Vicipéid:Halla baile

Vicipéid gawiki https://ga.wikipedia.org/wiki/Pr%C3%ADomhleathanach MediaWiki 1.39.0-wmf.26 first-letter Meán Speisialta Plé Úsáideoir Plé úsáideora Vicipéid Plé Vicipéide Íomhá Plé íomhá MediaWiki Plé MediaWiki Teimpléad Plé teimpléid Cabhair Plé cabhrach Catagóir Plé catagóire TimedText TimedText talk Module Module talk Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk Vicipéid:Halla baile 4 2217 1090282 1089670 2022-08-26T21:46:12Z Alison 570 /* Teimpléid nua */ +1 wikitext text/x-wiki {{aicearra|VP:HB|VP:BAILE|VP:HOME}} __NEWSECTIONLINK__ Is áit é an '''halla baile''' chun an Vicipéid a phlé is ceisteanna a chur. Is áit é chun fadhbanna teicniúla, polaisaithe agus oibrithe an Vicipéid a phlé. Is féidir leat nithe eile a bhaineann leis an Vicipéid a lua anseo freisin. ---- {| class="wikitable" style="float:right;" width="420px" |- ! align="center" | [[Íomhá:Vista-file-manager.png|50px|Archive]]<br />[[Vicipéid:How to archive a talk page|Cartlann]] |- | # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 1|Cartlann 1]] (suas go dtí 29 Deireadh Fómhair 2006) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 2|Cartlann 2]] (suas go dtí 29 Meán Fómhair 2007) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 3|Cartlann 3]] (suas go dtí 29 Meán Fómhair 2008) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 4|Cartlann 4]] (suas go dtí 19 Deireadh Fómhair 2009) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 5|Cartlann 5]] (suas go dtí 21 Nollaig 2011) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 6|Cartlann 6]] (suas go dtí 13 Márta 2013) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 7|Cartlann 7]] (suas go dtí 20 Feabhra 2014) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 8|Cartlann 8]] (suas go dtí 13 Deireadh Fómhair 2014) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 9|Cartlann 9]] (suas go dtí 17 Bealtaine 2015) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 10|Cartlann 10]] (suas go dtí 1 Lúnasa 2015) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 11|Cartlann 11]] (suas go dtí 25 Samhain 2015) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 12|Cartlann 12]] (suas go dtí 16 Bealtaine 2017) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 13|Cartlann 13]] (suas go dtí 31 Nollaig 2019) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 14|Cartlann 14]] (suas go dtí 31 Nollaig 2020) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 15|Cartlann 15]] (suas go dtí 31 Nollaig 2021) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 16|Cartlann 16]] (suas go dtí 31 Nollaig 2022) # [[Vicipéid:Halla baile]] (Leagan reatha) # |} ==Íomhánna== Ba chóir dúinn cloí le rialacha agus cleachtais Wikipedia níos fearr chun barraíocht obair eagarthóireachta a sheachaint agus chun freastal níos fearr ar na léitheoirí. Seo nasc le leathanach ina bpléitear íomhánna ar Wikipedia: [https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Manual_of_Style/Images]. Ní miste dúinn go léir é a léamh. I measc treoirlínte eile:<br> Is é an taobh deas an taobh réamhshocraithe do na híomhánna cé go bhfuil sé ceadmhach iad a aliltéarnadh chomh maith. <br> Seachain "sandwiching" (íomhánna ar chlé agus ar dheis ar an líne chéanna). <br> Ná cuir íomhánna ar bharr clé leathanaigh—má tá íomhá le bheith ann ar an taobh clé ar chor ar bith, cuir é i ndiaidh an chéad pharagraf agus i ndiaidh an chlár faisnéise araon. <br> Na cuirtear an iomarca íomhánna isteach in alt, go mór mhór muna gcuireann siad leis an méid faisnéise san alt.<br> Ní féidir íomhánna ar an taobh clé a sheachaint go hiomlán agus cuid de na boscaí sonraí WD chomh fada agus atá siad, ach déanaimis ár ndícheall. [[Úsáideoir:SeoMac|SeoMac]] ([[Plé úsáideora:SeoMac|plé]]) 17:18, 27 Aibreán 2022 (UTC) * Yep, aontaím go ginearálta leat. Tá [[Plé_úsáideora:Alison/Cartlann_13#Bosca_Sonrai_;_Íomhanna_ar_chlé_le_bhur_dtoil|comhrá anseo]] roimhe, dála an scéil, agus déanfaidh mé mo dhícheall cloí leis as seo amach - [[Úsáideoir:Alison|<span style="color:#FF823D;font-family: comic sans ms">'''A<font color= "#FF7C0A">l<font color= "#FFB550">is</font>o</font>n'''</span>]] <sup>[[Plé_úsáideora:Alison|❤]]</sup> 22:01, 27 Aibreán 2022 (UTC) == Teimpléid nua == ''(cé acu is fearr libh anseo; Gaeilge nó Béarla?)'' Haigh, a cháirde! Tá cúpla teimpléid nua againn anois === Teimpléid síólta de réir tíortha === ==== Ginearálta ==== * {{tl|síol-af}} * {{tl|síol-be}} * {{tl|Síol-br}} * {{tl|síol-ceanada}} * {{tl|síol-de}} * {{tl|Síol-ee}} * {{tl|Síol-eilv}} * {{tl|Síol-en}} * {{tl|Síol-es}} * {{tl|Síol-eu}} * {{tl|Síol-fin}} * {{tl|síol-fr}} * {{tl|síol-gd}} * {{tl|síol-ie}} * {{tl|Síol-in}} * {{tl|Síol-it}} * {{tl|síol-jp}} * {{tl|síol-lv}} * {{tl|síol-nl}} * {{tl|síol-nor}} * {{tl|síol-om}} * {{tl|Síol-pl}} * {{tl|síol-ru}} * {{tl|Síol-se}} ==== A bhaineann le tíreolaíocht ==== * {{tl|síol-tír-af}} * {{tl|síol-tír-be}} * {{tl|síol-tír-br}} * {{tl|síol-tír-ee}} * {{tl|síol-tír-fr}} * {{tl|síol-tír-lv}} * {{tl|síol-tír-om}} * {{tl|Síol-tír-pl}} * {{tl|síol-tír-ua}} === Teimpléid síólta eile === * {{tl|Síol-aisteoir‎}} * {{tl|Síol-bia}} * {{tl|Síol-bogearraí}} * {{tl|Síol-carr‎}} * {{tl|Síol-ceim}} * {{tl|Síol-creid}} - síolta a bhaineann le creideamh * {{tl|Síol-deoch}} * {{tl|Síol-eitlíocht‎}} * {{tl|Síol-galar}} * {{tl|Síol-gnó}} * {{tl|Síol-innealtóir‎}} * {{tl|Síol-irisleabhar}} * {{tl|síol-leabhar}} * {{tl|Síol-long}} * {{tl|Síol-long-mil}} * {{tl|Síol-Naitsíoch}} * {{tl|Síol-nuachtán}} * {{tl|Síol-ríomhaireacht‎}} * {{tl|Síol-scannán}} * {{tl|Síol-spás}} * {{tl|Síol-spórt}} * {{tl|Síol-tv}} === Teimpléid eile === {{Féach freisin|Vicipeid:Boscaí sonraí}} * {{tl|Catagóirí cothabhála}} - is féidir anois catagóir a ‘fholú’, chun é a cheilt ar na gnáth-léitheoirí. Baineann sé seo go príomha le catagóirí cothabhála (go minic as Béarla) * {{tl|cite DNB}} - chun naisc / tagairt a chruthú chuig an Foclóir Beathaisnéis Náisiúnta ar WikiSource * {{tl|cite ODNB}} - chun naisc / tagairt a chruthú chuig an Foclóir Beathaisnéis Náisiúnta ar WikiSource * {{tl|Daonra stairiúil}} - mar shámpla, féach [[Quimper]] * {{tl|Il-íomhánna‎}} - chun breis is íomhá amháin a thaispeáint "in-líne" * {{tl|Lang-ja}} * {{tl|lang-ua}} - chun teanga Úcráinis a chur in iúl * {{tl|ping}} - chun úsáideoir a chur ar an eolas, mar seo: {{ping|Alison}} * {{tl|Tuairisc ghearr}} - chun an tuairisc ghearr don lch a chruthú / athrú. De ghnáth, tagann sé seo ón WikiData. * {{tl|Teideal iodálach}} - iodálacha! Mar úsáid ar lgh de réir leabhair, scannáin, plandaí le ainmneacha Laidin * {{tl|WD Bosca Sonraí Aerárthach‎}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Ainmhí Bheo}} - Ainmní, srl - 'Taxobox' * {{tl|WD Bosca Sonraí Airgead}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Albam}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Amhrán}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Anatamaíocht}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Bia}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Bogearraí}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Bóthar}} - Bóithre agus [[Mótarbhealach]] * {{tl|WD Bosca Sonraí Carachtar‎}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Carr}} - Gluaisteáin * {{tl|WD Bosca Sonraí Ceannaire}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Coinbhleacht Mhíleata}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Comhdhúil Cheimiceach}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Comórtas Spóirt}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Córais Scríbhneoireachta}} - [[Aibítir]], Córais Scríbhneoireachta, srl. * {{tl|WD Bosca Sonraí Deoch}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Druga}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Duine}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Eagraíochta‎}} - Bosca Sonraí chun eagraíochtaí a léiriú, ag baint úsáide as WikiData. * {{tl|WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} - Foirgnímh, srl * {{tl|WD Bosca Sonraí Galar}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna‎}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Idirghabháil Leighis}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Imeacht}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Leabhar}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Nuachtán‎}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Réad Réalteolaíoch‎}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Saothar Ceoil‎}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Saothar Ealaíne‎}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Scannáin}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Soitheach}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Sraith Teilifíse}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Teanga}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Taisteal Spáis}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Trealamh Ríomhaireachta}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Uirlis}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Uirlis Cheoil}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Vicipéid}} * {{tl|WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} - deisithe anois! * {{tl|Blockquote}} * {{tl|Le haghaidh}} * {{tl|Fótamontáis}} - "Photo Montage" as Béarla - [[Úsáideoir:Alison|<span style="color:#FF823D;font-family: comic sans ms">'''A<font color= "#FF7C0A">l<font color= "#FFB550">is</font>o</font>n'''</span>]] <sup>[[Plé_úsáideora:Alison|❤]]</sup> 22:55, 27 Aibreán 2022 (UTC) == Just added Version 2 of the population template == Dia dhuit! I've added a better version of the population generator on the [[Caerdydd]] article. To use it, just copy the following: '''<nowiki>{{WD Population}}</nowiki>''' It should work on every location and should add a ref to the most recent citation automatically. Let me know if you need anything similar! Spraoi a bheith agat! [[Úsáideoir:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Plé úsáideora:Llywelyn2000|plé]]) 15:52, 26 Bealtaine 2022 (UTC) == Using audiofiles, automated from Wikidata == {{Ping|Ériugena}} I was recently asked by Ériugena to enable audio clips on gawiki, which I did on [[Yr Hôb]] village article. it might be in the wrong position on the infobox, so please move it elswhere, or create a new line for it eg under the image? The template which you can place in any articles conected to WD is: <nowiki>{{wikidata|property|P443}}</nowiki> - just copy and paste! Having a Wikidata driven infobox however would automate this method. All the best! [[Úsáideoir:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Plé úsáideora:Llywelyn2000|plé]]) 07:50, 13 Iúil 2022 (UTC) :I've now added the audio file in the Wikidata info box (Teimpléad:WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil). So if there's an audio file (pronunciation of placename) on Wikidata, it will now appear in all articles which has this wd infobox! Wonderful Wikidata! [[Úsáideoir:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Plé úsáideora:Llywelyn2000|plé]]) 16:18, 13 Iúil 2022 (UTC) :: {{Ping| Llywelyn2000}} thanks for doing this - that's really super. It *is* in the wrong place, but I'll go ahead and create a new line item for it. Pronunciation = "fuaimniú". Thanks again - this is a really cool addition :) - [[Úsáideoir:Alison|<span style="color:#FF823D;font-family: comic sans ms">'''A<font color= "#FF7C0A">l<font color= "#FFB550">is</font>o</font>n'''</span>]] <sup>[[Plé_úsáideora:Alison|plé]]</sup> 17:42, 13 Iúil 2022 (UTC) :::Thanks! Let's meet up again soon! [[Úsáideoir:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Plé úsáideora:Llywelyn2000|plé]]) 05:26, 14 Iúil 2022 (UTC) {{Ping| Llywelyn2000}} - I ended up getting this integrated into the infobox core, where it will only take space up if the Wikidata item is present, and titled it ''Fuaimniú''. Seems to work a bit better now :) - [[Úsáideoir:Alison|<span style="color:#FF823D;font-family: comic sans ms">'''A<font color= "#FF7C0A">l<font color= "#FFB550">is</font>o</font>n'''</span>]] <sup>[[Plé_úsáideora:Alison|plé]]</sup> 07:46, 24 Iúil 2022 (UTC) == Propose statements for the 2022 Election Compass == :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Community members in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|propose statements to use in the Election Compass.]] An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. ;Here is the timeline for the Election Compass: * July 8 - 20: Community members propose statements for the Election Compass * July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements * July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements * August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements * August 5 - 12: candidates align themselves with the statements * August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August. The Elections Committee will oversee the process, supported by the Movement Strategy and Governance team. MSG will check that the questions are clear, there are no duplicates, no typos, and so on. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''<br /><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[User talk:MNadzikiewicz (WMF)|talk]]) 11:34, 14 Iúil 2022 (UTC)  == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Movement Strategy and Governance News – Issue 7</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="msg-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Movement Strategy and Governance News'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Issue 7, July-September 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Read the full newsletter''']]</span> ---- Welcome to the 7th issue of Movement Strategy and Governance News! The newsletter distributes relevant news and events about the implementation of Wikimedia's [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Movement Strategy recommendations]], other relevant topics regarding Movement governance, as well as different projects and activities supported by the Movement Strategy and Governance (MSG) team of the Wikimedia Foundation. The MSG Newsletter is delivered quarterly, while the more frequent [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Movement Strategy Weekly]] will be delivered weekly. Please remember to subscribe [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive future issues of this newsletter. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Movement sustainability''': Wikimedia Foundation's annual sustainability report has been published. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|continue reading]]) * '''Improving user experience''': recent improvements on the desktop interface for Wikimedia projects. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|continue reading]]) * '''Safety and inclusion''': updates on the revision process of the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|continue reading]]) * '''Equity in decisionmaking''': reports from Hubs pilots conversations, recent progress from the Movement Charter Drafting Committee, and a new white paper for futures of participation in the Wikimedia movement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|continue reading]]) * '''Stakeholders coordination''': launch of a helpdesk for Affiliates and volunteer communities working on content partnership. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|continue reading]]) * '''Leadership development''': updates on leadership projects by Wikimedia movement organizers in Brazil and Cape Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|continue reading]]) * '''Internal knowledge management''': launch of a new portal for technical documentation and community resources. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|continue reading]]) * '''Innovate in free knowledge''': high-quality audiovisual resources for scientific experiments and a new toolkit to record oral transcripts. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|continue reading]]) * '''Evaluate, iterate, and adapt''': results from the Equity Landscape project pilot ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|continue reading]]) * '''Other news and updates''': a new forum to discuss Movement Strategy implementation, upcoming Wikimedia Foundation Board of Trustees election, a new podcast to discuss Movement Strategy, and change of personnel for the Foundation's Movement Strategy and Governance team. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|continue reading]]) </div><section end="msg-newsletter"/> </div> Thank you for reading! [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 01:37, 18 Iúil 2022 (UTC)  == Let's talk about the Desktop Improvements == [[File:Vector 2022 showing language menu with a blue menu trigger and blue menu items 01.jpg|thumb]] Join an online meeting with the team working on the [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements|Desktop Improvements]]! It will take place on '''26 July 2022 at [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220726T1200 12:00 UTC] and [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220726T1900 19:00 UTC]''' on Zoom. '''[https://wikimedia.zoom.us/j/5304280674 Click here to join]'''. Meeting ID: 5304280674. [https://wikimedia.zoom.us/u/kc2hamfYz9 Dial by your location]. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|Read more]]. See you! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|talk]]) 16:19, 25 Iúil 2022 (UTC)  == Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election == <section begin="announcement-content"/> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi everyone, '''The Affiliate voting process has concluded.''' Representatives from each Affiliate organization learned about the candidates by reading candidates’ statements, reviewing candidates’ answers to questions, and considering the candidates’ ratings provided by the Analysis Committee. The selected 2022 Board of Trustees candidates are: * Tobechukwu Precious Friday ([[:m:User:Tochiprecious|Tochiprecious]]) * Farah Jack Mustaklem ([[:m:User:Fjmustak|Fjmustak]]) * Shani Evenstein Sigalov ([[:m:User:Esh77|Esh77]]) * Kunal Mehta ([[:m:User:Legoktm|Legoktm]]) * Michał Buczyński ([[:m:User:Aegis Maelstrom|Aegis Maelstrom]]) * Mike Peel ([[:m:User:Mike Peel|Mike Peel]]) You may see more information about the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Results]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|Statistics]] of this Board election. Please take a moment to appreciate the Affiliate Representatives and Analysis Committee members for taking part in this process and helping to grow the Board of Trustees in capacity and diversity. These hours of volunteer work connect us across understanding and perspective. Thank you for your participation. Thank you to the community members who put themselves forward as candidates for the Board of Trustees. Considering joining the Board of Trustees is no small decision. The time and dedication candidates have shown to this point speaks to their commitment to this movement. Congratulations to those candidates who have been selected. A great amount of appreciation and gratitude for those candidates not selected. Please continue to share your leadership with Wikimedia. Thank you to those who followed the Affiliate process for this Board election. You may review the results of the Affiliate selection process. '''The next part of the Board election process is the community voting period.''' [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022#Timeline|You may view the Board election timeline here]]. To prepare for the community voting period, there are several things community members can engage with in the following ways: * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Read candidates’ statements]] and read the candidates’ answers to the questions posed by the Affiliate Representatives. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Questions_for_Candidates|Propose and select the 6 questions for candidates to answer during their video Q&A]]. * See the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analysis Committee’s ratings of candidates on each candidate’s statement]]. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass|Propose statements for the Election Compass]] voters can use to find which candidates best fit their principles. * Encourage others in your community to take part in the election. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content"/> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 14:03, 27 Iúil 2022 (UTC)  == Vote for Election Compass Statements == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Volunteers in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass/Statements|vote for statements to use in the Election Compass]]. You can vote for the statements you would like to see included in the Election Compass on Meta-wiki. An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. Here is the timeline for the Election Compass: *<s>July 8 - 20: Volunteers propose statements for the Election Compass</s> *<s>July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements</s> *July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements *August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements *August 5 - 12: candidates align themselves with the statements *August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 21:01, 27 Iúil 2022 (UTC)  == The 2022 Board of Trustees election Community Voting period is now open == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/The 2022 Board of Trustees election Community Voting period is now open| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/The 2022 Board of Trustees election Community Voting period is now open|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/The 2022 Board of Trustees election Community Voting period is now open}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi everyone, The Community Voting period for the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] is now open. Here are some helpful links to get you the information you need to vote: * Try the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|Election Compass]], showing how candidates stand on 15 different topics. * Read the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|candidate statements]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Affiliate_Organization_Participation/Candidate_Questions|answers to Affiliate questions]] * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Apply to be a Candidate|Learn more about the skills the Board seeks]] and how the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analysis Committee found candidates align with those skills]] If you are ready to vote, you may go to [[Special:SecurePoll/vote/Wikimedia_Foundation_Board_Elections_2022|SecurePoll voting page]] to vote now. '''You may vote from August 23 at 00:00 UTC to September 6 at 23:59 UTC.''' To see about your voter eligibility, please visit the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Voter_eligibility_guidelines|voter eligibility page]]. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''<br /><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz_(WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]]  87etxp1aqbrc15g1mj52j0dzn82lyxc 1090387 1090282 2022-08-27T06:25:52Z Alison 570 /* Teimpléid eile */ +1 wikitext text/x-wiki {{aicearra|VP:HB|VP:BAILE|VP:HOME}} __NEWSECTIONLINK__ Is áit é an '''halla baile''' chun an Vicipéid a phlé is ceisteanna a chur. Is áit é chun fadhbanna teicniúla, polaisaithe agus oibrithe an Vicipéid a phlé. Is féidir leat nithe eile a bhaineann leis an Vicipéid a lua anseo freisin. ---- {| class="wikitable" style="float:right;" width="420px" |- ! align="center" | [[Íomhá:Vista-file-manager.png|50px|Archive]]<br />[[Vicipéid:How to archive a talk page|Cartlann]] |- | # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 1|Cartlann 1]] (suas go dtí 29 Deireadh Fómhair 2006) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 2|Cartlann 2]] (suas go dtí 29 Meán Fómhair 2007) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 3|Cartlann 3]] (suas go dtí 29 Meán Fómhair 2008) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 4|Cartlann 4]] (suas go dtí 19 Deireadh Fómhair 2009) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 5|Cartlann 5]] (suas go dtí 21 Nollaig 2011) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 6|Cartlann 6]] (suas go dtí 13 Márta 2013) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 7|Cartlann 7]] (suas go dtí 20 Feabhra 2014) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 8|Cartlann 8]] (suas go dtí 13 Deireadh Fómhair 2014) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 9|Cartlann 9]] (suas go dtí 17 Bealtaine 2015) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 10|Cartlann 10]] (suas go dtí 1 Lúnasa 2015) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 11|Cartlann 11]] (suas go dtí 25 Samhain 2015) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 12|Cartlann 12]] (suas go dtí 16 Bealtaine 2017) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 13|Cartlann 13]] (suas go dtí 31 Nollaig 2019) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 14|Cartlann 14]] (suas go dtí 31 Nollaig 2020) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 15|Cartlann 15]] (suas go dtí 31 Nollaig 2021) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 16|Cartlann 16]] (suas go dtí 31 Nollaig 2022) # [[Vicipéid:Halla baile]] (Leagan reatha) # |} ==Íomhánna== Ba chóir dúinn cloí le rialacha agus cleachtais Wikipedia níos fearr chun barraíocht obair eagarthóireachta a sheachaint agus chun freastal níos fearr ar na léitheoirí. Seo nasc le leathanach ina bpléitear íomhánna ar Wikipedia: [https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Manual_of_Style/Images]. Ní miste dúinn go léir é a léamh. I measc treoirlínte eile:<br> Is é an taobh deas an taobh réamhshocraithe do na híomhánna cé go bhfuil sé ceadmhach iad a aliltéarnadh chomh maith. <br> Seachain "sandwiching" (íomhánna ar chlé agus ar dheis ar an líne chéanna). <br> Ná cuir íomhánna ar bharr clé leathanaigh—má tá íomhá le bheith ann ar an taobh clé ar chor ar bith, cuir é i ndiaidh an chéad pharagraf agus i ndiaidh an chlár faisnéise araon. <br> Na cuirtear an iomarca íomhánna isteach in alt, go mór mhór muna gcuireann siad leis an méid faisnéise san alt.<br> Ní féidir íomhánna ar an taobh clé a sheachaint go hiomlán agus cuid de na boscaí sonraí WD chomh fada agus atá siad, ach déanaimis ár ndícheall. [[Úsáideoir:SeoMac|SeoMac]] ([[Plé úsáideora:SeoMac|plé]]) 17:18, 27 Aibreán 2022 (UTC) * Yep, aontaím go ginearálta leat. Tá [[Plé_úsáideora:Alison/Cartlann_13#Bosca_Sonrai_;_Íomhanna_ar_chlé_le_bhur_dtoil|comhrá anseo]] roimhe, dála an scéil, agus déanfaidh mé mo dhícheall cloí leis as seo amach - [[Úsáideoir:Alison|<span style="color:#FF823D;font-family: comic sans ms">'''A<font color= "#FF7C0A">l<font color= "#FFB550">is</font>o</font>n'''</span>]] <sup>[[Plé_úsáideora:Alison|❤]]</sup> 22:01, 27 Aibreán 2022 (UTC) == Teimpléid nua == ''(cé acu is fearr libh anseo; Gaeilge nó Béarla?)'' Haigh, a cháirde! Tá cúpla teimpléid nua againn anois === Teimpléid síólta de réir tíortha === ==== Ginearálta ==== * {{tl|síol-af}} * {{tl|síol-be}} * {{tl|Síol-br}} * {{tl|síol-ceanada}} * {{tl|síol-de}} * {{tl|Síol-ee}} * {{tl|Síol-eilv}} * {{tl|Síol-en}} * {{tl|Síol-es}} * {{tl|Síol-eu}} * {{tl|Síol-fin}} * {{tl|síol-fr}} * {{tl|síol-gd}} * {{tl|síol-ie}} * {{tl|Síol-in}} * {{tl|Síol-it}} * {{tl|síol-jp}} * {{tl|síol-lv}} * {{tl|síol-nl}} * {{tl|síol-nor}} * {{tl|síol-om}} * {{tl|Síol-pl}} * {{tl|síol-ru}} * {{tl|Síol-se}} ==== A bhaineann le tíreolaíocht ==== * {{tl|síol-tír-af}} * {{tl|síol-tír-be}} * {{tl|síol-tír-br}} * {{tl|síol-tír-ee}} * {{tl|síol-tír-fr}} * {{tl|síol-tír-lv}} * {{tl|síol-tír-om}} * {{tl|Síol-tír-pl}} * {{tl|síol-tír-ua}} === Teimpléid síólta eile === * {{tl|Síol-aisteoir‎}} * {{tl|Síol-bia}} * {{tl|Síol-bogearraí}} * {{tl|Síol-carr‎}} * {{tl|Síol-ceim}} * {{tl|Síol-creid}} - síolta a bhaineann le creideamh * {{tl|Síol-deoch}} * {{tl|Síol-eitlíocht‎}} * {{tl|Síol-galar}} * {{tl|Síol-gnó}} * {{tl|Síol-innealtóir‎}} * {{tl|Síol-irisleabhar}} * {{tl|síol-leabhar}} * {{tl|Síol-long}} * {{tl|Síol-long-mil}} * {{tl|Síol-Naitsíoch}} * {{tl|Síol-nuachtán}} * {{tl|Síol-ríomhaireacht‎}} * {{tl|Síol-scannán}} * {{tl|Síol-spás}} * {{tl|Síol-spórt}} * {{tl|Síol-tv}} === Teimpléid eile === {{Féach freisin|Vicipeid:Boscaí sonraí}} * {{tl|Catagóirí cothabhála}} - is féidir anois catagóir a ‘fholú’, chun é a cheilt ar na gnáth-léitheoirí. Baineann sé seo go príomha le catagóirí cothabhála (go minic as Béarla) * {{tl|cite DNB}} - chun naisc / tagairt a chruthú chuig an Foclóir Beathaisnéis Náisiúnta ar WikiSource * {{tl|cite ODNB}} - chun naisc / tagairt a chruthú chuig an Foclóir Beathaisnéis Náisiúnta ar WikiSource * {{tl|Daonra stairiúil}} - mar shámpla, féach [[Quimper]] * {{tl|Il-íomhánna‎}} - chun breis is íomhá amháin a thaispeáint "in-líne" * {{tl|Lang-ja}} * {{tl|lang-ua}} - chun teanga Úcráinis a chur in iúl * {{tl|ping}} - chun úsáideoir a chur ar an eolas, mar seo: {{ping|Alison}} * {{tl|Tuairisc ghearr}} - chun an tuairisc ghearr don lch a chruthú / athrú. De ghnáth, tagann sé seo ón WikiData. * {{tl|Teideal iodálach}} - iodálacha! Mar úsáid ar lgh de réir leabhair, scannáin, plandaí le ainmneacha Laidin * {{tl|WD Bosca Sonraí Aerárthach‎}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Ainmhí Bheo}} - Ainmní, srl - 'Taxobox' * {{tl|WD Bosca Sonraí Airgead}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Albam}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Amhrán}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Anatamaíocht}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Bia}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Bogearraí}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Bóthar}} - Bóithre agus [[Mótarbhealach]] * {{tl|WD Bosca Sonraí Carachtar‎}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Carr}} - Gluaisteáin * {{tl|WD Bosca Sonraí Ceannaire}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Coinbhleacht Mhíleata}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Comhdhúil Cheimiceach}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Comórtas Spóirt}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Córais Scríbhneoireachta}} - [[Aibítir]], Córais Scríbhneoireachta, srl. * {{tl|WD Bosca Sonraí Deoch}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Druga}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Duine}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Eagraíochta‎}} - Bosca Sonraí chun eagraíochtaí a léiriú, ag baint úsáide as WikiData. * {{tl|WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} - Foirgnímh, srl * {{tl|WD Bosca Sonraí Galar}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Graiféim}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna‎}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Idirghabháil Leighis}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Imeacht}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Leabhar}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Nuachtán‎}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Réad Réalteolaíoch‎}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Saothar Ceoil‎}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Saothar Ealaíne‎}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Scannáin}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Soitheach}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Sraith Teilifíse}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Teanga}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Taisteal Spáis}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Trealamh Ríomhaireachta}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Uirlis}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Uirlis Cheoil}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Vicipéid}} * {{tl|WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} - deisithe anois! * {{tl|Blockquote}} * {{tl|Le haghaidh}} * {{tl|Fótamontáis}} - "Photo Montage" as Béarla - [[Úsáideoir:Alison|<span style="color:#FF823D;font-family: comic sans ms">'''A<font color= "#FF7C0A">l<font color= "#FFB550">is</font>o</font>n'''</span>]] <sup>[[Plé_úsáideora:Alison|❤]]</sup> 22:55, 27 Aibreán 2022 (UTC) == Just added Version 2 of the population template == Dia dhuit! I've added a better version of the population generator on the [[Caerdydd]] article. To use it, just copy the following: '''<nowiki>{{WD Population}}</nowiki>''' It should work on every location and should add a ref to the most recent citation automatically. Let me know if you need anything similar! Spraoi a bheith agat! [[Úsáideoir:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Plé úsáideora:Llywelyn2000|plé]]) 15:52, 26 Bealtaine 2022 (UTC) == Using audiofiles, automated from Wikidata == {{Ping|Ériugena}} I was recently asked by Ériugena to enable audio clips on gawiki, which I did on [[Yr Hôb]] village article. it might be in the wrong position on the infobox, so please move it elswhere, or create a new line for it eg under the image? The template which you can place in any articles conected to WD is: <nowiki>{{wikidata|property|P443}}</nowiki> - just copy and paste! Having a Wikidata driven infobox however would automate this method. All the best! [[Úsáideoir:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Plé úsáideora:Llywelyn2000|plé]]) 07:50, 13 Iúil 2022 (UTC) :I've now added the audio file in the Wikidata info box (Teimpléad:WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil). So if there's an audio file (pronunciation of placename) on Wikidata, it will now appear in all articles which has this wd infobox! Wonderful Wikidata! [[Úsáideoir:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Plé úsáideora:Llywelyn2000|plé]]) 16:18, 13 Iúil 2022 (UTC) :: {{Ping| Llywelyn2000}} thanks for doing this - that's really super. It *is* in the wrong place, but I'll go ahead and create a new line item for it. Pronunciation = "fuaimniú". Thanks again - this is a really cool addition :) - [[Úsáideoir:Alison|<span style="color:#FF823D;font-family: comic sans ms">'''A<font color= "#FF7C0A">l<font color= "#FFB550">is</font>o</font>n'''</span>]] <sup>[[Plé_úsáideora:Alison|plé]]</sup> 17:42, 13 Iúil 2022 (UTC) :::Thanks! Let's meet up again soon! [[Úsáideoir:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Plé úsáideora:Llywelyn2000|plé]]) 05:26, 14 Iúil 2022 (UTC) {{Ping| Llywelyn2000}} - I ended up getting this integrated into the infobox core, where it will only take space up if the Wikidata item is present, and titled it ''Fuaimniú''. Seems to work a bit better now :) - [[Úsáideoir:Alison|<span style="color:#FF823D;font-family: comic sans ms">'''A<font color= "#FF7C0A">l<font color= "#FFB550">is</font>o</font>n'''</span>]] <sup>[[Plé_úsáideora:Alison|plé]]</sup> 07:46, 24 Iúil 2022 (UTC) == Propose statements for the 2022 Election Compass == :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Community members in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|propose statements to use in the Election Compass.]] An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. ;Here is the timeline for the Election Compass: * July 8 - 20: Community members propose statements for the Election Compass * July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements * July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements * August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements * August 5 - 12: candidates align themselves with the statements * August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August. The Elections Committee will oversee the process, supported by the Movement Strategy and Governance team. MSG will check that the questions are clear, there are no duplicates, no typos, and so on. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''<br /><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[User talk:MNadzikiewicz (WMF)|talk]]) 11:34, 14 Iúil 2022 (UTC)  == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Movement Strategy and Governance News – Issue 7</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="msg-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Movement Strategy and Governance News'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Issue 7, July-September 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Read the full newsletter''']]</span> ---- Welcome to the 7th issue of Movement Strategy and Governance News! The newsletter distributes relevant news and events about the implementation of Wikimedia's [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Movement Strategy recommendations]], other relevant topics regarding Movement governance, as well as different projects and activities supported by the Movement Strategy and Governance (MSG) team of the Wikimedia Foundation. The MSG Newsletter is delivered quarterly, while the more frequent [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Movement Strategy Weekly]] will be delivered weekly. Please remember to subscribe [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive future issues of this newsletter. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Movement sustainability''': Wikimedia Foundation's annual sustainability report has been published. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|continue reading]]) * '''Improving user experience''': recent improvements on the desktop interface for Wikimedia projects. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|continue reading]]) * '''Safety and inclusion''': updates on the revision process of the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|continue reading]]) * '''Equity in decisionmaking''': reports from Hubs pilots conversations, recent progress from the Movement Charter Drafting Committee, and a new white paper for futures of participation in the Wikimedia movement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|continue reading]]) * '''Stakeholders coordination''': launch of a helpdesk for Affiliates and volunteer communities working on content partnership. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|continue reading]]) * '''Leadership development''': updates on leadership projects by Wikimedia movement organizers in Brazil and Cape Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|continue reading]]) * '''Internal knowledge management''': launch of a new portal for technical documentation and community resources. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|continue reading]]) * '''Innovate in free knowledge''': high-quality audiovisual resources for scientific experiments and a new toolkit to record oral transcripts. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|continue reading]]) * '''Evaluate, iterate, and adapt''': results from the Equity Landscape project pilot ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|continue reading]]) * '''Other news and updates''': a new forum to discuss Movement Strategy implementation, upcoming Wikimedia Foundation Board of Trustees election, a new podcast to discuss Movement Strategy, and change of personnel for the Foundation's Movement Strategy and Governance team. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|continue reading]]) </div><section end="msg-newsletter"/> </div> Thank you for reading! [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 01:37, 18 Iúil 2022 (UTC)  == Let's talk about the Desktop Improvements == [[File:Vector 2022 showing language menu with a blue menu trigger and blue menu items 01.jpg|thumb]] Join an online meeting with the team working on the [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements|Desktop Improvements]]! It will take place on '''26 July 2022 at [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220726T1200 12:00 UTC] and [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220726T1900 19:00 UTC]''' on Zoom. '''[https://wikimedia.zoom.us/j/5304280674 Click here to join]'''. Meeting ID: 5304280674. [https://wikimedia.zoom.us/u/kc2hamfYz9 Dial by your location]. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|Read more]]. See you! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|talk]]) 16:19, 25 Iúil 2022 (UTC)  == Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election == <section begin="announcement-content"/> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi everyone, '''The Affiliate voting process has concluded.''' Representatives from each Affiliate organization learned about the candidates by reading candidates’ statements, reviewing candidates’ answers to questions, and considering the candidates’ ratings provided by the Analysis Committee. The selected 2022 Board of Trustees candidates are: * Tobechukwu Precious Friday ([[:m:User:Tochiprecious|Tochiprecious]]) * Farah Jack Mustaklem ([[:m:User:Fjmustak|Fjmustak]]) * Shani Evenstein Sigalov ([[:m:User:Esh77|Esh77]]) * Kunal Mehta ([[:m:User:Legoktm|Legoktm]]) * Michał Buczyński ([[:m:User:Aegis Maelstrom|Aegis Maelstrom]]) * Mike Peel ([[:m:User:Mike Peel|Mike Peel]]) You may see more information about the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Results]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|Statistics]] of this Board election. Please take a moment to appreciate the Affiliate Representatives and Analysis Committee members for taking part in this process and helping to grow the Board of Trustees in capacity and diversity. These hours of volunteer work connect us across understanding and perspective. Thank you for your participation. Thank you to the community members who put themselves forward as candidates for the Board of Trustees. Considering joining the Board of Trustees is no small decision. The time and dedication candidates have shown to this point speaks to their commitment to this movement. Congratulations to those candidates who have been selected. A great amount of appreciation and gratitude for those candidates not selected. Please continue to share your leadership with Wikimedia. Thank you to those who followed the Affiliate process for this Board election. You may review the results of the Affiliate selection process. '''The next part of the Board election process is the community voting period.''' [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022#Timeline|You may view the Board election timeline here]]. To prepare for the community voting period, there are several things community members can engage with in the following ways: * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Read candidates’ statements]] and read the candidates’ answers to the questions posed by the Affiliate Representatives. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Questions_for_Candidates|Propose and select the 6 questions for candidates to answer during their video Q&A]]. * See the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analysis Committee’s ratings of candidates on each candidate’s statement]]. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass|Propose statements for the Election Compass]] voters can use to find which candidates best fit their principles. * Encourage others in your community to take part in the election. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content"/> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 14:03, 27 Iúil 2022 (UTC)  == Vote for Election Compass Statements == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Volunteers in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass/Statements|vote for statements to use in the Election Compass]]. You can vote for the statements you would like to see included in the Election Compass on Meta-wiki. An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. Here is the timeline for the Election Compass: *<s>July 8 - 20: Volunteers propose statements for the Election Compass</s> *<s>July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements</s> *July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements *August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements *August 5 - 12: candidates align themselves with the statements *August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 21:01, 27 Iúil 2022 (UTC)  == The 2022 Board of Trustees election Community Voting period is now open == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/The 2022 Board of Trustees election Community Voting period is now open| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/The 2022 Board of Trustees election Community Voting period is now open|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/The 2022 Board of Trustees election Community Voting period is now open}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi everyone, The Community Voting period for the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] is now open. Here are some helpful links to get you the information you need to vote: * Try the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|Election Compass]], showing how candidates stand on 15 different topics. * Read the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|candidate statements]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Affiliate_Organization_Participation/Candidate_Questions|answers to Affiliate questions]] * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Apply to be a Candidate|Learn more about the skills the Board seeks]] and how the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analysis Committee found candidates align with those skills]] If you are ready to vote, you may go to [[Special:SecurePoll/vote/Wikimedia_Foundation_Board_Elections_2022|SecurePoll voting page]] to vote now. '''You may vote from August 23 at 00:00 UTC to September 6 at 23:59 UTC.''' To see about your voter eligibility, please visit the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Voter_eligibility_guidelines|voter eligibility page]]. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''<br /><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz_(WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]]  110g5xm0xy6uw6mzdtrygk23gpvxo09 1090529 1090387 2022-08-27T08:49:11Z Alison 570 /* Teimpléid nua */ +2 wikitext text/x-wiki {{aicearra|VP:HB|VP:BAILE|VP:HOME}} __NEWSECTIONLINK__ Is áit é an '''halla baile''' chun an Vicipéid a phlé is ceisteanna a chur. Is áit é chun fadhbanna teicniúla, polaisaithe agus oibrithe an Vicipéid a phlé. Is féidir leat nithe eile a bhaineann leis an Vicipéid a lua anseo freisin. ---- {| class="wikitable" style="float:right;" width="420px" |- ! align="center" | [[Íomhá:Vista-file-manager.png|50px|Archive]]<br />[[Vicipéid:How to archive a talk page|Cartlann]] |- | # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 1|Cartlann 1]] (suas go dtí 29 Deireadh Fómhair 2006) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 2|Cartlann 2]] (suas go dtí 29 Meán Fómhair 2007) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 3|Cartlann 3]] (suas go dtí 29 Meán Fómhair 2008) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 4|Cartlann 4]] (suas go dtí 19 Deireadh Fómhair 2009) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 5|Cartlann 5]] (suas go dtí 21 Nollaig 2011) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 6|Cartlann 6]] (suas go dtí 13 Márta 2013) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 7|Cartlann 7]] (suas go dtí 20 Feabhra 2014) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 8|Cartlann 8]] (suas go dtí 13 Deireadh Fómhair 2014) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 9|Cartlann 9]] (suas go dtí 17 Bealtaine 2015) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 10|Cartlann 10]] (suas go dtí 1 Lúnasa 2015) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 11|Cartlann 11]] (suas go dtí 25 Samhain 2015) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 12|Cartlann 12]] (suas go dtí 16 Bealtaine 2017) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 13|Cartlann 13]] (suas go dtí 31 Nollaig 2019) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 14|Cartlann 14]] (suas go dtí 31 Nollaig 2020) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 15|Cartlann 15]] (suas go dtí 31 Nollaig 2021) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 16|Cartlann 16]] (suas go dtí 31 Nollaig 2022) # [[Vicipéid:Halla baile]] (Leagan reatha) # |} ==Íomhánna== Ba chóir dúinn cloí le rialacha agus cleachtais Wikipedia níos fearr chun barraíocht obair eagarthóireachta a sheachaint agus chun freastal níos fearr ar na léitheoirí. Seo nasc le leathanach ina bpléitear íomhánna ar Wikipedia: [https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Manual_of_Style/Images]. Ní miste dúinn go léir é a léamh. I measc treoirlínte eile:<br> Is é an taobh deas an taobh réamhshocraithe do na híomhánna cé go bhfuil sé ceadmhach iad a aliltéarnadh chomh maith. <br> Seachain "sandwiching" (íomhánna ar chlé agus ar dheis ar an líne chéanna). <br> Ná cuir íomhánna ar bharr clé leathanaigh—má tá íomhá le bheith ann ar an taobh clé ar chor ar bith, cuir é i ndiaidh an chéad pharagraf agus i ndiaidh an chlár faisnéise araon. <br> Na cuirtear an iomarca íomhánna isteach in alt, go mór mhór muna gcuireann siad leis an méid faisnéise san alt.<br> Ní féidir íomhánna ar an taobh clé a sheachaint go hiomlán agus cuid de na boscaí sonraí WD chomh fada agus atá siad, ach déanaimis ár ndícheall. [[Úsáideoir:SeoMac|SeoMac]] ([[Plé úsáideora:SeoMac|plé]]) 17:18, 27 Aibreán 2022 (UTC) * Yep, aontaím go ginearálta leat. Tá [[Plé_úsáideora:Alison/Cartlann_13#Bosca_Sonrai_;_Íomhanna_ar_chlé_le_bhur_dtoil|comhrá anseo]] roimhe, dála an scéil, agus déanfaidh mé mo dhícheall cloí leis as seo amach - [[Úsáideoir:Alison|<span style="color:#FF823D;font-family: comic sans ms">'''A<font color= "#FF7C0A">l<font color= "#FFB550">is</font>o</font>n'''</span>]] <sup>[[Plé_úsáideora:Alison|❤]]</sup> 22:01, 27 Aibreán 2022 (UTC) == Teimpléid nua == ''(cé acu is fearr libh anseo; Gaeilge nó Béarla?)'' Haigh, a cháirde! Tá cúpla teimpléid nua againn anois === Teimpléid síólta de réir tíortha === ==== Ginearálta ==== * {{tl|síol-af}} * {{tl|síol-be}} * {{tl|Síol-br}} * {{tl|síol-ceanada}} * {{tl|síol-de}} * {{tl|Síol-ee}} * {{tl|Síol-eilv}} * {{tl|Síol-en}} * {{tl|Síol-es}} * {{tl|Síol-eu}} * {{tl|Síol-fin}} * {{tl|síol-fr}} * {{tl|síol-gd}} * {{tl|síol-ie}} * {{tl|Síol-in}} * {{tl|Síol-it}} * {{tl|síol-jp}} * {{tl|síol-lv}} * {{tl|síol-nl}} * {{tl|síol-nor}} * {{tl|síol-om}} * {{tl|Síol-pl}} * {{tl|síol-ru}} * {{tl|Síol-se}} ==== A bhaineann le tíreolaíocht ==== * {{tl|síol-tír-af}} * {{tl|síol-tír-be}} * {{tl|síol-tír-br}} * {{tl|síol-tír-ee}} * {{tl|síol-tír-fr}} * {{tl|síol-tír-lv}} * {{tl|síol-tír-om}} * {{tl|Síol-tír-pl}} * {{tl|síol-tír-ua}} === Teimpléid síólta eile === * {{tl|Síol-aisteoir‎}} * {{tl|Síol-bia}} * {{tl|Síol-bogearraí}} * {{tl|Síol-carr‎}} * {{tl|Síol-ceim}} * {{tl|Síol-creid}} - síolta a bhaineann le creideamh * {{tl|Síol-deoch}} * {{tl|Síol-eitlíocht‎}} * {{tl|Síol-galar}} * {{tl|Síol-gnó}} * {{tl|Síol-innealtóir‎}} * {{tl|Síol-irisleabhar}} * {{tl|síol-leabhar}} * {{tl|Síol-long}} * {{tl|Síol-long-mil}} * {{tl|Síol-mata}} * {{tl|Síol-Naitsíoch}} * {{tl|Síol-nuachtán}} * {{tl|Síol-ríomhaireacht‎}} * {{tl|Síol-scannán}} * {{tl|Síol-spás}} * {{tl|Síol-spórt}} * {{tl|Síol-tv}} === Teimpléid eile === {{Féach freisin|Vicipeid:Boscaí sonraí}} * {{tl|Catagóirí cothabhála}} - is féidir anois catagóir a ‘fholú’, chun é a cheilt ar na gnáth-léitheoirí. Baineann sé seo go príomha le catagóirí cothabhála (go minic as Béarla) * {{tl|cite DNB}} - chun naisc / tagairt a chruthú chuig an Foclóir Beathaisnéis Náisiúnta ar WikiSource * {{tl|cite ODNB}} - chun naisc / tagairt a chruthú chuig an Foclóir Beathaisnéis Náisiúnta ar WikiSource * {{tl|Daonra stairiúil}} - mar shámpla, féach [[Quimper]] * {{tl|Il-íomhánna‎}} - chun breis is íomhá amháin a thaispeáint "in-líne" * {{tl|Lang-ja}} * {{tl|lang-ua}} - chun teanga Úcráinis a chur in iúl * {{tl|ping}} - chun úsáideoir a chur ar an eolas, mar seo: {{ping|Alison}} * {{tl|Tuairisc ghearr}} - chun an tuairisc ghearr don lch a chruthú / athrú. De ghnáth, tagann sé seo ón WikiData. * {{tl|Teideal iodálach}} - iodálacha! Mar úsáid ar lgh de réir leabhair, scannáin, plandaí le ainmneacha Laidin * {{tl|WD Bosca Sonraí Aerárthach‎}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Ainmhí Bheo}} - Ainmní, srl - 'Taxobox' * {{tl|WD Bosca Sonraí Airgead}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Albam}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Amhrán}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Anatamaíocht}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Bia}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Bogearraí}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Bóthar}} - Bóithre agus [[Mótarbhealach]] * {{tl|WD Bosca Sonraí Carachtar‎}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Carr}} - Gluaisteáin * {{tl|WD Bosca Sonraí Ceannaire}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Coinbhleacht Mhíleata}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Comhdhúil Cheimiceach}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Comórtas Spóirt}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Córais Scríbhneoireachta}} - [[Aibítir]], Córais Scríbhneoireachta, srl. * {{tl|WD Bosca Sonraí Deoch}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Druga}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Duine}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Eagraíochta‎}} - Bosca Sonraí chun eagraíochtaí a léiriú, ag baint úsáide as WikiData. * {{tl|WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} - Foirgnímh, srl * {{tl|WD Bosca Sonraí Galar}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Graiféim}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna‎}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Idirghabháil Leighis}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Imeacht}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Leabhar}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Nuachtán‎}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Réad Réalteolaíoch‎}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Saothar Ceoil‎}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Saothar Ealaíne‎}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Scannáin}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Soitheach}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Sraith Teilifíse}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Teanga}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Taisteal Spáis}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Trealamh Ríomhaireachta}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Uimhir}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Uirlis}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Uirlis Cheoil}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Vicipéid}} * {{tl|WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} - deisithe anois! * {{tl|Blockquote}} * {{tl|Le haghaidh}} * {{tl|Fótamontáis}} - "Photo Montage" as Béarla - [[Úsáideoir:Alison|<span style="color:#FF823D;font-family: comic sans ms">'''A<font color= "#FF7C0A">l<font color= "#FFB550">is</font>o</font>n'''</span>]] <sup>[[Plé_úsáideora:Alison|❤]]</sup> 22:55, 27 Aibreán 2022 (UTC) == Just added Version 2 of the population template == Dia dhuit! I've added a better version of the population generator on the [[Caerdydd]] article. To use it, just copy the following: '''<nowiki>{{WD Population}}</nowiki>''' It should work on every location and should add a ref to the most recent citation automatically. Let me know if you need anything similar! Spraoi a bheith agat! [[Úsáideoir:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Plé úsáideora:Llywelyn2000|plé]]) 15:52, 26 Bealtaine 2022 (UTC) == Using audiofiles, automated from Wikidata == {{Ping|Ériugena}} I was recently asked by Ériugena to enable audio clips on gawiki, which I did on [[Yr Hôb]] village article. it might be in the wrong position on the infobox, so please move it elswhere, or create a new line for it eg under the image? The template which you can place in any articles conected to WD is: <nowiki>{{wikidata|property|P443}}</nowiki> - just copy and paste! Having a Wikidata driven infobox however would automate this method. All the best! [[Úsáideoir:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Plé úsáideora:Llywelyn2000|plé]]) 07:50, 13 Iúil 2022 (UTC) :I've now added the audio file in the Wikidata info box (Teimpléad:WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil). So if there's an audio file (pronunciation of placename) on Wikidata, it will now appear in all articles which has this wd infobox! Wonderful Wikidata! [[Úsáideoir:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Plé úsáideora:Llywelyn2000|plé]]) 16:18, 13 Iúil 2022 (UTC) :: {{Ping| Llywelyn2000}} thanks for doing this - that's really super. It *is* in the wrong place, but I'll go ahead and create a new line item for it. Pronunciation = "fuaimniú". Thanks again - this is a really cool addition :) - [[Úsáideoir:Alison|<span style="color:#FF823D;font-family: comic sans ms">'''A<font color= "#FF7C0A">l<font color= "#FFB550">is</font>o</font>n'''</span>]] <sup>[[Plé_úsáideora:Alison|plé]]</sup> 17:42, 13 Iúil 2022 (UTC) :::Thanks! Let's meet up again soon! [[Úsáideoir:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Plé úsáideora:Llywelyn2000|plé]]) 05:26, 14 Iúil 2022 (UTC) {{Ping| Llywelyn2000}} - I ended up getting this integrated into the infobox core, where it will only take space up if the Wikidata item is present, and titled it ''Fuaimniú''. Seems to work a bit better now :) - [[Úsáideoir:Alison|<span style="color:#FF823D;font-family: comic sans ms">'''A<font color= "#FF7C0A">l<font color= "#FFB550">is</font>o</font>n'''</span>]] <sup>[[Plé_úsáideora:Alison|plé]]</sup> 07:46, 24 Iúil 2022 (UTC) == Propose statements for the 2022 Election Compass == :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Community members in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|propose statements to use in the Election Compass.]] An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. ;Here is the timeline for the Election Compass: * July 8 - 20: Community members propose statements for the Election Compass * July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements * July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements * August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements * August 5 - 12: candidates align themselves with the statements * August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August. The Elections Committee will oversee the process, supported by the Movement Strategy and Governance team. MSG will check that the questions are clear, there are no duplicates, no typos, and so on. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''<br /><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[User talk:MNadzikiewicz (WMF)|talk]]) 11:34, 14 Iúil 2022 (UTC)  == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Movement Strategy and Governance News – Issue 7</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="msg-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Movement Strategy and Governance News'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Issue 7, July-September 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Read the full newsletter''']]</span> ---- Welcome to the 7th issue of Movement Strategy and Governance News! The newsletter distributes relevant news and events about the implementation of Wikimedia's [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Movement Strategy recommendations]], other relevant topics regarding Movement governance, as well as different projects and activities supported by the Movement Strategy and Governance (MSG) team of the Wikimedia Foundation. The MSG Newsletter is delivered quarterly, while the more frequent [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Movement Strategy Weekly]] will be delivered weekly. Please remember to subscribe [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive future issues of this newsletter. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Movement sustainability''': Wikimedia Foundation's annual sustainability report has been published. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|continue reading]]) * '''Improving user experience''': recent improvements on the desktop interface for Wikimedia projects. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|continue reading]]) * '''Safety and inclusion''': updates on the revision process of the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|continue reading]]) * '''Equity in decisionmaking''': reports from Hubs pilots conversations, recent progress from the Movement Charter Drafting Committee, and a new white paper for futures of participation in the Wikimedia movement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|continue reading]]) * '''Stakeholders coordination''': launch of a helpdesk for Affiliates and volunteer communities working on content partnership. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|continue reading]]) * '''Leadership development''': updates on leadership projects by Wikimedia movement organizers in Brazil and Cape Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|continue reading]]) * '''Internal knowledge management''': launch of a new portal for technical documentation and community resources. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|continue reading]]) * '''Innovate in free knowledge''': high-quality audiovisual resources for scientific experiments and a new toolkit to record oral transcripts. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|continue reading]]) * '''Evaluate, iterate, and adapt''': results from the Equity Landscape project pilot ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|continue reading]]) * '''Other news and updates''': a new forum to discuss Movement Strategy implementation, upcoming Wikimedia Foundation Board of Trustees election, a new podcast to discuss Movement Strategy, and change of personnel for the Foundation's Movement Strategy and Governance team. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|continue reading]]) </div><section end="msg-newsletter"/> </div> Thank you for reading! [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 01:37, 18 Iúil 2022 (UTC)  == Let's talk about the Desktop Improvements == [[File:Vector 2022 showing language menu with a blue menu trigger and blue menu items 01.jpg|thumb]] Join an online meeting with the team working on the [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements|Desktop Improvements]]! It will take place on '''26 July 2022 at [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220726T1200 12:00 UTC] and [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220726T1900 19:00 UTC]''' on Zoom. '''[https://wikimedia.zoom.us/j/5304280674 Click here to join]'''. Meeting ID: 5304280674. [https://wikimedia.zoom.us/u/kc2hamfYz9 Dial by your location]. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|Read more]]. See you! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|talk]]) 16:19, 25 Iúil 2022 (UTC)  == Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election == <section begin="announcement-content"/> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi everyone, '''The Affiliate voting process has concluded.''' Representatives from each Affiliate organization learned about the candidates by reading candidates’ statements, reviewing candidates’ answers to questions, and considering the candidates’ ratings provided by the Analysis Committee. The selected 2022 Board of Trustees candidates are: * Tobechukwu Precious Friday ([[:m:User:Tochiprecious|Tochiprecious]]) * Farah Jack Mustaklem ([[:m:User:Fjmustak|Fjmustak]]) * Shani Evenstein Sigalov ([[:m:User:Esh77|Esh77]]) * Kunal Mehta ([[:m:User:Legoktm|Legoktm]]) * Michał Buczyński ([[:m:User:Aegis Maelstrom|Aegis Maelstrom]]) * Mike Peel ([[:m:User:Mike Peel|Mike Peel]]) You may see more information about the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Results]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|Statistics]] of this Board election. Please take a moment to appreciate the Affiliate Representatives and Analysis Committee members for taking part in this process and helping to grow the Board of Trustees in capacity and diversity. These hours of volunteer work connect us across understanding and perspective. Thank you for your participation. Thank you to the community members who put themselves forward as candidates for the Board of Trustees. Considering joining the Board of Trustees is no small decision. The time and dedication candidates have shown to this point speaks to their commitment to this movement. Congratulations to those candidates who have been selected. A great amount of appreciation and gratitude for those candidates not selected. Please continue to share your leadership with Wikimedia. Thank you to those who followed the Affiliate process for this Board election. You may review the results of the Affiliate selection process. '''The next part of the Board election process is the community voting period.''' [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022#Timeline|You may view the Board election timeline here]]. To prepare for the community voting period, there are several things community members can engage with in the following ways: * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Read candidates’ statements]] and read the candidates’ answers to the questions posed by the Affiliate Representatives. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Questions_for_Candidates|Propose and select the 6 questions for candidates to answer during their video Q&A]]. * See the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analysis Committee’s ratings of candidates on each candidate’s statement]]. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass|Propose statements for the Election Compass]] voters can use to find which candidates best fit their principles. * Encourage others in your community to take part in the election. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content"/> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 14:03, 27 Iúil 2022 (UTC)  == Vote for Election Compass Statements == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Volunteers in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass/Statements|vote for statements to use in the Election Compass]]. You can vote for the statements you would like to see included in the Election Compass on Meta-wiki. An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. Here is the timeline for the Election Compass: *<s>July 8 - 20: Volunteers propose statements for the Election Compass</s> *<s>July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements</s> *July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements *August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements *August 5 - 12: candidates align themselves with the statements *August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 21:01, 27 Iúil 2022 (UTC)  == The 2022 Board of Trustees election Community Voting period is now open == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/The 2022 Board of Trustees election Community Voting period is now open| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/The 2022 Board of Trustees election Community Voting period is now open|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/The 2022 Board of Trustees election Community Voting period is now open}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi everyone, The Community Voting period for the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] is now open. Here are some helpful links to get you the information you need to vote: * Try the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|Election Compass]], showing how candidates stand on 15 different topics. * Read the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|candidate statements]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Affiliate_Organization_Participation/Candidate_Questions|answers to Affiliate questions]] * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Apply to be a Candidate|Learn more about the skills the Board seeks]] and how the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analysis Committee found candidates align with those skills]] If you are ready to vote, you may go to [[Special:SecurePoll/vote/Wikimedia_Foundation_Board_Elections_2022|SecurePoll voting page]] to vote now. '''You may vote from August 23 at 00:00 UTC to September 6 at 23:59 UTC.''' To see about your voter eligibility, please visit the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Voter_eligibility_guidelines|voter eligibility page]]. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''<br /><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz_(WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]]  n2h4urpeqcwd98fr2e1lgrk0oidsky5 Contae Liatroma 0 2352 1089863 1053629 2022-08-26T14:53:11Z Marcas.oduinn 33120 /* Cultúr */Typo wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Tá '''Contae Liatroma''' in iarthar na [[Éire|hÉireann]], i g[[Cúige Chonnacht]]. Tá níos lú daoine i gContae Liatroma (thart ar 32,000) ná i gcontae ar bith eile in Éirinn. == Bailte i gContae Liatroma == * [[Achadh Mór (Contae Liatroma)|Achadh Mór]] * [[Béal an Átha Móir]], [[Bocóid]], [[Baile na gCléireach]], [[Barr na Cúile]], [[Brea an Droim]] * [[Carraig Álainn]], [[Ceis Charraigín]], [[Cionn Locha]], [[An Chluain]], [[Cluainín]], [[Coillte Clochair]], [[Cora Droma Rúisc]], [[Corr an Tobair]], [[An Chluain]], [[Cill Srianáin]], [[Cill Fhearga]], [[Cill Tiobraid]], [[Coillte Clochair]], [[Cionn Locha]] * [[Droim ar Snámh]], [[Droim Caorthainn]], [[Droim Conga]], [[Droim dhá Thiar]], [[Droim Seanbhó]], [[Dromad]], [[Droichead na hEislinne]], [[An Dúcharraig]] * [[Fiodhnach]] * [[Gleann Fearna]] * [[Learga Uí Dhónaill]], [[Liatroim]] * [[Maothail]] * [[Ros Inbhir]] * [[An Tulachán|Tulachán]] == Barúntachtaí == * [[Carraig Álainn, Barúntacht|Carraig Álainn]] * [[Droim Dhá Thiar, Barúntacht|Droim Dhá Thiar]] * [[Liatroim, Barúntacht, Contae Liatroma|Liatroim]] * [[Maothail, Barúntacht|Maothail]] * [[Ros Clochair]] == Tireolaiocht == * [[Bá Dhún na nGall]] * [[Cluain Sí Bán]], [[Claí na Muice Duibhe]], [[Cluain Sí Riabhach]] * [[Dreastarnán]] * [[Garbhach]] * [[Leamhach]], [[Lios Dubh]] * [[Trosc Mór]] * [[Uiscebhealach na Sionainne is na hÉirne]] == Cultúr == * [[Caisleán Loch na Reanna]], [[Comhairle Chontae Liatrioma]] * [[Páirc Seán Mac Diarmada]] == Tagairtí == {{Reflist}} {{Contaetha na hÉireann}} [[Catagóir:Contae Liatroma| ]] oy94o4x670vgnc1afti0kluei0djfg0 Aerfort na Sionainne 0 3310 1089927 1050689 2022-08-26T20:19:43Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} [[Aerfort]] is ea '''Aerfort na Sionainne'''. Tá sé suite ar inbhear na [[an tSionainn|Sionna]] i g[[Contae an Chláir]] i Rinn Eanna, 15km ó [[Luimneach|Chathair Luimnigh]]. Aerfort idirnáisiúnta is ea é, agus [[Eitleán|eitiltí]] uaidh go dtí [[Meiriceá]] chomh maith leis an [[An Eoraip|Eoraip]]. Tá an t-aerfort in ann déileáil le suas le 5000 paisinéir in aghaidh an lae. Bhí tábhacht mór leis an aerfort sna [[1940idí]] - [[1960idí]], mar go raibh an aerfort ar na cinn is gaire san [[an Eoraip|Eoraip]] do [[Meiriceá Thuaidh|Mheiriceá Thuaidh]]. == Stair == D'fhás an aerthrácht trasatlantach le linn an [[cogadh|chogaidh]] agus ba é iar-chósta na hÉireann an áit Eorpach ba chóngaraí do [[Mheiriceá Thuaidh]]. ===Faing=== [[Íomhá:Shannon 0586.JPG|thumb|260px|Aerfort na Sionainne]] Thuirling na báid eitilte idir Sasana agus [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|SAM]] i bh[[Faing]]<ref>áit inar chum fear leanna an aerionaid, Seosamh Ó Sireadáin, an chéad [[Caifé]] Gaelach sa bhliain [[1944]] chun na paisinéirí a choimeád te agus iad ag fanacht ar eitiltí</ref>, 30km siar ar Bhéal na Sionainne agus, níos déanaí, na heitleáin i Rinn Eanaigh (anois Aerfort na Sionainne), 25km siar ar an mbruach thuaidh. ===1940idí=== [[Íomhá:Corrbhaile.jpg|280px|thumb||An Eastát Gaelach, Corrbhaile sa bhliain 2007. Tógadh na [[teach|tithe]] príobháideacha seo le linn blianta na [[1940idí]] agus chuir mórán bainisteoirí agus teicneoirí Aerfort na Sionainne fúthu iontu.]] Osclaíodh an t-aerfort ar [[14 Meán Fómhair]] [[1945]]. Osclaíodh an chéad [[siopa]] saor ó cháin ar domhain ann sa bhliain [[1948]] chun freastail ar phaisinéirí a bhí ar a mbealach idir [[An Eoraip]] agus [[Meiriceá Thuaidh]]. Fostaíodh mórán oibrithe i seirbhísí nua ar nós áth-bhreoslacháin, deisiú eitleán, [[meitéareolaíocht]], stiúir aerthráchta agus lónadóireacht. ===Baile na Sionna=== Tógadh baile nua ar a dtugtar ''[[An tSionna]]'' nó ''Baile na Sionna'' faoi [[rialtas]] [[Seán F. Lemass|Sheáin Lemass]]. Rinn Eanna a bhí ar an mbaile fearainn seo i g[[Contae an Chláir]] roimhe sin. Bhí tógáil an bhaile ceangailte le tógáil Aerfort na Sionna, agus ar ndóigh tugann an aerfort fostaíocht dona lán de mhuintir an bhaile i gcónaí. Bhí 9,673 duine ina gcónaí sa bhaile sa bhliain 2011. ==Timpistí== * [[5 Meán Fómhair]] [[1954]]. Eitilt KLM 633 ó Amsterdam go New York. D'éag 28 [[duine]]. * [[14 Lúnasa]] [[1958]] – Lockheed Super Constellation KLM Flight 607-E. D'éag 99<ref>https://www.youtube.com/watch?v=E_jP69ff_GM</ref>. * [[26 Feabhra]] [[1960]] – Thuairteáil eitleán de chuid Alitalia i [[reilig]] i m[[Baile na Sionna]] go gairid i ndiaidh Aerfort na Sionainne a fhágáil ar a bhealach go [[Nua-Eabhrac (cathair)|Nua-Eabhrac]]. Fuair 34 duine [[bás]] as na 52 duine a bhí ar bord. * [[10 Meán Fómhair]] [[1961]] – Douglas DC-6, President Airlines. D'éag 83. == Geilleagar == Tugann an t-aerfort fostaíocht dona lán de mhuintir sa cheantar. Mar sin, b'ábhar conspóide é in [[Éirinn]] (go háirithe san iardheisceart) nuair a d'fhógair Aer Lingus i mí Lúnasa, 2007, go raibh sé ag bogadh a chuid eitiltí idir Aerfort na Sionainne agus [[Aerfort Londain-Heathrow|Aerfort Heathrow]] i [[Londain]] go dtí [[Aerfort Idirnáisiúnta Bhéal Feirste]], áit atá siad ag bunú mol nua don aerlíne. I mí Aibreáin 2009 thosaigh Aer Lingus ag eitilt chuig Heathrow ó Aerfort na Sionainne arís de bharr mórán conspóide. ==Taisteal== Is príomhbhóthar náisiúnta é an N19, ón [[N18]] ([[Luimneach]]-[[Inis]]-[[Gaillimh]]), go dtí an tAerfort. Téann cúrsa N18 trí [[Inis]], agus tá sé cóngarach d'Aerfort na Sionainne freisin.Bíonn trácht as [[Gaillimh]] agus Luimneach go Aerfort na Sionainne ar an N18 agus N19 agus mealltar roinnt turasóireacht ghinearálta freisin. == Eachtraí== [[Íomhá:Antonov 225 (2010).jpg|mion|Antonov 225|clé]] * Stop an [[Antonov 225]] in aerfort na Sionainne in 2013, agus arís in 2015. Bhí na mílte in aerfort na Sionainne chun an Antonov 225 a fheiceáil<ref>Eleathanach 12 Aibreán 2015</ref>. Níl [[aerfort]] ar bith eile in [[Éirinn]] mór go leor don Antonov 225. == Aerlínte agus ceannionaid == {{airport-dest-list | [[Aer Lingus]] | [[Baile Átha Cliath]], Boston, [[Londain]]-Heathrow, [[Nua-Eabhrac (cathair)|Nua Eabhrac]]-JFK | [[Air Transat]] | [[Torontó]]-Pearson [séasúrach] | [[Continental Airlines]] | Newark | [[Delta Air Lines]] | [[Nua-Eabhrac (cathair)|Nua Eabhrac]]-JFK [séasúrach] |[[Ryanair]]| [[Dún Éideann]], [[Learpholl]], [[Londain]]-Gatwick, [[Londain]]-Stansted, [[Málaga]], [[Nantes]] [séasúrach], [[Palma de Mallorca]] [séasúrach], [[Páras]]-Beauvais, Tenerife-South, [[Wrocław]] |[[Thomson Airways]]| Lanzarote [ag tosú 3 Bealtaine; séasúrach], Palma de Mallorca [ag tosú 4 Bealtaine; séasúrach] }} ==Tagairtí== {{reflist}} {{Aerfoirt in Éirinn}} [[Catagóir:Eacnamaíocht na hÉireann]] [[Catagóir:Aerfoirt i bPoblacht na hÉireann]] 64zqpiviplkh3ew1g6uku1hhotlq1zg Na Cruithnigh 0 4165 1089862 939270 2022-08-26T14:47:51Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} Cónaidhm dreamanna san [[Albain]] thoir agus thuaidh ab ea '''Cruithnigh''' i rith tréimhsí Iarannaois déanach na Breataine agus luath-meánaois na hAlban roimh theacht na nGael. Bhí cónaí orthu ó thaoibh thuaidh desna haibhneacha [[Foirthe]] agus [[Clyde]]. Bhí an cháil orthu go gcuiridís dathanna ar a gcoirp. Ní mór ár n-eolas ar na Cruithnigh, ná ar a dteanga, cé go ndéanann foinsí Gaelacha agus Rómhánacha trácht orthu. Is féidir a gcríocha agus a gcultúr a thuiscint as téacsanna dá leithéid agus [[Galláin Chruithneacha]]. Mar shampla, feictear a n-ainm Laidine, ''Picti'', i dtaifid scríofa ón [[Seandacht]] go dtí an 10ú haois. [[File:Serpent stone.JPG|thumb|''The [[Aberlemno Sculptured Stones|Aberlemno]]'', Lia na Nathar, Gallán Cruithneach, Cineál I, le siombailí Cruithneacha, le feiceáil (ó bharr go bun) an nathair, [[Double disc (Pictish symbol)|an dá dhiosca agus Z-slat]], agus sciathán agus cíor.]] [[File:Norrie's LawDSCF6226.jpg|thumb|Cóip ón 19ú haois de plaic airgid ón taisce ''Norrie's Law'', [[Fife]], le dá-dhiosca agus Z-slat]] ==Teanga== Tugann foinsí na meánaoise le fios go raibh teanga ar leith acu, .i. [[Cruithnis]]. Creidtear inniu gur theanga Cheilteach na nOileán a bhí ann, gaolmhar go gar leis an m[[Briotainic]] labhartha ag na [[Briotanach|Briotanaigh]] ina gcónaí ó dheas, ach tá díospóireacht leanúnach fós ann faoin teanga a labhair siad.<ref>''[http://www.orkneyjar.com/history/picts/language.htm The language of the Picts]'' ar orkneyjar.com</ref><ref>''[http://eprints.gla.ac.uk/2081/1/languagepictland.pdf Language in Pictland]'', Katherine Forsyth, 1997 (PDF)</ref><ref>Forsyth, ''[http://eprints.gla.ac.uk/2461/1/PictLit.pdf Literacy in Pictland]'', Forsyth, 1998 (PDF).</ref> ==Tagairtí== {{reflist}} {{síol}} 7778g9lzk3hqkhtde53znivcq5pmx71 Marshall, Texas 0 5884 1090071 917375 2022-08-26T21:24:35Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Cathair]] mhór atá suite i thoir thuaidh de [[Texas]] is ea '''Marshall'''. Tá sí gar don na teoranna na [[Louisiana]] agus na [[Arkansas]]. Is í an phríomhchathair na [[Contae Harrison, Texas|Contae Harrison]]. Tá daonra in iomlán de 23,935 i [[2000]] dar le [[daonáireamh na S.A.]] {{príomhbhailte Texas}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Texas]] [[Catagóir:Príomhbhailte Texas]] e6fova19bcz4bw05afab9rqwsba3vtq 100 (uimhir) 0 6844 1090508 1050227 2022-08-27T08:30:13Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''100''' an [[uimhreacha aiceanta|uimhir nádúrtha]] tar éis [[99 (uimhir)|99]] agus roimh [[101 (uimhir)|101]]. Is é 'céad' an focal [[An Ghaeilge|Gaeilge]] ar 100. Is é [[C]] an tsiombail do 100 sna h[[uimhir Rómhánach|uimhreacha Rómhánacha]] (''centum'' as [[An Laidin|Laidin]]). == Matamaitic == * Is é 100 [[cearnóg (matamaitic)|cearnóg]] uimhir [[10 (uimhir)|10]] (deich). <math>10^2</math>. * Is é an rud is tábhachtaí faoin [[uimhir]] 100 ná an fheidhm a bhaintear as mar bhun do na "[[Faoin gCéad|céatadáin]]" nó %. == Eile == * Tá 100 [[bliain]] in [[aois]]. * Is é 100 an [[uimhir adamhach]] atá ag [[feirmiam]]. * Tá 100 [[pingin]] sa [[punt|phunt]] (£), agus 100 [[ceint]] sa [[euro]] (€) agus sa [[dollar]] ($). == Féach freisin ar == * [[Uimhir]] * [[Aois]] * [[Airgead]] {{Teimpléad:Uimhir}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] o3gice0w5fuo3ppgheimtycuh2sdc5u C 0 6845 1090402 664066 2022-08-27T06:36:30Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} [[Íomhá:Braille_C3.svg|mion|clé|Sin é an litir [[Braille]] ar '''c''']] Is é '''C, c''' an tríú [[litir]] den [[aibítir Rómhánach]]. As [[Gaeilge]] fuaimnítear an litir mar /k/. Tá gaol idir an litir seo agus [[gamma|Γ (gamma)]] agus [[Capa|Κ (capa)]] ón [[Gréigis|Ghréigis]] agus tríd na haoiseanna fuaimníodh an litir sna teangacha difriúla a úsáideann an aibítir Rómhánach mar /k/, /g/ agus /ç/. * An cód Morsach atá ar '''C''' ná DahDitDahDit: - · - · * Sa [[ceimic|cheimic]], seasann '''C''' do [[carbón]]. * Is é '''C''' an [[Uimhir Rómhánach]] ar [[100 (uimhir)|100]]. * Is [[teanga ríomhchlárúcháin]] é [[C (Teanga ríomhchlárúcháin)|C]]. [[Catagóir:Litreacha]] h618ej3nxj001v4adog058920hz5xhe Uimhir Rómhánach 0 6846 1090518 1049355 2022-08-27T08:37:50Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Sa lá atá inniu ann úsáidtear [[uimhreacha Araibeacha]] (m.sh. [[1 (uimhir)|1]], [[2 (uimhir)|2]], ...[[59]], [[1000]]). Ach bhain na [[Rómhánach|Rómhánaigh]] úsáid as [[uimhir|uimhreacha]] difriúla. Tugadh uimhreacha do litir áirithe: :'''[[I]]''' nó '''[[i]]''' = [[1 (uimhir)|1]] :'''[[V]]''' nó '''[[v]]''' = [[5 (uimhir)|5]] :'''[[X]]''' nó '''[[x]]''' = [[10]] :'''[[L]]''' nó '''[[l]]''' = [[50]] :'''[[C]]''' nó '''[[c]]''' = [[100 (uimhir)|100]] :'''[[D]]''' nó '''[[d]]''' = [[500]] :'''[[M]]''' nó '''[[m]]''' = [[1000]] Sin iad na [[uimhir|uimhreacha]] a usaidtear de gnáth inniu nuair a déantar [[liosta]]. Déantar comhairdeamh mar seo: I, II, III, IV, V, VI, VII, VIII, IX, X ... XIV ... CLXII ... MCDXIV 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 14 162 1414 Tug faoi dhera IV/4 tá an [[I]] roimh an [[V]] agus ciallíonn sé go bhfuil an [[uimhir]] níos lú ná an [[V]]. == Féach freisin ar == * [[Uimhreacha]] * [[An tSean-Róimh]] [[Catagóir:Uimhreacha]] [[Catagóir:An tSean-Róimh]] nfa18jrcsazrq5kuxqpiyk614i95l57 Alfa 0 7051 1090385 1051066 2022-08-27T06:22:45Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} {{An Aibítir Ghréagach|litir=alpha uc lc}} Is é '''alfa''' (Α ina cheannlitir, α ina litir bheag) an chéad [[Litir (aibítir)|litir]] san [[aibítir Ghréagach]]. Tá sé de shliocht na litreach [[Aibítir Fhéiníceach|Féinící]] ''[[aleph]]'' [[Íomhá:Phoenician_aleph.png|25px|Aleph]]. Sa [[An tSean-Ghréigis|Shean-Ghréigis]] fuaimníodh mar /æ/ nó /ə/ é, agus i gcóras na n-[[Uimhreacha Ghréagacha|uimhreacha Gréagacha]], bhíodh an luach [[1 (uimhir)|1]] air. Tá bunús ag an litir [[Aibítir Laidineach|Rómhánach]] [[A]] agus ag an litir [[Aibítir Choireallach|Choireallach]] [[А (Cirileach)|A]] sa litir alfa. {{Síol}} [[Catagóir:Litreacha Ghréagacha]] d6tf9cp90w04jghwk7i47utxtbp8orf Gáma 0 7055 1090460 1050131 2022-08-27T07:15:46Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} {{An Aibítir Ghréagach|litir=gamma uc lc}} Is é '''gáma''' (Γ ina cheannlitir, γ ina litir bheag) an tríú litir san [[aibítir Ghréagach]]. Tá sé de shliocht na litreach [[Aibítir Fhéiníceach|Féinící]] ''gimel'' [[Íomhá:phoenician_gimel.png|25px|Gimel]]. Sa [[Sean-Ghréigis|Shean-Ghréigis]] fuaimníodh mar /g/ é, agus i gcóras na n-[[Uimhreacha Ghréagacha|uimhreacha Gréagacha]], bhíodh an luach [[3 (uimhir)|3]] aige. Tá bunús ag na litreacha [[Aibítir Rómhánach|Rómhánacha]] [[C]] agus [[G]], agus ag na litreacha [[Aibítir Chirileach|Chirileacha]] Ge Г agus Ghe Ґ, sa litir gáma. {{síol}} [[Catagóir:Litreacha Ghréagacha]] 0yax7n5vy1083ujsn4s5sbxw67pn4ye Béite 0 7057 1090461 1050132 2022-08-27T07:16:26Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} {{An Aibítir Ghréagach|litir=beta uc lc}} Is é '''béite''' (Β ina cheannlitir, β ina litir bheag) an dara litir san [[aibítir Ghréagach]]. Tá sé de shliocht na litreach [[Aibítir Fhéiníceach|Féinící]] ''[[beth]]'' [[Íomhá:Phoenician_beth.png|25px|Beth]]. Sa [[Sean-Ghréigis|Shean-Ghréigis]] fuaimníodh mar [b] é, agus i gcóras na n-[[Uimhreacha Ghréagacha|uimhreacha Gréagacha]], bhíodh an luach [[2 (uimhir)|2]] air. Sa [[Nua-Ghréigis]] fuaimníodh mar [v] é. Tá bunús ag an litir [[Aibítir Rómhánach|Rómhánach]] [[B]] agus ag na litreacha [[Aibítir Chirileach|Chirileacha]] ''Be'' [[Б (Cirileach)|(Б, б)]] agus ''Ve'' [[В (Cirileach)|(В, в)]] sa litir '''béite'''. {{Síol}} [[Catagóir:Litreacha Ghréagacha]] 4xv11vn4zh6u8oqpfvabq5wjppogchk Deilte 0 7058 1090462 1058619 2022-08-27T07:17:48Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} {{An Aibítir Ghréagach|litir=delta uc lc}} Is é '''deilte''' (Δ ina cheannlitir, δ ina litir bheag) an ceathrú litir san [[aibítir Ghréagach]]. Tá sé de shliocht na litreach [[Aibítir Fhéiníceach|Féinící]] ''[[daleth]]'' [[Íomhá:Phoenician_daleth.png|25px|Daleth]]. Sa [[Sean-Ghréigis|Shean-Ghréigis]] fuaimníodh mar /d/ é, agus i gcóras na n-[[Uimhreacha Ghréagacha|uimhreacha Gréagacha]], bhíodh an luach [[4 (uimhir)|4]] air. Sa [[Nua-Ghréigis]] fuaimníodh mar /ð/ (cosúil le '''th''' i '''th'''is as Béarla) é. Tá bunús ag an litir [[Aibítir Rómhánach|Rómhánach]] [[D]] agus ag an litir [[Aibítir Choireallach|Choireallach]] ''De'' [[Д (Cirileach)|(Д, д)]] sa litir '''deilte'''. {{Síol}} [[Catagóir:Litreacha Ghréagacha]] rxvyxx74i9gfpv2e6te40we5zh2wd8q Eipsealón 0 7067 1090382 1061345 2022-08-27T06:20:09Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} {{An Aibítir Ghréagach|litir=epsilon uc lc}} Is é '''eipsealón''' (Ε ina cheannlitir, ε ina litir bheag) an cúigiú litir san [[aibítir Ghréagach]]. Tá sé de shliocht na litreach [[Aibítir Fhéiníceach|Féinící]] ''[[he]]'' [[Íomhá:Phoenician_he.png|25px|He]]. Sa [[Sean-Ghréigis|Shean-Ghréigis]] fuaimníodh mar /e/ é, agus i gcóras na n-[[Uimhreacha Ghréagacha|uimhreacha Gréagacha]], bhíodh an luach [[5 (uimhir)|5]] air. Sa [[Nua-Ghréigis]] fuaimníodh mar /e̞/ é. Tá bunús ag an litir [[Aibítir Rómhánach|Rómhánach]] [[E]] agus ag an litir [[Aibítir Choireallach|Choireallach]] ''Ye'' [[Е (Cirileach)|(Е, е)]] sa litir '''eipsealón'''. {{síol}} [[Catagóir:Litreacha Ghréagacha]] rbi3236cbv5xuqsqep9ifl63v3mqa72 Zéite 0 7071 1090463 1058622 2022-08-27T07:18:10Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} {{An Aibítir Ghréagach|litir=zeta uc lc}} Is é '''zéite''' (Ζ ina cheannlitir, ζ ina litir bheag) an séiú litir san [[aibítir Ghréagach]]. Tá sé de shliocht na litreach [[Aibítir Fhéiníceach|Féinící]] ''[[zayin]]'' [[Íomhá:Phoenician_zayin.png|25px|Zayin]]. Sa [[Sean-Ghréigis|Shean-Ghréigis]] fuaimníodh mar /zd/, nó - níos déanaí - /zː/ é, agus i gcóras na n-[[Uimhreacha Ghréagacha|uimhreacha Gréagacha]], bhíodh an luach [[7 (uimhir)|7]] air. Sa [[Nua-Ghréigis]] fuaimníodh mar /z/ é. Tá bunús ag an litir [[Aibítir Rómhánach|Rómhánach]] [[Z]] agus ag an litir [[Aibítir Choireallach|Choireallach]] ''Ze'' [[З (Cirileach)|(З, з)]] sa litir '''zéite'''. {{Síol}} [[Catagóir:Litreacha Ghréagacha]] ldbkfv27925gx81oqifif542ipc8gur Éite 0 7075 1090465 664092 2022-08-27T07:19:11Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} {{An Aibítir Ghréagach|litir=eta uc lc}} Is é '''éite''' (Η ina cheannlitir, η ina litir bheag) an seachtú litir san [[aibítir Ghréagach]]. Tá sé de shliocht na litreach [[Aibítir Fhéiníceach|Féinící]] ''[[heth]]'' [[Íomhá:Phoenician_heth.png|25px|Heth]]. Sa [[Sean-Ghréigis|tSean-Ghréigis]] fuaimníodh mar /ɛː/ nó /h/ é, agus i gcóras na n-[[uimhreacha Gréagacha]], bhíodh an luach [[8 (uimhir)|8]] air. Sa [[Nua-Ghréigis]] fuaimníodh mar /i/ é. Tá bunús ag an litir [[Aibítir Rómhánach|Rómhánach]] [[H]] sa litir '''éite'''. {{Síol}} [[Catagóir:Litreacha Ghréagacha]] i8s0vsaqeqhzne2kgefphjxq05kcvfk Téite 0 7076 1090464 1050137 2022-08-27T07:18:45Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} {{An Aibítir Ghréagach|litir=theta uc lc}} Is é '''téite''' (Θ ina cheannlitir, θ ina litir bheag) an ochtú litir san [[aibítir Ghréagach]]. Tá sé de shliocht na litreacha [[Aibítir Fhéiníceach|Féinící]] ''[[teth]]'' [[Íomhá:Phoenician_teth.png|25px|Teth]]. Sa [[Sean-Ghréigis|Shean-Ghréigis]] fuaimníodh mar /tʰ/ é, agus i gcóras na n-[[Uimhreacha Ghréagacha|uimhreacha Gréagacha]], bhíodh an luach [[9 (uimhir)|9]] air. Sa [[Nua-Ghréigis]] fuaimníodh mar /θ/ é. Tá bunús ag an litir Sean-[[Aibítir Chirileach|Chirileach]] ''Fita'' [[Ѳ (Cirileach)|(Ѳ, ѳ)]] sa litir '''téite'''. == Stair == Sin é stair an litir '''téite'''. * ''Teth'' (litir Féinící). [[Íomhá:Phoenician_teth.png|25px|Teth]] * Níos déanaí scríobhadh an litir mar cros i gciorcal. ([http://en.wikipedia.org/wiki/Image:cross_within_circle.png|25px|Cros i gCiorcal] nó [http://en.wikipedia.org/wiki/Image:cross_within_circle_2.png|25px|Cros eile i gCiorcal]) * I bhfad níos déanaí tosadh ag scríobh é mar líne nó stad i gciorcal. ([http://en.wikipedia.org/wiki/Image:line_within_circle.png|25px|Líne i gCiorcal] nó [http://en.wikipedia.org/wiki/Image:astrological_glyph_for_sun.png|25px|Stad i gCiorcal]) {{Síol}} [[Catagóir:Litreacha Ghréagacha]] kqpgxyl98l5gvmwxxf75hh4w0yyzkrd Ingearán 0 7160 1090097 957703 2022-08-26T21:26:41Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Aerárthach}} [[Íomhá:Bits & Pieces - BP374 - Test flight of Pescara's helicopter - 1922 - EYE FLM7760 - OB105716.ogv|mion|Ingearán 1922.]] [[Íomhá:Helicopter gif 1340244-00292-00299.gif|mion|Ingearán ag foluain.]] Aerárthach atá in ann éirí den talamh agus tuirlingt go ceartingearach<ref>Hussey, Matt - Fréamh an Eolais (Coiscéim 2011)</ref> is ea '''héileacaptar''' nó '''ingearán'''<ref>nó ''preabaire spéire'' fiú</ref>. == Aeraidinimic == Faigheann héileacaptar ardú ó thacar eití cothrománacha le trastomhas mór, fuinnmhithe chun rothlaithe. Brúnn na heití seo an t-aer síos, rud a sholáthraíonn fórsa ardaithe don aerárthach. [[Íomhá:Eurocopter Tiger.gif|clé|mion|Eurocopter Tiger]] Faigheann sé fórsa tiomána chun tosaigh tríd an héileacaptar is plána na n-eití a chlaonadh sa treo eitilte is mian, agus uillinneacha na n-eití leis an gcothromán a athrú rud beag is iad ag rothlú. ==Feidhmeanna == Tá an héileacaptar an-áisiúil mar is féidir é éirí agus tuirlingt gan rúidbhealach. Níl an buntáiste céanna ag [[eitleán|eitleáin]]. Níl an [[luas]] céanna ag ingearáin 'is atá ag eitleáin. [[Íomhá:TailrotorDrift.gif|mion]] Baintear an iliomad feidhm as ingearáin. * ''Seirbhísí cuardaigh agus tarrthála''. Iompraíonn siad [[duine|daoine]], baintear feidhm astu mar [[otharcharr]] san [[aer]] chun daoine gortaithe nó gonta a iompú go mear chuig otharlanna. Agus baintear feidhm astu chun daoine atá i mbaol a chuardach mar shampla daoine san [[Farraige|fharraige]] nó i bhfolach ar bharr [[sliabh|sléibhe]] nó i gcoill. * ''Póilíneacht''. Baineann [[Garda Síochána|póilíní]] ar fud an [[domhan|domhain]] feidhm astu chun cabhrú leo nuair a mbíonn gá le leanúint nó súil eile san aer. Is uirlis fhíor-thábhachtach dóibh ingearán chun faire ar rudaí atá ag tarlú ar an d[[Talmhaíocht|talamh]]. * ''Cogadh''. Tá ingearáin [[comhraic|chomhraic]] ann freisin. Baineann sochraidí cogúla leas astu in áiteanna ina bhfuil [[cogadh]] á fhearadh ann. Is uirlis chogaidh mharfacha iad. Eitlítear iad chun luíochán a dhéanamh ar [[saighdiúir|shaighdiúir]]í nó suíomh faoi leith ar an dtalamh. Iompraíonn siad saighdiúirí isteach agus amach ó láthair comhraic. == Tagairtí == {{Reflist}} [[Catagóir:Aeriompar]] q707hajxi4bbaejpx3x83wzisti4l82 Eitleán 0 7164 1090187 1045014 2022-08-26T21:32:23Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Aerárthach}} [[Íomhá:Finnair A320-214 (OH-LXK) landing at London Heathrow Airport.jpg|thumb|250px| [[Airbus A320]] de chuid an chomhlachta Finnair.]] [[Íomhá:Jet2 aeroplane landing at EDI.jpg|thumb|250px| Boeing 737-300 de chuid [[Jet2.com]], ar eitleán nua-aimseartha do phaisinéirí é.]] Is éard is '''eitleán''' ann ná [[aerárthach]] [[Sciathán|sciatháin]] dhobhogtha. Go prionsabálta, is cóir thaistil í atá ceaptha le heitilt a dhéanamh, agus í níos troime ná an t-aer. Sin é an difríocht idir an t-eitleán agus an [[Balún (aerárthach)|balún]], nó bíonn na balúin agus na seipilíní níos éadroime ná an t-aer. An fórsa a bhaineann an t-eitleán den talamh agus a choinníonn ar eiteog í, is é sin, an t-'''ardú''', cruthaítear é nuair atá sciathán an eitleáin ag gluaiseacht go sciobtha in éadan an aeir. Ansin, bailítear an t-aer taobh thíos den sciathán, ionas go sáraíonn brú an aeir taobh thíos an brú taobh thuas. === Gaeilge === Focal firinscneach é "eitleán" sa Ghaeilge (mar shampla "an t-eitleán mór", "sciatháin an eitleáin mhóra", "na heitleáin mhóra", "scairdinnill na n-eitleán mór"). Ach is gnách forainmneacha baininscneacha a úsáid le tagairt don eitleán (mar shampla "tháinig an t-eitleán inniu agus chonaic mé ag tuirlingt '''í'''"). [[Íomhá:Boeing 737 fuselage train hull 3473.jpg|mion|266x266px|an chabhail]] == Príomhpháirteanna an Eitleáin == Is iad príomhpháirteanna an eitleáin ná: * '''An Chabhail''': Is éard atá ann ná an sorcóir fada ina bhfuil an criú suite, chomh maith leis an bpálasta - is é sin, na paisinéirí nó an lastas, má tá a leithéid á iompar ag an eitleán. Is minic a chuirtear inneall i dtosach na cabhlach in eitleáin bheaga, agus is anseo a bhíonn an breosla go minic, chomh maith. An chuid den chabhail ina bhfuil an píolóta ina shuí, tugtar cró an phíolóta nó an cró píolótaíochta uirthi. Tá an cró seo suite thuas ar an gcabhail nó i dtosach na cabhlach, agus fuinneoga ansin a chuireann ar chumas an chriú súil a chaitheamh timpeall. * '''An Sciathán'''. Tugtar '''[[aereiteog]]''' ar an gcuma ar leith atá ar thrasghearradh an sciatháin. Is é déanamh na haereiteoige a chinntíonn an t-ardú. Coinníonn an sciathán an t-eitleán socair ó thaobh a fad-aise de freisin. I gcúl an sciatháin atá na [[ailearán|hailearáin]] a úsáidtear le suíomh an eitleáin timpeall na haise seo a choigeartú. *[[Íomhá:Aircraft parts - flight recorder cover.JPG|clé|mion|[[Taifeadán eitilte|'''Taifeadán eitilte''']] nó an '''"Bosca Dubh"'''.]]'''An Cobhsaitheoir Ingearach'''. Coinníonn an cobhsaitheoir ingearach an t-eitleán socair i gcoibhneas na haise ingearaí. Ar chúl an chobhsaitheora seo atá an '''stiúir''', agus an píolóta ábalta an t-eitleán a chasadh ar chlé nó ar deis leis an stiúir. * '''An Cobhsaitheoir Cothrománach'''. Coinníonn an cobhsaitheoir cothrománach an t-eitleán socair timpeall na haise trasna. Ar chúl an chobhsaitheora seo atá an '''rialtán airde''' a úsáidtear le treo an eitleáin a chasadh síos nó suas. * '''An tInneall'''. Is féidir an t-inneall a shuíomh sa chabhail, faoin scáthán nó fiú faoin gcobhsaitheoir cothrománach. Is féidir úsáid a bhaint as lián agus é á chasadh ag inneall loiní (inneall frithingeach, inneall dócháin inmheánaigh) nó ag inneall tuirbín ([[inneall turba-liáin]]). Na heitleáin mhóra, áfach, agus na cinn is luaithe amuigh, bíonn siad á dtiomáint ag an scairdinneall. * '''Na Cosa Tuirlingthe''', agus rothaí faoi na cosa le haghaidh tuirlingthe nó le gluaiseacht ("[[Inleadh (aerfort)|inleadh]]") a dhéanamh timpeall an aerfoirt. * [[Taifeadán eitilte|'''Taifeadán eitilte''']] nó an '''Bosca Dubh'''. Bailíonn sé seo [[Eolaíocht fheidhmeach|eolas]] ar fheidhmiú an aerárthaigh le linn na heitilte. == Gléasra Rialaithe an Eitleáin == [[Íomhá:340Apanel.jpg|thumb|250px| Gléasra Rialaithe i gcró píolótaíochta (Cessna 340A)]] Is iad na gléis rialaithe a bhíonn le fáil i gcró an phíolóta ná: * '''An Luamhán Stiúrtha'''. Úsáidtear an luamhán stiúrtha leis an rialtán airde agus na hailearáin a stiúradh. Nuair a tharraingeoidh sé an luamhán isteach chuige féin, rachaidh an t-eitleán in airde, agus nuair a bhrúfaidh sé amach uaidh é, rachaidh an t-eitleán síos. Nuair a chuirfidh sé an luamhán i leataobh, rachaidh an t-eitleán ar leathmhaig freisin. Go tipiciúil, bíonn an luamhán stiúrtha suite idir glúnta an phíolóta. * '''Na Troitheáin Stiúrach'''. Úsáideann an píolóta na troitheáin seo leis an stiúir a oibriú. Nuair a bhrúfaidh sé an troitheán deas ar aghaidh, brúfar an troitheán clé ar gcúl as a stuaim féin, agus a mhalairt. In eitleáin áirithe, úsáidtear '''halmadóir''' in áit na dtroitheán, nó in éineacht leo. * '''An Scóig'''. Tá an scóig ann le tuilleadh luais a chur faoin eitleán, nó le luas a bhaint di. Bíonn a scóig féin ag gach inneall ar bhord na n-eitleán a bhfuil níos mó ná aon inneall amháin acu. * '''Na Coscáin'''. Úsáidtear na coscáin le siúl a bhaint den eitleán thíos ar talamh. [[Íomhá:Wing steering components.svg|clé|mion| na '''plapaí''' ]] Sa bhreis air seo, tá gléasra ann leis na '''plapaí''' agus na '''bacóirí''' a oibriú. Cineál ailearáin bhreise iad na plapaí a leathfar amach nuair a thosóidh an t-eitleán ag tuirlingt. Cuireann na plapaí leis an bhfórsa ardaithe, agus buíochas leis na plapaí, is féidir le heitleáin an lae inniu tuirlingt ar rúidbhealaí níos giorra ná na cinn a bhí in úsáid sular tháinig na plapaí. Maidir leis na bacóirí, arís, a mhaláirt úsáid a bhainfear astu sin. Nuair a thiocfaidh an t-eitleán i dteagmháil le talamh, ardófar na bacóirí, ar plátaí ar dhroim an sciatháin iad, ionas go n-athrófar aereiteog an sciatháin. Bainfidh siad den fhórsa ardaithe, ionas go mbrúfar an t-eitleán in éadan an rúidbhealaigh. Tá a leithéid de rud ann agus '''aerchoscáin''' fós, agus iad ag cur leis an bhfrithchuimilt in aghaidh an aeir agus ag baint de luas an eitleáin. Inniu, bíonn '''[[uathphíolóta]]''' ann freisin, is é sin, uathoibriú na ngnáthamh eitilte. Sular tháinig an t-uathphíolóta, chaithfeadh an píolóta bheith an-airdeallach ag ceartú threo an eitleáin, toisc go bhféadfadh gach soinneán gaoithe an meaisín a chur ar strae. Is léir gur chuir an síorairdeall sin an-strus ar an bpíolóta, agus ní bhíodh an tuirse i bhfad ag teacht. Nuair atá an t-uathphíolóta ag obair, áfach, coinníonn an t-eitleán a seantreo agus a seanairde as a stuaim féin. [[Íomhá:ControlSurfaces.gif|thumb|250px|Taispeánann an pictiúr seo conas a oibríonn an luamhán stiúrtha (B) ar na hailearáin (A) agus ar an rialtán airde (C). Úsáidtear na troitheáin leis an stiúir (D) a iompú.]] == Na hIonstraimí == Le cuidiú na n-ionstraimí, is féidir leis an bpíolóta bheith eolach ar na himthoscaí aeir, ar an dóigh a bhfuil na hinnill ag obair, agus araile. Is iad na hionstraimí is tábhachtaí ná: * '''An [[Táscaire aerluais|Táscaire Aerluais]]'''. Is ionann an t-aerluas agus luas an eitleáin i gcoibhneas an aeir ina timpeall (nach ionann é agus luas an eitleáin i gcoibhneas na talún, ar ndóigh, nó má bhíonn an t-eitleán ag dul in éadan na gaoithe, cuir i gcás, is léir go mbeidh an t-aer ag dul thart leis an eitleán níos luaithe ná an talamh). * '''An t[[Airdemhéadar]]'''. Is é an t-airdemhéadar a thaispeánann airde an eitleáin os cionn leibhéal na farraige. * '''An [[Táscaire treochinn|Táscaire Treochinn]]'''. Is é an treocheann aird chompáis an eitleáin de réir mar atá tosach an eitleáin ag pointeáil. Ní hionann an treocheann agus fíorthreo na heitilte, ós rud é go bhfuil an treo sin ag brath ar an ngaoth freisin. * '''An [[Léaslíne thacair|Léaslíne Thacair]]''', nó an '''Léaslíne Shaorga''', nó an '''Táscaire Sainstiúrach'''. Taispeánann an léaslíne thacair sainstiúir an eitleáin, is é sin, an bhfuil leathmhaig ar an eitleán agus an bhfuil tosach an eitleáin ag pointeáil suas nó síos - is é sin, suíomh agus staidiúir an eitleáin i gcomparáid le haiseanna tagartha. * '''An [[Comhordaitheoir iompaithe|Comhordaitheoir Iompaithe]]''': nuair a bheidh an píolóta ag casadh ar chlé nó ar deis, coinneoidh sé súil ar an ionstraim seo leis an eitleán a choinneáil cobhsaí. *[[Íomhá:True airspeed indicator-FAA.SVG|clé|mion| Táscaire ]]'''Táscaire an Ráta Dreaptha''' a thaispeánann, an bhfuil an t-eitleán ag dul in airde (ag dreapadh) nó ag dul síos (ag titim). * '''Táscaire an tSuímh Chothrománaigh'''. Tugann an táscaire seo eolas cuimsitheach faoi shuíomh agus ghluaiseacht an eitleáin. * Ionstraimí a thugann eolas faoi oibriú na n-'''inneall'''. * Is féidir úsáid a bhaint as an leictreonaic leis na hionstraimí a thaispeáint ar chineál scáileán ríomhaire - taispeáint leachtchriostail, cuir i gcás - agus cead ag an bpíolóta iad a shaincheapadh mar is rogha leis féin. Bíonn cúpla taispeáint den chineál seo i gcró píolótaíochta an eitleáin thipiciúil chomhaimseartha, is é sin, an phríomhthaispeáint eitilte agus an taispeáint aerloingseoireachta. Má tá taispeáintí den chineál seo ar bhord an eitleáin, deirtear go bhfuil "cró gloine" ar an eitleán. Sa "chró gloine" féin, áfach, bíonn na tomhsairí seanaimseartha meicniúla le feiceáil chomh maith, ar eagla go rachaidh an leictreonaic iomlán ar ainghléas. * Bíonn taispeáintí eolais de chineálacha eile ann freisin, ar nós taispeáint an [[Radar aimsire|radair aimsire]]. == An Tiomáint == [[Íomhá:Glider2010-overgunma.ogv|clé|mion|'''[[faoileoir]]''' i nGunma（群馬県）]] Is féidir na heitleáin a rangú de réir an chineál tiomána a úsáideann siad. === Na Faoileoirí === Tugtar '''[[faoileoir]]''' ar an gcineál eitleáin nach bhfuil inneall ar bith aici. Le haghaidh caitheamh aimsire is mó a úsáidtear iad, cé go mbíonn faoileoirí míleata ann le trúpaí ionraidh a thabhairt isteach faoi choim, i nganfhios don namhaid a bheadh in ann torann na n-eitleán innealltiománta a chloisteáil. Leis an bhfaoileoir a bhaint den talamh, is féidir eitleán innill a úsáid a tharraingeoidh ar téad in airde í, ach tá capstain speisialta ann le haghaidh na hoibre seo chomh maith. Tá a leithéid de rud ann agus faoileoir innill freisin, is é sin, faoileoir a bhfuil inneall beag aici le hí a tharraingt ar eiteog. Nuair a bheidh an faoileoir innill thuas, múchfar an t-inneall agus beidh an t-eitleán ag brath ar an ngaoth ansin, cosúil leis an ngnáthfhaoileoir. Aithnítear na faoileoirí ar na sciatháin fada díreacha a bhíonn orthu. [[Íomhá:Controllable pitch propeller schematic.svg|mion|266x266px|lián]] === Na lián eitleáin === Bhí na chéad eitleáin inneallghluaiste á dtiomáint ag lián a bhí á chasadh ag inneall frithingeach, is é sin, [[inneall dócháin inmheánaigh]] nach raibh ró-dhifriúil leis an gceann a úsáidtear sna gluaisteáin. Inniu féin, bíonn innill den chineál sin á n-úsáid sna heitleáin bheaga, cosúil leis na cinn den déanamh ''Cessna'' nó ''Beechcraft''. Bíonn na heitleáin seo sách ciúin, agus ní ídíonn siad an iomarca breosla, ach san am céanna, ní bhíonn siad ábalta lastais mhóra throma a iompar. Mar sin féin, úsáidtear iad i gcónaí nuair nach mbíonn ach pálastaí beaga á n-iompar, agus ar ndóigh, an duine a dteastóidh uaidh a eitleán féin a bheith aige mar chaitheamh aimsire, seo é an cineál eitleáin a mbeidh sé ag díriú uirthi de ghnáth. Na heitleáin turba-liáin, úsáideann siad scairdinneall leis an lián a chasadh. Bíonn na heitleáin seo an-oiriúnach don eitilt réigiúnda, intíre agus comaitéireachta, agus iad in ann tuirlingt ar aerfoirt bheaga gan rúidbhealaí fada. === Na Scairdeitleáin === [[Íomhá:Jet engine.svg|clé|mion|333x333px| scairdeitleán ]] Is éard is scairdeitleán ann ná eitleán atá á tiomáint ag scairdinneall, is é sin, sórt tuirbín agus é ag dul timpeall nuair a shéidtear gás sceite tríd. Tá na scairdinnill níos láidre ná na hinnill dóiteáin inmheánaigh, agus iad ábalta lastais mhóra throma a ardú ar eiteog. Ón taobh eile de, áfach, bíonn siad ag cur isteach ar na daoine agus ar an dúlra féin leis an torann mór a dhéanann siad. Le déanaí, áfach, tháinig scairdinneall de chineál úr in úsáid - an [[Inneall Turbai-fean|scairdinneall turba-fean]] - a mhaolaíonn go mór mór ar an truailliú torainn seo. [[Íomhá:Messerschmitt Me 262 Schwable.jpg|mion|[[Messerschmitt Me 262]], 31 Márta 1945 sna [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stáit Aontaithe]]]] Forbraíodh an chéad scairdeitleán sa Ghearmáin sna 1930idí. Ba í [[Heinkel He 178]] an chéad scairdeitleán a raibh úsáid phraiticiúil inti, agus chuaigh sí ar eiteog an chéad uair ar aerstráice Marienehe in aice le monarcha eitleán [[Ernst Heinkel]]. Ba é an t-innealtóir óg [[Hans von Ohain]], áfach, a chéadcheap an bunsmaoineamh. Sa bhliain 1943, tháinig an chéad scairdeitleán cogaidh ar an bhfód - [[Messerschmitt Me 262]]. Nuair a chuaigh na heitleáin seo in úsáid, áfach, bhí an cogadh ag druidim chun deiridh cheana féin, agus níor athraigh an t-aireagán seo a dhath faoi sin. [[Íomhá:De Havilland Comet pic 1 REJS.jpg|mion|BOAC de Havilland Comet 4, Imperial War Museum, Duxford]] Go gairid i ndiaidh an chogaidh, thosaigh na Sasanaigh ag táirgeadh an chéad aerlínéar scairdinnill - De Havilland Comet. Ní raibh an tuiscint cheart ag na hinnealtóirí ar an straidhn a chuir an scairdeitilt ar an miotal, agus sna 1950idí, tharla cúpla aerthimpiste thubaisteacha a d'fhág an-mhíchlú ar an eitleán. B'éigean an t-eitleán a athdhearadh cúpla uair ar son na slándála, ach níor thréig an míchlú riamh. === Na Roicéadeitleáin === === [[An Rop-Scairdinneall]] === == Stair == [[Íomhá:WrightPatentIntro.jpg|clé|mion|Chuir na Wright paitinn air]] Tar éis an chéad [[Faoileoir|fhaoileor]]<nowiki/>a, a chruthaigh [[George Cayley]] i 1853 agus a thaispeáin gur féidir árthach nearnh[[Fuinneamh|fhuinnmh]]<nowiki/>ithe is troime ná an t-[[aer]] a eitilt<ref>Hussey, Matt - Fréamh an Eolais (Coiscéim 2011)</ref>, rinne [[Deartháireacha Wright|Orville Wright]] an chéad eitilt in eitleán fuinnmhithe i 1903. == Féach freisin == * [[Eitleonaic]] * [[Trasfhreagróir]] == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-eitlíocht}} [[Catagóir:Aerárthach|*]] kgkajiaxsk0bhruydk4fmnqe97xnnnc Sí 0 7170 1090472 664086 2022-08-27T07:24:08Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} {{An Aibítir Ghréagach|litir=psi uc lc}} Is é '''Sí''' ('''Ψ''' ina cheannlitir, '''ψ''' ina litir bheag) an litir is in aibítir na Gréigise. {{síol}} [[Catagóir:Litreacha Ghréagacha|Sí]] ashssms6wj6rqera1tuheg8fbhotaab Ióta 0 7176 1090466 1050138 2022-08-27T07:19:39Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} {{An Aibítir Ghréagach|litir=iota uc lc}} Is é '''ióta''' (Ι ina cheannlitir, ι ina litir bheag) an naoú litir san [[aibítir Ghréagach]]. Tá sé de shliocht na litreach [[Aibítir Fhéiníceach|Féinící]] ''[[yodh]]'' [[Íomhá:Phoenician_yodh.png|25px|Yodh]]. Sa [[Sean-Ghréigis|Shean-Ghréigis]] fuaimníodh mar /i/ nó /iː/ é, agus i gcóras na n-[[Uimhreacha Ghréagacha|uimhreacha Gréagacha]], bhíodh an luach [[10 (uimhir)|10]] air. Sa [[Nua-Ghréigis]] fuaimníodh mar /i/ nó /j/ é. Tá bunús ag an litir [[Aibítir Rómhánach|Rómhánach]] [[I]] agus [[J]] sa litir '''ióta'''. {{Síol}} [[Catagóir:Litreacha Ghréagacha]] r4grbmeixqrpo3l66c4bgzxtn9tbttf Capa 0 7199 1090467 1058623 2022-08-27T07:20:08Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} {{An Aibítir Ghréagach|litir=kappa uc lc}} Is é '''capa''' (Κ ina cheannlitir, κ ina litir bheag) an 10ú litir san [[aibítir Ghréagach]]. Tá sé de shliocht na litreach [[Aibítir Fhéiníceach|Féinící]] ''[[kaph]]'' [[Íomhá:Phoenician_kaph.png|25px|Kaph]]. Sa [[Sean-Ghréigis|Shean-Ghréigis]] fuaimníodh mar /k/ é, agus i gcóras na n-[[Uimhreacha Ghréagacha|uimhreacha Gréagacha]], bhíodh an luach [[20 (uimhir)|20]] air. Sa [[Nua-Ghréigis]] fuaimnítear mar /c/ nó /k/ é. Tá bunús ag an litir [[Aibítir Rómhánach|Rómhánach]] [[K]] agus an litir [[Aibítir Choireallach|Choireallach]] ''Ke'' [[К (Cirileach)|(К, к)]] sa litir '''capa'''. {{Síol}} [[Catagóir:Litreacha Ghréagacha]] 45u8xo8i2ntecs5qi0z8w6qvgbw5s2s Lambda 0 7341 1090480 1058624 2022-08-27T07:25:15Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} {{An Aibítir Ghréagach|litir=lambda uc lc}} Is é '''lambda''' (Λ ina cheannlitir, λ ina litir bheag) an 11ú litir san [[aibítir Ghréagach]]. Tá sé de shliocht na litreach [[Aibítir Fhéiníceach|Féinící]] ''[[lamedh]]'' [[Íomhá:Phoenician_lamedh.png|25px|Lamedh]]. Sa [[Sean-Ghréigis|Shean-Ghréigis]] fuaimníodh mar /l/ é, agus i gcóras na n-[[Uimhreacha Ghréagacha|uimhreacha Gréagacha]], bhíodh an luach [[30 (uimhir)|30]] air. Sa [[Nua-Ghréigis]] fuaimníodh mar /l/ é. Tá bunús ag an litir [[Aibítir Rómhánach|Rómhánach]] [[L]] agus ag an litir [[Aibítir Choireallach|Choireallach]] El [[Л (Cirileach)|(Л, л)]] sa litir '''lambda'''. {{Síol}} [[Catagóir:Litreacha Ghréagacha]] 1n41cu3hmzgupr6spezpa7l2lm19eyf Eitleonaic 0 8461 1090158 1052398 2022-08-26T21:30:34Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Aerárthach}} Tugtar '''eitleonaic''' ("eitilt" + "leictreonaic") ar an ngléasra leictreonaice a úsáidtear leis an eitleán a phíolótú is a threorú le linn na heitilte. Cuid den eitleonaic iad na córais chumarsáide agus aerloingseoireachta, an t-[[uathphíolóta]] agus an córas bainistíochta eitilte (FMS). Uaireanta, tugtar eitleonaic ar ghléasanna leictreonacha eile ar bhord an eitleáin freisin, cosúil leis an gcóras físeáin le haghaidh na bpaisinséirí, siúd is nach bhfuil baint dá laghad ag an ngléasra seo le riachtanaisí na haerloingseoireachta. Sa lá atá inniu ann, tá ríomhairí leabaithe i gcuid mhaith den eitleonaic. Eitleonaic a thugtar freisin ar na córais aerloingseoireachta ar bhord an spásbháid. == Stair == Tá gutháin raidió, nó raidiónna gutha déthreo, á n-úsáid ar bhord na n-eitleán ón tréimhse roimh an [[Dara Cogadh Domhanda]] anuas, agus iad ina gcuidiú tábhachtach leis na misiúin eitilte a chomhordnú agus leis an eitleán a choinneáil ar an treo. Bhí na gléasanna ba mhoiche bunaithe ar na [[folúsfheadán|folúsfheadáin]], agus iad an-mhór. Mar sin, ní raibh ach an painéal stiúrtha i gcábán an eitleáin, agus an chuid eile den ghuthán suiteáilte in áit éigin eile den chabhail. Go gairid i ndiaidh an chogaidh, caighdeánaíodh na h[[An-ardmhinicíocht raidió|an-ardmhinicíochtaí raidió]], agus tháinig na [[trasraitheoir]]í in áit na bhfolúsfheadán. Níor tháinig mórán athrú orthu ó na seascaidí anuas, áfach. Ar dtús, chaithfeadh an píolóta nó an t-[[aerloingseoir]] cluasáin a chur air agus láine na fuaime i leathchluasán amháin a chur i gcomparáid leis an gceann eile, leis an treo ceart a choinneáil. Ina dhiaidh sin, d'fhorbair cineálacha éagsúla de chórais aerloingseoireachta: * Rabhchán raidió neamhthreo (NRB) * Córas uileraoin an-ardmhinicíochta (VOR) * Córas tuirlingthe ionstraimí (ILS) * [[Trasfhreagróir]] mar chuid de chóras [[radar]]-rabhcháin rialaithe an aerthráchta * Gléasra fadtomhaiste * Glacadóirí le haghaidh an Chórais Shuite Dhomhanda === An rabhchán raidió neamhthreo === B'é an rabhchán raidió neamhthreo an chéad chóras leictreonach a tháinig in úsáid go fairsing san aerloingseoireacht. Na chéad stáisiúin raidió le haghaidh aerloingseoireachta, ba rabhcháin raidió neamhthreo ardchumhachta iad, agus iad curtha ar feadh bealtaí eitilte oíche a bhí marcáilte le rabhcháin daite sholais roimhe sin. An chuid den chóras atá suiteáilte ar bhord an eitleáin le comharthaí a ghlacadh ón rabhchán raidió, tugtar uathaimsitheoir treo nó aimsitheoir treo uirthi. Taispeánann snáthaid na hionstraime don eitleoir, cá bhfuil an rabhchán. Baineann na rabhcháin raidió úsáid as na bannaí ísealmhinicíochta agus meánmhinicíochta, agus ós rud é nach bhfuil siad costasach, bíonn siad coitianta go maith ar na haerphoirt is lú i gcónaí, siúd is go bhfuil an [[Córas Suite Domhanda]] (GPS) ag cur ruaigeadh orthu de réir a chéile. === An córas uileraoin an-ardmhinicíochta === Tá an córas uileraoin an-ardmhinicíochta níos díonaí ar an trasnaíocht a thagann as na stoirmeacha toirní, agus cuireann sé leis an gcruinneas. Tá sé ina chrann taca don aerloingseoireacht i gcónaí. Cuireann sé ar chumas an aerloingseora an líne ghathach a aimsiú, is é sin, an líne ón tarchuradóir amach ar uillinn áirithe ón tuaisceart maighnéadach. Ansin, taispeánfaidh gléas ar leith, táscaire an diallta ón gcúrsa, an oiread atá an t-eitleán ag tréigean an treo cheaptha. Tá gléas fadtomhaiste curtha le cuid mhaith tarchuradóirí agus glacadóirí córais uileraoin, lena thaispeáint cá fhad atá an stáisiún ón eitleán. === An córas tuirlingthe ionstraimí === Foireann ionstraimí is ea an córas seo a chuireann ar chumas an aerloingseora ceann tuirlingthe an rúidbhealaigh a aimsiú. Tá lógánóir ann leis an treo ceart a fháil, fána sleamhnaithe mar threoir airde, agus rabhcháin mharcála leis an bhfad a thaispeáint. Is féidir gléasra fadtomhaiste a bheith ann freisin, chomh maith le lógánóir compáis, is é sin, rabhchán raidió agus é ag taispeáint tús na coda deireanaí den chúrsa tuirlingthe roimh an [[rúidbhealach]]. === An Trasfhreagróir === Is é is [[trasfhreagróir]] ann ná [[trasghlacadóir]] a ghlacann le "ceistiúcháin" ó radarchóras rialaithe an aerthráchta agus é ag tarchur cód digiteach mar fhreagra. Cuidíonn an radar tánaisteach seo leis an radarchóras an t-eitleán a aimsiú níos fearr ná mar a bheadh indéanta i dtuilleamaí an radar talún amháin. An córas seo atá bunaithe ar chomhoibriú stáisiún an radair agus an radarghléasra breise ar bhord an eitleáin, tugtar córas radar-rabhcháin rialaithe aerthráchta air. Is é an freagra a thugann trasfhreagróir den ghnáthchineál ("modh A") ar cheistiúchán an radarchórais ná cód ceithre dhigit. Ní féidir le haon digit a bheith níos airde ná a seacht, is é sin, ní ghlactar lena naoi ná lena hocht mar chuid den chód. Tugtar trasfreagróir "Cód 4,096" ar an gcineál seo trasfhreagróra. Socraítear an cód de réir an chineál eitilte atá i gceist, nó de réir na dtreoracha a fhaightear ó fhoireann rialaithe an aerthráchta. Maidir le trasfhreagróir den chineál "modh C", tugann sé freisin airde eitilte an eitleáin, agus í tomhaiste de réir bhrú an aeir timpeall. Tá trasfhreagróirí nua-aimseartha den chineál "modh S" ábalta freagra fada digiteach a thabhairt a cheadaíonn d'fhoireann rialaithe an aerthráchta an t-eitleán a aithint thar gach eitleán eile fiú gan oiread is focal a bhéith á labhairt ag an bpíolóta leis an bhfoireann rialaithe. Is féidir le trasfhreagróir den chineál seo, freisin, eolas digiteal i dtaobh na n-imthoscaí tráchta a ghlacadh ón bhfoireann rialaithe agus a thaispeáin don phíolóta. Seasann na litreacha úd IFF don chineál trasfhreagróra a úsáidtear ar eitleáin mhíleata. Is é is brí leis na litreacha ná "aithint an námhad thar an gcara" (''identification friend or foe''). Is léir go bhfuil gléasra breise ag dul leis an gcineál seo trasfhreagróra agus é ag freastal ar shainriachtanaisí na heitleoireachta míleata. === Gléasra fadtomhaiste === Úsáidtear an gléasra fadtomhaiste (''Distance Measurement Equipment, DME'') leis an bpíolóta a chur ar an eolas faoi cá fhad atá a eitleán ón chéad stáisiún VOR eile. Mar sin, is féidir leis an bpíolóta a áit a aimsiú go cruinn, ach treo-uillinn agus fad a bheith aige ón stáisiún VOR. Ar ndóigh, caithfidh sé go bhfuil a fhios aige cá bhfuil an stáisiún féin suite ar an mapa. Is gnách tagairt a dhéanamh do chórais den chineál sin mar "VOR/DME". Cuid is ea an gléasra fadtomhaiste freisin den chóras loingseoireachta míleata a úsáidtear go forleathan sna Stáit Aontaithe, is é sin, TACAN (''TACtical Air Navigation'', nó aerloingseoireacht oirbheartaíochta). Tugtar VOR-TAC ar stáisiún talún a bhaineann úsáid as an gcóras VOR agus as TACAN in éineacht. Tá minicíochtaí na radathonnta a mbaineann VOR agus DME nó VOR agus TACAN leas astu ceangailte dá chéile de réir na gcaighdeán idirnáisiúnta. Má shocraíonn an píolóta a ghléasra ar mhinicíocht ar leith VOR, roghnóidh an gléasra an mhinicíocht cheart le haghaidh DME nó TACAN go huathoibríoch == Fionnachtana Nua == === An Córas Suite Domhanda (GPS) === Nuair a tháinig an Córas Suite Domhanda in úsáid, d'athraigh an aerloingseoireacht go mór, le linn na heitilte agus na tuirlingthe araon. Go traidisiúnta, bhíodh na heitleáin ag dul ó áis loingseoireachta raidió amháin go háis loingseoireachta raidió eile, ó chóras uileraoin an-ardmhinicíochta amháin go córas uileraoin an-ardmhinicíochta eile mar shampla. Aerbhealaí a thugtar ar na bealaí ó áis amháin go háis eile. Ní hé an t-aerbhealach den chineál seo an bealach is giorra ó aerfort go haerfort de ghnáth, ach ní bhíodh an dara rogha ann a cheadódh don eitleán a bealach a dhéanamh go sábháilte nuair nach raibh de leideanna agat ach na hionstraimí le teacht ar aghaidh. D'athraigh an Córas Suite Domhanda an scéal go hiomlán, nó cuireann sé ar chumas fhoireann an eitleáin an loingseoireacht a dhéanamh go díreach, gan cabhair a iarraidh ón talamh. Spárálann sé cuid mhaith breosla agus ama ar na heitleáin. San am céanna, áfach, tarraingíonn an "ródú díreach" seo cuid mhaith fadhbanna do chóras rialaithe an aerthráchta. Is é is bunchuspóir don chóras sin ná na heitleáin a choinneáil scartha ó chéile, ar eagla an imbhuailte. Dá mbeadh gach eitleán ag déanamh a bealaigh as a stuaim féin, gan cuidiú a lorg ó na stáisiúin talún, ní bheadh aon nasc idir na heitleáin a chuirfeadh ar eolas iad faoi áit a chéile. D'athraigh an Córas Suite Domhanda an eitlíocht le linn an bhealaigh anuas ón aer i dtreo an aerfoirt, chomh maith. Nuair nach féidir bheith i muinín an radhairc, agus an t-aer chomh lán le scamaill agus ceo, caithfidh foireann an eitleáin cloí leis na rialacha faoin eitilt ionstramach. De réir na rialacha seo, caithfidh an t-eitleán dul i muinín an ghléasra loingseoireachta le treoir a fháil idir ingearach agus cothrománach agus le rúidbhealach áirithe a aimsiú le haghaidh laindeála. Go traidisiúnta, bhí áiseanna talún de dhíth leis an tuirlingt a dhéanamh i muinín na n-ionstraimí, áiseanna cosúil leis an gcóras uileraoin an-ardmhinicíochta, an rabhchán raidió neamhthreo agus an córas tuirlingthe ionstraimí. Má úsáidtear an Córas Suite Domhanda, is féidir tuirlingt ionstraimí a dhéanamh gan trealamh talún, rud a bhaineann go mór den chostas. Mar sin, is féidir le haerfoirt bheaga inniu an tuirlingt ionstraimí a cheadú, cé nach bhfuil trealamh daor sa talamh acu le cuidiú leis na heitleáin a mbealach anuas a dhéanamh i muinín na n-ionstraimí. Na glacadóirí a úsáidtear ar bhord na n-eitleán féin le teacht i dteagmháil leis an gCóras Suite Domhanda, tá siad níos saoire ná an trealamh traidisiúnta, níl ach aon aeróg bheag amháin de dhíth orthu, agus is sár-annamh is gá iad a chalabrú. [[Catagóir:Aerárthach]] mzw08ucxolnmizrn94jez98m4yuwcmj An Cheis Fhada 0 9223 1089913 1062441 2022-08-26T19:51:14Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} [[Príosún]] ba ea '''an Cheis Fhada''' (ainm oifigiúil: "''HM Prison Maze''") a bhí suite in aice le [[Lios na gCearrbhach]], faoi 14 km (9 míle) de [[Béal Feirste|Bhéal Feirste]] i g[[Contae an Dúin]]. Tharraing an príosún súil an tsaoil mhóir air féin i rith na [[Stailc ocrais 1981|mórstailceanna ocrais]] i dtús na n-[[1980idí|ochtó]]<nowiki/>idí. Dúnadh é sa bhliain [[2000]]. == Cúlra == Tugadh an t-imtheorannú isteach mar chleachtas sa bhliain [[1971]]. Ar an [[9 Lúnasa]] [[1971]], chuir na fórsaí slándála i gcrích "Oibríocht Demetrius", is é sin, sraith de ruathair le 452 duine a locadh is a ghabháil a rabhthas in amhras [[sceimhlitheoireacht]]<nowiki/>a fúthu. D'éirigh leis na péas agus leis an arm 342 [[Poblachtánachas in Éirinn|Phoblachtánach]] a ghabháil, ach ó fuair na baill thábhachtacha den [[Óglaigh na hÉireann|IRA]] foláireamh roimh ré, tháinig siadsan slán as an teagmháil. Iad siúd a gabhadh, áfach, fuarthas cuid mhaith acu éigiontach, agus scaoileadh saor iad. Iad siúd a chóirigh an oibríocht, cuireadh ina leith go ndearna siad praiseach den scéal, gur ghabh siad daoine contráilte agus nach raibh a gcuid eolais cothrom le dáta. Ar mhaithe le cothrom Féinne, gabhadh roinnt [[Dílseoir|Dílseoirí]] freisin, agus sa bhliain [[1972]], bhí 924 duine i mbraighdeanas. Ar dtús, coinníodh na daoine imtheorannaithe i mbotháin Nissen ar an gCeis Fhada, nach raibh ann san am seo ach aerstráice as úsáid. Aerstráice de chuid an Aerfhórsa Ríoga a bhí ann sula ndearnadh príosún den áit. Bhí na cimí agus lucht a dtacaíochta ag éileamh feabhais ar choinníollacha a saoil agus ar a stádas mar phríosúnaigh, nó is é an meas a bhí acu orthu féin ná gur cimí polaitiúla ab ea iad seachas gnáthphríosúnaigh choiriúla. Sa bhliain [[1974]], thug [[William Whitelaw]] isteach stádas an Chatagóra Speisialta dóibh siúd a raibh téarmaí príosúnachta le cur isteach acu de dheasca na d[[Na Trioblóidí|Trioblóidí]]. Bhí 1,100 príosúnach aicmithe sa Chatagóir Speisialta san am sin.[[Íomhá:H-block corridor.jpg|thumb|320px|Dorchla - H4 - HMP Maze]] Nuair a bronnadh stádas an Chatagóra Speisialta ar na ciontóirí a raibh baint acu leis na paraimíleataigh, bhí na [[Cearta daonna|cearta]] agus na pribhléidí céanna acu nach raibh ar fáil ach do na himtheorannaithe roimhe sin, mar shampla saorchaidreamh na bpríosúnach, cuairteanna breise, beartáin bhia, agus [[éadaí]] de chuid an phríosúnaigh féin in áit shainéide an phríosúin (Crawford 1979). Ní raibh fad saoil i ndán do stádas an Chatagóra Speisialta. Bhí an Rúnaí Stáit nua, [[Merlyn Rees]], dírithe ar na cimí paraimíleata a chur ar aon leibhéal leis na gnáthchiontóirí de réir an pholasaí a bhí glactha ag an Rialtas, agus chuir sé deireadh leis an stádas ó [[1 Márta]], [[1976]], ar aghaidh. Na [[Poblachtánachas in Éirinn|Poblachtánaigh]] ar gearradh téarma príosúnachta orthu ina dhiaidh sin, réitíodh fáras dóibh sna "H-Bhlocanna" nua a bhí tógtha ar an gCeis Fhada, ocht gcinn acu. Na cimí a bhí ann roimhe sin, d'fhan siad i bh[[Foirgneamh|foirgnimh]] ar leith, agus níor baineadh an stádas speisialta díobh. == Na H-Bhlocanna == [[Íomhá:Compound 19.JPG|clé|mion|Compound 19]] Na Poblachtánaigh a daoradh chun príosúnachta i ndiaidh [[1 Márta]] [[1976]], cuireadh sna H-Bhlocanna iad, agus an stádas nua a bhí acu, bhain sé na cearta díobh a bhí ag na príosúnaigh roimh an mbliain 1976, go háirithe na héadaí sibhialta. A thúisce is a fuair na príosúnaigh iad féin sna H-Bhlocanna, thosaigh siad ag déanamh agóide. Ba é an chéad rud a rinne siad le dul chun diúnais ar na húdaráis ná diúltú do shainéide an phríosúin. Is é an míniú a thug siad air seo ná gurbh iad na gnáthchoirpigh a chaitheann sainéidí, agus gur príosúnaigh pholaitiúla a bhí iontu féin. Ó nár ceadaíodh dóibh a gcuid éadaí féin a chaitheamh, fágadh i dtuilleamaí na mbraithlíní agus na mblaincéad iad. Na príosúnaigh a bhí páirteach san agóid seo, deirtí go raibh siad "ar an mblaincéad". Sa bhliain [[1978]], bhí ní ba mhó ná 300 duine ag glacadh páirte. Mar sin féin, dhiúltaigh an [[Rialtas na Ríochta Aontaithe|rialtas Briotanach]] go stuacánta géilleadh don agóid. Ní cheadaíodh na séiléirí do na príosúnaigh dul ar an [[leithreas]] gan sainéide a chaitheamh. Ansin, thosaigh na príosúnaigh ag déanamh a ngnóthaí istigh ina gcuid cillíní féin, agus iad ag smearadh an [[Cac|chac]]<nowiki/>a de na ballaí. Ba é seo an "agóid shalach". Ach arís, d'eitigh [[rialtas]] [[Margaret Thatcher]] cluas éisteachta a thabhairt dóibh. === An Stailc Ocrais === {{main|Stailc ocrais 1981}} [[Íomhá:Long Kesh - geograph.org.uk - 341035.jpg|mion|333x333px]] Taobh amuigh den phríosún, chuaigh na Poblachtánaigh i dtuilleamaí na [[Meáin chumarsáide na hÉireann|meán cumarsáide]] leis an scéal a chur i mbéal an phobail. Taobh istigh, ghlac na príosúnaigh céim eile agus iad ag dul ar stailc ocrais. Ar an [[27 Deireadh Fómhair]] [[1980]], dhiúltaigh seachtar Poblachtánach don bhia, agus iad ag éileamh stádas an chime pholaitiúil. I Mí na Nollag, chuir siad an stailc ocrais ar fionraí, nuair a tháinig an chuma ar an scéal go raibh an Rialtas le tabhairt isteach. A thúisce is a chríochnaigh an stailc ocrais, d'fhill an Rialtas ar an seanseasamh, agus iad ag síleadh go raibh deireadh deifnídeach tagtha leis an stailc. Ina dhiaidh sin féin, áfach, chrom [[Roibeard Gearóid Ó Seachnasaigh]], a bhí i gceannas ar na cimí Poblachtánacha, - chrom seisean agus roinnt eile ar an stailc ocrais arís, ar [[1 Márta|an chéad lá de Mhí na Márta]] [[1981]]. Taobh amuigh den phríosún, cuireadh an Seachnasach chun cinn mar iarrthóir don Pharlaimint, agus ghnóthaigh sé fothoghchán [[Contae Fhear Manach|Fhear Manach]] agus [[Contae Thír Eoghain|Thír Eoghain Theas]] i Mí Aibreáin sa bhliain 1981. Ba mhór an t-éacht bolscaireachta é do ghluaiseacht na bPoblachtánach, ach níor mhaolaigh sin ar sheasamh daingean an Rialtais. Ar an [[5 Bealtaine]], shíothlaigh an Seachnasach i ndiaidh sé lá is trí scór ar céalacan. Bhásaigh naonúr eile roimh dheireadh Mhí Lúnasa. Nuair a hadhlacadh an Seachnasach i m[[Béal Feirste]], tháinig breis agus céad míle duine á chomóradh. [[Íomhá:Hunger Strike.JPG|mion|333x333px|múrphictiúr, [[Béal Feirste]]]] === An tÉalú === Ar an [[23 Meán Fómhair]] [[1983]], d'éalaigh dream ní ba mhó de phríosúnaigh ón gCeis Fhada ná a bhí éalaithe riamh as aon phríosún Briotanach. Shealbhaigh ochtar déag is fiche acu leoraí a bhí ag iompar bia don phríosún, agus bhris siad a mbealach amach. Cailleadh séiléir amháin, fear darbh ainm James Ferris, le taom croí nuair a bhítí ag bagairt scine air, agus gortaíodh cúigear eile. Gabhadh naonúr déag de na príosúnaigh arís roimh i bhfad, ach tháinig an chuid eile acu slán. Ina dhiaidh sin, bhí duine acu páirteach i mbuamáil an óstáin i m[[Brighton & Hove|Brighton]] sa bhliain [[1984]]. I Mí na Márta 1997, thángthas trasna ar thollán dhá scór troigh faoi thalamh a bhí gearrtha ag na cimí Poblachtánacha le haghaidh éalú. Bhí, fiú, solas [[Leictreachas|leictreach]] sa tollán. Ba é H-Bhloc a Seacht túsphointe an tolláin, agus nuair a fuair na húdaráis amach é, ní raibh ach ceithre scór troigh ar fad fágtha idir ceann an tolláin agus múr an phríosúin. [[Íomhá:INLA_Graffiti,_Strabane,_January_2010.JPG|link=https://ga.wikipedia.org/wiki/%C3%8Domh%C3%A1:INLA_Graffiti,_Strabane,_January_2010.JPG|clé|mion|[[Graifít|graifítí]] ar balla, [[An Srath Bán]], [[Contae Thír Eoghain|Tír Eoghain]]]] === Eagrú na hÁite === I rith na n-[[1980idí|ochtóidí]], chuir an Rialtas athruithe i bhfeidhm ar shaol an phríosúin, agus sa deireadh, bhí an chuma ar an scéal go raibh an chuid ba mhó de stádas an chine pholaitiúil ann arís. Cuireadh na príosúnaigh Phoblachtánacha in aon áit le chéile, agus ar an mbealach céanna, bhí cónaí ar na [[Dílseoir]]í i gcuideachta a gcuid comhreiligiúnach. Chuir an dá dhream eagraíocht mhíleata orthu féin, agus smacht nár bheag acu ar an saol ina mblocanna féin. I Mí na Nollag, 1997, mharaigh príosúnaigh (a raibh baint acu le hArm Fuascailte Náisiúnta na hÉireann ([[Arm Saoirse Náisiúnta na hÉireann|INLA]])) [[Billy Wright]], ceann feadhna Fhórsa na nÓglach Dílseach ([[LVF]]). [[Íomhá:HblockMonument073107.jpg|mion|389x389px]] ==Próiseas na Síochána == Bhí páirt thábhachtach ag na príosúnaigh i bpróiseas na síochána freisin. Ar an 9ú lá de Mhí Eanáir sa bhliain 1988, tháinig [[Mo Mowlam]], an Rúnaí Stáit um Chúrsaí Thuaisceart Éireann, ar cuairt gan choinne ar an gCeise Fhada le comhrá a dhéanamh leis na Dílseoirí ón [[UDA/UFF]] a bhí i mbraighdeanas ansin, [[Johnny Adair]] agus [[Michael Stone]] san áireamh. Bhí na cimí sin ag éileamh go n-éireodh a gcuid ionadaithe polaitiúla as na comhchainteanna síochána scun scan. I ndiaidh chuairt Mhowlam, áfach, d'athraigh siad a n-intinn agus lig siad dá gcuid ionadaithe leanúint leis na cainteanna, go dtí gur baineadh [[Comhaontú Aoine an Chéasta]] amach ar an 10ú lá de Mhí Aibreáin sa bhliain 1998. Ina dhiaidh sin, fuair na príosúnaigh cead a gcos, de réir mar a bhí a gcuid dreamanna paraimíleata ag toiliú leis an sos cogaidh. I rith an dá bhliain eile, scaoileadh 428 príosúnach saor. An ceathrar a fágadh sa phríosún, haistríodh go háiteanna eile iad ar an 29ú lá de Mhí Mheán Fómhair sa bhliain 2000, agus dúnadh an Cheis Fhada. == Forbairt == Cuireadh grúpa mónatóireachta le chéile ar an 14ú lá de Mhí Eanáir sa bhliain 2003 lena marana a dhéanamh ar an gcineál úsáide a d'fhéadfaí a bhaint as an áit amach anseo. Chuathas i mbun threascairt na H-Block ar an [[30 Deireadh Fómhair]], [[2006]]. == Féach freisin == * [[Stailc ocrais 1981]] == Tagairtí == {{Reflist}} [[Catagóir:Na Trioblóidí|Cheis Fhada, An]] [[Catagóir:Príosúin in Éirinn]] [[Catagóir:Príosúin]] [[Catagóir:Contae an Dúin]] 7h3bgmsb5g7drfflqpbw28ol2ryjo5f Aoire 0 9626 1089905 41844 2022-08-26T19:32:06Z Kevin Scannell 340 Removed redirect to [[An tAoire]] wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Rumunia 5806.jpg|275px|thumb|Aoire]] Is duine a thugann aire do thréad ainmhithe ([[Caora|caorigh]] nó [[Gabhar|gabhair]] de ghnáth) é '''aoire'''. <ref>{{Cite web-en|url=https://www.teanglann.ie/ga/fb/aoire|title=An Foclóir Beag: aoire|editor=[[Niall Ó Dónaill]] agus [[Pádraig Ua Maoileoin]], eag.|year=1991|publisher=[[An Gúm]]|location=[[Baile Átha Cliath]]|isbn=978-1857913644|dátarochtana=2022-08-26|language=ga|work=Teanglann.ie}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} [[Catagóir:Talmhaíocht]] 5rus2rh2ksd26gh7jeqa5gkgj7sq5hu 1089907 1089905 2022-08-26T19:35:30Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Rumunia 5806.jpg|275px|thumb|Aoire]] Is duine a thugann aire do thréad ainmhithe ([[Caora|caorigh]] nó [[Gabhar|gabhair]] de ghnáth) é '''aoire'''. <ref>{{Cite web-en|url=https://www.teanglann.ie/ga/fb/aoire|title=An Foclóir Beag: aoire|editor=[[Niall Ó Dónaill]] agus [[Pádraig Ua Maoileoin]], eag.|year=1991|publisher=[[An Gúm]]|location=[[Baile Átha Cliath]]|isbn=978-1857913644|dátarochtana=2022-08-26|language=ga|work=Teanglann.ie}}</ref> == Féach freisin == * [[An tAoire]]: ceann de na 88 réaltbhuíon nua-aimseartha == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} [[Catagóir:Talmhaíocht]] ctb84xeu8ie3zs4ohhtai8sc3p3q8sz Mú 0 10040 1090481 1058625 2022-08-27T07:25:19Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} {{An Aibítir Ghréagach|litir=mu uc lc}} Is é '''mú''' (Μ ina cheannlitir, μ ina litir bheag) an 12ú litir san [[aibítir Ghréagach]]. Tá sé de shliocht na litreach [[Aibítir Fhéiníceach|Féinící]] ''[[mem]]'' [[Íomhá:Phoenician_mem.png|25px|Mem]]. Sa [[Sean-Ghréigis|Shean-Ghréigis]] fuaimníodh mar /m/ é, agus i gcóras na n-[[Uimhreacha Ghréagacha|uimhreacha Gréagacha]], bhíodh an luach [[40 (uimhir)|40]] air. Sa [[Nua-Ghréigis]] fuaimníodh mar /m/ é. Tá bunús ag an litir [[Aibítir Rómhánach|Rómhánach]] [[M]] agus ag an litir [[Aibítir Choireallach|Choireallach]] Em [[М (Cirileach)|(М, м)]] sa litir '''mú'''. {{Síol}} [[Catagóir:Litreacha Ghréagacha]] 7fx5dztxbojhsxqjx27gztya14v8yuu Ríocht Esuaitíní 0 10072 1089856 1089792 2022-08-26T14:27:36Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Tír bheag thalamhiata atá suite i ndeisceart na h[[an Afraic|Afraice]] í '''Ríocht Esuaitíní''' (nó '''Esuaitíní''' go gearr uirthi), ceann de na tíortha is lú san ilchríoch. Tá sí suite lastoir den [[an Afraic Theas|Afraic Theas]] agus laistiar de [[Mósaimbíc|Mhósaimbíc]]. Tugadh ''An tSuasalainn'' uirthi roimh 2018; tagann ainm nua na tíre ó ainm dúchais na treibhe [[Suasaigh|Suasaí]], treibh [[Bantú|Bhantúch]]. Tá ionchas saoil na tíre an-íseal, mar gheall ar ráta ard an [[Víreas easpa imdhíonachta daonna|VEID]]. [[File:Eswatini Regions map.png|350px|Universal map of Eswatini]] == Naisc sheachtracha == {{Commons|Eswatini}} * [http://www.gov.sz/ Láithreán Gréasáin an Rialtais] * [https://www.thekingdomofeswatini.com/ Láithreán Gréasáin Oifigiúil Turasóireachta] * [http://eswatininaturereserves.com/ Eswatini National Trust Commission] — tuairiscí cuimsitheacha ar stair, ar chultúr agus ar nádúr na tíre * [http://www.biggameparks.org/ The Kingdom of Eswatini's Big Game Parks] — leathanach faoi na trí pháirc ghéim * [https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/eswatini/ Eswatini – CIA World Factbook] == Tagairtí == {{Reflist}} {{Comhlathas na Náisiún}} {{síol-tír-af}} {{DEFAULTSORT:Esuaitíní, Ríocht}} [[Catagóir:Ríocht Esuaitíní| ]] [[Catagóir:Ballstáit na Náisiún Aontaithe|E]] [[Catagóir:Ballstáit Chomhlathas na Náisiún]] qaukrcxmbxe70rl1h955kku8d7wzcja Boeing 707 0 11113 1090065 759392 2022-08-26T21:17:40Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Aerárthach}} [[Íomhá:Boac.707.arp.750pix.jpg|mion|clé|275px|Boeing 707 ag Aerfort Londain (Heathrow) 1964]]Is [[eitleán]] de dheantús [[Boeing]] é an '''Boeing 707'''. Tosaíodh ar a fhorbairt sna [[1950í]] agus do tharla an chéad eitilt i 1958 leis an aerlíne [[Pan-Am]]. Cuireadh deireadh le tógáil an 707 i [[1978]]. Sheachaid Boeing 1,010 Boeing 707. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-eitlíocht}} [[Catagóir:Aerárthach]] lifercbvgt388tk00vloqfaqtm75j2z Aer Lingus 0 11581 1089978 1050692 2022-08-26T20:46:36Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Eagraíochta}} [[Íomhá:Aer.lingus.a320-200.ei-dea.may06.arp.jpg|clé|mion|Airbus A320-200 de chuid Aer Lingus.]] [[Íomhá:Aer Lingus Building, Dublin Airport, County Dublin, Ireland - August 2014.jpg|thumb|Ceanncheathrú na haerlíne]] Aerlíne is ea '''Aer Lingus,''' cuid de Grúpa IAG inniu. Tá an t-ainm branda díorthaithe ón bhfocal "Aer Loingeas". Leagan [[An Béarla|Béarlaithe]] is ea an t-ainm sin de leagan na Gaeilge, ''Aerloingeas''. Tá ceanncheathrú an chomhlachta suite in [[Aerfort Bhaile Átha Cliath]], agus bhí 41 aerárthach den déantús [[Airbus]] ann (sa bhliain 2010) ag taisteal chuig [[an Eoraip]], [[Stáit Aontaithe Mheiriceá]] agus Tuaisceart na h[[An Afraic|Afraice]]. == Rialachas == Is cuid den grúpa IAG (IAirGroup.com) Aer Lingus inniu. Roimh 2007, bhí 85% den gcomhlacht faoi úinéireacht an [[Rialtas|Rialtais]]. Cuireadh an comhlacht i Stocmhalartán na hÉireann agus Stocmhalartán Londain ar an [[2 Deireadh Fómhair]] [[2006]]. Ag an am, bhí fós 28% den aerlíne faoi úinéireacht [[Rialtais na hÉireann]]. Díoladh an chuid seo dom grúpa IAG sa bhliain 2016. === An Tairiscint Táthcheangail ar Aer Lingus === Rinne Ryanair iarracht a dhéanamh chun [[Aer Lingus]] a cheannach faoi dhó, i 2006 agus 2008, ach theip orthu an dá uair. [[Íomhá:Ryanair (EI-CCW), Dublin, July 1993.jpg|mion|Aer Lingus agus Ryanair, 1993]] Sa bhliain 2006 rinne an Ryanair tairiscint táthcheangail ar 1.48 mórmhilliún euro ag iarraidh Aer Lingus a cheannach. Dúirt Micheal O'Leary, príomhoifigeach feidhmiúcháin an Ryanair, gur "aiméar gan a leithéid" a bhí ann le gnólacht eitleoireachta Éireannach amháin a chur ar bun a d'iompródh breis agus leathchéad milliún paisinéir in aghaidh na bliana. Rinne Aer Lingus comhlúthacht ar Stocmhalartán na hÉireann ar an 2 Deireadh Fómhair 2006, i ndiaidh do Rialtas na hÉireann an cinneadh a ghlacadh go ndíolfaí breis is leath den bhun 85.1 % a bhí ag an Stát sa chomhlacht. Choinnigh lucht oibre an chomhlachta an bun a bhí acusan ann, is é sin, 15 %. Ar dtús bhí na scaireanna ag dul €2.20 an ceann, ionas gur luacháladh an comhlacht ar 1.13 mórmhilliún euro ar fad. Chuir Ryanair in iúl go raibh sé tar éis bun 16 % a cheannach in Aer Lingus, agus go raibh sé ag tairiscint €2.80 an ceann ar na scaireanna a bhí fágtha. Ar an lá céanna, dhiúltaigh Aer Lingus don tairiscint táthcheangail, ó bhí sí ag teacht salach uirthi féin. Bhí 47 % de scaireanna an chomhlachta ag an Stát, ag iontaobhas úinéireachta an lucht oibre agus ag slánaonaid eile nach raibh sásta glacadh le tairiscint an Ryanair. [[Íomhá:E4411-Ryanair-planes-in-Dublin.jpg|mion|Aer Lingus agus Ryanair, 2007]] Thairis sin, bhí seilbh ar 4 % eile ag Banc na hÉireann agus ag Bainc-Aontas Éireann, nach raibh an chuma orthu go mbeidís sásta a gcuid a dhíol leis an Ryanair. Mar sin, thit an tóin as an tairiscint táthcheangail. == Oibríochtaí == B'ábhar conspóide é in [[Éirinn]] (go háirithe san iardheisceart) nuair a d'fhógair Aer Lingus i mí Lúnasa, 2007, go raibh sé ag bogadh a chuid [[Eitil|eitilt]]í idir [[Aerfort na Sionainne]] agus [[Aerfort Londain-Heathrow|Aerfort Heathrow]] i [[Londain]] go dtí [[Aerfort Idirnáisiúnta Bhéal Feirste]], áit atá siad ag bunú mol nua don aerlíne. I mí Aibreáin 2009 thosaigh Aer Lingus ag eitilt chuig Heathrow ó Aerfort na Sionainne arís de bharr mórán conspóide. In Aibreán 2009 bhunaigh Aer Lingus a chéad bhunáit taobh amuigh d'oileáin na hÉireann in [[Aerfort Londain-Gatwick|Aerfort Gatwick]] i Londain. Is ball é Aer Lingus den chomhaontas aerlínte Oneworld. D'fhág sé é sin ar [[1 Aibreán]] 2007 <ref>http://www.unison.ie/business/stories.php3?ca=80&si=1622439</ref>. Sa bhliain 2016, mar chuid den grúpa IAG, is ball é arís<ref>https://www.aerlingus.com/aerclub/</ref>. ==Stair== * [[15 Aibreán]] 1936 - Bunaíodh Aer Lingus * [[27 Bealtaine]] 1936 - Céad eitilt Aer Lingus [[Íomhá:EI-ABI DH.84 Dragon Aer Lingus Historic MAN 05AUG00 (6812512275).jpg|mion|"Iolar", EI-ABI DH.84 Dragon Aer Lingus]] Sna [[1970idí]], bhí Tony Ryan ina fheidhmeannach de chuid an Aer Lingus. Ansin bhí ann sé páirteach i mbunú an chomhlachta úd Guinness Peat Aviation i 1975, agus bhunaigh sé Ryanair sa bhliain 1985. Bhí Ryanair ag eitilt idir [[Aerfort Gatwick]] i [[Londain]] agus [[Aerfort Phort Láirge]] in Éirinn, agus an comhlacht ag iarraidh dé-oplacht (monaplacht dhéroinnte) an Aer Lingus agus na [[British Airways|mBritish Airways]] a bhriseadh sa trácht eitilte idir an [[Ríocht Aontaithe]] agus [[Poblacht na hÉireann]]. Sna [[1990idí]], bhí an eitlíocht leathliobrálaithe ag [[An tAontas Eorpach|an Aontas Eorpach]]: go bunúsach, bhí cead agat freastal ar aerchúrsa idir dhá bhallstát má fuair comhlacht faomhadh aon cheann acu. San [[am]] seo, ní raibh [[rialtas|údaráis]] na hÉireann sásta cead a thabhairt don Ryanair, ó bhí siad ag iarraidh Aer Lingus a chosaint ar iomaíocht. Ach bhí [[rialtas]] [[Margaret Thatcher]] i gceannas ar an [[Ríocht Aontaithe]], agus saoirse an mhargaidh á chur chun cinn acu ar chúiseanna idé-eolaíochta. Mar sin, cheadaigh an Ríocht Aontaithe don Ryanair cúrsaí nua a eitilt, agus bhí iomaíocht i ndáiríre ann do Aer Lingus. Sa bhliain 2015, cheannaigh [[British Airways]] an aerlíne Éireannach chun [[barainneachtaí scála]] a chruthú agus acmhainní a tharraingt le chéile [[Íomhá:EI-AOE V803 Viscount Aer Lingus LPL 16MAR66 (5641658470).jpg|clé|mion|EI-AOE V803 Viscount Aer Lingus 16 Márta 1966]] ==Timpistí== * [[10 Eanáir]] [[1952]]. An chéad timpiste eitleáin ag ''Aer Lingus''. Maraíodh 20 i dtimpiste sa [[An Bhreatain Bheag|Bhreatain Bheag]]. * [[24 Márta]] [[1968]]. [[Bás]]aíodh 61 duine nuair a thit Eitilt 712 de chuid Aer Lingus in aice leis an [[An Tuscar|Tuscar]] i g[[Contae Loch Garman]]. == Pearsanra == Is é Stephen Kavanagh ceannaire Aer Lingus i 2017, agus tá Willie Walsh (IAG) ina chathaoirleach an bhoird. == Naisc sheachtracha == * [http://www.aerlingus.com/ Aer Lingus] - aerlingus.com * [http://www.iairgroup.com/ IAG - iairgroup.com] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Aerlínte Éireannacha]] 3qfsklj5mw56kn9uwxceka2yjgi9o51 Nú 0 11888 1090479 1058626 2022-08-27T07:25:11Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} {{An Aibítir Ghréagach|litir=nu uc lc}} Is é '''nú''' (Ν ina cheannlitir, ν ina litir bheag) an 11ú litir san [[aibítir Ghréagach]]. Tá sé de shliocht na litreach [[Aibítir Fhéiníceach|Féinící]] ''[[nun]]'' [[Íomhá:Phoenician_nun.png|25px|nun]]. Sa [[Sean-Ghréigis|Shean-Ghréigis]] fuaimníodh mar /n/ é, agus i gcóras na n-[[Uimhreacha Ghréagacha|uimhreacha Gréagacha]], bhíodh an luach [[50 (uimhir)|50]] air. Sa [[Nua-Ghréigis]] fuaimníodh mar /n/ é. Tá bunús ag an litir [[Aibítir Rómhánach|Rómhánach]] [[N]] agus ag an litir [[Aibítir Choireallach|Choireallach]] [[Н (Cirileach)|Н]] sa litir '''nú'''. {{Síol}} [[Catagóir:Litreacha Ghréagacha]] qr5cm4cbi27b2nyzqle3wdwyip74rj0 Xí 0 11889 1090478 1058627 2022-08-27T07:25:06Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} {{An Aibítir Ghréagach|litir=xi uc lc}} Is é '''xí''' (Ξ ina cheannlitir, ξ ina litir bheag) an 14ú litir san [[aibítir Ghréagach]]. Tá sé de shliocht na litreach [[Aibítir Fhéiníceach|Féinící]] ''[[samekh]]'' [[Íomhá:Phoenician_samekh.png|25px|samekh]]. Sa [[Sean-Ghréigis|Shean-Ghréigis]] fuaimníodh mar /ks/ é, agus i gcóras na n-[[Uimhreacha Ghréagacha|uimhreacha Gréagacha]], bhíodh an luach [[60 (uimhir)|60]] air. Sa [[Nua-Ghréigis]] fuaimníodh mar /ks/ é. Tá bunús ag an litir [[Aibítir Rómhánach|Rómhánach]] [[X]] agus ag an litir [[Aibítir Choireallach|Choireallach]] [[Ѯ (Cirileach)|Ѯ]] sa litir '''xí'''. {{Síol}} [[Catagóir:Litreacha Ghréagacha]] afrgcen1elyscljqd41qwqjxho47dz0 Oimiocrón 0 11890 1090468 1058628 2022-08-27T07:23:24Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} {{An Aibítir Ghréagach|litir=omicron uc lc}} Is é '''oimiocrón''' ([[An Ghréigis|Gréigis]]:όμικρον ''ómikron'' ) an 15ú litir san [[aibítir Ghréagach]]. (Bíonn Ο ina cheannlitir agus ο ina litir bheag). Tá sé de shliocht na litreach [[Aibítir Fhéiníceach|Féinící]] ''[[ayin]]'' [[Íomhá:Phoenician_ayin.png|25px|ayin]]. Sa [[Sean-Ghréigis|Shean-Ghréigis]] fuaimníodh mar /o/ é, agus i gcóras na n-[[Uimhreacha Ghréagacha|uimhreacha Gréagacha]], bhíodh an luach [[70 (uimhir)|70]] air. Sa [[Nua-Ghréigis]] fuaimníodh mar /o/ é. Tá bunús ag an litir [[Aibítir Rómhánach|Rómhánach]] [[O]] agus ag an litir [[Aibítir Choireallach|Choireallach]] [[О (Cirileach)|О]] sa litir '''oimeacrón'''. [[File:De-Omikron.ogg|thumb|De-Omikron]] {{Síol}} [[Catagóir:Litreacha Ghréagacha]] 30pw5soeuoj2jvz67b0hfpifeqoejx3 Pí 0 11891 1090477 1058629 2022-08-27T07:25:02Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} {{An Aibítir Ghréagach|litir=pi uc lc}} Is é '''pí''' (Π ina cheannlitir, π ina litir bheag) an 16ú litir san [[aibítir Ghréagach]]. Tá sé de shliocht na litreach [[Aibítir Fhéiníceach|Féinící]] ''[[pe]]'' [[Íomhá:Phoenician_pe.png|25px|pe]]. Sa [[Sean-Ghréigis|Shean-Ghréigis]] fuaimníodh mar /p/ é, agus i gcóras na n-[[Uimhreacha Ghréagacha|uimhreacha Gréagacha]], bhíodh an luach [[80 (uimhir)|80]] air. Sa [[Nua-Ghréigis]] fuaimníodh mar fós mar an gcéanna é. Tá bunús ag an litir [[Aibítir Rómhánach|Rómhánach]] [[P]] agus ag an litir [[Aibítir Choireallach|Choireallach]] [[П (Cirileach)|П]] sa litir '''pí'''. Sa matamaitice is é pí an gaol idir imlíne an ciorcal agus a thrastomhas ([[π (matamaitic)|π]] ≈ 3.14159...). {{Síol}} [[Catagóir:Litreacha Ghréagacha]] grh5vp5bmvqq0v3xm8xqffkvlsnwx9z Ró 0 11892 1090469 1058630 2022-08-27T07:23:32Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} {{An Aibítir Ghréagach|litir=rho uc lc}} Is é '''ró''' (Ρ ina cheannlitir, ρ ina litir bheag) an 17ú litir san [[aibítir Ghréagach]]. Tá sé de shliocht na litreach [[Aibítir Fhéiníceach|Féinící]] ''[[res]]'' [[Íomhá:Phoenician_res.png|25px|res]]. Sa [[Sean-Ghréigis|Shean-Ghréigis]] fuaimníodh mar /r/ nó /r̥/ é, agus i gcóras na n-[[Uimhreacha Ghréagacha|uimhreacha Gréagacha]], bhíodh an luach [[100 (uimhir)|100]] air. Sa [[Nua-Ghréigis]] fuaimníodh mar /r/ é. Tá bunús ag an litir [[Aibítir Rómhánach|Rómhánach]] [[R]] agus ag an litir [[Aibítir Choireallach|Choireallach]] [[Р (Cirileach)|Р]] sa litir '''ró'''. {{Síol}} [[Catagóir:Litreacha Ghréagacha]] pd5bslg1wnh30xd5cched6rve6kh2oy Sigme 0 11894 1090476 1058632 2022-08-27T07:24:57Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} {{An Aibítir Ghréagach|litir=sigma uc lc}} Is é '''sigme''' (Σ ina cheannlitir, σ (nó ς ag deireadh focail) ina litir bheag) an 18ú litir san [[aibítir Ghréagach]]. Tá sé de shliocht na litreach [[Aibítir Fhéiníceach|Féinící]] ''[[sin]]'' [[Íomhá:Phoenician_sin.png|25px|sin]]. Sa [[Sean-Ghréigis|Shean-Ghréigis]] fuaimníodh mar /s/ é, agus i gcóras na n-[[Uimhreacha Ghréagacha|uimhreacha Gréagacha]], bhíodh an luach [[200 (uimhir)|200]] air. Sa [[Nua-Ghréigis]] fuaimníodh mar /s/ é. Tá bunús ag an litir [[Aibítir Rómhánach|Rómhánach]] [[S]] agus ag an litir [[Aibítir Choireallach|Choireallach]] [[С (Cirileach)|С]] agus [[Ш (Cirileach)|Ш]] sa litir '''sigme'''. {{Síol}} [[Catagóir:Litreacha Ghréagacha]] 23onp0ehqyiwtu32x85ope9scvc8zwr Tó 0 11896 1090470 1058633 2022-08-27T07:23:41Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} {{An Aibítir Ghréagach|litir=tau uc lc}} Is é '''tó''' (Τ ina cheannlitir, τ ina litir bheag) an 19ú litir san [[aibítir Ghréagach]]. Tá sé de shliocht na litreach [[Aibítir Fhéiníceach|Féinící]] ''[[taw]]'' [[Íomhá:Phoenician_taw.png|25px|taw]]. Sa [[Sean-Ghréigis|Shean-Ghréigis]] fuaimníodh mar /t/ é, agus i gcóras na n-[[Uimhreacha Ghréagacha|uimhreacha Gréagacha]], bhíodh an luach [[300 (uimhir)|300]] air. Sa [[Nua-Ghréigis]] fuaimníodh mar /t/ é. Tá bunús ag an litir [[Aibítir Rómhánach|Rómhánach]] [[T]] agus ag an litir [[Aibítir Choireallach|Choireallach]] [[Т (Cirileach)|Т]] sa litir '''tó'''. {{Síol}} [[Catagóir:Litreacha Ghréagacha]] j3ocjt1b2h3tm2g1ys4cnotzmiho9n0 Upsalón 0 11897 1090475 1058634 2022-08-27T07:24:35Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} {{An Aibítir Ghréagach|litir=upsilon uc lc}} Is é '''upsalón''' (Υ ina cheannlitir, υ ina litir bheag) an 20ú litir san [[aibítir Ghréagach]]. Tá sé de shliocht na litreach [[Aibítir Fhéiníceach|Féinící]] ''[[waw]]'' [[Íomhá:Phoenician_waw.png|25px|waw]]. Sa [[Sean-Ghréigis|Shean-Ghréigis]] fuaimníodh mar /y/ nó /yː/ nó níos luaithe mar /u/ nó /uː/ é, agus i gcóras na n-[[Uimhreacha Ghréagacha|uimhreacha Gréagacha]], bhíodh an luach [[400 (uimhir)|400]] air. Sa [[Nua-Ghréigis]] fuaimníodh mar /i/ é. Tá bunús ag an litir [[Aibítir Rómhánach|Rómhánach]] [[U]], [[Y]], [[V]] agus [[W]] agus ag an litir [[Aibítir Choireallach|Choireallach]] [[U (Cirileach)|U]] agus [[Ѵ (Cirileach)|Ѵ]] sa litir '''upsalón'''. {{Síol}} [[Catagóir:Litreacha Ghréagacha]] hl0ykif3w4p44rgu3h9e3lhsfmqr9hp Fí 0 12015 1090471 1058635 2022-08-27T07:24:03Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} {{An Aibítir Ghréagach|litir=phi uc lc}} Is é '''fí''' (Φ ina cheannlitir, φ ina litir bheag) an 21ú litir san [[aibítir Ghréagach]]. Ní de shliocht díreach na litreach [[Aibítir Fhéiníceach|Féinící]] é fí. Sa [[Sean-Ghréigis|Shean-Ghréigis]] fuaimníodh mar /pʰ/ é, agus i gcóras na n-[[Uimhreacha Ghréagacha|uimhreacha Gréagacha]], bhíodh an luach [[500 (uimhir)|500]] air. Sa [[Nua-Ghréigis]] fuaimnítear mar /f/ é. Níl bunús ag aon an litir [[Aibítir Rómhánach|Rómhánach]] ann (Tagann an litir [[F]] ó ''digáma''). Tá bunús ag an litir [[Aibítir Choireallach|Choireallach]] [[Ф (Cirileach)|Ф]] sa litir '''fí'''. Sa matamaitice tá an luach φ = 1.618... ag an litir. Is é an [[cóimheas órga]]. {{Síol}} [[Catagóir:Litreacha Ghréagacha]] dkpdunsuuc23o2htqj3r1atfq4fncso Olympia, Washington 0 12124 1090072 838432 2022-08-26T21:24:39Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is í '''Olympia''' príomhchathair stát [[Washington]], [[SAM]]. Is í Olympia príomhbhaile [[Contae Thurston, Washington|Chontae Thurston]] chomh maith. Tá 46,478 duine ina gcónaí ann, de réir daonáireamh na bliana [[2010]]. {{Washington}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Washington (stát)]] [[Catagóir:Cathracha in Washington]] [[Catagóir:Príomhchathracha na SAM]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Washington]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] ie1eu3snzl57rrq3h2bms63ddccezkm Nineteen Eighty-Four 0 12988 1089879 1061970 2022-08-26T16:39:11Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{Teideal iodálach}} {{WD Bosca Sonraí Leabhar}} [[Íomhá:1984.png|deas|300px]] [[Úrscéal]] [[diostóipe]]ach [[Béarla]] leis an scríbhneoir [[Sasana]]ch [[George Orwell]] is ea '''''Nineteen Eighty-Four''''' a foilsíodh an chéad uair sa bhliain [[1949]]. Baineann an scéal le fear darb ainm [[Winston Smith]] agus ar an uirísliú a fhaigheann sé ón stát ollsmachtach ina gcónaíonn sé. Mar aon le ''[[Brave New World]]'' le [[Aldous Huxley]] agus ''[[Fahrenheit 451]]'' le [[Ray Bradbury]], tá sé ar ceann de na saothair dhiostóipeacha is iomráití ar domhan. Tá an leabhar aistrithe go 62 theanga, agus chuaigh sí i bhfeidhm go mór ar an m[[Béarla]]; tá dlúthbhaint anois ag téarmaíocht an leabhair (an "Nuachaint", ''Newspeak'' as Béarla) agus ag ainm a húdair le cúrsaí príobháideachta agus slándála i gcoinne an stáit. Measadh ó am go chéile gur ábhar réabhlóideach agus contúirt fholaithe a bhí ann agus mar sin, cuireadh cosc ar an leabhar ina lán leabharlann i dtíortha éagsúla. San [[Aontas Sóivéadach]], bhí an leabhar toirmeasctha go dtí gur bhain [[peireastráice]] agus [[gleasnast]] [[Míchail Gorbaitsov]] an chuid ba mhó de na srianta den chead cainte agus de shaoirse na foilsitheoireachta.<ref>http://www.nuigalway.ie/human_rights/banned_books.html</ref> == Cúlra agus Cnámha an Scéil == Sa leabhar, léiríonn Orwell sochaí dhiostóipeach agus í suite i Sasana sa bhliain [[1984]], tír atá á rialú ag páirtí ollsmachtach cosúil le Páirtí Cumannach an Aontais Shóivéadaigh. Baineann an tsochaí seo leas as teicneolaíocht nua-aimseartha cumarsáide, go háirithe an teileascáileán (''telescreen'' as Béarla, gléas a fhéadann a bheith ina cheamara agus ina theilifíseán san am céanna), le treisiú le greim an lucht rialtais - scothaicme an "Pháirtí", nó an Páirtí Inmheánach (''Inner Party'' as Béarla) - ar an gcumhacht agus le baill íochtaracha an pháirtí (cosúil le Winston Smith féin) a choinneáil umhal don scothaicme. Maidir leis na prólatáirigh, na ''Próil'', níl siad ina mbaill den "Pháirtí", agus is féidir a rá go bhfuil saoirse áirithe acu, ach ní fhaigheann siad oideachas ná soilsiú ar bith: go bunúsach, tá siad ag teacht i dtír ar an tsiamsaíocht agus ar an lón léitheoireachta a tháirgeann Roinn na Fírinne dóibh. Tá trí ollchumhacht an domhain seo, An Aigéine (an domhan Angla-Mheiriceánach), an Eoráise (an Eoraip agus an Rúis) agus an Áise Thoir (an tSín agus a mbaineann léi) ag cur síorchogaidh ar a chéile, ach bíonn na comhghuaillíochtaí ag athrú ó am go ham, rud nach n-admhaítear leis an saol mór, áfach: má thagann an Eoráise in áit na hÁise Thoir mar chomhghuaillí ag an Aigéine, beidh bolscaireacht an Aigéine ag áitiú, ón tsoicind sin ar aghaidh, go raibh an Aigéine riamh ag cur cogaidh ar an Áise Thoir, agus má dúirt aon duine a mhalairt, nach raibh ann ach gnáthfhealltóir a bhí breabtha ag an Áise Thoir. Cé go bhfuil leibhéal forbartha na teicneolaíochta sách ard, ní úsáidtear í chun feabhas a chur ar bheatha na ngnáthdhaoine - a mhalairt ar fad baintear úsáid as straitéisí ilchasta leis an gcosmhuintir a choinneáil i gcruachás agus le haicme cheannais an Pháirtí a choinneáil i ndearbhchumhacht go síoraí. Tá a hidé-eolaíocht ag gach ceann de na hollchumhachtaí. Is í an idé-eolaíocht atá ag an bPáirtí san Aigéine ná ''Sasóis'' (nó ''Ingsoc'' as Béarla- nascadh de na focail "English" agus "Socialism"), is é sin, an Sóisialachas Sasanach; san Eoráise, táthar ag urramú an Nua-Bhoilséiveachais, agus maidir leis an Áise Thoir, tagraítear do Chultas an Bháis mar ghnáthaistriúchán ar an téarma Sínise, ach cuirtear an míniúchán leis gur fearr Múchadh na Pearsantachta a thabhairt air. Cibé scéal é, is follasach nach bhfuil mórán difríochta idir an trí stát ó thaobh an ghnáthshaoil de. [[Íomhá:1984 Norma Crane Eddie Albert Studio One 1953.jpg|clé|mion|Studio One, CBS, 1953]] Ceann de na siombailí lárnacha sa leabhar is ea an Deartháir Mór, deachtóir atá ag breathnú cosúil le [[Stailín]] agus le [[Hitler]] araon. Ní fhaigheann na léitheoirí, ná Winston Smith, amach riamh, an fíordhuine é an Deartháir Mór ar aon nós, nó an amhlaidh nach bhfuil ann ach samhailchomhartha a sheasann do lucht stiúrtha an Pháirtí. Tá naimhde de dhíobháil chomh maith: is é Goldstein an príomhnamhaid. Ball den Pháirtí Inmheánach a bhí ann a d'iompaigh ina fhealltóir. [[Íomhá:Denis Côté l'écrivain lisant "1984" de George Orwell.jpg|mion|ag léamh]] Tá Winston Smith féin ag obair do Roinn na Fírinne, nó ''Minitruth'' (''Fíroinn''), mar a thugtar uirthi sa Nua-Chaint. Is é is Nua-Chaint ann ná leagan saorga den Bhéarla a bhfuil na neamhrialtachtaí agus na débhríochtaí uile bainte de, ionas nach féidir smaoineamh eiriciúil ar bith a chur i bhfoclaibh ann: mar shampla, níl coincheap na "saoirse" ann a thuilleadh, ach amháin sa chiall nithiúil ("tá an madra seo saor ó dhreancaidí", cuir i gcás). D'fhéadfá a rá gur cineál iriseoir é Winston, agus é ag cumadh scéalta faoi laochra a fuair bás ar son na hAigéine (laochra nach raibh ann riamh dháiríre) nó ag cur Nua-Chainte ar chlasaicigh Shean-Chainte. [[Íomhá:Barnhill (Orwell's 1984) - panoramio (1).jpg|mion|"Barnhill", áit a scríobhadh an leabhar]] [[Íomhá:Ideal citizen.gif|mion|299x299px|Coincheap "''Ideal Citizen"'']] Tá stát na hAigéine meáite ar an tSean-Chaint (is é sin, Béarla den chineál thraidisiúnta) a chur de dhroim an domhain go léir agus an litríocht a scríobhadh inti a dhíothú chomh maith, ach san am céanna, teastaíonn ó lucht rialtais na tíre leaganacha de chineál éigin de litríocht an Bhéarla a choimeád do na glúnta atá le teacht, le bheith in ann a áitiú go raibh na clasaicigh agus rogha na scríbhneoirí sna laethanta a bhí riamh ag cur ar son na bprionsabal céanna atá á leanúint ag an bPáirtí. Ós rud é nach féidir saoirse, daonlathas ná smaointí den chineál sin a chur i bhfoclaibh sa Nua-Chaint - níl d'fhocal ar a leithéid inti ach ''crimethink'' (''coirsmaoin'') - smaoineamh coiriúil, nó eiriciúil - caithfidh Winston agus a chuid comhoibrithe cuma an cheartchreidmheachais a chur ar an leagan Nua-Chainte. == Domhain an Úrscéil == === Sasóis (Sóisialachas Sasanach) === Sa bhliain 1984, is é an '''Sasóis''' (Sóisialachas Sasanach) an phríomh idéolaíocht agus bréagfhealsúnacht na hAigéine, agus 'sé an Nua-Chaint a theanga oifigiúil, do dhoiciméidí oifigiúla. === Ranna na hAigéine === I Londan, príomhchathair Aersteáice a hAon, tá ceithre ranna rialtais na hAigéinne suite i gceithre phirimis (300m d'airde), le trí sluán an Pháirtí scríofa ar a naghaidheanna- "IS SÍOCHÁN Í COGAÍOCHT", "IS SAOIRSE Í DAOIRSE", "IS NEART É AINEOLAS". Is désmaoin ("doublethink" as Béarla) frithchiallach dá bpríomh-aidhmeanna iad ainmneacha na Ranna: Baineann Roinn na Síochána le cogaíoght, Roinn na Fírinne le bréag, Roinn an Ghrá le céasadh agus Roinn na Flúirse le gorta. [[Íomhá:Characters Constellation George Orwell 1984.svg|clé|mion|333x333px]] '''Roinn na Síochána''' (Nua-Chaint: an Síoroinn) Cuireann Roinn na Síochána le cogadh buan na hAigéine. "Is é príomh-aidhm na cogaíochta nua-aimseartha (de réir prionsabail Désmaoin, aithnítear agus ní aithnítear go chomhuaineach an aidhm seo ag inchinn treorúcháin an Pháirtí Inmheánach) ná chun táirgí na hinnealra a úsáid suas gan an caighdeán ginearálta chónaithe a fheabhsú. Ó deireadh na naoú haois déag, folairhw a bhíodh an fadhbfaoi cad le déanamh leis an mbarrachas earraí tomhaltais sa sochaí tionsclaíoch. Faoi láthair, nuair nach mbíonn dóthain bia ag mórán daoine daonna, ní práinneach é an fadhb, agus b'fhéidir nach bhfuil gá dó a bheith, fiú gan aon phróiseas mhilleadh i bhfeidhm." '''Roinn na Flúirse''' (Nua-Chaint: an Flúroinn) Ciondáileann agus rialaíonn Roinn na Flúirse bia, earraí agus táirgeacht baile; gach ceathrú fioscach, foilsíonn an Flúroinn bréagéilimh de bheith tar éis an caighdeán marachtála a ardú, nuair i ndáiríre, íslíonn sé ciondáil, infhaighteacht agus táirge. Cuidíonn an Fíoroinn an Flúroinn trí taifid stairiúla a athcheartú chun tacú le bréag an Flúroinn faoi "ardú ciondála". '''Roinn na Fírinne''' (Nua-Chaint: Fíoroinn) Rialíonn Roinn na Fírinne eolas: nuacht, siamsaíocht, oideachas agus na dána. Oibríonn Winston Smith i Taifrann (Rannóg Taifid) an Fíoroinn, ag "ceartú" taifid stairiúla chun aontú le oráidí úrnua an Dearthár Mhóir, sa chaoi go bhfuil gach rud a deireann an Páirtí fíor. '''Roinn an Ghrá''' (Nua-Chaint: Grároinn) Sainaithníonn, monatóiríonn, gabhann agus tiontaíonn Roinn an Ghrá fíor- agus bréag-easaontóirí. I dtaithí Winston, buailtear agus céastar an easaontóir, ansin, nuair a bhíonn siad beagnach briste, seoltsr é/í do Sheomra 101 chun aghaid a thabhairt ar "an rud is measa ar domhan"- 'sé sin ná an rud a bhfuil an eagla is mó ag an easaontóir roimhe- go dtí go nathsholátair easaontas le grá don Dreatháir Mór agus an Pháirtí. De gnáth, tar éis an iar-easaontach a scaloileadh ó Roinn an Ghrá, maraítear é/í i gceann bliana nó dhó. === Tíreolaíocht Polaitiúil === [[Íomhá:1984 fictitious world map v2 quad.svg|thumb|right|300px|Cogadh Buan: Tuairiscíonn an nuacht gur ghabh an Aigéine an Afraic, 1984.]] Rialaíonn trí fhorstáit ollsmachtacha a bhíonn i gcónaí ag troid lena gcéile an Domhan: * '''An Aigéine''' (idéolaíocht: ''Sasóis'', .i. Sóisialachas Sasanach); s'iad a phríomh-chríocha ná an Leathsféar Iartharach, an Bhreatain Mór, Éire, an Astráil agus an Afraic Theas (síos ón Abhainn Congó). * '''An Eoráise''' (idéolaíocht: Nua-Bhoilséiveachais); cuimsíonn an Eoráise an Eoraip Ilchríochach agus an Rúis- an tSibéir san áireamh.. * '''An Oiráise''' (idéolaíocht: Múchadh na Pearsantachta, .i., "Cultas an Bháis"); áirítear an tSín, an tSeapán, an Chóiré agus an Indsín san Oiráise. [[Íomhá:1984 Orwell arrows.PNG|mion| Cogadh Buan ]] Troidtear sa chogadh buan chun smacht a fháil thar an "ceantar díospóidithe" lonnaithe idir teorainneacha na forstáit, foirmíonn sé comhthreomharán garbh lena coirneáil ag Tingis, Brasaivíl, Dáirbhín agus Hong Cong, ag cur an Afraic Thuaidh, an Meánoirthear, an Ind agus an Indinéis mar na háiteanna a ghabhann na forstáit agus a núsáidtear daoirse don obair. Tarlaíonn troid freisin san áit idir an Eoráise agus an Iaráise sa Mhanchúir, sa Mhongóil agus san Áise Láir, agus troideann an trí stát lena chéile d'oileáin na hAigéin Atlantaigh agus Ciúin. [[Íomhá:1984 George Orwell Graffito - Placa de George Orwell - Barrio Gotico - Barcelona - Spain (14141896840).jpg|clé|mion|Graifítí, [[Barcelona]]]] == Stair an Úrscéil == D'fhoilsigh [[Secker and Warburg]] an t-úrscéal ar an [[8 Meitheamh]] [[1949]]. Scríobhadh an chuid is mó de ar oileán [[Diùra]] in [[Albain]] sa bhliain [[1948]], cé gur thosaigh Orwell á scríobh chomh luath leis an mbliain [[1945]]. Tosaíonn an saothar ar an [[4 Aibreán]] [[1984]] ag a 13.00 (1.00. i.n.). == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Leabhair le George Orwell]] [[Catagóir:Ficsean eolaíochta]] [[Catagóir:Fealsúnacht polaitíochta]] {{DEFAULTSORT:}} [[Catagóir:Útóipe]] hvvvf05jknc8vwkh4t9q6m3s6dodxob 13 (uimhir) 0 13307 1090520 1043377 2022-08-27T08:41:11Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''13''' an [[uimhreacha aiceanta|uimhir nádúrtha]] tar éis [[12 (uimhir)|12]] agus roimh [[14 (uimhir)|14]]. An focal [[An Ghaeilge|Gaeilge]] atá ar 13 ná "trí déag". Is é "XIII" an [[uimhir Rómhánach]] ar 13. Uimhir a cheanglaítear le mí-ádh. Tá an uimhir seo chomh láidir in aigne an domhain thiar nach bhfuil aon 13ú sraith ar eitleáin, agus is iomaí foirgneamh nach bhfuil an 13ú urlár ann. == Matamaitic == * Uimhir phríomha é 13 {{Teimpléad:Uimhir}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 8x7ylzqipyd9phg6f6dwimw7crapxk9 Gerry Fitt 0 13445 1089914 1052482 2022-08-26T19:55:14Z TGcoa 21229 /* Titim amach */ wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}}Ba [[Polaitíocht|pholaiteoir]] as [[Tuaisceart na Éireann|Tuaisceart Éireann]] é '''Gerard "Gerry" Fitt''', nó '''Barún Fitt of Bell's Hill''', ([[9 Aibreán]] [[1926]] – [[26 Lúnasa]] [[2005]]). Bhí sé i measc na ndaoine a bhunaigh an SDLP ([[Páirtí Sóisialach Daonlathach an Lucht Oibre]]) sa bhliain 1970.<ref name=":0">{{Luaigh foilseachán|title=Gerry Fitt: A Political Chameleon|url=https://books.google.com/books/about/Gerry_Fitt.html?id=I5pnAAAAMAAJ|publisher=Dufour Editions|date=2007|language=en|author=Michael A. Murphy}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.goodreads.com/work/40491834-fighting-fitt-the-gerry-fitt-story|teideal=Fighting Fitt: The Gerry Fitt Story|language=en|work=Goodreads|dátarochtana=2022-08-26}}</ref> == Tús a shaoil == Rugadh Fitt i m[[Béal Feirste]]. Fuair sé a chuid [[Oideachas|oideachais]] ó na m[[Bráithre Críostaí|Bráithre Críostaí.]] Chaith sé na blianta idir 1941 agus 1953 i sheirbhís an [[Cabhlach cogaidh|chabhlaigh]]. Bhíodh cónaí ar Fitt i m[[Bóthar na bhFál]], agus sheas sé mar ionadaí don bhóthar ar son pháirtí lucht oibre sa bhliain 1956. Fuair Paddy Devlin, ó Pháirtí Lucht Oibre na hÉireann an ceann is fearr air, áfach. Sa bhliain 1958, toghadh Fitt do Chomhairle Cathrach Bhéal Feirste mar bhall de Pháirtí Lucht Oibre na hÉireann. Sa bhliain 1962, bhuaigh sé suíochán i Stormont. San olltoghchán Westminster sa bhliain 1966, bhuaigh Fitt an suíochán in iarthar Bhéal Feirste. == SDLP == [[Íomhá:PalaceOfWestminsterAtNight.jpg|clé|mion|Westminster]] D'úsáid Fitt a shuíochán i Westminster chun fadhbanna i dTuaisceart Éireann a chuir os chomhair na Breataine. Ba MP comhbhraiteach é a bhí i láthair ag an agóid [[cearta daonna]] i n[[Doire]] ar an [[5 Deireadh Fómhair]] [[1968]]. Chloígh [[Constáblacht Ríoga Uladh]] Fitt an lá sin, i measc daoine eile. Thug Fitt tacaíocht do [[Bernadette Devlin]] sa bhliain 1969. [[Íomhá:SDLP logo.svg|clé|mion]] I mí Lúnasa 1970 bhí Fitt mar an chéad cheannaire ar pháirtí nua, [[Páirtí Sóisialta Daonlathach an Lucht Oibre]] ([[Páirtí Sóisialta Daonlathach an Lucht Oibre|SDLP]]). Bunaíodh an SDLP tar éis comhráite sa nGaeltacht i dTír Chonaill idir [[John Hume]], [[Austin Currie]], Paddy O’Hanlon, Paddy Devlin agus Gerry Fitt. Ba é Gerry Fitt an ceannaire mar gurbh é an polaiteoir ba shinsearaí díobh, an t-aon Fheisire Parlaiminte in Westminster ina measc.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/cuis-cheiliurtha-ag-an-sdlp-agus-iad-50-bliain-ar-an-bhfod/|teideal=Cúis cheiliúrtha ag an SDLP agus iad 50 bliain ar an bhfód|údar=Póilín Ní Chiaráin|dáta=2020|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2021-08-26}}</ref> Ghlac an SDLP páirt i Westminster (rud nach ndearna [[Sinn Féin]]). == Titim amach == [[Íomhá:House of Lords 2011.jpg|clé|mion|Tiarnaí, Westminister]] Bhí síorcháineadh ar a ceannaireachtaagus b'fhéidir nach raibh bua na ceannaireachta ag Fitt, san áit chontráilte ag an am contráilte.<ref name=":0" /> De réir a chéile, thit Fitt amach lena pháirtí, le náisiúnaigh, agus le [[Rialtas na Ríochta Aontaithe|rialtas]] na Breataine. Sa bhliain 1979 staon Fitt ó vóta tábhachtach i Westminster; thit an rialtas [[Lucht oibre|Lucht Oibre]] as chumhacht agus tháinig [[Margaret Thatcher]] agus na [[An Páirtí Coimeádach (An Ríocht Aontaithe)|Toraithe]] isteach. Sa bhliain 1980 cuireadh [[John Hume]] ina áit mar cheannaire, agus d'fhág Fitt an páirtí. Sa bhliain 1981 bhí Fitt in aghaidh na [[Stailc ocrais 1981|Stailceanna ocrais]] sa [[An Cheis Fhada|phríosún Maze]] i m[[Béal Feirste]]. I mí na Bealtaine na bliana 1983, chaill Fitt a shuíochán do [[Gerry Adams]]. Fuair Fitt bás ar an [[26 Lúnasa]] [[2005]], 79 bliain d'aois, de bharr galair [[croí]]. Bhí ceathrar iníon aige. ==Tagairtí== {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Fitt, Gerry}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1926]] [[Catagóir:Básanna in 2005]] [[Catagóir:Daoine as Béal Feirste]] [[Catagóir:Daoine as Contae Aontroma]] [[Catagóir:Feisirí de Pharlaimint na Ríochta Aontaithe]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Gníomhaithe cearta daonna]] [[Catagóir:Polaiteoirí Thuaisceart na hÉireann]] [[Catagóir:Uaisleacht Éireannach]] 99kqjhcishugygcl65qfslzll1c5nif Heinkel He 178 0 13903 1090215 652449 2022-08-26T21:34:04Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Aerárthach}} [[Íomhá:Ohain USAF He 178 page60.jpg|thumb|300px|An Heinkel He 178]] Ba é an '''Heinkel He 178''' an chéad scairdeitleán a d'úsáid cumhacht [[An t-Inneall Turba-scairde|innill turbai-fean]] le haghaidh eitilte, ar an 27 Mí Lúnasa na bliana [[1939]]. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-eitlíocht}} [[Catagóir:Aerárthach]] fnqeko7i3bauzuho1fg392xstgqp7cd Messerschmitt Me 262 0 13907 1090227 664768 2022-08-26T21:34:45Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Aerárthach}} [[Íomhá:Messerschmitt Me 262.jpg|thumb|300px|An Messerschmitt Me 262]] Ba é an '''Messerschmitt Me 262''' agus an [[Gloster Meteor]] na chéad [[An t-Inneall Turba-scairde|innill turba-scairde]] oibríochta a bhí rannpháirteach sa [[Dara Cogadh Domhanda]] i 1944. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-eitlíocht}} [[Catagóir:Aerárthach]] d7v7bov6eknp0nvhw7wg4lznlol5jzj Gloster Meteor 0 13909 1090195 652455 2022-08-26T21:32:51Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Aerárthach}} Ba é an '''Gloster Meteor''' an chéad [[an t-Inneall Turba-scairde|inneall turba-scairde]] oibríochta de chuid Aer Fhórsa na Breataine nó an Royal Air Force(RAF) agus na [[Na Comhghuaillithe (An Dara Cogadh Domhanda)|Comhghuaillithe]] a bhí rannpháirteach sa [[Dara Cogadh Domhanda]] i 1944. Ba é George Carter an dearthóir, agus d'eitil an Gloster don chéad uair i 1943, agus chuaigh sé chun oibre sa Scuadrún 616 ar an 22 Iúil 1944 leis an RAF. Ní raibh an Gloster Meteor ard-aeraidinimiciúl mar eitleán, ná an t-eitleán is tapúla ag an am, ach d'éirigh leis an dearthóir George Carter agus a fhoireann i nGloster Shasana aerárthach trodaíochta éifeachtach a tháirgeadh. D'fhan an Gloster in Aer Fhórsa na Breataine agus aer fhórsaí eile le fiche nó tríocha bliain ar aghaidh. Bhí na heitleáin Meteor páirteach mar chuid d'Aer Fhórsa na hÁstráile nó an Royal Australian Air Force (RAAF)i gCogadh na Cóiré agus d'fhan sé i seirbhís le aer fhórsaí iomadúila an domhain go dtí na seachtóidí. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-eitlíocht}} [[Catagóir:Aerárthach]] j5qwsf9vcnbszzjicva4ntllul3tka1 7 (uimhir) 0 14238 1090521 1043379 2022-08-27T08:41:29Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''7''' ('''seacht''') an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[6 (uimhir)|6]] agus roimh [[8 (uimhir)|8]]. Uimhir a cheanglaítear leis an "ádh", agus a n'úsáidtear chun síoraíocht nó iliomad a chur in iúl, m.sh. "Mo sheacht mallacht ort." {{Uimhir}} {{síol-mata}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 66w0qwqnqfxfwakapz8hc49ksbswfeb Cath Mharatóin 0 14351 1090329 759613 2022-08-27T02:45:37Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Coinbhleacht Mhíleata}} [[Íomhá:ac.marathon.jpg|mion|250px|Maratón inniu]] Ba é '''Cath Mharatóin''' an chéad chath ina raibh an bua ag na Gréagaigh ar na Peirsigh. Rinne arm an rí Dáirias I ionradh ar an n[[An tSean-Ghréig|Gréig]] sa bhliain 490 RC ach chloígh hoiplítigh na h[[An Aithin|Aithne]] iad ar mhachaire Mharatóin. Thug an bua seo misneach do na Gréagaigh. Tá an chuid is mó dár n-eolas faoin gcath bunaithe ar chuntas an staraí [[Heireadótas]]. Scríobh an file Aescaileas nár theastaigh uaidh ach go gcuimhneofaí air ach mar dhuine a throid in aghaidh na bPeirseach i measc na gcoisithe i gCath Mharatóin. {{síol}} [[Catagóir:An tSean-Ghréig]] 3p72xxlzworlrv2intpuor0hqst32e6 Aerfort Chorcaí 0 15175 1089928 960203 2022-08-26T20:19:47Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} [[Aerfort]] idirnáisiúnta Éireannach is ea '''Aerfort Chorcaí'''. Osclaíodh an t-aerfort ar an [[16 Deireadh Fómhair]] [[1961]]. Sa bhliain 2010, bhain 2.4 milliún duine úsáid as an aerfort.