Wikipedia guwwiki https://guw.wikipedia.org/wiki/Weda_Tangan MediaWiki 1.39.0-wmf.21 first-letter Media Vonọtaun Hodidọ Zinzantọ Zinzantọ hodidọ Wikipedia Wikipedia hodidọ Wepo Wepo hodidọ MediaWiki MediaWiki hodidọ Ohia Ohia hodidọ Alọgọ Alọgọ hodidọ Adà Adà hodidọ TimedText TimedText talk Module Module talk Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk 0 137 27048 18612 2022-07-26T05:46:55Z Gadarawamo 20 wikitext text/x-wiki '''András Gálszécsy''' yín jiji to (azán ṣinawetọ, Awewesun [[owhe]] 1933 tọn bo nọgbẹ̀ jẹ azán ṣinawetọ, kọyànsun [[owhe]] 2021(kúzan etọn yín lila to azán ehe gbe). Yin whẹyidọtọ Hungary-nu de podọ e sọ yin tonudọtọ de ga. E yin lizọnyizọnwatọ ''civilian intelligence service'', dodinanutọ́ Hungary-nu. Gálszécsy kú to azán ṣinawetọ kọyànsun [[owhe]] 2021, [[owhe]] 87 yinyin mẹ. [[Adà:Otàn Gbẹzan tọn]] [[Adà:Ovi he ye ji to owhe 1933 lẹ]] [[Adà:Mẹhe kú to owhe 2021 lẹ]] 1h9lxrl9in4u95ben27qu86w5pcj3oq 0 287 27051 18742 2022-07-26T05:52:15Z Gadarawamo 20 wikitext text/x-wiki Ahọlu '''Eletu Kekere''', mẹhe yin visunnu Ahọlu Gabaro tọn, duahọlu Ayimatẹn [[Awọnlin]] tọn na whenu pẹẹde to okú Ahọlu Akinsemoyin tọn godo to [[Owhe]] 1775. Nususu ma yin didọ gando gandudu Eletu Kekere tọn go hugan dọ̀ e ma tindo ovi depope. ==Alọdlẹndonu lẹ== [[Adà:Otàn Gbẹzan tọn]] qqd92ydnulzzwquf5r9yxag2dw5wryl 27052 27051 2022-07-26T05:52:32Z Gadarawamo 20 wikitext text/x-wiki Ahọlu '''Eletu Kekere''', mẹhe yin visunnu Ahọlu Gabaro tọn, duahọlu Ayimatẹn [[Awọnlin]] tọn na whenu pẹẹde to okú Ahọlu Akinsemoyin tọn godo to [[Owhe]] 1775. Nususu ma yin didọ gando gandudu Eletu Kekere tọn go hugan dọ̀ e ma tindo [[ovi]] depope. ==Alọdlẹndonu lẹ== [[Adà:Otàn Gbẹzan tọn]] q0u8e35ajms3prawu0fite5w4b2897y 0 317 27050 21363 2022-07-26T05:51:45Z Gadarawamo 20 wikitext text/x-wiki [[Wepo:Fran%C3%A7oise_Arnoul_La_Chatte_Ad_Israel1958_(cropped).jpg|thumb|Françoise Arnoul]] '''Françoise Arnoul''' (ji Françoise Annette Marie Mathilde Gautsch; 3 Ayidosun – 20 Liyasun 2021) E yin Jiji to Algeria podọ aihundatọ flansegbe tọn. E yin yinyọẹn ganji to gblagbla [[owhe]] 1950 tọn. Arnoul yin jiji to Constantine, Algeria. E yin yinyọnẹn na ada etọn to aihun ''Forbidden Fruit (1952), French Cancan (1954), Testament of Orpheus (1960)'' po ''Le Diable et les dix commandments (1962)'' po mẹ. Arnoul basi matintọ to 20 Liyasun 2021 tọn to [[Paris]] sọn azọn ''Alzheimer's disease'' tọn dali podo [[owhe]] 90 po. ==Alọdlẹndonu lẹ== [[Adà:Otàn Gbẹzan tọn]] i5tj0o2oleq1wh0zqzjak9tfmy1068o 0 319 27058 25015 2022-07-26T06:20:44Z Gadarawamo 20 wikitext text/x-wiki '''Frederick Isiotan Faṣeun''' yin jiji to azán ko-nukundopotọ osun sinẹnẹtọ [[owhe]] 1935 tọn (21 Avivọsun 1935 - 1 Alunlunsun 2018). E yin mẹhe nọ basi [[Amasin]] yovo tọn bọ sọ yin Anadenanutọ po Azinponọ na ogbẹ́ Oodua (OPC) [[Naijilia]] tọn lẹ tọn. ==Wehihia po oyọnẹn amasin yovo tọn etọn== E hiawe to wehọmẹ ''Blackburn College'' bo zindonukọn to wehọmẹ Alavọ Aberdeen tọn he yin wehọmẹ oyọnẹn [[Amasin]] tọn. E sọ hiawe to otò ''Liverpool'' tọn mẹ to wehọmẹ yidogọ tọn (Post Graduate School) whẹpo e do lẹzun wehọmẹvi to ''Royal College of Surgeons''. To [[owhe]] 1976, E Yì hiawe dogbọn ''Acupuncture'' go to otò [[China]] tọn mẹ dogbọn wehọmẹ vọnu he ogbẹ́ Agbasalilo tọn lọ zedai po alọkọndopọ ogbẹ́ ''United Nations'' tọn po. ==Kanvinvan etọn to tonudidọ mẹ== To [[owhe]] 1977, e dlẹnkan na wehọmẹ ''Acupuncture'' tọn yì wehọmẹ Alavọ dotozọn tọn. E kanwe bo jo azọn dó to [[owhe]] 1978, bo dó dotowhe (Besthope Hospital and Acupuncture Centre) ai, dotowhe ehe diyin taun to mẹwiwigbeji. E sọ dó ogbẹ́ Oodua (OPC) tọn ai nado yitẹn Moshood Kaṣimawo Ọlawale Abiola tọn, he yin ayọnu vijiji dé he dudeji to vobibla whenu to azán wiawetọ osun sidopotọ [[owhe]] 1993 tọn mẹ. Ṣigba gandudu awhanfuntọ Ibrahim Babangida tọn wa dó bẹwlu eḿẹ. Fasehun yin wiwle, bo yin susú dó ganmẹ na osun fotọnnukunẹnẹ sọn 1996 jẹ 1998 to gandudu Awhàngan Sanni Abacha tọn glọ. ==Oku etọn== Faseun basi matintọ to dotowhe ''Lagos State University Teaching Hospital'' to Ikeja to Ayimatẹn [[Awọnlin]] tọn. ==Alọdlẹndonu lẹ== [[Adà:Otàn Gbẹzan tọn]] [[Adà:Ovi he ye ji to owhe 1935 lẹ]] [[Adà:Mẹhe kú to owhe 2018 lẹ]] [[Adà:Naijilia-nu lẹ]] o5m695jjs35ywy64ljxdky7miak9hbf 0 350 27056 24954 2022-07-26T06:16:59Z Gadarawamo 20 wikitext text/x-wiki '''Hajiya Fatima Lolo''' (MON), (mẹhe yinkọ etọn to whenue e yin jiji wẹ Fatima Muhammad Kolo, yin jiji to Pategi, Royal Niger Company, 1891 – 15 1997). Ewọ yin hànjitọ, ohàn kantọ podọ whenuhodọtọ Naijilianu de. == Bẹjẹeji gbẹzan etọn tọn == Lolo dà asú whlà awè amọ́ e ma penugo nado ji [[ovi]] depope. To hùnwhẹ po [[nuwiwa]] voovo lẹ po tẹnmẹ he nọ wá aimẹ to ahọluduta Nupe tọn lẹ whènu, ewọ wẹ nọ yin afọzedaitọ na otò lọ. Jẹnukọnna yindidi etọn, e yin yinyọnẹn taun na hànjiji na glesi lẹ po gbéyàntọ lẹ po, e sọ nọ to wedú po panu de po to alọ̀ mẹ. To nukọnmẹ, e wá yin alọdlẹndo taidi Sagi Ningbazi (yèdọ Ahọsi hànjitọ lẹ tọn) to ogbè Nupe tọn mẹ. E yin yẹyidogona gbọn Shehu Shagari dali nado yin dopo to hagbẹ ogbẹ́ MON ''(Member of the Order of the Niger)'' tọn lẹ mẹ. Lolo yin matintọ to whenue e tindo [[owhe]] kanweko-atọ́n-nukundopo (106) to azán fọtọ̀ntọ, Nuwhàsun [[owhe]] 1997 tọn, to whenue e jẹ̀ azọ̀n kleun dé godo. == Homilomilo == Fatima Lolo yin dopo to omẹ nukundeji