Wikipedy fywiki https://fy.wikipedia.org/wiki/Haadside MediaWiki 1.39.0-wmf.19 first-letter Media Wiki Oerlis Meidogger Meidogger oerlis Wikipedy Wikipedy oerlis Ofbyld Ofbyld oerlis MediaWiki MediaWiki oerlis Berjocht Berjocht oerlis Hulp Hulp oerlis Kategory Kategory oerlis TimedText TimedText talk Module Module talk Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk 0 449 1083542 1083342 2022-07-19T16:50:07Z Drewes 2754 /* Sjoch ek */ Fan/van Holkema wikitext text/x-wiki {{Ynfoboks skriuwer | ôfbylding = Gysbert Japix portrait by Matthijs Harings.tif | ôfbyldingstekst = Gysbert Japiks (1937), skildere troch [[Matthijs Harings]]. | ôfbyldingsbreedte = | oar pseudonym = | echte namme = | nasjonaliteit = | berne = [[1603]] | berteplak = [[Boalsert (stêd)|Boalsert]] | stoarn = [[1666]] | stjerplak = [[Boalsert (stêd)|Boalsert]] | etnisiteit = [[File:Frisian flag.svg|20px]] [[Friezen|Frysk]] | taal = [[Frysk]] | sjenre = Moralisearjende twaspraken, brulloftsfersen, kristlike lyryk, Neolatynsk dichtwurk, klassistyske proaza, psalberimingen | perioade = [[renêssânse]], [[barok (stylperioade)|barok]] | streaming = | tema's = | bekendste wurk(en) = ''Fryske tsjerne'' (1640)<br>''Fryske Rymlerye'' (1668) | útjouwer = Samuel fen Haringhouk, Boalsert | prizen = | jierren aktyf = [[1639]] – [[1666]] | webside = [https://www.gysbertjapicx.frl www.gysbertjapicx.frl] }} '''Gysbert Japiks''' ([[Boalsert (stêd)|Boalsert]], [[1603]] - dêre, [[1666]]) wie in [[Fryslân|Frysk]] [[skriuwer]], [[dichter]], [[taalkundige|taalgelearde]], [[skoalmaster]] en [[foarsjonger]]. Hy is ferneamd wurden troch syn [[dichtwurk]]. Japiks libbe op 'e grins fan [[renêssânse]] en [[barok (stylperioade)|barok]] en dy oergong is ek yn syn wurk te merkbiten. Hy ûntwikkele nei it ferfal fan 'e [[Aldfrysk]]e [[taal]]tradysje in [[Midfrysk|nije Fryske kultuertaal]]. Dêryn skoep er sawol [[proaza]] as [[poëzij]]. Syn [[fersen]] skreau er – lykas yn dy perioade gebrûklik – foaral om sjonge te kinnen. By syn libben waard de ''Fryske tsjerne'' útjûn, twa jier nei syn dea ferskynt syn samle wurk yn de ''Fryske Rymlerye''. Nei him is de wichtichste Fryske literatuerpriis, de [[Gysbert Japicxpriis]], beneamd. Gysbert Japiks is opnommen yn 'e [[kanon fan de Fryske skiednis]]. De talrike werprintingen fan syn wurk meitsje Japicx ta ien fan de meast lêzen skriuwers yn 'e skiednis fan 'e [[Fryske literatuer]]. == Namme == De famyljenamme fan Gysbert Japiks wie Hol(c)kema. Gysbert brûkte syn famyljenamme net sa faak, oaren nei him likemin. It gefolch is dat it patronymikum (famyljenamme wurdt ôflaat fan de namme fan de heit) Japiks meastentiids as famyljenamme brûkt wurdt. Dêrtroch binne der yn ‘e rin fan de skiednis trije gongbere farianten ûntstien. De skriuwwize ‘Japicx’ komt fan de ûndertekening dy’t Gysbert brûkte yn de brieven oan syn freon [[Simon Abbes Gabbema|Symen Abbes Gabbema]]. Dy brieven binne opnommen yn de Rymlerye-edysjes fan 1681 en 1684. Om’t de ‘x’ neffens de [[Fryske stavering|Fryske staveringsregels]] net of amper brûkt wurdt (ek net altyd by nammen), is de skriuwwize ‘Japiks’ ûntstien. Dy skriuwwize is ek brûkt op it titelblêd fan 'e ''Friesche Rymlerye''. Oant 1989 wienen de farianten ‘Jacobs’ en ‘Japiks’ gongber, mar nei’t Philippus Breuker mei de publikaasje fan syn proefskrift de tredde fariant wer ynfierde, waard oan ‘Japicx’ opnij de foarkar jûn. Foar de ‘[[Gysbert Japicxpriis]]’ hat de provinsje Fryslân konsekwint de –cx skriuwwize brûkt. Deselde offisjele skriuwwize is ek oernommen troch it [[Gysbert Japicxhûs]].<ref>Webside [[Gysbert Japicxhûs]]: [https://www.gysbertjapicx.frl/gysbert-japicx/skriuwwize-skaainamme/ Skriuwwize famyljenamme] (lêst sjoen op 8 okt. 2020)</ref> == Libben == [[Ofbyld:20140503 Wipstraat 6 (Gysbert Japicxhûs) Bolsward Fr NL.jpg|thumb|It hjoeddeistige museum ''Gysbert Japicxhûs'' wie it bertehûs fan Gysbert Japiks.]] === Jonge jierren === Gysbert Japicx waard berne yn 1603 oan de Wipstrjitte yn [[Boalsert]] as soan fan Ancke Willems en Jacob Gysberts. Syn âlden trouden yn 1602 en Gysbert is nei alle gedachten de âldste fan 'e fiif bern dy't se krigen. De famylje makke diel út fan de foarname Boalserter boargerij. Syn heit [[Jacob Gysberts]] is bekend as de ûntwerper en útfierder fan it houtsnijwurk yn de riedseal fan it ferneamde [[stedhûs fan Boalsert]]. Foaral troch al syn funksjes yn de tsjerke en de polityk wie hy yn syn tiid ferneamd yn Boalsert. Yn de tritiger jierren kaam er yn it stedsbestjoer en waard yn 1640 foar twa jier [[boargemaster]] fan [[Boalsert]]. Nei de legere skoalle folge de jonge Gysbert de [[Latynske skoalle]] en learde ta skoalmaster. Gysbert kaam nei de Latynske skoalle by syn heit op kantoar. Syn leafde gong doe al út nei [[letterkunde]].<ref>Mear Nederlânsktalige letterkunde ûnder syn boeken as him hienen yn Fryslân tusken 1625 en 1680 mar in stik of fjouwer fan de mear as njoggenhûndert lju fan wa't it boekebesit bekend is.</ref> Oan de titels is te sjen dat er grut wurden is mei de rederikersliteratuer.<ref>Breuker, Philippus, ''Fryslân yn de Gouden Iuw'' (2022) 494-495</ref> === De emosjonele skoalmaster === Doe't in jongere broer yn [[Wommels]] skoalmaster wurden wie, folge Gysbert yn 1625 syn foarbyld en waard skoalmaster yn [[Wytmarsum]], dêr’t er tsien jier bliuwe soe. It karakter fan Japiks yn dizze tiid wurdt ornaris as emosjoneel of sels swiersettich omskreaun. Yn 1635 krige heit Jacob in brief fan in soan dy't sei dat er sa wanhopich wie, dat er foar syn libben freze. Gysbert Japiks hat doe miskien in skoft út it wurk west en yn [[Ljouwert (stêd)|Ljouwert]] taholden. In omke fan syn faam Sijke Salves út Ljouwert, Mathijs Harings, skildere yn 1936 syn potret.<ref>Breuker, Philippus, ''Fryslân yn de Gouden Iuw'' (2022) 495</ref> Dêrnei hat er nei alle gedachten koart yn [[Bitgum]] oan it wurk west.<ref name="Biografy Gysbert Japiks">[https://www.sirkwy.frl/index.php/skriuwers-biografyen/39-j/328-gysbert-japix Webside www.sirkwy.nl: biografy Gysbert Japiks]</ref> Japiks troud yn 1637 mei de Ljouwerter notarisdochter Sijke Salves Nicolai. Sy hat altyd in sidewinkel hân. Yn 1637 waard Japiks, wierskynlik troch de politike ynfloed fan syn heit, oan de stedsskoalle foar jonges beneamd. Neffens de oerlevering hie Gysbert de holle net altyd by it wurk. De bern seinen dan: "master is wer gek".<ref>Breuker, Philippus, ''Fryslân yn de Gouden Iuw'' (2022) 495</ref> === Skriuwer en dichter === Gysbert Japiks hie al jong niget oan literatuer. Syn earste Fryske wurk is datearre op 1639, mar hy hie doe ek al stikken yn it Nederlânsk en Latyn skreaun. Gysbert Japiks wie sels meartalich en ek yn syn omjouwing wienen ferskate talen lykas it Frysk, Latyn, Nederlânsk en Frânsk yn gebrûk. Wêrom’t er nei 1639 krekt begûn is yn it Frysk te dichtsjen, is net wis. Mooglik waard hy stimulearre troch freonen of hy rekke ynspirearre troch it wurk fan de Fryske skriuwer [[Johan fan Hichtum]].<ref name="Biografy Gysbert Japiks">[https://www.sirkwy.frl/index.php/skriuwers-biografyen/39-j/328-gysbert-japix Webside www.sirkwy.nl: biografy Gysbert Japiks]</ref> [[Ofbyld:Martinikerk Bolsward.jpg|thumb|De [[Martinytsjerke (Boalsert)|Martinytsjerke]] dêr't Japiks foarsjonger wie.]] Yn 1640 ferskynde syn earste wurk, de ''Friesche Tjerne''. Yn de jierren nei de Friesche Tjerne gie er troch mei it skriuwen fan poëzij en proaza, leafdespoëzij, gelegenheidsdichten en ek in soad psalmberimings. Skriuwendewei tocht er ek nei oer de krekte stavering fan it Frysk. De begjinsels dêrfan binne nei syn dea publisearre en gouwen yn de njoggentjinde en tweintichste iuw noch as referinsjepunt by staveringsdiskusjes.<ref>[http://www.11en30.nu/global/fri/Artikel/29/ Gysbert Japiks yn de Kanon fan de Fryske Skiednis]</ref> Yn de jierren 1646 oant 1648 hold [[Franciscus Junius]] mei tuskenskoften by Gysbert ta, dy’t him it Frysk learde. Franciscus Junius wie in taalkundige dy't in wurdboek fan it Aldingelsk, Nederlânsk en Frysk meitsje woe. Syn oantekenings en in stikmannich autografen kamen sa úteinlik yn de ''[[Bodleian Library]]'' yn [[Oxford]] telâne. Sa krige Gysbert Japiks ynternasjonale belangstelling foar syn wurk. Tusken 1651 en 1655 sette Japiks fyftich [[psalm]]en oer nei it Frysk.<ref>Corporaal, J. (2018). ''Salang't de beam bloeit - koarte skiedns fan de Fryske literatuer. Ljouwert: Tresoar/De Gordyk:Bornmeer</ref> Japiks krige ek kunde oan de Fryske skiedskriuwer [[Simon Abbes Gabbema|Symen Abbes Gabbema]], dy't it wurk fan Japiks postúm ferskine liet yn de Fryske Rymlerye. Fan it tiidrek 1654-1661 binne ferskate brieven tusken Japiks en Gabbema bewarre bleaun. === De pest === Gysbert Japiks en Sijke Nicolai krigen seis bern. Fiif fan syn seis bern binne jong stoarn. Suver tagelyk mei Gysbert Japiks, stjert ek syn frou yn 1666 oan de [[pest]]. Koart nei de dea fan Gysbert Japiks en Sijke Nicolai kaam ek harren âldste en iennichst oerbleaune bern Salves te ferstjerren.<ref>[http://depot.knaw.nl/8737/1/LG2003DeVondel0693_001.pdf Artikel oer Japiks yn it tydskrift 'Oude Muziek']</ref> == Wurk == Japiks libbe op ‘e grins fan twa tiidrekken, Renêsssânse en Barok. Beide stilen krigen har beslach yn it wurk fan Japiks.<ref>[http://www.tseadbruinja.nl/engels/frisian.htm Webside fan dichter Tsead Bruinja oer de skiednis fan de Fryske letteren]</ref> Fierwei it grutste part fan it wurk bestiet út oersettingen (fan proazateksten), berimingen (fan psalmen) en bewurkingen. Under oaren [[Philippus Breuker]] hat in dissertaasje oer Gysbert Japiks skreaun. Yn syn boek ''Fryslân yn de Gouden Iuw'' beskriuwt er it wurk fan Japiks: {{cquote|In berch yn leechlân is er neamd en dat byld kloppet, as men oan it bytsje Frysk fan syn tiid tinkt. Mar de ferliking is misliedend, want Gysbert dichte yn it Frysk as wie it in klassike taal. Syn wurk moat ferlike wurde mei wurk yn it Nederlânsk of Latyn. It is troch-ende-troch makke nei de regels fan de keunst en ek nei it foarbyld fan dichters as Huygens, Vondel, Cats, Vergilius en Ovidius. Hy wie benammen fernimstich yn it finen fan farianten op besteande motiven. Dat heart allegearre ta de knepen fan it fak. Wat dat wurk ta wat persoanliks stimpelet, is de grutte hertstocht dy't der fan begjin oant ein ta yn de taal en foarmjouwing út sprekt. Soms is it dêrtroch wat drok en oerémis.<ref>Breuker, Philippus, ''Fryslân yn de Gouden Iuw'' (2022) 494</ref>}} It hertstochtlike en drokke karakater stie ek ûnder ynfloed fan de twa stylperioaden yn Japiks syn libben: de [[renêssânse]] en [[barok (stylperioade)|barok]]. Yn jonge teksten lit Gysbert in wiidweidige skildering sjen fan de Fryske werklikheid, faak mei ferskynsels as oerdiedige alliteraasje en gearkeppeling. Under ynfloed fan de Barok waard it taalgebrûk fan Gysbert Japix letter drokker en keunstmjittiger en syn wurk dêrtroch minder tagonklik, mar in grut part fan syn poëzy bleau tige lêsber en benammen sjongsum, lykas it liet ''Wolkom freugde fan de wrâld''.<ref name="Biografy Gysbert Japiks">[https://www.sirkwy.frl/index.php/skriuwers-biografyen/39-j/328-gysbert-japix Webside www.sirkwy.nl: biografy Gysbert Japiks]</ref> It Frysktalige debút fan Gysbert wie de ''Friessche Tjerne'' (1640). It brulloftsfers ''Friessche Tjerne'' is it iennichste boek dat by syn libben printe waard. Twa jier nei syn dea waard syn sammele wurk útjûn as de ''Friesche Rymlerye''. Yn syn eigen iuw waard it werprinte yn 1681 (troch [[Simon Abbes Gabbema|Symen Abbes Gabbema]]) en 1684. Sa't yn dy tiid wizânsje wie, wie de ‘rymlerye’ yn trije sjenres (lirysk, didaktysk, religieus) ferdield: ‘ljeafd in bortlycke mingel-deuntjes’ (leafdespoëzij, ynklusyf de ''Friessche Tjerne''), ‘gemiene æf huwzmanne petear’ (moralistyske twaspraken) en it ‘hymmelsch harp-luwd’ (religieuze poëzij, wêrûnder psalmoersettings), sa’t op it titelblêd fan de Rymlerye oanjûn stiet. Japiks syn libben en wurk waard ek tekene troch in grut godsbesef. Fan 1637 ôf wurke hy as skoalmaster yn Boalsert en wie foarsjonger yn de [[Martinytsjerke (Boalsert)|Martinytsjerke]]. Yn it tredde part fan de Fryske rymlerye steane mear as fyftich psalmberimings. Dêrmei is syn wurk ek fan grut belang foar it Frysk as tsjerketaal. === Priuwke === [[Ofbyld:Friesche Rymlerye 1668.JPG|thumb|250px|Friesche Rymlerye (1668)]] Hjirûnder stiet it earste fan de fjouwer kûpletten fan Gysbert Japiks syn liet 'Wolkom freugde fan 'e wrâld': {| |----- | :''Wol-komm' freugde fenne Wrâd,'' :''Haed-ljeacht oerre Stierren,'' :''Griente, Kruwd in Blomme-Fâd,'' :''Mietter fen uwz jieren,'' :''Hijmmel-eag dy 't al oer-sjocht'' :''Dy uwz Dauwe in Miste' ontjocht'' :''Dy uwz 't fjild bemiellet,'' :''Ja mey goud oer-striellet.'' |||||||||||||||||||| :''Wolkom freugde fan 'e wrâld,'' :''haadljocht oer de stjirren,'' :''griente, krûd blommefâd,'' :''mjitter fan ús jierren,'' :''himeleach, dy't al oersjocht'' :''dy ús dauwe en mist ûntsjocht'' :''dy ús 't fjild bemielet.'' :''Ja, mei goud oerstrielet.'' |} *De tekst út de linkerrige is it orizjineel fan Japiks. *De tekst út de rjochterrige is yn de moderne stavering skreaun.<ref>De tekst yn de moderne stavering komt út it ''[[Frysk Lieteboek]]'', Afûk, Ljouwert, 2000 (s. 42)</ref> === Ynspiraasje === [[Ofbyld:Jan Jansz Starter (1594-1626). Dichter te Leeuwarden en Amsterdam Rijksmuseum SK-A-4567.jpeg|thumb|[[Jan Jans Starter|J.J. Starter]]]] Japiks liet him yn hiel wat teksten ynspirearje troch it wurk fan oare skriuwers. Hy seach nei skriuwers út de [[klassike Aldheid]], mar ek nei oare Fryske en Hollânske skriuwers. Binnen dy kontekst groeide hy út ta in bysûnder en eigensinnich dichter.<ref>[[Jabik Veenbaas]], ''Gysbert Japix, vader en voorzanger'', yn "Literatuur. Jaargang 20", 2003 (siden 14-16)</ref> Fan de Fryske skriuwers kin hast mei wissichheid steld wurde dat [[Jan Jans Starter]] (1593-1626), dy't by syn libben al grutte bekendheid hie, ta ynspiraasje tsjinne hat. Doe't Starter syn ''Friesche Lust-hof'' ferskynde, wie Japiks 18 jier. Gysbert syn ''Boartlicke Mingeldeuntjes'' hawwe frijwat oerienkomsten mei Starter syn ''Stichlelyche Minneliedekens''. Boppedat hie Starter yn syn wurk sjen litten dat it mooglik wie om yn it Frysk te dichtsjen.<ref>J. Hepkema, Alde fryske skriften fen starter, gysbert japix en oaren, 1899</ref> Dat de ''Friesche Lust-hof'' dúdlik as boarne foar Gysbert Japiks tsjinne hat is wis: hy hie in eksimplaar. Syn eksimplaar wie fan 1623 of letter (de lêste edysje út syn tiid wie fan 1634). Japiks ûntliende ferskate wizen út it boek.<ref>[[Philippus H. Breuker|Breuker, Philippus]], ''It wurk fan Gysbert Japix'' (1989) 216.</ref> In oare Midfryske skriuwer dy't faak yn ien sike mei Gysbert Japiks neamd wurdt is [[Johan van Hichtum]]. Van Hichtum hat twa brulloftsfersen skreaun, beide yn it Frysk. Doe't it fers ''Wouter en Tjalle'' yn 1609 ferskynde, wie Japiks 6 jier. Hoewol't se beide yn 'e omkriten fan [[Boalsert]] wennen, is it net wis oft se inoar koenen. It is opmerklik dat Van Hichtum as predikant brulloftsfersen skreau. Hy die dat anonym, oars hie de tsjerke him út syn funksje sette kind.<ref>[[Eric Hoekstra]], ''Midfrysk goud'', 2015 (siden 34, 48-49)</ref> Yn 1640 ferskynde, ynspirearre op in Fryske gearspraak fan Van Hichtum, de ''Friessche Tjerne''.<ref>Breuker, Philippus, ''Fryslân yn de Gouden Iuw'' (2022) 492</ref> Net allinnich fanwegen de ynhâld, mar ek troch de moderne wurdkar is it ûnwierskynlik dat Van Hichtum Japiks ynspirearre hat. Gysbert Japiks brûkt letter noch wol gauris argayske foarmen, dy't oars benammen út de Burmania-sprekwurden en 16e iuwske teksten bekend binne.<ref>[[Arjen Versloot]], ''It auteurskip en de datearring fan 'Ansck in Houck': in reaksje'', yn: Us Wurk, 2006</ref> It manuskript fan [[Carel Georg fan Burmania]] ferskynde yn 1614, doe't Japiks 11 jier wie. == Ynfloed == [[Ofbyld:Stanbyld GysbertJapiks byMartinytsjerkeBoalsert.JPG|thumb|left|Stânbyld fan Gysbert Japiks neist de [[Martinytsjerke (Boalsert)|Martinytsjerke fan Boalsert]].]] Gysbert Japicx moat al by syn libben nasjonaal en ynternasjonaal bekend west hawwe. Hy stie yn kontakt mei Hollânske en Ingelske skriuwers en gelearden. De Ingelske gelearde fan Dútske komôf [[Franciscus Junius]] hat yn 1646 in skoft yn [[Boalsert]] wenne om fan Gysbert Japicx it [[Frysk]] te learen. De bysûndere betsjutting fan Japicx’ wurk leit yn it feit, dat hy foar it earst sûnt it ferdwinen fan it Frysk as rjochts- en bestjoerstaal, om 1580 hinne, de taal wer foar serieus wurk brûkt. Syn skriuwerij slút kwa styl oan by dy fan 17de iuwske renêssânse skriuwers. De hearskjende opfetting yn de literêre wittenskip is dat Japicx dêrmei it Frysk wer in plak tusken de Europeeske kultuertalen besoargje woe. Oft Gysbert Japicx ek de maatskiplike emansipaasje fan it Frysk beynfloedzje woe, wurdt lykwols net dúdlik út syn wurk. De taal en stavering fan Japicx syn wurk foarmen de basis fan de hjoeddeistige Fryske skriuwtaal, sa’t dy him yn de 19de en 20ste iuw ûntjûn hat.<ref>Webside [[Gysbert Japicxhûs]]: [https://www.gysbertjapicx.frl/gysbert-japicx/ynfloed/ Ynfloed Gysbert Japicx] (lêst sjoen op 8 okt. 2020)</ref> Gysbert Japiks waard opnommen yn de [[Kanon fan de Fryske skiednis]] en sûnt 1947 wurdt troch Deputearre Steaten fan Fryslân de [[Gysbert Japicxpriis]] takend. {|style="float: right; margin: 10px; border: 1px #CCCCCC solid; background:#F9F9F9" |- | align="center" | [[Ofbyld:Boalsert - tinkstien Gysbert Japicx.jpg|300x220px|Boalsert]] | align="center" | [[Ofbyld:Gysbert Japicx (Witmarsum).jpg|300x220px|Wytmarsum]] |- | colspan="2" align="center" | <small>Links: Ynmitsele stien, Gysbert Japiksbrêge, Boalsert.<br>Rjochts: Boarstbyld yn Wytmarsum.</small> |} Mei troch [[Everwinus Wassenbergh]] fan de Frjentsjerter universiteit kaam der om 1800 hinne mear omtinken foar it wurk fan Japiks. It Gysbert Japiksfeest dat yn 1823 yn Boalsert holden waard kin sjoen wurde as it begjin fan de [[Romantyk]] yn de Fryske literatuerskiednis.<ref>[http://members.home.nl/ja.goris/fries.htm ''Neerlands Tweede Rijkstaal: het Fries] fan Drs. José Goris</ref> Nei twa wurken oer Gysbert Japiks dy't troch [[Joast Hiddes Halbertsma]] skreaun waarden yn de 1820er jierren groeit sawol de taalkundige as literêre ynteresse. Ein 18e/begjin 19e iuw is der benammen in soad omtinken foar Gysbert Japiks syn dichtstik ''Tjesck-Moars see ængste''.<ref>[http://www.liederenbank.nl/text.php?recordid=90328&lan=nl Tekst: Tjesck-Moars see ængste] </ref> Yn 1828 reizget [[John Bowring]] nei Fryslân en beskriuwt it gedicht yn syn ''Language and Literature of Friesland'' (1829) as "his best composition".<ref>[[Philippus H. Breuker|Breuker, Philippus]], ''Fryslân yn de Gouden Iuw'' (2022) 521</ref> Yn de 20e iuw waard it wurk fan Gysbert Japiks foar fiif ferskillende (taalkundige) proefskriften brûkt.<ref>Webside [[Tresoar]]: [http://www.tresoar.nl/mmtresoar/main/content_pagina_volledig_teaser_rechts.jsp?lang=fr&pagina=7778 De proefskriften/dissertaasjes binne ôfkoarte as diss.]</ref> It jier 2003, fjouwerhûndert jier nei de bertedei fan Gysbert Japiks, waard troch de provinsje útroppen ta Gysbert Japiksjier. Yn it jier 2003 is syn wurk op 'e nij útjûn. Dizze kear oerset yn it hjoeddeistich Frysk en it Nederlânsk. De titel wie ''"Gysbert Japix, een keuze uit zijn werk"''. Yn it ramt fan it Gysbert Japiksjier ferskynde ek de ''Gysbert Japiks trilogy''. De trilogy is in bondeling fan trije romans oer Gysbert Japiks, dy't skriuwer [[Pieter Terpstra]] by syn libben skreaun hat. Troch de provinsje Fryslân hinne hawwe suver alle (gruttere) plakken in Gysbert Japiksstrjitte (ek skreaun as Gysbert Japicxstrjitte).<ref>* {{aut|Noordhoff Atlasproducties}} (2009). ''De Bosatlas van Fryslân'' - Een ontdekkingsreis door Fryslân in kaarten en beelden. Noordhoff Atlas Producties. Side 182 ISBN 9789001779047</ref> Yn Wytmarsum stiet in boarstbyld fan Gysbert Japiks, makke troch [[Jentsje Popma]]. By de Martinytsjerke yn Boalsert is in stânbyld op sokkel delset, dat yn 1966 troch keninginne Juliana ûntbleate waard.<ref>[http://www.youtube.com/watch?v=YD6_FgPwJI4 YouTube: Gysbert Japicxbeeld onthulling]</ref> Yn Boalsert is in brêge nei him neamd, de Gysbert Japiksbrêge, dêr't in tinkstien ynmitsele wurden is. By [[Tresoar]] is der in Gysbert Japicxseal. Yn it bertehûs fan Gysbert Japicx oan de Wipstrjitte 6 yn Boalsert sit sûnt 1997 it museum [[Gysbert Japicxhûs]] (mei [[tekstwinkel]]). Yn 2020 en 2021 makke Hiske Oosterwijk nije komposysjes fan Japiks syn wurk. Nei't Oosterwijk de liettekst ''Jûnbea'' op it [[konservatoarium]] op 'e nij ynsongen hie, kaam de Gysbert Japicx/Holkema-stichting mei it fersyk om mear wurk op muzyk te setten.<ref>[[Omrop Fryslân]]: [https://www.omropfryslan.nl/nijs/1018519-sjongeres-hiske-oosterwijk-set-teksten-fan-gysbert-japicx-op-moderne-muzyk Sjongeres Hiske Oosterwijk set teksten fan Gysbert Japicx op moderne muzyk] (lêst sjoen op 21 jan. 2022)</ref> Yn juny 2021 ferskynde de dûbel-cd ''Wurden'', yn deselde moanne waard it tillefyzjekonsert ''Wurden'' troch Omrop Fryslân útstjoerd. Yn septimber 2021 waard it teaterkonsert ''Tiidgenoaten'' yn de Boalster [[Broeretsjerke (Boalsert)|Broeretsjerke]] opfierd. == Bibliografy == *[[1640]] Friesche Tjerne, ofte bortlijcke rijmlerye, trogh ien, ijnfierd, aad, sljoecht, ien-faadigh huws-man, di on-forsjoens ijn de gear-jefte fen sijn laan-here koom. === Postúm útjûn === *[[1668]] Friesche rymlerye; yn trye delen forschaet: d’ eerste binne ljeafd in bortlycke mingel-deuntjes: ‘t oorde sinte gemiene æf huwzmanne petear, in ore katerye: ‘t efterste iz hymmelsch harp-luwd. Dat iz to sizzen, ytlycke fen Davids psalmen. *[[1681]] Friesche rymlerye; yn trye delen forschaet […] Dy oorde druwck, mei ien twaede diel forgreat (uitwreide ferzje, besoarge fan Gabbema). *[[1684]] Friesche rymlerye; yn trye delen forschaet […] Dy oorde druwck, mei ien twaede diel forgreat. (nije titelútjefte fan de 2e printinge). *[[1821]] Friesche rymlerye; yn trye delen forschaet […] De tredde druwck op nijz trognoaze in forbettere troch E. Epkema. (3de printinge, besoarge fan [[Ecco Epkema]]) *[[1853]] Utjefte Rymlerye (net alhiel kompleet) yn stavering Halbertsma, besoarge fan [[Waling Dykstra]] (2e pr. 1880). *[[1936]] Wirken [I] (besoarge fan [[J.H. Brouwer]], [[Jacob Haantjes|J. Haantjes]] en [[Pieter Sipma|P. Sipma]]) *[[1966]] Gysbert Japicx I. Wurken. (2e printinge) en II. Oantekeningen op Gysbert Japicx wurken. (besoarge fan J.H. Brouwer, J. Haantjes en P. Sipma). === Wittenskiplike bewurkingen & oersettingen === *[[1989]] Breuker dissertaasje diel I. *[[1989]] Gysbert Japicx Gedichten (kar út syn poëzy mei fertaling en kommentaar fan [[Douwe Tamminga]]). *[[1994]] Tjerne le Frison et autres vers par Gysbert Japicx (oerset nei it Frânsk troch Henk Zwiers). *[[2003]] Gysbert Japix : een keuze uit zijn werk (taljochting fan [[Philippus Breuker]], oerset troch [[Douwe Tamminga|Douwe A. Tamminga]] en [[Atze Bosch]] nei it Nederlânsk en [[Klaas Bruinsma (literêr oersetter)|Klaas Bruinsma]] en Jan Popkema nei it Nijfrysk), Fryske Akademy-nûmer 952, 264 siden, ISBN 9080431834. *[[2003]] Freugde fan ’e wrâld : de lieten fan Gysbert Japix op ‘e âlde wizen foar sjongstim, meldij- en akkoardynstrument (bewurke troch [[Bernard Smilde]]), ISBN 9061719607 == Literatuer == [[Ofbyld:Buste_Gysbert_Japix_Martinytsjerke_Boalsert.jpg|thumb|200px|Monumint foar Japiks yn 'e Martinytsjerke, ûntbleate yn 1823.]] *''Woordenboek op de gedichten en verdere geschriften van Gysbert Japicx'', [[Ecco Epkema]], Ljouwert, 1824 *''Hulde aan Gysbert Japiks bewezen in de Sint Martini Kerk te Bolsward, op den 7 Jul 1823'', [[Joast Hiddes Halbertsma]], Boalsert, 1824 *''Gysbert Japicx, Fries dichter in de zeventiende eeuw'' (dissertaasje), [[Jacob Haantjes]], Utrecht/Amsterdam, 1929 *''Het werkwoord bij Gysbert Japicx'' (dissertaasje), W.L. Brandsma, Grins/Assen, 1936 *''Gysbert Japiks, in stúdzje yn dichterskip'' (dissertaasje), [[Douwe Kalma]], Grins/Dokkum, 1938 *''Gysbert Japicx as oersetter en biwirker'', C. Kramer, Assen, 1943 *''De Christen Gysbert Japiks'', [[Eeltsje Boates Folkertsma]], Snits, 1946 *''Eat oer de Gysbert-stúdzje'' yn [[It Beaken (tydskrift)|It Beaken]] (siden 147-154), [[Anne Wadman]], 1956 *''Gysbert Japicx' Lieten'', J. Jansen, Drachten, 1956 *''Bibliografy Gysbert Japiks'', [[J.J. Kalma]], Ljouwert, 1956 *''Skriuwers yn byld 1: Gysbert Japicx 1603-1666'', Amsterdam, 1966 (werprinte yn 2003) *''De autografemen in het werk van Gysbert Japicx'' (dissertaasje), [[Tony Feitsma]], Ljouwert, 1974 *''It wurk fan Gysbert Japix'' (dissertaasje), [[Ph.H. Breuker]], Ljouwert, 1989 *''Blauwe rige nr. 1 en nr. 2. Sekundêre literatuer Gysbert Japicx'', samle troch [[Trinus Riemersma]], útjefte NHL, 1991 en 1989. *''Hoe moat dat no mei Gysbert Japixcxks?'', [[Anne Wadman]], [[Ljouwerter Krante]], 8 july 1994 *''Gysbert Japix nei fjouwerhûndert jier'' (betinkingsrede yn Boalsert), [[Ph.H. Breuker]], yn [[Historisch Tijdschrift Fryslân|Fryslân]] (tydskrift) nûmer 2, 2003 *''In alternative fizy op Gysbert Japix'', [[Tony Feitsma]] en ''Feitsma fan replyk tsjinne oer Gysbert Japix'', [[Ph.H. Breuker]]; diskusje oer Gysbert Japiks, yn [[Historisch Tijdschrift Fryslân|Fryslân]] (tydskrift) nûmer 3, 2003 == Sjoch ek == * [[Fan Holkema]] * [[Gysbert Japicxpriis]] * [[Gysbert Japicxhûs]] * [[Kanon fan de Fryske skiednis]] * [[Tekstwinkel]] == Keppeling om utens == {{CommonsLyts|Gysbert Japicx}} *[https://www.gysbertjapicx.frl/ Gysbert Japiks Museum] *[https://www.sirkwy.frl/index.php/skriuwers-biografyen/39-j/328-gysbert-japix Gysbert Japiks biografy op sirkwy.frl] *[http://www.11en30.nu/global/fri/Artikel/29/ Gysbert Japiks yn de kanon fan de Fryske skiednis] *[http://www.holkema.info/origin/holkned.htm Stambeam Holkema] {{boarnen|boarnefernijing= {{reflist|3}} }} {{Topside}} {{DEFAULTSORT:Japiks, Gysbert}} [[Kategory:Frysk ûnderwizer]] [[Kategory:Frysk sjonger]] [[Kategory:Frysk taalkundige]] [[Kategory:Frysk dichter]] [[Kategory:Frysk lietsjeskriuwer]] [[Kategory:Frysk publisist]] [[Kategory:Skriuwer yn it Frysk]] [[Kategory:Persoan berne yn Boalsert]] [[Kategory:Persoan stoarn yn Boalsert]] [[Kategory:Persoan berne yn 1603]] [[Kategory:Persoan stoarn yn 1666]] jv5wv9fhgs03g0i10e25vz1qprm0et9 0 460 1083556 1079214 2022-07-19T20:22:27Z FreyaSport 40716 /* Berne */ Chris Froome wikitext text/x-wiki {{JiersideBoppe}} {{Kalinders}}{{Kalinderjier}} Dit jier makket ûnderdiel út fan it [[desennium]] fan 'e [[1980-er jierren]]. == Foarfallen == *[[21 febrewaris]] - De [[Trettjinde Alvestêdetocht]] wurdt wûn troch [[Evert van Benthem]] út [[St. Janskleaster]] yn in tiid fan 6.47 oere. *[[11 maart]] - Nei it [[ferstjerren]] fan [[Konstantin Tsjernjenko]] wurdt [[Michail Gorbatsjov]] beneamd ta de nije [[siktaris-generaal]] fan 'e [[Sovjet-Uny]]. *[[29 maaie]] - It [[Heizeldrama]]: by slimme opskuor tusken oanhingers fan 'e [[fuotbal]]klubs [[Juventus FC]] en [[Liverpool FC]] falle yn it [[Heizelstadion]] yn [[Brussel]] 38 deaden. * [[7 juny]] - De lêste rit op it spoar fan 'e [[Nederlânske Tramwei Maatskippij]] wurdt riden. * [[14 juny]] - [[Frankryk]], [[Dútslân]] en de [[Benelúks]]lannen slute it [[Ferdrach fan Schengen]]. Se regelje frij grinsferkear foar harren ynwenners troch ôfskaffing fan de grinskontroles. *[[25 juny]] - [[Air India-flecht 182]] stoart del yn 'e [[Atlantyske Oseaan]] besuden [[Ierlân]] troch in [[bomoanslach]] troch [[Kanada|Kanadeeske]] [[Sikhs]]. Alle 329 ynsittenden komme om. *[[10 july]] - Der fynt yn 'e [[haven]] fan [[Auckland]], yn [[Nij-Seelân]], [[Bomoanslach op de Rainbow Warrior|in bomoanslach]] plak op it [[skip]] de ''[[Rainbow Warrior (skip út 1955)|Rainbow Warrior]]'', fan 'e [[miljeubeskerming]]sorganisaasje [[Greenpeace]]. De dieders binne leden fan 'e [[Frankryk|Frânske]] [[geheime tsjinst]]. By de oanslach komt de [[Nederlân]]ske [[fotograaf]] [[Fernando Pereira]] om. * [[13 july]] - yn Ingelân en de Feriene Steaten wurdt it [[Live Aid]]-benefytkonsert hâlden. * [[3 augustus]] - [[Premiêre]] fan de [[Fryske taal|Frysktalige]] film ''[[De Dream]]'', fan [[Pieter Verhoeff]]. *[[20 augustus]] - Yn 'e [[Feriene Steaten]] rekket de [[polityk]] yn ûnstjoer as it [[Iran-Contraskandaal]] oan it ljocht komt: it [[regear]] fan [[presidint]] [[Ronald Reagan]] hat [[wapen]]s ferkocht oan fijân [[Iraan]] en it dêrmei fertsjinne [[jild]] trochskood nei de [[Contras (rebellen)|Contra-rebellen]] yn [[Nikaragûa]]. *[[19 septimber]] - By de swiere [[ierdbeving fan Meksiko-Stêd (1985)|ierdbeving fan Meksiko-Stêd]] falle teminsten 5.000 en mooglik wol 45.000 deaden. *[[1 oktober]] - De [[Israel]]yske [[loftmacht]] fiert [[Operaasje Houten Poat|in bombardemint]] út op it [[PLO]]-[[haadkertier]] yn [[Tunis]]. Dêrby komme 270 minsken om it libben, foar it meastepart [[Tuneezje|Tunezyske]] [[boarger]]s. * [[15 oktober]] - [[Michael Gorbatsjov]] yntrodusearret syn polityk fan ''[[perestrojka]]'', ''werstrukturearring''. * [[31 oktober]] - [[6 novimber]] - Wubbo Ockels is de earste Nederlanner yn de romte. * [[4 novimber]] - [[Minister]] [[Nelie Smit-Kroes]] fan Ferkear docht yn in benzinestasjon by [[Geldrop]] de earste [[PIN]]-betelling yn [[Nederlân]]. * [[22 novimber]] - Firma [[Microsoft]] bringt it bestjoeringsprogramma [[Windows 1.0]] op de merk, de earste [[ynterfaasje|grafyske ynterfaasje]] foar [[persoanlike kompjûter]]s. == Berne == ;jannewaris * [[3 jannewaris|3]] - [[Nicole Beharie]], Amerikaansk aktrise * [[7. jannewaris|7]] – [[Lewis Hamilton]] * [[23 jannewaris|23]] - [[Doutzen Kroes]], Frysk fotomodel en mannekên * [[31 jannewaris|31]] - [[Roelof Bouwmeester]], Frysk hurdsiler ;febrewaris * [[1 febrewaris|1]] - [[Mason Moore]], Amerikaansk pornoaktrise * [[6 febrewaris|6]] - [[Vicki Chase]], Amerikaansk pornoaktrise * [[16 febrewaris|16]] - [[Tatiana Pratley]], Frysk toanielregisseur * [[17 febrewaris|17]] - [[Gideon Samson]], Nederlânsk berneboekeskriuwer * [[19 febrewaris|19]] - [[Arielle Kebbel]], Amerikaansk aktrise en model ;maart * [[2 maart|2]] - [[Diamond Kitty]], Amerikaansk pornoaktrise * [[8 maart|8]] - [[Ewa Sonnet]], Poalsk neakenmodel en sjongster * [[12 maart|12]] - [[J. Mac]], Amerikaansk pornoakteur * [[14 maart|14]] - [[Eva Angelina]], Amerikaansk pornoaktrise * [[16 maart|16]] - [[Nynke de Jong]], Frysk sjoernaliste en skriuwster * [[23 maart|23]] - [[Memphis Monroe]], Amerikaansk pornoaktrise * [[24 maart|24]] - [[Charley Atwell]], Ingelsk neakenmodel * [[28 maart|28]] - [[Bella Bellz]], Amerikaansk pornoaktrise ;april * [[1 april|1]] - [[Imanuelle Grives]], Nederlânsk aktrise * [[2 april|2]] - [[Lara Baldesarra]], Kanadeesk sportpresintatrise * [[15 april|15]] - [[Amy Ried]], Amerikaansk pornoaktrise * [[22 april|22]] - [[Noortje Herlaar]], Nederlânsk aktrise * 22 - [[Dionne Stax]], Nederlânsk nijslêzeresse ;maaie * [[3 maaie|3]] - [[Femke Hoeksma]], Frysk sjongster fan 'e popgroep [[Three-ality]] * [[19 maaie|19]] - [[Chris de Wagt]], proffuotballer en fuotbaltrainer († [[2020]]). * [[20 maaie|20]] - [[Chris Froome]], Britsk hurdfytser * [[23 maaie|23]] - [[Wim Stroetinga]], Frysk hurdfytser ;juny * [[5 juny|5]] - [[Bruce Venture]], Amerikaansk pornoakteur * [[19 juny|19]] - [[Carmel Moore]], Ingelsk pornoaktrise ;july * [[31 july|31]] - [[Alissa White-Gluz]], Kanadeesk sjongeres ;augustus * [[7 augustus|7]] - [[Margot Boer]], Frysk reedrydster * [[14 augustus|14]] - [[Ashlynn Brooke]], Amerikaansk pornoaktrise * [[22 augustus|22]] - [[Kether Donohue]], Amerikaansk aktrise ;septimber * [[15 septimber|15]] - [[Kayden Kross]], Amerikaansk pornoaktrise * [[13 septimber|13]] - [[Thomas Prager]], Eastenryksk fuotballer * [[20 septimber|20]] - [[Franceska Jaimes]], Kolombiaansk pornoaktrise * [[30 septimber|30]] - [[Sheena Shaw]], Amerikaansk pornoaktrise ;oktober * [[4 oktober|4]] - [[Eve Laurence]], Amerikaansk pornoaktrise * [[11 oktober|11]] - [[Michelle Trachtenberg]], Amerikaansk aktrise ;novimber * [[11 novimber|11]] - [[Elske DeWall]], Frysk sjongeres * [[12 novimber|12]] - [[Arianny Celeste]], Amerikaansk model * [[27 novimber|27]] - [[Criss Strokes]], Amerikaansk pornoakteur * [[30 novimber|30]] - [[Kaley Cuoco]], Amerikaansk aktrise * [[30 novimber|30]] - [[Chrissy Teigen]], Amerikaansk model en presintatrise ;desimber * [[13 desimber|13]] - [[Amal El-Mohtar]], Kanadeesk skriuwster * [[17 desimber|17]] - [[Katie Kox]], Amerikaansk pornoaktrise ;''datum ûnbekend'' * [[Ojuungerel Ganchujagiin]], Mongoalsk model * [[Jill McLain]], Amerikaansk model ===Bisten=== * [[26 maaie]] - [[Sunny Boy (bolle)|Sunny Boy]], ferneamde fokbolle († [[1997]]) == Ferstoarn == * [[18 maart]] - [[Abe Brouwer]], Frysk skriuwer (* [[1901]]) * [[20 april]] - [[Charles Richter]], Amerikaansk seismolooch, bekend fan de [[skaal fan Richter]] (* [[1900]]) * [[11 maaie]] - [[Garmt Stuiveling]], Nederlânsk skriuwer (* [[1907]]) * [[23 juny]] - [[Sake van der Ploeg]], Frysk fakbûnslieder, politikus en boargemaster (* [[1920]]) * [[30 juny]] - [[Maria van Everdingen]], Frysk byldhouster (* [[1913]]) * [[4 july]] - [[Jan de Quay]], premier fan [[Nederlân]] (* [[1901]]) * [[27 july]] - [[Sjoerd Spanninga]], Frysk dichter (* [[1906]]) * [[26 augustus]] - [[Piet Jongeling]], Frysk sjoernalist, fersetsstrider, politikus en berneboekeskriuwer (* [[1909]]) * [[2 septimber]] - [[Abe Lenstra]], Frysk fuotballer (* [[1920]]) * [[30 septimber]] - [[Simone Signoret]], Frânsk aktrise en skriuwster (* [[1921]]) * [[18 oktober]] - [[Janwillem van den Berg]], Frysk spraakwittenskipper en medysk fysiolooch (* [[1920]]) * [[21 oktober]] - [[Sierd Geertsma]], Frysk keunstskilder, tekener en dichter (* [[1896]]) * [[2 desimber]] - [[Ype Poortinga]], Frysk skriuwer (* [[1910]]) * [[24 novimber]] - [[Kees Buddingh']], Nederlânsk dichter (* [[1918]]) * [[30 novimber]] - [[Cornelis Roggen]], Skylger skriuwer, dichter en taalaktivist foar it [[Aastersk]] (* [[1900]]) * [[2 desimber]] - [[Ype Poortinga]], Frysk skriuwer (* [[1910]]) * [[27 desimber]] - [[Dian Fossey]], Amerikaansk biologe en natoerbeskermster (* [[1932]]) * [[30 desimber]] - [[Ansco Dokkum]], Roeier en Hurdsiler (* [[1904]]) ==Literatuer== ;romans * [[Patrick Süskind]], ''[[Das Parfum]]'' <small>(oerset yn it [[Frysk]] as ''It Parfum'')</small> ;koarte ferhalen * [[Lois McMaster Bujold]], ''[[Barter (koart ferhaal)|Barter]]'' ==Films== * ''[[Back to the Future (film)|Back to the Future]]'' * ''[[The Breakfast Club]]'' * ''[[De Dream]]'' * ''[[Legend (film út 1985)|Legend]]'' * ''[[Mad Max Beyond Thunderdome]]'' * ''[[Police Academy 2: Their First Assignment]]'' * ''[[Rambo: First Blood Part II]]'' * ''[[Red Sonja (film)|Red Sonja]]'' * ''[[Rocky IV]]'' * ''[[A View to a Kill (film)|A View to a Kill]]'' {{JiersideUnder}} {{Boarnen|boarnefernijing= <references/> ---- {{Commonscat}} }} [[Kategory:1985| ]] [[Kategory:20e iuw]] hcbm35cscg6j36w0d7ggw85q9bzd4b0 1083557 1083556 2022-07-19T20:23:56Z FreyaSport 40716 /* Berne */ oars wikitext text/x-wiki {{JiersideBoppe}} {{Kalinders}}{{Kalinderjier}} Dit jier makket ûnderdiel út fan it [[desennium]] fan 'e [[1980-er jierren]]. == Foarfallen == *[[21 febrewaris]] - De [[Trettjinde Alvestêdetocht]] wurdt wûn troch [[Evert van Benthem]] út [[St. Janskleaster]] yn in tiid fan 6.47 oere. *[[11 maart]] - Nei it [[ferstjerren]] fan [[Konstantin Tsjernjenko]] wurdt [[Michail Gorbatsjov]] beneamd ta de nije [[siktaris-generaal]] fan 'e [[Sovjet-Uny]]. *[[29 maaie]] - It [[Heizeldrama]]: by slimme opskuor tusken oanhingers fan 'e [[fuotbal]]klubs [[Juventus FC]] en [[Liverpool FC]] falle yn it [[Heizelstadion]] yn [[Brussel]] 38 deaden. * [[7 juny]] - De lêste rit op it spoar fan 'e [[Nederlânske Tramwei Maatskippij]] wurdt riden. * [[14 juny]] - [[Frankryk]], [[Dútslân]] en de [[Benelúks]]lannen slute it [[Ferdrach fan Schengen]]. Se regelje frij grinsferkear foar harren ynwenners troch ôfskaffing fan de grinskontroles. *[[25 juny]] - [[Air India-flecht 182]] stoart del yn 'e [[Atlantyske Oseaan]] besuden [[Ierlân]] troch in [[bomoanslach]] troch [[Kanada|Kanadeeske]] [[Sikhs]]. Alle 329 ynsittenden komme om. *[[10 july]] - Der fynt yn 'e [[haven]] fan [[Auckland]], yn [[Nij-Seelân]], [[Bomoanslach op de Rainbow Warrior|in bomoanslach]] plak op it [[skip]] de ''[[Rainbow Warrior (skip út 1955)|Rainbow Warrior]]'', fan 'e [[miljeubeskerming]]sorganisaasje [[Greenpeace]]. De dieders binne leden fan 'e [[Frankryk|Frânske]] [[geheime tsjinst]]. By de oanslach komt de [[Nederlân]]ske [[fotograaf]] [[Fernando Pereira]] om. * [[13 july]] - yn Ingelân en de Feriene Steaten wurdt it [[Live Aid]]-benefytkonsert hâlden. * [[3 augustus]] - [[Premiêre]] fan de [[Fryske taal|Frysktalige]] film ''[[De Dream]]'', fan [[Pieter Verhoeff]]. *[[20 augustus]] - Yn 'e [[Feriene Steaten]] rekket de [[polityk]] yn ûnstjoer as it [[Iran-Contraskandaal]] oan it ljocht komt: it [[regear]] fan [[presidint]] [[Ronald Reagan]] hat [[wapen]]s ferkocht oan fijân [[Iraan]] en it dêrmei fertsjinne [[jild]] trochskood nei de [[Contras (rebellen)|Contra-rebellen]] yn [[Nikaragûa]]. *[[19 septimber]] - By de swiere [[ierdbeving fan Meksiko-Stêd (1985)|ierdbeving fan Meksiko-Stêd]] falle teminsten 5.000 en mooglik wol 45.000 deaden. *[[1 oktober]] - De [[Israel]]yske [[loftmacht]] fiert [[Operaasje Houten Poat|in bombardemint]] út op it [[PLO]]-[[haadkertier]] yn [[Tunis]]. Dêrby komme 270 minsken om it libben, foar it meastepart [[Tuneezje|Tunezyske]] [[boarger]]s. * [[15 oktober]] - [[Michael Gorbatsjov]] yntrodusearret syn polityk fan ''[[perestrojka]]'', ''werstrukturearring''. * [[31 oktober]] - [[6 novimber]] - Wubbo Ockels is de earste Nederlanner yn de romte. * [[4 novimber]] - [[Minister]] [[Nelie Smit-Kroes]] fan Ferkear docht yn in benzinestasjon by [[Geldrop]] de earste [[PIN]]-betelling yn [[Nederlân]]. * [[22 novimber]] - Firma [[Microsoft]] bringt it bestjoeringsprogramma [[Windows 1.0]] op de merk, de earste [[ynterfaasje|grafyske ynterfaasje]] foar [[persoanlike kompjûter]]s. == Berne == ;jannewaris * [[3 jannewaris|3]] - [[Nicole Beharie]], Amerikaansk aktrise * [[7 jannewaris|7]] - [[Lewis Hamilton]], Ingelsk koereur * [[23 jannewaris|23]] - [[Doutzen Kroes]], Frysk fotomodel en mannekên * [[31 jannewaris|31]] - [[Roelof Bouwmeester]], Frysk hurdsiler ;febrewaris * [[1 febrewaris|1]] - [[Mason Moore]], Amerikaansk pornoaktrise * [[6 febrewaris|6]] - [[Vicki Chase]], Amerikaansk pornoaktrise * [[16 febrewaris|16]] - [[Tatiana Pratley]], Frysk toanielregisseur * [[17 febrewaris|17]] - [[Gideon Samson]], Nederlânsk berneboekeskriuwer * [[19 febrewaris|19]] - [[Arielle Kebbel]], Amerikaansk aktrise en model ;maart * [[2 maart|2]] - [[Diamond Kitty]], Amerikaansk pornoaktrise * [[8 maart|8]] - [[Ewa Sonnet]], Poalsk neakenmodel en sjongster * [[12 maart|12]] - [[J. Mac]], Amerikaansk pornoakteur * [[14 maart|14]] - [[Eva Angelina]], Amerikaansk pornoaktrise * [[16 maart|16]] - [[Nynke de Jong]], Frysk sjoernaliste en skriuwster * [[23 maart|23]] - [[Memphis Monroe]], Amerikaansk pornoaktrise * [[24 maart|24]] - [[Charley Atwell]], Ingelsk neakenmodel * [[28 maart|28]] - [[Bella Bellz]], Amerikaansk pornoaktrise ;april * [[1 april|1]] - [[Imanuelle Grives]], Nederlânsk aktrise * [[2 april|2]] - [[Lara Baldesarra]], Kanadeesk sportpresintatrise * [[15 april|15]] - [[Amy Ried]], Amerikaansk pornoaktrise * [[22 april|22]] - [[Noortje Herlaar]], Nederlânsk aktrise * 22 - [[Dionne Stax]], Nederlânsk nijslêzeresse ;maaie * [[3 maaie|3]] - [[Femke Hoeksma]], Frysk sjongster fan 'e popgroep [[Three-ality]] * [[19 maaie|19]] - [[Chris de Wagt]], proffuotballer en fuotbaltrainer († [[2020]]). * [[20 maaie|20]] - [[Chris Froome]], Britsk hurdfytser * [[23 maaie|23]] - [[Wim Stroetinga]], Frysk hurdfytser ;juny * [[5 juny|5]] - [[Bruce Venture]], Amerikaansk pornoakteur * [[19 juny|19]] - [[Carmel Moore]], Ingelsk pornoaktrise ;july * [[31 july|31]] - [[Alissa White-Gluz]], Kanadeesk sjongeres ;augustus * [[7 augustus|7]] - [[Margot Boer]], Frysk reedrydster * [[14 augustus|14]] - [[Ashlynn Brooke]], Amerikaansk pornoaktrise * [[22 augustus|22]] - [[Kether Donohue]], Amerikaansk aktrise ;septimber * [[15 septimber|15]] - [[Kayden Kross]], Amerikaansk pornoaktrise * [[13 septimber|13]] - [[Thomas Prager]], Eastenryksk fuotballer * [[20 septimber|20]] - [[Franceska Jaimes]], Kolombiaansk pornoaktrise * [[30 septimber|30]] - [[Sheena Shaw]], Amerikaansk pornoaktrise ;oktober * [[4 oktober|4]] - [[Eve Laurence]], Amerikaansk pornoaktrise * [[11 oktober|11]] - [[Michelle Trachtenberg]], Amerikaansk aktrise ;novimber * [[11 novimber|11]] - [[Elske DeWall]], Frysk sjongeres * [[12 novimber|12]] - [[Arianny Celeste]], Amerikaansk model * [[27 novimber|27]] - [[Criss Strokes]], Amerikaansk pornoakteur * [[30 novimber|30]] - [[Kaley Cuoco]], Amerikaansk aktrise * [[30 novimber|30]] - [[Chrissy Teigen]], Amerikaansk model en presintatrise ;desimber * [[13 desimber|13]] - [[Amal El-Mohtar]], Kanadeesk skriuwster * [[17 desimber|17]] - [[Katie Kox]], Amerikaansk pornoaktrise ;''datum ûnbekend'' * [[Ojuungerel Ganchujagiin]], Mongoalsk model * [[Jill McLain]], Amerikaansk model ===Bisten=== * [[26 maaie]] - [[Sunny Boy (bolle)|Sunny Boy]], ferneamde fokbolle († [[1997]]) == Ferstoarn == * [[18 maart]] - [[Abe Brouwer]], Frysk skriuwer (* [[1901]]) * [[20 april]] - [[Charles Richter]], Amerikaansk seismolooch, bekend fan de [[skaal fan Richter]] (* [[1900]]) * [[11 maaie]] - [[Garmt Stuiveling]], Nederlânsk skriuwer (* [[1907]]) * [[23 juny]] - [[Sake van der Ploeg]], Frysk fakbûnslieder, politikus en boargemaster (* [[1920]]) * [[30 juny]] - [[Maria van Everdingen]], Frysk byldhouster (* [[1913]]) * [[4 july]] - [[Jan de Quay]], premier fan [[Nederlân]] (* [[1901]]) * [[27 july]] - [[Sjoerd Spanninga]], Frysk dichter (* [[1906]]) * [[26 augustus]] - [[Piet Jongeling]], Frysk sjoernalist, fersetsstrider, politikus en berneboekeskriuwer (* [[1909]]) * [[2 septimber]] - [[Abe Lenstra]], Frysk fuotballer (* [[1920]]) * [[30 septimber]] - [[Simone Signoret]], Frânsk aktrise en skriuwster (* [[1921]]) * [[18 oktober]] - [[Janwillem van den Berg]], Frysk spraakwittenskipper en medysk fysiolooch (* [[1920]]) * [[21 oktober]] - [[Sierd Geertsma]], Frysk keunstskilder, tekener en dichter (* [[1896]]) * [[2 desimber]] - [[Ype Poortinga]], Frysk skriuwer (* [[1910]]) * [[24 novimber]] - [[Kees Buddingh']], Nederlânsk dichter (* [[1918]]) * [[30 novimber]] - [[Cornelis Roggen]], Skylger skriuwer, dichter en taalaktivist foar it [[Aastersk]] (* [[1900]]) * [[2 desimber]] - [[Ype Poortinga]], Frysk skriuwer (* [[1910]]) * [[27 desimber]] - [[Dian Fossey]], Amerikaansk biologe en natoerbeskermster (* [[1932]]) * [[30 desimber]] - [[Ansco Dokkum]], Roeier en Hurdsiler (* [[1904]]) ==Literatuer== ;romans * [[Patrick Süskind]], ''[[Das Parfum]]'' <small>(oerset yn it [[Frysk]] as ''It Parfum'')</small> ;koarte ferhalen * [[Lois McMaster Bujold]], ''[[Barter (koart ferhaal)|Barter]]'' ==Films== * ''[[Back to the Future (film)|Back to the Future]]'' * ''[[The Breakfast Club]]'' * ''[[De Dream]]'' * ''[[Legend (film út 1985)|Legend]]'' * ''[[Mad Max Beyond Thunderdome]]'' * ''[[Police Academy 2: Their First Assignment]]'' * ''[[Rambo: First Blood Part II]]'' * ''[[Red Sonja (film)|Red Sonja]]'' * ''[[Rocky IV]]'' * ''[[A View to a Kill (film)|A View to a Kill]]'' {{JiersideUnder}} {{Boarnen|boarnefernijing= <references/> ---- {{Commonscat}} }} [[Kategory:1985| ]] [[Kategory:20e iuw]] qmjf9enqd43b2gvdw0v2jhpbt1tsuea 0 499 1083558 1078207 2022-07-19T20:24:21Z FreyaSport 40716 /* Berne */ oars wikitext text/x-wiki {{DeisideBoppe}} {{Kalinder}}{{Kalinderdei}} == Foarfallen == * [[1296]] - Greve [[Floris V fan Hollân]] rint oer fan de Ingelsken nei de Frânsen en wurdt datselde jier tichteby [[Muiderberch]] fermoarde. * [[1297]] - [[Greefskip Flaanderen]] bekrêftiget troch in ferdrach dat it de kant kiest fan [[Ingelân]], [[Frankryk]] falt hjirop it greefskip binnen. * [[1325]] - Alfonso IV wurdt kening fan [[Portegal]]. * [[1558]] – [[Frankryk]] oermasterd [[Calais]] op de [[Ingelân|Ingelsen]], it wie it lêste stikje lân fan de Ingelsen op it kontinint fan [[Jeropa]]. * [[1610]] - Earste beskriuwing fan in maankrater troch [[Galileo Galilei]]. * [[1927]] - De earste trans-Atlantyske [[telefoan]]oprop wurdt makke, fan [[New York City]] nei [[Londen]]. * [[1937]] - Prinsesse [[Juliana fan Nederlân|Juliana]] trout mei [[Prins Bernhard|Prins Bernhard von Lippe-Biesterfeld]]. * [[1959]] - De [[Feriene Steaten]] erkennen it regear fan [[Fidel Castro]] oer [[Kuba]]. * [[1965]] - Earste útstjoering fan [[Van Gewest tot Gewest]] troch de [[Nederlânske Teklevyzje Stifting|NTS]]. * [[1990]] - De [[Toer fan Pisa]] wurdt sluten fanwegen de feiligens. * [[1994]] - [[Rintje Ritsma (reedrider)|Rintje Ritsma]] wurdt [[Europeeske kampioenskippen Reedriden Oer Alles foar Manlju|Europeesk kampioen reedriden]]. == Berne == * [[1647]] - hartoch [[Willem Loadewyk fan Wuerttemberch]] († [[1677]]) * [[1655]] - [[Edzard fan Grovestins]], Frysk bestjoerder en politikus († [[1729]]) * [[1793]] - [[Franciscus Hessel]], Nederlânsk drukker en útjouwer († [[1962]]) * [[1822]] - [[Lucius Columba Murray Bakker]], Frysk dokter en skriuwer († [[1911]]) * [[1831]] - [[Heinrich von Stephan]], Dútsk amtner, stifter fan 'e [[Wrâld-postuny]] († [[1897]]) * [[1844]] - [[Bernadette Soubirous]] fan Lourdes, Frânsk hillige († [[1879]]) * [[1858]] - [[Eliezer Ben Jehuda]], Litousk aktivist fan Joadsk komôf († [[1922]]) * [[1921]] - [[Jules Schelvis]], Nederlânsk oerlibbene fan sân konsintraasjekampen († [[2016]]) * [[1924]] - [[Geoffrey Bayldon]], Ingelsk akteur († [[2017]]) * 1924 - [[Fenno Schouwstra]], Frysk publisist, útjouwer en sportredakteur († [[2012]]) * [[1938]] - [[Romke Kroondijk]], Frysk politikus * [[1941]] - [[Willem van Kooten]], Nederlânsk mediapionier en ûndernimmer * [[1948]] - [[Ichirou Mizuki]], Japansk sjonger, komponist en akteur * [[1951]] - [[Frans Kellendonk]], Nederlânsk skriuwer en oersetter († [[1990]]) * [[1957]] - [[Monique Verbruggen]], Frysk glêskeunstneresse * [[1966]] - [[Gert van der Vijver]], Frysk byldzjend keunstner * [[1967]] - [[Irrfan Khan]], Yndiaask akteur († [[2020]]) * [[1971]] - [[Jeremy Renner]], Amerikaansk akteur * [[1980]] - [[Jan Kromkamp]], Frysk fuotballer * [[1985]] - [[Lewis Hamilton]], Ingelsk autokoereur * [[1988]] - [[Hardwell]] (Robbert van de Corput), Nederlânsk DJ en muzykprodusint * [[1989]] - [[Lennart Adema]], Frysk keatser en fuotballer * [[1990]] - [[Natalie Wiegersma]], Frysk swimster * [[1991]] - [[Caster Semenya]], Súdafrikaansk atlete == Ferstoarn == * [[1743]] - [[Anna Sofy Reventlow]], keninginne-gemalinne fan [[Denemark]] (* [[1693]]) * [[1770]] - [[Carl Gustaf Tessin]], Sweeedsk politikus (* [[1695]]) * [[1900]] - [[Albert Martin]], Nederlânsk keunstskilder en tekener (* [[1827]]) * [[1923]] - [[Willem Paap]], Nederlânsk skriuwer en abbekaat (* [[1856]]) * [[1971]] - [[Willem Banning]], Frysk predikant, heechlearaar en politikus (* [[1888]]) * [[1989]] - keizer [[Hirohito]] fan [[Japan]] (* [[1901]]) * [[2001]] - [[Johan van der Keuken]], Nederlânsk filmmakker en fotograaf (* [[1938]]) * [[2008]] - [[Hans Monderman]], Frysk ferkearsdeskundige (* [[1945]]) * [[2013]] - [[Huell Howser]], Amerikaansk akteur en presintator (* [[1945]]) *[[2015]] - [[Oanslach op Charlie Hebdo]]: ** [[Cabu]] (Jean Cabut), Frânsk striptekener en cartoonist ** [[Charb]] (Stéphane Charbonnier), Frânsk sjoernalist en cartoonist ** [[Philippe Honoré]], Frânsk cartoonist ** [[Bernard Maris]], Frânsk ekonoom, skriuwer en sjoernalist ** [[Tignous]] (Bernard Verlhac), Frânsk cartoonist ** [[Georges Wolinski]], Frânsk striptekener en cartoonist (* [[1934]]) * [[2017]] - [[Mario Soares]], presidint fan [[Portegal]] (* [[1924]]) * [[2020]] - [[Sjoerd de Vries (byldzjend keunstner)|Sjoerd de Vries]], Frysk skilder en tekener (* [[1941]]) {{DeisideUnder}} {{Boarnen|boarnefernijing= <references/> ---- {{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}} }} [[Kategory:Datum]] [[Kategory:Jannewaris|07]] nuj12dybdyk3q8vly67lja7re85ekqx 0 508 1083633 1075784 2022-07-20T08:51:21Z FreyaSport 40716 /* Ferstoarn */ Philippe Thys wikitext text/x-wiki {{DeisideBoppe}} {{Kalinder}}{{Kalinderdei}} == Foarfallen == * [[1219]] - De [[Sint-Marsellusfloed (1219)|Sint-Marsellusfloed]] soarget foar grutte oerstreamings yn [[Fryslân]]. * [[1362]] - De stêd [[Rungholt]] op it eardere waadeilân [[Strân (eilân)|Strân]] ferdwynt yn see by de [[Sint-Marsellusfloed (1362)|Sint-Marsellusfloed]] ("Grutte Mandraeke", grutte ferdrinking fan minsken). * [[1547]] - De 17-jierrige [[Ivan IV fan Ruslân|Ivan IV]] mei de bynamme ''de Ferskriklike'', wurdt ta (earste) [[Tsaar]] fan alle Russen kroane. * [[1556]] - [[Philip II]] wurdt kening fan [[Spanje]] en fan de Nederlannen. * [[1795]] - De [[Frankryk|Frânsen]] besette [[Utert (stêd)|Utert]]. * [[1972]] - [[Atje Keulen-Deelstra]] wurdt Jeropeesk kampioene yn [[Ynzell]] == Berne == * [[1504]] - paus [[Pius V]] († [[1572]]) * [[1626]] - [[Lucas Achtschellinck]], Flaamsk [[keunstskilder]] († [[1699]]) * [[1840]] - [[Edmond Guerrier]], Amerikaansk keapman en tolk († [[1921]]) * [[1853]] - [[André Michelin]], Frânsk ûndernimmer († [[1931]]) * [[1875]] - [[John Dykstra (politikus)|John Dykstra]], Amerikaansk politikus († [[1959]]) * [[1918]] - [[Nel Benschop]], Nederlânsk dichteresse († [[2005]]) * [[1920]] - [[Kor Ket]], Frysk fioelist en dirigint († [[1955]]) * [[1923]] - [[Willem Aantjes]], Nederlânsk politikus († [[2015]]) * [[1932]] - [[Dian Fossey]], Amerikaansk biologe en natoerbeskermster († [[1985]]) * [[1957]] - [[Jan van der Kooi]], Nederlânsk keunstner == Ferstoarn == * [[1957]] - [[Arturo Toscanini]], Italjaansk dirigint (* [[1867]]) * [[1971]] - [[Philippe Thys]], Belgysk hurdfytser (* [[1889]]) {{DeisideUnder}} {{Boarnen|boarnefernijing= <references/> ---- {{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}} }} [[Kategory:Datum]] [[Kategory:Jannewaris|16]] t3b664jovg2en33mbqjp7zz9vna7n55 0 633 1083555 1080576 2022-07-19T20:21:41Z FreyaSport 40716 /* Berne */ Chris Froome wikitext text/x-wiki {{DeisideBoppe}} {{Kalinder}}{{Kalinderdei}} == Foarfallen == * [[325]] - It [[Konsylje fan Niséa]] set útein yn 'e [[stêd]] [[Niséa]], yn [[Lyts-Aazje]]. Op dit [[konsylje]] wurdt beslist oer de [[dogmatyk|lear]] fan 'e [[Roomsk-Katolike Tsjerke]] en wurdt it [[arianisme]] ta [[ketterij]] ferklearre. * [[526]] - By in [[ierdbeving]] yn [[Antiochië]] ([[Syrje]]) falle 300.000 deaden. * [[1750]] - In grut diel fan [[Ynskedee]] wurdt troch [[brân]] ferwoastge. * [[1873]] - [[Levi Strauss]] en [[Jacob Davis]] krije in [[patint]] op 'e [[spikerbroek]]. * [[1925]] - Earste gearkomste fan 'e Fryske studinteferiening [[F.F.J. Bernlef]]. * [[1927]] - [[Charles Lindbergh]] makket mei de ''[[Spirit of St. Louis]]'' de earste flecht oan ien wei troch oer de [[Atlantyske Oseaan]], fan [[New York (stêd)|New York]] nei [[Parys]], yn 33 oere en 20 minuten. * [[1940]] - [[Igor Sikorsky]] demonstrearret de earste [[helikopter]]. * [[1945]] - [[Kanada|Kanadeeske]] troepen arrivearje op [[Teksel]]; ein fan de [[Opstân fan de Georgiërs]]. * [[1960]] - Teäter [[De Lawei (teater)|De Lawei]] wurdt feestlik iepene. * [[1980]] - By in [[Kebekaansk ûnôfhinklikheidsreferindum (1980)|referindum]] yn [[Kebek (provinsje)|Kebek]] sprekt in mearderheid fan 'e befolking him út tsjin ûnôfhinklikheid. * [[2001]] - De [[Nederlânsktalige Wikipedia]] wurdt oprjochte. * [[2002]] - [[East-Timor]] wurdt ûnôfhinklik fan [[Yndoneezje]]. == Berne == * [[1501]] - [[Isabella fan Eastenryk]], keninginne-oare helte fan [[Denemark]] († [[1526]]) * [[1781]] - [[Froukje Herbig]], Frysk ûnderwizeresse en skriuwster († [[1857]]) * [[1799]] - [[Honoré de Balzac]], Frânsk skriuwer († [[1850]]) * [[1830]] - [[Hector Malot]], Frânsk skriuwer († [[1907]]) * [[1901]] - [[Max Euwe]], Nederlânsk skaker († [[1981]]) * [[1905]] - [[Gerrit Achterberg]], Nederlânsk dichter († [[1962]]) * [[1908]] - [[James Stewart]], Amerikaansk akteur († [[1997]]) * [[1911]] - [[Annie M.G. Schmidt]], Nederlânsk berneboekeskriuwster († [[1995]]) * [[1929]] - [[Theo Koomen]], Nederlânsk sportferslachjouwer († [[1984]]) * [[1938]] - [[Stien Baas-Kaiser]], Nederlânsk hurdrydster († [[2022]]) * [[1943]] - [[Roel Bokke Span]], Frysk fierljepper en reedrider * [[1943]] - [[Peter B. van Houten]], Frysk byldzjend keunstner * [[1944]] - [[Joe Cocker]], Ingelsk sjonger († [[2014]]) * [[1945]] - [[Saskia Holleman]], Frysk fotomodel en abbekaat († [[2013]]) * [[1985]] - [[Chris Froome]], Britsk hurdfytser * [[1986]] - [[Tiffany Doll]], Frânsk pornoaktrise * [[1994]] - [[Abbey Hoes]], Nederlânsk aktrise == Ferstoarn == * [[1471]] - kening [[Hindrik VI fan Ingelân]] (* [[1421]]) * [[1506]] - [[Kristoffel Kolumbus]], Italjaansk ûntdekkingsreizger (* [[1451]]) * [[1837]] - [[Freark fan Hessen-Kassel (1747-1837)|Freark fan Hessen-Kassel]], Dútsk ealman en generaal (* [[1747]]) * [[1944]] - [[Anje Lok]], Frysk ûnderwizer en fersetsman (* [[1903]]) * [[2009]] - [[Jan Riedstra]], Frysk ûndernimmer en sportbestjoerder (* [[1943]]) * [[2021]] - [[Cees van Drongelen]], Nederlânsk radio- en telefyzjepresintator (* [[1936]]) {{DeisideUnder}} {{Boarnen|boarnefernijing= <references/> ---- {{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}} }} [[Kategory:Datum]] [[Kategory:Maaie|20]] 29jfjo6w3r5dzh6txxvi3o3xf5sq0hn 0 654 1083540 1024740 2022-07-19T16:16:44Z 81.101.7.190 /* Ferstoarn */ wikitext text/x-wiki {{DeisideBoppe}} {{Kalinder}}{{Kalinderdei}} == Foarfallen == * [[1822]] - Der wurdt in [[oktroai]] oan [[Charles Graham]] takend foar it [[keunstgebyt]]. * [[1876]] - Yn it ramt fan 'e [[Grutte Sû-Oarloch]] fynt yn noardlik [[Wyoming]] in skermutseling tusken it [[Amerikaanske Leger]] en de [[Noardlike Sjajinnen]] plak dy't bekend komt te stean as de [[Slach by Prairie Dog Creek (1876)|Slach by Prairie Dog Creek]]. * [[1934]] - [[Donald Duck]] makket syn debút yn 'e [[tekenfilm]] ''The Wise Little Hen''. * [[1935]] - It [[Sina|Sineeske]] [[regear]] erkent it [[Japan]]ske bewâld oer [[Mantsjoerije]]. * [[1971]] - Oprjochting [[Fuotbalferiening Ternaard]]. * [[1973]] - Oprjochting [[Fuotbalferiening Twizel]]. == Berne == * [[1672]] - tsaar [[Peter de Grutte]] fan [[Ruslân]] († [[1725]]) * [[1781]] - [[George Stephenson]], Ingelsk útfiner fan 'e [[stoomlokomotyf]] († [[1848]]) * [[1813]] - [[Age Wigers Schoonhoven]], bûterkeapman en foaroanman fan it Frysk Réveil († [[1869]]) * [[1858]] - [[Gerben Nammens Bouma]], Frysk dokter en politikus († [[1935]]) * [[1942]] - [[Joost Prinsen]], Nederlânsk akteur * [[1945]] - [[Betty Mahmoody]], Amerikaansk skriuwster en aktiviste * [[1961]] - [[Michael J. Fox]], Kanadeesk akteur * [[1963]] - [[Johnny Depp]], Amerikaansk akteur * 1963 - [[Tatjana Šimić]], Kroätysk-Nederlânsk aktrise * [[1969]] - [[Dione de Graaff]], Nederlânsk sportpresintatrise * [[1982]] - [[Eve Madison]], Amerikaansk pornoaktrise * 1982 - [[Daphne Rosen]], Israelysk-Amerikaansk pornoaktrise * [[1992]] - [[Lusanne van der Gun]], Frysk ûntfieringsslachtoffer * [[1994]] - [[Keisha Grey]], Amerikaansk pornoaktrise == Ferstoarn == [[Ofbyld:Charles Dickens 3.jpg|150px|thumb|right|Charles Dickens]] * [[68]] - keizer [[Nearo]] fan it [[Romeinske Ryk]] (* [[37]]) * [[1620]] - [[Willem Loadewyk fan Nassau-Dillenburg]], steedhâlder fan [[Fryslân]], [[Grinslân]] en [[Drinte]] (* [[1560]]) * [[1870]] - [[Charles Dickens]], Ingelsk skriuwer (* [[1812]]) * [[1955]] - [[Cornelis Jetses]], Nederlânsk yllustrator (* [[1873]]) * [[1963]] - [[Anna Maria Catharina Buma]], Frysk dichteresse (* [[1889]]) * [[1980]] - [[Leonhard Huizinga]]), Nederlânsk berneboekeskriuwer (* [[1906]]) * [[1989]] - [[Piet Lieftinck]], Nederlânsk politikus (* [[1902]]) * [[1992]] - [[Jant Visser-Bakker]], Frysk skriuwster en oersetster (* [[1906]]) * [[1994]] - [[Jan Tinbergen]], Nederlânsk ekonoom en Nobelpriiswinner (* [[1903]]) * [[2022]] - [[Matt Zimmerman]], Kanadeeske akteur (* [[1934]]) {{DeisideUnder}} {{Boarnen|boarnefernijing= <references/> ---- {{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}} }} [[Kategory:Datum]] [[Kategory:Juny|09]] 9q1f3gabo8l2rneter7ah9ig9h0junt 0 775 1083630 1078415 2022-07-20T08:46:30Z FreyaSport 40716 /* Berne */ Philippe Thys wikitext text/x-wiki {{DeisideBoppe}} {{Kalinder}}{{Kalinderdei}} == Foarfallen == * [[1247]] - De [[Frije ryksstêden yn de Nederlannen|Ryksstêd]] [[Nymwegen]] wurdt ûnderdiel fan [[Gelre (greefskip)|Gelre]]. * [[1573]] - [[Alkmaars ûntset]], de earste Nederlânske oerwinning yn de [[Tachtichjierrige Oarloch]]. * [[1837]] - oprjochting [[Studinteselskip Frisia]]. * [[1933]] - sluting fan [[Stasjon Doanjum]]. * [[1939]] - [[Nazi-Dútslân|Dútslân]] anneksearret westlik [[Poalen]]. * [[1958]] - De Sweedske sirurch [[Ake Senning]] bringt de earste [[pacemaker]] yn. * [[1967]] - [[Che Guevara]] wurdt yn Bolivia finzen nomd. * [[1982]] - Yn [[Poalen]] wurdt it fakbûn [[Solidarność]] ferbean. * [[2006]] - De 3.000e side wurdt skreaun op de [[Fryske Wikipedy]]. It stik giet oer [[Henk Wolf]]. == Berne == * [[1657]] - [[Wigerus Vitringa]], Frysk abbekaat en keunstskilder († [[1725]]) * [[1750]] - [[Pieter Vreede]], Nederlânsk politikus en patriot († [[1750]]) * [[1797]] - [[Eeltsje Hiddes Halbertsma]], Frysk skriuwer en dokter († [[1858]]) * [[1889]] - [[Philippe Thys]], Belgysk hurdfytser († [[1971]]) * [[1941]] - [[Jesse Jackson]], Amerikaansk aktivist en politikus * [[1948]] - [[Jack Spijkerman]], Nederlânsk presintator * [[1952]] - [[Jan Marijnissen]], Nederlânsk politikus * [[1957]] - [[Wies van Dongen (1957)|Wies van Dongen]], Nederlânsk hurdfytser * [[1964]] - [[Jakob Arjouni]], Dútske skriuwer († [[2013]]) * [[1968]] - [[Laura Vlasblom]], Nederlânsk sjongster en stimaktrise * [[1976]] - [[Renate Groenewold]], Nederlânsk hurdrydster * [[1985]] - [[Bruno Mars]], Amerikaansk sjonger en muzykprodusint == Ferstoarn == * [[1606]] - greve [[Jan VI fan Nassau-Dillenburch|Jan de Alde fan Nassau-Dillenburg]], steedhâlder fan [[Gelderlân]] (* [[1536]]) * [[1728]] - [[Anne Danican Philidor]], Frânsk komponist en muzikant (* [[1681]]) * [[1768]] - [[Anna Folkema]], Frysk graveur en skilderesse beïerdige (* [[1695]]) * [[1889]] - [[Johann Jakob von Tschudi]], Switsersk biolooch (* [[1818]]) * [[1966]] - [[Célestin Freinet]], Frânsk pedagooch (* [[1896]]) * [[1992]] - [[Willy Brandt]], bûnskânselier fan [[West-Dútslân]] (* [[1913]]) * [[2014]] - [[Jeen van den Berg]], Frysk reedrider (* [[1928]]) {{DeisideUnder}} {{Boarnen|boarnefernijing= <references/> ---- {{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}} }} [[Kategory:Datum]] [[Kategory:Oktober|08]] 7ukjrhch2fmqd4hsxgqzoyjcip1dkx8 0 1683 1083632 1077698 2022-07-20T08:50:52Z FreyaSport 40716 /* Ferstoarn */ Philippe Thys wikitext text/x-wiki {{JiersideBoppe}} {{Kalinders}}{{Kalinderjier}} Dit jier makket ûnderdiel út fan it [[desennium]] fan 'e [[1970-er jierren]]. == Foarfallen == ;jannewaris * [[1 jannewaris|1]] - De [[Benelúks Merkewet]] wurdt jildich. * 1 - Yn de [[Feriene Steaten]] wurdt [[reklame]] foar [[sigaret]]ten op telefyzje ferbean * [[8 jannewaris|8]] - De Britske [[ambassadeur]] in [[Urûguay]], Geoffrey Jackson, wurdt yn [[Montevideo]] troch de [[Tupamaros]]-beweging ûntfierd. * [[15 jannewaris|15]] - In [[Egypte]] wurdt de [[Aswandaam]] iepene. * [[24 jannewaris|24]] - De [[Noarwegen|Noar]] [[Dag Fornæss]] wurdt op [[It Hearrenfean (plak)|It Hearrenfean]] Europeesk kampioen [[reedriden]] foar Nederlanner [[Jan Bols (reedrider)|Jan Bols]]. * [[25 jannewaris|25]] - By [[Steatsgreep yn Uganda (1971)|in steatsgreep]] yn [[Uganda]] komt legerlieder [[Idi Amin]] oan 'e macht. * [[31 jannewaris|31]] - De [[Apollo 14]] wurdt lansearre, mei de [[astronaut]]en [[Alan Shepard]], [[Stuart Roosa]] en [[Edgar Mitchell]]. ;febrewaris * [[4 febrewaris]] - It Britske [[Rolls-Royce Motor Cars]] giet fallyt en wurdt dêrnei nasjonalisearre. * [[5 febrewaris|5]] - [[Astronaut]] [[Alan Shepard]] kuieret op de Moanne (natuerlike satellyt fan de Ierde). * [[7 febrewaris|7]] – Switserlân kriget [[frouljuskiesrjocht]] . * [[8 febrewaris|8]] - De [[Nasdaq]] set útein. * [[11 febrewaris|11]] - De [[Feriene Steaten]], it [[Feriene Keninkryk]] , de [[Sovjet-Uny]] en oare lannen tekenje in ferdrach dat stasjonearing fan [[kearnwapen]]s op de boaiem fan de [[oseaan|oseanen]] ferbiedt [[Ofbyld:Apollo 14 Shepard.jpg|thumb|5 febrewaris:Romtekuier fan Alan Shepard]] * [[13 febrewaris|13]] - [[Súd-Fietnam]]eeske troepen, stipe troch Amerikaanske [[artillery]] en [[loftmacht]] geane de grins mei [[Laos]] oer. * [[15 febrewaris|15]] - Yn [[Grut-Brittanje]] en [[Ierlân]] wurdt it [[Desimaal|desimale stelsel]] yn it jildsysteem ynfierd. * [[20 febrewaris|20]] – De Amerikaanske steat [[Mississippy (steat)|Mississippy]] wurdt rekke troch 50 [[tornado]]'s, 74 minsken reitsje dea. * [[27 febrewaris|27]] - De earste abortusklinyk fan Nederlân, it [[Mildredhûs]] yn [[Arnhim]], begjint mei it útfieren fan [[abortus provokatus]]. ;maart * [[12 maart|12]] – Militêre steatsgreep yn [[Turkije]] ûnder lieding fan generaal Tagmac en [[Nihat Erim]]. Linkse partijen en organisaasjes wurde ferbean en tûzenen politike tsjinstanners wurde oanholden. *[[26 maart|26]] - [[Bangladesj]], it eardere [[East-Pakistan]], ropt de ûnôfhinklikheid út. Dit is it begjin fan 'e tige bloedige [[Bingaalske Befrijingsoarloch]] tsjin [[Pakistan]], dy't mank giet mei de troch it Pakistaanske leger ûnder de Bingaalske boargerbefolking oanrjochte [[Bingaalske Genoside (1971)|Bingaalske Genoside]]. ;april * [[François Duvalier]], mei de bynamme ''Papa Doc'', presidint en diktator fan [[Haïty]], wurdt nei syn ferstjerren opfolge troch syn soan [[Jean-Claude Duvalier|Jean Claude]], bynamme ''Bébé Doc'' (Baby Doc), foar it libben. * [[19 april|19]] - De [[Sovjet-Uny]] bringt de [[Saljoet 1]], it earste Russyske romtestasjon, om de Ierde. ;maaie * [[3 maaie|3]] - [[Walter Ulbricht]] wurdt yn de [[DDR]] opfolge troch [[Erich Honecker]] as sekretaris-generaal fan it Sintrale Komitee fan de [[Sosjalistyske Ienheidspartij fan Dútslân|SED]]. * [[21 maaie|21]] - Attraksjepark [[Flevohof]] wurdt iepene troch prinsesse Beatrix * [[29 maaie|29]] - Attraksjepark [[Six Flags Magic Mountain]] wurdt iepene. * [[31 maaie|31]] - Nij lân: [[Banglades]]; it gebiet hearde earst oan [[Pakistan]] (East-Pakistan). ;juny * 13 juny - Publikaasje fan geheime [[Pentagon]]-dokuminten yn de [[New York Times]] en [[Washington Post]] oer de oarloch yn [[Fietnam]]. * [[16 juny|16]]- Fuotbalklup [[GVAV]] wurdt [[FC Groningen]]. ;july * [[3 july|3]] - [[Jim Morrison]], sjonger fan de groep [[The Doors]], wurdt yn [[Parys]] dea fûn yn syn bad. * [[10 july]] - De [[Nederlân]]ske [[auteur]] [[Godfried Bomans]] komt op it ûnbewenne [[Rottumerplaat]] oan. Hy sil dêr in wike bliuwe, útnûge troch [[Willem Ruis]], dy't in radioprogramma makket mei deistige bydragen fan Bomans. It ferbliuw falt Bomans slim ôf. * [[17 july|17]] - [[Godfried Bomans]] wurdt op [[Rottumerplaat]] ôflost troch [[Jan Wolkers]], ek [[auteur|skriuwer]]. * [[18 july|18]] - De [[Belgje|Belgyske]] hurdfytser [[Eddy Merckx]] wint de [[Omgong fan Frankryk]]. * [[26 july|26]] - De Feriene Steaten lansearje de Apollo 15 nei de moanne. Foar it earst giet der in moanneweintsje mei. ;augustus * [[1 augustus|1]] - It [[Konsert foar Banglades]] * [[5 augustus|5]] - It [[Stifting Juckema Siderius Fûns|Juckema Siderius Fûns]] foar maatskiplike en kulturele projekten wurdt ynsteld. * [[15 augustus|15]] - [[Bachrein]] wurdt ûnôfhinklik fan it [[Feriene Keninkryk]]. * [[15 augustus|15]] - De keppeling fan de [[Amerikaanske dollar|dollar]] oan it [[goud]] wurdt opheft. ;septimber *[[3 septimber|3]] - [[Katar]] wurdt ûnôfhinklik fan it [[Feriene Keninkryk]]. *[[9 septimber|9]] - Yn 'e [[Attic Correctional Facility|Finzenis fan Attica]], yn 'e [[Amerikaanske steat]] [[New York (steat)|New York]], brekt [[Finzenisoproer fan Attica|in finzenisoproer]] út, dat oan 43 minsken it libben kostet: 33 [[finzene]]n en 10 [[sipier]]s. * [[21 septimber|21]] - [[Katar]], [[Bûtan]] en [[Bahrein]] wurde lid fan de [[Feriene Naasjes]] ;oktober * [[14 oktober|14]] - Oprjochting fan [[Greenpeace]] yn [[Kanada]], yn it earst oan ûnder de namme ''Don't Make A Wave Committee''. * [[25 oktober|25]] - De [[Feriene Naasjes]] nimme de [[Folksrepublyk Sina]] as nij lid op yn it plak fan 'e [[Republyk Sina]] ([[Taiwan]]), dy't sadwaande syn lidmaatskip ferliest. * [[29 oktober|29]] - [[Diktator]] [[Mobutu Sese Seko]] neamt syn lân, de [[Demokratyske Republyk Kongo]], om ta Saïre. ;novimber * [[4 novimber|4]] – Rebûlje yn it Grinzer Hûs fan Bewarring. Gizeling fan fjouwers beweitsers. Finzenen wolle nei De Haach om by de minister te kleien oer harren omstannichheden. Nei fjouwer oeren jouwe de aksjefierders harren lykwols oer. * [[15 novimber|15]] - De [[Hjerringflytdaam]] (1970) wurdt offisjeel yn gebrûk naam. * 15 - [[Intel]] bringt de [[4004 (prosessor)|4004]]-mikroprosessor foar mikro[[kompjûter]]s út. * [[28 novimber|28]] - De [[Jordaanje|Jordaanske]] premier [[Wasfi Tell]] wurdt fermoarde troch de Palestynske terreurgroep [[Swarte Septimber (organisaasje)|Swarte Septimber]]. ;desimber * [[2 desimber|2]] - De [[Feriene Arabyske Emiraten]] wurde ûnôfhinklik fan it [[Feriene Keninkryk]]. * [[3 desimber|3]] - [[Yndia]] ynterveniëarret oan 'e kant fan [[Bangladesj]] yn 'e [[Bingaalske Befrijingsoarloch]]. * [[9 desimber|9]] - De [[Feriene Arabyske Emiraten]] wurde lid fan de [[Feriene Naasjes]]. * [[16 desimber|16]] - De [[Pakistan|Pakistaanske]] [[troepen]] yn [[Bangladesj]] jouwe har oer. Ein fan 'e [[Bingaalske Befrijingsoarloch]]. De ûnôfhinklikheid fan Bangladesj wurdt no ynternasjonaal erkend. * [[20 desimber|20]] - Oprjochting fan [[Dokters sûnder grinzen]]. * [[21 desimber|21]] – Boere-opstân yn [[Tubbergen]] fanwege de [[ruilferkaveling]]. ;sûnder datum * Yn Nederlân krijt tsjinstplichtich soldaat Rinus Wehrman arrest omdat hy wegeret nei de kapper te gean. * Earste net-sesurearre útjefe fan ''Wij Slaven fan Suriname'' fan [[Anton de Kom]] (ûnder sensuer útjûn yn [[1934]]) == Berne == ;jannewaris * [[1 jannewaris|1]] - [[Alina Cho]], Amerikaansk ferslachjouster en nijslêzeresse * [[2 jannewaris|2]] - [[Nyk de Vries]], Frysk skriuwer en muzikant * [[7 jannewaris|7]] - [[Jeremy Renner]], Amerikaansk akteur ;febrewaris * [[1 febrewaris|1]] - [[Jill Kelly]], Amerikaansk pornoaktrise * [[10 febrewaris|10]] - [[Dirk-Jan van der Woud]], Frysk keatser * [[15 febrewaris|15]] - [[Renee O'Connor]], Amerikaansk aktrise en regisseur * [[19 febrewaris|19]] - [[Jeff Kinney (skriuwer)|Jeff Kinney]], Amerikaansk skriuwer ;maart * [[8 maart|8]] - [[Anke Bijlsma]], Frysk aktrise * [[15 maart|15]] - [[Sandra Zwolle]], Frysk reedrydster * [[30 maart|30]] - [[Hadassah de Boer]], Nederlânsk presintatrise * [[31 maart|31]] - [[Ewan McGregor]], Skotsk akteur ;april * [[12 april|12]] - [[Shannen Doherty]], Amerikaansk aktrise * [[15 april|15]] - [[Sarah Young]], Ingelsk pornoaktrise ;maaie * [[28 maaie|28]] - [[Gonny Gaakeer]], Frysk aktrise ;juny * [[18 juny|18]] - [[Domonique Simone]], Amerikaansk pornoaktrise ;july * [[1 july|1]] - [[Marlayne Sahupala]], Nederlânsk nijslêzeresse en sjongster * [[16 july|16]] - [[Greet Andringa]], Frysk skriuwster * [[28 july|28]] - [[Abû Bakr al-Bagdadi]], Iraaksk terrorist († [[2019]]) ;augustusu * [[6 augustus|6]] - [[Angela Postma]], Frysk swimster * [[16 augustus|16]] - [[Jennifer Westhoven]], Amerikaansk sjoernaliste en ferslachjouster * [[27 augustus|27]] - [[Kyung Lah]], Súdkoreaansk-Amerikaansk ferslachjouster en presintatrise ;septimber * [[13 septimber|13]] - [[China Moon (pornografysk aktrise)|China Moon]], Amerikaansk pornoaktrise * [[15 septimber|15]] - [[Annamarie Thomas]], Nederlânsk hurdrydster ;oktober * [[10 oktober|10]] - [[Tiffany Mynx]], Amerikaansk pornoaktrise * [[13 oktober|13]] - [[Jewels Jade]], Amerikaansk pornoaktrise * [[20 oktober|20]] - [[Snoop Dogg]], Amerikaansk rapper * 20 - [[Dannii Minogue]], Australysk sjongster * [[26 oktober|26]] - [[Jim Butcher]], Amerikaansk skriuwer ;novimber * [[7 novimber|7]] - [[Gabrielle Scream]], Amerikaansk pornoaktrise * [[22 novimber|22]] - [[Kysia Hekster]], Nederlânsk ferslachjouster * [[23 novimber|23]] - [[Simone Weimans]], Nederlânsk nijslêzeresse * [[25 novimber|25]] - [[Christina Applegate]], Amerikaansk aktrise ;desimber * [[19 desimber|19]] - [[Tiffany Towers (pornografysk aktrise)|Tiffany Towers]], Kanadeesk pornoaktrise * [[24 desimber|24]] - [[Erik Seerden]], Frysk keatser * [[27 desimber|24]] - [[Falko Zandstra]], Frysk hurdrider ;''datum ûnbekend'' *[[Sophia Choi]], Súdkoreaansk-Amerikaansk nijslêzeresse en ferslachjouster *[[Louise Germaine]], Ingelsk model en aktrise *[[Tibo Vandenborre]], Flaamsk akteur == Ferstoarn == ;jannewaris * [[7 jannewaris|7]] - [[Willem Banning]], Frysk predikant, heechlearaar en politikus (* [[1888]]) * [[16 jannewaris|16]] - [[Philippe Thys]], Belgysk hurdfytser (* [[1889]]) ;maart * [[23 maart|23]] - [[Simon Vestdijk]], Nederlânsk skriuwer (* [[1898]]) ;maaie * [[4 maaie|4]] - [[Klaas Norel]], Frysk berneboekeskriuwer (* [[1899]]) * [[18 maaie|18]] - [[Grietje Spaanderman-Wielinga]], Frysk skriuwster (* [[1899]]) ;juny * [[6 juny|6]] - [[Appel Ooiman]], Frysk roeier (* [[1905]]) ;july * [[7 july|7]] - [[Ub Iwerks]], Amerikaansk animator (* [[1901]]) ;septimber * [[11 septimber|11]] - [[Nikita Chrûsjtsjov]], siktaris-generaal fan de [[Sovjet-Uny]] (* [[1894]]) ;augustus * [[19 augustus|19]] - [[Minne Endstra]], Nederlânsk ûndernimmer (* [[1901]]) ;oktober * [[11 oktober|11]] - [[Chesty Puller]], Amerikaansk militêr (* [[1898]]) ;novimber * [[19 novimber|19]] - [[Jaring Walta]], Frysk keunstkilder (* [[1887]]) ;desimber * [[22 desimber|22]] - [[Godfried Bomans]], Nederlânsk skriuwer en sjoernalist (* [[1913]]) ;''datum ûnbekend'' *[[Hendrik Schippers]], Frysk dirigint, oersetter en ûnderwizer (* [[1893]]) *[[Michiel Sjouke Elings Visser]], Frysk boer en oersetter (* [[1887]]) ==Literatuer== ;romans * [[Rink van der Velde]], ''[[Feroaring fan Lucht]]'' * [[Jan Terlouw]], ''[[Koning van Katoren]]'' <small>(oerset yn it [[Frysk]] as ''Kening fan Katoaren'')</small> * [[Judith Kerr]], ''[[When Hitler Stole Pink Rabbit]]'' ;ferhalebondels * [[H.P. Lovecraft]], ''[[The Doom that Came to Sarnath and Other Stories]]'' ==Films== * ''[[Diamonds Are Forever (film)|Diamonds Are Forever]]'' * ''[[Dirty Harry (film)|Dirty Harry]]'' ==Muzyk== ;singles * [[Janis Joplin]], ''[[Me and Bobby McGee]]'' {{JiersideUnder}} {{Boarnen|boarnefernijing= <references/> ---- {{Commonscat}} }} [[Kategory:1971| ]] [[Kategory:20e iuw]] n5f85z10b9cw4uhb40vkkv5vw0q9p5f 0 1759 1083631 941395 2022-07-20T08:48:21Z FreyaSport 40716 /* Berne */ Philippe Thys wikitext text/x-wiki {{JiersideBoppe}} {{Kalinders}}{{Kalinderjier}} == Foarfallen == * [[2 maart]] - It [[Amerikaanske Kongres]] nimt in [[wet]] oan dy't it [[Grutte Sû Reservaat]], it [[Yndianereservaat]] fan 'e [[Lakota (folk)|Lakota]] yn it [[Dakota's|Dakota-territoarium]], opheft. De helte fan it lân wurdt frijjûn foar [[kolonisaasje]] troch de [[jeropide ras|blanken]], en de rest fan it gebiet wurdt opdield yn fiif ôfsûnderlike, lytsere reservaten. * [[6 maaie]] - De [[Eiffeltoer]] wurdt offisjeel iepene. * [[27 oktober]] - [[Broedertrouw]] oprjochte, feriening fan lânarbeiders op [[It Bilt]]. * [[2 novimber]] - [[Súd-Dakota]] wurdt as 40e [[Amerikaanske steat|steat]] talitten ta de [[Feriene Steaten|Amerikaanske Uny]]. * [[8 novimber]] - [[Montana]] wurdt as 41e [[Amerikaanske steat|steat]] talitten ta de [[Feriene Steaten|Amerikaanske Uny]]. * [[8 desimber]] - Op inisjatyf fan [[Pim Mulier]] wurdt de [[Nederlânske Atletyk- en Fuotbalbûn]] oprjochte. * ''sûnder datum'' - De baggellju fan [[Appelskea]] rjochtsje arbeidersferiening [[De Iendracht]] op. == Berne == ;jannewaris * [[14 jannewaris]] - [[Mar. Naberman]], Frysk musikus en muzykpedagooch († [[1968]]) ;maart * [[23 maart|23]] - [[Tjeerd Venstra]], Frysk arsjitekt († [[1977]]) ;april * [[5 april|5]] - [[Sikke Bruinsma]], Frysk sportsjitter († [[1963]]) * [[16 april|16]] - [[Charlie Chaplin]], Ingelsk akteur en regisseur († [[1977]]) * [[20 april|20]] - [[Adolf Hitler]], lieder fan [[nazy-Dútslân]] († [[1945]]) ;maaie * [[17 maaie|17]] - [[Karst Leemburg]], Frysk maratonrider († [[1958]]) ;july * [[29 july|19]] - [[Johannes Rijpstra]], Frysk politikus en fersetsman († [[1944]]) ;septimber * [[24 septimber|24]] - [[Hanna Beekhuis]], Frysk komponiste en pianiste († [[1980]]) ;oktober * [[8 oktober|8]] - [[Philippe Thys]], Belgysk hurdfytser († [[1971]]) * [[10 oktober|10]] - [[Han van Meegeren]], Nederlânsk keunstskilder en master-ferfalsker († [[1947]]) * [[13 oktober|13]] - [[Anna Maria Catharina Buma]], Frysk dichteresse († [[1963]]) ;novimber * [[16 novimber|16]] - [[Jan Herder]], Frysk kommunist en fersetsstrider († [[1978]]) * [[24 novimber|24]] - [[Cissy van Marxveldt]], Frysk berneboekeskriuwster († [[1948]]) ;datum ûnbekend * [[Émile Hoyois]], Belgysk keatser († 19??) == Ferstoarn == * [[3 jannewaris]] - [[James Halliwell-Phillipps]], Ingelsk letterkundige en folklorist (* [[1820]]) * [[19 jannewaris]] - [[Ranald S. Mackenzie]], Amerikaansk militêr (* [[1840]]) * [[9 maart]] - keizer [[Jehannes IV fan Abessynje]] (* [[1831]]) * [[30 maart]] - [[Marcus Reno]], Amerikaansk militêr (* [[1834]]) * [[26 septimber]] - [[Martin Heidegger]], Dútsk filosoof († [[1976]]) * [[28 septimber]] - [[Samuel D. Sturgis (1822-1889)|Samuel D. Sturgis]], Amerikaansk militêr (* [[1822]]) * [[8 oktober]] - [[Johann Jakob von Tschudi]], Switsersk biolooch (* [[1818]]) * [[11 oktober]] - [[James Prescott Joule]], Ingelsk natuerkundige (* [[1818]]) * [[19 oktober]] - kening [[Loadewyk I fan Portegal]] (* [[1838]]) ;''datum ûnbekend'' *[[Lytse Raven]] (''Little Raven''), opperhaad fan 'e [[Súdlike Arapaho (folk)|Súdlike Arapaho]] (* [[1810]]) ==Literatuer== ;poëzij * [[Herman Gorter]], ''[[Mei (Gorter)|Mei]]'' <small>(oerset yn it [[Frysk]] as ''Maaie'')</small> {{JiersideUnder}} {{Boarnen|boarnefernijing= <references/> ---- {{Commonscat}} }} [[Kategory:1889| ]] [[Kategory:19e iuw]] 7j8i8l69ehcu024qq4120vksat5uft2 0 3514 1083526 1083502 2022-07-19T14:25:59Z Drewes 2754 /* Measte oerwinningen */ - haadletters wikitext text/x-wiki {{Sportevenemint | namme = Le Tour de France | ôfbylding = Tour de France font.svg | ôfbyldingsbreedte = | ûnderskrift = | plak = [[Frankryk]] | jier = | data = july | sport = [[hurdfytsen]] | organisator = Amaury Sport Organisation | ferienigings = | lannen = | atleten = | eveneminten = | iepening = | sluting = | earste = [[Omgong fan Frankryk 1903|1903]] | lêste = | aktueel = Omgong fan Frankryk 2022 | foarige = [[Omgong fan Frankryk 2021]] | folgjende = [[Omgong fan Frankryk 2023]] }} De '''Omgong fan Frankryk''' ([[Frânsk]]: ''Tour de France'', ek wol ''Le Grand Boucle'') is in wrâldferneamde [[hurdfytsen|hurdfytswedstryd]] yn [[Frankryk]]. Mei de [[Omgong fan Itaalje]] en de [[Omgong fan Spanje]] is it ien fan de wichtichste en dreechste eveneminten fan it hurdfytsseizoen. De Omgong fan Frankryk jildt fan dy trije grutte omgongen as de earfolste wedstriid, en wurdt yn etappen troch gâns Frankryk fytst. It begjin is somtiden yn in oar lân, mar de oankomst is altiten yn [[Parys]], sûnt [[1975]] leit de finishstreek op de [[Champs-Élysées]]. De earste edysje fan 'e Omgong fan Frankryk waard ferriden yn [[1903]]. De koprinner yn it [[#Klasseminten|algemien klassemint]] draacht de [[#Winners Giele Trui|Giele Trui]]. Njonken it algemien klassemint besteane der noch ferskate oare klasseminten, lykas it [[#Berchklassemint|berchklassemint]] (mei de Boltsjestrui), it [[#Punteklassemint|punteklassemint]] (mei de Griene Trui) en it [[#Jongereinklassemint|jongereinklassemint]] (mei de Wite Trui). == Skiednis == ===Unstean=== Begjin 20ste iuw hie Frankryk twa foaroprinnende [[Frankryk|Frânske]] sportkranten, ''L'Auto-Vélo'' en ''Le Vélo''. ''Le Vélo'', de sponsor fan de hurdfytsklassiker [[Bordeaux-Parys]], wie fierwei de bêst ferkeapjende krante; de oplaach bedroech 80.000 foar 20.000 oer fan ''L'Auto-Vélo''. [[Henri Desgrange]], haadredakteur fan ''L'Auto-Vélo'' en earste [[Wrâldoerrekôr (hurdfytsen)|wrâldoerrekôrhâlder]], woe dêr wat oan dwaan en tegearre mei [[Géo Lefèvre]] kaam er op it idee in Omgong fan Frankryk foar hurdfytsers te organisearjen. [[Ofbyld:Départ de la première étape du premier Tour de France (Villeneuve-Saint-Georges 1903).jpg|thumb|left|200px|Omgong fan Frankryk 1903]] Op [[16 jannewaris]] [[1903]] ferlear Desgrange in wichtich proses tsjin syn konkurrint Griffard fan ''Le Vélo''. Desgrange moast de namme Vélo út de titel fan syn krante skrasse. Haat wâle op. Desgrange liet lykwols de moedfearren net hingje en trije dagen letter, op [[19 jannewaris]], waard de earste Omgong fan Frankryk oan de parse foarsteld. Dit foarstel waard lykwols net fuortendaliks entûsjast ûnthelle, sadat de inisjatyfnimmers bang wiene dat de Omgong der nea komme soe. In wike foar it sluten fan de ynskriuwingen hiene mar 15 hurdfytsers harren ynskreaun. Dat wie op [[6 maaie]]. De earste Omgong soe begjinne op [[1 juny]] en duorje oant [[5 july]].<br> Fan needs moast Desgrange al in tal dingen tajaan. De earste Omgong soe pas op [[1 july]] 1903 úteinsette en it startjild waard troch de helte dien. Uteinlik skreaune 108 hurdfytsers harren yn, en 60 dêrfan ferskynden op 1 july ek echt oan de startline. De Omgong bestie út seis etappes. Om nei te gean oft de hurdfytsers it foarsjoene parkoers ôfleine, wiene ûnderweis kontrôleposten ynstallearre. Uteinlik rieden fan de 60 mar 21 hurdfytsers de wedstriid út. [[Maurice Garin]] wûn mei in foarsprong fan hast trije oeren op de nûmer twa, al wie it, de perikels yn de omgong fan it dêropfolgjende jier yn acht nommen, wol de fraach oft er echt de hiele omgong op de fyts folbrocht hie. ===Iere ûntwikkelingen=== Nei de earste Omgong waard yn [[1904]] in twadde edysje organisearre, it iennige ferskil wie dat yn 1903 hurdfytsers harren ynskriuwe koene foar ien of mear ritten, mar yn 1904 mochten dielnimmers harren allinne noch mar ynskriuwe foar de hiele omgong. Spitigernôch wiene der yn dizze twadde edysje in tal swierrichheden. Yn it foarste plak gie it dêrby om aksjefierende omwenjenden, omdat de omgong harren nachtrêst fersteure soe (doe waard der ek nachts koerst). Fierders foelen op de [[Col de la République]] supporters fan [[Antoine Faure|Faure]] de achterfolgjende [[Maurice Garin|Garin]] lestich, wiene der strjitten dêr't bewust glêsdiggels struid wiene en waard de koers fersteurd troch fjochtpartijen. In fûl [[swierwaar]] makke de slotrit yn it [[Parc des Princes]] ûnmooglik. De ''Union Vélocipédique de France'' die ûndersyk nei wat der yn de omgong fan 1904 bard wie. De earste fjouwer fan it einklassemint waarden úteinlik nei oanlieding fan dat ûndersyk diskwalifisearre. Se hiene har ûnderweis skuldich makke oan ûntelbere oertrêdings: hjir en dêr de [[trein]] nommen, binnendykjes keazen, har lûke litten en gean samar troch. Resultaten: Pothier waard libbenslang útsletten, Garin mocht twa jier net mear koerse en de fyfde yn it einklassemint, [[Henri Cornet]], waard úteinlik ta einwinner fan 1904 útroppen. It jier dêrnei kaam Desgrange mei in tal wizigingen op de lapen. Ynstee fan seis wiene der no alve etappes en mei de [[Ballon d'Alsace]] en de [[Col Bayard]] waarden de [[Fogezen]] en de [[Alpen]] foar it earst oandien. Noch in jier letter kaam Desgrange wer mei in nijichheidsje. De lêste kilometer fan in rit waard tenei oanjûn mei in flagge yn de foarm fan in reade trijehoeke. Yn [[1910]] waard de [[Col du Tourmalet|Tourmalet]], yn 'e [[Pyreneeën]], foar it earst yn de rûte opnommen. De hurdfytsers wiene lykwols net te sprekken oer dizze nije probearsels. Se skolden Desgrange út foar moardner en al wat net moai wie. Hoewol't der yn 't generaal gjin deaden foelen yn de Pyreneeënritten, wie der dochs in stjergefal. Hurdfytser [[Adolphe Hélière]] krige, op de rêstdei by in swimpartijtsje yn see by [[Nice]], in hertoanfal en ferdronk. Yn [[1911]] soe Desgrange it noch heger sykje, want doe stie der in Alpenrit oer de [[Col du Galibier|Galibier]] op it programma. Yn [[1919]] waard de Giele Trui yntrodusearre, sadat suporters en sjoernalisten de lieder goed waarnimme koene. Wêrom giel? Ienfâldichwei om't de organisearjende krante, ''L'Auto'', op [[giel]] papier drukt waard. Op [[19 july]] 1919 waard [[Eugène Christophe]] de alderearste drager fan de Giele Trui. Yn [[1933]] waard it berchklassemint ynfierd foar de bêste klimmers ûnder de hurdfytsers, de earste winner fan dit klassemint wie de [[Spanje]]rt [[Vicente Trueba]]. De ferneamde byhearrende Boltsjestrui waard lykwols pas yn [[1975]] yntrodusearre. ===Heechtijdagen=== Oprjochter fan de Omgong fan Frankryk [[Henri Desgrange]] ferstoar yn [[1940]]; yn [[1949]] waard op de Galibier in monumint foar him oprjochte. Yn [[1951]] waard foar it earst net út [[Parys]] wei ôfset, mar fungearre [[Metz]] as startplak. Fan 1905 ôf waarden der bergen beklommen, mar yn [[1952]] wie it de earste kear dat der in etappe boppe op in berg oankaam, op de [[Alpe d'Huez]]. De rit begûn yn [[Lausanne]] en de [[Itaalje|Italjaan]] [[Fausto Coppi]] wûn. De oankomst lei yn 1952 net hielendal boppe-oan, mar yn it doarpke [[Huez]], likernôch op de helte fan de klim dy't hjoed-de-dei oant hielendal boppe riden wurdt. [[Ofbyld:07-08-1954 12565A Start Tour de France (4074345007).jpg|thumb|left|200px|Start fan de Omgong fan Frankryk 1954 yn Amsterdam]] By it 50-jierrich bestean fan de Omgong fan Frankryk yn [[1953]] waard it punteklassemint ynfierd. De lieder fan dit klassemint krige in Griene Trui. De [[grien]]e kleur wie te tankjen oan de earste sponsor, in fabrikant fan [[gersmeaner]]s. In jier letter begûn de Omgong foar it earst bûten Frankryk, nammentlik yn [[Amsterdam]], de haadstêd fan [[Nederlân]]. Yn [[1957]] debutearre de Frânsman [[Jacques Anquetil]] yn 'e omgong en wûn fuortendaliks. Hy soe de earste wêze dy't it slagge om de omgong fiif kear te winnen. Tsien jier letter, yn [[1967]], foel der in deade te betreurjen by de beklimming fan de [[Mont Ventoux]]. De [[Ingelân|Ingelske]] hurdfytser [[Tom Simpson]] stoar as gefolch fan it brûken fan [[amfetamine]]n. Yn kombinaasje mei de hjitte, de swiere beklimming en problemen mei de mage waard dat him fataal. Yn [[1968]] waard de oankomst fan de slotetappe foar it earst hâlden op de [[Vélodrome Jacques-Anquetil|hurdfytsbaan fan Vincennes]]; foarhinne waard der altyd oankaam yn it Parc des Princes. [[Jan Janssen]] wûn dêr as earste, en as earste Nederlanner, de Omgong troch yn de lêste rit it giel ôf te nimmen fan de [[Belgje|Belch]] [[Herman Van Springel]].<br> Fiif jier nei de lêste oerwinning fan Anquetil begûn in nij haadstik yn de skiednis fan de omgong, dat fan [[Eddy Merckx]]. It slagge de Belch, krekt as Anquetil, en win de Omgong fiif kear. Yn [[1975]] wie de finish fan de Omgong fan Frankryk foar it earst op de [[Champs-Élysées]]. De folgjende dy't it slagge de Omgong fiif kear te winnen, wie de Frânsman [[Bernard Hinault]]. Yn [[1988]] stie der foar it earst in Fries oan de start fan de Omgong fan Frankryk. [[Wiebren Veenstra]] fan [[De Harkema]] helle dat jier de finish net, mar yn syn twadde en lêste Omgong yn [[1991]] waard er 157ste. De folgjende yn it rychje fan fiiffâldige Omgongwinners wie de [[Baskelân (autonome mienskip)|Bask]] [[Miguel Induráin]]. Hy regearre yn it begjin fan de njoggentiger jierren. Syn lêste oerwinning op Frânske diken, yn 1995, foel gear mei it ferstjerren fan Casartelli. De [[Itaalje|Italjaan]] [[Fabio Casartelli]] kaam raar te fallen by de ôfdaling fan de [[Col de Portet-d'Aspet]]. De 24-jierrige Olympyske kampioen fan [[Dykhurdfytsen op de Olympyske Simmerspullen 1992|Barcelona '92]] stoar oan de oprûne ferwûningen. Op it plak fan it ûngelok stiet no in tinkteken foar Carsatelli. [[Ofbyld:Etape 8 Tour de France 2005.jpg|thumb|200px|right|Pieter Weening en Andreas Klöden krekt oer de finish yn Gérardmer]] ===Dopingskandalen=== Yn [[Omgong fan Frankryk 1998|1998]] waard, foar it begjin fan de Omgong, fersoarger [[Willy Voet]] fan de ''Festina''-ploech trappearre mei in grutte hoemannichte [[Erytropoëtine|epo]] yn syn auto. Der waard strang kontrolearre en de Nederlânske ploech ''TVM'', de Frânske ploech ''Festina'' en alle Spaanske ploegen waarden út de Omgong set. Ploechlieder [[Cees Priem]] fan ''TVM'' bedarre efkes yn de Frânske finzenis. Fanwegen it hurde optreden fan de Frânske justysje wie der healwei de santjinde etappe in fytserssstaking wêrby't alle hurdfytsers harren rêchnûmers ferwideren. Mar 96 fan de 189 starte hurdfytsers hellen de einstreek yn Parys. Fanwegen dizze perikels krige de Omgong fan 1998 de bynamme ''Le Tour Noir'' of ''Le Tour Dopage''. Yn de jierren dêrnei folgen ferskate dopingskandalen inoar op. Sa moast sânfâldich omgongswinner [[Lance Armstrong]] syn titels ynleverje as gefolch fan dopinggebrûk. Foar dy edysjes waarden der gjin nije winners oanwiisd. ===Lettere jierren=== Yn [[2005]] waard der foar it earst in omgongsetappe wûn troch in Fries. Yn de achtste etappe kape de fan De Harkema ôfkomstige [[Pieter Weening]], fytsend foar de ''Rabobank''-ploech, yn [[Gérardmer]] mei 9,6 milimeter ferskil de oerwinning foar de noas fan de [[Dútslân|Dútske]] hurdfytser fan ''T-Mobile'' [[Andreas Klöden]] wei. Yn [[2012]] waard foar it earst de [[Planche des Belles Filles]], in 1148 meter hege berchtop yn de Fogezen, opriden. De Ingelsman [[Chris Froome]] wie de earste winner op dizze tige steile berch. Yn [[2019]] moast de 19de etappe ôfbrutsen wurde. De plande oankomst wie de [[Montée de Tignes]]. As gefolch fan minne waarsomstannichheden (oerfloedige [[hagel]]) waard it parkoers foar [[Tignes]] blokkearre troch [[ierdferskowing]]en en besleat de organisaasje de wedstriid stil te lizzen. Fierder besleat de organisaasje dat der gjin etappewinner en gjin winner fan de striidberens foar dizze etappe oantsjut wurde soene. De tiden fan oankomst op de [[Col de l'Iseran]] binne brûkt foar it algemien klassemint.