<ref>[http://www.corkairport.com/gns/about-us/media-centre/facts-figures.aspx Aerfort Chorcaí - "Facts and Figures"]</ref> ==Suíómh== Tá an t-aerfort suite ocht gciliméadar ó lár [[Corcaigh|Chathair Chorcaí]], agus cóngarach do shuíomh na haerpháirce a bhí ann roimhe sin, ar a dtugtaí Farmers Cross. Rinne réamh-bhreathnadóireachtaí meitéareolaíochta ag an suíomh seo i 1946-47<ref>[http://www.met.ie/aviation/cork_ga.asp met.ie]</ref>. Tá an suíomh tugtha go háirithe do cheo. Tarlaíonn seo siocair a shuímh gar don chósta theas agus a airde os cionn leibhéal na farraige. ==Stair== D’oscail an t-aerfort i mí Dheireadh Fómhair 1961. Ar dtús, ní dhearna breathnadóireacht ach amháin ar iarratas. Ansin, chóir dheireadh 1961 rinneadh iad ar bhonn 24 uair agus mar sin bhí an stáisiún mar pháirt de líonra sionoptach na Seirbhíse [[Meitéareolaíocht]]a. Osclaíodh rannóg réamhaisnéise do chuspóirí eitlíochta sa bhliain 1966 agus de réir mar a mhéadaigh an t-éileamh ar réamhaisnéisí ginearálta, cuireadh isteach seirbhís uathoibríoch aimsire teileafóin. Dhún an rannóg réamhaisnéise eitlíochta sa bhliain 1988, agus ghlac an Lároifig Eitlíochta ag [[Aerfort na Sionainne]] freagracht as na réamhaisnéisí. == Cinn scríbe == {{Airport-dest-list | [[Aer Lingus]]| [[Amstardam]], [[an Bhruiséil]], [[Lanzarote]], [[Londain|Londain-Gatwick]], [[Londain|Londain-Heathrow]], [[Málaga]], [[München]], [[Páras|Páras-Charles de Gaulle]] '''Séasúrach:''' [[Alicante]], [[Barcelona]], [[Faro]], [[an Ghinéiv]], [[Gran Canaria]], [[Liospóin]], [[Nice]], [[Palma de Mallorca]], [[an Róimh|an Róimh-Fiumicino]], [[Salzburg]], [[Tenerife|Tenerife-Deisceart]] | [[Aer Lingus|Aer Lingus Regional]] <br /> <small>á oibriú ag [[Aer Árann|Aer Arann]]</small> | [[Birmingham]], [[Briostó]], [[Dún Éideann]], [[Glaschú|Glaschú-Idirnáisiúnta]], [[Manchain]] '''Séasúrach:''' [[Geirsí]], [[Roazhon]] | [[Jet2.com]] | [[an Caisleán Nua, Contae an Dúin|an Caisleán Nua]] | [[OLT Express]] | [[Bydgoszcz]] [ag tosú 30ú Deireadh Fómhair] | [[Ryanair]] | [[Fuerteventura]], [[Lanzarote]], [[an Lár-Réigiún Thoir]] [ag atosú 1d Meán Fómhair], [[Learpholl]], [[Londain|Londain-Gatwick]], [[Londain|Londain-Stansted]], [[Málaga]], [[Tenerife|Tenerife-Deisceart]] '''Séasúrach:''' [[Alicante]], [[Bordeaux]], [[Carcassone]], [[Faro]], [[Girona]], [[Gran Canaria]], [[La Rochelle]], [[Milano|Milano-Bergamo]], [[Palma de Mallorca]], [[Pisa]], [[Reus]] | [[Thomson Airways]] |'''Séasúrach:''' [[Lanzarote]] | [[Wizz Air]] | [[Gdańsk]], [[Katowice]], [[Poznań]], [[Vársá|Vársá-Chopin]] [ag chríochnú 16ú Iúil], [[Vársá|Vársá-Modlin]] [ag tosú 20ú Iúil], [[Vilnias]], [[Wrocław]] |Norweigan air=Nua Eabhrac, Boston}} == Tagairtí == {{reflist}} {{Aerfoirt in Éirinn}} {{síol}} [[Catagóir:Eacnamaíocht na hÉireann]] [[Catagóir:Aerfoirt i bPoblacht na hÉireann]] 4dvnoszpyr8s31u8khea38af69x6zk3 Túvalú 0 15389 1089851 977001 2022-08-26T14:13:11Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Tuvalu]] go [[Túvalú]]: téarma.ie, NEID wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Tír]] [[An Pholainéis|Pholainéiseach]] is ea '''Tuvalu''' atá suite san [[an tAigéan Ciúin|Aigéan Ciúin]]. Is é [[Funafuti]] an [[Príomhchathair|phríomhchathair]]. == Tagairtí == {{Reflist}} [[Íomhá:Tuvalu - Funafuti - Approach.jpg|mion|clé|Funafuti, oileán de chuid Tuvalu]] {{síol}} {{Comhlathas na Náisiún}} [[Catagóir:Tuvalu]] [[Catagóir:Oileáin]] [[Catagóir:Ballstáit na Náisiún Aontaithe]] [[Catagóir:Ballstáit Chomhlathas na Náisiún]] spca1crmuy6okk11twzgj8h2j2kqrfx Eibhear 0 16422 1090322 1014460 2022-08-27T02:31:16Z Kevin Scannell 340 Created by translating the page "[[:en:Special:Redirect/revision/1102629096|Granite]]" wikitext text/x-wiki Is [[carraig dhoigheartha]] gharbhghráinneach (“fanairíteach”) [[Carraig ionsáite|ionsáiteach]] í '''eibhear''' atá comhdhéanta den chuid is mó de [[Grianchloch|ghrianchloch]], [[iathchloch]] alcaileach, agus plagaclás. Foirmíonn sé as [[magma]] a bhfuil cion ard [[silice]] agus ocsaídí miotail alcaile ann a fhuaraíonn go mall agus a éiríonn crua faoi thalamh. Tá sé coitianta i [[Screamh an Domhain|screamh ilchríochach an Domhain]], áit a bhfaightear é in ionsánna doigheartha, chomh beag le [[Dingeán|dingeáin]] atá cúpla ceintiméadar trasna, agus chomh mór le [[Batailit|batailítí]] thar na céadta ciliméadar cearnach. Tugtar “batailít na Gaillimhe” ar an gceantar i gConamara Theas a chuimsíonn [[Iorras Aithneach]], [[Ceantar na nOileán]], agus [[Cois Fharraige]]. Is sampla tipiciúil de na ''carraigeacha eibhreacha'' é eibhear, carraigeacha atá comhdhéanta den chuid is mó de ghrianchloch gharbhghráinneach agus d'iathchloch, i gcomhréireanna éagsúla. Rangaítear na carraigeacha seo de réir na gcéatadáin choibhneasta grianchloch, iathchloch alcaileach, agus plagaclás. Aithnítear an t-eibhear féin as an méid grianchloiche agus iathchloiche alcailí. Faightear [[míocaí]] nó [[Amfabóil|mianraí amfabóil]] i bhformhór na gcarraigeacha eibhir freisin, cé nach bhfuil aon mianraí dorcha i gcuid díobh (ar a dtugtar leoiceibhear). De ghnáth, ní bhíonn aon struchtúr inmheánach laistigh d'eibhear, agus bíonn sé an-chrua agus dobhriste. Mar gheall ar na hairíonna seo, úsáidtear eibhear mar chloch tógála go forleathan sa lá atá inniu ann, agus anuas trí ré na staire freisin. [[Catagóir:Cloch]] [[Catagóir:Foirgníocht]] [[Catagóir:Geolaíocht]] 54qymk5mlttgnhh43643ilgera0bujc 1090324 1090322 2022-08-27T02:31:46Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Torres del Paine, Patagonia (2004).jpg|thumb|right|300px|[[Stuaic]]eanna eibhir sa [[An Phatagóin|Phatagóin]]]] Is [[carraig dhoigheartha]] gharbhghráinneach (“fanairíteach”) [[Carraig ionsáite|ionsáiteach]] í '''eibhear''' atá comhdhéanta den chuid is mó de [[Grianchloch|ghrianchloch]], [[iathchloch]] alcaileach, agus plagaclás. Foirmíonn sé as [[magma]] a bhfuil cion ard [[silice]] agus ocsaídí miotail alcaile ann a fhuaraíonn go mall agus a éiríonn crua faoi thalamh. Tá sé coitianta i [[Screamh an Domhain|screamh ilchríochach an Domhain]], áit a bhfaightear é in ionsánna doigheartha, chomh beag le [[Dingeán|dingeáin]] atá cúpla ceintiméadar trasna, agus chomh mór le [[Batailit|batailítí]] thar na céadta ciliméadar cearnach. Tugtar “batailít na Gaillimhe” ar an gceantar i gConamara Theas a chuimsíonn [[Iorras Aithneach]], [[Ceantar na nOileán]], agus [[Cois Fharraige]]. Is sampla tipiciúil de na ''carraigeacha eibhreacha'' é eibhear, carraigeacha atá comhdhéanta den chuid is mó de ghrianchloch gharbhghráinneach agus d'iathchloch, i gcomhréireanna éagsúla. Rangaítear na carraigeacha seo de réir na gcéatadáin choibhneasta grianchloch, iathchloch alcaileach, agus plagaclás. Aithnítear an t-eibhear féin as an méid grianchloiche agus iathchloiche alcailí. Faightear [[míocaí]] nó [[Amfabóil|mianraí amfabóil]] i bhformhór na gcarraigeacha eibhir freisin, cé nach bhfuil aon mianraí dorcha i gcuid díobh (ar a dtugtar leoiceibhear). De ghnáth, ní bhíonn aon struchtúr inmheánach laistigh d'eibhear, agus bíonn sé an-chrua agus dobhriste. Mar gheall ar na hairíonna seo, úsáidtear eibhear mar chloch tógála go forleathan sa lá atá inniu ann, agus anuas trí ré na staire freisin. [[Catagóir:Cloch]] [[Catagóir:Foirgníocht]] [[Catagóir:Geolaíocht]] s9p7qvjfmin6mli6o9tw2h3ug7k4eeq 1090326 1090324 2022-08-27T02:35:29Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Torres del Paine, Patagonia (2004).jpg|thumb|right|300px|[[Stuaic]]eanna eibhir sa [[An Phatagóin|Phatagóin]]]] Is [[carraig dhoigheartha]] gharbhghráinneach (“fanairíteach”) [[Carraig ionsáite|ionsáiteach]] í '''eibhear''' atá comhdhéanta den chuid is mó de [[Grianchloch|ghrianchloch]], [[iathchloch]] alcaileach, agus plagaclás. Foirmíonn sé as [[magma]] a bhfuil cion ard [[silice]] agus ocsaídí miotail alcaile ann a fhuaraíonn go mall agus a éiríonn crua faoi thalamh. Tá sé coitianta i [[Screamh an Domhain|screamh ilchríochach an Domhain]], áit a bhfaightear é in ionsánna doigheartha, chomh beag le [[Dingeán|dingeáin]] atá cúpla ceintiméadar trasna, agus chomh mór le [[Batailit|batailítí]] thar na céadta ciliméadar cearnach. Mar shampla, tugtar “batailít na Gaillimhe” ar an gceantar i gConamara Theas a chuimsíonn [[Iorras Aithneach]], [[Ceantar na nOileán]], agus [[Cois Fharraige]]. Is sampla tipiciúil de na ''carraigeacha eibhreacha'' é eibhear, carraigeacha atá comhdhéanta den chuid is mó de ghrianchloch gharbhghráinneach agus d'iathchloch, i gcomhréireanna éagsúla. Rangaítear na carraigeacha seo de réir na gcéatadáin choibhneasta grianchloch, iathchloch alcaileach, agus plagaclás. Aithnítear an t-eibhear féin as an méid grianchloiche agus iathchloiche alcailí. Faightear [[míocaí]] nó [[Amfabóil|mianraí amfabóil]] i bhformhór na gcarraigeacha eibhir freisin, cé nach bhfuil aon mianraí dorcha i gcuid díobh (ar a dtugtar leoiceibhear). De ghnáth, ní bhíonn aon struchtúr inmheánach laistigh d'eibhear, agus bíonn sé an-chrua agus dobhriste. Mar gheall ar na hairíonna seo, úsáidtear eibhear mar chloch tógála go forleathan sa lá atá inniu ann, agus anuas trí ré na staire freisin. [[Catagóir:Cloch]] [[Catagóir:Foirgníocht]] [[Catagóir:Geolaíocht]] 1ay636rqspvbsulmi99tlf25zxhgfib 1090327 1090326 2022-08-27T02:36:37Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Torres del Paine, Patagonia (2004).jpg|thumb|right|300px|[[Stuaic]]eanna eibhir sa [[An Phatagóin|Phatagóin]]]] Is [[carraig dhoigheartha]] gharbhghráinneach (“fanairíteach”) [[Carraig ionsáite|ionsáiteach]] í '''eibhear''' atá comhdhéanta den chuid is mó de [[Grianchloch|ghrianchloch]], [[iathchloch]] alcaileach, agus plagaclás. Foirmíonn sé as [[magma]] a bhfuil cion ard [[silice]] agus ocsaídí miotail alcaile ann a fhuaraíonn go mall agus a éiríonn crua faoi thalamh. Tá sé coitianta i [[Screamh an Domhain|screamh ilchríochach an Domhain]], áit a bhfaightear é in ionsánna doigheartha, chomh beag le [[Dingeán|dingeáin]] atá cúpla ceintiméadar trasna, agus chomh mór le [[Batailit|batailítí]] thar na céadta ciliméadar cearnach. Mar shampla, tugtar “batailít na Gaillimhe” ar an gceantar i gConamara Theas a chuimsíonn [[Iorras Aithneach]], [[Ceantar na nOileán]], agus [[Cois Fharraige]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://virtualexplorer.com.au/article/2008/196/patterns-in-a-granite-batholith-using-google-earth/background.html|teideal=Journal of the Virtual Explorer|dátarochtana=2022-08-26}}</ref> Is sampla tipiciúil de na ''carraigeacha eibhreacha'' é eibhear, carraigeacha atá comhdhéanta den chuid is mó de ghrianchloch gharbhghráinneach agus d'iathchloch, i gcomhréireanna éagsúla. Rangaítear na carraigeacha seo de réir na gcéatadáin choibhneasta grianchloch, iathchloch alcaileach, agus plagaclás. Aithnítear an t-eibhear féin as an méid grianchloiche agus iathchloiche alcailí. Faightear [[míocaí]] nó [[Amfabóil|mianraí amfabóil]] i bhformhór na gcarraigeacha eibhir freisin, cé nach bhfuil aon mianraí dorcha i gcuid díobh (ar a dtugtar leoiceibhear). De ghnáth, ní bhíonn aon struchtúr inmheánach laistigh d'eibhear, agus bíonn sé an-chrua agus dobhriste. Mar gheall ar na hairíonna seo, úsáidtear eibhear mar chloch tógála go forleathan sa lá atá inniu ann, agus anuas trí ré na staire freisin. == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Cloch]] [[Catagóir:Foirgníocht]] [[Catagóir:Geolaíocht]] nuq33kb4eo2x1zo35y3c7ewp0e3r6yk 1090328 1090327 2022-08-27T02:37:18Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Torres del Paine, Patagonia (2004).jpg|thumb|right|300px|[[Stuaic]]eanna eibhir sa [[An Phatagóin|Phatagóin]]]] Is [[carraig dhoigheartha]] gharbhghráinneach (“fanairíteach”) [[Carraig ionsáite|ionsáiteach]] í '''eibhear''' atá comhdhéanta den chuid is mó de [[Grianchloch|ghrianchloch]], [[iathchloch]] alcaileach, agus plagaclás. Foirmíonn sé as [[magma]] a bhfuil cion ard [[silice]] agus ocsaídí miotail alcaile ann a fhuaraíonn go mall agus a éiríonn crua faoi thalamh. Tá sé coitianta i [[Screamh an Domhain|screamh ilchríochach an Domhain]], áit a bhfaightear é in ionsánna doigheartha, chomh beag le [[Dingeán|dingeáin]] atá cúpla ceintiméadar trasna, agus chomh mór le [[Batailit|batailítí]] thar na céadta ciliméadar cearnach. Mar shampla, tugtar “batailít na Gaillimhe” ar an gceantar i gConamara Theas a chuimsíonn [[Iorras Aithneach]], [[Ceantar na nOileán]], agus [[Cois Fharraige]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://virtualexplorer.com.au/article/2008/196/patterns-in-a-granite-batholith-using-google-earth/background.html|teideal=Journal of the Virtual Explorer|dátarochtana=2022-08-26}}</ref> Is sampla tipiciúil de na ''carraigeacha eibhreacha'' é eibhear, carraigeacha atá comhdhéanta den chuid is mó de ghrianchloch gharbhghráinneach agus d'iathchloch, i gcomhréireanna éagsúla. Rangaítear na carraigeacha seo de réir na gcéatadáin choibhneasta grianchloch, iathchloch alcaileach, agus plagaclás. Aithnítear an t-eibhear féin as an méid grianchloiche agus iathchloiche alcailí atá ann. Faightear [[míocaí]] nó [[Amfabóil|mianraí amfabóil]] i bhformhór na gcarraigeacha eibhir freisin, cé nach bhfuil aon mianraí dorcha i gcuid díobh (ar a dtugtar leoiceibhear). De ghnáth, ní bhíonn aon struchtúr inmheánach laistigh d'eibhear, agus bíonn sé an-chrua agus dobhriste. Mar gheall ar na hairíonna seo, úsáidtear eibhear mar chloch tógála go forleathan sa lá atá inniu ann, agus anuas trí ré na staire freisin. == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Cloch]] [[Catagóir:Foirgníocht]] [[Catagóir:Geolaíocht]] 2r40az4pcrdsmwid5nmhr8s2dzbhpew 1090371 1090328 2022-08-27T06:03:40Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Mianra}} [[Íomhá:Torres del Paine, Patagonia (2004).jpg|thumb|right|300px|[[Stuaic]]eanna eibhir sa [[An Phatagóin|Phatagóin]]]] Is [[carraig dhoigheartha]] gharbhghráinneach (“fanairíteach”) [[Carraig ionsáite|ionsáiteach]] í '''eibhear''' atá comhdhéanta den chuid is mó de [[Grianchloch|ghrianchloch]], [[iathchloch]] alcaileach, agus plagaclás. Foirmíonn sé as [[magma]] a bhfuil cion ard [[silice]] agus ocsaídí miotail alcaile ann a fhuaraíonn go mall agus a éiríonn crua faoi thalamh. Tá sé coitianta i [[Screamh an Domhain|screamh ilchríochach an Domhain]], áit a bhfaightear é in ionsánna doigheartha, chomh beag le [[Dingeán|dingeáin]] atá cúpla ceintiméadar trasna, agus chomh mór le [[Batailit|batailítí]] thar na céadta ciliméadar cearnach. Mar shampla, tugtar “batailít na Gaillimhe” ar an gceantar i gConamara Theas a chuimsíonn [[Iorras Aithneach]], [[Ceantar na nOileán]], agus [[Cois Fharraige]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://virtualexplorer.com.au/article/2008/196/patterns-in-a-granite-batholith-using-google-earth/background.html|teideal=Journal of the Virtual Explorer|dátarochtana=2022-08-26}}</ref> Is sampla tipiciúil de na ''carraigeacha eibhreacha'' é eibhear, carraigeacha atá comhdhéanta den chuid is mó de ghrianchloch gharbhghráinneach agus d'iathchloch, i gcomhréireanna éagsúla. Rangaítear na carraigeacha seo de réir na gcéatadáin choibhneasta grianchloch, iathchloch alcaileach, agus plagaclás. Aithnítear an t-eibhear féin as an méid grianchloiche agus iathchloiche alcailí atá ann. Faightear [[míocaí]] nó [[Amfabóil|mianraí amfabóil]] i bhformhór na gcarraigeacha eibhir freisin, cé nach bhfuil aon mianraí dorcha i gcuid díobh (ar a dtugtar leoiceibhear). De ghnáth, ní bhíonn aon struchtúr inmheánach laistigh d'eibhear, agus bíonn sé an-chrua agus dobhriste. Mar gheall ar na hairíonna seo, úsáidtear eibhear mar chloch tógála go forleathan sa lá atá inniu ann, agus anuas trí ré na staire freisin. == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Cloch]] [[Catagóir:Foirgníocht]] [[Catagóir:Geolaíocht]] i5l3gqbi8woi1u336w0c1ypwmjlti5r 1090532 1090371 2022-08-27T10:35:07Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Mianra}} Is [[carraig dhoigheartha]] gharbhghráinneach (“fanairíteach”) [[Carraig ionsáite|ionsáiteach]] í '''eibhear''' atá comhdhéanta den chuid is mó de [[Grianchloch|ghrianchloch]], [[iathchloch]] alcaileach, agus plagaclás. Foirmíonn sé as [[magma]] a bhfuil cion ard [[silice]] agus ocsaídí miotail alcaile ann a fhuaraíonn go mall agus a éiríonn crua faoi thalamh. Tá sé coitianta i [[Screamh an Domhain|screamh ilchríochach an Domhain]], áit a bhfaightear é in ionsánna doigheartha, chomh beag le [[Dingeán|dingeáin]] atá cúpla ceintiméadar trasna, agus chomh mór le [[Batailit|batailítí]] thar na céadta ciliméadar cearnach. Mar shampla, tugtar “batailít na Gaillimhe” ar an gceantar i gConamara Theas a chuimsíonn [[Iorras Aithneach]], [[Ceantar na nOileán]], agus [[Cois Fharraige]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://virtualexplorer.com.au/article/2008/196/patterns-in-a-granite-batholith-using-google-earth/background.html|teideal=Journal of the Virtual Explorer|dátarochtana=2022-08-26}}</ref> Is sampla tipiciúil de na ''carraigeacha eibhreacha'' é eibhear, carraigeacha atá comhdhéanta den chuid is mó de ghrianchloch gharbhghráinneach agus d'iathchloch, i gcomhréireanna éagsúla. Rangaítear na carraigeacha seo de réir na gcéatadáin choibhneasta grianchloch, iathchloch alcaileach, agus plagaclás. Aithnítear an t-eibhear féin as an méid grianchloiche agus iathchloiche alcailí atá ann. Faightear [[míocaí]] nó [[Amfabóil|mianraí amfabóil]] i bhformhór na gcarraigeacha eibhir freisin, cé nach bhfuil aon mianraí dorcha i gcuid díobh (ar a dtugtar leoiceibhear). De ghnáth, ní bhíonn aon struchtúr inmheánach laistigh d'eibhear, agus bíonn sé an-chrua agus dobhriste. Mar gheall ar na hairíonna seo, úsáidtear eibhear mar chloch tógála go forleathan sa lá atá inniu ann, agus anuas trí ré na staire freisin. == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Cloch]] [[Catagóir:Foirgníocht]] [[Catagóir:Geolaíocht]] a5ygc0yaqhvmo7bsd5kdplnzhmilvrh Aerfort Idirnáisiúnta Iasar Arafat 0 17560 1089929 836989 2022-08-26T20:19:51Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} [[Aerfort]] san [[Stráice Gaza]] gar don teorainn [[An Éigipt|Éigipteach]] is ea '''Aerfort Idirnáisiúnta Iasar Arafat'''. Thóg an t-aerfort a ainm ó [[Iasar Arafat]]. D'oscail é i [[Samhain 1998]], ach mhill an [[Aerfhórsa Iosraelach]] é i 2001, tar éis tús an [[Dara Intifeada]]. Tá sé dúnta ó shin an am sin. Bhí 400 daoine ag obair ann. <gallery> Íomhá:Gaza Airport 5.jpg Íomhá:Gaza Airport 2.jpg </gallery> {{síol}} [[Catagóir:Aerfoirt|Iasar Arafat, Aerfort Idirnáisiúnta]] [[Catagóir:An Meánoirthear]] bz2o2phongqmlp04wxpf16f3j12wmwl Aerfort Dong Hoi 0 17571 1089930 832949 2022-08-26T20:19:55Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} [[Aerfort]] beag is ea '''Aerfort Đồng Hới'''. Tá sé suite 6 chiliméadar ó lár [[Dong Hoi]], [[Quang Binh]], [[Vítneam]]. D'oscail an t-aerfort ar [[18 Bealtaine]] [[2008]]. <ref>[http://www.cpv.org.vn/english/tourism/details.asp?topic=178&subtopic=315&ID=BT2050837768 Dong Hoi airport put into use]</ref><ref>[http://www.vnanet.vn/Home/EN/tabid/119/itemid/249772/Default.aspx Central province's Dong Hoi airport put into use]</ref> == Aerlínte == {{airport-dest-list |[[Vietnam Airlines]]|[[Ha Noi|Hanoi]], [[Cathair Ho Chi Minh]] }} == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} [[Catagóir:Aerfoirt|Dong Hoi, Aerfort]] [[Catagóir:Vítneam]] ngvfiojva64tr9hlmm7dhx6ub2m6yqz Aerfort Tan Son Nhat 0 17575 1089931 836953 2022-08-26T20:19:59Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} [[Aerfort]] idirnáisiúnta is ea '''Aerfort Tan Son Nhat'''. Tá sé suite seacht chiliméadar ó lár [[Cathair Ho Chi Minh]], [[Vítneam]]. D'oscail an t-aerfort sna [[1930idí]]. I 2007 bhain 11 milliún duine úsáid as an aerfort <ref>Two more Hanoi-Saigon flights per day for Pacific Airlines on “Vietnamnet.net, access date November 11, 2007, [http://web.archive.org/web/20070706222856/http://vietnamnet.vn/kinhte/2007/11/753468/]</ref> == Tagairtí == {{reflist}}  {{síol}} [[Catagóir:Aerfoirt|Tan Son Nhat, Aerfort]] [[Catagóir:Vítneam]] 6bxla70we84dtx24z9jd0fmw5fybmsv Aerfort Da Nang 0 17806 1089932 836976 2022-08-26T20:20:03Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} [[Aerfort]] idirnáisiúnta is ea '''Aerfort Da Nang'''. Tá sé suite i lár [[Da Nang]], [[Vítneam]]. D'oscail sé mar ''Aerfort Tourane'' sna [[1930idí]]. I 2007 bhain 1.45 milliún duine úsáid as an aerfort. {{síol}} [[Catagóir:Aerfoirt|Da Nang, Aerfort]] [[Catagóir:Vítneam]] dmb7r5ygta3youha15gnv464xudw7ux ⁊ 0 18619 1090384 654344 2022-08-27T06:21:23Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{glanadh-mar|Should probably be merged into a high-level article about [[:en:Tironian notes|Tironian notation]].}} {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} [[Íomhá:Pay and Display sign with Tironian et for Irish agus.jpg|thumb|Fógra]] Is é '''"⁊"''' ([[Íomhá:Tironisches et.png|40px|Íomhá]]) an síniú [[Gaeilge]] don focal "agus" (i gcomparáid le "&" as Béarla).<ref>http://www.fileformat.info/info/unicode/char/204a/index.htm</ref> == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Poncaíocht]] [[Catagóir:Litreacha (carachtair)]] tc155htjw5telpcciudw7g1zee8m6qq Aerfort Londain-Gatwick 0 23150 1089933 937304 2022-08-26T20:20:07Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} Is é '''Aerfort Londain-Gatwick''' an dara aerfort is mó i [[Londain]]. Tá sé suite ó theas ó Londain, in [[Sussex]]. Is é Gatwick an ochtú aerfort is fiche is mó ar domhan i dtéarmaí paisinéirí. Tá dhá chríochfort ag an aerfort - An Críochfort Thuaidh agus An Críochfort Theas. == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Aerfoirt]] g31lnqz61dw5ksb0el7muzn0irajc1d Faoileoir 0 23800 1090207 655839 2022-08-26T21:33:35Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Aerárthach}} Tugtar '''faoileoir''' nó seoleitleán ar an gcineál [[eitleán|eitleáin]] nach bhfuil [[inneall]] ar bith aici agus a úsáidtear, go mór mór, le haghaidh na faoileitilte. Tá faoileoirí ann feistithe le hinneall in úsáid le haghaidh [[spórt|spóirt]] agus tá an bua orthu go bhfuil siad in ann preabadh chun siúil go neamhspleách, dul ar trus níos faide agus eitilt ardaitheach níos fearr na an gnáth faoileoir. D'úsáidtí faoileoirí freisin le haghaidh taighde agus gníomhaíochta míleata srl. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-eitlíocht}} [[Catagóir:Aerárthach]] [[Catagóir:Aerloingseoireacht]] [[Catagóir:Faoileoireacht]] [[Catagóir:Trealamh spóirt]] hoelr8vxt0950fskunirz6xx5ioga4t Scian 0 24239 1090354 760081 2022-08-27T05:44:25Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uirlis}} [[Íomhá:Chef's Knife Vertical.jpg|thumb|right|80px|Scian mhór chun bia a ullmhú.]] Uirlis chun rudaí a ghearradh is ea '''scian'''. Bíonn lann ghéar uirthi chun ábhar ar nós [[feoil|feola]], [[toradh|torthaí]], [[glasra|glasraí]], [[leathar|leathair]], [[éadaí]], [[craiceann|craicinn]] is araile a ghearradh. Baintear feidhm as scian, i dteannta [[gabhlóg|gabhlóige]], chun [[bia]] a ghearradh i mhíreanna bheaga le gur féidir iad a chur i mbéal [[duine]]. Coimeádtar an bia socair leis an ngabhlóg agus gearrtar an bia leis an scian. I n[[Gaeilge]] deirtear "dul faoin scian" nuair is gá do dhuine obráid a bheith aige nó aici inar gá do [[máinlia|mháinlia]] an craiceann a ghearradh. {{síol}} [[Catagóir:Cócaireacht]] [[Catagóir:Bia agus deoch]] [[Catagóir:Uirlisí]] e0rvpkfp940zfv7ton08poufqif14tw Aerfort 0 24642 1090115 814988 2022-08-26T21:27:51Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} Is áit é '''aerfort''' a imíonn agus tuirlingíonn [[eitleán|eitleáin]] agus [[ingearán|ingearáin]] chun daoine agus earraí a bhailiú chun iad a iompú go áit eile. Bíonn [[rúidbhealach]] ann ionas gur féidir le eitleáin tuirlingt go furasta ar dhromchla crua agus cothrom. Bíonn críochfort ann don lucht taistil. Is ann a thosaíonn agus a chríochnaíonn a dturais nuair a mbíonn siad ag eitilt. Bíonn áiteanna áirithe ann chun imeacht agus chun teacht. Bíonn siopaí, bialanna, caiféanna, gruagairí, óstáin, tithe tábhairne agus áiseanna eile sna críochfoirt de ghnáth ionas gur féidir leis an lucht taistil taitneamh a bhaint as an am ar ghá dóibh caitheamh ag an aerfort. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-eitlíocht}} [[Catagóir:Aeriompar]] [[Catagóir:Aerfoirt]] 9z9eehr7vp5ozd1hn2kxc357snvdjqj Úsáideoir:Alison/todo 2 25379 1090482 1086244 2022-08-27T07:40:15Z Alison 570 /* Bonneagar / Modules / Teimpléid */ -1 wikitext text/x-wiki === Le déanamh === * [[:Catagóir:Glanadh na Vicipéide]] ** [[:Catagóir:Pages with reference errors]] ** [[:Catagóir:Leathanaigh le luas-scrios]] ** [[:Catagóir:Pages with script errors]] ** [[:Catagóir:Leathanaigh le comhlua briste‎]] ** [[:Catagóir:Articles with invalid date parameter in template]] ** [[:Catagóir:Pages with unreviewed translations]] ** [[:Catagóir:Leathanaigh le haistriúcháin neamh-measúnaithe]] * [[:Catagóir:WD Boscaí sonraí]] * [[Speisialta:TrackingCategories]] * [[:Teimpléad:Teachtaireachtaí go léir]] * [[MediaWiki:Common.css]] * [[MediaWiki:Common.js]] === Bonneagar / Modules / Teimpléid === * Modules: ** [[:Module:Wikidades/i18n/en]] (>ga) * Teimpléid: ** [[w:ca:Plantilla:Infotaula any]] ** [[w:ca:Plantilla:Infotaula obra musical]] ** [[w:ca:Plantilla:Infotaula òrgan]] * Catagóirí: ** [[w:ca:Categoria:Infotaules d'entitats]]. (as ca.wiki) === Áisiúil === * [[Úsáideoir:Jane023/TED speakers]] * [[Speisialta:ContentTranslation]] === Teimpléid WikiData as an Vicipéid Catalóinis === 08oezwm83vi382dkoi5thhh3gjuwsjv Gort (ogham) 0 26175 1090441 1017359 2022-08-27T06:56:01Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} Is í an seachtú litir den aibítir [[Ogham|oghaim]] an '''Gort'''.<ref>[http://dil.ie/26422 2 gort] ar eDIL, eidhneán, giúis(?)</ref><ref>[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/gort gort<sup>2</sup>] ar teanglann.ie FGB, eidhneán</ref> Is í an dara litir den Aicme [[Muin (ogham)|Mhuine]]. Tugtar [[eidhneán]] nó eidheann ar an ngort sa nua-Ghaeilge. Is é [g] a luach foghraíochta. ==Sanasaíocht== Gaolta is ea ainm na litreach le ''garth'' 'garraí' na [[Breatnais]]e agus ''hortus'' na [[Laidin]]e. Athchruaíodh an focal sa [[Gaeilge Chianach|Ghaeilge Chianach]] mar ''*gorto-s''. Fréamhaithe ón [[Na teangacha Ind-Eorpacha|bPróit-Ind-Eorpais]] *''gher-, *ghort-'' 'iniaigh; clós, iamh' is ea í. ==Briatharoghaim== Is iad a leanas na nathanna meafaracha (''kennings'') d' ainm na litreach le fáil sna [[Briatharoghaim]]: * ''milsiu féraib'' (is milse féar) * ''ined erc''<ref>[http://dil.ie/20226 4 erc], bó (ní earc, cf [http://dil.ie/20227 5 erc]) ar eDIL</ref> (ionad bó) * ''sásad ile'' (sásamh uile) ==Tagairtí== {{reflist}} {{Litreacha Oghaim}} {{DEFAULTSORT:Gort}} [[Catagóir:Litreacha Oghaim]] [[Catagóir:Litreacha (carachtair)]] [[Íomhá:Ogham letter gort.svg|frameless|center|30px]] 1brg2nb8uuon3v1gin1v8ls3mqmri63 Búistéir 0 26433 1090355 921960 2022-08-27T05:44:44Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Gairm}} [[Íomhá:Two Butchers.jpg|250px|thumb|Búistéirí i mbun oibre]] Is [[ceardaí]] a ghearraíonn agus a dhíolann [[feoil]] é '''búistéir.''' {{síol}} [[Catagóir:Ceardaithe]] d5myan4ggswgsq46s2916wbtyzoqks2 Aoire (post) 0 26912 1089902 787798 2022-08-26T19:28:07Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Rumunia 5806.jpg|275px|thumb|Aoire]] Is duine a thugann aire do thréad ainmhithe ([[Caora|caorigh]] nó [[Gabhar|gabhair]] de ghnáth) é '''aoire'''. <ref>{{Cite web-en|url=https://www.teanglann.ie/ga/fb/aoire|title=An Foclóir Beag: aoire|editor=[[Niall Ó Dónaill]] agus [[Pádraig Ua Maoileoin]], eag.|year=1991|publisher=[[An Gúm]]|location=[[Baile Átha Cliath]]|isbn=978-1857913644|dátarochtana=2022-08-26|language=ga|work=Teanglann.ie}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} [[Catagóir:Talmhaíocht]] 5rus2rh2ksd26gh7jeqa5gkgj7sq5hu 1089906 1089902 2022-08-26T19:34:32Z Kevin Scannell 340 Ag athdhíriú go [[Aoire]] wikitext text/x-wiki #redirect [[Aoire]] gtr5uw38ctcqhhcklsbo19gnzzv4rh4 Uimhir aiceanta 0 27056 1090507 975636 2022-08-27T08:29:50Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{glanadh}} {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} [[Íomhá:Three apples.svg|right|thumb|Is féidir uimhreacha aiceanta a úsáid le haghaidh comhairimh ([[úll]] amháin, dhá úll, trí úll,...]] Sa mhatamaitic, is iad na huimhreacha aiceanta ná iad siúd a úsáidtear le haghaidh [[Comhaireamh ( tacar teoranta rudaí)|comhairimh]] (mar atá i "tá sé bhonn ar an mbord") agus le h[[Ord iomlán|ordú]] (mar atá i "is í seo an tríú cathair is mó sa tír"). I ngnáththéarmaíocht mhatamaiticiúil, is iad na focail a úsáidtear sa ghnáthchaint chun "[[Bunuimhir|bunuimhreacha]]" a chomhaireamh, agus is iad na focail a úsáidtear le haghaidh áite nó céime in ord seicheamhach na "h[[Orduimhir|orduimhreacha]]". Uaireanta, is féidir na huimhreacha aiceanta a thaispeáint mar shraith áisiúil cód (lipéid nó "ainmneacha"); is é sin, mar a thugann [[Teangeolaíocht|teangeolaithe]] [[Uimhir ainmniúil|uimhreacha ainmniúla]] orthu, ag scaoileadh thairis na hairíonna. go léir nó a lán. a bhaineann le bheith ina n-uimhir sa chiall mhatamaiticiúil. Is minic a chuirtear an tsraith uimhreacha aiceanta in iúl leis an tsiombail {\ displaystyle \ mathbb {N}} \ mathbb {N}.<ref >Compendium of Mathematical Symbols . https://mathvault.ca/hub/higher-math/math-symbols/</ref> Weisstein, Eric W. https://mathworld.wolfram.com/NaturalNumber.html}</ref><ref>Natural Numbers. Brilliant Math & Science Wiki.https://brilliant.org/wiki/natural-numbers/</ref> Tagraíonn téacsanna, a eisiann an nialas ó na huimhreacha aiceanta, uaireanta do na huimhreacha aiceanta mar aon leis an nialas mar na huimhreacha iomlána, agus i scríbhinní eile, úsáidtear an téarma sin ina ionad sin do na slánuimhreacha (slánuimhreacha diúltacha san áireamh).<ref>Ganssle, Jack G.,Barr, Michael. Embedded Systems Dictionary. https://web.archive.org/web/20170329150719/. https://books.google.com/books?id=zePGx82d_fwC </ref> == Nodaireacht: == Úsáidtear <math>\mathbb{N}</math> chun an tacar iomlán d’uimhreacha aiceanta a léiriú. Úsáidtear foscript chun an dá ghnás éagsúla a léiriú: <math>\mathbb{N}^* = \mathbb{N}_1 = \left \{1, 2, 3, 4, ... \right \}</math> <math>\mathbb{N}_0 = \left \{0, 1, 2, 3, ... \right \}</math> == Airíonna Ailgéabrach: == {| class="wikitable" | || '''Suimiú (+)''' || '''Iolrú (x) ''' |- | Iamh: || ''a'' + ''b''   = slánuimhir || ''a'' × ''b''   =slánuimihir |- | Comhthiomsaitheacht: || ''a'' + (''b'' + ''c'')  =  (''a'' + ''b'') + ''c'' || ''a'' × (''b'' × ''c'')  =  (''a'' × ''b'') × ''c'' |- | Cómhalartacht: || ''a'' + ''b''  =  ''b'' + ''a'' || ''a'' × ''b''  =  ''b'' × ''a'' |- | Ball Céannachta: || ''a'' + 0  =  ''a'' || ''a'' × 1  =  ''a'' |- | Dáileach: || colspan=2 align=center| ''a'' × (''b'' + ''c'')  =  (''a'' × ''b'') + (''a'' × ''c'') |} == Tagairtí == {{reflist}} {{síol-mata}} [[Catagóir:Matamaitic|Matamaitic]] 9o6f3mgcvhybk068uh2uvmt5d4u6sla Pi 0 27115 1090499 760197 2022-08-27T08:17:42Z Alison 570 ++ wikitext text/x-wiki {{glanadh}} {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} {| class="infobox" style="width:20em;font-size:90%;" |- | colspan="2" style="text-align:center;font-size:90%"| [[Íomhá:Pi-symbol.svg|160px]]<br />Chuirtear an uimhir '''Pi''' in úil mar seo <math>\pi</math> |- ! Uimhirchóras ! Luach <math>\pi</math> |- |[[Dénártha]] | 11.00100 10000 11111 10110…<ref> [http://books.google.com/books?id=aaStYSe6WVcC&pg=PT165&dq=11.001001+different-number-bases&ei=FBXiStjlIZKalASsgoWjDA#v=onepage&q=11.001001%20different-number-bases&f=false|The handbook of formulas and tables for signal processing, Alexander D. Poularikas. lth.9]</ref> |- | [[Deachúil]] | 3.14159 26535 89793 23846 26433 83279 50288… |- | [[Heicsidheachúil]] | 3.243F6 A8885 A308D 31319…<ref>{{cite web | url = http://www.super-computing.org/pi-hexa_current.html | teideal = Sample digits for hexa decimal digits of pi | date = Dec. 6, 2002}}</ref> |- | Neastachán na [[Réaduimhir]] | 3, <sup>22</sup>⁄<sub>7</sub>, <sup>333</sup>⁄<sub>106</sub>, <sup>355</sup>⁄<sub>113</sub>, <sup>103993</sup>/<sub>33102</sub>, ... <small>(Liosta in ord cruinneas)</small> |- | [[Triantánacht]] |<math>\pi</math> [[radian]]s = 180 [[Céim]] |- | colspan="2" | <hr> |- | colspan="2" style="text-align:center;"| {{Uimhreacha éagóimheasta}} |} Is uimhir í '''Pi''' a bhaineann leis an gcóimheas idir imlíne agus idir thrastomhas an [[Ciorcal|chiorcail]]. Is é sin le rá: <math>\mathbb{\pi} = \frac {\mbox{Imlíne an Chiorcail}}{\mbox{Trastomhas an Chiorcail}} </math> Is tairiseach é <math>\pi</math> (Ní athraíonn sé pé achar ciorcal atá i gceist), agus is [[uimhir éagóimheasta]] atá ann (Is é sin le rá, nach féidir é a léiriú san fhoirm: <math>\frac{a}{b}</math> nuair [[réaduimhir]] iad a agus b) == Tagairtí == {{Reflist}} {{Síol-mata}} [[Catagóir:Matamaitic]] tblcozhz64hkr744jc7hxhm9zcwcjro Chí 0 27631 1090474 1046522 2022-08-27T07:24:24Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} {{An Aibítir Ghréagach|litir=chi uc lc}} Is é '''Chi''' ('''Χ''' ina cheannlitir, '''χ''' ina litir bheag) an dara litir is fiche in [[aibítir]] na [[an Ghréigis|Gréigise]]. Bíodh sé mar consain phléascach choguasach séimhithe sa sean Gréigis /kʰ/. I nGréigis Koine agus sna canúintí níos déanaí d'athraigh sé go consan cuimilteach chomh maith le Θ agus Φ. In Gréigis an lae inniu, tá dhá fhuaimniú áirithe aige: I ndiaidh gutaí tosaigh agus gutaí airde ([e] nó [i]) fuaimnítear é mar cuimilteach carballach neamhghlórach [ç], cosúil leis an "ich" sa Ghearmáinis nó cosúil leis an "h" i fuaimniú áirithe as Béarla mar hew agus human. I ndiaidh gutaí íseal agus gutaí cúil ([a], [o] nó [u]) agus consain, fuaimnítear é mar cuimilteach choguasach neamhghlórach ([x]), an "ach" sa Ghearmáinis. Tá luach 600 aige i gcóras na n-uimhreacha Gréigise. Tá Chí mar bhunús d'ainm an struchtúr chiastaic an focal Béarla "Chiasmus" (croseagar). Uaireanta úsáidtear Chi nó X chun giorrúcháin a dhéanamh ar ainm An Chríost as Béarla mar shampla Xmas in ionad "christmas". Sa teangeolaíocht tá sé mar shiombail i gcomhair cuimilteach úbhalaigh gan guth. Úsáidtear é go minic sna staitisticí freisin. {{síol}} [[Catagóir:Litreacha Ghréagacha|Chí]] 9fhyg3lln2q8nil9iog1yesrdzv22mf Óimige 0 27632 1090473 657225 2022-08-27T07:24:18Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} {{An Aibítir Ghréagach|litir=omega uc lc}} Is é '''Óimige''' ('''Ω''' ina cheannlitir, '''ω''' ina litir bheag) an ceathrú litir is fiche in [[Aibítir Ghréagach|aibítir na Gréigise]]. {{síol}} [[Catagóir:Litreacha Ghréagacha|Oimige]] 2yzfaozyd55ho6v87j8y7t4lsr3gtjq Músaem na Breataine 0 28526 1090374 871547 2022-08-27T06:06:43Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} Is [[músaem]] i [[Londain]] Shasana é '''Músaem na Breataine''' atá tiomnaithe do stair agus chultúr an chine dhaonna. Tá 8 milliún mír i mbailiúcháin an mhúsaeim agus tagann siad as gach cearn den domhan. [[Íomhá:British Museum Reading Room Panorama Feb 2006.jpg|clé|350px|mion|Seomra léitheoireachta Mhúsaem na Breataine]] Cuireadh Músaem na Breataine ar bun sa bhliain 1753, é bunaithe sa chuid ba mhó ar bhailiúcháin Sir [[Hans Sloane]], lia agus eolaí. Cuireadh fáilte roimh an bpobal go dtí an Músaem ar 15 Eanáir 1759 agus é suite i dTeach Montagu i m[[Bloomsbury]]. ==Naisc sheachtracha== *[http://www.britishmuseum.org Suíomh oifigiúil an Mhúsaeim. Arna rochtain ar 21 M.F. 2015] {{síol}} {{DEFAULTSORT:Breataine,Musaem na}} [[Catagóir:Músaeim na Londan]] [[Catagóir:Músaeim]] 2jhy5qj2adw9iikj8alo3ldc0hf8v56 Seicheamh Fibonacci 0 28959 1090505 665666 2022-08-27T08:28:11Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} [[Íomhá:Fibonacci spiral 34.svg|right|thumb|180px|Bís Fibonacci cruthaithe ag tarraingt stua ag nascadh cúinní urchomhaireachna na gcearnóg sa tíliú Fibonacci; úsáideann an ceann seo cearnóga de mhéideanna 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, agus 34; féach 'An Bís Órga'.]] Sa [[matamaitic|mhatamaitic]], is éard is '''Seicheamh Fibonacci''' ná na huibhreacha san ord seo a leanas: :<math>0,\;1,\;1,\;2,\;3,\;5,\;8,\;13,\;21,\;34,\;55,\;89,\;144,\; \ldots.</math>. De réir an tsainmhínithe, is iad '0' agus '1' an chéad phéire de Seicheamh Fibonacci, agus bíonn gach uimhir ina dhiaidh sin ina shuim den dhá uimhir roimhe. Fágann roinnt foinsí an '0' tosaigh ar lár, ag tosú ina ionad sin le '1' agus a '1'. I dtéarmaí matamaiticiúla, sainmhínitear an tsraith Fn d'uimhreacha Fibonacci leis an choibhneas athchúrsach seo a leanas; :<math>F_n = F_{n-1} + F_{n-2},\!\,</math> leis na síol-luachanna :<math>F_0 = 0 \quad\text{and}\quad F_1 = 1.</math> Ainmníodh seicheamh Fibonacci i ndiaidh [[Leonardo de Pisa]], a bhí aitheanta mar Fibonacci (giorrúchán ar ''filius Bonaccio'', "mac Bhonaccio"). Thug leabhar Fibonacci,'' [[Liber Abaci]]'' isteach an seicheamh don chéad uair sa bhliain 1202 go dtí matamaiticeoirí Iarthar na hEorpa, cé go raibh cur síos roimhe seo ar an seicheamh sa mhatamaitic Indiach. Ba é Fibonacci a thug uimhreacha Araibise chuig an Iarthar, ag eascairt as a chuid taistil san Oirthear [[Catagóir:Uimhirtheoiric]] rvjvqyp4vez367gakbqed78ases8eq1 Cóilí teorann 0 29184 1090280 964328 2022-08-26T21:44:08Z Kevin Scannell 340 stíl + glanadh wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Border Collie (Roy) en plein travail.jpg|thumb|240px|Cóilí teorann]] Is pór [[Madra|madraí]] oibre agus tréadach é an '''cóilí teorann''' a forbraíodh sa réigiún Angla-Albanach chun tréada a choinneáil, go háirithe caoirigh. Ainmníodh an madra seo i ndiaidh an cheantair Gleann na Teorann. == Intleacht == Tá an cóilí teorann ann mar phór leis na céadta bliain, agus tá daoine ag obair ar aon aidhm amháin leis an líon céanna blianta: an rás seo a dhéanamh mar choimeádaí foirfe an tréad. Mar gheall air sin, is madra an-fuinniúil é an cóilí teorann inniu a ghluaiseann go han-tapa. Ó tharla go bhfuil sé cliste agus an-aireach, tá an cóilí teorann oiriúnaithe go speisialta don oiliúint. Ba chóir go gcaithfí go réidh leis fós, mar gheall air sin is féidir leis a bheith neirbhíseach agus scanraithe. Mar gheall ar an instinct an-fhuaimiúil do chreiche (ar saintréith de gach madra aoire é), is féidir leis an madra seo iompar nach dteastaíonn a ghlacadh i dtreo ainmhithe beaga nó leanaí gan oiliúint leordhóthanach. == Madra oibre == Aoire atá i gceannas ar an bpacáiste go príomha is ea cóilí teorann. Agus tá na madraí seo in ann a gcuid oibre a dhéanamh gan locht ón nóiméad a éiríonn an ghrian go dtí an oíche. Ligeann a bholadh eisceachtúil boladh dó an tréad a choinneáil gan fadhbanna fiú sa cheo is mó. Sa Fhrainc, áit a bhfuil tréada iata i gcoiréal, is é an ról atá aici na caoirigh a scaradh ón reithe nó an tréad a threorú chun féarach a athrú. Glacann sé páirt go díograiseach i gcomórtais do mhadraí oibre. Dealraíonn sé go n-úsáideann an madra dubh agus bán seo cumhacht a shúil chun scornach eallaigh a hypnotize, a dtéann sé chuige ag crawling cosúil le madra seilge. Coinníonn sé ar an taobh agus tuar frithghníomhartha an tréada i ngach cás is féidir. Le blianta beaga anuas, úsáidtear an cóilí teorann chun támhshuanaigh agus gairis phléascacha a bhrath. Seachas obair thréadach agus comórtais spóirt, úsáidtear níos mó agus níos mó é chun dul in éineacht le daoine scothaosta in institiúidí cúraim sláinte. == Gníomhaíocht == Maidir le daoine a dtaitníonn leo bogadh, crochadh amach agus imirt le madra, is féidir le teorainn a bheith mar an rogha ceart do pheata. Foghlaimíonn an madra seo go gasta agus déanann sé na cleasanna foghlamtha le pléisiúr, agus is é an luach saothair is fearr as an iarracht a rith don liathróid nó don frisbee. Is rogha iontach é an cóilí teorann d’fheirmeoirí, feirmeoirí, ranchers, ach freisin lúthchleasaithe a dhéanann lúthchleasaíocht, sa chéad áit maratón. Teastaíonn go leor gluaiseachta agus spreagadh meabhrach leanúnach uaidh. Ní madra é d’árasán, is é an saol sa chlós le rochtain cheadaithe ar an teach is fearr a oireann dó. Ba chóir é a scuabadh uair nó dhó sa tseachtain. == Caidreamhacht == Go bunúsach, tá sé cothrom agus milis. Madra athléimneach, lúfar agus gan staonadh le IQ ard. Mothaíonn sé go maith i gciorcal an teaghlaigh, go háirithe faoin tuath. Is madra cairdiúil dílis é agus is annamh a thaitníonn le cuddling. Tá sé an-dílis dá shaoiste, ach tá sé amhrasach faoi strainséirí. Níl sé ionsaitheach, áfach. Tá cleachtadh ríthábhachtach dó. == Dealramh == Tá muzzle sách fada agus láidir ag an gcóilí teorann, cluasa díreach nó leath-ardaithe. Tá a shúile donn, go háirithe le cuma bríomhar. Tá a fhód láidir agus tá a fhiacla daingean, cosúil le siosúr. Mhatánach agus galánta, tá corp comhréireach ag an madra seo agus tugann sé le tuiscint gur féidir leis bogadh go gasta, ach níor chóir go mbeadh staidiúir néarógach aige. Tá an ghruaig meánach fada, tiubh, tá an fo-chóta éadrom agus tiubh, agus cruthaíonn sí mane agus brístí lush ar shlí eile. {{Madra}} {{síol ainmhí}} [[Catagóir:Mamaigh]] [[Catagóir:Póir mhadraí]] 9m88iung88gj2f5xq255ty4zv4fd82x Carnac 0 29745 1090366 704026 2022-08-27T05:57:15Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} [[Íomhá:Karnak-Hypostyle3.jpg|clé|250px|mion|Carnac]] Is suíomh san [[An Éigipt|Éigipt]] é '''Carnac'''. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-af}} [[Catagóir:An Éigipt|Carnac]] n43aklay6llwrocw6vcaoralvb279nm Abu Simbel 0 29748 1090370 762214 2022-08-27T06:03:01Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} [[Íomhá:Abu Simbel Temple May 30 2007.jpg|clé|250px|mion|Abu Simbel]] Is suíomh san [[An Éigipt|Éigipt]] é '''Abu Simbel'''. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-tír-af}} [[Catagóir:An Éigipt|Abu Simbel]] kmgfvj44a7qwo3hgl0tqjn7q2o2tg4p Aswan 0 29749 1090334 967295 2022-08-27T05:26:56Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:View from the west bank to the Nile, islands, and Aswan.jpg|clé|250px|mion|Aswan]] Is [[Cathair (lonnaíocht)|cathair]] san [[An Éigipt|Éigipt]] é '''Aswan''' (nó tras-scríofa i nGaeilge mar an ''Asbhán'' nó an ''Asuán''){{fíoras}} Tá damba cáiliúil an [[Damba Aswan]] lonnaithe ann. {{síol-tír-af}} [[Catagóir:An Éigipt|Aswan]] m388ncztui6qr5cik5jxmfkhnkxgsce Deilt na Níle 0 29752 1090360 840657 2022-08-27T05:50:45Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[deilt]] san [[An Éigipt|Éigipt]] í '''Deilt na Nile'''. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-tír-af}} [[Catagóir:An Éigipt|Deilt na Níle]] 0qu5zolaow544rk5v72iedqvf0mfg9k An Sfioncs Mór 0 29753 1090369 818190 2022-08-27T06:01:53Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} [[Íomhá:Visage sphinx.JPG|clé|250px|mion|An Sfioncs Mór]] Is [[sfioncs]] aithnidiúil san [[An Éigipt|Éigipt]] é '''an Sfioncs Mór'''. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-af}} [[Catagóir:An Éigipt|An Sfioncs Mór]] 4i157t1y4xhfu472th7lkrfh8oci26m Pirimidí na hÉigipte 0 29757 1090358 1002313 2022-08-27T05:47:36Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} Is séadchomharthaí tuamúla, ar bhun ceamach, iad '''Pirimidí na hÉigipte'''. Tá 118 / 138 pirimid fós ina seasamh san Éigipt inniu. Tá clú agus cáil orthu ar fud an domhain. [[Íomhá:Black pyramids, Giza, Egypt.png|mion|clé]] Is iad na pirimidí is cáiliúla pirimidí an 4ú ríora ar ardchlár [[Giza]], gar do [[Caireo|Chaireo]] na h[[An Éigipt|Éigipte]]. Tá Pirimid Mhór Chéaps (c 2589-66 RC) 146 rn ar airde, ar bhun ceamach le taobhanna 230 m, tógtha le 2.5 milliún bloc [[Aolchloch|aolchloich]]<nowiki/>e, gach ceann 2.5 tonna [[Meáchan|meáchain]]. [[Íomhá:Pyramids of Giza and boat pit.jpg|mion|clé]] == Stair == Ritheann abhainn na Níle tríd an Éigipt agus chabhraigh sí go mór le forbairt na tíre. Ba ríthe an-chumhachtacha iad na Farónna, i gceannas san Éigipt 3000 bliain ó shin, agus rialaigh siad an Éigipt ársa. Thóg na hÉigiptigh na pirimidí do na [[Faró|Farónna]] nuair a fuair siad bás. Chuir siad na Farónna sna pirimidí mar mhumaithe ([[mumaí]] an t-ainm atá ar an gcorp caomhnaithe / seargtha). Cheap na hÉigiptigh go raibh na pirimidí cosúil le céim ar aistear an Fharó go dtí an chéad domhan eile. [[Íomhá:ISS-32 Pyramids at Giza, Egypt.jpg|mion|Grianghraf ó Stáisiún Spáis Idirnáisiúnta]] Le 100 bliain anuas, bhí na mumaithe sin i músaem i gCaireo, san Éigipt. Sa bhliain 2021, bhí paráid as an ngnáth ann chun na mumaithe a bhogadh go músaem nua, an 'National Museum of Egyptian Civilisation'.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=National Museum of Egyptian Civilization|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=National_Museum_of_Egyptian_Civilization|journal=Wikipedia|date=2021-04-30|language=en}}</ref> Thaistil ocht rí dhéag agus ceathrar banríonacha 5km ó mhúsaem amháin go músaem eile.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.firstpost.com/world/mummies-of-22-egyptian-pharaohs-moved-to-a-new-museum-in-cairo-in-a-spectacular-golden-parade-9499051.html|teideal=Mummies of 22 Egyptian pharaohs moved to a new museum in Cairo in a spectacular 'Golden Parade'-World News , Firstpost|dáta=2021-04-05|work=Firstpost|dátarochtana=2021-05-01}}</ref> == Féach freisin == * [[Pirimid]] * [[Pirimid Mhór Giza]] * [[Seacht nIontas an Domhain Ársa]] == Naisc sheachtracha == Tá níos mó eolais faoi mhumaithe ar fáil san eagrán d’[https://www.cogg.ie/wp-content/uploads/eureka-3-25.pdf Eureka].<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.cogg.ie/wp-content/uploads/eureka-3-25.pdf|teideal=Imleabhar 3, Eagrán 25|údar=Eureka (cogg.ie)|dáta=24 Bealtaine 2007|dátarochtana=2021}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:An Éigipt|Pirimidí na hÉigipte]] [[Catagóir:Pirimidí]] [[Catagóir:Seacht nIontas an Domhain Ársa]] bprj2iij6xm501mel48bstxwtf1scb7 Port Arthur, Texas 0 31870 1089988 1051481 2022-08-26T20:58:22Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is cathair í '''Port Arthur''' atá suite in [[Contae Jefferson, Texas|Contae Jefferson]], [[Texas]] i [[Stáit Aontaithe Mheiriceá]]. Tá daonra de 57,755 aici, de réir [[Daonáireamh|daonáirimh]] Mheiriceá na bliana 2000. == Suíomh agus Stair Phort Arthur == Tá Port Arthur suite ar bruach thiar [[Sabine Lake|Loch Sabine]], agus déanann an [[Rainbow Bridge]], a théann thar [[Abhainn Neches]], nasc idir í agus [[Bridge City, Texas|Bridge City]], [[Contae Orange, Texas|Contae Orange]]. Is é [[Arthur Edward Stilwell]] a chuir an chathair ar bun ag deireadh na naoú haoise déag agus ba é Port Arthur croílár an líonra [[scaglann]] ola ba mhó riamh ag am áirithe. {{Texas}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Texas]] [[Catagóir:Cathracha in Texas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Texas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] ilvphsm2aiygd1k0iter5bauqwdsb0j Pirimid dhearg 0 32737 1090359 757937 2022-08-27T05:50:04Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} [[Íomhá:Red-pyramid - entry.jpg|clé|250px|mion|An Phirimid Dhearg]] Is [[pirimid]] i [[Dahshur]], [[An Éigipt|Éigipt]] í an '''Phirimid Dhearg''' nó an '''Phirimid Thuaidh'''. Tugann na daoine áitiúla "Pirimid na nIaltóg" uirthi freisin. Is í an phirimid is mó den trí cinn atá i Dahsur agus is í an tríú pirimid is mó san Éigipt ar fad, i ndiaidh an dá cheann móra i n[[Giza]]. Tá sí ainmnithe as an lí scothdhearg atá ar na clocha as a bhfuil sí tógtha. Tógadh an phirimid, áfach, le clúdach d'aolchloch bhán Tura. Níl ach a rian den aolchloch fágtha ag coirnéal amháin den phirimid inniu mar baineadh an aolchloch sa Mheánaois le foirgnimh a thógáil i g[[Caireo]]. An Faró [[Sneifearú]], sa tSeanríocht, a rinne an Phirimid Dhearg a thógáil timpeall na bliana 2590 R.Ch. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-af}} [[Catagóir:An Éigipt|Pirimidí dhearg]] [[Catagóir:Pirimidí]] 6zg4nihqy1la10ijpnlnao4qbv10sv5 John J. McGuinness 0 35464 1089917 1006273 2022-08-26T20:13:09Z Kevin Scannell 340 nasc wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is polaiteoir [[Éireannach]] agus [[Teachta Dála]] do cheantar [[Ceatharlach–Cill Chainnigh (Dáilcheantar)|Cheatharlaigh-Chill Chainnigh]] ón mbliain [[1997]] é '''John James McGuinness''' ([[Gaeilge]]: ''Seán J. Mac Aonghusa''). Ar [[15 Márta]] [[1955]]) a rugadh é i g[[Cill Chainnigh]]. Tá sé ina bhall d'[[Fianna Fáil|Fhianna Fáil]] agus is as [[Cill Chainnigh]] dó. Iar-Aire stáit atá ann. == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:McGuinness, John }} {{Teachtaí Dála an 31ú Dáil}} {{Teachtaí Dála an 32ú Dáil}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1955]] [[Catagóir:Polaiteoirí na hÉireann]] [[Catagóir:Baill den 28ú Dáil]] [[Catagóir:Baill den 29ú Dáil]] [[Catagóir:Baill den 30ú Dáil]] [[Catagóir:Baill den 31ú Dáil]] [[Catagóir:Baill den 32ú Dáil]] [[Catagóir:Baill den 33ú Dáil]] [[Catagóir:Daoine as Contae Chill Chainnigh]] [[Catagóir:Daoine beo]] jjhptzyec032ic2eck87gx7vjpxk6y1 Aerfort Idirnáisiúnta Bhéal Feirste 0 35595 1089920 1031533 2022-08-26T20:18:01Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} Is é '''[[Aerfort]] Idirnáisiúnta Bhéal Feirste''' ([[An Béarla|Béarla]]: ''Belfast International Airport'') an t-aerfort is gnóthaí i d[[Tuaisceart Éireann]] agus tá sé lonnaithe sa [[An Garrán Fearnóige|Gharrán Fearnóige]], [[Cromghlinn]]. Bíonn seirbhísí rialta ann go dtí [[an Bhreatain Mhór]], mór-roinn na hEorpa agus [[Meiriceá Thuaidh]]. == Aerlínte agus cinn scríbe == {{airport-dest-list | [[Aer Lingus]] | Alicante, Arrecife, Londain-Heathrow, Málaga & Tenerife-South '''Séasúrach''': Barcelona, Faro, Las Palmas de Gran Canaria | Air Australia | '''Séasúrach''': Larnaca | Austrian Airlines | '''Séasúrach''': Innsbruck | BH Air | '''Séasúrach''': Burgas | [[EasyJet]] | Alicante, Amstardam, Barcelona, Birmingham (ag tosú ar an 22ú Deireadh Fómhair) Briostó, Dún Éideann, Faro, Glaschú-Idirnáisiúnta, Kraków, Learpholl, Londain-Gatwick, Londain-Luton, Londain-Southend, Londain-Stansted, Málaga, Malta, Manchain, Newcastle upon Tyne, Páras-Charles de Gaulle, '''Séasúrach''': Geneva, Ibiza, Nice, Palma de Mallorca | [[Jet2.com]] | Leeds/Bradford <br /> '''Séasúrach''': Alicante, Blackpool, Dubrovnik, Faro, Geneva, Ibiza, Geirsí, Menorca, Murcia, Palma de Mallorca, Pisa & Plovdiv | Thomas Cook Airlines | Arrecife, Las Palmas de Gran Canaria, Tenerife-South <br /> '''Séasúrach''': Alicante, Antalya, Bodrum, Dalaman, Fuerteventura, Heraklion, Ibiza, İzmir, Larnaca, Lleida-Alguaire, Palma de Mallorca, Reus | Thomson Airways | '''Séasúrach''': Arrecife, Bodrum, Burgas, Dalaman, Faro, Ibiza, Las Palmas de Gran Canaria, Málaga, Minorca, Palma de Mallorca, Reus, Tenerife-South | United Airlines | Newark (Nua-Eabhrac) }} {{Aerfoirt in Éirinn}} [[Catagóir:Aerfoirt]] [[Catagóir:Béal Feirste]] [[Catagóir:Aerfoirt i dTuaisceart Éireann]] 9wnmwbecgi1w1z6m5qiftvcht9r4fjj Aerfort Chathair Bhéal Feirste George Best 0 35620 1089934 927032 2022-08-26T20:20:11Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} Is é '''[[Aerfort]] Chathair Bhéal Feirste George Best''' ([[An Béarla|Béarla]]: ''George Best Belfast City Airport'') an dara aerfort is mó i d[[Tuaisceart Éireann]] agus tá sé suite in oirthear Bhéal Feirste. Bíonn seirbhísí rialta ann go dtí [[An Bhreatain Mhór]] agus mór-roinn na hEorpa. == Aerlínte agus cinn scríbe == {{airport-dest-list | BMI | Londain-Heathrow | [[Bmibaby]] | Alicante, Amstardam, Birmingham, East Midlands, Faro, Málaga, Londain-Stansted '''Séasúrach''': Geneva, Ibiza [26 Bealtaine], Menorca [15 Meitheamh], Palma de Mallorca [27 Bealtaine] | Flybe | Obar Dheathain, Birmingham, Briostó, Caerdydd, East Midlands, Dún Éideann, Exeter, Glaschú-Idirnáisiúnta, Inverness, Leeds/Bradford, Londain-Gatwick, Manchain, Newcastle upon Tyne, Páras-Charles de Gaulle, Southampton '''Séasúrach''' : Bergerac, Chambéry, Grenoble, Geirsí, Memmingen, Rennes, Salzburg, Verona | Loganair | Dún Déagh | Manx2 | Anglesey, Blackpool, Gloucester, Oileán Mhanann }} {{Aerfoirt in Éirinn}} [[Catagóir:Aerfoirt]] [[Catagóir:Béal Feirste]] [[Catagóir:Aerfoirt i dTuaisceart Éireann]] 0jilrs1oltnwil3orlpcottlznnimq4 Aerfort Chathair Dhoire 0 35623 1089921 888262 2022-08-26T20:18:05Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} Is é '''Aerfort Chathair Dhoire''' ([[An Béarla|Béarla]]: ''City of Derry Airport'') an tríú [[aerfort]] is mó i d[[Tuaisceart Éireann]]. Bíonn seirbhísí rialta ann go dtí [[An Bhreatain Mhór]] agus mór-roinn na hEorpa. == Aerlínte agus cinn scríbe == {{airport-dest-list | [[Ryanair]] | Birmingham, Glaschú-Prestwick, Learpholl, Londain-Stansted '''Séasúrach''': Faro, Alicante | Thomson Airways | '''Séasúrach''': Palma de Mallorca }} {{Aerfoirt in Éirinn}} [[Catagóir:Aerfoirt|Doire]] [[Catagóir:Bailte i gContae Dhoire]] [[Catagóir:Aerfoirt i dTuaisceart Éireann]] g7hhk7m7x0idz57sc4u21fnd592jt9n Boca Raton, Florida 0 36859 1090073 976793 2022-08-26T21:24:43Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is cathair Mheiriceánach í '''Boca Raton''', atá suite sa Chontae Palm Beach in oirdheisceart an stáit [[Florida]]. De réir daonáireamh na bliana 2010, tá 86,396 duine ina gcónaí sa chathair. Maidir le daonáireamh agus achar talún, is í Boca (mar a thugtar uirthi chomh maith) an chathair is mó idir [[West Palm Beach, Florida|West Palm Beach]] agus [[Pompano Beach, Florida|Pompano Beach]], i g[[Contae Broward, Florida|Contae Broward]]. Tá bunús [[Spáinnis]]e le hainm na cathrach. Brí amháin a bhaintear as ná "Béal Luiche", ó na focail Spáinnise ''boca'' agus ''ratón''. {{síol}} [[Catagóir:Cathracha i bhFlorida]] d2cu4uyvmi6avl27a1ptgf4hpq9ntdw Abhainn Theórsa 0 37553 1089958 1054166 2022-08-26T20:43:04Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} [[Íomhá:River Thurso - Thurso - Road Bridge.JPG|mion|300px|Abhainn Theórsa]] Is [[abhainn]] suite i n[[Gallaibh]], [[Comhairle na Gàidhealtachd]], in [[Albain]], í '''Abhainn Theórsa'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Theórsa, Abhainn}} [[Catagóir:Gallaibh]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban]] qc834j3g5skchwwhxsqh45x2kqreos7 Aerfort Frankfurt 0 37814 1089935 717200 2022-08-26T20:20:15Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} Is aerfort ollmhór i [[Frankfurt]] [[an Ghearmáin|na Gearmáine]] é '''Aerfort Frankfurt'''. Tá cúig chríochfort ag an aerfort, agus is é Frankfurt an tríú aerfort is mó san Eoraip (tar éis [[Páras]] agus [[Londain]]), le cúig chríochfort ann faoi láthair. Tá sé mar an bpríomh-bhunáit do [[Lufthansa]]. [[Catagóir:Aerfoirt]] [[Catagóir:An Ghearmáin]] 1q9ucmqlccfvbcihgo601tlqdpmlglu Aerfort Cam Ranh 0 37911 1089936 836962 2022-08-26T20:20:19Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} [[Aerfort]] idirnáisiúnta is ea '''Aerfort Cam Ranh'''. Tá sé suite i lár [[Cam Ranh]], [[Vítneam]]. D'oscail sé mar ''Aerfort Camranh'' sna [[1960idí]]. I 2011 bhain 1 milliún duine úsáid as an aerfort. {{síol}} [[Catagóir:Aerfoirt|Cam Ranh, Aerfort]] [[Catagóir:Vítneam]] byycolir4vv3nilrk190vgwuj81xi07 10 (uimhir) 0 40735 1090537 1043382 2022-08-27T11:01:37Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''10''' ('''deich''') an [[uimhreacha aiceanta|uimhir nádúrtha]] tar éis [[9 (uimhir)|9]] agus roimh [[11 (uimhir)|11]]. {{Uimhir}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 23vh5gteucfmqban9rf9h0frnsqqft0 Abhainn na Sailise 0 41692 1089943 839204 2022-08-26T20:28:42Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[abhainn]] i g[[Contae Fhear Manach]] í '''Abhainn na Sailise'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Abhainn na Sailise}} [[Catagóir:Contae Fhear Manach]] rksbxw34nmen566gq83lqu28j69es90 1089957 1089943 2022-08-26T20:33:27Z Kevin Scannell 340 dúbailte wikitext text/x-wiki #redirect [[An tSailchis]] 794bs2hufalcn74l1gal5llyfq9y9to Abhainn Ghleann Riabh 0 42532 1089944 885702 2022-08-26T20:28:46Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[abhainn]] í '''Abhainn Ghleann Riabh''' ([[Béarla]]: ''Glenree River''). Tá sí suite i n[[Gaileanga]], i g[[Contae Mhaigh Eo]].<ref>*[https://www.logainm.ie/ga/1165303?s=Glenree+River Abhainn Ghleann Rí i gCo. Mhaigh Eo ag Logainm.ie. Arna rochtain ar 10 Feabhra 2018]</ref> ==Tagairtí== {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Abhainn Ghleann Ri}} [[Catagóir:Contae Mhaigh Eo]] q9ecbt2ctl3awrrsg5s9bqmt51wnvfh Abhainn na Loinge 0 42560 1089945 1030667 2022-08-26T20:28:50Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[abhainn]] í '''Abhainn na Loinge.''' Tá sí suite i g[[Coistealaigh]], i g[[Contae Mhaigh Eo]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Long}} [[Catagóir:Contae Mhaigh Eo]] [[Catagóir:Aibhneacha Éireannacha]] efsr39pd4a4tzyzazmgfvxaxfmdljle Abhainn na hAille 0 42993 1089959 839203 2022-08-26T20:43:08Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} [[Íomhá:Bridge Over The Aille River.jpg|deas|250px|thumb|Abhainn na hAille]] Is [[abhainn]] suite i g[[Contae an Chláir]] í '''Abhainn na hAille'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Abhainn na hAille}} [[Catagóir:Bailte i gContae an Chláir]] a5gfg8vli8tc6gmqydnxopk08x0pusq 1089977 1089959 2022-08-26T20:46:33Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[abhainn]] suite i g[[Contae an Chláir]] í '''Abhainn na hAille'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Abhainn na hAille}} [[Catagóir:Bailte i gContae an Chláir]] 389nc85zls1w0glpl7m0hzz26ebu3qr Cúlslais 0 43046 1090397 1070076 2022-08-27T06:31:35Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} Is éard is '''cúlslais''' (\) ann, ná marc cló ([[glif]]) a úsáidtear go príomha i [[ríomhaireacht]], agus tá sí ina íomhá scáthánach den slais choiteann. San Unicode, tá sé ionchódaithe ag U+005C \ reverse solidus (HTML: &#92;). == Stair == Thug Bob Bemer an carachtar "\" isteach chuig [[ASCII]] ar 18 Meán Fómhair, 1961, mar thoradh ar anailís mhinicíochta carachtair. Go háirithe, tugadh isteach an "\" ionas gur féidir na hoibritheoirí ALGOL Boole ∧ (AND) agus ∨ (OR) a bheith comhdhéanta in ASCII mar "/ \" agus "\ /" faoi seach. Bhí an dá oibritheoir seo san áireamh i luath-leaganacha den teanga ríomhchlárúcháin C a bhí seolta leis an Unix V6, Unix V7 agus an leagan reatha BSD 2.11. [[Catagóir:Poncaíocht]] [[Catagóir:Siombailí clóghrafacha]] 1b5bzxg1bo85b4anekp73yfhyzd5yuc Glif 0 43047 1090391 696474 2022-08-27T06:28:05Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} Is éard is '''glif''' ann ná gné na scríbhneoireachta: marc aonair, ar mheán scríofa, a chuireann le bhrí an mhéid atá scríofa. {{síol}} [[Catagóir:Seandálaíocht]] [[Catagóir:Gaiféimí]] [[Catagóir:Glifeanna| ]] [[Catagóir:Grafaic faisnéise]] [[Catagóir:Siombailí]] [[Catagóir:Clóghrafaíocht]] tkkobj14t10qwqgzu4f11w378jthzr2 Abhainn Chárthaí 0 43206 1089946 839182 2022-08-26T20:28:54Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[abhainn]] suite i g[[Contae Chiarraí]] í '''Abhainn Chárthaí'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Abhainn Charthai}} [[Catagóir:Contae Chiarraí]] 3xxt2mb5s50nsano8w9j89va5vxtbvk Aerfort Chiarraí 0 43262 1089919 815130 2022-08-26T20:15:47Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} Is [[aerfort]] suite i g[[Contae Chiarraí]] é '''Aerfort Chiarraí'''. == Aerlínte agus cinn scríbe == {{airport-dest-list  | [[Aer Lingus Regional]] <br>{{nowrap|operated by [[Stobart Air]]}} | [[Aerfort Bhaile Átha Cliath|Baile Átha Cliath]]  | [[Ryanair]] | [[Aerfort Frankfurt-Hahn|Hahn]], [[Aerfort Luton|London-Luton]], [[Aerfort Londain Stansted|Londain Stansted]] <br>'''Séasúrach:''' [[Aerfort Alicante|Alicante]], [[Aerfort Faro|Faro]]  }} {{Aerfoirt in Éirinn}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Aerfort Chiarrai}} [[Catagóir:Contae Chiarraí]] [[Catagóir:Aerfoirt i bPoblacht na hÉireann]] d3dm7wdsjtvc8wuqxukuwfxs2a3fmvj Abhainn Airgidín 0 43524 1089947 839183 2022-08-26T20:28:58Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[abhainn]] suite i g[[Contae Chorcaí]] í '''Abhainn Airgidín'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Abhainn Airgidín}} [[Catagóir:Contae Chorcaí]] jk25guvdqe3tg7vdq22ozts59s3nwdr Abhainn na Baoi 0 43525 1089948 839188 2022-08-26T20:29:02Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[abhainn]] suite i g[[Contae Chorcaí]] í '''Abhainn na Baoi'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Abhainn na Baoi}} [[Catagóir:Contae Chorcaí]] hmyfx4ihh3ka60xm0hmw5uacyyt9596 Abacas 0 43639 1090512 1016704 2022-08-27T08:34:58Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uirlis}} Fráma simplí comhairimh don [[uimhríocht]] is ea an t-'''abacas,''' de ghnáth fráma agus cloichíní ar shlata nó ar shreanga air chun comhairimh.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.teanglann.ie/en/fb/abacas|teideal=An Foclóir Beag: abacas|language=en|work=www.teanglann.ie|dátarochtana=2021-10-22}}</ref> I bhfoirm amháin, tá cnaipí áirimh inghluaiste ar bharraí comhthreomhara nó in eitrí comhthreomhara. In úsáid thar chuid mhaith den [[An Domhan|Domhan]] leis na mílte bliain. == Féach freisin == * [[uimhríocht]] == Tagairtí == {{reflist}}{{Fréamh an Eolais}} {{síol}} [[Catagóir:Matamaitic]] 55w37bo4sw9zzr2yqxm2h5dukqde1sp Aerfort Phort Láirge 0 43940 1089937 815035 2022-08-26T20:20:23Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} Is [[aerfort]] suite i g[[Contae Phort Láirge]] é '''Aerfort Phort Láirge'''. {{Aerfoirt in Éirinn}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Aerfort Phort Lairge}} [[Catagóir:Contae Phort Láirge]] [[Catagóir:Aerfoirt i bPoblacht na hÉireann]] 5g36y57uotr5d5hwc7ydochkw23x9z4 Banha 0 44054 1090367 676780 2022-08-27T05:58:04Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[Cathair (lonnaíocht)|cathair]] san [[An Éigipt|Éigipt]] í '''Banha'''. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-tír-af}} {{DEFAULTSORT:Banha}} [[Catagóir:An Éigipt]] ea6hgfiepde3ccp5twigfmiqua0mf1m Idfu 0 44058 1090352 676777 2022-08-27T05:43:25Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:S F-E-CAMERON 2006-10-EGYPT-EDFU-0020.JPG|clé|250px|mion|Idfu]] Is [[Cathair (lonnaíocht)|cathair]] san [[An Éigipt|Éigipt]] í '''Idfu'''. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-tír-af}} {{DEFAULTSORT:Idfu}} [[Catagóir:An Éigipt]] r0z8prj1ua8lawi2cunnb144z2o3qaf El-Mahalla El-Kubra 0 44060 1090364 746427 2022-08-27T05:55:05Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:El-Mahalla El-Kubra-art.JPG|mion|clé|Múrmhaisiú ar fhoirgneamh in El-Mahalla]] Is [[Cathair (lonnaíocht)|cathair]] san [[An Éigipt|Éigipt]] í '''El-Mahalla El-Kubra'''. Cathair thionsclaíochta atá ann agus é suite i dtuaisceart na tíre, i lár Dheilt na [[Níl]]e. Bhí timpeall is 442,000 duine ina gcónaí ann sa bhliain 2001. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-tír-af}} {{DEFAULTSORT:El-Mahalla El-Kubra}} [[Catagóir:An Éigipt]] 80ss8m4tclx6v38cag0vbj2m7uiggpy Al-Minya 0 44069 1090356 842320 2022-08-27T05:46:20Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:Minia_Sign.jpg|deas|250px|mion|clé|Al-Minya]] Is [[Cathair (lonnaíocht)|cathair]] san [[An Éigipt|Éigipt]] í '''Al-Minya'''. == Féach freisin == * [[2017 Ionsaí Minya]] == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-tír-af}} {{DEFAULTSORT:Al-Minya}} [[Catagóir:An Éigipt]] mg1dcgqyahgcddtimnu9b9op6di1ka0 1090357 1090356 2022-08-27T05:46:29Z Alison 570 -- wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:Minia_Sign.jpg|250px|mion|clé|Al-Minya]] Is [[Cathair (lonnaíocht)|cathair]] san [[An Éigipt|Éigipt]] í '''Al-Minya'''. == Féach freisin == * [[2017 Ionsaí Minya]] == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-tír-af}} {{DEFAULTSORT:Al-Minya}} [[Catagóir:An Éigipt]] s2h8ujon4ta20eext9govg42d5wxnhh Marsa Matruh 0 44070 1090365 676856 2022-08-27T05:56:11Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[Cathair (lonnaíocht)|cathair]] san [[An Éigipt|Éigipt]] í '''Marsa Matruh'''. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-tír-af}} {{DEFAULTSORT:Marsa Matruh}} [[Catagóir:An Éigipt]] g3fviy3x56nrqcuf0079utla4ae83if Aerlong 0 44218 1090272 760769 2022-08-26T21:38:35Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Aerárthach}} [[Aerárthach]] lena chóras fuinnmhithe féin, ardaithe ag [[buacacht]] gáis atá níos éadroime ná aer. Bíonn an chabhail i bhfoirm todóige, na hinnill is an gondala leis na cábáin ar crochadh uaithi. Tá 3 fhoirm tógála ann d'aerlonga: docht, leathdhocht, agus neamhdhocht. San aerlong dhocht cinneann an chabhail dhocht an cruth. agus bíonn an gás i gcealla taobh istigh de sin. San aerlong neamhdhocht cinneann an brú sa ghás cruth na cabhlach mar a bheadh balún inti. San aerlong leathdhocht bíonn sé cosúil leis an gceann neamhdhocht, ach cíle dhocht ar a fad. [[Hidrigin]] a d'úsáidtí ar dtús mar ghás ardaithe, ach de bharr a hindóiteachta is a drochthaifead sábháilteachta, tá [[héiliam]] curtha ina háit le fada anois. Ní bhíonn siad in úsáid go forleathan i láthair na huaire. == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Fréamh an Eolais}} {{Síol-eitlíocht}} [[Catagóir:Aerárthaí]] [[Catagóir:Aerloingseoireacht]] doicppecfvkk57wbw84okw9595anjw1 Ailbéideacht 0 44322 1089864 677588 2022-08-26T15:25:12Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Albedo-e hg.svg|mion|solas na gréine fhrithchaite]] Cóimheas an [[Solas|tsolais]] a fhrithchaitheann [[an Domhan]], nó [[pláinéad]] ar bith eile, agus sholas [[An Ghrian|na Gréine]] a ionsaíonn an Domhan, is ea '''ailbéideacht''' (nó '''albedo''' i mBéarla). [[Íomhá:Greenland Albedo Change.png|mion|athrú na hailbéideachta sa [[An Ghraonlainn|Ghraonlainn]] ː 2011 versus meán 2000 - 2006]] Nuair a fhrithchaitear an solas ionsaitheach iomlán, bíonn luach 1 aici. Bíonn luach 0 aici nuair nach bhfrithchaitear aon solas. === Athrú aeráide === Tagann an ailbéideacht go mór san áireamh in aon [[athrú aeráide]]. Mar shampla, frithchaitheann leac oighir suas le 90% den solas ionsaitheach, ach ní fhrithchaitheann cré is carraigeacha ach 10% ar éigin. Faoi seo, clúdaíonn leac oighir 10% den chuid sholadach de dhromchla an Domhain. Dá méadófaí achar an leac oighir, mhéadófaí an ailbéideacht, laghdófaí an [[fuinneamh]] glan a ghabhfadh an Domhan, agus laghdófaí meánteocht an Domhain. Má leanann an [[Téamh domhanda|forthéamh domhanda]] mar atá á thuar de bharr méadú san [[iarmhairt cheaptha teasa]] san atmaisféar, leáfar a lán den leac oighir, laghdófar an ailbéideacht, laghdófar [[frithchaitheamh]] an tsolais, agus méadófar [[teocht]] an Domhain a thuilleadh fós ar mhodh aischothaithe dhearfaigh. Dá thoradh seo, tá an ailbéideacht an-tábhachtach i gcúrsaí aeráide gearrthéarmaí is fadtéarmaí. == Féach freisin == * [[Athrú aeráide]] * [[Téamh domhanda]] == Tagairtí == {{reflist}}{{Fréamh an Eolais}} [[Catagóir:An ghrian]] [[Catagóir:An Domhan]] [[Catagóir:Téamh domhanda]] [[Catagóir:Solas]] [[Catagóir:Athrú aeráide]] [[Catagóir:Aeráid]] jjv5feuup6z2asjzmolioeg5mo3m3v1 Anc 0 44714 1090389 694407 2022-08-27T06:27:06Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} [[Íomhá:Ankh.svg|thumb|upright|An tsiombail anc]] Crois le lúb don ghéag cheartingearach uachtarach. Comhartha na beatha san [[An tSean-Éigipt|Éigipt ársa]]. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} [[Catagóir:An Éigipt]] osr6jhgvtj5fqf14p2fb2fw1ujpl14j 1090390 1090389 2022-08-27T06:27:18Z Alison 570 -1 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} Crois le lúb don ghéag cheartingearach uachtarach. Comhartha na beatha san [[An tSean-Éigipt|Éigipt ársa]]. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} [[Catagóir:An Éigipt]] pwl50jldnovdz15hkwb62k2ijz19uih Abhainn Airgid 0 44735 1089960 839168 2022-08-26T20:43:12Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} [[Íomhá:Silver River Cadamstown0992.jpg|deas|250px|thumb|Abhainn Airgid]] Is [[abhainn]] suite i g[[Contae Uíbh Fhailí]] í '''Abhainn Airgid'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Abhainn Airgid}} [[Catagóir:Contae Uíbh Fhailí]] 9y3o3l5f1d5wj1w1ymt77qj3bffapfb 1089979 1089960 2022-08-26T20:46:58Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[abhainn]] suite i g[[Contae Uíbh Fhailí]] í '''Abhainn Airgid'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Abhainn Airgid}} [[Catagóir:Contae Uíbh Fhailí]] onfsdqvfnq2u16442o7qph76afih8k6 Tairiseach Avogadro 0 44966 1090517 1024641 2022-08-27T08:36:55Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is factóir comhréireachta é '''tairseach Avogadro''' (''''' N <sub>A</sub>''''' nó '''''L''''') a nascann líon na gcáithníní comhábhartha ([[Móilín|móilíní]], [[Adamh|adaimh]] nó [[Ian|iain]] de ghnáth) i sampla le méid na substainte sa sampla sin. Is é a [[Córas Idirnáisiúnta na nAonad|aonad SI]] ná an [[Mól|mól]] [[Deilín|deilíneach]], agus sainmhínítear é go díreach mar N<sub>A</sub> = 6.02214076×10<small><sup>23 mol <sup>−1</sup>. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} {{síol-mata}} aijoh6ixeuq2bxrslbytbc4zl31td0f Balún (aerárthach) 0 45041 1090150 959135 2022-08-26T21:30:08Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Aerárthach}} [[Aerárthach]] a bhfuil ciseán nó gandola le paisinéirí ar crochadh ó mhála mór gáis ann. Bíonn [[meáchan]] an bhalúin níos lú ná meáchan an aeir a asáitíonn sé, agus de réir prionsabal Airciméidéis, ardaíonn fórsa na buacachta an balún san aer. Ardaítear an balún trí bhalasta ([[gaineamh]] nó uisce) a chaitheamh amach as an gciseán agus an meáchan iomlán a laghdú. Tuirlingíonn an balún má sceitear roinnt gáis amach as an mála. Níl aon tiomáint ag gnáthbhalún, agus mar sin iompraíonn an ghaoth é pé treo a bhfuil sí ag séideadh. Tá aerlonga indírithe ann, le mála ar chruth todóige, ar féidir iad a thiomáint is a dhíriú le lián is stiúir. [[Íomhá:Montgolfier Balloon.JPG|link=https://ga.wikipedia.org/wiki/%C3%8Domh%C3%A1:Montgolfier%20Balloon.JPG|clé|mion|236x236px]] Montgolfier, 1783 Tharla an chéad eitilt balúin a raibh foireann sa chiseán (Pilâtre de Rozier is Marquis d'Arlandes) i [[Páras|bPáras]] i [[1783]], an balún deartha ag na [[deartháireacha Montgolfier]]. Thosaigh an chéad seoladh balúin timpeall [[An Domhan|an Domhain]] i [[1999]] (Brian Jones ([[1948]]-) is Bertrand Picard ([[1958]]-) ar bord) i Château d'Oex san Eilvéis, agus chríochnaigh sa Mháratáin sna [[An Afraic|Afraic]] níos lú ná 20 lá ina dhiaidh sin tar éis aistear 46,759 km ar mheánluas 97 km u<small><sup>-1</sup></small>. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Fréamh an Eolais}} {{Síol-eitlíocht}} [[Catagóir:Aerárthach]] 6slpkjg9u3rsylmmh37ytc54lfz5dgc Cóimheas órga 0 46255 1090493 1037139 2022-08-27T08:07:07Z Alison 570 Ag tástáil rud éigin ... wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir|image=[[File:Golden ratio line2.svg|220px]]}} Sa [[Matamaitic|mhatamaitic]], an cóimheas a fhaightear má tá pointe P ag roinnt líne dírí AB ionas gur AP:PB = AB:AP = τ, ina gcomharthaítear é leis an [[siombail]] τ. Tugtar ''an meán órga'' air seo freisin. τ = (τ+1)/τ. Chuir Vitriúvias i bhfeidhm san [[ailtireacht]] é, agus bhí an-spéis ann san Athbheochan. Mar shampla, bunaithe ar an gcóimheas seo atá an pictiúr cáiliúil de chuid Pietro della Francesca, ''Batessimo di Cristo'' (Baisteadh Chríost, 1440-1460). {{Fréamh an Eolais}} {{Síol-mata}} [[Catagóir:Matamaitic]] iareq8bz8g61nzc0p8r7earwmjxgw2s Concorde 0 46378 1090070 937313 2022-08-26T21:24:24Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Aerárthach}} [[File:Concorde 1 94-9-5 kix.jpg|mion|clé|225px|Air France Concorde]] [[Eitleán]] [[forshonach]] maorga ar leith ba ea '''an Concorde'''. Bhí sé mar shainchomhartha náisiúnta ag an mBreatain is [[an Fhrainc]] i [[1969]]-[[2000]]. Thaistil an Concorde ag timpeall Ma 1.8 (1.8 × [[luas forleata fuaime]], nó 610 m s<small><sup>-1</sup></small>), ach boic shaibhre amháin a d'úsáideadh é. == Stair == Comhthionscadal Francach-Briotanach a bhí ann ó thús ina dhearadh, a thógáil is a úsáid. Bhí suim thar na bearta ann ar fud [[An Domhan|an domhain]]. Ach níor cheannaigh aon chomhlacht i dtír ar bith eile ceann díobh, mar bhí an Concorde róchostasach le ceannach is rith. == Timpiste == [[Íomhá:Concorde 216 (G-BOAF) last flight.jpg|clé|mion|288x288px|Concorde 216 (G-BOAF), 26 - Samhain - 2003]] Díchoimisiúnaíodh an t-eitleán tar éis tuairte tubaistí gar do [[Páras|Pháras]] i 2000 inar maraíodh 113 duine. Trí thimpiste shimplí a tharla sí. Píosa miotail a thit ar an rúidbhealach ó eitleán eile, pholl sé roth ar thaobh clé an eitleáin. Phléasc an bonn seo, agus threáigh píosa de sin an [[sciathán]] gar d'inneall clé amháin is umar [[breosla]] istigh sa sciathán. Thosaigh tine san inneall, chuaigh an t-inneall sin ó smacht, scaip an tine, agus ní raibh an [[píolóta]] in ann í a mhúchadh. Cailleadh [[cumhacht]], agus theip ar an t-eitleán a ardú a choimeád ar siúl. Taobh istigh de chúpla nóiméad san aer, chaill sé a luas agus thit go talamh mar a bheadh cloch ann. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Fréamh an Eolais}} {{Síol-eitlíocht}} [[Catagóir:Eitilt]] [[Catagóir:Eitleoireacht]] [[Catagóir:Teagmhais eitlíochta]] 44yn7ex3d9reybb7opwi77podiuencc Cruinniú Mullaigh na Cruinne 1992 i Rio de Janeiro 0 46620 1089871 805093 2022-08-26T16:10:00Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki [[Íomhá:GL events Riocentro - aérea 2014.jpg|mion|Centro de convenções Riocentro, [[Rio de Janeiro]]]] Cruinnithe idirnáisiúnta faoin [[Comhshaol|gcomhshaol]]. (Earth Summit nó ECO-92) Tionóladh an chéad cheann i [[Rio de Janeiro]] na [[An Bhrasaíl|Brasaíle]] i [[1992]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.indiatoday.in/world/story/cop26-climate-change-scotland-glasgow-1992-rio-de-janeiro-earth-summit-1871975-2021-11-01|teideal=COP26 and climate change: A journey that began in 1992 with Rio Earth Summit|údar=Prabhash K. Dutta New DelhiNovember 1, 2021UPDATED: November 1, 2021 16:02 Ist|language=en|work=India Today|dátarochtana=2022-08-26}}</ref> Bhí beagnach gach ceann rialtais ar [[An Domhan|Domhan]] i láthair, ina measc [[Taoiseach]] na hÉireann, [[Seán de Briotún|John Bruton]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.oireachtas.ie/en/debates/debate/dail/1992-06-23/2|teideal=Ceisteanna — Questions. Oral Answers. - Earth Summit. – Dáil Éireann (26th Dáil) – Tuesday, 23 Jun 1992 – Houses of the Oireachtas|údar=Houses of the Oireachtas|dáta=1992-06-23|language=en-ie|work=www.oireachtas.ie|dátarochtana=2022-08-26}}</ref> [[Íomhá:Pavilhão 9 do Riocentro.jpg|mion|Centro de convenções Riocentro ]] [[Íomhá:President George H. W. Bush Shows his T-Shirt Honoring Earth Day 1990.jpg|mion|George H. W. Bush agus T-Léine "[[Lá Idirnáisiúnta ár Máthair-Chruinne|Lá an Domhain]]"]] Pléadh gnéithe éagsúla de na fadhbanna bagracha comhshaoil. I measc na n-ábhar a pléadh bhí an [[iarmhairt cheaptha teasa]] san [[Atmaisféar an Domhain|atmaisféar]] is an [[Téamh domhanda|forthéamh domhanda]], an [[poll sa chiseal ózóin]] san atmaisféar, astitim radaighníomhach, [[truailliú]] aeir is uisce le ceimiceáin thocsaineacha, leathadh na bhfásach de bharr an iomarca feirmeoireachta, [[dífhoraoisiú]], díothú gnéithe [[Planda|plandaí]] is [[Ainmhí|ainmhithe]], an fás géaraithe i ndaonra an Domhain, agus a lán eile. Rinneadh comhaontuithe is fógraí go ndéanfaí bearta chun deireadh a chur le han-chuid de na míchleachtaí tionsclaíochta is iompair is bun leis na saghsanna truaillithe uile. Chomh maith leis na cruinnithe oifigiúla, tharla i bhfad níos mó taobhchruinnithe neamhoifigiúla ag eagrais dheonacha as tíortha ar fud an Domhain. Imeacht ollmhór ab ea é, aitheantas gur ceisteanna polaitiúla, eacnamaíochta, teicniúla iad na fadhbanna comhshaoil, ceisteanna uiledhomhanda, go deimhin, nach féidir tabhairt fúthu i gceart ach ar bhonn uiledhomhanda. Cinneadh go laghdófaí [[tiúchan]] na n[[gás]] san atmaisféar a chuireann leis an iarmhairt cheaptha teasa go dtí leibhéal na bliana 1990 faoin mbliain 2000. Rinneadh an t-uafás poiblíochta nuair a seoladh an [[Creat-Choinbhinsiún na Naisiún Aontaithe maidir leis an Athrú Aeráide]] (United Nations Framework Convention on Climate Change nó [[UNFCCC]]). Tionóladh an dara cruinniú i g[[Kyōto|Kyoto]] na Seapáine i [[1997]]. An babhta sin, leagadh amach spriocanna do na príomhthíortha tionsclaíocha maidir le leibhéil astaithe gáis cheaptha teasa a bhainfeadh siad amach faoi 2012. Faoi 2008 bhí tiúchan na ngás seo méadaithe 6% ar fud an Domhain, agus bhí na [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stáit Aontaithe]] amháin ag astú 10% níos mó fós ná i [[1990]]. Níor éirigh ach leis an nGearmáin, [[an Rúis]] is [[an Bhreatain]] aon laghduithe a dhéanamh ar a sceitheadh. Anuas air sin, bhí na tíortha i mbéal forbartha, [[an tSín]] is [[an India]] go príomha, ag cur go mór lena sceitheadh. Bhí an 3ú cruinniú i [[Cóbanhávan|gCóbanhávan]] i [[2009]], agus theip ar na rialtais aon chomhaontú ná spriocanna a leagan amach don tréimhse i ndiaidh 2012. == Féach freisin == * [[Comhdháil na Náisiún Aontaithe maidir leis an athrú aeráide, 2021 (COP26)]] == Tagairtí == {{reflist}}{{Fréamh an Eolais}} [[Catagóir:1992]] [[Catagóir:An Bhrasaíl]] [[Catagóir:Rio de Janeiro (cathair)]] [[Catagóir:Comhdhálacha na Náisiún Aontaithe]] 1dtj2yu9dt0bbgi5tfcp2czakwycd8n 1090295 1089871 2022-08-26T23:09:03Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki [[Íomhá:GL events Riocentro - aérea 2014.jpg|mion|Centro de convenções Riocentro, [[Rio de Janeiro]]]] Tionóladh '''Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt''', nó '''Cruinniú fMullaigh na Cruinne''' ('''Earth Summit''' nó '''ECO-92'''), i [[Rio de Janeiro]] na [[An Bhrasaíl|Brasaíle]] ar 3-14 Meitheamh 1992, an chéad Cruinniú fMullaigh na Cruinne riamh.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.indiatoday.in/world/story/cop26-climate-change-scotland-glasgow-1992-rio-de-janeiro-earth-summit-1871975-2021-11-01|teideal=COP26 and climate change: A journey that began in 1992 with Rio Earth Summit|údar=Prabhash K. Dutta New DelhiNovember 1, 2021UPDATED: November 1, 2021 16:02 Ist|language=en|work=India Today|dátarochtana=2022-08-26}}</ref> Bhí beagnach gach ceann rialtais ar [[An Domhan|Domhan]] i láthair, ina measc [[Taoiseach]] na hÉireann, [[Seán de Briotún|John Bruton]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.oireachtas.ie/en/debates/debate/dail/1992-06-23/2|teideal=Ceisteanna — Questions. Oral Answers. - Earth Summit. – Dáil Éireann (26th Dáil) – Tuesday, 23 Jun 1992 – Houses of the Oireachtas|údar=Houses of the Oireachtas|dáta=1992-06-23|language=en-ie|work=www.oireachtas.ie|dátarochtana=2022-08-26}}</ref>[[Íomhá:Pavilhão 9 do Riocentro.jpg|mion|Centro de convenções Riocentro ]] [[Íomhá:President George H. W. Bush Shows his T-Shirt Honoring Earth Day 1990.jpg|mion|George H. W. Bush agus T-Léine "[[Lá Idirnáisiúnta ár Máthair-Chruinne|Lá an Domhain]]"]] Pléadh gnéithe éagsúla de na fadhbanna bagracha comhshaoil. I measc na n-ábhar a pléadh bhí an [[iarmhairt cheaptha teasa]] san [[Atmaisféar an Domhain|atmaisféar]] is an [[Téamh domhanda|forthéamh domhanda]], an [[poll sa chiseal ózóin]] san atmaisféar, astitim radaighníomhach, [[truailliú]] aeir is uisce le ceimiceáin thocsaineacha, leathadh na bhfásach de bharr an iomarca feirmeoireachta, [[dífhoraoisiú]], díothú gnéithe [[Planda|plandaí]] is [[Ainmhí|ainmhithe]], an fás géaraithe i ndaonra an Domhain, agus a lán eile. Rinneadh comhaontuithe is fógraí go ndéanfaí bearta chun deireadh a chur le han-chuid de na míchleachtaí tionsclaíochta is iompair is bun leis na saghsanna truaillithe uile. Chomh maith leis na cruinnithe oifigiúla, tharla i bhfad níos mó taobhchruinnithe neamhoifigiúla ag eagrais dheonacha as tíortha ar fud an Domhain. Imeacht ollmhór ab ea é, aitheantas gur ceisteanna polaitiúla, eacnamaíochta, teicniúla iad na fadhbanna comhshaoil, ceisteanna uiledhomhanda, go deimhin, nach féidir tabhairt fúthu i gceart ach ar bhonn uiledhomhanda. Cinneadh go laghdófaí [[tiúchan]] na n[[gás]] san atmaisféar a chuireann leis an iarmhairt cheaptha teasa go dtí leibhéal na bliana 1990 faoin mbliain 2000. Rinneadh an t-uafás poiblíochta nuair a seoladh an [[Creat-Choinbhinsiún na Naisiún Aontaithe maidir leis an Athrú Aeráide]] (United Nations Framework Convention on Climate Change nó [[UNFCCC]]). Maidir leis an smaoineamh ar lá uisce a cheiliúradh ar fud an domhain, pléadh é den chéad uair le linn Chomhdháil Rio sa bhliain 1992. Ghlac [[Comhthionól Ginearálta na Náisiún Aontaithe]] rún ansin lenar dearbhaíodh gurbh é an 22 Márta [[Lá Domhanda an Uisce]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.ucc.ie/ga/brainwaves/fiseain/|teideal=Lá Domhanda an Uisce 2022, á Cheiliúradhː Físeáin|údar=ucc.ie|dáta=2022|language=ga-IE|work=University College Cork|dátarochtana=2022-08-26}}</ref> == Féach freisin == * [[Prótacal Kiótó, 1997]] * [[Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt, 2009 i gCobanhávan|Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt, 2009]] i g[[Cóbanhávan|Cobanhávan]] * [[Comhdháil na Náisiún Aontaithe maidir leis an athrú aeráide, 2021 (COP26)]], [[Glaschú]] == Tagairtí == {{reflist}}{{Fréamh an Eolais}} [[Catagóir:1992]] [[Catagóir:An Bhrasaíl]] [[Catagóir:Rio de Janeiro (cathair)]] [[Catagóir:Comhdhálacha na Náisiún Aontaithe]] lhn5soxvolos4ahc22qe7jy5rdf7hh6 1090296 1090295 2022-08-26T23:10:44Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki [[Íomhá:GL events Riocentro - aérea 2014.jpg|mion|Centro de convenções Riocentro, [[Rio de Janeiro]]]] Tionóladh '''Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt''', nó '''Cruinniú fMullaigh na Cruinne''' ('''Earth Summit''' nó '''ECO-92'''), i [[Rio de Janeiro]] na [[An Bhrasaíl|Brasaíle]] ar 3-14 Meitheamh 1992, an chéad Cruinniú fMullaigh na Cruinne riamh.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.indiatoday.in/world/story/cop26-climate-change-scotland-glasgow-1992-rio-de-janeiro-earth-summit-1871975-2021-11-01|teideal=COP26 and climate change: A journey that began in 1992 with Rio Earth Summit|údar=Prabhash K. Dutta New DelhiNovember 1, 2021UPDATED: November 1, 2021 16:02 Ist|language=en|work=India Today|dátarochtana=2022-08-26}}</ref> Bhí beagnach gach ceann rialtais ar [[An Domhan|Domhan]] i láthair, ina measc [[Taoiseach]] na hÉireann, [[Seán de Briotún|John Bruton]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.oireachtas.ie/en/debates/debate/dail/1992-06-23/2|teideal=Ceisteanna — Questions. Oral Answers. - Earth Summit. – Dáil Éireann (26th Dáil) – Tuesday, 23 Jun 1992 – Houses of the Oireachtas|údar=Houses of the Oireachtas|dáta=1992-06-23|language=en-ie|work=www.oireachtas.ie|dátarochtana=2022-08-26}}</ref>[[Íomhá:Pavilhão 9 do Riocentro.jpg|mion|Centro de convenções Riocentro ]] [[Íomhá:President George H. W. Bush Shows his T-Shirt Honoring Earth Day 1990.jpg|mion|George H. W. Bush agus T-Léine "[[Lá Idirnáisiúnta ár Máthair-Chruinne|Lá an Domhain]]"]] Pléadh gnéithe éagsúla de na fadhbanna bagracha comhshaoil. I measc na n-ábhar a pléadh bhí an [[iarmhairt cheaptha teasa]] san [[Atmaisféar an Domhain|atmaisféar]] is an [[Téamh domhanda|forthéamh domhanda]], an [[poll sa chiseal ózóin]] san atmaisféar, astitim radaighníomhach, [[truailliú]] aeir is uisce le ceimiceáin thocsaineacha, leathadh na bhfásach de bharr an iomarca feirmeoireachta, [[dífhoraoisiú]], díothú gnéithe [[Planda|plandaí]] is [[Ainmhí|ainmhithe]], an fás géaraithe i ndaonra an Domhain, agus a lán eile. Rinneadh comhaontuithe is fógraí go ndéanfaí bearta chun deireadh a chur le han-chuid de na míchleachtaí tionsclaíochta is iompair is bun leis na saghsanna truaillithe uile. Chomh maith leis na cruinnithe oifigiúla, tharla i bhfad níos mó taobhchruinnithe neamhoifigiúla ag eagrais dheonacha as tíortha ar fud an Domhain. Imeacht ollmhór ab ea é, aitheantas gur ceisteanna polaitiúla, eacnamaíochta, teicniúla iad na fadhbanna comhshaoil, ceisteanna uiledhomhanda, go deimhin, nach féidir tabhairt fúthu i gceart ach ar bhonn uiledhomhanda. Cinneadh go laghdófaí [[tiúchan]] na n[[gás]] san atmaisféar a chuireann leis an iarmhairt cheaptha teasa go dtí leibhéal na bliana 1990 faoin mbliain 2000. Rinneadh an t-uafás poiblíochta nuair a seoladh an [[Creat-Choinbhinsiún na Naisiún Aontaithe maidir leis an Athrú Aeráide]] (United Nations Framework Convention on Climate Change nó [[UNFCCC]]). Maidir leis an smaoineamh ar lá uisce a cheiliúradh ar fud an domhain, pléadh é den chéad uair le linn Chomhdháil Rio sa bhliain 1992. Ghlac [[Comhthionól Ginearálta na Náisiún Aontaithe]] rún ansin lenar dearbhaíodh gurbh é an 22 Márta [[Lá Domhanda an Uisce]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.ucc.ie/ga/brainwaves/fiseain/|teideal=Lá Domhanda an Uisce 2022, á Cheiliúradhː Físeáin|údar=ucc.ie|dáta=2022|language=ga-IE|work=University College Cork|dátarochtana=2022-08-26}}</ref> == Féach freisin == * [[Prótacal Kiótó, 1997]] * [[Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt, 2009 i gCobanhávan|Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt, 2009]] i g[[Cóbanhávan|Cobanhávan]] * [[Comhdháil na Náisiún Aontaithe maidir leis an athrú aeráide, 2021 (COP26)]], [[Glaschú]] == Tagairtí == {{reflist}}{{Fréamh an Eolais}} [[Catagóir:1992]] [[Catagóir:An Bhrasaíl]] [[Catagóir:Rio de Janeiro (cathair)]] [[Catagóir:Comhdhálacha na Náisiún Aontaithe]] [[Catagóir:Athrú aeráide]] [[Catagóir:Téamh domhanda]] f25eejqusxoruczowm5rpeec66c3vzt 1090300 1090296 2022-08-26T23:20:03Z TGcoa 21229 Bhog TGcoa an leathanach [[Cruinnithe Mullaigh an Domhain]] go [[Cruinniú fMullaigh na Cruinne 1992 i Rio de Janeiro]] wikitext text/x-wiki [[Íomhá:GL events Riocentro - aérea 2014.jpg|mion|Centro de convenções Riocentro, [[Rio de Janeiro]]]] Tionóladh '''Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt''', nó '''Cruinniú fMullaigh na Cruinne''' ('''Earth Summit''' nó '''ECO-92'''), i [[Rio de Janeiro]] na [[An Bhrasaíl|Brasaíle]] ar 3-14 Meitheamh 1992, an chéad Cruinniú fMullaigh na Cruinne riamh.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.indiatoday.in/world/story/cop26-climate-change-scotland-glasgow-1992-rio-de-janeiro-earth-summit-1871975-2021-11-01|teideal=COP26 and climate change: A journey that began in 1992 with Rio Earth Summit|údar=Prabhash K. Dutta New DelhiNovember 1, 2021UPDATED: November 1, 2021 16:02 Ist|language=en|work=India Today|dátarochtana=2022-08-26}}</ref> Bhí beagnach gach ceann rialtais ar [[An Domhan|Domhan]] i láthair, ina measc [[Taoiseach]] na hÉireann, [[Seán de Briotún|John Bruton]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.oireachtas.ie/en/debates/debate/dail/1992-06-23/2|teideal=Ceisteanna — Questions. Oral Answers. - Earth Summit. – Dáil Éireann (26th Dáil) – Tuesday, 23 Jun 1992 – Houses of the Oireachtas|údar=Houses of the Oireachtas|dáta=1992-06-23|language=en-ie|work=www.oireachtas.ie|dátarochtana=2022-08-26}}</ref>[[Íomhá:Pavilhão 9 do Riocentro.jpg|mion|Centro de convenções Riocentro ]] [[Íomhá:President George H. W. Bush Shows his T-Shirt Honoring Earth Day 1990.jpg|mion|George H. W. Bush agus T-Léine "[[Lá Idirnáisiúnta ár Máthair-Chruinne|Lá an Domhain]]"]] Pléadh gnéithe éagsúla de na fadhbanna bagracha comhshaoil. I measc na n-ábhar a pléadh bhí an [[iarmhairt cheaptha teasa]] san [[Atmaisféar an Domhain|atmaisféar]] is an [[Téamh domhanda|forthéamh domhanda]], an [[poll sa chiseal ózóin]] san atmaisféar, astitim radaighníomhach, [[truailliú]] aeir is uisce le ceimiceáin thocsaineacha, leathadh na bhfásach de bharr an iomarca feirmeoireachta, [[dífhoraoisiú]], díothú gnéithe [[Planda|plandaí]] is [[Ainmhí|ainmhithe]], an fás géaraithe i ndaonra an Domhain, agus a lán eile. Rinneadh comhaontuithe is fógraí go ndéanfaí bearta chun deireadh a chur le han-chuid de na míchleachtaí tionsclaíochta is iompair is bun leis na saghsanna truaillithe uile. Chomh maith leis na cruinnithe oifigiúla, tharla i bhfad níos mó taobhchruinnithe neamhoifigiúla ag eagrais dheonacha as tíortha ar fud an Domhain. Imeacht ollmhór ab ea é, aitheantas gur ceisteanna polaitiúla, eacnamaíochta, teicniúla iad na fadhbanna comhshaoil, ceisteanna uiledhomhanda, go deimhin, nach féidir tabhairt fúthu i gceart ach ar bhonn uiledhomhanda. Cinneadh go laghdófaí [[tiúchan]] na n[[gás]] san atmaisféar a chuireann leis an iarmhairt cheaptha teasa go dtí leibhéal na bliana 1990 faoin mbliain 2000. Rinneadh an t-uafás poiblíochta nuair a seoladh an [[Creat-Choinbhinsiún na Naisiún Aontaithe maidir leis an Athrú Aeráide]] (United Nations Framework Convention on Climate Change nó [[UNFCCC]]). Maidir leis an smaoineamh ar lá uisce a cheiliúradh ar fud an domhain, pléadh é den chéad uair le linn Chomhdháil Rio sa bhliain 1992. Ghlac [[Comhthionól Ginearálta na Náisiún Aontaithe]] rún ansin lenar dearbhaíodh gurbh é an 22 Márta [[Lá Domhanda an Uisce]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.ucc.ie/ga/brainwaves/fiseain/|teideal=Lá Domhanda an Uisce 2022, á Cheiliúradhː Físeáin|údar=ucc.ie|dáta=2022|language=ga-IE|work=University College Cork|dátarochtana=2022-08-26}}</ref> == Féach freisin == * [[Prótacal Kiótó, 1997]] * [[Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt, 2009 i gCobanhávan|Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt, 2009]] i g[[Cóbanhávan|Cobanhávan]] * [[Comhdháil na Náisiún Aontaithe maidir leis an athrú aeráide, 2021 (COP26)]], [[Glaschú]] == Tagairtí == {{reflist}}{{Fréamh an Eolais}} [[Catagóir:1992]] [[Catagóir:An Bhrasaíl]] [[Catagóir:Rio de Janeiro (cathair)]] [[Catagóir:Comhdhálacha na Náisiún Aontaithe]] [[Catagóir:Athrú aeráide]] [[Catagóir:Téamh domhanda]] f25eejqusxoruczowm5rpeec66c3vzt 1090303 1090300 2022-08-26T23:23:21Z TGcoa 21229 Bhog TGcoa an leathanach [[Cruinniú fMullaigh na Cruinne 1992 i Rio de Janeiro]] go [[Cruinniú Mullaigh na Cruinne 1992 i Rio de Janeiro]] wikitext text/x-wiki [[Íomhá:GL events Riocentro - aérea 2014.jpg|mion|Centro de convenções Riocentro, [[Rio de Janeiro]]]] Tionóladh '''Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt''', nó '''Cruinniú fMullaigh na Cruinne''' ('''Earth Summit''' nó '''ECO-92'''), i [[Rio de Janeiro]] na [[An Bhrasaíl|Brasaíle]] ar 3-14 Meitheamh 1992, an chéad Cruinniú fMullaigh na Cruinne riamh.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.indiatoday.in/world/story/cop26-climate-change-scotland-glasgow-1992-rio-de-janeiro-earth-summit-1871975-2021-11-01|teideal=COP26 and climate change: A journey that began in 1992 with Rio Earth Summit|údar=Prabhash K. Dutta New DelhiNovember 1, 2021UPDATED: November 1, 2021 16:02 Ist|language=en|work=India Today|dátarochtana=2022-08-26}}</ref> Bhí beagnach gach ceann rialtais ar [[An Domhan|Domhan]] i láthair, ina measc [[Taoiseach]] na hÉireann, [[Seán de Briotún|John Bruton]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.oireachtas.ie/en/debates/debate/dail/1992-06-23/2|teideal=Ceisteanna — Questions. Oral Answers. - Earth Summit. – Dáil Éireann (26th Dáil) – Tuesday, 23 Jun 1992 – Houses of the Oireachtas|údar=Houses of the Oireachtas|dáta=1992-06-23|language=en-ie|work=www.oireachtas.ie|dátarochtana=2022-08-26}}</ref>[[Íomhá:Pavilhão 9 do Riocentro.jpg|mion|Centro de convenções Riocentro ]] [[Íomhá:President George H. W. Bush Shows his T-Shirt Honoring Earth Day 1990.jpg|mion|George H. W. Bush agus T-Léine "[[Lá Idirnáisiúnta ár Máthair-Chruinne|Lá an Domhain]]"]] Pléadh gnéithe éagsúla de na fadhbanna bagracha comhshaoil. I measc na n-ábhar a pléadh bhí an [[iarmhairt cheaptha teasa]] san [[Atmaisféar an Domhain|atmaisféar]] is an [[Téamh domhanda|forthéamh domhanda]], an [[poll sa chiseal ózóin]] san atmaisféar, astitim radaighníomhach, [[truailliú]] aeir is uisce le ceimiceáin thocsaineacha, leathadh na bhfásach de bharr an iomarca feirmeoireachta, [[dífhoraoisiú]], díothú gnéithe [[Planda|plandaí]] is [[Ainmhí|ainmhithe]], an fás géaraithe i ndaonra an Domhain, agus a lán eile. Rinneadh comhaontuithe is fógraí go ndéanfaí bearta chun deireadh a chur le han-chuid de na míchleachtaí tionsclaíochta is iompair is bun leis na saghsanna truaillithe uile. Chomh maith leis na cruinnithe oifigiúla, tharla i bhfad níos mó taobhchruinnithe neamhoifigiúla ag eagrais dheonacha as tíortha ar fud an Domhain. Imeacht ollmhór ab ea é, aitheantas gur ceisteanna polaitiúla, eacnamaíochta, teicniúla iad na fadhbanna comhshaoil, ceisteanna uiledhomhanda, go deimhin, nach féidir tabhairt fúthu i gceart ach ar bhonn uiledhomhanda. Cinneadh go laghdófaí [[tiúchan]] na n[[gás]] san atmaisféar a chuireann leis an iarmhairt cheaptha teasa go dtí leibhéal na bliana 1990 faoin mbliain 2000. Rinneadh an t-uafás poiblíochta nuair a seoladh an [[Creat-Choinbhinsiún na Naisiún Aontaithe maidir leis an Athrú Aeráide]] (United Nations Framework Convention on Climate Change nó [[UNFCCC]]). Maidir leis an smaoineamh ar lá uisce a cheiliúradh ar fud an domhain, pléadh é den chéad uair le linn Chomhdháil Rio sa bhliain 1992. Ghlac [[Comhthionól Ginearálta na Náisiún Aontaithe]] rún ansin lenar dearbhaíodh gurbh é an 22 Márta [[Lá Domhanda an Uisce]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.ucc.ie/ga/brainwaves/fiseain/|teideal=Lá Domhanda an Uisce 2022, á Cheiliúradhː Físeáin|údar=ucc.ie|dáta=2022|language=ga-IE|work=University College Cork|dátarochtana=2022-08-26}}</ref> == Féach freisin == * [[Prótacal Kiótó, 1997]] * [[Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt, 2009 i gCobanhávan|Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt, 2009]] i g[[Cóbanhávan|Cobanhávan]] * [[Comhdháil na Náisiún Aontaithe maidir leis an athrú aeráide, 2021 (COP26)]], [[Glaschú]] == Tagairtí == {{reflist}}{{Fréamh an Eolais}} [[Catagóir:1992]] [[Catagóir:An Bhrasaíl]] [[Catagóir:Rio de Janeiro (cathair)]] [[Catagóir:Comhdhálacha na Náisiún Aontaithe]] [[Catagóir:Athrú aeráide]] [[Catagóir:Téamh domhanda]] f25eejqusxoruczowm5rpeec66c3vzt 1090310 1090303 2022-08-26T23:28:12Z TGcoa 21229 /* Féach freisin */ wikitext text/x-wiki [[Íomhá:GL events Riocentro - aérea 2014.jpg|mion|Centro de convenções Riocentro, [[Rio de Janeiro]]]] Tionóladh '''Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt''', nó '''Cruinniú fMullaigh na Cruinne''' ('''Earth Summit''' nó '''ECO-92'''), i [[Rio de Janeiro]] na [[An Bhrasaíl|Brasaíle]] ar 3-14 Meitheamh 1992, an chéad Cruinniú fMullaigh na Cruinne riamh.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.indiatoday.in/world/story/cop26-climate-change-scotland-glasgow-1992-rio-de-janeiro-earth-summit-1871975-2021-11-01|teideal=COP26 and climate change: A journey that began in 1992 with Rio Earth Summit|údar=Prabhash K. Dutta New DelhiNovember 1, 2021UPDATED: November 1, 2021 16:02 Ist|language=en|work=India Today|dátarochtana=2022-08-26}}</ref> Bhí beagnach gach ceann rialtais ar [[An Domhan|Domhan]] i láthair, ina measc [[Taoiseach]] na hÉireann, [[Seán de Briotún|John Bruton]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.oireachtas.ie/en/debates/debate/dail/1992-06-23/2|teideal=Ceisteanna — Questions. Oral Answers. - Earth Summit. – Dáil Éireann (26th Dáil) – Tuesday, 23 Jun 1992 – Houses of the Oireachtas|údar=Houses of the Oireachtas|dáta=1992-06-23|language=en-ie|work=www.oireachtas.ie|dátarochtana=2022-08-26}}</ref>[[Íomhá:Pavilhão 9 do Riocentro.jpg|mion|Centro de convenções Riocentro ]] [[Íomhá:President George H. W. Bush Shows his T-Shirt Honoring Earth Day 1990.jpg|mion|George H. W. Bush agus T-Léine "[[Lá Idirnáisiúnta ár Máthair-Chruinne|Lá an Domhain]]"]] Pléadh gnéithe éagsúla de na fadhbanna bagracha comhshaoil. I measc na n-ábhar a pléadh bhí an [[iarmhairt cheaptha teasa]] san [[Atmaisféar an Domhain|atmaisféar]] is an [[Téamh domhanda|forthéamh domhanda]], an [[poll sa chiseal ózóin]] san atmaisféar, astitim radaighníomhach, [[truailliú]] aeir is uisce le ceimiceáin thocsaineacha, leathadh na bhfásach de bharr an iomarca feirmeoireachta, [[dífhoraoisiú]], díothú gnéithe [[Planda|plandaí]] is [[Ainmhí|ainmhithe]], an fás géaraithe i ndaonra an Domhain, agus a lán eile. Rinneadh comhaontuithe is fógraí go ndéanfaí bearta chun deireadh a chur le han-chuid de na míchleachtaí tionsclaíochta is iompair is bun leis na saghsanna truaillithe uile. Chomh maith leis na cruinnithe oifigiúla, tharla i bhfad níos mó taobhchruinnithe neamhoifigiúla ag eagrais dheonacha as tíortha ar fud an Domhain. Imeacht ollmhór ab ea é, aitheantas gur ceisteanna polaitiúla, eacnamaíochta, teicniúla iad na fadhbanna comhshaoil, ceisteanna uiledhomhanda, go deimhin, nach féidir tabhairt fúthu i gceart ach ar bhonn uiledhomhanda. Cinneadh go laghdófaí [[tiúchan]] na n[[gás]] san atmaisféar a chuireann leis an iarmhairt cheaptha teasa go dtí leibhéal na bliana 1990 faoin mbliain 2000. Rinneadh an t-uafás poiblíochta nuair a seoladh an [[Creat-Choinbhinsiún na Naisiún Aontaithe maidir leis an Athrú Aeráide]] (United Nations Framework Convention on Climate Change nó [[UNFCCC]]). Maidir leis an smaoineamh ar lá uisce a cheiliúradh ar fud an domhain, pléadh é den chéad uair le linn Chomhdháil Rio sa bhliain 1992. Ghlac [[Comhthionól Ginearálta na Náisiún Aontaithe]] rún ansin lenar dearbhaíodh gurbh é an 22 Márta [[Lá Domhanda an Uisce]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.ucc.ie/ga/brainwaves/fiseain/|teideal=Lá Domhanda an Uisce 2022, á Cheiliúradhː Físeáin|údar=ucc.ie|dáta=2022|language=ga-IE|work=University College Cork|dátarochtana=2022-08-26}}</ref> == Féach freisin == * [[Prótacal Kyoto, 1997|Prótacal Kiótó, 1997]] * [[Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt, 2009 i gCóbanhávan|Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt, 2009]] i g[[Cóbanhávan|Cobanhávan]] * [[Comhdháil na Náisiún Aontaithe maidir leis an athrú aeráide, 2021 (COP26)]], [[Glaschú]] == Tagairtí == {{reflist}}{{Fréamh an Eolais}} [[Catagóir:1992]] [[Catagóir:An Bhrasaíl]] [[Catagóir:Rio de Janeiro (cathair)]] [[Catagóir:Comhdhálacha na Náisiún Aontaithe]] [[Catagóir:Athrú aeráide]] [[Catagóir:Téamh domhanda]] 0fgr5x2jfwyohlyy9w0lp0yvdy0rmyg 1090311 1090310 2022-08-26T23:28:35Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki [[Íomhá:GL events Riocentro - aérea 2014.jpg|mion|Centro de convenções Riocentro, [[Rio de Janeiro]]]] Tionóladh '''Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt''', nó '''Cruinniú Mullaigh na Cruinne''' ('''Earth Summit''' nó '''ECO-92'''), i [[Rio de Janeiro]] na [[An Bhrasaíl|Brasaíle]] ar 3-14 Meitheamh 1992, an chéad Cruinniú fMullaigh na Cruinne riamh.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.indiatoday.in/world/story/cop26-climate-change-scotland-glasgow-1992-rio-de-janeiro-earth-summit-1871975-2021-11-01|teideal=COP26 and climate change: A journey that began in 1992 with Rio Earth Summit|údar=Prabhash K. Dutta New DelhiNovember 1, 2021UPDATED: November 1, 2021 16:02 Ist|language=en|work=India Today|dátarochtana=2022-08-26}}</ref> Bhí beagnach gach ceann rialtais ar [[An Domhan|Domhan]] i láthair, ina measc [[Taoiseach]] na hÉireann, [[Seán de Briotún|John Bruton]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.oireachtas.ie/en/debates/debate/dail/1992-06-23/2|teideal=Ceisteanna — Questions. Oral Answers. - Earth Summit. – Dáil Éireann (26th Dáil) – Tuesday, 23 Jun 1992 – Houses of the Oireachtas|údar=Houses of the Oireachtas|dáta=1992-06-23|language=en-ie|work=www.oireachtas.ie|dátarochtana=2022-08-26}}</ref>[[Íomhá:Pavilhão 9 do Riocentro.jpg|mion|Centro de convenções Riocentro ]] [[Íomhá:President George H. W. Bush Shows his T-Shirt Honoring Earth Day 1990.jpg|mion|George H. W. Bush agus T-Léine "[[Lá Idirnáisiúnta ár Máthair-Chruinne|Lá an Domhain]]"]] Pléadh gnéithe éagsúla de na fadhbanna bagracha comhshaoil. I measc na n-ábhar a pléadh bhí an [[iarmhairt cheaptha teasa]] san [[Atmaisféar an Domhain|atmaisféar]] is an [[Téamh domhanda|forthéamh domhanda]], an [[poll sa chiseal ózóin]] san atmaisféar, astitim radaighníomhach, [[truailliú]] aeir is uisce le ceimiceáin thocsaineacha, leathadh na bhfásach de bharr an iomarca feirmeoireachta, [[dífhoraoisiú]], díothú gnéithe [[Planda|plandaí]] is [[Ainmhí|ainmhithe]], an fás géaraithe i ndaonra an Domhain, agus a lán eile. Rinneadh comhaontuithe is fógraí go ndéanfaí bearta chun deireadh a chur le han-chuid de na míchleachtaí tionsclaíochta is iompair is bun leis na saghsanna truaillithe uile. Chomh maith leis na cruinnithe oifigiúla, tharla i bhfad níos mó taobhchruinnithe neamhoifigiúla ag eagrais dheonacha as tíortha ar fud an Domhain. Imeacht ollmhór ab ea é, aitheantas gur ceisteanna polaitiúla, eacnamaíochta, teicniúla iad na fadhbanna comhshaoil, ceisteanna uiledhomhanda, go deimhin, nach féidir tabhairt fúthu i gceart ach ar bhonn uiledhomhanda. Cinneadh go laghdófaí [[tiúchan]] na n[[gás]] san atmaisféar a chuireann leis an iarmhairt cheaptha teasa go dtí leibhéal na bliana 1990 faoin mbliain 2000. Rinneadh an t-uafás poiblíochta nuair a seoladh an [[Creat-Choinbhinsiún na Naisiún Aontaithe maidir leis an Athrú Aeráide]] (United Nations Framework Convention on Climate Change nó [[UNFCCC]]). Maidir leis an smaoineamh ar lá uisce a cheiliúradh ar fud an domhain, pléadh é den chéad uair le linn Chomhdháil Rio sa bhliain 1992. Ghlac [[Comhthionól Ginearálta na Náisiún Aontaithe]] rún ansin lenar dearbhaíodh gurbh é an 22 Márta [[Lá Domhanda an Uisce]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.ucc.ie/ga/brainwaves/fiseain/|teideal=Lá Domhanda an Uisce 2022, á Cheiliúradhː Físeáin|údar=ucc.ie|dáta=2022|language=ga-IE|work=University College Cork|dátarochtana=2022-08-26}}</ref> == Féach freisin == * [[Prótacal Kyoto, 1997|Prótacal Kiótó, 1997]] * [[Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt, 2009 i gCóbanhávan|Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt, 2009]] i g[[Cóbanhávan|Cobanhávan]] * [[Comhdháil na Náisiún Aontaithe maidir leis an athrú aeráide, 2021 (COP26)]], [[Glaschú]] == Tagairtí == {{reflist}}{{Fréamh an Eolais}} [[Catagóir:1992]] [[Catagóir:An Bhrasaíl]] [[Catagóir:Rio de Janeiro (cathair)]] [[Catagóir:Comhdhálacha na Náisiún Aontaithe]] [[Catagóir:Athrú aeráide]] [[Catagóir:Téamh domhanda]] nuh5h8i5pv1oxa66ajjfg8n0zu7b2l6 1090316 1090311 2022-08-26T23:59:58Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:GL events Riocentro - aérea 2014.jpg|mion|clé|Centro de convenções Riocentro, [[Rio de Janeiro]]]] Tionóladh '''Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt''', nó '''Cruinniú Mullaigh na Cruinne''' ('''Earth Summit''' nó '''ECO-92'''), i [[Rio de Janeiro]] na [[An Bhrasaíl|Brasaíle]] ar 3-14 Meitheamh 1992, an chéad Cruinniú fMullaigh na Cruinne riamh.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.indiatoday.in/world/story/cop26-climate-change-scotland-glasgow-1992-rio-de-janeiro-earth-summit-1871975-2021-11-01|teideal=COP26 and climate change: A journey that began in 1992 with Rio Earth Summit|údar=Prabhash K. Dutta New DelhiNovember 1, 2021UPDATED: November 1, 2021 16:02 Ist|language=en|work=India Today|dátarochtana=2022-08-26}}</ref> Bhí beagnach gach ceann rialtais ar [[An Domhan|Domhan]] i láthair, ina measc [[Taoiseach]] na hÉireann, [[Seán de Briotún|John Bruton]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.oireachtas.ie/en/debates/debate/dail/1992-06-23/2|teideal=Ceisteanna — Questions. Oral Answers. - Earth Summit. – Dáil Éireann (26th Dáil) – Tuesday, 23 Jun 1992 – Houses of the Oireachtas|údar=Houses of the Oireachtas|dáta=1992-06-23|language=en-ie|work=www.oireachtas.ie|dátarochtana=2022-08-26}}</ref>[[Íomhá:Pavilhão 9 do Riocentro.jpg|mion|Centro de convenções Riocentro ]] [[Íomhá:President George H. W. Bush Shows his T-Shirt Honoring Earth Day 1990.jpg|mion|clé|George H. W. Bush agus T-Léine "[[Lá Idirnáisiúnta ár Máthair-Chruinne|Lá an Domhain]]"]] Pléadh gnéithe éagsúla de na fadhbanna bagracha comhshaoil. I measc na n-ábhar a pléadh bhí an [[iarmhairt cheaptha teasa]] san [[Atmaisféar an Domhain|atmaisféar]] is an [[Téamh domhanda|forthéamh domhanda]], an [[poll sa chiseal ózóin]] san atmaisféar, astitim radaighníomhach, [[truailliú]] aeir is uisce le ceimiceáin thocsaineacha, leathadh na bhfásach de bharr an iomarca feirmeoireachta, [[dífhoraoisiú]], díothú gnéithe [[Planda|plandaí]] is [[Ainmhí|ainmhithe]], an fás géaraithe i ndaonra an Domhain, agus a lán eile. Rinneadh comhaontuithe is fógraí go ndéanfaí bearta chun deireadh a chur le han-chuid de na míchleachtaí tionsclaíochta is iompair is bun leis na saghsanna truaillithe uile. Chomh maith leis na cruinnithe oifigiúla, tharla i bhfad níos mó taobhchruinnithe neamhoifigiúla ag eagrais dheonacha as tíortha ar fud an Domhain. Imeacht ollmhór ab ea é, aitheantas gur ceisteanna polaitiúla, eacnamaíochta, teicniúla iad na fadhbanna comhshaoil, ceisteanna uiledhomhanda, go deimhin, nach féidir tabhairt fúthu i gceart ach ar bhonn uiledhomhanda. Cinneadh go laghdófaí [[tiúchan]] na n[[gás]] san atmaisféar a chuireann leis an iarmhairt cheaptha teasa go dtí leibhéal na bliana 1990 faoin mbliain 2000. Rinneadh an t-uafás poiblíochta nuair a seoladh an [[Creat-Choinbhinsiún na Naisiún Aontaithe maidir leis an Athrú Aeráide]] (United Nations Framework Convention on Climate Change nó [[UNFCCC]]). Maidir leis an smaoineamh ar lá uisce a cheiliúradh ar fud an domhain, pléadh é den chéad uair le linn Chomhdháil Rio sa bhliain 1992. Ghlac [[Comhthionól Ginearálta na Náisiún Aontaithe]] rún ansin lenar dearbhaíodh gurbh é an 22 Márta [[Lá Domhanda an Uisce]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.ucc.ie/ga/brainwaves/fiseain/|teideal=Lá Domhanda an Uisce 2022, á Cheiliúradhː Físeáin|údar=ucc.ie|dáta=2022|language=ga-IE|work=University College Cork|dátarochtana=2022-08-26}}</ref> == Féach freisin == * [[Prótacal Kyoto, 1997|Prótacal Kiótó, 1997]] * [[Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt, 2009 i gCóbanhávan|Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt, 2009]] i g[[Cóbanhávan|Cobanhávan]] * [[Comhdháil na Náisiún Aontaithe maidir leis an athrú aeráide, 2021 (COP26)]], [[Glaschú]] == Tagairtí == {{reflist}} {{Fréamh an Eolais}} [[Catagóir:1992]] [[Catagóir:An Bhrasaíl]] [[Catagóir:Rio de Janeiro (cathair)]] [[Catagóir:Comhdhálacha na Náisiún Aontaithe]] [[Catagóir:Athrú aeráide]] [[Catagóir:Téamh domhanda]] evkcwwlnnl9wnkzgy36jp4zfymydjqg Aerfort Chill Chainnigh 0 46937 1089938 815031 2022-08-26T20:20:27Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} Is [[aerfort]] suite i g[[Contae Chill Chainnigh]] é '''Aerfort Chill Chainnigh''' (IATA: KKY, ICAO: EIKK). {{Aerfoirt in Éirinn}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Aerfort Chill Chainnigh}} [[Catagóir:Contae Chill Chainnigh]] [[Catagóir:Aerfoirt i bPoblacht na hÉireann]] nto2f8z6xpa8a94opfqiwit0yr0l7zz Aerfort Weston 0 47240 1089939 815037 2022-08-26T20:20:31Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} Is [[aerfort]] suite i g[[Contae Chill Dara]] é '''Aerfort Weston'''. {{Aerfoirt in Éirinn}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Aerfort Weston}} [[Catagóir:Contae Chill Dara]] [[Catagóir:Aerfoirt i bPoblacht na hÉireann]] okikfdddkwhqh1970g682nmva46iscf Abhainn Sheantraibh 0 47521 1089961 839175 2022-08-26T20:43:16Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} [[Íomhá:Santry River (Dublin), mouth, in Kavanagh JM - A Grey Day, Watermill Bridge (1895).jpg|deas|thumb|Abhainn Sheantraibh]] Is [[baile fearainn]] suite i g[[Contae Bhaile Átha Cliath]] í '''Abhainn Sheantraibh'''. {{commonscat|Santry River}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Abhainn Sheantraibh}} [[Catagóir:Contae Bhaile Átha Cliath]] 89y214dh37gpkh5yti1c2grj8zbez5n 1089980 1089961 2022-08-26T20:48:58Z Kevin Scannell 340 botún wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[abhainn]] suite i g[[Contae Bhaile Átha Cliath]] í '''Abhainn Sheantraibh'''. {{commonscat|Santry River}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Abhainn Sheantraibh}} [[Catagóir:Contae Bhaile Átha Cliath]] 1gyv9y9udd3u8dsif4iyp9pk8q1eq3u Teoirim dheireanach Fermat 0 48202 1090502 989220 2022-08-27T08:24:08Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} [[Íomhá:Teorema di Fermat.svg|mion|Teoirim dheireanach Fermat|350x350px]] Timpeall 1637 scríobh an [[matamaiticeoir]] [[Pierre de Fermat]] go raibh sé tar éis a chruthú nárbh fhéidir aon [[slánuimhir]] n níos mó ná 2 a aimsiú a chomhlíonfadh an [[Cothromóid|chothromóid]] x<small><sup>n</sup></small> + y<small><sup>n</sup></small> = z<small><sup>n</sup></small>, sa chás gur slánuimhreacha iad x, y is z. (Más n = 2, is ionann an chothromóid seo is [[teoirim]] [[Píotágarás|Phíotágaráis]])/<ref>{{Luaigh foilseachán|title=VARIA OPERA MATHEMATICA · D. PETRI DE FERMAT, SENATORIS TOLOSANI|url=https://documents.univ-toulouse.fr/150NDG/PPN075570637.pdf|date=1679|author=Pierre de Fermat, Pierre de Fermat}}</ref> Cailleadh a chruthú. Ach tugadh "'''Teoirim dheireanach Fermat'''" air agus bhí an teoirim ina sprioc dhoshroichte sa [[Matamaitic|mhatamaitic]] leis na céadta bliain. Fadhb a raibh Fermat an-tugtha di ab ea an ceann seo a leanas. <blockquote>Is féidir na huimhreacha príomha atá níos mó ná 3 a rangú in dhá rang: rang amháin, 5, 13, 17, 29, 37, … den fhoirm 4 n + 1, mar is [[slánuimhir]] í n, agus an dara rang, 7, 11, 18, 23, 31, … den fhoirm 4 n + 3. Is féidir gach [[uimhir phríomha]] den chéad rang a scríobh mar shuim dhá chearnach, mar seo: 5 = 12 + 22, 13 = 22 + 32, 17 = 12 + 42</blockquote>…, ach cén fáth mar sin nach féidir é seo a dhéanamh le huimhir phríomha sa dara rang? Faoi dheireadh, i lár na [[1990idí]] léirigh matamaiticeoir [[Sasana]]ch, [[Andrew Wiles]], cruthú fada casta a shásaigh na matamaiticeoirí. Ach is [[tuairimíocht]] cháiliúil ei le [[hipitéis Riemann]], nár aimsíodh cruthú fós uirthi. == Féach freisin == * [[Andrew Wiles]] *[[Tuairimíocht]] * [[Pierre de Fermat]] * [[Uimhirtheoiric]] * [[Teoiric na dóchúlachta]] == Tagairtí == {{reflist}} {{Fréamh an Eolais}} {{síol-mata}} [[Catagóir:Matamaitic]] cp3o7reing6h3e0106j1bs5e9qu171a Fondúireacht Eolaíochta Éireann 0 48352 1089916 686082 2022-08-26T20:09:10Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Eagraíochta}} An fhondúireacht reachtúil náisiúnta chun deontais a bhronnadh ar [[Taighde|thaighde]] eolaíochta is innealtóireachta is ea '''Fondúireacht Eolaíochta Éireann''' (''SFI'' i mBéarla). Bronnann sí deontais ar bhonn iomaíoch do thaighdeoirí acadúla is foirne taighde a léiríonn cumas is [[dóchúlacht]] go nginfidh siad eolas nua, teicneolaíochtaí nuálacha, agus fiontair iomaíocha sa [[Biteicneolaíocht|bhiteicneolaíocht]], an [[teicneolaíocht faisnéise]] is teileachumarsáide, agus na teicneolaíochtaí fuinnimh inmharthana is teicneolaíochtaí atá tíosach ar fhuinnimh. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} 303pwzvl0qyytllsppnq09ubfydwgd9 Prótacal Kyoto, 1997 0 49437 1090294 1050120 2022-08-26T23:02:12Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Map showing participation in the Kyoto Protocol, as of December 2011, with colors altered by Enescot.png|mion|Baill Kyoto sa bhliain 2011]]Conradh idirnáisiúnta is ea an '''Prótacal Kiótó, 1997''' a leag amach spriocanna do na príomhthíortha tionsclaíocha maidir le leibhéil astaithe gáis cheaptha teasa a bhain siad amach faoi 2012. [[Íomhá:CSSR2017.pdf|mion]] === Cúlra === Tar éis na socruithe mar gheall ar an [[athrú aeráide]] is an [[Téamh domhanda|forthéamh domhanda]] a glacadh ag an gcruinniú mullaigh i [[Rio de Janeiro]] i [[1992]], glacadh le dréachtchonradh don tréimhse 2005-12 ag cruinniú mullaigh i gcathair [[Kyōto|Kyoto]] na Seapáine sa bhliain [[1997]]. === Conradh === Tháinig an conradh aeráide i bhfeidhm sa bhliain [[2005]] chun gearradh siar 5.2% a dhéanamh ar astaíochtaí [[gás]] ceaptha teasa ([[dé-ocsaíd charbóin]] is eile) i gcomparáid le leibhéal 1990. === Iarmhairtí === Faoi 2008 bhí tiúchan na ngás méadaithe 6% ar fud an Domhain ná i [[1990]], agus bhí na [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stáit Aontaithe]] amháin ag astú 10% níos mó fós ná i [[1990]]. Níor éirigh ach leis an nGearmáin, [[an Rúis]] is [[an Bhreatain]] aon laghduithe a dhéanamh ar a sceitheadh. Anuas air sin, bhí na tíortha i mbéal forbartha, [[an tSín]] is [[an India]] go príomha, ag cur go mór lena sceitheadh. === Conspóidí === D'aistharraing na [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stáit Aontaithe]] ó chóras Kyoto i [[2001]]. Níos measa fós, de bhrí gur tháinig siad le bheith ina dtíortha tionsclaíocha go déanach, níor tugadh tíortha móra atá ag forbairt —[[an tSín]], [[an India]], [[an Bhrasaíl]], [[an Indinéis]], is eile — isteach in aon chor. Bhí [[Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt, 2009 i gCobanhávan|dréachtchonradh nua]] á ullmhú le síniú i g[[Cóbanhávan|Cobanhávan]] i [[2009]], ach theip ar an gcruinniú mullaigh sin aon socrú a dhéanamh. === Éire === Bhí [[Éire]] i dtrioblóid le [[An Coimisiún Eorpach|Coimisiún na hEorpa]] as a bheith ag sárú spriocanna Phrótacal Kyoto.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.beo.ie/alt-rialtas-na-heireann-ag-tarraingt-na-gcos-maidir-le.aspx|teideal=Rialtas na hÉireann ag tarraingt na gcos maidir le Kyoto|údar=Breandán Delap|dáta=Nollaig 2006|language=ga-IE|work=Beo!|dátarochtana=2022-08-26}}</ref> Ba ea í gníomhsprioc na [[Éire|hÉireann]] don bhliain 2012 faoin gconradh, taobh istigh de sprioc an Aontais Eorpaigh, astaíocht a bheidh 13% ar a méid os cionn ár leibhéil i [[1990]]. == Féach freisin == * [[Cruinniú fMullaigh na Cruinne 1992]] i [[Rio de Janeiro]] * [[Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt, 2009 i gCobanhávan|Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt, 2009]] i g[[Cóbanhávan|Cobanhávan]] * [[Comhdháil na Náisiún Aontaithe maidir leis an athrú aeráide, 2021 (COP26)]], [[Glaschú]] == Tagairtí == {{Reflist}}{{Fréamh an Eolais}} [[Catagóir:1997]] [[Catagóir:Athrú aeráide]] [[Catagóir:Téamh domhanda]] [[Catagóir:Kyoto]] [[Catagóir:Conartha]] [[Catagóir:Comhdhálacha na Náisiún Aontaithe]] 66chd2vb1sexufne6skqcwbls8ai0xv 1090298 1090294 2022-08-26T23:18:39Z TGcoa 21229 Bhog TGcoa an leathanach [[Dréachtchonradh Kyoto]] go [[Prótacal Kiótó, 1997]] wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Map showing participation in the Kyoto Protocol, as of December 2011, with colors altered by Enescot.png|mion|Baill Kyoto sa bhliain 2011]]Conradh idirnáisiúnta is ea an '''Prótacal Kiótó, 1997''' a leag amach spriocanna do na príomhthíortha tionsclaíocha maidir le leibhéil astaithe gáis cheaptha teasa a bhain siad amach faoi 2012. [[Íomhá:CSSR2017.pdf|mion]] === Cúlra === Tar éis na socruithe mar gheall ar an [[athrú aeráide]] is an [[Téamh domhanda|forthéamh domhanda]] a glacadh ag an gcruinniú mullaigh i [[Rio de Janeiro]] i [[1992]], glacadh le dréachtchonradh don tréimhse 2005-12 ag cruinniú mullaigh i gcathair [[Kyōto|Kyoto]] na Seapáine sa bhliain [[1997]]. === Conradh === Tháinig an conradh aeráide i bhfeidhm sa bhliain [[2005]] chun gearradh siar 5.2% a dhéanamh ar astaíochtaí [[gás]] ceaptha teasa ([[dé-ocsaíd charbóin]] is eile) i gcomparáid le leibhéal 1990. === Iarmhairtí === Faoi 2008 bhí tiúchan na ngás méadaithe 6% ar fud an Domhain ná i [[1990]], agus bhí na [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stáit Aontaithe]] amháin ag astú 10% níos mó fós ná i [[1990]]. Níor éirigh ach leis an nGearmáin, [[an Rúis]] is [[an Bhreatain]] aon laghduithe a dhéanamh ar a sceitheadh. Anuas air sin, bhí na tíortha i mbéal forbartha, [[an tSín]] is [[an India]] go príomha, ag cur go mór lena sceitheadh. === Conspóidí === D'aistharraing na [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stáit Aontaithe]] ó chóras Kyoto i [[2001]]. Níos measa fós, de bhrí gur tháinig siad le bheith ina dtíortha tionsclaíocha go déanach, níor tugadh tíortha móra atá ag forbairt —[[an tSín]], [[an India]], [[an Bhrasaíl]], [[an Indinéis]], is eile — isteach in aon chor. Bhí [[Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt, 2009 i gCobanhávan|dréachtchonradh nua]] á ullmhú le síniú i g[[Cóbanhávan|Cobanhávan]] i [[2009]], ach theip ar an gcruinniú mullaigh sin aon socrú a dhéanamh. === Éire === Bhí [[Éire]] i dtrioblóid le [[An Coimisiún Eorpach|Coimisiún na hEorpa]] as a bheith ag sárú spriocanna Phrótacal Kyoto.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.beo.ie/alt-rialtas-na-heireann-ag-tarraingt-na-gcos-maidir-le.aspx|teideal=Rialtas na hÉireann ag tarraingt na gcos maidir le Kyoto|údar=Breandán Delap|dáta=Nollaig 2006|language=ga-IE|work=Beo!|dátarochtana=2022-08-26}}</ref> Ba ea í gníomhsprioc na [[Éire|hÉireann]] don bhliain 2012 faoin gconradh, taobh istigh de sprioc an Aontais Eorpaigh, astaíocht a bheidh 13% ar a méid os cionn ár leibhéil i [[1990]]. == Féach freisin == * [[Cruinniú fMullaigh na Cruinne 1992]] i [[Rio de Janeiro]] * [[Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt, 2009 i gCobanhávan|Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt, 2009]] i g[[Cóbanhávan|Cobanhávan]] * [[Comhdháil na Náisiún Aontaithe maidir leis an athrú aeráide, 2021 (COP26)]], [[Glaschú]] == Tagairtí == {{Reflist}}{{Fréamh an Eolais}} [[Catagóir:1997]] [[Catagóir:Athrú aeráide]] [[Catagóir:Téamh domhanda]] [[Catagóir:Kyoto]] [[Catagóir:Conartha]] [[Catagóir:Comhdhálacha na Náisiún Aontaithe]] 66chd2vb1sexufne6skqcwbls8ai0xv 1090302 1090298 2022-08-26T23:21:23Z TGcoa 21229 /* Féach freisin */ wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Map showing participation in the Kyoto Protocol, as of December 2011, with colors altered by Enescot.png|mion|Baill Kyoto sa bhliain 2011]]Conradh idirnáisiúnta is ea an '''Prótacal Kiótó, 1997''' a leag amach spriocanna do na príomhthíortha tionsclaíocha maidir le leibhéil astaithe gáis cheaptha teasa a bhain siad amach faoi 2012. [[Íomhá:CSSR2017.pdf|mion]] === Cúlra === Tar éis na socruithe mar gheall ar an [[athrú aeráide]] is an [[Téamh domhanda|forthéamh domhanda]] a glacadh ag an gcruinniú mullaigh i [[Rio de Janeiro]] i [[1992]], glacadh le dréachtchonradh don tréimhse 2005-12 ag cruinniú mullaigh i gcathair [[Kyōto|Kyoto]] na Seapáine sa bhliain [[1997]]. === Conradh === Tháinig an conradh aeráide i bhfeidhm sa bhliain [[2005]] chun gearradh siar 5.2% a dhéanamh ar astaíochtaí [[gás]] ceaptha teasa ([[dé-ocsaíd charbóin]] is eile) i gcomparáid le leibhéal 1990. === Iarmhairtí === Faoi 2008 bhí tiúchan na ngás méadaithe 6% ar fud an Domhain ná i [[1990]], agus bhí na [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stáit Aontaithe]] amháin ag astú 10% níos mó fós ná i [[1990]]. Níor éirigh ach leis an nGearmáin, [[an Rúis]] is [[an Bhreatain]] aon laghduithe a dhéanamh ar a sceitheadh. Anuas air sin, bhí na tíortha i mbéal forbartha, [[an tSín]] is [[an India]] go príomha, ag cur go mór lena sceitheadh. === Conspóidí === D'aistharraing na [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stáit Aontaithe]] ó chóras Kyoto i [[2001]]. Níos measa fós, de bhrí gur tháinig siad le bheith ina dtíortha tionsclaíocha go déanach, níor tugadh tíortha móra atá ag forbairt —[[an tSín]], [[an India]], [[an Bhrasaíl]], [[an Indinéis]], is eile — isteach in aon chor. Bhí [[Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt, 2009 i gCobanhávan|dréachtchonradh nua]] á ullmhú le síniú i g[[Cóbanhávan|Cobanhávan]] i [[2009]], ach theip ar an gcruinniú mullaigh sin aon socrú a dhéanamh. === Éire === Bhí [[Éire]] i dtrioblóid le [[An Coimisiún Eorpach|Coimisiún na hEorpa]] as a bheith ag sárú spriocanna Phrótacal Kyoto.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.beo.ie/alt-rialtas-na-heireann-ag-tarraingt-na-gcos-maidir-le.aspx|teideal=Rialtas na hÉireann ag tarraingt na gcos maidir le Kyoto|údar=Breandán Delap|dáta=Nollaig 2006|language=ga-IE|work=Beo!|dátarochtana=2022-08-26}}</ref> Ba ea í gníomhsprioc na [[Éire|hÉireann]] don bhliain 2012 faoin gconradh, taobh istigh de sprioc an Aontais Eorpaigh, astaíocht a bheidh 13% ar a méid os cionn ár leibhéil i [[1990]]. == Féach freisin == * [[Cruinniú Mullaigh na Cruinne 1992]] i [[Rio de Janeiro]] * [[Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt, 2009]] i g[[Cóbanhávan|Cobanhávan]] * [[Comhdháil na Náisiún Aontaithe maidir leis an athrú aeráide, 2021 (COP26)]], [[Glaschú]] == Tagairtí == {{Reflist}}{{Fréamh an Eolais}} [[Catagóir:1997]] [[Catagóir:Athrú aeráide]] [[Catagóir:Téamh domhanda]] [[Catagóir:Kyoto]] [[Catagóir:Conartha]] [[Catagóir:Comhdhálacha na Náisiún Aontaithe]] 76tdaqakjeo066080oaw5li693iuks8 1090306 1090302 2022-08-26T23:26:06Z TGcoa 21229 /* Féach freisin */ wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Map showing participation in the Kyoto Protocol, as of December 2011, with colors altered by Enescot.png|mion|Baill Kyoto sa bhliain 2011]]Conradh idirnáisiúnta is ea an '''Prótacal Kyoto, 1997''' a leag amach spriocanna do na príomhthíortha tionsclaíocha maidir le leibhéil astaithe gáis cheaptha teasa a bhain siad amach faoi 2012. [[Íomhá:CSSR2017.pdf|mion]] === Cúlra === Tar éis na socruithe mar gheall ar an [[athrú aeráide]] is an [[Téamh domhanda|forthéamh domhanda]] a glacadh ag an gcruinniú mullaigh i [[Rio de Janeiro]] i [[1992]], glacadh le dréachtchonradh don tréimhse 2005-12 ag cruinniú mullaigh i gcathair [[Kyōto|Kyoto]] na Seapáine sa bhliain [[1997]]. === Conradh === Tháinig an conradh aeráide i bhfeidhm sa bhliain [[2005]] chun gearradh siar 5.2% a dhéanamh ar astaíochtaí [[gás]] ceaptha teasa ([[dé-ocsaíd charbóin]] is eile) i gcomparáid le leibhéal 1990. === Iarmhairtí === Faoi 2008 bhí tiúchan na ngás méadaithe 6% ar fud an Domhain ná i [[1990]], agus bhí na [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stáit Aontaithe]] amháin ag astú 10% níos mó fós ná i [[1990]]. Níor éirigh ach leis an nGearmáin, [[an Rúis]] is [[an Bhreatain]] aon laghduithe a dhéanamh ar a sceitheadh. Anuas air sin, bhí na tíortha i mbéal forbartha, [[an tSín]] is [[an India]] go príomha, ag cur go mór lena sceitheadh. === Conspóidí === D'aistharraing na [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stáit Aontaithe]] ó chóras Kyoto i [[2001]]. Níos measa fós, de bhrí gur tháinig siad le bheith ina dtíortha tionsclaíocha go déanach, níor tugadh tíortha móra atá ag forbairt —[[an tSín]], [[an India]], [[an Bhrasaíl]], [[an Indinéis]], is eile — isteach in aon chor. Bhí [[Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt, 2009 i gCobanhávan|dréachtchonradh nua]] á ullmhú le síniú i g[[Cóbanhávan|Cobanhávan]] i [[2009]], ach theip ar an gcruinniú mullaigh sin aon socrú a dhéanamh. === Éire === Bhí [[Éire]] i dtrioblóid le [[An Coimisiún Eorpach|Coimisiún na hEorpa]] as a bheith ag sárú spriocanna Phrótacal Kyoto.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.beo.ie/alt-rialtas-na-heireann-ag-tarraingt-na-gcos-maidir-le.aspx|teideal=Rialtas na hÉireann ag tarraingt na gcos maidir le Kyoto|údar=Breandán Delap|dáta=Nollaig 2006|language=ga-IE|work=Beo!|dátarochtana=2022-08-26}}</ref> Ba ea í gníomhsprioc na [[Éire|hÉireann]] don bhliain 2012 faoin gconradh, taobh istigh de sprioc an Aontais Eorpaigh, astaíocht a bheidh 13% ar a méid os cionn ár leibhéil i [[1990]]. == Féach freisin == * [[Cruinniú Mullaigh na Cruinne 1992 i Rio de Janeiro|Cruinniú Mullaigh na Cruinne 1992]] i [[Rio de Janeiro]] * [[Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt, 2009 i gCóbanhávan|Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt, 2009]] i g[[Cóbanhávan|Cobanhávan]] * [[Comhdháil na Náisiún Aontaithe maidir leis an athrú aeráide, 2021 (COP26)]], [[Glaschú]] == Tagairtí == {{Reflist}}{{Fréamh an Eolais}} [[Catagóir:1997]] [[Catagóir:Athrú aeráide]] [[Catagóir:Téamh domhanda]] [[Catagóir:Kyoto]] [[Catagóir:Conartha]] [[Catagóir:Comhdhálacha na Náisiún Aontaithe]] tgmjl0ppxjgkpbnwzdxktmcama1k7nq 1090307 1090306 2022-08-26T23:26:22Z TGcoa 21229 Bhog TGcoa an leathanach [[Prótacal Kiótó, 1997]] go [[Prótacal Kyoto, 1997]] wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Map showing participation in the Kyoto Protocol, as of December 2011, with colors altered by Enescot.png|mion|Baill Kyoto sa bhliain 2011]]Conradh idirnáisiúnta is ea an '''Prótacal Kyoto, 1997''' a leag amach spriocanna do na príomhthíortha tionsclaíocha maidir le leibhéil astaithe gáis cheaptha teasa a bhain siad amach faoi 2012. [[Íomhá:CSSR2017.pdf|mion]] === Cúlra === Tar éis na socruithe mar gheall ar an [[athrú aeráide]] is an [[Téamh domhanda|forthéamh domhanda]] a glacadh ag an gcruinniú mullaigh i [[Rio de Janeiro]] i [[1992]], glacadh le dréachtchonradh don tréimhse 2005-12 ag cruinniú mullaigh i gcathair [[Kyōto|Kyoto]] na Seapáine sa bhliain [[1997]]. === Conradh === Tháinig an conradh aeráide i bhfeidhm sa bhliain [[2005]] chun gearradh siar 5.2% a dhéanamh ar astaíochtaí [[gás]] ceaptha teasa ([[dé-ocsaíd charbóin]] is eile) i gcomparáid le leibhéal 1990. === Iarmhairtí === Faoi 2008 bhí tiúchan na ngás méadaithe 6% ar fud an Domhain ná i [[1990]], agus bhí na [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stáit Aontaithe]] amháin ag astú 10% níos mó fós ná i [[1990]]. Níor éirigh ach leis an nGearmáin, [[an Rúis]] is [[an Bhreatain]] aon laghduithe a dhéanamh ar a sceitheadh. Anuas air sin, bhí na tíortha i mbéal forbartha, [[an tSín]] is [[an India]] go príomha, ag cur go mór lena sceitheadh. === Conspóidí === D'aistharraing na [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stáit Aontaithe]] ó chóras Kyoto i [[2001]]. Níos measa fós, de bhrí gur tháinig siad le bheith ina dtíortha tionsclaíocha go déanach, níor tugadh tíortha móra atá ag forbairt —[[an tSín]], [[an India]], [[an Bhrasaíl]], [[an Indinéis]], is eile — isteach in aon chor. Bhí [[Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt, 2009 i gCobanhávan|dréachtchonradh nua]] á ullmhú le síniú i g[[Cóbanhávan|Cobanhávan]] i [[2009]], ach theip ar an gcruinniú mullaigh sin aon socrú a dhéanamh. === Éire === Bhí [[Éire]] i dtrioblóid le [[An Coimisiún Eorpach|Coimisiún na hEorpa]] as a bheith ag sárú spriocanna Phrótacal Kyoto.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.beo.ie/alt-rialtas-na-heireann-ag-tarraingt-na-gcos-maidir-le.aspx|teideal=Rialtas na hÉireann ag tarraingt na gcos maidir le Kyoto|údar=Breandán Delap|dáta=Nollaig 2006|language=ga-IE|work=Beo!|dátarochtana=2022-08-26}}</ref> Ba ea í gníomhsprioc na [[Éire|hÉireann]] don bhliain 2012 faoin gconradh, taobh istigh de sprioc an Aontais Eorpaigh, astaíocht a bheidh 13% ar a méid os cionn ár leibhéil i [[1990]]. == Féach freisin == * [[Cruinniú Mullaigh na Cruinne 1992 i Rio de Janeiro|Cruinniú Mullaigh na Cruinne 1992]] i [[Rio de Janeiro]] * [[Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt, 2009 i gCóbanhávan|Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt, 2009]] i g[[Cóbanhávan|Cobanhávan]] * [[Comhdháil na Náisiún Aontaithe maidir leis an athrú aeráide, 2021 (COP26)]], [[Glaschú]] == Tagairtí == {{Reflist}}{{Fréamh an Eolais}} [[Catagóir:1997]] [[Catagóir:Athrú aeráide]] [[Catagóir:Téamh domhanda]] [[Catagóir:Kyoto]] [[Catagóir:Conartha]] [[Catagóir:Comhdhálacha na Náisiún Aontaithe]] tgmjl0ppxjgkpbnwzdxktmcama1k7nq 1090317 1090307 2022-08-27T00:00:52Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} Conradh idirnáisiúnta is ea an '''Prótacal Kyoto, 1997''' a leag amach spriocanna do na príomhthíortha tionsclaíocha maidir le leibhéil astaithe gáis cheaptha teasa a bhain siad amach faoi 2012. === Cúlra === Tar éis na socruithe mar gheall ar an [[athrú aeráide]] is an [[Téamh domhanda|forthéamh domhanda]] a glacadh ag an gcruinniú mullaigh i [[Rio de Janeiro]] i [[1992]], glacadh le dréachtchonradh don tréimhse 2005-12 ag cruinniú mullaigh i gcathair [[Kyōto|Kyoto]] na Seapáine sa bhliain [[1997]]. === Conradh === [[Íomhá:CSSR2017.pdf|mion]] Tháinig an conradh aeráide i bhfeidhm sa bhliain [[2005]] chun gearradh siar 5.2% a dhéanamh ar astaíochtaí [[gás]] ceaptha teasa ([[dé-ocsaíd charbóin]] is eile) i gcomparáid le leibhéal 1990. === Iarmhairtí === Faoi 2008 bhí tiúchan na ngás méadaithe 6% ar fud an Domhain ná i [[1990]], agus bhí na [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stáit Aontaithe]] amháin ag astú 10% níos mó fós ná i [[1990]]. Níor éirigh ach leis an nGearmáin, [[an Rúis]] is [[an Bhreatain]] aon laghduithe a dhéanamh ar a sceitheadh. Anuas air sin, bhí na tíortha i mbéal forbartha, [[an tSín]] is [[an India]] go príomha, ag cur go mór lena sceitheadh. === Conspóidí === D'aistharraing na [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stáit Aontaithe]] ó chóras Kyoto i [[2001]]. Níos measa fós, de bhrí gur tháinig siad le bheith ina dtíortha tionsclaíocha go déanach, níor tugadh tíortha móra atá ag forbairt —[[an tSín]], [[an India]], [[an Bhrasaíl]], [[an Indinéis]], is eile — isteach in aon chor. Bhí [[Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt, 2009 i gCobanhávan|dréachtchonradh nua]] á ullmhú le síniú i g[[Cóbanhávan|Cobanhávan]] i [[2009]], ach theip ar an gcruinniú mullaigh sin aon socrú a dhéanamh. === Éire === Bhí [[Éire]] i dtrioblóid le [[An Coimisiún Eorpach|Coimisiún na hEorpa]] as a bheith ag sárú spriocanna Phrótacal Kyoto.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.beo.ie/alt-rialtas-na-heireann-ag-tarraingt-na-gcos-maidir-le.aspx|teideal=Rialtas na hÉireann ag tarraingt na gcos maidir le Kyoto|údar=Breandán Delap|dáta=Nollaig 2006|language=ga-IE|work=Beo!|dátarochtana=2022-08-26}}</ref> Ba ea í gníomhsprioc na [[Éire|hÉireann]] don bhliain 2012 faoin gconradh, taobh istigh de sprioc an Aontais Eorpaigh, astaíocht a bheidh 13% ar a méid os cionn ár leibhéil i [[1990]]. == Féach freisin == * [[Cruinniú Mullaigh na Cruinne 1992 i Rio de Janeiro|Cruinniú Mullaigh na Cruinne 1992]] i [[Rio de Janeiro]] * [[Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt, 2009 i gCóbanhávan|Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt, 2009]] i g[[Cóbanhávan|Cobanhávan]] * [[Comhdháil na Náisiún Aontaithe maidir leis an athrú aeráide, 2021 (COP26)]], [[Glaschú]] == Tagairtí == {{Reflist}} {{Fréamh an Eolais}} [[Catagóir:1997]] [[Catagóir:Athrú aeráide]] [[Catagóir:Téamh domhanda]] [[Catagóir:Kyoto]] [[Catagóir:Conartha]] [[Catagóir:Comhdhálacha na Náisiún Aontaithe]] hmix2r0wkol6bkn00y9eyucxozz4ryn 1090318 1090317 2022-08-27T00:01:07Z Alison 570 clé wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} Conradh idirnáisiúnta is ea an '''Prótacal Kyoto, 1997''' a leag amach spriocanna do na príomhthíortha tionsclaíocha maidir le leibhéil astaithe gáis cheaptha teasa a bhain siad amach faoi 2012. === Cúlra === Tar éis na socruithe mar gheall ar an [[athrú aeráide]] is an [[Téamh domhanda|forthéamh domhanda]] a glacadh ag an gcruinniú mullaigh i [[Rio de Janeiro]] i [[1992]], glacadh le dréachtchonradh don tréimhse 2005-12 ag cruinniú mullaigh i gcathair [[Kyōto|Kyoto]] na Seapáine sa bhliain [[1997]]. === Conradh === [[Íomhá:CSSR2017.pdf|mion|clé]] Tháinig an conradh aeráide i bhfeidhm sa bhliain [[2005]] chun gearradh siar 5.2% a dhéanamh ar astaíochtaí [[gás]] ceaptha teasa ([[dé-ocsaíd charbóin]] is eile) i gcomparáid le leibhéal 1990. === Iarmhairtí === Faoi 2008 bhí tiúchan na ngás méadaithe 6% ar fud an Domhain ná i [[1990]], agus bhí na [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stáit Aontaithe]] amháin ag astú 10% níos mó fós ná i [[1990]]. Níor éirigh ach leis an nGearmáin, [[an Rúis]] is [[an Bhreatain]] aon laghduithe a dhéanamh ar a sceitheadh. Anuas air sin, bhí na tíortha i mbéal forbartha, [[an tSín]] is [[an India]] go príomha, ag cur go mór lena sceitheadh. === Conspóidí === D'aistharraing na [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stáit Aontaithe]] ó chóras Kyoto i [[2001]]. Níos measa fós, de bhrí gur tháinig siad le bheith ina dtíortha tionsclaíocha go déanach, níor tugadh tíortha móra atá ag forbairt —[[an tSín]], [[an India]], [[an Bhrasaíl]], [[an Indinéis]], is eile — isteach in aon chor. Bhí [[Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt, 2009 i gCobanhávan|dréachtchonradh nua]] á ullmhú le síniú i g[[Cóbanhávan|Cobanhávan]] i [[2009]], ach theip ar an gcruinniú mullaigh sin aon socrú a dhéanamh. === Éire === Bhí [[Éire]] i dtrioblóid le [[An Coimisiún Eorpach|Coimisiún na hEorpa]] as a bheith ag sárú spriocanna Phrótacal Kyoto.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.beo.ie/alt-rialtas-na-heireann-ag-tarraingt-na-gcos-maidir-le.aspx|teideal=Rialtas na hÉireann ag tarraingt na gcos maidir le Kyoto|údar=Breandán Delap|dáta=Nollaig 2006|language=ga-IE|work=Beo!|dátarochtana=2022-08-26}}</ref> Ba ea í gníomhsprioc na [[Éire|hÉireann]] don bhliain 2012 faoin gconradh, taobh istigh de sprioc an Aontais Eorpaigh, astaíocht a bheidh 13% ar a méid os cionn ár leibhéil i [[1990]]. == Féach freisin == * [[Cruinniú Mullaigh na Cruinne 1992 i Rio de Janeiro|Cruinniú Mullaigh na Cruinne 1992]] i [[Rio de Janeiro]] * [[Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt, 2009 i gCóbanhávan|Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt, 2009]] i g[[Cóbanhávan|Cobanhávan]] * [[Comhdháil na Náisiún Aontaithe maidir leis an athrú aeráide, 2021 (COP26)]], [[Glaschú]] == Tagairtí == {{Reflist}} {{Fréamh an Eolais}} [[Catagóir:1997]] [[Catagóir:Athrú aeráide]] [[Catagóir:Téamh domhanda]] [[Catagóir:Kyoto]] [[Catagóir:Conartha]] [[Catagóir:Comhdhálacha na Náisiún Aontaithe]] pwdf21egwx8a9yygpfkhqn1xs9sedra Leabharuimhir Chaighdeánach Idirnáisiúnta 0 49534 1090522 818306 2022-08-27T08:42:45Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Córas [[uimhreacha]] 10 ndigit a dháiltear ar leabhair nuair a fhoilsítear iad (''ISBN'' i mBéarla) is ea '''Leabharuimhir Chaighdeánach Idirnáisiúnta'''. Glacadh go hidirnáisiúnta leis i [[1971]], agus simplíonn sé ionannú is ordú leabhar mar go mbíonn a uimhir féin clóbhuailte taobh thiar de leathanach an teidil is ar an gclúdach cúil. Ó [[2007]] méadaíodh fad na huimhreach go dtí 13 digit, córas atá in úsáid ag [[Leabharlann]] na Breataine is [[Leabharlann na Comhdhála]] sna [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stáit Aontaithe]], taobh leis an uimhir choibhéiseach 10 ndigit ó [[2004]] ar aghaidh. ==Stair== Sa bhliain 1965 nó 1966, tháinig aitheantóir trádála leabhar ar an saol, cód ar ar tugadh Uimhriú Leabhar Chaighdeánach. [[Gordon Foster]], Ollamh Gradaim le [[Staitistic]] ag [[Coláiste na Tríonóide]], a chruthaigh an córas seo do WHSmith, díoltóirí leabhar, agus gnólachtaí eile. Bhí an córas seo aige bunaithe ar 9 ndigit. Ach David Whitaker ("Athair an ISBN") agus Emery Koltay (stiúrthóir Bowker, an ghníomhaíocht Mheiriceánach ISBN) a chruthaigh an leagan de ar a dtugtar ISBN, é sin sa bhliain 1967. ==Naisc sheachtracha== * [https://www.isbn-international.org/agency Suíomh ISBN International. Arna rochtain ar 4 Feabhra 2016] {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} 0fsfokzqco8bm9cis4xw8j83qnh4kfy Muireitleán 0 50292 1090287 1014261 2022-08-26T21:49:57Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Aerárthach‎}} [[Íomhá:DeHavilland Single Otter Harbour Air.jpg|mion|Muireitleán DeHavilland Otter]] [[Eitleán]] atá in ann éirí san [[aer]] ó dhromchla na [[Muir|mara]] agus tuirlingt anuas air is ea '''muir[[eitleán]]''', le cabhail nó snámháin ar chruth oiriúnach.<ref>folaíonn an focal "[[long]]" muireitleán an fad a bhíonn sé i dteangmháil leis an uisce. Uimhir 22 / 1959: MARITIME JURISDICTION ACT, 1959</ref> Is slí thaistil éasca é uaireanta.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.beo.ie/alt-i-mbad-aeir-chuig-sceir-mhor-na-hastraile.aspx|teideal=I mBád Aeir Chuig Sceir Mhór na hAstráile|language=ga|work=Beo!|dátarochtana=2020-06-28}}</ref> == Stair == [[Íomhá:Foynes Flying Boat Museum - geograph.org.uk - 224545.jpg|link=https://ga.wikipedia.org/wiki/%C3%8Domh%C3%A1:Foynes%20Flying%20Boat%20Museum%20-%20geograph.org.uk%20-%20224545.jpg|clé|mion|[[iarsmalann]], [[Faing]], [[Contae Luimnigh]] inniu]] [[Íomhá:Boeing 314 Clipper-cropped.jpg|mion|Boeing 314 Clipper]] Saothraíodh a leithéid den chéad uair sna [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stáit Aontaithe]] chun feidhm a bhaint as an [[Farraige|bhfarraige]] mar rúidbhealach. Dhear [[Reginald Joseph Mitchell]] agus [[Claude Dornier]] muireitleáin sna [[1920idí]]. Bhaintí úsáid as muireitleáin mhóra, báid eitilte, chun paisinéirí is lastas a iompar trasna [[An tAigéan Ciúin|an Aigéin Chiúin]] is [[An tAigéan Atlantach|an Aigéin Atlantaigh]] sna [[1930idí]]. == Muireitleáin in Éirinn == Bhíodh [[cuan]] dóibh in [[inbhear]] na [[An tSionainn|Sionainne]] i bh[[Faing]], [[Contae Luimnigh]] nó áit tuirlingthe muireitleán.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.tearma.ie/q/%C3%A1it%20tuirlingthe%20muireitle%C3%A1n/ga/|teideal="áit tuirlingthe muireitleán"|work=téarma.ie|dátarochtana=2020-06-28}}</ref> Bhí ról lárnach ag Foynes maidir le heitiltí paisinéirí trasatlantacha tráchtála a bhunú.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.flyingboatmuseum.com/aviation-museum/|teideal=Learn the History of North Atlantic Aviation at Foynes Flying Boat Museum|language=en-US|work=Foynes Flying Boat & Maritime Museum|dátarochtana=2020-06-28}}</ref> Cuireadh tús leis an gcéad seirbhís trasatlantach sa bhliain 1939. Ar [[28 Meitheamh]] [[1939]], thuirling Eitilt 607A "Yankee Clipper" de chuid [[Pan American]] i bport na mbád eitilte i bh[[Faing]], [[Contae Luimnigh]]. Rinne siad seirbhís sa [[An Dara Cogadh Domhanda|dara cogadh domhanda]] i ndualgais tarrthála agus i gcoinne [[fomhuireán]]. == Féach freisin == * [[Boeing 314 Clipper]] == Tagairtí == {{reflist}}<br />{{Fréamh an Eolais}} {{Síol-eitlíocht‎}} {{DEFAULTSORT:Muireitlean}} [[Catagóir:Muireitleáin]] [[Catagóir:Báid]] 6b57q1dfvqkvz0tamiegpq0wt5k10wi Uimhir 0 50473 1090519 826303 2022-08-27T08:38:19Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Coincheap chun rudaí a [[Comhaireamh|chomhaireamh]] is comparáid a dhéanamh ar mhéid grúpaí rudaí. Is iad na [[Uimhreacha aiceanta|huimhreacha aiceanta]] na bunuimhreacha a úsáidtear chun comhairimh: 1, 2, 3, 4, 5, …. Is [[slánuimhir|slánuimhreacha]] iad seo i gcónaí. Ach cuimsíonn sraith iomlán na slánuimhreacha na huimhreacha aiceanta go léir (na slánuimhreacha dearfacha), nialas, agus na huimhreacha diúltacha: -3, -2, -1, …. Is [[uimhir chóimheasta|uimhreacha cóimheasta]] iad na huimhreacha go léir is féidir a scríobh sa bhfoirm m/n, ar slánuimhreacha iad m is n, is cuma dearfach nó diúltach iad. Cuimsíonn na huimhreacha cóimheasta ceartchodáin (ina bhfuil an t-uimhreoir níos lú ná an t-ainmneoir, mar shampla 3/8) agus leaschodáin (ina bhfuil an t-uimhreoir níos mó ná an t-ainmneoir, mar shampla 8/3). Is uimhir mheasctha í suim shlánuimhreach is ceartchodáin, cosúil le 2¼. Is codán deachúil codán le hainmneoir ar [[cumhacht]] éigin de 10 é, scríofa mar seo: 0.3, 0.569, is mar sin de. Is deachúil athfhillteach codán deachúil ina dtimthriallann [[seicheamh]] figiúirí mar seo: 0.037037037… a scríobhtar, 0.037´, ionann is 37/999 nó 1/27. Is féidir gach deachúil athfhillteach a scríobh mar [[uimhir chóimheasta]]. {{Teimpléad:Uimhir}} {{Fréamh an Eolais}} {{síol-mata}} mnijsmxbg9qv2dbmaxqx99sfqxnnyzm Uimhir Reynolds 0 51186 1090500 1028461 2022-08-27T08:19:17Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} I [[meicnic shreabhánach]], gaol eimpíreach idir [[slaodacht]], η, is patrún an tsreafa. Úsáidtear an [[Siombail|tsiombail]] Re don uimhir, agus scríobhtar í mar uimhir íon. Ainmnithe as [[Osborne Reynolds]]. I gcás sreabháin de dhlús ρ atá ag sreabhadh ar luas v trí phíobán ar thrastomhas d, Re = (vdρ)/η. Méadaíonn Re de réir mar a mhéadaíonn an luas, v. Ar dtús bíonn an tsreabh lannach sruthlíneach, ach de réir mar a mhéadáionn Re ó 2,000 go dtí 3,000 éiríonn sí suaite. {{Fréamh an Eolais}} {{Síol-mata}} [[Catagóir:Uimhreacha]] 2rxiwvm5em69vgie8zk02mel5i0aq45 Leac Rosetta 0 51292 1090373 935379 2022-08-27T06:05:52Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Saothar Ealaíne‎}} Leac basailt dhuibh le hinscríbhinn as Gréigis, Éigiptis iaraiglifeach (le siombailí pictiúrtha), agus Éigiptis choitianta na linne. Fuarthas sa bhliain [[1799]] í gar do [[Cathair Alastair|Chathair Alastair]]. Trí thraschomhghaolú idir na focail Gréigise is na hiaraiglifí, a rinne an [[Fisic|fisicí]] [[Thomas Young]] sa [[An Bhreatain|Bhreatain]] agus go príomha [[Jean François Champollion]] sa [[An Fhrainc|bhFrainc]], léadh na hiaraiglifí den chéad uair, agus uaidh sin an tsean-Éigiptis choitianta is na hinscríbhinní iomadúla iaraiglifeacha ar shéadchomharthaí ársa na sean-Éigipte sna teampaill is tuamaí. I [[Músaem na Breataine]] anois. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Fréamh an Eolais}} {{síol-stair}} {{DEFAULTSORT:Leac Rosetta}} [[Catagóir:Stair na hÉigipte]] 1i8ioja8ewhlfwn3pvgwspxwzb5tll7 Tréadaíocht 0 52450 1089908 692040 2022-08-26T19:38:09Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Gairm}} Slí bheatha feirmeoireachta ar sainiúil di tógáil tréada [[Ainmhí|ainmhithe]], cosúil le [[Eallach|heallach]], caoirigh, camaill, réinfhianna, gabhar nó lámaí. Coitianta go leor in aeráidí tirime sléibhtiúla, nó aeráidí an-fhuara nach bhfuil oiriúnach le haghaidh talmhaíochta. Tá grúpaí ann a dhéanann an dá shaghas feirmeoireachta. Is daoine fáin cuid mhaith de na treibheanna tréadacha, a thaistealaíonn chun talamh mhaith féaraigh a aimsiú. Agus iad ag taisteal úsáideann siad ainmhithe chun earraí a iompar. D'éirigh cuid acu ina dtrádálaithe fadtriallacha tábhachtacha. Le linn tréimhse an choilíneachais, cuireadh bac suntasach ar imirce na ndaoine tréadacha i dtíortha áirithe. Uaireanta leathnaigh [[talmhaíocht]] isteach ar chimíneacht na tréadaíochta (mar a tharla in Uganda is réigiún na Másaíoch in [[oirthear]] [[An Afraic|na hAfraice]]) agus d'fhulaing na tréadaithe gortaí marfacha, is fulaingíonn fós. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} hrggx76nhrixkt72py0bc0th4irzfka Candamuimhir 0 52586 1090525 1006167 2022-08-27T08:46:26Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} [[Uimhir]] shimplí nó [[veicteoir]] a shainíonn staid chórais chandamaigh is na luachanna breathnaithe ar an gcóras sin. Bíonn na luachanna scoite de ghnáth. Uimhir chandamach shimplí is ea an lucht. Uimhir chandamach veicteoireach is ea an [[Guairne|ghuairne]]. Rangaítear na [[Cáithnín fo-adamhach|cáithníní fo-adamhacha]] is na staideanna adamhacha de réir a n-uimhreacha candamacha. {{Fréamh an Eolais}} {{síol-mata}} boovczpcsxd86fxr05b30sdhoc6kwqa Uimhir fhoirfe 0 52588 1090514 953474 2022-08-27T08:35:27Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Sa [[Matamaitic|mhatamaitic]], is [[uimhir]] í an '''uimhir fhoirfe''' a bhfuil suim a roinnteoirí cothrom leis an uimhir féin. Mar shampla is iad roinnteoirí 6 ná 1, 2, 3, agus 1 + 2 + 3 = 6. Is iad roinnteoirí 28 ná 1, 2, 4, 7, 14, agus 1 + 2 + 4 + 7 + 14 = 28. Is í 496 an chéad uimhir fhoirfe eile. Thug [[Eoiclídéas]] an [[Foirmle|fhoirmle]] seo ina Uraiceacht chun uimhreacha foirfe a aimsiú: más [[uimhir phríomha]] í 2n - 1, is uimhir fhoirfe 2n-1 (2n - 1). Is ré-uimhreacha iad na huimhreacha foirfe ar fad a aimsíodh do dtí seo, níl a fhios an bhfuil a leithéid de rud agus corruimhir fhoirfe ann. {{Fréamh an Eolais}} {{síol-mata}} [[Catagóir:Uimhreacha]] 8qotfacpqc6wo4wvrluwoyrvnu07hy0 Uimhir randamach 0 52590 1090515 1006849 2022-08-27T08:35:43Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Sa [[Matamaitic|mhatamaitic]], [[uimhir]] a roghnaítear as tacar ar leith uimhreacha ionas go bhfuil an [[dóchúlacht]] chéanna ag gach ceann acu a bheith roghnaithe. Más é an tacar uimhreacha ar leith an tacar slánuimhreacha 0-9, bíonn dochúlacht 0.1 ag gach ceann acu go roghnófar í. Is é is tábla uimhreacha randamacha ann ná tábla digití a roghnaítear go randamach, gach digit le dóchúlacht 0.1 go roghnófar í, agus gach roghnú déanta go neamhspleách ar gach roghnú eile. Chun na huimhreacha i gcomhair duaiseanna i [[Crannchur Náisiúnta|gcrannchur náisiúnta]] a roghnú go neamhchlaonta, is féidir uimhreacha randamacha a roghnú le [[ríomhaire]]. {{Fréamh an Eolais}} {{síol-mata}} [[Catagóir:Uimhreacha]] 2qtqgbz4llkwhyqias5yqqsh1x2t4yb Uimhreacha caoimhiúla 0 52593 1090504 989222 2022-08-27T08:27:33Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Aon dá uimhir arb ionann gach ceann agus suim roinnteoirí na huimhreach eile. Is caoimhiúil 220 is 284, mar is iad roinnteoirí 220 ná 1, 2, 4, 5, 19, 11, 20, 22, 44, 55 is 110, arb é 284 a suim, agus is iad roinnteoirí 284 ná 1, 2, 4, 71, 142, le suim 220. [[Píotágarás]] a d'fhionn uimhreacha caoimhiúla, ach is dóigh nár aimsigh sé ach an dá cheann seo. D'aimsigh [[Pierre de Fermat|Fermat]] dhá cheann eile sa bhliain [[1636]] —17,296 is 18,416—agus ó shin aimsíodh tuilleadh, le ríomhairí go príomha. In úsáid leis na céadta i gcleasa draíochta. == Féach freisin == * [[Pierre de Fermat]] * [[Uimhirtheoiric]] * [[Teoiric na dóchúlachta]] * [[Teoirim dheireanach Fermat]] == Tagairtí == {{reflist}} {{Fréamh an Eolais}} {{síol-mata}} [[Catagóir:Matamaitic]] 4befwamm7lreogzstlakgag1wu7v9c5 Uimhríocht 0 52594 1090516 938052 2022-08-27T08:36:04Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Disciplín ina ríomhtar le [[Uimhir|huimhreacha]], mar mhalairt ar [[uimhirtheoiric]]. Sainmhínítear 4 oibríocht — suimiú, dealú, iolrú, roinnt — thar thacar na réaduimhreacha uile, agus baintear feidhm astu chun torthaí praiticiúla a fháil. Mar shampla, chun costas iomlán dhá earra a dhéanamh amach, ceann amháin ar €23 is an ceann eile ar €56 (suimiú: 23 + 56 = €79), chun an tsóinseáil a gheobhfar as €100 má cheannaítear an dá earra a dhéanamh amach (dealú: 100-79 = €21), chun costas 6 kg d'ábhar a chosnaíonn €8 an kg a ríomh (iolrú: 6 × 8 = €48), nó chun an oiread ábhair ar €15 an kg a fhéadfar a cheannach le €180 (roinnt, 180/15 = 12 kg). == Naisc sheachtracha == * [https://archive.org/details/elasarireamh00oleauoft/ Eólas ar Áireamh], leis an Athair [[Peadar Ua Laoghaire]], 1900 {{Fréamh an Eolais}} {{síol-mata}} {{DEFAULTSORT:Uimhriocht}} [[Catagóir:Uimhreacha]] m1yh9gobxj66x986cmcdkmhw6wqgg6y Abhainn Brúra 0 54171 1089949 1042044 2022-08-26T20:29:06Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[abhainn]] suite i g[[Comhairle na Gàidhealtachd]] í '''Abhainn Brúra'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Abhainn Brúra}} [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban]] p69yeaz8vobjk7wsrmytm9i6xy7vwbd Abhainn Ghlais 0 54172 1089962 1042045 2022-08-26T20:43:20Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} [[Íomhá:River Glass at Struy - geograph.org.uk - 1007008.jpg|deas|250px|thumb|Abhainn Ghlais]] Is [[abhainn]] suite i g[[Comhairle na Gàidhealtachd]] í '''Abhainn Ghlais'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Loch Achaidh na h-InichAbhainn Ghlais}} [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban]] go4xhkgz23dznjqcjeor60f5tou7wfl 1089981 1089962 2022-08-26T20:50:37Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[abhainn]] suite i g[[Comhairle na Gàidhealtachd]] í '''Abhainn Ghlais'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Loch Achaidh na h-InichAbhainn Ghlais}} [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban]] j58ilbkhakr8a8kp2wqo6dqiywzuol6 Gleann Srath Farair 0 54285 1089897 1042113 2022-08-26T18:53:05Z Kevin Scannell 340 AAA wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[gleann]] suite i g[[Comhairle na Gàidhealtachd]] é '''Gleann Srath Farair'''.<ref>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/placename/glen-strathfarrar/|title=Glen Strathfarrar|dátarochtana=2022-08-26|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Gleann Srath Farair}} [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban]] i1vd7cohn3a4kddca5w2h79mwg4vzuz 1089898 1089897 2022-08-26T18:53:12Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Srath Farair]] go [[Gleann Srath Farair]] wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[gleann]] suite i g[[Comhairle na Gàidhealtachd]] é '''Gleann Srath Farair'''.<ref>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/placename/glen-strathfarrar/|title=Glen Strathfarrar|dátarochtana=2022-08-26|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Gleann Srath Farair}} [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban]] i1vd7cohn3a4kddca5w2h79mwg4vzuz Torraidh 0 54879 1089860 740788 2022-08-26T14:44:25Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is ceantar suite in [[Obar Dheathain]] é '''Torraidh'''. {{Síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Torraidh}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Obar Dheathain]] ijs8k5wt9k0pct6g54g3fw2gfkitjw8 Abhainn Líobhann 0 54967 1089950 1046098 2022-08-26T20:29:10Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[abhainn]] suite i [[Fìobha|bhFìobha]] í '''Abhainn Líobhann'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Abhainn Liobhann}} [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban]] [[Catagóir:Fìobha]] 6qcd91d2ged1m3rnrcgla368o494nn6 Abhainn Árdail 0 55074 1089963 839214 2022-08-26T20:43:24Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} [[Íomhá:River Ardle - geograph.org.uk - 142613.jpg|deas|250px|thumb|Abhainn Árdail]] Is [[abhainn]] suite i g[[Comhairle Pheairt is Cheann Rois]] í '''Abhainn Árdail'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Abhainn Ardail}} [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban]] [[Catagóir:Comhairle Pheairt is Cheann Rois]] me4dnzqxdhds1r6r6q5c45unkoi71ss Abhainn Cheilbhinn 0 55519 1089964 839200 2022-08-26T20:43:28Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} [[Íomhá:Wfm kelvingrove park.jpg|deas|250px|thumb|Abhainn Cheilbhinn]] Is [[abhainn]] suite i g[[Comhairle Cathair Ghlaschú]] í '''Abhainn Cheilbhinn'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Abhainn Cheilbhinn}} [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban]] [[Catagóir:Comhairle Cathair Ghlaschú]] 1z1tmulbs0jzhm1lnurtafba7r9u0uz Abhainn Amain 0 55673 1089951 839166 2022-08-26T20:29:14Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[abhainn]] suite i g[[Comhairle Shiorrachd Lannraig a Tuath]] í '''Abhainn Amain'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Abhainn Amain}} [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban]] [[Catagóir:Comhairle Shiorrachd Lannraig a Tuath]] 03vb2fvl0r3ayl9ddq3kf68f8feou7b 1 (uimhir) 0 56739 1090503 1043386 2022-08-27T08:26:51Z Alison 570 Ag tástáil rud éigin ... wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''1''' ('''aon''') an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[0 (uimhir)|0]] agus roimh [[2 (uimhir)|2]]. {{Uimhir}} {{síol-mata}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] lk1bajlssm3xsiffjekugjli0gbg4h0 2 (uimhir) 0 56740 1090538 1043387 2022-08-27T11:01:41Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''2''' ('''dó''') an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[1 (uimhir)|1]] agus roimh [[3 (uimhir)|3]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 395x90kp44y2347rbwv4gxjow35pexc 3 (uimhir) 0 56741 1090539 1043388 2022-08-27T11:01:45Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''3''' ('''trí''') an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[2 (uimhir)|2]] agus roimh [[4 (uimhir)|4]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 9ax3om6afx4klsv64oleybvke2ptek8 4 (uimhir) 0 56742 1090540 1043390 2022-08-27T11:01:49Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''4''' ('''ceathair''') an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[3 (uimhir)|3]] agus roimh [[5 (uimhir)|5]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 8btc4su1mkn2yghfzdat0msqfr9nv5g 5 (uimhir) 0 56743 1090541 1043391 2022-08-27T11:01:53Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''5''' ('''cúig''') an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[4 (uimhir)|4]] agus roimh [[6 (uimhir)|6]]. Is [[uimhir phríomha]] é. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] e7ny8dswi3r28jw7ohfsc6jk8dho66k 6 (uimhir) 0 56744 1090542 1043392 2022-08-27T11:01:57Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''6''' ('''sé''') an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[5 (uimhir)|5]] agus roimh [[7 (uimhir)|7]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] smsl0ptb14ehe0ctp6c6faw05s8is8w 8 (uimhir) 0 56745 1090543 1043393 2022-08-27T11:02:01Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''8''' ('''ocht''') an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[7 (uimhir)|7]] agus roimh [[9 (uimhir)|9]]. Is [[uimhir]] shona í sa t[[An tSín|Sín]] agus [[Tír|tíortha]] eile san [[An Áise|Áise]]. D’osclaíodh na [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 2008|Cluichí Oilimpeacha 2008]] i m[[Béising]] ar lá geal, an [[8 Lúnasa]] ag 08:08:00 go cruinn díreach. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] msjutk18z21m5os2kup8vrlq39r8zh2 9 (uimhir) 0 56746 1090544 1043394 2022-08-27T11:02:05Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''9''' ('''naoi''') an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[8 (uimhir)|8]] agus roimh [[10 (uimhir)|10]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] c0epgnr0viypfb06zwecqmzm4iua7da Abhainn Ghar 0 57016 1089952 839186 2022-08-26T20:29:18Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[abhainn]] suite i g[[Comhairle Pheairt is Cheann Rois]] í '''Abhainn Ghar'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Abhainn Ghar}} [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban]] [[Catagóir:Comhairle Pheairt is Cheann Rois]] hm7qpoatbve1j9ntqi37bx1q9z1bbiv Comhartha focalbhá 0 57241 1090396 943274 2022-08-27T06:31:18Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} Is éard is '''comhartha focalbhá''' ann ([[An tSean-Ghréigis]]: ἔλλειψις, élleipsis, "ar lár" nó "faoi bhun") ná sraith de phoncanna a léiríonn de ghnáth, gur fágadh focal, abairt, nó alt ar fad ó théacs ar lár, d'aon ghnó, gan a bhunbhrí a athrú. Ag brath ar a gcomhthéacs agus a n-áit san abairt, is féidir le comharthaí focalbhá smaoineamh neamhchríochnaithe, sos beag, agus ciúnas neirbhíseach nó ciotógach a chur in iúl. Tugtar [[apaisipéis]] ar úsáid an chomhartha focalbhá i gcomhair bhriste thobann i lár abairte, mar shampla: "Ach shíl mé go raibh sé …", Is féidir úsáid a bhaint as comhartha focalbhá, ag tús nó deireadh abairte, le haghaidh mothúcháin dhubhach nó tnúthánach a spreagadh. [[Catagóir:Poncaíocht]] [[Catagóir:nodaireacht mhatamaiticiúil]] [[Catagóir:siombailí clóghrafacha]] 0ovi77awb0f3r9d7wdtilqcqeww9vq7 A 0 57364 1090380 761396 2022-08-27T06:17:01Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} [[Íomhá:Braille_A1.svg|mion|clé|Sin é an litir [[Braille]] ar '''A''']] Is é '''A, a''' an chéad [[litir]] den [[aibítir Rómhánach]]. * An cód Morsach atá ar '''A''' ná: · - [[Catagóir:Litreacha]] p4dagyzesbn40yhgpg7336wo2a1jxv2 B 0 57365 1090401 727365 2022-08-27T06:35:29Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} [[Íomhá:Braille_B2.svg|mion|clé|Sin é an litir [[Braille]] ar '''B''']] Is é '''B, b''' an dara [[litir]] den [[aibítir Rómhánach]]. * An cód Morsach atá ar '''B''' ná: - · · · * Sa [[ceimic|cheimic]], seasann '''B''' do [[bórón]]. [[Catagóir:Litreacha]] okin6wtzpcf1l7lmqz2jss2asaig6aa Abhainn Yare 0 57452 1089965 778010 2022-08-26T20:43:32Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} [[Íomhá:River_Yare_Thorpe.JPG|deas|250px|thumb|Abhainn Yare]] Is [[abhainn]] suite i [[Norfolk]] í '''Abhainn Yare'''. {{Síol-tír-en}} {{DEFAULTSORT:Abhainn Yare}} [[Catagóir:Norfolk]] [[Catagóir:Tíreolaíocht na Sasana]] on18mr28lxjb5oxku4hb2lf7ze41wi7 Abhainn Clough 0 57569 1089966 778004 2022-08-26T20:43:36Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} [[Íomhá:Clough_River_-_geograph.org.uk_-_1536875.jpg|deas|250px|thumb|Abhainn Clough]] Is [[abhainn]] suite i g[[Cumbria]] í '''Abhainn Clough'''. {{Síol-tír-en}} {{DEFAULTSORT:Abhainn Clough}} [[Catagóir:Cumbria]] [[Catagóir:Tíreolaíocht na Sasana]] 08aghh6fbh4un1lu3p5r1elh5ugihap Abhainn Glenderamackin 0 57584 1089953 778006 2022-08-26T20:29:22Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[abhainn]] suite i g[[Cumbria]] í '''Abhainn Glenderamackin'''. {{Síol-tír-en}} {{DEFAULTSORT:Abhainn Glenderamackin}} [[Catagóir:Cumbria]] [[Catagóir:Tíreolaíocht na Sasana]] 5apx62fhxpfvgcnstj89l8apitosw6j Abhainn Tees 0 57607 1089967 778009 2022-08-26T20:43:40Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} [[Íomhá:A19_Tees_Viaduct_rom_Maze_Park_viewing_hill-2-1088.jpg|deas|250px|thumb|Abhainn Tees]] Is [[abhainn]] suite i g[[Contae Durham]] í '''Abhainn Tees'''. {{Síol-tír-en}} {{DEFAULTSORT:Abhainn Tees}} [[Catagóir:Contae Durham]] [[Catagóir:Tíreolaíocht na Sasana]] pd6p10ar2rcnuwe169x8mukmdxlshuj Abhainn Crouch 0 57922 1089968 778005 2022-08-26T20:43:44Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} [[Íomhá:River_Crouch_(Joan).jpg|deas|250px|thumb|Abhainn Crouch]] Is [[abhainn]] suite in [[Essex]] í '''Abhainn Crouch'''. {{Síol-tír-en}} {{DEFAULTSORT:Abhainn Crouch}} [[Catagóir:Essex]] [[Catagóir:Tíreolaíocht na Sasana]] snmoj28cfzi8shdbs54c7kx68rnuca8 1089982 1089968 2022-08-26T20:51:26Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[abhainn]] suite in [[Essex]] í '''Abhainn Crouch'''. {{Síol-tír-en}} {{DEFAULTSORT:Abhainn Crouch}} [[Catagóir:Essex]] [[Catagóir:Tíreolaíocht na Sasana]] 7ocyljn1zbi5k2jh7va2fu92y46vl1n Aerfort Londain Stansted 0 57926 1089940 815129 2022-08-26T20:20:35Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} Is [[aerfort]] suite in [[Essex]] é '''Aerfort Londain Stansted'''. {{Síol-tír-en}} {{DEFAULTSORT:Aerfort Londain Stansted}} [[Catagóir:Essex]] [[Catagóir:Tíreolaíocht na Sasana]] [[Catagóir:Aerfoirt]] njyiwj0d71hvijmjnh00n4xadfwn6ep Abhainn Great Ouse 0 57955 1089969 778008 2022-08-26T20:43:48Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} [[Íomhá:Huntingdon_Old_Bridge.jpg|deas|250px|thumb|Abhainn Great Ouse]] Is [[abhainn]] suite i g[[Cambridgeshire]] í '''Abhainn Great Ouse'''. {{Síol-tír-en}} {{DEFAULTSORT:Abhainn Great Ouse}} [[Catagóir:Cambridgeshire]] [[Catagóir:Tíreolaíocht na Sasana]] [[Catagóir:Bedfordshire]] ismpv8q8g1brqyxt1gqb9icugjyj60n Walla Walla, Washington 0 58162 1090074 736089 2022-08-26T21:24:47Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Baile beag in oirdheisceart stát [[Washington]] is ea Walla Walla. Is é príomhbhaile oifigiúil Chontae Walla Walla é agus an baile is mó sa chontae chomh maith. Tá Walla Walla ainmnithe as treibh dhúchasach sa cheantar. Bhí 31,731 duine ina chónaí sa bhaile féin sa bhliain 2010, timpeall is 45,000 má chuirtear College Place agus Walla Walla Thoir san áireamh. Tá cáil ar an gceantar as na hoinniún mhilse a fhásann na feirimeoirí ann. Tá isteach is amach le 100 fíonghort sa cheantar freisin. Sa bhliain 1993 bhaist an nuachtán Meiriceánach náisiúnta ''USA Today'' "an baile beag is cairdiúla sna Stáit Aontaithe" ar Walla Walla. Is sa bhaile seo a rugadh [[Adam West]], aisteoir a d'éirigh cáiliúil mar gheall ar a ról mar Batman sna 1960idí. <br> {{Síol}} {{DEFAULTSORT:Walla Walla}} [[Catagóir:Washington]] t1l09p66lc38y2u7yyocta5rxtoph95 Bellevue, Washington 0 58247 1090075 838433 2022-08-26T21:24:51Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair in iarthuaisceart stát [[Washington]], sna [[Stáit Aontaithe]] is ea '''Bellevue'''. Tá Bellevue suite i g[[Contae King, Washington|Contae King]], trasna [[Loch Washington]] ó [[Seattle]]. Bhí timpeall is 122,000 duine ina gcónaí sa chathair sa bhliain [[2010]]. {{Washington}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Washington (stát)]] [[Catagóir:Cathracha in Washington]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Washington]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] r69a7o20dvv3zkqas6e5szdgwdgvraj Eitilt 370, Aerlínte na Malaeisia (MH370) 0 59709 1090275 967399 2022-08-26T21:41:32Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[File:268ao - Malaysia Airlines Boeing 777-2H6ER; 9M-MRO@ZRH;07.12.2003 (8518787297).jpg|thumb|350x350px|de dhéanamh Boeing 777]] D'fhág '''Eitilt 370''', Aerlínte na Malaeisia (MH370/MAS370), Aerfort Idirnáisiúnta [[ Kuala Lumpur]] ar Dé Sathairn, [[8 Márta]] [[2014]]. Bhí an t-eitleán ar a bhealach go [[Béising]] na Síne, [[Daon-Phoblacht na Síne]]. Chuaigh an t-aerárthach de dhéanamh Boeing 777 ar iarraidh ag 17.21 UTC.<ref>[http://www.rte.ie/news/nuacht/2015/0129/676483-timpiste-a-bhi-i-dtubaist-na-haerline-mh370/ Nuacht RTÉ]</ref> == Cuardach == Bhí 'timpiste' tugtha ag údaráis na Malaeisia ar an dtubaist a tharla d'aerlíne MH370 inar cailleadh 239 paisinéir san iomlán.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rte.ie/radio/radioplayer/html5/#/rnag/20546165|teideal=RnaG Radio Player|údar=John Ó Loideáin ar RnaG|dáta=|work=www.rte.ie|dátarochtana=2020-07-17}}</ref> Léirigh gaolta na marbh amhras agus díomá faoin gcinneadh. == Criú is Paisinéirí == Daoine ar bord {| class="wikitable" !Náisiúntacht !Líon na ndaoine |- |{{Bratach|Australia}} An Astráil |6 |- |{{Bratach|Canada}}Ceanada |2 |- |{{Bratach|France}}An Fhrainc |4 |- |{{Bratach|Hong Kong}}Hong Cong |1 |- |{{Bratach|Iran}}An Iaráin |2 |- |{{Bratach|India}}An India |5 |- |{{Bratach|Indonesia}}An Indinéis |7 |- |{{Bratach|Netherlands}}An Ísiltír |1 |- |{{Bratach|Malaysia}}An Mhalaesia |50 |- |{{Bratach|New Zealand}}An Nua-Shéalainn |2 |- |{{Bratach|Russia}}An Rúis |1 |- |{{Bratach|China}}An tSín |152 |- |{{Bratach|USA}}Na Stáit Aontaithe |3 |- |{{Bratach|Taiwan}}An Téaváin |1 |- |{{Bratach|Ukraine}}An Úcráin |2 |- |'''Iomlán''' |'''239''' |} == Féach freisin == * [[Eitilt 17 Aerlínte na Malaeisia (MH17)]] == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == [[Catagóir:Teagmhais eitlíochta]] [[Catagóir:An Mhalaeisia]] 9gtrg0eyj9xdkntofktf06urlxi2vfk Columbia, Carolina Theas 0 60180 1090076 874568 2022-08-26T21:24:55Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Columbia''' [[príomhchathair]] agus an [[Cathair (lonnaíocht)|chathair]] is mó sa stát [[Carolina Theas]]. Dhear [[James Hoban]] roinnt foirgnimh ann, mar shampla an Teach Stáit [[Carolina Theas]] i gColumbia. == Tagairtí == {{Reflist}} {{Carolina Theas}} {{Cathracha na SAM}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Carolina Theas]] [[Catagóir:Cathracha in Carolina Theas]] [[Catagóir:Príomhchathracha na SAM]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Carolina Theas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] rl91lunwup9esg875dwrxuhjqucsy5v Charleston, Virginia Thiar 0 60185 1090077 838425 2022-08-26T21:24:59Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Charleston''' príomhchathair agus an chathair is mó i [[Virginia Thiar]], stát in oirthuaisceart na [[SAM|Stáit Aontaithe]]. {{Virginia Thiar}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Virginia Thiar]] [[Catagóir:Cathracha in Virginia Thiar]] [[Catagóir:Príomhchathracha na SAM]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Virginia Thiar]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] 4hd9bafrm1spvk44r7sxmt0v4rm03tf Union County, Pennsylvania 0 61599 1090025 1046955 2022-08-26T21:06:50Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is contae in oirthear [[Pennsylvania|Phennsylvania]] é '''Contae Union'''. Sa bhliain 2010 bhí cónaí ar 44,947 duine sa chontae, méadú ó 41,624 duine sa bhliain 2000. Is é Lewisburg príomhbhaile an chontae. Tá méid an chontae 820 km2 san iomlán (uisce+talamh), is é an ceathrú contae is lú i dtéarmaí achair i b[[Pennsylvania]]. ==Teangacha== De réir daonáirimh [[S.A.M.]] 2000 is í [[Béarla]] an teanga is comónta sa chontae agus í an phríomhtheanga do 35,510 (90.36%) duine. Ba í [[an Spáinnis]] an dara teanga is comónta agus í ina príomhtheanga ag 1,454 (3.70%) duine, ba í [[an Ghearmáinis Pheinnsiolváiniach]] an tríú teanga is comónta agus í ina phríomhtheanga ag 773 (1.97%) duine sa chontae. {{Pennsylvania}} {{Síol-tír-us-contae}} [[Catagóir:Pennsylvania]] 17j7yydkskoe444klehcji5rfzngpr8 Doylestown, Pennsylvania 0 61666 1090078 763737 2022-08-26T21:25:03Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:MercerMuseum.jpg|mion|Músaem Mercer]] [[Íomhá:County Cinema Dtown.JPG|mion|Pictiúrlann i stíl Art Deco sa cheantar stairiúil]] Baile in oirthear [[Pennsylvania|Phennsylvania]], sna [[Stáit Aontaithe]], is ea '''Doylestown'''. Príomhbhaile [[Contae Bucks, Pennsylvania|Chontae Bucks]] atá ann. Bhí cónaí ar 8,380 duine in Doylestown ag am dhaonáireamh na bliana 2010. Téann fréamhacha Doylestown siar go dtí an bhliain 1745 nuair a fuair Doyle ceadúnas teach tábhairne a oscailt ag crosbhóthar tábhachtach ann. Spreag an suíomh sin fás an bhaile agus rinneadh buirg de sa bhliain 1838. Ní raibh mórán tionsclaíochta ariamh ann, ach mar gheall ar a stádas mar phríomhbhaile riaracháin an chontae, chuir a lán daoine proifisiúnta fúthu ann, agus le himeacht ama rinne roinnt ealaíontóirí agus scríbhneoirí amhlaidh freisin. Orthu sin bhí Harry Chapman Mercer (1856–1930), ceardaí agus seandálaí. D’fhás [[Margaret Mead]] (1901–1978), antraipeolaí, agus [[James A. Michener]] (1907–1997), údar bisiúil, aníos i Doylestown. Tá baint ag roinnt áiteanna stairiúla ar an mbaile le Mercer, mar atá Músaem Mercer, Fonthill (teach Harry Mercer), agus an Moravian Pottery and Tile Works (músaem agus ceardlann a bhunaigh sé). Tá Scrín Náisiúnta Mhuire Czestochowa, baisleach mhór Pholannach, lámh le Doylestown. ==Naisc sheachtracha== *[http://www.doylestownborough.net/ Suíomh oifigiúil an bhaile, arna rochtain ar 17 Aibreán 2015] *[http://www.doylestownalive.com/index.htm Doylestown Alive, eolas faoin mbaile, arna rochtain ar 17 Aibreán 2015] {{síol}} [[Catagóir:Bailte agus cathracha i Pennsylvania]] 1wgk6ktv80m3jfo6ihf0qvors52qpd1 Aerfort Shligigh 0 62074 1089923 815036 2022-08-26T20:18:13Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} Is [[aerfort]] suite i g[[Contae Shligigh]] é '''Aerfort Shligigh'''. {{Aerfoirt in Éirinn}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Aerfort Shligigh}} [[Catagóir:Aerfoirt i bPoblacht na hÉireann]] 417a41y4lca7pw9fvlpmcbww855xvyz Aerfort Dhún na nGall 0 62075 1089941 975156 2022-08-26T20:20:39Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} Is [[aerfort]] i g[[Contae Dhún na nGall]] é '''Aerfort Dhún na nGall'''. Tá sé suite i gCarraig Fhinn, 3.7 [[Ciliméadar|cm]] siar ó dheas ón [[An Bun Beag|Bhun Bheag]]. Fónann an t-aerfort réigiúnach do Chontae Dhún na nGall. Tá ról mór ag an aerfort i bhforbairt an Chontae i maidir le [[turasóireacht]] agus le gníomhaíochta tráchtála / [[Tionscal|tionsclaíche]].<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.donegallibrary.ie/ie/mainnavigation/naiscthapa2/eolasfaoidunnangall/|teideal=Donegal Library Services|work=www.donegallibrary.ie|dátarochtana=2020-09-28}}</ref> [[Íomhá:Stone Circle near Donegal Airport - geograph.org.uk - 501554.jpg|clé|mion]] Téann eitiltí ó [[Baile Átha Cliath|Bhaile Átha Cliath]] agus ó [[Glaschú|Ghlaschú]] go hAerfort na Carraige Finne go rialta agus bíonn seirbhísí ó áiteacha eile ann freisin. [[Íomhá:Donegal Carrickfin Airport - Arrival via Aer Arann - geograph.org.uk - 1174757.jpg|clé|mion|Aer Arann]] == Duaiseanna == Bhí an t-aerfort ainmnithe cúpla bliain as a chéile mar an t-aerfort a raibh na radhairc is áille aige ar [[domhan]] (pobalbhreith oscailte a bhí ann agus chaith na céadta duine timpeall na cruinne a vótaí ann<ref>{{Lua idirlín|url=https://nos.ie/taisteal/tirdhreach-is-deise-ar-domhan-ag-aerfort-dhun-an-ngall/|teideal=An tírdhreach is deise ar domhan ag Aerfort Dhún an nGall|údar=Maitiú Ó Coimín|language=en-US|work=NÓS|dátarochtana=2020-09-28}}</ref>). Ó eitleán ag tuirlingt go haerfort Dhún na nGall tá radhairc áille le feiceáil. mar tá an [[rúidbhealach]] díreach in aice le [[trá]] mhór álainn.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.maynoothuniversity.ie/froebel-department-primary-and-early-childhood-education/eleathanach|teideal=Eleathanach 359|údar=Ollscoil Maynooth|dáta=21 Meán Fómhair 2020|work=www.maynoothuniversity.ie|dátarochtana=2020-09-28}}</ref> Feiceann paisinéirí tránna áille, ar farraige ghlan agus ar sléibhte maorga Dhún na nGall.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Aerfort Thír Chonaill i mbarr a réime arís!