Linguaro

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="io">
  <siteinfo>
    <sitename>Wikipedio</sitename>
    <dbname>iowiki</dbname>
    <base>https://io.wikipedia.org/wiki/Frontispico</base>
    <generator>MediaWiki 1.39.0-wmf.25</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Media</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Specala</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Debato</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Uzanto</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Uzanto Debato</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Wikipedio</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Wikipedio Debato</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Arkivo</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Arkivo Debato</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">MediaWiki Debato</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Shablono</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Shablono Debato</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Helpo</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Helpo Debato</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Kategorio</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Kategorio Debato</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Modulo</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Modulo-Diskuto</namespace>
      <namespace key="2300" case="first-letter">Gadget</namespace>
      <namespace key="2301" case="first-letter">Gadget talk</namespace>
      <namespace key="2302" case="case-sensitive">Gadget definition</namespace>
      <namespace key="2303" case="case-sensitive">Gadget definition talk</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Linguaro</title>
    <ns>0</ns>
    <id>822</id>
    <revision>
      <id>995882</id>
      <parentid>973431</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T19:03:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Jvbignacio9</username>
        <id>33925</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7600" xml:space="preserve">{{specala revizo}}
[[Arkivo:Mapa Lenguas del Mundo.png|thumb|600px|La precipua linguala familii del mondo.]]
La lingui di la [[mondo]] grupifesas segun parenteso a linguari o familii linguala. Linguari havas faki, faki havas grupi e grupi havas subgrupi di [[linguo|lingui]]. Linguo havas [[dialekto|dialekti]] e subdialekti. Individuo havas [[idiolekto]] e multa stili.

Parenteso di lingui deskovresas per la helpo di tre bazala vorti, exemple, per la nomi di [[korpo-parto|korpoparti]] ed [[organo|organi]] homala, di (mikra) [[numero|numeri]], di parenteso familiala, di objekti en la [[naturo]]. Ofte linguisti povas detektar vorti pruntita ek anciena propra vorti. Tre distanta parentesi onu ne povas deskovrar quankam ula lingui havus samatipa vorti e linguala traiti. Maxim longe onu povas retroirar en la tempo 6000 til 7000 yari, per la helpo di linguala materio. La rezultaji di linguala studio montresas kom rikonstrukti, qui esas - sen ula justa texti - sempre hipotezala.

Segun l'ideo pri parenteso, omna lingui evolucionis de ula bazo-linguo o komenco-formo. Evolucioninta lingui esas linguidi di bazo-linguo. Ofte parenteso di lingui montresas kom arboro kun faki e faketi, ma nuntempe ofte pledesas anke bushi di lingui. Exemple, [[Latina]] esas bazo-linguo di sua linguidi, [[Hispana linguo|Hispana]], [[Franca linguo|Franca]], [[Italiana linguo|Italiana]] e.c., e linguo di antiqua [[Vikingo|Vikingi]] vivas en sua linguidi, [[Dana linguo|Dana]], [[Sueda linguo|Sueda]], [[Norvegiana linguo|Norvegiana]] e.c.

Lingui qui ne havas parenteso kun irga altra nomizesas izolata. Exempli pri izolata lingui esas [[Koreana linguo|Koreana]], [[Japoniana linguo|Japoniana]], [[Baskiana linguo|Baskiana]], Burushaskiana. Altralatere, linguaro esas grupo di lingui qui havas kelka parenteso. 

Lingui grupigesas segun linguala traiti. Ula du lingui ek diferanta linguari povas havar tre samatipa traiti e formacar propra grupo tipologiala.

== Linguari en [[Afrika]] e Sud-westal [[Azia]] ==
=== [[Nijer-Kongo-linguaro]] ===
Konsistas ek plu kam 1000 lingui. Ica linguaro judikesas kom ankore hipotezala.

*Benue-Kongo lingui
**[[Bantua lingui]] ([[Swahili-linguo|Swahili]], Ruanda, Luganda, Kongo, [[Norda-Ndebele-linguo|Norda-Ndebele]], [[Suda-Ndebele-linguo|Suda-Ndebele]], [[Xosa-linguo|Xosa]], Zulu)
** Kwan lingui (Yoruba, [[Ibo-linguo|Ibo]], Akan)
** Volta lingui (Mosi)
** Atlantikala lingui (Fulani)
* Nilo-Saharana linguaro (100 lingui) (Nubia). La poziciono di ca linguo-grupo ne esas generala konsento. Olu povas esar propra linguaro.
* Koi-san lingui (50 lingui) (San, Koi, Nama)

Videz Wikipedio en la [http://sw.wikipedia.org Swahili], [http://xh.wikipedia.org Xosa], [http://zu.wikipedia.org Zulu]

=== [[Afro-Aziana linguaro]] ===
Ol konsistas ek 280 lingui.
* [[Semida lingui]] ([[Araba linguo|Araba]], [[Hebrea linguo|Hebrea]], [[Maltana linguo|Maltana]], [[Amhara linguo|Amhara]], [[Tigrinya linguo|Tigrinya]], Asiria, Aramea (mortinta), Akad (mortinta))
* [[Kushiana lingui]] ([[Somaliana linguo|Somaliana]], [[Oromo linguo|Oromo]])
* [[Berberiana lingui]] (Tamasheka)
* [[Chadana lingui]] ([[Hausa-linguo|Hausa]])

Videz Wikipedio en [http://ar.wikipedia.org Araba], [http://he.wikipedia.org Hebrea], [http://mt.wikipedia.org Maltana]

== Linguari en [[Amerika]] ==
=== Nord-Amerikana lingui ===
* Eskimoana lingui (Yupik, Inuit, Aleut)
* Atabaska lingui (30 lingui) (Navaho, Apashi, forsan anke Tlingit)
* Algonkin lingui (30 lingui) (Arapaho, Negra-Pedo, Kree, Cheyene, Mohikana, Ojibwa, Potawatomi)
* Irokesa lingui
* Siu (Angle: sioux) lingui
* Penuti lingui
* Hoka lingui

=== Central-Amerikana lingui ===
* Uto-azteka lingui (30 lingui) (Komanche, Hopi, Paiute, Shoshone, Azteka (= [[Nahuatl-linguo|Nahuatl]]))
* Mayana lingui
* Otomi-Mangue lingui (Mixteka, Zapoteka)

Videz Wikipedio en [http://nah.wikipedia.org Nahuatl].

=== Sud-Amerikana lingui ===
* [[Quechua-linguo|Quechua]]
* [[Aymara-linguo|Aymara]]
* Tupi-lingui ([[Guarani-linguo|Guarani]])
* Mapuche (= Araukana)
* [[Arawak-linguaro]]
* Karibiana lingui (45 lingui)
* Pano-lingui (35 lingui)
* Tukano-lingui (25 lingui)
* Ge-lingui (20 lingui)

Videz Wikipedio en [http://ay.wikipedia.org Aymara], [http://gn.wikipedia.org Guarani], [http://qu.wikipedia.org Quechua].

== Linguari en [[Eurazia]] ==

=== [[Altaika linguaro]] ===

=== [[Indo-Europana linguaro]] ===

=== [[Uralika linguaro]] ===

=== Kaukaziana lingui ===
Kaukaziana linguaro konsistas ek 40 lingui, qui parolesas en mikra areo che [[Kaukazo]].

* Nordal-westala grupo (Abkaziana, Kabardi, Adyge)
* Nordal-estala grupo (Checheniana, Dagestaniana)
* Sudala grupo (Kartvela lingui) (Gruziana)

Videz Wikipedio en [http://ka.wikipedia.org Gruziana].

=== [[Dravidana lingui]] ===
Dravidana lingui esas exemple Telugu, [[Tamil-linguo|Tamil]], Kanada, Malayalam.

Videz Wikipedio en [http://ml.wikipedia.org Malayalam], [http://ta.wikipedia.org Tamili].

=== Izolita (senparenta) lingui ===

Senparenta lingui en Eurazia esas:
* [[Baskiana linguo|Baskiana]] (en Hispania e Francia)
* Burushaskiana (en Kashmir, Pakistan)
* Sumeriana (mortinta, en Mesopotamia)

Videz Wikipedio en [http://eu.wikipedia.org Baska].

== Linguari di Estal-Azia ed [[Oceania]] ==

=== Chino-Tibetana linguaro ===

Chino-Tibetana lingui forsan formacas linguaro di 250 lingui. Altralatere onu dicas ke [[Chiniana linguo|Chiniana]] e Tibetian-Burmana esus diferanta linguari.
* Chiniana fako ([[Mandarina linguo|Mandarina]], [[Kantoniana linguo|Kantoniana]], Min, Haka, Wu)
* Tibetana-Burmana fako

Videz Wikipedio en [http://my.wikipedia.org Burmana], [http://zh.wikipedia.org/ Chiniana], [http://bo.wikipedia.org Tibetana].

=== Tai lingui ===
Tai lingui esas exemple [[Tai linguo|Tai]] e [[Lao linguo|Lao]]. La poziciono di Tai lingui ne esas certena. Altri konsideras ke li esus Chino-Tibetana lingui, altri ke li esus Austronesiana lingui.

Videz Wikipedio en [http://lo.wikipedia.org Lao], [http://th.wikipedia.org Tai].

=== Mon-kmer lingui ===
La lingui Mon-khmer esas, exemple, Khmer e [[Vietnamana linguo|Vietnamana]].

Videz Wikipedio en [http://km.wikipedia.org Khmer], [http://vi.wikipedia.org Vietnamana]

=== Austroneziana linguaro ===
Austroneziana ([[Malaya-Polineziana lingui|Malaya-Polineziana]]) linguaro konsistas ek 1000 lingui.

* Westala grupo (500 lingui) (Javana, Sundana, [[Malaya linguo|Malayana]] (= [[Indoneziana linguo|Bahasa Indoneziana]]), Tagaloga (= Filipino, Pilipino), Cebuana, Ilocana, Malagasa)
* Estala (Oceanika) grupo (Tahiti, Tonga, Samoa, Maori, Havayi, Fidji)

Videz Wikipedio en [http://ms.wikipedia.org Bahasa Melayuana], [http://id.wikipedia.org Indoneziana], [http://tl.wikipedia.org Tagaloga].

=== Lingui en [[Nova-Guinea]] ===

En Nova-Guinea parolesas 1000 lingui ma lia parenteso esas necerta. Linguari en Nova-Guinea - relative mikra areo - esas 60.

=== Australiana lingui ===

Australiana lingui parolesas en [[Australia]]. Pama-Nyungan linguaro esas linguaro di aboriginal Australiani. Esas 250 lingui, exemple Warlpiri ed Aranda.

=== Izolita (senparenta) lingui ===

Senparenta lingui en Estal-Azia esas:
* [[Ainu-linguo|Ainu]] (en Japonia)
* [[Japoniana linguo|Japoniana]]
* [[Koreana linguo|Koreana]]

Koreana e Japoniana havas kelka komuna traiti kun [[Altaika linguaro|Altaika lingui]].

Videz Wikipedio en [http://ja.wikipedia.org Japoniana], [http://ko.wikipedia.org Koreana].

== Altra lingui ==

* [[Artificala linguo|Artificala lingui]]
* [[kreola linguo|Kreola lingui]]
* [[mixita linguo|Mixita lingui]]
* [[signo-linguo|Signolingui]]

[[Kategorio:Linguala familii]]
[[Kategorio:Linguistiko]]</text>
      <sha1>sv6gmveu5msqw1j22j0jc0vv6bllo6o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>12ma di mayo</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1253</id>
    <revision>
      <id>995889</id>
      <parentid>995520</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T09:43:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7195" xml:space="preserve">{{Mayo}}
Videz quo ligesas adhike (che utensili). - A pagino di [[yaro]].

La '''12ma di mayo''' esas la 132ma [[dio]] di la yaro (133ma en [[bisextila yaro|bisextila yari]]) segun la [[Gregoriala kalendario]]. Restas 233 dii til la fino di la yaro.
----
==Dio ==
* En [[Finlando]] - Dio di Finlandaneso, dio di [[Johan Vilhelm Snellman]] (1806-1881), [[filozofo]] e [[senatano]].

==Eventi ==
* [[254]] - [[Papo Stefanus la 1ma]] sucedas [[Papo Lucius la 1ma]].
* [[907]] - En [[Chinia]], rejio Qi fondesas da Li Maozhen. Lua centro esas la nuna provinco [[Shaanxi]].
* [[1873]] - [[Oscar la 2ma di Suedia|Oscar la 2ma]] kronizesas rejulo di [[Suedia]].
* [[1881]] - [[Tunizia]] divenas Franca protektorato.
* [[1888]] - Norda [[Borneo]] e [[Sabah]] divenas [[Unionita Rejio|Britaniana]] protektorati.
* [[1906]] - Honore a [[Johan Vilhelm Snellman]], cirkume {{formatnum:100000}} homi en [[Finlando]] chanjas sua familionomi de exterlandala formo a [[Finlandana linguo|Fina-linguala]] formo.
* [[1926]] - [[Umberto Nobile]] flugas super [[Norda Polo]].
* [[1935]] - [[Italia]] abandonas [[Ligo di la nacioni]].
* [[1940]] - [[Duesma mondomilito]]: Germania atakas [[Francia]], qua kapitulacos pos sep semani ye la [[22ma di junio]].
* [[1949]] - [[Sovietia]] finas lua [[blokuso di Berlin]].
* [[1965]] - [[Israel]] establisas diplomacala relati kun [[West-Germania]].
* [[1978]] - En [[Zaire]], rebeli okupas [[Kolwezi]], centro di minado en la provinco Shaba.
* [[2002]] - Ex-prezidanto di [[Usa]] [[Jimmy Carter]] vizitas [[Kuba]] dum kin dii.
* [[2008]] - [[Ter-tremo]] kun forteso 8.0 che la [[skalo di Richter]] frapas provinco [[Provinco Sichuan|Sìchuān]], [[Popul-Republiko Chinia]], e produktas plu kam 69.000 morti.&lt;ref&gt;{{Extera ligilo|url=https://www.bbc.co.uk/news/science-environment-22398684|titulo=Sichuan 2008: A disaster on an immense scale |editero=BBC|vidita ye=30ma di agosto 2019|publikigita ye=9ma di mayo 2013|idiomo={{en}}}}&lt;/ref&gt;
* [[2016]] - En [[Brazilia]], Senato revokas la mandato di [[Dilma Rousseff]]. [[Michel Temer]], la viceprezidanto, asumas povo.&lt;ref&gt;{{Extera ligilo|url=http://noticias.uol.com.br/politica/ultimas-noticias/2016/05/12/senado-aprova-processo-de-impeachment-e-afasta-dilma-por-ate-180-dias.htm |titulo=Após mais de 20 horas, Senado aprova processo de impeachment e afasta Dilma |idiomo={{pt}}|editero=UOL|vidita ye=15ma di mayo 2016}}&lt;/ref&gt;
* [[2020]] - Che quartero ube rezidas multa Mohamedani Shi'a en [[Kabul]], [[Afganistan]], viri invadas pafante akusherio e produktas 24 morti, inkluzite 2 bebei.&lt;ref&gt;{{Extera ligilo |titulo=Babies among 24 killed as gunmen attack maternity ward in Kabul |url=https://www.aljazeera.com/news/2020/05/afghanistan-gunmen-storm-kabul-hospital-200512071439807.html |editero=Al Jazeera |vidita ye=13ma di mayo 2020}}&lt;/ref&gt;

==Naski ==
* [[1496]] - [[Gustaf la 1ma Vasa]], rejulo di Suedia (m. 1560)
* [[1767]] - [[Manuel de Godoy y Álvarez de Faria]], Hispana nobelo (m. 1851)
* [[1778]] - [[José de La Mar]], prezidanto di Peru (m. 1830)
* [[1803]] - [[Justus von Liebig]], Germana kemiisto (m. 1873)
* [[1806]] - [[Johan Vilhelm Snellman]], Finlandana filozofo e statala influero (m. 1881)
* [[1820]] - [[Florence Nightingale]], Britaniana flegistino (m. 1910)
* [[1825]] - [[Aquileo Parra]], prezidanto di Kolumbia (m. 1900)
* [[1842]] - [[Jules Massenet]], Franca kompozisto (m. 1912)
* [[1845]] - [[Gabriel Fauré]], Franca kompozisto (m. 1924)
* [[1855]] - [[Hermes da Fonseca]], prezidanto di Brazilia (m. 1923)
* [[1887]] - [[Leo Michelson]], Latvian-Usana piktisto (m. 1978)
* [[1889]] - [[Abelardo L. Rodríguez]], prezidanto di Mexikia (m. 1967)
* [[1895]] - [[William Francis Giauque]], Kanadan-Usana kemiisto, Nobel-laureato (m. 1982)
* [[1905]] - [[Leonard Bahr]], Usana piktisto (m. 1990)
* [[1907]] - [[Katharine Hepburn]], Usan aktorino (m. 2003)
* [[1910]] - [[Dorothy Crowfoot Hodgkin]], Britaniana kemiistino, Nobel-laureato (m. 1994)
* 1910 - [[Johan Ferrier]], prezidanto di Surinam (m. 2010)
* [[1915]] - [[Roger Schutz]], Suisa monako (m. 2005)
* [[1918]] - [[Julius Rosenberg]], Usana spionisto por Sovietia (m. 1953)
* [[1924]] - [[Claribel Alegría]], Nikaraguana poetino (m. 2018)
* [[1928]] - [[Burt Bacharach]], Usana muzikisto, kompozisto e kantisto
* [[1929]] - [[Sam Nujoma]], prezidanto di Namibia
* 1929 - [[Ágnes Heller]], Hungara filozofino (m. 2019)
* [[1936]] - [[Guillermo Endara]], prezidanto di Panama (m. 2009)
* [[1938]] - [[Ayaz Mutalibov]], prezidanto di Azerbaijan
* [[1944]] - [[Mary Therese Robinson]], prezidantino di la Republiko Irlando
* [[1948]] - [[Steve Winwood]], Britaniana muzikisto
* [[1949]] - [[Ross Bleckner]], Usana piktisto
* [[1960]] - [[Rivo Rakotovao]], senatano e provizora prezidanto di Madagaskar
* [[1962]] - [[Emilio Estevez]], Usan aktoro
* [[1964]] - [[Julius Maada Bio]], prezidanto di Sierra Leone
* [[1986]] - [[Im Dong-hyun]], Sud-Korean ark-pafisto
* [[1988]] - [[Marcelo Vieira da Silva Júnior]], Braziliana futbalisto
* 1988 - [[Viktor Vasilyevich Tihonov (hokeisto, 1988)|Viktor Tihonov]], Rusiana hokeisto

==Morti ==
* [[1003]] - [[Papo Silvester la 2ma]] (n. c. 945)
* [[1012]] - [[Papo Sergius la 4ma]] (n. c. 970)
* [[1182]] - Rejo [[Valdemar la 1ma di Dania]] (n. 1131)
* [[1884]] - [[Bedrich Smetana]], Chekiana kompozisto (n. 1824)
* [[1897]] - [[Minna Canth]], Finlandana skriptisto e jurnalisto (n. 1844)
* [[1907]] - [[Joris-Karl Huysmans]], Franca skriptisto (n. 1848)
* [[1914]] - [[Eugenio Montero Ríos]], chefministro di Hispania (n. 1832)
* [[1935]] - [[Józef Pilsudski]], Polona statestro (n. 1867)
* [[1957]] - [[Erich von Stroheim]], Austriana-Usan aktoro e filmifisto (n. 1885)
* [[1962]] - [[Pedro Pablo Ramírez]], prezidanto di Arjentinia (n. 1884)
* [[1970]] - [[Nelly Sachs]], Germana skriptisto, Nobel-laureato (n. 1891)
* [[1981]] - [[Benjamin Henry Sheares]], prezidanto di Singapur (n. 1907)
* 1981 - [[Helmut Andreas Paul Grieshaber]], Germana piktisto e skultisto (n. 1908)
* [[1985]] - [[Jean Dubuffet]], Franca piktisto (n. 1901)
* [[1995]] - [[Karl Vennberg]], Sueda poeto (n. 1910)
* [[2001]] - [[Perry Como]], Usana kantisto (n. 1912)
* [[2006]] - [[Hussein Maziq]], chefministro di Libia (n. 1918)
* [[2008]] - [[Robert Rauschenberg]], Usana piktisto (n. 1925)
* [[2010]] - [[Antonio Ozores]], Hispana aktoro (n. 1928)
* [[2017]] - [[Mauno Koivisto]], chefministro e prezidanto di Finlando (n. 1923)&lt;ref&gt;{{Extera ligilo|url=http://www.tpk.fi/Public/default.aspx?contentid=361853&amp;culture=fi-FI |titulo=Presidentti Mauno Koivisto 1923-2017|vidita ye=20ma di mayo 2017|idiomo={{fi}}}}&lt;/ref&gt;
* [[2020]] - [[Sisavath Keobounphanh]], chefministro di Laos (n. 1928)&lt;ref&gt;[https://en.vietnamplus.vn/vietnam-extends-condolences-to-laos-over-former-pms-passing/173271.vnp Vietnam extends condolences to Laos over former PM’s passing]&lt;/ref&gt;
* 2020 - [[Michel Piccoli]], Franc aktoro (n. 1925)&lt;ref&gt;{{Extera ligilo|titulo=È morto Michel Piccoli, attore europeo per Godard, Buñuel e Nanni Moretti|idiomo={{it}}|url=https://www.repubblica.it/spettacoli/cinema/2020/05/18/news/e_morto_michel_piccoli-256987863/ }}&lt;/ref&gt;

==Referi ==
{{reflist}}

[[Kategorio:Dio di yaro]]
[[Kategorio:Mayo]]</text>
      <sha1>0mc6sifw8bh8iv8hi9j0da8aauniltc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>995900</id>
      <parentid>995889</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T09:56:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7213" xml:space="preserve">{{Mayo}}
Videz quo ligesas adhike (che utensili). - A pagino di [[yaro]].

La '''12ma di mayo''' esas la 132ma [[dio]] di la yaro (133ma en [[bisextila yaro|bisextila yari]]) segun la [[Gregoriala kalendario]]. Restas 233 dii til la fino di la yaro.
----
==Dio ==
* En [[Finlando]] - Dio di Finlandaneso, dio di [[Johan Vilhelm Snellman]] (1806-1881), [[filozofo]] e [[senatano]].

==Eventi ==
* [[254]] - [[Papo Stefanus la 1ma]] sucedas [[Papo Lucius la 1ma]].
* [[907]] - En [[Chinia]], rejio Qi fondesas da Li Maozhen. Lua centro esas la nuna provinco [[Provinco Shaanxi|Shānxī]].
* [[1873]] - [[Oscar la 2ma di Suedia|Oscar la 2ma]] kronizesas rejulo di [[Suedia]].
* [[1881]] - [[Tunizia]] divenas Franca protektorato.
* [[1888]] - Norda [[Borneo]] e [[Sabah]] divenas [[Unionita Rejio|Britaniana]] protektorati.
* [[1906]] - Honore a [[Johan Vilhelm Snellman]], cirkume {{formatnum:100000}} homi en [[Finlando]] chanjas sua familionomi de exterlandala formo a [[Finlandana linguo|Fina-linguala]] formo.
* [[1926]] - [[Umberto Nobile]] flugas super [[Norda Polo]].
* [[1935]] - [[Italia]] abandonas [[Ligo di la nacioni]].
* [[1940]] - [[Duesma mondomilito]]: Germania atakas [[Francia]], qua kapitulacos pos sep semani ye la [[22ma di junio]].
* [[1949]] - [[Sovietia]] finas lua [[blokuso di Berlin]].
* [[1965]] - [[Israel]] establisas diplomacala relati kun [[West-Germania]].
* [[1978]] - En [[Zaire]], rebeli okupas [[Kolwezi]], centro di minado en la provinco Shaba.
* [[2002]] - Ex-prezidanto di [[Usa]] [[Jimmy Carter]] vizitas [[Kuba]] dum kin dii.
* [[2008]] - [[Ter-tremo]] kun forteso 8.0 che la [[skalo di Richter]] frapas provinco [[Provinco Sichuan|Sìchuān]], [[Popul-Republiko Chinia]], e produktas plu kam 69.000 morti.&lt;ref&gt;{{Extera ligilo|url=https://www.bbc.co.uk/news/science-environment-22398684|titulo=Sichuan 2008: A disaster on an immense scale |editero=BBC|vidita ye=30ma di agosto 2019|publikigita ye=9ma di mayo 2013|idiomo={{en}}}}&lt;/ref&gt;
* [[2016]] - En [[Brazilia]], Senato revokas la mandato di [[Dilma Rousseff]]. [[Michel Temer]], la viceprezidanto, asumas povo.&lt;ref&gt;{{Extera ligilo|url=http://noticias.uol.com.br/politica/ultimas-noticias/2016/05/12/senado-aprova-processo-de-impeachment-e-afasta-dilma-por-ate-180-dias.htm |titulo=Após mais de 20 horas, Senado aprova processo de impeachment e afasta Dilma |idiomo={{pt}}|editero=UOL|vidita ye=15ma di mayo 2016}}&lt;/ref&gt;
* [[2020]] - Che quartero ube rezidas multa Mohamedani Shi'a en [[Kabul]], [[Afganistan]], viri invadas pafante akusherio e produktas 24 morti, inkluzite 2 bebei.&lt;ref&gt;{{Extera ligilo |titulo=Babies among 24 killed as gunmen attack maternity ward in Kabul |url=https://www.aljazeera.com/news/2020/05/afghanistan-gunmen-storm-kabul-hospital-200512071439807.html |editero=Al Jazeera |vidita ye=13ma di mayo 2020}}&lt;/ref&gt;

==Naski ==
* [[1496]] - [[Gustaf la 1ma Vasa]], rejulo di Suedia (m. 1560)
* [[1767]] - [[Manuel de Godoy y Álvarez de Faria]], Hispana nobelo (m. 1851)
* [[1778]] - [[José de La Mar]], prezidanto di Peru (m. 1830)
* [[1803]] - [[Justus von Liebig]], Germana kemiisto (m. 1873)
* [[1806]] - [[Johan Vilhelm Snellman]], Finlandana filozofo e statala influero (m. 1881)
* [[1820]] - [[Florence Nightingale]], Britaniana flegistino (m. 1910)
* [[1825]] - [[Aquileo Parra]], prezidanto di Kolumbia (m. 1900)
* [[1842]] - [[Jules Massenet]], Franca kompozisto (m. 1912)
* [[1845]] - [[Gabriel Fauré]], Franca kompozisto (m. 1924)
* [[1855]] - [[Hermes da Fonseca]], prezidanto di Brazilia (m. 1923)
* [[1887]] - [[Leo Michelson]], Latvian-Usana piktisto (m. 1978)
* [[1889]] - [[Abelardo L. Rodríguez]], prezidanto di Mexikia (m. 1967)
* [[1895]] - [[William Francis Giauque]], Kanadan-Usana kemiisto, Nobel-laureato (m. 1982)
* [[1905]] - [[Leonard Bahr]], Usana piktisto (m. 1990)
* [[1907]] - [[Katharine Hepburn]], Usan aktorino (m. 2003)
* [[1910]] - [[Dorothy Crowfoot Hodgkin]], Britaniana kemiistino, Nobel-laureato (m. 1994)
* 1910 - [[Johan Ferrier]], prezidanto di Surinam (m. 2010)
* [[1915]] - [[Roger Schutz]], Suisa monako (m. 2005)
* [[1918]] - [[Julius Rosenberg]], Usana spionisto por Sovietia (m. 1953)
* [[1924]] - [[Claribel Alegría]], Nikaraguana poetino (m. 2018)
* [[1928]] - [[Burt Bacharach]], Usana muzikisto, kompozisto e kantisto
* [[1929]] - [[Sam Nujoma]], prezidanto di Namibia
* 1929 - [[Ágnes Heller]], Hungara filozofino (m. 2019)
* [[1936]] - [[Guillermo Endara]], prezidanto di Panama (m. 2009)
* [[1938]] - [[Ayaz Mutalibov]], prezidanto di Azerbaijan
* [[1944]] - [[Mary Therese Robinson]], prezidantino di la Republiko Irlando
* [[1948]] - [[Steve Winwood]], Britaniana muzikisto
* [[1949]] - [[Ross Bleckner]], Usana piktisto
* [[1960]] - [[Rivo Rakotovao]], senatano e provizora prezidanto di Madagaskar
* [[1962]] - [[Emilio Estevez]], Usan aktoro
* [[1964]] - [[Julius Maada Bio]], prezidanto di Sierra Leone
* [[1986]] - [[Im Dong-hyun]], Sud-Korean ark-pafisto
* [[1988]] - [[Marcelo Vieira da Silva Júnior]], Braziliana futbalisto
* 1988 - [[Viktor Vasilyevich Tihonov (hokeisto, 1988)|Viktor Tihonov]], Rusiana hokeisto

==Morti ==
* [[1003]] - [[Papo Silvester la 2ma]] (n. c. 945)
* [[1012]] - [[Papo Sergius la 4ma]] (n. c. 970)
* [[1182]] - Rejo [[Valdemar la 1ma di Dania]] (n. 1131)
* [[1884]] - [[Bedrich Smetana]], Chekiana kompozisto (n. 1824)
* [[1897]] - [[Minna Canth]], Finlandana skriptisto e jurnalisto (n. 1844)
* [[1907]] - [[Joris-Karl Huysmans]], Franca skriptisto (n. 1848)
* [[1914]] - [[Eugenio Montero Ríos]], chefministro di Hispania (n. 1832)
* [[1935]] - [[Józef Pilsudski]], Polona statestro (n. 1867)
* [[1957]] - [[Erich von Stroheim]], Austriana-Usan aktoro e filmifisto (n. 1885)
* [[1962]] - [[Pedro Pablo Ramírez]], prezidanto di Arjentinia (n. 1884)
* [[1970]] - [[Nelly Sachs]], Germana skriptisto, Nobel-laureato (n. 1891)
* [[1981]] - [[Benjamin Henry Sheares]], prezidanto di Singapur (n. 1907)
* 1981 - [[Helmut Andreas Paul Grieshaber]], Germana piktisto e skultisto (n. 1908)
* [[1985]] - [[Jean Dubuffet]], Franca piktisto (n. 1901)
* [[1995]] - [[Karl Vennberg]], Sueda poeto (n. 1910)
* [[2001]] - [[Perry Como]], Usana kantisto (n. 1912)
* [[2006]] - [[Hussein Maziq]], chefministro di Libia (n. 1918)
* [[2008]] - [[Robert Rauschenberg]], Usana piktisto (n. 1925)
* [[2010]] - [[Antonio Ozores]], Hispana aktoro (n. 1928)
* [[2017]] - [[Mauno Koivisto]], chefministro e prezidanto di Finlando (n. 1923)&lt;ref&gt;{{Extera ligilo|url=http://www.tpk.fi/Public/default.aspx?contentid=361853&amp;culture=fi-FI |titulo=Presidentti Mauno Koivisto 1923-2017|vidita ye=20ma di mayo 2017|idiomo={{fi}}}}&lt;/ref&gt;
* [[2020]] - [[Sisavath Keobounphanh]], chefministro di Laos (n. 1928)&lt;ref&gt;[https://en.vietnamplus.vn/vietnam-extends-condolences-to-laos-over-former-pms-passing/173271.vnp Vietnam extends condolences to Laos over former PM’s passing]&lt;/ref&gt;
* 2020 - [[Michel Piccoli]], Franc aktoro (n. 1925)&lt;ref&gt;{{Extera ligilo|titulo=È morto Michel Piccoli, attore europeo per Godard, Buñuel e Nanni Moretti|idiomo={{it}}|url=https://www.repubblica.it/spettacoli/cinema/2020/05/18/news/e_morto_michel_piccoli-256987863/ }}&lt;/ref&gt;

==Referi ==
{{reflist}}

[[Kategorio:Dio di yaro]]
[[Kategorio:Mayo]]</text>
      <sha1>kfck1uirqtdh38o0v970xcyfy5z12rw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>1981</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2220</id>
    <revision>
      <id>995890</id>
      <parentid>995833</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T09:44:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14319" xml:space="preserve">{{20ma yarcento}}
La [[yaro]] '''1981''' (MCMLXXXI per Romala algarismi) esis ordinara yaro komencinta ye [[jovdio]] segun [[Gregoriala kalendario]]. Ol esis la 981ma [[yaro]] di la duesma yarmilo, la 81ma yaro di la [[20ma yarcento]], e la 2ma yaro di la [[yari 1980a]].

== Eventi ==
=== [[Kosmo]] ===
* [[12ma di aprilo]] - [[Kosmotransportilo]] ''Columbia'' flugas unesmafoye.
* [[25ma di agosto]] - ''[[Voyager 2]]'' preterflugas [[Saturno]].
* [[12ma di novembro]] - Kosmotransportilo ''Columbia'' vizitas duesmafoye [[kosmo]].

=== [[Mondo]] ===
* [[30ma di novembro]] - [[Usa]] e [[Sovietia]] komencas negociar en [[Genève]] pri diminuto di nukleara fuzei en [[Europa]]. 
* [[17ma di decembro]] - Negocio inter [[Usa]] e Sovietia pri nukleara fuzei finas sen ula pakto.

=== [[Europa]] ===
* [[1ma di januaro]] - [[Grekia]] membreskas l'[[Europana Ekonomiala Komunitato]].
* [[9ma di januaro]] - [[Francisco Pinto Balsemão]] divenas chefministro di Portugal.
* [[4ma di februaro]] - [[Gro Harlem Brundtland]] divenas l'unesma [[muliero]] chefministro di [[Norvegia]].
* [[23ma di februaro]] - [[Antonio Tejero Molina]] kun lua armizita grupo invadas parlamento di [[Hispania]]. La povo-kapto falias.
* [[24ma di februaro]] - [[Ter-tremo]] kun forteso 6.7 che [[skalo di Richter]] frapas [[Athina]] e produktas 16 morti.
* [[13ma di mayo]] - [[Papo Ioannes Paulus la 2ma]] vundesas da [[Mehmet Ali Ağca]] en [[Roma]].
* [[21ma di mayo]] - [[François Mitterrand]] divenas prezidanto di [[Francia]].
* [[5ma di julio]] - En [[Liverpool]], [[Anglia]], 30 policisti vundesas dum strada konflikti, qui komencis pos aresto di negra motorciklisto.&lt;ref&gt;{{Extera ligilo|titulo=1981: Police attacked in Liverpool riots|editero= BBC |url=http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/july/5/newsid_2494000/2494599.stm|vidita ye=15ma di oktobro 2018}}&lt;/ref&gt;
* [[29ma di agosto]] til la [[3ma di septembro]] (c.) - [[Ido-konfero 1981|Ido-konfero]] en Jongny/[[Vevey]], [[Suisia]].
* [[18ma di septembro]] - Parlamento di [[Francia]] aprobas fino di [[mortopuniso]].
* [[22ma di septembro]] - [[François Mitterrand]] inauguras [[treno di granda rapideso]] - TGV - inter [[Paris]] e [[Lyon]].
* [[9ma di oktobro]] - Lego abolisanta [[mortopuniso]] promulgesas en [[Francia]], la lasta Europana lando qua abolisas ol.
* [[26ma di oktobro]] - En [[Finlando]], [[Urho Kekkonen]] renuncas pos 25-yara prezidanteso.
* [[25ma di novembro]] - [[Ari Vatanen]] divenas l'unesma Finlandano qua vinkas mondala championkonkurso en [[automobila ralio]]*.
* [[1ma di decembro]] - [[Yugoslavia]]n aeroplano kolizionas monto proxim [[Ajaccio]], [[Korsika]], e produktas 178 morti.
* [[13ma di decembro]] - En [[Polonia]], [[Wojciech Jaruzelski]] imperas militala stando pro preventor krulo di komunista socio.