<ref>[https://nos.nl/tour/artikel/2295210-touretappe-geneutraliseerd-vanwege-slechte-weersomstandigheden.html {{nl}} NOS, 26 july 2019 - Touretappe geneutraliseerd vanwege slechte weersomstandigheden]</ref> De omgong fan [[Omgong fan Frankryk 2020|2020]] waard útsteld oant [[29 augustus]], as gefolch fan de [[COVID-19|koroanapandemy]]. It wie foar it earst sûnt de ein fan de [[Twadde Wrâldkriich]] dat de Omgong fan Frankryk net yn de moanne [[july]] ferriden waard. [[Ofbyld:Tour de France 2004, Champs Elysées.jpg|700px|left|thumb|Oankomst op de [[Champs-Élysées]]]]{{Clear}} ===Omgong fan Frankryk foar froulju=== De ''Tour de France Femmes'' of [[Omgong fan Frankryk foar froulju]] is in meardeiske hurdfytswedstriid foar [[froulju]] yn Frankryk. Tusken [[1984]] en [[2009]] wiene der ferskate wedstriden dy't sjoen waarden as de Omgong fan Frankryk foar froulju. Fan [[2014]] oant en mei [[2021]] waard ûnder de Omgong fan Frankryk foar manlju in wedstriid fan ien dei foar froulju (''La Course'') organisearre troch it ynternasjonaal hurdfytsbûn [[Amaury Sport Organisation|ASO]]. Fan [[2022]] ôf is der wer in etappekoers fan mear dagen. == Omgong fan Frankryk yn sifers == {| class="wikitable" |- ! jier ! Startplak ! Tal<br>etappes ! Totale<br>ôfstân ! Dielnimmers ! Utfallers ! Opmerkingen |- | 1903 || {{Flagge FR}} [[Montgeron]] || 6 || 2428 km || 60 || 41 || finish yn [[Ville d'Avray]] |- | 1904 || {{Flagge FR}} [[Montgeron]] || 6 || 2428 km || 88 || 56 || finish yn Ville d'Avray |- | 1905 || {{Flagge FR}} [[Parys]] || 11 || 2994 km || 60 || 36 || Earste kear mei finish yn [[Parc des Princes]] |- | 1906 || {{Flagge FR}} [[Parys]] || 13 || 4545 km || 82 || 68 || |- | 1907 || {{Flagge FR}} [[Parys]] || 14 || 4488 km || 93 || 60 || |- | 1908 || {{Flagge FR}} [[Parys]] || 14 || 4488 km || 114 || 78 || |- | 1909 || {{Flagge FR}} [[Parys]] || 14 || 4497 km || 150 || 95 || |- | 1910 || {{Flagge FR}} [[Parys]] || 15 || 4737 km || 110 || 69 || |- | 1911 || {{Flagge FR}} [[Parys]] || 15 || 5344 km || 84 || 56 || |- | 1912 || {{Flagge FR}} [[Parys]] || 15 || 5319 km || 131 || 90 || |- | 1913 || {{Flagge FR}} [[Parys]] || 15 || 5287 km || 140 || 115 || |- | 1914 || {{Flagge FR}} [[Parys]] || 15 || 5405 km || 145 || 91 || |- | colspan=7 align=center bgcolor="lightgrey"| ''1915 t/m 1918: net ferriden fanwegen de [[Earste Wrâldkriich]]'' |- | 1919 || {{Flagge FR}} [[Parys]] || 15 || 5560 km || 69 || 59 || |- | 1920 || {{Flagge FR}} [[Parys]] || 15 || 5503 km || 113 || 91 || |- | 1921 || {{Flagge FR}} [[Parys]] || 15 || 5503 km || 123 || 85 || |- | 1922 || {{Flagge FR}} [[Parys]] || 15 || 5375 km || 120 || 82 || |- | 1923 || {{Flagge FR}} [[Parys]] || 15 || 5386 km || 139 || 91 || |- | 1924 || {{Flagge FR}} [[Parys]] || 15 || 5488 km || 157 || 97 || |- | 1925 || {{Flagge FR}} [[Parys]] || 18 || 5440 km || 134 || 85 || |- | 1926 || {{Flagge FR}} [[Parys]] || 17 || 5745 km || 126 || 85 || |- | 1927 || {{Flagge FR}} [[Parys]] || 24 || 5398 km || 142 || 103 || |- | 1928 || {{Flagge FR}} [[Parys]] || 22 || 5376 km || 162 || 121 || |- | 1929 || {{Flagge FR}} [[Parys]] || 22 || 5286 km || 155 || 95 || |- | 1930 || {{Flagge FR}} [[Parys]] || 21 || 4822 km || 100 || 41 || |- | 1931 || {{Flagge FR}} [[Parys]] || 24 || 5091 km || 81 || 46 || |- | 1932 || {{Flagge FR}} [[Parys]] || 21 || 4520 km || 80 || 23 || |- | 1933 || {{Flagge FR}} [[Parys]] || 23 || 4409 km || 80 || 40 || |- | 1934 || {{Flagge FR}} [[Parys]] || 23 || 4470 km || 60 || 21 || |- | 1935 || {{Flagge FR}} [[Parys]] || 21 || 4338 km || 93 || 47 || |- | 1936 || {{Flagge FR}} [[Parys]] || 21 || 4442 km || 90 || 47 || |- | 1937 || {{Flagge FR}} [[Parys]] || 20 || 4415 km || 98 || 52 || |- | 1938 || {{Flagge FR}} [[Parys]] || 21 || 4694 km || 96 || 41 || |- | 1939 || {{Flagge FR}} [[Parys]] || 18 || 4224 km || 79 || 30 || |- | colspan=7 align=center bgcolor="lightgrey"| ''1940 t/m 1946: net ferriden fanwegen de [[Twadde Wrâldkriich]]'' |- | 1947 || {{Flagge FR}} [[Parys]] || 21 || 4665 km || 100 || 47 || |- | 1948 || {{Flagge FR}} [[Parys]] || 21 || 4922 km || 120 || 76 || |- | 1949 || {{Flagge FR}} [[Parys]] || 21 || 4819 km || 120 || 65 || |- | 1950 || {{Flagge FR}} [[Parys]] || 22 || 4773 km || 116 || 56 || |- | 1951 || {{Flagge FR}} [[Metz]] || 24 || 4690 km || 123 || 57 || |- | 1952 || {{Flagge FR}} [[Brest (Frankryk)|Brest]] || 23 || 4898 km || 123 || 57 || |- | 1953 || {{Flagge FR}} [[Straasburch]] || 22 || 4476 km || 119 || 43 || |- | 1954 || {{Flagge NL}} [[Amsterdam]] || 23 || 4656 km || 110 || 41 || |- | 1955 || {{Flagge FR}} [[Le Havre]] || 22 || 4495 km || 130 || 61 || |- | 1956 || {{Flagge FR}} [[Reims]] || 22 || 4498 km || 120 || 32 || |- | 1957 || {{Flagge FR}} [[Nantes]] || 22 || 4685 km || 120 || 64 || |- | 1958 || {{Flagge BE}} [[Brussel]] || 24 || 4319 km || 120 || 42 || |- | 1959 || {{Flagge FR}} [[Mulhouse]] || 22 || 4391 km || 120 || 55 || |- | 1960 || {{Flagge FR}} [[Lille]] || 22 || 4173 km || 128 || 47 || |- | 1961 || {{Flagge FR}} [[Rouen]] || 21 || 4397 km || 132 || 60 || |- | 1962 || {{Flagge FR}} [[Nancy]] || 22 || 4274 km || 150 || 56 || |- | 1963 || {{Flagge FR}} [[Nogent-sur-Marne]] || 21 || 4210 km || 130 || 54 || |- | 1964 || {{Flagge FR}} [[Rennes]] || 22 || 4504 km || 132 || 51 || |- | 1965 || {{Flagge DE}} [[Keulen]] || 22 || 4177 km || 130 || 49 || |- | 1966 || {{Flagge FR}} [[Nancy]] || 25 || 4322 km || 130 || 48 || |- | 1967 || {{Flagge FR}} [[Angers]] || 22 || 4780 km || 130 || 42 || Lêste finish yn Parc des Princes |- | 1968 || {{Flagge FR}} [[Vittel (plak)|Vittel]] || 22 || 4685 km || 110 || 47 || Earste kear mei finish yn [[Vélodrome Jacques-Anquetil]] |- | 1969 || {{Flagge FR}} [[Roubaix]] || 22 || 4117 km || 130 || 44 || |- | 1970 || {{Flagge FR}} [[Limoges]] || 23 || 4254 km || 150 || 50 || |- | 1971 || {{Flagge FR}} [[Mulhouse]] || 20 || 3608 km || 150 || 56 || |- | 1972 || {{Flagge FR}} [[Angers]] || 20 || 3847 km || 132 || 44 || |- | 1973 || {{Flagge NL}} [[Skeveningen]] || 20 || 4140 km || 132 || 45 || |- | 1974 || {{Flagge FR}} [[Brest (Frankryk)|Brest]] || 22 || 4098 km || 130 || 25 || Lêste finish yn Vélodrome Jacques-Anquetil |- | 1975 || {{Flagge FR}} [[Charleroi]] || 22 || 3999 km || 140 || 54 || Earste kear mei finish op de [[Champs-Élysées]] |- | 1976 || {{Flagge FR}} [[Saint-Hilaire-de-Riez]] || 22 || 4016,5 km || 130 || 43 || |- | 1977 || {{Flagge FR}} [[Fleurance]]-[[Lectoure]] || 22 || 4096 km || 100 || 47 || |- | 1978 || {{Flagge NL}} [[Leien]] || 22 || 3908 km || 110 || 32 || |- | 1979 || {{Flagge FR}} [[Fleurance]] || 24 || 3720 km || 150 || 61 || |- | 1980 || {{Flagge DE}} [[Frankfurt am Main|Frankfurt]] || 25 || 3842 km || 130 || 45 || |- | 1981 || {{Flagge FR}} [[Nice]] || 25 || 3753 km || 150 || 29 || |- | 1982 || {{Flagge CH}} [[Basel]] || 23 || 3507 km || 169 || 44 || |- | 1983 || {{Flagge FR}} [[Fontenay-sous-Bois]] || 23 || 3809 km || 140 || 52 || |- | 1984 || {{Flagge FR}} [[Montreuil (Seine-Saint-Denis)|Montreuil]] || 24 || 4021 km || 170 || 46 || |- | 1985 || {{Flagge FR}} [[Plumelec]] || 24 || 4109 km || 180 || 36 || |- | 1986 || {{Flagge FR}} [[Boulogne-Billancourt]] || 23 || 4094 km || 208 || 76 || |- | 1987 || {{Flagge DE}} [[West-Berlyn]] || 25 || 4231 km || 207 || 72 || |- | 1988 || {{Flagge FR}} [[Pontchâteau]] || 22 || 3286 km || 198 || 47 || |- | 1989 || {{Flagge LU}} [[Lúksemboarch (stêd)|Lúksemboarch]] || 22 || 3285 km || 198 || 60 || |- | 1990 || {{Flagge FR}} [[Poitiers]]<br><small>''(atraksjepark Futuroscope)''</small>|| 21 || 3504 km || 198 || 42 || |- | 1991 || {{Flagge FR}} [[Lyon]] || 22 || 3914 km || 198 || 40 || |- | 1992 || {{Flagge ES}} [[San Sebastián (Spanje)|San Sebastián]] || 22 || 3983 km || 198 || 68 || |- | 1993 || {{Flagge FR}} [[Le Puy-du-Fou]] || 20 || 3714 km || 180 || 44 || |- | 1994 || {{Flagge FR}} [[Lille]] || 22 || 3915,2 km || 189 || 72 || |- | 1995 || {{Flagge FR}} [[Saint-Brieuc]] || 20 || 3653 km || 189 || 74 || |- | 1996 || {{Flagge NL}} [[De Bosk]] || 22 || 3907 km || 189 || 69 || |- | 1997 || {{Flagge FR}} [[Rouen]] || 21 || 3950 km || 189 || 49 || |- | 1998 || {{Flagge IE}} [[Dublin]] || 21 || 3860 km || 189 || 93 || |- | 1999 || {{Flagge FR}} [[Le Puy-du-Fou]] || 21 || 3870 km || 180 || 39 || |- | 2000 || {{Flagge FR}} [[Poitiers]]<br><small>''(atraksjepark Futuroscope)''</small>|| 21 || 3662 km || 177 || 50 || |- | 2001 || {{Flagge FR}} [[Dúntsjerk]] || 21 || 3453 km || 189 || 45 || |- | 2002 || {{Flagge LU}} [[Lúksemboarch (stêd)|Lúksemboarch]] || 21 || 3278 km || 189 || 36 || |- | 2003 || {{Flagge FR}} [[Parys]] || 21 || 3427 km || 198 || 51 || |- | 2004 || {{Flagge BE}} [[Luik (stêd)|Luik]] || 21 || 3391 km || 188 || 41 || |- | 2005 || {{Flagge FR}} [[Fromentine]] || 22 || 3607 km || 189 || 34 || |- | 2006 || {{Flagge FR}} [[Straasburch]] || 21 || 3657,1 km || 176 || 37 || |- | 2007 || {{Flagge GB}} [[Londen]] || 21 || 3570 km || 189 || 48 || |- | 2008 || {{Flagge FR}} [[Brest (Frankryk)|Brest]] || 22 || 3559 km || 180 || 35 || |- | 2009 || {{Flagge MC}} [[Monako]] || 22 || 3445 km || 180 || 24 || |- | 2010 || {{Flagge NL}} [[Rotterdam]] || 21 || 3596 km || 197 || 28 || |- | 2011 || {{Flagge FR}} [[Île de Noirmoutier]] || 22 || 3430,5 km || 198 || 31 || |- | 2012 || {{Flagge BE}} [[Luik (stêd)|Luik]] || 21 || 3430,5 km || 198 || 45 || |- | 2013 || {{Flagge FR}} [[Porto-Vecchio]] || 22 || 3349 km || 198 || 29 || |- | 2014 || {{Flagge GB}} [[Leeds]] || 22 || 3656 km || 198 || 34 || |- | 2015 || {{Flagge NL}} [[Utert (stêd)|Utert]] || 22 || 3358 km || 198 || 38 || |- | 2016 || {{Flagge FR}} [[Mont Saint-Michel]] || 22 || 3529 km || 198 || 24 || |- | 2017 || {{Flagge DE}} [[Düsseldorf]] || 22 || 3540 km || 198 || 31 || |- | 2018 || {{Flagge FR}} [[Noirmoutier-en-l'Île]] || 22 || 3351 km || 176 || 31 || |- | 2019 || {{Flagge BE}} [[Brussel]] || 22 || 3365,8 km || 176 || 21 || |- | 2020 || {{Flagge FR}} [[Nice]] || 22 || 3484,2 km || 176 || 30 || |- | 2021 || {{Flagge FR}} [[Brest (Frankryk)|Brest]] || 22 || 3414,2 km || 184 || 43 || |- | 2022 || {{Flagge DK}} [[Keappenhaven]] || 22 || 3328 km || 176 || || |} == Ferneamde bergen == Yn [[Omgong fan Frankryk 1903|1903]] wie [[Col de la République]] de earste berch ea dy't yn de Omgong fan Frankryk beklommen waard. Dat barde yn de 2e etappe, fan [[Lyon]] nei [[Marseille]]. De berch waard ek yn [[Omgong fan Frankryk 1904|1904]] yn de rûte opnaam. Yn dat jier waarden de hurdfytsers der lykwols oanfallen troch supporters fan de regionale hurdfytser [[Antoine Faure]]]. As gefolch dêrfan waard de bern dêrnei pas wer yn [[Omgong fan Frankryk 1950|1950]] yn it parkoers opnommen. {| class="wikitable" |- ! 1e<br>kear ! Namme ! Berchrige ! Kategory ! Hichte<br><small>(m)</small> !rowspan=34 | ! 1e<br>kear ! Namme ! Berchrige ! Kategory ! Hichte<br><small>(m)</small> |- |[[Omgong fan Frankryk 1903|1903]] || [[Col de la République]] || [[Sintraal Massyf]] || 2e/3e || 1161 || [[Omgong fan Frankryk 1969|1969]]|| [[Col du Firstplan]] ||Fogezen|| 2e || 722 |- |[[Omgong fan Frankryk 1905|1905]] || [[Ballon d'Alsace]] || [[Fogezen]] || 2e || 1247 || [[Omgong fan Frankryk 1970|1970]]|| [[Le Markstein]] || Fogezen|| 1e || 1183 |- |[[Omgong fan Frankryk 1910|1910]] || [[Col des Ares]] ||Pyreneeën || 2e/3e || 815 || [[Omgong fan Frankryk 1974|1974]] || [[Pla d'Adet]] ||Pyreneeën || HC || 1654 |- |[[Omgong fan Frankryk 1910|1910]] || [[Col d'Aspin]] ||Pyreneeën || 1e || 1489 || [[Omgong fan Frankryk 1971|1971]] || [[Col de Manse]] || Alpen || 2e || 1286 |- |[[Omgong fan Frankryk 1910|1910]] || [[Col d'Aubisque]] ||[[Pyreneeën]]|| HC || 1709 || |[[Omgong fan Frankryk 1978|1978]] || [[Col de Joux Plane]] || Alpen || HC || 1691 |- |[[Omgong fan Frankryk 1910|1910]] || [[Col du Tourmalet]] ||Pyreneeën || HC || 2115 || [[Omgong fan Frankryk 1978|1978]] || [[Col de Marie-Blanque]] ||Pyreneeën || 2e || 1035 |- | [[Omgong fan Frankryk 1911|1911]] || [[Col du Galibier]] || Alpen || HC || 2645 || |[[Omgong fan Frankryk 1978|1978]] || [[Super Besse]] ||Sintraal Massyf || 2e/3e || 1289 |- |[[Omgong fan Frankryk 1912|1912]] || [[Col du Soulor]] || Pyreneeën || HC/4e <ref>Kategory fan de [[Col du Soulor]] hinget fan de kant en kombinaasje ôf hoe 't er beklommen wurdt</ref> || 1474 || [[Omgong fan Frankryk 1979|1979]] || [[Cormet de Roselend]] || Alpen || 1e || 1968 |- |[[Omgong fan Frankryk 1913|1913]] || [[Col de Grosse Pierre]] || Fogezen || 2e || 901 || [[Omgong fan Frankryk 1984|1984]] || [[La Plagne]] || Alpen || HC || 2080 |- | [[Omgong fan Frankryk 1922|1922]] || [[Col d'Izoard]] || Alpen || HC || 2361 || [[Omgong fan Frankryk 1985|1985]] || [[Luz-Ardiden]] ||Pyreneeën || HC || 1720 |- | [[Omgong fan Frankryk 1924|1924]] || [[Col du Télégraphe]] || Alpen || 1e || 1566 || [[Omgong fan Frankryk 1987|1987]] || [[Col de Soudet]] ||Pyreneeën || HC || 1540 |- | [[Omgong fan Frankryk 1938|1938]] || [[Col de l'Iseran]] || Alpen || HC || 2770 || [[Omgong fan Frankryk 1988|1988]] || [[Col d'Agnes]] || Pyreneeën || 1e || 1570 |- |[[Omgong fan Frankryk 1947|1947]] || [[Col de la Croix-de-Fer]] || Alpen || HC || 2068 || [[Omgong fan Frankryk 1994|1994]] || [[Col de la Croix Fry]] || Alpen || 1e || 1477 |- | [[Omgong fan Frankryk 1947|1947]] || [[Col du Glandon]] || Alpen || HC || 1924 || [[Omgong fan Frankryk 1994|1994]] || [[Val Thorens]] || Alpen || HC || 2340 |- |[[Omgong fan Frankryk 1947|1947]] || [[Col de Portet-d'Aspet]] ||Pyreneeën || 2e || 1069 || [[Omgong fan Frankryk 1994|1994]] || [[Hautacam]] || Pyreneeën || HC || 1515 |- |[[Omgong fan Frankryk 1947|1947]] || [[Col de Peyresourde]] || Pyreneeën || 1e || 1569 || [[Omgong fan Frankryk 1997|1997]] || [[Col de Val-Louron-Azet]] ||Pyreneeën || 1e || 1580 |- | [[Omgong fan Frankryk 1949|1949]] || [[Lytse Sint-Bernhardpas|Petit-St-Bernard]] || Alpen || 1e || 2188 || [[Omgong fan Frankryk 1997|1997]] || [[Ordino-Arcalis]] || Pyreneeën || HC || 2240 |- | [[Omgong fan Frankryk 1950|1950]] || [[Col du Lautaret]] || Alpen || 1e || 2057 || [[Omgong fan Frankryk 1998|1998]] || [[Plateau de Beille]] || Pyreneeën || HC || 2001 |- | [[Omgong fan Frankryk 1951|1951]] || [[Mont Ventoux]] || Alpen || HC || 1912 || [[Omgong fan Frankryk 1998|1998]] <ref>De tweintichste (foarlêste) etappe fan de [[Omgong fan Frankryk 2013|Omgong 2013]] einige foar de earste kear op de [[Lytse Sint-Bernhardpas|Petit-St-Bernard]]. Der waard al oer dizze berch riden yn de [[Omgong fan Frankryk 1998|1998]], mar fanwege de Festina-affêre waard dy etappe neutralisearre.</ref> || [[Semnoz|Annecy-Semnoz]] || Alpen || HC || 1655 |- | [[Omgong fan Frankryk 1952|1952]] || [[Puy de Dôme]] || Sintraal Massyf || HC || 1464 || [[Omgong fan Frankryk 2001|2001]] || [[Chamrousse]] || Alpen || HC || 1730 |- |[[Omgong fan Frankryk 1952|1952]] || [[Alpe d'Huez]] || [[Alpen]] || HC ||1860 || [[Omgong fan Frankryk 2001|2001]] || [[Ax-3 Domaines]] ||Pyreneeën || 1e || 1360 |- | [[Omgong fan Frankryk 1952|1952]] || [[Sestrières]] || Alpen || 1e || 2035 || [[Omgong fan Frankryk 2003|2003]] || [[Port de Pailhères]] || Pyreneeën || HC || 2001 |- |[[Omgong fan Frankryk 1952|1952]] || [[Hourquette d'Ancizan]] || Pyreneeën || 1e || 1538 || [[Omgong fan Frankryk 2007|2007]] || [[Port de Balès]] || Pyreneeën || HC || 1755 |- |[[Omgong fan Frankryk 1957|1957]] || [[Col de la Schlucht]] || Fogezen || 2e || 1140 || [[Omgong fan Frankryk 2008|2008]] || [[Agnelpas|Col Agnel]] || Alpen || HC || 2744 |- |[[Omgong fan Frankryk 1959|1959]] || [[Pas de Peyrol]] || Sintraal Massyf || 2e || 1589 || |[[Omgong fan Frankryk 2012|2012]] || [[Planche des Belles Filles]] || Fogezen || 1e || 1035 |- | [[Omgong fan Frankryk 1960|1960]] || [[Col de la Colombière]] || Alpen || HC || 1613 || [[Omgong fan Frankryk 2014|2014]] || [[Risoul]] || Alpen || 1e || 1855 |- | [[Omgong fan Frankryk 1961|1961]] ||[[col du Donon]] || Fogezen || 2e || 1009 || [[Omgong fan Frankryk 2014|2014]] || [[col de la Croix des Moinats]] || Fogezen|| 2e || 891 |- | [[Omgong fan Frankryk 1962|1962]] || [[Col de la Bonette]] || Alpen || HC || 2802 || [[Omgong fan Frankryk 2014|2014]] || [[Petit Ballon]] ||Fogezen || 1e || 1163 |- | [[Omgong fan Frankryk 1963|1963]] || [[Grutte Sint-Bernhardpas|Grand-St-Bernard]] || Alpen || HC || 2469 || [[Omgong fan Frankryk 2014|2014]] || [[Col des Croix]] || Fogezen || 3e || 678 |- |[[Omgong fan Frankryk 1966|1966]] || [[Col de Mente]] || Pyreneeën || 1e || 1349 || [[Omgong fan Frankryk 2014|2014]] || [[Col des Chevrères]] || Fogezen || 1e || 914 |- |[[Omgong fan Frankryk 1967|1967]] || [[Col du Platzerwasel]] ||Fogezen|| 1e || 1193 || [[Omgong fan Frankryk 2018|2018]] || [[Col de Portet]] || Pyreneeën || HC || 2215 |- |[[Omgong fan Frankryk 1969|1969]] || [[Col de la Madeleine]] || Alpen|| HC || 1993 || [[Omgong fan Frankryk 2020|2020]] || [[Col de la Loze]] ||Alpen || HC ||2302 |- |[[Omgong fan Frankryk 1969|1969]] || [[Grand Ballon]] ||Fogezen || 1e/3e <ref>Kategory fan de [[Grand Ballon]] is ôfhinklik fan oft er út [[Le Markstein]] of út [[Willer-sur-Thur]] wei beklommen wurdt.</ref>|| 1336 |} == Klasseminten == Njonken de oerwinnings yn de etappen wurdt yn de Omgong fan Frankryk ek striden om ferskate klasseminten. Der is in klassemint foar de bêste ploech, foar de bêste klimmer (Boltsjestrui), foar de bêste jonge hurdfytser (Wite Trui), foar de oanfallendst ridende hurdfytser, foar de bêste sprinter (Griene Trui), en fansels foar de fytser dy't oer de hiele omgong de minste tiid brûkt (Giele Trui). De súksesfolste hurdfytser yn de Omgong fan Frankryk wie de Amerikaan [[Lance Armstrong]], dy't 7 kear efterinoar, fan [[1999]] oant [[2005]], oer de hiele omgong it fluchst wie. Doe't dúdlik waard dat hy doping brûkt hie, waarden dy oerwinningen offisjeel skrast. Yn alle jierren dat de Omgong ferriden wurdt, hawwe der oant no ta twa Nederlânders it einklassemint wûn. De earste wie [[Jan Janssen]] dy't yn [[1968]] it fluchst wie, en yn [[1980]] behelle [[Joop Zoetemelk]] de Giele Trui. === Winners Giele Trui=== {| class="wikitable" |- ! Jier ! Winner ! Aldens ! Nasjonaliteit ! Ploech |- | [[Omgong fan Frankryk 1903|1903]] || [[Maurice Garin]] || 32 || {{FRAnasj}} || Yndividueel |- | [[Omgong fan Frankryk 1904|1904]] || [[Henri Cornet]] || 19 || {{FRAnasj}} || [[Cycles JC-Michelin]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1905|1905]] || [[Louis Trousselier]] || 24 || {{FRAnasj}} || [[Peugeot-Wolber]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1906|1906]] || [[René Pottier]] || 27 || {{FRAnasj}} || [[Peugeot-Wolber]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1907|1907]] || [[Lucien Petit-Breton]] || 24 || {{FRAnasj}} || [[Peugeot-Wolber]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1908|1908]] || [[Lucien Petit-Breton]] || 25 || {{FRAnasj}} || [[Peugeot-Wolber]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1909|1909]] || [[François Faber]] || 22 || {{LUXnasj}} || [[Peugeot-Wolber]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1910|1910]] || [[Octave Lapize]] || 22 || {{FRAnasj}} || [[Alcyon-Dunlop]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1911|1911]] || [[Gustave Garrigou]] || 26 || {{FRAnasj}} || [[Alcyon-Dunlop]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1912|1912]] || [[Odiel Defraeye]] || 24 || {{BELnasj}} || [[Alcyon-Dunlop]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1913|1913]] || [[Philippe Thys]] || 22 || {{BELnasj}} || [[Peugeot-Wolber]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1914|1914]] || [[Philippe Thys]] || 23 || {{BELnasj}} || [[Peugeot-Wolber]] |- | colspan=5 align=center bgcolor="lightgrey"| ''1915 o/m 1918: net ferriden fanwegen de [[Earste Wrâldkriich]]'' |- | [[Omgong fan Frankryk 1919|1919]] || [[Firmin Lambot]] || 33 || {{BELnasj}} || [[La Sportive]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1920|1920]] || [[Philippe Thys]] || 29 || {{BELnasj}} || [[La Sportive]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1921|1921]] || [[Léon Scieur]] || 33 || {{BELnasj}} || [[La Sportive]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1922|1922]] || [[Firmin Lambot]] || 36 || {{BELnasj}} || [[Peugeot-Wolber]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1923|1923]] || [[Henri Pélissier]] || 34 || {{FRAnasj}} || [[JB Louvet-Soly]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1924|1924]] || [[Ottavio Bottecchia]] || 29 || {{ITAnasj1946}}|| [[Automoto]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1925|1925]] || [[Ottavio Bottecchia]] || 30 || {{ITAnasj1946}}|| [[Automoto-Hutchison]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1926|1926]] || [[Lucien Buysse]] || 33 || {{BELnasj}} || [[Automoto-Hutchison]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1927|1927]] || [[Nicolas Frantz]] || 27 || {{LUXnasj}} || [[Alcyon-Dunlop]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1928|1928]] || [[Nicolas Frantz]] || 28 || {{LUXnasj}} || [[Alcyon-Dunlop]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1929|1929]] || [[Maurice De Waele]] || 32 || {{BELnasj}} || [[Alcyon-Dunlop]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1930|1930]] || [[André Leducq]] || 26 || {{FRAnasj}} || [[Frankryk]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1931|1931]] || [[Antonin Magne]] || 27 || {{FRAnasj}} || [[Frankryk]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1932|1932]] || [[André Leducq]] || 28 || {{FRAnasj}} || [[Frankryk]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1933|1933]] || [[Georges Speicher]] || 26 || {{FRAnasj}} || [[Frankryk]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1934|1934]] || [[Antonin Magne]] || 30 || {{FRAnasj}} || [[Frankryk]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1935|1935]] || [[Romain Maes]] || 22 || {{BELnasj}} || [[Belgje]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1936|1936]] || [[Sylvère Maes]] || 26 || {{BELnasj}} || [[Belgje]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1937|1937]] || [[Roger Lapébie]] || 26 || {{FRAnasj}} || [[Frankryk]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1938|1938]] || [[Gino Bartali]] || 24 || {{ITAnasj1946}}|| [[Itaalje]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1939|1939]] || [[Sylvère Maes]] || 29 || {{BELnasj}} || [[Belgje]] |- | colspan=5 align=center bgcolor="lightgrey"| ''1940 o/m 1946: net ferriden fanwegen de [[Twadde Wrâldkriich]]'' |- | [[Omgong fan Frankryk 1947|1947]] || [[Jean Robic]] || 26 || {{FRAnasj}} || West Frankryk |- | [[Omgong fan Frankryk 1948|1948]] || [[Gino Bartali]] || 34 || {{ITAnasj}} || [[Itaalje]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1949|1949]] || [[Fausto Coppi]] || 29 || {{ITAnasj}} || [[Itaalje]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1950|1950]] || [[Ferdi Kübler]] || 31 || {{SUInasj}} || [[Switserlân]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1951|1951]] || [[Hugo Koblet]] || 26 || {{SUInasj}} || [[Switserlân]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1952|1952]] || [[Fausto Coppi]] || 32 || {{ITAnasj}} || [[Itaalje]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1953|1953]] || [[Louison Bobet]] || 28 || {{FRAnasj}} || [[Frankryk]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1954|1954]] || [[Louison Bobet]] || 29 || {{FRAnasj}} || [[Frankryk]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1955|1955]] || [[Louison Bobet]] || 30 || {{FRAnasj}} || [[Frankryk]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1956|1956]] || [[Roger Walkowiak]] || 29 || {{FRAnasj}} || Noardeast-Frankryk |- | [[Omgong fan Frankryk 1957|1957]] || [[Jacques Anquetil]] || 23 || {{FRAnasj}} || [[Frankryk]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1958|1958]] || [[Charly Gaul]] || 25 || {{LUXnasj}} || Nederlân-Lúksemboarch |- | [[Omgong fan Frankryk 1959|1959]] || [[Federico Bahamontes]] || 31 || {{ESPnasj}} || [[Spanje]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1960|1960]] || [[Gastone Nencini]] || 30 || {{ITAnasj}} || [[Itaalje]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1961|1961]] || [[Jacques Anquetil]] || 27 || {{FRAnasj}} || [[Frankryk]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1962|1962]] || [[Jacques Anquetil]] || 28 || {{FRAnasj}} || [[Saint-Raphaël (hurdfytsploech)|Saint-Raphaël]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1963|1963]] || [[Jacques Anquetil]] || 29 || {{FRAnasj}} || [[Saint-Raphaël (hurdfytsploech)|Saint-Raphaël]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1964|1964]] || [[Jacques Anquetil]] || 30 || {{FRAnasj}} || [[Saint-Raphaël (hurdfytsploech)|Saint-Raphaël]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1965|1965]] || [[Felice Gimondi]] || 22 || {{ITAnasj}} || [[Salvarani]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1966|1966]] || [[Lucien Aimar]] || 25 || {{FRAnasj}} || [[Ford France-Gitane]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1967|1967]] || [[Roger Pingeon]] || 26 || {{FRAnasj}} || [[Peugeot-BP-Michelin]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1968|1968]] || [[Jan Janssen]] || 28 || {{NEDnasj}} || [[Nederlân]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1969|1969]] || [[Eddy Merckx]] || 24 || {{BELnasj}} || [[Faema (hurdfytsploech)|Faema]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1970|1970]] || [[Eddy Merckx]] || 25 || {{BELnasj}} || [[Faema (hurdfytsploech)|Faema]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1971|1971]] || [[Eddy Merckx]] || 26 || {{BELnasj}} || [[Molteni]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1972|1972]] || [[Eddy Merckx]] || 27 || {{BELnasj}} || [[Molteni]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1973|1973]] || [[Luis Ocaña]] || 28 || {{ESPnasj}} || [[Bic (hurdfytsploech)|Bic]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1974|1974]] || [[Eddy Merckx]] || 29 || {{BELnasj}} || [[Molteni]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1975|1975]] || [[Bernard Thévenet]] || 27 || {{FRAnasj}} || [[Peugeot]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1976|1976]] || [[Lucien Van Impe]] || 29 || {{BELnasj}} || [[Gitane-Campagnolo]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1977|1977]] || [[Bernard Thévenet]] || 29 || {{FRAnasj}} || [[Peugeot]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1978|1978]] || [[Bernard Hinault]] || 23 || {{FRAnasj}} || [[Renault-Gitane-Campagnolo]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1979|1979]] || [[Bernard Hinault]] || 24 || {{FRAnasj}} || [[Renault-Gitane]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1980|1980]] || [[Joop Zoetemelk]] || 33 || {{NEDnasj}} || [[TI-Raleigh]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1981|1981]] || [[Bernard Hinault]] || 26 || {{FRAnasj}} || [[Renault-Elf-Gitane]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1982|1982]] || [[Bernard Hinault]] || 27 || {{FRAnasj}} || [[Renault-Elf-Gitane]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1983|1983]] || [[Laurent Fignon]] || 22 || {{FRAnasj}} || [[Renault-Elf]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1984|1984]] || [[Laurent Fignon]] || 23 || {{FRAnasj}} || [[Renault-Elf]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1985|1985]] || [[Bernard Hinault]] || 30 || {{FRAnasj}} || [[La Vie Claire]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1986|1986]] || [[Greg LeMond]] || 25 || {{USAnasj}} || [[La Vie Claire]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1987|1987]] || [[Stephen Roche]] || 27 || {{IRLnasj}} || [[Carrera (hurdfytsploech)|Carrera]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1988|1988]] || [[Pedro Delgado]] || 28 || {{ESPnasj}} || [[Reynolds (hurdfytsploech)|Reynolds]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1989|1989]] || [[Greg LeMond]] || 28 || {{USAnasj}} || [[AD Renting]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1990|1990]] || [[Greg LeMond]] || 29 || {{USAnasj}} || [[Z (hurdfytsploech)|Z]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1991|1991]] || [[Miguel Induráin]] || 27 || {{ESPnasj}} || [[Banesto (hurdfytsploech)|Banesto]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1992|1992]] || [[Miguel Induráin]] || 28 || {{ESPnasj}} || [[Banesto (hurdfytsploech)|Banesto]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1993|1993]] || [[Miguel Induráin]] || 29 || {{ESPnasj}} || [[Banesto (hurdfytsploech)|Banesto]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1994|1994]] || [[Miguel Induráin]] || 30 || {{ESPnasj}} || [[Banesto (hurdfytsploech)|Banesto]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1995|1995]] || [[Miguel Induráin]] || 31 || {{ESPnasj}} || [[Banesto (hurdfytsploech)|Banesto]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1996|1996]] || [[Bjarne Riis]]<ref>Riis bekende yn [[2007]] dat er ûnder oaren ûnder de Omgong fan 1996 it ferbeane middel [[Erytropoëtine|epo]] brûkt hie. Neffens de regels fan de [[Ynternasjonale Wielerunie|UCI]] koe him fanwege ferjierring de winst lykwols net mear ûntnaam wurde.</ref> || 32 || {{DENf}} || [[Team Deutsche Telekom]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1997|1997]] || [[Jan Ullrich]] || 23 || {{GERnasj}} || [[Team Deutsche Telekom]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1998|1998]] || [[Marco Pantani]] || 28 || {{ITAnasj}} || [[Mercatone Uno]] |- | [[Omgong fan Frankryk 1999|1999]] ||rowspan=7 colspan=4 bgcolor="lightgrey"| <center>Gjin winner<ref>Tusken [[1999]] en [[2005]] wûn de Amerikaan [[Lance Armstrong]] sân kear op rige de Omgong fan Frankryk. Nei ferskate ûndersiken en ferklearringen fan âld-ploechgenoaten makke foarsitter [[Pat McQuaid]] fan de [[Ynternasjonale Wielerunie|UCI]] op [[22 oktober]] [[2012]] bekend dat alle oerwinningen fan Armstrong him ôfnommen waarden yn ferbân mei dopinggebrûk. Ek de sân oerwinningen yn de Omgong fan Frankryk waarden him ûntnaam. Om't ek de nûmers 2 fan de jiergongen '99 oant '05 fertocht fan of feroardiele foar dopinggebrûk binne, waard besletten de oerwinningen net oan in oare hurdfytser ta te kennen.</ref></center> |- | [[Omgong fan Frankryk 2000|2000]] |- | [[Omgong fan Frankryk 2001|2001]] |- | [[Omgong fan Frankryk 2002|2002]] |- | [[Omgong fan Frankryk 2003|2003]] |- | [[Omgong fan Frankryk 2004|2004]] |- | [[Omgong fan Frankryk 2005|2005]] |- | [[Omgong fan Frankryk 2006|2006]] || [[Óscar Pereiro|Óscar Pereiro Sio]]<ref>De oarspronklike winner, [[Floyd Landis]], waard posityf befûn op it brûken fan [[testosteron]] nei de santjinde etappe fan de Omgong fan Frankryk 2006. Landis ûntkende lykwols it dopinggebrûk en focht de útkomst fan de test oan. Op [[11 maaie]] [[2007]] kundige de Omgongdireksje lykwols oan dat Landis offisjeel skrast waard as einwinner. Op [[20 septimber]] 2007 befêstige it Amerikaanske anty-dopingburo USADA it brûken fan ferbeane prestaasjebefoarderjende middels en waard Óscar Pereiro Sio offisjeel ta winner útroppen. Op [[15 oktober]] 2007 waard Óscar Pereiro Sio yn Madrid offisjeel huldige as Omgongwinner fan 2006, troch Omgongbaas [[Christian Prudhomme]].</ref> || 28 || {{ESPnasj}} || [[Team Movistar|Caisse d'Epargne-Illes Balears]] |- | [[Omgong fan Frankryk 2007|2007]] || [[Alberto Contador]] || 24 || {{ESPnasj}} || [[Discovery Channel]] |- | [[Omgong fan Frankryk 2008|2008]] || [[Carlos Sastre]] || 33 || {{ESPnasj}} || [[Team Saxo Bank]] |- | [[Omgong fan Frankryk 2009|2009]] || [[Alberto Contador]] || 26 || {{ESPnasj}} || [[Astana (hurdfytsploech)|Astana]] |- | [[Omgong fan Frankryk 2010|2010]] || [[Andy Schleck]]<ref>By in dopingkontrôle fan de oarspronklike winner, [[Alberto Contador]], waard in minym spoar fan it ferbeane middel [[clenbuterol]] oantroffen. Hy bewearde dat dit kaam troch it iten fan in entrecote fan in Baskyske slachter Op [[6 febrewaris]] [[2012]] waard Contador troch it [[Hôf fan Arbitraazje foar Sport|CAS]] dochs skuldich befûn oan dopinggebrûk, sadat de oerwinning oan de twadde-plakhâlder yn de Omgong fan Frankryk 2010, [[Andy Schleck]], takend waard.</ref> || 25 || {{LUXnasj}} || [[Team Saxo Bank]] |- | [[Omgong fan Frankryk 2011|2011]] || [[Cadel Evans]] || 34 || {{AUSnasj}} || [[BMC Racing Team]] |- | [[Omgong fan Frankryk 2012|2012]] || [[Bradley Wiggins]] || 32 || {{GBRnasj}} || [[Sky ProCycling]] |- | [[Omgong fan Frankryk 2013|2013]] || [[Chris Froome]] || 28 || {{GBRnasj}} || [[Sky ProCycling]] |- | [[Omgong fan Frankryk 2014|2014]] || [[Vincenzo Nibali]] || 29 || {{ITAnasj}} || [[Astana Pro Team|Astana]] |- | [[Omgong fan Frankryk 2015|2015]] || [[Chris Froome]] || 30 || {{GBRnasj}} || [[Team Sky]] |- | [[Omgong fan Frankryk 2016|2016]] || [[Chris Froome]] || 31 || {{GBRnasj}} || [[Team Sky]] |- | [[Omgong fan Frankryk 2017|2017]] || [[Chris Froome]] || 32 || {{GBRnasj}} || [[Team Sky]] |- | [[Omgong fan Frankryk 2018|2018]] || [[Geraint Thomas]] || 32 || {{GBRnasj}} || [[Team Sky]] |- | [[Omgong fan Frankryk 2019|2019]] || [[Egan Bernal]] || 22 || {{COLnasj}} || [[Team INEOS]] |- | [[Omgong fan Frankryk 2020|2020]] || [[Tadej Pogačar]] || 21 || {{SLOnasj}} || [[UAE Team Emirates]] |- | [[Omgong fan Frankryk 2021|2021]] || [[Tadej Pogačar]] || 22 || {{SLOnasj}} || [[UAE Team Emirates]] |} ==== Measte oerwinningen ==== 5x * [[Miguel Induráin]] wûn de Omgong fan 1991 oant 1995. * [[Bernard Hinault]] wûn 1978, 1979, 1981, 1982 en 1985. * [[Eddy Merckx]] wûn fan 1969 oant 1972 en noch ris yn 1974. * [[Jacques Anquetil]] wûn yn 1957 en fan 1961 oant 1964. 4x * [[Chris Froome]] wûn de Omgong yn 2013 en fan 2015 oant 2017. 3x * [[Philippe Thys]] wûn de Omgong yn 1913, 1914 en yn 1920. * [[Louison Bobet]] wûn de Omgong fan 1953 oant 1955. * [[Greg LeMond]] wûn de Omgong yn 1986, 1989 en yn 1990. === Berchklassemint === [[Ofbyld:Jersey polkadot.svg|thumb|right|150px|De Boltsjestrui]] It berchklassemint fan de Omgong fan Frankryk is in njonkenklassemint, dêr't punten foar te fertsjinjen binne by passaazjes op berchpassen en oare beklimmingen. De lieder yn it berchklassemint is de hurdfytser dy't by dizze passaazjes de measte punten fertsjinne hat troch as earste of by de earsten troch te kommen. Dejinge dy't oan 'e ein fan de Tour de France it klassemint liedt, wurdt ta berchkening útroppen. De Boltsjestrui is it shirt dat droegen wurdt troch de lieder yn it berchklassemint en dat útrikt wurdt nei in ferriden etappe. Nei de lêste etappe fan de Omgong fan Frankryk krijt de winner fan it berchklassemint de lêste Boltsjestrui útrikt. De berchpriis bestiet langer as de Boltsjestrui dy't deroan keppele is. De earste Omgong fan Frankryk dêr't de lieder yn it berchklassemint de Boltsjestrui droech, wie dy fan [[Omgong fan Frankryk 1975|1975]]; de earste dy't him ea droech, wie [[Joop Zoetemelk]]. De earste einwinner fan dizze trui wie [[Lucien Van Impe]]. It boltsjesmotyf waard troch Tourbaas [[Félix Lévitan]] oanbrocht as in hulde oan [[Henri Lemoine]], in Frânske baanhurdfytser dy't yn de tweintiger en tritiger jierren omried yn in tenu mei reade stippen. Foar 1975 bestie der gjin aparte trui foar de berchkening. De beklimmingen dy't meitelle foar it berchklassemint wurde yndield yn 5 kategoryen: ''Hors Catégorie'' (de grutste en swierste beklimmingen, lykas de [[Mont Ventoux]], [[Tourmalet]] en [[Alpe d' Huez]]) en de earste oant en mei fjirde kategory. Beklimmingen fan tredde en fjirde kategory binne earder heuvels as bergen. De te fertsjinjen punten binne navenant. ==== Winners berchklassemint ==== {| class="wikitable" |- ! Jier ! Winner ! Nasjonaliteit ! Ploech |- | 1933 || [[Vicente Trueba]] || {{ESPnasj1931}} || Bestetti |- | 1934 || [[René Vietto]] || {{FRAnasj}} || Yndividueel |- | 1935 || [[Félicien Vervaecke]] || {{BELnasj}} || Alcyon-Labor |- | 1936 || [[Julián Berrendero]] || {{ESPnasj1938}} ||BH |- | 1937 || [[Félicien Vervaecke]] || {{BELnasj}} || Alcyon-Labor |- | 1938 || [[Gino Bartali]] || {{ITAnasj1946}} || Legnano |- | 1939 || [[Sylvère Maes]] || {{BELnasj}} || Alcyon-Dunlop |- | colspan=5 align=center bgcolor="lightgrey"| ''1940 o/m 1946: net ferriden fanwegen de [[Twadde Wrâldkriich]]'' |- | 1947 || [[Pierre Brambilla]] || {{ITAnasj}} || Viscontea |- | 1948 || [[Gino Bartali]] || {{ITAnasj}} || Tebag |- | 1949 || [[Fausto Coppi]] || {{ITAnasj}} || Ciclismo/Bianchi |- | 1950 || [[Louison Bobet]] || {{FRAnasj}} || Stella |- | 1951 || [[Raphaël Geminiani]] || {{FRAnasj}} || Métropole-Dunlop |- | 1952 || [[Fausto Coppi]] || {{ITAnasj}} || Ciclismo/Bianchi |- | 1953 || [[Jesús Loroño]] || {{ESPnasj1977}} || Splendid |- | 1954 || [[Federico Bahamontes]] || {{ESPnasj1977}} || Mondia |- | 1955 || [[Charly Gaul]] || {{LUXnasj}} || Magnat |- | 1956 || [[Charly Gaul]] || {{LUXnasj}} || Faema |- | 1957 || [[Gastone Nencini]] || {{ITAnasj}} || Chlorodont-Leo |- | 1958 || [[Federico Bahamontes]] || {{ESPnasj1977}} || Faema-Guerra |- | 1959 || [[Federico Bahamontes]] || {{ESPnasj1977}} || Condor |- | 1960 || [[Imerio Massignan]] || {{ITAnasj}} || Legnano-Pirelli |- | 1961 || [[Imerio Massignan]] || {{ITAnasj}} || Legnano-Pirelli |- | 1962 || [[Federico Bahamontes]] || {{ESPnasj1977}} || Margnat-Palona |- | 1963 || [[Federico Bahamontes]] || {{ESPnasj1977}} || Margnat-Paloma-Dunlop |- | 1964 || [[Federico Bahamontes]] || {{ESPnasj1977}} || Margnat-Paloma-Dunlop |- | 1965 || [[Julio Jiménez]] || {{ESPnasj1977}} || KAS-Kaskol |- | 1966 || [[Julio Jiménez]] || {{ESPnasj1977}} || Ford France-Geminiani |- | 1967 || [[Julio Jiménez]] || {{ESPnasj1977}} || Bic |- | 1968 || [[Aurelio Gonzalez]] || {{ESPnasj1977}} || KAS-Kaskol |- | 1969 || [[Eddy Merckx]] || {{BELnasj}} || Faema |- | 1970 || [[Eddy Merckx]] || {{BELnasj}} || Faemino–Faema |- | 1971 || [[Lucien Van Impe]] || {{BELnasj}} || Sonolor–Lejeune |- | 1972 || [[Lucien Van Impe]] || {{BELnasj}} || Sonolor–Lejeune |- | 1973 || [[Pedro Torres]] || {{ESPnasj1977}} || La Casera–Peña Bahamontes |- | 1974 || [[Domingo Perurena]] || {{ESPnasj1977}} || KAS-Kaskol |- | colspan=4 bgcolor="lightgrey"| <center>ynfiering '''Boltsjestrui'''</center> |- | 1975 || [[Lucien Van Impe]] || {{BELnasj}} || Gitane–Campagnolo |- | 1976 || [[Giancarlo Bellini]] || {{ITAnasj}} || Brooklyn |- | 1977 || [[Lucien Van Impe]] || {{BELnasj}} || Lejeune–BP |- | 1978 || [[Mariano Martínez]] || {{FRAnasj}} || Jobo–Spidel–La Roue d'Or |- | 1979 || [[Giovanni Battaglin]] || {{ITAnasj}} || Inoxpran |- | 1980 || [[Raymond Martin]] || {{FRAnasj}} || Miko–Mercier–Vivagel |- | 1981 || [[Lucien Van Impe]] || {{BELnasj}} || Boston–Mavic |- | 1982 || [[Bernard Vallet]] || {{FRAnasj}} || La Redoute–Motobécane |- | 1983 || [[Lucien Van Impe]] || {{BELnasj}} || Metauro Mobili–Pinarello |- | 1984 || [[Robert Millar]] || {{GBRnasj}} || Peugeot–Shell–Michelin |- | 1985 || [[Luis Herrera (wielrenner)|Luis Herrera]] || {{COLnasj}} || Varta–Café de Colombia–Mavic |- | 1986 || [[Bernard Hinault]] || {{FRAnasj}} || La Vie Claire |- | 1987 || [[Luis Herrera (wielrenner)|Luis Herrera]] || {{COLnasj}} || Café de Colombia–Varta |- | 1988 || [[Steven Rooks]] || {{NEDnasj}} || PDM–Ultima–Concorde |- | 1989 || [[Gert-Jan Theunisse]] || {{NEDnasj}} || PDM–Concorde |- | 1990 || [[Thierry Claveyrolat]] || {{FRAnasj}} || RMO |- | 1991 || [[Claudio Chiappucci]] || {{ITAnasj}} || Carrera Jeans–Tassoni |- | 1992 || [[Claudio Chiappucci]] || {{ITAnasj}} || Carrera Jeans–Vagabond |- | 1993 || [[Tony Rominger]] || {{SUInasj}} || CLAS–Cajastur |- | 1994 || [[Richard Virenque]] || {{FRAnasj}} || Festina–Lotus |- | 1995 || [[Richard Virenque]] || {{FRAnasj}} || Festina–Lotus |- | 1996 || [[Richard Virenque]] || {{FRAnasj}} || Festina–Lotus |- | 1997 || [[Richard Virenque]] || {{FRAnasj}} || Festina–Lotus |- | 1998 || [[Christophe Rinero]] || {{FRAnasj}} || Cofidis |- | 1999 || [[Richard Virenque]] || {{FRAnasj}} || Team Polti |- | 2000 || [[Santiago Botero]] || {{COLnasj}} || Kelme–Costa Blanca |- | 2001 || [[Laurent Jalabert]] || {{FRAnasj}} || CSC–Tiscali |- | 2002 || [[Laurent Jalabert]] || {{FRAnasj}} || CSC–Tiscali |- | 2003 || [[Richard Virenque]] || {{FRAnasj}} || Quick-Step–Davitamon |- | 2004 || [[Richard Virenque]] || {{FRAnasj}} || Quick-Step–Davitamon |- | 2005 || [[Michael Rasmussen]] || {{DENnasj}} || Rabobank |- | 2006 || [[Michael Rasmussen]] || {{DENnasj}} || Rabobank |- | 2007 || [[Mauricio Soler]] || {{COLnasj}} || Barloworld |- | 2008 || [[Carlos Sastre]] || {{ESPnasj}} || CSC–Saxo Bank |- | 2009 ||[[Egoi Martínez]] || {{ESPnasj}} || Euskaltel–Euskadi |- | 2010 || [[Anthony Charteau]] || {{FRAnasj}} || Bbox Bouygues Telecom |- | 2011 || [[Samuel Sánchez]] || {{ESPnasj}} || Euskaltel–Euskadi |- | 2012 || [[Thomas Voeckler]] || {{FRAnasj}} || Team Europcar |- | 2013 || [[Nairo Quintana]] || {{COLnasj}} || Movistar Team |- | 2014 || [[Rafał Majka]] || {{POLnasj}} || Tinkoff–Saxo |- | 2015 || [[Chris Froome]] || {{GBRnasj}} || Team Sky |- | 2016 || [[Rafał Majka]] || {{POLnasj}} || Tinkoff |- | 2017 || [[Warren Barguil]] || {{FRAnasj}} || Team Sunweb |- | 2018 || [[Julian Alaphilippe]] || {{FRAnasj}} || Quick-Step Floors |- | 2019 || [[Romain Bardet]] || {{FRAnasj}} || AG2R La Mondiale |- | 2020 || [[Tadej Pogačar]] || {{SLOnasj}} || UAE Team Emirates |- | 2021 || [[Tadej Pogačar]] || {{SLOnasj}} || UAE Team Emirates |} === Punteklassemint === [[Ofbyld:Jersey green.svg|thumb|right|150px|De Griene Trui]] It punteklassemint yn de Omgong fan Frankryk is in njonkenklassemint foar sprinters wêrby't de hurdfytsers punten per etappe krije, ôfhinklik fan harren oankomst. Sûnt de ynfiering yn [[Omgong fan Frankryk 1953|1953]] draacht de lieder yn it punteklassemint in Griene Trui; de iennige útsûndering wie [[Omgong fan Frankryk 1968|1968]], doe't de liederstrui yn dit klassemint read wie fanwegen de sponsor fan it punteklassemint fan dat jier. It klassemint waard yn de Omgong fan 1953 yntrodusearre: de [[Switserlân|Switser]] [[Fritz Schär]] wie de earste drager en de earste dy't de trui oan de ein fan de Omgong oandwaan mocht. De griene kleur wie keazen omdat de doetiidske sponsor in [[gersmeaner]]fabrikant wie. De edysjes fan [[Omgong fan Frankryk 1905|1905]] oant en mei [[Omgong fan Frankryk 1912|1912]] waard de Omgong ferriden op in puntesysteem. Dat wie in strafpuntesysteem op basis fan klassearring en tiid, wêrby't dejinge mei de minste punten wûn hie. Hoewol't de krekte regels wol feroarje, is it tal punten dat per etappe fertsjinne wurde kin meastal net gelyk: yn flakke etappes kinne mear punten fertsjinne wurde as yn tiidritten en berchritten, om sa foar te kommen dat klimmers dêr by fersin it punteklassemint winne kinne. Nei foarbyld fan it punteklassemint yn de Omgong fan Frankryk hawwe de measte meardeiske hurdfytswedstriden tsjintwurdich in punteklassemint. ==== Winners punteklassemint==== {| class="wikitable" |- ! Jier ! Winner ! Nasjonaliteit ! Ploech ! Punten |- | 1953 ||[[Fritz Schär]] || {{SUInasj}} || Switserlân || 271 |- | 1954 || [[Ferdi Kübler]] || {{SUInasj}} || Switserlân || 215.5 |- | 1955 || [[Stan Ockers]] || {{BELnasj}} || Belgje || 322 |- | 1956 || [[Stan Ockers]] || {{BELnasj}} || Belgje || 280 |- | 1957 || [[Jean Forestier]] || {{FRAnasj}} ||Frankryk || 301 |- | 1958 || [[Jean Graczyk]] || {{FRAnasj}} ||Frankryk || 347 |- | 1959 || [[André Darrigade]] || {{FRAnasj}} ||Frankryk || 613 |- | 1960 || [[Jean Graczyk]] || {{FRAnasj}} ||Frankryk || 74 |- | 1961 || [[André Darrigade]] || {{FRAnasj}} ||Frankryk || 174 |- | 1962 || [[Rudi Altig]] || {{FRGnasj}} || Saint Raphaël-Hutchinson || 173 |- | 1963 || [[Rik Van Looy]] || {{BELnasj}} || G.B.C-Libertas || 275 |- | 1964 || [[Jan Janssen]] || {{NEDnasj}} || Pelforth-Sauvage || 208 |- | 1965 || [[Jan Janssen]] || {{NEDnasj}} || Pelforth-Sauvage || 144 |- | 1966 || [[Willy Planckaert]] || {{BELnasj}} ||Smiths || 211 |- | 1967 || [[Jan Janssen]] || {{NEDnasj}} || Nederlân || 154 |- | 1968 || [[Franco Bitossi]] || {{ITAnasj}} || Itaalje || 241 |- | 1969 || [[Eddy Merckx]] || {{BELnasj}} ||Faema || 244 |- | 1970 || [[Walter Godefroot]] || {{BELnasj}} || Salvarani || 212 |- | 1971 || [[Eddy Merckx]] || {{BELnasj}} || Molteni || 202 |- | 1972 || [[Eddy Merckx]] || {{BELnasj}} || Molteni || 196 |- | 1973 || [[Herman Van Springel]] || {{BELnasj}} || Rokado || 187 |- | 1974 || [[Patrick Sercu]] || {{BELnasj}} || Brooklyn || 283 |- | 1975 || [[Rik Van Linden]] || {{BELnasj}} || Bianchi-Campagnolo || 342 |- | 1976 || [[Freddy Maertens]] || {{BELnasj}} || Velda-Flandria || 293 |- | 1977 || [[Jacques Esclassan]] || {{FRAnasj}} || Peugeot-Esso-Michelin || 236 |- | 1978 || [[Freddy Maertens]] || {{BELnasj}} || Velda-Lano-Flandria || 242 |- | 1979 || [[Bernard Hinault]] || {{FRAnasj}} || Renault-Gitane || 253 |- | |1980 || [[Rudy Pevenage]] || {{BELnasj}} || Ijsboerke-Warncke || 194 |- | 1981 || [[Freddy Maertens]] || {{BELnasj}} || Sunair-Sport || 428 |- | 1982 || [[Sean Kelly]] || {{IRLnasj}} || Sem-France Loire-Campagnolo || 429 |- | 1983 || [[Sean Kelly]] || {{IRLnasj}} || Sem-Mavic-Reydel || 360 |- | 1984 || [[Frank Hoste]] || {{BELnasj}} || Europ Decor-Boule d'Or-Eddy Merckx || 322 |- | 1985|| [[Sean Kelly]] || {{IRLnasj}} || Skil-Sem KAS Miko || 434 |- | 1986 || [[Eric Vanderaerden]] || {{BELnasj}} || Panasonic || 277 |- | 1987 || [[Jean-Paul van Poppel]] || {{NEDnasj}} || Superconfex || 263 |- | 1988 || [[Eddy Planckaert]] || {{BELnasj}} || A.D.R-Mini Flat-IOC || 278 |- | 1989 || [[Sean Kelly]] || {{IRLnasj}} || P.D.M || 277 |- | 1990 || [[Olaf Ludwig]] || {{GDRnasj}} || Panasonic || 256 |- | 1991 || [[Djamolidine Abdoujaparov]] || {{URSnasj}} || Carrera-Jeans || 316 |- | 1992 || [[Laurent Jalabert]] || {{FRAnasj}} || ONCE || 293 |- | 1993 || [[Djamolidine Abdoujaparov]] || {{UZBnasj}} || Lampre-Polti || 298 |- | 1994 || [[Djamolidine Abdoujaparov]] || {{UZBnasj}} || TEAM POLTI || 322 |- | 1995 || [[Laurent Jalabert]] || {{FRAnasj}} || ONCE || 333 |- | 1996 || [[Erik Zabel]] || {{GERnasj}} || Deutsche Telekom || 335 |- | 1997 || [[Erik Zabel]] || {{GERnasj}} || Deutsche Telekom || 350 |- | 1998 || [[Erik Zabel]] || {{GERnasj}} || Deutsche Telekom || 327 |- | 1999 || [[Erik Zabel]] || {{GERnasj}} || Deutsche Telekom || 323 |- | 2000 || [[Erik Zabel]] || {{GERnasj}} || Deutsche Telekom || 321 |- | 2001 || [[Erik Zabel]] || {{GERnasj}} || Deutsche Telekom || 252 |- | 2002 || [[Robbie McEwen]] || {{AUSnasj}} || Lotto-Adecco || 280 |- | 2003 || [[Baden Cooke]] || {{AUSnasj}} || FDJeux || 216 |- | 2004 || [[Robbie McEwen]] || {{AUSnasj}} || Lotto-Domo || 272 |- | 2005 || [[Thor Hushovd]] || {{NORnasj}} || Crédit agricole || 194 |- | 2006 || [[Robbie McEwen]] || {{AUSnasj}} || Davitamon-Lotto || 288 |- | 2007 || [[Tom Boonen]] || {{BELnasj}} || Quick Step-Innergetic || 256 |- | 2008 || [[Óscar Freire]] || {{ESPnasj}} || Rabobank || 270 |- | 2009 || [[Thor Hushovd]] || {{NORnasj}} || Cervélo TestTeam || 280 |- | 2010 || [[Alessandro Petacchi]] || {{ITAnasj}} || Lampre-Farnese || 243 |- | 2011 || [[Mark Cavendish]] || {{GBRnasj}} || Team HTC-Highroad || 334 |- | 2012 || [[Peter Sagan]] || {{SVKnasj}} || Liquigas-Cannondale || 421 |- | 2013 || [[Peter Sagan]] || {{SVKnasj}} || Cannondale || 409 |- | 2014 || [[Peter Sagan]] || {{SVKnasj}} || Cannondale || 431 |- | 2015 || [[Peter Sagan]] || {{SVKnasj}} || Tinkoff-Saxo || 432 |- | 2016 || [[Peter Sagan]] || {{SVKnasj}} || Tinkoff || 470 |- | 2017 || [[Michael Matthews (hurdfytser)|Michael Matthews]] || {{AUSnasj}} || Sunweb || 370 |- | 2018 || [[Peter Sagan]] || {{SVKnasj}} || Bora-Hansgrohe || 477 |- | 2019 || [[Peter Sagan]] || {{SVKnasj}} || Bora-Hansgrohe || 323 |- | 2020 || [[Sam Bennett (hurdfytser)|Sam Bennett]] || {{IRLnasj}} || Deceuninck-Quick-Step || 380 |- | 2021 || [[Mark Cavendish]] || {{GBRnasj}} || Deceuninck-Quick-Step || 317 |} === Ploegeklassemint === [[Ofbyld:Jersey yellow number.svg|thumb|right|150px|Giel rêchnûmer]] It ploegeklassemint is it klassemint foar de bêst prestearjende hurdfytsploech as gehiel. Foar it berekkenjen fan it puntetal wurde nei elke etappe de tiden fan 'e trije earste riders fan elk team opteld. Earder mocht de liedende ploech mei in giel petsje ride. No rydt de liedende ploech mei in giel rêchnûmer, en yn 2012 foar it earst ek mei in giele helm. Fan 1930 ôf waard de Tour ferriden mei lanneploegen. Fanwege de grutte kommersjele druk op de Tourorganisaasje waard fan 1962 ôf de toer wer ferriden mei merkploegen. Ek yn 1967 en 1968 kamen lanneploegen oan de start. ==== Winners ploegeklassemint ==== {| class="wikitable" |- ! Jier ! Ploech ! Registraasje<br>Lân !rowspan=23 | ! Jier ! Ploech ! Registraasje<br>Lân !rowspan=23 | ! Jier ! Ploech ! Registraasje<br>Lân !rowspan=23 | ! Jier ! Ploech ! Registraasje<br>Lân |- | 1930 ||Frankryk ||{{FRAf}}|| 1958||Belgje||{{BELf}} || 1981 || Peugeot || {{FRAf}} || 2003 || CSC || {{DENf}} |- | 1931 ||Belgje ||{{BELf}} || 1959||Belgje||{{BELf}} || 1982 || Coop || {{FRAf}} || 2004 || T-Mobile || {{GERf}} |- | 1932 ||Itaalje||{{ITAf}} ||1960||Frankryk||{{FRAf}} || 1983 || Raleigh || {{NEDf}} || 2005 || T-Mobile || {{GERf}} |- | 1933||Frankryk||{{FRAf}} || 1961||Frankryk||{{FRAf}} || 1984 || Renault || {{FRAf}} || 2006 || T-Mobile || {{GERf}} |- | 1934 ||Frankryk ||{{FRAf}} || 1962||St. Raphael||{{FRAf}} || 1985 || La Vie Claire || {{FRAf}} || 2007 || Discovery || {{USAf}} |- | 1935 ||Belgje||{{BELf}} || 1963 ||St. Raphael||{{FRAf}} || 1986 || La Vie Claire || {{FRAf}} || 2008 || CSC || {{DENf}} |- | 1936||Belgje||{{BELf}} || 1964 ||Pelforth||{{FRAf}} || 1987 || Système U || {{FRAf}} || 2009 || Astana || {{KAZf}} |- | 1937||Frankryk||{{FRAf}} || 1965 ||KAS ||{{ESPf}} || 1988 || P.D.M. || {{NEDf}} || 2010 || RadioShack || {{USAf}} |- | 1938||Belgje||{{BELf}} || 1966 ||KAS ||{{ESPf}} || 1989 || P.D.M. || {{NEDf}} || 2011 || Garmin-Cervélo || {{USAf}} |- | 1939 ||Belgje B ||{{BELf}} || 1967 ||Frankryk ||{{FRAf}} || 1990 || Z || {{FRAf}} || 2012 || RadioShack || {{USAf}} |- |1947||Itaalje||{{ITAf}} || 1968||Spanje||{{ESPf}} || 1991 || Banesto || {{ESPf}} || 2013 || Saxo-Tinkoff || {{DENf}} |- | 1948||Belgje A||{{BELf}} || 1969 ||Feama||{{BELf}} || 1992 || Carrera || {{ITAf}} || 2014 || AG2R || {{FRAf}} |- | 1949||Itaalje||{{ITAf}} || 1970||Salvarani||{{ITAf}} || 1993 || Carrera || {{ITAf}} || 2015 || Movistar || {{ESPf}} |- | 1950||Belgje||{{BELf}}||1971||BIC||{{FRAf}} || 1994 || Festina || {{FRAf}} || 2016 || Movistar || {{ESPf}} |- | 1951||Frankryk||{{FRAf}}|| 1972||GAN||{{FRAf}} || 1995 || ONCE || {{ESPf}} || 2017 || Sky || {{GBRf}} |- | 1952||Itaalje||{{ITAf}}|| 1973||BIC||{{FRAf}} || 1996 || Festina || {{FRAf}} || 2018 || Movistar || {{ESPf}} |- | 1953||Nederlân||{{NEDf}}|| 1974||KAS||{{ESPf}} || 1997 || Deutsche Telekom || {{GERf}} || 2019 || Movistar || {{ESPf}} |- | 1954||Switserlân||{{SUIf}}|| 1975||GAN||{{FRAf}} || 1998 || Cofidis || {{FRAf}} || 2020 || Movistar || {{ESPf}} |- | 1955||Frankryk||{{FRAf}} || 1976||KAS||{{ESPf}} || 1999 || Banesto || {{ESPf}} || 2021 || Bahrain || {{BRNf}} |- | 1956||Belgje||{{BELf}} || 1977||Raleigh||{{NEDf}} || 2000 || Kelme || {{ESPf}} |- | 1978 || Miko || {{FRAf}} || 1979 || Renault || {{FRA}} || 2001 || Kelme || {{ESPf}} |- | 1957||Frankryk||{{FRAf}} || 1980 || Miko || {{FRAf}} || 2002 || ONCE || {{ESPf}} |} === Jongereinklassemint === [[Ofbyld:Jersey white.svg|thumb|right|150px|De Wite Trui]] It jongereinklassemint waard yn [[1975]] ynfierd. It Wite Trui waard oernommen fan it kombinaasjeklassemint ([[1968]] - [[1974]]), dat (tydlik) ôfskaft waard. De regels om yn oanmerking te kommen foar dit klassemint hawwe net altyd itselde west. Tusken [[1983]] en [[1985]] wie it in klassemint foar debutanten, mar de lêste jierren is it in klassemint foar hurdfytsers dy't op 1 jannewaris fan it oanbelangjende omgongsjier jonger as 25 jier binne. Fan 1989 oant en mei 1999 wie der wol in jongereinklassemint mar gjin Wite Trui. In oantal kear wûn de winner fan it jongereinklassemint ek de Omgong fan Frankryk sels. ==== Winners jongereinklassemint==== {| class="wikitable" |- ! Jier ! Winner ! Nasjonaliteit ! Ploech ! <small>Posysje<br>algemien<br>klassemint<br>''(Giele Trui)''</small> |- |1975 |[[Francesco Moser]]||{{ITAnasj}} |Filotex |7 |- |1976 |[[Enrique Martínez Heredia]]||{{ESPnasj}} |Kas–Campagnolo |23 |- |1977 |[[Dietrich Thurau]]||{{FRGnasj}} |TI–Raleigh |5 |- |1978 |[[Henk Lubberding]]||{{NEDnasj}} | TI–Raleigh–McGregor |8 |- |1979 |[[Jean-René Bernaudeau]]||{{FRAnasj}} |Renault–Gitane |5 |- | 1980 |[[Johan van der Velde]]||{{NEDnasj}} |TI–Raleigh–Creda |12 |- |1981 |[[Peter Winnen]]||{{NEDnasj}} |Capri Sonne–Koga Miyata |5 |- |1982 |[[Phil Anderson (hurdfytser)|Phil Anderson]]||{{AUSnasj}} |Peugeot–Shell–Michelin |5 |- |1983 |[[Laurent Fignon]]||{{FRAnasj}} |Renault–Elf |'''1''' |- |1984 |[[Greg LeMond]]||{{USAnasj}} |Renault–Elf |3 |- |1985 |[[Fabio Parra]]||{{COLnasj}} | Varta–Café de Colombia–Mavic |8 |- |1986 |[[Andrew Hampsten]]||{{USAnasj}} |La Vie Claire |4 |- |1987 |[[Raúl Alcalá]]||{{MEXnasj}} |7-Eleven |9 |- |1988 |[[Erik Breukink]]||{{NEDnasj}} |Panasonic–Isostar–Colnago–Agu |12 |- |1989 |[[Fabrice Philipot]]||{{FRAnasj}}<ref>[[Fabrice Philipot]] einige as 24e yn de Omgong van 1989, fjouwer plakken efter de 24-jierrige [[Luis Alberto Camargo]], dy't it jongereinklassemint wûn hawwe soe as syn ploechlieder him net fergetten wie yn te skriuwen foar it klassemint.</ref> |Toshiba |24 |- |1990 |[[Gilles Delion]]||{{FRAnasj}} |Helvetia–La Suisse |15 |- |1991 |[[Álvaro Mejía (hurdfytser)|Álvaro Mejía]]||{{COLnasj}} |Postobón–Manzana–Ryalcao |19 |- |1992 |[[Eddy Bouwmans]]||{{NEDnasj}} |Panasonic–Sportlife |14 |- |1993 |[[Antonio Martín]]||{{ESPnasj}} |Amaya Seguros |12 |- |1994 |[[Marco Pantani]]||{{ITAnasj}} |Carrera Jeans–Tassoni |3 |- |1995 |[[Marco Pantani]]||{{ITAnasj}} |Carrera Jeans–Tassoni |13 |- |1996 |[[Jan Ullrich]]||{{GERnasj}} |Deutsche Telekom |2 |- |1997 |[[Jan Ullrich]]||{{GERnasj}} |Deutsche Telekom |'''1''' |- |1998 |[[Jan Ullrich]]||{{GERnasj}} |Deutsche Telekom |2 |- |1999 |[[Benoît Salmon]]||{{FRAnasj}} |AG2R |16 |- |2000 |[[Francisco Mancebo]]||{{ESPnasj}} |Banesto |9 |- |2001 |[[Óscar Sevilla]]||{{ESPnasj}} |Kelme–Costa Blanca |7 |- |2002 |[[Ivan Basso]]||{{ITAnasj}} |Fassa Bortolo |11 |- |2003 |[[Denis Menchov]]||{{RUSnasj}} | iBanesto |11 |- |2004 |[[Vladimir Karpets]]||{{RUSnasj}} |Illes Balears–Banesto |13 |- |2005 |[[Yaroslav Popovych]]||{{UKRnasj}} |Discovery |12 |- |2006 |[[Damiano Cunego]]||{{ITAnasj}} |Lampre–Fondital |12 |- |2007 |[[Alberto Contador]]||{{ESPnasj}} |Discovery |'''1''' |- |2008 |[[Andy Schleck]]||{{LUXnasj}} |CSC–Saxo Bank |12 |- |2009 |[[Andy Schleck]]||{{LUXnasj}} |Saxo Bank |2 |- |2010 |[[Andy Schleck]]||{{LUXnasj}} |Saxo Bank |'''1''' |- |2011 |[[Pierre Rolland (hurdfytser)|Pierre Rolland]]||{{FRAnasj}} |Europcar |10 |- |2012 |[[Tejay van Garderen]]||{{USAnasj}} |BMC |5 |- |2013 |[[Nairo Quintana]]||{{COLnasj}} |Movistar |2 |- |2014 |[[Thibaut Pinot]]||{{FRAnasj}} |FDJ |3 |- |2015 |[[Nairo Quintana]]||{{COLnasj}} |Movistar |2 |- |2016 |[[Adam Yates (hurdfytser)|Adam Yates]]||{{GBRnasj}} | Orica–BikeExchange |4 |- |2017 |[[Simon Yates (hurdfytser)|Simon Yates]]||{{GBRnasj}} |Orica–Scott |7 |- |2018 |[[Pierre Latour]]||{{FRAnasj}} | AG2R |13 |- |2019 |[[Egan Bernal]]||{{COLnasj}} |Ineos |'''1''' |- |2020 |[[Tadej Pogačar]]||{{SLOnasj}} |UAE Team Emirates |'''1''' |- |2021 |[[Tadej Pogačar]]||{{SLOnasj}} |UAE Team Emirates |'''1''' |} ===Priis fan de striidberens=== [[Ofbyld:Jersey red number.svg|thumb|right|150px|Read rêchnûmer]] De priis fan de striidberens wurdt yn de Omgong fan Frankryk útrikt oan de striidlustichste hurdfytser. Nei elke etappe wurdt de priis troch in achtkoppige ynternasjonale sjuery takend oan de striidlustichste hurdfytser fan dy deis, dy't dan de oare deis mei in read rêchnûmer ride mei. Oan de ein wurdt besjoen wa't de meast striidlustichste hurdfytser yn de hiele Omgong fan dat jier west hat. Yn ûnderskate jierren waard it reade rêchnûmer ferskillend oanjûn. Soms wie it allinne firtueel yn it read te sjen, soms waard it ramt read makke, of waard in wyt rêchnûmerfel mei reade sifers brûkt. Sûnt [[Omgong fan Frankryk 2006|2006]] wurdt in read fel mei wite sifers brûkt. Yn de njoggende etappe yn [[Omgong fan Frankryk 2011|2011]] waard foar it earst yn tweintich jier de deipriis fan de striidlustichste hurdfytser takend oan twa persoanen. Sawol [[Johnny Hoogerland]] as [[Juan Antonio Flecha]] krigen de priis tawiisd. Allebeide makken diel út fan de kopgroep doe't se oanriden waarden troch in wein fan de Frânske TV, wêrby't se swier te fallen kamen en yn it [[stikeltrie]] bedarren. De beide setten harren paad dochs fuort en passearren dy deis fier efter it peloton de einstreek. Yn de sechstjinde etappe yn [[Omgong fan Frankryk 2016|2016]] waard de priis foar it earst útrikt oan twa hurdfytsers fan deselde ploech. [[Tony Martin]] en [[Julian Alaphilippe]] fan Quickstep waarden beiden beleanne mei it reade rêchnûmer nei 't se 170 kilometer tegearre yn de oanfal riden hiene. ==== Winners priis fan de striidberens ==== {| class="wikitable" |- ! Jier ! Winner ! Nasjonaliteit ! Ploech |- |1956 || [[André Darrigade]] || {{FRAnasj}} ||Frankryk |- |1957 || [[Nicolas Barone]]|| {{FRAnasj}} ||Frankryk |- |1958 || [[Federico Bahamontes]] || {{ESPnasj1977}} ||Spanje |- |1959 || [[Gérard Saint]]|| {{FRAnasj}}||Ouest-Sud-Ouest |- |1960 || [[Jean Graczyk]]|| {{FRAnasj}} ||Frankryk |- |1961 || || ||Équipe Ouest-Sud-Ouest |- |1962 || [[Eddy Pauwels]]||{{BELnasj}} ||Wiel's-Groene Leeuw |- |1963 || [[Rik Van Looy]]||{{BELnasj}}||G.B.C.-Libertas |- |1964 ||[[Henri Anglade]]|| {{FRAnasj}} ||Pelforth-Sauvage-Lejeune |- |1965 || [[Felice Gimondi]]||{{ITAnasj}} ||Salvarani |- |1966 ||[[Rudi Altig]]|| {{FRGnasj}} ||Molteni |- |1967 ||[[Désiré Letort]]|| {{FRAnasj}} ||Frankryk |- |1968 ||[[Roger Pingeon]]|| {{FRAnasj}} ||Frankryk |- |1969 ||[[Eddy Merckx]]|| {{BELnasj}} ||Faema |- | 1970 ||[[Eddy Merckx]]|| {{BELnasj}} ||Faema |- | 1971 ||[[Luis Ocaña]]|| {{ESPnasj1977}} ||BIC |- | 1972 ||[[Cyrille Guimard]]|| {{FRAnasj}} ||Gan-Mercier |- | 1973 ||[[Luis Ocaña]]|| {{ESPnasj1977}} ||BIC |- | 1974 ||[[Eddy Merckx]]|| {{BELnasj}} ||Molteni |- | 1975 ||[[Eddy Merckx]]|| {{BELnasj}} ||Molteni |- | 1976 ||[[Raymond Delisle]]|| {{FRAnasj}} ||Peugeot-Esso-Michelin |- | 1977 ||[[Gerrie Knetemann]]|| {{NEDnasj}} ||TI-Raleigh |- | 1978 ||[[Paul Wellens (hurdfytser)|Paul Wellens]]|| {{BELnasj}} ||TI-Raleigh |- | 1979 ||[[Hennie Kuiper]]|| {{NEDnasj}} ||Ti-Raleigh |- | 1980 ||[[Christian Levavasseur]]|| {{FRAnasj}} ||Miko-Mercier |- | 1981 ||[[Bernard Hinault]]|| {{FRAnasj}} ||Renault-Elf |- | 1982 ||[[Régis Clère]]|| {{FRAnasj}} ||Coop-Mercier |- | 1983 ||[[Serge Demierre]]|| {{SUInasj}} ||Cilo-Aufina |- | 1984 ||[[Bernard Hinault]]|| {{FRAnasj}} ||La Vie Claire |- | 1985 ||[[Maarten Ducrot]]|| {{NEDnasj}} ||Kwantum-Yoko |- | 1986 ||[[Bernard Hinault]]|| {{FRAnasj}} ||La Vie Claire |- | 1987 ||[[Régis Clère]]|| {{FRAnasj}} ||Teka |- | 1988 ||[[Jérôme Simon]]|| {{FRAnasj}} ||Z-Peugeot |- | 1989 || [[Laurent Fignon]]||{{FRAnasj}}||Super U-Raleigh-Fiat |- | 1990 || [[Eduardo Chozas]]||{{ESPnasj}} ||ONCE |- | 1991 || [[Claudio Chiappucci]]||{{ITAnasj}}||Carrera |- | 1992 || [[Claudio Chiappucci]]||{{ITAnasj}} ||Carrera |- | 1993 || [[Massimo Ghirotto]]||{{ITAnasj}}||ZG Mobili-Bottecchia |- | 1994 || [[Eros Poli]]||{{ITAnasj}}||Mercatone Uno-Medeghini |- | 1995 ||[[Hernán Buenahora]]|| {{COLnasj}} ||Kelme |- | 1996 || [[Richard Virenque]]||{{FRAnasj}}||Festina-Lotus |- | 1997 ||[[Richard Virenque]]|| {{FRAnasj}} ||Festina-Lotus |- | 1998 || [[Jacky Durand]]||{{FRAnasj}}||AG2R |- | 1999 || [[Jacky Durand]]||{{FRAnasj}} ||Lotto-Mobistar |- | 2000 ||[[Erik Dekker]]|| {{NEDnasj}} ||Rabobank |- | 2001 ||[[Laurent Jalabert]]|| {{FRAnasj}} ||CSC-Tiscali |- | 2002 ||[[Laurent Jalabert]]|| {{FRAnasj}} ||CSC-Tiscali |- | 2003 ||[[Alexandre Vinokourov]]|| {{KAZnasj}} ||Deutsche Telekom |- | 2004 ||[[Richard Virenque]]|| {{FRAnasj}} ||Quick Step-Davitamon |- | 2005 ||[[Óscar Pereiro]]|| {{ESPnasj}} ||Phonak |- | 2006 ||[[David de la Fuente]]|| {{ESPnasj}} ||Saunier Duval-Prodir |- | 2007 ||[[Amets Txurruka]]|| {{ESPnasj}} ||Euskaltel-Euskadi |- | 2008 ||[[Sylvain Chavanel]]|| {{FRAnasj}} ||Cofidis |- | 2009 || net útrikt || || |- | 2010 ||[[Sylvain Chavanel]]|| {{FRAnasj}} ||Quick Step |- | 2011 ||[[Jérémy Roy]]|| {{FRAnasj}} ||FDJ |- | 2012 ||[[Chris Anker Sørensen]]|| {{DENnasj}} ||Saxo Bank-Tinkoff |- | 2013 ||[[Christophe Riblon]]|| {{FRAnasj}} ||AG2R |- | 2014 ||[[Alessandro De Marchi (hurdfytser)|Alessandro De Marchi]]|| {{ITAnasj}} ||Cannondale |- | 2015 || [[Romain Bardet]]||{{FRAnasj}} ||AG2R |- | 2016 || [[Peter Sagan]]||{{SVKnasj}}||Tinkoff |- | 2017 || [[Warren Barguil]]||{{FRAnasj}}||Sunweb |- | 2018 || [[Daniel Martin (hurdfytser)|Daniel Martin]]||{{IRLnasj}}||UAE Emirates |- | 2019 || [[Julian Alaphilippe]] ||{{FRAnasj}}|| Deceuninck-Quick Step |- | 2020 || [[Marc Hirschi]]||{{SUInasj}} || Sunweb |- | 2021 || [[Franck Bonnamour]]||{{FRAnasj}} || B&B Hotels |} == Fryske Dielnimmers == In tal Friezen hat meidien oan de Omgong fan Frankryk. Yn [[Omgong fan Frankryk 1988|1988]] wie [[Wiebren Veenstra]] de earste. [[Pieter Weening]] wie yn [[Omgong fan Frankryk 2005|2005]] de earste Fries dy't in etappe wûn yn de Omgong fan Frankryk. En [[Gerrit de Vries]] hat oant no ta (''2022'') mei sân dielnimmings yn de jierren-90 fan de tweintichste iuw it faakst meidien oan de Omgong fan Frankryk. {| class="wikitable" |- ! Namme ! Jier(ren) ! Ploech ! <small>Posysje<br>algemien<br>klassemint<br>''(Giele Trui)''</small> |- | [[Johannes Draaijer]] |[[Omgong fan Frankryk 1989|1989]] |P.D.M. |130 |- | [[Eddy Schurer]] |[[Omgong fan Frankryk 1989|1989]],<br>[[Omgong fan Frankryk 1990|1990]],<br>[[Omgong fan Frankryk 1991|1991]] |TVM,<br>TVM,<br>TVM |132,<br> net finisht,<br>152 |- | [[Maarten Tjallingii]] |[[Omgong fan Frankryk 2010|2010]],<br>[[Omgong fan Frankryk 2011|2011]]<br>[[Omgong fan Frankryk 2012|2012]] |Rabobank,<br>Rabobank,<br>Rabobank |132,<br>99,<br>net finisht |- | [[Wiebren Veenstra]] |[[Omgong fan Frankryk 1988|1988]],<br>[[Omgong fan Frankryk 1991|1991]] |Hitachi,<br>Buckler |net finisht,<br>157 |- | [[Gerrit de Vries]] | [[Omgong fan Frankryk 1990|1990]]<br>[[Omgong fan Frankryk 1991|1991]]<br>[[Omgong fan Frankryk 1992|1992]]<br>[[Omgong fan Frankryk 1993|1993]]<br>[[Omgong fan Frankryk 1994|1994]]<br>[[Omgong fan Frankryk 1996|1996]] <br>[[Omgong fan Frankryk 1997|1997]] |Buckler,<br>Buckler,<br>Buckler,<br>TVM,<br>Novemail-Histor,<br>Team Polti,<br>Team Polti |67,<br>34,<br> net finisht, <br>55,<br>77,<br>119,<br>125 |- | [[Pieter Weening]] |[[Omgong fan Frankryk 2005|2005]],<br>[[Omgong fan Frankryk 2006|2006]]<br>[[Omgong fan Frankryk 2007|2007]]<br>[[Omgong fan Frankryk 2008|2008]]<br>[[Omgong fan Frankryk 2012|2012]],<br>[[Omgong fan Frankryk 2015|2015]] |Rabobank,<br>Rabobank,<br>Rabobank,<br>Rabobank,<br>Orica GreenEDGE,<br>Orica GreenEDGE |72,<br>93,<br>128,<br>62,<br>72,<br>144 |- | [[Lieuwe Westra]] |[[Omgong fan Frankryk 2011|2011]],<br>[[Omgong fan Frankryk 2012|2012]],<br>[[Omgong fan Frankryk 2013|2013]],<br>[[Omgong fan Frankryk 2014|2014]]<br>[[Omgong fan Frankryk 2015|2015]] |Vacansoleil,<br>Vacansoleil,<br>Vacansoleil,<br>Astana,<br>Astana |128,<br> net finisht,<br> net finisht,<br>79,<br>77 |} {{Boarnen|boarnefernijing= {{reflist}} * [http://www.letour.fr/indexus.html Offisjele webstee] {{Noat|Ingesk}} }} [[Kategory:Omgong fan Frankryk| ]] [[Kategory:Hurdfytsen]] [[Kategory:Sportevenemint yn Frankryk]] [[Kategory:Weromkearend evenemint ynsteld yn 1903]] if0ioqvtfbfpb64wxscrsgnr955zm5u 0 10026 1083624 1016807 2022-07-20T06:02:53Z CommonsDelinker 353 Studies_of_the_Arm_showing_the_Movements_made_by_the_Biceps.jpg ferfongen troch [[commons:File:Leonardo_da_Vinci_-_RCIN_919000,_Verso_The_bones_and_muscles_of_the_arm_c.1510-11.jpg|Leonardo_da_Vinci_-_RCIN_919000,_Verso_The_bones_and_muscles_of_the_arm_c. wikitext text/x-wiki [[Ofbyld:Leonardo self.jpg|thumb|right|220px|In selsportret fan Leonardo da Vinci]] '''Leonardo da Vinci''' ([[Vinci (plak)|Vinci]], [[15 april]] [[1452]] - [[Amboise]], [[2 maaie]] [[1519]]) wie in [[Itaalje|Italjaansk]] [[keunstskilder|skilder]], [[byldhouwer (keunstner)|byldhouwer]], [[arsjitekt]], [[útfiner]], [[filosoof]], [[dichter]], [[natuerkundige]] en [[biology|biolooch]]. De keunstner is foaral bekend wurden troch syn skilderijen en syn tekeningen, mar ek as wittenskipper hat er fan grut belang west. As keunstner is er foaral bekend wurden troch syn bydrage oan de [[chiaroscuro]]-technyk en behanneling oer it atmosfearysk perspektyf. Syn talleaze sketsen op it mêd fan bou, wetter- en wurktúchboukunde, jouwe blyk fan syn grutte ynsjoch en syn orzjinele oanpak. Mar troch de stân fan de technyk koene in soad ideeën fan Leonardo da Vinci net útfierd wurde. == Libbensrin == Leonarda da Vinci is berne op [[15 april]] [[1452]] as '''Leonardo dis er piero da Vinci''', yn it doarpke [[Vinci]]. Vinci leit op it [[Toskane|Toskaansk]] plattelân om [[Florâns]]. Leonardo sels ûndertekene syn wurk mei ''Leonardo'' of ''Lo leonarda'', wat 'Ik Leonardo' betsjut. Mem Katerina en heit Piero wiene net troud. Syn heit, Ser Piero da Vinci, wie in 25-jierrige rike grûnbesitter en ambachtsman. Heit Piero hie mem Katerina yn tsjinst. Der wurdt beweard dat se in slaaf fan Piero wie út it [[Midden-Easten]]. De heit naam de soarch foar it soantsje op him, de mem troude mei in oare man. Leonardo wenne earst by de famylje fan syn mem, mar fan syn fiifde jier ôf wenne hy by syn heit. Syn heit wie troud mei de 16-jierrige Albiera Amadori. Sy krigen tegearre gjin bern. Dêrom wie Leonardo foar Albiera in echte soan. Leonardo mocht graach de natoer observearje. En al jong tekene hy wat hy seach. De boeken yn de bibleteek fan syn heit waarden in skoalle-oplieding dy't hy nearne oars krije koe. Nei de dea fan Albiera ferhuze Leonardo mei syn heit nei [[Florâns]]. Heit troude nei de dea fan Albiera noch trije kear en krige yn totaal 12 bern. === De earste perioade: Florâns. (1466 oant 1482) === Op syn 12e jier kaam er mei syn heit yn Florâns te wenjen. Doe wie Florâns in wrâldsintrum fan rykdom, macht, keunst en wittenskip. Hjir soe Leonardo da Vinci útgroeie ta de figuer fan de Renêssânse. Yn [[1466]] brocht heit syn soan nei in staazjeplak. Heit wie oertsjûge fan it talint fan syn soan. Hy brocht him by de Florentynske keunstner [[Andrea del Verrochhio]]. Yn dat atelier learde Da Vinci skilderjen en om hout, stien en klaai te bewurkjen. Ek learde er hoe't er sulver en goud smeie moast. Da Vinci soarge der foar dat hy alle techniken yn 'e macht krige. Hy tekene wat hy seach. It is tige wierskynlik dat Da Vinci meiholpen hat oan Verrocchio syn ruterstânbyld fan Colleoni ([[1483]]-[[1488]]) yn [[Feneesje (stêd)|Feneesje]]. Yn [[1472]] waard Da Vinci eigen baas. Hy sluet him oan by it Florentynske skildersgilde, De compagnia di san Luca. Hy hat Verrocchio noch wol inkele jierren holpen en hat ek noch in oantal jierren yn syn hûs wenne. Om-en by [[1473]] skildere Da Vinci in skilderij dat ûntwurpen is troch Verrocchio. It is de doop fan Kristus. Da Vinci hat besocht om it lânskip wer te jaan as skimerjende mar dôchs organyske wrâld. Dit komt alle kearen werom yn syn skilderijen. Grutte belangstelling hie Da Vinci foar de minsklike fysiology. Syn bekendste wurk út dizze earste Florentynske perioade ([[1466]] oant [[1482]]) is de ‘Oanbidding fan de trije keningen' makke [[1481]] oant [[1482]]. Dit grutte skilderij is troch muontsen fan [[San Donato]] yn [[Scopeto]] besteld. It wurk is noait hielendal ôf komd. Yn 1482 gie Da Vinci nei [[Milaan]] om yn tsjinst te gean by hartoch [[Lodovico il Moro]]. === De twadde perioade yn Milaan (1482 oant 1499) === Yn 1482 gie Da Vinci yn tsjinst by Ludovico Sforza, Il Moro. Dit wie de hearsker fan Milaan. Ien fan de belangrykste opdrachten fan Il Moro wie om in ruterstânbyld te meitsjen. De heit fan Il Moro moast op it hynder sitte. It byld moast 7 meter heech wurde. It is noait útfierd, it byld hat allinnich bestien as in gipsmodel. Wol hat Da Vinci prachtige tekeningen makke. Dizze tekeningen op út in blauwens skinend papier wurdt bewarre yn de [[Royal Library]], [[Windsor Castle]]. Syn wurksumheden yn Milaan wie net allinnich skilderjen. Hy hat in soad fedigeningswurken en kriichsmasines ûntwurpen. Dêrneist wied er ek dwaande om brêgen en wetterwurken oan te lizzen. Ek hat er in ûntwerp makke foar de koepel fan de Dom fan Milaan. Yn Milaan hie Da Vinci ek syn eigen atelier, mei learlingen. De wichtichste skilderijen út dizze perioade binne de “Madonna yn de grot” (1485), it fresko “It leste jûnsmiel” (makke tusken [[1495]] oant [[1498]]). Dit fresko hat Da Vinci skildere yn de [[Santa Maria delle Grazie]] yn Milaan. Op dit fresko is te sjen dat [[Kristus]] de wurden útsprekt dat ien fan de learlingen him ferriede sil. De eftergrûn fan Kristus is ljocht en nimt de wurking fan it [[aureoal]] oer. Dit fresko spilet in haadrol yn it boek fan [[Dan Brown]], de [[Da Vinci koade]]. [[Ofbyld:Leonardo da Vinci (1452-1519) - The Last Supper (1495-1498).jpg|350px|thumb|it leste jûnsmiel]] Yn dizze perioade ûntstiene skilderijen dy’t kenmerkjend binne foar Da Vinci. It skimerige ljocht, de sêfte en fine foarmjouwing. Dizze manier fan skilderjen wurdt [[Chiaroscuro]] of [[sfumato]] neamd. Da Vinci hat oantekenings makke oer ljocht en kleur op skilderijen. Dy binne letter samle ta in [[Trattat delle pittura]], de earste útjefte waard yn [[1651]] yn [[Parys]] útbrocht. Nei de besetting fan Milaan troch Frânske soldaten (oktober [[1499]]) reizge Da Vinci nei Feneetsje en dêrnei gie er werom nei Florâns. === Twadde Florentynske perioade === Yn Florâns gie Da Vinci wurkjen as millitêr arsjitekt en yngenieur foar [[Cesare Borgia]]. Borgia wie de soan fan [[Paus Alexander VI]] en waard ek wol “Duca Valentino” neamd. Da Vinci krige opdracht om yn it Palazzo Vecchi de Slach by Anghiari ([[1440]]) te skilderjen. It fresko is noait hielendal ôf komd. Hoe't it der út sjen moast, kin ôflaat wurde út de kopyen dy't [[Peter Paul Rubens]] ([[1577]]-[[1640]]) makke hat. Yn 1565 is it hiele fresko fuorthelle troch [[Giorgia Vasari]] ([[1511]]-[[1574]]). Dy man hat der oerhinne skildere. [[Ofbyld:Leonardo - St. Anne cartoon.jpg|left|150px|thumb|De Sint Anna]] === De twadde perioade yn Milaan ([[1506]]) === Yn [[1506]] gie de keunstner werom nei [[Milaan]]. Hy kaam yn tsjinst fan de Frânske besetters. Fannijs is er oan de slach gien mei syn ruterstânbyld. Diskear ta eare fan maarskalk [[Giacomo Trivulzio]]. Ek dizze kear kaam it byld net klear. Yn dizze twadde Milaneeske perioade skildere Da Vinci de “Sint- Anna’ en de “[[Johannes de Doper]]”. Beide binne yn it [[Louvre]] yn Parys. In kryttekening dy miskyn in selsportret is, wurdt bewarre yn [[Turyn (stêd)|Turyn]]. [[Ofbyld:Leonardo da Vinci - Saint John the Baptist C2RMF retouched.jpg|thumb|Jehannes de doper]] [[Ofbyld:Da Vinci Vitruve Luc Viatour.jpg|thumb|De Vitruviusman]] === De perioade yn [[Rome (stêd)|Rome]] === [[Ofbyld:Mona Lisa, by Leonardo da Vinci, from C2RMF retouched.jpg|left|thumb|200px|De Mona Lisa]] Yn septimber [[1512]] ferlitte de Frânsen Milaan. Datselde jier gie Da Vinci mei fjouwer learlingen nei Rome ta. Hjir wie hy inkele jierren yn tsjinst by [[Giuliano de Medici]], in broer fan [[paus Leo X]]. Da Vinci hie yn Rome net in hiel soad te dwaan. Mar yn dizze perioade hat er de wrâldferneamde tekeningen makke fan de [[sûndfloed]]. Dy tekeningen binne no te sjen yn it kastiel [[Windsor]] yn [[Ingelân]]. Hy hat trije jier yn Rome west. Doe werovere de Frânske kening [[Frans I]] Milaan. Dêrnei gie Da Vinci werom nei Milaan. Hy krige fan Frans I wenromte yn it lânhûs Cloux (No wurdt it [[Clos- Luce]] neamd). Hy gie der net allinnich wenjen. Hy wenne tegearre mei syn freonen [[Melzi]] en [[Salai]]. Leonardo Da Vinci stoar yn [[Frankryk]] op twa maaie [[1519]] yn syn hûs. Hy leit begroeven yn de [[kapel fan St. Hubertus]] yn it [[kastiel fan Amboise]]. Da Vinci leit allinnich yn syn grêf. Hy hat noait troud west. It skynt sels dat hy noait in yntime relaasje hân hat mei in frou. Yn [[1476]] is hy anonym beskuldige fan homoseksuele kontakten mei in 17-jierrich model. Dit model wie prostituee mei de namme Jacopa Saltarelli. Tagelyk mei trije oaren waard Da Vinci by gebrek oan bewiis frijsprutsen. == Da Vinci nei syn dea oant no == '''[[De Mona Lisa]].''' De Mona Lisa is it ferneamdste skilderij dat Da Vinci makke hat. It is in lyts skilderij dat allinnich troch in dikke glêslaach te sjen is yn it [[Louvre]] yn [[Parys]]. It skilderij is sa ferneamd troch it mysterieuze antlit fan de frou dy’t skildere is. De eftergrûn fan it skilderij is ek mei ljocht en donker effekten. Dit wurdt [[Chiraoscuro]] neamd. == Leonardo da Vinci as útfiner. == As gelearde hat Da Vinci him ûnder oare dwaande hâlden mei [[wiskunde]] en [[natuerkunde]]. Hy ûntwurp wurktugen as [[hevelpeal]]len, geskut en muzykynstruminten. Hy observearre [[fûgels]] en kaam sa ta in ûntwerp. Hy bestudearre de anatomy fan de minsk en [[geology]]ske ferskynsels. Dat alles smiet in bulte sketsen op. Syn belangrykste útfining is de [[skutslûs]] mei puntdoar dy't no noch tapast wurdt. Ek syn militêre útfinings wiene talryk. Sa ûntwikkele hy in soarte [[masinegewear]], dêr't streamlide kûgels yn sieten ynstee fan rûne kûgels. Ek ûntwurp hy in bolfoarmige [[dûkboat]] dêr't ien man yn sitte koe. De measte ûntwerpen binne noait útfierd. Faak wiene de ideeën sa fier harren tiid foarút dat it gewoanwei noch net koe. Da Vinci hat de minsklike anatomy bestudearre. Hy die dit troch seksje te dwaan op liken, dit wiene liken fan bisten en fan minsken. Syn waarnimmings resultearren yn tige detaillearre tekeningen fan it [[skelet]], de [[spier]]en en bloedfetstelsel. By it fergelykjen fan bloedfetten by in âlde man en by in jonkje fan twa, ûntduts hy [[arterioskleroaze]], de fernauwing fan de bloedfetten. Nei in seksje fan in swangere frou beskreau Da Vinci as earste de lizzing fan in [[foetus]] yn de [[liifmoer]]. Nei oanlieding fan de seksjes tekene Da Vinci it ideale minsklike lichem basearre op in [[pentagoan]] mei de ferhâlding 1:1,618. Dizze tekening wurdt de [[Vitruviusman]] neamd. {{clear}} == Galery == <gallery widths="180" heights="180"> Da Vinci Studies of Embryos Luc Viatour.jpg|In foetus yn de liifmoer (om 1510 oant 1513) Leonardo da Vinci - RCIN 919000, Verso The bones and muscles of the arm c.1510-11.jpg|Anatomyske stúdzje fan de earm, (± 1510) Design for a Flying Machine.jpg|Untwerp foar in fleanmasine, (om 1488) Institut de France, Parys </gallery> {{Boarnen|boarnefernijing= * {{en}} [http://www.artcyclopedia.com/artists/leonardo_da_vinci.html Leonardo da Vinci op Artcyclopedia mei in protte keppelings] * {{en}} [http://www.elrelojdesol.com/leonardo-da-vinci/gallery-english/index.htm Leonardo da Vinci, Galery Skilderijen en Tekeningen] * {{en}} [http://www.vebjorn-sand.com/thebridge.htm It Leonardo Brêgeprojekt] * {{en}} [http://www.vinci-closluce.com/ Clos Lucé] }} {{DEFAULTSORT:Vinci, Leonardo da}} [[Kategory:Leonardo da Vinci| ]] [[Kategory:Italjaansk keunstskilder]] [[Kategory:Italjaansk byldhouwer]] [[Kategory:Italjaansk arsjitekt]] [[Kategory:Italjaansk yngenieur]] [[Kategory:Italjaansk útfiner]] [[Kategory:Italjaansk natuerkundige]] [[Kategory:Italjaansk wiskundige]] [[Kategory:Italjaansk anatoom]] [[Kategory:Italjaansk geolooch]] [[Kategory:Italjaansk kartograaf]] [[Kategory:Italjaansk botanikus]] [[Kategory:Italjaansk biolooch]] [[Kategory:Italjaansk filosoof]] [[Kategory:Italjaansk publisist]] [[Kategory:Italjaansk dichter]] [[Kategory:Italjaansk mearkeskriuwer]] [[Kategory:Italjaansk muzikant]] [[Kategory:Italjaansk diplomaat]] [[Kategory:Italjaansk humanist]] [[Kategory:Persoan dy't juridysk ferfolge is foar homoseksualiteit]] [[Kategory:Persoan berne yn 1452]] [[Kategory:Persoan stoarn yn 1519]] 07lq7opztiwnpfk9elqrwxjh7yhjxlh 0 13982 1083528 992350 2022-07-19T15:00:37Z Drewes 2754 sjoch ek wikitext text/x-wiki '''Franciscus Holkema''' ([[Aldeboarn]], [[10 maaie]] [[1841]] - [[Grins (stêd)|Grins]], [[11 juny]] [[1870]]) wie in Fryske [[biolooch]] en [[botanikus]]. Hy die wiidweidich stúdzje nei de fegetaasje fan de Waadeilannen en wie yn dit opsicht in pionier. Holkema wie yn Nederlân de earste dy 't de fegetaasje fan in plantegeografyske ienheid yn syn gearhing bestudearre, en hy jildt dan ek as de earste Nederlânske plantesosjolooch, neffens it oardiel fan de fegetaasjekundige [[Victor Westhoff]]. It [[fakgebiet]] [[plantesosjology]] bestie yn dy tiid noch net. Holkema wie fan doel yn [[1870]] te promovearjen op syn [[proefskrift]] ''De plantengroei der Nederlandsche Noordzee-eilanden, Texel, Vlieland, Terschelling, Ameland, Schiermonnikoog en Rottum. Eene bijdrage tot de Flora van Nederland''. Hy ferstoar lykwols hommels op 29-jierrige leeftyd oan de gefolgen fan [[Tuberkuloaze|TBC]], foardat hy promovearje koe. Syn troch professor Van Hall postúm besoarge proefskrift sette [[Jac. P. Thijsse]] der ta oan in betrekking as ûnderwizer op [[Tessel]] oan te nimmen; yn it proefskrift fan Holkema hie Thijsse lêzen dat der op Tessel noch in soad te ûntdekken foel. Holkema ûntduts yn [[1868]] op [[Skylge]] de [[Grutte feanbei]] of ''Cranberry''. Hy meldde de fynst fan dy fan oarsprong Amerikaanske plantesoart as "de schoone nieuwelinge in de Europese flora" ûnder de âlde wittenskiplike namme ''Vaccinium macrocarpon'' (tsjintwurdich ''Oxycoccus macrocarpos''). == Literatuer == * {{Aut|F. Holkema}} - ''De plantengroei der Nederlandsche Noordzee-eilanden, Texel, Vlieland, Terschelling, Ameland, Schiermonnikoog en Rottum. Eene bijdrage tot de Flora van Nederland'' - Dissertaasje Univ. Grins Holkema, Amsterdam-1870. == Sjoch ek == * [[Fan Holkema]] {{DEFAULTSORT:Holkema, Franciscus}} [[Kategory:Frysk biolooch]] [[Kategory:Frysk botanikus]] [[Kategory:Frysk publisist]] [[Kategory:Nederlânsk biolooch]] [[Kategory:Nederlânsk botanikus]] [[Kategory:Nederlânsk publisist]] [[Kategory:Nederlânsk persoan fan Frysk komôf]] [[Kategory:Persoan berne yn Aldeboarn]] [[Kategory:Persoan berne yn 1841]] [[Kategory:Persoan stoarn yn 1870]] 8hfxitpyr0cbqq87kp4mrf8kitjiyaz 0 15054 1083600 1082450 2022-07-20T04:16:49Z Kneppelfreed 2013 /* Ofbylden */ wikitext text/x-wiki {{Ynfoboks gemeente | namme = Seist <br> ''Zeist'' | ôfbyld = [[Ofbyld:Zeist Slot Zeist 36.JPG|300px]] <br><small>''Slot Seist''</small> | flagge = [[Ofbyld:Flag_of_Zeist.svg|border|125px]] | wapen = [[Ofbyld:Coat_of_arms_of_Zeist.svg|80px]] | lokaasje = [[Ofbyld:NL_-_locator_map_municipality_code_GM0355_(2016).png|300px]] | lân = {{Flagge NL}} [[Nederlân]] | bestjoerlike ienheid 1 = provinsje | namme bestjoerlike ienheid 1= [[File:Utrecht_(province)-Flag.svg|border|20px]] [[Utert (provinsje)|Utert]] | bestjoerlike ienheid 2 = | namme bestjoerlike ienheid 2= | bestjoerlike ienheid 3 = | namme bestjoerlike ienheid 3= | boargemaster = Koos Janssen ([[Kristen Demokratysk Appèl|CDA]]) | haadplak = Seist | grutste plak = Seist | ynwennertal = 66.046 <small>(31 jannewaris 2022)</small> | befolkingstichtens = 1361 / [[km²]] | oerflak = 48,65 km² | wêrfan lân = 48,51 km² | wêrfan wetter = 0,14 km² | tal stêden = | tal doarpen = 4 | ferkearsieren = [[Ofbyld:NL-A12.svg|30px|border]], [[Ofbyld:NL-A28.svg|30px|border]], [[Ofbyld:NLD-N224.svg|30px|border]], [[Ofbyld:NLD-N237.svg|30px|border]], [[Ofbyld:NLD-N238.svg|30px|border]] <br> Rhynspoarline, Siftske Spoarline | oprjochte = [[1811]] | perioade 1 = | namme perioade 1 = | perioade 2 = | namme perioade 2 = | perioade 3 = | namme perioade 3 = | perioade 4 = | namme perioade 4 = | perioade 5 = | namme perioade 5 = | opheft = | opgien yn = | no part fan = | netnûmer = 030 | postkoades = 3700-3709 | tiidsône = [[UTC]] +1 | simmertiid = UTC +2 | webside = [http://www.zeist.nl/ www.zeist.nl] }} [[Ofbyld:Gem-Zeist-OpenTopo.jpg|300px|thumb|''Topografyske gemeentekaart fan Seist'']] [[Ofbyld:Zeist.png|thumb|300px|right|''Kaart fan de gemeente Seist yn 1867'']] [[Ofbyld:Zeist Alde Tsjerke (nh) 48.JPG|thumb|200px|right|''Alde tsjerke fan Seist'']] [[Ofbyld:Zeist Bruorreplein 41.JPG|thumb|200px|right|''Bruorreplein'']] [[Ofbyld:Zeist Susterplein 37.JPG|thumb|200px|right|''Susterplein'']] [[Ofbyld:Zeist Eardere PTT-kantoar 34.JPG|thumb|200px|right|''Eardere PTT-kantoar fan Seist'']] [[Ofbyld:Zeist Kosmos 43.JPG|thumb|200px|right|''Huzinge Kosmos yn Seist'']] [[Ofbyld:Zeist Hermitage 35.JPG|thumb|200px|right|''Hermitage yn Seist'']] [[Ofbyld:Zeist Nije Tsjerke 50.JPG|thumb|200px|right|''Nije Tsjerke fan Seist'']] '''Seist'''<ref>''Bûsboekje 2005'', Ljouwert, 2005 (KFS), ISBN 9 08 06 25 248, s. 152.