વિકિસ્રોત guwikisource https://gu.wikisource.org/wiki/%E0%AA%AE%E0%AB%81%E0%AA%96%E0%AA%AA%E0%AB%83%E0%AA%B7%E0%AB%8D%E0%AA%A0 MediaWiki 1.39.0-wmf.25 first-letter દ્રશ્ય-શ્રાવ્ય (મિડિયા) વિશેષ ચર્ચા સભ્ય સભ્યની ચર્ચા વિકિસ્રોત વિકિસ્રોત ચર્ચા ચિત્ર ચિત્રની ચર્ચા મીડિયાવિકિ મીડિયાવિકિ ચર્ચા ઢાંચો ઢાંચાની ચર્ચા મદદ મદદની ચર્ચા શ્રેણી શ્રેણીની ચર્ચા પૃષ્ઠ પૃષ્ઠ ચર્ચા સૂચિ સૂચિ ચર્ચા સર્જક સર્જક ચર્ચા TimedText TimedText talk વિભાગ વિભાગ ચર્ચા Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk 104 47084 167501 167488 2022-08-22T15:17:55Z Snehrashmi 2103 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Snehrashmi" /></noinclude> {{gap}}‘તમારા પટારામાં મોહનમાળા પડી પડી વિયાશે ?’ {{gap}}‘પટારામાં મોહનમાળા વિયાશે કે નહીં વિયાશે એની પંચાત તારે શું કામ ક૨વી પડે ભલા ?’ લાડકોરે જરા ઉગ્ર અવાજે પૂછ્યું. અને ફરી આ અકલમઠી ભોજાઈને શિખામણ આપવા બેઠી: ‘તારી આ ટેવ જ ખોટી છે. આપણું હોય એટલેથી સંતોષ માનવો જોઈએ, કોઈની મેડી જોઈને પોતાનું ઝૂંપડું પાડી ન નખાય, સમજી ?’ {{gap}}‘પણ આટલાં બહોળાં મહીમહેમાનમાં અડવે અંગે ફરું તો એમાં મારી આબરૂ—’ {{gap}}‘આબરૂ તો મારા દકુભાઈની જેવી છે એવી છે જ, ને સહુ એ જાણે પણ છે. માગ્યો દાગીનો પહેરીશ તો આબરૂ વધી નહીં જાય ને નહીં પહેરે તો ઘટી નહીં જાય. સમજી ?’ {{gap}}પણ આ વખતે તો સમ૨થે કશું સમજવાને બદલે સામેથી છણકો જ કર્યો: {{gap}}‘તમને તમારી શેઠાઈનો એંકાર આવી ગયો છે એટલે આમ ફાટ્યું ફાટ્યું બોલો છો.’ {{gap}}‘અમારું અમે જાણીએ. પણ તું તો વગર શેઠાઈએ આટલો એંકાર શેનો કરે છે એની ખબર પડે કાંઈ ?’ આખરે લાડકોરે પણ સમરથને સીધી વાત સંભળાવી દીધી. ‘ધણીનાં લૂગડાંમાં સાંજ પડ્યે શેર ધૂળ ભરાય ને બાઈને મોટી શેઠાણી થવાના શોખ !’ {{gap}}સમરથ આ નગ્ન સત્ય જીરવી શકી નહીં. નણંદના આ ચાબખાએ એને પોતાની કંગાલિયતનું ભાન કરાવી દીધું હતું. આંખમાં સાચાં કે ખોટાં આંસુ લાવીને એણે કહ્યું: {{gap}}‘અમે તમારાં ઓશિયાળાં થઈને રહીએ છીએ એટલે જ આવી સંભળામણી કરો છો ને !’ {{gap}}‘કોણ તમને કહે છે કે અમારાં ઓશિયાળાં થઈને રહો ?… ત્રેવડ હોય તો થાઓ ને નોખાં, ને કરો ને નોખો વેપા૨ !’ લાડકોરે<noinclude><small>'''{{સ-મ|નણંદ અને ભોજાઈ||૪૩}}'''</small></noinclude> 1w96pczo1u9zi9i2i6yvyzmlmhvysig 104 47085 167503 166744 2022-08-22T15:25:07Z Snehrashmi 2103 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Snehrashmi" /></noinclude>આખરે પડકાર કર્યો જ. અને પછી, ઘણા દિવસની ભેગી થયેલી ખીજ પણ મોકો મળતાં ઠાલવી દીધી: {{gap}}‘આ તો તૈયા૨ ગાદી પડી ગઈ છે એટલે તનકારા કરો છો. પરસેવો પાડીને પાંચ પૈસા પેદા કરો તો ખબર પડે !’ {{gap}}વાઘણ જેવી સમરથ આ પડકાર સાંભળીને સસલા જેવી શાંત થઈ ગઈ. હવે એની આંખમાંથી સાચાં આંસુ ખર્યાં. {{gap}}લાડકોરે પણ લાગ જોઈને ઘણા દિવસનો મનનો ઊભરો ઠાલવી જ નાખ્યો: {{gap}}‘આ તો ભૂખની છોકરી ભાઠમાં પડ્યા જેવું છે… ધણી બિચારો ઢેફાં ભાંગે ને બાઈને મેલાતની સાહ્યબી જોઈએ…’ {{gap}}સમરથ સમસમી રહી હતી. હવે બોલવાનો વારો ભોજાઈનો હતો: {{gap}}‘તમારો દીધો રોટલો ખાઈએ છીએ એટલે જ આવાં મેણાંટોણા સાંભળવાં પડે છે ને !… {{gap}}‘તો હવે તમારો પોતાનો રોટલો ખાઈ જુઓ તો ખબર પડે કે કેટલી વીસે સો થાય છે.’ {{gap}}સમરથે પડકાર ઉપાડી લીધો: {{gap}}‘તો આજથી હવે તમારા ઘરના ગોળાનું પાણી હરામ… અમારું ભાગ્ય કાંઈ વેચી નથી ખાધું… હવે સૂકા રોટલામાં કાંઈ નહીં જડે તો મીઠું દાબીશું, પણ તમારે આંગણે ભીખ નહીં માગીએ.’ {{gap}}આટલું કહીને સમરથ પીઠ ફેરવી ગઈ… લાડકોરના પ્રત્યાઘાતો જાણવા પણ એ ન રોકાઈ. વિફરેલી વાઘણની જેમ એ ઘેર જઈ પહોંચી. {{center|✽}} ઘરમાં દકુભાઈ અને મકનજી મુનીમ કપૂરશેઠની પુત્રીઓ વિશે ચર્ચા કરી રહ્યા હતા. બાલુ માટે શેઠની મોટી દીકરી અનુકૂળ ગણાય કે નાની દીકરી, એનો નિવેડો સહેલાઈથી નહોતો થઈ શકતો તેથી જરા<noinclude><small>'''{{સ-મ|૪૪||વેળા વેળાની છાંયડી}}'''</small></noinclude> 81kbizjqn1hlivc4tv4oxa0nwh9xubm 167504 167503 2022-08-22T15:25:39Z Snehrashmi 2103 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Snehrashmi" /></noinclude>આખરે પડકાર કર્યો જ. અને પછી, ઘણા દિવસની ભેગી થયેલી ખીજ પણ મોકો મળતાં ઠાલવી દીધી: {{gap}}‘આ તો તૈયા૨ ગાદી પડી ગઈ છે એટલે તનકારા કરો છો. પરસેવો પાડીને પાંચ પૈસા પેદા કરો તો ખબર પડે !’ {{gap}}વાઘણ જેવી સમરથ આ પડકાર સાંભળીને સસલા જેવી શાંત થઈ ગઈ. હવે એની આંખમાંથી સાચાં આંસુ ખર્યાં. {{gap}}લાડકોરે પણ લાગ જોઈને ઘણા દિવસનો મનનો ઊભરો ઠાલવી જ નાખ્યો: {{gap}}‘આ તો ભૂખની છોકરી ભાઠમાં પડ્યા જેવું છે… ધણી બિચારો ઢેફાં ભાંગે ને બાઈને મેલાતની સાહ્યબી જોઈએ…’ {{gap}}સમરથ સમસમી રહી હતી. હવે બોલવાનો વારો ભોજાઈનો હતો: {{gap}}‘તમારો દીધો રોટલો ખાઈએ છીએ એટલે જ આવાં મેણાંટોણા સાંભળવાં પડે છે ને !… {{gap}}‘તો હવે તમારો પોતાનો રોટલો ખાઈ જુઓ તો ખબર પડે કે કેટલી વીસે સો થાય છે.’ {{gap}}સમરથે પડકાર ઉપાડી લીધો: {{gap}}‘તો આજથી હવે તમારા ઘરના ગોળાનું પાણી હરામ… અમારું ભાગ્ય કાંઈ વેચી નથી ખાધું… હવે સૂકા રોટલામાં કાંઈ નહીં જડે તો મીઠું દાબીશું, પણ તમારે આંગણે ભીખ નહીં માગીએ.’ {{gap}}આટલું કહીને સમરથ પીઠ ફેરવી ગઈ… લાડકોરના પ્રત્યાઘાતો જાણવા પણ એ ન રોકાઈ. વિફરેલી વાઘણની જેમ એ ઘેર જઈ પહોંચી. {{center|✽}} ઘરમાં દકુભાઈ અને મકનજી મુનીમ કપૂરશેઠની પુત્રીઓ વિશે ચર્ચા કરી રહ્યા હતા. બાલુ માટે શેઠની મોટી દીકરી અનુકૂળ ગણાય કે નાની દીકરી, એનો નિવેડો સહેલાઈથી નહોતો થઈ શકતો તેથી જરા<noinclude><small>'''{{સ-મ|૪૪||વેળા વેળાની છાંયડી}}'''</small></noinclude> 2he7crvoph2h9gq88hghbflp3s12x3r 167530 167504 2022-08-22T17:05:29Z Amvaishnav 156 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Amvaishnav" /></noinclude>આખરે પડકાર કર્યો જ. અને પછી, ઘણા દિવસની ભેગી થયેલી ખીજ પણ મોકો મળતાં ઠાલવી દીધી: {{gap}}‘આ તો તૈયા૨ ગાદી પડી ગઈ છે એટલે તનકારા કરો છો. પરસેવો પાડીને પાંચ પૈસા પેદા કરો તો ખબર પડે !’ {{gap}}વાઘણ જેવી સમરથ આ પડકાર સાંભળીને સસલા જેવી શાંત થઈ ગઈ. હવે એની આંખમાંથી સાચાં આંસુ ખર્યાં. {{gap}}લાડકોરે પણ લાગ જોઈને ઘણા દિવસનો મનનો ઊભરો ઠાલવી જ નાખ્યો: {{gap}}‘આ તો ભૂખની છોકરી ભાઠમાં પડ્યા જેવું છે… ધણી બિચારો ઢેફાં ભાંગે ને બાઈને મેલાતની સાહ્યબી જોઈએ…’ {{gap}}સમરથ સમસમી રહી હતી. હવે બોલવાનો વારો ભોજાઈનો હતો: {{gap}}‘તમારો દીધો રોટલો ખાઈએ છીએ એટલે જ આવાં મેણાંટોણા સાંભળવાં પડે છે ને !… {{gap}}‘તો હવે તમારો પોતાનો રોટલો ખાઈ જુઓ તો ખબર પડે કે કેટલી વીસે સો થાય છે.’ {{gap}}સમરથે પડકાર ઉપાડી લીધો: {{gap}}‘તો આજથી હવે તમારા ઘરના ગોળાનું પાણી હરામ… અમારું ભાગ્ય કાંઈ વેચી નથી ખાધું… હવે સૂકા રોટલામાં કાંઈ નહીં જડે તો મીઠું દાબીશું, પણ તમારે આંગણે ભીખ નહીં માગીએ.’ {{gap}}આટલું કહીને સમરથ પીઠ ફેરવી ગઈ… લાડકોરના પ્રત્યાઘાતો જાણવા પણ એ ન રોકાઈ. વિફરેલી વાઘણની જેમ એ ઘેર જઈ પહોંચી. {{center|✽}} ઘરમાં દકુભાઈ અને મકનજી મુનીમ કપૂરશેઠની પુત્રીઓ વિશે ચર્ચા કરી રહ્યા હતા. બાલુ માટે શેઠની મોટી દીકરી અનુકૂળ ગણાય કે નાની દીકરી, એનો નિવેડો સહેલાઈથી નહોતો થઈ શકતો તેથી જરા<noinclude><small>'''{{સ-મ|૪૪||વેળા વેળાની છાંયડી}}'''</small></noinclude> pv663o47l30r8ovr1i1wlpa7467i4qp 104 47086 167505 166745 2022-08-22T15:31:56Z Snehrashmi 2103 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Snehrashmi" /></noinclude>મૂંઝવણમાં લાગતા હતા ત્યાં જ કોપાયમાન ચંડિકા સમી સમરથ બારણામાં આવી ઊભી અને પતિ સામે જોઈને પડકાર કર્યો: {{gap}}‘તમારામાં પાણી છે કે સાવ નપાણિયા ખીજડિયા જેવું જ છે ?’ {{gap}}દકુભાઈ તો ડઘાઈ જઈને પત્નીના મોં સામે ટગર ટગર જોઈ જ રહ્યો. {{gap}}‘તમારાં બાવડાંમાં બળ છે કે બધુંય હારી બેઠા છો ?’ {{gap}}પત્નીના આ બીજા પ્રશ્નનો પણ પૂર્વાપર સંબંધ દકુભાઈને સમજાયો નહીં તેથી એણે ખુલાસો માગ્યો: {{gap}}‘શું છે પણ ? આટલી વારમાં આ શું થઈ ગયું ?’ {{gap}}મકનજી મુનીમ પણ ચોંકી ઊઠીને પૂછવા લાગ્યો: {{gap}}‘શું થયું, શેઠાણી ? સરખી વાત તો કરો !’ {{gap}}પણ શીઘ્રકોપી સમરથ સીધી વાત કરવા નહોતી માગતી. એણે તો પતિને ચડાવવા ત્રીજો પ્રશ્ન પણ આડકતરો જ પૂછ્યો: {{gap}}‘શેર બાજરો કમાવાની તમારામાં ત્રેવડ નથી ?’ {{gap}}‘શેર શું મણ બાજરી કમાવાની દકુભાઈમાં ત્રેવડ છે,’ મકનજીએ કહ્યું, ‘પણ આજ તમને થયું છે શું એ વાત તો કરો !’ {{gap}}પત્નીનું કાલિકાસ્વરૂપ જોઈને, મૂળથી જ પોચી છાતીવાળા દકુભાઈની છાતી બેસી ગઈ હતી. આ પુણ્યપ્રકોપ અંગે તેઓ કશી પૂછગાછ કરવા માંડે એ પહેલાં તો સમ૨થે જાણે કે માથે આભ તૂટી પડ્યું હોય એમ ઠૂઠવો મૂકીને મોટે સાદે રડવા જ માંડ્યું. {{gap}}મકનજી જેવો મહા ઉસ્તાદ મુનીમ પણ આ નાટક જોઈને મૂંઝાઈ ગયો. દકુભાઈએ હિંમત કેળવીને પત્નીને ધીમે ધીમે પૂછગાછ કરવા માંડી. {{gap}}પણ સમ૨થ તો ઉત્તરોત્તર મોટાં થતાં જતાં ડૂસકાં ભરવા સિવાય બીજું કશું સંભળાવવા જ નહોતી માગતી. {{gap}}આખરે પતિની વિનવણી અને કાકલૂદીને માન આપીને પત્નીએ<noinclude><small>'''{{સ-મ|નણંદ અને ભોજાઈ||૪૫}}'''</small></noinclude> jgwgi5ryb2us1yqn4ph8sy50zcqffi1 167531 167505 2022-08-22T17:07:01Z Amvaishnav 156 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Amvaishnav" /></noinclude>મૂંઝવણમાં લાગતા હતા ત્યાં જ કોપાયમાન ચંડિકા સમી સમરથ બારણામાં આવી ઊભી અને પતિ સામે જોઈને પડકાર કર્યો: {{gap}}‘તમારામાં પાણી છે કે સાવ નપાણિયા ખીજડિયા જેવું જ છે ?’ {{gap}}દકુભાઈ તો ડઘાઈ જઈને પત્નીના મોં સામે ટગર ટગર જોઈ જ રહ્યો. {{gap}}‘તમારાં બાવડાંમાં બળ છે કે બધુંય હારી બેઠા છો ?’ {{gap}}પત્નીના આ બીજા પ્રશ્નનો પણ પૂર્વાપર સંબંધ દકુભાઈને સમજાયો નહીં તેથી એણે ખુલાસો માગ્યો: {{gap}}‘શું છે પણ ? આટલી વારમાં આ શું થઈ ગયું ?’ {{gap}}મકનજી મુનીમ પણ ચોંકી ઊઠીને પૂછવા લાગ્યો: {{gap}}‘શું થયું, શેઠાણી ? સરખી વાત તો કરો !’ {{gap}}પણ શીઘ્રકોપી સમરથ સીધી વાત કરવા નહોતી માગતી. એણે તો પતિને ચડાવવા ત્રીજો પ્રશ્ન પણ આડકતરો જ પૂછ્યો: {{gap}}‘શેર બાજરો કમાવાની તમારામાં ત્રેવડ નથી ?’ {{gap}}‘શેર શું મણ બાજરી કમાવાની દકુભાઈમાં ત્રેવડ છે,’ મકનજીએ કહ્યું, ‘પણ આજ તમને થયું છે શું એ વાત તો કરો !’ {{gap}}પત્નીનું કાલિકાસ્વરૂપ જોઈને, મૂળથી જ પોચી છાતીવાળા દકુભાઈની છાતી બેસી ગઈ હતી. આ પુણ્યપ્રકોપ અંગે તેઓ કશી પૂછગાછ કરવા માંડે એ પહેલાં તો સમ૨થે જાણે કે માથે આભ તૂટી પડ્યું હોય એમ ઠૂઠવો મૂકીને મોટે સાદે રડવા જ માંડ્યું. {{gap}}મકનજી જેવો મહા ઉસ્તાદ મુનીમ પણ આ નાટક જોઈને મૂંઝાઈ ગયો. દકુભાઈએ હિંમત કેળવીને પત્નીને ધીમે ધીમે પૂછગાછ કરવા માંડી. {{gap}}પણ સમ૨થ તો ઉત્તરોત્તર મોટાં થતાં જતાં ડૂસકાં ભરવા સિવાય બીજું કશું સંભળાવવા જ નહોતી માગતી. {{gap}}આખરે પતિની વિનવણી અને કાકલૂદીને માન આપીને પત્નીએ<noinclude><small>'''{{સ-મ|નણંદ અને ભોજાઈ||૪૫}}'''</small></noinclude> be2uuapdynukr6i92ui2xd03j84m2sp 104 47087 167506 166746 2022-08-22T15:38:25Z Snehrashmi 2103 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Snehrashmi" /></noinclude>ડૂસકાંની એકસૂરી તરજ વચ્ચે અરધાંપરધાં વાક્યોના આંત૨ા પણ ગીતના લયમાં ગાવા માંડ્યા: {{gap}}‘હું અભાગણી… ઓછાં નસીબની… મારે ક૨મે કટકા લખ્યા… માથે મેણાં ને સૂંબો… છતે ધણીએ ઓશિયાળી… માગવું ને મરવું બેય બરાબર… નાણાંવાળી નણંદનો મિજાસ… ન સાંભળવા જેવાં વેણ સાંભળવાં પડે… પંડ્યના ધણીમાં રતિ નહીં તંયે જ સાંભળવાં પડે ને ?