=== [[Azia]] ===
* [[20ma di januaro]] - En [[Iran]] la 52 kidnapita [[Usa]]ni liberigesas, pos 14-monata kapto.
* [[23ma di januaro]] - [[Ter-tremo]] kun forteso 6.8 che la [[skalo di Richter]] en provinco [[Provinco Sichuan|Sìchuān]], [[Popul-Republiko Chinia]], produktas 150 morti.
* [[30ma di mayo]] - Prezidanto di [[Bangladesh]], [[Ziaur Rahman]], asasinesas en [[Chittagong]].
* [[7ma di junio]] - Milital aeroplani di [[Israel]] atakas nukleara centralo Osiraq en [[Irak]].
* [[16ma di julio]] - [[Mahathir bin Mohamad]] divenas chefministro di Malaizia.
* [[17ma di julio]] - [[Israel]] bombardas [[Beirut]].

=== [[Afrika]] ===
* [[25ma di januaro]] - Granda inundado en Laingsburg, [[Sudafrika]] produktas adminime 100 morti.&lt;ref&gt;{{Extera ligilo|titulo= At least 100 people drown in a flood at Laingsburg|url=https://www.sahistory.org.za/dated-event/least-100-people-drown-flood-laingsburg|editero=SAHO - South African History Online|vidita ye=24ma di februaro 2019|idiomo={{en}}}}&lt;/ref&gt;
* [[24ma di aprilo]] - Reformo en [[Senegal]]ana [[konstituco]] posibligas plurapartisala sistemo.
* [[19ma di agosto]] - [[Libia]] sendas du milital avioni por interceptar Usan avioni super Sirte-gulfo. Amba Libian aeroplani destruktesas.
* [[28ma di agosto]] - [[Sudafrika]]na trupi invadas [[Angola]].
* [[6ma di oktobro]] - Prezidanto di [[Egiptia]], [[Anwar Sadat]], mortigesas dum militala parado.
* [[14ma di oktobro]] - Vice-prezidanto [[Hosni Mubarak]] divenas prezidanto di [[Egiptia]].
* [[9ma di novembro]] - [[Mauritania]] abolisas [[sklaveso]], la lasta lando del mondo qua abolisas ta kustumo.

=== [[Nord-Amerika]] ===
* [[20ma di januaro]] - Prezidanteso di [[Jimmy Carter]] finas e [[Ronald Reagan]] divenas Usana prezidanto.
* [[30ma di marto]] - [[John Hinckley Jr.]] probas mortigar [[Ronald Reagan]] en [[Washington DC]].
* [[5ma di junio]] - Unesma [[Sindromo di Imuno-Defekteso Aquirita (AIDS)|AIDS]]-kuracati en [[Los Angeles]], [[Kalifornia]], [[Usa]].
* [[1ma di agosto]] - Muziko-[[televiziono|televizionokanalo]] MTV komencas brodkastar.
* [[28ma di agosto]] - [[Sudafrika]]n armeo invadas [[Angola]].
* [[23ma di novembro]] - [[Ronald Reagan]] sekrete signatas posibligo a [[CIA]] por rekrutar ''Contra''-partizani en [[Nikaragua]].

=== [[Central Amerika]] ===
* [[21ma di septembro]] - [[Belize]] nedependanteskas del [[Unionita Rejio]].
[[Arkivo:Flag_of_Antigua_and_Barbuda.svg|thumb|130px|Flago di [[Antigua e Barbuda]].]]
* [[1ma di novembro]] - [[Antigua e Barbuda]] nedependanteskas del [[Unionita Rejio]].
* [[10ma di decembro|10ma]] til la [[12ma di decembro]] - En [[Salvador]] eventas masakro di civili en la vilaji El Mozote, La Joya e Los Toriles. Cirkume 900 personi mortigesas dal militisti.

=== [[Sud-Amerika]] ===
* [[21ma di marto]] - [[Roberto Eduardo Viola]] divenas prezidanto di [[Arjentinia]].
* [[novembro]] - Modifiko en elektala lego itere posibligas populo elektar direte la guberniestri di stati en [[Brazilia]]. En [[1982]] eventos elekto por guberniestri unesmafoye pos [[1964]].

=== [[Oceania]] ===
* [[1ma di januaro]] - [[Palau]] divenas autonoma.
* [[15ma di septembro]] - [[Vanuatu]] membreskas l'[[Unionita Nacioni]].

== Naski ==
* [[2ma di januaro]] - [[Maxi Rodríguez]], Arjentiniana futbalisto
[[Arkivo:Alicia_Keys_cropped.jpg|thumb|130px|[[Alicia Keys]]]]
* [[20ma di januaro]] - [[David J. Peterson]], Usana skriptistulo ed artistulo
* [[24ma di januaro]] - [[Maria Elena Boschi]], Italiana politikistino
* [[25ma di januaro]] - [[Alicia Keys]], Usana kantistino
* 25ma di januaro - [[Toše Proeski]], Macedoniana kantisto (m. 2007)
* [[28ma di januaro]] - [[Elijah Wood]], Usan aktoro
* [[31ma di januaro]] - [[Justin Timberlake]], Usana kantisto ([['N Sync]])
* januaro - [[Paul-Henri Sandaogo Damiba]], prezidanto di Burkina Faso
* [[17ma di februaro]] - [[Paris Hilton]], Usan aktorino ed heredantino dil Hoteli Hilton
* [[21ma di februaro]] - [[Floor Jansen]], Nederlandana kantistino ([[Nightwish]])
[[Arkivo:Lleyton Hewitt (AUS) (21426427855).jpg|thumb|130px|[[Lleyton Hewitt]]]]
* [[24ma di februaro]] - [[Lleyton Hewitt]], Australiana tenisistulo
* [[1ma di marto]] - [[Ana Hickmann]], Braziliana manekinino e hostino di [[televiziono]]
* [[15ma di marto]] - [[Brice Guyart]], Franca skermisto, Olimpiala championo
* [[30ma di marto]] - [[Sergei Valeryevich Mozyakin|Sergei Mozyakin]], Rusiana hokeisto
* [[31ma di marto]] - [[Maarten van der Weijden]], Nederlandana natisto
* [[11ma di aprilo]] - [[Alessandra Ambrosio]], Braziliana manekinino
* [[19ma di aprilo]] - [[Catalina Sandino Moreno]], Kolumbiana cinem-aktorino
* [[25ma di aprilo]] - [[Anja Pärson]], Sueda Alpala skiistino
* 25ma di aprilo - [[Felipe Massa]], Brazilian automobilisto
[[Arkivo:Jessica_Alba_SDCC_2014.jpg|thumb|130px|[[Jessica Alba]]]]
* [[28ma di aprilo]] - [[Jessica Alba]], Usan aktorino
* [[3ma di mayo]] - [[Murilo Endres]], Braziliana volebalisto
* [[4ma di mayo]] - [[Alexandr Vasilyevich Kolobnev|Alexandr Kolobnev]], Rusiana ciklisto
* [[7ma di mayo]] - [[Lorena Guréndez García]], Hispana gimnastikistino
* [[17ma di mayo]] - [[Cosma Shiva Hagen]], Germana aktorino
* [[18ma di mayo]] - [[Matthew Yglesias]], Usana politikala jurnalisto e *blogisto
* [[20ma di mayo]] - [[Iker Casillas]], Hispana futbalistulo
* [[7ma di junio]] - [[Anna Kournikova]], Rusa tenisistino
* [[9ma di junio]] - [[Natalie Portman]], Israelan aktorino
* [[12ma di junio]] - [[Adriana Lima]], Braziliana manekinino
* [[5ma di julio]] - [[Gianne Albertoni]], Braziliana manekinino
* [[9ma di julio]] - [[Dado Cavalcanti]], Braziliana futbalo-entrenisto
* [[24ma di julio]] - [[Nayib Bukele]], prezidanto di Salvador
* [[27ma di julio]] - [[Fernando Alonso]], Hispana automobilisto di [[Formulo 1]]
* [[30ma di julio]] - [[Dado Cavalcanti]], Braziliana entrenisto di futbalo
[[Arkivo:Federer Wimbledon2012 with trophy.jpg|thumb|130px|[[Roger Federer]]]]
* [[8ma di agosto]] - [[Roger Federer]], Suisa tenisisto
* [[28ma di agosto]] - [[Jessica Alba]], Usan aktorino
* [[4ma di septembro]] - [[Beyoncé Knowles]], Usana kantistino
* [[26ma di septembro]] - [[Serena Williams]], Usana tenisistino
* 26ma di septembro - [[David Weigel]], Usana jurnalisto
[[Arkivo:Ibrahimovic in Doha Press Conference.jpg|130px|thumb|&lt;small&gt;[[Zlatan Ibrahimović]]&lt;/small&gt;]]
* [[3ma di oktobro]] - [[Zlatan Ibrahimović]], Sueda futbalisto
* [[15ma di oktobro]] - [[Elena Dementieva]], Rusa tenisistino
* [[30ma di oktobro]] - [[Ivanka Trump]], Usana manekinino, spozino di [[Donald Trump]]
* [[2ma di novembro]] - [[Monica Iozzi]], Brazilian aktorino e raportistino
* [[25ma di novembro]] - [[Xabi Alonso]], Hispana futbalisto
* [[2ma di decembro]] - [[Britney Spears]], Usana kantistino
* 2ma di decembro - [[Andrea Lehotská]], Slovakiana manekino ed aktorino kun civitaneso italiana
* [[11ma di decembro]] - [[Javier Pedro Saviola|Saviola]], Arjentiniana futbalisto
* [[27ma di decembro]] - [[Emilie de Ravin]], Australian aktorino

== Morti ==
[[Arkivo:Harold_Urey.jpg|thumb|130px|&lt;small&gt;[[Harold Clayton Urey]]&lt;/small&gt;]]
* [[5ma di januaro]] - [[Harold Clayton Urey]], Usana fiziko-kemiisto, Nobel-laureato pri kemio (n. 1894)
* [[19ma di januaro]] - [[Alberto Héber Usher]], prezidanto di Uruguay (n. 1918)
* [[31ma di januaro]] - [[William Gopallawa]], prezidanto di Sri-Lanka (m. 1896)
* [[9ma di februaro]] - [[Bill Haley]], Usana kantisto (n. 1925)
* [[28ma di februaro]] - [[Álvaro Cunqueiro]], Hispana skriptisto (n. 1911)
* [[1ma di marto]] - [[Roberto Francisco Chiari Remón]], prezidanto di Panama (n. 1905)
* [[9ma di marto]] - [[Max Delbrück]], Germana biologiisto, Nobel-laureato (n. 1906)
* [[29ma di marto]] - [[Eric Eustace Williams]], chefministro di Trinidad e Tobago (n. 1911)
* [[5ma di aprilo]] - [[Pinchus Kremegne]], Lituana-Franciana skultisto e piktisto (n. 1890)
* [[12ma di aprilo]] - [[Joe Louis]], Usana boxisto, mondala championo 1937-1949 (n. 1914)
* [[23ma di aprilo]] - [[Josep Pla i Casadevall]], Kataluniana skriptisto (n. 1897)
* [[3ma di mayo]] - [[Boris Kobe]], Sloveniana piktisto (n. 1905)
[[Arkivo:Bob-Marley-in-Concert_Zurich_05-30-80.jpg|130px|thumb|[[Bob Marley]]]]
* [[11ma di mayo]] - [[Bob Marley]], [[Jamaika]]na ''[[reggae]]''-muzikisto (n. 1945)
* 11ma di mayo - [[Odd Hassel]], Norvegiana kemiisto, Nobel-laureato (n. 1897)
* [[12ma di mayo]] - [[Benjamin Henry Sheares]], prezidanto di Singapur (n. 1907)
* 12ma di mayo - [[Helmut Andreas Paul Grieshaber]], Germana piktisto e skultisto (n. 1908)
* [[24ma di mayo]] - [[Jaime Roldós Aguilera]], prezidanto di Equador (n. 1940)
* [[30ma di mayo]] - [[Ziaur Rahman]], prezidanto di Bangladesh (n. 1936)
* [[31ma di mayo]] - [[Giuseppe Pella]], chefministro di Italia (n. 1902)
* [[11ma di junio]] - [[Eppo Doeve]], Nederlandana piktisto (n. 1907)
* [[13ma di junio]] - [[Amácio Mazzaropi]], Brazilian aktoro e filmifisto (n. 1912)
* [[23ma di junio]] - [[Zarah Leander]], Sueda aktorino e kantisto (n. 1907)
* [[27ma di julio]] - [[William Wyler]], Usana filmifisto (n. 1902)
* [[29ma di julio]] - [[Russell Drysdale]], Australiana piktisto (n. 1912)
[[Arkivo:Omar_Torrijos_1977.jpg|130px|thumb|[[Omar Torrijos Herrera]]]]
* [[31ma di julio]] - [[Omar Torrijos Herrera]], prezidanto di [[Panama]] (n. 1929)
* [[2ma di agosto]] - [[Delfo Cabrera]], Arjentinian atleto (n. 1919)
* [[10ma di agosto]] - [[Erich Weferling]], Germana linguisto e tradukisto ad [[Ido]] ed [[Interlingue]] (n. 1889)
* [[22ma di agosto]] - [[Glauber Rocha]], Braziliana filmifisto (n. 1938)
* [[27ma di agosto]] - [[Valeri Borisovich Harlamov|Valeri Harlamov]], Rusiana e Sovietiana hokeisto (n. 1948)
* [[30ma di agosto]] - [[Mohammad-Ali Rajai]], prezidanto di Iran (n. 1933)
* [[1ma di septembro]] - [[Albert Speer]], nacional-socialista politikisto, arkitekto (n. 1905)
* [[8ma di septembro]] - [[Hideki Yukawa]], Japoniana fizikisto, Nobel-laureato (n. 1907)
* [[9ma di septembro]] - [[Jacques Lacan]], Franca psikiatriisto (n. 1901)
* [[12ma di septembro]] - [[Eugenio Montale]], Italiana poeto, Nobel-laureato (n. 1896)
* [[28ma di septembro]] - [[Rómulo Betancourt]], prezidanto di Venezuela (n. 1908)
* [[6ma di oktobro]] - [[Anwar Sadat]], prezidanto di [[Egiptia]], mortigita (n. 1918)
[[Arkivo:Persconferenties, ministers, portretten, Bestanddeelnr 930-3763.jpg|thumb|130px|[[Moshe Dayan]]]]
* [[16ma di oktobro]] - [[Moshe Dayan]], [[Israel]]ana generalo (n. 1915)
* [[29ma di oktobro]] - [[Georges Brassens]], Franca kantisto e kompozisto (n. 1921)
* [[22ma di novembro]] - [[Hans Adolf Krebs]], Germana mediko e biokemiisto, Nobel-laureato (n. 1900)
* [[29ma di novembro]] - [[Natalie Wood]], Usan aktorino (n. 1938)
* [[17ma di decembro]] - [[Mehmet Shehu]], chefministro di Albania (n. 1913)
* [[27ma di decembro]] - [[Suat Hayri Ürgüplü]], chefministro di Turkia (n. 1903)
* [[Art Frahm]], Usana piktisto (n. 1907)

== Nobel-premiiziti ==
* [[Listo di Nobel-laureati pri fiziko|Fiziko]]: [[Nicolaas Bloembergen]], [[Arthur Leonard Schawlow]], [[Kai Siegbahn]]
* [[Listo di Nobel-laureati pri kemio|Kemio]]: [[Kenichi Fukui]] e [[Roald Hoffmann]]
* [[Listo di Nobel-laureati pri fiziologio o medicino|Fiziologio o Medicino]]: [[Roger W. Sperry]], [[David H. Hubel]], [[Torsten N. Wiesel]]
* [[Listo di Nobel-laureati pri literaturo|Literaturo]]: [[Elias Canetti]]
* [[Listo di Nobel-laureati pri paco|Paco]]: [[Supra Komitato dil Unionita Nacioni pri Refujanti]]
* [[Listo di Nobel-laureati pri ekonomiko|Ekonomiko]]: [[James Tobin]]

== Referi ==
{{reflist}}

[[Kategorio:Yari 1980a]]</text>
      <sha1>ix4pidnchzj3ugdpv2aelayth53kuwf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Beijing</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2487</id>
    <revision>
      <id>995859</id>
      <parentid>981698</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T14:28:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19672" xml:space="preserve">{{Urbi
| nomo                  = Beijing
| Flago                 =
| Blazono               =
| Imajo                 = Beijing montage 1.png
| TextodilImajo         = Kelk imaji pri Beijing.
| Mapo                  = Beijing_in_China_(%2Ball_claims_hatched).svg
| Shablono_lando        = {{CHN}}
| Regiono               =
| Tipodisubdividuro     =
| Regiono2              = 
| Fondita ye            =
| Fondita da            =
| Urbestro              = Chen Jining
| Latitudo              = 39°55' N
| Longitudo             = 116°23' E
| Altitudo              = 43,5
| Surfaco               = {{formatnum:16411}}
| Habitanti             = {{formatnum:21542000}}&lt;ref name=&quot;bulletin2018&quot;&gt;{{extera ligilo|titulo=Beijing Municipal Bureau of Statistics and NBS Survey Office in Beijing|url= http://www.bjstats.gov.cn/zxfb/201901/t20190123_415558.html |editero=Beijing Municipal Bureau of Statistics |idiomo={{en}}}}&lt;/ref&gt;
| Yaro                  = 2018
| Denseso di habitantaro= 1.300
| Chefurbo              =
| Disto                 =
| Horala_zono           = +8
| Reto                  = 
}}
[[Arkivo:Tiananmen_Gate.jpg|thumb|left|320px|Pordo Tiananmen]]
'''Beijing''', pinyine '''Běijīng''' esas chef-urbo e samtempe un ek quar urbi separita kom legitima provinco di [[Popul-Republiko Chinia]]. Segun statistiki de 2018, ol havis {{formatnum:21542000}} habitanti.&lt;ref name=&quot;bulletin2018&quot;/&gt; Lua tota surfaco esas {{formatnum:16411}} km². Lua nomo devenas del [[Chiniana linguo|Chiniana]] vorti ''bei'' e ''kin'' signifikante 'norda chef-urbo'.

En Beijing jacas la maxim granda apertata urbala placo de la mondo: la [[placo Tiananmen]] havanta entote {{formatnum:440000}} m². L'urbo havas 91 [[universitato|universitati]], e multa ek li jacas inter la maxim bona de la lando.

En [[2008]] eventis l'[[Olimpiala Ludi en Beijing, 2008|Olimpiala Ludi]] en l'urbo.

== Historio ==
La maxim anciena restaji pri homala habitado en la regiono di nuna Beijing trovesis che sistemo di kaverni Zhoukoudian, inkluzite l'unesma skeleto di [[Homo erectus]], de cirkume 230 mil til 250 mil yari ante nun. [[Homo sapiens]] anke habitesis ibe, cirkume 27 mil yari ante nun.

Beijing fondesis plu kam 3000 yari  ante nun sur la situo del olima Chiniana chef-urbo Ch'i. L'unesma urbo cirkondita per muri en la regiono esis Jicheng, chef-urbo dil stato Ji, qua konstruktesis cirkume 1045 yari aK. Pose, ca urbeto konquestesis dal stato Yan dum la 7ma yarcento aK, e divenis chef-urbo di Yan. Pos ke [[Qin Shi Huang]] unigis Chinia dum la 3ma yarcento, Jicheng divenis regionala chef-urbo.

Ye la [[1ma di junio]] [[1215]], Mongoli prenis la urbo Zhongdu (nuntempa Beijing) pos longa asiejo. Milito inter Mongoli di [[Chingiz-kano]] e la [[dinastio Jin]] de norda Chinia komencis en [[1211]]. Dum du yari l'armeo di Chingiz ne minacesis grave. Tamen il amasigis sua trupi, ed en [[1213]] la teritorio di le Jin exter la [[Granda Murego di Chinia]] vinkesis. Tri armei, komandata da familiani di Chingiz, sucesis penetrar la murego ye diversa loki. Pos la preno di Zhongdu, imperiestro [[Xuanzong (imperiestro)|Xuanzong]] di le Jin diplasis sua rezideyo sude a [[Kaifeng]], qua divenis ilua nova chef-urbo. L'avanco di Mongoli duris, ed en [[1234]] la dinastio Jin exingesis.

[[Arkivo:Beijing - Summer Palace - Letní palác Yiheyuan - panoramio.jpg|thumb|left|320px|Somera palaco konstruktita dum la [[dinastio Ming]].]]
Ye la [[23ma di januaro]] [[1368]] [[Zhu Yuanzhang]] kronizesis kom l'unema imperiestro de la [[dinastio Ming]]. Zhu Yuanzhang vinkis [[Mongola imperio|Mongoli]] e, en [[1403]], ilu transferis la chef-urbo dil rejio de [[Nanking]] a Beijing. La konstrukto di la nova imperiala palaco, l'&quot;[[urbo interdiktita]]&quot;, komencis en 1406 e finis en 1420. On kredas ke de la 15ma til la 18ma yarcenti Beijing esis la maim populoza urbo de la mondo. L'unesma kirko del urbo konstruktesis en 1652 onde ante existis chapelo konstruktita da [[Matteo Ricci]].

En 1644 l'urbo kaptesis da armeo komandita da Li Zicheng, e la [[dinastio Ming]] finis. Tamen, il abandonis la povo kande le Manchu, komandita dal princo Dorgon, arivis al urbo 40 dii pose. Dorgon establisis la [[dinastio Qing]] kom direta sucedinto de la [[dinastio Ming]], e deslegitimigis Li Zicheng e lia sucedinti.&lt;ref name= Elliot&gt;{{cite book |last = Elliott |first = Mark C. |title = The Manchu Way: The Eight Banners and Ethnic Identity in Late Imperial China |url = https://books.google.com/books?id=_qtgoTIAiKUC |location = Palo Alto, CA |publisher = Stanford University Press |year=2001 |isbn=978-0-8047-4684-7 |access-date=22ma di julio 2009}}&lt;/ref&gt;

Dum l'epoko di la dinastio Qing, Beijing divenis l'unika chef-urbo di tota [[Chinia]]. L'imperiestri facis kelka modifiki en la rejala rezideyo, tamen granda parto dil edifici ne modifikesis. Nordweste del urbo, l'imperiestri konstruktis diversa palacala gardeni, inkluzite l'anciena Somera palaco e la Nova Somera palaco.

[[Arkivo:Second_Opium_War_British_Beijing_1860.jpg|thumb|left|320px|Britaniani kaptas Beijing dum la [[duesma opiumo-milito]].]]
Dum la [[duesma opiumo-milito]], Angla e Franca trupi kaptis la suburbi di Beijing, e spoliis e brulis l'anciena Somera palaco en 1860.   Segun tale nomizita &quot;konvenciono di Beijing&quot; (konocata en Chinia kom &quot;neegala pakti&quot;) signatita ca yaro por finar la milito, unesmafoye westala povi darfis havar permananta diplomacala ambasadeyi en la urbo. De la 14ma til la 15ma di agosto [[1900]] eventis tale nomizita &quot;batalio di Beijing&quot;, dum la [[revolto dil Boxeri]]. Boxeri - qui recevis ta nomo nam multa ek la revoltinti praktikis kombato-sporti -probis eliminar la prezenteso di stranjeri, ed anke di Chiniani konvertita a [[kristanismo]]. Dum la revolto, diversa importanta strukturi destruktesis, exemple l'akademio Hanlin e la nova Somera Palaco. Pro la revolto, Beijing riokupesis da trupi di 8 landi. La koalisuro di 8 nacioni koaktis reprezenteri di Chinana guvernerio, Li Hung-chang e princo Yikuang, signatar paco-pakto qua obligis Chinia pagar 335-milion-dolara indemno plusa interesti dum 39 yari. Anke demandesis la deporto di chefi Boxeri, e la destrukto di fuorti ed altra defensi norde de Chinia. Dek dii pos signatir paco-pakto, stranjera trupi foriris Beijing.

[[Arkivo:Hata-men_Gate.jpg|thumb|320px|''Chongwenmen'', pordo por enirar l'&quot;urbo interdiktata&quot;.]]
Pos la pakto signatesis, imperiestrino [[Dowager Cixi]] retroiris al urbo e la [[dinastio Qing]] restauresis, tamen plu multe febla. Cixi mortis en 1908, e la dinastio krulis en 1911, pos komencar la revoluciono Xinhai, en oktobro. La skopo di la revoluciono esis revokar la monarkio e krear [[republiko]]. Komence, [[Sun Yat-sen]] ed altra chefi projetis transferar la chef-urbo di la lando a [[Nanjing]]. Pos ke generalo [[Yuan Shikai]] koaktis la lasta imperiestro renuncar, revolucioneri aceptis lu kom prezidanto di la nova [[Republiko Chinia (1912-1949)|Republiko Chinia]]. Yuan mantenis la chef-urbo en Beijing, ed en 1915 ilu proklamis su imperiestro. Ilu mortis min kam 1 yaro pose, e lokala milito-chefi komencis kontrolar diversa regioni di la lando.

[[Arkivo:First_pictures_of_the_Japanese_occupation_of_Peiping_in_China.jpg|thumb|left|320px|Japoniana trupi paradas en Beiping, 1937.]]
En 1928, [[Kuomintang]] transferis la chef-urbo di Chinia a [[Nanjing]], ed en junio sam yaro, Beijing itere baptesis kom &quot;Beiping&quot;. Ye la [[7ma di julio]] [[1937]] eventis pafado proxim la ponto ''Marco Polo'', an la frontiero inter Republiko Chinia e Korea, lor teritorio okupita da Japonia. To esis la komenco di la [[duesma milito Chiniana-Japoniana]]. Ye la [[29ma di julio]] sam yaro, Japoniani okupis Beijing, qua transformesis en chef-urbo di tale nomizita &quot;provizora guvernerio di Republiko Chinia&quot;, marioneto-stato de [[Japonian imperio]]. Pose, ca &quot;provizora guvernerio&quot; unionesis a la guvernerio komandita da [[Wang Jingwei]] en sudala Chinia, anke favorebla a Japoniani.

[[Arkivo:PRCFounding.jpg|thumb|320px|[[Mao Zedong]] proklamas [[Popul-Republiko Chinia]].]]
Dum la lasta fazi dil [[interna milito Chiniana]], l'Armeo di Populala Liberigo pacoze kaptis Beijing ye la [[31ma di januaro]] [[1949]]. Ye la [[1ma di oktobro]] sam yaro, [[Mao Zedong]] anuncis, de la [[placo Tiananmen]], la kreo di [[Popul-Republiko Chinia]]. Ilu restauris la nomo Beijing, e transformis ol en chef-urbo di la lando. Dum la sequanta yardeko, Beijing komencis expansar transe lua anciena murego e vicina quarteri. Importanta industrii instalesis weste, e rezidala quarteri expansesis adnorde. Multa parti de lua murego razigesis dum la yari 1960a, por posibligar la konstrukto di [[metroo]] e di la duesma expresa avenuo cirklatra.

[[Arkivo:CNBJ-010-156_人民英雄纪念碑.tif|thumb|left|280px|Placo Tiananmen en 1975.]]
Dum tale nomizita &quot;kulturala revoluciono&quot; de 1966 til 1976, la movado di la Reda Guardo komencis en Beijing, e lua guvernerio subisis l'unesma purgi. En 1976, pos la morto di [[Zhou Enlai]], eventis protesti en la [[placo Tiananmen]] kontre la represi dal rejimo, lor komandita da tale nomizita &quot;Bando di le Quar&quot;, qui havis kom precipua nomo Jian Qing, vidvo di [[Mao Zedong]].

Depos la [[yari 1980a]], l'urbala areo di Beijing komencis expansesar, nome pos la fino di la 2ma, 3ma, 4ma, 5ma e 6ma cirklatra avenui por rapida trafiko. Guomao, Wangfujing e Xidan divenis komercala quarteri, samatempe kam Zhongguancun divenis centro por inquesti pri elektroniko e komerco di elektronal equipuri. En [[1989]] eventis protesti en la [[placo Tiananmen]] qui demandis la fino di la [[korupto]] en la rejimo e demokratiala reformi. La protesti di 1989 represesis dal armo e produktis de 286 morti (segun oficala statistiki) til cirkume 10 mil morti (segun Sovietiana, Usana e Britaniana statistiki).

En 2008, Beijing gastigis la [[Olimpiala Ludi en Beijing, 2008|Somerala Olimpiala Ludi]], ed en 2022 ol gastigis la [[Vintrala Olimpiala Ludi en Beijing, 2022|Vintrala Olimpiala Ludi]].

== Geografio ==
[[Arkivo:2016年12月30日中午，北京南郊霾色渐浓。（美国之音新闻图片）.jpg|thumb|left|280px|Edifici en Beijing celita dal [[atmosferala polutajo]].]]
[[Arkivo:Bei Hai park, Beijing, China - 49679163271.jpg|thumb|320px|Parko Bei Hai, Beijing.]]
La [[reliefo]] di Beijing esas plana, e l'urbo jacas an la norda extremajo di la Granda Planajo di Chinia. La mezavalora [[altitudo]] di lua urbala areo varias de 40 til 60 metri. Lua maxim alta punto, monto Dongling, jacas {{formatnum:2303}} metri super la [[marala nivelo]]. La maxim multa riveri qui fluas tra l'urbo, inkluzite Chaobai, Yongding e Juma, debushas an la fluvio Hai.

La klimato dil urbo esas humida kontinentala (''Dwa'' segun la [[klimatala klasifikuro da Köppen]]), kun influi de la [[musono]] e de l'[[anticiklono]] Siberiana. La mezavalora [[temperaturo]] en julio ([[somero]]) esas 26,7°C, kontre ke la mezavalora temperaturo en januaro ([[vintro]]) esas -3,1°C.

La mezavalora yarala [[pluvo-quanto]] esas 571,8 mm, e la maxim pluvoza monato esas julio, kun mezavalore 185,2 mm. De novembro til marto pluvas min kam 10 mm omna monati.

De 2000 til 2009 l'urbala areo di Beijing quaropleskis, e to afektis la [[klimato]] del urbo, inkluzite la humideso dil aero e la koncentro di [[atmosferala polutajo]].

{{panoramo|NorthChina(Beijing) banner.jpg|1000px|&lt;center&gt;Panoramo pri distrikto Haidian, Beijing.&lt;/center&gt;}}

==Transporto==
[[Arkivo:Bcia overview.JPG|thumb|320px|Internaciona aeroportuo di Beijing]]
[[Arkivo:广州大道天河立交顶层.jpeg|thumb|left|320px|Autochoseo Nacionala 105 ekiranta Beijing]]
La kresko di Beijing transformis ol en koncentro-punto di transporto-moyeni. En lua urbala areo existas 5 avenui di cirkunvalaciono, 9 avenui principala, 15 nacionala chosei, 9 linei di ordinara treni interurbala plu 6 linei di treni di granda rapideso, ed 1 internaciona [[aeroportuo]], qui ligas ol a diversa loki. Exemple l'Autochoseo Nacionala 105, qua ligas Beijing a [[Makau]], tra [[Guanzhou]] e [[Zhuhai]].

Lua internaciona [[aeroportuo]], distanta 32 kilometri nord-este del urbo proxim Shunyi, esas precipua bazo por la kompanio ''Air China''. Ol esas la 3ma maxim uzata aeroportuo de la mondo, dop Heathrow en [[London]] e l'aeroportuo internaciona ''Hartsfield-Jackson'' en [[Atlanta]]. L'olima aeroportuo Beijing-Nanyuan, distanta 13 kilometri sude de la placo Tiananmen, inauguresis en 1910 ed uzesis por civila transporto til 2019. Nun ol esas bazo por Chiniana aer-armeo.

Du granda ferovoyala stacioni existas en Beijing: la centrala staciono, e la westala staciono. [[Treno|Treni]] ligas Beijing a [[Guangzhou]], [[Shanghai]], [[Harbin]], Baotu, Taiyuan, Chengde e Qinhuangdao, ed ank ad internaciona destini en [[Pyongyang]], Kowloon e Rusia, tra [[UlaanBaatar]]. En 2008 inauguresis interurbala [[ferovoyo]] longa de 117 kilometri nur por pasajeri, liganta Beijing a Tianjin per [[treno di granda rapideso|treni di granda rapideso]] qui povas atingar 350 km/h e parkurar la disto inter la du urbi en 30 minuti.

Dum la 5ma e la 6ma yarcenti konstruktesis [[kanalo]], longa de {{formatnum:1776}} kilomentri, plubonigita dum la 18ma yarcento ed ankore existanta. Ol ligas Beijing a [[Hangzhou]], tra fluvii [[Yangce]] e [[Flava fluvio|Flava]]. Tamen, ol ne pluse uzesas por transportar vari a Beijing, pro la granda depozo di sedimenti inter Beijing e Flava fluvio.

=== Publika transporto ===
[[Arkivo:Platform of Tian'anmen West Station (20210829185336).jpg|thumb|320px|Metroala staciono che placo Tiananmen.]]
[[Arkivo:俯拍S2线列车在清华园站1.jpg|thumb|left|320px|Treno di suburbala lineo S2.]]
Beijing havas entote 25 linei di [[metroo]], kun 783 kilometri di linei e 459 stacioni. La sistemo inauguresis en 1971, ed esis l'unesma metroala sistemo di Popul-Republiko Chinia. Ante 2002 la sistemo havis du linei, e pos ca yaro ol expansesis pos ke Beijing selektesis por gastigar l'[[Olimpiala Ludi]] di 2008. Ye la 26ma di decembro 2015, la sistemo ja havis 554 kilometri, e l'expansi ed inauguro di nova stacioni duris dum la sequanta yari, mem dum l'epidemio di [[COVID-19]]. En 2018, plu kam 10,5 milion personi uzis la sistemo omnadie, ed en julio 2019, preske 13,8 milion personi uzis ol. Tamen la sistemo duras esar nesuficanta por la demando di la metropolo, ed on projetas 18,5 milion uzeri omnadie e 998,5 kilometri di linei en 2025.

Ultre metroo, la sistemo di publika transporto di Beijing havas 4 linei di suburbala treni, qui inauguresis en 2008 e havas entote 364,7 kilometri. Ank existas 1000 linei di ordinara omnibusi e troleobusi, inkluzite BRT-omnibusi, e diversa [[taxio|taxii]], inkluzite &quot;triciklo-taxii&quot;.