</ref> ([[Nederlânsk]] en offisjeel: ''Zeist'') is in [[Nederlânske gemeenten|gemeente]] en stêd yn it midden fan de provinsje [[Utert (provinsje)|Utert]]. De gemeente hat 66.046 ynwenners (31-1-2022), boarne: [[Sintraal Buro foar de Statistyk|CBS]]) en hat in oerflak fan tsjin de 50 [[kante kilometer|km²]] (wêrfan mar in minym bytsje wetter). Njonken it haadplak Seist telt de gemeente fjouwer doarpen: [[Austerlitz (Nederlân)|Austerlitz]], [[Bosch en Duin]], [[Den Dolder]] en [[Huis ter Heide (Utert)|Huis ter Heide]]. Troch de fêstiging fan it [[Slot Seist]] yn de gemeente, wurdt Seist wol '''Slotstêd''' neamd. De gemeente leit yn it boskrike gebiet fan de [[Utertske Heuvelrêch]] en hat in grien karakter. == Kearnen == Oantal ynwenners per wenkearn of kearngebiet op 1 jannewaris 2021: {| class="wikitable" |Seist||53.930 |- |[[Den Dolder]]||align="right"|4.515 |- |[[Bosch en Duin]]||align="right"|1.720 |- |[[Austerlitz (Nederlân)|Austerlitz]]||align="right"|1.705 |- |[[Huis ter Heide (Utert)|Huis ter Heide]]||align="right"|3.140 |} <small>Boarne: CBS</small><ref>[https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2021/31/kerncijfers-wijken-en-buurten-2021 Sintraal Buro foar de Statistyk]</ref> == Skiednis en arsjitektuer == Yn in oarkonde út it jier 838 waard foar it earst melding makke fan "Seist" (Kolman, 1996; Groenedijk, 2000). De namme hat mooglik te krijen mei de pleatslike grûn of fegetaasje. It jier fan stichting soe te meitsjen hawwe mei de [[Stoarmfloed fan 838]]. Op 23 maart 838 skonk Greve Rodgar oan de St. Maartenstsjerke yn Utert meardere besittings yn it [[goa (krite)|goa]] [[Leomeriche]] en op oare plakken, en krige dêrfoar oare besittings fan dizze tsjerke, lizzend yn [[Groessen]], Seist, [[Leusden]], [[Hees]] en [[Doorn (Utert)|Doorn]], libbenslang yn gebrûk tsjin betelling fan syns. "...villa Seist familias VI cum terris et edificiis earum,..." Op 28 maaie 1279 skonken Godfried fan Zeyst, ridder, en syn soan Johannes, oan de priorin en it konvint fan Frouljuskleaster yn Oostbroek, dêr't syn dochter Petronella opnomd is, de wjittering dêr't de hof Stoetweghe op ôfwettere, plus de grove en smelle [[tiende]]n fan 9 hoeven lizzend yn Dincslo, dy't se fan de elekt fan Utert yn lien holden. Oan it geslacht fan Seist kaam net folle letter min ofte mear in ein. Min ofte mear, want yn it jier [[1360]] troude de lêste (froulike) telch út de famylje fan Seist mei in lid fan de famylje Borre fan Amerongen. Hja krigen in soan dy't, om de [[efternamme|famyljenamme]] fan de mem te hâlden, har efternamme keas, en tagelyk it [[famyljewapen]] fan de Borre fan Amerongens oannaam. Krekt dizze takke, mei as manlike bloedline Borre fan Amerongen, de namme Fan Seist en it famyljewapen fan Borre fan Amerongen (yn wizige kleuren) wie as iennige noch yn libben. Benammen ôfskriften út de rjochterlike argiven joegen al ier ferwizings nei de delsetting Seist. (Op in kaart út 1541 stiet it eardere kastiel, dat destiids noch mar in [[donjon]] wie.) Op 27 oktober 1536 lieten de Steaten fan Utert in list opstelle fan huzen, dy't as [[ridderhofstêd|ridderhofstêden]] erkend waarden en dus doe noch yn te ferdigenjende steat wiene. Op dy list kaam ek "Dat huys te Zeyst" foar. De kearn fan de delsetting wie by de hjoeddeiske (1e en 2e) Doarpsstrjitte. Hjir ferriisde oan de ein fan de [[12e iuw]] in tsjerke, wêrfan de toer no diel útmakket fan de fierder út de [[19e iuw]] datearende Herfoarme tsjerke. Flak lâns de Doarpsstritte soe oant yn de Midsiuwen in sydearm fan wat no de [[Kromme Ryn]] hjit streamd hawwe, dy't úteinlik tichtslibbe. By it doarp waarden ek trije ridderhofstêden boud: it al neamde Hûs te Seist, en [[Kersbergen]] en [[Blikkenburg]]. De ûntwikkeling van Seist waard tige beynfloede troch de bou fan [[Slot Seist]] (1677-1686), dêr't tsjintwurdich geregeld eksposysjes hâlden wurde fan moderne keunstners. Yn 1746 stiften leden fan de [[Evangelyske Bruorregemeente]] in delsetting yn Seist, wat resultearre yn de gebouwen dy't no oan it [[Bruorreplein]] en it [[Susterplein]] steane. Yn [[1811]] waard Seist in [[gemeente (bestjoer)|bestjoerlike gemeente]]. Oan de Utertske Bovenweg stiet [[kastiel 't Kerckebosch]] dat as hotel fan de Bilderberggroep brûkt wurdt. Yn de 19e iuw kaam Seist yn trek as wenplak foar de riken en waarden talleaze bûtens oanlein, lykas ''Sparrenheuvel'', ''Lenteleven'', ''Ma Retraite'' en ''Molenbosch''. Benammen yn de [[20e iuw]] waarden guons hjirfan foar wenningbou sloopt of ferkavele. Tagelyk kamen der nije "moderne" gebouwen by, lykas it gebou fan de [[Provinsjale Utertse Elektrisiteits Maatskippij|PUEM]] boud yn 1931 [[Amsterdamske Skoalle (boustyl)|Amsterdamske Skoalle]] en ek De Nije Muzykskoalle fan de hân fan [[Gerrit Rietveld]] boud yn 1932; beide lizzend oan de Utertse Wei. Dat dit net sûnder slach of stjit gie, blykt út neifolgjend sitaat : ''B. en W. hebben gelijk in het bestrijden van de [[Nije Saaklikheid]] omdat het primitieve probeersels zijn van Barbaarse volksstammen''. == Geografy == De gemeente leit yn it boskrike gebiet fan de [[Utertske Heuvelrêch]] en docht dêrmei dan ek wol "grien" oan. De gemeente wudt begrinzge yn it noarden oan [[Baarn]], yn it noardeasten oan [[Soest]], yn it easten oan [[Amersfoart]] en [[Leusden]], yn it súdeasten oan [[Woudenberg]], yn it suden oan de gemeente [[Utertske Heuvelrêch (gemeente)|Utertske Heuvelrêch]], yn it súdwesten oan [[Bunnik (gemeente)|Bunnik]], yn it westen oan [[Utert (stêd)|Utert]] en yn it noardwesten oan [[De Bilt (gemeente)|De Bilt]]. == Wiken en buerten== De gemeente Seist bestiet út fiif wiken: [[Seist-Noard]], [[Seist-East]], [[Seist-West]], [[Seist-Sintrum]] en [[Den Dolder]]. De namme Seist-Súd bestiet net. De wyk Seist-Noard bestiet út de buerten: *[[Dijnselburg]] (Fersetswyk, Yndyske Buert) *[[Steatsljukertier]] *[[Vollenhove (Seist)|Vollenhove]] *[[Patijnpark]] (Dichterswyk) *[[Moai Seist]] (Komponistebuert, [[De Warande (Zeist)|De Warande]]) *[[Utertsewei (wyk)|Utertsewei]] De wyk Seist-East bestiet út de buerten: *[[Driebergseweg]] *[[Stasjon Driebergen-Seist]] *[[Seister bosk]] *[[Austerlitz (Nederland)|Austerlitz]] (dorp) *[[Kerckebosch/Hoge Dennen]] De wyk Seist-West bestiet út de buerten: *[[Griffensteijn/Kersbergen]] *[[Nijenheim]] *[[Crosestein]] *[[Brugakker]] *[[Couwenhoven]] *[[Vogelwijk (Seist)|Vogelwijk]] *[[De Brink (Seist)|De Brink]] *[[De Clomp]] *[[Blikkenburg]] *[[Weidegebiet]] De wyk Seist-Sintrum bestiet út de buerten: *[[Carré (Seist)|Carré]] *[[Sintrumskyl Noard]] *[[Sintrumskyl Súd]] *[[Lyseumkertier]] *[[Slot Seist|It Slot]] De wyk Den Dolder bestiet út buerten: *[[Huis ter Heide (Utert)|Huis ter Heide Noard]] *[[Huis ter Heide (Utert)|Huis ter Heide Súd]] *[[Bosch en Duin]] *[[Beukbergen]] *[[Den Dolder|Den Dolder Noard]] *[[Den Dolder|Den Dolder Súd]] *[[Soesterdyk]] De gemeente Seist hat twa treinstasjons: [[stasjon Den Dolder]] en [[Stasjon Driebergen-Seist]], dit leit foar it meastepart yn it doarp [[Driebergen-Rijsenburg]] en foar in part yn de gemeente Seist (Odijkerweg). Foar de iepening fan [[Stasjon Seist|it eardere stasjon yn it sintrum fan Seist]] hjitte dit stasjon Seist-Driebergen, nei de sluting fan stasjon Seist (1942) is dit wer Driebergen-Seist woarn. Stasjon Driebergen-Seist is in intercity stasjon en fan Driebergen-Seist ôf binne [[Arnhim]], [[Schiphol]], [[Utert (stêd)|Utert]] en [[Amsterdam]] direkt berikber. Mar stasjon Den Dolder is in sprinter stasjon. == Natoer == Seist leit yn it boskrike gebiet fan it [[Nasjonaal Park Utertse Heuvelrêch]]. == Oare ynformaasje == * Wichtige organisaasjes dy't yn Seist fêstige binne: [[Monumintensoarch|Rykstsjinst foar de Monumintesoarch]], it [[Wrâld Natoer Fûns]], de [[FÛgelbeskerming Nederlân|Fûgelbeskerming]], [[Keoninklike Nederlânske Fuotbalbûn|KNVB]], [[Pensjoenfûns Soarch en Wolwêzen]] en de [[Evangelyske Broedergemeente]]; * Tanksy de eardere militêre basis [[Kamp fan Seist]] wie Seist tusken 1999 en 2002 faak yn it wrâldnijs, omdat hjir om politike redenen op neutraal terrein it proses tsjin de Libyske fertochten fan de [[Lockerbie-oanslach]] hâlden waard. Tsjintwurdich is iit kamp in detinsjesintrum foar útprosedearre asylsikers; == Berne == * [[Charles Nepveu]] (1791-1871), offisier * [[Anthon Gerard Alexander ridder van Rappard]] (1858-1892), skilder * [[Willem Pijper]] (1894-1947), komponist * [[Hendrik Marsman]] (1899-1940), dichter * [[Johan Witteveen]] (1921-2019), âld-minister fan Finansjen * [[Marjan Berk]] (1932), aktrise en skriuwster * [[Gert D. Buitenhuis]] (1943), komponist, dirigiint en klarinettist * [[Ad van Denderen]] (1943), fotograaf * [[Maarten van Rossem]] (1943), histoarikus en auteur * [[Kees Ouwens]] (1944-2004), dichter en romanskriuwer * [[James van Lidth de Jeude]] (1945), politikus (PvdA), âld-boargemaster fan [[Dimter]] * [[Ursul de Geer]] (1946-2020), akteur, regisseur en televisiepresentator * [[André Bolhuis]] (1946), hockeyinternational en sportbestjoerder * [[Cor van de Stroet]] (1954), dûnser en dûnslearaar * [[Mark Overmars]] (1958), útfiner [[Game Maker]] * [[Ezra van Groningen]] (1970), akteur * [[Chris Zegers]] (1971), akteur, sjonger en telefyzjepresintator * [[Niels Kraaij]] (1971), golfprofessional * [[David Lammers]] (1972), filmregisseur * [[Mirjam Sterk]] (1973), politika (CDA) * [[Bas Verheijden]] (1974), pianist * [[Mirella van Markus]] (1977), telefyzjepresintatrise * [[Felicia van den End]] (1986), fluitiste * [[Remy van Kesteren]] (1989), harpist * [[Eva de Goede]] (1989), hockey-international == Ofbylden == <gallery mode="packed" heights="150px"> Ofbyld:De_Brink_Zeist.jpg|''De Brink'' Ofbyld:Sparrenheuvel_Zeist.jpg|''Heech Beek en Royen'' Ofbyld:Gemeentehûs Zeist 2.JPG|''Gemeentehûs Seist'' Ofbyld:Zeist filla Calluna 17.JPG|''Filla Colluna'' Ofbyld:Zeist Haadkantoar Fûgelbeskerming NL 52.JPG|''Haadkantoar Fûgelbeskerming'' Ofbyld:Zeist Larive Sparrenheuvel 42.JPG|''Sparrenheuvel Seist'' Ofbyld:Zeist Ferlinge Slotleane 49.JPG|''Ferlinge Slotleane yn Seist'' </gallery></center> {{boarnen|boarnefermelding= <references/> ---- * [http://www.zeist.nl Gemeente Seist] * [http://www.viamichelin.co.uk/viamichelin/gbr/dyn/controller/mapPerformPage?expressMap=false&act=&pim=true&strAddress=&strCP=&strLocation=zeist&strCountry=285&productId=&x=26&y=11 Kaart] * ''Groenedijk, T. (2000). "Nederlandse plaatsnamen". Slingenberg Boekproduksjes, Hoogeveen. ISBN 90-76113-815.'' * ''Kolman, C. et al. (1996), "Monumenten in Nederland: Utrecht", p. 314–323. Waanders Utjouwers, Swol. ISBN 90-400-9757-7.'' * ''gemeentearchyf, gemeenteargivaris R.P.M. Rhoen'' ---- {{Commonscat|Zeist}} }} {{Seist}} {{GemeentenUtert}} {{Koördinaten|52_05_15_N_5_14_30_E_type:city(61528)_region:NL|52° 05' NB, 5° 14' EL}} [[Kategory:Seist| ]] [[Kategory:Plak yn Seist]] [[Kategory:Gemeente yn Utert]] [[Kategory:Bestjoerlike ienheid oprjochte yn 1811]] 3isolea1j9m7d06jznucijxtag37d96 0 23932 1083602 1057162 2022-07-20T04:18:15Z Kneppelfreed 2013 wikitext text/x-wiki [[Ofbyld:Map NL - Zeist - Austerlitz.png|thumb|''Lizzing'']] [[Ofbyld:Austerlitz keunstwurk 57.JPG|thumb|left|''Keunstwurk'']] [[Ofbyld:Austerlitz doarpsplein 61.JPG|thumb|''Doarpsplein'']] [[Ofbyld:Austerlitz 58.JPG|thumb|''Wenwyk'']] '''Austerlitz''' is in doarp yn de provinsje [[Utert (provinsje)|Utert]], gemeente [[Seist]]. Der wenje 1.705 (2021) minsken yn Austerlitz. Hoewol't kening Loadewyk Bonaparte der yn [[1806]] in [[stêd]] fan meitsje woe troch der ûnder oaren [[stedsrjocht]]en oan te ferlienen, is dat der nea fan komd en waard it op 1 jannewaris [[1812]] troch Napoleon ynlive by Seist. De skiednis fan Austerlitz giet werom oant [[1804]], doe't [[Auguste de Marmont]], generaal fan [[Napoleon Bonaparte]], de helte fan syn troepen hjir gearkomme liet, sa'n 18.000 manskippen. In oantal hannelers bleaune by it legerkamp hingjen om te hanneljen mei de soldaten. De Marmont waard letter weiroppen nei oarloggen op oare plakken, mar de hannelers bleaunen, en harren delsetting wie it begjin fan it doarp Austerlitz. Neidat Napoleon op 2 desimber 1805 de saneamde '[[Trijekeizerslach]]' by Austerlitz (it hjoeddeiske [[Slavkov u Brna]]) wûn hie, besluet syn broer [[Loadewyk Napoleon Bonaparte|Loadewyk]] (dy't in jier letter kening fan [[Keninkryk Hollân|Hollân]] wurde soe) de delsetting en de Piramide de namme Austerlitz te jaan. Austerlitz is benammen bekend troch de [[Piramide fan Austerlitz]], in bouwurk dat yn opdracht fan De Marmont boud waard troch syn soldaten. {{boarnen|boarnefernijing= * [http://www.historischausterlitz.nl/ Webside ''Historische Werkgroep Austerlitz''] }} {{Koördinaten|52_4_43_N_5_19_0_E_type:city(1500)_scale:20000_region:NL|52° 4' NB 5° 19' EL}} {{Seist}} [[Kategory:Plak yn Seist]] jkky41tms2ssfseehu5z53857kjvt2k 0 26464 1083566 970145 2022-07-20T03:25:29Z Kneppelfreed 2013 wikitext text/x-wiki [[Ofbyld:Brêge Iembrêge2.JPG|thumb|right|Eembrugge yn 2009]] '''Eembrugge''' is in [[buorskip]] mei stedsrjochten yn de gemeente [[Baarn]] op de grins fan de gemeente [[Eemnes]] yn [[Utert (provinsje)|Utert]]. It is ien fan de lytste plakken mei [[stedsrjochten]]. Eembrugge hat, bûten it yn de gemeente Eemnes lizzende diel, 130 ynwenners (2004). Ornaris wurdt it oantsjutten as in [[doarp]] of [[buorskip]]. Eembrugge leit oan de rivier de [[Eem]]. Op it plak dêr't no Eembrugge leit ûntstie ± [[1200]] it tsjerkedoarp "Ter Eem", sûnt 1347 fersterke mei it [[Kastiel Ter Eem]]. Ut dit doarp wei waard de Eemfallei ûntgûn. Stadichoan liet Eemnes lykwols Ter Eem benefter, wat ynwennertal en ekonomyske aktiviteit oangie. Noch letter feroare de namme fan de delsetting yn Eembrugge, wat ferwiist nei de brêge oer de Eem dêr't de wei fan Baarn nei [[Bunschoten (stêd)|Bunschoten]] oerhinne rint. De eardere brêge, dy't út twa 'flappen' bestie (oan beide kanten fan de Eem ien), lei in 150 meter noardliker, by it wite húske rjochts op de foto. De âlde wei kaam út op de dyk nei Eemdijk en Spakenburch/Bunschoten. Foar de oarloch waard hjir ek tol heft. Yn [[1960]] is de hjoeddeiske brêge boud. Sûnt [[2007]] wurdt de brêge betsjinne út [[Weesp]] wei en is der gjin brêgewachter mear. {{Koördinaten|52_13_24_N_5_18_40_E_type:adm2nd_zoom:15_region:NL|52° 13' NB, 5° 19' EL}} {{Baarn}} [[Kategory:Plak yn Baarn]] cjmwst1m9m6d330iv052z4xd9iq2jqi 0 26478 1083585 1018036 2022-07-20T03:53:37Z Kneppelfreed 2013 /* Mienskip */ wikitext text/x-wiki [[Ofbyld:Iemdyk 7.JPG|thumb|De buorren fan Eemdijk (2009)]] [[Ofbyld:Pontsje oer de Iem nei Iemdyk.JPG|thumb|Pontsje oer de [[Eem]] nei Eemdijk (2009)]] '''Eemdijk''' is in [[dykdoarp]]ke oan de rivier de [[Eem]] yn de gemeente [[Bunschoten (gemeente)|Bunschoten]] leit. It doarp hat likernôch 800 ynwenners. == Doarp == Eemdijk is ûntstien yn de [[15e iuw]] as ''Dykhuzen'', nei de oanlis fan de seedyk, dy't de ''Fean- en Fjildendyk'' hjit. Eemdijk is in dykdoarp mei amper ekonomyske aktiviteit. Yn it doarp rint de [[Bikkersfeart]] út yn de Eem. Dy feart is yn [[1641]] groeven as farferbining mei [[Bunschoten (stêd)|Bunschoten]]. De buorren fan Eemdijk hiet eartiids 'It Haventsje' of de 'Bikkershaven'. It hjoeddeiske doarp is, útsein de dykbebouwing fan Dykhuzen, hast hielendal boud yn de tritiger jierren fan de 20e iuw. == Pontsje == It doarp hat in [[fear (ferfier)|pontsje]]. By dit pontsje nom [[Drs. P]] yn [[1973]] it filmke op foar syn liet ''[[De veerpont.]]'' (''De fearpont''). As passazjiers op it pontsje farre ek de solisten Daniël Samkalden en Maarten Veerman by it lietsje 'Wij zijn kwaad' (''Wy binne lulk'') yn ''[[Kinderen voor Kinderen|Kinderen voor Kinderen 10]]''. It pontsje is al in stik âlder; yn de [[19e iuw]] stie it al op 'e kaart. Yn 1960 krige it oan beide siden fan de Eem in eigen haventsje. De hjoeddeiske pont is yn 1980 yn gebrûk nomd. == Eilân == Dêr't foar Eemdijk oer it pontsje oanleit, leit it no praktysk ûnsichtbere eardere eilantsje 'De Helling'. Sa't de namme al seit waard dat plak brûkt om oan skippen te wurkjen. By leechwetter lieten skippers dêr yn de santjinde en achttjinde iuw harren skip drûchfalle. == Mienskip == * Eemdijk hat in eigen fuotbalferiening: [[fuotbalferiening Eemdijk]]. * Yn Eemdijk sit ien basisskoalle: de "skoalle mei de bibel". * Der binne trije tsjerken: in grifformearde -, in frijmakke - en in kristlik grifformearde tsjerke. Yn it kristlike doarp binne hast gjin winkels en op snein is der noch gjin iisko te keap, ek it pontsje fart dan net. <gallery> Ofbyld:Iemdyk 8.JPG|In rychje âlde huzen yn Eemdijk (2009). Ofbyld:PontEemdijk.JPG|Pontsje oer de Eem nei Eemdijk (2006). Ofbyld:Iemdyk trafohúske by in wiel efter de dyk.JPG|Transformatorhúske efter de dyk by in [[wiel]] (2009). </gallery> {{boarnen|boarnefernijing= *{{Aut|Koos Termorshuizen en Jos Wassink}} - ''De Eem, verborgen rivier'' }} {{Koördinaten|52_15_15_N_5_19_43_E_type:city_scale:29000_region:NL|52° 15' NB, 5° 20' EL}} {{Bunschoten}} [[Kategory:Plak yn Bunschoten]] 10z01wvtvmpp8qv6oil9zeiipocz1zj 0 26488 1083568 942243 2022-07-20T03:26:04Z Kneppelfreed 2013 wikitext text/x-wiki [[File:De Vuursche wapen.svg|thumb|125px|Gemeentewapen]] '''De Vuursche''' wie in gemeente yn [[Utert (provinsje)|Utert]]. Tsjintwurdich falt De Vuursche ûnder de gemeente [[Baarn]]. De Vuursche wie yn it earstoan in [[hearlikheid]] en oant en mei 8 septimber 1857 in selsstannige gemeente tusken [[Hilfertsom]], [[Baarn]] en [[Soest]]. De gemeente bestie út it doarp [[Lage Vuursche]] en it [[buorskip]] [[Hooge Vuursche]]. Yn 1840 hie de gemeente 243 ynwenners, yn 19 hûzen. Sûnt 1857 is De Vuursche opnomd yn de gemeente Baarn. De bosken yn de omkriten fan Lage Vuursche binne foar in grut part it eigendom fan [[Steatsboskbehear]] en hearre ta de [[boskwachterij De Vuursche]]. Yn de wykeinen lûkt it doarp in soad minsken, dy't benammen ôfkomme op de pankoekhúskes. By it doarp stiet ek kastiel [[Drakesteyn]], dêr't de bern fan [[prinsesse Beatrix]] en [[prins Claus]] opgroeid binne. {{Koördinaten|52_12_28_N_5_14_36_E_zoom:14_region:NL|52 12' NB, 5 15' EL}} {{Baarn}} [[Kategory:Lage Vuursche]] [[Kategory:Plak yn Baarn]] [[Kategory:Eardere gemeente yn Utert]] [[Kategory:Bestjoerlike ienheid oprjochte yn 1798]] [[Kategory:Bestjoerlike ienheid opheft yn 1811]] [[Kategory:Bestjoerlike ienheid oprjochte yn 1813]] [[Kategory:Bestjoerlike ienheid opheft yn 1857]] 7in9rtwx0ch98v53uf48j6f80io7elq 0 26704 1083567 1012967 2022-07-20T03:25:48Z Kneppelfreed 2013 /* Literatuer */ wikitext text/x-wiki [[Ofbyld:Map NL - Baarn - Lage Vuursche.png|thumb|250px|''Lizzing Lage Vuursche'']] [[Ofbyld:Buorren fan Lage Vuursche 219.JPG|thumb|left|250px|''Buorren fan Lage Vuursche'']] [[Ofbyld:Lyts Drakestein 218.JPG|thumb|250px|''Lyts Drakestein'']] [[Ofbyld:Madurodam - Kasteel Drakestein.jpg|thumb|250px|''Kastiel Drakensteyn (Madurodam)'']] '''Lage Vuursche''' is in doarp yn de gemeente [[Baarn]] yn de provinsje [[Utert (provinsje)|Utert]]. It doarp leit yn in boskrike omjouwing op de [[Utertse Heuvelrêch]], tusken Baarn, [[Bilthoven]] en [[Hilfertsom]]. It doarp hat, ynklusyf de omjouwing en it Baarnske diel fan [[Soestdyk]], 1460 ynwenners (2004). Oant en mei 1857 hearde Lage Vuursche ta de gemeente [[De Vuursche]]. Yn 1840 hie it 190 ynwenners, dy't yn 15 huzen wennen. Ta de Vuursche hearde ek de [[buorskip]] [[Hooge Vuursche]]. == Kenmerken == Lage Vuursche hat in [[beskerme doarpsgesicht]] mei inkele achttjinde- en njoggentjinde-iuwske huzen. De [[Nederlânsk herfoarme tsjerke|herfoarme tsjerke]] (De Stulptsjerke) is fan 1650. Lage Vuursche leit wol op de Utertse Heuvelrêch, mar oan de râne fan de [[Leechte fan Pijnenburg]]. Yn de omkriten lizze in tal lângoeden, wêrûnder [[Kastiel Drakesteyn]] en [[Lyts Drakestein]] (fuort by it doarp), [[Paleis Soestdyk]], it lângoed Pijnenburg, de [[Ewijckshoeve]] en Kastiel de Hooge Vuursche. Oan de Kleasterleane stiet it eardere kleaster [[Kleaster Sint Elisabeth]], ûntwurpen troch arsjitekt [[M.H.W.J. van Ooijen|Van Ooijen]], sûnt 1983 yn gebrûk as ferpleechhûs. It kompleks hat ûnder oare in kapel mei brânskildere ramen en in roomsk begraafplak. De bosken by Lage Vuursche binne foar in part eigendom fan [[Steatsboskbehear]] en meitsje diel út fan de [[boskwachterij De Vuursche]]. Ek [[It Uterts Lânskip]] beheart ferskate gebieten, lykas de Maartensdykse bosk, de Ridderoardske Bosken en de Willem Arntsz-bosk. == Toerisme == It beskerme doarpsgesicht fan Lage Vuursche lûkt in soad deitoeristen. Toeristen komme net allinnich foar it doarp, mar ek foar de omkriten, wêrûnder it heidefjild De Stulp, de grutte bosken en it paleis, de kastielen en de lângoeden. Dêrneist lûke de [[restaurant]]s in soad belangstellenden. Benammen [[pankoek]]en binne yn Lage Vuursche tige yn trek. It doarp en syn omkriten binne sa populêr, dat it wêze kin dat - yn moaie wykeinen - oan de râne fan it doarp en midden yn de bosk files stean. <gallery widths="220" heights="220"> Ofbyld:Lage Vuursche 4.JPG|Lage Vuursche Ofbyld:Lage Vuursche 3.JPG|Lage Vuursche Ofbyld:Lage Vuursche pleats by Drakensteyn 1.JPG|Pleats by Drakensteyn Ofbyld:Kleaster Sint Elizabeth 216.JPG|Ferpleechhûs Sint Elizabeth </gallery> == Berne yn Lage Vuursche == * [[Herman Kruyder]] (1881-1935), [[keunstskilder]], [[tekener]] en [[glêzenier]] * [[Fanny Blankers-Koen]] (26 april 1918-2004), atlete == Ferstoarn yn Lage Vuursche == * [[Petrus Antonius Nierman|Biskop Nierman]] ([[15 septimber]] [[1976]]) emeritus-biskop fan Grins. * [[Wouter Paap]] ([[7 oktober]] [[1981]]), komponist * [[Lia Dorana]] (1918-2010), aktrise en sjongster == Literatuer == * {{Aut|Frank van den Hoven}} - ''De Topografische Gids van Nederland''; útjouwerij Filatop, Amersfoort 1997. {{Koördinaten|52_10_45_N_5_13_20_E_type:adm2nd_zoom:14_region:NL|52° 11' NB, 5° 13' EL}} {{Baarn}} [[Kategory:Lage Vuursche| ]] [[Kategory:Plak yn Baarn]] 0tb99s9a9obssihv5hc6cvcvaj39auq 0 26705 1083569 937830 2022-07-20T03:27:46Z Kneppelfreed 2013 plaatsje wikitext text/x-wiki [[Ofbyld:Hooge Vuurschebos-zichtlijnen 99.JPG|300px|thumb|''De Hooge Vuurschebosk'']] '''Hooge Vuursche''' is in [[buorskip]] by [[Lage Vuursche]] yn de gemeente [[Baarn]]. It leit oan de wei fan Baarn nei [[Hilfertsom]], de Hilfertsomske strjitwei. Oant en mei 1857 hearde it ta de gemeente [[De Vuursche]]. Yn 1840 telde it 53 ynwenners yn 4 huzen. It wichtichste gebou fan de Hooge Vuursche is it [[Kastiel de Hooge Vuursche|lykneamde kastiel]], tsjintwurdich yn bebrûk as kongressintrum. == Keppeling om utens == *[http://www.hoogevuursche.nl/splash/ Webstee De Hooge Vuursche] {{Koördinaten|52_12_12_N_5_14_45_E_zoom:15_region:NL|52 12' NB, 5 15' EL}} [[Kategory:Lage Vuursche]] [[Kategory:Plak yn Baarn]] p6ldwdoktd7qfheysbfumm8fw757p6g 1083570 1083569 2022-07-20T03:28:02Z Kneppelfreed 2013 /* Keppeling om utens */ wikitext text/x-wiki [[Ofbyld:Hooge Vuurschebos-zichtlijnen 99.JPG|300px|thumb|''De Hooge Vuurschebosk'']] '''Hooge Vuursche''' is in [[buorskip]] by [[Lage Vuursche]] yn de gemeente [[Baarn]]. It leit oan de wei fan Baarn nei [[Hilfertsom]], de Hilfertsomske strjitwei. Oant en mei 1857 hearde it ta de gemeente [[De Vuursche]]. Yn 1840 telde it 53 ynwenners yn 4 huzen. It wichtichste gebou fan de Hooge Vuursche is it [[Kastiel de Hooge Vuursche|lykneamde kastiel]], tsjintwurdich yn bebrûk as kongressintrum. == Keppeling om utens == *[http://www.hoogevuursche.nl/splash/ Webstee De Hooge Vuursche] {{Koördinaten|52_12_12_N_5_14_45_E_zoom:15_region:NL|52 12' NB, 5 15' EL}} {{Baarn}} [[Kategory:Lage Vuursche]] [[Kategory:Plak yn Baarn]] r66o20wn5owjblluzcjkqi2a8iqhmfg 0 26730 1083565 1082468 2022-07-20T03:25:14Z Kneppelfreed 2013 /* Keppeling om utens */ wikitext text/x-wiki {{Ynfoboks gemeente | namme = Baarn | ôfbyld = [[Ofbyld:PleindeBrinkBaarn.JPG|300px]] ''Brink fan Baarn, lofts it gemeentehûs'' | flagge = [[Ofbyld:Baarn_flag.svg|border|125px]] | wapen = [[Ofbyld:Coat_of_arms_of_Baarn.svg|80px]] | lokaasje = [[Ofbyld:NL_-_locator_map_municipality_code_GM0308_(2016).png|300px]] | lân = {{Flagge NL}} [[Nederlân]] | bestjoerlike ienheid 1 = provinsje | namme bestjoerlike ienheid 1= [[File:Utrecht_(province)-Flag.svg|border|20px]] [[Utert (provinsje)|Utert]] | bestjoerlike ienheid 2 = | namme bestjoerlike ienheid 2= | bestjoerlike ienheid 3 = | namme bestjoerlike ienheid 3= | boargemaster = Mark Röell ([[Folkspartij foar Frijheid en Demokrasy|VVD]]) | haadplak = Baarn | grutste plak = Baarn | ynwennertal = 24.870 <small>(31 jannewaris 2022)</small> | befolkingstichtens = 1764 / [[km²]] | oerflak = 33,01 km² | wêrfan lân = 32,54 km² | wêrfan wetter = 0,47 km² | tal stêden = | tal doarpen = 3 | ferkearsieren = [[Ofbyld:NL-A1.svg|30px|border]], [[Ofbyld:NLD-N221.svg|30px|border]], [[Ofbyld:NLD-N414.svg|30px|border]] | oprjochte = [[14e iuw]] | perioade 1 = | namme perioade 1 = | perioade 2 = | namme perioade 2 = | perioade 3 = | namme perioade 3 = | perioade 4 = | namme perioade 4 = | perioade 5 = | namme perioade 5 = | opheft = | opgien yn = | no part fan = | netnûmer = 035 | postkoades = 3740-3744 | tiidsône = [[UTC]] +1 | simmertiid = UTC +2 | webside = [http://www.baarn.nl/ www.baarn.nl] }} [[Ofbyld:Gem-Baarn-OpenTopo.jpg|thumb|right|260px|''Topografyske gemeentekaart fan Baarn'']] [[Ofbyld:Palace Soestdijk.jpg|thumb|260px|''Paleis Soestdyk'']] [[Ofbyld:Baarn De Generaal 3.JPG|thumb|260px|''De Generaal'']] [[Ofbyld:Station Baarn01.jpg|thumb|260px|''Stasjon Baarn'']] [[Ofbyld:Heech Baarn1.JPG|thumb|260px|''[[Heech Baarn]]'']] [[Ofbyld:Villa_Amalia_Baarn.jpg|thumb|260px|''Filla Amalia'']] [[Ofbyld:Baarn Nieuwstraat 1 05.JPG|thumb|260px|''Nieuwstraat 1'']] [[Ofbyld:Herfoarme Paulustsjerke Baarn 2010 83.JPG|thumb|260px|''Paulustsjerke'']] [[Ofbyld:Baarn Peasketsjerke 46.JPG|thumb|260px|''Peasketsjerke'']] '''Baarn''' is in gemeente en plak yn de provinsje [[Utert (provinsje)|Utert]] oan de rivier de [[Iem]]. De totale gemeente hat 24.870 (2022) ynwenners en in oerflak fan 33,03 [[kante kilometer|km²]] (wêrfan 0,46 km² wetter). In ynwenner fan Baarn wurdt in ''Baarnaar'' neamd, en immen dy't berne en sibbe is yn Baarn wurdt in ''Barinees'' neamd.. Sûnt 6 septimber 1948 oant 30 april 1980 wie Baarn in keninklike residinsje trochdat [[Juliana fan Nederlân|Keninginne Juliana]] dêr residearde, omdat hja folslein wenne op [[Paleis Soestdyk]] dat yn de Gemeente Baarn leit. == Geografy == De gemeente leit yn it noarden fan de provinsje Utert tsjin de grins fan [[Noard-Hollân]] oan en oan de rivier de [[Eem]]. De gemeente grinzget yn it noarden oan [[Eemnes]], yn it noardeasten oan [[Bunschoten (gemeente)|Bunschoten]], yn it easten oan [[Amersfoart]], yn it súdeasten oan [[Soest]], yn it suden oan [[Seist]], yn it súdwesten oan [[De Bilt (gemeente)|De Bilt]], yn it westen oan [[Hilfertsom]] (NH) en yn it noardwesten oan [[Laren (Noard-Hollân)|Laren]] (NH). == Wiken en buerten == '''Kearnen''' * [[Iembrêge]] * [[Lage Vuursche]] * [[Soestdyk]] '''Wiken''' * [[Sintrum (Baarn)]] * Professoarebuert * Komponistebuert * Zandvoort * [[Reade Doarp (Baarn)|Reade Doarp]] * Easterhei * Nije Oosterhei * [[Iemdal]] * Seeheldebuert/Schoonoordpark * Nij-Baarn * Pekingpark * Emmapark * [[Amaliapark]] * Wilhelminapark * Prins Hendrikpark * Blommebuert * Steatsliedebuert * [[Skilderswyk (Baarn)]] * Noardskyl * [[Túndoarp_Baarn|Túndoarp]] * [[Heech Baarn]] == Skiednis == Baarn leit yn it midden fan Nederlân oan de grins fan de provinsjes Utert en Noard-Hollân, oan de ienige rivier dy't fan boarne oant mûning op Nederlânsk gebiet leit, de [[Iem]]. Al sûnt 8000 - 4500 f.Kr. hat de mins him yn de omkriten fan de rivier ophâlden. It bewiid hjirfoar is levere troch inkele tûzenen stikken fjoerstien dy't by in fjouwertal ûndersiken fûn binne. De oarsprong fan it doarp Baarn leit yn de [[12e iuw]]. Destiids waarden de besteande doarpen te lyts, mei trochr de krústochten, de hannelsbetrekkingen mei oare regio's en de groei fan de befolking. Trochdat elk doarp yn syn eigen behoeften foarseach, moast it omlizzende gebiet grut genôch wêze foar branje en om it fee weidzje te kinnen. Om de 12e iuw ûntstienen nije delsettings, wêrûnder nei alle gedachten ek Baarn. De earste delsetting, dy't yn de omkriten fan de Leestrjitte lei, sil út heechút in tweintichtal pleatsen bestien hawwe. Pas yn de [[14e iuw]] ferskoot de kearn fan it doarp rjochting de Brink, wêr't yn de earste helte fan dy iuw de Paulustsjerke boud is. De oarsprong fan de namme 'Baarn' is wat ûnwis. Meast oannimlik is dat in nei in plak ferwiist mei in soad branje. Fergelykje Barneveld: 'in fjild dêr't in soad branje te heljen is'. [[Klinkermetatesis]] soarget foar omdraaiing fan de r en de a: brânen wurdt baarnen. ± 1350 ferlient de [[biskop fan Utert]] de ynwenners fan Baarn [[stêdsrjochten]], it rjocht fan selsbestjoer oan it doarp. It rjocht fan poarterij haft Baarn nea krigen. Baarn hat dêrom nea in muorre of wâl om it doarp hinne hân. Om 1500 hie Baarn njoggenhûndert ynwenners. In daling is te sjen yn 1633 doe't der by de telling ûngefear 650 minsken wennen. Dizze daling hie te krijen mei oarloggen. In echte groei ûntstie tusken ein 1780 - 1830. Doe telde Baarn sa'n 1800 ynwenners. Der kamen fabriken en boude der arbeidershuzen by. Sa fêstige him yn 1802, oan de Haadstrjitte, it tapytfabryk fan Scherenberg. Yn 1807 hie it fabryk sa'n trijehûndert wurknimmers yn tsjinst. Ek fêstigen har spinskoallen yn Baarn en Soest. Yn in lettere periade begûn patissery [[De Ruyter]] oan de Brinkstrjitte 25-27 mei de fabrikaazje fan stampte mûskes. Yn de Gouden Iuw, fan 1600 - 1672, stie Amsterdam sintraal yn de ûntwikkeling fan Baarn. Baarn wie fegelike mei it grutte Amsterdam mar in doarp, mar wol in oantreklik doarp foar haadstêdlike keaplju en patrysjers. Se lieten oant fier yn de achttjinde iuw wylderige simmerferbliuwen en jachthuzen bouwe op grutte stikken lân yn Baaarn. Lykas it lustslot 'Soestdyk', tusken 1674 en 1678 boud troch de Amsterdamske boargemaster [[Cornelis de Graeff]], de bûtepleats [[Groeneveld]] en ek hofstee 'De Eult', omtrint 1640 boud troch de Amsterdamske boargemaster [[Johan Bicker]] op in stik grûn oan de dyk nei Soest. It neamen wurdich is ek de bûtenpleats Pijnenburg, in ûntwerp fan arsjitekt [[Philips Vingboons]], boud yn 1647 foar de rike widdo [[Sara de Wael]]. De pleatslike middenstân wreide tige út middels winkellju, meubelmakkers, blommisten, klean- en skuonmakkers. Se eatlearden harren produkten en sa ûntstie in nij ferskynsel: de winkelstrjitte. Alde wenstrjitten as de Laanstrjitte, Brinkstrjitte, [[Nijstrjitte (Baarn)|Nijstrjitte]] en Nij Baarnstrjitte krigen in winkelfunksje. De Laanstrjitte is yn 1876 neamd nei de earste boargemaster fan Baarn, mr. J.C.G.C. Laan. Nei de oanlis fan it spoar Amsterdam-Amersfoort yn 1874, naam de hannel en yndustry ta en waard Baarn fan in agrarysk doarp in filladoarp. In soad begoedige minsken, meast út Amsterdanm wei, kamen hjir simmerdeis of it hiele jier troch wenjenb en lieten grutte huzen op grutte kavels sette, krektas yn oare plakken fan [[It Goai]]. In soad famyljes dy't yn it bûtenlân (Ynje) ryk wurden wienen, keazen Baarn as harren lêste ierdske wenoarde. Hjir koenen se yn alle rêst, midden tusken de greiden en heidefjilden, genietsje fan harren lêste libbensjierren. Dat joech Baarn de makabere bynamme “it griene grêf”. Baarn krige sels in drok besocht badhotel, dat troch de ferneamde arsjitekt [[Hendrik Petrus Berlage|Berlage]] yn 1887 boud waard (útsein it yn 1984 wer sloppte tuorke). Nei 1945: Nei de Twadde Wrâldoarloch kamen foar in oantal filla's, flats en bungalows yn it plak. Mar noch altyd is, wanneljend troch de doarpskearn en de leanen fan 'Heech Baarn' te sjen dat Baarn in soad fan syn alde sjarmes bewarre hat en minsken der graach wenje. It gemeentewapen fan Baarn is yn [[heraldyk|heraldyske termen]]: 'in gouden biskop op in fjild fan azuer (giel op blau)'. It is in foarstelling fan Sint Nikolaas, de patroan fan de midsiuwske leauwensmienskip, it kerspel of parochy. De skiednis fan dit wapen giet werom oant de 14e iuw, doe't Baarn stêdsrjochten krige. Men fynt it wapen op de âldste stedssegels. It wapen waard yn 1818 by Keninklik beslút offisjeel fêststeld. It oarspronklike wapen wie mear as hûndert jier ferfongen troch in oar wapen, dat in man mei in stegerjend hynder oan de leie foarstelde. Dit wapen waard yn 1867 oannomd, by de gearfoeging fan Baarn en de Vuursche ta ien gemeente. It duorre oant 1969 foar't it Baarnse gemeentebestjoer besleat it âlde wapen yn eare te werstellen, wat dêrnei offisjeel fêststeld waad troch de [[Hege Ried fan Adel]], dy't oer ditsoarte saken beslist. == It besjen wurdich == * [[Paleis Soestdyk]] * [[Kastiel Groeneveld]] * It Amaliapark * De [[Brink (Baarn)|Brink]] * [[Paulustsjerke (Baarn)|Paulustsjerke]] * [[Hillige Nikolaastsjerke]] * [[Gemeentehûs fan Baarn]] * [[stasjon Baarn|Treinstasjon mei Keninklike wachtkeamer]] * [[Cantonspark]] * Hartekamp yn it Boskje fan IJzendijke * [[Lage Vuursche]] en [[kastiel Drakestein]] * [[Nille fan Waterloo]] * [[Heech Baarn]] om de soad moaie filla's dy't Baarn ryk is * De Pekingtún * It âlde gemeentehûs * [[Wettertoer (Baarn)|Wettertoer]] == Bekende ynwenners == === Berne === * [[Henriëtte de Beaufort]] (13 oktober 1890 - 26 maart 1982), skriuwster * [[Plien van Bennekom]] (20 maart 1971), kabaretiêre * [[Fanny Blankers-Koen]] (26 april 1918 - 25 jannewaris 2004), atlete en Olympysk winnares * [[Piet Esser]] (9 maart 1914 - 19 novimber 2004), byldhouwer * [[Bob Fosko]], alias Geert Timmers (4 oktober 1955), muzikant, tekstskriuwer, akteur, resensint, producer, presintator, stim en programmamakker * [[Hans Gispen]] (11 augustus 1905 - 16 juny 1968), politikus (ARP, minister), amtner en topfunksjonaris (Organon) * [[Maria Kraakman]] (5 augustus 1975), aktrise * [[Fred Lammers]] (1937), royaltykenner * [[Irene van Lippe-Biesterfeld]] (5 augustus 1939), prinsesse * [[Vincent Moes]] (17 maaie 1973), akteur * [[Albert Muis]] (1914-1988), keunstner * [[Dustley Mulder]] (27 jannewaris 1985), fuotballer * [[Beatrix fan Nederlân]] (31 jannewaris 1938), keninginne fan Nederlân sûnt 1980 * [[Christina fan de Nederlannen]] (18 febrewaris 1947), prinsesse * [[Tineke de Nooij]] (27 april 1941), presintatrise * [[Martin van Rhee]] (2 july 1976), Nederlânsk kampioen Masters biljert artistyk (keunststjitten) eareklasse 2009 * [[Marlayne Sahupala]], eigentlik Marleen van den Broek (1 july 1971), sjongster en presintatrise SBS 6 * [[Adri Schipper]] (10 juny 1951), hurdfytser * [[Petra Sijpesteijn]] (2 febrewaris 1971), heechlearaar Arabyske taal en kultuer oan de Universiteit Leien * [[Marian Visser van Klaarwater]] (19 oktober 1952), auteur en ûndersykssjoernalist * [[Yorick van Wageningen]] (24 juny 1964), akteur * [[Diederik van Weel]] (28 septimber 1973), hockeyinternational * [[Michiel Wijsmuller]] (15 maaie 1950), foarsitter Amsterdamske haven === Ferstoarn === * [[Augusta de Wit]] (25 novimber 1864 - 9 febrewaris 1939), romanskriuwster * [[Bauke Roolvink]] (1912 - 1979), Nederlânsk politikus. === Wenjend === * [[Annette Barlo]] (1974), aktrice en presintatrise * [[Fred Butter]] (1957), musicalsjonger en akteur * [[Ben Cramer]] (1947), libbenslietsjonger en musicalsjonger * [[Joop van den Ende]] (1942), telefyzje- en teäterprodusint * [[Marijke Helwegen]] (1948), presintatrise en entertainster * [[Mariska Hulscher]] (1964), presintatrise en coach * [[Jeroen van Koningsbrugge]] (1973), akteur, presintator, kabaretier en sjonger * [[Peter Lusse]] (1959), akteur en kabaretier * [[Victor Muller]] (1959), ûndernimmer * [[Marlayne Sahupala]] (1971), sjongster en presintatrise (ek berne) * [[Tineke Verburg]] (1956), omropster en presintatrise * [[Pia Douwes]](1964), musicalsjongster === Earder wenjend === * [[Ferdinand Folef d'Aulnis de Bourouill (1850-1925)|Ferdinand Folef d'Aulnis de Bourouill]] (1850-1925), boargemaster fan Baarn fan 1897 - 1916 * [[Lodewijk van Deyssel]], skûlnamme fan Karel Joan Lodewijk Alberdingk Thijm (1864-1952), skriuwer * [[Maurits Cornelis Escher]] (1898-1972), wrâldferneamd grafikus (wenjend fan 1941 - 1970) * [[Johan Hendrik Willem Leliman]] (1878-1921), arsjitekt fan û.o. filla's yn [[It Goai]] (wenjend fan 1917 - 1921) Keninklik hûs: * [[Beatrix fan Nederlân|Kroanprinsesse Beatrix]] (1938) mei har húshâlding, wenjend op kastiel [[Drakensteyn]] yn [[Lage Vuursche]] * [[Juliana fan Nederlân|Eardere keninginne Juliana]] (1909-2004) en frou fan [[Bernhard van Lippe-Biesterfeld|prins Bernhard]] (1911-2004), wenjend op [[Paleis Soestdyk]] yn [[Soestdijk]] oant harren ferstjerren. <gallery> Ofbyld:Baarn Meander sikehûs 44.JPG|<small>Meander-Baarn sikehûs</small> Ofbyld:Baarn Escher Foundation 04.JPG||<small>Meander-Baarn sikehûs</small> Ofbyld:Baarn byld by gemeentehûs 51.JPG|<small>byldsje gemeentehûs</small> Ofbyld:Baarn Amaliapark 57.JPG|<small>Amaliapark</small> </gallery> == Keppeling om utens == *[http://www.baarn.nl Gemeente Baarn] *[http://www.royalbaarn.com Royal Baarn] {{Baarn}} {{GemeentenUtert}} {{Koördinaten|52_12_45_N_5_17_10_E_type:city_scale:66000_region:NL|52° 13' NB, 5° 17' EL}} [[Kategory:Baarn| ]] [[Kategory:Plak yn Baarn]] [[Kategory:Gemeente yn Utert]] [[Kategory:Bestjoerlike ienheid oprjochte yn de 14e iuw]] 7l4zhnqi6s8hgu0tbfhmx0t4mrsw0q5 0 26764 1083595 970194 2022-07-20T04:07:42Z Kneppelfreed 2013 wikitext text/x-wiki '''Moorst''' is in [[buorskip]] dat leit tusken [[Scherpenzeel (Gelderlân)|Scherpenzeel]], [[De Glind]] en [[Snorrehoef]], yn de provinsje [[Utert (provinsje)|Utert]] en [[Gelderlân]]. It leit yn fjouwer gemeenten: Scherpenzeel, [[Woudenberg]], [[Leusden]] en [[Barneveld (gemeente)|Barneveld]]. It beslaat de Moorsterwei en de wei Lyts Moorst. Dêroan lizze de pleatsen Grut Moorst, Middelmoorst en Lyts Moorst. De Moorsterbeek streamt der trochhinne. De namme komt fan "[[sompe|moer]]-[[hoarst (geology)|horst]]": in sânich, beboske heger lizzend stikje lân yn feangrûn of oar sompich lân. {{boarnen|boarnefernijing= *[http://web.archive.org/web/20050928034311/http://www.filatop.nl/2011.htm Website van De Topografyske Gids fan Nederlân] (fia Ynternet Argyf) }} {{Koördinaten|52_6_59_N_5_28_41_E_type:city_scale:29000_region:NL|52° 7' NB, 5° 29' EL}} {{Leusden}} [[Kategory:Plak yn Barneveld]] [[Kategory:Plak yn Leusden]] [[Kategory:Plak yn Skerpenseel (Gelderlân)]] [[Kategory:Plak yn Woudenberg]] rz7teuqxl9tmqidqus29a4xtcoiarbk 0 26771 1083598 947627 2022-07-20T04:08:57Z Kneppelfreed 2013 wikitext text/x-wiki '''Snorrehoef''' is in [[buorskip]] yn de gemeente [[Leusden]] yn [[Utert (provinsje)|Utert]]. De huzegroep leit om de ''Asschatterwei'', de wei fan Leusden nei [[Achterveld (Leusden)|Achterveld]]. Bewesten grinzet Snorrehoef oan de buorskip [[Asschat]]. Wat beëasten, oan de ''Postwei'' rjochting [[De Glind]], leit it regionale partysintrum ''De Klaveet''. De namme ''"Snorrehoef"'' betsjut nei alle gedachten ''Hoeve'' ('[[pleats]]') fan ''Snorre'' (persoansnamme).<ref>Berkel en Samplonius: Het Plaatsnamenboek, Unieboek Houten, 1989, ISBN 90 269 4321 0</ref> {{Boarnen|boarnefernijing= {{Reflist}} }} {{Koördinaten|52_7_39_N_5_28_6_E_type:city_scale:127000_region:NL|52° 8' NB, 5° 28' EL}} {{Leusden}} [[Kategory:Plak yn Leusden]] r2xzus87sxuh05drnr10zqxcfsl4k3l 0 26917 1083580 993016 2022-07-20T03:45:35Z Kneppelfreed 2013 wikitext text/x-wiki [[Ofbyld:Hoogland.png|260px|thumb|''Gemeente Hoogland yn 1868'']] [[Ofbyld:Kerk Hoogland.jpg|thumb|260px|De RK-tsjerke fan Hoogland]] '''Hoogland''' is in eardere gemeente en doarp yn de gemeente [[Amersfoart]], yn de provinsje [[Utert (provinsje)|Utert]]. It doarp hat 10.255 ynwenners (2021). It doarp Hoogland makket sûnt 1 jannewaris 1974 diel út fan de gemeente Amersfoart. Oant de jierren fyftich, groeide Hoogland hurd yn de gebieten Langenoord en Bieshaar. 78,2% fan de wenningen heart ta de keapsektor en minder as 10% fan alle wenningen is steapele. Tsjintwurdich is allinnich bûtengebiet Hoogland-West noch ûnbeboud. Hoewol't it doarp hieltiten mear ynsluten rekke is troch nijbouwiken fan Amersfoart ([[Kattenbroek]] en [[Nieuwland]] en ek [[Schothorst]]), is it doarpskarakter noch wol bewarre bleaun. Mei troch resinte útwreidingen is de befolking frij jong. De gemiddelde ynkommens lizze lykwols heger as it Amersfoarts gemiddelde en der wenje relatyf in bytsje allochtoanen. It doarp kenmerkt him, neffens de bewenners, troch in noflik wen- en leefklimaat. Benammen wat sfear en mienskipsgefoel betreft skoart it doarp heger as it Amersfoartske gemiddelde. It doarp leit yn in natoerlike omjouwing en oant yn de jierren tachtich wie yn de omkriten meast lânbougebiet. Sûnttiids is Hoogland, troch de sterke útwreiding fan de stêd Amersfoart, fergroeid mei dy stêd. Yn septimber komt it doarpsgefoel wer boppe by it jierlike Doarpsfeest Hoogland. Dit evenemint lûkt elts jier sa'n 30.000 besikers. It feest is it bêst beoardielde evenemint yn Amersfoart. De minsken jouwe gemiddeld as sifer in 8 foar dit feest, dat folslein sûnder gemeentesubsydzje troch frijwilligers mooglik makke wurdt. Elts jier is der yn Hoogland, dat fan âlds in roomsk karakter hat, in grut [[karnaval]]. Dat wurdt elk jier iepene mei de omdoop fan Hoogland nei syn karnavalsnamme: 't Zandkruuersgat. Dat bart troch de karnafalsferieningen De Eemschuumers en De Hoogenarren. De optocht wurdt organisearre troch De Eemschuumers. Yn 2006 is 't Zandkruuersgat bekroand mei de priis foar de grutste optocht fan Midden-Nederlân. Dy hie dan ek mear as 50.000 besikers yn febrewaris 2006. Hoogland hat ek syn eigen aktive jongereinferiening, Jong Hoogland. De feriening organisearret feesten, sporteveneminten, útstapkes en toanielstikken foar de leden fan Jong Hoogland. De leden binne âlder as 16 jier. De feriening is yn 1967 oprjochte ûnder de namme Katolike Plattelâns Jongerein (K.P.J.) Hoogland. Sûnt 1 july 1996 is dy namme feroare yn Jong Hoogland. Nei in pear jier mei wat minder aktiviteiten is it tal aktiviteiten útwreide: gersmeandersrees, fierljeppen en ferskate skuorrefeesten. De feriening is ek ferbûn mei oare ferienings. Jong Hoogland en K.P.J. Eemnes foarmje tegearre de K.P.J. Rûnte Noard East Utert. Fia dizze Rûnte binne se ek wer ferbûn mei K.P.J. Utert. Hoogland hat in grutte skoallemienskip fergelike mei oare doarpen. Sa binne der seis skoallen: de Biezen, de Bieshaar, de Bjirkeskoalle, de Horizon, de Kosmos en de Langenoord. De Biezen en de Bieshaar, lizze krekt foar elkoar oer. De Biezen is in roomske skoalle en de Bieshaar is in iepenbiere skoalle. De Bjirkeskoalle leit by de Berkenfiver. De skoalle is neamd nei de soad bjirken lâns de fiver. De Langenoord leit yn it diel, dat Langenoord hjit, dat de skoalle is nei de buert neamd. De Horizon is in grifformearde skoalle. De Kosmos is de skoalle dy't it meast yn in úthoeke fan Hoogland stiet. Hooglanders binne grutsk op harren [[tongfal|aksint]] en hawwe hjir dan ek twa bûswurdboeken foar útbrocht. ''Hoogland'' is ek in [[efternamme]]. == Keppelings om utens == * [http://www.globalxs.nl/home/h/henksnet/zakwoord.htm It Hooglands bûswurdboek]. * [http://www.hoogland-online.nl/ Hoogland Online] * [http://www.jonghoogland.nl/ Jong Hoogland] * [http://www.hoogland-dorp.nl/Historische-Kring-Hoogland/navigatieframeset.htm Histoaryske Rûnte] * [http://www.dorpsfeesthoogland.nl/ Doarpsfeest Hoogland] {{Koördinaten|52_11_14_N_5_22_28_E_zoom:12_region:NL|52° 11' NB, 5° 22' EL}} {{Amersfoart}} [[Kategory:Plak yn Amersfoart]] [[Kategory:Eardere gemeente yn Utert]] ots50dcg1rxfxne8a6e9gu3tcbu0txe 0 26969 1083573 1082455 2022-07-20T03:34:56Z Kneppelfreed 2013 /* It besjen wurdich */ wikitext text/x-wiki {{Ynfoboks gemeente | namme = Soest | ôfbyld = [[Ofbyld:Soest Alde Tsjerke P8170261.JPG|300px]] ''Grutte tsjerke yn âld-Soest'' | flagge = [[Ofbyld:Soest_flag.svg|border|125px]] | wapen = [[Ofbyld:Wapen_van_Soest_(Nederland).svg|80px]] | lokaasje = [[Ofbyld:Gemeente_Soest.jpg|300px]] | lân = {{Flagge NL}} [[Nederlân]] | bestjoerlike ienheid 1 = provinsje | namme bestjoerlike ienheid 1= [[File:Utrecht_(province)-Flag.svg|border|20px]] [[Utert (provinsje)|Utert]] | bestjoerlike ienheid 2 = | namme bestjoerlike ienheid 2= | bestjoerlike ienheid 3 = | namme bestjoerlike ienheid 3= | boargemaster = Rob Metz ([[Folkspartij foar Frijheid en Demokrasy|VVD]]) | haadplak = Soest | grutste plak = Soest | ynwennertal = 47.126 <small>(31 jannewaris 2022)</small> | befolkingstichtens = 1019 / [[km²]] | oerflak = 48,65 km² | wêrfan lân = 46,24 km² | wêrfan wetter = 0,41 km² | tal stêden = | tal doarpen = 2 | ferkearsieren = [[Ofbyld:NL-A28.svg|30px|border]], [[Ofbyld:NLD-N221.svg|30px|border]], [[Ofbyld:NLD-N234.svg|30px|border]]<br> Siftske Spoarline | oprjochte = [[1811]] | perioade 1 = | namme perioade 1 = | perioade 2 = | namme perioade 2 = | perioade 3 = | namme perioade 3 = | perioade 4 = | namme perioade 4 = | perioade 5 = | namme perioade 5 = | opheft = | opgien yn = | no part fan = | netnûmer = 035 (033/0346 ([[Soesterberg]])) | postkoades = 3760-3769 | tiidsône = [[UTC]] +1 | simmertiid = UTC +2 | webside = [http://www.soest.nl/ www.soest.nl] }} [[Ofbyld:Gem-Soest-OpenTopo.jpg|thumb|right|300px|''Topografyske gemeentekaart fan Soest'']] [[Ofbyld:Ald Soest trijesprong P8170267.JPG|thumb|right|300px|''Ald Soest'']] [[Ofbyld:Soest Roomske tsjerke P8170260.JPG|thumb|right|300px|''Roomske tsjerke fan Soest'']] [[Ofbyld:Soest Smickel 6.JPG|thumb|right|300px|''Ta pankoekrestaurant omboude pleats (Lange Brinkwei)'']] [[Ofbyld:Soester Knol Anneke Kuijer novimber 2010.JPG|thumb|''Soester knol (bûterknol)'']] '''Soest''' is in plak en gemeente yn de provinsje [[Utert (provinsje)|Utert]]. De gemeente telt 45.323 ynwenners (2006) en hat in oerflakte fan 46,47 [[kante kilometer|km²]]. Soest, Soesterberch en Soestdunen binne ryk oan bosken, dunen, heide en greiden dy’t oant 2009 in soad as oefenterrein brûkt waarden foar it [[Keninklike Lânmacht|Nederlânsk leger]]. == Oare kearnen == * [[Soestdunen]] * [[Soesterberch]] == Geografy == De gemeente Soest leit yn de [[Utertske Heuvelrêch]] tusken [[wâld]], [[heide]]lân en [[dún|sândunen]]. De gemeente wurdt begrinzge troch [[Baarn]] yn it noarden, troch [[Amersfoart]] yn it easten, troch [[Leusden]] yn it súdeasten en troch [[Seist]] yn it suden en westen. == Komôf namme Soest == De namme Soest: Zoys, Soyse, Suysen, Sose: Boarne op de grins fan hege en lege grûn. Of it komt fan delsetting oan 'side-east'. De oarsprong fan it doarp leit ek oan de eastside fan de [[Soester Eng]]. == Skiednis fan Soest == De earste spoaren fan (tydlike) bewenning om Soest binne fûn yn de [[Soester Dunen]]. ûngefear 11.000 jier foar [[Kristus (Jezus)|Kristus]] befolken inkele jagersgroepen dizze streek. De fynsten bestienen út inkele stiennen stikjes ark út 8000 foar Kristus. De [[grêfheuvel]]s op de Engh en dy yn de Muontsebosk binne fan ûngefear 2500 foar Kristus. De earste fermelding fan it doarp Soest komt út [[1028]]. Yn [[2004]] fierde it doarp dan ek har 975-jierrich bestean. Soest ûntstie as in koloanje út it tichtby lizzende [[Amersfoart]]. De earste boeren fêstigen har op de súdeast helling fan de [[Engh]], in útrinner fan de [[Utertse Heuvelrêch]]. Sa wienen se beskerme tsjin de [[Sudersee]], dy’t geregeld de Iempolder oerstreamde. De Engh waard ûntgûn en bedonge, sadat dy geskikt waard foar [[ikkerbou]]. Yn de polder weide it fee. De koloanje groeide út ta in lyts boeredoarp. Westlik, efter de Engh, lei it [[buorskip]] Heze, dat âlder as Soest wie. Heze ferdwûn lykwols trochdat de stodunen, de tsjintwurdige Soesterdunen, oan de wannel gienen en it buorskip yn de [[15e iuw]] begroef. De namme Heze libbet noch troch yn de wiken Overhees en Hees. Soest wie geregeld it slachfjild fan militêren. Al yn [[1278]] barde op de Engh in fjildslach tusken [[Greefskip Hollân|Hollân]] en [[Prinsbisdom Utert|Utert]]. Troch de stifting fan it kleaster Mariënburg yn [[1470]] waard Soest wichtiger en op 26 septimber [[1472]] krige Soest [[skeperjocht]]. Mar al oan it begjin fan de 16e iuw waard Soest plondere en platbaarnd troch de troepen fan [[Maarten fan Rossum]]. De nonnen waarden ferkrêfte en fan it kleaster bleau neat oer as pún. Yn de 17e iuw ûntstienen Zoestdyck en 't Hart. 't Hart wie in buorskip, dat bestie út skiephâlders en [[Turfstekke|turfstekkers]]. Turfstekken barde trouwens al yn de [[14e iuw]] yn it Soesterfean, mar yntinsivearre yn de rin fan de 17e iuw. De [[Turf (branje)|turf]] waard mei [[pream]]men, oer de Preamgrêft nei de [[Iem]] ferfierd. Yn [[1650]] liet de doetiidske boargemaster fan [[Amsterdam]] in bûtenhûs bouwe oan de haadwei tusken Soest en [[Baarn]], ''de Hofstede aen Zoestdijck'', it hjoeddeiske [[Paleis Soestdyk]], dat wyls yn it Baarnse gedielte fan Soestdyk leit. Yn [[1674]] liet [[steedhâlder Willem III]] it ferbouwe ta jachtslot. Soestdyk waard in doarp mei in oantal grutte [[bûtenpleats|bûtens]], lykas Baarn, wylst Soest sels, it haaddoarp, in slûch boeredoarp bleau. Soestdyk was om [[1890]] in doarp dêr’t de elite út benammen Amsterdam delstruts. Sa wienen der in protte priveehuzen, mar ek ferskate hotels. De begoedigen kamen nei Soestdyk fanwege de skjinne loft en de moaie natoer. Yn [[1895]] gie de Soester [[hynstetram]] riden en yn [[1898]] waard Soest oansluten op it spoarnet. Om [[1900]] telde Soest noch mar 4700 sielen. Pas om [[1920]] groeiden Soestdyk en Soest oan elkoar. Yn [[1945]] telde Soest 16.000 ynwenners. Yn de jierren sechtich waard it doarp 'modernisearre'. Dat hold yn, dat in oantal bûtens sloopt waard, sadat de oerflakte fan de tunen eksxtra romte oplevere foar wenningbou en omdat it ûnderhâld fan de grutte filla’s gewoan te djoer wurden wie. De haadstrjitte fan Soestdyk ûndergie in metamorfoaze, wat efterôf net bepaald in ferbettering west hat. De steatige hearehuzen makken romte foar winkels en sosjale wenningbou. It doarp wie hjirtroch minder oantreklik woarn en stik foar stik slueten de hotels en pensjons de doarren. Bekende hotels wienen Hotel Trier, Hotel Eemland en it Oranjehotel. Yn de jierren dêrnei wreide Soest him fierder út. De wiken Klaarwater en Smitsfean yn de jierren '70. Overhees yn de jierren '80. De meast resinte útwreiding is de Boerestreek, dêr’t sûnt [[1997]] yn fjouwer etappes boud wurdt. Soest telt no sa’n 47.000 ynwenners. == Berne == * [[Jan van Oort]] (1921-2006), fioelist en striptekener/-skriuwer (''Jean Dulieu'') * [[Piet Ekel]] (1921), akteur * [[Jeltien Kraaijeveld-Wouters]] (1932), ûnderwizeres en politika * [[Otto Prinsen]] (1936-2006), byldzjend keunstner * [[Cees Waal]] (1943), jurist en politikus * [[Ilja Gort]] (1951), komponist, skriuwer en wynboer * [[Jack Wouterse]] (1957), akteur * [[Robert Roest]] (1969), earder proffuotballer fan ûnder mear [[FC Utrecht]] * [[Julien Smink]] (1977), hurdfytser * [[Janine Jansen]] (1978), fioeliste * [[Daniël Stellwagen]] (1987), skaker == Bekende ynwenners == * [[Sharon den Adel]], sjongster fan [[Within Temptation]] * [[Robin Ammerlaan]], rôlstoeltennisser * [[André Aptroot]], mykolooch * [[Ria Bremer]], sjoernaliste en tv-presintatrise * [[Caroline de Bruijn]], aktrise * [[Ben van der Burg]], eks-hurdrider * [[Edwin Diergaarde]], radio-[[dj]], [[3FM]] * [[Cees van Drongelen]], eks-[[AVRO]] presintator * [[Gerard Ekdom]], radio-dj, 3FM * [[Piet Ekel]], akteur * [[Dirk Jan de Geer]] († 1960 yn Soest), âld-minister-presidint * [[Wilfred Genee]], tv-presintator en sportsjoernalist * [[Hindrik Gosses de Jong]] († 2011 yn Soest), ûnderwiisman * [[Bart in 't Hout]], eks-direkteur [[RTL Nederland]] * [[Peter Koelewijn]], sjonger, muzykprodusint en radio-dj * [[Herman Kuiphof]] († 2008 yn Soest), sportsjoernalist en tv-kommentator * [[Jacobus van Looy]] († 1930), (fan 1886 - 1913), keunstskilder en skriuwer * [[Kim-Lian van der Meij]], sjongster, aktrice, tv-presintatrise en musicalstjer * [[Benny Neyman]] († 2008 yn Soesterberch), sjonger * [[Felix Louis Ortt]] († 1959), filosoof, fegetariër * [[Rien Poortvliet]] († 1995 yn Soest), tekener en skilder * [[Koos Postema]], ferslachjouwer en tv-presintator * [[Robert Roest]], earder proffuotballer fan ûnder mear FC Utrecht * [[Jean-Marc van Tol]], yllustrator en kartoonist * [[Rinke Tolman]] († 1983), fjildbiolooch, dichter en skriuwer * [[Chris Uiterwijk]] († 1995), ymker, natoer- en miljeuaktivist * [[Herman van Veen]], kabaretier, sjansonnier, muzikant, akteur, regisseur en skriuwer * [[Conny Vink]], sjongster en entertainer * [[Jan Visser]], skriuwer, dichter en politikus * [[Erik de Vogel]], akteur * [[Robert Westerholt]], gitarist fan Within Temptation * [[Ton Willems]], skilder en byldhouwer == It besjen wurdich == * Yn Soest stiet de dikste [[mammoetbeam]] fan de provinsje Utert * Op de Soester Eng is [[stellingmole|stelling]][[nôtmole]] [[De Windhond (Soest)|De Windhond]] werboud en op 10 maaie 2008 yn gebrûk nomd. * Fan oarsprong ein 13e-iuwske Petrus en Paulustsjerke, no Alde tsjerke neamd, sûnt de bou fan de R.K. Petrus en Paulustsjerke yn 1853, krige syn hjoeddeiske uterlik foar it grutste part yn de 15e iuw. * Soesterdunen; [[Lange Dunen|Lange]] en [[Koarte Dunen]], it grutste stodúnsangebiet fan de [[Utertse Heuvelrêch]]. * De Herfoarme Emmatsjerke út 1930 is yn saaklik ekspresjonistyske styl ûntwurpen troch arsjitekt [[P. Beekman]]. * Oan de Steenhoffstrjitte sit [[Museum Ald Soest]] yn it eardere kleaster Sint Jozef. {{boarnen|boarnefernijing= * [http://www.soest.nl/ Webstee fan de gemeente Fan dizze side komt in grut part fan boppesteande ynformaasje] * [http://users.telenet.be/sequoiadendron/nl/loc/utrecht.html Mammoetbeammen yn Utert] * [http://www.windhond.nl/ Foarside webstee De Wynhûn] }} {{Soest}} {{GemeentenUtert}} {{Koördinaten|52_10_35_N_5_17_25_E_type:adm2nd_scale:66000_region:NL|52° 11' NB, 5° 17' EL}} [[Kategory:Soest| ]] [[Kategory:Plak yn Soest]] [[Kategory:Gemeente yn Utert]] [[Kategory:Bestjoerlike ienheid oprjochte yn 1811]] 60weurjcc303xgevenc3rv2kxlvopi7 0 27011 1083586 999288 2022-07-20T03:55:03Z Kneppelfreed 2013 wikitext text/x-wiki [[Ofbyld:Spakenburch Botterhaven 2.JPG|thumb|right|[[Botter]]haven.]] [[Ofbyld:Spakenburch 72.JPG|thumb|right|Doarpsfeart]] [[Ofbyld:Spakenburch Haven doarp3.JPG|thumb|right|Haven yn it doarp]] [[Ofbyld:Spakenburch huzen oan de doarpshaven 4.JPG|thumb|right|huzen oan de haven yn de foarm fan in seil]] [[Ofbyld:Spakenburch Bakkerij 't Stoepje 5.JPG|thumb|right|Bakkerij 't Stoepje út Spakenburch op de merk]] [[Ofbyld:Spakenburch botterwerf 7.JPG|thumb|right|[[Botter]]werf.]] [[Ofbyld:Spakenburch botterhaven 5.JPG|thumb|right|Botterhaven.]] [[Ofbyld:Spakenburch griff.tsjerke frijmakke.JPG|thumb|right|Nijste Grifformearde tsjerke.]] [[Ofbyld:Spakenburch terras.JPG|thumb|right|Terrassen mei toeristen.]] [[Ofbyld:Spakenburch pier Iemmar.JPG|thumb|right|Pier yn de [[Eemmar]].]] [[Ofbyld:Spakenburch ' t Kleine Zeetje.JPG|thumb|right|Strantsje 't Kleine Zeetje.]] [[Ofbyld:Spakenburch museum.JPG|thumb|right|Museum Spakenburch.]] [[Ofbyld:Spakenburch Dracht en fiskerijmuseum.JPG|thumb|right|Dracht- en fiskerijmuseum.]] '''Spakenburch'''<ref>[https://www.omropfryslan.nl/nijs/144505-wenwinkel-blaauw-wer-yn-finale Bygelyks neamd as "Spakenburch" yn ''Wenwinkel Blaauw wer yn finale'', op Omrop Fryslân]</ref> ([[Nederlânsk]] en offisjeel: ''Spakenburg'') is in earder fiskersdoarp oan de [[Sudersee]]. Tsjintwurdich makket it mei [[Eemdijk]] en [[Zevenhuizen (Bunschoten)|Zevenhuizen]] diel út fan de gemeente [[Bunschoten (gemeente)|Bunschoten]] yn de provinsje [[Utert (provinsje)|Utert]]. Spakenburch is oan de súdkant fêstgroeid oan de stêd [[Bunschoten (stêd)|Bunschoten]]. It leit benoarden fan [[Amersfoart]] oan de [[Eemmar]]. It doarp mei sa'n 21.190 ynwenners (2021) en oerflak fan 34,88 km² is te berikken oer de [[Rykswei 1|A1]]. == Skiednis == De namme "Spakenburg" komt foar it earst foar yn de 15e iuw. It fiskersdoarp lei oan de [[Sudersee]] en hat in soad oerstreamings trochstean moatten. Om dy reden boude men hiel yn it begjin de huzen heech tsjin de dyk. De havens fan Spakenburch binne ûnskiedber ferbûn mei de ûntwikkeling fan it doarp. Hjir leinen de [[botter]]s dêr't de fiskers harren brea mei fertsjinnen. It doarp telde om 1892 ± 200 fiskersskippen. Troch de groei fan de fiskersfleat moast yn 1886 in twadde haven oanlein wurde (de Nije Haven). Nei de komst fan de brêgen oer de [[rânemar]]ren is der yn de jierren 70 as kompensaasje foar de botterwerf dy't har klandyzje ferlieze soe de tredde haven, jachthaven Nieuwboer, bykomd. ;Nei de oarloch Nei de ôfsluting fan de Sudersee yn [[1932]] en de ynpoldering nei de [[Twadde Wrâldoarloch]] gie it mei de fiskersfleat hurd efterút. Tsjintwurdich binne der noch 30 botters, dy't yn de Alde Haven lizze. Yn fergelyk mei earder is dat net folle, mar, dochs is it sawat de helte fan de hjoeddeistige Nederlânske botterfleat. By de skipswerf (de Helling) wurde no noch botters restaurearre, mar der wurde gjin nije botters mear boud. Dat de skipswerf by steat is om in nije botter te bouwen, blykt út it gegeven dat men ein jierren '80 noch in nije botter boud hat foar de gemeente [[Bunschoten (gemeente)|Bunschoten]] (dêr't Spakenburch ûnder falt). De botters wurde allinnich noch brûkt foar de [[plezierfeart]], want de âlde fiskersskippen waarden ek troch de fiskers ferfongen troch moderne [[kotter]]s. Fan de fiskerij is net folle mear oer; simmer 2008 is de lêste breafisker fan Spakenburch dermei opholden; it doarp libbet al noch altyd foar in grut part fan de fiskhannel. ;Museum Spakenburch Yn [[Museum Spakenburg]] (earder Museum ’t Vurhuus) wurdt it ferhaal ferteld fan de gemeente Bunschoten. Dizze gemeente bestie oarspronklik út trije kearnen: Bunschoten, Spakenburch en Eemdijk. Sûnt 1974 is de gemeente útwreide mei in diel fan Hoogland: Zevenhuizen. De ferskillende kearnen wurde allegear toand yn it museum. It rike boerelibben, de fiskerij en de âlde ambachten en de Spakenburchske dracht krije hjir omtinken. Mar ek de tsjinstellings tusken de kearnen de typyske yndustriële bedriuwichheid én fuotbal (blau en read) hawwe in plak yn it museum. == Tsjerklike mienskip == De befolking fan Bunschoten-Spakenburch en Eemdijk steane noch altyd bekend as in tsjerksk folk. De measte tsjerken hawwe dan ek grifformeard yn har namme stean. De [[Kristenuny]] is noch altyd de grutste partij yn de gemeente. Mar it ferskil mei [[Staphorst]] en [[Urk]] is dat de SGP yn Spakenburch gjin oanhing hat en yn neamde plakken in grutte beweging is. Dit bepaalt noch altyd it algemiene byld fan Spakenburch foar in soad bûtensteanders. Dit levert on oantal mytes op as soenen de ynwenners net yninte wêze of dat in soad ynwenners gjin [[telefyzje]] hawwe. It kristlik leauwe is seker noch wol fan ynfloed: snein is de rêstdei en de winkels binne dy dei sluten. Gearwenjen wurdt binnen de mienskip noch net altyd akseptearre. At in famke swier rekket is hja sa goed as ferplichte om mei de heit fan it bern te trouwen. [[Homoseksualiteit]] is noch relatyf in taboe. It earste [[homohoulik]] waard yn 2007 sletten. Yn [[2008]] wegeren fjouwer saneamde '[[wegeramtner]]s' om homoseksuelen te trouwen. == Kultuer == Al waard it isolemint fan it doarp yn 1955 opheft, dochs fiele de minsken har noch altyd sterk ferbûn mei elkoar. Famylje is tige wichtich, wat kenmerkjend is foar in wy-kultuer. Sa komme famyljes faak alle sneinen, nei de tsjerketsjinst, by elkoar. Spakenburch is in hechte mienskip. In echte Spakenburcher ferlit oer it algemien ek net it doarp. In Spakenburchske jonge trout meastentiids mei in Spakenburchsk famke. Oan de protte ''de Graaf’s'' en ''Koelewijn’s'' dy't yn it telefoanboek steane is dúdlik te fernimmen dat Spakenburch ien grutte famylje is. Trochdat eltsenien eartiids deselde fan hie, krigen minsken faak in bynamme. Bynammen wurden no noch meast troch de âldere generaasje brûkt. It meastepart fan de jeugd kiest dochs noch altyd foar it libben binnen Spakenburch, krekt as harren âlden. Troch de hege huzeprizen is hjir de lêste jierren feroaring yn komd en kiest in diel fan de jongfolwoeksenen foar in goedkeapere wenning yn benammen de nijbouwiken Vathorst en Nieuwland yn Amersfoart. In fêst rolpatroan binnen de húshâlding is net mear sa sterk as eartiids. Grutte húshâldings hearre sels, op inkele útsûnderingen nei, ta it ferline. Troch de ynfloeden fan bûtenôf is der oan de iene kant sprake fan modernisearren, wêrtroch't it doarp hieltiten mear op de grutte bûtenwrâld liket; de fiskers binne bygelyks al ferdwûn en de dracht is hast net mear te sjen. Oan de oare kant wurdt de Spakenburchske kultuer bewust keunstmjittich yn stân hâlden, om ynsetten te wurden as trekpleister foar toeristen yn musea en eveneminten. Fan âlds stiet Spakenburch bekend om har bedriuwichheid; der binne koek- en fiskbedriuwen mar ek metaal- en betonyndustry dêr't in soad ynwenners wurkje. == Dracht == Spakenburch is ek bekend troch de [[dracht (klean)|dracht]], dy't anno 2008 noch troch sa'n 300 froulju droegen wurdt. It binne no noch benammen de âldere froulju dy't har alle dagen yn de tradisjonele klean stekke. De jongste frou yn dracht is berne yn 1950. De dracht is karakteristyk troch de [[kraplap]]. Dat is in brede stive doek oer it skouder. Faak hat dy in kleurich blommmotyf. Yn de rou binne se swart, pears of donkerblau fan kleur. Nei de Twadde Wrâldoarloch rûn hast eltsenien noch yn dracht (manlju, froulju en bern). Tusken 1955 en 1965 is in grut diel fan de befolking oerstapt nei 'boargerklean', wat folle makliker wie. Ek de befolkingsgroei hat grif fan ynfloed west. De manlju- en bernedracht ferdwûnen yn de jierren '60. It lêste famke dat noch yn bernedracht rûn is berne yn 1965. De efterútgong fan de dracht fan Spakenburch: *1971 / 1364 froulju yn dracht, *1985 / 985 froulju, *2000 / 513 froulju. Mei de Spakenburchske dagen (de lêste 2 woansdeis yn july en earste 2 woansdeis fan augustus) wurdt ekstra omtinken jûn oan de Spakenburchske dracht. == Sport == === Fuotbal === It doarp stiet ek bekend om syn fuotbal. De bekendste klups binne [[IJsselmeervogels]] en [[SV Spakenburg]], lokaal bekend as de 'Rooien' en de 'Blauwen'. In wedstryd tusken dizze twa is dan ek in [[derby]]. Tusken beide klups is in grutte rivaliteit. Dit giet sa fier, dat sels it pas ferskynde boek oer de fuotbalklups yn twa ferskillende kleuren (read en blau) ferskine moast en dat guon it grutste spul hawwe op it fjild wylst se oars de bêste freonen binne. === Wettersport === Spakenburch leit oan de [[Eemmar]], ien fan de [[rânemar]]ren fan [[Flevolân]]. It doarp hat ferskate havens. De âlde haven (om 1200), is lykas de namme al seit de âldste. Hjir leit ek de âlde botterhelling dêr't noch altyd farrende monuminten restaurearre wurde. De twadde haven is de Nije haven (1887); dy wurdt beheard troch [[Wettersport]]feriening de Iendracht (1966), dy't de namme draacht fan de âlde fiskerijferiening (oant 1964) út it doarp. In tredde haven (jierren 70) leit bûten it doarp en is yn behear fan in kommersjele organisaasje. By WSV 'De Iendracht' wurdt ek jeugdsilen jûn. Yn it doarp wurde in soad wettersportaktiviteiten wurde organisearre. De [[DARP]]-kompetysje en de Nacht fan Spakenburch binne de bekendste yn de wettersportwrâld. == Jierlikse eveneminten == * Oranje Rugby Festyn (yn Spakenburch en omkriten meastal "'t Rugbyfeest" neamd) * Eemmarloop * [[Solex (brommer)|Solex]]rees * DARP-kompetysje * Súdwâlwedstriden * Nacht fan Spakenburch * Bunschoter Boeren en Bistenboel * Kuier-jûnfjouwerdaagse * Keunst-, hobby- en kuriosa-[[bradery]] * Merke * Spakenburchske dagen * Stânwurkerskonkoers * [[Ielrikje|Ielrikwedstriid]] * Bernemerke * Fiskerijwanneltocht * Fiskerijdei * Krystmerk == Dialekt == Yn de gemeente Bunschoten wurdt noch troch in soad ynwenners yn it [[dialekt]] sprutsen. Nei ferwachting sil dit dialekt op 'en duer ferdwine, om't de sletten doarpsmienskip fan eartiids iepener wurden is, en alle dagen op in soad manieren konfrontearre wurdt mei it [[Nederlânsk]]. Inkele wurden yn it Spakenburchs: * ''Krek'', krekt of sekuer * ''Ootje en Groof'', beppe en pake * ''Teuteren'', eamelje * ''Sjulekrupen'', fersideboartsje * ''Tot'', in lolly * ''Afferpinnetsie'', pakjedrager fan fyts * ''Kukelesoantje'', krûpelhintsje * ''Pennevoegel'', flinter * ''Vullus'', smoargens * ''Snuuf'', [[Kokaine]] * ''Asvarken'', Feger en blik == Spakenburchske sykte == Spakenburch stiet ek bekend om de relatyf protte gefallen fan de stofwikselingssykte [[Benigne Recividerende Intrahepatische Cholestase]]. It is in genetyske sykte dy't yn Nederlân by wat mear as 1 op de miljoen yndividuen konstatearre wurdt, mar wêrfan yn Spakenburch allinnich al sân pasjinten binne. Bric wurdt dêrom yn Nederlân faak ek wol "Spakenburchske sykte" neamd. == Drank- en drugsgebrûk == Lykas oare fiskersplakken, sa as [[Foalendaam]] en [[Urk]], hat Spakenburch in drank- en drugsprobleem ûnder in grut part fan de jongerein. Dy fiskersplakken binne no wolfarrend, mar hawwe in earmoedich ferline. Benammen 'Moedige Memmen' dogge war om it drank- en drugsgebrûk te ferminderjen. == Berne == * [[Kevin van Diermen]] (3 july 1989), fuotballer * Klaas Zwaan (1922-1998), keunstskilder == Keppelings om utens == *[http://www.bunschoten.nl Gemeente Bunschoten] *[http://www.de.bunschoter.nl Wyklike krante yn Bunschoten en Spakenburch] *[http://www.dd-Spakenburg.nl Digitaal Doarp Spakenburch] *[http://www.kraplap.nl.tt Ynformaasjeside oer dracht en it pas ferskynde boek "Dag oma Kraplap".] *[http://www.vvvspakenburg.nl FFF Spakenburch] *[http://www.moedigemoedersspakenburg.nl Moedige Memmen] {{boarnen|boarnefernijing= <references/> }} {{Koördinaten|52_15_11_N_5_22_42_E_type:city_scale:10000_region:NL|52° 15' NB, 5° 23' EL}} {{Bunschoten}} [[Kategory:Plak yn Bunschoten]] 60uta803j3ray7fueamumap5q6j08yj 0 27022 1083583 1082484 2022-07-20T03:52:44Z Kneppelfreed 2013 /* Keppelings om utens */ wikitext text/x-wiki {{Ynfoboks gemeente | namme = Bunschoten | ôfbyld = [[Ofbyld:Bunschoten gemeentehûs 3.JPG|300px]] ''Gemeentehûs Bunschoten'' | flagge = [[Ofbyld:Bunschoten_vlag.svg|border|125px]] | wapen = [[Ofbyld:Bunschoten_wapen.svg|80px]] | lokaasje = [[Ofbyld:NL_-_locator_map_municipality_code_GM0313_(2016).png|300px]] | lân = {{Flagge NL}} [[Nederlân]] | bestjoerlike ienheid 1 = provinsje | namme bestjoerlike ienheid 1= [[File:Utrecht_(province)-Flag.svg|border|20px]] [[Utert (provinsje)|Utert]] | bestjoerlike ienheid 2 = | namme bestjoerlike ienheid 2= | bestjoerlike ienheid 3 = | namme bestjoerlike ienheid 3= | boargemaster = Melis van de Groep ([[KristenUny]]) | haadplak = [[Spakenburch|Bunschoten-Spakenburch]] | grutste plak = Bunschoten-Spakenburch | ynwennertal = 22.321 <small>(31 jannewaris 2022)</small> | befolkingstichtens = 735 / [[km²]] | oerflak = 34,81 km² | wêrfan lân = 30,38 km² | wêrfan wetter = 4,43 km² | tal stêden = | tal doarpen = 2 | ferkearsieren = [[Ofbyld:NL-A1.svg|30px|border]], [[Ofbyld:NLD-N199.svg|30px|border]] | oprjochte = [[1811]] | perioade 1 = | namme perioade 1 = | perioade 2 = | namme perioade 2 = | perioade 3 = | namme perioade 3 = | perioade 4 = | namme perioade 4 = | perioade 5 = | namme perioade 5 = | opheft = | opgien yn = | no part fan = | netnûmer = 033 | postkoades = 3751-3754 | tiidsône = [[UTC]] +1 | simmertiid = UTC +2 | webside = [http://www.bunschoten.nl/ www.bunschoten.nl] }} [[Ofbyld:Gem-Bunschoten-OpenTopo.jpg|thumb|right|300px|''Topografyske gemeentekaart fan Bunschoten'']] '''Bunschoten''' ([[Nedersaksysk]]: ''Bunsjoten'') is in gemeente yn de provinsje [[Utert (provinsje)|Utert]]. De gemeente hat likernôch 22.321 ynwenners (2022) en hat in oerflak fan 35,58 [[kante kilometer|km²]] (dêrfan 4,21 km² wetter). De gemeente waard oprjochte yn [[1811]]. == Kearnen == De gemeente hat fjouwer ofsjele kearnen: [[Bunschoten (stêd)|Bunschoten]], [[Eemdijk]], [[Spakenburch]] en [[Zevenhuizen (Bunschoten)|Zevenhuizen]]. Tal ynwenners per wenkearn op 1 jannewaris 2021:<ref>[https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2021/31/kerncijfers-wijken-en-buurten-2021 Sintraal Buro foar de Statistyk]</ref> {| class="toccolours" style="margin: 0 2em 0 2em;" |Bunschoten-Spakenburch *|| 21.190|| (1 jannewaris 2021) |- |[[Eemdijk]]||ALIGN="RIGHT" |820 |- |[[Zevenhuizen (Bunschoten)|Zevenhuizen]] **||ALIGN="right"|200 |} * Wêrfan 3.000 yn de kearn Bunschoten en 3.700 yn de kearn Spakenburch ** Kearn Sânhuzen en omlizzend bûtengebiet Bunschoten en Spakenburch binne troch ferskate nijbouwiken sa oanelkoar woeksen, dat gjin ûnderskied mear makke wurdt tusken de twa, útsein foar de âlde kearnen fan de twa plakken. Foar de post lizze, bygelyks, alle adressen yn Bunschoten-Spakenburch. Dochs ferskilt it karakter fan de beide plakken dúdlik. Bunschoten, oan de súdkant, wie altyd in boeredoarp, mar hie yn it ferline wol [[stedsrjochten]]. Spakenburch hat altyd in fiskersdoarp west, eartiids oan de [[Sudersee]], tsjintwurdich oan de [[Iemmar]]. Karakteristyk foar Bunschoten en Spakenburch binne de oerâlde [[dracht (klean)|drachten]], hoewol't it dragen hurd minder wurdt. Ek hawwe de doarpen in dúdlik [[Protestantsk-Kristlik]] karakter; benammen de [[Grifformearde Tsjerken frijmakke]] hawwe in soad leden. == Polityk == === Gemeenteried === Utslach fan de [[gemeenteriedsferkiezing]] fan 2022: {| class="wikitable" !colspan="6"|Gemeenteriedsferkiezing 2006 |- !Partij||Stimmen yn %||Sitten |- |[[KristenUny]]||align="right"|32,4||align="right"|6 |- |[[Folkspartij foar Frijheid en Demokrasy|VVD]]||align="right"|23,0||align="right"|4 |- |[[Kristen Demokratysk Appèl|CDA]]||align="right"|19,0||align="right"|3 |- |[[Kristlike Arbeiderspartij]] (CAP)||align="right"|10,6||align="right"|2 |- |''Opkomst''||align="right"|''57,4''||align="right"|19 |} Utslaggenoersjoch fan de gemeenteriedsferkiezings yn Bunschoten sûnt 1994: {| class="wikitable" !colspan="9"|'''Histoarysk oersjoch gemeenteriedsferkiezings''' |- !Partij||colspan="4" align="center"|Stimmen yn %||colspan="4" align="center"|Sitten yn de ried |- !||1994||1998||2002||2006||1994||1998||2002||2006 |- |KristenUny||align="right"|(29,7)||align="right"|''(40,2)''||align="right"|39,1||align="right"|39,9||align="right"|(5)||align="right"|''(7)''||align="right"|6||align="right"|7 |- |Betelber Bunschoten||align="right"|-||align="right"|-||align="right"|10,1||align="right"|21,5||align="right"|-||align="right"|-||align="right"|2||align="right"|4 |- |CDA||align="right"|17,1||align="right"|22,3||align="right"|22,2||align="right"|20,8||align="right"|3||align="right"|4||align="right"|4||align="right"|3 |- |Kristlike Arbeiderspartij (CAP)||align="right"|23,4||align="right"|20,9||align="right"|17,8||align="right"|17,8||align="right"|4||align="right"|4||align="right"|3||align="right"|3 |- |VVD||align="right"|9,0||align="right"|7,4||align="right"|5,7||align="right"|-||align="right"|2||align="right"|1||align="right"|1||align="right"|- |- |Progressyf-Politike Gearwurking (PPS)||align="right"|7,2||align="right"|6,3||align="right"|5,2||align="right"|-||align="right"|1||align="right"|1||align="right"|1||align="right"|- |- |GPV||align="right"|29,7||align="right"|29,6||align="right"|-||align="right"|-||align="right"|5||align="right"|5||align="right"|-||align="right"|- |- |RPF||align="right"|-||align="right"|10,6||align="right"|-||align="right"|-||align="right"|-||align="right"|2||align="right"|-||align="right"|- |- |SGP||align="right"|-||align="right"|2,9||align="right"|-||align="right"|-||align="right"|-||align="right"|0||align="right"|-||align="right"|- |- |Oare partijen (RPF-SGP)||align="right"|13,6||align="right"|-||align="right"|-||align="right"|-||align="right"|2||align="right"|-||align="right"|-||align="right"|- |- |''Opkomst''||align="right"|''79,4''||align="right"|''66,9''||align="right"|''64,9''||align="right"|''69,5''||align="right"|17||align="right"|17||align="right"|17||align="right"|17 |} *2002: GPV & RPF → KristenUny === Kolleezje fan B en W === It [[kolleezje fan boargemaster en wethâlders]] bestiet (2022) út leden fan de KristenUny en VVD (meiïnoar 12 fan de 19 sitten). *[[Boargemaster]]: Melis van de Groep - KristenUny *[[Wethâlder]]: Bert Koops - KristenUny * Wethâlder: Rick Beukers - VVD * Wethâlder: Alice Kok - KristenUny == Berne == *[[Melis van de Groep]] (1958), amtner en politikus (by Bunschoten: amtner (1979-1991), riedslid (1994-2002), wethâlder (1997-2006) en boargemaster (sûnt 2006) == Keppelings om utens == *[http://www.vrijwilligers-bunschoten.nl Stipepunt frijwilligers]. *[http://www.dd-Spakenburg.nl Digitaal Doarp Spakenburch]. *[http://www.toerisme.nl/wiki/Bunschoten-Spakenburg Bunschoten op toerisme.nl]. {{Boarnen|boarnefernijing= {{Reflist}} }} {{Bunschoten}} {{GemeentenUtert}} {{Koördinaten|52_14_53_N_5_22_25_E_type:city_scale:66000_region:NL|52° 15' NB, 5° 22' EL}} [[Kategory:Bunschoten| ]] [[Kategory:Gemeente yn Utert]] [[Kategory:Bestjoerlike ienheid oprjochte yn 1811]] su0wyedl7ifd7z3pj4rfftuvv1e4lwf 0 27023 1083584 970105 2022-07-20T03:53:05Z Kneppelfreed 2013 /* Keppeling om utens */ wikitext text/x-wiki [[Ofbyld:Bunschoten 262.JPG|thumb|right|Buorren]] [[Ofbyld:Bunschoten mûne 70.JPG|thumb|right|Mûne Bunschoten]] '''Bunschoten''' is in stêd yn de gemeente [[Bunschoten (gemeente)|Bunschoten]]. Mei [[Spakenburch]] der by rekkene hat de stêd 19.400 ynwenners. Bunschoten en Spakenburch binne troch ferskate nijbouwiken sa oanelkoar groeid, dat, op de âlde kearnen fan de twa plakken nei, gjin ûnderskied tusken de twa plakken mear makke wurdt. Foar de post, bygelyks, lizze alle adressen yn Bunschoten-Spakenburch. Dochs ferskilt it karakter fan de beide plakken dúdlik. Bunschoten, oan de súdkant, wie altyd in boeredoarp, mar hie yn it ferline wol [[stedsrjochten]]. Spakenburch hat altyd in fiskersdoarp west, eartiids oan de [[Sudersee]], tsjintwurdich oan de [[Iemmar]]. Karakteristyk foar Bunschoten en Spakenburch binne de oerâlde [[dracht (klean)|dracht]], hoewol't it dragen hurd minder wurdt. Ek hawwe de doarpen in dúdlik Pprotestantsk-Kristlik karakter; benammen de [[Grifformearde Tsjerken frijmakke]] hawwe in soad leden. Oan de westkant fan de stêd is in soad yndustry. Der leit in nije dyk om de drokte op de âlde dyk troch de stêd te ferminderjen. East fan Bunschoten-Spakenburch is yn 2009 begûn mei in nije wenwyk. Foarby de súdein fan de ''Doarpsstrjitte'' stiet it âld molkfabryk 'Eemlandia'. Yn de buorren steane noch in soad opknapte âlde pleatsen dy't ta wenhûs makke binne. == Keppeling om utens == *[http://www.bunschoten.nl/ Webstee gemeente Bunschoten] *[http://www.bunscote.nl/ Histoaryke feriening Bunscote] <gallery> Ofbyld:Bunschoten tsjerke7.JPG|ien fan de tsjerken Ofbyld:Bunschoten 0.JPG|Buorren Ofbyld:Bunschoten Eemlandia8.JPG|Eemlandia </gallery> {{Bunschoten}} [[Kategory:Plak yn Bunschoten]] 3p7p6z38gilulwxa5zhyd6qm8wryvo0 0 27031 1083587 970113 2022-07-20T03:55:22Z Kneppelfreed 2013 wikitext text/x-wiki [[Ofbyld:zevenhuizen_bunschoten.jpg|thumb|right|Zevenhuizen: ien rjochte dyk.]] '''Zevenhuizen''' is in [[buorskip]] yn de gemeente [[Bunschoten (gemeente)|Bunschoten]] yn de provinsje [[Utert (provinsje)|Utert]]. It hat, it omlizzende bûtengebiet meirekkene, sa'n 200 ynwenners. De buorskip foel oant 1974 ûnder de gemeente [[Hoogland]], dy't yn dat jier opheft waard. {{Koördinaten|52_12_41_N_5_23_20_E_type:city_scale:29000_region:NL|52° 13' NB, 5° 23' EL}} {{Bunschoten}} [[Kategory:Plak yn Bunschoten]] is2ku2hrxrmkc5xn5rn4uuo9wwoug2a 1083588 1083587 2022-07-20T03:56:01Z Kneppelfreed 2013 [[]] better wikitext text/x-wiki [[Ofbyld:zevenhuizen_bunschoten.jpg|thumb|right|Zevenhuizen: ien rjochte dyk.]] '''Zevenhuizen''' is in [[buorskip]] yn de gemeente [[Bunschoten (gemeente)|Bunschoten]] yn de provinsje [[Utert (provinsje)|Utert]]. It hat, it omlizzende bûtengebiet meirekkene, sa'n 200 ynwenners. De buorskip foel oant 1974 ûnder de gemeente [[Hoogland (Amersfoart)|Hoogland]], dy't yn dat jier opheft waard. {{Koördinaten|52_12_41_N_5_23_20_E_type:city_scale:29000_region:NL|52° 13' NB, 5° 23' EL}} {{Bunschoten}} [[Kategory:Plak yn Bunschoten]] qf31cuimwi8mda2anjqp84wzjqte76r 0 27058 1083571 970187 2022-07-20T03:28:22Z Kneppelfreed 2013 wikitext text/x-wiki [[Ofbyld:Palace_Soestdijk.jpg|thumb|right|260px|''[[Paleis Soestdyk]]'']] '''Soestdyk''' ([[Nederlânsk]] en offisjeel: ''Soestdijk'') is in wyk dy't foar in diel yn de gemeente [[Baarn]] en foar in gedielte yn de gemeente [[Soest]] leit. Eartiids wie it in [[buorskip]] by de grins tusken beide gemeenten. It wie it noardlike ein fan it langhalige lint fan bebouwing dat de rêchbonke fan it doarp Soest foarmet. Soestdyk hat in [[Stasjon Soestdyk|eigen spoarstasjon]] oan it spoar [[Spoar Den Dolder - Baarn (Stiftse Line)|spoar Baarn-Utert]]. Soestdyk krige syn nammebekendheid oan it yn it Baarnske gedielte lizzende [[Paleis Soestdyk]]. {{Koördinaten|52_11_27_N_5_16_56_E_type:city_scale:29000_region:NL|52° 11' NB, 5° 17' EL}} {{Baarn}} [[Kategory:Wyk yn Baarn]] [[Kategory:Plak yn Soest]] ohcvgiqd9vpxpdoyo4cs2dl1dqc9jo0 1083577 1083571 2022-07-20T03:37:36Z Kneppelfreed 2013 wikitext text/x-wiki [[Ofbyld:Palace_Soestdijk.jpg|thumb|right|260px|''[[Paleis Soestdyk]]'']] '''Soestdyk''' ([[Nederlânsk]] en offisjeel: ''Soestdijk'') is in wyk dy't foar in diel yn de gemeente [[Baarn]] en foar in gedielte yn de gemeente [[Soest]] leit. Eartiids wie it in [[buorskip]] by de grins tusken beide gemeenten. It wie it noardlike ein fan it langhalige lint fan bebouwing dat de rêchbonke fan it doarp Soest foarmet. Soestdyk hat in [[Stasjon Soestdyk|eigen spoarstasjon]] oan it spoar [[Spoar Den Dolder - Baarn (Stiftse Line)|spoar Baarn-Utert]]. Soestdyk krige syn nammebekendheid oan it yn it Baarnske gedielte lizzende [[Paleis Soestdyk]]. {{Koördinaten|52_11_27_N_5_16_56_E_type:city_scale:29000_region:NL|52° 11' NB, 5° 17' EL}} {{Baarn}} {{Soest}} [[Kategory:Wyk yn Baarn]] [[Kategory:Plak yn Soest]] 0tfzfx9tffljinvdtn55sfoctc3a7xg 0 27106 1083604 701601 2022-07-20T04:21:36Z Kneppelfreed 2013 wikitext text/x-wiki [[Ofbyld:Kapel Zeist langs N237.jpg|thumb|240px|''Kapel lâns N237]] [[Ofbyld:Huis ter Heide 236.JPG|thumb|240px|''Alexanderhof'']] [[Ofbyld:McDrive - eerstedrivehuisterheideklein.jpg|thumb|240px|''De earste [[McDonald's|McDrive]] fan Nederlân (1987)'']] '''Huis ter Heide''' is in doarp in de gemeente [[Seist]] yn de provinsje [[Utert (provinsje)|Utert]]). It is fêstgroeid oan [[Bosch en Duin]] en hat 3.140 ynwenners (2021, Gemeente Seist). It wurdt trochsnien troch de [[Provinsjale wei 237|N237]] en de [[Provinsjale wei 238|N238]]. It [[stasjon Hûs ter Heide]] waard yn [[1941]] sluten. == Bekende ynwenners == * [[Christiaan Posthumus Meyjes sr.]] (dêre ferstoarn; 1922) * [[Christiaan Posthumus Meyjes jr.]] (dêre ferstoarn; 1974) * [[Theodoor Gerard Schill]] (dêre ferstoarn; 1914) * [[Henk Vredeling]] (dêre ferstoarn; 2007) * [[Willem Ouweneel|Willem Johannes Ouweneel]] == Prins Alexander Stifting == Yn Huis ter Heide wie in ynternaat fan de [[Prins Alexander Stifting]] mei de dêrby hearrende skoalle, Piet Oost Skoalle, in ûnderwiisynstelling foar [[blinen|bline]] en min sjende bern. [[Christina fan de Nederlannen|Prinses Marijke]] hat der ûnderwiis folge. De stifting wie yn [[1911]] oprjochte troch [[Piet Oost]]. Yn Huis ter Heide draacht noch in pân syn namme. Hjir is Oost begûn mei in skoaltsje foardat de stifting ferhuze nei de hoeke Bergweg/Prins Alexander Weg, fandêr de nammen Piet Oost Skoalle en Prins Alexander Stifting. Sûnt [[1951]] wie hjir ek plak foar min sjenden. Yn [[1980]] fierde de ynstelling syn 100-jierrich bestean. Yn 1988 binne de stifting, én it ynternaat en de skoalle opheft. Alle aktiviteiten waarden ûnderbrocht by [[Visio (organisaasje)|Visio]] yn [[Huizen]]. == McDrive == Begjin septimber 1987 krige Huis ter Heide even lanlike bekendheid troch de iepening fan de earste McDrive-fêstiging fan [[fastfood]]-restaurantketen [[McDonald's]] fan Nederlân. In McDrive is in saneamde [[drive-in]] fêstiging dêr't men sûnder út de auto te kommen in bestelling opjaan kin om it dêrnei yn de auto op te iten op it parkearterrein. <gallery> Ofbyld:Huis ter Heide Wite Tsjerkje 46.JPG|''Wite tsjerkje'' Ofbyld:Huis ter Heide Sândedeis Advintisten 47.JPG|''Sândedeis Advintisten'' Ofbyld:Huis ter Heide Multisafe 45.JPG|''Multisafe'' </gallery> {{Koördinaten|52_6_39_N_5_15_23_E_type:city_scale:29000_region:NL|52° 7' NB, 5° 15' EL}} {{Seist}} [[Kategory:Plak yn Seist]] k6bnzxqpahw7ehy4mj5jg5u4zgeo28c 0 27107 1083603 912117 2022-07-20T04:20:49Z Kneppelfreed 2013 wikitext text/x-wiki [[Ofbyld:Bosch en Duin Taveernelaan 3.jpg|thumb|''Steatlik hûs yn Bosch en Duin'']] '''Bosch en Duin''' is in doarp yn de gemeente [[Seist]], yn de [[provinsje]] [[Utert (provinsje)|Utert]]. It doarp sit fêst oan [[Huis ter Heide (Utert)|Huis ter Heide]] en hat 1.720 ynwenners (2021). Om 1900 is Bosch en Duin yn trek rekke by rike keaplju út de stêd dy't hjir harren fakânsjehûs bouwe lieten. Fan dizze fakânsjehuzen steane noch in stik of wat hjir en dêr ferspraat ferspraat troch Bosch en Duin, de wenningen binne werom te kennen oan de klassike boustyl en de soad hout dat brûkt waard. Bosch en Duin hat in soad filla's mei grutte kavels. Oan de Baarnsewei stiet it lângoed ''De Horst''. It wenhûs is ûntwurpen troch arsjitekt [[Karel de Bazel]]. [[Willem Oltmans]] waard dêr opbrocht. ''De Horst'' is tsjintwurdich in [[Ryksmonumint]]. De natuerkundige en Nobelpriiswinner [[Pieter Zeeman]] (1865-1943) liet yn 1904/1905 yn Bosch en Duin in simmerhûs bouwe, Filla ''Zonnehof''. Yn de kelder fan dy filla die er in oantal proeven. By it hûndertjierrich bestean fan Filla Zonnehof waarden de skiednis fan Bosch en Duin en it libben fan Pieter Zeeman en syn húshâlding dêr wiidweidich fêstlein.<br> Yn Bosch en Duin waard sjef-kok [[Gerard Fagel]] (1946–1989) fermoarde. Komponist [[Harry Bannink]] en dokter [[Bob Smalhout]] (1927–2015) wiene ynwenners fan Bosch en Duin oant harren dea. {{Koördinaten|52_6_57_N_5_14_22_E_type:city_scale:29000_region:NL|52° 7' NB, 5° 14' EL}} {{Seist}} [[Kategory:Plak yn Seist]] afmmi4sjnhago75ct6nwu5mbbmc10ci 0 27939 1083576 990766 2022-07-20T03:37:19Z Kneppelfreed 2013 /* Keppeling om utens */ wikitext text/x-wiki [[Ofbyld:Soester Eng 24.JPG|thumb|right|''Soester Eng'']] [[Ofbyld:Soester Eng 25.JPG|thumb|right|''Soester Eng'']] [[Ofbyld:Soester Eng 27.JPG|thumb|right|''Soester Eng'']] [[Ofbyld:Soest mûne De Wynhûn 26.JPG|thumb|right|''Mûne De Wynhûn'']] De '''Soester Eng''', yn [[Soest]] meast Súdlike Eng neamd, is in iepen gloaiend ikkerbougebiet fan sa’n 60 ha. It leit op in útrinder fan de [[Utertse Heuvelrêch]]. De noardlike side fan de Eng is yn de rin fan de [[20e iuw]] hast beboud wurden troch de groei fan [[Soestdyk]]. Op guon plakken leit de Eng sa'n 20 meter boppe de seespegel. De Gemeente Soest hat de Súdlike Eng yn [[1992]] oanwiisd as [[beskerme doarpsgesicht]]. Engen of ''essen'', sa’t se yn [[Drinte]] neamd wurde, binne bolle ikkers dy’t fanâlds oan de râne fan in doarp ûntstienen troch iuwenlange bedonging. De midsiuwske wize om stikken lân of te skieden middels in inkele stien of peal wurdt op de Eng noch altiten dien. Troch de unike lizzing, midden-yn it doarp, wurdt it troch wannelers en fytsers in soad brûkt. De persielen lizze noch lykas yn de Midsiuwen. Fan boppe-ôf binne der moaie fiergesichten nei de [[Amersfoartse Berch]] en it tsjerkje fan Soest-Súd. De Eng is stadichoan yn kultuer nomd, wêrby’t eltse boer fermoedlik it rjocht hie om it gebiet oer in beskate manier te ûntginnnen. De oarspronklike bosk wie ta heide wurden. De pleats wie oer in paad oer de brink streekrjocht ferbûn mei de Enggrûnen. De Eng waard fanâlds benammen brûkt foar it ferbouwen fan nôt. Yn [[1379]] is der in opbringst oan [[hjouwer]], [[garst]], [[rogge]] en [[bokweet]]. Letter kaam ek de knolletylt yn swang. Fan de leste jierren is it ferbouwen fan snijmaïs der by komd. De Eng waard fan âlds bedonge mei dong út de skieppestâl (potstâl), fermingd mei heideseadden. De skieppestâlen stienen op de Eng. Dit jierlikse bedongjen hat fan gefolgen hân dat op de oarspronklike sângrûn no in sawat 80 sm dikke humeuze grûnlaach leit (swarte enkeardgrûn). Dizze 80 sm komt oerien – neffens de foarûnderstelling fan Staring – mei sa. 800 ûntwikkelingsjierren. Fan it jier [[1000]] ôf teld komme wy dan yn de [[19e iuw]] út. Yn dy iuw waard de keunstdong útfûn. Dêrtroch feroare it lânbousysteem en dêrmei ek it opheegjen fan de boaiem. Mar de [[ikkerbou]] bleau bestean. De Eng fan Soest is op de krún sa goed as beamleas west. De Eng wie ek net beset troch houtwâlen of soksawat. Wol hawwe oan de rânen (rjochting De Bunt, Lyts-Engendaal, Soesterfean) wyldwâlen lein. De âlde rûte Amersfoart-Amsterdam dy’t al om it jiet 1000 hinne brûkt waard wie ûnderdiel fan in [[hessenwei]] en rûn fia de Birktstrjitte en de Koloanjewei oer de Soester Eng. Iuwenlang stie nôtmole [[De Windhond]] op de Eng. De boeren gienen mei it nôt fan de ikkers nei de moolner op de hoeke fan de Molewei en de Molestrjitte. Yn [[1930]] waard de mole ôfbrutsen. De stellingmole stiet sûnt [[2007]] in eintsje fierder, op in plak tusken de Molewei-Fjildwei-Koloanjewei. Ien fan de meast ta de ferbylding sprekkende plakken is it [[Engenberchje]]. Dit is in grêf út de Jonge [[Stientiid]] (sirka 2.500 – 2.000 f.Kr.). De deaden waarden altyd begroeven op hege, en dus drûge, plakken. Fânâlds binne de Eng en de [[Iempolder]] mei elkoar ferbûn. Soest is in lintdoarp dat ûntstien is op de grins fan wiet en drûch. De foet fan de Eng bea de eardere bewenners in feilich en drûch hinnekommen, wylst it leger lizzende lân fan de Iempolder oantreklik wie as healân en greide foar it fee. De boeren dy't in mingd bedriuw hienen, brûkten de heger lizzende Eng foar it ferbouwen fan [[boekweet]], rogge, jirpels, knollen (bekend wiennen de saneamde [[Soester knol]]len dat letter de bynamme fan de Soesters waard. De situaasje bestiet noch: molkfeehâlders yn de Iempolder ferbouwe op de hege Eng gewaaksen foar harren kij. Der binne yn 2009 noch altiten mear as tsien boeren dy't de Eng beheare kinne en wolle. == Keppeling om utens == * [http://www.soestereng.nl/ Webstee oer de Soester Eng] {{Soest}} [[Kategory:Plak yn Soest]] [[Kategory:Utertske Heuvelrêch (streek)]] a9gqmidordrcvdsegns2jgxrx26molm 0 28472 1083579 1081919 2022-07-20T03:44:51Z Kneppelfreed 2013 wikitext text/x-wiki {{Ynfoboks gemeente | namme = Amersfoart <br> ''Amersfoort'' | ôfbyld = [[File:Sint_joriskerk_te_Amersfoort.JPG|300px]] <br><small>''Sint-Joaristsjerke''</small> | flagge = [[File:Vlag_van_Amersfoort.svg|125px]] | wapen = [[File:Wapen_Amersfoort.jpg|80px]] | lokaasje = [[File:Map - NL - Municipality code 0307 (2009).svg|300px]] | lân = {{Flagge NL}} [[Nederlân]] | bestjoerlike ienheid 1 = provinsje | namme bestjoerlike ienheid 1= [[File:Utrecht_(province)-Flag.svg|border|20px]] [[Utert (provinsje)|Utert]] | bestjoerlike ienheid 2 = | namme bestjoerlike ienheid 2= | bestjoerlike ienheid 3 = | namme bestjoerlike ienheid 3= | boargemaster = Lucas Bolsius ([[Kristen Demokratysk Appèl|CDA]]) | haadplak = Amersfoart | grutste plak = Amersfoart | ynwennertal = 158.712 <small>(31 jannewaris 2022)</small> | befolkingstichtens = 2535 / [[km²]] | oerflak = 63,86 km² | wêrfan lân = 62,62 km² | wêrfan wetter = 1,2 km² | tal stêden = 1 | tal doarpen = 2 | ferkearsieren = [[File:NL-A1.svg|30px|border]], [[File:NL-A28.svg|30px|border]] | oprjochte = [[1259]] | perioade 1 = | namme perioade 1 = | perioade 2 = | namme perioade 2 = | perioade 3 = | namme perioade 3 = | perioade 4 = | namme perioade 4 = | perioade 5 = | namme perioade 5 = | opheft = | opgien yn = | no part fan = | netnûmer = 033 | postkoades = 3800 - 3829 | tiidsône = [[UTC]] +1 | simmertiid = UTC +2 | webside = [http://www.amersfoort.nl/ www.amersfoort] }} [[Ofbyld:Amersfoart Tsjerketoer Us Leaffrou 2.JPG|thumb|right|200px|<small>''Us Leaffroutoer''</small>]] [[Ofbyld:Amersfoart Synagoge 5.JPG|thumb|right|200px|<small>''Synagoge''</small>]] [[Ofbyld:Amersfoart Muorrehuzen 2010 6.JPG|thumb|right|200px|<small>''Muorrehuzen''</small>]] [[Ofbyld:Amersfoart Muorrehuzen 7.JPG|thumb|right|200px|<small>''Muorrehuzen''</small>]] [[Ofbyld:Amersfoart Mariënburg 2010 4.JPG|thumb|right|200px|<small>'Kleaster Mariënburg''</small>]] [[Ofbyld:Amersfoart Kamperbinnenpoarte 2010 9.JPG|thumb|right|200px|<small>''Kamperbinnenpoarte''</small>]] '''Amersfoart'''<ref>''Bûsboekje 2005'', Ljouwert, 2005 (KFS), ISBN 9 08 06 25 248, s. 149.