…’ {{gap}}આટલા રુદનમિશ્રિત સંગીતના ધ્વનિ પરથી દકુભાઈ એટલું તો સમજી શક્યા કે નણંદભોજાઈ વચ્ચે કશીક ચકમક ઝરી ગઈ છે. પણ શા કારણથી આમ થવા પામ્યું છે એ તો સમરથ અપદ્યાગદ્યની અઘરી શૈલી છોડીને સીધાસાદા ગદ્યમાં વાત કરતી થાય તો જ ખબર પડે એમ હતી. {{gap}}સારી વાર પછી સમરથ પદ્ય છોડીને ગદ્ય તરફ વળી અને ડૂસકાં શમી ગયાં ત્યારે એણે લાડકોર સાથે થઈ ગયેલી ટપાટપીનો સવિસ્તર અહેવાલ સારા પ્રમાણમાં મસાલાનો અવેજ ભરીને ૨જૂ કર્યો. {{gap}}સાંભળીને ખરી રીતે તો દકુભાઈએ જ ઉશ્કેરાવું જોઈતું હતું, પણ આડેથી મકનજી ઉશ્કેરાઈ ઊઠ્યો: {{gap}}‘અ…ર…ર…૨… લાડકોર શેઠાણીનો આટલો મિજાસ ! આટલો બધો એંકા૨ ! સગાં ભાઈભોજાઈને આવાં આકરાં વેણ સંભળાવી જાય ?’ {{gap}}છતાં દકુભાઈને જરાય પાનો ન ચડ્યો ત્યારે મુનીમે વધારે વિવેચન કર્યું: {{gap}}‘દકુભાઈ, આમાં તમારું નાક વઢાઈ ગયું, નાક !… તમારી સોના જેવી આબરૂના કાંકરા… તમે સગાં બેનબનેવીનું ગણીને આટલાં વૈતરાં કરો ને બેન તો તમને બે દોકડાના વાણોતરથી બેજ ગણે ! તમે ઘરની દુકાન ગણીને કાયાતોડ કરો ને ઘરધણીને મન તો તમારી કોડીનીય કિંમત નહીં… ગણ ઉપર અવગણ… જશને માથે જૂતિયાં !’ {{nop}}<noinclude><small>'''{{સ-મ|૪૬||વેળા વેળાની છાંયડી}}'''</small></noinclude> 2u35nqf7fg4on2vylb5qeqo5ijzujme 167532 167506 2022-08-22T17:08:49Z Amvaishnav 156 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Amvaishnav" /></noinclude>ડૂસકાંની એકસૂરી તરજ વચ્ચે અરધાંપરધાં વાક્યોના આંત૨ા પણ ગીતના લયમાં ગાવા માંડ્યા: {{gap}}‘હું અભાગણી… ઓછાં નસીબની… મારે ક૨મે કટકા લખ્યા…માથે મેણાં ને સૂંબો… છતે ધણીએ ઓશિયાળી… માગવું ને મરવું બેય બરાબર… નાણાંવાળી નણંદનો મિજાસ… ન સાંભળવા જેવાં વેણ સાંભળવાં પડે… પંડ્યના ધણીમાં રતિ નહીં તંયે જ સાંભળવાં પડે ને ?…’ {{gap}}આટલા રુદનમિશ્રિત સંગીતના ધ્વનિ પરથી દકુભાઈ એટલું તો સમજી શક્યા કે નણંદભોજાઈ વચ્ચે કશીક ચકમક ઝરી ગઈ છે. પણ શા કારણથી આમ થવા પામ્યું છે એ તો સમરથ અપદ્યાગદ્યની અઘરી શૈલી છોડીને સીધાસાદા ગદ્યમાં વાત કરતી થાય તો જ ખબર પડે એમ હતી. {{gap}}સારી વાર પછી સમરથ પદ્ય છોડીને ગદ્ય તરફ વળી અને ડૂસકાં શમી ગયાં ત્યારે એણે લાડકોર સાથે થઈ ગયેલી ટપાટપીનો સવિસ્તર અહેવાલ સારા પ્રમાણમાં મસાલાનો અવેજ ભરીને ૨જૂ કર્યો. {{gap}}સાંભળીને ખરી રીતે તો દકુભાઈએ જ ઉશ્કેરાવું જોઈતું હતું, પણ આડેથી મકનજી ઉશ્કેરાઈ ઊઠ્યો: {{gap}}‘અ…ર…ર…૨… લાડકોર શેઠાણીનો આટલો મિજાસ ! આટલો બધો એંકા૨ ! સગાં ભાઈભોજાઈને આવાં આકરાં વેણ સંભળાવી જાય ?’ {{gap}}છતાં દકુભાઈને જરાય પાનો ન ચડ્યો ત્યારે મુનીમે વધારે વિવેચન કર્યું: {{gap}}‘દકુભાઈ, આમાં તમારું નાક વઢાઈ ગયું, નાક !… તમારી સોના જેવી આબરૂના કાંકરા… તમે સગાં બેનબનેવીનું ગણીને આટલાં વૈતરાં કરો ને બેન તો તમને બે દોકડાના વાણોતરથી બેજ ગણે ! તમે ઘરની દુકાન ગણીને કાયાતોડ કરો ને ઘરધણીને મન તો તમારી કોડીનીય કિંમત નહીં… ગણ ઉપર અવગણ… જશને માથે જૂતિયાં !’ {{nop}}<noinclude><small>'''{{સ-મ|૪૬||વેળા વેળાની છાંયડી}}'''</small></noinclude> 7spzf1au7v4eyn0v152c3bxvjyr7qva 104 47088 167507 166747 2022-08-22T15:45:59Z Snehrashmi 2103 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Snehrashmi" /></noinclude> {{gap}}દોણાંફોડ મુનીમ આખરે દકુભાઈને પાનો ચડાવી શક્યો ખરો. સમરથને પગલે ચાલીને દકુભાઈએ પણ શપથ લીધા: {{gap}}‘આજથી બેનના ઘ૨નો રોટલો મારે ગવમેટ બરાબર…’ {{gap}}‘તમે તો આટલાં વરસ સાવ પાણીમાં જ નાખ્યાં,’ મુનીમે કહ્યું: ‘મજૂરી કરી કરીને પારકું જ ઘ૨ ભર્યું. મહેનત તમા૨ી ને તનકારા કોક પારકાં કરે એ ન્યાય ક્યાંનો ? તમે આટલાં વરસ વૈતરાં કર્યાં તોય મારી ભાભીને તો ડોકમાં મોહનમાળા સાંપડી જ નહીં. શેઠના નાના ભાઈ સારુ ઉપરાઉ૫૨ કન્યાનાં માગાં આવે ને કલૈયાકુંવર જેવા તમા૨ા બાલુ સામે કોઈ નજરેય ન કરે !’ {{gap}}હંમેશાં પત્નીના પ્રભાવમાં અંજાતા દકુભાઈને લાગ્યું કે મુનીમની વાત તો સાચી છે ! {{gap}}અને પછી તો દકુભાઈએ વેપારમાં બનેવીથી જુદા થઈ જવાનો નિર્ણય પાકો કરી નાખ્યો. {{gap}}ભવિષ્ય માટેની યોજના તો મકનજી પાસે તૈયા૨ જ હતી. {{gap}}‘મહિના દીમાં ઓતમચંદ શેઠની પેઢીનું ઉઠમણું ન થઈ જાય તો મારી મૂછ મૂંડાવી નાખું, મૂછ !’ મકનજીએ મૂછ ૫૨ તાવ દઈને દકુભાઈને ખાતરી આપી. {{gap}}હૈયાફૂટા દકુભાઈએ મનમાં હ૨ખ અનુભવ્યો. {{gap}}‘ને એની સામે દકુભાઈની સવાઈ સધ્ધર પેઢી જમાવી દઈએ !’ {{gap}}દકુભાઈએ સવાયો હ૨ખ અનુભવ્યો. {{gap}}સાળાબનેવી વચ્ચે બરોબર ફાચર લાગી ગઈ છે એની ખાતરી થયા પછી મકનજી ઊઠ્યો. {{center|✽}} ઓતમચંદ તો ઉઘાડે પગે દકુભાઈનાં મનામણાં કરવા ગયો છે એમ સમજતાં લાડકોર અસ્વસ્થતા અનુભવી રહી. પોતે આકરાં<noinclude><small>'''{{સ-મ|નણંદ અને ભોજાઈ||૪૭}}'''</small></noinclude> qt0qmmms1oynaocoy1kheos58e1kl85 167508 167507 2022-08-22T15:46:42Z Snehrashmi 2103 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Snehrashmi" /></noinclude> {{gap}}દોણાંફોડ મુનીમ આખરે દકુભાઈને પાનો ચડાવી શક્યો ખરો. સમરથને પગલે ચાલીને દકુભાઈએ પણ શપથ લીધા: {{gap}}‘આજથી બેનના ઘ૨નો રોટલો મારે ગવમેટ બરાબર…’ {{gap}}‘તમે તો આટલાં વરસ સાવ પાણીમાં જ નાખ્યાં,’ મુનીમે કહ્યું: ‘મજૂરી કરી કરીને પારકું જ ઘ૨ ભર્યું. મહેનત તમા૨ી ને તનકારા કોક પારકાં કરે એ ન્યાય ક્યાંનો ? તમે આટલાં વરસ વૈતરાં કર્યાં તોય મારી ભાભીને તો ડોકમાં મોહનમાળા સાંપડી જ નહીં. શેઠના નાના ભાઈ સારુ ઉપરાઉ૫૨ કન્યાનાં માગાં આવે ને કલૈયાકુંવર જેવા તમા૨ા બાલુ સામે કોઈ નજરેય ન કરે !’ {{gap}}હંમેશાં પત્નીના પ્રભાવમાં અંજાતા દકુભાઈને લાગ્યું કે મુનીમની વાત તો સાચી છે ! {{gap}}અને પછી તો દકુભાઈએ વેપારમાં બનેવીથી જુદા થઈ જવાનો નિર્ણય પાકો કરી નાખ્યો. {{gap}}ભવિષ્ય માટેની યોજના તો મકનજી પાસે તૈયા૨ જ હતી. {{gap}}‘મહિના દીમાં ઓતમચંદ શેઠની પેઢીનું ઉઠમણું ન થઈ જાય તો મારી મૂછ મૂંડાવી નાખું, મૂછ !’ મકનજીએ મૂછ ૫૨ તાવ દઈને દકુભાઈને ખાતરી આપી. {{gap}}હૈયાફૂટા દકુભાઈએ મનમાં હ૨ખ અનુભવ્યો. {{gap}}‘ને એની સામે દકુભાઈની સવાઈ સધ્ધર પેઢી જમાવી દઈએ !’ {{gap}}દકુભાઈએ સવાયો હ૨ખ અનુભવ્યો. {{gap}}સાળાબનેવી વચ્ચે બરોબર ફાચર લાગી ગઈ છે એની ખાતરી થયા પછી મકનજી ઊઠ્યો. {{center|✽}} ઓતમચંદ તો ઉઘાડે પગે દકુભાઈનાં મનામણાં કરવા ગયો છે એમ સમજતાં લાડકોર અસ્વસ્થતા અનુભવી રહી. પોતે આકરાં<noinclude><small>'''{{સ-મ|નણંદ અને ભોજાઈ||૪૭}}'''</small></noinclude> hq677c9jtpe0p0fcp1kz7l0rxb20v5i 167533 167508 2022-08-22T17:10:15Z Amvaishnav 156 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Amvaishnav" /></noinclude> {{gap}}દોણાંફોડ મુનીમ આખરે દકુભાઈને પાનો ચડાવી શક્યો ખરો. સમરથને પગલે ચાલીને દકુભાઈએ પણ શપથ લીધા: {{gap}}‘આજથી બેનના ઘ૨નો રોટલો મારે ગવમેટ બરાબર…’ {{gap}}‘તમે તો આટલાં વરસ સાવ પાણીમાં જ નાખ્યાં,’ મુનીમે કહ્યું: ‘મજૂરી કરી કરીને પારકું જ ઘ૨ ભર્યું. મહેનત તમા૨ી ને તનકારા કોક પારકાં કરે એ ન્યાય ક્યાંનો ? તમે આટલાં વરસ વૈતરાં કર્યાં તોય મારી ભાભીને તો ડોકમાં મોહનમાળા સાંપડી જ નહીં. શેઠના નાના ભાઈ સારુ ઉપરાઉ૫૨ કન્યાનાં માગાં આવે ને કલૈયાકુંવર જેવા તમા૨ા બાલુ સામે કોઈ નજરેય ન કરે !’ {{gap}}હંમેશાં પત્નીના પ્રભાવમાં અંજાતા દકુભાઈને લાગ્યું કે મુનીમની વાત તો સાચી છે ! {{gap}}અને પછી તો દકુભાઈએ વેપારમાં બનેવીથી જુદા થઈ જવાનો નિર્ણય પાકો કરી નાખ્યો. {{gap}}ભવિષ્ય માટેની યોજના તો મકનજી પાસે તૈયા૨ જ હતી. {{gap}}‘મહિના દીમાં ઓતમચંદ શેઠની પેઢીનું ઉઠમણું ન થઈ જાય તો મારી મૂછ મૂંડાવી નાખું, મૂછ !’ મકનજીએ મૂછ ૫૨ તાવ દઈને દકુભાઈને ખાતરી આપી. {{gap}}હૈયાફૂટા દકુભાઈએ મનમાં હ૨ખ અનુભવ્યો. {{gap}}‘ને એની સામે દકુભાઈની સવાઈ સધ્ધર પેઢી જમાવી દઈએ !’ {{gap}}દકુભાઈએ સવાયો હ૨ખ અનુભવ્યો. {{gap}}સાળાબનેવી વચ્ચે બરોબર ફાચર લાગી ગઈ છે એની ખાતરી થયા પછી મકનજી ઊઠ્યો. {{center|✽}} ઓતમચંદ તો ઉઘાડે પગે દકુભાઈનાં મનામણાં કરવા ગયો છે એમ સમજતાં લાડકોર અસ્વસ્થતા અનુભવી રહી. પોતે આકરાં<noinclude><small>'''{{સ-મ|નણંદ અને ભોજાઈ||૪૭}}'''</small></noinclude> 8f4y80y8tgob44ooz8mkyl5k8d4k9nc 104 47089 167509 166748 2022-08-22T15:48:42Z Snehrashmi 2103 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Snehrashmi" /></noinclude>વેણ ઉચ્ચારી નાખીને ભોજાઈને દૂભવેલી એનું જ આ પરિણામ આવ્યું, એમ સમજતાં લાડકોરે થોડો પશ્ચાત્તાપ પણ અનુભવ્યો. હવે ભાઈ-ભોજાઈનાં ઝટપટ મનામણાં થઈ જાય ને આ મંગળ પ્રસંગે બંને જણાં આવી પહોંચે તો સારું એમ લાડકોર મનમાં ભાવના ભાવી રહી. {{gap}}બરોબર એ જ વખતે દકુભાઈને ઘે૨ ઓતમચંદ પોતાના સાળાને પગે પડીને વાસ્તુપૂજનમાં આવવા વીનવી રહ્યો હતો, ગઈગુજરી ભૂલી જવા કહી રહ્યો હતો, લાડકોરના ઉદ્દંડ વર્તાવ બદલ પોતે માફી માગી રહ્યો હતો. {{gap}}પણ કજિયાખોર સમરથ અને દોણીફોડ મુનીમે કાચા કાનના દકુભાઈના મનમાં એવું તો ભૂત ભરાવી દીધેલું કે ઓતમચંદની ખેલદિલીની કદર થઈ શકી જ નહીં. {{gap}}લાડકોર ઉત્કંઠ બનીને દકુભાઈના ઘર તરફના રસ્તા પર નજર માંડી રહી હતી અને પતિની સાથે આવનાર પોતાના સગા ભાઈની પ્રતીક્ષા કરી રહી હતી પણ આખરે એણે એકલા ઓતમચંદને જ આવતો જોયો. {{gap}}સાળાને ઘેરથી નિરાશ થઈને આવતા ઓતમચંદના પગ જાણે કે ભાંગી ગયા હતા. {{center|✽}}<noinclude><small>'''{{સ-મ|૪૮||વેળા વેળાની છાંયડી}}'''</small></noinclude> s7di53tcbtg4pmlybb7ly8rykat1fyt 167534 167509 2022-08-22T17:11:14Z Amvaishnav 156 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Amvaishnav" /></noinclude>વેણ ઉચ્ચારી નાખીને ભોજાઈને દૂભવેલી એનું જ આ પરિણામ આવ્યું, એમ સમજતાં લાડકોરે થોડો પશ્ચાત્તાપ પણ અનુભવ્યો. હવે ભાઈ-ભોજાઈનાં ઝટપટ મનામણાં થઈ જાય ને આ મંગળ પ્રસંગે બંને જણાં આવી પહોંચે તો સારું એમ લાડકોર મનમાં ભાવના ભાવી રહી. {{gap}}બરોબર એ જ વખતે દકુભાઈને ઘે૨ ઓતમચંદ પોતાના સાળાને પગે પડીને વાસ્તુપૂજનમાં આવવા વીનવી રહ્યો હતો, ગઈગુજરી ભૂલી જવા કહી રહ્યો હતો, લાડકોરના ઉદ્દંડ વર્તાવ બદલ પોતે માફી માગી રહ્યો હતો. {{gap}}પણ કજિયાખોર સમરથ અને દોણીફોડ મુનીમે કાચા કાનના દકુભાઈના મનમાં એવું તો ભૂત ભરાવી દીધેલું કે ઓતમચંદની ખેલદિલીની કદર થઈ શકી જ નહીં. {{gap}}લાડકોર ઉત્કંઠ બનીને દકુભાઈના ઘર તરફના રસ્તા પર નજર માંડી રહી હતી અને પતિની સાથે આવનાર પોતાના સગા ભાઈની પ્રતીક્ષા કરી રહી હતી પણ આખરે એણે એકલા ઓતમચંદને જ આવતો જોયો. {{gap}}સાળાને ઘેરથી નિરાશ થઈને આવતા ઓતમચંદના પગ જાણે કે ભાંગી ગયા હતા. {{center|✽}}<noinclude><small>'''{{સ-મ|૪૮||વેળા વેળાની છાંયડી}}'''</small></noinclude> 2l92vqcyb0irkndxna5iu9asgx97cu6 104 47090 167510 166750 2022-08-22T15:52:29Z Snehrashmi 2103 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Snehrashmi" /></noinclude><br> <br> <br> {{Float right|<big>'''૬'''</big>}} {{સ-મ| | |<big>'''કરો કંકુના'''</big> }} <br> <big>'''આખરે,'''</big> રંગમાં ભંગ પડ્યો જ. ઓતમચંદે ઉદ્વેગ અનુભવ્યો. લાડકોર, થઈ ગયેલી ભૂલના પશ્ચાત્તાપમાં ડૂબી ગઈ. એકમાત્ર મુનીમ મનમાં હરખાયો. {{gap}}મકનજીનો આ હરખ એના મનમાં મર્યાદિત નહોતો રહ્યો. ‘હરિનિવાસ’માં હાજર રહેલા સહુ મહેમાનોને એણે સીધી યા આડકતરી રીતે દકુભાઈનાં રૂસણાંના સમાચાર કહી સંભળાવ્યા ત્યારે એના જીવને શાંતિ વળી. {{gap}}ઓતમચંદે વાસ્તુવિધિ આટોપ્યો, પણ જરાય ઉત્સાહ વિના. {{gap}}ઉત્સવને અંતે સંતોકબાએ કપૂ૨શેઠને એક ખૂણામાં બોલાવીને વાત કરી: {{gap}}‘ઓતમચંદ શેઠનો નાનો ભાઈ તમને કેમ લાગ્યો ?’ {{gap}}‘તને કેમ લાગ્યો એ કહેની !’ કપૂરશેઠે સામો એ જ પ્રશ્ન કર્યો. {{gap}}‘મારી તો નજરમાં વસી ગયો છે.’ {{gap}}‘મને પણ છોકરો તો પાણીવાળો લાગે છે. એની હુશિયારી અછતી નથી રહેતી.’ {{gap}}‘ને આપણી નાનકડી જસી મને કે’તી’તી કે ચંપાને પણ નરોત્તમ બહુ ગમી ગયો છે…’ સંતોકબાએ પાકટ ઉંમરે પણ આ ગમી જવાની વાત કરતાં જરા લજ્જા અનુભવી. {{gap}}‘ચંપાને ગમ્યું તો ભગવાનને ગમ્યું એમ ગણવું,’ કપૂ૨શેઠે પુત્રીની પસંદગી ૫૨ ભગવાનને નામે પોતાની મહોર મારી દીધી. {{gap}}‘તો ઓતમચંદ શેઠને કાને વાત નાખો.’ {{nop}}<noinclude><small>'''{{સ-મ|કરો કંકુના||૪૯}}'''</small></noinclude> osdxtnte6z6rrbf7juysrmagsmhpqyt 167535 167510 2022-08-22T17:12:30Z Amvaishnav 156 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Amvaishnav" /></noinclude><br> <br> <br> {{Float right|<big>'''૬'''</big>}} {{સ-મ| | |<big>'''કરો કંકુના'''</big> }} <br> <big>'''આખરે,'''</big> રંગમાં ભંગ પડ્યો જ. ઓતમચંદે ઉદ્વેગ અનુભવ્યો. લાડકોર, થઈ ગયેલી ભૂલના પશ્ચાત્તાપમાં ડૂબી ગઈ. એકમાત્ર મુનીમ મનમાં હરખાયો. {{gap}}મકનજીનો આ હરખ એના મનમાં મર્યાદિત નહોતો રહ્યો. ‘હરિનિવાસ’માં હાજર રહેલા સહુ મહેમાનોને એણે સીધી યા આડકતરી રીતે દકુભાઈનાં રૂસણાંના સમાચાર કહી સંભળાવ્યા ત્યારે એના જીવને શાંતિ વળી. {{gap}}ઓતમચંદે વાસ્તુવિધિ આટોપ્યો, પણ જરાય ઉત્સાહ વિના. {{gap}}ઉત્સવને અંતે સંતોકબાએ કપૂ૨શેઠને એક ખૂણામાં બોલાવીને વાત કરી: {{gap}}‘ઓતમચંદ શેઠનો નાનો ભાઈ તમને કેમ લાગ્યો ?’ {{gap}}‘તને કેમ લાગ્યો એ કહેની !’ કપૂરશેઠે સામો એ જ પ્રશ્ન કર્યો. {{gap}}‘મારી તો નજરમાં વસી ગયો છે.’ {{gap}}‘મને પણ છોકરો તો પાણીવાળો લાગે છે. એની હુશિયારી અછતી નથી રહેતી.’ {{gap}}‘ને આપણી નાનકડી જસી મને કે’તી’તી કે ચંપાને પણ નરોત્તમ બહુ ગમી ગયો છે…’ સંતોકબાએ પાકટ ઉંમરે પણ આ ગમી જવાની વાત કરતાં જરા લજ્જા અનુભવી. {{gap}}‘ચંપાને ગમ્યું તો ભગવાનને ગમ્યું એમ ગણવું,’ કપૂ૨શેઠે પુત્રીની પસંદગી ૫૨ ભગવાનને નામે પોતાની મહોર મારી દીધી. {{gap}}‘તો ઓતમચંદ શેઠને કાને વાત નાખો.’ {{nop}}<noinclude><small>'''{{સ-મ|કરો કંકુના||૪૯}}'''</small></noinclude> e5xsxkp7iws3ltoshk2qoep4jipowve 104 47091 167511 166751 2022-08-22T15:58:22Z Snehrashmi 2103 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Snehrashmi" /></noinclude> {{gap}}‘પણ શેઠ માનશે ખરા ?’ {{gap}}‘શું કામે ન માને ? મારી ચંપામાં કંઈ કહેવાપણું છે ? આવી દીકરી તો જેના ઘ૨માં જાય એનો ભવ સુધરી જાય.’ {{gap}}પણ સાંભળ્યું છે કે નરોત્તમ સારુ તો મોટી મોટી આસામીનાં ઘરનાં કહેણ આવ્યા કરે છે—’ {{gap}}‘આપણે ભલે નાની આસામી ગણાઈએ. પણ દાણો તો દાબી જુઓ !’ સંતોકબાએ વહેવારની વાત કહી. ને પછી એવી જ વહેવા૨ની એક કહેવત ઉમેરી: ‘ઉક૨ડી દેખે ત્યાં સહુ કચરો નાખવા જાય—’ {{gap}}બરોબર એ જ વખતે બાજુના ઓરડામાં લાડકોર ઓતમચંદને કહી રહી હતી: {{gap}}‘કપૂરશેઠની ચંપાને તમે જોઈ ?’ {{gap}}‘કેમ ભલા ?’ {{gap}}‘આપણા નરોત્તમભાઈનું ચંપા હારે ગોઠવાય તો જુગતે જોડી જામે એમ છે.’ {{gap}}‘પણ નરોત્તમ તો હજી ના ના કીધા કરે છે એનું શું ? ઓતમચંદે પોતાનો અનુભવ કહી સંભળાવ્યો. {{gap}}‘હવે આ ચંપાને જોઈને ના નહીં કહે.’ {{gap}}‘તેં કેમ કરીને જાણ્યું ભલા, કે ના નહીં કહે ?’ {{gap}}‘આવી વાતમાં તમને ભાયડાઓને શું ખબર પડે ?’ લાડકોરે ગર્વભેર કહ્યું: ‘બાયડીઓની વાત બાયડીઓ જ જાણે !’ {{gap}}‘એટલે ?’ {{gap}}‘એટલે એમ કે નરોત્તમભાઈ ને ચંપાના જીવ હળીમળી ગયા છે.’ {{gap}}‘ઓહોહો ! આ બે-ત્રણ દિવસમાં તો જીવ પણ હળીમળી ગયા ?’ {{gap}}‘બે-ત્રણ દિવસમાં શું, બેત્રણ ઘડીમાં પણ જીવ તો મળી જાય,’ લાડકોરે એક અનુભવવચન ઉચ્ચાર્યું, અને પછી, ઘણાં વરસે પોતાની મુગ્ધાવસ્થાનો એક પ્રસંગ યાદ કરીને, શરમાતાં શરમાતાં પૂછ્યું:<noinclude><small>'''{{સ-મ|૫૦||વેળા વેળાની છાંયડી}}'''</small></noinclude> jbldisfzxbvy1wf579e1z20eahvuku5 167512 167511 2022-08-22T15:59:05Z Snehrashmi 2103 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Snehrashmi" /></noinclude> {{gap}}‘પણ શેઠ માનશે ખરા ?’ {{gap}}‘શું કામે ન માને ? મારી ચંપામાં કંઈ કહેવાપણું છે ? આવી દીકરી તો જેના ઘ૨માં જાય એનો ભવ સુધરી જાય.’ {{gap}}‘પણ સાંભળ્યું છે કે નરોત્તમ સારુ તો મોટી મોટી આસામીનાં ઘરનાં કહેણ આવ્યા કરે છે—’ {{gap}}‘આપણે ભલે નાની આસામી ગણાઈએ. પણ દાણો તો દાબી જુઓ !’ સંતોકબાએ વહેવારની વાત કહી. ને પછી એવી જ વહેવા૨ની એક કહેવત ઉમેરી: ‘ઉક૨ડી દેખે ત્યાં સહુ કચરો નાખવા જાય—’ {{gap}}બરોબર એ જ વખતે બાજુના ઓરડામાં લાડકોર ઓતમચંદને કહી રહી હતી: {{gap}}‘કપૂરશેઠની ચંપાને તમે જોઈ ?’ {{gap}}‘કેમ ભલા ?’ {{gap}}‘આપણા નરોત્તમભાઈનું ચંપા હારે ગોઠવાય તો જુગતે જોડી જામે એમ છે.’ {{gap}}‘પણ નરોત્તમ તો હજી ના ના કીધા કરે છે એનું શું ? ઓતમચંદે પોતાનો અનુભવ કહી સંભળાવ્યો. {{gap}}‘હવે આ ચંપાને જોઈને ના નહીં કહે.’ {{gap}}‘તેં કેમ કરીને જાણ્યું ભલા, કે ના નહીં કહે ?’ {{gap}}‘આવી વાતમાં તમને ભાયડાઓને શું ખબર પડે ?’ લાડકોરે ગર્વભેર કહ્યું: ‘બાયડીઓની વાત બાયડીઓ જ જાણે !’ {{gap}}‘એટલે ?’ {{gap}}‘એટલે એમ કે નરોત્તમભાઈ ને ચંપાના જીવ હળીમળી ગયા છે.’ {{gap}}‘ઓહોહો ! આ બે-ત્રણ દિવસમાં તો જીવ પણ હળીમળી ગયા ?’ {{gap}}‘બે-ત્રણ દિવસમાં શું, બેત્રણ ઘડીમાં પણ જીવ તો મળી જાય,’ લાડકોરે એક અનુભવવચન ઉચ્ચાર્યું, અને પછી, ઘણાં વરસે પોતાની મુગ્ધાવસ્થાનો એક પ્રસંગ યાદ કરીને, શરમાતાં શરમાતાં પૂછ્યું:<noinclude><small>'''{{સ-મ|૫૦||વેળા વેળાની છાંયડી}}'''</small></noinclude> 23dv26zhzk3xsfjx50mxj2jwumsh7ej 167536 167512 2022-08-22T17:13:47Z Amvaishnav 156 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Amvaishnav" /></noinclude> {{gap}}‘પણ શેઠ માનશે ખરા ?’ {{gap}}‘શું કામે ન માને ? મારી ચંપામાં કંઈ કહેવાપણું છે ? આવી દીકરી તો જેના ઘ૨માં જાય એનો ભવ સુધરી જાય.’ {{gap}}‘પણ સાંભળ્યું છે કે નરોત્તમ સારુ તો મોટી મોટી આસામીનાં ઘરનાં કહેણ આવ્યા કરે છે—’ {{gap}}‘આપણે ભલે નાની આસામી ગણાઈએ. પણ દાણો તો દાબી જુઓ !’ સંતોકબાએ વહેવારની વાત કહી. ને પછી એવી જ વહેવા૨ની એક કહેવત ઉમેરી: ‘ઉક૨ડી દેખે ત્યાં સહુ કચરો નાખવા જાય—’ {{gap}}બરોબર એ જ વખતે બાજુના ઓરડામાં લાડકોર ઓતમચંદને કહી રહી હતી: {{gap}}‘કપૂરશેઠની ચંપાને તમે જોઈ ?’ {{gap}}‘કેમ ભલા ?’ {{gap}}‘આપણા નરોત્તમભાઈનું ચંપા હારે ગોઠવાય તો જુગતે જોડી જામે એમ છે.’ {{gap}}‘પણ નરોત્તમ તો હજી ના ના કીધા કરે છે એનું શું ? ઓતમચંદે પોતાનો અનુભવ કહી સંભળાવ્યો. {{gap}}‘હવે આ ચંપાને જોઈને ના નહીં કહે.’ {{gap}}‘તેં કેમ કરીને જાણ્યું ભલા, કે ના નહીં કહે ?’ {{gap}}‘આવી વાતમાં તમને ભાયડાઓને શું ખબર પડે ?’ લાડકોરે ગર્વભેર કહ્યું: ‘બાયડીઓની વાત બાયડીઓ જ જાણે !’ {{gap}}‘એટલે ?’ {{gap}}‘એટલે એમ કે નરોત્તમભાઈ ને ચંપાના જીવ હળીમળી ગયા છે.’ {{gap}}‘ઓહોહો ! આ બે-ત્રણ દિવસમાં તો જીવ પણ હળીમળી ગયા ?’ {{gap}}‘બે-ત્રણ દિવસમાં શું, બેત્રણ ઘડીમાં પણ જીવ તો મળી જાય,’ લાડકોરે એક અનુભવવચન ઉચ્ચાર્યું, અને પછી, ઘણાં વરસે પોતાની મુગ્ધાવસ્થાનો એક પ્રસંગ યાદ કરીને, શરમાતાં શરમાતાં પૂછ્યું:<noinclude><small>'''{{સ-મ|૫૦||વેળા વેળાની છાંયડી}}'''</small></noinclude> 3m77368h3xc6a2pu5h822hnfmnycu6q 104 47092 167513 166752 2022-08-22T16:02:16Z Snehrashmi 2103 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Snehrashmi" /></noinclude>‘ભૂલી ગયા આપણી પોતાની વાત ?’ {{gap}}પત્નીએ આપેલી ભૂતકાળની એક યાદથી ખુદ ઓતમચંદ પણ મધુર લજ્જા અનુભવી રહ્યો. પછી એણે હસતાં હસતાં પૂછ્યું: {{gap}}‘તે હવે તને ઝટપટ દેરાણી લાવવાની ઉતાવળ આવી છે, એમ કે ?’ {{gap}}‘હા, મારે દેરાણી લાવવાની ઉતાવળ છે,' લાડકોરે કબૂલ કર્યું. ‘ને એ પણ ચંપા સિવાય બીજી કોઈ દેરાણી મારે ન જોઈએ —’ {{gap}}‘ચંપામાં તારું મન એટલું બધું મોહ્યું છે ?’ {{gap}}‘મારું નહીં, તમારા નાનકડા ભાઈનું.’ {{gap}}‘નાનકડો ભાઈ પરણશે તો પછી દેરાણી-જેઠાણી વચ્ચે રોજ કજિયા નહીં થાય ?’ {{gap}}‘ભલે થાય, પણ મને હવે આવડા મોટા ઘ૨માં દેરાણી વગર ગમતું નથી.’ {{gap}}‘તને કે નરોત્તમને ?’ {{gap}}‘અમને બેયને.’ {{gap}}બીજે દિવસે સાંજ સુધીમાં ઘણાખરા મહેમાનો વાઘણિયામાંથી વિદાય થઈ ગયા. માત્ર કપૂ૨શેઠનાં કુટુંબને ઓતમચંદે આગ્રહ કરીને રોક્યું — કહો કે કપૂરશેઠ પોતે જ ઇચ્છાપૂર્વક રોકાઈ ગયા. {{gap}}ઓતમચંદ પેઢીમાં એક મોટા તકિયાને અઢેલીને બેઠો હતો. ઘ૨આંગણે મોટો પ્રસંગ ઊકલી ગયો એ બદલ એ નિરાંત અનુભવતો હતો. માત્ર, ખરે ટાણે દકુભાઈએ રૂસણાં લઈને રંગ બગાડી નાખ્યો એનો થોડો વસવસો થતો હતો. {{gap}}ત્રણ-ત્રણ દિવસ સુધી ઉત્સવને કારણે બંધ રહેલી દુકાન આજે પહેલી જ વાર ઊઘડી હતી એ કારણે ધમાલ જરા વધારે દેખાતી હતી. હેલકારો જે ટપાલ આપી ગયો એમાં પણ પત્રોની સંખ્યા રોજના કરતાં ઘણી વધારે હતી. જોકે, એમાંય ઘણા કાગળ તો ઓતમચંદે લખેલી વાસ્તુપૂજનની કંકોત્રીઓના ઔપચારિક ઉત્તરોના<noinclude><small>'''{{સ-મ|કરો કંકુના||૫૧}}'''</small></noinclude> s6ikjfcay8r7dffyy6d7in93zed4gbp 167514 167513 2022-08-22T16:02:45Z Snehrashmi 2103 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Snehrashmi" /></noinclude>‘ભૂલી ગયા આપણી પોતાની વાત ?’ {{gap}}પત્નીએ આપેલી ભૂતકાળની એક યાદથી ખુદ ઓતમચંદ પણ મધુર લજ્જા અનુભવી રહ્યો. પછી એણે હસતાં હસતાં પૂછ્યું: {{gap}}‘તે હવે તને ઝટપટ દેરાણી લાવવાની ઉતાવળ આવી છે, એમ કે ?’ {{gap}}‘હા, મારે દેરાણી લાવવાની ઉતાવળ છે,' લાડકોરે કબૂલ કર્યું. ‘ને એ પણ ચંપા સિવાય બીજી કોઈ દેરાણી મારે ન જોઈએ —’ {{gap}}‘ચંપામાં તારું મન એટલું બધું મોહ્યું છે ?’ {{gap}}‘મારું નહીં, તમારા નાનકડા ભાઈનું.’ {{gap}}‘નાનકડો ભાઈ પરણશે તો પછી દેરાણી-જેઠાણી વચ્ચે રોજ કજિયા નહીં થાય ?’ {{gap}}‘ભલે થાય, પણ મને હવે આવડા મોટા ઘ૨માં દેરાણી વગર ગમતું નથી.’ {{gap}}‘તને કે નરોત્તમને ?’ {{gap}}‘અમને બેયને.’ {{gap}}બીજે દિવસે સાંજ સુધીમાં ઘણાખરા મહેમાનો વાઘણિયામાંથી વિદાય થઈ ગયા. માત્ર કપૂ૨શેઠનાં કુટુંબને ઓતમચંદે આગ્રહ કરીને રોક્યું — કહો કે કપૂરશેઠ પોતે જ ઇચ્છાપૂર્વક રોકાઈ ગયા. {{gap}}ઓતમચંદ પેઢીમાં એક મોટા તકિયાને અઢેલીને બેઠો હતો. ઘ૨આંગણે મોટો પ્રસંગ ઊકલી ગયો એ બદલ એ નિરાંત અનુભવતો હતો. માત્ર, ખરે ટાણે દકુભાઈએ રૂસણાં લઈને રંગ બગાડી નાખ્યો એનો થોડો વસવસો થતો હતો. {{gap}}ત્રણ-ત્રણ દિવસ સુધી ઉત્સવને કારણે બંધ રહેલી દુકાન આજે પહેલી જ વાર ઊઘડી હતી એ કારણે ધમાલ જરા વધારે દેખાતી હતી. હેલકારો જે ટપાલ આપી ગયો એમાં પણ પત્રોની સંખ્યા રોજના કરતાં ઘણી વધારે હતી. જોકે, એમાંય ઘણા કાગળ તો ઓતમચંદે લખેલી વાસ્તુપૂજનની કંકોત્રીઓના ઔપચારિક ઉત્તરોના<noinclude><small>'''{{સ-મ|કરો કંકુના||૫૧}}'''</small></noinclude> a9anwsdjkpcq9pdv5r0eh7pz8j3w21b 167537 167514 2022-08-22T17:15:12Z Amvaishnav 156 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Amvaishnav" /></noinclude>‘ભૂલી ગયા આપણી પોતાની વાત ?’ {{gap}}પત્નીએ આપેલી ભૂતકાળની એક યાદથી ખુદ ઓતમચંદ પણ મધુર લજ્જા અનુભવી રહ્યો. પછી એણે હસતાં હસતાં પૂછ્યું: {{gap}}‘તે હવે તને ઝટપટ દેરાણી લાવવાની ઉતાવળ આવી છે, એમ કે ?’ {{gap}}‘હા, મારે દેરાણી લાવવાની ઉતાવળ છે,' લાડકોરે કબૂલ કર્યું. ‘ને એ પણ ચંપા સિવાય બીજી કોઈ દેરાણી મારે ન જોઈએ —’ {{gap}}‘ચંપામાં તારું મન એટલું બધું મોહ્યું છે ?’ {{gap}}‘મારું નહીં, તમારા નાનકડા ભાઈનું.’ {{gap}}‘નાનકડો ભાઈ પરણશે તો પછી દેરાણી-જેઠાણી વચ્ચે રોજ કજિયા નહીં થાય ?’ {{gap}}‘ભલે થાય, પણ મને હવે આવડા મોટા ઘ૨માં દેરાણી વગરગમતું નથી.’ {{gap}}‘તને કે નરોત્તમને ?’ {{gap}}‘અમને બેયને.’ {{gap}}બીજે દિવસે સાંજ સુધીમાં ઘણાખરા મહેમાનો વાઘણિયામાંથી વિદાય થઈ ગયા. માત્ર કપૂ૨શેઠનાં કુટુંબને ઓતમચંદે આગ્રહ કરીને રોક્યું — કહો કે કપૂરશેઠ પોતે જ ઇચ્છાપૂર્વક રોકાઈ ગયા. {{gap}}ઓતમચંદ પેઢીમાં એક મોટા તકિયાને અઢેલીને બેઠો હતો. ઘ૨આંગણે મોટો પ્રસંગ ઊકલી ગયો એ બદલ એ નિરાંત અનુભવતો હતો. માત્ર, ખરે ટાણે દકુભાઈએ રૂસણાં લઈને રંગ બગાડી નાખ્યો એનો થોડો વસવસો થતો હતો. {{gap}}ત્રણ-ત્રણ દિવસ સુધી ઉત્સવને કારણે બંધ રહેલી દુકાન આજે પહેલી જ વાર ઊઘડી હતી એ કારણે ધમાલ જરા વધારે દેખાતી હતી. હેલકારો જે ટપાલ આપી ગયો એમાં પણ પત્રોની સંખ્યા રોજના કરતાં ઘણી વધારે હતી. જોકે, એમાંય ઘણા કાગળ તો ઓતમચંદે લખેલી વાસ્તુપૂજનની કંકોત્રીઓના ઔપચારિક ઉત્તરોના<noinclude><small>'''{{સ-મ|કરો કંકુના||૫૧}}'''</small></noinclude> a8ty1tk8gczwd46tbzxoml89wusxwu0 104 47093 167515 166753 2022-08-22T16:05:54Z Snehrashmi 2103 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Snehrashmi" /></noinclude>જ હતા: ‘અમારે ખાતે લખીને પાંચ રૂપિયાનું વધાવું સ્વીકારશો.’ એવા વાણિયાશાઈ વહેવારની વાતો જ એ પત્રોમાં લખી હતી. આ ખાતા-જમાની ૨કમ કોઈ પક્ષે કદી વસૂલ ક૨વાની હોય જ નહીં, એ વાત ઓતમચંદ સારી પેઠે જાણતો હોવાથી આવા પત્રો વાંચતો જતો હતો અને મનમાં મલકાતો જતો હતો. {{gap}}રાબેતા મુજબ આજની ટપાલમાંથી પણ સંખ્યાબંધ હૂંડીપત્રીઓ નીકળી. મોસમટાણું હોવાથી નાણાંનો હાથબદલો મોટા પ્રમાણમાં થતો ને પરિણામે હૂંડીની હેરફેર પણ ઘણી વધી પડી હતી. {{gap}}હૂંડીના પત્રો બધા ભેગા કરીને ઓતમચંદે મકનજી મુનીમને દીધા. મકનજીએ એની નોંધ કરીને ખતવણી શરૂ કરી દીધી. {{gap}}એક તરફ નામુંઠામું ચાલતું હતું. બીજી તરફ વછિયાતી વેપારીઓ બેઠા બેઠા માલની લે-વેચની ચર્ચા કરી રહ્યા હતા. આજે ઓતમચંદની દુકાને વધુમાં વધુ વછિયાતી વેપારીઓનું આગમન થયેલું. વખારના ડેલામાં વધુમાં વધુ સંખ્યામાં ઘોડાં બંધાયાં હતાં. ડેલા બહાર પંદ૨-વીસ જેટલાં ગાડાં છૂટ્યાં હતાં. વખારમાંથી માલની હે૨ફેર ઝડપભેર ચાલી રહી હતી. {{gap}}આ બધામાં દકુભાઈની ગેરહાજરી જણાઈ આવતી હતી. કેટલાક વેપારીઓએ તો મુનીમને સામેથી પૂછ્યું પણ ખરું કે દકુભાઈ કેમ જણાતા નથી. એ સહુ પૃચ્છકોને ઉસ્તાદ મુનીમે અષ્ટમપષ્ટમ ભણાવી દીધું. {{gap}}આજે તો ઓતમચંદ પત્રો વાંચી વાંચીને કંટાળી ગયો. જે યુગમાં સંદેશાવ્યવહાર માટે ખેપિયા અને મૌખિક કહેણનો જ બહુધા ઉપયોગ થતો એ યુગમાં માણસ લેખિત સંદેશાઓ વાંચીને કંટાળો અનુભવે એ સ્વાભાવિક હતું. {{gap}}આજની ટપાલમાં નરોત્તમ માટે પોતાની પુત્રીનું માગું નાખનાર માબાપોના પત્રોની સંખ્યા પણ મોટી હતી ! એ જોઈને ઓતમચંદ<noinclude><small>'''{{સ-મ|૫૨||વેળા વેળાની છાંયડી}}'''</small></noinclude> piw230n7aoeiv1ud3svzyk2yi5siqkq 167538 167515 2022-08-22T17:16:37Z Amvaishnav 156 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Amvaishnav" /></noinclude>જ હતા: ‘અમારે ખાતે લખીને પાંચ રૂપિયાનું વધાવું સ્વીકારશો.’ એવા વાણિયાશાઈ વહેવારની વાતો જ એ પત્રોમાં લખી હતી. આ ખાતા-જમાની ૨કમ કોઈ પક્ષે કદી વસૂલ ક૨વાની હોય જ નહીં, એ વાત ઓતમચંદ સારી પેઠે જાણતો હોવાથી આવા પત્રો વાંચતો જતો હતો અને મનમાં મલકાતો જતો હતો. {{gap}}રાબેતા મુજબ આજની ટપાલમાંથી પણ સંખ્યાબંધ હૂંડીપત્રીઓ નીકળી. મોસમટાણું હોવાથી નાણાંનો હાથબદલો મોટા પ્રમાણમાં થતો ને પરિણામે હૂંડીની હેરફેર પણ ઘણી વધી પડી હતી. {{gap}}હૂંડીના પત્રો બધા ભેગા કરીને ઓતમચંદે મકનજી મુનીમને દીધા. મકનજીએ એની નોંધ કરીને ખતવણી શરૂ કરી દીધી. {{gap}}એક તરફ નામુંઠામું ચાલતું હતું. બીજી તરફ વછિયાતી વેપારીઓ બેઠા બેઠા માલની લે-વેચની ચર્ચા કરી રહ્યા હતા. આજે ઓતમચંદની દુકાને વધુમાં વધુ વછિયાતી વેપારીઓનું આગમન થયેલું. વખારના ડેલામાં વધુમાં વધુ સંખ્યામાં ઘોડાં બંધાયાં હતાં. ડેલા બહાર પંદ૨-વીસ જેટલાં ગાડાં છૂટ્યાં હતાં. વખારમાંથી માલની હે૨ફેર ઝડપભેર ચાલી રહી હતી. {{gap}}આ બધામાં દકુભાઈની ગેરહાજરી જણાઈ આવતી હતી. કેટલાક વેપારીઓએ તો મુનીમને સામેથી પૂછ્યું પણ ખરું કે દકુભાઈ કેમ જણાતા નથી. એ સહુ પૃચ્છકોને ઉસ્તાદ મુનીમે અષ્ટમપષ્ટમ ભણાવી દીધું. {{gap}}આજે તો ઓતમચંદ પત્રો વાંચી વાંચીને કંટાળી ગયો. જે યુગમાં સંદેશાવ્યવહાર માટે ખેપિયા અને મૌખિક કહેણનો જ બહુધા ઉપયોગ થતો એ યુગમાં માણસ લેખિત સંદેશાઓ વાંચીને કંટાળો અનુભવે એ સ્વાભાવિક હતું. {{gap}}આજની ટપાલમાં નરોત્તમ માટે પોતાની પુત્રીનું માગું નાખનાર માબાપોના પત્રોની સંખ્યા પણ મોટી હતી ! એ જોઈને ઓતમચંદ<noinclude><small>'''{{સ-મ|૫૨||વેળા વેળાની છાંયડી}}'''</small></noinclude> 2pt754yi5k3jo6ej4f5jbp6bzsfnh26 104 47094 167516 166754 2022-08-22T16:09:33Z Snehrashmi 2103 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Snehrashmi" /></noinclude>ઘડીભર વિચારી રહ્યો: ‘આનો હવે શો ઉપાય કરવો ?’ તુરત જ એને યાદ આવ્યું કે આનો ઉપાય તો લાડકોરે સૂચવ્યો જ હતો. અને એ અનુસાર તો કપૂરશેઠને આગ્રહભેર રોકી દેવામાં આવ્યા હતા. {{gap}}આમ તો નરોત્તમ ઉપ૨ નાનપણથી જ અનેક પુત્રીપિતાઓ નજર ટાંપીને બેઠા હતા. એમાં અલબત્ત, આબરૂદાર ઘરની સુખસાહ્યબી ઉપરાંત ઓતમચંદની અંગત સુવાસ પણ કારણભૂત હતી જ. અને કહેવું જોઈએ કે ઓતમચંદ કરતાં પણ અદકી સુવાસ તો ગરવી ગૃહિણી લાડકોરની ફેલાયેલી હતી. નરોત્તમનાં માબાપ તો છોકરાને છ-સાત વ૨સનો મૂકીને જ ગુજરી ગયેલાં. આ ભાઈભોજાઈએ એ બાળકને ઉછેરેલો અને આજે એને સગા દીકરાથીય સવાયો ગણીને સાચવતાં હતાં એ હકીકત આખા પંથકમાં જાણીતી હતી. પરિણામે, આવા ખાનદાન ખોરડા સાથે સહુ પુત્રીપિતાઓ સંબંધ બાંધવા પ્રેરાય એમાં શી નવાઈ ! અને કપૂરશેઠની પુત્રીની પસંદગી તો ખુદ લાડકોરે જ કરી હતી. ઓતમચંદને હવે યાદ આવ્યું કે મેંગણીમાં લાડકોરનાં દૂર દૂરનાં મોસાળિયાં સગાં રહેતાં અને એક વેળા મેંગણી જવાનું બનેલું ત્યારે કપૂરશેઠને ઘેર વેપારને નાતે જમવાનું નોતરું મળેલું એ વેળા લાડકોરે ચંપાને જોયેલી; માત્ર જોયેલી એટલું જ નહીં, એ બાલિકાની હોશિયારી, સુશીલતા અને સદ્‌ગુણોની પરીક્ષા પણ કરી જોયેલી — પોતાના દિયરનું સગપણ કરવાની દૃષ્ટિએ. તેથી જ, વાસ્તુપૂજન પ્રસંગે કપૂરશેઠનું કુટુંબ વાઘણિયે આવ્યું ત્યારે એમને અમરગઢ સ્ટેશને ઉતારવા જવા માટે લાડકોરે બીજા કોઈને નહીં ને નરોત્તમને જ આગ્રહપૂર્વક મોકલેલો… દીર્ઘદૃષ્ટિ ધરાવના૨ ૫ત્નીએ આટલો ઊંડો વ્યૂહ ગોઠવી રાખેલો એ સમજાતાં ઓતમચંદ મનમાં ને મનમાં મલકી ઊઠ્યો. અને તેથી જ, પત્નીની આજ્ઞા કદી ન ઉથાપના૨ ઓતમચંદે આજનું સૂચન પણ સત્વર સ્વીકારી લીધું. કુલયોગિની લાડકોર કાંઈ સૂચવે એ કુટુંબ માટે શ્રેયસ્ક૨ જ<noinclude><small>'''{{સ-મ|કરો કંકુના||૫૩}}'''</small></noinclude> gzxv4jvbwaxu5nws0rzbz0ixgn8kx6c 167539 167516 2022-08-22T17:18:14Z Amvaishnav 156 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Amvaishnav" /></noinclude>ઘડીભર વિચારી રહ્યો: ‘આનો હવે શો ઉપાય કરવો ?’ તુરત જ એને યાદ આવ્યું કે આનો ઉપાય તો લાડકોરે સૂચવ્યો જ હતો. અને એ અનુસાર તો કપૂરશેઠને આગ્રહભેર રોકી દેવામાં આવ્યા હતા. {{gap}}આમ તો નરોત્તમ ઉપ૨ નાનપણથી જ અનેક પુત્રીપિતાઓ નજર ટાંપીને બેઠા હતા. એમાં અલબત્ત, આબરૂદાર ઘરની સુખસાહ્યબી ઉપરાંત ઓતમચંદની અંગત સુવાસ પણ કારણભૂત હતી જ. અને કહેવું જોઈએ કે ઓતમચંદ કરતાં પણ અદકી સુવાસ તો ગરવી ગૃહિણી લાડકોરની ફેલાયેલી હતી. નરોત્તમનાં માબાપ તો છોકરાને છ-સાત વ૨સનો મૂકીને જ ગુજરી ગયેલાં. આ ભાઈભોજાઈએ એ બાળકને ઉછેરેલો અને આજે એને સગા દીકરાથીય સવાયો ગણીને સાચવતાં હતાં એ હકીકત આખા પંથકમાં જાણીતી હતી. પરિણામે, આવા ખાનદાન ખોરડા સાથે સહુ પુત્રીપિતાઓ સંબંધ બાંધવા પ્રેરાય એમાં શી નવાઈ ! અને કપૂરશેઠની પુત્રીની પસંદગી તો ખુદ લાડકોરે જ કરી હતી. ઓતમચંદને હવે યાદ આવ્યું કે મેંગણીમાં લાડકોરનાં દૂર દૂરનાં મોસાળિયાં સગાં રહેતાં અને એક વેળા મેંગણી જવાનું બનેલું ત્યારે કપૂરશેઠને ઘેર વેપારને નાતે જમવાનું નોતરું મળેલું એ વેળા લાડકોરે ચંપાને જોયેલી; માત્ર જોયેલી એટલું જ નહીં, એ બાલિકાની હોશિયારી, સુશીલતા અને સદ્‌ગુણોની પરીક્ષા પણ કરી જોયેલી — પોતાના દિયરનું સગપણ કરવાની દૃષ્ટિએ. તેથી જ, વાસ્તુપૂજન પ્રસંગે કપૂરશેઠનું કુટુંબ વાઘણિયે આવ્યું ત્યારે એમને અમરગઢ સ્ટેશને ઉતારવા જવા માટે લાડકોરે બીજા કોઈને નહીં ને નરોત્તમને જ આગ્રહપૂર્વક મોકલેલો… દીર્ઘદૃષ્ટિ ધરાવના૨ ૫ત્નીએ આટલો ઊંડો વ્યૂહ ગોઠવી રાખેલો એ સમજાતાં ઓતમચંદ મનમાં ને મનમાં મલકી ઊઠ્યો. અને તેથી જ, પત્નીની આજ્ઞા કદી ન ઉથાપના૨ ઓતમચંદે આજનું સૂચન પણ સત્વર સ્વીકારી લીધું. કુલયોગિની લાડકોર કાંઈ સૂચવે એ કુટુંબ માટે શ્રેયસ્ક૨ જ<noinclude><small>'''{{સ-મ|કરો કંકુના||૫૩}}'''</small></noinclude> jjpjlgahbbixwzr4iwxw12z562g67jx 104 47095 167540 166755 2022-08-23T03:50:35Z Snehrashmi 2103 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Snehrashmi" /></noinclude>હોય એવી ઓતમચંદને શ્રદ્ધા હતી. તેથી જ એણે મકનજીને આદેશ આપ્યો: {{gap}}‘શંભુ ગોરને જરા સાદ કરતા આવો ને !’ {{gap}}મકનજી સમજી ગયો. નરોત્તમના વેવિશાળ અંગે છાને ખૂણે વેતરણ ચાલતી હતી એની ગંધ આ મુનીમને આવી જ ગઈ હતી. મૂંગો મૂંગો એ શંભુ ગોરના ઘ૨ ત૨ફ જવા નીકળ્યો. {{gap}}મકનજીએ શંભુ ગોરને સાદ કરીને પછી દકુભાઈના ઘર તરફ પગલાં વાળ્યાં. {{gap}}ઘરમાં લમણે હાથ દઈને બેઠેલો દકુભાઈ રિસાણો લાગતો હતો. સમરથનો વૈરાગ્નિ હજી ધૂંધવાતો હતો. બાલુને મહેમાનો સમક્ષ પોતાના કિન્નરકંઠનો પરચો આપવાની તક ન મળી તેથી એ પણ ભગ્નાશ થયેલા કલાકારની જેમ એક તરફ ઉદાસ બેઠો હતો. {{gap}}આવા સ્ફોટક વાતાવરણમાં મકનજીએ પ્રવેશ કર્યો ને ઉંબરામાં પગ મૂકતાં જ ગર્જના કરી: ‘ગઈ !’ {{gap}}એક જ શબ્દની આ ઉદ્‌ઘોષણા કોઈને સમજાઈ હોય એમ લાગ્યું નહીં તેથી મકનજીએ એનું પુનરુચ્ચારણ કર્યું: {{gap}}‘ગઈ ! ગઈ !’ {{gap}}‘કોણ પણ ?’ દકુભાઈએ પૂછ્યું. {{gap}}‘કપૂરશેઠની છોડી, બીજું કોણ ?’ {{gap}}‘ક્યાં ગઈ ?’ {{gap}}‘નરોત્તમ વેરે,’ મકનજીએ સ્ફોટ કર્યો. ‘કપૂરિયો પણ લાભ જોઈને લપટાઈ ગયો છે.’ {{gap}}‘એ જ લાગનો છે, સમરથે વચ્ચે પોતાનો અભિપ્રાય આપ્યો. અને પછી પોતાની ફરિયાદ પણ રજૂ કરી: ‘નાણાંવાળાના છોકરા ઘૂઘરે ૨મે એ તો દુનિયામાં આદિકાળથી ચાલતું આવ્યું છે… મારા કલૈયાકુંવર જેવા બાલુની સામે કોઈ નજરેય નથી કરતું.’ {{nop}}<noinclude><small>'''{{સ-મ|૫૪||વેળા વેળાની છાંયડી}}'''</small></noinclude> own8lmt9syj9iro8ncrkp37icwqeyph 167549 167540 2022-08-23T11:51:07Z Amvaishnav 156 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Amvaishnav" /></noinclude>હોય એવી ઓતમચંદને શ્રદ્ધા હતી. તેથી જ એણે મકનજીને આદેશ આપ્યો: {{gap}}‘શંભુ ગોરને જરા સાદ કરતા આવો ને !’ {{gap}}મકનજી સમજી ગયો. નરોત્તમના વેવિશાળ અંગે છાને ખૂણે વેતરણ ચાલતી હતી એની ગંધ આ મુનીમને આવી જ ગઈ હતી. મૂંગો મૂંગો એ શંભુ ગોરના ઘ૨ ત૨ફ જવા નીકળ્યો. {{gap}}મકનજીએ શંભુ ગોરને સાદ કરીને પછી દકુભાઈના ઘર તરફ પગલાં વાળ્યાં. {{gap}}ઘરમાં લમણે હાથ દઈને બેઠેલો દકુભાઈ રિસાણો લાગતો હતો. સમરથનો વૈરાગ્નિ હજી ધૂંધવાતો હતો. બાલુને મહેમાનો સમક્ષ પોતાના કિન્નરકંઠનો પરચો આપવાની તક ન મળી તેથી એ પણ ભગ્નાશ થયેલા કલાકારની જેમ એક તરફ ઉદાસ બેઠો હતો. {{gap}}આવા સ્ફોટક વાતાવરણમાં મકનજીએ પ્રવેશ કર્યો ને ઉંબરામાં પગ મૂકતાં જ ગર્જના કરી: ‘ગઈ !’ {{gap}}એક જ શબ્દની આ ઉદ્‌ઘોષણા કોઈને સમજાઈ હોય એમ લાગ્યું નહીં તેથી મકનજીએ એનું પુનરુચ્ચારણ કર્યું: {{gap}}‘ગઈ ! ગઈ !’ {{gap}}‘કોણ પણ ?’ દકુભાઈએ પૂછ્યું. {{gap}}‘કપૂરશેઠની છોડી, બીજું કોણ ?’ {{gap}}‘ક્યાં ગઈ ?’ {{gap}}‘નરોત્તમ વેરે,’ મકનજીએ સ્ફોટ કર્યો. ‘કપૂરિયો પણ લાભ જોઈને લપટાઈ ગયો છે.’ {{gap}}‘એ જ લાગનો છે, સમરથે વચ્ચે પોતાનો અભિપ્રાય આપ્યો. અને પછી પોતાની ફરિયાદ પણ રજૂ કરી: ‘નાણાંવાળાના છોકરા ઘૂઘરે ૨મે એ તો દુનિયામાં આદિકાળથી ચાલતું આવ્યું છે… મારા કલૈયાકુંવર જેવા બાલુની સામે કોઈ નજરેય નથી કરતું.’ {{nop}}<noinclude><small>'''{{સ-મ|૫૪||વેળા વેળાની છાંયડી}}'''</small></noinclude> f93ap8pgpqe0xeg9e8o0kflvg7uzgub 104 47096 167541 166756 2022-08-23T03:57:44Z Snehrashmi 2103 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Snehrashmi" /></noinclude> ‘બાલુ સારુ તો હું પદમણી જેવી કન્યા ગોતી કાઢીશ. તમે જોજો તો ખરા !’ મકનજીએ સધિયારો આપ્યો. અને પછી ઘૂડપંખની જેમ બેઠેલા દકુભાઈ તરફ ફરીને પૂછ્યું: {{gap}}‘તમે કેમ આમ સાવ નિમાણા થઈ ગયા છો ?’ {{gap}}‘આપણે તો હવે આપણા ગામભેગા થઈ જવું છે ઝટ. પેઢીમાંથી હિસાબ ચોખ્ખો થાય એટલે હું મારે રસ્તે પડીશ,’ દકુભાઈએ કહ્યું. ‘આ વાઘણિયામાંથી આપણાં અંજળપાણી પૂરાં થઈ ગયાં છે. હવે તો ભલું મારું ઈશ્વરિયું ને ભલો હું.’ {{gap}}‘વાઘણિયાની ધરતી હારે અમારી લેણાદેણી પૂરી થઈ ગઈ,’ સમ૨થે પણ સૂર પુરાવ્યો. {{gap}}‘એમ અમને મેલીને ઈશ્વરિયે ભાગી જવાતું હશે ?’ મકનજીએ લાડ કરતાં કહ્યું. ‘દકુભાઈ વિના આ મકનજીને રોટલો કેમ કરીને ભાવશે ?’ {{gap}}‘કહેતા નથી કે વિપત પડે તંયે બાપદાદાનું ગામ સાંભરે ?’ સમરથે કહ્યું, ‘આજ અમારા ઉપર વિપત પડી છે તો ઈશ્વરિયું અમને સંઘ૨શે.’ {{gap}}‘પણ મને આંહીં વાઘણિયામાં દકુભાઈ વિના સોરવશે નહીં’, મકનજીએ ફરી ચાગલે અવાજે સિફારસ કરી. ‘હું અને દકુભાઈ તો એકબીજાની અરધી એંઠી બીડી પીનારા ભાઈબંધ. તમે એકલાં એકલાં ઈશ્વરિયે હાલ્યા જાશો તો વાંસે આ ભાઈબંધને ચેન નહીં પડે… ને આ ગરીબ મુનીમને તમારે ભેગો લઈ જાવો પડશે, દકુભાઈ’ {{gap}}‘તમારે તો ઓતમચંદ શેઠના રાજમાં બકડિયાં છે, બકડિયાં,’ દકુભાઈએ કહ્યું. ‘તમને ઈશ્વરિયે લઈ જાવાનું મારું ગજું નહીં, તમ જેવા મુનીમનો હાથી તો ઓતમચંદ શેઠ જ બાંધી શકે.’ {{gap}}‘ધારો તો તમેય બાંધી શકો.’ મકનજી બોલ્યો, ‘ધારો તો તમે ઓતમચંદનેય ઈશ્વરિયામાં વાણોતરું કરાવી શકો એમ છો.’ {{nop}}<noinclude><small>'''{{સ-મ|કરો કંકુના||૫૫}}'''</small></noinclude> idccfrn0s1xqi2mmb9so753jydajeza 167550 167541 2022-08-23T11:51:58Z Amvaishnav 156 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Amvaishnav" /></noinclude> ‘બાલુ સારુ તો હું પદમણી જેવી કન્યા ગોતી કાઢીશ. તમે જોજો તો ખરા !’ મકનજીએ સધિયારો આપ્યો. અને પછી ઘૂડપંખની જેમ બેઠેલા દકુભાઈ તરફ ફરીને પૂછ્યું: {{gap}}‘તમે કેમ આમ સાવ નિમાણા થઈ ગયા છો ?’ {{gap}}‘આપણે તો હવે આપણા ગામભેગા થઈ જવું છે ઝટ. પેઢીમાંથી હિસાબ ચોખ્ખો થાય એટલે હું મારે રસ્તે પડીશ,’ દકુભાઈએ કહ્યું. ‘આ વાઘણિયામાંથી આપણાં અંજળપાણી પૂરાં થઈ ગયાં છે. હવે તો ભલું મારું ઈશ્વરિયું ને ભલો હું.’ {{gap}}‘વાઘણિયાની ધરતી હારે અમારી લેણાદેણી પૂરી થઈ ગઈ,’ સમ૨થે પણ સૂર પુરાવ્યો. {{gap}}‘એમ અમને મેલીને ઈશ્વરિયે ભાગી જવાતું હશે ?’ મકનજીએ લાડ કરતાં કહ્યું. ‘દકુભાઈ વિના આ મકનજીને રોટલો કેમ કરીને ભાવશે ?’ {{gap}}‘કહેતા નથી કે વિપત પડે તંયે બાપદાદાનું ગામ સાંભરે ?’ સમરથે કહ્યું, ‘આજ અમારા ઉપર વિપત પડી છે તો ઈશ્વરિયું અમને સંઘ૨શે.’ {{gap}}‘પણ મને આંહીં વાઘણિયામાં દકુભાઈ વિના સોરવશે નહીં’, મકનજીએ ફરી ચાગલે અવાજે સિફારસ કરી. ‘હું અને દકુભાઈ તો એકબીજાની અરધી એંઠી બીડી પીનારા ભાઈબંધ. તમે એકલાં એકલાં ઈશ્વરિયે હાલ્યા જાશો તો વાંસે આ ભાઈબંધને ચેન નહીં પડે… ને આ ગરીબ મુનીમને તમારે ભેગો લઈ જાવો પડશે, દકુભાઈ’ {{gap}}‘તમારે તો ઓતમચંદ શેઠના રાજમાં બકડિયાં છે, બકડિયાં,’ દકુભાઈએ કહ્યું. ‘તમને ઈશ્વરિયે લઈ જાવાનું મારું ગજું નહીં, તમ જેવા મુનીમનો હાથી તો ઓતમચંદ શેઠ જ બાંધી શકે.’ {{gap}}‘ધારો તો તમેય બાંધી શકો.’ મકનજી બોલ્યો, ‘ધારો તો તમે ઓતમચંદનેય ઈશ્વરિયામાં વાણોતરું કરાવી શકો એમ છો.’ {{nop}}<noinclude><small>'''{{સ-મ|કરો કંકુના||૫૫}}'''</small></noinclude> b10zk2pgbsrdvhelw28u7qi05xsujf4 104 47097 167542 166757 2022-08-23T04:04:43Z Snehrashmi 2103 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Snehrashmi" /></noinclude> {{gap}}સાંભળીને સમરથના પેટમાં ટાઢો શેરડો પડ્યો. {{gap}}દકુભાઈ આ મુનીમની અર્થસૂચક વાણી મૂંગો મૂંગો સાંભળી રહ્યો. {{gap}}‘તમારામાં આવડત હોય તો ઓતમચંદ શેઠ જેવા સાત શેઠિયાને ઈશ્વરિયાની પેઢીમાં સંજવારી કઢાવી શકો એમ છો,’ મકનજીએ ફરી ચોંકાવનારું નિવેદન કર્યું. અને પછી આખો નચાવતાં નચાવતાં ઉમેર્યું: ‘આવડત જોઈએ, આવડત. બીજું કાંઈ નહીં. આવડત જ.’ {{gap}}દકુભાઈ તો ફાટી આંખે ને અધખુલ્લે મોઢે મુનીમની સામે તાકી રહ્યો. આ આવડત એટલે શું એનો અર્થ સમજવા ઉત્કંઠ થઈ રહ્યો. {{gap}}‘આમ ઓરા આવો, ઓરા,’ મકનજીએ દકુભાઈનું બાવડું ઝાલીને ઊભો કર્યો. અને પછી ખાનગી સંતલસ કરવા અંદરના ઓરડા તરફ દોર્યો. રસ્તામાં પણ એણે બોલવાનું તો ચાલુ જ રાખ્યું હતું: ‘આવડત હોય તો અટાણે ઠીકાઠીકનો મોકો આવ્યો છે… ઘા ભેગો ઘસ૨કો થઈ જાય એમ છે… બૂમ ભેગો ચિચિયો, મારા ભાઈ ! દકુભાઈની ત્રણ પેઢી તરી જાય… સંધુયં સમુંસૂતર ઊતરે તો રાજા થઈ જાવ, રાજા…’ {{gap}}દકુભાઈ અને મુનીમ આ રીતે સંતલસ કરી રહ્યા હતા ત્યારે પેઢી પર શંભુ ગોર ટીપણા સાથે જઈ પહોંચ્યો હતો. {{gap}}‘કયું ચોઘડિયું સારું છે, ગોર ?’ ઓતમચંદે પૂછ્યું. {{gap}}‘કઈ જાતનું શુભ કાર્ય ક૨વાનું છે એ કહો.’ {{gap}}‘સગપણબગપણ કરીએ કોઈનું—’ {{gap}}‘કોનું ? બટુકભાઈનું ?’ શંભુ ગોરે પૂછ્યું. {{gap}}‘ના રે ના, બટુક તો હજી ઢીંગલે રમે એવડો છે. આ તો આપણો નરોત્તમભાઈ મોટો થયો છે તો હવે ક્યાંક સારે ઠેકાણે—’ {{gap}}‘બવ રાજી થાવા જેવું, બવ રાજી થાવા જેવું,’ શંભુ ગોર પોકારી ઊઠ્યો. {{gap}}પેઢીમાં જ્યારે સગપણ માટેનું શુભ ચોઘડિયું જોવાઈ રહ્યું હતું<noinclude><small>'''{{સ-મ|૫૬||વેળા વેળાની છાંયડી}}'''</small></noinclude> mfnjwakp1o1qfj67txy9glgsskl0wh5 167551 167542 2022-08-23T11:52:54Z Amvaishnav 156 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Amvaishnav" /></noinclude> {{gap}}સાંભળીને સમરથના પેટમાં ટાઢો શેરડો પડ્યો. {{gap}}દકુભાઈ આ મુનીમની અર્થસૂચક વાણી મૂંગો મૂંગો સાંભળી રહ્યો. {{gap}}‘તમારામાં આવડત હોય તો ઓતમચંદ શેઠ જેવા સાત શેઠિયાને ઈશ્વરિયાની પેઢીમાં સંજવારી કઢાવી શકો એમ છો,’ મકનજીએ ફરી ચોંકાવનારું નિવેદન કર્યું. અને પછી આખો નચાવતાં નચાવતાં ઉમેર્યું: ‘આવડત જોઈએ, આવડત. બીજું કાંઈ નહીં. આવડત જ.’ {{gap}}દકુભાઈ તો ફાટી આંખે ને અધખુલ્લે મોઢે મુનીમની સામે તાકી રહ્યો. આ આવડત એટલે શું એનો અર્થ સમજવા ઉત્કંઠ થઈ રહ્યો. {{gap}}‘આમ ઓરા આવો, ઓરા,’ મકનજીએ દકુભાઈનું બાવડું ઝાલીને ઊભો કર્યો. અને પછી ખાનગી સંતલસ કરવા અંદરના ઓરડા તરફ દોર્યો. રસ્તામાં પણ એણે બોલવાનું તો ચાલુ જ રાખ્યું હતું: ‘આવડત હોય તો અટાણે ઠીકાઠીકનો મોકો આવ્યો છે… ઘા ભેગો ઘસ૨કો થઈ જાય એમ છે… બૂમ ભેગો ચિચિયો, મારા ભાઈ ! દકુભાઈની ત્રણ પેઢી તરી જાય… સંધુયં સમુંસૂતર ઊતરે તો રાજા થઈ જાવ, રાજા…’ {{gap}}દકુભાઈ અને મુનીમ આ રીતે સંતલસ કરી રહ્યા હતા ત્યારે પેઢી પર શંભુ ગોર ટીપણા સાથે જઈ પહોંચ્યો હતો. {{gap}}‘કયું ચોઘડિયું સારું છે, ગોર ?’ ઓતમચંદે પૂછ્યું. {{gap}}‘કઈ જાતનું શુભ કાર્ય ક૨વાનું છે એ કહો.’ {{gap}}‘સગપણબગપણ કરીએ કોઈનું—’ {{gap}}‘કોનું ? બટુકભાઈનું ?’ શંભુ ગોરે પૂછ્યું. {{gap}}‘ના રે ના, બટુક તો હજી ઢીંગલે રમે એવડો છે. આ તો આપણો નરોત્તમભાઈ મોટો થયો છે તો હવે ક્યાંક સારે ઠેકાણે—’ {{gap}}‘બવ રાજી થાવા જેવું, બવ રાજી થાવા જેવું,’ શંભુ ગોર પોકારી ઊઠ્યો. {{gap}}પેઢીમાં જ્યારે સગપણ માટેનું શુભ ચોઘડિયું જોવાઈ રહ્યું હતું<noinclude><small>'''{{સ-મ|૫૬||વેળા વેળાની છાંયડી}}'''</small></noinclude> 4rp94unwoe5oxfjm7r5vqds8o27ewlw 104 47098 167543 166758 2022-08-23T04:06:11Z Snehrashmi 2103 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Snehrashmi" /></noinclude>ત્યારે ઘ૨આંગણે લાડકોર લાપસી માટે ઘઉં ભરડાવવાની વેતરણ કરી રહી હતી. {{gap}}અને એ જ વખતે ‘હરિનિવાસ’ને ઉપલે મજલે નરોત્તમ અને ચંપા ગોષ્ઠી કરી રહ્યાં હતાં અને નટખટ જસી આ બંનેની મીઠી મશ્કરીઓ કરી રહી હતી. {{gap}}અને દકુભાઈને ઘે૨ મકનજી ખાનગીમાં એક ભયંકર પ્રસ્તાવ મૂકી રહ્યો હતો. {{center|✽}}<noinclude><small>'''{{સ-મ|કરો કંકુના||૫૭}}'''</small></noinclude> qye6dgyxzjg4dvvmdrim7b4gaz7rf7t 167552 167543 2022-08-23T11:53:22Z Amvaishnav 156 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Amvaishnav" /></noinclude>ત્યારે ઘ૨આંગણે લાડકોર લાપસી માટે ઘઉં ભરડાવવાની વેતરણ કરી રહી હતી. {{gap}}અને એ જ વખતે ‘હરિનિવાસ’ને ઉપલે મજલે નરોત્તમ અને ચંપા ગોષ્ઠી કરી રહ્યાં હતાં અને નટખટ જસી આ બંનેની મીઠી મશ્કરીઓ કરી રહી હતી. {{gap}}અને દકુભાઈને ઘે૨ મકનજી ખાનગીમાં એક ભયંકર પ્રસ્તાવ મૂકી રહ્યો હતો. {{center|✽}}<noinclude><small>'''{{સ-મ|કરો કંકુના||૫૭}}'''</small></noinclude> g62yu8wns5tc2621632mxn8tz0el2c2 104 47099 167544 166760 2022-08-23T04:10:28Z Snehrashmi 2103 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Snehrashmi" /></noinclude> <br> <br> {{Float left|<big>'''૭'''</big>}} {{સ-મ|<big>'''પંછી બન બોલે'''</big>||}} <br> <big>'''શંભુ'''</big> ગોરે જોઈ આપેલા શુભ ચોઘડિયે ચંપા-નરોત્તમના વેવિશાળનો વિધિ પતી ગયો. {{gap}}વાસ્તુપૂજનમાં તો દકુભાઈનું કુટુંબ ગેરહાજર રહેલું, પણ વેવિશાળ જેવા મંગલ પ્રસંગે ભાઈભોજાઈને નિમંત્રણ આપવા ખુદ લાડકોર ગયેલી અને એમને રીઝવવા માફામાફી પણ કરી જોયેલી, છતાં જિદ્દી સ્વભાવની સમરથ જરાય પીગળેલી નહીં. સગી બહેનની આગ્રહભરી વિનવણીથી પ્રભાવિત થઈને દકુભાઈ તો એક વખત બનેવીને આંગણે જવા તૈયાર થઈ ગયેલો પણ સાક્ષાત્ કાળકામાતા જેવી સમરથની કરડાકીભરી નજ૨ જોઈને એ પત્નીને તાબે થઈ ગયેલો. {{gap}}તરણોપાય તરીકે લાડકોરે કહેલું: ‘ન આવો તો તમને મારા સાત ખોટના છોકરા બટુકના સમ છે.’ {{gap}}બોલતાં બોલતાં લાડકોરના હોઠ ધ્રૂજી ઊઠેલા. અવાજ ગળગળો થઈ ગયેલો. હમણાં આંખમાંથી દડદડ કરતાં આંસ ખરી પડશે કે શું, એવું લાગતું હતું. તુરત દકુભાઈ ઉપર આ તરણોપાયની અસર થઈ, અને એ બોલી ઊઠ્યો: {{gap}}‘હં… હં… બેન, આવા આકરા સમસાગરા ન દેવાય… સાત ખોટના બટુકને ભગવાન સો વરસનો કરે…’ {{gap}}સમ૨થે જોયું કે બાજી હાથથી ગઈ છે. લાડકોરે અખત્યાર કરેલું સોગંદનું શસ્ત્ર રામબાણ જેવું પુરવાર થયું હતું. દકુભાઈ તો ઊભો થઈને માથા પર પાઘડી વીંટવા લાગ્યો હતો અને બોલતો હતો: {{gap}}‘હાલો, હું આગળ હાલીને તમારે ઘેર આવેલો અવસર ઉકેલી<noinclude><small>'''{{સ-મ|૫૮||વેળા વેળાની છાંયડી}}'''</small></noinclude> qqtsqr11b0rog8px8q995j4c0tj8kx9 167545 167544 2022-08-23T04:10:47Z Snehrashmi 2103 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Snehrashmi" /></noinclude> <br> <br> {{Float left|<big>'''૭'''</big>}} {{સ-મ|<big>'''પંછી બન બોલે'''</big>||}} <br> <big>'''શંભુ'''</big> ગોરે જોઈ આપેલા શુભ ચોઘડિયે ચંપા-નરોત્તમના વેવિશાળનો વિધિ પતી ગયો. {{gap}}વાસ્તુપૂજનમાં તો દકુભાઈનું કુટુંબ ગેરહાજર રહેલું, પણ વેવિશાળ જેવા મંગલ પ્રસંગે ભાઈભોજાઈને નિમંત્રણ આપવા ખુદ લાડકોર ગયેલી અને એમને રીઝવવા માફામાફી પણ કરી જોયેલી, છતાં જિદ્દી સ્વભાવની સમરથ જરાય પીગળેલી નહીં. સગી બહેનની આગ્રહભરી વિનવણીથી પ્રભાવિત થઈને દકુભાઈ તો એક વખત બનેવીને આંગણે જવા તૈયાર થઈ ગયેલો પણ સાક્ષાત્ કાળકામાતા જેવી સમરથની કરડાકીભરી નજ૨ જોઈને એ પત્નીને તાબે થઈ ગયેલો. {{gap}}તરણોપાય તરીકે લાડકોરે કહેલું: ‘ન આવો તો તમને મારા સાત ખોટના છોકરા બટુકના સમ છે.’ {{gap}}બોલતાં બોલતાં લાડકોરના હોઠ ધ્રૂજી ઊઠેલા. અવાજ ગળગળો થઈ ગયેલો. હમણાં આંખમાંથી દડદડ કરતાં આંસ ખરી પડશે કે શું, એવું લાગતું હતું. તુરત દકુભાઈ ઉપર આ તરણોપાયની અસર થઈ, અને એ બોલી ઊઠ્યો: {{gap}}‘હં… હં… બેન, આવા આકરા સમસાગરા ન દેવાય… સાત ખોટના બટુકને ભગવાન સો વરસનો કરે…’ {{gap}}સમ૨થે જોયું કે બાજી હાથથી ગઈ છે. લાડકોરે અખત્યાર કરેલું સોગંદનું શસ્ત્ર રામબાણ જેવું પુરવાર થયું હતું. દકુભાઈ તો ઊભો થઈને માથા પર પાઘડી વીંટવા લાગ્યો હતો અને બોલતો હતો: {{gap}}‘હાલો, હું આગળ હાલીને તમારે ઘેર આવેલો અવસર ઉકેલી<noinclude><small>'''{{સ-મ|૫૮||વેળા વેળાની છાંયડી}}'''</small></noinclude> 62urflstewqh2587dtm8d1b9my83dfr 167553 167545 2022-08-23T11:54:05Z Amvaishnav 156 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Amvaishnav" /></noinclude> <br> <br> {{Float left|<big>'''૭'''</big>}} {{સ-મ|<big>'''પંછી બન બોલે'''</big>||}} <br> <big>'''શંભુ'''</big> ગોરે જોઈ આપેલા શુભ ચોઘડિયે ચંપા-નરોત્તમના વેવિશાળનો વિધિ પતી ગયો. {{gap}}વાસ્તુપૂજનમાં તો દકુભાઈનું કુટુંબ ગેરહાજર રહેલું, પણ વેવિશાળ જેવા મંગલ પ્રસંગે ભાઈભોજાઈને નિમંત્રણ આપવા ખુદ લાડકોર ગયેલી અને એમને રીઝવવા માફામાફી પણ કરી જોયેલી, છતાં જિદ્દી સ્વભાવની સમરથ જરાય પીગળેલી નહીં. સગી બહેનની આગ્રહભરી વિનવણીથી પ્રભાવિત થઈને દકુભાઈ તો એક વખત બનેવીને આંગણે જવા તૈયાર થઈ ગયેલો પણ સાક્ષાત્ કાળકામાતા જેવી સમરથની કરડાકીભરી નજ૨ જોઈને એ પત્નીને તાબે થઈ ગયેલો. {{gap}}તરણોપાય તરીકે લાડકોરે કહેલું: ‘ન આવો તો તમને મારા સાત ખોટના છોકરા બટુકના સમ છે.’ {{gap}}બોલતાં બોલતાં લાડકોરના હોઠ ધ્રૂજી ઊઠેલા. અવાજ ગળગળો થઈ ગયેલો. હમણાં આંખમાંથી દડદડ કરતાં આંસ ખરી પડશે કે શું, એવું લાગતું હતું. તુરત દકુભાઈ ઉપર આ તરણોપાયની અસર થઈ, અને એ બોલી ઊઠ્યો: {{gap}}‘હં… હં… બેન, આવા આકરા સમસાગરા ન દેવાય… સાત ખોટના બટુકને ભગવાન સો વરસનો કરે…’ {{gap}}સમ૨થે જોયું કે બાજી હાથથી ગઈ છે. લાડકોરે અખત્યાર કરેલું સોગંદનું શસ્ત્ર રામબાણ જેવું પુરવાર થયું હતું. દકુભાઈ તો ઊભો થઈને માથા પર પાઘડી વીંટવા લાગ્યો હતો અને બોલતો હતો: {{gap}}‘હાલો, હું આગળ હાલીને તમારે ઘેર આવેલો અવસર ઉકેલી<noinclude><small>'''{{સ-મ|૫૮||વેળા વેળાની છાંયડી}}'''</small></noinclude> 3e10mkdohmcogkjeu4uv7i3338a5uka 104 47100 167546 166769 2022-08-23T04:14:19Z Snehrashmi 2103 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Snehrashmi" /></noinclude>દઉં… બટુક તો એકમાંથી એકવીસ થાય ને એની આડીવાડી વધે ભગવાન એને ઝાઝી આવરદા આપે…’ {{gap}}પણ આમ બાજી હાથમાંથી જવા દે તો તો સમરથ શાની ? તુરત એણે લાડકોરના શસ્ત્રનો પૂરેપૂરો પ્રતિકાર કરી શકે એવું શસ્ત્ર પતિ ૫૨ અજમાવ્યું: {{gap}}‘ઉંબરા બારણે પગ મેલો તો તમને તમારા સગા દીકરા બાલુના સમ છે !’ {{gap}}ઉંબરો ઓળંગી રહેલા દકુભાઈનો એક પગ ઉંબરામાં જ અટકી ગયો. સિંહણ જેવી સમરથે શસ્ત્ર તો અકસીર યોજ્યું હતું. એની અસ૨ તળે મેંઢા જેવો દકુભાઈ દબાઈ ગયો. એણે ઓસરીમાં નજર કરી તો જુવાનજોધ બાલુ આરસા સામે ઊભો ઊભો વાળ ઓળી રહ્યો હતો. {{gap}}દકુભાઈની સ્થિતિ વિષમ થઈ પડી. એક તરફ બહેન ઊભી હતી, બીજી તરફ પત્ની ઊભી હતી. એક તરફથી ભાણેજના સોગન દેવાયા હતા, બીજી તરફથી સગા દીકરાની આણ આપવામાં આવી હતી. એક બાજુ માની જણી બહેનની પ્રેમાળ આંખોમાં યાચના હતી: ‘આવો મારે આંગણે આવો,’ બીજી બાજુ કુપિત પત્નીની આગઝરતી આંખોમાંથી આદેશ વંચાતો હતો: ‘ખબરદાર, ઉંબરાની બહાર પગ મૂક્યો છે તો !’ એક ત૨ફ લોહીની સગાઈનું ખેંચાણ હતું, બીજી તરફ પ્રેમસગાઈનું આકર્ષણ હતું. {{gap}}આવી કપ૨ી દ્વિધામાંથી મુક્ત થઈને સ્વતંત્રપણે નિર્ણય કરવાનું કામ દકુભાઈના ગજા બહારનું હતું. પારકે મોટે પાણી પીનારો એ ૫૨મતિલો અને પરવશ પતિ ઘરના ઉંબરામાં જ ઢીલોઢફ થઈને બેસી ગયો. લાડકોરને એણે સાવ ઢીલે ને વીલે અવાજે સંભળાવી દીધું: {{gap}}‘બેન મારી, તું તારે ઘે૨ જા. આ અભાગિયા ભાઈના ઓરતા હવે છોડી દે. આપણી વચ્ચે હવે લેણાદેણી પૂરી થઈ ગઈ લાગે છે… મનમાં જરાય ઓછું આણજે મા… તારી આંતરડી દુભાવીને<noinclude><small>'''{{સ-મ|પંછી બન બોલે||૫૯}}'''</small></noinclude> gqb3gavhpa1a979xrt1mfyyaql5b38m 167554 167546 2022-08-23T11:54:45Z Amvaishnav 156 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Amvaishnav" /></noinclude>દઉં… બટુક તો એકમાંથી એકવીસ થાય ને એની આડીવાડી વધે ભગવાન એને ઝાઝી આવરદા આપે…’ {{gap}}પણ આમ બાજી હાથમાંથી જવા દે તો તો સમરથ શાની ? તુરત એણે લાડકોરના શસ્ત્રનો પૂરેપૂરો પ્રતિકાર કરી શકે એવું શસ્ત્ર પતિ ૫૨ અજમાવ્યું: {{gap}}‘ઉંબરા બારણે પગ મેલો તો તમને તમારા સગા દીકરા બાલુના સમ છે !’ {{gap}}ઉંબરો ઓળંગી રહેલા દકુભાઈનો એક પગ ઉંબરામાં જ અટકી ગયો. સિંહણ જેવી સમરથે શસ્ત્ર તો અકસીર યોજ્યું હતું. એની અસ૨ તળે મેંઢા જેવો દકુભાઈ દબાઈ ગયો. એણે ઓસરીમાં નજર કરી તો જુવાનજોધ બાલુ આરસા સામે ઊભો ઊભો વાળ ઓળી રહ્યો હતો. {{gap}}દકુભાઈની સ્થિતિ વિષમ થઈ પડી. એક તરફ બહેન ઊભી હતી, બીજી તરફ પત્ની ઊભી હતી. એક તરફથી ભાણેજના સોગન દેવાયા હતા, બીજી તરફથી સગા દીકરાની આણ આપવામાં આવી હતી. એક બાજુ માની જણી બહેનની પ્રેમાળ આંખોમાં યાચના હતી: ‘આવો મારે આંગણે આવો,’ બીજી બાજુ કુપિત પત્નીની આગઝરતી આંખોમાંથી આદેશ વંચાતો હતો: ‘ખબરદાર, ઉંબરાની બહાર પગ મૂક્યો છે તો !’ એક ત૨ફ લોહીની સગાઈનું ખેંચાણ હતું, બીજી તરફ પ્રેમસગાઈનું આકર્ષણ હતું. {{gap}}આવી કપ૨ી દ્વિધામાંથી મુક્ત થઈને સ્વતંત્રપણે નિર્ણય કરવાનું કામ દકુભાઈના ગજા બહારનું હતું. પારકે મોટે પાણી પીનારો એ ૫૨મતિલો અને પરવશ પતિ ઘરના ઉંબરામાં જ ઢીલોઢફ થઈને બેસી ગયો. લાડકોરને એણે સાવ ઢીલે ને વીલે અવાજે સંભળાવી દીધું: {{gap}}‘બેન મારી, તું તારે ઘે૨ જા. આ અભાગિયા ભાઈના ઓરતા હવે છોડી દે. આપણી વચ્ચે હવે લેણાદેણી પૂરી થઈ ગઈ લાગે છે… મનમાં જરાય ઓછું આણજે મા… તારી આંતરડી દુભાવીને<noinclude><small>'''{{સ-મ|પંછી બન બોલે||૫૯}}'''</small></noinclude> tw5seobcbhjka7zojd25lfc7excky0g 104 47101 167547 166762 2022-08-23T04:18:20Z Snehrashmi 2103 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Snehrashmi" /></noinclude>હું સાત ભવેય નહીં છૂટું…’ {{gap}}લાડકોરે પાંપણમાં પ્રયત્નપૂર્વક ખાળી રાખેલાં આંસુ સગા ભાઈની આવી આર્તવાણી સાંભળીને દડદડ કરતાં સરી પડ્યાં. સમ૨થે એમાં પોતાનો વિજય વાંચ્યો. {{gap}}લાડકોરને રડતી જોઈને દકુભાઈ પણ ગળગળો થઈ ગયો. એણે કહ્યું: {{gap}}‘બેન, કોચવા મા, હવે બવ કોચવા મા. આપણાં અંજળપાણી ખૂટી ગયાં લાગે છે. બધી લેણદેણની વાત છે. જા બેન, ઘે૨ જા.’ {{gap}}પળે પળે વધતી જતી પતિની આ લાચારી જોઈને સમરથનો વિજયોન્માદ પણ વધતો જતો હતો. આખરે એણે પરાજિત લાડકોર તરફ અસીમ તુચ્છકારથી હાથનો અંગૂઠો બતાવ્યો. {{gap}}અને તુરત તલવારની ધાર જેવી તેજીલી લાડકોરનો પુણ્યપ્રકોપ પ્રજ્વળી ઊઠ્યો: {{gap}}‘હં… અ… ને, તું ત્રણ ટકાની તરકડી જેવી ઊઠીને મને અંગૂઠો બતાવવા નીકળી છો ? તારા ઉપર આટઆટલા ગણ કર્યા એનો સામેથી આવો અવગણ ? સગી ભોજાઈનું ઘર ગણીને હું ભાઈબાપા કરતી આવી એનો મને આવો સ૨પા આપે છે ? મારા સાત ખોટના દીકરાના સમ દીધા એનીય તને કાંઈ શરમ ન આવી ?’ {{gap}}શ્વાસભેર આટલું બોલી જઈને લાડકોરે પોતાનો આખરી નિર્ણય સંભળાવી દીધો: {{gap}}‘તો જાવ, આજથી મારેય તમા૨ા ગોળાનું પાણી ન ખપે. તમા૨ા ઘ૨નો દાણો મારે મન ગાયની માટી સમજજો. મારી જનેતાએ ભાઈને જણ્યો જ નહોતો એમ હું આજથી સમજી લઈશ.’ {{gap}}અને લાડકોર ઝડપભેર પીઠ ફેરવી ગઈ. {{gap}}પચ્છમબુદ્ધિ દકુભાઈ અચાનક આવેશમાં આવી જઈને પોકારી ઊઠ્યો: ‘બેન ! બેન !’ {{nop}}<noinclude><small>'''{{સ-મ|૬૦||વેળા વેળાની છાંયડી}}'''</small></noinclude> 7348cmwucsn3w0v66exwb7chnxjbz7z 167555 167547 2022-08-23T11:55:55Z Amvaishnav 156 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Amvaishnav" /></noinclude>હું સાત ભવેય નહીં છૂટું…’ {{gap}}લાડકોરે પાંપણમાં પ્રયત્નપૂર્વક ખાળી રાખેલાં આંસુ સગા ભાઈની આવી આર્તવાણી સાંભળીને દડદડ કરતાં સરી પડ્યાં. સમ૨થે એમાં પોતાનો વિજય વાંચ્યો. {{gap}}લાડકોરને રડતી જોઈને દકુભાઈ પણ ગળગળો થઈ ગયો. એણે કહ્યું: {{gap}}‘બેન, કોચવા મા, હવે બવ કોચવા મા. આપણાં અંજળપાણી ખૂટી ગયાં લાગે છે. બધી લેણદેણની વાત છે. જા બેન, ઘે૨ જા.’ {{gap}}પળે પળે વધતી જતી પતિની આ લાચારી જોઈને સમરથનો વિજયોન્માદ પણ વધતો જતો હતો. આખરે એણે પરાજિત લાડકોર તરફ અસીમ તુચ્છકારથી હાથનો અંગૂઠો બતાવ્યો. {{gap}}અને તુરત તલવારની ધાર જેવી તેજીલી લાડકોરનો પુણ્યપ્રકોપ પ્રજ્વળી ઊઠ્યો: {{gap}}‘હં… અ… ને, તું ત્રણ ટકાની તરકડી જેવી ઊઠીને મને અંગૂઠો બતાવવા નીકળી છો ? તારા ઉપર આટઆટલા ગણ કર્યા એનો સામેથી આવો અવગણ ? સગી ભોજાઈનું ઘર ગણીને હું ભાઈબાપા કરતી આવી એનો મને આવો સ૨પા આપે છે ? મારા સાત ખોટના દીકરાના સમ દીધા એનીય તને કાંઈ શરમ ન આવી ?’ {{gap}}શ્વાસભેર આટલું બોલી જઈને લાડકોરે પોતાનો આખરી નિર્ણય સંભળાવી દીધો: {{gap}}‘તો જાવ, આજથી મારેય તમા૨ા ગોળાનું પાણી ન ખપે. તમા૨ા ઘ૨નો દાણો મારે મન ગાયની માટી સમજજો. મારી જનેતાએ ભાઈને જણ્યો જ નહોતો એમ હું આજથી સમજી લઈશ.’ {{gap}}અને લાડકોર ઝડપભેર પીઠ ફેરવી ગઈ. {{gap}}પચ્છમબુદ્ધિ દકુભાઈ અચાનક આવેશમાં આવી જઈને પોકારી ઊઠ્યો: ‘બેન ! બેન !’ {{nop}}<noinclude><small>'''{{સ-મ|૬૦||વેળા વેળાની છાંયડી}}'''</small></noinclude> 5denkspwgposlgsc5qzm01kmby48rl2 104 47102 167548 166763 2022-08-23T04:23:30Z Snehrashmi 2103 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Snehrashmi" /></noinclude> {{gap}}પણ લાડકોર તો ડેલીને ઉંબરે પહોંચી ગઈ હતી. {{gap}}દકુભાઈએ બૂમ પાડી: ‘બેન, મારું સાંભળ તો ખરી !…’ {{gap}}પણ શેરીમાં પહોંચી ગયેલી લાડકોર કશું સાંભળવા જ નહોતી માંગતી. {{gap}}સમરથે ક૨ડાકીભર્યા અવાજે પતિને સંભળાવ્યું: {{gap}}‘બેન બેન કરતાં હવે મૂંગા બેસો ને ! જાણે બેનના ભાઈ ના જોયા હોય !’ {{gap}}પત્નીની આજ્ઞાને શિરસાવંદ્ય ગણીને દયામણો દકુભાઈ સાચે જ મૂંગો બેસી ગયેલો ! {{center|❋}} {{gap}}મનમાં સમસમી રહેલી લાડકોરે ઘેર આવીને પતિને કહેલું: ‘આજથી મારો દકુભાઈ મરી ગયો છે એમ જ જાણજો.’ {{gap}}‘કેમ ભલા ?’ એમ ઓતમચંદે પૂછેલું ત્યારે આંખમાંથી દડદડ આંસુ પાડતાં લાડકોરે કહેલું: {{gap}}‘આજથી છતે ભાઈએ હું નભાઈ થઈ એમ ગણજો… આજથી મારે માવતરના ઘરની દશ્ય દેવાઈ ગઈ એમ સમજજો… મારી પિયરવાટ બંધ…’ {{gap}}ઓતમચંદ કશું બોલી શકેલો નહીં પણ મનમાં તો એણે પણ અપાર વેદના અનુભવેલી. {{gap}}આ અણધારી આપત્તિથી વ્યથિત બનેલાં દંપતીએ મોઢા ઉપર મુસ્કરાહટ રાખીને નરોત્તમનો વેવિશાળવિધિ પતાવેલો. આખા પ્રસંગ દરમિયાન ઓતમચંદને હોઠે તો એક જ વાક્ય હતું: ‘જેવી હરિની ઇચ્છા…’ {{gap}}પોતે મેડી ચણાવી ને વાસ્તુવિધિ કર્યો એમાં ઓતમચંદને હરિની ઇચ્છા જણાઈ હતી. નરોત્તમ અને ચંપાનો વાગ્દાનવિધિ થયો એમાં<noinclude><small>'''{{સ-મ|પંછી બન બોલે||૬૧}}'''</small></noinclude> srl9thzeqpmplkj0boxff6ez5gn7z8c 167556 167548 2022-08-23T11:56:34Z Amvaishnav 156 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Amvaishnav" /></noinclude> {{gap}}પણ લાડકોર તો ડેલીને ઉંબરે પહોંચી ગઈ હતી. {{gap}}દકુભાઈએ બૂમ પાડી: ‘બેન, મારું સાંભળ તો ખરી !…’ {{gap}}પણ શેરીમાં પહોંચી ગયેલી લાડકોર કશું સાંભળવા જ નહોતી માંગતી. {{gap}}સમરથે ક૨ડાકીભર્યા અવાજે પતિને સંભળાવ્યું: {{gap}}‘બેન બેન કરતાં હવે મૂંગા બેસો ને ! જાણે બેનના ભાઈ ના જોયા હોય !’ {{gap}}પત્નીની આજ્ઞાને શિરસાવંદ્ય ગણીને દયામણો દકુભાઈ સાચે જ મૂંગો બેસી ગયેલો ! {{center|❋}} {{gap}}મનમાં સમસમી રહેલી લાડકોરે ઘેર આવીને પતિને કહેલું: ‘આજથી મારો દકુભાઈ મરી ગયો છે એમ જ જાણજો.’ {{gap}}‘કેમ ભલા ?’ એમ ઓતમચંદે પૂછેલું ત્યારે આંખમાંથી દડદડ આંસુ પાડતાં લાડકોરે કહેલું: {{gap}}‘આજથી છતે ભાઈએ હું નભાઈ થઈ એમ ગણજો… આજથી મારે માવતરના ઘરની દશ્ય દેવાઈ ગઈ એમ સમજજો… મારી પિયરવાટ બંધ…’ {{gap}}ઓતમચંદ કશું બોલી શકેલો નહીં પણ મનમાં તો એણે પણ અપાર વેદના અનુભવેલી. {{gap}}આ અણધારી આપત્તિથી વ્યથિત બનેલાં દંપતીએ મોઢા ઉપર મુસ્કરાહટ રાખીને નરોત્તમનો વેવિશાળવિધિ પતાવેલો. આખા પ્રસંગ દરમિયાન ઓતમચંદને હોઠે તો એક જ વાક્ય હતું: ‘જેવી હરિની ઇચ્છા…’ {{gap}}પોતે મેડી ચણાવી ને વાસ્તુવિધિ કર્યો એમાં ઓતમચંદને હરિની ઇચ્છા જણાઈ હતી. નરોત્તમ અને ચંપાનો વાગ્દાનવિધિ થયો એમાં<noinclude><small>'''{{સ-મ|પંછી બન બોલે||૬૧}}'''</small></noinclude> 3y86x183c2y6jaaeue6zxz4vgpwzggx 0 47353 167502 2022-08-22T15:21:01Z Snehrashmi 2103 Page Transclusion wikitext text/x-wiki {{header | title = [[વેળા વેળાની છાંયડી]] | author = ચુનીલાલ મડિયા | translator = | section = રંગમાં ભંગ | previous = [[વેળા વેળાની છાંયડી/ત્રણ જુવાન હૈયાં|ત્રણ જુવાન હૈયાં]] | next = [[વેળા વેળાની છાંયડી/નણંદ અને ભોજાઈ|નણંદ અને ભોજાઈ]] | notes = }} {{justify| {{Left margin|4em|<pages index="Vela Vela ni Chhanyadi.pdf" from="37" to="41"></pages>}} }} j7zp8tabeus3xesq2u0y4gk8vaeate3 0 47354 167517 2022-08-22T16:12:51Z Snehrashmi 2103 Page Transclusion wikitext text/x-wiki {{header | title = [[વેળા વેળાની છાંયડી]] | author = ચુનીલાલ મડિયા | translator = | section = નણંદ અને ભોજાઈ | previous = [[વેળા વેળાની છાંયડી/રંગમાં ભંગ|રંગમાં ભંગ]] | next = [[વેળા વેળાની છાંયડી/કરો કંકુના|કરો કંકુના]] | notes = }} {{justify| {{Left margin|4em|<pages index="Vela Vela ni Chhanyadi.pdf" from="42" to="49"></pages>}} }} djnxofq3q9fvsmiuom47t6hekvrswr2 104 47355 167518 2022-08-22T16:13:32Z Snehrashmi 2103 OCR proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Snehrashmi" /></noinclude>________________ છે, પણ કીલો ક્યાં toભળીને પૃચ્છકોનું દિવસથી કીલો દેખાતો બંધ થઈ ગયો. એની રેંકડી તો રાબેતા મુજબ દાવલશા ફકીર અને ભગલા ગાંડાના સંયુક્ત કબજામાં જ રહી, પણ રેંકડી પર કીલાએ ઢાંકેલું શણિયું આ બેમાંથી એ સાથીદારે પાછું સંકેલ્યું જ નહીં રમકડાં ખરીદવા માટે કોઈ આવી ચડે તોપણ ચરસ ફૂંકતો ફકીર આ પારકી થાપણને અડેક જ ના પાડતો. “કીલાભાઈ કો આને દો માલ ઉસકા હૈ, હમ નહીં,' એ એક જ જવાબ આપતો. સામો પૂછે, “પણ કી છે?” ત્યારે ફકીર અફીણના ઘેનમાં અજબ લાપરવાહીથી ૬ આપતો: “ખુદા કુ માલૂમ!' ઓલિયા ફકીરનો આવો મભમ જવાબ સાંભળીને પેસ્ટ કુતૂહલ શમવાને બદલે બમણું ઉશ્કેરાતું. લોકોની શંકાઓ વધારે ઘેરી તો એ કારણે બની કે કે ઓરડી ઉપર પણ દેખાતો નહોતો. આઠેય પહોર ઉઘો ઓરડી પર એનો માલિક ઉપરાઉપર બે દિવસ સુધી ફર ત્યારે પડોશીઓએ પોતાનો પડોશીધર્મ બજાવીને ઓરડી વાસી દીધી. ‘ગોરા સાહેબે કીલાને કોઠીની કચેરીએ હાજર થવાનો ! તો ખરો... રેંકડીની પડખે ઊભેલા પોલીસે કાનોકાન સ જાણભેદુઓ કલ્પનાની સહાયથી કલાનું પગેરું કાઢવા મા કોઠીમાં ગયો તે કોઠીમાં જ રહી ગયો કે શું?” ‘કે પછી એજન્ટ સાહેબે હાથકડી પહેરાવીને હેશ્વમાં ઘી કે પછી કાળે પાણીએ ધકેલી દીધો?' ‘ભલું પૂછવું કીલાનું, કાંઈક કાળાધોળાં કર્યા હશે તે પડશે– આવા શંકાઘેરા વાતાવરણમાં જ ચંપાને મેંગણી * પાછા ફરેલા મનસુખભાઈએ કલાની તલાશમાં સવાર ૨૯૦ ર બની કે કીલો એની દહીર ઉઘાડી રહેતી સુધી ફરક્યો નહીં - ઓરડીની સાંકળ, થવાનો હુકમ કર્યો પ્લાન સાંભળ્યુંતું.’ કાઢવા મથતા હતા. શ્વમાં ઘાલી દીધો ?” કર્યા હશે તો ભોગવવાં ગણી મૂકી આવીને . સવારસાંજ સ્ટેશન વેળા વેળાની છાંયડે<noinclude><small>'''{{સ-મ|૨૯૦||વેળા વેળાની છાંયડી}}'''</small></noinclude> ruby1qvchgy6vokaympe9sk9r994r1g 104 47356 167519 2022-08-22T16:15:20Z Snehrashmi 2103 OCR proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Snehrashmi" /></noinclude>________________ ઉપર અને સ્ટેશનથી કીલાની ઓરડી સુધી ધક્કા ખાવા શરૂ કર્યા. કલાના પરિચિતો એમ સમજ્યા કે મનસુખભાઈ જેવા મોટા શેઠ રોજ ધક્કા ખાય છે. તે કીલા પાસેથી કશુંક વસૂલ કરવા આવતા પણ છે. જરૂર કાલાએ કાંઈક કબાડું કર્યું છે. કોઈકની માલમિલકત થવી છે; ક્યાંક હડફો ફાડ્યો છે, અથવા હાથફેરો કર્યો છે. નહીંતર રબાર, રેંકડી બધું રેઢું મેલીને એકાએક પોબારા ગણી જાય ખરો? મનસુખભાઈને તો કલાને મળવાની એવી ચટપટી લાગી કે ‘ાજ ઉપરાંત બપોર ટાણે પણ કલાની ઓરડીએ આંટાફેરો બ. માડ્યા. પડોશીઓ તે હરેક વખતે એક જ જવાબ આપી કલિાભાઈ હજી ફરક્યા જ નથી, કે નથી કોઈ વાવડ!” ભાઈની વિદાય પછી. પાછળથી સહુ ભય અનુભવતી: “સાચે એ કાંઈક ગોરખધંધા કર્યા લાગે છે! નહીંતર, આવડા મોટા - આમ દિવસમાં ત્રણ-ત્રણ ફેરી આંટા ખાય ખરા?” મર આઠ દિવસ સુધી આવી અફવાઓ વહેતી રહી. આખા જાણ થઈ ગઈ કે સ્ટેશન પરથી કાંગસીવાળો ક્યાંક સવારસાંજ ઉપરાંત કરવા માંડ્યા. પડોશી દેતા: કીલાભાઈ મનસુખભાઈની વિ જ કીલાએ કાંઈક – શેઠિયા, આમ \ બરોબર આઠ દિ રાજકોટમાં જાણે કે ભાગી ગયો છે. ગામ આખામાં માહિતી નહોતી. બરાબર નવમે છે આખામાં નરોત્તમ સિવાય બીજા કોઈને કલા વિશે કશી ફૂટ્યા: ૪ નવમે દિવસે શહેરમાં તોપના ધડાકા જેવા સમાચાર “પોલિટિકલ એજન્ટ દારની નિમણૂક થઈ છે. ટિકલ એજન્ટના શિરસ્તેદારને હોદ્દે કીલાચંદ હેમતરામ શહેરીઓને સહેલ એલા, આ કયો બીજો કોઈ?” આને સહેલાઈથી ગળે ન ઊતરે એવા આ સમાચાર હતા. ના કયા કીલાની વાત છે? ઓલ્યો કાંગસીવાળો જ કે ‘એ જ, એ જ પ્રારબ્ધનો પરિહાસ * એ જ. રમકડાની રેંકડી ફેરવે છે, એ જ કીલો.” ૨૯૧<noinclude><small>'''{{સ-મ|પ્રારબ્ધનો પરિહાસ||૨૯૧}}'''</small></noinclude> dat7y0e4uzonoqt75izfssecuuellxh 104 47357 167520 2022-08-22T16:15:41Z Snehrashmi 2103 OCR proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Snehrashmi" /></noinclude>________________ વહેલા એક તો સમુદ્રોલંઘન હી, મ્લેચ્છો સાથે માંસ-મદિરા પરથી આરંભમાં તો અહંકૃત બનેલા. પણ ‘પણ એની શાખ તો કાંગસીવાળો છે ને! આ કામદાર કેદીનો થઈ ગયો? વળી બાપનું નામ હેમતરામ ક્યાંથી નીકળ્યું?” | ‘તુરત ગામનાં ડોસાંડગરાઓએ યાદદાસ્ત ખંખોળી ખંખી સંશોધન શરૂ કરી દીધું અને જોતજોતામાં તો આ સમાચાર તાળો મેળવી કાઢ્યો: - “હા, હવે યાદ આવ્યું! હેમતરામ કામદાર કરીને સીતાપુરસ આજમ દીવાન હતા ખરા!. કાઠિયાવાડમાંથી એ પહેલવે વિલાયત જઈને બેરિસ્ટર થઈ આવેલા. એમણે એક તો સમુદ્રા કરીને મહાપાતક વહોરેલું, એટલું જ નહીં, મ્લેચ્છો સાથે મારે ખાઈને કાયા ભ્રષ્ટ કરી આવેલા એવી શંકા પરથી આ તેઓ નાત બહાર મુકાયેલા અને સમાજમાં બહિષ્કૃત બે પછીથી, આ બહિષ્કૃત માણસ દીવાનપદે પહોંચવાથી, આ એને સમાજની સ્વીકૃતિ મળી ગયેલી. એકમાત્ર સીતાપુરના આ ધર્મભ્રષ્ટ કારભારીનો સ્પર્શ થયા પછી છૂપી રીતે આચમન લઈને પોતાની દેહશુદ્ધિ કરી લેતા. સીતાપુરના ૧ પણ યાદ કરે છે કે હેમતરામભાઈના ઘરમાં કેડ કેડ સમ ચૂલા હતા. બૈરાંઓ ઊભાં ઊભાં રસોઈ કરતાં, ટેબલ કાચનાં ઠામમાં જમતાં અને હાથે કોળિયો ભરવાને બે વાપરતાં. મહારાજાનો બાળ પાટવી. રાજ્યના દીવાનનો દીક અને પ્રાઇવેટ સેક્રેટરીનો પત્ર કીલો એ ત્રણેય બાળગોહિક બગીમાં ભેગા ફરવા નીકળતા. હા, રાજકોટવાસીઓને હવે જ યાદ આવ્યું કે સી ગાદીના વારસા વિશેનો બહુ ગવાયેલો મુકદ્દમો લડવા કામદાર રાજકોટમાં આવતા ખરા કિશોર વયનો કલી સાથે કોઈ કોઈ વાર આવતો. એ વેળા કાઠિયાવાડમ જઈ આવેલ આ એકમાત્ર “દેશી માણસ સાથે પોલિ ૨૯૨ વાથી, આપમેળે જ tપુરના મહારાજા - છૂપી રીતે ગંગાજળનું તાપુરના લોકો હજી કેડ સમાણા ઊંચા, બલખુરસી ઉપર એને બદલે છરીકાંટા નિનો દીકરો મંચેરશો ગોહિયા રજવાડી છે કે સીતાપર સ્ટેટની લડવા માટે બૉરિસ્ટર ના કીલો પણ પિતાની બાવાડમાંથી વિલાયત ૧ પોલિટિકલ એજન્ટને વેળા વેળાની છાંયડી<noinclude><small>'''{{સ-મ|૨૯૨||વેળા વેળાની છાંયડી}}'''</small></noinclude> 6wb08jklnwqtamf5waz4hqo4jrdpdom 104 47358 167521 2022-08-22T16:15:59Z Snehrashmi 2103 OCR proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Snehrashmi" /></noinclude>________________ સ્વાભાવિક રીતે જ મૈત્રી કેળવાઈ ગયેલી. બંને વચ્ચે સારો ઘરોબો થઈ ગયેલો. પછી બ ઊઠેલું. કોઈએ સીતાપુર પછી તો, ગાદીવારસાનો આ ખટલો છેક પ્રિવી કાઉન્સિલમાં પહોચેલો અને બૅરિસ્ટર કામદાર એ માટે વિલાયત સુધી લડવા ગયેલા. ત્રણ વરસ સુધી ચાલેલા આ ખટલાને અંતે બેરિસ્ટર પરાજિત ને પાછા ફરેલા. ખટલો નિષ્ફળ ગયાના સમાચાર, અલબત્ત, કાવનારા હતા. પણ એથીય વધારે ચોંકાવનારી ઘટનાઓ તો એ છે. બનવા પામેલી, જેને પરિણામે આખું કાઠિયાવાડ ખળભળી કોઈએ સીતાપુરના રાજવીના કાન ભંભેર્યા કે બેરિસ્ટર પર પ્રતિવાદીઓ પાસેથી જબરી લાંચ ખાધી છે, અને જાણી મુકદ્દમો હારી ગયા છે. અને કાચા કાનના રાજવીએ પોતાના રભારીના ઘર ઉપર જપ્તી બેસાડી. આવા મશહૂર કારભારીના ર પર જતી બેઠી એ સમાચાર જેટલા આઘાતજનક હતા, વધારે ગમખ્વાર બનાવે તો એ બન્યો કે જપ્તીના દિવસે જ સંજોગોમાં કારભારી હેમતરામ કામદારનું અવસાન થયેલું. અણધાર્યા અવસાન અંગે પણ ગામમાં જેટલી જીભ હતી અનુંમાનો થવા પામ્યાં હતાં. એક વાયકા એવી હતી કે મામાણિકતા ઉપર આવેલું આ આળ ખમી ન શકવાથી થિી બચવા ખાતર કામદારે અફીણ ઘોળીને આપઘાત મજુ અનુમાન એવું હતું કે રાજવીએ આગલી રાતે એક વધારભ યોજેલો એ વખતે કારભારીના ખોરાકમાં ગુપ્ત ભળવી દેવામાં આવેલું. સાચી વાત શી હતી એ તો ૧ સુધી કલ્પનાનો જ વિષય રહ્યો હતો. આ ગમખ્વાર બનાવને મતરામ કામદારનું કુટુંબ છિન્નભિન્ન થઈ ગયેલું. પતિના પછી વૈધવ્યનો અને પ્રતિષ્ઠાહાનિનો બેવડો આઘાત કામદાર Uબો સમય જીરવી શકાયો નહીં. એક વેળા જેને ત્યાં જોઈને મુકદ્દમો હારી જ કારભારીના. " ઘરબાર પર જપ્તી એથીય વધારે ગમે શકમંદ સંજોગોમાં આ અણધાર્યા એ એટલાં અનુમાન પોતાની પ્રામાણિક લોકનિંદામાંથી બચે કરેલો. બીજું એક ભોજન-સમારે રીતે ઝેર ભેળવી પરિણામે હેમતરામ અવસાન પછી વે પત્નીથી લાંબો. સ મારબ્ધનો પરિહાસ ૨૯હ્યું<noinclude><small>'''{{સ-મ|પ્રારબ્ધનો પરિહાસ||૨૯૩}}'''</small></noinclude> djfyhyxc0es7w4oxtrugdm9mdlhzuqv 104 47359 167522 2022-08-22T16:16:17Z Snehrashmi 2103 OCR proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Snehrashmi" /></noinclude>________________ સુખસાહ્યબીની છોળો ઊડતી હતી એ ગૃહિણીને, મબલખ માલમિલકત અને ઘરવખરી સુધ્ધાં પર સરકારી સીલ લાગી ગયા પછી જ દિવસો જોવા પડ્યા એ કોઈ પણ ગૃહિણીનું હૃદય ભાંગી નાખ બસ હતા. પત્નીને પતિવિયોગની કળ કદી વળી જ નહીં. કુ” પર આવી પડેલ કલંકમય આપત્તિનું દુ:ખ કણસતાં કર્ણસંતો તેઓ મરી પરવાર્યો.. યુવાવસ્થામાં પ્રવેશેલા કીલાને તો ત્રેવડો વજાઘાત લાગ્યા ક્ષયરોગની મરણપથારીમાંથી એ દૈવકપાએ ઊભો થયેલો. મૃત્યુની ચોટ તો અનુભવી જ ચૂક્યો હતો. એમાં વૈવાહિક જ આઘાત ભળ્યો. સહુને ખાતરી હતી કે ક્ષય જેવા જીવલેણ રી આ યુવાન ઊગરશે નહીં, એ ગણતરીએ તો એની વી વેવિશાળ બીજે સ્થળે કરાયેલું પણ જાણે કે પ્રારબ્ધનો કરવા જ કીલો મંદવાડમાંથી સાજો થઈને ઊઠ્યો. એની પર જોઈને સગાંસ્નેહીઓને પણ કૌતક થયું. પણ રાજરોગમાય ગયેલો એ યુવાન, અગાઉનો આશાભર્યો. ઉમંગભયો, જી છલોછલ એવો કોડીલો ને કોડામણો કીલો નહોતો રહ્યો. આ કલાનું હાલતું ચાલતું પ્રેત માત્ર. અને જ્યારે જણાવવામાં આવ્યું કે એની વાગ્દત્તા મીઠીબાઈના જ ભયંકર કરુણતા સરજાઈ ગઈ છે. ત્યારે આ યુવાનનો ! દિમાગમાં નિતાંત નિર્વેદ છવાઈ ગયો. અને એ નિર્વેદમાં ઉમેરો કરનારી કૌટુંબિક આપત્તિ * નરેશાર્દૂલ સમા પિતાનું જે નામોશીભર્યા સંજોગોમાં મૃત્યુ સંજોગોએ કલાના ચિત્તતંત્ર ઉપર બીજી ચોટ મારે. એને હજી તો પૂરી કળ વળે એ પહેલાં જ તેની વહાલ આ દુનિયામાંથી વિદાય લીધી. આટલી આપત્તિઓ કોઈ પણ વિચારશીલ માણસ' ઊભો થયેલો ત્યારે - વૈવાહિક જીવનનો વા જીવલેણ રોગમાંથી તો એની વાગ્દત્તાનું છે કે પ્રારબ્ધનો પરિહાસ ગ્યો. એની જિજીવિષા જરોગમાંથી ઊગરી ભર્યો, જીવનરસથી તો રહ્યો. એ તો Aઈના જીવનમાં એક યુવાનના દિલમાં તેમજ આપત્તિ આવી પડી. ત્યુ થયું. એ મારી. અને એમાંથી આ વહાલસોયી માતાએ ૨૯૪ માણસના હૃદયમાં વેળા વેળાની છાંયડી.<noinclude><small>'''{{સ-મ|૨૯૪||વેળા વેળાની છાંયડી}}'''</small></noinclude> ejzet86q8vxquc9hkmgjha4lplfv7d6 104 47360 167523 2022-08-22T16:16:38Z Snehrashmi 2103 OCR proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Snehrashmi" /></noinclude>________________ Nિ જન્માવવા માટે પૂરતી હતી. યુવાન કલાના હૃદયમાં પણ ન ફૂંફાડી ઊઠ્યો: માણસ ઉપર આટલાં દુઃખો શા માટે?... અને એ પ્રશ્નનો ઉત્તર મેળવવા એ ચાલી નીકળ્યો. અજ્ઞાતવાસનાં પૂરાં પાંચ વરસ આ યુવાને ક્યાં અને કેવી રીતે વો, એ તો કલાનાં સગાંસ્નેહીઓ પણ કશું જાણી શકેલાં નહીં. પકર્ણ વાતો આવતી: કીલો બાવો થઈ ગયો છે ને ગિરનારમાં ' યોગી સાથે રહે છે. એણે તો જેને સાધુ પાસેથી દીક્ષા પકાર કરી છે અને પાવાપુરી તરફ વિહાર કરે છે, ના, ના એ પરિવ્રાજક થઈને હિમાલય તરફ નીકળી ગયો છે, ના રે ના, ' તો દીક્ષાય નથી લીધી ને યોગી પણ નથી થયો, એ તો, ખાડો પુરવા અજાણ્યાં ગામડાંમાં ભીખ માગતો ભટકે છે... તા. એટલે સુધી જાહેરાત કરી દીધી કે કીલો તો ક્યારનો કિર્ણિકાના ઘાટ ઉપર મરી પરવાર્યો છે. માની આ છેલ્લી જાહેરાતનો જાણે કે જવાબ આપવા જ કીલો વારના પહોરમાં રાજકોટની શેરીમાં મોટે સાદે બોલતો બોલતો પડ્યો: લ્યો, આ માથાં ઓળવાની વિલાયતી કાંગસી!.. ૧ી જૂ, લીખ, ખોડો. સંધુય ખંખેરી કાઢે એવી આ નવતર સિી ! - બહુ લાંબી વાતો, બહુ લાંબા સમય સુધી યાદ ન રાખવાને કિસ્મૃતિ કીલાની મૂળ અટક “કામદારને સગવડપૂર્વક ભૂલી ” અને “કીલો કાંગસીવાળો' તરીકે પ્રસ્થાપિત કરી દીધો. માજે એ લોકોનો લાડીલો કાંગસીવાળો – શહેરનાં આબાલવૃદ્ધ ' તુંકારે સંબોધતાં એ. રમકડાંની રેંકડી ફેરવીને પેટિયું માણસ–વેસ્ટ ઇન્ડિયા સ્ટેસ એજન્સીમાં શિરસ્તેદારના થિ હોદ્દા પર સ્થાપિત થયો હતો. ભાર સાંભળીને આરંભમાં તો લોકોએ આઘાત અનુભવ્યો. માંથી અને, બહુ લાંબી ૧ થેલી લોકસ્મૃતિક અને આજે એ લો તારો માણસ સમાચાર સી ૨૯૫ ધનો પરિહાસ<noinclude><small>'''{{સ-મ|પ્રારબ્ધનો પરિહાસ||૨૯૫}}'''</small></noinclude> atizqk3ustbdvkhu415x0soexyffbzj 104 47361 167524 2022-08-22T16:16:57Z Snehrashmi 2103 OCR proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Snehrashmi" /></noinclude>________________ છે તો બિચારાને કાંગસીવાળો, યો'તો એમાં આ પારકા પણ તુરત, જે તે પરિસ્થિતિને અનુકળ થવાને ટેવાયેલા લોકમાનસ આ નિમણૂકને વાજબી ઠરાવતાં કારણો પણ આપમેળે જ ઘર ઉપજાવી કાઢ્યાં: “અરે ભાઈ, ભાંગ્યું ભાંગ્યું તોય ભરૂચ! હમણાં ભલે કીલો ૨ રઝળતો થઈ ગયેલો, પણ અંતે ફરજંદ કોનું?