==Turismo==
[[Arkivo:GreatWallNearBeijingWinter.jpg|thumb|320px|La [[Granda Murego di Chinia|Granda Murego]] dum vintro.]]
Inter la remarkinda turistal atraktivi di Beijing esas parto ek la [[Granda Murego di Chinia]], che defileyo Badaling, norde del urbo. Ca parto di la murego, alta de 8 metri, konstruktesis dum la 16ma yarcento, ed apertesis por turistala viziti dum la yari 1950a.&lt;ref name=Top17/&gt;

[[Arkivo:北京故宫12.JPG|thumb|left|320px|Muzeo che Imperiala Palaco, an [[Urbo interdiktita]].]]
Altra loko multe vizitata esas l'&quot;[[Urbo interdiktita]]&quot;, ube jacas l'anciena imperiala palaco, nun muzeo, konstruktita da [[dinastio Yuan]], plugrandigita da [[dinastio Ming]] ed uzita til la fino di la [[dinastio Qing]]. La komplexo di edifici havas entote 720 mil m², e cirkondesas da murego alta de 10 metri e da fosato larja de 50 metri.&lt;ref name=Top17&gt;{{extera ligilo|url=https://www.planetware.com/tourist-attractions-/beijing-peking-chn-bj-bj.htm |titulo=17 Top-Rated Tourist Attractions in Beijing|editero=PlanetWare|vidita ye=5ma di februaro 20222|idiomo={{en}}}}&lt;/ref&gt; Un ek lua edifici, nomizita &quot;Salono di la Suprega Harmonio&quot; esas alta de 35 metri, ed esas la maxim granda ligna edifico duranta til nun.&lt;ref name=Top17/&gt;

[[Arkivo:NationalMuseumofChinapic1.jpg|thumb|320px|Nacionala Muzeo di Chinia]]
La [[placo Tiananmen]] inauguresis en 1958, por celebrar 10 yari di Popul-Republiko Chinia. Ol projetesis por recevar 1 milion viziteri. Ol jacas apud la Pordo Tiananmen, konstruktita en 1417, qua esis olim la precipua eniro dil Imperiala Urbo.&lt;ref name=Top17/&gt; Proxim ol jacas la Nacionala Muzeo di Chinia, qua gastigas 1,3 milion objekti, veninta del olima Muzeo pri Chiniana Revoluciono e del Nacionala Muzeo pri Chiniana Historio. Ol havas objekti de la [[prehistorio]] (1,7 milion yari ante nun) til la fino di la [[dinastio Qing]].

La Mauzoleo di Mao Zedong jacas centre de placo Tiananmen. Malgre ke Mao Zedong deziris kremacesar pos morto, ilua deziro ignoresis e lua korpo embalmesis. Ilua korpo nun restas prezervata en kristala sarko.&lt;ref name=Top17/&gt;

Poke distanta del Imperiala Palaco jacas parko Bei Hai, un en la maxim anciena imperiala gardeni del urbo. Konstruktita dum la 10ma yarcento, ol jacas apud lago samnoma. Interne la parko jacas remarkinda strukturi, exemple tale nomizita Pavilioni di la 5 Draki, la Blanka Pagodo, ed altri.

[[Arkivo:11 Temple of Heaven.jpg|thumb|left|320px|Cielala Templo]]
La Templo dil Paradiso, o Cielala Templo (Chiniane: 天坛; pinyin: ''Tiāntán'') konstruktesis en 1420, e havas du parti, un ek li rektangulatra e l'altra cirklatra, qui simbolizas la Tero e la Paradiso. En ca templo, l'imperiestro pregis en solena ceremonio dum la dio di vintrala solstico por ke la rekolti esez bona.&lt;ref name=Top17/&gt;

La Somera Palaco (''Yíhé Yuán'') distas 30 minuti de la centro di Beijing per omnibuso, automobilo o taxio. Ol konstruktesis dum la 12ma yarcento,&lt;ref name=Top17/&gt; en areo kovranta 2,9 km² kun lagi e gardeni. Ek lua areo 3/4 kovresas da aquo.

Lamao-Templo (Chiniane: 雍和宫, &quot;Palaco di la Paco e Harmonio&quot;) esas templo di Tibetana Buddhismo, ed esas un ek la maxim bone prezervata templi del urbo. Kompletigita en 1745, ol konstruktesis kun politikala skopo pos l'okupo di [[Tibet]], donanta a Tibetana lamai sideyo en lora chef-urbo dil imperio. Tale nomizita &quot;Salono di la Reji di Paradizo&quot; interne ol havas granda statuo di [[Buddho]] cirkondata da quar reji, singla ek li portanta simbolala objekti: [[rospo]], [[espado]], [[serpento]] e [[shildo]].

[[Arkivo:Beijing-Konfuziustempel Kong Miao-52-gje.jpg|thumb|320px|Templo Konfuceista di Beijing]]
Poke distanta de Lamao-Templo esas la Templo Konfuceista di Beijing, konstuktita en 1302 e dedikita a la doktriki da [[Konfucius]], qui dominacis Chiniana kulturo dum yarcenti. Ibe enrejistresis la nomo di {{formatnum:51624}} skolani Konfuceista qui aprobesis en l'exameni dil stato de 1416 til lua aboliso en 1904.&lt;ref name=Top17/&gt;

[[Arkivo:Liao pottery sacrificial vessels.jpg|thumb|left|320px|Ceramikajo che Muzeo di la Chef-urbo]]
La Muzeo di la Chef-urbo Beijing apertesis en 1981, e gastigas granda quanto di objekti en [[porcelano]] e bronzo, tradicionala kaligrafado, e multa statui Chiniana e de altra loki di Azia.&lt;ref name=Top17/&gt; Ol gastigas entote plu kam 200 mil objekti, inkluzite [[steleo]] dil imperiestro [[Qian Long]], pezanta 7 tuni e havanta anciena skriburi.&lt;ref name=Top17/&gt;

La Nacionala Centro pri Vivanta Arti (''Guójia dà jùyuàn''), anke nomizita &quot;Giganta Ovo&quot;, komencis konstruktesar en 2001 ed inauguresis en 2007. Ol judikesas kom un ek la maxim bona [[opero]]-domi di [[Azia]].&lt;ref name=Top17/&gt;

L'Anciena Observatorio di Beijing konstruktesis en 1442 este del urbo, ed uzesis til 1929. Ol gastigas cielo-globo konstruktita en 1673, e diversa astronomial instrumenti konstruktita da jezuito Ferdinand Verbiest.

==Referi==
{{reflist}}

[[Kategorio:Urbi en Popul-Republiko Chinia]]
[[Kategorio:Urbi separita en Popul-Republiko Chinia]]
[[Kategorio:Beijing| ]]</text>
      <sha1>qv77q28ydi9cv7wpyh1ph6lw9jf7qsg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>995863</id>
      <parentid>995859</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T15:08:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19715" xml:space="preserve">{{Urbi
| nomo                  = Beijing
| Flago                 =
| Blazono               =
| Imajo                 = Beijing montage 1.png
| TextodilImajo         = Kelk imaji pri Beijing.
| Mapo                  = Beijing_in_China_(%2Ball_claims_hatched).svg
| Shablono_lando        = {{CHN}}
| Regiono               =
| Tipodisubdividuro     =
| Regiono2              = 
| Fondita ye            =
| Fondita da            =
| Urbestro              = Chen Jining
| Latitudo              = 39°55' N
| Longitudo             = 116°23' E
| Altitudo              = 43,5
| Surfaco               = {{formatnum:16411}}
| Habitanti             = {{formatnum:21542000}}&lt;ref name=&quot;bulletin2018&quot;&gt;{{extera ligilo|titulo=Beijing Municipal Bureau of Statistics and NBS Survey Office in Beijing|url= http://www.bjstats.gov.cn/zxfb/201901/t20190123_415558.html |editero=Beijing Municipal Bureau of Statistics |idiomo={{en}}}}&lt;/ref&gt;
| Yaro                  = 2018
| Denseso di habitantaro= 1.300
| Chefurbo              =
| Disto                 =
| Horala_zono           = +8
| Reto                  = 
}}
[[Arkivo:Tiananmen_Gate.jpg|thumb|left|320px|Pordo Tiananmen]]
'''Beijing''', pinyine '''Běijīng''' esas chef-urbo e samtempe un ek quar urbi separita kom legitima provinco di [[Popul-Republiko Chinia]]. Segun statistiki de 2018, ol havis {{formatnum:21542000}} habitanti.&lt;ref name=&quot;bulletin2018&quot;/&gt; Lua tota surfaco esas {{formatnum:16411}} km². Lua nomo devenas del [[Chiniana linguo|Chiniana]] vorti ''bei'' e ''kin'' signifikante 'norda chef-urbo'.

En Beijing jacas la maxim granda apertata urbala placo de la mondo: la [[placo Tiananmen]] havanta entote {{formatnum:440000}} m². L'urbo havas 91 [[universitato|universitati]], e multa ek li jacas inter la maxim bona de la lando.

En [[2008]] eventis l'[[Olimpiala Ludi en Beijing, 2008|Olimpiala Ludi]] en l'urbo.

== Historio ==
La maxim anciena restaji pri homala habitado en la regiono di nuna Beijing trovesis che sistemo di kaverni Zhoukoudian, inkluzite l'unesma skeleto di [[Homo erectus]], de cirkume 230 mil til 250 mil yari ante nun. [[Homo sapiens]] anke habitesis ibe, cirkume 27 mil yari ante nun.

Beijing fondesis plu kam 3000 yari  ante nun sur la situo del olima Chiniana chef-urbo Ch'i. L'unesma urbo cirkondita per muri en la regiono esis Jicheng, chef-urbo dil stato Ji, qua konstruktesis cirkume 1045 yari aK. Pose, ca urbeto konquestesis dal stato Yan dum la 7ma yarcento aK, e divenis chef-urbo di Yan. Pos ke [[Qin Shi Huang]] unigis Chinia dum la 3ma yarcento, Jicheng divenis regionala chef-urbo.

Ye la [[1ma di junio]] [[1215]], Mongoli prenis la urbo Zhongdu (nuntempa Beijing) pos longa asiejo. Milito inter Mongoli di [[Chingiz-kano]] e la [[dinastio Jin]] de norda Chinia komencis en [[1211]]. Dum du yari l'armeo di Chingiz ne minacesis grave. Tamen il amasigis sua trupi, ed en [[1213]] la teritorio di le Jin exter la [[Granda Murego di Chinia]] vinkesis. Tri armei, komandata da familiani di Chingiz, sucesis penetrar la murego ye diversa loki. Pos la preno di Zhongdu, imperiestro [[Xuanzong (imperiestro)|Xuanzong]] di le Jin diplasis sua rezideyo sude a [[Kaifeng]], qua divenis ilua nova chef-urbo. L'avanco di Mongoli duris, ed en [[1234]] la dinastio Jin exingesis.

[[Arkivo:Beijing - Summer Palace - Letní palác Yiheyuan - panoramio.jpg|thumb|left|320px|Somera palaco konstruktita dum la [[dinastio Ming]].]]
Ye la [[23ma di januaro]] [[1368]] [[Zhu Yuanzhang]] kronizesis kom l'unema imperiestro de la [[dinastio Ming]]. Zhu Yuanzhang vinkis [[Mongola imperio|Mongoli]] e, en [[1403]], ilu transferis la chef-urbo dil rejio de [[Nanking]] a Beijing. La konstrukto di la nova imperiala palaco, l'&quot;[[urbo interdiktita]]&quot;, komencis en 1406 e finis en 1420. On kredas ke de la 15ma til la 18ma yarcenti Beijing esis la maim populoza urbo de la mondo. L'unesma kirko del urbo konstruktesis en 1652 onde ante existis chapelo konstruktita da [[Matteo Ricci]].

En 1644 l'urbo kaptesis da armeo komandita da Li Zicheng, e la [[dinastio Ming]] finis. Tamen, il abandonis la povo kande le Manchu, komandita dal princo Dorgon, arivis al urbo 40 dii pose. Dorgon establisis la [[dinastio Qing]] kom direta sucedinto de la [[dinastio Ming]], e deslegitimigis Li Zicheng e lia sucedinti.&lt;ref name= Elliot&gt;{{cite book |last = Elliott |first = Mark C. |title = The Manchu Way: The Eight Banners and Ethnic Identity in Late Imperial China |url = https://books.google.com/books?id=_qtgoTIAiKUC |location = Palo Alto, CA |publisher = Stanford University Press |year=2001 |isbn=978-0-8047-4684-7 |access-date=22ma di julio 2009}}&lt;/ref&gt;

Dum l'epoko di la dinastio Qing, Beijing divenis l'unika chef-urbo di tota [[Chinia]]. L'imperiestri facis kelka modifiki en la rejala rezideyo, tamen granda parto dil edifici ne modifikesis. Nordweste del urbo, l'imperiestri konstruktis diversa palacala gardeni, inkluzite l'anciena Somera palaco e la Nova Somera palaco.

[[Arkivo:Second_Opium_War_British_Beijing_1860.jpg|thumb|left|320px|Britaniani kaptas Beijing dum la [[duesma opiumo-milito]].]]
Dum la [[duesma opiumo-milito]], Angla e Franca trupi kaptis la suburbi di Beijing, e spoliis e brulis l'anciena Somera palaco en 1860.   Segun tale nomizita &quot;konvenciono di Beijing&quot; (konocata en Chinia kom &quot;neegala pakti&quot;) signatita ca yaro por finar la milito, unesmafoye westala povi darfis havar permananta diplomacala ambasadeyi en la urbo. De la 14ma til la 15ma di agosto [[1900]] eventis tale nomizita &quot;batalio di Beijing&quot;, dum la [[revolto dil Boxeri]]. Boxeri - qui recevis ta nomo nam multa ek la revoltinti praktikis kombato-sporti -probis eliminar la prezenteso di stranjeri, ed anke di Chiniani konvertita a [[kristanismo]]. Dum la revolto, diversa importanta strukturi destruktesis, exemple l'akademio Hanlin e la nova Somera Palaco. Pro la revolto, Beijing riokupesis da trupi di 8 landi. La koalisuro di 8 nacioni koaktis reprezenteri di Chinana guvernerio, Li Hung-chang e princo Yikuang, signatar paco-pakto qua obligis Chinia pagar 335-milion-dolara indemno plusa interesti dum 39 yari. Anke demandesis la deporto di chefi Boxeri, e la destrukto di fuorti ed altra defensi norde de Chinia. Dek dii pos signatir paco-pakto, stranjera trupi foriris Beijing.

[[Arkivo:Hata-men_Gate.jpg|thumb|320px|''Chongwenmen'', pordo por enirar l'&quot;urbo interdiktata&quot;.]]
Pos la pakto signatesis, imperiestrino [[Dowager Cixi]] retroiris al urbo e la [[dinastio Qing]] restauresis, tamen plu multe febla. Cixi mortis en 1908, e la dinastio krulis en 1911, pos komencar la revoluciono Xinhai, en oktobro. La skopo di la revoluciono esis revokar la monarkio e krear [[republiko]]. Komence, [[Sun Yat-sen]] ed altra chefi projetis transferar la chef-urbo di la lando a [[Nanjing]]. Pos ke generalo [[Yuan Shikai]] koaktis la lasta imperiestro renuncar, revolucioneri aceptis lu kom prezidanto di la nova [[Republiko Chinia (1912-1949)|Republiko Chinia]]. Yuan mantenis la chef-urbo en Beijing, ed en 1915 ilu proklamis su imperiestro. Ilu mortis min kam 1 yaro pose, e lokala milito-chefi komencis kontrolar diversa regioni di la lando.

[[Arkivo:First_pictures_of_the_Japanese_occupation_of_Peiping_in_China.jpg|thumb|left|320px|Japoniana trupi paradas en Beiping, 1937.]]
En 1928, [[Kuomintang]] transferis la chef-urbo di Chinia a [[Nanjing]], ed en junio sam yaro, Beijing itere baptesis kom &quot;Beiping&quot;. Ye la [[7ma di julio]] [[1937]] eventis pafado proxim la ponto ''Marco Polo'', an la frontiero inter Republiko Chinia e Korea, lor teritorio okupita da Japonia. To esis la komenco di la [[duesma milito Chiniana-Japoniana]]. Ye la [[29ma di julio]] sam yaro, Japoniani okupis Beijing, qua transformesis en chef-urbo di tale nomizita &quot;provizora guvernerio di Republiko Chinia&quot;, marioneto-stato de [[Japonian imperio]]. Pose, ca &quot;provizora guvernerio&quot; unionesis a la guvernerio komandita da [[Wang Jingwei]] en sudala Chinia, anke favorebla a Japoniani.

[[Arkivo:PRCFounding.jpg|thumb|320px|[[Mao Zedong]] proklamas [[Popul-Republiko Chinia]].]]
Dum la lasta fazi dil [[interna milito Chiniana]], l'Armeo di Populala Liberigo pacoze kaptis Beijing ye la [[31ma di januaro]] [[1949]]. Ye la [[1ma di oktobro]] sam yaro, [[Mao Zedong]] anuncis, de la [[placo Tiananmen]], la kreo di [[Popul-Republiko Chinia]]. Ilu restauris la nomo Beijing, e transformis ol en chef-urbo di la lando. Dum la sequanta yardeko, Beijing komencis expansar transe lua anciena murego e vicina quarteri. Importanta industrii instalesis weste, e rezidala quarteri expansesis adnorde. Multa parti de lua murego razigesis dum la yari 1960a, por posibligar la konstrukto di [[metroo]] e di la duesma expresa avenuo cirklatra.

[[Arkivo:CNBJ-010-156_人民英雄纪念碑.tif|thumb|left|280px|Placo Tiananmen en 1975.]]
Dum tale nomizita &quot;kulturala revoluciono&quot; de 1966 til 1976, la movado di la Reda Guardo komencis en Beijing, e lua guvernerio subisis l'unesma purgi. En 1976, pos la morto di [[Zhou Enlai]], eventis protesti en la [[placo Tiananmen]] kontre la represi dal rejimo, lor komandita da tale nomizita &quot;Bando di le Quar&quot;, qui havis kom precipua nomo Jian Qing, vidvo di [[Mao Zedong]].

Depos la [[yari 1980a]], l'urbala areo di Beijing komencis expansesar, nome pos la fino di la 2ma, 3ma, 4ma, 5ma e 6ma cirklatra avenui por rapida trafiko. Guomao, Wangfujing e Xidan divenis komercala quarteri, samatempe kam Zhongguancun divenis centro por inquesti pri elektroniko e komerco di elektronal equipuri. En [[1989]] eventis protesti en la [[placo Tiananmen]] qui demandis la fino di la [[korupto]] en la rejimo e demokratiala reformi. La protesti di 1989 represesis dal armo e produktis de 286 morti (segun oficala statistiki) til cirkume 10 mil morti (segun Sovietiana, Usana e Britaniana statistiki).

En 2008, Beijing gastigis la [[Olimpiala Ludi en Beijing, 2008|Somerala Olimpiala Ludi]], ed en 2022 ol gastigis la [[Vintrala Olimpiala Ludi en Beijing, 2022|Vintrala Olimpiala Ludi]].

== Geografio ==
[[Arkivo:2016年12月30日中午，北京南郊霾色渐浓。（美国之音新闻图片）.jpg|thumb|left|280px|Edifici en Beijing celita dal [[atmosferala polutajo]].]]
[[Arkivo:Bei Hai park, Beijing, China - 49679163271.jpg|thumb|320px|Parko Bei Hai, Beijing.]]
La [[reliefo]] di Beijing esas plana, e l'urbo jacas an la norda extremajo di la Granda Planajo di Chinia. La mezavalora [[altitudo]] di lua urbala areo varias de 40 til 60 metri. Lua maxim alta punto, monto Dongling, jacas {{formatnum:2303}} metri super la [[marala nivelo]]. La maxim multa riveri qui fluas tra l'urbo, inkluzite Chaobai, Yongding e Juma, debushas an la fluvio Hai.

La klimato dil urbo esas humida kontinentala (''Dwa'' segun la [[klimatala klasifikuro da Köppen]]), kun influi de la [[musono]] e de l'[[anticiklono]] Siberiana. La mezavalora [[temperaturo]] en julio ([[somero]]) esas 26,7°C, kontre ke la mezavalora temperaturo en januaro ([[vintro]]) esas -3,1°C.

La mezavalora yarala [[pluvo-quanto]] esas 571,8 mm, e la maxim pluvoza monato esas julio, kun mezavalore 185,2 mm. De novembro til marto pluvas min kam 10 mm omna monati.

De 2000 til 2009 l'urbala areo di Beijing quaropleskis, e to afektis la [[klimato]] del urbo, inkluzite la humideso dil aero e la koncentro di [[atmosferala polutajo]].

{{panoramo|NorthChina(Beijing) banner.jpg|1000px|&lt;center&gt;Panoramo pri distrikto Haidian, Beijing.&lt;/center&gt;}}

==Transporto==
[[Arkivo:Bcia overview.JPG|thumb|320px|Internaciona aeroportuo di Beijing]]
[[Arkivo:广州大道天河立交顶层.jpeg|thumb|left|320px|Autochoseo Nacionala 105 ekiranta Beijing]]
La kresko di Beijing transformis ol en koncentro-punto di transporto-moyeni. En lua urbala areo existas 5 avenui di cirkunvalaciono, 9 avenui principala, 15 nacionala chosei, 9 linei di ordinara treni interurbala plu 6 linei di treni di granda rapideso, ed 1 internaciona [[aeroportuo]], qui ligas ol a diversa loki. Exemple l'Autochoseo Nacionala 105, qua ligas Beijing a [[Makau]], tra [[Guanzhou]] e [[Zhuhai]].

Lua internaciona [[aeroportuo]], distanta 32 kilometri nord-este del urbo proxim Shunyi, esas precipua bazo por la kompanio ''Air China''. Ol esas la 3ma maxim uzata aeroportuo de la mondo, dop Heathrow en [[London]] e l'aeroportuo internaciona ''Hartsfield-Jackson'' en [[Atlanta]]. L'olima aeroportuo Beijing-Nanyuan, distanta 13 kilometri sude de la placo Tiananmen, inauguresis en 1910 ed uzesis por civila transporto til 2019. Nun ol esas bazo por Chiniana aer-armeo.

Du granda ferovoyala stacioni existas en Beijing: la centrala staciono, e la westala staciono. [[Treno|Treni]] ligas Beijing a [[Guangzhou]], [[Shanghai]], [[Harbin]], Baotu, Taiyuan, Chengde e Qinhuangdao, ed ank ad internaciona destini en [[Pyongyang]], Kowloon e Rusia, tra [[UlaanBaatar]]. En 2008 inauguresis interurbala [[ferovoyo]] longa de 117 kilometri nur por pasajeri, liganta Beijing a Tianjin per [[treno di granda rapideso|treni di granda rapideso]] qui povas atingar 350 km/h e parkurar la disto inter la du urbi en 30 minuti.

Dum la 5ma e la 6ma yarcenti konstruktesis [[kanalo]], longa de {{formatnum:1776}} kilomentri, plubonigita dum la 18ma yarcento ed ankore existanta. Ol ligas Beijing a [[Hangzhou]], tra fluvii [[Yangce]] e [[Flava fluvio|Flava]]. Tamen, ol ne pluse uzesas por transportar vari a Beijing, pro la granda depozo di sedimenti inter Beijing e Flava fluvio.

=== Publika transporto ===
[[Arkivo:Platform of Tian'anmen West Station (20210829185336).jpg|thumb|320px|Metroala staciono che placo Tiananmen.]]
[[Arkivo:俯拍S2线列车在清华园站1.jpg|thumb|left|320px|Treno di suburbala lineo S2.]]
Beijing havas entote 25 linei di [[metroo]], kun 783 kilometri di linei e 459 stacioni. La sistemo inauguresis en 1971, ed esis l'unesma metroala sistemo di Popul-Republiko Chinia. Ante 2002 la sistemo havis du linei, e pos ca yaro ol expansesis pos ke Beijing selektesis por gastigar l'[[Olimpiala Ludi]] di 2008. Ye la 26ma di decembro 2015, la sistemo ja havis 554 kilometri, e l'expansi ed inauguro di nova stacioni duris dum la sequanta yari, mem dum l'epidemio di [[COVID-19]]. En 2018, plu kam 10,5 milion personi uzis la sistemo omnadie, ed en julio 2019, preske 13,8 milion personi uzis ol. Tamen la sistemo duras esar nesuficanta por la demando di la metropolo, ed on projetas 18,5 milion uzeri omnadie e 998,5 kilometri di linei en 2025.

Ultre metroo, la sistemo di publika transporto di Beijing havas 4 linei di suburbala treni, qui inauguresis en 2008 e havas entote 364,7 kilometri. Ank existas 1000 linei di ordinara omnibusi e troleobusi, inkluzite BRT-omnibusi, e diversa [[taxio|taxii]], inkluzite &quot;triciklo-taxii&quot;.

==Turismo==
[[Arkivo:GreatWallNearBeijingWinter.jpg|thumb|320px|La [[Granda Murego di Chinia|Granda Murego]] dum vintro.]]
Inter la remarkinda turistal atraktivi di Beijing esas parto ek la [[Granda Murego di Chinia]], che defileyo Badaling, norde del urbo. Ca parto di la murego, alta de 8 metri, konstruktesis dum la 16ma yarcento, ed apertesis por turistala viziti dum la yari 1950a.&lt;ref name=Top17/&gt;

[[Arkivo:北京故宫12.JPG|thumb|left|320px|Muzeo che Imperiala Palaco, an [[Urbo interdiktita]].]]
Altra loko multe vizitata esas l'&quot;[[Urbo interdiktita]]&quot;, ube jacas l'anciena imperiala palaco, nun muzeo, konstruktita da [[dinastio Yuan]], plugrandigita da [[dinastio Ming]] ed uzita til la fino di la [[dinastio Qing]]. La komplexo di edifici havas entote 720 mil m², e cirkondesas da murego alta de 10 metri e da fosato larja de 50 metri.&lt;ref name=Top17&gt;{{extera ligilo|url=https://www.planetware.com/tourist-attractions-/beijing-peking-chn-bj-bj.htm |titulo=17 Top-Rated Tourist Attractions in Beijing|editero=PlanetWare|vidita ye=5ma di februaro 20222|idiomo={{en}}}}&lt;/ref&gt; Un ek lua edifici, nomizita &quot;Salono di la Suprega Harmonio&quot; esas alta de 35 metri, ed esas la maxim granda ligna edifico duranta til nun.&lt;ref name=Top17/&gt;

[[Arkivo:NationalMuseumofChinapic1.jpg|thumb|320px|Nacionala Muzeo di Chinia]]
La [[placo Tiananmen]] inauguresis en 1958, por celebrar 10 yari di Popul-Republiko Chinia. Ol projetesis por recevar 1 milion viziteri. Ol jacas apud la Pordo Tiananmen, konstruktita en 1417, qua esis olim la precipua eniro dil Imperiala Urbo.&lt;ref name=Top17/&gt; Proxim ol jacas la Nacionala Muzeo di Chinia, qua gastigas 1,3 milion objekti, veninta del olima Muzeo pri Chiniana Revoluciono e del Nacionala Muzeo pri Chiniana Historio. Ol havas objekti de la [[prehistorio]] (1,7 milion yari ante nun) til la fino di la [[dinastio Qing]].

La Mauzoleo di Mao Zedong jacas centre de placo Tiananmen. Malgre ke Mao Zedong deziris kremacesar pos morto, ilua deziro ignoresis e lua korpo embalmesis. Ilua korpo nun restas prezervata en kristala sarko.&lt;ref name=Top17/&gt;

Poke distanta del Imperiala Palaco jacas parko Bei Hai, un en la maxim anciena imperiala gardeni del urbo. Konstruktita dum la 10ma yarcento, ol jacas apud lago samnoma. Interne la parko jacas remarkinda strukturi, exemple tale nomizita Pavilioni di la 5 Draki, la Blanka Pagodo, ed altri.

[[Arkivo:11 Temple of Heaven.jpg|thumb|left|320px|Cielala Templo]]
La Templo dil Paradiso, o Cielala Templo (Chiniane: 天坛; pinyin: ''Tiāntán'') konstruktesis en 1420, e havas du parti, un ek li rektangulatra e l'altra cirklatra, qui simbolizas la Tero e la Paradiso. En ca templo, l'imperiestro pregis en solena ceremonio dum la dio di vintrala solstico por ke la rekolti esez bona.&lt;ref name=Top17/&gt;

La Somera Palaco (''Yíhé Yuán'') distas 30 minuti de la centro di Beijing per omnibuso, automobilo o taxio. Ol konstruktesis dum la 12ma yarcento,&lt;ref name=Top17/&gt; en areo kovranta 2,9 km² kun lagi e gardeni. Ek lua areo 3/4 kovresas da aquo.

Lamao-Templo (Chiniane: 雍和宫, &quot;Palaco di la Paco e Harmonio&quot;) esas templo di Tibetana Buddhismo, ed esas un ek la maxim bone prezervata templi del urbo. Kompletigita en 1745, ol konstruktesis kun politikala skopo pos l'okupo di [[Tibet]], donanta a Tibetana lamai sideyo en lora chef-urbo dil imperio. Tale nomizita &quot;Salono di la Reji di Paradizo&quot; interne ol havas granda statuo di [[Buddho]] cirkondata da quar reji, singla ek li portanta simbolala objekti: [[rospo]], [[espado]], [[serpento]] e [[shildo]].

[[Arkivo:Beijing-Konfuziustempel Kong Miao-52-gje.jpg|thumb|320px|Templo Konfuceista di Beijing]]
Poke distanta de Lamao-Templo esas la Templo Konfuceista di Beijing, konstuktita en 1302 e dedikita a la doktriki da [[Konfucius]], qui dominacis Chiniana kulturo dum yarcenti. Ibe enrejistresis la nomo di {{formatnum:51624}} skolani Konfuceista qui aprobesis en l'exameni dil stato de 1416 til lua aboliso en 1904.&lt;ref name=Top17/&gt;

[[Arkivo:Liao pottery sacrificial vessels.jpg|thumb|left|320px|Ceramikajo che Muzeo di la Chef-urbo]]
La Muzeo di la Chef-urbo Beijing apertesis en 1981, e gastigas granda quanto di objekti en [[porcelano]] e bronzo, tradicionala kaligrafado, e multa statui Chiniana e de altra loki di Azia.&lt;ref name=Top17/&gt; Ol gastigas entote plu kam 200 mil objekti, inkluzite [[steleo]] dil imperiestro [[Qian Long]], pezanta 7 tuni e havanta anciena skriburi.&lt;ref name=Top17/&gt;

La Nacionala Centro pri Vivanta Arti (''Guójia dà jùyuàn''), anke nomizita &quot;Giganta Ovo&quot;, komencis konstruktesar en 2001 ed inauguresis en 2007. Ol judikesas kom un ek la maxim bona [[opero]]-domi di [[Azia]].&lt;ref name=Top17/&gt;

L'Anciena Observatorio di Beijing konstruktesis en 1442 este del urbo, ed uzesis til 1929. Ol gastigas cielo-globo konstruktita en 1673, e diversa astronomial instrumenti konstruktita da jezuito Ferdinand Verbiest.

==Referi==
{{reflist}}

{{Subdividuri di Popul-Republiko Chinia}}

[[Kategorio:Urbi en Popul-Republiko Chinia]]
[[Kategorio:Urbi separita en Popul-Republiko Chinia]]
[[Kategorio:Beijing| ]]</text>
      <sha1>2w1qwerq0pq06yu6augrkeyc2egwe9a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Hong Kong</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3209</id>
    <revision>
      <id>995867</id>
      <parentid>985376</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T15:11:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20185" xml:space="preserve">{{Provinci stati kantoni
| OficalaNomo     = Hong Kong&lt;br&gt;Special Administrative Region&lt;br&gt;of the People's Republic of China&lt;br&gt;中華人民共和國香港特別行政區
| Flago           = Flag of Hong Kong.svg
| Blazono         = Regional Emblem of Hong Kong.svg
| Mapo            = China_Hong_Kong_4_levels_localisation.svg
| Imajo           = HongKongCollage1.jpg
| Chefurbo        = 
| MaximGrandaUrbo = 
| TipoSubdividuro = Specala Regiono Administrala Hong Kong&lt;br&gt;
| Lando           = Popul-Republiko Chinia
| Oficalalinguo   = [[Chiniana linguo|Chiniana]], [[Angla linguo|Angla]]
| Guberniestro    = Carrie Lam
| Surfaco         = {{formatnum:2755}}
| SurfacoAquo     = 59,8% &lt;small&gt;(1 649 km²)
| Habitanti       = {{formatnum:7500700}}
| Yaro            = 2019
| Denseso di habitantaro= 6778,7
| Horo            = +8
| TNP             = U$ 412,3 miliardi (2015)
| Internet        = www.gov.hk
}}
'''Hong Kong''' ([[Chiniana linguo|Chiniane]]: 香港), oficale la '''Specala Regiono Administrala Hong Kong''' esas autonoma regiono de la [[Popul-Republiko Chinia]] ed anciena kolonio dil [[Unionita Rejio]]. Jacanta an la delto dil [[Fluvio di Perli]], ol konsistas ek peninsulo e kelka insuli, di qui l'insulo Hong Kong esas la maxim granda. Lua tota [[surfaco]] esas {{formatnum:1106}} km², ed ol havas 7,3 milion habitanti de diversa nacionanesi.

Pos l'[[Unesma opiumo-milito]] (1839-1842) Hong Kong divenis [[Unionita Rejio|Britaniana]] kolonio, kun la perpetua cedo dil insulo Hong Kong. Pose en 1860, Qing-dinastio cedis la peninsulo Kowloon, e fine en 1898 ol cedis lore nomizita &quot;Nova Teritorii&quot; per 99-yara lokaco-kontrato. Dum la komenco di la yari 1980a, komencis negocii inter [[Popul-Republiko Chinia]] ed Unionita Rejio pri Hong Kong, qua fine retrodonesis a Chinia en 1997. Nun, la regiono havas plu autonomio kam altra regioni di Popul-Republiko Chinia.

La nomo dil teritorio devenas del Chiniana ''Xiāng gǎng'' (香港), signifikante 'favoroza aquo' o 'parfumoza portuo'. Ol havas ekonomio di [[libera merkato]], kun forta sektoro di servadi. Lua [[borso]] esas un ek la maxim granda del mondo. Lua moderna internaciona [[aeroportuo]] inauguresis en junio 1998, e povas recevar plu kam 72 milion veheri omnayare. En 2018, inauguresis sistemo di ponti e tuneli longa de 55 kilometri, qua ligas l'aeroportuo di Hong Kong a [[Makau]] e, de ibe, a [[Zhuhai]], en la kontinento.

== Historio ==
[[Arkivo:Coarse pottery pot with mat design (HKMH).jpg|250px|left|thumb|[[Neolitiko|Neolitika]] ceramikajo trovita en Hong Kong.]]
La maxim anciena kolonieti homala en Hong Kong evas de [[neolitiko]], cirkume 6 mil yari ante nun. L'unesma habitanti apartenis a la tribui Yue, e komencis la kultivo di [[rizo]] en la insulo. En 221 aK l'imperiestro Qin Shi Huang konquestis la teritorii del populo Yue, ed okupis Hong Kong en 214 aK. La dinastio Qin dividis l'imperio en provinci, exemple la provinco Nanhai, qua enkorpigis Hong Kong e [[Guandong]].

La dinastio Song de la Sudo okupis kurtatempe la nuna Kowloon til [[1279]] kande [[Mongolia|Mongoli]] konquestis ol dum la batalio di Yamen,&lt;ref&gt;{{Citez jurnalo od edituro‎|idiomo= {{en}}|autoro=Nicola Barber|publikigita ye=2004 |titulo=Hong Kong |editero=Gareth Stevens |url= https://books.google.com/books?id=xY3y9kR5EOgC |isbn= 9780836851984}}&lt;/ref&gt; e fondis la dinastio Yuan. Kande la dinastio finis, Hong Kong kontrolesis da sep granda familii qui establisabis en la insulo ed esis proprieteri de la maxim multa tereni. L'arivo di personi de provinci vicina augmentis la habitantaro di Hong Kong dum la [[dinastio Ming]].

L'unesma [[Europa]]no qua vizitis la regiono esis [[Portugal]]ano Jorge Álvares, en 1513. Portugalani establisis komercala kolonieto nomizita Tamão en la regiono, e komencis intensa komerco kun Chinia. Dum la 16ma yarcento, la [[dinastio Ming]] komencis politiko nomizita ''Haijin'', qua restriktis marala komerco e la koloniigo di la litoro. Konseque, granda parto del habitantaro di Hong Kong abandonis l'insulo por rezidar en la kontinento.