</ref> ([[Nederlânsk]] en offisjeel: ''Amersfoort''; [[Utertsk-Alblasserwaardsk]]: ''Aomersfoort'') is in [[stêd]] en gemeente yn de provinsje [[Utert (provinsje)|Utert]]. De gemeente hat 158.712 ynwenners (2022) dy't Amersfoarters neamd wurde. It is yn befolkingsoantal de twadde stêd fan de provinsje Utert en de fjirtjinde fan Nederlân. Amersfoort is in [[groeistêd]] en hat ekonomysk in regiofunksje mei in sterk groeid bedriuwslibben, it hat ien fan de grutste spoarweiknooppunten fan Nederlân en wie eartiids in wichtige [[garnisoensstêd]]. De binnenstêd hat in midsiuwsk karakter mei [[grêft]]en. Amersfoart fierde yn 2009 dat er 750 jier [[stedsrjochten]] hat. It hiele jier troch wiene der festiviteiten yn de binnenstêd en rânegemeenten. == Namme == De stêd Amersfoart is ûntstien oan in [[furde]] yn de rivier de [[Iem]] (earder: ''Amer''). De Iem begjint dêr't de [[Lunterse Beek]] ([[Heiligenbergerbeek]]) en de [[Barneveldse Beek]] (Flierbeek), dy't wetter ôffierden út de [[Gelderske Fallei]], by elkoar komme yn in leechte tusken de [[Amersfoartske Berch]] en it heger lizzende gebiet noardlik fan Amersfoart ([[Hoogland (Amersfoart)|Hoogland]]). By dy [[furde]] waard de Iem kruse troch de hannelsrûtes dy't fan [[Utert (stêd)|Utert]] nei it easten en noarden rûnen. De ''[[Amersfoortse Kei]]'' hat de stêd en har ynwenners de bynammen 'Keistêd' en 'Keielûkers' jûn. It ferhaal oer hoe't dy stien yn Amersfoart bedarre giet sa: yn 1661 sluet de dichter en jonkhear [[Everard Meyster]] in weddenskip ôf dat hy de Amersfoarters safier krije koe om in grutte kei fan de [[Utertse Heuvelrêch (stowâl)|Utertse Heuvelrêch]] nei de stêd te slepen. Meyster wist de Amersfoarters te oertsjûgjen en mei in slide waard de kei de stêd yn sleept, nei de Varkensmarkt (Bargemerk). Yn 1903 waard de kei opgroeven en sûnt 1932 leit de Amersfoartse kei oan de Stedsring, by de Arnhimsewei. [[Ofbyld:Kei2.jpg|left|thumb|140px|<small>''Amersfoortse Kei''</small>]] Amersfoart komt ek foar yn de skiednis fan [[New York City|New York]]. De Nederlanners stiften by [[Nij-Amsterdam (New York)|Nij Amsterdam]] op [[Long Island (New York)|Long Island]] it doarpke 'Nieuw Amersfoort' tichtby [[Brooklyn]] (Breukelen), [[Hempstead]](Heemstede), [[Harlem]] (Haarlim) en [[Flushing]] (Flissingen). Dy namme Amersfoort is letter feroare yn '[[Flatlands]]'. It 'Amersfort Park' yn Flatlands hat wol syn namme hâlden. == Skiednis == De earste fermelding fan Amersfoart komt út [[1028]]. Der moat doe sprake west hawwe fan in boeredelsetting. De strategyske lizzing wie foar de biskop fan Utert oanlieding om der ien fan syn hôven te bouwen, om fan dêrút de [[Gelderse Vallei]] te ûntginnen. Nei alle gedachten waard dit biskoplik hof yn de earste helte fan de [[12e iuw]] stifte op it plak dêr't no de [[Sint-Joaristsjerke (Amersfoart)|Sint-Joaristsjerke]] stiet. Handel en niverheid libben op. === Midsiuwen: stedsrjochten === De delsetting krige yn [[1259]] [[stedsrjochten]] fan de Utertse biskop [[Hindrik fan Vianden (biskop)|Hindrik fan Vianden]]. Yn de akte, wêryn oan Amersfoart stedsjochten ferliend waarden, waard it stedsje omskreaun as in [[oppidum]], dat wol sizze dat de stêd fersterke wie, grif troch in ierden wâl, mooglik mei poarten. Tsjin de ein fan de 13e iuw waard de earste stiennen muorre boud, mei in lingte fan 1550 meter mei in grêft der omhinne. Op de plattegrûn fan it sintrum fan Amersfoart is dizze earste stedsmuorre noch goed werom te finen. Yn 1340 wie der in grutte stêdsbrân wêrby't sawat de helte fan de gebouwen ferlern gie of bekeadige rekke. ± 1380 waard begûn mei de bou fan in nije muorre dy't om 1450 hinne klear wie. De lingte dêrfan wie 2850 meter. En it oerflak fan de ommuorre stêd fertrijefâldige. Yn dizze muorre waard in oantal poarten boud dy't oant hjoeddedei te bewûnderjen binne, lykas de [[Koppelpoarte]] en de Muontsendaam. Fan de earste muorre is net folle bewarre bleaun, allinnich de sterk restaurearre Kamperbinnenpoarte is der noch. Dochs is it ferrin fan de muorre noch yntakt. De muorrehuzen folgje it trasee fan de muorre en meitsje gebrûk fan de fûndearring derfan. Amersfoart krige yn de [[Midsiuwen]], nei wûnderen om in Marijebyld, grutte betsjutting as [[beafeart]]soarde, wêrtroch't de ekonomy opbloeide en nei [[1444]] de Us Leaffroutoer boud wurde koe. [[Ofbyld:Blaeu 1652 - Amersfoort.jpg|thumb|left|260px|<small>''Histoaryske kaart fan Amersfoart (1652)''</small>]] === Oarlochsgeweld yn de 16e iuw === De stêd hie yn de sechtjinde iuw in soad te lijen fan de oarlochshannelingen. It waard yn 1572 beset troch de [[Steatsen]] en yn 1573 troch de Spanjerts. Yn 1579 waard Amersfoart werovere troch [[Jan VI fan Nassau-Dillenburg]], wêrnei't yn 1579 twongen oansluting by de [[Uny fan Utert (1579)|Uny fan Utert]] folge. Yn [[1629]] waard Amersfoart troch [[Hindrik fan den Bergh]] ferovere. Hindrik van den Bergh moast eigentlik de [[Belis fan 's-Hertogenbosch|oanfal]] fan [[Freark Hendrik fan Oranje]] op [['s-Hertogenbosch (stêd)|'s-Hertogenbosch]] beantwurdzje, mar it slagge troch ûnder oare de [[Circumvallaasjeliny ('s-Hertogenbosch)|circumfallasjeliny]] om 's-Hertogenboch net om troch de ferdigening fan Freark Hindrik te kommen. Yn de 16e iuw gie it ekonomysk minder. De ynwennersgroei stûke en yn it begjin fan de 19e iuw telde Amersfoart noch mar 8.000 minsken. Om 1850 brutsen de ynwenners grutte stikken fan de wâlen en poarten ôf. Dat joech de earmen wurk en de stiennen koenen brûkt wurde foar strjitten, pleinen en diken. Yngripen fan kening [[Willem II fan de Nederlannen|Willem II]] foarkaam sloop fan de Koppelpoarte, Monnikendaam, Kamperbinnenpoarte en in restant fan de stedsmuorre. [[Ofbyld:Amersfoort.png|left|thumb|200px|''Kaart fan de gemeente Amersfoort yn 1865'']] === 19e iuw === Yn it begjin fan de 18e iuw waard de stêd in sintrum fan de [[âld-katolike tsjerke]], troch de fêstiging fan de [[refraktaryske preester]]s fan de saneamde Ald-biskoplike Clerezij. De stêd hâlde dêrnei in meast net-roomske sinjatuer, mei troch de fêstiging fan in protte beropsmilitêren nei 1870. De komst fan de [[spoarwegen]] yn 1863 makke de stêd wekker út har 19e-iuwske sliep. Amersfoart waard in drok knooppunt en is dat oant hjoeddedei bleaun. Om 1870 waard Amersfoart troch it regear keazen foar de útwreiding fan it leger, mei troch de sintrale lizzing oan spoarwegen en tichtby de [[Nije Hollânske wetterliny|Hollânske Wetterliny]] en heideterreinen, dy't as oefenterrein brûkt wurde koene (Vlasakkers, [[Leusderheide]]). === 20e iuw === Yn maaie 1940, oan it begjin fan de [[Twadde Wrâldoarloch]] moasten alle 43.000 bewenners evakuearre wurde fanwege de ferwachte gefjochten om Amersfoart, doe de grutste garnizoenstêd fan Nederlân. Nei fjouwer dagen koene se werom. De Dútsers rjochten by Amersfoart it [[Kamp Amersfoart]] yn, in [[konsintraasjekamp]]. De Joadske mienskip fan mear as 632 minsken waard desimearre, 353 minsken kamen om, de measten yn [[Auschwitz (konsintraasjekamp)|Auschwitz]] of [[Sobibór]]. Oant ± 1970 wie der sprake fan in lytse ûntwikkeling, dy't sels troch de bûtengebrûkstelling fan de measte kazernes drige om te slaan yn efterútgong. Oan de ein fan de [[20e iuw]] krige de stêd in grutte ympuls troch de [[Groeistêd]]-status, dy't yn 2009 al late ta de bou fan grutte nije wiken (wêrûnder [[Vinex]]), wêrfan [[Kattenbroek]] troch syn bysûndere arsjitektuer lanlike bekendheid krigen hat. Ek nije bedriuwen fêstigen har yn Amersfoart. Der kaam nei is protte politike ûnrêst in nij stasjonsgebou, wylst de stasjonsbuert opnij ynrjochte waard, ûnder mear mei middelgrutte kantoaren. Nei ûngefear 1970 waard de militêre oanwêzichheid drastysk minder en bleau allinnich de Bernhardkazerne iepen. == Geografy == [[Ofbyld:Map - NL - Amersfoort (2009).svg|left|thumb|210px|<small>''Amersfoort en omkriten''</small>]] === Topografy en stedsbyld === Amersfoart leit op in flak plak yn de fallei fan de [[Iem]] oan de râne fan ôfsetting út de [[Iistiid]]. Untstien yn de [[Midsiuwen]], hat de stêd in midsiuwske kearn mei grêften en wâlen. De grêften bleaune bewarre, mar de wâlen binne foar in grut part yn de 19e iuw ôfgroeven. De stêd hat dêrtroch twa singels (rûnwegen). Nei 1870 wreide de stêd him sterk út troch de komst fan de spoarwegen en in oantal kazernes. Om 1975 krige de stêd [[groeistêd]]status, mei wêrtroch't de omlizzende gemeenten hielendal of foar in part anneksearre waarden. Dit wiene: * Hoogland (hielendal) (1974) * Leusden (diels) en Stoutenburg Noard (1998) * Nijkerk (diels) Laaksône, ynkl. [['t-Hammetje]] (1998) * Hoevelaken (diels) (yn 1998 it buorskip Vinkenhoef) * Bunschoten (diels) (1998) Der kamen grutte nije wenwiken, lykas (sjoch ek opsomming fierderop yn dit artikel) Vathorst en Schothorst, beide mei in eigen stasjon. Dizze fersterken tige de sintrumfunksje fan de âlde stêd, dêr't tsjintwurdich in soad winkels en horeca binne. Der kamen ek oansjenlike bedriuws- en kantoareterreinen (sjoch opsomming ûnder Ekonomy). De oanlis fan de A28 (Utert-Swol) eastlik fan Amersfoart betsjutte in fierdere ympuls foar de groei. Dêr't de A28 de A1 snijt, ûntstie it knooppunt Hoevelaken. Amersfoart hat de grinzen fan syn útwreidingsmooglikheden hast berikt. Amersfoart foarmet iet regiosientrum foar [[Bunschoten (stêd)|Bunschoten]], [[Spakenburg]], [[Hoevelaken]], [[Leusden]], [[Soest]] en [[Baarn]]. === Natoer === In 2006 wûn Amersfoart de titel 'Grienste Stêd fan Nederlân', dy't takend wurdt troch [[Entente Florale]]. De stêd krige har titel troch it belied dat Amersfoart fiert om har natoer te behâlden. Yn septimber 2007 waard de stêd troch deselde organisaasje ta 'Grienste Stêd fan Europa' útroppen. === Befolkingsgroei === [[Ofbyld:Warmtekrêftkeppeling Amersfoart Vathorst 2010 6.JPG|thumb|right|<small>Waarmtekrêftkeppeling Vathorst</small>]] Begjin [[19e iuw]] telde Amersfoart noch mar 9000 ynwenners. De komst fan de spoarwei yn 1863, en flak dêrnei ek it leger, soarge foar opbloei. Foar en nei de [[Twadde Wrâldoarloch]] sakke it Amersfoartske ynwennertal stadichoan, benammen troch gebrek oan wenningen ([[wenningneed]]). De stêd koe ek net folle nije mooglikheden oanboarje, sadat ek nije wurkgelegenheid neist dy by de [[Nederlânske Spoarwegen|NS]] of it [[leger (ienheid)|leger]] (de twa grutste wurkjouwers) min te ferwezentlikjen wie. Dat feroare nei 1960 troch anneksaasje fan inkele omlizzende gemeenten lykas [[Hoogland (Amersfoart)|Hoogland]] en dielen fan inkele oare gemeenten as [[Stoutenburg]] en [[Leusden]]. Amersfoart is yn koarte tiid ôfgryslik groeid troch de status as groeistêd. Yn [[1970]] hie de stêd 75.000 ynwenners, yn 2008 wennen der rom 140.000 minsken yn Amersfoart. By in gemeentlike weryndieling waarden de gemeenten [[Hoogland (Amersfoart)|Hoogland]] hielendal en [[Leusden]] en [[Hoevelaken]] diels troch Amersfoort anneksearre. De stêd telde op 2008 68.017 manlju en 71.048 froulju, fan it totaal binne 29.036 minsken jonger as 15 jier, 93.746 ynwenners tusken de 15 en 64 jier âld en 16.283 ynwenners âlder as 64 jier. [[Vathorst]] wurdt yn de takomst de grutste wyk. Der wurdt rûsd dat de [[Vinex]] lokaasje yn [[2020]] 25.000 ynwenners herberget. Yn 2007 is [[Nieuwland (Amersfoart)|Nieuwland]] noch de grutste wyk mei 14.957 Amersfoarters. Oant no groeit Amersfoart troch nei krapoan 160.000 ynwenners. De groei komt benammen ta stân troch de bou fan de wyk Vathorst (totaal 11.000 wenningen) ten noarden fan de A1. Der komme in soad foarsjennings, lykas sportfjilden, skoallen, bedriuwenterrein, winkels en in stasjon. Ek om it sintrum wurdt boud. Yn it gebiet ten easten fan it stasjon, it Iemkertier, komme sa'n 750 wenningen. == Kultuer == [[Ofbyld:Amersfoort-c-the river.jpg|thumb|200px|<small>''De Lange Gracht mei op de eftergrûn de [[Us Leaffroutoer (Amersfoart)|Us Leaffroutoer]] mei op de foargrûn de op 22 oktober 2007 ôfbaarnde [[Elleboogkerk]]''</small>]] [[Ofbyld:Koppelpoort Amersfoort 2008.jpg|thumb|200px|<small>''De [[Koppelpoort]]''</small>]] [[Ofbyld:Mondriaanhuis.JPG|thumb|200px|<small>''It [[Mondriaanhûs]], berteplak fan [[Piet Mondriaan]] en tsjintwurdich in museum''</small>]] === Stedsbyld en it besjen wurdich === Amersfoart telt [[List fan ryksmonuminten yn Amersfoart|422 ryksmonuminten]]. De midsiuwske binnestêd is opmerklik goed konservearre en hat in grêftestelsel. De [[Us Leaffrouwetoer (Amersfoart)|Us Leaffrouwetoer]] (troch de Amersfoarters ek "Lange Jan" neamd) is de belangrykste blikfanger. Mei syn 98 meter is it de op twa nei heechste [[tsjerketoer]] fan Nederlân. De byhearrende tsjerke gie by in eksploazje yn [[1787]] ferlern. De toer wurdt brûkt as [[oarsprong (wiskunde)|oarsprong]] fan it [[koördinatestelsel]] fan it [[Rykstrijehoekskoördinaten|Rykstrijehoeksnet]]. Oftewol, it eksakte middelpunt fan de Us Leaffroutoer is it punt fan wêrút hiel Nederlân kadastraal nûmere is en wurdt it [[geografysk middelpunt fan Nederlân]] neamd. Dit is by de toer sichtber makke troch twa metalen strips, wêrfan ien de kadastrale x-as oanjout en de oare de y-as. Yn 'e midden fan de toersflier is in markearring oanbrocht dat dit nulpunt oanjout. De binnenstêd hat noch oare nijsgjirrige tsjerken kerken, lykas de [[Sint-Joaristsjerke (Amersfoort)|Sint-Joaristsjerke]] oan de Hof en de roomske [[Sint-Fransiskus-Ksaveriustsjerke (Amersfoart)|Sint-Fransiskus-Ksaveriustsjerke]], ûntwurpen troch arsjitekt [[F. Wittenberg]]. Ek de [[Sint-Aegtenkapel]] en de Ald-Katolike tsjerke H. Georgius binne it neamen wurdich. De [[Elleboogtsjerke]], in [[neoklassisisme|neoklassisistyske]] tsjerke út 1820, baarnde op 22 oktober 2007 finaal ôf. In wichtich net-religieus erfgoed is de stedsmuorre. De earste stedsmuorre waard boud om 1300 hinne. De Plompetoer wie in ûnderdiel fan de âldste muorre. Hjir waarden eartiids de finzenen fêsthâlden. Tusken 1380 en 1451 waard in nije stedsmuorre boud, dy't de stêd oant yn de 19e iuw mear as omslute kind hat en dy't diels bewarre bleaun is. neidat de âldste stedsmuorre har funksje ferlern hie waard dizze brûkt om huzen tsjinoan te bouwen, ''Muorrehuzen''. In foarbyld fan sa'n Muorrehûs is it hûs Tinnenburg. De binnenstêd hat ek in jongere stedsmuorre. De stêd hat dêrneist noch in oantal [[stedspoarte]]n, sawol lân- as wetterpoarten. De meast bysûndere en bekendste is de [[Koppelpoarte]], dy't sawol lân- as wetterpoarte is. Fierders binne der de [[Monnikendam]] (in wetterpoarte) en de [[Kamperbinnenpoarte]] (in lânpoarte). Bierbrouwerij De Drie Ringen sit yn in eardere stedsbuorkerij en brout op ambachtlike wize [[bier]]. Fierders binne it [[Hofje de Poth]], ien fan de âldste hofkes fan Nederlân en it Sint-Pitersgasthûs it neamen en besjen wurdich. Der wurde stedswannelingen organisearre troch it Gilde Amersfoort en rûnfearten yn de Amersfoartske grêften troch Stichting Waterlijn. Bûten Amersfoart leit sûnt [[1948]] in dieretún, it [[Dierepark Amersfoart]],lizzend yn de bosk [[Birkhoven]], oan de westkant fan de stêd. Dizze dieretún lûkt jierliks ûngefear 750.000 besikers <small>(2008)</small> en is dêrmei de 16e attraksje fan Nederlân, rekkene nei besikersoantallen. === Musea === It histoaryske stedsmuseum fan Amersfoart is it [[Museum Flehite]], dêr't in byld jûn wurdt fan de skiednis. Yn it bertehûs fan [[Piet Mondriaan]] sit it [[Mondriaanhûs]], "museum voor Constructieve en Concrete Kunst". It museum toant diversk wurk fan Mondriaan, wêrûnder eksimplaren fan syn [[geometry]]sk-[[abstrakte keunst|abstrakte wurk]], de styl dêr't Mondriaan bekend om stiet. Der wurdt ek wurk yn dy styl fan oare keunstners fertoand. In oar keunstmuseum is it [[Armando Museum]], dat, sa't de namme al fermoeden docht, benammen wurk fan [[Armando]] fertoant. Yn 2007 wie der brân yn it pân dêr't it museum yn fêstige wie, de [[Elleboogkerk]]. Hjirnei waard it wurk op ferskate plakken eksposearre. De neamde trije musea foarmje, mei [[Keunsthal KAdE]], de ''Stichting Amersfoart yn C''. Der binne noch oare musea yn de stêd te finen. Sa is der it [[Kavalerymuseum]], dat wijd is oan de skiednis fan Nederlânske kavalery. Twa oare musea binne it [[Museum Jacob van den Hof]] oer byldhoukeunst, en it [[Vindselmuseum|Vindselmuseum In Natura]]. It Rietveldpaviljoen de Zonnehof is in eksposysjeromte foar útienrinnende keunstfoarmen. It eardere konsintraasjekamp [[Kamp Amersfoart]] hat tsjintwurdich ek in museale funksje. === Utgeanslibben === Amersfoart hat ien grutter teater, de Flint, teffens kongressintrum, en inkele lytsere plus twa bioskoopsintra mei meardere sealen. De hoareka is sûnt de [[1970-1979|jierren santich]] flink ûntwikkele. It Iemsintrum foar kultuer, mei in bioskoop, muzykskoalle en bibleteek, by it sintrum ferriist nei ferwachting yn 2011. == Definsje == Amersfoort wie nei ± 1860 - 1980 ien fan de wichtichste garnisoensstêden fan Nederlân. Yn [[1939]] sels de grutste. De groei kaam nei in regearingsbeslút om 1870 hinne om Amersfoort wegens syn sintrale lizzing, de [[Nije Hollânske Wetterliny|Hollânske Wetterliny]], de tichtby lizzende oefenterreinen (Vlasakkers, Leusderheide) en de lege grûnpriis út te wreidzjen mei kazernes, benammen fan de [[ynfantery]] en de [[kavalery]]. Yn totaal waarden der acht kazernes boud en krige de [[Keninklike Maresjesee]] der ek in fêstiging. Dêrneist ferriisden der nochris tsien militêre of semi-militêre ynstellingen (dêrûnder net begrepen [[Kamp Amersfoart]]). De militêre oanwêzichheid hie in grutte ynfloed op de groei fan de stêd en har ekonomyske ûntjouwing. De folgjende kazernes sieten op in stuit yn Amersfoart (ynklusyf ynstellingen dy't no troch gemeentlike grinswizigingen net mear yn Amersfoart lizze, mar der militêr sjoen altiten ûnder resortearre hawwe): * '''Juliana van Stolberg-''' of Ynfantery Kazerne, 1889 - 1978 (ûnderferdield yn de folgjende kazernes dy't allegearre oan de Leusderwei lizze) ** Willem Kazerne, 1889 - 1980 (haadgebou no boargerwenningen) ** Lodewijk Kazerne, 1890 - 1980 (haadgebou no boargerwenningen) ** Hendrik Kazerne, 1892 - 1980, (haadgebou no boargerwenningen) ** Adolf Kazerne, 1891 - 1980, (haadgebou no boargerwenningen) * '''Kamp Bokkedunen''', Kazerne II en III * '''Barakkekamp''' " De Vlasakkers " * '''Prins Willem III''' of Kavalery Kazerne, Oan de Heiligenbergerwei, 1883 - 1978 * '''Bernhard Kazerne''', Barchman Wuytierslaan 198, 1939 - No (sjoch ek [[Keninklike Lânmacht]]) Under de oare militêre ynstellingen dy't de stêd ryk wie, binne ûnder mear in oantal militêre tehuzen, in militêr hospitaal, in [[ynternearingskamp]] en in frouljuskamp. De ôfbou fan de militêre ynstellingen begûn by de ôfskaffing fan de [[tsjinstplicht]]. Dêrnei folge fanwege de ein fan de [[Kâlde oarloch]] in fierdere ynkrimping fan it Nederlânske leger. Mei as kompensaasje foar dit oansjenlike ferlies oan banen krige Amersfoart de status fan groeikearn yn 1978. Tsjintwurdich is fan de kazernes allinnich de Bernhardkazerne noch yn bedriuw. == Ekonomy == [[Ofbyld:Office Agis Zorgverzekeringen Amersfoort.jpg|thumb|200px|<small>''Kantoargebou fan [[Agis Zorgverzekeringen]] yn Amersfoort''</small>]] Amersfoort hat syn ekonomyske posysje benammen krigen trochsyn lizzing as knooppunt op de rûtes east-west en noard-súd. De mooglikheid om reedlik foardielich te bouwen wie in oar belangryk punt. De stêd hie yn de Midsiuwen in tige grut oantal [[brouwerij]]en en in belangrike [[tekstyl]]niverheid. De stêd makke yn de [[18e iuw]] in bloeiperioade troch tanksij de [[tabak]]stylt. De komst fan it spoar nei Utert yn 1863 wie ek in grutte ympuls. De [[regiofunksje]] fan de stêd waard grutter. De Amersfoartske ekonomy bleau nei de oarloch wat efter mar is nei 1970 sterk groeid troch oanwizing as groeikearn. Inkele grutte bedriuwen en ynstellingen hawwe hjir harren haadkantoaren, lykas yngenieursburo Arcadis (14.000 meiwurkers), fersekerders [[de Amersfoortse]] en [[Agis]] en fiedingskonsern [[Nutreco]], neist de al oanwêzige militêren, NS, en stiftingen of ferienings as de [[Feriening Eigen Hûs]] en it [[Diabetesfûns]]. De kazernes waarden fan ± 1980 ôf op ien nei sluten. Fan de sterke bouaktiviteit profitearre ek de yn Amersfoart fêstige oannimmer [[Meeús]]. Yn 1990 ferpleatste de [[Keamer fan Keaphannel]] foar Goai- en Iemlân út [[Hilfertsom]] (lange tiid de ekonomyske konkurrint fan Amersfoart) syn haadkantoor nei Amersfoart, fanweg ûnoplosbere ferkearsperikels yn Hilfertsom. In fernijing fan it stasjonsgebiet mei de bou fan in grut nij stasjon nei 1992 luts in soad bedriuwen nei it sintrum. Dêrneist hat Amersfoart fanwege syn sintrale lizzing altyd al in flink oantal nasjonale ferienings, stiftingen en ynstellings, lykas * Argeologyske Monumintewacht * [[Cliniclowns]] Nederlân * [[Diabetes Fûns]] * [[ECABO]], kennissintrum beropsûnderwiis en bedriuwslibben * [[Jacht (aktiviteit)|Jachtopliedingen]] Nederlân, Stifting * [[KNLTB]], tennis * [[Keninklike Nederlânske Plysjehûn Feriening|KNPV]], Keninklike Nederlânsk [[Plysjehûn]] Feriening, * [[Keninklik Nederlânsk Genoatskip foar Fysiotearapy|KNGF]], Keninklik Nederlânsk Genoatskip foar [[Fysioterapy]] * [[Monumintewacht]] Nederlân * [[Nederlânske Assosjaasje foar Praktykeksamens]], Stifting foar ûnderwiis en eksamens yn [[boekhâlding]] en [[administraasje]] * [[Nederlânske Feriening fan Assurânsjeadviseurs|NVA]], fersekerders * [[Nes Ammim]] Nederlân, stifting foar kontakt Nederlân-[[Israel]] * [[NVF]] Nederlânske Feriening fan Pinehollepasjinten * [[NVVH FRouljunetwurk|NVVH]] Nederlânske feriening fan Húsfroulju * [[FEriening Reizgers Ienbier Ferfier|ROVER]] Feriening Reizgers Iepenbier Ferfier * Stifting Lanlik Fytsplatfoarm * [[STMW]] Stifting Tsjin Medyske Willekeur * [[VEH]], hûseigeners * [[VLM (logistyk)|VLM]] Feriening foar logistyk management * [[Froulju foar Frede]] Stifting Steunfûns Bekende bedriuwen yn Amersfoart binne: * [[AGIS]], haadkantoar fersekerder * [[AKZO-Nobel]], gemysk concern * [[Fortis|de Amersfoortse]], haadkantoar fersekerder * [[Arcadis]], haadkantoar ynternasjonaal advys- en yngenieursburo bou en miljeu * [[Advys- en yngenieursburo DHV|DHV]], haadkantoar ynternasjonaal advys- en yngenieursburo [[ynfrastruktuer]] * [[FrieslandCampina]], haadkantoar suvelkonsern * [[HEMA]], pilotstore 2004 * [[IKEA]], meubelketen * [[Nederlânske Spoarwegen|NS]], spoarwegen * [[Nutreco]], haadkantoar ynternasjonaal produsint fan [[feefoer]] en humane fieding * [[Schuitema]], libbensmiddelehannel * [[Vroom & Dreesmann|V&D]] == Ferkear en ferfier == === Spoarwegen === [[Ofbyld:Hoofdingang-Station-Amersfoort.JPG|thumb|<small>''[[Stasjon Amersfoort]]''</small>]] Amersfoart is in drok spoarweiknooppunt, troch de sintrale lizzing en troch de krusing fan de linen Amersfoart-Dimter en Swol-Utert. Der wie oarspronklik ek in wurkpleats Amersfoart, mar dy is yn it ferline sluten. It spoarwei[[emplasemint]] dêr is noch altiten ien fan de grutste yn Nederlân. Tichtby it stasjon leit it frij nije opstelterrein foar reizgerstreinen ''Bokkedunen'' foar passagierstreinen. De âlde opstelspoaren wurde brûkt foar frachtferfier, sadat beide ferfierstreamen skieden bliuwe kinne. Yn de jierren 1992-1997 waarden it [[stasjon Amersfoart|reizgersstasjon]] en it stasjonsplein fan Amersfoart hielendal ferboud. Yn it ramt fan it [[Rail 21]]-plan waarden ûnder oare in nij stasjonsgebou boud en in tredde [[eilânperron]] oanlein by Stasjon Amersfoart en waard it oantal spoaren op twa linen fergrutte. Ek kaam der in [[fly-over]] ('frije krusing') by Amersfoart Oansluting, ten easten fan it stasjon, dêr't de spoaren rjochting Swol en rjochting Dimter splitse. Oer in eventuele fly-over oan de westside fan it stasjon wurdt noch tocht troch de [[Minister fan Ferkear en Wettersteat]]. Neist stasjon Amersfoort telt de stêd noch twa stasjons: [[Stasjon Amersfoort Vathorst|Amersfoort Vathorst]] en [[Stasjon Amersfoort Schothorst|Amersfoart Schothorst]]. Stasjon Vathorst waard op 27 maaie 2006 iepene foar de nije wyk [[Vathorst]]. Beide stasjons wurde troch stoptreinen betsjinne; op stasjon Schothorst einiget boppedat in healoerlikse intercity út [[Rotterdam]]. === Wei- en wetterferbiningen === Amersfoart hat sûnt ein [[1960-1969|jierren sechtich]] in ringwei. Der binne goede oanslutings mei de tichbye [[Rykswei 1|A1]] (Hilfertsom, Amsterdam, Ynskedee) en [[Rykswei 28|A28]] (Utert, Swol). Op it [[knooppunt Hoevelaken]], dat ten noardeasten fan de stêd leit, komme dizze autodiken by elkoar. Der is in binnenhaven dy't oer de [[Iem]] tagong jout ta de [[Iemmar]]. Bustsjinsten wurde fersoarge troch [[Connexxion]]. === Wykyndieling === De gemeente Amersfoart is ferdield yn wiken en twa doarpen. De wiken mei in wenfunksje binne: {| |valign=top| * [[De Berch Noard]] * [[De Berch Súd]] * [[De Koppel]] * [[De Kruiskamp (Amersfoart)|De Kruiskamp]] * [[Eemkwartier]]''(yn ûntwikkeling)'' * [[Hoogland (Amersfoart)|Hoogland]] ''(doarp)'' * [[Hooglanderveen]] ''(doarp)'' * [[Kattenbroek]] * [[Leusderkwartier]] |width=15| |valign=top| * [[Liendert (Amersfoart)|Liendert]] * [[Nieuwland (Amersfoart)|Nieuwland]] * [[Randenbroek]] * [[Rustenburg]] * [[Schothorst Noard]] * [[Schothorst Súd]] * [[Schuilenburg (Amersfoart)|Schuilenburg]] * [[Soesterkwartier]] |width=15| |valign=top| * [[Stedskearn]] * [[Valleipoort]] * [[Vathorst]] ''(yn ûntwikkeling)'' * [[Vermeerkwartier]] * [[Zielhorst]] * [[Zonnehof]] |} Dêrneist bestiet der noch in oantal wiken sûnder wenfunksje: {| |valign=top| * Boskgebiet, wêrûnder: ** Bosk [[Birkhoven]] * Bûtengebiet West * Calveen (yndustry en kantoaren) |width=15| |valign=top| * Isselt (yndustry en kantoaren) * De Hoef (yndustry en kantoaren) * Park Schothorst (park) * Wetterwingebiet (park tusken Rustenburg en Liendert) * Stoutenburg Noard |} <gallery> Ofbyld:Amersfoort Meerwegen 1880.JPG|<small>Meerwegen</small> Ofbyld:Amersfoort fila Meerwegen 95.JPG|<small>Meerwegen</small> Ofbyld:Amersfoort Utrechtseweg-Emmalaan 96.JPG|<small>Utrechtsewei</small> Ofbyld:Amersfoort Kamp 05.JPG|<small>Kamp Amersfoart</small> Ofbyld:Amersfoort Het Nieuwe Eemland 08.JPG|<small>Het Nieuwe Eemland</small> Ofbyld:Amersfoort D.Fockemalaan rektorswente 11.JPG|<small>D. Fockemaleane</small> Ofbyld:Amersfoort Us Leaffrou ter Iem 12.JPG|<small>Us Leaffrou ter Iem</small> Ofbyld:Amersfoort Sint Alphonsus Hûs 14.JPG|<small>St. Alphonsus Hûs</small> Ofbyld:Amersfoort Kleaster Sint Joseph 15.JPG|<small>Kleaster St. Joseph</small> Ofbyld:Amersfoort bistepark 17.JPG|<small>Bistetún</small></gallery> == Literatuer == * Cor van den Braber, ''Gezicht op Amersfoort van Matthias Withoos'' (2003) * Cor van den Braber, ''Geveltekens Amersfoort'' (2005) * Jan Carel van Dijk, ''Het Amersfoort van Onze Grootouders'' (2007) * H. Halbertsma, ''Zeven eeuwen Amersfoort'' (1959) * J.F.B. van Hasselt, ''Amersfoort rondom zijn Toren'' (1948) * J. Hovy, ''Amersfoort in Prent'' (1975) * Everard Meyster, ''Keyklucht van Jock en Ernst, op de steen-uyle-vlucht deser werelt'' (1661) {{Boarnen|boarnefernijing= <references/> ---- * [http://www.amersfoort.nl Gemeente Amersfoart] * [http://www.tijdbalk-amersfoort.nl Tiidbalke Amersfoart] * [http://www.archiefeemland.nl Argyf Iemlân], dat de argiven beheart fan de gemeenten Amersfoart, Baarn, Iemnes, Leusden, Renswoude, Soest en Woudenberg en fan it Wetterskip Vallei & Iem. * Korte historische beschrijving in: F. Snieder, ''[http://digbijzcoll.library.uu.nl/lees_gfx.php?lang=en&W=On&BoekID=977&PageOrder=159&style=fmw De naam, het water en de stad]'', side 159-163, Oud-Utert nov 2001, ISSN 1380-7137 }} {{Amersfoart}} {{GemeentenUtert}} {{Koördinaten|52_9_23_N_5_23_23_E_type:city_scale:127000_region:NL|52° 9' NB, 5° 23' EL}} [[Kategory:Amersfoart| ]] [[Kategory:Plak yn Amersfoart]] [[Kategory:Gemeente yn Utert]] [[Kategory:Bestjoerlike ienheid oprjochte yn 1259]] 53n3xkg0evkdsx0i4b7s4fmbsyl1ctq 0 32751 1083591 920312 2022-07-20T04:04:15Z Kneppelfreed 2013 wikitext text/x-wiki [[Ofbyld:LocatieLeusden.png|right]] [[Ofbyld:Map NL - Leusden - Achterveld.png|right|280px|'<small>''lokaasje Achterveld''</small>]] [[Ofbyld:Achterveld komboerd 76.JPG|thumb|''komboerd'']] [[Ofbyld:Achterveld Sint Jozefparochy 82.JPG|thumb|''Sint Jozefparochy'']] '''Achterveld''' is in doarp yn de gemeente [[Leusden]] yn de provinsje [[Utert (provinsje)|Utert]]. It doarp leit healwei de plakken Leusden en [[Barneveld (doarp)|Barneveld]] yn de [[Gelderske Fallei]] en grinzget oan de provinsje [[Gelderlân]]. Achterveld hat 2.625 ynwenners (2021). De befolking fan Achterveld is meast [[Roomsk-katolike tsjerke|roomsk]]. De St. Jozeftsjerke út 1933 is ûntwurpen troch de arsjitekt [[Hendrik Willem Valk|H.W. Valk]] (1886-1973). Yn 2002 is it ynterieur fan de tsjerke restaurearre. == Skiednis == Yn 1674 krige de Barneveldske katolike parochy nei santich jier wer in nije preester: [[Meinardus van Houten]]. De measte parochianen wienen lykwols protestant wurden. Doe't Meinardus ynseach dat er yn it Gelderske doarp de parochy net op 'en nij opbouwe koe, wiek er út nei Achterveld. Yn de pleats “Groot Achterveld” begûn er de [[Mis|Hillige Mis]] op te dragen en sette er útein mei de sielesoarch. Om 1730 waard der by de pleats in pastorije boud en sa'n 15 jier letter in earste tsjerkje. Yn 1844 waard der in [[Wettersteatstsjerke]] boud. Der stienen by de tsjerke mar in pear huzen. Yn 1895 kocht de parochy de pleats flakby de tsjerke om dy te ferbouwen ta âldereinhûs, dêr't religieuze susters út Amersfoart de lieding krigen. Dat gebou waard yn de [[Earste Wrâldoarloch]] ferfongen troch in nij, folle grutter tehûs en yn 1924 noch útwreide. === Twadde Wrâldoarloch === Yn de [[Twadde Wrâldoarloch]] waard Achterveld ûntromme omdat it yn 1940 yn de [[Grebbeliny]] lei en drige it ûnder wetter set te wurden. Der foelen yn de oarloch relatyf in soad deadlike slachtoffers: 25. Ek waarden in tal pleatsen twarris fernield: oan it begjin en oan de ein fan de oarloch. ==== Akkoart fan Achterveld ==== Oan de ein fan de [[Hongerwinter]] waard der yn de destiidse St Josephskoalle, nu buerthûs 'De Moespot', ûnderhannele tusken hege alliearde generaals en de heechste Dútske funksjonaris oer de Dútske kapitulaasje en alliearde [[Operaasje Manna|fiedseldropping]]s yn hongerjend West-Nederlân. Dat resultearre yn it saneamde [[Akkoard fan Achterveld|Akkoart fan Achterveld]] fan 30 april 1945 tusken de Dútske besetters en de alliearde legerlieding. As tank foar it feit dat Huzinge St. Joseph en it doarp sparre bleaun waarden, hawwe de nonnen yn de foartún fan it gebou by de fiver in imitaasje fan de [[Lourdes]]grot set, mei dêryn in byld fan de [[Marije (mem fan Jezus)|hillige Marije]] en fan in biddende [[Bernadette Soubirous]]. By dy grot stiet in plakette mei it opskrift '17 APRIL - 4 MEI 1945 UIT DANKBAARHEID'. Nei in útwreiding fan Huzinge St.-Joseph is de grot mei de bylden yn 1985 nei it hjoeddeiske plak efter it tehûs brocht. Boer Johan van Dijk en syn frou waarden troch [[Yad Vashem]] ûnderskaat mei de titel '[[Rjochtfeardige ûnder de Folken]]' fanwegen it opnimmen fan in Joadske ûnderdûker. == Ekonomy== Sûnt 1900 rjochten de boeren fan it doarp harren eigen [[koöperaasje]]s op. Der kamen in [[Rabobank|boerelienbank]] en in feefoerfabryk, letter ek in molkfabryk. Dy bedriuwen groeiden sterk en troch de ferbettere wurkgelegenheid groeide it doarp mei. By de skaalfergruttings yn de lânbou yn de jierren 1960 en 1970 ferdwûnen dy bedriuwen wer út it doarp en bleauwen de middenstân en de benammen agraryske tsjinstferlieners oer. It feefoerfabryk stiet sûnt 2010 op de nominaasje foar sloop. == Utwreidingsplannen == Sûnt 2010 wol de gemeente [[Leusden]] Achterveld foars útwreidzje yn súdlike rjochting. Leusden wol ek it koöperaasjeterrein en omjouwing op 'en nij ûntwikkelje, yn de mande mei Wenningstifting Leusden en de Alliânsje Ûntwikkeling. Der komme nije wenten, in nij doarpsplein, in nij appartemintegebou op it plak fan it koöperaasjegebou en de ynrjochting fan in natoersône by de Modderbeek lâns. Dy fyzje stiet yn it konseptplan Achterveld-Súd. Sûnt 2014 wol de gemeente it bouplan 'boerderij Het Grote Weiland' en 'Hessenweg B' ûntwikkelje. Nei skatting sil Achterveld der oant 2020 sa'n 1000 ynwenners by krije kinne. == Mienskip == [[Ofbyld:Achterveld herfoarme tsjerke de Moespot 87.JPG|thumb|''de Moespot'']] Flak efter kultureel sintrum "De Moespot" leit in skatebaan mei in 'quarter pipe'. === Eveneminten === * De hurdfytswedstriid ''Tour de Junior'', mei dielnimmers út 25 lannen * Karnavalsoptocht * Boudoarp === Sportferienings === Efkes bûten it doarp leit it Kerstenssportpark. Dêr lizze de tennisbanen en fuotbalfjilden. Midden yn Achterveld stiet in sporthal dêr't ûnder oare o.a. gym, badminton en follybal spile wurdt. * SV Achterveld (SVAchterveld); fuotbalferiening; * Eemelaar: tennisferiening * AMBC: Auto-, motor- en bromfytsklup * MVTC Al weer: motorklup * De SIngels: Lanlike Ruterfereniging Ponyklup & Menferiening * Ons Genoegen: sjitsportferiening * De Hessenkeuen: biljertferiening * Avanti: sportferiening == Galery == <gallery perrow="4" widths="150" heights="150"> Ofbyld:Achterveld Us Gebou 85.JPG|<small>''Ons gebouw''</small> Ofbyld:Achterveld Sint Jozefparochy 84.JPG|<small>''Sint Jozefparochy''</small> Ofbyld:Achterveld Sint Joseph 86.JPG|<small>''Sint Joseph''</small> Ofbyld:Achterveld silo 83.JPG|<small>''silo''</small> Ofbyld:Achterveld kafee De Hessenkar 77.JPG|<small>''De Hessenkar''</small> Ofbyld:Achterveld Juliana State 79.JPG|<small>''Juliana State''</small> </gallery> {{boarnen|boarnefernijing= * [http://www.achterveld.net/ www.achterveld.net] * [http://www.youtube.com/watch?v=_ehnQGlzUIU Achterveld út de loft wei] * ''150 jaar Middenstand in Achterveld 1810-1960'' (2009) ---- {{Koördinaten|52_8_10_N_5_29_49_E_type:city_scale:29000_region:NL|52° 8' NB, 5° 30' EL}} }} {{Leusden}} [[Kategory:Plak yn Leusden]] nun5ag6qo922m1h5vzyrr609mzk01ym 0 33354 1083581 652671 2022-07-20T03:46:40Z Kneppelfreed 2013 wikitext text/x-wiki [[Ofbyld:Hooglanderveen Sint Jozeftsjerke 2010 4.JPG|thumb|right|<small>''[[Jozef fan Nazaret|Sint Jozeftsjerke]]''</small>]] '''Hooglanderveen''' is in doarp by de stêd [[Amersfoort]] yn de gemeente Amersfoort fan de provinsje Utert. It doarp hat 4.930 ynwenners (2021). Mei karnaval wurdt it doarp oantsjutten mei de namme '' 't Turfgat''. Troch de bou fan de Amersfoartske wyk [[Vathorst]] wurdt Hooglanderveen stadichioan mear ynsluten troch de stêd Amersfoort. Tichtby de buorren fan Hooglanderveen is yn maaie 2006 in nij spoarstasjon komd: [[stasjon Amersfoort Vathorst]]. Dit stasjon leit oan it spoar Amersfoort - [[Swol]] en leit tusken de stasjons fan [[Stasjon Amersfoort Schothorst|Amersfoort-Schothorst]] en [[Stasjon Nijkerk|Nijkerk]]. Troch de útwreiding fan de wyk Vathorst hat Hooglanderveen in fernijde [[ynfrastruktuer]], in grutter winkeloanbod, in nij [[doarpshûs]] en in nije akkomodaasje foar har fuotbal- en tennisklup. De huzen dy't oan de râne fan it doarp boud wurde, sille in doarpsk oansjen krije. Yn it doarp stiet in grutte roomske tsjerke, in ûntwerp fan [[Wolter te Riele]]. Hooglanderveen hat sûnt 2003 in doarpsferiening mei de namme Veenpower, dy't aktiviteiten organisearret. De Belangenferiening Hooglanderveen komt op foar de belangen fan it doarp, lykas ferkearsfeilichheid, it grien yn en om it doarp ensfh. == Flagge == Hooglanderveen hat sûnt 2009 ek in eigen flagge. De flagge bestiet út fjouwer blokken yn giel en blau, dy't steane foar de sinne en it wetter, de basis foar groei. Tafallich ek de kleuren fan de pleatslike fuotbalferiening. Yn it kwadrant rjochtsboppe stiet in read krús op in wyt flak, ferwizend nei it wapen fan Amersfoort. Oer de midden rint in oranje weach, dizze kleur stiet foar it oranje fan Nederlân en de weach foar de Malewjittering dy't yn Hooglanderveen syn oarsprong hat en wichtich foar de rivierstân wie en noch is foar de wetterstân yn de omjouwing. == Keppeling om utens == *[http://www.veenpower.nl Veenpower Hooglanderveen] *[http://www.bvhooglanderveen.nl Belangenferiening Hooglanderveen] *[http://www.amersfoort.nl/docs/Nieuwe_structuur/_wonen_wijken/_wijken/Vathorst-Hooglanderveen/wijkspecial_SB_Hooglanderveen_2010.pdf "Hooglanderveen in Cijfers" Offisjële sifers en statistiken publisearre troch de gemeente Amersfoort ] {{Amersfoart}} [[Kategory:Plak yn Amersfoart]] m086wtz4n5sa3frz65iibm6pv5houm9 0 35264 1083574 811349 2022-07-20T03:35:25Z Kneppelfreed 2013 /* Sport en rekreaasje */ wikitext text/x-wiki [[Ofbyld:Soestduinen Wetterpompstasjon 2.JPG|thumb|''Wetterpompstasjon Soestduinen'']] [[Ofbyld:Soestdunen treinstasjon.JPG|thumb|''Treinstasjon Soestduinen'']] '''Soestduinen''' is in plak yn de gemeente [[Soest]] yn de provinsje [[Utert (provinsje)|Utert]]. Soestduinen leit tusken de twa dielen fan sânferstowing de [[Soester Dunen]]: de "Lange Dunen" en de "Koarte Dunen". De bebouwing fan Soestduinen bestiet foaral út filla's. It [[Stasjon Soestduinen|stasjon fan Soestduinen]] - oan it spoar tusken [[Utert (stêd)|Utert]] en [[Amersfoort]] - is yn [[1998]] sluten. Lâns it spoar lei in lyts yndustryterrein fan de firma [[Kodak]] en it [[Reinier Emil Jessurun|Jessurunkamp]], in militêr depot. Beide terreinen binne yn de jierren 2008-2009 oan de natoer werom jûn. Soestduinen stiet op in 34e plak yn de list fan rykste wiken fan Nederlân. == Natuerbad == Yn de wide omkriten stie Soestduinen bekend om it [[Soester Natuerbad]], in fraai lizzend iepenloftswimbad oan de Van Weerden Poelmanwei. It bad waard yn 1933 oanlein yn it ramt fan de [[wurkferskaffing]] en yn [[1961]] yngreven fernijd. Yn [[1990]] waard it terrein troch de gemeente Soest ferkocht oan in projektûntwikkelder dy't der in [[golf (sport)|golf]]baan, in hotel (no it [[Hilton Hotels Corporation|Hilton]] Royal Park) en inkele appartemintegebouwen sette liet. == Sport en rekreaasje == It plak leit oan de Europeeske [[wannelrûte E11]], ek wol [[Marsekreammerpaad]] of [[Hannelswei]] neamd. De E11 rint fan [[Den Haach]] nei it easten, op dit momint oant de grins [[Poalen]]/[[Litouwen]]. {{boarnen|boarnefernijing= * [http://www.hartvandeheuvelrug.nl/nl/home/projecten/projectencontent/jessurunkamp Jessurunkamp] * [http://www.hartvandeheuvelrug.nl/nl/home/projecten/projectencontent/kodakterrein Kodakterrein] * [http://www.provincie-utrecht.nl/prvutr/internet/bestuursagenda.nsf/ATT/2002CEE76/$FILE/Notitie%20bosbaden%20(juli%202002).pdf Beliedsnota Boskbaden] * [http://web.archive.org/web/20070929100514/http://www.pagefactorytest.nl/vvv/index.php?option=com_content&task=view&id=18 Soester Natuurbad, Hans Kruiswijk, op webside VVV Soest 100 jier ''(Internet Archive)] }} {{Koördinaten|52_8_45_N_5_17_55_E_type:city_scale:29000_region:NL|52° 9' NB, 5° 18' EL}} {{Soest}} [[Kategory:Plak yn Soest]] fhc5un2vogutkui0p2wuamet6gy8xt4 0 35359 1083601 937816 2022-07-20T04:17:37Z Kneppelfreed 2013 wikitext text/x-wiki [[Ofbyld:Map NL - Zeist - Den Dolder.png|thumb|right|200px|''Lizzing Den Dolder'']] [[Ofbyld:Den Dolder winkelsintrum 54.JPG|thumb|right|200px|''Winkelsintrum Den Dolder'']] [[Ofbyld:Den Dolder NSstasjon 53.JPG|thumb|right|200px|''Stasjon Den Dolder'']] [[Ofbyld:Den Dolder Marije Kristinatsjerke P8010248.JPG|thumb|right|200px|''Marije Kristinatsjerke'']] '''Den Dolder''' is in doarp yn de gemeente [[Seist]], yn de provinsje [[Utert (provinsje)|Utert]]. It doarp leit direkt ten easten fan [[Bilthoven]] en eat noardliker as [[Huis ter Heide (Utert)|Huis ter Heide]] en [[Bosch en Duin]]. Den Dolder hat 4.515 ynwenners (2021). It doarp leit op de [[Utertse Heuvelrêch]], en hat in [[stasjon Den Dolder|stasjon]] oan it spoar [[Utert (stêd)|Utert]]-[[Amersfoort]]. Yn en om Den Dolder binne meardere psychiatryske ynstellings en ynstellings foar minsken mei in ferstanlike handikap. wêrûnder [[Dennendal]], ûnderdiel fan [[Reinaerde]]. Dennendal leit njonken it terrein fan it psychiatriysk sintrum [[Willem Arntsz Hoeve]], dat boud waard yn 1906. Fierder is Den Dolder bekend fanwege de justysjele jeugdynrjochting "[[Den Engh]]". In soad fan de sauzen en produkten fan it merk [[Remia]] komme út it fabryk yn Den Dolder. Oan Remia dankt Den Dolder ek syn bynamme 'It sauzehert fan Nederlân'. Yn Den Dolder stiet ek it Nederlânske haadkantoar fan de [[YMCA]]. {{Koördinaten|52_8_23_N_5_14_25_E_type:city_scale:66000_region:NL|52° 8' NB, 5° 14' EL}} {{Seist}} [[Kategory:Den Dolder| ]] [[Kategory:Plak yn Seist]] a0g3n0ixwyod5w836rdgkygo6yfuog4 0 35453 1083593 936998 2022-07-20T04:05:10Z Kneppelfreed 2013 wikitext text/x-wiki [[Ofbyld:Map NL - Leusden - Stoutenburg.png|thumb|right|300px|''Lizzing fan Stoutenburg'']] [[Ofbyld:Stoutenburg trijesprong doarp 33.JPG|thumb|left|300px|''Trijesprong nei Leusden'']] '''Stoutenburg''' is de namme fan in doarp en in lângoed yn de provinsje [[Utert (provinsje)|Utert]]. Oant 1970 wie Stoutenburg in selsstannige gemeente. Tsjintwurdich falt it ûnder de gemeente [[Leusden]]. Yn [[2021]] hie it doarp 355 ynwenners. Sûnt [[2000]] is it [[lângoed Stoutenburg]] eigendom fan [[Het Utrechts Landschap]]. {{Koördinaten|52_9_14_N_5_25_57_E_type:city_scale:10000_region:NL|52° 9' NB, 5° 26' EL}} {{Leusden}} [[Kategory:Plak yn Leusden]] [[Kategory:Eardere gemeente yn Utert]] 1dtjtyik40lsbv1bz24ws8psk37byi7 0 35899 1083575 963981 2022-07-20T03:36:47Z Kneppelfreed 2013 wikitext text/x-wiki [[Ofbyld:Soesterberg winkelstrjitte 33.JPG|thumb|200px|''Winkelstrjitte'']] [[Ofbyld:Soesterberg TNO 39.JPG|thumb|200px|''TNO'']] [[Ofbyld:Soesterberg nijbouwyk 38.JPG|thumb|200px|''nijbouwyk'']] [[Ofbyld:Soesterberg Maresjeseekazerne+Monumint De Vleugel 42.JPG|thumb|200px|''Maresjeseekazerne mei monumint ''De Vleugel'']] [[Ofbyld:Soesterberg Fuotbalfjild P8010237.JPG|thumb|200px|''Fuotbalfjild yn in 'kûle']] [[Ofbyld:Soesterberg Roomske tsjerke 36.JPG|thumb|200px|''R.K. tsjerke Carolus Borromeus'']] [[Ofbyld:Soesterberg Evenemintesintrum Casino 40.JPG|thumb|200px|''Evenemintesintrum Casino'']] '''Soesterberg''' is in doarp fan 7210 ynwenners (2021) en leit tusken [[Amersfoart]], [[Seist]] en [[Soest]] tusken de provinsjale wei Amersfoart-Utert ([[Provinsjale wei 237|N237]]) en de autogongwei [[Rykswei 28|A28]]. It falt ûnder de gemeente Soest yn de provinsje [[Utert (provinsje)|Utert]]. It doarp is neamd nei de 'berch' dy't men oer moast foar it ferkear fan en nei Soest, de heuvel dy't no't Hoogt heet. == Skiednis == It doarp ûntstie nei alle wierskyn om it krúspunt fan de Amersfoartskewei (no N237) en de âlde Postwei fan Amsterdam nei Arnhim. Fanâlds waard de herberch op dat krúspunt, it 'Huis ten Halve' (healwei tusken Amsterdam en Arnhim), befoarriede út Soest wei. It doarp kaam bekend te stean as 'Den Bergh'. Yn [[1837]] feroare dat, doe't by [[Keninklik Beslút]] it de namme 'Soesterberg' krige. Yn datselde jier krige it doarp syn earste geastlike, pastoar Rademaker. Hy prestearre it om, sûnder jild, binnen inkele jierren in tsjerke te bouwen. Ek die hy in soad foar de nammebekendheid fan Soesterberg. Yn [[1910]] fregen inkele ûndernimmers, Lugard en Verwey, tastimming om in diel fan de heide oan de noardkant fan Soesterberg brûke te meien as start- en lanningsplak foar harren bedriuw foar fleantugen. Nei hast twa jier waard it fallissemint oanfrege foar harren ûndernimming. Wyls waard der wol trochflein, en wol troch inkele offisieren fan de Lânmacht dy't troch Lugard en Verwey oplieden wiene as fleander. Yn [[1913]] waard de Loftfeartôfdieling fan de [[Keninklike Lânmacht]] oprjochte. De fleanheide waard [[fleanbasis Soesterberg]]. De basis luts in soad toerisme, en it doarp groeide dan ek hurd. Yn de [[Earste Wrâldoarloch]] waarden op '[[Kamp fan Zeist]]' inkele tsientûzenen Belgen opfongen dy't troch de oarloch út harren lân flechte wienen. Nei de [[Twadde Wrâldoarloch]] waard de fleanbasis Soesterberg oanmerke as [[NAVO]]-basis (Camp New Amsterdam), en sûnt [[1954]] waarden hjir Amerikanen stasjonearre mei harren famylje. Yn [[1973]] waard de provinsjale wei Amersfoort-Utert om de doarpskearn hinne laat. It âldste stikje Soesterberg ferdwûn doe't yn [[1980]] it, wyls yngripend ferboude, Huis ten Halve ôfbaarnde. Yn it begjin fan de jierren tachtich fan de [[20e iuw]] waard de autosnelwei [[Rykswei 28|A28]] iepene. lâns de súdkant fan Soesterberg. Nei de ein fan de [[Kâlde Oarloch]] fertrokken yn [[1994]] de Amerikanen, dy't wyls in eigen wenwyk (Apollo) krigen hiene. Yn in gedielte fan '[[Kamp fan Zeist]]' waard it [[Militêre Loftfeart Museum]] húsfêste, en yn in oar gedielte waard ein foarrige iuw tydlik ik Skotsk gerjochtshof fêstige foar de berjochting fan minsken yn ferbân mei de [[Lockerbie-oanslach|Lockerbie]]-saak. Yn [[2003]] waard dat lêste gedielte ferboud ta in tydlike finzenis, dêr't ûnder mear '[[bolsjeslokker]]s' detinearre wurde. == Underwiis == === Basisûnderwiis === * OBS de Startbaan * R.K. Basisskoalle St. Carolus * Kr. Basisskoalle de Postiljon === Pjutteboartersplak === * Pjutteboartersplak de Pruttelpot (ûnderdiel fan Stg. Kindercentra Soest) {{Boarnen|boarnefernijing= * [http://www.soesterberg.org/ Geschiedenis van Soesterberg] en omkriten, nijsgjirrige side fan in amateurhistoarikus. * [http://www.oudsoesterberg.nl/ Soesterberg in Beeld] Side mei in soad byldmateriaal en ynfo oer âld Soesterberg }} {{Commonscat|Soesterberg}} {{Koördinaten|52_7_10_N_5_16_59_E_type:city_scale:29000_region:NL|52° 7' NB, 5° 17' EL}} {{Soest}} [[Kategory:Plak yn Soest]] 2av07q7vg9jt3o1fpqrbv8e3yw9fink 0 36534 1083597 1082304 2022-07-20T04:08:31Z Kneppelfreed 2013 wikitext text/x-wiki [[Ofbyld:Ald-Leusden tsjerkhôf 02.JPG|thumb|right|200px|''Tsjerketoer'']] [[Ofbyld:Ald-Leusden tsjerkedoar 04.JPG|thumb|right|200px|''Doar mei tinkstien'']] [[Ofbyld:Map NL - Leusden - Oud-Leusden.png|200px|thumb|''Lokaasje yn de gemeente Leusden'']] '''Oud-Leusden''' is in [[buorskip]] yn de gemeente [[Leusden]], yn de provinsje [[Utert (provinsje)|Utert]]. It wurdt trochsnien troch de [[Rykswei 28|A28]] en is op âlde kaarten in plak dêr't Leusden oanjûn is. Dêr stiet noch in tige âlde tsjerketoer (te sjen fan da A28 ôf by de ôfslach nei de [[Provinsjale wei 227|N227]]). Mooglik is dit sels de âldste tsjerketoer fan Nederlân, al is soks net wis. De byhearrende tsjerke is om [[1827]] sloopt. Fierders binne der in restaurant mei boarterstún en inkele begraafplakken. Begraafplak Rusthof is oanlein yn [[1931]] en is, al leit it op Leusdens grûngebiet, it grutste begraafplak foar [[Amersfoort]]. Yn de jierren 1983 - 1985 binne by archeologysk ûndersyk ûnder de hjoeddeiske A28 bewenningsspoaren fûn út de [[Brûnstiid]] (2000 – 750 f.Kr.) oant de Lette Midsiuwen (1000 – 1500 nei Kr.): resten fan in [[grêfheuvel]] út de Brûnstiid, pealspoaren fan minstens trije pleatsen út de [[Izertiid]] (750 – 50 foar Kr.), de resten fan in mooglike Romeinske wachttoer mei in grêft en spoaren fan pleatsen en skuorren (50 foar Kr.- 450 nei Kr.). Ut de iere midsiuwen (550 – 750 nei Kr.) binne in grêffjild, resten fan hutkommen en in hûsplattegrûn fûn. Dêrnei rekke it grêffjild bûten gebrûk. Ut de 12e iuw komme de plattegrûnen fan twa grutte pleatsen. <gallery> Ofbyld:Ald-Leusden tsjerkhôf 99.JPG|<small>Tsjerkhôf</small> Ofbyld:Ald-Leusden tsjerkhôf 03.JPG|<small>Tsjerkhôf</small> Ofbyld:Oud-Leusden efterside 6.JPG|<small>Restaurant</small> Ofbyld:Amersfoort restaurant Oud-Leusden 97.JPG|<small>Restaurant</small> Ofbyld:Ald-Leusden stâlhâlderij 98.JPG|<small>Stâlhâlderij</small> </gallery> {{Boarnen|boarnefernijing= * [http://www.amersfoort.nl/smartsite.shtml?id=155978 Archeologyske ynventarisaasje Sinai Centrum] * [http://www.leusden.nl/redir.asp?targetID=5274 Oer de toer en de skiednis] }} {{Koördinaten|52_07_45_N_5_22_29_E_region:NL_scale:30000|52° 07' NB 5° 22' EL}} {{Leusden}} [[Kategory:Plak yn Leusden]] jscfw258d1chf8ra71ufnevqad12t62 0 36564 1083594 638466 2022-07-20T04:05:39Z Kneppelfreed 2013 wikitext text/x-wiki '''Asschat''' is in [[buorskip]] yn de gemeente [[Leusden]], yn de provinsje [[Utert (provinsje)|Utert]]. It buorskip is yn it westen skieden fan de beboude kom fan Leusden troch it [[Falleikanaal]]. Fierder nei it easten, rjochting [[Achterveld (Leusden)|Achterveld]], leit de huzegroep [[Snorrenhoef]]. Asschat leit om de ''Asschatterwei'' en de ''Laapeersewei''. De namme Asschat (1696): af-schede, 'ôfskieding', tsjut op in âlde grinsline. De famyljenamme ''Scholten van Aschat'' is hjirfan ôflaat. {{Boarnen|boarnefernijing= * {{Aut|Berkel en Samplonius}} ''Het Plaatsnamenboek'', Unieboek Houten, 1989, ISBN 90-269-4321-0] }} {{Koördinaten|52_7_54_N_5_27_1_E_type:city_scale:29000_region:NL|52° 8' NB, 5° 27' EL}} {{Leusden}} [[Kategory:Plak yn Leusden]] i63qdtt4sac05x6u96pej4og2rqeptf 0 36595 1083596 781016 2022-07-20T04:08:01Z Kneppelfreed 2013 wikitext text/x-wiki [[Ofbyld:Musschendorp 74.JPG|thumb|left|]] [[Ofbyld:Musschendorp Marijehoeve 72.JPG|thumb|''Mariahoeve'']] '''Musschendorp''' is in buorskip yn de gemeente [[Leusden]], yn de provinsje [[Utert (provinsje)|Utert]]. It leit tusken [[Stoutenburg]] en [[Achterveld (Leusden)|Achterveld]]. De namme komt mooglik fan it Aldnederlânske ''mûse'', [[sompe]]. {{Boarnen|boarnefernijing= * {{Aut|Berkel en Samplonius}} ''Het Plaatsnamenboek'', Unieboek Houten, 1989, ISBN 90-269-4321-0 }} {{Koördinaten|52_08_34_N_5_29_40_E_region:NL_scale:30000|52° 08' NB 5° 29' EL}} {{Leusden}} [[Kategory:Plak yn Leusden]] ecq53a26sdqg12wo6maxwwd2cbb5ke4 0 36836 1083616 998910 2022-07-20T04:44:16Z Kneppelfreed 2013 /* Eardere boargemasters */ wikitext text/x-wiki [[Ofbyld:Driebergen_park.jpg|thumb|''Byld yn Driebergs park'']] [[Ofbyld:Driebergen plysjeburo Odijkerwei 12.JPG|thumb|''Plysjeburo'']] [[Ofbyld:Driebergen-Rijssenburg Klein Zwitserland 71.JPG|thumb|''Klein Zwitserland'']] '''Driebergen''' is in doarp yn de gemeente [[Utertske Heuvelrêch (gemeente)|Utertske Heuvelrêch]] yn de provinsje [[Utert (provinsje)|Utert]]. It leit yn de boskrike omjouwing fan it natoergebiet [[Nasjonaal Park Utertske Heuvelrêch]]. It doarp wurdt foar it earst neamd as Thriberghen yn 1159. Binnen it grûngebiet fan de gemeente lei as [[enklave]] it doarp [[Rijsenburg]], stifte yn 1810. Yn de rin fan de jierren is Driebergen mei dizze buorgemeente [[Rijsenburg]] fêstgroeid sadat se tegearre sûnt 1931 de gemeente [[Driebergen-Rijsenburg]] foarmjen gienen. Yn de rin fan de jierren is Rijsenburg stêdeboukundich hielendal yn Driebergen opgien. It is feitlik in wyk fan Driebergen, mar hat in eigen karakter hâlden. Fan 1964 - 2006 wie [[Sparrendaal (Driebergen)]] it represintative riedhûs fan de gemeente. Driebergen-Rijsenburg is per 1 jannnewaris 2006 gearfoege mei [[Amerongen]], [[Doorn (Utert)|Doorn]], [[Leersum]] en [[Maarn]] ta de nije gemeente [[Utertske Heuvelrêch (gemeente)|Utertske Heuvelrêch]]. == Berne == <!-- OARDERE NEI BERTEJIER --> * [[Wulfert Floor]] (1818-1876), lânbouwer en 'oefener' * [[Everard du Marchie van Voorthuysen]] (1901-1986), predikant Ald Grifformearde Gemeenten * [[Anton van Wouw]] (1862-1945), [[Súd-Afrika]]ansk byldhouwer * [[Loek Caspers]], (1924-2019), Nederlânsk fersetstrider * [[Ria Beckers]] (1938-2006), [[GrienLinks]]-politikus. * [[Rascha Peper]] (1949-2013), skriuwster == Eardere boargemasters == '''Driebergen''': *1816 - 1847 F.N. van Bern (skout sûnt 1812) *1847 - 1850 C.H. Cordes *1850 - 1874 A.J.U. baron van Wassenaer tot Catwijck *1875 - 1903 Mr. W.H.J. Baron van Heemstra *1903 - 1910 G.C.D. D'Aumale baron van Hardenbroek *1910 - 1925 Jhr. mr. Hector (H.W.L.) de Beaufort *1925 - 1931 Jhr. P.P. de Beaufort {{Koördinaten|52_3_0_N_5_15_10_E_type:city_scale:66000_region:NL|52° 3' NB, 5° 15' EL}} {{Utertske Heuvelrêch}} [[Kategory:Plak yn Utertske Heuvelrêch (gemeente)]] [[Kategory:Eardere gemeente yn Utert]] sdy9kaoqic4y55477ezoheowcldhxjw 0 40934 1083590 1082308 2022-07-20T04:03:32Z Kneppelfreed 2013 /* Keppeling om utens */ wikitext text/x-wiki {{Ynfoboks gemeente | namme = Leusden | ôfbyld = [[File:Leusden_Stad.JPG|300px]] <br><small>''Sintrum fan Leusden''</small> | flagge = [[File:Flag_of_Leusden.svg|border|125px]] | wapen = [[File:Leusden_wapen.svg|80px]] | lokaasje = [[File:NL_-_locator_map_municipality_code_GM0327_(2016).png|300px]] | lân = {{Flagge NL}} [[Nederlân]] | bestjoerlike ienheid 1 = provinsje | namme bestjoerlike ienheid 1= [[File:Utrecht_(province)-Flag.svg|border|20px]] [[Utert (provinsje)|Utert]] | bestjoerlike ienheid 2 = | namme bestjoerlike ienheid 2= | bestjoerlike ienheid 3 = | namme bestjoerlike ienheid 3= | boargemaster = Gerolf Bouwmeester ([[Demokraten 66|D66]]) | haadplak = Leusden | grutste plak = Leusden | ynwennertal = 30.712 <small>(31 jannewaris 2022)</small> | befolkingstichtens = 525 / [[km²]] | oerflak = 58,89 km² | wêrfan lân = 58,54 km² | wêrfan wetter = 0,35 km² | tal stêden = | tal doarpen = 4 | ferkearsieren = [[File:NL-A28.svg|30px|border]] | oprjochte = [[1969]] | perioade 1 = | namme perioade 1 = | perioade 2 = | namme perioade 2 = | perioade 3 = | namme perioade 3 = | perioade 4 = | namme perioade 4 = | perioade 5 = | namme perioade 5 = | opheft = | opgien yn = | no part fan = | netnûmer = 0333, 0342 | postkoades = 3830-3835, 3791-3792 | tiidsône = [[UTC]] +1 | simmertiid = UTC +2 | webside = [http://www.leusden.nl/ www.leusden.nl] }} [[Ofbyld:Gem-Leusden-OpenTopo.jpg|300px|thumb|''Topografyske gemeentekaart fan Leusden'']] [[Ofbyld:WLM - Minke Wagenaar - 06-07-07 Historische Geografie 001.jpg|thumb|''De tsjerketoer fan [[Oud-Leusden]]'']] [[Ofbyld:Kooikersgracht Centrum.JPG|thumb|''Kooikersgracht'' yn sintrum]] [[Ofbyld:Leusden-Stad Biezenkamp.jpg|thumb|''Biezenkamp'']] [[Ofbyld:LeusdenClaverenblad.JPG|thumb|''Parkje yn de wyk "Claverenblad"'']] [[Ofbyld:Heiligenberg leusden.jpg|thumb|''Heiligenberg'']] [[Ofbyld:Lakenvelder 20060620.jpg|thumb|''[[Lakenvelder (ko)|Lakenvelders]] ûnder Leusden'']] '''Leusden''' is in plak en gemeente yn de provinsje [[Utert (provinsje)|Utert]] mei sa'n 30.712 ynwenners (op 31 jannewaris 2022) en mei in oerflak fan 62 km². As gemeente bestiet Leusden sûnt de fúzje mei de eardere gemeente [[Stoutenburg]] yn [[1969]] yn syn hjoeddeistige foarm. It westlike part fan de gemeente leit op de râne fan de [[Utertske Heuvelrêch]] en wurdt foar it grutste part bedutsen mei [[wâld]] en [[heide]]lân. It eastlike part leit yn de [[Gelderske Fallei]] en is benammen [[lânbou]]grûn. == Skiednis == [[Argeology]]ske fynsten yn 'e omkriten komme fan de iere [[stientiid]]. Op de [[Leusderheide]] waard in 50.000-30.000 jier âlde blêdspits, dy't tsjinne as in spearpunt, fûn. De earste fêste bewenning kaam fan de [[brûnstiid]] ôf. De [[grêfhichte]]n dy't by [[Oud-Leusden]] fûn waarden litte dat sjen. Dêr wiene guon boeredelsettings fan likernôch [[1600 f.Kr.]] Yn de [[Romeinske tiid]] waard it gebiet fannijs bewenne. Om [[300]] n.Kr. hinne waard der in lytse wachttoer boud dêr't de fûneminten fan weromfûn waarden. Fan it begjin fan de [[fjirde iuw]] ôf liket it gebiet foar in skoft net bewnne west te hawwen. Yn de twadde helte begûn de skiednis fan it hjoeddeistige doarp, yn de buorskip Oud-Leusden oan de súdwestkant fan [[Amersfoart]]. By opgravings yn de 1980-er jierren waarden in delsetting en in grêffjild weromfûn. Yn [[777]] wurdt der yn in biskoplike oarkonde de namme ''Lisiduna'', dat it hjoeddeistich Oud-Leusden is, neamd. Dat foarme it sintrum fan in gebiet dat in hannen wie fan greve Wigger, dochs dat jier troch [[Karel de Grutte]] oan de [[Dom fan Utert|Sint-Martentsjerke]] yn [[Utert (stêd)|Utert]] skonken waard. Fan de achtste iuw woeks it doarp. De ekonomy fan it doarp bestie benammen út lânbou, izerproduksje en fersoarging, as sintrum fan in grut [[karspel]]. It tebekrinnen begûn nei alle gedachten yn de iere [[trettjinde iuw]], doe't de karspel kromp en de produksje fan izer tebekrûn. It ekonomysk mulpunt fan de omkriten ferpleatste him nei it easten fan it gebiet nei it sintrum fan de hjoeddeistige gemeente. Yn de [[santjinde iuw]] woeks de tylt fan [[tabak]] reedlik fluch, en berikte syn hichtepunt om [[1700]] hinne. It gebiet wie dêr, troch syn klimaat, [[ierdboaiem|boaiem]] en goede ferbinings mei wichtige sintrums foar de hannel en bewurking fan tabak sa as [[Amersfoart]], [[Nijkerk]] en [[Wageningen]], tige gaadlik foar. Yn de [[achttjinde iuw]] waard der, troch de waaksende prizen, foar in part fannijs oergien op [[nôt]]. Sûnt de [[njoggentjinde iuw]] wie it waaksen fan tabak net mear fan belang. De ''Dodeweg'' ([[lykwei]]) ferbûn it doarp [[Leusden-Súd|Leusbroek]] mei de tsjerke en begraafplak yn Oud-Leusden. Dêr stiet noch hieltyd in tsjerketoer út de trettjinde of fjirtjinde iuw, dy't fan de [[Rykswei 28|A28]] ôf te sjen is. De tsjerke, dy't der by hearde, waard yn [[1827]] sloopt. It mulpunt fan Leusden kaam eastliker te lizzen en de nije tsjerke, in saneamde [[wettersteatstsjerke]], waard by de buorskip [[Bavoort]], oan de doe nije dyk fan Amersfoart nei [[Arnhim]], de hjeoddeistige [[Provinsjale wei 226|N226]], boud. Dy tsjerke wurdt hjoed-de-dei noch hieltyd brûkt yn itjinge no Leusden-Súd hjit. Oant de njoggentjinde iuw wie Leusden in plattelânsgebiet. Yn de rin fan de njoggentjinde en [[tweintichste iuw]] ûntstiene wiere [[wenkearn]]en. Yn Hamersveld wie dat benammen by it gemeentehûs en de tsjerke, en yn Leusbroek om de Doarpstjerke hinne. De gemeente krige yn [[1951]] syn wapen. Yn [[1969]] fusearre er mei buorgemeente [[Stoutenburg]], dêr't doe ek it doarp [[Achterveld (Leusden)|Achterveld]] ûnder foel. Dêrmei krige de gemeente syn hjoeddeistige foarm. De eardere gemeente Leusden bestie út de twa lytse doarpen Leusbroek en Hamersveld, dy't yn de [[1960-er jierren]] en de [[1970-er jierren]] reedlik fluch woeksen en dy waarden doe omneamd ta Leusden-Súd en Leusden-Sintrum. It wie pas yn dy snuorje dat it hjoeddeistige Leusden foar it earst op de kaart ferskynde. Nei't yn [[1959]] de earste grutte útwreidings kamen, begûn de gemeente stadichoan mear te waaksen. Hoewol't de provinsje beswier hie tsjin it bouwen fan wenten eastlik fan it [[Falleikanaal]], kaam der yn [[1968]] in bysteld struktuerplan, dêr't fan út gien waard mei in ynwennertal om 46.000 om it jier [[2000]] hinne. Dy útwreidings krigen sûnt de santiger jierren hieltyd mear krityk. Pleatslike aksjegroepen seagen in urbanisaasje fan de gemeente net sitten. De gemeente luts dêrtroch syn struktuerplan yn [[1973]] werom, nei't de protesten nasjonaal omtinken krigen hiene. Neffens it nije bestimmingsplan soe de gemeente útgroeie ta krapoan 20.000 ynwenners yn [[1985]]. Ek it bouwen fan nijbouwyk de ''Tabaksteeg'' yn [[2006]] wie net sûnder tsjinstân. De provinsje woe dy plannen ynearsten lykwols net, dochs waard dy wyk yn it gebiet by Leusden-Súd boud. Doe't dat lang om let goedkard waard, waard ynearsten troch it gemeentebestjoer ynset op in omstriden maksimum fan 800 wenten. Nei in soad oerlizzen waarden it der 905, dêr't 30% sosjale wentebou fan is. Leusden fierde op 8 juny 1977 syn 1200 jierrich bestean. Leusden waard yn [[2017]] útkeazen ta bêste wannelgemeente fan Nederlân fan it jier. == Oare kearnen == Njonken it plak Leusden sels, bestiet de gemeente Leusden út de doarpen Achterveld, [[Leusden-Súd]] en [[Stoutenburg]], en in tal [[buorskip]]en: [[Oud-Leusden]], [[De Ruif]], [[Den Treek]], [[Jannendorp]], [[Snorrehoef|Snorrenhoef]], [[Musschendorp]] en [[Asschat]]. It plak Leusden hat likernôch 29.200 ynwenners. Leusden-Súd wie ynearsten in selsstannich doarp, mar troch de bou fan de wyk ''Tabaksteeg'', is it doarp hast folslein oan Leusden fêstwoeksen. Leusdn foldocht oan de statistyske kritearia fan in lytse stêd. == Geografy == De gemeente Leusden grinzget yn it noarden oan [[Amersfoart]], dêr't er troch de A28 fan skaat wurdt, yn it easten oan [[Barneveld (gemeente)|Barneveld]], yn it suden oan [[Woudenberg]] en yn it westen oan [[Seist]]. Leusden leit foar in part yn de [[Gelderske Fallei]] en part op de [[Utertske Heuvelrêch]]. Dat lêste omfiemet de [[Leusderheide]], dy't foar in grut part út militêr oefenterrein bestiet, en it lângoed [[Den Treek]]. Oan de eastkant fan Leusden leit de Grebbelinydyk by it [[Falleikanaal]] del. Dêr binne noch bunkers fan de [[Twadde Wrâldkriich]] oer. Tekenjend foar Leusden is de KPN-telefyzjemêst oan de ''Lockhorsterweg'' dy't in hichte fan 127,4 meter hat. === Lânguod en natoergebieten === Oan de rânen fan Leusden leit lânguod mei gruttere lânhuzen dy't almeast yn gebrûk binne as kantoaren. Foarbylden binne it [[Lângoed Stoutenburg|Stoutenburg]], [[Den Treek-Henschoten]], Leusderend, Lockhorst (dêr't tagelyk ek it Lockhorsterbosk is), De Boom en [[Heiligenberg (Leusden)|Heiligenberg]]. De natoergebieten binne Bloeidaal, de Schammer, Leusderheide en Groot Zandbrink. It ekoduct ''Treeker Wissel'' ferbynt de Leusderheide mei it lângoed Den Treek-Henschoten. === Wiken en buerten === * Akkerhoeve * Alandsbeek * Bosveld * Claverenblad * Groenhouten * Hamershof (Sintrum) * Hamersveld-Oud (foar in part sintrum) * Hamersveld-Nieuw * Langenbeek * [[Leusden-Súd]] * Munnikhove * Noordwijck * Rossenberg * Rozenboom (Sintrum) * Rozendaal * Tabaksteeg * 't Ruigeveld * 't Vliet * Valleipark * Wetering * Wildenburg * Zwanenburg === Bedriuweterreinen === * Ambachtsweg * De Horst * Paardenmaat * Princenhof * 't Ruigeveld * 't Spieghel * De Fliert (Achterveld) == Keppeling om utens == * {{nl}} [http://www.leusden.nl Gemeente Leusden] {{Leusden}} {{GemeentenUtert}} {{Koördinaten|52_8_0_N_5_25_0_E_type:city_region:NL|52° 8' NB, 5° 25' EL}} [[Kategory:Leusden| ]] [[Kategory:Plak yn Leusden]] [[Kategory:Gemeente yn Utert]] [[Kategory:Bestjoerlike ienheid oprjochte yn 1969]] nbjklbod247bby6qdurov33fizyh6p0 0 44145 1083611 1024171 2022-07-20T04:41:13Z Kneppelfreed 2013 wikitext text/x-wiki [[Ofbyld:Map - NL - Utrechtse Heuvelrug - Wijk 04 Maarn - Buurt 00 Maarn waaronder Klein Amsterdam.svg|300px|thumb|''Lokaasje fan Maarn yn de gemeente Utertske Heuvelrêch'']] '''Maarn''' is in doarp yn de gemeente [[Utertske Heuvelrêch (gemeente)|Utertske Heuvelrêch]] yn [[Utert (provinsje)|Utert]], oan de foet fan de lykneamde [[Utertske Heuvelrêch]] yn it súdeasten fan de provinsje. De [[Nasjonaal Park Utertske heuvelrêch|Utertske Heuvelrêch]] is tsjintwurdich in [[nasjonaal park]]. It doarp hat 4.765 ynwenners (2021). Maarn wie oant 1 jannewaris [[2006]] in selsstannige gemeente, dêr't ek de kearn [[Maarsbergen]] ta hearde. == Túndoarp == Maarn hat in bysûnder doarpsgesicht, it saneamde '[[Túndoarp (wyk)|Túndoarp]]', yn [[1921]] is Túndoarp Maarn boud foar de arbeiders, dy't wurken yn de sânôfgraving fan de [[Nederlânske Spoarwegen]]. Dizze huzen binne relatyf lyts, mar hawwe wol in grut túnoerflak. Lykas yn in soad oare plakken yn Nederlân hie ek Maarn ít útgongspunt, dat de arbeiders neist harre lytse leanen fan NS, sels grienten ferbouwe moasten kinne yn harren eigen tún. Fandêr de beneaming 'Túndoarp'. Ten koste fan it bestjoer fan de wenningbouferiening 'Maarn' is yn 2003 nei in fûle striid mei de bewenners besluten om it 'Túndoarp' yn syn hjoeddeiske foarm te behâlden. De huzen dy't dêrnei leech komme troch ferrin wurde renovearre en oanpast oan de hjoeddeiske noarmen en foarskriften, sûnder dat it oansjen oantaaste wurdt. Omdat Maarn it lêste hielendal yntakt bleaune [[túndoarp (wyk)|túndoarp]] is, is der sprake fan dat it opnomd wurdt op de [[Wrâlderfgoedlist]] fan [[UNESCO]]. In befêstiging fan it unike doarpskarakter. == Media == De lokale omrop ''[[Dorp en streek tv]]'', is rjochte op Maarn, [[Maarsbergen]], [[Renswoude]], [[Scherpenzeel (Gelderlân)|Scherpenzeel]], [[Woudenberg]], [[Rhenen]] en [[Elst (Utert)|Elst]]. == Iepenbier ferfier == Maarn hat in stasjon: [[Stasjon Maarn]]. == Bekende ynwenners == * [[Jur Raatjes]], eks-presintator {| |[[Ofbyld:Raadhuis_Maarn.jpg|thumb|''Eardere riedhûs'']] |[[Ofbyld:Maarn, stadhuis.jpg|thumb|''Eardere riedhûs'']] |[[Ofbyld:Maarn 2.jpg|thumb|[[Stasjon Maarn]]]] |} {{Boarnen|boarnefernijing= * [http://www.gemeenteutrechtseheuvelrug.nl Webstee fan de gemeente Utrechtse Heuvelrug] * [http://www.maarnwijzer.nl Webstee fan de sosjaal-kulturele feriening Maarn Wijzer] }} {{Koördinaten|52_3_51_N_5_22_23_E_type:city_scale:50000_region:NL|52° 4' NB, 5° 22' EL}} {{Utertske Heuvelrêch}} [[Kategory:Plak yn Utertske Heuvelrêch (gemeente)]] [[Kategory:Eardere gemeente yn Utert]] i6jw5m0n8klbxhdiyjvavgst16pl1hy 1083612 1083611 2022-07-20T04:41:47Z Kneppelfreed 2013 red wikitext text/x-wiki [[Ofbyld:Map - NL - Utrechtse Heuvelrug - Wijk 04 Maarn - Buurt 00 Maarn waaronder Klein Amsterdam.svg|300px|thumb|''Lokaasje fan Maarn yn de gemeente Utertske Heuvelrêch'']] '''Maarn''' is in doarp yn de gemeente [[Utertske Heuvelrêch (gemeente)|Utertske Heuvelrêch]] yn [[Utert (provinsje)|Utert]], oan de foet fan de lykneamde [[Utertske Heuvelrêch]] yn it súdeasten fan de provinsje. De Utertske Heuvelrêch is tsjintwurdich in [[nasjonaal park]]. It doarp hat 4.765 ynwenners (2021). Maarn wie oant 1 jannewaris [[2006]] in selsstannige gemeente, dêr't ek de kearn [[Maarsbergen]] ta hearde. == Túndoarp == Maarn hat in bysûnder doarpsgesicht, it saneamde '[[Túndoarp (wyk)|Túndoarp]]', yn [[1921]] is Túndoarp Maarn boud foar de arbeiders, dy't wurken yn de sânôfgraving fan de [[Nederlânske Spoarwegen]]. Dizze huzen binne relatyf lyts, mar hawwe wol in grut túnoerflak. Lykas yn in soad oare plakken yn Nederlân hie ek Maarn ít útgongspunt, dat de arbeiders neist harre lytse leanen fan NS, sels grienten ferbouwe moasten kinne yn harren eigen tún. Fandêr de beneaming 'Túndoarp'. Ten koste fan it bestjoer fan de wenningbouferiening 'Maarn' is yn 2003 nei in fûle striid mei de bewenners besluten om it 'Túndoarp' yn syn hjoeddeiske foarm te behâlden. De huzen dy't dêrnei leech komme troch ferrin wurde renovearre en oanpast oan de hjoeddeiske noarmen en foarskriften, sûnder dat it oansjen oantaaste wurdt. Omdat Maarn it lêste hielendal yntakt bleaune [[túndoarp (wyk)|túndoarp]] is, is der sprake fan dat it opnomd wurdt op de [[Wrâlderfgoedlist]] fan [[UNESCO]]. In befêstiging fan it unike doarpskarakter. == Media == De lokale omrop ''[[Dorp en streek tv]]'', is rjochte op Maarn, [[Maarsbergen]], [[Renswoude]], [[Scherpenzeel (Gelderlân)|Scherpenzeel]], [[Woudenberg]], [[Rhenen]] en [[Elst (Utert)|Elst]]. == Iepenbier ferfier == Maarn hat in stasjon: [[Stasjon Maarn]]. == Bekende ynwenners == * [[Jur Raatjes]], eks-presintator {| |[[Ofbyld:Raadhuis_Maarn.jpg|thumb|''Eardere riedhûs'']] |[[Ofbyld:Maarn, stadhuis.jpg|thumb|''Eardere riedhûs'']] |[[Ofbyld:Maarn 2.jpg|thumb|[[Stasjon Maarn]]]] |} {{Boarnen|boarnefernijing= * [http://www.gemeenteutrechtseheuvelrug.nl Webstee fan de gemeente Utrechtse Heuvelrug] * [http://www.maarnwijzer.nl Webstee fan de sosjaal-kulturele feriening Maarn Wijzer] }} {{Koördinaten|52_3_51_N_5_22_23_E_type:city_scale:50000_region:NL|52° 4' NB, 5° 22' EL}} {{Utertske Heuvelrêch}} [[Kategory:Plak yn Utertske Heuvelrêch (gemeente)]] [[Kategory:Eardere gemeente yn Utert]] hd0yr2c4nrtlirynzjavnybp0vknca6 0 47395 1083607 1002871 2022-07-20T04:34:17Z Kneppelfreed 2013 wikitext text/x-wiki [[Ofbyld:Locatie Doorn 2005.png|thumb|''Lizzing Doarn'']] [[File:N-H Maartens-kerk Doorn 2.jpg|thumb||Martenstsjerke]] [[Ofbyld:DoornCastle.jpg|thumb|[[Hûs Doarn]]]] [[Ofbyld:Maarten Maartenshuis - 2.jpg|thumb|[[Maarten Maartenshûs]]]] [[Ofbyld:Mausoleumwhilhelm.JPG|thumb|''Mausoleum fan Wilhelm II fan Dútslân yn Doarn'']] '''Doarn''' ([[Nederlânsk]] en offisjeel: ''Doorn'') is in doarp yn de provinsje [[Utert (provinsje)|Utert]], gemeente [[Utertske Heuvelrêch (gemeente)|Utertske Heuvelrêch]], op de [[Utertske Heuvelrêch]] yn it súdeasten fan de provinsje. De [[Nasjonaal Park Utertske Heuvelrêch|Utertske Heuvelrêch]] is tsjintwurdich in [[nasjonaal park]]. It doarp hat 10.260 ynwenners (2021). == Skiednis en arsjitektuer == Yn in dokumint út de perioade [[885]]-[[896]] wurdt de delsetting "Thorhem" neamd, wenplak fan tongergod [[Thor]] (Groenedijk, 2000). [[Wytsingen]] legere by [[Dorestêd]], it hjoeddeiske [[Wijk bij Duurstede]], neamden it plak sa omdat de tongergod dêr fereare wurde soe. Yndie wize archeologyske opgravingen yn in heidefjildsje op it noardlik fan Doarn lizzende lângoed Hoog Moersbergen op resten fan in heidensk offerplak. De delsetting Thorhem hearde destiids by de hof Filla Thorhem (Kolman, 1996). Om [[1200]] wie dizze hof yn it besit fan de Utertske domproast (foarsitter fan in bepaalde ried yn de RK-tsjerke). Hy of ien fan syn opfolgers liet dêr de (Sint-)[[Martenstsjerke (Doarn)|Martenstsjerke]] bouwe (tsjintwurdich yn hannen fan de [[Protestantske Tsjerke yn Nederlân]]) en yn de [[14e iuw]] [[Hûs Doarn]]. [[Kastiel Moersbergen]], dat yn [[1435]] foar it earst neamd wurdt, is sûnt de [[17e iuw]] meardere kearen yngreven ferboud. Yn de 18e iuw waard der op de heide lâns de Provinsjale wei 227 (Amersfoortsewei) wol wat boud, mar troch de grutte fan it lângoed om Hûs Doarn koe it doarp him net goed ûntwikkelje. Dat koe pas nei [[1874]], doe't it lângoed ferkavele waard. Ek nei de [[Twadde Wrâldoarloch]] is it doarp sterk groeid. Doarn wie oant [[1 jannewaris]] [[2006]] in selsstannige gemeente. Sûnttiids is it haadplak fan de nije gemeente Utertske Heuvelrêch. == Bekende ynwenners == De meast ferneamde ynwenner fan Doarn is wol de Dútske keizer [[Wilhelm II fan Dútslân|Wilhelm II]] dy't yn 1918 ferballe waard en him ta wenjen sette yn [[Hûs Doarn]]. Hy wenne dêr oant syn dea yn [[1941]] en leit ek op it lângoed begroeven. Hûs Doarn is no in museum. De skriuwer [[Simon Vestdijk]] hat in grut part fan syn libben (1939-1971, los fan inkele ûnderbrekkings) ek yn Doarn wenne. [[Maarten Maartens]], yn de jierren 1890-1910 in ferneamd skriuwer, liet yn Doarn in kastieltsje sette: ''Zonheuvel''. Tsjintwurdich hjit it kastieltsje Maarten Maartenshûs en is it part fan it Hotel-Konferinsjesintrum Zonheuvel. == Sport == * [[DEV Doarn]], fuotbalferiening * [[KCD]] - kuorbalferiening * [[Thorheim]] - scouting * [[HC Doarn]] - hockey * [[Ludenti]] - tennis == Berne == * [[Aart Jan de Geus]] (1955), politikus ([[Kristen-Demokratysk Appèl|CDA]]) * [[Gijs Scholten van Aschat]] (1959), akteur * [[Tjalling Hidde Friso Halbertsma]] (1969), antropolooch * [[Robert de Loor]] (1980), (radio-)diskjockey * [[Claudia Belderbos]] (1985), roeister Nederlânske equipe <gallery> Ofbyld:Doorn tsjerke 48.JPG|''Tsjerke'' Ofbyld:Doorn Maartenstsjerke 33.JPG|''Maartenstsjerke'' Ofbyld:Doorn krúspunt 34.JPG|''Krúspunt rjochting Langbroek'' Ofbyld:Doorn It Sinnehûs 41.JPG|''It Sinnehûs'' Ofbyld:Doorn grifformearde tsjerke 043.JPG| Ofbyld:Doorn gemeentehûs 22.JPG|''Gemeentehûs'' Ofbyld:Doorn gemeentehûs 32.JPG|''Gemeentehûs'' Ofbyld:Doorn 51.JPG| Ofbyld:Doorn 50.JPG| Ofbyld:Doorn 47.JPG| Ofbyld:Doorn 46.JPG| Ofbyld:Doorn 45.JPG| Ofbyld:Doorn 44.JPG| Ofbyld:Doorn 42.JPG| Ofbyld:Doorn 40.JPG| Ofbyld:Doorn 36.JPG| Ofbyld:Doorn 35.JPG| Ofbyld:Doorn 31.JPG| Ofbyld:Doorn 23.JPG| Ofbyld:Doorn 21.JPG| Ofbyld:Doorn 19.JPG| </gallery> {{Boarnen|boarnefernijing= * Groenedijk, T. (2000). ''Nederlandse plaatsnamen.'' Slingenberg Boekproducties, Hoogeveen. ISBN 90-76113-815. * Kolman, C. et al. (1996), ''Monumenten in Nederland: Utrecht'', p. 109–112. Waanders Utjouwers, Swol. ISBN 90-400-9757-7. * [http://www.gemeenteutrechtseheuvelrug.nl Website fan de gemeente Utrechtse Heuvelrug] * [http://www.viamichelin.co.uk/viamichelin/gbr/dyn/controller/mapPerformPage?expressMap=false&act=&pim=true&strAddress=&strCP=&strLocation=doorn&strCountry=285&productId=&x=15&y=8 Kaart Doarn] * [http://reliwiki.nl/index.php?title=Doorn,_Kerkplein_2_-_Maartenskerk Oer de Maartenstsjerke] ---- {{Koördinaten|52_2_1_N_5_20_43_E_type:adm2nd_scale:66000_region:NL|52° 2' NB, 5° 21' EL}} }} {{CommonsBalke|Doorn, Utrecht}} {{Utertske Heuvelrêch}} [[Kategory:Plak yn Utertske Heuvelrêch (gemeente)]] [[Kategory:Eardere gemeente yn Utert]] [[Kategory:Bestjoerlike ienheid opheft yn 2006]] lyfggn5f8emaxyliwirhclp8dw01leh 0 47454 1083617 1082239 2022-07-20T04:44:34Z Kneppelfreed 2013 /* Tsjerkeplein */ wikitext text/x-wiki [[Ofbyld:Sint_Petrus_bandenkerk.jpg|thumb|''Sint Petrus' Bandentsjerke'']] [[Ofbyld:Rijsenburg It Wapen fan R. 70.JPG|thumb|''It Wapen fan Rijsenburg'']] [[Ofbyld:Rysenburgh (8).JPG|thumb|''Poartegebou'']] [[Ofbyld:Rijsenburg 71.JPG|thumb|''Rijssenburg'']] '''Rijsenburg''' is in earder doarp dat sûnt 1931 diel útmakket fan de eardere gemeente [[Driebergen-Rijsenburg]] yn de [[provinsje]] [[Utert (provinsje)|Utert]]. De gemeente Driebergen-Rijsenburg is mei yngong fan 1 jannewaris 2006 gearfoege mei [[Amerongen]], [[Doorn]], [[Leersum]] en [[Maarn]] ta de nije gemeente [[Utertske Heuvelrêch (gemeente)|Utertske Heuvelrêch]]. De gemeente Rijsenburg is yn 1818 losmakke út [[Driebergen]]. Sûnt 1850 wiie de boargemaster fan Driebergen ek boargemaster fan Rijsenburg, oant de gearfoeging yn 1931. Rijsenburg wie sa goed as in [[enklave]] ynsluten troch [[Driebergen]] en besloech nei de gearfoeging 1/13e diel fan it grûngebiet fan [[Driebergen-Rijsenburg]]. == Hûs Rijsenburgh== Mei de bou fan in [[donjon|wentoer]] yn de trettjinde iuw is Rijsenburg ûntstien. Yn 1536 wie dy wentoer útgroeid ta in [[boarch]] en waard Rijsenburg as [[ridderhofstêd]] erkend. Om 1800 hinne waard dat kastiel, mei útsûndering fan it poartegebou út 1635 ôfbrutsen. It poartegebou waard yn 1985 restaurearre. It rjochthoekige gebou is makke fan bakstiennen en hat in mei pannen dekt skylddak. De poartetrochgong hat in flakke, houten soudering. De poartedoar is fan ikehout. Efter it poartegebou stiet in pleats, dy't om 1850 boud is op de fûneminten fan in eardere pleats. De kelder hat in stiennen [[tonferwulft]] út de Midsiuwen. == Tsjerkeplein == De roomsk-katolike Sint Petrus’ Bandentsjerke waard yn 1810 boud troch de arsjitekt [[Adrianus Tollus]] yn opdracht fan ambachtshear [[Petrus Judocus fan Oosthuyse]], as ûnderdiel fan in alhiel nij doarp, 2 km fan it doe al net mear besteande kastiel Rijsenburg. De tsjerke komt út de napoleontyske tiid en is de iennige tsjerke yn Nederlân dy't boud is yn [[Empirestyl]]. By de tsjerke waarden wen- en koetshuzen boud yn in heale sirkel. Yn 1813 waard foar de tsjerke oer it [[herberch]] it Wapen fan Rijsenburg boud. Dat unike tsjerkeplein hat de status fan in [[beskerme doarpsgesicht]]. {{Koördinaten|52_2_37_N_5_15_11_E_type:city_scale:29000_region:NL| 52° 2'NB, 5°15'EL}} {{Utertske Heuvelrêch}} [[Kategory:Plak yn Utertske Heuvelrêch (gemeente)]] [[Kategory:Eardere gemeente yn Utert]] 1k8dd8rv8mwhejzcnb2zvsf44e01p8f 0 47651 1083610 1059399 2022-07-20T04:38:27Z Kneppelfreed 2013 wikitext text/x-wiki [[Ofbyld:Map - NL - Utrechtse Heuvelrug - Wijk 02 Leersum - Buurt 00 Leersum.svg|thumb|''Lizzing Leersum'']] [[Ofbyld:Leersum komboerd 56.JPG|thumb|''LIzzing Leersum'']] [[Ofbyld:Leersum 58.JPG|thumb|''Sintrum'']] [[Ofbyld:Leersum 59.JPG|thumb|''Sintrum'']] [[Ofbyld:Leersum gallery 60.JPG|thumb|''Gallery'']] [[Ofbyld:Leersum Broekhuisen 61.JPG|thumb|''Broekhuisen'']] [[Ofbyld:Leersum beammesintrum 67.JPG|thumb|''Beammesintrum'']] [[Ofbyld:2007-04-09 15.37 Leersum, kerk.JPG|thumb|right|''Leersum, tsjerke'']] [[Ofbyld:Kapmeeuwen in natuurreservaat Weeknummer 71-27 - Open Beelden - 12715.ogv|thumb|right|[[Kob|Kobben]] briede yn it feangebiet [[Leersumske Fjild]] by Leersum (1971)'']] '''Leersum''' is in doarp in de provinsje [[Utert (provinsje)|Utert]], gemeente [[Utertske Heuvelrêch (gemeente)|Utertske Heuvelrêch]], op de stowâl Utertske Heuvelrêch yn it súdeasten fan de provinsje. De [[Nasjonaal Park Utertske Heuvelrêch|Utertske Heuvelrêch]] is sûnt 2004 in [[nasjonaal park]]. De kearn (beboude kom) fan Leersum hat 7.675 ynwenners (1 jannewaris 2021). Fanwege it boskrike karakter en de lizzing oan de foet fan de Heuvelrêch, is Leersum in socht fakânsjeoard. De Ryksstrjitwei ferdielt it doarp yn in noardlik, lommerryk part en in súdlik stik mei tichtere bou. Leersum wie oant 1 jannewaris 2006 in selsstannige gemeente. Per dizze datum is Leersum mei de gemeenten [[Maarn]], [[Amerongen]], [[Driebergen]] en [[Doorn (Utert)|Doorn]] opgien yn de nije gemeente [[Utertske Heuvelrêch (gemeente)|Utertske Heuvelrêch]]. Leersum is yn grutte de 3e doarpskearn fan de gemeente. == Skiednis== * De namme Leersum komt as "Hlarasheim" foar it earst foar yn de 11e iuw, yn in guodregister fan de [[abdij fan Werden]] (yn it [[Ruhrgebiet]]). Letter lêze wy faker de foarmen "Laresheim" of "Laresheem". Oant de dei fan hjoed komme wy dizze namme oars tsjin (bygelyks by de lokale sportferiening "Larsheim") * De betsjutting fan de namme hat betrekking op de lizzing yn de bosken. By "leer" of "laar" moatte wy tinke oan in bosk dat troch de bewenners dy't der tichtby wennen brûkt waard (om ^nder oare hout te sammeljen), wylst "heim" (hiem) wenplak betsjut. * Leersum tankt har lizzing oan de Darthuizer Poart. Dit is ien fan de dalen dy't tsientûzenben jierren lyn ûntstienen op de Utertske Heuvelrêch troch skowende iislagen en raanwetter. Tsjûgen hjirfan binne de Zuilensteinse berch (52 m) en de Darthuizer berch (48 m). Op de hegere plakken waard it waarmer en ûntstie wilige plantegroei, wêrút feanlagen fuortkamen. Troch natoerrampen en benammen troch minsklike ûntginning gie in soad bosk ferlern en ûntstienen sânferstowings dy't bewenners ynn harren bestean bedrigen. [[Werbebosking]] yn de 19e iuw brocht rêding op de Heuvelrêch. Nije bosken soargen foar hannel en niverheid en lokken in soad natoerleafhawwers nei Leersum ta. * De bewenners wennen destiids benammen om it krúspunt fan Ryksstrjitwei, Tsjerkewei en Scherpenzeelskewei en yn in oantal ferspraat lizzende pleatsen. * Yn 1905 liet rintmaster H.G. van Dam in stik heide ûntginne en bosk oanplantsje. By de yngong fan it terrein (Lombok) waarden fjouwer sierpeallen setten, dy't yn 2003 n orizjinele steat weromsetten binne. * Op it heechste punt fan de Lombokbosk waard in útsjochtoer boud "Piramide Lombok", mei op de fjouwer punten ûlen, letter krige hy syn namme Uletoer. Yn 1926 waard dizze ûletoer eigendom fan de gemeente. De jierlikse ûletoerloop (dêr't in soad Leersummers oan meidogge), krige hjirtroch syn namme. * Tusken Amerongen en Leersum leit kastiel Zuylestein. Begjin 17e iuw wie dit kastiel yn hannen fan de famylje Godard van Reede. Yn 1630 waard it kocht troch steedhâlder Frederik Hendrik, dy't yn 1632 de [[Hearlikheid Leersum]] as rjochtsgebiet derby krijt. Fan it oarspronklike kastiel binne allinnich noch it âlde poartegebou, de oranjery, it boartershûs en inkele tsjinstwenningen stean bleaun. De rest waard yn 1945 by fersin troch de alliearden fernield. It hjoeddeiske kastiel waard om 1980 as in kopy werboud. * Njonken de âlde Herfoarme Tsjerke út ± 1500 stiet de herberch "King William" (út ± 1690). Steedhâlder-kening Willem III soe hjit útfanhuze hawwe yn 1697, doe't hy syn freon net thús trof op kastiel Zuylestein. It waard oarspronklik as gerjochthûs boud. * Nei jierrenlange diskusje oer in [[gemeentlike weryndieling]], komt der fan de Deputearre Steaten fan Utert yn april 2004 in konkreet foarstel ta gearfoeging fan de gemeenten Leersum, [[Maarn]], [[Amerongen]], [[Driebergen]] en [[Doorn (Utert)|Doorn]] ta ien nije gemeente. Leersum stimt (nei in opinyûndersyk ûnder de befolking) as iennige gemeente tsjin dy plannen. Dochs wurdt der úteinlik op 13 septimber 2005 troch de Earste Keamer besluten ta weryndieling. De gemeente Leersum hâldt dêrmei mei yngong fan 1 jannewaris 2006 op te bestean. == It besjen wurdich == * Wa't nei Amerongen rydt, sjocht de Herfoarme tsjerke fan Leersum. De skiednis fan de tsjerke giet werom oant ± 1300, yn dy tiid kaamd er in romaans gebouke te stean dat wijd waard oan de [[Michael (aartsingel)|aartsingel Michael]]. Letter kaam der in smelle toer (1500) oan fêst en waard de tsjerke útwreide mei ien transept. Binnen stiet in preekstoel út 1676 en in oargel fan de firma Reil út 1971. * [[Steatsboskbehear]] Heuvelrêch-Súd beheart in natoerterrein fan 610 ha grut, mei meast nuddelhout. It bestiet út de kompleksen Leersumsk Fjild en De Heechstrjitte. Yn it Leersumske Fjild wie eartiids in kobbereservaat. Undanks dat no alle kobben ferdwûn binne, wurdt noch wol de briedperioade oanhâlden om it terrein mei al syn fûgels rêst te gunnen (it is dan ek noch altiten tusken 15 maart - 15 july sluten). * [[Kastiel Broekhuisen]] (even westlik fan Leersum), is fan 1650. It is nei in grutte brân yn 1906 safolle mooglik yn de âlde styl werboud. De foargevel draacht it wapen fan de famylje Van Broeckhuysen, dy't al yn 1294 besittingen yn dit gebiet hie. [[Ofbyld:Graftombe Van Nellestein Leersum 2.jpg|thumb|left|''Grêftombe Van Nellesteijn'']] * De Grêftombe fan de famylje Van Nellesteijn is in monumint op it heechste punt fan De Donderberch (36 m), mei oan de foet derfan de grêfkelder fan de famylje Van Nellesteijn. De grêftombe is 14 m heech en jout in moai útsjoch oer de omjouwing. De tombe is iepensteld op snei tusken 12.00 en 16.00 oere. * Leersum hat in (ferwaarme) Boskbad, it ienige swim- en rekreaasjebad midden yn de natoer yn dizze regio. * Jierliks wurdt op de tredde sneon en snein fan augustus in grut [[Blommekorso]] hâlden. Op sneon ride sirka 15 prealweinen fersierd me dahlia's twa ronden troch it doarp, ôfwiksele troch muzykkorpsen. Der wurde per korso ± 1.200.000 dahlia's brûkt. {{Boarnen|boarnefernijing= * [http://www.gemeenteutrechtseheuvelrug.nl Website fan de gemeente Utertske Heuvelrêch] * [http://www.bloemencorsoleersum.nl/ Website fan de Stichting Organisaasje Blommekorso Leersum] ---- {{Koördinaten|52_0_43_N_5_25_38_E_type:city_scale:66000_region:NL|52° 1' NB, 5° 26' EL}} }} {{Utertske Heuvelrêch}} [[Kategory:Plak yn Utertske Heuvelrêch (gemeente)]] [[Kategory:Eardere gemeente yn Utert]] stdqknvju88wid68chdmi7h5kkkdx37 0 47653 1083615 1067519 2022-07-20T04:43:57Z Kneppelfreed 2013 wikitext text/x-wiki '''Darthuizen''' is in eardere gemeente en in buorskip yn de gemeente [[Utertske Heuvelrêch (gemeente)|Utertske Heuvelrêch]], yn de provinsje [[Utert (provinsje)|Utert]]. De buorskip leit flakby [[Doorn]] en benammen [[Leersum]], besuden de [[Provinsjale wei 225|N225]], oan de râne fan de [[Utertske Heuvelrêch]], op de grins fan [[bosk]] en lânbougebiet. Darthuizen wie oant [[1857]] in eigen gemeente, oant it dat jier by de gemeente Leersum kaam. In bekende hear fan Darthuizen wie yn de [[16e iuw]] [[Willem fan Zuylen fan Nijevelt]]. == Berne yn Darthuizen == * [[Christian Mali|Christiaan Frederik Mali]] (6 oktober 1832), Dútsk skilder {{Koördinaten|52_0_45_N_5_23_53_E_type:city_scale:127000_region:NL|52° 1' NB, 5° 24' EL}} {{Utertske Heuvelrêch}} [[Kategory:Plak yn Utertske Heuvelrêch (gemeente)]] [[Kategory:Eardere gemeente yn Utert]] hi15zy2k8sgxtaqwqcdheihlnz3cx2m 0 49365 1083519 1083437 2022-07-19T13:14:00Z Waardebon 38575 logo KFFB neamd wikitext text/x-wiki {{Persoan algemien | ôfbylding = esdejong_1979.jpg | ôfbyldingstekst = E.S. yn't jier 1979 | ôfbyldingsbreedte = 200px | echte namme = | oare namme(n) = Welmoed, Welmoed Hemrica, Rein Elzinga, Roel Elzinga, Gysbert, Oud patiënt, Gabe Skroar, Rein Wiersma, Roel Wiersma | nasjonaliteit = {{NEDnasj}} | berne = [[12 july]] [[1918]] | berteplak = [[Wânswert]] | stoarn = [[10 april]] [[2001]] | stjerplak = [[Snits]] | etnisiteit = {{FRLetn}} | regionale identiteit = | berop/amt = [[Sjoernalist]], [[ûnderwizer]], [[helpdûmny]]. | aktyf as = [[Frisiast]], [[skriuwer]] fan romans en berneboeken | jierren aktyf = | reden bekendheid = | bekendste wurk(en) = | prizen = | webside = [https://www.dbnl.org/auteurs/auteur.php?id=jong016 DBNL-profyl] }} [[Ofbyld:ESdeJong Fan_in_einekoer.jpg|thumb|''Fan in einekoer''(1946), mei printsjes fan Jekke van Dyk]] [[Ofbyld:ESdeJong Romke dûkt ûnder.jpg|thumb|rechtop=0.9|''Romke dûkt ûnder''(1946)]] '''Eelke Simens de Jong''' ([[Wânswert]] 12 july 1918 – [[Snits]] 10 april 2001) wie [[sjoernalist]], [[skriuwer]], [[Underwizer|learaar]], [[helpdûmny]] en strider foar de Fryske taal. === Biografy === Nei de [[MULO|Mulo]] yn [[Ferwert]] folge De Jong de oplieding oan de [[Kweekskoalle]] yn [[Dokkum]] en waard, krekt santjin jier âld, ûnderwizer yn Wânswert. Hy waard ek ‘[[buormaster]]’ fan it doarp, in seremoniële funksje út namme fan de buorren, de buert, ûnder oare by trouwerijen en begraffenissen. Yn ‘e oarloch joech hy oer de post (as in foarinner foar de L.O.I.) kursussen Frysk, skriuwen en tekenjen. Yn 1946 waard er skoalmaster yn [[Wolvegea]] en yn 1947 redakteur fan it [[Bolswards Nieuwsblad]], in útjefte fan [[Anne Jouke Osinga|A.J.Osinga]]. Oant hy yn 1984 mei pinsjoen gong fersoarge er de ynhâld fan ‘e krante. Hy hie dêrnjonken fêste rubriken yn in rige lokale kranten en periodiken dy’t yn Fryslân ferskynden (û.o. [[Folk en Tael]], [[Friesch Landbouwblad]], [[Het Volk]]), en hy wie korrespondint fan de [[Ljouwerter Krante|Leeuwarder Courant]], [[Friese Koerier]], it [[Frysk Deiblêd|Friesch Dagblad]], [[Ons Noorden]], [[Het Vrije Volk]], De Telegraaf, it ANP en de Regionale Omroep Noord, [[RONO]]. De Jong wie rûnom bekend as 'E.S.' (post mei adres ‘E.S. te Friesland’ waard kreas besoarge), hy wie in man mei in fenomenaal drok bestean. Utsein ferslachjouwer wie hy ek tekenlearaar yn Snits, [[Boalsert]] en yn [[Ljouwert (stêd)|Ljouwert]], somtiden mei 30 lesoeren yn ‘e wike. Ut namme fan de [[Kristlik-Histoaryske Uny|CHU]], letter it [[Kristen Demokratysk Appèl|CDA]], wie er rom 30 jier lid fan ‘e [[gemeenteried]] fan Boalsert. Om 1950 hinne krige er it folslein foech om helpdûmny te wêzen. Preekjen die er nei eigen sizzen it leafst fan al syn krewearjen. Hy late yn syn wurksum libben in hiel soad tsjerketsjinsten yn protte doarpen en yn alle alve stêden fan Fryslân, faken twa kear sneins. Yn ‘e tiid dy’t er sparje koe skreau er [[Roman|romans]], [[Berneboek|berneboeken]], makke er [[Oersetting|oersettings]] en in pear fotoboeken, en bestege er tige folle oandacht en enerzjy oan de befoardering fan ‘e Fryske taal. === Strider foar it Frysk === De Jong wie neist syn sjoernalistike wurk in produktive skriuwer. Hy rjochte him net op ‘e wurdearring fan [[Literatuerkritikus|literatuerkritisy]], mar op sa grut as mooglik lêzerspublyk. Syn driuwfear dêrby wie suver edukatyf fan wêzen. Hy keas tagonklike ûnderwerpen en brûkte ienfâldige taal om de lês- en skriuwfeardigens yn it Frysk te stimulearjen. Syn Frysktalige berneboeken hearden dêrby, lêze begjint by beukers. De Jong seach wol ferbân mei de literatuer dy’t oan hege noarmen fan ‘e kritisy foldie: it wurk fan skriuwers as [[Anne Wadman]] hie in ‘ûnderbou’ fan in publyk nedich dat de Fryske taal goed behearsket. De Jong stelle him as doel dy grûnslach sa grut en sterk mooglik te meitsjen. Ek Fryske preken hearden by dat stribjen. As it mar heal koe, soarge De Jong derfoar dat syn tsjerketsjinsten yn it Frysk hâlden waarden. Hy sette him sterk yn foar de [[KFFB]], de Kristlik Fryske Folksbiblioteek, boekeklup foar it folk. Hy waard yn 1946 bestjoerslid en yn 1951 ‘propagandalieder’, de man dy’t oant 1988 de ledewinning en publisiteit fersoarge. Yn 1954 betocht er [[De Fleanende Krie|''De Fleanende Krie'']], it ledenblêd fan de KFFB dat hy benammen sels folle, en hy makke it logo, mei it kredo: Klim Fleurich Fierder Berch-op (de namme 'de Fleanende Krie' liende er fan [[Gysbert Japiks|Gysbert Japicx]]). De Jong skreau romans dy’t yn it fûns fan ‘e KFFB ferskynden en in sukses waarden. Hy moedige potinsjele skriuwers oan en holp harren mei advizen en nedich einredaksjewurk in boek te meitsjen. Yn 1979 fertelde De Jong dat de folksbiblioteek al in miljoen Fryske boeken oan ‘e man brocht hie. Yn dat jier krige hy in keninklike ûnderskieding, de gouden earemedalje yn 'e Oarder fan Oranje-Nassau. [[Deputearre]] drs [[Jaap Mulder (politikus)|Jaap Mulder]] prize him by de útrikking as in 'wrotter en wramer foar de Fryske saek'.