–હેમતરામ કામા “બાપની હોશિયારી દીકરામાં આવ્યા વિના રહે? અંત થઈ ખરી!” ‘પણ કૌતુક તો જુવો, કે આપણે સહુએ તો બિચારાને કોગ કાંગસીવાળો કરીને સાવ કાંકરો જ કાઢી નાખ્યો'તો એમાં એ પરદેશના ગોરા સાહેબે એનું પાણી પારખ્યું! લાટસાહેબ પણ સંબંધનો સાચવવાવાળો નીકળ્યો! હમ હારેનો જૂનો નાતો ભૂલ્યો નહીં. પોતાના દોસ્તારની દીક ઝાલ્યો ખરો! | નવા શિરસ્તેદારની નિમણૂક થયાના સમાચાર ? રાજા-રજવાડાં તો આ નવા અમલદારને ખુશાલી પાઠવવા લઈ લઈને દોડી ગયાં. ઓળખાણને કલ્પવૃક્ષ સમી સ* સમજનાર વ્યવહારડાહ્યા લોકો પણ ખુશાલી વ્યક્ત કે સાકરના પડા લઈ લઈને કોઠીમાં કલાને મળવા દુનિયાદારીને ઘોળીને પી ગયેલો. ફરતલ ને જાણતર બધી મતલબી લીલાને એક મર્મજ્ઞની દૃષ્ટિથી અવે પોતાના હોદ્દાનો મોભો સમજીને એ મોઢા ઉપર મા રાખી રહ્યો હતો, પણ મનમાં તો સંસારની આ સ્વી દાર્શનિકની અદાથી હસતો જતો હતો. એને નવાઈ તે હતી કે આજે “આપણે તો એક જ કુટુંબનાં, સાવ સગપણ,’ ‘એક જ ગોતરિયા વગેરે સંબંધોનો દાવો કર બધા સગાંઓ એકાએક ક્યાંથી ફટી નીકળ્યાં? આટલ નીકળ્યો! હેમતરામભાઈ ઘરના દીકરાનો હાથ માચાર સાંભળતાં જ પાઠવવા ભેટસોગાદો - સમી સમૃદ્ધિની ખાણ રક્ત કરવાને બહાને મળવા દોડી ગયા. ગણતર કીલો આ. અવલોકી રહ્યો. ૨૨ મહાપરાણે ભાર ૨ સ્વાર્થલીલા ઉપર વાઈ તો એ લાગતી સાવ નજીકનું જે ૨૯૬ વા કરનાર આટલો. Lટલા દિવસ અL વેળા વેળાની છાંયડી<noinclude><small>'''{{સ-મ|૨૯૬||વેળા વેળાની છાંયડી}}'''</small></noinclude> cezsic6gvxe4izqzfidji18rldbujk6 104 47362 167525 2022-08-22T16:17:16Z Snehrashmi 2103 OCR proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Snehrashmi" /></noinclude>________________ સહુ સગાં ને સંબંધીઓ ક્યાં સંતાઈ ગયાં હતાં? નાનપણમાં પિતા તીર્થ અમલદારીનો દોરદમામ નજરે જોઈ ચૂકેલો કીલો આ બધી રામતભરી ખુશાલીઓથી અંજાઈ જાય એમ નહોતો. હેમતરામ કામદારની હયાતી દરમિયાન રજવાડાંના ખૂની ભપકા તો એણે આખ * નિહાળ્યા હતા. તેથી જ તો. લોટસાહેબના અતિઆગ્રહને થઈને શિરસ્તેદારના હોદા પર આરૂઢ થયેલો કીલો બેચાર સિમાં જ એવો તો અકળાઈ ઊઠ્યો કે ખુશામત ને સિફારસના સાવનારા વાતાવરણમાંથી ઘડીભર મોકળાશ મેળવવા એ સાંજને ધ સીધો પોતાના બાલમિત્ર મંચેરશાને મળવા દોડી ગયો. કીલો. જ્યારે મ અંદરના ઓરડામાં આગળના ઓરડા કરતો હતો. કીલાને પેઢીનાં પગ જ્યારે મંચેરશાની પેઢી ઉપર પહોંચ્યો ત્યારે મંચેરશા પોતે - ઓરડામાં પરદેશોની ટપાલ તૈયાર કરવામાં રોકાયા હતા. ના ઓરડામાં નરોત્તમ સ્થાનિક ખરીદીઓના હિસાબ તૈયાર આવકાર ) અલ્યા, ગામ - પેઢીનાં પગથિયાં ચડતો જોઈને જ નરોત્તમે એને ઉમળકાભેર આપ્યો: ‘પધારો, પધારો, શિરસ્તેદાર સાહેબ, પધારો!” લા, ગામ આખું તો ઠીક, પણ તું પોતેય મારી ઠેકડી કરીશ?” કીલાએ કહ્યું. એમાં ઠેકડા ભાલાવાય ને?” ના ઠેકડી શાની? મોટા અમલદારને તો સાહેબ કહીને જ અલ્યા, પણ ઊઠીને મને ૧, પણ આપણે બેય તો નાનામોટા ભાઈ ગણાઈએ. તું જ મને સાહેબ કહે. એ શોભે?” ‘પણ હું તેમને શિરસ્ત નરોત્તમ અને પરબ્ધનો પરિહાસ મે ઊઠીને મને પરભુલાલ શેઠ કહો એ શોભતું હોય તો રીરરસ્તેદાર સાહેબ કહું એ શા માટે ન શોભે?” દમ અને કીલો બંને ખડખડાટ હસી પડ્યા. ૨૭<noinclude><small>'''{{સ-મ|પ્રારબ્ધનો પરિહાસ||૨૯૭}}'''</small></noinclude> h01eghuy6dpwc9e7zvilqqiq3e94sd8 104 47363 167526 2022-08-22T16:17:34Z Snehrashmi 2103 OCR proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Snehrashmi" /></noinclude>________________ મને આ નવી ” થઈ ગયો હતો? પાનસો માણસ તો કલાના પરિચિત હાસ્યનો અવાજ સાંભળીને અંદરના ઓરડામાંથી મંચેરશા દોડી આવ્યા અને “અરે, કલા, દીકરા, તે તો ગજબ કે નાખિયો ને કાંઈ!' કહીને, પોતાના બાળગોઠિયાને પ્રેમપૂર્વક ભેટી પર | બાજુમાં ઊભેલો નરોત્તમ, નાનપણના આ બે દિલોજાન દીિ" અહોભાવથી અવલોકી રહ્યો. અને પછી તો બંને બાળગોઠિયાઓએ કેટકેટલીય પેટછૂટી પ્રેમ વાત કરી. મંચેરશાએ કહ્યું: ‘તે તો બાવા, તોપનો ધડાકો કરી નાખિયો ને કાંઈ?” મેં નહીં, એ. જી. જી. સાહેબે. એણે પરાણે મને આ પળોજણ વળગાડી–' કલાએ ખુલાસો કર્યો. પણ આટલા દિવસ સુધી કઈ દુનિયામાં ગાયબ થઈ ગયા મંચેરશાએ ફરિયાદ કરી: “તારી તપાસ કરવા પાનસો * પેઢી ઉપર આવી ગયેલા–' ‘હું તો વૉટ્સન સાહેબને બંગલે જ પુરાઈ રહ્યો હતો ‘તે લાટસાહેબે તને બંગલામાં પૂરી મૂકેલો?” લગભગ એવું જ.’ કહીને કલાએ ખુલાસો કર્યો: “ઘર પછી પાંચ વરસ સુધી મેં શું શું કર્યું, ક્યાં ક્યાં ફરી બધું સાહેબને સાંભળવું હતું ‘બાવા, અમે બધું પૂછીએ છીએ ત્યારે તો કઈ નથી, ને આ વેલાતી સાહેબને બધું સંભળાવી બેઠી. " બીજી ફરિયાદ કરી. ‘પણ એ. જી. જી. સાહેબે બહુ આગ્રહ કર્યો ત્યાર કહેવું પડ્યું. ને એમણે એ બધું અક્ષરેઅક્ષર નોંધી નોંધી પણ લીધું?” મંચેરશાએ આશ્ચર્યથી પૂછ્યું લઈને તારા ઉપર રિપોર્ટ કરવાના છે કે શું?” રિપોર્ટ નહીં, વાર્તા કીલાએ કહ્યું: “વો ૨૯૮ કો: “ઘરબાર છોડ્યા, ના ફરી આવ્યો, એ. ૨ તો કાંઈ સંભળાવતો વા બેઠો ?” મંચેરશાએ. કર્યો ત્યારે નછૂટકે બધું પર નોંધી લીધું-' છ્યું: “બધું નોંધી વોટ્સન સાહેબ તો વેળા વેળાની છાંયડી<noinclude><small>'''{{સ-મ|૨૯૮||વેળા વેળાની છાંયડી}}'''</small></noinclude> e1cqs5rbqkr55n7gtk3wpwwn1mbafyh 104 47364 167527 2022-08-22T16:17:54Z Snehrashmi 2103 OCR proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Snehrashmi" /></noinclude>________________ કાઠિયાવાડને ગામડે ગામડે ફરીને જૂના બહારવટિયાઓની વાત તૈયાર કરે છે ને! ‘બરોબર છે.' મંચેરશા વ્યંગમાં બોલ્યા: “આ કીલો પણ કાદુ મકરાણી જેવો બહારવટિયો જ છે ને!” "પણ કાદરબક્ષ જેટલાં કોઈનાં નાક નથી કાપ્યાં!” અરે, તેં તો છરી કે ચપ્પ વાપર્યા વિના જ ગામ આખાનાં કાપી નાખિયાં છે. કચેરશાએ ટકોર કરી: ‘શિરસ્તેદારની પર પૂગીને તેં તો ભલાભલા મુછાળાઓનાં નાક શું, મૂછ નાક કાપી નાખિય પોસ્ટ ઉપર પૂગીને પણ મૂંડી નાખી છે–' | ‘આમેય અમલદારોને કીલાએ મિત્રની મજ લાટસાહેબે પરાણે મેય અમલદારોનું કામ ઊંધે અસ્તરે જ મૂંડવાનું હોય છે.' અત્રની મજાકમાં પૂર્તિ કરી આપીને ઉમેર્યું: ‘પણ મને તો પરાણે આ લપ વળગાડી... મારા બાપુના એ જૂના દીરતાર હતા ને–' સ્થા નથી જાણતો? રોજ સાંજે બેઉ જણા સાથે જ ડિનર લેતા એ–' એ ડિનરમાંથી 'હું ટેબલ ઉપર બો મારો ચહેરોમહોરો ૧ પછી સ્ટેશન ઉપર કીલા, પણ હ ડિનરમાંથી જ આ મોંકાણ ઊભી થઈ ને!” કીલાએ કહ્યું, પર બાપુની પડખેની ખુરશીમાં બેસતો, એટલે સાહેબને દહીરો બરાબર યાદ રહી ગયેલો... ને આટલાં વરસ ન ઉપર મને રમકડાં વેચતો આબાદ ઓળખી કાઢ્યો–' પણ હવે તારી એ રમકડાંની રેંકડીનું શું થવાનું?” રકડી તો ફરતી જ રહેશે–' ‘પણ ફેરવશે ? કચેરીમાંથી જ વિશે કોણ? મંચેરશાએ ઉગ્ર અવાજે પૂછ્યું, “કોઠીની માથી તે ફેરવવા આવીશ?” ‘દાવલશા ફક ‘એ બિચારો ભીખ રીટલા કાઢશે– પ્રારબ્ધનો પરિહાસ (ા કીર ફેરવશે.' કીલાએ સ્વસ્થ અવાજે જવાબ આપ્યો. ભીખ માગીને ચરસ ફંકે છે, એને બદલે હવે રેંકડીમાંથી ૨૯૯<noinclude><small>'''{{સ-મ|પ્રારબ્ધનો પરિહાસ||૨૯૯}}'''</small></noinclude> nkp77e5myo7oa5nla3r4zlewwupqjeq 104 47365 167528 2022-08-22T16:19:01Z Snehrashmi 2103 OCR proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Snehrashmi" /></noinclude>________________ તિરુ તો પાછો રેંકડી ને નથી મળતાં. છે કે સિપાઈને નહીં આ રાજવીઓ કલાને - જરા ક્ષોભ સાથે અલ્યા, તું તો આવડો મોટો અમલદાર થયો તોય રેંકડીના મોહ છૂટ્યો નહીં? ‘નહીં જ છૂટે; ને છોડવોય નથી. મંચેરશા! કીલાએ સમજાવ્યું ‘અમલદારી તો આજ છે, ને કાલ ન હોય. પણ રેંકડી તો રોટલા આપે. તમે તો રજવાડામાં જ ઊછર્યા છો. એટલે જાણે કે ઊતર્યો અમલદાર કોડીનો. હું પણ હોદેથી ઊતરું તો પાછા ઉપર બેસી જઉં. બાકી આ બધાં માનપાન કલાને નથી. કીલાના હોદ્દાને મળે છે... મારા બાપુ કહેતા, કે સિપાઈ" સિપાઈની લાકડીને માન છે. માનપાન વિશેની વાતચીતમાંથી કયા કયા રાજવી નજરાણું કરી ગયા એની વાત નીકળી. કલાએ જરા લા જણાવ્યું: આપણો અજુડો પણ સોનેરી સાફો ને મીઠાઈનો ટોપલી મૂકી ગયો- નરોત્તમ આ “અજુડોનો અપરિચિત નામોચ્ચાર વિચારમાં પડી ગયો, પણ મંચેરશા તો એનો સંદર્ભ તુરત ‘અજુડો’ એ સીતાપુરના વર્તમાન ઠાકોર અજિતસિંહને આ ભાઈબંધોએ યોજેલું વહાલસોયું સંબોધન હતું. તે કીલો અને મંચેરશા રજવાડી બગીમાં બેસીને ફરવા ની રમતા, મસ્તી તોફાન કરતા, પણ હવે અણગમતા બે નામનો ઉલ્લેખ સાંભળીને મંચેરશાએ પ્રકોપ ઠાલવ્ય અજુડો તને મીઠાઈની ટોપલી આપી ગિયો? ને લઈ પણ લીધી?” ‘લઈ જ લેવી પડે ને!–માણસ સામેથી આપવી આડા હાથ થોડા દેવાય છે?” કીલાએ કહ્યું. એ અજિતસિંહના બાપે તો હેમતરામને ઝેર ખવે ૩૦૦ દઈનો ટોપલો પરાણે ઇચ્ચિાર સાંભળીને * તુરત સમજી ગયા. તસિંહનું બાળપણનું ન હતું. એ અજુ સાથે ૪રવા નીકળતા, રમતો જતા બની ગયેલા એ લો? ને તે એ ટોપલી આપવા આવે એને ઝેર ખવરાવિયું હતું, ને વેળા વેળાની છાંયડ | |<noinclude><small>'''{{સ-મ|૩૦૦||વેળા વેળાની છાંયડી}}'''</small></noinclude> 4qssu4zervwask3kfdlryxt0mnbshos 104 47366 167529 2022-08-22T16:20:00Z Snehrashmi 2103 OCR proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Snehrashmi" /></noinclude>________________ એનો પોરિયો તને મીઠાઈ ખવરાવવા આવે..” “બોલો મા, મચેરશ, બોલો મા! કીલાએ પોતાના મિત્રને અરધેથી બોલતો અટકાવી દીધો. “ગઈ ગુજરી હવે યાદ ન કરાય. બધોય બનવાકાળ. જે થવાનું હતું એ થઈ ગયું. જૂનાં વેરઝેર સંભારવાથી ફાયદો? બાપ કમોતે મર્યા એ હવે થોડા પાછા આવવાના હતા ?' બીલતાં બોલતાં કલાનો અવાજ ગળગળો થઈ ગયો. પિતાના ૧૩ મૃત્યુની યાદ તાજી થતાં ગળે ડો ભરાયો. આંખમાં ઝળઝળિયાં જોવી ગયાં એ પાઘડીના છેડા વડે લૂછી નાખ્યો. ધોતાના મિત્રને શોકમગ્ન જોઈ સહદય મંચેરશા પણ મૂગા થઈ ગયા. | નરોત્તમ તા. દેખાવે રૂક્ષ ૨ સંવેદનશીલ અને ઉડાડનાર આ હરાજી છે. હૃદયના એ રીત્તમ તો આભો બનીને કીલા સામે તાકી જ રહ્યો. બાહ્ય ૫ રેક્ષ અને કાઠી છાતીવાળો દેખાતો આ માણસ આટલો બધો અલિ અને પોચા હૃદયનો હતો? અહોનિશ આનંદની છોળો * આ હસમુખા માણસનું અંતર આંસુથી જ છલોછલ છે કે દેવના અશ્વપ્રવાહને ખાળી રાખવા ખાતર જ તો એ હરહમેશ - ઉપર મુસ્કરાહટ નથી રાખતો ને? વરણમાં એવી તો ગમગીની ફેલાઈ ગઈ કે ત્રણેય જણ સગા જ બેસી રહ્યા. થોડી વારે સ્વસ્થ થયા પછી કલાએ &ા વેરઝેર ભૂલી જઈએ, તો જ આ દુનિયામાં જીવી શા!” અને પછી પોતાની આદત મુજબ એક સુભાષિત • દીધું: “મીઠાબાઈસ્વામી વખાણ વાંચતાં વાંચતાં કહે છે છે, કે વેરથી વેર શમત નથી, વનો વેરીને પણ વશ કરે સાવ મૂંગા જ. કહ્યું: ‘જૂનાં વેરઝેર, શકાય મંચેરા સંભળાવી દીધુ એ સાચું છે, કે સમજ્યા ને?” પણ બન્યું એવું કે આંખમાં આવ્યો હ વધારે લાગ્યો હતો પરબ્ધનો પરિહાસ હું એવું કે હેમતરામ કામદારના ઉલ્લેખથી આંસુ કલાની વ્યા હતાં, પણ એનો આઘાત તો કીલા કરતાંય મંચેરશાને લો હતો. આ સાચદિલ પારસી સજજન સાવ મૂંગા જ ૩૦૧<noinclude><small>'''{{સ-મ|પ્રારબ્ધનો પરિહાસ||૩૦૧}}'''</small></noinclude> ot2nweryacj32um9jviz886uwp9cmf6