gbannukunatọ̀n (33) he homilomilo yetọn lẹ yin kinkandai do owe he yin didetọ́n lẹ mẹ. == Alọdlẹndonu lẹ == [[Adà:Otàn Gbẹzan tọn]] 4ez7binekr8ct2rehxy19gyr0haxkij 27065 27056 2022-07-26T08:36:54Z Misteld 15 wikitext text/x-wiki '''Hajiya Fatima Lolo''' (MON), (mẹhe yinkọ etọn to whenue e yin jiji wẹ Fatima Muhammad Kolo, yin jiji to Pategi, Royal Niger Company, 1891 – 15 1997). Ewọ yin hànjitọ, ohàn kantọ podọ whenuhodọtọ [[Naijilia|Naijilia-nu]] de. == Bẹjẹeji gbẹzan etọn tọn == Lolo dà asú whlà awè amọ́ e ma penugo nado ji [[ovi]] depope. To hùnwhẹ po [[nuwiwa]] voovo lẹ po tẹnmẹ he nọ wá aimẹ to ahọluduta Nupe tọn lẹ whènu, ewọ wẹ nọ yin afọzedaitọ na otò lọ. Jẹnukọnna yindidi etọn, e yin yinyọnẹn taun na hànjiji na glesi lẹ po gbéyàntọ lẹ po, e sọ nọ to wedú po panu de po to alọ̀ mẹ. To nukọnmẹ, e wá yin alọdlẹndo taidi Sagi Ningbazi (yèdọ Ahọsi hànjitọ lẹ tọn) to ogbè Nupe tọn mẹ. E yin yẹyidogona gbọn Shehu Shagari dali nado yin dopo to hagbẹ ogbẹ́ MON ''(Member of the Order of the Niger)'' tọn lẹ mẹ. Lolo yin matintọ to whenue e tindo [[owhe]] kanweko-atọ́n-nukundopo (106) to azán fọtọ̀ntọ, Nuwhàsun [[owhe]] 1997 tọn, to whenue e jẹ̀ azọ̀n kleun dé godo. == Homilomilo == Fatima Lolo yin dopo to omẹ nukundeji gbannukunatọ̀n (33) he homilomilo yetọn lẹ yin kinkandai do owe he yin didetọ́n lẹ mẹ. == Alọdlẹndonu lẹ == [[Adà:Otàn Gbẹzan tọn]] jkimy8vk43u20enzwtfifql3kqr8wdi 27066 27065 2022-07-26T08:37:09Z Misteld 15 /* Alọdlẹndonu lẹ */ wikitext text/x-wiki '''Hajiya Fatima Lolo''' (MON), (mẹhe yinkọ etọn to whenue e yin jiji wẹ Fatima Muhammad Kolo, yin jiji to Pategi, Royal Niger Company, 1891 – 15 1997). Ewọ yin hànjitọ, ohàn kantọ podọ whenuhodọtọ [[Naijilia|Naijilia-nu]] de. == Bẹjẹeji gbẹzan etọn tọn == Lolo dà asú whlà awè amọ́ e ma penugo nado ji [[ovi]] depope. To hùnwhẹ po [[nuwiwa]] voovo lẹ po tẹnmẹ he nọ wá aimẹ to ahọluduta Nupe tọn lẹ whènu, ewọ wẹ nọ yin afọzedaitọ na otò lọ. Jẹnukọnna yindidi etọn, e yin yinyọnẹn taun na hànjiji na glesi lẹ po gbéyàntọ lẹ po, e sọ nọ to wedú po panu de po to alọ̀ mẹ. To nukọnmẹ, e wá yin alọdlẹndo taidi Sagi Ningbazi (yèdọ Ahọsi hànjitọ lẹ tọn) to ogbè Nupe tọn mẹ. E yin yẹyidogona gbọn Shehu Shagari dali nado yin dopo to hagbẹ ogbẹ́ MON ''(Member of the Order of the Niger)'' tọn lẹ mẹ. Lolo yin matintọ to whenue e tindo [[owhe]] kanweko-atọ́n-nukundopo (106) to azán fọtọ̀ntọ, Nuwhàsun [[owhe]] 1997 tọn, to whenue e jẹ̀ azọ̀n kleun dé godo. == Homilomilo == Fatima Lolo yin dopo to omẹ nukundeji gbannukunatọ̀n (33) he homilomilo yetọn lẹ yin kinkandai do owe he yin didetọ́n lẹ mẹ. == Alọdlẹndonu lẹ == [[Adà:Otàn Gbẹzan tọn]] [[Adà:Hànjitọ lẹ to Naijilia]] 185rl5opxfbztvzfks6a4l65qwzmxsm 27067 27066 2022-07-26T08:37:20Z Misteld 15 /* Alọdlẹndonu lẹ */ wikitext text/x-wiki '''Hajiya Fatima Lolo''' (MON), (mẹhe yinkọ etọn to whenue e yin jiji wẹ Fatima Muhammad Kolo, yin jiji to Pategi, Royal Niger Company, 1891 – 15 1997). Ewọ yin hànjitọ, ohàn kantọ podọ whenuhodọtọ [[Naijilia|Naijilia-nu]] de. == Bẹjẹeji gbẹzan etọn tọn == Lolo dà asú whlà awè amọ́ e ma penugo nado ji [[ovi]] depope. To hùnwhẹ po [[nuwiwa]] voovo lẹ po tẹnmẹ he nọ wá aimẹ to ahọluduta Nupe tọn lẹ whènu, ewọ wẹ nọ yin afọzedaitọ na otò lọ. Jẹnukọnna yindidi etọn, e yin yinyọnẹn taun na hànjiji na glesi lẹ po gbéyàntọ lẹ po, e sọ nọ to wedú po panu de po to alọ̀ mẹ. To nukọnmẹ, e wá yin alọdlẹndo taidi Sagi Ningbazi (yèdọ Ahọsi hànjitọ lẹ tọn) to ogbè Nupe tọn mẹ. E yin yẹyidogona gbọn Shehu Shagari dali nado yin dopo to hagbẹ ogbẹ́ MON ''(Member of the Order of the Niger)'' tọn lẹ mẹ. Lolo yin matintọ to whenue e tindo [[owhe]] kanweko-atọ́n-nukundopo (106) to azán fọtọ̀ntọ, Nuwhàsun [[owhe]] 1997 tọn, to whenue e jẹ̀ azọ̀n kleun dé godo. == Homilomilo == Fatima Lolo yin dopo to omẹ nukundeji gbannukunatọ̀n (33) he homilomilo yetọn lẹ yin kinkandai do owe he yin didetọ́n lẹ mẹ. == Alọdlẹndonu lẹ == [[Adà:Otàn Gbẹzan tọn]] [[Adà:Hànjitọ lẹ to Naijilia]] [[Adà:Naijilia-nu lẹ]] 2ejtgyt11tpy2xzgpolcij57tcvae6w 0 362 27042 19373 2022-07-25T21:16:02Z Gadarawamo 20 wikitext text/x-wiki {{Infobox gbẹtọ|YINKỌ ETỌN=Husaini Abdullahi|YẸDIDE ETỌN=Vice Admiral Hussaini Abdullahi (rtd) 2014-03-08 13-33.jpg|JIJIZAN=3 Whejisun 1939|OKÚZAŃ=9 Liyasun 2019}}'''Husaini Abdullahi''' Yin omẹ awetọ to wedidógbasá [[Naijilia]] tọn. Husaini Abdullahi yin jiji to azán atọntọ, osun atọntọ, [[owhe]] 1939 bo wa kú tó azán ṣiẹnnẹtọ osun ṣianwetọ [[owhe]] (2019) tọn. Ewọ yin dopo to wedegbẹ awhanfuntọgan [[Naijilia]] tọn lẹ tọn, e sọ yin tohodọtọ de ga. E lẹzun aimatẹngan na oto Bendel tọn to osun atọntọ, [[owhe]] 1976 tọn bọ wá jo gan do to osun ṣianwetọ owhe 1978 tọn mẹ to gandudu awhangan Olusegun Obasanjo tọn glọ. Abdullahi yin matintọ to azan ṣiẹnnẹtọ, osun ṣianwetọ [[owhe]] 2019 tọn mẹ to whenue e yin owhe kanwe mẹho. [[Adà:Otàn Gbẹzan tọn]] dnple8uiz96xee4rbwcwsxygadr2xf5 0 537 27049 18973 2022-07-26T05:50:27Z Gadarawamo 20 wikitext text/x-wiki [[Wepo:Nelson Mandela 1994 (2).jpg|thumb|Nelson Mandela]] '''Nelson Mandela''' mẹhe ma yigbe na tito otohootogbeta yetọn unkọ, bo sọ yin otogan gbọn asóẹpipa otovi lẹ tọn Dali to otò he yin ''Afrique du Sud'' tọn mẹ. Ewọ yin dide otogan mẹyuu tintan to otò eyon afrique du sud tọn mẹ to Azan koatonnukunawe lidosun [[owhe]] fatonfenefodewiẹnẹ tọn mẹ. Mandela yin jiji to otò