<ref>‘”E.S.” in Bolsward, gouden lintje voor dertig jaar raadslid. “Wrotter en wramer foar Fryske saek”’, [https://www.dekrantvantoen.nl/vw/article.do?v2=true&id=LC-19790906-25007&vw=org&lm=onderscheid%2Ces%2Cjong%2Cburgemeester%2Cmulder%2Cbolsward%2CFRD%2CLC%2C0 ''Leeuwarder Courant'' 6 septimber 1979]</ref> === Inkele parsereaksjes op boeken fan E.S., om it midden fan ‘e foarige iuw === Yn 1945 ferskynde it jongesboek ''Romke'', it krige dat jier de earste priis fan [[Us Frysk Berneboek|Us Fryske Berneboek]]''.'' De karkommisje neamt it 'in yn-Frysk en echt kristlik boek', en ideaal skreaun. ‘Mei in tige goede behearsking fan syn taal bringt de skriuwer de haadpersoan - en syn lêzers - yn komyske situaasjes, oandwaanlike mominten en spannende ûndernimmingen. Romke is ien fan ús allermoaiste berneboeken.’ It waard yn 1952 werprinte. De Hollânske útjefte, ''Het geheim van de molen'' (1946)'','' belibbe ek werprinten. Mar net eltsenien wie letter noch loovjend. It ''[[Lectuur-Repertorium]]'' (1952-1966, 1968) oer ''Romke:'' ‘Syn moai jongesboekje oer in útfanhûzerij op in Fryske buorkerij jout in ferkeard idee fan heldhaftich.’ It twadde boek oer Romke kaam yn 1946 en spilet yn de oarlochstiid, ''Romke dûkt ûnder''. [[Ype Poortinga]] resinsearre it op 11 oktober 1946 yn it wykblêd ''Frysk en Frij'': ‘Fan de Fryske boeken oer de besettingstiid dy’t ik oant no ta lêzen haw, is dit foar my it bêste. It boek hat net folle pretinsje en krijt dochs yn ‘e bêste dielen in protte sfear en spanning’. ''Fan in einekoer, in poepetoer en in lulke boer'' (1946) waard in tige populêr berneboek. In generaasje legere skoalbern koenen hiele dielen út ‘e holle''. Frysk en Frij'' seach op 20 febrewaris 1948 ek dat it boek tige yn ‘e smaak foel en rette âlders oan om it as foarlêsboekje te brûken; yn 1960 ferskynde der in nije printing. [[De Stim fan Fryslân|''De Stim fan Fryslân'']] neamde dy op 25 novimber in oanrieder. De skriuwster [[Tiny Mulder]] bespruts it boekje op 1 desimber 1960 foar de RONO: ‘(it is) ûnferjitlik foar de lytsten dy’t krekt lêze kinne. Smûk en mei oprjocht plezier yn ‘e aventoeren fan it fintsje Hannes, fertelt E.S. de Jong de aventoeren, dy’t sa’n keardeltsje op heite syn buorkerij belibje kin. Aardich en grappich.’ ''Frysk en Frij'' wie op 3 novimber 1955 loovjend oer ''De Pommerant'' (1954 en 1955: ‘(de skriuwer) jout foaral mei dit boek it bewiis dat hy it jonges libben en wat der yn in jonges herte omgiet tige goed oanfielt. Syn ferhaal is net allinnich foar de jongerein nijsgjirrich om te lêzen, mar der sit ek in goeie strekking yn. De Jong is as berneboekeskriuwer ien fan de meast produktive en wierlik net ien fan de minsten.’ It twadde boek dat De Jong foar folwoeksenen skreaun, de roman ''Konduktrise'', kaam út yn 1952. It waard rûnom prize en mei in priis bekroane. Hy makke it boek yn trije wiken en brûkte foar it earst it pseudonym Welmoed Hemrica. Lêzers begûnen harren krekt berne famke Welmoed te neamen, wist it Friesch Dagblad op 21 maart 1984. De roman is it deiboek fan in buskonduktrise dy’t har grutte leafde fynt yn ‘e kandidaat-dûmny Wiarda. Yn 1954 ferskynde it ferfolch, ''Folk yn ‘e bus''. It tragyske ein (it ferstjerren fan in krekt berne bern) ferwiist nei wat de skriuwer in jier earder sels oerkaam. Yn 1959 kaam ''It begoun op [[Bolletongersdei]],'' in leafdesskiednis dy’t him yn Boalsert ôfspile en werprintings krige. Anne Wadman bespruts it boek foar de RONO op 1 desimber 1960, hy fûn it in flotte loftige leafdesroman mei in yntrige en net al tefolle pretinsjes, koartsein goede amusemintliteratuer.<ref>https://tresoar.on.worldcat.org/search/detail/64850105?queryString=anne%20wadman%20bolletongersdei</ref> Mar ús smaak feroaret yn ‘e rin fan ‘e tiid. Mear as tritich jier nei it ferskinen fan ''It begoun op Bolletongersdei'' karde in kritikus yn ‘e Leeuwarder Courant it boek op 13 jannewaris 1992 ôf, want de ûntwikkelingen deryn wiene ûnoannimlik. === Bibliografy === De Jong publisearre romans, berneboeken, godstsjinstige oertinkings, aforismen, kommentaren, artikels en kollums ûnder eigen namme, mar brûkte ek pseudonimen (Welmoed, Welmoed Hemrica, Rein Elzinga, Roel Elzinga, Gysbert, Oud patiënt, Gabe Skroar, Rein Wiersma, Roel Wiersma). Hy sette oer (Frysk-Hollânsk, Hollânsk-Frysk), alve romans fan oare auteurs. Yn de bondel ''Prikguod'' (Ljouwert 1984) joech hy in oersicht fan syn boeken. It listke hjirûnder is dêrút in seleksje. ==== Romans ==== * Stille Bouke. In Frysk Detective-Forhael (Boalsert 1948) (forhael fan in anonime skriuwer, biwurke troch E.S. de Jong) * Ilke Fokkes. Roman fan in kloklieder (Snits 1950, Ljouwert 1970) * Konduktrise. Deiboek fan Welmoed Hemrica ( Boalsert 1952) * Een klokluider verliefd (Den Haach 1953, oersetting fan Ilke Fokkes) * Folk yn ‘e bus (Ljouwert 1954, ps. Welmoed Hemrica) * It bigoun op Bolletongersdei (Boalsert 1959) ==== Berneboeken ==== * Romke (Boalsert 1945, 1952, oersetting Den Haach 1952) * Romke dûkt ûnder. Roman út ‘e lêste oarlochswinter ([[Frjentsjer|Frentsjer]] 1946) * Frysk Sinte Klazeboek (Boalsert 1945) * Fan in einekoer, in poepetoer en in lilke boer (Snits 1947, 1960) * De pommerant (Boalsert 1954, 1955) * Eintsje Peteintsje. Frysk beukerboekje (1965) * Koekyntsjes. Opsizferskes foar de bern, sammele troch E.S. de Jong (Boalsert 1970) ==== Fotoboeken ==== * Boalsert besjoen en besongen/Bolsward bezien en bezongen (Boalsert 1971) * Troch it Lauwerseach ([[Willem Wilstra]] fotografy) (Boalsert 1974) * Fryslân-Friesland-Friesische Landschaft-Frisian Countryside (Helga vom Wege, Wolfgang Kremmler, fotografy) (Boalsert 1976) {{Boarnen|boarnefernijing= * ‘E.S. de Jong. In skrepper en in skriuwer’, [https://www.dekrantvantoen.nl/vw/article.do?v2=true&id=LC-19681012-19003&vw=org&lm=skrepper%2Cskriuwer%2CLC ''Leeuwarder Courant'' 12 oktober 1968] * ‘E.S. de Jong út Boalsert: “Dan sis ik: it hat der allegearre wol ynsitten’, [https://www.dekrantvantoen.nl//vw/article.do?id=LC-19840322-19002 ''Leeuwarder Courant'' 22 maart 1984] * Jan Kroes, ‘Fan buormaster en preker oant propagandalieder. Eelke Simens de Jong fan Boalsert yn ‘e rest’, [https://www.dekrantvantoen.nl//vw/article.do?id=LC-19880122-30006 ''Leeuwarder Courant'' 22 januari 1988] * E.S. de Jong, ''Prikguod'', Ljouwert 1988 * Pieter de Groot, ‘Propagandalieder makke de KFFB grut’, [https://www.dekrantvantoen.nl//vw/article.do?id=LC-20010413-30007 ''Leeuwarder Courant'' 13 april 2001] * Klaas Jansma, 'Skriuwer E.S. de Jong út Boalsert ferstoarn. Gesicht kristlike Fryske bibleteek', ''Friesch Dagblad'' 14 april 2001 * Harm-Jan Dijkstra, 'E.S. de Jong: fiif kertier yn 'e oere', ''Bolswards Nieuwsblad'' 18 april 2001 * ‘Ta oantinken oan in warbere Fries. KFFB en 'De Fleanende Krie' wiene in grut part fan it libben fan E.S.de Jong’, ''De Fleanende Krie'', nûmer 133, maaie 2001 * [https://www.sirkwy.frl/index.php/skriuwers-biografyen/39-j/304-jong-eelke-simens-de Tresoar/Sirkwy: skriuwers-biografyen] <References/>}} [[Kategory:Frysk sjoernalist]] [[Kategory:Frysk ûnderwizer]] [[Kategory:skriuwer yn it Frysk]] [[Kategory:Frysk publisist]] [[Kategory:Frysk oersetter]] [[Kategory:oersetter nei it Frysk]] lr6jbckgxtwhe4n9lse851864w4xgu2 1083628 1083519 2022-07-20T08:36:16Z Waardebon 38575 ynfobox bytsje oanpast wikitext text/x-wiki {{Persoan algemien | ôfbylding = esdejong_1979.jpg | ôfbyldingstekst = E.S. yn't jier 1979 | ôfbyldingsbreedte = 200px | echte namme = | oare namme(n) = Welmoed, Welmoed Hemrica, Rein Elzinga, Roel Elzinga, Gysbert, Oud patiënt, Gabe Skroar, Rein Wiersma, Roel Wiersma | berne = [[12 july]] [[1918]] | berteplak = [[Wânswert]] | stoarn = [[10 april]] [[2001]] | stjerplak = [[Snits]] | berop/amt = [[Sjoernalist]], [[ûnderwizer]], [[helpdûmny]]. | aktyf as = [[Frisiast]], [[skriuwer]] fan romans en berneboeken | jierren aktyf = | reden bekendheid = | bekendste wurk(en) = | prizen = | webside = [https://www.sirkwy.frl/index.php/skriuwers-biografyen/39-j/304-jong-eelke-simens-de Tresoar/Sirkwy: skriuwers-biografyen] [https://www.dbnl.org/auteurs/auteur.php?id=jong016 DBNL-profyl] }} [[Ofbyld:ESdeJong Fan_in_einekoer.jpg|thumb|''Fan in einekoer''(1946), mei printsjes fan Jekke van Dyk]] [[Ofbyld:ESdeJong Romke dûkt ûnder.jpg|thumb|rechtop=0.9|''Romke dûkt ûnder''(1946)]] '''Eelke Simens de Jong''' ([[Wânswert]] 12 july 1918 – [[Snits]] 10 april 2001) wie [[sjoernalist]], [[skriuwer]], [[Underwizer|learaar]], [[helpdûmny]] en strider foar de Fryske taal. === Biografy === Nei de [[MULO|Mulo]] yn [[Ferwert]] folge De Jong de oplieding oan de [[Kweekskoalle]] yn [[Dokkum]] en waard, krekt santjin jier âld, ûnderwizer yn Wânswert. Hy waard ek ‘[[buormaster]]’ fan it doarp, in seremoniële funksje út namme fan de buorren, de buert, ûnder oare by trouwerijen en begraffenissen. Yn ‘e oarloch joech hy oer de post (as in foarinner foar de L.O.I.) kursussen Frysk, skriuwen en tekenjen. Yn 1946 waard er skoalmaster yn [[Wolvegea]] en yn 1947 redakteur fan it [[Bolswards Nieuwsblad]], in útjefte fan [[Anne Jouke Osinga|A.J.Osinga]]. Oant hy yn 1984 mei pinsjoen gong fersoarge er de ynhâld fan ‘e krante. Hy hie dêrnjonken fêste rubriken yn in rige lokale kranten en periodiken dy’t yn Fryslân ferskynden (û.o. [[Folk en Tael]], [[Friesch Landbouwblad]], [[Het Volk]]), en hy wie korrespondint fan de [[Ljouwerter Krante|Leeuwarder Courant]], [[Friese Koerier]], it [[Frysk Deiblêd|Friesch Dagblad]], [[Ons Noorden]], [[Het Vrije Volk]], De Telegraaf, it ANP en de Regionale Omroep Noord, [[RONO]]. De Jong wie rûnom bekend as 'E.S.' (post mei adres ‘E.S. te Friesland’ waard kreas besoarge), hy wie in man mei in fenomenaal drok bestean. Utsein ferslachjouwer wie hy ek tekenlearaar yn Snits, [[Boalsert]] en yn [[Ljouwert (stêd)|Ljouwert]], somtiden mei 30 lesoeren yn ‘e wike. Ut namme fan de [[Kristlik-Histoaryske Uny|CHU]], letter it [[Kristen Demokratysk Appèl|CDA]], wie er rom 30 jier lid fan ‘e [[gemeenteried]] fan Boalsert. Om 1950 hinne krige er it folslein foech om helpdûmny te wêzen. Preekjen die er nei eigen sizzen it leafst fan al syn krewearjen. Hy late yn syn wurksum libben in hiel soad tsjerketsjinsten yn protte doarpen en yn alle alve stêden fan Fryslân, faken twa kear sneins. Yn ‘e tiid dy’t er sparje koe skreau er [[Roman|romans]], [[Berneboek|berneboeken]], makke er [[Oersetting|oersettings]] en in pear fotoboeken, en bestege er tige folle oandacht en enerzjy oan de befoardering fan ‘e Fryske taal. === Strider foar it Frysk === De Jong wie neist syn sjoernalistike wurk in produktive skriuwer. Hy rjochte him net op ‘e wurdearring fan [[Literatuerkritikus|literatuerkritisy]], mar op sa grut as mooglik lêzerspublyk. Syn driuwfear dêrby wie suver edukatyf fan wêzen. Hy keas tagonklike ûnderwerpen en brûkte ienfâldige taal om de lês- en skriuwfeardigens yn it Frysk te stimulearjen. Syn Frysktalige berneboeken hearden dêrby, lêze begjint by beukers. De Jong seach wol ferbân mei de literatuer dy’t oan hege noarmen fan ‘e kritisy foldie: it wurk fan skriuwers as [[Anne Wadman]] hie in ‘ûnderbou’ fan in publyk nedich dat de Fryske taal goed behearsket. De Jong stelle him as doel dy grûnslach sa grut en sterk mooglik te meitsjen. Ek Fryske preken hearden by dat stribjen. As it mar heal koe, soarge De Jong derfoar dat syn tsjerketsjinsten yn it Frysk hâlden waarden. Hy sette him sterk yn foar de [[KFFB]], de Kristlik Fryske Folksbiblioteek, boekeklup foar it folk. Hy waard yn 1946 bestjoerslid en yn 1951 ‘propagandalieder’, de man dy’t oant 1988 de ledewinning en publisiteit fersoarge. Yn 1954 betocht er [[De Fleanende Krie|''De Fleanende Krie'']], it ledenblêd fan de KFFB dat hy benammen sels folle, en hy makke it logo, mei it kredo: Klim Fleurich Fierder Berch-op (de namme 'de Fleanende Krie' liende er fan [[Gysbert Japiks|Gysbert Japicx]]). De Jong skreau romans dy’t yn it fûns fan ‘e KFFB ferskynden en in sukses waarden. Hy moedige potinsjele skriuwers oan en holp harren mei advizen en nedich einredaksjewurk in boek te meitsjen. Yn 1979 fertelde De Jong dat de folksbiblioteek al in miljoen Fryske boeken oan ‘e man brocht hie. Yn dat jier krige hy in keninklike ûnderskieding, de gouden earemedalje yn 'e Oarder fan Oranje-Nassau. [[Deputearre]] drs [[Jaap Mulder (politikus)|Jaap Mulder]] prize him by de útrikking as in 'wrotter en wramer foar de Fryske saek'.<ref>‘”E.S.” in Bolsward, gouden lintje voor dertig jaar raadslid. “Wrotter en wramer foar Fryske saek”’, [https://www.dekrantvantoen.nl/vw/article.do?v2=true&id=LC-19790906-25007&vw=org&lm=onderscheid%2Ces%2Cjong%2Cburgemeester%2Cmulder%2Cbolsward%2CFRD%2CLC%2C0 ''Leeuwarder Courant'' 6 septimber 1979]</ref> === Inkele parsereaksjes op boeken fan E.S., om it midden fan ‘e foarige iuw === Yn 1945 ferskynde it jongesboek ''Romke'', it krige dat jier de earste priis fan [[Us Frysk Berneboek|Us Fryske Berneboek]]''.'' De karkommisje neamt it 'in yn-Frysk en echt kristlik boek', en ideaal skreaun. ‘Mei in tige goede behearsking fan syn taal bringt de skriuwer de haadpersoan - en syn lêzers - yn komyske situaasjes, oandwaanlike mominten en spannende ûndernimmingen. Romke is ien fan ús allermoaiste berneboeken.’ It waard yn 1952 werprinte. De Hollânske útjefte, ''Het geheim van de molen'' (1946)'','' belibbe ek werprinten. Mar net eltsenien wie letter noch loovjend. It ''[[Lectuur-Repertorium]]'' (1952-1966, 1968) oer ''Romke:'' ‘Syn moai jongesboekje oer in útfanhûzerij op in Fryske buorkerij jout in ferkeard idee fan heldhaftich.’ It twadde boek oer Romke kaam yn 1946 en spilet yn de oarlochstiid, ''Romke dûkt ûnder''. [[Ype Poortinga]] resinsearre it op 11 oktober 1946 yn it wykblêd ''Frysk en Frij'': ‘Fan de Fryske boeken oer de besettingstiid dy’t ik oant no ta lêzen haw, is dit foar my it bêste. It boek hat net folle pretinsje en krijt dochs yn ‘e bêste dielen in protte sfear en spanning’. ''Fan in einekoer, in poepetoer en in lulke boer'' (1946) waard in tige populêr berneboek. In generaasje legere skoalbern koenen hiele dielen út ‘e holle''. Frysk en Frij'' seach op 20 febrewaris 1948 ek dat it boek tige yn ‘e smaak foel en rette âlders oan om it as foarlêsboekje te brûken; yn 1960 ferskynde der in nije printing. [[De Stim fan Fryslân|''De Stim fan Fryslân'']] neamde dy op 25 novimber in oanrieder. De skriuwster [[Tiny Mulder]] bespruts it boekje op 1 desimber 1960 foar de RONO: ‘(it is) ûnferjitlik foar de lytsten dy’t krekt lêze kinne. Smûk en mei oprjocht plezier yn ‘e aventoeren fan it fintsje Hannes, fertelt E.S. de Jong de aventoeren, dy’t sa’n keardeltsje op heite syn buorkerij belibje kin. Aardich en grappich.’ ''Frysk en Frij'' wie op 3 novimber 1955 loovjend oer ''De Pommerant'' (1954 en 1955: ‘(de skriuwer) jout foaral mei dit boek it bewiis dat hy it jonges libben en wat der yn in jonges herte omgiet tige goed oanfielt. Syn ferhaal is net allinnich foar de jongerein nijsgjirrich om te lêzen, mar der sit ek in goeie strekking yn. De Jong is as berneboekeskriuwer ien fan de meast produktive en wierlik net ien fan de minsten.’ It twadde boek dat De Jong foar folwoeksenen skreaun, de roman ''Konduktrise'', kaam út yn 1952. It waard rûnom prize en mei in priis bekroane. Hy makke it boek yn trije wiken en brûkte foar it earst it pseudonym Welmoed Hemrica. Lêzers begûnen harren krekt berne famke Welmoed te neamen, wist it Friesch Dagblad op 21 maart 1984. De roman is it deiboek fan in buskonduktrise dy’t har grutte leafde fynt yn ‘e kandidaat-dûmny Wiarda. Yn 1954 ferskynde it ferfolch, ''Folk yn ‘e bus''. It tragyske ein (it ferstjerren fan in krekt berne bern) ferwiist nei wat de skriuwer in jier earder sels oerkaam. Yn 1959 kaam ''It begoun op [[Bolletongersdei]],'' in leafdesskiednis dy’t him yn Boalsert ôfspile en werprintings krige. Anne Wadman bespruts it boek foar de RONO op 1 desimber 1960, hy fûn it in flotte loftige leafdesroman mei in yntrige en net al tefolle pretinsjes, koartsein goede amusemintliteratuer.<ref>https://tresoar.on.worldcat.org/search/detail/64850105?queryString=anne%20wadman%20bolletongersdei</ref> Mar ús smaak feroaret yn ‘e rin fan ‘e tiid. Mear as tritich jier nei it ferskinen fan ''It begoun op Bolletongersdei'' karde in kritikus yn ‘e Leeuwarder Courant it boek op 13 jannewaris 1992 ôf, want de ûntwikkelingen deryn wiene ûnoannimlik. === Bibliografy === De Jong publisearre romans, berneboeken, godstsjinstige oertinkings, aforismen, kommentaren, artikels en kollums ûnder eigen namme, mar brûkte ek pseudonimen (Welmoed, Welmoed Hemrica, Rein Elzinga, Roel Elzinga, Gysbert, Oud patiënt, Gabe Skroar, Rein Wiersma, Roel Wiersma). Hy sette oer (Frysk-Hollânsk, Hollânsk-Frysk), alve romans fan oare auteurs. Yn de bondel ''Prikguod'' (Ljouwert 1984) joech hy in oersicht fan syn boeken. It listke hjirûnder is dêrút in seleksje. ==== Romans ==== * Stille Bouke. In Frysk Detective-Forhael (Boalsert 1948) (forhael fan in anonime skriuwer, biwurke troch E.S. de Jong) * Ilke Fokkes. Roman fan in kloklieder (Snits 1950, Ljouwert 1970) * Konduktrise. Deiboek fan Welmoed Hemrica ( Boalsert 1952) * Een klokluider verliefd (Den Haach 1953, oersetting fan Ilke Fokkes) * Folk yn ‘e bus (Ljouwert 1954, ps. Welmoed Hemrica) * It bigoun op Bolletongersdei (Boalsert 1959) ==== Berneboeken ==== * Romke (Boalsert 1945, 1952, oersetting Den Haach 1952) * Romke dûkt ûnder. Roman út ‘e lêste oarlochswinter ([[Frjentsjer|Frentsjer]] 1946) * Frysk Sinte Klazeboek (Boalsert 1945) * Fan in einekoer, in poepetoer en in lilke boer (Snits 1947, 1960) * De pommerant (Boalsert 1954, 1955) * Eintsje Peteintsje. Frysk beukerboekje (1965) * Koekyntsjes. Opsizferskes foar de bern, sammele troch E.S. de Jong (Boalsert 1970) ==== Fotoboeken ==== * Boalsert besjoen en besongen/Bolsward bezien en bezongen (Boalsert 1971) * Troch it Lauwerseach ([[Willem Wilstra]] fotografy) (Boalsert 1974) * Fryslân-Friesland-Friesische Landschaft-Frisian Countryside (Helga vom Wege, Wolfgang Kremmler, fotografy) (Boalsert 1976) {{Boarnen|boarnefernijing= * ‘E.S. de Jong. In skrepper en in skriuwer’, [https://www.dekrantvantoen.nl/vw/article.do?v2=true&id=LC-19681012-19003&vw=org&lm=skrepper%2Cskriuwer%2CLC ''Leeuwarder Courant'' 12 oktober 1968] * ‘E.S. de Jong út Boalsert: “Dan sis ik: it hat der allegearre wol ynsitten’, [https://www.dekrantvantoen.nl//vw/article.do?id=LC-19840322-19002 ''Leeuwarder Courant'' 22 maart 1984] * Jan Kroes, ‘Fan buormaster en preker oant propagandalieder. Eelke Simens de Jong fan Boalsert yn ‘e rest’, [https://www.dekrantvantoen.nl//vw/article.do?id=LC-19880122-30006 ''Leeuwarder Courant'' 22 januari 1988] * E.S. de Jong, ''Prikguod'', Ljouwert 1988 * Pieter de Groot, ‘Propagandalieder makke de KFFB grut’, [https://www.dekrantvantoen.nl//vw/article.do?id=LC-20010413-30007 ''Leeuwarder Courant'' 13 april 2001] * Klaas Jansma, 'Skriuwer E.S. de Jong út Boalsert ferstoarn. Gesicht kristlike Fryske bibleteek', ''Friesch Dagblad'' 14 april 2001 * Harm-Jan Dijkstra, 'E.S. de Jong: fiif kertier yn 'e oere', ''Bolswards Nieuwsblad'' 18 april 2001 * ‘Ta oantinken oan in warbere Fries. KFFB en 'De Fleanende Krie' wiene in grut part fan it libben fan E.S.de Jong’, ''De Fleanende Krie'', nûmer 133, maaie 2001 <References/>}} [[Kategory:Frysk sjoernalist]] [[Kategory:Frysk ûnderwizer]] [[Kategory:skriuwer yn it Frysk]] [[Kategory:Frysk publisist]] [[Kategory:Frysk oersetter]] [[Kategory:oersetter nei it Frysk]] 6aieoy945tbgof1ehu1totj5fgk94b2 0 50479 1083537 959284 2022-07-19T15:39:17Z Drewes 2754 foto wikitext text/x-wiki [[Ofbyld:Rode geus langs de Waal.jpg|thumb|250px|Reade geuzen oan de [[Waal]] by Pannerden]] De '''reade geus''' is in Nederlânske [[Ko|kowe]]soarte, dy't selsstannich oerlibje kin yn de Nederlânske natuer. De Reade Geus is in krusing tusken it [[Brandrode]]kobist en de [[Salers (ko)|Salers]]. It bist is mei opset sin fokt om een [[grutte gersker]] yn [[Nederlân]] te hawwen, dy't selsstannich de begroeiïng fan de [[uterwaarden]] derûnder hâlde kin. == Beweidzje == De natuer yn [[Nederlân]] fûn sûnt de jierren njoggentich fan de 20e iuw baat by saneamde grutte gerskers ([[ko]], [[hynder]]) om it tichgroeien fan natuergebieten foar te kommen. Sûnder beweidzjen soe der nammentlik in [[monokultuer]] ûntstean en soene in protte planten en bisten ferdwine as net mear weromkomme. Beweidzjen soe it bioferskaat tige befoarderje en beskate [[fûgels]], [[sûchdier]]en, [[ynsekt]]en en planten de kâns jaan om har te fêstigjen yn dy gebieten. Oant ein 20e iuw waard it beweidzjen dien mei ymportearre kobisten sa as de [[Skotske Heechlanner]], de [[Galloway (ko)|Galloway]] en it [[Heckrund]]. Yn it ferline hie Nederlân wol kobisten dy't har selsstannich yn de natuer rêde koenen, mar dy binne allegear útstoarn. [[ARK Natuerûntjouwing]] woe wer in "eigen" selsrêdsume ko yn Nederlân hawwe en dat is mei de Reade Geus slagge, ek wat it kealjen en it opbringen fan de keallen oanbelanget. == Namme == Fan begjin ôf oan hjitte it kobist ''"Kruisingsrund",'' omdat der noch gjin goede namme betocht wie. Nei in [[priisfraach]] yn 2005 krige it nije ras de namme ''Rode Geus'', in namme dy't betocht waard troch Co Dekker. It bist hat in djipreade kleur, wat de earste helte fan de namme ferklearret. It twadde part - Geus - slacht op de "[[Geuzen]]", dy't har ek, lykas dit kobist, it hiele jier troch goed rêde koenen yn de natuer fan de rûge uterwaarden fan de Nederlânske rivieren. == Keppeling om utens == * [http://www.levendehave.nl/kennisbank/runderen/rode-geus De Reade Geus op levendehave.nl] [[Kategory:Koweras]] [[Kategory:Domestisearre bisteras út Nederlân]] ryb98rlb586vogsm6i4b9ikr05nskx3 0 50838 1083545 948613 2022-07-19T17:19:41Z Drewes 2754 /* Sjoch ek */ deade kepp wikitext text/x-wiki It '''Kreidlermuseum''' is in partikulier museum oan de Janssenwei yn [[Jobbegea]] mei brommers fan it merk [[Kreidler]] dy't yn [[Nederlân]] op de iepenbiere wei riden hawwe. It museum is op ôfspraak te besichtigjen. Jelle Hofma begûn al foar syn sechtjinde mei it sammeljen fan it Dútske brommermerk [[Kreidler]]. It wie it begjin fan syn samling dy't in oersjoch jout fan alles dat sûnt [[1962]] troch Van der Veen yn Nederlân ynfierd is. In Kreidler wie benammen populêr omdat er maklik opfierd wurde koe en er dus hurd ride koe. Hast alle modellen binne te sjen, mar net de orizjinele Dútske Kreidlers. Dy hienen bygelyks gjin trapers en binne dan eins gjin bromfytsen. It âldste model is de earste saneamde aaitank út 1959. Dan binne der noch Crossmotors fan Kreidler lykas de ''Gebben Kreidler'' en de ''Van Houten Kreidler'', en twa saneamde ''Formule Kreidlers''. Dat wienen lichtere brommers foar de wedstrydcross foar de oerstap nei de crossmotors. In oare opfallende brommer is de ''Funchopper'', in damesmodel dat omboud is ta in Easy Rider-eftige brommer, kompleet mei heech stjoer en heech seal en nei boppen útstekkende útlitten. Sokken binne frij seldsum. Dan binne der noch trije Off the Road Kreidlers. Dy spilen begjin santiger jierren in grutte rol by it racen op de wei trochdat Jan de Vries en Henk van Kessel der yn de 50 cc klasse wrâldkampioen mei waarden. <gallery widths="180" heights="180"> Ofbyld:Kreidler Florett alt und neu.jpg|Kreidler Florett mei 'aaitank', om 1964 Ofbyld:Kreidler RMC S Florett.JPG|Kreidler RMC S Florett </gallery> == Sjoch ek == * [[List fan Fryske musea]] {{Boarnen|boarnefernijing= * [http://www.kreidler-museum.de/ Kreidlermuseum yn Dútslân] }} [[Kategory:Museum yn Fryslân]] [[Kategory:Jobbegea]] [[Kategory:Organisaasje oprjochte yn 1960]] [[Kategory:Motorfyts]] gcof9t80rrpm32ncuujkkpb9h5fwc75 0 51500 1083524 1083504 2022-07-19T14:08:06Z Drewes 2754 red wikitext text/x-wiki {{Universele ynfoboks stêd | namme = Toulouse | ôfbylding = Montage Toulouse 2.jpg | ôfbyldingsbreedte = 270px | ôfbyldingstekst = | ynwennertal = 440.204 <small>(2009)</small> | oerflak = 118,30 km&sup2; | befolkingstichtens = 3.721 ynw. km&sup2; | stêdekloft = | hichte = 144 m. boppe seenivo <small>(115–263 m)</small> | lân = [[Frankryk]] | bestjoerlike ienheid 1 = Regio | namme bestjoerlike ienheid 1= [[Midi-Pyrénées]] | bestjoerlike ienheid 2 = | namme bestjoerlike ienheid 2= | boargemaster = | stêdsyndieling = | stifting = | postkoade = 31000, 31100, 31200, 31300, 31400, 31500 | tiidsône = [[UTC]] +1 | simmertiid = | koördinaten = | webside = [http://www.toulouse.fr www.toulouse.fr] }} '''Toulouse''' is in stêd yn it suden fan [[Frankryk]]. Mei 440.204 ynwenners wie Toulouse yn [[2009]] nei [[Parys]], [[Marseille]] en [[Lyon]] de fjirdgrutste stêd fan Frankryk. == Ut de skiednis == ''Tolosa Tectosagum'' wie in [[Gallië|Gallyske]] stêd dêr't in Romeinsk [[Romeinske leger|legioen]] legere waard. Yn [[8e iuw]] ûntstie it greefskip Toulouse, wat de stêd ta it kulturele sintrum fan de [[Languedoc (provinsje)|Languedoc]] makke. Yn de [[20e iuw]] waard Toulouse de haadstêd fan de Frânske [[Loftfeart|loft]]- en [[romtefeart]]. [[Airbus]], [[Europese Romtefeartorganisaasje|ESA]], Alcatel Espace en in protte oare bedriuwen festigen harren yn Toulouse. De stêd hat ek de [[École nationale de l’aviation civile|ENAC]], de grutste Jeropeeske loftfeartuniversiteit, en [[Institut polytechnique des sciences avancées|IPSA]], de grutste skoalle foar loftfeart- en romtefearttechnyk yn Frankryk. {{CommonsBalke|Toulouse}} [[Kategory:Plak yn Frankryk]] 7eogyhgk2t0om4hbdotw5cf94t80l0y 0 54155 1083634 1013874 2022-07-20T11:09:58Z CommonsDelinker 353 Coat_of_Arms_of_Norfolk_Island.svg ferfongen troch [[commons:File:Coat_of_arms_of_Norfolk_Island.svg|Coat_of_arms_of_Norfolk_Island.svg]] (troch [[commons:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] om't: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR3|Criterion 3 wikitext text/x-wiki {{Oerseesk gebietsdiel |namme = Norfolk <br><small>''Norfolk Island'' / ''Norf'k Ailen''</small> |flagge = [[Ofbyld:Flag of Norfolk Island.svg|border|125px]] |wapen = [[Ofbyld:Coat of arms of Norfolk Island.svg|60px]] |biedwurd = [[Ingelsk]]: '''''Inasmuch''''' ("Ynsafier't") |lânkaart = [[File:Norfolk Island in its region.svg|250px]] |gebietsdiel fan = [[Ofbyld:Flag of Australia (converted).svg|20px]] [[Austraalje (lân)|Austraalje]] |pol. status = [[Austraalje (lân)#Bestjoer|ekstern territoarium]] |haadstêd = [[Kingston (Norfolk)|Kingston]] |offisjele taal = [[Ingelsk]] en [[Norfuk]] |ynwennertal = 2.302 <small>(2011)</small> |befolkingstichtens = 61,9 / km² |oerflak = 34,6 km² <small>(ynkl. wetter)</small><br> 34,6 km² <small>(allinnich lân)</small> |muntienheid = [[Australyske dollar]] (AUD) |tiidsône = [[UTC]]+11½ |tillefoan = +672 |ynternetekstinsje = .nf |webside = [http://www.info.gov.nf/ www.info.gov.nf] }} '''Norfolk''' ([[Ingelsk]]: ''Norfolk Island'', útspr.: ['nɔrfək 'ailənd]; [[Norfuk]]: ''Norf'k Ailen'') is in lytsich, isolearre [[eilân]] yn 'e súdwestlike [[Stille Oseaan]], dat likernôch healwei tusken [[Austraalje (wrâlddiel)|Austraalje]], [[Nij-Seelân]] en [[Nij-Kaledoanje (eilân)|Nij-Kaledoanje]] leit. It foarmet in [[Austraalje (lân)#Bestjoer|ekstern territoarium]] fan [[Austraalje (lân)|Austraalje]], en is it iennichste eksterne Australyske territoarium dat fiergeand selsbestjoer hat. It haadplak is [[Kingston (Norfolk)|Kingston]]. Neffens gegevens út [[2011]] hie it Norfolk, dat likernôch 35 km² beslacht, doe in befolking fan 2.300 minsken. It symboal fan it eilân is de [[Norfolkeilânske dinnebeam]] (''Araucaria heterophylla''), in lânseigen [[beam]]mesoarte, dy't ek in prominint plak ynnimt op 'e flagge fan Norfolk. ==Etymology== De [[Grut-Brittanje|Britske]] [[ûntdekkingsreizger]] [[James Cook]], dy't it eilân yn [[1774]] ûntdiek, ferneamde it nei [[Mary Howard, hartoginne fan Norfolk (1712-1773)|Mary Howard, hartoginne fan Norfolk]] (±[[1712]]-[[1773]]). [[File:Norfolk Island-CIA WFB Map.png|left|thumb|200px|Lânkaart fan Norfolk.]] ==Geografy== Norfolk is in [[geografy]]sk isolearre [[eilân]] yn 'e súdwestlike [[Stille Oseaan]], likernôch healwei it [[Austraalje (wrâlddiel)|Australyske]] [[kontinint]], [[Nij-Seelân]] en it [[Frankryk|Frânske]] gebietsdiel [[Nij-Kaledoanje]], op 29°02′ suderbreedte by 167°57′ easterlingte. It leit 1.412 km rjocht nei it easten fanôf [[Evan's Head (Nij-Súd-Wales)|Evan's Head]], op it [[Austraalje (lân)|Australyske]] fêstelân, en sa'n 900 km eastnoardeastlik fan in oar isolearre eilân, [[Lord Howe (eilân)|Lord Howe]], dat ta de Australyske steat [[Nij-Súd-Wales]] heart. Norfolk bestiet út it haadeilân mei deselde namme en twa lytsere eilannen, it petiterige [[Nepean (eilân)|Nepean]], fuort besuden it haadeilân, en it wat gruttere [[Phillip (eilân yn Norfolk)|Phillip]], dat 7 km súdlik fan it haadeilân leit. Yn totaal hat it territoarium in oerflak fan 34,6 km², wat frijwol hielendal út lân bestiet, mei in te ferwaarleazgjen bytsje wetteroerflak. De kustline is 32 km lang, en it heechste punt, de [[Mount Bates]], hat in hichte fan 319 m boppe seenivo. It gebiet om 'e Mount Bates hinne, dat 10% fan it haadeilân beslacht, is yn [[1986]] útroppen ta it [[Nasjonaal Park Norfolk]], om it lêste stikje [[subtropysk klimaat|subtropysk]] [[reinwâld]] te beskermjen. It park omfiemet teffens de eilannen Phillip en Nepean, dy't ûnbewenne binne. [[File:Norfolk Island masked boobies.jpg|right|thumb|250px|[[Maskere gint]]en.]] ==Floara en fauna== Norfolk hat 174 [[plant]]esoarten, wêrfan't 51 nearne oars foarkomme. Teminsten 18 fan dy 51 binne seldsum of bedrige. De bekendste lânseigen plant is de [[Norfolkeilânske dinnebeam]] (''Araucaria heterophylla''), dy't it symboal fan it eilân wurden is en in prominint plak ynnimt op 'e flagge fan it territoarium. Dy beammesoarte is fral yn Austraalje, mar ek yn [[Jeropa]], populêr as [[sierplant]] foar yn tunen, en it is foar Norfolk dan ek in wichtich [[eksport]]produkt wurden. De lânseigen [[fauna]] bestiet yn haadsaak út [[fûgel]]s en [[ynsekt]]en, en hat sûnt de [[kolonisaasje]] fan it eilân slim te lijen hân ûnder útlânske [[bist]]en lykas [[rôt (bist)|rotten]], [[hûskat|katten]], [[hûn]]en, [[baarch|bargen]] en [[geit]]en, en teffens fan konkurrinsje mei ynfierde fûgelsoarten as de [[lyster]]. Dêr kaam noch by it kapjen fan harren natuerlik wâldhabitat foar [[lânbou]]grûn, [[oerbejaging]] en soms opsetlik besykjen ta útrûging om't se as skealik ûngedierte beskôge waarden. Fan gefolgen binne in grut tal lânseigen soarten útstoarn of slim yn har fuortbestean bedrige. Sa binne û.m. de [[Norfolkeilânske kaka]], de [[Norfolkeilânske grûndo]] en lânseigen [[ûndersoarte]]n fan 'e [[do (fûgel)|do]], de [[protter]] en de [[bûnte lyster]] útstoarn, krekt as ien fan 'e beide [[flearmûs|flearmûzesoarten]] fan it eilân, de [[Norfolkeilânske frijsturtflearmûs]] (''Tadarida norfolkensis''). De [[gouldhalslelflearmûs]] (''Chalinolobus gouldii'') is tige seldsum, en soe al wol krektlyk útstoarn wêze kinne. [[File:Norfolk Island white turn chick.jpg|left|thumb|250px|In pyk fan 'e [[opaalstirns]] (''Gygis alba'').]] ==Skiednis== ===Iere skiednis=== De earste [[minske|minsklike]] bewenners fan Norfolk wiene [[Polyneezje|Polynezyske]] seefarders dy't it eilân berikten òf fan 'e [[Kermadekeilannen]] ôf, benoarden [[Nij-Seelân]], òf fan it [[Noardereilân (Nij-Seelân)|Noardereilân]] fan Nij-Seelân sels. Hja setten har yn 'e [[fjirtjinde iuw|fjirtjinde]] of [[fyftjinde iuw]] op Norfolk nei wenjen, en holden der ferskate generaasjes ta ear't se weiwaarden, itsij troch út te stjerren, itsij troch earne oars hinne fuort te silen. Ut it eachpunt fan it Westen wei waard Norfolk yn [[1774]] ûntdutsen troch de [[Grut-Brittanje|Britske]] [[ûntdekkingsreizger]] [[James Cook]], op dy syn twadde reis troch de [[Stille Súdsee]]. It eilân waard ien fan 'e earste Britske [[koloanje]]s yn it dit diel fan 'e wrâld om't it isolearre en ûnbewenne wie, wat it tige gaadlik makke om der in [[strafkoloanje]] te fêstigjen. Boppedat groeide der [[flaaks]], en dêr hie de [[Britske Keninklike Marine]], dy't alle [[himp]] en flaaks foar syn touwurk út [[Ruslân]] wei ymportearre, in grut ferlet fan doe't tsarina [[Katerine II fan Ruslân]] yn dyselde snuorje de útfier fan dat guod oan bannen lei. Sadwaande waard Norfolk ûnder de [[kolonisaasje]] fan [[Nij-Súd-Wales]] beflapt, dêr't de Britten yn [[1788]], by [[Botany Bay]], besuden it lettere [[Sydney]], de earste koloanje op it Australyske fêstelân stiften. Fuort dêrnei waard luitenant [[Philip Gidley King]] derop útstjoerd om mei in groep fan fyftjin finzenen en sân frije kolonisten in delsetting op Norfolk te fêstigjen, wat op [[6 maart]] [[1788]] syn beslach krige. [[File:Norfolk Island Philip Island.jpg|right|thumb|300px|Utsjoch fan it haadeilân nei it suden, op Nepean (foargrûn) en Phillip.]] ===Koloanje=== It libben op Norfolk wie dreech. De grûn wie wol fruchtber, mar it yn 'e besnijing hâlden fan it reinwâld foel net ta en de rispinge waard opfretten fan rotten en fûgels. Nettsjinsteande dy swierrichheden woeks de befolking oan ta 1.100 lju. De delsetting koe him sels lykwols net bedrippe en it die bliken dat it yn stân hâlden fan 'e koloanje fanwegen de ôfhandige lokaasje te djoer wie. Fan [[1805]] ôf waarden de bewenners stadichoan oerbrocht nei [[Van Diemenslân]] ([[Tasmaanje]]), en yn [[1814]] wie de delsetting hielendal ferlitten en waarden de gebouwen sloopt om ûnrjochtmittige bewenning (yn 't bysûnder troch oare Jeropeeske koloniale machten) te ûntmoedigjen. Norfolk bleau dêrnei alve jier lang ûnbewenne.<ref>[http://www.norfolkisland.com.au/history_and_culture/convict.cfm norfolkisland.com.au/history_and_culture/convict]</ref> [[File:KermadecNikau.jpg|left|thumb|180px|De ''Rhopalostylis baueri'', in lânseigen [[soarte]] [[palmbeam]].]] Yn [[1825]] waard it eilân op 'e nij ta in strafkoloanje makke, diskear alhiel sûnder frije kolonisten. Lang is tocht dat it de swierste kriminelen wiene dy't út Nij-Súd-Wales en Van Diemenslân wei dêrhinne stjoerd waarden, de "twaris feroardielden" (feroardielden dy't nei de Australyske strafkoloanjes deportearre wiene en dêr fannijs foar in slimme misdie feroardiele wiene). Resint ûndersyk hat lykwols útwiisd dat it mar yn 15% fan 'e gefallen om sokke lju gie, wylst fierwei de measten fan 'e 6.458 finzenen dy't yn dy snuorje op Norfolk bedarren, dêr fêstholden waarden sûnder dat se ea yn 'e Australyske strafkoloanjes earne foar feroardiele wiene. Boppedat wie de oerweldigjende mearderheid fan harren yn Grut-Brittanje oarspronklik feroardiele foar saken as [[bûsehifkjen]] en [[krommeldieverij]]. De libbensomstannichheden yn 'e nije strafkoloanje wiene dreech, en de behanneling dy't de finzenen der krigen ûnminsklik. [[Moard]], oproer en besykjen ta útbraak kaam geregeldwei foar. Alinnich yn 'e perioade tusken [[1840]] en [[1844]] wie it oars, doe’t de behanneling fan 'e finzenen sterk ferbettere ûnder it bewâld fan kaptein [[Alexander Maconochie]], in ferljochte tichthûsherfoarmer. De kreaze âlde gebouwen yn it Norfolkske haadplak [[Kingston (Norfolk)|Kingston]] waarden yn dy tiid troch finzenen boud. Tsjin [[1847]] begûn de strafkoloanje yn it neigean te reitsjen, en fan [[1853]] ôf kamen der gjin nije finzenen mear, om't yn dat jier yn Grut-Brittanje de deportaasje fan feroardielden nei oerseeske strafkoloanjes ôfskaft waard. Yn [[1855]] waarden de lêste finzenen oerbrocht nei [[Port Arthur (Tasmaanje)|Port Arthur]] en oare plakken yn Van Diemenslân. [[File:Norfolk Island Captain Cook lookout.jpg|right|thumb|250px|Utsjoch fanôf it ''Captain Cook Lookout'', oan 'e súdkust.]] Op [[8 juny]] [[1856]] begûn de trêde kolonisaasje fan Norfolk, diskear troch 194 ôfstammelingen fan 'e oproerige bemanning fan it Britske skip de ''[[Bounty (skip)|Bounty]]'' en [[Tahity|Tahitiaanske]] froulju. Hja waarden nei Norfolk ta oerbrocht fan 'e [[Pitcairneilannen]], yn 'e súdeastlike Stille Oseaan, dy't harren tanimmende oantal net mear drage koene. Hja setten har nei wenjen yn 'e gebouwen fan 'e twadde strafkoloanje en fêstigen stadichoan in maatskippij op Norfolk dy't basearre wie op [[lânbou]] en [[walfiskfeart]]. Hoewol't party gesinnen yn [[1858]] en nochris yn [[1863]] weromkearden nei de Pitcairneilannen, woeks de befolking fan Norfolk stadich oan, mei om't men bykommende kolonisten akseptearre dat gauris seelju wiene dy't op walfiskfarders arrivearren. De wichtichste feestdei op Norfolk is noch altyd [[Bountydei]], dat op [[8 juny]] fierd wurdt, en wêrby't de oankomst fan 'e Pitcairners yn [[1856]] betocht wurdt. ===Moderne tiid=== Nei't yn [[1901]] troch seis ûnderskate Britske koloanjes it [[Mienebêst Austraalje]] foarme wie, kaam Norfolk, dat bestjoerlik noch altyd by [[Nij-Súd-Wales]] yndield wie, dêr ek ta te hearren. It waard doe losweakke fan Nij-Súd-Wales, en kaam streekrjocht ûnder it bewâld fan 'e Australyske federale oerheid te stean. Yn 'e [[Twadde Wrâldoarloch]] waard der in strategysk wichtige [[loftmachtbasis]] op Norfolk fêstige. Mei't it eilân yn it gebiet lei wêrfoar't [[Nij-Seelân]] de ferantwurdlikheid op him nommen hie, waard it oarspronklike Australyske garnizoen ôflost troch in 1.500 man sterke Nijseelânske troepemacht, de saneamde ''N Force''. It die lykwols bliken dat Norfolk te ôfhandich wie om foar de [[Japan]]ners in oanfal wurdich te wêzen, en nei't de Alliëarden de Japanners werom begûnen te kringen, ferlieten de Nijseelânske troepen it eilân yn febrewaris [[1944]] wer. [[File:Anson Bay, Norfolk Island.jpg|left|thumb|250px|Anson Bay.]] Yn [[1979]] krige Norfolk fan Austraalje in beskate foarm fan selsbestjoer. Sûnt kieze de bewenners fan it eilân in eigen parlemint dêr't in eigen regear út foarme wurdt. Dat regear hat fiergeand foech oer hast alle bestjoerssaken, mei as wichtichste útsûnderings definsje en bûtenlânske betrekkings. Norfolk is it iennichste fan 'e eksterne territoaria mei sa'n fiergeande autonomy, en it is ek it iennichste gebiet dat ta Austraalje heart, wêrfan't de ynwenners net stimme yn 'e Australyske nasjonale ferkiezings, noch fertsjintwurdige binne yn it [[Australyske Parlemint]]. Yn [[2006]] waard dizze bestjoerskonstruksje op 'e nij besjoen, mar úteinlik waard oan 'e ein fan dat proses, op [[20 desimber]] fan dat jier, besletten dat alles sa bliuwe soe sa't it wie.<ref>[http://www.ag.gov.au/www/agd/agd.nsf/Page/TerritoriesofAustralia_NorfolkIsland_NorfolkIslandGovernanceandAdministration ''Governance & Administration'', Attorney-General's Department; 28 febr 2008].</ref> Finansjele swierrichheden en it tebekrinnen fan it [[toerisme]] makke dat it regear fan Norfolk yn [[2010]] om stipe fan Austraalje frege. It federale regear woe wol helpe, mar woe dat de eilânbewenners yn ruil foar it rjocht op federale útkearings foar it earst yn harren skiednis [[ynkomstebelesting]] betelje soene.<ref>[http://www.abc.net.au/7.30/content/2011/s3122485.htm ''Norfolk Island is about to undergo a dramatic change in order to secure a financial lifeline''; ABC News 7.30 oere, 26 jan 2011.]</ref> Yn maaie [[2013]] wie der lykwols noch gjin oerienstimming berikt, en tsjin dy tiid wiene in protte Norfolkers twongen om wurk op it Australyske fêstelân te sykjen om itende te bliuwen. [[File:Norfolk Island Bird Rock.jpg|right|thumb|250px|Bird Rock, oan 'e noardkust.]] ==Bestjoer== De offisjele namme fan Norfolk is "it Territoarium Norfolk" (Ingelsk: ''Territory of Norfolk Island''; Norfuk: ''Teratri of Norf'k Ailen''). It is it iennichste [[Austraalje (lân)#Bestjoer|eksterne territoarium]] fan [[Austraalje (lân)|Austraalje]] dat fiergeand selsbestjoer hat (de oare beide bewenne eksterne territoaria, [[Krysteilân]] en de [[Kokoseilannen]], hawwe net mear oer har eigen saken te sizzen as de trochsneed gemeenteried). Dy autonomy is fêstlein yn 'e ''Norfolk Island Act'' út [[1979]]. Der is in ienkeamerich parlemint de Wetjaande Gearkomste (''Legislative Assembly''), besteande út njoggen leden, dy't ienris yn 'e trije jier keazen wurde troch it elektoraat. Der binne gjin politike partijen op Norfolk; alle parlemintsleden en -kandidaten binne ûnôfhinkliken. De wetten dy't goedkard wurde troch de Wetjaande Gearkomste kinne neatich ferklearre wurde troch it Australyske federale parlemint, en dat kin ek Australyske federale wetjouwing oan Norfolk oplizze. Fjouwer fan 'e njoggen parlemintsleden foarmje it regear fan Norfolk, dat de namme draacht fan Utfierende Ried (''Executive Council''). Norfolkers stimme yn prinsipe net yn Australyske federale ferkiezings, en it territoarium is net fertsjintwurdige yn it Australyske Parlemint. As hja lykwols nei it Australyske fêstelân ferhúzje, dat se sûnder beswier dwaan meie, kinne se har dêr daliks yn in [[kiesdristikt]] ynskriuwe, want alle Norfolkers hawwe wol de Australyske nasjonaliteit. Op it Australyske fêstelân jildt de [[stimplicht]] noch, mar foar Norfolkers leit dat wat yngewikkeld. Om stimme te meien moat men ynskreaun wêze as kiezer; jin yn te skriuwen is foar Norfolkers net ferplichte, mar as se ienris ynskreaun binne, jildt ek foar harren de [[stimplicht]]. [[File:Norfolk-Island-Pines.jpg|left|thumb|250px|De [[Norfolkeilânske dinnebeam]], it symboal fan it eilân.]] ===Skeel oer politike status=== Der bestiet nochal wat ûnienichheid oer de politike status fan Norfolk. Neffens in oansjenlik part fan 'e eilânbefolking waard it eilân feitlik ûnôfhinklik doe't de Britske keninginne [[Victoria fan it Feriene Keninkryk|Fiktoaria]] yn [[1856]] de Pitcairners tastimming joech om Norfolk te kolonisearjen. Dy sjenswize hat sa'n oanhing dat it Australyske regear it nedich fûn hat om him ferskate kearen formeel ôf te wizen, de lêste kear yn [[2004]]. Ek it [[Heechgerjochtshôf fan Austraalje]] hat de útspraak dien dat der fan ûnôfhinklikens gjin sprake wêze kin. Doe't yn [[2006]] de bestjoerskonstruksje op it eilân op 'e nij besjoen waard, hie Austraalje dêrmei eins it doel om it bestjoer fan Norfolk werom te bringen ta dat fan in gemeenteried, deselde status dy't [[Krysteilân]] en de [[Kokoseilannen]] hawwe, de beide oare bewenne eksterne territoaria fan Austraalje. Dat soarge lykwols op Norfolk foar sa'n rebûlje, dat men dêr úteinlik mar fan ôfsjoen hat. ==Ekonomy== De [[eksport]] fan 'e [[Norfolkeilânske dinnebeam]] en it [[toerisme]] binne de wichtichste pylders fan 'e Norfolkske [[ekonomy]]. Mei't it ferbean is om farske [[griente]] en [[fruit]] te ymportearjen, ferbouwe de bewenners dat sels, mar inkeld foar eigen gebrûk. Der is gjin permaninte [[lânbou]]grûn op it eilân, mar 25% fan it lân bestiet út greiden, foar de [[feehâlderij]]. [[Kowefleis]] wurdt sawol pleatslik produsearre as ymportearre. Der is fierders ien [[wyn (drank)|wyngerd]] op it eilân, dy't it merk ''Two Chimneys Wines'' produsearret. It Australyske regear makket oanspraak op in [[eksklusive ekonomyske sône]] fan 200 [[seemyl]] (370 km) om it eilân hinne. Hoewol't deroer spekulearre wurdt dat dêr [[ierdoalje]]- en [[ierdgas]]foarrieden binne, is dat noch net bewiisd. De Norfolkers betelje gjin Australyske federale [[belesting]]s. [[File:Norfolk Island Cathedral Rock2.jpg|right|thumb|250px|It rotseilantsje Cathedral Rock, foar de noardkust.]] ==Foarsjennings== Norfolk hat in eigen [[sikehûs]], dêr't ienfâldige ferwûnings en de meast foarkommende sykten behannele wurde kinne. Foar yngripende behannelings moat men lykwols útwike nei it Australyske fêstelân. By need fersoarget de [[Keninklike Australyske Loftmacht]] medyske evakuaasjes. Dit ûntbrekken fan medyske fasiliteiten hat in grutte ynfloed op it libben op Norfolk; in protte âldere eilânbewenners kinne omreden fan oanboazjende sûnensproblematyk net op it eilân wenjen bliuwe en binne twongen om bliuwend te emigrearjen nei Austraalje of Nij-Seelân. Fierders hat Norfolk in eigen [[winkel]]sintrum, [[postkantoar]], [[sliter]]ij, multyfunksjoneel sintrum, [[rjochtbank]], [[heechgerjochtshôf]] en folkstellingsburo. Ek hat Norfolk in eigen [[botanyske tún]], de ''Norfolk Island Botanic Garden'', dêr't in grut diel fan 'e lânseigen [[floara]] te besichtigjen is. De definsje fan it territoarium is taparte oan 'e [[Australyske Striidkrêften]]. ''[[Australia Post]]'' fersoarget de ferstjoering en ûntfangst fan [[poststik|post]] fan en nei Norfolk, mar de besoarging en ophelling op it eilân sels wurdt dien troch de ''Norfolk Island Postal Service''. It eilân jout dan ek syn eigen [[postsegel]]s út (dêr't [[filately|postsegelsammelders]] tige hjit op binne), en dy kinne op it Australyske fêstelân net brûkt wurde, wylst Australyske postsegels op it eilân krektlyk ûnjildich binne. Norfolk hat in eigen [[radio]]stasjon en in eigen [[tillefyzje]]stjoerder. Fia de satellyt kinne alle grutte Australyske stjoerders ek ûntfongen wurde. Teffens hawwe de eilannen ferbining mei it [[ynternet]] fia de satellyt. [[File:Norfolk Island jetty2.jpg|left|thumb|250px|De steger by [[Kingston (Norfolk)|Kingston]].]] Norfolk hat gjin haven, inkeld in ankerplak op see, dêr't fracht bestimd foar it eilân oerladen wurdt yn lytsere boaten dy't 5 ton per kear hâlde kinne. Dy kinne dan de stegers berikke dy't by [[Kingston (Norfolk)|Kingston]], oan 'e súdkust, en [[Cascade (Norfolk)|Cascade]], oan 'e noardkust, oanlein binne. Fierdersoan is der in [[fleanfjild]] op it eilân, it ''Norfolk Island Airport'', en teffens is der foar 53 km oan ferhurde wegen en foar 27 km oan ûnferhurde paden. ==Demografy== Neffens gegevens fan 'e folkstelling fan [[2011]] hie Norfolk doe 2.302 ynwenners, mei in [[befolkingstichtens]] fan 61,9 minsken de km². Dat is in weromgong fan 11,5% neffens [[2001]], doe't der noch 2.601 ynwenners wiene. It haadplak is [[Kingston (Norfolk)|Kingston]], mar dat is mear in út 'e klauwen groeid regearingssintrum as in wenkearn. De grutste delsetting op it eilân is [[Burnt Pine]], dat yn it binnenlân leit. ===Etnisiteit=== De measte Norfolkers binne de [[Grut-Brittanje|Britsk]]-[[Tahity|Tahitiaanske]] ôfstammelingen fan 'e ''Bounty''-muiters en harren froulju, of lju fan [[Jeropa|Jeropeesk]] (meast Britsk) komôf dy't har resinter op it eilân nei wenjen set hawwe. In lyts groepke bestiet út ymmigranten fan 'e earste generaasje út Austraalje en Nij-Seelân. Likernôch de helte fan 'e befolking kin syn ôfstamming weromfolgje nei de [[Pitcairneilannen]] en dêrwei nei de bemanning fan 'e ''Bounty''. Dat mienskiplike foarâlderskip hat makke dat it tal efternammen op it eilân nochal beheind is; sadwaande hawwe de measte lju in bynamme dy't har echte namme frijwol ferfongen hat (krekt sa't dat foarhinne yn guon Fryske doarpen it gefal wie), en dy't dêrom ornaris ek yn it pleatslike tillefoanboek opnommen wurdt. ===Godstsjinst=== Fan alle Norfolkers bestiet 62% út [[kristendom|kristenen]]. Yn [[2011]] identifisearre 34% him as [[Anglikaanske Tsjerke|anglikaansk]], 13% as lid fan 'e feriene [[protestantisme|protestantske]] ''[[Uniting Church in Australia]]'', 12% as [[roomsk-katolisisme|roomsk]] en 3% as [[sânde-deisadvintisme|sânde-deisadvintist]]. Likernôch 9% bestie út oanhingers fan oare [[religy]]en, 24% wie [[ateïsme|ateïst]] of [[agnostisisme|agnost]], en 7% wegere syn religieuze oertsjûging op te jaan. [[File:Norfolk Island Gannet chick.jpg|right|thumb|250px|In gintepyk.]] ==Taal== Op Norfolk wurdt sawol [[Ingelsk]] sprutsen as it [[Norfuk]], in [[kreoalske taal]] basearre op it Ingelsk, dy't yn 'e [[achttjinde iuw]] ûntstien is op 'e [[Pitcairneilannen]] ûnder de dêr yn folsleine isolaasje libjende neikommelingen fan 'e ''Bounty''-muiters en harren Tahitiaanske froulju (sadwaande wurdt dizze taal ek wol Pitcairn-Norfuk neamd). Under de ''Norfolk Island Language Act'' waard yn [[2004]] it Norfuk op it eilân in offisjele status taparte dy't gelyk is oan dy fan it Ingelsk. Dy fêstlizzing yn 'e wet wie ek wol nedich, want troch it [[toerisme]] en de ymmigraasje fan almar mear lju dy't it Norfuk net machtich binne, is dy taal de lêste fearnsiuw hieltyd mear ûnder druk kommen te stean. By de folkstelling fan 2011 joech 32% fan 'e befolking op yn it deistich libben "in oare taal as it Ingelsk" te sprekken (wat yn 'e grutte mearderheid fan 'e gefallen it Norfuk wêze sil), wylst justjes minder as 75% fan 'e minsken sei dat se Norfuk sprekke koene. ==Klimaat== Norfolk hat in [[subtropysk klimaat]] dat yn alle [[jiertiid|jiertiden]] as "myld" karakterisearre wurde kin. De [[temperatuer]] sakket frijwol nea ûnder de 10&nbsp;°C en komt ek frijwol nea boppe de 26&nbsp;°C út. Rekôrtemperatueren op it eilân wiene 28,4&nbsp;°C en 6,2&nbsp;°C. De waarmste moanne, mei in trochsneed temperatuer oerdeis fan 24,9&nbsp;°C, is [[febrewaris]], wylst [[augustus]] mei in gemiddelde fan 18,3&nbsp;°C oerdeis, de "kâldste" moanne is. Norfolk kriget jiers yn trochsneed 1.290,2 mm [[rein (delslach)|rein]], wêrfan it measte yn 'e [[winter]], tusken [[april]] en [[augustus]]. Tusken [[maaie]] en [[july]] bestiet it gefaar dat it eilân troffen wurde kin troch in [[orkaan|sykloan]], al komt dat net faak foar. {{boarnen|boarnefernijing= '''referinsjes''':<br> <references/> '''boarnen''':<br> * {{aut|Clarke, Peter}}, ''Hell and Paradise: The Norfolk, Bounty, Pitcairn Saga'', Ringswood, 1986 (Viking), ISBN 0 67 08 15 217 * {{aut|Hoare, Merval}}, ''Norfolk Island: An Outline of Its History 1774-1977'', St. Lucia, 1978 (University of Queensland Press), ISBN 0 70 22 19 41X * {{aut|Kreutzkamp, Dieter}}, ''Straßen in die Einsamkeit: Australien, Outback, Queensland und Norfolk Island'', 2002 (Frederking und Thaler), ISBN 978-3 89 40 53 222 * {{aut|McCullough, Colleen}}: ''Insel der Verlorenen: Australien-Saga'', 2005 (Blanvalet), ISBN 978-3 44 23 61 908. * {{aut|Muhlhausler, Peter, en Nash, Joshua}}, ''Norfolk Island: History, People, Environment, Language'', 2012 (Battlebridge Publications), ISBN 978-1 90 32 92 259 ---- Foar oare boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder: [http://en.wikipedia.org/wiki/Norfolk_Island ''References'', ''Notes'' en ''Further reading'', op dizze side]. ---- {{commonscat|Norfolk Island}} }} {{Austraalje}} {{Koördinaten|29_2_0_S_167_57_0_E_type:isle_region:AU|29°&nbsp;2' SB, 167°&nbsp;57' EL}} [[Kategory:Norfolk (eilân)| ]] [[Kategory:Oerseesk gebietsdiel fan Austraalje]] [[Kategory:Ofhinklik gebiet yn Oseaanje]] [[Kategory:Eilân yn de Grutte Oseaan]] [[Kategory:Eilân yn Austraalje]] [[Kategory:Bestjoerlike ienheid oprjochte yn 1979]] nz05vzgmzwmo70v81e7u8l0ijflkxjo 0 57169 1083530 1039831 2022-07-19T15:03:21Z Drewes 2754 + kat (faaks letter mear) wikitext text/x-wiki {{stobbe}} [[Ofbyld:Jacob Franszn (ca 1635-1708) and family in his barber-surgeon shop, by Egbert van Heemskerck (ca 1634 - 1704).jpg|thumb|Jacob Franssoan (om 1635-1708) yn syn skearwinkel oan it [[ierlitten]]. Op de eftergrûn wurdt ien skeard.<br>[[Egbert van Heemskerck I]], 1669]] De '''sjirurgyn''' of '''sirurgyn''' wie in 'medysk behanneler' yn de [[Midsiuwen]] en de [[iermoderne tiid]]. It fak fan sjirurgyn ûntstie út it wurk fan de gewoane [[skearbaas]]. De sjirurgyn wie fral dwaande mei saken wêr't by snien wurde moast. [[Dokter]]s mei in [[Universiteit|universtitêre]] oplieding dienen soks net. == Sjoch ek == * [[Ierlitten]] == Keppeling om utens == {{Commonscat|Barber surgeon}} [[Kategory:Histoarysk berop]] [[Kategory:Genêskunde]] [[Kategory:Funksje yn de skipfeart]] ngtj2zlut0dghf7j4u1504hlb0gtwpj 0 71935 1083543 1029272 2022-07-19T16:52:01Z Drewes 2754 /* Wurkpaad */ wikitext text/x-wiki [[Ofbyld:Portrait of professor G.G. Kloeke, AHM-F-5946-51.tiff|thumb|G.G. Kloeke]] '''G.G. Kloeke''' (folút: '''Gesinus Gerhardus Kloeke'''; [[Skagen (stêd)|Skagen]], [[10 july]] [[1887]] - [[Leien]], [[5 novimber]] [[1963]]) wie in taalûndersiker dy't bekend waard troch syn wurk ''De Hollandsche Expansie'', oer de ynfloed fan prestiizjieuze [[dialekt|dialekten]] op minder prestiizjeuze dialekten. == Wurkpaad == Kloeke syn heit, [[Willem Kloeke]], wie fan [[Swol]] en waard troch syn soan oantrune om syn herinneringen oan dy stêd op te skriuwen. Dat late ta de ''Zwolsche sketsies'' (1931). Kloeke hat ferskate jierren yn [[Dútslân]] studearre en wurke. Hy promovearre yn [[Leipzig]] (1914) en oan de [[Universiteit fan Amsterdam]] (1922) op ien en it selde proefskrift, ''Der Vokalismus der Mundart von Finkenwärder bei Hamburg''. Yn de tiid dat Kloeke learaar [[Dútsk]] yn [[Wynskoat]] wie, samle er feiten oer dialekten yn de omkriten en krige er grutte niget oan de eastlike dialekten. Yn 1925 waard Kloeke lektor en letter heechlearaar [[Nederlânsk]] yn [[Hamburg]]. Yn [[1926]] boaske er oan de neerlandika M.J. van Lessen. Yn [[1934]] waard er heechlearaar Nederlânsk oan de [[Universiteit Leien]]. Om it ûndersyk nei dialekten ienfâldiger te meitsjen, ûntwurp er in systeem fan koades foar tûzenen plakken en buorskippen yn [[Dútslân]], [[Nederlân]], [[Flaanderen]] en [[Frânsk Flaanderen]] (yn 'e mande mei de Flaamske dialektolooch [[L.J.J. Grootaersen]]). Dat koadearringssysteem, de saneamde Kloeke-tabel of Kloeke-koade, wurdt noch hieltyd brûkt, bygelyks troch it [[Meertens Ynstitút]] om dialektologyske gegevens te ûntsluten. == Publikaasjes == * ''De dialecten en de klankwetten'' (1921) * ''De ondergang van het pronomen du'' (1926) * ''Handleiding bij het Noord- en Zuid-Nederlandsch dialectonderzoek'' (1926, mei L.J.J. Grootaers) * ''De Hollandsche expansie in de zestiende en zeventiende eeuw en haar weerspiegeling in de hedendaagsche Nederlandsche dialecten: Proeve eener historisch-dialectgeographische synthese'' (1927) * ''Ostniederländische Diminutiva'' (1929) * ''Zum Ingwäonismenproblem'' (1932) * ''De Noordnederlandse tegenstelling West-Oost-Zuid weerspiegeld in de a-woorden, een dialectgeografische excursie om de Zuiderzee'' (1934) * ''Herkomst en groei van het Afrikaans'' (1950) * ''Gezag en norm bij het gebruik van verzorgd Nederlands'' (1951) * ''Het taallandschap van onze noordoostelijke provinciën'' (1955) * ''Een oud sjibboleth: de gewestelijke uitspraak van ‘heeft’'' (1956) == Literatuer en boarnen == * [http://www.dbnl.org/tekst/anro001bioe01_01/kloe004.htm''Bio- en bibliografisch lexicon van de neerlandistiek''], ûnder redaksje fan de ''Commissie voor Taal- en Letterkunde van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde'' * {{aut|Scholtmeijer, Harrie}} (2006), ''Mörn! Taalgids Overijssel'', Assen: In Boekvorm Uitgevers bv. (p.64-65) * {{aut|Sijs, Nicoline van der}} (2004), ''Taal als mensenwerk. Het ontstaan van het ABN'', De Haach: Sdu Uitgevers == Keppelings om utens == * [http://www.dbnl.org/tekst/anro001bioe01_01/kloe004.php Biografyske skets yn de Digitale Bibleteek foar de Nederlânske Letteren] * [http://www.meertens.knaw.nl/kloeke/ Kloeke koades sykje by it Meertens Ynstitút] {{DEFAULTSORT:Kloeke, Gesinus Gerhardus}} [[Kategory:Nederlânsk taalkundige]] [[Kategory:Nederlânsk publisist]] [[Kategory:Westfrysk persoan]] [[Kategory:Persoan berne yn 1887]] [[Kategory:Persoan stoarn yn 1963]] o5x1zb1k35d4xj8if8vhmz2c91umugw 0 101676 1083527 1083286 2022-07-19T14:27:31Z RomkeHoekstra 10582 wikitext text/x-wiki {{Stêd mei flagge| Ofbyld = [[Ofbyld:Location Yekaterinburg.png|250px]] | Flagge = [[Ofbyld:Flag of Yekaterinburg (Sverdlovsk oblast).svg|80px]] | Wapen = [[Ofbyld:Coat of Arms of Yekaterinburg (Sverdlovsk oblast).svg|60px]] | Ynwennertal = 1.493.600 <small>(2022)</small>| Oerflak = 1.111 km²| Befolkingstichtens = 1.343,53 ynw./km² | Stêdekloft = 2.211.425 | Hichte = 270 m (sintrum) | Lân = [[Ofbyld:Flag of Russia.svg|20px]] [[Ruslân]] | Bestj. ienh. 1 = Oblast (prov.) | Namme bestj. ienh. 1= [[Ofbyld:Flag of Sverdlovsk Oblast.svg|20px]] [[Sverdlovsk (oblast)|Sverdlovsk]] | Bestj. ienh. 2 = Okrûg (gem.)| Namme bestj. ienh. 2= [[Ofbyld:Flag of Yekaterinburg (Sverdlovsk oblast).svg|20px]] Jekaterineburch | Stifting = [[1723]] | Tiidsône = [[UTC]] +5 | Simmertiid = gjin [[simmertiid]] | Koördinaten = {{Koördinaten yn tekst|56_50_03_N_60_35_59.3_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|56° 50' N 60° 35' E}} | Webside = [http://www.ekburg.ru/ www.ekburg.ru]| }} '''Jekaterineburch''' ([[Russysk]]: Екатеринбург, sekuere transliteraasje: Jekaterinburg), ek wol '''Jekaterinburch''' of '''Jekaterinaburch''', is in [[stêd]] yn de [[oblast]] [[Sverdlovsk (oblast)|Sverdlovsk]] yn de [[Ruslân|Russyske Federaasje]] en it yndustriële en kulturele hert fan de Oeral-regio. De stêd waard stifte yn [[1723]] en krige stedsrjochten yn [[1796]]. Tusken 1924 en 1991 hiet de stêd [[Sverdlovsk]] (Свердло́вск). Tsjintwurdich is Jekaterinburch de op trije nei grutste stêd fan Ruslân. == Etymology == Jekaterineburch waard ferneamd nei [[Katarina I fan Ruslân]]. Tusken 1924 en 1991 krige de stêd de namme Sverdlovsk, nei de Sovjet-politikus [[Jakov Sverdlov]] dy't yn 1919 oan de [[Spaanske Gryp]] ferstoar. == Skiednis == [[Ofbyld:PlanYekaterinburg1743.JPG|thumb|left|''Stedsûntwerp Jekatarineburch (1743)'']] Jekaterineburch waard op 18 novimber 1723 stifte en ferneamd nei de frou fan [[Peter de Grutte]], dy't nei syn dea [[Katarina I fan Ruslân|Katarina I]] waard. It strategysk geunstich lizzende plak op de grins fan Europa en Aazje tsjinne as sintrum foar de mynbou. De fortifisearre stêd waard mei in modern strjitpatroan oanlein mei yn it sintrum de izerfabriken en de bestjoerlike gebouwen. Mei de iepening fan it [[Sibearyske Trakt]] waard de stêd in belangryk hannelssintrum en stadichoan waarden de izerfabriken minder belangryk. Ek waarden de belangrykste houten gebouwen ferfongen troch stiennen gebouwen. Yn 1781 krige de Jekaterineburch de stedsstatus yn it ûnderkeninkryk Perm, dat sûnt 1796 in gûvernemint wie. Jekaterineburch waard de kaai nei [[Sibearje]] mei syn rykdom oan grûnstoffen. Yn de letter 19e iuw waard de stêd ien fan de sintra fan de revolúsjonêre bewegings yn de [[Oeral]]. Nei de [[Oktoberrevolúsje]] waard de keizerlike famylje ferballe nei Jekaterineburch en finzen set yn it [[Ipatievhûs]], dêr't de famylje yn de iere moarn fan 17 july troch de bolsjewiken fermoarde waarden. Dyselde deis waarden oare leden fan de Romanov's yn Alapajevsk fermoarde. In pear dagen letter ferovere it Wite Leger de stêd en stelde dêr in tydlik regear yn, dy't op 14 july 1919 troch de komst fan it Reade Leger ôfset waard. De stêd waard nei de revolúsje ferneamd nei de [[Bolsjewiken|bolsjewistyske]] revolúsjonêr [[Jakov Sverdlov]] en krige yn 1924 de namme Sverdlovsk. Sûnt dy tiid makke de stêd in ûnbidige yndustriële groei mei. Under [[Jozef Stalin]] wie Sverdlovsk ien fan de plakken dy't troch it Sovjet-regear waard ûntwikkele as in sintrum fan swiere yndustry. Alde fabriken waarden op 'e nij boud en nije byboud, fral dy't spesjalisearre wiene yn masjinebou en metaalverwerking . Yn dy tiid fertrijefâldige it ynwennertal fan Sverdlovsk en de stêd wie ien fan de hurdst groeien plakken fan it lân. De regionale oerheden krigen in soad foech en tsjin it ein fan de jierren 1930 wiene der 140 yndustriële ûndernimmings, 25 ûndersyksynstituten en 12 ynstellings foar heger ûnderwiis yn in Sverdlovsk. [[File:E-burg asv2019-05 img38 City Duma building.jpg|thumb|260px|''Hûs fan de Dûma'']] Yn de Twadde Wrâldkriich waard de stêd it haadkertier fan it Militêr Distrikt Oeral. Op de basis wiene mear as 500 ferskillende militêre ienheden en formaasjes. In soad technyske steatsynstellings en hiele fabriken ferhûzen nei Sverdlovsk, fier fan de troch de oarloch troffen stêden ôf en nei de oarloch bleaune dy fabriken yn Sverdlovsk. Ek de keunstskatten fan it museum De Hermitaazje Museum waarden yn july 1941 fan [[Sint-Petersburch|Leningrad]] nei Sverdlovsk en bleaune dêr oant oktober 1945. Yn de jierren nei de oarloch waarden in soad nije bedriuwen iepene en útein set mei de massale bou fan wenningen. Under [[Nikita Chrûsjtsjov]] ûnstiene yn de jierren 1960 de ientoanige flatgebouwen, dy't ek no noch yn ferskillende wiken fan Jekaterineburch stean. Yn 1977 waard it Ipatievhûs yn opdracht fan [[Boris Jeltsin]] ôfbruten nei't it Politburo dêrta in resolúsje oannommen hie om tefoarren te kommen dat it hûs brûkt wurde soe as in sammelplak foar monarchisten. Doe't yn 1991 konserfatyf-kommunistyske leden fan it regear besochten de macht fan it lân oer te nimmen fan president [[Michail Gorbatsjov]], waard Sverdlovsk troch Boaris Jeltsin oanwiist as alternative residinsje, foar it gefal as Moskou te nuodlik waard foar it Russyske regear. Nei it mislearjen fan de steatsgreep krige de stêd op 4 septimber 1991 de histoaryske namme Jekatarineburch werom. De oblast, dêr't Jekaterineburch de haadstêd fan is, hold lykwols de namme út de kommunistyske tiid. [[Ofbyld:E-burg asv2019-05 img11 City Pond skyline.jpg|thumb|250px|left|''It moderne Jekaterineburch'']] Jerkaterineburch is tsjintwurdich ien fan de meast wichtige sintra fan it lân. Yn 2018 wie de stêd ien fan de plakken dêr't it Wrâldkampioenskip fuotbal 2018 organisearre waard. De lêste tiid hat de stêd mei de ekonomyske opgong en in eksplosive befolkingsgroei in oare skyline krige mei de bou fan de heechste wolkekliuwers fan it lân. De stêd is de basis fan it haadkertier fan it Sintraal Militêre Distrikt fan de Russyske striidkrêften en ek de sit fan it presidium fan de regionale Oeral-ôfdieling fan de Russyske Akadeemje fan Wittenskippen. Jekaterineburch is ferneamd fanwegen de gebouwen yn de styl fan it konstruktivisme. Ek stiet de stêd bekend as de Russyke haadstêd fan strjittekeunst. == It besjen wurdich == [[Ofbyld:E-burg asv2019-05 img49 Opera and Ballet House.jpg|thumb|260px|''Opera en Ballethûs'']] De stêd hat in grut tal kulturele foarsjennings lykas musea en téaters. It bekenste museum is it Museum foar Mynbou yn Midden-Oeral. It meast bekende téater is it Koljadatéater fan Nikolai Koljada, ien fan Ruslân's ferneamste tonielskriuwers. In soad monumintale tsjerken binne yn de Sovjet-tiid ferneatige. De iennige tsjerke dy't iepen bleau wie de [[Katedraal fan Jehannes de Doper (Jekaterineburch)|Jehannes de Dopertsjerke]]. Tsjintwurdich binne en wurde in soad tsjerken restaurearre of rekonstruearre. It besjen wurdich binne û.o. de [[Tsjerke op it Bloed (Jekaterineburch)|Bloedtsjerke]], it plak dêr't de keninklike famylje fermoarde waard yn it Ipatievhûs. Oare bekende otterdokse gebouwen binne de [[Trije-ienheidskatedraal (Jekaterineburch)|Trije-ienheidskatedraal]], de [[Aleksander Nevskikatedraal (Jekatarineburch)|Aleksander Nevskikatedraal]], de [[Grutte Zlatoust (Jekaterineburch)|Grutte Zlatoust]] en de [[Himelfearttsjerke (Jekaterineburch)|Himelfearttsjerke]]. Op it plak fan de yn 1930 ôfbrutsen [[Epifanykatedraal (Jekaterineburch)|Epifantykatedraal]] stiet oan de Plosjtsjad 1905 Goda it Hûs fan de Dûma. == Befolkingsûntwikkeling fan Jekaterineburch == {| border="1" style="margin:1em; border-collapse:collapse;" class="wikitable" |+ | valign="top" | {| ! style="background:#cccccc;" | Jier ! style="background:#cccccc;" | Ynwennertal |- | [[1724]] || align=right | ± 4.000 |- bgcolor=#efefef | [[1781]] || align=right | 7.969 |- | [[1807]] || align=right | 10.023 |- bgcolor=#efefef | [[1820]] || align=right | 16.858 |- | [[1857]] || align=right | 13.026 |- bgcolor=#efefef | [[1860]] || align=right | 20.048 |- | [[1870]] || align=right | 25.133 |- bgcolor=#efefef | [[1897]] || align=right | 55.500 |- | [[1923]] || align=right | 97.400 |- bgcolor=#efefef |} | valign=top | {| ! style="background:#cccccc;" | Jier ! style="background:#cccccc;" | Ynwennertal |- |- bgcolor=#efefef | [[1926]] || align=right | 136.500 |- | [[1939]] || align=right | 423.000 |- bgcolor=#efefef | [[1959]] || align=right | 779.000 |- | [[1970]] || align=right | 1.025.000 |- bgcolor=#efefef | [[1979]] || align=right | 1.210.000 |- | [[1989]] || align=right | 1.364.621 |- bgcolor=#efefef | [[2002]] || align=right | 1.293.537 |- bgcolor=#efefef | [[2022]] || align=right | 1.493.600 |} | valign="top" | {| ! style="background:#cccccc;" | Grafysk |- | rowspan=8 | <timeline> ImageSize = width:390 height:200 PlotArea = left:60 right:10 top:10 bottom:20 TimeAxis = orientation:horizontal AlignBars = justify Colors = id:gray1 value:gray(0.9) DateFormat = yyyy Period = from:1724 till:2010 ScaleMajor = unit:year increment:50 start:1750 PlotData = bar:2400000 color:gray1 width:1 from:start till:end bar:1600000 color:gray1 from:start till:end bar:800000 color:gray1 from:start till:end bar:0 color:gray1 LineData = layer:front points:(60,20)(124,21) color:blue width:1 points:(124,21)(153,21) color:blue width:1 points:(153,21)(167,21) color:blue width:1 points:(167,21)(209,21) color:blue width:1 points:(209,21)(212,21) color:blue width:1 points:(212,21)(223,22) color:blue width:1 points:(223,22)(254,24) color:blue width:1 points:(254,24)(283,27) color:blue width:1 points:(283,27)(286,30) color:blue width:1 points:(286,30)(301,50) color:blue width:1 points:(301,50)(323,75) color:blue width:1 points:(323,75)(335,93) color:blue width:1 points:(335,93)(345,106) color:blue width:1 points:(345,106)(357,117) color:blue width:1 points:(357,117)(371,112) color:blue width:1 </timeline> |} |} == Ofbylden == <gallery mode=packed heights=150px style="text-align:left"> E-burg asv2019-05 img20 Old Ekb station.jpg|<center>''Alde stasjon''</center> E-burg asv2019-05 img18 Our Lady Derzhavnaya Church.jpg|<center>''Ikoan fan de Mem Godstsjerke''</center> Yekaterinburg. Yeltsin Center. 2021.jpg|<center>''Jeltsin-Sintrum''</center> E-burg asv2019-05 img30 UrFU Mira19.jpg|<center>''Haadgebou Federale Oeraluniversiteit''</center> Дом Севастьянова (окружной суд) Екатеринбург.jpg|<center>''Sevastjanov's hûs''</center> </gallery> {{boarnen|boarnefernijing= Dizze side is alhiel of foar in part in oersetting fan de Ingelsktalige Wikipedyside; sjoch foar de bewurkingsskiednis: [[:en:Yekaterinburg]] ---- {{Commonscat|Yekaterinburg}} }} [[Kategory:Jekaterineburch| ]] [[Kategory:Plak stifte yn 1723]] m03yp7pzm780x6hl337a44ri1a34uu2 1083532 1083527 2022-07-19T15:12:37Z Drewes 2754 wikitext text/x-wiki {{Stêd mei flagge| Ofbyld = [[Ofbyld:Location Yekaterinburg.png|250px]] | Flagge = [[Ofbyld:Flag of Yekaterinburg (Sverdlovsk oblast).svg|80px]] | Wapen = [[Ofbyld:Coat of Arms of Yekaterinburg (Sverdlovsk oblast).svg|60px]] | Ynwennertal = 1.493.600 <small>(2022)</small>| Oerflak = 1.111 km²| Befolkingstichtens = 1.343,53 ynw./km² | Stêdekloft = 2.211.425 | Hichte = 270 m (sintrum) | Lân = [[Ofbyld:Flag of Russia.svg|20px]] [[Ruslân]] | Bestj. ienh. 1 = Oblast (prov.) | Namme bestj. ienh. 1= [[Ofbyld:Flag of Sverdlovsk Oblast.svg|20px]] [[Sverdlovsk (oblast)|Sverdlovsk]] | Bestj. ienh. 2 = Okrûg (gem.)| Namme bestj. ienh. 2= [[Ofbyld:Flag of Yekaterinburg (Sverdlovsk oblast).svg|20px]] Jekaterineburch | Stifting = [[1723]] | Tiidsône = [[UTC]] +5 | Simmertiid = gjin [[simmertiid]] | Koördinaten = {{Koördinaten yn tekst|56_50_03_N_60_35_59.3_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|56° 50' N 60° 35' E}} | Webside = [http://www.ekburg.ru/ www.ekburg.ru]| }} '''Jekaterineburch''' ([[Russysk]]: Екатеринбург, sekuere transliteraasje: Jekaterinburg), ek wol '''Jekaterinburch''' of '''Jekaterinaburch''', is in [[stêd]] yn de [[oblast]] [[Sverdlovsk (oblast)|Sverdlovsk]] yn de [[Ruslân|Russyske Federaasje]] en it yndustriële en kulturele hert fan de Oeral-regio. De stêd waard stifte yn [[1723]] en krige stedsrjochten yn [[1796]]. Tusken 1924 en 1991 hiet de stêd [[Sverdlovsk]] (Свердло́вск). Tsjintwurdich is Jekaterinburch de op trije nei grutste stêd fan Ruslân. == Etymology == Jekaterineburch waard ferneamd nei [[Katarina I fan Ruslân]]. Tusken 1924 en 1991 krige de stêd de namme Sverdlovsk, nei de Sovjet-politikus [[Jakov Sverdlov]] dy't yn 1919 oan de [[Spaanske Gryp]] ferstoar. == Skiednis == [[Ofbyld:PlanYekaterinburg1743.JPG|thumb|left|''Stedsûntwerp Jekatarineburch (1743)'']] Jekaterineburch waard op 18 novimber 1723 stifte en ferneamd nei de frou fan [[Peter de Grutte]], dy't nei syn dea [[Katarina I fan Ruslân|Katarina I]] waard. It strategysk geunstich lizzende plak op de grins fan Europa en Aazje tsjinne as sintrum foar de mynbou. De fortifisearre stêd waard mei in modern strjitpatroan oanlein mei yn it sintrum de izerfabriken en de bestjoerlike gebouwen. Mei de iepening fan it [[Sibearyske Trakt]] (Grutte Sibearyske Postwei) waard de stêd in belangryk hannelssintrum en stadichoan waarden de izerfabriken minder belangryk. Ek waarden de belangrykste houten gebouwen ferfongen troch stiennen gebouwen. Yn 1781 krige de Jekaterineburch de stedsstatus yn it ûnderkeninkryk Perm, dat sûnt 1796 in gûvernemint wie. Jekaterineburch waard de kaai nei [[Sibearje]] mei syn rykdom oan grûnstoffen. Yn de letter 19e iuw waard de stêd ien fan de sintra fan de revolúsjonêre bewegings yn de [[Oeral]]. Nei de [[Oktoberrevolúsje]] waard de keizerlike famylje ferballe nei Jekaterineburch en finzen set yn it [[Ipatjevhûs]], dêr't de famylje yn de iere moarn fan 17 july troch de bolsjewiken fermoarde waarden. Dyselde deis waarden oare leden fan de Romanov's yn Alapajevsk fermoarde. In pear dagen letter ferovere it Wite Leger de stêd en stelde dêr in tydlik regear yn, dy't op 14 july 1919 troch de komst fan it Reade Leger ôfset waard. De stêd waard nei de revolúsje ferneamd nei de [[Bolsjewiken|bolsjewistyske]] revolúsjonêr [[Jakov Sverdlov]] en krige yn 1924 de namme Sverdlovsk. Sûnt dy tiid makke de stêd in ûnbidige yndustriële groei mei. Under [[Jozef Stalin]] wie Sverdlovsk ien fan de plakken dy't troch it Sovjet-regear waard ûntwikkele as in sintrum fan swiere yndustry. Alde fabriken waarden op 'e nij boud en nije byboud, fral dy't spesjalisearre wiene yn masjinebou en metaalverwerking . Yn dy tiid fertrijefâldige it ynwennertal fan Sverdlovsk en de stêd wie ien fan de hurdst groeien plakken fan it lân. De regionale oerheden krigen in soad foech en tsjin it ein fan de jierren 1930 wiene der 140 yndustriële ûndernimmings, 25 ûndersyksynstituten en 12 ynstellings foar heger ûnderwiis yn in Sverdlovsk. [[File:E-burg asv2019-05 img38 City Duma building.jpg|thumb|260px|''Hûs fan de Dûma'']] Yn de Twadde Wrâldkriich waard de stêd it haadkertier fan it Militêr Distrikt Oeral. Op de basis wiene mear as 500 ferskillende militêre ienheden en formaasjes. In soad technyske steatsynstellings en hiele fabriken ferhûzen nei Sverdlovsk, fier fan de troch de oarloch troffen stêden ôf en nei de oarloch bleaune dy fabriken yn Sverdlovsk. Ek de keunstskatten fan it museum De Hermitaazje Museum waarden yn july 1941 fan [[Sint-Petersburch|Leningrad]] nei Sverdlovsk en bleaune dêr oant oktober 1945. Yn de jierren nei de oarloch waarden in soad nije bedriuwen iepene en útein set mei de massale bou fan wenningen. Under [[Nikita Chrûsjtsjov]] ûnstiene yn de jierren 1960 de ientoanige flatgebouwen, dy't ek no noch yn ferskillende wiken fan Jekaterineburch stean. Yn 1977 waard it Ipatjevhûs yn opdracht fan [[Boris Jeltsin]] ôfbrutsen nei't it Politburo dêrta in resolúsje oannommen hie om tefoarren te kommen dat it hûs brûkt wurde soe as in sammelplak foar monarchisten. Doe't yn 1991 konservatyf-kommunistyske leden fan it regear besochten de macht fan it lân oer te nimmen fan president [[Michail Gorbatsjov]], waard Sverdlovsk troch Boaris Jeltsin oanwiist as alternative residinsje, foar it gefal as Moskou te nuodlik waard foar it Russyske regear. Nei it mislearjen fan de steatsgreep krige de stêd op 4 septimber 1991 de histoaryske namme Jekatarineburch werom. De oblast, dêr't Jekaterineburch de haadstêd fan is, hold lykwols de namme út de kommunistyske tiid. [[Ofbyld:E-burg asv2019-05 img11 City Pond skyline.jpg|thumb|250px|left|''It moderne Jekaterineburch'']] Jerkaterineburch is tsjintwurdich ien fan de meast wichtige sintra fan it lân. Yn 2018 wie de stêd ien fan de plakken dêr't it Wrâldkampioenskip fuotbal 2018 organisearre waard. De lêste tiid hat de stêd mei de ekonomyske opgong en in eksplosive befolkingsgroei in oare skyline krige mei de bou fan de heechste wolkekliuwers fan it lân. De stêd is de basis fan it haadkertier fan it Sintraal Militêre Distrikt fan de Russyske striidkrêften en ek de sit fan it presidium fan de regionale Oeral-ôfdieling fan de Russyske Akadeemje fan Wittenskippen. Jekaterineburch is ferneamd fanwegen de gebouwen yn de styl fan it [[Konstruktivisme (keunst)|konstruktivisme]]. Ek stiet de stêd bekend as de Russyke haadstêd fan strjittekeunst. == It besjen wurdich == [[Ofbyld:E-burg asv2019-05 img49 Opera and Ballet House.jpg|thumb|260px|''Opera en Ballethûs'']] De stêd hat in grut tal kulturele foarsjennings lykas musea en teäters. It bekenste museum is it Museum foar Mynbou yn Midden-Oeral. It meast bekende teäter is it Koljadatéater fan Nikolai Koljada, ien fan Ruslân's ferneamste tonielskriuwers. In soad monumintale tsjerken binne yn de Sovjettiid ferneatige. De iennige tsjerke dy't iepen bleau wie de [[Katedraal fan Jehannes de Doper (Jekaterineburch)|Jehannes de Dopertsjerke]]. Tsjintwurdich binne en wurde in soad tsjerken restaurearre of rekonstruearre. It besjen wurdich binne û.o. de [[Tsjerke op it Bloed (Jekaterineburch)|Bloedtsjerke]], it plak dêr't de keninklike famylje fermoarde waard yn it Ipatjevhûs. Oare bekende otterdokse gebouwen binne de [[Trije-ienheidskatedraal (Jekaterineburch)|Trije-ienheidskatedraal]], de [[Aleksander Nevskikatedraal (Jekatarineburch)|Aleksander Nevskikatedraal]], de [[Grutte Zlatoust (Jekaterineburch)|Grutte Zlatoust]] en de [[Himelfearttsjerke (Jekaterineburch)|Himelfearttsjerke]]. Op it plak fan de yn 1930 ôfbrutsen [[Epifanykatedraal (Jekaterineburch)|Epifantykatedraal]] stiet oan de Plosjtsjad 1905 Goda it Hûs fan de Dûma. == Befolkingsûntwikkeling fan Jekaterineburch == {| border="1" style="margin:1em; border-collapse:collapse;" class="wikitable" |+ | valign="top" | {| ! style="background:#cccccc;" | Jier ! style="background:#cccccc;" | Ynwennertal |- | [[1724]] || align=right | ± 4.000 |- bgcolor=#efefef | [[1781]] || align=right | 7.969 |- | [[1807]] || align=right | 10.023 |- bgcolor=#efefef | [[1820]] || align=right | 16.858 |- | [[1857]] || align=right | 13.026 |- bgcolor=#efefef | [[1860]] || align=right | 20.048 |- | [[1870]] || align=right | 25.133 |- bgcolor=#efefef | [[1897]] || align=right | 55.500 |- | [[1923]] || align=right | 97.400 |- bgcolor=#efefef |} | valign=top | {| ! style="background:#cccccc;" | Jier ! style="background:#cccccc;" | Ynwennertal |- |- bgcolor=#efefef | [[1926]] || align=right | 136.500 |- | [[1939]] || align=right | 423.000 |- bgcolor=#efefef | [[1959]] || align=right | 779.000 |- | [[1970]] || align=right | 1.025.000 |- bgcolor=#efefef | [[1979]] || align=right | 1.210.000 |- | [[1989]] || align=right | 1.364.621 |- bgcolor=#efefef | [[2002]] || align=right | 1.293.537 |- bgcolor=#efefef | [[2022]] || align=right | 1.493.600 |} | valign="top" | {| ! style="background:#cccccc;" | Grafysk |- | rowspan=8 | <timeline> ImageSize = width:390 height:200 PlotArea = left:60 right:10 top:10 bottom:20 TimeAxis = orientation:horizontal AlignBars = justify Colors = id:gray1 value:gray(0.9) DateFormat = yyyy Period = from:1724 till:2010 ScaleMajor = unit:year increment:50 start:1750 PlotData = bar:2400000 color:gray1 width:1 from:start till:end bar:1600000 color:gray1 from:start till:end bar:800000 color:gray1 from:start till:end bar:0 color:gray1 LineData = layer:front points:(60,20)(124,21) color:blue width:1 points:(124,21)(153,21) color:blue width:1 points:(153,21)(167,21) color:blue width:1 points:(167,21)(209,21) color:blue width:1 points:(209,21)(212,21) color:blue width:1 points:(212,21)(223,22) color:blue width:1 points:(223,22)(254,24) color:blue width:1 points:(254,24)(283,27) color:blue width:1 points:(283,27)(286,30) color:blue width:1 points:(286,30)(301,50) color:blue width:1 points:(301,50)(323,75) color:blue width:1 points:(323,75)(335,93) color:blue width:1 points:(335,93)(345,106) color:blue width:1 points:(345,106)(357,117) color:blue width:1 points:(357,117)(371,112) color:blue width:1 </timeline> |} |} == Ofbylden == <gallery mode=packed heights=150px style="text-align:left"> E-burg asv2019-05 img20 Old Ekb station.jpg|<center>''Alde stasjon''</center> E-burg asv2019-05 img18 Our Lady Derzhavnaya Church.jpg|<center>''Ikoan fan de Mem Godstsjerke''</center> Yekaterinburg. Yeltsin Center. 