En 1624, imperiestro [[Kangxi]] revokis la politiko ''Haijin'', ed itere stranjeri povis komercar en Chiniana portui.&lt;ref&gt;{{Citez jurnalo od edituro‎|surnomo= Zhihong |nomo= Shi |chapter= China's Overseas Trade Policy and Its Historical Results: 1522-1840 |titulo=Intra-Asian Trade and the World Market |fecha= 2006 |editorial= Routledge |isbn= 9780415372077 |idiomo= {{en}}}}&lt;/ref&gt; En 1757 l'imperiestro Qing establisis reguli qui limitizis l'eniro di stranjera navi en la portuo di [[Guangzhou|Kanton]], ecepte por Rusa navi.&lt;ref&gt;{{Citez jurnalo od edituro‎|surnomo=Schottenhammer |nomo=Angela |titulo=The East Asian Maritime World 1400-1800: Its Fabrics of Power and Dynamics of Exchanges |isbn=978-3-447-05474-4 |url=https://books.google.com/books?id=Ga-5mPOr2-wC |publikigita ye=2007 |editero=Harrassowitz Verlag}}&lt;/ref&gt; Quankam existis granda intereso Europana pri Chiniana produkturi, nome [[teo]], [[silko]] e [[porcelano]], Chiniani havis poka interesi pri Europana produkturi. Do, stranjeri nur povis uzar precoza metali por pagar la produkturi Chiniana.

[[Arkivo:First_Opium_War_1839-42_Conflict_Overview_EN.svg|thumb|left|220px|L'[[unesma opiumo-milito]].]]
Por diminutar la desequilibro komercala, Britaniani komencis vendar granda quanto di [[opiumo]] produktita en [[India]] a Chiniani. Pro granda kresko di la drogodependado, Chiniana imperiestro decidis proskriptar la komerco di opiumo ed imperis la destrukto di opiumo-stoki. La responso Britaniana esis l'[[unesma opiumo-milito]]. La [[dinastio Qing]] kapitulacis e cedis l'insulo Hong Kong a Britaniani, tamen la du landi deskonkordis pri la termini dil paco-pakto. Erste en 1842 signatesis la kontrato di Nanking, per quo Chinia apertis quar altra portui por extera komerco: l'insulo Shamian en [[Guangzhou]], Amoy ([[Xiamen]]), Foochowfoo ([[Fuzhou]]) e [[Shanghai]], ed anke pagar en tri yari entote 21-milion-dolara indemno e liberigar omna militala kaptiti Britaniana. Chinia nominis ca kontrato e la sequanta &quot;neegala-pakti&quot;.

Dum la [[revoluciono di Taiping]], qua komencis en decembro 1850, multa Chiniana komercisti refujis su en Hong Kong. La sequanta tensi inter Chinia e Britania pri la komerco di opiumo efektigis la [[duesma opiumo-milito]], e la dinastio Qing itere vinkesis, ed obligesis cedar [[Kowloon]] e tale-nomizita &quot;Nova Teritorii&quot; a Britania dum 99 yari.&lt;ref&gt;{{citez jurnalo od edituro |surnomo=Scott |nomo=Ian|url= https://books.google.com/books/about/Political_Change_and_the_Crisis_of_Legit.html?id=w7NuSICc0lYC|titulo=Political Change and the Crisis of Legitimacy in Hong Kong |publikigita ye= 1989 |editero=University of Hawaii Press|isbn=9780824812690 |idiomo={{en}}}}&lt;/ref&gt; En 1911, Britaniani fondis l'[[Universitato]] di Hong Kong, ed en 1924 li inauguris l'[[aeroportuo]] Kai Tak.

Kande la [[duesma milito Chiniana-Japoniana]] komencis, Geoffry Northcote, lor la guberniestro di Hong Kong, deklaris l'urbo neutra zono, por asekurar lua stando kom libera portuo. La kolonial administrado preparis su por posibla atako en 1940, ed evakuis omna mulieri e pueri de la teritorio.&lt;ref name=&quot;Snow&quot;/&gt; Fakte, [[Japonian imperio]] atakis ed okupis la kolonio ye la [[8ma di decembro]] [[1941]].&lt;ref name=&quot;Snow&quot;&gt;{{Citez jurnalo od edituro‎ |surnomo=Snow |nomo=Philip|titulo=The Fall of Hong Kong: Britain, China and the Japanese Occupation|url=https://books.google.com/books?id=Um5eZLwurzoC|isbn=978-0-300-10373-1 |publikigita ye=2003|editero=Yale University Press}}&lt;/ref&gt; Dum l'okupo, komerco en la kolonio, inkluzive di nutrivi, cesis, e multa habitanti fugis a [[Makau]]. Britaniani riokupis Hong Kong erste ye la [[30ma di agosto]] [[1945]], pos la vinkeso di Japonia dum la duesma mondomilito.

Pos la milito, la habitantaro augmentis pro arivo di Chiniani qui fugis del [[interna milito Chiniana]], e pos 1949, di Chiniani qui fugis de komunista rejimo. Dum ca epoko, augmentis l'okupo di tereni e vakua imobli. Ye la 23ma di decembro 1953, granda incendio destruktis diversa edifici, e la guvernerio kreis konstrukto-programo kun skopo krear publika rezideyi. Komence, cirkume 600 mil habitanti beneficesis. Dum recenta yari, plu kam 2,1 milion habitanti rezidas en plu kam 500 mil apartamenti.

[[Arkivo:Flag of Hong Kong (1959–1997).svg|thumb|280px|left|Lasta standardo uzita da Britaniana kolonio Hong Kong, de 1959 til 1997.]]
Dum la [[yari 1950a]], Hong Kong divenis la maxim industriizita ekonomio di tale nomizita &quot;Aziana Tigri&quot;, pro l'embargo komercala impozita kontre Popul-Republiko Chinia konseque la [[milito di Korea]]. Kun la rapida kresko di lua habitantaro e l'augmento di industriizo - qua reprezentis preske 50% del exportaci di la kolonio dum la yari 1960a - e l'expanso di [[turismo]], lokala guvernerio komencis serio di reformi por plubonigar la substrukturo e publika servadi.&lt;ref name=&quot;carrol&quot;&gt;{{citez jurnalo od edituro|nomo=John |surnomo=Carroll|titulo= A Concise History of Hong Kong|url=https://books.google.com/books?id=D37ijXG-FykC |isbn=9780742534223  |publikigita ye=2007|editero= Rowman &amp; Littlefield|idiomo={{en}}}}&lt;/ref&gt;

En 1972 komencis la konstruktado di nova rezideyi en tale nomizita &quot;Nova Teritorii&quot;, ed en 1976 dekreto kreis nova nacionala parki, qui nun kovras cirkume 40% ek la surfaco di la teritorio. Gradope dum la fino dil yardeko, kreskis la necerteso pri la stando di Nova Teritorii, ed en 1979 lora guberniestro Murray MacLehose prizentis la questiono a [[Deng Xiaoping]]. La negocii rezultis la signato di tale nomizita &quot;Deklaro Chiniana-Britaniana&quot; en 1984. Segun ol, Unionita Rejio transferus Hong Kong a Popul-Republiko Chinia en 1997, qua kreus Specala Administrala Regiono e mantenus politikala ed ekonomiala sistemo kapitalista bezonata por lua developo dum la sequanta 50 yari.

En 1997, nemediate pos la transfero di suvereneso, Hong Kong afektesis da diversa krizi. Por solvar li, la guvernerio uzis importanta rezervi pekuniala por mantenar la [[kurso di kambio]] di [[dolaro di Hong Kong]] ante la financala krizo. Tamen, la rekupero ekonomiala afektesis pro erupto di gripo H5N1,&lt;ref name=&quot;carrol&quot;/&gt; ed en 2003, l'[[epidemio]] di SARS efektigis la diminuto di Hongkongana ekonomio. Ank en 1997 establisesis lego pri rezideyo, qua permisis ke Chiniani kun familiani en Hong Kong, e Hongkongani kun familiani en Popul-Republiko Chinia havis yuro por selektar ube li rezidos.

La precipua politikala debati pos la transfero di suvereneso referas quale developar la [[demokratio]] en la regiono, e l'adhero a la principo &quot;un lando, du sistemi&quot;. En 2003, lokala guvernerio probis, sensucese, aprobar lego pri nacionala sekureso, segun l'artiklo 23ma de la Fundamentala Lego. To stimulis mobilizo di civitani, qua eventas omnayare depos 2003 ye singla 1ma di julio. En 2014, pos ke centrala guvernerio decidis preselektar kandidati ad Exekutiva Chefeso di la teritorio, komencis serio di protesti qui divenis konocata kom &quot;revoluciono di [[parapluvo|parapluvi]]. En 2016, pos ke kandidati elektita por Legifala Konsilistaro desqualifikesis, pos l'adopto di nacionala legaro Chiniana ad individui jacanta an ferovoyala staciono West Kowloon, e la propozo pri extradar supozita delikanti a Chinia, produktis sucii pri qual esa la reala autonomio di la regiono.

== Politiko ==
[[Arkivo:LegCo.jpg|thumb|280px|Sideyo di legifala povo di Hong Kong.]]
[[Arkivo:HK_Government_House_2005.jpg|thumb|left|280px|Sideyo di la guvernerio di Hong Kong.]]
Ante ke Hong Kong transferesis del [[Unionita Rejio]] a [[Popul-Republiko Chinia]] ye la [[1ma di julio]] [[1997]], amba landi signatabis komuna deklaro qua establisis la principo &quot;un lando, du sistemi&quot;. Segun ca deklaro, socialista sistemo adoptita en Popul-Republiko Chinia ne aplikesus en Hong Kong, e [[kapitalismo|kapitalista]] sistemo durus ibe dum 50 yari. Pos ca deklaro, establisesis tale nomizita &quot;Fundamentala Lego&quot;, equivalanta a [[konstituco]] por la teritorio, transformita en Specala Regiono Administrala.

Segun la Fundamentala Lego, en Hong Kong existas la separo di povi, e tale nomizita &quot;Chef-exekutivo&quot;, elektita da elektala kolegio konsistanta ek 1500 membri, esas la [[exekutiva povo]]. Lu mustas evar adminime 40 yari, esar Chiniana civitano e rezidar permanante en Hong Kong por ne min kam 20 yari. Segun la Fundamentala Lego, la chef-exekutivo havas diversa povi, ma ante ke lu adoptez importanta decidi, lu mustas konsultar tale nomizita &quot;Exekutiva Konsilistaro&quot;, konsistanta ek 32 membri, di qui 16 oficala membri e 16 neoficala membri.

La [[legifala povo]] konsistas ek la singlachambra Legifala Konsilistaro di Hong Kong. Depos elektala reformo eventinta en 2021, ol havas 90 membri, di qui 20 elektesas en la 20 elektala distrikti - 1 po singla distrikto, altra 30 elektesas da grupi profesionala od asociuri, e la cetera 40 elektesas da elektala komitato konsistanta ek 1500 membri. Ante la reformo, la Legifala Konsilistaro havis 90 membri, di qui 35 elektesis en lora 35 elektala distrikti, e la cetera 35 elektesis nedirete. La Legifala Konsilistaro aprobas lokala legi e budjeti, e povas akuzar la chef-exekutivo. En 2016, 22 politikala partisi partoprenis l'elekti. Ca partisi povas subdividesar en tri grupi: favorebla a Beijing, favorebla a demokratio, e lokala grupi.

La [[judiciala povo]] konsistas ek la Lasta Apelo-Korto ed infra korti. La korti anke povas renversar legi qui konflikus kun la Fundamentala Lego. Judiciisti nominesas dal chef-exekutivo.

== Geografio ==
[[Arkivo:Hk-map.png|thumb|250px|Mapo pri Hong Kong.]]
[[Arkivo:Victoria_peak.jpg|left|thumb|320px|Monto ''Victoria Peak'' en Hong Kong.]]
La [[reliefo]] di Hong Kong esas montoza, kun poka plana tereni. Pro to, la maxim multa tereni kovresas da verda arei, arbusti, herbi e kultivi. Existas plu kam 3.000 speci di planti en Hong Kong, di qui 300 esas nativa de la regiono. La maxima urbala developeso existas en la peninsulo Kowloon. La maxim alta monto, Tai Mo Shan, jacas 957 metri super la [[marala nivelo]].

La klimato dil urbo esas [[subtropikala klimato|humida subtropikala]] (''Cwa'' segun la [[klimatala klasifikuro da Köppen]]). La mezavalora [[temperaturo]] en julio ([[somero]]) esas 28,8°C, dum ke la mezavalora temperaturo en januaro ([[vintro]]) esas 16,3°C.

La mezavalora yarala [[pluvo-quanto]] esas 2398,4 mm. La pluvoza sezono iras de la duesma duimo di aprilo til l'unesma duimo di oktobro, plu intense de mayo til septembro. La maxim pluvoza monato esas junio, kun mezavalore 456 mm. De novembro til januaro la mezavalora monatala pluvo-quanto esas infre 40 mm. [[Tifono|Tifoni]] eventas precipue dum la somero, e kelkafoye efektigas inundadi e terglitadi.

{{Panoramo|Kowloon_Panorama_by_Ryan_Cheng_2010.jpg|1000px|Peninsulo Kowloon ed insulo Hong Kong.}}

== Ekonomio ==
[[Arkivo:Hong Kong Exchange Trade Lobby 2007.jpg|thumb|320px|[[Borso]] di Hong Kong.]]
[[Arkivo:Hong Kong view from The Peak 01.jpg|thumb|left|320px|Hong Kong vidita de la Monto Victoria (''Victoria Peak'').]]
{{PA|Ekonomio di Hong Kong}}
La bazo dil [[ekonomio]] di Hong Kong esas lua moderna sektoro di servadi, qua nun reprezentas 92,7 po cent del totala nacionala produkturo. La regiono havas basa imposti, minimal interveno guvernala en la merkato, ed establisita merkato financala. Ol esas la 35ma maxim granda ekonomio de la mondo, e lua [[totala nacionala produkturo]] equivalas aproxime 373 miliard dolari Usana, segun statistiki del [[Internaciona Monetala Fonduro]].&lt;ref name=&quot;IMFWEOHK&quot;&gt;{{Extera ligilo |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2022/April |titulo=World Economic Outlook Database, October 2020 |idiomo={{en}}|editero= International Monetary Fund|vidita ye=20ma di aprilo 2022}}&lt;/ref&gt;

La regiono havas la 10ma maxim granda internaciona komerco - inkluzite importaci ed exportaci - de la mondo. La valoro di la vari komercata ibe superiras lua totala interna produkturo. Cirkume 40% de la produkturi vendita da la regiono venas de kontinentala Chinia. Ol esas la 7ma maxim granda portuo por buxegi de la mondo. [[Turismo]] ank esas importanta por lua ekonomio: ol reprezentas cirkume 5% de la TNP. Ol esas la 14ma maxim populara destino por internaciona turisti.

{{panoramo|HK 北角 North Point 新光戲院 Sunbeam Theatre view King's Road Dec-2013 panoramics 001.JPG|1000px|&lt;center&gt;Panoramo pri strado Kings Road.&lt;/center&gt;}}

== Transporto==
[[Arkivo:CRH380A-0259@WEK_(20180923082434).jpg|thumb|320px|Treno di granda rapideso che staciono West Kowloon]]
[[Arkivo:A_bird's_eye_view_of_Hong_Kong_International_Airport.JPG|thumb|320px|left|Internaciona Aeroportuo di Hong Kong]]
Existis plu kam 860 mil automobili en Hong Kong,&lt;ref&gt;{{Extera ligilo|url= https://www.td.gov.hk/mini_site/atd/2019/en/section3_2.html |titulo=Vehicle Registration during 2008-2018|editero=Annual Transport Digest|idiomo={{en}}editorial=Departamento de Transporte |vidita ye=17ma di septembro 2018}}&lt;/ref&gt; qui parkuras adminime 2100 kilometri di stradi e chosei, tote pavizita. En Hong Kong existas kelk ek la maxim importanta choseala substrukturi de la mondo, exemple la ponto Hong-Kong-Zuhai-Makau, longa de 55 kilometri sur fluvio di Perli, qua inauguresis en 2018. Altralatere, ne existas substrukturi tam moderna por [[biciklo|bicikli]], e fakte en multa loki l'uzo di bicikli esas limitizita. Omnayare eventas plu kam 23 mil trafik-acidenti en la teritorio. En Hong Kong on vehas adsinistre, pro influo Britaniana.

La [[portuo]] di Hong Kong esas un ek la maxim granda por enmagazinigado di vari e transporto per buxegi. Ol esas un ek la maxim granda portui de Azia, dop la portui di [[Shanghai]], [[Singapur]], [[Shenzhen]], Ningbo-Zhoushan, [[Guangzhou]] e [[Busan]]. En 2019 ol recevis {{formatnum:161252}} navi.

L'internaciona [[aeroportuo]] di Hong Kong inauguresis en 1998 sur tereni konquestita de la maro, remplasante l'olima aeroportuo Kai Tak. Ol povas recevar plu kam 72 milion veheri omnayare, e nun ol esas la 8ma maxim uzata aeroportuo de la mondo. Che ca aeroportuo existas transporto-sistemo nomizita ''people mover'', konsistanta ek mikra treni senduktera qui uzesas por transportar veheri de un termino ad altru.

Existas 4 linei di [[treno|treni]] interurbala, departanta del staciono Hung Hom, en Kowloon, vers [[Beijing]], [[Shanghai]] e [[Guangzhou]], inkluzite lineo di [[treno di granda rapideso]] ''Guangzhou–Shenzhen–Hong Kong Express'', en qua treni povas atingar 350 kilometri po horo. Fine, kelka linei di autobusi ligas Hong Kong a diversa loki de kontinentala Chinia.

=== Publika transporto ===
[[Arkivo:Cross Harbour Tunnel (1).JPG|thumb|320px|Submara [[tunelo]] sub la portuo di [[Kowloon]].]]
[[Arkivo:Hong_Kong_Tramways_in_2017.jpg|thumb|left|320px|[[Tramveturo]] di Hong Kong.]]
Cirkume 90% de la voyaji en Hong Kong facesas per publika transporto omnadie, la maxim ganda procento di uzo di publika transporto en la mondo. L'unesma sistemo di publika transporto dil teritorio esis [[funikularo]] nomizita ''Peak Tram'', qua uzesas til num. La sistemo di [[tramveturo]] havas 1 lineo kun 120 stacioni, kovranta granda parto dil insulo Hong Kong.

Lua sistemo di [[urbala ferovoyo]] e suburbala treni havas entote 10 linei dense uzata, e 12 linei di lejera treni, kovranta entote 174,7 kilometri. Cirkume 41% de la publika transporto di Hong Kong facesas per treni o metroi. Ank existas plu kam 700 linei di autousi en la regiono, e plu kam 18 mil taxii. Ank existas mikra autobusi en regioni qui ordinara autobusi ne servas efikive.

[[paromo|Paromi]] ank uzesas kom transporto-moyeno inter insuli, inkluzite insulo Hong Kong, e la kontinento. En septembro 2003 existis 27 regulala linei di paromi inter l'insuli e la portuo Victoria, e tri [[warfo|warfi]] de ube departis paromi liganta Hong Kong a [[Makau]], a kontinentala Chinia ed al internaciona aeroportuo di Hong Kong - ca lasta nomizita &quot;Skypier&quot;.

{{Panoramo|Choi Hung Station 2017 part5.jpg|1000px|&lt;center&gt;Metroala staciono ''Choi Hung''.&lt;/center&gt;}}

== Referi ==
[[Arkivo:香港维港夜色.jpg|thumb|320px|Noktal imajo pri Hong Kong.]]
{{reflist}}
{{commons|Hong Kong}}

{{Subdividuri di Popul-Republiko Chinia}}

[[Kategorio:Specala regioni administrala]]
[[Kategorio:Hong Kong| ]]</text>
      <sha1>padurudu4b314s2h3jg1xlk3hipbzyr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>995871</id>
      <parentid>995867</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T15:16:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20211" xml:space="preserve">{{Provinci stati kantoni
| OficalaNomo     = Hong Kong&lt;br&gt;Special Administrative Region&lt;br&gt;of the People's Republic of China&lt;br&gt;中華人民共和國香港特別行政區
| Flago           = Flag of Hong Kong.svg
| Blazono         = Regional Emblem of Hong Kong.svg
| Mapo            = China_Hong_Kong_4_levels_localisation.svg
| Imajo           = HongKongCollage1.jpg
| Chefurbo        = 
| MaximGrandaUrbo = 
| TipoSubdividuro = Specala Regiono Administrala Hong Kong&lt;br&gt;
| Lando           = Popul-Republiko Chinia
| Oficalalinguo   = [[Chiniana linguo|Chiniana]], [[Angla linguo|Angla]]
| Guberniestro    = Carrie Lam
| Surfaco         = {{formatnum:2755}}
| SurfacoAquo     = 59,8% &lt;small&gt;(1 649 km²)
| Habitanti       = {{formatnum:7500700}}
| Yaro            = 2019
| Denseso di habitantaro= 6778,7
| Horo            = +8
| TNP             = U$ 412,3 miliardi (2015)
| Internet        = www.gov.hk
}}
'''Hong Kong''' ([[Chiniana linguo|Chiniane]]: 香港), oficale la '''Specala Regiono Administrala Hong Kong''' esas autonoma regiono de la [[Popul-Republiko Chinia]] ed anciena kolonio dil [[Unionita Rejio]]. Jacanta an la delto dil [[Fluvio di Perli]], ol konsistas ek peninsulo e kelka insuli, di qui l'insulo Hong Kong esas la maxim granda. Lua tota [[surfaco]] esas {{formatnum:1106}} km², ed ol havas 7,3 milion habitanti de diversa nacionanesi.

Pos l'[[Unesma opiumo-milito]] (1839-1842) Hong Kong divenis [[Unionita Rejio|Britaniana]] kolonio, kun la perpetua cedo dil insulo Hong Kong. Pose en 1860, Qing-dinastio cedis la peninsulo Kowloon, e fine en 1898 ol cedis lore nomizita &quot;Nova Teritorii&quot; per 99-yara lokaco-kontrato. Dum la komenco di la yari 1980a, komencis negocii inter [[Popul-Republiko Chinia]] ed Unionita Rejio pri Hong Kong, qua fine retrodonesis a Chinia en 1997. Nun, la regiono havas plu autonomio kam altra regioni di Popul-Republiko Chinia.

La nomo dil teritorio devenas del Chiniana ''Xiāng gǎng'' (香港), signifikante 'favoroza aquo' o 'parfumoza portuo'. Ol havas ekonomio di [[libera merkato]], kun forta sektoro di servadi. Lua [[borso]] esas un ek la maxim granda del mondo. Lua moderna internaciona [[aeroportuo]] inauguresis en junio 1998, e povas recevar plu kam 72 milion veheri omnayare. En 2018, inauguresis sistemo di ponti e tuneli longa de 55 kilometri, qua ligas l'aeroportuo di Hong Kong a [[Makau]] e, de ibe, a [[Zhuhai]], en la kontinento.

== Historio ==
[[Arkivo:Coarse pottery pot with mat design (HKMH).jpg|250px|left|thumb|[[Neolitiko|Neolitika]] ceramikajo trovita en Hong Kong.]]
La maxim anciena kolonieti homala en Hong Kong evas de [[neolitiko]], cirkume 6 mil yari ante nun. L'unesma habitanti apartenis a la tribui Yue, e komencis la kultivo di [[rizo]] en la insulo. En 221 aK l'imperiestro Qin Shi Huang konquestis la teritorii del populo Yue, ed okupis Hong Kong en 214 aK. La dinastio Qin dividis l'imperio en provinci, exemple la provinco Nanhai, qua enkorpigis Hong Kong e [[Guandong]].

La dinastio Song de la Sudo okupis kurtatempe la nuna Kowloon til [[1279]] kande [[Mongolia|Mongoli]] konquestis ol dum la batalio di Yamen,&lt;ref&gt;{{Citez jurnalo od edituro‎|idiomo= {{en}}|autoro=Nicola Barber|publikigita ye=2004 |titulo=Hong Kong |editero=Gareth Stevens |url= https://books.google.com/books?id=xY3y9kR5EOgC |isbn= 9780836851984}}&lt;/ref&gt; e fondis la dinastio Yuan. Kande la dinastio finis, Hong Kong kontrolesis da sep granda familii qui establisabis en la insulo ed esis proprieteri de la maxim multa tereni. L'arivo di personi de provinci vicina augmentis la habitantaro di Hong Kong dum la [[dinastio Ming]].

L'unesma [[Europa]]no qua vizitis la regiono esis [[Portugal]]ano Jorge Álvares, en 1513. Portugalani establisis komercala kolonieto nomizita Tamão en la regiono, e komencis intensa komerco kun Chinia. Dum la 16ma yarcento, la [[dinastio Ming]] komencis politiko nomizita ''Haijin'', qua restriktis marala komerco e la koloniigo di la litoro. Konseque, granda parto del habitantaro di Hong Kong abandonis l'insulo por rezidar en la kontinento.

En 1624, imperiestro [[Kangxi]] revokis la politiko ''Haijin'', ed itere stranjeri povis komercar en Chiniana portui.&lt;ref&gt;{{Citez jurnalo od edituro‎|surnomo= Zhihong |nomo= Shi |chapter= China's Overseas Trade Policy and Its Historical Results: 1522-1840 |titulo=Intra-Asian Trade and the World Market |fecha= 2006 |editorial= Routledge |isbn= 9780415372077 |idiomo= {{en}}}}&lt;/ref&gt; En 1757 l'imperiestro Qing establisis reguli qui limitizis l'eniro di stranjera navi en la portuo di [[Guangzhou|Kanton]], ecepte por Rusa navi.&lt;ref&gt;{{Citez jurnalo od edituro‎|surnomo=Schottenhammer |nomo=Angela |titulo=The East Asian Maritime World 1400-1800: Its Fabrics of Power and Dynamics of Exchanges |isbn=978-3-447-05474-4 |url=https://books.google.com/books?id=Ga-5mPOr2-wC |publikigita ye=2007 |editero=Harrassowitz Verlag}}&lt;/ref&gt; Quankam existis granda intereso Europana pri Chiniana produkturi, nome [[teo]], [[silko]] e [[porcelano]], Chiniani havis poka interesi pri Europana produkturi. Do, stranjeri nur povis uzar precoza metali por pagar la produkturi Chiniana.

[[Arkivo:First_Opium_War_1839-42_Conflict_Overview_EN.svg|thumb|left|220px|L'[[unesma opiumo-milito]].]]
Por diminutar la desequilibro komercala, Britaniani komencis vendar granda quanto di [[opiumo]] produktita en [[India]] a Chiniani. Pro granda kresko di la drogodependado, Chiniana imperiestro decidis proskriptar la komerco di opiumo ed imperis la destrukto di opiumo-stoki. La responso Britaniana esis l'[[unesma opiumo-milito]]. La [[dinastio Qing]] kapitulacis e cedis l'insulo Hong Kong a Britaniani, tamen la du landi deskonkordis pri la termini dil paco-pakto. Erste en 1842 signatesis la kontrato di Nanking, per quo Chinia apertis quar altra portui por extera komerco: l'insulo Shamian en [[Guangzhou]], Amoy ([[Xiamen]]), Foochowfoo ([[Fuzhou]]) e [[Shanghai]], ed anke pagar en tri yari entote 21-milion-dolara indemno e liberigar omna militala kaptiti Britaniana. Chinia nominis ca kontrato e la sequanta &quot;neegala-pakti&quot;.

Dum la [[revoluciono di Taiping]], qua komencis en decembro 1850, multa Chiniana komercisti refujis su en Hong Kong. La sequanta tensi inter Chinia e Britania pri la komerco di opiumo efektigis la [[duesma opiumo-milito]], e la dinastio Qing itere vinkesis, ed obligesis cedar [[Kowloon]] e tale-nomizita &quot;Nova Teritorii&quot; a Britania dum 99 yari.&lt;ref&gt;{{citez jurnalo od edituro |surnomo=Scott |nomo=Ian|url= https://books.google.com/books/about/Political_Change_and_the_Crisis_of_Legit.html?id=w7NuSICc0lYC|titulo=Political Change and the Crisis of Legitimacy in Hong Kong |publikigita ye= 1989 |editero=University of Hawaii Press|isbn=9780824812690 |idiomo={{en}}}}&lt;/ref&gt; En 1911, Britaniani fondis l'[[Universitato]] di Hong Kong, ed en 1924 li inauguris l'[[aeroportuo]] Kai Tak.

Kande la [[duesma milito Chiniana-Japoniana]] komencis, Geoffry Northcote, lor la guberniestro di Hong Kong, deklaris l'urbo neutra zono, por asekurar lua stando kom libera portuo. La kolonial administrado preparis su por posibla atako en 1940, ed evakuis omna mulieri e pueri de la teritorio.&lt;ref name=&quot;Snow&quot;/&gt; Fakte, [[Japonian imperio]] atakis ed okupis la kolonio ye la [[8ma di decembro]] [[1941]].&lt;ref name=&quot;Snow&quot;&gt;{{Citez jurnalo od edituro‎ |surnomo=Snow |nomo=Philip|titulo=The Fall of Hong Kong: Britain, China and the Japanese Occupation|url=https://books.google.com/books?id=Um5eZLwurzoC|isbn=978-0-300-10373-1 |publikigita ye=2003|editero=Yale University Press}}&lt;/ref&gt; Dum l'okupo, komerco en la kolonio, inkluzive di nutrivi, cesis, e multa habitanti fugis a [[Makau]]. Britaniani riokupis Hong Kong erste ye la [[30ma di agosto]] [[1945]], pos la vinkeso di Japonia dum la duesma mondomilito.

Pos la milito, la habitantaro augmentis pro arivo di Chiniani qui fugis del [[interna milito Chiniana]], e pos 1949, di Chiniani qui fugis de komunista rejimo. Dum ca epoko, augmentis l'okupo di tereni e vakua imobli. Ye la 23ma di decembro 1953, granda incendio destruktis diversa edifici, e la guvernerio kreis konstrukto-programo kun skopo krear publika rezideyi. Komence, cirkume 600 mil habitanti beneficesis. Dum recenta yari, plu kam 2,1 milion habitanti rezidas en plu kam 500 mil apartamenti.

[[Arkivo:Flag of Hong Kong (1959–1997).svg|thumb|280px|left|Lasta standardo uzita da Britaniana kolonio Hong Kong, de 1959 til 1997.]]
Dum la [[yari 1950a]], Hong Kong divenis la maxim industriizita ekonomio di tale nomizita &quot;Aziana Tigri&quot;, pro l'embargo komercala impozita kontre Popul-Republiko Chinia konseque la [[milito di Korea]]. Kun la rapida kresko di lua habitantaro e l'augmento di industriizo - qua reprezentis preske 50% del exportaci di la kolonio dum la yari 1960a - e l'expanso di [[turismo]], lokala guvernerio komencis serio di reformi por plubonigar la substrukturo e publika servadi.&lt;ref name=&quot;carrol&quot;&gt;{{citez jurnalo od edituro|nomo=John |surnomo=Carroll|titulo= A Concise History of Hong Kong|url=https://books.google.com/books?id=D37ijXG-FykC |isbn=9780742534223  |publikigita ye=2007|editero= Rowman &amp; Littlefield|idiomo={{en}}}}&lt;/ref&gt;

En 1972 komencis la konstruktado di nova rezideyi en tale nomizita &quot;Nova Teritorii&quot;, ed en 1976 dekreto kreis nova nacionala parki, qui nun kovras cirkume 40% ek la surfaco di la teritorio. Gradope dum la fino dil yardeko, kreskis la necerteso pri la stando di Nova Teritorii, ed en 1979 lora guberniestro Murray MacLehose prizentis la questiono a [[Deng Xiaoping]]. La negocii rezultis la signato di tale nomizita &quot;Deklaro Chiniana-Britaniana&quot; en 1984. Segun ol, Unionita Rejio transferus Hong Kong a Popul-Republiko Chinia en 1997, qua kreus Specala Administrala Regiono e mantenus politikala ed ekonomiala sistemo kapitalista bezonata por lua developo dum la sequanta 50 yari.

En 1997, nemediate pos la transfero di suvereneso, Hong Kong afektesis da diversa krizi. Por solvar li, la guvernerio uzis importanta rezervi pekuniala por mantenar la [[kurso di kambio]] di [[dolaro di Hong Kong]] ante la financala krizo. Tamen, la rekupero ekonomiala afektesis pro erupto di gripo H5N1,&lt;ref name=&quot;carrol&quot;/&gt; ed en 2003, l'[[epidemio]] di SARS efektigis la diminuto di Hongkongana ekonomio. Ank en 1997 establisesis lego pri rezideyo, qua permisis ke Chiniani kun familiani en Hong Kong, e Hongkongani kun familiani en Popul-Republiko Chinia havis yuro por selektar ube li rezidos.

La precipua politikala debati pos la transfero di suvereneso referas quale developar la [[demokratio]] en la regiono, e l'adhero a la principo &quot;un lando, du sistemi&quot;. En 2003, lokala guvernerio probis, sensucese, aprobar lego pri nacionala sekureso, segun l'artiklo 23ma de la Fundamentala Lego. To stimulis mobilizo di civitani, qua eventas omnayare depos 2003 ye singla 1ma di julio. En 2014, pos ke centrala guvernerio decidis preselektar kandidati ad Exekutiva Chefeso di la teritorio, komencis serio di protesti qui divenis konocata kom &quot;revoluciono di [[parapluvo|parapluvi]]. En 2016, pos ke kandidati elektita por Legifala Konsilistaro desqualifikesis, pos l'adopto di nacionala legaro Chiniana ad individui jacanta an ferovoyala staciono West Kowloon, e la propozo pri extradar supozita delikanti a Chinia, produktis sucii pri qual esa la reala autonomio di la regiono.

== Politiko ==
[[Arkivo:LegCo.jpg|thumb|280px|Sideyo di legifala povo di Hong Kong.]]
[[Arkivo:HK_Government_House_2005.jpg|thumb|left|280px|Sideyo di la guvernerio di Hong Kong.]]
Ante ke Hong Kong transferesis del [[Unionita Rejio]] a [[Popul-Republiko Chinia]] ye la [[1ma di julio]] [[1997]], amba landi signatabis komuna deklaro qua establisis la principo &quot;un lando, du sistemi&quot;. Segun ca deklaro, socialista sistemo adoptita en Popul-Republiko Chinia ne aplikesus en Hong Kong, e [[kapitalismo|kapitalista]] sistemo durus ibe dum 50 yari. Pos ca deklaro, establisesis tale nomizita &quot;Fundamentala Lego&quot;, equivalanta a [[konstituco]] por la teritorio, transformita en Specala Regiono Administrala.

Segun la Fundamentala Lego, en Hong Kong existas la separo di povi, e tale nomizita &quot;Chef-exekutivo&quot;, elektita da elektala kolegio konsistanta ek 1500 membri, esas la [[exekutiva povo]]. Lu mustas evar adminime 40 yari, esar Chiniana civitano e rezidar permanante en Hong Kong por ne min kam 20 yari. Segun la Fundamentala Lego, la chef-exekutivo havas diversa povi, ma ante ke lu adoptez importanta decidi, lu mustas konsultar tale nomizita &quot;Exekutiva Konsilistaro&quot;, konsistanta ek 32 membri, di qui 16 oficala membri e 16 neoficala membri.