Mvezo he yin to otò afrique du sud tọn mẹ to ahọlu whẹndo thembu tọn mẹ. otozọn wiwà etọn doalọte na onu he yin mẹdepo to mẹde ṣẹnṣẹn, podọ numima kavi kinklan agbasa wunmẹn tọn do ovo. Ehe sọ dé alọpo na ògán dudomẹji yovo lẹ yin to afrique du sud sin otò mẹ. To ovu whenu etọn mẹ, otọ etọn ku whenuena ewọ mandela ma do hugan owhe wiawe. Ewọ gbọ bó nọ okọmẹgan de tọn de, he sọ doe wehọmẹ, ewọ lọ wẹ sọ yin wehọmẹyitọ tintan whẹndo Etọn tọn. To [[owhe]] fatọnfẹnẹkantọnkonundopotọ tọn mẹ (1941) e sọ yin menyinyian sọn wemaho plọnyiji alavọ tọn mẹ, na ewọ yin nunkọnnọtọ na ogbeta wehọmẹyitọ daho plọnyiji alavọ tọn lẹ, na hẹndote otoho do gbetazọnwatọ tọn. Sigba ewọ sọ tin to ogbẹta he pli otò afrique tọn lẹpo dopọ he ye nọ ylọ ANC, Bo sọ to azọn wa po họnhlọn po to ogbẹta lọ mẹ. Ewọ tindo ojlo nado whlẹn otò etọn Afrique du Sud tongan sọn mẹnuhẹngble kavi agọjijẹ yovo lẹ tọn mẹ matin nuhẹngble. Mandela yin wiwle, bọ whẹdida dé sọ wa e ji, na eyin to viva po síwá po mẹ to 1962. Ewọ sọ nọ ògán ji na [[owhe]] 26•5. to [[owhe]] 1990, otogan frederick william De klerk tọn ze onu gbígbé dé ogbeta he pli Afrique to lẹpo dopọ tọn daga. Ehe sọ jo e ai. Podọ nado wayi otogan meyuu tintan to somisomi dé whenu. Mandela da Asi aton bo sọ tindo [[ovi]] sidopo. Ewọ tindo yọpọ pẹvi fọtonnunkunawe. To godo fifo oganduwhe etọn tọn to Azan wiẹnẹtọ (14 Ayidosun 1999), Mandela jo ogu na Thabo Mbeki taidi otogan yọyọ afrique du Sud tọn. Mandela yi yẹyinu susugege to ogbẹ whenu etọn, taidi yẹyi akuẹmahọ jijọho tọn na nukọntọ zọn. To Ayidosun 2004 Mandela de Ede sọn otogun gbẹmẹ, bo sọ nọ ojlẹ susu he họntọn etọn lẹ podọ whẹndo etọn. Mandela yin mẹhe ye wa lanmẹzọn na to dotowhe to Pretoria na diho ahunkẹn tọn Ehe sọ fọn jẹeji to osun he já lẹ whenu. Mandela ku to azan de atọ́ntọ osun wiawetọ [[owhe]] 2013 to otoho mẹ fi he ye ji te aigba Houghton tọn to Johannesburg to owhe kanwekoatọntọ etọn mẹ. Mandela yin didi to ogletagbeji etọn Qunu tọn mẹ, to wheyihọ otò lọ tọn fihe e whẹn te. [[Adà:Otàn Gbẹzan tọn]] 7y85c14ypkwii7wv00sghzbey4fu8jr 0 598 27044 25401 2022-07-25T21:20:04Z Gadarawamo 20 wikitext text/x-wiki [[Wepo:Hon._Adeniran_Olusegun_Onilude.jpg|thumb|Onilude Olusegun Adeniran]] '''Onilude Olusegun Adeniran Teliat''' (mẹhe yin jiji to azán titan osun ṣiatọ̀ntọ [[owhe]] 1966 tọn) yin jiji do Ahovikoh to tòpẹvi Gbagli tọn mẹ he to Aimatẹn [[Awọnlin]] tọn mẹ to tògbo [[Naijilia]] tọn mẹ. Ewọ wẹ sọ yin Azinponọ na Gandudu Dokọtọn [[Gbagli]] tọn to alọnu din. ==Tito wehihia tọn etọn== E yì wehọmẹ bẹjẹeji tọn etọn to ''Answer-ur-deen Primary School'' sọn [[Owhe]] 1972 jẹ 1978. Enẹgodo e yì wehọmẹ daho ''Baptist Boy's High School'' to Abeokuta he tin to Ayimatẹn Ogun tọn to togbo Naijilia tọn mẹ nado yi hiawe to wehọmẹ daho to 1979 jẹ 1984. Todin, e yì Male ''Comprehensive High School'', he to Igbesa to Ayimatẹn Ogun tọn fihe e bayi zepọn etọn godo tọn to wehọmẹ daho te, yedọ WAEC examination to 1984. Mọdopolọ, Olusegun Onilude yì [[Adeniran Ogunsanya College of Education|''Adeniran Ogunsanya College of Education'']] to Ijanikin fihe e yí Gbedewema (''NCE'') tọn etọn te. Enẹgodo e yì wehọmẹ Alavọ tọn ''Ogun State University'' he to Ago-Iwoye, finẹ wẹ e yí gbedewema etọn tintan te to wepinplọn Ajọwiwa mẹ te to owhe 2002 mẹ. Na e yiwanna nupinplọn wutu, e zindonukọn bo yi Wehọmẹ Alavọ tọn ''University of Lagos'' to Ojo fihe e yí gbedewema titengbe te to Núpinplọ́n gándo ''Public Administration (MPA)'' po gbedewema titengbe devo po to nupinplọn gando wepinplọn go, enẹ wẹ ''Education Management (M.Ed)'' to owhe 2009 po 2013 dile yé bọdoyedegodo. ==Whẹndo etọn== Olusegun Onilude dó asi po ovi lẹ po. ==Azọ́n etọn== To whenuena Olusegun Onilude bẹ azọ́nwiwa nado penukundo ede po whẹndo etọn po go, e bẹjẹeji taidi nuplọnmẹtọ de to wehọmẹ dokọtọn he yin ''Luwasa High School'', to Ijede-Ikorodu to owhe 1989 mẹ. To 2001 yé dèe hlan ''Community Secondary School'', to Ojo. Yé sọ dèe nado penukundo wepinplọn go to gbagli, enẹ wẹ nado mọdọ wepinplọn yí dó ganji to Ablọde Gbagli tọn mẹ to 2005. Vivẹnudido etọn po azọ́n yinyọnẹn etọn po zọn bọ e vọ yín dide whladopo dogọ nado yin wekantọgán na nukunpipedo wepinplọn Ablọde Gbagli tọn go to owhe 2011 tọn mẹ. ==Tonudidọ etọn== To 1998 wẹ Olusegun Onilude bẹ tonudidọ jẹeji to whenuena e lẹzun gbẹvi Avunhihona gandudu midedenu tọn, yedọ Ogbẹ ''Alliance for Democracy'' tọn. E sọ wa yin ogbẹvi ACN tọn to owhe 2011 tọn mẹ, to whenẹnu wẹ ogbẹ lọ dee nadó yi nọte na Gbagli to sẹndoaiwhe ''Federal Constituency'' tọn mẹ. E yin yinyọnẹn ganji na nugopipe etọn nadó bẹ gbẹtọ lẹ pli to tonudidọ lẹnu [[Gbagli]] tọn mẹ. Enẹwẹzọn bọ e do yin dide taidi Azinponọ na mẹbẹplitọ tohodọtọ lẹ tọn to vobibla he wa aimẹ to 2015 mẹ to Aimatẹn [[Awọnlin]] tọn mẹ. ==Alọdlẹndonu lẹ== [[Adà:Otàn Gbẹzan tọn]] [[Adà:Ovi he ye ji to owhe 1966 lẹ]] plt0wp2aca5qpp9aw8fmbj8m0gwdm0b 27045 27044 2022-07-25T22:55:52Z Misteld 15 /* Alọdlẹndonu lẹ */ wikitext text/x-wiki [[Wepo:Hon._Adeniran_Olusegun_Onilude.jpg|thumb|Onilude Olusegun Adeniran]] '''Onilude Olusegun Adeniran Teliat''' (mẹhe yin jiji to azán titan osun ṣiatọ̀ntọ [[owhe]] 1966 tọn) yin jiji do Ahovikoh to tòpẹvi Gbagli tọn mẹ he to Aimatẹn [[Awọnlin]] tọn mẹ to tògbo [[Naijilia]] tọn mẹ. Ewọ wẹ sọ yin Azinponọ na Gandudu Dokọtọn [[Gbagli]] tọn to alọnu din. ==Tito wehihia tọn etọn== E