|url=https://www.rte.ie/gaeilge/2020/0916/1165495-third-times-charm-aerfort-thir-chonaill-i-mbarr-a-reime-aris/|date=2020-09-16|language=ga|author=Nuacht RTÉ|journal=|volume=|issue=}}</ref> Rinneadh [[Scannán|scannánú]] ar radhairc sna scannáin ''[[Star Wars]].'' == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{Aerfoirt in Éirinn}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Aerfort Dhún na nGall}} [[Catagóir:Contae Dhún na nGall]] [[Catagóir:Aerfoirt i bPoblacht na hÉireann]] 0e8iu82mbbjepf2g4o8x6h49s55b85r Aerfort Chonamara 0 62076 1089942 815032 2022-08-26T20:20:43Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} Is [[aerfort]] suite i g[[Conamara]] é '''Aerfort Chonamara'''. ==Cinn scríbe== {{Airport-dest-list | {{nowrap|[[Aer Arann Islands]]}} | [[Aeradróm Inis Meáin|Inis Meáin]], [[Aeradróm Inis Mór|Inis Mór]], [[Aeradróm Inis Oírr|Inis Oírr]] }} {{Aerfoirt in Éirinn}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Aerfort Chonamara}} [[Catagóir:Aerfoirt i bPoblacht na hÉireann]] fyfjztar07guy13qcednojskylm61ah Aerfort na Gaillimhe 0 62077 1089924 815033 2022-08-26T20:18:17Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} Is [[aerfort]] suite i g[[Contae na Gaillimhe]] é '''Aerfort na Gaillimhe'''. {{Aerfoirt in Éirinn}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Aerfort na Gaillimhe}} [[Catagóir:Contae na Gaillimhe]] [[Catagóir:Aerfoirt i bPoblacht na hÉireann]] 31o80ug07hyt6mtjvzirrpjwklg0oa0 Aerfort Bhaile Nua na hArda 0 62079 1089925 815041 2022-08-26T20:18:21Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} Is [[aerfort]] suite i m[[Baile Nua na hArda]] é '''Aerfort Bhaile Nua na hArda'''. {{Aerfoirt in Éirinn}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Aerfort Bhaile Nua na hArda}} [[Catagóir:Baile Nua na hArda]] [[Catagóir:Aerfoirt i dTuaisceart Éireann]] 7nnfodyylmvl1ni6vi7zbsymehw64jr Bilston 0 62809 1090331 772265 2022-08-27T02:53:35Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is ceantar suite i [[Wolverhampton]], [[Midlands Thiar]] é '''Bilston'''. {{Síol-tír-en}} {{DEFAULTSORT:Bilston}} [[Catagóir:Bailte agus cathracha i Sasana]] [[Catagóir:Wolverhampton]] [[Catagóir:Midlands Thiar]] m47pqn2sqnolf3mpgn0dkn62jmpxk04 An Pholainéis 0 63488 1089847 837136 2022-08-26T14:01:35Z Kevin Scannell 340 Created by translating the page "[[:en:Special:Redirect/revision/1104516104|Polynesia]]" wikitext text/x-wiki Is foréigiún den [[An Aigéine|Aigéine]] í an Pholainéis a chuimsíonn níos mó ná 1,000 [[oileán]] scaipthe ar fud an [[An tAigéan Ciúin|Aigéin Chiúin]] láir agus theas. Tugtar [[Polainéisigh]] ar na daoine dúchasacha a chónaíonn in oileáin na Polainéise, agus tá gaolta láidre eatarthu ó thaobh teanga, cultúir, agus creidimh traidisiúnta.<ref name="trh">{{Cite book-en|url=http://www.nzetc.org/tm/scholarly/tei-BucViki-t1-body-d1-d7.html|journal=NZ Electronic Text Centre, Victoria University, NZ Licence CC BY-SA 3.0|title=Vikings of the Sunrise|first=Te Rangi (Sir Peter Henry Buck)|author=Hiroa|year=1964|publisher=Whitcombe and Tombs Ltd.|access-date=2 March 2010}}</ref> Bhí traidisiún láidir loingseoireachta i measc na bPolainéiseach, agus bhain siad úsáid as na réaltaí.<ref name="PIM1955-6">{{Cite web-en|url=https://nla.gov.au/nla.obj-319422511/view?partId=nla.obj-319629151|title=Island Migrations (1): The Polynesian Navigators Followed a Unique Plan|author=Holmes|first=Lowell Don|date=1 June 1955|work=XXV(11) Pacific Islands Monthly|access-date=1 October 2021}}</ref><ref name="PIM1955-8">{{Cite web-en|url=https://nla.gov.au/nla.obj-318911458/view?partId=nla.obj-318923632#page/n90/mode/1up|title=Island Migrations (2): Birds and Sea Currents Aided Canoe Navigators|author=Holmes|first=Lowell Don|date=1 August 1955|work=XXVI(1) Pacific Islands Monthly|access-date=1 October 2021}}</ref> Is í an [[An Nua-Shéalainn|Nua-Shéalainn]] an tír is mó sa bPolainéis. Ba é an scríbhneoir Francach Charles de Brosses a d'úsáid an téarma ''{{Lang|fr|Polynésie}}'' den chéad uair sa bhliain 1756, le cur síos ar oileáin uile an Aigéin Chiúin ar dtús. Sa bhliain 1831, mhol [[Jules Dumont d'Urville]] sainmhíniú níos cúinge le linn léachta i gCumann Tíreolaíochta Pháras, inar roinn sé an Aigéine ina trí chuid: Polynésie, ''Mélanésie, agus Micronésie.'' Sa lá atá inniu ann, sainmhínítear an Pholainéis go ginearálta mar na hoileáin laistigh den “Triantán Polainéiseach”; triantán a cheanglaíonn [[Haváí]], an [[An Nua-Shéalainn|Nua-Shéalainn]] agus [[Oileán na Cásca]]. Is iad [[Samó]], [[Tonga]], [[Oileáin Cook]], [[Tuvalu]], Oileáin Tócalá, [[Niue]], [[Vailís agus Futúna|Wallis agus Futúna]], agus [[Polainéis na Fraince]] na príomhghrúpaí oileán eile atá suite laistigh den Triantán Polainéiseach. É sin ráite, is féidir sainmhíniú cultúrtha a dhéanamh ar an téarma, agus tá lonnaíochtaí Polainéiseacha beaga i [[Nua-Ghuine Phapua]], [[Oileáin Sholaimh|Oileáin Sholomón, Oileáin]] Caroline, agus [[Vanuatú]]. Is grúpa oileán a bhfuil tréithe láidre cultúrtha Polainéiseacha aige lasmuigh den triantán mór seo ná Rotuma, suite ó thuaidh ó [[Fidsí]]. Tá nascanna láidre stairiúla agus cultúrtha idir roinnt de na hOileáin Lau (soir ó dheas ó Fidsí) le Tonga. Mar sin féin, go bunúsach, is téarma cultúrtha fós é an bPolainéis a thagraíonn do cheann de na trí chuid den Aigéine (an [[An Mheilinéis|Mheilainéis]] agus na Micrinéise na cinn eile). Seo a leanas na hoileáin agus na grúpaí oileán, náisiúin nó críocha thar lear de chuid na dtíortha impiriúla, ar de chultúr Polainéiseach bundúchasach iad nó ina bhfuil fianaise seandálaíochta ar lonnaíochtaí Polainéiseacha ar fáil san am atá caite.<ref>Islands that were uninhabited at contact but which have archaeological evidence of Polynesian settlement include Norfolk Island, Pitcairn, New Zealand's [[Kermadec Islands]] and some small islands near Hawaii.</ref> Tá roinnt oileán de bhunadh Polainéiseach lasmuigh den triantán ginearálta a shainíonn an réigiún ó thaobh tíreolaíochta. {| class="wikitable sortable" !Tír nó críoch ! Nótaí |- |{{Bratach|American Samoa}}</img>{{Bratach|American Samoa}} | Críoch neamhchorpraithe agus neamheagraithe na [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stát Aontaithe]] ; féinrialú faoi mhaoirseacht na hOifige Gnóthaí Insleacha |- |{{Bratach|Cook Islands}}</img>{{Bratach|Cook Islands}} | Stáit i saorchomhlachas leis an [[An Nua-Shéalainn|Nua-Shéalainn]] |- |{{Bratach|Easter Island}}</img>{{Bratach|Easter Island}} | Cúige agus críoch speisialta na [[An tSile|Sile]] |- |{{Bratach|French Polynesia}}</img>{{Bratach|French Polynesia}} | Tír thar lear na [[An Fhrainc|Fraince]] |- |{{Bratach|Hawaii}}</img>{{Bratach|Hawaii}} | [[Stáit Mheiriceá|stát SAM]] |- |{{Bratach|New Zealand}}</img>{{Bratach|New Zealand}} | Stát ceannasach |- |{{Bratach|Niue}}</img>{{Bratach|Niue}} | Stáit i saorchomhlachas leis an [[An Nua-Shéalainn|Nua-Shéalainn]] |- |{{Bratach|Norfolk Island}}</img>{{Bratach|Norfolk Island}} | Críoch Eachtrach na [[An Astráil|hAstráile]] |- |{{Bratach|Pitcairn Islands}}</img>{{Bratach|Pitcairn Islands}} | [[Críocha Briotanacha Thar Lear|Críoch Thar Lear na Breataine]] |- |</img> [[Rotuma]] | Spleáchas [[Fidsí|Fijian]] |- |{{Bratach|Samoa}}</img>{{Bratach|Samoa}} | Stát ceannasach |- |{{Bratach|Tokelau}}</img>{{Bratach|Tokelau}} | Críoch neamh-fhéinrialach na [[An Nua-Shéalainn|Nua-Shéalainne]] |- |{{Bratach|Tonga}}</img>{{Bratach|Tonga}} | Stát ceannasach |- |{{Bratach|Tuvalu}}</img>{{Bratach|Tuvalu}} | Stát ceannasach |- |{{Bratach|Wallis and Futuna|local}}</img>{{Bratach|Wallis and Futuna|local}} | Bailiúchán na [[An Fhrainc|Fraince]] thar lear |} [[Catagóir:An Aigéine]] qvqjd3vokus107rr92k8kugcuiha6br 1089848 1089847 2022-08-26T14:01:55Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is foréigiún den [[An Aigéine|Aigéine]] í an Pholainéis a chuimsíonn níos mó ná 1,000 [[oileán]] scaipthe ar fud an [[An tAigéan Ciúin|Aigéin Chiúin]] láir agus theas. Tugtar [[Polainéisigh]] ar na daoine dúchasacha a chónaíonn in oileáin na Polainéise, agus tá gaolta láidre eatarthu ó thaobh teanga, cultúir, agus creidimh traidisiúnta.<ref name="trh">{{Cite book-en|url=http://www.nzetc.org/tm/scholarly/tei-BucViki-t1-body-d1-d7.html|journal=NZ Electronic Text Centre, Victoria University, NZ Licence CC BY-SA 3.0|title=Vikings of the Sunrise|first=Te Rangi (Sir Peter Henry Buck)|author=Hiroa|year=1964|publisher=Whitcombe and Tombs Ltd.|access-date=2 March 2010}}</ref> Bhí traidisiún láidir loingseoireachta i measc na bPolainéiseach, agus bhain siad úsáid as na réaltaí.<ref name="PIM1955-6">{{Cite web-en|url=https://nla.gov.au/nla.obj-319422511/view?partId=nla.obj-319629151|title=Island Migrations (1): The Polynesian Navigators Followed a Unique Plan|author=Holmes|first=Lowell Don|date=1 June 1955|work=XXV(11) Pacific Islands Monthly|access-date=1 October 2021}}</ref><ref name="PIM1955-8">{{Cite web-en|url=https://nla.gov.au/nla.obj-318911458/view?partId=nla.obj-318923632#page/n90/mode/1up|title=Island Migrations (2): Birds and Sea Currents Aided Canoe Navigators|author=Holmes|first=Lowell Don|date=1 August 1955|work=XXVI(1) Pacific Islands Monthly|access-date=1 October 2021}}</ref> Is í an [[An Nua-Shéalainn|Nua-Shéalainn]] an tír is mó sa bPolainéis. Ba é an scríbhneoir Francach Charles de Brosses a d'úsáid an téarma ''{{Lang|fr|Polynésie}}'' den chéad uair sa bhliain 1756, le cur síos ar oileáin uile an Aigéin Chiúin ar dtús. Sa bhliain 1831, mhol [[Jules Dumont d'Urville]] sainmhíniú níos cúinge le linn léachta i gCumann Tíreolaíochta Pháras, inar roinn sé an Aigéine ina trí chuid: Polynésie, ''Mélanésie, agus Micronésie.'' Sa lá atá inniu ann, sainmhínítear an Pholainéis go ginearálta mar na hoileáin laistigh den “Triantán Polainéiseach”; triantán a cheanglaíonn [[Haváí]], an [[An Nua-Shéalainn|Nua-Shéalainn]] agus [[Oileán na Cásca]]. Is iad [[Samó]], [[Tonga]], [[Oileáin Cook]], [[Tuvalu]], Oileáin Tócalá, [[Niue]], [[Vailís agus Futúna|Wallis agus Futúna]], agus [[Polainéis na Fraince]] na príomhghrúpaí oileán eile atá suite laistigh den Triantán Polainéiseach. É sin ráite, is féidir sainmhíniú cultúrtha a dhéanamh ar an téarma, agus tá lonnaíochtaí Polainéiseacha beaga i [[Nua-Ghuine Phapua]], [[Oileáin Sholaimh|Oileáin Sholomón, Oileáin]] Caroline, agus [[Vanuatú]]. Is grúpa oileán a bhfuil tréithe láidre cultúrtha Polainéiseacha aige lasmuigh den triantán mór seo ná Rotuma, suite ó thuaidh ó [[Fidsí]]. Tá nascanna láidre stairiúla agus cultúrtha idir roinnt de na hOileáin Lau (soir ó dheas ó Fidsí) le Tonga. Mar sin féin, go bunúsach, is téarma cultúrtha fós é an bPolainéis a thagraíonn do cheann de na trí chuid den Aigéine (an [[An Mheilinéis|Mheilainéis]] agus na Micrinéise na cinn eile). Seo a leanas na hoileáin agus na grúpaí oileán, náisiúin nó críocha thar lear de chuid na dtíortha impiriúla, ar de chultúr Polainéiseach bundúchasach iad nó ina bhfuil fianaise seandálaíochta ar lonnaíochtaí Polainéiseacha ar fáil san am atá caite.<ref>Islands that were uninhabited at contact but which have archaeological evidence of Polynesian settlement include Norfolk Island, Pitcairn, New Zealand's [[Kermadec Islands]] and some small islands near Hawaii.</ref> Tá roinnt oileán de bhunadh Polainéiseach lasmuigh den triantán ginearálta a shainíonn an réigiún ó thaobh tíreolaíochta. {| class="wikitable sortable" !Tír nó críoch ! Nótaí |- |{{Bratach|American Samoa}}</img>{{Bratach|American Samoa}} | Críoch neamhchorpraithe agus neamheagraithe na [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stát Aontaithe]] ; féinrialú faoi mhaoirseacht na hOifige Gnóthaí Insleacha |- |{{Bratach|Cook Islands}}</img>{{Bratach|Cook Islands}} | Stáit i saorchomhlachas leis an [[An Nua-Shéalainn|Nua-Shéalainn]] |- |{{Bratach|Easter Island}}</img>{{Bratach|Easter Island}} | Cúige agus críoch speisialta na [[An tSile|Sile]] |- |{{Bratach|French Polynesia}}</img>{{Bratach|French Polynesia}} | Tír thar lear na [[An Fhrainc|Fraince]] |- |{{Bratach|Hawaii}}</img>{{Bratach|Hawaii}} | [[Stáit Mheiriceá|stát SAM]] |- |{{Bratach|New Zealand}}</img>{{Bratach|New Zealand}} | Stát ceannasach |- |{{Bratach|Niue}}</img>{{Bratach|Niue}} | Stáit i saorchomhlachas leis an [[An Nua-Shéalainn|Nua-Shéalainn]] |- |{{Bratach|Norfolk Island}}</img>{{Bratach|Norfolk Island}} | Críoch Eachtrach na [[An Astráil|hAstráile]] |- |{{Bratach|Pitcairn Islands}}</img>{{Bratach|Pitcairn Islands}} | [[Críocha Briotanacha Thar Lear|Críoch Thar Lear na Breataine]] |- |</img> [[Rotuma]] | Spleáchas [[Fidsí|Fijian]] |- |{{Bratach|Samoa}}</img>{{Bratach|Samoa}} | Stát ceannasach |- |{{Bratach|Tokelau}}</img>{{Bratach|Tokelau}} | Críoch neamh-fhéinrialach na [[An Nua-Shéalainn|Nua-Shéalainne]] |- |{{Bratach|Tonga}}</img>{{Bratach|Tonga}} | Stát ceannasach |- |{{Bratach|Tuvalu}}</img>{{Bratach|Tuvalu}} | Stát ceannasach |- |{{Bratach|Wallis and Futuna|local}}</img>{{Bratach|Wallis and Futuna|local}} | Bailiúchán na [[An Fhrainc|Fraince]] thar lear |} [[Catagóir:An Aigéine]] maecitkqlcicplq5lldqc0dzwon2df8 1089849 1089848 2022-08-26T14:02:45Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is foréigiún den [[An Aigéine|Aigéine]] í an Pholainéis a chuimsíonn níos mó ná 1,000 [[oileán]] scaipthe ar fud an [[An tAigéan Ciúin|Aigéin Chiúin]] láir agus theas. Tugtar [[Polainéisigh]] ar na daoine dúchasacha a chónaíonn in oileáin na Polainéise, agus tá gaolta láidre eatarthu ó thaobh teanga, cultúir, agus creidimh traidisiúnta.<ref name="trh">{{Cite book-en|url=http://www.nzetc.org/tm/scholarly/tei-BucViki-t1-body-d1-d7.html|journal=NZ Electronic Text Centre, Victoria University, NZ Licence CC BY-SA 3.0|title=Vikings of the Sunrise|first=Te Rangi (Sir Peter Henry Buck)|last=Hiroa|year=1964|publisher=Whitcombe and Tombs Ltd.|access-date=2 March 2010}}</ref> Bhí traidisiún láidir loingseoireachta i measc na bPolainéiseach, agus bhain siad úsáid as na réaltaí.<ref name="PIM1955-6">{{Cite web-en|url=https://nla.gov.au/nla.obj-319422511/view?partId=nla.obj-319629151|title=Island Migrations (1): The Polynesian Navigators Followed a Unique Plan|last=Holmes|first=Lowell Don|date=1 June 1955|work=XXV(11) Pacific Islands Monthly|access-date=1 October 2021}}</ref><ref name="PIM1955-8">{{Cite web-en|url=https://nla.gov.au/nla.obj-318911458/view?partId=nla.obj-318923632#page/n90/mode/1up|title=Island Migrations (2): Birds and Sea Currents Aided Canoe Navigators|last=Holmes|first=Lowell Don|date=1 August 1955|work=XXVI(1) Pacific Islands Monthly|access-date=1 October 2021}}</ref> Is í an [[An Nua-Shéalainn|Nua-Shéalainn]] an tír is mó sa bPolainéis. Ba é an scríbhneoir Francach Charles de Brosses a d'úsáid an téarma ''{{Lang|fr|Polynésie}}'' den chéad uair sa bhliain 1756, le cur síos ar oileáin uile an Aigéin Chiúin ar dtús. Sa bhliain 1831, mhol [[Jules Dumont d'Urville]] sainmhíniú níos cúinge le linn léachta i gCumann Tíreolaíochta Pháras, inar roinn sé an Aigéine ina trí chuid: Polynésie, ''Mélanésie, agus Micronésie.'' Sa lá atá inniu ann, sainmhínítear an Pholainéis go ginearálta mar na hoileáin laistigh den “Triantán Polainéiseach”; triantán a cheanglaíonn [[Haváí]], an [[An Nua-Shéalainn|Nua-Shéalainn]] agus [[Oileán na Cásca]]. Is iad [[Samó]], [[Tonga]], [[Oileáin Cook]], [[Tuvalu]], Oileáin Tócalá, [[Niue]], [[Vailís agus Futúna|Wallis agus Futúna]], agus [[Polainéis na Fraince]] na príomhghrúpaí oileán eile atá suite laistigh den Triantán Polainéiseach. É sin ráite, is féidir sainmhíniú cultúrtha a dhéanamh ar an téarma, agus tá lonnaíochtaí Polainéiseacha beaga i [[Nua-Ghuine Phapua]], [[Oileáin Sholaimh|Oileáin Sholomón, Oileáin]] Caroline, agus [[Vanuatú]]. Is grúpa oileán a bhfuil tréithe láidre cultúrtha Polainéiseacha aige lasmuigh den triantán mór seo ná Rotuma, suite ó thuaidh ó [[Fidsí]]. Tá nascanna láidre stairiúla agus cultúrtha idir roinnt de na hOileáin Lau (soir ó dheas ó Fidsí) le Tonga. Mar sin féin, go bunúsach, is téarma cultúrtha fós é an bPolainéis a thagraíonn do cheann de na trí chuid den Aigéine (an [[An Mheilinéis|Mheilainéis]] agus na Micrinéise na cinn eile). Seo a leanas na hoileáin agus na grúpaí oileán, náisiúin nó críocha thar lear de chuid na dtíortha impiriúla, ar de chultúr Polainéiseach bundúchasach iad nó ina bhfuil fianaise seandálaíochta ar lonnaíochtaí Polainéiseacha ar fáil san am atá caite.<ref>Islands that were uninhabited at contact but which have archaeological evidence of Polynesian settlement include Norfolk Island, Pitcairn, New Zealand's [[Kermadec Islands]] and some small islands near Hawaii.</ref> Tá roinnt oileán de bhunadh Polainéiseach lasmuigh den triantán ginearálta a shainíonn an réigiún ó thaobh tíreolaíochta. {| class="wikitable sortable" !Tír nó críoch ! Nótaí |- |{{Bratach|American Samoa}}</img>{{Bratach|American Samoa}} | Críoch neamhchorpraithe agus neamheagraithe na [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stát Aontaithe]] ; féinrialú faoi mhaoirseacht na hOifige Gnóthaí Insleacha |- |{{Bratach|Cook Islands}}</img>{{Bratach|Cook Islands}} | Stáit i saorchomhlachas leis an [[An Nua-Shéalainn|Nua-Shéalainn]] |- |{{Bratach|Easter Island}}</img>{{Bratach|Easter Island}} | Cúige agus críoch speisialta na [[An tSile|Sile]] |- |{{Bratach|French Polynesia}}</img>{{Bratach|French Polynesia}} | Tír thar lear na [[An Fhrainc|Fraince]] |- |{{Bratach|Hawaii}}</img>{{Bratach|Hawaii}} | [[Stáit Mheiriceá|stát SAM]] |- |{{Bratach|New Zealand}}</img>{{Bratach|New Zealand}} | Stát ceannasach |- |{{Bratach|Niue}}</img>{{Bratach|Niue}} | Stáit i saorchomhlachas leis an [[An Nua-Shéalainn|Nua-Shéalainn]] |- |{{Bratach|Norfolk Island}}</img>{{Bratach|Norfolk Island}} | Críoch Eachtrach na [[An Astráil|hAstráile]] |- |{{Bratach|Pitcairn Islands}}</img>{{Bratach|Pitcairn Islands}} | [[Críocha Briotanacha Thar Lear|Críoch Thar Lear na Breataine]] |- |</img> [[Rotuma]] | Spleáchas [[Fidsí|Fijian]] |- |{{Bratach|Samoa}}</img>{{Bratach|Samoa}} | Stát ceannasach |- |{{Bratach|Tokelau}}</img>{{Bratach|Tokelau}} | Críoch neamh-fhéinrialach na [[An Nua-Shéalainn|Nua-Shéalainne]] |- |{{Bratach|Tonga}}</img>{{Bratach|Tonga}} | Stát ceannasach |- |{{Bratach|Tuvalu}}</img>{{Bratach|Tuvalu}} | Stát ceannasach |- |{{Bratach|Wallis and Futuna|local}}</img>{{Bratach|Wallis and Futuna|local}} | Bailiúchán na [[An Fhrainc|Fraince]] thar lear |} == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:An Aigéine]] d02t6mogukdqt8051ek19phj892035l 1089850 1089849 2022-08-26T14:12:31Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is foréigiún den [[An Aigéine|Aigéine]] í '''an Pholainéis''' a chuimsíonn níos mó ná 1,000 [[oileán]] scaipthe ar fud an [[An tAigéan Ciúin|Aigéin Chiúin]] láir agus theas. Tugtar [[Polainéisigh]] ar na daoine dúchasacha a chónaíonn in oileáin na Polainéise, agus tá gaolta láidre eatarthu ó thaobh teanga, cultúir, agus creidimh traidisiúnta.<ref name="trh">{{Cite book-en|url=http://www.nzetc.org/tm/scholarly/tei-BucViki-t1-body-d1-d7.html|journal=NZ Electronic Text Centre, Victoria University, NZ Licence CC BY-SA 3.0|title=Vikings of the Sunrise|first=Te Rangi (Sir Peter Henry Buck)|last=Hiroa|year=1964|publisher=Whitcombe and Tombs Ltd.|access-date=2 Márta 2010}}</ref> Bhí traidisiún láidir [[loingseoireacht]]a i measc na bPolainéiseach, agus bhain siad úsáid as na réaltaí ar aistir fhada.<ref name="PIM1955-6">{{Cite web-en|url=https://nla.gov.au/nla.obj-319422511/view?partId=nla.obj-319629151|title=Island Migrations (1): The Polynesian Navigators Followed a Unique Plan|last=Holmes|first=Lowell Don|date=1 Meitheamh 1955|work=XXV(11) Pacific Islands Monthly|access-date=1 Deireadh Fómhair 2021}}</ref><ref name="PIM1955-8">{{Cite web-en|url=https://nla.gov.au/nla.obj-318911458/view?partId=nla.obj-318923632#page/n90/mode/1up|title=Island Migrations (2): Birds and Sea Currents Aided Canoe Navigators|last=Holmes|first=Lowell Don|date=1 August 1955|work=XXVI(1) Pacific Islands Monthly|access-date=1 Deireadh Fómhair 2021}}</ref> Is í an [[An Nua-Shéalainn|Nua-Shéalainn]] an tír is mó sa bPolainéis. Ba é an scríbhneoir Francach [[Charles de Brosses]] a d'úsáid an téarma ''{{Lang|fr|Polynésie}}'' den chéad uair sa bhliain 1756, le cur síos ar oileáin uile an Aigéin Chiúin. Sa bhliain 1831, mhol [[Jules Dumont d'Urville]] sainmhíniú níos cúinge le linn léachta i gCumann Tíreolaíochta Pháras, inar roinn sé an Aigéine ina trí chuid: ''Polynésie'', ''[[An Mheilinéis|Mélanésie]]'', agus ''[[An Mhicrinéis|Micronésie]]''. Sa lá atá inniu ann, sainmhínítear an Pholainéis go ginearálta mar na hoileáin laistigh den “Triantán Polainéiseach”; triantán a cheanglaíonn [[Haváí]], an [[An Nua-Shéalainn|Nua-Shéalainn]] agus [[Oileán na Cásca]]. Is iad [[Samó]], [[Tonga]], [[Oileáin Cook]], [[Túvalú]], [[Oileáin Tócalá]], [[Niue]], [[Vailís agus Futúna|Wallis agus Futúna]], agus [[Polainéis na Fraince]] na príomhghrúpaí oileán eile atá suite laistigh den Triantán Polainéiseach. É sin ráite, is féidir sainmhíniú cultúrtha a dhéanamh ar an bPolainéis freisin, agus tá lonnaíochtaí Polainéiseacha beaga i [[Nua-Ghuine Phapua]], [[Oileáin Sholaimh|Oileáin Sholomón]], [[Oileáin Caroline]], agus [[Vanuatú]]. Is grúpa oileán a bhfuil tréithe láidre cultúrtha Polainéiseacha aige lasmuigh den triantán mór seo é [[Rotuma]], suite ó thuaidh ó [[Fidsí|Fhidsí]]. Tá nascanna láidre stairiúla agus cultúrtha idir roinnt d'[[Oileáin Lau]] (soir ó dheas ó Fhidsí) le Tonga. Seo a leanas na hoileáin agus na grúpaí oileán, náisiúin nó críocha thar lear de chuid na dtíortha impiriúla, ar de chultúr Polainéiseach bundúchasach iad nó ina bhfuil fianaise seandálaíochta ar fáil ar lonnaíochtaí Polainéiseacha san am atá caite. Tá roinnt oileán de bhunadh Polainéiseach lasmuigh den triantán ginearálta a shainíonn an réigiún ó thaobh tíreolaíochta. {| class="wikitable sortable" !Tír nó críoch ! Nótaí |- |{{Bratach|American Samoa}}Samó Mheiriceá | Críoch neamhchorpraithe agus neamheagraithe de chuid na [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stát Aontaithe]] |- |{{Bratach|Cook Islands}}Oileáin Cook | Stát i saor-chomhaontas leis an [[An Nua-Shéalainn|Nua-Shéalainn]] |- |{{Bratach|Easter Island}}</img>{{Bratach|Easter Island}} | Cúige agus críoch speisialta na [[An tSile|Sile]] |- |{{Bratach|French Polynesia}}</img>{{Bratach|French Polynesia}} | Tír thar lear na [[An Fhrainc|Fraince]] |- |{{Bratach|Hawaii}}</img>{{Bratach|Hawaii}} | [[Stáit Mheiriceá|stát SAM]] |- |{{Bratach|New Zealand}}</img>{{Bratach|New Zealand}} | Stát ceannasach |- |{{Bratach|Niue}}</img>{{Bratach|Niue}} | Stáit i saorchomhlachas leis an [[An Nua-Shéalainn|Nua-Shéalainn]] |- |{{Bratach|Norfolk Island}}</img>{{Bratach|Norfolk Island}} | Críoch Eachtrach na [[An Astráil|hAstráile]] |- |{{Bratach|Pitcairn Islands}}</img>{{Bratach|Pitcairn Islands}} | [[Críocha Briotanacha Thar Lear|Críoch Thar Lear na Breataine]] |- |</img> [[Rotuma]] | Spleáchas [[Fidsí|Fijian]] |- |{{Bratach|Samoa}}</img>{{Bratach|Samoa}} | Stát ceannasach |- |{{Bratach|Tokelau}}</img>{{Bratach|Tokelau}} | Críoch neamh-fhéinrialach na [[An Nua-Shéalainn|Nua-Shéalainne]] |- |{{Bratach|Tonga}}</img>{{Bratach|Tonga}} | Stát ceannasach |- |{{Bratach|Tuvalu}}</img>{{Bratach|Tuvalu}} | Stát ceannasach |- |{{Bratach|Wallis and Futuna|local}}</img>{{Bratach|Wallis and Futuna|local}} | Bailiúchán na [[An Fhrainc|Fraince]] thar lear |} == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:An Aigéine]] mwvf9mck6wrs55hrqc121w00pd1urul 1089853 1089850 2022-08-26T14:19:29Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is foréigiún den [[An Aigéine|Aigéine]] í '''an Pholainéis''' a chuimsíonn níos mó ná 1,000 [[oileán]] scaipthe ar fud an [[An tAigéan Ciúin|Aigéin Chiúin]] láir agus theas. Tugtar [[Polainéisigh]] ar na daoine dúchasacha a chónaíonn in oileáin na Polainéise, agus tá gaolta láidre eatarthu ó thaobh teanga, cultúir, agus creidimh traidisiúnta.<ref name="trh">{{Cite book-en|url=http://www.nzetc.org/tm/scholarly/tei-BucViki-t1-body-d1-d7.html|journal=NZ Electronic Text Centre, Victoria University, NZ Licence CC BY-SA 3.0|title=Vikings of the Sunrise|first=Te Rangi (Sir Peter Henry Buck)|last=Hiroa|year=1964|publisher=Whitcombe and Tombs Ltd.|access-date=2 Márta 2010}}</ref> Bhí traidisiún láidir [[loingseoireacht]]a i measc na bPolainéiseach, agus bhain siad úsáid as na réaltaí ar aistir fhada.<ref name="PIM1955-6">{{Cite web-en|url=https://nla.gov.au/nla.obj-319422511/view?partId=nla.obj-319629151|title=Island Migrations (1): The Polynesian Navigators Followed a Unique Plan|last=Holmes|first=Lowell Don|date=1 Meitheamh 1955|work=XXV(11) Pacific Islands Monthly|access-date=1 Deireadh Fómhair 2021}}</ref><ref name="PIM1955-8">{{Cite web-en|url=https://nla.gov.au/nla.obj-318911458/view?partId=nla.obj-318923632#page/n90/mode/1up|title=Island Migrations (2): Birds and Sea Currents Aided Canoe Navigators|last=Holmes|first=Lowell Don|date=1 August 1955|work=XXVI(1) Pacific Islands Monthly|access-date=1 Deireadh Fómhair 2021}}</ref> Is í an [[An Nua-Shéalainn|Nua-Shéalainn]] an tír is mó sa bPolainéis. Ba é an scríbhneoir Francach [[Charles de Brosses]] a d'úsáid an téarma ''{{Lang|fr|Polynésie}}'' den chéad uair sa bhliain 1756, le cur síos ar oileáin uile an Aigéin Chiúin. Sa bhliain 1831, mhol [[Jules Dumont d'Urville]] sainmhíniú níos cúinge le linn léachta i gCumann Tíreolaíochta Pháras, inar roinn sé an Aigéine ina trí chuid: ''Polynésie'', ''[[An Mheilinéis|Mélanésie]]'', agus ''[[An Mhicrinéis|Micronésie]]''. Sa lá atá inniu ann, sainmhínítear an Pholainéis go ginearálta mar na hoileáin laistigh den “Triantán Polainéiseach”; triantán a cheanglaíonn [[Haváí]], an [[An Nua-Shéalainn|Nua-Shéalainn]] agus [[Oileán na Cásca]]. Is iad [[Samó]], [[Tonga]], [[Oileáin Cook]], [[Túvalú]], [[Oileáin Tócalá]], [[Niue]], [[Vailís agus Futúna|Wallis agus Futúna]], agus [[Polainéis na Fraince]] na príomhghrúpaí oileán eile atá suite laistigh den Triantán Polainéiseach. É sin ráite, is féidir sainmhíniú cultúrtha a dhéanamh ar an bPolainéis freisin, agus tá lonnaíochtaí Polainéiseacha beaga i [[Nua-Ghuine Phapua]], [[Oileáin Sholaimh|Oileáin Sholomón]], [[Oileáin Caroline]], agus [[Vanuatú]]. Is grúpa oileán a bhfuil tréithe láidre cultúrtha Polainéiseacha aige lasmuigh den triantán mór seo é [[Rotuma]], suite ó thuaidh ó [[Fidsí|Fhidsí]]. Tá nascanna láidre stairiúla agus cultúrtha idir roinnt d'[[Oileáin Lau]] (soir ó dheas ó Fhidsí) le Tonga. Seo a leanas na hoileáin agus na grúpaí oileán, náisiúin nó críocha thar lear de chuid na dtíortha impiriúla, ar de chultúr Polainéiseach bundúchasach iad nó ina bhfuil fianaise seandálaíochta ar fáil ar lonnaíochtaí Polainéiseacha san am atá caite. Tá roinnt oileán de bhunadh Polainéiseach lasmuigh den triantán ginearálta a shainíonn an réigiún ó thaobh tíreolaíochta. {| class="wikitable sortable" !Tír nó críoch ! Nótaí |- |{{Bratach|American Samoa}}Samó Mheiriceá | Críoch neamhchorpraithe agus neamheagraithe de chuid na [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stát Aontaithe]] |- |{{Bratach|Cook Islands}}Oileáin Cook | Stát i saor-chomhaontas leis an [[An Nua-Shéalainn|Nua-Shéalainn]] |- |{{Bratach|Easter Island}}Oileán na Cásca | Cúige agus críoch speisialta de chuid [[An tSile|na Sile]] |- |{{Bratach|French Polynesia}}Polainéis na Fraince | Críoch thar lear de chuid [[An Fhrainc|na Fraince]] |- |{{Bratach|Hawaii}}Haváí | [[Stát Mheiriceá]] |- |{{Bratach|New Zealand}}An Nua-Shéalainn | Stát ceannasach |- |{{Bratach|Niue}}Niue | Stát i saor-chomhaontas leis an [[An Nua-Shéalainn|Nua-Shéalainn]] |- |{{Bratach|Norfolk Island}}Oileán Norfolk | Críoch sheachtrach de chuid na [[An Astráil|hAstráile]] |- |{{Bratach|Pitcairn Islands}}Oileáin Pitcairn | [[Críocha Briotanacha Thar Lear|Críoch Bhriotanach Thar Lear]] |- |[[Rotuma]] | Spleáchas de chuid [[Fidsí|Fhidsí]] |- |{{Bratach|Samoa}}Samó | Stát ceannasach |- |{{Bratach|Tokelau}}Oileáin Tócalá | Críoch neamh-fhéinrialach de chuid na [[An Nua-Shéalainn|Nua-Shéalainne]] |- |{{Bratach|Tonga}}Tonga | Stát ceannasach |- |{{Bratach|Tuvalu}}Túvalú | Stát ceannasach |- |{{Bratach|Wallis and Futuna|local}}Oileáin Wallis agus Futuna | Críoch thar lear chuid na [[An Fhrainc|Fraince]] |} == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:An Aigéine]] f4v1udkz7qtj1jemb3k8svi0fx5pqvy 1089855 1089853 2022-08-26T14:21:48Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is foréigiún den [[An Aigéine|Aigéine]] í '''an Pholainéis''' a chuimsíonn níos mó ná 1,000 [[oileán]] scaipthe ar fud an [[An tAigéan Ciúin|Aigéin Chiúin]] láir agus theas. Tugtar [[Polainéisigh]] ar na daoine dúchasacha a chónaíonn in oileáin na Polainéise, agus tá gaolta láidre eatarthu ó thaobh teanga, cultúir, agus creidimh traidisiúnta.<ref name="trh">{{Cite book-en|url=http://www.nzetc.org/tm/scholarly/tei-BucViki-t1-body-d1-d7.html|journal=NZ Electronic Text Centre, Victoria University, NZ Licence CC BY-SA 3.0|title=Vikings of the Sunrise|first=Te Rangi (Sir Peter Henry Buck)|last=Hiroa|year=1964|publisher=Whitcombe and Tombs Ltd.|access-date=2 Márta 2010}}</ref> Bhí traidisiún láidir [[loingseoireacht]]a i measc na bPolainéiseach, agus bhain siad úsáid as na réaltaí ar aistir fhada.<ref name="PIM1955-6">{{Cite web-en|url=https://nla.gov.au/nla.obj-319422511/view?partId=nla.obj-319629151|title=Island Migrations (1): The Polynesian Navigators Followed a Unique Plan|last=Holmes|first=Lowell Don|date=1 Meitheamh 1955|work=XXV(11) Pacific Islands Monthly|access-date=1 Deireadh Fómhair 2021}}</ref><ref name="PIM1955-8">{{Cite web-en|url=https://nla.gov.au/nla.obj-318911458/view?partId=nla.obj-318923632#page/n90/mode/1up|title=Island Migrations (2): Birds and Sea Currents Aided Canoe Navigators|last=Holmes|first=Lowell Don|date=1 August 1955|work=XXVI(1) Pacific Islands Monthly|access-date=1 Deireadh Fómhair 2021}}</ref> Is í an [[An Nua-Shéalainn|Nua-Shéalainn]] an tír is mó sa bPolainéis. Ba é an scríbhneoir Francach [[Charles de Brosses]] a d'úsáid an téarma ''{{Lang|fr|Polynésie}}'' den chéad uair sa bhliain 1756, le cur síos ar oileáin uile an Aigéin Chiúin. Sa bhliain 1831, mhol [[Jules Dumont d'Urville]] sainmhíniú níos cúinge le linn léachta i gCumann Tíreolaíochta Pháras, inar roinn sé an Aigéine ina trí chuid: ''Polynésie'', ''[[An Mheilinéis|Mélanésie]]'', agus ''[[An Mhicrinéis|Micronésie]]''. Sa lá atá inniu ann, sainmhínítear an Pholainéis go ginearálta mar na hoileáin laistigh den “Triantán Polainéiseach”; triantán a cheanglaíonn [[Haváí]], an [[An Nua-Shéalainn|Nua-Shéalainn]] agus [[Oileán na Cásca]]. Is iad [[Samó]], [[Tonga]], [[Oileáin Cook]], [[Túvalú]], [[Oileáin Tócalá]], [[Niue]], [[Vailís agus Futúna|Wallis agus Futúna]], agus [[Polainéis na Fraince]] na príomhghrúpaí oileán eile atá suite laistigh den Triantán Polainéiseach. É sin ráite, is féidir sainmhíniú cultúrtha a dhéanamh ar an bPolainéis freisin, agus tá lonnaíochtaí Polainéiseacha beaga i [[Nua-Ghuine Phapua]], [[Oileáin Sholaimh|Oileáin Sholomón]], [[Oileáin Caroline]], agus [[Vanuatú]]. Is grúpa oileán a bhfuil tréithe láidre cultúrtha Polainéiseacha aige lasmuigh den triantán mór seo é [[Rotuma]], suite ó thuaidh ó [[Fidsí|Fhidsí]]. Tá nascanna láidre stairiúla agus cultúrtha idir roinnt d'[[Oileáin Lau]] (soir ó dheas ó Fhidsí) le Tonga. Seo a leanas na hoileáin agus na grúpaí oileán, náisiúin nó críocha thar lear de chuid na dtíortha impiriúla, ar de chultúr Polainéiseach bundúchasach iad nó ina bhfuil fianaise seandálaíochta ar fáil ar lonnaíochtaí Polainéiseacha san am atá caite. Tá roinnt oileán de bhunadh Polainéiseach lasmuigh den triantán ginearálta a shainíonn an réigiún ó thaobh tíreolaíochta. {| class="wikitable sortable" !Tír nó críoch ! Nótaí |- |{{Bratach|American Samoa}}Samó Mheiriceá | Críoch neamhchorpraithe agus neamheagraithe de chuid na [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stát Aontaithe]] |- |{{Bratach|Cook Islands}}Oileáin Cook | Stát i saor-chomhaontas leis an [[An Nua-Shéalainn|Nua-Shéalainn]] |- |{{Bratach|Easter Island}}Oileán na Cásca | Cúige agus críoch speisialta de chuid [[An tSile|na Sile]] |- |{{Bratach|French Polynesia}}Polainéis na Fraince | Críoch thar lear de chuid [[An Fhrainc|na Fraince]] |- |{{Bratach|Hawaii}}Haváí | Stát [[SAM|Mheiriceá]] |- |{{Bratach|New Zealand}}An Nua-Shéalainn | Stát ceannasach |- |{{Bratach|Niue}}Niue | Stát i saor-chomhaontas leis an [[An Nua-Shéalainn|Nua-Shéalainn]] |- |{{Bratach|Norfolk Island}}Oileán Norfolk | Críoch sheachtrach de chuid na [[An Astráil|hAstráile]] |- |{{Bratach|Pitcairn Islands}}Oileáin Pitcairn | [[Críocha Briotanacha Thar Lear|Críoch Bhriotanach Thar Lear]] |- |[[Rotuma]] | Spleáchas de chuid [[Fidsí|Fhidsí]] |- |{{Bratach|Samoa}}Samó | Stát ceannasach |- |{{Bratach|Tokelau}}Oileáin Tócalá | Críoch neamh-fhéinrialach de chuid na [[An Nua-Shéalainn|Nua-Shéalainne]] |- |{{Bratach|Tonga}}Tonga | Stát ceannasach |- |{{Bratach|Tuvalu}}Túvalú | Stát ceannasach |- |{{Bratach|Wallis and Futuna}}Oileáin Wallis agus Futuna | Críoch thar lear chuid na [[An Fhrainc|Fraince]] |} == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:An Aigéine]] eisk6a0nqe4oaffhq0793oa6fol6cfv Faró 0 63842 1090376 971803 2022-08-27T06:09:24Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Ceannaire}} '''Faró''' a thugtaí ar an rialtóir sa t[[Sean-Éigipt]]. == Liosta farónna == == An Chéad Ríora == * [[Narmar]] (réimeas 3100 r. Chr. – 2890 r. Chr). * [[Aha]] (réimeas 3100 r. Chr.). * [[Djer]] (réimeas 3000 r. Chr.). * [[Djet]] (réimeas 2980 r. Chr.). * [[Den]] (réimeas 2950 r. Chr.). * [[Anedjib]] (réimeas 2925 r. Chr.). * [[Semerkhet]] (réimeas 2900 r. Chr.). * [[Qa'a]] (réimeas 2613 r. Chr. – 2890 r.). == An Dara Ríora == * [[Hetepsekhemwy]] (c. 2890 r. Chr.) * [[Raneb]] (c. 2850 r. Chr.) * [[Nynetjer]] (c. 2740 r. Chr.) * [[Weneg]] (c. 2740 r. Chr.) * [[Senedj]] (réimeas 2773 r. Chr. – 2753 r.) * [[Peribsen]] (c. 2740 r. Chr.) * [[Khasekhemwy]] (c. 2690 r. Chr.) == An Tríú Ríora == * [[Nebka]] (réimeas 2686 r. Chr. – 2667 r.) * [[Deosar]] (réimeas 2667 r. Chr. – 2648 r.) * [[Sekhemkhet]] (réimeas 2648 r. Chr. – 2640 r.) * [[Khaba]] (réimeas 2640 r. Chr. – 2637 r.) * [[Huni]] (réimeas 2637 r. Chr. – 2613 r.) == Ceathrú Ríora == * [[Sneifearú]] (réimeas 2613 r. Chr. – 2589 r. Chr). * [[Cúfú]] (réimeas - 2859 r. Chr. - 2566 r. Chr). * [[Djedefre]] (réimeas 2566 r. Chr. – 2558 r. Chr). * [[Ceafra]] (réimeas 2558 r. Chr. – 2532 r. Chr). * [[Meancabhra]] (réimeas 2532 r. Chr. – 2503 r. Chr). * [[Shepseskaf]] (réimeas 2503 r. Chr. – 2494 r. Chr). == Cúigiú Ríora == * [[Userkaf]] (réimeas 2494 r. Chr. – 2487 r. Chr). * [[Sahure]] (réimeas 2487 r. Chr. – 2475 r. Chr). * [[Neferirkare Kakai]] (réimeas 2475 r. Chr. – 2455 r. Chr). * [[Shepseskare]] (réimeas 2455 r. Chr. – 2448 r. Chr). * [[Neferefre]] (réimeas 2448 r. Chr. – 2445 r. Chr). * [[Nyuserre Ini]] (réimeas 2445 r. Chr. – 2421 r. Chr). * [[Menkauhor Kaiu]] (réimeas 2421 r. Chr. – 2414 r. Chr). * [[Djedkare Isesi]] (réimeas 2414 r. Chr. – 2375 r. Chr). * [[Unas]] (réimeas 2375 r. Chr. – 2345 r. Chr). == Deichiú Ríora == * [[Meryhathor]] * [[Neferkare VIII]] * [[Wahkare Khety]] * [[Merikare]] == Aonú Ríora Déag == * [[Intef Mór]] * [[Meantúhóitpé|Meantúhóitpé I]] (réimeas c. 2134 r. Chr). * [[Intef I]] (réimeas 2118 r. Chr.). * [[Intef II]] (réimeas 2118 r. Chr. – 2069 r. Chr). * [[Intef III]] (réimeas 2069 r. Chr. – 2061 r. Chr). * [[Meantúhóitpé II]] (réimeas 2061 r. Chr. – 2010 r. Chr). * [[Meantúhóitpé III]] (réimeas 2010 r. Chr. – 1998 r. Chr). * [[Meantúhóitpé IV]] (réimeas 1998 r. Chr. – 1991 r. Chr). == Dara Ríora Déag == * [[Amenemhat I]] (réimeas 1991 r. Chr. – 1962 r. Chr). * [[Senusret I]] (réimeas 1971 r. Chr. – 1926 r. Chr). * [[Amenemhat II]] (réimeas 1929 r. Chr. – 1895 r. Chr). * [[Senusret II]] (réimeas 1897 r. Chr. – 1878 r. Chr). * [[Senusret III]] (réimeas 1878 r. Chr. – 1839 r. Chr). * [[Amenemhat III]] (réimeas 1860 r. Chr. – 1814 r. Chr). * [[Amenemhat IV]] (réimeas 1815 r. Chr. – 1806 r. Chr). * [[Sobekneferu]] (réimeas 1806 r. Chr. – 1802 r. Chr). == Ochtú Ríora Déag == * [[Amós I]] (réimeas 1550 r. Chr. – 1525 r. Chr). * [[Ámanótap I]] (réimeas 1525 r. Chr. – 1504 r. Chr). * [[Tútmósa I]] (réimeas 1504 r. Chr. – 1492 r. Chr). * [[Tútmósa II]] (réimeas 1342 RC go 1479 RC.) * [[Tútmósa III]] (réimeas 1479 r. Chr. – 1425 r. Chr). * [[Haitseapsút]] (réimeas 1508 r. Chr. – 1458 r. Chr). * [[Ámanótap II]] (réimeas 1427 RC go 1400 RC.) * [[Tútmósa IV]] (réimeas 1400 RC go 1390 RC.) * [[Ámanótap III]] (réimeas 1390 r. Chr. – 1352 r. Chr) * [[Acnatan]] (réimeas 1352 RC go 1336 RC.) * [[Nefernefruaten]] (réimeas 1338 RC go 1336 RC.) * [[Tútanchamún]] (réimeas 1333 RC go 1324 RC.) * [[Aidhe]] (réimeas 1327 RC go 1323 RC.) * [[Horemheb]] (réimeas 1323 RC go 1295 RC.) == Naoú Ríora Déag == * [[Ramasaes I]] (réimeas 1295 r. Chr. – 1294 r. Chr). * [[Ramasaes II]] (réimeas 1279 r. Chr. – 1213 r. Chr). == Seachtú Ríora is Fiche == * [[Cambyses]] (réimeas 525 r. Chr. – 522 r. Chr). * [[Dáirias Mór|Dáirias I]] (réimeas 522 r. Chr. – 486 r. Chr). * [[Xeirxéas I]] (réimeas 486 r. Chr. – 465 r. Chr). * [[Artaixeirxéas I]] (réimeas 465 r. Chr. – 424 r. Chr). * [[Dáirias II]] (réimeas 424 r. Chr. – 405 r. Chr). * [[Artaixeirxéas II]] (réimeas 405 r. Chr. – 439 r. Chr). == Ré na dTolamaesach == * [[Tolamaes I Soter]] (réimeas 303 r. Chr. – 282 r. Chr). * [[Tolamaes II Philadelphus]] (réimeas 285 r. Chr. – 246 r. Chr). * [[Tolamaes III]] (réimeas 246 r. Chr. – 221 r. Chr). * [[Tolamaes IV Philopator]] (réimeas 221 r. Chr. – 203 r. Chr). * [[Tolamaes V Epiphanes]] (réimeas 203 r. Chr. – 181 r. Chr). * [[Tolamaes VI Philometor]] (réimeas 181–164 r. Chr. – 163–145 r. Chr). * [[Tolamaes VII Neos Philopator]] (réim ar bith). * [[Tolamaes VIII Physcon]] (réimeas 170–163 r. Chr. – 145–116 r. Chr). * [[Cléópatra II an Éigipt]] (réimeas 131 r. Chr. – 127 r. Chr). * [[Cléópatra III an Éigipt]] (réimeas 116 r. Chr. – 101 r. Chr). * [[Tolamaes IX Soter]] (réimeas 116–107 r. Chr. – 88–81 r. Chr). * [[Tolamaes X Alastar I]] (réimeas 107 r. Chr. – 88 r. Chr). * [[Beirnicé III an Éigipt]] (réimeas 81 r. Chr. – 80 r. Chr). * [[Tolamaes XI Alastar II]] (réimeas 80 r.). * [[Tolamaes XII Auletes]] (réimeas 80–58 r. Chr. – 55–51 r. Chr). * [[Cléópatra V an Éigipt]] (réimeas 58 r. Chr. – 57 r. Chr). * [[Cléópatra|Cléópatra VII Philopator]] (réimeas 51 BC - 30 BC) * [[Arsinoe IV an Éigipt]] (réimeas 48 r. Chr. – 47 r. Chr). == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-stair}} {{DEFAULTSORT:Faró}} [[Catagóir:Stair na hÉigipte]] [[Catagóir:Farónna]] h62jbgmm4avv4zipc2zdih04dqwy1lh Abhainn Dart 0 63856 1089970 778003 2022-08-26T20:43:52Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} [[Íomhá:River_Dart.jpg|deas|250px|thumb|Abhainn Dart]] Is [[abhainn]] suite in [[Devon]] í '''Abhainn Dart'''. Ceaptar go bhfuil sanasaíocht an fhocail ''Dart'' bainte leis an bhfocal Ceilteach ''[[dair]]''. {{Síol-tír-en}} {{DEFAULTSORT:Abhainn Dart}} [[Catagóir:Devon]] [[Catagóir:Tíreolaíocht na Sasana]] 0gnxet9hvvaz4j2lqsk4wx6anmza4bl 1089983 1089970 2022-08-26T20:51:51Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[abhainn]] suite in [[Devon]] í '''Abhainn Dart'''. Ceaptar go bhfuil sanasaíocht an fhocail ''Dart'' bainte leis an bhfocal Ceilteach ''[[dair]]''. {{Síol-tír-en}} {{DEFAULTSORT:Abhainn Dart}} [[Catagóir:Devon]] [[Catagóir:Tíreolaíocht na Sasana]] ig1fdbkza4c3vj378zvfwzs3mfhpxmq Abhainn Exe 0 63870 1089971 778220 2022-08-26T20:43:56Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} [[Íomhá:Exe_estuary_from_balloon.jpg|deas|250px|thumb|Abhainn Exe]] Is [[abhainn]] suite in [[Devon]] í '''Abhainn Exe'''. Ceaptar go bhfuil sanasaíocht an fhocail ''Exe'' bainte leis an bhfocal Ceilteach ''[[uisce]]''. {{Síol-tír-en}} {{DEFAULTSORT:Abhainn Exe}} [[Catagóir:Devon]] [[Catagóir:Tíreolaíocht na Sasana]] jmhwqwkx1y2zf9xjlk980tlbvt39ilq Emoji 0 63937 1089903 822787 2022-08-26T19:29:05Z Kevin Scannell 340 /* Stair */ wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Emoji u1f605.svg|mion|140px]] Is éard is '''Emoji''' ann ná na híocóin nó na pictiúir atá le fáil ar leithéid [[Facebook]] agus ar [[Guthán|ghutháin]] chliste is aipeanna<ref>[http://nos.ie/teic/an-teanga-is-mo-fas-o-emojia/ Nós, 2 Meitheamh 2015]</ref>. Úsáidtear iad le cur síos a dhéanamh ar [[Mothúchán|mhothúcháin]], in áit focal|focail]] nó coincheapa féin a scríobh. Bíonn roinnt daoine i mbun [[comhrá|chomhrá]] iomlán a dhéanamh leis na straoiseoga seo amháin, gan focal ar bith a úsáid. Chuir [[Katy Perry]] [[Físeán|físéan]] [[ceol|ceoil]] amach inar úsáid sí emoji le cur síos a dhéanamh ar a h[[Amhránaíocht|amhrán]]<ref>[http://www.meoneile.ie/sraitheanna/bar%C3%BAil-%C3%B3n-bhocsa-r%C3%A9-an-emoji Meon Eile, 28 Lúnasa 2015]</ref>. [[Ealaíon]] [[Clóscríobhán|clóscríofa]] - ¯\_(ツ)_/¯ ==Stair== Is féidir [[stair]] na straoiseog a rianú chomh fada siar leis an [[alt]] seo ón iris [[aoir]]e [[Meiriceá|Mheiriceánach]] Puck sa bhliain 1881. Meastar gur tháinig straoiseoga chun cinn i gceart i ré an idirlín i 1982, nuair a mhol an t-[[eolaí]] [[ríomhaire]]achta Scott Fahlman go mbainfí úsáid as :-) agus :-( le jócanna agus ráitis dháiríre a aithint ó chéile. Tháinig an focal portmanteau ‘emoticon’ chun tosaigh ina dhiaidh sin bunaithe ar ‘emotion icon’. Cuireadh an focal ‘emoji’ le Foclóir Béarla Oxford sa bhliain 2013, ó fhocail [[Seapáinis]]e a chiallaíonn ‘pictiúr’ agus ‘carachtar’. Cruthaíodh na hemojis féin ag deireadh na [[1990idí]] ag an n[[Gréasán Domhanda|gréasán]] guthán NTT DoCoMo sa t[[Seapáin]]. ==Fiúntas== [[An Ghaeilge]] a thugtar ar ‘emoticons’ agus ‘smilies’ araon ná straoiseog, cé go bhfuil difear eatarthu. Is téacs atá i gceist leis na hemoticons ach is pictiúir chearta iad emoji agus tá carachtair ar leith acu in [[Unicode]], an caighdeán códála [[Carachtar (ríomhaireacht)|carachtar]] atá in úsáid timpeall na cruinne. Fágann sin gur gá don [[ríomhaire]] caitheamh leo mar [[Litir (aibítir)|litreacha]] agus tá seans go bhfuil bosca folamh ann ina n-áit mura bhfuil an pic ar eolas ag an ríomhaire. Is féidir scéalta a insint leis na straoiseoga. Tá a leithéid de rud is Emoji Dick ann, an t-úrscéal fada [[Béarla]] úd slua-aistrithe go hEmojis. Cruthaítear jócanna leo chomh maith agus déantar iarracht amhráin a [[aistriúcháin|aistriú]]. Dar le [[Suirbhéireacht|suirbhé]] sa [[Bhreatain]]<ref>[http://nos.ie/teic/an-teanga-is-mo-fas-o-emojia/ Nós, 2 Meitheamh 2015]</ref>, tá ochtar as gach deichniúr tar éis úsáid a bhaint astu. Deir 72% de dhaoine óga go bhfuil sé níos éasca dóibh a gcuid mothúchán a chur in iúl leo. Deir 29% go n-úsáideann siad iad i leath dá gcuid dteachtaireachtaí iad. Is féidir ceisteanna a chur nó a fhreagairt leo, is ionann [[ordóg]] in airde agus ‘sea’, is féidir póg a sheoladh, do mhothúcháin a léiriú. Anuas air sin baintear úsáid astu le tuilleadh beochta a chur i rud. ==Teangeolaíocht== Sa bhliain 2016, bhí ‘foclóir’ nua curtha amach ag EmojiWorldBot le go mbeidh “bealach éasca ag cainteoirí Gaeilge na straoiseoga atá uathu a aimsiú”<ref>[http://tuairisc.ie/an-chead-focloir-emoji-gaeilge-ar-fail-anois/ Tuairisc 22 Iúil 2016]</ref>. Maígh lucht EmojiWorldBot go gcabhraíonn a n-uirlis le pobal [[an domhan|an domhain]] uile labhairt le chéile i d[[teanga]] a thuigeann cách. D’oibrigh foireann idirnáisiúnta dearthóirí agus cláraitheoirí ríomhaire le chéile, trí an aip "Telegram", chun an [[uirlis]] a chruthú ina dteanga féin. Ba é an tOllamh Kevin Scannell, ó [[Ollscoil]] [[Missouri]], a rinne an obair ó thaobh na Gaeilge de. ==Tagairtí== {{reflist}} [[Catagóir:Ríomhaireacht]] 4jhb269qp14lxaeo16w85xsh5d8u3kr Kirkstall Abbey 0 64355 1090533 1011524 2022-08-27T10:42:01Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} [[Mainistir]] [[Cistéirsigh|Chistéirseach]] suite i [[Yorkshire Thiar]] ab ea '''Kirkstall Abbey'''. {{Síol-tír-en}} {{DEFAULTSORT:Kirkstall Abbey}} [[Catagóir:Yorkshire Thiar]] [[Catagóir:Mainistreacha Shasana]] [[Catagóir:Mainistreacha Cistéirseach]] b6zm2tp99t5fjcut7r5n3gdwl7oxwq3 Abhainn Aire 0 64476 1089972 782664 2022-08-26T20:44:00Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} [[Íomhá:River_Aire_Gargrave.jpg|deas|250px|thumb|Abhainn Aire]] Is [[abhainn]] suite i [[Leeds]] í '''Abhainn Aire'''. {{Síol-tír-en}} {{DEFAULTSORT:Abhainn Aire}} [[Catagóir:Leeds]] [[Catagóir:Tíreolaíocht na Sasana]] 6sb6zyxcr26fv2c53uex08ztjzlamio 1089984 1089972 2022-08-26T20:53:03Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[abhainn]] suite i [[Leeds]] í '''Abhainn Aire'''. {{Síol-tír-en}} {{DEFAULTSORT:Abhainn Aire}} [[Catagóir:Leeds]] [[Catagóir:Tíreolaíocht na Sasana]] p23wqq0748iuzyzah8orqrqhf5xnsyi Abhainn Rivelin 0 64522 1089973 783171 2022-08-26T20:44:04Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} [[Íomhá:River_Rivelin_at_Walkley_Bank_Tilt.jpg|deas|250px|thumb|Abhainn Rivelin]] Is [[abhainn]] suite i [[Sheffield]] í '''Abhainn Rivelin'''. {{Síol-tír-en}} {{DEFAULTSORT:Abhainn Rivelin}} [[Catagóir:Sheffield]] 6ifin0hg0fg0o4ywpmqlwnb0rhom9dp 1089985 1089973 2022-08-26T20:53:12Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[abhainn]] suite i [[Sheffield]] í '''Abhainn Rivelin'''. {{Síol-tír-en}} {{DEFAULTSORT:Abhainn Rivelin}} [[Catagóir:Sheffield]] g92gzpj053xxeyjfusoopqijv1dkwyr Abhainn Ingrebourne 0 64902 1089974 786111 2022-08-26T20:44:08Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} [[Íomhá:River_Ingrebourne_(2010)_001.jpg|deas|250px|thumb|Abhainn Ingrebourne]] Is [[abhainn]] suite sa [[Buirg Londan Havering|London Borough of Havering]] í '''Abhainn Ingrebourne'''. {{Síol-tír-en}} {{DEFAULTSORT:Abhainn Ingrebourne}} [[Catagóir:London Borough of Havering]] nuz7tzxw0i7tjwgv6k7pfa1emra0gl8 1089986 1089974 2022-08-26T20:53:24Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[abhainn]] suite sa [[Buirg Londan Havering|London Borough of Havering]] í '''Abhainn Ingrebourne'''. {{Síol-tír-en}} {{DEFAULTSORT:Abhainn Ingrebourne}} [[Catagóir:London Borough of Havering]] a9iuryil5m2iw0thf1hjekxxzwdz961 Abhainn Roding 0 64989 1089975 786655 2022-08-26T20:44:12Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} [[Íomhá:River_roding_barking_london.jpg|deas|250px|thumb|Abhainn Roding]] Is [[abhainn]] suite sa [[London Borough of Redbridge]] í '''Abhainn Roding'''. {{Síol-tír-en}} {{DEFAULTSORT:Abhainn Roding}} [[Catagóir:London Borough of Redbridge]] 7wzwcmbz51j77z7w20l8u6qmpaglcm0 1089987 1089975 2022-08-26T20:53:52Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[abhainn]] suite sa [[London Borough of Redbridge]] í '''Abhainn Roding'''. [[Íomhá:River_roding_barking_london.jpg|clé|250px|thumb|Abhainn Roding]] {{Síol-tír-en}} {{DEFAULTSORT:Abhainn Roding}} [[Catagóir:London Borough of Redbridge]] pbz0cwdpmowqgffe6oifdccdjjnwh73 Bruce Castle 0 65042 1090330 787201 2022-08-27T02:48:46Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} Is [[Teach|teach mór]] suite sa [[Buirg Londan Haringey|London Borough of Haringey]] é '''Bruce Castle'''. {{Síol-tír-en}} {{DEFAULTSORT:Bruce Castle}} [[Catagóir:London Borough of Haringey]] tjbxb7n9d2oo4u8xh2r8rasclaj3gad Lexington, Massachusetts 0 65335 1090079 788977 2022-08-26T21:25:07Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Baile mór i g[[Contae Middlesex, Massachusetts|Contae Middlesex]], in oirthear [[Massachusetts]], sna [[Stáit Aontaithe]], is ea '''Lexington'''. Bunaíodh an baile sa bhliain 1641. Tá clú ar Lexington mar an áit inar scaoileadh na chéad urchair le linn [[Cogadh na Saoirse (Meiriceá)|Réabhlóid Mheiriceá]]: tharla Cath Lexington ar 19 Aibreán 1775. Déantar comóradh ar Chathanna Lexington agus [[Concord, Massachusetts|Concord]] i Massachusetts gach bliain ar Lá na dTírghráthóirí (''Patriots Day'') ar an 3ú Luan de mhí Aibreáin. Sa bhliain 2010 bhí 31,394 duine ina gcónaí in Lexington in 11,100 teaghlach. Tháinig rath ar Lexington sna 1960idí agus 1970idí, go príomha mar thoradh ar fhorbairt na gcomhlachtaí ardteic ar feadh Rúta 128 sna blianta úd. Fobhaile sách rachmasach de [[Bostún|Bhostún]] atá ann anois. {{síol}} [[Catagóir:Massachusetts]] j9u4b5zpjds6vgwhgi62yb6d5r7e900 Poncaíocht 0 66952 1090398 802076 2022-08-27T06:31:46Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} Is iad na marcanna [[lánstad]], [[camóg]] agus [[lúibíní]], úsáidte le haghaidh abairtí a scaradh agus a mbaill agus brí a shoiléiriú í '''poncaíocht.''' {{síol}} {{DEFAULTSORT:Poncaiocht}} [[Catagóir:Poncaíocht]] sjccd9rskol0vexsu6lz7sfbtlcjy5j Camóg 0 66959 1090393 802126 2022-08-27T06:29:56Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} Is comhartha [[Poncaíocht|poncaíochta]] (,) ag cur in iúl sos idir codanna abairte nó ag scaradh míreanna ina liosta í '''camóg.''' {{síol}} {{DEFAULTSORT:Camog}} [[Catagóir:Poncaíocht]] 8hubtxttzqj9gpl30vpf53mlg0rmaab D 0 66965 1090403 808293 2022-08-27T06:36:42Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} [[Íomhá:Braille_D4.svg|mion|clé|Sin é an litir [[Braille]] ar '''D''']] Is é '''D, d''' an cheathrú [[litir]] den [[aibítir Rómhánach]]. * An cód Morsach atá ar '''D''' ná: −·· [[Catagóir:Litreacha]] 00pvk97lary61qvn2wihs0x9mdmyp4u F 0 66966 1090408 808294 2022-08-27T06:41:21Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} [[Íomhá:Braille_F6.svg|mion|clé|Sin é an litir [[Braille]] ar '''F''']] Is é '''F, f''' an séú [[litir]] den [[aibítir Rómhánach]]. * An cód Morsach atá ar '''F''' ná: · · − · [[Catagóir:Litreacha]] tr09uqdp17gjvtcbqfasblupjvv5n9m Y 0 66968 1090410 808316 2022-08-27T06:42:31Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} [[Íomhá:Braille_Y.svg|mion|clé|Sin é an litir [[Braille]] ar '''Y''']] Is é '''Y, y''' an cúigiú [[litir]] is fiche den [[aibítir Rómhánach]]. * An cód Morsach atá ar '''Y''' ná: − · − − · · · · [[Catagóir:Litreacha]] q39971d89yy1je08p283gjo28r81aor H 0 66969 1090424 808296 2022-08-27T06:46:57Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} [[Íomhá:Braille_H8.svg|mion|clé|Sin é an litir [[Braille]] ar '''H''']] Is é '''H, h''' an ochtú [[litir]] den [[aibítir Rómhánach]]. * An cód Morsach atá ar '''H''' ná: · · · · [[Catagóir:Litreacha]] 8nzsppi4vrxnn2wxkk48nl7pw0jxab0 Z 0 66971 1090409 808312 2022-08-27T06:42:18Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} [[Íomhá:Braille_Z.svg|mion|clé|Sin é an litir [[Braille]] ar '''Z''']] Is é '''Z, z''' an séú [[litir]] is fiche den [[aibítir Rómhánach]]. * An cód Morsach atá ar '''Z''' ná: − − · · [[Catagóir:Litreacha]] jrc2qz89cgjhqrv0y4rmfs8x4cdynfq R 0 66972 1090416 808305 2022-08-27T06:44:20Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} [[Íomhá:Braille_R.svg|mion|clé|Sin é an litir [[Braille]] ar '''R''']] Is é '''R, r''' an ochtú [[litir]] déag den [[aibítir Rómhánach]]. * An cód Morsach atá ar '''R''' ná: · − · [[Catagóir:Litreacha]] a1w79yr0dsnk8pgt37aosk836x5pog8 J 0 66974 1090422 874347 2022-08-27T06:46:34Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} [[Íomhá:Braille_J0.svg|mion|clé|Sin é an litir [[Braille]] ar '''J''']] Is é '''J, j''' an deichiú [[litir]] den [[aibítir Rómhánach]]. * An cód Morsach atá ar '''J''' ná: · − − − [[Catagóir:Litreacha]] ouyumnmreq3qp8rsf775brxox4531be G 0 66975 1090425 874346 2022-08-27T06:47:05Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} [[Íomhá:Braille_G7.svg|mion|clé|Sin é an litir [[Braille]] ar '''G''']] Is é '''G, g''' an deichiú [[litir]] den [[aibítir Rómhánach]]. * An cód Morsach atá ar '''G''' ná: − − · [[Catagóir:Litreacha]] hck4lx0a98xncghylmewhsz7dualkna S 0 66977 1090415 808306 2022-08-27T06:44:08Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} [[Íomhá:Braille_S.svg|mion|clé|Sin é an litir [[Braille]] ar '''S''']] Is é '''S, s''' an naoú [[litir]] déag den [[aibítir Rómhánach]]. * An cód Morsach atá ar '''S''' ná: · · · [[Catagóir:Litreacha]] oj2bp32an8l2gbj39ttt60s5h8xbyqt K 0 66978 1090421 808299 2022-08-27T06:46:22Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} [[Íomhá:Braille_K.svg|mion|clé|Sin é an litir [[Braille]] ar '''K''']] Is é '''K, k''' an t-aonú [[litir]] déag den [[aibítir Rómhánach]]. * An cód Morsach atá ar '''K''' ná: − · − [[Catagóir:Litreacha]] d4fw1dlxlfmxz7f5bugwc1oi5wrpjah P 0 66979 1090418 808303 2022-08-27T06:45:02Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} [[Íomhá:Braille_P.svg|mion|clé|Sin é an litir [[Braille]] ar '''P''']] Is é '''P, p''' an séú [[litir]] déag den [[aibítir Rómhánach]]. * An cód Morsach atá ar '''P''' ná: · − − · [[Catagóir:Litreacha]] d09robx9dvt0f2wne3qyk73ab1owqoq V 0 66980 1090412 808309 2022-08-27T06:43:23Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} [[Íomhá:Braille_V.svg|mion|clé|Sin é an litir [[Braille]] ar '''V''']] Is é '''V, v''' an dara [[litir]] is fiche den [[aibítir Rómhánach]]. * An cód Morsach atá ar '''V''' ná: · · · − [[Catagóir:Litreacha]] ap4j3ajq5jn64dfnexv1js9djt6uso5 X 0 66981 1090411 808310 2022-08-27T06:43:00Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} [[Íomhá:Braille_X.svg|mion|clé|Sin é an litir [[Braille]] ar '''X''']] Is é '''X, x''' an cheathrú [[litir]] is fiche den [[aibítir Rómhánach]]. * An cód Morsach atá ar '''X''' ná: − · · − [[Catagóir:Litreacha]] 79h7xzg9us8jcb4x242bvvfb6c8moht E 0 66982 1090404 808292 2022-08-27T06:37:12Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} [[Íomhá:Braille_E5.svg|mion|clé|Sin é an litir [[Braille]] ar '''E''']] Is é '''E, e''' an cúigiú [[litir]] den [[aibítir Rómhánach]]. * An cód Morsach atá ar '''E''' ná: · [[Catagóir:Litreacha]] cs9evfl5to5hgxvzqyh40vsblt143af I 0 66983 1090423 808297 2022-08-27T06:46:47Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} [[Íomhá:Braille_I9.svg|mion|clé|Sin é an litir [[Braille]] ar '''I''']] Is é '''I, i''' an naoú [[litir]] den [[aibítir Rómhánach]]. * An cód Morsach atá ar '''I''' ná: · · [[Catagóir:Litreacha]] 4lb2zqb0mel6ihryavo3utbpnhw1q3m L 0 66984 1090420 808300 2022-08-27T06:45:58Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} [[Íomhá:Braille_L.svg|mion|clé|Sin é an litir [[Braille]] ar '''L''']] Is é '''L, l''' an dara [[litir]] déag den [[aibítir Rómhánach]]. * An cód Morsach atá ar '''L''' ná: · − · · [[Catagóir:Litreacha]] qr1c332s0wyr8mzqkqqkji1dlncj4bz M 0 66985 1090419 808301 2022-08-27T06:45:45Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} [[Íomhá:Braille_M.svg|mion|clé|Sin é an litir [[Braille]] ar '''M''']] Is é '''M, m''' an tríú [[litir]] déag den [[aibítir Rómhánach]]. * An cód Morsach atá ar '''M''' ná: − − [[Catagóir:Litreacha]] eo9wf8fu5vfuyy14cw116gse9za5wv1 N 0 66986 1090405 808302 2022-08-27T06:39:57Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} [[Íomhá:Braille_N.svg|mion|Sin é an litir [[Braille]] ar '''N''']] Is é '''N, n''' an cheathrú [[litir]] déag den [[aibítir Rómhánach]]. * An cód Morsach atá ar '''N''' ná: − · [[Catagóir:Litreacha]] tjm8kzxbo5kfraj7xrh8d4zd699qgwu 1090406 1090405 2022-08-27T06:40:12Z Alison 570 clé wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} [[Íomhá:Braille_N.svg|mion|clé|Sin é an litir [[Braille]] ar '''N''']] Is é '''N, n''' an cheathrú [[litir]] déag den [[aibítir Rómhánach]]. * An cód Morsach atá ar '''N''' ná: − · [[Catagóir:Litreacha]] 95abqaipjzz7x0wkd4tkrb7w66phk9x Q 0 66988 1090417 808304 2022-08-27T06:44:40Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} [[Íomhá:Braille_Q.svg|mion|clé|Sin é an litir [[Braille]] ar '''Q''']] Is é '''Q, q''' an seachtú [[Litir (aibítir)|litir]] déag den [[aibítir Rómhánach]]. * An cód Morsach atá ar '''Q''' ná: − − · − [[Catagóir:Litreacha]] lz6fn1np086v4x5cxr1loiwy2nnmhhp U 0 66989 1090413 808308 2022-08-27T06:43:36Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} [[Íomhá:Braille_U.svg|mion|clé|Sin é an litir [[Braille]] ar '''U''']] Is é '''U, u''' an t-aonú [[Litir (aibítir)|litir]] is fiche den [[aibítir Rómhánach]]. * An cód Morsach atá ar '''U''' ná: · · − [[Catagóir:Litreacha]] cuwwngsthue7ptk4qn77rdzwra3aumi T 0 66990 1090414 808307 2022-08-27T06:43:55Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} [[Íomhá:Braille_T.svg|mion|clé|Sin é an litir [[Braille]] ar '''T''']] Is é '''T, t''' an fichiú [[Litir (aibítir)|litir]] den [[aibítir Rómhánach]]. * An cód Morsach atá ar '''T''' ná: − [[Catagóir:Litreacha]] 7fgd2frytpp2xqlt5pqbyanee44gqu5 Uaschamóg 0 66992 1090399 953466 2022-08-27T06:32:10Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} Is comhartha [[Poncaíocht|poncaíochta]] (’) úsáidte le haghaidh easnamh na litreacha nó uimhreacha í '''uaschamóg.''' Is mar seo a rinne an [[Risteard Pluincéad|Pluincéadach]] cur síos ar fheidhm an uaschamóga in athfhriotail: "fíor le na thiontóthar an chaint ón té atá i láthair dhon té nach bhfuil i láthair, nó ón dara dhon treas pearsan".<ref>"fioġair ré niontoḋṫar an ċaint on té, tá a láṫair gon té naċ ḃfuil a látair, no ón dara gon treas pearsainn"<br/>{{Luaigh foilseachán|author=[[Risteard Pluincéad|Risdeard Pluincéad]]|date=1662|url=https://www.isos.dias.ie/libraries/MARSH/MS_Z_4_2_5/english/catalogue.html|title=Vocabularium Latinum et Hibernum / Foclóir Lainne agus Gaoidheilge|journal=|volume=|issue=|pages=28r, s.v. 'Apostrophe'}}</ref> == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Uaschamóg}} [[Catagóir:Poncaíocht]] 0nnf99lqnq4lwzxc8fex2rydqo81hgc Comhartha ceiste 0 67002 1090395 802368 2022-08-27T06:30:51Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} Is comhartha [[Poncaíocht|poncaíochta]] (?) ag cur in iúl ceist é '''comhartha ceiste.''' {{síol}} {{DEFAULTSORT:Comhartha ceiste}} [[Catagóir:Poncaíocht]] buvhv2e3vy76pmk2sexbipw7eaq0ere 20 (uimhir) 0 67129 1090545 1043396 2022-08-27T11:02:09Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''20''' ('''fiche''') an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[19 (uimhir)|19]] agus roimh [[21 (uimhir)|21]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 5bvapzq5rc7uv7uxqwoxxcbimse2mt5 30 (uimhir) 0 67130 1090546 1043397 2022-08-27T11:02:13Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''30''' ('''tríocha''') an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[29 (uimhir)|29]] agus roimh [[31 (uimhir)|31]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] tvdxpsgt1ctvplc3mrhowh5re52uawk 40 (uimhir) 0 67131 1090547 1043398 2022-08-27T11:02:17Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''40''' ('''daichead''') an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[39 (uimhir)|39]] agus roimh [[41 (uimhir)|41]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] izh0sr0mb4idhi7dfkga113dhscge9y 50 (uimhir) 0 67132 1090548 1043399 2022-08-27T11:02:21Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''50''' ('''caoga''') an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[49 (uimhir)|49]] agus roimh [[51 (uimhir)|51]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] onu4u9151sg4j4gz0bm54qnji40zxir 60 (uimhir) 0 67133 1090549 1043400 2022-08-27T11:02:25Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''60''' ('''seasca''') an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[59 (uimhir)|59]] agus roimh [[61 (uimhir)|61]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 69dabg0puraq084o4fiznp6dvkjv4ze 70 (uimhir) 0 67134 1090550 1043401 2022-08-27T11:02:29Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''70''' ('''seachtó''') an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[69 (uimhir)|69]] agus roimh [[71 (uimhir)|71]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 1y13sjk70opzc4wagu9ezkmey2u05nx 80 (uimhir) 0 67135 1090551 1043402 2022-08-27T11:02:33Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''80''' ('''ochtó''') an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[79 (uimhir)|79]] agus roimh [[81 (uimhir)|81]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] cznb59tenlc5lk15f0m2oozal2xsy87 90 (uimhir) 0 67136 1090552 1043403 2022-08-27T11:02:37Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''90''' ('''nócha''') an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[89 (uimhir)|89]] agus roimh [[91 (uimhir)|91]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] gwvgqudrisp4h5x29bn8wddxzko7oj1 86 (uimhir) 0 67137 1090553 1043404 2022-08-27T11:02:41Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''86''' an [[uimhreacha aiceanta|uimhir nádúrtha]] tar éis [[85 (uimhir)|85]] agus roimh [[87 (uimhir)|87]]. {{Uimhir}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] q46ejdww8wwukyjgxgyxurwio8fa9tl 200 (uimhir) 0 67138 1090523 1043405 2022-08-27T08:43:01Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''200''' ('''dhá chéad''') an [[uimhreacha aiceanta|uimhir nádúrtha]] tar éis [[199 (uimhir)|199]] agus roimh [[201 (uimhir)|201]]. {{Uimhir}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] c4z42eke7ap1vvqlks0epqaylw7gi98 400 (uimhir) 0 67139 1090554 1043406 2022-08-27T11:02:45Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''400''' ('''ceithre chéad''') an [[uimhreacha aiceanta|uimhir nádúrtha]] tar éis [[399 (uimhir)|399]] agus roimh [[401 (uimhir)|401]]. {{Uimhir}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] l9yhv55qibex2h10w22n0a19joqo0up 11 (uimhir) 0 67140 1090555 1043407 2022-08-27T11:02:49Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''11''' an [[uimhreacha aiceanta|uimhir nádúrtha]] tar éis [[10 (uimhir)|10]] agus roimh [[12 (uimhir)|12]]. {{Uimhir}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 8138vap6ar3qb8pdf4pgfqhdfd2y5u4 12 (uimhir) 0 67141 1090556 1043408 2022-08-27T11:02:53Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''12''' an [[uimhreacha aiceanta|uimhir nádúrtha]] tar éis [[11 (uimhir)|11]] agus roimh [[13 (uimhir)|13]]. {{Uimhir}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] c26anoujo3acefhkk3a4j9zdg1mnwio 14 (uimhir) 0 67142 1090557 1043409 2022-08-27T11:02:57Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''14''' an [[uimhreacha aiceanta|uimhir nádúrtha]] tar éis [[13 (uimhir)|13]] agus roimh [[15 (uimhir)|15]]. {{Uimhir}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] of1nj8neuc4p10r3ebpxj3egb8w3g2n 15 (uimhir) 0 67143 1090558 1043410 2022-08-27T11:03:01Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''15''' an [[uimhreacha aiceanta|uimhir nádúrtha]] tar éis [[14 (uimhir)|14]] agus roimh [[16 (uimhir)|16]]. {{Uimhir}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] rn60slaiagsjeq7v8m6u89ikyv8tubn 16 (uimhir) 0 67144 1090559 1043411 2022-08-27T11:03:05Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''16''' an [[uimhreacha aiceanta|uimhir nádúrtha]] tar éis [[15 (uimhir)|15]] agus roimh [[17 (uimhir)|17]]. {{Uimhir}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] m7s0jpsilj4quzurv0vnjx3otmmp6ve 17 (uimhir) 0 67145 1090560 1043412 2022-08-27T11:03:09Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''17''' an [[uimhreacha aiceanta|uimhir nádúrtha]] tar éis [[16 (uimhir)|16]] agus roimh [[18 (uimhir)|18]]. {{Uimhir}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] h3if70b8zquwa2jq3rcqml08l4snuym 18 (uimhir) 0 67146 1090561 1043413 2022-08-27T11:03:13Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''18''' an [[uimhreacha aiceanta|uimhir nádúrtha]] tar éis [[17 (uimhir)|17]] agus roimh [[19 (uimhir)|19]]. {{Uimhir}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] moi0fp68b935ob77oyegunlyykjt0io 19 (uimhir) 0 67147 1090562 1043414 2022-08-27T11:03:17Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''19''' an [[uimhreacha aiceanta|uimhir nádúrtha]] tar éis [[18 (uimhir)|18]] agus roimh [[20 (uimhir)|20]]. {{Uimhir}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 3idn16b7hqveze24b4ig9g02nh2ysve Comhartha athfhriotail 0 67305 1090394 804976 2022-08-27T06:30:20Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} Is gach aon de shraith comhartha poncaíochta, singil (‘ ’) nó dúbailte (“ ”), úsáidte a marcáil tosú agus deireadh an teideal nó sliocht athfhriotail é '''comhartha athfhriotail.''' {{síol}} {{DEFAULTSORT:Comhartha athfhriotail}} [[Catagóir:Poncaíocht]] 3vswt59bjwch7zexpwm97vnayw67jbm Réimír 0 67307 1090400 840656 2022-08-27T06:32:22Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} Is gné curtha ar an dtús [[focal]] chun a athrú nó a cháiligh a bhrí í an '''réimír.''' {{síol}} {{DEFAULTSORT:Reimir}} [[Catagóir:Poncaíocht]] 3o6p1bharlolgy8jt0t4thalrrkntnl 21 (uimhir) 0 67322 1090563 1043415 2022-08-27T11:03:21Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''21''' an [[uimhreacha aiceanta|uimhir nádúrtha]] tar éis [[20 (uimhir)|20]] agus roimh [[22 (uimhir)|22]]. {{Uimhir}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 7rufoi55oui3dad3wd98ef9m34gscqp 22 (uimhir) 0 67338 1090564 1043416 2022-08-27T11:03:25Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''22''' an [[uimhreacha aiceanta|uimhir nádúrtha]] tar éis [[21 (uimhir)|21]] agus roimh [[23 (uimhir)|23]]. {{Uimhir}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 6zodncqqscpd3hnhk7x3drpgwwwl9s1 23 (uimhir) 0 67341 1090565 1043417 2022-08-27T11:03:29Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''23''' an [[uimhreacha aiceanta|uimhir nádúrtha]] tar éis [[22 (uimhir)|22]] agus roimh [[24 (uimhir)|24]]. {{Uimhir}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] ql1ddatqpy4g2uq2jo1v0ay824zd5sf 24 (uimhir) 0 67346 1090566 1043418 2022-08-27T11:03:33Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''24''' an [[uimhreacha aiceanta|uimhir nádúrtha]] tar éis [[23 (uimhir)|23]] agus roimh [[25 (uimhir)|25]]. {{Uimhir}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 6b0wysut7tny0a60hu3xptrul794wlo 25 (uimhir) 0 67351 1090567 1043419 2022-08-27T11:03:37Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''25''' an [[uimhreacha aiceanta|uimhir nádúrtha]] tar éis [[24 (uimhir)|24]] agus roimh [[26 (uimhir)|26]]. {{Uimhir}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] gqm7au9lgd01eaqqnn4w90tzd5bmj88 26 (uimhir) 0 67371 1090568 1043420 2022-08-27T11:03:41Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''26''' an [[uimhreacha aiceanta|uimhir nádúrtha]] tar éis [[25 (uimhir)|25]] agus roimh [[27 (uimhir)|27]]. {{Uimhir}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 07b6p1nujha8ayv2wdufio7bf91rxba 27 (uimhir) 0 67376 1090569 1043421 2022-08-27T11:03:45Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''27''' an [[uimhreacha aiceanta|uimhir nádúrtha]] tar éis [[26 (uimhir)|26]] agus roimh [[28 (uimhir)|28]]. {{Uimhir}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] t9cre4ybyvw6wsahihgv8oimngdxs4s 28 (uimhir) 0 67379 1090570 1043422 2022-08-27T11:03:49Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''28''' an [[uimhreacha aiceanta|uimhir nádúrtha]] tar éis [[27 (uimhir)|27]] agus roimh [[29 (uimhir)|29]]. {{Uimhir}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] n3c8vmcfnw0b16758n4qiu08b6xidet 29 (uimhir) 0 67388 1090571 1043423 2022-08-27T11:03:53Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''29''' an [[uimhreacha aiceanta|uimhir nádúrtha]] tar éis [[28 (uimhir)|28]] agus roimh [[30 (uimhir)|30]]. {{Uimhir}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] moonbir1rws1u34llgn0cnhi1p6ikzr 31 (uimhir) 0 67442 1090572 1043424 2022-08-27T11:03:57Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''31''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[30 (uimhir)|30]] agus roimh [[32 (uimhir)|32]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] kc29cj8gblkafyyb6fum9zasg4e3l5q 32 (uimhir) 0 67448 1090573 1043425 2022-08-27T11:04:01Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''32''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[31 (uimhir)|31]] agus roimh [[33 (uimhir)|33]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] cstam5zkr44mgbbgoqjedczafcztxj5 33 (uimhir) 0 67481 1090574 1043426 2022-08-27T11:04:05Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''33''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[32 (uimhir)|32]] agus roimh [[34 (uimhir)|34]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 1j1mbxdntiqgitgf1a2betlv20v1h03 34 (uimhir) 0 67484 1090575 1043427 2022-08-27T11:04:09Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''34''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[33 (uimhir)|33]] agus roimh [[35 (uimhir)|35]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] erp9nq9u5xruqzejaysw2b88unpesy2 35 (uimhir) 0 67520 1090576 1043428 2022-08-27T11:04:13Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''35''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[34 (uimhir)|34]] agus roimh [[36 (uimhir)|36]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 3n86u3goug7bprziaiuncjg61zw45y1 36 (uimhir) 0 67522 1090577 1043429 2022-08-27T11:04:17Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''36''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[35 (uimhir)|35]] agus roimh [[37 (uimhir)|37]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] avkpm04cc5yxfjbj12ttbb4w1km1hiq 39 (uimhir) 0 67541 1090578 1043430 2022-08-27T11:04:21Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''39''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[38 (uimhir)|38]] agus roimh [[40 (uimhir)|40]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] p2iv4jwnaxjuy180tnkys7t2phk47dy 38 (uimhir) 0 67542 1090579 1043431 2022-08-27T11:04:25Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''38''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[37 (uimhir)|37]] agus roimh [[39 (uimhir)|39]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 5l11cv6e5gakqqzmuq2h07gr11nosyc 37 (uimhir) 0 67543 1090580 1043432 2022-08-27T11:04:29Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''37''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[36 (uimhir)|36]] agus roimh [[38 (uimhir)|38]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] ggpy8g3589dqttpuud6nwud645jbclx Andrews, Texas 0 67573 1089989 1042982 2022-08-26T20:58:26Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Image:Downtown Andrews, Texas IMG 0371.JPG|thumb|right|Andrews - Texas]] Is é '''Andrews''' príomhbhaile [[Contae Andrews, Texas]]. Bhí 12,718 ina gcónaí in Andrews sa bhliain 2013. {{príomhbhailte Texas}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Texas]] [[Catagóir:Príomhbhailte Texas]] qg9xbzepmrea6q27q515v9zend0h9fe Lufkin, Texas 0 67574 1089990 1042983 2022-08-26T20:58:30Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Image:Downtown Lufkin, TX IMG 3942.JPG|175px|right|thumb|Lufkin - Texas]] Is é '''Lufkin''' príomhbhaile [[Contae Angelina, Texas]]. Bhí 35,067 ina gcónaí i Lufkin sa bhliain 2010. {{príomhbhailte Texas}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Texas]] [[Catagóir:Príomhbhailte Texas]] mczcrr5gkrzhwpog7em1hb1zv58kvu5 Claude, Texas 0 67577 1089991 1042986 2022-08-26T20:58:34Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Claude''' príomhbhaile [[Contae Armstrong, Texas]]. Bhí 1,196 ina gcónaí i gClaude sa bhliain 2010. {{príomhbhailte Texas}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Texas]] [[Catagóir:Príomhbhailte Texas]] 0214swr8g61vpapneuafox3ymdlla8h Jourdanton, Texas 0 67579 1090080 917342 2022-08-26T21:25:11Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Jourdanton''' príomhbhaile [[Contae Atascosa, Texas|Chontae Atascosa, Texas]]. Bhí 3,871 ina gcónaí i Jourdanton sa bhliain 2010. {{príomhbhailte Texas}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Texas]] [[Catagóir:Príomhbhailte Texas]] 7vd607u6t1w1m62eifb9ug2cy8v8745 Muleshoe, Texas 0 67587 1089992 1042988 2022-08-26T20:58:38Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Muleshoe''' príomhbhaile [[Contae Bailey, Texas]]. Bhí 5,158 ina gcónaí i Muleshoe sa bhliain 2010. {{príomhbhailte Texas}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Texas]] [[Catagóir:Príomhbhailte Texas]] j814afm8478zevzouidpch45mz9omk3 Meridian, Texas 0 67595 1089993 1042996 2022-08-26T20:58:42Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Meridian''' príomhbhaile [[Contae Bosque, Texas]]. Bhí 1,493 ina gcónaí i Meridian sa bhliain 2010. {{príomhbhailte Texas}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Texas]] [[Catagóir:Príomhbhailte Texas]] ra7cfb4zessmw74iqjvs8lityt59fbw Boston, Texas 0 67596 1089994 1042997 2022-08-26T20:58:46Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Boston''' príomhbhaile [[Contae Bowie, Texas]]. Bhí 200 ina gcónaí i mBoston sa bhliain 2000. {{príomhbhailte Texas}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Texas]] [[Catagóir:Príomhbhailte Texas]] qfj5humohl7risja4pgbgk8kvtkcs3z Rusk, Texas 0 67635 1089995 1043013 2022-08-26T20:58:50Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Rusk''' príomhbhaile [[Contae Cherokee, Texas]]. Bhí 5,551 ina gcónaí i Rusk sa bhliain 2010. {{príomhbhailte Texas}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Texas]] [[Catagóir:Príomhbhailte Texas]] 7ymwoarbmbstqqf1thda3sifqp0lukl San Diego, Texas 0 67667 1089996 899360 2022-08-26T20:58:57Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''San Diego''' príomhbhaile [[Contae Duval, Texas|Chontae Duval, Texas]]. Bhí 4,488 ina gcónaí in San Diego sa bhliain 2010. {{príomhbhailte Texas}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Texas]] r9dugjrsr8t7htgicfy6yhiijyjxfdv Eastland, Texas 0 67668 1089997 1043042 2022-08-26T20:59:01Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Eastland''' príomhbhaile [[Contae Eastland, Texas]]. Bhí 3,960 ina gcónaí in Eastland sa bhliain 2010. {{príomhbhailte Texas}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Texas]] [[Catagóir:Príomhbhailte Texas]] elziogb1v327254vg2jwx5kq0jt7k2j 41 (uimhir) 0 67696 1090581 1043433 2022-08-27T11:04:33Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''41''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[40 (uimhir)|40]] agus roimh [[42 (uimhir)|42]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] qt0xk34yjrhuehv47um9rdl042i5cog Garden City, Texas 0 67704 1089998 1043063 2022-08-26T20:59:06Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Garden City''' príomhbhaile [[Contae Glasscock, Texas]]. Bhí 334 ina gcónaí i nGarden City sa bhliain 2010. {{príomhbhailte Texas}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Texas]] [[Catagóir:Príomhbhailte Texas]] iyjrkqkegn93gld5yj6t8661bhhcubk Anderson, Texas 0 67711 1089999 1043069 2022-08-26T20:59:10Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Príomhbhaile [[Contae Grimes, Texas]] is ea '''Anderson'''. Bhí 280 duine ina gcónaí in Anderson sa bhliain 2009. {{príomhbhailte Texas}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Texas]] [[Catagóir:Príomhbhailte Texas]] 6eryeiroa0u0hc98jfy62q2wsqcmqko 42 (uimhir) 0 67713 1090582 1043434 2022-08-27T11:04:37Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''42''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[41 (uimhir)|41]] agus roimh [[43 (uimhir)|43]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] rrmj8jromrzjpxzkux77m7wwcu6iqex 43 (uimhir) 0 67738 1090583 1043435 2022-08-27T11:04:41Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''43''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[42 (uimhir)|42]] agus roimh [[44 (uimhir)|44]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] asuz2y012eems0kbpwr42hi9und6nvs 44 (uimhir) 0 67776 1090584 1043436 2022-08-27T11:04:45Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''44''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[43 (uimhir)|43]] agus roimh [[45 (uimhir)|45]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 101wn1qbay099x7igy3tr3ttuc1bxcq 45 (uimhir) 0 67798 1090585 1043437 2022-08-27T11:04:49Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''45''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[44 (uimhir)|44]] agus roimh [[46 (uimhir)|46]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 5rc798hne4xl59h8f570nuvtg772itd 46 (uimhir) 0 67806 1090586 1043438 2022-08-27T11:04:53Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''46''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[45 (uimhir)|45]] agus roimh [[47 (uimhir)|47]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 47k4gedu1eb1prvdcncdwfu9dvn0ecc 47 (uimhir) 0 67816 1090587 1043439 2022-08-27T11:04:57Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''47''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[46 (uimhir)|46]] agus roimh [[48 (uimhir)|48]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 06dxux6drzmm7ridjbqei13fies9asg 48 (uimhir) 0 68154 1090588 1043440 2022-08-27T11:05:01Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''48''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[47 (uimhir)|47]] agus roimh [[49 (uimhir)|49]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 2pxm0zo88vxouyyg3n8h9pgc4gn8o3d 49 (uimhir) 0 68191 1090589 1043441 2022-08-27T11:05:05Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''49''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[48 (uimhir)|48]] agus roimh [[50 (uimhir)|50]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] ca39vq4s0qvlsoz7v07maz6vh0vqpei 51 (uimhir) 0 68261 1090590 1043442 2022-08-27T11:05:09Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''51''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[50 (uimhir)|50]] agus roimh [[52 (uimhir)|52]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] abc7uqaopdasgyfwdx53ovug5h0h08s 52 (uimhir) 0 68266 1090591 1043443 2022-08-27T11:05:13Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''52''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[51 (uimhir)|51]] agus roimh [[53 (uimhir)|53]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] av5bnubhsazip6cu9cis0lq8fk4e9dq 53 (uimhir) 0 68272 1090592 1043444 2022-08-27T11:05:17Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''53''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[52 (uimhir)|52]] agus roimh [[54 (uimhir)|54]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 304iriwxpiq7eani5ewmdqn95a3sngq 54 (uimhir) 0 68280 1090593 1043445 2022-08-27T11:05:21Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''54''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[53 (uimhir)|53]] agus roimh [[55 (uimhir)|55]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] t05jp85nf9u9u5s1q6up2vfvfprrkjg 55 (uimhir) 0 68284 1090594 1043446 2022-08-27T11:05:25Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''55''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[54 (uimhir)|54]] agus roimh [[56 (uimhir)|56]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] azzfrl1nn7p2oxxc8qlqd0kapfy59g2 Needham, Massachusetts 0 68403 1090082 812598 2022-08-26T21:25:30Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is baile i g[[Contae Norfolk]], [[Massachusetts]], sna [[SAM|Stáit Aontaithe]] é '''Needham'''. Fobhaile de chuid [[Bostún]] atá ann. De réir Daonáirimh na Bliana 2010, bhí cónaí ar 28,886 duine in Needham. Tá an Franklin W. Olin College of Engineering suite sa bhaile. Cuireadh lonnaitheoirí ó [[Shasana|Sasana]] fúthu in Needham don chéad uair sa bhliain 1680. Rinneadh bardas de go hoifigiúil sa bhliain 1711. {{síol}} [[Catagóir:Massachusetts]] fu2q05af5wvz78no34ldumcqgqr2mu1 56 (uimhir) 0 68668 1090595 1043447 2022-08-27T11:05:29Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''56''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[55 (uimhir)|55]] agus roimh [[57 (uimhir)|57]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] ns2790vodmklr460j6buq3fnxg7atni 57 (uimhir) 0 68669 1090596 1043448 2022-08-27T11:05:33Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''57''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[56 (uimhir)|56]] agus roimh [[58 (uimhir)|58]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] lahggktck93i4ucc10pka5m4d4v03mm 58 (uimhir) 0 68670 1090597 1043449 2022-08-27T11:05:37Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''58''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[57 (uimhir)|57]] agus roimh [[59 (uimhir)|59]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] scf0ldiiwbyv5o3hqftrkj8w7l2hfjy 59 (uimhir) 0 68671 1090598 1043450 2022-08-27T11:05:41Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''59''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[58 (uimhir)|58]] agus roimh [[60 (uimhir)|60]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] nfzq3twbshc6wgr13pwe94s6bws5t65 South Bend, Indiana 0 68785 1090083 838109 2022-08-26T21:25:34Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i dtuaisceart [[Indiana]], sna [[SAM|Stáit Aontaithe]], is ea '''South Bend'''. Tá sé suite ar an Abhainn St. Joseph ar an lúb is faide ó dheas den [[abhainn]] agus as sin a thagann "South Bend". Príomhchathair riaracháin Chontae St. Joseph atá ann. Is é South Bend an 4ú cathair is mó in Indiana agus lár trádála agus cultúir thuaisceart an stáit. Sa bhliain 2010, bhí 101,168 duine ina gcónaí sa chathair féin agus 318,586 duine má chuirtear na ceantracha máguaird san áireamh. Trádálaithe fionnaidh na chéad Eorpaigh a tháinig chuig an áit, iad ag baint úsáid as an abhainn lena gcuid gnó a chur i bhfeidhm. Bunaíodh [[Ollscoil Notre Dame]] lámh leis an áit sa bhliain 1842. Rinneadh cathair den bhaile sa bhliain 1865. Cathair thionsclaíoch a bhí ann; an Studebaker Corp. an tionscal ba mhó i South Bend. Sa bhliain 1960 bhí 132,445 duine ina gcónaí ann. Thosaigh meath ag teacht ar thionscail na cathrach, áfach, mar a tharla ina lán de chathracha na tíre, san Midwest go háirithe. Is iad seirbhísí sláinte agus oideachas na hearnálacha is mó i ngeilleagar na cathrach inniu. ==Naisc sheachtracha== *[https://www.southbendin.gov/ Suíomh rialtas na cathrach. Arna rochtain ar 17 Samhain 2016.] {{Indiana}} [[Catagóir:Indiana]] [[Catagóir:Cathracha in Indiana]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Indiana]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] s38rjge8qp3iqcxdwueg1etkcleqa9i Aerfort Idirnáisiúnta Ben Gurion 0 68955 1090129 1029123 2022-08-26T21:28:45Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} [[File:BenGuOut.jpeg|mion|clé|Aerfort Idirnáisiúnta Ben Gurion]] [[Aerfort]] idirnáisiúnta in aice le [[Tel Aviv]], [[Iosrael]], is ea '''Aerfort Idirnáisiúnta Ben Gurion''' ('''Ben Gurion International Airport - נְמַל הַתְּעוּפָה בֵּן גּוּרְיוֹן'''). Is é an t-aerfort idirnáisiúnta is mó in Iosrael agus an t-aerfort is mó in Iosrael. Tá sé ainmnithe i ndiaidh [[David Ben-Gurion]], céad phríomh-aire Iosrael. D'fhás an t-aerfort as aerfort beag míleata a chuir na Briotanaigh ar siúl sa bhliain 1936 in Lydda (a athainmníodh mar Lod ní ba dhéanaí). Aerfort Lod a tugadh ar an aerfort ar feadh blianta. Tá sé suite timpeall is 12 míle slí soir ó dheas ó Tel Aviv. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Catcómhaoin|Ben Gurion International Airport}} *[http://www.iaa.gov.il/Rashat/en-US/Airports/BenGurion/ Ben Gurion International Airport], iaa.gov.il *[http://www.vatil.org/vatil/downloads/?cat=3 Israeli Aviation Charts for flight simulation (including Ben Gurion)], vatil.or {{Síol-eitlíocht}} [[Catagóir:Aerfoirt]] [[Catagóir:Iosrael]] 9wz9hqmk4p35zoj1kk0dwth0ejyk0fl Abilene, Texas 0 69008 1090084 1061343 2022-08-26T21:25:38Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair in [[Texas]], [[SAM]] is ea '''Abilene''' agus í suite i gContaetha [[Contae Taylor, Texas|Taylor]] agus [[Contae Jones, Texas|Jones]], i lár thiar an stáit. Príomhbhaile riaracháin Chontae Taylor atá inti. Sa bhliain 2010 bhí 117,063 duine ina gcónaí sa chathair. ==Stair== Bunaíodh Abilene sa bhliain [[1881]], agus sa bhliain [[1883]] rinneadh príomhbhaile Chontae Taylor di. Tá Abilene ainmnithe as [[Abilene, Kansas|Abilene]], [[Kansas]]. ==Déimeagrafaic== Áiríodh Abilene mar an tríú cathair is coimeádaí sna Stáit Aontaithe, i ndiaidh [[Provo, Utah|Provo]], [[Utah]], agus [[Lubbock, Texas|Lubbock]], [[Texas]], i suirbhé a rinneadh sa bhliain 2010.<ref> [http://www.pardontheparody.com/?p=1830 "Top 25 liberal and conservative"] ''Pardon The Parody'' 05/10/2010 </ref> Daoine geala iad 75.5% de dhaonra na cathrach, agus 24.5% den daonra de chúlra Spáinneach. Bundúchasaigh Mheiriceánacha iad 0.7% den daonra, [[Áise|Áisigh]] 1.7%, agus daoine gorma 9.8%. ==Oideachas== Tá seacht scoil tríú leibhéil ar an gcathair. Is í Ollscoil Chríostaí Abilene an scoil is mó díobh agus 4,371 fochéimí ag freastail ar ranganna inti. ==Tagairtí== {{reflist}} ==Naisc sheachtracha== *[http://www.abilenetx.com/ Suíomh oifigiúil chathair Abilene. Arna rochtain ar 29 Nollaig 2016] {{Texas}} {{príomhbhailte Texas}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Cathracha in Texas]] [[Catagóir:Príomhbhailte Texas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Texas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] jyl0eut2acym7v42luaasa9eu7ji0uf Kent, Washington 0 69113 1090085 838434 2022-08-26T21:25:42Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is í '''Kent''' cathair sa stát [[Washington]], [[SAM]]. Tá 92,411 duine ina gcónaí ann, de réir daonáireamh na bliana [[2010]]. {{Washington}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Washington (stát)]] [[Catagóir:Cathracha in Washington]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Washington]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] 5sw76zd32bgwptnxmjylynaopzgg4gw Appleton, Wisconsin 0 69125 1090026 838445 2022-08-26T21:07:11Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is í '''Appleton''' cathair sa stát [[Wisconsin]], [[SAM]]. Tá 72,623 duine ina gcónaí ann, de réir daonáireamh na bliana [[2010]]. {{Wisconsin}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Wisconsin]] [[Catagóir:Cathracha in Wisconsin]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Wisconsin]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] 55icrisog3jr7n13x8aqz7o1ap1qkgl Eau Claire, Wisconsin 0 69126 1090086 838446 2022-08-26T21:25:46Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is í '''Eau Claire''' cathair sa stát [[Wisconsin]], [[SAM]]. Tá 65,883 duine ina gcónaí ann, de réir daonáireamh na bliana [[2010]]. {{Wisconsin}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Wisconsin]] [[Catagóir:Cathracha in Wisconsin]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Wisconsin]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] dy98dac6kirnvwb2gzz1kmhtmnmbqf0 Kenosha, Wisconsin 0 69127 1090087 838448 2022-08-26T21:25:50Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is í '''Kenosha''' cathair sa stát [[Wisconsin]], [[SAM]]. Tá 99,218 duine ina gcónaí ann, de réir daonáireamh na bliana [[2010]]. {{Wisconsin}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Wisconsin]] [[Catagóir:Cathracha in Wisconsin]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Wisconsin]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] nrdlyke3o3wxiy5atuwbunhpsqys5am Antonov 225 0 69224 1090030 826833 2022-08-26T21:07:37Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Aerárthach}} [[Íomhá:Antonov 225 (2010).jpg|mion|Antonov 225]] [[Eitleán]] ollmhór is é '''Antonov An-225 ''Mriya''''' (Антонов Ан-225 ''Мрія'' nó [[brionglóid]]). Is é an t-eitleán is mó ar [[domhan]] é. Tá 6 [[urlár]] san eitleán agus 32 [[roth]] air. Níl ach ceann amháin ar domhan. == Antonov 225 in Éirinn== Stop an Antonov 225 in [[aerfort na Sionainne]] in 2013, agus arís in 2015. Bhí na mílte in aerfort na Sionainne chun an Antonov 225 a fheiceáil<ref>Eleathanach 12 Aibreán 2015</ref>. Níl [[aerfort]] ar bith eile in [[Éirinn]] mór go leor don Antonov 225. ==Tagairtí== {{reflist}} {{síol}} [[Catagóir:Aerárthach|*]] ho5486rhqx4befvcddovq3hlm3tuhyk 1090062 1090030 2022-08-26T21:15:44Z Alison 570 ++ wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Aerárthach}} [[Íomhá:Antonov 225 (2010).jpg|mion|Antonov 225]] [[Eitleán]] ollmhór is é '''Antonov An-225 ''Mriya''''' (Антонов Ан-225 ''Мрія'' nó [[brionglóid]]). Is é an t-eitleán is mó ar [[domhan]] é. Tá 6 [[urlár]] san eitleán agus 32 [[roth]] air. Níl ach ceann amháin ar domhan. == Antonov 225 in Éirinn== Stop an Antonov 225 in [[aerfort na Sionainne]] in 2013, agus arís in 2015. Bhí na mílte in aerfort na Sionainne chun an Antonov 225 a fheiceáil<ref>Eleathanach 12 Aibreán 2015</ref>. Níl [[aerfort]] ar bith eile in [[Éirinn]] mór go leor don Antonov 225. ==Tagairtí== {{reflist}} {{Síol-eitlíocht}} [[Catagóir:Aerárthach|*]] 282xht4yebpuja79hhktfirjktner2g 61 (uimhir) 0 69331 1090599 1043452 2022-08-27T11:05:45Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''61''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[60 (uimhir)|60]] agus roimh [[62 (uimhir)|62]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] tlq4bjd35wi9cgh5qb9i38rw6j3gs6o 62 (uimhir) 0 69332 1090600 1043453 2022-08-27T11:05:49Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''62''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[61 (uimhir)|61]] agus roimh [[63 (uimhir)|63]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 2k54nnyvugh380wjetv02777s10j2kq 63 (uimhir) 0 69333 1090601 1043454 2022-08-27T11:05:53Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''63''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[62 (uimhir)|62]] agus roimh [[64 (uimhir)|64]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] pnegojtbbpwsxfzw3a4xwjaor914i1c 64 (uimhir) 0 69334 1090602 1043455 2022-08-27T11:05:57Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''64''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[63 (uimhir)|63]] agus roimh [[65(uimhir)|65]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 9dnmkkhudkodn84u1rb27fbborl5xme 65 (uimhir) 0 69335 1090603 1043456 2022-08-27T11:06:01Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''65''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[64 (uimhir)|64]] agus roimh [[66 (uimhir)|66]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 0tzgu5y7wioc2lh0wjykjklzch2l3lk 66 (uimhir) 0 69336 1090604 1043457 2022-08-27T11:06:05Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''66''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[65 (uimhir)|65]] agus roimh [[67 (uimhir)|67]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 42oa0i91bp7c1sp9m2712qacy5v7prs 67 (uimhir) 0 69337 1090605 1043458 2022-08-27T11:06:09Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''67''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[66 (uimhir)|66]] agus roimh [[68 (uimhir)|68]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] tolp4988qgn95sv77en38iiwa6xka1w 68 (uimhir) 0 69338 1090606 1043459 2022-08-27T11:06:13Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''68''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[67 (uimhir)|67]] agus roimh [[69 (uimhir)|69]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] m3puho331ob1vbu0h9v8p2xht9rdhc9 69 (uimhir) 0 69339 1090607 1043460 2022-08-27T11:06:17Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''69''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[68 (uimhir)|68]] agus roimh [[70 (uimhir)|70]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 4o93nqchckutzn36p6nj6uzl3853s22 Bliain Nua na Síneach 0 69526 1090526 1061824 2022-08-27T08:46:56Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Chinese Lunar New Year 2014, Melbourne AU (12250647513).jpg|mion|277x277px|2014, i [[Melbourne]], [[An Astráil|an Astáil]]]] Bíonn '''[[Bliain]] Nua na [[Sín]]each''', nó '''Athbhliain na Síneach''' (nó fiú '''"Athbhliain na Gealaí"<ref>https://tuairisc.ie/seo-chugainn-bliain-an-mhoncai-sracfheachaint-ar-fheilire-na-sineach/</ref>)''' á ceiliúradh i gcaitheamh mhí [[Eanáir]] nó [[Feabhra]].'''<ref>Féilire gealaghréine atá ann a riarann gluaiseachtaí na gealaí cuid de ach a chloíonn le míonna na gréine. Tá fadhbín ann leis an ainm sin freisin toisc nach bliain cheart ghealaí atá i mbliain na Síneach ach bliain ‘ghealaghréine’ (bliain a mheáitear de réir gréine is gealaí).</ref>''' Is ceiliúradh ar theacht an [[Earrach|Earraigh]] agus tús le [[Beatha|saol]] úr atá i gceist leis. Is é an fhéile is mó sa bhliain ag muintir na Síne ach déantar é a cheiliúradh taobh amuigh den Sín chomh maith.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.glornangael.ie/wp-content/uploads/2019/02/Gl%C3%B3r-Teaghlaigh-8-Feabhra-2019.pdf|teideal=Teaghlaigh Iml 8|údar=Glór na nGael|dáta=2019|dátarochtana=2019}}</ref> [[Image:Rotes Duilian aus Lijiang.jpg|thumb|doras i [[Lijiang]]]] [[Image:Yuanbao 2.JPG|thumb|''yuanbao''.]] [[Image:Niangao2.JPG|thumb|Nian gao 年糕 , pâtisserie]] [[Image:Firecracker String.jpg|thumb|pléascóg thine]] [[Image:Nouvel an chinois Paris 20090201 047.jpg|thumb|leon agus dragún]] [[Image:Kung Hei Fat Choi at Lee Theatre Plaza.jpg|thumb|right| Lee Theatre Plaza, [[Hong Kong]]]] [[File:Year of the Rat.jpg|thumb|Bliain Nua na Síneach i Manchain, an Ríocht Aontaithe]] == Féilire == Athraíonn an dáta gach bliain mar úsáidtear féilire na [[An Ghealach|gealaí]] leis an dáta a chinntiú<ref>Eleathanach, 30 Eanáir 2017</ref>. Agus ní thosaíonn an bhliain nua ar an dáta céanna ar fud [[an domhan|domhain]] ach an oiread. Críochnaíonn an fhéile le [[Lóchrann|lóchrainn]] lasta ar fud na háite. Is iondúil a thiteann an fhéile seo idir an [[21 Eanáir]] agus an [[20 Feabhra]]. Ní lá amháin atá i gceist leis an chomóradh seo, ach ceiliúradh coicíse<ref>https://campus.ie/survival-guide/study-abroad/bliain-na-ngabhar/</ref>. Bíonn 12 [[mí]] i ngnáthmhí agus bíonn mí bhreise ann nuair a bhíonn [[bliain bhisigh]] ann. Bíonn idir 353 agus 355 [[lá]] i ngnáthbhliain agus idir 383 agus 385 lá i mbliain bhisigh. Bíonn bliain bhisigh ann má bhíonn 13 [[An Ghealach|ghealach]] nua ann idir dhá [[Grianstad an gheimhridh|ghrianstad geimhridh.]] Tá Féilire na Síneach éagsúil le féilirí móra eile atá in úsáid sa chaoi nach gcomhairtear na blianta i ndiaidh a chéile gan teorainn (1 AD ar aghaidh, mar shampla) ach tugtar ainm – ar cuid de é an t-ainmhí – do na blianta i gcóras a atosaíonn gach 60 bliain. === An Athbhliain Bheag – Xiao Nian (小年) === Bíonn An Athbhliain Bheag ''Xiao Nian'' ar siúl seachtain nó cúpla seachtain roimh an fhéile mhór (fiú ar an 23ú agus 24ú de Mhí na Nollag i gceantair áirithe inniu).<ref>{{Lua idirlín|url=http://cookingsimplechinesefoodathome.com/2012/01/culture-note-today-is-xiao-nian-little.html|teideal=Chinese Culture note: today is ‘Xiao Nian’ (little new year) ! {{!}} Cooking Simple Chinese food at Home|language=english|dátarochtana=2020-01-25}}</ref> Deirtear go bhfágann Dia an Bhia, Zao Jun, le dul chuig na flaithis le tuairisciú a dhéanamh ar ghníomhaíochtaí an [[Teaghlach|teaghlaigh]] d’Impire na flaithis. Leanann daoine an searmanas reiligiúnach le slán a rá le Dia an Bhia. Baintear anuas aon phictiúr dó agus cuirtear trí thine é. Tar éis Lá Caille, ceannóidh daoine pictiúir nua do Zao Jun agus cuirfidh siad na pictiúir ar taispeáint arís sa chistin. === An Athbhliain === Maireann an fhéile 15 lá<ref>https://mash.ie/wp-content/uploads/2016/02/Bliain-Nua-na-S%C3%ADneach.pptx</ref>: * Lá roimh an bhliain nua – Dinnéar leis an clann ar fad, "Shou Shi", lainse ar [[Tinte ealaíne|tine ealaíne]]. . Ar oíche chinn bliana, lastar tinte ealaíne ag meánoíche leis an ruaig a chur ar dhrochspioraid. Bíonn daoine gléasta in eadaí dearga le heagla a chur ar na drochspioraid (is dath sona é an dearg sa tSín<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Color in Chinese culture|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Color_in_Chinese_culture&oldid=898278221|journal=Wikipedia|date=2019-05-22|language=en}}</ref>, <ref>{{Luaigh foilseachán|title=Color in Chinese culture|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Color_in_Chinese_culture&oldid=898278221|journal=Wikipedia|date=2019-05-22|language=en}}</ref>). Lastar tinte chomh maith agus fanann daoine ina ndúiseacht don oíche ar fad chun iad féin a chosaint ón “Year” (féach thíos). *Ciallaíonn ''Shou Sui'' (夜连双岁，五更分二年) “tar éis Dhinnéar Oíche Chinn Bliana” mar de ghnáth fanann an teaghlach ina ndúiseacht i rith na hoíche.<ref>{{Lua idirlín|url=http://en.chinaculture.org/focus/focus/2011springfestival/2011-01/24/content_404282.htm|teideal=Shou Sui|work=en.chinaculture.org|dátarochtana=2020-01-25}}</ref> Ní fhanann roinnt daoine ina ndúiseacht ach go meán oíche tar éis dóibh breathnú ar thinte ealaíne. * Lá na bliana nua. Creidear go maireann cibé rud a dhéanann daoine ar an chéad lá den fhéile an bhliain ar fad. Mar sin, déanann siad iarracht bheith sásta, ag gáire, ag ceol agus ag damhsa. *Sa chéad sheachtain den fhéile is tradisiúin speisialta é cuairt a thabhairt ar mhuintir agus ar chairde. *An dara lá – Tugann mná atá pósta cuairt ar a muintir go háirithe. *An cúigiú lá déag, Féile Po Wu nó 破五.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.chinatravel.com/focus/chinese-new-year/celebration.htm|teideal=Day-by-Day Chinese New Year Celebrations in 2020|work=www.chinatravel.com|dátarochtana=2019-06-01}}</ref> *<nowiki/>An cúigiú lá déag – Féile na Laindéar<ref>https://gaelscoilriabhach.scoilnet.ie/blog/2011/01/30/bliain-an-choinin-athbhliain-shineach/</ref>. == An Fhéile == I rith na coicíse, dúntar formhór na siopaí is tithe tábhairne, agus filleann muintir na Síne abhaile chun an Athbhliain a cheiliúradh lena theaghlaigh. Bíonn daoine saor ón obair agus ón scoil ar feadh trí lá ar a laghad. === Imeachtaí === *Is é dinnéar Oíche Chinn Bliana (年夜饭- Nián yèfàn) an béile is tábhachtaí do mhuintir na Síne toisc gurb é an ceiliúradh [[Teaghlach|clainne]] is mó den bhliain.<ref>{{Lua idirlín|url=https://peig.ie/2020/01/5-thraidisiun-a-bhaineann-le-bliain-nua-na-sineach/|teideal=5 thraidisiún a bhaineann le Bliain Nua na Síneach|údar=PEIG|dáta=2020-01-23|language=ga-IE|work=PEIG.ie|dátarochtana=2020-01-25}}</ref> Glaoitear ‘dinnéar teacht le chéile’ (团年饭 – tuán niánfàn) ar an traidisiún seo. Bíonn ar gach duine sa [[Teaghlach|teaghlach]] filleadh don bhéile agus mura féidir leo, fágtar spás dóibh ag an mbord. I rith an dinnéir, itear [[iasc]] chomh maith le domplagáin, an [[Mias|mhias]] is mó cáile i dtuaisceart na Síne. Braitheann na miasa eile ar rogha an duine féin. Itheann an chuid is mó de mhuintir na Síne dinnéar Oíche Chinn Bliana le chéile sa bhaile in ionad dul go [[bialann]]. *Seachas bronntanais a thabhairt mar a dhéantar in Éirinn [[Lá Nollag]], faigheann páistí na Síne clúdacha dearga le hairgead iontu. Creidtear go stopann an t-airgead sin olcas sna páistí, go coimeádtar slán iad dá bharr agus go dtabharfaidh sé saol fada dóibh. *Bíonn [[damhsa]]í [[Leon|leoin]] agus [[Dragan|dragúin]] ar siúl agus creidtear go gcuireann an trup an ruaig ar na drochspioraid chomh maith. *[[Margaíocht|Margaí]] na hAthbhliana. I rith laethanta na hAthbhliana cuirtear margaí sealadacha ar siúl a dhíolann earraí a bhaineann leis an Athbhliain ar nós éadaí, tinte ealaíne, maisiúchán, bia agus roinnt mhaith eile. De ghnáth bíonn na margaí maisithe le laindéir agus soilse beaga eile. === Nósanna === * Roimh thús na féile, glanann muintir na Síne a gcuid tithe le fáil réidh le mí-ádh. *Le cinnte go dtosaíonn an bhliain úr go maith, íocann daoine a gcuid billí uilig roimh an fhéile. *Tá sé mar nósmhaireacht sa tSín, clúdaigh litreach a thabhairt amach dá mhuintir. Uaireanta, feictear litreacha beaga agus athbhliain faoi mhaise á ghuí acu chomh maith. Is minic a scríobhtar teachtaireachtaí mar seo ar laindéar pháipéar agus iad a scaoileadh thuas sa spéir. *<nowiki/>I rith na féile, maisítear [[fuinneog]]<nowiki/>a agus [[Doras|dorais]] le maisiúcháin dhearga déanta as [[páipéar]] agus le [[Filíocht|véarsaíocht]] ar ábhar sonais, rachmais agus fad saoil. Bíonn na tithe maisithe le focail ar nós ‘Áthas’ agus ‘Saibhreas,’ ag dúil le go mbeadh na rudaí sin i saol na ndaoine sa bhliain úr. === Piseoga === *Creideann roinnt daoine nár chóir duit do chuid [[Gruaig|gruaige]] a ní ar an chéad lá den fhéile mar gheobhaidh tú réidh leis an ádh. *Ní cóir aon ghlanadh a dhéanamh. Baineann sé seo leis an ádh. An lá roimh Bhliain Nua na Síneach caitear an lá ag glanadh. Ina dhiaidh sin ní féidir leat glanadh ar bith a dhéanamh go dtí an 5ú lá ar fhaitíos go nglanfaidh tú d’ádh as an teach.<ref>{{Lua idirlín|url=https://peig.ie/2020/01/5-thraidisiun-a-bhaineann-le-bliain-nua-na-sineach/|teideal=5 thraidisiún a bhaineann le Bliain Nua na Síneach|údar=PEIG|dáta=2020-01-23|language=ga-IE|work=PEIG.ie|dátarochtana=2020-01-25}}</ref> *Ní cóir siosúr, scian nó aon rud géar a úsáid. Baineann na nithe géara de do shaibhreas agus do rath agus mar sin b’fhearr iad a sheachaint dar leis an traidisiún. *De réir an tseanchais, bhí [[ainmhí]] [[Miotaseolaíocht|miotasach]] ann darbh ainm an “Year” agus tagann sé amach i rith Oíche Chinn Bliana chun dochar a dhéanamh do dhaoine, ainmhithe agus nósanna an tsaoil. Níos déanaí d’fhoghlaim muintir na tíre go raibh eagla ar an ‘Year” roimh an dath [[dearg]], [[tine]] agus torainn arda. Mar sin, teilgeann daoine [[tinte ealaíne]] ag Oíche Chinn Bliana chun ruaig a chur air. *Ní chaitheann daoine eadaí dubha nó bána le linn na féile seo mar bíonn brón ag baint leis na dathanna sin. == Fréamh neimhe agus fréamh saolta == Bíonn ainmhí bainte le gach bliain i bhféilire na Síne. Athraíonn an t-ainmhí gach bliain ar feadh 12 bliain agus ansin tosaíonn sé arís. Ní bhíonn [[uimhir]] ag an mbliain Shíneach, ach ina háit bíonn [[ainmhí]] luaite léi. Baineann tréithe [[stoidiaca]] leis an bhféilire Síneach, ar a nglaoitear Ciorcal na nAinmhithe air. Is timthriall 12 bliain is ea An t[[Stoidiaca Síneach]]. Tá gach bliain sa timthriall ainmnithe tar éis ainmhí agus tá pearsantacht agus tréithe difriúil agus gach ainmhí. Creidtear go bhfuil tionchar mór ag an ainmhí ar an [[duine]]. Tá deich ‘bhfréamh neimhe’ ann agus 12 ‘fréamh saolta’ ann: Tá 12 ainmhí ar an iomlán:[[Íomhá:Daoist-symbols Qingyanggong Chengdu.jpg|thumb|280px|Na Ainmhithe]] # 鼠 [[Francach (ainmhí)|Francach]]: Bliain an Fhrancaigh<ref>https://blogs.transparent.com/irish/dha-ainmhi-dheag-dha-bhliain-deag-agus-cen-fhoirm-den-alt/</ref> # 牛 [[Damh]] / [[bó]]: Bliain an Daimh # 虎 [[Tíogar]]: Bliain an Tíogair # 兔 [[Coinín]] : Bliain an Choinín # 龍 [[Dragan]] : Bliain an Dragain # 蛇 [[Nathair]]: Bliain '''''na''''' Nathrach (focal baininscneach) # 馬 [[Capall]] : Bliain an Chapaill. # 羊 [[Gabhar]]: Bliain an Gabhair nó Bliain na Caorach nó Bliain an Reithe<ref>http://www.cogg.ie/wp-content/uploads/eureka_irish_11.18.pdf</ref>,<ref>https://blogs.transparent.com/irish/chinese-new-year-in-irish-cen-tainmhi-which-animal-do-2015/</ref> # 猴 [[Moncaí]] : Bliain an Mhoncaí # 酉 [[Coileach (stoidiaca)|Coileach]] : Bliain an Choiligh # 狗 [[Madra]]: Bliain an Mhadra nó Bliain an Mhadaidh nó Bliain an Ghadhair # 亥 [[Muc]]: Bliain '''''na''''' Muice (focal baininscneach): is siombail saibhris é an muc i gcultúr na Síne. Na Fréamhacha Neimhe: * 甲 (jiǎ) * 乙 (yǐ) * 丙 (bǐng) * 丁 (dīng) * 戊 (wù) * 己 (jǐ) * 庚 (gēng) * 辛 (xīn) * 壬 (rén) * 癸 (guǐ) Cuirtear an dá fhréamh le chéile le hainm na bliana a fháil. Mar sin, is í an chéad bhliain sa chóras 60 bliain ná 甲子 (jiǎ-zǐ), agus an dara bliain 乙丑 (yǐ-chǒu) agus araile. [[Íomhá:Chinese New Year.jpg|mion]] Nuair a thagtar chuig deireadh na bhfréamhacha, tosaítear ag an tús arís. Mar sin, is í an 11ú bliain 甲戌 (jiǎ-xū), an 12ú bliain 乙亥 (yǐ-hài) agus araile go dtí go dtagtar chuig an 60ú bliain 癸亥 (guǐ-hài). Thosaigh an “chéad bhliain” sa chóras seo sa bhliain 2637 BC nuair a ceapadh an féilire, de réir an tseanchais. Mar shampla, is í an bhliain a thosaigh ar an [[10 Feabhra]] [[2016]], mar sin, ná 丙申 (bǐng-shēn). Is í an 33ú bliain sa 78ú babhta den chóras 60-bliain agus is í an 4,714ú bliain ó thosaigh an córas sin<ref>https://tuairisc.ie/seo-chugainn-bliain-an-mhoncai-sracfheachaint-ar-fheilire-na-sineach/</ref>. == Stair == De réir [[Béaloideas|sheanchas]] na Síne, ba é an tImpire 皇帝 (Huangdi – ‘An tImpire Buí’) a cheap an [[féilire]] sa bhliain 2637 BC.<ref>{{Lua idirlín|url=https://depts.washington.edu/triolive/quest/2007/TTQ07030/history.html|teideal=Chinese Zodiac {{!}} History|work=depts.washington.edu|dátarochtana=2020-01-25}}</ref> Níos déanaí, thart ar 2300 RC. bunaíodh é le bheith ar an gcéad lá den chéad mhí (san fhéilire traidisiúnta Síneach) nuair a bhí ríshliocht Han i réim.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.chinesenewyears.info/chinese-new-year-history.php|teideal=Chinese New Year History|work=www.chinesenewyears.info|dátarochtana=2020-01-25}}</ref> Sa bhliain 2020, bhí imeachtaí poiblí le Bliain Nua na Síneach a cheiliúradh i m[[Béising]], Huanggang agus [[Wuhan]] curtha ar ceal in iarracht srianta a chur ar ráig de víreas marfach ([[Coróinvíreas]]) a bhí ag scáipeadh ar fud na tíre.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Imeachtaí leis an Bhliain Nua a cheiliúradh i mBéising ar ceal|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2020/0123/1110358-ordaithe-dianghlasala-i-gcathracha-sa-tsin-toisc-vireas-marfach/|date=2020-01-23|language=ga}}</ref> Dúradh leis an 11 milliún duine a bhfuil cónaí orthu i gcathair Wuhan gan imeacht ón cheantar mura bhfuil géarghá leis. Druideadh príomhmhargadh na [[Cathair (lonnaíocht)|cathrach]], [[Pictiúrlann|pictiúrlanna]] agus caiféanna. [[Íomhá:Xinnianhao2.png|deas|222x222px|Athbhliain faoi mhaise]] == Foclóir == * Athbhliain Faoi Mhaise: 新年快乐 (xin nian kuai le) ==Féach freisin== * [[Stoidiaca Síneach]] [[Íomhá:Chinese New Year (4603586392).jpg|mion|[[Páras]], [[An Fhrainc]], 2017]] ==Tagairtí== {{reflist}} {{Stumpa}} [[Catagóir:An tSín| ]] [[Catagóir:Blianta| ]] [[Catagóir:Aonaid ama]] [[Catagóir:Féilire|*]] [[Catagóir:Earrach]] pt3cvghy45oz3l7xu8mubtxp73oww3k 101 (uimhir) 0 70001 1090608 1043461 2022-08-27T11:06:21Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''101''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[100 (uimhir)|100]] agus roimh [[102 (uimhir)|102]]. {{Uimhir}} {{Síol}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] nujbtj0g3elqu7uheuon0shwg7oyhb7 102 (uimhir) 0 70002 1090609 1043462 2022-08-27T11:06:25Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''102''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[101 (uimhir)|101]] agus roimh [[103 (uimhir)|103]]. {{Uimhir}} {{Síol}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 715nk0m1pgm4xtwss9qlak4wbwbwc4i 103 (uimhir) 0 70003 1090610 1043463 2022-08-27T11:06:29Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''103''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[102 (uimhir)|102]] agus roimh [[104 (uimhir)|104]]. {{Uimhir}} {{Síol}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 9xgqtmj9ji09zhjjtv5khxztzp5nu5e 104 (uimhir) 0 70004 1090611 1043464 2022-08-27T11:06:33Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''104''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[105 (uimhir)|105]] agus roimh [[103 (uimhir)|103]]. {{Uimhir}} {{Síol}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] jv3jgu7r600bcjf7jb4577yho3kiy8l 105 (uimhir) 0 70005 1090612 1043465 2022-08-27T11:06:37Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''105''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[104 (uimhir)|104]] agus roimh [[106 (uimhir)|106]]. {{Uimhir}} {{Síol}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] ns2c2pcvsz9fwc9g6ikqbd83knh23sg 106 (uimhir) 0 70006 1090613 1043466 2022-08-27T11:06:41Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''106''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[105 (uimhir)|105]] agus roimh [[107 (uimhir)|107]]. {{Uimhir}} {{Síol}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 4zpthv51pdswcops9vyp3bysofp2b0n 107 (uimhir) 0 70007 1090614 1043467 2022-08-27T11:06:45Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''107''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[106 (uimhir)|106]] agus roimh [[108 (uimhir)|108]]. {{Uimhir}} {{Síol}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 4b58blmedfjbio0nesjtvameq7rk87u 108 (uimhir) 0 70008 1090615 1043468 2022-08-27T11:06:49Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''108''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[107 (uimhir)|107]] agus roimh [[109 (uimhir)|109]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] bvonbtvoanyves2geau3wi19hbovxzq 109 (uimhir) 0 70009 1090616 1043469 2022-08-27T11:06:53Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''109''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[108 (uimhir)|108]] agus roimh [[110 (uimhir)|110]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] os6w9778w9s84w1qpndztu0kyz010di 110 (uimhir) 0 70010 1090617 1043470 2022-08-27T11:06:57Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''110''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[109 (uimhir)|109]] agus roimh [[111 (uimhir)|111]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] m23hm3r2yk7w55uh3iya3ykw27k2x6f 71 (uimhir) 0 70011 1090618 1043471 2022-08-27T11:07:01Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''71''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[70 (uimhir)|70]] agus roimh [[72 (uimhir)|72]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] p7nidezm870aoc5d6govuu5luauopq4 72 (uimhir) 0 70012 1090619 1043472 2022-08-27T11:07:05Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''72''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[71 (uimhir)|71]] agus roimh [[73 (uimhir)|73]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] csnz08sirme8spky9uq3ukb1slgigk5 73 (uimhir) 0 70013 1090620 1043473 2022-08-27T11:07:09Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''73''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[72 (uimhir)|72]] agus roimh [[74 (uimhir)|74]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] ltirhg09f6rgrg6sv8o3fa4jxmmwrc9 74 (uimhir) 0 70014 1090621 1043474 2022-08-27T11:07:13Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''74''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[73 (uimhir)|73]] agus roimh [[75 (uimhir)|75]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] ti8wx0zk1oqz4i6jid1oimzq5zvg8rj 75 (uimhir) 0 70015 1090622 1043475 2022-08-27T11:07:17Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''75''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[74 (uimhir)|74]] agus roimh [[76 (uimhir)|76]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 4z9g26acol9y1ag1xtahw1hbkytg4vg 76 (uimhir) 0 70016 1090623 1043476 2022-08-27T11:07:21Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''76''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[75 (uimhir)|75]] agus roimh [[77 (uimhir)|77]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] dn3zvl7ogx44grznh0egphyr676klqv 77 (uimhir) 0 70017 1090624 1043477 2022-08-27T11:07:25Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''77''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[76 (uimhir)|76]] agus roimh [[78 (uimhir)|78]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] oe75if6ks3n2v6vwjda63i3qv5vsho1 78 (uimhir) 0 70018 1090625 1043478 2022-08-27T11:07:29Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''78''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[77 (uimhir)|77]] agus roimh [[79 (uimhir)|79]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] rtp41nsmspmmhg4d3ljppb39a7v8eru 79 (uimhir) 0 70019 1090626 1043479 2022-08-27T11:07:33Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''79''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[78 (uimhir)|78]] agus roimh [[80 (uimhir)|80]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 18dtxs5rphsjt9lzdoalu9irrfc08ut 81 (uimhir) 0 70020 1090627 1043480 2022-08-27T11:07:37Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''81''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[80 (uimhir)|80]] agus roimh [[82 (uimhir)|82]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] lhde1zzmmh7o4m3s244hxw4spisxzwy 82 (uimhir) 0 70021 1090628 1043481 2022-08-27T11:07:41Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''82''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[81 (uimhir)|81]] agus roimh [[83 (uimhir)|83]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 9q91htq4k2d0w2fwdm3so557vd396tu 83 (uimhir) 0 70022 1090629 1043482 2022-08-27T11:07:45Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''83''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[82 (uimhir)|82]] agus roimh [[84 (uimhir)|84]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 76kp5tqlz4m7akbe1lmrt57z6nbqtb3 84 (uimhir) 0 70023 1090630 1043483 2022-08-27T11:07:49Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''84''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[83 (uimhir)|83]] agus roimh [[85 (uimhir)|85]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] awf4kdfmt8j2l2rot2mh9os0ftg52gv 85 (uimhir) 0 70024 1090631 1043484 2022-08-27T11:07:53Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''85''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[84 (uimhir)|84]] agus roimh [[86 (uimhir)|86]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] svarc2pr5hychhodenhflcfctvpc6n4 87 (uimhir) 0 70025 1090632 1043485 2022-08-27T11:07:57Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''87''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[86 (uimhir)|86]] agus roimh [[88 (uimhir)|88]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] oofzz75hx75ysydd6usvr7u6o4a9h7k 88 (uimhir) 0 70026 1090633 1043486 2022-08-27T11:08:01Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''88''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[87 (uimhir)|87]] agus roimh [[89 (uimhir)|89]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 6shbst17pg7kktcbcv2nyfyyn5a6a9z 89 (uimhir) 0 70027 1090634 1043487 2022-08-27T11:08:05Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''89''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[88 (uimhir)|88]] agus roimh [[90 (uimhir)|90]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] j2nrfrwj9lex0dvymm3xku0lijikqho 91 (uimhir) 0 70028 1090635 1043488 2022-08-27T11:08:09Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''91''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[90 (uimhir)|90]] agus roimh [[92 (uimhir)|92]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 24527j76bfozfewcj5bkne2rxvuecsz 92 (uimhir) 0 70029 1090636 1043489 2022-08-27T11:08:13Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''92''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[91 (uimhir)|91]] agus roimh [[93 (uimhir)|93]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 0bvk43zscsqy0rnm58o3spqnu004vi3 93 (uimhir) 0 70030 1090637 1043490 2022-08-27T11:08:17Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''93''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[92 (uimhir)|92]] agus roimh [[94 (uimhir)|94]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 6pk7m8ykc7ingkino2vtxu77mgvtdje 94 (uimhir) 0 70031 1090638 1043491 2022-08-27T11:08:21Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''94''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[93 (uimhir)|93]] agus roimh [[95 (uimhir)|95]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 243nq7pkic27p0xyfgy4u4b2u1ptntj 95 (uimhir) 0 70032 1090639 1043492 2022-08-27T11:08:25Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''95''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[94 (uimhir)|94]] agus roimh [[96 (uimhir)|96]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] reejg0a220xpa0e9xufhgf0cnycvbzh 96 (uimhir) 0 70033 1090640 1043493 2022-08-27T11:08:29Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''96''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[95 (uimhir)|95]] agus roimh [[97 (uimhir)|97]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] ibczu9e5o9dpluzbj56k2bt1cz8a13w 97 (uimhir) 0 70034 1090641 1043494 2022-08-27T11:08:33Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''97''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[96 (uimhir)|96]] agus roimh [[98 (uimhir)|98]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 92j9jo2e4yd4pfqxqhhydt54bpcz3vm 98 (uimhir) 0 70035 1090642 1043495 2022-08-27T11:08:37Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''98''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[97 (uimhir)|97]] agus roimh [[99 (uimhir)|99]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 07vfd3x43orzssfdenavwxe4r5dd2rx 99 (uimhir) 0 70036 1090506 1043496 2022-08-27T08:28:57Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''99''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[98 (uimhir)|98]] agus roimh [[100 (uimhir)|100]]. {{Uimhir}} {{síol-mata}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] sz1kg9flgpujrigj3wuibxl2dl0lyrk 111 (uimhir) 0 70037 1090643 1043497 2022-08-27T11:08:41Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''111''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[110 (uimhir)|110]] agus roimh [[112 (uimhir)|112]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] mm9oxsygejpajhhs3jqs4chxa5jc054 112 (uimhir) 0 70038 1090644 1043498 2022-08-27T11:08:45Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''112''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[111 (uimhir)|111]] agus roimh [[113 (uimhir)|113]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 6nbh0ved4hpc440lf67bzxx64al6azy 113 (uimhir) 0 70039 1090645 1043499 2022-08-27T11:08:49Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''113''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[112 (uimhir)|112]] agus roimh [[114 (uimhir)|114]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 902eolh8jxqje6kl85b9670jtdxc6b7 114 (uimhir) 0 70040 1090646 1043500 2022-08-27T11:08:53Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''114''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[113 (uimhir)|113]] agus roimh [[115 (uimhir)|115]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] tbss7vw13fzo4t6hhwdx81ogwh5zb7h 115 (uimhir) 0 70041 1090647 1043501 2022-08-27T11:08:57Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''115''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[114 (uimhir)|114]] agus roimh [[116 (uimhir)|116]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] e4bt63z3hmlwoxx46z2w9jnjwjc4bux 116 (uimhir) 0 70042 1090648 1043502 2022-08-27T11:09:01Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''116''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[115 (uimhir)|115]] agus roimh [[117 (uimhir)|117]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 3gm3yar86izp4uzcwdcipes2v2up8yq 117 (uimhir) 0 70043 1090649 1043503 2022-08-27T11:09:05Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''117''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[116 (uimhir)|116]] agus roimh [[118 (uimhir)|118]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] jlqu0tpmhvkrzxryaww5y5w2wnz7l22 118 (uimhir) 0 70044 1090650 1043504 2022-08-27T11:09:09Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''118''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[117 (uimhir)|117]] agus roimh [[119 (uimhir)|119]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] fc6z1usqoc4arz4msxwz6fpw8dc2c63 119 (uimhir) 0 70045 1090651 1043505 2022-08-27T11:09:13Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''119''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[118 (uimhir)|118]] agus roimh [[120 (uimhir)|120]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 8izodceottkrhdznu2zcv5h5gje98j9 120 (uimhir) 0 70046 1090652 1043506 2022-08-27T11:09:17Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''120''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[119 (uimhir)|119]] agus roimh [[121 (uimhir)|121]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 2dbd6uj1f0cw7a9nvpfc43iracpkafp 121 (uimhir) 0 70047 1090653 1043507 2022-08-27T11:09:21Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''121''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[120 (uimhir)|120]] agus roimh [[122 (uimhir)|122]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 2mlqlak95sz3x8gqcm348dfllhnwb2q 122 (uimhir) 0 70048 1090654 1043508 2022-08-27T11:09:25Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''122''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[121 (uimhir)|121]] agus roimh [[123 (uimhir)|123]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] bkiubftzdee0nhl599dqxj0ijmlnm0v 123 (uimhir) 0 70049 1090655 1043509 2022-08-27T11:09:30Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''123''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[122 (uimhir)|122]] agus roimh [[124 (uimhir)|124]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 16pkxozt7gzx9olzzch4wtf2t2wcien 124 (uimhir) 0 70050 1090656 1043510 2022-08-27T11:09:33Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''124''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[123 (uimhir)|123]] agus roimh [[125 (uimhir)|125]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] slm7vyuy1d1yhhdff7wkr1lk830r8ud 125 (uimhir) 0 70052 1090657 1043511 2022-08-27T11:09:37Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''125''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[124 (uimhir)|124]] agus roimh [[126 (uimhir)|126]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] erd4yoy9025u18lpkwkhbfkrugq7j4j 126 (uimhir) 0 70053 1090658 1043512 2022-08-27T11:09:41Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''126''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[125 (uimhir)|125]] agus roimh [[127 (uimhir)|127]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] hxachkx8uetx088impwqkjkfxvjrnhx 127 (uimhir) 0 70054 1090659 1043513 2022-08-27T11:09:45Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''127''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[126 (uimhir)|126]] agus roimh [[128 (uimhir)|128]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] ghusexfbpyfpxg3v6oajr7o31p8pt30 128 (uimhir) 0 70055 1090660 1043514 2022-08-27T11:09:49Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''128''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[127 (uimhir)|127]] agus roimh [[129 (uimhir)|129]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 1pyu81yco6lxolg85nkwm8pbj017y6r 129 (uimhir) 0 70056 1090661 1043515 2022-08-27T11:09:53Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''129''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[128 (uimhir)|128]] agus roimh [[130 (uimhir)|130]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] rdqbzyq93ar4eiv12flrcjduzdxy4wj 130 (uimhir) 0 70057 1090662 1043516 2022-08-27T11:09:57Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''130''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[129 (uimhir)|129]] agus roimh [[131 (uimhir)|131]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] fhoflm91rkvegx4li764z9sn9547ol2 131 (uimhir) 0 70058 1090663 1043517 2022-08-27T11:10:01Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''131''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[130 (uimhir)|130]] agus roimh [[132 (uimhir)|132]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] sidq49j66682rwp4gd0nrgvtsgelwfn 132 (uimhir) 0 70059 1090664 1043518 2022-08-27T11:10:05Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''132''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[131 (uimhir)|131]] agus roimh [[133 (uimhir)|133]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] bmqcxme2buzoyt51m2sq8zz111muys4 133 (uimhir) 0 70060 1090665 1043519 2022-08-27T11:10:09Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''133''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[132 (uimhir)|132]] agus roimh [[134 (uimhir)|134]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 979ps77yv0h13lh9rrr6zru2dcvt347 134 (uimhir) 0 70061 1090666 1043520 2022-08-27T11:10:13Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''134''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[133 (uimhir)|133]] agus roimh [[135 (uimhir)|135]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] igovbvt1a3eb42thb3bs9v879yfxxfz 135 (uimhir) 0 70062 1090667 1043521 2022-08-27T11:10:17Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''135''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[134 (uimhir)|134]] agus roimh [[136 (uimhir)|136]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] gys2vxahe9zy1m6u8ejvty21uez7hgs 136 (uimhir) 0 70063 1090668 1043522 2022-08-27T11:10:21Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''136''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[135 (uimhir)|135]] agus roimh [[137 (uimhir)|137]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] h9n1t2l5abyigovzgwlbd0u301catr2 137 (uimhir) 0 70064 1090669 1043523 2022-08-27T11:10:25Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''137''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[136 (uimhir)|136]] agus roimh [[138 (uimhir)|138]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] s4w0xpnbxl5b41yzb9sg9nv8fet3e5f 138 (uimhir) 0 70065 1090670 1043524 2022-08-27T11:10:29Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''138''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[137 (uimhir)|137]] agus roimh [[139 (uimhir)|139]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] j8wq2xjpoemj1qso63q6zdu658sjfkb 139 (uimhir) 0 70066 1090671 1043525 2022-08-27T11:10:33Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''139''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[138 (uimhir)|138]] agus roimh [[140 (uimhir)|140]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] p59yvgehe0neqv5ac2e5vwiowtyx1vw 140 (uimhir) 0 70067 1090672 1043526 2022-08-27T11:10:37Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''140''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[139 (uimhir)|139]] agus roimh [[141 (uimhir)|141]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] i32g6lrwt3mkc1goskuovb4d7kger4w 141 (uimhir) 0 70068 1090673 1043527 2022-08-27T11:10:41Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''141''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[140 (uimhir)|140]] agus roimh [[142 (uimhir)|142]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] ksxdo3qscor01rl7bsuvtbooli9cklh 142 (uimhir) 0 70069 1090674 1043528 2022-08-27T11:10:45Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''142''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[141 (uimhir)|141]] agus roimh [[143 (uimhir)|143]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] cdrn76yx66a0vy13j58q5b9fv6d609m 143 (uimhir) 0 70070 1090675 1043529 2022-08-27T11:10:49Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''143''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[142 (uimhir)|142]] agus roimh [[144 (uimhir)|144]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 2q753r3qta4legrtsc9r312d77aanc1 144 (uimhir) 0 70071 1090676 1043530 2022-08-27T11:10:53Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''144''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[143 (uimhir)|143]] agus roimh [[145 (uimhir)|145]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 3shdmhm38b4opd2pb92eycndkb1ichm 145 (uimhir) 0 70072 1090677 1043531 2022-08-27T11:10:57Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''145''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[144 (uimhir)|144]] agus roimh [[146 (uimhir)|146]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] f5nqpdkxrawsd4lp238x5lcdecps611 146 (uimhir) 0 70073 1090678 1043532 2022-08-27T11:11:01Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''146''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[145 (uimhir)|145]] agus roimh [[147 (uimhir)|147]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] rvonmfbgwm0mq3vjzdim4nykfaotojw 147 (uimhir) 0 70074 1090679 1043533 2022-08-27T11:11:05Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''147''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[146 (uimhir)|146]] agus roimh [[148 (uimhir)|148]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] b9gmex7ob88cl1m8c2ghxqp9hj29nge 148 (uimhir) 0 70075 1090680 1043534 2022-08-27T11:11:09Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''148''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[147 (uimhir)|147]] agus roimh [[149 (uimhir)|149]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] d9qdshwpliqx3w8mpd6c6hlpku9pdi8 149 (uimhir) 0 70076 1090681 1043535 2022-08-27T11:11:13Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''149''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[148 (uimhir)|148]] agus roimh [[150 (uimhir)|150]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 5kdv6yvahzbt2f05gphrzvrojyi7hel 150 (uimhir) 0 70077 1090682 1043536 2022-08-27T11:11:17Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''150''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[149 (uimhir)|149]] agus roimh [[151 (uimhir)|151]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] pjn37s0dyp89mmlrg69yyh1zi8oeshx 151 (uimhir) 0 70078 1090683 1043537 2022-08-27T11:11:21Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''151''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[150 (uimhir)|150]] agus roimh [[152 (uimhir)|152]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] ne4ufodmev0wj5ggctbpsw3tbm7ybmf 152 (uimhir) 0 70079 1090684 1043538 2022-08-27T11:11:25Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''152''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[151 (uimhir)|151]] agus roimh [[153 (uimhir)|153]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] if547hpp0yvhrp848az2ksucafqco6j 153 (uimhir) 0 70080 1090685 1043539 2022-08-27T11:11:29Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''153''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[152 (uimhir)|152]] agus roimh [[154 (uimhir)|154]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 5sqdqmjftsz3o8zenxyqec49l5c52jm 154 (uimhir) 0 70081 1090686 1043540 2022-08-27T11:11:33Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''154''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[153 (uimhir)|153]] agus roimh [[155 (uimhir)|155]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 8u17zvyfzzhu7idtamqqjkqwa488nnd 155 (uimhir) 0 70082 1090687 1043541 2022-08-27T11:11:37Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''155''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[154 (uimhir)|154]] agus roimh [[156 (uimhir)|156]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 0vvvstxb46m5y6d6gkr1rvn85k1iwtf 156 (uimhir) 0 70083 1090688 1043542 2022-08-27T11:11:41Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''156''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[157 (uimhir)|157]] agus roimh [[158 (uimhir)|158]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 3acnj4cgcjhnjxco7lxfnjqqgulq0g2 157 (uimhir) 0 70084 1090689 1043543 2022-08-27T11:11:45Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''157''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[156 (uimhir)|156]] agus roimh [[158 (uimhir)|158]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 9wm3qneo310gt01ykqj8xpk5ihllqty 158 (uimhir) 0 70085 1090690 1043544 2022-08-27T11:11:50Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''158''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[157 (uimhir)|157]] agus roimh [[159 (uimhir)|159]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] imbidzm93ioye2s55b86hg4c1nvgs34 159 (uimhir) 0 70086 1090691 1043545 2022-08-27T11:11:53Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''159''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[158 (uimhir)|158]] agus roimh [[160 (uimhir)|160]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 4upsm6urfg94b2ojcu8zgvlj1rqgziq 160 (uimhir) 0 70087 1090692 1043546 2022-08-27T11:11:57Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''160''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[159 (uimhir)|159]] agus roimh [[161 (uimhir)|161]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] d56m9kmvglmz5khp75xheikh5wtzxl4 161 (uimhir) 0 70088 1090693 1043547 2022-08-27T11:12:01Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''161''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[160 (uimhir)|160]] agus roimh [[162 (uimhir)|162]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] kvrlejwcgidsmmz5ufhq3d02mop9c00 162 (uimhir) 0 70089 1090694 1043548 2022-08-27T11:12:05Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''162''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[161 (uimhir)|161]] agus roimh [[163 (uimhir)|163]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] cwg4xy7sr4qxrhh1d437disdn5aigsi 163 (uimhir) 0 70090 1090695 1043549 2022-08-27T11:12:09Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''163''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[162 (uimhir)|162]] agus roimh [[164 (uimhir)|164]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] g38wu6j7yuc0ci321bk9fa1oawodrnk 164 (uimhir) 0 70091 1090696 1043550 2022-08-27T11:12:13Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''164''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[163 (uimhir)|163]] agus roimh [[165 (uimhir)|165]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] kbud29e7wkyn8q59cy5z5wsv1c96hdt 165 (uimhir) 0 70092 1090697 1043551 2022-08-27T11:12:17Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''165''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[164 (uimhir)|164]] agus roimh [[166 (uimhir)|166]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] cudhd32xo16ynlpeq4nfu9yxfrxabjn 166 (uimhir) 0 70093 1090698 1043552 2022-08-27T11:12:21Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''166''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[165 (uimhir)|165]] agus roimh [[167 (uimhir)|167]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] gokcoel3i6tdnck5ozfv8l6ukna1rku 167 (uimhir) 0 70094 1090699 1043553 2022-08-27T11:12:25Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''167''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[166 (uimhir)|166]] agus roimh [[168 (uimhir)|168]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] azm8ct00bp5aycpnbj8disbc458wfh4 168 (uimhir) 0 70095 1090700 1043554 2022-08-27T11:12:29Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''168''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[167 (uimhir)|167]] agus roimh [[168 (uimhir)|168]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 59iyl3wj0wksgs0xp1zapjuxeasw056 169 (uimhir) 0 70096 1090701 1043555 2022-08-27T11:12:33Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''169''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[168 (uimhir)|168]] agus roimh [[170 (uimhir)|170]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] pj4ze7m5lopdrt5nmv6weui3q6neidy 170 (uimhir) 0 70097 1090702 1043556 2022-08-27T11:12:37Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''170''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[169 (uimhir)|169]] agus roimh [[171 (uimhir)|171]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] es89o0rqawkcghotpxo2wk4whymv2ta 171 (uimhir) 0 70098 1090703 1043557 2022-08-27T11:12:41Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''171''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[170 (uimhir)|170]] agus roimh [[172 (uimhir)|172]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] mz2qzvsbhf7878b8lhwbkefs1q1zc96 172 (uimhir) 0 70099 1090704 1043558 2022-08-27T11:12:45Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''172''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[171 (uimhir)|171]] agus roimh [[173 (uimhir)|173]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 8w9hccw78vdobpvasg9yqnr3ckbs81s 173 (uimhir) 0 70100 1090705 1043559 2022-08-27T11:12:50Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''173''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[172 (uimhir)|172]] agus roimh [[174 (uimhir)|174]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 01ttlskoxcm5n0iqdwn7all74p9nxsa 174 (uimhir) 0 70101 1090706 1043560 2022-08-27T11:12:53Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''174''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[173 (uimhir)|173]] agus roimh [[175 (uimhir)|175]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 2lqkrrpxrfdathe80g91t2bkiichxy5 175 (uimhir) 0 70102 1090707 1043561 2022-08-27T11:12:58Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''175''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[174 (uimhir)|174]] agus roimh [[176 (uimhir)|176]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] ldrwd9lnmrlbh63c4k5gvsa7uguca8g 176 (uimhir) 0 70103 1090708 1043562 2022-08-27T11:13:01Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''176''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[175 (uimhir)|175]] agus roimh [[177 (uimhir)|177]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 0nliyoerg4ktzh5ndvgs09s63acud9p 177 (uimhir) 0 70104 1090709 1043563 2022-08-27T11:13:05Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''177''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[176 (uimhir)|176]] agus roimh [[178 (uimhir)|178]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] f2ppn79qk1aqsr95t4yyrf3h9pwfsiz 178 (uimhir) 0 70105 1090710 1043564 2022-08-27T11:13:10Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''178''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[177 (uimhir)|177]] agus roimh [[179 (uimhir)|179]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] ow1tp47kd8f5sdmwqx1owjtcz01q231 179 (uimhir) 0 70106 1090509 1043565 2022-08-27T08:30:58Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''179''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[178 (uimhir)|178]] agus roimh [[180 (uimhir)|180]]. {{Uimhir}} {{síol-mata}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 26k5swbtztfpvg4o80rs2wsy5henmrp 180 (uimhir) 0 70107 1090711 1043566 2022-08-27T11:13:13Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''180''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[179 (uimhir)|179]] agus roimh [[181 (uimhir)|181]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] nnxx2pkh4lc2z5j7q4948ih55m2ej1l 181 (uimhir) 0 70108 1090712 1043567 2022-08-27T11:13:17Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''181''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[180 (uimhir)|180]] agus roimh [[182 (uimhir)|182]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] tuinfmnl9xy6ojvbpvhs64903fo02xy 182 (uimhir) 0 70109 1090713 1043568 2022-08-27T11:13:21Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''182''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[181 (uimhir)|181]] agus roimh [[183 (uimhir)|183]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] qpmyxnew0tgqlwikdi5rc1ts2wz20bh 183 (uimhir) 0 70110 1090714 1043569 2022-08-27T11:13:26Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''183''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[182 (uimhir)|182]] agus roimh [[184 (uimhir)|184]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 5n8wj40zy72u6ajlj781ch9hhab7re3 184 (uimhir) 0 70111 1090715 1043570 2022-08-27T11:13:30Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''184''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[183 (uimhir)|183]] agus roimh [[185 (uimhir)|185]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 5ahw2fqb7smc8qti7owuyw096qp7kvn 185 (uimhir) 0 70112 1090716 1043571 2022-08-27T11:13:34Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''185''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[184 (uimhir)|184]] agus roimh [[186 (uimhir)|186]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 18ior17z7qw59haup7hqbvoa0mettxh 186 (uimhir) 0 70113 1090717 1043572 2022-08-27T11:13:37Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''186''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[185 (uimhir)|185]] agus roimh [[187 (uimhir)|187]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] olsbvgyeug2vu9i6zl2x4nvfxgmwiop 187 (uimhir) 0 70114 1090718 1043573 2022-08-27T11:13:42Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''187''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[186 (uimhir)|186]] agus roimh [[188 (uimhir)|188]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] my2n2gwnsy17gx6vjvds78wonvx4zg3 188 (uimhir) 0 70115 1090719 1043574 2022-08-27T11:13:45Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''188''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[187 (uimhir)|187]] agus roimh [[189 (uimhir)|189]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] bxpbn7xyrl6n2rp9mrx5x6e05c5l6am 189 (uimhir) 0 70116 1090720 1043575 2022-08-27T11:13:50Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''189''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[188 (uimhir)|188]] agus roimh [[190 (uimhir)|190]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] n8jb4d79m69uljhi2b7sz2t45aik36v 190 (uimhir) 0 70117 1090721 1043576 2022-08-27T11:13:54Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''190''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[189 (uimhir)|189]] agus roimh [[191 (uimhir)|191]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 3tp92rbketwtlr3713jtlkyrzh1sjfx 191 (uimhir) 0 70118 1090722 1043577 2022-08-27T11:13:58Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''191''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[190 (uimhir)|190]] agus roimh [[191 (uimhir)|191]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] lt3r78a4faxhgbnitozoxe7fqkc8cwg 192 (uimhir) 0 70119 1090723 1043578 2022-08-27T11:14:02Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''192''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[191 (uimhir)|191]] agus roimh [[193 (uimhir)|193]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] irxmftqni3h3c84pmyd6ewf4klxbw6s 193 (uimhir) 0 70120 1090724 1043579 2022-08-27T11:14:06Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''193''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[192 (uimhir)|192]] agus roimh [[194 (uimhir)|194]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 059rsr5akkvvvsr83sepz8izoi5ppmj 194 (uimhir) 0 70121 1090725 1043580 2022-08-27T11:14:10Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''194''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[193 (uimhir)|193]] agus roimh [[195 (uimhir)|195]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] glsifgk23aodaic15h9ce10nyvluc8u 195 (uimhir) 0 70122 1090726 1043581 2022-08-27T11:14:14Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''195''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[194 (uimhir)|194]] agus roimh [[196 (uimhir)|196]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 3cb5qem1q79l69bcewkcedh6hc1uhs5 196 (uimhir) 0 70123 1090727 1043582 2022-08-27T11:14:18Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''196''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[195 (uimhir)|195]] agus roimh [[197 (uimhir)|197]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 5b7dhjat1qdltrloxd02t13zw9yuut9 197 (uimhir) 0 70124 1090728 1043583 2022-08-27T11:14:22Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''197''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[196 (uimhir)|196]] agus roimh [[198 (uimhir)|198]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 2tu6bwand3vx7akb7wxcy1yhp6kzd3i 198 (uimhir) 0 70125 1090729 1043584 2022-08-27T11:14:26Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''198''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[197 (uimhir)|197]] agus roimh [[199 (uimhir)|199]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] ln3c9vx5ipw08u0g2emyn2pfpafmsz5 199 (uimhir) 0 70126 1090730 1043585 2022-08-27T11:14:30Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''199''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[198 (uimhir)|198]] agus roimh [[200 (uimhir)|200]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] bz5ftd85kr1joe6uhdtu1runp4p7ry6 201 (uimhir) 0 70127 1090731 1043586 2022-08-27T11:14:34Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''201''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[200 (uimhir)|200]] agus roimh [[202 (uimhir)|202]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 9hz7qgcsv5xp0gqz2w2h5vtvpf202j4 202 (uimhir) 0 70128 1090732 1043587 2022-08-27T11:14:38Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''202''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[201 (uimhir)|201]] agus roimh [[203 (uimhir)|203]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] e4z7z7vck0sp4ogzpsi18xccsq8c3h1 203 (uimhir) 0 70129 1090733 1043588 2022-08-27T11:14:42Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''203''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[202 (uimhir)|202]] agus roimh [[204 (uimhir)|204]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 5nzimgojotparhazqmmnxsn4zpqoobl 204 (uimhir) 0 70130 1090734 1043589 2022-08-27T11:14:46Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''204''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[203 (uimhir)|203]] agus roimh [[205 (uimhir)|205]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] h1ruetb2rvh2adrixfarasmykdk9yej 205 (uimhir) 0 70131 1090735 1043590 2022-08-27T11:14:50Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''205''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[204 (uimhir)|204]] agus roimh [[206 (uimhir)|206]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] kmj72emv5oc7swb4vbkf6qxh28czojt 206 (uimhir) 0 70132 1090736 1043591 2022-08-27T11:14:54Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''206''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[205 (uimhir)|205]] agus roimh [[207 (uimhir)|207]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 97fxa80tkg0lwy58fqi0jh3u4bqokyo 207 (uimhir) 0 70133 1090737 1043592 2022-08-27T11:14:58Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''207''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[206 (uimhir)|206]] agus roimh [[208 (uimhir)|208]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] tc8tnwbysa36ehgbjyzvep3h1gsbxqw 208 (uimhir) 0 70134 1090738 1043593 2022-08-27T11:15:02Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''208''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[207 (uimhir)|207]] agus roimh [[209 (uimhir)|209]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] jvp46w2d7a9f5t65zhb2cm1ew5c0imh 209 (uimhir) 0 70135 1090739 1043594 2022-08-27T11:15:06Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''209''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[208 (uimhir)|208]] agus roimh [[210 (uimhir)|210]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] gsobkhhd07t7cg0eso5wx4bcw2sq5kx 210 (uimhir) 0 70136 1090740 1043595 2022-08-27T11:15:10Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''210''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[209 (uimhir)|209]] agus roimh [[211 (uimhir)|211]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 9mv6qpj3t9mbmauwsr4uq6syp76v4xk 211 (uimhir) 0 70137 1090741 1043596 2022-08-27T11:15:14Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''211''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[210 (uimhir)|2108]] agus roimh [[212 (uimhir)|212]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] gee09ndo0n99ktrk9rv1j348se15tg7 212 (uimhir) 0 70138 1090742 1043597 2022-08-27T11:15:18Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''212''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[211 (uimhir)|211]] agus roimh [[213 (uimhir)|213]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 7hpdb3v074gcbikxi615jbmaqp3smvg 213 (uimhir) 0 70139 1090743 1043598 2022-08-27T11:15:22Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''213''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[212 (uimhir)|212]] agus roimh [[214 (uimhir)|214]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 8dnsp7lrjrd0m1vlbzb1a1v8959vjmk 214 (uimhir) 0 70140 1090744 1043599 2022-08-27T11:15:26Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''214''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[213 (uimhir)|213]] agus roimh [[215 (uimhir)|215]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] lei1dc140d6ehd46njoarizh54n4r4v 215 (uimhir) 0 70141 1090745 1043600 2022-08-27T11:15:30Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''215''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[214 (uimhir)|214]] agus roimh [[216 (uimhir)|216]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] irrfjyqumf19o95holoukpo4qu50u6w 216 (uimhir) 0 70142 1090746 1043601 2022-08-27T11:15:34Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''216''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[215 (uimhir)|215]] agus roimh [[217 (uimhir)|217]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] d15d1w79s09vyuku6q8t1dxi1kct1s1 217 (uimhir) 0 70143 1090747 1043602 2022-08-27T11:15:38Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''217''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[216 (uimhir)|216]] agus roimh [[218 (uimhir)|218]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] c51rdsd317lpdk4njrzfoqz3gy42o0x 218 (uimhir) 0 70144 1090748 1043603 2022-08-27T11:15:42Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''218''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[217 (uimhir)|217]] agus roimh [[219 (uimhir)|219]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 4h9v9naxpodl72oss4mmzft3auo2ab2 219 (uimhir) 0 70145 1090749 1043604 2022-08-27T11:15:46Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''219''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[218 (uimhir)|218]] agus roimh [[220 (uimhir)|220]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] e4frfeyf80ofoxgufyb0yiby8wjc46b 220 (uimhir) 0 70146 1090750 1043605 2022-08-27T11:15:50Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''220''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[219 (uimhir)|219]] agus roimh [[221 (uimhir)|221]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] cbafyr9pzv71y8srcmiexfz0z72f2ld 221 (uimhir) 0 70156 1090751 1043606 2022-08-27T11:15:54Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''221''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[220 (uimhir)|220]] agus roimh [[222 (uimhir)|222]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] a95qy511dmr0fil1lc2t1nwju5ojl0i 222 (uimhir) 0 70157 1090752 1043607 2022-08-27T11:15:58Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''222''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[221 (uimhir)|221]] agus roimh [[223 (uimhir)|223]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] km7upuo9zskkwn87xb7hd51tr0vefn3 223 (uimhir) 0 70158 1090753 1043608 2022-08-27T11:16:02Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''223''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[222 (uimhir)|222]] agus roimh [[224 (uimhir)|224]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] ogdctai22p0499uej4cprzjvye9dqci 224 (uimhir) 0 70159 1090754 1043609 2022-08-27T11:16:06Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''224''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[223 (uimhir)|223]] agus roimh [[225 (uimhir)|225]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] o0h7693ovfkoulonio3up0pq589z95c 225 (uimhir) 0 70160 1090755 1043610 2022-08-27T11:16:10Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''225''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[224 (uimhir)|224]] agus roimh [[226 (uimhir)|226]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] l7o554pqxsxe9djcjh924z4bls9gaja 226 (uimhir) 0 70161 1090756 1043611 2022-08-27T11:16:14Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''226''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[225 (uimhir)|225]] agus roimh [[227 (uimhir)|227]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] m4k5xsvggwja59t5ianu8jh8n81mha5 227 (uimhir) 0 70162 1090757 1043612 2022-08-27T11:16:18Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''227''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[226 (uimhir)|226]] agus roimh [[228 (uimhir)|228]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] okp7urygo86hxiscpslzab7hjtcq1ey 228 (uimhir) 0 70163 1090758 1043613 2022-08-27T11:16:22Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''228''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[227 (uimhir)|227]] agus roimh [[229 (uimhir)|229]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 8nvs8zq98nq49fx5zezokpi2ngy9md4 229 (uimhir) 0 70164 1090759 1043614 2022-08-27T11:16:26Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''229''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[228 (uimhir)|228]] agus roimh [[230 (uimhir)|230]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 71skoicyfqcpqy26n1dualyviuqf4w0 230 (uimhir) 0 70180 1090760 1043615 2022-08-27T11:16:30Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''230''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[229 (uimhir)|229]] agus roimh [[231 (uimhir)|231]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 9dgo6hd7th7itn0aw1t8uba3sm9eqct 231 (uimhir) 0 70181 1090761 1043616 2022-08-27T11:16:34Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''231''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[230 (uimhir)|230]] agus roimh [[232 (uimhir)|232]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] tqowbsowoac3yw05vw7pahjsqckawma 232 (uimhir) 0 70182 1090762 1043617 2022-08-27T11:16:38Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''232''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[231 (uimhir)|231]] agus roimh [[233 (uimhir)|233]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 25vu243pyiy8o5lpa2njyxoltjq0soi 233 (uimhir) 0 70183 1090763 1043618 2022-08-27T11:16:42Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''233''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[232 (uimhir)|232]] agus roimh [[234 (uimhir)|234]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] ia7kks0t6mq7up3wf56vul6iht8xsts 234 (uimhir) 0 70184 1090764 1043619 2022-08-27T11:16:46Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''234''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[233 (uimhir)|233]] agus roimh [[235 (uimhir)|235]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] ezkc66ftx5yosvwiz2qivvq2ps82oug 235 (uimhir) 0 70185 1090765 1043620 2022-08-27T11:16:50Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''235''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[234 (uimhir)|234]] agus roimh [[236 (uimhir)|236]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] ioltbzgfdmxhi32jk9s00gr06etpgxh 236 (uimhir) 0 70186 1090766 1043621 2022-08-27T11:16:54Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''236''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[235 (uimhir)|235]] agus roimh [[237 (uimhir)|237]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] hhvfs5eh9olf612yyq82vbdxby16qmo 237 (uimhir) 0 70187 1090767 1043622 2022-08-27T11:16:58Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''237''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[236 (uimhir)|236]] agus roimh [[238 (uimhir)|238]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] jtzsc6km3aj724dhg7avnhn5yvkxfm3 238 (uimhir) 0 70188 1090768 1043623 2022-08-27T11:17:02Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''238''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[237 (uimhir)|237]] agus roimh [[239 (uimhir)|239]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] stgmvau5znenym8rerfkp7axnf6upz4 239 (uimhir) 0 70189 1090769 1043624 2022-08-27T11:17:06Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''239''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[238 (uimhir)|238]] agus roimh [[240 (uimhir)|240]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] q3ewnrhdt6ba3rxvd6lylq75yxi3j3e 240 (uimhir) 0 70190 1090770 1043625 2022-08-27T11:17:10Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''240''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[239 (uimhir)|239]] agus roimh [[241 (uimhir)|241]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 4iviwxhjouit36dm138nv3pni7urprh 241 (uimhir) 0 70191 1090771 1043626 2022-08-27T11:17:14Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''241''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[240 (uimhir)|240]] agus roimh [[242 (uimhir)|242]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] dmf8axvkca4i0q91687spzp4gtpc35y 242 (uimhir) 0 70192 1090772 1043627 2022-08-27T11:17:18Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''242''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[241 (uimhir)|241]] agus roimh [[243 (uimhir)|243]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] c50g9aul98dpe7cjqpovcf5n0gu8e9o 243 (uimhir) 0 70193 1090773 1043628 2022-08-27T11:17:22Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''243''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[242 (uimhir)|242]] agus roimh [[244 (uimhir)|244]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] f37btzmtxxvn02wk387rlun8d70xqiy 244 (uimhir) 0 70194 1090774 1043629 2022-08-27T11:17:26Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''244''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[243 (uimhir)|243]] agus roimh [[245 (uimhir)|245]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 2qixzyvve1r6hlrkd5b0ftagsmu5s4d 245 (uimhir) 0 70195 1090775 1043630 2022-08-27T11:17:30Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''245''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[244 (uimhir)|244]] agus roimh [[246 (uimhir)|246]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] lyfhetblbg6kd0jledddeym00c8szdk 246 (uimhir) 0 70196 1090776 1043631 2022-08-27T11:17:34Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''246''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[245 (uimhir)|245]] agus roimh [[247 (uimhir)|247]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] cbkxij7mo5vxya17pb38ucfi57rfpwg 247 (uimhir) 0 70197 1090777 1043632 2022-08-27T11:17:38Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''247''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[246 (uimhir)|246]] agus roimh [[248 (uimhir)|248]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 7zssbd4040ygykeby7di8kxtdcm3hpb 248 (uimhir) 0 70198 1090778 1043633 2022-08-27T11:17:42Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''248''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[247 (uimhir)|247]] agus roimh [[249 (uimhir)|249]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] luph68vxcrez1a2wpza87ngzm61crz7 249 (uimhir) 0 70199 1090779 1043634 2022-08-27T11:17:46Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''249''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[248 (uimhir)|248]] agus roimh [[250 (uimhir)|250]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] f3k752ubrfuj1re4grn1mf44lgtmgwl 250 (uimhir) 0 70200 1090780 1043635 2022-08-27T11:17:50Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''250''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[249 (uimhir)|249]] agus roimh [[251 (uimhir)|251]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] iaaa522tfwhwi8x85y1yyu9i443gc2d 251 (uimhir) 0 70201 1090781 1043636 2022-08-27T11:17:54Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''251''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[250 (uimhir)|250]] agus roimh [[252 (uimhir)|252]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 5fafejab19jsp3tgz2tw4aq2exnjrnq 252 (uimhir) 0 70202 1090782 1043637 2022-08-27T11:17:58Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''252''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[251 (uimhir)|251]] agus roimh [[253 (uimhir)|253]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] qfel3e0sffxn1qp7d1mqqq3sed260t2 253 (uimhir) 0 70203 1090783 1043638 2022-08-27T11:18:02Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''253''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[252 (uimhir)|252]] agus roimh [[254 (uimhir)|254]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] lskhgxntuxqycnymvaekxhek5nzzbl4 254 (uimhir) 0 70204 1090784 1043639 2022-08-27T11:18:06Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''254''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[253 (uimhir)|253]] agus roimh [[255 (uimhir)|255]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] tanc4eahddb7ytizssgq7jcyeylzpas 255 (uimhir) 0 70205 1090785 1043640 2022-08-27T11:18:10Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''255''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[254 (uimhir)|254]] agus roimh [[256 (uimhir)|256]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] mlomjn8cwi0glb3v5bfbwvbtay2k56c 256 (uimhir) 0 70206 1090786 1043641 2022-08-27T11:18:14Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''256''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[255 (uimhir)|255]] agus roimh [[257 (uimhir)|257]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] ie9wfyby02wo34812vnvvs7e2y0mnvs 257 (uimhir) 0 70207 1090787 1043642 2022-08-27T11:18:18Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''257''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[256 (uimhir)|256]] agus roimh [[258 (uimhir)|258]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 7x9ta5f0jca2y1zfdti0o806zl47hvl 258 (uimhir) 0 70208 1090788 1043643 2022-08-27T11:18:22Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''258''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[257 (uimhir)|257]] agus roimh [[259 (uimhir)|259]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] rqmew8aycy0p4zha9fhs7d8jkyto1eu 259 (uimhir) 0 70209 1090789 1043644 2022-08-27T11:18:26Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''259''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[258 (uimhir)|258]] agus roimh [[260 (uimhir)|260]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 798gw4xsn8aemzw8jpw0a5aldjfnoal 260 (uimhir) 0 70210 1090790 1043645 2022-08-27T11:18:30Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''260''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[259 (uimhir)|259]] agus roimh [[261 (uimhir)|261]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 5qhk9nctzoyoi42dt9w0c6yt6axs5p7 261 (uimhir) 0 70211 1090791 1043646 2022-08-27T11:18:34Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''261''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[260 (uimhir)|260]] agus roimh [[262 (uimhir)|262]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] ds0vadl5jaqjgy9y3gm7nejrn2ncv3k 262 (uimhir) 0 70212 1090792 1043647 2022-08-27T11:18:38Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''262''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[261 (uimhir)|261]] agus roimh [[263 (uimhir)|263]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] msz69bpp9gized0vmrdhxp3bav4qgub 263 (uimhir) 0 70213 1090793 1043648 2022-08-27T11:18:42Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''263''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[262 (uimhir)|262]] agus roimh [[264 (uimhir)|264]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 1u7kz9q1hun60lkr3bslujnl90tq17v 264 (uimhir) 0 70214 1090794 1043649 2022-08-27T11:18:46Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''264''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[263 (uimhir)|263]] agus roimh [[265 (uimhir)|265]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] qx2ncfienaavdfjpj7l5at7fd4k1iqb 265 (uimhir) 0 70215 1090795 1043650 2022-08-27T11:18:50Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''265''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[264 (uimhir)|264]] agus roimh [[266 (uimhir)|266]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] dwcders2x5w9mrr3fyjpv1hxhwfgrc9 266 (uimhir) 0 70216 1090796 1043651 2022-08-27T11:18:54Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''266''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[265 (uimhir)|265]] agus roimh [[267 (uimhir)|267]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 9jzin8f651ecoez4du7ax3i9vykbw6t 267 (uimhir) 0 70217 1090797 1043652 2022-08-27T11:18:58Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''267''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[266 (uimhir)|266]] agus roimh [[268 (uimhir)|268]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] ks2u5l098im7eroy1s27ny7fx1par2m 268 (uimhir) 0 70218 1090798 1043653 2022-08-27T11:19:02Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''268''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[267 (uimhir)|267]] agus roimh [[269 (uimhir)|269]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] kazs6gzmfu547fy16z10o2kl5jreihu 269 (uimhir) 0 70219 1090799 1043654 2022-08-27T11:19:06Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''269''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[268 (uimhir)|268]] agus roimh [[270 (uimhir)|270]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] mkc1s468ch9tks13l5350ijfnwugu1s 270 (uimhir) 0 70220 1090800 1043655 2022-08-27T11:19:10Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''270''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[269 (uimhir)|269]] agus roimh [[271 (uimhir)|271]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] fpdggmjop5laxeycqosi666g0qfpngp 273 (uimhir) 0 70221 1090801 1043656 2022-08-27T11:19:14Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''273''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[272 (uimhir)|272]] agus roimh [[274 (uimhir)|274]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] shb28t2isummrurke7pqsjk01iq4zli 276 (uimhir) 0 70222 1090802 1043657 2022-08-27T11:19:18Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''276''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[275 (uimhir)|275]] agus roimh [[277 (uimhir)|277]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] dhto322t4hqwkofuwhk5v5m2x9mk244 277 (uimhir) 0 70223 1090803 1043658 2022-08-27T11:19:22Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''277''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[276 (uimhir)|276]] agus roimh [[278 (uimhir)|278]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 50adkp27w3tukhp30920lzgjlml7oiy 280 (uimhir) 0 70224 1090804 1043659 2022-08-27T11:19:26Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''280''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[279 (uimhir)|279]] agus roimh [[281 (uimhir)|281]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] nuc3j657wtyczdqbn02yjhze9qym22n 290 (uimhir) 0 70225 1090805 1043660 2022-08-27T11:19:30Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''290''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[289 (uimhir)|289]] agus roimh [[291 (uimhir)|291]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] jhhzfwhbg73fsn760j2t6jmlpdmece3 300 (uimhir) 0 70226 1090806 1043661 2022-08-27T11:19:34Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''300''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[299 (uimhir)|299]] agus roimh [[301 (uimhir)|301]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 6iomscn8ey0388q02o46zc4yv5apyjm 359 (uimhir) 0 70227 1090807 1043662 2022-08-27T11:19:38Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''359''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[358 (uimhir)|358]] agus roimh [[360 (uimhir)|360]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] qr4x8g5i6sd7wq6m4wv6ybj6swazjct 360 (uimhir) 0 70228 1090808 1043663 2022-08-27T11:19:42Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''360''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[359 (uimhir)|359]] agus roimh [[361 (uimhir)|361]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 1meutvoguip15yeajspi70i5iis7kq4 363 (uimhir) 0 70229 1090809 1043664 2022-08-27T11:19:46Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''363''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[362 (uimhir)|362]] agus roimh [[364 (uimhir)|364]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 4ak9tjkh6dzzjubi80qv4gfqrh9xws3 365 (uimhir) 0 70230 1090810 1043665 2022-08-27T11:19:50Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''365''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[364 (uimhir)|364]] agus roimh [[366 (uimhir)|366]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] hlql5k3dutni4gmkw8o7frh91xlv18u 384 (uimhir) 0 70231 1090811 1043666 2022-08-27T11:19:54Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''384''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[383 (uimhir)|383]] agus roimh [[385 (uimhir)|385]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] qv678nvnapm3bxnellah7m6natfzqha 353 (uimhir) 0 70232 1090812 1043667 2022-08-27T11:19:58Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''353''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[352 (uimhir)|352]] agus roimh [[354 (uimhir)|354]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] ifa49dj5e2x9i71j2lneo4ltw4tesgo 420 (uimhir) 0 70233 1090813 1043668 2022-08-27T11:20:02Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''420''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[419 (uimhir)|419]] agus roimh [[421 (uimhir)|421]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] qm8t604lca815w5xxwyumdbcq3mu8p3 440 (uimhir) 0 70234 1090814 1043669 2022-08-27T11:20:06Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''440''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[439 (uimhir)|439]] agus roimh [[441 (uimhir)|441]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 0uufw819fn5qk3nbuj698dkx3s77w95 495 (uimhir) 0 70235 1090815 1043670 2022-08-27T11:20:10Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''495''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[494 (uimhir)|494]] agus roimh [[496 (uimhir)|496]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 0geawsn9hmsgoof3edne3xulf7tszug 496 (uimhir) 0 70236 1090816 1043671 2022-08-27T11:20:14Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''496''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[495 (uimhir)|495]] agus roimh [[497 (uimhir)|497]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] gfmtd4g7fbks7058w1o3d6jh8myx3zi 500 (uimhir) 0 70237 1090524 1043672 2022-08-27T08:44:33Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''500''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[499 (uimhir)|499]] agus roimh [[501 (uimhir)|501]]. {{Uimhir}} {{síol-mata}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 7tfqprxrrs9t4vhvbyv1gb0zbonwg3n 593 (uimhir) 0 70238 1090817 1043673 2022-08-27T11:20:18Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''593''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[592 (uimhir)|592]] agus roimh [[594 (uimhir)|594]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] q553aoem68kxqd5duduyw31ls5p0qvl 555 (uimhir) 0 70239 1090818 1043674 2022-08-27T11:20:22Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''555''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[554 (uimhir)|554]] agus roimh [[556 (uimhir)|556]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 6syhkx3sf29ko8akw5ien0mnuvi4yqa 512 (uimhir) 0 70240 1090819 1043675 2022-08-27T11:20:26Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''512''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[511 (uimhir)|511]] agus roimh [[513 (uimhir)|513]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] ibkluwaguuw1lco5bqkzlzjkfnh3qmq 501 (uimhir) 0 70241 1090820 1043676 2022-08-27T11:20:30Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''501''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[500 (uimhir)|500]] agus roimh [[502 (uimhir)|502]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] ilcicru4vhn4nd3gw344eqx52yfxjnd 600 (uimhir) 0 70242 1090821 1043677 2022-08-27T11:20:34Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''600''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[599 (uimhir)|599]] agus roimh [[601 (uimhir)|601]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 24lli2uw59thekjfaz4lpauakeimq9l 666 (uimhir) 0 70243 1090822 1043678 2022-08-27T11:20:38Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''666''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[665 (uimhir)|665]] agus roimh [[667 (uimhir)|667]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] rgup3svu4ejzvey01p7hl6xt27emabm 616 (uimhir) 0 70244 1090823 1043679 2022-08-27T11:20:42Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''616''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[615 (uimhir)|615]] agus roimh [[617 (uimhir)|617]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] dbcsgldbx6nz8m918habzfrvfkdksun 613 (uimhir) 0 70245 1090824 1043680 2022-08-27T11:20:46Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''613''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[612 (uimhir)|612]] agus roimh [[614 (uimhir)|614]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] tqu9391h79vv5e0fw04j1f88rdfg1x2 700 (uimhir) 0 70246 1090825 1043681 2022-08-27T11:20:50Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''700''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[699 (uimhir)|699]] agus roimh [[701 (uimhir)|701]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] djyuqjqiq5l50wf5mhy5b06f7xbh526 790 (uimhir) 0 70247 1090826 1043682 2022-08-27T11:20:54Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''790''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[789 (uimhir)|789]] agus roimh [[791 (uimhir)|791]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] izrrozbafdn9vvvf6z40bub6tf1cvfl 786 (uimhir) 0 70248 1090827 1043683 2022-08-27T11:20:58Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''786''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[785 (uimhir)|785]] agus roimh [[787 (uimhir)|787]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] n6r4u6alvjfqzhwmu2nooc16kcuw3si 777 (uimhir) 0 70249 1090828 1043684 2022-08-27T11:21:02Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''777''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[776 (uimhir)|776]] agus roimh [[778 (uimhir)|778]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] k6bdpwn7xayauhbu6xl2f4m0hu4rbc9 743 (uimhir) 0 70250 1090829 1043685 2022-08-27T11:21:06Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''743''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[742 (uimhir)|742]] agus roimh [[744 (uimhir)|744]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 4kcy67om95cll21gobnd8huiadmj6sg 720 (uimhir) 0 70251 1090830 1043686 2022-08-27T11:21:10Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''720''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[719 (uimhir)|719]] agus roimh [[721 (uimhir)|721]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] fi2syronwtb8swqe8du3562t5ohovde 800 (uimhir) 0 70252 1090831 1043687 2022-08-27T11:21:14Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''800''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[799 (uimhir)|799]] agus roimh [[801 (uimhir)|801]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] 8a2c7rtm1swm3jbykomfbij4qfcefce 801 (uimhir) 0 70253 1090832 1043688 2022-08-27T11:21:18Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''801''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[800 (uimhir)|800]] agus roimh [[802 (uimhir)|802]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] mmk8wl071fi9k6lbfaqn2981eyolru6 836 (uimhir) 0 70254 1090833 1043689 2022-08-27T11:21:22Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''836''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[835 (uimhir)|835]] agus roimh [[837 (uimhir)|837]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] b3qxd3rdv7yz9ediuizaw5yrmyl6x0c 880 (uimhir) 0 70255 1090834 1043690 2022-08-27T11:21:26Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''880''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[879 (uimhir)|879]] agus roimh [[881 (uimhir)|881]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] g8xeo99c4x2sdapueyipsvyjcrl3tzc 881 (uimhir) 0 70256 1090835 1043691 2022-08-27T11:21:30Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''881''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[880 (uimhir)|880]] agus roimh [[882 (uimhir)|882]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] pwn7b4j7ee6edxo1ljqd1d2mdheyc11 888 (uimhir) 0 70257 1090836 1043692 2022-08-27T11:21:34Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''888''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[887 (uimhir)|887]] agus roimh [[889 (uimhir)|889]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] lvqwfmcw0au8j1hqlebjz2dvwqs0hwu 900 (uimhir) 0 70258 1090837 1043693 2022-08-27T11:21:38Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''900''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[899 (uimhir)|899]] agus roimh [[901 (uimhir)|901]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] erunlvup3rjsd6nzgayiekvo518v3xo 999 (uimhir) 0 70259 1090510 1043694 2022-08-27T08:31:14Z Alison 570 +D wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''999''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[998 (uimhir)|998]] agus roimh [[1000 (uimhir)|1000]]. {{Uimhir}} {{síol-mata}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] k1soyhzuwd8jd3orpdn64kdh5qlfq38 971 (uimhir) 0 70260 1090838 1043695 2022-08-27T11:21:42Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Is é '''971''' an [[uimhir nádúrtha]] tar éis [[970 (uimhir)|970]] agus roimh [[972 (uimhir)|972]]. {{Uimhir}} {{stumpa}} [[Catagóir:Slánuimhreacha]] h1oajo987irrpw4pz0uaxh5dj5uem87 Canáil Suais 0 71770 1090337 831688 2022-08-27T05:29:39Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is uiscebhealach saorga san [[An Éigipt|Éigipt]], a bhaineann [[an Mheánmhuir]] go dtí an [[Muir Rua|an Mhuir Rua]] tríd an Cuing Suais í '''Canáil Suaise'''. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-tír-af}} {{DEFAULTSORT:Canail Suaise}} [[Catagóir:An Éigipt]] g8avc8jjhb6fd5xpujdhwyz636ai7zu 1090534 1090337 2022-08-27T10:53:48Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Canáil Suaise]] go [[Canáil Suais]]: 4ú díochl. wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is uiscebhealach saorga san [[An Éigipt|Éigipt]], a bhaineann [[an Mheánmhuir]] go dtí an [[Muir Rua|an Mhuir Rua]] tríd an Cuing Suais í '''Canáil Suaise'''. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-tír-af}} {{DEFAULTSORT:Canail Suaise}} [[Catagóir:An Éigipt]] g8avc8jjhb6fd5xpujdhwyz636ai7zu 1090536 1090534 2022-08-27T10:54:20Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is uiscebhealach saorga san [[An Éigipt|Éigipt]], a bhaineann [[an Mheánmhuir]] go dtí an [[Muir Rua|an Mhuir Rua]] tríd an Cuing Suais í '''Canáil Suais'''. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-tír-af}} {{DEFAULTSORT:Canail Suaise}} [[Catagóir:An Éigipt]] o974mtuqb3k8iz48oj7yrbvba8v7ovf Abhainn Tennessee 0 71844 1089954 924648 2022-08-26T20:29:26Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Abhainn i [[SAM]] í an '''abhainn Tennessee'''. Tá foinse na habhann ag an g[[comhrac]] an dhá abhainn [[Abhainn French Broad|French Broad]] agus [[Abhainn Holston|Holston]] i gcathair [[Knoxville, Tennessee|Knoxville]] i stát [[Tennessee]]. Sníonn sí isteach san abhainn [[Ohio (abhainn)|Ohio]]. Is í an [[craobhabhainn]] is faide den abhainn Ohio, is é sin 652 míle (1,049 ciliméadair) ar fad go garbh. Tagann ainm na habhann ón [[logainm]] [[Sericis]] ''[[Tanasi]]'', sráidbhaile [[Seiricíoch]]. <ref name="Bright2004">{{cite book|last=Bright|first=William|authorlink=William Bright|title=Native American placenames of the United States|url=https://books.google.com/books?id=5XfxzCm1qa4C&pg=PA488|accessdate=11 April 2011|year=2004|publisher=University of Oklahoma Press|isbn=978-0-8061-3598-4|page=488}}</ref> Thugtar an abhainn ar dtús í ''an Seriricíoch'' ([[Béarla]]: the Cherokee River), mar bhí limistéar timpeall na habhann ag na Seiricíoch ó dhúchas.<ref name="GNIS">{{Gnis|517033|Tennessee River}}</ref> ==Tagairtí== {{reflist}} {{stumpa}} [[Catagóir:Tíreolaíocht na Stát Aontaithe]] g3zs5of0kc7hsuugof6ya8flzqohde4 Altoona, Pennsylvania 0 73212 1090027 1043240 2022-08-26T21:07:25Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is cathair de chuid stát [[Pennsylvania]], [[Stáit Aontaithe Mheiriceá]], í '''Altoona'''. Bhí 46,320 ina gcónaí in Altoona sa bhliain 2010. {{Pennsylvania}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Pennsylvania]] [[Catagóir:Cathracha in Pennsylvania]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Pennsylvania]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] 0177qsfzch48mgugexz44am63154018 Butler, Pennsylvania 0 73213 1090028 1043241 2022-08-26T21:07:29Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is cathair de chuid stát [[Pennsylvania]], [[Stáit Aontaithe Mheiriceá]], í '''Butler'''. Bhí 13,757 ina gcónaí i Butler sa bhliain 2010. {{Pennsylvania}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Pennsylvania]] [[Catagóir:Cathracha in Pennsylvania]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Pennsylvania]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] 1ticwznkyi4xumak8w49pdfoflhh2xq Chester, Pennsylvania 0 73214 1090029 1043242 2022-08-26T21:07:33Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is cathair de chuid stát [[Pennsylvania]], [[Stáit Aontaithe Mheiriceá]], í '''Chester'''. Bhí 33,972 ina gcónaí i Chester sa bhliain 2010. {{Pennsylvania}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Pennsylvania]] [[Catagóir:Cathracha in Pennsylvania]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Pennsylvania]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] fec1prgi2e0jaio5g4u6qk7wgch8600 DuBois, Pennsylvania 0 73215 1090031 1043243 2022-08-26T21:07:37Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is cathair de chuid stát [[Pennsylvania]], [[Stáit Aontaithe Mheiriceá]], í '''DuBois'''. Bhí 7,794 ina gcónaí i DuBois sa bhliain 2010. {{Pennsylvania}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Pennsylvania]] [[Catagóir:Cathracha in Pennsylvania]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Pennsylvania]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] 26280fk9tr8dugb9wj218py3gyqbl27 Easton, Pennsylvania 0 73216 1090032 1043244 2022-08-26T21:07:41Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is cathair de chuid stát [[Pennsylvania]], [[Stáit Aontaithe Mheiriceá]], í '''Easton'''. Bhí 26,800 ina gcónaí in Easton sa bhliain 2010. {{Pennsylvania}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Pennsylvania]] [[Catagóir:Cathracha in Pennsylvania]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Pennsylvania]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] c83fcixj7hjfwc6w925ju5et7y635ph Greensburg, Pennsylvania 0 73217 1090033 1043245 2022-08-26T21:07:45Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is cathair de chuid stát [[Pennsylvania]], [[Stáit Aontaithe Mheiriceá]], í '''Greensburg'''. Bhí 14,892 ina gcónaí i nGreensburg sa bhliain 2010. {{Pennsylvania}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Pennsylvania]] [[Catagóir:Cathracha in Pennsylvania]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Pennsylvania]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] d3x6gsb1u59zx2716a6nryku8ek3h3v Hazleton, Pennsylvania 0 73218 1090034 1043246 2022-08-26T21:07:49Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is cathair de chuid stát [[Pennsylvania]], [[Stáit Aontaithe Mheiriceá]], í '''Hazleton'''. Bhí 25,340 ina gcónaí i Hazleton sa bhliain 2010. {{Pennsylvania}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Pennsylvania]] [[Catagóir:Cathracha in Pennsylvania]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Pennsylvania]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] nibv6l8l3c9xw43l2glib8qpv1bhhlv Johnstown, Pennsylvania 0 73219 1090035 1043247 2022-08-26T21:07:53Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is cathair de chuid stát [[Pennsylvania]], [[Stáit Aontaithe Mheiriceá]], í '''Johnstown'''. Bhí 20,978 ina gcónaí i Johnstown sa bhliain 2010. {{Pennsylvania}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Pennsylvania]] [[Catagóir:Cathracha in Pennsylvania]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Pennsylvania]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] hd8f78tkxidy2bow5ps9b0udb489sld Lancaster, Pennsylvania 0 73220 1090036 1043248 2022-08-26T21:07:57Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is cathair de chuid stát [[Pennsylvania]], [[Stáit Aontaithe Mheiriceá]], í '''Lancaster'''. Bhí 59,322 ina gcónaí i Lancaster sa bhliain 2010. {{Pennsylvania}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Pennsylvania]] [[Catagóir:Cathracha in Pennsylvania]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Pennsylvania]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] cp6jc2xsfzzj8zdn1i7mo1y56z6gn8n Lebanon, Pennsylvania 0 73221 1090037 1043249 2022-08-26T21:08:01Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is cathair de chuid stát [[Pennsylvania]], [[Stáit Aontaithe Mheiriceá]], í '''Lebanon'''. Bhí 25,477 ina gcónaí i Lebanon sa bhliain 2010. {{Pennsylvania}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Pennsylvania]] [[Catagóir:Cathracha in Pennsylvania]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Pennsylvania]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] me1kxyk1ru12tdtyhgn491stods296a McKeesport, Pennsylvania 0 73222 1090038 1043250 2022-08-26T21:08:05Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is cathair de chuid stát [[Pennsylvania]], [[Stáit Aontaithe Mheiriceá]], í '''McKeesport'''. Bhí 19,731 ina gcónaí i McKeesport sa bhliain 2010. {{Pennsylvania}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Pennsylvania]] [[Catagóir:Cathracha in Pennsylvania]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Pennsylvania]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] 887pbcfvaizlc7took7p0cvly4cbs6n New Castle, Pennsylvania 0 73223 1090039 1043251 2022-08-26T21:08:09Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is cathair de chuid stát [[Pennsylvania]], [[Stáit Aontaithe Mheiriceá]], í '''New Castle'''. Bhí 23,128 ina gcónaí i New Castle sa bhliain 2010. {{Pennsylvania}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Pennsylvania]] [[Catagóir:Cathracha in Pennsylvania]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Pennsylvania]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] 0ckxzi4eaopcnbvmhtfoezzjcv2jie0 Pottsville, Pennsylvania 0 73224 1090040 1043252 2022-08-26T21:08:13Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is cathair de chuid stát [[Pennsylvania]], [[Stáit Aontaithe Mheiriceá]], í '''Pottsville'''. Bhí 14,324 ina gcónaí i bPottsville sa bhliain 2010. {{Pennsylvania}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Pennsylvania]] [[Catagóir:Cathracha in Pennsylvania]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Pennsylvania]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] l5813p8p96a3wwo33g0cy1xzi9x22qr Reading, Pennsylvania 0 73225 1090041 1043253 2022-08-26T21:08:17Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is cathair de chuid stát [[Pennsylvania]], [[Stáit Aontaithe Mheiriceá]], í '''Reading'''. Bhí 88,976 ina gcónaí i Reading sa bhliain 2010. {{Pennsylvania}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Pennsylvania]] [[Catagóir:Cathracha in Pennsylvania]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Pennsylvania]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] kn31dryuv8er9xds32vrmol129l5ns9 Scranton, Pennsylvania 0 73226 1090088 1043254 2022-08-26T21:26:06Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is cathair de chuid stát [[Pennsylvania]], [[Stáit Aontaithe Mheiriceá]], í '''Scranton'''. Bhí 77,291 ina gcónaí i Scranton sa bhliain 2010. {{Pennsylvania}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Pennsylvania]] [[Catagóir:Cathracha in Pennsylvania]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Pennsylvania]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] oy8qsz9mk10t55q504fedecp044vv9k Sunbury, Pennsylvania 0 73227 1090042 1043255 2022-08-26T21:08:21Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is cathair de chuid stát [[Pennsylvania]], [[Stáit Aontaithe Mheiriceá]], í '''Sunbury'''. Bhí 9,905 ina gcónaí i Sunbury sa bhliain 2010. {{Pennsylvania}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Pennsylvania]] [[Catagóir:Cathracha in Pennsylvania]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Pennsylvania]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] jrsta5s8l0tass5u5fm1f09o85irb28 Wilkes-Barre, Pennsylvania 0 73228 1090043 1043256 2022-08-26T21:08:25Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is cathair de chuid stát [[Pennsylvania]], [[Stáit Aontaithe Mheiriceá]], í '''Wilkes-Barre'''. Bhí 41,498 ina gcónaí i Wilkes-Barre sa bhliain 2010. {{Pennsylvania}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Pennsylvania]] [[Catagóir:Cathracha in Pennsylvania]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Pennsylvania]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] pl5z6bp3qigydmb99hajp2hcfc9j56l Williamsport, Pennsylvania 0 73229 1090044 1043257 2022-08-26T21:08:29Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is cathair de chuid stát [[Pennsylvania]], [[Stáit Aontaithe Mheiriceá]], í '''Williamsport'''. Bhí 29,381 ina gcónaí i Williamsport sa bhliain 2010. {{Pennsylvania}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Pennsylvania]] [[Catagóir:Cathracha in Pennsylvania]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Pennsylvania]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] g44689pd162cojzm0v3oh33xixu5jpf Géarleanúint na gCoptach 0 73261 1090335 842319 2022-08-27T05:28:23Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{Glanadh}} {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:CopticCross7Modified.jpg|deas|250px|thumb|Cros Choptach]] Is Coptaigh ([[Coptais]]: ⲟⲩⲣⲉⲙ'ⲛⲭⲏⲙⲓ 'ⲛ'Ⲭⲣⲏⲥⲧⲓ'ⲁⲛⲟⲥ ou.Remenkīmi en.Ekhristianos, sa bhrí litriúil: Críostaí Éigipteach) [[Eaglais Ortadocsach Choptach|Críostaithe Éigipteach]] dúchasach iad, go hiondúil Ortadocsach, a chuimsíonn faoi láthair timpeall 10 go 20% daonra [[an Éigipt]] — an mionlach reiligiúnach is mó den tír sin. Agus [[Coptaigh]] luaite cásanna na géarleanúintí tríd a stair, tá Faire Cearta Daonna trácht ar "éadulaingt reiligiúnach atá ag fás" agus foréigean seicteach i gcoinne Críostaithe Coptaigh le blianta beaga anuas, agus teip lena rialtas na hÉigipt a go héifeachtúil fiosrú i gceart agus ionchúisigh iad freagrach. == Féach freisin == * [[2017 Ionsaí Minya]] == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol}} {{DEFAULTSORT:Gearleanuint na gCoptach}} [[Catagóir:Coptaigh]] [[Catagóir:An Éigipt]] nlh7uhlv9lkcm7u2e9q79b5yp2vbmzw 2017 Ionsaí Minya 0 73577 1090342 942752 2022-08-27T05:32:40Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} Ar an [[26 Bealtaine]], [[2017]], thosaigh fir gunna a raibh a aghaidheanna clúdaithe ag lámhach ar conbhua ag iompar [[Coptaigh]] as Maghagha i nGobharnóireacht Minya go dtí an Mainistir Naomh Samúéil an Choinfeasóra, ag marú 28 duine ar an laghad agus ag gortú 22 duine eile. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-af}} {{DEFAULTSORT:2017 Ionsaí Minya}} [[Catagóir:Coptaigh]] [[Catagóir:An Éigipt]] [[Catagóir:Eachtraí sceimhlitheoireachta Ioslamacha]] ae5abfcdjbtlfo1ka4ifgc9inrs0m02 Réabhlóid na hÉigipte 2011 0 74514 1090340 1026252 2022-08-27T05:31:45Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} Thosaigh '''Réabhlóid na hÉigipte 2011''', (Arabais na hÉigipte: ثورة 25 يناير‎‎; Thawret 25 yanāyir), ar an [[25 Eanáir]] [[2011]]. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-af}} {{DEFAULTSORT:Réabhlóid na hÉigipte 2011}} [[Catagóir:Réabhlóidí]] [[Catagóir:An Éigipt]] ary53xz7hd0myx9k5ffxc7c4d3c30xa Buamáil Eaglais Domhnach na Pailme 0 74721 1090345 967776 2022-08-27T05:38:24Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} Tharla ar [[Domhnach na Pailme]], [[9 Aibreán]] [[2017]], dhá bhuamáil féinmharú ag [[Eaglais (foirgneamh)|Eaglais]] [[Naomh Seoirse]] sa [[Cathair (lonnaíocht)|chathair]] Éigipteach thuaidh i d[[Tanta]] ar an n[[Deilt na Níle]], agus [[Ardeaglais]] an Naomh Marcas Ortadocsach Choptach, an phríomheaglais i g[[Cathair Alastair]], suíochán an phápacht Choptach. Bhí 45 daoine tuairiscithe maraithe ar a laghad agus 126 gortaithe. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-af}} {{DEFAULTSORT:2017 Buamáil Eaglais Domhnach na Pailme}} [[Catagóir:Coptaigh]] [[Catagóir:An Éigipt]] [[Catagóir:Eachtraí sceimhlitheoireachta Ioslamacha]] jl94zt5wxv2bqr824xkhkm59rj3kq2z Ardeaglais Ortadocsach Choptach an Naomh Marcas 0 74986 1090368 1029650 2022-08-27T05:58:57Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} Is [[ardeaglais]] [[Eaglais Ortadocsach Choptach|Ortadocsach Choptach]] suite i g[[Caireo]] í '''Ardeaglais Ortadocsach Choptach Naomh Marcas'''. Coisriceadh í ar 3 Meitheamh 1963. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-af}} {{DEFAULTSORT:Ardeaglais Ortadocsach Choptach Naomh Marcas}} [[Catagóir:An Éigipt]] [[Catagóir:Eaglais Ortadocsach Choptach]] [[Catagóir:Eaglaisí]] lpcvrgrd59jlz6zi37rc3ywvkrw0kpc 2011 Buamáil Cathair Alastair 0 75321 1090348 943029 2022-08-27T05:39:58Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} Bhí an '''2011 Buamáil Cathair Alastair''' ionsaí ar [[Eaglais Ortadocsach Choptach|Críostaithe]] [[Coptaigh|Choptach]] i g[[Cathair Alastair]] an Éigipt, Dé Satharn, [[1 Eanáir]] [[2011]]. Fuair triúr daoine is fiche bás mar thoradh an t-ionsaí, a tharla mar adhraitheoirí Críostaí seirbhís athbhliain a fhágáil. Bhí 97 níos mó gortaithe. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-af}} {{DEFAULTSORT:2011 Buamáil Cathair Alastair}} [[Catagóir:Coptaigh]] [[Catagóir:An Éigipt]] [[Catagóir:Eachtraí sceimhlitheoireachta Ioslamacha]] g8hr9cdysabfi87b3a1t3oq5cu5fy28 Sléacht Lucsar 0 75585 1090353 987366 2022-08-27T05:44:05Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} Maraíodh 62 i '''Sléacht [[Lucsar]]''', turasóirí sa chuid is mó, ar [[17 Samhain]] [[1997]], i Deir el-Bahri, ionad seandálaíochta in aice leis an [[An Níl|Abhainn Níl]] san [[An Éigipt|An Éigipt]]. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-af}} {{DEFAULTSORT:Sleacht Lucsar}} [[Catagóir:An Éigipt]] [[Catagóir:Eachtraí sceimhlitheoireachta Ioslamacha]] bhganulcs5feh6jaztjds092r6lr63y Buamáil Shíonáí, 2004 0 75703 1090336 987604 2022-08-27T05:28:54Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} Trí ionsaí buama ab ea '''2004 Buamáil Síonáí''', ionsaí díritheú ar óstáin turasóireachta sa [[Leithinis Síonáí]], [[an Éigipt]], ar an [[7 Deireadh Fómhair]] [[2004]]. D'fhág na hionsaithe 34 daoine marbh agus 171 gortaithe. == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol}} {{DEFAULTSORT:Buamail Shionai, 2004}} [[Catagóir:An Éigipt]] [[Catagóir:Eachtraí sceimhlitheoireachta Ioslamacha]] nyy2wbtm14xl4jwuyo17y6kx6o12krd 2005 Buamáil Sharm El Sheikh 0 75717 1090350 908002 2022-08-27T05:41:18Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} Bhí '''2005 Buamáil Sharm El Sheikh''' sraith ionsaithe sceimhlitheoireachta déanta lena eagraíocht [[Ioslamachas|Ioslamaí]] ar an [[23 Iúil]] [[2005]] sa chathair saoire Éigipteach an [[Sharm el-Sheikh]], suite ar an rinn theas [[Leithinis Síonáí]]. Bhí ochtar duine is ochtó maraithe mar thoradh na ionsaithe, an chuid is mó acu [[An Éigipt|Éigiptigh]], agus bhí níos mó ná 200 gortaithe, ag déanamh an t-ionsaí gníomh sceimhlitheoireachta is marfach sa stair na hÉigipte. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-af}} {{DEFAULTSORT:2005 Buamáil Sharm El Sheikh}} [[Catagóir:An Éigipt]] [[Catagóir:Eachtraí sceimhlitheoireachta Ioslamacha]] dui6kuhubc0hdox37l28upy2akuyul5 Hayward, California 0 77990 1090089 940919 2022-08-26T21:26:10Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i dtuaisceart [[California|Chalifornia]] is ea Hayward. Tá Hayward suite i ndeisceart [[Contae Alameda, California|Chontae Alameda]] idir [[Castro Valley]] agus [[Union City]]. Tá sé suite ar bhruach thoir [[Bá San Francisco|Bhá San Francisco]] agus áiritear Hayward mar sin mar chuid den fhoréigiún thoir de Cheantar Bhá San Francisco. Sa bhliain [[2016]] measadh 158,937 duine a bheith ina gcónaí in Hayward. Tá daoine ina gcónaí san áit ina bhfuil Hayward leis na mílte de bhlianta, ach tosnaíonn a stair fhoirmeálta sa bhliain nuair a tugadh cairt do Guillermo Castro lonnú ann. Rancho San Lorenzo an t-ainm a bhí ar an eastát a chuir sé ar bun. D'imigh Castro agus a theaghlach leo go dtí an t[[An tSile|Sile]] sa bhliain [[1864]] i ndiaidh an rainse a chailleadh i gcluiche cártaí. Tá Hayward ar [[Éasc (geolaíocht)|Éasc Chrios]] Hayward. Sa bhliain 1868 scrios [[crith talún]] an chuid ba mhó de na foirgnimh sa bhaile. Rinneadh cathair den bhaile sa bhliain 1876. {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Hayward, California]] [[Catagóir:Cathracha in California]] [[Catagóir:Cathracha i gContae Alameda, California]] j4tmwki71dqebfxdvbx88u8lbk1urmm Buirg Aleutians Thoir, Alasca 0 78518 1090090 1044161 2022-08-26T21:26:14Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:Map_of_Alaska_highlighting_Aleutians_East_Borough.svg|thumb|280px|Suíomh sa stát [[Alasca]]]] [[Íomhá:Map_of_USA_AK_full.png|237x237px|deas|mion|Suíomh Alasca sa SAM]] Is buirg in [[Alasca]] é '''Buirg Aleutians Thoir'''. Tá sé suite in [[:Catagóir:Réigiúin Alasca|iardheisceart]] an stáit, agus is é níos lú ná 1 duine sa chiliméadar cearnach (0/km²) an dlús daonra ann. Is é [[Sand Point, Alasca|Sand Point]] príomhbhaile na buirge, ach is [[Akutan, Alasca|Akutan]] an chathair is mó daonra. Sa bhliain [[2016]] bhí 3,296 duine ina gcónaí ann. <ref>https://factfinder.census.gov/faces/nav/jsf/pages/community_facts.xhtml</ref> Tá sé ag críochantacht leis na buirgí seo leanas: * [[Buirg Loch agus Leithinis, Alasca|Buirg Loch agus Leithinis]] agus [[Ceantar Áirimh Aleutians Thiar, Alasca|Ceantar Áirimh Aleutians Thiar]] == Stair == Bunaíodh Buirg Aleutians Thoir ar [[23 Deireadh Fómhair]] [[1987]]. [[Íomhá:FalsePassAlaska.jpg|300px|deas|mion|Ceantar in aice leis an gcathair [[Flase Pass, Alasca|False Pass]].]] == Lárionaid Daonra i mBuirg Aleutians Thoir == ====Cathracha==== * [[Sand Point, Alasca|Sand Point]] (príomhbhaile) * [[Akutan, Alasca|Akutan]] * [[Cold Bay, Alasca|Cold Bay]] * [[False Pass, Alasca|False Pass]] * [[King Cove, Alasca|King Cove]] ====Bailecheantair eile==== * [[Nelson, Alasca|Nelson]] * [[Belkofski, Alasca|Belkofski]] * [[Pauloff Harbor, Alasca|Pauloff Harbor]] * [[Unga, Alasca|Unga]] ====Tearmainn Dúlra Náisiúnta==== * [[Alaska Maritime National Wildlife Refuge]] ** [[Aleutian Islands Wilderness]] (cuid) ** [[Simeonof Wilderness]] ** [[Unimak Wilderness]] * [[Alaska Peninsula National Wildlife Refuge]] (cuid) * [[Izembek National Wildlife Refuge]] ** [[Izembek Wilderness]] == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == * [https://www.commerce.alaska.gov/dcra/DCRAExternal/community/Details/da3de92b-4ecb-48bd-9ea0-8bfe484af06d Suíomh idirlín oifigiúil] {{Síol-tír-us-contae}} {{Alasca}} [[Catagóir:Buirg Aleutians Thoir, Alasca|*]] [[Catagóir:Buirgí Alasca|Aleutians Thoir]] [[Catagóir:Contaetha Stát Aontaithe Mheiriceá|Aleutians Thoir]] [[Catagóir:Buirgí Alasca bunaithe sa bhliain 1987]] [[Catagóir:Áiteanna bunaithe sa bhliain 1987]] [[Catagóir:Alasca]] a9fsubfiia6ppakzow750159b4a5uhc Buirg Artach Thiar Thuaidh, Alasca 0 78529 1090091 1044163 2022-08-26T21:26:18Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:Map_of_Alaska_highlighting_Northwest_Arctic_Borough.svg|thumb|280px|Suíomh sa stát [[Alasca]]]] [[Íomhá:Map_of_USA_AK_full.png|237x237px|deas|mion|Suíomh Alasca sa SAM]] Is buirg in [[Alasca]] é '''Buirg Artach Thiar Thuaidh''' ([[Béarla]]: ''Northwest Arctic Borough''). Tá sé suite in [[:Catagóir:Réigiúin Alasca|iarthuaisceart]] an stáit, agus is é níos lú ná 1 duine sa chiliméadar cearnach (0/km²) an dlús daonra ann. Is príomhbhaile agus cathair is mó daonra na buirge é [[Kotzebue, Alasca|Kotzebue]]. Sa bhliain [[2016]] bhí 7,673 daoine ina gcónaí ann. <ref>https://factfinder.census.gov/faces/nav/jsf/pages/community_facts.xhtml#</ref> [[Íomhá:Northwestarcticboroughseal.jpg|thumb|deas|Séala na buirge]] Tá sé ag críochantacht leis na buirgí seo leanas: * [[Buirg Fána Taobh Thuaidh, Alasca|Buirg Fána Taobh Thuaidh]] * [[Ceantar Áirimh Yukon-Koyukuk, Alasca|Ceantar Áirimh Yukon-Koyukuk]] * [[Ceantar Áirimh Nome, Alasca|Ceantar Áirimh Aleutians Nome]] == Stair == Bunaíodh Buirg Artach Thiar Thuaidh ar [[2 Meitheamh]] [[1986]]. == Lárionaid Daonra i mBuirg Artach Thiar Thuaidh == ====Cathracha==== {{div col}} * [[Kotzebue, Alasca|Kotzebue]] (príomhbhaile) * [[Ambler, Alasca|Ambler]] * [[Buckland, Alasca|Buckland]] * [[Deering, Alasca|Deering]] * [[Kiana, Alasca|Kiana]] * [[Kivalina, Alasca|Kivalina]] * [[Kobuk, Alasca|Kobuk]] * [[Noorvik, Alasca|Noorvik]] * [[Selawik, Alasca|Selawik]] * [[Shungnak, Alasca|Shungnak]] {{div col end}} ====Bailecheantair eile==== * [[Noatak, Alasca|Noatak]] * [[Red Dog Mine, Alasca|Red Dog Mine]] ====Tearmainn Dúlra Náisiúnta==== * [[Alaska Maritime National Wildlife Refuge]] (cuid den aonad Muir Siuicsíoch) ** [[Chamisso Wilderness]] * [[Bering Land Bridge National Preserve]] (cuid) * [[Cape Krusenstern National Monument]] * [[Gates of the Arctic National Park and Preserve]] (cuid) ** [[Gates of the Arctic Wilderness]] (cuid) * [[Kobuk Valley National Park]] ** [[Kobuk Valley Wilderness]] * [[Koyukuk National Wildlife Refuge]] (cuid) * [[Noatak National Preserve]] (part) ** [[Noatak Wilderness]] (part) * [[Selawik National Wildlife Refuge]] (cuid) ** [[Selawik Wilderness]] == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == * [https://www.commerce.alaska.gov/dcra/DCRAExternal/community/Details/da3de92b-4ecb-48bd-9ea0-8bfe484af06d Suíomh idirlín oifigiúil] {{Síol-tír-us-contae}} {{Alasca}} [[Catagóir:Buirg Artach Thiar Thuaidh, Alasca|*]] [[Catagóir:Buirgí Alasca|Artach Thiar Thuaidh]] [[Catagóir:Contaetha Stát Aontaithe Mheiriceá|Artach Thiar Thuaidh]] [[Catagóir:Buirgí Alasca bunaithe sa bhliain 1986]] [[Catagóir:Áiteanna bunaithe sa bhliain 1986]] [[Catagóir:Alasca]] [[Catagóir:Muir Chukchi]] m65bbv6h4ipenqlall8n8b2y5b1rv1n Buirg Bristol Bay, Alasca 0 78540 1090092 1044165 2022-08-26T21:26:22Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:Map_of_Alaska_highlighting_Bristol_Bay_Borough.svg|thumb|280px|Suíomh sa stát [[Alasca]]]] [[Íomhá:Map_of_USA_AK_full.png|237x237px|deas|mion|Suíomh Alasca sa SAM]] Is buirg in [[Alasca]] é '''Buirg Bristol Bay'''. Tá sé suite in [[:Catagóir:Réigiúin Alasca|iardheisceart]] an stáit, agus is é 1 duine sa chiliméadar cearnach (0/km²) an dlús daonra ann. Is é [[Naknek, Alasca|Naknek]] príomhbhaile na buirge agus an lonnaíocht is mó daonra freisin (cé nach bhfuil aon lonnaíocht ionchorpraithe sa bhuirg). Sa bhliain [[2016]] bhí 898 duine ina gcónaí ann. <ref>https://factfinder.census.gov/faces/nav/jsf/pages/community_facts.xhtml</ref> Tá sé ag críochantacht leis na buirgí seo leanas: * [[Buirg Loch agus Leithinis, Alasca|Buirg Loch agus Leithinis]] agus [[Ceantar Áirimh Dillingham, Alasca|Ceantar Áirimh Dillingham]] == Stair == Bunaíodh Buirg Bristol Bay ar [[2 Deireadh Fómhair]] [[1962]]. == Lárionaid Daonra i mBuirg Bristol Bay == Níl aon lonnaíocht ionchorpraithe a bhfuil cónaí sa bhuirg. == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == * [http://www.bristolbayboroughak.us/ Suíomh idirlín oifigiúil] {{Síol-tír-us-contae}} {{Alasca}} [[Catagóir:Buirg Bristol Bay, Alasca|*]] [[Catagóir:Buirgí Alasca|Bristol Bay]] [[Catagóir:Contaetha Stát Aontaithe Mheiriceá|Bristol Bay]] [[Catagóir:Buirgí Alasca bunaithe sa bhliain 1962]] [[Catagóir:Áiteanna bunaithe sa bhliain 1962]] [[Catagóir:Alasca]] tjb4e9ve2cf84qz6k9o4qbu47srbryl Buirg Denali, Alasca 0 78554 1090093 1044166 2022-08-26T21:26:26Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:Map_of_Alaska_highlighting_Denali_Borough.svg|thumb|280px|Suíomh sa stát [[Alasca]]]] [[Íomhá:Map_of_USA_AK_full.png|237x237px|deas|mion|Suíomh Alasca sa SAM]] Is buirg in [[Alasca]] é '''Buirg Denali'''. Tá sé suite i [[:Catagóir:Réigiúin Alasca|lár]] an stáit, agus is é níos lú ná 1 duine sa chiliméadar cearnach (0/km²) an dlús daonra ann. Is é [[Healy, Alasca|Naknek]] príomhbhaile na buirge agus an lonnaíocht is mó daonra freisin. Sa bhliain [[2016]] bhí 1,953 duine ina gcónaí ann. <ref>https://factfinder.census.gov/faces/nav/jsf/pages/community_facts.xhtml</ref> Tá sé ag críochantacht leis na buirgí seo leanas: * [[Buirg Fairbanks Réalta Thuaidh, Alasca|Buirg Fairbanks Réalta Thuaidh]] * [[Buirg Matanuska-Susitna, Alasca|Buirg Matanuska-Susitna]] * [[Ceantar Áirimh Fairbanks Thoir Theas, Alasca|Ceantar Áirimh Fairbanks Thoir Theas]] * [[Ceantar Áirimh Yukon-Koyukuk, Alasca|Ceantar Áirimh Yukon-Koyukuk]] Cuimsíonn an bhuirg na páirceanna seo leanas: * [[Páirc agus Tearmann Náisiúnta Denali]] ** [[Limistéar Fiáin Denali]] == Stair == Bunaíodh Buirg Denali ar [[7 Nollaig]] [[1990]]. D'eascair ainm na buirge ó [[Denali]], an sliabh is airde i [[Meiriceá Thuaidh]]. == Lárionaid Daonra i mBuirg Denali == ====Cathracha==== * [[Anderson, Alasca|Anderson]] ** [[Clear, Alasca|Clear]] ** [[Clear AFS, Alasca|Clear AFS]] ====Bailecheantair==== * [[Cantwell, Alasca|Cantwell]] * [[Denali Park, Alasca|Denali Park]] * [[Ferry, Alasca|Ferry]] * [[Healy, Alasca|Healy]] (príomhbhaile) ====Pobail neamhchorpraithe==== * [[Kantishna, Alasca|Kantishna]] * [[Suntrana, Alasca|Suntrana]] * [[Usibelli, Alasca|Usibelli]] == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == * [http://www.denaliborough.com/ Suíomh idirlín oifigiúil] {{Síol-tír-us-contae}} {{Alasca}} [[Catagóir:Buirg Denali, Alasca|*]] [[Catagóir:Buirgí Alasca|Denali]] [[Catagóir:Contaetha Stát Aontaithe Mheiriceá|Denali]] [[Catagóir:Buirgí Alasca bunaithe sa bhliain 1990]] [[Catagóir:Áiteanna bunaithe sa bhliain 1990]] [[Catagóir:Denali]] [[Catagóir:Alasca]] 6ogz1u09va4bkvcmnvu4wkyvhm5qaf7 Buirg Fairbanks Réalta Thuaidh, Alasca 0 78555 1090094 1044167 2022-08-26T21:26:30Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:Map_of_Alaska_highlighting_Fairbanks_North_Star_Borough.svg|thumb|280px|Suíomh sa stát [[Alasca]]]] [[Íomhá:Map_of_USA_AK_full.png|237x237px|deas|mion|Suíomh Alasca sa SAM]] Is buirg in [[Alasca]] é '''Buirg Fairbanks Réalta Thuaidh'''. Tá sé suite i [[:Catagóir:Réigiúin Alasca|lár]] an stáit, agus is é 5 duine sa chiliméadar cearnach (5/km²) an dlús daonra ann. Is é [[Fairbanks, Alasca|Fairbanks]] príomhbhaile na buirge agus an chathair is mó daonra freisin. Sa bhliain [[2016]] bhí 100,605 duine ina gcónaí ann. <ref>https://factfinder.census.gov/faces/nav/jsf/pages/community_facts.xhtml#</ref> Tá sé ag críochantacht leis na buirgí seo leanas: * [[Buirg Denali, Alasca|Buirg Denali]] * [[Ceantar Áirimh Fairbanks Thoir Theas, Alasca|Ceantar Áirimh Fairbanks Thoir Theas]] * [[Ceantar Áirimh Yukon-Koyukuk, Alasca|Ceantar Áirimh Yukon-Koyukuk]] == Stair == Bunaíodh Buirg Fairbanks Réalta Thuaidh ar [[1 Eanáir]] [[1964]]. == Lárionaid Daonra i mBuirg Fairbanks Réalta Thuaidh == ====Cathracha==== *[[Fairbanks, Alasca|Fairbanks]] (príomhbhaile) **[[Fort Wainwright, Alasca|Fort Wainwright]] *[[North Pole, Alasca|North Pole]] ====Bailecheantair==== {{div col}} *[[Badger, Alasca|Badger]] *[[Chena Ridge, Alasca|Chena Ridge]] *[[College, Alasca|College]] *[[Eielson AFB, Alasca|Eielson AFB]] *[[Ester, Alasca|Ester]] *[[Farmers Loop, Alasca|Farmers Loop]] *[[Fox, Alasca|Fox]] *[[Goldstream, Alasca|Goldstream]] *[[Harding-Birch Lakes, Alasca|Harding-Birch Lakes]] *[[Moose Creek, Alasca|Moose Creek]] *[[Pleasant Valley, Alasca|Pleasant Valley]] *[[Salcha, Alasca|Salcha]] *[[South Van Horn, Alasca|South Van Horn]] *[[Steele Creek, Alasca|Steele Creek]] *[[Two Rivers, Alasca|Two Rivers]] {{div col end}} ====Pobail neamhchorpraithe==== *[[Chatanika, Alasca|Chatanika]] *[[Chena Hot Springs, Alasca|Chena Hot Springs]] == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == * [http://www.co.fairbanks.ak.us/ Suíomh idirlín oifigiúil] {{Síol-tír-us-contae}} {{Alasca}} [[Catagóir:Buirg Fairbanks Réalta Thuaidh, Alasca|*]] [[Catagóir:Buirgí Alasca|Fairbanks Réalta Thuaidh]] [[Catagóir:Contaetha Stát Aontaithe Mheiriceá|Fairbanks Réalta Thuaidh]] [[Catagóir:Buirgí Alasca bunaithe sa bhliain 1964]] [[Catagóir:Áiteanna bunaithe sa bhliain 1964]] [[Catagóir:Fairbanks]] [[Catagóir:Alasca]] 6mq35wazsfdzs1ixwv69ynlllq6sv9t Buirg Haines, Alasca 0 78556 1090095 1044168 2022-08-26T21:26:34Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:Map_of_Alaska_highlighting_Haines_Borough.svg|thumb|280px|Suíomh sa stát [[Alasca]]]] [[Íomhá:Map_of_USA_AK_full.png|237x237px|deas|mion|Suíomh Alasca sa SAM]] Is buirg in [[Alasca]] é '''Buirg Haines'''. Tá sé suite in [[:Catagóir:Réigiúin Alasca|oirdheisceart]] an stáit, agus is é níos lú ná 1 duine sa chiliméadar cearnach (0/km²) an dlús daonra ann. Is é [[Haines, Alasca|Haines]] príomhbhaile na buirge agus an lonnaíocht is mó daonra freisin. Sa bhliain [[2016]] bhí 2,496 duine ina gcónaí ann. <ref>https://factfinder.census.gov/faces/nav/jsf/pages/community_facts.xhtml#</ref> Tá sé ag críochantacht leis na buirgí agus na réigiúin seo leanas: * [[Buirg Juneau, Alasca|Buirg Juneau]] * [[Buirg Skagway, Alasca|Buirg Skagway]] * [[Ceantar Áirimh Hoonah-Angoon, Alasca|Ceantar Áirimh Hoonah-Angoon]] * [[Réigiún Stikine, An Cholóim Bhriotanach|Réigiún Stikine]], [[An Cholóim Bhriotanach]] Cuimsíonn an bhuirg na páirceanna seo leanas: * [[Foraois Náisiúnta Tongass]] ** [[Limistéar Fiáin Abhainn Endicott]] == Stair == Bunaíodh Buirg Haines ar [[29 Lúnasa]] [[1968]]. == Lárionaid Daonra i mBuirg Haines == ====Pobail neamhchorpraithe==== * [[Covenant Life, Alasca|Covenant Life]] * [[Excursion Inlet, Alasca|Excursion Inlet]] * [[Haines, Alasca|Haines]] * [[Lutak, Alasca|Lutak]] * [[Mosquito Lake, Alasca|Mosquito Lake]] * [[Mud Bay, Alasca|Mud Bay]] == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == * [http://www.hainesborough.us/ Suíomh idirlín oifigiúil] {{Síol-tír-us-contae}} {{Alasca}} [[Catagóir:Buirg Haines, Alasca|*]] [[Catagóir:Buirgí Alasca|Haines]] [[Catagóir:Contaetha Stát Aontaithe Mheiriceá|Haines]] [[Catagóir:Buirgí Alasca bunaithe sa bhliain 1968]] [[Catagóir:Áiteanna bunaithe sa bhliain 1968]] [[Catagóir:Alasca]] kp79vtl9i0d04j3tzezn3sf61ni2chd Buirg Leithinis Kenai, Alasca 0 78558 1090096 1050271 2022-08-26T21:26:38Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:Map_of_Alaska_highlighting_Kenai_Peninsula_Borough.svg|thumb|280px|Suíomh sa stát [[Alasca]]]] [[Íomhá:Map_of_USA_AK_full.png|237x237px|deas|mion|Suíomh Alasca sa SAM]] Is buirg in [[Alasca]] é '''Buirg Leithinis Kenai''' ([[Béarla]]: ''Kenai Peninsula Borough''). Tá sé suite i [[:Catagóir:Réigiúin Alasca|ndeisceart]] an stáit, agus is é 1 duine sa chiliméadar cearnach (1/km²) an dlús daonra ann. Is é [[Soldotna, Alasca|Soldotna]] príomhbhaile na buirge, ach is [[Kenai, Alasca|Kenai]] an chathair is mó daonra. Sa bhliain [[2016]] bhí 58,506 duine ina gcónaí ann. <ref>https://factfinder.census.gov/faces/nav/jsf/pages/community_facts.xhtml#</ref> Tá sé ag críochantacht leis na buirgí seo leanas: *[[Buirg Anchorage, Alasca|Anchorage]] *[[Buirg Loch agus Leithinis, Alasca|Loch agus Leithinis]] *[[Buirg Matanuska-Susitna, Alasca|Matanuska-Susitna]] *[[Buirg Oileán Kodiak, Alasca|Oileán Kodiak]] *[[Ceantar Áirimh Bethel, Alasca|Bethel]] *[[Ceantar Áirimh Valdez-Cordova, Alasca|Valdez-Cordova]] Cuimsíonn an bhuirg na páirceanna seo leanas: * [[Alaska Maritime National Wildlife Refuge]] (cuid den ionad Gulf of Alaska) ** [[Chiswell Islands]] ** [[Tuxedni Wilderness]] * [[Chugach National Forest]] (cuid) * [[Katmai National Park and Preserve]] (cuid) ** [[Katmai Wilderness]] (cuid) * [[Kenai Fjords National Park]] * [[Kenai National Wildlife Refuge]] ** [[Kenai Wilderness]] * [[Lake Clark National Park and Preserve]] (cuid) ** [[Lake Clark Wilderness]] (cuid) == Stair == Bunaíodh Buirg Leithinis Kenai ar [[7 Nollaig]] [[1964]]. D'eascair ainm na buirge ón [[Leithinis Kenai]]. == Lárionaid Daonra i mBuirg Leithinis Kenai == ====Cathracha==== * [[Homer, Alasca|Homer]] * [[Kachemak, Alasca|Kachemak]] * [[Kenai, Alasca|Kenai]] (an chathair is mó daonra) * [[Seldovia, Alasca|Seldovia]] * [[Seward, Alasca|Seward]] * [[Soldotna, Alasca|Soldotna]] (príomhbhaile) ====Bailecheantair==== {{div col}} * [[Anchor Point, Alasca|Anchor Point]] * [[Bear Creek, Alasca|Bear Creek]] * [[Beluga, Alasca|Beluga]] * [[Clam Gulch, Alasca|Clam Gulch]] * [[Cohoe, Alasca|Cohoe]] * [[Cooper Landing, Alasca|Cooper Landing]] * [[Crown Point, Alasca|Crown Point]] * [[Diamond Ridge, Alasca|Diamond Ridge]] * [[Fox River, Alasca|Fox River]] * [[Fritz Creek, Alasca|Fritz Creek]] * [[Funny River, Alasca|Funny River]] * [[Halibut Cove, Alasca|Halibut Cove]] * [[Happy Valley, Alasca|Happy Valley]] * [[Hope, Alasca|Hope]] * [[Kalifornsky, Alasca|Kalifornsky]] * [[Kasilof, Alasca|Kasilof]] * [[Lowell Point, Alasca|Lowell Point]] * [[Moose Pass, Alasca|Moose Pass]] * [[Nanwalek, Alasca|Nanwalek]] * [[Nikiski, Alasca|Nikiski]] * [[Nikolaevsk, Alasca|Nikolaevsk]] * [[Ninilchik, Alasca|Ninilchik]] * [[Point Possession, Alasca|Point Possession]] * [[Port Graham, Alasca|Port Graham]] * [[Primrose, Alasca|Primrose]] * [[Ridgeway, Alasca|Ridgeway]] * [[Salamatof, Alasca|Salamatof]] * [[Seldovia Village, Alasca|Seldovia Village]] * [[Sterling, Alasca|Sterling]] * [[Sunrise, Alasca|Sunrise]] * [[Tyonek, Alasca|Tyonek]] {{div col end}} ====Pobail neamhchorpraithe==== * [[Jakolof Bay, Alasca|Jakolof Bay]] * [[Kachemak Selo, Alasca|Kachemak Selo]] * [[Razdolna, Alasca|Razdolna]] * [[Voznesenka, Alasca|Voznesenka]] == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == * [http://www.borough.kenai.ak.us/ Suíomh idirlín oifigiúil] {{Síol-tír-us-contae}} {{Alasca}} [[Catagóir:Buirg Leithinis Kenai, Alasca|*]] [[Catagóir:Buirgí Alasca|Leithinis Kenai]] [[Catagóir:Contaetha Stát Aontaithe Mheiriceá|Leithinis Kenai]] [[Catagóir:Buirgí Alasca bunaithe sa bhliain 1964]] [[Catagóir:Áiteanna bunaithe sa bhliain 1964]] [[Catagóir:Leithinis Kenai]] [[Catagóir:Alasca]] 6o4arxz31v372mb4pnelw3z2igqlkwa Buirg Tairseach Ketchikan, Alasca 0 78559 1090098 1044171 2022-08-26T21:26:42Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:Map_of_Alaska_highlighting_Ketchikan_Gateway_Borough.svg|thumb|280px|Suíomh sa stát [[Alasca]]]] [[Íomhá:Map_of_USA_AK_full.png|237x237px|deas|mion|Suíomh Alasca sa SAM]] Is buirg in [[Alasca]] é '''Buirg Tairseach Ketchikan'''. Tá sé suite in [[:Catagóir:Réigiúin Alasca|oirdheisceart]] an stáit, agus is é 1 duine sa chiliméadar cearnach (1/km²) an dlús daonra ann. Is é [[Ketchikan, Alasca|Ketchikan]] príomhbhaile na buirge agus an lonnaíocht is mó daonra freisin. Sa bhliain [[2016]] bhí 13,746 daoine ina gcónaí ann. <ref>https://factfinder.census.gov/faces/nav/jsf/pages/community_facts.xhtml</ref> Tá sé ag críochantacht leis na buirgí agus réigiúin seo leanas: * [[Buirg Wrangell, Alasca|Buirg Wrangell]] * [[Ceantar Áirimh Prince of Wales-Hyder, Alasca|Ceantar Áirimh Prince of Wales-Hyder]] * [[Ceantar Réigiúnach Kitimat-Stikine, An Cholóim Bhriotanach|Ceantar Réigiúnach Kitimat-Stikine]], [[An Cholóim Bhriotanach]] * [[Ceantar Réigiúnach Skeena-Queen Charlotte, An Cholóim Bhriotanach|Ceantar Réigiúnach Skeena-Queen Charlotte]], [[An Cholóim Bhriotanach]] Cuimsíonn an bhuirg na páirceanna seo leanas: * [[Foraois Náisiúnta Tongass]] (cuid) ** [[Séadchomhartha Náisiúnta Misty Fjords]] *** [[Limistéar Fiáin Séadchomhartha Náisiúnta Misty Fjords]] == Stair == Bunaíodh Buirg Tairseach Ketchikan ar [[6 Meán Fómhair]] [[1963]]. == Lárionaid Daonra i mBuirg Tairseach Ketchikan == ====Cathracha==== *[[Ketchikan, Alasca|Ketchikan]] *[[Saxman, Alasca|Saxman]] ====Pobail neamhchorpraithe==== *[[Loring, Alasca|Loring]] *[[Ward Cove, Alasca|Ward Cove]] == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == * [http://www.kgbak.us/ Suíomh idirlín oifigiúil] {{Síol-tír-us-contae}} {{Alasca}} [[Catagóir:Buirg Tairseach Ketchikan, Alasca|*]] [[Catagóir:Buirgí Alasca|Tairseach Ketchikan]] [[Catagóir:Contaetha Stát Aontaithe Mheiriceá|Tairseach Ketchikan]] [[Catagóir:Buirgí Alasca bunaithe sa bhliain 1963]] [[Catagóir:Áiteanna bunaithe sa bhliain 1963]] [[Catagóir:Ketchikan]] [[Catagóir:Alasca]] c1fkh932sdf68t8sp6q81a1pvfp7e8p Buirg Oileán Kodiak, Alasca 0 78560 1090099 1044172 2022-08-26T21:26:46Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:Map_of_Alaska_highlighting_Kodiak_Island_Borough.svg|thumb|280px|Suíomh sa stát [[Alasca]]]] [[Íomhá:Map_of_USA_AK_full.png|237x237px|deas|mion|Suíomh Alasca sa SAM]] Is buirg in [[Alasca]] é '''Buirg Oileán Kodiak'''. Tá sé suite i [[:Catagóir:Réigiúin Alasca|ndeisceart]] an stáit, agus is é 1 duine sa chiliméadar cearnach (1/km²) an dlús daonra ann. Is é [[Kodiak, Alasca|Kodiak]] príomhbhaile na buirge agus an lonnaíocht is mó daonra freisin. Sa bhliain [[2016]] bhí 13,732 daoine ina gcónaí ann. <ref>https://factfinder.census.gov/faces/nav/jsf/pages/community_facts.xhtml#</ref> Tá sé ag críochantacht leis na buirgí seo leanas: * [[Buirg Leithinis Kenai, Alasca|Buirg Leithinis Kenai]] * [[Buirg Loch agus Leithinis, Alasca|Buirg Loch agus Leithinis]] Cuimsíonn an bhuirg na páirceanna seo leanas: * [[Tearmann Dúlra Náisiúnta na Farraige Alasca]] ([[Béarla]]: ''Alaska Maritime National Wildlife Refuge'') ** [[Oileáin Barren]] ** [[Limistéar Fiáin Semidi]] *** [[Oileáin Semidi]] ** [[Oileáin Trinity (Alasca)|Oileáin Trinity]] *** [[Oileán Sitkinak]] *** [[Oileán Tugidak]] * [[Tearmann Dúlra Náisiúnta Leithinis Alasca]] (part) * [[Tearmann Dúlra Náisiúnta Becharof]] (part) ** [[Limistéar Fiáin Becharof]] (part) * [[Foraois Náisiúnta Chugach]] (part) * [[Páirc agus Tearmann Náisiúnta Katmai]] (part) ** [[Limistéar Fiáin Katmai]] (part) * [[Tearmann Dúlra Náisiúnta Kodiak]] == Stair == Bunaíodh Buirg Oileán Kodiak ar [[24 Meán Fómhair]] [[1963]]. D'eascair ainm na buirge ón [[Oileán Kodiak]]. == Lárionaid Daonra i mBuirg Oileán Kodiak == ====Cathracha==== *[[Akhiok, Alasca|Akhiok]] *[[Aleneva, Alasca|Aleneva]] *[[Kodiak, Alasca|Kodiak]] (príomhbhaile) *[[Larsen Bay, Alasca|Larsen Bay]] *[[Old Harbor, Alasca|Old Harbor]] *[[Ouzinkie, Alasca|Ouzinkie]] ====Bailecheantair==== *[[Chiniak, Alasca|Chiniak]] *[[Karluk, Alasca|Karluk]] *[[Kodiak Station, Alasca|Kodiak Station]] *[[Port Lions, Alasca|Port Lions]] *[[Womens Bay, Alasca|Womens Bay]] == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == * [http://www.kodiakak.us/ Suíomh idirlín oifigiúil] {{Síol-tír-us-contae}} {{Alasca}} [[Catagóir:Buirg Oileán Kodiak, Alasca|*]] [[Catagóir:Buirgí Alasca|Oileán Kodiak]] [[Catagóir:Contaetha Stát Aontaithe Mheiriceá|Oileán Kodiak]] [[Catagóir:Buirgí Alasca bunaithe sa bhliain 1963]] [[Catagóir:Áiteanna bunaithe sa bhliain 1963]] [[Catagóir:Oileán Kodiak]] [[Catagóir:Alasca]] cs10hhi4vizf2jxoc043p2vka2kn1tl Buirg Loch agus Leithinis, Alasca 0 78561 1090100 1044173 2022-08-26T21:26:50Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:Map_of_Alaska_highlighting_Lake_and_Peninsula_Borough.svg|thumb|280px|Suíomh sa stát [[Alasca]]]] [[Íomhá:Map_of_USA_AK_full.png|237x237px|deas|mion|Suíomh Alasca sa SAM]] Is buirg in [[Alasca]] é '''Buirg Loch agus Leithinis'''. Tá sé suite in [[:Catagóir:Réigiúin Alasca|iardheisceart]] an stáit, agus is é níos lú ná 1 duine sa chiliméadar cearnach (0.0296/km²) an dlús daonra ann. Mar sin, is an bhuirg seo an choibhéis-chontae [[Dlús daonra|an dara is níos lú dlúth]] sa tír. Is é [[King Salmon, Alasca|King Salmon]] príomhbhaile na buirge, ach is [[Kokhanok, Alasca|Kokhanok]] an lonnaíocht is mó daonra. (Lonnaíodh King Salmon sa bhuirg in aice láimhe, [[Buirg Bristol Bay, Alasca|Buirg Bristol Bay]].) Sa bhliain [[2016]] bhí 1,562 daoine ina gcónaí ann. <ref>https://factfinder.census.gov/faces/nav/jsf/pages/community_facts.xhtml</ref> Tá sé ag críochantacht leis na buirgí seo leanas: *[[Buirg Aleutians Thoir, Alasca|Buirg Aleutians Thoir]] *[[Buirg Bristol Bay, Alasca|Buirg Bristol Bay]] *[[Buirg Leithinis Kenai, Alasca|Buirg Leithinis Kenai]] *[[Buirg Oileán Kodiak, Alasca|Buirg Oileán Kodiak]] *[[Ceantar Áirimh Bethel, Alasca|Ceantar Áirimh Bethel]] *[[Ceantar Áirimh Dillingham, Alasca|Ceantar Áirimh Dillingham]] Cuimsíonn an bhuirg na páirceanna seo leanas: * [[Alagnak Wild River]] * [[Alaska Maritime National Wildlife Refuge]] (cuid) ** [[Sutwik Island]] * [[Alaska Peninsula National Wildlife Refuge]] (cuid) * [[Aniakchak National Monument and Preserve]] * [[Becharof National Wildlife Refuge]] (cuid) ** [[Becharof Wilderness]] (cuid) * [[Katmai National Park and Preserve]] (cuid) ** [[Katmai Wilderness]] (cuid) * [[Lake Clark National Park and Preserve]] (cuid) ** [[Lake Clark Wilderness]] (cuid) == Stair == Bunaíodh Buirg Loch agus Leithinis ar an [[26 Aibreán]] [[1989]]. == Lárionaid Daonra i mBuirg Loch agus Leithinis == ====Cathracha==== *[[Chignik, Alaska|Chignik]] *[[Egegik, Alaska|Egegik]] *[[Newhalen, Alaska|Newhalen]] *[[Nondalton, Alaska|Nondalton]] *[[Pilot Point, Alaska|Pilot Point]] *[[Port Heiden, Alaska|Port Heiden]] ====Bailecheantair==== {{div col}} *[[Chignik Lagoon, Alaska|Chignik Lagoon]] *[[Chignik Lake, Alaska|Chignik Lake]] *[[Igiugig, Alaska|Igiugig]] *[[Iliamna, Alaska|Iliamna]] *[[Ivanof Bay, Alaska|Ivanof Bay]] *[[Kokhanok, Alaska|Kokhanok]] *[[Levelock, Alaska|Levelock]] *[[Pedro Bay, Alaska|Pedro Bay]] *[[Perryville, Alaska|Perryville]] *[[Pope-Vannoy Landing, Alaska|Pope-Vannoy Landing]] *[[Port Alsworth, Alaska|Port Alsworth]] *[[Ugashik, Alaska|Ugashik]] {{div col end}} == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == * [http://www.lakeandpen.com/ Suíomh idirlín oifigiúil] {{Síol-tír-us-contae}} {{Alasca}} [[Catagóir:Buirg Loch agus Leithinis, Alasca|*]] [[Catagóir:Buirgí Alasca|Loch agus Leithinis]] [[Catagóir:Contaetha Stát Aontaithe Mheiriceá|Loch agus Leithinis]] [[Catagóir:Buirgí Alasca bunaithe sa bhliain 1989]] [[Catagóir:Áiteanna bunaithe sa bhliain 1989]] [[Catagóir:Muir Bheiring]] [[Catagóir:Alasca]] 8byc8b8c1hpeg59lz0jfa3ox51sdf32 Buirg Matanuska-Susitna, Alasca 0 78562 1090101 1044174 2022-08-26T21:26:54Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:Map_of_Alaska_highlighting_Matanuska-Susitna_Borough.svg|thumb|280px|Suíomh sa stát [[Alasca]]]] [[Íomhá:Map_of_USA_AK_full.png|237x237px|deas|mion|Suíomh Alasca sa SAM]] Is buirg in [[Alasca]] é '''Buirg Matanuska-Susitna'''. Tá sé suite i [[:Catagóir:Réigiúin Alasca|lár]] an stáit, agus is é 1 duine sa chiliméadar cearnach (1/km²) an dlús daonra ann. Is é [[Palmer, Alasca|Palmer]] príomhbhaile na buirge, ach is [[Knik-Fairview, Alasca|Knik-Fairview]] an lonnaíocht is mó daonra. Sa bhliain [[2016]] bhí 104,365 daoine ina gcónaí ann. <ref>https://factfinder.census.gov/faces/nav/jsf/pages/community_facts.xhtml</ref> Tá sé ag críochantacht leis na buirgí seo leanas: *[[Buirg Anchorage, Alasca|Anchorage]] *[[Buirg Denali, Alasca|Denali]] *[[Buirg Leithinis Kenai, Alasca|Leithinis Kenai]] *[[Ceantar Áirimh Bethel, Alasca|Bethel]] *[[Ceantar Áirimh Fairbanks Thoir Theas, Alasca|Fairbanks Thoir Theas]] *[[Ceantar Áirimh Valdez-Cordova, Alasca|Valdez-Cordova]] *[[Ceantar Áirimh Yukon-Koyukuk, Alasca|Yukon-Koyukuk]] Cuimsíonn an bhuirg na páirceanna seo leanas: * [[Foraois Náisiúnta Chugach]] (cuid) * [[Páirc Náisiúnta agus Tearmann Denali]] (cuid) ** [[Limistéar Fiáin Denali]] (cuid) * [[Páirc Náisiúnta agus Tearmann Lake Clark]] (cuid) ** [[Limistéar Fiáin Lake Clark]] (cuid) == Stair == Bunaíodh Buirg Matanuska-Susitna ar [[1 Eanáir]] [[1964]]. == Lárionaid Daonra i mBuirg Matanuska-Susitna == ====Cathracha==== *[[Houston, Alasca|Houston]] *[[Palmer, Alasca|Palmer]] (príomhbhaile) *[[Wasilla, Alasca|Wasilla]] ====Bailecheantair==== {{Div col||15em}} *[[Big Lake, Alasca|Big Lake]] *[[Buffalo Soapstone, Alasca|Buffalo Soapstone]] *[[Butte, Alasca|Butte]] *[[Chase, Alasca|Chase]] *[[Chickaloon, Alasca|Chickaloon]] *[[Eureka Roadhouse, Alasca|Eureka Roadhouse]] *[[Farm Loop, Alasca|Farm Loop]] *[[Fishhook, Alasca|Fishhook]] *[[Gateway, Alasca|Gateway]] *[[Glacier View, Alasca|Glacier View]] *[[Knik River, Alasca|Knik River]] *[[Knik-Fairview, Alasca|Knik-Fairview]] *[[Lake Louise, Alasca|Lake Louise]] *[[Lakes, Alasca|Lakes]] *[[Lazy Mountain, Alasca|Lazy Mountain]] *[[Meadow Lakes, Alasca|Meadow Lakes]] *[[Petersville, Alasca|Petersville]] *[[Point MacKenzie, Alasca|Point MacKenzie]] *[[Skwentna, Alasca|Skwentna]] *[[Susitna, Alasca|Susitna]] *[[Susitna North, Alasca|Susitna North]] *[[Sutton-Alpine, Alasca|Sutton-Alpine]] *[[Talkeetna, Alasca|Talkeetna]] *[[Tanaina, Alasca|Tanaina]] *[[Trapper Creek, Alasca|Trapper Creek]] *[[Willow, Alasca|Willow]] {{Div col end}} ====Pobail eile==== *[[Alexander Creek, Alasca|Alexander Creek]] *[[Dinglishna Hills, Alasca|Dinglishna Hills]] == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == * [http://www.matsugov.us/ Suíomh idirlín oifigiúil] {{Síol-tír-us-contae}} {{Alasca}} [[Catagóir:Buirg Matanuska-Susitna, Alasca|*]] [[Catagóir:Buirgí Alasca|Matanuska-Susitna]] [[Catagóir:Contaetha Stát Aontaithe Mheiriceá|Matanuska-Susitna]] [[Catagóir:Buirgí Alasca bunaithe sa bhliain 1964]] [[Catagóir:Áiteanna bunaithe sa bhliain 1964]] [[Catagóir:Achar cathrach Anchorage, Alasca]] [[Catagóir:Alasca]] 9hnmr3qkxs7w7pufhdz72f36d8oxyg7 Buirg Fána Taobh Thuaidh, Alasca 0 78564 1090102 1044175 2022-08-26T21:26:58Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:Map_of_Alaska_highlighting_North_Slope_Borough.svg|thumb|280px|Suíomh sa stát [[Alasca]]]] [[Íomhá:Map_of_USA_AK_full.png|thumb|280px|Suíomh Alasca sa SAM]] Is buirg in [[Alasca]] é '''Buirg Fána Taobh Thuaidh'''. Tá sé suite i [[:Catagóir:Réigiúin Alasca|lár]] an stáit, agus is é níos lú ná 1 duine sa chiliméadar cearnach (0/km²) an dlús daonra ann. Is é [[Barrow, Alasca|Barrow]] príomhbhaile na buirge agus an lonnaíocht is mó daonra freisin. Sa bhliain [[2016]] bhí 9,606 daoine ina gcónaí ann. <ref>https://factfinder.census.gov/faces/nav/jsf/pages/community_facts.xhtml</ref> Tá sé ag críochantacht leis na buirgí seo leanas: * [[Buirg Artach Thiar Thuaidh, Alasca|Buirg Artach Thiar Thuaidh]] * [[Ceantar Áirimh Yukon-Koyukuk, Alasca|Ceantar Áirimh Yukon-Koyukuk]] * [[Yukon]], [[Ceanada]] Cuimsíonn an bhuirg na páirceanna seo leanas: * [[Alaska Maritime National Wildlife Refuge]] (cuid den ionad Chukchi Sea) ** [[Cape Lisburne (Alaska)|Cape Lisburne]] ** [[Cape Thompson]] * [[Arctic National Wildlife Refuge]] (cuid) ** [[Mollie Beattie Wilderness]] (cuid) * [[Gates of the Arctic National Park and Preserve]] (cuid) ** [[Gates of the Arctic Wilderness]] (cuid) * [[Noatak National Preserve]] (cuid) ** [[Noatak Wilderness]] (cuid) ===Ceantair cónaidhmeacha eile=== * [[National Petroleum Reserve–Alaska]] == Stair == Bunaíodh Buirg Fána Taobh Thuaidh ar [[2 Iúil]] [[1972]]. == Lárionaid Daonra i mBuirg Fána Taobh Thuaidh == ====Cathracha==== *[[Anaktuvuk Pass, Alasca|Anaktuvuk Pass]] *[[Atqasuk, Alasca|Atqasuk]] *[[Barrow, Alasca|Barrow]] *[[Kaktovik, Alasca|Kaktovik]] *[[Nuiqsut, Alasca|Nuiqsut]] *[[Point Hope, Alasca|Point Hope]] *[[Wainwright, Alasca|Wainwright]] ====Bailecheantair==== *[[Point Lay, Alasca|Point Lay]] *[[Prudhoe Bay, Alasca|Prudhoe Bay]] ====Pobail neamhchorpraithe==== *[[Alpine, Alasca|Alpine]] *[[Deadhorse, Alasca|Deadhorse]] *[[Sagwon, Alasca|Sagwon]] *[[Umiat, Alasca|Umiat]] == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == * [http://www.north-slope.org/ Suíomh idirlín oifigiúil] {{Síol-tír-us-contae}} {{Alasca}} [[Catagóir:Buirg Fána Taobh Thuaidh, Alasca|*]] [[Catagóir:Buirgí Alasca|Fána Taobh Thuaidh]] [[Catagóir:Contaetha Stát Aontaithe Mheiriceá|Fána Taobh Thuaidh]] [[Catagóir:Buirgí Alasca bunaithe sa bhliain 1972]] [[Catagóir:Áiteanna bunaithe sa bhliain 1972]] [[Catagóir:An tArtach]] [[Catagóir:Muir Beaufort]] [[Catagóir:Muir Chukchi]] [[Catagóir:Alasca]] 1bzhirfgtigqzmvxba2v1yuqpmssq60 Buirg Petersburg, Alasca 0 78565 1090103 1044176 2022-08-26T21:27:02Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:Map_of_Alaska_highlighting_ Petersburg_Borough.svg|thumb|280px|Suíomh sa stát [[Alasca]]]] [[Íomhá:Map_of_USA_AK_full.png|237x237px|deas|mion|Suíomh Alasca sa SAM]] Is buirg in [[Alasca]] é '''Buirg Petersburg'''. Tá sé suite in [[:Catagóir:Réigiúin Alasca|oirdheisceart]] an stáit, agus is é níos lú ná 1 duine sa chiliméadar cearnach (0/km²) an dlús daonra ann. Is é [[Petersburg, Alasca|Petersburg]] príomhbhaile na buirge agus an lonnaíocht is mó daonra freisin. Sa bhliain [[2016]] bhí 3,149 daoine ina gcónaí ann. <ref>https://factfinder.census.gov/faces/nav/jsf/pages/community_facts.xhtml#</ref> Tá sé ag críochantacht leis na buirgí seo leanas: * [[Buirg Juneau, Alasca|Buirg Juneau]] * [[Buirg Wrangell, Alasca|Buirg Wrangell]] * [[Buirg Matanuska-Susitna, Alasca|Buirg Matanuska-Susitna]] * [[Ceantar Áirimh Hoonah-Angoon, Alasca|Ceantar Áirimh Hoonah-Angoon]] * [[Ceantar Áirimh Prince of Wales-Hyder, Alasca|Ceantar Áirimh Prince of Wales-Hyder]] == Stair == Inchorpraíodh agus bunaíodh Buirg Petersburg ar [[3 Eanáir]] [[2013]]. == Lárionaid Daonra i mBuirg Petersburg == ====Cathracha==== *[[Kupreanof, Alasca|Kupreanof]] ====Bailecheantair==== *[[Hobart Bay, Alasca|Hobart Bay]] *[[Petersburg, Alasca|Petersburg]] (príomhbhaile) == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == * [http://ci.petersburg.ak.us/ Suíomh idirlín oifigiúil] {{Síol-tír-us-contae}} {{Alasca}} [[Catagóir:Buirg Petersburg, Alasca|*]] [[Catagóir:Buirgí Alasca|Petersburg]] [[Catagóir:Contaetha Stát Aontaithe Mheiriceá|Petersburg]] [[Catagóir:Buirgí Alasca bunaithe sa bhliain 2013]] [[Catagóir:Áiteanna bunaithe sa bhliain 2013]] [[Catagóir:Alasca]] a9szczm45lr1gol9hzn6dmew8duocn0 Buirg Sitka, Alasca 0 78566 1090104 1044177 2022-08-26T21:27:06Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:Map_of_Alaska_highlighting_Sitka_City_and_Borough.svg|237x237px|deas|mion|Suíomh sa stát [[Alasca]]]] [[Íomhá:Map_of_USA_AK_full.png|237x237px|deas|mion|Suíomh Alasca sa SAM]] Is buirg in [[Alasca]] é '''Buirg Sitka'''. Tá sé suite in [[:Catagóir:Réigiúin Alasca|oirdheisceart]] an stáit, agus is é níos lú ná 1 duine sa chiliméadar cearnach (0.74/km²) an dlús daonra ann. Sa bhliain [[2016]] bhí 8,830 daoine ina gcónaí ann. <ref>https://factfinder.census.gov/faces/nav/jsf/pages/community_facts.xhtml#</ref> Is é [[Sitka, Alasca|Sitka]] príomhbhaile na buirge (Is an bhuirg agus an chathair comhdhlúithe, ón [[2 Nollaig]] [[1971]], agus is é an chathair-bhuirg is mó achair sna Stáit Aontaithe). Tá sé suite ar an taobh thiar den [[Oileán Baranoff]]. Tá sé ag críochantacht leis na buirgí seo leanas: * [[Ceantar Áirimh Hoonah-Angoon, Alasca|Ceantar Áirimh Hoonah-Angoon]] * [[Ceantar Áirimh Petersburg, Alasca|Ceantar Áirimh Petersburg]] Cuimsíonn an bhuirg na páirceanna seo leanas: * [[Alaska Maritime National Wildlife Refuge]] (cuid den ionad Gulf of Alaska) ** [[Saint Lazaria Wilderness]] (''iar-'' [[Saint Lazaria National Wildlife Refuge]]) * [[Sitka National Historical Park]] * [[Tongass National Forest]] (cuid) ** [[South Baranof Wilderness]] ** [[West Chichagof-Yakobi Wilderness]] (cuid) == Stair == Bunaíodh Sitka mar choilíneacht i [[1799]], agus ionchorpraíodh an chathair ar an [[5 Samhain]] [[1913]] agus an bhuirg ar an [[24 Meán Fómhair]] [[1963]]. Cheangail an bhuirg agus an chathair mar comh-chathair-bhuirg comhdhlúithe ([[Béarla]]: ''consolidated city borough'') ar an [[2 Nollaig]] [[1971]]. == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == * [http://www.cityofsitka.com/ Suíomh idirlín oifigiúil] ==Féach freisin== * ''[[The Yiddish Policemen's Union]]'' - úrscéal atá suite i Sitka {{Síol-tír-us-contae}} {{Alasca}} [[Catagóir:Buirg Sitka, Alasca|*]] [[Catagóir:Buirgí Alasca|Sitka]] [[Catagóir:Cathracha in Alasca]] [[Catagóir:Contaetha Stát Aontaithe Mheiriceá|Sitka]] [[Catagóir:Áiteanna Alasca bunaithe sa bhliain 1799]] [[Catagóir:Áiteanna bunaithe sa bhliain 1799]] [[Catagóir:Oileán Baranoff]] [[Catagóir:Alasca]] asqed3dc8z1l1f6713bjorw5r9l1q5q Buirg Skagway, Alasca 0 78567 1090105 1044178 2022-08-26T21:27:10Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:Map_of_Alaska_highlighting_Skagway_City_and_Borough.svg|thumb|deas|Suíomh sa stát [[Alasca]]]] [[Íomhá:Map_of_USA_AK_full.png|237x237px|deas|mion|Suíomh Alasca sa SAM]] Is buirg in [[Alasca]] é '''Buirg Denali'''. Tá sé suite i [[:Catagóir:Réigiúin Alasca|lár]] an stáit, agus is é 1 duine sa chiliméadar cearnach (0/km²) an dlús daonra ann. Is é [[Healy, Alasca|Naknek]] príomhbhaile na buirge agus an lonnaíocht is mó daonra freisin. Sa bhliain [[2016]] bhí 1,953 daoine ina gcónaí ann. <ref>https://factfinder.census.gov/faces/nav/jsf/pages/community_facts.xhtml</ref> Tá sé ag críochantacht leis na buirgí seo leanas: * [[Buirg Fairbanks Réalta Thuaidh, Alasca|Buirg Fairbanks Réalta Thuaidh]] * [[Buirg Matanuska-Susitna, Alasca|Buirg Matanuska-Susitna]] * [[Ceantar Áirimh Fairbanks Thoir Theas, Alasca|Ceantar Áirimh Fairbanks Thoir Theas]] * [[Ceantar Áirimh Yukon-Koyukuk, Alasca|Ceantar Áirimh Yukon-Koyukuk]] Cuimsíonn an bhuirg na páirceanna seo leanas: * [[Páirc agus Tearmann Náisiúnta Denali]] ** [[Limistéar Fiáin Denali]] == Stair == Bunaíodh Buirg Denali ar [[7 Nollaig]] [[1990]]. D'eascair ainm na buirge ó [[Denali]], an sliabh is airde i [[Meiriceá Thuaidh]]. == Lárionaid Daonra i mBuirg Denali == ====Cathracha==== * [[Anderson, Alasca|Anderson]] ** [[Clear, Alasca|Clear]] ** [[Clear AFS, Alasca|Clear AFS]] ====Bailecheantair==== * [[Cantwell, Alasca|Cantwell]] * [[Denali Park, Alasca|Denali Park]] * [[Ferry, Alasca|Ferry]] * [[Healy, Alasca|Healy]] (príomhbhaile) ====Pobail neamhchorpraithe==== * [[Kantishna, Alasca|Kantishna]] * [[Suntrana, Alasca|Suntrana]] * [[Usibelli, Alasca|Usibelli]] == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == * [http://www.denaliborough.com/ Suíomh idirlín oifigiúil] {{Síol-tír-us-contae}} {{Alasca}} [[Catagóir:Buirg Skagway, Alasca|*]] [[Catagóir:Buirgí Alasca|Skagway]] [[Catagóir:Contaetha Stát Aontaithe Mheiriceá|Skagway]] [[Catagóir:Buirgí Alasca bunaithe sa bhliain 1990]] [[Catagóir:Áiteanna bunaithe sa bhliain 1990]] [[Catagóir:Skagway]] [[Catagóir:Alasca]] 1zui9kx84v72ro5jwcm54p4i7721nrt Buirg Wrangell, Alasca 0 78568 1090106 1044179 2022-08-26T21:27:14Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:Map_of_Alaska_highlighting_Wrangell_City_and_Borough.svg|thumb|deas|Suíomh sa stát [[Alasca]]]] [[Íomhá:Map_of_USA_AK_full.png|237x237px|deas|mion|Suíomh Alasca sa SAM]] Is buirg in [[Alasca]] é '''Buirg Denali'''. Tá sé suite i [[:Catagóir:Réigiúin Alasca|lár]] an stáit, agus is é 1 duine sa chiliméadar cearnach (0/km²) an dlús daonra ann. Is é [[Healy, Alasca|Naknek]] príomhbhaile na buirge agus an lonnaíocht is mó daonra freisin. Sa bhliain [[2016]] bhí 1,953 daoine ina gcónaí ann. <ref>https://factfinder.census.gov/faces/nav/jsf/pages/community_facts.xhtml</ref> Tá sé ag críochantacht leis na buirgí seo leanas: * [[Buirg Fairbanks Réalta Thuaidh, Alasca|Buirg Fairbanks Réalta Thuaidh]] * [[Buirg Matanuska-Susitna, Alasca|Buirg Matanuska-Susitna]] * [[Ceantar Áirimh Fairbanks Thoir Theas, Alasca|Ceantar Áirimh Fairbanks Thoir Theas]] * [[Ceantar Áirimh Yukon-Koyukuk, Alasca|Ceantar Áirimh Yukon-Koyukuk]] Cuimsíonn an bhuirg na páirceanna seo leanas: * [[Páirc agus Tearmann Náisiúnta Denali]] ** [[Limistéar Fiáin Denali]] == Stair == Bunaíodh Buirg Denali ar [[7 Nollaig]] [[1990]]. D'eascair ainm na buirge ó [[Denali]], an sliabh is airde i [[Meiriceá Thuaidh]]. == Lárionaid Daonra i mBuirg Denali == ====Cathracha==== * [[Anderson, Alasca|Anderson]] ** [[Clear, Alasca|Clear]] ** [[Clear AFS, Alasca|Clear AFS]] ====Bailecheantair==== * [[Cantwell, Alasca|Cantwell]] * [[Denali Park, Alasca|Denali Park]] * [[Ferry, Alasca|Ferry]] * [[Healy, Alasca|Healy]] (príomhbhaile) ====Pobail neamhchorpraithe==== * [[Kantishna, Alasca|Kantishna]] * [[Suntrana, Alasca|Suntrana]] * [[Usibelli, Alasca|Usibelli]] == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == * [http://www.denaliborough.com/ Suíomh idirlín oifigiúil] {{Síol-tír-us-contae}} {{Alasca}} [[Catagóir:Buirg Wrangell, Alasca|*]] [[Catagóir:Buirgí Alasca|Wrangell]] [[Catagóir:Contaetha Stát Aontaithe Mheiriceá|Wrangell]] [[Catagóir:Buirgí Alasca bunaithe sa bhliain 1990]] [[Catagóir:Áiteanna bunaithe sa bhliain 1990]] [[Catagóir:Wrangell]] [[Catagóir:Alasca]] c6r7fpj9s7xxrwue8crgeb7is5v4j8s Buirg Yakutat, Alasca 0 78569 1090107 1044180 2022-08-26T21:27:18Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:Map_of_Alaska_highlighting_Yakutat_City_and_Borough.svg|thumb|deas|Suíomh sa stát [[Alasca]]]] [[Íomhá:Map_of_USA_AK_full.png|237x237px|deas|mion|Suíomh Alasca sa SAM]] Is buirg in [[Alasca]] é '''Buirg Denali'''. Tá sé suite i [[:Catagóir:Réigiúin Alasca|lár]] an stáit, agus is é 1 duine sa chiliméadar cearnach (0/km²) an dlús daonra ann. Is é [[Healy, Alasca|Naknek]] príomhbhaile na buirge agus an lonnaíocht is mó daonra freisin. Sa bhliain [[2016]] bhí 1,953 daoine ina gcónaí ann. <ref>https://factfinder.census.gov/faces/nav/jsf/pages/community_facts.xhtml</ref> Tá sé ag críochantacht leis na buirgí seo leanas: * [[Buirg Fairbanks Réalta Thuaidh, Alasca|Buirg Fairbanks Réalta Thuaidh]] * [[Buirg Matanuska-Susitna, Alasca|Buirg Matanuska-Susitna]] * [[Ceantar Áirimh Fairbanks Thoir Theas, Alasca|Ceantar Áirimh Fairbanks Thoir Theas]] * [[Ceantar Áirimh Yukon-Koyukuk, Alasca|Ceantar Áirimh Yukon-Koyukuk]] Cuimsíonn an bhuirg na páirceanna seo leanas: * [[Páirc agus Tearmann Náisiúnta Denali]] ** [[Limistéar Fiáin Denali]] == Stair == Bunaíodh Buirg Denali ar [[7 Nollaig]] [[1990]]. D'eascair ainm na buirge ó [[Denali]], an sliabh is airde i [[Meiriceá Thuaidh]]. == Lárionaid Daonra i mBuirg Denali == ====Cathracha==== * [[Anderson, Alasca|Anderson]] ** [[Clear, Alasca|Clear]] ** [[Clear AFS, Alasca|Clear AFS]] ====Bailecheantair==== * [[Cantwell, Alasca|Cantwell]] * [[Denali Park, Alasca|Denali Park]] * [[Ferry, Alasca|Ferry]] * [[Healy, Alasca|Healy]] (príomhbhaile) ====Pobail neamhchorpraithe==== * [[Kantishna, Alasca|Kantishna]] * [[Suntrana, Alasca|Suntrana]] * [[Usibelli, Alasca|Usibelli]] == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == * [http://www.denaliborough.com/ Suíomh idirlín oifigiúil] {{Síol-tír-us-contae}} {{Alasca}} [[Catagóir:Buirg Yakutat, Alasca|*]] [[Catagóir:Buirgí Alasca|Yakutat]] [[Catagóir:Contaetha Stát Aontaithe Mheiriceá|Yakutat]] [[Catagóir:Buirgí Alasca bunaithe sa bhliain 1990]] [[Catagóir:Áiteanna bunaithe sa bhliain 1990]] [[Catagóir:Yakutat]] [[Catagóir:Alasca]] mvh5oisaa59x88pxu1ou4mp5vsenfqy Buirg Neamheagraithe, Alasca 0 78570 1090108 1044181 2022-08-26T21:27:22Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:Map_of_Alaska_highlighting_Unorganized_Borough.svg|thumb|deas|Suíomh sa stát [[Alasca]].]] [[Íomhá:Map_of_USA_AK_full.png|237x237px|deas|mion|Suíomh Alasca sa SAM]] Is buirg in [[Alasca]] é '''Buirg Denali'''. Tá sé suite i [[:Catagóir:Réigiúin Alasca|lár]] an stáit, agus is é 1 duine sa chiliméadar cearnach (0/km²) an dlús daonra ann. Is é [[Healy, Alasca|Naknek]] príomhbhaile na buirge agus an lonnaíocht is mó daonra freisin. Sa bhliain [[2016]] bhí 1,953 daoine ina gcónaí ann. <ref>https://factfinder.census.gov/faces/nav/jsf/pages/community_facts.xhtml</ref> Tá sé ag críochantacht leis na buirgí seo leanas: * [[Buirg Fairbanks Réalta Thuaidh, Alasca|Buirg Fairbanks Réalta Thuaidh]] * [[Buirg Matanuska-Susitna, Alasca|Buirg Matanuska-Susitna]] * [[Ceantar Áirimh Fairbanks Thoir Theas, Alasca|Ceantar Áirimh Fairbanks Thoir Theas]] * [[Ceantar Áirimh Yukon-Koyukuk, Alasca|Ceantar Áirimh Yukon-Koyukuk]] Cuimsíonn an bhuirg na páirceanna seo leanas: * [[Páirc agus Tearmann Náisiúnta Denali]] ** [[Limistéar Fiáin Denali]] == Stair == Bunaíodh Buirg Denali ar [[7 Nollaig]] [[1990]]. D'eascair ainm na buirge ó [[Denali]], an sliabh is airde i [[Meiriceá Thuaidh]]. == Lárionaid Daonra i mBuirg Denali == ====Cathracha==== * [[Anderson, Alasca|Anderson]] ** [[Clear, Alasca|Clear]] ** [[Clear AFS, Alasca|Clear AFS]] ====Bailecheantair==== * [[Cantwell, Alasca|Cantwell]] * [[Denali Park, Alasca|Denali Park]] * [[Ferry, Alasca|Ferry]] * [[Healy, Alasca|Healy]] (príomhbhaile) ====Pobail neamhchorpraithe==== * [[Kantishna, Alasca|Kantishna]] * [[Suntrana, Alasca|Suntrana]] * [[Usibelli, Alasca|Usibelli]] == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == * [http://www.denaliborough.com/ Suíomh idirlín oifigiúil] {{Síol-tír-us-contae}} {{Alasca}} [[Catagóir:Buirg Neamheagraithe, Alasca|*]] [[Catagóir:Buirgí Alasca|Neamheagraithe]] [[Catagóir:Contaetha Stát Aontaithe Mheiriceá|Neamheagraithe]] [[Catagóir:Buirgí Alasca bunaithe sa bhliain 1990]] [[Catagóir:Áiteanna bunaithe sa bhliain 1990]] [[Catagóir:Contaetha is mó achair sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Alasca]] cz2bcjq40quj9x8t1bx6k30g3vx9hmy 2015 fuadach agus dícheannadh na Coptaigh i Libia 0 79072 1090341 943234 2022-08-27T05:32:11Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} Mharaigh, ar an [[12 Feabhra]], [[2015]], [[Stát Ioslámach|Stát Ioslamach san Iaráic agus sa Leiveaint]] 21 [[Coptaigh]] [[Eaglais Ortadocsach Choptach|Críostaí]] oibrithe tógála sa [[An Libia|Libia]]. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-af}} {{DEFAULTSORT:2015 fuadach agus dícheannadh na Coptaigh i Libia}} [[Catagóir:Coptaigh]] [[Catagóir:An Éigipt]] [[Catagóir:An Libia]] [[Catagóir:Eachtraí sceimhlitheoireachta Ioslamacha]] bnb2s8baa6r6erwwi8k1fcomnhsd6zl Sléacht Nag Hammadi 0 79432 1090349 943122 2022-08-27T05:40:37Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} Ár na [[Coptaigh]] [[An Chríostaíocht|Críostaithe]] ab ea '''Sléacht Nag Hammadi''' a tharla ar an [[7 Eanáir]] [[2010]], i [[Nag Hammadi]], [[an Éigipt]]. Bhí seachtar Coptaigh agus [[Moslamach (an tIoslam)|Moslamach]] amháin maraithe. Bhí naonúr Coptaigh eile gortaithme agus beirt Moslamach freisin san t-ionsaí. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-af}} {{DEFAULTSORT:2010 Sléacht Nag Hammadi}} [[Catagóir:Coptaigh]] [[Catagóir:An Éigipt]] [[Catagóir:Eachtraí sceimhlitheoireachta Ioslamacha]] k1a8kw90lky89rcselaz55m3z3h8dcb Sléacht Kosheh 0 79439 1090351 987367 2022-08-27T05:42:35Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} Bhí duine [[Coptaigh]] [[An Chríostaíocht|Críostaithe]] is fichid íospartaigh sa sléacht in el-Kosheh [[sráidbhaile]] in s[[an Éigipt Uachtarach]], suite 450 ciliméadair ó dheas de [[Caireo|Chaireo]], ar an Domhnach, [[2 Eanáir]] [[2000]]. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-af}} {{DEFAULTSORT:Sleacht Nag Hammadi}} [[Catagóir:Coptaigh]] [[Catagóir:An Éigipt]] [[Catagóir:Eachtraí sceimhlitheoireachta Ioslamacha]] 462xm26g6jbg56hmjtbcwok5vj17cwo Fremont, California 0 79502 1090109 940917 2022-08-26T21:27:26Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i g[[Contae Alameda]], i dtuaisceart [[California|Chalifornia]], is ea '''Fremont'''. Tá sé suite sa chuid thoir theas de Cheantar Bhá San Francisco ar na bruacha thoir den bhá. Tá amuigh is istigh le 230,000 duine ina gcónaí in Fremont.<ref name=popest>{{cite web| url=http://www.fremont.gov/index.aspx?NID=184| teideal= Demographics| publisher= City of Fremont| accessdate= October 7, 2014}}</ref> Is é Fremont an ceathrú cathair is mó i gCeantar Bhá San Francisco, agus an ceann is mó a áirítear mar bhruachbhaile. Is é an chathair i gCeantar an Bhá Thoir is giorra do [[Gleann an tSileacain|Ghleann an tSileacain]] agus uaireanta glactar mar chuid den ghleann é. ==Tagairtí== {{reflist}} ==Naisc sheachtracha== [[Catagóir:Fremont, California]] [[Catagóir:Cathracha in California]] [[Catagóir:Cathracha i gContae Alameda, California]] [[Catagóir:Cathracha agus Bailte i gContae Alameda, California]] [[Catagóir:Cathracha i gCeantar Bhá San Francisco]] [[Catagóir:Ceantar Bhá San Francisco]] [[Catagóir:Bá San Francisco]] [[Catagóir:Gleann an tSileacain]] 3vpl8p00yfm0h1xwusw5ed23cvgkyp4 Metrojet Flight 9268 0 79509 1090276 943172 2022-08-26T21:42:04Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} Eitilt idirnáisiúnta ab ea '''Metrojet Flight 9268'''. Phléasc buama ar bord ar an [[31 Deireadh Fómhair]] [[2015]] ag 06:13, an Aerbhus A321-231 os cionn an t[[Leithinis Síonáí|Síonáí Thuaidh]]. D'imigh an t-eitleán ó [[Sharm el-Sheikh]] s[[an Éigipt]], ar an mbealach go Aerfort Pulkovo, [[Cathair Pheadair]], [[an Rúis]]. Bhí 217 paisinéirí agus seachtar criú ar bord == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-eitlíocht}} {{DEFAULTSORT:2015 Sléacht Nag Hammadi}} [[Catagóir:An Rúis]] [[Catagóir:An Éigipt]] [[Catagóir:Eachtraí sceimhlitheoireachta Ioslamacha]] [[Catagóir:Teagmhais eitlíochta]] d7ajterojzfy9etjplnve9z4g57smem 2016 Ionsaí Hurghada 0 79594 1090346 1051578 2022-08-27T05:38:55Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} Tháinig, ar an [[8 Eanáir]] [[2016]], beirt míleataigh lena [[farraige]] agus d'ionsaigh an Óstán Bella Vista sa chathair an na Mara Rua, [[Hurghada]], [[an Éigipt]], ag sádh beirt turasóirí eachtrannach as [[an Ostair]] agus duine amháin as [[an tSualainn]]. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-af}} {{DEFAULTSORT:2016 Ionsaí Hurghada}} [[Catagóir:An Éigipt]] [[Catagóir:Eachtraí sceimhlitheoireachta Ioslamacha]] d9pnfg9tpeqaboy3onwdbep1s1iffc1 2011 Imbaba ionsaí eaglais 0 79753 1090347 955570 2022-08-27T05:39:35Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} Sraith ionsaithe ar an Eaglais Cheartchreidmheach [[Eaglais Ortadocsach Choptach|Choptach]] san [[An Éigipt|Éigipt]] ar an [[7 Bealtaine|7ú lá de mhí Bealtaine]] [[2011]] i gceantar Imbaba i n[[Giza]], gar do [[Caireo|Chaireo]]. Dódh trí séipéal a bhain leis an Eaglais Cheartchreidmheach [[Eaglais Ortadocsach Choptach|Choptach]], maraíodh 15 duine and gortaíodh 232. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-af}} {{DEFAULTSORT:2011 Imbaba ionsaí eaglais}} [[Catagóir:Coptaigh]] [[Catagóir:An Éigipt]] [[Catagóir:Eachtraí sceimhlitheoireachta Ioslamacha]] etkey9sgo2ftjdt56q1sz4tpj9g9h5h Thomas Carlyle 0 80161 1089904 1058693 2022-08-26T19:29:29Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Scríbhneoir [[Albanach]] ab ea '''Thomas Carlyle''' a rugadh in [[Eaglais Fheichein]], [[Dùn Phris]], [[Albain]] ar an [[4 Nollaig]] [[1795]] agus fuair bás ar an [[5 Feabhra]] [[1881]] i [[Londain]], [[Sasana]]. [[Fealsamh]], scríbhneoir [[aoir]]e, aistí, aistritheoir, staraí, matamaiticeoir agus múinteoir a bhí ann. Áirítear é mar dhuine de phríomhthráchtairí sóisialta a linne. Is iomaí léacht dár thug sé san aois Victeoireach a fuair fáilte is moladh óna lucht éisteachta. Saothar cáiliúil leis a d'eascair as ceann de na léachtanna úd ná ''On Heroes, Hero-Worship, and The Heroic in History'' ina maíonn sé go bhfuil a leithéid agus "Fear Mór" ann a bhfuil tábhacht stairiúil leis: "History is nothing but the biography of the Great Man". Carlyle an duine a bhaist "an eolaíocht dhuairc" ar an eacnamaíocht. ==Naisc sheachtracha== *[https://www.nts.org.uk/Visit/Thomas-Carlyles-Birthplace/ Áit a bhreithe, National Trust for Scotland. Arna rochtain ar 20 Samh. 2017.] {{síol}} {{DEFAULTSORT:Carlyle, Thomas}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1795]] [[Catagóir:Básanna i 1895]] [[Catagóir:Scríbhneoirí Albanacha]] 5oibohkqeypvw25fd69uvus8hd1b3s2 Ionsaí Bir al-Abed 0 80435 1090344 943111 2022-08-27T05:36:47Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:بيان جماعة جند الإسلام.jpg|mion|clé]] D'ionsaíodh, ar Aoine [[24 Samhain]] [[2017]], an [[mosc]] [[An Súfaíochas|Súfaíoch]] al-Rawda sa bhaile Bir al-Abed, Síonáí Thuaidh, [[an Éigipt]], i rith an gnímh adhartha. Maraíodh 305 daoine ar a laghad agus gortaíodh níos mó ná 120. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-af}} {{DEFAULTSORT:2017 Ionsai Bir al-Abed}} [[Catagóir:An Éigipt]] [[Catagóir:Eachtraí sceimhlitheoireachta Ioslamacha]] d5fp3dl46q964npq2cr8hs9rw4dzno9 Ionsaí Eaglais Naomh Menas 0 81870 1090343 943077 2022-08-27T05:35:29Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} Thosaigh, ar an [[29 Nollaig]] [[2017]] gunnadóir a raibh a aghaidh clúdaithe ag lámhach i [[Helwan]], [[Caireo]], [[an Éigipt]], ar an Eaglais Choptach Naomh Menas agus siopa in aice leis, ag marú deichniúr agus fear póilín agus ag gortú deichniúr. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-af}} {{DEFAULTSORT:2017 Ionsaí Eaglais Naomh Menas}} [[Catagóir:Coptaigh]] [[Catagóir:An Éigipt]] [[Catagóir:Eachtraí sceimhlitheoireachta Ioslamacha]] tv19ubeuo9zb5sgzatzxad2csiiu7wf Taifeadán eitilte 0 82306 1090278 937314 2022-08-26T21:43:49Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Aerárthach}} [[Íomhá:Grossi-7.png|mion|288x288px|Tá dhá chineál acu ann: taifeadán sonraí eitilte agus taifeadán gutha digiteach.]] Ciallaíonn “'''taifeadán [[Eitilt 370 Aerlíne na Malaeisia|eitilte]]'''” aon chineál taifeadáin atá suiteáilte san [[aerárthach]] chun imscrúduithe sábháilteachta ar thionóiscí nó ar theagmhais a éascú<ref>[http://eur-lex.europa.eu/legal-content/GA/TXT/?uri=celex:32010R0996 Rialachán (AE) Uimh. 996/2010 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 20 Deireadh Fómhair 2010 maidir le tionóiscí agus teagmhais eitlíochta sibhialta a imscrúdú agus a chosc agus lena n-aisghairtear Treoir 94/56/CE Téacs atá ábhartha maidir leis an LEE]</ref>. Tugtar an t-ainm '''Bosca Dubh''' chomh maith ar thaifeadán eitilte ar aerárthach (ach is oráiste é). Bailíonn sé seo [[Eolaíocht fheidhmeach|eolas]] ar fheidhmiú an aerárthaigh le linn na heitilte. Is féidir úsáid a bhaint as chun na cúiseanna le tuairt eitleáin a dhéanamh amach. Tá dhá chineál acu ann: taifeadán sonraí eitilte agus [[Taifeadadh digiteach|taifeadán gutha digiteach.]] ==Forbairt== Dar le [[Parlaimint na hEorpa]], ba cheart dul chun cinn maidir le taighde faoi rianú fíor-ama aerárthaí agus faoin bhféidearthacht go mbeidh rochtain ar fhaisnéis ó thaifeadán eitilte gan an taifeadán eitilte a bheith ann go fisiciúil a spreagadh d’fhonn feabhas a chur ar na huirlisí atá ar fáil d’imscrúdaitheoirí chun na cúiseanna atá le tionóiscí a chinneadh agus d’fhonn feabhas a chur ar an gcumas chun teagmhais athfhillteacha a chosc. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-eitlíocht}} [[Catagóir:Aerárthaí| ]] [[Catagóir:Teagmhais eitlíochta]] am0h05ny2cw6t5v9oum66mq21an99k2 Pleasanton, Texas 0 82810 1090000 883909 2022-08-26T20:59:32Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Pleasanton''' an chathair is mó [[Contae Atascosa, Texas|Chontae Atascosa, Texas]]. Bhí 8,934 ina gcónaí i bPleasanton sa bhliain 2010. {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Texas]] 7u3a3vv1ktb4csdf3156zjjb9v8092g Sealy, Texas 0 82811 1090001 883896 2022-08-26T20:59:36Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Sealy''' an chathair is mó [[Contae Austin, Texas|Chontae Austin, Texas]]. Bhí 6,019 ina gcónaí i Sealy sa bhliain 2010. {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Texas]] s7jch9409zhp0xuo9hfym31ns7bj0fh Lakehills, Texas 0 82812 1090002 883897 2022-08-26T20:59:40Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Lakehills''' an chathair is mó [[Contae Bandera, Texas|Chontae Bandera, Texas]]. Bhí 5,150 ina gcónaí i Lakehills sa bhliain 2010. {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Texas]] ignustx1i2sfgtzw0ev1nxe0ktis66m Elgin, Texas 0 82813 1090003 883898 2022-08-26T20:59:44Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Elgin''' an chathair is mó [[Contae Bastrop, Texas|Chontae Bastrop, Texas]]. Bhí 8,135 ina gcónaí in Elgin sa bhliain 2010. {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Texas]] te9trrr87w8errvkb3i5wjw6dmb4a4t Killeen, Texas 0 82814 1090004 883899 2022-08-26T20:59:48Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Killeen''' an chathair is mó [[Contae Bell, Texas|Chontae Bell, Texas]]. Bhí 127,921 ina gcónaí i Killeen sa bhliain 2010. {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Texas]] cquei0vccdgp2o2fdrkpt2rjzev5yft Texarkana, Texas 0 82816 1090110 883963 2022-08-26T21:27:30Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Texarkana''' an chathair is mó i g[[Contae Bowie, Texas]]. Tá an chathair suite in oirthuaisceart an stáit, lámh le [[Texarkana, Arkansas]]. Bhí 37,679 duine ina gcónaí in Texarkana, Texas, sa bhliain 2010. {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Texas]] 9ynscx3upve9u5bmpm2o7gkhq21lazo Pearland, Texas 0 82817 1090005 883902 2022-08-26T20:59:52Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Pearland''' an chathair is mó [[Contae Brazoria, Texas|Chontae Brazoria, Texas]]. Bhí 91,252 ina gcónaí i bPearland sa bhliain 2010. {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Texas]] a2cwc694w17axvj7nmztsz7ft4dpr0l College Station, Texas 0 82818 1090006 883903 2022-08-26T20:59:56Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''College Station''' an chathair is mó [[Contae Brazos, Texas|Chontae Brazos, Texas]]. Bhí 117,191 ina gcónaí i College Station sa bhliain 2010. {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Texas]] rgo0igh0o8vv9jtzcs3nhevm0v386r7 Marble Falls, Texas 0 82819 1090007 938858 2022-08-26T21:00:00Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Marble Falls''' an chathair is mó i g[[Contae Burnet, Texas]]. Bhí 6,077 ina gcónaí i Marble Falls sa bhliain 2010. {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Texas]] ta66rq522kf0kloradg80y5ito199tq Mont Belvieu, Texas 0 82821 1090008 883906 2022-08-26T21:00:04Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Mont Belvieu''' an chathair is mó [[Contae Chambers, Texas|Chontae Chambers, Texas]]. Bhí 3,835 ina gcónaí i Mont Belvieu sa bhliain 2010. {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Texas]] 6ra6ha3khunk2ku5j8fcifubt73ghmb Jacksonville, Texas 0 82822 1090009 883907 2022-08-26T21:00:08Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Jacksonville''' an chathair is mó [[Contae Cherokee, Texas|Chontae Cherokee, Texas]]. Bhí 14,544 ina gcónaí i Jacksonville sa bhliain 2010. {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Texas]] 8sfi0apr6w46auw74drlunujcxch5fj Plano, Texas 0 82823 1090010 883912 2022-08-26T21:00:12Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Plano''' an chathair is mó [[Contae Collin, Texas|Chontae Collin, Texas]]. Bhí 269,776 ina gcónaí i bPlano sa bhliain 2010. {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Texas]] 27ym9jxitxyv5jijlp3b6n9riul8rkt Blanco, Texas 0 82824 1090011 883910 2022-08-26T21:00:16Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Blanco''' an chathair is mó [[Contae Blanco, Texas|Chontae Blanco, Texas]]. Bhí 1,946 ina gcónaí i mBlanco sa bhliain 2010. {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Texas]] r3jd2sg0ne46r5mgnbmd189ztybkmaf Eden, Texas 0 82825 1090012 883913 2022-08-26T21:00:20Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Eden''' an chathair is mó [[Contae Concho, Texas|Chontae Concho, Texas]]. Bhí 2,561 ina gcónaí in Eden sa bhliain 2010. {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Texas]] g287xowuiu8tasnfh7nhiyhuu5xgglj Copperas Cove, Texas 0 82826 1090013 956524 2022-08-26T21:00:24Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Copperas Cove''' an chathair is mó i g[[Contae Coryell, Texas]]. Bhí 32,032 duine ina gcónaí in Copperas Cove sa bhliain 2010. Bunaíodh “Cove” (mar a thugtar go coitianta air) mar limistéar beag rainseoireachta agus feirmeoireachta in 1879 i réigiún na gCúig Chnoc. Tá an geilleagar ag brath go mór ar Fort Hood. ==Stair== Rinneadh na chéad iarsmaí daonna sna Cúig Chnoc chomh fada siar le 4,000 RCh ar a laghad. Fuarthas cnámha, reanna saighde agus uirlisí cloiche i leapacha abhann agus i dtóin na ngleannta. Bhí sealgairí fáin ina gcónaí ann agus iad ag leanúint na mbuabhall. Bhí na Tonkawa, treibh bheag, ann nuair a tháinig na Spáinnigh chun Texas, agus bhí na Comanche, treibh mhór fhoghach, le fáil i limistéar an-mhór thuaidh agus thiar. Chuaigh siad i ngleic leis na chéad lonnaitheoirí Eorpacha a tháinig ann. [[Image:Copperas cove stagestop.jpg|thumb|left|Sean-oifig an phoist agus stad cóiste]] In 1825 bhronn Meicsiceo limistéar mór ar Stephen F. Austin agus na Cúig Chnoc mar chuid de. Tháinig na chéad lonnaitheoirí ó na 1830idí amach, ach bhí lonnaíocht mhí-shocair ann go dtí tar éis [[Cogadh Cathartha na Stát Aontaithe|Chogadh Cathartha na Stát Aontaithe]]. Ní raibh mórán ann nó gur tháinig tionscal an eallaigh chun cinn sna 1870idí. Tugadh spreagadh do Copperas Cove nuair a shroich an t-iarnród í in 1882. Bhí 600 duine ann faoi 1929 ach d’fhág an Spealadh Mór in ísle brí é. Sna 1930idí chlis an banc agus a lán siopaí agus d’imigh daoine ar lorg oibre. In 1942 cuireadh Fort Hood ar bun in aice le Copperas Cove. Thug saighdiúirí a dteaghlaigh leo agus d’fhan a lán acu ann. Is iomaí gnólacht atá ag freastal orthu anois.<ref name="Ref-1">McLaughlin, Patrick D. and Jerry K. Smith. ''Copperas Cove, City of Five Hills: A Centennial History''. Burnet, TX: Eakin Press, 1980.</ref> [[Image:Copperas Cove skyline-2009.JPG|thumb|right|Amharc ar an gcathair ó thuaidh]] ==Timpeallacht== Tá Copperas Cove suite ar mhachaire aolchloiche i lár Texas. Samhradh te agus geimhreadh fionnuar a bhíonn ann, agus titeann báisteach san Earrach. Barrithir thanaí bhriosc is mó atá ann agus í in ann mórán plandaí talmhaíocha a chothú, ach is furasta í a ídiú agus a chreimeadh. Bhíodh féar ard dúchasach ag fás ann agus é á ithe ag buabhaill, ag fianna agus ag an antalóp Meiriceánach (“pronghorn” - Antilocapra americana). De thoradh ró-innilte, glanadh talún agus bacadh tinte tháinig fiaile ionrach ina áit, mórán, in éineacht le crainn righne, leithéidí crainn daire, aiteal peann luaidhe agus méiscít.<ref name="Ref-1"/> Tá an chuma bhruachbhailteach chéanna ar Copperas Cove is atá ar a lán bailte beaga a tháinig chun cinn i ndiaidh an Dara Cogadh Domhanda. Tá an chuid is mó de na gnólachtaí le fáil feadh Bhóthar Mór 190 (U.S. Highway 190). Níl an oiread sin feirmeoirí agus rainseoirí fágtha san áit anois agus ní deacair talamh a fháil chun foirgnimh a thógáil. ==Cúrsaí pobail== Limistéar coimeádach atá ann i gcúrsaí polaitíochta agus vótálann formhór mór an phobail ar son an Pháirtí Phoblachtánaigh i dtoghcháin stáit agus fheidearálacha. Tá Central Texas College (CTC), coláiste sóisearach, suite taobh thoir de Copperas Cove in Killeen. Bronnann sé céimeanna dhá bhliain in eolaíocht ríomhaireachta, altramacht, iriseoireacht agus eile. Téann sé i bpáirt le Texas A&M-Central Texas, ollscoil a bhronnann céimeanna BA ceithre bliana agus a lán céimeanna máistreachta.<ref>http://www.tarleton.edu/centraltexas/</ref> ==Nótaí== {{reflist}} ==Tagairtí== [http://www.copperascove.com/ Chamber of Commerce] * [http://www.coveleaderpress.com/ Cove Leader Press] * [http://www.ccisd.com/ Copperas Cove Independent School District] * [http://www.coryellcounty.org/ Coryell County official website] * [http://www.ctcd.edu/ Central Texas College] * [http://www.tarleton.edu/centraltexas/ Texas A&M-Central Texas] * [http://www.takethehop.com/ The Hop] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Texas]] 774m3kpx6aghfhzot6noyup907f840r Spur, Texas 0 82827 1090014 883915 2022-08-26T21:00:28Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Spur''' an chathair is mó [[Contae Dickens, Texas|Chontae Dickens, Texas]]. Bhí 1,318 ina gcónaí i Spur sa bhliain 2010. {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Texas]] ghb49kb4mf6566ngc318q3m49xtvrea Rotan, Texas 0 82828 1090015 883916 2022-08-26T21:00:32Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Rotan''' an chathair is mó [[Contae Fisher, Texas|Chontae Fisher, Texas]]. Bhí 3,974 ina gcónaí i Rotan sa bhliain 2010. {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Texas]] kso31kfhmyhnz6706454uhsaz5jzzj1 Sugar Land, Texas 0 82829 1090016 883917 2022-08-26T21:00:36Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Sugar Land''' an chathair is mó [[Contae Fort Bend, Texas|Chontae Fort Bend, Texas]]. Bhí 78,817 ina gcónaí i Sugar Land sa bhliain 2010. {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Texas]] 22826vg4q5v9oqi7458gwh2avx8gviq Teague, Texas 0 82830 1090017 883918 2022-08-26T21:00:40Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Teague''' an chathair is mó [[Contae Freestone, Texas|Chontae Freestone, Texas]]. Bhí 3,560 ina gcónaí i Teague sa bhliain 2010. {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Texas]] lvovbctk1bkh1anm0pgv8g7wotw19bf League City, Texas 0 82831 1090018 883919 2022-08-26T21:00:44Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''League City''' an chathair is mó [[Contae Galveston, Texas|Chontae Galveston, Texas]]. Bhí 102,010 ina gcónaí i League City sa bhliain 2010. {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Texas]] jlq76ie7jmwjwc2wwmvqpa23zsntgtn Navasota, Texas 0 82832 1090111 883959 2022-08-26T21:27:34Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Navasota''' an chathair is mó i g[[Contae Grimes, Texas]]. Bhí 7,049 duine ina gcónaí i Navasota sa bhliain 2010. {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Texas]] emp1vupc610qsu6eimx7dxh5l4vx7eu Schertz, Texas 0 82833 1090019 883921 2022-08-26T21:00:48Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Schertz''' an chathair is mó [[Contae Guadalupe, Texas|Chontae Guadalupe, Texas]]. Bhí 34,883 ina gcónaí i Schertz sa bhliain 2010. {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Texas]] gate565mpl9qdp4b9hicqh8gfro5wg6 Lumberton, Texas 0 82834 1090020 883922 2022-08-26T21:00:52Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Lumberton''' an chathair is mó [[Contae Hardin, Texas|Chontae Hardin, Texas]]. Bhí 11,943 ina gcónaí i Lumberton sa bhliain 2000. {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Texas]] 5oo42d85i4of72k1qjqqeii51lwceyt Chandler, Arizona 0 82933 1090045 1043279 2022-08-26T21:08:45Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is cathair é '''Chandler''' i g[[Contae Maricopa, Alasca|Contae Maricopa]], [[Arizona]]. Bhí 236,123 ina gcónaí i Chandler sa bhliain [[2010]]. {{Alasca}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Arizona]] [[Catagóir:Cathracha in Arizona]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Arizona]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] m7x2afux2c7lc0iianp3l4wilzipmq5 Boeing 737 0 83020 1090279 886544 2022-08-26T21:43:56Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{glanadh}} {{WD Bosca Sonraí Aerárthach}} Is eitleán é an '''Boeing 737''' atá déanta ag an gcomhlacht [[Boeing]]. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-eitlíocht}} [[Catagóir:Aerárthach]] [[Catagóir:Boeing]] 5o74nwt2xh5p49y2fo0ms8swqezb4rn Aalburg 0 83667 1089909 891359 2022-08-26T19:38:33Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:Zicht op Hervormde kerk langs de dijk - Wijk en Aalburg - 20387571 - RCE.jpg|right|thumb]] [[Íomhá:Map - NL - Municipality code 0738 (2009).svg|right|thumb]] Is bardas san h[[An Ísiltír|Ísiltír]] é ''''Aalburg'''. Tá daonra 13,106 sa bhardas. {{stumpa-tír-nl}} 7e4s7mki9gw8zyzfzomefqcrs6r6pjo 1089910 1089909 2022-08-26T19:38:52Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:Zicht op Hervormde kerk langs de dijk - Wijk en Aalburg - 20387571 - RCE.jpg|right|thumb]] Is bardas san h[[An Ísiltír|Ísiltír]] é '''Aalburg'''. Tá daonra 13,106 sa bhardas. {{stumpa-tír-nl}} 6elrl69cab8xjurgae7khj3joi2019n Mesa, Arizona 0 84139 1090112 893061 2022-08-26T21:27:41Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i lár [[Arizona]] is ea '''Mesa'''. Bunaíodh an chathair sa bhliain [[1878]]. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 439,041 duine ina gcónaí in Mesa. {{Arizona}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Arizona]] [[Catagóir:Cathracha in Arizona]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Arizona]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] 7q8ljd27klvwmekras1zgij0vd4vqkl Long Beach, California 0 84140 1090113 893062 2022-08-26T21:27:45Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i deisceart [[California]] is ea '''Long Beach'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 462,257 duine ina gcónaí in Long Beach. {{California}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:California]] [[Catagóir:Cathracha in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] nvc8g8a7kwvkjhmusf11n3jo9hlrsyr Bakersfield, California 0 84141 1090114 893063 2022-08-26T21:27:49Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i lár deisceart [[California]] is ea '''Bakersfield'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 347,483 duine ina gcónaí in Bakersfield. {{California}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:California]] [[Catagóir:Cathracha in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] 1eiahmjbcq3op11lajjjdj8gukul6xh Anaheim, California 0 84142 1090116 893064 2022-08-26T21:27:53Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i deisceart [[California]] is ea '''Anaheim'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 336,265 duine ina gcónaí in Anaheim. {{California}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:California]] [[Catagóir:Cathracha in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] s0d7rm88mn64z7a2wrgv3rvdbgux61s Santa Ana, California 0 84143 1090117 893065 2022-08-26T21:27:57Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i deisceart [[California]] is ea '''Santa Ana'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 324,528 duine ina gcónaí in Santa Ana. {{California}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:California]] [[Catagóir:Cathracha in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] n635b3he451r8kq45yav6s0i8zgoeu5 Riverside, California 0 84144 1090118 893067 2022-08-26T21:28:01Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i deisceart [[California]] is ea '''Riverside'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 303,871 duine ina gcónaí in Santa Ana. {{California}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:California]] [[Catagóir:Cathracha in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] 7g8fd9j13kzhsqmiy15d57k4h9axgkm Greensboro, Carolina Thuaidh 0 84145 1090119 893068 2022-08-26T21:28:05Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i dtuaisceart [[California]] is ea '''Greensboro'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 269,666 duine ina gcónaí in Santa Ana. {{Carolina Thuaidh}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] [[Catagóir:Cathracha in Carolina Thuaidh]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Carolina Thuaidh]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] 2hgub3ay50w69od19l47m314lpk5cy7 Fort Wayne, Indiana 0 84148 1090120 893073 2022-08-26T21:28:09Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i oirthear [[Indiana]] is ea '''Fort Wayne'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 253,691 duine ina gcónaí in Fort Wayne. {{Indiana}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Indiana]] [[Catagóir:Cathracha in Indiana]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Indiana]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] klh6ostmqtqvsk3kmptdcinqs14azu3 Durham, Carolina Thuaidh 0 84149 1090121 893074 2022-08-26T21:28:13Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i dtuaisceart [[Carolina Thuaidh]] is ea '''Durham'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 228,330 duine ina gcónaí in Durham. {{Carolina Thuaidh}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] [[Catagóir:Cathracha in Carolina Thuaidh]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Carolina Thuaidh]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] a1g00js9csf6kdlm4rdpmtk4m7mpaxb Irvine, California 0 84151 1090122 893077 2022-08-26T21:28:17Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i deisceart [[California]] is ea '''Irvine'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 212,375 duine ina gcónaí in Irvine. {{California}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:California]] [[Catagóir:Cathracha in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] g8ko8b34j9bl6cni8i55f0frvb5hni8 Scottsdale, Arizona 0 84153 1090123 893079 2022-08-26T21:28:21Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i lár [[Arizona]] is ea '''Scottsdale'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 217,385 duine ina gcónaí in Scottsdale. {{Arizona}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Arizona]] [[Catagóir:Cathracha in Arizona]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Arizona]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] n8d0c23o72swp97f2omxqzlzmvb2fbq Glendale, Arizona 0 84154 1090124 893080 2022-08-26T21:28:25Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i oirthear [[Arizona]] is ea '''Glendale'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 226,721 duine ina gcónaí in Glendale. {{Arizona}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Arizona]] [[Catagóir:Cathracha in Arizona]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Arizona]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] 6yzh3h1eujk8e9pp8a8onq1o4syj0rm Winston-Salem, Carolina Thuaidh 0 84155 1090125 893081 2022-08-26T21:28:29Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i dtuaisceart [[Carolina Thuaidh]] is ea '''Winston-Salem'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 255,140 duine ina gcónaí in Winston-Salem. {{Carolina Thuaidh}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] [[Catagóir:Cathracha in Carolina Thuaidh]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Carolina Thuaidh]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] pb5vssbpzeg9ze73mlrvp8qmdrvgrj4 Las Vegas Thuaidh, Nevada 0 84156 1090126 893082 2022-08-26T21:28:33Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i oirthear [[Nevada]] is ea '''Las Vegas Thuaidh'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 216,961 duine ina gcónaí in Las Vegas Thuaidh. {{Nevada}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Nevada]] [[Catagóir:Cathracha in Nevada]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Nevada]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] 29lndxis0msjzpvj15q84yspyrqua7w Gilbert, Arizona 0 84157 1090127 1038736 2022-08-26T21:28:37Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair in oirthear [[Arizona]] is ea '''Gilbert'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 208,453 duine ina gcónaí in Gilbert. {{Arizona}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Arizona]] [[Catagóir:Cathracha in Arizona]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Arizona]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] 1hcy7aktgxm52zm762zt55yn56akqd5 Garland, Texas 0 84159 1090128 893085 2022-08-26T21:28:41Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair in oirthear [[Texas]] is ea '''Garland'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 226,876 duine ina gcónaí in Garland. {{Texas}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Texas]] [[Catagóir:Cathracha in Texas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Texas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] 1s7dj88v0gigm2o1qg6qxdhbi1duc0t Fayetteville, Carolina Thuaidh 0 84160 1090046 893086 2022-08-26T21:08:51Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i lár [[Carolina Thuaidh]] is ea '''Fayetteville'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 200,564 duine ina gcónaí in Fayetteville. {{Carolina Thuaidh}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] [[Catagóir:Cathracha in Carolina Thuaidh]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Carolina Thuaidh]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] tqkojnsbjrhjwfpcbi4semh3a1thy0t Oxnard, California 0 84161 1090130 893087 2022-08-26T21:28:45Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i deisceart [[California]] is ea '''Oxnard'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 197,899 duine ina gcónaí in Oxnard. {{California}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:California]] [[Catagóir:Cathracha in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] pmxlmov0gzfxb342q3e8cqob4s0rcd0 Santa Clarita, California 0 84162 1090131 893088 2022-08-26T21:28:49Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i deisceart [[California]] is ea '''Santa Clarita'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 176,320 duine ina gcónaí in Santa Clarita. {{California}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:California]] [[Catagóir:Cathracha in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] mv0y1lroidkeh7rrvkx2aab19woypco Fontana, California 0 84163 1090132 893089 2022-08-26T21:28:53Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i oirthear [[California]] is ea '''Fontana'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 196,069 duine ina gcónaí in Fontana. {{California}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:California]] [[Catagóir:Cathracha in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] szgz54z48a5ionxtqtvwm3en0ssh9qb San Bernardino, California 0 84165 1090133 893091 2022-08-26T21:28:57Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i lár [[California]] is ea '''San Bernardino'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 209,924 duine ina gcónaí in San Bernardino. {{California}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:California]] [[Catagóir:Cathracha in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] ktkqaxgutqysu3cx07xfcdyjyf1vu3j Moreno Valley, California 0 84166 1090134 893094 2022-08-26T21:29:01Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i deisceart [[California]] is ea '''Moreno Valley'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 193,365 duine ina gcónaí in Moreno Valley. {{California}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:California]] [[Catagóir:Cathracha in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] 2h8nezo2lqv3j7502kwljtckal3r7r5 Glendale, California 0 84167 1090135 893093 2022-08-26T21:29:05Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i deisceart [[California]] is ea '''Glendale'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 191,719 duine ina gcónaí in Glendale. {{California}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:California]] [[Catagóir:Cathracha in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] cqqr9ri33tmewk30kbrdxjwa3t1e1jf Huntington Beach, California 0 84168 1090136 897471 2022-08-26T21:29:09Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i deisceart [[California]] is ea '''Huntington Beach'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 189,992 duine ina gcónaí in San Bernardino. {{California}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:California]] [[Catagóir:Cathracha in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] fzfsb6bycqpjgmz1v92o4qdflkeicxv Augusta, Georgia 0 84170 1090137 893097 2022-08-26T21:29:13Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair in oirthear [[Georgia (stát S.A.M.)|Georgia]] is ea '''Augusta'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 195,844 duine ina gcónaí in Augusta. {{Georgia}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Georgia]] [[Catagóir:Cathracha in Georgia]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Georgia]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] hn7gp0ferjv9eq255i1vosdrsla6z1j Columbus, Georgia 0 84171 1090138 893098 2022-08-26T21:29:17Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair in iarthear [[Georgia (stát S.A.M.)|Georgia]] is ea '''Columbus'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 189,885 duine ina gcónaí in Columbus. {{Georgia}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Georgia]] [[Catagóir:Cathracha in Georgia]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Georgia]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] tlzte98civzkquy6tkg32hnnlvoi64t Grand Prairie, Texas 0 84172 1090139 893099 2022-08-26T21:29:21Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair in oirthear [[Texas]] is ea '''Grand Prairie'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 175,396 duine ina gcónaí in Grand Prairie. {{Texas}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Texas]] [[Catagóir:Cathracha in Texas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Texas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] kjbxw3xmlpu00yenikqvg7lnq99qsup Port St. Lucie, Florida 0 84174 1090140 893102 2022-08-26T21:29:25Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair in oirthear [[Florida]] is ea '''Port St. Lucie'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 164,603 duine ina gcónaí in Port St. Lucie. {{Florida}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Florida]] [[Catagóir:Cathracha in Florida]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Florida]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] k073pcns67p8rmneo1p66xwcg6yvtmj Tempe, Arizona 0 84175 1090141 893103 2022-08-26T21:29:29Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair in oirthear [[Arizona]] is ea '''Tempe'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 161,719 duine ina gcónaí in Tempe. {{Arizona}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Arizona]] [[Catagóir:Cathracha in Arizona]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Arizona]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] f6x0itlkb384xp9sng20rn40x5zm3mz Cape Coral, Florida 0 84176 1090047 893105 2022-08-26T21:08:56Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i lár [[Florida]] is ea '''Cape Coral'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 154,305 duine ina gcónaí in Cape Coral. {{Florida}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Florida]] [[Catagóir:Cathracha in Florida]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Florida]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] ix6i68vseubmxbqohpeyefxlowtj21i Rancho Cucamonga, California 0 84177 1090142 893107 2022-08-26T21:29:34Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i deisceart [[California]] is ea '''Rancho Cucamonga'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 165,269 duine ina gcónaí in Rancho Cucamonga. {{California}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:California]] [[Catagóir:Cathracha in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] qccmnx9i3wa6v3ncizlmj8rvyda0i9s Frisco, Texas 0 84178 1090021 893108 2022-08-26T21:00:56Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i lár [[Texas]] is ea '''Frisco'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 116,989 duine ina gcónaí in Frisco. {{Texas}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Texas]] [[Catagóir:Cathracha in Texas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Texas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] o05ewhfzbj75orsiuausoq5yz5dlqxb Oceanside, California 0 84179 1090143 893111 2022-08-26T21:29:39Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i deisceart [[California]] is ea '''Oceanside'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 167,086 duine ina gcónaí in Oceanside. {{California}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:California]] [[Catagóir:Cathracha in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] 2o5gb32ryfbxadna7weclc87gfydbeo Santa Rosa, California 0 84181 1090144 893113 2022-08-26T21:29:43Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair in iarthar [[California]] is ea '''Santa Rosa'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 167,815 duine ina gcónaí in Santa Rosa. {{California}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:California]] [[Catagóir:Cathracha in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] 41r11kbq8wqkeo5sml3euikg7a1egz4 Garden Grove, California 0 84182 1090145 893114 2022-08-26T21:29:46Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i deisceart [[California]] is ea '''Garden Grove'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 170,883 duine ina gcónaí in Garden Grove. {{California}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:California]] [[Catagóir:Cathracha in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] qzohl2xlc5al1cke9cmc2anzratpsax Elk Grove, California 0 84183 1090146 893115 2022-08-26T21:29:51Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i lár [[California]] is ea '''Elk Grove'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 153,015 duine ina gcónaí in Elk Grove. {{California}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:California]] [[Catagóir:Cathracha in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] dwidyvzrdlghdk1dqvhydrt4sfle52v Pembroke Pines, Florida 0 84184 1090048 893116 2022-08-26T21:09:00Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i deisceart [[Florida]] is ea '''Pembroke Pines'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 154,750 duine ina gcónaí in Pembroke Pines. {{Florida}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Florida]] [[Catagóir:Cathracha in Florida]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Florida]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] 6ohdvo9eefnec3iapfs9zp27hxyzj1i Peoria, Arizona 0 84186 1090147 893118 2022-08-26T21:29:55Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i lár [[Arizona]] is ea '''Peoria'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 154,065 duine ina gcónaí in Peoria. {{Arizona}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Arizona]] [[Catagóir:Cathracha in Arizona]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Arizona]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] k59toy0laz4juae8yumf08a9a18nlor Corona, California 0 84187 1090148 893119 2022-08-26T21:29:59Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i deisceart [[California]] is ea '''Corona'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 166,785 duine ina gcónaí in Corona. {{California}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:California]] [[Catagóir:Cathracha in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] thhxt0kgf92fi3euvx2t29svtr9x3xy Cary, Carolina Thuaidh 0 84189 1090149 893121 2022-08-26T21:30:03Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i lár [[Carolina Thuaidh]] is ea '''Cary'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 135,234 duine ina gcónaí in Cary. {{Carolina Thuaidh}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] [[Catagóir:Cathracha in Carolina Thuaidh]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Carolina Thuaidh]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] k6u3l5vz1akuno55zv60a29sq3cbhwi Hollywood, Florida 0 84194 1090151 893127 2022-08-26T21:30:07Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i deisceart [[Florida]] is ea '''Hollywood'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 140,768 duine ina gcónaí in Hollywood. {{Florida}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Florida]] [[Catagóir:Cathracha in Florida]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Florida]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] 5cl2nln3qy0mqdu4rffogkhopvejdj9 Pomona, California 0 84196 1090152 893129 2022-08-26T21:30:11Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i deisceart [[California]] is ea '''Pomona'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 149,058 duine ina gcónaí in Pomona. {{California}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:California]] [[Catagóir:Cathracha in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] 199xx7uxoce5cnv3d8p5p4u5ghhdkgc State College, Pennsylvania 0 84198 1090153 893131 2022-08-26T21:30:15Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i lár [[Pennsylvania]] is ea '''State College'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 42,034 duine ina gcónaí in State College. {{Pennsylvania}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Pennsylvania]] [[Catagóir:Cathracha in Pennsylvania]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Pennsylvania]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] 56v8e70u6q9astaz16f7xvmwgr4n9p4 West Chester, Pennsylvania 0 84199 1090154 893132 2022-08-26T21:30:19Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i oirdheisceart [[Pennsylvania]] is ea '''West Chester'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 18,461 duine ina gcónaí in West Chester. {{Pennsylvania}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Pennsylvania]] [[Catagóir:Cathracha in Pennsylvania]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Pennsylvania]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] o66gt0rhw9irc6wx37lzj1hehajavnn Escondido, California 0 84200 1090155 893134 2022-08-26T21:30:23Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i deisceart [[California]] is ea '''Escondido'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 143,911 duine ina gcónaí in Escondido. {{California}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:California]] [[Catagóir:Cathracha in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] lezh2011qg015iu57tjqfl3qx1nnwgo Savannah, Georgia 0 84202 1090156 893136 2022-08-26T21:30:27Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair in oirthear [[Georgia (stát S.A.M.)|Georgia]] is ea '''Savannah'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 136,286 duine ina gcónaí in Savannah. {{Georgia}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Georgia]] [[Catagóir:Cathracha in Georgia]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Georgia]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] ngfvfx13w2gxpb25ul65aacv1rz5940 Mesquite, Texas 0 84203 1090157 893137 2022-08-26T21:30:31Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair in oirthear [[Texas]] is ea '''Mesquite'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 143,484 duine ina gcónaí in Mesquite. {{Texas}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Texas]] [[Catagóir:Cathracha in Texas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Texas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] 522l3nfhkoq1i78yktfkfqja3jeyw7r Orange, California 0 84204 1090159 893138 2022-08-26T21:30:35Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i lár [[California]] is ea '''Orange'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 136,416 duine ina gcónaí in Orange. {{California}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:California]] [[Catagóir:Cathracha in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] 938e96pblv8cy4n15tfx4ffi0rjoefa Fullerton, California 0 84205 1090160 893139 2022-08-26T21:30:39Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i deisceart [[California]] is ea '''Fullerton'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 135,161 duine ina gcónaí in Fullerton. {{California}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:California]] [[Catagóir:Cathracha in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] hwoducs2ci2d59cniqwjrc32hwp2p5u Miramar, Florida 0 84206 1090161 893140 2022-08-26T21:30:43Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i lár [[Florida]] is ea '''Miramar'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 209,924 duine ina gcónaí in Miramar. {{Florida}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Florida]] [[Catagóir:Cathracha in Florida]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Florida]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] r8z5gk013kaqifw2gxvqq2z8xen4bc9 Thornton, Colorado 0 84208 1090162 893143 2022-08-26T21:30:47Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i dtuaisceart [[Colorado]] is ea '''Thornton'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 118,772 duine ina gcónaí in Thornton. {{Colorado}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Colorado]] [[Catagóir:Cathracha in Colorado]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Colorado]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] heswn4pre2h72u0751bck8lgyews0rp Charleston, Carolina Theas 0 84225 1090163 893222 2022-08-26T21:30:51Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair in oirdheisceart [[Carolina Theas]] is ea '''Charleston'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 120,083 duine ina gcónaí in Charleston. {{Carolina Theas}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Carolina Theas]] [[Catagóir:Cathracha in Carolina Theas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Carolina Theas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] bpmrqv6cyqzr8vnnxcpx7kgpth9naw7 Surprise, Arizona 0 84226 1090164 893223 2022-08-26T21:30:55Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i lár [[Arizona]] is ea '''Surprise'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 117,517 duine ina gcónaí in Surprise. {{Arizona}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Arizona]] [[Catagóir:Cathracha in Arizona]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Arizona]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] jba55n9nkypmhj3cf3ddibh9o7p8m2o Gainesville, Florida 0 84230 1090166 893227 2022-08-26T21:30:59Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i lár [[Florida]] is ea '''Gainesville'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 124,354 duine ina gcónaí in Gainesville. {{Florida}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Florida]] [[Catagóir:Cathracha in Florida]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Florida]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] arc54tqb0w2kzu82spi5ou4kqly3uqu Concord, California 0 84234 1090167 893232 2022-08-26T21:31:03Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair in iarthar [[California]] is ea '''Concord'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 122,067 duine ina gcónaí in Concord. {{California}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:California]] [[Catagóir:Cathracha in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] f1xqiqac4pffl3h8y70p5rbc5qx87fr Santa Clara, California 0 84236 1090168 926202 2022-08-26T21:31:07Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair in iarthar láir [[California]] is ea '''Santa Clara'''. Tá an chathair suite i gContae Santa Clara i lár [[Gleann an tSileacain|Ghleann an tSileacain]]. Cuireadh tús leis an ardteicneolaíocht in Santa Clara timpeall na bliana 1960 nuair a thosnaítí ag táirgeadh [[trasduchtóir]]í ann. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 116,468 duine ina gcónaí in Santa Clara. {{California}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:California]] [[Catagóir:Cathracha in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] bzx3fjpbyv74qz22fcrfztjyopdltdn Simi Valley, California 0 84237 1090169 893236 2022-08-26T21:31:11Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i deisceart [[California]] is ea '''Simi Valley'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas1 124,237 duine ina gcónaí in Simi Valley. {{California}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:California]] [[Catagóir:Cathracha in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] i8nqral0cqp6llbbpapnpnrig5szg1a Athens, Georgia 0 84239 1090170 893238 2022-08-26T21:31:15Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair in oirthear [[Georgia (stát S.A.M.)|Georgia]] is ea '''Athens'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 115,452 duine ina gcónaí in Athens. {{Georgia}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Georgia]] [[Catagóir:Cathracha in Georgia]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Georgia]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] 8cguap8l9a6quwxhv1in82xbecbzvh0 Wilmington, Carolina Thuaidh 0 84244 1090171 893280 2022-08-26T21:31:19Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i deisceart [[Carolina Thuaidh]] is ea '''Wilmington'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 117,525 duine ina gcónaí in Wilmington. {{Carolina Thuaidh}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] [[Catagóir:Cathracha in Carolina Thuaidh]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Carolina Thuaidh]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] dj3dmf3fljyx5ceyjqu0l0602u3016i Evansville, Indiana 0 84245 1090172 943452 2022-08-26T21:31:23Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i ndeisceart [[Indiana]] is ea '''Evansville'''. Sa bhliain [[2010]] bhí 117,429 duine ina gcónaí in Evansville. {{Indiana}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Indiana]] [[Catagóir:Cathracha in Indiana]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Indiana]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] hd5f7ppxvpbm986delg13637xbwghaq Arvada, Colorado 0 84246 1090173 893282 2022-08-26T21:31:27Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i lár [[Colorado]] is ea '''Arvada'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 106,433 duine ina gcónaí in Arvada. {{Colorado}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Colorado]] [[Catagóir:Cathracha in Colorado]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Colorado]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] ilvws4xwsfv6jgrcgfrqe8z8g4h5rwj Richardson, Texas 0 84249 1090022 1063302 2022-08-26T21:01:00Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair in oirthear [[Texas]] is ea '''Richardson'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 99,223 duine ina gcónaí in Richardson. {{Texas}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Texas]] [[Catagóir:Cathracha in Texas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Texas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] c4b6u0hvywiuftmb4hh6x0n3qmv5x8h Fairfield, California 0 84250 1090174 975192 2022-08-26T21:31:31Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i iarthar-lár [[California]] is ea '''Fairfield'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 105,321 duine ina gcónaí in Fairfield agus bhí sé tuartha in [[2019]] go bhfuil 117,133 duine ina gcónaí ann. == Daoine cáiliúla == [[Michelle Paisley Reed]] {{California}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:California]] [[Catagóir:Cathracha in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] p45r2wy4b9r9n506y95rls07ixj6mh7 Clearwater, Florida 0 84252 1090175 893289 2022-08-26T21:31:35Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair in iarthar-lár [[Florida]] is ea '''Clearwater'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 107,685 duine ina gcónaí in Clearwater. {{Florida}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Florida]] [[Catagóir:Cathracha in Florida]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Florida]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] qnk1f4hjlu47o2yj7inv99irlsb31vl Costa Mesa, California 0 84256 1090176 893294 2022-08-26T21:31:39Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i deisceart [[California]] is ea '''Costa Mesa'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 109,960 duine ina gcónaí in Costa Mesa. {{California}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:California]] [[Catagóir:Cathracha in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] ltr78325h3wljhjm263ch9si13t7j7h Alameda, California 0 84257 1090177 893295 2022-08-26T21:31:43Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair in iarthar-lár [[California]] is ea '''Alameda'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 73,812 duine ina gcónaí in Alameda. {{California}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:California]] [[Catagóir:Cathracha in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] pvvg47qkjmkrni6u4t755hzwucc46mu Alhambra, California 0 84258 1090178 893296 2022-08-26T21:31:47Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i deisceart [[California]] is ea '''Alhambra'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 83,089 duine ina gcónaí in Alhambra. {{California}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:California]] [[Catagóir:Cathracha in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] mofhszgt6wwc7fsctu1l6fm9fae2c03 Norwalk, California 0 84259 1090179 893297 2022-08-26T21:31:51Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i deisceart [[California]] is ea '''Norwalk'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 105,549 duine ina gcónaí in Norwalk. {{California}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:California]] [[Catagóir:Cathracha in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] ck37nooyuv8pzuta0veydyl2qyuv9qk Inglewood, California 0 84262 1090049 893300 2022-08-26T21:09:08Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i deisceart [[California]] is ea '''Inglewood'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 109,673 duine ina gcónaí in Inglewood. {{California}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:California]] [[Catagóir:Cathracha in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] ivbyonj6vwsrqwv1uk7gtgfyp0rza4n Daly City, California 0 84263 1090180 893301 2022-08-26T21:31:55Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair in iarthar-lár [[California]] is ea '''Daly City'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 101,123 duine ina gcónaí in Daly City. {{California}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:California]] [[Catagóir:Cathracha in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] q4vqpll54h7vqtz35tilvp363vw1mz5 Burbank, California 0 84264 1090181 893302 2022-08-26T21:31:59Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i deisceart [[California]] is ea '''Burbank'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 103,340 duine ina gcónaí in Burbank. {{California}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:California]] [[Catagóir:Cathracha in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] itjyc821ev96ley2dzyidex8x3v5pvn Richmond, California 0 84265 1090182 893303 2022-08-26T21:32:03Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair in iarthar-lár [[California]] is ea '''Richmond'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 103,701 duine ina gcónaí in Richmond. {{California}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:California]] [[Catagóir:Cathracha in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] 8pkahxn1s7kzf8qabyye1jwpb28jdh8 Antioch, California 0 84266 1090183 893304 2022-08-26T21:32:07Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair in iarthar-lár [[California]] is ea '''Antioch'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 102,372 duine ina gcónaí in Antioch. {{California}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:California]] [[Catagóir:Cathracha in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] q4bl020x69cko4t7t2ixfdas3deydqo Miami Gardens, Florida 0 84267 1090184 893305 2022-08-26T21:32:11Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i deisceart [[Florida]] is ea '''Miami Gardens'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 107,167 duine ina gcónaí in Miami Gardens. {{Florida}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Florida]] [[Catagóir:Cathracha in Florida]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Florida]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] subd5ypxfct9zedaoe2zjyoc2462mht Westminster, Colorado 0 84268 1090185 893306 2022-08-26T21:32:15Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i iarthar-lár [[Colorado]] is ea '''Westminster'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 106,114 duine ina gcónaí in Westminster. {{Colorado}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Colorado]] [[Catagóir:Cathracha in Colorado]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Colorado]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] 1a8n01jkzfct1fux39cme3y9wwv15dl Palm Bay, Florida 0 84269 1090050 893307 2022-08-26T21:09:12Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i iarthar-lár [[Florida]] is ea '''Palm Bay'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 103,190 duine ina gcónaí in Palm Bay. {{Florida}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Florida]] [[Catagóir:Cathracha in Florida]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Florida]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] kno0yeuyr39of4o3m8dhw9h6t0d9gvx Murrieta, California 0 84270 1090186 893308 2022-08-26T21:32:19Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i deisceart [[California]] is ea '''Murrieta'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 103,466 duine ina gcónaí in Murrieta. {{California}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:California]] [[Catagóir:Cathracha in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] ttzezt7ooxf0qrdf52hlo7eyq083yia Downey, California 0 84271 1090188 893309 2022-08-26T21:32:23Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i iarthar-lár [[California]] is ea '''Downey'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 111,772 duine ina gcónaí in Downey. {{California}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:California]] [[Catagóir:Cathracha in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] jstesxcxy37m5kqxmhcjscse67hoasr Clovis, California 0 84272 1090189 893310 2022-08-26T21:32:27Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i lár [[California]] is ea '''Clovis'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 95,631 duine ina gcónaí in Clovis. {{California}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:California]] [[Catagóir:Cathracha in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] 2qqgq2q15vb6koo4soa5l338jf0uz18 Santa Maria, California 0 84273 1090051 893311 2022-08-26T21:09:16Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i iardheisceart [[California]] is ea '''Santa Maria'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 99,553 duine ina gcónaí in Santa Maria. {{California}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:California]] [[Catagóir:Cathracha in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] 1pgvkj7o8xm9ukkfepjgdsnqczhdz3a Jurupa Valley, California 0 84274 1090052 893312 2022-08-26T21:09:20Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i deisceart [[California]] is ea '''Jurupa Valley'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 95,005 duine ina gcónaí in Jurupa Valley. {{California}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:California]] [[Catagóir:Cathracha in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] sxllrzzcgy741x4wzmpag99ligb3w2a San Mateo, California 0 84275 1090190 893314 2022-08-26T21:32:31Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i iarthar [[California]] is ea '''San Mateo'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 97,207 duine ina gcónaí in San Mateo. {{California}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:California]] [[Catagóir:Cathracha in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] ezqfdm61i2g4w2f56vvm6x3bt07l8ml High Point, Carolina Thuaidh 0 84280 1090191 893319 2022-08-26T21:32:35Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i dtusiceart [[Carolina Thuaidh]] is ea '''High Point'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 104,371 duine ina gcónaí in High Point. {{Carolina Thuaidh}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] [[Catagóir:Cathracha in Carolina Thuaidh]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Carolina Thuaidh]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] mkphx4xghedfuzv5yoy445wemj9fs2d Pueblo, Colorado 0 84281 1090192 893320 2022-08-26T21:32:39Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i iarthar-lár [[Colorado]] is ea '''Pueblo'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 106,595 duine ina gcónaí in Pueblo. {{Colorado}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Colorado]] [[Catagóir:Cathracha in Colorado]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Colorado]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] 4c57h9kdezkczc9jady662vvoriw0n8 Charleston Thuaidh, Carolina Theas 0 84283 1090193 893322 2022-08-26T21:32:43Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i iarthar-lár [[Carolina Theas]] is ea '''Charleston Thuaidh'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 115,942 duine ina gcónaí in Charleston Thuaidh. {{Carolina Theas}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Carolina Theas]] [[Catagóir:Cathracha in Carolina Theas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Carolina Theas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] leuu8rnymx3p43cynsa8zwr9kork8hv Pompano Beach, Florida 0 84285 1090194 893325 2022-08-26T21:32:47Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i deisceart [[Florida]] is ea '''Pompano Beach'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 99,845 duine ina gcónaí in Pompano Beach. {{Florida}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Florida]] [[Catagóir:Cathracha in Florida]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Florida]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] hyua821piyv912i5qdxn7lbr7oqplza Centennial, Colorado 0 84286 1090196 893326 2022-08-26T21:32:51Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i iarthar-lár [[Colorado]] is ea '''Centennial'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 100,377 duine ina gcónaí in Centennial. {{Colorado}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Colorado]] [[Catagóir:Cathracha in Colorado]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Colorado]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] lvm1ykgnqdl7yphv9r6ql1ov374fedm Lakeland, Florida 0 84288 1090197 893328 2022-08-26T21:32:55Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i deisceart [[Florida]] is ea '''Lakeland'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 97,422 duine ina gcónaí in Lakeland. {{Florida}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Florida]] [[Catagóir:Cathracha in Florida]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Florida]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] 67n5pl11dg999qsr23p0k4xsy4yzqfj Sandy Springs, Georgia 0 84290 1090198 893330 2022-08-26T21:32:59Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i lár [[Georgia (stát S.A.M.)|Georgia]] is ea '''Sandy Springs'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 93,853 duine ina gcónaí in Sandy Springs. {{Georgia}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Georgia]] [[Catagóir:Cathracha in Georgia]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Georgia]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] 58v4g7tksqda4cfzcngjw27ybmhab2y Lewisville, Texas 0 84291 1090199 893332 2022-08-26T21:33:03Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair in oirthear [[Texas]] is ea '''Lewisville'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 95,290 duine ina gcónaí in Lewisville. {{Texas}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Texas]] [[Catagóir:Cathracha in Texas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Texas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] dcvpmix3b94bwcgvk179yeq1mu8d8oq Greeley, Colorado 0 84292 1090200 893333 2022-08-26T21:33:07Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i iarthar-lár [[Colorado]] is ea '''Greeley'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 92,889 duine ina gcónaí in Greeley. {{Colorado}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Colorado]] [[Catagóir:Cathracha in Colorado]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Colorado]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] 780ellhyxsugulb9gcj6oudpujpmt4f Davie, Florida 0 84293 1090201 893334 2022-08-26T21:33:11Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i deisceart [[Florida]] is ea '''Davie'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 91,992 duine ina gcónaí in Davie. {{Florida}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Florida]] [[Catagóir:Cathracha in Florida]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Florida]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] jmhxfd4l6m4mh0hxz5bqt1s449unt5h Sparks, Nevada 0 84299 1090202 893341 2022-08-26T21:33:15Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair in iarthar [[Nevada]] is ea '''Sparks'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 90,264 duine ina gcónaí in Sparks. {{Nevada}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Nevada]] [[Catagóir:Cathracha in Nevada]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Nevada]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] dllqej5uib53h2xvlbdne8mwiywcs6c Allen, Texas 0 84302 1090023 1063306 2022-08-26T21:01:04Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair in oirthear [[Texas]] is ea '''Allen'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 84,246 duine ina gcónaí in Allen. {{Texas}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Texas]] [[Catagóir:Cathracha in Texas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Texas]] abodzv2c9u4t2fojo9a8oqgu4v7lxzm Flagstaff, Arizona 0 84303 1090203 893357 2022-08-26T21:33:19Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i lár [[Arizona]] is ea '''Flagstaff'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 65,870 duine ina gcónaí in Flagstaff. {{Arizona}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Arizona]] [[Catagóir:Cathracha in Arizona]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Arizona]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] p5wrktt665ohyvivj4u1792zl4wpbdo Goodyear, Arizona 0 84304 1090204 893358 2022-08-26T21:33:23Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i lár [[Arizona]] is ea '''Goodyear'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 65,275 duine ina gcónaí in Goodyear. {{Arizona}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Arizona]] [[Catagóir:Cathracha in Arizona]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Arizona]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] m0q0e76z64j2k29gll1i4z0qp6yl4yg Kingman, Arizona 0 84305 1090205 893359 2022-08-26T21:33:27Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair in iarthar [[Arizona]] is ea '''Kingman'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 28,068 duine ina gcónaí in Kingman. {{Arizona}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Arizona]] [[Catagóir:Cathracha in Arizona]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Arizona]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] 4d963z7ria11eohkjyjgnn4s0f4j950 Lake Havasu City, Arizona 0 84306 1090206 893360 2022-08-26T21:33:31Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair in iarthar [[Arizona]] is ea '''Lake Havasu City'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 52,527 duine ina gcónaí in Lake Havasu City. {{Arizona}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Arizona]] [[Catagóir:Cathracha in Arizona]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Arizona]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] ab2d3qee4pbf5bek93s6xf10l1ibhit Prescott, Arizona 0 84307 1090208 893361 2022-08-26T21:33:35Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i lár [[Arizona]] is ea '''Prescott'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 39,843 duine ina gcónaí in Prescott. {{Arizona}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Arizona]] [[Catagóir:Cathracha in Arizona]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Arizona]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] ceacb4q83wg9yy1o8ocmyfx5kvqvort Sierra Vista, Arizona 0 84308 1090053 893362 2022-08-26T21:09:25Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i deisceart [[Arizona]] is ea '''Sierra Vista'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 43,888 duine ina gcónaí in Sierra Vista. {{Arizona}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Arizona]] [[Catagóir:Cathracha in Arizona]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Arizona]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] i8xs1vup07gmihk8y3m6sieiuw4s1hp Yuma, Arizona 0 84309 1090209 893363 2022-08-26T21:33:39Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair in iardheisceart [[Arizona]] is ea '''Yuma'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 93,064 duine ina gcónaí in Yuma. {{Arizona}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Arizona]] [[Catagóir:Cathracha in Arizona]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Arizona]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] io09inof53q7wavvetuf0y9d6csxbyh Jonesboro, Arkansas 0 84313 1090210 907973 2022-08-26T21:33:43Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Baile]] i oirthuaisceart [[Arkansas]] is ea '''Jonesboro'''. Sa bhliain [[2010]] bhí 67,263 duine ina gcónaí in Jonesboro. {{Arkansas}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Arkansas]] [[Catagóir:Cathracha in Arkansas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Arkansas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] mac0ctapcvd3pyl48dvmqyqwkd2g0sr North Little Rock, Arkansas 0 84314 1090211 893369 2022-08-26T21:33:47Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i lár [[Arkansas]] is ea '''North Little Rock'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 62,304 duine ina gcónaí in North Little Rock. {{Arkansas}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Arkansas]] [[Catagóir:Cathracha in Arkansas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Arkansas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] fzve97jqiljfqerezbyvmwk5qofa811 Rogers, Arkansas 0 84316 1090212 893372 2022-08-26T21:33:51Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair in iarthuaisceart [[Arkansas]] is ea '''Rogers'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 55,964 duine ina gcónaí in Rogers. {{Arkansas}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Arkansas]] [[Catagóir:Cathracha in Arkansas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Arkansas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] bg2ihgvnxdtjq4rtazpvnz2yi6n8wid Pine Bluff, Arkansas 0 84317 1090213 893373 2022-08-26T21:33:55Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i lár [[Arkansas]] is ea '''Pine Bluff'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 49,083 duine ina gcónaí in Pine Bluff. {{Arkansas}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Arkansas]] [[Catagóir:Cathracha in Arkansas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Arkansas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] oe00y6700l18up7o0a1opq1j7zjxoga Bentonville, Arkansas 0 84318 1090214 893374 2022-08-26T21:33:59Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i iarthar-lár [[Arkansas]] is ea '''Bentonville'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 35,301 duine ina gcónaí in Bentonville. {{Arkansas}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Arkansas]] [[Catagóir:Cathracha in Arkansas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Arkansas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] essuj90j9taf53nfz4y2vfax9668f1v Benton, Arkansas 0 84320 1090216 907974 2022-08-26T21:34:03Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Baile]] i iarthar-lár [[Arkansas]] is ea '''Benton'''. Sa bhliain [[2010]] bhí 30,681 duine ina gcónaí in Benton. {{Arkansas}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Arkansas]] [[Catagóir:Cathracha in Arkansas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Arkansas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] bujpgtpxdc9dstmnczw4bbri9ahfd1p Texarkana, Arkansas 0 84321 1090217 893379 2022-08-26T21:34:07Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair in iardheisceart [[Arkansas]] is ea '''Texarkana'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 29,919 duine ina gcónaí in Texarkana. {{Arkansas}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Arkansas]] [[Catagóir:Cathracha in Arkansas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Arkansas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] aj4lg9fw9h8008u11usocbho0afxaco Sherwood, Arkansas 0 84322 1090054 893380 2022-08-26T21:09:30Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i iarthar-lár [[Arkansas]] is ea '''Sherwood'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 29,523 duine ina gcónaí in Sherwood. {{Arkansas}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Arkansas]] [[Catagóir:Cathracha in Arkansas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Arkansas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] ri8kjtid4yinl4kxrzegui5j62t6xid Jacksonville, Arkansas 0 84323 1090218 893381 2022-08-26T21:34:11Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i lár [[Arkansas]] is ea '''Jacksonville'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 28,364 duine ina gcónaí in Jacksonville. {{Arkansas}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Arkansas]] [[Catagóir:Cathracha in Arkansas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Arkansas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] qe5yo1qjl0hz3ahwuqb0sxxfngcjare Russellville, Arkansas 0 84324 1090219 893382 2022-08-26T21:34:15Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i lár [[Arkansas]] is ea '''Russellville'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 27,920 duine ina gcónaí in Russellville. {{Arkansas}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Arkansas]] [[Catagóir:Cathracha in Arkansas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Arkansas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] tqcoml3w1ohksq5kg6wvgn0wo30m042 Bella Vista, Arkansas 0 84325 1090220 893383 2022-08-26T21:34:19Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i iarthar-lár [[Arkansas]] is ea '''Bella Vista'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 26,461 duine ina gcónaí in Bella Vista. {{Arkansas}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Arkansas]] [[Catagóir:Cathracha in Arkansas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Arkansas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] 4hqls0dicbjb8ehb7ixr3q4i5l0q7tt West Memphis, Arkansas 0 84326 1090221 893384 2022-08-26T21:34:23Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i iarthar-lár [[Arkansas]] is ea '''West Memphis'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 26,245 duine ina gcónaí in West Memphis. {{Arkansas}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Arkansas]] [[Catagóir:Cathracha in Arkansas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Arkansas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] iimo6yqle8lqf0kq3ahh7jo1e8qk7kh Paragould, Arkansas 0 84327 1090222 893385 2022-08-26T21:34:27Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair in oirthuaisceart [[Arkansas]] is ea '''Paragould'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 26,113 duine ina gcónaí in Paragould. {{Arkansas}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Arkansas]] [[Catagóir:Cathracha in Arkansas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Arkansas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] br2tn2qiaqiqx7q8ro9r8ujmetzk7ur Cabot, Arkansas 0 84329 1090055 893387 2022-08-26T21:09:34Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair i lár [[Arkansas]] is ea '''Cabot'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 23,958 duine ina gcónaí in Cabot. {{Arkansas}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Arkansas]] [[Catagóir:Cathracha in Arkansas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in Arkansas]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] gejn3qybzuds90go0i0mf7je6drc9hd Comhaontuithe Camp David 0 85448 1090338 1061220 2022-08-27T05:30:45Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Camp_David,_Menachem_Begin,_Anwar_Sadat,_1978.jpg|link=https://ga.wikipedia.org/wiki/%C3%8Domh%C3%A1:Camp_David,_Menachem_Begin,_Anwar_Sadat,_1978.jpg|mion|Camp David, Meán Fómhair 1978. Uachtarán [[Anwar Sadat|Sadat]] na hÉigipte (ar chlé) agus Príomh-Aire Iosrael, [[Menachim Begin]]. Ócáid stairiúil agus iad ag croitheadh láimhe. Uachtarán Mheiriceá, [[Jimmy Carter]], ag faire orthu.|alt=]] Síníodh na '''Comhaontuithe Camp David''' ar an [[17 Meán Fómhair]] [[1978]]. Sa bhliain 1977, bhí sé de mhisneach ag [[Anwar Sadat]] cuairt a thabhairt ar [[Iosrael|Iosrael]] agus brú a chur ar [[Uachtarán]] Iosrael, [[Menachim Begin]], páirt a ghlacadh i g'''comhchainteanna [[Síocháin|síochán]]<nowiki/>a''' "'''Camp David'''" sna [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stáit Aontaithe]].<ref>{{Luaigh foilseachán|author=Ivan Minnis|date=2004|url=|title=Coimhlint sa Mheán-Oirthear|journal=|volume=An Gúm|issue=ISBN 1857915410}}</ref> Síníodh conradh síochána stairiúil ar an [[26 Márta]] [[1979]], an [[Conradh Síocháin Éigipt-Iosrael (1979)|Conradh Síocháin Éigipt-Iosrael]]. == Na cainteanna == I mí lúil 1978 bhuail Begin agus Sadat leis an Uachtarán Carter ag Camp David i [[Maryland]] i Meiriceá. Bhí cainteanna rúnda ann, a bhí dírithe ar na fadhbanna a bhain leis na hlosraelaigh a bheith ag cur fúthu i Síonáí agus ar an m[[An Bruach Thiar|Bruach Thiar]]. Tháinig dhá cháipéis as na cainteannaː * In 'Deilbhcháipéis Chonradh na Síochána' d'aontaigh Iosrael go dtabharfaí Síonáí ar ais do na hÉigiptigh de réir a chéile thar thréimhse trí bliana dá mbeidís siúd sásta [[Canáil Suaise|Canáil Shuais]] agus [[Caolas Tiran]] a oscailt athuair do [[Long|loing]]<nowiki/>eas Iosrael. * Sa dara cáipéis, 'Deilbhcháipéis na Síochána', d'aontaigh Begin cainteanna a thosú faoi thodhchaí Gaza agus an Bhruaigh Thiar, as a dtiocfadh féinrialtas de shórt éigin do na [[An Phalaistín|Palaistín]]<nowiki/>igh laistigh de chúig bliana. [[Íomhá:Anwar Sadat Jimmy Carter Menachem Begin sign Camp David Accords-1978.jpg|mion|alt=|clé|220x220px]] Bhí an dara deilbhcháipéis an-doiléir, ní raibh na hÉigiptigh i riocht socrú ar bith a dhéanamh ar son na bPalaistíneach ná na Stát Arabach eile, agus sa deireadh thiar ní raibh aon toradh ar na moltaí. == Iarmhairtí == Nuair a tháinig sé abhaile ó Mheiriceá, d'éirigh le Begin áiteamh ar an [[Knesset]] trúpaí losraelacha agus lonnaitheoirí a tharraingt siar as [[Leithinis Síonáí|Leithinis Shíonáí]]. Chabhraigh sé sin leo conradh síochána a dhéanamh. Tháinig an bheirt cheannairí ar ais go Camp David ab bhliain dár gcionn. Ar an [[26 Márta]] [[1979]]: shínigh [[Uachtarán]] an h[[An Éigipt|Eigipte]], [[Anwar Sadat]] agus [[Príomh-Aire]] [[Iosrael]], [[Menachim Begin|Menachem Begin]], conradh [[síocháin]] sa [[Teach Bán]], an [[Conradh Síocháin Éigipt-Iosrael (1979)|Conradh Síocháin Éigipt-Iosrael]]. Tharraing an beart seo agus a dhearcadh i leith an iarthair ionsaithe ó na náisiúin Arabacha eile agus ó ghrúpaí míleata loslamacha san [[An Éigipt|Éigipt]]. Is é an toradh a bhí air sin ná gur feallmharaíodh Anwar Sadat sa bhliain 1981. == Féach freisin == * [[Conradh Síocháin Éigipt-Iosrael (1979)|Conradh Síocháin Éigipt-Iosrael]] == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == [[Catagóir:An Meánoirthear]] [[Catagóir:Iosrael]] [[Catagóir:An Éigipt]] 1y1tvw4x0fz79iyh836euh495ng9f9i Graham, Carolina Thuaidh 0 87903 1090223 1043283 2022-08-26T21:34:31Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Graham''' príomhbhaile [[Contae Alamance, Carolina Thuaidh]]. Bhí 14,153 ina gcónaí i nGraham sa bhliain 2010. {{Carolina Thuaidh}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] 52b12c1zz4n1569p69m03cn8i3ln00j Taylorsville, Carolina Thuaidh 0 87904 1090224 1043284 2022-08-26T21:34:35Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Taylorsville''' príomhbhaile [[Contae Alexander, Carolina Thuaidh]]. Bhí 2,098 ina gcónaí i Taylorsville sa bhliain 2010. {{Carolina Thuaidh}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] jirv79nfayup0la702y7fpp6ooeek83 Sparta, Carolina Thuaidh 0 87905 1090225 1043285 2022-08-26T21:34:39Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Sparta''' príomhbhaile [[Contae Alleghany, Carolina Thuaidh]]. Bhí 1,770 ina gcónaí i Sparta sa bhliain 2010. {{Carolina Thuaidh}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] jpff2ihetek6pt1oqcvr8zi13iibb6n Wadesboro, Carolina Thuaidh 0 87906 1090226 1043286 2022-08-26T21:34:43Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Wadesboro''' príomhbhaile [[Contae Anson, Carolina Thuaidh]]. Bhí 5,813 ina gcónaí i Wadesboro sa bhliain 2010. {{Carolina Thuaidh}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] ev8357efh3l7w77hh4swd17m0tp8m9r Jefferson, Carolina Thuaidh 0 87907 1090228 1043287 2022-08-26T21:34:47Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Jefferson''' príomhbhaile [[Contae Ashe, Carolina Thuaidh]]. Bhí 1,611 ina gcónaí i Jefferson sa bhliain 2010. {{Carolina Thuaidh}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] mzt88litwy3y26p4xj6xk7ik5qcappe Newland, Carolina Thuaidh 0 87908 1090229 1043288 2022-08-26T21:34:51Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Newland''' príomhbhaile [[Contae Alexander, Carolina Thuaidh]]. Bhí 698 ina gcónaí i Newland sa bhliain 2010. {{Carolina Thuaidh}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] 7nfokuiyhlidxrhtbtdmerm967uohic Washington, Carolina Thuaidh 0 87909 1090230 1043289 2022-08-26T21:34:55Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Washington''' príomhbhaile [[Contae Alexander, Carolina Thuaidh]]. Bhí 9,744 ina gcónaí i Washington sa bhliain 2010. {{Carolina Thuaidh}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] h5wom4m3qfwefh0hkx7f0ufhh4kln8h Elizabethtown, Carolina Thuaidh 0 87911 1090231 1043291 2022-08-26T21:34:59Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Elizabethtown''' príomhbhaile [[Contae Alexander, Carolina Thuaidh]]. Bhí 3,583 ina gcónaí in Elizabethtown sa bhliain 2010. {{Carolina Thuaidh}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] 45y4631c053qdvxsjjrv34kkiqish9n Bolivia, Carolina Thuaidh 0 87912 1090056 1043292 2022-08-26T21:09:38Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Bolivia''' príomhbhaile [[Contae Brunswick, Carolina Thuaidh]]. Bhí 143 ina gcónaí i mBolivia sa bhliain 2010. {{Carolina Thuaidh}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] jz7ekvgjic1mqec7j67omxj0jeh7qtw Morganton, Carolina Thuaidh 0 87914 1090232 1043293 2022-08-26T21:35:03Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Morganton''' príomhbhaile [[Contae Burke, Carolina Thuaidh]]. Bhí 16,918 ina gcónaí i Morganton sa bhliain 2010. {{Carolina Thuaidh}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] 626by567cj8mho77okfcaaa8kbttmcr Concord, Carolina Thuaidh 0 87915 1090233 1043294 2022-08-26T21:35:07Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Concord''' príomhbhaile [[Contae Cabarrus, Carolina Thuaidh]]. Bhí 79,066 ina gcónaí i gConcord sa bhliain 2010. {{Carolina Thuaidh}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] hfexqorut17wu01gzh5fglqxy2jdfra Lenoir, Carolina Thuaidh 0 87916 1090234 1043295 2022-08-26T21:35:11Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Lenoir''' príomhbhaile [[Contae Caldwell, Carolina Thuaidh]]. Bhí 18,228 ina gcónaí i Lenoir sa bhliain 2010. {{Carolina Thuaidh}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] rpzcdvrah1dxhmitsjl477mckrjnhjf Camden, Carolina Thuaidh 0 87917 1090235 1043296 2022-08-26T21:35:15Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Camden''' príomhbhaile [[Contae Camden, Carolina Thuaidh]]. Bhí 599 ina gcónaí i gCamden sa bhliain 2010. {{Carolina Thuaidh}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] 02naq5efplmakaishv041ladujph5ye Beaufort, Carolina Thuaidh 0 87918 1090236 1043297 2022-08-26T21:35:19Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Beaufort''' príomhbhaile [[Contae Carteret, Carolina Thuaidh]]. Bhí 4,039 ina gcónaí i mBeaufort sa bhliain 2010. {{Carolina Thuaidh}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] omjefu1hqqcnwpmpe9nkmiueuanm9y4 Newton, Carolina Thuaidh 0 87920 1090237 1043299 2022-08-26T21:35:23Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Newton''' príomhbhaile [[Contae Catawba, Carolina Thuaidh]]. Bhí 12,968 ina gcónaí i Newton sa bhliain 2010. {{Carolina Thuaidh}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] knt6ormla3g8wtpbn8waad1qtxnyts2 Pittsboro, Carolina Thuaidh 0 87921 1090238 1043300 2022-08-26T21:35:27Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Pittsboro''' príomhbhaile [[Contae Alexander, Carolina Thuaidh]]. Bhí 3,743 ina gcónaí i bPittsboro sa bhliain 2010. {{Carolina Thuaidh}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] fcm3cn1khk5mfhxomz8e91x441g70zq Murphy, Carolina Thuaidh 0 87922 1090239 1043301 2022-08-26T21:35:31Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Murphy''' príomhbhaile [[Contae Cherokee, Carolina Thuaidh]]. Bhí 1,627 ina gcónaí i Murphy sa bhliain 2010. {{Carolina Thuaidh}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] 7xcmihk10uxvtekv90cd3r30xd3aujq Edenton, Carolina Thuaidh 0 87924 1090240 1043302 2022-08-26T21:35:35Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Edenton''' príomhbhaile [[Contae Chowan, Carolina Thuaidh]]. Bhí 5,004 ina gcónaí in Edenton sa bhliain 2010. {{Carolina Thuaidh}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] tk15pq8umi3pwnnkt2r9rbihtdvg7dt Hayesville, Carolina Thuaidh 0 87925 1090241 1043303 2022-08-26T21:35:39Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Hayesville''' príomhbhaile [[Contae Clay, Carolina Thuaidh]]. Bhí 311 ina gcónaí i Hayesville sa bhliain 2010. {{Carolina Thuaidh}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] nxpzh5ee0t8bpm7s277n1l7klac57wu Shelby, Carolina Thuaidh 0 87926 1090242 1043304 2022-08-26T21:35:43Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Shelby''' príomhbhaile [[Contae Alexander, Carolina Thuaidh]]. Bhí 20,323 ina gcónaí i Shelby sa bhliain 2010. {{Carolina Thuaidh}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] ke7kli1us8h3h5oul16k9akxtmkcqd7 Whiteville, Carolina Thuaidh 0 87927 1090243 1043305 2022-08-26T21:35:47Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Whiteville''' príomhbhaile [[Contae Alexander, Carolina Thuaidh]]. Bhí 5,394 ina gcónaí i Whiteville sa bhliain 2010. {{Carolina Thuaidh}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] k8jgjymuyix6e86nh22j1gtzn3y79qv New Bern, Carolina Thuaidh 0 87928 1090244 1043306 2022-08-26T21:35:51Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''New Bern''' príomhbhaile [[Contae Craven, Carolina Thuaidh]]. Bhí 29,524 ina gcónaí i New Bern sa bhliain 2010. {{Carolina Thuaidh}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] fiwvr1paxd81rt068zbkio6wd04fbxg Currituck, Carolina Thuaidh 0 87929 1090245 1043307 2022-08-26T21:35:55Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Currituck''' príomhbhaile [[Contae Alexander, Carolina Thuaidh]]. Bhí 716 ina gcónaí i gCurrituck sa bhliain 2000. {{Carolina Thuaidh}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] f1l4hni3yr6y1n2t45gds77zux2zevg Manteo, Carolina Thuaidh 0 87930 1090246 1043308 2022-08-26T21:35:59Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Manteo''' príomhbhaile [[Contae Dare, Carolina Thuaidh]]. Bhí 1,434 ina gcónaí i Manteo sa bhliain 2010. {{Carolina Thuaidh}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] 5o8gt9epau8m5yh5l3n87r8fafyapd7 Lexington, Carolina Thuaidh 0 87931 1090247 1043309 2022-08-26T21:36:03Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Lexington''' príomhbhaile [[Contae Davidson, Carolina Thuaidh]]. Bhí 18,931 ina gcónaí i Lexington sa bhliain 2010. {{Carolina Thuaidh}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] nqu7wdbz53lx1nm7myqeqxpjcue4e43 Mocksville, Carolina Thuaidh 0 87932 1090248 1043310 2022-08-26T21:36:07Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Mocksville''' príomhbhaile [[Contae Davie, Carolina Thuaidh]]. Bhí 5,051 ina gcónaí i Mocksville sa bhliain 2010. {{Carolina Thuaidh}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] 2d13dee5lfbgl2a27d4b8epeborv6dq Kenansville, Carolina Thuaidh 0 87933 1090057 1043311 2022-08-26T21:09:43Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Kenansville''' príomhbhaile [[Contae Duplin, Carolina Thuaidh]]. Bhí 855 ina gcónaí i Kenansville sa bhliain 2010. {{Carolina Thuaidh}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] iqyhfyb54pwwylaj1jxjnbpv840qkoy Tarboro, Carolina Thuaidh 0 87934 1090249 1043312 2022-08-26T21:36:11Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Tarboro''' príomhbhaile [[Contae Edgecombe, Carolina Thuaidh]]. Bhí 56,552 ina gcónaí i Tarboro sa bhliain 2010. {{Carolina Thuaidh}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] kkitir7kbol288w7snaowfmi2wt1la4 Louisburg, Carolina Thuaidh 0 87935 1090250 1043313 2022-08-26T21:36:15Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Louisburg''' príomhbhaile [[Contae Franklin, Carolina Thuaidh]]. Bhí 3,359 ina gcónaí i Louisburg sa bhliain 2010. {{Carolina Thuaidh}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] hgmt2k7q91471vyklp96ls19es46932 Gastonia, Carolina Thuaidh 0 87936 1090251 1043314 2022-08-26T21:36:19Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Gastonia''' príomhbhaile [[Contae Gaston, Carolina Thuaidh]]. Bhí 71,741 ina gcónaí i nGastonia sa bhliain 2010. {{Carolina Thuaidh}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] sjt4jo6d3jhm51tdpb467igqi41lnui Gatesville, Carolina Thuaidh 0 87937 1090252 1043316 2022-08-26T21:36:23Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Gatesville''' príomhbhaile [[Contae Gates, Carolina Thuaidh]]. Bhí 321 ina gcónaí i nGatesville sa bhliain 2010. {{Carolina Thuaidh}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] qm4f68w8bmrbxcvg9e1scqcmjij1ei6 Robbinsville, Carolina Thuaidh 0 87938 1090253 1043317 2022-08-26T21:36:27Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Robbinsville''' príomhbhaile [[Contae Graham, Carolina Thuaidh]]. Bhí 620 ina gcónaí i Robbinsville sa bhliain 2010. {{Carolina Thuaidh}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] dwop9ch46i29dijz7h0a6x9qbkqj1o1 Oxford, Carolina Thuaidh 0 87939 1090254 1043318 2022-08-26T21:36:31Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Oxford''' príomhbhaile [[Contae Granville, Carolina Thuaidh]]. Bhí 8,461 ina gcónaí in Oxford sa bhliain 2010. {{Carolina Thuaidh}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] 9pduxre4p3wmu2jm0ck3kp3wh16bo7k Snow Hill, Carolina Thuaidh 0 87940 1090255 1043319 2022-08-26T21:36:35Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Snow Hill''' príomhbhaile [[Contae Greene, Carolina Thuaidh]]. Bhí 1,595 ina gcónaí i Snow Hill sa bhliain 2010. {{Carolina Thuaidh}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] 4ix4e593wb17cv1cvtaonpbfyiunnzc Halifax, Carolina Thuaidh 0 87941 1090256 1043320 2022-08-26T21:36:39Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Halifax''' príomhbhaile [[Contae Halifax, Carolina Thuaidh]]. Bhí 234 ina gcónaí i Halifax sa bhliain 2010. {{Carolina Thuaidh}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] 3jlhfkcqocaryxz2upbavuovc1sej5m Lillington, Carolina Thuaidh 0 87942 1090257 1043321 2022-08-26T21:36:43Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Lillington''' príomhbhaile [[Contae Harnett, Carolina Thuaidh]]. Bhí 3,194 ina gcónaí i Lillington sa bhliain 2010. {{Carolina Thuaidh}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] ar4bzinyzp0y1ozcwq5ymahqr37eprc Waynesville, Carolina Thuaidh 0 87943 1090258 1043322 2022-08-26T21:36:47Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Waynesville''' príomhbhaile [[Contae Haywood, Carolina Thuaidh]]. Bhí 9,869 ina gcónaí i Waynesville sa bhliain 2010. {{Carolina Thuaidh}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] frlggqdl2d7qn1xvs5dgvd0oc99cxuo Hendersonville, Carolina Thuaidh 0 87944 1090259 1043323 2022-08-26T21:36:51Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Hendersonville''' príomhbhaile [[Contae Henderson, Carolina Thuaidh]]. Bhí 13,137 ina gcónaí i Hendersonville sa bhliain 2010. {{Carolina Thuaidh}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] r9a4i9aodim32fpunyu5x2n9l0pln7g Winton, Carolina Thuaidh 0 87945 1090260 1043324 2022-08-26T21:36:55Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Winton''' príomhbhaile [[Contae Hertford, Carolina Thuaidh]]. Bhí 769 ina gcónaí i Winton sa bhliain 2010. {{Carolina Thuaidh}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] 5vc70yc4eb10nej7nk4mqd1a2glz4jv Raeford, Carolina Thuaidh 0 87946 1090261 1043325 2022-08-26T21:36:59Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Raeford''' príomhbhaile [[Contae Hoke, Carolina Thuaidh]]. Bhí 4,611 ina gcónaí i Raeford sa bhliain 2010. {{Carolina Thuaidh}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] ppsw15ab80l774whe4dq86zd7g8ylpw Swan Quarter, Carolina Thuaidh 0 87947 1090262 1043326 2022-08-26T21:37:03Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Swan Quarter''' príomhbhaile [[Contae Hyde, Carolina Thuaidh]]. Bhí 324 ina gcónaí i Swan Quarter sa bhliain 2010. {{Carolina Thuaidh}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] d7uq00uealxwzeusf2fyvm19lkmnpkz Greenville, Carolina Thuaidh 0 87948 1090264 1043327 2022-08-26T21:37:07Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Greenville''' príomhbhaile [[Contae Pitt, Carolina Thuaidh]]. Bhí 84,554 ina gcónaí i nGreenville sa bhliain 2010. {{Carolina Thuaidh}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] 8vehprfvowmtcaxp2qm0tob35efwtyi Chapel Hill, Carolina Thuaidh 0 87949 1090265 1043328 2022-08-26T21:37:11Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Chapel Hill''' an baile is mó i g[[Contae Orange, Carolina Thuaidh]]. Bhí 57,233 ina gcónaí i Chapel Hill sa bhliain 2010. {{Carolina Thuaidh}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] h8pqha0txp8j9hrx2sugnqtrs0h88os Jacksonville, Carolina Thuaidh 0 87950 1090266 1043329 2022-08-26T21:37:15Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Jacksonville''' príomhbhaile [[Contae Onslow, Carolina Thuaidh]]. Bhí 70,145 ina gcónaí i Jacksonville sa bhliain 2010. {{Carolina Thuaidh}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] s1snbqo7vbbgs1oe2ypsx40b9ash54e Garner, Carolina Thuaidh 0 87951 1090267 1043330 2022-08-26T21:37:19Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is cathair é '''Garner''', suite i g[[Contae Wake, Carolina Thuaidh]]. Bhí 25,745 ina gcónaí i nGarner sa bhliain 2010. {{Carolina Thuaidh}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] 9fxj79w6m9inq2ztijrdc5b6wjg8rsw Statesville, Carolina Thuaidh 0 87952 1090268 1043331 2022-08-26T21:37:23Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Statesville''' príomhbhaile [[Contae Iredell, Carolina Thuaidh]]. Bhí 24,532 ina gcónaí i Statesville sa bhliain 2010. {{Carolina Thuaidh}} {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Carolina Thuaidh]] oo5tsn2a1svby36p708ehrkj10dbnnx Wyoming, Nua-Eabhrac 0 88191 1090058 941041 2022-08-26T21:10:18Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is contae [[SAM|Meiriceánach]] é '''Contae Wyoming''' atá suite i [[Stát SAM|stát]] [[Nua-Eabhrac]]. Sa bhliain [[2010]], bhí daonra 42,155 duine ann. Is é [[Warsaw, Nua-Eabhrac|Warsaw]] a phríomhbhaile contae. {{síol-tír-us}} {{Nua-Eabhrac}} [[Catagóir:Nua-Eabhrac|Wyoming]] [[Catagóir:Contae Wyoming, Nua-Eabhrac|*]] pfnswchn6jbyx2uwsl6t8i5vw1da3r8 Yates, Nua-Eabhrac 0 88192 1090059 941038 2022-08-26T21:10:22Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is contae [[SAM|Meiriceánach]] é '''Contae Yates''' atá suite i [[Stát SAM|stát]] [[Nua-Eabhrac]]. Sa bhliain [[2010]], bhí daonra 25,348 duine ann. Is é [[Penn Yan, Nua-Eabhrac|Penn Yan]] a phríomhbhaile contae. {{síol-tír-us}} {{Nua-Eabhrac}} [[Catagóir:Nua-Eabhrac|Yates]] [[Catagóir:Contae Yates, Nua-Eabhrac|*]] 96ar78kbgw39zpd2g34kl91zs9cz585 Marion, Florida 0 88505 1090269 963402 2022-08-26T21:37:27Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is contae [[SAM|Meiriceánach]] é '''Contae Marion''' atá suite i [[Stát SAM|stát]] [[Florida]]. {{síol-tír-us}} {{Florida}} 1xk1ty6dm8m4baq38cl5f3hd1h29apd Teampall an Tuama Naofa 0 89359 1090375 1029739 2022-08-27T06:07:55Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} [[Eaglais (foirgneamh)|Eaglais]] [[An Chríostaíocht|Chríostaí]] atá suite in [[Iarúsailéim]] í '''Teampall an Tuama Naofa'''. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-creid}} {{DEFAULTSORT:Teampall an Tuama Naofa}} [[Catagóir:An Talamh Naofa]] [[Catagóir:Ceartchreidmheachas]] [[Catagóir:Eaglais Chaitliceach Rómhánach]] [[Catagóir:Eaglais Ortadocsach Choptach]] [[Catagóir:Eaglaisí]] [[Catagóir:Iarúsailéim]] 54ore7ormmgjfgbz8ygopgw9waamphz El Alamein 0 90108 1090363 934132 2022-08-27T05:54:33Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:Porto_marina_resort_and_spa.jpg|clé|250px|mion|El Alamein]] Is [[Cathair (lonnaíocht)|cathair]] san [[An Éigipt|Éigipt]] í '''El Alamein'''. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-tír-af}} {{DEFAULTSORT:El Alamein}} [[Catagóir:An Éigipt]] aiuas0osirkh97fzg8ljfoet8gswmpc Cogadh na Talún 0 90158 1089843 1086658 2022-08-26T13:43:52Z Ériugena 188 wikitext text/x-wiki {{Infobox Coinbhleacht Mhíleata |méid=300px |coinbhleacht=Cogadh na Talún |íomhá=Family evicted by their landlord during the Irish Land War c1879.jpg |méid_íomhá=240px |teideal_íomhá=Díshealbhaíodh teaghlach Éireannach i Maigh Easa, Contae an Chláir le linn Chogadh na Talún, c.1879. |dáta=[[20 Aibreán]] [[1879]] – [[6 Bealtaine]] [[1882]] |áit=[[Éire]] |toradh=[[Conradh Angla-Éireannach]] |comhraiceoir1=Feirmeoirí tionónta na hÉireann <br /> [[Conradh na Talún]] <br />Léig Náisiúnta na hÉireann <br />Léig na hÉireann Aontaithe |comhraiceoir2=[[Ríocht Aontaithe na Breataine Móire agus na hÉireann|An Ríocht Aontaithe]] |ceannasaí1=[[Charles Stewart Parnell]] <br /> [[Mícheál Dáibhéad]] <br /> [[William O'Brien]]<br /> [[Labhrás Mag Fhionnail]] |ceannasaí2=[[Robert Gascoyne-Cecil, 3ú Marcas Salisbury|An Tiarna Salisbury ]] <br /> [[Hubert de Burgh-Canning, 2ú Mharcas Chlann Riocaird| An Tiarna Chlann Ricaird]] <br /> [[Charles Boycott]] |}} [[Íomhá:Eviction scene, The Council (5691333973).jpg|deas|250px|thumb|Cogadh na Talún]] Ba thréimhse chorraitheach í '''Cogadh na Talún''' (Béarla: ''The Land War'') faoin tuath in [[Éire|Éirinn]] (a bhí ag an am sin go hiomlán sa [[Ríocht Aontaithe na Breataine Móire agus na hÉireann|Ríocht Aontaithe]]), a thosaigh sa bhliain 1879. D'fhéadfadh sé tagairt go sonrach don chéad tréimhse agus don tréimhse chorraitheach is déine idir 1879 agus 1882, nó go n-áireofaí ann ráigeanna corraíola níos déanaí a tháinig i réim go tréimhsiúil go dtí 1923, go háirithe an 1886–1891 don Phlean Feachtais 1886 -1891 (''Plan of Campaign'') agus Cogadh na Feirmeacha Talún 1906 -1909. (''Ranch War''). Bhí an chorraíocht faoi stiúir Conradh na Talún agus Léig na nÉireannach Aontaithe agus a chomharbaí, Léig Náisiúnta na hÉireann agus Léig na nÉireannach Aontaithe, agus bhí sé mar aidhm acu cíos cóir, saordhíolachán, agus cinnteacht seilbhe a dhaingniú d'fheirmeoirí tionónta agus agus i ndeireadh na dála [[Dílseánacht aonair|dílseánacht aonair]] na talún ar a raibh siad ag obair. Ré [[Talmhaíocht|talmhaíochta]] comhghríosú sa tuaithe na [[Éire|hÉireann]] i rith na 1870ú, 1880ú, agus 1890ú. {{síol-ie}} {{DEFAULTSORT:Cogadh na TalÚn}} [[Catagóir:Stair na hÉireann]] 2m3kftjk88vqvl4kpwaabcji4z3104e 1089844 1089843 2022-08-26T13:45:33Z Ériugena 188 wikitext text/x-wiki {{Infobox Coinbhleacht Mhíleata |méid=300px |coinbhleacht=Cogadh na Talún |íomhá=Family evicted by their landlord during the Irish Land War c1879.jpg |méid_íomhá=240px |teideal_íomhá=Díshealbhaíodh teaghlach Éireannach i Maigh Easa, Contae an Chláir le linn Chogadh na Talún, c.1879. |dáta=[[20 Aibreán]] [[1879]] – [[6 Bealtaine]] [[1882]] |áit=[[Éire]] |toradh=[[Conradh Angla-Éireannach]] |comhraiceoir1=Feirmeoirí tionónta na hÉireann <br /> [[Conradh na Talún]] <br />Léig Náisiúnta na hÉireann <br />Léig na hÉireann Aontaithe |comhraiceoir2=[[Ríocht Aontaithe na Breataine Móire agus na hÉireann|An Ríocht Aontaithe]] |ceannasaí1=[[Charles Stewart Parnell]] <br /> [[Mícheál Dáibhéad]] <br /> [[William O'Brien]]<br /> [[Labhrás Mag Fhionnail]] |ceannasaí2=[[Robert Gascoyne-Cecil, 3ú Marcas Salisbury|An Tiarna Salisbury ]] <br /> [[Hubert de Burgh-Canning, 2ú Mharcas Chlann Riocaird| An Tiarna Chlann Ricaird]] <br /> [[Charles Boycott]] |}} [[Íomhá:Eviction scene, The Council (5691333973).jpg|deas|250px|thumb|Cogadh na Talún]] Ba thréimhse chorraitheach í '''Cogadh na Talún''' (Béarla: ''The Land War'') faoin tuath in [[Éire|Éirinn]] (a bhí ag an am sin go hiomlán sa [[Ríocht Aontaithe na Breataine Móire agus na hÉireann|Ríocht Aontaithe]]), a thosaigh sa bhliain 1879. D'fhéadfadh sé tagairt go sonrach don chéad tréimhse agus don tréimhse chorraitheach is déine idir 1879 agus 1882, nó go n-áireofaí ann ráigeanna corraíola níos déanaí a tháinig i réim go tréimhsiúil go dtí 1923, go háirithe an 1886–1891 don Phlean Feachtais 1886 -1891 (''Plan of Campaign'') agus Cogadh na Feirmeacha Talún 1906 -1909. (''Ranch War''). Bhí an chorraíocht faoi stiúir Conradh na Talún agus Léig na nÉireannach Aontaithe agus a chomharbaí, Léig Náisiúnta na hÉireann agus Léig na nÉireannach Aontaithe, agus bhí sé mar aidhm acu cíos cóir, saordhíolachán, agus cinnteacht seilbhe a dhaingniú d'fheirmeoirí tionónta agus agus i ndeireadh na dála [[Dílseánacht aonair|dílseánacht aonair]] na talún ar a raibh siad ag obair. {{síol-ie}} {{DEFAULTSORT:Cogadh na TalÚn}} [[Catagóir:Stair na hÉireann]] 8wf3qoywa19cgazd71chemd9gt0qbiz 1090290 1089844 2022-08-26T21:51:44Z Ériugena 188 wikitext text/x-wiki {{Infobox Coinbhleacht Mhíleata |méid=300px |coinbhleacht=Cogadh na Talún |íomhá=Family evicted by their landlord during the Irish Land War c1879.jpg |méid_íomhá=240px |teideal_íomhá=Díshealbhaíodh teaghlach Éireannach i Maigh Easa, Contae an Chláir le linn Chogadh na Talún, c.1879. |dáta=[[20 Aibreán]] [[1879]] – [[6 Bealtaine]] [[1882]] |áit=[[Éire]] |toradh=[[Conradh Angla-Éireannach]] |comhraiceoir1=Feirmeoirí tionónta na hÉireann <br /> [[Conradh na Talún]] <br />Léig Náisiúnta na hÉireann <br />Léig na hÉireann Aontaithe |comhraiceoir2=[[Ríocht Aontaithe na Breataine Móire agus na hÉireann|An Ríocht Aontaithe]] |ceannasaí1=[[Charles Stewart Parnell]] <br /> [[Mícheál Dáibhéad]] <br /> [[William O'Brien]]<br /> [[Labhrás Mag Fhionnail]] |ceannasaí2=[[Robert Gascoyne-Cecil, 3ú Marcas Salisbury|An Tiarna Salisbury ]] <br /> [[Hubert de Burgh-Canning, 2ú Mharcas Chlann Riocaird| An Tiarna Chlann Ricaird]] <br /> [[Charles Boycott]] |}} [[Íomhá:Eviction scene, The Council (5691333973).jpg|deas|250px|thumb|Cogadh na Talún]] Ba thréimhse chorraitheach í '''Cogadh na Talún''' (Béarla: ''The Land War'') faoin tuath in [[Éire|Éirinn]] (a bhí ag an am sin go hiomlán sa [[Ríocht Aontaithe na Breataine Móire agus na hÉireann|Ríocht Aontaithe]]), a thosaigh sa bhliain 1879. D'fhéadfadh sé tagairt go sonrach don chéad tréimhse agus don tréimhse chorraitheach is déine idir 1879 agus 1882, nó go n-áireofaí ann ráigeanna corraíola níos déanaí a tháinig i réim go tréimhsiúil go dtí 1923, go háirithe an 1886–1891 don [[Plean Feachtais|Phlean Feachtais 1886 -1891]] (''Plan of Campaign'') agus Cogadh na Feirmeacha Talún 1906 -1909. (''Ranch War''). Bhí an chorraíocht faoi stiúir Conradh na Talún agus Léig na nÉireannach Aontaithe agus a chomharbaí, Léig Náisiúnta na hÉireann agus Léig na nÉireannach Aontaithe, agus bhí sé mar aidhm acu cíos cóir, saordhíolachán, agus cinnteacht seilbhe a dhaingniú d'fheirmeoirí tionónta agus agus i ndeireadh na dála [[Dílseánacht aonair|dílseánacht aonair]] na talún ar a raibh siad ag obair. {{síol-ie}} {{DEFAULTSORT:Cogadh na TalÚn}} [[Catagóir:Stair na hÉireann]] 409o72ysmqiax2rnqer27x1ksdct3ps Cogadh Spáinn-Mheiriceánach 0 90276 1089861 1061859 2022-08-26T14:45:12Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Coinbhleacht Mhíleata}} Coinbhleacht armtha idir [[Stáit Aontaithe Mheiriceá]] agus [[an Spáinn]] sa bhliain 1898 ab ea an '''Cogadh Spáinneach-Meiriceánach''' ([[An Spáinnis]]: Guerra hispano-americana or Guerra hispano-estadounidense; [[Filipínis]]: Digmaang Espanyol-Amerikano). [[Íomhá:Jules Cambon signs Treaty of Paris, 1899.JPG|clé|mion|Síníodh Conradh i b[[Páras]] ar 10 Nollaig 1898 ''Harper's Pictorial History of the War with Spain'', Vol. II, 1899]] Bhris an cogadh amach ar [[21 Aibreán]] [[1898]] faoi [[Chúba]]. Cuireadh an t-oileán faoi imshuí. D'fhairsing an cogaíocht go dtí [[Na hOileáin Fhilipíneacha|na hOileáin Fhilipíneacha.]] Mhair an cogaíocht deich seachtain. Síníodh Conradh i b[[Páras]] ar 10 Nollaig 1898.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Treaty of Paris (1898)|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Treaty_of_Paris_(1898)&oldid=1019257525|journal=Wikipedia|date=2021-04-22|language=en}}</ref> Ghéill an Spáinn na hOileáin do na Stáit Aontaithe. Níos déanaí, d'éirigh na Filipínigh amach in aghaidh na Meiriceánach == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} [[Catagóir:Cogadh Spainneach-Meiriceanach]] [[Catagóir:Stair na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Stair na Spáinne]] [[Catagóir:Cúba]] [[Catagóir:Na hOileáin Fhilipíneacha]] [[Catagóir:Puerto Rico]] [[Catagóir:Guam]] [[Catagóir:Coilíneachas]] [[Catagóir:Impiriúlachas]] g4a4n2pjcuhrup93bsi0701ccotawhn Cath Cáidéis 0 90330 1090372 935561 2022-08-27T06:04:59Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} Tharla an '''Cath Cáidéis''' ar an 1274 r. Chr idir na fórsaí [[An Éigipt|Éigipteach]] faoi cheannas [[Ramasaes II]] i gcoinne [[Impireacht na Hiteach]] sa chathair [[Cáidéis]] in aice leis an abhainn Orontes. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-stair}} {{DEFAULTSORT:Cath Caideis}} [[Catagóir:Stair na hÉigipte]] [[Catagóir:Cathanna]] 1shh326fschxkleybc5fdmmg35yfdat Úsáideoir:Marcas.oduinn/Clár Dubh 2 90902 1089870 1089657 2022-08-26T16:03:54Z Marcas.oduinn 33120 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Ag líonadh na mbearnaí: * [[Cú Connacht Ua Dálaigh]], [[Gillamaire Ua Conallta]], [[Tadhg Ua Dálaigh]], [[Máel Íosa Ua Dálaigh]], [[Giolla Ernain Ó Martain]], [[Máine Tethbae]], [[Uí Laoghaire]], [[Uí Dhálaigh]]-, [[Dáithí Ó Coimín]]=[[Dáithí Coimín]], [[Edward Gwynn]], [[Gearóid Mac Niocaill]], [[Margaret Dobbs]], [[Peter Berresford Ellis]], [[Marie-Louise Sjoestedt]], [[Pól Breathnach]]-, [[Kenneth Nicholls]], [[Patrick Weston Joyce]], [[Robert Dwyer Joyce]]-, [[Donncha Ó Cróinín]], [[Dáibhí Ó Cróinín]], [[Trevor Joyce]]-, [[Muireann Ní Bhrolcháin]], [[Meidhbhín Ní Úrdail]], [[Liosta de lámhscríbhinní Éireannacha]], [[Saltair Chaimín]], [[Leabhar Dhèir]]=[[Leabhar Dhéir]], [[Revue Celtique]]=[[Études Celtiques]], [[Uí Fergusa]]=[[Uí Fhearghasa]], [[Aedh Ua Conchobair]]=[[Aodh Ó Conchúir]]- mac Cathail Chrobhdheirg, [[Aedh mac Ruaidri Ua Conchobair]]=[[Aodh mac Ruairí Ó Conchúir]], [[Altram Tige Dá Medar]], [[Éadbhard Ó Raghallaigh]], [[Gormflaith ingen Murchada]]=[[Gormlaith ní Mhurchadha]], Miotaseolaíocht na nGael (tuilleadh), [[Nodens]]-, [[Lugus]]-, [[Taranis]]-, [[Ogmios]]-, [[Catubodua]]-, [[Brigantia]]- # [[Lámhscríbhinn dhathmhaisithe]]- #* [[Leabhar Soiscéal]]- # [[Miotaseolaíocht na gCeilteach]] # [[Ildiachas Ceilteach]]-=[[Sean-reiligiún Ceilteach?]] ársa? #* [[Ceiltigh na nOileán]]-, [[Ceiltis na nOileán]]-, [[Ceiltis na Mór-Roinne]]-, [[Na Briotanaigh Cheilteacha]]-=[[Briotanaigh Cheilteacha]], [[Miotaseolaíocht na mBreatnach]]-, [[Ábhar na Breataine]]- # [[Triscéil]]- #* [[Nora Kershaw Chadwick]]-, [[Léann Ceilteach]]-, [[Náisiúin Cheilteacha]]-, [[Peritia]] # [[Teangacha Briotainice]]- # [[Briotainic]]- Coiteanta * [[:Catagóir:Lámhscríbhinní Éireannacha]] * [[:Catagóir:Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise]] {{Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise}} Agus na bearnaí thuas líonta agam, beidh tionscadal nua agam (bliain 5): [[Téamh domhanda]] 47csgvoyqyukpmja6ld9ncqkfkhya6i 1089881 1089870 2022-08-26T16:40:30Z Marcas.oduinn 33120 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Ag líonadh na mbearnaí: * [[Cú Connacht Ua Dálaigh]], [[Gillamaire Ua Conallta]], [[Tadhg Ua Dálaigh]], [[Máel Íosa Ua Dálaigh]], [[Giolla Ernain Ó Martain]], [[Máine Tethbae]], [[Uí Laoghaire]], [[Uí Dhálaigh]]-, [[Dáithí Ó Coimín]]=[[Dáithí Coimín]], [[Edward Gwynn]], [[Gearóid Mac Niocaill]], [[Margaret Dobbs]], [[Peter Berresford Ellis]], [[Marie-Louise Sjoestedt]], [[Pól Breathnach]]-, [[Kenneth Nicholls]], [[Patrick Weston Joyce]], [[Robert Dwyer Joyce]]-, [[Donncha Ó Cróinín]], [[Dáibhí Ó Cróinín]], [[Trevor Joyce]]-, [[Muireann Ní Bhrolcháin]], [[Meidhbhín Ní Úrdail]], [[Liosta de lámhscríbhinní Éireannacha]], [[Saltair Chaimín]], [[Leabhar Dhèir]]=[[Leabhar Dhéir]], [[Revue Celtique]]=[[Études Celtiques]], [[Uí Fergusa]]=[[Uí Fhearghasa]], [[Aedh Ua Conchobair]]=[[Aodh Ó Conchúir]]- mac Cathail Chrobhdheirg, [[Aedh mac Ruaidri Ua Conchobair]]=[[Aodh mac Ruairí Ó Conchúir]], [[Altram Tige Dá Medar]], [[Éadbhard Ó Raghallaigh]], [[Gormflaith ingen Murchada]]=[[Gormlaith ní Mhurchadha]], Miotaseolaíocht na nGael (tuilleadh), [[Nodens]]-, [[Lugus]]-, [[Taranis]]-, [[Ogmios]]-, [[Catubodua]]-, [[Brigantia]]- # [[Lámhscríbhinn dhathmhaisithe]]- #* [[Leabhar Soiscéal]]- # [[Miotaseolaíocht na gCeilteach]] #* [[Ildiachas Ceilteach]]-=[[Sean-reiligiún Ceilteach?]] ársa?, [[Ceiltigh na nOileán]]-, [[Ceiltis na nOileán]]-, [[Ceiltis na Mór-Roinne]]-, [[Na Briotanaigh Cheilteacha]]-=[[Briotanaigh Cheilteacha]], [[Miotaseolaíocht na mBreatnach]]-, [[Ábhar na Breataine]]- # [[Triscéil]]- #* [[Nora Kershaw Chadwick]]-, [[Léann Ceilteach]]-, [[Náisiúin Cheilteacha]]-, [[Peritia]] # [[Teangacha Briotainice]]- # [[Briotainic]]- Coiteanta * [[:Catagóir:Lámhscríbhinní Éireannacha]] * [[:Catagóir:Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise]] {{Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise}} Agus na bearnaí thuas líonta agam, beidh tionscadal nua agam (bliain 5): [[Téamh domhanda]] n2q5bpnrpa2voy02o1d6dy7ulmx6lp3 1089887 1089881 2022-08-26T16:57:51Z Marcas.oduinn 33120 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Ag líonadh na mbearnaí: * [[Cú Connacht Ua Dálaigh]], [[Gillamaire Ua Conallta]], [[Tadhg Ua Dálaigh]], [[Máel Íosa Ua Dálaigh]], [[Giolla Ernain Ó Martain]], [[Máine Tethbae]], [[Uí Laoghaire]], [[Uí Dhálaigh]]-, [[Dáithí Ó Coimín]]=[[Dáithí Coimín]], [[Edward Gwynn]], [[Gearóid Mac Niocaill]], [[Margaret Dobbs]], [[Peter Berresford Ellis]], [[Marie-Louise Sjoestedt]], [[Pól Breathnach]]-, [[Kenneth Nicholls]], [[Patrick Weston Joyce]], [[Robert Dwyer Joyce]]-, [[Donncha Ó Cróinín]], [[Dáibhí Ó Cróinín]], [[Trevor Joyce]]-, [[Muireann Ní Bhrolcháin]], [[Meidhbhín Ní Úrdail]], [[Liosta de lámhscríbhinní Éireannacha]], [[Saltair Chaimín]], [[Leabhar Dhèir]]=[[Leabhar Dhéir]], [[Revue Celtique]]=[[Études Celtiques]], [[Uí Fergusa]]=[[Uí Fhearghasa]], [[Aedh Ua Conchobair]]=[[Aodh Ó Conchúir]]- mac Cathail Chrobhdheirg, [[Aedh mac Ruaidri Ua Conchobair]]=[[Aodh mac Ruairí Ó Conchúir]], [[Altram Tige Dá Medar]], [[Éadbhard Ó Raghallaigh]], [[Gormflaith ingen Murchada]]=[[Gormlaith ní Mhurchadha]], Miotaseolaíocht na nGael (tuilleadh), [[Nodens]]-, [[Lugus]]-, [[Taranis]]-, [[Ogmios]]-, [[Catubodua]]-, [[Brigantia]]- # [[Lámhscríbhinn dhathmhaisithe]]- #* [[Leabhar Soiscéal]]- # [[Miotaseolaíocht na gCeilteach]] #* [[Ildiachas Ceilteach]]-=[[Sean-reiligiún Ceilteach?]] ársa?, [[Ceiltigh na nOileán]]-, [[Ceiltis na nOileán]]-, [[Ceiltis na Mór-Roinne]]-, [[Na Briotanaigh Cheilteacha]]-=[[Briotanaigh Cheilteacha]], [[Miotaseolaíocht na mBreatnach]]-, [[Ábhar na Breataine]]- # [[Triscéil]]- #* [[Nora Kershaw Chadwick]]-, [[Léann Ceilteach]]-, [[Náisiúin Cheilteacha]]-, [[Peritia]] # [[Teangacha Briotainice]]- # [[Briotainic]]- Coiteanta # [[Epona]] * [[:Catagóir:Lámhscríbhinní Éireannacha]] * [[:Catagóir:Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise]] {{Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise}} Agus na bearnaí thuas líonta agam, beidh tionscadal nua agam (bliain 5): [[Téamh domhanda]] 53sjkbd7k4kcw6zj66ucygqqi1lfkk0 1089894 1089887 2022-08-26T17:21:51Z Marcas.oduinn 33120 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Ag líonadh na mbearnaí: * [[Cú Connacht Ua Dálaigh]], [[Gillamaire Ua Conallta]], [[Tadhg Ua Dálaigh]], [[Máel Íosa Ua Dálaigh]], [[Giolla Ernain Ó Martain]], [[Máine Tethbae]], [[Uí Laoghaire]], [[Uí Dhálaigh]]-, [[Dáithí Ó Coimín]]=[[Dáithí Coimín]], [[Edward Gwynn]], [[Gearóid Mac Niocaill]], [[Margaret Dobbs]], [[Peter Berresford Ellis]], [[Marie-Louise Sjoestedt]], [[Pól Breathnach]]-, [[Kenneth Nicholls]], [[Patrick Weston Joyce]], [[Robert Dwyer Joyce]]-, [[Donncha Ó Cróinín]], [[Dáibhí Ó Cróinín]], [[Trevor Joyce]]-, [[Muireann Ní Bhrolcháin]], [[Meidhbhín Ní Úrdail]], [[Liosta de lámhscríbhinní Éireannacha]], [[Saltair Chaimín]], [[Leabhar Dhèir]]=[[Leabhar Dhéir]], [[Revue Celtique]]=[[Études Celtiques]], [[Uí Fergusa]]=[[Uí Fhearghasa]], [[Aedh Ua Conchobair]]=[[Aodh Ó Conchúir]]- mac Cathail Chrobhdheirg, [[Aedh mac Ruaidri Ua Conchobair]]=[[Aodh mac Ruairí Ó Conchúir]], [[Altram Tige Dá Medar]], [[Éadbhard Ó Raghallaigh]], [[Gormflaith ingen Murchada]]=[[Gormlaith ní Mhurchadha]], Miotaseolaíocht na nGael (tuilleadh), [[Nodens]]-, [[Lugus]]-, [[Taranis]]-, [[Ogmios]]-, [[Catubodua]]-, [[Brigantia]]- # [[Lámhscríbhinn dhathmhaisithe]]- #* [[Leabhar Soiscéal]]- # [[Miotaseolaíocht na gCeilteach]] #* [[Ildiachas Ceilteach]]-=[[Sean-reiligiún Ceilteach?]] ársa?, [[Ceiltigh na nOileán]]-, [[Ceiltis na nOileán]]-, [[Ceiltis na Mór-Roinne]]-, [[Na Briotanaigh Cheilteacha]]-=[[Briotanaigh Cheilteacha]], [[Miotaseolaíocht na mBreatnach]]-, [[Ábhar na Breataine]]- # [[Triscéil]]- #* [[Nora Kershaw Chadwick]]-, [[Léann Ceilteach]]-, [[Náisiúin Cheilteacha]]-, [[Peritia]] # [[Teangacha Briotainice]]- # [[Briotainic]]- Coiteanta # [[Epona]] # [[Déithe na gCeilteach#Déithe le casúir]] * [[:Catagóir:Lámhscríbhinní Éireannacha]] * [[:Catagóir:Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise]] {{Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise}} Agus na bearnaí thuas líonta agam, beidh tionscadal nua agam (bliain 5): [[Téamh domhanda]] pojmbu3m9k1fjxid9baibeawnqco2gp 1090490 1089894 2022-08-27T08:00:38Z Marcas.oduinn 33120 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Ag líonadh na mbearnaí: * [[Cú Connacht Ua Dálaigh]], [[Gillamaire Ua Conallta]], [[Tadhg Ua Dálaigh]], [[Máel Íosa Ua Dálaigh]], [[Giolla Ernain Ó Martain]], [[Máine Tethbae]], [[Uí Laoghaire]], [[Uí Dhálaigh]]-, [[Dáithí Ó Coimín]]=[[Dáithí Coimín]], [[Edward Gwynn]], [[Gearóid Mac Niocaill]], [[Margaret Dobbs]], [[Peter Berresford Ellis]], [[Marie-Louise Sjoestedt]], [[Pól Breathnach]]-, [[Kenneth Nicholls]], [[Patrick Weston Joyce]], [[Robert Dwyer Joyce]]-, [[Donncha Ó Cróinín]], [[Dáibhí Ó Cróinín]], [[Trevor Joyce]]-, [[Muireann Ní Bhrolcháin]], [[Meidhbhín Ní Úrdail]], [[Liosta de lámhscríbhinní Éireannacha]], [[Saltair Chaimín]], [[Leabhar Dhèir]]=[[Leabhar Dhéir]], [[Revue Celtique]]=[[Études Celtiques]], [[Uí Fergusa]]=[[Uí Fhearghasa]], [[Aedh Ua Conchobair]]=[[Aodh Ó Conchúir]]- mac Cathail Chrobhdheirg, [[Aedh mac Ruaidri Ua Conchobair]]=[[Aodh mac Ruairí Ó Conchúir]], [[Altram Tige Dá Medar]], [[Éadbhard Ó Raghallaigh]], [[Gormflaith ingen Murchada]]=[[Gormlaith ní Mhurchadha]], Miotaseolaíocht na nGael (tuilleadh), [[Nodens]]-, [[Lugus]]-, [[Taranis]]-, [[Ogmios]]-, [[Catubodua]]-, [[Brigantia]]- # [[Lámhscríbhinn dhathmhaisithe]]- #* [[Leabhar Soiscéal]]- # [[Miotaseolaíocht na gCeilteach]] #* [[Ildiachas Ceilteach]]-=[[Sean-reiligiún Ceilteach?]] ársa?, [[Ceiltigh na nOileán]]-, [[Ceiltis na nOileán]]-, [[Ceiltis na Mór-Roinne]]-, [[Na Briotanaigh Cheilteacha]]-=[[Briotanaigh Cheilteacha]], [[Miotaseolaíocht na mBreatnach]]-, [[Ábhar na Breataine]]-, [[Triscéil]]-, [[Nora Kershaw Chadwick]]-, [[Léann Ceilteach]]-, [[Náisiúin Cheilteacha]]-, [[Peritia]] # [[Teangacha Briotainice]]- # [[Briotainic]]- Coiteanta # [[Epona]] # [[Déithe na gCeilteach#Déithe le casúir]] * [[:Catagóir:Lámhscríbhinní Éireannacha]] * [[:Catagóir:Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise]] {{Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise}} Agus na bearnaí thuas líonta agam, beidh tionscadal nua agam (bliain 5): [[Téamh domhanda]] 2m7w8q0101j48g0cg9shu3m3nk0g3u5 1090513 1090490 2022-08-27T08:35:18Z Marcas.oduinn 33120 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Ag líonadh na mbearnaí: * [[Cú Connacht Ua Dálaigh]], [[Gillamaire Ua Conallta]], [[Tadhg Ua Dálaigh]], [[Máel Íosa Ua Dálaigh]], [[Giolla Ernain Ó Martain]], [[Máine Tethbae]], [[Uí Laoghaire]], [[Uí Dhálaigh]]-, [[Dáithí Ó Coimín]]=[[Dáithí Coimín]], [[Edward Gwynn]], [[Gearóid Mac Niocaill]], [[Margaret Dobbs]], [[Peter Berresford Ellis]], [[Marie-Louise Sjoestedt]], [[Pól Breathnach]]-, [[Kenneth Nicholls]], [[Patrick Weston Joyce]], [[Robert Dwyer Joyce]]-, [[Donncha Ó Cróinín]], [[Dáibhí Ó Cróinín]], [[Trevor Joyce]]-, [[Muireann Ní Bhrolcháin]], [[Meidhbhín Ní Úrdail]], [[Liosta de lámhscríbhinní Éireannacha]], [[Saltair Chaimín]], [[Leabhar Dhèir]]=[[Leabhar Dhéir]], [[Revue Celtique]]=[[Études Celtiques]], [[Uí Fergusa]]=[[Uí Fhearghasa]], [[Aedh Ua Conchobair]]=[[Aodh Ó Conchúir]]- mac Cathail Chrobhdheirg, [[Aedh mac Ruaidri Ua Conchobair]]=[[Aodh mac Ruairí Ó Conchúir]], [[Altram Tige Dá Medar]], [[Éadbhard Ó Raghallaigh]], [[Gormflaith ingen Murchada]]=[[Gormlaith ní Mhurchadha]], Miotaseolaíocht na nGael (tuilleadh), [[Nodens]]-, [[Lugus]]-, [[Taranis]]-, [[Ogmios]]-, [[Catubodua]]-, [[Brigantia]]- # [[Lámhscríbhinn dhathmhaisithe]]- #* [[Leabhar Soiscéal]]- # [[Miotaseolaíocht na gCeilteach]] #* [[Ildiachas Ceilteach]]-=[[Sean-reiligiún Ceilteach?]] ársa?, [[Ceiltigh na nOileán]]-, [[Ceiltis na nOileán]]-, [[Ceiltis na Mór-Roinne]]-, [[Na Briotanaigh Cheilteacha]]-=[[Briotanaigh Cheilteacha]], [[Miotaseolaíocht na mBreatnach]]-, [[Ábhar na Breataine]]-, [[Triscéil]]-, [[Nora Kershaw Chadwick]]-, [[Léann Ceilteach]]-, [[Náisiúin Cheilteacha]]-, [[Peritia]] # [[Teangacha Briotainice]]- # [[Briotainic]]- Coiteanta # [[Epona]] * [[:Catagóir:Lámhscríbhinní Éireannacha]] * [[:Catagóir:Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise]] {{Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise}} Agus na bearnaí thuas líonta agam, beidh tionscadal nua agam (bliain 5): [[Téamh domhanda]] s8qd6dv2qlbblxc9gc2wbg4n42hbk8z Beith (ogham) 0 91098 1090383 1017346 2022-08-27T06:21:00Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} Is í an chéad litir den aibítir [[Ogham|oghaim]] an '''Bheith''' ([[Sean-Ghaeilge]] '''Beithe'''), ainmnithe as an gcrann, [[beith]]. Is í an chéad litir, agus dá bharr an ainmlitir, den Aicme Bheithe, sraith chúig litir atá de réir tréithe scríoba síos nó faoi dheis na stoclíne. Is é {{IPA|[b]}} a luach foghraíochta. ==Sanasaíocht== Gaolta is ea an focal Beith le ''bedw(en)'' na [[Breatnais]]e, ''bezv(enn)'' na [[Briotáinis]]e, agus ''betula''<ref>Ceaptar gur iasacht ón bhfocal gaolmhar sa Ghaillis é an focal Laidine [[:en:wiktionary:betula|betula]] (''en.wikt'')</ref> na [[Laidin]]e. Athchruaíodh an focal sa [[Gaeilge Chianach|Ghaeilge Chianach]] mar ''*betwi-s''. Tá sé fréamhaithe ón [[Na teangacha Ind-Eorpacha|bPróit-Ind-Eorpais]] *''gʷet-'' 'roisín, guma'. ==Bunús== Insítear scéal miotasach na litreach i n-''[[Auraicept na n-Éces]]'':<ref>{{ cite book | first = George | last = Calder | origyear = 1917 | year = 1995 | title = Auraicept na n-Éces: The Scholars' Primer | pages = 273–4 | publisher = John Grant (athchló Four Courts Press) | location = Dún Éadain (athchló Baile Átha Cliath) | isbn = 1-85182-181-3 }}</ref> :''This moreover is the first thing that was written by Ogham, [illustration of seven b's, in Ogham script] i.e. (the birch) b was written, and to convey a warning to [[Lugh]] son of [[Eithne]] it was written respecting his wife lest she should be carried away from him into faeryland, to wit, seven b’s in one switch of birch: Thy wife will be seven times carried away from thee into faeryland or into another country, unless birch guard her. :''On that account, moreover, b, birch, takes precedence, for it is in birch that Ogham was first written. ==Briatharogham== Is iad a leanas na nathanna meafaracha (''kennings'') d'ainm na litreach sa [[Bríatharogam|Bhriatharogham]]:<ref>{{ cite book | first = Damian | last = McManus | year = 1991 | title = A Guide to Ogam | pages = 42–3 | publisher = Maynooth Monographs | location = Magh Nuad, Éire | isbn =1-870684-17-6 }}</ref> * ''Féocos foltchaín'' (feochos, foltchaoin) i mBriatharogham ''Morann mic Moín'' * ''Glaisem cnis'' (is glaise/léithe cnis/craicinn) i mBriatharogham ''Mac ind Óc'' * ''Maise malach'' (maise/áille mhala) i mBriatharogham ''Culainn'' ==Tagairtí== {{reflist}} {{Litreacha Oghaim}} [[Catagóir:Litreacha Oghaim]] moqdx743j7lcu4vmonpzox7qxj4rtwr Luis (ogham) 0 91101 1090444 1051195 2022-08-27T06:57:57Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} Is í an dara litir den aibítir [[Ogham|oghaim]] an '''Luis'''.<ref name=dil_1_luis>[http://dil.ie/31036 1 luis], caorthainn, ar eDIL</ref> <ref name=tgl_luis>[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/luis luis], caorthann, ar teanglann.ie</ref> <ref name=tgl_lus>[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/lus lus], luibh, ar teanglann.ie</ref> <ref name=tgl_luise>[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/luise luise], loise, luisne, lasair, bladhmann ar teanglann.ie</ref> Is í an dara litir den Aicme [[Beith (ogham)|Bheithe]]. De réir córas na gcrann, ainmnithe as an gcrann, luis nó [[caorthann]], atá an focal. Is é {{IPA|[l]}} a luach foghraíochta. ==Sanasaíocht== Fréamhaithe ón t[[Sean-Ghaeilge]] (agus fós sa Nua-Ghaeilge) ''luise/luisne''<ref name=tgl_luise /> atá an focal, sin nó lus.<ref name=tgl_lus/> Athchruthaíodh an focal as [[Gaeilge Chianach]] mar ''*lubsti-'', é sin fréamhaithe ón [[Na teangacha Ind-Eorpacha|bPróit-Ind-Eorpaise]] *''leuk-'' 'lonnraigh', sin nó *''leudh-'' 'fás'.<ref>{{ cite book | title = A Guide to Ogam | last= McManus | first = Damian | year = 1991 | series = Maynooth Monographs | volume = 4 | isbn= 1-870684-75-3 | issn = 0790-8806 | publisher = An Sagart | location = Co. Chill Dara, Éire | page = 36 }}</ref> ==Bríatharogam== Is iad a leanas na nathanna meafaracha (''kennings'') le fáil sa [[Bríatharogam|Bhriatharogham]]:<ref>[[Auraicept na n-Éces]], George Calder, Edinburgh, John Grant (1917), athchló Four Courts Press (1995), {{ISBN|1-85182-181-3}}</ref> * lí súla (loinnir shúile), Briatharogham ''Morann mic Moín'' * carae cethrae<ref>[http://dil.ie/8925 cethrae] at eDIL, bólacht, eallach, cf. [https://www.teanglann.ie/ga/fgb/ceathrach ceathrach<sup>2</sup>] ar teanglann.ie FGB</ref> (cara bólachta), Briatharogham ''Mac ind Óc'' * lúth cethrae (lúth/fuinneamh bólachta), Briatharogham ''Culainn''. Tacaíonn ''lí súla'' an bhrí 'lasair', ach is léir go bhfuil ciall 'luibh' nó planda ag baint leis na briatharoghaim eile. I ngach cás ámh, is í [l] a luach foghraíochta. ==Tagairtí== {{reflist}} {{Litreacha Oghaim}} {{DEFAULTSORT:Luis}} [[Catagóir:Litreacha Oghaim]] 73cnkjbe0j8stp2gqee5arl8lnphl3n Fearn (ogham) 0 91102 1090434 1017349 2022-08-27T06:51:18Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} <div align=center><font size=7>ᚃ</font></div> Is í an tríú litir den aibítir [[Ogham|oghaim]] an '''Fearn'''<ref>[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/fearn fearn] ar teanglann.ie FGB</ref> ([[Sean-Ghaeilge]] '''Fern'''<ref>[http://dil.ie/21728 1 fern] ar eDIL</ref>), ainmnithe as an gcrann, [[fearn]]. Is í an tríú litir den Aicme [[Beith (ogham)|Bheithe]]. Is é {{IPA|[f]}} a luach foghraíochta. ==Sanasaíocht== Gaolta is ea ainm na litreach le ''gwern(en)'' na [[Breatnais]]e. Athchruthaíodh an focal as [[Gaeilge Chianach]] mar *''wernā'', agus ba é {{IPA|[w]}} a luach foghraíochta ag an am sin. ==Bríatharogam== Is iad a leanas na nathanna meafaracha (''kennings'') le fáil d'ainm na litreach sa [[Bríatharogam|Bhriatharogham]]:<ref>[[Auraicept na n-Éces]], George Calder, Edinburgh, John Grant (1917), athchló Four Courts Press (1995), {{ISBN|1-85182-181-3}}</ref> * ''airenach<ref>[http://dil.ie/1928 airenach] ar eDIL</ref> fían'' - (urgharda fiann) i mBriatharogham ''Morann mic Moín'' * ''comét lachta'' - (coimeádán bainne - déanta as adhmaid fearna) i mBriatharogham ''Mac ind Óc''. * ''dín cridi'' - (díon croí) i mBriatharogham ''Culainn''. ==Tagairtí== {{reflist}} {{Litreacha Oghaim}} {{DEFAULTSORT:Fearn}} [[Catagóir:Litreacha Oghaim]] fmulw01b0to1pwyum33i3100aop66ej 1090440 1090434 2022-08-27T06:55:02Z Alison 570 -- wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} Is í an tríú litir den aibítir [[Ogham|oghaim]] an '''Fearn'''<ref>[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/fearn fearn] ar teanglann.ie FGB</ref> ([[Sean-Ghaeilge]] '''Fern'''<ref>[http://dil.ie/21728 1 fern] ar eDIL</ref>), ainmnithe as an gcrann, [[fearn]]. Is í an tríú litir den Aicme [[Beith (ogham)|Bheithe]]. Is é {{IPA|[f]}} a luach foghraíochta. ==Sanasaíocht== Gaolta is ea ainm na litreach le ''gwern(en)'' na [[Breatnais]]e. Athchruthaíodh an focal as [[Gaeilge Chianach]] mar *''wernā'', agus ba é {{IPA|[w]}} a luach foghraíochta ag an am sin. ==Bríatharogam== Is iad a leanas na nathanna meafaracha (''kennings'') le fáil d'ainm na litreach sa [[Bríatharogam|Bhriatharogham]]:<ref>[[Auraicept na n-Éces]], George Calder, Edinburgh, John Grant (1917), athchló Four Courts Press (1995), {{ISBN|1-85182-181-3}}</ref> * ''airenach<ref>[http://dil.ie/1928 airenach] ar eDIL</ref> fían'' - (urgharda fiann) i mBriatharogham ''Morann mic Moín'' * ''comét lachta'' - (coimeádán bainne - déanta as adhmaid fearna) i mBriatharogham ''Mac ind Óc''. * ''dín cridi'' - (díon croí) i mBriatharogham ''Culainn''. ==Tagairtí== {{reflist}} {{Litreacha Oghaim}} {{DEFAULTSORT:Fearn}} [[Catagóir:Litreacha Oghaim]] mlyhmno39uhtafasen2m7bybgr7325k Sail (ogham) 0 91103 1090455 1017350 2022-08-27T07:09:35Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} Is í an ceathrú litir den aibítir [[Ogham|oghaim]] an t'''Sail''',<ref>[http://dil.ie/35973 sail] ar eDIL</ref> ainmnithe as an gcrann, [[saileach]]. Is í an ceathrú litir den Aicme [[Beith (ogham)|Bheithe]]. Is é {{IPA|[s]}} a luach foghraíochta. ==Sanasaíocht== Gaolta is ea ainm na litreach le ''helyg(en)'' na [[Breatnais]]é agus ''salix'' na [[Laidin]]e. Athchruthaíodh an focal as [[Gaeilge Chianach]] mar *''salik-s''. Fréamhaithe ón [[Na teangacha Ind-Eorpacha|bPróit-Ind-Eorpais]] *''sal-'' is ea é. ==Bríatharogam== Is iad a leanas na nathanna meafaracha (''kennings'') d'ainm na litreach le fáil sa [[Bríatharogam|Bhriatharogham]]:<ref>[[Auraicept na n-Éces]] Calder, George, Edinburgh, John Grant (1917), athchló Four Courts Press (1995), {{ISBN|1-85182-181-3}}</ref> * ''lí ambí''<ref>[http://dil.ie/3098 ambí] ar eDIL</ref> (lí/dath neamhbheo) i mBriatharogham ''Morann mic Moín'' * ''lúth bech'' (lúth/coth beach) i mBriatharogham ''Mac ind Óc'' * ''tosach mela'' (tosach meala) i mBriatharogham ''Culainn'' ==Tagairtí== {{reflist}} {{Litreacha Oghaim}} {{DEFAULTSORT:Sail}} [[Catagóir:Litreacha Oghaim]] 13wgauv89z6awte8havkexrkm0axkij Nion (ogham) 0 91104 1090449 1017351 2022-08-27T07:05:43Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} Is í an cúigiú litir den aibítir [[Ogham|oghaim]] an '''Nion''' ([[Sean-Ghaeilge]] '''Nin'''<ref>[http://dil.ie/33186 1 nin] ar eDIL</ref><ref name=gabhal>[http://dil.ie/33187 2 nin] ar eDIL, píce, gabhal</ref><ref name=tonn>[http://dil.ie/33188 3 nin] ar eDIL, tonn</ref>). Is í an cúigiú litir den Aicme [[Beith (ogham)|Bheithe]]. Is é {{IPA|[n]}} a luach foghraíochta. Cuireann an focal 'nin' i leith na litreach áirithe 'Nin', agus araon i leith litreacha an Oghaim i gcoitinne. ==Gluais== Is amhlaidh go ndéanann gluaiseoirí [[An Leabhar Oghaim]] agus [[Auraicept na n-Éces]] trácht ar dhá fhocal ''nin'' ar a laghad, le ciall 'cuid de sheol fíodóra',<ref name=gabhal /> agus 'tonn'.<ref name=tonn /> Tugtar an ghluais 'gablach' don aidiacht ''ninach''. Tá dealramh leis mar sin, gur focal oiriúnach é ''nin'' le haghaidh litreacha an Oghaim, a bhfuil cuma gabhal (ar a laghad na consain) orthu, tar éis an tsaoil Is amhlaidh gur gaolta is ea an dara ''nin'' le focal na [[Breatnais]]e, ''nen'', "díon, neamh", le brí de "maorgacht". Míníonn gluaiseoirí na mbriathra oghaim (féach [[#Briatharogham|thíos]]) go dtógtaí seolta na bhfíodóirí mar chomhartha na síochána. B'fhéidir é gur bunaithe ar an gciall seo is ea na nathanna maidir le háille. De réir córas na gcrann, maítear gur [[fuinseog]] atá i ceist, ag rá go ndéantaí seolta as adhmad na fuinseoige. Tá clú ar adhmad fuinseoige um sleánna a dhéanamh, áfach, agus dá bharr i roinnt cásanna, athraíodh an briatharogham go "scrios síthe". ==Bríatharogam== Is iad a leanas na nathanna meafaracha (''kennings'') d'ainm na litreach sna ''[[Bríatharogam|Bhriatharoghaim]]:<ref>[[Auraicept na n-Éces]] Calder, George, Edinburgh, John Grant (1917), reprint Four Courts Press (1995), {{ISBN|1-85182-181-3}}</ref> * ''costud síde'' (costadh síthe<ref>[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/costadh costadh 1] ar teanglann.ie</ref>) i mBriatharogham ''Morann mic Moín'' * ''bág<ref>[http://dil.ie/5152 bág] ar eDIL</ref> ban'' (maíomh ban) i mBriatharogham ''Mac ind Óc'' * ''bág maise'' (maíomh maise/áille) i mBriatharogham ''Culainn''. ==Foinsí== * Damian McManus, ''Irish letter-names and their kennings'', Ériu 39 (1988), 127-168. ==Tagairtí== {{reflist}} {{Litreacha Oghaim}} {{DEFAULTSORT:Nion}} [[Catagóir:Litreacha Oghaim]] nfuwoeclwxewrdht0nnf70okdkzphaw Uath (ogham) 0 91105 1090457 1017352 2022-08-27T07:11:21Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} Is í an séú litir den aibítir [[Ogham|oghaim]] an t'''Uath'''<ref>[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/uath uath<sup>1, 2, 4</sup>] ar teanglann.ie FGB, uafás, sceach gheal, fuath</ref> ([[Sean-Ghaeilge]] '''Úath'''<ref>[http://dil.ie/42807 3 úath], sceach gheal, [http://dil.ie/42805 1 úath], fuath</ref>). Is í an chéad litir, agus dá bharr an ainmlitir, den Aicme Uatha, sraith chúig litir atá de réir tréithe scríoba suas nó faoi chlé na stoclíne. Trascríobhtar é mar ʜ sna lámhscríbhinní, ach ní fhaightear fianaise di sna hinscríbhinní atá ar marthain. Tugtar mar chiall idir (f)uath agus [[sceach gheal]]. Moltar inniu {{IPA|[j]}} di mar luach foghraíochta. ==Sanasaíocht== De bharr easpa fianaise agus gur cailleadh an túschonsan, is doiléir é sanasaíocht na litreach, agus mar sin fosta a luach foghraíochta.<ref>{{ cite book | title = A Guide to Ogam | last= McManus | first = Damian | year = 1991 | series = Maynooth Monographs | volume = 4 | isbn = 1-870684-75-3 | issn = 0790-8806 | publisher = An Sagart | location = Co. Chill Dara, Éire | page = 37 }}</ref> Athchruthaíodh an focal sa [[Gaeilge Chianach|Ghaeilge Chianach]] mar ''*osato-''. Mhol McManus (1986) an luach /y/ (.i. an leathghuta [j]).<ref>op. cit., lch 36.</ref> Mhol [[Peter Schrijver]], dá mb'fhíor gur gaol le ''pavere'' na Laidine ab ea ''úath'' "fear", go bhféadfadh gur caomhnaíodh rian de PIE-''*p'' sa Ghaeilge Chianach, ach arís, tá easpa fianaise ann.<ref>op. cit., lch 37.</ref> ==Bríatharogam== Is iad a leanas na nathanna meafaracha (''kennings'') d'ainm na litreach sa [[Bríatharogam|Bhriatharogham]]:<ref>[[Auraicept na n-Éces]], George Calder, Edinburgh, John Grant (1917), athchló Four Courts Press (1995), {{ISBN|1-85182-181-3}}</ref> * ''condál cúan<ref>[http://dil.ie/13334 1 cúan]</ref>'' (comhdháil conairte) i mBriatharogham ''Morann mic Moín'' * ''bánad gnúise'' (bánú gnúise/aghaidhe) i mBriatharogham ''Mac ind Óc'' * ''ansam aidche'' "(is ansa<ref>[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/ansa ansa<sup>2</sup>] ar teanglann.ie FGB</ref>/deacra istoíche) i mBriatharogham ''Culainn''. Cé go molann na nathanna úd uafás mar chiall don litir, san [[Auraicept na n-Éces]] faightear an ghluais '[[sceach gheal]]': :''comdal cuan huath .i. sce L. om; no ar is uathmar hi ara deilghibh'' (comhdháil conairte is ea ''huath'' (.i. sceach gheal); nó óir is uathmhar/uafar/uafásach í ara dealga). ==Tagairtí== {{reflist}} {{Litreacha Oghaim}} {{DEFAULTSORT:Uath}} [[Catagóir:Litreacha Oghaim]] e0ul0spgc9piyf7eh9m91b7a43vtkhg Dair (ogham) 0 91106 1090432 1017353 2022-08-27T06:50:57Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} <div align=center><font size=7>ᚇ</font></div> Is í an seachtú litir den aibítir [[Ogham|oghaim]] an '''Dair''',<ref>[http://dil.ie/14250 1 dair] ar eDIL</ref> ainmnithe as an gcrann, [[dair]]. Is í an dara litir den Aicme [[Uath (ogham)|Uatha]]. Is é {{IPA|[d]}} a luach foghraíochta.<ref>{{ cite book | title = A Guide to Ogam | last = McManus | first = Damian | year = 1991 | series = Maynooth Monographs | volume = 4 | isbn = 1-870684-75-3 | issn = 0790-8806 | publisher = An Sagart | location = Co. Chill Dara, Éire | page = 37 }}</ref> ==Sanasaíocht== Gaolta is ea ainm na litreach le ''derw(en)'' na [[Breatnais]]e agus ''derv(enn)'' na [[Briotáinis]]e. Athchruthaíodh an focal as [[Gaeilge Chianach]] mar ''*darek-s''. Fréamhaithe ón [[Na teangacha Ind-Eorpacha|bPróit-Ind-Eorpais]] *''deru-'', 'dair', atá sé. ==Bríatharogam== Is iad a leanas na nathanna meafaracha (''kennings'') d'ainm na litreach le fáil sa [[Bríatharogam|Bhriatharogham]]:<ref>[[Auraicept na n-Éces]] Calder, George, Edinburgh, John Grant (1917), athchló Four Courts Press (1995), {{ISBN|1-85182-181-3}}</ref> * ''ardam dosae'' (dosanna/toim/toir is airde) i mBriatharogham ''Morann mic Moín'' * ''grés soír'' (gréas/maisiú saoir(s)e/ceirdne) i mBriatharogham ''Mac ind Óc'' * ''slechtam<ref>[http://dil.ie/37876 ? slechtae] ar eDIL</ref> soíre'' (sleachta saoir(s)e/ceirdne) i mBriatharogham ''Culainn''. ==Tagairtí== {{reflist}} {{Litreacha Oghaim}} {{DEFAULTSORT:Dair}} [[Catagóir:Litreacha Oghaim]] mn8y71rdixgiao6pw58miorytspbhx7 1090438 1090432 2022-08-27T06:54:01Z Alison 570 -- wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} Is í an seachtú litir den aibítir [[Ogham|oghaim]] an '''Dair''',<ref>[http://dil.ie/14250 1 dair] ar eDIL</ref> ainmnithe as an gcrann, [[dair]]. Is í an dara litir den Aicme [[Uath (ogham)|Uatha]]. Is é {{IPA|[d]}} a luach foghraíochta.<ref>{{ cite book | title = A Guide to Ogam | last = McManus | first = Damian | year = 1991 | series = Maynooth Monographs | volume = 4 | isbn = 1-870684-75-3 | issn = 0790-8806 | publisher = An Sagart | location = Co. Chill Dara, Éire | page = 37 }}</ref> ==Sanasaíocht== Gaolta is ea ainm na litreach le ''derw(en)'' na [[Breatnais]]e agus ''derv(enn)'' na [[Briotáinis]]e. Athchruthaíodh an focal as [[Gaeilge Chianach]] mar ''*darek-s''. Fréamhaithe ón [[Na teangacha Ind-Eorpacha|bPróit-Ind-Eorpais]] *''deru-'', 'dair', atá sé. ==Bríatharogam== Is iad a leanas na nathanna meafaracha (''kennings'') d'ainm na litreach le fáil sa [[Bríatharogam|Bhriatharogham]]:<ref>[[Auraicept na n-Éces]] Calder, George, Edinburgh, John Grant (1917), athchló Four Courts Press (1995), {{ISBN|1-85182-181-3}}</ref> * ''ardam dosae'' (dosanna/toim/toir is airde) i mBriatharogham ''Morann mic Moín'' * ''grés soír'' (gréas/maisiú saoir(s)e/ceirdne) i mBriatharogham ''Mac ind Óc'' * ''slechtam<ref>[http://dil.ie/37876 ? slechtae] ar eDIL</ref> soíre'' (sleachta saoir(s)e/ceirdne) i mBriatharogham ''Culainn''. ==Tagairtí== {{reflist}} {{Litreacha Oghaim}} {{DEFAULTSORT:Dair}} [[Catagóir:Litreacha Oghaim]] 357z88cvcyod1ks2npx9tt8hhb73mea Tinne (ogham) 0 91107 1090458 1017354 2022-08-27T07:12:23Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} Is í an t-ochtú litir den aibítir [[Ogham|oghaim]] an '''Tinne''',<ref>[http://dil.ie/40880 3 tinne] ar eDIL, an litir T; cuileann, craobh troim</ref><ref>[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/tinne tinne<sup>1</sup>] ar teanglann.ie FGB, teilgean</ref> le ciall '[[teilgean]]' nó barra iarainn.<ref>{{ cite book | title = A Guide to Ogam | last= McManus | first = Damian | year = 1991 | series = Maynooth Monographs | volume = 4 | isbn = 1-870684-75-3 | issn = 0790-8806 | publisher = An Sagart | location = Co. Chill Dara, Éire | page = 37 }}</ref> Is [[cuileann]] í an litir i [[Auraicept na n-Éces|gCóras na gcrann]]. Is í an tríú litir den Aicme [[Uath (ogham)|Uatha]]. Is é {{IPA|[t]}} a luach foghraíochta. ==Sanasaíocht== Is dócha gur gaolta is ea an focal le ''tend''<ref>[http://dil.ie/40489 1 tend] nó [http://dil.ie/40490 2 tend], tréan, ar eDIL</ref> nó ''tind''<ref>[http://dil.ie/40852 1 tind], drilseach, ar eDIL</ref> na Sean-Ghaeilge. ==Bríatharogam== Is iad seo a leanas na nathanna meafaracha, ar a nglaoitear ''[[Bríatharogam]]'' (''kennings'') orthu: * trian roith, i mBríatharogam ''Morann mic Moín'' * smior guaile, i mBríatharogam ''Mac ind Óc'' * trian airm, i mBríatharogam ''Culainn''.<ref>[[Auraicept na n-Éces]] Calder, George, Edinburgh, John Grant (1917), athchló Four Courts Press (1995), {{ISBN|1-85182-181-3}}</ref> De réir na fianaise seo, is léir gurb is brí le Tinne sa tSean-Ghaeilge ná "barra miotail”. ==Tagairtí== {{reflist}} {{Litreacha Oghaim}} {{DEFAULTSORT:Tinne}} [[Catagóir:Litreacha Oghaim]] 8heynx0dreqff6kjudc6onwd5l85uan Coll (ogham) 0 91108 1090429 1017355 2022-08-27T06:50:13Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} <div align=center><font size=7>ᚉ</font></div> Is í an naoú litir den aibítir [[Ogham|oghaim]] an '''Coll''',<ref>[http://dil.ie/10500 1 coll] ar eDIL</ref> ainmnithe as an gcrann, [[coll]]. Is í an ceathrú litir den Aicme [[Uath (ogham)|Uatha]]. Is é {{IPA|[k]}} a luach foghraíochta.<ref>{{ cite book | title = A Guide to Ogam | last= McManus | first = Damian | year = 1991 | series = Maynooth Monographs | volume = 4 | isbn= 1-870684-75-3 | issn = 0790-8806 | publisher = An Sagart | location = Co. Chill Dara, Éire | page = 37 }}</ref> ==Sanasaíocht== Gaolta is ea an focal le ''collen'' na [[Breatnais]]e, agus ''corulus'' na [[Laidin]]e. Fréamhaithe is ea é ón [[Gaeilge Chianach|Ghaeilge Chianach]] ''*koslas'', agus sa deireadh ón [[Na teangacha Ind-Eorpacha|bPróit-Ind-Eorpais]] *''kos(e)lo-''. ==Briathar oghaim== Is iad a leanas na nónathanna meafaracha d'ainm na litreach le fáil sna [[Briatharoghaim|Briatharoghaim]]: * ''caíniu fedaib'' (is caoine crann) i mBriatharoghaim ''Morainn mac Moín'' * ''carae blóesc'' (cara blaoscanna (cnó)) i mBriatharoghaim ''Maic ind Óc'' * ''milsem fedo'' (is milse crann) i mBriatharoghaim ''Con Culainn'' ==Tagairtí== {{reflist}} {{Litreacha Oghaim}} {{DEFAULTSORT:Coll}} [[Catagóir:Litreacha Oghaim]] 1diim7svjg1odrzin91v8hsk3ahuy2t 1090437 1090429 2022-08-27T06:53:30Z Alison 570 -- wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} Is í an naoú litir den aibítir [[Ogham|oghaim]] an '''Coll''',<ref>[http://dil.ie/10500 1 coll] ar eDIL</ref> ainmnithe as an gcrann, [[coll]]. Is í an ceathrú litir den Aicme [[Uath (ogham)|Uatha]]. Is é {{IPA|[k]}} a luach foghraíochta.<ref>{{ cite book | title = A Guide to Ogam | last= McManus | first = Damian | year = 1991 | series = Maynooth Monographs | volume = 4 | isbn= 1-870684-75-3 | issn = 0790-8806 | publisher = An Sagart | location = Co. Chill Dara, Éire | page = 37 }}</ref> ==Sanasaíocht== Gaolta is ea an focal le ''collen'' na [[Breatnais]]e, agus ''corulus'' na [[Laidin]]e. Fréamhaithe is ea é ón [[Gaeilge Chianach|Ghaeilge Chianach]] ''*koslas'', agus sa deireadh ón [[Na teangacha Ind-Eorpacha|bPróit-Ind-Eorpais]] *''kos(e)lo-''. ==Briathar oghaim== Is iad a leanas na nónathanna meafaracha d'ainm na litreach le fáil sna [[Briatharoghaim|Briatharoghaim]]: * ''caíniu fedaib'' (is caoine crann) i mBriatharoghaim ''Morainn mac Moín'' * ''carae blóesc'' (cara blaoscanna (cnó)) i mBriatharoghaim ''Maic ind Óc'' * ''milsem fedo'' (is milse crann) i mBriatharoghaim ''Con Culainn'' ==Tagairtí== {{reflist}} {{Litreacha Oghaim}} {{DEFAULTSORT:Coll}} [[Catagóir:Litreacha Oghaim]] ewk80pw7h6zo0vmcqd47sg7wbs9c2pv Ceirt (ogham) 0 91109 1090428 1017356 2022-08-27T06:49:53Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} Is í an deichiú litir den aibítir [[Ogham|oghaim]] an '''Cheirt'''<ref>[http://dil.ie/8502 1 ceirt] ar eDIL, abhaill</ref>. Is í an cúigiú litir den Aicme [[Uath (ogham)|Uatha]]. Trascríofa le Q, seasann sí d'fhóinéim liopachoguasach na [[Gaeilge Chianach|Gaeilge Cianaí]]; is é {{IPA|[kʷ]}} a luach foghraíochta. ==Sanasaíocht== Cuireann McManus (1991:37) ainm na litreach i gcomórtas le ''perth'' na [[Breatnais]]e ‘sceach’, agus ''quercus'' na [[Laidin]]e ‘dair’. Athchruthaíodh an focal as [[Gaeilge Chianach]] mar ''*kʷer[x]tā''. Fréamhaithe is ea é ón [[Na teangacha Ind-Eorpacha|bPróit-Ind-Eorpais]] *''perkwos''. In ''[[Auraicept na n-Éces]]'' den 14ú haois, tugtar di an ghluais ''aball'', [[abhaill]]. Meascadh an t-ainm leis an bhfocal ''ceirt'',<ref>[http://dil.ie/8503 2 ceirt], ceirt, giobal, ar eDIL</ref> .i. ‘giobal’, mar a fheictear sna briatharoghaim (féach [[#Briatharogham|thíos]]). ==Briatharogham== Is iad a leanas na nathanna meafaracha (''kennings'') d'ainm na litreach sna ''[[Bríatharogam|Briatharoghaim]]: * ''Clithar baiscill''<ref>[http://dil.ie/9513 clithar] ar eDIL</ref><ref>[http://dil.ie/5249 baiscell] ar eDIL</ref> (cliothar allta) i mBriatharogham ''Morainn mac Moín'' * ''Bríg anduini'' (brí anduine) i mBriatharogham ''Maic ind Óc'' * ''Dígu fethail<ref>[http://dil.ie/3527 an duine (a)] ar eDIL</ref>'' (díogha feathail/suaitheantais) i mBriatharogham ''Con Culainn''  ==Foinsí== * Damian McManus, ''A Guide to Ogam'', Maynooth 1991. ==Tagairtí== {{reflist}} {{Litreacha Oghaim}} {{DEFAULTSORT:Ceirt}} [[Catagóir:Litreacha Oghaim]] a2wcpqrzpjgjts8nzsf1auqr7983wdk 1090431 1090428 2022-08-27T06:50:48Z Alison 570 ++ wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} <div align=center><font size=7>ᚊ</font></div> Is í an deichiú litir den aibítir [[Ogham|oghaim]] an '''Cheirt'''<ref>[http://dil.ie/8502 1 ceirt] ar eDIL, abhaill</ref>. Is í an cúigiú litir den Aicme [[Uath (ogham)|Uatha]]. Trascríofa le Q, seasann sí d'fhóinéim liopachoguasach na [[Gaeilge Chianach|Gaeilge Cianaí]]; is é {{IPA|[kʷ]}} a luach foghraíochta. ==Sanasaíocht== Cuireann McManus (1991:37) ainm na litreach i gcomórtas le ''perth'' na [[Breatnais]]e ‘sceach’, agus ''quercus'' na [[Laidin]]e ‘dair’. Athchruthaíodh an focal as [[Gaeilge Chianach]] mar ''*kʷer[x]tā''. Fréamhaithe is ea é ón [[Na teangacha Ind-Eorpacha|bPróit-Ind-Eorpais]] *''perkwos''. In ''[[Auraicept na n-Éces]]'' den 14ú haois, tugtar di an ghluais ''aball'', [[abhaill]]. Meascadh an t-ainm leis an bhfocal ''ceirt'',<ref>[http://dil.ie/8503 2 ceirt], ceirt, giobal, ar eDIL</ref> .i. ‘giobal’, mar a fheictear sna briatharoghaim (féach [[#Briatharogham|thíos]]). ==Briatharogham== Is iad a leanas na nathanna meafaracha (''kennings'') d'ainm na litreach sna ''[[Bríatharogam|Briatharoghaim]]: * ''Clithar baiscill''<ref>[http://dil.ie/9513 clithar] ar eDIL</ref><ref>[http://dil.ie/5249 baiscell] ar eDIL</ref> (cliothar allta) i mBriatharogham ''Morainn mac Moín'' * ''Bríg anduini'' (brí anduine) i mBriatharogham ''Maic ind Óc'' * ''Dígu fethail<ref>[http://dil.ie/3527 an duine (a)] ar eDIL</ref>'' (díogha feathail/suaitheantais) i mBriatharogham ''Con Culainn''  ==Foinsí== * Damian McManus, ''A Guide to Ogam'', Maynooth 1991. ==Tagairtí== {{reflist}} {{Litreacha Oghaim}} {{DEFAULTSORT:Ceirt}} [[Catagóir:Litreacha Oghaim]] 7waycb64wzyxgwuru8tlrd0a5vszyas 1090436 1090431 2022-08-27T06:52:44Z Alison 570 -- wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} Is í an deichiú litir den aibítir [[Ogham|oghaim]] an '''Cheirt'''<ref>[http://dil.ie/8502 1 ceirt] ar eDIL, abhaill</ref>. Is í an cúigiú litir den Aicme [[Uath (ogham)|Uatha]]. Trascríofa le Q, seasann sí d'fhóinéim liopachoguasach na [[Gaeilge Chianach|Gaeilge Cianaí]]; is é {{IPA|[kʷ]}} a luach foghraíochta. ==Sanasaíocht== Cuireann McManus (1991:37) ainm na litreach i gcomórtas le ''perth'' na [[Breatnais]]e ‘sceach’, agus ''quercus'' na [[Laidin]]e ‘dair’. Athchruthaíodh an focal as [[Gaeilge Chianach]] mar ''*kʷer[x]tā''. Fréamhaithe is ea é ón [[Na teangacha Ind-Eorpacha|bPróit-Ind-Eorpais]] *''perkwos''. In ''[[Auraicept na n-Éces]]'' den 14ú haois, tugtar di an ghluais ''aball'', [[abhaill]]. Meascadh an t-ainm leis an bhfocal ''ceirt'',<ref>[http://dil.ie/8503 2 ceirt], ceirt, giobal, ar eDIL</ref> .i. ‘giobal’, mar a fheictear sna briatharoghaim (féach [[#Briatharogham|thíos]]). ==Briatharogham== Is iad a leanas na nathanna meafaracha (''kennings'') d'ainm na litreach sna ''[[Bríatharogam|Briatharoghaim]]: * ''Clithar baiscill''<ref>[http://dil.ie/9513 clithar] ar eDIL</ref><ref>[http://dil.ie/5249 baiscell] ar eDIL</ref> (cliothar allta) i mBriatharogham ''Morainn mac Moín'' * ''Bríg anduini'' (brí anduine) i mBriatharogham ''Maic ind Óc'' * ''Dígu fethail<ref>[http://dil.ie/3527 an duine (a)] ar eDIL</ref>'' (díogha feathail/suaitheantais) i mBriatharogham ''Con Culainn''  ==Foinsí== * Damian McManus, ''A Guide to Ogam'', Maynooth 1991. ==Tagairtí== {{reflist}} {{Litreacha Oghaim}} {{DEFAULTSORT:Ceirt}} [[Catagóir:Litreacha Oghaim]] a2wcpqrzpjgjts8nzsf1auqr7983wdk Muin (ogham) 0 91110 1090445 1029640 2022-08-27T06:58:35Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} Is í an t-aonú litir déag den aibítir [[Ogham|oghaim]] an '''Mhuin'''.<ref>[http://dil.ie/32714 2 muin] ar eDIL</ref><ref>[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/muin muin<sup>2</sup>] ar teanglann.ie FGB</ref> Is í an chéad litir, agus dá bharr an ainmlitir, den Aicme Mhuine, sraith chúig litir atá de réir tréithe scríoba fiarthrasna na stoclíne. Is é {{IPA|[m]}} a luach foghraíochta. ==Sanasaíocht== Gaolta is ea ainm na litreach le ''mwn'' na [[Breatnais]]e agus ''monile'' na [[Laidin]]e. ==Briatharoghaim== Is iad a leanas na nathanna meafaracha (''kennings'') d'ainm na litreach le fáil sna [[Briatharogham|Briatharoghaim]]: * ''tressam fedmae'' (is treise saothair) i mBriatharogham ''Morainn mac Maín'' * ''árusc n-airlig'' (rosc eirligh/áir) i mBriatharogham ''Mac in Óic'' * ''conar gotha'' (conair ghutha) i mBriatharogham ''Con Culainn'' Déanann na nathanna seo nascanna idir ainm na litreach agus trí fhocal éagsúla: ''muin'' (droim);<ref>[https://dil.ie/32713 1 muin] ar eDIL</ref> ''muin'' (cleas, seift);<ref>[https://dil.ie/32715 3 muin] ar eDIL</ref> agus ''muin'' (grá, meas).<ref>[https://dil.ie/32718 6 muin] ar eDIL</ref> ==Tagairtí== {{reflist}} {{Litreacha Oghaim}} {{DEFAULTSORT:Muin}} [[Catagóir:Litreacha Oghaim]] dkzrtmvr3wvciqmkqqwffjewkgozlal Straif (ogham) 0 91111 1090459 1017362 2022-08-27T07:13:01Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} Is í an ceathrú litir déag den aibítir [[Ogham|oghaim]] an '''Straif'''. Is í an ceathrú litir den Aicme [[Muin (ogham)|Mhuine]]. I measc leaganacha den fhocal sa tSean-Ghaeilge, tá ''straiph'', ''zraif'', ''sraif'', ''sraiph'' agus ''sraib'';<ref>[http://dil.ie/38987 straif] ar eDIL, airne</ref><ref>[http://dil.ie/38728 sraib], [http://dil.ie/35703 1 ruib] ar eDIL, ruibh</ref> le ciall is amhlaidh 'ruibh'. Ní fios go cruinn luach fógraíocht na litreach, ach b'fhéidir gurbh é [st], [ts] nó [sw]. I lámhscríbhinní na meánaoise, faightear é trasscríofa le Z na Laidine. ==Bríatharogam== Is iad seo a leanas na nathanna meafaracha (''kennings'') d'ainm na litreach le fáil sna [[Bríatharogam|Briatharoghaim]]: * ''tressam rúamnai'' (treise ruaimnithe) * ''mórad rún'' (móradh rún) * ''saigid nél'' (saighe/lorg néal) Más fíor é gur 'ruibh' í ciall na litreach, is féidir an chéad dá nath a mhíniú le '' main use '' ruibh mar dhath, agus a saintréith [[ailceimic|ailceimiceach]] significance, faoi seach. D'fhéadfadh gur truailliú é an tríú nath de ''saiget nél'' (saighead néal), .i. ''sraibh-tine'',<ref>[http://dil.ie/38732 sraibtine] ar eDIL, tintreach</ref> [[tintreach]]. Tá nath eile ann, ''aire srábae''<ref>[http://dil.ie/38715 sráb] ar eDIL, (a) sruth, (b) slua</ref> (aire/uasal sruthanna)", agus molann taobhaithe "Aibítir na gCrann" gur [[draighean]] é seo, ag maíomh gur "tor ar sruth" atá i ceist. D'fhéadfadh go bhfuil nasc idir an nath seo agus an ''sruth [s]ruibhe'' luaite in [[Íseáia]] 30:33, de dheasca na ruibhe úd. ==Foinsí== * Damian McManus, ''Irish letter-names and their kennings'', Ériu 39 (1988), 127-168. ==Tagairtí== {{reflist}} {{Litreacha Oghaim}} {{DEFAULTSORT:Straif}} [[Catagóir:Litreacha Oghaim]] 7djvsuobwbnletu22ctm7s5x2jq0ep2 Ruis (ogham) 0 91112 1090454 1017363 2022-08-27T07:08:48Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} Is ín cúigiú litir déag den aibítir [[Ogham|oghaim]] an '''Ruis'''.<ref>[http://dil.ie/35752 ruis] ar eDIL</ref><ref>[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/ruis ruis] ar teanglann.ie FGB, craobh tríom</ref>, ainmnithe as an gcrann, ruis nó [[craobh troim]]. Is í an cúigiú litir den Aicme [[Muin (ogham)|Mhuine]]. Is é {{IPA|[r]}} a luach foghraíochta. ==Sanasaíocht== Tá ainm na litreach fréamhaithe ón [[Na teangacha Ind-Eorpacha|bPróit-Ind-Eorpais]] *''h₁reudʰ-'', 'rua', athchruthaithe as [[Gaeilge Chianach]] mar ''*rudsti-''. ==Briatharoghaim== Is iad a leanas na nathanna meafaracha (''kennings'') d'ainm na litreach le fáil sna [[Briatharoghaim]]: * ''tindem rucci'' (is drislí ruachana/deargtha) * ''rúamnae drech'' (ruaimniú/ deargadh dreach/aghaidheanna) * ''bruth fergae'' (bruth/teas feirge) ==Tagairtí== {{reflist}} {{Litreacha Oghaim}} {{DEFAULTSORT:Ruis}} [[Catagóir:Litreacha Oghaim]] qdo5hcbr3988gdivzbncmv7nkkv3x2u Ailm (ogham) 0 91113 1090427 1017364 2022-08-27T06:49:41Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} Is í an fichiú litir den aibítir [[Ogham|oghaim]] an '''Ailm'''<ref>[http://dil.ie/1060 ailm] ar eDIL, crann ailme, péine, giúis</ref> Is í an chéad litir, agus dá bharr an ainmlitir, den Aicme Ailme, sraith chúig litir atá de réir tréithe ponc nó eang ar an stoclíne, nó fosta línte ingearach trasna na stoclíne. Is é {{IPA|[a]}} a luach foghraíochta. ==Sanasaíocht== Ní fios ciall bhunúsach na litreach. Molann taobhaithe "Aibítir na gCrann" gur [[péine]] nó [[giúis]] é áfach. Mhol [[Rudolf Thurneysen]] go bhfuil tionchar na litreacha [[Alfa]]/[[Béite]] le feiceáil in''Ailm''/''[[Beith (ogham)|Beith]]''. Cé gur focal Gaeilge dúchais é ''beith'', is iasacht é ''ailm'', agus an t-aonar dá leithéid san ogham. ==Bríatharogam== Is iad a leanas na nathanna meafaracha (''kennings'') d'ainm na litreacha sna [[Briatharoghaim]]: * ardam íachta (is airde iachta/caoine) * tosach frecrai (tosach freagra) * tosach garmae (tosach gairme)  ==Foinsí== * Damian McManus, ''Irish letter-names and their kennings'', Ériu 39 (1988), 127-168. ==Tagairtí== {{reflist}} {{Litreacha Oghaim}} {{DEFAULTSORT:Ailm}} [[Catagóir:Litreacha Oghaim]] 12b9hneidhn44jkf3khezy9v4e8hvz7 1090430 1090427 2022-08-27T06:50:33Z Alison 570 ++ wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} <div align=center><font size=7>ᚐ</font></div> Is í an fichiú litir den aibítir [[Ogham|oghaim]] an '''Ailm'''<ref>[http://dil.ie/1060 ailm] ar eDIL, crann ailme, péine, giúis</ref> Is í an chéad litir, agus dá bharr an ainmlitir, den Aicme Ailme, sraith chúig litir atá de réir tréithe ponc nó eang ar an stoclíne, nó fosta línte ingearach trasna na stoclíne. Is é {{IPA|[a]}} a luach foghraíochta. ==Sanasaíocht== Ní fios ciall bhunúsach na litreach. Molann taobhaithe "Aibítir na gCrann" gur [[péine]] nó [[giúis]] é áfach. Mhol [[Rudolf Thurneysen]] go bhfuil tionchar na litreacha [[Alfa]]/[[Béite]] le feiceáil in''Ailm''/''[[Beith (ogham)|Beith]]''. Cé gur focal Gaeilge dúchais é ''beith'', is iasacht é ''ailm'', agus an t-aonar dá leithéid san ogham. ==Bríatharogam== Is iad a leanas na nathanna meafaracha (''kennings'') d'ainm na litreacha sna [[Briatharoghaim]]: * ardam íachta (is airde iachta/caoine) * tosach frecrai (tosach freagra) * tosach garmae (tosach gairme)  ==Foinsí== * Damian McManus, ''Irish letter-names and their kennings'', Ériu 39 (1988), 127-168. ==Tagairtí== {{reflist}} {{Litreacha Oghaim}} {{DEFAULTSORT:Ailm}} [[Catagóir:Litreacha Oghaim]] i25pgnn2llnhketmt3vmowyeoznahsr 1090435 1090430 2022-08-27T06:51:51Z Alison 570 -- wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} Is í an fichiú litir den aibítir [[Ogham|oghaim]] an '''Ailm'''<ref>[http://dil.ie/1060 ailm] ar eDIL, crann ailme, péine, giúis</ref> Is í an chéad litir, agus dá bharr an ainmlitir, den Aicme Ailme, sraith chúig litir atá de réir tréithe ponc nó eang ar an stoclíne, nó fosta línte ingearach trasna na stoclíne. Is é {{IPA|[a]}} a luach foghraíochta. ==Sanasaíocht== Ní fios ciall bhunúsach na litreach. Molann taobhaithe "Aibítir na gCrann" gur [[péine]] nó [[giúis]] é áfach. Mhol [[Rudolf Thurneysen]] go bhfuil tionchar na litreacha [[Alfa]]/[[Béite]] le feiceáil in''Ailm''/''[[Beith (ogham)|Beith]]''. Cé gur focal Gaeilge dúchais é ''beith'', is iasacht é ''ailm'', agus an t-aonar dá leithéid san ogham. ==Bríatharogam== Is iad a leanas na nathanna meafaracha (''kennings'') d'ainm na litreacha sna [[Briatharoghaim]]: * ardam íachta (is airde iachta/caoine) * tosach frecrai (tosach freagra) * tosach garmae (tosach gairme)  ==Foinsí== * Damian McManus, ''Irish letter-names and their kennings'', Ériu 39 (1988), 127-168. ==Tagairtí== {{reflist}} {{Litreacha Oghaim}} {{DEFAULTSORT:Ailm}} [[Catagóir:Litreacha Oghaim]] 12b9hneidhn44jkf3khezy9v4e8hvz7 Onn (ogham) 0 91114 1090450 1051196 2022-08-27T07:06:59Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} Is í an seachtú litir déag den aibítir [[Ogham|oghaim]] an t'''Onn''',<ref>[http://dil.ie/33887 onn (b], (c)] ar eDIL</ref> ainmnithe as an gcrann, [[fuinseog]]. Is í an dara litir den Aicme [[Ailm (ogham)|Ailme]]. Is é {{IPA|[o]}} a luach foghraíochta. ==Sanasaíocht== Gaolta le ''onn(en)'' na [[Breatnais]]e is ea an focal onn, fréamhaithe ón n[[Gaeilge Chianach]] *''ōs-, *osen'', '[[fuinseog]]'. As [[Sean-Ghaeilge]], tháinig ''uinnius''<ref>[http://dil.ie/43021 uinnius] ar eDIL</ref> in ionad ''onn'', agus ar deireadh 'fuinseog' as Nua-Ghaeilge. Molann McManus dá bharr go dtagann an lítear Oghaim siar go dtí ré na [[Gaeilge Chianach|Gaeilge Cianaí]]. ==Bríatharogam== Is iad a leanas nathanna mearafacha (''kennings'') le fáil sa [[Bríatharogam|Bhriatharogham]]: * ''congnaid<ref>[http://dil.ie/12170 congnaid] ar eDIL</ref> ech'' (lasc each) * ''féthem soíre'' (saoir(s)e<ref>[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/saoirse saoirse<sup>1</sup>] ar teanglann.ie</ref> is féithe, ceirdne is míne) * ''lúth<ref>[http://dil.ie/31131 lúth] ar eDIL</ref> fían'' (lúth/fuinneamh<ref>[https://www.teanglann.ie/ga/fb/lúth lúth] ar teanglann.ie FB</ref> fiann) Luann siad feidhmeanna éagsúla adhmad fuinneoige, amhail is lascanna capaill, do shaoir adhmaid, agus do sleánna (na bhfiann). ==Foinsí== * Damian McManus, ''Irish letter-names and their kennings'', Ériu 39 (1988), 127-168. ==Tagairtí== {{reflist}} {{Litreacha Oghaim}} {{DEFAULTSORT:Onn}} [[Catagóir:Litreacha Oghaim]] edhtwxf32abjtutrguc0ddl0yb4bue1 Úr (ogham) 0 91115 1090456 1045614 2022-08-27T07:10:40Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} Is í an t-ochtú litir déag den aibítir [[Ogham|oghaim]] an t'''Úr''',<ref>[http://dil.ie/43212 4 úr], [http://dil.ie/33920 3 or, (ur)], fraoch, ar eDIL</ref> le ciall "úr,<ref>[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/úr úr<sup>1</sup>] ar teanglann.ie FGB, fraoch</ref> fraoch". Is í an tríú litir den Aicme [[Ailm (ogham)|Ailme]]. Is é [u] nó [u:] a luach foghraíochta. ==Briatharoghaim== Is iad a leanas na nathanna meafaracha (''kennings'') d'ainm na litreach le fáil sna [[Briatharoghaim]]: * ''úaraib adbaib<ref>[http://dil.ie/329 1 adba], áitreabh, áras, baile, dulóg, uachais, ar eDIL</ref>'' (fuaraibh adbhaibh / (i n-)áitribh fuara) * ''sílad cland'' (síolú clann<ref>[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/clann clann<sup>4</sup> Lit], planda, ar teanglann.ie FGB</ref>/planda) * ''forbbaid ambí'' (taiséadach neamhbheo) ==Tagairtí== {{reflist}} {{Litreacha Oghaim}} {{DEFAULTSORT:Ur}} [[Catagóir:Litreacha Oghaim]] 434veyhyr6dn6k4eeekf38wehqfcgub Eadhadh (ogham) 0 91116 1090433 1051197 2022-08-27T06:51:06Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} <div align=center><font size=7>ᚓ</font></div> Is í an ceathrú litir is fiche den aibítir [[Ogham|oghaim]] an t'''Eadhadh''' ([[Sean-Ghaeilge]] '''Edad'''<ref>[http://dil.ie/19667 edad] ar eDIL</ref>). Is í an ceathrú litir den Aicme [[Ailm (ogham)|Ailme]]. Is é {{IPA|[e]}} a luach foghraíochta. ==Sanasaíocht== Ní fios ciall bhunúsach na litreach, ach tá tionchar an litir [[eadhadh (ogham)|eadhadh]] is amhlaidh inti. Molann taobhaithe Aibítir na gCrann gur crann fíor nó crann creathach í an litir seo, [[eabhadha]]/[[eadha]]<ref>[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/eabhadh eabhadh] ar teanglann.ie FGB</ref> as Nua-Ghaeilge. ==Bríatharogam== Faightear eadhadh agus [[iodhadh (ogham)|iodhadh]] le chéile i gcoda an [[bríatharogam|briatharoghaim]]: * ''érgnaid fid'' (éargna/aithint feánna) * ''commaín carat'' (comaoin cairde) * ''bráthair bethi'' (?) (bráthair breithe) ==Tagairtí== {{reflist}} {{Litreacha Oghaim}} {{DEFAULTSORT:Eadhadh}} [[Catagóir:Litreacha Oghaim]] enj7uic3h8qx8y7uaa78c5niq3zhytl 1090439 1090433 2022-08-27T06:54:49Z Alison 570 -- wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} Is í an ceathrú litir is fiche den aibítir [[Ogham|oghaim]] an t'''Eadhadh''' ([[Sean-Ghaeilge]] '''Edad'''<ref>[http://dil.ie/19667 edad] ar eDIL</ref>). Is í an ceathrú litir den Aicme [[Ailm (ogham)|Ailme]]. Is é {{IPA|[e]}} a luach foghraíochta. ==Sanasaíocht== Ní fios ciall bhunúsach na litreach, ach tá tionchar an litir [[eadhadh (ogham)|eadhadh]] is amhlaidh inti. Molann taobhaithe Aibítir na gCrann gur crann fíor nó crann creathach í an litir seo, [[eabhadha]]/[[eadha]]<ref>[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/eabhadh eabhadh] ar teanglann.ie FGB</ref> as Nua-Ghaeilge. ==Bríatharogam== Faightear eadhadh agus [[iodhadh (ogham)|iodhadh]] le chéile i gcoda an [[bríatharogam|briatharoghaim]]: * ''érgnaid fid'' (éargna/aithint feánna) * ''commaín carat'' (comaoin cairde) * ''bráthair bethi'' (?) (bráthair breithe) ==Tagairtí== {{reflist}} {{Litreacha Oghaim}} {{DEFAULTSORT:Eadhadh}} [[Catagóir:Litreacha Oghaim]] kkz1aq0h1o8g2kzcszb3bcwg2emneku Iodhadh (ogham) 0 91117 1090443 1017368 2022-08-27T06:57:30Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} Is í an cúigiú litir is fiche den aibítir [[Ogham|oghaim]] an t'''Iodhadh''' ([[Sean-Ghaeilge]] '''Idad'''). Is í an cúigiú litir den Aicme [[Ailm (ogham)|Ailme]]. Is é {{IPA|[i]}} a luach foghraíochta. ==Sanasaíocht== Ní fios ciall bhunúsach na litreach, ach tá tionchar an litir [[eadhadh (ogham)|eadhadh]] is amhlaidh inti. Tá Iodhadh aitheanta chomh maith mar "Ioho" agus "Idho", cé nach deirtear cé acu is ea an leagan ''ceart''.<ref>John Michael Greer (2003) ''The New Encyclopedia of the Occult'', Llewellyn Publications, St. Paul, MN {{ISBN|978-1-56718-336-8}}</ref> Molann taobhaithe Aibítir na gCrann gur "[[iúr]]" í an litir seo. ==Briatharoghaim== Faightear iodhadh agus [[eadhadh (ogham)|eadhadh]] le chéile i gcóras na m[[bríatharogam]]: * ''sinem fedo'' (is sine feá/crainn) * ''caínem sen'' (is caoine sean) * ''lúth lobair'' (?) (fuinneamh lobhair) ==Tagairtí== {{reflist}} {{Litreacha Oghaim}} {{DEFAULTSORT:Iodhadh}} [[Catagóir:Litreacha Oghaim]] lggxg8hxh8nxhh50vzr0i75gqi2cdtz NGéadal (ogham) 0 91132 1090448 1017361 2022-08-27T07:03:37Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{lowercase|title=nGéadal}} {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} Is í an tríú litir déag den aibítir [[Ogham|oghaim]] an '''nGéadal''' ([[Sean-Ghaeilge]] gétal<ref>[http://dil.ie/25784 gétal] ar eDIL, goin, giolcach</ref>). Is í an tríú litir den Aicme [[Muin (ogham)|Mhuine]]. Ba é {{IPA|[ɡʷ]}} a luach foghraíochta sa [[Gaeilge Chianach|Ghaeilge Chianach]]. ==Sanasaíocht== D'fhéadfadh é gurbh ainmbhriathar an bhriathair ''gonid'' (goin) ab ea ''Gétal''. Más fíor, gaolta ab ea é le focal na [[Breatnais]]e, ''gwanu'', 'poll, sáigh', fréamhaithe ón [[Na teangacha Ind-Eorpacha|Próit-Ind-Eorpaise]] *''gʷhen-'', 'poll, buail'. Athchruthaíodh an focal sa Ghaeilge Chianach mar ''*gʷēdtlo-''. Tháinig an bunfhóinéim {{IPA|[ɡʷ]}} (an consan glórach liopachoguasach) sa [[Gaeilge Chianach|Ghaeilge Chianach]] le chéile le {{IPA|[ɡ]}} ([[gort (ogham)|gort]]) sa tSean-Ghaeilge. I lámhscríbhinní na meánaoise, feictear Latin ''ng'' {{IPA|[ŋ]}} na Laidine di, agus dá bharr an litriú neamhshanasaíoch le ''n-'' thosaigh. ==Briatharoghaim== Is iad a leanas na nathanna meafaracha (''kennings'') d'ainm na litreach le fáil sna [[Briatharoghaim]]: * ''lúth lega<ref>[http://dil.ie/31131 lúth (b)] ar eDIL, féach "Sustenance"</ref><ref>[http://dil.ie/30125 1 líaig] ar eDIL, lia</ref>'' (coth lia/súmaire) * ''étiud midach<ref>[http://dil.ie/32161 2 midach] ar eDIL, lia</ref>'' (éadach lianna) * ''tosach n-échta'' (tosach échta/áir) ==Foinsí== * Damian McManus, ''Irish letter-names and their kennings'', Ériu 39 (1988), 127-168. ==Tagairtí== {{reflist}} {{Litreacha Oghaim}} {{DEFAULTSORT:nGeadal}} [[Catagóir:Litreacha Oghaim]] tayykzkpn4fw722kj7zhn3lypchtpy5 Ifín (ogham) 0 91135 1090442 1017370 2022-08-27T06:56:41Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} Ar cheann desna ''[[forfeda]]'' san aibítir [[Ogham|oghaim]] is ea '''Ifín''' ([[Sean-Ghaeilge]] ''iphín''<ref>[http://dil.ie/29027 inín, ifín] ar eDIL</ref>). Ar dtús, is amhlaidh gurbh é [p] a luach foghraíochta. De réir ''[[Auraicept na n-Éces]]'', ''[[De Dúilib Feda na Forfid]]'' agus ''[[In Lebor Ogaim]]'' ámh, is é ''io'', ''ía'', agus ''ia'' faoi seach a luach. ==Stair== Téann aibítir an Oghaim siar go dtí ré na [[Gaeilge Chianach|Gaeilge Cianaí]], nuair nach raibh an pósadh foghraíochta [p] ann. Is amhlaidh mar sin gur cumadh an litir Ifín le linn ré na [[Sean-Ghaeilge]] chun an foghar [p] a léiriú. Ar dtús, glaodh ''Pín'' uirthi, d'fhéadfadh faoi thionchar ''[[pinus]]'' na [[Laidin]]e. Is níos dóichí é ámh gur fréamhaithe ó ''spina'' (spíon) na Laidine is ea í. i ndáiríre, is crann nó tom le toradh milis art i gcreat de réir na mbriathogham (féach thíos), agus dá bharr, ní giúis. De réir Kelly (1976), feictear an focal ''spín'' (ón Laidin) i gCóras na gCrann brí [[spíonán]] sin nó spíon gooseberry. Sa chás seo, b'fhéidir go raibh an ceart ag na gluaisithe meánaoiseacha. De bharr "scéimreachas na nOghamaithe níos deireanaí" (McManus 1988:167), tugadh sainmhíniú as nua ar na cúig bun-fhorfeda mar aicme gutaí, go sainiúil défhoghar. De bharr sin, b'éigean dó litir nua a thabhairt arís don fhoghar [p], an uair seo mar mhodhnú den litir [b], ar a glaodh Beith Bhog nó '''[[Peith]]'''. Tugadh an t-ainm ''i-phín'' ar an litir nua, a measadh go seasadh do dhéfhoghair ''i-''. ==Sanasaíocht== Tugtar gluais in ''[[Auraicept na n-Éces]]'' don fhocal de réir córas na gcrann mar [[spíonán]] nó spíon. ==Briatharoghaim== Is iad a leanas na nathanna meafaracha dhá-fhoclach, nó [[Briatharogham|Briatharoghaim]] (''kennings''), d'ainm na litreach: * milsem fedo (is milse feá/crainn), i mBriatharogham ''Morainn mac Moín'' * amram blais (is amhra/iontaí blais), i mBriatharogham ''Maic ind Óc'' ==Foinsí== * Damian McManus, ''Irish letter-names and their kennings'', Ériu 39 (1988), 127-168. ==Tagairtí== {{reflist}} {{Litreacha Oghaim}} {{DEFAULTSORT:Ifin}} [[Catagóir:Litreacha Oghaim]] qdpioyowqhj35hja15cts8e8onetqrz Forfeda 0 91137 1090452 1051002 2022-08-27T07:08:01Z Alison 570 _WD wikitext text/x-wiki ++{{WD Bosca Sonraí Graiféim}} Litreacha sa bhreis san aibítir [[Ogham|oghaim]] is ea na '''''Forfeda''''',<ref>[http://dil.ie/23611 forfid], [http://dil.ie/21999 fid] ar eDIL; féach fosta [http://dil.ie/39468 taebomna]</ref> i dteannta leis an bunliosta le fiche litir. Cumadh iad i ré na [[Sean-Ghaeilge]], roinnt céadta tar éis bhuaic an Oghaim. Is amhlaidh go seasaidís d'foghair a measadh a bhí ar iarraidh sa bhunaibítir, mar shampla ''é(o)'', ''ó(i)'', ''ú(i)'', ''ch'' agus ''p''. ==Aicme ''Forfeda''== <div align=center><font size=7>ᚕ ᚖ ᚗ ᚘ ᚙ</font></div> Cuireadh na ''forfeda'' is tábhachtaí ina n-aicme féin: Éabhadh, Óir, Uilleann, Pín agus Eamhancholl. ===Luach foghraíochta=== Is iad a leanas luachanna foghraíochta na ''bhforfid'', a mbunluachanna agus iad a cumadh níos deireanaí — féach thíos. {| class="wikitable" |- ! ! Ainm ! colspan=2 | Foghair |- | ᚕ | Éabhadh | width=25% | EA, K | width=25% | EA |- | ᚖ | Óir | Ó | OI |- | ᚗ | Uilleann | UI | UI |- | ᚘ | Pín, [[Ifín (ogham)|Ifín]] | P | IO |- | ᚙ | Eamhancholl | CH | AE |} ===Sanasaíocht=== {| class="wikitable" |- ! Ogham ! Nua ! Sean ! DIL |- | ᚕ | Éabhadh | Ébad | [http://www.dil.ie/19335 ébad] |- | ᚖ | Ór | Oir | [http://www.dil.ie/33688 oir, (? óir)] |- | ᚗ | Uilleann | Uillenn | [http://www.dil.ie/42983 2 uillenn] |- | ᚘ | [[Ifín (ogham)|Ifín]] | Iphín, Pín | [http://www.dil.ie/29027 iphín, ifín] |- | ᚙ | Eamhancholl | Emancholl | [http://www.dil.ie/20036 emoncholl] |} * Is amhlaidh go bhfuil an t-ainm 'Éabhadh' bunaithe ar ''[[Eadhadh (ogham)]]'' agus ''[[Iodhadh (ogham)]]''. * Tá an t-ainm ''Oir'' gar don fhocal [[ór]] (gaolta le ''aurum'' na Laidine). * Luann an t-ainm ''Uilleann'', do chruth na litreach. * Is é is brí le hEamhancholl ná Cúpla-C, ag lua do chruth na litreach, ᚉ ===Briatharoghaim=== Is iad a leanas [[bríatharogam|briatharoghaim]] na litreacha (nathanna meafaracha dhá-fhoclach nó ''kennings'') sna lámhscríbhinní ''[[Auraicept na n-Éces]]'', ''[[De Dúilib Feda na Forfid]]'' agus [[An Leabhar Oghaim]]: {| class="wikitable" ! rowspan=2 | Litir ! colspan=2 style="width: 500pt;" | Briatharoghaim |- ! ''Morainn mac Moín'' ! ''Maic ind Óc'' |- style="vertical-align: top" | Éabhadh<ref>[http://dil.ie/19335 ébad] ar eDIL</ref> | ''snámchaín feda'' <br>snámhchaoin feá/litreach | ''cosc lobair'' <br>cosc lobhair |- style="vertical-align: top" | Oir<ref>[http://dil.ie/33688 óir (?óir)] ar eDIL</ref> | ''sruithem aicde''<ref>[http://dil.ie/770 2 aicde]</ref> <br>is sruithe/fiannaí ábhar | ''lí crotha'' <br>lí/loinnir crutha |- style="vertical-align: top" | Uilleann<ref>[http://dil.ie/42983 2 uillenn] ar eDIL</ref> | ''túthmar<ref>[http://dil.ie/42568 tútmar], cumha, ar eDIL</ref> fid'' <br>is cumha fiodh/crann | ''cubat oll''<ref>[http://dil.ie/13393 1 cubat]</ref><ref>''cubat n-oll .i. uilleann .i. edlenn''</ref> <br>banlámh mhór |- style="vertical-align: top" | [[Iphín (ogham)|Ifín]] | ''milsem fedo'' <br>is milse feá | ''amram blais'' <br>is iontaí blais |- style="vertical-align: top" | Eamhaincholl<ref>[http://dil.ie/20036 emoncholl] ar eDIL</ref> | ''lúad<ref>[http://dil.ie/30771 lúad (b)], plé, ar eDIL</ref> sáethaig'' <br>och saothaigh | ''mol<ref>[http://dil.ie/32486 2 mol], crónán, dordán, ar eDIL</ref> galraig'' <br>crónán galraigh |} * Chuireann na nathanna don litir ''Éabhadh'' an foghar ''eo'' ([[bradán]] fosta) i gcuimhne. * Sa Bhriatharoghaim ''Con Culainn'', ní fhaightear nath ach don ''forfid'' Éabhadh; ''caínem éco''<ref>[http://dil.ie/19710 éic] ar eDIL</ref> <br>is caoine iach<ref>[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/eo eo] ar teanglann.ie, <sup>1</sup>bradán, <sup>2</sup>iúr</ref>/éisc * Luann an briatharogham "groan of a sick person" d'fhoghar litreach Eamhaincholl, .i. ''ch'' [x]. ===Córas na gCrann=== Ó thaobh ainmneacha na ''bhforfid'' de, níl ann ach ceann amháin a d'fhéadfadh bheith ina chrann nó tom (.i. pín). San ''Auraicept'' ámh, tugtar ainmneacha crann mar ghluais do cheithre litir: * ''éabhadh'': ''crithach'' ([[crann creathach]]) * ''oir'': ''feorus nó edind'' ([[feoras]] nó [[eidhneán]]) * ''uilleann'': ''edleand'' ([[féithleann]]) * ''iphín'': ''spínán nó ispín'' ([[spíonán]] nó [[spíon]]). ===Inscríbhinní=== Seachas an chéad litir ''Éabhadh'', ní fheictear go minic na ''forfeda'' in [[inscríbhinní Oghaim]] ortadocsacha. Ní fheictear Óir, Uilleann agus Pín ach go hannamh, agus ní fheictear Eamhaincholl riamh. Scríobhtaí ''Éabhadh'' go minic le haghaidh an fhocail fhoirmle KOI ᚕᚑᚔ, leis an bhfoghar /k/ nó /x/. Ciallaíonn KOI 'Seo é' nó a leithéid, amhail is 'Hic iacit' as Laidin (McManus §5.3, 1991). Feictear é ámh leis a luach gutha in inscríbhinní ortadocsacha níos deireanaí. Tá na ''forfeda'' eile chomh gann sin sna hinscríbhinní gur fiú é iad go léir a léiriú (uimhriú de réir Macalister): * ''Óir''. A dó. *# Cill Ó gCróin, Co. Chiarraí (235) *#: ᚛ᚐᚅᚋ ᚋᚖᚂᚓᚌᚖᚋᚏᚔᚇ ᚋᚐᚉᚔ ᚍᚓᚉᚒᚋᚓᚅ᚜ *#: ANM M'''Ó'''LEG'''Ó'''MRID MACI VECUMEN *# Formaston, Aberdeenshire *#: ᚛ᚋᚐᚊᚊᚖ ᚈᚐᚂᚂᚒᚑᚏᚏᚆ ᚅᚓᚆᚆᚈᚍ ᚏᚑᚁᚁᚐᚉ ᚉᚓᚅᚅᚓᚃᚃ᚜ *#: MAQQ'''Ó''' TALLUORRH NÉHHTV ROBBAC CÉNNEFF * ''Uilleann''. A haon. *# Tír Ó Maoil, Co. Chiarraí (240) *#: ᚛ᚋᚑᚉᚒᚏᚏᚓᚈᚔ ᚋᚐᚊᚔ ᚍᚂᚔᚄᚐᚉᚓᚄᚗᚉᚋᚔᚏ᚜ *#: MOCURRETI MAQI VLISACES'''UI'''CMIR * ''Pín''. A dó, b'fhéidir a trí. *# An Chúil Thoir, Dairbhre, Co. Chiarraí (231) *#: ᚛ᚂᚑᚌᚔᚈᚈᚔ ᚋᚐᚊᚔ ᚓᚏᚘᚓᚅ᚜ *#: LOGITTI MAQI ER'''P'''ENN *#: Scríobhadh an letter ''pín'' mar x-cruth in ionad x-faoi-dhó, is amhlaidh toisc gurbh deacair é an cruth cruinn a . *# Crickowel, Breconshire, Breatain Bheag (327) *#: ᚛ᚈᚒᚏᚘᚔᚂᚔ ᚋᚑᚄᚐᚉ ᚈᚏᚐᚂᚂᚑᚅᚔ᚜ *#: TUR'''P'''ILI MOSAC TRALLONI *#: Arís, scríobhadh x-cruth don litir. *# Margam, Glamorganshire, Breatain Bheag (409) *#: ᚛ᚘᚐᚋᚘᚓᚄ᚜ *#: '''P'''AM'''P'''ES *#: Tá cuid mhaith den inscríbhinn Oghaim scriosta, agus tá cuma rinn saighde ar an gcuid ar marthain. Tá leagan as Laidin ina theannta ámh a dhearbhaíonn an foghar. ==''Forfeda'' eile== Thar na cúig ''forfeda'' pléite thuas, tá cuid mhaith leaganacha eile ann, le fáil idir lámhscríbhinní agus inscríbhinní "scolaí" (iar-6ú haois), ar a dtugtar le chéile "Forfeda". Téann siad siar go dtí réanna [[Sean-Ghaeilge]], [[Meán-Ghaeilge]] nó fiú nua-aimseartha moch. ===Peith=== {{príomhalt|Peith (ogham)}} <div align=center><font size=7>ᚚ</font></div> Óir nach scríobhtaí na ''forfeda'' aicmiúil ach go hannamh, d'éiligh na hOghamaithe níos deireanaí (de bharr a "scéimreachas" (McManus 1988:167)) gur ghuthaí iad na príomh-''fhorfeda''. B'éigean dóibh ansin litir nua a chruthú don fhoghar [p], mar mhionathrú de [b], ar a taobh, ar a nglaotar ''[[peith (ogham)|peith]]'' nó beith bhog. ===Lámhscríbhinní=== I measc leaganacha an Oghaim among le fáil in ''[[Auraicept na n-Éces]]'' den 7ú-12ú haoiseanna, aithnítear thuilleadh litreacha mar ''fhorfeda'' (uia. 79, 80 agus 81). [[Íomhá:Forfeda.png|mion|center|350px|''Forfeda'' an Oghaim i [[Leabhar Bhaile an Mhóta]], uia. [http://www.equinox-project.com/v22125.htm 79], [http://www.equinox-project.com/v22126.htm 80] agus [http://www.equinox-project.com/v22127.htm 81] ]] ===Inscriptions=== Ar Chloch Bressay ar [[Inse Shealtainn]] ([[Inscríbhinní Oghaim|Celtic Inscribed Stones Project (CISP)]] BREAY/1<ref>[http://www.ucl.ac.uk/archaeology/cisp/database/stone/breay_1.html BREAY/1] sa bhunachar CISP</ref>) feictear cúig ''forfid'', trí díobh le feiceáil ar leachtanna cuimhneacháin eile na hAlban agus i lámhscríbhinní Gaelacha araon, agus dhá cheann a fhaightear i mBressay amháin. # dearadh "coinín-chluaise", a mheastar gur D-athraithe de chineál éigin é, is amhlaidh ''spirant'' glórach. # guta uillinne, is amhlaidh a A-athraithe. # cros-haitseáil ceithre-stríoc. Feictear seo san Ogham agus siollabra as Bern den 8ú-9ú haois, faoi theideal léití tráth mar 'RR', ach moltar freisin gur''SS' atá ann. Tá sé le fáil i [[Leabhar Bhaile an Mhóta]], ui. 64. # Tá ceann desna litreacha ar leith déanta le cúig stríoc tonnta claonta siar trasna na stoclíne, I-athraithe b'fhéidir. # B'fhéidir gur ceartúchán bhotún snoíodóireachta é an litir ar leith eile, agus ní ceaptha mar ''fhorfid''. ==Foinsí== * Kelly, Fergus, 'The Old Irish Tree-list' ''Celtica'' 11 (1976) ll. 122–3 * Macalister, Robert A.S. ''Corpus inscriptionum insularum celticarum''. Céad cló. Baile Átha Cliath: [[Oifig an tSoláthair]], 1945-1949. OCLC 71392234 * McManus, Damian. ''Ogam: Archaizing, Orthography and the Authenticity of the Manuscript Key to the Alphabet'', Ériu 37, 1988, ll. 1-31. Baile Átha Cliath: [[Acadamh Ríoga na hÉireann]]. OCLC 56088345 * —, ''Irish letter-names and their kennings'', Ériu 39 (1988), ll. 127-168. * —, ''A Guide to Ogam'', Maigh Nuad, 1991. {{ISBN|1-870684-17-6}} OCLC 24181838 * Sims-Williams, P. ''The additional letters of the Ogam Alphabet'', Cambridge Medieval Celtic Studies, 23, ll. 29-75 (1992). ==Naisc sheachtracha== * [http://www.equinox-project.com/ogamscales.htm The Ogam Scales from the Book of Ballymote], le B. Fell ==Tagairtí== {{reflist}} {{Litreacha Oghaim}} [[Catagóir:Litreacha Oghaim]] ec147fj174fd3glq9b2vowcbeawxj2y 1090453 1090452 2022-08-27T07:08:21Z Alison 570 -- wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} Litreacha sa bhreis san aibítir [[Ogham|oghaim]] is ea na '''''Forfeda''''',<ref>[http://dil.ie/23611 forfid], [http://dil.ie/21999 fid] ar eDIL; féach fosta [http://dil.ie/39468 taebomna]</ref> i dteannta leis an bunliosta le fiche litir. Cumadh iad i ré na [[Sean-Ghaeilge]], roinnt céadta tar éis bhuaic an Oghaim. Is amhlaidh go seasaidís d'foghair a measadh a bhí ar iarraidh sa bhunaibítir, mar shampla ''é(o)'', ''ó(i)'', ''ú(i)'', ''ch'' agus ''p''. ==Aicme ''Forfeda''== <div align=center><font size=7>ᚕ ᚖ ᚗ ᚘ ᚙ</font></div> Cuireadh na ''forfeda'' is tábhachtaí ina n-aicme féin: Éabhadh, Óir, Uilleann, Pín agus Eamhancholl. ===Luach foghraíochta=== Is iad a leanas luachanna foghraíochta na ''bhforfid'', a mbunluachanna agus iad a cumadh níos deireanaí — féach thíos. {| class="wikitable" |- ! ! Ainm ! colspan=2 | Foghair |- | ᚕ | Éabhadh | width=25% | EA, K | width=25% | EA |- | ᚖ | Óir | Ó | OI |- | ᚗ | Uilleann | UI | UI |- | ᚘ | Pín, [[Ifín (ogham)|Ifín]] | P | IO |- | ᚙ | Eamhancholl | CH | AE |} ===Sanasaíocht=== {| class="wikitable" |- ! Ogham ! Nua ! Sean ! DIL |- | ᚕ | Éabhadh | Ébad | [http://www.dil.ie/19335 ébad] |- | ᚖ | Ór | Oir | [http://www.dil.ie/33688 oir, (? óir)] |- | ᚗ | Uilleann | Uillenn | [http://www.dil.ie/42983 2 uillenn] |- | ᚘ | [[Ifín (ogham)|Ifín]] | Iphín, Pín | [http://www.dil.ie/29027 iphín, ifín] |- | ᚙ | Eamhancholl | Emancholl | [http://www.dil.ie/20036 emoncholl] |} * Is amhlaidh go bhfuil an t-ainm 'Éabhadh' bunaithe ar ''[[Eadhadh (ogham)]]'' agus ''[[Iodhadh (ogham)]]''. * Tá an t-ainm ''Oir'' gar don fhocal [[ór]] (gaolta le ''aurum'' na Laidine). * Luann an t-ainm ''Uilleann'', do chruth na litreach. * Is é is brí le hEamhancholl ná Cúpla-C, ag lua do chruth na litreach, ᚉ ===Briatharoghaim=== Is iad a leanas [[bríatharogam|briatharoghaim]] na litreacha (nathanna meafaracha dhá-fhoclach nó ''kennings'') sna lámhscríbhinní ''[[Auraicept na n-Éces]]'', ''[[De Dúilib Feda na Forfid]]'' agus [[An Leabhar Oghaim]]: {| class="wikitable" ! rowspan=2 | Litir ! colspan=2 style="width: 500pt;" | Briatharoghaim |- ! ''Morainn mac Moín'' ! ''Maic ind Óc'' |- style="vertical-align: top" | Éabhadh<ref>[http://dil.ie/19335 ébad] ar eDIL</ref> | ''snámchaín feda'' <br>snámhchaoin feá/litreach | ''cosc lobair'' <br>cosc lobhair |- style="vertical-align: top" | Oir<ref>[http://dil.ie/33688 óir (?óir)] ar eDIL</ref> | ''sruithem aicde''<ref>[http://dil.ie/770 2 aicde]</ref> <br>is sruithe/fiannaí ábhar | ''lí crotha'' <br>lí/loinnir crutha |- style="vertical-align: top" | Uilleann<ref>[http://dil.ie/42983 2 uillenn] ar eDIL</ref> | ''túthmar<ref>[http://dil.ie/42568 tútmar], cumha, ar eDIL</ref> fid'' <br>is cumha fiodh/crann | ''cubat oll''<ref>[http://dil.ie/13393 1 cubat]</ref><ref>''cubat n-oll .i. uilleann .i. edlenn''</ref> <br>banlámh mhór |- style="vertical-align: top" | [[Iphín (ogham)|Ifín]] | ''milsem fedo'' <br>is milse feá | ''amram blais'' <br>is iontaí blais |- style="vertical-align: top" | Eamhaincholl<ref>[http://dil.ie/20036 emoncholl] ar eDIL</ref> | ''lúad<ref>[http://dil.ie/30771 lúad (b)], plé, ar eDIL</ref> sáethaig'' <br>och saothaigh | ''mol<ref>[http://dil.ie/32486 2 mol], crónán, dordán, ar eDIL</ref> galraig'' <br>crónán galraigh |} * Chuireann na nathanna don litir ''Éabhadh'' an foghar ''eo'' ([[bradán]] fosta) i gcuimhne. * Sa Bhriatharoghaim ''Con Culainn'', ní fhaightear nath ach don ''forfid'' Éabhadh; ''caínem éco''<ref>[http://dil.ie/19710 éic] ar eDIL</ref> <br>is caoine iach<ref>[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/eo eo] ar teanglann.ie, <sup>1</sup>bradán, <sup>2</sup>iúr</ref>/éisc * Luann an briatharogham "groan of a sick person" d'fhoghar litreach Eamhaincholl, .i. ''ch'' [x]. ===Córas na gCrann=== Ó thaobh ainmneacha na ''bhforfid'' de, níl ann ach ceann amháin a d'fhéadfadh bheith ina chrann nó tom (.i. pín). San ''Auraicept'' ámh, tugtar ainmneacha crann mar ghluais do cheithre litir: * ''éabhadh'': ''crithach'' ([[crann creathach]]) * ''oir'': ''feorus nó edind'' ([[feoras]] nó [[eidhneán]]) * ''uilleann'': ''edleand'' ([[féithleann]]) * ''iphín'': ''spínán nó ispín'' ([[spíonán]] nó [[spíon]]). ===Inscríbhinní=== Seachas an chéad litir ''Éabhadh'', ní fheictear go minic na ''forfeda'' in [[inscríbhinní Oghaim]] ortadocsacha. Ní fheictear Óir, Uilleann agus Pín ach go hannamh, agus ní fheictear Eamhaincholl riamh. Scríobhtaí ''Éabhadh'' go minic le haghaidh an fhocail fhoirmle KOI ᚕᚑᚔ, leis an bhfoghar /k/ nó /x/. Ciallaíonn KOI 'Seo é' nó a leithéid, amhail is 'Hic iacit' as Laidin (McManus §5.3, 1991). Feictear é ámh leis a luach gutha in inscríbhinní ortadocsacha níos deireanaí. Tá na ''forfeda'' eile chomh gann sin sna hinscríbhinní gur fiú é iad go léir a léiriú (uimhriú de réir Macalister): * ''Óir''. A dó. *# Cill Ó gCróin, Co. Chiarraí (235) *#: ᚛ᚐᚅᚋ ᚋᚖᚂᚓᚌᚖᚋᚏᚔᚇ ᚋᚐᚉᚔ ᚍᚓᚉᚒᚋᚓᚅ᚜ *#: ANM M'''Ó'''LEG'''Ó'''MRID MACI VECUMEN *# Formaston, Aberdeenshire *#: ᚛ᚋᚐᚊᚊᚖ ᚈᚐᚂᚂᚒᚑᚏᚏᚆ ᚅᚓᚆᚆᚈᚍ ᚏᚑᚁᚁᚐᚉ ᚉᚓᚅᚅᚓᚃᚃ᚜ *#: MAQQ'''Ó''' TALLUORRH NÉHHTV ROBBAC CÉNNEFF * ''Uilleann''. A haon. *# Tír Ó Maoil, Co. Chiarraí (240) *#: ᚛ᚋᚑᚉᚒᚏᚏᚓᚈᚔ ᚋᚐᚊᚔ ᚍᚂᚔᚄᚐᚉᚓᚄᚗᚉᚋᚔᚏ᚜ *#: MOCURRETI MAQI VLISACES'''UI'''CMIR * ''Pín''. A dó, b'fhéidir a trí. *# An Chúil Thoir, Dairbhre, Co. Chiarraí (231) *#: ᚛ᚂᚑᚌᚔᚈᚈᚔ ᚋᚐᚊᚔ ᚓᚏᚘᚓᚅ᚜ *#: LOGITTI MAQI ER'''P'''ENN *#: Scríobhadh an letter ''pín'' mar x-cruth in ionad x-faoi-dhó, is amhlaidh toisc gurbh deacair é an cruth cruinn a . *# Crickowel, Breconshire, Breatain Bheag (327) *#: ᚛ᚈᚒᚏᚘᚔᚂᚔ ᚋᚑᚄᚐᚉ ᚈᚏᚐᚂᚂᚑᚅᚔ᚜ *#: TUR'''P'''ILI MOSAC TRALLONI *#: Arís, scríobhadh x-cruth don litir. *# Margam, Glamorganshire, Breatain Bheag (409) *#: ᚛ᚘᚐᚋᚘᚓᚄ᚜ *#: '''P'''AM'''P'''ES *#: Tá cuid mhaith den inscríbhinn Oghaim scriosta, agus tá cuma rinn saighde ar an gcuid ar marthain. Tá leagan as Laidin ina theannta ámh a dhearbhaíonn an foghar. ==''Forfeda'' eile== Thar na cúig ''forfeda'' pléite thuas, tá cuid mhaith leaganacha eile ann, le fáil idir lámhscríbhinní agus inscríbhinní "scolaí" (iar-6ú haois), ar a dtugtar le chéile "Forfeda". Téann siad siar go dtí réanna [[Sean-Ghaeilge]], [[Meán-Ghaeilge]] nó fiú nua-aimseartha moch. ===Peith=== {{príomhalt|Peith (ogham)}} <div align=center><font size=7>ᚚ</font></div> Óir nach scríobhtaí na ''forfeda'' aicmiúil ach go hannamh, d'éiligh na hOghamaithe níos deireanaí (de bharr a "scéimreachas" (McManus 1988:167)) gur ghuthaí iad na príomh-''fhorfeda''. B'éigean dóibh ansin litir nua a chruthú don fhoghar [p], mar mhionathrú de [b], ar a taobh, ar a nglaotar ''[[peith (ogham)|peith]]'' nó beith bhog. ===Lámhscríbhinní=== I measc leaganacha an Oghaim among le fáil in ''[[Auraicept na n-Éces]]'' den 7ú-12ú haoiseanna, aithnítear thuilleadh litreacha mar ''fhorfeda'' (uia. 79, 80 agus 81). [[Íomhá:Forfeda.png|mion|center|350px|''Forfeda'' an Oghaim i [[Leabhar Bhaile an Mhóta]], uia. [http://www.equinox-project.com/v22125.htm 79], [http://www.equinox-project.com/v22126.htm 80] agus [http://www.equinox-project.com/v22127.htm 81] ]] ===Inscriptions=== Ar Chloch Bressay ar [[Inse Shealtainn]] ([[Inscríbhinní Oghaim|Celtic Inscribed Stones Project (CISP)]] BREAY/1<ref>[http://www.ucl.ac.uk/archaeology/cisp/database/stone/breay_1.html BREAY/1] sa bhunachar CISP</ref>) feictear cúig ''forfid'', trí díobh le feiceáil ar leachtanna cuimhneacháin eile na hAlban agus i lámhscríbhinní Gaelacha araon, agus dhá cheann a fhaightear i mBressay amháin. # dearadh "coinín-chluaise", a mheastar gur D-athraithe de chineál éigin é, is amhlaidh ''spirant'' glórach. # guta uillinne, is amhlaidh a A-athraithe. # cros-haitseáil ceithre-stríoc. Feictear seo san Ogham agus siollabra as Bern den 8ú-9ú haois, faoi theideal léití tráth mar 'RR', ach moltar freisin gur''SS' atá ann. Tá sé le fáil i [[Leabhar Bhaile an Mhóta]], ui. 64. # Tá ceann desna litreacha ar leith déanta le cúig stríoc tonnta claonta siar trasna na stoclíne, I-athraithe b'fhéidir. # B'fhéidir gur ceartúchán bhotún snoíodóireachta é an litir ar leith eile, agus ní ceaptha mar ''fhorfid''. ==Foinsí== * Kelly, Fergus, 'The Old Irish Tree-list' ''Celtica'' 11 (1976) ll. 122–3 * Macalister, Robert A.S. ''Corpus inscriptionum insularum celticarum''. Céad cló. Baile Átha Cliath: [[Oifig an tSoláthair]], 1945-1949. OCLC 71392234 * McManus, Damian. ''Ogam: Archaizing, Orthography and the Authenticity of the Manuscript Key to the Alphabet'', Ériu 37, 1988, ll. 1-31. Baile Átha Cliath: [[Acadamh Ríoga na hÉireann]]. OCLC 56088345 * —, ''Irish letter-names and their kennings'', Ériu 39 (1988), ll. 127-168. * —, ''A Guide to Ogam'', Maigh Nuad, 1991. {{ISBN|1-870684-17-6}} OCLC 24181838 * Sims-Williams, P. ''The additional letters of the Ogam Alphabet'', Cambridge Medieval Celtic Studies, 23, ll. 29-75 (1992). ==Naisc sheachtracha== * [http://www.equinox-project.com/ogamscales.htm The Ogam Scales from the Book of Ballymote], le B. Fell ==Tagairtí== {{reflist}} {{Litreacha Oghaim}} [[Catagóir:Litreacha Oghaim]] bsfhbtja386rcpgpun7weh63ulhrc38 Peith (ogham) 0 91147 1090451 1064405 2022-08-27T07:07:45Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} Cuireadh go déanach leis na ''[[forfeda]]'' é '''Peith''', ar a nglaoitear fosta ''[[Beith (ogham)|Beith]] Bhog''. Is é [p] a luach foghraíochta. Téann an aibítir Oghaim siar go dtí ré na [[Gaeilge Chianach|Gaeilge Cianaí]], agus dá bharr, ní raibh litir ann ó thús don fhoghar [p]. Cuireadh an litir [[Ifín (ogham)|Pín]] leis an aibítir níos deireanaí chun an foghar seo a scríobh. Roimhe sin, meastar go scríobhtaí Beith le haghaidh {{IPA|[b]}} agus {{IPA|[p]}} araon. Seachas an chéad litir, [[Ébad (ogham)|Éabhadh]], ní scríobhtaí na cúig ''bhunfhorfeda'' ach go hannamh ar [[inscríbhinní Oghaim]], agus thug seo an deis dosna oghamaithe níos deireanaí um sainmhínithe nua a thabhairt orthu mar aicme dhéfhoghar guta. Tugadh dá bharr foghair ollnua ar na litreacha Pín agus Eamhancholl araon, agus caithfí ainm na litreach 'Pín' a athrú go 'Iphín'. Arí eil mar sin, ba ghá litir nua a chumadh don fhoghar [p], agus cruthaíodh 'Peith'. ==Féach freisin== * [[Forfeda]] ==Tagairtí== {{reflist}} {{Litreacha Oghaim}} [[Catagóir:Litreacha Oghaim]] juoqts6nw4zpn2qtig91ext6j452g6n Teimpléad:Litreacha Oghaim 10 91179 1090426 948523 2022-08-27T06:49:12Z Alison 570 Centre it wikitext text/x-wiki <DIV align="center"> {| class=wikitable style="text-align:center" ! colspan="26" | Aicmí agus Litreacha [[Ogham|Oghaim]] |- ! colspan=5 | Beith ! colspan=5 | Uath ! colspan=5 | Muin ! colspan=5 | Ailm ! colspan=5 | ''Forfeda'' ! | |- | style="width:20pt" | B | style="width:20pt" | L | style="width:20pt" | F | style="width:20pt" | S | style="width:20pt" | N | style="width:20pt" | H | style="width:20pt" | D | style="width:20pt" | T | style="width:20pt" | C | style="width:20pt" | Q | style="width:20pt" | M | style="width:20pt" | G | style="width:20pt" | NG | style="width:20pt" | S | style="width:20pt" | R | style="width:20pt" | A | style="width:20pt" | O | style="width:20pt" | U | style="width:20pt" | E | style="width:20pt" | I | style="width:20pt" | EA | style="width:20pt" | OI | style="width:20pt" | UI | style="width:20pt" | IA | style="width:20pt" | AE | style="width:20pt" | P |- | style="font-family:'Noto Sans Ogham';" title="Beith" | [[Beith (ogham)|ᚁ]] | style="font-family:'Noto Sans Ogham';" title="Luis" | [[Luis (ogham)|ᚂ]] | style="font-family:'Noto Sans Ogham';" title="Fearn" | [[Fearn (ogham)|ᚃ]] | style="font-family:'Noto Sans Ogham';" title="Sail" | [[Sail (ogham)|ᚄ]] | style="font-family:'Noto Sans Ogham';" title="Nion" | [[Nion (ogham)|ᚅ]] | style="font-family:'Noto Sans Ogham';" title="Uath" | [[Uath (ogham)|ᚆ]] | style="font-family:'Noto Sans Ogham';" title="Dair" | [[Dair (ogham)|ᚇ]] | style="font-family:'Noto Sans Ogham';" title="Tinne" | [[Tinne (ogham)|ᚈ]] | style="font-family:'Noto Sans Ogham';" title="Coll" | [[Coll (ogham)|ᚉ]] | style="font-family:'Noto Sans Ogham';" title="Ceirt" | [[Ceirt (ogham)|ᚊ]] | style="font-family:'Noto Sans Ogham';" title="Muin" | [[Muin (ogham)|ᚋ]] | style="font-family:'Noto Sans Ogham';" title="Gort" | [[Gort (ogham)|ᚌ]] | style="font-family:'Noto Sans Ogham';" title="nGéadal" | [[nGéadal (ogham)|ᚍ]] | style="font-family:'Noto Sans Ogham';" title="Straif" | [[Straif (ogham)|ᚎ]] | style="font-family:'Noto Sans Ogham';" title="Ruis" | [[Ruis (ogham)|ᚏ]] | style="font-family:'Noto Sans Ogham';" title="Ailm" | [[Ailm (ogham)|ᚐ]] | style="font-family:'Noto Sans Ogham';" title="Onn" | [[Onn (ogham)|ᚑ]] | style="font-family:'Noto Sans Ogham';" title="Úr" | [[Úr (ogham)|ᚒ]] | style="font-family:'Noto Sans Ogham';" title="Eadhadh" | [[Eadhadh (ogham)|ᚓ]] | style="font-family:'Noto Sans Ogham';" title="Iodhadh" | [[Iodhadh (ogham)|ᚔ]] | style="font-family:'Noto Sans Ogham';" title="Éabhadh" | [[Ébad (ogham)|ᚕ]] | style="font-family:'Noto Sans Ogham';" title="Óir" | [[Oir (ogham)|ᚖ]] | style="font-family:'Noto Sans Ogham';" title="Uilleann" | [[Uillenn (ogham)|ᚗ]] | style="font-family:'Noto Sans Ogham';" title="Ifín" | [[Iphín (ogham)|ᚘ]] | style="font-family:'Noto Sans Ogham';" title="Eamhaincholl"| [[Emancholl (ogham)|ᚙ]] | style="font-family:'Noto Sans Ogham';" title="Peith" | [[Peith (ogham)|ᚚ]] |}</DIV> co9l65vsvivxcryyzw9xbu8i9uya7zf An tSuasalainn 0 91952 1089834 955230 2022-08-26T12:51:08Z Xqbot 3926 Róbó: Ag socrú athsheolta dúbailte → [[Ríocht Esuaitíní]] wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Ríocht Esuaitíní]] rinz9srif4mc1idi3v3dh6hkn81uygo Conradh Síocháin Éigipt-Iosrael (1979) 0 92194 1090339 956957 2022-08-27T05:31:15Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Sadat Carter Begin handshake (cropped) - USNWR.jpg|mion|[[Anwar Sadat]], [[Jimmy Carter]] agus [[Menachim Begin|Menachem Begin]]]] Ar an [[26 Márta]] [[1979]]: shínigh [[Uachtarán]] an h[[An Éigipt|Eigipte]], [[Anwar Sadat]] agus [[Príomh-Aire]] [[Iosrael]], [[Menachim Begin|Menachem Begin]], conradh [[síocháin]] sa [[Teach Bán]], '''an Conradh Síocháin Éigipt-Iosrae'''l ([[An Araibis|Araibis]]: معاهدة السلام المصرية الإسرائيلية‎, Mu`āhadat as-Salām al-Misrīyah al-'Isrā'īlīyah; [[An Eabhrais|Eabhrais]] : הסכם השלום בין ישראל למצרים‎, Heskem HaShalom Bein Yisrael LeMitzrayim). == Féach freisin == * [[Comhaontuithe Camp David]] (1978) == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == [[Catagóir:An Meánoirthear]] [[Catagóir:Iosrael]] [[Catagóir:An Éigipt]] 61vcmu754wptyh0plziem9d2jnokqhd Aerfort Oileán Mhanann 0 92594 1089926 1024681 2022-08-26T20:18:25Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} Is é '''Aerfort Oileán Mhanann''' ([[Manainnis]]: ''Purt Aer Vannin'', [[IATA]]: '''IOM''', [[ICAO]]: '''EGNS'''), nó '''Aerfort Roonysvaie''', an t-aerfort is tábhachtaí in [[Oileán Mhanann]]. Tá sí suite i ndeisceart an oileáin in [[Roonysvaie]] i ngar do [[Baile Chaistil|Bhaile Chaistil]], 11 km (6.9 míle) siar ó dheas ó [[Dúlais (Oileán Mhanann)|Doolish]], príomhbhaile Mhanann. Tá seirbhísí sceidealaithe ag an aerfort go dtí an [[Ríocht Aontaithe]], [[Poblacht na hÉireann]], agus [[Oileáin Mhuir nIocht]]. {{síol}} [[Catagóir:Oileán Mhanann]] [[Catagóir:Aerfoirt]] p2zaqveh79xbtgedtjeuw99dv1btcqt Abhainn Cholby 0 92603 1089955 959754 2022-08-26T20:29:30Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is abhainn i ndeisceart Oileán Mhanann í '''Abhainn Cholby''' ([[Manainnis]]: ''Awin Cholby'', [[Béarla]]: ''Colby River''). Tosaíonn an abhainn timpeall is 3.5 km siar ó dheas ó [[Barúl Deas|Baarool Jiass]] agus ritheann sí ó dheas trí [[Colby, Oileán Mhanann|Colby]] agus [[Gleann Cholby]]. Ritheann an abhainn isteach in [[Baie Phoyll Vaaish]] (''Bá Phoill Bháis'') ag [[Kione Traie]] (''Ceann Trá'') timpeall is 1 km ó dheas de Colby. pl83bf7jx77lv7hye7gx5g87p4vgbws Abhainn Rosien 0 92607 1089956 959462 2022-08-26T20:29:34Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is abhainn i ndeisceart [[Oileán Mhanann]] í '''Abhainn Rosien''' ([[Béarla]]: ''Silver Burn''). Tosaíonn an abhainn i ngar do [[Barúl Deas|Baarool Jiass]] agus ritheann sí ó dheas go [[Baile Chaistil]], áit a dtéann sí isteach i [[Muir Éireann]]. Ar an mbealach go dtí an mhuir, téann an abhainn thar [[Balley Keeill Varkysh]] (''Baile Chill Mharcais'') agus trí [[Balley Sallagh]], áit a dtéann sí faoi Dhroichead na Manach, agus ansin isteach san fharraige ag Baile Chaistil. h00uqipecor2zx5bdn2twxnjjzirfd9 Eitilt Pakistan International Airlines 8303 0 93123 1090273 964561 2022-08-26T21:40:10Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Pakistan International Airlines Airbus A320-214 AP-BLD.jpg|mion|clé|Airbus A320 de chuid Pakistan International Airlines]] Thuairteáil '''[[Eitleán|Eitilt]] Pakistan International Airlines 8303''' sa gcathair [[Karachi]], [[An Phacastáin]], ar an [[22 Bealtaine]] [[2020]]. Bhí breis agus céad duine ar bord (99 paisinéir agus ochtar criú), a bhí ag teacht ó Lahore. Bhuail an t-eitleán – A320 de chuid Aerlíne Idirnáisiúnta na Pacastáine – ceantar cónaithe. Bhí go leor timpistí eitleán agus héileacaptar sa Phacastáin thar na blianta.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Timpiste eitleáin sa bPacastáin|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2020/0522/1140003-timpiste-eitleain-sa-bpacastain/|date=2020-05-22|language=ga}}</ref> Mar shampla, sa mbliain 2016, chuaigh eitleán de chuid Aerlíne Idirnáisiúnta na Pacastáine trí thine agus maraíodh 40 san eachtra. [[Íomhá:Pakistan International Airlines Flight 268 Crashsite.jpg|clé|mion|Eitilt 268, 30 M.F. 1992]] == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == [[Catagóir:Teagmhais eitlíochta]] [[Catagóir:An Phacastáin]] 9tuydgksbk67tp47n8sbgiykbz6nzn8 Bon 0 93528 1089842 1086130 2022-08-26T13:40:50Z Panu Petteri Höglund 144 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Eagraíochta}} [[Íomhá:Bon - Yungdrung.jpg|mion|An ''yungdrung'', siombail thábhachtach de chuid Bon]] Reiligiún [[An Tibéid|Tibéadach]] is ea '''Bon''' ([[An Tibéidis|Tib.]] བོན་ ''bon''). Tugtar Bonpos (Tib. བོན་པོ་ ''bonpo'') ar a lucht leanúna. Tá conspóid ann faoi bhunús Bon agus faoin mbaint atá aige leis an m[[An Búdachas|Búdachas]] [[Búdachas Tibéadach|Tibéadach]]. De réir stair Bhúdaíoch na Tibéide, is é Bon reiligiún dúchasach na Tibéide, ar ar bhuaigh an Búdachas sa 8ú céad CR. De réir sheanchas na m''Bonpo'', forbraíodh Bon taobh thiar den Tibéid, i dtír ar a dtugtar Tazig (Tib. སྟག་གཟིག་ ''stag gzig''). Ní furasta a rá cá raibh Tazig suite, agus tá siad ann a deir nach raibh ann ach tír fantaisíochta cosúil le tír Shambala i miotaseolaíocht Bhúdaíoch na Tibéide. {{Síol-creid}} o7sn9ctp0gchh1oplsgdti5yj5klp6i 1089845 1089842 2022-08-26T13:46:49Z Panu Petteri Höglund 144 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Eagraíochta}} [[Íomhá:Bon - Yungdrung.jpg|mion|An ''yungdrung'', siombail thábhachtach de chuid Bon]] Reiligiún [[An Tibéid|Tibéadach]] is ea '''Bon''' ([[An Tibéidis|Tib.]] བོན་ ''bon''). Tugtar ''Bonpo'' (Tib. བོན་པོ་ ''bonpo'') ar a lucht leanúna. Tá conspóid ann faoi bhunús Bon agus faoin mbaint atá aige leis an m[[An Búdachas|Búdachas]] [[Búdachas Tibéadach|Tibéadach]]. De réir stair Bhúdaíoch na Tibéide, is é Bon reiligiún dúchasach na Tibéide, ar ar bhuaigh an Búdachas sa 8ú céad i ndiaidh bhreith Chríost. De réir sheanchas na m''Bonpo'', forbraíodh Bon taobh thiar den Tibéid, i dtír ar a dtugtar Tazig (Tib. སྟག་གཟིག་ ''stag gzig''). Ní furasta a rá cá raibh Tazig suite, agus tá siad ann a deir nach raibh ann ach tír fantaisíochta cosúil le tír Shambala i miotaseolaíocht Bhúdaíoch na Tibéide. An creideamh a chleachtar sa Tibéid inniu faoi ainm ''Bon'', níl na saineolaithe féin ar aon fhocal faoi cé acu craobh de chuid an Bhúdachais nó reiligiún ar leith atá ann. Deir an scoláire nua-aimseartha Geoffrey Samuel gur leagan ar leith den Bhúdachas Tibéadach é ''Bonpo'', cé gur féidir gnéithe réamh-Bhúdaíocha a aithint air. Is é barúil John Powers nár tháinig ''Bon'' chun saoil mar thraidisiún reiligiúnach ar leith ach amháin faoi thionchar an Bhúdachais. {{Síol-creid}} 812gpfvx9e2cmak7tpvcz5d4uycfgi6 Boeing 314 Clipper 0 93599 1090064 966013 2022-08-26T21:17:09Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Aerárthach}} [[Íomhá:Boeing 314 Clipper close-up.jpg|mion|clé|Pan American World Airways Boeing 314 Clipper.]] [[Muireitleán]] fadraon ab ea an Boeing 314 Clipper, de chuid [[Boeing]], a tógadh idir 1938 go 1941. Cuireadh tús leis an gcéad seirbhís trasatlantach sa bhliain 1939. Ar [[28 Meitheamh]] [[1939]], thuirling Eitilt 607A "Yankee Clipper" de chuid [[Pan American]] i bport na mbád eitilte i bh[[Faing]], [[Contae Luimnigh]], áit tuirlingthe muireitleán ag an am.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.tearma.ie/q/%C3%A1it%20tuirlingthe%20muireitle%C3%A1n/ga/|teideal="áit tuirlingthe muireitleán"|work=téarma.ie|dátarochtana=2020-06-28}}</ref> [[Íomhá:Foynes Flying Boat Museum - geograph.org.uk - 224545.jpg|clé|mion|[[Iarsmalann]], [[Faing]], [[Contae Luimnigh]] inniu ]] == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-eitlíocht}} [[Catagóir:Boeing]] [[Catagóir:Muireitleáin]] 1kpndtniwddm7rq7xdbr2z2qvq77dig An Éigipt Uachtarach 0 93858 1090362 967351 2022-08-27T05:53:58Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} [[Íomhá:GD-EG-Nomes_de_Haute-Égypte.jpg|deas|250px|thumb|An Éigipt Uachtarach]] Is réigiún suite san [[An Éigipt|Éigipt theas]] é '''an Éigipt Uachtarach'''. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-tír-af}} {{DEFAULTSORT:Eigipt Uachtarach, An}} [[Catagóir:An Éigipt]] hzdek2pwtw1317hyqdsxpuvppxlmwg4 An Éigipt Íochtarach 0 93868 1090361 967350 2022-08-27T05:53:12Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} [[Íomhá:Lower Egypt Nomes 01.png|deas|250px|thumb|An Éigipt Íochtarach]] Is réigiún suite san [[An Éigipt|Éigipt thuaidh]] í '''an Éigipt Íochtarach'''. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-tír-af}} {{DEFAULTSORT:Eigipt Íochtarach, An}} [[Catagóir:An Éigipt]] l7iuhwolvk1rkl5oixf6h518hwskw0h Eitilt 17 Aerlínte na Malaeisia (MH17) 0 93882 1090274 1033547 2022-08-26T21:40:57Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:268ao_-_Malaysia_Airlines_Boeing_777-2H6ER;_9M-MRO@ZRH;07.12.2003_(8518787297).jpg|mion|clé|350x350px|de dhéanamh Boeing 777]] D'fhág '''Eitilt 17, Aerlínte na Malaeisia''' (MH17), [[Aerfort]] Idirnáisiúnta [[Amstardam]] ar 17 Iúil 2014. Bhí an t-eitleán ar a bhealach go [[Kuala Lumpur]]. Ach bhuail [[Diúracán treoraithe|diúracán]] é os cionn oirthear na hÚcráine, in aice le Donetsk. Maraíodh 298 ar bord. Measadh go forleathan gur ceannaircigh de bhunadh [[An Rúis|Rúiseach]] an réigiúin sin a bhí ciontach as an eachtra. [[Íomhá:MH17 Missile Impact.webm|clé|mion|Físeán]] Cháin airí an Aontais Eorpaigh ag an am go géar na gníomhaíochtaí mí[[Dlí|dhleathach]]<nowiki/>a a bhí á ndéanamh ag míleataigh armtha i gcónaí in Oirthear na hÚcráine agus breathnófar tuilleadh ar na grúpaí seo a ainmniú mar eagraíochtaí [[Sceimhlitheoireacht|sceimhlitheoireachta]].<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.consilium.europa.eu/ga/meetings/fac/2014/07/22/|teideal=An Chomhairle Gnóthaí Eachtracha, 22 Iúil 2014|language=ga|work=www.consilium.europa.eu|dátarochtana=2020-07-17}}</ref> D'áitigh siad ar an Rúis stop a chur leis an sruth arm, trealamh agus míliteach trasna na teorann agus a cuid trúpaí breise a aistarraingt ó limistéar na teorann. Tháinig an teannas idir [[an Rúis]] agus an tIarthar chun buaice dá bharr.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/suil-siar-ar-nuacht-idirnaisiunta-2014/|teideal=Súil siar ar nuacht idirnáisiúnta 2014|údar=Alex Hijmans|dáta=2014|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2020-07-17}}</ref> [[Íomhá:Amsterdam Airport- Flight MH17 Memorial (14675744526).jpg|clé|mion|Cuimhneachán, aerfort Schipol]] Ar 24 Bealtaine 2018, chuir an Chomhfhoireann Imscrúduithe a bhí ag déanamh an imscrúdaithe ar thuirlingt na heitilte níos mó torthaí i láthair. Rinne sí amach, gan amhras dá laghad, gur le fórsaí armtha [[An Rúis|Chónaidhm na Rúise]] an córas [[Diúracán treoraithe|diúracán]] "BUK" a úsáideadh chun aerárthach Aerlínte na Malaeisia a thabhairt anuas.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.dfa.ie/ie/nuacht-agus-na-meain/preasraitis/press-release-archive/2018/may/raiteas-tanaiste-eitilt-mh-17/raiteas-on-tanaiste-faoi-thorthai-on-gcomhfhoireann-imscrudaithe-maidir-le-tuirlingt-eitilt-mh-17.php|teideal=Ráiteas ón Tánaiste faoi thorthaí ón gComhfhoireann Imscrúdaithe maidir le tuirlingt Eitilt MH 17 - Ráiteas ón Tánaiste faoi thorthaí ón gComhfhoireann Imscrúdaithe maidir le tuirlingt Eitilt MH 17 - Department of Foreign Affairs|údar=Department of Foreign Affairs|language=en|work=www.dfa.ie|dátarochtana=2020-07-17}}</ref> == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-ua}} [[Catagóir:Teagmhais eitlíochta]] [[Catagóir:An Úcráin]] ejkbkyp5btscljhnk4pe98xya7xpgz2 Calum Brus 0 95479 1090332 1069655 2022-08-27T03:44:23Z SeoMac 5102 defsort+ wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is polaiteoir [[Albain|Albanach]] é '''Malcolm Bruce''' ([[An Béarla|Béarla]]:''Calum Bruce'' ), a rugadh ar 17 Samhain 1944. Bhí sé ina [[Ball Parlaiminte na Ríochta Aontaithe|Bhall Parlaiminte]] ar son [[Gòrdan (Toghcheantar na Ríochta Aontaithe)|Gòrdan]] ó 1983 go 2015 agus ba é an chéad cheannaire é ar Pháirtí Daonlathach Liobrálach na hAlban nuair a bunaíodh an páirtí i 1988. Tháinig sé chun bheith ina bhall de [[Teach na dTiarnaí|Theach na dTiarnaí]], mar Mhorair Bruce de [[:gd:Beinn_na_Cìche|Bheinn na Cìche]] in 2016. <ref>[http://www.theyworkforyou.com/peer/10074/lord_bruce_of_bennachie They Work for You] (Beurla). Air a tharraing 26 an Gearran 2016</ref> == Tagairtí == <references /> {{Síol}} {{DEFAULTSORT:Brus, Calum}} [[Catagóir:Ball de Theach na dTiarnaí]] [[Catagóir:Páirtí Daonlathach Liobrálach na hAlban]] [[Catagóir:Muintir na Ríochta Aontaithe]] [[Catagóir:Polaiteoirí Albanacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1944]] sww5udhbem5k2pajge9jhkkculjgc9w Uimhir shnámhphointe 0 95805 1090527 1048960 2022-08-27T08:47:34Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uimhir}} Slí amháin chun an raon a scaradh ón mbeachtas is ea [[Uimhir|uimhreacha]] a shloinneadh de réir na gnáthnodaireachta [[eolaíocht]]<nowiki/>a n = f × 10^e, áit arb é f an codán, nó an mhaintíse, agus ar [[slánuimhir]] dheimhneach nó dhiúltach é e, ar a dtugtar an t-[[easpónant]]. Tugtar an '''uimhir snámhphointe''', nó '''snámhphointe''', ar an leagan [[ríomhaireacht]]<nowiki/>a den nodaireacht seo.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.tearma.ie/q/uimhir%20shn%C3%A1mhphointe/ga/|teideal="uimhir shnámhphointe"|work=téarma.ie|dátarochtana=2020-11-29}}</ref> == Stair == [[Íomhá:Z3 Deutsches Museum.JPG|mion|Zuse Z3 sa ''Deutsches Museum,'' [[München|Munichen]]]] Bhí [[Konrad Zuse]] ag obair sa [[Ghearmáin]] le linn an [[An Dara Cogadh Domhanda|Dara Cogadh Domhanda]], agus ní raibh ciall ná tuiscint ag na [[Naitsithe]] dá chuid oibre. Thóg sé an "Z3" sa bhliain 1941ː a bhí in-ríomhchláraithe, agus teanga [[Ríomhchlár|ríomhchlárúcháin]] dá chuid féin, an ''Plankalkül'' ("an Calcalas Pleanála"). Sa bhliain 1998, tháinig na saineolaithe ar an gconclúid gur [[ríomhaire]] iomlán ab ea "Z3" de réir na gcoinníollacha a bhí leagtha amach ag [[Alan Turing]]. Bhí uimhríocht dhénártha agus uimhríocht snámhphointe ag "Z3". == Féach freisin == * [[Ríomhaire]] == Tagairtí == {{reflist}} {{síol-mata}} [[Catagóir:Ríomhaireacht]] [[Catagóir:Uimhreacha]] 8v6m7ulppz1a3c33msz9v5lu24njagm Tráig na Móna 0 96134 1089829 987379 2022-08-26T12:50:43Z Xqbot 3926 Róbó: Ag socrú athsheolta dúbailte → [[Trá Omna]] wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Trá Omna]] k2kixrk98w5uahv5s4y209ajylueeka Little Italy, Nua-Eabhrac 0 97097 1090270 1048140 2022-08-26T21:37:31Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is ceantar i [[Manhattan]] i g[[Nua-Eabhrac (cathair)|Cathair Nua-Eabhrac]] é '''Little Italy''' ([[Gaeilge]]: ''An Iodáil Bheag''). [[Catagóir:Nua-Eabhrac (cathair)]] me6rttxzbuvrpkqgnlt2nywpqp7ke9z Edward Haughey, Barún Bhaile Éamainn 0 97116 1090333 1030180 2022-08-27T03:46:46Z SeoMac 5102 defsort wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Íomhá:Nbk logo.jpg|clé|mion]] Duine de na fir [[gnó]] is aitheanta sa [[Tuaisceart Éireann|Tuaisceart]] sna [[2000idí]] ab ea '''Edward Enda Haughey, Barún Bhaile Éamainn''', OBE, FRCVS, ([[5 Eanáir]] [[1944]] i g[[Contae Lú]] – [[13 Márta]] [[2014]]).<ref>{{Lua idirlín|url=https://web.archive.org/web/20171121172113/http://raidiofailte.com/naisiunta/edward-haughey-agus-fear-eile-as-co-an-duin-marbh-i-ndiaidh-taisme-i-sasana/|teideal=Edward Haughey agus fear eile as Co an Dúin marbh i ndiaidh taisme i Sasana {{!}} Raidió Fáilte|údar=Róise Ní Thoirealaigh|dáta=2014-03-13|work=web.archive.org|dátarochtana=2021-03-13}}</ref> Bhí clú ar Haughey ó bhunaigh sé [[Norbrook Laborotories]], [[gnó]] de na gnóithe is mó sa [[Tuaisceart Éireann|Tuaisceart]], sa bhliain 1968. D'fhostaigh an comhlacht 1,500 duine ar [[Iúr Cinn Trá|an Iúr]] sa bhliain 2014 agus 1,500 thar lear. Iar[[Seanadóir|Sheanadóir]] ba ea é agus Tiarna i d[[Teach na dTiarnaí|Teach na dTiarna]] sa [[An Bhreatain|Bhreatain]]. Thaobhaigh sé leis an [[Páirtí Aontachtach Uladh|UUP]] agus leis an [[An Páirtí Coimeádach (An Ríocht Aontaithe)|Pháirtí Coimeádach]] sa Bhreatain. Maraiodh Eddie Haughey nuair a tharla taisme [[Heileacaptar|heileacapatair]] i [[Norfolk]], Shasana ar an [[13 Márta]] [[2014|201]]. == Tagairtí == {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Haughey, Edward}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1944]] [[Catagóir:Básanna in 2014]] [[Catagóir:Baill den 20ú Seanad]] [[Catagóir:Baill den 21ú Seanad]] [[Catagóir:Baill Fhianna Fáil]] [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Daoine as Contae Lú]] [[Catagóir:Lucht gnó]] [[Catagóir:Polaiteoirí Aontachtacha]] [[Catagóir:Tiarnas Briotanach na hÉireann]] [[Catagóir:Uaisleacht Éireannach]] scq6w7xn1ik64b0bfu0kkyvl8aguycn Fuadach eitleáin PK-326 (1981) 0 97150 1090289 1037988 2022-08-26T21:51:33Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:PIA Boeing 720 at LHR 1964.jpg|mion|clé|PIA Boeing 720 i LHR (1964)]] Tharla '''fuadach eitleáin PK-326''' idir 2 Márta agus [[15 Márta]] [[1981]]. Bhí [[Zulfikar Ali Bhutto]] ina [[Príomh-Aire|phríomhaire]] ar an bPacastáin sna [[1970idí]], sular crochadh é sa [[Bliain|bhliain]] 1979. Bhí a mhac, Murtaza Bhutto,<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Murtaza Bhutto|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Murtaza_Bhutto&oldid=1007216345|journal=Wikipedia|date=2021-02-17|language=en}}</ref> ag iarraidh díoltas a bhaint amach agus bhunaigh sé an grúpa sceimhlitheoireachta, Al-Zulfiqar, go mór i bhfách leis an [[eite chlé]]. [[Íomhá:Muhammad Zia-ul-Haq (Pakistan president).jpg|mion|Muhammad Zia-ul-Haq, [[Uachtarán]] [[An Phacastáin|na Pacastáine]]]] Ar an 2 Márta 1981, fuadaíodh Pakistan International Airlines PK-236 agus 143 paisinéir ar bord; coinníodh iad in aghaidh a dtola ar feadh 13 lá. Ghéill an Ginearál [[Zia ul-Haq]], ina [[Uachtarán]] ar an [[An Phacastáin|Pacastáin]], don bhrú sa deireadh, agus scaoil an rialtas 55 príosúnach polaitiúil saor. Bhí an fuadaitheoir Murtaza Bhutto in ann imeacht, agus cúpla bliain níos déanaí, d'éirigh idir é agus a dheirfiúr, [[Benazir Bhutto]], ina príomhaire ar an bPacastáin. == Féach freisin == * [[Benazir Bhutto]] == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} [[Catagóir:An Phacastáin]] [[Catagóir:Fuadaigh eitleán]] q2dzk3ido5p8qhd7yt9h454cswxks7j Comhalta den Chumann Ríoga 0 97279 1089896 998859 2022-08-26T18:52:12Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Eagraíochta}} Is dámhachtain í '''Comhaltacht den Chumann Ríoga''', '''CCR''' ( ''Fellowship of the Royal Society ,FRS, sa Bhéarla'') a bhronn breithiúna [[Cumann Ríoga|Chumann Ríoga]] Londain ar dhaoine aonair a chuir “go mór le feabhas an [[Eolaíocht nádúrtha|eolais nádúrtha]], lena n-áirítear [[matamaitic]], eolaíocht innealtóireacht, agus [[Míochaine|eolaíocht mhíochaine.]] ". .<ref>Elections. https://royalsociety.org/fellows/elections/</ref> ==Tagairtí== {{Reflist}} [[Catagóir:An Chumann Ríoga]] ht0yxko5iv6xp144h5p3sg5ctoa3flw Eitilt Ryanair 4978 (fuadach 2021) 0 97841 1090271 1059473 2022-08-26T21:37:44Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Boing 737-800 (EI-EFI) de Ryanair.JPG|mion|'''eitilt Ryanair 4978,''' a bhí ar a slí ó [[Athens]] go dtí [[Vilnias|Vilnius]],]] Ar 23 Bealtaine 2021, d'ordaíodh do '''eitilt Ryanair 4978,''' a bhí ar a slí ó [[Athens]] go dtí [[Vilnias|Vilnius]], tuirlingt i [[Mionsc]] na [[Bealarúisigh|Bealarúise]], tráth gur gabhadh gníomhaí de chuid an fhreasúrsa ó Bhéalarúis.<ref name=":0">{{Luaigh foilseachán|title=Gníomhaí a bhí ar eitilt Ryanair anois á choinneáil sa Bhealarúis|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2021/0523/1223464-gniomhai-a-bhi-ar-eitilt-ryanair-anois-a-choinneail-sa-bhealaruis/|date=2021-05-23|language=ga|author=Nuacht RTE}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=http://theconversation.com/belarus-kidnapping-what-international-law-says-about-capture-of-dissident-journalist-roman-protasevich-161511|teideal=Belarus kidnapping: what international law says about capture of dissident journalist Roman Protasevich [The Conversation]|údar=Arman Sarvarian agus Kanstantsin Dzehtsiarou|dáta=2021|language=en|work=Agus iad ag scríobh le haghaidh 𝙏𝙝𝙚 𝘾𝙤𝙣𝙫𝙚𝙧𝙨𝙖𝙩𝙞𝙤𝙣 𝙐𝙆, bhreathnaigh Dzehtsiarou agus Sarvarian ar a bhfuil le rá ag an dlí idirnáisiúnta maidir leis an eitilt Ryanair a ndearnadh atreorú ag údaráis na Bealarúise uirthi|dátarochtana=2021-06-04}}</ref> [[Íomhá:Belarus Air Force MiG-29 Pichugin-1.jpg|mion|d'idircheap MiG-29, eitleán troda, eitilt Ryanair 4978 ]] == Imeachtaí == Bhí an t-eitleán ar a bhealach ón [[An Ghréig|Ghréig]] go dtí [[an Liotuáin]] nuair a hordaíodh don phíolóta tuirlingt i [[Mionsc|Minsk]], ionas go bhféadfadh údaráis na tíre sin [[iriseoir]] a bhí ar an eitilt a ghabháil. Dúradh leis an bpíolóta go raibh buama ar an eitleán. D'idircheap MiG-29, eitleán troda de chuid na Bealarúise, eitilt Ryanair 4978. Tá sé de cháil ar an iriseoir - agus gníomhaí - a bhí i gceist, [[Roman Protasevich]], a rugadh sa bhliain 1994, a bheith cáinteach faoin mbealach a bhfuil an Bhealarúis á rialú ag an [[Deachtóireacht|deachtóir]] [[Alexander Lukashenko]].<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Alltacht léirithe go hidirnáisiúnta faoi ghníomh na Bealarúise|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2021/0524/1223529-alltacht-leirithe-go-hidirnaisiunta-faoi-ghniomh-na-bealaruise/|date=2021-05-24|language=ga|author=Nuacht RTE}}</ref> Bhí sé ráite ag an Bhealarúis gur ag gníomhú ar mhaithe le heitleán Ryanair a bhí sé mar go raibh bagairt faoi bhuama ar bord. Deimhníodh níos déanaí nach raibh aon bhunús leis an rabhadh sin.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Tuilleadh smachtbhannaí le bualadh ar Bhealarúis|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2021/0524/1223613-tuilleadh-smachtbhannai-le-bualadh-ar-bhealaruis/|date=2021-05-24|language=ga|author=Nuacht RTE}}</ref> Dúirt an Bhealarúis níos déanaí nár thug sé aon "ordú" don eitleán tuirlingt, ach gur "threoraigh" an fhoireann ag Aerfort Minsk an t-eitleán anuas go sábháilte. === Tuirlingt === [[Íomhá:Alexander Lukashenko crop.jpeg|mion|an [[Deachtóireacht|deachtóir]] [[Alexander Lukashenko]], 2015]] Nuair a thuirling eitilt Ryanair 4978 i Mionsc, ghabh údaráis na Bealarúise [[Roman Protasevich]], 26 bliain, agus a chéile Sofia Sapega. Baill de ghrúpa freasúra ba ea an bheirt. Bhí Protasevich ina chónaí sa Liotuáin ag an am. Tá sé á choimeád ag na húdaráis sa Bhealarúis ó shin. Bhíothas sa tóir ar Roman Protasevich ó bhí agóidí sráide ann sa bhliain 2020 i ndiaidh toghchán na huachtaránachta inar toghadh Lukashenko aon uair amháin eile ina Uachtarán. Dúirt údaráis na Bealarúise gur ghníomhaigh siad go dleathach ina leith seo, agus gur ar bhunús polaitiúil atá tíortha an Iarthair i mbun cáinte. Dúirt na húdárais go raibh scéala faighte acu go raibh buama ar an eitleán ach deimhníodh ina dhiaidh sin nach raibh aon fhírinne sa mhaíomh sin agus gur leithscéal a bhí ann le duine de na paisinéirí a ghabháil.<ref name=":1">{{Luaigh foilseachán|title=Smachtbhannaí eitlíochta le cur i bhfeidhm ag an AE ar Bhealarúis|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2021/0604/1226027-smachtbhannai-eitliochta-le-cur-i-bhfeidhm-ag-an-ae-ar-bhealaruis/|date=2021-06-04|language=ga|author=Nuacht RTÉ}}</ref> Taispeánadh físeán de Roman Protasevich ar an teilifís sa Bhealarúis ar 3 Meitheamh inar mhaígh sé go raibh baint aige le hagóidí a eagrú tar éis an toghcháin sa tír sa bhliain 2020. Ach deir a lucht tacaíochta agus a thuismitheoirí go gcreideann siad go raibh céasadh déanta air agus ar Sofia Sapega.<ref name=":1" /> == Cáin == Bhí cáineadh san Iarthar déanta ar an eachtra. Ar dtús, bhí achainí déanta ag an [[An Liotuáin|Liotuáin]] ar an [[An tAontas Eorpach|Aontas Eorpach]] agus ar [[Eagraíocht Chonradh an Atlantaigh Thuaidh|ECAT]] freagra a thabhairt.<ref name=":0" /> Lorg an [[An Ghearmáin|Ghearmáin]] míniú ar bhonn láithreach. Dúirt Príomhaire na [[An Pholainn|Polainne]] gur gníomh sceimhlitheoireachta a bhí ann. Dúirt ceannaire an [[An Coimisiún Eorpach|Choimisiúin Eorpaigh]], [[Ursula von der Leyen]] nach féidir glacadh beag ná mór leis an méid atá déanta ag an Bhealarúis. D'iarr ceannasaí pholasaí gnóthaí eachtracha an Aontais Eorpaigh, [[Joseph Borrell]], go ndeanfaí fiosrúchán idirnáisiúnta faoin mbealach ar cuireadh iachall ar Eitilt 4798 tuirlingt sa Bhealarúis Dúirt an [[Taoiseach]], [[Mícheál Ó Máirtín|Micheál Martin]], gur 'ghníomh comhéigneach státurraithe' a bhí i ngach ar tharla inné 'agus 'nach bhféadfaí glacadh leis'. Dúirt Aire Gnóthaí Eachtracha na hÉireann, [[Síomón Ó Cómhanaigh|Simon Coveney]] go raibh ana imní air faoi na tuairiscí gur cuireadh iallach ar eitilt de chuid Ryair tuirlingt i Mionsc i ndiaidh gur cuireadh an t-eitleán ar mhalairt slí ar ordú ó Uachtarán na Bealarúise.<ref name=":0" /> 'Bradaíl le tacaíocht an stáit' a thug a Simon Coveney ar an eachtra. Bhí sé ráite fiú ag an bhfeisire Eorpach,[[Sean Kelly]] gur 'gníomh cogaidh' a bhí san eachtra. == Bearta díoltais == An lá dár gcionn, 24 Bealtaine, chuir an tAontas Eorpach (AE) tuilleadh smachtbhannaí i bhfeidhm ar an Bhealarúis. Ní raibh cead ag aon eitleán a fhágann aerspás an AE eitilt os cionn na Bealarúise, agus ní raibh cead ag Belavia, aerlíne na Bealarúise, tuirlingt in aon aerfort de chuid an AE. Ar 5 Meitheamh, tháinig cosc eile i bhfeidhm san Aontas Eorpach ar aerlínte de chuid na Bealarúise ag eitilt trí aerspás an Aontais Eorpaigh agus ar aerlínte Eorpacha ag eitilt trí aerspás na Bealarúise. Ní raibh sé ceadaithe do na heitleáin tuirlingt in aerfoirt a chéile ach an oiread.<ref name=":1" /> == Féach freisin == * Uachtarán na Bealarúise, agus deachtóir, [[Alexander Lukashenko]] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Teagmhais eitlíochta]] [[Catagóir:Ryanair]] [[Catagóir:An Bhealarúis]] [[Catagóir:Fuadaigh eitleán]] [[Catagóir:Eachtraí sceimhlitheoireachta]] s7tf7ajm1t7j9zvbtqcywd7kzgzvk68 Ríocht Esuaitíni 0 97857 1089835 1003993 2022-08-26T12:51:13Z Xqbot 3926 Róbó: Ag socrú athsheolta dúbailte → [[Ríocht Esuaitíní]] wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Ríocht Esuaitíní]] rinz9srif4mc1idi3v3dh6hkn81uygo Eswatini 0 97858 1089836 1004034 2022-08-26T12:51:18Z Xqbot 3926 Róbó: Ag socrú athsheolta dúbailte → [[Ríocht Esuaitíní]] wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Ríocht Esuaitíní]] rinz9srif4mc1idi3v3dh6hkn81uygo Esuaitíní 0 97859 1089837 1003996 2022-08-26T12:51:23Z Xqbot 3926 Róbó: Ag socrú athsheolta dúbailte → [[Ríocht Esuaitíní]] wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Ríocht Esuaitíní]] rinz9srif4mc1idi3v3dh6hkn81uygo Marianne (an Fhrainc) 0 98225 1090392 1006539 2022-08-27T06:28:47Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Carachtar}} [[Íomhá:20 Centimes (France).jpg|clé|mion|177x177px|Marianne ar roinnt de bhoinn airgid [[euro]] na tíre.]] [[Íomhá:FranceSemeuseBandelettepublicitaire1927Mineraline.jpg|mion|219x219px]] Is í '''Marianne''' [[siombail]] na Poblachta Francaí. Feictear í ar stampaí La Poste agus ar roinnt de bhoinn airgid [[euro]] na tíre. Is í an Marianne agus í mar chuid de bhratach na Fraince lógó an rialtais.<ref name=":0">{{Lua idirlín|url=http://www.beo.ie/alt-mna-na-fraince.aspx|teideal=Mná na Fraince|údar=P.J. Mac Gabhann|dáta=2009|language=ga|work=Beo!|dátarochtana=2021-07-03}}</ref> Is bean óg í Marianne atá ag iarraidh an pobal a mhúscailt le cur in aghaidh an chos ar bolg. Seasann an bhean leis an ngnáthdhuine. Tugann sí cosaint agus cothú dó. [[Íomhá:Manif pour tous Paris 2013-01-13 n11.jpg|clé|mion|177x177px|Mná gléasta suas mar Mharianne, 2013]] Inniu is í Marianne an pearsantú féin den Phoblacht. Ach ar na siombailí éagsúla lena samhlaítear an Fhrainc, tá [[Jeanne d'Arc]] go hard ar an liosta. Ach tá sí ag baint leis an monarcacht Fhrancach, nó daoine atá i bhfad amach ar an eite dheis. [[Íomhá:Eugène Delacroix - La liberté guidant le peuple, pyramide.jpg|clé|mion|177x177px|'La liberté guidant le peuple’ le Eugène Delacroix, 1830]] == Stair == Is tar éis na [[Réabhlóid na Fraince|réabhlóide in 1789]], nuair nach raibh fáilte a thuilleadh roimh rud ar bith a bhain leis an monarcacht ná leis an eaglais, gur tosaíodh ar an Marianne a úsáid chun luachanna an náisiúin - ‘liberté, égalité, fraternité’ - a léiriú. Bhí an dá íomhá den Marianne ann: * an banlaoch óg misniúil a shamhlaítear leis an réabhlóid agus a fheictear sa saothar ealaíne ‘La liberté guidant le peuple’ (Eugène Delacroix, 1830); nó * an bhean atá níos staidéartha a bhíonn ar taispeáint i dtithe cúirte agus i hallaí cathrach na tíre a léiríonn ciall agus ceart.<ref name=":0" /> [[Íomhá:Laetitia Casta derrière les murs.jpg|clé|mion|177x177px|[[Laetitia Casta]], 2011]] == Inniu == Tá an nós tar éis fás sa Fhrainc le roinnt blianta anuas bean a roghnú ón phobal agus a haghaidh a úsáid mar mhúnla chun Marianne a linne a shamhlú. Ina measc siúd a roghnaíodh roimhe seo le bheith ina Marianne, bhí leithéidí [[Brigitte Bardot]] (1968) agus [[Catherine Deneuve]] (1985). In 2000, ba í [[Laetitia Casta]], mainicín agus aisteoir, a roghnaíodh ina Marianne don mhílaois nua. Ach d’fhág sí an Fhrainc go luath ina dhiaidh sin agus chuaigh sí chun cur fúithi i [[Londain]], ar chúiseanna a bhain le cúrsaí [[Cáin|cánach]] a dúradh ag an am. Níorbh fhada gur roghnaíodh bean eile ina háit.<ref name=":0" /> == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Cultúr na Fraince]] [[Catagóir:Bandéithe]] [[Catagóir:Stair na Fraince]] [[Catagóir:Siombailí]] [[Catagóir:Pearsantú]] 2kzbv3q3jhapys909yeen9v8nkh6d49 Réabhlóid Éigipteach (1952) 0 98408 1090377 1007781 2022-08-27T06:10:13Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Naguib & Nasser in military uniform.jpg|mion|[[Gamal Abdel Nasser|Gamal Nasser]] agus [[Mohamed Naguib]]]] Ar an [[23 Iúil]] [[1952]], tharla [[coup d'état]]; cuireadh [[deachtóireacht]] mhíleata in ionad [[Monarcacht bhunreachtúil|monarcachta]] bunreachtúla. Tugadh an '''Réabhlóid Éigipteach''' ar na himeachtaí. Treascraíodh an Rí Farouk agus a réimeas lofa. Bhí [[Gamal Abdel Nasser|Gamal Nasser]] agus [[Mohamed Naguib]] i mbun an Éirí Amach. Tugtar "Lá na Réabhlóide" ar an 23 Iúil san Éigipt inniu agus is lá saoire é. == Féach freisin == * [[Gamal Abdel Nasser|Gamal Nasser]] * [[Anwar Sadat]] == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-af}} [[Catagóir:Stair na hÉigipte]] [[Catagóir:1952]] [[Catagóir:Réabhlóidí]] 7dubssvq1u65wjo276e22hee6cealw1 Comhdháil na Náisiún Aontaithe maidir leis an athrú aeráide, 2021 (COP26) 0 99713 1089874 1072241 2022-08-26T16:16:02Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} Cuireadh tús leis an 26ú ceann de '''Chomhdhálacha na Náisiún Aontaithe maidir leis an Athrú Aeráide,''' 2021 (COP26) ag Cruinniú Mullaigh na gCeannairí Domhanda an [[1 Samhain]] [[2021]].<ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://www.consilium.europa.eu/ga/meetings/international-summit/2021/11/01/|teideal=Comhdháil na Náisiún Aontaithe maidir leis an athrú aeráide (COP26), Cruinniú Mullaigh na gCeannairí Domhanda, Glaschú, an Ríocht Aontaithe, 1 Samhain 2021|language=ga|work=www.consilium.europa.eu|dátarochtana=2021-11-07}}</ref> Ón 31 Deireadh Fómhair go dtí an 12 Samhain, tháinig an 197 bpáirtí i gCreat-Choinbhinsiún na Náisiún Aontaithe ar an Athrú Aeráide (UNFCCC) le chéile ag COP26 i gcathair [[Glaschú|Ghlaschú]] (na measc sin, an t[[An tAontas Eorpach|Aontas Eorpach]] agus [[Éire]]).<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rte.ie/radio/rnag/clips/22024523/|teideal=Tús Áite: COP26|language=en|work=RTE Radio|dátarochtana=2021-11-08}}</ref> [[Íomhá:P20211102AS-0037 (51846558928).jpg|mion|clé|[[Ursula von der Leyen]] agus [[Joe Biden]]]] [[Íomhá:Blah blah blah sign - Fridays for Future pre-COP26 Milano, Lombardy, Italy - 2021-10-01.jpg|mion|clé|Agóid]] Beartaíodh i dtosach í do 2020, ach cuireadh siar í ar feadh bliana mar gheall ar phaindéim [[COVID-19]]. == Cúlra == Bhí breis is 120 ceannaire stáit i láthair ag an ócáid seo atá eagraithe ag na Náisiúín Aontaithe. Ní raibh Uachtarán na Síne, Xi Jinping agus Uachtarán na Rúise,Vladimir Putin ar a gcumas a bheith i láthair go pearsanta.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Tús le Comhdháil Dhomhanda ar athrú aeráide|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2021/1101/1257092-tus-le-comhdhail-dhomhanda-ar-athru-aeraide/|date=2021-11-01|language=en}}</ref> [[Íomhá:Marcha por el Clima 6 Dec Madrid -COP25 IMG 6944 (49182786356).jpg|clé|mion|Agóid]] Rinneadh athbhreithniú ar an dul chun maidir leis na gealltanais mhóra i gComhaontú Pháras, agus an sprioc chun an téamh domhanda a choinneáil i bhfad faoi bhun 2°C os cionn na leibhéal réamhthionsclaíoch, agus leanúint dá n-iarrachtaí teorainn 1.5°C a chur leis.<ref name=":0" /> Bhí an [[Barack Obama]] ina Uachtarán ar Mheiriceá nuair a socraíodh margadh Pháras i 2015. Ag COP26, dúirt sé gur theip ar fhormhór tíortha seasamh le gealltanais a rinne siad i bPáras maidir le srian a chur le hathrú aeráide.<ref>{{Luaigh foilseachán|title='Níor comhlíonadh geallúintí cheana maidir le haeráid'-Obama|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2021/1108/1258651-nior-comhlionadh-gealluinti-cheana-maidir-le-haeraid-obama/|date=2021-11-08|language=ga|author=Nuacht RTÉ}}</ref> Dúirt sé go gcaithfeadh tíortha an domhain níos mó a dhéanamh ar mhaithe le hastaíochtaí a laghdú, agus luaigh sé go speisialta a thír féin agus tíortha an Aontais Eorpaigh ina leith seo. == Spriocanna == Leagadh amach spriocanna le dhul i ngleic le athrú aeráide. Bhí ceithre phríomhchuspóir:<ref name=":0" /><ref name=":2">{{Lua idirlín|url=https://unfccc.int/sites/default/files/resource/cma2021_L16_adv.pdf|teideal=Glasgow Climate Pact|údar=unfccc.int|dáta=2021|dátarochtana=2021}}</ref> * Astaíochtaí glan-nialasacha domhanda a bhaint amach faoi lár na haoise (roimh an COP26 d’aontaigh ceannairí na dtíortha G20 go leagfaí síos sprioc go mbeifí neodrach ó thaobh carbóin de faoi lár an chéid seo).<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/impim-oraibh-roghnaigi-an-cine-daonna-a-shabhail-tus-curtha-le-cop26-i-nglaschu/|teideal=‘Impím oraibh, roghnaígí an cine daonna a shábháil’ – tús curtha le COP26 i nGlaschú|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2021-11-08}}</ref> Den chéad uair riamh (ó thús COP a bhliain 1995), bhí tagairt sa téacs deireadh a chur le húsáid bhreoslaí iontaise de réir a chéile, creid nó ná creid. Ach níor tugadh aon mhionsonraí faoi.<ref name=":2" /> * An téamh domhanda a choinneáil ag 1.5°céim os cionn na leibhéal réamhthionsclaíoch * Gealltanas maidir le $100 billiún a shlógadh in aghaidh na bliana faoi 2025 chun cabhrú le tíortha i mbéal forbartha dul i ngleic le héifeachtaí an athraithe aeráide<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Iarrachtaí á ndéanamh i nGlaschú an t-ardú teochta a chosc|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2021/1108/1258554-iarrachtai-a-ndeanamh-i-nglaschu-an-t-ardu-teochta-a-chosc/|date=2021-11-08|language=ga|author=RTÉ Nuacht}}</ref> * Bailchríoch a chur ar thacar de rialacha lena ndéantar cur chun feidhme Chomhaontú Pháras a threorú. [[Íomhá:Cop26, glasgow (51655095611).jpg|mion|agóid]] === Spriocanna in Éirinn === Laghdú 22-30% ar astúcháin roimh 2031 an sprioc a bhí leagtha amach don earnail talamahaiochta sa Phlean.<ref name=":1">{{Luaigh foilseachán|title=COP26 cáinte ag Greta Thunberg mar "blah, blah, blah"|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2021/1105/1258175-cop26-cainte-ag-greta-thunberg-mar-choisir-cainte-gno/|date=2021-11-05|language=ga|author=Nuacht RTÉ}}</ref> [[Íomhá:Cop26, glasgow (51654936219).jpg|mion|[[amharclannaíocht sráide]]]] == Beartanna == Gheall ceannairí domhanda go mbeadh deireadh le dífhoraoisiú faoi 2030. Dúradh freisin go mbeadh athphlandáil iomlán á dhéanamh ar chrainnte faoin mbliain sin.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/gealltanas-tugtha-ag-ceannairi-go-gcuirfear-deireadh-leis-an-difhoraoisiu-faoi-2030/|teideal=Gealltanas tugtha ag ceannairí go gcuirfear deireadh leis an dífhoraoisiú faoi 2030|údar=Tuairisc|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2021-11-08}}</ref> Bhí €16bn geallta ar mhaithe le seo a chur i gcríoch, idir airgead poiblí agus príobháideach.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=An dara lá de COP 26 i nGlaschú|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2021/1102/1257336-an-dara-la-de-cop-26-i-nglaschu/|date=2021-11-02|language=ga|author=Nuacht RTÉ}}</ref> Bhí 100 tír tar éis a dtacaíocht a thabhairt dó seo, ach ní raibh an [[An Rúis|Rúis]] ná an t[[An tSín|Sín]] nó an [[An India|India]] ag tacú leis. Gheall an [[Taoiseach]] go ndúblódh Éire faoi 2025 an t-airgead a chuirtear ar fáil do thíortha tearfhorbartha an domhain chun dul i ngleic leis an athrú aeráide. €225m a bheadh i gceist ansin.<ref>{{Luaigh foilseachán|title='Tiocfaidh athrú aeráide romhainn mura ngníomhaítear'-Taoiseach|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2021/1102/1257309-tiocfaidh-athru-aeraide-romhainn-mura-ngniomhaitear-taoiseach/|date=2021-11-02|language=ga|author=Nuacht RTÉ}}</ref> Dúirt [[Mícheál Ó Máirtín|Micheál Martin]] go raibh dualgas ar Éirinn agus ar thíortha eile atá go maith as níos mó a dhéanamh chun na fadhbanna a bhain leis an athrú aeráide a réiteach.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/tugaimis-an-duais-is-fearr-don-chine-daonna-domhan-ar-feidir-linn-maireachtail-ann-micheal-martin/|teideal=‘Tugaimis an duais is fearr don chine daonna – domhan ar féidir linn maireachtáil ann’ – Micheál Martin|údar=tuairisc.ie|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2021-11-08}}</ref> “Sinne sa domhan forbartha, sinne, bímis macánta faoi, is mó a chuir leis na fadhbanna atá romhainn go léir, tá dualgas orainn tacú leo siúd is mó a bhfuil dúshláin rompu. Glacann Éire leis an dualgas sin.” == Cáin == Dúirt an t-Iar-Uachtarán [[Máire Mhic Róibín|Mary Robinson]] go raibh uaillmhian na dtíortha ag COP26 easnamhach agus dá bhrí sin gur dócha go mairfidh gach duine faoi 60 i ndomhain nach bhfuil chomh ináitrithe agus a bhfuil ócáidí adhaimsire ann, agus gur cinnte go mairfidh daoine faoi 30 sa domhain sin.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Uaillmhian easnamhach ag COP26 - Mary Robinson|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2021/1115/1259976-uaillmhian-easnamhach-ag-cop26-mary-robinson/|date=2021-11-15|language=ga|author=Nuacht RTÉ}}</ref> Ar 7 Samhain, bhí breis agus scór míle agóidí i gcathair Ghlaschú ag léirsiú i gcoinne na Comhdhála COP26.<ref name=":1" /> Bhí [[Greta Thunberg]] ina measc, agus bhí sí thar a bheith cáinteach faoin easpa dul chun cinn atá déanta ag an gComhdháil == Féach freisin == * [[Athrú aeráide|Athrú Aeráide]] == Naisc == * [https://unfccc.int/sites/default/files/resource/cma2021_L16_adv.pdf Cinneadh polaitiúil]<ref name=":2" /> == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Athrú aeráide]] [[Catagóir:2021]] [[Catagóir:Comhdhálacha na Náisiún Aontaithe]] [[Catagóir:Téamh domhanda]] ahsq18dcp426cvhbamz19z2oygkqy3t Déithe na gCeilteach 0 99882 1089889 1053886 2022-08-26T17:06:33Z Marcas.oduinn 33120 /* Déithe leighis */Nasc wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Epona.jpg|mion|[[Epona]], bandia Ceilteach na gcapall agus marcaíochta, nach raibh a macasamhail aici i measc déithe na Rómhánaigh, agus dá bharr tá tábhacht ar leith mar dia fíorCheilteach. Tá an dealbh seo as an nGearmáin c. AD 200.]] Is léir go raibh paintéón ag [[na Ceiltigh]] ársa, inchomórtais le dreamanna [[Ind-Eorpach]]a eile, gach ceann acu nasctha le gnéithe áirithe den saol agus den domhan nádúrtha. Tá aithne orthu as iomaí foinsí, ionaid adhartha, dealbha, inscríbhinní, réada cultais, logainmneacha agus ainmneacha pearsanta san áireamh. Níl ach pas beag íomhánna ann dá ndéithe in [[ealaín Cheilteach]] roimh theacht na Rómhánach, agus is deacair é iad a aithniú de bharr easpa inscríbhinní. Faightear níos mó fianaise i ndiaidh concas na Rómhánach, a bhuí le híomhánna le hinscríbhinní agus scríbhneoirí Laidine. Feictear na déithe úd go héiginnte i luath-[[litríocht na Gaeilge]] agus [[litríocht na Breatnaise|na Breatnaise]], óir gur scríobhadh iad siúd i bhfad i ndiaidh teacht na Críostaíochta. == Na Rómhánaigh == I ndiaidh concas na Rómhánach, rinneadh naisc idir déithe na gCeilteach agus na Rómhánach, agus d'adhrtaí iad go dtí teacht na [[Críostaíocht]]a. Is é ''locus classicus'' do dhéithe na gCeilteach san [[an Ghaill|Ghaill]] ná an sliocht in ''[[Commentarii de Bello Gallico]]'' (52–51 BC) le [[Iúil Caesar]], ina a dhéanann sé trácht ar seisear acu, i dteannta lena gcuid feidhmeanna. Deir sé gurbh é [[Mearcair (dia)]] an dia is tábhachtaí, cumadóir na n-ealaíon, patrún taistealaithe, ceannaithe agus tráchtála. D'adhrtaí na Gallaigh ansin [[Apalló (dia)]], dia an leighis; [[Mars (dia)]], dia an chogaidh; [[Iúpatar]], dia na bhflaitheas; agus [[Minéirve]], bandia lámhcheirdeanna. Deir sé fosta gur mheas na Gallaigh fúthu é [[Dis Pater]] a sinsear.<ref>[[Julius Caesar]], ''[[Commentarii de Bello Gallico]]'' [https://archive.today/20120714093800/http://perseus.mpiwg-berlin.mpg.de/cgi-bin/ptext?lookup=Caes.+Gal.+6.17 6:17-18]</ref> Mar ba [[interpretatio Romana|nós]] leis na Rómhánaigh, ní luann Caesar na déithe úd leis a n-ainmneacha dúchais, agus dá bharr is deacair é iad a aithint, ó thaobh ainm is feidhmiúil de, le déithe na nGallach agus Cheiltigh na nOileán ar aon. In ainneoin sin, is foinse tábhachtach é a liosta beag. Tá fianaise mhaith scríofa le fáil sa Ghaill agus sa Bhreatain ar na déithe ainmnithe ag Caesar. Go minic, feictear iad ceangailte le hainmneacha dúchais Ceilteacha, amhail is Mearcair [[Visucius]], [[Lenus]] Mars, Iúpatar [[Poeninus]] nó [[Sulis]] Minéirve. Feictear ainmneacha aonair go forleathan fosta, go háirithe i measc bandéithe amhail is [[Sulevia]], [[Sirona]], [[Rosmerta]] agus [[Epona]]. Tá ann sa Ghaill tuairim is roinnt céad ainmneacha le bunús Ceilteach. Feictear an chuid is mó acu ach uair amháin, rud a chuireann in úil de réir roinnt scoláirí gur déithe áitiúla atá i gceist. Luann tacadóirí an smaoinimh seo an dia [[Teutates]], dia na treibhe, luaite ag [[Lucan (file)|Lucan]].<ref name="Duval">Paul-Marie Duval, ''Les dieux de la Gaule'', Éditions Payot, Paris, 1993. {{ISBN|2-228-88621-1}}</ref> D'fhéadfadh é nach bhfuil an sna hainmneacha is ach leaganacha áitiúla dosna déithe céanna. [[Íomhá:CLUNY-Maquette pilier nautes 1.JPG|mion|Macasamhail den leacht neamhiomlán, [[Gallán na mBádóirí]], as Páras, le ceithre dhia, ina measc an t-aon léiriú amháin den dia [[Cernunnos]] ina dtugtar a ainm (ar chlé, 2a ón mbarr).]] == Tréithe ginearálta == A bhí le fianaise ón ré Rómhánach, feictear an-chuid déithe agus bandéithe léirithe in íomhánna agus tíolacthaí.<ref>Green 2005, lch. 26</ref> D'adhrtaí roinnt déithe go forleathan ar fud an domhain Cheiltigh, agus eile acu i réigiún no fiú ceantar amháin,<ref>Green 2005, lch. 26</ref> agus tóir níos mó orthu siúd scaití ná na déithe for-réigiúnacha. === Déithe for-réigiúnacha === I measc déithe a d'adhrtaí os cionn teoranta na dtreabh bhí [[Matres]], [[Cernunnos]], dia na spéire [[Taranis]] agus dtús na gcapall [[Epona]]. Fuarthas lucht leanúna Epona, chomh fada ó chéile is [[an Bhreatain]], [[an Róimh]] agus [[an Bhulgáir]]. Is suntasach é go bhfeictear na máthair-dhéithe go minic ina dtriúr sa Bhreatain, sa [[an Ghaill|Ghaill]] agus ar [[an Réin]], cé go bhfuil éagsúlachtaí móra eatarthu ó cheantar go ceantar.<ref>Green 2005, ll. 27-28</ref> Sa chaoi chéanna, tá nasc tréan le feiceáil idir dia Ceilteach na spéire agus [[roth na gréine]] ar fud na hEorpach, ó [[Balla Haidrian|Bhalla Haidrian]] go dtí [[Cologne]] agus [[Nîmes]], cé go bhfuil éagsúlachtaí ann chomh maith.<ref>Green 2005, lch. 28</ref> === Déithe áitiúla === Is féidir uaireanta déithe réigiúnacha, treibhe nó fo-threibhe a aithint. Tá greanadh cloiche ar leith le fáil i gcríocha na [[Remi]] as iarthuaisceart na Gaille, agus léirithe ann dia tré-aghaidh le tréithe coiteanna agus féasóga só. San [[Iarannaois]], chur an treibh úd [[bonn|boinn]] le trí aghaidh ar fáil.<ref>Green 2005, lch. 28</ref> In oirlár na Gaille, ba níos tábhachtaí í an bandia [[Sequana]] i gceanntar [[an Bhurgúin|na Burgúine]] an lae inniu, ná na [[Matres]], a d'adhrtaí ar fud na Breataine, na Gaille agus Dúiche na Réine.<ref>Green 2005, lch. 27</ref> [[Lenus]] ba ea dia treibhe eile, adhartha ag na [[Treveri]] ag roinnt sanctúirí, an ceann is iontaí ina bpríomhchathair, [[Trier]]. Is léir gur raibh tionchar níos leithne aige he was also exported to other areas: bhí altóirí ann tiomnaithe do [[Lenus]] in [[Chedworth]], [[Gloucestershire]] agus [[Caerwent]] sa [[an Bhreatain Bheag|Bhreatain Bheag]].<ref>Green 2005, lch. 28</ref> Nasctha le ceantar amháin, uaireanta ach aon áit amháin, ba ea an-chuid déithe na gCeilteach, agus iad b'fhéidir ina ''[[genius loci]]'' na háite.<ref>Green 2005, lch. 28</ref> Sa Ghaill, tá níos mó ná ceithre chéad ainm a bhfuil fianaise ann ach, agus feictear ar a laghad trí chuid dóibh siúd ach uair amháin. * Ní bhfacthas [[Sequana]] ach ina [[fuarán]] gar de [[Dijon]], * Bhiodh [[Sulis]] ceangailte le [[Bath, Somerset|Bath]] (Aquae Sulis). * D'adhrtaí an lánúin diaga [[Ucuetis]] agus [[Bergusia]] ach amháin ag [[Alesia]] sa Bhurgúin. * Bhiodh [[Nodens]] ceangailte ach go háirithe leis an tearmann mór ag [[Lydney]] (cé go bhfeictear é fosta ag [[Cockersand Moss]] i gCumbria). * D'adhrtaí beirt déithe eile an chogaidh, [[Cocidius]] agus [[Belatucadrus]], i gceantair áirithe gar de [[Balla Haidrian|Bhalla Haidrian]].<ref>Green 2005, lch. 28</ref> Tá go leor déithe eile ann a bhfuil ainmneacha acu a chuireann le fios gur [[genius loci|dhéithe áitiúla]]: [[Vosegus]] i sléibhte na [[Vosges]]; [[Luxovius]] i [[spá]] [[Luxeuil]]: [[Vasio]] i mbaile [[Vaison]], Gleann [[an Róin|na Róine]]. === Lánúineacha diaga === Is suntasach é go bhfeictear déithe agus bandéithe le chéile mar chúplaí i ndealbhóireacht Ghallach, amhail is [[Rosmerta]] agus Mearcair, [[Nantosuelta]] agus [[Sucellos]], [[Sirona]] agus [[Grannus|Apollo Grannus]], [[Borvo]] agus [[Damona]], agus [[Loucetios|Mars Loucetius]] agus [[Nemetona]].<ref>Jufer, Luginbühl 2001</ref> == Cineálacha suntasacha diachta == === Déithe le beanna === [[Íomhá:Gundestrupkedlen- 00054 (cropped).jpg|mion|deis|Pearsa le beanna, torc aige agus nathair ceann reithe ina theanta, ar an [[coire Gundestrup]].]] {{príomhalt|Cernunnos}} Feictear arís is arís in íomhánna Gallacha dia le beanna ina shuí agus a chosa trasna ar a chéile aige, uaireanta i dteannta le hainmhithe, go minic [[torc]] á chaitheamh aige. Tá fianaise ann dá ghnáthainm, Cernunnos, ach le cúpla huair: ar [[Gallán na mBádóirí|Ghallán na mBádóirí]], mar ERNUNNOS anois, ach tá líníocht as an 18ú haois le CERNUNNOS; ar inscríbhinn as [[Montagnac, Hérault|Montagnac]] a deir αλλετ[ει]νος καρνονου αλ[ι]σο[ντ]εας ([tiomnaithe ag] Alletinos [do] Carnonos Alisontea<ref name="RIG">''Recueil des Inscriptions Gauloises'' I (1985), ll. 318-325.</ref>); agus ar dhá inscríbhinn as [[Seinsel-Rëlent]], "Deo Ceruninco"<ref>AE, 1987, 00772.</ref> Tá an-chuid íomhánna ann le feiceáil go forleathan ar fud na hEorpach. Faightear an sampla is luaithe ag [[Val Camonica]] i dtuaisceart na Iodálda, agus an ceann is cáiliúla ar an [[coire Gundestrup]] den 1d aois RC as [[Jutland]], [[an Danmhairg]]. Ar an gcoire seo, tá nathair ceann-reithe ina thráchtas. Ag [[Reims]], tá [[cornucopia]] aige, lán go béal le grán agus boinn.<ref name="Duval"/> === Déithe leighis === {{príomhalt|Airmed|Belenus|Borvo|Brigit|Grannus|}} Tá déithe leighis le fáil ar fud an domhain Cheiltigh, go minic ceangailte le [[foinse the|foinsí teo]], tobair leighis, [[luibheolaíocht]] agus solas. Is í b'fhéidir [[Brigid]], tré-bhandia leighis, filíochta agus gaibhneoireachta, an té is cáiliúla de dhéithe leighis Cheiltigh na nOileán. Nasctha le mórán foinsí agus [[tobair clootie|tobair]] leighis atá sí. [[Airmed]] is ea bandia nach bhfuil a oiread sin clú uirthi, ceangailte freisin le tobar leighis agus luibheolaíochta. Sa mhiotaseolaíocht Rómhán-Cheilteach, faightear [[Belenos]] (fréamhaithe a mheastar ón gCeiltis ''*belen-'', ‘geal’,<ref>Delamarre, 2003</ref> cé go bhfuil moltaí diongbháilte eile ann<ref name="Schrijver">Peter Schrijver, "On Henbane and Early European Narcotics", ''Zeitschrift für celtische Philologie'', iml. 51 (1999), ll. 17-45.</ref>) go háirithe i ndeisceart [[an Fhrainc|na Fraince]] agus tuaisceart [[an Iodáil|na hIodálda]]. Faightear [[Grannus|Apollo Grannus]] go formhór i lár agus Oirthear na Gaille, ach fosta sa Bhriotáin agus abhantrach [[an Danóib|na Danóibe]].<ref>Green, 1986</ref> Go minic, is í [[Sirona]] bean chéile Ghrannus. Is fusa tábhachtach leighis eile é [[Bormo]]/[[Borvo]] (uisce fiuchta, bruite, beirithe<ref>Green, 1986</ref>), nasctha go háirithe le foinsí teirmeacha sábháil is [[Bourbonne-les-Bains]] agus [[Bourbon-Lancy]]. Creideadh agus creidtear fós go leas teiripe ag baint leis na foinsí teo úd. === Déithe gréine === De réir 'interpretatio romana', is déithe fireanna gréine iad [[Lugh]], [[Belenos]] agus a leithéid, aitheanta le h[[Apollo]]. San lá inniu ann, ámh, meastar gur baineann í an ghrian Cheilteach,<ref name="monaghan433">[[Patricia Monaghan]], ''The Encyclopedia of Celtic Mythology and Folklore'', lch. 433.</ref><ref>[[John T. Koch]], ''Celtic Culture: Aberdeen breviary-celticism'', lch. 1636.</ref> agus tá roinnt bandéithe molta agus gnéithe gréine acu. As [[Gaeilge]], is léir gur baininscneach é ainm na [[Grian|gréine]]. Bhí Grian féin ina grian an Gheimhridh, agus [[Áine]] ina grian an tsamhraidh.<ref name="McKillop2">MacKillop (1998) ll. 10, 70, 92.</ref> '' Mar an gcéanna, tá sé molta ó am go ham go raibh [[Étaín|Éadaoin]] nasctha leis an ngréin. Más fíor san, d'fhéadfadh é gur bhandia gréine í [[Epona]],<ref name="McKillop2"/> cé go raibh ról gealaí aici dar leis na Rómhánach. Tá an t-ainm [[Sulis]] an ar mBreatain gaolmhar le déithe Ind-Eorpacha gréine amhail is [[Helios]] as an nGréig agus [[Surya]] as an Ind,<ref>Delamarre, 2003, lch. 287</ref><ref>Zair, Nicholas, Reflexes of the Proto-Indo-European Laryngeals in Celtic, Brill, 2012, lch. 120</ref> agus tá roinnt gnéithe gréine aici cosúil le bhuafhocail súil agus solais. Sa deireadh, feictear an t-ainm [[Sulevia]], go forleathan sa domhain Cheiltigh, gan gaol ann le Sulis,<ref>Jufer, Luginbüh, 2001, ll. 15, 64</ref> ach uaireanta molta go raibh ról gréine aici.<ref name="monaghan433"/> Tá sé ráite go bhfuil [[Olwen]] as an [[miotaseolaíocht na Breataine Bige|Bhreatain Bheag]] ina iarsma de bhandia áitiúil na gréine, go páirteach de thoradh nasc sanasaíochta leis an roth agus leis na dathanna óir, bán agus dearg.<ref name="monaghan433"/><ref>Simon Andrew Stirling, The Grail: Relic of an Ancient Religion, 2015</ref> Ó am go ham, bhí sé molta go raibh gnéithe gréine ag [[Brigit]], rud atá oiriúnach dá ról mar bandia tine agus solais.<ref name="monaghan433"/> === Déithe uisce beannaithe === {{príomhalt|Sulis|Damona|Sequana}} ==== Bandéithe ==== I n[[Éire|Éirinn]], tá an-chuid tobar beannaithe ann tiomnaithe don bhandia [[Brigit]]. D'adhrtaí ‘[[Minéirve]]’ sa Bhreatain agus ar fud na hEorpach. Ag [[Bath, Somerset|Bath]], athaidh Minéirve leis an mbandia [[Sulis]]. Bhí bandéithe eile an ceangailte le foinsí naofa, amhail is [[Icovellauna]] i measc na d[[Treveri]]: [[Coventina]] ag [[Carrawburgh]]: agus [[Damona]] agus [[Bormana]] i dteannta le dia an earraigh Borvo (féach thuas). Bhí roinnt bandéithe ina n-aibhneacha a rinneadh ceithre díobh, go suntasach [[Boann]] ([[an Bhóinn]]), [[Sinann]] ([[an tSionainn]]), [[Sequana]] ([[An tSéin]]), [[Matres and Matrones|Matrona]] (an [[Marne]]), [[Souconna]] ([[Saône]]) agus b'fhéidir [[Belisama]] (an [[River Ribble|Ribble]]). ==== Déithe==== Is é [[Manannán mac Lir]] dia na mara is mó le rá. Meastar gur dia an aigéin éa athair [[Ler]]. Tá [[Nodens]] nasctha leis an bhfarraige, ach freisin le leigheas, seilg agus cúnna. I Lúsatánia, bhí Borvo ina dhia leighis, nasctha le foinsí boilgearnacha.<ref>{{cite book |chapter-url=http://www.sacred-texts.com/neu/celt/rac/rac06.htm |title=The Religion of the Ancient Celts |chapter=Chapter III. The Gods of Gaul and the Continental Celts |author=J. A. MacCulloch |date=1911 |publisher=T. & T. Clark |location= Dún Éadain}}</ref> Bhí [[Condatis]] ceangailte le cumair sa Bhreatain agus sa Ghaill. Bhí [[Luxovius]] ina dhia uiscí i [[Luxeuil]] sa Ghaill. I nÉirinn, dia leighis ba ea [[Dian Cécht]]. Tá [[an Bhearú]] ainmnithe as gníomh áirithe dá chuid.<ref name="sacred-texts.com">{{cite book |chapter-url=http://www.sacred-texts.com/neu/celt/cml/cml09.htm |title=Celtic Myth and Legend |chapter=Chapter V. The Gods of the Gaels |author=Charles Squire |date=1905 |publisher=Gresham Publishing Company |location= Londain}}</ref> Bhí [[Grannus]] nasctha le spánna, foinsí teirmeacha agus mianraí leighis, agus leis an ngrian. === Déithe capaill === ==== Bandéithe ==== [[Íomhá:MULO-Epona Freyming.jpg|mion|200px|Epona, 3ú haois AD, as Freyming (Moselle), an Fhrainc ([[Musée Lorrain]], Nancy)]] {{príomhalt|Epona|Macha}} Tá ról lárnach ag an gcapall i miotaseolaíocht na gCeilteach de chuile chineál. D'adhrtaí go forleathan [[Epona]], bandia capaill na nGallach, ag cosaint na treibhe. Glactha ag marcshlua na Rómhánach, bhí clú agus cáil aici ar fud na hEorpach, sa Róimh féin fiú. Ar roinnt boinn a rinneadh roimh theacht na Rómhánach, feictear banmharcach agus í Epona, b'fhéidir. Is ionann í agus bandéithe na n-oileán, [[Rhiannon]] sa Bhreatain Bheag, agus in Éirinn [[Éadaoin]] Eachraí agus [[Macha]], a bhí in ann rith níos tapúla ná mar capaill féin. Bhí [[Macha]] nasctha le cogadh agus flaitheas. Cé gur bandia í féin, meastar freisin gur cuid den tré-bandia cogaidh agus áir, [[Mór-Ríoghain]], maraon le [[Badhbh (bandia)|Badhbh]] agus [[Neamhain]]. ==== Dia ==== Dia leighis ba ea [[Atepomarus]] i measc Ceiltigh na Gaille. Fuarthas inscríbhinní i Mauvières (Indre), aistrithe mar "Marcach Mór" nó "(dia) le capall mór". === Máthair-bhandéithe === {{príomhalt|Matronae}} [[Íomhá:Deesses de Vertault (musée de Bibracte).jpg|mion|clé|Rilíf terracotta desna ''Matres'', as [[Bibracte]], cathair [[Aedui]], [[An Ghaill]]]] Is gné áirithe iad máthair [[bandia|bandéithe]] a fheictear arís is arís i reiligiúin na gCeilteach. Tá an-chuid inscríbhinní ann atá tiomnaithe do Matres nó Matronae, go háirithe thart timpeall [[Cologne]] i n[[Dúiche na Réine]].<ref>Jufer, Luginbühl, 2001</ref> Feictear máithreacha Ceilteacha ina n-aonar nó go minic ina dtré dhéithe. De ghnáth bíonn torthaí nó ''cornucopiae'' nó ''[[wikt:patera|paterae]]'' acu.<ref name="Duval"/> D'fhéadfadh iad bheith lán-chíochach (nó il-chíochach) agus linbh á mbeathú acu. Sa Bhreatain Bheag agus in Éirinn faightear máthair-bhandéithe amhail is [[Dôn]], [[Rhiannon]] agus [[Modron]] na mBreatnach, agus [[Danu]], [[Boand]], [[Macha]] agus [[Ernmas]] na nGael. Ní amháin máthair-bandéithe iad siúd, áfach. Tá rólanna éagsúla acu i miotaseolaíocht agus siombalachas na gCeilteach. I measc eile, is iad bandéithe leighis, gaibhneoireachts, [[flaitheas]], cruthaitheachta, breithe, torthúlachta, comhriachtana agus cothaithe, ach freisin cogaíochta agus áir. Ó thaobh a gcuid clann de, is go minic nach luaitear iad ach go fánach, ní tábhacht i bhféiniúlacht a máithreacha. D'fhéadfadh na páiste bheith cabhrach nó contúirteach, agus as ucht a gcinniúintí, tharlódh a mbreithe ''[[geis|geasa]]'' nó cruatan, amhail is mallacht Mhacha ar fhir na nUladh, nó Rhiannon agus a leanbh ite aici. === Déithe le casúir === {{príomhalt|Sucellus}} Léirítear Sucellos, an 'dea-bhuailteoir', de ghnáth mar fhear meánaosta féasógach, [[casúr]] crannfhada ina láimh aige, é sin nó [[bairille]] beorach '' suspended from a pole. His companion, [[Nantosuelta]], is sometimes depicted alongside him. When together, they are accompanied by symbols associated with prosperity agus domesticity. '' This figure is often identified with [[Silvanus]], worshipped in southern Gaul under similar attributes: [[Dis Pater]], from whom, according to Caesar, all the Gauls believed themselves to be descended; and the Irish [[Dagda]], an 'dea-dhia', who possessed a huge club agus a cauldron that was never empty. === Déithe nirt agus solabharthachta === {{main|Ogmios}} Sa Ghaill Gaul, aithníodh [[Ogmios]] le h[[Earcail]] na Rómhánach. Léiríodh é mar sheanfhear agus craiceann crón air, agus bogha agus cleith ina lámha aige. Dia solabharthachta ba ea é fosta, léirithe agus beirt fhear á tharraingt aige, a gcluasa nasctha lena theanga. Is ionann Ogmios agus [[Ogma]] na nGael. Deirtear chuid chum sé [[Ogham]], cló a in Éirinn ón 4ú haois AD.<ref>George Calder, [[Auraicept na n-Éces]], John Grant, Dún Éadain 1917 (1995 athchló)</ref> === An tarbh diaga === {{príomhalt|Tarvos Trigaranus}} [[Íomhá:Le Pilier des Nautes 03.JPG|deis|mion|200px|Rilíf Tarvos Trigaranus ar [[Gallán na mBádóirí|Ghallán na mBádóirí]].]] Is cineál suntasach [[míolchruthach]] dé eile é an tarbh diaga. Feictear [[Tarvos Trigaranus]] ("tarbh le trí chorr") ar rilífí síiían ardeaglais ag [[Trier]], [[an Ghearmáin]], agus i [[Ardeaglais Notre Dame|Notre-Dame]] i b[[Páras]]. I [[miotaseolaíocht na nGael]], tá ról lárnach ag [[Donn Cuailnge]] sa ''[[Táin Bó Cuailnge]]'' === Nathair cheann-reithe === Feictear nathair shainiúil cheann-reithe i dteannta le déithe Gallacha i roinnt léirithe, san áireamh an dia le beanna ar an gcoire Gundestrup (Cernunnos), Mearcair agus Mars. == Déithe suntasacha == === Lugh === {{main|Lugus|Lugh|Lleu}} [[Íomhá:Tricephale Carnavalet.jpg|deis|125px|mion|Image of a tricephalic god identified as Lugus, discovered in Paris]] De réir Caesair, ba é ‘[[Mearcair (dia)|Mearcair]]’ an dia ba mhó a thugtaí ómós dó i measc na nGallach, rud a chuireann roinnt mhaith íomhánna agus inscríbhinní in úil. Feictear ainm Mearcair i dteannta le buachaill Cheilteacha, san áireamh [[Visucius]], [[Cissonius]] agus [[Gebrinius]].<ref>Jufer (2001), Luginbühl</ref> Ainm eile is ea [[Lugus]], a fhionntar ón [[logainmníocht|logainm]] ''Lugdunon'' (dún Lú) a fheictear arís is arís, as a thagann na hainmneacha [[Lyon]], [[Laon]] agus [[Loudun]] sa [[an Fhrainc|Fhrainc]], [[Leiden]] san [[an Ísiltír|Ísiltír]], [[Lugo]] sa [[an Ghailís|Ghailís]], [[Cathair Luail]] (''Castra Luguvallium'') agus [[Legnica]] sa [[Polainn|Pholainn]]. I nÉirinn tá [[Contae Lú]] ainmnithe as Lugh féin. As Gaeilge agus Breatnais, tá Lugus gaolmhar le [[Lugh]]/Lú agus [[Lleu Llaw Gyffes|Lleu]], faoi seach. Tá roinnt mhaith cosúlachtaí eatarthu. Mar shampla, scríobh Caesar gur "cumadóir na n-ealaíon uile" é Lugus, cur síos an-ghar do bhuafhocal Lú, ''samildánach'', agus glaoitear "máistir fiche ceird" ar Lleu sa ''[[Mabinogi]]''.<ref name="Ford">Patrick K. Ford (eag/aistr). 1977. ''The Mabinogi and other Medieval Welsh Tales.'' University of California Press, Berkeley. {{ISBN|0-520-03414-7}}</ref> Tá sliocht ann sa scéal [[Cath Maighe Tuireadh]] a insíonn go raibh Lugh ina mháistir gach ealaíon agus ceirde.<ref name="Gray">Elizabeth A. Gray (eag/aistr). 1982. ''Cath Maige Tuired: The Second Battle of Mag Tuired.'' Irish Texts Society (Iml. LII), An Nás, Cill Dara</ref> Deirtear gurbh é Lugh a chur féile [[Lúnasa]] ar bun, a ceiliúrtar ar an 1a Mí Lúnasa, in ómós a mháthair altrama, [[Tailtiu]].<ref name="Macalister">R. A. Stewart Macalister (eag/aistr). 1941. ''Lebor Gabála Érenn: The Book of the Taking of Ireland. Part IV.'' Irish Texts Society (iml. XLI), Baile Átha Cliath.</ref> Faightear inscríbhinní sa Spáinn agus san Eilvéis, ceann acu de chuallacht gréasaithe, atá tiomnaithe do [[Lugoves]], tuigthe go forleathan mar an uimhir iolra de Lugus, ag lua b'fhéidir an dia ina thrí phearsa, é sin nó leagan desna [[Castor agus Pollux|Dioscuri]] (.i. Castor agus Pollux - sa chás Ceilteach, Lugh agus [[Cernunnos]]).<ref>{{cite book|author1=Dominique Hollard |author2= Daniel Gricourt |title= Cernunnos le dioscure sauvage. Recherches sur le type dionysiaque chez les Celtes |publisher= Éds. de l’Harmattan |date= 2010}}</ref> Ba dhia an fhlaithis go minic é Mearcair na nGallach, léirithe scaití féasógach agus/nó le sciatháin nó adharca ag teacht go díreach as a chionn. Feictear é de ghnáth i dteannta le reithe agus/nó coileach, agus [[caduceus]] ina láimh aige.<ref name="Duval"/> Ar séadchomharthaí agus inscríbhinní Gallacha, feictear Mearcair go minic i dteannta le [[Rosmerta]], a bhfuil ina bandia torthúlachta agus rathúnais. Go minic eile, feictear é i dteannta leis na [[Deae Matres]] (féach thíos).<ref>[[Miranda Green|Green]], 1986</ref> ===Taranis=== [[Íomhá:Taranis Jupiter with wheel and thunderbolt Le Chatelet Gourzon Haute Marne.jpg|thumb|right|[[Gallo-Roman]] Taranis Jupiter with wheel and thunderbolt, carrying [[torc]]s. [[Haute Marne]]]] {{príomhalt|Taranis}} Feictear [[Iúpatar (miotaseolaíocht)|Iúpatar]] na nGallach go minic le caor thintrí i láimh amháin aige agus roth gréine sa láimh eile. Aithnítear go minic é le [[Taranis]], luaite ag [[Lucan]]. D'fhéadfadh é gurb ionann Taranis agus [[Taran]], mionphearsa i [[miotaseolaíocht na Breataine Bige]], agus [[Tuireann]], athair [[Brian (miotaseolaíocht)|Bhriain]] i [[miotaseolaíocht na nGael]]. Faightear [[briocht]]aí rotha i gceantair Cheilteacha roimh theacht na Rómhánach. === Teutates/Toutatis === Tá [[Teutates]] nó Toutatis ("Fear na treibhe ") ar dhia de thriúr luaite ag [[Lucan]] sa 1d aois,<ref name="Lucan">[[Marcus Annaeus Lucanus]]. c. 61-65. ''[[Pharsalia|Bellum civile]]'', Book I, ll.498-501. [http://mcllibrary.org/Pharsalia/book1.html Online translation]</ref> (an beirt eile ná [[Esus]] agus [[Taranis]]). San lá inniu, luaitear é/iad go minic san iolra, mar phatrún de roinnt treibheanna.<ref name="Duval"/> Aithnítear Teutates le Mearcair ag tráchtaire níos déanaí amháin ar théacs Lucan, le Mars ag ceann eile. Feictear é fosta ar inscríbhinní ómóis sa Bhreatain, scríofa mar Toutatis. Dar le tráchtairí níos deireanaí, cuireadh íobairtí daonna Teutates chun báis trí bhá i mullach a gceann i ndabhach de leacht neamhshonraithe. Dar le Paul-Marie Duval, is ionann Mars na nGallach agus ''Toutates''.<ref name="Duval"/> === Esus === {{príomhalt|Esus}} Feictear Esus (Tiarna) in dhá shéadchomhartha na mór-roinne, ina measc [[Gallán na mBádóirí]], mar thuadóir ag gearradh géag ó [[crann|chrainn]]. == Tábla == {{príomhalt|Liosta de Dhéithe Ceilteacha}} Sa tábla a leanas, feictear roinnt desna déithe Rómhánacha agus Ceilteacha luaite thuas, le leaganacha Rómhánacha, leaganacha maith le Gallacha, Breatnacha nó Ibéireacha, agus pearsana na [[Tuatha Dé Danann|dTuath Dé Danann]] agus as an ''[[Mabinogion]]''. Tugtar le fios ann ceangail nó teangeolaíocha nó feidhmiúla idir na déithe, cé nach bhfuiltear ar aon tuairim maidir leis siúd, go háirithe ó thaobh déithe Cheiltigh na nOileán. {| class="wikitable sortable" ! ''Interpretatio''<br/>''Romana'' ! Gaillis, Briotanais<br/>& Ceiltibéarais ! Breatnais ! Sean-Ghaeilge |- | [[Apalló (dia)]] || [[Belenus]]<br/>[[Borvo]]<br/>[[Grannus]] || [[Beli Mawr]] || [[Bél]] |- | [[Apalló (dia)]] || [[Maponos]] || [[Mabon ap Modron|Mabon]] || [[Aengus|Maccan]] |- |   ||   || [[Brân]] || [[Bran]] |- | [[Victoria (bandia)]] || [[Bodua]] ||   || [[Badb]] |- | [[Victoria (bandia)]] || [[Brigantia]] ||   || [[Brigit]] |- |   || [[Cicolluis]] || || [[Cichol Gricenchos|Cichol]] |- | [[Dinísias]] || [[Cernunnos]] || [[Amaethon]] ||   |- |   ||   || [[Dôn]] || [[Danu]] |- | [[Dīs Pater]] ||   ||   || [[Donn]] <br/> [[Togail Bruidne Dá Derga|Dá Derga]] |- |   || [[Epona]] || [[Rhiannon]] || [[Macha]] |- | [[Bolcán]] || [[Gobannos]]|| [[Gofannon]] || [[Goibniu]] |- | [[Neiptiún]] ||   || [[Manawydan]] || [[Manannán mac Lir]] |- | [[Lamia]] || [[Matronae]] || [[Modron]] || [[Mór-Ríoghain]] |- | [[Victoria (bandia)]] || [[Nemetona]] ||   ||   |- | [[Earcail]] || [[Ogmios]] || Eufydd || [[Ogma]] |- | [[Maia]] || [[Rosmerta]] ||   ||   |- | [[Hygieia]] || [[Sirona]] ||   ||   |- | [[Silvanus]] || [[Sucellus]] ||   || [[Dagda]] |- |valign="top"| [[Minerva]] || [[Sulis]]<br/>[[Belisama]]<br/>[[Senuna]]<br/>[[Coventina]]<br/>[[Icovellauna]]<br/>[[Sequana]] ||   ||   |- | [[Genius (mythology)|Junones]] || [[Suleviae]] ||   ||   |- | [[Iúpatar]] || [[Taranis]] || [[Taran (disambiguation)|Taran]] || [[Tuireann|Turenn]] |- | [[Mars]] || [[Nodens]] || [[Lludd]]/[[Gwyn ap Nudd|Nudd]] || [[Nuada]] |- | [[Mars]] || [[Toutatis]] <br/>Cnabetius (Cenabetius)<ref>{{CIL|13|06572}}, {{CIL|13|04507}}, {{CIL|13|06455}}</ref> ||   ||   |- | [[Mars]] || [[Neton (Celtiberian)|Neton]] ||   || [[Neit]] |- | [[Mearcair]] || [[Lugus]] || [[Lleu]] || [[Lugh]] |- | [[Mearcair]] || Viducus || [[Gwydion]] ||   |- |   || [[Nemedus (Celtiberian)|Nemedus]] ||   || [[Nemed]] |- |   || [[Crouga (Celtiberian)|Crouga]] ||   || [[Crom Cruach]] |- |} == Foinsí == * {{cite book|last=Delamarre |first= Xavier |title= Dictionnaire de la langue gauloise |publisher=Editions Errance |date=2003 |location=Paris }} * {{cite book|first=Miranda J. |last=Green |date=2005 |title=Exploring the world of the druids |location=Londain |publisher=Thames & Hudson |isbn=0-500-28571-3 }} * {{cite book |first=Miranda |last=Green |date=1986 |title=The Gods of the Celts |publisher=Alan Sutton |location=Gloucs |isbn=0-86299-292-3 |url-access=registration |url=https://archive.org/details/godsofceltsar00mira }} * {{cite book|first1=Nicole |last1=Jufer |first2=Thierry |last2=Luginbühl |date=2001 |title= Les dieux gaulois : répertoire des noms de divinités celtiques connus par l'épigraphie, les textes antiques et la toponymie |publisher=Editions Errance |location = Paryas }} == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Déithe na gCeilteach| ]] r2sbeb3gffqoejm8aiil73cjs1kx8d7 1089890 1089889 2022-08-26T17:08:32Z Marcas.oduinn 33120 /* Déithe gréine */Nasc wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Epona.jpg|mion|[[Epona]], bandia Ceilteach na gcapall agus marcaíochta, nach raibh a macasamhail aici i measc déithe na Rómhánaigh, agus dá bharr tá tábhacht ar leith mar dia fíorCheilteach. Tá an dealbh seo as an nGearmáin c. AD 200.]] Is léir go raibh paintéón ag [[na Ceiltigh]] ársa, inchomórtais le dreamanna [[Ind-Eorpach]]a eile, gach ceann acu nasctha le gnéithe áirithe den saol agus den domhan nádúrtha. Tá aithne orthu as iomaí foinsí, ionaid adhartha, dealbha, inscríbhinní, réada cultais, logainmneacha agus ainmneacha pearsanta san áireamh. Níl ach pas beag íomhánna ann dá ndéithe in [[ealaín Cheilteach]] roimh theacht na Rómhánach, agus is deacair é iad a aithniú de bharr easpa inscríbhinní. Faightear níos mó fianaise i ndiaidh concas na Rómhánach, a bhuí le híomhánna le hinscríbhinní agus scríbhneoirí Laidine. Feictear na déithe úd go héiginnte i luath-[[litríocht na Gaeilge]] agus [[litríocht na Breatnaise|na Breatnaise]], óir gur scríobhadh iad siúd i bhfad i ndiaidh teacht na Críostaíochta. == Na Rómhánaigh == I ndiaidh concas na Rómhánach, rinneadh naisc idir déithe na gCeilteach agus na Rómhánach, agus d'adhrtaí iad go dtí teacht na [[Críostaíocht]]a. Is é ''locus classicus'' do dhéithe na gCeilteach san [[an Ghaill|Ghaill]] ná an sliocht in ''[[Commentarii de Bello Gallico]]'' (52–51 BC) le [[Iúil Caesar]], ina a dhéanann sé trácht ar seisear acu, i dteannta lena gcuid feidhmeanna. Deir sé gurbh é [[Mearcair (dia)]] an dia is tábhachtaí, cumadóir na n-ealaíon, patrún taistealaithe, ceannaithe agus tráchtála. D'adhrtaí na Gallaigh ansin [[Apalló (dia)]], dia an leighis; [[Mars (dia)]], dia an chogaidh; [[Iúpatar]], dia na bhflaitheas; agus [[Minéirve]], bandia lámhcheirdeanna. Deir sé fosta gur mheas na Gallaigh fúthu é [[Dis Pater]] a sinsear.<ref>[[Julius Caesar]], ''[[Commentarii de Bello Gallico]]'' [https://archive.today/20120714093800/http://perseus.mpiwg-berlin.mpg.de/cgi-bin/ptext?lookup=Caes.+Gal.+6.17 6:17-18]</ref> Mar ba [[interpretatio Romana|nós]] leis na Rómhánaigh, ní luann Caesar na déithe úd leis a n-ainmneacha dúchais, agus dá bharr is deacair é iad a aithint, ó thaobh ainm is feidhmiúil de, le déithe na nGallach agus Cheiltigh na nOileán ar aon. In ainneoin sin, is foinse tábhachtach é a liosta beag. Tá fianaise mhaith scríofa le fáil sa Ghaill agus sa Bhreatain ar na déithe ainmnithe ag Caesar. Go minic, feictear iad ceangailte le hainmneacha dúchais Ceilteacha, amhail is Mearcair [[Visucius]], [[Lenus]] Mars, Iúpatar [[Poeninus]] nó [[Sulis]] Minéirve. Feictear ainmneacha aonair go forleathan fosta, go háirithe i measc bandéithe amhail is [[Sulevia]], [[Sirona]], [[Rosmerta]] agus [[Epona]]. Tá ann sa Ghaill tuairim is roinnt céad ainmneacha le bunús Ceilteach. Feictear an chuid is mó acu ach uair amháin, rud a chuireann in úil de réir roinnt scoláirí gur déithe áitiúla atá i gceist. Luann tacadóirí an smaoinimh seo an dia [[Teutates]], dia na treibhe, luaite ag [[Lucan (file)|Lucan]].<ref name="Duval">Paul-Marie Duval, ''Les dieux de la Gaule'', Éditions Payot, Paris, 1993. {{ISBN|2-228-88621-1}}</ref> D'fhéadfadh é nach bhfuil an sna hainmneacha is ach leaganacha áitiúla dosna déithe céanna. [[Íomhá:CLUNY-Maquette pilier nautes 1.JPG|mion|Macasamhail den leacht neamhiomlán, [[Gallán na mBádóirí]], as Páras, le ceithre dhia, ina measc an t-aon léiriú amháin den dia [[Cernunnos]] ina dtugtar a ainm (ar chlé, 2a ón mbarr).]] == Tréithe ginearálta == A bhí le fianaise ón ré Rómhánach, feictear an-chuid déithe agus bandéithe léirithe in íomhánna agus tíolacthaí.<ref>Green 2005, lch. 26</ref> D'adhrtaí roinnt déithe go forleathan ar fud an domhain Cheiltigh, agus eile acu i réigiún no fiú ceantar amháin,<ref>Green 2005, lch. 26</ref> agus tóir níos mó orthu siúd scaití ná na déithe for-réigiúnacha. === Déithe for-réigiúnacha === I measc déithe a d'adhrtaí os cionn teoranta na dtreabh bhí [[Matres]], [[Cernunnos]], dia na spéire [[Taranis]] agus dtús na gcapall [[Epona]]. Fuarthas lucht leanúna Epona, chomh fada ó chéile is [[an Bhreatain]], [[an Róimh]] agus [[an Bhulgáir]]. Is suntasach é go bhfeictear na máthair-dhéithe go minic ina dtriúr sa Bhreatain, sa [[an Ghaill|Ghaill]] agus ar [[an Réin]], cé go bhfuil éagsúlachtaí móra eatarthu ó cheantar go ceantar.<ref>Green 2005, ll. 27-28</ref> Sa chaoi chéanna, tá nasc tréan le feiceáil idir dia Ceilteach na spéire agus [[roth na gréine]] ar fud na hEorpach, ó [[Balla Haidrian|Bhalla Haidrian]] go dtí [[Cologne]] agus [[Nîmes]], cé go bhfuil éagsúlachtaí ann chomh maith.<ref>Green 2005, lch. 28</ref> === Déithe áitiúla === Is féidir uaireanta déithe réigiúnacha, treibhe nó fo-threibhe a aithint. Tá greanadh cloiche ar leith le fáil i gcríocha na [[Remi]] as iarthuaisceart na Gaille, agus léirithe ann dia tré-aghaidh le tréithe coiteanna agus féasóga só. San [[Iarannaois]], chur an treibh úd [[bonn|boinn]] le trí aghaidh ar fáil.<ref>Green 2005, lch. 28</ref> In oirlár na Gaille, ba níos tábhachtaí í an bandia [[Sequana]] i gceanntar [[an Bhurgúin|na Burgúine]] an lae inniu, ná na [[Matres]], a d'adhrtaí ar fud na Breataine, na Gaille agus Dúiche na Réine.<ref>Green 2005, lch. 27</ref> [[Lenus]] ba ea dia treibhe eile, adhartha ag na [[Treveri]] ag roinnt sanctúirí, an ceann is iontaí ina bpríomhchathair, [[Trier]]. Is léir gur raibh tionchar níos leithne aige he was also exported to other areas: bhí altóirí ann tiomnaithe do [[Lenus]] in [[Chedworth]], [[Gloucestershire]] agus [[Caerwent]] sa [[an Bhreatain Bheag|Bhreatain Bheag]].<ref>Green 2005, lch. 28</ref> Nasctha le ceantar amháin, uaireanta ach aon áit amháin, ba ea an-chuid déithe na gCeilteach, agus iad b'fhéidir ina ''[[genius loci]]'' na háite.