La [[legifala povo]] konsistas ek la singlachambra Legifala Konsilistaro di Hong Kong. Depos elektala reformo eventinta en 2021, ol havas 90 membri, di qui 20 elektesas en la 20 elektala distrikti - 1 po singla distrikto, altra 30 elektesas da grupi profesionala od asociuri, e la cetera 40 elektesas da elektala komitato konsistanta ek 1500 membri. Ante la reformo, la Legifala Konsilistaro havis 90 membri, di qui 35 elektesis en lora 35 elektala distrikti, e la cetera 35 elektesis nedirete. La Legifala Konsilistaro aprobas lokala legi e budjeti, e povas akuzar la chef-exekutivo. En 2016, 22 politikala partisi partoprenis l'elekti. Ca partisi povas subdividesar en tri grupi: favorebla a Beijing, favorebla a demokratio, e lokala grupi.

La [[judiciala povo]] konsistas ek la Lasta Apelo-Korto ed infra korti. La korti anke povas renversar legi qui konflikus kun la Fundamentala Lego. Judiciisti nominesas dal chef-exekutivo.

== Geografio ==
[[Arkivo:Hk-map.png|thumb|250px|Mapo pri Hong Kong.]]
[[Arkivo:Victoria_peak.jpg|left|thumb|320px|Monto ''Victoria Peak'' en Hong Kong.]]
La [[reliefo]] di Hong Kong esas montoza, kun poka plana tereni. Pro to, la maxim multa tereni kovresas da verda arei, arbusti, herbi e kultivi. Existas plu kam 3.000 speci di planti en Hong Kong, di qui 300 esas nativa de la regiono. La maxima urbala developeso existas en la peninsulo Kowloon. La maxim alta monto, Tai Mo Shan, jacas 957 metri super la [[marala nivelo]].

La klimato dil urbo esas [[subtropikala klimato|humida subtropikala]] (''Cwa'' segun la [[klimatala klasifikuro da Köppen]]). La mezavalora [[temperaturo]] en julio ([[somero]]) esas 28,8°C, dum ke la mezavalora temperaturo en januaro ([[vintro]]) esas 16,3°C.

La mezavalora yarala [[pluvo-quanto]] esas 2398,4 mm. La pluvoza sezono iras de la duesma duimo di aprilo til l'unesma duimo di oktobro, plu intense de mayo til septembro. La maxim pluvoza monato esas junio, kun mezavalore 456 mm. De novembro til januaro la mezavalora monatala pluvo-quanto esas infre 40 mm. [[Tifono|Tifoni]] eventas precipue dum la somero, e kelkafoye efektigas inundadi e terglitadi.

{{Panoramo|Kowloon_Panorama_by_Ryan_Cheng_2010.jpg|1000px|Peninsulo Kowloon ed insulo Hong Kong.}}

== Ekonomio ==
[[Arkivo:Hong Kong Exchange Trade Lobby 2007.jpg|thumb|320px|[[Borso]] di Hong Kong.]]
[[Arkivo:Hong Kong view from The Peak 01.jpg|thumb|left|320px|Hong Kong vidita de la Monto Victoria (''Victoria Peak'').]]
{{PA|Ekonomio di Hong Kong}}
La bazo dil [[ekonomio]] di Hong Kong esas lua moderna sektoro di servadi, qua nun reprezentas 92,7 po cent del totala nacionala produkturo. La regiono havas basa imposti, minimal interveno guvernala en la merkato, ed establisita merkato financala. Ol esas la 35ma maxim granda ekonomio de la mondo, e lua [[totala nacionala produkturo]] equivalas aproxime 373 miliard dolari Usana, segun statistiki del [[Internaciona Monetala Fonduro]].&lt;ref name=&quot;IMFWEOHK&quot;&gt;{{Extera ligilo |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2022/April |titulo=World Economic Outlook Database, October 2020 |idiomo={{en}}|editero= International Monetary Fund|vidita ye=20ma di aprilo 2022}}&lt;/ref&gt;

La regiono havas la 10ma maxim granda internaciona komerco - inkluzite importaci ed exportaci - de la mondo. La valoro di la vari komercata ibe superiras lua totala interna produkturo. Cirkume 40% de la produkturi vendita da la regiono venas de kontinentala Chinia. Ol esas la 7ma maxim granda portuo por buxegi de la mondo. [[Turismo]] ank esas importanta por lua ekonomio: ol reprezentas cirkume 5% de la TNP. Ol esas la 14ma maxim populara destino por internaciona turisti.

{{panoramo|HK 北角 North Point 新光戲院 Sunbeam Theatre view King's Road Dec-2013 panoramics 001.JPG|1000px|&lt;center&gt;Panoramo pri strado Kings Road.&lt;/center&gt;}}

== Transporto==
[[Arkivo:CRH380A-0259@WEK_(20180923082434).jpg|thumb|320px|Treno di granda rapideso che staciono West Kowloon]]
[[Arkivo:A_bird's_eye_view_of_Hong_Kong_International_Airport.JPG|thumb|320px|left|Internaciona Aeroportuo di Hong Kong]]
Existis plu kam 860 mil automobili en Hong Kong,&lt;ref&gt;{{Extera ligilo|url= https://www.td.gov.hk/mini_site/atd/2019/en/section3_2.html |titulo=Vehicle Registration during 2008-2018|editero=Annual Transport Digest|idiomo={{en}}editorial=Departamento de Transporte |vidita ye=17ma di septembro 2018}}&lt;/ref&gt; qui parkuras adminime 2100 kilometri di stradi e chosei, tote pavizita. En Hong Kong existas kelk ek la maxim importanta choseala substrukturi de la mondo, exemple la ponto Hong-Kong-Zuhai-Makau, longa de 55 kilometri sur fluvio di Perli, qua inauguresis en 2018. Altralatere, ne existas substrukturi tam moderna por [[biciklo|bicikli]], e fakte en multa loki l'uzo di bicikli esas limitizita. Omnayare eventas plu kam 23 mil trafik-acidenti en la teritorio. En Hong Kong on vehas adsinistre, pro influo Britaniana.

La [[portuo]] di Hong Kong esas un ek la maxim granda por enmagazinigado di vari e transporto per buxegi. Ol esas un ek la maxim granda portui de Azia, dop la portui di [[Shanghai]], [[Singapur]], [[Shenzhen]], Ningbo-Zhoushan, [[Guangzhou]] e [[Busan]]. En 2019 ol recevis {{formatnum:161252}} navi.

L'internaciona [[aeroportuo]] di Hong Kong inauguresis en 1998 sur tereni konquestita de la maro, remplasante l'olima aeroportuo Kai Tak. Ol povas recevar plu kam 72 milion veheri omnayare, e nun ol esas la 8ma maxim uzata aeroportuo de la mondo. Che ca aeroportuo existas transporto-sistemo nomizita ''people mover'', konsistanta ek mikra treni senduktera qui uzesas por transportar veheri de un termino ad altru.

Existas 4 linei di [[treno|treni]] interurbala, departanta del staciono Hung Hom, en Kowloon, vers [[Beijing]], [[Shanghai]] e [[Guangzhou]], inkluzite lineo di [[treno di granda rapideso]] ''Guangzhou–Shenzhen–Hong Kong Express'', en qua treni povas atingar 350 kilometri po horo. Fine, kelka linei di autobusi ligas Hong Kong a diversa loki de kontinentala Chinia.

=== Publika transporto ===
[[Arkivo:Cross Harbour Tunnel (1).JPG|thumb|320px|Submara [[tunelo]] sub la portuo di [[Kowloon]].]]
[[Arkivo:Hong_Kong_Tramways_in_2017.jpg|thumb|left|320px|[[Tramveturo]] di Hong Kong.]]
Cirkume 90% de la voyaji en Hong Kong facesas per publika transporto omnadie, la maxim ganda procento di uzo di publika transporto en la mondo. L'unesma sistemo di publika transporto dil teritorio esis [[funikularo]] nomizita ''Peak Tram'', qua uzesas til num. La sistemo di [[tramveturo]] havas 1 lineo kun 120 stacioni, kovranta granda parto dil insulo Hong Kong.

Lua sistemo di [[urbala ferovoyo]] e suburbala treni havas entote 10 linei dense uzata, e 12 linei di lejera treni, kovranta entote 174,7 kilometri. Cirkume 41% de la publika transporto di Hong Kong facesas per treni o metroi. Ank existas plu kam 700 linei di autousi en la regiono, e plu kam 18 mil taxii. Ank existas mikra autobusi en regioni qui ordinara autobusi ne servas efikive.

[[paromo|Paromi]] ank uzesas kom transporto-moyeno inter insuli, inkluzite insulo Hong Kong, e la kontinento. En septembro 2003 existis 27 regulala linei di paromi inter l'insuli e la portuo Victoria, e tri [[warfo|warfi]] de ube departis paromi liganta Hong Kong a [[Makau]], a kontinentala Chinia ed al internaciona aeroportuo di Hong Kong - ca lasta nomizita &quot;Skypier&quot;.

{{Panoramo|Choi Hung Station 2017 part5.jpg|1000px|&lt;center&gt;Metroala staciono ''Choi Hung''.&lt;/center&gt;}}

== Referi ==
[[Arkivo:香港维港夜色.jpg|thumb|320px|Noktal imajo pri Hong Kong.]]
{{reflist}}
{{commons|Hong Kong}}

{{Subdividuri di Popul-Republiko Chinia}}

[[Kategorio:Specala regioni administrala di Popul-Republiko Chinia]]
[[Kategorio:Hong Kong| ]]</text>
      <sha1>ook4xxbgc9jq23wsri6w904wg4gp2cc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Makau</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3323</id>
    <revision>
      <id>995869</id>
      <parentid>982924</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T15:13:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15666" xml:space="preserve">{{Provinci stati kantoni
| OficalaNomo     = Região Administrativa Especial de Macau&lt;br&gt;da República Popular da China&lt;br&gt;中華人民共和國澳門特別行政區
| Flago           = Flag_of_Macau.svg
| Blazono         = Regional Emblem of Macau.svg
| Mapo            = Macau_locator_map.svg
| Imajo           = Macau montage.png
| Chefurbo        = 
| MaximGrandaUrbo = 
| TipoSubdividuro = Specala Regiono Administrala Makau&lt;br&gt;
| Lando           = Popul-Republiko Chinia
| Oficalalinguo   = [[Chiniana linguo|Chiniana]] e [[Portugalana linguo|Portugalana]]
| Guberniestro    = [[Ho Iat Seng]]
| Surfaco         = 30,5
| Habitanti       = {{formatnum:653100}}
| Yaro            = 2017
| Denseso di habitantaro = 21.340
| Horo            = +8
| TNP             = U$ 51 753 milioni
| Internet        = www.gov.mo
}}
'''Makau''' ([[Chiniana linguo|Chiniane]]:澳門; 澳门), oficale '''Specala Regiono Administrala Makau''' esas autonoma regiono di [[Popul-Republiko Chinia]] ed anciena kolonio di [[Portugal]]. Jacanta an la delto dil [[Fluvio di Perli]], ol konsistas sole ek la urbo Makau.

Makau administresis da Portugal de la duimo di la [[16ma yarcento]] til la fino di [[1999]], ed esis la lasta [[Europa]]na kolonio en [[Azia]].

;Bazala fakti pri Makau:
== Historio ==
La historio di Makau komencis dum la Dinastio Qin (221 til 206 aK) kande la regiono pozesis sub l'autoritato di la komtio Panyu, situita en la nuna [[Guangdong]]. L'unesma Chiniani qui rezidis ibe fugabis del invado [[Mongolia|Mongola]]. Sub la [[dinastio Ming]] (1368 til 1644), peskeri migris vers Makau de Guangdong e Fujian.

L'urbeto restis mikra til l'arivo dil [[Portugal]]ani dum la [[16ma yarcento]]. En [[1513]], Jorge Álvares divenis l'unesma Portugalano qua arivis en Chinia. En 1535 Portugalani darfis komercar ibe. Li koloniigis la peninsulo depos [[1557]], e lokacis ol kambie pago di 18,6 kilogrami di [[arjento]] omnayare, til la yaro 1863. En 1576, lora [[papo Gregorius la 13ma]] kreis la diocezo di Makau.

[[Arkivo:Ruinas de Sao Paulo.jpg|320px|thumb|left|Ruini de la katedralo di Santa Petrus (de 1602), qua destruktesis pro fairo en 1835.]]
Makau prosperis kom portuo, malgre serio di ataki da [[Nederlando|Nederlandani]], qui probis konquestar ol dum la 17ma yarcento. Nederlandani atakis Makau ye la [[24ma di junio]] [[1622]], ma ekpulsesis dal Portugalani e nulatempe pose li decidis itere atakar. La maxim multa defenseri esis [[Afrika]]na sklavi, kune kelka soldati e sacerdoti Portugalana.

Pos l'[[Unesma opiumo-milito]] (1839-1842) Portugalani okupis vicina insuli Taipa en 1861, e Coloane en 1864, rispektive. Ye la [[1ma di decembro]] [[1887]], lora [[dinastio Qing]] e Portugalani signatis pakto per quo Chinia cedis la yuro pri &quot;perpetua okupeso ed administro di Makau de Chinia a Portugal&quot;. Kompense, Makau kunlaborus kun [[Hong Kong]] pri la [[kontrabando]] di [[opiumo]] de [[India]], kontre ke Chinia profitus kun la doganopagi. Portugal ank obligesis a &quot;ne vendar Makau sen permiso de Chinia&quot;.

[[Arkivo:Panoramic view of Ruins of St. Paul's Cathedral circa 1930.jpg|thumb|320px|left|La katedralo ed altra edifici, c. 1930.]]
[[Arkivo:Historical_Maps_IMG_5414.JPG|thumb|320px|Makau en 1938.]]
En 1928, pos la revoko di la Dinastio Qing, Chiniana partiso [[Kuomintang]] signatis nova pakto kun Portugalani, qua modifikis poke l'antea kontrato. Dum la [[Duesma mondomilito]] Makau ne invadesis dal Japoniani, diferanta del eventinta en teritorii Nederlandana e Portugalana an insulo [[Timor]]. Makau prosperis dum kurta periodo kom neutra portuo, e Japoniani respektis la neutreso Portugalana til certa punto: en agosto 1943, Japoniani siejis Britaniana navo ''Sian'' en la portuo di Makau e mortigis 20 Britaniana soldati. La sequanta monato li demandis permiso por sendar &quot;konsileri&quot; a Makau sub minaco di invadar la teritorio se Portugal ne permisis to.

Kande Usa deskovris ke la &quot;neutra&quot; Makau uzesus por transportar fuelo a Japonia, ol decidis bombardar la hangaro dil Centro di Aviacado por destruktar la fuelo ye la 16ma di januaro 1945. Makau anke subisis altra du aeral ataki, ye la 25ma di februaro ed ye la 11ma di junio 1945. Pos protesti de la guvernerio Portugalana, Usa decidis pagar US${{formatnum:20255592}}-dolara indemno pro l'ataki.&lt;ref name=&quot;Garrett, p. 116&quot;&gt;p.116 Garrett, Richard J. ''The Defences of Macau: Forts, Ships and Weapons Over 450 Years'' Hong Kong University Press, 1ma di februaro 2010&lt;/ref&gt;

De la [[milito sur Pacifiko]] til la kreo di [[Popul-Republiko Chinia]], Makau uzesis kom sekura portuo por refujinti qui fugis del [[interna milito Chiniana]].&lt;ref&gt;p.117 Garrett, Richard J. ''The Defences of Macau: Forts, Ships and Weapons Over 450 Years'' Hong Kong University Press, 1 February 2010&lt;/ref&gt; Pos ke komunisti asumis la povo en 1949, li deklaris la pakto Chiniana-Portugalana &quot;neegala traktato&quot;, tamen li permisis Makau mantenar lua &quot;status quo&quot; til instanto plue konvenanta por li.

[[Arkivo:Macau 1981-10.jpg|thumb|320px|left|Makau en 1981.]]
En 1966 eventis tumulti en Makau pro nekonenteso kun Portugalana guvernerio, influita da tale nomizita &quot;[[Kulturala Revoluciono Chiniana]]&quot;. Dum la maxim serioza konflikto, 6 personi mortigesis e plu kam 200 plusa homi vundesis.&lt;ref name=&quot;Lo Shiu-hing&quot;&gt;{{Citez jurnalo od edituro‎|autoro=Lo Shiu-hing |titulo=Aspects of Political Development in Macau |editero=&quot;The China Quarterly&quot; |volume=120 |publikigita ye=Decembro 1989|pagini=837-851}}&lt;/ref&gt; Pos [[dianta revoluciono]] di [[1974]] en Portugal, la nova administro Portugalana decidis abandonar omna transmara posedaji. En 1976, Portugal definis Makau kom &quot;Chiniana teritorio sub Portugalana administrado&quot;, e grantis ol administrala, financala ed ekonomiala autonomio. Tri yari pose, Portugal e Chinia paktis pri konsiderar Makau &quot;Chiniana teritorio sub [tempala] administrado Portugalana&quot;. La du landi signatis komuna pakto ye la [[13ma di aprilo]] [[1987]], segun quo Popul-Republiko Chinia aceptis prezervar l'autonomio e la sistemo ekonomiala kapitalista di Makau til la yaro 2049.

Chiniana guvernerio asumis l'administrado di Makau ye la [[20ma di decembro]] [[1999]], e transformis ol en Specala Regiono Administrala (SAR) pos plu kam 400-yara kolonial administrado Portugalana. La nova administranto, [[Edmund Ho Hau-wah]], anke decidis kombatar [[krimino|kriminal]] organizuri qui agis en la urbo. Chiniana trupi sendesis a la peninsulo ambe por asekurar la suvereneso e por kombatar kriminal organizuri.

Pos la transfero di suvereneso, l'ekonomio duris prosperar, e kreskis la koloko en nova [[hotelo|hoteli]] e [[kazino|kazini]] pos la liberigo di pariajo. Tamen, anke kreskis l'[[inflaciono]], la neegaleso inter le richa e le povra, e l'uzo di nelegala [[laboropovo]].

== Politiko ==
[[Arkivo:Macau Government Office - panoramio.jpg|thumb|320px|Sideyo di la guvernerio di Makau.]]
[[Arkivo:Assembleia_Legislativa.jpg|thumb|350px|left|Sideyo di la Legifal Asemblo di Makau, che quartero Sé.]]
La pakto Chiniana-Portugalana di 1987 e pose la Fundamentala Lego ([[konstituco]]) aprobita dal Nacionala Kongreso di Chiniana Populo en 1993 establisas ke l'ekonomiala sistemo, la legaro, libereso e vivo-stilo di Makau ne modifikesos dum adminime 50 yari pos la transfero di la suvereneso, qua eventis en 1999. Ecepte pri l'aferi di extera defensi ed exterala relati, Makau mantenas lua propra [[exekutiva povo|exekutiva]], [[legifala povo|legifala]] e [[judiciala povo|judiciala]] povi, lua propra [[konstituco]] e monetaro (nomizita &quot;pataca&quot;), lua [[dogano]] e kontrolo di migrado. La principo adoptita nominesas &quot;un lando, du sistemi&quot;.

La chefo di lua exekutiva povo selektesas dal centrala guvernerio, pos rekomendo dil elektala komitato, qua konsistas ek 400 lokala reprezentanti di aferala, komunitatala e politikala sektori. Ilua ofico-tempo duras dum admaxime 5 yari.

La Legifal Asemblo havas 33 membri, singla ek li elektita por 4-yara mandato, di qui 14 elektesas direte dal populo, 12 elektesas nedirete, e 7 indikesas dal Chef-Exekutivo. Dum la legifal elekti di 2017 partoprenis 12 politikala partisi, qui povas grupigesar en du faki: favorebla al establisado, e favorebla a [[demokratio]]. Makau reprezentesas en la Kongreso Nacionala dil Populo Chiniana da 12 deputati qui elektesas da elekterala kolegio, e la Konsilistaro di Stato di Popul-Republiko Chinia nominas 29 Makauana reprezenteri por la Konsultiva Konfero Politikala di Chiniana Populo.

La nacionala legaro Chiniana ne aplikesas en Makau, qua traktesas kom separita judiciala resortiso. La bazo di lua legaro esas civila legaro Portugalana, duranta la tradiciono establisita dum kolonial administrado. Tamen, la povo pri interpretar ed emendar legi la Fundamentala Lego apogesas en la civila legaro socialista. Makau havas nedependanta politiki pri enmigro e taxado. Lokala Kontoro pri Identifiko emisas [[pasporto|pasporti]] qui esas diferanta de olta di Popul-Republiko Chinia e di [[Hong Kong]], ed existas frontierala kontrolo inter Makau e Popul-Republiko Chinia. Omni qui trairas la terala frontiero o voyajas de Hong Kong a Makau od inverse mustas pasar frontierala kontrolo. Civitani kun rezido en kontinentala Chinia ne povas havar anke permananta rezido en Makau.

== Geografio ==
[[Arkivo:Macau_peninsula.jpg|thumb|280px|Aeral imajo pri la [[peninsulo]] di Makau.]]
[[Arkivo:Vistas_de_Macao,_2013-08-08,_DD_05.jpg|thumb|left|320px|Historiala quartero di Makau.]]
La [[reliefo]] di Makau esas ordinare plana, kun multa arei konkestita de la maro, e kelka kolini en la peninsulo di Makau e l'insuli Taipa e Coloane. La maxim alta punto, nomizita ''Coloane Alto'', jacas 172 metri super la [[marala nivelo]].

La klimato dil urbo esas [[subtropikala klimato|subtropikala]] humida (''Cwa'' segun la [[klimatala klasifikuro da Köppen]]). La mezavalora [[temperaturo]] en januaro ([[vintro]]) esas 15,1°C, kontre ke la mezavalora temperaturo en julio ([[somero]]) esas 28,6°C.

La mezavalora yarala [[pluvo-quanto]] esas 2058,1 mm. La pluvoza sezono iras de aprilo til septembro. La maxim pluvoza monato esas junio, kun mezavalore 363,8 mm. La mezavalora pluvo-quanto di la monati decembro e januaro esas infre 31 mm.

{{Panoramo|Fortaleza do Monte, Macau, 大炮台, 大三巴炮台, 澳門 (17122920808).jpg|1000px|&lt;center&gt;Makau vidita de lua anciena fortreso (''Fortaleza do Monte'').&lt;/center&gt;}}

== Ekonomio ==
{{PA|Ekonomio di Makau}}
L'[[ekonomio]] di Makau esas [[kapitalismo|kapitalista]], e lua precipua fonto di revenui esas [[turismo]] e la pariado en [[kazino|kazini]]. Lua &quot;industrio&quot; di pariado esas la maxim granda de la mondo (US$ 24 miliardi omnayare), esanta 7-ople plu granda kam olta di [[Las Vegas]]. Cirkume 79,6 po cento del [[imposto|imposti]] kolektata dal guvernerio venas de la kazini.&lt;ref&gt;{{Extera ligilo|titulo=Annual Report 2017|url=https://www.amcm.gov.mo/files/research_and_stats/annual_reports/2017/en/ii.2.2.pdf |editero=Monetala Autoritato di Makau|publikigita ye=2017}}&lt;/ref&gt; La maxim multa viziteri di la kazini esas Chiniani de la kontinento.

Malgre havar alta [[TNP]] po persono, la neegaleso sociala esas granda.

{{panoramo|Macau Peninsula Wikivoyage banner.jpg|1000px|&lt;center&gt;Makau vidita deweste.&lt;/center&gt;}}

== Kulturo ==
[[Arkivo:Largo_do_Senado.JPG|thumb|left|250px|Strado-plako skribita en la Portugalana.]]
[[Arkivo:7-9 R. da Ressurreicao, Macau - panoramio.jpg|thumb|320px|Restaji de la Katedralo di Santa Paulus.]]
La [[kulturo]] di Makau mixas Portugalana e Chiniana influi. L'influo Portugalana esas notora en l'[[arkitekturo]], kontre ke l'influo Chiniana esas notora en la [[religio]]zeso tradicionala, per aspekti qui desaparabas en kontinentala Chinia.

La komunitato Makauana (''Macaenses''), ''strictu sensu'', esas mestici di Aziani, nome Chiniani, kun Portugalani. Li parolas lokala kreola linguo, ''patuá'', kun bazo Portugalana ed influi de la lingui Kantonana, Malaya, ed altri. Li esas precipue [[katolikismo|katoliki]], ma nun li konfrontas krizo pri identeso, nam sive Portugal, sive Popul-Republiko Chinia, nulatempe facis irga [[demografiala kontado]] por identifikar individui segun sua propra etniala percepto, e pro ke existas intermariaji inter Chiniani e Makauani. On kalkulas ke Makauani esas cirkume 10.000 personi, de la 500 mil habitanti di Makau.

[[Arkivo:MargaretCafe_PasteisDeNata.JPG|thumb|320px|''Pastéis de nata'']]
[[Arkivo:A-Ma Temple (1386867171).jpg|thumb|left|320px|Templo di la deino A-Ma.]]
La [[koquarto]] Makauana mixas precipue influi Kantonana e Portugalana, ma anke Indiana e Malaya, pos yarcenti di koloniigo e kontakto inter ca kulturi. Lokala ingredienti multe uzata esas marala nutrivi, [[kurkumo]], kokoso-lakto e fazeoli ''adzuki''. Existas lokala adaptado di diversa dishi Portugalana, exemple ''caldo verde'' (&quot;verda buliono&quot;), ''minchee'' e ''cozido à portuguesa'' (legumi e karno stufita), e la [[kuko]] ''pastel de nata'' (mikra tarto ek ovo).

La festo di la Nov-yaro Chiniana esas la maxim importanta festivalo tradicionala di Makau, ed eventas omnayare dum la fino di januaro o komenco di februaro.&lt;ref name=autogenerated1&gt;{{extera ligilo|titulo=Macau Festivals &amp; Events |vidita ye=4ma di januaro 2008 |editero= AsiaRooms.com |url=https://web.archive.org/web/20071229122529/http://www.asiarooms.com/travel-guide/macau/macau-festivals-%26-events/index.html}}&lt;/ref&gt; La templo di la deino A-Ma, konstruktita en 1488, esas un ek la maxim anciena di Makau. On kredas ke la nomo &quot;Makau&quot; devenas de la nomo di la deino. En la templo ''Pou Tai Un'' eventas la festo ''Tou Tei'', qua celebras la deo di la [[Tero]]. La procesiono qua rimemorigas la Sufrado di Iesu Kristo esas importanta katolika festo, ed eventas omnayare en februaro. Cirkume 6 po cent del habitantaro di Makau esas [[katolikismo|katoliki]], tamen, la quanto di [[protestantismo|protestanti]] augmentis dum recenta yari. [[Buddhismo]] e Chiniana religii praktikesas da 80% de la habitantaro, segun statistiki de 2012.

La [[literaturo]] di Makauani decendanti de Portugalani aparis dum la 19ma yarcento. Dum la [[20ma yarcento]] kelka skriptisti qui naskis o rezidis en Makau ganis notoreso: Leanel Alves, José dos Santos Ferreira, Henrique de Senna Fernandes, e [[Camilo Pessanha]]. Pri [[muziko]], omnayare dum autuno eventas Internaciona Festivalo pri Muziko, kun prizentado di muzikisti di [[jazo]], klasika muziko, elektronala muziko, folk-pop Chiniana, ''[[rock]]'' e ''[[Fado]]''. Altra populara ritmi esas ''[[samba]]'', [[bossa nova]] e ''kizomba''.

=== Sporto ===
[[Arkivo:2008 Macau F3 GP.JPG|thumb|320px|''Grand Prix'' di Makau]]
Malgre lua mikra surfaco, en Makau existas multa sporteyi por diversa sporti. La teritorio gastigis l'Est-Aziana Ludi di 2005, la Ludi di Landi Portugalane-parolanta di 2006, e l'Interna Ludi (''Indoor Games'') Aziana di 2007.

Omnayare, eventas automobilala e motociklala konkurso nomizita Granda Premio di Makau (''Grand Prix''). Ol esas la sola strada cirkuito qua gastigas samatempe konkursi pri Formulo 3, pri ''touring''-automobili (ordinara automobili multe modifikita) e motorcikla konkurso en la sama evento.

Makau havas sua propra Olimpiala komitato, tamen ol ne konkursas che [[Olimpiala Ludi]], nam l'[[Internaciona Olimpiala Komitato]] establisis depos 2006 ke nova Olimpiala komintati povus partoprenar la Ludi nur se li reprezentos suverena stati (Hong Kong kreabis lua Olimpiala komitato ante la modifiko di ca normo). En diversa sporta konkursi, exemple Est-Aziana Ludi di 2005, Makau prizentas su separita de Popul-Republiko Chinia.

== Referi ==
{{reflist}}

{{Subdividuri di Popul-Republiko Chinia}}

[[Kategorio:Specala regioni administrala]]
[[Kategorio:Makau]]</text>
      <sha1>1iry0ylvrbgqpfs6kg3b23cbvyla9st</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>995872</id>
      <parentid>995869</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T15:16:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15692" xml:space="preserve">{{Provinci stati kantoni
| OficalaNomo     = Região Administrativa Especial de Macau&lt;br&gt;da República Popular da China&lt;br&gt;中華人民共和國澳門特別行政區
| Flago           = Flag_of_Macau.svg
| Blazono         = Regional Emblem of Macau.svg
| Mapo            = Macau_locator_map.svg
| Imajo           = Macau montage.png
| Chefurbo        = 
| MaximGrandaUrbo = 
| TipoSubdividuro = Specala Regiono Administrala Makau&lt;br&gt;
| Lando           = Popul-Republiko Chinia
| Oficalalinguo   = [[Chiniana linguo|Chiniana]] e [[Portugalana linguo|Portugalana]]
| Guberniestro    = [[Ho Iat Seng]]
| Surfaco         = 30,5
| Habitanti       = {{formatnum:653100}}
| Yaro            = 2017
| Denseso di habitantaro = 21.340
| Horo            = +8
| TNP             = U$ 51 753 milioni
| Internet        = www.gov.mo
}}
'''Makau''' ([[Chiniana linguo|Chiniane]]:澳門; 澳门), oficale '''Specala Regiono Administrala Makau''' esas autonoma regiono di [[Popul-Republiko Chinia]] ed anciena kolonio di [[Portugal]]. Jacanta an la delto dil [[Fluvio di Perli]], ol konsistas sole ek la urbo Makau.

Makau administresis da Portugal de la duimo di la [[16ma yarcento]] til la fino di [[1999]], ed esis la lasta [[Europa]]na kolonio en [[Azia]].

;Bazala fakti pri Makau:
== Historio ==
La historio di Makau komencis dum la Dinastio Qin (221 til 206 aK) kande la regiono pozesis sub l'autoritato di la komtio Panyu, situita en la nuna [[Guangdong]]. L'unesma Chiniani qui rezidis ibe fugabis del invado [[Mongolia|Mongola]]. Sub la [[dinastio Ming]] (1368 til 1644), peskeri migris vers Makau de Guangdong e Fujian.

L'urbeto restis mikra til l'arivo dil [[Portugal]]ani dum la [[16ma yarcento]]. En [[1513]], Jorge Álvares divenis l'unesma Portugalano qua arivis en Chinia. En 1535 Portugalani darfis komercar ibe. Li koloniigis la peninsulo depos [[1557]], e lokacis ol kambie pago di 18,6 kilogrami di [[arjento]] omnayare, til la yaro 1863. En 1576, lora [[papo Gregorius la 13ma]] kreis la diocezo di Makau.

[[Arkivo:Ruinas de Sao Paulo.jpg|320px|thumb|left|Ruini de la katedralo di Santa Petrus (de 1602), qua destruktesis pro fairo en 1835.]]
Makau prosperis kom portuo, malgre serio di ataki da [[Nederlando|Nederlandani]], qui probis konquestar ol dum la 17ma yarcento. Nederlandani atakis Makau ye la [[24ma di junio]] [[1622]], ma ekpulsesis dal Portugalani e nulatempe pose li decidis itere atakar. La maxim multa defenseri esis [[Afrika]]na sklavi, kune kelka soldati e sacerdoti Portugalana.

Pos l'[[Unesma opiumo-milito]] (1839-1842) Portugalani okupis vicina insuli Taipa en 1861, e Coloane en 1864, rispektive. Ye la [[1ma di decembro]] [[1887]], lora [[dinastio Qing]] e Portugalani signatis pakto per quo Chinia cedis la yuro pri &quot;perpetua okupeso ed administro di Makau de Chinia a Portugal&quot;. Kompense, Makau kunlaborus kun [[Hong Kong]] pri la [[kontrabando]] di [[opiumo]] de [[India]], kontre ke Chinia profitus kun la doganopagi. Portugal ank obligesis a &quot;ne vendar Makau sen permiso de Chinia&quot;.

[[Arkivo:Panoramic view of Ruins of St. Paul's Cathedral circa 1930.jpg|thumb|320px|left|La katedralo ed altra edifici, c. 1930.]]
[[Arkivo:Historical_Maps_IMG_5414.JPG|thumb|320px|Makau en 1938.]]
En 1928, pos la revoko di la Dinastio Qing, Chiniana partiso [[Kuomintang]] signatis nova pakto kun Portugalani, qua modifikis poke l'antea kontrato. Dum la [[Duesma mondomilito]] Makau ne invadesis dal Japoniani, diferanta del eventinta en teritorii Nederlandana e Portugalana an insulo [[Timor]]. Makau prosperis dum kurta periodo kom neutra portuo, e Japoniani respektis la neutreso Portugalana til certa punto: en agosto 1943, Japoniani siejis Britaniana navo ''Sian'' en la portuo di Makau e mortigis 20 Britaniana soldati. La sequanta monato li demandis permiso por sendar &quot;konsileri&quot; a Makau sub minaco di invadar la teritorio se Portugal ne permisis to.

Kande Usa deskovris ke la &quot;neutra&quot; Makau uzesus por transportar fuelo a Japonia, ol decidis bombardar la hangaro dil Centro di Aviacado por destruktar la fuelo ye la 16ma di januaro 1945. Makau anke subisis altra du aeral ataki, ye la 25ma di februaro ed ye la 11ma di junio 1945. Pos protesti de la guvernerio Portugalana, Usa decidis pagar US${{formatnum:20255592}}-dolara indemno pro l'ataki.&lt;ref name=&quot;Garrett, p. 116&quot;&gt;p.116 Garrett, Richard J. ''The Defences of Macau: Forts, Ships and Weapons Over 450 Years'' Hong Kong University Press, 1ma di februaro 2010&lt;/ref&gt;

De la [[milito sur Pacifiko]] til la kreo di [[Popul-Republiko Chinia]], Makau uzesis kom sekura portuo por refujinti qui fugis del [[interna milito Chiniana]].&lt;ref&gt;p.117 Garrett, Richard J. ''The Defences of Macau: Forts, Ships and Weapons Over 450 Years'' Hong Kong University Press, 1 February 2010&lt;/ref&gt; Pos ke komunisti asumis la povo en 1949, li deklaris la pakto Chiniana-Portugalana &quot;neegala traktato&quot;, tamen li permisis Makau mantenar lua &quot;status quo&quot; til instanto plue konvenanta por li.