yì wehọmẹ bẹjẹeji tọn etọn to ''Answer-ur-deen Primary School'' sọn [[Owhe]] 1972 jẹ 1978. Enẹgodo e yì wehọmẹ daho ''Baptist Boy's High School'' to Abeokuta he tin to Ayimatẹn Ogun tọn to togbo Naijilia tọn mẹ nado yi hiawe to wehọmẹ daho to 1979 jẹ 1984. Todin, e yì Male ''Comprehensive High School'', he to Igbesa to Ayimatẹn Ogun tọn fihe e bayi zepọn etọn godo tọn to wehọmẹ daho te, yedọ WAEC examination to 1984. Mọdopolọ, Olusegun Onilude yì [[Adeniran Ogunsanya College of Education|''Adeniran Ogunsanya College of Education'']] to Ijanikin fihe e yí Gbedewema (''NCE'') tọn etọn te. Enẹgodo e yì wehọmẹ Alavọ tọn ''Ogun State University'' he to Ago-Iwoye, finẹ wẹ e yí gbedewema etọn tintan te to wepinplọn Ajọwiwa mẹ te to owhe 2002 mẹ. Na e yiwanna nupinplọn wutu, e zindonukọn bo yi Wehọmẹ Alavọ tọn ''University of Lagos'' to Ojo fihe e yí gbedewema titengbe te to Núpinplọ́n gándo ''Public Administration (MPA)'' po gbedewema titengbe devo po to nupinplọn gando wepinplọn go, enẹ wẹ ''Education Management (M.Ed)'' to owhe 2009 po 2013 dile yé bọdoyedegodo. ==Whẹndo etọn== Olusegun Onilude dó asi po ovi lẹ po. ==Azọ́n etọn== To whenuena Olusegun Onilude bẹ azọ́nwiwa nado penukundo ede po whẹndo etọn po go, e bẹjẹeji taidi nuplọnmẹtọ de to wehọmẹ dokọtọn he yin ''Luwasa High School'', to Ijede-Ikorodu to owhe 1989 mẹ. To 2001 yé dèe hlan ''Community Secondary School'', to Ojo. Yé sọ dèe nado penukundo wepinplọn go to gbagli, enẹ wẹ nado mọdọ wepinplọn yí dó ganji to Ablọde Gbagli tọn mẹ to 2005. Vivẹnudido etọn po azọ́n yinyọnẹn etọn po zọn bọ e vọ yín dide whladopo dogọ nado yin wekantọgán na nukunpipedo wepinplọn Ablọde Gbagli tọn go to owhe 2011 tọn mẹ. ==Tonudidọ etọn== To 1998 wẹ Olusegun Onilude bẹ tonudidọ jẹeji to whenuena e lẹzun gbẹvi Avunhihona gandudu midedenu tọn, yedọ Ogbẹ ''Alliance for Democracy'' tọn. E sọ wa yin ogbẹvi ACN tọn to owhe 2011 tọn mẹ, to whenẹnu wẹ ogbẹ lọ dee nadó yi nọte na Gbagli to sẹndoaiwhe ''Federal Constituency'' tọn mẹ. E yin yinyọnẹn ganji na nugopipe etọn nadó bẹ gbẹtọ lẹ pli to tonudidọ lẹnu [[Gbagli]] tọn mẹ. Enẹwẹzọn bọ e do yin dide taidi Azinponọ na mẹbẹplitọ tohodọtọ lẹ tọn to vobibla he wa aimẹ to 2015 mẹ to Aimatẹn [[Awọnlin]] tọn mẹ. ==Alọdlẹndonu lẹ== [[Adà:Otàn Gbẹzan tọn]] [[Adà:Ovi he ye ji to owhe 1966 lẹ]] [[Adà:Naijilia-nu lẹ]] q7f4n55ha1mjfx796wobxch3pjsd7qf 0 603 27034 12031 2022-07-25T16:27:28Z Gadarawamo 20 /* Nuhe otàngblo bẹhẹn lẹ */ wikitext text/x-wiki '''Otàngblo''' nọ dlẹnalọdo bẹplidopọ otàn voovo he ma do dodonu nugbo de he gbẹtọgun lẹ nọ dọ kavi nupinplọn gandọ otàngblo mọnkọ lẹ go. Lẹdo otàn lọ tọn he nọ basi zẹẹmẹ jọwamọnu, otàn po nuyiwa lẹ po. E sọgan sọ dlẹnalọdo nupinplọn gandọ otàngblo mọnkọ go. Otàngblo yin otàn he ma yin nugbo. E zẹẹmẹdo dọ e na gbẹ yin zẹẹmẹ basina. Otàngblo sọgan yin yọyọ kavi hoho. Kandai sọgan nọ ma tin dọ e ji, sigba ada delẹ to otàngblo mẹ sọgan yin nugbo. E sọgan yin yinyọnẹn eyin mẹho de pintan lọ na yọpọvu lẹ. Otàngblo delẹ nọ bẹjẹeji taidi otan nugbo ṣigba dile gbẹtọ lẹ to didọ bosọ to vivọdọ nude lẹ sọgan yin didiọ to emẹ, enẹ nọ zọn bọ nugbo lọ ma nọ họnwun ba. Nudẹlẹ sọgan ko yin didiọ gbọn nuṣiwa dali kavi nado hẹn fọnjlodotenamẹ wutu. Aṣa lẹpọ wẹ tindọ otàngblo etọn. Otàn he gando Glẹki po yẹwhẹ Lomu tọn po go yin otàngblo. Gbẹtọ lẹ no tindo yise to nujijo hoho lẹ he gando nudida po kanlin po go. Di apajlẹ, yẹwhe greek ton [[Zeus]] tindo huhlọn do hinhọn ji. Whedepope he yewhe [[Zeus]] jlo nude, e nọ zan nudida delẹ nado do huhlọn etọn hia. Modopolọ, sogbẹ hẹ otàngblo Hindu tọn. Hẹvioso wẹ yin homẹgblẹ India tọn, yèdọ ogan yẹwhe lẹpọ tọn, Azọnwanu huhlọnnọ etọn daho lọ we Hẹvioso, e yin didọ dọ mẹdepopẹ ma sọgan họngan to whenue e zan azọnwanu ehe do pehẹ mẹde. Devo wẹ yẹwhẹ Egipt tọn, Atum he yin didọ dọ ewọ wẹ da nulẹpo to wẹkẹ lọ mẹ. == Nuhe otàngblo bẹhẹn lẹ == Aṣa lẹpo wẹ tindo otàngblo yẹtọn sọn ojlẹ dindẹn die, nupinplọn gando otàngblo go bẹ nususu hẹn taidi otàn hoho lẹ sinsẹn, otàn do lehe ogbẹ lọ wa aimẹ gbọn po nudida tintan lẹ po. Otàngblo nọ tindo huhlọn po nuyiwadomẹji he sinyẹn taun enẹ lọ wẹ na ko yin whẹwhinwhẹn he wutu e do gbẹ nọ tin to aimẹ dile ojlẹ lẹ to yiyi, to whedelẹnu e nọ yi [[owhe]] fọtọn lẹ. Nuhe tin to e mẹ tintengbe wẹ yin yẹwhe po huhlọn jowamọ gbẹtọvi tọn. To lẹdo delẹ mẹ, nujijọ he ko wayi, otàn hoho lẹ nọ zọn bọ ye nọ pọn otàngblo di nugbo. == Pọndohlan otàn lẹ tọn do otàngblo ji == Na nugbọ tọn otàngblo nọ yin pinpọnhlan taidi nuhe ma jọ, tanpintọ lẹ lẹndọ otàngblo gando nujijọ he ko wa yin ṣiṣakadopọ po ohia sinsinyẹn he tindo zẹẹmẹ lẹ po, kavi ko yin didiọ, kavi ko yin tẹnsẹna dile ojlẹ to yiyi. Aliho dopo nado lẹnnupọn do otàngblo ji wẹ nado pọn otàngblo hlan di lalo. == Dodinnanu dogọ lẹ == 2ktire81afpydp1iilb8gipxc06ld3f 0 661 27054 19088 2022-07-26T06:08:58Z Gadarawamo 20 wikitext text/x-wiki '''Samuel Ladoke Akintola''' (osun ṣianwetọ azán ṣidopotọ [[owhe]] 1906 - osun tintan azán fọtọ̀ntọ [[owhe]] 1966). Yin tonudọtọ [[ovi]] akọta [[Naijilia]] tọn sọn okun Ayọnu to whezẹtẹn waji. E yin jiji to azan ṣidopotọ osun ṣianwetọ [[owhe]] 1906 to oto ogbomọṣọ tọn mẹ. ==Bẹjẹeji gbẹzan etọn tọn == Ye ji Samuel do whẹndo Akintola tọn to oto ogbomọsọ tọn mẹ, otọ́ etọn wẹ Akintọla Akinbọla to whenue onọ etọn nọ yin Akankẹ Akintola. Otọ́ etọn yin ajọwatọ he wa sọn