2021.jpg|<center>''Jeltsin-Sintrum''</center> E-burg asv2019-05 img30 UrFU Mira19.jpg|<center>''Haadgebou Federale Oeraluniversiteit''</center> Дом Севастьянова (окружной суд) Екатеринбург.jpg|<center>''Sevastjanov's hûs''</center> </gallery> {{boarnen|boarnefernijing= Dizze side is alhiel of foar in part in oersetting fan de Ingelsktalige Wikipedyside; sjoch foar de bewurkingsskiednis: [[:en:Yekaterinburg]] ---- {{Commonscat|Yekaterinburg}} }} [[Kategory:Jekaterineburch| ]] [[Kategory:Plak stifte yn 1723]] 6i91l6z01h2zf8ouspr12bs6201y2t2 0 159289 1083619 1082100 2022-07-20T04:51:52Z Kneppelfreed 2013 /* Keppeling om utens */ wikitext text/x-wiki {{Ynfoboks gemeente | namme = Rhenen | ôfbyld = [[File:Rhenen_9.jpg|300px]] <br><small>''Kunearatsjerke''</small> | flagge = [[File:Flag_of_Rhenen.svg|border|125px]] | wapen = [[File:Rhenen_wapen.svg|80px]] | lokaasje = [[File:NL_-_locator_map_municipality_code_GM0340_(2016).png|300px]] | lân = {{Flagge NL}} [[Nederlân]] | bestjoerlike ienheid 1 = provinsje | namme bestjoerlike ienheid 1= [[File:Utrecht_(province)-Flag.svg|border|20px]] [[Utert (provinsje)|Utert]] | bestjoerlike ienheid 2 = | namme bestjoerlike ienheid 2= | bestjoerlike ienheid 3 = | namme bestjoerlike ienheid 3= | boargemaster = Hans van der Pas ([[Partij fan de Arbeid|PvdA]]) | haadplak = Rhenen | grutste plak = Rhenen | ynwennertal = 20.264 <small>(31 jannewaris 2022)</small> | befolkingstichtens = 482 / [[km²]] | oerflak = 43,76 km² | wêrfan lân = 42,08 km² | wêrfan wetter = 1,68 km² | tal stêden = 1 | tal doarpen = 2 | ferkearsieren = [[File:NLD-N225.svg|30px|border]], [[File:NLD-N233.svg|30px|border]] <br> Veenendaalline | oprjochte = [[1258]] | perioade 1 = | namme perioade 1 = | perioade 2 = | namme perioade 2 = | perioade 3 = | namme perioade 3 = | perioade 4 = | namme perioade 4 = | perioade 5 = | namme perioade 5 = | opheft = | opgien yn = | no part fan = | netnûmer = 0317, 0318 | postkoades = 3910-3912 | tiidsône = [[UTC]] +1 | simmertiid = UTC +2 | webside = [http://www.rhenen.nl/ www.rhenen.nl] }} [[Ofbyld:Gem-Rhenen-OpenTopo.jpg|300px|thumb|''Topografyske gemeentekaart fan Rhenen'']] '''Rhenen''' ({{Audio|280_Rhenen.ogg|<small>útspraak</small>}}) is in [[stêd]] en [[Gemeente (bestjoer)|gemeente]] yn de [[Nederlân]]ske provinsje [[Utert (provinsje)|Utert]]. De gemeente telt 20.264 ynwenners (31 jannewaris 2022). Njonken de stêd Rhenen omfiemet de gemeente de doarpen [[Elst (Utert)|Elst]] en [[Achterberg (Utert)|Achterberg]]. Ek leit de [[Grebbeberch]] yn de gemeente dêr't by de Dútske ynfal yn Nederlân yn de [[Twadde Wrâldkriich hurd fochten waard. Rhenen wurket mei de gemeenten [[Veenendaal]], [[Wageningen]], Ede, Barneveld, [[Nijkerk]], Skerpenseel en [[Renswoude]] gear yn it regionaal gearwurkingsferbân ''Regio [[Foodvalley]]''. == Skiednis == Yn [[1950]] waard by wurk oan de dyk fan Rhenen nei Elst grêven fûn yn de helling fan de [[Donderberg]]. It bliek om in Frankysk grêffjild mei likernôch 1100 grêven te gean dy't fan [[350]] oant likernôch [[750]] n.Kr. komme. It is it rykste Merovingyske grêffjild dat yn Jeropa fûn waard. De sieraden dy't fûn waarden binne te sjen yn it Ryksmuseum fan Aldheden yn [[Leien]]. Op de [[Grebbeberch]] leit de grutste wâlboarch fan Nederlân. De bou dêrfan sette útein yn it tiidrek 650-710. Oare iermidsiuwske fynsten binne in goudskat (Achterberg) en in muntskat fan likernôch 100 gouden munten en 170 sulveren munten by Remmerden en op de Koerheuvel by de âlde wettertoer in brûnzen situla (rituele amer) nei alle gedachten út de iere izertiid (750 f.Kr.) Rhenen krige yn [[1258]] [[stedsrjochten]] nei't it plak yn [[855]] as ''villa Hreni'' foar it earst neamd waard. Yn de [[midsiuwen]] wie Rhenen de fierste fersterking fan de [[biskop fan Utert]] yn syn striid dy't er algeduerigen hie tsjin de [[Greefskip Gelre|greven]] en letter [[Hartochdom Gelre|hartoggen fan Gelre]]. De biskop hie dêr de [[boarch]] Ter Horst yn besit, dy't yn [[1543]] ôfbrutsen waard. Nei de sintralisaasje fan it lânbestjoer troch keizer [[Karel V]] bleau Rhenen iuwenlang in rêstige garnizoenstêd, dy't as ien fan de fiif stêden fan it Stift in beskate rôl spile yn it bestjoer fan it goa. Yn de [[santjinde iuw]] hie de ferdreaune kening [[Freark V fan de Palts]] in simmerresidinsje yn Rhenen. Hy liet it paleis yn 1630-1631 bouwe nei ûntwerp fan de Haachske arsjitekt Bartholomeus van Bassen. Dat keningspaleis, sa't er neamd waard, waard yn [[1812]] ôfbrutsen. Hjoed-de-dei dogge allinnich in tinkstien en de strjitnamme ''Frederik van de Paltshof weromtinken oan it ferbliuw fan de kening. Yn maaie [[1940]] waard der hurd fochten by Rhenen tusken de Dútske ynfallers en it Nederlânske leger by de [[Slach om de Grebbeberch]]. De befolking waard evakuearre nei it westen ta en kearde fan 18 maaie ôf wer werom. It stedsje wie swier skeind troch de fjochterijen. Der rekken 162 wenten folslein ferwoastge, wylst likernôch 1000 hûzen skansearre rekken. De Kunearetsjerke en -toer stiene noch oerein en koene restaurearre wurde. Nei it weromkommen fan de befolking waard úteinset mei it oprêden fan it pún. Dêrby waarden wurkleazen ynskeakele. Arsjitekt C. Pouderoyen makke yn in koarte skoft in ûntwerp foar it weropbouwen fan it stedsje. Dêrby waard mei opsetsin net keazen foar it weropbouwen fan de ferwoastge hûzen, mar foar in nij ûntwerp neffens de ideeëen fan de [[Delftske Skoalle]]. Pouderoyen keas dêrfoar en liet de provinsjale wei troch it sintrum rinne litte ynstee fan deromhinne. Yn de rin fan [[1942]] wie it kostruksjeplan foar it grutste part útfierd. By de fjochterijen by de befrijing fan Nederlân yn [[1944]] en [[1945]] waard Rhenen fannijs troffen. Yn [[2008]] fierde Rhenen syn 750-jierrich bestean. Op [[Keninginnedei]] kaam de doetiidske keninginne [[Beatrix fan de Nederlannen|Beatrix]] mei har famylje op besite yn Rhenen en [[Veenendaal]]. == Geografy == Rhenen leit oan de noardouwer fan de [[Nederryn]] en is ferbûn fia de Rynbrêge oer de Nederryn mei it doarp [[Kesteren]] yn de [[Neder-Betuwe]]. Dy brêge waard op fûneminten fan de yn 1944 ferwoastge spoarbrêge boud. De ferkearsbrêge waard yn 1957 iepene en draacht de [[provinsjale wei 233]]. De gemeente wurdt begrinzge troch, mei de klok mei, yn it noarden oan [[Veenendaal]], yn it noardeasten oan [[Ede (gemeente)|Ede]], yn it easten oan [[Wageningen]], yn it suden oan de [[Neder-Betuwe (gemeente)|gemeente Neder-Betuwe]], yn it súdwesten oan [[Buren (gemeente)|Buren]] en yn it westen oan de gemeente [[Utertske Heuvelrêch (gemeente)|Utertske Heuvelrêch]]. Rhenen leit op de súdeastlike punt fan de [[Utertske Heuvelrêch]]. De stêd is omjûn troch ferskate natoergebieten en heuvels. De [[Grebbeberch]] dy't eastlik fan it plak leit is de lêste heuvel fan dy [[driuwwâl]], ear't er oergiet yn de [[Gelderske Fallei]]. Der is in boatferbining oer de Nederryn mei [[Opheusden]] en fan Elst ôf nei it doarp Ingen. Stasjon Rhenen is sûnt 1981 de einstasjon fan de Veenendaalline, dy't oer Veenendaal nei [[Utert (stêd)|Utert]] rint. === Oare kearnen === [[Achterberg (Utert)|Achterberg]], [[Elst (Utert)|Elst]], Laareind en (bedriuweterrein) Remmerden. Sûnt de weryndieling fan de gemeenten [[Amerongen]], [[Doarn|Doorn]], [[Driebergen-Rijsenburg]], [[Leersum]] en [[Maarn]] mei yngong fan 1 jannewaris 2006 ta de gemeente Utertske Heuvelrêch, heart it eardere Amerongske part fan Elst ta de gemeente Rhenen. == It besjen wurdich == * De [[Kunearatsjerke (Rhenen)|Kunearatsjerke]], in [[Gotyk|letgoatyske]] [[halletsjerke]], boud tusken 1492-1531 * Nijmoadrige roomsk-katolike [[Oantinkentsjerke (Rhenen)|Oantinkentsjerke]], boud tusken 1958 en 1959. * Gebou ''De Brakke'' út 1787 * Oerbliuwsels fan de midsiuwske stedsmuorre út de 14e iuw * ''De Binnenmolen'', in rûne stiennen nôtmûne út 1893 * Lângoed ''Prattenburg'' * Militêre earefjild Grebbeberch * Bistetún ''[[Ouwehands Dierenpark]]'' op de Grebbeberch == Ofbylden == <gallery mode="packed" heights="150px"> Luchtfoto_deel_Rhenen,_op_voorgrond_Cuneratoren.jpg|''Loftfoto mei op de foargrûn de Kunearetoer'' Rhenen,_Militair_Ereveld_Grebbeberg_IMG_9161_2019-04-19_13.11.jpg|''Kriichsmonumint op de Grebbeberch'' Landgoed_RHENEN.jpg|''Lângoed Prattenburg'' Rhenen,_de_Binnenmolen_RM32465_IMG_9170_2019-04-19_14.00.jpg|''De Binnenmolen'' Lovely_houses_in_Rhenen_with_characteristic_wooden_ornaments_-_panoramio.jpg|''Karakteristike hûzen'' Rhenen_Frederik_van_de_Paltshof_Poort.jpg|''Frederik van de Paltshofpoarte'' </gallery></center> == Keppeling om utens == * [http://www.rhenen.nl/ Offisjele webside fan de gemeente Rhenen] {{CommonsLyts}} {{Boarnen|boarnefernijing= Foar boarnen en oare literatuer, sjoch [https://nl.wikipedia.org/wiki/Rhenen ''Bronnen, noten en/of referenties'' op dizze side]. }} {{Koördinaten|51_58_0_N_5_34_0_E_type:city_zoom:16_region:NL|51° 58' 0" NB, 5° 34' 0" EL}} {{Rhenen}} {{GemeentenUtert}} [[Kategory:Plak yn Rhenen]] [[Kategory:Gemeente yn Utert]] [[Kategory:Bestjoerlike ienheid oprjochte yn 1258]] 2vfvv7jtfzgwpw7vfr9020a2gxkk9ut 0 159301 1083606 1081972 2022-07-20T04:31:48Z Kneppelfreed 2013 /* Keppeling om utens */ wikitext text/x-wiki {{Ynfoboks gemeente | namme = Utertske Heuvelrêch <br> ''Utrechtse Heuvelrug'' | ôfbyld = [[File:Utrechtse_Heuvelrug_bij_Amerongen.jpg|300px]] ''Utertske Heuvelrêch by Amerongen'' | flagge = [[File:Utrechtse_Heuvelrug_vlag.svg|125px]] | wapen = [[File:Utrechtse_Heuvelrug_wapen.svg|80px]] | lokaasje = [[File:NL_-_locator_map_municipality_code_GM1581_(2016).png|300px]] | lân = {{Flagge NL}} [[Nederlân]] | bestjoerlike ienheid 1 = provinsje | namme bestjoerlike ienheid 1= [[File:Utrecht_(province)-Flag.svg|border|20px]] [[Utert (provinsje)|Utert]] | bestjoerlike ienheid 2 = | namme bestjoerlike ienheid 2= | bestjoerlike ienheid 3 = | namme bestjoerlike ienheid 3= | boargemaster = Frits Naafs ([[Folkspartij foar Frijheid en Demokrasy|VVD]]) | haadplak = [[Doorn]] | grutste plak = [[Driebergen-Rijsenburg]] | ynwennertal = 50.016 <small>(31 jannewaris 2022)</small> | befolkingstichtens = 379 / [[km²]] | oerflak = 133,94 km² | wêrfan lân = 132,01 km² | wêrfan wetter = 1,93 km² | tal stêden = | tal doarpen = 7 | ferkearsieren = [[File:NL-A12.svg|30px|border]], [[File:NLD-N225.svg|30px|border]], [[File:NLD-N226.svg|30px|border]], [[File:NLD-N227.svg|30px|border]], [[File:NLD-N229.svg|30px|border]] | oprjochte = [[2006]] | perioade 1 = | namme perioade 1 = | perioade 2 = | namme perioade 2 = | perioade 3 = | namme perioade 3 = | perioade 4 = | namme perioade 4 = | perioade 5 = | namme perioade 5 = | opheft = | opgien yn = | no part fan = | netnûmer = 0343 | postkoades = 3941, 3951, 3953, 3956, 3958, 3959, 3971, 3972 | tiidsône = [[UTC]] +1 | simmertiid = UTC +2 | webside = [http://www.heuvelrug.nl/ www.heuvelrug.nl] }} De '''gemeente Utertske Heuvelrêch''' ([[Nederlânsk]] en offisjeel: ''Utrechtse Heuvelrug'') is in gemeente yn it súdeasten fan de [[Nederlân]]ske provinsje [[Utert (provinsje)|Utert]]. De gemeente ûntstie op [[1 jannewaris]] [[2006]] nei in fúzje fan de eardere gemeenten [[Amerongen]], [[Doorn]], [[Driebergen-Rijsenburg]], [[Leersum]] en [[Maarn]]. De gemeente hie op 31 jannewaris 2022 50.016 ynwenners. In grut part fan nasjonaal park [[Utertske Heuvelrêch]] leit yn de gemeente, dêr't de namme fan de gemeente weikomt. De gemeente gringet, mei de klok mei, yn it noarden oan [[Woudenberg]], yn it noardeasten oan [[Renswoude]], yn it easten oan [[Veenendaal]], yn it súdeasten [[Rhenen]], yn it suden oan [[Buren (gemeente)|Buren]], yn it súdwesten oan [[Wyk by Duerstêd]], yn it westen oan [[Bunnik (gemeente)|Bunnik]] en yn it noardwesten oan [[Seist]]. == Kearnen == De gemeente bestiet hat sân offisjele kearnen, dêr't [[Driebergen-Rijsenburg]] de grutste fan is. It gemeentehûs stiet yn [[Doorn]]. === Doarpen === {| class="wikitable" |- ! Wenkearn !! Ynwenners<ref>[https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2021/31/kerncijfers-wijken-en-buurten-2021 Sintraal Buro foar de Statistyk]</ref> |- | [[Amerongen]] || 5.420 |- | [[Doorn]] || 10.260 |- | [[Driebergen-Rijsenburg]] || 18.985 |- | [[Leersum]] || 7.675 |- | [[Maarn]] || 4.765 |- | [[Maarsbergen]] || 1.285 |- | [[Overberg (Utert)|Overberg]] || 1.570 |} === Oare plakken en buorskippen === Njonken dy offisjele kearnen binne der yn de gemeente de folgjende [[buorskip]]pen en oare plakken: [[Boswijk (Utert)|Boswijk]], [[Breedeveen]], [[Beerschoten]], [[Darthuizen]], [[Driebergen]], [[Dwarsweg]], [[De Groep (Utert)|De Groep]], [[De Haar (Utert)|De Haar]], [[De Krim (Utert)|De Krim]], [[Haagje]], [[Haspel (Utert)|Haspel]], [[Palmstad]], [[Rijsenburg]], [[Sterkenburg]] en [[Valkenheide]]. [[Ofbyld:Gem-UtrechtseHeuvelrug-OpenTopo.jpg|500px|thumb|left|''Topografyske gemeentekaart fan de gemeente Utertske Heuvelrêch'']] == Keppeling om utens == * [http://www.heuvelrug.nl/ Offisjele webside fan de gemeente] {{CommonsLyts|Utrechtse Heuvelrug}} {{Boarnen|boarnefernijing= {{Reflist}} }} {{Utertske Heuvelrêch}} {{GemeentenUtert}} [[Kategory:Utertske Heuvelrêch (streek)]] [[Kategory:Gemeente yn Utert]] [[Kategory:Bestjoerlike ienheid oprjochte yn 2006]] dzjp1l6dr87w2f4dxvd6fn4qxmftkr7 0 159302 1083608 1082241 2022-07-20T04:34:39Z Kneppelfreed 2013 /* Keppelings om utens */ wikitext text/x-wiki {{Stêd mei flagge| Ofbyld= [[File:SlotAmerongenFilmStill5.jpg|300px]] ''Amerongen mei it slot'' | Flagge= [[File:Vlag_Amerongen.jpg|border|100px]] | Wapen= [[File:Amerongen_wapen.svg|border|80px]] | Ynwennertal= 5.420 <small>(1 jannewaris 2021)</small><ref>[https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2021/31/kerncijfers-wijken-en-buurten-2021 Sintraal Buro foar de Statistyk]</ref>| Oerflak= | Befolkingstichtens= | Stêdekloft= | Hichte= | Lân= {{Flagge NL}} [[Nederlân]] | Bestj. ienh. 1= Provinsje| Namme bestj. ienh. 1= [[File:Utrecht_(province)-Flag.svg|border|20px]] [[Utert (provinsje)|Utert]] | Bestj. ienh. 2= Gemeente| Namme bestj. ienh. 2= [[File:Utrechtse_Heuvelrug_vlag.svg|20px]] [[Utertske Heuvelrêch (gemeente)|Utertske Heuvelrêch]] | Bestj. ienh. 3= | Namme bestj. ienh. 3= | Bestj. ienh. 4= | Namme bestj. ienh. 4= | Stifting= | Tiidsône= [[UTC]] +1 | Simmertiid= UTC +2 | Koördinaten= {{Koördinaten yn tekst|52_0_9_N_5_27_39_E_type:city_zoom:16_region:NL|52° 0' 9" NB, 5° 27' 39" EL}} | Webside= | }} [[Ofbyld:Locatie_Amerongen_2005.png|thumb|300px|''Lokaasje eardere gemeente Amerongen yn Utert'']] '''Amerongen''' is in doarp en eardere gemeente yn de gemeente [[Utertske Heuvelrêch (gemeente)|Utertske Heuvelrêch]] yn it súdeasten fan de [[Nederlân]]ske provinsje [[Utert (provinsje)|Utert]]. Amerongen leit oan de foet fan de [[Amerongske Berch]] by de [[Nederryn]]. De berch is part fan de [[Utertske Heuvelrêch]], dy't sûnt [[2003]] in [[nasjonaal park]] is. Amerongen hie yn 2021 5.420 ynwenners. De eardere gemeente hie in oerflak fan goed 3.000 bunder. == Skiednis == Amerongen waard foar it earst neamd yn [[1126]]. Yn de [[midsiuwen]] hie de hearlikheid Amerongen twa hearen. It laach Abcoude en de domproasdy fan Utert hiene in oandiel. Letter waard de hearlikheid ferparte, dêr't de domproast by yn it besit fan [[Leersum]] kaam, en de hearen fan Rede krigen it oare part. De domproast ferkocht syn part yn [[1632]] oan de [[prins fan Oranje]]. Yn de [[Tachtichjierrige Kriich]] fûn op [[23 juny]] [[1585]] de Slach by Amerongen plak, dêr't de [[Steatsen|Steatske]] troepen troch de Spanjerts ferslein waarden. Yn de omkriten fan [[Elst (Utert)|Elst]] leit de Galgeberch. Dy namme ferwiist nei it feit dat der in galge stien hat. De galge wie allinnich ornearre as in symboal. De iennige deastraf dy't yn Amerongen útfierd waard, wie in eksekúsje yn [[1687]] mei in swurd op in dêrfoar ynrjochte skandesteger. Amerongen wie in agraryske mienskip. De [[Skiep (skaai)|skiep]] op it [[heide]]lân fan de Heuvelrêch leveren [[dong]] foar de [[ikker]]s. Boppedat waarden de uterwaarden nei it bedykjen mei syn fruchtber [[rivierklaai]] ek tige gaadlik foar de [[lânbou]]. Fan de santjinde oant de tweintichste iuw wie der yn Amerongen tabakstylt. Der binne noch in tsiental karakteristike tabakskuorren fan dy snuorje yn it doarp. == Eardere gemeente == Oant 1 jannewaris 2006 wie Amerongen in selsstannige gemeente, dêr't ek de kearnen [[Elst (Utert)|Elst]] (foar in part) en [[Overberg (Utert)|Overberg]] ûnder foelen. Sûnt dy tiid is Amerongen part fan de nije gemeente [[Utertske Heuvelrêch (gemeente)|Utertske Heuvelrêch]], dy't ek út de doarpen [[Leersum]], [[Doarn]], [[Maarn]], Overberg, [[Maarsbergen]] en [[Driebergen-Rijsenburg]] bestiet. By dy gemeentlike weryndieling waard it Amerongske part fan Elst by de gemeente [[Rhenen]] foege. == It besjen wurdich == Amerongen is ferneamd om it [[Kastiel Amerongen]], dat justjes súdlik fan it doarp yn de uterwaarden leit. It kastiel waard yn it rampjier fan [[1672]] folslein ferwoastge troch de [[frânsen]] en waard letter yn de hjoeddeistige styl weropboud. De lêste keizer fan [[Dútske Keizerryk|Dútslân]], [[Willem II fan Dútslân|Wilhelm II]], hat oardel jier útfanhuze yn it kastiel ear't er nei [[Hûs Doarn]] ferhuze. Op [[28 novimber]] [[1918]] tekene er yn Kastiel Amerongen dat er ôfstân fan 'e troan die. It kastiel is hjoed-de-dei in museum mei in moaie kastieltún. Op in útrinner fan 'e Amerongske Berch stiet, tsjin de uterwaarden oan en tichteby it kastiel, stiet de [[Andriestsjerke (Amerongen)|Andriestsjerke]], in [[Gotyk|letgoatyske]] tsjerke dêr't de boustyl fan de toer by ôflaat is fan Utertske [[Dom fan Utert|Domtoer]]. De Protestantske Gemeente Amerongen-Overberg is de eigener fan de tsjerke. De tsjerke is te besichtigjen en der wurde rûnliedings jûn. Justjes noardlik fan de Andriestsjerke is it Tabakmuseum, dêr't de skiednis fan de tabaktylt yn útstald is. Fjouwer kilometer by de stream del leit súdwestlik fan it doarp it Kear- en slûzekompleks Amerongen yn de Nederryn. In part fan it doarp is [[beskerme doarpsgesicht]]. Fierder binne der yn it doarp in soad [[ryksmonumint]]en en [[Gemeentlik monumint|gemeentlike monuminten]]. Der lizze ferskate heuvels fan de Utertske Heuvelrêch by Amerongen. == Ofbylden == <gallery mode="packed" heights="150px"> Amerongen_(16).JPG|''Kastiel Amerongen'' Amerongen,_de_Andrieskerk_RM7755_IMG_6547_2020-07-12_15.52.jpg|''Andriestsjerke'' Amerongen,_korenmolen_Maallust_IMG_9190_2019-04-19_15.01.jpg|''Nôtmûne Maallust'' Tussen_Amerongen_en_Elst,_het_Amerongse_bos_IMG_6558_2020-07-12_16.12.jpg|''Amerongske Bosk'' Utrechtse_Heuvelrug_bij_Amerongen.jpg|''Sicht op de Amerongske Berch'' </gallery></center> == Keppelings om utens == * [https://web.archive.org/web/20121019142709/http://www.heuvelrug.nl/index.php?pagid=1307&mediumid=11&simaction=content Amerongen op webside gemeente Utertske Heuvelrêch] * [https://web.archive.org/web/20141105173018/http://www.ewab-applications.nl/RHCZOU/aw_toon_Amerongen.php Skiednis fan Amerongen, Overberg en Elst] op de webside fan it Regionaal Histoarysk Sintrum Súdeast-Utert *http://www.openmonumentendagamerongen.nl/ {{Boarnen|boarnefernijing= {{Reflist}} }} {{Utertske Heuvelrêch}} [[Kategory:Plak yn Utertske Heuvelrêch (gemeente)]] [[Kategory:Bestjoerlike ienheid opheft yn 2006]] [[Kategory:Eardere gemeente yn Utert]] {{Koördinaten|52_0_9_N_5_27_39_E_type:city_zoom:16_region:NL|52° 0' 9" NB, 5° 27' 39" EL}} 2xy6x4wwc5ul8y1jzhrnc3p7ib49tx7 0 159353 1083609 1082240 2022-07-20T04:34:57Z Kneppelfreed 2013 /* Berne */ wikitext text/x-wiki {{Stêd mei flagge| Ofbyld= [[File:Sparrendaal_Driebergen.jpg|300px]] ''Sparrendaal'' | Flagge= [[File:Driebergen-Rijsenburg_vlag.svg|border|100px]] | Wapen= [[File:Driebergen-Rijsenburg_wapen.svg|border|80px]] | Ynwennertal= 18.985 <small>(1 jannewaris 2021)</small><ref>[https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2021/31/kerncijfers-wijken-en-buurten-2021 Sintraal Buro foar de Statistyk]</ref>| Oerflak= 26,43 km² | Befolkingstichtens= 718 /km² | Stêdekloft= | Hichte= | Lân= {{Flagge NL}} [[Nederlân]] | Bestj. ienh. 1= Provinsje| Namme bestj. ienh. 1= [[File:Utrecht_(province)-Flag.svg|border|20px]] [[Utert (provinsje)|Utert]] | Bestj. ienh. 2= Gemeente| Namme bestj. ienh. 2= [[File:Utrechtse_Heuvelrug_vlag.svg|20px]] [[Utertske Heuvelrêch (gemeente)|Utertske Heuvelrêch]] | Bestj. ienh. 3= | Namme bestj. ienh. 3= | Bestj. ienh. 4= | Namme bestj. ienh. 4= | Stifting= | Tiidsône= [[UTC]] +1 | Simmertiid= UTC +2 | Koördinaten= {{Koördinaten yn tekst|52_3_10_N_5_16_49_E_type:city_zoom:16_region:NL|52° 3' 10" NB, 5° 16' 49" EL}} | Webside= | }} [[Ofbyld:Locatie Driebergen-Rijsenburg 2005.png|300px|thumb|''Lokaasje Driebergen-Rijsenburg'']] '''Driebergen-Rijesenburg''' is in eardere gemeente en doarp yn de gemeente [[Utertske Heuvelrêch (gemeente)|Utertske Heuvelrêch]] yn de [[Nederlân]]ske provinsje [[Utert (provinsje)|Utert]]. It doarp leit oan de súdlike râne fan de [[Utertske Heuvelrêch]] en hat 18.985 ynwenners (2021). It doarp leit oan de ''Stichtse Lustwarande'', in rige fan lúkse bûtenpleatsen en lânguod. == Skiednis == Al yn de iere midsiuwen rûn de wichtige keningswei fan [[Utert (stêd)|Utert]] oer [[Nimwegen]] nei [[Keulen]] en rint hjoed-de-dei noch troch it doapr hinne. Yn [[1159]] kaam de namme ''Thriberghen'' al foar, mar yn [[1309]] wurdt it foar it earst neamd as in delsetting mei in tsjerke. Yn [[1126]] waard der yn de omkriten in soad fean [[Lânoanmakkerij|oanmakke]]. De ''Langbroekerwetering'' wie ien fan de ûntwetteringsfearten dy't yn dy snuorje groeven waard. Der binne by dy feart ek in soad [[kastiel]]en boud en ek in soad boerehôven woeksen út ta kastielen troch it bouwen fan in toer en it oanlizzen fan in [[grêft]]. In tal fan dy kastieln binne hjoed-de-dei noch te sjen, dêr't ''Sterkenburg'' yn de buorskip [[Sterkenburg]] ien fan is. Al yn de iere midsiuwen rûn de wichtige keningswei fan [[Utert (stêd)|Utert]] oer [[Nimwegen]] nei [[Keulen]] en rint hjoed-de-dei noch troch it doapr hinne. Driebergen-Rijsenburg ûntstie op [[ 1 maaie]] [[1931]] troch it gearfoegjen fan de doarpen [[Driebergen]] en [[Rijsenburg]] dy't oant doe selsstannige gemeenten wiene. De twa doarpen foarmen dêrnei ien gemeente en woeksen alhiel út ta ien plak. Op [[1 jannewaris]] [[2006]] waard de gemeente gearfoege mei [[Amerongen]], [[Doarn]], [[Leersum]], [[Maarn]], [[Maarsbergen]] en [[Overberg (Utert)|Overberg]] ta de nije gemeente [[Utertske Heuvelrêch (gemeente)|Utertske Heuvelrêch]], neamd nei it nasjonaal park mei deselde namme. == It besjen wurdich == In part fan Rijsenburg is [[beskerme doarpsgesicht]] en der binne ferskate [[ryksmonumint]]en en [[Gemeentlik monumint|gemeentlike monuminten]] yn it doarp. It tsjerkeplein fan Rijsenburg is tekenjend foar it doarp. De roomsk-katolike Sint-Petrus'-Bandentsjerke waard yn [[1870]] boud troch arsjitekt Adrianus Tollus yn opdracht fanambachtshear Petrus Judocus van Oosthuyse, dy't op ''Sparrendaal'' wenne, as part fan in folslein nij doarp Rijsenburg dat 2 km fan it doe al net mear besteande kastiiel Rijsenburg leit. De tsjerke komt fan de napoleontyske tiid en is de iennige tsjerke yn Nederlân dy't boud is yn [[Empirestyl]]. By de tsjerke waarden wen- en koetshuzen boud yn in heale sirkel. Yn [[1813]] waard foar de tsjerke oer de [[herberch]] ''Wapen van Rijsenburg'' boud. Dat unike tsjerkeplein is beskerme doarpsgesicht. Op it plak fan de eardere neogoatyske lângoed ''Welgelegen'', dat yn de [[Twadde Wrâldkriich]] bombardearre waard, waard yn [[1954]] ''Park Welgelegen'' mei wenten yn de styl fan de [[Delftske Skoalle]] boud. Fierder binne dder yn it doarp foaroarlochske wenten, typysk fan de [[1930-er jierren]], sa as ''Tuinwijk Sterrenbosch'' en Driebergen-Noard. In part fan de ''Langebroekerwetering'' mei syn lânguod en bûtenhuzen is part fan Driebergen-Rijsenburg as part fan de Utertske Heuvelrêch. == Ofbylden == <gallery mode="packed" heights="150px"> SintPetrusBanden.Driebergen-Rijsenburg.JPG|''Sint-Petrus'-Bandentsjerke'' Driebergen_Parklaankerk.jpg|''Parklaantsjerke'' Dennenburg.jpg|''Dennenburg'' Rosarium_in_bloei.jpg|''Rosarium'' Oude_Algemene_Begraafplaats_Driebergen_08.JPG|''Alde Algemiene Begraafplak'' </gallery></center> == Berne == <!-- OARDERE NEI BERTEJIER --> * [[Wulfert Floor]] (1818-1876), lânbouwer en 'oefener' * [[Everard du Marchie van Voorthuysen]] (1901-1986), predikant Ald Grifformearde Gemeenten * [[Anton van Wouw]] (1862-1945), [[Súd-Afrika|Súdafrikaansk]] byldhouwer * [[Loek Caspers]], (1924-2019), Nederlânsk fersetstrider * [[Ria Beckers]] (1938-2006), [[GrienLinks]]-politikus. * [[Rascha Peper]] (1949-2013), skriuwster {{Boarnen|boarnefernijing= {{Reflist}} }} {{Utertske Heuvelrêch}} {{Koördinaten|52_3_10_N_5_16_49_E_type:city_zoom:16_region:NL|52° 3' 10" NB, 5° 16' 49" EL}} [[Kategory:Plak yn Utertske Heuvelrêch (gemeente)]] [[Kategory:Bestjoerlike ienheid oprjochte yn 1931]] [[Kategory:Bestjoerlike ienheid opheft yn 2006]] [[Kategory:Eardere gemeente yn Utert]] aq1pad2oyj3gebpi2uvrj3ja3ylx5ee 0 159354 1083613 1082408 2022-07-20T04:42:17Z Kneppelfreed 2013 /* Keppeling om utens */ wikitext text/x-wiki {{Universele ynfoboks stêd | namme = Maarsbergen | ôfbylding = Herberg_Maarsbergen.jpg | ôfbyldingsbreedte = 300 | ôfbyldingstekst = ''Histoaryske herberch mei hynstewikselplak'' | wapen = | ynwennertal = 1.286 <small>(2021)</small> <ref>[https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2021/31/kerncijfers-wijken-en-buurten-2021 Sintraal Buro fan de Statistyk]</ref> | oerflak = | befolkingstichtens = | stêdekloft = | hichte = | lân = {{Flagge NL}} [[Nederlân]] | bestjoerlike ienheid 1 = Provinsje | namme bestjoerlike ienheid 1= [[File:Utrecht_(province)-Flag.svg|border|20px]] [[Utert (provinsje)|Utert]] | bestjoerlike ienheid 2 = Gemeente | namme bestjoerlike ienheid 2= [[File:Utrechtse_Heuvelrug_vlag.svg|20px]] [[Utertske Heuvelrêch (gemeente)|Utertske Heuvelrêch]] | bestjoerlike ienheid 3 = | namme bestjoerlike ienheid 3= | bestjoerlike ienheid 4 = | namme bestjoerlike ienheid 4= | boargemaster = | stedsyndieling = | stifting = | postkoade = 3953 | tiidsône = [[UTC]] +1 | simmertiid = UTC +2 | koördinaten = {{Koördinaten yn tekst|52_3_27_N_5_24_19_E_type:city_zoom:16_region:NL|52° 3' 27" NB, 5° 24' 19" EL}} | webside = }} [[Ofbyld:Map - NL - Utrechtse Heuvelrug - Wijk 04 Maarn - Buurt 02 Maarsbergen.svg|304px|thumb|''Lokaasje yn de gemeente Utertske Heuvelrêch'']] '''Maarsbergen''' is in doarp yn de gemeente [[Utertske Heuvelrêch (gemeente)|Utertske Heuvelrêch]] yn de [[Nederlân]]ske provinsje [[Utert (provinsje)|Utert]]. It doarp leit oan de rykswei A12 en oan it spoar fan [[Utert (stêd)|Utert]] nei [[Arnhim]]. Maarsbergen leit op de oergong fan de [[Utertske Heuvelrêch]], sûnt [[2003]] in [[nasjonaal park]], nei de [[Gelderske Fallei]]. == Skiednis == De namme Maarsbergen komt fan ''Meersebarch'' of ''Meersbargen'', itjinge "[[sompe]] by de berch" betsjut. Maarsbergen wie eartiids foar in grut part eigendom fan it riddergoed Berne by [[Heusden]]. Ridder Fulco krige it guod yn Maarsbergen yn besit nei't er boaske mei de docter fan de hear fan Heusden. Yn [[1134]] skonk de ridder syn besit oan de tsjerke. [[Muonts]]en fand e abdij fan Berne diene fan dêrwei it agrarysk wurk yn de omkriten. Nei de [[reformaasje]] waard it kleasterbesit yn [[1656]] troch de [[Steaten fan Hollân]] oan de [[Amsterdam]]ske sakeman Samuel de Marez ferkocht. Dy liet fan de ferinnewearre proasdy it Kastiel Maarsbergen bouwe, dat syn famylje oant [[1764]] yn besit hie. Yn [[1804]] waard it kastiel kocht troch de hear Du Bois, dy syn dochter it yn [[1882]] oan de famylje Godin de Beaufort ferkocht hie. Dy famylje hat it kastiel hjoed-de-dei noch hieltyd yn besit. It oanlizzen fan de spoarline Utert - Arnhim yn [[1844]] soarge dêrfoar dat Maarsbergen net mear isolearre wie, benammen dat dêr ek in stasjon boud waard. Troch dat stasjon en it bouwen fan in skoalle yn [[1864]] en de tsjerke ûntstie der winliken in nij doarp op it hjoeddeistich plak. De âlde "Meerberchske buert" lei oarspronklik by it Kastiel Maarsbergen. De Herfoarme Tsjerke fan Maarsbergen waard yn 1884 yn gebrûk nommen. De bou dêrfan waard mooglik makke troch de hear A. du Bois, de eigener fan it kastiel, dy't by syn ferstjerren likernôch 30.000 gûne neiliet foar de bou. Oant 1 jannewaris 2006 hearde Maarsbergen by de gemeente [[Maarn]]. De buorskip Valkenheide heart ta Maarsbergen. == Media == De lokale omrop ''[[Dorp en streek tv]]'', is rjochtet op [[Maarn]], Maarsbergen, [[Renswoude]], [[Skerpenseel (Gelderlân)|Skerpenseel]], [[Woudenberg]], [[Rhenen]] en [[Elst (Utert)|Elst]]. Fierders is der in lokale radiostjoerder, Midland FM. Dy stjoerder makket ek radio foar Renswoude en Skerpenseel. [[Ofbyld:Kerk Maarsbergen.jpg|thumb|left|''Tsjerke fan Maarsbergen'']] == Keppeling om utens == * [http://www.gemeenteutrechtseheuvelrug.nl/ Webstee fan de gemeente Utertske Heuvelrêch] {{Boarnen|boarnefernijing= {{Reflist}} }} {{Utertske Heuvelrêch}} [[Kategory:Plak yn Utertske Heuvelrêch (gemeente)]] {{Koördinaten|52_3_27_N_5_24_19_E_type:city_zoom:16_region:NL|52° 3' 27" NB, 5° 24' 19" EL}} 2i9sgfkmdtd35nu1ifxg4gbt5xh44dp 0 159355 1083614 1082244 2022-07-20T04:42:38Z Kneppelfreed 2013 /* Keppeling om utens */ wikitext text/x-wiki {{Universele ynfoboks stêd | namme = Overberg | ôfbylding = Map_-_NL_-_Utrechtse_Heuvelrug_-_Wijk_03_Amerongen_-_Buurt_02_Verspreide_huizen_Overberg_en_De_Haar.svg | ôfbyldingsbreedte = 300 | ôfbyldingstekst = ''Lokaasje yn de gemeente Utertske Heuvelrêch'' | wapen = | ynwennertal = 1.570 <small>(2021)</small> <ref>[https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2021/31/kerncijfers-wijken-en-buurten-2021 Sintraal Buro fan de Statistyk]</ref> | oerflak = | befolkingstichtens = | stêdekloft = | hichte = | lân = {{Flagge NL}} [[Nederlân]] | bestjoerlike ienheid 1 = Provinsje | namme bestjoerlike ienheid 1= [[File:Utrecht_(province)-Flag.svg|border|20px]] [[Utert (provinsje)|Utert]] | bestjoerlike ienheid 2 = Gemeente | namme bestjoerlike ienheid 2= [[File:Utrechtse_Heuvelrug_vlag.svg|20px]] [[Utertske Heuvelrêch (gemeente)|Utertske Heuvelrêch]] | bestjoerlike ienheid 3 = | namme bestjoerlike ienheid 3= | bestjoerlike ienheid 4 = | namme bestjoerlike ienheid 4= | boargemaster = | stedsyndieling = | stifting = | postkoade = 3959 | tiidsône = [[UTC]] +1 | simmertiid = UTC +2 | koördinaten = {{Koördinaten yn tekst|52_2_21_N_5_29_49_E_type:city_zoom:16_region:NL|52° 2' 21" NB, 5° 29' 49" EL}} | webside = }} '''Overberg''' is ien fan de sân doarpen yn de gemeente [[Utertske Heuvelrêch (gemeente)|Utertske Heuvelrêch]] yn de [[Nederlân]]ske provinsje [[Utert (provinsje)|Utert]]. Overberg leit op it oergongsgebiet fan de [[Utertske Heuvelrêch]], sûnt [[2003]] in [[nasjonaal park]], en de [[Gelderske Fallei]] en leit justjes westlik fan [[Veenendaal]]. It doarp leit oan it spoar fan [[Utert (stêd)|Utert]] nei [[Rhenen]]. Yn Overberg wurdt, as it iennige plak bûten East- en Noardeast-Nederlân dêr't de [[midwinterhoarn]] blaasd wurdt. Oant 1 jannewaris 2006 hearde Overberg by de gemeente [[Amerongen]] dy't doe opgie yn de nije gemeente Utertske Heuvelrêch. Yn [[2008]] waard der in foarstel dien en diel Overberg yn by in mooglike fúzjegemeente fan [[Woudenberg]], [[Renswoude]] en [[Skerpenseel (Gelderlân)|Skerpenseel]], mar dat foarstel waard lang om let yn [[2011]] fersmiten. == Keppeling om utens == * [http://www.gemeenteutrechtseheuvelrug.nl/ Webstee fan de gemeente Utertske Heuvelrêch] {{Boarnen|boarnefernijing= {{Reflist}} }} {{Utertske Heuvelrêch}} [[Kategory:Plak yn Utertske Heuvelrêch (gemeente)]] {{Koördinaten|52_2_21_N_5_29_49_E_type:city_zoom:16_region:NL|52° 2' 21" NB, 5° 29' 49" EL}} svs16y5jyvwhk6zakg60h9ew4lw44mr 0 159356 1083620 1082409 2022-07-20T04:52:17Z Kneppelfreed 2013 /* Keppeling om utens */ wikitext text/x-wiki {{Universele ynfoboks stêd | namme = Elst | ôfbylding = Elst_(Utrecht).jpg | ôfbyldingsbreedte = 300 | ôfbyldingstekst = ''Sicht op Elst oan oare kant de [[Nederryn]]'' | wapen = | ynwennertal = 4.650 <small>(2021)</small> <ref>[https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2021/31/kerncijfers-wijken-en-buurten-2021 Sintraal Buro fan de Statistyk]</ref> | oerflak = | befolkingstichtens = | stêdekloft = | hichte = | lân = {{Flagge NL}} [[Nederlân]] | bestjoerlike ienheid 1 = Provinsje | namme bestjoerlike ienheid 1= [[File:Utrecht_(province)-Flag.svg|border|20px]] [[Utert (provinsje)|Utert]] | bestjoerlike ienheid 2 = Gemeente | namme bestjoerlike ienheid 2= [[File:Flag_of_Rhenen.svg|20px]] [[Rhenen]] | bestjoerlike ienheid 3 = | namme bestjoerlike ienheid 3= | bestjoerlike ienheid 4 = | namme bestjoerlike ienheid 4= | boargemaster = | stedsyndieling = | stifting = | postkoade = 3921 | tiidsône = [[UTC]] +1 | simmertiid = UTC +2 | koördinaten = {{Koördinaten yn tekst|51_59_8_N_5_29_55_E_type:city_zoom:16_region:NL|51° 59' 8" NB, 5° 29' 55" EL}} | webside = }} [[Ofbyld:Map NL - Rhenen - Elst.png|304px|thumb|''Lokaasje yn de gemeente Rhenen'']] '''Elst''' is in doarp yn de gemeente [[Rhenen]] yn de [[Nederlân]]ske provinsje [[Utert (provinsje)|Utert]]. It doarp hat 4.650 ynwenners (2021). Oant 1 jannewaris hearde in part fan it doarp ta de gemeente [[Amerongen]], dy't op dat stuit part waard fan de nije gemeente [[Utertske Heuvelrêch (gemeente)|Utertske Heuvelrêch]]. == Geografy == It doarp leit oan de [[Nederryn]] oa de súdkant fan de [[Utertske Heuvelrêch]]. Der fart in fearpont fan Elst nei it doarp [[Ingen]] oan de oare kant de Nederryn. Noardlik fan it doarp lizze de [[Elsterberch]] mei in hichte fan 63,2 meter en de Galgeberch. Noardeastlik lizze noch ferskate heuvels. == Skiednis == Yn [[1981]] wiene der tichteby Elst [[argeology]]ske opgravings, dêr't goed 250 iermidsiuwske grêven fûn waarden, dêr't fjouwer hynstegrêven en ien hûnegrêf fan wiene. De grêven datearje fan de iere fyfde oant mids achtste iuw. In soad grêven hiene grêfjeften, wêrûnder de rykste grêven mei gouden en sulveren sieraden frouljusgrêven út de sechsde iuw wiene. 22 grêven befetsje wapens, wêrûnder swurden, skylden, bilen en benammen spear, en pylkpunten. Nijsgjirrich wie it finen fan in houten, mei brûns besleine amer. De fynsten binne no yn it Provinsjaal Argeologysk Depot yn Utert. == It besjen wurdich == * De eardere tabaksplantaazje ''Plantage Willem III''. * Nôtmûne 't Wissel * Nederlânsk Herfoarme Tsjerke fan 1819 * ''De Klinkhamer'', in wente ûntwurpen troch [[Gerrit Rietveld]] yn [[1949]] yn opdracht fan hûsdokter Van Ommeren. It hûs sjocht út oer twa uterwaarden. == Media == De pleatslike omrop ''[[Dorp en streek tv]]'', is rjochte op [[Maarn]], [[Maarsbergen]], [[Renswoude]], [[Skerpenseel (Gelderlân)|Skerpenseel]], [[Woudenberg]], [[Rhenen]] en Elst. == Keppeling om utens == {{CommonsLyts|Elst, Utrecht}} * [http://www.rhenen.nl/ Webstee fan de gemeente Rhenen] {{Boarnen|boarnefernijing= {{Reflist}} }} {{Rhenen}} [[Kategory:Plak yn Rhenen]] {{Koördinaten|51_59_8_N_5_29_55_E_type:city_zoom:16_region:NL|51° 59' 8" NB, 5° 29' 55" EL}} 40kyznzq715zvfm0y98b8g125hdpa7d 0 159365 1083592 1082306 2022-07-20T04:04:34Z Kneppelfreed 2013 /* Keppeling om utens */ wikitext text/x-wiki [[Ofbyld:RM25797 NH Kerk Leusden-Zuid.JPG|thumb|''Tsjerke fan Leusden-Súd'']] [[Ofbyld:Map NL - Leusden - Leusden-Zuid.png|thumb|''Lokaasje yn de gemeente Leusden'']] '''Leusden-Súd''' is in [[wenkearn]] yn de gemeente [[Leusden]] yn de [[Nederlân]]ske provinsje [[Utert (provinsje)|Utert]] en leit súdlik fan [[Amersfoart]]. Oant [[1969]], doe't de gemeente Leusden mei de gemeente [[Stoutenburg]] fúsearre, hiet it doarp '''Leusbroek'''. Ek stie it doarp foar in skoft bekend as Nieuw-Leusden. Leusbroek ûntstie yn de [[midsiuwen]] troch it [[Lânoanmakkerij|oanmeitsjen]] fan de Leusderberch. Ta de wyk hearre guon histoaryske pleatsen (buorskip Bavoort), lânhûs [[Den Treek]] en in njoggentjinde iuwske [[wettersteatstsjerke]]. Dy tsjerke, de Doarpstsjerke, fan Leusbroek, waard yn [[1828]] boud om de tsjerke fan [[Oud-Leusden]] te ferfangen. It ekonomysk mulpunt fan it gebiet ferpleatste him stadichoan ta it easten yn de plakken Leusbroek en Hamersveld, hjoed-de-dei Leusden-Sintrum. Yn 1969 waarden Leusbroek en Hamersveld repektivelik omneamd ta Leusden-Súd en Leusden-Sintrum. Yn dy snuorje ferskynde de namme Leusden foar it earst op de kaarten. Leusden-Súd hie yn 2009 1.940 ynwenners. Troch útwreidings fan d ewenwyk ''Tabaksteeg'' woeks it doarp fêst oan it plak Leusden sels. Ek falle de postadressen fan Leusden-Súd ûnder Leusden. Yn de wyk ''Tabaksteeg'' is it winkelsintrum ''Winkelcentrum Zuidhoek''. == Keppeling om utens == * {{nl}} [http://www.leusden.nl Gemeente Leusden] {{Koördinaten|52_7_9_N_5_24_23_E_type:city_region:NL|52° 7' NB, 5° 24' EL}} {{Leusden}} [[Kategory:Plak yn Leusden]] ausggb0tgk5a0fznov893qlkkntwwq4 0 159577 1083541 1083371 2022-07-19T16:47:26Z Drewes 2754 sjoch ek wikitext text/x-wiki '''Jacob Gysberts''' wie boargemaster fan Boalsert en de heit fan de ferneamde skriuwer en dichter [[Gysbert Japiks]]. == Libben == Doe’t tusken 1614 en 1616 it ferneamde [[stedhûs fan Boalsert]] boud waard, wie Jacob Gysberts de ûntwerper en útfierder fan it houtsnijwurk yn de riedseal. Ferneamder is er lykwols om syn wurk yn de polityk en tsjerke fan Boalsert. Hy hat alle tsjerklike funksjes hân dy’t der foar oaren as dûmnys wienen, lykas diaken en âlderling. Yn de tritiger jierren kaam er yn it stedsbestjoer en waard yn 1640 foar twa jier [[boargemaster]] fan [[Boalsert]]. Nei in hiele protte funksjes rûn it net goed ôf mei Jacob Gysberts. Hy rekke om drank en skulden yn de problemen, waard yn 1644 ferfallen ferklearre fan syn offysjes en funksjes en gong fallyt. == Sjoch ek == * [[Fan Holkema]] [[Kategory:Frysk houtfiker]] [[Kategory:Frysk bestjoerder]] [[Kategory:Frysk politikus]] [[Kategory:Boargemaster fan Boalsert]] [[Kategory:Persoan berne yn Fryslân (berteplak ûnbekend)]] [[Kategory:Persoan stoarn yn Boalsert]] [[Kategory:Persoan berne yn de 16e iuw]] [[Kategory:Persoan stoarn yn de 17e iuw]] rqw1kdhxd0ochas6tn3ntl12zl4hj6w 0 159600 1083560 1083499 2022-07-20T02:55:09Z Kneppelfreed 2013 red wikitext text/x-wiki {{Ynfoboks sporter | ôfbylding = Toni ROMINGER.jpg | ôfbyldingsbreedte = | ôfbyldingtekst = Tony Rominger (1993) | echte namme = Tony Rominger | bynamme = | nasjonaliteit = {{SUInasj}} | bertedatum = [[27 maart]] [[1961]] | berteplak = [[Vejle]] {{Flagge DK}} | stjerdatum = | stjerplak = | etnisiteit = | regionale identiteit = | grutte = 175 sm | gewicht = 65 kg | sport = [[Hurdfytsen]] | ûnderdiel = Dykhurdfytsen | trener = | 1etitel = | OS = | PS = | ekstra = | debút = [[1984]] | karriêre-ein = [[1997]] | prestaasjes = [[Omgong fan Itaalje]] (1995) <small>''(4x)''</small><br>[[Omgong fan Spanje]] (1992-1994) <small>''(3x)''</small> | webside = }} '''Tony Rominger''' ([[Vejle]], [[Denemark]], [[27 maart]] [[1961]]) is in earder [[Switserlân|Switsersk]] [[hurdfytser]] en wie trije kear winner fan de [[Omgong fan Spanje]]. Dêrneist wûn er ien kear de [[Omgong fan Itaalje]]. ==Karriêre== Romiger waard berne yn Vejle, [[Jutlân]], Denemark as soan fan in Switserske heit en in Deenske mem. Hy waard professional yn [[1986]], op de relatyf hegere jierren fan 25. Syn earste grutte wedstriid wûn er yn [[1989]], de [[Omgong fan Lombardije]]. Rominger, dy't sawol goed berchop as tsjin de klok ride koe, bliek lykwols benammen talint foar etappewedstriden te hawwen. Sa wûn er yn [[1991]] sawol [[Parys-Nice]] as de [[Omgong fan Romandië]], sa't er dat letter yn syn karriêre nochris oerdwaan soe. Yn [[Omgong fan Spanje 1992|1992]] wûn Rominger, as earste Switser ea, de Omgong fan Spanje. Hy bemachtige de liederstrui pas by de tiidrit yn de 19e etappe. Dêrnei bleau er tige goed prestearjen yn de [[Grutte Omgongen]]. Yn [[Omgong fan Spanje 1993|1993]] wûn Rominger, mei mar 29 sekonden foarsprong op syn lângenoat [[Alex Zülle]], nochris de Omgong fan Spanje. Hy bearde ek opsjen troch neist it algemien klassemint ek it berchklassemint en it punteklassemint op syn namme te skriuwen. Sa'n prestaasje wie earder allinnich levere troch [[Eddy Merckx]], dy't yn de [[Omgong fan Itaalje 1968|Omgong fan Itaalje fan 1968]] en de [[Omgong fan Frankryk 1969|Omgong fan Frankryk fan 1969]] ek tagelyk de trije belangrykste klasseminten wûn. Sân wiken nei syn twadde Vuelta-oerwinning stie Rominger oan de start fan de [[Omgong fan Frankryk 1993]]. Hy ried de Tour al yn [[Omgong fan Frankryk 1988|1988]] en [[Omgong fan Frankryk 1990|1990]], mar moast in nije dielnimming sûnt dy tiid útstelle fanwegen [[heakoarts]]. Rominger wûn yn dy Tour trije etappes (wêrfan ien tiidrit) en waard winner fan de boltsjestrui. Yn it algemien klassemint einige hy op it twadde plak, mei hast fiif minuten efterstân op winner [[Miguel Indurain]]. Yn [[1995]] waard de Omgong fan Spanje ferpleatst nei [[septimber]] en dêrom ried Rominger yn de maitiid de Omgong fan Itaalje, dy hie er yn de tachtiger jierren ek al fjouwer kear riden, en hie dêr doetiids ien etappe yn wûn. Yn de tiidrit yn de twadde etappe, bemachtige er de rôze trui en stie dy yn de hiele [[Omgong fan Itaalje 1995|Omgong]] net mear ôf. Njonken it algemien klassemint wûn Rominger ek op oertsjûgjende wize it punteklassemint. Hy wûn yn totaal fjouwer ritten. Yn de Omgong fan Frankryk prestearre Rominger dêrnei minder goed, al einige er mei in achtste plak noch wol yn de top 10 fan it einklassemint. Yn [[1996]] kearde Rominger, nei in tsiende plak yn de Omgong fan Frankryk, werom nei de Omgong fan Spanje. Dêryn wûn er beide yndividuele tiidritten. It slagge him lykwols net om in fjirde oerwinning te beheljen: hy einige op it tredde plak, efter syn lângenoaten Alex Zülle en [[Laurent Dufaux]]. Rominger sette yn [[1997]] in punt efter syn profesjonele karriêre as hurdfytser. Hjoed-de-dei is er kommentator by de telefyzjestjoerder [[Eurosport]] en is er belutsen by de organisaasje fan de [[Omgong fan Switserlân]]. == Dielnimming oan grutte omgongen == === Dielnimming oan de Omgong fan Frankryk === * 1988 - 68e; * 1990 - 57e; * 1993 - 2e; winner 10e, 11e en de 19e etappe. * 1994 - net finisht; * 1995 - 8e; * 1996 - 10e; * 1997 - net finisht; === Dielnimming oan de Omgong fan Spanje === * 1990 - 16e; * 1992 - [[Ofbyld:Jersey gold.svg|15px]] 1e; winner 19e en de 20ste etappe. * 1993 - [[Ofbyld:Jersey gold.svg|15px]] 1e; winner 10e, 13e en de 18e etappe. * 1994 - [[Ofbyld:Jersey gold.svg|15px]] 1e; winner 1e, 5e, 7e, 10e, 13e en de 19e etappe. * 1996 - 3e; winner 10e en de 21ste etappe * 1997 - 38e; === Dielnimming oan de Omgong fan Itaalje === * 1986 - 97e; * 1987 - net finisht; * 1988 - 44e; winner 10e en de 13e etappe * 1989 - net finisht; * 1995 - [[Ofbyld:Jersey pink.svg|15px]] 1e; winner 2e, 4e 10e, en de 17e etappe. == Ploegen == * 1986 - Cilo-Aufina-Gemeaz Cusin * 1987 - Supermercati Brianzoli-Château d'Ax * 1988-1990 - Chateau d'Ax-Salotti * 1991 - Toshiba * 1992-1993 - CLAS * 1994-1996 - Mapei * 1997 - Cofidis {{Boarnen|boarnefernijing= {{reflist}} }} {{DEFAULTSORT:Rominger, Tony}} [[Kategory:Switsersk hurdfytser]] [[Kategory:Winner fan de Omgong fan Spanje]] [[Kategory:Winner fan de Omgong fan Itaalje]] [[Kategory:Switserdútsk persoan]] [[Kategory:Switsersk persoan fan Deensk komôf]] [[Kategory:Persoan berne yn 1961]] 4xi7xupulgob9db5o61gwvkaqxl7xw4 0 159619 1083525 1083506 2022-07-19T14:22:22Z Drewes 2754 red wikitext text/x-wiki {{Ynfoboks sporter | ôfbylding = 2015 Tour de France team presentation, Alberto Contador (cropped).jpg | ôfbyldingsbreedte = | ôfbyldingtekst = Alberto Contador (2015) | echte namme = Alberto Contador Velasco | bynamme = ''El Pistolero'' | nasjonaliteit = {{ESPnasj}} | bertedatum = [[6 desimber]] [[1982]] | berteplak = [[Madrid]] | stjerdatum = | stjerplak = | etnisiteit = | regionale identiteit = | grutte = 176 m | gewicht = 62 kg | sport = [[Hurdfytsen]] | ûnderdiel = Dykhurdfytsen | trener = | 1etitel = | OS = | PS = | ekstra = | debút = [[1998]] | karriêre-ein = [[2017]] | prestaasjes = [[Omgong fan Frankryk]] (2007, 2009) <small>''(2x)''</small><br>[[Omgong fan Itaalje]] (2008, 2015) <small>''(2x)''</small><br>[[Omgong fan Spanje]] (2008, 2012, 2014) <small>''(3x)''</small> | webside = }} '''Alberto Contador Velasco''' ([[Madrid]], [[6 desimber]] [[1982]]) is in earder [[Spanje|Spaansk]] [[hurdfytser]] dy't trije kear winner fan de [[Omgong fan Spanje]] wie. Dêrneist wûn er twa kear de [[Omgong fan Frankryk]] en twa kear de [[Omgong fan Itaalje]]. Dêrmei is Contador ien fan de hurdfytsers dy't alle trije de grutte omgongen wûn hat. ==Karriêre== Contador begûn mei 15 jier mei wedstriden op amateurnivo yn Spanje. Yn [[2000]] behelle er syn earste oerwinningen en wûn er ferskate berchklasseminten by promininte eveneminten op de Spaanske hurdfytskalinder foar amateurs. Yn [[2001]] wûn er de Spaanske nasjonale kampioenskippen tiidriden foar hurdfytsers jonger as 23 jier. Contador waard yn [[2003]] professional foar ''ONCE''. Yn syn earste jier as prof wûn er de achtste etappe fan de [[Omgong fan Poalen]]. Yn [[2006]] wûn er etappes yn de [[Omgong fan Romandie]] en de [[Omgong fan Switserlân]] yn tarieding op de Omgong fan Frankryk. Foar de start fan de wedstriid wie er tegearre mei in oantal ploechgenoaten belutsen by in dopingsaak, wêrtroch't syn ploech ''Würth'' net starte mocht. Contador siet dêrnei as gefolch fan de dopingssaak sûnder ploech oant mids jannewaris 2007, doe't er tekene by ''Discovery Channel''. <ref>[http://autobus.cyclingnews.com/news.php?id=news/2007/jan07/jan15news2 {{en}} cyclingnews.com Contador signs with Discovery Channel]</ref> Contadors earste grutte profesjonele oerwinning kaam mei [[Parys-Nice]] yn [[2007]], dy't er wûn yn de lêste etappe fan de wedstriid. Yn 'e Omgong fan Frankryk wûn er de 14e etappe op 'e berchtop fan [[Plateau de Beille]]. It waard úteinlik Contador syn earste Omgong fan Frankryk oerwinning. Yn [[2008]] wûn Contador sawol de Omgong fan Spanje as de Omgong fan Itaalje. Yn [[2009]] slagge it him nochris de Omgong fan Frankryk te winnen. Mar syn oerwinningen yn [[2010]] en [[2011]] binne as gefolch fan dopinggebrûk út de útslagen helle. Op [[6 augustus]] [[2012]] makke Contador syn rentree yn it peleton en ried de [[Eneco Tour]]] as tarieding op syn earste grutte doel: de Omgong fan Spanje, dy't er foar de twadde kear yn syn karriêre wist te winnen. Ek yn [[2014]] wûn er nochris de Omgong fan Spanje en ek de Omgong fan Itaalje wist er foar in twadde kear te winnen. Op [[7 augustus]] [[2017]] kundige Contador syn ôfskied as profesjoneel hurdfytser oan. Syn lêste wedstriid wie de [[Omgong fan Spanje 2017|Omgong fan Spanje]]. Dêryn behelle er yn de tweintichste etappe, op de foarlêste dei fan dizze omgong, syn alderlêste oerwinning op de beklimming fan [[Alto de Angliru]]. In dei letter beëinige Alberto Contador yn Madrid syn profesjonele hurdfytskarriêre mei in fiifde plak yn it einklassemint. == Dielname oan grutte omgongen == === Dielname oan de Omgong fan Frankryk === * 2005 - 31e; * 2007 - [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|15px]] 1e; winner 14e etappe. * 2009 - [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|15px]] 1e; winner 15e en de 18e etappe. * 2010 - Diskwalifisearre * 2011 - Diskwalifisearre * 2013 - 4e; * 2014 - Net finisht; * 2015 - 5e; * 2016 - Net finisht; * 2017 - 9e ; === Dielname oan de Omgong fan Spanje === * 2008 - [[Ofbyld:Jersey gold.svg|15px]] 1e; winner 13e en de 14e etappe. * 2012 - [[Ofbyld:Jersey red.svg|15px]] 1e; winner 17e etappe. * 2014 - [[Ofbyld:Jersey red.svg|15px]] 1e; winner 16e en de 20ste etappe. * 2016 - 4e; * 2017 - 5e; winner 17e en de 20ste etappe. === Dielname oan de Omgong fan Itaalje === * 2008 - [[Ofbyld:Jersey pink.svg|15px]] * 2011 - Diskwalifisearre * 2015 - [[Ofbyld:Jersey pink.svg|15px]] == Ploegen == * 1998-1999 - Uni Pinto * 2000 - RVC Portillo * 2001 - Iberdrola-Loinaz * 2002 - Würth * 2002-2003 - ONCE * 2004-2006 - Liberty Seguros * 2006 - Würth * 2006 - Astana * 2007 - Discovery Channel * 2008-2010 - Astana * 2011-2012 - Saxo Bank * 2013-2016 - Tinkoff * 2017 - Trek-Segafredo {{Boarnen|boarnefernijing= {{reflist}} }} {{DEFAULTSORT:Contador, Alberto}} [[Kategory:Spaansk hurdfytser]] [[Kategory:Winner fan de Omgong fan Frankryk]] [[Kategory:Winner fan de Omgong fan Itaalje]] [[Kategory:Winner fan de Omgong fan Spanje]] [[Kategory:Persoan berne yn 1982]] bcedda3bock94f2zbt9tx7a55pdmd0j 1083561 1083525 2022-07-20T02:59:22Z Kneppelfreed 2013 red wikitext text/x-wiki {{Ynfoboks sporter | ôfbylding = 2015 Tour de France team presentation, Alberto Contador (cropped).jpg | ôfbyldingsbreedte = | ôfbyldingtekst = Alberto Contador (2015) | echte namme = Alberto Contador Velasco | bynamme = ''El Pistolero'' | nasjonaliteit = {{ESPnasj}} | bertedatum = [[6 desimber]] [[1982]] | berteplak = [[Madrid]] | stjerdatum = | stjerplak = | etnisiteit = | regionale identiteit = | grutte = 176 m | gewicht = 62 kg | sport = [[Hurdfytsen]] | ûnderdiel = Dykhurdfytsen | trener = | 1etitel = | OS = | PS = | ekstra = | debút = [[1998]] | karriêre-ein = [[2017]] | prestaasjes = [[Omgong fan Frankryk]] (2007, 2009) <small>''(2x)''</small><br>[[Omgong fan Itaalje]] (2008, 2015) <small>''(2x)''</small><br>[[Omgong fan Spanje]] (2008, 2012, 2014) <small>''(3x)''</small> | webside = }} '''Alberto Contador Velasco''' ([[Madrid]], [[6 desimber]] [[1982]]) is in earder [[Spanje|Spaansk]] [[hurdfytser]] dy't trije kear winner fan de [[Omgong fan Spanje]] wie. Dêrneist wûn er twa kear de [[Omgong fan Frankryk]] en twa kear de [[Omgong fan Itaalje]]. Dêrmei is Contador ien fan de hurdfytsers dy't alle trije de grutte omgongen wûn hat. ==Karriêre== Contador begûn doe't er 15 jier wie mei wedstriden op amateurnivo yn Spanje. Yn [[2000]] behelle er syn earste oerwinningen en wûn er ferskate berchklasseminten by promininte eveneminten op de Spaanske hurdfytskalinder foar amateurs. Yn [[2001]] wûn er de Spaanske nasjonale kampioenskippen tiidriden foar hurdfytsers jonger as 23 jier. Contador waard yn [[2003]] professional foar ''ONCE''. Yn syn earste jier as prof wûn er de achtste etappe fan de [[Omgong fan Poalen]]. Yn [[2006]] wûn er etappes yn de [[Omgong fan Romandië]] en de [[Omgong fan Switserlân]] yn tarieding op de Omgong fan Frankryk. Foar de start fan de wedstriid wie er tegearre mei in oantal ploechgenoaten belutsen by in dopingsaak, wêrtroch't syn ploech ''Würth'' net starte mocht. Contador siet dêrnei as gefolch fan de dopingssaak sûnder ploech oant mids jannewaris 2007, doe't er tekene by ''Discovery Channel''. <ref>[http://autobus.cyclingnews.com/news.php?id=news/2007/jan07/jan15news2 {{en}} cyclingnews.com Contador signs with Discovery Channel]</ref> Contadors earste grutte profesjonele oerwinning kaam mei [[Parys-Nice]] yn [[2007]], dy't er wûn yn de lêste etappe fan de wedstriid. Yn 'e Omgong fan Frankryk wûn er de 14e etappe op 'e berchtop fan [[Plateau de Beille]]. It waard úteinlik Contador syn earste Omgong fan Frankryk oerwinning. Yn [[2008]] wûn Contador sawol de Omgong fan Spanje as de Omgong fan Itaalje. Yn [[2009]] slagge it him nochris de Omgong fan Frankryk te winnen. Mar syn oerwinningen yn [[2010]] en [[2011]] binne as gefolch fan dopinggebrûk út de útslaggen helle. Op [[6 augustus]] [[2012]] makke Contador syn rentree yn it peleton en ried de [[Eneco Tour]]] as tarieding op syn earste grutte doel: de Omgong fan Spanje, dy't er foar de twadde kear yn syn karriêre wist te winnen. Ek yn [[2014]] wûn er nochris de Omgong fan Spanje en ek de Omgong fan Itaalje wist er foar in twadde kear te winnen. Op [[7 augustus]] [[2017]] kundige Contador syn ôfskied as profesjoneel hurdfytser oan. Syn lêste wedstriid wie de [[Omgong fan Spanje 2017|Omgong fan Spanje]]. Dêryn behelle er yn de tweintichste etappe, op de foarlêste dei fan dy omgong, syn alderlêste oerwinning op de beklimming fan [[Alto de Angliru]]. In dei letter beëinige Alberto Contador yn Madrid syn profesjonele hurdfytskarriêre mei in fiifde plak yn it einklassemint. == Dielnimming oan grutte omgongen == === Dielnimming oan de Omgong fan Frankryk === * 2005 - 31e; * 2007 - [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|15px]] 1e; winner 14e etappe. * 2009 - [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|15px]] 1e; winner 15e en de 18e etappe. * 2010 - Diskwalifisearre * 2011 - Diskwalifisearre * 2013 - 4e; * 2014 - Net finisht; * 2015 - 5e; * 2016 - Net finisht; * 2017 - 9e ; === Dielnimming oan de Omgong fan Spanje === * 2008 - [[Ofbyld:Jersey gold.svg|15px]] 1e; winner 13e en de 14e etappe. * 2012 - [[Ofbyld:Jersey red.svg|15px]] 1e; winner 17e etappe. * 2014 - [[Ofbyld:Jersey red.svg|15px]] 1e; winner 16e en de 20ste etappe. * 2016 - 4e; * 2017 - 5e; winner 17e en de 20ste etappe. === Dielnimming oan de Omgong fan Itaalje === * 2008 - [[Ofbyld:Jersey pink.svg|15px]] * 2011 - Diskwalifisearre * 2015 - [[Ofbyld:Jersey pink.svg|15px]] == Ploegen == * 1998-1999 - Uni Pinto * 2000 - RVC Portillo * 2001 - Iberdrola-Loinaz * 2002 - Würth * 2002-2003 - ONCE * 2004-2006 - Liberty Seguros * 2006 - Würth * 2006 - Astana * 2007 - Discovery Channel * 2008-2010 - Astana * 2011-2012 - Saxo Bank * 2013-2016 - Tinkoff * 2017 - Trek-Segafredo {{Boarnen|boarnefernijing= {{reflist}} }} {{DEFAULTSORT:Contador, Alberto}} [[Kategory:Spaansk hurdfytser]] [[Kategory:Winner fan de Omgong fan Frankryk]] [[Kategory:Winner fan de Omgong fan Itaalje]] [[Kategory:Winner fan de Omgong fan Spanje]] [[Kategory:Persoan berne yn 1982]] p7jlf21f7i3p1waxzd3ig3wnhiuiuwm 0 159620 1083517 1083503 2022-07-19T12:25:14Z Drewes 2754 wikitext text/x-wiki {{Ynfoboks universiteit | namme = Institut polytechnique des sciences avancées | ôfbylding = Bâtiment Campus IPSA Paris à Ivry-sur-Seine.jpg | ôfbyldingsbreedte = 280px | ôfbyldingtekst = | ôfkoarting = | ynternasjonale namme = Institut polytechnique des sciences avancées | latynske namme = | motto = ''L’air, l’espace, l’IPSA'' | plak = Parys, Toulouse | lân = | oprjochting = 1961 | slutingsdatum = | type = | rektor = | presidint = | studinten = 2.000 (''2021'') | meiwurkers = | netwurken = Conférence des grandes écoles, Conférence des directeurs des écoles françaises d'ingénieurs, IONIS Education Group | webside = [https://www.ipsa.fr/ www.ipsa.fr] }} De '''Institut polytechnique des sciences avancées''' (''IPSA'') is in [[universiteit]] yn [[Parys]] en [[Toulouse]] yn [[Frankryk]]. De universiteit waard yn 1961 stifte.<ref>[https://www.lefigaro.fr/emploi-formation/2009/06/15/09004-20090615ARTFIG00328-ipsa-50ans-avec-l-aeronautique-.php IPSA : 50 ans avec l'aéronautique]</ref> IPSA is de Frânske skoalle dy't elk jier de measte yngenieurs ôfstudearret yn loft- en loftfeart.<ref>[https://www.leparisien.fr/val-de-marne-94/les-eleves-narrivent-jamais-chez-nous-par-hasard-a-ivry-les-fans-daeronautique-se-retrouvent-au-festival-ipsair-19-02-2022-SGOFPOZXBVAGFAJWWMO3CSQTXM.php «Les élèves n’arrivent jamais chez nous par hasard» : à Ivry, les fans d’aéronautique se retrouvent au festival Ips’Air]</ref> == Keppeling om utens == {{CommonsLyts|Institut polytechnique des sciences avancées}} * [https://www.ipsa.fr Offisjele hiemside fan de Institut polytechnique des sciences avancées] * [https://alumni.ipsa.fr/ Webside fan de IPSA Alumni] {{boarnen|boarnefernijing= <references/> ---- {{Commonscat|Institut polytechnique des sciences avancées}} }} {{DEFAULTSORT:Institut polytechnique des sciences avancees}} [[Kategory:Universiteit yn Frankryk|Institut polytechnique des sciences avancees]] [[Kategory:Organisaasje oprjochte yn 1961]] skiho3saqwu21yinz33f8sng5iyfmds 1083559 1083517 2022-07-20T02:47:12Z Kneppelfreed 2013 red wikitext text/x-wiki {{Ynfoboks universiteit | namme = Institut polytechnique des sciences avancées | ôfbylding = Bâtiment Campus IPSA Paris à Ivry-sur-Seine.jpg | ôfbyldingsbreedte = 280px | ôfbyldingtekst = | ôfkoarting = | ynternasjonale namme = Institut polytechnique des sciences avancées | latynske namme = | motto = ''L’air, l’espace, l’IPSA'' | plak = Parys, Toulouse | lân = | oprjochting = 1961 | slutingsdatum = | type = | rektor = | presidint = | studinten = 2.000 (''2021'') | meiwurkers = | netwurken = Conférence des grandes écoles, Conférence des directeurs des écoles françaises d'ingénieurs, IONIS Education Group | webside = [https://www.ipsa.fr/ www.ipsa.fr] }} De '''Institut polytechnique des sciences avancées''' (''IPSA'') is in [[universiteit]] yn [[Parys]] en [[Toulouse]] yn [[Frankryk]]. De universiteit waard yn 1961 stifte.<ref>[https://www.lefigaro.fr/emploi-formation/2009/06/15/09004-20090615ARTFIG00328-ipsa-50ans-avec-l-aeronautique-.php IPSA : 50 ans avec l'aéronautique]</ref> IPSA is de Frânske skoalle dy't elk jier de measte yngenieurs ôfstudearret yn loft- en romtefeart.<ref>[https://www.leparisien.fr/val-de-marne-94/les-eleves-narrivent-jamais-chez-nous-par-hasard-a-ivry-les-fans-daeronautique-se-retrouvent-au-festival-ipsair-19-02-2022-SGOFPOZXBVAGFAJWWMO3CSQTXM.php «Les élèves n’arrivent jamais chez nous par hasard» : à Ivry, les fans d’aéronautique se retrouvent au festival Ips’Air]</ref> == Keppeling om utens == {{CommonsLyts|Institut polytechnique des sciences avancées}} * [https://www.ipsa.fr Offisjele hiemside fan de Institut polytechnique des sciences avancées] * [https://alumni.ipsa.fr/ Webside fan de IPSA Alumni] {{boarnen|boarnefernijing= <references/> ---- {{Commonscat|Institut polytechnique des sciences avancées}} }} {{DEFAULTSORT:Institut polytechnique des sciences avancees}} [[Kategory:Universiteit yn Frankryk|Institut polytechnique des sciences avancees]] [[Kategory:Organisaasje oprjochte yn 1961]] 1m46b70zj2uvjvix3dwlqc8c5tcs88h 0 159621 1083518 1083508 2022-07-19T13:12:54Z FreyaSport 40716 Dielname oan grutte omgongen en Ploegen wikitext text/x-wiki {{wurk}} {{Ynfoboks sporter | ôfbylding = Primož Roglič (Team Jumbo-Visma, 2019).jpg | ôfbyldingsbreedte = | ôfbyldingtekst = Primož Roglič (2017) | echte namme = Primož Roglič | bynamme = | nasjonaliteit = {{SLOnasj}} | bertedatum = [[29 oktober]] [[1989]] | berteplak = [[Trbovlje]] | stjerdatum = | stjerplak = | etnisiteit = | regionale identiteit = | grutte = 177 sm | gewicht = 65 kg | sport = [[Hurdfytsen]],<br>[[Skânsspringen]] <small>''(2003-2011)''</small> | ûnderdiel = Klimmer,<br>Tiidriden | trener = | 1etitel = | OS = [[Olympyske Simmerspullen 2016|Rio de Janeiro 2016]],<br>[[Olympyske Simmerspullen 2020|Tokio 2020]] <small>(2021)</small> | PS = | ekstra = | debút = [[2003]] | karriêre-ein = | prestaasjes = [[Omgong fan Spanje]] (2019-2021) <small>''(3x)''</small>,<br>[[File:Gold medal icon.svg|20px]] [[Olympyske Simmerspullen]] (2020) | webside = }} '''Primož Roglič''' ([[Trbovlje]], [[29 oktober]] [[1989]]) is in [[Sloveenje|Sloveensk]] [[hurdfytser]] en in earder [[Skânsspringen|Skânsspringer]] en wie trije kear winner fan de [[Omgong fan Spanje]]. == Dielname oan grutte omgongen == === Dielname oan de Omgong fan Frankryk === * 2017 - 38e; winner 17e etappe. * 2018 - 4e; winner 19e etappe. * 2020 - 2e; winner 4e etappe. * 2021 - Net finisht * 2022 - Net finisht === Dielname oan de Omgong fan Spanje === * 2019 - [[Ofbyld:Jersey red.svg|15px]] 1e; winner 10e etappe. * 2020 - [[Ofbyld:Jersey red.svg|15px]] 1e; winner 14e etappe. * 2021 - [[Ofbyld:Jersey red.svg|15px]] 1e; winner 1e, 8ste, 10e en de 13e etappe. === Dielname oan de Omgong fan Itaalje === * 2016 - 58e; winner 9e etappe. * 2019 - 3e; winner 1e en de 9e etappe. == Ploegen == * 2013-2015 - Adria Mobil * 2016-2018 - Lotto NL-Jumbo * 2019 - Jumbo-Visma {{Boarnen|boarnefernijing= {{reflist}} }} {{DEFAULTSORT:Roglic, Primoz}} [[Kategory:Sloveensk hurdfytser]] [[Kategory:Sloveensk Skânsspringer]] [[Kategory:Winner fan de Omgong fan Spanje]] [[Kategory:Persoan berne yn 1989]] dd0vb5t3dkrz8dehpdvm1x9n5rk2h1z 1083520 1083518 2022-07-19T13:14:39Z FreyaSport 40716 /* Ploegen */ kat wikitext text/x-wiki {{wurk}} {{Ynfoboks sporter | ôfbylding = Primož Roglič (Team Jumbo-Visma, 2019).jpg | ôfbyldingsbreedte = | ôfbyldingtekst = Primož Roglič (2017) | echte namme = Primož Roglič | bynamme = | nasjonaliteit = {{SLOnasj}} | bertedatum = [[29 oktober]] [[1989]] | berteplak = [[Trbovlje]] | stjerdatum = | stjerplak = | etnisiteit = | regionale identiteit = | grutte = 177 sm | gewicht = 65 kg | sport = [[Hurdfytsen]],<br>[[Skânsspringen]] <small>''(2003-2011)''</small> | ûnderdiel = Klimmer,<br>Tiidriden | trener = | 1etitel = | OS = [[Olympyske Simmerspullen 2016|Rio de Janeiro 2016]],<br>[[Olympyske Simmerspullen 2020|Tokio 2020]] <small>(2021)</small> | PS = | ekstra = | debút = [[2003]] | karriêre-ein = | prestaasjes = [[Omgong fan Spanje]] (2019-2021) <small>''(3x)''</small>,<br>[[File:Gold medal icon.svg|20px]] [[Olympyske Simmerspullen]] (2020) | webside = }} '''Primož Roglič''' ([[Trbovlje]], [[29 oktober]] [[1989]]) is in [[Sloveenje|Sloveensk]] [[hurdfytser]] en in earder [[Skânsspringen|Skânsspringer]] en wie trije kear winner fan de [[Omgong fan Spanje]]. == Dielname oan grutte omgongen == === Dielname oan de Omgong fan Frankryk === * 2017 - 38e; winner 17e etappe. * 2018 - 4e; winner 19e etappe. * 2020 - 2e; winner 4e etappe. * 2021 - Net finisht * 2022 - Net finisht === Dielname oan de Omgong fan Spanje === * 2019 - [[Ofbyld:Jersey red.svg|15px]] 1e; winner 10e etappe. * 2020 - [[Ofbyld:Jersey red.svg|15px]] 1e; winner 14e etappe. * 2021 - [[Ofbyld:Jersey red.svg|15px]] 1e; winner 1e, 8ste, 10e en de 13e etappe. === Dielname oan de Omgong fan Itaalje === * 2016 - 58e; winner 9e etappe. * 2019 - 3e; winner 1e en de 9e etappe. == Ploegen == * 2013-2015 - Adria Mobil * 2016-2018 - Lotto NL-Jumbo * 2019 - Jumbo-Visma {{Boarnen|boarnefernijing= {{reflist}} }} {{DEFAULTSORT:Roglic, Primoz}} [[Kategory:Sloveensk hurdfytser]] [[Kategory:Sloveensk Skânsspringer]] [[Kategory:Winner fan de Omgong fan Spanje]] [[Kategory:Kategory:Sloveensk Olympysk dielnimmer]] [[Kategory:Persoan berne yn 1989]] sknmz7q3207dzk3f4xlqvocwazhoxke 1083521 1083520 2022-07-19T13:14:53Z FreyaSport 40716 /* Ploegen */ oeps wikitext text/x-wiki {{wurk}} {{Ynfoboks sporter | ôfbylding = Primož Roglič (Team Jumbo-Visma, 2019).jpg | ôfbyldingsbreedte = | ôfbyldingtekst = Primož Roglič (2017) | echte namme = Primož Roglič | bynamme = | nasjonaliteit = {{SLOnasj}} | bertedatum = [[29 oktober]] [[1989]] | berteplak = [[Trbovlje]] | stjerdatum = | stjerplak = | etnisiteit = | regionale identiteit = | grutte = 177 sm | gewicht = 65 kg | sport = [[Hurdfytsen]],<br>[[Skânsspringen]] <small>''(2003-2011)''</small> | ûnderdiel = Klimmer,<br>Tiidriden | trener = | 1etitel = | OS = [[Olympyske Simmerspullen 2016|Rio de Janeiro 2016]],<br>[[Olympyske Simmerspullen 2020|Tokio 2020]] <small>(2021)</small> | PS = | ekstra = | debút = [[2003]] | karriêre-ein = | prestaasjes = [[Omgong fan Spanje]] (2019-2021) <small>''(3x)''</small>,<br>[[File:Gold medal icon.svg|20px]] [[Olympyske Simmerspullen]] (2020) | webside = }} '''Primož Roglič''' ([[Trbovlje]], [[29 oktober]] [[1989]]) is in [[Sloveenje|Sloveensk]] [[hurdfytser]] en in earder [[Skânsspringen|Skânsspringer]] en wie trije kear winner fan de [[Omgong fan Spanje]]. == Dielname oan grutte omgongen == === Dielname oan de Omgong fan Frankryk === * 2017 - 38e; winner 17e etappe. * 2018 - 4e; winner 19e etappe. * 2020 - 2e; winner 4e etappe. * 2021 - Net finisht * 2022 - Net finisht === Dielname oan de Omgong fan Spanje === * 2019 - [[Ofbyld:Jersey red.svg|15px]] 1e; winner 10e etappe. * 2020 - [[Ofbyld:Jersey red.svg|15px]] 1e; winner 14e etappe. * 2021 - [[Ofbyld:Jersey red.svg|15px]] 1e; winner 1e, 8ste, 10e en de 13e etappe. === Dielname oan de Omgong fan Itaalje === * 2016 - 58e; winner 9e etappe. * 2019 - 3e; winner 1e en de 9e etappe. == Ploegen == * 2013-2015 - Adria Mobil * 2016-2018 - Lotto NL-Jumbo * 2019 - Jumbo-Visma {{Boarnen|boarnefernijing= {{reflist}} }} {{DEFAULTSORT:Roglic, Primoz}} [[Kategory:Sloveensk hurdfytser]] [[Kategory:Sloveensk Skânsspringer]] [[Kategory:Winner fan de Omgong fan Spanje]] [[Kategory:Sloveensk Olympysk dielnimmer]] [[Kategory:Persoan berne yn 1989]] ipir4gujgvsq8kb5svgov0xpwmvea6v 1083523 1083521 2022-07-19T13:32:31Z FreyaSport 40716 oanfolling wikitext text/x-wiki {{wurk}} {{Ynfoboks sporter | ôfbylding = Primož Roglič (Team Jumbo-Visma, 2019).jpg | ôfbyldingsbreedte = | ôfbyldingtekst = Primož Roglič (2017) | echte namme = Primož Roglič | bynamme = | nasjonaliteit = {{SLOnasj}} | bertedatum = [[29 oktober]] [[1989]] | berteplak = [[Trbovlje]] | stjerdatum = | stjerplak = | etnisiteit = | regionale identiteit = | grutte = 177 sm | gewicht = 65 kg | sport = [[Hurdfytsen]],<br>[[Skânsspringen]] <small>''(2003-2011)''</small> | ûnderdiel = Klimmer,<br>Tiidriden | trener = | 1etitel = | OS = [[Olympyske Simmerspullen 2016|Rio de Janeiro 2016]],<br>[[Olympyske Simmerspullen 2020|Tokio 2020]] <small>(2021)</small> | PS = | ekstra = | debút = [[2003]] | karriêre-ein = | prestaasjes = [[Omgong fan Spanje]] (2019-2021) <small>''(3x)''</small>,<br>[[File:Gold medal icon.svg|20px]] [[Olympyske Simmerspullen]] (2020) | webside = }} '''Primož Roglič''' ([[Trbovlje]], [[29 oktober]] [[1989]]) is in [[Sloveenje|Sloveensk]] [[hurdfytser]] en in earder [[Skânsspringen|Skânsspringer]] en wie trije kear winner fan de [[Omgong fan Spanje]]. ==Karriêre== ===Skânsspringen=== Roglič begûn yn [[2003]] mei skânsspringen. Yn [[2006]] pakte Roglič op it wrâldkampioenskip skânsspringen foar junioaren de sulveren medalje yn de lannewedstriid. <ref>[http://data.fis-ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&raceid=2041 {{en}} FIS Junior World Ski Championships - Men's Team HS109 04.02.2006]</ref> In jier letter pakte er mei it Sloveenske team de wrâldtitel by de junioaren. <ref>[http://data.fis-ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&raceid=2334 {{en}} FIS Junior World Ski Championships - Men's Team HS100 17.03.2007]</ref> Roglič persoanlike rekôr by it skânsspringen is 146,5 meter, dit sprong er yn [[2007]] yn Planica. Fanwegen in swiere fal moast Roglič yn [[2011]] in punt efter syn karriêre yn it skânsspringen sette. By syn [[refalidaasje]] rjochte Roglič him op it hurdfytsen, wêrnei't bliken die dat er goed mei koe yn it peloton. <ref>[http://www.ad.nl/ad/nl/1018/Wielrennen/article/detail/4161694/2015/10/12/Sloveen-Roglic-kiest-voor-LottoNL-Jumbo.dhtml {{nl}} ad.nl 12-10-2015 Sloveen Roglic kiest voor LottoNL-Jumbo]</ref> ===Hurdfytsen=== Fan [[2013]] oant en mei [[2015]] kaam Roglič út foar ''Adria Mobil'', dêr't er in tal lytsere omgongen en klasseminten wûn. Foar it seizoen [[2016]] stapte Roglič oer nei de [[Nederlân|Nederlânske]] ploech ''LottoNL-Jumbo'' dy't yn [[2019]] oer gie yn ''Jumbo-Visma''. == Dielname oan grutte omgongen == === Dielname oan de Omgong fan Frankryk === * 2017 - 38e; winner 17e etappe. * 2018 - 4e; winner 19e etappe. * 2020 - 2e; winner 4e etappe. * 2021 - Net finisht * 2022 - Net finisht === Dielname oan de Omgong fan Spanje === * 2019 - [[Ofbyld:Jersey red.svg|15px]] 1e; winner 10e etappe. * 2020 - [[Ofbyld:Jersey red.svg|15px]] 1e; winner 14e etappe. * 2021 - [[Ofbyld:Jersey red.svg|15px]] 1e; winner 1e, 8ste, 10e en de 13e etappe. === Dielname oan de Omgong fan Itaalje === * 2016 - 58e; winner 9e etappe. * 2019 - 3e; winner 1e en de 9e etappe. == Ploegen == * 2013-2015 - Adria Mobil * 2016-2018 - Lotto NL-Jumbo * 2019 - Jumbo-Visma {{Boarnen|boarnefernijing= {{reflist}} }} {{DEFAULTSORT:Roglic, Primoz}} [[Kategory:Sloveensk hurdfytser]] [[Kategory:Sloveensk Skânsspringer]] [[Kategory:Winner fan de Omgong fan Spanje]] [[Kategory:Sloveensk Olympysk dielnimmer]] [[Kategory:Persoan berne yn 1989]] 4sbk461mujb4toxi4yzeumb20fbfmvm 1083533 1083523 2022-07-19T15:14:52Z FreyaSport 40716 Primož Roglič wikitext text/x-wiki {{Ynfoboks sporter | ôfbylding = Primož Roglič (Team Jumbo-Visma, 2019).jpg | ôfbyldingsbreedte = | ôfbyldingtekst = Primož Roglič (2017) | echte namme = Primož Roglič | bynamme = | nasjonaliteit = {{SLOnasj}} | bertedatum = [[29 oktober]] [[1989]] | berteplak = [[Trbovlje]] | stjerdatum = | stjerplak = | etnisiteit = | regionale identiteit = | grutte = 177 sm | gewicht = 65 kg | sport = [[Hurdfytsen]],<br>[[Skânsspringen]] <small>''(2003-2011)''</small> | ûnderdiel = Klimmer,<br>Tiidriden | trener = | 1etitel = | OS = [[Olympyske Simmerspullen 2016|Rio de Janeiro 2016]],<br>[[Olympyske Simmerspullen 2020|Tokio 2020]] <small>(2021)</small> | PS = | ekstra = | debút = [[2003]] | karriêre-ein = | prestaasjes = [[Omgong fan Spanje]] (2019-2021) <small>''(3x)''</small>,<br>[[File:Gold medal icon.svg|20px]] [[Olympyske Simmerspullen]] (2020) | webside = }} '''Primož Roglič''' ([[Trbovlje]], [[29 oktober]] [[1989]]) is in [[Sloveenje|Sloveensk]] [[hurdfytser]] en in earder [[Skânsspringen|Skânsspringer]] en wie trije kear winner fan de [[Omgong fan Spanje]]. ==Karriêre== ===Skânsspringen=== Roglič begûn yn [[2003]] mei skânsspringen. Yn [[2006]] pakte Roglič op it wrâldkampioenskip skânsspringen foar junioaren de sulveren medalje yn de lannewedstriid. <ref>[http://data.fis-ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&raceid=2041 {{en}} FIS Junior World Ski Championships - Men's Team HS109 04.02.2006]</ref> In jier letter pakte er mei it Sloveenske team de wrâldtitel by de junioaren. <ref>[http://data.fis-ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&raceid=2334 {{en}} FIS Junior World Ski Championships - Men's Team HS100 17.03.2007]</ref> Roglič persoanlike rekôr by it skânsspringen is 146,5 meter, dit sprong er yn [[2007]] yn Planica. Fanwegen in swiere fal moast Roglič yn [[2011]] in punt efter syn karriêre yn it skânsspringen sette. By syn [[refalidaasje]] rjochte Roglič him op it hurdfytsen, wêrnei't bliken die dat er goed mei koe yn it peloton. <ref>[http://www.ad.nl/ad/nl/1018/Wielrennen/article/detail/4161694/2015/10/12/Sloveen-Roglic-kiest-voor-LottoNL-Jumbo.dhtml {{nl}} ad.nl 12-10-2015 Sloveen Roglic kiest voor LottoNL-Jumbo]</ref> ===Hurdfytsen=== Fan [[2013]] oant en mei [[2015]] kaam Roglič út foar ''Adria Mobil'', dêr't er in tal lytsere omgongen en klasseminten wûn. Foar it seizoen [[2016]] stapte Roglič oer nei de [[Nederlân|Nederlânske]] ploech ''LottoNL-Jumbo'' dy't yn [[2019]] oer gie yn ''Jumbo-Visma''. Yn 2016 fytste Roglič syn earste [[Grutte Omgongen|grutte omgong]], Yn de Omgong fan Itaalje wist hy de tiidrit yn de 9e etappe te winnen. Hast twa wiken nei de Giro waard Roglič Sloveensk nasjonaal kampioen tiidriden, wêrmei't er him kwalifisearre foar de [[Olympyske Simmerspullen 2016|Olympyske Simmerspullen yn Rio]]. Yn [[2017]] die Roglič foar it earst mei oan de Omgong fan Frankryk en wûn de 17e etappe. Hy wie hjirmei de earste Sloveen dy't in etappe wist te winnen yn de Omgong fan Frankryk. Yn [[2018]] en [[2020]] soe er yn de top tsien yn einigje yn de Omgong fan Frankryk. Yn [[2019]] die Roglič wer mei oan de Omgong fan Itaalje en behelle syn earste poadiumplak yn in Grutte omgong. Yn de [[Omgong fan Spanje 2019|Omgong fan Spanje]] pakte Roglič de einoerwinning, de earste fan trije oerwiningen yn de Vuelta. == Dielname oan grutte omgongen == === Dielname oan de Omgong fan Frankryk === * 2017 - 38e; winner 17e etappe. * 2018 - 4e; winner 19e etappe. * 2020 - 2e; winner 4e etappe. * 2021 - Net finisht * 2022 - Net finisht === Dielname oan de Omgong fan Spanje === * 2019 - [[Ofbyld:Jersey red.svg|15px]] 1e; winner 10e etappe. * 2020 - [[Ofbyld:Jersey red.svg|15px]] 1e; winner 14e etappe. * 2021 - [[Ofbyld:Jersey red.svg|15px]] 1e; winner 1e, 8ste, 10e en de 13e etappe. === Dielname oan de Omgong fan Itaalje === * 2016 - 58e; winner 9e etappe. * 2019 - 3e; winner 1e en de 9e etappe. == Ploegen == * 2013-2015 - Adria Mobil * 2016-2018 - Lotto NL-Jumbo * 2019 - Jumbo-Visma {{Boarnen|boarnefernijing= {{reflist}} }} {{DEFAULTSORT:Roglic, Primoz}} [[Kategory:Sloveensk hurdfytser]] [[Kategory:Sloveensk Skânsspringer]] [[Kategory:Winner fan de Omgong fan Spanje]] [[Kategory:Sloveensk Olympysk dielnimmer]] [[Kategory:Persoan berne yn 1989]] dqyyj518ha6ax51w9j0brz3p3859tj2 1083534 1083533 2022-07-19T15:19:11Z FreyaSport 40716 /* Hurdfytsen */ [[]] wikitext text/x-wiki {{Ynfoboks sporter | ôfbylding = Primož Roglič (Team Jumbo-Visma, 2019).jpg | ôfbyldingsbreedte = | ôfbyldingtekst = Primož Roglič (2017) | echte namme = Primož Roglič | bynamme = | nasjonaliteit = {{SLOnasj}} | bertedatum = [[29 oktober]] [[1989]] | berteplak = [[Trbovlje]] | stjerdatum = | stjerplak = | etnisiteit = | regionale identiteit = | grutte = 177 sm | gewicht = 65 kg | sport = [[Hurdfytsen]],<br>[[Skânsspringen]] <small>''(2003-2011)''</small> | ûnderdiel = Klimmer,<br>Tiidriden | trener = | 1etitel = | OS = [[Olympyske Simmerspullen 2016|Rio de Janeiro 2016]],<br>[[Olympyske Simmerspullen 2020|Tokio 2020]] <small>(2021)</small> | PS = | ekstra = | debút = [[2003]] | karriêre-ein = | prestaasjes = [[Omgong fan Spanje]] (2019-2021) <small>''(3x)''</small>,<br>[[File:Gold medal icon.svg|20px]] [[Olympyske Simmerspullen]] (2020) | webside = }} '''Primož Roglič''' ([[Trbovlje]], [[29 oktober]] [[1989]]) is in [[Sloveenje|Sloveensk]] [[hurdfytser]] en in earder [[Skânsspringen|Skânsspringer]] en wie trije kear winner fan de [[Omgong fan Spanje]]. ==Karriêre== ===Skânsspringen=== Roglič begûn yn [[2003]] mei skânsspringen. Yn [[2006]] pakte Roglič op it wrâldkampioenskip skânsspringen foar junioaren de sulveren medalje yn de lannewedstriid. <ref>[http://data.fis-ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&raceid=2041 {{en}} FIS Junior World Ski Championships - Men's Team HS109 04.02.2006]</ref> In jier letter pakte er mei it Sloveenske team de wrâldtitel by de junioaren. <ref>[http://data.fis-ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&raceid=2334 {{en}} FIS Junior World Ski Championships - Men's Team HS100 17.03.2007]</ref> Roglič persoanlike rekôr by it skânsspringen is 146,5 meter, dit sprong er yn [[2007]] yn Planica. Fanwegen in swiere fal moast Roglič yn [[2011]] in punt efter syn karriêre yn it skânsspringen sette. By syn [[refalidaasje]] rjochte Roglič him op it hurdfytsen, wêrnei't bliken die dat er goed mei koe yn it peloton. <ref>[http://www.ad.nl/ad/nl/1018/Wielrennen/article/detail/4161694/2015/10/12/Sloveen-Roglic-kiest-voor-LottoNL-Jumbo.dhtml {{nl}} ad.nl 12-10-2015 Sloveen Roglic kiest voor LottoNL-Jumbo]</ref> ===Hurdfytsen=== Fan [[2013]] oant en mei [[2015]] kaam Roglič út foar ''Adria Mobil'', dêr't er in tal lytsere omgongen en klasseminten wûn. Foar it seizoen [[2016]] stapte Roglič oer nei de [[Nederlân|Nederlânske]] ploech ''LottoNL-Jumbo'' dy't yn [[2019]] oer gie yn ''Jumbo-Visma''. Yn 2016 fytste Roglič syn earste [[Grutte Omgongen|grutte omgong]], Yn de [[Omgong fan Itaalje]] wist hy de tiidrit yn de 9e etappe te winnen. Hast twa wiken nei de Giro waard Roglič Sloveensk nasjonaal kampioen tiidriden, wêrmei't er him kwalifisearre foar de [[Olympyske Simmerspullen 2016|Olympyske Simmerspullen yn Rio]]. Yn [[2017]] die Roglič foar it earst mei oan de [[Omgong fan Frankryk]] en wûn de 17e etappe. Hy wie hjirmei de earste Sloveen dy't in etappe wist te winnen yn de Omgong fan Frankryk. Yn [[2018]] en [[2020]] soe er yn de top tsien yn einigje yn de Omgong fan Frankryk. Yn [[2019]] die Roglič wer mei oan de Omgong fan Itaalje en behelle syn earste poadiumplak yn in Grutte omgong. Yn de [[Omgong fan Spanje 2019|Omgong fan Spanje]] pakte Roglič de einoerwinning, de earste fan trije oerwiningen yn de Vuelta. == Dielname oan grutte omgongen == === Dielname oan de Omgong fan Frankryk === * 2017 - 38e; winner 17e etappe. * 2018 - 4e; winner 19e etappe. * 2020 - 2e; winner 4e etappe. * 2021 - Net finisht * 2022 - Net finisht === Dielname oan de Omgong fan Spanje === * 2019 - [[Ofbyld:Jersey red.svg|15px]] 1e; winner 10e etappe. * 2020 - [[Ofbyld:Jersey red.svg|15px]] 1e; winner 14e etappe. * 2021 - [[Ofbyld:Jersey red.svg|15px]] 1e; winner 1e, 8ste, 10e en de 13e etappe. === Dielname oan de Omgong fan Itaalje === * 2016 - 58e; winner 9e etappe. * 2019 - 3e; winner 1e en de 9e etappe. == Ploegen == * 2013-2015 - Adria Mobil * 2016-2018 - Lotto NL-Jumbo * 2019 - Jumbo-Visma {{Boarnen|boarnefernijing= {{reflist}} }} {{DEFAULTSORT:Roglic, Primoz}} [[Kategory:Sloveensk hurdfytser]] [[Kategory:Sloveensk Skânsspringer]] [[Kategory:Winner fan de Omgong fan Spanje]] [[Kategory:Sloveensk Olympysk dielnimmer]] [[Kategory:Persoan berne yn 1989]] 3rv42yeqltw229od94c7teac4arecfz 1083535 1083534 2022-07-19T15:21:39Z Drewes 2754 wikitext text/x-wiki {{Ynfoboks sporter | ôfbylding = Primož Roglič (Team Jumbo-Visma, 2019).jpg | ôfbyldingsbreedte = | ôfbyldingtekst = Primož Roglič (2017) | echte namme = Primož Roglič | bynamme = | nasjonaliteit = {{SLOnasj}} | bertedatum = [[29 oktober]] [[1989]] | berteplak = [[Trbovlje]] | stjerdatum = | stjerplak = | etnisiteit = | regionale identiteit = | grutte = 177 sm | gewicht = 65 kg | sport = [[Hurdfytsen]],<br>[[Skânsspringen]] <small>''(2003-2011)''</small> | ûnderdiel = Klimmer,<br>Tiidriden | trener = | 1etitel = | OS = [[Olympyske Simmerspullen 2016|Rio de Janeiro 2016]],<br>[[Olympyske Simmerspullen 2020|Tokio 2020]] <small>(2021)</small> | PS = | ekstra = | debút = [[2003]] | karriêre-ein = | prestaasjes = [[Omgong fan Spanje]] (2019-2021) <small>''(3x)''</small>,<br>[[File:Gold medal icon.svg|20px]] [[Olympyske Simmerspullen]] (2020) | webside = }} '''Primož Roglič''' ([[Trbovlje]], [[29 oktober]] [[1989]]) is in [[Sloveenje|Sloveensk]] [[hurdfytser]] en in earder [[Skânsspringen|skânsspringer]] en wie trije kear winner fan de [[Omgong fan Spanje]]. ==Karriêre== ===Skânsspringen=== Roglič begûn yn [[2003]] mei skânsspringen. Yn [[2006]] pakte Roglič op it wrâldkampioenskip skânsspringen foar junioaren de sulveren medalje yn de lannewedstriid. <ref>[http://data.fis-ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&raceid=2041 {{en}} FIS Junior World Ski Championships - Men's Team HS109 04.02.2006]</ref> In jier letter pakte er mei it Sloveenske team de wrâldtitel by de junioaren. <ref>[http://data.fis-ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&raceid=2334 {{en}} FIS Junior World Ski Championships - Men's Team HS100 17.03.2007]</ref> Roglič persoanlike rekôr by it skânsspringen is 146,5 meter, dat sprong er yn [[2007]] yn Planica. Fanwegen in swiere fal moast Roglič yn [[2011]] in punt efter syn karriêre yn it skânsspringen sette. By syn [[refalidaasje]] rjochte Roglič him op it hurdfytsen, wêrnei't bliken die dat er goed meikomme koe yn it peloton. <ref>[http://www.ad.nl/ad/nl/1018/Wielrennen/article/detail/4161694/2015/10/12/Sloveen-Roglic-kiest-voor-LottoNL-Jumbo.dhtml {{nl}} ad.nl 12-10-2015 Sloveen Roglic kiest voor LottoNL-Jumbo]</ref> ===Hurdfytsen=== Fan [[2013]] oant en mei [[2015]] kaam Roglič út foar ''Adria Mobil'', dêr't er in tal lytsere omgongen en klasseminten wûn. Foar it seizoen [[2016]] stapte Roglič oer nei de [[Nederlân|Nederlânske]] ploech ''LottoNL-Jumbo'' dy't yn [[2019]] oer gie yn ''Jumbo-Visma''. Yn 2016 fytste Roglič syn earste [[Grutte Omgongen|grutte omgong]], Yn de [[Omgong fan Itaalje]] wist hy de tiidrit yn de 9e etappe te winnen. Hast twa wiken nei de Giro waard Roglič Sloveensk nasjonaal kampioen tiidriden, wêrmei't er him kwalifisearre foar de [[Olympyske Simmerspullen 2016|Olympyske Simmerspullen yn Rio]]. Yn [[2017]] die Roglič foar it earst mei oan de [[Omgong fan Frankryk]] en wûn de 17e etappe. Hy wie hjirmei de earste Sloveen dy't in etappe wist te winnen yn de Omgong fan Frankryk. Yn [[2018]] en [[2020]] soe er yn de top tsien yn einigje yn de Omgong fan Frankryk. Yn [[2019]] die Roglič wer mei oan de Omgong fan Itaalje en behelle syn earste poadiumplak yn in Grutte omgong. Yn de [[Omgong fan Spanje 2019|Omgong fan Spanje]] pakte Roglič de einoerwinning, de earste fan trije oerwiningen yn de Vuelta. == Dielname oan grutte omgongen == === Dielname oan de Omgong fan Frankryk === * 2017 - 38e; winner 17e etappe. * 2018 - 4e; winner 19e etappe. * 2020 - 2e; winner 4e etappe. * 2021 - Net finisht * 2022 - Net finisht === Dielname oan de Omgong fan Spanje === * 2019 - [[Ofbyld:Jersey red.svg|15px]] 1e; winner 10e etappe. * 2020 - [[Ofbyld:Jersey red.svg|15px]] 1e; winner 14e etappe. * 2021 - [[Ofbyld:Jersey red.svg|15px]] 1e; winner 1e, 8ste, 10e en de 13e etappe. === Dielname oan de Omgong fan Itaalje === * 2016 - 58e; winner 9e etappe. * 2019 - 3e; winner 1e en de 9e etappe. == Ploegen == * 2013-2015 - Adria Mobil * 2016-2018 - Lotto NL-Jumbo * 2019 - Jumbo-Visma {{Boarnen|boarnefernijing= {{reflist}} }} {{DEFAULTSORT:Roglic, Primoz}} [[Kategory:Sloveensk hurdfytser]] [[Kategory:Sloveensk Skânsspringer]] [[Kategory:Winner fan de Omgong fan Spanje]] [[Kategory:Sloveensk Olympysk dielnimmer]] [[Kategory:Persoan berne yn 1989]] slyo9nippf4zxmll53emsany05fmmyl 1083562 1083535 2022-07-20T03:01:33Z Kneppelfreed 2013 red wikitext text/x-wiki {{Ynfoboks sporter | ôfbylding = Primož Roglič (Team Jumbo-Visma, 2019).jpg | ôfbyldingsbreedte = | ôfbyldingtekst = Primož Roglič (2017) | echte namme = Primož Roglič | bynamme = | nasjonaliteit = {{SLOnasj}} | bertedatum = [[29 oktober]] [[1989]] | berteplak = [[Trbovlje]] | stjerdatum = | stjerplak = | etnisiteit = | regionale identiteit = | grutte = 177 sm | gewicht = 65 kg | sport = [[Hurdfytsen]],<br>[[Skânsspringen]] <small>''(2003-2011)''</small> | ûnderdiel = Klimmer,<br>Tiidriden | trener = | 1etitel = | OS = [[Olympyske Simmerspullen 2016|Rio de Janeiro 2016]],<br>[[Olympyske Simmerspullen 2020|Tokio 2020]] <small>(2021)</small> | PS = | ekstra = | debút = [[2003]] | karriêre-ein = | prestaasjes = [[Omgong fan Spanje]] (2019-2021) <small>''(3x)''</small>,<br>[[File:Gold medal icon.svg|20px]] [[Olympyske Simmerspullen]] (2020) | webside = }} '''Primož Roglič''' ([[Trbovlje]], [[29 oktober]] [[1989]]) is in [[Sloveenje|Sloveensk]] [[hurdfytser]] en in earder [[Skânsspringen|skânsspringer]] en wie trije kear winner fan de [[Omgong fan Spanje]]. ==Karriêre== ===Skânsspringen=== Roglič begûn yn [[2003]] mei skânsspringen. Yn [[2006]] pakte Roglič op it wrâldkampioenskip skânsspringen foar junioaren de sulveren medalje yn de lannewedstriid. <ref>[http://data.fis-ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&raceid=2041 {{en}} FIS Junior World Ski Championships - Men's Team HS109 04.02.2006]</ref> In jier letter pakte er mei it Sloveenske team de wrâldtitel by de junioaren. <ref>[http://data.fis-ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&raceid=2334 {{en}} FIS Junior World Ski Championships - Men's Team HS100 17.03.2007]</ref> Roglič persoanlike rekôr by it skânsspringen is 146,5 meter, dat sprong er yn [[2007]] yn Planica. Fanwegen in swiere fal moast Roglič yn [[2011]] in punt efter syn karriêre yn it skânsspringen sette. By syn [[refalidaasje]] rjochte Roglič him op it hurdfytsen, wêrnei't bliken die dat er goed meikomme koe yn it peloton. <ref>[http://www.ad.nl/ad/nl/1018/Wielrennen/article/detail/4161694/2015/10/12/Sloveen-Roglic-kiest-voor-LottoNL-Jumbo.dhtml {{nl}} ad.nl 12-10-2015 Sloveen Roglic kiest voor LottoNL-Jumbo]</ref> ===Hurdfytsen=== Fan [[2013]] oant en mei [[2015]] kaam Roglič út foar ''Adria Mobil'', dêr't er in tal lytsere omgongen en klasseminten wûn. Foar it seizoen [[2016]] stapte Roglič oer nei de [[Nederlân|Nederlânske]] ploech ''LottoNL-Jumbo'' dy't yn [[2019]] oer gie yn ''Jumbo-Visma''. Yn 2016 fytste Roglič syn earste [[Grutte Omgongen|grutte omgong]], Yn de [[Omgong fan Itaalje]] wist er de tiidrit yn de 9e etappe te winnen. Hast twa wiken nei de Giro waard Roglič Sloveensk nasjonaal kampioen tiidriden, wêrmei't er him kwalifisearre foar de [[Olympyske Simmerspullen 2016|Olympyske Simmerspullen yn Rio]]. Yn [[2017]] die Roglič foar it earst mei oan de [[Omgong fan Frankryk]] en wûn de 17e etappe. Hy wie dêrmei de earste Sloveen dy't in etappe wist te winnen yn de Omgong fan Frankryk. Yn [[2018]] en [[2020]] soe er yn de top tsien yn einigje yn de Omgong fan Frankryk. Yn [[2019]] die Roglič wer mei oan de Omgong fan Itaalje en behelle syn earste poadiumplak yn in Grutte omgong. Yn de [[Omgong fan Spanje 2019|Omgong fan Spanje]] pakte Roglič de einoerwinning, de earste fan trije oerwiningen yn de Vuelta. == Dielnimming oan grutte omgongen == === Dielnimming oan de Omgong fan Frankryk === * 2017 - 38e; winner 17e etappe. * 2018 - 4e; winner 19e etappe. * 2020 - 2e; winner 4e etappe. * 2021 - Net finisht * 2022 - Net finisht === Dielnimming oan de Omgong fan Spanje === * 2019 - [[Ofbyld:Jersey red.svg|15px]] 1e; winner 10e etappe. * 2020 - [[Ofbyld:Jersey red.svg|15px]] 1e; winner 14e etappe. * 2021 - [[Ofbyld:Jersey red.svg|15px]] 1e; winner 1e, 8ste, 10e en de 13e etappe. === Dielnimming oan de Omgong fan Itaalje === * 2016 - 58e; winner 9e etappe. * 2019 - 3e; winner 1e en de 9e etappe. == Ploegen == * 2013-2015 - Adria Mobil * 2016-2018 - Lotto NL-Jumbo * 2019 - Jumbo-Visma {{Boarnen|boarnefernijing= {{reflist}} }} {{DEFAULTSORT:Roglic, Primoz}} [[Kategory:Sloveensk hurdfytser]] [[Kategory:Sloveensk Skânsspringer]] [[Kategory:Winner fan de Omgong fan Spanje]] [[Kategory:Sloveensk Olympysk dielnimmer]] [[Kategory:Persoan berne yn 1989]] o9bih8t2y5qwd47zn11oxuu6zgd9382 14 159626 1083522 2022-07-19T13:15:28Z FreyaSport 40716 Kategory:Sloveensk Olympysk dielnimmer wikitext text/x-wiki [[Kategory:Sloveensk sporter| ]] [[Kategory:Olympysk dielnimmer]] p9q6re950oin3iii2b2uq6veuexuvjx 0 159627 1083529 2022-07-19T15:01:06Z Drewes 2754 Side makke mei "[[Ofbyld:Gysbert Japix portrait by Matthijs Harings.tif|thumb|[[Gysbert Japicx]], yn 1637 skildere troch [[Matthijs Harings]]]] [[Ofbyld:Johan Braakensiek (1858-1940), Afb 010097014396.jpg|thumb|Tjomme van Holkema (1843-1891) (tekening troch [[Johan Braakensiek]], 1891)]] '''Fan Holkema''' ('''Van Holkema''') is in fan oarsprong [[Westerlauwerske Friezen|Frysk]] [[Geslacht (famylje)|geslacht]] dat in bekende skriuwer, predikanten en de útjouwers fan Van Holkema & Warendo..." wikitext text/x-wiki [[Ofbyld:Gysbert Japix portrait by Matthijs Harings.tif|thumb|[[Gysbert Japicx]], yn 1637 skildere troch [[Matthijs Harings]]]] [[Ofbyld:Johan Braakensiek (1858-1940), Afb 010097014396.jpg|thumb|Tjomme van Holkema (1843-1891) (tekening troch [[Johan Braakensiek]], 1891)]] '''Fan Holkema''' ('''Van Holkema''') is in fan oarsprong [[Westerlauwerske Friezen|Frysk]] [[Geslacht (famylje)|geslacht]] dat in bekende skriuwer, predikanten en de útjouwers fan [[Van Holkema & Warendorf]] levere. == Skiednis == De stamrige begjint mei [[Jacob Gysberts|Jacob Gijsberts Holckema]] (1579 -1655) dy't boargemaster fan [[Boalsert]] wie, de heit fan [[Gysbert Japicx]]. Fan de fiifde generaasje ôf levere it laach predikanten. Yn 1878 waard Tjomme van Holkema (1843 -1891) grûnlizzer fan de útjouwerij Van Holkema & Warendorf, dêr 't ek syn soan direkteur en fennoat fan waard. Yn 1987 ferstoar de lêste telch fan it geslacht dat yn it Nederlân's Patriciaat fan 1951 opnommen wie. == In pear telgen == Jacob Gijsberts Holckema (1579-1655), [[boargemaster]] fan Boalsert *[[Gysbert Japicx]] (1603-1666), skriuwer en dichter *Willem Jacobs Holckema (1609-1663), keapman **Frans Holckema (1647-?), [[sjirurgyn]] te Snits ***Pytter Holckema (†nei 1724), master blok- en mêstmakker ****Ds. Frans (Franciscus) Holckema (1703-1764), [[predikant]] *****Ds. Pytter (Petrus) Holckema (1746-1818), predikant ******Ds. Franciscus Holkema (1778-1843), predikant *******Ds. Petrus Holkema (1806-1890), predikant *******Ds. Arjen Buwalda van Holkema (1811-1891), predikant ********Tjomme van Holkema (1843-1891), útjouwer en oprjochter [[Van Holkema & Warendorf]] *********Arjen Buwalda van Holkema (1873-1953), útjouwer Van Holkema & Warendorf **********Maria Coletta Jacoba van Holkema (1902-1986); troude yn 1923 mei Ferdinand Cornelis Daniel Mari Rauwenhoff (1896-1979), assuradeur en telch út it geslacht [[Rauwenhoff]] **********Catharina Sophia van Holkema (1904-1959); troude yn 1928 mei Balthazar Heldring (1900-1964), direkteur kakao- en sûkeladefabryk en telch út it laach [[Heldring (geslacht)|Heldring]] **********Johanna Jacoba van Holkema (1908-1987), lêste telch fermeld yn it " Nederland's Patriciaat " {{Boarnen|boarnefernijing= *''Nederland's Patriciaat'' 37 (1951), s. 94-97. }} [[Kategory:Nederlânsk patrysjerslaach|Holkema]] [[Kategory:Frysk patrysjerslaach|Holkema]] 3o0j2ee8a7i5tqivi5iuj5h9qcemk7c 1083531 1083529 2022-07-19T15:04:16Z Drewes 2754 /* In pear telgen */ wikitext text/x-wiki [[Ofbyld:Gysbert Japix portrait by Matthijs Harings.tif|thumb|[[Gysbert Japicx]], yn 1637 skildere troch [[Matthijs Harings]]]] [[Ofbyld:Johan Braakensiek (1858-1940), Afb 010097014396.jpg|thumb|Tjomme van Holkema (1843-1891) (tekening troch [[Johan Braakensiek]], 1891)]] '''Fan Holkema''' ('''Van Holkema''') is in fan oarsprong [[Westerlauwerske Friezen|Frysk]] [[Geslacht (famylje)|geslacht]] dat in bekende skriuwer, predikanten en de útjouwers fan [[Van Holkema & Warendorf]] levere. == Skiednis == De stamrige begjint mei [[Jacob Gysberts|Jacob Gijsberts Holckema]] (1579 -1655) dy't boargemaster fan [[Boalsert]] wie, de heit fan [[Gysbert Japicx]]. Fan de fiifde generaasje ôf levere it laach predikanten. Yn 1878 waard Tjomme van Holkema (1843 -1891) grûnlizzer fan de útjouwerij Van Holkema & Warendorf, dêr 't ek syn soan direkteur en fennoat fan waard. Yn 1987 ferstoar de lêste telch fan it geslacht dat yn it Nederlân's Patriciaat fan 1951 opnommen wie. == In pear telgen == Jacob Gijsberts Holckema (1579-1655), [[boargemaster]] fan Boalsert *[[Gysbert Japicx]] (1603-1666), skriuwer en dichter *Willem Jacobs Holckema (1609-1663), keapman **Frans Holckema (1647-?), [[sjirurgyn]] te Snits ***Pytter Holckema (†nei 1724), master blok- en mêstmakker ****Ds. Frans (Franciscus) Holckema (1703-1764), [[predikant]] *****Ds. Pytter (Petrus) Holckema (1746-1818), predikant ******Ds. Franciscus Holkema (1778-1843), predikant *******Ds. Petrus Holkema (1806-1890), predikant *******Ds. Arjen Buwalda van Holkema (1811-1891), predikant ********Tjomme van Holkema (1843-1891), útjouwer en oprjochter [[Van Holkema & Warendorf]] *********Arjen Buwalda van Holkema (1873-1953), útjouwer Van Holkema & Warendorf **********Maria Coletta Jacoba van Holkema (1902-1986); troude yn 1923 mei Ferdinand Cornelis Daniel Mari Rauwenhoff (1896-1979), assuradeur en telch út it geslacht [[Rauwenhoff]] **********Catharina Sophia van Holkema (1904-1959); troude yn 1928 mei Balthazar Heldring (1900-1964), direkteur kakao- en sûkeladefabryk en telch út it laach [[Heldring (geslacht)|Heldring]] **********Johanna Jacoba van Holkema (1908-1987), lêste telch fermeld yn it "Nederland's Patriciaat" {{Boarnen|boarnefernijing= *''Nederland's Patriciaat'' 37 (1951), s. 94-97. }} [[Kategory:Nederlânsk patrysjerslaach|Holkema]] [[Kategory:Frysk patrysjerslaach|Holkema]] oa7eiae1fqvm1z04bpxxoqozbl4xpwg 0 159628 1083536 2022-07-19T15:38:57Z FreyaSport 40716 wurk wikitext text/x-wiki {{wurk}} Yn it hurdfytsen op de dyk hat trije grutte wedstriden. Dit binne de [[Omgong fan Frankryk]] offisjeel ''Tour de France'' de [[Omgong fan Itaalje]] offisjeel ''Giro d'Italia'', en de [[Omgong fan Spanje]] offisjeel La Vuelta. Mei-inoar wurde se de '''Grutte Omgongen''' neamd, en alle trije wedstriden binne fergelykber yn formaat, nammentlik trije wiken mei deistige etappen. Se hawwe in spesjale status yn de [[Ynternasjonale Wielerunie|UCI-regleminten]]: der wurde mear punten foar de ''UCI World Tour'' ferdield yn grutte omgongen as yn oare wedstriden, <ref>[http://www.uci.ch/mm/Document/News/Rulesandregulation/18/23/94/2-ROA-20170701-E_English.PDF {{en}} 07-06-2017 UCI Cycling regulations—Part 2: Road Races]</ref> en it binne de iennige etappe koersen dy't langer as 14 dagen duorje meie. De Omgong fan Itaalje wurdt trochstrings yn 'e [[maitiid]] riden, de Omgong fan Frankryk yn 'e [[simmer]] en de Omgong fan Spanje yn 'e [[hjerst]]. De Vuelta waard oarspronklik ek ferriden yn de maitiid, meastentiids ein april, mei in pear edysjes yn juny yn de jierren 40. Yn [[1995]] waard de Omgong fan Spanje lykwols ferpleatst nei septimber om direkte konkurrinsje mei de Omgong fan Itaalje te mijen. De Omgong fan Frankryk is de âldste en meast prestisjeuze fan alle trije. {{Boarnen|boarnefernijing= {{reflist}} }} 003yc155j0hq70g6i7iiqeen1gjedbm 1083538 1083536 2022-07-19T16:05:02Z FreyaSport 40716 oanfolling wikitext text/x-wiki {{wurk}} Yn it hurdfytsen op de dyk hat trije grutte wedstriden. Dit binne de [[Omgong fan Frankryk]] offisjeel ''Tour de France'' de [[Omgong fan Itaalje]] offisjeel ''Giro d'Italia'', en de [[Omgong fan Spanje]] offisjeel La Vuelta. Mei-inoar wurde se de '''Grutte Omgongen''' neamd, en alle trije wedstriden binne fergelykber yn formaat, nammentlik trije wiken mei deistige etappen. Se hawwe in spesjale status yn de [[Ynternasjonale Wielerunie|UCI-regleminten]]: der wurde mear punten foar de ''UCI World Tour'' ferdield yn grutte omgongen as yn oare wedstriden, <ref>[http://www.uci.ch/mm/Document/News/Rulesandregulation/18/23/94/2-ROA-20170701-E_English.PDF {{en}} 07-06-2017 UCI Cycling regulations—Part 2: Road Races]</ref> en it binne de iennige etappe koersen dy't langer as 14 dagen duorje meie. De Omgong fan Itaalje wurdt trochstrings yn 'e [[maitiid]] riden, de Omgong fan Frankryk yn 'e [[simmer]] en de Omgong fan Spanje yn 'e [[hjerst]]. De Vuelta waard oarspronklik ek ferriden yn de maitiid, meastentiids ein april, mei in pear edysjes yn juny yn de jierren 40. Yn [[1995]] waard de Omgong fan Spanje lykwols ferpleatst nei septimber om direkte konkurrinsje mei de Omgong fan Itaalje te mijen. De Omgong fan Frankryk is de âldste en meast prestisjeuze fan alle trije. ==Beskriuwing== Yn har hjoeddeistige foarm wurde de grutte omgongen trije wiken efterinoar