<ref>Green 2005, lch. 28</ref> Sa Ghaill, tá níos mó ná ceithre chéad ainm a bhfuil fianaise ann ach, agus feictear ar a laghad trí chuid dóibh siúd ach uair amháin. * Ní bhfacthas [[Sequana]] ach ina [[fuarán]] gar de [[Dijon]], * Bhiodh [[Sulis]] ceangailte le [[Bath, Somerset|Bath]] (Aquae Sulis). * D'adhrtaí an lánúin diaga [[Ucuetis]] agus [[Bergusia]] ach amháin ag [[Alesia]] sa Bhurgúin. * Bhiodh [[Nodens]] ceangailte ach go háirithe leis an tearmann mór ag [[Lydney]] (cé go bhfeictear é fosta ag [[Cockersand Moss]] i gCumbria). * D'adhrtaí beirt déithe eile an chogaidh, [[Cocidius]] agus [[Belatucadrus]], i gceantair áirithe gar de [[Balla Haidrian|Bhalla Haidrian]].<ref>Green 2005, lch. 28</ref> Tá go leor déithe eile ann a bhfuil ainmneacha acu a chuireann le fios gur [[genius loci|dhéithe áitiúla]]: [[Vosegus]] i sléibhte na [[Vosges]]; [[Luxovius]] i [[spá]] [[Luxeuil]]: [[Vasio]] i mbaile [[Vaison]], Gleann [[an Róin|na Róine]]. === Lánúineacha diaga === Is suntasach é go bhfeictear déithe agus bandéithe le chéile mar chúplaí i ndealbhóireacht Ghallach, amhail is [[Rosmerta]] agus Mearcair, [[Nantosuelta]] agus [[Sucellos]], [[Sirona]] agus [[Grannus|Apollo Grannus]], [[Borvo]] agus [[Damona]], agus [[Loucetios|Mars Loucetius]] agus [[Nemetona]].<ref>Jufer, Luginbühl 2001</ref> == Cineálacha suntasacha diachta == === Déithe le beanna === [[Íomhá:Gundestrupkedlen- 00054 (cropped).jpg|mion|deis|Pearsa le beanna, torc aige agus nathair ceann reithe ina theanta, ar an [[coire Gundestrup]].]] {{príomhalt|Cernunnos}} Feictear arís is arís in íomhánna Gallacha dia le beanna ina shuí agus a chosa trasna ar a chéile aige, uaireanta i dteannta le hainmhithe, go minic [[torc]] á chaitheamh aige. Tá fianaise ann dá ghnáthainm, Cernunnos, ach le cúpla huair: ar [[Gallán na mBádóirí|Ghallán na mBádóirí]], mar ERNUNNOS anois, ach tá líníocht as an 18ú haois le CERNUNNOS; ar inscríbhinn as [[Montagnac, Hérault|Montagnac]] a deir αλλετ[ει]νος καρνονου αλ[ι]σο[ντ]εας ([tiomnaithe ag] Alletinos [do] Carnonos Alisontea<ref name="RIG">''Recueil des Inscriptions Gauloises'' I (1985), ll. 318-325.</ref>); agus ar dhá inscríbhinn as [[Seinsel-Rëlent]], "Deo Ceruninco"<ref>AE, 1987, 00772.</ref> Tá an-chuid íomhánna ann le feiceáil go forleathan ar fud na hEorpach. Faightear an sampla is luaithe ag [[Val Camonica]] i dtuaisceart na Iodálda, agus an ceann is cáiliúla ar an [[coire Gundestrup]] den 1d aois RC as [[Jutland]], [[an Danmhairg]]. Ar an gcoire seo, tá nathair ceann-reithe ina thráchtas. Ag [[Reims]], tá [[cornucopia]] aige, lán go béal le grán agus boinn.<ref name="Duval"/> === Déithe leighis === {{príomhalt|Airmed|Belenus|Borvo|Brigit|Grannus|}} Tá déithe leighis le fáil ar fud an domhain Cheiltigh, go minic ceangailte le [[foinse the|foinsí teo]], tobair leighis, [[luibheolaíocht]] agus solas. Is í b'fhéidir [[Brigid]], tré-bhandia leighis, filíochta agus gaibhneoireachta, an té is cáiliúla de dhéithe leighis Cheiltigh na nOileán. Nasctha le mórán foinsí agus [[tobair clootie|tobair]] leighis atá sí. [[Airmed]] is ea bandia nach bhfuil a oiread sin clú uirthi, ceangailte freisin le tobar leighis agus luibheolaíochta. Sa mhiotaseolaíocht Rómhán-Cheilteach, faightear [[Belenos]] (fréamhaithe a mheastar ón gCeiltis ''*belen-'', ‘geal’,<ref>Delamarre, 2003</ref> cé go bhfuil moltaí diongbháilte eile ann<ref name="Schrijver">Peter Schrijver, "On Henbane and Early European Narcotics", ''Zeitschrift für celtische Philologie'', iml. 51 (1999), ll. 17-45.</ref>) go háirithe i ndeisceart [[an Fhrainc|na Fraince]] agus tuaisceart [[an Iodáil|na hIodálda]]. Faightear [[Grannus|Apollo Grannus]] go formhór i lár agus Oirthear na Gaille, ach fosta sa Bhriotáin agus abhantrach [[an Danóib|na Danóibe]].<ref>Green, 1986</ref> Go minic, is í [[Sirona]] bean chéile Ghrannus. Is fusa tábhachtach leighis eile é [[Bormo]]/[[Borvo]] (uisce fiuchta, bruite, beirithe<ref>Green, 1986</ref>), nasctha go háirithe le foinsí teirmeacha sábháil is [[Bourbonne-les-Bains]] agus [[Bourbon-Lancy]]. Creideadh agus creidtear fós go leas teiripe ag baint leis na foinsí teo úd. === Déithe gréine === De réir 'interpretatio romana', is déithe fireanna gréine iad [[Lugh]], [[Belenos]] agus a leithéid, aitheanta le h[[Apollo]]. San lá inniu ann, ámh, meastar gur baineann í an ghrian Cheilteach,<ref name="monaghan433">[[Patricia Monaghan]], ''The Encyclopedia of Celtic Mythology and Folklore'', lch. 433.</ref><ref>[[John T. Koch]], ''Celtic Culture: Aberdeen breviary-celticism'', lch. 1636.</ref> agus tá roinnt bandéithe molta agus gnéithe gréine acu. As [[Gaeilge]], is léir gur baininscneach é ainm na [[Grian|gréine]]. Bhí Grian féin ina grian an Gheimhridh, agus [[Áine]] ina grian an tsamhraidh.<ref name="McKillop2">MacKillop (1998) ll. 10, 70, 92.</ref> '' Mar an gcéanna, tá sé molta ó am go ham go raibh [[Étaín|Éadaoin]] nasctha leis an ngréin. Más fíor san, d'fhéadfadh é gur bhandia gréine í [[Epona]],<ref name="McKillop2"/> cé go raibh ról gealaí aici dar leis na Rómhánach. Tá an t-ainm [[Sulis]] an ar mBreatain gaolmhar le déithe Ind-Eorpacha gréine amhail is [[Helios]] as an nGréig agus [[Surya]] as an Ind,<ref>Delamarre, 2003, lch. 287</ref><ref>Zair, Nicholas, Reflexes of the Proto-Indo-European Laryngeals in Celtic, Brill, 2012, lch. 120</ref> agus tá roinnt gnéithe gréine aici cosúil le bhuafhocail súil agus solais. Sa deireadh, feictear an t-ainm [[Sulevia]], go forleathan sa domhain Cheiltigh, gan gaol ann le Sulis,<ref>Jufer, Luginbüh, 2001, ll. 15, 64</ref> ach uaireanta molta go raibh ról gréine aici.<ref name="monaghan433"/> Tá sé ráite gurb as an [[miotaseolaíocht na mBreatnach|mBreatain Bheag]] í [[Olwen]], ina iarsma de bhandia áitiúil na gréine, go páirteach de thoradh nasc sanasaíochta leis an roth agus leis na dathanna óir, bán agus dearg.<ref name="monaghan433"/><ref>Simon Andrew Stirling, The Grail: Relic of an Ancient Religion, 2015</ref> Ó am go ham, bhí sé molta go raibh gnéithe gréine ag [[Brigit]], rud atá oiriúnach dá ról mar bandia tine agus solais.<ref name="monaghan433"/> === Déithe uisce beannaithe === {{príomhalt|Sulis|Damona|Sequana}} ==== Bandéithe ==== I n[[Éire|Éirinn]], tá an-chuid tobar beannaithe ann tiomnaithe don bhandia [[Brigit]]. D'adhrtaí ‘[[Minéirve]]’ sa Bhreatain agus ar fud na hEorpach. Ag [[Bath, Somerset|Bath]], athaidh Minéirve leis an mbandia [[Sulis]]. Bhí bandéithe eile an ceangailte le foinsí naofa, amhail is [[Icovellauna]] i measc na d[[Treveri]]: [[Coventina]] ag [[Carrawburgh]]: agus [[Damona]] agus [[Bormana]] i dteannta le dia an earraigh Borvo (féach thuas). Bhí roinnt bandéithe ina n-aibhneacha a rinneadh ceithre díobh, go suntasach [[Boann]] ([[an Bhóinn]]), [[Sinann]] ([[an tSionainn]]), [[Sequana]] ([[An tSéin]]), [[Matres and Matrones|Matrona]] (an [[Marne]]), [[Souconna]] ([[Saône]]) agus b'fhéidir [[Belisama]] (an [[River Ribble|Ribble]]). ==== Déithe==== Is é [[Manannán mac Lir]] dia na mara is mó le rá. Meastar gur dia an aigéin éa athair [[Ler]]. Tá [[Nodens]] nasctha leis an bhfarraige, ach freisin le leigheas, seilg agus cúnna. I Lúsatánia, bhí Borvo ina dhia leighis, nasctha le foinsí boilgearnacha.<ref>{{cite book |chapter-url=http://www.sacred-texts.com/neu/celt/rac/rac06.htm |title=The Religion of the Ancient Celts |chapter=Chapter III. The Gods of Gaul and the Continental Celts |author=J. A. MacCulloch |date=1911 |publisher=T. & T. Clark |location= Dún Éadain}}</ref> Bhí [[Condatis]] ceangailte le cumair sa Bhreatain agus sa Ghaill. Bhí [[Luxovius]] ina dhia uiscí i [[Luxeuil]] sa Ghaill. I nÉirinn, dia leighis ba ea [[Dian Cécht]]. Tá [[an Bhearú]] ainmnithe as gníomh áirithe dá chuid.<ref name="sacred-texts.com">{{cite book |chapter-url=http://www.sacred-texts.com/neu/celt/cml/cml09.htm |title=Celtic Myth and Legend |chapter=Chapter V. The Gods of the Gaels |author=Charles Squire |date=1905 |publisher=Gresham Publishing Company |location= Londain}}</ref> Bhí [[Grannus]] nasctha le spánna, foinsí teirmeacha agus mianraí leighis, agus leis an ngrian. === Déithe capaill === ==== Bandéithe ==== [[Íomhá:MULO-Epona Freyming.jpg|mion|200px|Epona, 3ú haois AD, as Freyming (Moselle), an Fhrainc ([[Musée Lorrain]], Nancy)]] {{príomhalt|Epona|Macha}} Tá ról lárnach ag an gcapall i miotaseolaíocht na gCeilteach de chuile chineál. D'adhrtaí go forleathan [[Epona]], bandia capaill na nGallach, ag cosaint na treibhe. Glactha ag marcshlua na Rómhánach, bhí clú agus cáil aici ar fud na hEorpach, sa Róimh féin fiú. Ar roinnt boinn a rinneadh roimh theacht na Rómhánach, feictear banmharcach agus í Epona, b'fhéidir. Is ionann í agus bandéithe na n-oileán, [[Rhiannon]] sa Bhreatain Bheag, agus in Éirinn [[Éadaoin]] Eachraí agus [[Macha]], a bhí in ann rith níos tapúla ná mar capaill féin. Bhí [[Macha]] nasctha le cogadh agus flaitheas. Cé gur bandia í féin, meastar freisin gur cuid den tré-bandia cogaidh agus áir, [[Mór-Ríoghain]], maraon le [[Badhbh (bandia)|Badhbh]] agus [[Neamhain]]. ==== Dia ==== Dia leighis ba ea [[Atepomarus]] i measc Ceiltigh na Gaille. Fuarthas inscríbhinní i Mauvières (Indre), aistrithe mar "Marcach Mór" nó "(dia) le capall mór". === Máthair-bhandéithe === {{príomhalt|Matronae}} [[Íomhá:Deesses de Vertault (musée de Bibracte).jpg|mion|clé|Rilíf terracotta desna ''Matres'', as [[Bibracte]], cathair [[Aedui]], [[An Ghaill]]]] Is gné áirithe iad máthair [[bandia|bandéithe]] a fheictear arís is arís i reiligiúin na gCeilteach. Tá an-chuid inscríbhinní ann atá tiomnaithe do Matres nó Matronae, go háirithe thart timpeall [[Cologne]] i n[[Dúiche na Réine]].<ref>Jufer, Luginbühl, 2001</ref> Feictear máithreacha Ceilteacha ina n-aonar nó go minic ina dtré dhéithe. De ghnáth bíonn torthaí nó ''cornucopiae'' nó ''[[wikt:patera|paterae]]'' acu.<ref name="Duval"/> D'fhéadfadh iad bheith lán-chíochach (nó il-chíochach) agus linbh á mbeathú acu. Sa Bhreatain Bheag agus in Éirinn faightear máthair-bhandéithe amhail is [[Dôn]], [[Rhiannon]] agus [[Modron]] na mBreatnach, agus [[Danu]], [[Boand]], [[Macha]] agus [[Ernmas]] na nGael. Ní amháin máthair-bandéithe iad siúd, áfach. Tá rólanna éagsúla acu i miotaseolaíocht agus siombalachas na gCeilteach. I measc eile, is iad bandéithe leighis, gaibhneoireachts, [[flaitheas]], cruthaitheachta, breithe, torthúlachta, comhriachtana agus cothaithe, ach freisin cogaíochta agus áir. Ó thaobh a gcuid clann de, is go minic nach luaitear iad ach go fánach, ní tábhacht i bhféiniúlacht a máithreacha. D'fhéadfadh na páiste bheith cabhrach nó contúirteach, agus as ucht a gcinniúintí, tharlódh a mbreithe ''[[geis|geasa]]'' nó cruatan, amhail is mallacht Mhacha ar fhir na nUladh, nó Rhiannon agus a leanbh ite aici. === Déithe le casúir === {{príomhalt|Sucellus}} Léirítear Sucellos, an 'dea-bhuailteoir', de ghnáth mar fhear meánaosta féasógach, [[casúr]] crannfhada ina láimh aige, é sin nó [[bairille]] beorach '' suspended from a pole. His companion, [[Nantosuelta]], is sometimes depicted alongside him. When together, they are accompanied by symbols associated with prosperity agus domesticity. '' This figure is often identified with [[Silvanus]], worshipped in southern Gaul under similar attributes: [[Dis Pater]], from whom, according to Caesar, all the Gauls believed themselves to be descended; and the Irish [[Dagda]], an 'dea-dhia', who possessed a huge club agus a cauldron that was never empty. === Déithe nirt agus solabharthachta === {{main|Ogmios}} Sa Ghaill Gaul, aithníodh [[Ogmios]] le h[[Earcail]] na Rómhánach. Léiríodh é mar sheanfhear agus craiceann crón air, agus bogha agus cleith ina lámha aige. Dia solabharthachta ba ea é fosta, léirithe agus beirt fhear á tharraingt aige, a gcluasa nasctha lena theanga. Is ionann Ogmios agus [[Ogma]] na nGael. Deirtear chuid chum sé [[Ogham]], cló a in Éirinn ón 4ú haois AD.<ref>George Calder, [[Auraicept na n-Éces]], John Grant, Dún Éadain 1917 (1995 athchló)</ref> === An tarbh diaga === {{príomhalt|Tarvos Trigaranus}} [[Íomhá:Le Pilier des Nautes 03.JPG|deis|mion|200px|Rilíf Tarvos Trigaranus ar [[Gallán na mBádóirí|Ghallán na mBádóirí]].]] Is cineál suntasach [[míolchruthach]] dé eile é an tarbh diaga. Feictear [[Tarvos Trigaranus]] ("tarbh le trí chorr") ar rilífí síiían ardeaglais ag [[Trier]], [[an Ghearmáin]], agus i [[Ardeaglais Notre Dame|Notre-Dame]] i b[[Páras]]. I [[miotaseolaíocht na nGael]], tá ról lárnach ag [[Donn Cuailnge]] sa ''[[Táin Bó Cuailnge]]'' === Nathair cheann-reithe === Feictear nathair shainiúil cheann-reithe i dteannta le déithe Gallacha i roinnt léirithe, san áireamh an dia le beanna ar an gcoire Gundestrup (Cernunnos), Mearcair agus Mars. == Déithe suntasacha == === Lugh === {{main|Lugus|Lugh|Lleu}} [[Íomhá:Tricephale Carnavalet.jpg|deis|125px|mion|Image of a tricephalic god identified as Lugus, discovered in Paris]] De réir Caesair, ba é ‘[[Mearcair (dia)|Mearcair]]’ an dia ba mhó a thugtaí ómós dó i measc na nGallach, rud a chuireann roinnt mhaith íomhánna agus inscríbhinní in úil. Feictear ainm Mearcair i dteannta le buachaill Cheilteacha, san áireamh [[Visucius]], [[Cissonius]] agus [[Gebrinius]].<ref>Jufer (2001), Luginbühl</ref> Ainm eile is ea [[Lugus]], a fhionntar ón [[logainmníocht|logainm]] ''Lugdunon'' (dún Lú) a fheictear arís is arís, as a thagann na hainmneacha [[Lyon]], [[Laon]] agus [[Loudun]] sa [[an Fhrainc|Fhrainc]], [[Leiden]] san [[an Ísiltír|Ísiltír]], [[Lugo]] sa [[an Ghailís|Ghailís]], [[Cathair Luail]] (''Castra Luguvallium'') agus [[Legnica]] sa [[Polainn|Pholainn]]. I nÉirinn tá [[Contae Lú]] ainmnithe as Lugh féin. As Gaeilge agus Breatnais, tá Lugus gaolmhar le [[Lugh]]/Lú agus [[Lleu Llaw Gyffes|Lleu]], faoi seach. Tá roinnt mhaith cosúlachtaí eatarthu. Mar shampla, scríobh Caesar gur "cumadóir na n-ealaíon uile" é Lugus, cur síos an-ghar do bhuafhocal Lú, ''samildánach'', agus glaoitear "máistir fiche ceird" ar Lleu sa ''[[Mabinogi]]''.<ref name="Ford">Patrick K. Ford (eag/aistr). 1977. ''The Mabinogi and other Medieval Welsh Tales.'' University of California Press, Berkeley. {{ISBN|0-520-03414-7}}</ref> Tá sliocht ann sa scéal [[Cath Maighe Tuireadh]] a insíonn go raibh Lugh ina mháistir gach ealaíon agus ceirde.<ref name="Gray">Elizabeth A. Gray (eag/aistr). 1982. ''Cath Maige Tuired: The Second Battle of Mag Tuired.'' Irish Texts Society (Iml. LII), An Nás, Cill Dara</ref> Deirtear gurbh é Lugh a chur féile [[Lúnasa]] ar bun, a ceiliúrtar ar an 1a Mí Lúnasa, in ómós a mháthair altrama, [[Tailtiu]].<ref name="Macalister">R. A. Stewart Macalister (eag/aistr). 1941. ''Lebor Gabála Érenn: The Book of the Taking of Ireland. Part IV.'' Irish Texts Society (iml. XLI), Baile Átha Cliath.</ref> Faightear inscríbhinní sa Spáinn agus san Eilvéis, ceann acu de chuallacht gréasaithe, atá tiomnaithe do [[Lugoves]], tuigthe go forleathan mar an uimhir iolra de Lugus, ag lua b'fhéidir an dia ina thrí phearsa, é sin nó leagan desna [[Castor agus Pollux|Dioscuri]] (.i. Castor agus Pollux - sa chás Ceilteach, Lugh agus [[Cernunnos]]).<ref>{{cite book|author1=Dominique Hollard |author2= Daniel Gricourt |title= Cernunnos le dioscure sauvage. Recherches sur le type dionysiaque chez les Celtes |publisher= Éds. de l’Harmattan |date= 2010}}</ref> Ba dhia an fhlaithis go minic é Mearcair na nGallach, léirithe scaití féasógach agus/nó le sciatháin nó adharca ag teacht go díreach as a chionn. Feictear é de ghnáth i dteannta le reithe agus/nó coileach, agus [[caduceus]] ina láimh aige.<ref name="Duval"/> Ar séadchomharthaí agus inscríbhinní Gallacha, feictear Mearcair go minic i dteannta le [[Rosmerta]], a bhfuil ina bandia torthúlachta agus rathúnais. Go minic eile, feictear é i dteannta leis na [[Deae Matres]] (féach thíos).<ref>[[Miranda Green|Green]], 1986</ref> ===Taranis=== [[Íomhá:Taranis Jupiter with wheel and thunderbolt Le Chatelet Gourzon Haute Marne.jpg|thumb|right|[[Gallo-Roman]] Taranis Jupiter with wheel and thunderbolt, carrying [[torc]]s. [[Haute Marne]]]] {{príomhalt|Taranis}} Feictear [[Iúpatar (miotaseolaíocht)|Iúpatar]] na nGallach go minic le caor thintrí i láimh amháin aige agus roth gréine sa láimh eile. Aithnítear go minic é le [[Taranis]], luaite ag [[Lucan]]. D'fhéadfadh é gurb ionann Taranis agus [[Taran]], mionphearsa i [[miotaseolaíocht na Breataine Bige]], agus [[Tuireann]], athair [[Brian (miotaseolaíocht)|Bhriain]] i [[miotaseolaíocht na nGael]]. Faightear [[briocht]]aí rotha i gceantair Cheilteacha roimh theacht na Rómhánach. === Teutates/Toutatis === Tá [[Teutates]] nó Toutatis ("Fear na treibhe ") ar dhia de thriúr luaite ag [[Lucan]] sa 1d aois,<ref name="Lucan">[[Marcus Annaeus Lucanus]]. c. 61-65. ''[[Pharsalia|Bellum civile]]'', Book I, ll.498-501. [http://mcllibrary.org/Pharsalia/book1.html Online translation]</ref> (an beirt eile ná [[Esus]] agus [[Taranis]]). San lá inniu, luaitear é/iad go minic san iolra, mar phatrún de roinnt treibheanna.<ref name="Duval"/> Aithnítear Teutates le Mearcair ag tráchtaire níos déanaí amháin ar théacs Lucan, le Mars ag ceann eile. Feictear é fosta ar inscríbhinní ómóis sa Bhreatain, scríofa mar Toutatis. Dar le tráchtairí níos deireanaí, cuireadh íobairtí daonna Teutates chun báis trí bhá i mullach a gceann i ndabhach de leacht neamhshonraithe. Dar le Paul-Marie Duval, is ionann Mars na nGallach agus ''Toutates''.<ref name="Duval"/> === Esus === {{príomhalt|Esus}} Feictear Esus (Tiarna) in dhá shéadchomhartha na mór-roinne, ina measc [[Gallán na mBádóirí]], mar thuadóir ag gearradh géag ó [[crann|chrainn]]. == Tábla == {{príomhalt|Liosta de Dhéithe Ceilteacha}} Sa tábla a leanas, feictear roinnt desna déithe Rómhánacha agus Ceilteacha luaite thuas, le leaganacha Rómhánacha, leaganacha maith le Gallacha, Breatnacha nó Ibéireacha, agus pearsana na [[Tuatha Dé Danann|dTuath Dé Danann]] agus as an ''[[Mabinogion]]''. Tugtar le fios ann ceangail nó teangeolaíocha nó feidhmiúla idir na déithe, cé nach bhfuiltear ar aon tuairim maidir leis siúd, go háirithe ó thaobh déithe Cheiltigh na nOileán. {| class="wikitable sortable" ! ''Interpretatio''<br/>''Romana'' ! Gaillis, Briotanais<br/>& Ceiltibéarais ! Breatnais ! Sean-Ghaeilge |- | [[Apalló (dia)]] || [[Belenus]]<br/>[[Borvo]]<br/>[[Grannus]] || [[Beli Mawr]] || [[Bél]] |- | [[Apalló (dia)]] || [[Maponos]] || [[Mabon ap Modron|Mabon]] || [[Aengus|Maccan]] |- |   ||   || [[Brân]] || [[Bran]] |- | [[Victoria (bandia)]] || [[Bodua]] ||   || [[Badb]] |- | [[Victoria (bandia)]] || [[Brigantia]] ||   || [[Brigit]] |- |   || [[Cicolluis]] || || [[Cichol Gricenchos|Cichol]] |- | [[Dinísias]] || [[Cernunnos]] || [[Amaethon]] ||   |- |   ||   || [[Dôn]] || [[Danu]] |- | [[Dīs Pater]] ||   ||   || [[Donn]] <br/> [[Togail Bruidne Dá Derga|Dá Derga]] |- |   || [[Epona]] || [[Rhiannon]] || [[Macha]] |- | [[Bolcán]] || [[Gobannos]]|| [[Gofannon]] || [[Goibniu]] |- | [[Neiptiún]] ||   || [[Manawydan]] || [[Manannán mac Lir]] |- | [[Lamia]] || [[Matronae]] || [[Modron]] || [[Mór-Ríoghain]] |- | [[Victoria (bandia)]] || [[Nemetona]] ||   ||   |- | [[Earcail]] || [[Ogmios]] || Eufydd || [[Ogma]] |- | [[Maia]] || [[Rosmerta]] ||   ||   |- | [[Hygieia]] || [[Sirona]] ||   ||   |- | [[Silvanus]] || [[Sucellus]] ||   || [[Dagda]] |- |valign="top"| [[Minerva]] || [[Sulis]]<br/>[[Belisama]]<br/>[[Senuna]]<br/>[[Coventina]]<br/>[[Icovellauna]]<br/>[[Sequana]] ||   ||   |- | [[Genius (mythology)|Junones]] || [[Suleviae]] ||   ||   |- | [[Iúpatar]] || [[Taranis]] || [[Taran (disambiguation)|Taran]] || [[Tuireann|Turenn]] |- | [[Mars]] || [[Nodens]] || [[Lludd]]/[[Gwyn ap Nudd|Nudd]] || [[Nuada]] |- | [[Mars]] || [[Toutatis]] <br/>Cnabetius (Cenabetius)<ref>{{CIL|13|06572}}, {{CIL|13|04507}}, {{CIL|13|06455}}</ref> ||   ||   |- | [[Mars]] || [[Neton (Celtiberian)|Neton]] ||   || [[Neit]] |- | [[Mearcair]] || [[Lugus]] || [[Lleu]] || [[Lugh]] |- | [[Mearcair]] || Viducus || [[Gwydion]] ||   |- |   || [[Nemedus (Celtiberian)|Nemedus]] ||   || [[Nemed]] |- |   || [[Crouga (Celtiberian)|Crouga]] ||   || [[Crom Cruach]] |- |} == Foinsí == * {{cite book|last=Delamarre |first= Xavier |title= Dictionnaire de la langue gauloise |publisher=Editions Errance |date=2003 |location=Paris }} * {{cite book|first=Miranda J. |last=Green |date=2005 |title=Exploring the world of the druids |location=Londain |publisher=Thames & Hudson |isbn=0-500-28571-3 }} * {{cite book |first=Miranda |last=Green |date=1986 |title=The Gods of the Celts |publisher=Alan Sutton |location=Gloucs |isbn=0-86299-292-3 |url-access=registration |url=https://archive.org/details/godsofceltsar00mira }} * {{cite book|first1=Nicole |last1=Jufer |first2=Thierry |last2=Luginbühl |date=2001 |title= Les dieux gaulois : répertoire des noms de divinités celtiques connus par l'épigraphie, les textes antiques et la toponymie |publisher=Editions Errance |location = Paryas }} == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Déithe na gCeilteach| ]] 0k21ce4q2u8fzc5j30vbol0bmja0ck9 1089891 1089890 2022-08-26T17:12:52Z Marcas.oduinn 33120 /* Déithe gréine */Typo wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Epona.jpg|mion|[[Epona]], bandia Ceilteach na gcapall agus marcaíochta, nach raibh a macasamhail aici i measc déithe na Rómhánaigh, agus dá bharr tá tábhacht ar leith mar dia fíorCheilteach. Tá an dealbh seo as an nGearmáin c. AD 200.]] Is léir go raibh paintéón ag [[na Ceiltigh]] ársa, inchomórtais le dreamanna [[Ind-Eorpach]]a eile, gach ceann acu nasctha le gnéithe áirithe den saol agus den domhan nádúrtha. Tá aithne orthu as iomaí foinsí, ionaid adhartha, dealbha, inscríbhinní, réada cultais, logainmneacha agus ainmneacha pearsanta san áireamh. Níl ach pas beag íomhánna ann dá ndéithe in [[ealaín Cheilteach]] roimh theacht na Rómhánach, agus is deacair é iad a aithniú de bharr easpa inscríbhinní. Faightear níos mó fianaise i ndiaidh concas na Rómhánach, a bhuí le híomhánna le hinscríbhinní agus scríbhneoirí Laidine. Feictear na déithe úd go héiginnte i luath-[[litríocht na Gaeilge]] agus [[litríocht na Breatnaise|na Breatnaise]], óir gur scríobhadh iad siúd i bhfad i ndiaidh teacht na Críostaíochta. == Na Rómhánaigh == I ndiaidh concas na Rómhánach, rinneadh naisc idir déithe na gCeilteach agus na Rómhánach, agus d'adhrtaí iad go dtí teacht na [[Críostaíocht]]a. Is é ''locus classicus'' do dhéithe na gCeilteach san [[an Ghaill|Ghaill]] ná an sliocht in ''[[Commentarii de Bello Gallico]]'' (52–51 BC) le [[Iúil Caesar]], ina a dhéanann sé trácht ar seisear acu, i dteannta lena gcuid feidhmeanna. Deir sé gurbh é [[Mearcair (dia)]] an dia is tábhachtaí, cumadóir na n-ealaíon, patrún taistealaithe, ceannaithe agus tráchtála. D'adhrtaí na Gallaigh ansin [[Apalló (dia)]], dia an leighis; [[Mars (dia)]], dia an chogaidh; [[Iúpatar]], dia na bhflaitheas; agus [[Minéirve]], bandia lámhcheirdeanna. Deir sé fosta gur mheas na Gallaigh fúthu é [[Dis Pater]] a sinsear.<ref>[[Julius Caesar]], ''[[Commentarii de Bello Gallico]]'' [https://archive.today/20120714093800/http://perseus.mpiwg-berlin.mpg.de/cgi-bin/ptext?lookup=Caes.+Gal.+6.17 6:17-18]</ref> Mar ba [[interpretatio Romana|nós]] leis na Rómhánaigh, ní luann Caesar na déithe úd leis a n-ainmneacha dúchais, agus dá bharr is deacair é iad a aithint, ó thaobh ainm is feidhmiúil de, le déithe na nGallach agus Cheiltigh na nOileán ar aon. In ainneoin sin, is foinse tábhachtach é a liosta beag. Tá fianaise mhaith scríofa le fáil sa Ghaill agus sa Bhreatain ar na déithe ainmnithe ag Caesar. Go minic, feictear iad ceangailte le hainmneacha dúchais Ceilteacha, amhail is Mearcair [[Visucius]], [[Lenus]] Mars, Iúpatar [[Poeninus]] nó [[Sulis]] Minéirve. Feictear ainmneacha aonair go forleathan fosta, go háirithe i measc bandéithe amhail is [[Sulevia]], [[Sirona]], [[Rosmerta]] agus [[Epona]]. Tá ann sa Ghaill tuairim is roinnt céad ainmneacha le bunús Ceilteach. Feictear an chuid is mó acu ach uair amháin, rud a chuireann in úil de réir roinnt scoláirí gur déithe áitiúla atá i gceist. Luann tacadóirí an smaoinimh seo an dia [[Teutates]], dia na treibhe, luaite ag [[Lucan (file)|Lucan]].<ref name="Duval">Paul-Marie Duval, ''Les dieux de la Gaule'', Éditions Payot, Paris, 1993. {{ISBN|2-228-88621-1}}</ref> D'fhéadfadh é nach bhfuil an sna hainmneacha is ach leaganacha áitiúla dosna déithe céanna. [[Íomhá:CLUNY-Maquette pilier nautes 1.JPG|mion|Macasamhail den leacht neamhiomlán, [[Gallán na mBádóirí]], as Páras, le ceithre dhia, ina measc an t-aon léiriú amháin den dia [[Cernunnos]] ina dtugtar a ainm (ar chlé, 2a ón mbarr).]] == Tréithe ginearálta == A bhí le fianaise ón ré Rómhánach, feictear an-chuid déithe agus bandéithe léirithe in íomhánna agus tíolacthaí.<ref>Green 2005, lch. 26</ref> D'adhrtaí roinnt déithe go forleathan ar fud an domhain Cheiltigh, agus eile acu i réigiún no fiú ceantar amháin,<ref>Green 2005, lch. 26</ref> agus tóir níos mó orthu siúd scaití ná na déithe for-réigiúnacha. === Déithe for-réigiúnacha === I measc déithe a d'adhrtaí os cionn teoranta na dtreabh bhí [[Matres]], [[Cernunnos]], dia na spéire [[Taranis]] agus dtús na gcapall [[Epona]]. Fuarthas lucht leanúna Epona, chomh fada ó chéile is [[an Bhreatain]], [[an Róimh]] agus [[an Bhulgáir]]. Is suntasach é go bhfeictear na máthair-dhéithe go minic ina dtriúr sa Bhreatain, sa [[an Ghaill|Ghaill]] agus ar [[an Réin]], cé go bhfuil éagsúlachtaí móra eatarthu ó cheantar go ceantar.<ref>Green 2005, ll. 27-28</ref> Sa chaoi chéanna, tá nasc tréan le feiceáil idir dia Ceilteach na spéire agus [[roth na gréine]] ar fud na hEorpach, ó [[Balla Haidrian|Bhalla Haidrian]] go dtí [[Cologne]] agus [[Nîmes]], cé go bhfuil éagsúlachtaí ann chomh maith.<ref>Green 2005, lch. 28</ref> === Déithe áitiúla === Is féidir uaireanta déithe réigiúnacha, treibhe nó fo-threibhe a aithint. Tá greanadh cloiche ar leith le fáil i gcríocha na [[Remi]] as iarthuaisceart na Gaille, agus léirithe ann dia tré-aghaidh le tréithe coiteanna agus féasóga só. San [[Iarannaois]], chur an treibh úd [[bonn|boinn]] le trí aghaidh ar fáil.<ref>Green 2005, lch. 28</ref> In oirlár na Gaille, ba níos tábhachtaí í an bandia [[Sequana]] i gceanntar [[an Bhurgúin|na Burgúine]] an lae inniu, ná na [[Matres]], a d'adhrtaí ar fud na Breataine, na Gaille agus Dúiche na Réine.<ref>Green 2005, lch. 27</ref> [[Lenus]] ba ea dia treibhe eile, adhartha ag na [[Treveri]] ag roinnt sanctúirí, an ceann is iontaí ina bpríomhchathair, [[Trier]]. Is léir gur raibh tionchar níos leithne aige he was also exported to other areas: bhí altóirí ann tiomnaithe do [[Lenus]] in [[Chedworth]], [[Gloucestershire]] agus [[Caerwent]] sa [[an Bhreatain Bheag|Bhreatain Bheag]].<ref>Green 2005, lch. 28</ref> Nasctha le ceantar amháin, uaireanta ach aon áit amháin, ba ea an-chuid déithe na gCeilteach, agus iad b'fhéidir ina ''[[genius loci]]'' na háite.<ref>Green 2005, lch. 28</ref> Sa Ghaill, tá níos mó ná ceithre chéad ainm a bhfuil fianaise ann ach, agus feictear ar a laghad trí chuid dóibh siúd ach uair amháin. * Ní bhfacthas [[Sequana]] ach ina [[fuarán]] gar de [[Dijon]], * Bhiodh [[Sulis]] ceangailte le [[Bath, Somerset|Bath]] (Aquae Sulis). * D'adhrtaí an lánúin diaga [[Ucuetis]] agus [[Bergusia]] ach amháin ag [[Alesia]] sa Bhurgúin. * Bhiodh [[Nodens]] ceangailte ach go háirithe leis an tearmann mór ag [[Lydney]] (cé go bhfeictear é fosta ag [[Cockersand Moss]] i gCumbria). * D'adhrtaí beirt déithe eile an chogaidh, [[Cocidius]] agus [[Belatucadrus]], i gceantair áirithe gar de [[Balla Haidrian|Bhalla Haidrian]].<ref>Green 2005, lch. 28</ref> Tá go leor déithe eile ann a bhfuil ainmneacha acu a chuireann le fios gur [[genius loci|dhéithe áitiúla]]: [[Vosegus]] i sléibhte na [[Vosges]]; [[Luxovius]] i [[spá]] [[Luxeuil]]: [[Vasio]] i mbaile [[Vaison]], Gleann [[an Róin|na Róine]]. === Lánúineacha diaga === Is suntasach é go bhfeictear déithe agus bandéithe le chéile mar chúplaí i ndealbhóireacht Ghallach, amhail is [[Rosmerta]] agus Mearcair, [[Nantosuelta]] agus [[Sucellos]], [[Sirona]] agus [[Grannus|Apollo Grannus]], [[Borvo]] agus [[Damona]], agus [[Loucetios|Mars Loucetius]] agus [[Nemetona]].<ref>Jufer, Luginbühl 2001</ref> == Cineálacha suntasacha diachta == === Déithe le beanna === [[Íomhá:Gundestrupkedlen- 00054 (cropped).jpg|mion|deis|Pearsa le beanna, torc aige agus nathair ceann reithe ina theanta, ar an [[coire Gundestrup]].]] {{príomhalt|Cernunnos}} Feictear arís is arís in íomhánna Gallacha dia le beanna ina shuí agus a chosa trasna ar a chéile aige, uaireanta i dteannta le hainmhithe, go minic [[torc]] á chaitheamh aige. Tá fianaise ann dá ghnáthainm, Cernunnos, ach le cúpla huair: ar [[Gallán na mBádóirí|Ghallán na mBádóirí]], mar ERNUNNOS anois, ach tá líníocht as an 18ú haois le CERNUNNOS; ar inscríbhinn as [[Montagnac, Hérault|Montagnac]] a deir αλλετ[ει]νος καρνονου αλ[ι]σο[ντ]εας ([tiomnaithe ag] Alletinos [do] Carnonos Alisontea<ref name="RIG">''Recueil des Inscriptions Gauloises'' I (1985), ll. 318-325.</ref>); agus ar dhá inscríbhinn as [[Seinsel-Rëlent]], "Deo Ceruninco"<ref>AE, 1987, 00772.</ref> Tá an-chuid íomhánna ann le feiceáil go forleathan ar fud na hEorpach. Faightear an sampla is luaithe ag [[Val Camonica]] i dtuaisceart na Iodálda, agus an ceann is cáiliúla ar an [[coire Gundestrup]] den 1d aois RC as [[Jutland]], [[an Danmhairg]]. Ar an gcoire seo, tá nathair ceann-reithe ina thráchtas. Ag [[Reims]], tá [[cornucopia]] aige, lán go béal le grán agus boinn.<ref name="Duval"/> === Déithe leighis === {{príomhalt|Airmed|Belenus|Borvo|Brigit|Grannus|}} Tá déithe leighis le fáil ar fud an domhain Cheiltigh, go minic ceangailte le [[foinse the|foinsí teo]], tobair leighis, [[luibheolaíocht]] agus solas. Is í b'fhéidir [[Brigid]], tré-bhandia leighis, filíochta agus gaibhneoireachta, an té is cáiliúla de dhéithe leighis Cheiltigh na nOileán. Nasctha le mórán foinsí agus [[tobair clootie|tobair]] leighis atá sí. [[Airmed]] is ea bandia nach bhfuil a oiread sin clú uirthi, ceangailte freisin le tobar leighis agus luibheolaíochta. Sa mhiotaseolaíocht Rómhán-Cheilteach, faightear [[Belenos]] (fréamhaithe a mheastar ón gCeiltis ''*belen-'', ‘geal’,<ref>Delamarre, 2003</ref> cé go bhfuil moltaí diongbháilte eile ann<ref name="Schrijver">Peter Schrijver, "On Henbane and Early European Narcotics", ''Zeitschrift für celtische Philologie'', iml. 51 (1999), ll. 17-45.</ref>) go háirithe i ndeisceart [[an Fhrainc|na Fraince]] agus tuaisceart [[an Iodáil|na hIodálda]]. Faightear [[Grannus|Apollo Grannus]] go formhór i lár agus Oirthear na Gaille, ach fosta sa Bhriotáin agus abhantrach [[an Danóib|na Danóibe]].<ref>Green, 1986</ref> Go minic, is í [[Sirona]] bean chéile Ghrannus. Is fusa tábhachtach leighis eile é [[Bormo]]/[[Borvo]] (uisce fiuchta, bruite, beirithe<ref>Green, 1986</ref>), nasctha go háirithe le foinsí teirmeacha sábháil is [[Bourbonne-les-Bains]] agus [[Bourbon-Lancy]]. Creideadh agus creidtear fós go leas teiripe ag baint leis na foinsí teo úd. === Déithe gréine === De réir 'interpretatio romana', is déithe fireanna gréine iad [[Lugh]], [[Belenos]] agus a leithéid, aitheanta le h[[Apollo]]. San lá inniu ann, ámh, meastar gur baineann í an ghrian Cheilteach,<ref name="monaghan433">[[Patricia Monaghan]], ''The Encyclopedia of Celtic Mythology and Folklore'', lch. 433.</ref><ref>[[John T. Koch]], ''Celtic Culture: Aberdeen breviary-celticism'', lch. 1636.</ref> agus tá roinnt bandéithe molta agus gnéithe gréine acu. As [[Gaeilge]], is léir gur baininscneach é ainm na [[Grian|gréine]]. Bhí Grian féin ina grian an Gheimhridh, agus [[Áine]] ina grian an tsamhraidh.<ref name="McKillop2">MacKillop (1998) ll. 10, 70, 92.</ref> Mar an gcéanna, tá sé molta ó am go ham go raibh [[Étaín|Éadaoin]] nasctha leis an ngréin. Más fíor san, d'fhéadfadh é gur bhandia gréine í [[Epona]],<ref name="McKillop2"/> cé go raibh ról gealaí aici dar leis na Rómhánach. Tá an t-ainm [[Sulis]] an ar mBreatain gaolmhar le déithe Ind-Eorpacha gréine amhail is [[Helios]] as an nGréig agus [[Surya]] as an Ind,<ref>Delamarre, 2003, lch. 287</ref><ref>Zair, Nicholas, Reflexes of the Proto-Indo-European Laryngeals in Celtic, Brill, 2012, lch. 120</ref> agus tá roinnt gnéithe gréine aici cosúil le bhuafhocail súil agus solais. Sa deireadh, feictear an t-ainm [[Sulevia]], go forleathan sa domhain Cheiltigh, gan gaol ann le Sulis,<ref>Jufer, Luginbüh, 2001, ll. 15, 64</ref> ach uaireanta molta go raibh ról gréine aici.<ref name="monaghan433"/> Tá sé ráite gurb as an [[miotaseolaíocht na mBreatnach|mBreatain Bheag]] í [[Olwen]], ina iarsma de bhandia áitiúil na gréine, go páirteach de thoradh nasc sanasaíochta leis an roth agus leis na dathanna óir, bán agus dearg.<ref name="monaghan433"/><ref>Simon Andrew Stirling, The Grail: Relic of an Ancient Religion, 2015</ref> Ó am go ham, bhí sé molta go raibh gnéithe gréine ag [[Brigit]], rud atá oiriúnach dá ról mar bandia tine agus solais.<ref name="monaghan433"/> === Déithe uisce beannaithe === {{príomhalt|Sulis|Damona|Sequana}} ==== Bandéithe ==== I n[[Éire|Éirinn]], tá an-chuid tobar beannaithe ann tiomnaithe don bhandia [[Brigit]]. D'adhrtaí ‘[[Minéirve]]’ sa Bhreatain agus ar fud na hEorpach. Ag [[Bath, Somerset|Bath]], athaidh Minéirve leis an mbandia [[Sulis]]. Bhí bandéithe eile an ceangailte le foinsí naofa, amhail is [[Icovellauna]] i measc na d[[Treveri]]: [[Coventina]] ag [[Carrawburgh]]: agus [[Damona]] agus [[Bormana]] i dteannta le dia an earraigh Borvo (féach thuas). Bhí roinnt bandéithe ina n-aibhneacha a rinneadh ceithre díobh, go suntasach [[Boann]] ([[an Bhóinn]]), [[Sinann]] ([[an tSionainn]]), [[Sequana]] ([[An tSéin]]), [[Matres and Matrones|Matrona]] (an [[Marne]]), [[Souconna]] ([[Saône]]) agus b'fhéidir [[Belisama]] (an [[River Ribble|Ribble]]). ==== Déithe==== Is é [[Manannán mac Lir]] dia na mara is mó le rá. Meastar gur dia an aigéin éa athair [[Ler]]. Tá [[Nodens]] nasctha leis an bhfarraige, ach freisin le leigheas, seilg agus cúnna. I Lúsatánia, bhí Borvo ina dhia leighis, nasctha le foinsí boilgearnacha.<ref>{{cite book |chapter-url=http://www.sacred-texts.com/neu/celt/rac/rac06.htm |title=The Religion of the Ancient Celts |chapter=Chapter III. The Gods of Gaul and the Continental Celts |author=J. A. MacCulloch |date=1911 |publisher=T. & T. Clark |location= Dún Éadain}}</ref> Bhí [[Condatis]] ceangailte le cumair sa Bhreatain agus sa Ghaill. Bhí [[Luxovius]] ina dhia uiscí i [[Luxeuil]] sa Ghaill. I nÉirinn, dia leighis ba ea [[Dian Cécht]]. Tá [[an Bhearú]] ainmnithe as gníomh áirithe dá chuid.<ref name="sacred-texts.com">{{cite book |chapter-url=http://www.sacred-texts.com/neu/celt/cml/cml09.htm |title=Celtic Myth and Legend |chapter=Chapter V. The Gods of the Gaels |author=Charles Squire |date=1905 |publisher=Gresham Publishing Company |location= Londain}}</ref> Bhí [[Grannus]] nasctha le spánna, foinsí teirmeacha agus mianraí leighis, agus leis an ngrian. === Déithe capaill === ==== Bandéithe ==== [[Íomhá:MULO-Epona Freyming.jpg|mion|200px|Epona, 3ú haois AD, as Freyming (Moselle), an Fhrainc ([[Musée Lorrain]], Nancy)]] {{príomhalt|Epona|Macha}} Tá ról lárnach ag an gcapall i miotaseolaíocht na gCeilteach de chuile chineál. D'adhrtaí go forleathan [[Epona]], bandia capaill na nGallach, ag cosaint na treibhe. Glactha ag marcshlua na Rómhánach, bhí clú agus cáil aici ar fud na hEorpach, sa Róimh féin fiú. Ar roinnt boinn a rinneadh roimh theacht na Rómhánach, feictear banmharcach agus í Epona, b'fhéidir. Is ionann í agus bandéithe na n-oileán, [[Rhiannon]] sa Bhreatain Bheag, agus in Éirinn [[Éadaoin]] Eachraí agus [[Macha]], a bhí in ann rith níos tapúla ná mar capaill féin. Bhí [[Macha]] nasctha le cogadh agus flaitheas. Cé gur bandia í féin, meastar freisin gur cuid den tré-bandia cogaidh agus áir, [[Mór-Ríoghain]], maraon le [[Badhbh (bandia)|Badhbh]] agus [[Neamhain]]. ==== Dia ==== Dia leighis ba ea [[Atepomarus]] i measc Ceiltigh na Gaille. Fuarthas inscríbhinní i Mauvières (Indre), aistrithe mar "Marcach Mór" nó "(dia) le capall mór". === Máthair-bhandéithe === {{príomhalt|Matronae}} [[Íomhá:Deesses de Vertault (musée de Bibracte).jpg|mion|clé|Rilíf terracotta desna ''Matres'', as [[Bibracte]], cathair [[Aedui]], [[An Ghaill]]]] Is gné áirithe iad máthair [[bandia|bandéithe]] a fheictear arís is arís i reiligiúin na gCeilteach. Tá an-chuid inscríbhinní ann atá tiomnaithe do Matres nó Matronae, go háirithe thart timpeall [[Cologne]] i n[[Dúiche na Réine]].<ref>Jufer, Luginbühl, 2001</ref> Feictear máithreacha Ceilteacha ina n-aonar nó go minic ina dtré dhéithe. De ghnáth bíonn torthaí nó ''cornucopiae'' nó ''[[wikt:patera|paterae]]'' acu.<ref name="Duval"/> D'fhéadfadh iad bheith lán-chíochach (nó il-chíochach) agus linbh á mbeathú acu. Sa Bhreatain Bheag agus in Éirinn faightear máthair-bhandéithe amhail is [[Dôn]], [[Rhiannon]] agus [[Modron]] na mBreatnach, agus [[Danu]], [[Boand]], [[Macha]] agus [[Ernmas]] na nGael. Ní amháin máthair-bandéithe iad siúd, áfach. Tá rólanna éagsúla acu i miotaseolaíocht agus siombalachas na gCeilteach. I measc eile, is iad bandéithe leighis, gaibhneoireachts, [[flaitheas]], cruthaitheachta, breithe, torthúlachta, comhriachtana agus cothaithe, ach freisin cogaíochta agus áir. Ó thaobh a gcuid clann de, is go minic nach luaitear iad ach go fánach, ní tábhacht i bhféiniúlacht a máithreacha. D'fhéadfadh na páiste bheith cabhrach nó contúirteach, agus as ucht a gcinniúintí, tharlódh a mbreithe ''[[geis|geasa]]'' nó cruatan, amhail is mallacht Mhacha ar fhir na nUladh, nó Rhiannon agus a leanbh ite aici. === Déithe le casúir === {{príomhalt|Sucellus}} Léirítear Sucellos, an 'dea-bhuailteoir', de ghnáth mar fhear meánaosta féasógach, [[casúr]] crannfhada ina láimh aige, é sin nó [[bairille]] beorach '' suspended from a pole. His companion, [[Nantosuelta]], is sometimes depicted alongside him. When together, they are accompanied by symbols associated with prosperity agus domesticity. '' This figure is often identified with [[Silvanus]], worshipped in southern Gaul under similar attributes: [[Dis Pater]], from whom, according to Caesar, all the Gauls believed themselves to be descended; and the Irish [[Dagda]], an 'dea-dhia', who possessed a huge club agus a cauldron that was never empty. === Déithe nirt agus solabharthachta === {{main|Ogmios}} Sa Ghaill Gaul, aithníodh [[Ogmios]] le h[[Earcail]] na Rómhánach. Léiríodh é mar sheanfhear agus craiceann crón air, agus bogha agus cleith ina lámha aige. Dia solabharthachta ba ea é fosta, léirithe agus beirt fhear á tharraingt aige, a gcluasa nasctha lena theanga. Is ionann Ogmios agus [[Ogma]] na nGael. Deirtear chuid chum sé [[Ogham]], cló a in Éirinn ón 4ú haois AD.<ref>George Calder, [[Auraicept na n-Éces]], John Grant, Dún Éadain 1917 (1995 athchló)</ref> === An tarbh diaga === {{príomhalt|Tarvos Trigaranus}} [[Íomhá:Le Pilier des Nautes 03.JPG|deis|mion|200px|Rilíf Tarvos Trigaranus ar [[Gallán na mBádóirí|Ghallán na mBádóirí]].]] Is cineál suntasach [[míolchruthach]] dé eile é an tarbh diaga. Feictear [[Tarvos Trigaranus]] ("tarbh le trí chorr") ar rilífí síiían ardeaglais ag [[Trier]], [[an Ghearmáin]], agus i [[Ardeaglais Notre Dame|Notre-Dame]] i b[[Páras]]. I [[miotaseolaíocht na nGael]], tá ról lárnach ag [[Donn Cuailnge]] sa ''[[Táin Bó Cuailnge]]'' === Nathair cheann-reithe === Feictear nathair shainiúil cheann-reithe i dteannta le déithe Gallacha i roinnt léirithe, san áireamh an dia le beanna ar an gcoire Gundestrup (Cernunnos), Mearcair agus Mars. == Déithe suntasacha == === Lugh === {{main|Lugus|Lugh|Lleu}} [[Íomhá:Tricephale Carnavalet.jpg|deis|125px|mion|Image of a tricephalic god identified as Lugus, discovered in Paris]] De réir Caesair, ba é ‘[[Mearcair (dia)|Mearcair]]’ an dia ba mhó a thugtaí ómós dó i measc na nGallach, rud a chuireann roinnt mhaith íomhánna agus inscríbhinní in úil. Feictear ainm Mearcair i dteannta le buachaill Cheilteacha, san áireamh [[Visucius]], [[Cissonius]] agus [[Gebrinius]].<ref>Jufer (2001), Luginbühl</ref> Ainm eile is ea [[Lugus]], a fhionntar ón [[logainmníocht|logainm]] ''Lugdunon'' (dún Lú) a fheictear arís is arís, as a thagann na hainmneacha [[Lyon]], [[Laon]] agus [[Loudun]] sa [[an Fhrainc|Fhrainc]], [[Leiden]] san [[an Ísiltír|Ísiltír]], [[Lugo]] sa [[an Ghailís|Ghailís]], [[Cathair Luail]] (''Castra Luguvallium'') agus [[Legnica]] sa [[Polainn|Pholainn]]. I nÉirinn tá [[Contae Lú]] ainmnithe as Lugh féin. As Gaeilge agus Breatnais, tá Lugus gaolmhar le [[Lugh]]/Lú agus [[Lleu Llaw Gyffes|Lleu]], faoi seach. Tá roinnt mhaith cosúlachtaí eatarthu. Mar shampla, scríobh Caesar gur "cumadóir na n-ealaíon uile" é Lugus, cur síos an-ghar do bhuafhocal Lú, ''samildánach'', agus glaoitear "máistir fiche ceird" ar Lleu sa ''[[Mabinogi]]''.<ref name="Ford">Patrick K. Ford (eag/aistr). 1977. ''The Mabinogi and other Medieval Welsh Tales.'' University of California Press, Berkeley. {{ISBN|0-520-03414-7}}</ref> Tá sliocht ann sa scéal [[Cath Maighe Tuireadh]] a insíonn go raibh Lugh ina mháistir gach ealaíon agus ceirde.<ref name="Gray">Elizabeth A. Gray (eag/aistr). 1982. ''Cath Maige Tuired: The Second Battle of Mag Tuired.'' Irish Texts Society (Iml. LII), An Nás, Cill Dara</ref> Deirtear gurbh é Lugh a chur féile [[Lúnasa]] ar bun, a ceiliúrtar ar an 1a Mí Lúnasa, in ómós a mháthair altrama, [[Tailtiu]].<ref name="Macalister">R. A. Stewart Macalister (eag/aistr). 1941. ''Lebor Gabála Érenn: The Book of the Taking of Ireland. Part IV.'' Irish Texts Society (iml. XLI), Baile Átha Cliath.</ref> Faightear inscríbhinní sa Spáinn agus san Eilvéis, ceann acu de chuallacht gréasaithe, atá tiomnaithe do [[Lugoves]], tuigthe go forleathan mar an uimhir iolra de Lugus, ag lua b'fhéidir an dia ina thrí phearsa, é sin nó leagan desna [[Castor agus Pollux|Dioscuri]] (.i. Castor agus Pollux - sa chás Ceilteach, Lugh agus [[Cernunnos]]).<ref>{{cite book|author1=Dominique Hollard |author2= Daniel Gricourt |title= Cernunnos le dioscure sauvage. Recherches sur le type dionysiaque chez les Celtes |publisher= Éds. de l’Harmattan |date= 2010}}</ref> Ba dhia an fhlaithis go minic é Mearcair na nGallach, léirithe scaití féasógach agus/nó le sciatháin nó adharca ag teacht go díreach as a chionn. Feictear é de ghnáth i dteannta le reithe agus/nó coileach, agus [[caduceus]] ina láimh aige.<ref name="Duval"/> Ar séadchomharthaí agus inscríbhinní Gallacha, feictear Mearcair go minic i dteannta le [[Rosmerta]], a bhfuil ina bandia torthúlachta agus rathúnais. Go minic eile, feictear é i dteannta leis na [[Deae Matres]] (féach thíos).<ref>[[Miranda Green|Green]], 1986</ref> ===Taranis=== [[Íomhá:Taranis Jupiter with wheel and thunderbolt Le Chatelet Gourzon Haute Marne.jpg|thumb|right|[[Gallo-Roman]] Taranis Jupiter with wheel and thunderbolt, carrying [[torc]]s. [[Haute Marne]]]] {{príomhalt|Taranis}} Feictear [[Iúpatar (miotaseolaíocht)|Iúpatar]] na nGallach go minic le caor thintrí i láimh amháin aige agus roth gréine sa láimh eile. Aithnítear go minic é le [[Taranis]], luaite ag [[Lucan]]. D'fhéadfadh é gurb ionann Taranis agus [[Taran]], mionphearsa i [[miotaseolaíocht na Breataine Bige]], agus [[Tuireann]], athair [[Brian (miotaseolaíocht)|Bhriain]] i [[miotaseolaíocht na nGael]]. Faightear [[briocht]]aí rotha i gceantair Cheilteacha roimh theacht na Rómhánach. === Teutates/Toutatis === Tá [[Teutates]] nó Toutatis ("Fear na treibhe ") ar dhia de thriúr luaite ag [[Lucan]] sa 1d aois,<ref name="Lucan">[[Marcus Annaeus Lucanus]]. c. 61-65. ''[[Pharsalia|Bellum civile]]'', Book I, ll.498-501. [http://mcllibrary.org/Pharsalia/book1.html Online translation]</ref> (an beirt eile ná [[Esus]] agus [[Taranis]]). San lá inniu, luaitear é/iad go minic san iolra, mar phatrún de roinnt treibheanna.<ref name="Duval"/> Aithnítear Teutates le Mearcair ag tráchtaire níos déanaí amháin ar théacs Lucan, le Mars ag ceann eile. Feictear é fosta ar inscríbhinní ómóis sa Bhreatain, scríofa mar Toutatis. Dar le tráchtairí níos deireanaí, cuireadh íobairtí daonna Teutates chun báis trí bhá i mullach a gceann i ndabhach de leacht neamhshonraithe. Dar le Paul-Marie Duval, is ionann Mars na nGallach agus ''Toutates''.<ref name="Duval"/> === Esus === {{príomhalt|Esus}} Feictear Esus (Tiarna) in dhá shéadchomhartha na mór-roinne, ina measc [[Gallán na mBádóirí]], mar thuadóir ag gearradh géag ó [[crann|chrainn]]. == Tábla == {{príomhalt|Liosta de Dhéithe Ceilteacha}} Sa tábla a leanas, feictear roinnt desna déithe Rómhánacha agus Ceilteacha luaite thuas, le leaganacha Rómhánacha, leaganacha maith le Gallacha, Breatnacha nó Ibéireacha, agus pearsana na [[Tuatha Dé Danann|dTuath Dé Danann]] agus as an ''[[Mabinogion]]''. Tugtar le fios ann ceangail nó teangeolaíocha nó feidhmiúla idir na déithe, cé nach bhfuiltear ar aon tuairim maidir leis siúd, go háirithe ó thaobh déithe Cheiltigh na nOileán. {| class="wikitable sortable" ! ''Interpretatio''<br/>''Romana'' ! Gaillis, Briotanais<br/>& Ceiltibéarais ! Breatnais ! Sean-Ghaeilge |- | [[Apalló (dia)]] || [[Belenus]]<br/>[[Borvo]]<br/>[[Grannus]] || [[Beli Mawr]] || [[Bél]] |- | [[Apalló (dia)]] || [[Maponos]] || [[Mabon ap Modron|Mabon]] || [[Aengus|Maccan]] |- |   ||   || [[Brân]] || [[Bran]] |- | [[Victoria (bandia)]] || [[Bodua]] ||   || [[Badb]] |- | [[Victoria (bandia)]] || [[Brigantia]] ||   || [[Brigit]] |- |   || [[Cicolluis]] || || [[Cichol Gricenchos|Cichol]] |- | [[Dinísias]] || [[Cernunnos]] || [[Amaethon]] ||   |- |   ||   || [[Dôn]] || [[Danu]] |- | [[Dīs Pater]] ||   ||   || [[Donn]] <br/> [[Togail Bruidne Dá Derga|Dá Derga]] |- |   || [[Epona]] || [[Rhiannon]] || [[Macha]] |- | [[Bolcán]] || [[Gobannos]]|| [[Gofannon]] || [[Goibniu]] |- | [[Neiptiún]] ||   || [[Manawydan]] || [[Manannán mac Lir]] |- | [[Lamia]] || [[Matronae]] || [[Modron]] || [[Mór-Ríoghain]] |- | [[Victoria (bandia)]] || [[Nemetona]] ||   ||   |- | [[Earcail]] || [[Ogmios]] || Eufydd || [[Ogma]] |- | [[Maia]] || [[Rosmerta]] ||   ||   |- | [[Hygieia]] || [[Sirona]] ||   ||   |- | [[Silvanus]] || [[Sucellus]] ||   || [[Dagda]] |- |valign="top"| [[Minerva]] || [[Sulis]]<br/>[[Belisama]]<br/>[[Senuna]]<br/>[[Coventina]]<br/>[[Icovellauna]]<br/>[[Sequana]] ||   ||   |- | [[Genius (mythology)|Junones]] || [[Suleviae]] ||   ||   |- | [[Iúpatar]] || [[Taranis]] || [[Taran (disambiguation)|Taran]] || [[Tuireann|Turenn]] |- | [[Mars]] || [[Nodens]] || [[Lludd]]/[[Gwyn ap Nudd|Nudd]] || [[Nuada]] |- | [[Mars]] || [[Toutatis]] <br/>Cnabetius (Cenabetius)<ref>{{CIL|13|06572}}, {{CIL|13|04507}}, {{CIL|13|06455}}</ref> ||   ||   |- | [[Mars]] || [[Neton (Celtiberian)|Neton]] ||   || [[Neit]] |- | [[Mearcair]] || [[Lugus]] || [[Lleu]] || [[Lugh]] |- | [[Mearcair]] || Viducus || [[Gwydion]] ||   |- |   || [[Nemedus (Celtiberian)|Nemedus]] ||   || [[Nemed]] |- |   || [[Crouga (Celtiberian)|Crouga]] ||   || [[Crom Cruach]] |- |} == Foinsí == * {{cite book|last=Delamarre |first= Xavier |title= Dictionnaire de la langue gauloise |publisher=Editions Errance |date=2003 |location=Paris }} * {{cite book|first=Miranda J. |last=Green |date=2005 |title=Exploring the world of the druids |location=Londain |publisher=Thames & Hudson |isbn=0-500-28571-3 }} * {{cite book |first=Miranda |last=Green |date=1986 |title=The Gods of the Celts |publisher=Alan Sutton |location=Gloucs |isbn=0-86299-292-3 |url-access=registration |url=https://archive.org/details/godsofceltsar00mira }} * {{cite book|first1=Nicole |last1=Jufer |first2=Thierry |last2=Luginbühl |date=2001 |title= Les dieux gaulois : répertoire des noms de divinités celtiques connus par l'épigraphie, les textes antiques et la toponymie |publisher=Editions Errance |location = Paryas }} == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Déithe na gCeilteach| ]] pi5nbfqrzv000lrr8i8ohdr8nuu06yd 1089892 1089891 2022-08-26T17:14:56Z Marcas.oduinn 33120 /* Lugh */Tuilleadh! wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Epona.jpg|mion|[[Epona]], bandia Ceilteach na gcapall agus marcaíochta, nach raibh a macasamhail aici i measc déithe na Rómhánaigh, agus dá bharr tá tábhacht ar leith mar dia fíorCheilteach. Tá an dealbh seo as an nGearmáin c. AD 200.]] Is léir go raibh paintéón ag [[na Ceiltigh]] ársa, inchomórtais le dreamanna [[Ind-Eorpach]]a eile, gach ceann acu nasctha le gnéithe áirithe den saol agus den domhan nádúrtha. Tá aithne orthu as iomaí foinsí, ionaid adhartha, dealbha, inscríbhinní, réada cultais, logainmneacha agus ainmneacha pearsanta san áireamh. Níl ach pas beag íomhánna ann dá ndéithe in [[ealaín Cheilteach]] roimh theacht na Rómhánach, agus is deacair é iad a aithniú de bharr easpa inscríbhinní. Faightear níos mó fianaise i ndiaidh concas na Rómhánach, a bhuí le híomhánna le hinscríbhinní agus scríbhneoirí Laidine. Feictear na déithe úd go héiginnte i luath-[[litríocht na Gaeilge]] agus [[litríocht na Breatnaise|na Breatnaise]], óir gur scríobhadh iad siúd i bhfad i ndiaidh teacht na Críostaíochta. == Na Rómhánaigh == I ndiaidh concas na Rómhánach, rinneadh naisc idir déithe na gCeilteach agus na Rómhánach, agus d'adhrtaí iad go dtí teacht na [[Críostaíocht]]a. Is é ''locus classicus'' do dhéithe na gCeilteach san [[an Ghaill|Ghaill]] ná an sliocht in ''[[Commentarii de Bello Gallico]]'' (52–51 BC) le [[Iúil Caesar]], ina a dhéanann sé trácht ar seisear acu, i dteannta lena gcuid feidhmeanna. Deir sé gurbh é [[Mearcair (dia)]] an dia is tábhachtaí, cumadóir na n-ealaíon, patrún taistealaithe, ceannaithe agus tráchtála. D'adhrtaí na Gallaigh ansin [[Apalló (dia)]], dia an leighis; [[Mars (dia)]], dia an chogaidh; [[Iúpatar]], dia na bhflaitheas; agus [[Minéirve]], bandia lámhcheirdeanna. Deir sé fosta gur mheas na Gallaigh fúthu é [[Dis Pater]] a sinsear.<ref>[[Julius Caesar]], ''[[Commentarii de Bello Gallico]]'' [https://archive.today/20120714093800/http://perseus.mpiwg-berlin.mpg.de/cgi-bin/ptext?lookup=Caes.+Gal.+6.17 6:17-18]</ref> Mar ba [[interpretatio Romana|nós]] leis na Rómhánaigh, ní luann Caesar na déithe úd leis a n-ainmneacha dúchais, agus dá bharr is deacair é iad a aithint, ó thaobh ainm is feidhmiúil de, le déithe na nGallach agus Cheiltigh na nOileán ar aon. In ainneoin sin, is foinse tábhachtach é a liosta beag. Tá fianaise mhaith scríofa le fáil sa Ghaill agus sa Bhreatain ar na déithe ainmnithe ag Caesar. Go minic, feictear iad ceangailte le hainmneacha dúchais Ceilteacha, amhail is Mearcair [[Visucius]], [[Lenus]] Mars, Iúpatar [[Poeninus]] nó [[Sulis]] Minéirve. Feictear ainmneacha aonair go forleathan fosta, go háirithe i measc bandéithe amhail is [[Sulevia]], [[Sirona]], [[Rosmerta]] agus [[Epona]]. Tá ann sa Ghaill tuairim is roinnt céad ainmneacha le bunús Ceilteach. Feictear an chuid is mó acu ach uair amháin, rud a chuireann in úil de réir roinnt scoláirí gur déithe áitiúla atá i gceist. Luann tacadóirí an smaoinimh seo an dia [[Teutates]], dia na treibhe, luaite ag [[Lucan (file)|Lucan]].<ref name="Duval">Paul-Marie Duval, ''Les dieux de la Gaule'', Éditions Payot, Paris, 1993. {{ISBN|2-228-88621-1}}</ref> D'fhéadfadh é nach bhfuil an sna hainmneacha is ach leaganacha áitiúla dosna déithe céanna. [[Íomhá:CLUNY-Maquette pilier nautes 1.JPG|mion|Macasamhail den leacht neamhiomlán, [[Gallán na mBádóirí]], as Páras, le ceithre dhia, ina measc an t-aon léiriú amháin den dia [[Cernunnos]] ina dtugtar a ainm (ar chlé, 2a ón mbarr).]] == Tréithe ginearálta == A bhí le fianaise ón ré Rómhánach, feictear an-chuid déithe agus bandéithe léirithe in íomhánna agus tíolacthaí.<ref>Green 2005, lch. 26</ref> D'adhrtaí roinnt déithe go forleathan ar fud an domhain Cheiltigh, agus eile acu i réigiún no fiú ceantar amháin,<ref>Green 2005, lch. 26</ref> agus tóir níos mó orthu siúd scaití ná na déithe for-réigiúnacha. === Déithe for-réigiúnacha === I measc déithe a d'adhrtaí os cionn teoranta na dtreabh bhí [[Matres]], [[Cernunnos]], dia na spéire [[Taranis]] agus dtús na gcapall [[Epona]]. Fuarthas lucht leanúna Epona, chomh fada ó chéile is [[an Bhreatain]], [[an Róimh]] agus [[an Bhulgáir]]. Is suntasach é go bhfeictear na máthair-dhéithe go minic ina dtriúr sa Bhreatain, sa [[an Ghaill|Ghaill]] agus ar [[an Réin]], cé go bhfuil éagsúlachtaí móra eatarthu ó cheantar go ceantar.<ref>Green 2005, ll. 27-28</ref> Sa chaoi chéanna, tá nasc tréan le feiceáil idir dia Ceilteach na spéire agus [[roth na gréine]] ar fud na hEorpach, ó [[Balla Haidrian|Bhalla Haidrian]] go dtí [[Cologne]] agus [[Nîmes]], cé go bhfuil éagsúlachtaí ann chomh maith.<ref>Green 2005, lch. 28</ref> === Déithe áitiúla === Is féidir uaireanta déithe réigiúnacha, treibhe nó fo-threibhe a aithint. Tá greanadh cloiche ar leith le fáil i gcríocha na [[Remi]] as iarthuaisceart na Gaille, agus léirithe ann dia tré-aghaidh le tréithe coiteanna agus féasóga só. San [[Iarannaois]], chur an treibh úd [[bonn|boinn]] le trí aghaidh ar fáil.<ref>Green 2005, lch. 28</ref> In oirlár na Gaille, ba níos tábhachtaí í an bandia [[Sequana]] i gceanntar [[an Bhurgúin|na Burgúine]] an lae inniu, ná na [[Matres]], a d'adhrtaí ar fud na Breataine, na Gaille agus Dúiche na Réine.<ref>Green 2005, lch. 27</ref> [[Lenus]] ba ea dia treibhe eile, adhartha ag na [[Treveri]] ag roinnt sanctúirí, an ceann is iontaí ina bpríomhchathair, [[Trier]]. Is léir gur raibh tionchar níos leithne aige he was also exported to other areas: bhí altóirí ann tiomnaithe do [[Lenus]] in [[Chedworth]], [[Gloucestershire]] agus [[Caerwent]] sa [[an Bhreatain Bheag|Bhreatain Bheag]].<ref>Green 2005, lch. 28</ref> Nasctha le ceantar amháin, uaireanta ach aon áit amháin, ba ea an-chuid déithe na gCeilteach, agus iad b'fhéidir ina ''[[genius loci]]'' na háite.<ref>Green 2005, lch. 28</ref> Sa Ghaill, tá níos mó ná ceithre chéad ainm a bhfuil fianaise ann ach, agus feictear ar a laghad trí chuid dóibh siúd ach uair amháin. * Ní bhfacthas [[Sequana]] ach ina [[fuarán]] gar de [[Dijon]], * Bhiodh [[Sulis]] ceangailte le [[Bath, Somerset|Bath]] (Aquae Sulis). * D'adhrtaí an lánúin diaga [[Ucuetis]] agus [[Bergusia]] ach amháin ag [[Alesia]] sa Bhurgúin. * Bhiodh [[Nodens]] ceangailte ach go háirithe leis an tearmann mór ag [[Lydney]] (cé go bhfeictear é fosta ag [[Cockersand Moss]] i gCumbria). * D'adhrtaí beirt déithe eile an chogaidh, [[Cocidius]] agus [[Belatucadrus]], i gceantair áirithe gar de [[Balla Haidrian|Bhalla Haidrian]].<ref>Green 2005, lch. 28</ref> Tá go leor déithe eile ann a bhfuil ainmneacha acu a chuireann le fios gur [[genius loci|dhéithe áitiúla]]: [[Vosegus]] i sléibhte na [[Vosges]]; [[Luxovius]] i [[spá]] [[Luxeuil]]: [[Vasio]] i mbaile [[Vaison]], Gleann [[an Róin|na Róine]]. === Lánúineacha diaga === Is suntasach é go bhfeictear déithe agus bandéithe le chéile mar chúplaí i ndealbhóireacht Ghallach, amhail is [[Rosmerta]] agus Mearcair, [[Nantosuelta]] agus [[Sucellos]], [[Sirona]] agus [[Grannus|Apollo Grannus]], [[Borvo]] agus [[Damona]], agus [[Loucetios|Mars Loucetius]] agus [[Nemetona]].<ref>Jufer, Luginbühl 2001</ref> == Cineálacha suntasacha diachta == === Déithe le beanna === [[Íomhá:Gundestrupkedlen- 00054 (cropped).jpg|mion|deis|Pearsa le beanna, torc aige agus nathair ceann reithe ina theanta, ar an [[coire Gundestrup]].]] {{príomhalt|Cernunnos}} Feictear arís is arís in íomhánna Gallacha dia le beanna ina shuí agus a chosa trasna ar a chéile aige, uaireanta i dteannta le hainmhithe, go minic [[torc]] á chaitheamh aige. Tá fianaise ann dá ghnáthainm, Cernunnos, ach le cúpla huair: ar [[Gallán na mBádóirí|Ghallán na mBádóirí]], mar ERNUNNOS anois, ach tá líníocht as an 18ú haois le CERNUNNOS; ar inscríbhinn as [[Montagnac, Hérault|Montagnac]] a deir αλλετ[ει]νος καρνονου αλ[ι]σο[ντ]εας ([tiomnaithe ag] Alletinos [do] Carnonos Alisontea<ref name="RIG">''Recueil des Inscriptions Gauloises'' I (1985), ll. 318-325.</ref>); agus ar dhá inscríbhinn as [[Seinsel-Rëlent]], "Deo Ceruninco"<ref>AE, 1987, 00772.</ref> Tá an-chuid íomhánna ann le feiceáil go forleathan ar fud na hEorpach. Faightear an sampla is luaithe ag [[Val Camonica]] i dtuaisceart na Iodálda, agus an ceann is cáiliúla ar an [[coire Gundestrup]] den 1d aois RC as [[Jutland]], [[an Danmhairg]]. Ar an gcoire seo, tá nathair ceann-reithe ina thráchtas. Ag [[Reims]], tá [[cornucopia]] aige, lán go béal le grán agus boinn.<ref name="Duval"/> === Déithe leighis === {{príomhalt|Airmed|Belenus|Borvo|Brigit|Grannus|}} Tá déithe leighis le fáil ar fud an domhain Cheiltigh, go minic ceangailte le [[foinse the|foinsí teo]], tobair leighis, [[luibheolaíocht]] agus solas. Is í b'fhéidir [[Brigid]], tré-bhandia leighis, filíochta agus gaibhneoireachta, an té is cáiliúla de dhéithe leighis Cheiltigh na nOileán. Nasctha le mórán foinsí agus [[tobair clootie|tobair]] leighis atá sí. [[Airmed]] is ea bandia nach bhfuil a oiread sin clú uirthi, ceangailte freisin le tobar leighis agus luibheolaíochta. Sa mhiotaseolaíocht Rómhán-Cheilteach, faightear [[Belenos]] (fréamhaithe a mheastar ón gCeiltis ''*belen-'', ‘geal’,<ref>Delamarre, 2003</ref> cé go bhfuil moltaí diongbháilte eile ann<ref name="Schrijver">Peter Schrijver, "On Henbane and Early European Narcotics", ''Zeitschrift für celtische Philologie'', iml. 51 (1999), ll. 17-45.</ref>) go háirithe i ndeisceart [[an Fhrainc|na Fraince]] agus tuaisceart [[an Iodáil|na hIodálda]]. Faightear [[Grannus|Apollo Grannus]] go formhór i lár agus Oirthear na Gaille, ach fosta sa Bhriotáin agus abhantrach [[an Danóib|na Danóibe]].<ref>Green, 1986</ref> Go minic, is í [[Sirona]] bean chéile Ghrannus. Is fusa tábhachtach leighis eile é [[Bormo]]/[[Borvo]] (uisce fiuchta, bruite, beirithe<ref>Green, 1986</ref>), nasctha go háirithe le foinsí teirmeacha sábháil is [[Bourbonne-les-Bains]] agus [[Bourbon-Lancy]]. Creideadh agus creidtear fós go leas teiripe ag baint leis na foinsí teo úd. === Déithe gréine === De réir 'interpretatio romana', is déithe fireanna gréine iad [[Lugh]], [[Belenos]] agus a leithéid, aitheanta le h[[Apollo]]. San lá inniu ann, ámh, meastar gur baineann í an ghrian Cheilteach,<ref name="monaghan433">[[Patricia Monaghan]], ''The Encyclopedia of Celtic Mythology and Folklore'', lch. 433.</ref><ref>[[John T. Koch]], ''Celtic Culture: Aberdeen breviary-celticism'', lch. 1636.</ref> agus tá roinnt bandéithe molta agus gnéithe gréine acu. As [[Gaeilge]], is léir gur baininscneach é ainm na [[Grian|gréine]]. Bhí Grian féin ina grian an Gheimhridh, agus [[Áine]] ina grian an tsamhraidh.<ref name="McKillop2">MacKillop (1998) ll. 10, 70, 92.</ref> Mar an gcéanna, tá sé molta ó am go ham go raibh [[Étaín|Éadaoin]] nasctha leis an ngréin. Más fíor san, d'fhéadfadh é gur bhandia gréine í [[Epona]],<ref name="McKillop2"/> cé go raibh ról gealaí aici dar leis na Rómhánach. Tá an t-ainm [[Sulis]] an ar mBreatain gaolmhar le déithe Ind-Eorpacha gréine amhail is [[Helios]] as an nGréig agus [[Surya]] as an Ind,<ref>Delamarre, 2003, lch. 287</ref><ref>Zair, Nicholas, Reflexes of the Proto-Indo-European Laryngeals in Celtic, Brill, 2012, lch. 120</ref> agus tá roinnt gnéithe gréine aici cosúil le bhuafhocail súil agus solais. Sa deireadh, feictear an t-ainm [[Sulevia]], go forleathan sa domhain Cheiltigh, gan gaol ann le Sulis,<ref>Jufer, Luginbüh, 2001, ll. 15, 64</ref> ach uaireanta molta go raibh ról gréine aici.<ref name="monaghan433"/> Tá sé ráite gurb as an [[miotaseolaíocht na mBreatnach|mBreatain Bheag]] í [[Olwen]], ina iarsma de bhandia áitiúil na gréine, go páirteach de thoradh nasc sanasaíochta leis an roth agus leis na dathanna óir, bán agus dearg.<ref name="monaghan433"/><ref>Simon Andrew Stirling, The Grail: Relic of an Ancient Religion, 2015</ref> Ó am go ham, bhí sé molta go raibh gnéithe gréine ag [[Brigit]], rud atá oiriúnach dá ról mar bandia tine agus solais.<ref name="monaghan433"/> === Déithe uisce beannaithe === {{príomhalt|Sulis|Damona|Sequana}} ==== Bandéithe ==== I n[[Éire|Éirinn]], tá an-chuid tobar beannaithe ann tiomnaithe don bhandia [[Brigit]]. D'adhrtaí ‘[[Minéirve]]’ sa Bhreatain agus ar fud na hEorpach. Ag [[Bath, Somerset|Bath]], athaidh Minéirve leis an mbandia [[Sulis]]. Bhí bandéithe eile an ceangailte le foinsí naofa, amhail is [[Icovellauna]] i measc na d[[Treveri]]: [[Coventina]] ag [[Carrawburgh]]: agus [[Damona]] agus [[Bormana]] i dteannta le dia an earraigh Borvo (féach thuas). Bhí roinnt bandéithe ina n-aibhneacha a rinneadh ceithre díobh, go suntasach [[Boann]] ([[an Bhóinn]]), [[Sinann]] ([[an tSionainn]]), [[Sequana]] ([[An tSéin]]), [[Matres and Matrones|Matrona]] (an [[Marne]]), [[Souconna]] ([[Saône]]) agus b'fhéidir [[Belisama]] (an [[River Ribble|Ribble]]). ==== Déithe==== Is é [[Manannán mac Lir]] dia na mara is mó le rá. Meastar gur dia an aigéin éa athair [[Ler]]. Tá [[Nodens]] nasctha leis an bhfarraige, ach freisin le leigheas, seilg agus cúnna. I Lúsatánia, bhí Borvo ina dhia leighis, nasctha le foinsí boilgearnacha.<ref>{{cite book |chapter-url=http://www.sacred-texts.com/neu/celt/rac/rac06.htm |title=The Religion of the Ancient Celts |chapter=Chapter III. The Gods of Gaul and the Continental Celts |author=J. A. MacCulloch |date=1911 |publisher=T. & T. Clark |location= Dún Éadain}}</ref> Bhí [[Condatis]] ceangailte le cumair sa Bhreatain agus sa Ghaill. Bhí [[Luxovius]] ina dhia uiscí i [[Luxeuil]] sa Ghaill. I nÉirinn, dia leighis ba ea [[Dian Cécht]]. Tá [[an Bhearú]] ainmnithe as gníomh áirithe dá chuid.<ref name="sacred-texts.com">{{cite book |chapter-url=http://www.sacred-texts.com/neu/celt/cml/cml09.htm |title=Celtic Myth and Legend |chapter=Chapter V. The Gods of the Gaels |author=Charles Squire |date=1905 |publisher=Gresham Publishing Company |location= Londain}}</ref> Bhí [[Grannus]] nasctha le spánna, foinsí teirmeacha agus mianraí leighis, agus leis an ngrian. === Déithe capaill === ==== Bandéithe ==== [[Íomhá:MULO-Epona Freyming.jpg|mion|200px|Epona, 3ú haois AD, as Freyming (Moselle), an Fhrainc ([[Musée Lorrain]], Nancy)]] {{príomhalt|Epona|Macha}} Tá ról lárnach ag an gcapall i miotaseolaíocht na gCeilteach de chuile chineál. D'adhrtaí go forleathan [[Epona]], bandia capaill na nGallach, ag cosaint na treibhe. Glactha ag marcshlua na Rómhánach, bhí clú agus cáil aici ar fud na hEorpach, sa Róimh féin fiú. Ar roinnt boinn a rinneadh roimh theacht na Rómhánach, feictear banmharcach agus í Epona, b'fhéidir. Is ionann í agus bandéithe na n-oileán, [[Rhiannon]] sa Bhreatain Bheag, agus in Éirinn [[Éadaoin]] Eachraí agus [[Macha]], a bhí in ann rith níos tapúla ná mar capaill féin. Bhí [[Macha]] nasctha le cogadh agus flaitheas. Cé gur bandia í féin, meastar freisin gur cuid den tré-bandia cogaidh agus áir, [[Mór-Ríoghain]], maraon le [[Badhbh (bandia)|Badhbh]] agus [[Neamhain]]. ==== Dia ==== Dia leighis ba ea [[Atepomarus]] i measc Ceiltigh na Gaille. Fuarthas inscríbhinní i Mauvières (Indre), aistrithe mar "Marcach Mór" nó "(dia) le capall mór". === Máthair-bhandéithe === {{príomhalt|Matronae}} [[Íomhá:Deesses de Vertault (musée de Bibracte).jpg|mion|clé|Rilíf terracotta desna ''Matres'', as [[Bibracte]], cathair [[Aedui]], [[An Ghaill]]]] Is gné áirithe iad máthair [[bandia|bandéithe]] a fheictear arís is arís i reiligiúin na gCeilteach. Tá an-chuid inscríbhinní ann atá tiomnaithe do Matres nó Matronae, go háirithe thart timpeall [[Cologne]] i n[[Dúiche na Réine]].<ref>Jufer, Luginbühl, 2001</ref> Feictear máithreacha Ceilteacha ina n-aonar nó go minic ina dtré dhéithe. De ghnáth bíonn torthaí nó ''cornucopiae'' nó ''[[wikt:patera|paterae]]'' acu.<ref name="Duval"/> D'fhéadfadh iad bheith lán-chíochach (nó il-chíochach) agus linbh á mbeathú acu. Sa Bhreatain Bheag agus in Éirinn faightear máthair-bhandéithe amhail is [[Dôn]], [[Rhiannon]] agus [[Modron]] na mBreatnach, agus [[Danu]], [[Boand]], [[Macha]] agus [[Ernmas]] na nGael. Ní amháin máthair-bandéithe iad siúd, áfach. Tá rólanna éagsúla acu i miotaseolaíocht agus siombalachas na gCeilteach. I measc eile, is iad bandéithe leighis, gaibhneoireachts, [[flaitheas]], cruthaitheachta, breithe, torthúlachta, comhriachtana agus cothaithe, ach freisin cogaíochta agus áir. Ó thaobh a gcuid clann de, is go minic nach luaitear iad ach go fánach, ní tábhacht i bhféiniúlacht a máithreacha. D'fhéadfadh na páiste bheith cabhrach nó contúirteach, agus as ucht a gcinniúintí, tharlódh a mbreithe ''[[geis|geasa]]'' nó cruatan, amhail is mallacht Mhacha ar fhir na nUladh, nó Rhiannon agus a leanbh ite aici. === Déithe le casúir === {{príomhalt|Sucellus}} Léirítear Sucellos, an 'dea-bhuailteoir', de ghnáth mar fhear meánaosta féasógach, [[casúr]] crannfhada ina láimh aige, é sin nó [[bairille]] beorach '' suspended from a pole. His companion, [[Nantosuelta]], is sometimes depicted alongside him. When together, they are accompanied by symbols associated with prosperity agus domesticity. '' This figure is often identified with [[Silvanus]], worshipped in southern Gaul under similar attributes: [[Dis Pater]], from whom, according to Caesar, all the Gauls believed themselves to be descended; and the Irish [[Dagda]], an 'dea-dhia', who possessed a huge club agus a cauldron that was never empty. === Déithe nirt agus solabharthachta === {{main|Ogmios}} Sa Ghaill Gaul, aithníodh [[Ogmios]] le h[[Earcail]] na Rómhánach. Léiríodh é mar sheanfhear agus craiceann crón air, agus bogha agus cleith ina lámha aige. Dia solabharthachta ba ea é fosta, léirithe agus beirt fhear á tharraingt aige, a gcluasa nasctha lena theanga. Is ionann Ogmios agus [[Ogma]] na nGael. Deirtear chuid chum sé [[Ogham]], cló a in Éirinn ón 4ú haois AD.<ref>George Calder, [[Auraicept na n-Éces]], John Grant, Dún Éadain 1917 (1995 athchló)</ref> === An tarbh diaga === {{príomhalt|Tarvos Trigaranus}} [[Íomhá:Le Pilier des Nautes 03.JPG|deis|mion|200px|Rilíf Tarvos Trigaranus ar [[Gallán na mBádóirí|Ghallán na mBádóirí]].]] Is cineál suntasach [[míolchruthach]] dé eile é an tarbh diaga. Feictear [[Tarvos Trigaranus]] ("tarbh le trí chorr") ar rilífí síiían ardeaglais ag [[Trier]], [[an Ghearmáin]], agus i [[Ardeaglais Notre Dame|Notre-Dame]] i b[[Páras]]. I [[miotaseolaíocht na nGael]], tá ról lárnach ag [[Donn Cuailnge]] sa ''[[Táin Bó Cuailnge]]'' === Nathair cheann-reithe === Feictear nathair shainiúil cheann-reithe i dteannta le déithe Gallacha i roinnt léirithe, san áireamh an dia le beanna ar an gcoire Gundestrup (Cernunnos), Mearcair agus Mars. == Déithe suntasacha == === Lugh === {{main|Lugus|Lugh|Lleu}} [[Íomhá:Tricephale Carnavalet.jpg|deis|125px|mion|Íomhá de dhia trí-cheannach airgeadra mar Lugus, aimsithe ibPáras]] De réir Caesair, ba é ‘[[Mearcair (dia)|Mearcair]]’ an dia ba mhó a thugtaí ómós dó i measc na nGallach, rud a chuireann roinnt mhaith íomhánna agus inscríbhinní in úil. Feictear ainm Mearcair i dteannta le buachaill Cheilteacha, san áireamh [[Visucius]], [[Cissonius]] agus [[Gebrinius]].<ref>Jufer (2001), Luginbühl</ref> Ainm eile is ea [[Lugus]], a fhionntar ón [[logainmníocht|logainm]] ''Lugdunon'' (dún Lú) a fheictear arís is arís, as a thagann na hainmneacha [[Lyon]], [[Laon]] agus [[Loudun]] sa [[an Fhrainc|Fhrainc]], [[Leiden]] san [[an Ísiltír|Ísiltír]], [[Lugo]] sa [[an Ghailís|Ghailís]], [[Cathair Luail]] (''Castra Luguvallium'') agus [[Legnica]] sa [[Polainn|Pholainn]]. I nÉirinn tá [[Contae Lú]] ainmnithe as Lugh féin. As Gaeilge agus Breatnais, tá Lugus gaolmhar le [[Lugh]]/Lú agus [[Lleu Llaw Gyffes|Lleu]], faoi seach. Tá roinnt mhaith cosúlachtaí eatarthu. Mar shampla, scríobh Caesar gur "cumadóir na n-ealaíon uile" é Lugus, cur síos an-ghar do bhuafhocal Lú, ''samildánach'', agus glaoitear "máistir fiche ceird" ar Lleu sa ''[[Mabinogi]]''.<ref name="Ford">Patrick K. Ford (eag/aistr). 1977. ''The Mabinogi and other Medieval Welsh Tales.'' University of California Press, Berkeley. {{ISBN|0-520-03414-7}}</ref> Tá sliocht ann sa scéal [[Cath Maighe Tuireadh]] a insíonn go raibh Lugh ina mháistir gach ealaíon agus ceirde.<ref name="Gray">Elizabeth A. Gray (eag/aistr). 1982. ''Cath Maige Tuired: The Second Battle of Mag Tuired.'' Irish Texts Society (Iml. LII), An Nás, Cill Dara</ref> Deirtear gurbh é Lugh a chur féile [[Lúnasa]] ar bun, a ceiliúrtar ar an 1a Mí Lúnasa, in ómós a mháthair altrama, [[Tailtiu]].<ref name="Macalister">R. A. Stewart Macalister (eag/aistr). 1941. ''Lebor Gabála Érenn: The Book of the Taking of Ireland. Part IV.'' Irish Texts Society (iml. XLI), Baile Átha Cliath.</ref> Faightear inscríbhinní sa Spáinn agus san Eilvéis, ceann acu de chuallacht gréasaithe, atá tiomnaithe do [[Lugoves]], tuigthe go forleathan mar an uimhir iolra de Lugus, ag lua b'fhéidir an dia ina thrí phearsa, é sin nó leagan desna [[Castor agus Pollux|Dioscuri]] (.i. Castor agus Pollux - sa chás Ceilteach, Lugh agus [[Cernunnos]]).<ref>{{cite book|author1=Dominique Hollard |author2= Daniel Gricourt |title= Cernunnos le dioscure sauvage. Recherches sur le type dionysiaque chez les Celtes |publisher= Éds. de l’Harmattan |date= 2010}}</ref> Ba dhia an fhlaithis go minic é Mearcair na nGallach, léirithe scaití féasógach agus/nó le sciatháin nó adharca ag teacht go díreach as a chionn. Feictear é de ghnáth i dteannta le reithe agus/nó coileach, agus [[caduceus]] ina láimh aige.<ref name="Duval"/> Ar séadchomharthaí agus inscríbhinní Gallacha, feictear Mearcair go minic i dteannta le [[Rosmerta]], a bhfuil ina bandia torthúlachta agus rathúnais. Go minic eile, feictear é i dteannta leis na [[Deae Matres]] (féach thíos).<ref>[[Miranda Green|Green]], 1986</ref> ===Taranis=== [[Íomhá:Taranis Jupiter with wheel and thunderbolt Le Chatelet Gourzon Haute Marne.jpg|thumb|right|[[Gallo-Roman]] Taranis Jupiter with wheel and thunderbolt, carrying [[torc]]s. [[Haute Marne]]]] {{príomhalt|Taranis}} Feictear [[Iúpatar (miotaseolaíocht)|Iúpatar]] na nGallach go minic le caor thintrí i láimh amháin aige agus roth gréine sa láimh eile. Aithnítear go minic é le [[Taranis]], luaite ag [[Lucan]]. D'fhéadfadh é gurb ionann Taranis agus [[Taran]], mionphearsa i [[miotaseolaíocht na Breataine Bige]], agus [[Tuireann]], athair [[Brian (miotaseolaíocht)|Bhriain]] i [[miotaseolaíocht na nGael]]. Faightear [[briocht]]aí rotha i gceantair Cheilteacha roimh theacht na Rómhánach. === Teutates/Toutatis === Tá [[Teutates]] nó Toutatis ("Fear na treibhe ") ar dhia de thriúr luaite ag [[Lucan]] sa 1d aois,<ref name="Lucan">[[Marcus Annaeus Lucanus]]. c. 61-65. ''[[Pharsalia|Bellum civile]]'', Book I, ll.498-501. [http://mcllibrary.org/Pharsalia/book1.html Online translation]</ref> (an beirt eile ná [[Esus]] agus [[Taranis]]). San lá inniu, luaitear é/iad go minic san iolra, mar phatrún de roinnt treibheanna.<ref name="Duval"/> Aithnítear Teutates le Mearcair ag tráchtaire níos déanaí amháin ar théacs Lucan, le Mars ag ceann eile. Feictear é fosta ar inscríbhinní ómóis sa Bhreatain, scríofa mar Toutatis. Dar le tráchtairí níos deireanaí, cuireadh íobairtí daonna Teutates chun báis trí bhá i mullach a gceann i ndabhach de leacht neamhshonraithe. Dar le Paul-Marie Duval, is ionann Mars na nGallach agus ''Toutates''.<ref name="Duval"/> === Esus === {{príomhalt|Esus}} Feictear Esus (Tiarna) in dhá shéadchomhartha na mór-roinne, ina measc [[Gallán na mBádóirí]], mar thuadóir ag gearradh géag ó [[crann|chrainn]]. == Tábla == {{príomhalt|Liosta de Dhéithe Ceilteacha}} Sa tábla a leanas, feictear roinnt desna déithe Rómhánacha agus Ceilteacha luaite thuas, le leaganacha Rómhánacha, leaganacha maith le Gallacha, Breatnacha nó Ibéireacha, agus pearsana na [[Tuatha Dé Danann|dTuath Dé Danann]] agus as an ''[[Mabinogion]]''. Tugtar le fios ann ceangail nó teangeolaíocha nó feidhmiúla idir na déithe, cé nach bhfuiltear ar aon tuairim maidir leis siúd, go háirithe ó thaobh déithe Cheiltigh na nOileán. {| class="wikitable sortable" ! ''Interpretatio''<br/>''Romana'' ! Gaillis, Briotanais<br/>& Ceiltibéarais ! Breatnais ! Sean-Ghaeilge |- | [[Apalló (dia)]] || [[Belenus]]<br/>[[Borvo]]<br/>[[Grannus]] || [[Beli Mawr]] || [[Bél]] |- | [[Apalló (dia)]] || [[Maponos]] || [[Mabon ap Modron|Mabon]] || [[Aengus|Maccan]] |- |   ||   || [[Brân]] || [[Bran]] |- | [[Victoria (bandia)]] || [[Bodua]] ||   || [[Badb]] |- | [[Victoria (bandia)]] || [[Brigantia]] ||   || [[Brigit]] |- |   || [[Cicolluis]] || || [[Cichol Gricenchos|Cichol]] |- | [[Dinísias]] || [[Cernunnos]] || [[Amaethon]] ||   |- |   ||   || [[Dôn]] || [[Danu]] |- | [[Dīs Pater]] ||   ||   || [[Donn]] <br/> [[Togail Bruidne Dá Derga|Dá Derga]] |- |   || [[Epona]] || [[Rhiannon]] || [[Macha]] |- | [[Bolcán]] || [[Gobannos]]|| [[Gofannon]] || [[Goibniu]] |- | [[Neiptiún]] ||   || [[Manawydan]] || [[Manannán mac Lir]] |- | [[Lamia]] || [[Matronae]] || [[Modron]] || [[Mór-Ríoghain]] |- | [[Victoria (bandia)]] || [[Nemetona]] ||   ||   |- | [[Earcail]] || [[Ogmios]] || Eufydd || [[Ogma]] |- | [[Maia]] || [[Rosmerta]] ||   ||   |- | [[Hygieia]] || [[Sirona]] ||   ||   |- | [[Silvanus]] || [[Sucellus]] ||   || [[Dagda]] |- |valign="top"| [[Minerva]] || [[Sulis]]<br/>[[Belisama]]<br/>[[Senuna]]<br/>[[Coventina]]<br/>[[Icovellauna]]<br/>[[Sequana]] ||   ||   |- | [[Genius (mythology)|Junones]] || [[Suleviae]] ||   ||   |- | [[Iúpatar]] || [[Taranis]] || [[Taran (disambiguation)|Taran]] || [[Tuireann|Turenn]] |- | [[Mars]] || [[Nodens]] || [[Lludd]]/[[Gwyn ap Nudd|Nudd]] || [[Nuada]] |- | [[Mars]] || [[Toutatis]] <br/>Cnabetius (Cenabetius)<ref>{{CIL|13|06572}}, {{CIL|13|04507}}, {{CIL|13|06455}}</ref> ||   ||   |- | [[Mars]] || [[Neton (Celtiberian)|Neton]] ||   || [[Neit]] |- | [[Mearcair]] || [[Lugus]] || [[Lleu]] || [[Lugh]] |- | [[Mearcair]] || Viducus || [[Gwydion]] ||   |- |   || [[Nemedus (Celtiberian)|Nemedus]] ||   || [[Nemed]] |- |   || [[Crouga (Celtiberian)|Crouga]] ||   || [[Crom Cruach]] |- |} == Foinsí == * {{cite book|last=Delamarre |first= Xavier |title= Dictionnaire de la langue gauloise |publisher=Editions Errance |date=2003 |location=Paris }} * {{cite book|first=Miranda J. |last=Green |date=2005 |title=Exploring the world of the druids |location=Londain |publisher=Thames & Hudson |isbn=0-500-28571-3 }} * {{cite book |first=Miranda |last=Green |date=1986 |title=The Gods of the Celts |publisher=Alan Sutton |location=Gloucs |isbn=0-86299-292-3 |url-access=registration |url=https://archive.org/details/godsofceltsar00mira }} * {{cite book|first1=Nicole |last1=Jufer |first2=Thierry |last2=Luginbühl |date=2001 |title= Les dieux gaulois : répertoire des noms de divinités celtiques connus par l'épigraphie, les textes antiques et la toponymie |publisher=Editions Errance |location = Paryas }} == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Déithe na gCeilteach| ]] lws6yt8aydnsqx70m5augqfytbc5hw7 1089893 1089892 2022-08-26T17:21:20Z Marcas.oduinn 33120 /* Taranis */Tuilleadh! wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Epona.jpg|mion|[[Epona]], bandia Ceilteach na gcapall agus marcaíochta, nach raibh a macasamhail aici i measc déithe na Rómhánaigh, agus dá bharr tá tábhacht ar leith mar dia fíorCheilteach. Tá an dealbh seo as an nGearmáin c. AD 200.]] Is léir go raibh paintéón ag [[na Ceiltigh]] ársa, inchomórtais le dreamanna [[Ind-Eorpach]]a eile, gach ceann acu nasctha le gnéithe áirithe den saol agus den domhan nádúrtha. Tá aithne orthu as iomaí foinsí, ionaid adhartha, dealbha, inscríbhinní, réada cultais, logainmneacha agus ainmneacha pearsanta san áireamh. Níl ach pas beag íomhánna ann dá ndéithe in [[ealaín Cheilteach]] roimh theacht na Rómhánach, agus is deacair é iad a aithniú de bharr easpa inscríbhinní. Faightear níos mó fianaise i ndiaidh concas na Rómhánach, a bhuí le híomhánna le hinscríbhinní agus scríbhneoirí Laidine. Feictear na déithe úd go héiginnte i luath-[[litríocht na Gaeilge]] agus [[litríocht na Breatnaise|na Breatnaise]], óir gur scríobhadh iad siúd i bhfad i ndiaidh teacht na Críostaíochta. == Na Rómhánaigh == I ndiaidh concas na Rómhánach, rinneadh naisc idir déithe na gCeilteach agus na Rómhánach, agus d'adhrtaí iad go dtí teacht na [[Críostaíocht]]a. Is é ''locus classicus'' do dhéithe na gCeilteach san [[an Ghaill|Ghaill]] ná an sliocht in ''[[Commentarii de Bello Gallico]]'' (52–51 BC) le [[Iúil Caesar]], ina a dhéanann sé trácht ar seisear acu, i dteannta lena gcuid feidhmeanna. Deir sé gurbh é [[Mearcair (dia)]] an dia is tábhachtaí, cumadóir na n-ealaíon, patrún taistealaithe, ceannaithe agus tráchtála. D'adhrtaí na Gallaigh ansin [[Apalló (dia)]], dia an leighis; [[Mars (dia)]], dia an chogaidh; [[Iúpatar]], dia na bhflaitheas; agus [[Minéirve]], bandia lámhcheirdeanna. Deir sé fosta gur mheas na Gallaigh fúthu é [[Dis Pater]] a sinsear.<ref>[[Julius Caesar]], ''[[Commentarii de Bello Gallico]]'' [https://archive.today/20120714093800/http://perseus.mpiwg-berlin.mpg.de/cgi-bin/ptext?lookup=Caes.+Gal.+6.17 6:17-18]</ref> Mar ba [[interpretatio Romana|nós]] leis na Rómhánaigh, ní luann Caesar na déithe úd leis a n-ainmneacha dúchais, agus dá bharr is deacair é iad a aithint, ó thaobh ainm is feidhmiúil de, le déithe na nGallach agus Cheiltigh na nOileán ar aon. In ainneoin sin, is foinse tábhachtach é a liosta beag. Tá fianaise mhaith scríofa le fáil sa Ghaill agus sa Bhreatain ar na déithe ainmnithe ag Caesar. Go minic, feictear iad ceangailte le hainmneacha dúchais Ceilteacha, amhail is Mearcair [[Visucius]], [[Lenus]] Mars, Iúpatar [[Poeninus]] nó [[Sulis]] Minéirve. Feictear ainmneacha aonair go forleathan fosta, go háirithe i measc bandéithe amhail is [[Sulevia]], [[Sirona]], [[Rosmerta]] agus [[Epona]]. Tá ann sa Ghaill tuairim is roinnt céad ainmneacha le bunús Ceilteach. Feictear an chuid is mó acu ach uair amháin, rud a chuireann in úil de réir roinnt scoláirí gur déithe áitiúla atá i gceist. Luann tacadóirí an smaoinimh seo an dia [[Teutates]], dia na treibhe, luaite ag [[Lucan (file)|Lucan]].<ref name="Duval">Paul-Marie Duval, ''Les dieux de la Gaule'', Éditions Payot, Paris, 1993. {{ISBN|2-228-88621-1}}</ref> D'fhéadfadh é nach bhfuil an sna hainmneacha is ach leaganacha áitiúla dosna déithe céanna. [[Íomhá:CLUNY-Maquette pilier nautes 1.JPG|mion|Macasamhail den leacht neamhiomlán, [[Gallán na mBádóirí]], as Páras, le ceithre dhia, ina measc an t-aon léiriú amháin den dia [[Cernunnos]] ina dtugtar a ainm (ar chlé, 2a ón mbarr).]] == Tréithe ginearálta == A bhí le fianaise ón ré Rómhánach, feictear an-chuid déithe agus bandéithe léirithe in íomhánna agus tíolacthaí.<ref>Green 2005, lch. 26</ref> D'adhrtaí roinnt déithe go forleathan ar fud an domhain Cheiltigh, agus eile acu i réigiún no fiú ceantar amháin,<ref>Green 2005, lch. 26</ref> agus tóir níos mó orthu siúd scaití ná na déithe for-réigiúnacha. === Déithe for-réigiúnacha === I measc déithe a d'adhrtaí os cionn teoranta na dtreabh bhí [[Matres]], [[Cernunnos]], dia na spéire [[Taranis]] agus dtús na gcapall [[Epona]]. Fuarthas lucht leanúna Epona, chomh fada ó chéile is [[an Bhreatain]], [[an Róimh]] agus [[an Bhulgáir]]. Is suntasach é go bhfeictear na máthair-dhéithe go minic ina dtriúr sa Bhreatain, sa [[an Ghaill|Ghaill]] agus ar [[an Réin]], cé go bhfuil éagsúlachtaí móra eatarthu ó cheantar go ceantar.<ref>Green 2005, ll. 27-28</ref> Sa chaoi chéanna, tá nasc tréan le feiceáil idir dia Ceilteach na spéire agus [[roth na gréine]] ar fud na hEorpach, ó [[Balla Haidrian|Bhalla Haidrian]] go dtí [[Cologne]] agus [[Nîmes]], cé go bhfuil éagsúlachtaí ann chomh maith.<ref>Green 2005, lch. 28</ref> === Déithe áitiúla === Is féidir uaireanta déithe réigiúnacha, treibhe nó fo-threibhe a aithint. Tá greanadh cloiche ar leith le fáil i gcríocha na [[Remi]] as iarthuaisceart na Gaille, agus léirithe ann dia tré-aghaidh le tréithe coiteanna agus féasóga só. San [[Iarannaois]], chur an treibh úd [[bonn|boinn]] le trí aghaidh ar fáil.<ref>Green 2005, lch. 28</ref> In oirlár na Gaille, ba níos tábhachtaí í an bandia [[Sequana]] i gceanntar [[an Bhurgúin|na Burgúine]] an lae inniu, ná na [[Matres]], a d'adhrtaí ar fud na Breataine, na Gaille agus Dúiche na Réine.<ref>Green 2005, lch. 27</ref> [[Lenus]] ba ea dia treibhe eile, adhartha ag na [[Treveri]] ag roinnt sanctúirí, an ceann is iontaí ina bpríomhchathair, [[Trier]]. Is léir gur raibh tionchar níos leithne aige he was also exported to other areas: bhí altóirí ann tiomnaithe do [[Lenus]] in [[Chedworth]], [[Gloucestershire]] agus [[Caerwent]] sa [[an Bhreatain Bheag|Bhreatain Bheag]].<ref>Green 2005, lch. 28</ref> Nasctha le ceantar amháin, uaireanta ach aon áit amháin, ba ea an-chuid déithe na gCeilteach, agus iad b'fhéidir ina ''[[genius loci]]'' na háite.<ref>Green 2005, lch. 28</ref> Sa Ghaill, tá níos mó ná ceithre chéad ainm a bhfuil fianaise ann ach, agus feictear ar a laghad trí chuid dóibh siúd ach uair amháin. * Ní bhfacthas [[Sequana]] ach ina [[fuarán]] gar de [[Dijon]], * Bhiodh [[Sulis]] ceangailte le [[Bath, Somerset|Bath]] (Aquae Sulis). * D'adhrtaí an lánúin diaga [[Ucuetis]] agus [[Bergusia]] ach amháin ag [[Alesia]] sa Bhurgúin. * Bhiodh [[Nodens]] ceangailte ach go háirithe leis an tearmann mór ag [[Lydney]] (cé go bhfeictear é fosta ag [[Cockersand Moss]] i gCumbria). * D'adhrtaí beirt déithe eile an chogaidh, [[Cocidius]] agus [[Belatucadrus]], i gceantair áirithe gar de [[Balla Haidrian|Bhalla Haidrian]].<ref>Green 2005, lch. 28</ref> Tá go leor déithe eile ann a bhfuil ainmneacha acu a chuireann le fios gur [[genius loci|dhéithe áitiúla]]: [[Vosegus]] i sléibhte na [[Vosges]]; [[Luxovius]] i [[spá]] [[Luxeuil]]: [[Vasio]] i mbaile [[Vaison]], Gleann [[an Róin|na Róine]]. === Lánúineacha diaga === Is suntasach é go bhfeictear déithe agus bandéithe le chéile mar chúplaí i ndealbhóireacht Ghallach, amhail is [[Rosmerta]] agus Mearcair, [[Nantosuelta]] agus [[Sucellos]], [[Sirona]] agus [[Grannus|Apollo Grannus]], [[Borvo]] agus [[Damona]], agus [[Loucetios|Mars Loucetius]] agus [[Nemetona]].<ref>Jufer, Luginbühl 2001</ref> == Cineálacha suntasacha diachta == === Déithe le beanna === [[Íomhá:Gundestrupkedlen- 00054 (cropped).jpg|mion|deis|Pearsa le beanna, torc aige agus nathair ceann reithe ina theanta, ar an [[coire Gundestrup]].]] {{príomhalt|Cernunnos}} Feictear arís is arís in íomhánna Gallacha dia le beanna ina shuí agus a chosa trasna ar a chéile aige, uaireanta i dteannta le hainmhithe, go minic [[torc]] á chaitheamh aige. Tá fianaise ann dá ghnáthainm, Cernunnos, ach le cúpla huair: ar [[Gallán na mBádóirí|Ghallán na mBádóirí]], mar ERNUNNOS anois, ach tá líníocht as an 18ú haois le CERNUNNOS; ar inscríbhinn as [[Montagnac, Hérault|Montagnac]] a deir αλλετ[ει]νος καρνονου αλ[ι]σο[ντ]εας ([tiomnaithe ag] Alletinos [do] Carnonos Alisontea<ref name="RIG">''Recueil des Inscriptions Gauloises'' I (1985), ll. 318-325.</ref>); agus ar dhá inscríbhinn as [[Seinsel-Rëlent]], "Deo Ceruninco"<ref>AE, 1987, 00772.</ref> Tá an-chuid íomhánna ann le feiceáil go forleathan ar fud na hEorpach. Faightear an sampla is luaithe ag [[Val Camonica]] i dtuaisceart na Iodálda, agus an ceann is cáiliúla ar an [[coire Gundestrup]] den 1d aois RC as [[Jutland]], [[an Danmhairg]]. Ar an gcoire seo, tá nathair ceann-reithe ina thráchtas. Ag [[Reims]], tá [[cornucopia]] aige, lán go béal le grán agus boinn.<ref name="Duval"/> === Déithe leighis === {{príomhalt|Airmed|Belenus|Borvo|Brigit|Grannus|}} Tá déithe leighis le fáil ar fud an domhain Cheiltigh, go minic ceangailte le [[foinse the|foinsí teo]], tobair leighis, [[luibheolaíocht]] agus solas. Is í b'fhéidir [[Brigid]], tré-bhandia leighis, filíochta agus gaibhneoireachta, an té is cáiliúla de dhéithe leighis Cheiltigh na nOileán. Nasctha le mórán foinsí agus [[tobair clootie|tobair]] leighis atá sí. [[Airmed]] is ea bandia nach bhfuil a oiread sin clú uirthi, ceangailte freisin le tobar leighis agus luibheolaíochta. Sa mhiotaseolaíocht Rómhán-Cheilteach, faightear [[Belenos]] (fréamhaithe a mheastar ón gCeiltis ''*belen-'', ‘geal’,<ref>Delamarre, 2003</ref> cé go bhfuil moltaí diongbháilte eile ann<ref name="Schrijver">Peter Schrijver, "On Henbane and Early European Narcotics", ''Zeitschrift für celtische Philologie'', iml. 51 (1999), ll. 17-45.</ref>) go háirithe i ndeisceart [[an Fhrainc|na Fraince]] agus tuaisceart [[an Iodáil|na hIodálda]]. Faightear [[Grannus|Apollo Grannus]] go formhór i lár agus Oirthear na Gaille, ach fosta sa Bhriotáin agus abhantrach [[an Danóib|na Danóibe]].<ref>Green, 1986</ref> Go minic, is í [[Sirona]] bean chéile Ghrannus. Is fusa tábhachtach leighis eile é [[Bormo]]/[[Borvo]] (uisce fiuchta, bruite, beirithe<ref>Green, 1986</ref>), nasctha go háirithe le foinsí teirmeacha sábháil is [[Bourbonne-les-Bains]] agus [[Bourbon-Lancy]]. Creideadh agus creidtear fós go leas teiripe ag baint leis na foinsí teo úd. === Déithe gréine === De réir 'interpretatio romana', is déithe fireanna gréine iad [[Lugh]], [[Belenos]] agus a leithéid, aitheanta le h[[Apollo]]. San lá inniu ann, ámh, meastar gur baineann í an ghrian Cheilteach,<ref name="monaghan433">[[Patricia Monaghan]], ''The Encyclopedia of Celtic Mythology and Folklore'', lch. 433.</ref><ref>[[John T. Koch]], ''Celtic Culture: Aberdeen breviary-celticism'', lch. 1636.</ref> agus tá roinnt bandéithe molta agus gnéithe gréine acu. As [[Gaeilge]], is léir gur baininscneach é ainm na [[Grian|gréine]]. Bhí Grian féin ina grian an Gheimhridh, agus [[Áine]] ina grian an tsamhraidh.<ref name="McKillop2">MacKillop (1998) ll. 10, 70, 92.</ref> Mar an gcéanna, tá sé molta ó am go ham go raibh [[Étaín|Éadaoin]] nasctha leis an ngréin. Más fíor san, d'fhéadfadh é gur bhandia gréine í [[Epona]],<ref name="McKillop2"/> cé go raibh ról gealaí aici dar leis na Rómhánach. Tá an t-ainm [[Sulis]] an ar mBreatain gaolmhar le déithe Ind-Eorpacha gréine amhail is [[Helios]] as an nGréig agus [[Surya]] as an Ind,<ref>Delamarre, 2003, lch. 287</ref><ref>Zair, Nicholas, Reflexes of the Proto-Indo-European Laryngeals in Celtic, Brill, 2012, lch. 120</ref> agus tá roinnt gnéithe gréine aici cosúil le bhuafhocail súil agus solais. Sa deireadh, feictear an t-ainm [[Sulevia]], go forleathan sa domhain Cheiltigh, gan gaol ann le Sulis,<ref>Jufer, Luginbüh, 2001, ll. 15, 64</ref> ach uaireanta molta go raibh ról gréine aici.<ref name="monaghan433"/> Tá sé ráite gurb as an [[miotaseolaíocht na mBreatnach|mBreatain Bheag]] í [[Olwen]], ina iarsma de bhandia áitiúil na gréine, go páirteach de thoradh nasc sanasaíochta leis an roth agus leis na dathanna óir, bán agus dearg.<ref name="monaghan433"/><ref>Simon Andrew Stirling, The Grail: Relic of an Ancient Religion, 2015</ref> Ó am go ham, bhí sé molta go raibh gnéithe gréine ag [[Brigit]], rud atá oiriúnach dá ról mar bandia tine agus solais.<ref name="monaghan433"/> === Déithe uisce beannaithe === {{príomhalt|Sulis|Damona|Sequana}} ==== Bandéithe ==== I n[[Éire|Éirinn]], tá an-chuid tobar beannaithe ann tiomnaithe don bhandia [[Brigit]]. D'adhrtaí ‘[[Minéirve]]’ sa Bhreatain agus ar fud na hEorpach. Ag [[Bath, Somerset|Bath]], athaidh Minéirve leis an mbandia [[Sulis]]. Bhí bandéithe eile an ceangailte le foinsí naofa, amhail is [[Icovellauna]] i measc na d[[Treveri]]: [[Coventina]] ag [[Carrawburgh]]: agus [[Damona]] agus [[Bormana]] i dteannta le dia an earraigh Borvo (féach thuas). Bhí roinnt bandéithe ina n-aibhneacha a rinneadh ceithre díobh, go suntasach [[Boann]] ([[an Bhóinn]]), [[Sinann]] ([[an tSionainn]]), [[Sequana]] ([[An tSéin]]), [[Matres and Matrones|Matrona]] (an [[Marne]]), [[Souconna]] ([[Saône]]) agus b'fhéidir [[Belisama]] (an [[River Ribble|Ribble]]). ==== Déithe==== Is é [[Manannán mac Lir]] dia na mara is mó le rá. Meastar gur dia an aigéin éa athair [[Ler]]. Tá [[Nodens]] nasctha leis an bhfarraige, ach freisin le leigheas, seilg agus cúnna. I Lúsatánia, bhí Borvo ina dhia leighis, nasctha le foinsí boilgearnacha.<ref>{{cite book |chapter-url=http://www.sacred-texts.com/neu/celt/rac/rac06.htm |title=The Religion of the Ancient Celts |chapter=Chapter III. The Gods of Gaul and the Continental Celts |author=J. A. MacCulloch |date=1911 |publisher=T. & T. Clark |location= Dún Éadain}}</ref> Bhí [[Condatis]] ceangailte le cumair sa Bhreatain agus sa Ghaill. Bhí [[Luxovius]] ina dhia uiscí i [[Luxeuil]] sa Ghaill. I nÉirinn, dia leighis ba ea [[Dian Cécht]]. Tá [[an Bhearú]] ainmnithe as gníomh áirithe dá chuid.<ref name="sacred-texts.com">{{cite book |chapter-url=http://www.sacred-texts.com/neu/celt/cml/cml09.htm |title=Celtic Myth and Legend |chapter=Chapter V. The Gods of the Gaels |author=Charles Squire |date=1905 |publisher=Gresham Publishing Company |location= Londain}}</ref> Bhí [[Grannus]] nasctha le spánna, foinsí teirmeacha agus mianraí leighis, agus leis an ngrian. === Déithe capaill === ==== Bandéithe ==== [[Íomhá:MULO-Epona Freyming.jpg|mion|200px|Epona, 3ú haois AD, as Freyming (Moselle), an Fhrainc ([[Musée Lorrain]], Nancy)]] {{príomhalt|Epona|Macha}} Tá ról lárnach ag an gcapall i miotaseolaíocht na gCeilteach de chuile chineál. D'adhrtaí go forleathan [[Epona]], bandia capaill na nGallach, ag cosaint na treibhe. Glactha ag marcshlua na Rómhánach, bhí clú agus cáil aici ar fud na hEorpach, sa Róimh féin fiú. Ar roinnt boinn a rinneadh roimh theacht na Rómhánach, feictear banmharcach agus í Epona, b'fhéidir. Is ionann í agus bandéithe na n-oileán, [[Rhiannon]] sa Bhreatain Bheag, agus in Éirinn [[Éadaoin]] Eachraí agus [[Macha]], a bhí in ann rith níos tapúla ná mar capaill féin. Bhí [[Macha]] nasctha le cogadh agus flaitheas. Cé gur bandia í féin, meastar freisin gur cuid den tré-bandia cogaidh agus áir, [[Mór-Ríoghain]], maraon le [[Badhbh (bandia)|Badhbh]] agus [[Neamhain]]. ==== Dia ==== Dia leighis ba ea [[Atepomarus]] i measc Ceiltigh na Gaille. Fuarthas inscríbhinní i Mauvières (Indre), aistrithe mar "Marcach Mór" nó "(dia) le capall mór". === Máthair-bhandéithe === {{príomhalt|Matronae}} [[Íomhá:Deesses de Vertault (musée de Bibracte).jpg|mion|clé|Rilíf terracotta desna ''Matres'', as [[Bibracte]], cathair [[Aedui]], [[An Ghaill]]]] Is gné áirithe iad máthair [[bandia|bandéithe]] a fheictear arís is arís i reiligiúin na gCeilteach. Tá an-chuid inscríbhinní ann atá tiomnaithe do Matres nó Matronae, go háirithe thart timpeall [[Cologne]] i n[[Dúiche na Réine]].<ref>Jufer, Luginbühl, 2001</ref> Feictear máithreacha Ceilteacha ina n-aonar nó go minic ina dtré dhéithe. De ghnáth bíonn torthaí nó ''cornucopiae'' nó ''[[wikt:patera|paterae]]'' acu.<ref name="Duval"/> D'fhéadfadh iad bheith lán-chíochach (nó il-chíochach) agus linbh á mbeathú acu. Sa Bhreatain Bheag agus in Éirinn faightear máthair-bhandéithe amhail is [[Dôn]], [[Rhiannon]] agus [[Modron]] na mBreatnach, agus [[Danu]], [[Boand]], [[Macha]] agus [[Ernmas]] na nGael. Ní amháin máthair-bandéithe iad siúd, áfach. Tá rólanna éagsúla acu i miotaseolaíocht agus siombalachas na gCeilteach. I measc eile, is iad bandéithe leighis, gaibhneoireachts, [[flaitheas]], cruthaitheachta, breithe, torthúlachta, comhriachtana agus cothaithe, ach freisin cogaíochta agus áir. Ó thaobh a gcuid clann de, is go minic nach luaitear iad ach go fánach, ní tábhacht i bhféiniúlacht a máithreacha. D'fhéadfadh na páiste bheith cabhrach nó contúirteach, agus as ucht a gcinniúintí, tharlódh a mbreithe ''[[geis|geasa]]'' nó cruatan, amhail is mallacht Mhacha ar fhir na nUladh, nó Rhiannon agus a leanbh ite aici. === Déithe le casúir === {{príomhalt|Sucellus}} Léirítear Sucellos, an 'dea-bhuailteoir', de ghnáth mar fhear meánaosta féasógach, [[casúr]] crannfhada ina láimh aige, é sin nó [[bairille]] beorach '' suspended from a pole. His companion, [[Nantosuelta]], is sometimes depicted alongside him. When together, they are accompanied by symbols associated with prosperity agus domesticity. '' This figure is often identified with [[Silvanus]], worshipped in southern Gaul under similar attributes: [[Dis Pater]], from whom, according to Caesar, all the Gauls believed themselves to be descended; and the Irish [[Dagda]], an 'dea-dhia', who possessed a huge club agus a cauldron that was never empty. === Déithe nirt agus solabharthachta === {{main|Ogmios}} Sa Ghaill Gaul, aithníodh [[Ogmios]] le h[[Earcail]] na Rómhánach. Léiríodh é mar sheanfhear agus craiceann crón air, agus bogha agus cleith ina lámha aige. Dia solabharthachta ba ea é fosta, léirithe agus beirt fhear á tharraingt aige, a gcluasa nasctha lena theanga. Is ionann Ogmios agus [[Ogma]] na nGael. Deirtear chuid chum sé [[Ogham]], cló a in Éirinn ón 4ú haois AD.<ref>George Calder, [[Auraicept na n-Éces]], John Grant, Dún Éadain 1917 (1995 athchló)</ref> === An tarbh diaga === {{príomhalt|Tarvos Trigaranus}} [[Íomhá:Le Pilier des Nautes 03.JPG|deis|mion|200px|Rilíf Tarvos Trigaranus ar [[Gallán na mBádóirí|Ghallán na mBádóirí]].]] Is cineál suntasach [[míolchruthach]] dé eile é an tarbh diaga. Feictear [[Tarvos Trigaranus]] ("tarbh le trí chorr") ar rilífí síiían ardeaglais ag [[Trier]], [[an Ghearmáin]], agus i [[Ardeaglais Notre Dame|Notre-Dame]] i b[[Páras]]. I [[miotaseolaíocht na nGael]], tá ról lárnach ag [[Donn Cuailnge]] sa ''[[Táin Bó Cuailnge]]'' === Nathair cheann-reithe === Feictear nathair shainiúil cheann-reithe i dteannta le déithe Gallacha i roinnt léirithe, san áireamh an dia le beanna ar an gcoire Gundestrup (Cernunnos), Mearcair agus Mars. == Déithe suntasacha == === Lugh === {{main|Lugus|Lugh|Lleu}} [[Íomhá:Tricephale Carnavalet.jpg|deis|125px|mion|Íomhá de dhia trí-cheannach airgeadra mar Lugus, aimsithe ibPáras]] De réir Caesair, ba é ‘[[Mearcair (dia)|Mearcair]]’ an dia ba mhó a thugtaí ómós dó i measc na nGallach, rud a chuireann roinnt mhaith íomhánna agus inscríbhinní in úil. Feictear ainm Mearcair i dteannta le buachaill Cheilteacha, san áireamh [[Visucius]], [[Cissonius]] agus [[Gebrinius]].<ref>Jufer (2001), Luginbühl</ref> Ainm eile is ea [[Lugus]], a fhionntar ón [[logainmníocht|logainm]] ''Lugdunon'' (dún Lú) a fheictear arís is arís, as a thagann na hainmneacha [[Lyon]], [[Laon]] agus [[Loudun]] sa [[an Fhrainc|Fhrainc]], [[Leiden]] san [[an Ísiltír|Ísiltír]], [[Lugo]] sa [[an Ghailís|Ghailís]], [[Cathair Luail]] (''Castra Luguvallium'') agus [[Legnica]] sa [[Polainn|Pholainn]]. I nÉirinn tá [[Contae Lú]] ainmnithe as Lugh féin. As Gaeilge agus Breatnais, tá Lugus gaolmhar le [[Lugh]]/Lú agus [[Lleu Llaw Gyffes|Lleu]], faoi seach. Tá roinnt mhaith cosúlachtaí eatarthu. Mar shampla, scríobh Caesar gur "cumadóir na n-ealaíon uile" é Lugus, cur síos an-ghar do bhuafhocal Lú, ''samildánach'', agus glaoitear "máistir fiche ceird" ar Lleu sa ''[[Mabinogi]]''.<ref name="Ford">Patrick K. Ford (eag/aistr). 1977. ''The Mabinogi and other Medieval Welsh Tales.'' University of California Press, Berkeley. {{ISBN|0-520-03414-7}}</ref> Tá sliocht ann sa scéal [[Cath Maighe Tuireadh]] a insíonn go raibh Lugh ina mháistir gach ealaíon agus ceirde.<ref name="Gray">Elizabeth A. Gray (eag/aistr). 1982. ''Cath Maige Tuired: The Second Battle of Mag Tuired.'' Irish Texts Society (Iml. LII), An Nás, Cill Dara</ref> Deirtear gurbh é Lugh a chur féile [[Lúnasa]] ar bun, a ceiliúrtar ar an 1a Mí Lúnasa, in ómós a mháthair altrama, [[Tailtiu]].<ref name="Macalister">R. A. Stewart Macalister (eag/aistr). 1941. ''Lebor Gabála Érenn: The Book of the Taking of Ireland. Part IV.'' Irish Texts Society (iml. XLI), Baile Átha Cliath.</ref> Faightear inscríbhinní sa Spáinn agus san Eilvéis, ceann acu de chuallacht gréasaithe, atá tiomnaithe do [[Lugoves]], tuigthe go forleathan mar an uimhir iolra de Lugus, ag lua b'fhéidir an dia ina thrí phearsa, é sin nó leagan desna [[Castor agus Pollux|Dioscuri]] (.i. Castor agus Pollux - sa chás Ceilteach, Lugh agus [[Cernunnos]]).<ref>{{cite book|author1=Dominique Hollard |author2= Daniel Gricourt |title= Cernunnos le dioscure sauvage. Recherches sur le type dionysiaque chez les Celtes |publisher= Éds. de l’Harmattan |date= 2010}}</ref> Ba dhia an fhlaithis go minic é Mearcair na nGallach, léirithe scaití féasógach agus/nó le sciatháin nó adharca ag teacht go díreach as a chionn. Feictear é de ghnáth i dteannta le reithe agus/nó coileach, agus [[caduceus]] ina láimh aige.<ref name="Duval"/> Ar séadchomharthaí agus inscríbhinní Gallacha, feictear Mearcair go minic i dteannta le [[Rosmerta]], a bhfuil ina bandia torthúlachta agus rathúnais. Go minic eile, feictear é i dteannta leis na [[Deae Matres]] (féach thíos).<ref>[[Miranda Green|Green]], 1986</ref> ===Taranis=== [[Íomhá:Taranis Jupiter with wheel and thunderbolt Le Chatelet Gourzon Haute Marne.jpg|mion|deis|[[Gallo-Roman]] Taranis Iúpatar le roth agus caor thintrí, ag iompar [[torc]]anna. [[Haute Marne]]]] {{príomhalt|Taranis}} Feictear [[Iúpatar (miotaseolaíocht)|Iúpatar]] na nGallach go minic le caor thintrí i láimh amháin aige agus roth gréine sa láimh eile. Aithnítear go minic é le [[Taranis]], luaite ag [[Lucan]]. D'fhéadfadh é gurb ionann Taranis agus [[Taran]], mionphearsa i [[miotaseolaíocht na Breataine Bige]], agus [[Tuireann]], athair [[Brian (miotaseolaíocht)|Bhriain]] i [[miotaseolaíocht na nGael]]. Faightear [[briocht]]aí rotha i gceantair Cheilteacha roimh theacht na Rómhánach. === Teutates/Toutatis === Tá [[Teutates]] nó Toutatis ("Fear na treibhe ") ar dhia de thriúr luaite ag [[Lucan]] sa 1d aois,<ref name="Lucan">[[Marcus Annaeus Lucanus]]. c. 61-65. ''[[Pharsalia|Bellum civile]]'', Book I, ll.498-501. [http://mcllibrary.org/Pharsalia/book1.html Online translation]</ref> (an beirt eile ná [[Esus]] agus [[Taranis]]). San lá inniu, luaitear é/iad go minic san iolra, mar phatrún de roinnt treibheanna.<ref name="Duval"/> Aithnítear Teutates le Mearcair ag tráchtaire níos déanaí amháin ar théacs Lucan, le Mars ag ceann eile. Feictear é fosta ar inscríbhinní ómóis sa Bhreatain, scríofa mar Toutatis. Dar le tráchtairí níos deireanaí, cuireadh íobairtí daonna Teutates chun báis trí bhá i mullach a gceann i ndabhach de leacht neamhshonraithe. Dar le Paul-Marie Duval, is ionann Mars na nGallach agus ''Toutates''.<ref name="Duval"/> === Esus === {{príomhalt|Esus}} Feictear Esus (Tiarna) in dhá shéadchomhartha na mór-roinne, ina measc [[Gallán na mBádóirí]], mar thuadóir ag gearradh géag ó [[crann|chrainn]]. == Tábla == {{príomhalt|Liosta de Dhéithe Ceilteacha}} Sa tábla a leanas, feictear roinnt desna déithe Rómhánacha agus Ceilteacha luaite thuas, le leaganacha Rómhánacha, leaganacha maith le Gallacha, Breatnacha nó Ibéireacha, agus pearsana na [[Tuatha Dé Danann|dTuath Dé Danann]] agus as an ''[[Mabinogion]]''. Tugtar le fios ann ceangail nó teangeolaíocha nó feidhmiúla idir na déithe, cé nach bhfuiltear ar aon tuairim maidir leis siúd, go háirithe ó thaobh déithe Cheiltigh na nOileán. {| class="wikitable sortable" ! ''Interpretatio''<br/>''Romana'' ! Gaillis, Briotanais<br/>& Ceiltibéarais ! Breatnais ! Sean-Ghaeilge |- | [[Apalló (dia)]] || [[Belenus]]<br/>[[Borvo]]<br/>[[Grannus]] || [[Beli Mawr]] || [[Bél]] |- | [[Apalló (dia)]] || [[Maponos]] || [[Mabon ap Modron|Mabon]] || [[Aengus|Maccan]] |- |   ||   || [[Brân]] || [[Bran]] |- | [[Victoria (bandia)]] || [[Bodua]] ||   || [[Badb]] |- | [[Victoria (bandia)]] || [[Brigantia]] ||   || [[Brigit]] |- |   || [[Cicolluis]] || || [[Cichol Gricenchos|Cichol]] |- | [[Dinísias]] || [[Cernunnos]] || [[Amaethon]] ||   |- |   ||   || [[Dôn]] || [[Danu]] |- | [[Dīs Pater]] ||   ||   || [[Donn]] <br/> [[Togail Bruidne Dá Derga|Dá Derga]] |- |   || [[Epona]] || [[Rhiannon]] || [[Macha]] |- | [[Bolcán]] || [[Gobannos]]|| [[Gofannon]] || [[Goibniu]] |- | [[Neiptiún]] ||   || [[Manawydan]] || [[Manannán mac Lir]] |- | [[Lamia]] || [[Matronae]] || [[Modron]] || [[Mór-Ríoghain]] |- | [[Victoria (bandia)]] || [[Nemetona]] ||   ||   |- | [[Earcail]] || [[Ogmios]] || Eufydd || [[Ogma]] |- | [[Maia]] || [[Rosmerta]] ||   ||   |- | [[Hygieia]] || [[Sirona]] ||   ||   |- | [[Silvanus]] || [[Sucellus]] ||   || [[Dagda]] |- |valign="top"| [[Minerva]] || [[Sulis]]<br/>[[Belisama]]<br/>[[Senuna]]<br/>[[Coventina]]<br/>[[Icovellauna]]<br/>[[Sequana]] ||   ||   |- | [[Genius (mythology)|Junones]] || [[Suleviae]] ||   ||   |- | [[Iúpatar]] || [[Taranis]] || [[Taran (disambiguation)|Taran]] || [[Tuireann|Turenn]] |- | [[Mars]] || [[Nodens]] || [[Lludd]]/[[Gwyn ap Nudd|Nudd]] || [[Nuada]] |- | [[Mars]] || [[Toutatis]] <br/>Cnabetius (Cenabetius)<ref>{{CIL|13|06572}}, {{CIL|13|04507}}, {{CIL|13|06455}}</ref> ||   ||   |- | [[Mars]] || [[Neton (Celtiberian)|Neton]] ||   || [[Neit]] |- | [[Mearcair]] || [[Lugus]] || [[Lleu]] || [[Lugh]] |- | [[Mearcair]] || Viducus || [[Gwydion]] ||   |- |   || [[Nemedus (Celtiberian)|Nemedus]] ||   || [[Nemed]] |- |   || [[Crouga (Celtiberian)|Crouga]] ||   || [[Crom Cruach]] |- |} == Foinsí == * {{cite book|last=Delamarre |first= Xavier |title= Dictionnaire de la langue gauloise |publisher=Editions Errance |date=2003 |location=Paris }} * {{cite book|first=Miranda J. |last=Green |date=2005 |title=Exploring the world of the druids |location=Londain |publisher=Thames & Hudson |isbn=0-500-28571-3 }} * {{cite book |first=Miranda |last=Green |date=1986 |title=The Gods of the Celts |publisher=Alan Sutton |location=Gloucs |isbn=0-86299-292-3 |url-access=registration |url=https://archive.org/details/godsofceltsar00mira }} * {{cite book|first1=Nicole |last1=Jufer |first2=Thierry |last2=Luginbühl |date=2001 |title= Les dieux gaulois : répertoire des noms de divinités celtiques connus par l'épigraphie, les textes antiques et la toponymie |publisher=Editions Errance |location = Paryas }} == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Déithe na gCeilteach| ]] kme3ofy9fwacw637gl12an1q12q54a0 1090495 1089893 2022-08-27T08:12:33Z Marcas.oduinn 33120 /* Déithe le casúir */Tuilleadh! wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Epona.jpg|mion|[[Epona]], bandia Ceilteach na gcapall agus marcaíochta, nach raibh a macasamhail aici i measc déithe na Rómhánaigh, agus dá bharr tá tábhacht ar leith mar dia fíorCheilteach. Tá an dealbh seo as an nGearmáin c. AD 200.]] Is léir go raibh paintéón ag [[na Ceiltigh]] ársa, inchomórtais le dreamanna [[Ind-Eorpach]]a eile, gach ceann acu nasctha le gnéithe áirithe den saol agus den domhan nádúrtha. Tá aithne orthu as iomaí foinsí, ionaid adhartha, dealbha, inscríbhinní, réada cultais, logainmneacha agus ainmneacha pearsanta san áireamh. Níl ach pas beag íomhánna ann dá ndéithe in [[ealaín Cheilteach]] roimh theacht na Rómhánach, agus is deacair é iad a aithniú de bharr easpa inscríbhinní. Faightear níos mó fianaise i ndiaidh concas na Rómhánach, a bhuí le híomhánna le hinscríbhinní agus scríbhneoirí Laidine. Feictear na déithe úd go héiginnte i luath-[[litríocht na Gaeilge]] agus [[litríocht na Breatnaise|na Breatnaise]], óir gur scríobhadh iad siúd i bhfad i ndiaidh teacht na Críostaíochta. == Na Rómhánaigh == I ndiaidh concas na Rómhánach, rinneadh naisc idir déithe na gCeilteach agus na Rómhánach, agus d'adhrtaí iad go dtí teacht na [[Críostaíocht]]a. Is é ''locus classicus'' do dhéithe na gCeilteach san [[an Ghaill|Ghaill]] ná an sliocht in ''[[Commentarii de Bello Gallico]]'' (52–51 BC) le [[Iúil Caesar]], ina a dhéanann sé trácht ar seisear acu, i dteannta lena gcuid feidhmeanna. Deir sé gurbh é [[Mearcair (dia)]] an dia is tábhachtaí, cumadóir na n-ealaíon, patrún taistealaithe, ceannaithe agus tráchtála. D'adhrtaí na Gallaigh ansin [[Apalló (dia)]], dia an leighis; [[Mars (dia)]], dia an chogaidh; [[Iúpatar]], dia na bhflaitheas; agus [[Minéirve]], bandia lámhcheirdeanna. Deir sé fosta gur mheas na Gallaigh fúthu é [[Dis Pater]] a sinsear.<ref>[[Julius Caesar]], ''[[Commentarii de Bello Gallico]]'' [https://archive.today/20120714093800/http://perseus.mpiwg-berlin.mpg.de/cgi-bin/ptext?lookup=Caes.+Gal.+6.17 6:17-18]</ref> Mar ba [[interpretatio Romana|nós]] leis na Rómhánaigh, ní luann Caesar na déithe úd leis a n-ainmneacha dúchais, agus dá bharr is deacair é iad a aithint, ó thaobh ainm is feidhmiúil de, le déithe na nGallach agus Cheiltigh na nOileán ar aon. In ainneoin sin, is foinse tábhachtach é a liosta beag. Tá fianaise mhaith scríofa le fáil sa Ghaill agus sa Bhreatain ar na déithe ainmnithe ag Caesar. Go minic, feictear iad ceangailte le hainmneacha dúchais Ceilteacha, amhail is Mearcair [[Visucius]], [[Lenus]] Mars, Iúpatar [[Poeninus]] nó [[Sulis]] Minéirve. Feictear ainmneacha aonair go forleathan fosta, go háirithe i measc bandéithe amhail is [[Sulevia]], [[Sirona]], [[Rosmerta]] agus [[Epona]]. Tá ann sa Ghaill tuairim is roinnt céad ainmneacha le bunús Ceilteach. Feictear an chuid is mó acu ach uair amháin, rud a chuireann in úil de réir roinnt scoláirí gur déithe áitiúla atá i gceist. Luann tacadóirí an smaoinimh seo an dia [[Teutates]], dia na treibhe, luaite ag [[Lucan (file)|Lucan]].<ref name="Duval">Paul-Marie Duval, ''Les dieux de la Gaule'', Éditions Payot, Paris, 1993. {{ISBN|2-228-88621-1}}</ref> D'fhéadfadh é nach bhfuil an sna hainmneacha is ach leaganacha áitiúla dosna déithe céanna. [[Íomhá:CLUNY-Maquette pilier nautes 1.JPG|mion|Macasamhail den leacht neamhiomlán, [[Gallán na mBádóirí]], as Páras, le ceithre dhia, ina measc an t-aon léiriú amháin den dia [[Cernunnos]] ina dtugtar a ainm (ar chlé, 2a ón mbarr).]] == Tréithe ginearálta == A bhí le fianaise ón ré Rómhánach, feictear an-chuid déithe agus bandéithe léirithe in íomhánna agus tíolacthaí.<ref>Green 2005, lch. 26</ref> D'adhrtaí roinnt déithe go forleathan ar fud an domhain Cheiltigh, agus eile acu i réigiún no fiú ceantar amháin,<ref>Green 2005, lch. 26</ref> agus tóir níos mó orthu siúd scaití ná na déithe for-réigiúnacha. === Déithe for-réigiúnacha === I measc déithe a d'adhrtaí os cionn teoranta na dtreabh bhí [[Matres]], [[Cernunnos]], dia na spéire [[Taranis]] agus dtús na gcapall [[Epona]]. Fuarthas lucht leanúna Epona, chomh fada ó chéile is [[an Bhreatain]], [[an Róimh]] agus [[an Bhulgáir]]. Is suntasach é go bhfeictear na máthair-dhéithe go minic ina dtriúr sa Bhreatain, sa [[an Ghaill|Ghaill]] agus ar [[an Réin]], cé go bhfuil éagsúlachtaí móra eatarthu ó cheantar go ceantar.<ref>Green 2005, ll. 27-28</ref> Sa chaoi chéanna, tá nasc tréan le feiceáil idir dia Ceilteach na spéire agus [[roth na gréine]] ar fud na hEorpach, ó [[Balla Haidrian|Bhalla Haidrian]] go dtí [[Cologne]] agus [[Nîmes]], cé go bhfuil éagsúlachtaí ann chomh maith.<ref>Green 2005, lch. 28</ref> === Déithe áitiúla === Is féidir uaireanta déithe réigiúnacha, treibhe nó fo-threibhe a aithint. Tá greanadh cloiche ar leith le fáil i gcríocha na [[Remi]] as iarthuaisceart na Gaille, agus léirithe ann dia tré-aghaidh le tréithe coiteanna agus féasóga só. San [[Iarannaois]], chur an treibh úd [[bonn|boinn]] le trí aghaidh ar fáil.<ref>Green 2005, lch. 28</ref> In oirlár na Gaille, ba níos tábhachtaí í an bandia [[Sequana]] i gceanntar [[an Bhurgúin|na Burgúine]] an lae inniu, ná na [[Matres]], a d'adhrtaí ar fud na Breataine, na Gaille agus Dúiche na Réine.<ref>Green 2005, lch. 27</ref> [[Lenus]] ba ea dia treibhe eile, adhartha ag na [[Treveri]] ag roinnt sanctúirí, an ceann is iontaí ina bpríomhchathair, [[Trier]]. Is léir gur raibh tionchar níos leithne aige he was also exported to other areas: bhí altóirí ann tiomnaithe do [[Lenus]] in [[Chedworth]], [[Gloucestershire]] agus [[Caerwent]] sa [[an Bhreatain Bheag|Bhreatain Bheag]].<ref>Green 2005, lch. 28</ref> Nasctha le ceantar amháin, uaireanta ach aon áit amháin, ba ea an-chuid déithe na gCeilteach, agus iad b'fhéidir ina ''[[genius loci]]'' na háite.<ref>Green 2005, lch. 28</ref> Sa Ghaill, tá níos mó ná ceithre chéad ainm a bhfuil fianaise ann ach, agus feictear ar a laghad trí chuid dóibh siúd ach uair amháin. * Ní bhfacthas [[Sequana]] ach ina [[fuarán]] gar de [[Dijon]], * Bhiodh [[Sulis]] ceangailte le [[Bath, Somerset|Bath]] (Aquae Sulis). * D'adhrtaí an lánúin diaga [[Ucuetis]] agus [[Bergusia]] ach amháin ag [[Alesia]] sa Bhurgúin. * Bhiodh [[Nodens]] ceangailte ach go háirithe leis an tearmann mór ag [[Lydney]] (cé go bhfeictear é fosta ag [[Cockersand Moss]] i gCumbria). * D'adhrtaí beirt déithe eile an chogaidh, [[Cocidius]] agus [[Belatucadrus]], i gceantair áirithe gar de [[Balla Haidrian|Bhalla Haidrian]].<ref>Green 2005, lch. 28</ref> Tá go leor déithe eile ann a bhfuil ainmneacha acu a chuireann le fios gur [[genius loci|dhéithe áitiúla]]: [[Vosegus]] i sléibhte na [[Vosges]]; [[Luxovius]] i [[spá]] [[Luxeuil]]: [[Vasio]] i mbaile [[Vaison]], Gleann [[an Róin|na Róine]]. === Lánúineacha diaga === Is suntasach é go bhfeictear déithe agus bandéithe le chéile mar chúplaí i ndealbhóireacht Ghallach, amhail is [[Rosmerta]] agus Mearcair, [[Nantosuelta]] agus [[Sucellos]], [[Sirona]] agus [[Grannus|Apollo Grannus]], [[Borvo]] agus [[Damona]], agus [[Loucetios|Mars Loucetius]] agus [[Nemetona]].<ref>Jufer, Luginbühl 2001</ref> == Cineálacha suntasacha diachta == === Déithe le beanna === [[Íomhá:Gundestrupkedlen- 00054 (cropped).jpg|mion|deis|Pearsa le beanna, torc aige agus nathair ceann reithe ina theanta, ar an [[coire Gundestrup]].]] {{príomhalt|Cernunnos}} Feictear arís is arís in íomhánna Gallacha dia le beanna ina shuí agus a chosa trasna ar a chéile aige, uaireanta i dteannta le hainmhithe, go minic [[torc]] á chaitheamh aige. Tá fianaise ann dá ghnáthainm, Cernunnos, ach le cúpla huair: ar [[Gallán na mBádóirí|Ghallán na mBádóirí]], mar ERNUNNOS anois, ach tá líníocht as an 18ú haois le CERNUNNOS; ar inscríbhinn as [[Montagnac, Hérault|Montagnac]] a deir αλλετ[ει]νος καρνονου αλ[ι]σο[ντ]εας ([tiomnaithe ag] Alletinos [do] Carnonos Alisontea<ref name="RIG">''Recueil des Inscriptions Gauloises'' I (1985), ll. 318-325.</ref>); agus ar dhá inscríbhinn as [[Seinsel-Rëlent]], "Deo Ceruninco"<ref>AE, 1987, 00772.</ref> Tá an-chuid íomhánna ann le feiceáil go forleathan ar fud na hEorpach. Faightear an sampla is luaithe ag [[Val Camonica]] i dtuaisceart na Iodálda, agus an ceann is cáiliúla ar an [[coire Gundestrup]] den 1d aois RC as [[Jutland]], [[an Danmhairg]]. Ar an gcoire seo, tá nathair ceann-reithe ina thráchtas. Ag [[Reims]], tá [[cornucopia]] aige, lán go béal le grán agus boinn.<ref name="Duval"/> === Déithe leighis === {{príomhalt|Airmed|Belenus|Borvo|Brigit|Grannus|}} Tá déithe leighis le fáil ar fud an domhain Cheiltigh, go minic ceangailte le [[foinse the|foinsí teo]], tobair leighis, [[luibheolaíocht]] agus solas. Is í b'fhéidir [[Brigid]], tré-bhandia leighis, filíochta agus gaibhneoireachta, an té is cáiliúla de dhéithe leighis Cheiltigh na nOileán. Nasctha le mórán foinsí agus [[tobair clootie|tobair]] leighis atá sí. [[Airmed]] is ea bandia nach bhfuil a oiread sin clú uirthi, ceangailte freisin le tobar leighis agus luibheolaíochta. Sa mhiotaseolaíocht Rómhán-Cheilteach, faightear [[Belenos]] (fréamhaithe a mheastar ón gCeiltis ''*belen-'', ‘geal’,<ref>Delamarre, 2003</ref> cé go bhfuil moltaí diongbháilte eile ann<ref name="Schrijver">Peter Schrijver, "On Henbane and Early European Narcotics", ''Zeitschrift für celtische Philologie'', iml. 51 (1999), ll. 17-45.</ref>) go háirithe i ndeisceart [[an Fhrainc|na Fraince]] agus tuaisceart [[an Iodáil|na hIodálda]]. Faightear [[Grannus|Apollo Grannus]] go formhór i lár agus Oirthear na Gaille, ach fosta sa Bhriotáin agus abhantrach [[an Danóib|na Danóibe]].<ref>Green, 1986</ref> Go minic, is í [[Sirona]] bean chéile Ghrannus. Is fusa tábhachtach leighis eile é [[Bormo]]/[[Borvo]] (uisce fiuchta, bruite, beirithe<ref>Green, 1986</ref>), nasctha go háirithe le foinsí teirmeacha sábháil is [[Bourbonne-les-Bains]] agus [[Bourbon-Lancy]]. Creideadh agus creidtear fós go leas teiripe ag baint leis na foinsí teo úd. === Déithe gréine === De réir 'interpretatio romana', is déithe fireanna gréine iad [[Lugh]], [[Belenos]] agus a leithéid, aitheanta le h[[Apollo]]. San lá inniu ann, ámh, meastar gur baineann í an ghrian Cheilteach,<ref name="monaghan433">[[Patricia Monaghan]], ''The Encyclopedia of Celtic Mythology and Folklore'', lch. 433.</ref><ref>[[John T. Koch]], ''Celtic Culture: Aberdeen breviary-celticism'', lch. 1636.</ref> agus tá roinnt bandéithe molta agus gnéithe gréine acu. As [[Gaeilge]], is léir gur baininscneach é ainm na [[Grian|gréine]]. Bhí Grian féin ina grian an Gheimhridh, agus [[Áine]] ina grian an tsamhraidh.<ref name="McKillop2">MacKillop (1998) ll. 10, 70, 92.</ref> Mar an gcéanna, tá sé molta ó am go ham go raibh [[Étaín|Éadaoin]] nasctha leis an ngréin. Más fíor san, d'fhéadfadh é gur bhandia gréine í [[Epona]],<ref name="McKillop2"/> cé go raibh ról gealaí aici dar leis na Rómhánach. Tá an t-ainm [[Sulis]] an ar mBreatain gaolmhar le déithe Ind-Eorpacha gréine amhail is [[Helios]] as an nGréig agus [[Surya]] as an Ind,<ref>Delamarre, 2003, lch. 287</ref><ref>Zair, Nicholas, Reflexes of the Proto-Indo-European Laryngeals in Celtic, Brill, 2012, lch. 120</ref> agus tá roinnt gnéithe gréine aici cosúil le bhuafhocail súil agus solais. Sa deireadh, feictear an t-ainm [[Sulevia]], go forleathan sa domhain Cheiltigh, gan gaol ann le Sulis,<ref>Jufer, Luginbüh, 2001, ll. 15, 64</ref> ach uaireanta molta go raibh ról gréine aici.<ref name="monaghan433"/> Tá sé ráite gurb as an [[miotaseolaíocht na mBreatnach|mBreatain Bheag]] í [[Olwen]], ina iarsma de bhandia áitiúil na gréine, go páirteach de thoradh nasc sanasaíochta leis an roth agus leis na dathanna óir, bán agus dearg.<ref name="monaghan433"/><ref>Simon Andrew Stirling, The Grail: Relic of an Ancient Religion, 2015</ref> Ó am go ham, bhí sé molta go raibh gnéithe gréine ag [[Brigit]], rud atá oiriúnach dá ról mar bandia tine agus solais.<ref name="monaghan433"/> === Déithe uisce beannaithe === {{príomhalt|Sulis|Damona|Sequana}} ==== Bandéithe ==== I n[[Éire|Éirinn]], tá an-chuid tobar beannaithe ann tiomnaithe don bhandia [[Brigit]]. D'adhrtaí ‘[[Minéirve]]’ sa Bhreatain agus ar fud na hEorpach. Ag [[Bath, Somerset|Bath]], athaidh Minéirve leis an mbandia [[Sulis]]. Bhí bandéithe eile an ceangailte le foinsí naofa, amhail is [[Icovellauna]] i measc na d[[Treveri]]: [[Coventina]] ag [[Carrawburgh]]: agus [[Damona]] agus [[Bormana]] i dteannta le dia an earraigh Borvo (féach thuas). Bhí roinnt bandéithe ina n-aibhneacha a rinneadh ceithre díobh, go suntasach [[Boann]] ([[an Bhóinn]]), [[Sinann]] ([[an tSionainn]]), [[Sequana]] ([[An tSéin]]), [[Matres and Matrones|Matrona]] (an [[Marne]]), [[Souconna]] ([[Saône]]) agus b'fhéidir [[Belisama]] (an [[River Ribble|Ribble]]). ==== Déithe==== Is é [[Manannán mac Lir]] dia na mara is mó le rá. Meastar gur dia an aigéin éa athair [[Ler]]. Tá [[Nodens]] nasctha leis an bhfarraige, ach freisin le leigheas, seilg agus cúnna. I Lúsatánia, bhí Borvo ina dhia leighis, nasctha le foinsí boilgearnacha.<ref>{{cite book |chapter-url=http://www.sacred-texts.com/neu/celt/rac/rac06.htm |title=The Religion of the Ancient Celts |chapter=Chapter III. The Gods of Gaul and the Continental Celts |author=J. A. MacCulloch |date=1911 |publisher=T. & T. Clark |location= Dún Éadain}}</ref> Bhí [[Condatis]] ceangailte le cumair sa Bhreatain agus sa Ghaill. Bhí [[Luxovius]] ina dhia uiscí i [[Luxeuil]] sa Ghaill. I nÉirinn, dia leighis ba ea [[Dian Cécht]]. Tá [[an Bhearú]] ainmnithe as gníomh áirithe dá chuid.<ref name="sacred-texts.com">{{cite book |chapter-url=http://www.sacred-texts.com/neu/celt/cml/cml09.htm |title=Celtic Myth and Legend |chapter=Chapter V. The Gods of the Gaels |author=Charles Squire |date=1905 |publisher=Gresham Publishing Company |location= Londain}}</ref> Bhí [[Grannus]] nasctha le spánna, foinsí teirmeacha agus mianraí leighis, agus leis an ngrian. === Déithe capaill === ==== Bandéithe ==== [[Íomhá:MULO-Epona Freyming.jpg|mion|200px|Epona, 3ú haois AD, as Freyming (Moselle), an Fhrainc ([[Musée Lorrain]], Nancy)]] {{príomhalt|Epona|Macha}} Tá ról lárnach ag an gcapall i miotaseolaíocht na gCeilteach de chuile chineál. D'adhrtaí go forleathan [[Epona]], bandia capaill na nGallach, ag cosaint na treibhe. Glactha ag marcshlua na Rómhánach, bhí clú agus cáil aici ar fud na hEorpach, sa Róimh féin fiú. Ar roinnt boinn a rinneadh roimh theacht na Rómhánach, feictear banmharcach agus í Epona, b'fhéidir. Is ionann í agus bandéithe na n-oileán, [[Rhiannon]] sa Bhreatain Bheag, agus in Éirinn [[Éadaoin]] Eachraí agus [[Macha]], a bhí in ann rith níos tapúla ná mar capaill féin. Bhí [[Macha]] nasctha le cogadh agus flaitheas. Cé gur bandia í féin, meastar freisin gur cuid den tré-bandia cogaidh agus áir, [[Mór-Ríoghain]], maraon le [[Badhbh (bandia)|Badhbh]] agus [[Neamhain]]. ==== Dia ==== Dia leighis ba ea [[Atepomarus]] i measc Ceiltigh na Gaille. Fuarthas inscríbhinní i Mauvières (Indre), aistrithe mar "Marcach Mór" nó "(dia) le capall mór". === Máthair-bhandéithe === {{príomhalt|Matronae}} [[Íomhá:Deesses de Vertault (musée de Bibracte).jpg|mion|clé|Rilíf terracotta desna ''Matres'', as [[Bibracte]], cathair [[Aedui]], [[An Ghaill]]]] Is gné áirithe iad máthair [[bandia|bandéithe]] a fheictear arís is arís i reiligiúin na gCeilteach. Tá an-chuid inscríbhinní ann atá tiomnaithe do Matres nó Matronae, go háirithe thart timpeall [[Cologne]] i n[[Dúiche na Réine]].<ref>Jufer, Luginbühl, 2001</ref> Feictear máithreacha Ceilteacha ina n-aonar nó go minic ina dtré dhéithe. De ghnáth bíonn torthaí nó ''cornucopiae'' nó ''[[wikt:patera|paterae]]'' acu.<ref name="Duval"/> D'fhéadfadh iad bheith lán-chíochach (nó il-chíochach) agus linbh á mbeathú acu. Sa Bhreatain Bheag agus in Éirinn faightear máthair-bhandéithe amhail is [[Dôn]], [[Rhiannon]] agus [[Modron]] na mBreatnach, agus [[Danu]], [[Boand]], [[Macha]] agus [[Ernmas]] na nGael. Ní amháin máthair-bandéithe iad siúd, áfach. Tá rólanna éagsúla acu i miotaseolaíocht agus siombalachas na gCeilteach. I measc eile, is iad bandéithe leighis, gaibhneoireachts, [[flaitheas]], cruthaitheachta, breithe, torthúlachta, comhriachtana agus cothaithe, ach freisin cogaíochta agus áir. Ó thaobh a gcuid clann de, is go minic nach luaitear iad ach go fánach, ní tábhacht i bhféiniúlacht a máithreacha. D'fhéadfadh na páiste bheith cabhrach nó contúirteach, agus as ucht a gcinniúintí, tharlódh a mbreithe ''[[geis|geasa]]'' nó cruatan, amhail is mallacht Mhacha ar fhir na nUladh, nó Rhiannon agus a leanbh ite aici. === Déithe le casúir === {{príomhalt|Sucellus}} Léirítear Sucellos, an 'dea-bhuailteoir', de ghnáth mar fhear meánaosta féasógach, [[casúr]] crannfhada ina láimh aige, é sin nó [[bairille]] beorach '' suspended from a pole. Feictear scataí a chompánach, [[Nantosuelta]], ina thráchtas. Agus iad le chéile, feictear leo siombail nasctha le rathúnas agus teaghlachas. Aithnítear an pearsa seo go minic le [[Silvanus]], a d'adhrtaí in oirdheisceart na Gaille, le tréithe den chineál céanna:'' [[Dis Pater]], from whom, according to Caesar, all the Gauls believed themselves to be descended; and the Irish [[Dagda]], an 'dea-dhia', who possessed a huge club agus a cauldron that was never empty. === Déithe nirt agus solabharthachta === {{main|Ogmios}} Sa Ghaill Gaul, aithníodh [[Ogmios]] le h[[Earcail]] na Rómhánach. Léiríodh é mar sheanfhear agus craiceann crón air, agus bogha agus cleith ina lámha aige. Dia solabharthachta ba ea é fosta, léirithe agus beirt fhear á tharraingt aige, a gcluasa nasctha lena theanga. Is ionann Ogmios agus [[Ogma]] na nGael. Deirtear chuid chum sé [[Ogham]], cló a in Éirinn ón 4ú haois AD.<ref>George Calder, [[Auraicept na n-Éces]], John Grant, Dún Éadain 1917 (1995 athchló)</ref> === An tarbh diaga === {{príomhalt|Tarvos Trigaranus}} [[Íomhá:Le Pilier des Nautes 03.JPG|deis|mion|200px|Rilíf Tarvos Trigaranus ar [[Gallán na mBádóirí|Ghallán na mBádóirí]].]] Is cineál suntasach [[míolchruthach]] dé eile é an tarbh diaga. Feictear [[Tarvos Trigaranus]] ("tarbh le trí chorr") ar rilífí síiían ardeaglais ag [[Trier]], [[an Ghearmáin]], agus i [[Ardeaglais Notre Dame|Notre-Dame]] i b[[Páras]]. I [[miotaseolaíocht na nGael]], tá ról lárnach ag [[Donn Cuailnge]] sa ''[[Táin Bó Cuailnge]]'' === Nathair cheann-reithe === Feictear nathair shainiúil cheann-reithe i dteannta le déithe Gallacha i roinnt léirithe, san áireamh an dia le beanna ar an gcoire Gundestrup (Cernunnos), Mearcair agus Mars. == Déithe suntasacha == === Lugh === {{main|Lugus|Lugh|Lleu}} [[Íomhá:Tricephale Carnavalet.jpg|deis|125px|mion|Íomhá de dhia trí-cheannach airgeadra mar Lugus, aimsithe ibPáras]] De réir Caesair, ba é ‘[[Mearcair (dia)|Mearcair]]’ an dia ba mhó a thugtaí ómós dó i measc na nGallach, rud a chuireann roinnt mhaith íomhánna agus inscríbhinní in úil. Feictear ainm Mearcair i dteannta le buachaill Cheilteacha, san áireamh [[Visucius]], [[Cissonius]] agus [[Gebrinius]].<ref>Jufer (2001), Luginbühl</ref> Ainm eile is ea [[Lugus]], a fhionntar ón [[logainmníocht|logainm]] ''Lugdunon'' (dún Lú) a fheictear arís is arís, as a thagann na hainmneacha [[Lyon]], [[Laon]] agus [[Loudun]] sa [[an Fhrainc|Fhrainc]], [[Leiden]] san [[an Ísiltír|Ísiltír]], [[Lugo]] sa [[an Ghailís|Ghailís]], [[Cathair Luail]] (''Castra Luguvallium'') agus [[Legnica]] sa [[Polainn|Pholainn]]. I nÉirinn tá [[Contae Lú]] ainmnithe as Lugh féin. As Gaeilge agus Breatnais, tá Lugus gaolmhar le [[Lugh]]/Lú agus [[Lleu Llaw Gyffes|Lleu]], faoi seach. Tá roinnt mhaith cosúlachtaí eatarthu. Mar shampla, scríobh Caesar gur "cumadóir na n-ealaíon uile" é Lugus, cur síos an-ghar do bhuafhocal Lú, ''samildánach'', agus glaoitear "máistir fiche ceird" ar Lleu sa ''[[Mabinogi]]''.<ref name="Ford">Patrick K. Ford (eag/aistr). 1977. ''The Mabinogi and other Medieval Welsh Tales.'' University of California Press, Berkeley. {{ISBN|0-520-03414-7}}</ref> Tá sliocht ann sa scéal [[Cath Maighe Tuireadh]] a insíonn go raibh Lugh ina mháistir gach ealaíon agus ceirde.<ref name="Gray">Elizabeth A. Gray (eag/aistr). 1982. ''Cath Maige Tuired: The Second Battle of Mag Tuired.'' Irish Texts Society (Iml. LII), An Nás, Cill Dara</ref> Deirtear gurbh é Lugh a chur féile [[Lúnasa]] ar bun, a ceiliúrtar ar an 1a Mí Lúnasa, in ómós a mháthair altrama, [[Tailtiu]].<ref name="Macalister">R. A. Stewart Macalister (eag/aistr). 1941. ''Lebor Gabála Érenn: The Book of the Taking of Ireland. Part IV.'' Irish Texts Society (iml. XLI), Baile Átha Cliath.</ref> Faightear inscríbhinní sa Spáinn agus san Eilvéis, ceann acu de chuallacht gréasaithe, atá tiomnaithe do [[Lugoves]], tuigthe go forleathan mar an uimhir iolra de Lugus, ag lua b'fhéidir an dia ina thrí phearsa, é sin nó leagan desna [[Castor agus Pollux|Dioscuri]] (.i. Castor agus Pollux - sa chás Ceilteach, Lugh agus [[Cernunnos]]).<ref>{{cite book|author1=Dominique Hollard |author2= Daniel Gricourt |title= Cernunnos le dioscure sauvage. Recherches sur le type dionysiaque chez les Celtes |publisher= Éds. de l’Harmattan |date= 2010}}</ref> Ba dhia an fhlaithis go minic é Mearcair na nGallach, léirithe scaití féasógach agus/nó le sciatháin nó adharca ag teacht go díreach as a chionn. Feictear é de ghnáth i dteannta le reithe agus/nó coileach, agus [[caduceus]] ina láimh aige.<ref name="Duval"/> Ar séadchomharthaí agus inscríbhinní Gallacha, feictear Mearcair go minic i dteannta le [[Rosmerta]], a bhfuil ina bandia torthúlachta agus rathúnais. Go minic eile, feictear é i dteannta leis na [[Deae Matres]] (féach thíos).<ref>[[Miranda Green|Green]], 1986</ref> ===Taranis=== [[Íomhá:Taranis Jupiter with wheel and thunderbolt Le Chatelet Gourzon Haute Marne.jpg|mion|deis|[[Gallo-Roman]] Taranis Iúpatar le roth agus caor thintrí, ag iompar [[torc]]anna. [[Haute Marne]]]] {{príomhalt|Taranis}} Feictear [[Iúpatar (miotaseolaíocht)|Iúpatar]] na nGallach go minic le caor thintrí i láimh amháin aige agus roth gréine sa láimh eile. Aithnítear go minic é le [[Taranis]], luaite ag [[Lucan]]. D'fhéadfadh é gurb ionann Taranis agus [[Taran]], mionphearsa i [[miotaseolaíocht na Breataine Bige]], agus [[Tuireann]], athair [[Brian (miotaseolaíocht)|Bhriain]] i [[miotaseolaíocht na nGael]]. Faightear [[briocht]]aí rotha i gceantair Cheilteacha roimh theacht na Rómhánach. === Teutates/Toutatis === Tá [[Teutates]] nó Toutatis ("Fear na treibhe ") ar dhia de thriúr luaite ag [[Lucan]] sa 1d aois,<ref name="Lucan">[[Marcus Annaeus Lucanus]]. c. 61-65. ''[[Pharsalia|Bellum civile]]'', Book I, ll.498-501. [http://mcllibrary.org/Pharsalia/book1.html Online translation]</ref> (an beirt eile ná [[Esus]] agus [[Taranis]]). San lá inniu, luaitear é/iad go minic san iolra, mar phatrún de roinnt treibheanna.<ref name="Duval"/> Aithnítear Teutates le Mearcair ag tráchtaire níos déanaí amháin ar théacs Lucan, le Mars ag ceann eile. Feictear é fosta ar inscríbhinní ómóis sa Bhreatain, scríofa mar Toutatis. Dar le tráchtairí níos deireanaí, cuireadh íobairtí daonna Teutates chun báis trí bhá i mullach a gceann i ndabhach de leacht neamhshonraithe. Dar le Paul-Marie Duval, is ionann Mars na nGallach agus ''Toutates''.<ref name="Duval"/> === Esus === {{príomhalt|Esus}} Feictear Esus (Tiarna) in dhá shéadchomhartha na mór-roinne, ina measc [[Gallán na mBádóirí]], mar thuadóir ag gearradh géag ó [[crann|chrainn]]. == Tábla == {{príomhalt|Liosta de Dhéithe Ceilteacha}} Sa tábla a leanas, feictear roinnt desna déithe Rómhánacha agus Ceilteacha luaite thuas, le leaganacha Rómhánacha, leaganacha maith le Gallacha, Breatnacha nó Ibéireacha, agus pearsana na [[Tuatha Dé Danann|dTuath Dé Danann]] agus as an ''[[Mabinogion]]''. Tugtar le fios ann ceangail nó teangeolaíocha nó feidhmiúla idir na déithe, cé nach bhfuiltear ar aon tuairim maidir leis siúd, go háirithe ó thaobh déithe Cheiltigh na nOileán. {| class="wikitable sortable" ! ''Interpretatio''<br/>''Romana'' ! Gaillis, Briotanais<br/>& Ceiltibéarais ! Breatnais ! Sean-Ghaeilge |- | [[Apalló (dia)]] || [[Belenus]]<br/>[[Borvo]]<br/>[[Grannus]] || [[Beli Mawr]] || [[Bél]] |- | [[Apalló (dia)]] || [[Maponos]] || [[Mabon ap Modron|Mabon]] || [[Aengus|Maccan]] |- |   ||   || [[Brân]] || [[Bran]] |- | [[Victoria (bandia)]] || [[Bodua]] ||   || [[Badb]] |- | [[Victoria (bandia)]] || [[Brigantia]] ||   || [[Brigit]] |- |   || [[Cicolluis]] || || [[Cichol Gricenchos|Cichol]] |- | [[Dinísias]] || [[Cernunnos]] || [[Amaethon]] ||   |- |   ||   || [[Dôn]] || [[Danu]] |- | [[Dīs Pater]] ||   ||   || [[Donn]] <br/> [[Togail Bruidne Dá Derga|Dá Derga]] |- |   || [[Epona]] || [[Rhiannon]] || [[Macha]] |- | [[Bolcán]] || [[Gobannos]]|| [[Gofannon]] || [[Goibniu]] |- | [[Neiptiún]] ||   || [[Manawydan]] || [[Manannán mac Lir]] |- | [[Lamia]] || [[Matronae]] || [[Modron]] || [[Mór-Ríoghain]] |- | [[Victoria (bandia)]] || [[Nemetona]] ||   ||   |- | [[Earcail]] || [[Ogmios]] || Eufydd || [[Ogma]] |- | [[Maia]] || [[Rosmerta]] ||   ||   |- | [[Hygieia]] || [[Sirona]] ||   ||   |- | [[Silvanus]] || [[Sucellus]] ||   || [[Dagda]] |- |valign="top"| [[Minerva]] || [[Sulis]]<br/>[[Belisama]]<br/>[[Senuna]]<br/>[[Coventina]]<br/>[[Icovellauna]]<br/>[[Sequana]] ||   ||   |- | [[Genius (mythology)|Junones]] || [[Suleviae]] ||   ||   |- | [[Iúpatar]] || [[Taranis]] || [[Taran (disambiguation)|Taran]] || [[Tuireann|Turenn]] |- | [[Mars]] || [[Nodens]] || [[Lludd]]/[[Gwyn ap Nudd|Nudd]] || [[Nuada]] |- | [[Mars]] || [[Toutatis]] <br/>Cnabetius (Cenabetius)<ref>{{CIL|13|06572}}, {{CIL|13|04507}}, {{CIL|13|06455}}</ref> ||   ||   |- | [[Mars]] || [[Neton (Celtiberian)|Neton]] ||   || [[Neit]] |- | [[Mearcair]] || [[Lugus]] || [[Lleu]] || [[Lugh]] |- | [[Mearcair]] || Viducus || [[Gwydion]] ||   |- |   || [[Nemedus (Celtiberian)|Nemedus]] ||   || [[Nemed]] |- |   || [[Crouga (Celtiberian)|Crouga]] ||   || [[Crom Cruach]] |- |} == Foinsí == * {{cite book|last=Delamarre |first= Xavier |title= Dictionnaire de la langue gauloise |publisher=Editions Errance |date=2003 |location=Paris }} * {{cite book|first=Miranda J. |last=Green |date=2005 |title=Exploring the world of the druids |location=Londain |publisher=Thames & Hudson |isbn=0-500-28571-3 }} * {{cite book |first=Miranda |last=Green |date=1986 |title=The Gods of the Celts |publisher=Alan Sutton |location=Gloucs |isbn=0-86299-292-3 |url-access=registration |url=https://archive.org/details/godsofceltsar00mira }} * {{cite book|first1=Nicole |last1=Jufer |first2=Thierry |last2=Luginbühl |date=2001 |title= Les dieux gaulois : répertoire des noms de divinités celtiques connus par l'épigraphie, les textes antiques et la toponymie |publisher=Editions Errance |location = Paryas }} == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Déithe na gCeilteach| ]] 5d5nohkri4mzluwkkmft5fzbp9fckdr 1090511 1090495 2022-08-27T08:34:29Z Marcas.oduinn 33120 /* Déithe le casúir */Tuilleadh!! wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Epona.jpg|mion|[[Epona]], bandia Ceilteach na gcapall agus marcaíochta, nach raibh a macasamhail aici i measc déithe na Rómhánaigh, agus dá bharr tá tábhacht ar leith mar dia fíorCheilteach. Tá an dealbh seo as an nGearmáin c. AD 200.]] Is léir go raibh paintéón ag [[na Ceiltigh]] ársa, inchomórtais le dreamanna [[Ind-Eorpach]]a eile, gach ceann acu nasctha le gnéithe áirithe den saol agus den domhan nádúrtha. Tá aithne orthu as iomaí foinsí, ionaid adhartha, dealbha, inscríbhinní, réada cultais, logainmneacha agus ainmneacha pearsanta san áireamh. Níl ach pas beag íomhánna ann dá ndéithe in [[ealaín Cheilteach]] roimh theacht na Rómhánach, agus is deacair é iad a aithniú de bharr easpa inscríbhinní. Faightear níos mó fianaise i ndiaidh concas na Rómhánach, a bhuí le híomhánna le hinscríbhinní agus scríbhneoirí Laidine. Feictear na déithe úd go héiginnte i luath-[[litríocht na Gaeilge]] agus [[litríocht na Breatnaise|na Breatnaise]], óir gur scríobhadh iad siúd i bhfad i ndiaidh teacht na Críostaíochta. == Na Rómhánaigh == I ndiaidh concas na Rómhánach, rinneadh naisc idir déithe na gCeilteach agus na Rómhánach, agus d'adhrtaí iad go dtí teacht na [[Críostaíocht]]a. Is é ''locus classicus'' do dhéithe na gCeilteach san [[an Ghaill|Ghaill]] ná an sliocht in ''[[Commentarii de Bello Gallico]]'' (52–51 BC) le [[Iúil Caesar]], ina a dhéanann sé trácht ar seisear acu, i dteannta lena gcuid feidhmeanna. Deir sé gurbh é [[Mearcair (dia)]] an dia is tábhachtaí, cumadóir na n-ealaíon, patrún taistealaithe, ceannaithe agus tráchtála. D'adhrtaí na Gallaigh ansin [[Apalló (dia)]], dia an leighis; [[Mars (dia)]], dia an chogaidh; [[Iúpatar]], dia na bhflaitheas; agus [[Minéirve]], bandia lámhcheirdeanna. Deir sé fosta gur mheas na Gallaigh fúthu é [[Dis Pater]] a sinsear.<ref>[[Julius Caesar]], ''[[Commentarii de Bello Gallico]]'' [https://archive.today/20120714093800/http://perseus.mpiwg-berlin.mpg.de/cgi-bin/ptext?lookup=Caes.+Gal.+6.17 6:17-18]</ref> Mar ba [[interpretatio Romana|nós]] leis na Rómhánaigh, ní luann Caesar na déithe úd leis a n-ainmneacha dúchais, agus dá bharr is deacair é iad a aithint, ó thaobh ainm is feidhmiúil de, le déithe na nGallach agus Cheiltigh na nOileán ar aon. In ainneoin sin, is foinse tábhachtach é a liosta beag. Tá fianaise mhaith scríofa le fáil sa Ghaill agus sa Bhreatain ar na déithe ainmnithe ag Caesar. Go minic, feictear iad ceangailte le hainmneacha dúchais Ceilteacha, amhail is Mearcair [[Visucius]], [[Lenus]] Mars, Iúpatar [[Poeninus]] nó [[Sulis]] Minéirve. Feictear ainmneacha aonair go forleathan fosta, go háirithe i measc bandéithe amhail is [[Sulevia]], [[Sirona]], [[Rosmerta]] agus [[Epona]]. Tá ann sa Ghaill tuairim is roinnt céad ainmneacha le bunús Ceilteach. Feictear an chuid is mó acu ach uair amháin, rud a chuireann in úil de réir roinnt scoláirí gur déithe áitiúla atá i gceist. Luann tacadóirí an smaoinimh seo an dia [[Teutates]], dia na treibhe, luaite ag [[Lucan (file)|Lucan]].<ref name="Duval">Paul-Marie Duval, ''Les dieux de la Gaule'', Éditions Payot, Paris, 1993. {{ISBN|2-228-88621-1}}</ref> D'fhéadfadh é nach bhfuil an sna hainmneacha is ach leaganacha áitiúla dosna déithe céanna. [[Íomhá:CLUNY-Maquette pilier nautes 1.JPG|mion|Macasamhail den leacht neamhiomlán, [[Gallán na mBádóirí]], as Páras, le ceithre dhia, ina measc an t-aon léiriú amháin den dia [[Cernunnos]] ina dtugtar a ainm (ar chlé, 2a ón mbarr).]] == Tréithe ginearálta == A bhí le fianaise ón ré Rómhánach, feictear an-chuid déithe agus bandéithe léirithe in íomhánna agus tíolacthaí.<ref>Green 2005, lch. 26</ref> D'adhrtaí roinnt déithe go forleathan ar fud an domhain Cheiltigh, agus eile acu i réigiún no fiú ceantar amháin,<ref>Green 2005, lch. 26</ref> agus tóir níos mó orthu siúd scaití ná na déithe for-réigiúnacha. === Déithe for-réigiúnacha === I measc déithe a d'adhrtaí os cionn teoranta na dtreabh bhí [[Matres]], [[Cernunnos]], dia na spéire [[Taranis]] agus dtús na gcapall [[Epona]]. Fuarthas lucht leanúna Epona, chomh fada ó chéile is [[an Bhreatain]], [[an Róimh]] agus [[an Bhulgáir]]. Is suntasach é go bhfeictear na máthair-dhéithe go minic ina dtriúr sa Bhreatain, sa [[an Ghaill|Ghaill]] agus ar [[an Réin]], cé go bhfuil éagsúlachtaí móra eatarthu ó cheantar go ceantar.<ref>Green 2005, ll. 27-28</ref> Sa chaoi chéanna, tá nasc tréan le feiceáil idir dia Ceilteach na spéire agus [[roth na gréine]] ar fud na hEorpach, ó [[Balla Haidrian|Bhalla Haidrian]] go dtí [[Cologne]] agus [[Nîmes]], cé go bhfuil éagsúlachtaí ann chomh maith.<ref>Green 2005, lch. 28</ref> === Déithe áitiúla === Is féidir uaireanta déithe réigiúnacha, treibhe nó fo-threibhe a aithint. Tá greanadh cloiche ar leith le fáil i gcríocha na [[Remi]] as iarthuaisceart na Gaille, agus léirithe ann dia tré-aghaidh le tréithe coiteanna agus féasóga só. San [[Iarannaois]], chur an treibh úd [[bonn|boinn]] le trí aghaidh ar fáil.<ref>Green 2005, lch. 28</ref> In oirlár na Gaille, ba níos tábhachtaí í an bandia [[Sequana]] i gceanntar [[an Bhurgúin|na Burgúine]] an lae inniu, ná na [[Matres]], a d'adhrtaí ar fud na Breataine, na Gaille agus Dúiche na Réine.<ref>Green 2005, lch. 27</ref> [[Lenus]] ba ea dia treibhe eile, adhartha ag na [[Treveri]] ag roinnt sanctúirí, an ceann is iontaí ina bpríomhchathair, [[Trier]]. Is léir gur raibh tionchar níos leithne aige he was also exported to other areas: bhí altóirí ann tiomnaithe do [[Lenus]] in [[Chedworth]], [[Gloucestershire]] agus [[Caerwent]] sa [[an Bhreatain Bheag|Bhreatain Bheag]].<ref>Green 2005, lch. 28</ref> Nasctha le ceantar amháin, uaireanta ach aon áit amháin, ba ea an-chuid déithe na gCeilteach, agus iad b'fhéidir ina ''[[genius loci]]'' na háite.<ref>Green 2005, lch. 28</ref> Sa Ghaill, tá níos mó ná ceithre chéad ainm a bhfuil fianaise ann ach, agus feictear ar a laghad trí chuid dóibh siúd ach uair amháin. * Ní bhfacthas [[Sequana]] ach ina [[fuarán]] gar de [[Dijon]], * Bhiodh [[Sulis]] ceangailte le [[Bath, Somerset|Bath]] (Aquae Sulis). * D'adhrtaí an lánúin diaga [[Ucuetis]] agus [[Bergusia]] ach amháin ag [[Alesia]] sa Bhurgúin. * Bhiodh [[Nodens]] ceangailte ach go háirithe leis an tearmann mór ag [[Lydney]] (cé go bhfeictear é fosta ag [[Cockersand Moss]] i gCumbria). * D'adhrtaí beirt déithe eile an chogaidh, [[Cocidius]] agus [[Belatucadrus]], i gceantair áirithe gar de [[Balla Haidrian|Bhalla Haidrian]].<ref>Green 2005, lch. 28</ref> Tá go leor déithe eile ann a bhfuil ainmneacha acu a chuireann le fios gur [[genius loci|dhéithe áitiúla]]: [[Vosegus]] i sléibhte na [[Vosges]]; [[Luxovius]] i [[spá]] [[Luxeuil]]: [[Vasio]] i mbaile [[Vaison]], Gleann [[an Róin|na Róine]]. === Lánúineacha diaga === Is suntasach é go bhfeictear déithe agus bandéithe le chéile mar chúplaí i ndealbhóireacht Ghallach, amhail is [[Rosmerta]] agus Mearcair, [[Nantosuelta]] agus [[Sucellos]], [[Sirona]] agus [[Grannus|Apollo Grannus]], [[Borvo]] agus [[Damona]], agus [[Loucetios|Mars Loucetius]] agus [[Nemetona]].<ref>Jufer, Luginbühl 2001</ref> == Cineálacha suntasacha diachta == === Déithe le beanna === [[Íomhá:Gundestrupkedlen- 00054 (cropped).jpg|mion|deis|Pearsa le beanna, torc aige agus nathair ceann reithe ina theanta, ar an [[coire Gundestrup]].]] {{príomhalt|Cernunnos}} Feictear arís is arís in íomhánna Gallacha dia le beanna ina shuí agus a chosa trasna ar a chéile aige, uaireanta i dteannta le hainmhithe, go minic [[torc]] á chaitheamh aige. Tá fianaise ann dá ghnáthainm, Cernunnos, ach le cúpla huair: ar [[Gallán na mBádóirí|Ghallán na mBádóirí]], mar ERNUNNOS anois, ach tá líníocht as an 18ú haois le CERNUNNOS; ar inscríbhinn as [[Montagnac, Hérault|Montagnac]] a deir αλλετ[ει]νος καρνονου αλ[ι]σο[ντ]εας ([tiomnaithe ag] Alletinos [do] Carnonos Alisontea<ref name="RIG">''Recueil des Inscriptions Gauloises'' I (1985), ll. 318-325.</ref>); agus ar dhá inscríbhinn as [[Seinsel-Rëlent]], "Deo Ceruninco"<ref>AE, 1987, 00772.</ref> Tá an-chuid íomhánna ann le feiceáil go forleathan ar fud na hEorpach. Faightear an sampla is luaithe ag [[Val Camonica]] i dtuaisceart na Iodálda, agus an ceann is cáiliúla ar an [[coire Gundestrup]] den 1d aois RC as [[Jutland]], [[an Danmhairg]]. Ar an gcoire seo, tá nathair ceann-reithe ina thráchtas. Ag [[Reims]], tá [[cornucopia]] aige, lán go béal le grán agus boinn.<ref name="Duval"/> === Déithe leighis === {{príomhalt|Airmed|Belenus|Borvo|Brigit|Grannus|}} Tá déithe leighis le fáil ar fud an domhain Cheiltigh, go minic ceangailte le [[foinse the|foinsí teo]], tobair leighis, [[luibheolaíocht]] agus solas. Is í b'fhéidir [[Brigid]], tré-bhandia leighis, filíochta agus gaibhneoireachta, an té is cáiliúla de dhéithe leighis Cheiltigh na nOileán. Nasctha le mórán foinsí agus [[tobair clootie|tobair]] leighis atá sí. [[Airmed]] is ea bandia nach bhfuil a oiread sin clú uirthi, ceangailte freisin le tobar leighis agus luibheolaíochta. Sa mhiotaseolaíocht Rómhán-Cheilteach, faightear [[Belenos]] (fréamhaithe a mheastar ón gCeiltis ''*belen-'', ‘geal’,<ref>Delamarre, 2003</ref> cé go bhfuil moltaí diongbháilte eile ann<ref name="Schrijver">Peter Schrijver, "On Henbane and Early European Narcotics", ''Zeitschrift für celtische Philologie'', iml. 51 (1999), ll. 17-45.</ref>) go háirithe i ndeisceart [[an Fhrainc|na Fraince]] agus tuaisceart [[an Iodáil|na hIodálda]]. Faightear [[Grannus|Apollo Grannus]] go formhór i lár agus Oirthear na Gaille, ach fosta sa Bhriotáin agus abhantrach [[an Danóib|na Danóibe]].<ref>Green, 1986</ref> Go minic, is í [[Sirona]] bean chéile Ghrannus. Is fusa tábhachtach leighis eile é [[Bormo]]/[[Borvo]] (uisce fiuchta, bruite, beirithe<ref>Green, 1986</ref>), nasctha go háirithe le foinsí teirmeacha sábháil is [[Bourbonne-les-Bains]] agus [[Bourbon-Lancy]]. Creideadh agus creidtear fós go leas teiripe ag baint leis na foinsí teo úd. === Déithe gréine === De réir 'interpretatio romana', is déithe fireanna gréine iad [[Lugh]], [[Belenos]] agus a leithéid, aitheanta le h[[Apollo]]. San lá inniu ann, ámh, meastar gur baineann í an ghrian Cheilteach,<ref name="monaghan433">[[Patricia Monaghan]], ''The Encyclopedia of Celtic Mythology and Folklore'', lch. 433.</ref><ref>[[John T. Koch]], ''Celtic Culture: Aberdeen breviary-celticism'', lch. 1636.</ref> agus tá roinnt bandéithe molta agus gnéithe gréine acu. As [[Gaeilge]], is léir gur baininscneach é ainm na [[Grian|gréine]]. Bhí Grian féin ina grian an Gheimhridh, agus [[Áine]] ina grian an tsamhraidh.<ref name="McKillop2">MacKillop (1998) ll. 10, 70, 92.</ref> Mar an gcéanna, tá sé molta ó am go ham go raibh [[Étaín|Éadaoin]] nasctha leis an ngréin. Más fíor san, d'fhéadfadh é gur bhandia gréine í [[Epona]],<ref name="McKillop2"/> cé go raibh ról gealaí aici dar leis na Rómhánach. Tá an t-ainm [[Sulis]] an ar mBreatain gaolmhar le déithe Ind-Eorpacha gréine amhail is [[Helios]] as an nGréig agus [[Surya]] as an Ind,<ref>Delamarre, 2003, lch. 287</ref><ref>Zair, Nicholas, Reflexes of the Proto-Indo-European Laryngeals in Celtic, Brill, 2012, lch. 120</ref> agus tá roinnt gnéithe gréine aici cosúil le bhuafhocail súil agus solais. Sa deireadh, feictear an t-ainm [[Sulevia]], go forleathan sa domhain Cheiltigh, gan gaol ann le Sulis,<ref>Jufer, Luginbüh, 2001, ll. 15, 64</ref> ach uaireanta molta go raibh ról gréine aici.<ref name="monaghan433"/> Tá sé ráite gurb as an [[miotaseolaíocht na mBreatnach|mBreatain Bheag]] í [[Olwen]], ina iarsma de bhandia áitiúil na gréine, go páirteach de thoradh nasc sanasaíochta leis an roth agus leis na dathanna óir, bán agus dearg.<ref name="monaghan433"/><ref>Simon Andrew Stirling, The Grail: Relic of an Ancient Religion, 2015</ref> Ó am go ham, bhí sé molta go raibh gnéithe gréine ag [[Brigit]], rud atá oiriúnach dá ról mar bandia tine agus solais.<ref name="monaghan433"/> === Déithe uisce beannaithe === {{príomhalt|Sulis|Damona|Sequana}} ==== Bandéithe ==== I n[[Éire|Éirinn]], tá an-chuid tobar beannaithe ann tiomnaithe don bhandia [[Brigit]]. D'adhrtaí ‘[[Minéirve]]’ sa Bhreatain agus ar fud na hEorpach. Ag [[Bath, Somerset|Bath]], athaidh Minéirve leis an mbandia [[Sulis]]. Bhí bandéithe eile an ceangailte le foinsí naofa, amhail is [[Icovellauna]] i measc na d[[Treveri]]: [[Coventina]] ag [[Carrawburgh]]: agus [[Damona]] agus [[Bormana]] i dteannta le dia an earraigh Borvo (féach thuas). Bhí roinnt bandéithe ina n-aibhneacha a rinneadh ceithre díobh, go suntasach [[Boann]] ([[an Bhóinn]]), [[Sinann]] ([[an tSionainn]]), [[Sequana]] ([[An tSéin]]), [[Matres and Matrones|Matrona]] (an [[Marne]]), [[Souconna]] ([[Saône]]) agus b'fhéidir [[Belisama]] (an [[River Ribble|Ribble]]). ==== Déithe==== Is é [[Manannán mac Lir]] dia na mara is mó le rá. Meastar gur dia an aigéin éa athair [[Ler]]. Tá [[Nodens]] nasctha leis an bhfarraige, ach freisin le leigheas, seilg agus cúnna. I Lúsatánia, bhí Borvo ina dhia leighis, nasctha le foinsí boilgearnacha.<ref>{{cite book |chapter-url=http://www.sacred-texts.com/neu/celt/rac/rac06.htm |title=The Religion of the Ancient Celts |chapter=Chapter III. The Gods of Gaul and the Continental Celts |author=J. A. MacCulloch |date=1911 |publisher=T. & T. Clark |location= Dún Éadain}}</ref> Bhí [[Condatis]] ceangailte le cumair sa Bhreatain agus sa Ghaill. Bhí [[Luxovius]] ina dhia uiscí i [[Luxeuil]] sa Ghaill. I nÉirinn, dia leighis ba ea [[Dian Cécht]]. Tá [[an Bhearú]] ainmnithe as gníomh áirithe dá chuid.<ref name="sacred-texts.com">{{cite book |chapter-url=http://www.sacred-texts.com/neu/celt/cml/cml09.htm |title=Celtic Myth and Legend |chapter=Chapter V. The Gods of the Gaels |author=Charles Squire |date=1905 |publisher=Gresham Publishing Company |location= Londain}}</ref> Bhí [[Grannus]] nasctha le spánna, foinsí teirmeacha agus mianraí leighis, agus leis an ngrian. === Déithe capaill === ==== Bandéithe ==== [[Íomhá:MULO-Epona Freyming.jpg|mion|200px|Epona, 3ú haois AD, as Freyming (Moselle), an Fhrainc ([[Musée Lorrain]], Nancy)]] {{príomhalt|Epona|Macha}} Tá ról lárnach ag an gcapall i miotaseolaíocht na gCeilteach de chuile chineál. D'adhrtaí go forleathan [[Epona]], bandia capaill na nGallach, ag cosaint na treibhe. Glactha ag marcshlua na Rómhánach, bhí clú agus cáil aici ar fud na hEorpach, sa Róimh féin fiú. Ar roinnt boinn a rinneadh roimh theacht na Rómhánach, feictear banmharcach agus í Epona, b'fhéidir. Is ionann í agus bandéithe na n-oileán, [[Rhiannon]] sa Bhreatain Bheag, agus in Éirinn [[Éadaoin]] Eachraí agus [[Macha]], a bhí in ann rith níos tapúla ná mar capaill féin. Bhí [[Macha]] nasctha le cogadh agus flaitheas. Cé gur bandia í féin, meastar freisin gur cuid den tré-bandia cogaidh agus áir, [[Mór-Ríoghain]], maraon le [[Badhbh (bandia)|Badhbh]] agus [[Neamhain]]. ==== Dia ==== Dia leighis ba ea [[Atepomarus]] i measc Ceiltigh na Gaille. Fuarthas inscríbhinní i Mauvières (Indre), aistrithe mar "Marcach Mór" nó "(dia) le capall mór". === Máthair-bhandéithe === {{príomhalt|Matronae}} [[Íomhá:Deesses de Vertault (musée de Bibracte).jpg|mion|clé|Rilíf terracotta desna ''Matres'', as [[Bibracte]], cathair [[Aedui]], [[An Ghaill]]]] Is gné áirithe iad máthair [[bandia|bandéithe]] a fheictear arís is arís i reiligiúin na gCeilteach. Tá an-chuid inscríbhinní ann atá tiomnaithe do Matres nó Matronae, go háirithe thart timpeall [[Cologne]] i n[[Dúiche na Réine]].<ref>Jufer, Luginbühl, 2001</ref> Feictear máithreacha Ceilteacha ina n-aonar nó go minic ina dtré dhéithe. De ghnáth bíonn torthaí nó ''cornucopiae'' nó ''[[wikt:patera|paterae]]'' acu.<ref name="Duval"/> D'fhéadfadh iad bheith lán-chíochach (nó il-chíochach) agus linbh á mbeathú acu. Sa Bhreatain Bheag agus in Éirinn faightear máthair-bhandéithe amhail is [[Dôn]], [[Rhiannon]] agus [[Modron]] na mBreatnach, agus [[Danu]], [[Boand]], [[Macha]] agus [[Ernmas]] na nGael. Ní amháin máthair-bandéithe iad siúd, áfach. Tá rólanna éagsúla acu i miotaseolaíocht agus siombalachas na gCeilteach. I measc eile, is iad bandéithe leighis, gaibhneoireachts, [[flaitheas]], cruthaitheachta, breithe, torthúlachta, comhriachtana agus cothaithe, ach freisin cogaíochta agus áir. Ó thaobh a gcuid clann de, is go minic nach luaitear iad ach go fánach, ní tábhacht i bhféiniúlacht a máithreacha. D'fhéadfadh na páiste bheith cabhrach nó contúirteach, agus as ucht a gcinniúintí, tharlódh a mbreithe ''[[geis|geasa]]'' nó cruatan, amhail is mallacht Mhacha ar fhir na nUladh, nó Rhiannon agus a leanbh ite aici. === Déithe le casúir === {{príomhalt|Sucellus}} Léirítear Sucellos, an 'dea-bhuailteoir', de ghnáth mar fhear meánaosta féasógach, [[casúr]] crannfhada ina láimh aige, é sin nó [[bairille]] beorach ar crochadh ó chuaille. Feictear scataí a chompánach, [[Nantosuelta]], ina thráchtas. Agus iad le chéile, feictear leo siombail nasctha le rathúnas agus teaghlachas. Aithnítear an pearsa seo go minic le [[Silvanus]], a d'adhrtaí in oirdheisceart na Gaille, le tréithe den chineál céanna; le [[Dis Pater]], sinsear gach Gallaigh mar a chreideadar, dar le Caesar; agus le [[Dagda]], an 'dea-dhia', a raibhe aige cleith mhór agus coire lán go deo. === Déithe nirt agus solabharthachta === {{main|Ogmios}} Sa Ghaill Gaul, aithníodh [[Ogmios]] le h[[Earcail]] na Rómhánach. Léiríodh é mar sheanfhear agus craiceann crón air, agus bogha agus cleith ina lámha aige. Dia solabharthachta ba ea é fosta, léirithe agus beirt fhear á tharraingt aige, a gcluasa nasctha lena theanga. Is ionann Ogmios agus [[Ogma]] na nGael. Deirtear chuid chum sé [[Ogham]], cló a in Éirinn ón 4ú haois AD.<ref>George Calder, [[Auraicept na n-Éces]], John Grant, Dún Éadain 1917 (1995 athchló)</ref> === An tarbh diaga === {{príomhalt|Tarvos Trigaranus}} [[Íomhá:Le Pilier des Nautes 03.JPG|deis|mion|200px|Rilíf Tarvos Trigaranus ar [[Gallán na mBádóirí|Ghallán na mBádóirí]].]] Is cineál suntasach [[míolchruthach]] dé eile é an tarbh diaga. Feictear [[Tarvos Trigaranus]] ("tarbh le trí chorr") ar rilífí síiían ardeaglais ag [[Trier]], [[an Ghearmáin]], agus i [[Ardeaglais Notre Dame|Notre-Dame]] i b[[Páras]]. I [[miotaseolaíocht na nGael]], tá ról lárnach ag [[Donn Cuailnge]] sa ''[[Táin Bó Cuailnge]]'' === Nathair cheann-reithe === Feictear nathair shainiúil cheann-reithe i dteannta le déithe Gallacha i roinnt léirithe, san áireamh an dia le beanna ar an gcoire Gundestrup (Cernunnos), Mearcair agus Mars. == Déithe suntasacha == === Lugh === {{main|Lugus|Lugh|Lleu}} [[Íomhá:Tricephale Carnavalet.jpg|deis|125px|mion|Íomhá de dhia trí-cheannach airgeadra mar Lugus, aimsithe ibPáras]] De réir Caesair, ba é ‘[[Mearcair (dia)|Mearcair]]’ an dia ba mhó a thugtaí ómós dó i measc na nGallach, rud a chuireann roinnt mhaith íomhánna agus inscríbhinní in úil. Feictear ainm Mearcair i dteannta le buachaill Cheilteacha, san áireamh [[Visucius]], [[Cissonius]] agus [[Gebrinius]].<ref>Jufer (2001), Luginbühl</ref> Ainm eile is ea [[Lugus]], a fhionntar ón [[logainmníocht|logainm]] ''Lugdunon'' (dún Lú) a fheictear arís is arís, as a thagann na hainmneacha [[Lyon]], [[Laon]] agus [[Loudun]] sa [[an Fhrainc|Fhrainc]], [[Leiden]] san [[an Ísiltír|Ísiltír]], [[Lugo]] sa [[an Ghailís|Ghailís]], [[Cathair Luail]] (''Castra Luguvallium'') agus [[Legnica]] sa [[Polainn|Pholainn]]. I nÉirinn tá [[Contae Lú]] ainmnithe as Lugh féin. As Gaeilge agus Breatnais, tá Lugus gaolmhar le [[Lugh]]/Lú agus [[Lleu Llaw Gyffes|Lleu]], faoi seach. Tá roinnt mhaith cosúlachtaí eatarthu. Mar shampla, scríobh Caesar gur "cumadóir na n-ealaíon uile" é Lugus, cur síos an-ghar do bhuafhocal Lú, ''samildánach'', agus glaoitear "máistir fiche ceird" ar Lleu sa ''[[Mabinogi]]''.<ref name="Ford">Patrick K. Ford (eag/aistr). 1977. ''The Mabinogi and other Medieval Welsh Tales.'' University of California Press, Berkeley. {{ISBN|0-520-03414-7}}</ref> Tá sliocht ann sa scéal [[Cath Maighe Tuireadh]] a insíonn go raibh Lugh ina mháistir gach ealaíon agus ceirde.<ref name="Gray">Elizabeth A. Gray (eag/aistr). 1982. ''Cath Maige Tuired: The Second Battle of Mag Tuired.'' Irish Texts Society (Iml. LII), An Nás, Cill Dara</ref> Deirtear gurbh é Lugh a chur féile [[Lúnasa]] ar bun, a ceiliúrtar ar an 1a Mí Lúnasa, in ómós a mháthair altrama, [[Tailtiu]].<ref name="Macalister">R. A. Stewart Macalister (eag/aistr). 1941. ''Lebor Gabála Érenn: The Book of the Taking of Ireland. Part IV.'' Irish Texts Society (iml. XLI), Baile Átha Cliath.</ref> Faightear inscríbhinní sa Spáinn agus san Eilvéis, ceann acu de chuallacht gréasaithe, atá tiomnaithe do [[Lugoves]], tuigthe go forleathan mar an uimhir iolra de Lugus, ag lua b'fhéidir an dia ina thrí phearsa, é sin nó leagan desna [[Castor agus Pollux|Dioscuri]] (.i. Castor agus Pollux - sa chás Ceilteach, Lugh agus [[Cernunnos]]).<ref>{{cite book|author1=Dominique Hollard |author2= Daniel Gricourt |title= Cernunnos le dioscure sauvage. Recherches sur le type dionysiaque chez les Celtes |publisher= Éds. de l’Harmattan |date= 2010}}</ref> Ba dhia an fhlaithis go minic é Mearcair na nGallach, léirithe scaití féasógach agus/nó le sciatháin nó adharca ag teacht go díreach as a chionn. Feictear é de ghnáth i dteannta le reithe agus/nó coileach, agus [[caduceus]] ina láimh aige.<ref name="Duval"/> Ar séadchomharthaí agus inscríbhinní Gallacha, feictear Mearcair go minic i dteannta le [[Rosmerta]], a bhfuil ina bandia torthúlachta agus rathúnais. Go minic eile, feictear é i dteannta leis na [[Deae Matres]] (féach thíos).<ref>[[Miranda Green|Green]], 1986</ref> ===Taranis=== [[Íomhá:Taranis Jupiter with wheel and thunderbolt Le Chatelet Gourzon Haute Marne.jpg|mion|deis|[[Gallo-Roman]] Taranis Iúpatar le roth agus caor thintrí, ag iompar [[torc]]anna. [[Haute Marne]]]] {{príomhalt|Taranis}} Feictear [[Iúpatar (miotaseolaíocht)|Iúpatar]] na nGallach go minic le caor thintrí i láimh amháin aige agus roth gréine sa láimh eile. Aithnítear go minic é le [[Taranis]], luaite ag [[Lucan]]. D'fhéadfadh é gurb ionann Taranis agus [[Taran]], mionphearsa i [[miotaseolaíocht na Breataine Bige]], agus [[Tuireann]], athair [[Brian (miotaseolaíocht)|Bhriain]] i [[miotaseolaíocht na nGael]]. Faightear [[briocht]]aí rotha i gceantair Cheilteacha roimh theacht na Rómhánach. === Teutates/Toutatis === Tá [[Teutates]] nó Toutatis ("Fear na treibhe ") ar dhia de thriúr luaite ag [[Lucan]] sa 1d aois,<ref name="Lucan">[[Marcus Annaeus Lucanus]]. c. 61-65. ''[[Pharsalia|Bellum civile]]'', Book I, ll.498-501. [http://mcllibrary.org/Pharsalia/book1.html Online translation]</ref> (an beirt eile ná [[Esus]] agus [[Taranis]]). San lá inniu, luaitear é/iad go minic san iolra, mar phatrún de roinnt treibheanna.<ref name="Duval"/> Aithnítear Teutates le Mearcair ag tráchtaire níos déanaí amháin ar théacs Lucan, le Mars ag ceann eile. Feictear é fosta ar inscríbhinní ómóis sa Bhreatain, scríofa mar Toutatis. Dar le tráchtairí níos deireanaí, cuireadh íobairtí daonna Teutates chun báis trí bhá i mullach a gceann i ndabhach de leacht neamhshonraithe. Dar le Paul-Marie Duval, is ionann Mars na nGallach agus ''Toutates''.<ref name="Duval"/> === Esus === {{príomhalt|Esus}} Feictear Esus (Tiarna) in dhá shéadchomhartha na mór-roinne, ina measc [[Gallán na mBádóirí]], mar thuadóir ag gearradh géag ó [[crann|chrainn]]. == Tábla == {{príomhalt|Liosta de Dhéithe Ceilteacha}} Sa tábla a leanas, feictear roinnt desna déithe Rómhánacha agus Ceilteacha luaite thuas, le leaganacha Rómhánacha, leaganacha maith le Gallacha, Breatnacha nó Ibéireacha, agus pearsana na [[Tuatha Dé Danann|dTuath Dé Danann]] agus as an ''[[Mabinogion]]''. Tugtar le fios ann ceangail nó teangeolaíocha nó feidhmiúla idir na déithe, cé nach bhfuiltear ar aon tuairim maidir leis siúd, go háirithe ó thaobh déithe Cheiltigh na nOileán. {| class="wikitable sortable" ! ''Interpretatio''<br/>''Romana'' ! Gaillis, Briotanais<br/>& Ceiltibéarais ! Breatnais ! Sean-Ghaeilge |- | [[Apalló (dia)]] || [[Belenus]]<br/>[[Borvo]]<br/>[[Grannus]] || [[Beli Mawr]] || [[Bél]] |- | [[Apalló (dia)]] || [[Maponos]] || [[Mabon ap Modron|Mabon]] || [[Aengus|Maccan]] |- |   ||   || [[Brân]] || [[Bran]] |- | [[Victoria (bandia)]] || [[Bodua]] ||   || [[Badb]] |- | [[Victoria (bandia)]] || [[Brigantia]] ||   || [[Brigit]] |- |   || [[Cicolluis]] || || [[Cichol Gricenchos|Cichol]] |- | [[Dinísias]] || [[Cernunnos]] || [[Amaethon]] ||   |- |   ||   || [[Dôn]] || [[Danu]] |- | [[Dīs Pater]] ||   ||   || [[Donn]] <br/> [[Togail Bruidne Dá Derga|Dá Derga]] |- |   || [[Epona]] || [[Rhiannon]] || [[Macha]] |- | [[Bolcán]] || [[Gobannos]]|| [[Gofannon]] || [[Goibniu]] |- | [[Neiptiún]] ||   || [[Manawydan]] || [[Manannán mac Lir]] |- | [[Lamia]] || [[Matronae]] || [[Modron]] || [[Mór-Ríoghain]] |- | [[Victoria (bandia)]] || [[Nemetona]] ||   ||   |- | [[Earcail]] || [[Ogmios]] || Eufydd || [[Ogma]] |- | [[Maia]] || [[Rosmerta]] ||   ||   |- | [[Hygieia]] || [[Sirona]] ||   ||   |- | [[Silvanus]] || [[Sucellus]] ||   || [[Dagda]] |- |valign="top"| [[Minerva]] || [[Sulis]]<br/>[[Belisama]]<br/>[[Senuna]]<br/>[[Coventina]]<br/>[[Icovellauna]]<br/>[[Sequana]] ||   ||   |- | [[Genius (mythology)|Junones]] || [[Suleviae]] ||   ||   |- | [[Iúpatar]] || [[Taranis]] || [[Taran (disambiguation)|Taran]] || [[Tuireann|Turenn]] |- | [[Mars]] || [[Nodens]] || [[Lludd]]/[[Gwyn ap Nudd|Nudd]] || [[Nuada]] |- | [[Mars]] || [[Toutatis]] <br/>Cnabetius (Cenabetius)<ref>{{CIL|13|06572}}, {{CIL|13|04507}}, {{CIL|13|06455}}</ref> ||   ||   |- | [[Mars]] || [[Neton (Celtiberian)|Neton]] ||   || [[Neit]] |- | [[Mearcair]] || [[Lugus]] || [[Lleu]] || [[Lugh]] |- | [[Mearcair]] || Viducus || [[Gwydion]] ||   |- |   || [[Nemedus (Celtiberian)|Nemedus]] ||   || [[Nemed]] |- |   || [[Crouga (Celtiberian)|Crouga]] ||   || [[Crom Cruach]] |- |} == Foinsí == * {{cite book|last=Delamarre |first= Xavier |title= Dictionnaire de la langue gauloise |publisher=Editions Errance |date=2003 |location=Paris }} * {{cite book|first=Miranda J. |last=Green |date=2005 |title=Exploring the world of the druids |location=Londain |publisher=Thames & Hudson |isbn=0-500-28571-3 }} * {{cite book |first=Miranda |last=Green |date=1986 |title=The Gods of the Celts |publisher=Alan Sutton |location=Gloucs |isbn=0-86299-292-3 |url-access=registration |url=https://archive.org/details/godsofceltsar00mira }} * {{cite book|first1=Nicole |last1=Jufer |first2=Thierry |last2=Luginbühl |date=2001 |title= Les dieux gaulois : répertoire des noms de divinités celtiques connus par l'épigraphie, les textes antiques et la toponymie |publisher=Editions Errance |location = Paryas }} == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Déithe na gCeilteach| ]] ryzftubmybpexlxnphsgxbgv2iw4z54 Dromainn Ceannbhuí 0 100006 1089831 1020883 2022-08-26T12:50:53Z Xqbot 3926 Róbó: Ag socrú athsheolta dúbailte → [[An Dromainn Cheannbhuí]] wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[An Dromainn Cheannbhuí]] ottifxfrv0lbbbj8vgsju4vh2abqowv Droman Uí Chonbhuí 0 100007 1089832 1020884 2022-08-26T12:50:58Z Xqbot 3926 Róbó: Ag socrú athsheolta dúbailte → [[An Dromainn Cheannbhuí]] wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[An Dromainn Cheannbhuí]] ottifxfrv0lbbbj8vgsju4vh2abqowv Dromainn Cheannbhuí 0 100008 1089833 1020803 2022-08-26T12:51:03Z Xqbot 3926 Róbó: Ag socrú athsheolta dúbailte → [[An Dromainn Cheannbhuí]] wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[An Dromainn Cheannbhuí]] ottifxfrv0lbbbj8vgsju4vh2abqowv Pan Am Eitilt 103 (1988) 0 100048 1090277 1053053 2022-08-26T21:43:07Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} Ar 21 Nollaig 1988, maraíodh 270 duine nuair a phléasc buama ar bord [[Eitiléin|eitilte]] de chuid Pan Am i Lockerbie (Loch Earbaí), [[Albain|Alban]]. [[Sceimhlitheoireacht]] Libiach státurraithe a bhí i gceist. [[Íomhá:Boeing 747-121, Pan American World Airways - Pan Am AN0076297.jpg|mion|clé]] Deirtear gur ordaigh Qaddafi buamáil Loch Earbaí le díoltas a bhaint amach ar an ionsaí a rinne SAM ar a theach cónaithe, inar maraíodh a iníon altrama dhá bhliain d’aois, dhá bhliain roimh Loch Earbaí. "Ach bhí lámh ag Iosrael sa scéal sin chomh maith...".<ref name=":0">{{Lua idirlín|url=http://www.beo.ie/alt-an-fhirinne-faoi-loch-earbai-a-ceilt.aspx|teideal=An fhírinne faoi Loch Earbaí á ceilt|údar=Maidhc Ó Cathail|dáta=2009|language=ga|work=Beo!|dátarochtana=2021-12-22}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=http://www.theguardian.com/uk/1999/apr/17/lockerbie|teideal=What if they are innocent?|údar=Guardian Staff|dáta=1999-04-17|language=en|work=the Guardian|dátarochtana=2021-12-22}}</ref> === Cúlra === [[Íomhá:Lockerbie disaster memorial.jpg|mion|clé|Cuimhneachán i reilig Lockerbie]] Sna 1980idí, bhí [[an Libia]] faoi réimeas an [[Muammar Gaddafi|Choirnéil Gaddafi]], deachtóir a bhí imeallaithe ag mórán mar thoradh ar a chuid tacaíochta do ghrúpaí sceimhlitheoireachta, an tIRA ina measc.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/leirmheas-cur-sios-brea-ar-thuras-ait-imreoiri-saonta-na-heireann/|teideal=LÉIRMHEAS: Cur síos breá ar thuras ait imreoirí saonta na hÉireann|údar=Breandán M Mac Gearailt|dáta=2019|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2021-12-22}}</ref> ‘Mad dog of the Middle East,’ a bhí baiste ag an Uachtarán [[Ronald W. Reagan|Reagan]] air go drochmheastúil agus in ábhar cartlainne d’fhógair an t-iriseoir [[Eamonn McCann]] gurb é a bhí ag éirí thiar as gach eachtra sceimhlitheoireachta san Eoraip sna hochtóidí. Ba é an sléacht a bhain le buamáil Pan Am 103 os cionn Lockerbie na hAlban an eachtra ba mhíchlúití acu. === '''An sceimhlitheoir''' === Cúisíodh Abdel Baset al Megrahi agus gearradh príosúnacht saoil air sa bhliain 2001.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Abdelbaset al-Megrahi|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Abdelbaset_al-Megrahi&oldid=1061277485|journal=Wikipedia|date=2021-12-20|language=en}}</ref> Chuir muintir na Libia fáilte mhór roimh al Megrahi nuair a scaoileadh saor é sa bhliain 2009 ar bhonn atrua.<ref name=":0">{{Lua idirlín|url=http://www.beo.ie/alt-an-fhirinne-faoi-loch-earbai-a-ceilt.aspx|teideal=An fhírinne faoi Loch Earbaí á ceilt|údar=Maidhc Ó Cathail|dáta=2009|language=ga|work=Beo!|dátarochtana=2021-12-22}}</ref> === Iarmhairtí === D'imigh an comhlacht Pan AM, an aerlíne is is cáiliúla i SAM ag an am, bancbhriste sa bhliain 1991. [[Íomhá:Pan Am Flight 103 Memorial (18840431195).jpg|mion|clé|Cuimhneachán i reilig Arlington, [[Virginia]]]] == Féach freisin == * [[Muammar Gaddafi]] * [[Pan-Am]] == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == [[Catagóir:1988]] [[Catagóir:Eachtraí sceimhlitheoireachta Ioslamacha]] [[Catagóir:Eachtraí sceimhlitheoireachta státurraithe]] [[Catagóir:Stair na hAlban]] [[Catagóir:Teagmhais eitlíochta]] 22tlnb4m5glzo8pk12ptdbw1dr298dh Eitilt thraslantach d'Alcock agus Brown 0 100264 1090067 1039297 2022-08-26T21:19:49Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Vickers Vimy Alcock and Brown.jpg|mion|An Vickers Vimy ag Lester's Field, 14 Mei. 1919, St. John's,]] [[Íomhá:Alcock-Brown-Clifden.jpg|mion|Cheap siad ón aer go raibh siad le tuirlingt ar thalamh réidh. ]] Rinne na heitleoirí Briotanacha [[John William Alcock|John Alcock]] agus [[Arthur Whitten Brown|Arthur Brown]] an chéad eitilt thrasatlantach gan stad ar an 14 go 15 Meitheamh 1919.. D'eitil Alcock agus Brown ó [[Talamh an Éisc|Thalamh an Éisc]] go [[Contae na Gaillimhe]] i 16 uair is 27 nóiméad.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.aviation-history.com/airmen/alcock.htm|teideal=Captain John Alcock and Lieutenant Arthur Whitten Brown|work=www.aviation-history.com|dátarochtana=2022-06-14}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://mylesdungan.com/tag/lesters-field/|teideal=Lester’s Field|language=en|work=Myles Dungan|dátarochtana=2022-06-15}}</ref> === Ullmhúchán === [[Íomhá:NYTimes 1919-06-16 AlcockBrown.png|mion]] Sa bhliain 1913, chuir an [[Daily Mail]] duais £10,000 (suim airgid ollmhór sa bhliain 1919. ... thart ar mhilliún Euro sa lá atá inniu ann) ar fáil don chéad eitleoir a thrasnódh an tAigéan Atlantach gan stopadh. Chuir an [[An Chéad Chogadh Domhanda|Chéad Chogadh Domhanda]] isteach ar an gcomórtas an bhliain dar gcionn agus cuireadh ar athló é i dtreo dheireadh 1918..<ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://www.collectorcoins.ie/ga/centenary-of-the-first-nonstop-transatlantic-flight-15-silver-proof-coin.html|teideal=Céad Bliain den Eitlíocht Thrasatlantach - Bonn Profa Airgid €15 2019|údar=Banc Ceannais na hÉireann|dáta=2019|language=ga|work=www.collectorcoins.ie|dátarochtana=2022-06-15}}</ref> Tar éis an chogadh in 1918, chuaigh ceithre cinn d'fhoirne trasna na farraige go Talamh an Éisc chun páirt a ghlacadh sa rás. [[Íomhá:Arthur Whitten Brown and John Alcock in 1919.jpg|mion|Alcock agus Brown]] Bhí foireann an Sopwith (Hawker & Grieve) ann agus theip orthu. Bhí siad níos mó ná leath bealaigh aniar nuair a bhris an t-eitleán orthu agus chuaigh siad i bh[[farraige]]. Tugadh ar bord loinge iad.<ref name=":2">{{Lua idirlín|url=https://dpdgay9x1sxad.cloudfront.net/wp-content/uploads/sites/6/2020/09/Alcock-Brown-Junior-Workbook.pdf|teideal=Alcock & Brown Junior Workbook|údar=Comhairle Chontae na Gaillimhe|dátarochtana=2022}}</ref> Bhí foireann eile, Raynham agus Morgan, ar tharla timpiste dóibh agus iad ag éirí den talamh.<ref name=":2" /> === An chéad eitilt trasna aigéan an Atlantaigh === Bhí plean eile ag rialtas na [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stát Aontaithe]] ag féachaint chomh maith an n-eitleoidís trasna an Atlantaigh.<ref name=":2" /> Ceithre cinn de bháid aeir, a raibh na 'Nancies' de leasainm orthu, a bheadh in úsáid acusan. Ní fhéadfaí na heitleáin sin a eitilt an bealach ar fad agus bheadh orthu a theacht anuas ar [[na hAsóir]]. Tar éis 11 lá a chaitheamh ar an turas, tháinig ceann d'eitleáin Mheiriceá, an [[Muireitleán Curtiss NC-4|NC-4]], le talamh i [[Liospóin]] na [[An Phortaingéil|Portaingéil]]<nowiki/>e ar 27 Bealtaine, an chéad eitleán riamh - agus an chéad chriú - a d'eitil trasna [[An tAigéan Atlantach|aigéan an Atlantaigh]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.historynet.com/aviation-history-three-us-flying-boats-were-the-first-to-fly-across-the-atlantic-in-1919/|teideal=The U.S. Navy's Curtiss NC-4: First Across the Atlantic|dáta=2019-05-08|language=en-US|work=HistoryNet|dátarochtana=2022-06-16}}</ref><ref name=":2" /> {{Main|Muireitleán Curtiss NC-4}} === Alcock agus Brown === Éacht de chuid na Breataine a bhí san aistear anróiteach. Ba as an mBreatain Alcock agus Brown agus bhí cúlra san [[Fórsaí armtha|arm]] acu. [[Íomhá:Daily Mail Front Cover June 16 1919.jpg|mion|16 Meitheamh]] Chreid Alcock go raibh an t-ádh ag baint leis an uimhir 13 dó féin. Ba í an uimhir 13 an uimhir oibre a bhí aige agus é ag obair do Empress engineering. Ba é an Vickers Vimy an 13ú eitleán den chnuas agus críochnaíodh é an 13 Feabhra. Bhí 13 duine ar an bhfoireann a thaistil go Talamh an Éisc. Rinne Alcock gach uile iarracht imeacht ar an Aoine an 13 Meaitheamh, (ach bhí mí-ádh air nuair a chlis ar chuid d'fearas tuirlingthe an eitleáin, mar sin b'éigin dó imeacht ar an Satharn an 14).<ref name=":3">{{Lua idirlín|url=https://dpdgay9x1sxad.cloudfront.net/wp-content/uploads/sites/6/2020/09/Alcock-Brown-Junior-Workbook.pdf|teideal=Leabhar Oibre na Sinsea|údar=Comhairle Chontae na Gaillimhe|dátarochtana=2022}}</ref> Bhí a chuid piseoga féin ag Brown chomh maith. Thug sé leis [[bréagán]] clúmhach mar shonóg, cat dubh ar a dtug sé ‘Twinkletoes’. Thug Alcock leis a chomhluadar féin, ‘Lucky Jim’. Chuir duine de na h[[innealtóir]]í crú capaill i bhfostú faoi chathaoir Alcock chomh maith.<ref name=":3" /> === Eitilt === D’eitil an bheirt phíolótaí Bhriotanacha ó 'Lester's Field',<ref>{{Lua idirlín|url=https://web.archive.org/web/20190620154419/https://nfldherald.com/taking-off-from-the-rock/|teideal=Taking Off From the Rock – Newfoundland Herald|údar=nfldherald.com|dáta=2019-06-20|work=web.archive.org|dátarochtana=2022-06-15}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.google.com/maps/place/130+Blackmarsh+Rd,+St.+John%27s,+NL+A1E+1S8,+Canada/@47.5478733,-52.7363607,17z/am=t/data=!4m5!3m4!1s0x4b0ca30dfa6d70ad:0x845cb04ba4d4a346!8m2!3d47.5481751!4d-52.7368546?shorturl=1&hl=en|teideal=· 130 Blackmarsh Rd, St. John's, NL A1E 1S8, Canada|údar=Inniu, cúinne Sráid Albany agus Bóthar Blackmarsh|dáta=2022|language=en|work=Google maps|dátarochtana=2022-06-15}}</ref> [[Cathair Eoin, Talamh an Éisc agus Labradar|Cathair Eoin]] i d[[Talamh an Éisc agus Labradar|Talamh an Eisc]], [[Ceanada]]. D'ardaigh an t-eitleán (an bumadóir déphlána ,Vickers Vimy) ón talamh go mall ar 14 Meitheamh ag 1:45 p.m. [[Íomhá:Alcock brown memorial.jpg|mion|Ionad tuirlingte Alcock & Brown 1919]] [[Íomhá:Alcock.brown.statue.arp.750pix.jpg|mion]] Dúradh níos déanaí go raibh ar Brown siúl amach ar an sciathán chun leac oighir a ghlanadh as an inneall, creid nó ná creid.<ref name=":2" /> Nuair a bhí siad ag eitilt trasna an Atlantaigh, chuaigh siad trí amchriosanna éagsúla. Le meascán a sheachaint, chloígh Brown ina chuid tuairiscíochta le ham GMT (Meán-am Greenwich - an t-am sa Ríocht Aontaithe). Thuirling an bheirt ag 8:40 a.m. on 15 Meitheamh 1919 i b[[portach]] leath bealaigh, idir [[An Clochán (Contae na Gaillimhe)|an Clochán]] agus [[Baile Conaola]], Bhí siad ag iarraidh tuirlingt go díreach chun a bheith cinnte an £10,000 a fháil. Cheap siad ón aer go raibh siad le tuirlingt ar thalamh réidh. Níor gortaíodh ceachtar den bheirt. Bhí an chéad eitilt thrasatlantach gan stad bainte amach acu, a mhair 16 uair an chloig agus 28 nóiméad agus a thuirling 25 mhíle ó thuaidh ón gceann scríbe a bhí acu.<ref name=":0" /> Tháinig siad anuas in aice le Stáisiún Raidió Marconi. Beart ollmhór domhanda a bhí ann. Bhí na spéartha os cionn an Atlantaigh sáraithe acu agus bhí an chéad mhúnla leagtha síos acu le haghaidh an [[Taisteal|taistil]] atá chomh coitianta sin inniu, lá agus oíche idir tíortha na [[An Eoraip|hEorpa]] agus [[Meiriceá Thuaidh]].<ref name=":1">{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/aerstraice-chonamara-thuaidh-le-hoscailt-go-sealadach-do-cheiliuradh-alcock-agus-brown/|teideal=Aerstráice Chonamara Thuaidh le hoscailt go sealadach do Cheiliúradh Alcock agus Brown|údar=Máirtín Ó Catháin|dáta=17 Bealtaine 2019|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2022-06-15}}</ref> === Cuimhneachán === I 1954 a cuireadh dealbh stairiúil cloch aoil de laochra na spéartha, Alcock agus Brown, taobh amuigh d’[[Aerfort Londain-Heathrow|Aerfort Heathrow]], Londain. Sa bhliain 2019, bhí an dealbh tugtha anall go dtí an Clochán ó Aerfort Heathrow. Rialtas na Breataine a d’íoc as agus bhí sé ar an gcéad chuimhneacháin ar Alcock agus Brown agus ar an éacht a rinneadar.<ref name=":1" /><ref>{{Lua idirlín|url=https://molsceal.ie/toradh/alt/?CID=6037697288001|teideal=Alcock and Brown 100|language=en-US|work=Molscéal|dátarochtana=2022-06-15}}</ref> Sa bhliain 2005, d'eitil Steve Fossett agus Mark Rebholtz trasna an Atlantaigh i Vimy nua.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.independent.ie/irish-news/reliving-history-wasnt-all-plane-sailing--25973902.html|teideal=Reliving history wasn't all plane sailing . . .