hẹnnu ajọwatọ tọn mẹ. Whenue e tin to pẹvi, mẹjitọ etọn lẹ sẹtẹn yi oto mínna tọn he yin ayimatẹn naija tọn to egbehe. E hiawe to aganu to wehọmẹ bẹjẹẹji tọn to Church Missionary Society. To [[owhe]] 1922, E lẹkọ yi ogbomọṣọ nado yi nọ baba daho etọn de, E sọ zindonukọn to oplọn etọn mẹ to wehọmẹ bẹjẹẹji tọn oniyẹtọmi jẹnukọn whẹpo e sọ do zindonukọn to wehọmẹ kọlẹẹji onitẹbọmi to [[owhe]] 1925. E wazọn mẹplọntọ tọn to wehọmẹ akadẹmi onitẹbọmi to [[owhe]] 1930 po 1942 po ṣẹnṣẹn, ehe godo wẹ e wazọn po azọnwhe ogbẹ tọn he nọ penukundo ohún pinpan tọn to Naijilia. Ojlẹ ehe mẹ, E tindo kọndopọ podo H.O Davies po, he yin whẹyidọtọ po tonudọtọ po, E sọ kọnawudopọ po ogbẹ tonudidọ Nigerian Youth Movement fihe e hopodona Ikoli nado yin dopo to ovi hagbẹ he yin nukunmọnu ayimatẹn Awọnlin tọn mẹdemẹtọ lẹ de Samuẹl Akinsanya, mẹhe Nnamdi azikwe kẹalọyi di mẹhe na jẹ otẹn lọ mẹ. Akintola sọ kọnawudopọ hẹ azọnwhe linlinwe tọn taidi azọnwatọ,bọ e sọ lẹzun hodọtọ na linlinwelọ to [[owhe]] 1953 po godonọnamẹ akinọla maja he yin dọpo to akwẹnọ linlinwe tọn he jẹ tẹnmẹ Ernest Ikoli tọn mẹ hodọtọ́. Akinọla lọsu ze linlinwe Ayọnu he ye yi ogbe Ayọnu tọn do zedai to egbesọegbesọ. To [[owhe]] 1945, e jeagọ do afọdide azọndote he ogbẹ tonudidọ NCNC he azikwe po Michael Imodu na ze dote, ehe zọn bọ e lẹzun alẹdatọ to nukun tonudọtọ lẹ tọn mẹ di Anthony Enahoro. To [[owhe]] 1946, Akintọla mọ alọgọ oplọn vọnu yi nado yi hiawe vọnu to U.K, fihe e fo oplọn etọn gando oyọnẹn osẹn tọn, bọ e wa to azọnwa di whẹyidọtọ na osẹn oto tọn. To [[owhe]] 1952, ewọ po chris ogunbanjọ, Ahọluzọnwatọ Bọde po Michael Ọdẹsanya po nọpọ bo yin dopo. ==Alọdlẹndonu lẹ== [[Adà:Otàn Gbẹzan tọn]] 23zqpqwd0ac4x5l0fjbc6z27v1ry4zl 27062 27054 2022-07-26T08:17:12Z Misteld 15 /* Alọdlẹndonu lẹ */ wikitext text/x-wiki '''Samuel Ladoke Akintola''' (osun ṣianwetọ azán ṣidopotọ [[owhe]] 1906 - osun tintan azán fọtọ̀ntọ [[owhe]] 1966). Yin tonudọtọ [[ovi]] akọta [[Naijilia]] tọn sọn okun Ayọnu to whezẹtẹn waji. E yin jiji to azan ṣidopotọ osun ṣianwetọ [[owhe]] 1906 to oto ogbomọṣọ tọn mẹ. ==Bẹjẹeji gbẹzan etọn tọn == Ye ji Samuel do whẹndo Akintola tọn to oto ogbomọsọ tọn mẹ, otọ́ etọn wẹ Akintọla Akinbọla to whenue onọ etọn nọ yin Akankẹ Akintola. Otọ́ etọn yin ajọwatọ he wa sọn hẹnnu ajọwatọ tọn mẹ. Whenue e tin to pẹvi, mẹjitọ etọn lẹ sẹtẹn yi oto mínna tọn he yin ayimatẹn naija tọn to egbehe. E hiawe to aganu to wehọmẹ bẹjẹẹji tọn to Church Missionary Society. To [[owhe]] 1922, E lẹkọ yi ogbomọṣọ nado yi nọ baba daho etọn de, E sọ zindonukọn to oplọn etọn mẹ to wehọmẹ bẹjẹẹji tọn oniyẹtọmi jẹnukọn whẹpo e sọ do zindonukọn to wehọmẹ kọlẹẹji onitẹbọmi to [[owhe]] 1925. E wazọn mẹplọntọ tọn to wehọmẹ akadẹmi onitẹbọmi to [[owhe]] 1930 po 1942 po ṣẹnṣẹn, ehe godo wẹ e wazọn po azọnwhe ogbẹ tọn he nọ penukundo ohún pinpan tọn to Naijilia. Ojlẹ ehe mẹ, E tindo kọndopọ podo H.O Davies po, he yin whẹyidọtọ po tonudọtọ po, E sọ kọnawudopọ po ogbẹ tonudidọ Nigerian Youth Movement fihe e hopodona Ikoli nado yin dopo to ovi hagbẹ he yin nukunmọnu ayimatẹn Awọnlin tọn mẹdemẹtọ lẹ de Samuẹl Akinsanya, mẹhe Nnamdi azikwe kẹalọyi di mẹhe na jẹ otẹn lọ mẹ. Akintola sọ kọnawudopọ hẹ azọnwhe linlinwe tọn taidi azọnwatọ,bọ e sọ lẹzun hodọtọ na linlinwelọ to [[owhe]] 1953 po godonọnamẹ akinọla maja he yin dọpo to akwẹnọ linlinwe tọn he jẹ tẹnmẹ Ernest Ikoli tọn mẹ hodọtọ́. Akinọla lọsu ze linlinwe Ayọnu he ye yi ogbe Ayọnu tọn do zedai to egbesọegbesọ. To [[owhe]] 1945, e jeagọ do afọdide azọndote he ogbẹ tonudidọ NCNC he azikwe po Michael Imodu na ze dote, ehe zọn bọ e lẹzun alẹdatọ to nukun tonudọtọ lẹ tọn mẹ di Anthony Enahoro. To [[owhe]] 1946, Akintọla mọ alọgọ oplọn vọnu yi nado yi hiawe vọnu to U.K, fihe e fo oplọn etọn gando oyọnẹn osẹn tọn, bọ e wa to azọnwa di whẹyidọtọ na osẹn oto tọn. To [[owhe]] 1952, ewọ po chris ogunbanjọ, Ahọluzọnwatọ Bọde po Michael Ọdẹsanya po nọpọ bo yin dopo. ==Alọdlẹndonu lẹ== [[Adà:Otàn Gbẹzan tọn]] [[Adà:Naijilia-nu lẹ]] qcidovaqgdbkpbxfwpqu1jmsoyps820 27063 27062 2022-07-26T08:33:59Z Misteld 15 /* Alọdlẹndonu lẹ */ wikitext text/x-wiki '''Samuel Ladoke Akintola''' (osun ṣianwetọ azán ṣidopotọ [[owhe]] 1906 - osun tintan azán fọtọ̀ntọ [[owhe]] 1966). Yin tonudọtọ [[ovi]] akọta [[Naijilia]] tọn sọn okun Ayọnu to whezẹtẹn waji. E yin jiji to azan ṣidopotọ osun ṣianwetọ [[owhe]] 1906 to oto ogbomọṣọ tọn mẹ. ==Bẹjẹeji gbẹzan etọn tọn == Ye ji Samuel do whẹndo Akintola tọn to oto ogbomọsọ tọn mẹ, otọ́ etọn wẹ Akintọla Akinbọla to whenue onọ etọn nọ yin Akankẹ Akintola. Otọ́ etọn yin ajọwatọ he wa sọn hẹnnu ajọwatọ tọn mẹ. Whenue e tin to pẹvi, mẹjitọ etọn lẹ sẹtẹn yi oto mínna tọn he yin ayimatẹn naija tọn to egbehe. E hiawe to aganu to wehọmẹ bẹjẹẹji tọn to Church Missionary Society. To [[owhe]] 1922, E lẹkọ yi ogbomọṣọ nado yi nọ baba daho etọn de, E sọ zindonukọn to oplọn etọn mẹ to wehọmẹ bẹjẹẹji tọn oniyẹtọmi jẹnukọn whẹpo e sọ do zindonukọn to wehọmẹ kọlẹẹji onitẹbọmi to [[owhe]] 1925. E wazọn mẹplọntọ tọn to wehọmẹ akadẹmi onitẹbọmi to [[owhe]] 1930 po 1942 po ṣẹnṣẹn, ehe godo wẹ e wazọn po azọnwhe ogbẹ tọn he nọ penukundo ohún pinpan tọn to Naijilia. Ojlẹ ehe mẹ, E tindo kọndopọ podo H.O Davies po, he yin whẹyidọtọ po tonudọtọ po, E sọ kọnawudopọ po ogbẹ tonudidọ Nigerian Youth Movement fihe e hopodona Ikoli nado yin dopo to ovi hagbẹ he yin