[[Arkivo:Macau 1981-10.jpg|thumb|320px|left|Makau en 1981.]]
En 1966 eventis tumulti en Makau pro nekonenteso kun Portugalana guvernerio, influita da tale nomizita &quot;[[Kulturala Revoluciono Chiniana]]&quot;. Dum la maxim serioza konflikto, 6 personi mortigesis e plu kam 200 plusa homi vundesis.&lt;ref name=&quot;Lo Shiu-hing&quot;&gt;{{Citez jurnalo od edituro‎|autoro=Lo Shiu-hing |titulo=Aspects of Political Development in Macau |editero=&quot;The China Quarterly&quot; |volume=120 |publikigita ye=Decembro 1989|pagini=837-851}}&lt;/ref&gt; Pos [[dianta revoluciono]] di [[1974]] en Portugal, la nova administro Portugalana decidis abandonar omna transmara posedaji. En 1976, Portugal definis Makau kom &quot;Chiniana teritorio sub Portugalana administrado&quot;, e grantis ol administrala, financala ed ekonomiala autonomio. Tri yari pose, Portugal e Chinia paktis pri konsiderar Makau &quot;Chiniana teritorio sub [tempala] administrado Portugalana&quot;. La du landi signatis komuna pakto ye la [[13ma di aprilo]] [[1987]], segun quo Popul-Republiko Chinia aceptis prezervar l'autonomio e la sistemo ekonomiala kapitalista di Makau til la yaro 2049.

Chiniana guvernerio asumis l'administrado di Makau ye la [[20ma di decembro]] [[1999]], e transformis ol en Specala Regiono Administrala (SAR) pos plu kam 400-yara kolonial administrado Portugalana. La nova administranto, [[Edmund Ho Hau-wah]], anke decidis kombatar [[krimino|kriminal]] organizuri qui agis en la urbo. Chiniana trupi sendesis a la peninsulo ambe por asekurar la suvereneso e por kombatar kriminal organizuri.

Pos la transfero di suvereneso, l'ekonomio duris prosperar, e kreskis la koloko en nova [[hotelo|hoteli]] e [[kazino|kazini]] pos la liberigo di pariajo. Tamen, anke kreskis l'[[inflaciono]], la neegaleso inter le richa e le povra, e l'uzo di nelegala [[laboropovo]].

== Politiko ==
[[Arkivo:Macau Government Office - panoramio.jpg|thumb|320px|Sideyo di la guvernerio di Makau.]]
[[Arkivo:Assembleia_Legislativa.jpg|thumb|350px|left|Sideyo di la Legifal Asemblo di Makau, che quartero Sé.]]
La pakto Chiniana-Portugalana di 1987 e pose la Fundamentala Lego ([[konstituco]]) aprobita dal Nacionala Kongreso di Chiniana Populo en 1993 establisas ke l'ekonomiala sistemo, la legaro, libereso e vivo-stilo di Makau ne modifikesos dum adminime 50 yari pos la transfero di la suvereneso, qua eventis en 1999. Ecepte pri l'aferi di extera defensi ed exterala relati, Makau mantenas lua propra [[exekutiva povo|exekutiva]], [[legifala povo|legifala]] e [[judiciala povo|judiciala]] povi, lua propra [[konstituco]] e monetaro (nomizita &quot;pataca&quot;), lua [[dogano]] e kontrolo di migrado. La principo adoptita nominesas &quot;un lando, du sistemi&quot;.

La chefo di lua exekutiva povo selektesas dal centrala guvernerio, pos rekomendo dil elektala komitato, qua konsistas ek 400 lokala reprezentanti di aferala, komunitatala e politikala sektori. Ilua ofico-tempo duras dum admaxime 5 yari.

La Legifal Asemblo havas 33 membri, singla ek li elektita por 4-yara mandato, di qui 14 elektesas direte dal populo, 12 elektesas nedirete, e 7 indikesas dal Chef-Exekutivo. Dum la legifal elekti di 2017 partoprenis 12 politikala partisi, qui povas grupigesar en du faki: favorebla al establisado, e favorebla a [[demokratio]]. Makau reprezentesas en la Kongreso Nacionala dil Populo Chiniana da 12 deputati qui elektesas da elekterala kolegio, e la Konsilistaro di Stato di Popul-Republiko Chinia nominas 29 Makauana reprezenteri por la Konsultiva Konfero Politikala di Chiniana Populo.

La nacionala legaro Chiniana ne aplikesas en Makau, qua traktesas kom separita judiciala resortiso. La bazo di lua legaro esas civila legaro Portugalana, duranta la tradiciono establisita dum kolonial administrado. Tamen, la povo pri interpretar ed emendar legi la Fundamentala Lego apogesas en la civila legaro socialista. Makau havas nedependanta politiki pri enmigro e taxado. Lokala Kontoro pri Identifiko emisas [[pasporto|pasporti]] qui esas diferanta de olta di Popul-Republiko Chinia e di [[Hong Kong]], ed existas frontierala kontrolo inter Makau e Popul-Republiko Chinia. Omni qui trairas la terala frontiero o voyajas de Hong Kong a Makau od inverse mustas pasar frontierala kontrolo. Civitani kun rezido en kontinentala Chinia ne povas havar anke permananta rezido en Makau.

== Geografio ==
[[Arkivo:Macau_peninsula.jpg|thumb|280px|Aeral imajo pri la [[peninsulo]] di Makau.]]
[[Arkivo:Vistas_de_Macao,_2013-08-08,_DD_05.jpg|thumb|left|320px|Historiala quartero di Makau.]]
La [[reliefo]] di Makau esas ordinare plana, kun multa arei konkestita de la maro, e kelka kolini en la peninsulo di Makau e l'insuli Taipa e Coloane. La maxim alta punto, nomizita ''Coloane Alto'', jacas 172 metri super la [[marala nivelo]].

La klimato dil urbo esas [[subtropikala klimato|subtropikala]] humida (''Cwa'' segun la [[klimatala klasifikuro da Köppen]]). La mezavalora [[temperaturo]] en januaro ([[vintro]]) esas 15,1°C, kontre ke la mezavalora temperaturo en julio ([[somero]]) esas 28,6°C.

La mezavalora yarala [[pluvo-quanto]] esas 2058,1 mm. La pluvoza sezono iras de aprilo til septembro. La maxim pluvoza monato esas junio, kun mezavalore 363,8 mm. La mezavalora pluvo-quanto di la monati decembro e januaro esas infre 31 mm.

{{Panoramo|Fortaleza do Monte, Macau, 大炮台, 大三巴炮台, 澳門 (17122920808).jpg|1000px|&lt;center&gt;Makau vidita de lua anciena fortreso (''Fortaleza do Monte'').&lt;/center&gt;}}

== Ekonomio ==
{{PA|Ekonomio di Makau}}
L'[[ekonomio]] di Makau esas [[kapitalismo|kapitalista]], e lua precipua fonto di revenui esas [[turismo]] e la pariado en [[kazino|kazini]]. Lua &quot;industrio&quot; di pariado esas la maxim granda de la mondo (US$ 24 miliardi omnayare), esanta 7-ople plu granda kam olta di [[Las Vegas]]. Cirkume 79,6 po cento del [[imposto|imposti]] kolektata dal guvernerio venas de la kazini.&lt;ref&gt;{{Extera ligilo|titulo=Annual Report 2017|url=https://www.amcm.gov.mo/files/research_and_stats/annual_reports/2017/en/ii.2.2.pdf |editero=Monetala Autoritato di Makau|publikigita ye=2017}}&lt;/ref&gt; La maxim multa viziteri di la kazini esas Chiniani de la kontinento.

Malgre havar alta [[TNP]] po persono, la neegaleso sociala esas granda.

{{panoramo|Macau Peninsula Wikivoyage banner.jpg|1000px|&lt;center&gt;Makau vidita deweste.&lt;/center&gt;}}

== Kulturo ==
[[Arkivo:Largo_do_Senado.JPG|thumb|left|250px|Strado-plako skribita en la Portugalana.]]
[[Arkivo:7-9 R. da Ressurreicao, Macau - panoramio.jpg|thumb|320px|Restaji de la Katedralo di Santa Paulus.]]
La [[kulturo]] di Makau mixas Portugalana e Chiniana influi. L'influo Portugalana esas notora en l'[[arkitekturo]], kontre ke l'influo Chiniana esas notora en la [[religio]]zeso tradicionala, per aspekti qui desaparabas en kontinentala Chinia.

La komunitato Makauana (''Macaenses''), ''strictu sensu'', esas mestici di Aziani, nome Chiniani, kun Portugalani. Li parolas lokala kreola linguo, ''patuá'', kun bazo Portugalana ed influi de la lingui Kantonana, Malaya, ed altri. Li esas precipue [[katolikismo|katoliki]], ma nun li konfrontas krizo pri identeso, nam sive Portugal, sive Popul-Republiko Chinia, nulatempe facis irga [[demografiala kontado]] por identifikar individui segun sua propra etniala percepto, e pro ke existas intermariaji inter Chiniani e Makauani. On kalkulas ke Makauani esas cirkume 10.000 personi, de la 500 mil habitanti di Makau.

[[Arkivo:MargaretCafe_PasteisDeNata.JPG|thumb|320px|''Pastéis de nata'']]
[[Arkivo:A-Ma Temple (1386867171).jpg|thumb|left|320px|Templo di la deino A-Ma.]]
La [[koquarto]] Makauana mixas precipue influi Kantonana e Portugalana, ma anke Indiana e Malaya, pos yarcenti di koloniigo e kontakto inter ca kulturi. Lokala ingredienti multe uzata esas marala nutrivi, [[kurkumo]], kokoso-lakto e fazeoli ''adzuki''. Existas lokala adaptado di diversa dishi Portugalana, exemple ''caldo verde'' (&quot;verda buliono&quot;), ''minchee'' e ''cozido à portuguesa'' (legumi e karno stufita), e la [[kuko]] ''pastel de nata'' (mikra tarto ek ovo).

La festo di la Nov-yaro Chiniana esas la maxim importanta festivalo tradicionala di Makau, ed eventas omnayare dum la fino di januaro o komenco di februaro.&lt;ref name=autogenerated1&gt;{{extera ligilo|titulo=Macau Festivals &amp; Events |vidita ye=4ma di januaro 2008 |editero= AsiaRooms.com |url=https://web.archive.org/web/20071229122529/http://www.asiarooms.com/travel-guide/macau/macau-festivals-%26-events/index.html}}&lt;/ref&gt; La templo di la deino A-Ma, konstruktita en 1488, esas un ek la maxim anciena di Makau. On kredas ke la nomo &quot;Makau&quot; devenas de la nomo di la deino. En la templo ''Pou Tai Un'' eventas la festo ''Tou Tei'', qua celebras la deo di la [[Tero]]. La procesiono qua rimemorigas la Sufrado di Iesu Kristo esas importanta katolika festo, ed eventas omnayare en februaro. Cirkume 6 po cent del habitantaro di Makau esas [[katolikismo|katoliki]], tamen, la quanto di [[protestantismo|protestanti]] augmentis dum recenta yari. [[Buddhismo]] e Chiniana religii praktikesas da 80% de la habitantaro, segun statistiki de 2012.

La [[literaturo]] di Makauani decendanti de Portugalani aparis dum la 19ma yarcento. Dum la [[20ma yarcento]] kelka skriptisti qui naskis o rezidis en Makau ganis notoreso: Leanel Alves, José dos Santos Ferreira, Henrique de Senna Fernandes, e [[Camilo Pessanha]]. Pri [[muziko]], omnayare dum autuno eventas Internaciona Festivalo pri Muziko, kun prizentado di muzikisti di [[jazo]], klasika muziko, elektronala muziko, folk-pop Chiniana, ''[[rock]]'' e ''[[Fado]]''. Altra populara ritmi esas ''[[samba]]'', [[bossa nova]] e ''kizomba''.

=== Sporto ===
[[Arkivo:2008 Macau F3 GP.JPG|thumb|320px|''Grand Prix'' di Makau]]
Malgre lua mikra surfaco, en Makau existas multa sporteyi por diversa sporti. La teritorio gastigis l'Est-Aziana Ludi di 2005, la Ludi di Landi Portugalane-parolanta di 2006, e l'Interna Ludi (''Indoor Games'') Aziana di 2007.

Omnayare, eventas automobilala e motociklala konkurso nomizita Granda Premio di Makau (''Grand Prix''). Ol esas la sola strada cirkuito qua gastigas samatempe konkursi pri Formulo 3, pri ''touring''-automobili (ordinara automobili multe modifikita) e motorcikla konkurso en la sama evento.

Makau havas sua propra Olimpiala komitato, tamen ol ne konkursas che [[Olimpiala Ludi]], nam l'[[Internaciona Olimpiala Komitato]] establisis depos 2006 ke nova Olimpiala komintati povus partoprenar la Ludi nur se li reprezentos suverena stati (Hong Kong kreabis lua Olimpiala komitato ante la modifiko di ca normo). En diversa sporta konkursi, exemple Est-Aziana Ludi di 2005, Makau prizentas su separita de Popul-Republiko Chinia.

== Referi ==
{{reflist}}

{{Subdividuri di Popul-Republiko Chinia}}

[[Kategorio:Specala regioni administrala di Popul-Republiko Chinia]]
[[Kategorio:Makau]]</text>
      <sha1>ek8wygdntwwjqqc1fsfzr969n4p4j9w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Zhao Ziyang</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3367</id>
    <revision>
      <id>995891</id>
      <parentid>961194</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T09:45:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2262" xml:space="preserve">{{Politikisto
|Nomo= Zhao Ziyang
|Imajo= [[Arkivo:Zhao Ziyang-1.jpg|180px]]
|Politikala_titulo= Chefministro
|Shablono_lando= {{CHN}}
|Guvernisteso= de la [[10ma di septembro]] [[1980]] til la [[24ma di novembro]] [[1987]]
|Precedanto1= [[Hua Guofeng]]
|Sucedanto1= [[Li Peng]]
|Guvernisteso2= 
|Naskodio= [[17ma di oktobro]] [[1919]]
|Nask-urbo= [[Henan]], [[Chinia]]
|Mort-dio= [[17ma di januaro]] [[2005]]
|Mort-urbo= [[Beijing]], [[Popul-Republiko Chinia]]
|Spozo= Liang Boqi
|Profesiono= Politikisto
|Partiso= Komunista partiso di Chinia
}}
'''Zhao Ziyang''' esis Chiniana politikisto. Il naskis ye la [[17ma di novembro]] [[1919]] en la [[provinco Henan]].

Evanta 20 yari il koheris komunista partiso. En [[1949]], komunisti vinkis interna milito en [[Chinia]], ed a Zhao donesis plu importanta standi. Dum [[kulturala revoluciono]] di [[Mao Zedong]] dum la [[yari 1960ma]] il esis forsata translojar a rural areo por “lernar del agrokultivisti”, ma ganis quik retroe sua stando en la partiso.

Zhao divenis konocata en Chinia, kande il laboris kom partisestro en provinco [[Provinco Sichuan|Sìchuān]]. La provinco esis tre povra, ma Zhao plufortigis l'industrio ed l' agrokultivo dil areo. Il divenis vice-chefministro ye aprilo [[1980]], e chefministro di la lando kin monati pose. Dum sep yari il duktis signifikanta novigi en l'ekonomio.

En [[1987]], Zhao nominesis kom prezidanto dil partiso pos suplantita [[Hu Yaobang]]. Tamen, dum la sequanta yaro, l'[[inflaciono]] diminutis lua favoro. La regresiva partisestri decidis suplantar Zhao, kande il opozis sangoza represo dil studento-movado en la [[Placo di Cielala Paco]] ([[Tianmen-placo]]) ye nokto inter la [[3ma di junio|3ma]] e la [[4ma di junio]] [[1989]]. Pos la suplanto, Zhao divenis ne-existanto en Chinia. 

Lasta foyo ke Zhao Ziyang videsis publike esis la [[19ma di mayo]] [[1989]]. Il restis en hemal aresto en [[Beijing]] til lua morto. Ilu mortis ye la [[17ma di januaro]] [[2005]].

{{Tabelo di sucedo
| Precedanto= [[Hua Guofeng]]
| Nomo di listo= Listo pri chefministri di Popul-Republiko Chinia
| Titulo di listo= Chefministro di Popul-Republiko Chinia
| Komenco= [[1980]]
| Fino= [[1987]]
| Sucedanto= [[Li Peng]] }}

[[Kategorio:Chefministri di Popul-Republiko Chinia]]</text>
      <sha1>tn9oz8q9e2ca6vlp5jubralkx7fff2r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>907</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3875</id>
    <revision>
      <id>995901</id>
      <parentid>990370</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T09:57:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1029" xml:space="preserve">{{10ma yarcento}}
La yaro '''907''' (CMVII per Romala algarismi) esis la 907ma [[yaro]] del [[unesma yarmilo]], la 7ma yaro de la [[10ma yarcento]], e la 8ma yaro de la [[yari 900a]].

== Eventi ==
=== [[Azia]] ===
Komencas la periodo di kin dinastii en [[Chinia]], qua duros til [[960]].
* [[27ma di februaro]] - Abaoji, chefo di kunfederuro dil populo Khitan, proklamas su kom imperiestro ed establisas la dinastio Liao. Ilu okupas teritorii norde de [[Chinia]], inkluzite parti de la provinci [[Henan]] e [[Shanxi]].
* [[12ma di mayo]] - Rejio Qi fondesas da Li Maozhen. Lua centro esas la nuna provinco [[Provinco Shaanxi|Shānxī]].
* [[1ma di junio]] - Zhu Quanzhong (Zhu Wen) revokas [[dinastio Tang]] e su proklamas rejo di la dinastio Zhu Liang.
* [[8ma di junio]] - Rejio Chu fondesas en [[Changsha]] da Ma Yin.
* [[3ma di novembro]] - [[Wang Jian]] fondas [[rejio Shu]], qua duros til [[925]].
* [[1ma di decembro]] - Rejio Wuyue fondesas da Qian Liu en [[Hangzhou]].

== Naski ==

== Morti ==

[[Kategorio:Yari 900a]]</text>
      <sha1>j8lfscq3y5zowi2shdkaxak2vn8ghfe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>713</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4210</id>
    <revision>
      <id>995893</id>
      <parentid>974731</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T09:46:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="739" xml:space="preserve">{{8ma yarcento}}
La yaro '''713''' (DCCXIII per Romala algarismi) esis ordinara [[yaro]] komencinta ye [[sundio]] segun [[Juliala kalendario]]. Ol esis la 713ma yaro del [[unesma yarmilo]], la 13ma yaro de la [[8ma yarcento]], e la 4ma yaro de la [[yari 710a]].
== Eventi ==
=== [[Bizancana imperio]] ===
* Imperiestro [[Filippikos Bardanes]] blindesas, revokesas e sendesas ad exilo dal konspiranti de la militala provinco Opsikion, en [[Trakia]]. Ilu sucedesas da [[Anastasios la 2ma di Bizanco|Anastasios la 2ma]], qua komencas riorganizar Bizancan armeo.

=== [[Azia]] ===
* Che provinco [[Provinco Sichuan|Sìchuān]], [[Chinia]], komencas konstrukto di giganta statuo di [[Buddho]].

== Naski ==

== Morti ==

[[Kategorio:Yari 710a]]</text>
      <sha1>ge547xrv1vds34qrv3x0adyq7yunymm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Dong</title>
    <ns>0</ns>
    <id>15432</id>
    <revision>
      <id>995909</id>
      <parentid>986172</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T10:25:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="501" xml:space="preserve">'''Dong''' povas signifikar:

# [[Vietnama dong]], [[pekunio]] uzata en [[Vietnam]] (&amp;#273;&amp;#7891;ng, &amp;#8363;); 1 dong = 100 xu.
# [[populo Dong]] (&amp;#20375;&amp;#26063;), etnio qua habitas sud-westa en regiono autonoma [[Regiono autonoma Guangxi|Guǎngxī Zhuàngzú]] e provinco [[Provinco Guizhou|Gùizhōu]], en [[Popul-Republiko Chinia]].
# Parto di urbo en [[Sud-Korea]] (skribita 동 o 洞), plu mikra kam ''gu''. Ol uzesas en loko-nomi tre ofte; exemple [[staciono Dunchon-dong]].
----
{{homonimo}}</text>
      <sha1>jchukrlrtllu8hfdxo6m5x09mjhpl31</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Prostitucado che Popul-Republiko Chinia</title>
    <ns>0</ns>
    <id>17443</id>
    <revision>
      <id>995892</id>
      <parentid>982627</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T09:46:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18785" xml:space="preserve">Quik pos obtenar povo en [[1949]], la [[Komunista Partiso di Chinia]] komencis kampanii qui probis removar la [[prostitucado]] de la kontinento finante ye frua [[yari 1960ma]]. Depos la laxigo di la guvernerio pri sociala kustumi dum frua yari 1980ma, la prostitucado ne nur ri-aparis en la [[Popul-Republiko Chinia]], ma nun trovesas tra omna urbala e rurala loki. Malgre l'esforci di la guvernerio, prostitucado developis tante multe ke ol nun esas sua propra industrio, kun granda nombro di personi e facante granda ekonomiala produktado. Prostitucado divenabas anke asociita kun grandanombra problemi, inkluzite krimino organizita, guvernala koruptado, e [[morbi sexuale transmisita]].

Aktiveso en Chinia relatante a prostitucado havas multa tipi, loki, e preci. Vendanti di la sexuo venas de multa rangi di la socio. Li preske omna esas mulieri, tamen recente virala prostituciti aparis. Tipala loki inkluzas hoteli, karaoke-erii e beleso-saloni.

Malgre ke la guvernerio di Chinia omnatempe esis serioza pri ti qui aranjas la krimino di prostitucado, pri la traktado di la prostitucito ipsa ol ulatempe traktas ol kom krimino, ed ulatempe traktas ol kom mala konduto. Depos la ri-aparo di prostitucado dum la yari 1980ma, la guvernerio unesme uzis la legala sistemo, to esas, la diala operaciono di la korti e polico. Duesme, li uzis kampanii duktita da la policistaro, kun periodi di intensa publika exameno kom sociala diciplino. Malgre la suporto por legigar la sexuo-industrio da internaciona NGO-i ed exterlandana komenteri, esas preske nula suporto por to de la publiko, sociala organizi, o la guvernerio di Chinia.

==Prostitucado dum la tempo di Mao==
[[Arkivo:Beijing Office for Women's Production and Education.jpg|thumb|&quot;Re-edukado&quot; centro en antea prostituceyo en [[Beijing]], 1949.]]

Pos la vinko di la Komunista Partiso di Chinia en 1949, lokala guvernerii havis skopo eliminar la prostitucado. Un monato pos la Komunismigo di Beijing ye la [[3ma di februaro]] [[1949]], la nova urbala guvernerio sub [[Ye Jianying]] anuncis projeto por regular la multa prostituceyi di la urbo. Ye la [[21ma di novembro]], omna ek la 224 prostituceyi en Beijing klozesis; 1286 prostituciti e 434 proprietanti, kompranti, e proxeneti arestesis dum nur 12 hori per aproxime 2400 kadri.&lt;ref&gt;Videz [http://www.booker.com.cn/gb/paper23/23/class002300006/hwz162063.htm 罗瑞卿一夜扫除北平妓女] [&quot;Luo Ruiqing eradicates Beiping's prostitutes in a single night&quot;]&lt;/ref&gt; Ne-surprizante, la kampanio di Beijing celebresis en la historiala rakonti di la lando. La rapida e drastika metodi montris nacionala exemplo pri la politikala rezolvo e habileso di la nova guvernerio.

Pro la grandeso di sociala problemi qui mustis esar rezolvita, e la manko di pekunio e moyeni di la regionala guvernerii, la maxim multa ek la urbi di Chinia adoptis la plu lenta metodo di unesme regular e pose interdikar prostitucado. &lt;ref&gt;Ma Weigang (ed.), ''Jinchang jindu'' [禁娼禁毒: &quot;On Strictly Forbidding Prostitution and Drugs&quot;] (Beijing: Jugguan jiaoyu chubanshe, 1993) at 8.&lt;/ref&gt; Ica metodo uzesis en [[Tianjin]], [[Shanghai]] e [[Wuhan]].&lt;ref&gt;See Sun Shidong, [http://news.xinhuanet.com/banyt/2005-07/06/content_3181159.htm 新中国取缔妓院前后] [&quot;The banning of brothels in the new China from beginning to end&quot;], ''Zhishi chuang''. Accessed 24 Nov. 2005. &lt;br/&gt;Jiang Pei, [http://www.usc.cuhk.edu.hk/wk_wzdetails.asp?id=4038 天津娼业改造问题述论：1949-1957] [&quot;Discussion of questions in relation to reform of the prostitution industry in Tianjin&quot;]. Accessed 24 Nov. 2005.&lt;/ref&gt; Tipikale ol unesme uzis sistemo di guverneriala administrado qua regulis la aktiveso di prostituceyi e senkurajigis virala kompreri. Ol eventuale mikrigis la nombro di prostituceyi en singla urbi, e pose &quot;Beijing-ala&quot; klozado uzesis, e depos &quot;ri-edukato&quot; komencis. Ri-edukado programi uzesis plu multe en [[Shanghai]], en qua la nombro di laboristi en la sexuo-industrio kreskis til {{formatnum:100000}} pos la [[Duesma milito Chiniana-Japoniana]].

Dum la frua yari 1960ma, tala metodi preske abolisis videbla prostitucado de Chinia. Segun la guvernerio, morbi relatante a la sexuo esis preske abolisita kun la represo di prostitucado. Por celebrar ta vinko, omna 29 inquesto-instituceyi pri ta morbi klozesis en 1964.

Segun la teorio di [[Marxismo]], mulieri qui venas sexuo videsis kom havanta nula altra alternativo por trans-vivar. Tamaniere la eliminado di prostitucado esis montrata kom un ek la majora verik di la komunista guvernerio ed evidenco pri la vereso di Chiniana Marxismo.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.china.org.cn/e-white/chinesewoman/11-2.htm |title=Historic Liberation of Chinese Women Information, ''The Situation Of Chinese Women''|publisher=Information Office of the State Council of the People's Republic of China|accessdate=22ma di novembro 2005}}; ed anke &quot;Duanping jiefang jinü&quot; [短评解放妓女: &quot;A Brief Commentary on the Liberation of Female Prostitutes&quot;], ''Renmin ribao'', 22 November 1949 at 1.&lt;/ref&gt; La subjekto di prostitucado ne existis en Chinia serioze dum plu kam 30 yari. Recenta inquesti montris, tamen, ke la desaparo di prostitucado en la guvernerio di Mao fakte ne esis kompleta.&lt;ref&gt;Hershatter, G. ''Dangerous Pleasures: Prostitution and Modernity in Twentieth-Century Shanghai'', (Berkeley, CA: University of Kalifornia Press, 1997) at 331-3; Shan Guangnai, ''Zhongguo changji - guoqu he xianzai'' [中国娼妓过去和现在: &quot;Chinese Prostitution - Past and Present&quot;] (Beijing: Falü chubanshe, 1995) at 3.&lt;/ref&gt; Pan Suiming, un ek la maxim savoza experti pri prostitucado en Chinia, argumentas ke &quot;ne-videbla&quot; prostitucado &amp;mdash; en la formo di mulieri donante sexuala favori po certa privileji &amp;mdash; divenis partikulara traito di Chinia sub Mao, partikulare ye la fino di la [[Kulturala Revoluciono]]. &lt;ref&gt;Pan Suiming, &quot;Jinchang: wei shui fuwu?&quot; [禁娼：为谁服务？: The prohibition of prostitution: whom does it serve?], in ''Aizibing: shehui, lunli he falü wenti zhuanjia yantaohui'' [艾滋病：社会、伦理和法律问题专家研讨会: &quot;Report of the Expert Workshop on HIV and Prostitution: Social, Ethical and Legal Issues&quot;] (Beijing: Academy of Social Sciences, 29-31 October, 1996) at 20-1.&lt;/ref&gt;

==Prostitucado pos 1978==
{| style=&quot;margin: 1em 1em 1em 0; width:250px; float:left;&quot; class=&quot;wikitable&quot;
|- bgcolor=&quot;#efefef&quot;
! colspan=2 style=&quot;border-right:0px;&quot;; |Aresti relatante a prostitucado dum policala kampanii(1983-1999)
|- bgcolor=&quot;#efefef&quot; cellpadding=&quot;2&quot;
||yaro||aresti
|-
||1983||46,534 
|-
||1989-90||243,183
|-
||1996-7||aprox. 250,000
|-
||1998||189,972 
|-
||1999||216,660
|}

La retroveno di prostitucado en Chinia venis samatempe kam la introdukto dil ekonomiala reformi di [[Deng Xiaoping]] en 1978. Segun la nekompleta statistiki qui facesis pos la nacionala kampanii, la procento di prostitucatini kreskis omnayare depos 1982.&lt;ref&gt;Jeffreys, E., ''China, Sex and Prostitution'', (London: RoutledgeCurzon, 2004) at 97.&lt;/ref&gt; Inter 1989 e 1990, 243,183 personi arestesis pro prostitucado-relatanta aktivesi. &lt;ref&gt;Xin Ren (1999) &quot;Prostitution and economic modernisation of China&quot;, 5 ''Violence Against Women'' 1411 at 1414.&lt;/ref&gt; Zhang Ping kalkulas ke ta nombri de la polico montras nur 25-30 procento de omna personi qui esis implikata.&lt;ref&gt;Zhang Ping (1993) &quot;Dangjin Zhongguo shehui bing&quot; [当今中国社会病: &quot;Social problems in contemporary China&quot;] 12 ''Jindun'' 12 at 27.&lt;/ref&gt; Prostitucado esas grandeskante parto di la ekonomio di Chinia, employante forsan 10 milion personi, kun posibla yarala konsumado di 1 trilion RMB. &lt;ref&gt;{{cite web|author=Zhong Wei|url= http://www.usembassy-china.org.cn/sandt/sex-industry.html |title=A Close Look at China's &quot;Sex Industry&quot;|accessdate=30ma di novembro 2005}}&lt;/ref&gt; Pos policala kampanio en 2000, Chiniana ekonomikisto Yang Fan kalkulis ke la integra nacionala produktajo (GDP) di Chinia mikreskis 1% kun la mikresko di spendaso di la subite ne-employata muliera prostituciti.&lt;ref&gt;Zhong Wei, note 10.&lt;/ref&gt;

La ri-vivo di prostitucado unesme eventis en la esta, rivala urbi di Chinia, ma depos la yari 1990ma prostitucado esis en altra ne-developita regioni, exemplo [[Guizhou]], [[Yunnan]], e [[Tibet]]. &lt;ref&gt;Hewitt, D., [http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/1775221.stm Teenage prostitution case shocks China] ''BBC News''. Accessed 2 Dec. 2005.&lt;/ref&gt; Dum la yari 1980ma, la tipala vendisti di la sexuo esis yuna, rurala muliero sen multa edukado de populoza, relative fora provinci exemple [[Provinco Sichuan|Sìchuān]] e [[Hunan]]. Dum la veninta yardeko esabas agnosko ke la maxim multa ek li qui eniras prostitucado facas tale per sua propra motivi. &lt;ref&gt;Jeffreys, E., note 6 at 98. See also Gil, V.E., Wang, M.S., Anderson, A.F., Guo, M.L. and Wu, Z.O. &quot;Plum blossoms and pheasants: prostitutes, prostitution, and social control measures in contemporary China&quot; (1996) 38 ''International Journal of Offender Therapy and Comparative Criminology'' 319.&lt;/ref&gt; La posibla profiti de prostitucado kun altra formo di employado inkluzas plu multa uzebla pekunio, aceso a plu alta sociala cirkli, ed altra selektado en sua vivo. La nacion-regulizita jurnalistaro raportas maxim multe pri urbala rezidanti qui prostitucas, note mulieri kun edukado de universitato. &lt;ref&gt;See for example Wang Haibo, [http://news.rednet.com.cn/Articles/2003/07/435298.HTM 女大学生卖淫，我不相信是假新闻] (&quot;Female university students selling sex, I don't believe it's false news&quot;), ''Hong wang'', 3 July 2003. Accessed 24 Nov. 2005.&lt;/ref&gt; Semblas ke esas anke kreskante aceptado di prostitucado. En inquesto ye 1997, 46.8% di studenti en Beijing agnoskis kontemplir recevar la servico di prostituciti. &lt;ref&gt;Pan Suiming, [http://news.sohu.com/feature/red-light.html 中国红灯区纪实] (&quot;A true record of China's red-light districts&quot;). Accessed 15 Dec. 2005.&lt;/ref&gt; Esas posibla ke la demando di prostitucado venas anke de la antea reguli di la &quot;un puero programo&quot;, qua produktis plu multa viri kam mulieri. &lt;ref&gt;McCurry, J. and Allison, R., [http://www.guardian.co.uk/china/story/0,7369,1165129,00.html 40m bachelors and no women ... the birth of a new problem for China], ''The Guardian'', 9 March 2004. Accessed 2 Dec. 2005.&lt;/ref&gt;

Prostitucado ofte esas kunligita kun basa-nivelo korupto di la guvernerio. Multa regionala oficisti kredas ke la prostitucado en la operado di komerco adportas ekonomiala avantaji per developar turismo ed altra industrii, e per krear signifikanta revenuo de imposto. &lt;ref&gt;Anderson A. and Gil V., &quot;Prostitution and public policy in the People's Republic of China: an analysis of the rehabilitative ideal&quot; (1994) 4 ''International Criminal Justice Review'' 23 at 28.&lt;/ref&gt; Ulatempe, mem la policistaro arestesis pro diretar o jerar alta-nivelo hoteli en qua prostitucado existas, o pro aceptar subornajo e sexuala donacaji por ignorar la existo di prostitucado. &lt;ref&gt;Malhotra, A. &quot;Prostitution, triads and corruption - Shanghai's dark side&quot;, (February 1994) ''Asia, Inc.'' 32 at 32-9.&lt;/ref&gt; 

Kreskanta numbor di mulieri qui vendas sexuo esis atentata, o mem mortigata kande on probas furtar lia pekunio o proprajo.&lt;ref&gt;Xin Ren, note 8 at 1423.&lt;/ref&gt;

==Tipi e loki==

La polico di Chinia kategoriigas prostitucado en sistemo kun sep niveli, tamen existas altra formi qui ne aplikesas en la sep. &lt;ref&gt;Asia Monitor Resource Centre, [http://www.amrc.org.hk/Arch/3303.htm Sex Work in China]. (Accessed 20 Nov. 2005).&lt;/ref&gt; Ica niveli montras la multa tipi di prostitucado e prostituciti. Malgre ke li omna esas klasifikata kom prostituciti, la servad quin li ofras povas esas tre diferanta. En ula niveli, exemple, esas ankore repugneso pri anusala sexuo e bokala sexuo. Kun ta vasta tipi di prostituciti, la vira kompristi anke havas diferanta historii.

L'unesma nivelo, savata kom ''baoernai'' (包二奶), referas pri mulieri qui kondutas su quale &quot;duesma spozini&quot; di viri kun pekunio ed influo, inkluzante guvernerio ed aferisti de Chinia, ed anke aferisti exterlandala. Ica aktivo esas klasifikata kom prostitucado pro ke ta mulieri aktive serchar por viri qui povas donar a li lojeyi e sua propra salario. Ta mulieri ulatempe kun-lojas kun la &quot;kliento&quot; e forsan mem volas divenar vera spozo di lu.