|language=en|work=independent|dátarochtana=2022-06-16}}</ref> ==Féach freisin== * [[Muireitleán Curtiss NC-4]] * [[John William Alcock]] * [[Arthur Whitten Brown]] * [[Cathair Eoin, Talamh an Éisc agus Labradar|Cathair Eoin]] * [[Charles Lindbergh]] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Eitleoireacht]] [[Catagóir:1919]] [[Catagóir:Curiarrachtaí domhanda]] [[Catagóir:An Clochán]] [[Catagóir:Stair Chontae na Gaillimhe]] s0dxbt4hdqenbuy9pv7ianycxbwb9e9 Disneyland Páras 0 101113 1089918 1050831 2022-08-26T20:13:37Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} Osclaíodh an pháirc spraoi '''Euro Disney''' i b[[Páras]] na Fraince ar [[12 Aibreán]] [[1992]]. Athraíodh ainm na páirce ar 1 Deireadh Fómhair 1994, '''Disneyland Paris'''. Tá praghsanna na dticéad gan srianta €105 a bhliain 2022. === Taisteal === Téann an líne RER A go dtí Marne la Vallée. Tá stáisiún traenach ann chomh maith, agus líne díreach chuig an [[aerfort Charles de Gaulle]]. == Féach freisin == * [[Meitreo Pháras]]. Téann an líne RER A go dtí Marne la Vallée. == Naisc == * [https://www.disneylandparis.com/en-ie/?country=ie Disneyland Paris] * [https://www.parcasterix.fr/en Parc Asterix] * [https://www.merdesable.fr/ Mer de Sable] sa cheantar céanna * [https://www.jardindacclimatation.fr/en Jardin d'Acclimatation]. in iarthar na Cathrach == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} [[Catagóir:Comhlachtaí siamsaíochta]] [[Catagóir:Páirceanna siamsaíochta]] [[Catagóir:Walt Disney]] h2kv55lip3etn70g2ol87cw8l58t1y4 Teimpléad:WD Bosca Sonraí Foirgneamh 10 101598 1089976 1089819 2022-08-26T20:44:15Z Alison 570 -- wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh/formatglobal |wikidata = {{{wikidata|}}} |child = {{{child|}}} |item = {{{item|}}} |lang = {{{lang|}}} |header = {{{header|}}} |nom = {{{nom|}}} |logo = {{#if:{{{logo|}}} |{{InfoboxImage|image= {{{logo|}}}|alt= |sizedefault=140x90px}}{{#if:{{{peu_logo|}}}|<br />{{{peu_logo|}}} }} |{{#ifeq:{{lc:{{{imatgeWD|}}}}} |no||{{if then show|{{#invoke:Wikidata | claim | property=P154 |qualifier=P2096 | formatting = table | list = false | rowformat= [[File:$0|140x90px]]<br />$1}} }} }} }}  | imatge ={{#ifeq:{{lc:{{{imatgeWD|}}}}} |no| |{{#if:{{#invoke:Wikidata|claim |property=P18 | value={{{imatge|}}} }} |{{Switcher2 |width=300x300 |center=y |caption5={{GetLabelFix|P18|lang={{{lang|}}} }} |caption4={{GetLabelFix|P5252|lang={{{lang|}}} }} |caption3={{GetLabelFix|P5775|lang={{{lang|}}} }} |caption2={{GetLabelFix|P3451|lang={{{lang|}}} }} |caption1={{GetLabelFix|P9721|lang={{{lang|}}} }} |image5={{#invoke:Wikidata|claim |property=P18 |qualifier=P2096 or P585 |item={{{item|}}} |list=false |editicon=no | formatting=table |rowformat =$0|value={{{imatge|}}} }} |image4={{#invoke:Wikidata|claim |property=P5252 |qualifier=P2096 or P585 |item={{{item|}}} |list=false |editicon=no | formatting=table |rowformat =$0 }} |image3={{#invoke:Wikidata|claim |property=P5775 |qualifier=P2096 or P585 |item={{{item|}}} |list=false |editicon=no | formatting=table |rowformat =$0}} |image2={{#invoke:Wikidata|claim |property=P3451 |qualifier=P2096 or P585 |item={{{item|}}} |list=false |editicon=no | formatting=table |rowformat =$0}} |image1={{#invoke:Wikidata|claim |property=P9721 |qualifier=P2096 or P585 |item={{{item|}}} |list=false |editicon=no | formatting=table |rowformat =$0}} |caption_text5={{#if:{{{imatge|}}} | {{{peu|}}} |{{#invoke:Wikidata|claim |property=P18 |qualifier=P2096 or P585 |item={{{item|}}} |list=false |editicon=no | formatting=table |rowformat =$1|value={{{peu|}}} }} }} |caption_text4={{#invoke:Wikidata|claim |property=P5252 |qualifier=P2096 or P585 |item={{{item|}}} |list=false |editicon=no | formatting=table |rowformat =$1}} |caption_text3={{#invoke:Wikidata|claim |property=P5775 |qualifier=P2096 or P585 |item={{{item|}}} |list=false |editicon=no | formatting=table |rowformat =$1}} |caption_text2={{#invoke:Wikidata|claim |property=P3451 |qualifier=P2096 or P585 |item={{{item|}}} |list=false |editicon=no | formatting=table |rowformat =$1}} |caption_text1={{#invoke:Wikidata|claim |property=P9721 |qualifier=P2096 or P585 |item={{{item|}}} |list=false |editicon=no | formatting=table |rowformat =$1}} }} |{{#ifeq:{{lc:{{{child|}}}}} |yes| |[[Catagóir:Ailt foirgnimh ina bhfuil pictiúr de dhíth]] }} }} }} | nom_original = {{#ifeq:{{{nom_original|}}}|noWD||{{#invoke:Wikidata | claim | property=P1705 | list=firstrank | value={{{nom_original|}}} |formatting=($language) $text|separator=<br/> }} }} | nom_egipci = {{#if: {{{nom_egipci|}}} |{{#if: {{{nom_cartutx|}}} | {{Iari/Cartús|{{{nom_egipci}}}|center|4={{{nom_transliteracio|}}} }} {{{nom_transcripcio|}}}{{#if: {{{nom_significat|}}}|<br />{{{nom_significat|}}} }} |<div style="display:inline-block">{{{nom_egipci|}}}</div>{{#if: {{{nom_transcripcio|}}}|<br />{{{nom_transcripcio|}}} }} {{#if: {{{nom_significat|}}}|<br />{{{nom_significat|}}} }} }} }} | altres_noms = {{#ifeq:{{{altres_noms|}}} |noWD||{{#invoke:Wikidata | claim | property=P742 | value={{{altres_noms|}}} }} }} | etimologia = {{#ifeq:{{{etimologia|{{{anomenat|}}}}}} |noWD||{{#invoke:Wikidata | claim | property=P138 | value={{{etimologia|{{{anomenat|}}}}}} }} }}  | descripcio_serie = {{#if: {{{descripcio_serie|}}} {{{inici_serie|}}} {{{final_serie|}}} {{{predecessor_serie|}}} {{{successor_serie|}}} | {{{descripcio_serie|}}} }} | inici_serie = {{#if: {{{descripcio_serie|}}} {{{inici_serie|}}} {{{final_serie|}}} {{{predecessor_serie|}}} {{{successor_serie|}}} | {{{inici_serie|}}} }} | final_serie = {{#if: {{{descripcio_serie|}}} {{{inici_serie|}}} {{{final_serie|}}} {{{predecessor_serie|}}} {{{successor_serie|}}} | {{{final_serie|}}} }} | predecessor_serie= {{#if: {{{descripcio_serie|}}} {{{inici_serie|}}} {{{final_serie|}}} {{{predecessor_serie|}}} {{{successor_serie|}}} | {{{predecessor_serie|}}} }} | successor_serie = {{#if: {{{descripcio_serie|}}} {{{inici_serie|}}} {{{final_serie|}}} {{{predecessor_serie|}}} {{{successor_serie|}}} | {{{successor_serie|}}} }} | bloc_serie = {{#if: {{{descripcio_serie|}}} {{{inici_serie|}}} {{{final_serie|}}} {{{predecessor_serie|}}} {{{successor_serie|}}}||{{#invoke:Wikidata |claim |formatting=table | property=P179 |qualifier=P580| qualifier2=P582 |qualifier3=P155 | qualifier4=P156 |rowformat= {{align|center|$0 $1 $3 $4}} | rowsubformat1 = <small>{{Mostra inici fi|inici=$1|fi=$2}}</small> | rowsubformat3=<br />{{nowrap|← $3}}| rowsubformat4=- {{nowrap|$4 →}} }} }} |tipus_edifici = {{#ifeq:{{{tipus_edifici|{{{tipus|}}}}}} |noWD||{{#invoke:Wikidata | claim| property=P31 |list=firstrank | value={{{tipus_edifici|{{{tipus|}}}}}} | formatting=ucfirst }} }} |partde = {{#ifeq:{{{partde|}}} |noWD||{{#invoke:Wikidata | claim | property=P361 |list=firstrank | value={{{partde|}}} }} }} |area_protegida = {{#ifeq:area_protegida {{{|}}}|noWD||{{if empty | {{{area_protegida|}}} |{{#invoke:Wikidata | claim | property=P3018 |list=firstrank |formatting=ucfirst }} }} }} |periode = {{#ifeq: {{{periode|{{{epoca|}}}}}}|noWD||{{if empty | {{{periode|}}} | {{{epoca|}}} |{{#invoke:Wikidata | claim | property=P2348 |list=false }} }} }} |arquitecte = {{#if:{{{arquitectes|}}} | {{{arquitectes|}}} |{{#ifeq:{{{arquitecte|}}} |noWD|| {{#invoke:Wikidata | claim | formatting=table |property=P84 | value={{{arquitecte|}}} | qualifier = P585 |qualifier2 = P518 | tablesort= 1 | rowformat = $0$2$1 |rowsubformat2=: $2 |rowsubformat1= ($1) }} }} }} |artistes = {{#ifeq:{{{artistes|}}} |noWD||{{#if:{{{artistes|}}}|{{{artistes|}}} |{{Format_P170|item={{{item|}}} |lang={{{lang|}}}}} }} }} |constructor = {{#ifeq:{{{constructor|}}} |noWD||{{#invoke:Wikidata | claim | property=P193 | value={{{constructor|}}} }} }} |enginyer = {{#ifeq:{{{enginyer|}}} |noWD||{{#invoke:Wikidata | claim | property=P631 | value={{{enginyer|}}} }} }} |documentat = {{#ifeq:{{{documentat|{{{documentada|}}}}}} |noWD||{{If empty|{{{documentat|}}} | {{{documentada|}}} |{{circa|P1249|item={{{item|}}} |formatting=Y |list=firstrank }}{{#if:{{#invoke:Wikidata | claim | property=P1249 |qualifier=P248 }} |, {{GetLabelFix|P248|lang={{{lang|}}}}} {{#invoke:Wikidata | claim | property=P1249 |qualifier=P248 }} }} }} }}  |construccio = {{#ifeq:{{{començament|}}} |noWD||{{If empty|{{#if:{{{començament|}}} |{{{començament|}}}{{#if:{{{fi_construccio}}}| - {{{fi_construccio|}}}}} }} |{{circa|P571 |list=firstrank |item={{{item|}}} }} |{{{construccio|}}} }} }} |acabament = {{#ifeq:{{{acabament}}} |noWD||{{If empty|{{{acabament|}}} | {{circa|P576 |list=firstrank |item={{{item|}}} }} }} }} |destruccio = {{#ifeq:{{{destruccio}}} |noWD|| {{#invoke:Wikidata | claim |formatting=table |property=P770 | value={{{destruccio|}}} |qualifier = P518 |tablesort= 1 |rowformat = $0$1 |rowsubformat1= ($1) }} }} |consagracio = {{{consagracio|}}} |inauguracio = {{#ifeq:{{{inauguracio|}}} |noWD||{{#if:{{{inauguracio|}}} | {{{inauguracio|}}} | {{circa|P1619|item={{{item|}}} |list=firstrank}} }} }} |clausura = {{circa | P3999 | item={{{item|}}} | list=firstrank}} |construit = {{{construit|}}} |construit_per = {{{construit_per|}}} |data_descoberta = {{#ifeq:{{{data_descoberta|}}}|noWD||{{#if:{{{data_descoberta|}}} | {{{data_descoberta|}}} |{{circa|P575|item={{{item|}}} |list=firstrank|lang={{{lang|}}} }} }} }} |director_excavacio = {{#ifeq:{{{director_excavacio|}}}|noWD||{{#invoke:Wikidata | claim | formatting=table |property=P4345 | value={{{director_excavacio|}}} | qualifier = P585 |qualifier2 = P518 | tablesort= 1 | list=firstrank | rowformat = $0$2$1 |rowsubformat2=: $2 |rowsubformat1= ($1) }} }} |funcio = {{#ifeq:{{{funcio|}}}|noWD||{{#invoke:Wikidata | claim | property=P366 | value={{{funcio|}}} | list=firstrank }} }} |dona_servei = {{#ifeq:{{{dona_servei|}}}|noWD||{{#invoke:Wikidata | claim | property=P931 | value={{{dona_servei|}}} | list=firstrank }} }} |cronologia = {{#ifeq:{{{cronologia|}}}|noWD||{{#if:{{{cronologia|}}}|{{{cronologia|}}} |{{#if:{{#property:P793 | from={{{item|}}} }} |<tr>{{#invoke:Wikidata |claim |formatting=table |property=P793 |tablesort=1 |qualifier=P585 OR P580 |qualifier2=P582|qualifier3=P710 |qualifier4=P642|qualifier5=P518 |qualifier6=P770|qualifier7=P828 |qualifier8=P84 |separator=</tr><tr>|conjunction=</tr><tr> |rowsubformat1=$1 |rowsubformat2=– $2 |rowsubformat3=, → $3 |rowsubformat4= $4 |rowsubformat5=: $5 |rowsubformat6=<br/>{{GetLabelFix|P770|lang={{{lang|}}}}}: $6 |rowsubformat7=<br/>{{GetLabelFix|P828|lang={{{lang|}}}}}: $7 |rowsubformat8=, {{GetLabelFix|Q42973|lang={{{lang|}}}}}: $8 |rowformat=<td style="background: #eeeeee;">$1 $2</td><td>$0$4$5$3$8$6$7</td>}} }} }} }} |dedicat = {{#ifeq:{{{dedicat|}}} |noWD||{{#if:{{{festivitat|}}}||{{#invoke:Wikidata | claim | property=P825 | value={{{dedicat|}}} | list=false }} }} }} |nomenclator = {{{nomenclator|}}} |fitxa_etiqueta1 = {{{fitxa_etiqueta1|}}} |fitxa_valor1 = {{{fitxa_valor1|}}} |fitxa_etiqueta2 = {{{fitxa_etiqueta2|}}} |fitxa_valor2 = {{{fitxa_valor2|}}} |fitxa_etiqueta3 = {{{fitxa_etiqueta3|}}} |fitxa_valor3 = {{{fitxa_valor3|}}} |fitxa_etiqueta4 = {{{fitxa_etiqueta4|}}} |fitxa_valor4 = {{{fitxa_valor4|}}} |fitxa_etiqueta5 = {{{fitxa_etiqueta5|}}} |fitxa_valor5 = {{{fitxa_valor5|}}}  |estat_us = {{#ifeq:{{{estat_us|}}} |noWD|| {{#invoke:Wikidata | claim | property=P5816 |list=firstrank | value={{{estat_us|}}} }} {{#invoke:Wikidata | claim | property=P5817 |list=firstrank }} }} |estil = {{#ifeq:{{{estil|}}} |noWD|| {{#invoke:Wikidata | claim | property=P149 |formatting=table | value={{{estil|}}} |qualifier=P580 OR P585| qualifier2=P518 |colformat1=Y |rowformat=$0$2 $1 |rowsubformat1=($1) |rowsubformat2=: $2 }} }} |material = {{#ifeq:{{{material|}}} |noWD||{{#invoke:Wikidata | claim | property=P186 | value={{{material|}}} }} }}  |cost = {{#ifeq:{{{cost|}}} |noWD||{{#if:{{{cost|}}} | {{{cost|}}} |{{#invoke:Wikidata | claim | property=P2130 | qualifier=P585 |qualifier2=P518 |formatting=table |rowformat= $2 $0$1 |colformat0=unitcode |colformat1=Y |rowsubformat1= ($1) |rowsubformat2=$2:  }} }} }} |arcs = {{#ifeq:{{{arcs|}}} |noWD||{{#invoke:Wikidata | claim | property=P1314 | list=false |value={{{arcs|}}} }} }} |dimensions_no_presa = {{#ifeq:{{{dimensions|}}} |noWD||{{#if:{{#invoke:Wikidata | claim | property=P4661}} {{#invoke:Wikidata | claim | property=P2234|qualifier=P518|formatting = table |whitelist1=Q131681}} {{#invoke:Wikidata | claim | property=P2046|qualifier=P518|formatting = table |whitelist1=Q131681}} {{#invoke:Wikidata | claim | property=P2049|qualifier=P518|formatting = table |whitelist1=Q131681}} {{#invoke:Wikidata | claim | property=P2043|qualifier=P518|formatting = table |whitelist1=Q131681}} {{#invoke:Wikidata | claim | property=P4511|qualifier=P518|formatting = table |whitelist1=Q131681}}||{{Bloc dimensions |dimensions = {{{dimensions|}}} |diametre = {{{diametre|}}} | blacklist =Q613628/Q1395645/Q29531156/Q40782571 | amplada = {{{amplada|}}} | llargada = {{{llargada|}}} | alçada = {{{alçada|}}} | unitat_mida = {{#if:{{{unitat_mida|}}}|{{{unitat_mida|}}} |{{#if:{{{alçada|}}}{{{amplada|}}}{{{llargada|}}}{{{diametre|}}}|m| default}} }} | item = {{{item|}}} | lang = {{{lang|}}} }} }} }} |dimensions_presa = {{#if:{{#invoke:Wikidata | claim | property=P4661}} {{#invoke:Wikidata | claim | property=P2234|qualifier=P518|formatting = table |whitelist1=Q131681}} {{#invoke:Wikidata | claim | property=P2046|qualifier=P518|formatting = table |whitelist1=Q131681}} {{#invoke:Wikidata | claim | property=P2049|qualifier=P518|formatting = table |whitelist1=Q131681}} {{#invoke:Wikidata | claim | property=P2043|qualifier=P518|formatting = table |whitelist1=Q131681}} {{#invoke:Wikidata | claim | property=P4511|qualifier=P518|formatting = table |whitelist1=Q131681}} |{{WD Bosca Sonraí  |child=yes |item={{{item|}}} |lang={{{lang|}}} |labelstyle = padding-right:1.2em; background:#eeeeee; text-align:start |datastyle = text-align:start |headerstyle = background-color:{{WD Bosca Sonraí/dathanna|foirgneamh}}; |label16 = {{GetLabelFix|P2048|lang={{{lang|}}}}} |data16 = {{#invoke:Wikidata | claim | property=P2048 |qualifier=P518|formatting = table |blacklist1=Q131681/Q1929501 | rowformat =$1 $0 |colformat0=unitcode|rowsubformat1=$1:}} |label20 = {{GetLabelFix|P2049|lang={{{lang|}}}}} |data20 = {{#invoke:Wikidata | claim | property=P2049 |qualifier=P518|formatting = table |blacklist1=Q131681 | rowformat =$1 $0 |colformat0=unitcode|rowsubformat1=$1:}} |label22 = {{GetLabelFix|P2043|lang={{{lang|}}}}} |data22 = {{#invoke:Wikidata | claim | property=P2043|qualifier=P518|formatting = table |blacklist1=Q131681 | rowformat =$1 $0 |colformat0=unitcode|rowsubformat1=$1:}} }} }}  |altura_focal = {{#invoke:Wikidata | claim | property=P2923|qualifier=P462|formatting =table|rowformat = $1 $0|rowsubformat1=$1:|colformat0= unitcode}} |abast_far = {{#invoke:Wikidata | claim | property=P2929|qualifier=P462|formatting =table|rowformat = $1 $0|rowsubformat1=$1:|colformat0= unitcode}} |iluminacio = {{#invoke:Wikidata | claim | property=P1030|formatting =label}} |visibilitat = {{#invoke:Wikidata | claim | property=P3922|qualifier=P462|formatting =table|rowformat = $1 $0|rowsubformat1=$1: }} |lluminositat= {{#invoke:Wikidata | claim | property=P3041|qualifier=P462|formatting =table|rowformat = $1 $0|rowsubformat1=$1:|colformat0= unitcode }} |vent = {{#ifeq:{{{vent|}}} |noWD||{{#invoke:Wikidata | claim | property=P2895 |qualifier=P518 |formatting=table | list=false |rowformat=$0 |colformat0=unitcode |whitelist1=Q49833 }} }} |mar = {{#invoke:Wikidata | claim | property=P206 | value={{{mar|}}} }} |superficie = {{#ifeq:{{{superficie|}}} |noWD||{{#if:{{{superficie|}}}|{{posaunitat|{{{superficie|}}}|m²}}  {{#ifeq:{{{superficie|}}}|{{posaunitat|{{{superficie|}}}|m²}}||[[Catagóir:Ailt le luachanna neamh-aonad]] }}  |{{#invoke:Wikidata | claim | property=P2046 |qualifier=P518|formatting = table |blacklist1=Q131681/Q613628 | rowformat = $1 $0 |rowsubformat1=$1: |colformat0=unitcode |colformat1=label}} }} }} |volum = {{#ifeq:{{{volum|}}} |noWD||{{#if:{{{volum|}}} | {{ posaunitat|{{{volum|}}}|m³}}  {{#ifeq:{{{volum|}}}|{{posaunitat|{{{volum|}}}|m³}}||[[Catagóir:Ailt le luachanna neamh-aonad]] }}  |{{#invoke:Wikidata | claim | property=P2234|qualifier=P518|formatting = table |blacklist1=Q131681 | rowformat = $0 |colformat0=unitcode }} }} }} |cabal = {{#invoke:Wikidata | claim | property=P2225 |qualifier=P518 |formatting = table | rowformat = $0$1 |colformat0=unitcode |rowsubformat1= ($1) }} |inclinacio = {{#ifeq:{{{inclinacio|}}} |noWD||{{#if:{{{inclinacio|}}} | {{{inclinacio|}}} |{{#invoke:Wikidata | claim | property=P4184 | list=false |formatting=unitcode }} }} }} |altitud = {{#ifeq:{{{altitud|}}} |noWD||{{#if:{{{altitud|}}} | {{ posaunitat|{{{altitud|}}}|m}}  {{#ifeq:{{{altitud|}}}|{{posaunitat|{{{altitud|}}}|m}}||[[Catagóir:Ailt le luachanna neamh-aonad]] }}  |{{#invoke:Wikidata | claim | property=P2044 | qualifier=P585 |qualifier2=P518 |formatting=table |rowformat= $2 $0$1 |colformat0=unitcode |colformat1=Y |rowsubformat1= ($1) |rowsubformat2=$2:  }} }} }} |patrimoni = {{{patrimoni|}}} |pisos = {{#ifeq:{{{pisos|}}} |noWD||{{#if:{{{pisos|}}} | {{{pisos|}}} |{{#invoke:Wikidata | claim | property=P1101 | value={{{pisos|}}} | list=false }} }} }} |ascensors = {{#ifeq:{{{ascensors|}}} |noWD||{{#if:{{{ascensors|}}} | {{{ascensors|}}} |{{#invoke:Wikidata | claim | property=P1301 | value={{{ascensors|}}} | list=false }} }} }}  |creua = {{#ifeq:{{{creua|{{{riu|}}}}}} |noWD||{{#if:{{{creua|{{{riu|}}}}}} | {{{creua|{{{riu|}}}}}} |{{#invoke:Wikidata | claim | property=P177 | value={{{creua|{{{riu|}}}}}} }} }} }} |passa = {{#ifeq:{{{passa|{{{carretera|}}}}}} |noWD||{{#if:{{{passa|{{{carretera|}}}}}} | {{{passa|{{{carretera|}}}}}} |{{#invoke:Wikidata | claim | property=P2505 | list=firstrank }} }} }}  |bloc_quantitat_de = {{#if:{{#invoke:Wikidata | claim | property=P2670 | formatting = table |blacklist0=Q644997/Q4213/Q1205231/Q1417077/Q377968 |rowformat=$0}} |<tr>{{#invoke:Wikidata | claim | property=P2670 | formatting = table |qualifier =P1114 | qualifier2=P31 | qualifier3=P580 | qualifier4=P582 |qualifier5=P149 | qualifier6=P2048| qualifier7=P2049| qualifier8=P2043 |separator=</tr><tr>|conjunction=</tr><tr>|colformat0=label |rowsubformat2= $2|rowsubformat3= ($3$4) |rowsubformat4=–$4 |rowsubformat5= ''{{GetLabelFix|Q1792644|lang={{{lang|}}}}}'': $5 |blacklist0=Q644997/Q4213/Q1205231/Q1417077/Q377968 |rowformat=<td style="background:#eeeeee; text-align:start">'''{{((}}ucfirst:$0{{))}}'''</td><td style="text-align:start">$1$2$3$5</td>}}</tr> }}  |planta = {{{planta|}}} {{#if:{{{data_pla|}}} | ({{{data_pla|}}}) }} |claustre = {{{claustre|}}} {{#if:{{{data_cla|}}} | ({{{data_cla|}}}) }} |campanar = {{{campanar|}}} {{#if:{{{data_cam|}}} | ({{{data_cam|}}}) }} |portalada = {{{portalada|}}} {{#if:{{{data_por|}}} | ({{{data_por|}}}) }} |retaule = {{{retaule|}}} {{#if:{{{data_ret|}}} | ({{{data_ret|}}}) }} |altres = {{{altres|}}} {{#if:{{{data_alt|}}} | ({{{data_alt|}}}) }} |caracteristiques_etiqueta1= {{{caracteristiques_etiqueta1|}}} |caracteristiques_valor1 = {{{caracteristiques_valor1|}}} |caracteristiques_etiqueta2= {{{caracteristiques_etiqueta2|}}} |caracteristiques_valor2 = {{{caracteristiques_valor2|}}} |caracteristiques_etiqueta3= {{{caracteristiques_etiqueta3|}}} |caracteristiques_valor3 = {{{caracteristiques_valor3|}}} |caracteristiques_etiqueta4= {{{caracteristiques_etiqueta4|}}} |caracteristiques_valor4 = {{{caracteristiques_valor4|}}} |caracteristiques_etiqueta5= {{{caracteristiques_etiqueta5|}}} |caracteristiques_valor5 = {{{caracteristiques_valor5|}}}  | centre_connexio = {{{centre_connexio|}}} |bloc_pistes_aeroport = {{#if:{{#property:P529|from={{{item|}}} }} |{{Infobox3cols | child = yes | bodyclass = biography vcard | headerstyle = background:{{WD Bosca Sonraí/dathanna|foirgneamh}}; | labelstyle = padding-right:1.2em; background:#eeeeee |header1 = {{GetLabelFix|Q184590|lang={{{lang|}}}}} |label2 = [[file:Map marker icon – Nicolas Mollet – Airport runway – Transportation – Simple square.png|20px]] |data2a = <div style="text-align:center">[[file:Chess urt45.svg|15px|link=|alt=]]</div> |data2b = [[file:Chess lrt45.svg|15px|link=|alt=]] |data2c = {{GetLabelFix|Q206615|lang={{{lang|}}}}} |data6 = <tr>{{#invoke:Wikidata |claim |formatting=table  |property=P529 |qualifier=P2043| qualifier2=P2049 |qualifier3=P186 |lang={{{lang|}}} |rowformat= <td style="background: #eeeeee;">$0</td><td style="text-align:right">$1</td><td style="text-align:right">$2</td><td style="text-align:left">$3</td> |separator=</tr><tr>|conjunction=</tr><tr> |colformat1=unitcode |colformat2=unitcode }}</tr> }} }} |codis_aeroport = {{Liosta comhréidh | 1= {{if then show|{{#invoke:Wikidata|claim|property=P238 |list=false |value={{{IATA|}}} }}||3=* IATA: '''|4='''}}{{if then show|{{#invoke:Wikidata|claim|property=P239 |list=false |value={{{ICAO|}}} }}||3=* OACI: '''|4='''}}{{if then show|{{#invoke:Wikidata|claim|property=P240 |list=false |value={{{FAA|}}} }}||3=* FAA: '''|4='''}}}} |bloc_embassament = {{#if:{{#invoke:Wikidata | claim | property=P4661}} {{#invoke:Wikidata | claim | property=P2234|qualifier=P518|formatting = table |whitelist1=Q131681}} {{#invoke:Wikidata | claim | property=P2046|qualifier=P518|formatting = table |whitelist1=Q131681}} {{#invoke:Wikidata | claim | property=P2049|qualifier=P518|formatting = table |whitelist1=Q131681}} {{#invoke:Wikidata | claim | property=P2043|qualifier=P518|formatting = table |whitelist1=Q131681}} {{#invoke:Wikidata | claim | property=P2044|qualifier=P518|formatting = table |whitelist1=Q131681}} {{#invoke:Wikidata | claim | property=P4511|qualifier=P518|formatting = table |whitelist1=Q131681}} |{{WD Bosca Sonraí |child=yes |item={{{item|}}} |lang={{{lang|}}} |labelstyle = padding-right:1.2em; background:#eeeeee; text-align:start |datastyle = text-align:start |headerstyle = background-color:{{WD Bosca Sonraí/dathanna|foirgneamh}}; |header5 = {{GetLabelFix|Q131681|lang={{{lang|}}}}} |label10 = {{GetLabelFix|Q82799|lang={{{lang|}}}}} |data10 = {{#invoke:Wikidata | claim | property=P4661 | list=false }} |label12 = {{GetLabelFix|P2044|lang={{{lang|}}}}} |data12 = {{#if:{{#invoke:Wikidata | claim | property=P4661}} | {{#invoke:Wikidata | claim | property=P2044 |list=false |formatting = unitcode |item={{#invoke:Wikidata | claim | property=P4661 |formatting=raw}} }} }} |label14 = {{GetLabelFix|P4511|lang={{{lang|}}}}} |data14 = {{#if:{{#invoke:Wikidata | claim | property=P4661}} | {{#invoke:Wikidata | claim | property=P4511|qualifier=P518|formatting = table  | rowformat = $0 |colformat0=unitcode | item={{#invoke:Wikidata |claim|property=P4661 |formatting=raw|list=false}} }} }} |label16 = {{GetLabelFix|P2043|lang={{{lang|}}}}} |data16 = {{#if:{{#invoke:Wikidata | claim | property=P4661}} | {{#invoke:Wikidata | claim | property=P2043|qualifier=P518|formatting = table | rowformat = $0 |colformat0=unitcode | item={{#invoke:Wikidata |claim|property=P4661 |formatting=raw|list=false}} }} }} |label18 = {{GetLabelFix|P2049|lang={{{lang|}}}}} |data18 = {{#if:{{#invoke:Wikidata | claim | property=P4661}} | {{#invoke:Wikidata | claim | property=P2049|qualifier=P518|formatting = table | rowformat = $0 |colformat0=unitcode | item={{#invoke:Wikidata |claim|property=P4661 |formatting=raw|list=false}} }} }} |label20 = {{GetLabelFix|Q1929501|lang={{{lang|}}}}} |data20 = {{#if:{{#invoke:Wikidata | claim | property=P4661}} | {{#invoke:Wikidata | claim | property=P2048|qualifier=P518|formatting = table | rowformat = $0 |colformat0=unitcode | item={{#invoke:Wikidata |claim|property=P4661 |formatting=raw|list=false}} }} }} |label22 = {{GetLabelFix|P2046|lang={{{lang|}}}}} |data22 = {{#if:{{#invoke:Wikidata | claim | property=P4661}} | {{#invoke:Wikidata | claim | property=P2046 |list=false |formatting = unitcode |item={{#invoke:Wikidata | claim | property=P4661 |formatting=raw}} }} }} |label25 = {{#if:{{#invoke:Wikidata | claim | property=P4661}} |{{ifeq| {{#invoke:Wikidata | claim | property=P200 | list=firstrank |item={{#invoke:Wikidata | claim | property=P4661 |formatting=raw}} }} | {{#invoke:Wikidata | claim | property=P201 | list=false |item={{#invoke:Wikidata | claim | property=P4661 |formatting=raw}} }} |{{GetLabelFix|Q4022|lang={{{lang|}}}}} |{{GetLabelFix|P974|lang={{{lang|}}}}} }} }} |data25 = {{#if:{{#invoke:Wikidata | claim | property=P4661}} | {{#invoke:Wikidata | claim | property=P200 |qualifier=P3871 |formatting=table| list=firstrank|rowformat=$0 $1 | rowsubformat1=($1) |separator=, |item={{#invoke:Wikidata | claim | property=P4661 |formatting=raw}} }} }} |label28 = {{#if:{{#invoke:Wikidata | claim | property=P4661}} |{{ifeq| {{#invoke:Wikidata | claim | property=P200 | list=firstrank |item={{#invoke:Wikidata | claim | property=P4661 |formatting=raw}} }} | {{#invoke:Wikidata | claim | property=P201 | list=false |item={{#invoke:Wikidata | claim | property=P4661 |formatting=raw}} }} ||{{GetLabelFix|P201|lang={{{lang|}}}}} }} }} |data28 = {{#if:{{#invoke:Wikidata | claim | property=P4661}} |{{ifeq| {{#invoke:Wikidata | claim | property=P200 | list=firstrank |item={{#invoke:Wikidata | claim | property=P4661 |formatting=raw}} }} | {{#invoke:Wikidata | claim | property=P201 | list=false |item={{#invoke:Wikidata | claim | property=P4661 |formatting=raw}} }} || {{#invoke:Wikidata | claim | property=P201 |list=false |item={{#invoke:Wikidata | claim | property=P4661 |formatting=raw}} }} }} }} |label34 = {{GetLabelFix|P4614|lang={{{lang|}}}}} |data34 = {{#if:{{#invoke:Wikidata | claim | property=P4661}} |{{If then show|{{#invoke:Wikidata | claim | property=P4614 |list=false|item={{#invoke:Wikidata | claim | property=P4661 |formatting=raw}}}}|{{#invoke:Wikidata | claim | property=P2053 |list=false |formatting = unitcode|item={{#invoke:Wikidata | claim | property=P4661 |formatting=raw}}}}||{{If then show|{{#invoke:Wikidata |claim |property=P2053 |list=false|formatting = unitcode |item={{#invoke:Wikidata | claim | property=P4661 |formatting=raw}}}}|| (|)}} }} }} |label36 = {{GetLabelFix|P2234|lang={{{lang|}}}}} |data36 = {{#if:{{#invoke:Wikidata | claim | property=P4661}} | {{#invoke:Wikidata | claim | property=P2234|qualifier=P518|formatting = table | rowformat = $0 |colformat0=unitcode | item={{#invoke:Wikidata |claim|property=P4661 |formatting=raw|list=false}} }} }} }} }}  |pais = {{{pais|}}} |estat = {{{estat|}}} |admin_tipus2 = {{{admin_tipus2|}}} |admin2 = {{{admin2|}}} |admin_tipus3 = {{{admin_tipus3|}}} |admin3 = {{if empty |{{{admin3|}}} | {{{comarca|}}} }} |admin_tipus4 = {{{admin_tipus4|}}} |admin4 = {{{municipi|}}} |bloc_ubicacio = {{#if:{{{estat|}}} {{{pais|}}} {{{admin2|}}} {{{admin3|}}} {{{comarca|}}} {{{municipi|}}} ||{{#ifeq:{{{ubicaWD|}}}|no||{{#if:{{#invoke:Wikidata | claim | property=P131}} |<tr><td style="background:#eeeeee;">'''{{GetLabelFix|Q56061|lang={{{lang|}}}}}'''</td><td style="text-align:start">{{#invoke:Wikidata | claim | property=P131 |case=location |list=firstrank}}</td></tr> }} }} }} |localitzacio = {{#ifeq:{{{localitzacio|}}} |noWD||{{If empty|{{{localitzacio|}}} |{{#invoke:Wikidata | claim | property=P6375,P2795 |list=lang }} |{{#invoke:Wikidata | claim | property=P6375,P2795,P706,P276 |list=false }} |{{#invoke:Wikidata | claim | property=P669 |qualifier=P670 |qualifier2=P281 | formatting=table | rowformat=$0$1 $2 |rowsubformat1=, $1 |rowsubformat2=($2) }} }} }}  |bloc_mapes = {{Aimsitheoir léarscáil | imatge_mapa={{{imatge_mapa|}}} | peu_mapa={{{peu_mapa|}}} | draw_mapa={{{draw_mapa|}}} | mapaWD={{{mapaWD|}}} | item = {{{item|}}} |lang={{{lang|}}} |display={{{coord_display|inline,title}}} | lat_lon={{if both|{{{lat_dec|}}}|{{{lon_dec}}}||{{GetLatLon|P625|item={{{item|}}}}} }} | lat_dec={{#if:{{{long_dec|{{{lon_dec|}}}}}}|{{{lat_dec|}}} }} | lon_dec={{#if:{{{lat_dec|}}} | {{{long_dec|{{{lon_dec|}}}}}} }} | mapa_localitzador={{{mapa_localitzador|}}} |zoom={{{zoom|auto}}} | nom_marcador= {{if empty|{{{nom_marcador|}}}| {{{nom|{{PAGENAME}} }}} }} | marcador={{{marcador|}}} |marcador_color={{if empty|{{{marcador_color|}}} | FF0000}} | marcador_mida={{{marcador_mida|small}}} |mapa_mida={{{mapa_mida|}}} | layer = {{#ifeq:{{{draw_layer|}}}|noWD||{{#if:{{{draw_layer|}}}|{{{draw_layer|}}} |{{#invoke:Wikidata | claim |formatting = table |property=P3896 |qualifier=P518  |rowformat = $0 |separator=### | item={{{item|}}} |editicon=no}} }} }} }} |cataleg = {{#if:{{{cataleg|}}} | {{{cataleg|}}} | {{#invoke:Wikidata | claim | property=P528 |qualifier=P972 |qualifier2=P585 |qualifier3=P973 |formatting = table |colformat2 = [[j xg]] [[Y]] }} |separator =, |rowformat= $1<small>: {{((}}#if:$3{{!}}[$3 $0]{{!}}$0{{))}}. $2 </small> }} |format_per = {{#ifeq:{{{format_per|}}}|noWD||{{#if:{{{format_per|}}} | {{{format_per|}}} |{{#iferror:{{#ifexpr:{{#invoke:Wikidata|numStatements|P527|item={{{item|}}}}}<20 | {{#invoke:Wikidata | claim | property=P527 | qualifier=P31 | formatting= table | rowformat=$0 $1| rowsubformat1=($1) |tablesort=1}} | {{#invoke:Wikidata|numStatements|P527|item={{{item|}}}}} }} }} }}}}  |bloc_protec_patrim =  {{#if: {{{PH_oficial|}}} {{{PH_tipus|}}} {{{PH_data|}}}{{{designacio1|}}}{{{designacio2|}}} {{{designacio3|}}}{{{designacio4|}}}{{{designacio5|}}} | |{{Protecció patrimonial/P1435|item={{{item|}}} |whitelist0= |child=yes |nom=|lang={{{lang|}}}}} }}  {{#if: {{{PH_oficial|}}} {{{PH_tipus|}}} {{{PH_data|}}} | {{Protecció patrimonial/publica | item = {{{item|}}} |lang={{{lang|}}} | id_proteccio = Q9259 | proteccio = {{#ifeq: {{lc:{{{PH_tipus|}}} }} |immaterial | {{GetLabelFix|Q59544|lang={{{lang|}}}}} | {{GetLabelFix|Q9259|lang={{{lang|}}}}} }} | designa_oficial = {{{PH_oficial|}}} | tipus_proteccio = {{#if:{{{PH_tipus|}}} | {{{PH_tipus|}}} | Cultural}} | criteris = {{{PH_criteris|}}} | data_inici = {{#if:{{{PH_data|}}} |{{Sessió Patrimoni Unesco| {{{PH_data|}}}}}}} | data_fi = {{{PH_baixa|}}} | identificador = {{{PH_ID|}}} | extensio = {{Entrades separades per comes|{{{PH_extensioa|}}}|{{{PH_extensiob|}}}|{{{PH_extensioc|}}}|{{{PH_extensiod|}}}}} | proteccio_etiqueta1 = {{{PH_etiqueta1|}}} | proteccio_valor1 = {{{PH_valor1|}}} | proteccio_etiqueta2 = {{{PH_etiqueta2|}}} | proteccio_valor2 = {{{PH_valor2|}}} | proteccio_etiqueta3 = {{{PH_etiqueta3|}}} | proteccio_valor3 = {{{PH_valor3|}}} | pattern_identificador = http://whc.unesco.org/en/list/$1 }} }} {{#if: {{{designacio1|}}}{{{designacio1_extra|}}} | {{Protecció patrimonial/publica | item = {{{item|}}} |lang={{{lang|}}} | proteccio = {{{designacio1|{{{designacio1_extra|}}}}}} | designa_oficial = {{{designacio1_oficial|}}} | tipus_proteccio = {{{designacio1_tipus|}}} | criteris = {{{designacio1_criteris|}}} | data_inici = {{{designacio1_data|}}} | data_fi = {{{designacio1_baixa|}}} | identificador = {{{designacio1_id|}}} | proteccio_etiqueta1 = {{{designacio1_etiqueta1|}}} | proteccio_valor1 = {{{designacio1_valor1|}}} | proteccio_etiqueta2 = {{{designacio1_etiqueta2|}}} | proteccio_valor2 = {{{designacio1_valor2|}}} | proteccio_etiqueta3 = {{{designacio1_etiqueta3|}}} | proteccio_valor3 = {{{designacio1_valor3|}}} }} }} {{#if: {{{designacio2|}}}{{{designacio2_extra|}}} | {{Protecció patrimonial/publica | item = {{{item|}}} |lang={{{lang|}}} | proteccio = {{{designacio2|{{{designacio2_extra|}}}}}} | designa_oficial = {{{designacio2_oficial|}}} | tipus_proteccio = {{{designacio2_tipus|}}} | criteris = {{{designacio2_criteris|}}} | data_inici = {{{designacio2_data|}}} | data_fi = {{{designacio2_baixa|}}} | identificador = {{{designacio2_id|}}} | proteccio_etiqueta1 = {{{designacio2_etiqueta1|}}} | proteccio_valor1 = {{{designacio2_valor1|}}} | proteccio_etiqueta2 = {{{designacio2_etiqueta2|}}} | proteccio_valor2 = {{{designacio2_valor2|}}} | proteccio_etiqueta3 = {{{designacio2_etiqueta3|}}} | proteccio_valor3 = {{{designacio2_valor3|}}} }} }} {{#if: {{{designacio3|}}}{{{designacio3_extra|}}} | {{Protecció patrimonial/publica | item = {{{item|}}} |lang={{{lang|}}} | proteccio = {{{designacio3|{{{designacio3_extra|}}}}}} | designa_oficial = {{{designacio3_oficial|}}} | tipus_proteccio = {{{designacio3_tipus|}}} | criteris = {{{designacio3_criteris|}}} | data_inici = {{{designacio3_data|}}} | data_fi = {{{designacio3_baixa|}}} | identificador = {{{designacio3_id|}}} | proteccio_etiqueta1 = {{{designacio3_etiqueta1|}}} | proteccio_valor1 = {{{designacio3_valor1|}}} | proteccio_etiqueta2 = {{{designacio3_etiqueta2|}}} | proteccio_valor2 = {{{designacio3_valor2|}}} | proteccio_etiqueta3 = {{{designacio3_etiqueta3|}}} | proteccio_valor3 = {{{designacio3_valor3|}}} }} }} {{#if: {{{designacio4|}}}{{{designacio4_extra|}}} | {{Protecció patrimonial/publica | item = {{{item|}}} |lang={{{lang|}}} | proteccio = {{{designacio4|{{{designacio4_extra|}}}}}} | designa_oficial = {{{designacio4_oficial|}}} | tipus_proteccio = {{{designacio4_tipus|}}} | criteris = {{{designacio4_criteris|}}} | data_inici = {{{designacio4_data|}}} | data_fi = {{{designacio4_baixa|}}} | identificador = {{{designacio4_id|}}} | proteccio_etiqueta1 = {{{designacio4_etiqueta1|}}} | proteccio_valor1 = {{{designacio4_valor1|}}} | proteccio_etiqueta2 = {{{designacio4_etiqueta2|}}} | proteccio_valor2 = {{{designacio4_valor2|}}} | proteccio_etiqueta3 = {{{designacio4_etiqueta3|}}} | proteccio_valor3 = {{{designacio4_valor3|}}} }} }} {{#if: {{{designacio5|}}}{{{designacio5_extra|}}} | {{Protecció patrimonial/publica | item = {{{item|}}} |lang={{{lang|}}} | proteccio = {{{designacio5|{{{designacio5_extra|}}}}}} | designa_oficial = {{{designacio5_oficial|}}} | tipus_proteccio = {{{designacio5_tipus|}}} | criteris = {{{designacio5_criteris|}}} | data_inici = {{{designacio5_data|}}} | data_fi = {{{designacio5_baixa|}}} | identificador = {{{designacio5_id|}}} | proteccio_etiqueta1 = {{{designacio5_etiqueta1|}}} | proteccio_valor1 = {{{designacio5_valor1|}}} | proteccio_etiqueta2 = {{{designacio5_etiqueta2|}}} | proteccio_valor2 = {{{designacio5_valor2|}}} | proteccio_etiqueta3 = {{{designacio5_etiqueta3|}}} | proteccio_valor3 = {{{designacio5_valor3|}}} }} }} |bloc_protec_formatper =  {{#if:{{{format_per|}}}{{{designacio1|}}}{{{designacio2|}}}{{{designacio3|}}}{{{designacio4|}}}{{{designacio5|}}} ||{{#iferror:{{#ifexpr:{{#invoke:Wikidata|numStatements|P527|item={{{item|}}}}}<11 | {{#invoke:Wikidata | claim | property=P527 |qualifier=P527 | formatting= table | colformat1=raw | colformat0=label |separator= |editicon=false | whitelist1={{{whitelist_formatper|}}} | blacklist1={{{blacklist_formatper|}}} | rowformat={{((}}Protecció patrimonial/P1435{{!}}item{{=}}$1{{!}}lang{{=}}{{{lang|}}}{{!}}whitelist0{{=}}{{{whitelist_prot|}}}{{!}}child{{=}}yes{{!}}nom{{=}}$0{{))}} }} }} }} }}  |intervencio1 = {{{intervencio1|}}} |intervencio1_any = {{{intervencio1_any|}}} |intervencio2 = {{{intervencio2|}}} |intervencio2_any = {{{intervencio2_any|}}} |intervencio3 = {{{intervencio3|}}} |intervencio3_any = {{{intervencio3_any|}}} |intervencio4 = {{{intervencio4|}}} |intervencio4_any = {{{intervencio4_any|}}} |intervencio5 = {{{intervencio5|}}} |intervencio5_any = {{{intervencio5_any|}}} |intervencio6 = {{{intervencio6|}}} |intervencio6_any = {{{intervencio6_any|}}} |intervencio7 = {{{intervencio7|}}} |intervencio7_any = {{{intervencio7_any|}}} |intervencio8 = {{{intervencio8|}}} |intervencio8_any = {{{intervencio8_any|}}} |intervencio9 = {{{intervencio9|}}} |intervencio9_any = {{{intervencio9_any|}}} |intervencio10 = {{{intervencio10|}}} |intervencio10_any= {{{intervencio10_any|}}}  |img_alçat = {{{img_alçat|}}} |alt_a = {{{alt_a|}}} |peu_a = {{{peu_a|}}} |img_planta = {{#ifeq:{{{img_planta|}}} |noWD||{{#if:{{{img_planta|}}} | {{{img_planta|}}} |{{#invoke:Wikidata | claim | property=P3311 |list=false }} }} }} |peu_p = {{#invoke:Wikidata | claim | property=P3311 |qualifier=P2096 |list=false |value = {{{peu_p|}}}}} |bloc_buit = {{#ifeq:{{{activWD|}}}|no||{{WD Bosca Sonraí |child = yes |bodystyle = border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 1em 0.4em 0; text-align:left; |labelstyle = padding-right:1.2em; background:#eeeeee; text-align:start |datastyle = text-align:start}}}} |bloc_activitat= {{#ifeq:{{{activWD|}}}|no||{{WD Bosca Sonraí |child = yes |bodystyle = border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 1em 0.4em 0; text-align:left; |labelstyle = padding-right:1.2em; background:#eeeeee; text-align:start |datastyle = text-align:start |label30 = {{GetLabelFix|Q65962785|lang={{{lang|}}}}} |data30 = {{#ifeq:{{{periode_actiu|}}} |noWD||{{#if: {{{periode_actiu|}}} | {{{periode_actiu|}}} |{{FormatData inici fi|inici=P729 | final=P730 |item={{{item|}}}|lang={{{lang|}}} }} }} }} |label40 = {{if empty | {{{nom_categoria|}}} | {{#if:{{{estrellesuefa|}}} | {{GetLabelFix|Q491781|lang={{{lang|}}}}} }} | {{GetLabelFix|Q714737|lang={{{lang|}}}}} }} |data40 = {{if empty | {{{categoria|}}} |{{#if:{{{estrellesuefa|}}} | {{#ifexpr:{{{estrellesuefa}}} > 0 and {{{estrellesuefa}}} <= 5 | [[Íomhá:{{{estrellesuefa}}} stars.svg|60px]]|}} }} }} |label42 = {{GetLabelFix|Q1914636|lang={{{lang|}}}}} |data42 = {{{activitat_principal|}}} |label44 = {{GetLabelFix|P708|lang={{{lang|}}}}} |data44 = {{#ifeq:{{{diocesi|}}} |noWD||{{#if:{{{diocesi|}}} | {{{diocesi|}}} |{{If then show|{{#invoke:Wikidata |claim |property=P708 |list=false}} |||{{#invoke:Wikidata | claim | property=P5607 |list=false |formatting=table|rowformat= ($0)}} }} }} }} |label46 = {{GetLabelFix|P140|lang={{{lang|}}}}} |data46 = {{#ifeq:{{{culte|{{{religio|}}}}}} |noWD||{{#if:{{{culte|{{{religio|}}}}}} | {{{culte|{{{religio|}}}}}} |{{#invoke:Wikidata | claim | property=P140 | value={{{culte|{{{religio|}}}}}} | list=firstrank}} }} }} |label48 = {{GetLabelFix|P1416|lang={{{lang|}}}}} |data48 = {{#ifeq:{{{afiliacio|}}} |noWD||{{#if:{{{afiliacio|}}} | {{{afiliacio|}}} |{{#invoke:Wikidata | claim | property=P1416 | value={{{afiliacio|}}} | list=firstrank}} }} }} |label50 = {{GetLabelFix|P841|lang={{{lang|}}}}} |data50 = {{{festivitat|}}} |label54 = {{GetLabelFix|P112|lang={{{lang|}}}}} |data54 = {{#ifeq:{{{fundador|}}} |noWD||{{#if:{{{fundador|}}} | {{{fundador|}}} |{{#invoke:Wikidata | claim | property=P112 | value={{{fundador|}}} | list=firstrank}} }} }} |label60 = {{GetLabelFix|P127|lang={{{lang|}}}}} |data60 = {{#ifeq:{{{propietari|}}} |noWD||{{#if:{{{propietari|}}} | {{{propietari|}}} |{{#invoke:Wikidata | claim | property=P127 | value={{{propietari|}}} | list=firstrank}} }} }} |label65 = {{GetLabelFix|P137|lang={{{lang|}}}}} |data65 = {{#ifeq:{{{organitzacio|{{{gestor|}}}}}} |noWD||{{#if:{{{organitzacio|{{{gestor|}}}}}} | {{{organitzacio|{{{gestor|}}}}}} |{{#invoke:Wikidata | claim | property=P137 | value={{{organitzacio|{{{gestor|}}}}}} | list=firstrank}} }} }} |label67 = {{GetLabelFix|P1083|lang={{{lang|}}}}} |data67 = {{#ifeq:{{{capacitat|}}} |noWD||{{#if:{{{capacitat|}}} | {{{capacitat|}}} |{{#invoke:Wikidata | claim | property=P1083 | value={{{capacitat|}}} | list=false|formatting=unit }} }} }} |label70 = {{#if:{{{nom_usuaris|}}} | {{{nom_usuaris|}}} |{{#switch:{{#invoke:Wikidata | claim | property=P31 | formatting=raw }} |Q483110| Q1154710| Q641226 ={{GetLabelFix|Q988108|lang={{{lang|}}}}} |{{GetLabelFix|P466|lang={{{lang|}}}}} }} }} |data70 = {{#invoke:Wikidata |claim |property=P466 |formatting=table |qualifier =P580 |rowsubformat1= ($1$2) |qualifier2=P582 |rowsubformat2=–$2 |rowformat=$0$1 |value={{{usuaris|}}} }} |label73 = {{GetLabelFix|Q55833891|lang={{{lang|}}}}} |data73 = {{#if:{{{obertura|}}} | {{{obertura|}}} |{{#invoke:Wikidata | claim |formatting=table |property=P3025 |qualifier=P3027 |qualifier2=P3028 |qualifier3=P3026 |rowformat= $0 $1$3 |rowsubformat1=<br/>($1–$2) |rowsubformat3=<br/> {{GetLabelFix|P3026|lang={{{lang|}}}}}: $3}} }} |label75 = {{GetLabelFix|P1128|lang={{{lang|}}}}} |data75 = {{#invoke:Wikidata | claim | property=P1128 | list=false | formatting=table | qualifier=P585 |rowformat=$0 $1 |rowsubformat1 ={{small|($1)}} | colformat1=Y }} |label76 = {{GetLabelFix|Q680928|lang={{{lang|}}}}} |data76 = {{{guardat|}}} |label78 = {{if empty|{{{etiqueta_visites|}}} | {{GetLabelFix|P1174|lang={{{lang|}}}}}}} |data78 = {{#ifeq:{{{visites_num|}}} |noWD||{{#if:{{{visites_num|}}} | {{{visites_num|}}} {{#if:{{{visites_any|}}} | ({{{visites_any|}}}) }} |{{#invoke:Wikidata | claim | list=false|formatting=table | property=P1174 |qualifier=P585 |colformat0=unit |colformat1=Y | rowformat= $0 $1| rowsubformat1 =($1) }} }} }} |label80 = {{GetLabelFix|Q11369842|lang={{{lang|}}}}} |data80 = {{#invoke:Wikidata | claim | list=firstrank|formatting=table | property=P3872|qualifier=P585 |colformat0=unit |colformat1=Y | rowformat= $0 $1| rowsubformat1 =($1) }} |label82 = {{GetLabelFix|Q1190554|lang={{{lang|}}}}} |data82 = {{{esdeveniments|}}}  |label84 = {{GetLabelFix|Q55692878|lang={{{lang|}}}}} |data84 = {{#if:{{{temps_record|}}} | {{{temps_record|}}}{{#if:{{{any_record|}}} | ({{{any_record|}}})}}{{#if:{{{conductor_record|}}} |. {{{conductor_record|}}}}}{{#if:{{{equip_record|}}} |, {{{equip_record|}}}}} |{{#invoke:Wikidata | claim | property=P2047 | formatting = table |list=firstrank |whitelist1=Q55692878 |qualifier=P518 |qualifier2=P585 |qualifier3=P710 |qualifier4=P1923 |colformat0=durationhms |colformat2=(Y) |rowsubformat2= ($2) |rowsubformat3=. $3 |rowsubformat4=, $4 |rowformat = $0$2$3$4 }} }}  |label90 = {{GetLabelFix|P4441|lang={{{lang|}}}}} |data90 = {{#invoke:Wikidata | claim | property=P4441 |formatting=unitcode}} |label92 = {{GetLabelFix|P618|lang={{{lang|}}}}} |data92 = {{#invoke:Wikidata | claim | property=P618| list=firstrank}} |label96 = {{GetLabelFix|P2109|lang={{{lang|}}}}} |data96 = {{#invoke:Wikidata | claim | property=P2109| list=false |formatting=unitcode}} |label97 = {{GetLabelFix|P4131|lang={{{lang|}}}}} |data97 = {{#invoke:Wikidata | claim | property=P4131|qualifier=P585 |list=false |formatting=table |rowformat=$0 $1 |rowsubformat1=($1) |colformat0=unitcode |colformat1=Y}} |label98 = {{GetLabelFix|Q644997|lang={{{lang|}}}}} |data98 = {{#invoke:Wikidata | claim | property=P2670|qualifier=P1114|formatting = table |whitelist0=Q644997 | rowformat = $1 }} |data110 = {{#invoke:Wikidata | claim | property=P516 | formatting = table |qualifier =P1114 | qualifier2=P31 | qualifier3=P580 OR P729 |qualifier4=P582 OR P730 |qualifier5=P176 | qualifier6=P2109 OR P516/P2109| qualifier7=P571 |colformat0=label |colformat6=unitcode |separator=</td></tr> |rowsubformat2= $2 |rowsubformat3= (''{{small|{{GetLabelFix|Q65962785|lang={{{lang|}}}}}}}'':$3-$4) |rowsubformat5=, ''{{small|{{GetLabelFix|P176|lang={{{lang|}}}}}'': $5}} |rowsubformat6= (x $6) |blacklist0=Q4213/Q1205231 |rowformat=<tr><td style="background:#eeeeee;text-align:start">'''{{((}}ucfirst:$0{{))}}'''</td><td style="text-align:start">$1$6$3$5}}  | label200 = {{GetLabelFix|P2808|lang={{{lang|}}}}} | data200 = {{if empty |{{{longitud_ona|}}} | {{{longitud d'ona|}}} |{{#if:{{#invoke:Wikidata | claim | property=P3738}} {{#invoke:Wikidata | claim | property=P3737}}|{{#invoke:Wikidata |claim |property=P3738 |formatting=unitcode |list=false}}–{{#invoke:Wikidata | claim | property=P3737 |formatting=unitcode |list=false}} }} |{{#invoke:Wikidata | claim | property=P2808 |formatting=unitcode |list=false}} |{{#invoke:Wikidata | claim | property=P1227 |formatting=unitcode |list=firstrank}} }} | label211 = Construcció telescopi | data211 = {{{fabricacio|}}} | label255 = {{GetLabelFix|P2386|lang={{{lang|}}}}} | data255 = {{#if:{{{diametre_telescopi|}}} | {{{diametre_telescopi|}}} |{{#if:{{{diametre2|}}} {{{diametre3|}}}||{{#invoke:Wikidata | claim | property=P2386 |qualifier=P518 | formatting=table |whitelist1=Q613628/Q1395645/Q29531156/Q40782571 |rowformat=$1 $0 |rowsubformat1=$1:| colformat0= unitcode }} }} }} | label266 = {{GetLabelFix|Q1395645|lang={{{lang|}}}}} | data266 = {{{diametre2|}}} | label277 = {{GetLabelFix|Q29531156|lang={{{lang|}}}}} | data277 = {{{diametre3|}}} | label280 = {{GetLabelFix|P2067|lang={{{lang|}}}}} | data280 = {{#invoke:Wikidata | claim | property=P2067 |value={{{massa|}}} | formatting=unitcode }} | label282 = {{GetLabelFix|P3439|lang={{{lang|}}}}} | data282 = {{#invoke:Wikidata | claim | property=P3439 |value={{{resolucio_angular|}}} | formatting=unit }} | label285 = {{GetLabelFix|P2046|lang={{{lang|}}}}} | data285 = {{#ifeq:{{{area_captacio|}}} |noWD||{{#if:{{{area_captacio|}}}|{{posaunitat|{{{area_captacio|}}}|m²}}  {{#ifeq:{{{area_captacio|}}}|{{posaunitat|{{{area_captacio|}}}|m²}}||[[categoria:articles amb valors sense unitat]] }}  |{{#invoke:Wikidata | claim | property=P2046 |qualifier=P518|formatting = table |whitelist1=Q613628 | rowformat = $0 |colformat0=unitcode }} }} }} | label288 = {{GetLabelFix|P2151|lang={{{lang|}}}}} | data288 = {{#invoke:Wikidata | claim | property=P2151 |formatting=unitcode |value={{{distancia_focal|{{{distància_focal|}}}}}} }} | label290 = {{GetLabelFix|Q12493|lang={{{lang|}}}}} | data290 = {{#invoke:Wikidata | claim | property=P3158 |value={{{cupula|}}} }} | label292 = {{GetLabelFix|Q1205231|lang={{{lang|}}}}} | data292 = {{#invoke:Wikidata | claim | property=P2670|qualifier=P31|formatting = table |whitelist0=Q1205231 | rowformat = $1|colformat1=sitelink}} | label294 = {{GetLabelFix|Q4213|lang={{{lang|}}}}} | data294 = {{#invoke:Wikidata | claim | property=P2670|qualifier=P1114|formatting = table |whitelist0=Q4213 | rowformat = $1 }} | label297 = {{GetLabelFix|Q7937|lang={{{lang|}}}}} | data297 = {{{clima|}}} |label310 = {{{activitat_etiqueta1|}}} |data310 = {{{activitat_valor1|}}} |label312 = {{{activitat_etiqueta2|}}} |data312 = {{{activitat_valor2|}}} |label314 = {{{activitat_etiqueta3|}}} |data314 = {{{activitat_valor3|}}} |label316 = {{{activitat_etiqueta4|}}} |data316 = {{{activitat_valor4|}}} |label318 = {{{activitat_etiqueta5|}}} |data318 = {{{activitat_valor5|}}}  | label351 = {{GetLabelFix|P717|lang={{{lang|}}}}} | data351 = {{#invoke:Wikidata | claim | property=P717 |value={{{codi_obsr|}}} }} }}}} | premis = {{{premis|}}} | lloc_web = {{#ifeq: {{{lloc_web|}}} |NONE||{{#if:{{{lloc_web|}}} |{{{lloc_web|}}} |{{#if:{{#invoke:Wikidata|validProperty|P856|item={{{item|}}} }} |{{#ifeq:{{#invoke:Wikidata |claim |property=P856 |list=false |formatting=table |qualifier=P582 |rowformat=$1 |editicon=no}} | {{Unknownvalue|lang={{{lang|}}}}}|{{#invoke:Wikidata |claim |property=P856 |list=false |formatting=weblink }}|{{#invoke:Wikidata |claim |property=P856 |list=false |formatting=table |colformat0=weblink |qualifier =P582 |rowsubformat1= → $2$3 |qualifier2=P1065 |rowsubformat2=[[File:Cloud download font awesome.svg|15px|link=$2]] |qualifier3=P2960 |colformat3=Y |rowsubformat3= <small>($3)</small> |rowformat=$0$1 }} }} }} }} }} | xarxes = {{align|left| {{Identifiers | item={{{item|}}} | lang={{{lang|}}} }} }}| compara_proteccions = {{#if: {{{PH_oficial|}}} {{{PH_tipus|}}} {{{PH_data|}}}{{{designacio1|}}}{{{designacio2|}}} {{{designacio3|}}}{{{designacio4|}}}{{{designacio5|}}} |{{#if:{{#property:P1435 | from={{{item|}}} }} |{{Protecció patrimonial/P1435|item={{{item|}}} |whitelist0= |child=yes |nom=|lang={{{lang|}}}}} [[Categoria:Articles amb proteccions manuals i P1435]] }} }}  |notes = {{{notes|}}} }}{{#invoke:TemplatePar |check |template=Teimpléad:WD Bosca Sonraí Foirgneamh |all= |opt= notes= nom= nom_original= nom_original_lleng=  nom_egipci= nom_cartutx= nom_transliteracio= nom_transcripcio= nom_significat= header= altres_noms= logo= imatge= imatgeWD= peu= tipus= tipus_edifici= partde= periode= arquitectes= arquitecte= enginyer= constructor= escultor= artistes= dedicat= documentat= construit_per= construit= començament= acabament= inauguracio= destruccio= consagracio= clausurat= desaparicio= demolicio= reconstruit= remodelat= reformat= cronologia= patrimoni= fitxa_etiqueta1= fitxa_valor1= fitxa_etiqueta2= fitxa_valor2= fitxa_etiqueta3= fitxa_valor3= fitxa_etiqueta4= fitxa_valor4= fitxa_etiqueta5= fitxa_valor5= mapaWD= pais= estat= admin_tipus2= admin2= admin_tipus3= admin3= comarca= municipi= localitzacio= lat_dec= lon_dec= long_dec= lat_deg= lat_min= lat_sec= lat_dir= lon_deg= lon_min= lon_sec= lon_dir= coord_display= imatge_mapa= mapa_nom= mapa_peu= nomenclator= estil= estil_f= material= construccio= sistema_constructiu= cost= superficie= dimensions= alçada= llargada= amplada= diametre= altitud= pisos= ascensors= planta= data_pla= claustre= data_cla= campanar= data_cam= portalada= data_por= retaule= data_ret= altres= data_alt= descripcio_serie= predecessor_serie= successor_serie= inici_serie= final_serie= caracteristiques_etiqueta1= caracteristiques_valor1= caracteristiques_etiqueta2= caracteristiques_valor2= caracteristiques_etiqueta3= caracteristiques_valor3= caracteristiques_etiqueta4= caracteristiques_valor4= caracteristiques_etiqueta5= caracteristiques_valor5= PH_tipus= PH_oficial= PH_criteris= PH_ID= PH_regio= PH_data= PH_baixa= PH_extensioa= PH_extensiob= PH_extensioc= PH_extensiod= PH_perill= PH_etiqueta1= PH_valor1= PH_etiqueta2= PH_valor2= PH_etiqueta3= PH_valor3= designacio1= designacio1_extra= designacio1_oficial= designacio1_data= designacio1_baixa= designacio1_tipus= designacio2_tipus= designacio1_id= designacio1_etiqueta1= designacio1_valor1= designacio1_etiqueta2= designacio1_valor2= designacio1_etiqueta3= designacio1_valor3= intervencio1= intervencio1_any= intervencio2= intervencio2_any= intervencio3= intervencio3_any= intervencio4= intervencio4_any= intervencio5= intervencio5_any= intervencio6= intervencio6_any= intervencio7= intervencio7_any= intervencio8= intervencio8_any= intervencio9= intervencio9_any= intervencio10= intervencio10_any= img_alçat= img_planta= alt_a= peu_a= alt_p= peu_p= activitat_principal= nom_categoria= categoria= diocesi= culte= festivitat= fundador= estat_us= propietari= gestor= organitzacio= capacitat= nom_usuaris= usuaris= obertura= guardat= visites_num= visites_any= esdeveniments= premis= lloc_web= facebook= twitter= item= activitat_etiqueta1= activitat_valor1= activitat_etiqueta2= activitat_valor2= activitat_etiqueta3= activitat_valor3= activitat_etiqueta4= activitat_valor4= activitat_etiqueta5= activitat_valor5= lang= child= coordenades= descripcio_serie= designacio2_baixa= designacio2_data= designacio2_etiqueta1= designacio2_etiqueta2= designacio2_etiqueta3= designacio2_id= designacio2_oficial= designacio2_valor1= designacio2_valor2= designacio2_valor3= designacio2= designacio2_extra= designacio3_baixa= designacio3_data= designacio3_etiqueta1= designacio3_etiqueta2= designacio3_etiqueta3= designacio3_id= designacio3_oficial= designacio3_valor1= designacio3_valor2= designacio3_valor3= designacio3= designacio3_extra= designacio4_baixa= designacio4_data= designacio4_etiqueta1= designacio4_etiqueta2= designacio4_etiqueta3= designacio4_id= designacio4_oficial= designacio4_valor1= designacio4_valor2= designacio4_valor3= designacio4= designacio4_extra= designacio5_baixa= designacio5_data= designacio5_etiqueta1= designacio5_etiqueta2= designacio5_etiqueta3= designacio5_id= designacio5_oficial= designacio5_valor1= designacio5_valor2= designacio5_valor3= designacio5= designacio5_extra= localitzacio= wikidata= unitat_mida= tradicio= alt= imatgeWD= mapaWD= patrimWD= ubicaWD= activWD= estrellesuefa= 1= 2= zoom= volum= inclinacio= epoca= construït_per= format_per= creua= passa= etiqueta_visites= serveis= temps_record= any_record= conductor_record= equip_record= longitud_ona= baixa= diametre_telescopi= fabricacio= diametre2= diametre3= massa= resolucio_angular= area_captacio= mapa_localitzador= distancia_focal= muntura= cupula= clima= llum_maxima= arcs= coord_par= coord_format= draw_mapa= draw_layer1= draw_layer2= draw_layer3= centre_connexio= fi_construccio=   |cat=Infotaules usades amb paràmetres desconeguts |format=0|preview=1|errNS=0 }}{{#if: {{{PH_oficial|}}} {{{PH_tipus|}}} {{{PH_data|}}} |{{#ifeq:{{#invoke:string|find|source= {{#invoke:Wikidata|claim|property=p1435 |formatting=raw|separator=<br/>|conjunction=<br/> |item={{{item|}}} }}|Q9259|1}}|0|{{#invoke:utilitats|rastreig|edifici/protecPHnoWD}}|{{#invoke:utilitats|rastreig|edifici/protecPHsiWD}}}} }}{{#ifeq:{{{designacio1|}}}|BCIN| {{#ifeq:{{#invoke:string|find|source= {{#invoke:Wikidata|claim|property=p1435 |formatting=raw |separator=<br/>|conjunction=<br/> |item={{{item|}}} }}|Q1019352|1}}|0|{{#invoke:utilitats|rastreig|edifici/BCINnoWD}} |{{#invoke:utilitats|rastreig|edifici/BCINsiWD}}}} }}{{#ifeq:{{{designacio1|}}}|BCIL| {{#ifeq:{{#invoke:string|find|source= {{#invoke:Wikidata|claim|property=p1435 |formatting=raw|separator=<br/>|conjunction=<br/> |item={{{item|}}} }}|Q11910520|1}}|0|{{#invoke:utilitats|rastreig|edifici/BCILnoWD}}|{{#invoke:utilitats|rastreig|edifici/BCILsiWD}}}} }}{{#if:{{{designacio1|}}} |{{#if:{{{designacio2|}}} {{{designacio3|}}} {{{designacio4|}}}{{{designacio5|}}}||{{#ifeq:{{#invoke:Wikidata | claim | property=P1600 | list=false |editicon=no |item={{{item|}}} |formatting=label }} |{{Str rep|{{#invoke:Delink|delink|{{Str rep|{{{designacio1_id|}}}|?|.}}}}|IPAC: |}} |{{#invoke:utilitats|rastreig|edifici/NomesIPAC}}}} }}}} {{#if: {{{clima|}}}| {{#invoke:utilitats|rastreig|edifici/clima}} }}{{#if:{{{estat|}}} {{{pais|}}} {{{admin2|}}} {{{admin3|}}} {{{comarca|}}} {{{municipi|}}} |{{#ifeq: {{LcPlainText|{{{municipi|}}}}}|{{LcPlainText|{{#invoke:Wikidata | claim |property=P131|editicon=no |formatting=label |list=false}}}} |[[categoria:edificis, llista per esborrar paràmetres]] |[[categoria:edificis, llista per revisar paràmetres]] }} }}<noinclude>{{Doiciméadú}}[[Catagóir:WD Boscaí sonraí|Foirgneamh]]</noinclude> 83nmm74zl1z583pjx7gyf2upld5prkb Vicipeid:Boscaí sonraí 0 101654 1090281 1083525 2022-08-26T21:45:16Z Alison 570 +2 wikitext text/x-wiki {{aicearra|VP:BS|VP:INFOBOX}} Seo ghearrliosta Boscaí Sonraí, nó 'infobox'; == A == * {{tl|WD Bosca Sonraí Aerárthach‎}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Ainmhí Bheo}} - Ainmní, srl - 'Taxobox' * {{tl|WD Bosca Sonraí Airgead}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Albam}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Amhrán}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Anatamaíocht}} == B == * {{tl|WD Bosca Sonraí Bogearraí}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Bia}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Bóthar}} - Bóithre agus [[Mótarbhealach]] == C == * {{tl|WD Bosca Sonraí Carachtar‎}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Carr}} - Gluaisteáin * {{tl|WD Bosca Sonraí Ceannaire}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Coinbhleacht Mhíleata}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Comhdhúil Cheimiceach}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Comórtas Spóirt}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Córais Scríbhneoireachta}} - [[Aibítir]], Córais Scríbhneoireachta, srl. == D == * {{tl|WD Bosca Sonraí Deoch}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Druga}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Duine}} == E == * {{tl|WD Bosca Sonraí Eagraíochta‎}} - Bosca Sonraí chun eagraíochtaí a léiriú, ag baint úsáide as WikiData. == F == * {{tl|WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} - Foirgnímh, srl == G == * {{tl|WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Gairm‎}} - Slí bheatha, obair, srl * {{tl|WD Bosca Sonraí Galar}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna‎}} == I == * {{tl|WD Bosca Sonraí Idirghabháil Leighis}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Imeacht}} == L == * {{tl|WD Bosca Sonraí Leabhar}} == M == * {{tl|WD Bosca Sonraí Mianra}} == N == * {{tl|WD Bosca Sonraí Nuachtán}} == R == * {{tl|WD Bosca Sonraí Réad Réalteolaíoch‎}} == S == * {{tl|WD Bosca Sonraí Saothar Ceoil‎}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Saothar Ealaíne‎}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Soitheach}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Sraith Teilifíse}} == T == * {{tl|WD Bosca Sonraí Taisteal Spáis}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Teanga}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Trealamh Ríomhaireachta}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} == U == * {{tl|WD Bosca Sonraí Uirlis}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Uirlis Cheoil}} == V == * {{tl|WD Bosca Sonraí Vicipéid}} == Féach freisin == * [[:Catagóir:Boscaí sonraí]] * [[:Catagóir:Teimpléid dhomhanda]] * [[:Catagóir:WD Boscaí sonraí]] [[Catagóir:Boscaí sonraí]] [[Catagóir:Vicipéid]] [[Catagóir:WD Boscaí sonraí]] 799f1psujsxujbv6vi76tlunhgvsbt3 1090388 1090281 2022-08-27T06:26:02Z Alison 570 /* G */ * {{tl|WD Bosca Sonraí Graiféim}} wikitext text/x-wiki {{aicearra|VP:BS|VP:INFOBOX}} Seo ghearrliosta Boscaí Sonraí, nó 'infobox'; == A == * {{tl|WD Bosca Sonraí Aerárthach‎}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Ainmhí Bheo}} - Ainmní, srl - 'Taxobox' * {{tl|WD Bosca Sonraí Airgead}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Albam}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Amhrán}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Anatamaíocht}} == B == * {{tl|WD Bosca Sonraí Bogearraí}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Bia}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Bóthar}} - Bóithre agus [[Mótarbhealach]] == C == * {{tl|WD Bosca Sonraí Carachtar‎}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Carr}} - Gluaisteáin * {{tl|WD Bosca Sonraí Ceannaire}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Coinbhleacht Mhíleata}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Comhdhúil Cheimiceach}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Comórtas Spóirt}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Córais Scríbhneoireachta}} - [[Aibítir]], Córais Scríbhneoireachta, srl. == D == * {{tl|WD Bosca Sonraí Deoch}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Druga}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Duine}} == E == * {{tl|WD Bosca Sonraí Eagraíochta‎}} - Bosca Sonraí chun eagraíochtaí a léiriú, ag baint úsáide as WikiData. == F == * {{tl|WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} - Foirgnímh, srl == G == * {{tl|WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Gairm‎}} - Slí bheatha, obair, srl * {{tl|WD Bosca Sonraí Galar}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Graiféim}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna‎}} == I == * {{tl|WD Bosca Sonraí Idirghabháil Leighis}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Imeacht}} == L == * {{tl|WD Bosca Sonraí Leabhar}} == M == * {{tl|WD Bosca Sonraí Mianra}} == N == * {{tl|WD Bosca Sonraí Nuachtán}} == R == * {{tl|WD Bosca Sonraí Réad Réalteolaíoch‎}} == S == * {{tl|WD Bosca Sonraí Saothar Ceoil‎}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Saothar Ealaíne‎}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Soitheach}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Sraith Teilifíse}} == T == * {{tl|WD Bosca Sonraí Taisteal Spáis}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Teanga}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Trealamh Ríomhaireachta}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} == U == * {{tl|WD Bosca Sonraí Uirlis}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Uirlis Cheoil}} == V == * {{tl|WD Bosca Sonraí Vicipéid}} == Féach freisin == * [[:Catagóir:Boscaí sonraí]] * [[:Catagóir:Teimpléid dhomhanda]] * [[:Catagóir:WD Boscaí sonraí]] [[Catagóir:Boscaí sonraí]] [[Catagóir:Vicipéid]] [[Catagóir:WD Boscaí sonraí]] 66bcvbiwydwsc3xwp82jhh3sbn4sthp 1090528 1090388 2022-08-27T08:48:40Z Alison 570 + * {{tl|WD Bosca Sonraí Uimhir}} wikitext text/x-wiki {{aicearra|VP:BS|VP:INFOBOX}} Seo ghearrliosta Boscaí Sonraí, nó 'infobox'; == A == * {{tl|WD Bosca Sonraí Aerárthach‎}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Ainmhí Bheo}} - Ainmní, srl - 'Taxobox' * {{tl|WD Bosca Sonraí Airgead}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Albam}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Amhrán}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Anatamaíocht}} == B == * {{tl|WD Bosca Sonraí Bogearraí}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Bia}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Bóthar}} - Bóithre agus [[Mótarbhealach]] == C == * {{tl|WD Bosca Sonraí Carachtar‎}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Carr}} - Gluaisteáin * {{tl|WD Bosca Sonraí Ceannaire}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Coinbhleacht Mhíleata}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Comhdhúil Cheimiceach}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Comórtas Spóirt}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Córais Scríbhneoireachta}} - [[Aibítir]], Córais Scríbhneoireachta, srl. == D == * {{tl|WD Bosca Sonraí Deoch}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Druga}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Duine}} == E == * {{tl|WD Bosca Sonraí Eagraíochta‎}} - Bosca Sonraí chun eagraíochtaí a léiriú, ag baint úsáide as WikiData. == F == * {{tl|WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} - Foirgnímh, srl == G == * {{tl|WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Gairm‎}} - Slí bheatha, obair, srl * {{tl|WD Bosca Sonraí Galar}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Graiféim}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna‎}} == I == * {{tl|WD Bosca Sonraí Idirghabháil Leighis}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Imeacht}} == L == * {{tl|WD Bosca Sonraí Leabhar}} == M == * {{tl|WD Bosca Sonraí Mianra}} == N == * {{tl|WD Bosca Sonraí Nuachtán}} == R == * {{tl|WD Bosca Sonraí Réad Réalteolaíoch‎}} == S == * {{tl|WD Bosca Sonraí Saothar Ceoil‎}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Saothar Ealaíne‎}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Soitheach}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Sraith Teilifíse}} == T == * {{tl|WD Bosca Sonraí Taisteal Spáis}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Teanga}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Trealamh Ríomhaireachta}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} == U == * {{tl|WD Bosca Sonraí Uimhir}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Uirlis}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Uirlis Cheoil}} == V == * {{tl|WD Bosca Sonraí Vicipéid}} == Féach freisin == * [[:Catagóir:Boscaí sonraí]] * [[:Catagóir:Teimpléid dhomhanda]] * [[:Catagóir:WD Boscaí sonraí]] [[Catagóir:Boscaí sonraí]] [[Catagóir:Vicipéid]] [[Catagóir:WD Boscaí sonraí]] jzhbhpfkp6lq7bs6388d7jic6xbtyjb EgyptAir Eitilt 990 0 101720 1090288 1051216 2022-08-26T21:50:50Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Egypt Air Boeing 767-366ER; SU-GAP@ZRH, October 1999 BZS (5552623021).jpg|mion|clé|Egypt Air Boeing 767-366ER; SU-GAP ag Zurich]] [[Íomhá:EgyptAir 990 Flight Data Recorder.jpg|mion|clé|Taifeadán conaire eitilte]] D'fhág '''EgyptAir Eitilt 990''' [[Nua-Eabhrac (cathair)|Nua-Eabhrac]] [[Aerfort JFK|JFK]] ar an [[31 Deireadh Fómhair]] [[1999]], ar a bhealach go [[Caireo]]. Ach tharla tuairt [[Eitleán|eitleáin]] 20 nóiméad níos déanaí. [[Íomhá:SU-GAP right engine.jpg|mion|clé|Smionagar]] Stiúraigh an comhphíolóta is cosúil, Gameel Al-Batouti, d'aon turas an t-eitleán Boeing 767 i dtreo an [[An tAigéan Atlantach|aigéin Atlantaigh]], ag marú gach duine a bhí ar bord. [[Féinmharú]] a bhí i gceist, an chúis is dócha a bhí leis an tubaiste. == Básanna == Maraíodh 203 paisinéir agus 14 criú a bhí ar an eitleán. B'as na Stáit Aontaithe agus an Éigipt formhór na ndaoine a maraíodh. == Féach freisin == * [[China Eastern Airlines Eitilt 5735]] * [[EgyptAir Eitilt 990]] == Tagairtí == {{Reflist}} {{Síol-eitlíocht‎}} [[Catagóir:Teagmhais eitlíochta]] [[Catagóir:1999]] [[Catagóir:Féinmharaithe]] howcd1ebm08kuu66w7i7nffsmzr1gt9 Léirbert 0 102010 1089830 1038007 2022-08-26T12:50:48Z Xqbot 3926 Róbó: Ag socrú athsheolta dúbailte → [[Leth-Pheairt]] wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Leth-Pheairt]] 7wfibxods3l18k54v0ubw94n11a0bw7 Muireitleán Curtiss NC-4 0 102189 1090066 1039296 2022-08-26T21:19:14Z Alison 570 +WD / + Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Aerárthach}} [[Muireitleán]] ab ea an '''Curtiss NC-4''', agus an chéad [[eitleán]] a d'eitil trasna an [[An tAigéan Atlantach|Atlantaigh]], agus Albert Cushing Read an píolóta a bhí i mbun. [[Íomhá:First flights in aviation history.ogv|mion|clé|Físéan]] [[Íomhá:NC -4- Crew.jpg|mion|clé|An criúː Albert Cushing Read ar chlé]] Rinne rialtas na [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stát Aontaithe]] staidéir sna blianta 1913-1919 féachaint conas an n-eitleoidís trasna an Atlantaigh.<ref name=":2">{{Lua idirlín|url=https://dpdgay9x1sxad.cloudfront.net/wp-content/uploads/sites/6/2020/09/Alcock-Brown-Junior-Workbook.pdf|teideal=Alcock & Brown Junior Workbook|údar=Comhairle Chontae na Gaillimhe|dátarochtana=2022}}</ref> Ceithre cinn de bháid aeir, na NC, a raibh na 'Nancies' de leasainm orthu, a bheadh in úsáid acusan. Ní fhéadfaí na heitleáin sin a eitilt an bealach ar fad agus bheadh orthu a theacht anuas ar [[na hAsóir]]. Ar 27 Bealtaine 1919, tar éis 11 lá a chaitheamh ar an turas, tháinig ceann d'eitleáin, an NC4, le talamh i [[Liospóin]] na [[An Phortaingéil|Portaingéil]]<nowiki/>e, an chéad eitleán riamh, agus an chéad chriú, a d'eitil trasna [[An tAigéan Atlantach|aigéan an Atlantaigh]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.historynet.com/aviation-history-three-us-flying-boats-were-the-first-to-fly-across-the-atlantic-in-1919/|teideal=The U.S. Navy's Curtiss NC-4: First Across the Atlantic|dáta=2019-05-08|language=en-US|work=HistoryNet|dátarochtana=2022-06-16}}</ref><ref name=":2" /> == Féach freisin == * [[Eitilt thraslantach d'Alcock agus Brown]] == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-eitlíocht}} [[Catagóir:Eitleoireacht]] [[Catagóir:1919]] [[Catagóir:Curiarrachtaí domhanda]] [[Catagóir:Stair na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Stair na Portaingéile]] [[Catagóir:Muireitleáin]] rkdoq26lgh24qk96txabubffhr0uouc Úsáideoir:Kevin Scannell/MCS agus KPSJ 2 102228 1090325 1085582 2022-08-27T02:34:26Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki * 5 Meitheamh 2022: [[Neicreapholaitíocht]] * 5 Meitheamh 2022: [[Ispín faoi fhuidreamh]] * 13 Meitheamh 2022: [[Popcheol éadrom]] * 18 Meitheamh 2022: [[Tom Hanks (seismeolaí)]] * 24 Meitheamh 2022: [[Différance]] * 3 Iúil 2022: [[Seilidí mar bhia]] * 8 Iúil 2022: [[Cromluí coise]] * 15 Iúil 2022: [[Maquis]] * 16 Iúil 2022: [[Capall tarraingthe]] * 22 Iúil 2022: [[The Boondocks (clár teilifíse)]] * 22 Iúil 2022: [[Comh-intuigtheacht]] * 29 Iúil 2022: [[Fred McGriff]] * 29 Iúil 2022: [[Lisa Vanderpump]] * 6 Lúnasa 2022: [[Spaigitíúchán]] * 6 Lúnasa 2022: [[Portánú]] * 6 Lúnasa 2022: [[SWAG]] * 13 Lúnasa 2022: [[Slam-mhúscán]] * 13 Lúnasa 2022: [[Barry Bannan]] * 20 Lúnasa 2022: [[Don Cheadle]] * 20 Lúnasa 2022: [[Stardew Valley]] * 26 Lúnasa 2022: [[Eibhear]] * 26 Lúnasa 2022: [[Charlton Heston]] 9tdvw3vunle82mpyh1nlkv1oweg7eku Miotaseolaíocht na gCeilteach 0 103974 1089882 1085505 2022-08-26T16:42:00Z Marcas.oduinn 33120 ... mac wikitext text/x-wiki {{Glanadh-mar|ag aistriú go Gaeilge}} '' '''Celtic mythology''' is the body of [[miotas]]s belonging to the [[na Ceiltigh]].<ref name="Cunliffe">Cunliffe, Barry, (1997) ''The Ancient Celts''. Oxford, [[Oxford University Press]] {{ISBN|0-19-815010-5}}, ll. 183 (religion), 202, 204–8.</ref> Like other [[an Iarannaois]] Europeans, Celtic peoples followed [[Ancient Celtic religion|a polytheistic religion]], having many gods and goddesses. The mythologies of Ceiltigh na Mór-roinne peoples, such as the [[Gallaigh]] and [[Ceiltibéaraigh]], did not survive their conquest by the [[Impireacht na Róimhe]], the loss of a d[[Teangacha Ceilteacha]] and their subsequent conversion to [[Críostaíocht]]. Remnants are only found in Greco-Roman sources and archaeology. Most surviving Celtic mythology belongs to the [[Ceiltigh na nOileán]] peoples (the [[Gaeil]] of [[Éire]] agus [[Alba]]; the [[na Briotanaigh Cheilteacha]] of western [[An Bhreatain]] agus [[an Bhriotáin]]). They preserved some of their myths in [[béaloideas]], which were eventually written down by Christian scribes in the [[an Mheánaois]]. [[Miotaseolaíocht na nGael]] has the largest written body of myths, followed by [[miotaseolaíocht na mBreatnach]]. '' The supernatural race called the [[Tuatha Dé Danann]] are believed to be based on the main Celtic gods of Ireland, while many Welsh characters belong either to the Plant Dôn ("Clann [[Dôn]]") and the Plant Llŷr ("Clann [[Llŷr]]"). Some figures in Insular Celtic myth have ancient continental parallels: Irish [[Lugh]] and Welsh [[Lleu]] are cognate with [[Lugus]]; [[Goibniu]] and [[Gofannon]] with Gobannos; [[Aengus|Macán]] and [[Mabon ap Modron|Mabon]] with Maponos; and so on. One common figure is the [[sovereignty goddess]], who represents the land and bestows sovereignty on a king by marrying him. The [[Alltar]] is also a common motif; a parallel realm of the supernatural races, which is visited by some mythical heroes. Celtic myth influenced later [[Ábhar na Breataine|Arthurian legend]]. == Léargas ginearálta == [[Íomhá:Gaul god Sucellus.jpg|mion|deis|The Celtic god [[Sucellus]]]] '' Though the Celtic world at its height covered much of western and central Europe, it was not politically unified nor was there any substantial central source of cultural influence or homogeneity; as a result, there was a great deal of variation in local practices of [[ildiachas Ceilteach]] (although certain motifs, for example the god [[Lugh]], appear to have diffused throughout the Celtic world). Inscriptions of more than three hundred deities, often equated with their Roman counterparts, have survived, but of these most appear to have been ''[[genius loci|genii locorum]]'', local or tribal gods, and few were widely worshiped. However, from what has survived of Celtic mythology, it is possible to discern commonalities which hint at a more unified pantheon than is often given credit. '' The nature and functions of these ancient gods can be deduced from their names, the location of their inscriptions, their [[iconography]], the [[Miotaseolaíocht na Róimhe]] they are equated with, and similar figures from later bodies of Celtic mythology. '' Celtic mythology is found in a number of distinct, if related, subgroups, largely corresponding to the branches of the [[Teangacha Ceilteacha]]: * Ancient Celtic religion (known primarily through archaeological sources rather than through written mythology) * mythology in [[teangacha Gaelacha]], represented chiefly by [[Miotaseolaíocht na nGael]]<ref>{{cite book |last=O'Rahilly |first=T. F. |title=Early Irish History and Mythology|year=1984 |orig-year= 1946, 1964, 1971 |publisher=Institiúid Ard-Léinn Bhaile Átha Cliath |isbn=0-901282-29-4}}</ref> (also shared with [[Scottish mythology]]) ** [[Na Scéalta Miotaseolaíochta]] ** [[An Rúraíocht]] ** [[An Fhiannaíocht]] ** [[Scéalaíocht na Ríthe]] * mythology in [[Teangacha Briotainice]] ** [[Miotaseolaíocht na Breataine Bige]] ** [[Cornish mythology]] ** [[Breton mythology]] == Foinsí stairiúla == [[Íomhá:Rouelle votive wheels.jpg|mion|'' Votive Celtic wheels thought to correspond to the cult of [[Taranis]]. Thousands of such wheels have been found in sanctuaries in [[Gallia Belgica]], dating from 50 RC to AD 50. [[Musée d'Archéologie Nationale]], [[An Fhrainc]] ]] '' As a result of the scarcity of surviving materials bearing written [[Gaillis]], it is surmised that the most of the Celtic writings were destroyed by the Romans, though a written form of Gaulish using [[aibítir na Gréigise|Greek]], [[aibítir na Laidine|Latin]] and [[Old Italic script|North Italic]] alphabets was used (as evidenced by votive items bearing inscriptions in Gaulish and the [[Coligny calendar]]).<ref>{{cite book|last=Ross|first=Anne|title=Everyday Life of the Pagan Celts|year=1972|publisher=Carousel Books|isbn=0-552-54021-8|pages=166–167}}</ref> [[Julius Caesar]] attests to the literacy of the Gauls, but also wrote that their priests, the [[draoi]]the, were forbidden to use writing to record certain verses of religious significance<ref>{{cite book |last=Chadwick |first=Nora Kershaw |authorlink=Nora K. Chadwick |title=The Celts |year=1970 |publisher=Penguin Books |isbn=978-0-14-021211-2 |page=149}}</ref> (Caesar, ''[[Commentarii de Bello Gallico]]'' 6.14) while also noting that the [[Helvetii]] had a written census (Caesar, ''De Bello Gallico'' 1.29). '' Rome introduced a more widespread habit of public inscriptions, and broke the power of the druids in the areas it conquered; in fact, most inscriptions to [[deity|deities]] discovered in [[an Ghaill]] (modern [[an Fhrainc]] and [[Northern Italy]]), [[Roman Britain|Britain]] and other formerly (or presently) Celtic-speaking areas post-date the Roman conquest. '' Though early Gaels in Ireland and parts of [[an Bhreatain Bheag]] used [[Ogham]] script to record short inscriptions (largely personal names), more sophisticated literacy was not introduced to Celtic areas that had not been conquered by Rome until the advent of [[Críostaíocht]]. Indeed, many Gaelic myths were first recorded by Christian monks, albeit without most of their original religious meanings.<ref>{{cite book |last=Ross |first=Anne |title=Everyday Life of the Pagan Celts |year=1972 |publisher=Carousel Books |isbn=0-552-54021-8 |pages=168–170}}</ref> == Miotaseolaíocht na nGael == {{príomhalt|Miotaseolaíocht na nGael}} [[Íomhá:Ferdiad.jpg|mion|Cuchulainn carries Ferdiad across the river]] '' The oldest body of myths stemming from the Heroic Age is found only from the early medieval period of Ireland.<ref>{{cite book |last=Jackson |first=Kenneth Hurlstone |title=A Celtic Miscellany |year=1971 |publisher=Penguin Classics |isbn=0-14-044-247-2 |pages=[https://archive.org/details/celticmiscellany00jack/page/27 27–28]|url=https://archive.org/details/celticmiscellany00jack/page/27}}</ref> As Christianity began to take over, the gods and goddesses were slowly eliminated as such from the culture. What survives includes material dealing with the [[Tuatha Dé Danann]] and the [[Fomhóraigh]], which forms the basis for the text [[Cath Maighe Tuireadh]], as well as portions of the history-focused [[Lebor Gabála Érenn|Leabhar Gabhála Éireann]]. The Tuatha Dé represent the functions of human society such as kingship, crafts and war, while the Fomorians represent chaos and wild nature. ===An Dagda=== '' The leader of the gods for the Irish pantheon appears to have been [[an Dagda]].<ref>{{cite book |last=Geddes & Grosset Ltd|title=Dictionary of the Celts |year=1997 |publisher=Brockhampton Press London |isbn=1-86019-709-4|pages=41}}</ref> An Dagda was the figure on which male humans and other gods were based because he embodied ideal Irish traits. Celtic gods were also considered to be a clan due to their lack of specialization and unknown origins. The particular character of the Dagda was as a figure of burlesque lampoonery in [[Miotaseolaíocht na nGael]], and some authors even conclude that he was trusted to be benevolent enough to tolerate jokes at his own expense. '' Irish tales depict the Dagda as a figure of power, armed with a club. In [[Dorset]] there is a famous outline of an [[phallus|ithyphallic]] giant called the [[Cerne Abbas Giant]] with a club cut into the chalky soil. While this was probably produced in relatively modern times ([[Cogadh Cathartha Shasana]] era), it was long thought to be a representation of an Dagda. This has been called into question by recent studies which show that there may have been a representation of what looks like a large drapery hanging from the horizontal arm of the figure, leading to suspicion that this figure actually represents [[Earcail]], with the skin of the [[Nemean lion]] over his arm and carrying the club he used to kill it. In [[an Ghaill]], it is speculated that the Dagda is associated with [[Sucellus]], the striker, equipped with a hammer and cup. === Mór-Ríoghain === '' [[Mór-Ríoghain]] was a tripartite battle goddess of the Celts of Ancient Ireland and Scotland.<ref>{{cite book |last=Geddes & Grosset Ltd |title=Dictionary of the Celts |year=1997 |publisher=Brockhampton Press London |isbn=1-86019-709-4 |pages=130}}</ref><ref>Mammoth Book of Celtic Myths and Legends (1999), Constable & Robinson Ltd</ref> She was known as the Morrígan, but the different sections she was divided into were also referred to as [[Nemain|Neamhain]], [[Macha]] and [[Badb|Babhdh]] (among other, less common names), each representing different aspects of combat. She is most commonly known for her involvement in the ''[[Táin Bó Cúailnge]]''. === Lugh === [[Íomhá:Lugh spear Millar.jpg|mion|deis|x216px|''Lugh's Magic Spear''; léaráid le H. R. Millar]] '' The god appearing most frequently in the tales is [[Lugh]]. He is evidently a residual of the earlier, more widespread god [[Lugus]], whose diffusion in Celtic religion is apparent from the number of place names in which his name appears, occurring across the Celtic world. The most famous of these are the cities of [[Lugdunum]] (the modern French city of [[Lyon]]), Lugdunum Batavorum ([[Brittenburg]], 10 kilometers west of [[Leiden]] in the [[Netherlands]]) and [[Lugo|Lucus Augusti]] ({{lang-el|Λοuκος Λuγούστον}}, the modern Galician city of [[Lugo]]). Lug is described in the Celtic myths as the last to be added to the list of deities. In Ireland a festival called the [[Lughnasadh]] ({{lang-ir|Lúnasa}} "August") was held in his honor. === Eile === '' Other important goddesses include [[Brigid]], the Dagda's daughter; [[Aibell]], [[Áine]], [[Macha]], and the sovereign goddess, [[Ériu]]. Notable is [[Epona]], the horse goddess, celebrated with horse races at the summer festival. Significant Irish gods include [[Nuada Airgetlám]], the first king of the Tuatha Dé Danann; [[Goibniu]], the smith and brewer; [[Dian Cecht]], the patron of healing; and the sea god [[Manannán mac Lir]]. == Miotaseolaíocht na Breataine Bige == {{príomhalt|Welsh mythology}} [[Íomhá:Ler swans Millar.jpg|mion|deis|upright|'' An illustration of [[Llŷr]] and the swans by H. R. Millar]] [[Íomhá:Jesus-College-MS-111 00379 190r (cropped) Geraint.jpg|mion|clé|'' Opening lines of one of the Mabinogi tales from the [[Red Book of Hergest]]:<br />''Gereint vab Erbin. Arthur a deuodes dala llys yg Caerllion ar Wysc...'' <br />(Geraint the son of Erbin. Arthur was accustomed to hold his Court at Caerlleon upon Usk...)]] '' Important reflexes of British mythology appear in the [[Four Branches of the Mabinogi]], especially in the names of several characters, such as [[Rhiannon]], [[Teyrnon]], and [[Brân the Blessed]] (''Bendigeidfran'', "Bran [Crow] the Blessed"). Other characters, in all likelihood, derive from mythological sources, and various episodes, such as the appearance of [[Arawn]], a king of the Otherworld seeking the aid of a mortal in his own feuds, and the tale of the hero who cannot be killed except under seemingly contradictory circumstances, can be traced throughout [[Proto-Indo-European mythology]]. The children of [[Llŷr]] ("Sea" = Irish [[Ler (mythology)|Ler]]) in the Second and Third Branches, and the children of [[Dôn]] ([[Danu (Irish goddess)|Danu]] in Irish and earlier Indo-European tradition) in the Fourth Branch are major figures, but the tales themselves are not primary mythology. '' While further mythological names and references appear elsewhere in Welsh narrative and tradition, especially in the tale of ''[[Culhwch and Olwen]]'', where we find, for example, [[Mabon ap Modron]] ("Divine Son of the Divine Mother"), and in the collected [[Welsh Triads]], not enough is known of the British mythological background to reconstruct either a narrative of creation or a coherent pantheon of British deities. Indeed, though there is much in common with Irish myth, there may have been no unified British mythological tradition ''per se''. Whatever its ultimate origins, the surviving material has been put to good use in the service of literary masterpieces that address the cultural concerns of [[Wales]] in the early and later Middle Ages. ==Remnants of Gaulish and other mythology== {{príomhalt|Gallo-Roman religion}} [[Íomhá:Taranis Jupiter with wheel and thunderbolt Le Chatelet Gourzon Haute Marne.jpg|mion|clé|upright|'' [[Taranis]] (with Celtic wheel and [[thunderbolt]]), Le Chatelet, Gourzon, [[Haute-Marne]], France]] '' The Celts also worshiped a number of deities of which little more is known than [[list of Celtic deities|their names]]. Classical writers preserve a few fragments of legends or myths that may possibly be Celtic.<ref name="Duval">{{cite book |first=Paul-Marie |last=Duval |year=1993 |title=Les dieux de la Gaule |trans-title=The Gods of Gaul |publisher=Éditions Payot |location=Paris, FR |isbn=2-228-88621-1 |pages=94–98}}</ref> '' According to the Syrian rhetorician [[Lucian]], [[Ogmios]] was supposed to lead a band of men chained by their ears to his tongue as a symbol of the strength of his eloquence. '' The first-century Roman poet [[Lucan]] mentions the gods [[Taranis]], [[Toutatis|Teutates]] and [[Esus]], but there is little Celtic evidence that these were important deities. '' A number of [[objet d'art|objets d'art]], coins, and altars may depict scenes from lost myths, such as the representations of [[Tarvos Trigaranus]] or of an equestrian ‘[[Jupiter (mythology)|Jupiter]]’ surmounting the [[Anguiped]] (a snake-legged human-like figure). The [[Gundestrup cauldron]] has been also interpreted mythically.<ref>{{cite journal |first=G.S. |last=Olmsted |title=The Gundestrup version of ''Táin Bó Cuailnge'' |journal=[[Antiquity (journal)|Antiquity]] |year=1976 |volume=50 |issue=198 |pages=95–103|doi=10.1017/S0003598X00070836 }}</ref> '' Along with dedications giving us god names, there are also deity representations to which no name has yet been attached. Among these are images of a three-headed or three-faced god, a squatting god, a god with a snake, a god with a wheel, and a horseman with a kneeling giant.<ref name="Powell">{{cite book |author=Powell, T.G.E. |author-link=T. G. E. Powell|title=The Celts |publisher=Thames & Hudson |place=London, UK |year=1958}}</ref> Some of these images can be found in [[Bronze Age|Late Bronze Age]] [[Bog|peat bogs]] in Britain,<ref name="Chadwick">{{cite book |author=Chadwick, Nora |title=The Celts |publisher=Pelican Books |year=1970}}</ref> indicating the symbols were both pre-Roman and widely spread across Celtic culture. The distribution of some of the images has been mapped and shows a pattern of central concentration of an image along with a wide scatter indicating these images were most likely attached to specific tribes and were distributed from some central point of tribal concentration outward along lines of trade. The image of the three-headed god has a central concentration among the Belgae, between the Oise, Marne and Moselle rivers. The horseman with the kneeling giant is centered on either side of the Rhine. These examples seem to indicate regional preferences of a common image stock.<ref name="Powell"/> {{clear}} ===Julius Caesar on Celtic gods and their significance=== [[Íomhá:Rouelle d or Balesme Haute Marne.jpg|mion|deis|'' Golden Celtic wheel with symbols, Balesme, [[Haute-Marne]]. [[National Archaeological Museum (France)|National Archaeological Museum]]]] '' The classic entry about the Celtic gods of Gaul is by [[Julius Caesar]]'s history of his war in Gaul.<ref>{{cite book |author-link=Julius Caesar |first=Gaius Julius |last=Caesar |title=[[Commentarii de Bello Gallico]] |orig-date=52–51 BCE |trans-title=The Gallic War}}</ref> In this he names the five principal gods worshiped in Gaul (according to the [[interpretatio graeca|practice of his time]], he gives the names of the closest equivalent Roman gods) and describes their roles: '' [[Mercury (mythology)|Mercury]] was the most venerated of all the deities and numerous representations of him were to be discovered. Mercury was seen as the originator of all the arts (and is often taken to refer to [[Lugus]] for this reason), the supporter of adventurers and of traders, and the mightiest power concerning trade and profit. '' Next, the Gauls revered [[Apollo]], [[Mars (mythology)|Mars]], [[Jupiter (mythology)|Jupiter]], and [[Minerva]]. Among these divinities Caesar described the Celts as holding roughly equal views as did other populations: Apollo dispels sickness, Minerva encourages skills, Jupiter governs the skies, and Mars influences warfare. MacBain argues that Apollo corresponds to [[Lugh|Irish Lugh]], Mercury to [[Manannan mac Lir]], Jupiter to [[the Dagda]], Mars to [[Neit]], and Minerva to [[Brigit]].<ref>{{cite book |last=MacBain |first=Alexander |title=Celtic Mythology and Religion |year=1976 |publisher=Folcroft Library Editions |isbn=0-8414-6043-4 |pages=69–75}}</ref> '' In addition to these five, Caesar mentions that the Gauls traced their ancestry to [[Dīs Pater]]<ref>{{cite book |last=Ross |first=Anne |title=Everyday Life of the Pagan Celts |year=1972 |publisher=Carousel Books |isbn=0-552-54021-8 |pages=208}}</ref> (possibly Irish [[Donn]]). == Féach freisin == * [[Bean sí]] * [[Miotaseolaíocht Chantabrach]] * [[Críostaíocht Cheilteach]] * [[Rí Iascaire]] * [[Niskai]] * [[Triscéil]] == Foinsí == * de Vries, Jan, ''Keltische Religion'' (1961). *Duval, Paul-Marie, ''Les Dieux de la Gaule'', new ed. updated and enlarged (1976) *Mac Cana, Proinsias. ''Celtic Mythology''. New York: Hamlyn, 1970. {{ISBN|0-600-00647-6}} *Mac Cana, Proinsias, ''The Learned Tales of Medieval Ireland'' (Irish Literature – Studies), Dublin Institute for Advanced Studies (1980): {{ISBN|1-85500-120-9}} *MacKillop, James, ''Dictionary of Celtic Mythology''. Oxford: Oxford University Press, 1998. {{ISBN|0-19-280120-1}} *[[Bernhard Maier (religious studies professor)|Maier, Bernhard]], ''Dictionary of Celtic religion and culture'', Boydell & Brewer 1997 {{ISBN|978-0-85115-660-6}} *O'Rahilly, Thomas F. ''Early Irish History and Mythology'' (1991, reissued 1971) *Rolleston, T.W. ''Celtic Myths and Legend''s. Dover Publications Inc. (1911, 1990 reprint). {{ISBN|0486265072}} *[[John Rhys|Rhys, John]], ''Lectures on the Origin and Growth of Religion as Illustrated by Celtic Heathendom'' 3rd ed. (1898, reprinted 1979) *Sjoestedt, M. L., ''Gods and Heroes of the Celts''. 1949; translated by Myles Dillon. repr. Berkeley, CA: Turtle Press, 1990. {{ISBN|1-85182-179-1}} *Squire, Charles. ''Celtic Myth and Legend''. Newcastle Publishing Co. 1975. {{ISBN|0-87877-030-5}} *Stercks, Claude, ''Éléments de cosmogonie celtique'' (1986) *[[Joseph Vendryes|Vendryes, Joseph]]; Ernest Tonnelat & [[B.-O. Unbegaun]] ''Les Religions des Celtes, des Germains et des anciens Slaves'' (1948) == Naisc sheachtracha == *[http://www.unc.edu/celtic/catalogue/Gundestrup/kauldron.html Celtic Art & Cultures]: a detailed description of the [[Gundestrup cauldron]] *[https://web.archive.org/web/20100209003822/http://draeconin.com/database/celtreli.htm Celtic Religion – What Information do we really have] *[http://www.conjure.com/whocelts.html What We Don't Know About the Ancient Celts] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Na Ceiltigh]] rdzsv5rmwq9nzzut14flifbon4h6wxm 1089883 1089882 2022-08-26T16:49:45Z Marcas.oduinn 33120 /* Foinsí stairiúla */... naisc wikitext text/x-wiki {{Glanadh-mar|ag aistriú go Gaeilge}} '' '''Celtic mythology''' is the body of [[miotas]]s belonging to the [[na Ceiltigh]].<ref name="Cunliffe">Cunliffe, Barry, (1997) ''The Ancient Celts''. Oxford, [[Oxford University Press]] {{ISBN|0-19-815010-5}}, ll. 183 (religion), 202, 204–8.</ref> Like other [[an Iarannaois]] Europeans, Celtic peoples followed [[Ancient Celtic religion|a polytheistic religion]], having many gods and goddesses. The mythologies of Ceiltigh na Mór-roinne peoples, such as the [[Gallaigh]] and [[Ceiltibéaraigh]], did not survive their conquest by the [[Impireacht na Róimhe]], the loss of a d[[Teangacha Ceilteacha]] and their subsequent conversion to [[Críostaíocht]]. Remnants are only found in Greco-Roman sources and archaeology. Most surviving Celtic mythology belongs to the [[Ceiltigh na nOileán]] peoples (the [[Gaeil]] of [[Éire]] agus [[Alba]]; the [[na Briotanaigh Cheilteacha]] of western [[An Bhreatain]] agus [[an Bhriotáin]]). They preserved some of their myths in [[béaloideas]], which were eventually written down by Christian scribes in the [[an Mheánaois]]. [[Miotaseolaíocht na nGael]] has the largest written body of myths, followed by [[miotaseolaíocht na mBreatnach]]. '' The supernatural race called the [[Tuatha Dé Danann]] are believed to be based on the main Celtic gods of Ireland, while many Welsh characters belong either to the Plant Dôn ("Clann [[Dôn]]") and the Plant Llŷr ("Clann [[Llŷr]]"). Some figures in Insular Celtic myth have ancient continental parallels: Irish [[Lugh]] and Welsh [[Lleu]] are cognate with [[Lugus]]; [[Goibniu]] and [[Gofannon]] with Gobannos; [[Aengus|Macán]] and [[Mabon ap Modron|Mabon]] with Maponos; and so on. One common figure is the [[sovereignty goddess]], who represents the land and bestows sovereignty on a king by marrying him. The [[Alltar]] is also a common motif; a parallel realm of the supernatural races, which is visited by some mythical heroes. Celtic myth influenced later [[Ábhar na Breataine|Arthurian legend]]. == Léargas ginearálta == [[Íomhá:Gaul god Sucellus.jpg|mion|deis|The Celtic god [[Sucellus]]]] '' Though the Celtic world at its height covered much of western and central Europe, it was not politically unified nor was there any substantial central source of cultural influence or homogeneity; as a result, there was a great deal of variation in local practices of [[ildiachas Ceilteach]] (although certain motifs, for example the god [[Lugh]], appear to have diffused throughout the Celtic world). Inscriptions of more than three hundred deities, often equated with their Roman counterparts, have survived, but of these most appear to have been ''[[genius loci|genii locorum]]'', local or tribal gods, and few were widely worshiped. However, from what has survived of Celtic mythology, it is possible to discern commonalities which hint at a more unified pantheon than is often given credit. '' The nature and functions of these ancient gods can be deduced from their names, the location of their inscriptions, their [[iconography]], the [[Miotaseolaíocht na Róimhe]] they are equated with, and similar figures from later bodies of Celtic mythology. '' Celtic mythology is found in a number of distinct, if related, subgroups, largely corresponding to the branches of the [[Teangacha Ceilteacha]]: * Ancient Celtic religion (known primarily through archaeological sources rather than through written mythology) * mythology in [[teangacha Gaelacha]], represented chiefly by [[Miotaseolaíocht na nGael]]<ref>{{cite book |last=O'Rahilly |first=T. F. |title=Early Irish History and Mythology|year=1984 |orig-year= 1946, 1964, 1971 |publisher=Institiúid Ard-Léinn Bhaile Átha Cliath |isbn=0-901282-29-4}}</ref> (also shared with [[Scottish mythology]]) ** [[Na Scéalta Miotaseolaíochta]] ** [[An Rúraíocht]] ** [[An Fhiannaíocht]] ** [[Scéalaíocht na Ríthe]] * mythology in [[Teangacha Briotainice]] ** [[Miotaseolaíocht na Breataine Bige]] ** [[Cornish mythology]] ** [[Breton mythology]] == Foinsí stairiúla == [[Íomhá:Rouelle votive wheels.jpg|mion|'' Votive Celtic wheels thought to correspond to the cult of [[Taranis]]. Thousands of such wheels have been found in sanctuaries in [[Gallia Belgica]], dating from 50 RC to AD 50. [[Musée d'Archéologie Nationale]], [[An Fhrainc]] ]] '' As a result of the scarcity of surviving materials bearing written [[Gaillis]], it is surmised that the most of the Celtic writings were destroyed by the Romans, though a written form of Gaulish using aibítrí [[aibítir na Gréigise|Gréigise]], [[aibítir na Laidine|Laidine]] agus [[Old Italic script|North Italic]] was used (as evidenced by votive items bearing inscriptions in Gaulish and the [[Coligny calendar]]).<ref>{{cite book |last=Ross |first=Anne |title=Everyday Life of the Pagan Celts |year=1972 |publisher=Carousel Books |isbn=0-552-54021-8 |pages=166–167}}</ref> [[Julius Caesar]] attests to the literacy of the Gauls, but also wrote that their priests, the [[draoi]]the, were forbidden to use writing to record certain verses of religious significance<ref>{{cite book |last=Chadwick |first=Nora Kershaw |authorlink=Nora Kershaw Chadwick |title=The Celts |year=1970 |publisher=Penguin Books |isbn=978-0-14-021211-2 |page=149}}</ref> (Caesar, ''[[Commentarii de Bello Gallico]]'' 6.14) while also noting that the [[Helvetii]] had a written census (Caesar, ''De Bello Gallico'' 1.29). '' Rome introduced a more widespread habit of public inscriptions, and broke the power of the druids in the areas it conquered; in fact, most inscriptions to [[deity|deities]] discovered in [[an Ghaill]] (modern [[an Fhrainc]] agus [[Northern Italy]]), [[an Bhreatain]] and other formerly (or presently) Celtic-speaking areas post-date the Roman conquest. '' Though early Gaels in Ireland and parts of [[an Bhreatain Bheag]] used [[Ogham]] script to record short inscriptions (largely personal names), more sophisticated literacy was not introduced to Celtic areas that had not been conquered by Rome until the advent of [[Críostaíocht]]. Indeed, many Gaelic myths were first recorded by Christian monks, albeit without most of their original religious meanings.<ref>{{cite book |last=Ross |first=Anne |title=Everyday Life of the Pagan Celts |year=1972 |publisher=Carousel Books |isbn=0-552-54021-8 |pages=168–170}}</ref> == Miotaseolaíocht na nGael == {{príomhalt|Miotaseolaíocht na nGael}} [[Íomhá:Ferdiad.jpg|mion|Cuchulainn carries Ferdiad across the river]] '' The oldest body of myths stemming from the Heroic Age is found only from the early medieval period of Ireland.<ref>{{cite book |last=Jackson |first=Kenneth Hurlstone |title=A Celtic Miscellany |year=1971 |publisher=Penguin Classics |isbn=0-14-044-247-2 |pages=[https://archive.org/details/celticmiscellany00jack/page/27 27–28]|url=https://archive.org/details/celticmiscellany00jack/page/27}}</ref> As Christianity began to take over, the gods and goddesses were slowly eliminated as such from the culture. What survives includes material dealing with the [[Tuatha Dé Danann]] and the [[Fomhóraigh]], which forms the basis for the text [[Cath Maighe Tuireadh]], as well as portions of the history-focused [[Lebor Gabála Érenn|Leabhar Gabhála Éireann]]. The Tuatha Dé represent the functions of human society such as kingship, crafts and war, while the Fomorians represent chaos and wild nature. ===An Dagda=== '' The leader of the gods for the Irish pantheon appears to have been [[an Dagda]].<ref>{{cite book |last=Geddes & Grosset Ltd|title=Dictionary of the Celts |year=1997 |publisher=Brockhampton Press London |isbn=1-86019-709-4|pages=41}}</ref> An Dagda was the figure on which male humans and other gods were based because he embodied ideal Irish traits. Celtic gods were also considered to be a clan due to their lack of specialization and unknown origins. The particular character of the Dagda was as a figure of burlesque lampoonery in [[Miotaseolaíocht na nGael]], and some authors even conclude that he was trusted to be benevolent enough to tolerate jokes at his own expense. '' Irish tales depict the Dagda as a figure of power, armed with a club. In [[Dorset]] there is a famous outline of an [[phallus|ithyphallic]] giant called the [[Cerne Abbas Giant]] with a club cut into the chalky soil. While this was probably produced in relatively modern times ([[Cogadh Cathartha Shasana]] era), it was long thought to be a representation of an Dagda. This has been called into question by recent studies which show that there may have been a representation of what looks like a large drapery hanging from the horizontal arm of the figure, leading to suspicion that this figure actually represents [[Earcail]], with the skin of the [[Nemean lion]] over his arm and carrying the club he used to kill it. In [[an Ghaill]], it is speculated that the Dagda is associated with [[Sucellus]], the striker, equipped with a hammer and cup. === Mór-Ríoghain === '' [[Mór-Ríoghain]] was a tripartite battle goddess of the Celts of Ancient Ireland and Scotland.<ref>{{cite book |last=Geddes & Grosset Ltd |title=Dictionary of the Celts |year=1997 |publisher=Brockhampton Press London |isbn=1-86019-709-4 |pages=130}}</ref><ref>Mammoth Book of Celtic Myths and Legends (1999), Constable & Robinson Ltd</ref> She was known as the Morrígan, but the different sections she was divided into were also referred to as [[Nemain|Neamhain]], [[Macha]] and [[Badb|Babhdh]] (among other, less common names), each representing different aspects of combat. She is most commonly known for her involvement in the ''[[Táin Bó Cúailnge]]''. === Lugh === [[Íomhá:Lugh spear Millar.jpg|mion|deis|x216px|''Lugh's Magic Spear''; léaráid le H. R. Millar]] '' The god appearing most frequently in the tales is [[Lugh]]. He is evidently a residual of the earlier, more widespread god [[Lugus]], whose diffusion in Celtic religion is apparent from the number of place names in which his name appears, occurring across the Celtic world. The most famous of these are the cities of [[Lugdunum]] (the modern French city of [[Lyon]]), Lugdunum Batavorum ([[Brittenburg]], 10 kilometers west of [[Leiden]] in the [[Netherlands]]) and [[Lugo|Lucus Augusti]] ({{lang-el|Λοuκος Λuγούστον}}, the modern Galician city of [[Lugo]]). Lug is described in the Celtic myths as the last to be added to the list of deities. In Ireland a festival called the [[Lughnasadh]] ({{lang-ir|Lúnasa}} "August") was held in his honor. === Eile === '' Other important goddesses include [[Brigid]], the Dagda's daughter; [[Aibell]], [[Áine]], [[Macha]], and the sovereign goddess, [[Ériu]]. Notable is [[Epona]], the horse goddess, celebrated with horse races at the summer festival. Significant Irish gods include [[Nuada Airgetlám]], the first king of the Tuatha Dé Danann; [[Goibniu]], the smith and brewer; [[Dian Cecht]], the patron of healing; and the sea god [[Manannán mac Lir]]. == Miotaseolaíocht na Breataine Bige == {{príomhalt|Welsh mythology}} [[Íomhá:Ler swans Millar.jpg|mion|deis|upright|'' An illustration of [[Llŷr]] and the swans by H. R. Millar]] [[Íomhá:Jesus-College-MS-111 00379 190r (cropped) Geraint.jpg|mion|clé|'' Opening lines of one of the Mabinogi tales from the [[Red Book of Hergest]]:<br />''Gereint vab Erbin. Arthur a deuodes dala llys yg Caerllion ar Wysc...'' <br />(Geraint the son of Erbin. Arthur was accustomed to hold his Court at Caerlleon upon Usk...)]] '' Important reflexes of British mythology appear in the [[Four Branches of the Mabinogi]], especially in the names of several characters, such as [[Rhiannon]], [[Teyrnon]], and [[Brân the Blessed]] (''Bendigeidfran'', "Bran [Crow] the Blessed"). Other characters, in all likelihood, derive from mythological sources, and various episodes, such as the appearance of [[Arawn]], a king of the Otherworld seeking the aid of a mortal in his own feuds, and the tale of the hero who cannot be killed except under seemingly contradictory circumstances, can be traced throughout [[Proto-Indo-European mythology]]. The children of [[Llŷr]] ("Sea" = Irish [[Ler (mythology)|Ler]]) in the Second and Third Branches, and the children of [[Dôn]] ([[Danu (Irish goddess)|Danu]] in Irish and earlier Indo-European tradition) in the Fourth Branch are major figures, but the tales themselves are not primary mythology. '' While further mythological names and references appear elsewhere in Welsh narrative and tradition, especially in the tale of ''[[Culhwch and Olwen]]'', where we find, for example, [[Mabon ap Modron]] ("Divine Son of the Divine Mother"), and in the collected [[Welsh Triads]], not enough is known of the British mythological background to reconstruct either a narrative of creation or a coherent pantheon of British deities. Indeed, though there is much in common with Irish myth, there may have been no unified British mythological tradition ''per se''. Whatever its ultimate origins, the surviving material has been put to good use in the service of literary masterpieces that address the cultural concerns of [[Wales]] in the early and later Middle Ages. ==Remnants of Gaulish and other mythology== {{príomhalt|Gallo-Roman religion}} [[Íomhá:Taranis Jupiter with wheel and thunderbolt Le Chatelet Gourzon Haute Marne.jpg|mion|clé|upright|'' [[Taranis]] (with Celtic wheel and [[thunderbolt]]), Le Chatelet, Gourzon, [[Haute-Marne]], France]] '' The Celts also worshiped a number of deities of which little more is known than [[list of Celtic deities|their names]]. Classical writers preserve a few fragments of legends or myths that may possibly be Celtic.<ref name="Duval">{{cite book |first=Paul-Marie |last=Duval |year=1993 |title=Les dieux de la Gaule |trans-title=The Gods of Gaul |publisher=Éditions Payot |location=Paris, FR |isbn=2-228-88621-1 |pages=94–98}}</ref> '' According to the Syrian rhetorician [[Lucian]], [[Ogmios]] was supposed to lead a band of men chained by their ears to his tongue as a symbol of the strength of his eloquence. '' The first-century Roman poet [[Lucan]] mentions the gods [[Taranis]], [[Toutatis|Teutates]] and [[Esus]], but there is little Celtic evidence that these were important deities. '' A number of [[objet d'art|objets d'art]], coins, and altars may depict scenes from lost myths, such as the representations of [[Tarvos Trigaranus]] or of an equestrian ‘[[Jupiter (mythology)|Jupiter]]’ surmounting the [[Anguiped]] (a snake-legged human-like figure). The [[Gundestrup cauldron]] has been also interpreted mythically.<ref>{{cite journal |first=G.S. |last=Olmsted |title=The Gundestrup version of ''Táin Bó Cuailnge'' |journal=[[Antiquity (journal)|Antiquity]] |year=1976 |volume=50 |issue=198 |pages=95–103|doi=10.1017/S0003598X00070836 }}</ref> '' Along with dedications giving us god names, there are also deity representations to which no name has yet been attached. Among these are images of a three-headed or three-faced god, a squatting god, a god with a snake, a god with a wheel, and a horseman with a kneeling giant.<ref name="Powell">{{cite book |author=Powell, T.G.E. |author-link=T. G. E. Powell|title=The Celts |publisher=Thames & Hudson |place=London, UK |year=1958}}</ref> Some of these images can be found in [[Bronze Age|Late Bronze Age]] [[Bog|peat bogs]] in Britain,<ref name="Chadwick">{{cite book |author=Chadwick, Nora |title=The Celts |publisher=Pelican Books |year=1970}}</ref> indicating the symbols were both pre-Roman and widely spread across Celtic culture. The distribution of some of the images has been mapped and shows a pattern of central concentration of an image along with a wide scatter indicating these images were most likely attached to specific tribes and were distributed from some central point of tribal concentration outward along lines of trade. The image of the three-headed god has a central concentration among the Belgae, between the Oise, Marne and Moselle rivers. The horseman with the kneeling giant is centered on either side of the Rhine. These examples seem to indicate regional preferences of a common image stock.<ref name="Powell"/> {{clear}} ===Julius Caesar on Celtic gods and their significance=== [[Íomhá:Rouelle d or Balesme Haute Marne.jpg|mion|deis|'' Golden Celtic wheel with symbols, Balesme, [[Haute-Marne]]. [[National Archaeological Museum (France)|National Archaeological Museum]]]] '' The classic entry about the Celtic gods of Gaul is by [[Julius Caesar]]'s history of his war in Gaul.<ref>{{cite book |author-link=Julius Caesar |first=Gaius Julius |last=Caesar |title=[[Commentarii de Bello Gallico]] |orig-date=52–51 BCE |trans-title=The Gallic War}}</ref> In this he names the five principal gods worshiped in Gaul (according to the [[interpretatio graeca|practice of his time]], he gives the names of the closest equivalent Roman gods) and describes their roles: '' [[Mercury (mythology)|Mercury]] was the most venerated of all the deities and numerous representations of him were to be discovered. Mercury was seen as the originator of all the arts (and is often taken to refer to [[Lugus]] for this reason), the supporter of adventurers and of traders, and the mightiest power concerning trade and profit. '' Next, the Gauls revered [[Apollo]], [[Mars (mythology)|Mars]], [[Jupiter (mythology)|Jupiter]], and [[Minerva]]. Among these divinities Caesar described the Celts as holding roughly equal views as did other populations: Apollo dispels sickness, Minerva encourages skills, Jupiter governs the skies, and Mars influences warfare. MacBain argues that Apollo corresponds to [[Lugh|Irish Lugh]], Mercury to [[Manannan mac Lir]], Jupiter to [[the Dagda]], Mars to [[Neit]], and Minerva to [[Brigit]].<ref>{{cite book |last=MacBain |first=Alexander |title=Celtic Mythology and Religion |year=1976 |publisher=Folcroft Library Editions |isbn=0-8414-6043-4 |pages=69–75}}</ref> '' In addition to these five, Caesar mentions that the Gauls traced their ancestry to [[Dīs Pater]]<ref>{{cite book |last=Ross |first=Anne |title=Everyday Life of the Pagan Celts |year=1972 |publisher=Carousel Books |isbn=0-552-54021-8 |pages=208}}</ref> (possibly Irish [[Donn]]). == Féach freisin == * [[Bean sí]] * [[Miotaseolaíocht Chantabrach]] * [[Críostaíocht Cheilteach]] * [[Rí Iascaire]] * [[Niskai]] * [[Triscéil]] == Foinsí == * de Vries, Jan, ''Keltische Religion'' (1961). *Duval, Paul-Marie, ''Les Dieux de la Gaule'', new ed. updated and enlarged (1976) *Mac Cana, Proinsias. ''Celtic Mythology''. New York: Hamlyn, 1970. {{ISBN|0-600-00647-6}} *Mac Cana, Proinsias, ''The Learned Tales of Medieval Ireland'' (Irish Literature – Studies), Dublin Institute for Advanced Studies (1980): {{ISBN|1-85500-120-9}} *MacKillop, James, ''Dictionary of Celtic Mythology''. Oxford: Oxford University Press, 1998. {{ISBN|0-19-280120-1}} *[[Bernhard Maier (religious studies professor)|Maier, Bernhard]], ''Dictionary of Celtic religion and culture'', Boydell & Brewer 1997 {{ISBN|978-0-85115-660-6}} *O'Rahilly, Thomas F. ''Early Irish History and Mythology'' (1991, reissued 1971) *Rolleston, T.W. ''Celtic Myths and Legend''s. Dover Publications Inc. (1911, 1990 reprint). {{ISBN|0486265072}} *[[John Rhys|Rhys, John]], ''Lectures on the Origin and Growth of Religion as Illustrated by Celtic Heathendom'' 3rd ed. (1898, reprinted 1979) *Sjoestedt, M. L., ''Gods and Heroes of the Celts''. 1949; translated by Myles Dillon. repr. Berkeley, CA: Turtle Press, 1990. {{ISBN|1-85182-179-1}} *Squire, Charles. ''Celtic Myth and Legend''. Newcastle Publishing Co. 1975. {{ISBN|0-87877-030-5}} *Stercks, Claude, ''Éléments de cosmogonie celtique'' (1986) *[[Joseph Vendryes|Vendryes, Joseph]]; Ernest Tonnelat & [[B.-O. Unbegaun]] ''Les Religions des Celtes, des Germains et des anciens Slaves'' (1948) == Naisc sheachtracha == *[http://www.unc.edu/celtic/catalogue/Gundestrup/kauldron.html Celtic Art & Cultures]: a detailed description of the [[Gundestrup cauldron]] *[https://web.archive.org/web/20100209003822/http://draeconin.com/database/celtreli.htm Celtic Religion – What Information do we really have] *[http://www.conjure.com/whocelts.html What We Don't Know About the Ancient Celts] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Na Ceiltigh]] 9rzuz8imlmg3g8zm8ypduv0e7p61lci 1089884 1089883 2022-08-26T16:53:16Z Marcas.oduinn 33120 /* Foinsí stairiúla */... naisc wikitext text/x-wiki {{Glanadh-mar|ag aistriú go Gaeilge}} '' '''Celtic mythology''' is the body of [[miotas]]s belonging to the [[na Ceiltigh]].<ref name="Cunliffe">Cunliffe, Barry, (1997) ''The Ancient Celts''. Oxford, [[Oxford University Press]] {{ISBN|0-19-815010-5}}, ll. 183 (religion), 202, 204–8.</ref> Like other [[an Iarannaois]] Europeans, Celtic peoples followed [[Ancient Celtic religion|a polytheistic religion]], having many gods and goddesses. The mythologies of Ceiltigh na Mór-roinne peoples, such as the [[Gallaigh]] and [[Ceiltibéaraigh]], did not survive their conquest by the [[Impireacht na Róimhe]], the loss of a d[[Teangacha Ceilteacha]] and their subsequent conversion to [[Críostaíocht]]. Remnants are only found in Greco-Roman sources and archaeology. Most surviving Celtic mythology belongs to the [[Ceiltigh na nOileán]] peoples (the [[Gaeil]] of [[Éire]] agus [[Alba]]; the [[na Briotanaigh Cheilteacha]] of western [[An Bhreatain]] agus [[an Bhriotáin]]). They preserved some of their myths in [[béaloideas]], which were eventually written down by Christian scribes in the [[an Mheánaois]]. [[Miotaseolaíocht na nGael]] has the largest written body of myths, followed by [[miotaseolaíocht na mBreatnach]]. '' The supernatural race called the [[Tuatha Dé Danann]] are believed to be based on the main Celtic gods of Ireland, while many Welsh characters belong either to the Plant Dôn ("Clann [[Dôn]]") and the Plant Llŷr ("Clann [[Llŷr]]"). Some figures in Insular Celtic myth have ancient continental parallels: Irish [[Lugh]] and Welsh [[Lleu]] are cognate with [[Lugus]]; [[Goibniu]] and [[Gofannon]] with Gobannos; [[Aengus|Macán]] and [[Mabon ap Modron|Mabon]] with Maponos; and so on. One common figure is the [[sovereignty goddess]], who represents the land and bestows sovereignty on a king by marrying him. The [[Alltar]] is also a common motif; a parallel realm of the supernatural races, which is visited by some mythical heroes. Celtic myth influenced later [[Ábhar na Breataine|Arthurian legend]]. == Léargas ginearálta == [[Íomhá:Gaul god Sucellus.jpg|mion|deis|The Celtic god [[Sucellus]]]] '' Though the Celtic world at its height covered much of western and central Europe, it was not politically unified nor was there any substantial central source of cultural influence or homogeneity; as a result, there was a great deal of variation in local practices of [[ildiachas Ceilteach]] (although certain motifs, for example the god [[Lugh]], appear to have diffused throughout the Celtic world). Inscriptions of more than three hundred deities, often equated with their Roman counterparts, have survived, but of these most appear to have been ''[[genius loci|genii locorum]]'', local or tribal gods, and few were widely worshiped. However, from what has survived of Celtic mythology, it is possible to discern commonalities which hint at a more unified pantheon than is often given credit. '' The nature and functions of these ancient gods can be deduced from their names, the location of their inscriptions, their [[iconography]], the [[Miotaseolaíocht na Róimhe]] they are equated with, and similar figures from later bodies of Celtic mythology. '' Celtic mythology is found in a number of distinct, if related, subgroups, largely corresponding to the branches of the [[Teangacha Ceilteacha]]: * Ancient Celtic religion (known primarily through archaeological sources rather than through written mythology) * mythology in [[teangacha Gaelacha]], represented chiefly by [[Miotaseolaíocht na nGael]]<ref>{{cite book |last=O'Rahilly |first=T. F. |title=Early Irish History and Mythology|year=1984 |orig-year= 1946, 1964, 1971 |publisher=Institiúid Ard-Léinn Bhaile Átha Cliath |isbn=0-901282-29-4}}</ref> (also shared with [[Scottish mythology]]) ** [[Na Scéalta Miotaseolaíochta]] ** [[An Rúraíocht]] ** [[An Fhiannaíocht]] ** [[Scéalaíocht na Ríthe]] * mythology in [[Teangacha Briotainice]] ** [[Miotaseolaíocht na Breataine Bige]] ** [[Cornish mythology]] ** [[Breton mythology]] == Foinsí stairiúla == [[Íomhá:Rouelle votive wheels.jpg|mion|'' Votive Celtic wheels thought to correspond to the cult of [[Taranis]]. Thousands of such wheels have been found in sanctuaries in [[Gallia Belgica]], dating from 50 RC to AD 50. [[Musée d'Archéologie Nationale]], [[An Fhrainc]] ]] '' As a result of the scarcity of surviving materials bearing written [[Gaillis]], it is surmised that the most of the Celtic writings were destroyed by the Romans, though a written form of Gaulish using aibítrí [[aibítir Ghréagach|Gréagach]], [[aibítir Rómhánach|Rómhánach]] agus [[Old Italic script|North Italic]] was used (as evidenced by votive items bearing inscriptions in Gaulish and the [[Coligny calendar]]).<ref>{{cite book |last=Ross |first=Anne |title=Everyday Life of the Pagan Celts |year=1972 |publisher=Carousel Books |isbn=0-552-54021-8 |pages=166–167}}</ref> [[Julius Caesar]] attests to the literacy of the Gauls, but also wrote that their priests, the [[draoi]]the, were forbidden to use writing to record certain verses of religious significance<ref>{{cite book |last=Chadwick |first=Nora Kershaw |authorlink=Nora Kershaw Chadwick |title=The Celts |year=1970 |publisher=Penguin Books |isbn=978-0-14-021211-2 |page=149}}</ref> (Caesar, ''[[Commentarii de Bello Gallico]]'' 6.14) while also noting that the [[Helvetii]] had a written census (Caesar, ''De Bello Gallico'' 1.29). '' Rome introduced a more widespread habit of public inscriptions, and broke the power of the druids in the areas it conquered; in fact, most inscriptions to [[dia|deities]] discovered in [[an Ghaill]] (modern [[an Fhrainc]] agus tuaisceart na [[an Iodáil|hIodála]]), [[an Bhreatain]] and other formerly (or presently) Celtic-speaking areas post-date the Roman conquest. '' Though early Gaels in Ireland and parts of [[an Bhreatain Bheag]] used [[Ogham]] script to record short inscriptions (largely personal names), more sophisticated literacy was not introduced to Celtic areas that had not been conquered by Rome until the advent of [[Críostaíocht]]. Indeed, many Gaelic myths were first recorded by Christian monks, albeit without most of their original religious meanings.<ref>{{cite book |last=Ross |first=Anne |title=Everyday Life of the Pagan Celts |year=1972 |publisher=Carousel Books |isbn=0-552-54021-8 |pages=168–170}}</ref> == Miotaseolaíocht na nGael == {{príomhalt|Miotaseolaíocht na nGael}} [[Íomhá:Ferdiad.jpg|mion|Cuchulainn carries Ferdiad across the river]] '' The oldest body of myths stemming from the Heroic Age is found only from the early medieval period of Ireland.<ref>{{cite book |last=Jackson |first=Kenneth Hurlstone |title=A Celtic Miscellany |year=1971 |publisher=Penguin Classics |isbn=0-14-044-247-2 |pages=[https://archive.org/details/celticmiscellany00jack/page/27 27–28]|url=https://archive.org/details/celticmiscellany00jack/page/27}}</ref> As Christianity began to take over, the gods and goddesses were slowly eliminated as such from the culture. What survives includes material dealing with the [[Tuatha Dé Danann]] and the [[Fomhóraigh]], which forms the basis for the text [[Cath Maighe Tuireadh]], as well as portions of the history-focused [[Lebor Gabála Érenn|Leabhar Gabhála Éireann]]. The Tuatha Dé represent the functions of human society such as kingship, crafts and war, while the Fomorians represent chaos and wild nature. ===An Dagda=== '' The leader of the gods for the Irish pantheon appears to have been [[an Dagda]].<ref>{{cite book |last=Geddes & Grosset Ltd|title=Dictionary of the Celts |year=1997 |publisher=Brockhampton Press London |isbn=1-86019-709-4|pages=41}}</ref> An Dagda was the figure on which male humans and other gods were based because he embodied ideal Irish traits. Celtic gods were also considered to be a clan due to their lack of specialization and unknown origins. The particular character of the Dagda was as a figure of burlesque lampoonery in [[Miotaseolaíocht na nGael]], and some authors even conclude that he was trusted to be benevolent enough to tolerate jokes at his own expense. '' Irish tales depict the Dagda as a figure of power, armed with a club. In [[Dorset]] there is a famous outline of an [[phallus|ithyphallic]] giant called the [[Cerne Abbas Giant]] with a club cut into the chalky soil. While this was probably produced in relatively modern times ([[Cogadh Cathartha Shasana]] era), it was long thought to be a representation of an Dagda. This has been called into question by recent studies which show that there may have been a representation of what looks like a large drapery hanging from the horizontal arm of the figure, leading to suspicion that this figure actually represents [[Earcail]], with the skin of the [[Nemean lion]] over his arm and carrying the club he used to kill it. In [[an Ghaill]], it is speculated that the Dagda is associated with [[Sucellus]], the striker, equipped with a hammer and cup. === Mór-Ríoghain === '' [[Mór-Ríoghain]] was a tripartite battle goddess of the Celts of Ancient Ireland and Scotland.<ref>{{cite book |last=Geddes & Grosset Ltd |title=Dictionary of the Celts |year=1997 |publisher=Brockhampton Press London |isbn=1-86019-709-4 |pages=130}}</ref><ref>Mammoth Book of Celtic Myths and Legends (1999), Constable & Robinson Ltd</ref> She was known as the Morrígan, but the different sections she was divided into were also referred to as [[Nemain|Neamhain]], [[Macha]] and [[Badb|Babhdh]] (among other, less common names), each representing different aspects of combat. She is most commonly known for her involvement in the ''[[Táin Bó Cúailnge]]''. === Lugh === [[Íomhá:Lugh spear Millar.jpg|mion|deis|x216px|''Lugh's Magic Spear''; léaráid le H. R. Millar]] '' The god appearing most frequently in the tales is [[Lugh]]. He is evidently a residual of the earlier, more widespread god [[Lugus]], whose diffusion in Celtic religion is apparent from the number of place names in which his name appears, occurring across the Celtic world. The most famous of these are the cities of [[Lugdunum]] (the modern French city of [[Lyon]]), Lugdunum Batavorum ([[Brittenburg]], 10 kilometers west of [[Leiden]] in the [[Netherlands]]) and [[Lugo|Lucus Augusti]] ({{lang-el|Λοuκος Λuγούστον}}, the modern Galician city of [[Lugo]]). Lug is described in the Celtic myths as the last to be added to the list of deities. In Ireland a festival called the [[Lughnasadh]] ({{lang-ir|Lúnasa}} "August") was held in his honor. === Eile === '' Other important goddesses include [[Brigid]], the Dagda's daughter; [[Aibell]], [[Áine]], [[Macha]], and the sovereign goddess, [[Ériu]]. Notable is [[Epona]], the horse goddess, celebrated with horse races at the summer festival. Significant Irish gods include [[Nuada Airgetlám]], the first king of the Tuatha Dé Danann; [[Goibniu]], the smith and brewer; [[Dian Cecht]], the patron of healing; and the sea god [[Manannán mac Lir]]. == Miotaseolaíocht na Breataine Bige == {{príomhalt|Welsh mythology}} [[Íomhá:Ler swans Millar.jpg|mion|deis|upright|'' An illustration of [[Llŷr]] and the swans by H. R. Millar]] [[Íomhá:Jesus-College-MS-111 00379 190r (cropped) Geraint.jpg|mion|clé|'' Opening lines of one of the Mabinogi tales from the [[Red Book of Hergest]]:<br />''Gereint vab Erbin. Arthur a deuodes dala llys yg Caerllion ar Wysc...'' <br />(Geraint the son of Erbin. Arthur was accustomed to hold his Court at Caerlleon upon Usk...)]] '' Important reflexes of British mythology appear in the [[Four Branches of the Mabinogi]], especially in the names of several characters, such as [[Rhiannon]], [[Teyrnon]], and [[Brân the Blessed]] (''Bendigeidfran'', "Bran [Crow] the Blessed"). Other characters, in all likelihood, derive from mythological sources, and various episodes, such as the appearance of [[Arawn]], a king of the Otherworld seeking the aid of a mortal in his own feuds, and the tale of the hero who cannot be killed except under seemingly contradictory circumstances, can be traced throughout [[Proto-Indo-European mythology]]. The children of [[Llŷr]] ("Sea" = Irish [[Ler (mythology)|Ler]]) in the Second and Third Branches, and the children of [[Dôn]] ([[Danu (Irish goddess)|Danu]] in Irish and earlier Indo-European tradition) in the Fourth Branch are major figures, but the tales themselves are not primary mythology. '' While further mythological names and references appear elsewhere in Welsh narrative and tradition, especially in the tale of ''[[Culhwch and Olwen]]'', where we find, for example, [[Mabon ap Modron]] ("Divine Son of the Divine Mother"), and in the collected [[Welsh Triads]], not enough is known of the British mythological background to reconstruct either a narrative of creation or a coherent pantheon of British deities. Indeed, though there is much in common with Irish myth, there may have been no unified British mythological tradition ''per se''. Whatever its ultimate origins, the surviving material has been put to good use in the service of literary masterpieces that address the cultural concerns of [[Wales]] in the early and later Middle Ages. ==Remnants of Gaulish and other mythology== {{príomhalt|Gallo-Roman religion}} [[Íomhá:Taranis Jupiter with wheel and thunderbolt Le Chatelet Gourzon Haute Marne.jpg|mion|clé|upright|'' [[Taranis]] (with Celtic wheel and [[thunderbolt]]), Le Chatelet, Gourzon, [[Haute-Marne]], France]] '' The Celts also worshiped a number of deities of which little more is known than [[list of Celtic deities|their names]]. Classical writers preserve a few fragments of legends or myths that may possibly be Celtic.<ref name="Duval">{{cite book |first=Paul-Marie |last=Duval |year=1993 |title=Les dieux de la Gaule |trans-title=The Gods of Gaul |publisher=Éditions Payot |location=Paris, FR |isbn=2-228-88621-1 |pages=94–98}}</ref> '' According to the Syrian rhetorician [[Lucian]], [[Ogmios]] was supposed to lead a band of men chained by their ears to his tongue as a symbol of the strength of his eloquence. '' The first-century Roman poet [[Lucan]] mentions the gods [[Taranis]], [[Toutatis|Teutates]] and [[Esus]], but there is little Celtic evidence that these were important deities. '' A number of [[objet d'art|objets d'art]], coins, and altars may depict scenes from lost myths, such as the representations of [[Tarvos Trigaranus]] or of an equestrian ‘[[Jupiter (mythology)|Jupiter]]’ surmounting the [[Anguiped]] (a snake-legged human-like figure). The [[Gundestrup cauldron]] has been also interpreted mythically.<ref>{{cite journal |first=G.S. |last=Olmsted |title=The Gundestrup version of ''Táin Bó Cuailnge'' |journal=[[Antiquity (journal)|Antiquity]] |year=1976 |volume=50 |issue=198 |pages=95–103|doi=10.1017/S0003598X00070836 }}</ref> '' Along with dedications giving us god names, there are also deity representations to which no name has yet been attached. Among these are images of a three-headed or three-faced god, a squatting god, a god with a snake, a god with a wheel, and a horseman with a kneeling giant.<ref name="Powell">{{cite book |author=Powell, T.G.E. |author-link=T. G. E. Powell|title=The Celts |publisher=Thames & Hudson |place=London, UK |year=1958}}</ref> Some of these images can be found in [[Bronze Age|Late Bronze Age]] [[Bog|peat bogs]] in Britain,<ref name="Chadwick">{{cite book |author=Chadwick, Nora |title=The Celts |publisher=Pelican Books |year=1970}}</ref> indicating the symbols were both pre-Roman and widely spread across Celtic culture. The distribution of some of the images has been mapped and shows a pattern of central concentration of an image along with a wide scatter indicating these images were most likely attached to specific tribes and were distributed from some central point of tribal concentration outward along lines of trade. The image of the three-headed god has a central concentration among the Belgae, between the Oise, Marne and Moselle rivers. The horseman with the kneeling giant is centered on either side of the Rhine. These examples seem to indicate regional preferences of a common image stock.<ref name="Powell"/> {{clear}} ===Julius Caesar on Celtic gods and their significance=== [[Íomhá:Rouelle d or Balesme Haute Marne.jpg|mion|deis|'' Golden Celtic wheel with symbols, Balesme, [[Haute-Marne]]. [[National Archaeological Museum (France)|National Archaeological Museum]]]] '' The classic entry about the Celtic gods of Gaul is by [[Julius Caesar]]'s history of his war in Gaul.<ref>{{cite book |author-link=Julius Caesar |first=Gaius Julius |last=Caesar |title=[[Commentarii de Bello Gallico]] |orig-date=52–51 BCE |trans-title=The Gallic War}}</ref> In this he names the five principal gods worshiped in Gaul (according to the [[interpretatio graeca|practice of his time]], he gives the names of the closest equivalent Roman gods) and describes their roles: '' [[Mercury (mythology)|Mercury]] was the most venerated of all the deities and numerous representations of him were to be discovered. Mercury was seen as the originator of all the arts (and is often taken to refer to [[Lugus]] for this reason), the supporter of adventurers and of traders, and the mightiest power concerning trade and profit. '' Next, the Gauls revered [[Apollo]], [[Mars (mythology)|Mars]], [[Jupiter (mythology)|Jupiter]], and [[Minerva]]. Among these divinities Caesar described the Celts as holding roughly equal views as did other populations: Apollo dispels sickness, Minerva encourages skills, Jupiter governs the skies, and Mars influences warfare. MacBain argues that Apollo corresponds to [[Lugh|Irish Lugh]], Mercury to [[Manannan mac Lir]], Jupiter to [[the Dagda]], Mars to [[Neit]], and Minerva to [[Brigit]].<ref>{{cite book |last=MacBain |first=Alexander |title=Celtic Mythology and Religion |year=1976 |publisher=Folcroft Library Editions |isbn=0-8414-6043-4 |pages=69–75}}</ref> '' In addition to these five, Caesar mentions that the Gauls traced their ancestry to [[Dīs Pater]]<ref>{{cite book |last=Ross |first=Anne |title=Everyday Life of the Pagan Celts |year=1972 |publisher=Carousel Books |isbn=0-552-54021-8 |pages=208}}</ref> (possibly Irish [[Donn]]). == Féach freisin == * [[Bean sí]] * [[Miotaseolaíocht Chantabrach]] * [[Críostaíocht Cheilteach]] * [[Rí Iascaire]] * [[Niskai]] * [[Triscéil]] == Foinsí == * de Vries, Jan, ''Keltische Religion'' (1961). *Duval, Paul-Marie, ''Les Dieux de la Gaule'', new ed. updated and enlarged (1976) *Mac Cana, Proinsias. ''Celtic Mythology''. New York: Hamlyn, 1970. {{ISBN|0-600-00647-6}} *Mac Cana, Proinsias, ''The Learned Tales of Medieval Ireland'' (Irish Literature – Studies), Dublin Institute for Advanced Studies (1980): {{ISBN|1-85500-120-9}} *MacKillop, James, ''Dictionary of Celtic Mythology''. Oxford: Oxford University Press, 1998. {{ISBN|0-19-280120-1}} *[[Bernhard Maier (religious studies professor)|Maier, Bernhard]], ''Dictionary of Celtic religion and culture'', Boydell & Brewer 1997 {{ISBN|978-0-85115-660-6}} *O'Rahilly, Thomas F. ''Early Irish History and Mythology'' (1991, reissued 1971) *Rolleston, T.W. ''Celtic Myths and Legend''s. Dover Publications Inc. (1911, 1990 reprint). {{ISBN|0486265072}} *[[John Rhys|Rhys, John]], ''Lectures on the Origin and Growth of Religion as Illustrated by Celtic Heathendom'' 3rd ed. (1898, reprinted 1979) *Sjoestedt, M. L., ''Gods and Heroes of the Celts''. 1949; translated by Myles Dillon. repr. Berkeley, CA: Turtle Press, 1990. {{ISBN|1-85182-179-1}} *Squire, Charles. ''Celtic Myth and Legend''. Newcastle Publishing Co. 1975. {{ISBN|0-87877-030-5}} *Stercks, Claude, ''Éléments de cosmogonie celtique'' (1986) *[[Joseph Vendryes|Vendryes, Joseph]]; Ernest Tonnelat & [[B.-O. Unbegaun]] ''Les Religions des Celtes, des Germains et des anciens Slaves'' (1948) == Naisc sheachtracha == *[http://www.unc.edu/celtic/catalogue/Gundestrup/kauldron.html Celtic Art & Cultures]: a detailed description of the [[Gundestrup cauldron]] *[https://web.archive.org/web/20100209003822/http://draeconin.com/database/celtreli.htm Celtic Religion – What Information do we really have] *[http://www.conjure.com/whocelts.html What We Don't Know About the Ancient Celts] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Na Ceiltigh]] 40u7qnzhnvly2tg44que3mepwlbs9ed 1089885 1089884 2022-08-26T16:54:10Z Marcas.oduinn 33120 /* Eile */ wikitext text/x-wiki {{Glanadh-mar|ag aistriú go Gaeilge}} '' '''Celtic mythology''' is the body of [[miotas]]s belonging to the [[na Ceiltigh]].<ref name="Cunliffe">Cunliffe, Barry, (1997) ''The Ancient Celts''. Oxford, [[Oxford University Press]] {{ISBN|0-19-815010-5}}, ll. 183 (religion), 202, 204–8.</ref> Like other [[an Iarannaois]] Europeans, Celtic peoples followed [[Ancient Celtic religion|a polytheistic religion]], having many gods and goddesses. The mythologies of Ceiltigh na Mór-roinne peoples, such as the [[Gallaigh]] and [[Ceiltibéaraigh]], did not survive their conquest by the [[Impireacht na Róimhe]], the loss of a d[[Teangacha Ceilteacha]] and their subsequent conversion to [[Críostaíocht]]. Remnants are only found in Greco-Roman sources and archaeology. Most surviving Celtic mythology belongs to the [[Ceiltigh na nOileán]] peoples (the [[Gaeil]] of [[Éire]] agus [[Alba]]; the [[na Briotanaigh Cheilteacha]] of western [[An Bhreatain]] agus [[an Bhriotáin]]). They preserved some of their myths in [[béaloideas]], which were eventually written down by Christian scribes in the [[an Mheánaois]]. [[Miotaseolaíocht na nGael]] has the largest written body of myths, followed by [[miotaseolaíocht na mBreatnach]]. '' The supernatural race called the [[Tuatha Dé Danann]] are believed to be based on the main Celtic gods of Ireland, while many Welsh characters belong either to the Plant Dôn ("Clann [[Dôn]]") and the Plant Llŷr ("Clann [[Llŷr]]"). Some figures in Insular Celtic myth have ancient continental parallels: Irish [[Lugh]] and Welsh [[Lleu]] are cognate with [[Lugus]]; [[Goibniu]] and [[Gofannon]] with Gobannos; [[Aengus|Macán]] and [[Mabon ap Modron|Mabon]] with Maponos; and so on. One common figure is the [[sovereignty goddess]], who represents the land and bestows sovereignty on a king by marrying him. The [[Alltar]] is also a common motif; a parallel realm of the supernatural races, which is visited by some mythical heroes. Celtic myth influenced later [[Ábhar na Breataine|Arthurian legend]]. == Léargas ginearálta == [[Íomhá:Gaul god Sucellus.jpg|mion|deis|The Celtic god [[Sucellus]]]] '' Though the Celtic world at its height covered much of western and central Europe, it was not politically unified nor was there any substantial central source of cultural influence or homogeneity; as a result, there was a great deal of variation in local practices of [[ildiachas Ceilteach]] (although certain motifs, for example the god [[Lugh]], appear to have diffused throughout the Celtic world). Inscriptions of more than three hundred deities, often equated with their Roman counterparts, have survived, but of these most appear to have been ''[[genius loci|genii locorum]]'', local or tribal gods, and few were widely worshiped. However, from what has survived of Celtic mythology, it is possible to discern commonalities which hint at a more unified pantheon than is often given credit. '' The nature and functions of these ancient gods can be deduced from their names, the location of their inscriptions, their [[iconography]], the [[Miotaseolaíocht na Róimhe]] they are equated with, and similar figures from later bodies of Celtic mythology. '' Celtic mythology is found in a number of distinct, if related, subgroups, largely corresponding to the branches of the [[Teangacha Ceilteacha]]: * Ancient Celtic religion (known primarily through archaeological sources rather than through written mythology) * mythology in [[teangacha Gaelacha]], represented chiefly by [[Miotaseolaíocht na nGael]]<ref>{{cite book |last=O'Rahilly |first=T. F. |title=Early Irish History and Mythology|year=1984 |orig-year= 1946, 1964, 1971 |publisher=Institiúid Ard-Léinn Bhaile Átha Cliath |isbn=0-901282-29-4}}</ref> (also shared with [[Scottish mythology]]) ** [[Na Scéalta Miotaseolaíochta]] ** [[An Rúraíocht]] ** [[An Fhiannaíocht]] ** [[Scéalaíocht na Ríthe]] * mythology in [[Teangacha Briotainice]] ** [[Miotaseolaíocht na Breataine Bige]] ** [[Cornish mythology]] ** [[Breton mythology]] == Foinsí stairiúla == [[Íomhá:Rouelle votive wheels.jpg|mion|'' Votive Celtic wheels thought to correspond to the cult of [[Taranis]]. Thousands of such wheels have been found in sanctuaries in [[Gallia Belgica]], dating from 50 RC to AD 50. [[Musée d'Archéologie Nationale]], [[An Fhrainc]] ]] '' As a result of the scarcity of surviving materials bearing written [[Gaillis]], it is surmised that the most of the Celtic writings were destroyed by the Romans, though a written form of Gaulish using aibítrí [[aibítir Ghréagach|Gréagach]], [[aibítir Rómhánach|Rómhánach]] agus [[Old Italic script|North Italic]] was used (as evidenced by votive items bearing inscriptions in Gaulish and the [[Coligny calendar]]).<ref>{{cite book |last=Ross |first=Anne |title=Everyday Life of the Pagan Celts |year=1972 |publisher=Carousel Books |isbn=0-552-54021-8 |pages=166–167}}</ref> [[Julius Caesar]] attests to the literacy of the Gauls, but also wrote that their priests, the [[draoi]]the, were forbidden to use writing to record certain verses of religious significance<ref>{{cite book |last=Chadwick |first=Nora Kershaw |authorlink=Nora Kershaw Chadwick |title=The Celts |year=1970 |publisher=Penguin Books |isbn=978-0-14-021211-2 |page=149}}</ref> (Caesar, ''[[Commentarii de Bello Gallico]]'' 6.14) while also noting that the [[Helvetii]] had a written census (Caesar, ''De Bello Gallico'' 1.29). '' Rome introduced a more widespread habit of public inscriptions, and broke the power of the druids in the areas it conquered; in fact, most inscriptions to [[dia|deities]] discovered in [[an Ghaill]] (modern [[an Fhrainc]] agus tuaisceart na [[an Iodáil|hIodála]]), [[an Bhreatain]] and other formerly (or presently) Celtic-speaking areas post-date the Roman conquest. '' Though early Gaels in Ireland and parts of [[an Bhreatain Bheag]] used [[Ogham]] script to record short inscriptions (largely personal names), more sophisticated literacy was not introduced to Celtic areas that had not been conquered by Rome until the advent of [[Críostaíocht]]. Indeed, many Gaelic myths were first recorded by Christian monks, albeit without most of their original religious meanings.<ref>{{cite book |last=Ross |first=Anne |title=Everyday Life of the Pagan Celts |year=1972 |publisher=Carousel Books |isbn=0-552-54021-8 |pages=168–170}}</ref> == Miotaseolaíocht na nGael == {{príomhalt|Miotaseolaíocht na nGael}} [[Íomhá:Ferdiad.jpg|mion|Cuchulainn carries Ferdiad across the river]] '' The oldest body of myths stemming from the Heroic Age is found only from the early medieval period of Ireland.<ref>{{cite book |last=Jackson |first=Kenneth Hurlstone |title=A Celtic Miscellany |year=1971 |publisher=Penguin Classics |isbn=0-14-044-247-2 |pages=[https://archive.org/details/celticmiscellany00jack/page/27 27–28]|url=https://archive.org/details/celticmiscellany00jack/page/27}}</ref> As Christianity began to take over, the gods and goddesses were slowly eliminated as such from the culture. What survives includes material dealing with the [[Tuatha Dé Danann]] and the [[Fomhóraigh]], which forms the basis for the text [[Cath Maighe Tuireadh]], as well as portions of the history-focused [[Lebor Gabála Érenn|Leabhar Gabhála Éireann]]. The Tuatha Dé represent the functions of human society such as kingship, crafts and war, while the Fomorians represent chaos and wild nature. ===An Dagda=== '' The leader of the gods for the Irish pantheon appears to have been [[an Dagda]].<ref>{{cite book |last=Geddes & Grosset Ltd|title=Dictionary of the Celts |year=1997 |publisher=Brockhampton Press London |isbn=1-86019-709-4|pages=41}}</ref> An Dagda was the figure on which male humans and other gods were based because he embodied ideal Irish traits. Celtic gods were also considered to be a clan due to their lack of specialization and unknown origins. The particular character of the Dagda was as a figure of burlesque lampoonery in [[Miotaseolaíocht na nGael]], and some authors even conclude that he was trusted to be benevolent enough to tolerate jokes at his own expense. '' Irish tales depict the Dagda as a figure of power, armed with a club. In [[Dorset]] there is a famous outline of an [[phallus|ithyphallic]] giant called the [[Cerne Abbas Giant]] with a club cut into the chalky soil. While this was probably produced in relatively modern times ([[Cogadh Cathartha Shasana]] era), it was long thought to be a representation of an Dagda. This has been called into question by recent studies which show that there may have been a representation of what looks like a large drapery hanging from the horizontal arm of the figure, leading to suspicion that this figure actually represents [[Earcail]], with the skin of the [[Nemean lion]] over his arm and carrying the club he used to kill it. In [[an Ghaill]], it is speculated that the Dagda is associated with [[Sucellus]], the striker, equipped with a hammer and cup. === Mór-Ríoghain === '' [[Mór-Ríoghain]] was a tripartite battle goddess of the Celts of Ancient Ireland and Scotland.<ref>{{cite book |last=Geddes & Grosset Ltd |title=Dictionary of the Celts |year=1997 |publisher=Brockhampton Press London |isbn=1-86019-709-4 |pages=130}}</ref><ref>Mammoth Book of Celtic Myths and Legends (1999), Constable & Robinson Ltd</ref> She was known as the Morrígan, but the different sections she was divided into were also referred to as [[Nemain|Neamhain]], [[Macha]] and [[Badb|Babhdh]] (among other, less common names), each representing different aspects of combat. She is most commonly known for her involvement in the ''[[Táin Bó Cúailnge]]''. === Lugh === [[Íomhá:Lugh spear Millar.jpg|mion|deis|x216px|''Lugh's Magic Spear''; léaráid le H. R. Millar]] '' The god appearing most frequently in the tales is [[Lugh]]. He is evidently a residual of the earlier, more widespread god [[Lugus]], whose diffusion in Celtic religion is apparent from the number of place names in which his name appears, occurring across the Celtic world. The most famous of these are the cities of [[Lugdunum]] (the modern French city of [[Lyon]]), Lugdunum Batavorum ([[Brittenburg]], 10 kilometers west of [[Leiden]] in the [[Netherlands]]) and [[Lugo|Lucus Augusti]] ({{lang-el|Λοuκος Λuγούστον}}, the modern Galician city of [[Lugo]]). Lug is described in the Celtic myths as the last to be added to the list of deities. In Ireland a festival called the [[Lughnasadh]] ({{lang-ir|Lúnasa}} "August") was held in his honor. === Eile === '' Other important goddesses include [[Brigid]], the Dagda's daughter; [[Aibell]], [[Áine]], [[Macha]], and the sovereign goddess, [[Ériu]]. Notable is [[Epona]], the horse goddess, celebrated with horse races at the summer festival. Significant Irish gods include [[|Nuada Airgeadlámh|Nuada Airgetlám]], the first king of the Tuatha Dé Danann; [[Goibniu]], the smith and brewer; [[Dian Cécht]], the patron of healing; and the sea god [[Manannán mac Lir]]. == Miotaseolaíocht na Breataine Bige == {{príomhalt|Welsh mythology}} [[Íomhá:Ler swans Millar.jpg|mion|deis|upright|'' An illustration of [[Llŷr]] and the swans by H. R. Millar]] [[Íomhá:Jesus-College-MS-111 00379 190r (cropped) Geraint.jpg|mion|clé|'' Opening lines of one of the Mabinogi tales from the [[Red Book of Hergest]]:<br />''Gereint vab Erbin. Arthur a deuodes dala llys yg Caerllion ar Wysc...'' <br />(Geraint the son of Erbin. Arthur was accustomed to hold his Court at Caerlleon upon Usk...)]] '' Important reflexes of British mythology appear in the [[Four Branches of the Mabinogi]], especially in the names of several characters, such as [[Rhiannon]], [[Teyrnon]], and [[Brân the Blessed]] (''Bendigeidfran'', "Bran [Crow] the Blessed"). Other characters, in all likelihood, derive from mythological sources, and various episodes, such as the appearance of [[Arawn]], a king of the Otherworld seeking the aid of a mortal in his own feuds, and the tale of the hero who cannot be killed except under seemingly contradictory circumstances, can be traced throughout [[Proto-Indo-European mythology]]. The children of [[Llŷr]] ("Sea" = Irish [[Ler (mythology)|Ler]]) in the Second and Third Branches, and the children of [[Dôn]] ([[Danu (Irish goddess)|Danu]] in Irish and earlier Indo-European tradition) in the Fourth Branch are major figures, but the tales themselves are not primary mythology. '' While further mythological names and references appear elsewhere in Welsh narrative and tradition, especially in the tale of ''[[Culhwch and Olwen]]'', where we find, for example, [[Mabon ap Modron]] ("Divine Son of the Divine Mother"), and in the collected [[Welsh Triads]], not enough is known of the British mythological background to reconstruct either a narrative of creation or a coherent pantheon of British deities. Indeed, though there is much in common with Irish myth, there may have been no unified British mythological tradition ''per se''. Whatever its ultimate origins, the surviving material has been put to good use in the service of literary masterpieces that address the cultural concerns of [[Wales]] in the early and later Middle Ages. ==Remnants of Gaulish and other mythology== {{príomhalt|Gallo-Roman religion}} [[Íomhá:Taranis Jupiter with wheel and thunderbolt Le Chatelet Gourzon Haute Marne.jpg|mion|clé|upright|'' [[Taranis]] (with Celtic wheel and [[thunderbolt]]), Le Chatelet, Gourzon, [[Haute-Marne]], France]] '' The Celts also worshiped a number of deities of which little more is known than [[list of Celtic deities|their names]]. Classical writers preserve a few fragments of legends or myths that may possibly be Celtic.<ref name="Duval">{{cite book |first=Paul-Marie |last=Duval |year=1993 |title=Les dieux de la Gaule |trans-title=The Gods of Gaul |publisher=Éditions Payot |location=Paris, FR |isbn=2-228-88621-1 |pages=94–98}}</ref> '' According to the Syrian rhetorician [[Lucian]], [[Ogmios]] was supposed to lead a band of men chained by their ears to his tongue as a symbol of the strength of his eloquence. '' The first-century Roman poet [[Lucan]] mentions the gods [[Taranis]], [[Toutatis|Teutates]] and [[Esus]], but there is little Celtic evidence that these were important deities. '' A number of [[objet d'art|objets d'art]], coins, and altars may depict scenes from lost myths, such as the representations of [[Tarvos Trigaranus]] or of an equestrian ‘[[Jupiter (mythology)|Jupiter]]’ surmounting the [[Anguiped]] (a snake-legged human-like figure). The [[Gundestrup cauldron]] has been also interpreted mythically.<ref>{{cite journal |first=G.S. |last=Olmsted |title=The Gundestrup version of ''Táin Bó Cuailnge'' |journal=[[Antiquity (journal)|Antiquity]] |year=1976 |volume=50 |issue=198 |pages=95–103|doi=10.1017/S0003598X00070836 }}</ref> '' Along with dedications giving us god names, there are also deity representations to which no name has yet been attached. Among these are images of a three-headed or three-faced god, a squatting god, a god with a snake, a god with a wheel, and a horseman with a kneeling giant.<ref name="Powell">{{cite book |author=Powell, T.G.E. |author-link=T. G. E. Powell|title=The Celts |publisher=Thames & Hudson |place=London, UK |year=1958}}</ref> Some of these images can be found in [[Bronze Age|Late Bronze Age]] [[Bog|peat bogs]] in Britain,<ref name="Chadwick">{{cite book |author=Chadwick, Nora |title=The Celts |publisher=Pelican Books |year=1970}}</ref> indicating the symbols were both pre-Roman and widely spread across Celtic culture. The distribution of some of the images has been mapped and shows a pattern of central concentration of an image along with a wide scatter indicating these images were most likely attached to specific tribes and were distributed from some central point of tribal concentration outward along lines of trade. The image of the three-headed god has a central concentration among the Belgae, between the Oise, Marne and Moselle rivers. The horseman with the kneeling giant is centered on either side of the Rhine. These examples seem to indicate regional preferences of a common image stock.<ref name="Powell"/> {{clear}} ===Julius Caesar on Celtic gods and their significance=== [[Íomhá:Rouelle d or Balesme Haute Marne.jpg|mion|deis|'' Golden Celtic wheel with symbols, Balesme, [[Haute-Marne]]. [[National Archaeological Museum (France)|National Archaeological Museum]]]] '' The classic entry about the Celtic gods of Gaul is by [[Julius Caesar]]'s history of his war in Gaul.<ref>{{cite book |author-link=Julius Caesar |first=Gaius Julius |last=Caesar |title=[[Commentarii de Bello Gallico]] |orig-date=52–51 BCE |trans-title=The Gallic War}}</ref> In this he names the five principal gods worshiped in Gaul (according to the [[interpretatio graeca|practice of his time]], he gives the names of the closest equivalent Roman gods) and describes their roles: '' [[Mercury (mythology)|Mercury]] was the most venerated of all the deities and numerous representations of him were to be discovered. Mercury was seen as the originator of all the arts (and is often taken to refer to [[Lugus]] for this reason), the supporter of adventurers and of traders, and the mightiest power concerning trade and profit. '' Next, the Gauls revered [[Apollo]], [[Mars (mythology)|Mars]], [[Jupiter (mythology)|Jupiter]], and [[Minerva]]. Among these divinities Caesar described the Celts as holding roughly equal views as did other populations: Apollo dispels sickness, Minerva encourages skills, Jupiter governs the skies, and Mars influences warfare. MacBain argues that Apollo corresponds to [[Lugh|Irish Lugh]], Mercury to [[Manannan mac Lir]], Jupiter to [[the Dagda]], Mars to [[Neit]], and Minerva to [[Brigit]].<ref>{{cite book |last=MacBain |first=Alexander |title=Celtic Mythology and Religion |year=1976 |publisher=Folcroft Library Editions |isbn=0-8414-6043-4 |pages=69–75}}</ref> '' In addition to these five, Caesar mentions that the Gauls traced their ancestry to [[Dīs Pater]]<ref>{{cite book |last=Ross |first=Anne |title=Everyday Life of the Pagan Celts |year=1972 |publisher=Carousel Books |isbn=0-552-54021-8 |pages=208}}</ref> (possibly Irish [[Donn]]). == Féach freisin == * [[Bean sí]] * [[Miotaseolaíocht Chantabrach]] * [[Críostaíocht Cheilteach]] * [[Rí Iascaire]] * [[Niskai]] * [[Triscéil]] == Foinsí == * de Vries, Jan, ''Keltische Religion'' (1961). *Duval, Paul-Marie, ''Les Dieux de la Gaule'', new ed. updated and enlarged (1976) *Mac Cana, Proinsias. ''Celtic Mythology''. New York: Hamlyn, 1970. {{ISBN|0-600-00647-6}} *Mac Cana, Proinsias, ''The Learned Tales of Medieval Ireland'' (Irish Literature – Studies), Dublin Institute for Advanced Studies (1980): {{ISBN|1-85500-120-9}} *MacKillop, James, ''Dictionary of Celtic Mythology''. Oxford: Oxford University Press, 1998. {{ISBN|0-19-280120-1}} *[[Bernhard Maier (religious studies professor)|Maier, Bernhard]], ''Dictionary of Celtic religion and culture'', Boydell & Brewer 1997 {{ISBN|978-0-85115-660-6}} *O'Rahilly, Thomas F. ''Early Irish History and Mythology'' (1991, reissued 1971) *Rolleston, T.W. ''Celtic Myths and Legend''s. Dover Publications Inc. (1911, 1990 reprint). {{ISBN|0486265072}} *[[John Rhys|Rhys, John]], ''Lectures on the Origin and Growth of Religion as Illustrated by Celtic Heathendom'' 3rd ed. (1898, reprinted 1979) *Sjoestedt, M. L., ''Gods and Heroes of the Celts''. 1949; translated by Myles Dillon. repr. Berkeley, CA: Turtle Press, 1990. {{ISBN|1-85182-179-1}} *Squire, Charles. ''Celtic Myth and Legend''. Newcastle Publishing Co. 1975. {{ISBN|0-87877-030-5}} *Stercks, Claude, ''Éléments de cosmogonie celtique'' (1986) *[[Joseph Vendryes|Vendryes, Joseph]]; Ernest Tonnelat & [[B.-O. Unbegaun]] ''Les Religions des Celtes, des Germains et des anciens Slaves'' (1948) == Naisc sheachtracha == *[http://www.unc.edu/celtic/catalogue/Gundestrup/kauldron.html Celtic Art & Cultures]: a detailed description of the [[Gundestrup cauldron]] *[https://web.archive.org/web/20100209003822/http://draeconin.com/database/celtreli.htm Celtic Religion – What Information do we really have] *[http://www.conjure.com/whocelts.html What We Don't Know About the Ancient Celts] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Na Ceiltigh]] 9wwr4m4mgr1f8d16mgudk5yw0x6sg7h 1089886 1089885 2022-08-26T16:57:12Z Marcas.oduinn 33120 /* Eile */... naisc wikitext text/x-wiki {{Glanadh-mar|ag aistriú go Gaeilge}} '' '''Celtic mythology''' is the body of [[miotas]]s belonging to the [[na Ceiltigh]].<ref name="Cunliffe">Cunliffe, Barry, (1997) ''The Ancient Celts''. Oxford, [[Oxford University Press]] {{ISBN|0-19-815010-5}}, ll. 183 (religion), 202, 204–8.</ref> Like other [[an Iarannaois]] Europeans, Celtic peoples followed [[Ancient Celtic religion|a polytheistic religion]], having many gods and goddesses. The mythologies of Ceiltigh na Mór-roinne peoples, such as the [[Gallaigh]] and [[Ceiltibéaraigh]], did not survive their conquest by the [[Impireacht na Róimhe]], the loss of a d[[Teangacha Ceilteacha]] and their subsequent conversion to [[Críostaíocht]]. Remnants are only found in Greco-Roman sources and archaeology. Most surviving Celtic mythology belongs to the [[Ceiltigh na nOileán]] peoples (the [[Gaeil]] of [[Éire]] agus [[Alba]]; the [[na Briotanaigh Cheilteacha]] of western [[An Bhreatain]] agus [[an Bhriotáin]]). They preserved some of their myths in [[béaloideas]], which were eventually written down by Christian scribes in the [[an Mheánaois]]. [[Miotaseolaíocht na nGael]] has the largest written body of myths, followed by [[miotaseolaíocht na mBreatnach]]. '' The supernatural race called the [[Tuatha Dé Danann]] are believed to be based on the main Celtic gods of Ireland, while many Welsh characters belong either to the Plant Dôn ("Clann [[Dôn]]") and the Plant Llŷr ("Clann [[Llŷr]]"). Some figures in Insular Celtic myth have ancient continental parallels: Irish [[Lugh]] and Welsh [[Lleu]] are cognate with [[Lugus]]; [[Goibniu]] and [[Gofannon]] with Gobannos; [[Aengus|Macán]] and [[Mabon ap Modron|Mabon]] with Maponos; and so on. One common figure is the [[sovereignty goddess]], who represents the land and bestows sovereignty on a king by marrying him. The [[Alltar]] is also a common motif; a parallel realm of the supernatural races, which is visited by some mythical heroes. Celtic myth influenced later [[Ábhar na Breataine|Arthurian legend]]. == Léargas ginearálta == [[Íomhá:Gaul god Sucellus.jpg|mion|deis|The Celtic god [[Sucellus]]]] '' Though the Celtic world at its height covered much of western and central Europe, it was not politically unified nor was there any substantial central source of cultural influence or homogeneity; as a result, there was a great deal of variation in local practices of [[ildiachas Ceilteach]] (although certain motifs, for example the god [[Lugh]], appear to have diffused throughout the Celtic world). Inscriptions of more than three hundred deities, often equated with their Roman counterparts, have survived, but of these most appear to have been ''[[genius loci|genii locorum]]'', local or tribal gods, and few were widely worshiped. However, from what has survived of Celtic mythology, it is possible to discern commonalities which hint at a more unified pantheon than is often given credit. '' The nature and functions of these ancient gods can be deduced from their names, the location of their inscriptions, their [[iconography]], the [[Miotaseolaíocht na Róimhe]] they are equated with, and similar figures from later bodies of Celtic mythology. '' Celtic mythology is found in a number of distinct, if related, subgroups, largely corresponding to the branches of the [[Teangacha Ceilteacha]]: * Ancient Celtic religion (known primarily through archaeological sources rather than through written mythology) * mythology in [[teangacha Gaelacha]], represented chiefly by [[Miotaseolaíocht na nGael]]<ref>{{cite book |last=O'Rahilly |first=T. F. |title=Early Irish History and Mythology|year=1984 |orig-year= 1946, 1964, 1971 |publisher=Institiúid Ard-Léinn Bhaile Átha Cliath |isbn=0-901282-29-4}}</ref> (also shared with [[Scottish mythology]]) ** [[Na Scéalta Miotaseolaíochta]] ** [[An Rúraíocht]] ** [[An Fhiannaíocht]] ** [[Scéalaíocht na Ríthe]] * mythology in [[Teangacha Briotainice]] ** [[Miotaseolaíocht na Breataine Bige]] ** [[Cornish mythology]] ** [[Breton mythology]] == Foinsí stairiúla == [[Íomhá:Rouelle votive wheels.jpg|mion|'' Votive Celtic wheels thought to correspond to the cult of [[Taranis]]. Thousands of such wheels have been found in sanctuaries in [[Gallia Belgica]], dating from 50 RC to AD 50. [[Musée d'Archéologie Nationale]], [[An Fhrainc]] ]] '' As a result of the scarcity of surviving materials bearing written [[Gaillis]], it is surmised that the most of the Celtic writings were destroyed by the Romans, though a written form of Gaulish using aibítrí [[aibítir Ghréagach|Gréagach]], [[aibítir Rómhánach|Rómhánach]] agus [[Old Italic script|North Italic]] was used (as evidenced by votive items bearing inscriptions in Gaulish and the [[Coligny calendar]]).<ref>{{cite book |last=Ross |first=Anne |title=Everyday Life of the Pagan Celts |year=1972 |publisher=Carousel Books |isbn=0-552-54021-8 |pages=166–167}}</ref> [[Julius Caesar]] attests to the literacy of the Gauls, but also wrote that their priests, the [[draoi]]the, were forbidden to use writing to record certain verses of religious significance<ref>{{cite book |last=Chadwick |first=Nora Kershaw |authorlink=Nora Kershaw Chadwick |title=The Celts |year=1970 |publisher=Penguin Books |isbn=978-0-14-021211-2 |page=149}}</ref> (Caesar, ''[[Commentarii de Bello Gallico]]'' 6.14) while also noting that the [[Helvetii]] had a written census (Caesar, ''De Bello Gallico'' 1.29). '' Rome introduced a more widespread habit of public inscriptions, and broke the power of the druids in the areas it conquered; in fact, most inscriptions to [[dia|deities]] discovered in [[an Ghaill]] (modern [[an Fhrainc]] agus tuaisceart na [[an Iodáil|hIodála]]), [[an Bhreatain]] and other formerly (or presently) Celtic-speaking areas post-date the Roman conquest. '' Though early Gaels in Ireland and parts of [[an Bhreatain Bheag]] used [[Ogham]] script to record short inscriptions (largely personal names), more sophisticated literacy was not introduced to Celtic areas that had not been conquered by Rome until the advent of [[Críostaíocht]]. Indeed, many Gaelic myths were first recorded by Christian monks, albeit without most of their original religious meanings.<ref>{{cite book |last=Ross |first=Anne |title=Everyday Life of the Pagan Celts |year=1972 |publisher=Carousel Books |isbn=0-552-54021-8 |pages=168–170}}</ref> == Miotaseolaíocht na nGael == {{príomhalt|Miotaseolaíocht na nGael}} [[Íomhá:Ferdiad.jpg|mion|Cuchulainn carries Ferdiad across the river]] '' The oldest body of myths stemming from the Heroic Age is found only from the early medieval period of Ireland.<ref>{{cite book |last=Jackson |first=Kenneth Hurlstone |title=A Celtic Miscellany |year=1971 |publisher=Penguin Classics |isbn=0-14-044-247-2 |pages=[https://archive.org/details/celticmiscellany00jack/page/27 27–28]|url=https://archive.org/details/celticmiscellany00jack/page/27}}</ref> As Christianity began to take over, the gods and goddesses were slowly eliminated as such from the culture. What survives includes material dealing with the [[Tuatha Dé Danann]] and the [[Fomhóraigh]], which forms the basis for the text [[Cath Maighe Tuireadh]], as well as portions of the history-focused [[Lebor Gabála Érenn|Leabhar Gabhála Éireann]]. The Tuatha Dé represent the functions of human society such as kingship, crafts and war, while the Fomorians represent chaos and wild nature. ===An Dagda=== '' The leader of the gods for the Irish pantheon appears to have been [[an Dagda]].<ref>{{cite book |last=Geddes & Grosset Ltd|title=Dictionary of the Celts |year=1997 |publisher=Brockhampton Press London |isbn=1-86019-709-4|pages=41}}</ref> An Dagda was the figure on which male humans and other gods were based because he embodied ideal Irish traits. Celtic gods were also considered to be a clan due to their lack of specialization and unknown origins. The particular character of the Dagda was as a figure of burlesque lampoonery in [[Miotaseolaíocht na nGael]], and some authors even conclude that he was trusted to be benevolent enough to tolerate jokes at his own expense. '' Irish tales depict the Dagda as a figure of power, armed with a club. In [[Dorset]] there is a famous outline of an [[phallus|ithyphallic]] giant called the [[Cerne Abbas Giant]] with a club cut into the chalky soil. While this was probably produced in relatively modern times ([[Cogadh Cathartha Shasana]] era), it was long thought to be a representation of an Dagda. This has been called into question by recent studies which show that there may have been a representation of what looks like a large drapery hanging from the horizontal arm of the figure, leading to suspicion that this figure actually represents [[Earcail]], with the skin of the [[Nemean lion]] over his arm and carrying the club he used to kill it. In [[an Ghaill]], it is speculated that the Dagda is associated with [[Sucellus]], the striker, equipped with a hammer and cup. === Mór-Ríoghain === '' [[Mór-Ríoghain]] was a tripartite battle goddess of the Celts of Ancient Ireland and Scotland.<ref>{{cite book |last=Geddes & Grosset Ltd |title=Dictionary of the Celts |year=1997 |publisher=Brockhampton Press London |isbn=1-86019-709-4 |pages=130}}</ref><ref>Mammoth Book of Celtic Myths and Legends (1999), Constable & Robinson Ltd</ref> She was known as the Morrígan, but the different sections she was divided into were also referred to as [[Nemain|Neamhain]], [[Macha]] and [[Badb|Babhdh]] (among other, less common names), each representing different aspects of combat. She is most commonly known for her involvement in the ''[[Táin Bó Cúailnge]]''. === Lugh === [[Íomhá:Lugh spear Millar.jpg|mion|deis|x216px|''Lugh's Magic Spear''; léaráid le H. R. Millar]] '' The god appearing most frequently in the tales is [[Lugh]]. He is evidently a residual of the earlier, more widespread god [[Lugus]], whose diffusion in Celtic religion is apparent from the number of place names in which his name appears, occurring across the Celtic world. The most famous of these are the cities of [[Lugdunum]] (the modern French city of [[Lyon]]), Lugdunum Batavorum ([[Brittenburg]], 10 kilometers west of [[Leiden]] in the [[Netherlands]]) and [[Lugo|Lucus Augusti]] ({{lang-el|Λοuκος Λuγούστον}}, the modern Galician city of [[Lugo]]). Lug is described in the Celtic myths as the last to be added to the list of deities. In Ireland a festival called the [[Lughnasadh]] ({{lang-ir|Lúnasa}} "August") was held in his honor. === Eile === '' Other important goddesses include [[Brigit]], the Dagda's daughter; [[Aibell]], [[Áine]], [[Macha]], and the sovereign goddess, [[Ériu]]. Notable is [[Epona]], the horse goddess, celebrated with horse races at the summer festival. Significant Irish gods include [[Nuadha|Nuada Airgetlám]], the first king of the Tuatha Dé Danann; [[Goibniu]], the smith and brewer; [[Dian Cécht]], the patron of healing; and the sea god [[Manannán mac Lir]]. == Miotaseolaíocht na Breataine Bige == {{príomhalt|Welsh mythology}} [[Íomhá:Ler swans Millar.jpg|mion|deis|upright|'' An illustration of [[Llŷr]] and the swans by H. R. Millar]] [[Íomhá:Jesus-College-MS-111 00379 190r (cropped) Geraint.jpg|mion|clé|'' Opening lines of one of the Mabinogi tales from the [[Red Book of Hergest]]:<br />''Gereint vab Erbin. Arthur a deuodes dala llys yg Caerllion ar Wysc...'' <br />(Geraint the son of Erbin. Arthur was accustomed to hold his Court at Caerlleon upon Usk...)]] '' Important reflexes of British mythology appear in the [[Four Branches of the Mabinogi]], especially in the names of several characters, such as [[Rhiannon]], [[Teyrnon]], and [[Brân the Blessed]] (''Bendigeidfran'', "Bran [Crow] the Blessed"). Other characters, in all likelihood, derive from mythological sources, and various episodes, such as the appearance of [[Arawn]], a king of the Otherworld seeking the aid of a mortal in his own feuds, and the tale of the hero who cannot be killed except under seemingly contradictory circumstances, can be traced throughout [[Proto-Indo-European mythology]]. The children of [[Llŷr]] ("Sea" = Irish [[Ler (mythology)|Ler]]) in the Second and Third Branches, and the children of [[Dôn]] ([[Danu (Irish goddess)|Danu]] in Irish and earlier Indo-European tradition) in the Fourth Branch are major figures, but the tales themselves are not primary mythology. '' While further mythological names and references appear elsewhere in Welsh narrative and tradition, especially in the tale of ''[[Culhwch and Olwen]]'', where we find, for example, [[Mabon ap Modron]] ("Divine Son of the Divine Mother"), and in the collected [[Welsh Triads]], not enough is known of the British mythological background to reconstruct either a narrative of creation or a coherent pantheon of British deities. Indeed, though there is much in common with Irish myth, there may have been no unified British mythological tradition ''per se''. Whatever its ultimate origins, the surviving material has been put to good use in the service of literary masterpieces that address the cultural concerns of [[Wales]] in the early and later Middle Ages. ==Remnants of Gaulish and other mythology== {{príomhalt|Gallo-Roman religion}} [[Íomhá:Taranis Jupiter with wheel and thunderbolt Le Chatelet Gourzon Haute Marne.jpg|mion|clé|upright|'' [[Taranis]] (with Celtic wheel and [[thunderbolt]]), Le Chatelet, Gourzon, [[Haute-Marne]], France]] '' The Celts also worshiped a number of deities of which little more is known than [[list of Celtic deities|their names]]. Classical writers preserve a few fragments of legends or myths that may possibly be Celtic.<ref name="Duval">{{cite book |first=Paul-Marie |last=Duval |year=1993 |title=Les dieux de la Gaule |trans-title=The Gods of Gaul |publisher=Éditions Payot |location=Paris, FR |isbn=2-228-88621-1 |pages=94–98}}</ref> '' According to the Syrian rhetorician [[Lucian]], [[Ogmios]] was supposed to lead a band of men chained by their ears to his tongue as a symbol of the strength of his eloquence. '' The first-century Roman poet [[Lucan]] mentions the gods [[Taranis]], [[Toutatis|Teutates]] and [[Esus]], but there is little Celtic evidence that these were important deities. '' A number of [[objet d'art|objets d'art]], coins, and altars may depict scenes from lost myths, such as the representations of [[Tarvos Trigaranus]] or of an equestrian ‘[[Jupiter (mythology)|Jupiter]]’ surmounting the [[Anguiped]] (a snake-legged human-like figure). The [[Gundestrup cauldron]] has been also interpreted mythically.<ref>{{cite journal |first=G.S. |last=Olmsted |title=The Gundestrup version of ''Táin Bó Cuailnge'' |journal=[[Antiquity (journal)|Antiquity]] |year=1976 |volume=50 |issue=198 |pages=95–103|doi=10.1017/S0003598X00070836 }}</ref> '' Along with dedications giving us god names, there are also deity representations to which no name has yet been attached. Among these are images of a three-headed or three-faced god, a squatting god, a god with a snake, a god with a wheel, and a horseman with a kneeling giant.<ref name="Powell">{{cite book |author=Powell, T.G.E. |author-link=T. G. E. Powell|title=The Celts |publisher=Thames & Hudson |place=London, UK |year=1958}}</ref> Some of these images can be found in [[Bronze Age|Late Bronze Age]] [[Bog|peat bogs]] in Britain,<ref name="Chadwick">{{cite book |author=Chadwick, Nora |title=The Celts |publisher=Pelican Books |year=1970}}</ref> indicating the symbols were both pre-Roman and widely spread across Celtic culture. The distribution of some of the images has been mapped and shows a pattern of central concentration of an image along with a wide scatter indicating these images were most likely attached to specific tribes and were distributed from some central point of tribal concentration outward along lines of trade. The image of the three-headed god has a central concentration among the Belgae, between the Oise, Marne and Moselle rivers. The horseman with the kneeling giant is centered on either side of the Rhine. These examples seem to indicate regional preferences of a common image stock.<ref name="Powell"/> {{clear}} ===Julius Caesar on Celtic gods and their significance=== [[Íomhá:Rouelle d or Balesme Haute Marne.jpg|mion|deis|'' Golden Celtic wheel with symbols, Balesme, [[Haute-Marne]]. [[National Archaeological Museum (France)|National Archaeological Museum]]]] '' The classic entry about the Celtic gods of Gaul is by [[Julius Caesar]]'s history of his war in Gaul.<ref>{{cite book |author-link=Julius Caesar |first=Gaius Julius |last=Caesar |title=[[Commentarii de Bello Gallico]] |orig-date=52–51 BCE |trans-title=The Gallic War}}</ref> In this he names the five principal gods worshiped in Gaul (according to the [[interpretatio graeca|practice of his time]], he gives the names of the closest equivalent Roman gods) and describes their roles: '' [[Mercury (mythology)|Mercury]] was the most venerated of all the deities and numerous representations of him were to be discovered. Mercury was seen as the originator of all the arts (and is often taken to refer to [[Lugus]] for this reason), the supporter of adventurers and of traders, and the mightiest power concerning trade and profit. '' Next, the Gauls revered [[Apollo]], [[Mars (mythology)|Mars]], [[Jupiter (mythology)|Jupiter]], and [[Minerva]]. Among these divinities Caesar described the Celts as holding roughly equal views as did other populations: Apollo dispels sickness, Minerva encourages skills, Jupiter governs the skies, and Mars influences warfare. MacBain argues that Apollo corresponds to [[Lugh|Irish Lugh]], Mercury to [[Manannan mac Lir]], Jupiter to [[the Dagda]], Mars to [[Neit]], and Minerva to [[Brigit]].<ref>{{cite book |last=MacBain |first=Alexander |title=Celtic Mythology and Religion |year=1976 |publisher=Folcroft Library Editions |isbn=0-8414-6043-4 |pages=69–75}}</ref> '' In addition to these five, Caesar mentions that the Gauls traced their ancestry to [[Dīs Pater]]<ref>{{cite book |last=Ross |first=Anne |title=Everyday Life of the Pagan Celts |year=1972 |publisher=Carousel Books |isbn=0-552-54021-8 |pages=208}}</ref> (possibly Irish [[Donn]]). == Féach freisin == * [[Bean sí]] * [[Miotaseolaíocht Chantabrach]] * [[Críostaíocht Cheilteach]] * [[Rí Iascaire]] * [[Niskai]] * [[Triscéil]] == Foinsí == * de Vries, Jan, ''Keltische Religion'' (1961). *Duval, Paul-Marie, ''Les Dieux de la Gaule'', new ed. updated and enlarged (1976) *Mac Cana, Proinsias. ''Celtic Mythology''. New York: Hamlyn, 1970. {{ISBN|0-600-00647-6}} *Mac Cana, Proinsias, ''The Learned Tales of Medieval Ireland'' (Irish Literature – Studies), Dublin Institute for Advanced Studies (1980): {{ISBN|1-85500-120-9}} *MacKillop, James, ''Dictionary of Celtic Mythology''. Oxford: Oxford University Press, 1998. {{ISBN|0-19-280120-1}} *[[Bernhard Maier (religious studies professor)|Maier, Bernhard]], ''Dictionary of Celtic religion and culture'', Boydell & Brewer 1997 {{ISBN|978-0-85115-660-6}} *O'Rahilly, Thomas F. ''Early Irish History and Mythology'' (1991, reissued 1971) *Rolleston, T.W. ''Celtic Myths and Legend''s. Dover Publications Inc. (1911, 1990 reprint). {{ISBN|0486265072}} *[[John Rhys|Rhys, John]], ''Lectures on the Origin and Growth of Religion as Illustrated by Celtic Heathendom'' 3rd ed. (1898, reprinted 1979) *Sjoestedt, M. L., ''Gods and Heroes of the Celts''. 