nukunmọnu ayimatẹn Awọnlin tọn mẹdemẹtọ lẹ de Samuẹl Akinsanya, mẹhe Nnamdi azikwe kẹalọyi di mẹhe na jẹ otẹn lọ mẹ. Akintola sọ kọnawudopọ hẹ azọnwhe linlinwe tọn taidi azọnwatọ,bọ e sọ lẹzun hodọtọ na linlinwelọ to [[owhe]] 1953 po godonọnamẹ akinọla maja he yin dọpo to akwẹnọ linlinwe tọn he jẹ tẹnmẹ Ernest Ikoli tọn mẹ hodọtọ́. Akinọla lọsu ze linlinwe Ayọnu he ye yi ogbe Ayọnu tọn do zedai to egbesọegbesọ. To [[owhe]] 1945, e jeagọ do afọdide azọndote he ogbẹ tonudidọ NCNC he azikwe po Michael Imodu na ze dote, ehe zọn bọ e lẹzun alẹdatọ to nukun tonudọtọ lẹ tọn mẹ di Anthony Enahoro. To [[owhe]] 1946, Akintọla mọ alọgọ oplọn vọnu yi nado yi hiawe vọnu to U.K, fihe e fo oplọn etọn gando oyọnẹn osẹn tọn, bọ e wa to azọnwa di whẹyidọtọ na osẹn oto tọn. To [[owhe]] 1952, ewọ po chris ogunbanjọ, Ahọluzọnwatọ Bọde po Michael Ọdẹsanya po nọpọ bo yin dopo. ==Alọdlẹndonu lẹ== [[Adà:Otàn Gbẹzan tọn]] [[Adà:Naijilia-nu lẹ]] [[Adà:Tonudọtọ lẹ to Naijilia]] 6hjnwh659w6rwcnqc3l584jyr3rkhrr 0 673 27057 19097 2022-07-26T06:18:16Z Gadarawamo 20 wikitext text/x-wiki '''Shina Rambo''' (yin ji to 1958) yin Ajotọgan dé po mẹyihutọ dé po he do tukla na mẹ tin to Hùwaji-whèyihọ tọn otò [[Naijilia]] tọn lẹ to gbagbla [[owhe]] 1990 tọn lẹ mẹ. Eyin jiji to otò Abeokuta tọn mẹ to [[Ayimatẹn Ogun Tọn|Ayimatẹn Ogun tọn]]. Eyin bojlẹtọ dé he do hunhlọn jọwamọ̀ tọn bo do yise to gbẹtọ yiyi dó sanvọ na vodun lẹ mẹ. Ewa lẹzun sinsẹn-gan dé to whenuena e lẹkọ sọn ganpamẹ to whenue [[Olusegun Obasanjo]] to togbogan yin to [[Naijilia]] bo sọ nọ la wẹndagbe taun. Nupaṣamẹnu wẹ e yin na Ponọ lẹ to whenue ye wa yọnẹndọ mẹ he ye la na aihọn dọ emi ko hùn gbẹ tin to ogbẹ. ==Alọdlẹndonu lẹ== [[Adà:Otàn Gbẹzan tọn]] er1vvg2mh0n2oaugqpfeqvkl2tslvl7 27061 27057 2022-07-26T08:16:13Z Misteld 15 /* Alọdlẹndonu lẹ */ wikitext text/x-wiki '''Shina Rambo''' (yin ji to 1958) yin Ajotọgan dé po mẹyihutọ dé po he do tukla na mẹ tin to Hùwaji-whèyihọ tọn otò [[Naijilia]] tọn lẹ to gbagbla [[owhe]] 1990 tọn lẹ mẹ. Eyin jiji to otò Abeokuta tọn mẹ to [[Ayimatẹn Ogun Tọn|Ayimatẹn Ogun tọn]]. Eyin bojlẹtọ dé he do hunhlọn jọwamọ̀ tọn bo do yise to gbẹtọ yiyi dó sanvọ na vodun lẹ mẹ. Ewa lẹzun sinsẹn-gan dé to whenuena e lẹkọ sọn ganpamẹ to whenue [[Olusegun Obasanjo]] to togbogan yin to [[Naijilia]] bo sọ nọ la wẹndagbe taun. Nupaṣamẹnu wẹ e yin na Ponọ lẹ to whenue ye wa yọnẹndọ mẹ he ye la na aihọn dọ emi ko hùn gbẹ tin to ogbẹ. ==Alọdlẹndonu lẹ== [[Adà:Otàn Gbẹzan tọn]] [[Adà:Naijilia-nu lẹ]] sgofb350mmryb1okyjttmxxi4wxdgv1 0 678 27059 25591 2022-07-26T06:24:41Z Gadarawamo 20 wikitext text/x-wiki '''Sikiru Adesina''' ( 1971 - Afínplọsun 8, 2016), yinyoẹn na taun tọn taidi '''Arakangudu''', e yin sinimabayitọ [[Naijilia]] tọn, anadenatọ podọ nubayitọ. E yin yinyọnẹn ganji na ada amanọ ehe e nọ da, ajotọ kavi ogbẹ ylankan to sinima mẹ. To Afínplọsun azán ṣiatọ́ntọ, 2016, e basi matintọ to [[owhe]] etọn gbe to Kaduna, agewaji [[Naijilia]] tọn. [[Adà:Otàn Gbẹzan tọn]] os4wz5okzwy1ku1rqqmeieqxnyht91s 27060 27059 2022-07-26T08:15:24Z Misteld 15 wikitext text/x-wiki '''Sikiru Adesina''' ( 1971 - Afínplọsun 8, 2016), yinyoẹn na taun tọn taidi '''Arakangudu''', e yin sinimabayitọ [[Naijilia]] tọn, anadenatọ podọ nubayitọ. E yin yinyọnẹn ganji na ada amanọ ehe e nọ da, ajotọ kavi ogbẹ ylankan to sinima mẹ. To Afínplọsun azán ṣiatọ́ntọ, 2016, e basi matintọ to [[owhe]] etọn gbe to Kaduna, agewaji [[Naijilia]] tọn. [[Adà:Otàn Gbẹzan tọn]] [[Adà:Naijilia-nu lẹ]] i54gydakc7qw09uzrg7effhlc947cgw 27064 27060 2022-07-26T08:35:25Z Misteld 15 wikitext text/x-wiki '''Sikiru Adesina''' ( 1971 - Afínplọsun 8, 2016), yinyoẹn na taun tọn taidi '''Arakangudu''', e yin sinimabayitọ [[Naijilia]] tọn, anadenatọ podọ nubayitọ. E yin yinyọnẹn ganji na ada amanọ ehe e nọ da, ajotọ kavi ogbẹ ylankan to sinima mẹ. To Afínplọsun azán ṣiatọ́ntọ, 2016, e basi matintọ to [[owhe]] etọn gbe to Kaduna, agewaji [[Naijilia]] tọn. [[Adà:Otàn Gbẹzan tọn]] [[Adà:Naijilia-nu lẹ]] [[Adà:Sinimọto-basitọ lẹ to Naijilia]] np89yc7p5ot1bql78pfbckfi4sdjxr9 0 729 27043 19146 2022-07-25T21:17:48Z Gadarawamo 20 wikitext text/x-wiki '''Tosin Jegede''' yin ohansinọ to [[Naijilia]] sọn ojle dindẹn mẹ wẹ e ko nọ ji ohàn gando yọpọvu lẹ go. Ojlẹ he me ede ohan tintan etọn tọ́n to 1985 he yin ''Children Anse at Age Five'' godo e so de ohan awe devo lẹ tọ́n he e ylọdọ ''Leaders of Africa and Children'' to [[owhe]] 1989 podọ 1992. Ese ada sọn togbo etọn me nadọ yi hia owe dogọ bo tindo nuyonen zindonukọn to nudide ajọwiwa tọn me podo nudide devo le to owehome daho Bristol to London eyi ojle dedo wazọn Kleun to Uk taidi ayiname to.Ele kọ yìì Nigelia to 2008. Tosin sin iya yin matintọ to 2012 bo ewọ lọ su wajẹ ohan kleun kandai ji enẹwe ''One Book, One Child'' be nukọn pọn do hia sọgodo ovivu letọn to Nigelian kandai ohan tọn ovi le koyin fifon (1985) nukọn tọ Africa (1989). Ovi Africa tọn(1992). gu383fmx9wvd8mtm6r5k7cneqdvkmz8 27046 27043 2022-07-25T22:57:17Z Misteld 15 wikitext text/x-wiki '''Tosin Jegede''' yin ohansinọ to [[Naijilia]] sọn ojle dindẹn mẹ wẹ e ko nọ ji ohàn gando yọpọvu lẹ go. Ojlẹ he me ede ohan tintan etọn tọ́n to 1985 he yin ''Children Anse at Age Five'' godo e so de ohan awe devo lẹ tọ́n he e ylọdọ ''Leaders of Africa and Children'' to [[owhe]] 1989 podọ 1992. Ese ada sọn togbo etọn me nadọ yi hia owe