La duesma nivelo, ''baopo'' (包婆: &quot;pakigita spozino&quot;), referas a mulieri qui recevas alta-nivela klienti dum periodo decidita, exemple dum voyajo por aferi, e recevas pekunio decidita pro facar tale. La unesma e duesma niveli recente divenis la centro di multa debato pro sua interrelato kun guverneriala koruptado. Multa komentisti kredas e dicas ke ica aktivi montras la expreso di mulieri di sua borgezala yuro. &lt;ref&gt;Pan Suiming, note 18 at 52-7.&lt;/ref&gt; La All-China Women's Federation, kom un ek la majora korpi di feminismo en Chinia ed anke por grupi di mulieri en [[Hong Kong]] e [[Taiwan]], esabas aktiva en sua esforci por extirpar ica formo di &quot;konkubeso&quot;, kom aktivi qui violacar la kontrato di mariajo. &lt;ref&gt;Act of the People's Republic of China for Security Administration Punishment.&lt;/ref&gt;

La triesma nivelo, ''santing'' (三厅: &quot;tri salonegi&quot;), [[Arkivo:Barber shop Bao'an Shenzhen China.jpg|thumb|''Falangmei'' (发廊妹: &quot;fratini di hararo-salono&quot;).]]
referas a mulieri qui havas sexuala aktiveso kun viri en loki por [[karaoke]] e dancado, drinkerii, restorerii, teo-domi, ed altra loki en qua li recevas sua salario en la formo di gratifikuri de la individuala viri kun qua li iras, ed anke de la pekunio qua venas de servico-gratifiketo en ta loki por drinkajo e manjajo. Ofte-uzata vorti por ta mulieri esas ''sanpei xiaojie'' (三陪小姐: &quot;mulieri di la tri akompani&quot;). Ica mulieri ofte komencas kun lasar la viri karezar sua korpi, e se la kliento volas, kun sexuala relati.


La quaresma nivelo referas a mulieri qui ofte nomesas pordo-klodo mulieri (叮咚小姐: &quot;dingdong mulieri&quot;), to esas, mulieri qui telefonas posibla vendisti di sexuo por solicitar li en certa hotelo. La ago di li esas unfoye sexuagar o sexuago kontinue dum la nokto, la duesma esante du o tri-foye plu precoza.

La kinesma nivelo, ''falangmei'' (发廊妹: &quot;fratini di hararo-salono&quot;), referas a mulieri qui laboras en loki qui ofras komercala sexuala servad sub la aspekto di masajo, saneso o beleso-centri, [[sauno|sauni]], edc. Agado en ta loki inkluzas [[masturbado]] e bokala sexuo.

La maxim basa du niveli havas plu direte kambio di pekunio por sexuo o donacaji. Ta du niveli havas nula relato a guverneriala korupto, nek tra la nova komercala sektoro en Chinia. La sisesma nivelo, ''jienü'' (街女: &quot;mulieri de la strado&quot;), referas a mulieri qui solicitas maskula kompristi di sexuo en la stradi. 

La sepesma e maxim basa nivelo, ''xiagongpeng'' (下工棚: &quot;en la laboreyo&quot;), referas a mulieri qui vendas la sexuo a rurala laboristi. Mulieri qui vendas la sexuo precipue facas tale por mikra quanti di pekunio, manjajo e shirmilo.

== Legala respondi ==
&lt;!-- THIS IS A SIDEBAR. Skip to the comment &quot;END OF SIDEBAR 1&quot; to continue editing the text of the article. --&gt;
{{sidebar start|title=Lego pri prostitucado|align=right|width=33%}}
*1987 Sekureso administrado punisado reguli (中华人民共和国治安管理处罚条例).
*1991 Decido pri strikte interdiktar la komprado e vendajo di la sexuo (严禁卖淫嫖娼的决定).
*1991 Decidi pri severa puniso di krimini qui forraptas e komercas mulieri o pueri(严惩拐卖、绑架妇女、儿童的犯罪分子的决定).
*1992 Lego por protektar la yuri ed interesi di mulieri (妇女权益保障法).
*1997 revizo di la kriminala lego di Chinia (中华人民共和国刑法). 
*1999 &quot;Reguli koncerne la diretado di publika loki di amuzo&quot; (娱乐场所管理条例). 
{{sidebar end}}
&lt;!-- END OF SIDEBAR 1 --&gt;

La legi di Chinia dicas ke prostitucado ne esas simpla kambio inter individui, e ke ol esas serioza violaco di civila yuri. La respondado a prostitucado esas punisar ti qui organizas prostitucado. 

=== Lego pri prostitucado ===
La maxim videbla formo di polico esis sua kampanii. Kampanii kontre la prostitucado ofte havis nacionala konkurenci di la jurnalistaro por montrar la legi e reguli di Chinia. Pose on ofte vidis anunci pri statistiki di la nombro arestita, ed aserti ke la lukto kontre prostitucado esos tre longa. La uzado di kampanii ofte kritikesis por uzar anciena &quot;ideologiala&quot; konstruktajo, ed anke anciena metodo por la kampanio simile a la yari 1950ma. &lt;ref&gt;Hershatter, G., ''Dangerous Pleasures: Prostitution and Modernity in Twentieth-Century Shanghai'' (Berkeley, CA: University of Kalifornia Press) at 363.&lt;/ref&gt;

== Noti e referi ==
(omno en la Chiniana e la Angla)
{{reflist}}

== Altra lektajo ==
(omno en la Chiniana e la Angla)
*''Aizibing: shehui, lunli he falü wenti zhuanjia yantaohui'' (艾滋病：社会、伦理和法律问题专家研讨会: &quot;Report of the Expert Workshop on HIV and Prostitution: Social, Ethical and Legal Issues&quot;), Beijing: Chinese Academy of Social Sciences, 29-31 Oktobro. 
*Gil, V.E. and Anderson, A.F. (1998) &quot;State-sanctioned aggression and the control of prostitution in the People's Republic of China: a review&quot;, ''Aggression and Violent Behaviour'', 3: 129-42.
*Hershatter, G., ''Dangerous Pleasures: Prostitution and Modernity in Twentieth-Century Shanghai'' (Berkeley, CA: University of Kalifornia Press).
*Jeffreys, E., ''China, Sex and Prostitution'', (London: RoutledgeCurzon, 2004).
*Ruan, F. (1991) ''Sex in China: Studies in Sexology in Chinese Culture'', New York: Plenum Press.
*Shan Guangnai, ''Zhongguo changji - guoqu he xianzai'' (中国娼妓过去和现在: &quot;Chinese Prostitution - Past and Present&quot;) (Beijing: Falü chubanshe, 1995).

== Extera ligili ==
*All-China Women's Federation, [http://www.women.org.cn/english/english/laws/07.htm Excerpts from the Criminal Law of the PRC]. Videz partikulare artikli 358-362.
*Jeffreys, E., [http://web.mit.edu/chinapolicy/www/conference1/jeffreys.pdf A Matter of Choice: Feminist Prostitution Debates and the Example of China].
*Xin Ren, [http://www.lolapress.org/artenglish/xinre13.htm Prostitution and Employment Opportunities for Women under China's Economic Reform]. 
*Pan Suiming, [http://news.sohu.com/feature/red-light.html 中国红灯区纪实] (&quot;A true record of China's red-light districts&quot;) Sociolociala inquesto pri tri centri di prostitucado.
*Gifford, R., [http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=3814207 On the Road in China: Prostitution, Religion Rise], ''NPR''. 
*[http://www.internationalsexguide.info/forum/forumdisplay.php?f=233 International Sex Guide: China] Forumo pri qualamaniere on employas prostituciti en Chinia (explicita kontenajo).

{{traduko-en|Prostitution_in_the_People's_Republic_of_China}}

[[Kategorio:Prostitucado]]
[[Kategorio:Historio di Chinia]]</text>
      <sha1>ccpnbgm548tvtp0ka980lju398hsd5h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Andre Agassi</title>
    <ns>0</ns>
    <id>19612</id>
    <revision>
      <id>995881</id>
      <parentid>926308</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T19:02:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Idopauline</username>
        <id>28342</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="598" xml:space="preserve">{{Biografio
| Nomo = {{PAGENAME}}
| Imajo = [[Arkivo:Andre_Agassi_(2011).jpg|180px]]
| Profesiono = [[teniso|tenisisto]]
| Shablono_lando = {{USA}}
| Naskodio = [[29 di aprilo]] [[1970]]
| Nask-urbo = [[Las Vegas]], [[Nevada]], [[Usa]]
| Mort-dio = 
| Mort-urbo = 
}}
'''Andre Kirk Agassi''' (n. en [[1970]]) esis [[Usa]]na ex-tenisisto. Ilu ganis 2 ora-medalii pri teniso dum [[Olimpiala Ludi]]. Il esas mariajata depos la yaro [[2001]] kun la [[Germania|Germana]] ex-tenisistino [[Steffi Graf]]. La paro havas un filiulo ed un filiino.

{{DEFAULTSORT:Agassi, Andre}}
[[Kategorio:Usana tenisisti]]</text>
      <sha1>fk92h0p0ko6j0meolw00tj72zo36s6p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>2008</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21443</id>
    <revision>
      <id>995894</id>
      <parentid>992263</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T09:47:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11088" xml:space="preserve">{{21ma yarcento}}
La [[yaro]] '''2008''' (MMVIII per Romala algarismi) esis [[bisextila yaro]] komencinta ye [[mardio]] segun [[Gregoriala kalendario]]. Ol esis la 8ma [[yaro]] di la triesma yarmilo, la 8ma yaro di la [[21ma yarcento]], e la 9ma yaro di la [[yari 2000a]].

== Eventi ==
=== [[Europa]] ===
* [[1ma di januaro]] - [[Chipro]] e [[Malta]] adoptas [[Euro]] kom monetaro.
* [[17ma di februaro]] - [[Kosovo]] formale deklaras nedependo de [[Serbia]].
* [[20ma di februaro]] - [[Hispania]] inauguras [[treno di granda rapideso]] inter [[Madrid]] e [[Barcelona]].
* [[22ma di agosto]] til la [[26ma di agosto]] - [[Ido-konfero 2008|Ido-konfero]] en [[Wuppertal]]-Neviges, [[Germania]].

=== [[Azia]] ===
* [[25ma di januaro]] - La maxim mala niva tempesto depos 1954 en [[Popul-Republiko Chinia]] produktas 133 morti.&lt;ref&gt;{{Extera ligilo|url=http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=20601087&amp;sid=aYjkVz76Icsk&amp;refer=home |titulo= China Snowstorms Kill 24, Cause Loss of $3 Billion (Update3)|editero= Bloomberg|vidita ye= 5ma di novembro 2008|publikigita ye=29ma di januaro 2008}}&lt;/ref&gt;
* [[11ma di februaro]] - Prezidanto di [[Estal Timor]] [[José Ramos-Horta]] subisas atento kontre lua vivo en lua domo.
* [[14ma di marto]] - Serio di tumulti e protesti komencas en [[Lhasa]] ed en altra regioni di [[Tibet]].
* [[24ma di marto]] - En [[Bhutan]] eventas general elekti unesmafoye.
* [[3ma di mayo]] - [[Ciklono]] ''Nargis'' frapas [[Myanmar]] e produktas plu kam {{formatnum:138000}} morti.&lt;ref&gt;{{Extera ligilo|titulo= BBC NEWS {{!}} UK {{!}} UK Politics {{!}} Cameron urges aid drops for Burma|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/politics/7396313.stm|editero= news.bbc.co.uk |vidita ye= 30ma di agosto 2019}}&lt;/ref&gt;
* [[12ma di mayo]] - [[Ter-tremo]] kun forteso 8.0 che la [[skalo di Richter]] frapas provinco [[Provinco Sichuan|Sìchuān]], [[Popul-Republiko Chinia]], e produktas plu kam 69.000 morti.&lt;ref&gt;{{Extera ligilo|url=https://www.bbc.co.uk/news/science-environment-22398684|titulo= Sichuan 2008: A disaster on an immense scale |editero= BBC|vidita ye= 30ma di agosto 2019|publikigita ye=9ma di mayo 2013|idiomo= {{en}}}}&lt;/ref&gt;
* [[13ma di mayo]] - En [[Jaipur]], [[India]], 9 bombi explozas samatempe, mortigas 80 personi e vundas 216.&lt;ref&gt;{{Extera ligilo|url = http://www.novinite.com/view_news.php?id=93088 |title = Bombings Kill 80 in Western India|autoro= Novinite.com - Sofia News Agency|publikigita ye=14ma di mayo 2008}}&lt;/ref&gt;
* [[11ma di junio]] - Du [[ter-tremo|ter-tremi]] frapas la nordo di [[Afganistan]] e produktas terglitado qua enterigas l'urbeto Sayi Hazara e 71 personi. Pos quar dii nur 5 korpi trovesos, e la sercho por korpi finos.
* [[18ma di agosto]] - Prezidanto [[Pervez Musharaf]] di [[Pakistan]] renuncas, pos sufrar minaco pri akuzo.
* [[6ma di septembro]] - [[Abdullah Gül]] divenas l'unesma [[Turkia|Turka]] prezidanto qua vizitas [[Armenia]].
* [[13ma di septembro]] - Kin bombi explozas preske samatempe en [[Delhi]], [[India]], e produktas adminime 30 morti e vundas plua kam 100 plusa homi.&lt;ref&gt;{{Extera ligilo|editero= Ibnlive.com|vidita ye= 15ma di septembro 2008|url= https://web.archive.org/web/20080916032621/http://www.ibnlive.com/news/delhi-terror-mail-traced-to-mumbai-death-toll-22/73534-3.html|titulo= Delhi terror mail traced to Mumbai, death toll 22}}&lt;/ref&gt;
* [[26ma di novembro]] - Koordinat ataki per bombi e pafadi komencas en [[Mumbai]], [[India]], e mortigos 174 personi.&lt;ref&gt;{{Extera ligilo|url=https://www.bbc.com/news/av/world-south-asia-14662732|titulo= 2008: Mumbai attacks |editero= BBC|publikigita ye=8ma di septembro 2011|vidita ye= 25ma di decembro 2020|idiomo= {{en}}}}&lt;/ref&gt;

=== [[Afrika]] ===
* [[25ma di marto]] - Trupi de [[Afrikana Uniono]] e [[Komori]] invadas l'insulo [[Anjouan]], okupata da rebeli.&lt;ref&gt;{{Extera ligilo|titulo= BBC NEWS {{!}} Africa {{!}} 'Deadly clashes' in the Comoros|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/7302002.stm|website=news.bbc.co.uk|vidita ye= 13ma di januaro 2017}}&lt;/ref&gt;
* [[6ma di agosto]] - [[Sidi Ould Cheikh Abdallahi]], prezidanto di [[Mauritania]], revokesas per [[stato-stroko]].&lt;ref&gt;{{Extera ligilo|titulo= BBC NEWS {{!}} Africa {{!}} Troops stage coup in Mauritania|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/7544834.stm|editero= news.bbc.co.uk|vidita ye= 13ma di januaro 2017|idiomo= {{en}}}}&lt;/ref&gt;

=== [[Nord-Amerika]] ===
* [[5ma di februaro]] - Forta [[ciklono]] frapas la sudo di [[Usa]], e produktas 57 morti.
* [[4ma di novembro]] - Demokrata senatano [[Barack Obama]] elektesas prezidanto di [[Usa]].

=== [[Central Amerika]] ===
* [[24ma di februaro]] - [[Raúl Castro]] divenas oficale la prezidanto di [[Kuba]].

== Naski ==

== Morti ==
[[Arkivo:Edmundhillarycropped.jpg|thumb|130px|[[Edmund Hillary]].]]
* [[11ma di januaro]] - [[Edmund Hillary]], [[Nova-Zelando|Nova-Zelandana]] montoacensisto (n. 1919)
* [[17ma di januaro]] - [[Bobby Fischer]], Usana [[shakoludo|shakoludisto]] (n. 1943)
* [[19ma di januaro]] - [[Suzanne Pleshette]], Usan aktorino (n. 1937)
* 19ma di januaro - [[Andy Palacio]], Belizeana muzikisto (n. 1960)
* [[27ma di januaro]] - [[Suharto]], prezidanto di Indonezia (n. 1921)
* 27ma di januaro - [[Gordon B. Hinckley]], prezidanto dil Eklezio di Iesu Kristo di Lasta-Dia Santi (n. 1910)
* [[1ma di februaro]] - [[Richard Stevenson]], Nova-Zelandan Idisto
[[Arkivo:Joshua Lederberg lab.jpg|thumb|130px|[[Joshua Lederberg]].]]
* [[2ma di februaro]] - [[Joshua Lederberg]], Usana biologiisto, Nobel-laureato (n. 1925)
* [[23ma di februaro]] - [[Janez Drnovšek]], prezidanto di [[Slovenia]] (n. 1950)
* [[4ma di marto]] - [[George Herbert Walter]], ex-chefministro di [[Antigua e Barbuda]] (n. 1928)
* [[19ma di marto]] - [[Arthur C. Clarke]], Britaniana skriptisto pri ciencala fiktivajo (n. 1917)
[[Arkivo:Charlton Heston in Ben Hur trailer.jpg|thumb|130px|[[Charlton Heston]]]]
* [[5ma di aprilo]] - [[Charlton Heston]], Usan aktoro (n. 1924)
* [[12ma di aprilo]] - [[Patrick John Hillery]], prezidanto di la Republiko di Irlando (n. 1923)
* [[13ma di aprilo]] - [[John Archibald Wheeler]], Usana fizikisto (n. 1911)
* [[17ma di aprilo]] - [[Aimé Césaire]], Franca poeto (n. 1913)&lt;ref&gt;{{Extera ligilo|url= http://www.toupie.org/Biographies/Cesaire.htm|titulo= Courte biographie d'Aimé Césaire|editero=  La Toupie|idiomo={{fr}}|vidita ye=24ma di aprilo 2020}}&lt;/ref&gt;
* [[1ma di mayo]] - [[Anthony Mamo]], prezidanto di Malta (n. 1909)
* [[3ma di mayo]] - [[Leopoldo Calvo-Sotelo]], chefministro di Hispania (n. 1926)
* [[12ma di mayo]] - [[Robert Rauschenberg]], Usana pop-art artisto (n. 1925)
* [[15ma di mayo]] - [[Willis E. Lamb]], Usana fizikisto, Nobel-laureato (n. 1913)
* [[26ma di mayo]] - [[Sydney Pollack]], Usana produktisto di cinemo, filmifisto ed aktoro (n. 1934)&lt;ref&gt;{{Extera ligilo|titulo= Sydney Pollack{{!}}Biography, Movies, Assessment &amp; Facts|url= https://www.britannica.com/biography/Sydney-Pollack|editero=Encyclopaedia Britannica|idiomo={{en}}|vidita ye=24ma di aprilo 2020}}&lt;/ref&gt;
* [[1ma di junio]] - [[Yves Saint-Laurent]], Franca modisto (n. 1936)
[[Arkivo:Bo-Diddley.jpg|130px|thumb|[[Bo Diddley]].]]
* [[2ma di junio]] - [[Bo Diddley]], Usana kompozisto, kantisto e muzikisto (n. 1928)
* [[7ma di junio]] - [[Dino Risi]], Italiana cinematografisto (n. 1916)
* [[11ma di junio]] - [[Vo Van Kiet]], chefministro di Vietnam (n. 1922)
* [[23ma di junio]] - [[Arthur Chung]], prezidanto di Guyana (n. 1918)
[[Arkivo:Leonid Hurwicz.jpg|thumb|130px|[[Leonid Hurwicz]]]]
* [[24ma di junio]] - [[Leonid Hurwicz]], Rusa-Usana ekonomikisto, Nobel-laureato (n. 1917)
* [[5ma di julio]] - [[René Harris]], prezidanto di Nauru (n. 1947)
* [[18ma di julio]] - [[Khosrow Shakibai]], Iranan aktoro (n. 1944)
* [[3ma di agosto]] - [[Alexandr Isayevich Soljenicin|Alexandr Soljenicin]], Rusa skriptisto (n. 1918)
* [[9ma di agosto]] - [[Bernie Mac]], Usana komediisto (n. 1957)
* [[10ma di agosto]] - [[Isaac Hayes]], Usana muzikisto e kompozisto (n. 1942)
* [[11ma di agosto]] - [[Fred Sinowatz]], kancelero di Austria (n. 1929)
[[Arkivo:Doriva_1938_cropped.jpg|thumb|130px|[[Dorival Caymmi]].]]
* [[16ma di agosto]] - [[Dorival Caymmi]], Braziliana kantisto e kompozisto (n. 1914)
* [[19ma di agosto]] - [[Levy Mwanawasa]], prezidanto di Zambia (n. 1948)
* [[20ma di agosto]] - [[Hua Guofeng]], chefo di Komunista Partiso di Chinia (n. 1921)
* [[23ma di agosto]] - [[Thomas Huckle Weller]], Usana biologiisto, Nobel-laureato (n. 1915)
* [[agosto]] - [[Tony Duvert]], Franca skriptisto e filozofo (n. 1945)
* [[9ma di septembro]] - [[Nouhak Phoumsavanh]], prezidanto di Laos (n. 1910)
* [[11ma di septembro]] - [[Klaus Johann Jacobs]], Suisa entraprezisto (n. 1936)
* [[21ma di septembro]] - [[Dingiri Banda Wijetunga]], chefa ministro di Sri Lanka (n. 1916)
* [[25ma di septembro]] - [[Derog Gioura]], prezidanto di Nauru (n. 1932)
* [[26ma di septembro]] - [[Paul Newman]], Usan aktoro e filmifisto (n. 1925)
* [[7ma di oktobro]] - [[George Emil Palade]], Rumana biologiisto, Nobel-laureato (n. 1912)
* [[2ma di novembro]] - [[Ahmed al-Mirghani]], prezidanto di Sudan (n. 1941)
* [[8ma di novembro]] - [[Mieczysław Rakowski]],chefministro di Polonia (n. 1926)
[[Arkivo:Miriam_Makeba_2011.jpg|thumb|130px|[[Miriam Makeba]].]]
* [[9ma di novembro]] - [[Miriam Makeba]], Sudafrikana kantistino (n. 1932)
* [[22ma di novembro]] [[Ibrahim Nasir Rannabandeyri Kilegefan]], prezidanto di Maldivi (n. 1926)
* [[27ma di novembro]] - [[Vishwanath Pratap Singh]], chefministro di [[India]] (n. 1931)
* [[12ma di decembro]] - [[Daniel Carleton Gajdusek]], Usana mediko, Nobel-laureato (n. 1923)
* 12ma di decembro - [[Tassos Papadopoulos]], prezidanto di Chipro (n. 1934)
* [[14ma di decembro]] - [[Isidore Dyen]], Usana linguisto (n. 1913)
* [[15ma di decembro]] - [[León Febres-Cordero]], prezidanto di Equador (n. 1931)
* [[22ma di decembro]] - [[Lansana Conté]], prezidanto di Guinea (n. 1934)
* [[24ma di decembro]] - [[Harold Pinter]], Britaniana skriptisto, Nobel-laureato (n. 1930)&lt;ref&gt;{{Extera ligilo|titulo= Harold Pinter{{!}}British dramatist|url= https://www.britannica.com/biography/Harold-Pinter|editero=Encyclopaedia Britannica|idiomo={{en}}|vidita ye=24ma di aprilo 2020}}&lt;/ref&gt;
* [[25ma di decembro]] - [[Eartha Kitt]], Usana kantistino, aktorino, komediistino e dansistino (n. 1927)
* [[27ma di decembro]] - [[Tuanku Jaafar ibni Almarhum Tuanku Abdul Rahman]], rejulo di Malaizia (n. 1922)

== Nobel-premiiziti ==
* [[Listo di Nobel-laureati pri fiziko|Fiziko]]: [[Makoto Kobayashi (fizikisto)|Makoto Kobayashi]], [[Toshihide Maskawa]], [[Yoichiro Nambu]]
* [[Listo di Nobel-laureati pri kemio|Kemio]]: [[Martin Chalfie]], [[Osamu Shimomura]], [[Roger Y. Tsien]]
* [[Listo di Nobel-laureati pri fiziologio o medicino|Fiziologio o Medicino]]: [[Françoise Barré-Sinoussi]], [[Harald zur Hausen]], [[Luc Montagnier]]
* [[Listo di Nobel-laureati pri literaturo|Literaturo]]: [[Jean-Marie Gustave Le Clézio]]
* [[Listo di Nobel-laureati pri paco|Paco]]: [[Martti Ahtisaari]]
* [[Listo di Nobel-laureati pri ekonomiko|Ekonomiko]]: [[Paul Krugman]]

== Referi ==
{{reflist}}

[[Kategorio:Yari 2000a]]</text>
      <sha1>s91zts8xvz79f5wlkzqm2pefdcy1sha</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Shanghai</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21957</id>
    <revision>
      <id>995858</id>
      <parentid>993858</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T14:25:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2196" xml:space="preserve">{{Urbi
| Nomo             = Shanghai
| Flago= 
| Blazono= 
| Imajo            = Shanghai montage.png
| TextodilImajo    = Kelk imaji pri Shanghai.
| Mapo             = Shanghai_in_China_(+all_claims_hatched).svg
| Shablono_lando   = {{CHN}}
| Regiono          = 
| Tipodisubdividuro= 
| Regiono2         = 
| Fondita ye       = 
| Fondita da       = 
| Urbestro= Gong Zheng
| Latitudo         = 31°13'43&quot;N
| Longitudo        = 121°28'29&quot;E
| Altitudo         = 4
| Surfaco          = 6341
| Habitanti        = {{formatnum:24870895}}
| Yaro             = 2020
| Denseso di habitantaro = 3900
| Chefurbo         = 
| Disto = 
| Horala_zono      = +8
| Reto             = www.shanghai.gov.cn
}}
[[Arkivo:The_Sino-Soviet_Friendship_Mansion.JPG|thumb|280px|left|Expozo-Centro di Shanghai, exemplero pri [[Iosif Vissarionovich Stalin|Stalin]]al arkitekturo.]]
'''Shanghai''', pinyine '''Shànghǎi''' ([[Chiniana linguo|Chiniane]] '''上海''') esas un ek quar urbi separita kom legitima provinco e samtempe la maxim populoza urbo di [[Popul-Republiko Chinia]]. Segun la [[demografiala kontado]] di 2020, ol havis {{formatnum:24870895}}&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.stats.gov.cn/english/PressRelease/202105/t20210510_1817188.html|title=Communiqué of the Seventh National Population Census (No. 3) |publisher=National Bureau of Statistics of China|accessdate=26ma di agosto 2021|language={{en}}}}&lt;/ref&gt; habitanti. Lua tota [[surfaco]] esas 6341 km².

Jacanta apud la [[fluvio Yangce]], nun ol esas globala centro por financi, aferi ed ekonomiko, inquesto ciencala, eduko, cienco e teknologio, industrio, turismo e transporto. La sideyo di granda entraprezi Chiniana jacas ibe. Anke la [[banko]] ''New Development Bank'' - NDB - kreita da la landi qui formacas [[BRICS]], hava sua sideyo ibe. La [[portuo]] di Shanghai esas la maxim granda de la mondo pri movo, uzo ed enmagazinigado di buxegi.

L'urbo havas 4 importanta [[universitato|universitati]]: l'Universitato Fudan, l'Universitato Shanghai Jiao Tong, l'Universitato Tongji, e l'Universitato Normala di Estal Chinia.

== Referi ==
{{reflist}}

[[Kategorio:Urbi en Popul-Republiko Chinia]]
[[Kategorio:Urbi separita en Popul-Republiko Chinia]]</text>
      <sha1>qu2tsqeuqxkkv90o8sp1krlib8n36cy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>995865</id>
      <parentid>995858</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T15:09:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2239" xml:space="preserve">{{Urbi
| Nomo             = Shanghai
| Flago= 
| Blazono= 
| Imajo            = Shanghai montage.png
| TextodilImajo    = Kelk imaji pri Shanghai.
| Mapo             = Shanghai_in_China_(+all_claims_hatched).svg
| Shablono_lando   = {{CHN}}
| Regiono          = 
| Tipodisubdividuro= 
| Regiono2         = 
| Fondita ye       = 
| Fondita da       = 
| Urbestro= Gong Zheng
| Latitudo         = 31°13'43&quot;N
| Longitudo        = 121°28'29&quot;E
| Altitudo         = 4
| Surfaco          = 6341
| Habitanti        = {{formatnum:24870895}}
| Yaro             = 2020
| Denseso di habitantaro = 3900
| Chefurbo         = 
| Disto = 
| Horala_zono      = +8
| Reto             = www.shanghai.gov.cn
}}
[[Arkivo:The_Sino-Soviet_Friendship_Mansion.JPG|thumb|280px|left|Expozo-Centro di Shanghai, exemplero pri [[Iosif Vissarionovich Stalin|Stalin]]al arkitekturo.]]
'''Shanghai''', pinyine '''Shànghǎi''' ([[Chiniana linguo|Chiniane]] '''上海''') esas un ek quar urbi separita kom legitima provinco e samtempe la maxim populoza urbo di [[Popul-Republiko Chinia]]. Segun la [[demografiala kontado]] di 2020, ol havis {{formatnum:24870895}}&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.stats.gov.cn/english/PressRelease/202105/t20210510_1817188.html|title=Communiqué of the Seventh National Population Census (No. 3) |publisher=National Bureau of Statistics of China|accessdate=26ma di agosto 2021|language={{en}}}}&lt;/ref&gt; habitanti. Lua tota [[surfaco]] esas 6341 km².

Jacanta apud la [[fluvio Yangce]], nun ol esas globala centro por financi, aferi ed ekonomiko, inquesto ciencala, eduko, cienco e teknologio, industrio, turismo e transporto. La sideyo di granda entraprezi Chiniana jacas ibe. Anke la [[banko]] ''New Development Bank'' - NDB - kreita da la landi qui formacas [[BRICS]], hava sua sideyo ibe. La [[portuo]] di Shanghai esas la maxim granda de la mondo pri movo, uzo ed enmagazinigado di buxegi.

L'urbo havas 4 importanta [[universitato|universitati]]: l'Universitato Fudan, l'Universitato Shanghai Jiao Tong, l'Universitato Tongji, e l'Universitato Normala di Estal Chinia.

== Referi ==
{{reflist}}

{{Subdividuri di Popul-Republiko Chinia}}

[[Kategorio:Urbi en Popul-Republiko Chinia]]
[[Kategorio:Urbi separita en Popul-Republiko Chinia]]</text>
      <sha1>5su21y3fs9mdebmznvnx4uu051l14as</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Steffi Graf</title>
    <ns>0</ns>
    <id>23100</id>
    <revision>
      <id>995883</id>
      <parentid>948726</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T19:03:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Idopauline</username>
        <id>28342</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="818" xml:space="preserve">{{Biografio
| Nomo= Steffi Maria Graf
| Imajo= [[Arkivo:Steffi Graf in Hamburg 2010 (cropped).jpg|180px]]
| Profesiono = [[teniso|tenisistino]]
| Shablono_lando=  {{DEU}}
| Naskodio= [[14 di junio]] [[1969]]
| Nask-urbo= [[Mannheim]], [[Germania]]
| Mort-dio= 
| Mort-urbo= 
}}
'''Steffi Maria Graf''' (naskinta ye la [[14ma di junio]] [[1969]] en [[Mannheim]]) esas [[Germania|Germana]] [[teniso|ex-tenisistino]]. Dum 377 semani el judikesis kom la maxim bona tenisistino del mondo. El ganis sepfoye la maxim importanta tenisa konkurso en [[Wimbledon]].

Steffi Graf mariajis ye la yaro [[2001]] l'anke sucesoza [[Usa]]na tenisitso [[Andre Agassi]]. La paro havas du filiulo ed un filiino.

Ye la 13ma di agosto [[1999]] Steffi Graf finis elua kariero.

{{DEFAULTSORT:Graf, Steffi}}
[[Kategorio:Germaniana tenisisti]]</text>
      <sha1>kcie156o9vnn565sjjfgxet6r24qoz1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>995884</id>
      <parentid>995883</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T19:03:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Idopauline</username>
        <id>28342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="818" xml:space="preserve">{{Biografio
| Nomo= Steffi Maria Graf
| Imajo= [[Arkivo:Steffi Graf in Hamburg 2010 (cropped).jpg|180px]]
| Profesiono = [[teniso|tenisistino]]
| Shablono_lando=  {{DEU}}
| Naskodio= [[14 di junio]] [[1969]]
| Nask-urbo= [[Mannheim]], [[Germania]]
| Mort-dio= 
| Mort-urbo= 
}}
'''Steffi Maria Graf''' (naskinta ye la [[14ma di junio]] [[1969]] en [[Mannheim]]) esas [[Germania|Germana]] [[teniso|ex-tenisistino]]. Dum 377 semani el judikesis kom la maxim bona tenisistino del mondo. El ganis sepfoye la maxim importanta tenisa konkurso en [[Wimbledon]].

Steffi Graf mariajis ye la yaro [[2001]] l'anke sucesoza [[Usa]]na tenisisto [[Andre Agassi]]. La paro havas du filiulo ed un filiino.

Ye la 13ma di agosto [[1999]] Steffi Graf finis elua kariero.

{{DEFAULTSORT:Graf, Steffi}}
[[Kategorio:Germaniana tenisisti]]</text>
      <sha1>p7kh7cjv7pgnbaxbwbajj5xszf5pnmy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Huang Xianfan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25850</id>
    <revision>
      <id>995910</id>
      <parentid>936824</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T10:45:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4122" xml:space="preserve">{{Biografio
| Nomo= Huáng Xiànfán&lt;br /&gt;黄现璠 / 黄現璠
| Imajo= [[Arkivo:Huang Xianfan Graduation Photo.jpg|180px]]
| Profesiono= [[historio|historiisto]], [[Antropologio|antropologo]] e  [[Etnologio|etnologo]]
| Shablono_lando= [[Arkivo:Flag of the People's Republic of China.svg|25px]] [[Chinia]]
| Naskodio= [[13 di novembro]] [[1899]]
| Nask-urbo=  [[Arkivo:China Qing Dynasty Flag 1889.svg|25px]] [[Fusui]], regiono autonoma [[Regiono autonoma Guangxi|Guǎngxī Zhuàngzú]], [[Chinia]]
| Mort-dio= [[18 di januaro]] [[1982]]
| Mort-urbo=  [[Arkivo:Flag of the People's Republic of China.svg|25px]] [[Guilin]], [[Regiono autonoma Guangxi|Guǎngxī Zhuàngzú]], [[Chinia]]
}}
'''Huang Xianfan''' (pinyine '''Huáng Xiànfán''', en [[Zhuangiana linguo|Zhuangiane]] ''Vangz Yenfanh'') ([[1899]] til [[1982]]) esis [[Chinia]] na [[Historio|historiisto]], [[Antropologio|antropologo]] e [[Etnologio|etnologo]]. Huáng Xiànfán esis tre talentoza e laborema en multa domeni.&lt;ref&gt;en Chiniana:[http://mz.china.com.cn/?action-viewnews-itemid-2300   Historiisto Huang Xianfan-mz.china.com.cn]&lt;/ref&gt;

== Biografio ==
Huáng Xiànfán naskis [[13 di novembro]] [[1899]] en [[Fusui]], [[Chinia]]. Ye 1917 Huang enigai Fusui skolo.De 1922 til 1926  Huang studiis historio,geografio e Literaturo en l'Normale skolo di [[Nanning]] e divenante laureato ye 1926. De 1926 til 1935, Il studiis historio,geografio,Antropologio, filozofio, filologio,angliana e japoniana en l'Normale Universitato di [[Beijing]] e divenante laureato ye 1935. De 1935 til 1937, Il studiis historio, etnologio e japoniana en l'Universitato di [[Tokyo]] e divenante laureato ye 1937.