holden en omfetsje se meastal twa rêstdagen oan it begjin fan de twadde en tredde wike. As de iepenings etappen plakfine yn in lân dat net grinzget oan it thúslân fan de wedstriid, is der soms in ekstra rêstdei nei it iepeningswykein om in reis nei it thúslân mooglik te meitsjen. De etappen binne in mjuks fan etappen mei heuvels, bergen en flakke etappen en faaks binne der ek yndividuele en teamtiidritten. Etappen yn de grutte omgongen binne oer it algemien minder as 200 kilometer lang. Der is faak gedoch oer hokker ploegen útnûge wurde foar it evenemint. Gewoanwei jout de UCI de foarkar oan ploegen út de topklasse om mei te dwaan, wylst organisatoaren fan de omgongen faak ek ploegen wolle dy't yn harren lân fêstige binne of dy't nei alle gedachten gjin kontroverze feroarsaakje. Fan [[2005]] oant [[2007]] moasten de organisatoaren alle topklasse ploegen akseptearje, wêrtroch't der mar twa wildcard-teams de omgong oerbleaune. De ''Unibet'' ploeg, in topklasse ploeg, dat gewoanwei tagong garandearret, waard lykwols útsletten fan de trije omgongen fanwegen it oertrêdzjen fan de reklame wetten foar [[gokken]]. Yn [[2008]] waard nei in tal dopingskandalen guon ploegen de tagong ta de grutte omgongen wegere: ''Astana'' naam net diel oan de [[Omgong fan Frankryk 2008]] en ''Columbia'' naam net diel oan de [[Omgong fan Spanje 2008]]. Sûnt [[2011]] binne neffens de UCI World Tour-regels alle UCI Topklasse garandearre fan in plak yn alle trije de eveneminten en binne se ek ferplichte om diel te nimmen, en it stiet de organisatoaren frij om in wildcard te jaan oan in ploech fan in leger nivo, om in peleton fan 22 ploegen te foarmjen. {{Boarnen|boarnefernijing= {{reflist}} }} 5m4zk33mlaqe1ym0aaqdhuorzv0u5n2 1083539 1083538 2022-07-19T16:05:33Z FreyaSport 40716 kat wikitext text/x-wiki {{wurk}} Yn it hurdfytsen op de dyk hat trije grutte wedstriden. Dit binne de [[Omgong fan Frankryk]] offisjeel ''Tour de France'' de [[Omgong fan Itaalje]] offisjeel ''Giro d'Italia'', en de [[Omgong fan Spanje]] offisjeel La Vuelta. Mei-inoar wurde se de '''Grutte Omgongen''' neamd, en alle trije wedstriden binne fergelykber yn formaat, nammentlik trije wiken mei deistige etappen. Se hawwe in spesjale status yn de [[Ynternasjonale Wielerunie|UCI-regleminten]]: der wurde mear punten foar de ''UCI World Tour'' ferdield yn grutte omgongen as yn oare wedstriden, <ref>[http://www.uci.ch/mm/Document/News/Rulesandregulation/18/23/94/2-ROA-20170701-E_English.PDF {{en}} 07-06-2017 UCI Cycling regulations—Part 2: Road Races]</ref> en it binne de iennige etappe koersen dy't langer as 14 dagen duorje meie. De Omgong fan Itaalje wurdt trochstrings yn 'e [[maitiid]] riden, de Omgong fan Frankryk yn 'e [[simmer]] en de Omgong fan Spanje yn 'e [[hjerst]]. De Vuelta waard oarspronklik ek ferriden yn de maitiid, meastentiids ein april, mei in pear edysjes yn juny yn de jierren 40. Yn [[1995]] waard de Omgong fan Spanje lykwols ferpleatst nei septimber om direkte konkurrinsje mei de Omgong fan Itaalje te mijen. De Omgong fan Frankryk is de âldste en meast prestisjeuze fan alle trije. ==Beskriuwing== Yn har hjoeddeistige foarm wurde de grutte omgongen trije wiken efterinoar holden en omfetsje se meastal twa rêstdagen oan it begjin fan de twadde en tredde wike. As de iepenings etappen plakfine yn in lân dat net grinzget oan it thúslân fan de wedstriid, is der soms in ekstra rêstdei nei it iepeningswykein om in reis nei it thúslân mooglik te meitsjen. De etappen binne in mjuks fan etappen mei heuvels, bergen en flakke etappen en faaks binne der ek yndividuele en teamtiidritten. Etappen yn de grutte omgongen binne oer it algemien minder as 200 kilometer lang. Der is faak gedoch oer hokker ploegen útnûge wurde foar it evenemint. Gewoanwei jout de UCI de foarkar oan ploegen út de topklasse om mei te dwaan, wylst organisatoaren fan de omgongen faak ek ploegen wolle dy't yn harren lân fêstige binne of dy't nei alle gedachten gjin kontroverze feroarsaakje. Fan [[2005]] oant [[2007]] moasten de organisatoaren alle topklasse ploegen akseptearje, wêrtroch't der mar twa wildcard-teams de omgong oerbleaune. De ''Unibet'' ploeg, in topklasse ploeg, dat gewoanwei tagong garandearret, waard lykwols útsletten fan de trije omgongen fanwegen it oertrêdzjen fan de reklame wetten foar [[gokken]]. Yn [[2008]] waard nei in tal dopingskandalen guon ploegen de tagong ta de grutte omgongen wegere: ''Astana'' naam net diel oan de [[Omgong fan Frankryk 2008]] en ''Columbia'' naam net diel oan de [[Omgong fan Spanje 2008]]. Sûnt [[2011]] binne neffens de UCI World Tour-regels alle UCI Topklasse garandearre fan in plak yn alle trije de eveneminten en binne se ek ferplichte om diel te nimmen, en it stiet de organisatoaren frij om in wildcard te jaan oan in ploech fan in leger nivo, om in peleton fan 22 ploegen te foarmjen. {{Boarnen|boarnefernijing= {{reflist}} }} [[Kategory:hurdfytsen]] 5fgmu7f5wqk8o7ur4jr1emmiz4kg6ap 1083544 1083539 2022-07-19T16:58:52Z FreyaSport 40716 /* Beskriuwing */ oanfolling wikitext text/x-wiki {{wurk}} Yn it hurdfytsen op de dyk hat trije grutte wedstriden. Dit binne de [[Omgong fan Frankryk]] offisjeel ''Tour de France'' de [[Omgong fan Itaalje]] offisjeel ''Giro d'Italia'', en de [[Omgong fan Spanje]] offisjeel La Vuelta. Mei-inoar wurde se de '''Grutte Omgongen''' neamd, en alle trije wedstriden binne fergelykber yn formaat, nammentlik trije wiken mei deistige etappen. Se hawwe in spesjale status yn de [[Ynternasjonale Wielerunie|UCI-regleminten]]: der wurde mear punten foar de ''UCI World Tour'' ferdield yn grutte omgongen as yn oare wedstriden, <ref>[http://www.uci.ch/mm/Document/News/Rulesandregulation/18/23/94/2-ROA-20170701-E_English.PDF {{en}} 07-06-2017 UCI Cycling regulations—Part 2: Road Races]</ref> en it binne de iennige etappe koersen dy't langer as 14 dagen duorje meie. De Omgong fan Itaalje wurdt trochstrings yn 'e [[maitiid]] riden, de Omgong fan Frankryk yn 'e [[simmer]] en de Omgong fan Spanje yn 'e [[hjerst]]. De Vuelta waard oarspronklik ek ferriden yn de maitiid, meastentiids ein april, mei in pear edysjes yn juny yn de jierren 40. Yn [[1995]] waard de Omgong fan Spanje lykwols ferpleatst nei septimber om direkte konkurrinsje mei de Omgong fan Itaalje te mijen. De Omgong fan Frankryk is de âldste en meast prestisjeuze fan alle trije. ==Beskriuwing== Yn har hjoeddeistige foarm wurde de grutte omgongen trije wiken efterinoar holden en omfetsje se meastal twa rêstdagen oan it begjin fan de twadde en tredde wike. As de iepenings etappen plakfine yn in lân dat net grinzget oan it thúslân fan de wedstriid, is der soms in ekstra rêstdei nei it iepeningswykein om in reis nei it thúslân mooglik te meitsjen. De etappen binne in mjuks fan etappen mei heuvels, bergen en flakke etappen en faaks binne der ek yndividuele en teamtiidritten. Etappen yn de grutte omgongen binne oer it algemien minder as 200 kilometer lang. Der is faak gedoch oer hokker ploegen útnûge wurde foar it evenemint. Gewoanwei jout de UCI de foarkar oan ploegen út de topklasse om mei te dwaan, wylst organisatoaren fan de omgongen faak ek ploegen wolle dy't yn harren lân fêstige binne of dy't nei alle gedachten gjin kontroverze feroarsaakje. Fan [[2005]] oant [[2007]] moasten de organisatoaren alle topklasse ploegen akseptearje, wêrtroch't der mar twa wildcard-teams de omgong oerbleaune. De ''Unibet'' ploeg, in topklasse ploeg, dat gewoanwei tagong garandearret, waard lykwols útsletten fan de trije omgongen fanwegen it oertrêdzjen fan de reklame wetten foar [[gokken]]. Yn [[2008]] waard nei in tal dopingskandalen guon ploegen de tagong ta de grutte omgongen wegere: ''Astana'' naam net diel oan de [[Omgong fan Frankryk 2008]] en ''Columbia'' naam net diel oan de [[Omgong fan Spanje 2008]]. Sûnt [[2011]] binne neffens de UCI World Tour-regels alle UCI Topklasse garandearre fan in plak yn alle trije de eveneminten en binne se ek ferplichte om diel te nimmen, en it stiet de organisatoaren frij om in wildcard te jaan oan in ploech fan in leger nivo, om in peleton fan 22 ploegen te foarmjen. It wichtichste klassemint is it ''algemien klassemint'', beslút op de totale tiid. Der binne ek klasseminten basearre op klim - en sprintpunten, klasseminten foar ploegen en jonge hurdfytsers en oare lytse klasseminten. Fiif riders hawwe trije yndividuele klasseminten wûn (algemien klassemint, berchklassemint, jongereinklassemint en punteklassemint) yn deselde wedstriid: [[Eddy Merckx]] yn de [[Omgong fan Itaalje 1968|Omgong fan Itaalje fan 1968]], de [[Omgong fan Frankryk 1969|Omgong fan Frankryk fan 1969]] en de [[Omgong fan Spanje 1973|Omgong fan Spanje fan 1973]], [[Tony Rominger]] yn de [[Omgong fan Spanje 1993]] , [[Laurent Jalabert]] yn de [[Omgong fan Spanje 1995]], [[Marco Pantani]] yn de [[Omgong fan Itaalje 1998]] en [[Tadej Pogačar]] yn de [[Omgong fan Frankryk 2020]] en de [[Omgong fan Frankryk 2021]]. It komt selden foar dat fytsers alle grutte omgongen yn itselde jier fytse yn 'e rin fan 'e jierren hawwe 34 hurdfytsers alle trije de grutte omgongen yn ien jier foltôge: [[Adam Hansen]] die dat seis jier op rige. De iennige hurdfytsers dy't yn itselde jier yn elk fan de trije omgongen yn de top 10 einigen, binne [[Raphaël Géminiani]] yn [[1955]] en [[Gastone Nencini]] yn [[1957]]. {{Boarnen|boarnefernijing= {{reflist}} }} [[Kategory:hurdfytsen]] dbumgb68a4lhg3as2up8gfsqcqq00mt 1083546 1083544 2022-07-19T17:38:20Z FreyaSport 40716 Winners fan alle trije de Grutte Omgongen wikitext text/x-wiki {{wurk}} Yn it hurdfytsen op de dyk hat trije grutte wedstriden. Dit binne de [[Omgong fan Frankryk]] offisjeel ''Tour de France'' de [[Omgong fan Itaalje]] offisjeel ''Giro d'Italia'', en de [[Omgong fan Spanje]] offisjeel La Vuelta. Mei-inoar wurde se de '''Grutte Omgongen''' neamd, en alle trije wedstriden binne fergelykber yn formaat, nammentlik trije wiken mei deistige etappen. Se hawwe in spesjale status yn de [[Ynternasjonale Wielerunie|UCI-regleminten]]: der wurde mear punten foar de ''UCI World Tour'' ferdield yn grutte omgongen as yn oare wedstriden, <ref>[http://www.uci.ch/mm/Document/News/Rulesandregulation/18/23/94/2-ROA-20170701-E_English.PDF {{en}} 07-06-2017 UCI Cycling regulations—Part 2: Road Races]</ref> en it binne de iennige etappe koersen dy't langer as 14 dagen duorje meie. De Omgong fan Itaalje wurdt trochstrings yn 'e [[maitiid]] riden, de Omgong fan Frankryk yn 'e [[simmer]] en de Omgong fan Spanje yn 'e [[hjerst]]. De Vuelta waard oarspronklik ek ferriden yn de maitiid, meastentiids ein april, mei in pear edysjes yn juny yn de jierren 40. Yn [[1995]] waard de Omgong fan Spanje lykwols ferpleatst nei septimber om direkte konkurrinsje mei de Omgong fan Itaalje te mijen. De Omgong fan Frankryk is de âldste en meast prestisjeuze fan alle trije. ==Beskriuwing== Yn har hjoeddeistige foarm wurde de grutte omgongen trije wiken efterinoar holden en omfetsje se meastal twa rêstdagen oan it begjin fan de twadde en tredde wike. As de iepenings etappen plakfine yn in lân dat net grinzget oan it thúslân fan de wedstriid, is der soms in ekstra rêstdei nei it iepeningswykein om in reis nei it thúslân mooglik te meitsjen. De etappen binne in mjuks fan etappen mei heuvels, bergen en flakke etappen en faaks binne der ek yndividuele en teamtiidritten. Etappen yn de grutte omgongen binne oer it algemien minder as 200 kilometer lang. Der is faak gedoch oer hokker ploegen útnûge wurde foar it evenemint. Gewoanwei jout de UCI de foarkar oan ploegen út de topklasse om mei te dwaan, wylst organisatoaren fan de omgongen faak ek ploegen wolle dy't yn harren lân fêstige binne of dy't nei alle gedachten gjin kontroverze feroarsaakje. Fan [[2005]] oant [[2007]] moasten de organisatoaren alle topklasse ploegen akseptearje, wêrtroch't der mar twa wildcard-teams de omgong oerbleaune. De ''Unibet'' ploeg, in topklasse ploeg, dat gewoanwei tagong garandearret, waard lykwols útsletten fan de trije omgongen fanwegen it oertrêdzjen fan de reklame wetten foar [[gokken]]. Yn [[2008]] waard nei in tal dopingskandalen guon ploegen de tagong ta de grutte omgongen wegere: ''Astana'' naam net diel oan de [[Omgong fan Frankryk 2008]] en ''Columbia'' naam net diel oan de [[Omgong fan Spanje 2008]]. Sûnt [[2011]] binne neffens de UCI World Tour-regels alle UCI Topklasse garandearre fan in plak yn alle trije de eveneminten en binne se ek ferplichte om diel te nimmen, en it stiet de organisatoaren frij om in wildcard te jaan oan in ploech fan in leger nivo, om in peleton fan 22 ploegen te foarmjen. It wichtichste klassemint is it ''algemien klassemint'', beslút op de totale tiid. Der binne ek klasseminten basearre op klim - en sprintpunten, klasseminten foar ploegen en jonge hurdfytsers en oare lytse klasseminten. Fiif riders hawwe trije yndividuele klasseminten wûn (algemien klassemint, berchklassemint, jongereinklassemint en punteklassemint) yn deselde wedstriid: [[Eddy Merckx]] yn de [[Omgong fan Itaalje 1968|Omgong fan Itaalje fan 1968]], de [[Omgong fan Frankryk 1969|Omgong fan Frankryk fan 1969]] en de [[Omgong fan Spanje 1973|Omgong fan Spanje fan 1973]], [[Tony Rominger]] yn de [[Omgong fan Spanje 1993]] , [[Laurent Jalabert]] yn de [[Omgong fan Spanje 1995]], [[Marco Pantani]] yn de [[Omgong fan Itaalje 1998]] en [[Tadej Pogačar]] yn de [[Omgong fan Frankryk 2020]] en de [[Omgong fan Frankryk 2021]]. It komt selden foar dat fytsers alle grutte omgongen yn itselde jier fytse yn 'e rin fan 'e jierren hawwe 34 hurdfytsers alle trije de grutte omgongen yn ien jier foltôge: [[Adam Hansen]] die dat seis jier op rige. De iennige hurdfytsers dy't yn itselde jier yn elk fan de trije omgongen yn de top 10 einigen, binne [[Raphaël Géminiani]] yn [[1955]] en [[Gastone Nencini]] yn [[1957]]. ==Winners fan alle trije de Grutte Omgongen== Sân hurdfytsers wisten de trije Grutte Omgongen op syn minst ien kear te winnen; it is noch nea ien slagge om alle trije de Omgongen yn ien seizoen te winnen. {| class="wikitable" ! Oerwinningen|| Hurdfytser|| Omgong || Jierren |- |rowspan=3| 11 ||rowspan=3| {{Flagge BE}} [[Eddy Merckx]] | 5x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1969|1969]], [[Omgong fan Frankryk 1970|1970]], [[Omgong fan Frankryk 1971|1971]], [[Omgong fan Frankryk 1972|1972]], [[Omgong fan Frankryk 1974|1974]] |- | 5x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1968|1968]], [[Omgong fan Itaalje 1970|1970]], [[Omgong fan Itaalje 1972|1972]], [[Omgong fan Itaalje 1973|1973]], [[Omgong fan Itaalje 1974|1974]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1973|1973]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 10 ||rowspan=3| {{Flagge FR}} [[Bernard Hinault]] | 5x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1978|1978]], [[Omgong fan Frankryk 1979|1979]], [[Omgong fan Frankryk 1981|1981]], [[Omgong fan Frankryk 1982|1982]], [[Omgong fan Frankryk 1985|1985]] |- |3x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1980|1980]], [[Omgong fan Itaalje 1982|1982]], [[Omgong fan Itaalje 1985|1985]] |- |2x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1978|1978]], [[Omgong fan Spanje 1983|1983]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 8 ||rowspan=3|{{Flagge FR}} [[Jacques Anquetil]] | 5x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1957|1957]], [[Omgong fan Frankryk 1961|1961]], [[Omgong fan Frankryk 1962|1962]], [[Omgong fan Frankryk 1963|1963]], [[Omgong fan Frankryk 1964|1964]] |- |2x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1960|1960]], [[Omgong fan Itaalje 1964|1964]] |- | 1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1963|1963]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 7 ||rowspan=3| {{Flagge ES}} [[Alberto Contador]]<ref>Op 6 febrewaris 2012 waard Alberto Contador mei weromwurkjende krêft feroardiele fanwegen it brûken fan it ferbeane middel [[clenbuterol]] ûnder de [[Omgong fan Frankryk 2010]]. Hjirtroch rekke er syn oerwinningen yn de [[Omgong fan Frankryk 2010]] en de [[Omgong fan Itaalje 2011]] kwyt. [http://www.sporza.be/cm/sporza/wielrennen/1.1213610 {{nl}} sporza.be, 6 februari 2012</ref> | 2x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 2007|2007]], [[Omgong fan Frankryk 2009|2009]] |- |2x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 2008|2008]], [[Omgong fan Itaalje 2015|2015]] |- |3x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 2008|2008]], [[Omgong fan Spanje 2012|2012]], [[Omgong fan Spanje 2014|2014]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 7 ||rowspan=3| {{Flagge GB}} [[Chris Froome]]<ref>De einoerwinning yn de Vuelta fan 2011 waard op 13 juny 2019 op namme fan Froome skreaun nei it skrassen fan oarspronklike winner. [[Juan José Cobo]] nei ûnregelmjittichheden yn syn biologysk paspoart. [https://api.sporza.be/permalink/web/articles/1560435647494 {{nl}} sporza.be, 13 juni 2019]</ref> | 4x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 2013|2013]], [[Omgong fan Frankryk 2015|2015]], [[Omgong fan Frankryk 2016|2016]], [[Omgong fan Frankryk 2017|2017]] |- | 1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 2018|2018]] |- |2x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 2011|2011]], [[Omgong fan Spanje 2017|2017]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 5 ||rowspan=3| {{Flagge IT}} [[Felice Gimondi]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1965|1965]] <br> |- | 3x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1967|1967]], [[Omgong fan Itaalje 1969|1969]], [[Omgong fan Itaalje 1976|1976]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1968|1968]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 4 ||rowspan=3| {{Flagge IT}} [[Vincenzo Nibali]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 2014|2014]] |- | 2x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 2013|2013]], [[Omgong fan Itaalje 2016|2016]] |- | 1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 2010|2010]] |} {{Boarnen|boarnefernijing= {{reflist}} }} [[Kategory:hurdfytsen]] ji47em1bgzgycdiwk3n85d9vakxdhlz 1083547 1083546 2022-07-19T18:19:34Z FreyaSport 40716 /* Winners fan alle trije de Grutte Omgongen */ Winners fan twa fan de trije Grutte Omgongen wikitext text/x-wiki {{wurk}} Yn it hurdfytsen op de dyk hat trije grutte wedstriden. Dit binne de [[Omgong fan Frankryk]] offisjeel ''Tour de France'' de [[Omgong fan Itaalje]] offisjeel ''Giro d'Italia'', en de [[Omgong fan Spanje]] offisjeel La Vuelta. Mei-inoar wurde se de '''Grutte Omgongen''' neamd, en alle trije wedstriden binne fergelykber yn formaat, nammentlik trije wiken mei deistige etappen. Se hawwe in spesjale status yn de [[Ynternasjonale Wielerunie|UCI-regleminten]]: der wurde mear punten foar de ''UCI World Tour'' ferdield yn grutte omgongen as yn oare wedstriden, <ref>[http://www.uci.ch/mm/Document/News/Rulesandregulation/18/23/94/2-ROA-20170701-E_English.PDF {{en}} 07-06-2017 UCI Cycling regulations—Part 2: Road Races]</ref> en it binne de iennige etappe koersen dy't langer as 14 dagen duorje meie. De Omgong fan Itaalje wurdt trochstrings yn 'e [[maitiid]] riden, de Omgong fan Frankryk yn 'e [[simmer]] en de Omgong fan Spanje yn 'e [[hjerst]]. De Vuelta waard oarspronklik ek ferriden yn de maitiid, meastentiids ein april, mei in pear edysjes yn juny yn de jierren 40. Yn [[1995]] waard de Omgong fan Spanje lykwols ferpleatst nei septimber om direkte konkurrinsje mei de Omgong fan Itaalje te mijen. De Omgong fan Frankryk is de âldste en meast prestisjeuze fan alle trije. ==Beskriuwing== Yn har hjoeddeistige foarm wurde de grutte omgongen trije wiken efterinoar holden en omfetsje se meastal twa rêstdagen oan it begjin fan de twadde en tredde wike. As de iepenings etappen plakfine yn in lân dat net grinzget oan it thúslân fan de wedstriid, is der soms in ekstra rêstdei nei it iepeningswykein om in reis nei it thúslân mooglik te meitsjen. De etappen binne in mjuks fan etappen mei heuvels, bergen en flakke etappen en faaks binne der ek yndividuele en teamtiidritten. Etappen yn de grutte omgongen binne oer it algemien minder as 200 kilometer lang. Der is faak gedoch oer hokker ploegen útnûge wurde foar it evenemint. Gewoanwei jout de UCI de foarkar oan ploegen út de topklasse om mei te dwaan, wylst organisatoaren fan de omgongen faak ek ploegen wolle dy't yn harren lân fêstige binne of dy't nei alle gedachten gjin kontroverze feroarsaakje. Fan [[2005]] oant [[2007]] moasten de organisatoaren alle topklasse ploegen akseptearje, wêrtroch't der mar twa wildcard-teams de omgong oerbleaune. De ''Unibet'' ploeg, in topklasse ploeg, dat gewoanwei tagong garandearret, waard lykwols útsletten fan de trije omgongen fanwegen it oertrêdzjen fan de reklame wetten foar [[gokken]]. Yn [[2008]] waard nei in tal dopingskandalen guon ploegen de tagong ta de grutte omgongen wegere: ''Astana'' naam net diel oan de [[Omgong fan Frankryk 2008]] en ''Columbia'' naam net diel oan de [[Omgong fan Spanje 2008]]. Sûnt [[2011]] binne neffens de UCI World Tour-regels alle UCI Topklasse garandearre fan in plak yn alle trije de eveneminten en binne se ek ferplichte om diel te nimmen, en it stiet de organisatoaren frij om in wildcard te jaan oan in ploech fan in leger nivo, om in peleton fan 22 ploegen te foarmjen. It wichtichste klassemint is it ''algemien klassemint'', beslút op de totale tiid. Der binne ek klasseminten basearre op klim - en sprintpunten, klasseminten foar ploegen en jonge hurdfytsers en oare lytse klasseminten. Fiif riders hawwe trije yndividuele klasseminten wûn (algemien klassemint, berchklassemint, jongereinklassemint en punteklassemint) yn deselde wedstriid: [[Eddy Merckx]] yn de [[Omgong fan Itaalje 1968|Omgong fan Itaalje fan 1968]], de [[Omgong fan Frankryk 1969|Omgong fan Frankryk fan 1969]] en de [[Omgong fan Spanje 1973|Omgong fan Spanje fan 1973]], [[Tony Rominger]] yn de [[Omgong fan Spanje 1993]] , [[Laurent Jalabert]] yn de [[Omgong fan Spanje 1995]], [[Marco Pantani]] yn de [[Omgong fan Itaalje 1998]] en [[Tadej Pogačar]] yn de [[Omgong fan Frankryk 2020]] en de [[Omgong fan Frankryk 2021]]. It komt selden foar dat fytsers alle grutte omgongen yn itselde jier fytse yn 'e rin fan 'e jierren hawwe 34 hurdfytsers alle trije de grutte omgongen yn ien jier foltôge: [[Adam Hansen]] die dat seis jier op rige. De iennige hurdfytsers dy't yn itselde jier yn elk fan de trije omgongen yn de top 10 einigen, binne [[Raphaël Géminiani]] yn [[1955]] en [[Gastone Nencini]] yn [[1957]]. ==Winners fan alle trije de Grutte Omgongen== Sân hurdfytsers wisten de trije Grutte Omgongen op syn minst ien kear te winnen; it is noch nea ien slagge om alle trije de Omgongen yn ien seizoen te winnen. {| class="wikitable" ! Oerwinningen|| Hurdfytser|| Omgong || Jierren |- |rowspan=3| 11 ||rowspan=3| {{Flagge BE}} [[Eddy Merckx]] | 5x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1969|1969]], [[Omgong fan Frankryk 1970|1970]], [[Omgong fan Frankryk 1971|1971]], [[Omgong fan Frankryk 1972|1972]], [[Omgong fan Frankryk 1974|1974]] |- | 5x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1968|1968]], [[Omgong fan Itaalje 1970|1970]], [[Omgong fan Itaalje 1972|1972]], [[Omgong fan Itaalje 1973|1973]], [[Omgong fan Itaalje 1974|1974]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1973|1973]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 10 ||rowspan=3| {{Flagge FR}} [[Bernard Hinault]] | 5x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1978|1978]], [[Omgong fan Frankryk 1979|1979]], [[Omgong fan Frankryk 1981|1981]], [[Omgong fan Frankryk 1982|1982]], [[Omgong fan Frankryk 1985|1985]] |- |3x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1980|1980]], [[Omgong fan Itaalje 1982|1982]], [[Omgong fan Itaalje 1985|1985]] |- |2x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1978|1978]], [[Omgong fan Spanje 1983|1983]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 8 ||rowspan=3|{{Flagge FR}} [[Jacques Anquetil]] | 5x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1957|1957]], [[Omgong fan Frankryk 1961|1961]], [[Omgong fan Frankryk 1962|1962]], [[Omgong fan Frankryk 1963|1963]], [[Omgong fan Frankryk 1964|1964]] |- |2x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1960|1960]], [[Omgong fan Itaalje 1964|1964]] |- | 1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1963|1963]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 7 ||rowspan=3| {{Flagge ES}} [[Alberto Contador]]<ref>Op 6 febrewaris 2012 waard Alberto Contador mei weromwurkjende krêft feroardiele fanwegen it brûken fan it ferbeane middel [[clenbuterol]] ûnder de [[Omgong fan Frankryk 2010]]. Hjirtroch rekke er syn oerwinningen yn de [[Omgong fan Frankryk 2010]] en de [[Omgong fan Itaalje 2011]] kwyt. [http://www.sporza.be/cm/sporza/wielrennen/1.1213610 {{nl}} sporza.be, 6 februari 2012</ref> | 2x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 2007|2007]], [[Omgong fan Frankryk 2009|2009]] |- |2x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 2008|2008]], [[Omgong fan Itaalje 2015|2015]] |- |3x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 2008|2008]], [[Omgong fan Spanje 2012|2012]], [[Omgong fan Spanje 2014|2014]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 7 ||rowspan=3| {{Flagge GB}} [[Chris Froome]]<ref>De einoerwinning yn de Vuelta fan 2011 waard op 13 juny 2019 op namme fan Froome skreaun nei it skrassen fan oarspronklike winner. [[Juan José Cobo]] nei ûnregelmjittichheden yn syn biologysk paspoart. [https://api.sporza.be/permalink/web/articles/1560435647494 {{nl}} sporza.be, 13 juni 2019]</ref> | 4x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 2013|2013]], [[Omgong fan Frankryk 2015|2015]], [[Omgong fan Frankryk 2016|2016]], [[Omgong fan Frankryk 2017|2017]] |- | 1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 2018|2018]] |- |2x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 2011|2011]], [[Omgong fan Spanje 2017|2017]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 5 ||rowspan=3| {{Flagge IT}} [[Felice Gimondi]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1965|1965]] <br> |- | 3x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1967|1967]], [[Omgong fan Itaalje 1969|1969]], [[Omgong fan Itaalje 1976|1976]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1968|1968]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 4 ||rowspan=3| {{Flagge IT}} [[Vincenzo Nibali]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 2014|2014]] |- | 2x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 2013|2013]], [[Omgong fan Itaalje 2016|2016]] |- | 1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 2010|2010]] |} ==Winners fan twa fan de trije Grutte Omgongen== Njonken dizze sân binne der ek njoggentjin hurdfytsers dy 't twa fan de trije Grutte Omgongen wisten te winnen: ===Omgong fan Frankryk & Omgong fan Itaalje=== {| class="wikitable" ! Oerwinningen|| Hurdfytser|| Omgong || Jierren |- |rowspan=2| 7 ||rowspan=2| {{Flagge IT}} [[Fausto Coppi]] | 2x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1949|1949]], [[Omgong fan Frankryk 1952|1952]] |- |5x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1940|1940]], [[Omgong fan Itaalje 1947|1947]], [[Omgong fan Itaalje 1949|1949]], [[Omgong fan Itaalje 1952|1952]], [[Omgong fan Itaalje 1953|1953]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 7 ||rowspan=2| {{Flagge ES}} [[Miguel Indurain]] | 5x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1991|1991]], [[Omgong fan Frankryk 1992|1992]], [[Omgong fan Frankryk 1993|1993]], [[Omgong fan Frankryk 1994|1994]], [[Omgong fan Frankryk 1995|1995]] |- | 2x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1992|1992]], [[Omgong fan Itaalje 1993|1993]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 5 ||rowspan=2| {{Flagge IT}} [[Gino Bartali]] | 2x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1938|1938]], [[Omgong fan Frankryk 1948|1948]] |- |3x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1936|1936]], [[Omgong fan Itaalje 1937|1937]], [[Omgong fan Itaalje 1946|1946]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 3 ||rowspan=2| {{Flagge LU}} [[Charly Gaul]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1958|1958]] |- |2x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1956|1956]], [[Omgong fan Itaalje 1959|1959]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 3 ||rowspan=2| {{Flagge FR}} [[Laurent Fignon]] | 2x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1983|1983]], [[Omgong fan Frankryk 1984|1984]] |- | 1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1989|1989]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge CH}} [[Hugo Koblet]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1951|1951]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1950|1950]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge IT}} [[Gastone Nencini]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1960|1960]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1957|1957]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge IE}} [[Stephen Roche]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] <br> | [[Omgong fan Frankryk 1987|1987]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1987|1987]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge IT}} [[Marco Pantani]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1998|1998]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1998|1998]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge CO}} [[Egan Bernal]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 2019|2019]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 2021|2021]] |} ===Omgong fan Frankryk & Omgong fan Spanje=== {| class="wikitable" ! Oerwinningen|| Hurdfytser|| Omgong || Jierren |- |rowspan=2| 3 ||rowspan=2| {{Flagge ES}} [[Pedro Delgado]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1988|1988]] |- | 2x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1985|1985]], [[Omgong fan Spanje 1989|1989]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge NL}} [[Jan Janssen]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1968|1968]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1967|1967]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge FR}} [[Roger Pingeon]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1967|1967]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1969|1969]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge ES}} [[Luis Ocaña]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] |[[Omgong fan Frankryk 1973|1973]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] | [[Omgong fan Spanje 1970|1970]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge NL}} [[Joop Zoetemelk]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1980|1980]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1979|1979]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge DE}} [[Jan Ullrich]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] |[[Omgong fan Frankryk 1997|1997]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1999|1999]] |} ===Omgong fan Itaalje & Omgong fan Spanje=== {| class="wikitable" ! Oerwinningen|| Hurdfytser|| Omgong || Jierren |- |rowspan=2| 4 ||rowspan=2| {{Flagge CH}} [[Tony Rominger]] | 1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] | [[Omgong fan Itaalje 1995|1995]] |- |3x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1992|1992]], [[Omgong fan Spanje 1993|1993]], [[Omgong fan Spanje 1994|1994]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge IT}} [[Giovanni Battaglin]] | 1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] <br> | [[Omgong fan Itaalje 1981|1981]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1981|1981]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge RU}} [[Denis Mensjov]] | 1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] | [[Omgong fan Itaalje 2009|2009]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] | [[Omgong fan Spanje 2007|2007]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge CO}} [[Nairo Quintana]] | 1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] | [[Omgong fan Itaalje 2014|2014]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 2016|2016]] |} {{Boarnen|boarnefernijing= {{reflist}} }} [[Kategory:hurdfytsen]] 8ygnw2n3pwtuhdur4wp5hhneiyt6q0r 1083548 1083547 2022-07-19T18:34:03Z FreyaSport 40716 /* Omgong fan Itaalje & Omgong fan Spanje */ Winners fan meardere Grutte Omgongen yn itselde seizoen wikitext text/x-wiki {{wurk}} Yn it hurdfytsen op de dyk hat trije grutte wedstriden. Dit binne de [[Omgong fan Frankryk]] offisjeel ''Tour de France'' de [[Omgong fan Itaalje]] offisjeel ''Giro d'Italia'', en de [[Omgong fan Spanje]] offisjeel La Vuelta. Mei-inoar wurde se de '''Grutte Omgongen''' neamd, en alle trije wedstriden binne fergelykber yn formaat, nammentlik trije wiken mei deistige etappen. Se hawwe in spesjale status yn de [[Ynternasjonale Wielerunie|UCI-regleminten]]: der wurde mear punten foar de ''UCI World Tour'' ferdield yn grutte omgongen as yn oare wedstriden, <ref>[http://www.uci.ch/mm/Document/News/Rulesandregulation/18/23/94/2-ROA-20170701-E_English.PDF {{en}} 07-06-2017 UCI Cycling regulations—Part 2: Road Races]</ref> en it binne de iennige etappe koersen dy't langer as 14 dagen duorje meie. De Omgong fan Itaalje wurdt trochstrings yn 'e [[maitiid]] riden, de Omgong fan Frankryk yn 'e [[simmer]] en de Omgong fan Spanje yn 'e [[hjerst]]. De Vuelta waard oarspronklik ek ferriden yn de maitiid, meastentiids ein april, mei in pear edysjes yn juny yn de jierren 40. Yn [[1995]] waard de Omgong fan Spanje lykwols ferpleatst nei septimber om direkte konkurrinsje mei de Omgong fan Itaalje te mijen. De Omgong fan Frankryk is de âldste en meast prestisjeuze fan alle trije. ==Beskriuwing== Yn har hjoeddeistige foarm wurde de grutte omgongen trije wiken efterinoar holden en omfetsje se meastal twa rêstdagen oan it begjin fan de twadde en tredde wike. As de iepenings etappen plakfine yn in lân dat net grinzget oan it thúslân fan de wedstriid, is der soms in ekstra rêstdei nei it iepeningswykein om in reis nei it thúslân mooglik te meitsjen. De etappen binne in mjuks fan etappen mei heuvels, bergen en flakke etappen en faaks binne der ek yndividuele en teamtiidritten. Etappen yn de grutte omgongen binne oer it algemien minder as 200 kilometer lang. Der is faak gedoch oer hokker ploegen útnûge wurde foar it evenemint. Gewoanwei jout de UCI de foarkar oan ploegen út de topklasse om mei te dwaan, wylst organisatoaren fan de omgongen faak ek ploegen wolle dy't yn harren lân fêstige binne of dy't nei alle gedachten gjin kontroverze feroarsaakje. Fan [[2005]] oant [[2007]] moasten de organisatoaren alle topklasse ploegen akseptearje, wêrtroch't der mar twa wildcard-teams de omgong oerbleaune. De ''Unibet'' ploeg, in topklasse ploeg, dat gewoanwei tagong garandearret, waard lykwols útsletten fan de trije omgongen fanwegen it oertrêdzjen fan de reklame wetten foar [[gokken]]. Yn [[2008]] waard nei in tal dopingskandalen guon ploegen de tagong ta de grutte omgongen wegere: ''Astana'' naam net diel oan de [[Omgong fan Frankryk 2008]] en ''Columbia'' naam net diel oan de [[Omgong fan Spanje 2008]]. Sûnt [[2011]] binne neffens de UCI World Tour-regels alle UCI Topklasse garandearre fan in plak yn alle trije de eveneminten en binne se ek ferplichte om diel te nimmen, en it stiet de organisatoaren frij om in wildcard te jaan oan in ploech fan in leger nivo, om in peleton fan 22 ploegen te foarmjen. It wichtichste klassemint is it ''algemien klassemint'', beslút op de totale tiid. Der binne ek klasseminten basearre op klim - en sprintpunten, klasseminten foar ploegen en jonge hurdfytsers en oare lytse klasseminten. Fiif riders hawwe trije yndividuele klasseminten wûn (algemien klassemint, berchklassemint, jongereinklassemint en punteklassemint) yn deselde wedstriid: [[Eddy Merckx]] yn de [[Omgong fan Itaalje 1968|Omgong fan Itaalje fan 1968]], de [[Omgong fan Frankryk 1969|Omgong fan Frankryk fan 1969]] en de [[Omgong fan Spanje 1973|Omgong fan Spanje fan 1973]], [[Tony Rominger]] yn de [[Omgong fan Spanje 1993]] , [[Laurent Jalabert]] yn de [[Omgong fan Spanje 1995]], [[Marco Pantani]] yn de [[Omgong fan Itaalje 1998]] en [[Tadej Pogačar]] yn de [[Omgong fan Frankryk 2020]] en de [[Omgong fan Frankryk 2021]]. It komt selden foar dat fytsers alle grutte omgongen yn itselde jier fytse yn 'e rin fan 'e jierren hawwe 34 hurdfytsers alle trije de grutte omgongen yn ien jier foltôge: [[Adam Hansen]] die dat seis jier op rige. De iennige hurdfytsers dy't yn itselde jier yn elk fan de trije omgongen yn de top 10 einigen, binne [[Raphaël Géminiani]] yn [[1955]] en [[Gastone Nencini]] yn [[1957]]. ==Winners fan alle trije de Grutte Omgongen== Sân hurdfytsers wisten de trije Grutte Omgongen op syn minst ien kear te winnen; it is noch nea ien slagge om alle trije de Omgongen yn ien seizoen te winnen. {| class="wikitable" ! Oerwinningen|| Hurdfytser|| Omgong || Jierren |- |rowspan=3| 11 ||rowspan=3| {{Flagge BE}} [[Eddy Merckx]] | 5x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1969|1969]], [[Omgong fan Frankryk 1970|1970]], [[Omgong fan Frankryk 1971|1971]], [[Omgong fan Frankryk 1972|1972]], [[Omgong fan Frankryk 1974|1974]] |- | 5x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1968|1968]], [[Omgong fan Itaalje 1970|1970]], [[Omgong fan Itaalje 1972|1972]], [[Omgong fan Itaalje 1973|1973]], [[Omgong fan Itaalje 1974|1974]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1973|1973]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 10 ||rowspan=3| {{Flagge FR}} [[Bernard Hinault]] | 5x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1978|1978]], [[Omgong fan Frankryk 1979|1979]], [[Omgong fan Frankryk 1981|1981]], [[Omgong fan Frankryk 1982|1982]], [[Omgong fan Frankryk 1985|1985]] |- |3x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1980|1980]], [[Omgong fan Itaalje 1982|1982]], [[Omgong fan Itaalje 1985|1985]] |- |2x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1978|1978]], [[Omgong fan Spanje 1983|1983]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 8 ||rowspan=3|{{Flagge FR}} [[Jacques Anquetil]] | 5x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1957|1957]], [[Omgong fan Frankryk 1961|1961]], [[Omgong fan Frankryk 1962|1962]], [[Omgong fan Frankryk 1963|1963]], [[Omgong fan Frankryk 1964|1964]] |- |2x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1960|1960]], [[Omgong fan Itaalje 1964|1964]] |- | 1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1963|1963]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 7 ||rowspan=3| {{Flagge ES}} [[Alberto Contador]]<ref>Op 6 febrewaris 2012 waard Alberto Contador mei weromwurkjende krêft feroardiele fanwegen it brûken fan it ferbeane middel [[clenbuterol]] ûnder de [[Omgong fan Frankryk 2010]]. Hjirtroch rekke er syn oerwinningen yn de [[Omgong fan Frankryk 2010]] en de [[Omgong fan Itaalje 2011]] kwyt. [http://www.sporza.be/cm/sporza/wielrennen/1.1213610 {{nl}} sporza.be, 6 februari 2012</ref> | 2x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 2007|2007]], [[Omgong fan Frankryk 2009|2009]] |- |2x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 2008|2008]], [[Omgong fan Itaalje 2015|2015]] |- |3x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 2008|2008]], [[Omgong fan Spanje 2012|2012]], [[Omgong fan Spanje 2014|2014]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 7 ||rowspan=3| {{Flagge GB}} [[Chris Froome]]<ref>De einoerwinning yn de Vuelta fan 2011 waard op 13 juny 2019 op namme fan Froome skreaun nei it skrassen fan oarspronklike winner. [[Juan José Cobo]] nei ûnregelmjittichheden yn syn biologysk paspoart. [https://api.sporza.be/permalink/web/articles/1560435647494 {{nl}} sporza.be, 13 juni 2019]</ref> | 4x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 2013|2013]], [[Omgong fan Frankryk 2015|2015]], [[Omgong fan Frankryk 2016|2016]], [[Omgong fan Frankryk 2017|2017]] |- | 1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 2018|2018]] |- |2x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 2011|2011]], [[Omgong fan Spanje 2017|2017]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 5 ||rowspan=3| {{Flagge IT}} [[Felice Gimondi]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1965|1965]] <br> |- | 3x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1967|1967]], [[Omgong fan Itaalje 1969|1969]], [[Omgong fan Itaalje 1976|1976]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1968|1968]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 4 ||rowspan=3| {{Flagge IT}} [[Vincenzo Nibali]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 2014|2014]] |- | 2x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 2013|2013]], [[Omgong fan Itaalje 2016|2016]] |- | 1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 2010|2010]] |} ==Winners fan twa fan de trije Grutte Omgongen== Njonken dizze sân binne der ek njoggentjin hurdfytsers dy 't twa fan de trije Grutte Omgongen wisten te winnen: ===Omgong fan Frankryk & Omgong fan Itaalje=== {| class="wikitable" ! Oerwinningen|| Hurdfytser|| Omgong || Jierren |- |rowspan=2| 7 ||rowspan=2| {{Flagge IT}} [[Fausto Coppi]] | 2x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1949|1949]], [[Omgong fan Frankryk 1952|1952]] |- |5x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1940|1940]], [[Omgong fan Itaalje 1947|1947]], [[Omgong fan Itaalje 1949|1949]], [[Omgong fan Itaalje 1952|1952]], [[Omgong fan Itaalje 1953|1953]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 7 ||rowspan=2| {{Flagge ES}} [[Miguel Indurain]] | 5x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1991|1991]], [[Omgong fan Frankryk 1992|1992]], [[Omgong fan Frankryk 1993|1993]], [[Omgong fan Frankryk 1994|1994]], [[Omgong fan Frankryk 1995|1995]] |- | 2x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1992|1992]], [[Omgong fan Itaalje 1993|1993]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 5 ||rowspan=2| {{Flagge IT}} [[Gino Bartali]] | 2x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1938|1938]], [[Omgong fan Frankryk 1948|1948]] |- |3x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1936|1936]], [[Omgong fan Itaalje 1937|1937]], [[Omgong fan Itaalje 1946|1946]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 3 ||rowspan=2| {{Flagge LU}} [[Charly Gaul]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1958|1958]] |- |2x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1956|1956]], [[Omgong fan Itaalje 1959|1959]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 3 ||rowspan=2| {{Flagge FR}} [[Laurent Fignon]] | 2x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1983|1983]], [[Omgong fan Frankryk 1984|1984]] |- | 1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1989|1989]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge CH}} [[Hugo Koblet]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1951|1951]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1950|1950]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge IT}} [[Gastone Nencini]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1960|1960]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1957|1957]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge IE}} [[Stephen Roche]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] <br> | [[Omgong fan Frankryk 1987|1987]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1987|1987]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge IT}} [[Marco Pantani]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1998|1998]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1998|1998]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge CO}} [[Egan Bernal]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 2019|2019]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 2021|2021]] |} ===Omgong fan Frankryk & Omgong fan Spanje=== {| class="wikitable" ! Oerwinningen|| Hurdfytser|| Omgong || Jierren |- |rowspan=2| 3 ||rowspan=2| {{Flagge ES}} [[Pedro Delgado]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1988|1988]] |- | 2x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1985|1985]], [[Omgong fan Spanje 1989|1989]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge NL}} [[Jan Janssen]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1968|1968]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1967|1967]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge FR}} [[Roger Pingeon]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1967|1967]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1969|1969]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge ES}} [[Luis Ocaña]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] |[[Omgong fan Frankryk 1973|1973]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] | [[Omgong fan Spanje 1970|1970]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge NL}} [[Joop Zoetemelk]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1980|1980]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1979|1979]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge DE}} [[Jan Ullrich]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] |[[Omgong fan Frankryk 1997|1997]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1999|1999]] |} ===Omgong fan Itaalje & Omgong fan Spanje=== {| class="wikitable" ! Oerwinningen|| Hurdfytser|| Omgong || Jierren |- |rowspan=2| 4 ||rowspan=2| {{Flagge CH}} [[Tony Rominger]] | 1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] | [[Omgong fan Itaalje 1995|1995]] |- |3x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1992|1992]], [[Omgong fan Spanje 1993|1993]], [[Omgong fan Spanje 1994|1994]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge IT}} [[Giovanni Battaglin]] | 1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] <br> | [[Omgong fan Itaalje 1981|1981]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1981|1981]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge RU}} [[Denis Mensjov]] | 1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] | [[Omgong fan Itaalje 2009|2009]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] | [[Omgong fan Spanje 2007|2007]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge CO}} [[Nairo Quintana]] | 1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] | [[Omgong fan Itaalje 2014|2014]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 2016|2016]] |} ==Winners fan meardere Grutte Omgongen yn itselde seizoen== {| class="wikitable" ! Jier || Hurdfytser|| Omgongen |- | 1949 ||rowspan=2| {{Flagge IT}} [[Fausto Coppi]]|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1949|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1949|Frankryk]] |- | 1952 || Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1952|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1952|Frankryk]] |- | 1963 ||rowspan=2| {{Flagge FR}} [[Jacques Anquetil]]|| Omgong fan [[Omgong fan Frankryk 1963|Frankryk]] en [[Omgong fan Spanje 1963|Spanje]] |- | 1964 || Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1964|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1964|Frankryk]] |- | 1970 ||rowspan=4| {{Flagge BE}} [[Eddy Merckx]]|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1970|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1970|Frankryk]] |- | 1972 || | Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1972|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1972|Frankryk]] |- | 1973 || Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1973|Itaalje]] en [[Omgong fan Spanje 1973|Spanje]] |- | 1974 || Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1974|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1974|Frankryk]] |- | 1978 || {{Flagge FR}} [[Bernard Hinault]]|| Omgong fan [[Omgong fan Frankryk 1978|Frankryk]] en [[Omgong fan Spanje 1978|Spanje]] |- | 1981 || {{Flagge IT}} [[Giovanni Battaglin]]|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1981|Itaalje]] en [[Omgong fan Spanje 1981|Spanje]] |- | 1982 ||rowspan=2| {{Flagge FR}} Bernard Hinault|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1982|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1982|Frankryk]] |- | 1985 || Omgong fan [[Omgong fan Frankryk 1985|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1985|Frankryk]] |- | 1987 || {{Flagge IE}} [[Stephen Roche]]|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1987|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1987|Frankryk]] |- | 1992 ||rowspan=2| {{Flagge ES}} [[Miguel Indurain]]|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1992|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1992|Frankryk]] |- | 1993 || Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1993|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1993|Frankryk]] |- | 1998 || {{Flagge IT}} [[Marco Pantani]]|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1998|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1998|Frankryk]] |- | 2008 || {{Flagge ES}} [[Alberto Contador]]|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 2008|Itaalje]] en [[Omgong fan Spanje 2008|Spanje]] |- | 2017 || {{Flagge GB}} [[Chris Froome]]|| Omgong fan [[Omgong fan Frankryk 2017|Frankryk]] en [[Omgong fan Spanje 2017|Spanje]] |} {| class="wikitable" | Giro-Tour || 12x || 1949, 1952, 1964, 1970, 1972, 1974, 1982, 1985, 1987, 1992, 1993, 1998 |- | Giro-Vuelta || 3x || 1973, 1981, 2008 |- | Tour-Vuelta || 3x || 1963, 1978, 2017 |} {{Boarnen|boarnefernijing= {{reflist}} }} [[Kategory:hurdfytsen]] 76b2cok8b8f7j67af5b0pjujwsctn1b 1083549 1083548 2022-07-19T18:36:50Z FreyaSport 40716 /* Winners fan meardere Grutte Omgongen yn itselde seizoen */ oanfolling wikitext text/x-wiki {{wurk}} Yn it hurdfytsen op de dyk hat trije grutte wedstriden. Dit binne de [[Omgong fan Frankryk]] offisjeel ''Tour de France'' de [[Omgong fan Itaalje]] offisjeel ''Giro d'Italia'', en de [[Omgong fan Spanje]] offisjeel La Vuelta. Mei-inoar wurde se de '''Grutte Omgongen''' neamd, en alle trije wedstriden binne fergelykber yn formaat, nammentlik trije wiken mei deistige etappen. Se hawwe in spesjale status yn de [[Ynternasjonale Wielerunie|UCI-regleminten]]: der wurde mear punten foar de ''UCI World Tour'' ferdield yn grutte omgongen as yn oare wedstriden, <ref>[http://www.uci.ch/mm/Document/News/Rulesandregulation/18/23/94/2-ROA-20170701-E_English.PDF {{en}} 07-06-2017 UCI Cycling regulations—Part 2: Road Races]</ref> en it binne de iennige etappe koersen dy't langer as 14 dagen duorje meie. De Omgong fan Itaalje wurdt trochstrings yn 'e [[maitiid]] riden, de Omgong fan Frankryk yn 'e [[simmer]] en de Omgong fan Spanje yn 'e [[hjerst]]. De Vuelta waard oarspronklik ek ferriden yn de maitiid, meastentiids ein april, mei in pear edysjes yn juny yn de jierren 40. Yn [[1995]] waard de Omgong fan Spanje lykwols ferpleatst nei septimber om direkte konkurrinsje mei de Omgong fan Itaalje te mijen. De Omgong fan Frankryk is de âldste en meast prestisjeuze fan alle trije. ==Beskriuwing== Yn har hjoeddeistige foarm wurde de grutte omgongen trije wiken efterinoar holden en omfetsje se meastal twa rêstdagen oan it begjin fan de twadde en tredde wike. As de iepenings etappen plakfine yn in lân dat net grinzget oan it thúslân fan de wedstriid, is der soms in ekstra rêstdei nei it iepeningswykein om in reis nei it thúslân mooglik te meitsjen. De etappen binne in mjuks fan etappen mei heuvels, bergen en flakke etappen en faaks binne der ek yndividuele en teamtiidritten. Etappen yn de grutte omgongen binne oer it algemien minder as 200 kilometer lang. Der is faak gedoch oer hokker ploegen útnûge wurde foar it evenemint. Gewoanwei jout de UCI de foarkar oan ploegen út de topklasse om mei te dwaan, wylst organisatoaren fan de omgongen faak ek ploegen wolle dy't yn harren lân fêstige binne of dy't nei alle gedachten gjin kontroverze feroarsaakje. Fan [[2005]] oant [[2007]] moasten de organisatoaren alle topklasse ploegen akseptearje, wêrtroch't der mar twa wildcard-teams de omgong oerbleaune. De ''Unibet'' ploeg, in topklasse ploeg, dat gewoanwei tagong garandearret, waard lykwols útsletten fan de trije omgongen fanwegen it oertrêdzjen fan de reklame wetten foar [[gokken]]. Yn [[2008]] waard nei in tal dopingskandalen guon ploegen de tagong ta de grutte omgongen wegere: ''Astana'' naam net diel oan de [[Omgong fan Frankryk 2008]] en ''Columbia'' naam net diel oan de [[Omgong fan Spanje 2008]]. Sûnt [[2011]] binne neffens de UCI World Tour-regels alle UCI Topklasse garandearre fan in plak yn alle trije de eveneminten en binne se ek ferplichte om diel te nimmen, en it stiet de organisatoaren frij om in wildcard te jaan oan in ploech fan in leger nivo, om in peleton fan 22 ploegen te foarmjen. It wichtichste klassemint is it ''algemien klassemint'', beslút op de totale tiid. Der binne ek klasseminten basearre op klim - en sprintpunten, klasseminten foar ploegen en jonge hurdfytsers en oare lytse klasseminten. Fiif riders hawwe trije yndividuele klasseminten wûn (algemien klassemint, berchklassemint, jongereinklassemint en punteklassemint) yn deselde wedstriid: [[Eddy Merckx]] yn de [[Omgong fan Itaalje 1968|Omgong fan Itaalje fan 1968]], de [[Omgong fan Frankryk 1969|Omgong fan Frankryk fan 1969]] en de [[Omgong fan Spanje 1973|Omgong fan Spanje fan 1973]], [[Tony Rominger]] yn de [[Omgong fan Spanje 1993]] , [[Laurent Jalabert]] yn de [[Omgong fan Spanje 1995]], [[Marco Pantani]] yn de [[Omgong fan Itaalje 1998]] en [[Tadej Pogačar]] yn de [[Omgong fan Frankryk 2020]] en de [[Omgong fan Frankryk 2021]]. It komt selden foar dat fytsers alle grutte omgongen yn itselde jier fytse yn 'e rin fan 'e jierren hawwe 34 hurdfytsers alle trije de grutte omgongen yn ien jier foltôge: [[Adam Hansen]] die dat seis jier op rige. De iennige hurdfytsers dy't yn itselde jier yn elk fan de trije omgongen yn de top 10 einigen, binne [[Raphaël Géminiani]] yn [[1955]] en [[Gastone Nencini]] yn [[1957]]. ==Winners fan alle trije de Grutte Omgongen== Sân hurdfytsers wisten de trije Grutte Omgongen op syn minst ien kear te winnen; it is noch nea ien slagge om alle trije de Omgongen yn ien seizoen te winnen. {| class="wikitable" ! Oerwinningen|| Hurdfytser|| Omgong || Jierren |- |rowspan=3| 11 ||rowspan=3| {{Flagge BE}} [[Eddy Merckx]] | 5x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1969|1969]], [[Omgong fan Frankryk 1970|1970]], [[Omgong fan Frankryk 1971|1971]], [[Omgong fan Frankryk 1972|1972]], [[Omgong fan Frankryk 1974|1974]] |- | 5x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1968|1968]], [[Omgong fan Itaalje 1970|1970]], [[Omgong fan Itaalje 1972|1972]], [[Omgong fan Itaalje 1973|1973]], [[Omgong fan Itaalje 1974|1974]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1973|1973]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 10 ||rowspan=3| {{Flagge FR}} [[Bernard Hinault]] | 5x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1978|1978]], [[Omgong fan Frankryk 1979|1979]], [[Omgong fan Frankryk 1981|1981]], [[Omgong fan Frankryk 1982|1982]], [[Omgong fan Frankryk 1985|1985]] |- |3x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1980|1980]], [[Omgong fan Itaalje 1982|1982]], [[Omgong fan Itaalje 1985|1985]] |- |2x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1978|1978]], [[Omgong fan Spanje 1983|1983]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 8 ||rowspan=3|{{Flagge FR}} [[Jacques Anquetil]] | 5x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1957|1957]], [[Omgong fan Frankryk 1961|1961]], [[Omgong fan Frankryk 1962|1962]], [[Omgong fan Frankryk 1963|1963]], [[Omgong fan Frankryk 1964|1964]] |- |2x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1960|1960]], [[Omgong fan Itaalje 1964|1964]] |- | 1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1963|1963]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 7 ||rowspan=3| {{Flagge ES}} [[Alberto Contador]]<ref>Op 6 febrewaris 2012 waard Alberto Contador mei weromwurkjende krêft feroardiele fanwegen it brûken fan it ferbeane middel [[clenbuterol]] ûnder de [[Omgong fan Frankryk 2010]]. Hjirtroch rekke er syn oerwinningen yn de [[Omgong fan Frankryk 2010]] en de [[Omgong fan Itaalje 2011]] kwyt. [http://www.sporza.be/cm/sporza/wielrennen/1.1213610 {{nl}} sporza.be, 6 februari 2012</ref> | 2x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 2007|2007]], [[Omgong fan Frankryk 2009|2009]] |- |2x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 2008|2008]], [[Omgong fan Itaalje 2015|2015]] |- |3x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 2008|2008]], [[Omgong fan Spanje 2012|2012]], [[Omgong fan Spanje 2014|2014]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 7 ||rowspan=3| {{Flagge GB}} [[Chris Froome]]<ref>De einoerwinning yn de Vuelta fan 2011 waard op 13 juny 2019 op namme fan Froome skreaun nei it skrassen fan oarspronklike winner. [[Juan José Cobo]] nei ûnregelmjittichheden yn syn biologysk paspoart. [https://api.sporza.be/permalink/web/articles/1560435647494 {{nl}} sporza.be, 13 juni 2019]</ref> | 4x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 2013|2013]], [[Omgong fan Frankryk 2015|2015]], [[Omgong fan Frankryk 2016|2016]], [[Omgong fan Frankryk 2017|2017]] |- | 1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 2018|2018]] |- |2x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 2011|2011]], [[Omgong fan Spanje 2017|2017]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 5 ||rowspan=3| {{Flagge IT}} [[Felice Gimondi]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1965|1965]] <br> |- | 3x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1967|1967]], [[Omgong fan Itaalje 1969|1969]], [[Omgong fan Itaalje 1976|1976]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1968|1968]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 4 ||rowspan=3| {{Flagge IT}} [[Vincenzo Nibali]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 2014|2014]] |- | 2x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 2013|2013]], [[Omgong fan Itaalje 2016|2016]] |- | 1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 2010|2010]] |} ==Winners fan twa fan de trije Grutte Omgongen== Njonken dizze sân binne der ek njoggentjin hurdfytsers dy 't twa fan de trije Grutte Omgongen wisten te winnen: ===Omgong fan Frankryk & Omgong fan Itaalje=== {| class="wikitable" ! Oerwinningen|| Hurdfytser|| Omgong || Jierren |- |rowspan=2| 7 ||rowspan=2| {{Flagge IT}} [[Fausto Coppi]] | 2x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1949|1949]], [[Omgong fan Frankryk 1952|1952]] |- |5x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1940|1940]], [[Omgong fan Itaalje 1947|1947]], [[Omgong fan Itaalje 1949|1949]], [[Omgong fan Itaalje 1952|1952]], [[Omgong fan Itaalje 1953|1953]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 7 ||rowspan=2| {{Flagge ES}} [[Miguel Indurain]] | 5x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1991|1991]], [[Omgong fan Frankryk 1992|1992]], [[Omgong fan Frankryk 1993|1993]], [[Omgong fan Frankryk 1994|1994]], [[Omgong fan Frankryk 1995|1995]] |- | 2x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1992|1992]], [[Omgong fan Itaalje 1993|1993]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 5 ||rowspan=2| {{Flagge IT}} [[Gino Bartali]] | 2x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1938|1938]], [[Omgong fan Frankryk 1948|1948]] |- |3x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1936|1936]], [[Omgong fan Itaalje 1937|1937]], [[Omgong fan Itaalje 1946|1946]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 3 ||rowspan=2| {{Flagge LU}} [[Charly Gaul]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1958|1958]] |- |2x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1956|1956]], [[Omgong fan Itaalje 1959|1959]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 3 ||rowspan=2| {{Flagge FR}} [[Laurent Fignon]] | 2x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1983|1983]], [[Omgong fan Frankryk 1984|1984]] |- | 1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1989|1989]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge CH}} [[Hugo Koblet]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1951|1951]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1950|1950]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge IT}} [[Gastone Nencini]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1960|1960]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1957|1957]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge IE}} [[Stephen Roche]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] <br> | [[Omgong fan Frankryk 1987|1987]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1987|1987]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge IT}} [[Marco Pantani]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1998|1998]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1998|1998]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge CO}} [[Egan Bernal]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 2019|2019]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 2021|2021]] |} ===Omgong fan Frankryk & Omgong fan Spanje=== {| class="wikitable" ! Oerwinningen|| Hurdfytser|| Omgong || Jierren |- |rowspan=2| 3 ||rowspan=2| {{Flagge ES}} [[Pedro Delgado]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1988|1988]] |- | 2x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1985|1985]], [[Omgong fan Spanje 1989|1989]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge NL}} [[Jan Janssen]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1968|1968]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1967|1967]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge FR}} [[Roger Pingeon]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1967|1967]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1969|1969]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge ES}} [[Luis Ocaña]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] |[[Omgong fan Frankryk 1973|1973]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] | [[Omgong fan Spanje 1970|1970]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge NL}} [[Joop Zoetemelk]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1980|1980]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1979|1979]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge DE}} [[Jan Ullrich]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] |[[Omgong fan Frankryk 1997|1997]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1999|1999]] |} ===Omgong fan Itaalje & Omgong fan Spanje=== {| class="wikitable" ! Oerwinningen|| Hurdfytser|| Omgong || Jierren |- |rowspan=2| 4 ||rowspan=2| {{Flagge CH}} [[Tony Rominger]] | 1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] | [[Omgong fan Itaalje 1995|1995]] |- |3x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1992|1992]], [[Omgong fan Spanje 1993|1993]], [[Omgong fan Spanje 1994|1994]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge IT}} [[Giovanni Battaglin]] | 1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] <br> | [[Omgong fan Itaalje 1981|1981]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1981|1981]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge RU}} [[Denis Mensjov]] | 1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] | [[Omgong fan Itaalje 2009|2009]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] | [[Omgong fan Spanje 2007|2007]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge CO}} [[Nairo Quintana]] | 1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] | [[Omgong fan Itaalje 2014|2014]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 2016|2016]] |} ==Winners fan meardere Grutte Omgongen yn itselde seizoen== Tsien hurdfytsers wûnen ien of meardere kearen twa Grutte Omgongen yn itselde seizoen. Alle trije de Grutte Omgongen winne troch in hurdfytser yn itselde seizoen is noch nea prestearre. Al wûn de Belch [[Eddy Merckx]] yn 1970 -1973 fjouwer Grutte Omgongen op rige. {| class="wikitable" ! Jier || Hurdfytser|| Omgongen |- | 1949 ||rowspan=2| {{Flagge IT}} [[Fausto Coppi]]|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1949|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1949|Frankryk]] |- | 1952 || Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1952|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1952|Frankryk]] |- | 1963 ||rowspan=2| {{Flagge FR}} [[Jacques Anquetil]]|| Omgong fan [[Omgong fan Frankryk 1963|Frankryk]] en [[Omgong fan Spanje 1963|Spanje]] |- | 1964 || Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1964|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1964|Frankryk]] |- | 1970 ||rowspan=4| {{Flagge BE}} [[Eddy Merckx]]|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1970|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1970|Frankryk]] |- | 1972 || | Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1972|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1972|Frankryk]] |- | 1973 || Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1973|Itaalje]] en [[Omgong fan Spanje 1973|Spanje]] |- | 1974 || Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1974|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1974|Frankryk]] |- | 1978 || {{Flagge FR}} [[Bernard Hinault]]|| Omgong fan [[Omgong fan Frankryk 1978|Frankryk]] en [[Omgong fan Spanje 1978|Spanje]] |- | 1981 || {{Flagge IT}} [[Giovanni Battaglin]]|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1981|Itaalje]] en [[Omgong fan Spanje 1981|Spanje]] |- | 1982 ||rowspan=2| {{Flagge FR}} Bernard Hinault|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1982|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1982|Frankryk]] |- | 1985 || Omgong fan [[Omgong fan Frankryk 1985|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1985|Frankryk]] |- | 1987 || {{Flagge IE}} [[Stephen Roche]]|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1987|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1987|Frankryk]] |- | 1992 ||rowspan=2| {{Flagge ES}} [[Miguel Indurain]]|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1992|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1992|Frankryk]] |- | 1993 || Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1993|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1993|Frankryk]] |- | 1998 || {{Flagge IT}} [[Marco Pantani]]|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1998|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1998|Frankryk]] |- | 2008 || {{Flagge ES}} [[Alberto Contador]]|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 2008|Itaalje]] en [[Omgong fan Spanje 2008|Spanje]] |- | 2017 || {{Flagge GB}} [[Chris Froome]]|| Omgong fan [[Omgong fan Frankryk 2017|Frankryk]] en [[Omgong fan Spanje 2017|Spanje]] |} {| class="wikitable" | Giro-Tour || 12x || 1949, 1952, 1964, 1970, 1972, 1974, 1982, 1985, 1987, 1992, 1993, 1998 |- | Giro-Vuelta || 3x || 1973, 1981, 2008 |- | Tour-Vuelta || 3x || 1963, 1978, 2017 |} {{Boarnen|boarnefernijing= {{reflist}} }} [[Kategory:hurdfytsen]] 27efkbi5m42tvvdlz96amckxtmaovlj 1083550 1083549 2022-07-19T18:39:31Z FreyaSport 40716 /* Winners fan meardere Grutte Omgongen yn itselde seizoen */ Sa doocht it ferhaal wer. wikitext text/x-wiki {{wurk}} Yn it hurdfytsen op de dyk hat trije grutte wedstriden. Dit binne de [[Omgong fan Frankryk]] offisjeel ''Tour de France'' de [[Omgong fan Itaalje]] offisjeel ''Giro d'Italia'', en de [[Omgong fan Spanje]] offisjeel La Vuelta. Mei-inoar wurde se de '''Grutte Omgongen''' neamd, en alle trije wedstriden binne fergelykber yn formaat, nammentlik trije wiken mei deistige etappen. Se hawwe in spesjale status yn de [[Ynternasjonale Wielerunie|UCI-regleminten]]: der wurde mear punten foar de ''UCI World Tour'' ferdield yn grutte omgongen as yn oare wedstriden, <ref>[http://www.uci.ch/mm/Document/News/Rulesandregulation/18/23/94/2-ROA-20170701-E_English.PDF {{en}} 07-06-2017 UCI Cycling regulations—Part 2: Road Races]</ref> en it binne de iennige etappe koersen dy't langer as 14 dagen duorje meie. De Omgong fan Itaalje wurdt trochstrings yn 'e [[maitiid]] riden, de Omgong fan Frankryk yn 'e [[simmer]] en de Omgong fan Spanje yn 'e [[hjerst]]. De Vuelta waard oarspronklik ek ferriden yn de maitiid, meastentiids ein april, mei in pear edysjes yn juny yn de jierren 40. Yn [[1995]] waard de Omgong fan Spanje lykwols ferpleatst nei septimber om direkte konkurrinsje mei de Omgong fan Itaalje te mijen. De Omgong fan Frankryk is de âldste en meast prestisjeuze fan alle trije. ==Beskriuwing== Yn har hjoeddeistige foarm wurde de grutte omgongen trije wiken efterinoar holden en omfetsje se meastal twa rêstdagen oan it begjin fan de twadde en tredde wike. As de iepenings etappen plakfine yn in lân dat net grinzget oan it thúslân fan de wedstriid, is der soms in ekstra rêstdei nei it iepeningswykein om in reis nei it thúslân mooglik te meitsjen. De etappen binne in mjuks fan etappen mei heuvels, bergen en flakke etappen en faaks binne der ek yndividuele en teamtiidritten. Etappen yn de grutte omgongen binne oer it algemien minder as 200 kilometer lang. Der is faak gedoch oer hokker ploegen útnûge wurde foar it evenemint. Gewoanwei jout de UCI de foarkar oan ploegen út de topklasse om mei te dwaan, wylst organisatoaren fan de omgongen faak ek ploegen wolle dy't yn harren lân fêstige binne of dy't nei alle gedachten gjin kontroverze feroarsaakje. Fan [[2005]] oant [[2007]] moasten de organisatoaren alle topklasse ploegen akseptearje, wêrtroch't der mar twa wildcard-teams de omgong oerbleaune. De ''Unibet'' ploeg, in topklasse ploeg, dat gewoanwei tagong garandearret, waard lykwols útsletten fan de trije omgongen fanwegen it oertrêdzjen fan de reklame wetten foar [[gokken]]. Yn [[2008]] waard nei in tal dopingskandalen guon ploegen de tagong ta de grutte omgongen wegere: ''Astana'' naam net diel oan de [[Omgong fan Frankryk 2008]] en ''Columbia'' naam net diel oan de [[Omgong fan Spanje 2008]]. Sûnt [[2011]] binne neffens de UCI World Tour-regels alle UCI Topklasse garandearre fan in plak yn alle trije de eveneminten en binne se ek ferplichte om diel te nimmen, en it stiet de organisatoaren frij om in wildcard te jaan oan in ploech fan in leger nivo, om in peleton fan 22 ploegen te foarmjen. It wichtichste klassemint is it ''algemien klassemint'', beslút op de totale tiid. Der binne ek klasseminten basearre op klim - en sprintpunten, klasseminten foar ploegen en jonge hurdfytsers en oare lytse klasseminten. Fiif riders hawwe trije yndividuele klasseminten wûn (algemien klassemint, berchklassemint, jongereinklassemint en punteklassemint) yn deselde wedstriid: [[Eddy Merckx]] yn de [[Omgong fan Itaalje 1968|Omgong fan Itaalje fan 1968]], de [[Omgong fan Frankryk 1969|Omgong fan Frankryk fan 1969]] en de [[Omgong fan Spanje 1973|Omgong fan Spanje fan 1973]], [[Tony Rominger]] yn de [[Omgong fan Spanje 1993]] , [[Laurent Jalabert]] yn de [[Omgong fan Spanje 1995]], [[Marco Pantani]] yn de [[Omgong fan Itaalje 1998]] en [[Tadej Pogačar]] yn de [[Omgong fan Frankryk 2020]] en de [[Omgong fan Frankryk 2021]]. It komt selden foar dat fytsers alle grutte omgongen yn itselde jier fytse yn 'e rin fan 'e jierren hawwe 34 hurdfytsers alle trije de grutte omgongen yn ien jier foltôge: [[Adam Hansen]] die dat seis jier op rige. De iennige hurdfytsers dy't yn itselde jier yn elk fan de trije omgongen yn de top 10 einigen, binne [[Raphaël Géminiani]] yn [[1955]] en [[Gastone Nencini]] yn [[1957]]. ==Winners fan alle trije de Grutte Omgongen== Sân hurdfytsers wisten de trije Grutte Omgongen op syn minst ien kear te winnen; it is noch nea ien slagge om alle trije de Omgongen yn ien seizoen te winnen. {| class="wikitable" ! Oerwinningen|| Hurdfytser|| Omgong || Jierren |- |rowspan=3| 11 ||rowspan=3| {{Flagge BE}} [[Eddy Merckx]] | 5x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1969|1969]], [[Omgong fan Frankryk 1970|1970]], [[Omgong fan Frankryk 1971|1971]], [[Omgong fan Frankryk 1972|1972]], [[Omgong fan Frankryk 1974|1974]] |- | 5x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1968|1968]], [[Omgong fan Itaalje 1970|1970]], [[Omgong fan Itaalje 1972|1972]], [[Omgong fan Itaalje 1973|1973]], [[Omgong fan Itaalje 1974|1974]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1973|1973]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 10 ||rowspan=3| {{Flagge FR}} [[Bernard Hinault]] | 5x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1978|1978]], [[Omgong fan Frankryk 1979|1979]], [[Omgong fan Frankryk 1981|1981]], [[Omgong fan Frankryk 1982|1982]], [[Omgong fan Frankryk 1985|1985]] |- |3x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1980|1980]], [[Omgong fan Itaalje 1982|1982]], [[Omgong fan Itaalje 1985|1985]] |- |2x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1978|1978]], [[Omgong fan Spanje 1983|1983]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 8 ||rowspan=3|{{Flagge FR}} [[Jacques Anquetil]] | 5x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1957|1957]], [[Omgong fan Frankryk 1961|1961]], [[Omgong fan Frankryk 1962|1962]], [[Omgong fan Frankryk 1963|1963]], [[Omgong fan Frankryk 1964|1964]] |- |2x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1960|1960]], [[Omgong fan Itaalje 1964|1964]] |- | 1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1963|1963]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 7 ||rowspan=3| {{Flagge ES}} [[Alberto Contador]]<ref>Op 6 febrewaris 2012 waard Alberto Contador mei weromwurkjende krêft feroardiele fanwegen it brûken fan it ferbeane middel [[clenbuterol]] ûnder de [[Omgong fan Frankryk 2010]]. Hjirtroch rekke er syn oerwinningen yn de [[Omgong fan Frankryk 2010]] en de [[Omgong fan Itaalje 2011]] kwyt. [http://www.sporza.be/cm/sporza/wielrennen/1.1213610 {{nl}} sporza.be, 6 februari 2012</ref> | 2x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 2007|2007]], [[Omgong fan Frankryk 2009|2009]] |- |2x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 2008|2008]], [[Omgong fan Itaalje 2015|2015]] |- |3x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 2008|2008]], [[Omgong fan Spanje 2012|2012]], [[Omgong fan Spanje 2014|2014]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 7 ||rowspan=3| {{Flagge GB}} [[Chris Froome]]<ref>De einoerwinning yn de Vuelta fan 2011 waard op 13 juny 2019 op namme fan Froome skreaun nei it skrassen fan oarspronklike winner. [[Juan José Cobo]] nei ûnregelmjittichheden yn syn biologysk paspoart. [https://api.sporza.be/permalink/web/articles/1560435647494 {{nl}} sporza.be, 13 juni 2019]</ref> | 4x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 2013|2013]], [[Omgong fan Frankryk 2015|2015]], [[Omgong fan Frankryk 2016|2016]], [[Omgong fan Frankryk 2017|2017]] |- | 1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 2018|2018]] |- |2x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 2011|2011]], [[Omgong fan Spanje 2017|2017]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 5 ||rowspan=3| {{Flagge IT}} [[Felice Gimondi]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1965|1965]] <br> |- | 3x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1967|1967]], [[Omgong fan Itaalje 1969|1969]], [[Omgong fan Itaalje 1976|1976]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1968|1968]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 4 ||rowspan=3| {{Flagge IT}} [[Vincenzo Nibali]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 2014|2014]] |- | 2x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 2013|2013]], [[Omgong fan Itaalje 2016|2016]] |- | 1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 2010|2010]] |} ==Winners fan twa fan de trije Grutte Omgongen== Njonken dizze sân binne der ek njoggentjin hurdfytsers dy 't twa fan de trije Grutte Omgongen wisten te winnen: ===Omgong fan Frankryk & Omgong fan Itaalje=== {| class="wikitable" ! Oerwinningen|| Hurdfytser|| Omgong || Jierren |- |rowspan=2| 7 ||rowspan=2| {{Flagge IT}} [[Fausto Coppi]] | 2x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1949|1949]], [[Omgong fan Frankryk 1952|1952]] |- |5x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1940|1940]], [[Omgong fan Itaalje 1947|1947]], [[Omgong fan Itaalje 1949|1949]], [[Omgong fan Itaalje 1952|1952]], [[Omgong fan Itaalje 1953|1953]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 7 ||rowspan=2| {{Flagge ES}} [[Miguel Indurain]] | 5x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1991|1991]], [[Omgong fan Frankryk 1992|1992]], [[Omgong fan Frankryk 1993|1993]], [[Omgong fan Frankryk 1994|1994]], [[Omgong fan Frankryk 1995|1995]] |- | 2x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1992|1992]], [[Omgong fan Itaalje 1993|1993]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 5 ||rowspan=2| {{Flagge IT}} [[Gino Bartali]] | 2x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1938|1938]], [[Omgong fan Frankryk 1948|1948]] |- |3x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1936|1936]], [[Omgong fan Itaalje 1937|1937]], [[Omgong fan Itaalje 1946|1946]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 3 ||rowspan=2| {{Flagge LU}} [[Charly Gaul]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1958|1958]] |- |2x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1956|1956]], [[Omgong fan Itaalje 1959|1959]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 3 ||rowspan=2| {{Flagge FR}} [[Laurent Fignon]] | 2x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1983|1983]], [[Omgong fan Frankryk 1984|1984]] |- | 1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1989|1989]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge CH}} [[Hugo Koblet]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1951|1951]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1950|1950]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge IT}} [[Gastone Nencini]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1960|1960]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1957|1957]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge IE}} [[Stephen Roche]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] <br> | [[Omgong fan Frankryk 1987|1987]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1987|1987]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge IT}} [[Marco Pantani]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1998|1998]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1998|1998]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge CO}} [[Egan Bernal]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 2019|2019]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 2021|2021]] |} ===Omgong fan Frankryk & Omgong fan Spanje=== {| class="wikitable" ! Oerwinningen|| Hurdfytser|| Omgong || Jierren |- |rowspan=2| 3 ||rowspan=2| {{Flagge ES}} [[Pedro Delgado]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1988|1988]] |- | 2x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1985|1985]], [[Omgong fan Spanje 1989|1989]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge NL}} [[Jan Janssen]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1968|1968]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1967|1967]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge FR}} [[Roger Pingeon]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1967|1967]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1969|1969]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge ES}} [[Luis Ocaña]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] |[[Omgong fan Frankryk 1973|1973]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] | [[Omgong fan Spanje 1970|1970]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge NL}} [[Joop Zoetemelk]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1980|1980]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1979|1979]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge DE}} [[Jan Ullrich]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] |[[Omgong fan Frankryk 1997|1997]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1999|1999]] |} ===Omgong fan Itaalje & Omgong fan Spanje=== {| class="wikitable" ! Oerwinningen|| Hurdfytser|| Omgong || Jierren |- |rowspan=2| 4 ||rowspan=2| {{Flagge CH}} [[Tony Rominger]] | 1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] | [[Omgong fan Itaalje 1995|1995]] |- |3x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1992|1992]], [[Omgong fan Spanje 1993|1993]], [[Omgong fan Spanje 1994|1994]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge IT}} [[Giovanni Battaglin]] | 1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] <br> | [[Omgong fan Itaalje 1981|1981]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1981|1981]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge RU}} [[Denis Mensjov]] | 1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] | [[Omgong fan Itaalje 2009|2009]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] | [[Omgong fan Spanje 2007|2007]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge CO}} [[Nairo Quintana]] | 1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] | [[Omgong fan Itaalje 2014|2014]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 2016|2016]] |} ==Winners fan meardere Grutte Omgongen yn itselde seizoen== Tsien hurdfytsers wûnen ien of meardere kearen twa Grutte Omgongen yn itselde seizoen. Alle trije de Grutte Omgongen winne troch in hurdfytser yn itselde seizoen is noch nea prestearre. Al wûn de Belch [[Eddy Merckx]] yn 1970 -1973 fjouwer kear twa Grutte Omgongen op rige. {| class="wikitable" ! Jier || Hurdfytser|| Omgongen |- | 1949 ||rowspan=2| {{Flagge IT}} [[Fausto Coppi]]|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1949|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1949|Frankryk]] |- | 1952 || Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1952|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1952|Frankryk]] |- | 1963 ||rowspan=2| {{Flagge FR}} [[Jacques Anquetil]]|| Omgong fan [[Omgong fan Frankryk 1963|Frankryk]] en [[Omgong fan Spanje 1963|Spanje]] |- | 1964 || Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1964|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1964|Frankryk]] |- | 1970 ||rowspan=4| {{Flagge BE}} [[Eddy Merckx]]|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1970|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1970|Frankryk]] |- | 1972 || | Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1972|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1972|Frankryk]] |- | 1973 || Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1973|Itaalje]] en [[Omgong fan Spanje 1973|Spanje]] |- | 1974 || Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1974|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1974|Frankryk]] |- | 1978 || {{Flagge FR}} [[Bernard Hinault]]|| Omgong fan [[Omgong fan Frankryk 1978|Frankryk]] en [[Omgong fan Spanje 1978|Spanje]] |- | 1981 || {{Flagge IT}} [[Giovanni Battaglin]]|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1981|Itaalje]] en [[Omgong fan Spanje 1981|Spanje]] |- | 1982 ||rowspan=2| {{Flagge FR}} Bernard Hinault|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1982|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1982|Frankryk]] |- | 1985 || Omgong fan [[Omgong fan Frankryk 1985|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1985|Frankryk]] |- | 1987 || {{Flagge IE}} [[Stephen Roche]]|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1987|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1987|Frankryk]] |- | 1992 ||rowspan=2| {{Flagge ES}} [[Miguel Indurain]]|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1992|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1992|Frankryk]] |- | 1993 || Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1993|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1993|Frankryk]] |- | 1998 || {{Flagge IT}} [[Marco Pantani]]|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1998|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1998|Frankryk]] |- | 2008 || {{Flagge ES}} [[Alberto Contador]]|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 2008|Itaalje]] en [[Omgong fan Spanje 2008|Spanje]] |- | 2017 || {{Flagge GB}} [[Chris Froome]]|| Omgong fan [[Omgong fan Frankryk 2017|Frankryk]] en [[Omgong fan Spanje 2017|Spanje]] |} {| class="wikitable" | Giro-Tour || 12x || 1949, 1952, 1964, 1970, 1972, 1974, 1982, 1985, 1987, 1992, 1993, 1998 |- | Giro-Vuelta || 3x || 1973, 1981, 2008 |- | Tour-Vuelta || 3x || 1963, 1978, 2017 |} {{Boarnen|boarnefernijing= {{reflist}} }} [[Kategory:hurdfytsen]] 83dw3uwle4902h5fxq0qvjtifnsobha 1083551 1083550 2022-07-19T18:46:24Z FreyaSport 40716 /* Winners fan meardere Grutte Omgongen yn itselde seizoen */ Oerwinningen nei lân wikitext text/x-wiki {{wurk}} Yn it hurdfytsen op de dyk hat trije grutte wedstriden. Dit binne de [[Omgong fan Frankryk]] offisjeel ''Tour de France'' de [[Omgong fan Itaalje]] offisjeel ''Giro d'Italia'', en de [[Omgong fan Spanje]] offisjeel La Vuelta. Mei-inoar wurde se de '''Grutte Omgongen''' neamd, en alle trije wedstriden binne fergelykber yn formaat, nammentlik trije wiken mei deistige etappen. Se hawwe in