dogọ bo tindo nuyonen zindonukọn to nudide ajọwiwa tọn me podo nudide devo le to owehome daho Bristol to London eyi ojle dedo wazọn Kleun to Uk taidi ayiname to.Ele kọ yìì Nigelia to 2008. Tosin sin iya yin matintọ to 2012 bo ewọ lọ su wajẹ ohan kleun kandai ji enẹwe ''One Book, One Child'' be nukọn pọn do hia sọgodo ovivu letọn to Nigelian kandai ohan tọn ovi le koyin fifon (1985) nukọn tọ Africa (1989). Ovi Africa tọn(1992). [[Adà:Otàn Gbẹzan tọn]] s53wyhgo9q271xft6g9oj6zslyytc86 0 874 27055 24956 2022-07-26T06:12:39Z Gadarawamo 20 wikitext text/x-wiki '''Babatunde Adewale''' (yin jiji to azan fọtọnnukunẹnẹtọ Awèwèsun, [[owhe]] 1974). E yin yinyọnẹn taidi '''Tee A''' gbọn azọn aihundida po anadena [[nuwiwa]] hunwhẹ wunmẹ wunmẹ lẹ tọn dali. ==Bẹjẹeji gbẹzan po wehọmẹ etọn po== E yi wehọmẹ bẹjẹẹji etọn tọn to ''St. Paul's Anglican Primary School'' Idi ọrọ. Mushin whẹpodo zindonukọn to wehọmẹ daho ''Birch Freeman High School'' to Surulere he tin to lẹdo awọnlin tọn . Enẹgodo é yi wehọmẹ alavọ tọn ''University of Lagos'' Akoka Yaba to [[Awọnlin]], Tee A sọ yi wehọmẹ aihundida tọn he nọ yin ''American Comedy Institute ACI'' to New York Po. == Gbẹzan Azọn Etọn Tọn== Tee A bẹ azọn aihundida etọn tọn to whenuena é to wehọmẹ alavọ tọn ''University of Lagos'' to 1995. E mọ ayinamẹtọ etọn Alibaba Akpobome to 1996, ehe wẹ gọalọ na ẹn nado zindonukọn to azọn aihundida tọn mẹ. ==Alọdlẹndonu lẹ== [[Adà:Otàn Gbẹzan tọn]] 74x6uivpszmityoqi092pmidnf488lk 0 953 27037 18616 2022-07-25T16:31:48Z Gadarawamo 20 wikitext text/x-wiki '''Anthony Elujoba''' (yín jiji to [[owhe]] 1948) yín Mẹplọ́ntọ Daho he yọ́n núsusu gando gbemasin go to tògbo [[Naijilia]] tọn. E nọ yin yiylọdọ "''Village Chemist''" na e nọ dindona gbemasin ganji. Ewọ wẹ kanselọ dai tọn na Wehọmẹ Alavọ Obafẹ́mi Awolọwọ tọn. ==Alọdlẹndonu lẹ== [[Adà:Otàn Gbẹzan tọn]] [[Adà:Ovi he ye ji to owhe 1948 lẹ]] g5ebgf0t8w90b9hz16v20wl0ugt5qik 0 1122 27036 26174 2022-07-25T16:30:54Z Gadarawamo 20 wikitext text/x-wiki '''Vothuno''' yin otànwe de he yin kinkan gbọn mẹdaho Babatunde Olaide-Mesewaku dali. Olaide-Mesewaku basi zẹẹmẹ owé lọ tọn taidi kọndopọ otàn nugbo po [[otàngblo]] po tọn he wá aimẹ to gbétatò [[Gbagli]] tọn mẹ to [[Aflika]]. To owé lọ mẹ, Vothuno yin yinyọnẹn taidi yẹwhenọ-gán gbétatò Gbagli tọn. To otàn owé lọ tọn mẹ, Vothunọ jlo na basi hihọna sinsẹn etọn po ajọ́ kanlinmọ sisà tọn etọn po, podọ gbọn ehe dali, e tlọ ede biọ nuhahun susu mẹ po mẹdehlan klistiani tọn lẹ po. Visunnu dopo he e tindo lẹzun klistiani, ehe lọ hẹn Vothuno biọ nuhahun mẹ na e yin bibiọ to e si nado de [[ovi]] lọ hia, na yè dona basi avọsinsan delẹ na ẹn. E sà [[ovi]] dopo he po to [[ovi]] etọn lẹ mẹ do kanlinmọgbenu. Owé lọ Vothuno yin zinzinjẹgbonu to 2014 to tògbo United Kingdom tọn mẹ to tintan whenu, podọ po alọgọ Ayimatẹn-gán Babajide Sanwo-Olu tọn po, owé lọ sọ vọ yin zinzinjẹgbonu to [[owhe]] 2020 tọn mẹ. <ref>https://thenationonlineng.net/how-badagry-chief-priest-vothuno-aided-slave-traders/amp/</ref> ==Alọdlẹndonu lẹ== [[Adà:Owe lẹ]] g9deecdpgxc9ihf0yc5biijzzwhaw1n 0 1138 27053 23496 2022-07-26T05:53:29Z Gadarawamo 20 wikitext text/x-wiki '''Abdulmajid Aliyu''' (yin jiji to azán tintan, osun ṣidopotọ, [[owhe]] 1994) he sọ́ nọ yin yiylọdọ '''Zayn Africa''', yin hanjitọ́, hankantọ otò [[Naijilia]] tọn. ==Bẹjẹeji gbẹzan etọn tọn== Zayn Africa yin jiji to [[Ayimatẹn Kaduna Tọn|Ayimatẹn Kaduna tọn]] bo yi wehọmẹ daho ''Command Secondary School'' tọn. E sọ yì wehọmẹ ọdinatẹ vivọjlado tọn bo yí Gbedewema to wehọmẹ alavọ Bayero tọn to [[Ayimatẹn Kaduna Tọn|Ayimatẹn Kaduna tọn]]to togbo [[Naijilia]] tọn mẹ. To [[owhe]] 2017, E dè ohàn yọyọ de tọ́n he hosọ́ etọn yin "The Relationship" po ohàn widopo devo lẹ po. == Todohukanji azọ́n etọn lẹ tọn== {| class="wikitable sortable mw-collapsible" !Owhe !Ohàn lẹ !Agbàn lẹ !Alọdlẹndonu |- |2017 |"The Relationship" | # Saurara # Don't Cry # Don't Cry Remix (feat. Babsin) # Kece On My Mind # Mamanmu # Mamanmu Remix (feat. DJ AB & Feezy) # You Want It (feat. DJ AB & Feezy) # Kishiya (feat. Feezy) # Kije Gida # Ki Dawo # Banga Wata Ba |<ref>{{Cite news|last=Rabiu|first=|date=2020-07-19|title=Tarihin Mawaki Zayn Africa|work=Al Ummar Hausa|url=https://www.alummarhausa.com.ng/2020/07/tarihin-mawaki-zayn-africa.html|url-status=live|access-date=2020-08-01}}/> |} To 2020, e sọ tọ́n to ohàn Hausa lẹ tọn Naijilia tọn dé mẹ he ye nọ ylọdọ "Da so samu ne". ==Alọdlẹndonu lẹ== [[Adà:Otàn Gbẹzan tọn]] [[Adà:Naijilia-nu lẹ]] [[Adà:Hànjitọ lẹ to Naijilia]] [[Adà:Ovi he ye ji to owhe 1994 lẹ]] rgdpo7s9fo34o6acrdc4ismuhoh058d 0 1512 27028 27019 2022-07-25T13:10:12Z Misteld 15 /* Alọdlẹdonu lẹ */ wikitext text/x-wiki '''Funke Egbemode ''' yin linlinwekantọ yọnnu [[Naijilia]] vijiji de podọ Anadenanutọ́ linlinwekantọ ''New Telegraph'' tọn. E yi wehọmẹ dokọ tọn (''Baptist Practising Primary School''), Iwo, to [[Ayimatẹn Osun Tọn|Ayimatẹn Osun tọn]]. E yi wehọmẹ daho (''Baptist Girls High School'', Osogbo) to [[Ayimatẹn Osun Tọn|Ayimatẹn Osun tọn]]. E yin linlinwekantọ́ to linlinhọsa (''The Sun Newspaper'') tọn. Funke sẹn taidi ogán na ogbẹ vọjladobasitọ na osaa Awe. Ewọ wẹ ogán na linlin Ayimatẹn Osun Naijilia tọn. ==Alọdlẹdonu lẹ== [[Adà:Otàn Gbẹzan tọn]] [[Adà:Naijilia-nu lẹ]] no17bxz418ipyp08tvd04bdp26v4ytk 0 1521 27039 27026 2022-07-25T19:27:19Z Anthonymodec 31 wikitext