1949; translated by Myles Dillon. repr. Berkeley, CA: Turtle Press, 1990. {{ISBN|1-85182-179-1}} *Squire, Charles. ''Celtic Myth and Legend''. Newcastle Publishing Co. 1975. {{ISBN|0-87877-030-5}} *Stercks, Claude, ''Éléments de cosmogonie celtique'' (1986) *[[Joseph Vendryes|Vendryes, Joseph]]; Ernest Tonnelat & [[B.-O. Unbegaun]] ''Les Religions des Celtes, des Germains et des anciens Slaves'' (1948) == Naisc sheachtracha == *[http://www.unc.edu/celtic/catalogue/Gundestrup/kauldron.html Celtic Art & Cultures]: a detailed description of the [[Gundestrup cauldron]] *[https://web.archive.org/web/20100209003822/http://draeconin.com/database/celtreli.htm Celtic Religion – What Information do we really have] *[http://www.conjure.com/whocelts.html What We Don't Know About the Ancient Celts] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Na Ceiltigh]] 9fho5nyao52jcxbptazoym3nm8k4cv0 Triscéil 0 104058 1089873 1085935 2022-08-26T16:12:33Z Marcas.oduinn 33120 ... ag eagrú wikitext text/x-wiki {{Glanadh-mar|ag aistriú go Gaeilge}} [[Íomhá:Triple-Spiral-Symbol.svg|mion|'' Neolithic triple spiral symbol]] '' A '''triskelion''' or '''triskeles''' is an [[ancient]] [[Motif (visual arts)|motif]] consisting of a '''triple spiral''' exhibiting [[rotational symmetry]]. The spiral design can be based on interlocking [[Archimedean spiral]]s, or represent three bent human legs. It is found in artefacts of the European Aois [[Neoiliteach]] and [[Cré-umhaois]] with continuation into the [[Iarannaois]] especially in the context of the cultúr [[La Tène]] and related [[na Ceiltigh]] traditions. '' The actual ''triskeles'' symbol of three human legs is found especially in [[an tSean-Ghréig]], beginning in archaic pottery and continued in [[Ancient Greek coinage|coinage]] of the [[Classical Greece|classical period]]. '' In the [[Hellenistic period]], the symbol becomes associated with the island of [[an tSicil]], appearing on coins minted under [[Dionysius I Syracuse]] beginning in c. 382 BRC.<ref>Arthur Bernard Cook, ''Zeus: a study in ancient religion'', imleabhar 3, cuid 2 (1940), lch. 1074.</ref> It later appears in [[heraldry]], and, other than in the [[flag of Sicily]], came to be used in the flag of the [[Oileán Mhanann]] (known as ''ny tree cassyn'' "na trí cosa" nó ''tríchosóg'').<ref>Adopted in 1932, the [[flag of the Isle of Man]] is derived from the arms of the [[King of Mann]] recorded in the 13th century.</ref> As Gréigis, ciallaíonn {{lang|grc|τρισκελής}} (''triskelḗs'') "trí-chosach".<ref>[https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3Dtriskelh%2Fs τρισκελής], Henry George Liddell, Robert Scott, ''A Greek-English Lexicon'', on [[Perseus Digital Library]]</ref> '' While the Greek adjective {{lang|grc|τρισκελής}} "three-legged [e.g. of a table]" is ancient, use of the term for the symbol is modern, introduced in 1835 by [[Honoré Théodoric d'Albert de Luynes]] as French {{lang|fr|triskèle}}.<ref name=Luynes83>Honore-Theodoric-Paul-Joseph d'Albert de Luynes, ''Etudes numismatiques sur quelques types relatifs au culte d'Hecate'' (1835), [https://books.google.ch/books?id=Ssylqnh2GXYC&pg=PA83 83f.]</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} brqeasqfugdxhyswonxf3iqz831wot1 1089915 1089873 2022-08-26T19:57:02Z Marcas.oduinn 33120 ... ag aistriú wikitext text/x-wiki {{Glanadh-mar|ag aistriú go Gaeilge}} [[Íomhá:Triple-Spiral-Symbol.svg|mion|'' Neolithic triple spiral symbol]] Is moitíf ársa é ''' triscéil ''' nó ''' tríchosóg,''' agus ann '' tríbís '' le [[siméadracht rothlach]].'' The spiral design can be based on interlocking [[Archimedean spiral]]s, or represent three bent human legs. It is found in artefacts of the European Aois [[Neoiliteach]] and [[Cré-umhaois]] with continuation into the [[Iarannaois]] especially in the context of the cultúr [[La Tène]] and related [[na Ceiltigh]] traditions. '' The actual ''triskeles'' symbol of three human legs is found especially in [[an tSean-Ghréig]], beginning in archaic pottery and continued in [[Ancient Greek coinage|coinage]] of the [[Classical Greece|classical period]]. '' In the [[Hellenistic period]], the symbol becomes associated with the island of [[an tSicil]], appearing on coins minted under [[Dionysius I Syracuse]] beginning in c. 382 BRC.<ref>Arthur Bernard Cook, ''Zeus: a study in ancient religion'', imleabhar 3, cuid 2 (1940), lch. 1074.</ref> It later appears in [[heraldry]], and, other than in the [[flag of Sicily]], came to be used in the flag of the [[Oileán Mhanann]] (known as ''ny tree cassyn'' "na trí cosa" nó ''tríchosóg'').<ref>Adopted in 1932, the [[flag of the Isle of Man]] is derived from the arms of the [[King of Mann]] recorded in the 13th century.</ref> As Gréigis, ciallaíonn {{lang|grc|τρισκελής}} (''triskelḗs'') "trí-chosach".<ref>[https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3Dtriskelh%2Fs τρισκελής], Henry George Liddell, Robert Scott, ''A Greek-English Lexicon'', on [[Perseus Digital Library]]</ref> '' While the Greek adjective {{lang|grc|τρισκελής}} "three-legged [e.g. of a table]" is ancient, use of the term for the symbol is modern, introduced in 1835 by [[Honoré Théodoric d'Albert de Luynes]] as French {{lang|fr|triskèle}}.<ref name=Luynes83>Honore-Theodoric-Paul-Joseph d'Albert de Luynes, ''Etudes numismatiques sur quelques types relatifs au culte d'Hecate'' (1835), [https://books.google.ch/books?id=Ssylqnh2GXYC&pg=PA83 83f.]</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} anmmbrgod9rjqmte7yok89v66as1i4k 1090319 1089915 2022-08-27T01:21:54Z Marcas.oduinn 33120 ... wikitext text/x-wiki {{Glanadh-mar|ag aistriú go Gaeilge}} [[Íomhá:Triple-Spiral-Symbol.svg|mion|'' Neolithic triple spiral symbol]] Is moitíf ársa é ''' triscéil ''' nó ''' tríchosóg,''' agus ann '' tríbís '' le [[siméadracht rothlach]].'' Tá an dearadh bunaithe ar [[bís Airciméidéach]]sl, é sin nó trí chos daonna. It is found in artefacts of the Aois [[Neoiliteach]] agus [[Cré-umhaois]] suas go dtí an [[Iarannaois]], go háirithe in the context of the cultúr [[La Tène]] and related [[na Ceiltigh]] traditions. '' The actual ''triskeles'' symbol of three human legs is found especially in [[an tSean-Ghréig]], beginning in archaic pottery and continued in [[Ancient Greek coinage|coinage]] of the [[Classical Greece|classical period]]. '' In the [[Hellenistic period]], the symbol becomes associated with the island of [[an tSicil]], appearing on coins minted under [[Dionysius I Syracuse]] beginning in c. 382 BRC.<ref>Arthur Bernard Cook, ''Zeus: a study in ancient religion'', imleabhar 3, cuid 2 (1940), lch. 1074.</ref> It later appears in [[heraldry]], and, other than in the [[flag of Sicily]], came to be used in the flag of the [[Oileán Mhanann]] (known as ''ny tree cassyn'' "na trí cosa" nó ''tríchosóg'').<ref>Adopted in 1932, the [[flag of the Isle of Man]] is derived from the arms of the [[King of Mann]] recorded in the 13th century.</ref> As Gréigis, ciallaíonn {{lang|grc|τρισκελής}} (''triskelḗs'') "trí-chosach".<ref>[https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3Dtriskelh%2Fs τρισκελής], Henry George Liddell, Robert Scott, ''A Greek-English Lexicon'', on [[Perseus Digital Library]]</ref> '' While the Greek adjective {{lang|grc|τρισκελής}} "three-legged [e.g. of a table]" is ancient, use of the term for the symbol is modern, introduced in 1835 by [[Honoré Théodoric d'Albert de Luynes]] as French {{lang|fr|triskèle}}.<ref name=Luynes83>Honore-Theodoric-Paul-Joseph d'Albert de Luynes, ''Etudes numismatiques sur quelques types relatifs au culte d'Hecate'' (1835), [https://books.google.ch/books?id=Ssylqnh2GXYC&pg=PA83 83f.]</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} p86sfp20k2lf93wiq8egoybwtppm9e4 1090323 1090319 2022-08-27T02:31:20Z Marcas.oduinn 33120 ... ag aistriú wikitext text/x-wiki {{Glanadh-mar|ag aistriú go Gaeilge}} [[Íomhá:Triple-Spiral-Symbol.svg|mion|'' Neolithic triple spiral symbol]] Is moitíf ársa é ''' triscéil ''' nó ''' tríchosóg,''' agus ann '' tríbís '' le [[siméadracht rothlach]].'' Tá an dearadh bunaithe ar [[bís Airciméidéach]]sl, é sin nó trí chos daonna. Feictear é i ndéantáin den Aois [[Neoiliteach]] agus [[Cré-umhaois]] suas go dtí an [[Iarannaois]], go háirithe i gcultúr [[La Tène]] agus nósanna gaolmhara na [[na Ceiltigh|gCeilteach]]. '' Feictear an ''triskeles'' de thrí chos daonna go háirithe sa [[an tSean-Ghréig|Sean-Ghréig]], i dtosach ar earraí potaireachta ársa, níos deireanaí ar [[Ancient Greek coinage|bhoinn]] den ré chlasaiceach. Sa [[an Ré Heilléanaíoch|Ré Heilléanaíoch]],'' the symbol becomes associated with the island of [[an tSicil]], appearing on coins minted under [[Dionysius I Syracuse]] beginning in c. 382 BRC.<ref>Arthur Bernard Cook, ''Zeus: a study in ancient religion'', imleabhar 3, cuid 2 (1940), lch. 1074.</ref> It later appears in [[heraldry]], and, other than in the [[flag of Sicily]], came to be used in the flag of the [[Oileán Mhanann]] (known as ''ny tree cassyn'' "na trí cosa" nó ''tríchosóg'').<ref>Adopted in 1932, the [[flag of the Isle of Man]] is derived from the arms of the [[King of Mann]] recorded in the 13th century.</ref> As Gréigis, ciallaíonn {{lang|grc|τρισκελής}} (''triskelḗs'') "trí-chosach".<ref>[https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3Dtriskelh%2Fs τρισκελής], Henry George Liddell, Robert Scott, ''A Greek-English Lexicon'', on [[Perseus Digital Library]]</ref> '' While the Greek adjective {{lang|grc|τρισκελής}} "three-legged [e.g. of a table]" is ancient, use of the term for the symbol is modern, introduced in 1835 by [[Honoré Théodoric d'Albert de Luynes]] as French {{lang|fr|triskèle}}.<ref name=Luynes83>Honore-Theodoric-Paul-Joseph d'Albert de Luynes, ''Etudes numismatiques sur quelques types relatifs au culte d'Hecate'' (1835), [https://books.google.ch/books?id=Ssylqnh2GXYC&pg=PA83 83f.]</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} nm1lfq0jc2pbokwdcvc2y39ko08k8k6 1090488 1090323 2022-08-27T07:59:48Z Marcas.oduinn 33120 ... ag aistriú wikitext text/x-wiki {{Glanadh-mar|ag aistriú go Gaeilge}} [[Íomhá:Triple-Spiral-Symbol.svg|mion|'' Neolithic triple spiral symbol]] Is móitíf ársa í ''' triscéil ''' nó ''' tríchosóg,''' agus ann '' tríbís '' le [[siméadracht rothlach]]. Tá an dearadh bunaithe ar [[bís Airciméidéach]], é sin nó trí chos daonna. Feictear í ar dhéantáin den Aois [[Neoiliteach]] agus [[Cré-umhaois]] suas go dtí an [[Iarannaois]], go háirithe i gcultúr [[La Tène]] agus nósanna gaolmhara na [[na Ceiltigh|gCeilteach]]. As Gréigis, ciallaíonn {{lang|grc|τρισκελής}} (''triskelḗs'') "trí-chosach".<ref>[https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3Dtriskelh%2Fs τρισκελής], Henry George Liddell, Robert Scott, ''A Greek-English Lexicon'', on [[Perseus Digital Library]]</ref> Feictear an ''triskeles'' de thrí chos daonna go háirithe sa [[an tSean-Ghréig|Sean-Ghréig]], i dtosach ar earraí potaireachta ársa, níos deireanaí ar [[Ancient Greek coinage|bhoinn]] den ré chlasaiceach. Sa [[an Ré Heilléanaíoch|Ré Heilléanaíoch]], bhíodh siombal triscéile ag an ríocht ar Oileán with leis an [[an tSicil|na Sicile]], le feiceáil ar bhoinn déanta ag [[Dionysius I Sioracús]] ag tosú timpeall na bliana 382 RC.<ref>Arthur Bernard Cook, ''Zeus: a study in ancient religion'', imleabhar 3, cuid 2 (1940), lch. 1074.</ref> Níos deireanaí, feictear in [[araltas]] í, ar bhratacha na Sicile agus [[Oileán Mhanann]] (''ny tree cassyn'' "na trí cosa" nó ''tríchosóg'').<ref>Adopted in 1932, the [[flag of the Isle of Man]] is derived from the arms of the [[King of Mann]] recorded in the 13th century.</ref> Cé gur aidiacht ársa í {{lang|grc|τρισκελής}}, úsáideadh an téarma le haghaidh an tsiombail sin chéad uair sa bhliain 1835 ag [[Honoré Théodoric d'Albert de Luynes]] as Francis mar ''{{lang|fr|triskèle}}''.<ref name=Luynes83>Honore-Theodoric-Paul-Joseph d'Albert de Luynes, ''Etudes numismatiques sur quelques types relatifs au culte d'Hecate'' (1835), [https://books.google.ch/books?id=Ssylqnh2GXYC&pg=PA83 83f.]</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} 2f5fm868c5f2njpgu3f86rr5acufsn6 1090489 1090488 2022-08-27T08:00:09Z Marcas.oduinn 33120 ... Aistrithe wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Triple-Spiral-Symbol.svg|mion|'' Neolithic triple spiral symbol]] Is móitíf ársa í ''' triscéil ''' nó ''' tríchosóg,''' agus ann '' tríbís '' le [[siméadracht rothlach]]. Tá an dearadh bunaithe ar [[bís Airciméidéach]], é sin nó trí chos daonna. Feictear í ar dhéantáin den Aois [[Neoiliteach]] agus [[Cré-umhaois]] suas go dtí an [[Iarannaois]], go háirithe i gcultúr [[La Tène]] agus nósanna gaolmhara na [[na Ceiltigh|gCeilteach]]. As Gréigis, ciallaíonn {{lang|grc|τρισκελής}} (''triskelḗs'') "trí-chosach".<ref>[https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3Dtriskelh%2Fs τρισκελής], Henry George Liddell, Robert Scott, ''A Greek-English Lexicon'', on [[Perseus Digital Library]]</ref> Feictear an ''triskeles'' de thrí chos daonna go háirithe sa [[an tSean-Ghréig|Sean-Ghréig]], i dtosach ar earraí potaireachta ársa, níos deireanaí ar [[Ancient Greek coinage|bhoinn]] den ré chlasaiceach. Sa [[an Ré Heilléanaíoch|Ré Heilléanaíoch]], bhíodh siombal triscéile ag an ríocht ar Oileán with leis an [[an tSicil|na Sicile]], le feiceáil ar bhoinn déanta ag [[Dionysius I Sioracús]] ag tosú timpeall na bliana 382 RC.<ref>Arthur Bernard Cook, ''Zeus: a study in ancient religion'', imleabhar 3, cuid 2 (1940), lch. 1074.</ref> Níos deireanaí, feictear in [[araltas]] í, ar bhratacha na Sicile agus [[Oileán Mhanann]] (''ny tree cassyn'' "na trí cosa" nó ''tríchosóg'').<ref>Adopted in 1932, the [[flag of the Isle of Man]] is derived from the arms of the [[King of Mann]] recorded in the 13th century.</ref> Cé gur aidiacht ársa í {{lang|grc|τρισκελής}}, úsáideadh an téarma le haghaidh an tsiombail sin chéad uair sa bhliain 1835 ag [[Honoré Théodoric d'Albert de Luynes]] as Francis mar ''{{lang|fr|triskèle}}''.<ref name=Luynes83>Honore-Theodoric-Paul-Joseph d'Albert de Luynes, ''Etudes numismatiques sur quelques types relatifs au culte d'Hecate'' (1835), [https://books.google.ch/books?id=Ssylqnh2GXYC&pg=PA83 83f.]</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} 6wtr76655tud6r1pu9koqmkniqj8xm4 Peritia 0 104110 1089838 1086712 2022-08-26T13:26:07Z Marcas.oduinn 33120 ... ag aistriú wikitext text/x-wiki {{Glanadh-mar|ag aistriú go Gaeilge}} {{WD Bosca Sonraí Nuachtán}} Is [[iriseán acadúil]] bliantiúil piarmheasúnaithe é '' '''''Peritia,''''' a chlúdaíonn [[Léann Ceilteach]] i gcomhthéacs [[an mheánaois|mheánaois]] na hEorpach. Foilsítear é faoi choimirce an [[Medieval Academy of Ireland]]. == Stair== '' Founded and edited by [[Donnchadh Ó Corráin]] of [[University College Cork]] since the early 1980s{{refn|group=note|name=Alpha}} until 2016, Ó Corráin passed on this role to '' [[Dáibhí Ó Cróinín]] ([[Ollscoil na hÉireann, Gaillimh]]) and Elva Johnston ([[an Coláiste Ollscoile]]).<ref name=ils>{{cite journal |first=Freya |last=Verstraten Veach |url=https://newspapers.bc.edu/?a=d&d=irishliterary20160901-01.2.9 |title=Festschrift for a Scholar |journal=Irish Literary Supplement |volume=36 |number=1 |date=1d Meán Fómhair 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190216002212/https://newspapers.bc.edu/?a=d&d=irishliterary20160901-01.2.9 |archivedate=16ú Feabhra 2019}}</ref> Ó Cróinín's work had featured in the first edition.<ref name=reviews_and_short_notices/> [[Patrick Wormald]] also noted two "firsts" in English language scholarship in his review of that edition: Jonas's great life of [[Columbán]] being given its first "sustained treatment" in the language (by [[Ian N. Wood]]) and a description of "the beginnings of [[Naomhsheanchas|hagiographical]] writing in [[an Íoslainn]]".<ref name=reviews_and_short_notices>{{lua idirlín |ainm=Patrick |sloinne=Wormald |authorlink=Patrick Wormald |teideal=Reviews and short notices |foilsitheoir=[[Cambridge University Press]] |imleabhar=24 |uimhir=93 |dáta=Bealtaine 1984 |jstor=30008029}}</ref> ''[[The Irish Times]]'' has credited the journal with featuring the work of scholars who might elsewhere have been neglected.<ref name=bibliographic_monument>{{lua idirlín |url=https://www.irishtimes.com/life-and-style/people/historian-produced-a-bibliographic-monument-to-his-patriotism-1.3311170 |teideal=Historian produced 'a bibliographic monument to his patriotism' |work=[[The Irish Times]] |dáta=30ú Samhain 2017 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712053720/https://www.irishtimes.com/life-and-style/people/historian-produced-a-bibliographic-monument-to-his-patriotism-1.3311170 |archivedate=12ú Iúil 2018}}</ref> == Stair fhoilsiúcháin == '' The journal is published by [[Brepols]].<ref>{{lua idirlín |url=http://www.brepols.net/Pages/BrowseBySeries.aspx?TreeSeries=PERIT |teideal=Peritia |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190216012405/http://www.brepols.net/Pages/BrowseBySeries.aspx?TreeSeries=PERIT |archivedate=16ú Feabhra 2019}}</ref> It has been available since the early 1980s.{{refn|group=note|name=Alpha}} == Nótaí == {{Reflist|group=note|refs= {{refn|group=note|name=Alpha|The ''Irish Literary Supplement'' gives 1980 as the year of foundation, ''[[The Irish Times]]'' 1982.<ref name=ils/><ref name=bibliographic_monument/> [[Patrick Wormald]] in ''Irish Historical Studies'' indicates first publication as having been in 1982.<ref name=reviews_and_short_notices/>}} }} == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Irisí Gaeilge]] hjeddt4qkyobcudmnd6yqq6vbb73hfn 1089839 1089838 2022-08-26T13:30:31Z Marcas.oduinn 33120 /* Nótaí */... naisc sheachtracha wikitext text/x-wiki {{Glanadh-mar|ag aistriú go Gaeilge}} {{WD Bosca Sonraí Nuachtán}} Is [[iriseán acadúil]] bliantiúil piarmheasúnaithe é '' '''''Peritia,''''' a chlúdaíonn [[Léann Ceilteach]] i gcomhthéacs [[an mheánaois|mheánaois]] na hEorpach. Foilsítear é faoi choimirce an [[Medieval Academy of Ireland]]. == Stair== '' Founded and edited by [[Donnchadh Ó Corráin]] of [[University College Cork]] since the early 1980s{{refn|group=note|name=Alpha}} until 2016, Ó Corráin passed on this role to '' [[Dáibhí Ó Cróinín]] ([[Ollscoil na hÉireann, Gaillimh]]) and Elva Johnston ([[an Coláiste Ollscoile]]).<ref name=ils>{{cite journal |first=Freya |last=Verstraten Veach |url=https://newspapers.bc.edu/?a=d&d=irishliterary20160901-01.2.9 |title=Festschrift for a Scholar |journal=Irish Literary Supplement |volume=36 |number=1 |date=1d Meán Fómhair 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190216002212/https://newspapers.bc.edu/?a=d&d=irishliterary20160901-01.2.9 |archivedate=16ú Feabhra 2019}}</ref> Ó Cróinín's work had featured in the first edition.<ref name=reviews_and_short_notices/> [[Patrick Wormald]] also noted two "firsts" in English language scholarship in his review of that edition: Jonas's great life of [[Columbán]] being given its first "sustained treatment" in the language (by [[Ian N. Wood]]) and a description of "the beginnings of [[Naomhsheanchas|hagiographical]] writing in [[an Íoslainn]]".<ref name=reviews_and_short_notices>{{lua idirlín |ainm=Patrick |sloinne=Wormald |authorlink=Patrick Wormald |teideal=Reviews and short notices |foilsitheoir=[[Cambridge University Press]] |imleabhar=24 |uimhir=93 |dáta=Bealtaine 1984 |jstor=30008029}}</ref> ''[[The Irish Times]]'' has credited the journal with featuring the work of scholars who might elsewhere have been neglected.<ref name=bibliographic_monument>{{lua idirlín |url=https://www.irishtimes.com/life-and-style/people/historian-produced-a-bibliographic-monument-to-his-patriotism-1.3311170 |teideal=Historian produced 'a bibliographic monument to his patriotism' |work=[[The Irish Times]] |dáta=30ú Samhain 2017 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712053720/https://www.irishtimes.com/life-and-style/people/historian-produced-a-bibliographic-monument-to-his-patriotism-1.3311170 |archivedate=12ú Iúil 2018}}</ref> == Stair fhoilsiúcháin == '' The journal is published by [[Brepols]].<ref>{{lua idirlín |url=http://www.brepols.net/Pages/BrowseBySeries.aspx?TreeSeries=PERIT |teideal=Peritia |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190216012405/http://www.brepols.net/Pages/BrowseBySeries.aspx?TreeSeries=PERIT |archivedate=16ú Feabhra 2019}}</ref> It has been available since the early 1980s.{{refn|group=note|name=Alpha}} == Nótaí == {{Reflist|group=note|refs= {{refn|group=note|name=Alpha|The ''Irish Literary Supplement'' gives 1980 as the year of foundation, ''[[The Irish Times]]'' 1982.<ref name=ils/><ref name=bibliographic_monument/> [[Patrick Wormald]] in ''Irish Historical Studies'' indicates first publication as having been in 1982.<ref name=reviews_and_short_notices/>}} }} == Naisc sheachtracha == * [https://www.brepols.net/series/PERIT Peritia], Brepols * [https://codecs.vanhamel.nl/Peritia Peritia], CODECS * [https://bill.celt.dias.ie/vol4/displayObject.php?TreeID=126 Peritia], BILL, CELT == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Irisí Gaeilge]] org7ztz3uxcvg2s663npjbrad9ygq2p 1089840 1089839 2022-08-26T13:34:56Z Marcas.oduinn 33120 ... ag eagrú wikitext text/x-wiki {{Glanadh-mar|ag aistriú go Gaeilge}} {{WD Bosca Sonraí Nuachtán}} Is [[iriseán acadúil]] bliantiúil piarmheasúnaithe é '' '''''Peritia,''''' a chlúdaíonn [[Léann Ceilteach]] i gcomhthéacs [[an mheánaois|mheánaois]] na hEorpach. Foilsítear é faoi choimirce an [[Medieval Academy of Ireland]]. == Stair== '' Founded and edited by [[Donnchadh Ó Corráin]] of [[University College Cork]] since the early 1980s{{refn|group=note|name=Alpha}} until 2016, Ó Corráin passed on this role to '' [[Dáibhí Ó Cróinín]] ([[Ollscoil na hÉireann, Gaillimh]]) and Elva Johnston ([[an Coláiste Ollscoile]]).<ref name=ils>{{cite journal |first=Freya |last=Verstraten Veach |url=https://newspapers.bc.edu/?a=d&d=irishliterary20160901-01.2.9 |title=Festschrift for a Scholar |journal=Irish Literary Supplement |volume=36 |number=1 |date=1d Meán Fómhair 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190216002212/https://newspapers.bc.edu/?a=d&d=irishliterary20160901-01.2.9 |archivedate=16ú Feabhra 2019}}</ref> Ó Cróinín's work had featured in the first edition.<ref name=reviews_and_short_notices/> [[Patrick Wormald]] also noted two "firsts" in English language scholarship in his review of that edition: Jonas's great life of [[Columbán]] being given its first "sustained treatment" in the language (by [[Ian N. Wood]]) and a description of "the beginnings of [[Naomhsheanchas|hagiographical]] writing in [[an Íoslainn]]".<ref name=reviews_and_short_notices>{{lua idirlín |ainm=Patrick |sloinne=Wormald |authorlink=Patrick Wormald |teideal=Reviews and short notices |foilsitheoir=[[Cambridge University Press]] |imleabhar=24 |uimhir=93 |dáta=Bealtaine 1984 |jstor=30008029}}</ref> ''[[The Irish Times]]'' has credited the journal with featuring the work of scholars who might elsewhere have been neglected.<ref name=bibliographic_monument>{{lua idirlín |url=https://www.irishtimes.com/life-and-style/people/historian-produced-a-bibliographic-monument-to-his-patriotism-1.3311170 |teideal=Historian produced 'a bibliographic monument to his patriotism' |work=[[The Irish Times]] |dáta=30ú Samhain 2017 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712053720/https://www.irishtimes.com/life-and-style/people/historian-produced-a-bibliographic-monument-to-his-patriotism-1.3311170 |archivedate=12ú Iúil 2018}}</ref> '' The journal is published by [[Brepols]].<ref>{{lua idirlín |url=http://www.brepols.net/Pages/BrowseBySeries.aspx?TreeSeries=PERIT |teideal=Peritia |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190216012405/http://www.brepols.net/Pages/BrowseBySeries.aspx?TreeSeries=PERIT |archivedate=16ú Feabhra 2019}}</ref> It has been available since the early 1980s.{{refn|group=note|name=Alpha}} == Nótaí == {{Reflist|group=note|refs= {{refn|group=note|name=Alpha|The ''Irish Literary Supplement'' gives 1980 as the year of foundation, ''[[The Irish Times]]'' 1982.<ref name=ils/><ref name=bibliographic_monument/> [[Patrick Wormald]] in ''Irish Historical Studies'' indicates first publication as having been in 1982.<ref name=reviews_and_short_notices/>}} }} == Naisc sheachtracha == * [https://www.brepols.net/series/PERIT Peritia], Brepols * [https://codecs.vanhamel.nl/Peritia Peritia], CODECS * [https://bill.celt.dias.ie/vol4/displayObject.php?TreeID=126 Peritia], BILL, CELT == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Irisí Gaeilge]] mdpan6liy74kujgq8fyapa1wkb3tdb9 1089841 1089840 2022-08-26T13:35:40Z Marcas.oduinn 33120 /* Stair */... nasc wikitext text/x-wiki {{Glanadh-mar|ag aistriú go Gaeilge}} {{WD Bosca Sonraí Nuachtán}} Is [[iriseán acadúil]] bliantiúil piarmheasúnaithe é '' '''''Peritia,''''' a chlúdaíonn [[Léann Ceilteach]] i gcomhthéacs [[an mheánaois|mheánaois]] na hEorpach. Foilsítear é faoi choimirce an [[Medieval Academy of Ireland]]. == Stair== '' Founded and edited by [[Donnchadh Ó Corráin]] of [[University College Cork]] since the early 1980s{{refn|group=note|name=Alpha}} until 2016, Ó Corráin passed on this role to '' [[Dáibhí Ó Cróinín]] ([[Ollscoil na hÉireann, Gaillimh]]) and Elva Johnston ([[an Coláiste Ollscoile, Baile Átha Cliath]]).<ref name=ils>{{cite journal |first=Freya |last=Verstraten Veach |url=https://newspapers.bc.edu/?a=d&d=irishliterary20160901-01.2.9 |title=Festschrift for a Scholar |journal=Irish Literary Supplement |volume=36 |number=1 |date=1d Meán Fómhair 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190216002212/https://newspapers.bc.edu/?a=d&d=irishliterary20160901-01.2.9 |archivedate=16ú Feabhra 2019}}</ref> Ó Cróinín's work had featured in the first edition.<ref name=reviews_and_short_notices/> [[Patrick Wormald]] also noted two "firsts" in English language scholarship in his review of that edition: Jonas's great life of [[Columbán]] being given its first "sustained treatment" in the language (by [[Ian N. Wood]]) and a description of "the beginnings of [[Naomhsheanchas|hagiographical]] writing in [[an Íoslainn]]".<ref name=reviews_and_short_notices>{{lua idirlín |ainm=Patrick |sloinne=Wormald |authorlink=Patrick Wormald |teideal=Reviews and short notices |foilsitheoir=[[Cambridge University Press]] |imleabhar=24 |uimhir=93 |dáta=Bealtaine 1984 |jstor=30008029}}</ref> ''[[The Irish Times]]'' has credited the journal with featuring the work of scholars who might elsewhere have been neglected.<ref name=bibliographic_monument>{{lua idirlín |url=https://www.irishtimes.com/life-and-style/people/historian-produced-a-bibliographic-monument-to-his-patriotism-1.3311170 |teideal=Historian produced 'a bibliographic monument to his patriotism' |work=[[The Irish Times]] |dáta=30ú Samhain 2017 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712053720/https://www.irishtimes.com/life-and-style/people/historian-produced-a-bibliographic-monument-to-his-patriotism-1.3311170 |archivedate=12ú Iúil 2018}}</ref> '' The journal is published by [[Brepols]].<ref>{{lua idirlín |url=http://www.brepols.net/Pages/BrowseBySeries.aspx?TreeSeries=PERIT |teideal=Peritia |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190216012405/http://www.brepols.net/Pages/BrowseBySeries.aspx?TreeSeries=PERIT |archivedate=16ú Feabhra 2019}}</ref> It has been available since the early 1980s.{{refn|group=note|name=Alpha}} == Nótaí == {{Reflist|group=note|refs= {{refn|group=note|name=Alpha|The ''Irish Literary Supplement'' gives 1980 as the year of foundation, ''[[The Irish Times]]'' 1982.<ref name=ils/><ref name=bibliographic_monument/> [[Patrick Wormald]] in ''Irish Historical Studies'' indicates first publication as having been in 1982.<ref name=reviews_and_short_notices/>}} }} == Naisc sheachtracha == * [https://www.brepols.net/series/PERIT Peritia], Brepols * [https://codecs.vanhamel.nl/Peritia Peritia], CODECS * [https://bill.celt.dias.ie/vol4/displayObject.php?TreeID=126 Peritia], BILL, CELT == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Irisí Gaeilge]] buxqgrlorbmdpnqeh90fbruwlx0s2ay 1089846 1089841 2022-08-26T13:58:06Z Marcas.oduinn 33120 /* Stair */... ag aistriú wikitext text/x-wiki {{Glanadh-mar|ag aistriú go Gaeilge}} {{WD Bosca Sonraí Nuachtán}} Is [[iriseán acadúil]] bliantiúil piarmheasúnaithe é '' '''''Peritia,''''' a chlúdaíonn [[Léann Ceilteach]] i gcomhthéacs [[an mheánaois|mheánaois]] na hEorpach. Foilsítear é faoi choimirce an [[Medieval Academy of Ireland]]. == Stair== Bunaíodh an t-iriseán ag [[Donnchadh Ó Corráin]] as [[Coláiste na hOllscoile, Corcaigh]] go luath sna 1980í{{refn|group=note|name=Alpha}}. Bhí Ó Corráin ina eagarthóir ar an iriseán as sin go dtí an bhliain 2016, nuair a '' passed on the role to [[Dáibhí Ó Cróinín]] ([[Ollscoil na hÉireann, Gaillimh]]) and Elva Johnston ([[an Coláiste Ollscoile, Baile Átha Cliath]]).<ref name=ils>{{cite journal |first=Freya |last=Verstraten Veach |url=https://newspapers.bc.edu/?a=d&d=irishliterary20160901-01.2.9 |title=Festschrift for a Scholar |journal=Irish Literary Supplement |volume=36 |number=1 |date=1d Meán Fómhair 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190216002212/https://newspapers.bc.edu/?a=d&d=irishliterary20160901-01.2.9 |archivedate=16ú Feabhra 2019}}</ref>. The journal is published by [[Brepols]].<ref>{{lua idirlín |url=http://www.brepols.net/Pages/BrowseBySeries.aspx?TreeSeries=PERIT |teideal=Peritia |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190216012405/http://www.brepols.net/Pages/BrowseBySeries.aspx?TreeSeries=PERIT |archivedate=16ú Feabhra 2019}}</ref> It has been available since the early 1980s.{{refn|group=note|name=Alpha}} '' Ó Cróinín's work had featured in the first edition.<ref name=reviews_and_short_notices/> [[Patrick Wormald]] also noted two "firsts" in English language scholarship in his review of that edition: Jonas's great life of [[Columbán]] being given its first "sustained treatment" in the language (by [[Ian N. Wood]]) and a description of "the beginnings of [[Naomhsheanchas|hagiographical]] writing in [[an Íoslainn]]".<ref name=reviews_and_short_notices>{{lua idirlín |ainm=Patrick |sloinne=Wormald |authorlink=Patrick Wormald |teideal=Reviews and short notices |foilsitheoir=[[Cambridge University Press]] |imleabhar=24 |uimhir=93 |dáta=Bealtaine 1984 |jstor=30008029}}</ref> ''[[The Irish Times]]'' has credited the journal with featuring the work of scholars who might elsewhere have been neglected.<ref name=bibliographic_monument>{{lua idirlín |url=https://www.irishtimes.com/life-and-style/people/historian-produced-a-bibliographic-monument-to-his-patriotism-1.3311170 |teideal=Historian produced 'a bibliographic monument to his patriotism' |work=[[The Irish Times]] |dáta=30ú Samhain 2017 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712053720/https://www.irishtimes.com/life-and-style/people/historian-produced-a-bibliographic-monument-to-his-patriotism-1.3311170 |archivedate=12ú Iúil 2018}}</ref> == Nótaí == {{Reflist|group=note|refs= {{refn|group=note|name=Alpha|The ''Irish Literary Supplement'' gives 1980 as the year of foundation, ''[[The Irish Times]]'' 1982.<ref name=ils/><ref name=bibliographic_monument/> [[Patrick Wormald]] in ''Irish Historical Studies'' indicates first publication as having been in 1982.<ref name=reviews_and_short_notices/>}} }} == Naisc sheachtracha == * [https://www.brepols.net/series/PERIT Peritia], Brepols * [https://codecs.vanhamel.nl/Peritia Peritia], CODECS * [https://bill.celt.dias.ie/vol4/displayObject.php?TreeID=126 Peritia], BILL, CELT == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Irisí Gaeilge]] 5w9r9wn6jc789fqrg19w6ywyd1qbgry 1089865 1089846 2022-08-26T15:40:28Z Marcas.oduinn 33120 /* Naisc sheachtracha */... Nasc wikitext text/x-wiki {{Glanadh-mar|ag aistriú go Gaeilge}} {{WD Bosca Sonraí Nuachtán}} Is [[iriseán acadúil]] bliantiúil piarmheasúnaithe é '' '''''Peritia,''''' a chlúdaíonn [[Léann Ceilteach]] i gcomhthéacs [[an mheánaois|mheánaois]] na hEorpach. Foilsítear é faoi choimirce an [[Medieval Academy of Ireland]]. == Stair== Bunaíodh an t-iriseán ag [[Donnchadh Ó Corráin]] as [[Coláiste na hOllscoile, Corcaigh]] go luath sna 1980í{{refn|group=note|name=Alpha}}. Bhí Ó Corráin ina eagarthóir ar an iriseán as sin go dtí an bhliain 2016, nuair a '' passed on the role to [[Dáibhí Ó Cróinín]] ([[Ollscoil na hÉireann, Gaillimh]]) and Elva Johnston ([[an Coláiste Ollscoile, Baile Átha Cliath]]).<ref name=ils>{{cite journal |first=Freya |last=Verstraten Veach |url=https://newspapers.bc.edu/?a=d&d=irishliterary20160901-01.2.9 |title=Festschrift for a Scholar |journal=Irish Literary Supplement |volume=36 |number=1 |date=1d Meán Fómhair 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190216002212/https://newspapers.bc.edu/?a=d&d=irishliterary20160901-01.2.9 |archivedate=16ú Feabhra 2019}}</ref>. The journal is published by [[Brepols]].<ref>{{lua idirlín |url=http://www.brepols.net/Pages/BrowseBySeries.aspx?TreeSeries=PERIT |teideal=Peritia |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190216012405/http://www.brepols.net/Pages/BrowseBySeries.aspx?TreeSeries=PERIT |archivedate=16ú Feabhra 2019}}</ref> It has been available since the early 1980s.{{refn|group=note|name=Alpha}} '' Ó Cróinín's work had featured in the first edition.<ref name=reviews_and_short_notices/> [[Patrick Wormald]] also noted two "firsts" in English language scholarship in his review of that edition: Jonas's great life of [[Columbán]] being given its first "sustained treatment" in the language (by [[Ian N. Wood]]) and a description of "the beginnings of [[Naomhsheanchas|hagiographical]] writing in [[an Íoslainn]]".<ref name=reviews_and_short_notices>{{lua idirlín |ainm=Patrick |sloinne=Wormald |authorlink=Patrick Wormald |teideal=Reviews and short notices |foilsitheoir=[[Cambridge University Press]] |imleabhar=24 |uimhir=93 |dáta=Bealtaine 1984 |jstor=30008029}}</ref> ''[[The Irish Times]]'' has credited the journal with featuring the work of scholars who might elsewhere have been neglected.<ref name=bibliographic_monument>{{lua idirlín |url=https://www.irishtimes.com/life-and-style/people/historian-produced-a-bibliographic-monument-to-his-patriotism-1.3311170 |teideal=Historian produced 'a bibliographic monument to his patriotism' |work=[[The Irish Times]] |dáta=30ú Samhain 2017 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712053720/https://www.irishtimes.com/life-and-style/people/historian-produced-a-bibliographic-monument-to-his-patriotism-1.3311170 |archivedate=12ú Iúil 2018}}</ref> == Nótaí == {{Reflist|group=note|refs= {{refn|group=note|name=Alpha|The ''Irish Literary Supplement'' gives 1980 as the year of foundation, ''[[The Irish Times]]'' 1982.<ref name=ils/><ref name=bibliographic_monument/> [[Patrick Wormald]] in ''Irish Historical Studies'' indicates first publication as having been in 1982.<ref name=reviews_and_short_notices/>}} }} == Naisc sheachtracha == * [http://peritia.ie/ peritia.ie] ''[NB: suíomh le díol]'' * [https://www.brepols.net/series/PERIT Peritia], Brepols * [https://codecs.vanhamel.nl/Peritia Peritia], CODECS * [https://bill.celt.dias.ie/vol4/displayObject.php?TreeID=126 Peritia], BILL, CELT == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Irisí Gaeilge]] bew6zfjkgsp4ic4ttf7h941ea13u9ls 1089866 1089865 2022-08-26T15:40:47Z Marcas.oduinn 33120 ....ag eagrú wikitext text/x-wiki {{Glanadh-mar|ag aistriú go Gaeilge}} {{WD Bosca Sonraí Nuachtán}} Is [[iriseán acadúil]] bliantiúil piarmheasúnaithe é '''''Peritia,''''' a chlúdaíonn [[Léann Ceilteach]] i gcomhthéacs [[an mheánaois|mheánaois]] na hEorpach. Foilsítear é faoi choimirce an [[Medieval Academy of Ireland]]. == Stair== Bunaíodh an t-iriseán ag [[Donnchadh Ó Corráin]] as [[Coláiste na hOllscoile, Corcaigh]] go luath sna 1980í{{refn|group=note|name=Alpha}}. Bhí Ó Corráin ina eagarthóir ar an iriseán as sin go dtí an bhliain 2016, nuair a '' passed on the role to [[Dáibhí Ó Cróinín]] ([[Ollscoil na hÉireann, Gaillimh]]) and Elva Johnston ([[an Coláiste Ollscoile, Baile Átha Cliath]]).<ref name=ils>{{cite journal |first=Freya |last=Verstraten Veach |url=https://newspapers.bc.edu/?a=d&d=irishliterary20160901-01.2.9 |title=Festschrift for a Scholar |journal=Irish Literary Supplement |volume=36 |number=1 |date=1d Meán Fómhair 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190216002212/https://newspapers.bc.edu/?a=d&d=irishliterary20160901-01.2.9 |archivedate=16ú Feabhra 2019}}</ref>. The journal is published by [[Brepols]].<ref>{{lua idirlín |url=http://www.brepols.net/Pages/BrowseBySeries.aspx?TreeSeries=PERIT |teideal=Peritia |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190216012405/http://www.brepols.net/Pages/BrowseBySeries.aspx?TreeSeries=PERIT |archivedate=16ú Feabhra 2019}}</ref> It has been available since the early 1980s.{{refn|group=note|name=Alpha}} '' Ó Cróinín's work had featured in the first edition.<ref name=reviews_and_short_notices/> [[Patrick Wormald]] also noted two "firsts" in English language scholarship in his review of that edition: Jonas's great life of [[Columbán]] being given its first "sustained treatment" in the language (by [[Ian N. Wood]]) and a description of "the beginnings of [[Naomhsheanchas|hagiographical]] writing in [[an Íoslainn]]".<ref name=reviews_and_short_notices>{{lua idirlín |ainm=Patrick |sloinne=Wormald |authorlink=Patrick Wormald |teideal=Reviews and short notices |foilsitheoir=[[Cambridge University Press]] |imleabhar=24 |uimhir=93 |dáta=Bealtaine 1984 |jstor=30008029}}</ref> ''[[The Irish Times]]'' has credited the journal with featuring the work of scholars who might elsewhere have been neglected.<ref name=bibliographic_monument>{{lua idirlín |url=https://www.irishtimes.com/life-and-style/people/historian-produced-a-bibliographic-monument-to-his-patriotism-1.3311170 |teideal=Historian produced 'a bibliographic monument to his patriotism' |work=[[The Irish Times]] |dáta=30ú Samhain 2017 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712053720/https://www.irishtimes.com/life-and-style/people/historian-produced-a-bibliographic-monument-to-his-patriotism-1.3311170 |archivedate=12ú Iúil 2018}}</ref> == Nótaí == {{Reflist|group=note|refs= {{refn|group=note|name=Alpha|The ''Irish Literary Supplement'' gives 1980 as the year of foundation, ''[[The Irish Times]]'' 1982.<ref name=ils/><ref name=bibliographic_monument/> [[Patrick Wormald]] in ''Irish Historical Studies'' indicates first publication as having been in 1982.<ref name=reviews_and_short_notices/>}} }} == Naisc sheachtracha == * [http://peritia.ie/ peritia.ie] ''[NB: suíomh le díol]'' * [https://www.brepols.net/series/PERIT Peritia], Brepols * [https://codecs.vanhamel.nl/Peritia Peritia], CODECS * [https://bill.celt.dias.ie/vol4/displayObject.php?TreeID=126 Peritia], BILL, CELT == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Irisí Gaeilge]] 0sdpyebgb1owdy73knudl6ny256lb0u 1089867 1089866 2022-08-26T15:58:23Z Marcas.oduinn 33120 /* Stair */... ag aistriú wikitext text/x-wiki {{Glanadh-mar|ag aistriú go Gaeilge}} {{WD Bosca Sonraí Nuachtán}} Is [[iriseán acadúil]] bliantiúil piarmheasúnaithe é '''''Peritia,''''' a chlúdaíonn [[Léann Ceilteach]] i gcomhthéacs [[an mheánaois|mheánaois]] na hEorpach. Foilsítear é faoi choimirce an [[Medieval Academy of Ireland]]. == Stair== Bunaíodh an t-iriseán ag [[Donnchadh Ó Corráin]] as [[Coláiste na hOllscoile, Corcaigh]] go luath sna 1980í.{{refn|group=note|name=Alpha}} Bhí Ó Corráin ina eagarthóir ar an iriseán as sin go dtí an bhliain 2016, nuair a tháinig [[Dáibhí Ó Cróinín]] ([[Ollscoil na hÉireann, Gaillimh]]) agus Elva Johnston ([[an Coláiste Ollscoile, Baile Átha Cliath]]) mar chomharbaí air.<ref name=ils>{{cite journal |first=Freya |last=Verstraten Veach |url=https://newspapers.bc.edu/?a=d&d=irishliterary20160901-01.2.9 |title=Festschrift for a Scholar |journal=Irish Literary Supplement |volume=36 |number=1 |date=1d Meán Fómhair 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190216002212/https://newspapers.bc.edu/?a=d&d=irishliterary20160901-01.2.9 |archivedate=16ú Feabhra 2019}}</ref> Foilsítear an t-iriseán ag [[Brepols]].<ref>{{lua idirlín |url=http://www.brepols.net/Pages/BrowseBySeries.aspx?TreeSeries=PERIT |teideal=Peritia |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190216012405/http://www.brepols.net/Pages/BrowseBySeries.aspx?TreeSeries=PERIT |archivedate=16ú Feabhra 2019}}</ref> Tá ailt le hÓ Cróinín leo feiceáil sa chéad eagrán.<ref name=reviews_and_short_notices/> Tá sé tugtha faoi ndeara ag [[Patrick Wormald]] go bhfuil ann san eagrán úd dhá rud nua: léarmheas Béarla ar Bbeatha [[Columbán|Cholumbáin]] le Jonas (alt le h[[Ian N. Wood]]); agus cur síos ar thús [[Naomhsheanchas|Naomhsheanchais]] san [[an Íoslainn|Íoslainn]]".<ref name=reviews_and_short_notices>Wormald, Patrick, ''Reviews and short notices'', [[Cambridge University Press]], iml. 24, ui. 93, Bealtaine 1984, JSTOR 30008029</ref> D'aithin ''[[The Irish Times]]'' go bhfeictear san iriseán scoláirí ar a dtugtar neamhaird in áiteanna eile.<ref name=bibliographic_monument>{{lua idirlín |url=https://www.irishtimes.com/life-and-style/people/historian-produced-a-bibliographic-monument-to-his-patriotism-1.3311170 |teideal=Historian produced 'a bibliographic monument to his patriotism' |work=[[The Irish Times]] |dáta=30ú Samhain 2017 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712053720/https://www.irishtimes.com/life-and-style/people/historian-produced-a-bibliographic-monument-to-his-patriotism-1.3311170 |archivedate=12ú Iúil 2018}}</ref> == Nótaí == {{Reflist|group=note|refs= {{refn|group=note|name=Alpha|The ''Irish Literary Supplement'' gives 1980 as the year of foundation, ''[[The Irish Times]]'' 1982.<ref name=ils/><ref name=bibliographic_monument/> [[Patrick Wormald]] in ''Irish Historical Studies'' indicates first publication as having been in 1982.<ref name=reviews_and_short_notices/>}} }} == Naisc sheachtracha == * [http://peritia.ie/ peritia.ie] ''[NB: suíomh le díol]'' * [https://www.brepols.net/series/PERIT Peritia], Brepols * [https://codecs.vanhamel.nl/Peritia Peritia], CODECS * [https://bill.celt.dias.ie/vol4/displayObject.php?TreeID=126 Peritia], BILL, CELT == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Irisí Gaeilge]] 3xztibclyazj646o6ezzozwny0nd7e3 1089868 1089867 2022-08-26T16:03:15Z Marcas.oduinn 33120 /* Nótaí */... ag aistriú wikitext text/x-wiki {{Glanadh-mar|ag aistriú go Gaeilge}} {{WD Bosca Sonraí Nuachtán}} Is [[iriseán acadúil]] bliantiúil piarmheasúnaithe é '''''Peritia,''''' a chlúdaíonn [[Léann Ceilteach]] i gcomhthéacs [[an mheánaois|mheánaois]] na hEorpach. Foilsítear é faoi choimirce an [[Medieval Academy of Ireland]]. == Stair== Bunaíodh an t-iriseán ag [[Donnchadh Ó Corráin]] as [[Coláiste na hOllscoile, Corcaigh]] go luath sna 1980í.{{refn|group=note|name=Alpha}} Bhí Ó Corráin ina eagarthóir ar an iriseán as sin go dtí an bhliain 2016, nuair a tháinig [[Dáibhí Ó Cróinín]] ([[Ollscoil na hÉireann, Gaillimh]]) agus Elva Johnston ([[an Coláiste Ollscoile, Baile Átha Cliath]]) mar chomharbaí air.<ref name=ils>{{cite journal |first=Freya |last=Verstraten Veach |url=https://newspapers.bc.edu/?a=d&d=irishliterary20160901-01.2.9 |title=Festschrift for a Scholar |journal=Irish Literary Supplement |volume=36 |number=1 |date=1d Meán Fómhair 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190216002212/https://newspapers.bc.edu/?a=d&d=irishliterary20160901-01.2.9 |archivedate=16ú Feabhra 2019}}</ref> Foilsítear an t-iriseán ag [[Brepols]].<ref>{{lua idirlín |url=http://www.brepols.net/Pages/BrowseBySeries.aspx?TreeSeries=PERIT |teideal=Peritia |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190216012405/http://www.brepols.net/Pages/BrowseBySeries.aspx?TreeSeries=PERIT |archivedate=16ú Feabhra 2019}}</ref> Tá ailt le hÓ Cróinín leo feiceáil sa chéad eagrán.<ref name=reviews_and_short_notices/> Tá sé tugtha faoi ndeara ag [[Patrick Wormald]] go bhfuil ann san eagrán úd dhá rud nua: léarmheas Béarla ar Bbeatha [[Columbán|Cholumbáin]] le Jonas (alt le h[[Ian N. Wood]]); agus cur síos ar thús [[Naomhsheanchas|Naomhsheanchais]] san [[an Íoslainn|Íoslainn]]".<ref name=reviews_and_short_notices>Wormald, Patrick, ''Reviews and short notices'', [[Cambridge University Press]], iml. 24, ui. 93, Bealtaine 1984, JSTOR 30008029</ref> D'aithin ''[[The Irish Times]]'' go bhfeictear san iriseán scoláirí ar a dtugtar neamhaird in áiteanna eile.<ref name=bibliographic_monument>{{lua idirlín |url=https://www.irishtimes.com/life-and-style/people/historian-produced-a-bibliographic-monument-to-his-patriotism-1.3311170 |teideal=Historian produced 'a bibliographic monument to his patriotism' |work=[[The Irish Times]] |dáta=30ú Samhain 2017 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712053720/https://www.irishtimes.com/life-and-style/people/historian-produced-a-bibliographic-monument-to-his-patriotism-1.3311170 |archivedate=12ú Iúil 2018}}</ref> == Nótaí == {{Reflist|group=note|refs= {{refn|group=note|name=Alpha|Deirtear san ''Irish Literary Supplement'' gur bunaíodh an t-iriseán sa bhliain 1980 (''[[The Irish Times]]'', 1982).<ref name=ils/><ref name=bibliographic_monument/> Dar le [[Patrick Wormald]] in ''Irish Historical Studies'', foilsíodh é sin chéad uair sa bhliain 1982.<ref name=reviews_and_short_notices/>}} }} == Naisc sheachtracha == * [http://peritia.ie/ peritia.ie] ''[NB: suíomh le díol]'' * [https://www.brepols.net/series/PERIT Peritia], Brepols * [https://codecs.vanhamel.nl/Peritia Peritia], CODECS * [https://bill.celt.dias.ie/vol4/displayObject.php?TreeID=126 Peritia], BILL, CELT == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Irisí Gaeilge]] r9sns11cht9vb6dcilj08ind0d1tnoe 1089869 1089868 2022-08-26T16:03:42Z Marcas.oduinn 33120 ... Aistrithe wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Nuachtán}} Is [[iriseán acadúil]] bliantiúil piarmheasúnaithe é '''''Peritia,''''' a chlúdaíonn [[Léann Ceilteach]] i gcomhthéacs [[an mheánaois|mheánaois]] na hEorpach. Foilsítear é faoi choimirce an [[Medieval Academy of Ireland]]. == Stair== Bunaíodh an t-iriseán ag [[Donnchadh Ó Corráin]] as [[Coláiste na hOllscoile, Corcaigh]] go luath sna 1980í.{{refn|group=note|name=Alpha}} Bhí Ó Corráin ina eagarthóir ar an iriseán as sin go dtí an bhliain 2016, nuair a tháinig [[Dáibhí Ó Cróinín]] ([[Ollscoil na hÉireann, Gaillimh]]) agus Elva Johnston ([[an Coláiste Ollscoile, Baile Átha Cliath]]) mar chomharbaí air.<ref name=ils>{{cite journal |first=Freya |last=Verstraten Veach |url=https://newspapers.bc.edu/?a=d&d=irishliterary20160901-01.2.9 |title=Festschrift for a Scholar |journal=Irish Literary Supplement |volume=36 |number=1 |date=1d Meán Fómhair 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190216002212/https://newspapers.bc.edu/?a=d&d=irishliterary20160901-01.2.9 |archivedate=16ú Feabhra 2019}}</ref> Foilsítear an t-iriseán ag [[Brepols]].<ref>{{lua idirlín |url=http://www.brepols.net/Pages/BrowseBySeries.aspx?TreeSeries=PERIT |teideal=Peritia |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190216012405/http://www.brepols.net/Pages/BrowseBySeries.aspx?TreeSeries=PERIT |archivedate=16ú Feabhra 2019}}</ref> Tá ailt le hÓ Cróinín leo feiceáil sa chéad eagrán.<ref name=reviews_and_short_notices/> Tá sé tugtha faoi ndeara ag [[Patrick Wormald]] go bhfuil ann san eagrán úd dhá rud nua: léarmheas Béarla ar Bbeatha [[Columbán|Cholumbáin]] le Jonas (alt le h[[Ian N. Wood]]); agus cur síos ar thús [[Naomhsheanchas|Naomhsheanchais]] san [[an Íoslainn|Íoslainn]]".<ref name=reviews_and_short_notices>Wormald, Patrick, ''Reviews and short notices'', [[Cambridge University Press]], iml. 24, ui. 93, Bealtaine 1984, JSTOR 30008029</ref> D'aithin ''[[The Irish Times]]'' go bhfeictear san iriseán scoláirí ar a dtugtar neamhaird in áiteanna eile.<ref name=bibliographic_monument>{{lua idirlín |url=https://www.irishtimes.com/life-and-style/people/historian-produced-a-bibliographic-monument-to-his-patriotism-1.3311170 |teideal=Historian produced 'a bibliographic monument to his patriotism' |work=[[The Irish Times]] |dáta=30ú Samhain 2017 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712053720/https://www.irishtimes.com/life-and-style/people/historian-produced-a-bibliographic-monument-to-his-patriotism-1.3311170 |archivedate=12ú Iúil 2018}}</ref> == Nótaí == {{Reflist|group=note|refs= {{refn|group=note|name=Alpha|Deirtear san ''Irish Literary Supplement'' gur bunaíodh an t-iriseán sa bhliain 1980 (''[[The Irish Times]]'', 1982).<ref name=ils/><ref name=bibliographic_monument/> Dar le [[Patrick Wormald]] in ''Irish Historical Studies'', foilsíodh é sin chéad uair sa bhliain 1982.<ref name=reviews_and_short_notices/>}} }} == Naisc sheachtracha == * [http://peritia.ie/ peritia.ie] ''[NB: suíomh le díol]'' * [https://www.brepols.net/series/PERIT Peritia], Brepols * [https://codecs.vanhamel.nl/Peritia Peritia], CODECS * [https://bill.celt.dias.ie/vol4/displayObject.php?TreeID=126 Peritia], BILL, CELT == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Irisí Gaeilge]] bi793f1xtgvghckvnu0yvdfbx47lbss 1089878 1089869 2022-08-26T16:38:41Z Kevin Scannell 340 /* Stair */ wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Nuachtán}} Is [[iriseán acadúil]] bliantiúil piarmheasúnaithe é '''''Peritia,''''' a chlúdaíonn [[Léann Ceilteach]] i gcomhthéacs [[an mheánaois|mheánaois]] na hEorpach. Foilsítear é faoi choimirce an [[Medieval Academy of Ireland]]. == Stair== Bunaíodh an t-iriseán ag [[Donnchadh Ó Corráin]] as [[Coláiste na hOllscoile, Corcaigh]] go luath sna 1980í.{{refn|group=note|name=Alpha}} Bhí Ó Corráin ina eagarthóir ar an iriseán as sin go dtí an bhliain 2016, nuair a tháinig [[Dáibhí Ó Cróinín]] ([[Ollscoil na hÉireann, Gaillimh]]) agus Elva Johnston ([[an Coláiste Ollscoile, Baile Átha Cliath]]) mar chomharbaí air.<ref name=ils>{{cite journal |first=Freya |last=Verstraten Veach |url=https://newspapers.bc.edu/?a=d&d=irishliterary20160901-01.2.9 |title=Festschrift for a Scholar |journal=Irish Literary Supplement |volume=36 |number=1 |date=1d Meán Fómhair 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190216002212/https://newspapers.bc.edu/?a=d&d=irishliterary20160901-01.2.9 |archivedate=16ú Feabhra 2019}}</ref> Foilsítear an t-iriseán ag [[Brepols]].<ref>{{lua idirlín |url=http://www.brepols.net/Pages/BrowseBySeries.aspx?TreeSeries=PERIT |teideal=Peritia |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190216012405/http://www.brepols.net/Pages/BrowseBySeries.aspx?TreeSeries=PERIT |archivedate=16ú Feabhra 2019}}</ref> Tá ailt le hÓ Cróinín leo feiceáil sa chéad eagrán.<ref name=reviews_and_short_notices/> Tá sé tugtha faoi ndeara ag [[Patrick Wormald]] go bhfuil ann san eagrán úd dhá rud nua: léirmheas Béarla ar Bheatha [[Columbán|Cholumbáin]] le Jonas (alt le h[[Ian N. Wood]]); agus cur síos ar thús [[Naomhsheanchas|Naomhsheanchais]] san [[an Íoslainn|Íoslainn]]".<ref name=reviews_and_short_notices>Wormald, Patrick, ''Reviews and short notices'', [[Cambridge University Press]], iml. 24, ui. 93, Bealtaine 1984, JSTOR 30008029</ref> D'aithin ''[[The Irish Times]]'' go bhfeictear san iriseán scoláirí ar a dtugtar neamhaird in áiteanna eile.<ref name=bibliographic_monument>{{lua idirlín |url=https://www.irishtimes.com/life-and-style/people/historian-produced-a-bibliographic-monument-to-his-patriotism-1.3311170 |teideal=Historian produced 'a bibliographic monument to his patriotism' |work=[[The Irish Times]] |dáta=30ú Samhain 2017 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712053720/https://www.irishtimes.com/life-and-style/people/historian-produced-a-bibliographic-monument-to-his-patriotism-1.3311170 |archivedate=12ú Iúil 2018}}</ref> == Nótaí == {{Reflist|group=note|refs= {{refn|group=note|name=Alpha|Deirtear san ''Irish Literary Supplement'' gur bunaíodh an t-iriseán sa bhliain 1980 (''[[The Irish Times]]'', 1982).<ref name=ils/><ref name=bibliographic_monument/> Dar le [[Patrick Wormald]] in ''Irish Historical Studies'', foilsíodh é sin chéad uair sa bhliain 1982.<ref name=reviews_and_short_notices/>}} }} == Naisc sheachtracha == * [http://peritia.ie/ peritia.ie] ''[NB: suíomh le díol]'' * [https://www.brepols.net/series/PERIT Peritia], Brepols * [https://codecs.vanhamel.nl/Peritia Peritia], CODECS * [https://bill.celt.dias.ie/vol4/displayObject.php?TreeID=126 Peritia], BILL, CELT == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Irisí Gaeilge]] reb698vao4pd1j79vtyg8a1aq4e4rbz Ildiachas Ceilteach 0 104115 1089875 1086760 2022-08-26T16:22:18Z Marcas.oduinn 33120 ... ag eagrú wikitext text/x-wiki {{Glanadh-mar|ag aistriú go Gaeilge}} [[Íomhá:CLUNY-Maquette pilier nautes 1.JPG|mion|upright|200px|'' Model reconstructing the [[Gallán na mBádóirí]] in the [[Musée de Cluny]], Páras, tar éis AD 14]] '' '''Ancient Celtic religion''', commonly known as '''Celtic paganism''',<ref>Ross, Anne (1974). ''Pagan Celtic Britain: Studies in Iconography and Tradition''. Londain: Sphere Books Ltd.</ref><ref>[[Ronald Hutton|Hutton, Ronald]] (1991). ''The Pagan Religions of the Ancient British Isles: Their Nature and Legacy''. Oxford, UK agus Cambridge, USA: Blackwell.</ref><ref>Jones, Prudence and Pennick, Nigel (1995). ''A History of Pagan Europe''. Routledge.</ref> was the religion of the ancient [[na Ceiltigh]] of Europe.'' Óir mar scríobh na Ceiltigh agus a gcuid oidis, tagann fianaise maidir lena gcreidimh ó sheandálaíocht; cuir síos Gréag-Rómhánach (cuid de doicheallach agus neamheolach); agus litríocht luathChríostaí.<ref name="Green, The Celtic World">[[Miranda Aldhouse-Green|Green, Miranda]] (2012). "Chapter 25: The Gods and the supernatural", ''The Celtic World''. Routledge, ll.465–485</ref> Celtic [[págánachas]] was one of a larger group of [[Iarannaois]] polytheistic religions of Europe. It varied by region and over time, but underlying this were "broad structural similarities"<ref name="Cunliffe 1997 Page 184">[[Barry Cunliffe|Cunliffe, Barry]] (1997). ''The Ancient Celts''. Oxford agus Nua Eabhrac: [[Oxford University Press]], lch. 184.</ref> agus "a basic religious homogeneity"<ref>Ross, Anne (1986). ''The Pagan Celts''. Londain: B.T. Batsford, lch. 103.</ref> i measc na gCeilteach. == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Na Ceiltigh]] {{síol}} 5wcfj4ttz92mw0cb3v17trn3yfpfq7b 1089876 1089875 2022-08-26T16:35:26Z Marcas.oduinn 33120 ... ag aistriú wikitext text/x-wiki {{Glanadh-mar|ag aistriú go Gaeilge}} [[Íomhá:CLUNY-Maquette pilier nautes 1.JPG|mion|upright|200px|Múnla de {{h|Gallán na mBádóirí}} (tar éis AD 14) sa [[Musée de Cluny]], Páras]] '' '''Ancient Celtic religion''', commonly known as '''Celtic paganism''',<ref>Ross, Anne (1974). ''Pagan Celtic Britain: Studies in Iconography and Tradition''. Londain: Sphere Books Ltd.</ref><ref>[[Ronald Hutton|Hutton, Ronald]] (1991). ''The Pagan Religions of the Ancient British Isles: Their Nature and Legacy''. Oxford, UK agus Cambridge, USA: Blackwell.</ref><ref>Jones, Prudence and Pennick, Nigel (1995). ''A History of Pagan Europe''. Routledge.</ref> was the religion of the ancient [[na Ceiltigh]] of Europe.'' Óir nár scríobh na Ceiltigh síos a gcuid oidis, tagann fianaise maidir lena gcreidimh ó sheandálaíocht; tuairiscí Gréag-Rómhánacha (cuid de doicheallach agus neamheolach); agus litríocht luathChríostaí.<ref name="Green, The Celtic World">[[Miranda Aldhouse-Green|Green, Miranda]] (2012). "Chapter 25: The Gods and the supernatural", ''The Celtic World''. Routledge, ll.465–485</ref> Bhí [[págánachas]] Ceilteach mar chuid de chreidimh ildiachais eile na h[[Iarannaois]]é ar fud na hEorpach. Bhí éagsúlachtaí ann de réir ceantar agus thar am, ach aithnítear ann ag a mbun "cosúlachtaí fairsinge struchtúir"<ref name="Cunliffe 1997 Page 184">[[Barry Cunliffe|Cunliffe, Barry]] (1997). ''The Ancient Celts''. Oxford agus Nua Eabhrac: [[Oxford University Press]], lch. 184.</ref> agus "aonchineálacht chreidimh".<ref>Ross, Anne (1986). ''The Pagan Celts''. Londain: B.T. Batsford, lch. 103.</ref> == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Na Ceiltigh]] {{síol}} 9pvj35nn3fnriylli1nrlgifes1n7lv 1089877 1089876 2022-08-26T16:37:43Z Marcas.oduinn 33120 ... ag aistriú wikitext text/x-wiki {{Glanadh-mar|ag aistriú go Gaeilge}} [[Íomhá:CLUNY-Maquette pilier nautes 1.JPG|mion|upright|200px|Múnla de {{h|Gallán na mBádóirí}} (tar éis AD 14) sa [[Musée de Cluny]], Páras]] Reiligiún ársa [[na Ceiltigh|gCeilteach]] ba ea ''' Ildiachas Ceilteach.'''<ref>Ross, Anne (1974). ''Pagan Celtic Britain: Studies in Iconography and Tradition''. Londain: Sphere Books Ltd.</ref><ref>[[Ronald Hutton|Hutton, Ronald]] (1991). ''The Pagan Religions of the Ancient British Isles: Their Nature and Legacy''. Oxford, UK agus Cambridge, USA: Blackwell.</ref><ref>Jones, Prudence and Pennick, Nigel (1995). ''A History of Pagan Europe''. Routledge.</ref> Óir nár scríobh na Ceiltigh síos a gcuid oidis, tagann fianaise maidir lena gcreidimh ó sheandálaíocht; tuairiscí Gréag-Rómhánacha (cuid de doicheallach agus neamheolach); agus litríocht luathChríostaí.<ref name="Green, The Celtic World">[[Miranda Aldhouse-Green|Green, Miranda]] (2012). "Chapter 25: The Gods and the supernatural", ''The Celtic World''. Routledge, ll.465–485</ref> Bhí [[págánachas]] Ceilteach mar chuid de chreidimh ildiachais eile na h[[Iarannaois]]é ar fud na hEorpach. Bhí éagsúlachtaí ann de réir ceantar agus thar am, ach aithnítear ann ag a mbun "cosúlachtaí fairsinge struchtúir"<ref name="Cunliffe 1997 Page 184">[[Barry Cunliffe|Cunliffe, Barry]] (1997). ''The Ancient Celts''. Oxford agus Nua Eabhrac: [[Oxford University Press]], lch. 184.</ref> agus "aonchineálacht chreidimh".<ref>Ross, Anne (1986). ''The Pagan Celts''. Londain: B.T. Batsford, lch. 103.</ref> == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Na Ceiltigh]] {{síol}} 41lgix5eknqs0kzbs8rijhqljyp7g1g 1089880 1089877 2022-08-26T16:39:59Z Marcas.oduinn 33120 ... síol aistrithe wikitext text/x-wiki [[Íomhá:CLUNY-Maquette pilier nautes 1.JPG|mion|upright|200px|Múnla de {{h|Gallán na mBádóirí}} (tar éis AD 14) sa [[Musée de Cluny]], Páras]] Reiligiún ársa [[na Ceiltigh|gCeilteach]] ba ea ''' Ildiachas Ceilteach.'''<ref>Ross, Anne (1974). ''Pagan Celtic Britain: Studies in Iconography and Tradition''. Londain: Sphere Books Ltd.</ref><ref>[[Ronald Hutton|Hutton, Ronald]] (1991). ''The Pagan Religions of the Ancient British Isles: Their Nature and Legacy''. Oxford, UK agus Cambridge, USA: Blackwell.</ref><ref>Jones, Prudence and Pennick, Nigel (1995). ''A History of Pagan Europe''. Routledge.</ref> Óir nár scríobh na Ceiltigh síos a gcuid oidis, tagann fianaise maidir lena gcreidimh ó sheandálaíocht; tuairiscí Gréag-Rómhánacha (cuid de doicheallach agus neamheolach); agus litríocht luathChríostaí.<ref name="Green, The Celtic World">[[Miranda Aldhouse-Green|Green, Miranda]] (2012). "Chapter 25: The Gods and the supernatural", ''The Celtic World''. Routledge, ll.465–485</ref> Bhí [[págánachas]] Ceilteach mar chuid de chreidimh ildiachais eile na h[[Iarannaois]]é ar fud na hEorpach. Bhí éagsúlachtaí ann de réir ceantar agus thar am, ach aithnítear ann ag a mbun "cosúlachtaí fairsinge struchtúir"<ref name="Cunliffe 1997 Page 184">[[Barry Cunliffe|Cunliffe, Barry]] (1997). ''The Ancient Celts''. Oxford agus Nua Eabhrac: [[Oxford University Press]], lch. 184.</ref> agus "aonchineálacht chreidimh".<ref>Ross, Anne (1986). ''The Pagan Celts''. Londain: B.T. Batsford, lch. 103.</ref> == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Na Ceiltigh]] {{síol}} tk0gsvcpbeg7mu84rarqbhtm95eytq2 Thomas James Mulvany 0 104157 1089857 1089652 2022-08-26T14:28:53Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Péintéir agus duine de bhunaitheoirí an ''Royal Hibernian Academy'' ab ea '''Thomas James Mulvany''' (1779–1845) sa bhliain 1823. <ref name="HI01">{{Lua idirlín|teideal=Hibernia im Ruhrgebiet: William Thomas Mulvany & the industrialisation of the Ruhr |url=https://www.historyireland.com/hibernia-im-ruhrgebiet-william-thomas-mulvany-the-industrialisation-of-the-ruhr/|language=en|dátarochtana=25 Lúnasa 2022}}</ref> Phós Mulvany Mary Field agus bhí seachtar clainne acu lena n-áirítear [[John Skipton Mulvany|John Skipton]] agus [[William Thomas Mulvany|William Thomas]].<ref name="HI01"/> == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol-ie}} {{DEFAULTSORT:Mulvany, Thomas James}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1779]] [[Catagóir:Básanna i 1845]] [[Catagóir:Péintéirí Éireannacha]] 5gxawlb2171uzur7v0st8e7xdy53mbf John Skipton Mulvany 0 104158 1089858 1089653 2022-08-26T14:30:16Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ailtire Éireannach ab ea '''John Skipton Mulvany''' (1813–1870).<ref name="HI01">{{Lua idirlín|teideal=Hibernia im Ruhrgebiet: William Thomas Mulvany & the industrialisation of the Ruhr|url=https://www.historyireland.com/hibernia-im-ruhrgebiet-william-thomas-mulvany-the-industrialisation-of-the-ruhr/|language=en|dátarochtana=25 Lúnasa 2022}}</ref> Ba mhac é leis an bpéintéir [[Thomas James Mulvany]] agus Mary Field agus ba dheartháir é [[William Thomas Mulvany|William Thomas]].<ref name="HI01"/> I measc a chuid saothair bhí foirgneamh an stáisiúin traenach i nDún Laoghaire. == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol-ie}} {{DEFAULTSORT:Mulvany, John Skipton}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1813]] [[Catagóir:Básanna i 1870]] [[Catagóir:Catagóir:Ailtirí Éireannacha]] q4sn6mysl4jelzotfyr0ofyotqkuhzo William Thomas Mulvany 0 104159 1089859 1089654 2022-08-26T14:31:07Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ailtire Éireannach ab ea '''William Thomas Mulvany''' (1806–1885).<ref name="HI01">{{Lua idirlín|teideal=Hibernia im Ruhrgebiet: William Thomas Mulvany & the industrialisation of the Ruhr|url=https://www.historyireland.com/hibernia-im-ruhrgebiet-william-thomas-mulvany-the-industrialisation-of-the-ruhr/|language=en|dátarochtana=25 Lúnasa 2022}}</ref> Ba mhac é leis an bpéintéir [[Thomas James Mulvany]] agus Mary Field agus ba dheartháir é [[John Skipton Mulvany|John Skipton]].<ref name="HI01"/> Bhí cáil air as a chuid oibre ar dhraenáil agus ar fhiontair thionsclaíocha sa [[An Ghearmáin|Ghearmáin]].<ref name="HI01"/> == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol-ie}} {{DEFAULTSORT:Mulvany, William Thomas}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1806]] [[Catagóir:Básanna i 1885]] [[Catagóir:Catagóir:Ailtirí Éireannacha]] 1p62mvsgvfdatsj2o8lbcuyhek3te14 An Mheilinéis 0 104175 1089827 2022-08-26T12:00:01Z Kevin Scannell 340 Created by translating the page "[[:en:Special:Redirect/revision/1102218287|Melanesia]]" wikitext text/x-wiki Is fo-réigiún den [[An tAigéan Ciúin|Aigéine]] in iardheisceart an Aigéin Chiúin í '''an Mheilinéis'''. Síneann sé ón [[An Nua-Ghuine|Nua-Ghuine]] san iarthar go [[Tonga]] san oirthear, agus cuimsíonn sí Muir Arafura, cúpla míle oileán, agus ceithre stát neamhspleácha. [[Fidsí]], [[Vanuatú]], [[Oileáin Sholaimh|Oileáin Sholomón]], agus [[Nua-Ghuine Phapua]]. Cuimsíonn sí codanna den [[An Indinéis|Indinéis]] freisin – go háirithe na cúigí Papua agus Papua Thiar agus comhroinn Fhrancach thar lear na [[An Nua-Chaladóin|Nua-Chaladóine]]. Tá an réigiún ar fad beagnach sa [[An leathsféar theas|Leathsféar Theas]]; níl ach cúpla oileán beag nach meastar go polaitiúil mar chuid den Aigéine sa [[An leathsféar thuaidh|Leathsféar Thuaidh]]. D’úsáid an loingseoir Francach [[Jules Dumont d'Urville|Jules Dumont d’Urville]] an t-ainm ''Mélanésie'' den chéad uair sa bhliain 1832; chum sé na téarmaí ''Mélanésie'' agus ''Micronésie'' (le taobh an téarma ''[[An Pholainéis|Polainéise]]'' a bhí ann cheana) chun cur síos a dhéanamh ar na trí phríomhréigiún [[Grúpa eitneach|eitneacha]] agus tíreolaíochta san Aigéan Ciúin. Tagann an t-ainm ''an Mheilinéis'' ón nGréigis {{Lang|grc|μέλας}}, ''dubh'', agus {{Lang|grc|νῆσος}}, ''oileán'', tagairt do chraiceann dorcha na mbundúchasach. ezn091g6azv5krjllvtpgfxrgorcus0 1089828 1089827 2022-08-26T12:04:49Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is foréigiún den [[An Aigéine|Aigéine]] in iardheisceart an Aigéin Chiúin í '''an Mheilinéis'''. Síneann sé ón [[An Nua-Ghuine|Nua-Ghuine]] san iarthar go [[Tonga]] san oirthear, agus cuimsíonn sí Muir Arafura, cúpla míle oileán, agus ceithre stát neamhspleácha: [[Fidsí]], [[Vanuatú]], [[Oileáin Sholomón]], agus [[Nua-Ghuine Phapua]]. Cuimsíonn sí codanna den [[An Indinéis|Indinéis]] freisin – go háirithe na cúigí Papua agus Papua Thiar agus comhroinn Fhrancach thar lear na [[An Nua-Chaladóin|Nua-Chaladóine]]. Tá beagnach an réigiún ar fad sa [[An leathsféar theas|leathsféar theas]]; níl ach cúpla oileán beag nach meastar go polaitiúil mar chuid den Aigéine sa [[An leathsféar thuaidh|leathsféar thuaidh]]. D’úsáid an loingseoir Francach [[Jules Dumont d'Urville|Jules Dumont d’Urville]] an t-ainm ''Mélanésie'' den chéad uair sa bhliain 1832; chum sé na téarmaí ''Mélanésie'' agus ''[[An Mhicrinéis|Micronésie]]'' (le taobh an téarma ''[[An Pholainéis|Polynésie]]'' a bhí ann cheana) chun cur síos a dhéanamh ar na trí phríomhréigiún [[Grúpa eitneach|eitneacha]] agus tíreolaíochta san Aigéan Ciúin. Tagann an t-ainm ''an Mheilinéis'' ón nGréigis {{Lang|grc|μέλας}}, ''dubh'', agus {{Lang|grc|νῆσος}}, ''oileán'', tagairt do chraiceann dorcha na mbundúchasach. == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:An Aigéine]] 930yqnmzdq4ofpy8s7q485hefbz45qp Tuvalu 0 104176 1089852 2022-08-26T14:13:12Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Tuvalu]] go [[Túvalú]]: téarma.ie, NEID wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Túvalú]] kgaqevil4k509qlhkwwjaa21a3725dj Oileáin Wallis agus Futuna 0 104177 1089854 2022-08-26T14:21:02Z Kevin Scannell 340 Ag athdhíriú go [[Vailís agus Futúna]] wikitext text/x-wiki #redirect [[Vailís agus Futúna]] 3eip5pt9blbzlccpidjed7k44nccpx0 Catagóir:Comhdhálacha na Náisiún Aontaithe 14 104178 1089872 2022-08-26T16:12:30Z TGcoa 21229 Leathanach cruthaithe le '[[Catagóir:Comhdhálacha]] [[Catagóir:Náisiúin Aontaithe]] [[Catagóir:Athrú aeráide]] [[Catagóir:Téamh domhanda]]' wikitext text/x-wiki [[Catagóir:Comhdhálacha]] [[Catagóir:Náisiúin Aontaithe]] [[Catagóir:Athrú aeráide]] [[Catagóir:Téamh domhanda]] 8uqrepc2b9grjiy2blj95tdno4ww5ri Epona 0 104179 1089888 2022-08-26T17:03:53Z Marcas.oduinn 33120 Síol cruthaithe ó enwiki wikitext text/x-wiki {{Glanadh-mar|ag aistriú go Gaeilge}} [[Íomhá:Luxembourg MNHA 264 Epona Contern.jpg|mion|200px|'' Epona, second or third century AD, from [[Contern]], Luxembourg (Musée national d'art et d'histoire, Luxembourg City)]] '' In [[Gallo-Roman religion]],  '''Epona''' was a protector of [[capall|capaill]]s, [[asal|asail]] agus [[miúil]]eanna]]. She was particularly a goddess of [[fertility]], as shown by her attributes of a [[patera]], [[cornucopia]], ears of grain and the presence of [[foal]]s in some sculptures.<ref>Salomon Reinach, "Épona", ''Revue archéologique'' (1895:163–95)</ref> She and her horses might also have been [[Psychopomp|leaders of the soul]] in the after-life ride, with parallels in [[Rhiannon]] of the [[Mabinogion]].<ref>Henri Hubert, ''Mélanges linguistiques offerts à M. J.Vendryes'' (1925:187–198).</ref> The worship of Epona, "the sole Celtic divinity ultimately worshipped in Rome itself",<ref>Phyllis Fray Bober, reviewing Réne Magnen, ''Epona, Déesse Gauloise des Chevaux, Protectrice des Cavaliers'' in ''American Journal of Archaeology'' '''62'''.3 (July 1958, ll. 349–350) p. 349. Émile Thevenot contributed a ''corpus'' of 268 dedicatory inscriptions and representations.</ref> as the patroness of cavalry,<ref>{{Cite book |title=The Ancient World of the Celts |last=Berresford Ellis |first=Peter |year=1998 |isbn=0-7607-1716-8 |location=Sasana |pages=175}}</ref> was widespread in the [[Impireacht na Róimhe]] between the first and third centuries AD; this is unusual for a Celtic deity, most of whom were associated with specific localities. == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} clavd6jxfhj100yt6op4mhetjp4yv8h 1089895 1089888 2022-08-26T17:54:29Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{Glanadh-mar|ag aistriú go Gaeilge}} {{WD Bosca Sonraí Carachtar}} [[Íomhá:Luxembourg MNHA 264 Epona Contern.jpg|mion|clé|200px|'' Epona, second or third century AD, from [[Contern]], Luxembourg (Musée national d'art et d'histoire, Luxembourg City)]] '' In [[Gallo-Roman religion]],  '''Epona''' was a protector of [[capall|capaill]]s, [[asal|asail]] agus [[miúil]]eanna]]. She was particularly a goddess of [[fertility]], as shown by her attributes of a [[patera]], [[cornucopia]], ears of grain and the presence of [[foal]]s in some sculptures.<ref>Salomon Reinach, "Épona", ''Revue archéologique'' (1895:163–95)</ref> She and her horses might also have been [[Psychopomp|leaders of the soul]] in the after-life ride, with parallels in [[Rhiannon]] of the [[Mabinogion]].<ref>Henri Hubert, ''Mélanges linguistiques offerts à M. J.Vendryes'' (1925:187–198).</ref> The worship of Epona, "the sole Celtic divinity ultimately worshipped in Rome itself",<ref>Phyllis Fray Bober, reviewing Réne Magnen, ''Epona, Déesse Gauloise des Chevaux, Protectrice des Cavaliers'' in ''American Journal of Archaeology'' '''62'''.3 (July 1958, ll. 349–350) p. 349. Émile Thevenot contributed a ''corpus'' of 268 dedicatory inscriptions and representations.</ref> as the patroness of cavalry,<ref>{{Cite book |title=The Ancient World of the Celts |last=Berresford Ellis |first=Peter |year=1998 |isbn=0-7607-1716-8 |location=Sasana |pages=175}}</ref> was widespread in the [[Impireacht na Róimhe]] between the first and third centuries AD; this is unusual for a Celtic deity, most of whom were associated with specific localities. == Tagairtí == {{reflist}} {{síol-stair}} sr3hgt0gebrfaty732f2y9mx8xij7km 1090530 1089895 2022-08-27T10:00:42Z Marcas.oduinn 33120 ... ag aistriú wikitext text/x-wiki {{Glanadh-mar|ag aistriú go Gaeilge}} {{WD Bosca Sonraí Carachtar}} [[Íomhá:Luxembourg MNHA 264 Epona Contern.jpg|mion|clé|200px|Epona, dara nó tríú haois AD, as [[Contern]], Lucsamburg (Musée national d'art et d'histoire)]] '' In [[Gallo-Roman religion]], '''Epona''' was a protector of [[capall|capaill]], [[asal|asail]] agus [[miúil]]eanna. She was particularly a bandia [[torthúlacht]]a, as shown by her attributes of a ''[[patera]]'' (babhla tanaí dheoch ofrála), [[cornucopia]], ears of grain and the presence of [[searrach]] in some sculptures.<ref>Salomon Reinach, "Épona", ''Revue archéologique'' (1895:163–95)</ref> She and her horses might also have been [[Psychopomp|leaders of the soul]] in the after-life ride, with parallels in [[Rhiannon]] of the [[Mabinogion]].<ref>Henri Hubert, ''Mélanges linguistiques offerts à M. J.Vendryes'' (1925:187–198).</ref> The worship of Epona, "the sole Celtic divinity ultimately worshipped in Rome itself",<ref>Phyllis Fray Bober, reviewing Réne Magnen, ''Epona, Déesse Gauloise des Chevaux, Protectrice des Cavaliers'' in ''American Journal of Archaeology'' '''62'''.3 (Iúil 1958, ll. 349–350) Émile Thevenot contributed a ''corpus'' of 268 dedicatory inscriptions and representations.</ref> as the patroness of cavalry,<ref>{{Cite book |title=The Ancient World of the Celts |last=Berresford Ellis |first=Peter |year=1998 |isbn=0-7607-1716-8 |location=Sasana |pages=175}}</ref> was widespread in the [[Impireacht na Róimhe]] between the chéad agus tríú haoiseanna AD; this is unusual for a Celtic deity, most of whom were associated with specific localities. == Tagairtí == {{reflist}} {{síol-stair}} 27p3o4ttp4cwwmdmf1v8gfscbiyjlh4 1090531 1090530 2022-08-27T10:15:11Z Marcas.oduinn 33120 ... ag aistriú wikitext text/x-wiki {{Glanadh-mar|ag aistriú go Gaeilge}} {{WD Bosca Sonraí Carachtar}} [[Íomhá:Luxembourg MNHA 264 Epona Contern.jpg|mion|clé|200px|Epona, dara nó tríú haois AD, as [[Contern]], Lucsamburg (Musée national d'art et d'histoire)]] I gcreidimh na [[na Ceiltigh|gCeilteach]] Gaill-Rómhánach, cosantóir [[capall]], [[asal]] agus [[miúil]]eanna ba ea an bandia '''Epona'''.'' She was particularly a bandia [[torthúlacht]]a, as shown by her attributes of a ''[[patera]]'' (babhla tanaí dheoch ofrála), [[cornucopia]], ears of grain and the presence of [[searrach]] in some sculptures.<ref>Salomon Reinach, "Épona", ''Revue archéologique'' (1895:163–95)</ref> She and her horses might also have been [[Psychopomp|leaders of the soul]] in the after-life ride, with parallels in [[Rhiannon]] of the [[Mabinogion]].<ref>Henri Hubert, ''Mélanges linguistiques offerts à M. J.Vendryes'' (1925:187–198).</ref> The worship of Epona, "the sole Celtic divinity ultimately worshipped in Rome itself",<ref>Phyllis Fray Bober, reviewing Réne Magnen, ''Epona, Déesse Gauloise des Chevaux, Protectrice des Cavaliers'' in ''American Journal of Archaeology'' '''62'''.3 (Iúil 1958, ll. 349–350) Émile Thevenot contributed a ''corpus'' of 268 dedicatory inscriptions and representations.</ref> as the patroness of cavalry,<ref>{{Cite book |title=The Ancient World of the Celts |last=Berresford Ellis |first=Peter |year=1998 |isbn=0-7607-1716-8 |location=Sasana |pages=175}}</ref> was widespread in the [[Impireacht na Róimhe]] between the chéad agus tríú haoiseanna AD; this is unusual for a Celtic deity, most of whom were associated with specific localities. == Tagairtí == {{reflist}} {{síol-stair}} iy4v3l8ohbz2v9tfp1jke50lkvp74c2 1090839 1090531 2022-08-27T11:24:12Z Marcas.oduinn 33120 ... ag aistriú wikitext text/x-wiki {{Glanadh-mar|ag aistriú go Gaeilge}} {{WD Bosca Sonraí Carachtar}} [[Íomhá:Luxembourg MNHA 264 Epona Contern.jpg|mion|clé|200px|Epona, dara nó tríú haois AD, as [[Contern]], Lucsamburg (Musée national d'art et d'histoire)]] I gcreidimh na [[na Ceiltigh|gCeilteach]] Gaill-Rómhánach, cosantóir [[capall]], [[asal]] agus [[miúil]]eanna ba ea an bandia '''Epona'''. Ba bhandia [[torthúlacht]]a í ach go háirithe, mar a léirítear agus ina teannta i roinnt dealbh ''[[patera]]e'' (babhlaí tanaí dheoch ofrála), [[cornucopia]]e, diasa gráin, [[searrach|searraigh]].<ref>Salomon Reinach, "Épona", ''Revue archéologique'' (1895:163–95)</ref>'' She and her horses might also have been [[Psychopomp|leaders of the soul]] in the after-life ride, with parallels in [[Rhiannon]] of the [[Mabinogion]].<ref>Henri Hubert, ''Mélanges linguistiques offerts à M. J.Vendryes'' (1925:187–198).</ref> '' The worship of Epona, "the sole Celtic divinity ultimately worshipped in Rome itself",<ref>Phyllis Fray Bober, reviewing Réne Magnen, ''Epona, Déesse Gauloise des Chevaux, Protectrice des Cavaliers'' in ''American Journal of Archaeology'' '''62'''.3 (Iúil 1958, ll. 349–350) Émile Thevenot contributed a ''corpus'' of 268 dedicatory inscriptions and representations.</ref> as the patroness of cavalry,<ref>{{Cite book |title=The Ancient World of the Celts |last=Berresford Ellis |first=Peter |year=1998 |isbn=0-7607-1716-8 |location=Sasana |pages=175}}</ref> was widespread in the [[Impireacht na Róimhe]] between the chéad agus tríú haoiseanna AD; this is unusual for a Celtic deity, most of whom were associated with specific localities. == Tagairtí == {{reflist}} {{síol-stair}} dqbt45q34dnzuvlh4vq4kwil6dspiof Srath Farair 0 104180 1089899 2022-08-26T18:53:13Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Srath Farair]] go [[Gleann Srath Farair]] wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Gleann Srath Farair]] 9duvr3s1umynmpnhd0msn44zp0x88mb Tréadachas 0 104181 1089900 2022-08-26T19:24:48Z Kevin Scannell 340 Ag athdhíriú go [[Tréadaíocht]] wikitext text/x-wiki #redirect [[Tréadaíocht]] 6w8acq2m1idyoam823t2k64gty0c7vx Aoireacht 0 104182 1089901 2022-08-26T19:25:35Z Kevin Scannell 340 Ag athdhíriú go [[Tréadaíocht]] wikitext text/x-wiki #redirect [[Tréadaíocht]] 6w8acq2m1idyoam823t2k64gty0c7vx Príosún Maze 0 104183 1089911 2022-08-26T19:47:59Z TGcoa 21229 Ag athdhíriú go [[An Cheis Fhada]] wikitext text/x-wiki #redirect[[An Cheis Fhada]] 2tr3rieiegyibjzay5ekx6ithja79zm HM Maze prison 0 104184 1089912 2022-08-26T19:48:59Z TGcoa 21229 Ag athdhíriú go [[An Cheis Fhada]] wikitext text/x-wiki #redirect[[An Cheis Fhada]] 2tr3rieiegyibjzay5ekx6ithja79zm Teimpléad:WD Bosca Sonraí Aerárthach 10 104186 1090024 2022-08-26T21:06:06Z Alison 570 Nua wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí | name = Bosca Sonraí Aerárthach | headerstyle = background:{{WD Bosca Sonraí/dathanna|eolaíocht}} | labelstyle = background:#eeeeee | captionstyle = font-size:90%; | titlestyle = background:{{WD Bosca Sonraí/dathanna|eolaíocht}} | title = <span style="float:left;">[[Íomhá:Plane icon.svg|20px|Bosca Sonraí Aerárthach|link=]]</span>{{{nom|{{PAGENAME}}}}} | image = {{#ifeq:{{lc:{{{imageWD|}}}}} |no| {{#if:{{{image|}}} |{{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{image|}}} |size=300x300px|sizedefault=frameless|upright=1 |alt={{{alt|}}}|suppressplaceholder=yes}} }} |{{#if:{{#invoke:wikidades | claim| property=P18 | list=false | value={{{image|}}} }}| {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage |image={{#invoke:wikidades | claim | property=P18 | list=false |value={{{image|}}} }} |size=300x300px |sizedefault=frameless |upright=1|alt={{{alt|}}}|suppressplaceholder=yes}}|[[Catagóir:Ailt ina bhfuil pictiúr de dhíth]] }} }} | caption = {{#if:{{{image|}}} | {{{peu de foto|{{{peu|}}}}}} | {{#invoke:wikidades | claim | property=P18 | qualifier =P2096 | list=false }} }} | label3 = Cineál | data3 = {{if empty | {{#invoke:wikidades | claim | property=P279 | value={{{tipus|}}} | list=firstrank}} | {{#invoke:wikidades | claim | property=P31 | list=firstrank }} }} | label5 = Déantóir | data5 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P176 | value={{{fabricant|{{{fabricants|}}}}}} }} | label7 = Stádas | data7 = {{#if:{{#invoke:wikidades | claim | property=P17 | value={{{pais|}}} }} | {{#invoke:wikidades | claim | property=P17 | value={{{pais|}}} }} | {{#invoke:wikidades | claim | property=P495 }} }} | label9 = Ainmnithe i dtagairt do | data9 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P138 | value={{{anomenat|}}} }} | label10 = Deartha ag | data10 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P287 | value={{{dissenyador|}}} }} | label11 = Bunaithe ar | data11 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P144 | value={{{basat_en|}}} }} | label14 = Chéad aistear | data14 = {{If empty | {{{primer_vol|{{{primer vol|}}}}}} | {{#invoke:wikidades | claim | formatting=table | property=P793 | qualifier=P585 | rowformat =$1 | whitelist0=Q1362364 }} | {{#invoke:wikidades | claim | property=P606 | value={{{primer_vol|{{{primer vol|}}}}}} }} }} | label18 = Toisí | data18 = {{Bloc dimensions | dimensions = {{{dimensions|}}} | diametre = | amplada = {{{Amplada|{{{amplada|}}} }}} | llargada = {{{Llargada|{{{llargada|}}} }}} | alçada = {{{Alçada|{{{alçada|}}} }}} | unitat_mida = {{if empty|{{{unitat_mida|}}} | default}} | item= {{{item|}}} }} | label22 = Luas uasta | data22 = {{{Velocitat_maxima|{{{Velocitat màxima|}}}}}} | label27 = {{nowrap|Meáchan folamh}} | data27 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P2067 | value={{{Pes_buit|{{{Pes en buit|}}}}}} }} | label32 = Meáchan uasta | data32 = {{{pes_maxim|{{{Pes màxim|}}}}}} | label35 = Raon | data35 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P2073 | value={{{Autonomia|{{{autonomia_vol|}}}}}} | formatting=unitcode }} | label40 = Uasteorainn eitilte | data40 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P2254 | value={{{Sostre|{{{sostre_vol|}}}}}} | formatting=unit }} | label44 = Gnáth-arm | data44 = {{llista desplegable condicional|{{#invoke:wikidades | claim | formatting = table | value= {{{Armament|{{{armament|}}}}}} | property=P520 | qualifier=P1114 | rowformat =* $1 $0 }} |40|5}} | label48 = I seirbhís | data48 = {{#if:{{{inici_activitat|{{{introduït|}}}}}}{{{fi_activitat|{{{retirat|}}}}}} | {{{inici_activitat|{{{introduït|}}}}}} - {{{fi_activitat|{{{retirat|}}}}}} |{{FormatData inici fi | inici=P729 | final=P730 | item={{{item|}}}}} }} | label50 = Stádas | data50 = {{{estat_us|{{{estat|}}}}}} | label51 = Úsáid | data51 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P366 | value={{{us|}}} }} | label52 = Oibreoir(í) | data52 = {{llista desplegable condicional|{{#invoke:wikidades | claim | formatting=table | value={{{usuari|}}} | property=P137 | qualifier= P137/P154 OR P137/P94 OR P137/P158 OR P137/P41 | rowformat=$1 $0 | rowsubformat1 = [[Fitxer:$1|25x25px]]   | case=infoboxdata }} |40|5}} | label53 = Úsáideoirí eile | data53 = {{{altres_usuaris|{{{altres usuaris|}}}}}} | label54 = Coimhlint | data54 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P607 | value={{{conflicte|}}} }} | label55 = Eitleonaice | data55 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P878 | value={{{avionica|}}} }} | label56 = Acmhainn | data56 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P1083 | value={{{capacitat|}}} }} | label57 = Fearas tuirlingthe | data57 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P1637 | value={{{tren_aterratge|}}} }} | label58 = Cumhachtaithe ag | data58 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P516 | value={{{propulsor|}}} }} | label59 = Ábhar | data59 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P186 | value={{{material|}}} }} | label61 = Cumraíocht sciatháin | data61 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P1654 | value={{{configuracio_ala|}}} }} | label64 = Táirgeadh | data64 = {{If empty | {{#invoke:wikidades | claim | formatting=table | property=P793 | qualifier=P580 | qualifier2=P582 | rowformat =$1 — $2 | whitelist0=Q187939/Q739302 }} | {{{producció|}}} }} | label65 = Tógtha | data65 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P1092 | value={{{unitats_produides|{{{unitats construïdes|{{{unitats construides|}}}}}}}}} }} | label66 = Costas aonaid | data66 = {{{cost_unitari|{{{cost unitari|}}}}}} | label67 = Athraithigh | data67 = {{{variants|{{{variants amb el seu propi article|}}}}}} | label68 = Sraith | data68 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P179 | value={{{serie|}}} }} | data92 = {{#if:{{#invoke:wikidades | claim | property=P155 | value={{{predecessor|}}} }} |{{align|left|← {{#invoke:wikidades | claim | property=P155 | value={{{predecessor|}}} }} }} }}{{#if:{{#invoke:wikidades | claim | property=P156 | value={{{successor|}}} }} |{{align|right|{{#invoke:wikidades | claim | property=P156 | value={{{successor|}}} }} →}} }} }}<noinclude> {{Doiciméadú}} [[Catagóir:WD Boscaí sonraí|Aerárthach]] </noinclude> hmuc2gwqlju9qlo1i199y7z6xohtujp 1090081 1090024 2022-08-26T21:25:18Z Alison 570 >ga wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí | name = Bosca Sonraí Aerárthach | headerstyle = background:{{WD Bosca Sonraí/dathanna|eolaíocht}} | labelstyle = background:#eeeeee | captionstyle = font-size:90%; | titlestyle = background:{{WD Bosca Sonraí/dathanna|eolaíocht}} | title = <span style="float:left;">[[Íomhá:Plane icon.svg|20px|Bosca Sonraí Aerárthach|link=]]</span>{{{nom|{{PAGENAME}}}}} | image = {{#ifeq:{{lc:{{{imageWD|}}}}} |no| {{#if:{{{image|}}} |{{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{image|}}} |size=300x300px|sizedefault=frameless|upright=1 |alt={{{alt|}}}|suppressplaceholder=yes}} }} |{{#if:{{#invoke:wikidades | claim| property=P18 | list=false | value={{{image|}}} }}| {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage |image={{#invoke:wikidades | claim | property=P18 | list=false |value={{{image|}}} }} |size=300x300px |sizedefault=frameless |upright=1|alt={{{alt|}}}|suppressplaceholder=yes}}|[[Catagóir:Ailt ina bhfuil pictiúr de dhíth]] }} }} | caption = {{#if:{{{image|}}} | {{{peu de foto|{{{peu|}}}}}} | {{#invoke:wikidades | claim | property=P18 | qualifier =P2096 | list=false }} }} | label3 = Cineál | data3 = {{if empty | {{#invoke:wikidades | claim | property=P279 | value={{{tipus|}}} | list=firstrank}} | {{#invoke:wikidades | claim | property=P31 | list=firstrank }} }} | label5 = Déantóir | data5 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P176 | value={{{fabricant|{{{fabricants|}}}}}} }} | label7 = Stádas | data7 = {{#if:{{#invoke:wikidades | claim | property=P17 | value={{{pais|}}} }} | {{#invoke:wikidades | claim | property=P17 | value={{{pais|}}} }} | {{#invoke:wikidades | claim | property=P495 }} }} | label9 = Ainmnithe i dtagairt do | data9 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P138 | value={{{anomenat|}}} }} | label10 = Deartha ag | data10 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P287 | value={{{dissenyador|}}} }} | label11 = Bunaithe ar | data11 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P144 | value={{{basat_en|}}} }} | label14 = Chéad aistear | data14 = {{If empty | {{{primer_vol|{{{primer vol|}}}}}} | {{#invoke:wikidades | claim | formatting=table | property=P793 | qualifier=P585 | rowformat =$1 | whitelist0=Q1362364 }} | {{#invoke:wikidades | claim | property=P606 | value={{{primer_vol|{{{primer vol|}}}}}} }} }} | label18 = Toisí | data18 = {{Bloc dimensions | dimensions = {{{dimensions|}}} | diametre = | amplada = {{{Amplada|{{{amplada|}}} }}} | llargada = {{{Llargada|{{{llargada|}}} }}} | alçada = {{{Alçada|{{{alçada|}}} }}} | unitat_mida = {{if empty|{{{unitat_mida|}}} | default}} | item= {{{item|}}} }} | label22 = Luas uasta | data22 = {{{Velocitat_maxima|{{{Velocitat màxima|}}}}}} | label27 = {{nowrap|Meáchan folamh}} | data27 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P2067 | value={{{Pes_buit|{{{Pes en buit|}}}}}} }} | label32 = Meáchan uasta | data32 = {{{pes_maxim|{{{Pes màxim|}}}}}} | label35 = Raon | data35 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P2073 | value={{{Autonomia|{{{autonomia_vol|}}}}}} | formatting=unitcode }} | label40 = Uasteorainn eitilte | data40 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P2254 | value={{{Sostre|{{{sostre_vol|}}}}}} | formatting=unit }} | label44 = Gnáth-arm | data44 = {{llista desplegable condicional|{{#invoke:wikidades | claim | formatting = table | value= {{{Armament|{{{armament|}}}}}} | property=P520 | qualifier=P1114 | rowformat =* $1 $0 }} |40|5}} | label48 = I seirbhís | data48 = {{#if:{{{inici_activitat|{{{introduït|}}}}}}{{{fi_activitat|{{{retirat|}}}}}} | {{{inici_activitat|{{{introduït|}}}}}} - {{{fi_activitat|{{{retirat|}}}}}} |{{FormatData inici fi | inici=P729 | final=P730 | item={{{item|}}}}} }} | label50 = Stádas | data50 = {{{estat_us|{{{estat|}}}}}} | label51 = Úsáid | data51 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P366 | value={{{us|}}} }} | label52 = Oibreoir(í) | data52 = {{llista desplegable condicional|{{#invoke:wikidades | claim | formatting=table | value={{{usuari|}}} | property=P137 | qualifier= P137/P154 OR P137/P94 OR P137/P158 OR P137/P41 | rowformat=$1 $0 | rowsubformat1 = [[Íomhá:$1|25x25px]]   | case=infoboxdata }} |40|5}} | label53 = Úsáideoirí eile | data53 = {{{altres_usuaris|{{{altres usuaris|}}}}}} | label54 = Coimhlint | data54 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P607 | value={{{conflicte|}}} }} | label55 = Eitleonaice | data55 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P878 | value={{{avionica|}}} }} | label56 = Acmhainn | data56 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P1083 | value={{{capacitat|}}} }} | label57 = Fearas tuirlingthe | data57 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P1637 | value={{{tren_aterratge|}}} }} | label58 = Cumhachtaithe ag | data58 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P516 | value={{{propulsor|}}} }} | label59 = Ábhar | data59 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P186 | value={{{material|}}} }} | label61 = Cumraíocht sciatháin | data61 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P1654 | value={{{configuracio_ala|}}} }} | label64 = Táirgeadh | data64 = {{If empty | {{#invoke:wikidades | claim | formatting=table | property=P793 | qualifier=P580 | qualifier2=P582 | rowformat =$1 — $2 | whitelist0=Q187939/Q739302 }} | {{{producció|}}} }} | label65 = Tógtha | data65 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P1092 | value={{{unitats_produides|{{{unitats construïdes|{{{unitats construides|}}}}}}}}} }} | label66 = Costas aonaid | data66 = {{{cost_unitari|{{{cost unitari|}}}}}} | label67 = Athraithigh | data67 = {{{variants|{{{variants amb el seu propi article|}}}}}} | label68 = Sraith | data68 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P179 | value={{{serie|}}} }} | data92 = {{#if:{{#invoke:wikidades | claim | property=P155 | value={{{predecessor|}}} }} |{{align|left|← {{#invoke:wikidades | claim | property=P155 | value={{{predecessor|}}} }} }} }}{{#if:{{#invoke:wikidades | claim | property=P156 | value={{{successor|}}} }} |{{align|right|{{#invoke:wikidades | claim | property=P156 | value={{{successor|}}} }} →}} }} }}<noinclude> {{Doiciméadú}} [[Catagóir:WD Boscaí sonraí|Aerárthach]] </noinclude> o39h9dh53nbooog96znu36v2y53ljbf 1090165 1090081 2022-08-26T21:30:59Z Alison 570 nasc Eitleonaic wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí | name = Bosca Sonraí Aerárthach | headerstyle = background:{{WD Bosca Sonraí/dathanna|eolaíocht}} | labelstyle = background:#eeeeee | captionstyle = font-size:90%; | titlestyle = background:{{WD Bosca Sonraí/dathanna|eolaíocht}} | title = <span style="float:left;">[[Íomhá:Plane icon.svg|20px|Bosca Sonraí Aerárthach|link=]]</span>{{{nom|{{PAGENAME}}}}} | image = {{#ifeq:{{lc:{{{imageWD|}}}}} |no| {{#if:{{{image|}}} |{{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{image|}}} |size=300x300px|sizedefault=frameless|upright=1 |alt={{{alt|}}}|suppressplaceholder=yes}} }} |{{#if:{{#invoke:wikidades | claim| property=P18 | list=false | value={{{image|}}} }}| {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage |image={{#invoke:wikidades | claim | property=P18 | list=false |value={{{image|}}} }} |size=300x300px |sizedefault=frameless |upright=1|alt={{{alt|}}}|suppressplaceholder=yes}}|[[Catagóir:Ailt ina bhfuil pictiúr de dhíth]] }} }} | caption = {{#if:{{{image|}}} | {{{peu de foto|{{{peu|}}}}}} | {{#invoke:wikidades | claim | property=P18 | qualifier =P2096 | list=false }} }} | label3 = Cineál | data3 = {{if empty | {{#invoke:wikidades | claim | property=P279 | value={{{tipus|}}} | list=firstrank}} | {{#invoke:wikidades | claim | property=P31 | list=firstrank }} }} | label5 = Déantóir | data5 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P176 | value={{{fabricant|{{{fabricants|}}}}}} }} | label7 = Stádas | data7 = {{#if:{{#invoke:wikidades | claim | property=P17 | value={{{pais|}}} }} | {{#invoke:wikidades | claim | property=P17 | value={{{pais|}}} }} | {{#invoke:wikidades | claim | property=P495 }} }} | label9 = Ainmnithe i dtagairt do | data9 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P138 | value={{{anomenat|}}} }} | label10 = Deartha ag | data10 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P287 | value={{{dissenyador|}}} }} | label11 = Bunaithe ar | data11 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P144 | value={{{basat_en|}}} }} | label14 = Chéad aistear | data14 = {{If empty | {{{primer_vol|{{{primer vol|}}}}}} | {{#invoke:wikidades | claim | formatting=table | property=P793 | qualifier=P585 | rowformat =$1 | whitelist0=Q1362364 }} | {{#invoke:wikidades | claim | property=P606 | value={{{primer_vol|{{{primer vol|}}}}}} }} }} | label18 = Toisí | data18 = {{Bloc dimensions | dimensions = {{{dimensions|}}} | diametre = | amplada = {{{Amplada|{{{amplada|}}} }}} | llargada = {{{Llargada|{{{llargada|}}} }}} | alçada = {{{Alçada|{{{alçada|}}} }}} | unitat_mida = {{if empty|{{{unitat_mida|}}} | default}} | item= {{{item|}}} }} | label22 = Luas uasta | data22 = {{{Velocitat_maxima|{{{Velocitat màxima|}}}}}} | label27 = {{nowrap|Meáchan folamh}} | data27 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P2067 | value={{{Pes_buit|{{{Pes en buit|}}}}}} }} | label32 = Meáchan uasta | data32 = {{{pes_maxim|{{{Pes màxim|}}}}}} | label35 = Raon | data35 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P2073 | value={{{Autonomia|{{{autonomia_vol|}}}}}} | formatting=unitcode }} | label40 = Uasteorainn eitilte | data40 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P2254 | value={{{Sostre|{{{sostre_vol|}}}}}} | formatting=unit }} | label44 = Gnáth-arm | data44 = {{llista desplegable condicional|{{#invoke:wikidades | claim | formatting = table | value= {{{Armament|{{{armament|}}}}}} | property=P520 | qualifier=P1114 | rowformat =* $1 $0 }} |40|5}} | label48 = I seirbhís | data48 = {{#if:{{{inici_activitat|{{{introduït|}}}}}}{{{fi_activitat|{{{retirat|}}}}}} | {{{inici_activitat|{{{introduït|}}}}}} - {{{fi_activitat|{{{retirat|}}}}}} |{{FormatData inici fi | inici=P729 | final=P730 | item={{{item|}}}}} }} | label50 = Stádas | data50 = {{{estat_us|{{{estat|}}}}}} | label51 = Úsáid | data51 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P366 | value={{{us|}}} }} | label52 = Oibreoir(í) | data52 = {{llista desplegable condicional|{{#invoke:wikidades | claim | formatting=table | value={{{usuari|}}} | property=P137 | qualifier= P137/P154 OR P137/P94 OR P137/P158 OR P137/P41 | rowformat=$1 $0 | rowsubformat1 = [[Íomhá:$1|25x25px]]   | case=infoboxdata }} |40|5}} | label53 = Úsáideoirí eile | data53 = {{{altres_usuaris|{{{altres usuaris|}}}}}} | label54 = Coimhlint | data54 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P607 | value={{{conflicte|}}} }} | label55 = [[Eitleonaic]]e | data55 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P878 | value={{{avionica|}}} }} | label56 = Acmhainn | data56 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P1083 | value={{{capacitat|}}} }} | label57 = Fearas tuirlingthe | data57 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P1637 | value={{{tren_aterratge|}}} }} | label58 = Cumhachtaithe ag | data58 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P516 | value={{{propulsor|}}} }} | label59 = Ábhar | data59 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P186 | value={{{material|}}} }} | label61 = Cumraíocht sciatháin | data61 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P1654 | value={{{configuracio_ala|}}} }} | label64 = Táirgeadh | data64 = {{If empty | {{#invoke:wikidades | claim | formatting=table | property=P793 | qualifier=P580 | qualifier2=P582 | rowformat =$1 — $2 | whitelist0=Q187939/Q739302 }} | {{{producció|}}} }} | label65 = Tógtha | data65 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P1092 | value={{{unitats_produides|{{{unitats construïdes|{{{unitats construides|}}}}}}}}} }} | label66 = Costas aonaid | data66 = {{{cost_unitari|{{{cost unitari|}}}}}} | label67 = Athraithigh | data67 = {{{variants|{{{variants amb el seu propi article|}}}}}} | label68 = Sraith | data68 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P179 | value={{{serie|}}} }} | data92 = {{#if:{{#invoke:wikidades | claim | property=P155 | value={{{predecessor|}}} }} |{{align|left|← {{#invoke:wikidades | claim | property=P155 | value={{{predecessor|}}} }} }} }}{{#if:{{#invoke:wikidades | claim | property=P156 | value={{{successor|}}} }} |{{align|right|{{#invoke:wikidades | claim | property=P156 | value={{{successor|}}} }} →}} }} }}<noinclude> {{Doiciméadú}} [[Catagóir:WD Boscaí sonraí|Aerárthach]] </noinclude> se222t8l6ouu20a19ux4psald0tbf5u Catagóir:Síolta eitlíochta 14 104187 1090060 2022-08-26T21:14:01Z Alison 570 Nua wikitext text/x-wiki [[Catagóir:Eitlíocht]] [[Catagóir:Síolta]] id3dbjv3zhdsx6fe4rhkqzhfl2yxo6w Teimpléad:Síol-eitlíocht 10 104188 1090061 2022-08-26T21:14:28Z Alison 570 Nua wikitext text/x-wiki {{Ambox | name = Síol eitlíocht | subst = <includeonly>{{subst:substcheck}}</includeonly> | small = {{{small|}}} | sórt = notice | dath = gray | stíl = clear:both; margin-top:10px; | íomhá = [[File:Aero-stub img.svg|30px|link=|alt=]] | téacs = ''Is [[Vicipéid:Síol|síol]] faoin [[eitlíocht]] é an t-alt seo.'' ''[{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|action=edit}} Cuir leis], chun cuidiú leis an [[Vicipéid]].<br>''Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán [[Gaeilge]] a dhéanamh. | cat = Síolta }}<includeonly>[[Catagóir:Síolta eitlíochta]]</includeonly><noinclude>[[Catagóir:Teimpléid|Eitlíochta]]</noinclude> pqvac3anx6qajz86qd3gfrijy081mbs George Francis Mulvany 0 104189 1090063 2022-08-26T21:16:25Z Deirge Ó Dhaoinebeaga 51568 Created by translating the page "[[:en:Special:Redirect/revision/1089059686|George Francis Mulvany]]" wikitext text/x-wiki {{Athbhreithniú}}{{WD Bosca Sonraí Duine}} Péintéir Éireannach ab ea '''George Francis Mulvany''' (1809 – 1869) agus an chéad stiúrthóir ar Ghailearaí Náisiúnta na hÉireann. <ref>[http://www.rte.ie/archives/2016/1128/834914-exploring-irelands-national-gallery/ RTÉ Archives, Arts and Culture, Exploring Ireland's National Gallery]</ref> Ba mhac é le [[Thomas James Mulvany]], péintéir a bhí ina choimeádaí ar an Royal Hiberian Society (RHA) freisin. Rinne George Francis Mulvany staidéar sa scoil RHA. Léirigh sé an chéad taispeántas ag an RHA in 1827 agus tháinig sé ina bhall in 1835. Ar bhás a athar ghlac sé seilbh ar an RHA in 1845. In 1862 rinneadh é ar an gcéad stiúrthóir ar [[Gailearaí Náisiúnta na hÉireann|Ghailearaí Náisiúnta na hÉireann]]. {{Reflist}} * Hutchinson, Seán. ''Séamas Artúir Ó Conchúir.'' Baile Átha Cliath: Gailearaí Náisiúnta na hÉireann, 1985.{{ISBN|0-903162-28-8}} . * Media related to George Francis Mulvany at Wikimedia Commons * [http://onlinecollection.nationalgallery.ie/people/1840/george-francis-mulvany;jsessionid=080A86D2408A9E62D72139C20ACF262C/objects Works by George Francis Mulvany, National Gallery of Ireland] {{Rialú údaráis}} [[Catagóir:Básanna i 1869]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1809]] [[Catagóir:Péintéirí Éireannacha]] 73uw8unp0vjyfe74htfnv963vsg75wq 1090068 1090063 2022-08-26T21:19:59Z Deirge Ó Dhaoinebeaga 51568 Tagairtí agus Beathaisnéis wikitext text/x-wiki {{Athbhreithniú}}{{WD Bosca Sonraí Duine}} Péintéir Éireannach ab ea '''George Francis Mulvany''' (1809 – 1869) agus an chéad stiúrthóir ar Ghailearaí Náisiúnta na hÉireann. <ref>[http://www.rte.ie/archives/2016/1128/834914-exploring-irelands-national-gallery/ RTÉ Archives, Arts and Culture, Exploring Ireland's National Gallery]</ref> Ba mhac é le [[Thomas James Mulvany]], péintéir a bhí ina choimeádaí ar an Royal Hiberian Society (RHA) freisin. ==Beathaisnéis== Rinne George Francis Mulvany staidéar sa scoil RHA. Léirigh sé an chéad taispeántas ag an RHA in 1827 agus tháinig sé ina bhall in 1835. Ar bhás a athar ghlac sé seilbh ar an RHA in 1845. In 1862 rinneadh é ar an gcéad stiúrthóir ar [[Gailearaí Náisiúnta na hÉireann|Ghailearaí Náisiúnta na hÉireann]]. {{Reflist}} ==Tagairtí== {{Reflist}} * Hutchinson, Seán. ''Séamas Artúir Ó Conchúir.'' Baile Átha Cliath: Gailearaí Náisiúnta na hÉireann, 1985.{{ISBN|0-903162-28-8}} . * Media related to George Francis Mulvany at Wikimedia Commons * [http://onlinecollection.nationalgallery.ie/people/1840/george-francis-mulvany;jsessionid=080A86D2408A9E62D72139C20ACF262C/objects Works by George Francis Mulvany, National Gallery of Ireland] {{Rialú údaráis}} [[Catagóir:Básanna i 1869]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1809]] [[Catagóir:Péintéirí Éireannacha]] omrvk4xbl2u34i5nsaqu07lweqw884j 1090069 1090068 2022-08-26T21:20:57Z Deirge Ó Dhaoinebeaga 51568 Deisiúcháin wikitext text/x-wiki {{Athbhreithniú}}{{WD Bosca Sonraí Duine}} Péintéir Éireannach ab ea '''George Francis Mulvany''' (1809 – 1869) agus an chéad stiúrthóir ar Ghailearaí Náisiúnta na hÉireann. <ref>[http://www.rte.ie/archives/2016/1128/834914-exploring-irelands-national-gallery/ RTÉ Archives, Arts and Culture, Exploring Ireland's National Gallery]</ref> ==Beathaisnéis== Ba mhac é le [[Thomas James Mulvany]], péintéir a bhí ina choimeádaí ar an Royal Hiberian Society (RHA) freisin. Rinne George Francis Mulvany staidéar sa scoil RHA. Léirigh sé an chéad taispeántas ag an RHA in 1827 agus tháinig sé ina bhall in 1835. Ar bhás a athar ghlac sé seilbh ar an RHA in 1845. In 1862 rinneadh é ar an gcéad stiúrthóir ar [[Gailearaí Náisiúnta na hÉireann|Ghailearaí Náisiúnta na hÉireann]]. ==Tagairtí== {{Reflist}} * Hutchinson, Seán. ''Séamas Artúir Ó Conchúir.'' Baile Átha Cliath: Gailearaí Náisiúnta na hÉireann, 1985.{{ISBN|0-903162-28-8}} . * Media related to George Francis Mulvany at Wikimedia Commons * [http://onlinecollection.nationalgallery.ie/people/1840/george-francis-mulvany;jsessionid=080A86D2408A9E62D72139C20ACF262C/objects Works by George Francis Mulvany, National Gallery of Ireland] {{Rialú údaráis}} [[Catagóir:Básanna i 1869]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1809]] [[Catagóir:Péintéirí Éireannacha]] 8fstyijc15di9e1mhsdnlnw3hcfpmik 1090263 1090069 2022-08-26T21:37:08Z Deirge Ó Dhaoinebeaga 51568 Deisiúcháin wikitext text/x-wiki {{Athbhreithniú}}{{WD Bosca Sonraí Duine}} Péintéir Éireannach ab ea '''George Francis Mulvany''' (1809 – 1869) agus an chéad stiúrthóir ar Ghailearaí Náisiúnta na hÉireann. <ref>[http://www.rte.ie/archives/2016/1128/834914-exploring-irelands-national-gallery/ RTÉ Archives, Arts and Culture, Exploring Ireland's National Gallery]</ref> ==Beathaisnéis== Ba mhac é le [[Thomas James Mulvany]], péintéir a bhí ina choimeádaí ar an Royal Hiberian Society (RHA) freisin. Rinne George Francis Mulvany staidéar sa scoil RHA. Léirigh sé an chéad taispeántas ag an RHA in 1827 agus tháinig sé ina bhall in 1835. Ar bhás a athar ghlac sé seilbh ar an RHA in 1845. In 1862 rinneadh é ar an gcéad stiúrthóir ar [[Gailearaí Náisiúnta na hÉireann|Ghailearaí Náisiúnta na hÉireann]]. ==Tagairtí== {{Reflist}} ==tuilleadh léitheoireachta== * Hutchinson, Seán. ''Séamas Artúir Ó Conchúir.'' Baile Átha Cliath: Gailearaí Náisiúnta na hÉireann, 1985.{{ISBN|0-903162-28-8}} . * Media related to George Francis Mulvany at Wikimedia Commons * [http://onlinecollection.nationalgallery.ie/people/1840/george-francis-mulvany;jsessionid=080A86D2408A9E62D72139C20ACF262C/objects Works by George Francis Mulvany, National Gallery of Ireland] {{DEFAULTSORT:Mulvany, George Francis}} {{Rialú údaráis}} [[Catagóir:Básanna i 1869]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1809]] [[Catagóir:Péintéirí Éireannacha]] mw591swlys6w1azwra6zleo2qhudft7 1090283 1090263 2022-08-26T21:46:56Z Deirge Ó Dhaoinebeaga 51568 Cuir tagairt ón alt Béarla leis ach tá fadhb le réiteach againn wikitext text/x-wiki {{Athbhreithniú}}{{WD Bosca Sonraí Duine}} Péintéir Éireannach ab ea '''George Francis Mulvany''' (1809 – 1869) agus an chéad stiúrthóir ar Ghailearaí Náisiúnta na hÉireann. <ref>[http://www.rte.ie/archives/2016/1128/834914-exploring-irelands-national-gallery/ RTÉ Archives, Arts and Culture, Exploring Ireland's National Gallery]</ref> ==Beathaisnéis== Ba mhac é le [[Thomas James Mulvany]], péintéir a bhí ina choimeádaí ar an Royal Hiberian Society (RHA) freisin. Rinne George Francis Mulvany staidéar sa scoil RHA. Léirigh sé an chéad taispeántas ag an RHA in 1827 agus tháinig sé ina bhall in 1835. Ar bhás a athar ghlac sé seilbh ar an RHA in 1845. In 1862 rinneadh é ar an gcéad stiúrthóir ar [[Gailearaí Náisiúnta na hÉireann|Ghailearaí Náisiúnta na hÉireann]].<ref name="IAAPP">{{Lua idirlín|teideal=Irish Art & Artists: past & present|url=http://www.whytes.ie/Biographies/BiogsMP.htm#preager|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20120205044203/http://www.whytes.ie/Biographies/BiogsMP.htm|archive-date=2012-02-05|url-status=dead}}</ref> ==Tagairtí== {{Reflist}} ==tuilleadh léitheoireachta== * Hutchinson, Seán. ''Séamas Artúir Ó Conchúir.'' Baile Átha Cliath: Gailearaí Náisiúnta na hÉireann, 1985.{{ISBN|0-903162-28-8}} . * Media related to George Francis Mulvany at Wikimedia Commons * [http://onlinecollection.nationalgallery.ie/people/1840/george-francis-mulvany;jsessionid=080A86D2408A9E62D72139C20ACF262C/objects Works by George Francis Mulvany, National Gallery of Ireland] {{DEFAULTSORT:Mulvany, George Francis}} {{Rialú údaráis}} [[Catagóir:Básanna i 1869]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1809]] [[Catagóir:Péintéirí Éireannacha]] fkvzjpo81w1opjugb32ka3ifglxtmdg 1090291 1090283 2022-08-26T21:54:59Z Deirge Ó Dhaoinebeaga 51568 Ná dash cosúil leis an giorria wikitext text/x-wiki {{Athbhreithniú}}{{WD Bosca Sonraí Duine}} Péintéir Éireannach ab ea '''George Francis Mulvany''' (1809 – 1869) agus an chéad stiúrthóir ar Ghailearaí Náisiúnta na hÉireann. <ref>[http://www.rte.ie/archives/2016/1128/834914-exploring-irelands-national-gallery/ RTÉ Archives, Arts and Culture, Exploring Ireland's National Gallery]</ref> ==Beathaisnéis== Ba mhac é le [[Thomas James Mulvany]], péintéir a bhí ina choimeádaí ar an Royal Hiberian Society (RHA) freisin. Rinne George Francis Mulvany staidéar sa scoil RHA. Léirigh sé an chéad taispeántas ag an RHA in 1827 agus tháinig sé ina bhall in 1835. Ar bhás a athar ghlac sé seilbh ar an RHA in 1845. In 1862 rinneadh é ar an gcéad stiúrthóir ar [[Gailearaí Náisiúnta na hÉireann|Ghailearaí Náisiúnta na hÉireann]].<ref name="IAAPP">{{Lua idirlín|teideal=Irish Art & Artists: past & present|url=http://www.whytes.ie/Biographies/BiogsMP.htm#preager|language=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120205044203/http://www.whytes.ie/Biographies/BiogsMP.htm|archivedate=2012-02-05}}</ref> ==Tagairtí== {{Reflist}} ==tuilleadh léitheoireachta== * Hutchinson, Seán. ''Séamas Artúir Ó Conchúir.'' Baile Átha Cliath: Gailearaí Náisiúnta na hÉireann, 1985.{{ISBN|0-903162-28-8}} . * Media related to George Francis Mulvany at Wikimedia Commons * [http://onlinecollection.nationalgallery.ie/people/1840/george-francis-mulvany;jsessionid=080A86D2408A9E62D72139C20ACF262C/objects Works by George Francis Mulvany, National Gallery of Ireland] {{DEFAULTSORT:Mulvany, George Francis}} {{Rialú údaráis}} [[Catagóir:Básanna i 1869]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1809]] [[Catagóir:Péintéirí Éireannacha]] jzbco6lf2chxu40cz6ev0jm3otpc6tu 1090379 1090291 2022-08-27T06:15:48Z Deirge Ó Dhaoinebeaga 51568 Rialú údaráis : state=collapsed wikitext text/x-wiki {{Athbhreithniú}}{{WD Bosca Sonraí Duine}} Péintéir Éireannach ab ea '''George Francis Mulvany''' (1809 – 1869) agus an chéad stiúrthóir ar Ghailearaí Náisiúnta na hÉireann. <ref>[http://www.rte.ie/archives/2016/1128/834914-exploring-irelands-national-gallery/ RTÉ Archives, Arts and Culture, Exploring Ireland's National Gallery]</ref> ==Beathaisnéis== Ba mhac é le [[Thomas James Mulvany]], péintéir a bhí ina choimeádaí ar an Royal Hiberian Society (RHA) freisin. Rinne George Francis Mulvany staidéar sa scoil RHA. Léirigh sé an chéad taispeántas ag an RHA in 1827 agus tháinig sé ina bhall in 1835. Ar bhás a athar ghlac sé seilbh ar an RHA in 1845. In 1862 rinneadh é ar an gcéad stiúrthóir ar [[Gailearaí Náisiúnta na hÉireann|Ghailearaí Náisiúnta na hÉireann]].<ref name="IAAPP">{{Lua idirlín|teideal=Irish Art & Artists: past & present|url=http://www.whytes.ie/Biographies/BiogsMP.htm#preager|language=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120205044203/http://www.whytes.ie/Biographies/BiogsMP.htm|archivedate=2012-02-05}}</ref> ==Tagairtí== {{Reflist}} ==tuilleadh léitheoireachta== * Hutchinson, Seán. ''Séamas Artúir Ó Conchúir.'' Baile Átha Cliath: Gailearaí Náisiúnta na hÉireann, 1985.{{ISBN|0-903162-28-8}} . * Media related to George Francis Mulvany at Wikimedia Commons * [http://onlinecollection.nationalgallery.ie/people/1840/george-francis-mulvany;jsessionid=080A86D2408A9E62D72139C20ACF262C/objects Works by George Francis Mulvany, National Gallery of Ireland] {{DEFAULTSORT:Mulvany, George Francis}} {{Rialú údaráis|state=collapsed}} [[Catagóir:Básanna i 1869]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1809]] [[Catagóir:Péintéirí Éireannacha]] 5tt0yzdj1emcxqy0bjr91n6u3srvy7l 1090381 1090379 2022-08-27T06:18:17Z Deirge Ó Dhaoinebeaga 51568 /* tuilleadh léitheoireachta */ -commons wikitext text/x-wiki {{Athbhreithniú}}{{WD Bosca Sonraí Duine}} Péintéir Éireannach ab ea '''George Francis Mulvany''' (1809 – 1869) agus an chéad stiúrthóir ar Ghailearaí Náisiúnta na hÉireann. <ref>[http://www.rte.ie/archives/2016/1128/834914-exploring-irelands-national-gallery/ RTÉ Archives, Arts and Culture, Exploring Ireland's National Gallery]</ref> ==Beathaisnéis== Ba mhac é le [[Thomas James Mulvany]], péintéir a bhí ina choimeádaí ar an Royal Hiberian Society (RHA) freisin. Rinne George Francis Mulvany staidéar sa scoil RHA. Léirigh sé an chéad taispeántas ag an RHA in 1827 agus tháinig sé ina bhall in 1835. Ar bhás a athar ghlac sé seilbh ar an RHA in 1845. In 1862 rinneadh é ar an gcéad stiúrthóir ar [[Gailearaí Náisiúnta na hÉireann|Ghailearaí Náisiúnta na hÉireann]].<ref name="IAAPP">{{Lua idirlín|teideal=Irish Art & Artists: past & present|url=http://www.whytes.ie/Biographies/BiogsMP.htm#preager|language=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120205044203/http://www.whytes.ie/Biographies/BiogsMP.htm|archivedate=2012-02-05}}</ref> ==Tagairtí== {{Reflist}} ==tuilleadh léitheoireachta== * Hutchinson, Seán. ''Séamas Artúir Ó Conchúir.'' Baile Átha Cliath: Gailearaí Náisiúnta na hÉireann, 1985.{{ISBN|0-903162-28-8}} . * [http://onlinecollection.nationalgallery.ie/people/1840/george-francis-mulvany;jsessionid=080A86D2408A9E62D72139C20ACF262C/objects Works by George Francis Mulvany, National Gallery of Ireland] {{DEFAULTSORT:Mulvany, George Francis}} {{Rialú údaráis|state=collapsed}} [[Catagóir:Básanna i 1869]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1809]] [[Catagóir:Péintéirí Éireannacha]] ofbrwrjzartcp89czky3kfxmaq53b64 Plean Feachtais 0 104190 1090284 2022-08-26T21:48:52Z Ériugena 188 Created by translating the page "[[:en:Special:Redirect/revision/1101256385|Plan of Campaign]]" wikitext text/x-wiki Ba straitéis é an '''Plean Feachtais''' ar glacadh leis in Éirinn idir 1886 agus 1891, arna chomhordú ag polaiteoirí Éireannacha ar mhaithe le feirmeoirí tionóntaí, i gcoinne tiarnaí talún neamhchónaitheacha agus ainchíosa den chuid is mó. Seoladh é chun dul i ngleic leis an anacair talmhaíochta a tharla mar gheall ar an gcúlú leanúnach ar phraghsanna táirgí déiríochta agus eallaigh ó lár na 1870idí, rud a d'fhág go leor tionóntaí i riaráiste cíosa. Drochaimsir sa bhliain 1885 agus 1886 ba chúis freisin le teip barr , rud a d’fhág go raibh sé níos deacra cíosanna a íoc. Bhí [[Cogadh na Talún]] sna 1880í luatha ar tí a athnuachan tar éis méadú a theacht ar dhíshealbhuithe agus chuir sé uafás forleathan ar dhaoine, == Bearta as cuimse == An Plean a bhí cumtha ag Timothy Healy, agus ba iad Timothy Harrington, rúnaí Chonradh Náisiúnta na hÉireann, William O'Brien agus John Dillon a cheap agus a d'eagraigh é. [[Catagóir:Leasú chóras na talún in Éirinn]] 6b1knf9jha4mgwjpmbif0j1eno8t7nv 1090285 1090284 2022-08-26T21:49:10Z Ériugena 188 Bhog Ériugena an leathanach [[Phlean Feachtais]] go [[Plean Feachtais]] wikitext text/x-wiki Ba straitéis é an '''Plean Feachtais''' ar glacadh leis in Éirinn idir 1886 agus 1891, arna chomhordú ag polaiteoirí Éireannacha ar mhaithe le feirmeoirí tionóntaí, i gcoinne tiarnaí talún neamhchónaitheacha agus ainchíosa den chuid is mó. Seoladh é chun dul i ngleic leis an anacair talmhaíochta a tharla mar gheall ar an gcúlú leanúnach ar phraghsanna táirgí déiríochta agus eallaigh ó lár na 1870idí, rud a d'fhág go leor tionóntaí i riaráiste cíosa. Drochaimsir sa bhliain 1885 agus 1886 ba chúis freisin le teip barr , rud a d’fhág go raibh sé níos deacra cíosanna a íoc. Bhí [[Cogadh na Talún]] sna 1880í luatha ar tí a athnuachan tar éis méadú a theacht ar dhíshealbhuithe agus chuir sé uafás forleathan ar dhaoine, == Bearta as cuimse == An Plean a bhí cumtha ag Timothy Healy, agus ba iad Timothy Harrington, rúnaí Chonradh Náisiúnta na hÉireann, William O'Brien agus John Dillon a cheap agus a d'eagraigh é. [[Catagóir:Leasú chóras na talún in Éirinn]] 6b1knf9jha4mgwjpmbif0j1eno8t7nv 1090292 1090285 2022-08-26T22:06:04Z Ériugena 188 wikitext text/x-wiki [[File:Dr Tullys House (6821695135).jpg|thumb|Láthair díshealbhaithe, An Ghráig, Gaillimh 1888, le linn an Phlean Feachtais. Bhí díshealbhuithe na Gráige ar na cinn ba mhó a cuireadh ina gcoinne, le paimfléid iomadúla, le linn na tréimhse, ag tagairt dóibh.<ref>[https://digital.ucd.ie/view/ivrla:49088 Woodford evictions. Hamilton, Edward C. [Author] 19th Century Social History Pamphlets]</ref> Tá tuilleadh grianghraf de dhíshealbhuithe na Gréige ar fáil.<ref>[http://www.census.nationalarchives.ie/exhibition/galway/government_politics_institutions/lroy02483_eviction_Woodford.html The scene at an eviction at Woodford, Co. Galway in the late 19th century (NLI, LROY 02483)]</ref>]]]] Ba straitéis é an '''Plean Feachtais''' ar glacadh leis in Éirinn idir 1886 agus 1891, arna chomhordú ag polaiteoirí Éireannacha ar mhaithe le [[Feirmeoir tionóntach|feirmeoirí tionóntaí]], i gcoinne tiarnaí talún neamhchónaitheacha agus ainchíosa den chuid is mó. Seoladh é chun dul i ngleic leis an anacair talmhaíochta a tharla mar gheall ar an gcúlú leanúnach ar phraghsanna táirgí déiríochta agus eallaigh ó lár na 1870idí, rud a d'fhág go leor tionóntaí i riaráiste cíosa. Drochaimsir sa bhliain 1885 agus 1886 ba chúis freisin le teip barr , rud a d’fhág go raibh sé níos deacra cíosanna a íoc. Bhí [[Cogadh na Talún]] sna 1880í luatha ar tí a athnuachan tar éis méadú a theacht ar dhíshealbhuithe agus chuir sé uafás forleathan ar dhaoine, == Bearta as cuimse == An Plean a bhí cumtha ag Timothy Healy, agus ba iad Timothy Harrington, rúnaí Chonradh Náisiúnta na hÉireann, William O'Brien agus John Dillon a cheap agus a d'eagraigh é. ==Tagairtí== [[Catagóir:Leasú chóras na talún in Éirinn]] kpivzhww1hkt4mbzitxd417azvi5trc 1090293 1090292 2022-08-26T22:08:50Z Ériugena 188 wikitext text/x-wiki [[File:Dr Tullys House (6821695135).jpg|thumb|Láthair díshealbhaithe, An Ghráig, Gaillimh 1888, le linn an Phlean Feachtais. Bhí díshealbhuithe na Gráige ar na cinn ba mhó a cuireadh ina gcoinne, le paimfléid iomadúla, le linn na tréimhse, ag tagairt dóibh.<ref>[https://digital.ucd.ie/view/ivrla:49088 Woodford evictions. Hamilton, Edward C. [Author] 19th Century Social History Pamphlets]</ref> Tá tuilleadh grianghraf de dhíshealbhuithe na Gréige ar fáil.<ref>[http://www.census.nationalarchives.ie/exhibition/galway/government_politics_institutions/lroy02483_eviction_Woodford.html The scene at an eviction at Woodford, Co. Galway in the late 19th century (NLI, LROY 02483)]</ref>]]]] Ba straitéis é an '''Plean Feachtais''' ar glacadh leis in Éirinn idir 1886 agus 1891, arna chomhordú ag polaiteoirí Éireannacha ar mhaithe le [[Feirmeoir tionóntach|feirmeoirí tionóntaí]], i gcoinne tiarnaí talún neamhchónaitheacha agus ainchíosa den chuid is mó. Seoladh é chun dul i ngleic leis an anacair talmhaíochta a tharla mar gheall ar an gcúlú leanúnach ar phraghsanna táirgí déiríochta agus eallaigh ó lár na 1870idí, rud a d'fhág go leor tionóntaí i riaráiste cíosa. Drochaimsir sa bhliain 1885 agus 1886 ba chúis freisin le teip barr , rud a d’fhág go raibh sé níos deacra cíosanna a íoc. Bhí [[Cogadh na Talún]] sna 1880í luatha ar tí a athnuachan tar éis méadú a theacht ar dhíshealbhuithe agus chuir sé uafás forleathan ar dhaoine, == Bearta as cuimse == An Plean a bhí cumtha ag [[Tadhg Ó hEaluithe (polaiteoir)|Tadhg Ó hEaluithe]], agus ba iad Timothy Harrington, rúnaí Chonradh Náisiúnta na hÉireann, [[William O'Brien]] agus [[Seán Diolún]] a cheap agus a d'eagraigh é. ==Tagairtí== [[Catagóir:Leasú chóras na talún in Éirinn]] 4pz17y6lv3kzzj1xnnqn9g5foa3purp 1090320 1090293 2022-08-27T02:06:18Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki [[File:Dr Tullys House (6821695135).jpg|thumb|Láthair díshealbhaithe, An Ghráig, Gaillimh 1888, le linn an Phlean Feachtais. Bhí díshealbhuithe na Gráige ar na cinn ba mhó a cuireadh ina gcoinne, le paimfléid iomadúla, le linn na tréimhse, ag tagairt dóibh.<ref>[https://digital.ucd.ie/view/ivrla:49088 Woodford evictions. Hamilton, Edward C. [Author] 19th Century Social History Pamphlets]</ref> Tá tuilleadh grianghraf de dhíshealbhuithe na Gréige ar fáil.<ref>[http://www.census.nationalarchives.ie/exhibition/galway/government_politics_institutions/lroy02483_eviction_Woodford.html The scene at an eviction at Woodford, Co. Galway in the late 19th century (NLI, LROY 02483)]</ref>]]] Ba straitéis é an '''Plean Feachtais''' ar glacadh leis in Éirinn idir 1886 agus 1891, arna chomhordú ag polaiteoirí Éireannacha ar mhaithe le [[Feirmeoir tionóntach|feirmeoirí tionóntaí]], i gcoinne tiarnaí talún neamhchónaitheacha agus ainchíosa den chuid is mó. Seoladh é chun dul i ngleic leis an anacair talmhaíochta a tharla mar gheall ar an gcúlú leanúnach ar phraghsanna táirgí déiríochta agus eallaigh ó lár na 1870idí, rud a d'fhág go leor tionóntaí i riaráiste cíosa. Drochaimsir sa bhliain 1885 agus 1886 ba chúis freisin le teip barr , rud a d’fhág go raibh sé níos deacra cíosanna a íoc. Bhí [[Cogadh na Talún]] sna 1880í luatha ar tí a athnuachan tar éis méadú a theacht ar dhíshealbhuithe agus chuir sé uafás forleathan ar dhaoine, == Bearta as cuimse == An Plean a bhí cumtha ag [[Tadhg Ó hEaluithe (polaiteoir)|Tadhg Ó hEaluithe]], agus ba iad Timothy Harrington, rúnaí Chonradh Náisiúnta na hÉireann, [[William O'Brien]] agus [[Seán Diolún]] a cheap agus a d'eagraigh é. ==Tagairtí== [[Catagóir:Leasú chóras na talún in Éirinn]] qnpwwa3uxyr7peykbrp24dteqtltk8c 1090321 1090320 2022-08-27T02:06:33Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki [[File:Dr Tullys House (6821695135).jpg|thumb|Láthair díshealbhaithe, An Ghráig, Gaillimh 1888, le linn an Phlean Feachtais. Bhí díshealbhuithe na Gráige ar na cinn ba mhó a cuireadh ina gcoinne, le paimfléid iomadúla, le linn na tréimhse, ag tagairt dóibh.<ref>[https://digital.ucd.ie/view/ivrla:49088 Woodford evictions. Hamilton, Edward C. [Author] 19th Century Social History Pamphlets]</ref> Tá tuilleadh grianghraf de dhíshealbhuithe na Gréige ar fáil.<ref>[http://www.census.nationalarchives.ie/exhibition/galway/government_politics_institutions/lroy02483_eviction_Woodford.html The scene at an eviction at Woodford, Co. Galway in the late 19th century (NLI, LROY 02483)]</ref>]] Ba straitéis é an '''Plean Feachtais''' ar glacadh leis in Éirinn idir 1886 agus 1891, arna chomhordú ag polaiteoirí Éireannacha ar mhaithe le [[Feirmeoir tionóntach|feirmeoirí tionóntaí]], i gcoinne tiarnaí talún neamhchónaitheacha agus ainchíosa den chuid is mó. Seoladh é chun dul i ngleic leis an anacair talmhaíochta a tharla mar gheall ar an gcúlú leanúnach ar phraghsanna táirgí déiríochta agus eallaigh ó lár na 1870idí, rud a d'fhág go leor tionóntaí i riaráiste cíosa. Drochaimsir sa bhliain 1885 agus 1886 ba chúis freisin le teip barr , rud a d’fhág go raibh sé níos deacra cíosanna a íoc. Bhí [[Cogadh na Talún]] sna 1880í luatha ar tí a athnuachan tar éis méadú a theacht ar dhíshealbhuithe agus chuir sé uafás forleathan ar dhaoine, == Bearta as cuimse == An Plean a bhí cumtha ag [[Tadhg Ó hEaluithe (polaiteoir)|Tadhg Ó hEaluithe]], agus ba iad Timothy Harrington, rúnaí Chonradh Náisiúnta na hÉireann, [[William O'Brien]] agus [[Seán Diolún]] a cheap agus a d'eagraigh é. ==Tagairtí== [[Catagóir:Leasú chóras na talún in Éirinn]] 9x2htnh39ndlkso7xdb359ylkba85mt Phlean Feachtais 0 104191 1090286 2022-08-26T21:49:10Z Ériugena 188 Bhog Ériugena an leathanach [[Phlean Feachtais]] go [[Plean Feachtais]] wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Plean Feachtais]] 04r6u40fh59ibznoqhb5u1m109sl7cn Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt, 2009 i gCóbanhávan 0 104192 1090297 2022-08-26T23:15:02Z TGcoa 21229 Leathanach cruthaithe le '[[Íomhá:Copenhagen_-_COP15.png|mion]] Tionóladh '''Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt, 2009''' i g[[Cóbanhávan]] sa [[An Danmhairg|Danmhairg]] ar 7-18, 2009. Bhí [[Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt, 2009 i gCobanhávan|dréachtchonradh nua]] á ullmhú le síniú i g[[Cóbanhávan]] i [[2009]]. Ach theip ar an gcruinniú mullaigh aon socrú a dhéanamh.<ref>{{Luaigh foilseachán|author=Mat...' wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Copenhagen_-_COP15.png|mion]] Tionóladh '''Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt, 2009''' i g[[Cóbanhávan]] sa [[An Danmhairg|Danmhairg]] ar 7-18, 2009. Bhí [[Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt, 2009 i gCobanhávan|dréachtchonradh nua]] á ullmhú le síniú i g[[Cóbanhávan]] i [[2009]]. Ach theip ar an gcruinniú mullaigh aon socrú a dhéanamh.<ref>{{Luaigh foilseachán|author=Matt Hussey|date=2011|title=Fréamh an Eolais|volume=Coiscéim}}</ref> Theip ar na rialtais aon chomhaontú ná spriocanna a leagan amach don tréimhse i ndiaidh 2012. == Féach freisin == * [[Prótacal Kiótó, 1997]] * [[Comhdháil na Náisiún Aontaithe maidir leis an athrú aeráide, 2021 (COP26)]], [[Glaschú]] == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} [[Catagóir:Comhdhálacha na Náisiún Aontaithe]] [[Catagóir:Athrú aeráide]] [[Catagóir:Téamh domhanda]] [[Catagóir:2009]] [[Catagóir:An Danmhairg]] jb8e4h366umjkmnmyjc97errmxj9pil 1090309 1090297 2022-08-26T23:26:43Z TGcoa 21229 /* Féach freisin */ wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Copenhagen_-_COP15.png|mion]] Tionóladh '''Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt, 2009''' i g[[Cóbanhávan]] sa [[An Danmhairg|Danmhairg]] ar 7-18, 2009. Bhí [[Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt, 2009 i gCobanhávan|dréachtchonradh nua]] á ullmhú le síniú i g[[Cóbanhávan]] i [[2009]]. Ach theip ar an gcruinniú mullaigh aon socrú a dhéanamh.<ref>{{Luaigh foilseachán|author=Matt Hussey|date=2011|title=Fréamh an Eolais|volume=Coiscéim}}</ref> Theip ar na rialtais aon chomhaontú ná spriocanna a leagan amach don tréimhse i ndiaidh 2012. == Féach freisin == * [[Cruinniú Mullaigh na Cruinne 1992 i Rio de Janeiro]] * [[Prótacal Kyoto, 1997|Prótacal Kiótó, 1997]] * [[Comhdháil na Náisiún Aontaithe maidir leis an athrú aeráide, 2021 (COP26)]], [[Glaschú]] == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} [[Catagóir:Comhdhálacha na Náisiún Aontaithe]] [[Catagóir:Athrú aeráide]] [[Catagóir:Téamh domhanda]] [[Catagóir:2009]] [[Catagóir:An Danmhairg]] 4taek41do1alaojoqyyd8qvf94x70mr 1090314 1090309 2022-08-26T23:31:45Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Copenhagen_-_COP15.png|mion]] Tionóladh '''Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt, 2009''' i g[[Cóbanhávan]] sa [[An Danmhairg|Danmhairg]] ar 7-18, 2009 (tharla COP 15 agus CMP 5 ag an am céanna) Bhí [[Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt, 2009 i gCobanhávan|dréachtchonradh nua]] á ullmhú le síniú i g[[Cóbanhávan]] i [[2009]]. Ach theip ar an gcruinniú mullaigh aon socrú a dhéanamh.<ref>{{Luaigh foilseachán|author=Matt Hussey|date=2011|title=Fréamh an Eolais|volume=Coiscéim}}</ref> Theip ar na rialtais aon chomhaontú ná spriocanna a leagan amach don tréimhse i ndiaidh 2012. == Féach freisin == * [[Cruinniú Mullaigh na Cruinne 1992 i Rio de Janeiro]] * [[Prótacal Kyoto, 1997|Prótacal Kiótó, 1997]] * [[Comhdháil na Náisiún Aontaithe maidir leis an athrú aeráide, 2021 (COP26)]], [[Glaschú]] == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} [[Catagóir:Comhdhálacha na Náisiún Aontaithe]] [[Catagóir:Athrú aeráide]] [[Catagóir:Téamh domhanda]] [[Catagóir:2009]] [[Catagóir:An Danmhairg]] 6bvgg5iek6yzed7p8vs4l5d3sq52akg 1090315 1090314 2022-08-26T23:58:12Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Copenhagen_-_COP15.png|mion|clé]] Tionóladh '''Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt, 2009''' i g[[Cóbanhávan]] sa [[An Danmhairg|Danmhairg]] ar 7-18, 2009 (tharla COP 15 agus CMP 5 ag an am céanna) Bhí [[Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt, 2009 i gCobanhávan|dréachtchonradh nua]] á ullmhú le síniú i g[[Cóbanhávan]] i [[2009]]. Ach theip ar an gcruinniú mullaigh aon socrú a dhéanamh.<ref>{{Luaigh foilseachán|author=Matt Hussey|date=2011|title=Fréamh an Eolais|volume=Coiscéim}}</ref> Theip ar na rialtais aon chomhaontú ná spriocanna a leagan amach don tréimhse i ndiaidh 2012. == Féach freisin == * [[Cruinniú Mullaigh na Cruinne 1992 i Rio de Janeiro]] * [[Prótacal Kyoto, 1997|Prótacal Kiótó, 1997]] * [[Comhdháil na Náisiún Aontaithe maidir leis an athrú aeráide, 2021 (COP26)]], [[Glaschú]] == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} [[Catagóir:Comhdhálacha na Náisiún Aontaithe]] [[Catagóir:Athrú aeráide]] [[Catagóir:Téamh domhanda]] [[Catagóir:2009]] [[Catagóir:An Danmhairg]] hbapzjgvc2uz2m96o6ja7gxhz4e4kbc Dréachtchonradh Kyoto 0 104193 1090299 2022-08-26T23:18:39Z TGcoa 21229 Bhog TGcoa an leathanach [[Dréachtchonradh Kyoto]] go [[Prótacal Kiótó, 1997]] wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Prótacal Kiótó, 1997]] i19kswmtibk8tgf50gr6cdcinrlma7l 1090313 1090299 2022-08-26T23:29:45Z Xqbot 3926 Róbó: Ag socrú athsheolta dúbailte → [[Prótacal Kyoto, 1997]] wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Prótacal Kyoto, 1997]] 6ufjrzcgpcuhgyckn4s7hjswdv7bfwr Cruinnithe Mullaigh an Domhain 0 104194 1090301 2022-08-26T23:20:03Z TGcoa 21229 Bhog TGcoa an leathanach [[Cruinnithe Mullaigh an Domhain]] go [[Cruinniú fMullaigh na Cruinne 1992 i Rio de Janeiro]] wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Cruinniú fMullaigh na Cruinne 1992 i Rio de Janeiro]] lv0k3h73x33sm5l7h8kivgvo8dzxqsq 1090305 1090301 2022-08-26T23:25:15Z Xqbot 3926 Róbó: Ag socrú athsheolta dúbailte → [[Cruinniú Mullaigh na Cruinne 1992 i Rio de Janeiro]] wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Cruinniú Mullaigh na Cruinne 1992 i Rio de Janeiro]] 3g3are6b5h1gxeqom6ai21dx2p6zmif Cruinniú fMullaigh na Cruinne 1992 i Rio de Janeiro 0 104195 1090304 2022-08-26T23:23:21Z TGcoa 21229 Bhog TGcoa an leathanach [[Cruinniú fMullaigh na Cruinne 1992 i Rio de Janeiro]] go [[Cruinniú Mullaigh na Cruinne 1992 i Rio de Janeiro]] wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Cruinniú Mullaigh na Cruinne 1992 i Rio de Janeiro]] 3g3are6b5h1gxeqom6ai21dx2p6zmif Prótacal Kiótó, 1997 0 104196 1090308 2022-08-26T23:26:22Z TGcoa 21229 Bhog TGcoa an leathanach [[Prótacal Kiótó, 1997]] go [[Prótacal Kyoto, 1997]] wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Prótacal Kyoto, 1997]] 6ufjrzcgpcuhgyckn4s7hjswdv7bfwr Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an gComhshaol agus an Fhorbairt 1992 i Rio 0 104197 1090312 2022-08-26T23:29:37Z TGcoa 21229 Ag athdhíriú go [[Cruinniú Mullaigh na Cruinne 1992 i Rio de Janeiro]] wikitext text/x-wiki #redirect[[Cruinniú Mullaigh na Cruinne 1992 i Rio de Janeiro]] tenp39t4bkmd8cl49xm7bh6cz1hpr5b Teimpléad:WD Bosca Sonraí Graiféim 10 104198 1090378 2022-08-27T06:15:21Z Alison 570 Nua wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí | name = Bosca Sonraí Graiféim | item = {{{item|}}} | above = <span style="float:left; margin-left: 3px;">[[Íomhá:Transponaturtecken.svg|20px|Bosca Sonraí Graiféim|link=]]</span>{{{nom|{{Teideal gan idirdhéalú}}}}} | abovestyle = background-color:{{WD Bosca Sonraí/dathanna|cultúr}}; | headerstyle = background-color:{{WD Bosca Sonraí/dathanna|cultúr}}; | labelstyle = background:#eeeeee | image = {{#ifeq:{{{image|}}} |NONE | |{{#if:{{{image|}}} | {{#invoke:InfoboxImage |InfoboxImage |image={{{image|}}} | size=300x300px | alt={{{alt|}}} }}{{#if:{{{peu|{{{llegenda|}}}}}} |<br />{{{peu|{{{llegenda|}}}}}} }} |{{if then show|{{#invoke:Wikidades | claim | property=P18 |qualifier=P2096 | formatting = table | list = false | rowformat= [[File:$0|150x150px]]<br />$1}} }} }} }} | image2 = {{#ifeq:{{{image2|}}} |NONE | |{{#if:{{{image2|}}} | {{#invoke:InfoboxImage |InfoboxImage |image={{{image2|}}} | size=300x300px | alt={{{alt|}}} }}{{#if:{{{peu2|{{{llegenda2|}}}}}} |<br />{{{peu2|{{{llegenda2|}}}}}} }} |{{if then show|{{#invoke:Wikidades | claim | property=P41 |qualifier=P2096 | formatting = table | list = false | rowformat= [[File:$0|50px]]<br />$1}} }} }} }} | header1 = | label3 = Carachtar | data3 = {{#invoke:string | replace | {{#invoke:Wikidades | claim | property=P487 | qualifier=P518 | qualifier2=P4213 | qualifier3=P1993 | qualifier4=P4575 | value={{{caracter|}}} | formatting=table | rowformat=<nowiki/>$0 $1 $2 $3 $4 | rowsubformat1 = ($1) | rowsubformat2 = <br />'''Unicode:''' [http://unicode.org/cldr/utility/character.jsp?a=$2 $2]<br /> | rowsubformat3 = '''Representació TeX:''' $3<br /> | rowsubformat4 = '''etiqueta HTML:''' $4<br /> }}|&|&}} | label4 = Cineál | data4 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P31 | value={{{tipus|}}} }} | label5 = Ball de | data5 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P361 | value={{{part_de|}}} }} | label6 = Cód | data6 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P3295 | qualifier=P3294 | value={{{codi|}}} | formatting= table }} | label7 = Bunaithe ar | data7 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P144 | value={{{basat_en|}}} }} | label8 = Eintiteas HTML | data8 = {{#invoke:string|replace| {{#invoke:Wikidades | claim | property=P4575 | value={{{entitat_html|}}} }} |&|&}} | data46 = {{#if:{{{anterior|{{#property:P155}}}}}{{{principal|{{#property:P1269}}}}}{{{seguent|{{#property:P156}}}}}|<nowiki /> {{{!}} style="width:100%; background-color:{{WD Bosca Sonraí/dathanna|cultúr}};" {{!}} style="width: 30%; padding: 0.2em 0.1em 0.2em 0" {{!}} {{#if:{{{anterior|{{#property:P155 | from= {{{item|}}} }}}}}|''' < {{#invoke:Wikidades | claim | property=p155 | value={{{anterior|}}} }}'''| }} {{!}} style="width: 40%; padding: 0.2em 0.1em 0.2em 0.1em" {{!}} {{#if:{{{principal|{{#property:P1269 | from= {{{item|}}} }}}}}|'''{{#invoke:Wikidades | claim | property=p1269 | value={{{main|{{{principal|}}}}}} }}'''| }} {{!}} style="width: 30%; padding: 0.2em 0 0.2em 0.1em" {{!}} {{#if:{{{seguent|{{#property:P156 | from= {{{item|}}} }}}}}|'''{{#invoke:Wikidades | claim | property=p156 | value={{{seguent|}}} }} > '''| }} {{!}}} }} }}<noinclude> {{Doiciméadú}} [[Catagóir:WD Boscaí sonraí|Graiféim]] </noinclude> 2538h3c6whf1aw54zpoty7c5wbjj8xb 1090386 1090378 2022-08-27T06:25:16Z Alison 570 >ga wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí | name = Bosca Sonraí Graiféim | item = {{{item|}}} | above = <span style="float:left; margin-left: 3px;">[[Íomhá:Transponaturtecken.svg|20px|Bosca Sonraí Graiféim|link=]]</span>{{{nom|{{Teideal gan idirdhéalú}}}}} | abovestyle = background-color:{{WD Bosca Sonraí/dathanna|cultúr}}; | headerstyle = background-color:{{WD Bosca Sonraí/dathanna|cultúr}}; | labelstyle = background:#eeeeee | image = {{#ifeq:{{{image|}}} |NONE | |{{#if:{{{image|}}} | {{#invoke:InfoboxImage |InfoboxImage |image={{{image|}}} | size=300x300px | alt={{{alt|}}} }}{{#if:{{{peu|{{{llegenda|}}}}}} |<br />{{{peu|{{{llegenda|}}}}}} }} |{{if then show|{{#invoke:Wikidades | claim | property=P18 |qualifier=P2096 | formatting = table | list = false | rowformat= [[File:$0|150x150px]]<br />$1}} }} }} }} | image2 = {{#ifeq:{{{image2|}}} |NONE | |{{#if:{{{image2|}}} | {{#invoke:InfoboxImage |InfoboxImage |image={{{image2|}}} | size=300x300px | alt={{{alt|}}} }}{{#if:{{{peu2|{{{llegenda2|}}}}}} |<br />{{{peu2|{{{llegenda2|}}}}}} }} |{{if then show|{{#invoke:Wikidades | claim | property=P41 |qualifier=P2096 | formatting = table | list = false | rowformat= [[File:$0|50px]]<br />$1}} }} }} }} | header1 = | label3 = Carachtar | data3 = {{#invoke:string | replace | {{#invoke:Wikidades | claim | property=P487 | qualifier=P518 | qualifier2=P4213 | qualifier3=P1993 | qualifier4=P4575 | value={{{caracter|}}} | formatting=table | rowformat=<nowiki/>$0 $1 $2 $3 $4 | rowsubformat1 = ($1) | rowsubformat2 = <br />'''Unicode:''' [http://unicode.org/cldr/utility/character.jsp?a=$2 $2]<br /> | rowsubformat3 = '''ionadaíocht TeX:''' $3<br /> | rowsubformat4 = '''chlib HTML:''' $4<br /> }}|&|&}} | label4 = Cineál | data4 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P31 | value={{{tipus|}}} }} | label5 = Ball de | data5 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P361 | value={{{part_de|}}} }} | label6 = Cód | data6 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P3295 | qualifier=P3294 | value={{{codi|}}} | formatting= table }} | label7 = Bunaithe ar | data7 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P144 | value={{{basat_en|}}} }} | label8 = Eintiteas HTML | data8 = {{#invoke:string|replace| {{#invoke:Wikidades | claim | property=P4575 | value={{{entitat_html|}}} }} |&|&}} | data46 = {{#if:{{{anterior|{{#property:P155}}}}}{{{principal|{{#property:P1269}}}}}{{{seguent|{{#property:P156}}}}}|<nowiki /> {{{!}} style="width:100%; background-color:{{WD Bosca Sonraí/dathanna|cultúr}};" {{!}} style="width: 30%; padding: 0.2em 0.1em 0.2em 0" {{!}} {{#if:{{{anterior|{{#property:P155 | from= {{{item|}}} }}}}}|''' < {{#invoke:Wikidades | claim | property=p155 | value={{{anterior|}}} }}'''| }} {{!}} style="width: 40%; padding: 0.2em 0.1em 0.2em 0.1em" {{!}} {{#if:{{{principal|{{#property:P1269 | from= {{{item|}}} }}}}}|'''{{#invoke:Wikidades | claim | property=p1269 | value={{{main|{{{principal|}}}}}} }}'''| }} {{!}} style="width: 30%; padding: 0.2em 0 0.2em 0.1em" {{!}} {{#if:{{{seguent|{{#property:P156 | from= {{{item|}}} }}}}}|'''{{#invoke:Wikidades | claim | property=p156 | value={{{seguent|}}} }} > '''| }} {{!}}} }} }}<noinclude> {{Doiciméadú}} [[Catagóir:WD Boscaí sonraí|Graiféim]] </noinclude> fjg541rq7zeb2oqi1z7t698m8t807vo W 0 104199 1090407 2022-08-27T06:40:49Z Alison 570 Nua wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Graiféim}} [[Íomhá:Braille_W.svg|mion|clé|Sin é an litir [[Braille]] ar '''W''']] Is é '''W, w''' an triú [[litir]] is fiche den [[aibítir Rómhánach]]. * An cód Morsach atá ar '''W''' ná: · − − [[Catagóir:Litreacha]] 90fgpirszj51obqe954ebottxo3wu21 Teimpléad:Title disambig text 10 104200 1090446 2022-08-27T07:01:29Z Alison 570 Nua wikitext text/x-wiki {{safesubst<noinclude/>:#invoke:String|match|{{{1|{{PAGENAME}}}}}|%s%((.-%)?)%)||-1|ignore_errors=true}}<noinclude> {{Doiciméadú}} [[Catagóir:Teimpléid dhomhanda]] </noinclude> 01rlz1w0e7scvy6sxqggrk6sfnp55pe Teimpléad:Lowercase 10 104201 1090447 2022-08-27T07:02:03Z Alison 570 Nua wikitext text/x-wiki <includeonly>{{DISPLAYTITLE: {{#if: {{NAMESPACE}}|{{NAMESPACE}}:}}{{#if: {{{italic|}}} | {{#if: {{{force|}}} | ''{{lcfirst:{{PAGENAME}}}}'' | {{#invoke:MultiReplace|main|{{lcfirst:{{PAGENAME}}}}|^(.*)(%b())$|''%1''%2|.*|''%1''}} }} | {{#if: {{{dab|}}} | {{#invoke:MultiReplace|main|{{lcfirst:{{PAGENAME}}}}|{{Title disambig text|{{PAGENAME}}}}|''{{Title disambig text|{{PAGENAME}}}}''}} | {{lcfirst:{{PAGENAME}}}} }} }} }}</includeonly><noinclude> {{Doiciméadú}} [[Catagóir:Teimpléid dhomhanda]] </noinclude> 1oiqmgavbnvrjs1lemw2w7845fyz0tb Teimpléad:WD Bosca Sonraí Uimhir 10 104202 1090483 2022-08-27T07:51:06Z Alison 570 Nua wikitext text/x-wiki {{Infobox |name = Bosca Sonraí Uimhir |title = <span style="float:left;">[[Íomhá:Emojione BW 0037.svg|22px|Bosca Sonraí Uimhir|link=]]</span>{{{nom|{{Títol sense cua}}}}} | image = {{#invoke:InfoboxImage |InfoboxImage |image={{#invoke:wikidades |claim |property=P18 |value={{{imatge|{{{imagen|{{{image|}}}}}}}}} | list=false }} | size=300x300px | alt={{{alt|}}} }} | caption = {{#if:{{{image|{{{imagen|{{{image|}}}}}}}}} | {{{llegenda|{{{descripció|{{{peu_imatge|{{{caption|}}}}}}}}}}}} {{#if:{{{credit|}}}|<br/><span style="font-size:smaller;">Creidmheas: {{{credit}}}</span> }} | {{#invoke:wikidades | claim | property=P18 |qualifier=P2096 | list=false }} }} |titlestyle = background:{{WD Bosca Sonraí/dathanna|eolaíocht}}; |abovestyle = background:{{WD Bosca Sonraí/dathanna|eolaíocht}}; |headerstyle = background:{{WD Bosca Sonraí/dathanna|eolaíocht}}; |labelstyle = width:35%; background:#eeeeee; |belowstyle = background:{{WD Bosca Sonraí/dathanna|eolaíocht}}; |label1 = Cineál |data1 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P31 | value={{{tipus|}}} }} |label2 = Eapainm |data2 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P138 | value={{{eponim|}}} }} |header5 = Airíonna |label6 = Luach |data6 = {{#ifeq:{{{cardinal|}}} | No | | {{#invoke:wikidades | claim | property=P1181 | value={{{cardinal|}}} | list= false }} }} |label7 = [[Fachtóiriú]] |data7 = {{#ifeq:{{{factoritzacio|}}} | No | | {{if empty | {{{factoritzacio|}}} | {{#invoke:Factorització|factor|{{formatnum:{{#invoke:wikidades | claim | property=P1181 | editicon=false }}|R}} | prime=y | product=x }}}} }} |header12 = {{#if:{{{ordinal|}}} {{{prefix|}}} {{{partitiu|}}} {{{multiple|}}} | Teanga }} |label13 = Ordamhail |data13 = {{{ordinal|}}}{{#if:{{{ordinal|}}} | ({{Ordinal|{{#invoke:wikidades | claim | property=P1181 }} }})}} |label14 = Rannaíoch |data14 = {{{partitiu|}}} |label15 = Réimír |data15 = {{{prefix|}}} |label16 = Iolra |data16 = {{{multiple|}}} |header24 = {{#if:{{{numeral_grec|}}} {{{numeral_roma|}}} {{{binari|}}} {{{hexadecimal|}}} {{#property:P1181|from={{{item|}}} }} | Uimhreacha eile }} |label25 = [[Uimhriú na Gréige|Uimhir Ghréagach]] |data25 = {{{numeral_grec|}}} |label26 = [[Uimhreacha Rómhánacha|Uimhir Rómhánach]] |data26 = {{#ifeq:{{{numeral_roma|}}} | No | | {{if empty | {{{numeral_roma|}}} | {{Número romà|{{formatnum:{{#invoke:wikidades | claim | property=P1181 |list=false |editicon=false}} | R }} }} }} }} |label27 = [[Dénártha]] |data27 = {{#ifeq:{{{binari|}}} | No | | {{if empty | {{{binari|}}} | {{Binari|{{formatnum:{{#invoke:wikidades | claim | property=P1181 | value={{{binari|}}} |list=false |editicon=false}}| R }} }} }} }} |label28 = [[Heicsidheachúil]] |data28 = {{#ifeq:{{{hexadecimal|}}} |No | | {{if empty | {{{hexadecimal|}}} | {{Hexadecimal|{{formatnum:{{#invoke:wikidades | claim | property=P1181 | value={{{hexadecimal|}}} |list=false |editicon=false}}| R }} }} }} }}  |header34 = {{#if:{{{expressio_algebraica|}}}{{#property:P2534|from={{{item|}}} }} {{{fraccio_continua|}}} | Foirmlí }} |label35 = Slonn ailgéabrach |data35 = {{#ifeq:{{{expressio_algebraica|}}} | No | | {{#invoke:wikidades | claim | property=P2534 | value={{{expressio_algebraica|}}} }} }} |label36 = Codán leanúnach |data36 = {{{fraccio_continua|}}} |below = {{#invoke:wikidades | claim | property=P31 | formatting=table |list=firstrank |separator=  | qualifier=P155 | qualifier2=P156 |colformat0=raw |colformat1=sitelink |colformat2=sitelink |rowsubformat1=← [[$1]] |rowsubformat2=[[$2]] → |rowformat= {{((}}#ifeq:$0{{!}}Q21199{{!}}$1    $2{{))}}  }} }}<noinclude> {{Doiciméadú}} [[Catagóir:WD Boscaí sonraí|Uimhir]] </noinclude> ffe200f0lfo8bhh52tliwxis73124jr 1090487 1090483 2022-08-27T07:59:07Z Alison 570 ++ wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí |name = Bosca Sonraí Uimhir |title = <span style="float:left;">[[Íomhá:Emojione BW 0037.svg|22px|Bosca Sonraí Uimhir|link=]]</span>{{{nom|{{Teideal gan idirdhéalú}}}}} | image = {{#invoke:InfoboxImage |InfoboxImage |image={{#invoke:wikidades |claim |property=P18 |value={{{imatge|{{{imagen|{{{image|}}}}}}}}} | list=false }} | size=300x300px | alt={{{alt|}}} }} | caption = {{#if:{{{image|{{{imagen|{{{image|}}}}}}}}} | {{{llegenda|{{{descripció|{{{peu_imatge|{{{caption|}}}}}}}}}}}} {{#if:{{{credit|}}}|<br/><span style="font-size:smaller;">Creidmheas: {{{credit}}}</span> }} | {{#invoke:wikidades | claim | property=P18 |qualifier=P2096 | list=false }} }} |titlestyle = background:{{WD Bosca Sonraí/dathanna|eolaíocht}}; |abovestyle = background:{{WD Bosca Sonraí/dathanna|eolaíocht}}; |headerstyle = background:{{WD Bosca Sonraí/dathanna|eolaíocht}}; |labelstyle = width:35%; background:#eeeeee; |belowstyle = background:{{WD Bosca Sonraí/dathanna|eolaíocht}}; |label1 = Cineál |data1 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P31 | value={{{tipus|}}} }} |label2 = Eapainm |data2 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P138 | value={{{eponim|}}} }} |header5 = Airíonna |label6 = Luach |data6 = {{#ifeq:{{{cardinal|}}} | No | | {{#invoke:wikidades | claim | property=P1181 | value={{{cardinal|}}} | list= false }} }} |label7 = [[Fachtóiriú]] |data7 = {{#ifeq:{{{Fachtóiriú|}}} | No | | {{if empty | {{{Fachtóiriú|}}} | {{#invoke:Fachtóiriú |factor|{{formatnum:{{#invoke:wikidades | claim | property=P1181 | editicon=false }}|R}} | prime=y | product=x }}}} }} |header12 = {{#if:{{{ordinal|}}} {{{prefix|}}} {{{partitiu|}}} {{{multiple|}}} | Teanga }} |label13 = Ordamhail |data13 = {{{ordinal|}}}{{#if:{{{ordinal|}}} | ({{Ordinal|{{#invoke:wikidades | claim | property=P1181 }} }})}} |label14 = Rannaíoch |data14 = {{{partitiu|}}} |label15 = Réimír |data15 = {{{prefix|}}} |label16 = Iolra |data16 = {{{multiple|}}} |header24 = {{#if:{{{numeral_grec|}}} {{{numeral_roma|}}} {{{binari|}}} {{{hexadecimal|}}} {{#property:P1181|from={{{item|}}} }} | Uimhreacha eile }} |label25 = [[Uimhriú na Gréige|Uimhir Ghréagach]] |data25 = {{{numeral_grec|}}} |label26 = [[Uimhreacha Rómhánacha|Uimhir Rómhánach]] |data26 = {{#ifeq:{{{numeral_roma|}}} | No | | {{if empty | {{{numeral_roma|}}} | {{Uimhir Rómhánach|{{formatnum:{{#invoke:wikidades | claim | property=P1181 |list=false |editicon=false}} | R }} }} }} }} |label27 = [[Dénártha]] |data27 = {{#ifeq:{{{dénártha|}}} | No | | {{if empty | {{{dénártha|}}} | {{Dénártha|{{formatnum:{{#invoke:wikidades | claim | property=P1181 | value={{{dénártha|}}} |list=false |editicon=false}}| R }} }} }} }} |label28 = [[Heicsidheachúil]] |data28 = {{#ifeq:{{{hexadecimal|}}} |No | | {{if empty | {{{hexadecimal|}}} | {{Hexadecimal|{{formatnum:{{#invoke:wikidades | claim | property=P1181 | value={{{hexadecimal|}}} |list=false |editicon=false}}| R }} }} }} }}  |header34 = {{#if:{{{expressio_algebraica|}}}{{#property:P2534|from={{{item|}}} }} {{{fraccio_continua|}}} | Foirmlí }} |label35 = Slonn ailgéabrach |data35 = {{#ifeq:{{{expressio_algebraica|}}} | No | | {{#invoke:wikidades | claim | property=P2534 | value={{{expressio_algebraica|}}} }} }} |label36 = Codán leanúnach |data36 = {{{fraccio_continua|}}} |below = {{#invoke:wikidades | claim | property=P31 | formatting=table |list=firstrank |separator=  | qualifier=P155 | qualifier2=P156 |colformat0=raw |colformat1=sitelink |colformat2=sitelink |rowsubformat1=← [[$1]] |rowsubformat2=[[$2]] → |rowformat= {{((}}#ifeq:$0{{!}}Q21199{{!}}$1    $2{{))}}  }} }}<noinclude> {{Doiciméadú}} [[Catagóir:WD Boscaí sonraí|Uimhir]] </noinclude> axj7m99p2f1wm3mad1kins8ca98hw5t 1090494 1090487 2022-08-27T08:10:29Z Alison 570 ++ wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí |name = Bosca Sonraí Uimhir |title = <span style="float:left;">[[Íomhá:Emojione BW 0037.svg|22px|Bosca Sonraí Uimhir|link=]]</span>{{{nom|{{Teideal gan idirdhéalú}}}}} | image = {{#invoke:InfoboxImage |InfoboxImage |image={{#invoke:wikidades |claim |property=P18 |value={{{imatge|{{{imagen|{{{image|}}}}}}}}} | list=false }} | size=300x300px | alt={{{alt|}}} }} | caption = {{#if:{{{image|{{{imagen|{{{image|}}}}}}}}} | {{{llegenda|{{{descripció|{{{peu_imatge|{{{caption|}}}}}}}}}}}} {{#if:{{{credit|}}}|<br/><span style="font-size:smaller;">Creidmheas: {{{credit}}}</span> }} | {{#invoke:wikidades | claim | property=P18 |qualifier=P2096 | list=false }} }} |titlestyle = background:{{WD Bosca Sonraí/dathanna|eolaíocht}}; |abovestyle = background:{{WD Bosca Sonraí/dathanna|eolaíocht}}; |headerstyle = background:{{WD Bosca Sonraí/dathanna|eolaíocht}}; |labelstyle = width:35%; background:#eeeeee; |belowstyle = background:{{WD Bosca Sonraí/dathanna|eolaíocht}}; |label1 = Cineál |data1 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P31 | value={{{tipus|}}} }} |label2 = Eapainm |data2 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P138 | value={{{eponim|}}} }} |header5 = Airíonna |label6 = Luach |data6 = {{#ifeq:{{{cardinal|}}} | No | | {{#invoke:wikidades | claim | property=P1181 | value={{{cardinal|}}} | list= false }} }} |label7 = [[Fachtóiriú]] |data7 = {{#ifeq:{{{fachtóiriú|}}} | No | | {{if empty | {{{fachtóiriú|}}} | {{#invoke:Fachtóiriú |factor|{{formatnum:{{#invoke:wikidades | claim | property=P1181 | editicon=false }}|R}} | prime=y | product=x }}}} }} |header12 = {{#if:{{{ordinal|}}} {{{prefix|}}} {{{partitiu|}}} {{{multiple|}}} | Teanga }} |label13 = Ordamhail |data13 = {{{ordinal|}}}{{#if:{{{ordinal|}}} | ({{Ordinal|{{#invoke:wikidades | claim | property=P1181 }} }})}} |label14 = Rannaíoch |data14 = {{{partitiu|}}} |label15 = Réimír |data15 = {{{prefix|}}} |label16 = Iolra |data16 = {{{multiple|}}} |header24 = {{#if:{{{numeral_grec|}}} {{{numeral_roma|}}} {{{binari|}}} {{{hexadecimal|}}} {{#property:P1181|from={{{item|}}} }} | Uimhreacha eile }} |label25 = [[Uimhriú na Gréige|Uimhir Ghréagach]] |data25 = {{{numeral_grec|}}} |label26 = [[Uimhreacha Rómhánacha|Uimhir Rómhánach]] |data26 = {{#ifeq:{{{numeral_roma|}}} | No | | {{if empty | {{{numeral_roma|}}} | {{Uimhir Rómhánach|{{formatnum:{{#invoke:wikidades | claim | property=P1181 |list=false |editicon=false}} | R }} }} }} }} |label27 = [[Dénártha]] |data27 = {{#ifeq:{{{dénártha|}}} | No | | {{if empty | {{{dénártha|}}} | {{Dénártha|{{formatnum:{{#invoke:wikidades | claim | property=P1181 | value={{{dénártha|}}} |list=false |editicon=false}}| R }} }} }} }} |label28 = [[Heicsidheachúil]] |data28 = {{#ifeq:{{{hexadecimal|}}} |No | | {{if empty | {{{hexadecimal|}}} | {{Hexadecimal|{{formatnum:{{#invoke:wikidades | claim | property=P1181 | value={{{hexadecimal|}}} |list=false |editicon=false}}| R }} }} }} }}  |header34 = {{#if:{{{expressio_algebraica|}}}{{#property:P2534|from={{{item|}}} }} {{{fraccio_continua|}}} | Foirmlí }} |label35 = Slonn ailgéabrach |data35 = {{#ifeq:{{{expressio_algebraica|}}} | No | | {{#invoke:wikidades | claim | property=P2534 | value={{{expressio_algebraica|}}} }} }} |label36 = Codán leanúnach |data36 = {{{fraccio_continua|}}} |below = {{#invoke:wikidades | claim | property=P31 | formatting=table |list=firstrank |separator=  | qualifier=P155 | qualifier2=P156 |colformat0=raw |colformat1=sitelink |colformat2=sitelink |rowsubformat1=← [[$1]] |rowsubformat2=[[$2]] → |rowformat= {{((}}#ifeq:$0{{!}}Q21199{{!}}$1    $2{{))}}  }} }}<noinclude> {{Doiciméadú}} [[Catagóir:WD Boscaí sonraí|Uimhir]] </noinclude> 8x45a7jujvbw870zdyjxqxcaq6thgou 1090496 1090494 2022-08-27T08:13:54Z Alison 570 ++ wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí |name = Bosca Sonraí Uimhir |title = <span style="float:left;">[[Íomhá:Emojione BW 0037.svg|22px|Bosca Sonraí Uimhir|link=]]</span>{{{nom|{{Teideal gan idirdhéalú}}}}} | image = {{#invoke:InfoboxImage |InfoboxImage |image={{#invoke:wikidades |claim |property=P18 |value={{{imatge|{{{imagen|{{{image|}}}}}}}}} | list=false }} | size=300x300px | alt={{{alt|}}} }} | caption = {{#if:{{{image|{{{imagen|{{{image|}}}}}}}}} | {{{llegenda|{{{descripció|{{{peu_imatge|{{{caption|}}}}}}}}}}}} {{#if:{{{credit|}}}|<br/><span style="font-size:smaller;">Creidmheas: {{{credit}}}</span> }} | {{#invoke:wikidades | claim | property=P18 |qualifier=P2096 | list=false }} }} |titlestyle = background:{{WD Bosca Sonraí/dathanna|eolaíocht}}; |abovestyle = background:{{WD Bosca Sonraí/dathanna|eolaíocht}}; |headerstyle = background:{{WD Bosca Sonraí/dathanna|eolaíocht}}; |labelstyle = width:35%; background:#eeeeee; |belowstyle = background:{{WD Bosca Sonraí/dathanna|eolaíocht}}; |label1 = Cineál |data1 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P31 | value={{{tipus|}}} }} |label2 = Eapainm |data2 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P138 | value={{{eponim|}}} }} |header5 = Airíonna |label6 = Luach |data6 = {{#ifeq:{{{cardinal|}}} | No | | {{#invoke:wikidades | claim | property=P1181 | value={{{cardinal|}}} | list= false }} }} |label7 = [[Fachtóiriú]] |data7 = {{#ifeq:{{{fachtóiriú|}}} | No | | {{if empty | {{{fachtóiriú|}}} | {{#invoke:Fachtóiriú |factor|{{formatnum:{{#invoke:wikidades | claim | property=P1181 | editicon=false }}|R}} | prime=y | product=x }}}} }} |header12 = {{#if:{{{ordinal|}}} {{{prefix|}}} {{{partitiu|}}} {{{multiple|}}} | Teanga }} |label13 = Ordamhail |data13 = {{{ordinal|}}}{{#if:{{{ordinal|}}} | ({{Ordinal|{{#invoke:wikidades | claim | property=P1181 }} }})}} |label14 = Rannaíoch |data14 = {{{partitiu|}}} |label15 = Réimír |data15 = {{{prefix|}}} |label16 = Iolra |data16 = {{{multiple|}}} |header24 = {{#if:{{{numeral_grec|}}} {{{numeral_roma|}}} {{{binari|}}} {{{hexadecimal|}}} {{#property:P1181|from={{{item|}}} }} | Uimhreacha eile }} |label25 = [[Uimhriú na Gréige|Uimhir Ghréagach]] |data25 = {{{numeral_grec|}}} |label26 = [[Uimhreacha Rómhánacha|Uimhir Rómhánach]] |data26 = {{#ifeq:{{{numeral_roma|}}} | No | | {{if empty | {{{numeral_roma|}}} | {{Uimhir Rómhánach|{{formatnum:{{#invoke:wikidades | claim | property=P1181 |list=false |editicon=false}} | R }} }} }} }} |label27 = [[Dénártha]] |data27 = {{#ifeq:{{{binari|}}} | No | | {{if empty | {{{binari|}}} | {{Dénártha|{{formatnum:{{#invoke:wikidades | claim | property=P1181 | value={{{binari|}}} |list=false |editicon=false}}| R }} }} }} }} |label28 = [[Heicsidheachúil]] |data28 = {{#ifeq:{{{hexadecimal|}}} |No | | {{if empty | {{{hexadecimal|}}} | {{Hexadecimal|{{formatnum:{{#invoke:wikidades | claim | property=P1181 | value={{{hexadecimal|}}} |list=false |editicon=false}}| R }} }} }} }}  |header34 = {{#if:{{{expressio_algebraica|}}}{{#property:P2534|from={{{item|}}} }} {{{fraccio_continua|}}} | Foirmlí }} |label35 = Slonn ailgéabrach |data35 = {{#ifeq:{{{expressio_algebraica|}}} | No | | {{#invoke:wikidades | claim | property=P2534 | value={{{expressio_algebraica|}}} }} }} |label36 = Codán leanúnach |data36 = {{{fraccio_continua|}}} |below = {{#invoke:wikidades | claim | property=P31 | formatting=table |list=firstrank |separator=  | qualifier=P155 | qualifier2=P156 |colformat0=raw |colformat1=sitelink |colformat2=sitelink |rowsubformat1=← [[$1]] |rowsubformat2=[[$2]] → |rowformat= {{((}}#ifeq:$0{{!}}Q21199{{!}}$1    $2{{))}}  }} }}<noinclude> {{Doiciméadú}} [[Catagóir:WD Boscaí sonraí|Uimhir]] </noinclude> 7us16n529t3ijwwba5fqsidvg62m1nm 1090497 1090496 2022-08-27T08:14:35Z Alison 570 Meh wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí |name = Bosca Sonraí Uimhir |title = <span style="float:left;">[[Íomhá:Emojione BW 0037.svg|22px|Bosca Sonraí Uimhir|link=]]</span>{{{nom|{{Teideal gan idirdhéalú}}}}} | image = {{#invoke:InfoboxImage |InfoboxImage |image={{#invoke:wikidades |claim |property=P18 |value={{{imatge|{{{imagen|{{{image|}}}}}}}}} | list=false }} | size=300x300px | alt={{{alt|}}} }} | caption = {{#if:{{{image|{{{imagen|{{{image|}}}}}}}}} | {{{llegenda|{{{descripció|{{{peu_imatge|{{{caption|}}}}}}}}}}}} {{#if:{{{credit|}}}|<br/><span style="font-size:smaller;">Creidmheas: {{{credit}}}</span> }} | {{#invoke:wikidades | claim | property=P18 |qualifier=P2096 | list=false }} }} |titlestyle = background:{{WD Bosca Sonraí/dathanna|eolaíocht}}; |abovestyle = background:{{WD Bosca Sonraí/dathanna|eolaíocht}}; |headerstyle = background:{{WD Bosca Sonraí/dathanna|eolaíocht}}; |labelstyle = width:35%; background:#eeeeee; |belowstyle = background:{{WD Bosca Sonraí/dathanna|eolaíocht}}; |label1 = Cineál |data1 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P31 | value={{{tipus|}}} }} |label2 = Eapainm |data2 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P138 | value={{{eponim|}}} }} |header5 = Airíonna |label6 = Luach |data6 = {{#ifeq:{{{cardinal|}}} | No | | {{#invoke:wikidades | claim | property=P1181 | value={{{cardinal|}}} | list= false }} }} |label7 = [[Fachtóiriú]] |data7 = {{#ifeq:{{{fachtóiriú|}}} | No | | {{if empty | {{{fachtóiriú|}}} | {{#invoke:Fachtóiriú |factor|{{formatnum:{{#invoke:wikidades | claim | property=P1181 | editicon=false }}|R}} | prime=y | product=x }}}} }} |header12 = {{#if:{{{ordinal|}}} {{{prefix|}}} {{{partitiu|}}} {{{multiple|}}} | Teanga }} |label13 = Ordamhail |data13 = {{{ordinal|}}}{{#if:{{{ordinal|}}} | ({{Ordinal|{{#invoke:wikidades | claim | property=P1181 }} }})}} |label14 = Rannaíoch |data14 = {{{partitiu|}}} |label15 = Réimír |data15 = {{{prefix|}}} |label16 = Iolra |data16 = {{{multiple|}}} |header24 = {{#if:{{{numeral_grec|}}} {{{numeral_roma|}}} {{{binari|}}} {{{hexadecimal|}}} {{#property:P1181|from={{{item|}}} }} | Uimhreacha eile }} |label25 = [[Uimhriú na Gréige|Uimhir Ghréagach]] |data25 = {{{numeral_grec|}}} |label26 = [[Uimhreacha Rómhánacha|Uimhir Rómhánach]] |data26 = {{#ifeq:{{{numeral_roma|}}} | No | | {{if empty | {{{numeral_roma|}}} | {{Uimhir Rómhánach|{{formatnum:{{#invoke:wikidades | claim | property=P1181 |list=false |editicon=false}} | R }} }} }} }}  |label28 = [[Heicsidheachúil]] |data28 = {{#ifeq:{{{hexadecimal|}}} |No | | {{if empty | {{{hexadecimal|}}} | {{Hexadecimal|{{formatnum:{{#invoke:wikidades | claim | property=P1181 | value={{{hexadecimal|}}} |list=false |editicon=false}}| R }} }} }} }}  |header34 = {{#if:{{{expressio_algebraica|}}}{{#property:P2534|from={{{item|}}} }} {{{fraccio_continua|}}} | Foirmlí }} |label35 = Slonn ailgéabrach |data35 = {{#ifeq:{{{expressio_algebraica|}}} | No | | {{#invoke:wikidades | claim | property=P2534 | value={{{expressio_algebraica|}}} }} }} |label36 = Codán leanúnach |data36 = {{{fraccio_continua|}}} |below = {{#invoke:wikidades | claim | property=P31 | formatting=table |list=firstrank |separator=  | qualifier=P155 | qualifier2=P156 |colformat0=raw |colformat1=sitelink |colformat2=sitelink |rowsubformat1=← [[$1]] |rowsubformat2=[[$2]] → |rowformat= {{((}}#ifeq:$0{{!}}Q21199{{!}}$1    $2{{))}}  }} }}<noinclude> {{Doiciméadú}} [[Catagóir:WD Boscaí sonraí|Uimhir]] </noinclude> b60oifyadapmfw9avwz5t7i484ogcpt 1090498 1090497 2022-08-27T08:16:04Z Alison 570 Meh arís wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí |name = Bosca Sonraí Uimhir |title = <span style="float:left;">[[Íomhá:Emojione BW 0037.svg|22px|Bosca Sonraí Uimhir|link=]]</span>{{{nom|{{Teideal gan idirdhéalú}}}}} | image = {{#invoke:InfoboxImage |InfoboxImage |image={{#invoke:wikidades |claim |property=P18 |value={{{imatge|{{{imagen|{{{image|}}}}}}}}} | list=false }} | size=300x300px | alt={{{alt|}}} }} | caption = {{#if:{{{image|{{{imagen|{{{image|}}}}}}}}} | {{{llegenda|{{{descripció|{{{peu_imatge|{{{caption|}}}}}}}}}}}} {{#if:{{{credit|}}}|<br/><span style="font-size:smaller;">Creidmheas: {{{credit}}}</span> }} | {{#invoke:wikidades | claim | property=P18 |qualifier=P2096 | list=false }} }} |titlestyle = background:{{WD Bosca Sonraí/dathanna|eolaíocht}}; |abovestyle = background:{{WD Bosca Sonraí/dathanna|eolaíocht}}; |headerstyle = background:{{WD Bosca Sonraí/dathanna|eolaíocht}}; |labelstyle = width:35%; background:#eeeeee; |belowstyle = background:{{WD Bosca Sonraí/dathanna|eolaíocht}}; |label1 = Cineál |data1 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P31 | value={{{tipus|}}} }} |label2 = Eapainm |data2 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P138 | value={{{eponim|}}} }} |header5 = Airíonna |label6 = Luach |data6 = {{#ifeq:{{{cardinal|}}} | No | | {{#invoke:wikidades | claim | property=P1181 | value={{{cardinal|}}} | list= false }} }}  |header12 = {{#if:{{{ordinal|}}} {{{prefix|}}} {{{partitiu|}}} {{{multiple|}}} | Teanga }} |label13 = Ordamhail |data13 = {{{ordinal|}}}{{#if:{{{ordinal|}}} | ({{Ordinal|{{#invoke:wikidades | claim | property=P1181 }} }})}} |label14 = Rannaíoch |data14 = {{{partitiu|}}} |label15 = Réimír |data15 = {{{prefix|}}} |label16 = Iolra |data16 = {{{multiple|}}} |header24 = {{#if:{{{numeral_grec|}}} {{{numeral_roma|}}} {{{binari|}}} {{{hexadecimal|}}} {{#property:P1181|from={{{item|}}} }} | Uimhreacha eile }} |label25 = [[Uimhriú na Gréige|Uimhir Ghréagach]] |data25 = {{{numeral_grec|}}} |label26 = [[Uimhreacha Rómhánacha|Uimhir Rómhánach]] |data26 = {{#ifeq:{{{numeral_roma|}}} | No | | {{if empty | {{{numeral_roma|}}} | {{Uimhir Rómhánach|{{formatnum:{{#invoke:wikidades | claim | property=P1181 |list=false |editicon=false}} | R }} }} }} }} |label27 = [[Dénártha]] |data27 = {{#ifeq:{{{dénártha|}}} | No | | {{if empty | {{{dénártha|}}} | {{Dénártha|{{formatnum:{{#invoke:wikidades | claim | property=P1181 | value={{{dénártha|}}} |list=false |editicon=false}}| R }} }} }} }} |label28 = [[Heicsidheachúil]] |data28 = {{#ifeq:{{{hexadecimal|}}} |No | | {{if empty | {{{hexadecimal|}}} | {{Hexadecimal|{{formatnum:{{#invoke:wikidades | claim | property=P1181 | value={{{hexadecimal|}}} |list=false |editicon=false}}| R }} }} }} }}  |header34 = {{#if:{{{expressio_algebraica|}}}{{#property:P2534|from={{{item|}}} }} {{{fraccio_continua|}}} | Foirmlí }} |label35 = Slonn ailgéabrach |data35 = {{#ifeq:{{{expressio_algebraica|}}} | No | | {{#invoke:wikidades | claim | property=P2534 | value={{{expressio_algebraica|}}} }} }} |label36 = Codán leanúnach |data36 = {{{fraccio_continua|}}} |below = {{#invoke:wikidades | claim | property=P31 | formatting=table |list=firstrank |separator=  | qualifier=P155 | qualifier2=P156 |colformat0=raw |colformat1=sitelink |colformat2=sitelink |rowsubformat1=← [[$1]] |rowsubformat2=[[$2]] → |rowformat= {{((}}#ifeq:$0{{!}}Q21199{{!}}$1    $2{{))}}  }} }}<noinclude> {{Doiciméadú}} [[Catagóir:WD Boscaí sonraí|Uimhir]] </noinclude> oqt7y5rf4b2k3s5gte0c1fo2t5qcl6v 1090501 1090498 2022-08-27T08:20:15Z Alison 570 Comment out for now wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí |name = Bosca Sonraí Uimhir |title = <span style="float:left;">[[Íomhá:Emojione BW 0037.svg|22px|Bosca Sonraí Uimhir|link=]]</span>{{{nom|{{Teideal gan idirdhéalú}}}}} | image = {{#invoke:InfoboxImage |InfoboxImage |image={{#invoke:wikidades |claim |property=P18 |value={{{imatge|{{{imagen|{{{image|}}}}}}}}} | list=false }} | size=300x300px | alt={{{alt|}}} }} | caption = {{#if:{{{image|{{{imagen|{{{image|}}}}}}}}} | {{{llegenda|{{{descripció|{{{peu_imatge|{{{caption|}}}}}}}}}}}} {{#if:{{{credit|}}}|<br/><span style="font-size:smaller;">Creidmheas: {{{credit}}}</span> }} | {{#invoke:wikidades | claim | property=P18 |qualifier=P2096 | list=false }} }} |titlestyle = background:{{WD Bosca Sonraí/dathanna|eolaíocht}}; |abovestyle = background:{{WD Bosca Sonraí/dathanna|eolaíocht}}; |headerstyle = background:{{WD Bosca Sonraí/dathanna|eolaíocht}}; |labelstyle = width:35%; background:#eeeeee; |belowstyle = background:{{WD Bosca Sonraí/dathanna|eolaíocht}}; |label1 = Cineál |data1 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P31 | value={{{tipus|}}} }} |label2 = Eapainm |data2 = {{#invoke:wikidades | claim | property=P138 | value={{{eponim|}}} }} |header5 = Airíonna |label6 = Luach |data6 = {{#ifeq:{{{cardinal|}}} | No | | {{#invoke:wikidades | claim | property=P1181 | value={{{cardinal|}}} | list= false }} }}  |header12 = {{#if:{{{ordinal|}}} {{{prefix|}}} {{{partitiu|}}} {{{multiple|}}} | Teanga }} |label13 = Ordamhail |data13 = {{{ordinal|}}}{{#if:{{{ordinal|}}} | ({{Ordinal|{{#invoke:wikidades | claim | property=P1181 }} }})}} |label14 = Rannaíoch |data14 = {{{partitiu|}}} |label15 = Réimír |data15 = {{{prefix|}}} |label16 = Iolra |data16 = {{{multiple|}}} |header24 = {{#if:{{{numeral_grec|}}} {{{numeral_roma|}}} {{{binari|}}} {{{hexadecimal|}}} {{#property:P1181|from={{{item|}}} }} | Uimhreacha eile }} |label25 = [[Uimhriú na Gréige|Uimhir Ghréagach]] |data25 = {{{numeral_grec|}}} |label26 = [[Uimhreacha Rómhánacha|Uimhir Rómhánach]] |data26 = {{#ifeq:{{{numeral_roma|}}} | No | | {{if empty | {{{numeral_roma|}}} | {{Uimhir Rómhánach|{{formatnum:{{#invoke:wikidades | claim | property=P1181 |list=false |editicon=false}} | R }} }} }} }} |label27 = [[Dénártha]] |data27 = {{#ifeq:{{{dénártha|}}} | No | | {{if empty | {{{dénártha|}}} | {{Dénártha|{{formatnum:{{#invoke:wikidades | claim | property=P1181 | value={{{dénártha|}}} |list=false |editicon=false}}| R }} }} }} }}   |header34 = {{#if:{{{expressio_algebraica|}}}{{#property:P2534|from={{{item|}}} }} {{{fraccio_continua|}}} | Foirmlí }} |label35 = Slonn ailgéabrach |data35 = {{#ifeq:{{{expressio_algebraica|}}} | No | | {{#invoke:wikidades | claim | property=P2534 | value={{{expressio_algebraica|}}} }} }} |label36 = Codán leanúnach |data36 = {{{fraccio_continua|}}} |below = {{#invoke:wikidades | claim | property=P31 | formatting=table |list=firstrank |separator=  | qualifier=P155 | qualifier2=P156 |colformat0=raw |colformat1=sitelink |colformat2=sitelink |rowsubformat1=← [[$1]] |rowsubformat2=[[$2]] → |rowformat= {{((}}#ifeq:$0{{!}}Q21199{{!}}$1    $2{{))}}  }} }}<noinclude> {{Doiciméadú}} [[Catagóir:WD Boscaí sonraí|Uimhir]] </noinclude> gx6dmgn8ife4cpcnis1r7ybbgx83wzb Module:Fachtóiriú 828 104203 1090484 2022-08-27T07:53:50Z Alison 570 Nua Scribunto text/plain local p = {} function p.factor(frame) -- Consider calling the parser function #expr -- to simplify a potential mathematical expression? number = tonumber(frame.args[1]) if number == nil then return '<strong class="error">Earráid: níor aithníodh an t-ionchur mar uimhir</strong>' end productSymbol = frame.args['product'] or '·' bold = frame.args['bold'] and true big = frame.args['big'] and true serif = frame.args['serif'] and true primeLink = frame.args['prime'] and true number = math.floor(number) if number < 2 or number > 1000000000 or number == math.huge then return '<strong class="error">Error: ' .. number .. ' as raon</strong>' end result = "" currentNumber = number power = 0 divisor = 2 -- Attempt factoring by the value of the divisor -- divisor increments by 2, except first iteration (2 to 3) while divisor <= math.sqrt(currentNumber) do power = 0 while currentNumber % divisor == 0 do currentNumber = currentNumber / divisor power = power + 1 end -- Concat result and increment divisor -- when divisor is 2, go to 3. All other times, add 2 result = result .. powerformat(divisor, power, productSymbol) divisor = divisor + (divisor == 2 and 1 or 2) end if currentNumber ~= 1 then result = result .. currentNumber .. ' ' .. productSymbol .. ' ' end if currentNumber == number and primeLink then return '[[Uimhir phríomha|príomha]]' end result = string.sub(result,1,-4) return format(result) end function powerformat(divisor, power, productSymbol) if power < 1 then return '' elseif power == 1 then return divisor .. ' ' .. productSymbol .. ' ' else return divisor .. '<sup>' .. power .. '</sup> ' .. productSymbol .. ' ' end end function format(numString) if bold then numString = '<b>'..numString..'</b>' end ret = (serif or big) and '<span ' or '' if serif then ret = ret .. 'class="texhtml" ' end if big then ret = ret .. 'style="font-size:165%" ' end ret = ret .. ((serif or big) and '>' or '') .. numString .. ((serif or big) and '</span>' or '') return ret end return p 09trck6ii2s3e1ftn2nibz70y1odyhu Teimpléad:Dénártha 10 104204 1090485 2022-08-27T07:56:58Z Alison 570 Nua wikitext text/x-wiki {{#invoke: BaseConvert | convert | n={{{1|0}}} | base=2 | precision=0 | width={{#switch:{{{2}}}|no|none=2|#default=0}} | suffix={{#switch:{{{2}}}|no|none|digit=|hex=<sub>bin</sub>|#default=<sub>2</sub>}} }}<noinclude> {{Doiciméadú}} [[Catagóir:Teimpléid dhomhanda|Dénártha]] </noinclude> anysyqjkzxtogqxrqa9jvy2g8epulmq Module:BaseConvert 828 104205 1090486 2022-08-27T07:58:03Z Alison 570 Nua Scribunto text/plain local p = {} local digits = '0123456789ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ' function normalizeFullWidthChars(s) return mw.ustring.gsub(s, '[！-～]', function(s) return mw.ustring.char(mw.ustring.codepoint(s, 1) - 0xFEE0) end) end function _convert(n, base, from, precision, width, default, prefix, suffix) n = '' .. n -- convert to a string -- strip off any leading '0x' (unless x is a valid digit in the input base) from = tonumber(from) if not from or from < 34 then local c n, c = n:gsub('^(-?)0[Xx]', '%1') if c > 0 and not from then from = 16 end end -- check for a negative sign. Do this while the input is still in string form, -- because tonumber doesn't support negative numbers in non-10 bases. local sign = '' local c n, c = n:gsub('^-', '') if c > 0 then sign = '-' end -- replace any full-width Unicode characters in the string with their ASCII equivalents n = normalizeFullWidthChars(n) -- handle scientific notation with whitespace around the 'e' e.g. '5 e7' n = n:gsub('%s*[eE]%s*', 'e') from = from or 10 local num = tonumber(n, from) base = tonumber(base) precision = tonumber(precision) width = tonumber(width) if not num or not base then return default or n end local i, f = math.modf(num) local t = {} repeat local d = (i % base) + 1 i = math.floor(i / base) table.insert(t, 1, digits:sub(d, d)) until i == 0 while #t < (width or 0) do table.insert(t, 1, '0') end local intPart = table.concat(t, '') -- compute the fractional part local tf = {} while f > 0 and #tf < (precision or 10) do f = f * base i, f = math.modf(f) table.insert(tf, digits:sub(i + 1, i + 1)) end -- add trailing zeros if needed if precision and #tf < precision then for i = 1, precision - #tf do table.insert(tf, '0') end end fracPart = table.concat(tf, '') -- remove trailing zeros if not needed if not precision then fracPart = fracPart:gsub('0*$', '') end -- add the radix point if needed if #fracPart > 0 then fracPart = '.' .. fracPart end return (prefix or '') .. sign .. intPart .. fracPart .. (suffix or '') end function p.convert(frame) -- Allow for invocation via #invoke or directly from another module local args if frame == mw.getCurrentFrame() then args = frame.args else args = frame end local n = args.n local base = args.base local from = args.from local precision = args.precision local width = args.width local default = args.default local prefix = args.prefix local suffix = args.suffix return _convert(n, base, from, precision, width, default, prefix, suffix) end setmetatable(p, { __index = function(t, k) from, base = k:match('^([0-9]+)to([0-9]+)$') if not from then return nil end return function(frame) args = frame.args return _convert(mw.text.trim(args[1]), base, from, args['precision'], args['width'], args['default'], args['prefix'], args['suffix']) end end }) return p ck983mu5jwu1pi92c1alf4sxo0nxgwe Catagóir:Síolta matamaitice 14 104206 1090491 2022-08-27T08:04:46Z Alison 570 Mia wikitext text/x-wiki [[Catagóir:Matamaitic]] [[Catagóir:Síolta]] njnihwn2yo7ktch18ayze65iicrhvqi Teimpléad:Síol-mata 10 104207 1090492 2022-08-27T08:05:16Z Alison 570 Nua wikitext text/x-wiki {{Ambox | name = Síol-mata | subst = <includeonly>{{subst:substcheck}}</includeonly> | small = {{{small|}}} | sórt = notice | dath = pink | stíl = clear:both; margin-top:10px; | íomhá = [[File:E-to-the-i-pi.svg|30px|link=|alt=]] | téacs = ''Is [[Vicipéid:Síol|síol]] a bhaineann leis an [[matamaitic]] é an t-alt seo. [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|action=edit}} Cuir leis], chun cuidiú leis an Vicipéid. <br>''Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán [[Gaeilge]] a dhéanamh. | cat = Síolta }}<includeonly>[[Catagóir:Síolta matamaitice]]</includeonly><noinclude>[[Catagóir:Teimpléid|Síol-mata]]</noinclude> mmm3fc77ni01csb4cs03vfv336lynp0 Canáil Suaise 0 104208 1090535 2022-08-27T10:53:49Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Canáil Suaise]] go [[Canáil Suais]]: 4ú díochl. wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Canáil Suais]] 6qrpz8oj9xzwyfflfkqu795jq5zxtw2