spesjale status yn de [[Ynternasjonale Wielerunie|UCI-regleminten]]: der wurde mear punten foar de ''UCI World Tour'' ferdield yn grutte omgongen as yn oare wedstriden, <ref>[http://www.uci.ch/mm/Document/News/Rulesandregulation/18/23/94/2-ROA-20170701-E_English.PDF {{en}} 07-06-2017 UCI Cycling regulations—Part 2: Road Races]</ref> en it binne de iennige etappe koersen dy't langer as 14 dagen duorje meie. De Omgong fan Itaalje wurdt trochstrings yn 'e [[maitiid]] riden, de Omgong fan Frankryk yn 'e [[simmer]] en de Omgong fan Spanje yn 'e [[hjerst]]. De Vuelta waard oarspronklik ek ferriden yn de maitiid, meastentiids ein april, mei in pear edysjes yn juny yn de jierren 40. Yn [[1995]] waard de Omgong fan Spanje lykwols ferpleatst nei septimber om direkte konkurrinsje mei de Omgong fan Itaalje te mijen. De Omgong fan Frankryk is de âldste en meast prestisjeuze fan alle trije. ==Beskriuwing== Yn har hjoeddeistige foarm wurde de grutte omgongen trije wiken efterinoar holden en omfetsje se meastal twa rêstdagen oan it begjin fan de twadde en tredde wike. As de iepenings etappen plakfine yn in lân dat net grinzget oan it thúslân fan de wedstriid, is der soms in ekstra rêstdei nei it iepeningswykein om in reis nei it thúslân mooglik te meitsjen. De etappen binne in mjuks fan etappen mei heuvels, bergen en flakke etappen en faaks binne der ek yndividuele en teamtiidritten. Etappen yn de grutte omgongen binne oer it algemien minder as 200 kilometer lang. Der is faak gedoch oer hokker ploegen útnûge wurde foar it evenemint. Gewoanwei jout de UCI de foarkar oan ploegen út de topklasse om mei te dwaan, wylst organisatoaren fan de omgongen faak ek ploegen wolle dy't yn harren lân fêstige binne of dy't nei alle gedachten gjin kontroverze feroarsaakje. Fan [[2005]] oant [[2007]] moasten de organisatoaren alle topklasse ploegen akseptearje, wêrtroch't der mar twa wildcard-teams de omgong oerbleaune. De ''Unibet'' ploeg, in topklasse ploeg, dat gewoanwei tagong garandearret, waard lykwols útsletten fan de trije omgongen fanwegen it oertrêdzjen fan de reklame wetten foar [[gokken]]. Yn [[2008]] waard nei in tal dopingskandalen guon ploegen de tagong ta de grutte omgongen wegere: ''Astana'' naam net diel oan de [[Omgong fan Frankryk 2008]] en ''Columbia'' naam net diel oan de [[Omgong fan Spanje 2008]]. Sûnt [[2011]] binne neffens de UCI World Tour-regels alle UCI Topklasse garandearre fan in plak yn alle trije de eveneminten en binne se ek ferplichte om diel te nimmen, en it stiet de organisatoaren frij om in wildcard te jaan oan in ploech fan in leger nivo, om in peleton fan 22 ploegen te foarmjen. It wichtichste klassemint is it ''algemien klassemint'', beslút op de totale tiid. Der binne ek klasseminten basearre op klim - en sprintpunten, klasseminten foar ploegen en jonge hurdfytsers en oare lytse klasseminten. Fiif riders hawwe trije yndividuele klasseminten wûn (algemien klassemint, berchklassemint, jongereinklassemint en punteklassemint) yn deselde wedstriid: [[Eddy Merckx]] yn de [[Omgong fan Itaalje 1968|Omgong fan Itaalje fan 1968]], de [[Omgong fan Frankryk 1969|Omgong fan Frankryk fan 1969]] en de [[Omgong fan Spanje 1973|Omgong fan Spanje fan 1973]], [[Tony Rominger]] yn de [[Omgong fan Spanje 1993]] , [[Laurent Jalabert]] yn de [[Omgong fan Spanje 1995]], [[Marco Pantani]] yn de [[Omgong fan Itaalje 1998]] en [[Tadej Pogačar]] yn de [[Omgong fan Frankryk 2020]] en de [[Omgong fan Frankryk 2021]]. It komt selden foar dat fytsers alle grutte omgongen yn itselde jier fytse yn 'e rin fan 'e jierren hawwe 34 hurdfytsers alle trije de grutte omgongen yn ien jier foltôge: [[Adam Hansen]] die dat seis jier op rige. De iennige hurdfytsers dy't yn itselde jier yn elk fan de trije omgongen yn de top 10 einigen, binne [[Raphaël Géminiani]] yn [[1955]] en [[Gastone Nencini]] yn [[1957]]. ==Winners fan alle trije de Grutte Omgongen== Sân hurdfytsers wisten de trije Grutte Omgongen op syn minst ien kear te winnen; it is noch nea ien slagge om alle trije de Omgongen yn ien seizoen te winnen. {| class="wikitable" ! Oerwinningen|| Hurdfytser|| Omgong || Jierren |- |rowspan=3| 11 ||rowspan=3| {{Flagge BE}} [[Eddy Merckx]] | 5x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1969|1969]], [[Omgong fan Frankryk 1970|1970]], [[Omgong fan Frankryk 1971|1971]], [[Omgong fan Frankryk 1972|1972]], [[Omgong fan Frankryk 1974|1974]] |- | 5x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1968|1968]], [[Omgong fan Itaalje 1970|1970]], [[Omgong fan Itaalje 1972|1972]], [[Omgong fan Itaalje 1973|1973]], [[Omgong fan Itaalje 1974|1974]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1973|1973]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 10 ||rowspan=3| {{Flagge FR}} [[Bernard Hinault]] | 5x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1978|1978]], [[Omgong fan Frankryk 1979|1979]], [[Omgong fan Frankryk 1981|1981]], [[Omgong fan Frankryk 1982|1982]], [[Omgong fan Frankryk 1985|1985]] |- |3x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1980|1980]], [[Omgong fan Itaalje 1982|1982]], [[Omgong fan Itaalje 1985|1985]] |- |2x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1978|1978]], [[Omgong fan Spanje 1983|1983]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 8 ||rowspan=3|{{Flagge FR}} [[Jacques Anquetil]] | 5x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1957|1957]], [[Omgong fan Frankryk 1961|1961]], [[Omgong fan Frankryk 1962|1962]], [[Omgong fan Frankryk 1963|1963]], [[Omgong fan Frankryk 1964|1964]] |- |2x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1960|1960]], [[Omgong fan Itaalje 1964|1964]] |- | 1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1963|1963]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 7 ||rowspan=3| {{Flagge ES}} [[Alberto Contador]]<ref>Op 6 febrewaris 2012 waard Alberto Contador mei weromwurkjende krêft feroardiele fanwegen it brûken fan it ferbeane middel [[clenbuterol]] ûnder de [[Omgong fan Frankryk 2010]]. Hjirtroch rekke er syn oerwinningen yn de [[Omgong fan Frankryk 2010]] en de [[Omgong fan Itaalje 2011]] kwyt. [http://www.sporza.be/cm/sporza/wielrennen/1.1213610 {{nl}} sporza.be, 6 februari 2012</ref> | 2x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 2007|2007]], [[Omgong fan Frankryk 2009|2009]] |- |2x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 2008|2008]], [[Omgong fan Itaalje 2015|2015]] |- |3x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 2008|2008]], [[Omgong fan Spanje 2012|2012]], [[Omgong fan Spanje 2014|2014]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 7 ||rowspan=3| {{Flagge GB}} [[Chris Froome]]<ref>De einoerwinning yn de Vuelta fan 2011 waard op 13 juny 2019 op namme fan Froome skreaun nei it skrassen fan oarspronklike winner. [[Juan José Cobo]] nei ûnregelmjittichheden yn syn biologysk paspoart. [https://api.sporza.be/permalink/web/articles/1560435647494 {{nl}} sporza.be, 13 juni 2019]</ref> | 4x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 2013|2013]], [[Omgong fan Frankryk 2015|2015]], [[Omgong fan Frankryk 2016|2016]], [[Omgong fan Frankryk 2017|2017]] |- | 1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 2018|2018]] |- |2x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 2011|2011]], [[Omgong fan Spanje 2017|2017]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 5 ||rowspan=3| {{Flagge IT}} [[Felice Gimondi]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1965|1965]] <br> |- | 3x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1967|1967]], [[Omgong fan Itaalje 1969|1969]], [[Omgong fan Itaalje 1976|1976]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1968|1968]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 4 ||rowspan=3| {{Flagge IT}} [[Vincenzo Nibali]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 2014|2014]] |- | 2x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 2013|2013]], [[Omgong fan Itaalje 2016|2016]] |- | 1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 2010|2010]] |} ==Winners fan twa fan de trije Grutte Omgongen== Njonken dizze sân binne der ek njoggentjin hurdfytsers dy 't twa fan de trije Grutte Omgongen wisten te winnen: ===Omgong fan Frankryk & Omgong fan Itaalje=== {| class="wikitable" ! Oerwinningen|| Hurdfytser|| Omgong || Jierren |- |rowspan=2| 7 ||rowspan=2| {{Flagge IT}} [[Fausto Coppi]] | 2x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1949|1949]], [[Omgong fan Frankryk 1952|1952]] |- |5x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1940|1940]], [[Omgong fan Itaalje 1947|1947]], [[Omgong fan Itaalje 1949|1949]], [[Omgong fan Itaalje 1952|1952]], [[Omgong fan Itaalje 1953|1953]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 7 ||rowspan=2| {{Flagge ES}} [[Miguel Indurain]] | 5x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1991|1991]], [[Omgong fan Frankryk 1992|1992]], [[Omgong fan Frankryk 1993|1993]], [[Omgong fan Frankryk 1994|1994]], [[Omgong fan Frankryk 1995|1995]] |- | 2x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1992|1992]], [[Omgong fan Itaalje 1993|1993]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 5 ||rowspan=2| {{Flagge IT}} [[Gino Bartali]] | 2x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1938|1938]], [[Omgong fan Frankryk 1948|1948]] |- |3x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1936|1936]], [[Omgong fan Itaalje 1937|1937]], [[Omgong fan Itaalje 1946|1946]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 3 ||rowspan=2| {{Flagge LU}} [[Charly Gaul]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1958|1958]] |- |2x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1956|1956]], [[Omgong fan Itaalje 1959|1959]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 3 ||rowspan=2| {{Flagge FR}} [[Laurent Fignon]] | 2x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1983|1983]], [[Omgong fan Frankryk 1984|1984]] |- | 1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1989|1989]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge CH}} [[Hugo Koblet]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1951|1951]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1950|1950]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge IT}} [[Gastone Nencini]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1960|1960]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1957|1957]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge IE}} [[Stephen Roche]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] <br> | [[Omgong fan Frankryk 1987|1987]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1987|1987]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge IT}} [[Marco Pantani]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1998|1998]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1998|1998]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge CO}} [[Egan Bernal]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 2019|2019]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 2021|2021]] |} ===Omgong fan Frankryk & Omgong fan Spanje=== {| class="wikitable" ! Oerwinningen|| Hurdfytser|| Omgong || Jierren |- |rowspan=2| 3 ||rowspan=2| {{Flagge ES}} [[Pedro Delgado]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1988|1988]] |- | 2x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1985|1985]], [[Omgong fan Spanje 1989|1989]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge NL}} [[Jan Janssen]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1968|1968]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1967|1967]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge FR}} [[Roger Pingeon]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1967|1967]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1969|1969]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge ES}} [[Luis Ocaña]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] |[[Omgong fan Frankryk 1973|1973]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] | [[Omgong fan Spanje 1970|1970]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge NL}} [[Joop Zoetemelk]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1980|1980]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1979|1979]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge DE}} [[Jan Ullrich]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] |[[Omgong fan Frankryk 1997|1997]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1999|1999]] |} ===Omgong fan Itaalje & Omgong fan Spanje=== {| class="wikitable" ! Oerwinningen|| Hurdfytser|| Omgong || Jierren |- |rowspan=2| 4 ||rowspan=2| {{Flagge CH}} [[Tony Rominger]] | 1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] | [[Omgong fan Itaalje 1995|1995]] |- |3x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1992|1992]], [[Omgong fan Spanje 1993|1993]], [[Omgong fan Spanje 1994|1994]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge IT}} [[Giovanni Battaglin]] | 1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] <br> | [[Omgong fan Itaalje 1981|1981]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1981|1981]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge RU}} [[Denis Mensjov]] | 1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] | [[Omgong fan Itaalje 2009|2009]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] | [[Omgong fan Spanje 2007|2007]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge CO}} [[Nairo Quintana]] | 1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] | [[Omgong fan Itaalje 2014|2014]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 2016|2016]] |} ==Winners fan meardere Grutte Omgongen yn itselde seizoen== Tsien hurdfytsers wûnen ien of meardere kearen twa Grutte Omgongen yn itselde seizoen. Alle trije de Grutte Omgongen winne troch in hurdfytser yn itselde seizoen is noch nea prestearre. Al wûn de Belch [[Eddy Merckx]] yn 1970 -1973 fjouwer kear twa Grutte Omgongen op rige. {| class="wikitable" ! Jier || Hurdfytser|| Omgongen |- | 1949 ||rowspan=2| {{Flagge IT}} [[Fausto Coppi]]|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1949|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1949|Frankryk]] |- | 1952 || Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1952|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1952|Frankryk]] |- | 1963 ||rowspan=2| {{Flagge FR}} [[Jacques Anquetil]]|| Omgong fan [[Omgong fan Frankryk 1963|Frankryk]] en [[Omgong fan Spanje 1963|Spanje]] |- | 1964 || Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1964|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1964|Frankryk]] |- | 1970 ||rowspan=4| {{Flagge BE}} [[Eddy Merckx]]|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1970|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1970|Frankryk]] |- | 1972 || | Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1972|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1972|Frankryk]] |- | 1973 || Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1973|Itaalje]] en [[Omgong fan Spanje 1973|Spanje]] |- | 1974 || Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1974|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1974|Frankryk]] |- | 1978 || {{Flagge FR}} [[Bernard Hinault]]|| Omgong fan [[Omgong fan Frankryk 1978|Frankryk]] en [[Omgong fan Spanje 1978|Spanje]] |- | 1981 || {{Flagge IT}} [[Giovanni Battaglin]]|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1981|Itaalje]] en [[Omgong fan Spanje 1981|Spanje]] |- | 1982 ||rowspan=2| {{Flagge FR}} Bernard Hinault|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1982|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1982|Frankryk]] |- | 1985 || Omgong fan [[Omgong fan Frankryk 1985|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1985|Frankryk]] |- | 1987 || {{Flagge IE}} [[Stephen Roche]]|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1987|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1987|Frankryk]] |- | 1992 ||rowspan=2| {{Flagge ES}} [[Miguel Indurain]]|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1992|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1992|Frankryk]] |- | 1993 || Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1993|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1993|Frankryk]] |- | 1998 || {{Flagge IT}} [[Marco Pantani]]|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1998|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1998|Frankryk]] |- | 2008 || {{Flagge ES}} [[Alberto Contador]]|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 2008|Itaalje]] en [[Omgong fan Spanje 2008|Spanje]] |- | 2017 || {{Flagge GB}} [[Chris Froome]]|| Omgong fan [[Omgong fan Frankryk 2017|Frankryk]] en [[Omgong fan Spanje 2017|Spanje]] |} {| class="wikitable" | Giro-Tour || 12x || 1949, 1952, 1964, 1970, 1972, 1974, 1982, 1985, 1987, 1992, 1993, 1998 |- | Giro-Vuelta || 3x || 1973, 1981, 2008 |- | Tour-Vuelta || 3x || 1963, 1978, 2017 |} ==Oerwinningen nei lân== <small>Bywurke oant en mei de ''Omgong fan Itaalje 2022''</small>. {| class="wikitable" ! # || Land ! style="background-color:pink;" | [[Omgong fan Itaalje|ITA]] ! style="background-color:yellow;" | [[Omgong fan Frankryk|FRA]] ! style="background-color:#FF8666;" | [[Omgong fan Spanje|SPA]] ! Totaal |- | 1 || {{ITAf}} || '''69''' || 10 || 6 ! 85 |- | 2 || {{FRAf}} || 6 || '''36''' || 9 ! 51 |- | 3 || {{ESPf}} || 4 || 12 || '''32''' ! 48 |- | 4 || {{BELf}} || 7 || 18 || 7 ! 32 |- | 5 || {{GBRf}} || 2 || 6 || 3 ! 11 |- | 6 || {{SUIf}} || 3 || 2 || 5 ! 10 |- | 7 || {{LUXf}} || 2 || 5 || 0 ! 7 |- | rowspan=4 |8 || | {{COLf}} || 2 || 1 || 2 ! 5 |- | {{NEDf}} || 1 || 2 || 2 ! 5 |- | {{SLOf}} || 0 || 2 || 3 ! 5 |- | {{USAf}} || 1 || 3 || 1 ! 5 |- | rowspan=2 |12 || {{GERf}} || 0 || 1 || 3 ! 4 |- | {{RUSf}} || 3 || 0 || 1 ! 4 |- ||14 || {{IRLf}} || 1 || 1 || 1 ! 3 |- | 15 || {{AUSf}} || 1 || 1 || 0 ! 2 |- | rowspan=5 |16 || {{CANf}} || 1 || 0 || 0 ! 1 |- | {{DEN}} || 0 || 1 || 0 ! 1 |- | {{ECUf}} || 1 || 0 || 0 ! 1 |- | {{KAZf}} || 0 || 0 || 1 ! 1 |- | {{SE}} || 1 || 0 || 0 ! 1 |- ! Colspan=2| Totaal || 105 || 101<ref>Troch de dopingferklearringen fan de Amerikaan [[Lance Armstrong]] waarden syn sân oerwinningen yn de Omgong fan Frankryk fan 1999 oant en mei 2005 skrast. Der waarden troch de organisaasje en de UCI gjin nije winners oantsjut, wêrtroch't der dus sân lege plakken op de earelist oerbliuwe.</ref> || 76 || 282 <!-- ITA 105/2022; FRA 108-7=101/2021; SPA 76/2021 --> |} {{Boarnen|boarnefernijing= {{reflist}} }} [[Kategory:hurdfytsen]] 2ov8ai95c5lkdvj7j8svfxq3g9ilx1t 1083552 1083551 2022-07-19T18:49:39Z FreyaSport 40716 Grutte Omgongen wikitext text/x-wiki [[Ofbyld:Tour de France font.svg|thumb|right|150px|Omgong fan Frankryk]] [[Ofbyld:Giro d'Italia - Logo 2018.svg|thumb|right|150px|Omgong fan Itaalje]] [[Ofbyld:La Vuelta (Spain) logo.svg|thumb|right|150px|Omgong fan Spanje]] Yn it hurdfytsen op de dyk hat trije grutte wedstriden. Dit binne de [[Omgong fan Frankryk]] offisjeel ''Tour de France'' de [[Omgong fan Itaalje]] offisjeel ''Giro d'Italia'', en de [[Omgong fan Spanje]] offisjeel La Vuelta. Mei-inoar wurde se de '''Grutte Omgongen''' neamd, en alle trije wedstriden binne fergelykber yn formaat, nammentlik trije wiken mei deistige etappen. Se hawwe in spesjale status yn de [[Ynternasjonale Wielerunie|UCI-regleminten]]: der wurde mear punten foar de ''UCI World Tour'' ferdield yn grutte omgongen as yn oare wedstriden, <ref>[http://www.uci.ch/mm/Document/News/Rulesandregulation/18/23/94/2-ROA-20170701-E_English.PDF {{en}} 07-06-2017 UCI Cycling regulations—Part 2: Road Races]</ref> en it binne de iennige etappe koersen dy't langer as 14 dagen duorje meie. De Omgong fan Itaalje wurdt trochstrings yn 'e [[maitiid]] riden, de Omgong fan Frankryk yn 'e [[simmer]] en de Omgong fan Spanje yn 'e [[hjerst]]. De Vuelta waard oarspronklik ek ferriden yn de maitiid, meastentiids ein april, mei in pear edysjes yn juny yn de jierren 40. Yn [[1995]] waard de Omgong fan Spanje lykwols ferpleatst nei septimber om direkte konkurrinsje mei de Omgong fan Itaalje te mijen. De Omgong fan Frankryk is de âldste en meast prestisjeuze fan alle trije. ==Beskriuwing== Yn har hjoeddeistige foarm wurde de grutte omgongen trije wiken efterinoar holden en omfetsje se meastal twa rêstdagen oan it begjin fan de twadde en tredde wike. As de iepenings etappen plakfine yn in lân dat net grinzget oan it thúslân fan de wedstriid, is der soms in ekstra rêstdei nei it iepeningswykein om in reis nei it thúslân mooglik te meitsjen. De etappen binne in mjuks fan etappen mei heuvels, bergen en flakke etappen en faaks binne der ek yndividuele en teamtiidritten. Etappen yn de grutte omgongen binne oer it algemien minder as 200 kilometer lang. Der is faak gedoch oer hokker ploegen útnûge wurde foar it evenemint. Gewoanwei jout de UCI de foarkar oan ploegen út de topklasse om mei te dwaan, wylst organisatoaren fan de omgongen faak ek ploegen wolle dy't yn harren lân fêstige binne of dy't nei alle gedachten gjin kontroverze feroarsaakje. Fan [[2005]] oant [[2007]] moasten de organisatoaren alle topklasse ploegen akseptearje, wêrtroch't der mar twa wildcard-teams de omgong oerbleaune. De ''Unibet'' ploeg, in topklasse ploeg, dat gewoanwei tagong garandearret, waard lykwols útsletten fan de trije omgongen fanwegen it oertrêdzjen fan de reklame wetten foar [[gokken]]. Yn [[2008]] waard nei in tal dopingskandalen guon ploegen de tagong ta de grutte omgongen wegere: ''Astana'' naam net diel oan de [[Omgong fan Frankryk 2008]] en ''Columbia'' naam net diel oan de [[Omgong fan Spanje 2008]]. Sûnt [[2011]] binne neffens de UCI World Tour-regels alle UCI Topklasse garandearre fan in plak yn alle trije de eveneminten en binne se ek ferplichte om diel te nimmen, en it stiet de organisatoaren frij om in wildcard te jaan oan in ploech fan in leger nivo, om in peleton fan 22 ploegen te foarmjen. It wichtichste klassemint is it ''algemien klassemint'', beslút op de totale tiid. Der binne ek klasseminten basearre op klim - en sprintpunten, klasseminten foar ploegen en jonge hurdfytsers en oare lytse klasseminten. Fiif riders hawwe trije yndividuele klasseminten wûn (algemien klassemint, berchklassemint, jongereinklassemint en punteklassemint) yn deselde wedstriid: [[Eddy Merckx]] yn de [[Omgong fan Itaalje 1968|Omgong fan Itaalje fan 1968]], de [[Omgong fan Frankryk 1969|Omgong fan Frankryk fan 1969]] en de [[Omgong fan Spanje 1973|Omgong fan Spanje fan 1973]], [[Tony Rominger]] yn de [[Omgong fan Spanje 1993]] , [[Laurent Jalabert]] yn de [[Omgong fan Spanje 1995]], [[Marco Pantani]] yn de [[Omgong fan Itaalje 1998]] en [[Tadej Pogačar]] yn de [[Omgong fan Frankryk 2020]] en de [[Omgong fan Frankryk 2021]]. It komt selden foar dat fytsers alle grutte omgongen yn itselde jier fytse yn 'e rin fan 'e jierren hawwe 34 hurdfytsers alle trije de grutte omgongen yn ien jier foltôge: [[Adam Hansen]] die dat seis jier op rige. De iennige hurdfytsers dy't yn itselde jier yn elk fan de trije omgongen yn de top 10 einigen, binne [[Raphaël Géminiani]] yn [[1955]] en [[Gastone Nencini]] yn [[1957]]. ==Winners fan alle trije de Grutte Omgongen== Sân hurdfytsers wisten de trije Grutte Omgongen op syn minst ien kear te winnen; it is noch nea ien slagge om alle trije de Omgongen yn ien seizoen te winnen. {| class="wikitable" ! Oerwinningen|| Hurdfytser|| Omgong || Jierren |- |rowspan=3| 11 ||rowspan=3| {{Flagge BE}} [[Eddy Merckx]] | 5x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1969|1969]], [[Omgong fan Frankryk 1970|1970]], [[Omgong fan Frankryk 1971|1971]], [[Omgong fan Frankryk 1972|1972]], [[Omgong fan Frankryk 1974|1974]] |- | 5x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1968|1968]], [[Omgong fan Itaalje 1970|1970]], [[Omgong fan Itaalje 1972|1972]], [[Omgong fan Itaalje 1973|1973]], [[Omgong fan Itaalje 1974|1974]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1973|1973]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 10 ||rowspan=3| {{Flagge FR}} [[Bernard Hinault]] | 5x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1978|1978]], [[Omgong fan Frankryk 1979|1979]], [[Omgong fan Frankryk 1981|1981]], [[Omgong fan Frankryk 1982|1982]], [[Omgong fan Frankryk 1985|1985]] |- |3x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1980|1980]], [[Omgong fan Itaalje 1982|1982]], [[Omgong fan Itaalje 1985|1985]] |- |2x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1978|1978]], [[Omgong fan Spanje 1983|1983]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 8 ||rowspan=3|{{Flagge FR}} [[Jacques Anquetil]] | 5x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1957|1957]], [[Omgong fan Frankryk 1961|1961]], [[Omgong fan Frankryk 1962|1962]], [[Omgong fan Frankryk 1963|1963]], [[Omgong fan Frankryk 1964|1964]] |- |2x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1960|1960]], [[Omgong fan Itaalje 1964|1964]] |- | 1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1963|1963]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 7 ||rowspan=3| {{Flagge ES}} [[Alberto Contador]]<ref>Op 6 febrewaris 2012 waard Alberto Contador mei weromwurkjende krêft feroardiele fanwegen it brûken fan it ferbeane middel [[clenbuterol]] ûnder de [[Omgong fan Frankryk 2010]]. Hjirtroch rekke er syn oerwinningen yn de [[Omgong fan Frankryk 2010]] en de [[Omgong fan Itaalje 2011]] kwyt. [http://www.sporza.be/cm/sporza/wielrennen/1.1213610 {{nl}} sporza.be, 6 februari 2012</ref> | 2x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 2007|2007]], [[Omgong fan Frankryk 2009|2009]] |- |2x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 2008|2008]], [[Omgong fan Itaalje 2015|2015]] |- |3x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 2008|2008]], [[Omgong fan Spanje 2012|2012]], [[Omgong fan Spanje 2014|2014]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 7 ||rowspan=3| {{Flagge GB}} [[Chris Froome]]<ref>De einoerwinning yn de Vuelta fan 2011 waard op 13 juny 2019 op namme fan Froome skreaun nei it skrassen fan oarspronklike winner. [[Juan José Cobo]] nei ûnregelmjittichheden yn syn biologysk paspoart. [https://api.sporza.be/permalink/web/articles/1560435647494 {{nl}} sporza.be, 13 juni 2019]</ref> | 4x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 2013|2013]], [[Omgong fan Frankryk 2015|2015]], [[Omgong fan Frankryk 2016|2016]], [[Omgong fan Frankryk 2017|2017]] |- | 1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 2018|2018]] |- |2x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 2011|2011]], [[Omgong fan Spanje 2017|2017]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 5 ||rowspan=3| {{Flagge IT}} [[Felice Gimondi]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1965|1965]] <br> |- | 3x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1967|1967]], [[Omgong fan Itaalje 1969|1969]], [[Omgong fan Itaalje 1976|1976]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1968|1968]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 4 ||rowspan=3| {{Flagge IT}} [[Vincenzo Nibali]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 2014|2014]] |- | 2x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 2013|2013]], [[Omgong fan Itaalje 2016|2016]] |- | 1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 2010|2010]] |} ==Winners fan twa fan de trije Grutte Omgongen== Njonken dizze sân binne der ek njoggentjin hurdfytsers dy 't twa fan de trije Grutte Omgongen wisten te winnen: ===Omgong fan Frankryk & Omgong fan Itaalje=== {| class="wikitable" ! Oerwinningen|| Hurdfytser|| Omgong || Jierren |- |rowspan=2| 7 ||rowspan=2| {{Flagge IT}} [[Fausto Coppi]] | 2x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1949|1949]], [[Omgong fan Frankryk 1952|1952]] |- |5x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1940|1940]], [[Omgong fan Itaalje 1947|1947]], [[Omgong fan Itaalje 1949|1949]], [[Omgong fan Itaalje 1952|1952]], [[Omgong fan Itaalje 1953|1953]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 7 ||rowspan=2| {{Flagge ES}} [[Miguel Indurain]] | 5x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1991|1991]], [[Omgong fan Frankryk 1992|1992]], [[Omgong fan Frankryk 1993|1993]], [[Omgong fan Frankryk 1994|1994]], [[Omgong fan Frankryk 1995|1995]] |- | 2x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1992|1992]], [[Omgong fan Itaalje 1993|1993]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 5 ||rowspan=2| {{Flagge IT}} [[Gino Bartali]] | 2x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1938|1938]], [[Omgong fan Frankryk 1948|1948]] |- |3x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1936|1936]], [[Omgong fan Itaalje 1937|1937]], [[Omgong fan Itaalje 1946|1946]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 3 ||rowspan=2| {{Flagge LU}} [[Charly Gaul]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1958|1958]] |- |2x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1956|1956]], [[Omgong fan Itaalje 1959|1959]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 3 ||rowspan=2| {{Flagge FR}} [[Laurent Fignon]] | 2x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1983|1983]], [[Omgong fan Frankryk 1984|1984]] |- | 1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1989|1989]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge CH}} [[Hugo Koblet]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1951|1951]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1950|1950]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge IT}} [[Gastone Nencini]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1960|1960]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1957|1957]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge IE}} [[Stephen Roche]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] <br> | [[Omgong fan Frankryk 1987|1987]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1987|1987]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge IT}} [[Marco Pantani]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1998|1998]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1998|1998]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge CO}} [[Egan Bernal]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 2019|2019]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 2021|2021]] |} ===Omgong fan Frankryk & Omgong fan Spanje=== {| class="wikitable" ! Oerwinningen|| Hurdfytser|| Omgong || Jierren |- |rowspan=2| 3 ||rowspan=2| {{Flagge ES}} [[Pedro Delgado]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1988|1988]] |- | 2x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1985|1985]], [[Omgong fan Spanje 1989|1989]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge NL}} [[Jan Janssen]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1968|1968]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1967|1967]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge FR}} [[Roger Pingeon]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1967|1967]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1969|1969]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge ES}} [[Luis Ocaña]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] |[[Omgong fan Frankryk 1973|1973]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] | [[Omgong fan Spanje 1970|1970]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge NL}} [[Joop Zoetemelk]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1980|1980]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1979|1979]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge DE}} [[Jan Ullrich]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] |[[Omgong fan Frankryk 1997|1997]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1999|1999]] |} ===Omgong fan Itaalje & Omgong fan Spanje=== {| class="wikitable" ! Oerwinningen|| Hurdfytser|| Omgong || Jierren |- |rowspan=2| 4 ||rowspan=2| {{Flagge CH}} [[Tony Rominger]] | 1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] | [[Omgong fan Itaalje 1995|1995]] |- |3x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1992|1992]], [[Omgong fan Spanje 1993|1993]], [[Omgong fan Spanje 1994|1994]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge IT}} [[Giovanni Battaglin]] | 1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] <br> | [[Omgong fan Itaalje 1981|1981]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1981|1981]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge RU}} [[Denis Mensjov]] | 1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] | [[Omgong fan Itaalje 2009|2009]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] | [[Omgong fan Spanje 2007|2007]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge CO}} [[Nairo Quintana]] | 1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] | [[Omgong fan Itaalje 2014|2014]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 2016|2016]] |} ==Winners fan meardere Grutte Omgongen yn itselde seizoen== Tsien hurdfytsers wûnen ien of meardere kearen twa Grutte Omgongen yn itselde seizoen. Alle trije de Grutte Omgongen winne troch in hurdfytser yn itselde seizoen is noch nea prestearre. Al wûn de Belch [[Eddy Merckx]] yn 1970 -1973 fjouwer kear twa Grutte Omgongen op rige. {| class="wikitable" ! Jier || Hurdfytser|| Omgongen |- | 1949 ||rowspan=2| {{Flagge IT}} [[Fausto Coppi]]|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1949|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1949|Frankryk]] |- | 1952 || Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1952|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1952|Frankryk]] |- | 1963 ||rowspan=2| {{Flagge FR}} [[Jacques Anquetil]]|| Omgong fan [[Omgong fan Frankryk 1963|Frankryk]] en [[Omgong fan Spanje 1963|Spanje]] |- | 1964 || Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1964|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1964|Frankryk]] |- | 1970 ||rowspan=4| {{Flagge BE}} [[Eddy Merckx]]|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1970|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1970|Frankryk]] |- | 1972 || | Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1972|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1972|Frankryk]] |- | 1973 || Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1973|Itaalje]] en [[Omgong fan Spanje 1973|Spanje]] |- | 1974 || Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1974|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1974|Frankryk]] |- | 1978 || {{Flagge FR}} [[Bernard Hinault]]|| Omgong fan [[Omgong fan Frankryk 1978|Frankryk]] en [[Omgong fan Spanje 1978|Spanje]] |- | 1981 || {{Flagge IT}} [[Giovanni Battaglin]]|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1981|Itaalje]] en [[Omgong fan Spanje 1981|Spanje]] |- | 1982 ||rowspan=2| {{Flagge FR}} Bernard Hinault|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1982|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1982|Frankryk]] |- | 1985 || Omgong fan [[Omgong fan Frankryk 1985|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1985|Frankryk]] |- | 1987 || {{Flagge IE}} [[Stephen Roche]]|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1987|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1987|Frankryk]] |- | 1992 ||rowspan=2| {{Flagge ES}} [[Miguel Indurain]]|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1992|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1992|Frankryk]] |- | 1993 || Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1993|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1993|Frankryk]] |- | 1998 || {{Flagge IT}} [[Marco Pantani]]|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1998|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1998|Frankryk]] |- | 2008 || {{Flagge ES}} [[Alberto Contador]]|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 2008|Itaalje]] en [[Omgong fan Spanje 2008|Spanje]] |- | 2017 || {{Flagge GB}} [[Chris Froome]]|| Omgong fan [[Omgong fan Frankryk 2017|Frankryk]] en [[Omgong fan Spanje 2017|Spanje]] |} {| class="wikitable" | Giro-Tour || 12x || 1949, 1952, 1964, 1970, 1972, 1974, 1982, 1985, 1987, 1992, 1993, 1998 |- | Giro-Vuelta || 3x || 1973, 1981, 2008 |- | Tour-Vuelta || 3x || 1963, 1978, 2017 |} ==Oerwinningen nei lân== <small>Bywurke oant en mei de ''Omgong fan Itaalje 2022''</small>. {| class="wikitable" ! # || Land ! style="background-color:pink;" | [[Omgong fan Itaalje|ITA]] ! style="background-color:yellow;" | [[Omgong fan Frankryk|FRA]] ! style="background-color:#FF8666;" | [[Omgong fan Spanje|SPA]] ! Totaal |- | 1 || {{ITAf}} || '''69''' || 10 || 6 ! 85 |- | 2 || {{FRAf}} || 6 || '''36''' || 9 ! 51 |- | 3 || {{ESPf}} || 4 || 12 || '''32''' ! 48 |- | 4 || {{BELf}} || 7 || 18 || 7 ! 32 |- | 5 || {{GBRf}} || 2 || 6 || 3 ! 11 |- | 6 || {{SUIf}} || 3 || 2 || 5 ! 10 |- | 7 || {{LUXf}} || 2 || 5 || 0 ! 7 |- | rowspan=4 |8 || | {{COLf}} || 2 || 1 || 2 ! 5 |- | {{NEDf}} || 1 || 2 || 2 ! 5 |- | {{SLOf}} || 0 || 2 || 3 ! 5 |- | {{USAf}} || 1 || 3 || 1 ! 5 |- | rowspan=2 |12 || {{GERf}} || 0 || 1 || 3 ! 4 |- | {{RUSf}} || 3 || 0 || 1 ! 4 |- ||14 || {{IRLf}} || 1 || 1 || 1 ! 3 |- | 15 || {{AUSf}} || 1 || 1 || 0 ! 2 |- | rowspan=5 |16 || {{CANf}} || 1 || 0 || 0 ! 1 |- | {{DEN}} || 0 || 1 || 0 ! 1 |- | {{ECUf}} || 1 || 0 || 0 ! 1 |- | {{KAZf}} || 0 || 0 || 1 ! 1 |- | {{SE}} || 1 || 0 || 0 ! 1 |- ! Colspan=2| Totaal || 105 || 101<ref>Troch de dopingferklearringen fan de Amerikaan [[Lance Armstrong]] waarden syn sân oerwinningen yn de Omgong fan Frankryk fan 1999 oant en mei 2005 skrast. Der waarden troch de organisaasje en de UCI gjin nije winners oantsjut, wêrtroch't der dus sân lege plakken op de earelist oerbliuwe.</ref> || 76 || 282 <!-- ITA 105/2022; FRA 108-7=101/2021; SPA 76/2021 --> |} {{Boarnen|boarnefernijing= {{reflist}} }} [[Kategory:hurdfytsen]] rkwxfd1p0qip9voib8u7zvsva7802vb 1083563 1083552 2022-07-20T03:15:53Z Kneppelfreed 2013 red wikitext text/x-wiki [[Ofbyld:Tour de France font.svg|thumb|right|150px|Omgong fan Frankryk]] [[Ofbyld:Giro d'Italia - Logo 2018.svg|thumb|right|150px|Omgong fan Itaalje]] [[Ofbyld:La Vuelta (Spain) logo.svg|thumb|right|150px|Omgong fan Spanje]] Yn it hurdfytsen op de dyk binne der trije grutte wedstriden. Dat binne de [[Omgong fan Frankryk]], offisjeel ''Tour de France'', de [[Omgong fan Itaalje]], offisjeel ''Giro d'Italia'', en de [[Omgong fan Spanje]], offisjeel La Vuelta. Mei-inoar wurde se de '''Grutte Omgongen''' neamd, en alle trije wedstriden binne te ferlykjen yn formaat, nammentlik trije wiken mei deistige etappen. Se hawwe in spesjale status yn de [[Ynternasjonale Tsjilleruny|UCI-regleminten]]: der wurde mear punten foar de ''UCI World Tour'' ferdield yn grutte omgongen as yn oare wedstriden, <ref>[http://www.uci.ch/mm/Document/News/Rulesandregulation/18/23/94/2-ROA-20170701-E_English.PDF {{en}} 07-06-2017 UCI Cycling regulations—Part 2: Road Races]</ref> en it binne de iennige etappe koersen dy't langer as 14 dagen duorje meie. De Omgong fan Itaalje wurdt trochstrings yn 'e [[maitiid]] riden, de Omgong fan Frankryk yn 'e [[simmer]] en de Omgong fan Spanje yn 'e [[hjerst]]. De Vuelta waard oarspronklik ek ferriden yn de maitiid, meastentiids ein april, mei in pear edysjes yn juny yn de jierren 40. Yn [[1995]] waard de Omgong fan Spanje lykwols ferpleatst nei septimber om direkte konkurrinsje mei de Omgong fan Itaalje te mijen. De Omgong fan Frankryk is de âldste en meast prestisjeuze fan alle trije. ==Beskriuwing== Yn syn hjoeddeistige foarm wurde de grutte omgongen trije wiken efterinoar holden en omfetsje se meastal twa rêstdagen oan it begjin fan de twadde en tredde wike. As de iepenings etappen plakfine yn in lân dat net grinzget oan it thúslân fan de wedstriid, is der soms in ekstra rêstdei nei it iepeningswykein om in reis nei it thúslân mooglik te meitsjen. De etappen binne in mjuks fan etappen mei heuvels, bergen en flakke geaen, en faaks binne der ek yndividuele en teamtiidritten. Etappen yn de grutte omgongen binne oer it algemien minder as 200 kilometer lang. Der is faak gedoch oer hokker ploegen útnûge wurde foar it evenemint. Ornaris jout de UCI de foarkar oan ploegen út de topklasse om mei te dwaan, wylst organisatoaren fan de omgongen faak ek ploegen wolle dy't yn harren lân fêstige binne of dy't nei alle gedachten gjin kontroverze feroarsaakje. Fan [[2005]] oant [[2007]] moasten de organisatoaren alle topklasse ploegen akseptearje, wêrtroch't der mar twa wildcard-teams de omgong oerbleaune. De ''Unibet'' ploech, in topklasse ploech, dy't ornaris tagong garandearret, waard lykwols útsletten fan de trije omgongen fanwegen it oertrêdzjen fan de reklame wetten foar [[gokken]]. Yn [[2008]] waard nei in tal dopingskandalen guon ploegen de tagong ta de grutte omgongen wegere: ''Astana'' die net mei oan de [[Omgong fan Frankryk 2008]] en ''Columbia'' die net mei oan de [[Omgong fan Spanje 2008]]. Sûnt [[2011]] binne neffens de UCI World Tour-regels alle UCI Topklasse garandearre fan in plak yn alle trije de eveneminten en binne se ek ferplichte om mei te dwaan, en it stiet de organisatoaren frij om in wildcard te jaan oan in ploech fan in leger nivo, om in peleton fan 22 ploegen te foarmjen. It wichtichste klassemint is it ''algemien klassemint'', beslút op de totale tiid. Der binne ek klasseminten basearre op klim - en sprintpunten, klasseminten foar ploegen en jonge hurdfytsers en oare lytse klasseminten. Fiif riders hawwe trije yndividuele klasseminten wûn (algemien klassemint, berchklassemint, jongereinklassemint en punteklassemint) yn deselde wedstriid: [[Eddy Merckx]] yn de [[Omgong fan Itaalje 1968|Omgong fan Itaalje fan 1968]], de [[Omgong fan Frankryk 1969|Omgong fan Frankryk fan 1969]] en de [[Omgong fan Spanje 1973|Omgong fan Spanje fan 1973]], [[Tony Rominger]] yn de [[Omgong fan Spanje 1993]] , [[Laurent Jalabert]] yn de [[Omgong fan Spanje 1995]], [[Marco Pantani]] yn de [[Omgong fan Itaalje 1998]] en [[Tadej Pogačar]] yn de [[Omgong fan Frankryk 2020]] en de [[Omgong fan Frankryk 2021]]. It komt selden foar dat fytsers alle grutte omgongen yn itselde jier fytse. Yn 'e rin fan 'e jierren hawwe 34 hurdfytsers alle trije de grutte omgongen yn ien jier foltôge: [[Adam Hansen]] die dat seis jier op rige. De iennige hurdfytsers dy't yn itselde jier yn elk fan de trije omgongen yn de top 10 einigen, binne [[Raphaël Géminiani]] yn [[1955]] en [[Gastone Nencini]] yn [[1957]]. ==Winners fan alle trije de Grutte Omgongen== Sân hurdfytsers wisten de trije Grutte Omgongen op syn minst ien kear te winnen; it is noch nea ien slagge om alle trije de Omgongen yn ien seizoen te winnen. {| class="wikitable" ! Oerwinningen|| Hurdfytser|| Omgong || Jierren |- |rowspan=3| 11 ||rowspan=3| {{Flagge BE}} [[Eddy Merckx]] | 5x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1969|1969]], [[Omgong fan Frankryk 1970|1970]], [[Omgong fan Frankryk 1971|1971]], [[Omgong fan Frankryk 1972|1972]], [[Omgong fan Frankryk 1974|1974]] |- | 5x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1968|1968]], [[Omgong fan Itaalje 1970|1970]], [[Omgong fan Itaalje 1972|1972]], [[Omgong fan Itaalje 1973|1973]], [[Omgong fan Itaalje 1974|1974]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1973|1973]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 10 ||rowspan=3| {{Flagge FR}} [[Bernard Hinault]] | 5x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1978|1978]], [[Omgong fan Frankryk 1979|1979]], [[Omgong fan Frankryk 1981|1981]], [[Omgong fan Frankryk 1982|1982]], [[Omgong fan Frankryk 1985|1985]] |- |3x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1980|1980]], [[Omgong fan Itaalje 1982|1982]], [[Omgong fan Itaalje 1985|1985]] |- |2x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1978|1978]], [[Omgong fan Spanje 1983|1983]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 8 ||rowspan=3|{{Flagge FR}} [[Jacques Anquetil]] | 5x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1957|1957]], [[Omgong fan Frankryk 1961|1961]], [[Omgong fan Frankryk 1962|1962]], [[Omgong fan Frankryk 1963|1963]], [[Omgong fan Frankryk 1964|1964]] |- |2x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1960|1960]], [[Omgong fan Itaalje 1964|1964]] |- | 1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1963|1963]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 7 ||rowspan=3| {{Flagge ES}} [[Alberto Contador]]<ref>Op 6 febrewaris 2012 waard Alberto Contador mei weromwurkjende krêft feroardiele fanwegen it brûken fan it ferbeane middel [[clenbuterol]] ûnder de [[Omgong fan Frankryk 2010]]. Dêrtroch rekke er syn oerwinningen yn de [[Omgong fan Frankryk 2010]] en de [[Omgong fan Itaalje 2011]] kwyt. [http://www.sporza.be/cm/sporza/wielrennen/1.1213610 {{nl}} sporza.be, 6 februari 2012</ref> | 2x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 2007|2007]], [[Omgong fan Frankryk 2009|2009]] |- |2x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 2008|2008]], [[Omgong fan Itaalje 2015|2015]] |- |3x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 2008|2008]], [[Omgong fan Spanje 2012|2012]], [[Omgong fan Spanje 2014|2014]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 7 ||rowspan=3| {{Flagge GB}} [[Chris Froome]]<ref>De einoerwinning yn de Vuelta fan 2011 waard op 13 juny 2019 op namme fan Froome skreaun nei it skrassen fan de oarspronklike winner. [[Juan José Cobo]] nei ûnregelmjittichheden yn syn biologysk paspoart. [https://api.sporza.be/permalink/web/articles/1560435647494 {{nl}} sporza.be, 13 juni 2019]</ref> | 4x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 2013|2013]], [[Omgong fan Frankryk 2015|2015]], [[Omgong fan Frankryk 2016|2016]], [[Omgong fan Frankryk 2017|2017]] |- | 1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 2018|2018]] |- |2x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 2011|2011]], [[Omgong fan Spanje 2017|2017]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 5 ||rowspan=3| {{Flagge IT}} [[Felice Gimondi]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1965|1965]] <br> |- | 3x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1967|1967]], [[Omgong fan Itaalje 1969|1969]], [[Omgong fan Itaalje 1976|1976]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1968|1968]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=3| 4 ||rowspan=3| {{Flagge IT}} [[Vincenzo Nibali]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 2014|2014]] |- | 2x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 2013|2013]], [[Omgong fan Itaalje 2016|2016]] |- | 1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 2010|2010]] |} ==Winners fan twa fan de trije Grutte Omgongen== Njonken de sân binne der ek njoggentjin hurdfytsers dy 't twa fan de trije Grutte Omgongen wisten te winnen: ===Omgong fan Frankryk & Omgong fan Itaalje=== {| class="wikitable" ! Oerwinningen|| Hurdfytser|| Omgong || Jierren |- |rowspan=2| 7 ||rowspan=2| {{Flagge IT}} [[Fausto Coppi]] | 2x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1949|1949]], [[Omgong fan Frankryk 1952|1952]] |- |5x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1940|1940]], [[Omgong fan Itaalje 1947|1947]], [[Omgong fan Itaalje 1949|1949]], [[Omgong fan Itaalje 1952|1952]], [[Omgong fan Itaalje 1953|1953]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 7 ||rowspan=2| {{Flagge ES}} [[Miguel Indurain]] | 5x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1991|1991]], [[Omgong fan Frankryk 1992|1992]], [[Omgong fan Frankryk 1993|1993]], [[Omgong fan Frankryk 1994|1994]], [[Omgong fan Frankryk 1995|1995]] |- | 2x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1992|1992]], [[Omgong fan Itaalje 1993|1993]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 5 ||rowspan=2| {{Flagge IT}} [[Gino Bartali]] | 2x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1938|1938]], [[Omgong fan Frankryk 1948|1948]] |- |3x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1936|1936]], [[Omgong fan Itaalje 1937|1937]], [[Omgong fan Itaalje 1946|1946]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 3 ||rowspan=2| {{Flagge LU}} [[Charly Gaul]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1958|1958]] |- |2x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1956|1956]], [[Omgong fan Itaalje 1959|1959]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 3 ||rowspan=2| {{Flagge FR}} [[Laurent Fignon]] | 2x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1983|1983]], [[Omgong fan Frankryk 1984|1984]] |- | 1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1989|1989]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge CH}} [[Hugo Koblet]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1951|1951]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1950|1950]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge IT}} [[Gastone Nencini]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1960|1960]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1957|1957]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge IE}} [[Stephen Roche]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] <br> | [[Omgong fan Frankryk 1987|1987]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1987|1987]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge IT}} [[Marco Pantani]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1998|1998]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 1998|1998]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge CO}} [[Egan Bernal]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 2019|2019]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] |[[Omgong fan Itaalje 2021|2021]] |} ===Omgong fan Frankryk & Omgong fan Spanje=== {| class="wikitable" ! Oerwinningen|| Hurdfytser|| Omgong || Jierren |- |rowspan=2| 3 ||rowspan=2| {{Flagge ES}} [[Pedro Delgado]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1988|1988]] |- | 2x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1985|1985]], [[Omgong fan Spanje 1989|1989]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge NL}} [[Jan Janssen]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1968|1968]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1967|1967]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge FR}} [[Roger Pingeon]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1967|1967]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1969|1969]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge ES}} [[Luis Ocaña]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] |[[Omgong fan Frankryk 1973|1973]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] | [[Omgong fan Spanje 1970|1970]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge NL}} [[Joop Zoetemelk]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] | [[Omgong fan Frankryk 1980|1980]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1979|1979]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge DE}} [[Jan Ullrich]] | 1x [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|20px]] [[Omgong fan Frankryk]] |[[Omgong fan Frankryk 1997|1997]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1999|1999]] |} ===Omgong fan Itaalje & Omgong fan Spanje=== {| class="wikitable" ! Oerwinningen|| Hurdfytser|| Omgong || Jierren |- |rowspan=2| 4 ||rowspan=2| {{Flagge CH}} [[Tony Rominger]] | 1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] | [[Omgong fan Itaalje 1995|1995]] |- |3x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1992|1992]], [[Omgong fan Spanje 1993|1993]], [[Omgong fan Spanje 1994|1994]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge IT}} [[Giovanni Battaglin]] | 1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] <br> | [[Omgong fan Itaalje 1981|1981]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 1981|1981]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge RU}} [[Denis Mensjov]] | 1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] | [[Omgong fan Itaalje 2009|2009]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] | [[Omgong fan Spanje 2007|2007]] |-bgcolor=lightgray !colspan=4| |- |rowspan=2| 2 ||rowspan=2| {{Flagge CO}} [[Nairo Quintana]] | 1x [[Ofbyld:Jersey pink.svg|20px]] [[Omgong fan Itaalje]] | [[Omgong fan Itaalje 2014|2014]] |- |1x [[Ofbyld:Jersey red.svg|20px]] [[Omgong fan Spanje]] |[[Omgong fan Spanje 2016|2016]] |} ==Winners fan meardere Grutte Omgongen yn itselde seizoen== Tsien hurdfytsers wûnen ien of mear kearen twa Grutte Omgongen yn itselde seizoen. Alle trije de Grutte Omgongen winne troch in hurdfytser yn itselde seizoen is noch nea prestearre. Al wûn de Belch [[Eddy Merckx]] yn 1970 -1973 fjouwer kear twa Grutte Omgongen op rige. {| class="wikitable" ! Jier || Hurdfytser|| Omgongen |- | 1949 ||rowspan=2| {{Flagge IT}} [[Fausto Coppi]]|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1949|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1949|Frankryk]] |- | 1952 || Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1952|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1952|Frankryk]] |- | 1963 ||rowspan=2| {{Flagge FR}} [[Jacques Anquetil]]|| Omgong fan [[Omgong fan Frankryk 1963|Frankryk]] en [[Omgong fan Spanje 1963|Spanje]] |- | 1964 || Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1964|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1964|Frankryk]] |- | 1970 ||rowspan=4| {{Flagge BE}} [[Eddy Merckx]]|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1970|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1970|Frankryk]] |- | 1972 || | Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1972|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1972|Frankryk]] |- | 1973 || Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1973|Itaalje]] en [[Omgong fan Spanje 1973|Spanje]] |- | 1974 || Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1974|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1974|Frankryk]] |- | 1978 || {{Flagge FR}} [[Bernard Hinault]]|| Omgong fan [[Omgong fan Frankryk 1978|Frankryk]] en [[Omgong fan Spanje 1978|Spanje]] |- | 1981 || {{Flagge IT}} [[Giovanni Battaglin]]|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1981|Itaalje]] en [[Omgong fan Spanje 1981|Spanje]] |- | 1982 ||rowspan=2| {{Flagge FR}} Bernard Hinault|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1982|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1982|Frankryk]] |- | 1985 || Omgong fan [[Omgong fan Frankryk 1985|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1985|Frankryk]] |- | 1987 || {{Flagge IE}} [[Stephen Roche]]|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1987|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1987|Frankryk]] |- | 1992 ||rowspan=2| {{Flagge ES}} [[Miguel Indurain]]|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1992|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1992|Frankryk]] |- | 1993 || Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1993|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1993|Frankryk]] |- | 1998 || {{Flagge IT}} [[Marco Pantani]]|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 1998|Itaalje]] en [[Omgong fan Frankryk 1998|Frankryk]] |- | 2008 || {{Flagge ES}} [[Alberto Contador]]|| Omgong fan [[Omgong fan Itaalje 2008|Itaalje]] en [[Omgong fan Spanje 2008|Spanje]] |- | 2017 || {{Flagge GB}} [[Chris Froome]]|| Omgong fan [[Omgong fan Frankryk 2017|Frankryk]] en [[Omgong fan Spanje 2017|Spanje]] |} {| class="wikitable" | Giro-Tour || 12x || 1949, 1952, 1964, 1970, 1972, 1974, 1982, 1985, 1987, 1992, 1993, 1998 |- | Giro-Vuelta || 3x || 1973, 1981, 2008 |- | Tour-Vuelta || 3x || 1963, 1978, 2017 |} ==Oerwinningen nei lân== <small>Bywurke oant en mei de ''Omgong fan Itaalje 2022''</small>. {| class="wikitable" ! # || Land ! style="background-color:pink;" | [[Omgong fan Itaalje|ITA]] ! style="background-color:yellow;" | [[Omgong fan Frankryk|FRA]] ! style="background-color:#FF8666;" | [[Omgong fan Spanje|SPA]] ! Totaal |- | 1 || {{ITAf}} || '''69''' || 10 || 6 ! 85 |- | 2 || {{FRAf}} || 6 || '''36''' || 9 ! 51 |- | 3 || {{ESPf}} || 4 || 12 || '''32''' ! 48 |- | 4 || {{BELf}} || 7 || 18 || 7 ! 32 |- | 5 || {{GBRf}} || 2 || 6 || 3 ! 11 |- | 6 || {{SUIf}} || 3 || 2 || 5 ! 10 |- | 7 || {{LUXf}} || 2 || 5 || 0 ! 7 |- | rowspan=4 |8 || | {{COLf}} || 2 || 1 || 2 ! 5 |- | {{NEDf}} || 1 || 2 || 2 ! 5 |- | {{SLOf}} || 0 || 2 || 3 ! 5 |- | {{USAf}} || 1 || 3 || 1 ! 5 |- | rowspan=2 |12 || {{GERf}} || 0 || 1 || 3 ! 4 |- | {{RUSf}} || 3 || 0 || 1 ! 4 |- ||14 || {{IRLf}} || 1 || 1 || 1 ! 3 |- | 15 || {{AUSf}} || 1 || 1 || 0 ! 2 |- | rowspan=5 |16 || {{CANf}} || 1 || 0 || 0 ! 1 |- | {{DEN}} || 0 || 1 || 0 ! 1 |- | {{ECUf}} || 1 || 0 || 0 ! 1 |- | {{KAZf}} || 0 || 0 || 1 ! 1 |- | {{SE}} || 1 || 0 || 0 ! 1 |- ! Colspan=2| Totaal || 105 || 101<ref>Troch de dopingferklearringen fan de Amerikaan [[Lance Armstrong]] waarden syn sân oerwinningen yn de Omgong fan Frankryk fan 1999 oant en mei 2005 skrast. Der waarden troch de organisaasje en de UCI gjin nije winners oantsjut, wêrtroch't der dus sân lege plakken op de earelist oerbliuwe.</ref> || 76 || 282 <!-- ITA 105/2022; FRA 108-7=101/2021; SPA 76/2021 --> |} {{Boarnen|boarnefernijing= {{reflist}} }} [[Kategory:hurdfytsen]] fffzrlzxu0p55olvl7qz1hoew1phnnh 0 159629 1083553 2022-07-19T19:10:08Z FreyaSport 40716 Chris Froome wikitext text/x-wiki {{wurk}} {{Ynfoboks sporter | ôfbylding = Critérium du Dauphiné 2013 - 4e étape (clm) - 3 (cropped).JPG | ôfbyldingsbreedte = | ôfbyldingtekst = Chris Froome (2013) | echte namme = Christopher Clive Froome | bynamme = | nasjonaliteit = {{GBRnasj}} | bertedatum = [[20 maaie]] [[1985]] | berteplak = [[Nairobi]] {{Flagge KE}} | stjerdatum = | stjerplak = | etnisiteit = | regionale identiteit = | grutte = 186 sm | gewicht = 68 kg | sport = [[Hurdfytsen]] | ûnderdiel = Klimmer,<br>Tiidriden | trener = | 1etitel = | OS = [[Olympyske Simmerspullen 2012|Londen 2012]],<br>[[Olympyske Simmerspullen 2016|Rio de Janeiro 2016]] | PS = | ekstra = | debút = [[2005]] | karriêre-ein = | prestaasjes = [[Omgong fan Frankryk]] (2013, 2015-2017) <small>''(4x)''</small>,<br>[[Omgong fan Itaalje]] (2018),<br>[[Omgong fan Spanje]] (2011, 2017) <small>''(2x)''</small>,<br>[[File:Bronze medal icon.svg|20px]] 2x [[Brûnzen medalje|brûns]] [[Olympyske Simmerspullen]] 2012 & 2016 | webside = }} '''Christopher Clive Froome''' ([[Nairobi]] [[Kenia]], [[20 maaie]] [[1985]]) is in [[Feriene Keninkryk|Britsk]] [[hurdfytser]] en wie fjouwer kear winner fan de [[Omgong fan Frankryk]]. Derneist wûn er ek ien kear sawol de [[Omgong fan Itaalje]] as de [[Omgong fan Spanje]] {{Boarnen|boarnefernijing= {{reflist}} }} {{DEFAULTSORT:Froome, Chris}} [[Kategory:Britsk hurdfytser]] [[Kategory:Winner fan de Omgong fan Frankryk]] [[Kategory:Winner fan de Omgong fan Itaalje]] [[Kategory:Winner fan de Omgong fan Spanje]] [[Kategory:Britsk Olympysk dielnimmer]] [[Kategory:Persoan berne yn 1985]] ptci2eenjm7r91dtcp7zcbl0x5v34ll 1083625 1083553 2022-07-20T07:30:19Z FreyaSport 40716 Dielnimming oan grutte omgongen en Ploegen wikitext text/x-wiki {{wurk}} {{Ynfoboks sporter | ôfbylding = Critérium du Dauphiné 2013 - 4e étape (clm) - 3 (cropped).JPG | ôfbyldingsbreedte = | ôfbyldingtekst = Chris Froome (2013) | echte namme = Christopher Clive Froome | bynamme = | nasjonaliteit = {{GBRnasj}} | bertedatum = [[20 maaie]] [[1985]] | berteplak = [[Nairobi]] {{Flagge KE}} | stjerdatum = | stjerplak = | etnisiteit = | regionale identiteit = | grutte = 186 sm | gewicht = 68 kg | sport = [[Hurdfytsen]] | ûnderdiel = Klimmer,<br>Tiidriden | trener = | 1etitel = | OS = [[Olympyske Simmerspullen 2012|Londen 2012]],<br>[[Olympyske Simmerspullen 2016|Rio de Janeiro 2016]] | PS = | ekstra = | debút = [[2005]] | karriêre-ein = | prestaasjes = [[Omgong fan Frankryk]] (2013, 2015-2017) <small>''(4x)''</small>,<br>[[Omgong fan Itaalje]] (2018),<br>[[Omgong fan Spanje]] (2011, 2017) <small>''(2x)''</small>,<br>[[File:Bronze medal icon.svg|20px]] 2x [[Brûnzen medalje|brûns]] [[Olympyske Simmerspullen]] 2012 & 2016 | webside = }} '''Christopher Clive Froome''' ([[Nairobi]] [[Kenia]], [[20 maaie]] [[1985]]) is in [[Feriene Keninkryk|Britsk]] [[hurdfytser]] en wie fjouwer kear winner fan de [[Omgong fan Frankryk]]. Derneist wûn er ek ien kear sawol de [[Omgong fan Itaalje]] as de [[Omgong fan Spanje]] == Dielnimming oan grutte omgongen == === Dielnimming oan de Omgong fan Frankryk === * 2008 - 84e; * 2012 - 2e; winner 7e etappe. * 2013 - [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|15px]] 1e; winner 8ste, 15e en de 17de etappe. * 2014 - Net finisht * 2015 - [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|15px]] 1e; winner 10e etappe. * 2016 - [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|15px]] 1e; winner 8ste en de 18e etappe. * 2017 - [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|15px]] 1e; * 2018 - 3e; * 2021 - 133e; === Dielnimming oan de Omgong fan Spanje === * 2011 - [[Ofbyld:Jersey red.svg|15px]] 1e; winner 17e etappe. * 2012 - 4e; * 2014 - 2e; * 2015 - Net finisht * 2016 - 2e; winner 11e en de 19e etappe. * 2017 - [[Ofbyld:Jersey red.svg|15px]] 1e; winner 9e en de 16e etappe. * 2020 - 98e; === Dielnimming oan de Omgong fan Itaalje === * 2009 - 34e; * 2010 - Diskwalifisearre * 2018 - [[Ofbyld:Jersey pink.svg|15px] 1e; winner 14e en de 19e etappe. == Ploegen == * 2005-2006 Hi-Q * 2007 Konica Minolta * 2008-2009 Barloworld * 2010-2019 Sky * 2019-020 Ineos * 2021- Israel {{Boarnen|boarnefernijing= {{reflist}} }} {{DEFAULTSORT:Froome, Chris}} [[Kategory:Britsk hurdfytser]] [[Kategory:Winner fan de Omgong fan Frankryk]] [[Kategory:Winner fan de Omgong fan Itaalje]] [[Kategory:Winner fan de Omgong fan Spanje]] [[Kategory:Britsk Olympysk dielnimmer]] [[Kategory:Persoan berne yn 1985]] di3n72yocian49fyoo7lwegp9x5tosw 1083626 1083625 2022-07-20T07:30:35Z FreyaSport 40716 /* Dielnimming oan de Omgong fan Itaalje */ [[]] wikitext text/x-wiki {{wurk}} {{Ynfoboks sporter | ôfbylding = Critérium du Dauphiné 2013 - 4e étape (clm) - 3 (cropped).JPG | ôfbyldingsbreedte = | ôfbyldingtekst = Chris Froome (2013) | echte namme = Christopher Clive Froome | bynamme = | nasjonaliteit = {{GBRnasj}} | bertedatum = [[20 maaie]] [[1985]] | berteplak = [[Nairobi]] {{Flagge KE}} | stjerdatum = | stjerplak = | etnisiteit = | regionale identiteit = | grutte = 186 sm | gewicht = 68 kg | sport = [[Hurdfytsen]] | ûnderdiel = Klimmer,<br>Tiidriden | trener = | 1etitel = | OS = [[Olympyske Simmerspullen 2012|Londen 2012]],<br>[[Olympyske Simmerspullen 2016|Rio de Janeiro 2016]] | PS = | ekstra = | debút = [[2005]] | karriêre-ein = | prestaasjes = [[Omgong fan Frankryk]] (2013, 2015-2017) <small>''(4x)''</small>,<br>[[Omgong fan Itaalje]] (2018),<br>[[Omgong fan Spanje]] (2011, 2017) <small>''(2x)''</small>,<br>[[File:Bronze medal icon.svg|20px]] 2x [[Brûnzen medalje|brûns]] [[Olympyske Simmerspullen]] 2012 & 2016 | webside = }} '''Christopher Clive Froome''' ([[Nairobi]] [[Kenia]], [[20 maaie]] [[1985]]) is in [[Feriene Keninkryk|Britsk]] [[hurdfytser]] en wie fjouwer kear winner fan de [[Omgong fan Frankryk]]. Derneist wûn er ek ien kear sawol de [[Omgong fan Itaalje]] as de [[Omgong fan Spanje]] == Dielnimming oan grutte omgongen == === Dielnimming oan de Omgong fan Frankryk === * 2008 - 84e; * 2012 - 2e; winner 7e etappe. * 2013 - [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|15px]] 1e; winner 8ste, 15e en de 17de etappe. * 2014 - Net finisht * 2015 - [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|15px]] 1e; winner 10e etappe. * 2016 - [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|15px]] 1e; winner 8ste en de 18e etappe. * 2017 - [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|15px]] 1e; * 2018 - 3e; * 2021 - 133e; === Dielnimming oan de Omgong fan Spanje === * 2011 - [[Ofbyld:Jersey red.svg|15px]] 1e; winner 17e etappe. * 2012 - 4e; * 2014 - 2e; * 2015 - Net finisht * 2016 - 2e; winner 11e en de 19e etappe. * 2017 - [[Ofbyld:Jersey red.svg|15px]] 1e; winner 9e en de 16e etappe. * 2020 - 98e; === Dielnimming oan de Omgong fan Itaalje === * 2009 - 34e; * 2010 - Diskwalifisearre * 2018 - [[Ofbyld:Jersey pink.svg|15px]] 1e; winner 14e en de 19e etappe. == Ploegen == * 2005-2006 Hi-Q * 2007 Konica Minolta * 2008-2009 Barloworld * 2010-2019 Sky * 2019-020 Ineos * 2021- Israel {{Boarnen|boarnefernijing= {{reflist}} }} {{DEFAULTSORT:Froome, Chris}} [[Kategory:Britsk hurdfytser]] [[Kategory:Winner fan de Omgong fan Frankryk]] [[Kategory:Winner fan de Omgong fan Itaalje]] [[Kategory:Winner fan de Omgong fan Spanje]] [[Kategory:Britsk Olympysk dielnimmer]] [[Kategory:Persoan berne yn 1985]] te01radnb2jz8bgtvknh54wmu6czbm3 1083627 1083626 2022-07-20T08:31:06Z FreyaSport 40716 Chris Froome wikitext text/x-wiki {{Ynfoboks sporter | ôfbylding = Critérium du Dauphiné 2013 - 4e étape (clm) - 3 (cropped).JPG | ôfbyldingsbreedte = | ôfbyldingtekst = Chris Froome (2013) | echte namme = Christopher Clive Froome | bynamme = | nasjonaliteit = {{GBRnasj}} | bertedatum = [[20 maaie]] [[1985]] | berteplak = [[Nairobi]] {{Flagge KE}} | stjerdatum = | stjerplak = | etnisiteit = | regionale identiteit = | grutte = 186 sm | gewicht = 68 kg | sport = [[Hurdfytsen]] | ûnderdiel = Klimmer,<br>Tiidriden | trener = | 1etitel = | OS = [[Olympyske Simmerspullen 2012|Londen 2012]],<br>[[Olympyske Simmerspullen 2016|Rio de Janeiro 2016]] | PS = | ekstra = | debút = [[2005]] | karriêre-ein = | prestaasjes = [[Omgong fan Frankryk]] (2013, 2015-2017) <small>''(4x)''</small>,<br>[[Omgong fan Itaalje]] (2018),<br>[[Omgong fan Spanje]] (2011, 2017) <small>''(2x)''</small>,<br>[[File:Bronze medal icon.svg|20px]] 2x [[Brûnzen medalje|brûns]] [[Olympyske Simmerspullen]] 2012 & 2016 | webside = }} '''Christopher Clive Froome''' OBE ([[Nairobi]] [[Kenia]], [[20 maaie]] [[1985]]) is in [[Feriene Keninkryk|Britsk]] [[hurdfytser]] en wie fjouwer kear winner fan de [[Omgong fan Frankryk]]. Derneist wûn er ek ien kear sawol de [[Omgong fan Itaalje]] as de [[Omgong fan Spanje]]. ==Karriêre== As 22 jierrige waard Froome professional by ''Konica Minolta''. Yn [[2008]] stapte er oer opp ''Barloworld''. Yn itselde jier ferhuze hy nei [[Itaalje]] en gie fytsen mei in Britske lisinsje. Yn [[2010]] stapte er oer nei ''Sky'' en waard al gau ien fan de wichtichste hurdfytsers fan de ploech. Froome bruts troch as klassemintsfytser by de [[Omgong fan Spanje 2011|Omgong fan Spanje fan 2011]], dêr't er as twadde einige yn it algemien klassemint, Mar de einoerwinning yn de Omgong fan Spanje fan 2011 waard op [[13 juny]] [[2019]] op namme fan Froome skreaun nei it skrassen fan de oarspronklike winner. [[Juan José Cobo]] nei ûnregelmjittichheden yn syn biologysk paspoart. <ref>[https://api.sporza.be/permalink/web/articles/1560435647494 {{nl}} sporza.be, 13 juni 2019]</ref> en dermei efterôf de earste Britske hurdfytser waard dy't in [[Grutte Omgonen|Grutte Omgong]] wûn. Yn de [[Omgong fan Frankryk 2012]], riid Froome as masterfeint foar [[Bradley Wiggins]], hjir wûn Froome de sânde etappe en einige as twadde yn it einklassemint, efter Wiggins. Syn earste omgong wêryn't Froome meardere etappen wûn wie de [[Omgong fan Oman]] yn [[2013]], folge troch oerwinningen yn it [[Ynternasjonaal Dykkritearium]], de [[Omgong fan Romandië]], it [[Critérium du Dauphiné]] en de Omgong fan Frankryk. Yn de [[Omgong fan Frankryk 2014|Omgong fan Frankryk fan 2014]] moast er nei meardere falpartijen ophâlde. Yn [[2015]] wûn er syn twadde Critérium du Dauphiné en syn twadde [[Omgong fan Frankryk 2015|Omgong fan Frankryk]]. Hy wûn yn [[2016]] in tredde Omgong fan Frankryk en waard de earste man sûnt [[Miguel Induráin]] yn [[1995]] dy't syn titel mei sukses ferdigene. Hy wûn syn fjirde Omgong fan Frankryk yn [[2017]], folge troch opienfolgjende oerwinningen yn de [[Omgong fan Spanje 2017]] en de [[Omgong fan Itaalje 2018]], syn earste oerwinningen yn beide omgongen. Dizze prestaasjes makken him de earste hurdfytser dy't alle trije de Grutte Omgong-winnerstruien op itselde stuit yn hannen hie sûnt [[Bernard Hinault]] yn [[1983]]. Yn syn karriêre hat Froome te krijen hân mei in rige fan doping beskuldigingen. Yn 2019 lei in slim ûngelok yn de training foar it Critérium du Dauphiné de karriêre fan Froome stil, trochdat er talleaze bonken brutsen hie, wêrûnder syn [[bekken]], [[bilbonke]] en fjouwer [[ribben]]. Hoewol't er deryn slagge te werstellen en yn [[2020]] werom te kommen nei it peloton, wraksele er om syn âlde foarm werom te krijen. Hy ferliet ''Ineos'' ein 2020 om him oan te sluten by ''Israel''. ==Priveelibben== Chris Froome waard berne yn de [[Kenia|Keniaanske]] haadstêd [[Nairobi]] as soan fan Britske âlden. As 14 jierrige ferhuze er nei [[Súd-Afrika]]. Froome is yn [[2014]] boaske mei de Súd-Afrikaanske fan [[Wales|Welsk]] komôf ''Michelle Cound'', hja ha twa bêrn en wenje yn [[Monako]]. == Dielnimming oan grutte omgongen == === Dielnimming oan de Omgong fan Frankryk === * 2008 - 84e; * 2012 - 2e; winner 7e etappe. * 2013 - [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|15px]] 1e; winner 8ste, 15e en de 17de etappe. * 2014 - Net finisht * 2015 - [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|15px]] 1e; winner 10e etappe. * 2016 - [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|15px]] 1e; winner 8ste en de 18e etappe. * 2017 - [[Ofbyld:Jersey yellow.svg|15px]] 1e; * 2018 - 3e; * 2021 - 133e; === Dielnimming oan de Omgong fan Spanje === * 2011 - [[Ofbyld:Jersey red.svg|15px]] 1e; winner 17e etappe. * 2012 - 4e; * 2014 - 2e; * 2015 - Net finisht * 2016 - 2e; winner 11e en de 19e etappe. * 2017 - [[Ofbyld:Jersey red.svg|15px]] 1e; winner 9e en de 16e etappe. * 2020 - 98e; === Dielnimming oan de Omgong fan Itaalje === * 2009 - 34e; * 2010 - Diskwalifisearre * 2018 - [[Ofbyld:Jersey pink.svg|15px]] 1e; winner 14e en de 19e etappe. == Ploegen == * 2005-2006 Hi-Q * 2007 Konica Minolta * 2008-2009 Barloworld * 2010-2019 Sky * 2019-020 Ineos * 2021- Israel {{Boarnen|boarnefernijing= {{reflist}} }} {{DEFAULTSORT:Froome, Chris}} [[Kategory:Britsk hurdfytser]] [[Kategory:Winner fan de Omgong fan Frankryk]] [[Kategory:Winner fan de Omgong fan Itaalje]] [[Kategory:Winner fan de Omgong fan Spanje]] [[Kategory:Britsk Olympysk dielnimmer]] [[Kategory:Persoan berne yn 1985]] btz9p8g0tbh7lt5lg29cnfs3h45mzvr 14 159630 1083554 2022-07-19T19:11:19Z FreyaSport 40716 Kategory:Britsk hurdfytser wikitext text/x-wiki [[Kategory:Britsk sporter|Hurdfytser]] [[Kategory:Hurdfytser]] k69bh0vh0ymb3jmlfyh7ynycl7q6tyl 10 159631 1083564 2022-07-20T03:24:42Z Kneppelfreed 2013 Side makke mei "{|style="margin:0.5em 0 0.5em 0; clear:both;" width=100% class=toccolours ! align="center" style="background:#ccccff" width="100%" | <div style="float:left;width:0px;">&nbsp;</div> '''Plakken yn de gemeente [[Baarn]]''' || [[File:Baarn_flag.svg|30px|Flagge fan de gemeente Baarn]] |- | align="center" style="font-size: 90%;" colspan="2" | '''Stêden''': [[Baarn]] • [[Eembrugge]] <br> |- style="text-align:right;" | align="center" style="font-size: 90%;" colspan="2" | '''D..." wikitext text/x-wiki {|style="margin:0.5em 0 0.5em 0; clear:both;" width=100% class=toccolours ! align="center" style="background:#ccccff" width="100%" | <div style="float:left;width:0px;">&nbsp;</div> '''Plakken yn de gemeente [[Baarn]]''' || [[File:Baarn_flag.svg|30px|Flagge fan de gemeente Baarn]] |- | align="center" style="font-size: 90%;" colspan="2" | '''Stêden''': [[Baarn]] • [[Eembrugge]] <br> |- style="text-align:right;" | align="center" style="font-size: 90%;" colspan="2" | '''[[Doarp]]en ''': [[Lage Vuursche]] • [[De Vuursche]] <br> |- style="text-align:right;" | align="center" style="font-size: 90%;" colspan="2" | '''[[Buorskip]]pen''': [[Hooge Vuursche]] • [[Soestdyk]] |} <noinclude>[[Kategory:Berjocht: Navigaasje Gemeente|Baarn]]</noinclude> 7ecpyxs93xex7ahex2mx7sre00vphze 10 159632 1083572 2022-07-20T03:34:30Z Kneppelfreed 2013 Side makke mei "{|style="margin:0.5em 0 0.5em 0; clear:both;" width=100% class=toccolours ! align="center" style="background:#ccccff" width="100%" | <div style="float:left;width:0px;">&nbsp;</div> '''Plakken yn de gemeente [[Soest]]''' || [[File:Soest_flag.svg|30px|Flagge fan de gemeente Soest]] |- | align="center" style="font-size: 90%;" colspan="2" | '''Haadplak''': [[Soest]] <br> |- style="text-align:right;" | align="center" style="font-size: 90%;" colspan="2" | '''[[Doarp]]en ''': S..." wikitext text/x-wiki {|style="margin:0.5em 0 0.5em 0; clear:both;" width=100% class=toccolours ! align="center" style="background:#ccccff" width="100%" | <div style="float:left;width:0px;">&nbsp;</div> '''Plakken yn de gemeente [[Soest]]''' || [[File:Soest_flag.svg|30px|Flagge fan de gemeente Soest]] |- | align="center" style="font-size: 90%;" colspan="2" | '''Haadplak''': [[Soest]] <br> |- style="text-align:right;" | align="center" style="font-size: 90%;" colspan="2" | '''[[Doarp]]en ''': [[Soestduinen]] • [[Soesterberg]] <br> |- style="text-align:right;" | align="center" style="font-size: 90%;" colspan="2" | '''[[Buorskip]]pen''': [[Soester Eng]] • [[Soestdyk]] |} <noinclude>[[Kategory:Berjocht: Navigaasje Gemeente|Soest]]</noinclude> kz67j0rqnfkp3897cwkd9ruw3hkba83 10 159633 1083578 2022-07-20T03:42:19Z Kneppelfreed 2013 Side makke mei "{|style="margin:0.5em 0 0.5em 0; clear:both;" width=100% class=toccolours ! align="center" style="background:#ccccff" width="100%" | <div style="float:left;width:0px;">&nbsp;</div> '''Plakken yn de gemeente [[Amersfoart]]''' || [[File:Amersfoort_flag_outline.svg|30px|Flagge fan de gemeente Amersfoart]] |- | align="center" style="font-size: 90%;" colspan="2" | '''Stêd''': [[Amersfoart]] <br> |- style="text-align:right;" | align="center" style="font-size: 90%;" colspan="2"..." wikitext text/x-wiki {|style="margin:0.5em 0 0.5em 0; clear:both;" width=100% class=toccolours ! align="center" style="background:#ccccff" width="100%" | <div style="float:left;width:0px;">&nbsp;</div> '''Plakken yn de gemeente [[Amersfoart]]''' || [[File:Amersfoort_flag_outline.svg|30px|Flagge fan de gemeente Amersfoart]] |- | align="center" style="font-size: 90%;" colspan="2" | '''Stêd''': [[Amersfoart]] <br> |- style="text-align:right;" | align="center" style="font-size: 90%;" colspan="2" | '''[[Doarp]]en ''': [[Hoogland (Amersfoart)|Hoogland]] • [[Hooglanderveen]] <br> |} <noinclude>[[Kategory:Berjocht: Navigaasje Gemeente|Amersfoart]]</noinclude> lmckin57c9crm79o1k9zp8nv9r0qpzb 10 159634 1083582 2022-07-20T03:52:18Z Kneppelfreed 2013 Side makke mei "{|style="margin:0.5em 0 0.5em 0; clear:both;" width=100% class=toccolours ! align="center" style="background:#ccccff" width="100%" | <div style="float:left;width:0px;">&nbsp;</div> '''Plakken yn de gemeente [[Bunschoten (gemeente)|Bunschoten]]''' || [[File:Bunschoten_vlag.svg|30px|Flagge fan de gemeente Bunschoten]] |- | align="center" style="font-size: 90%;" colspan="2" | '''Stêd''': [[Bunschoten (stêd)|Bunschoten]] <br> |- style="text-align:right;" | align="center" sty..." wikitext text/x-wiki {|style="margin:0.5em 0 0.5em 0; clear:both;" width=100% class=toccolours ! align="center" style="background:#ccccff" width="100%" | <div style="float:left;width:0px;">&nbsp;</div> '''Plakken yn de gemeente [[Bunschoten (gemeente)|Bunschoten]]''' || [[File:Bunschoten_vlag.svg|30px|Flagge fan de gemeente Bunschoten]] |- | align="center" style="font-size: 90%;" colspan="2" | '''Stêd''': [[Bunschoten (stêd)|Bunschoten]] <br> |- style="text-align:right;" | align="center" style="font-size: 90%;" colspan="2" | '''[[Doarp]]en ''': [[Eemdijk]] • [[Spakenburch]] <br> |- style="text-align:right;" | align="center" style="font-size: 90%;" colspan="2" | '''[[Buorskip]]''': [[Zevenhuizen (Bunschoten)|Zevenhuizen]] |} <noinclude>[[Kategory:Berjocht: Navigaasje Gemeente|Bunschoten]]</noinclude> gaayeyeel1kytdnzdon60byf20xh3zc 10 159635 1083589 2022-07-20T04:03:03Z Kneppelfreed 2013 Side makke mei "{|style="margin:0.5em 0 0.5em 0; clear:both;" width=100% class=toccolours ! align="center" style="background:#ccccff" width="100%" | <div style="float:left;width:0px;">&nbsp;</div> '''Plakken yn de gemeente [[Leusden]]''' || [[File:Flag_of_Leusden.svg|30px|Flagge fan de gemeente Leusden]] |- | align="center" style="font-size: 90%;" colspan="2" | '''Haadplak''': [[Leusden]] <br> |- style="text-align:right;" | align="center" style="font-size: 90%;" colspan="2" | '''[[Doarp]]..." wikitext text/x-wiki {|style="margin:0.5em 0 0.5em 0; clear:both;" width=100% class=toccolours ! align="center" style="background:#ccccff" width="100%" | <div style="float:left;width:0px;">&nbsp;</div> '''Plakken yn de gemeente [[Leusden]]''' || [[File:Flag_of_Leusden.svg|30px|Flagge fan de gemeente Leusden]] |- | align="center" style="font-size: 90%;" colspan="2" | '''Haadplak''': [[Leusden]] <br> |- style="text-align:right;" | align="center" style="font-size: 90%;" colspan="2" | '''[[Doarp]]en ''': [[Achterveld (Leusden)|Achterveld]] • [[Leusden-Súd]] • [[Stoutenburg]] <br> |- style="text-align:right;" | align="center" style="font-size: 90%;" colspan="2" | '''[[Buorskip]]pen''': [[Asschat]] • [[Moorst]] • [[Musschendorp]] • [[Oud-Leusden]] • [[Snorrehoef]] |} <noinclude>[[Kategory:Berjocht: Navigaasje Gemeente|Leusden]]</noinclude> drkceb45hd0yyh2rndolykrqz9eoa0x 10 159636 1083599 2022-07-20T04:16:21Z Kneppelfreed 2013 Side makke mei "{|style="margin:0.5em 0 0.5em 0; clear:both;" width=100% class=toccolours ! align="center" style="background:#ccccff" width="100%" | <div style="float:left;width:0px;">&nbsp;</div> '''Plakken yn de gemeente [[Seist]]''' || [[File:Flag_of_Zeist.svg|30px|Flagge fan de gemeente Seist]] |- | align="center" style="font-size: 90%;" colspan="2" | '''Haadplak''': [[Seist]] <br> |- style="text-align:right;" | align="center" style="font-size: 90%;" colspan="2" | '''[[Doarp]]en ''':..." wikitext text/x-wiki {|style="margin:0.5em 0 0.5em 0; clear:both;" width=100% class=toccolours ! align="center" style="background:#ccccff" width="100%" | <div style="float:left;width:0px;">&nbsp;</div> '''Plakken yn de gemeente [[Seist]]''' || [[File:Flag_of_Zeist.svg|30px|Flagge fan de gemeente Seist]] |- | align="center" style="font-size: 90%;" colspan="2" | '''Haadplak''': [[Seist]] <br> |- style="text-align:right;" | align="center" style="font-size: 90%;" colspan="2" | '''[[Doarp]]en ''': [[Austerlitz (Nederlân)|Austerlitz]] • [[Bosch en Duin]] • [[Den Dolder]] • [[Huis ter Heide (Utert)|Huis ter Heide]] |} <noinclude>[[Kategory:Berjocht: Navigaasje Gemeente|Seist]]</noinclude> 94ad5uiclw09anurnmcwp5cn8aksp9u 10 159637 1083605 2022-07-20T04:31:13Z Kneppelfreed 2013 Side makke mei "{|style="margin:0.5em 0 0.5em 0; clear:both;" width=100% class=toccolours ! align="center" style="background:#ccccff" width="100%" | <div style="float:left;width:0px;">&nbsp;</div> '''Plakken yn de gemeente [[Utertske Heuvelrêch (gemeente)|Utertske Heuvelrêch]]''' || [[File:Utrechtse_Heuvelrug_vlag.svg|30px|Flagge fan de gemeente Utertske Heuvelrêch]] |- | align="center" style="font-size: 90%;" colspan="2" | '''Haadplak''': [[Doarn]] <br> |- style="text-align:right;" |..." wikitext text/x-wiki {|style="margin:0.5em 0 0.5em 0; clear:both;" width=100% class=toccolours ! align="center" style="background:#ccccff" width="100%" | <div style="float:left;width:0px;">&nbsp;</div> '''Plakken yn de gemeente [[Utertske Heuvelrêch (gemeente)|Utertske Heuvelrêch]]''' || [[File:Utrechtse_Heuvelrug_vlag.svg|30px|Flagge fan de gemeente Utertske Heuvelrêch]] |- | align="center" style="font-size: 90%;" colspan="2" | '''Haadplak''': [[Doarn]] <br> |- style="text-align:right;" | align="center" style="font-size: 90%;" colspan="2" | '''[[Doarp]]en ''': [[Amerongen]] • [[Driebergen-Rijsenburg]] • [[Leersum]] • [[Maarn]] • [[Maarsbergen]] • [[Overberg (Utert)|Overberg]] <br> |- style="text-align:right;" | align="center" style="font-size: 90%;" colspan="2" | '''[[Buorskip]]pen''': [[Darthuizen]] • [[Driebergen]] • [[Rijsenburg]] • [[Sterkenburg]] |} <noinclude>[[Kategory:Berjocht: Navigaasje Gemeente|Leusden]]</noinclude> 1vffeasrj9scj7vieuyitl33p2jjue7 10 159638 1083618 2022-07-20T04:51:06Z Kneppelfreed 2013 Side makke mei "{|style="margin:0.5em 0 0.5em 0; clear:both;" width=100% class=toccolours ! align="center" style="background:#ccccff" width="100%" | <div style="float:left;width:0px;">&nbsp;</div> '''Plakken yn de gemeente [[Rhenen]]''' || [[File:Flag_of_Rhenen.svg|30px|Flagge fan de gemeente Rhenen]] |- | align="center" style="font-size: 90%;" colspan="2" | '''Stêd''': [[Rhenen]] <br> |- style="text-align:right;" | align="center" style="font-size: 90%;" colspan="2" | '''[[Doarp]]en ''':..." wikitext text/x-wiki {|style="margin:0.5em 0 0.5em 0; clear:both;" width=100% class=toccolours ! align="center" style="background:#ccccff" width="100%" | <div style="float:left;width:0px;">&nbsp;</div> '''Plakken yn de gemeente [[Rhenen]]''' || [[File:Flag_of_Rhenen.svg|30px|Flagge fan de gemeente Rhenen]] |- | align="center" style="font-size: 90%;" colspan="2" | '''Stêd''': [[Rhenen]] <br> |- style="text-align:right;" | align="center" style="font-size: 90%;" colspan="2" | '''[[Doarp]]en ''': [[Achterberg (Utert)|Achterberg]] • [[Elst (Utert)|Elst]] <br> |} <noinclude>[[Kategory:Berjocht: Navigaasje Gemeente|Elst]]</noinclude> 4hdkjemxx8rgg39xmp0i6zby2m42rs6 1 159639 1083621 2022-07-20T05:11:13Z Kneppelfreed 2013 Side makke mei "Dei meidoggers, soe dizze side net better "Wersteld Herfoarme Tsjerke" hjitte moatte? Wat fine jim? --~~~~" wikitext text/x-wiki Dei meidoggers, soe dizze side net better "Wersteld Herfoarme Tsjerke" hjitte moatte? Wat fine jim? --[[Meidogger:Kneppelfreed|Kneppelfreed]] ([[Meidogger oerlis:Kneppelfreed|oerlis]]) 20 jul 2022, 07.11 (CEST) hiae69wcva9us1nfbkjffcb9rn4zeae 0 159640 1083622 2022-07-20T05:19:48Z Kneppelfreed 2013 Side makke mei "[[Ofbyld:Achterberg Hervormde Kerk.jpg|thumb|''Herfoarme tsjerke fan Achterberg'']] [[Ofbyld:Map NL - Rhenen - Achterberg.png|thumb|''Lokaasje fan Achterberg yn de gemeente Rhenen'']] '''Achterberg''' is in doarp yn de gemeente [[Rhenen]] yn de [[Nederlân]]ske provinsje [[Utert (provinsje)|Utert]]. It doarp hat 1.670 ynwenners (2021).<ref>[https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2021/31/kerncijfers-wijken-en-buurten-2021 Sintraal Buro foar de Statistyk]</ref> Biskop Godfryd f..." wikitext text/x-wiki [[Ofbyld:Achterberg Hervormde Kerk.jpg|thumb|''Herfoarme tsjerke fan Achterberg'']] [[Ofbyld:Map NL - Rhenen - Achterberg.png|thumb|''Lokaasje fan Achterberg yn de gemeente Rhenen'']] '''Achterberg''' is in doarp yn de gemeente [[Rhenen]] yn de [[Nederlân]]ske provinsje [[Utert (provinsje)|Utert]]. It doarp hat 1.670 ynwenners (2021).<ref>[https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2021/31/kerncijfers-wijken-en-buurten-2021 Sintraal Buro foar de Statistyk]</ref> Biskop [[Godfryd fan Renen]] (1156-1178) liet it kastiel ''Ter Horst'' yn Achterberg oan de foet fan de [[Grebbeberch]] bouwe. It kastiel tsjinne as in fersterking en in finzenis. It doarp sels waard pas yn [[1417]] foar it earst neamd. It doarp waard by it kastiel boud en betsjut "efter de (Grebbe}berch". It kastiel waard yn [[1543]] sloopt. Yn de [[Twadde Wrâldkriich]] waard yn maaie [[1940]] by Achterberch tige hurd fochten. Der steane noch kazeatten út dy tiid, dy't hjoed-de-dei te besichtigjen binne. It doarp hat trije tsjerken: in [[Nederlânske Herfoarme Tsjerke|herfoarme tsjerke]] yn de [[Protestantske Tsjerke yn Nederlân|PKN]], in [[Wersteld Herfoarme Tsjerke|wersteld herfoarme tsjerke]] en [[Ald Grifformearde Gemeenten yn Nederlân|Ald-grifformearde tsjerke]]. == Ofbylden == <gallery mode="packed" heights="150px"> Heuvelrug01.jpg|''Utertske Heuvelrêch by Achterberg'' Stuivenes.jpg|''State Stuivenes'' Achterberg_Spoorbrug_509905.jpg|''Spoarbrêge'' </gallery></center> {{Boarnen|boarnefernijing= {{Reflist}} ------- {{CommonsLyts|Achterberg}} }} {{Rhenen}} [[Kategory:Plak yn Rhenen]] {{Koördinaten|51_58_0_N_5_35_0_E_type:city_zoom:16_region:NL|51° 58' 0" NB, 5° 35' 0" EL}} gaz1iz9ollw6g68y5ni1j5d85pputom 0 159641 1083623 2022-07-20T05:20:45Z Kneppelfreed 2013 Ferwiist troch nei [[Hersteld Herfoarme Tsjerke]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Hersteld Herfoarme Tsjerke]] rixyakmp80h2so6abksa9s0t5yg88n5 0 159642 1083629 2022-07-20T08:42:02Z FreyaSport 40716 wurk wikitext text/x-wiki {{wurk}} {{Ynfoboks sporter | ôfbylding = Philippethys.jpg | ôfbyldingsbreedte = | ôfbyldingtekst = Philippe Thys | echte namme = Philippe Thys | bynamme = | nasjonaliteit = {{BELnasj}} | bertedatum = [[8 oktober]] [[1889]] | berteplak = [[Anderlecht]] | stjerdatum = [[16 jannewaris]] [[1971]] | stjerplak = [[Brussel]] | etnisiteit = | regionale identiteit = | grutte = | gewicht = | sport = [[Hurdfytsen]] | ûnderdiel = Dykhurdfytsen | trener = | 1etitel = | OS = | PS = | ekstra = | debút = [[1910]] | karriêre-ein = [[1927]] | prestaasjes = [[Omgong fan Frankryk]] (1913, 1914, 1920) <small>''(3x)''</small> | webside = }} '''Christopher Clive Froome''' ([[Anderlecht]], [[8 oktober]] [[1889]] - [[Brussel]], [[16 jannewaris]] [[1971]]) wie in [[Belgje|Belgysk]] [[hurdfytser]] en wie trije kear winner fan de [[Omgong fan Frankryk]]. {{Boarnen|boarnefernijing= {{reflist}} }} {{DEFAULTSORT:Thys, Philippe}} [[Kategory:Belgysk hurdfytser]] [[Kategory:Winner fan de Omgong fan Frankryk]] [[Kategory:Persoan berne yn 1889]] [[Kategory:Persoan stoarn yn 1971]] j0byqvduadxo45dufavt4ezmrd4wxnl