text/x-wiki '''Rufaida Umar Ibrahim ''' (yin jiji to azán fọtọ̀n-nukundopotọ Alunlunsu [[owhe]] 1995) yin Wekantọ po otanwekantọ [[Naijilia]] vijiji dé bo nọ kanwe dó Hausagbe mẹ. É yin jiji do whẹndo daa Gobirawa po Fulani tọn po mẹ to [[Ayimatẹn Kano Tọn|Ayimatẹn Kano tọn]] to [[Naijilia]]. E jẹadọkun to whenue é duto agbawhiwhlẹn to otàn gli de kinkan gando yọnnu Hausa tọn go godo to [[owhe]] 2020, ewọ wẹ yin omẹ atọntọ́ he duto agbawhiwhlẹn lọ ji, bọ [[Maryam Umar]] yin omẹ tintan he duto agbawhinwhlẹn lọ ji. Agbawhiwhlẹn lọ yin titobasina gbọn linlinwe (Aminiya Trust Newspaper) dali to vivọnu owhe 2020 [[Adà:Otàn Gbẹzan tọn]] [[Adà:Naijilia-nu lẹ]] [[Adà:Ovi he ye ji to owhe 1995 lẹ]] 2lrtdpk66a25ql9yev151hi0yxtfo81 27040 27039 2022-07-25T20:30:58Z Anthonymodec 31 wikitext text/x-wiki '''Rufaida Umar Ibrahim ''' (yin jiji to azán fọtọ̀n-nukundopotọ Alunlunsu [[owhe]] 1995) yin Wekantọ po otanwekantọ [[Naijilia]] vijiji dé bo nọ kanwe dó Hausagbe mẹ. É yin jiji do whẹndo daa Gobirawa po Fulani tọn po mẹ to [[Ayimatẹn Kano Tọn|Ayimatẹn Kano tọn]] to [[Naijilia]]. E jẹadọkun to whenue é duto agbawhiwhlẹn to otàn gli de kinkan gando yọnnu Hausa tọn go godo to [[owhe]] 2020, ewọ wẹ yin omẹ atọntọ́ he duto agbawhiwhlẹn lọ ji, bọ [[Maryam Umar]] yin omẹ tintan he duto agbawhinwhlẹn lọ ji. Agbawhiwhlẹn lọ yin titobasina gbọn linlinwe (Aminiya Trust Newspaper) dali to vivọnu owhe 2020, ehe zọn bọ é lẹzun nukọntọ́ na otanwekantọ́ lẹnukundeji de to togbo Naijilia tọn mẹ. [[Adà:Otàn Gbẹzan tọn]] [[Adà:Naijilia-nu lẹ]] [[Adà:Ovi he ye ji to owhe 1995 lẹ]] 5pd0a1zmck0wm91zsp0ppes05d8dvbx 27041 27040 2022-07-25T20:32:31Z Anthonymodec 31 wikitext text/x-wiki '''Rufaida Umar Ibrahim ''' (yin jiji to azán fọtọ̀n-nukundopotọ Alunlunsu [[owhe]] 1995) yin Wekantọ po otanwekantọ [[Naijilia]] vijiji dé bo nọ kanwe dó Hausagbe mẹ. É yin jiji do whẹndo daa Gobirawa po Fulani tọn po mẹ to [[Ayimatẹn Kano Tọn|Ayimatẹn Kano tọn]] to [[Naijilia]]. E jẹadọkun to whenue é duto agbawhiwhlẹn to otàn gli de kinkan gando yọnnu Hausa tọn go godo to [[owhe]] 2020, ewọ wẹ yin omẹ atọntọ́ he duto agbawhiwhlẹn lọ ji, bọ [[Maryam Umar]] yin omẹ tintan he duto agbawhinwhlẹn lọ ji. Agbawhiwhlẹn lọ yin titobasina gbọn linlinwe (Aminiya Trust Newspaper) dali to vivọnu owhe 2020, ehe zọn bọ é lẹzun nukọntọ́ na otanwekantọ́ lẹ de to togbo Naijilia tọn mẹ. [[Adà:Otàn Gbẹzan tọn]] [[Adà:Naijilia-nu lẹ]] [[Adà:Ovi he ye ji to owhe 1995 lẹ]] 70c9ldof1pdxdg9g7l49foln5sr9ya8 27047 27041 2022-07-25T23:00:15Z Misteld 15 wikitext text/x-wiki '''Rufaida Umar Ibrahim ''' (yin jiji to azán fọtọ̀n-nukundopotọ Alunlunsu [[owhe]] 1995) yin Wekantọ po otanwekantọ [[Naijilia]] vijiji dé bo nọ kanwe dó Hausagbe mẹ. É yin jiji do whẹndo daa Gobirawa po Fulani tọn po mẹ to [[Ayimatẹn Kano Tọn|Ayimatẹn Kano tọn]] to [[Naijilia]]. E jẹadọkun to whenue é duto agbawhinwhlẹn to otàn gli de kinkan gando yọnnu Hausa tọn go godo to [[owhe]] 2020, ewọ wẹ yin omẹ atọntọ́ he duto agbawhiwhlẹn lọ ji, bọ [[Maryam Umar]] yin omẹ tintan he duto agbawhinwhlẹn lọ ji. Agbawhiwhlẹn lọ yin titobasina gbọn linlinwe (Aminiya Trust Newspaper) dali to vivọnu [[owhe]] 2020, ehe zọn bọ é lẹzun nukọntọ́ na otanwekantọ́ lẹ de to togbo Naijilia tọn mẹ. [[Adà:Otàn Gbẹzan tọn]] [[Adà:Naijilia-nu lẹ]] [[Adà:Ovi he ye ji to owhe 1995 lẹ]] ssnwd8m058swhud44o9wpa8lc0evola 0 1523 27029 2022-07-25T14:42:32Z Jamex18 32 Dá weda po "'''Rosemary Uwemedimo''' yin otàngblo-kàntọ Aflika tọn gando dowatọ yovogbe tọn." po wikitext text/x-wiki '''Rosemary Uwemedimo''' yin otàngblo-kàntọ Aflika tọn gando dowatọ yovogbe tọn. lpt6lrxr3jwn969rvet36ixk610w68j 27030 27029 2022-07-25T14:43:46Z Jamex18 32 wikitext text/x-wiki '''Rosemary Uwemedimo''' yin otàngblo-kàntọ Aflika tọn gando dowatọ yovogbe tọn. ==Azọ́n etọn lẹ== *Mammy-Wagon Marriage (1961)[4] t91g2490reza6aukicr0ef4thcxtmxt 27031 27030 2022-07-25T14:45:17Z Jamex18 32 wikitext text/x-wiki '''Rosemary Uwemedimo''' yin otàngblo-kàntọ Aflika tọn gando dowatọ yovogbe tọn. ==Azọ́n etọn lẹ== *Mammy-Wagon Marriage (1961)[4] *Akpan and the Smugglers (1971)[5] gt2k61z7plw5rdaom524gafi1gb6mw1 27032 27031 2022-07-25T14:45:42Z Jamex18 32 wikitext text/x-wiki '''Rosemary Uwemedimo''' yin otàngblo-kàntọ Aflika tọn gando dowatọ yovogbe tọn. ==Azọ́n etọn lẹ== *Mammy-Wagon Marriage (1961)[4] *Akpan and the Smugglers (1971)[5] ==Alọdlẹndonu lẹ== ed844npdakvi4tff7tq3a04881bi7a1 27033 27032 2022-07-25T15:37:03Z Samatics 9 wikitext text/x-wiki '''Rosemary Uwemedimo''' yin otàngblo-kàntọ [[Aflika]] tọn gando dowatọ yovogbe tọn. ==Azọ́n etọn lẹ== *Mammy-Wagon Marriage (1961) *Akpan and the Smugglers (1971) ==Alọdlẹndonu lẹ== [[Adà:Otàn Gbẹzan tọn]] am6jclgyl2jil5je68iizev04f7002k 27035 27033 2022-07-25T16:28:35Z Gadarawamo 20 wikitext text/x-wiki '''Rosemary Uwemedimo''' yin [[otàngblo]]-kàntọ [[Aflika]] tọn gando dowatọ yovogbe tọn. ==Azọ́n etọn lẹ== *Mammy-Wagon Marriage (1961) *Akpan and the Smugglers (1971) ==Alọdlẹndonu lẹ== [[Adà:Otàn Gbẹzan tọn]] kb0sl8f1qc0w9dwearbom4teg4bh5l3 27038 27035 2022-07-25T16:33:30Z Samatics 9 wikitext text/x-wiki '''Rosemary Uwemedimo''' yin otàngblo-kàntọ [[Aflika]] tọn gando dowatọ yovogbe tọn. ==Azọ́n etọn lẹ== *Mammy-Wagon Marriage (1961) *Akpan and the Smugglers (1971) ==Alọdlẹndonu lẹ== [[Adà:Otàn Gbẹzan tọn]] am6jclgyl2jil5je68iizev04f7002k