Ye 1937 il retrovenis de [[Chinia]] a [[Regiono autonoma Guangxi|Guǎngxī Zhuàngzú]] e laboris kom docisto en skolo di [[Nanning]] en regiono Guǎngxī Zhuàngzú. Huáng Xiànfán esis profesoro dil Historio che Universitato di Guǎngxī Zhuàngzú de 1938 til 1940. Il esis profesoro dil  Historio che Sun Jatsen Universitato di Guandong de 1941 til 1942. Il esis profesoro dil  Historio e Antropologio che Universitato di Guǎngxī Zhuàngzú de 1943 til 1953. Il esis profesoro dil Historio e Etnologio che Normale Universitato di Guǎngxī Zhuàngzú de 1954 til 1982. Huáng Xiànfán mortis [[18 di januaro]] [[1982]] en [[Guilin]], [[Chinia]]&lt;ref&gt;en Chiniana:[http://www.china.com.cn/aboutchina/zhuanti/zzfq08/2008-12/08/content_16914964.htm Etnologo Huang Xianfan-www.china.com.cn]&lt;/ref&gt;

Huáng Xiànfán vivis en regiono Guǎngxī Zhuàngzú de 1937 til 1982, e developis etnografiala studii. Il studiis Zhuang，Yao，Miao，Dong e Mulao indijeni en Guǎngxī Zhuàngzú. Lua maxim valoroza verki tatempa esis 1957 “Historio de [[Zhuangiani]]”,&lt;ref&gt;en Angliana:[http://en.wikipedia.org/wiki/General_History_of_the_Zhuang  General History of the Zhuang-Wikipedia]&lt;/ref&gt; e konocata kom la patro di moderna [[Chinia]]na etnologio.en Chiniana:&lt;ref&gt;en Chiniana:[http://www.cuaes.org/scholardetail-2.htm   Chiniana antropologo:Huang Xianfan-www.cuaes.org]&lt;/ref&gt;

== Bibliografio ==
'''en Angliana'''：

* 1932-1934：Outline of Chinese History
* 1936，1937，2009：Brief Introduction on Tang Dynasty ISBN 978-7-80762-492-9
* 1936，1956，1965，1996，2009：Save Nation Movement of Tai-Xue students in Song Dynasty ISBN 978-7-80762-492-9
* 1957：Brief History of the Guangxi Zhuang
* 1981：No Slave Society in Chinese History
* 1983：Nong Zhi Gao
* 1988：General History of the Zhuang ISBN 7-5363-0422-6/K·13
* The Introduction on Chinese Ancient Books（2004）ISBN 7-5633-4743-7
* Wei Baqun Critical Biography（2008）ISBN 978-7-5633-7656-8&lt;ref&gt;en Chiniana:[http://www.3hresearch.com/ShowArticle.asp?ArticleID=1864 Bibliografio di Huáng Xiànfán]&lt;/ref&gt;

== Altra branchi ==
* [[Zhuangiani]]
* [[Bagui-skolo]]
* [[Zhuangologio]]

== Referi ==
{{reflist}}

== Extera ligili ==
* en Chiniana:[http://www.zhuangzu.nev.cn/a1article-129058-1.html La patro di  zhuangologio：Huang Xianfan-mz.china.com.cn]
{{commons|黄现璠}}

[[Kategorio:Chiniani|Huang Xianfan]]
[[Kategorio:Historiisti]]
[[Kategorio:Antropologi]]
[[Kategorio:Etnologi]]</text>
      <sha1>eacqrluuzilmdcm3udm50dqo7wfizxq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Chaudhry Shujaat Hussain</title>
    <ns>0</ns>
    <id>29859</id>
    <revision>
      <id>995917</id>
      <parentid>995004</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T11:23:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>111.119.178.190</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1140" xml:space="preserve">{{Politikisto
| Nomo= Chaudhry Shujaat Hussain
| Imajo = [[Arkivo:Pakistan delegation (cropped).jpg|180px]]
| Politikala_titulo= Chefministro
| Shablono_lando= {{PAK}}
| Guvernisteso= de la [[30ma di junio]] til la [[20ma di agosto]] [[2004]]
| Precedanto1= [[Zafarullah Khan Jamali]]
| Sucedanto1 = [[Shaukat Aziz]]
| Guvernisteso2= 
| Precedanto2= 
| Sucedanto2= 
| Naskodio= [[27ma di januaro]] [[1946]]
| Nask-urbo   = [[Gujarat]], [[Britanian india]]
| Spozo= 
| Profesiono= Politikistulo
| Partiso= ''Pakistan Muslim League (Q)''
}}
'''Chaudhry Shujaat Hussain''', politikistulo n. ye la [[27ma di januaro]] [[1940]],&lt;ref&gt;https://www.celebrity-birthday.uk/bio/Chaudhry-Shujaat-Hussain&lt;/ref&gt; esis [[chefministro]] di [[Pakistan]] de la [[30ma di junio]] til la [[20ma di agosto]] [[2004]].

==Referi==
{{reflist}}

{{Tabelo di sucedo
| Precedanto= [[Zafarullah Khan Jamali]]
| Nomo di listo= Listo pri chefministri di Pakistan
| Titulo di listo= Chefministro di Pakistan
| Komenco= [[junio]]
| Fino= [[agosto]] [[2004]]
| Sucedanto= [[Shaukat Aziz]] }}

{{DEFAULTSORT:Hussain, Chaudhry, Shujaat}}
[[Kategorio:Chefministri di Pakistan]]</text>
      <sha1>hyop1p9n3elab4ciimtaw03dl9nyn6j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tianjin</title>
    <ns>0</ns>
    <id>30997</id>
    <revision>
      <id>995857</id>
      <parentid>973732</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T14:21:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1123" xml:space="preserve">{{Urbi
| nomo= Tiānjīn
| Flago= 
| Blazono= 
| Imajo = Tianjin montage.jpg
| TextodilImajo = Kelk imaji pri Tianjin.
| Mapo = Tianjin_in_China_(+all_claims_hatched).svg
| Shablono_lando= {{CHN}}
| Regiono=
| Tipodisubdividuro = 
| Regiono2 = 
| Fondita ye = 
| Fondita da = 
| Urbestro= Zhang Guoqing
| Latitudo= 39°08'01&quot;N
| Longitudo= 117°12'19&quot;E
| Altitudo= 
| Surfaco= {{formatnum:11946}}
| Habitanti = {{formatnum:15621200}}
| Yaro= 2016
| Denseso di habitantaro = 1300
| Chefurbo =
| Disto = 
| Horala_zono = +8
| Reto= www.tj.gov.cn
}}
[[Arkivo:Panoramic_View_from_Tianjin_TV_Tower_East(small)(2008-08).JPG|thumb|280px|left|Aeral imajo pri Tianjin.]]
'''Tianjin''', pinyine '''Tiānjīn''' esas un ek quar urbi separita kom legitima provinco e [[Popul-Republiko Chinia]]. Segun statistiki dil yaro 2016, ol havis {{formatnum:15621200}} habitanti. Lua tota [[surfaco]] esas {{formatnum:11946}} km². Ol esas la 4ma maxim populoza metropolo de Popul-Republiko Chinia, dop [[Shanghai]], [[Beijing]] e [[Guangzhou]].

[[Kategorio:Urbi en Popul-Republiko Chinia]]
[[Kategorio:Urbi separita en Popul-Republiko Chinia]]</text>
      <sha1>2rxhrebkdkucjjzq1vedncloyjvrwjw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>995866</id>
      <parentid>995857</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T15:10:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1166" xml:space="preserve">{{Urbi
| nomo= Tiānjīn
| Flago= 
| Blazono= 
| Imajo = Tianjin montage.jpg
| TextodilImajo = Kelk imaji pri Tianjin.
| Mapo = Tianjin_in_China_(+all_claims_hatched).svg
| Shablono_lando= {{CHN}}
| Regiono=
| Tipodisubdividuro = 
| Regiono2 = 
| Fondita ye = 
| Fondita da = 
| Urbestro= Zhang Guoqing
| Latitudo= 39°08'01&quot;N
| Longitudo= 117°12'19&quot;E
| Altitudo= 
| Surfaco= {{formatnum:11946}}
| Habitanti = {{formatnum:15621200}}
| Yaro= 2016
| Denseso di habitantaro = 1300
| Chefurbo =
| Disto = 
| Horala_zono = +8
| Reto= www.tj.gov.cn
}}
[[Arkivo:Panoramic_View_from_Tianjin_TV_Tower_East(small)(2008-08).JPG|thumb|280px|left|Aeral imajo pri Tianjin.]]
'''Tianjin''', pinyine '''Tiānjīn''' esas un ek quar urbi separita kom legitima provinco e [[Popul-Republiko Chinia]]. Segun statistiki dil yaro 2016, ol havis {{formatnum:15621200}} habitanti. Lua tota [[surfaco]] esas {{formatnum:11946}} km². Ol esas la 4ma maxim populoza metropolo de Popul-Republiko Chinia, dop [[Shanghai]], [[Beijing]] e [[Guangzhou]].

{{Subdividuri di Popul-Republiko Chinia}}

[[Kategorio:Urbi en Popul-Republiko Chinia]]
[[Kategorio:Urbi separita en Popul-Republiko Chinia]]</text>
      <sha1>6m5mefri046822gyr3fiqqr75k7ke0c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Regiono autonoma Guangxi</title>
    <ns>0</ns>
    <id>36774</id>
    <revision>
      <id>995906</id>
      <parentid>978100</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T10:21:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1208" xml:space="preserve">{{Provinci stati kantoni
| OficalaNomo          = Regiono autonoma&lt;br /&gt;Guǎngxī Zhuàngzú
| Flago                 = 
| Blazono               = 
| Lando                 = [[Popul-Republiko Chinia|Chinia]]
| Imajo                 = 1 yangshuo moon hill view 2011.jpg
| Mapo                  = Guangxi_in_China_(+all_claims_hatched).svg
| Chefurbo              = [[Nanning]]
| MaximGrandaUrbo       = 
| TipoSubdividuro       = regiono autonoma
| Oficalalinguo         = 
| Guberniestro          = Lan Tianli
| Surfaco               = {{formatnum:237600}}
| Rango_surfaco         = 9
| Habitanti             = {{formatnum:50126804}}
| Yaro                  = 2020
| Denseso di habitantaro=210
| Horo                  = +8
| TNP                   = 321 miliardi (2020)
| Internet              = http://www.gxzf.gov.cn/
}}
'''Regiono autonoma Guangxi''' （pinyine '''Guǎngxī Zhuàngzú'''） esas regiono autonoma di [[Popul-Republiko Chinia]]. Ol jacas sude de la lando, an la frontiero kun [[Vietnam]]. Olim provinco, ol divenis autonoma regiono en 1958.

Importanta [[etnio]] lokala esas [[Zhuangiani]].

{{Subdividuri di Popul-Republiko Chinia}}

[[Kategorio:Regioni autonoma di Popul-Republiko Chinia]]</text>
      <sha1>bd1o1yc7hajr5ksfft50slofka6qb03</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>995907</id>
      <parentid>995906</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T10:21:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>ThWiki1910 movis la pagino [[Guangxi]] a [[Regiono autonoma Guangxi]]: ..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1208" xml:space="preserve">{{Provinci stati kantoni
| OficalaNomo          = Regiono autonoma&lt;br /&gt;Guǎngxī Zhuàngzú
| Flago                 = 
| Blazono               = 
| Lando                 = [[Popul-Republiko Chinia|Chinia]]
| Imajo                 = 1 yangshuo moon hill view 2011.jpg
| Mapo                  = Guangxi_in_China_(+all_claims_hatched).svg
| Chefurbo              = [[Nanning]]
| MaximGrandaUrbo       = 
| TipoSubdividuro       = regiono autonoma
| Oficalalinguo         = 
| Guberniestro          = Lan Tianli
| Surfaco               = {{formatnum:237600}}
| Rango_surfaco         = 9
| Habitanti             = {{formatnum:50126804}}
| Yaro                  = 2020
| Denseso di habitantaro=210
| Horo                  = +8
| TNP                   = 321 miliardi (2020)
| Internet              = http://www.gxzf.gov.cn/
}}
'''Regiono autonoma Guangxi''' （pinyine '''Guǎngxī Zhuàngzú'''） esas regiono autonoma di [[Popul-Republiko Chinia]]. Ol jacas sude de la lando, an la frontiero kun [[Vietnam]]. Olim provinco, ol divenis autonoma regiono en 1958.

Importanta [[etnio]] lokala esas [[Zhuangiani]].

{{Subdividuri di Popul-Republiko Chinia}}

[[Kategorio:Regioni autonoma di Popul-Republiko Chinia]]</text>
      <sha1>bd1o1yc7hajr5ksfft50slofka6qb03</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Zhuangiani</title>
    <ns>0</ns>
    <id>36775</id>
    <revision>
      <id>995911</id>
      <parentid>978103</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T10:48:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1088" xml:space="preserve">[[Arkivo:Zhuang women in Chongzuo.jpg|thumb|right|280px|Mulieri di etnio Zhuang.]]
[[Arkivo:Zhuang dance.jpg|thumb|left|320px|Danso di le Zhuang.]]
'''Zhuangiani'''（[[Chiniana linguo|Chiniane]]: 壯族/壮族）esas [[etnio]] di [[Popul-Republiko Chinia]] qua parolas la [[linguo Zhuang]], qua apartenas a la grupo Tai. La maxim multa ek li rezidas en l'autonoma regiono [[Regiono autonoma Guangxi|Guǎngxī Zhuàngzú]]. Kelk anke rezidas en la provinci [[Yunnan]], [[Guangdong]], [[Guizhou]] e [[Hunan]]. Li formacas un ek la 56 etniala grupi agnoskata en Popul-Republiko Chinia. Ensemble kun populi Buyi, Tay–Nùng ed altra populi qui parolas lingui Tai, li formacas grupo konocata kom populo Rao o Rau.

Esanta cirkume 18 milion individui, li esas la maxim granda minoritato di Popul-Republiko Chinia, sequata da le Hui e le [[Mandjuria|Mandju]]. Segun [[Huang Xianfan|Huáng Xiànfán]], ca minoritato esas nativa de [[Regiono autonoma Guangxi|Guǎngxī Zhuàngzú]], e posible habitas la regiono de [[paleolitiko]].

[[Kategorio:Popul-Republiko Chinia]]
[[Kategorio:Demografio]]</text>
      <sha1>nfc0yjixibxj2uv34vuftlmhdhoslqg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Linguo Zhuang</title>
    <ns>0</ns>
    <id>36776</id>
    <revision>
      <id>995912</id>
      <parentid>978101</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T11:02:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1092" xml:space="preserve">{{Linguo
|Nomo_en_Ido = Zhuangiana
|Nomo_linguo = Vahcuengh 
|Parolata_en= Chiniana [[Regiono autonoma Guangxi|Guǎngxī Zhuàngzú]] ed altra regioni
|Regioni_di_mondo = [[Azia]]
|Tota_parolanti = 18 milioni (1ma e 2ma linguo)&lt;/small&gt;
|Rango = 
|Klasifiko_en_familio = *Tai-Kadai lingui o Zhuang-Dong lingui&lt;br /&gt;&amp;nbsp;**Kam-Tai lingui o Dong-Tai lingui&lt;br /&gt;&amp;nbsp;&amp;nbsp;***Zhuang-Tai lingui&lt;br /&gt;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;****Zhuangiana
|Ube_esas_oficala = [[Regiono autonoma Guangxi|Guǎngxī Zhuàngzú]]
|Akademio =
|Iso1 = za
|Iso2 = zha
|mapo = 
|mapo_paroli = 
|Videz_anke =
}}
'''Zhuangiana''' （[[Chiniana linguo|Chiniane]]: 壯語/壮语） esas linguo de la familio zhuang-dong parolata per cirkume 18 milion personi, precipue en Chiniana regioni [[Regiono autonoma Guangxi|Guǎngxī Zhuàngzú]], [[Provinco Yunnan|Yúnnán]], [[Provinco Guangdong|Guǎngdōng]], [[Provinco Guizhou| Gùizhōu]] ed altra regioni ([[Provinco Hunan|Húnán]], [[Provinco Hainan|Hǎinán]], [[Provinco Sichuan|Sìchuān]]) od altra landi ([[Vietnam]],[[Tailando]], [[Laos]]). 

[[Kategorio:Lingui di Azia]]</text>
      <sha1>otfs5va6zk93761ccmnb179g36jpr26</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Zhuangologio</title>
    <ns>0</ns>
    <id>36782</id>
    <revision>
      <id>995913</id>
      <parentid>937866</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T11:05:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1071" xml:space="preserve">'''Zhuangologio''' ([[Chiniana linguo|Chiniane]]: 壯學/壮学，en [[Zhuangiana linguo|Zhuangiana]]：Cuenghhag）esas la cienco qua studias la [[Zhuangiani]] (exemple l'origino, linguo e kulturo di la Zhuangiani, ed altri). Ol relatas [[antropologio]], [[etnografio]], [[arkeologio]], [[ekonomiko]], [[historio]], [[linguistiko]], [[sociologio]] e [[etnologio]].

Zhuangologio esas nova cienco. [[Huang Xianfan|Huáng Xiànfán]] esas forsan la patro di zhuangologio.

==Famoza zhuangologiisti==
* [[Huang Xianfan|Huáng Xiànfán]]
* Huang Zengqing 
* Ban Xiouwen
* Ou Yang Ruoxiou
* Liang Tingwang
* Qin Naichang
* Qin Cailuan

==Altra branchi==
* [[Zhuangiani]]
* [[Regiono autonoma Guangxi|Guǎngxī Zhuàngzú]]

== Referi ==
* Li Fuqiang: [http://auction1.paipai.com/40222E86000000000401000012C0078C  Chiniana  Zhuangologio], Pekin, 2006. ISBN 9787105075478

== Extera ligilo ==
* [http://zx.gxun.edu.cn/ The Zhuang Study Centre of Guang Xi University For Nationalities]

[[Kategorio:Etnologio]]
[[Kategorio:Cienci]]
[[Kategorio:Etnografio]]
[[Kategorio:Chinia]]</text>
      <sha1>oz5roij8fkmqnr1irbs4opjoggw0zq9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bagui-skolo</title>
    <ns>0</ns>
    <id>36783</id>
    <revision>
      <id>995914</id>
      <parentid>950292</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T11:07:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="893" xml:space="preserve">{{specala revizo}}
'''Bagui-skolo'''（en [[Chiniana linguo|Chiniana]]: 八桂學派/八桂学派）esas influanta grupo di antropologo e etnologo en [[Regiono autonoma Guangxi|Guǎngxī Zhuàngzú]]. Bagui-skolo emfazas la studio di historala e kulturala di la [[Zhuangiani]].Lua membri developis metodi de historala e kulturala analizo di la [[Zhuangiani]] dum la yari 1953-1982. Ol havis signifanta influo en moderna [[zhuangologio]]. [[Huang Xianfan|Huáng Xiànfán]] esas forsan la patro di bagui-skolo.

==Famoza membri==
* [[Huang Xianfan|Huáng Xiànfán]] 
* Huang Zengqing 
* Ban Xiouwen
* Ou Yang Ruoxiou
* Qin Cailuan

==Altra branchi==
* [[Zhuangiani]]

== Referi ==
* Chen Jisheng：[http://search.cnki.net/search.aspx?q=%E5%85%AB%E6%A1%82%E5%AD%A6%E6%B4%BE    Bagui-skolo di Chiniana etnologio], 2008.

[[Kategorio:Etnografio| ]]
[[Kategorio:Chinia]]
[[Kategorio:Antropologio]]</text>
      <sha1>cz497hgj5cx02o76ktmj710nrt6q1vh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fusui</title>
    <ns>0</ns>
    <id>36802</id>
    <revision>
      <id>995915</id>
      <parentid>961219</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T11:09:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="407" xml:space="preserve">'''Fusui'''（[[Chiniana linguo|Chiniane]]: 扶綏/扶绥, [[Zhuangiana linguo|Zhuangiane]]: Fuzsuih）esas metropolo an la sudo de [[Popul-Republiko Chinia]] e komtio de [[Regiono autonoma Guangxi|Guǎngxī Zhuàngzú]]. Segun la [[demografiala kontado]] de 2010, ol havis {{formatnum:440209}} habitanti. Ol jacas an la fluvio Zuo, ed okupas cirkume 2836 km².

[[Kategorio:Urbi en Popul-Republiko Chinia]]</text>
      <sha1>lx1eorbn23c4tow29z7m88m4exwykqw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tibet</title>
    <ns>0</ns>
    <id>47122</id>
    <revision>
      <id>995895</id>
      <parentid>979873</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T09:48:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10330" xml:space="preserve">[[Arkivo:Tibet-claims.jpg|eta|320x320px|Mapo di Tibet]]
'''Tibet''' ([[Tibetana linguo|Tibetana]]: བོད་, [[Wylie]]: ''bod''; [[Chiniana linguo|chiniana]]: 西藏; [[pinyin]]: ''Xīzàng'') esas historiala regiono qua kovras granda parto de la [[Tibetana Platajo]] en Centrala [[Azia]].

Ol esas la tradicionala hemlando dil Tibetana populo ultre altra etniala grupi quala la populi [[Monpa]], [[Qiang]], e [[Lhoba]], e nun anke habitesas da konsiderinda nombro de Han-chiniani e populo Hui. Tibet esas la maxim alta regiono en la mondo, kun mezvalora altitudo 4900 metri. La max alta altitudo en Tibet esas [[Monto Everest]], la max alta monto sur [[Tero]], kun alteso 8848 m super la maro-nivelo.

La [[Tibetana Imperio]] emersis dum la 7ma yarcento, ma pos la krulo dil imperio la regiono balde dividesis en diversa teritorii. Granda parto de westala e centrala Tibet (''Ü-Tsang'') esis ofte (adminime nominale) unionita sub serio de Tibetana guvernerii en [[Lhasa]], [[Shigatse]], o proxima loki; ta guvernerii esis ye diversa tempi sub [[Mongolo|Mongola]] e chiniana regno. Tale Tibet restis suzerenio di Mongola e pose chiniana regnanti en [[Nanjing]] e [[Beijing]], e pasabla autonomeso grantesis al tibetana dukteri.

La estala regioni [[Kham]] ed [[Amdo]] ofte mantenis plu descentraligita indijena politikal strukturo, esinta dividita inter plura mikra princii e tribuala grupi, dum anke ofte esinta plu direte sub chiniana regno pos la [[Batalio di Chamdo]]. Granda parto de ta areo fine inkluzesis aden la chiniana provinci [[Provinco Sichuan|Sìchuān]] e [[Qinghai]]. La nuna frontieri di Tibet generale establisesis en la 18ma yarcento.

Pos la [[Xinhai-Revoluciono]] kontre la Qing-dinastio en 1912, Qing-ana soldati senarmigesis ed ekpulsesis del Tibet-Areo (''Ü-Tsang''). La regiono pose deklaris sua nedependo en 1913 sen agnosko dal posa chiniana Republikana guvernerio. Plu tarde, Lhasa regnis la westala parto de [[Xikang]], Chinia. La regiono mantenis sua autonomeso til 1951 kande, pos la Batalio di Chamdo, Tibet inkluzesis aden la [[Popul-Republiko Chinia|Populo-Republiko di Chinia]], e la antea Tibetana guvernerio abolisesis en 1959 pos faliinta revolto.

Hodie, Chinia guvernas westala e centrala Tibet kom la [[Autonoma Regiono Tibet]], dum ke la estala arei esas nun grandaparte etniala autonoma prefektii en Sìchuān, Qinghai ed altra vicina provinci. Esas tensi pri la politikala rango di Tibet ed aktiva exilita disidenta grupi. Tibetana aktivisti en Tibet esis arestata o tormentata.

La ekonomio di Tibet dominacesas da [[agrokultivo]], ma [[turismo]] esas kreskanta industrio dum recenta yardeki. La dominacanta religio en Tibet esas Tibetana [[Budismo]]; pluse esas Bön, simila kam Tibetana Budismo, ed esas anke Tibetana islamana e Kristana minoritati. Tibetana Budismo forte influas la arto, muziko, e festivali dil regiono. Tibetana arkitekturo reflektas chiniana ed [[India|indiana]] influi. Chef-nutrivi en Tibet esas rostita [[hordeo]], [[yako]]-karno, e [[butro-teo]].

=== Nomo ===
La Tibetana nomo di lia lando, ''Bod'' བོད་, signifikas &quot;Tibet&quot; o &quot;Tibetana Platajo&quot;, ma ol originale signifikis la centrala regiono cirkum Lhasa, nun konocat en Tibetana kom ''Ü''. La Normala Tibetana pronunco di ''Bod'' skribesas ''Bhö'', ''Bö'' o ''Poi''.

La moderna Normala Chiniana nomo por la etniala Tibetana regiono esas ''Zangqu'' (Chiniana: 藏区; pinyin: Zàngqū), qua devenas de la Tsang-regiono cirkum Shigatse plus adjunto di chiniana sufixo, 区 qū, qua signifikas &quot;areo, distrikto, regiono, quartero&quot;. Tibetana populo, linguo e kulturo, de irga loko, referesas kom ''Zang'' (chiniana: 藏; pinyin: Zàng) ma la geografiala termino ''Xīzàng'' ofte limitizesas al Autonoma Regiono Tibet. La termino ''Xīzàng'' inventesis dum la Qing-dinastio dum la regno dil Jiaqing-Imperiestro (1796–1820) per adjunto di prefixo qua signifikas &quot;westo&quot; (西 xī) a ''Zang''.

=== '''Historio''' ===
[[Arkivo:Bos grunniens at Yundrok Yumtso Lake.jpg|eta|Tibetana yako]]
La maxim frua Tibetana historiala texti identifikas la ''Zhang Zhung-k''ulturo kom homi qui migris del Amdo-regiono aden la nuna regiono Guge en westala Tibet. Zhang Zhung egardesas kom la originala hemo dil Bön-religio. En la 1ma yarcento aK, vicina rejio aparis en la Yarlung-valo, e la rejo di Yarlung, Drigum Tsenpo, probis forigar la influo di le Zhang Zhung per ekpulsar la Bön-sacerdoti de Yarlung. Il asasinesis e Zhang Zhung duris sua dominaco dil regiono til ke ol anexesis da [[Songtsen Gampo]] en la 7ma yarcento. Ante Songtsen Gampo, la reji di Tibet esis plu mitologial kam faktal, ed esas nesuficanta evidenteso di lia existo.

La historio di unionita Tibet komencas per la regno di Songtsen Gampo (604–650), qua unionis parti del valo di rivero Yarlung e fondis la Tibetana Imperio. il anke enduktis multa reformi, e Tibetana povo difuzesis rapide, kreinta grand e potenta imperio. On tradicionale kredas ke lua unesma spozino esis la Princino di [[Nepal]], [[Bhrikuti]], e ke el pleis granda rolo en la establiso di Budismo en Tibet. En 640 il mariajesis kun Princino Wencheng, la nevino dil potenta chiniana imperiestro Taizong di Tang-Chinia.

Sub la nexta kelka Tibetana reji, Budismo establisesis kom la statala religio e Tibetana povo augmentis mem pluse trans grand arei de Central Azia, dum inkursi aden chiniana teritorio, mem atinginta la chefurbo di Tang Chang'an (moderna [[Xi'an]]) en tarda 763. Tamen, la Tibetana okupo di Chang'an duris nur dek-e-kin dii, pose li vinkesis da Tang e lia aliancanti.

La Rejio di Nanzhao (en Yunnan e vicina regioni) restis sub Tibetana regno de 750 til 794, kande li revoltis kontre sua Tibetana siniori e helpis Chinia grave vinkar la Tibetani.

En 747, teno di Tibet febligesis da la kampanio di generalo [[Gao Xianzhi]], qua probis riapertar la direta komuniki inter Central Azia e [[Kashmir]]. En 750, la Tibetani perdabis preske omna sua posdedaji en Central Azia a Chinia. Tamen, pos la vinko di Gao Xianzhi dal Arabi e le Qarluq en la [[Batalio di Talas]] (751) e la posa interna milito konocata kom la [[Revolto An Lushan]] (755), chiniana influo diminutis rapide e Tibetan influo rikomencis.

Dum la 780a til 790a yari la Tibetan Imperio atingis sua max alta glorio kande ol regnis teritorio de moderna [[Afganistan]], [[Bangladesh]], [[Bhutan|Butan]], [[Burma]], [[Chinia]], [[India]], [[Nepal]], [[Pakistan]], [[Kazakstan]], [[Kirgizistan]], e [[Tajikistan]].

En 821/822 Tibet e Chinia signatis paco-pakto. Bilingua versiono di ta pakto, inkluzanta detali dil frontieri inter la du landi, esas enskribita sur petra kolono qua stacas exter la Jokhang-templo en Lhasa. Tibet duris kom Central Azian imperio til la meza 9ma yarcento, kande interna milito pri sucedo duktis a krulo di imperiala Tibet. La sequinta periodo konocesas tradicionale kom la Epoko di Fragmentigo, kande politikal guverno di Tibet dividesis inter regionala chefi e tribui kun nula dominacanta centrala autoritato. Islamana invado de [[Bengal]] eventis en 1206.

=== '''Geografio''' ===
[[Arkivo:Everest North Face toward Base Camp Tibet Luca Galuzzi 2006.jpg|eta|Monto Everest]]
Tota moderna Chinia, inkluzanta Tibet, egardesas kom parto de Est-[[Azia]]. Historiale, ula [[Europa|europana]] fonti anke egardis ke parti de Tibet jacas en Central Azia. Tibet esas weste del Planajo di Centrala Chinia, ed en cetera Chinia. Tibet egardesas kom parto de 西部 (Xībù), termino normale tradukata da chiniana komunikili kom &quot;la Westala parto&quot;, do &quot;Westala Chinia&quot;.

Tibet havas ula ek la max alta monti dil mondo. [[Monto Everest]], an la frontiero kun Nepal esas, ye 8848 metri, la max alta monto sur Tero. Plura granda riveri havas sua fonto en la Tibetana Platajo (grandaparte en hodiala Qinghai-Provinco). Ti inkluzas la [[Yangtze]], [[Flava Rivero]], [[Indus]], [[Mekong]], [[Ganges]], [[Salween]] e [[Yarlung Tsangpo]] (Brahmaputra). La Granda Ravinego Yarlung Tsangpo, alonge la rivero Yarlung Tsangpo, esas inter la max profunda e longa ravinegi en la mondo.

La fluvii Indus e Brahmaputra havas fonto en lago ''Tso Mapham'' en Westala Tibet, proxim [[Monto Kailash]]. 

=== '''Kulturo''' ===
Tibet developis distinta kulturo pro sua geografial e klimatal standi. Influita da vicina landi e kulturi, inkluzanta Nepal, India, e Chinia, la foreso e neacesebleso dil [[Himalaya|Himalayana]] regiono prezervis distinta lokala influi, e stimulis la developo di lua distinta kulturo.

Budismo aparte forte influis Tibetana kulturo depos ke ol endukto en la 7ma yarcento. Budista misionisti qui venis precipue de India, Nepal e Chinia enduktis arti e kustumi de India e Chinia. Arto, literaturo, e muziko omna kontenis elementi del dominacanta Budista kredi, e Budismo ipsa adoptis unika formo en Tibet, influita da la Bön-tradiciono ed altra lokala kredi.

Plura verki pri [[astronomio]], [[astrologio]] e [[medicino]] tradukesis de [[Sanskrita linguo|Sanskrita]] e chiniana. Generala utensili di civilizuro venis de Chinia, inter multa kozi e habilesi importacita esis faco di [[butro]], [[fromajo]], hordeo-[[biro]], ceramikaji, aquo-muelili e la nacionala drinkajo - [[teo]].

La specala geografiala e klimatala standi di Tibet kurajigis dependo de pastoralismo, ultre developo di diferanta koquarto kam cirkondanta regioni, qua fitas la bezoni dil homala korpo en ta alta altitudi.


=== '''Linguo''' ===
Linguisti generale klasifikas la Tibetana linguo kom Tibeto-Burmana linguo dil Sino-Tibetana linguo-familio, ma la frontieri inter 'Tibetana' e certena altra Himalayana lingui povas esar neklara.

La linguo havas plura regionala dialekti generale ne interkomprenebla. Ol uzesas trans la Tibetana Platajo e [[Bhutan|Butan]], ed anke parolesas en parti de Nepal e nordala India, quala [[Sikkim]]. Generale, la dialekti di centrala Tibet (incluzanta Lhasa), Kham, Amdo ed ula mikra proxima arei egardesas kom Tibetana dialekti. Altra formi, aparte [[Dzongka linguo|Dzongkha]], Sikkimese, Sherpa, e Ladakhi, egardesas da lia parolanti, pro politikal motivi, kom aparta lingui. Tamen, se la lasta grupo de Tibetan-tipa lingui inkluzesas, do 'granda Tibetana' parolesas da c. 6 milion homi trans la Tibetana Platajo. Tibetana anke parolesas da c. 150.000 exilita parolanti qui fugis de moderna Tibet ad India ed altra landi.

[[Kategorio:Tibet| *]]</text>
      <sha1>edpsu7umksznrz7r0b18fl5z9tgc4pa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Deng Xiaoping</title>
    <ns>0</ns>
    <id>47830</id>
    <revision>
      <id>995896</id>
      <parentid>929758</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T09:48:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="672" xml:space="preserve">{{Biografio
| Nomo= Deng Xiaoping
| Imajo= [[Arkivo:Deng Xiaoping and Jimmy Carter at the arrival ceremony for the Vice Premier of China. - NARA - 183157-restored(cropped).jpg|180px]]
| Profesiono= [[Politiko|Politikisto]]
| Shablono_lando= {{CHN}}
| Naskodio= [[22ma di agosto]] [[1904]]
| Nask-urbo= Guang'an, [[Provinco Sichuan|provinco Sìchuān]], [[Chinia]]
| Mort-dio= [[19ma di februaro]] [[1997]]
| Mort-urbo= [[Beijing]], [[Chinua]]
}}
'''Deng Xiaoping''' (''鄧小平''; n. ye la [[22ma di agosto]] [[1904]] e morto ye la [[19ma di februaro]] [[1997]]) esis [[Chinia]]na [[Politiko|politikist]]

{{DEFAULTSORT:Xiaoping, Deng}}
[[Kategorio:Chiniana politikisti]]</text>
      <sha1>ebmzz8rb2z7dx9571dhme20o933ysfb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Jim Jones</title>
    <ns>0</ns>
    <id>49764</id>
    <revision>
      <id>995885</id>
      <parentid>949027</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T02:05:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FMSky</username>
        <id>31036</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="855" xml:space="preserve">{{Biografio
| Nomo = James Warren &quot;Jim&quot; Jones
| Imajo = [[Arkivo:Rev. Jim Jones, 1977 (cropped)2.jpg|220px]]
| Shablono_lando = {{USA}}
| Profesiono = predikisto
| Naskodio = [[13ma di mayo]] [[1931]]
| Nask-urbo = Crete, [[Indiana]], [[Usa]]
| Mort-dio = [[18ma di novembro]] [[1978]]
| Mort-urbo = [[Jonestown]], [[Guyana]]
}}
'''James Warren &quot;Jim&quot; Jones''', n. ye la [[13ma di mayo]] [[1931]] til la [[18ma di novembro]] [[1978]], esis [[Usa]]na predikisto. Ilu fondis la sekto [[Templo dil Populo]] e translojis su kun lua adepti a [[Guyana]], ube ilu fondis kolonio establisita en solitara loko meze di junglo. Ilu notoreskis totmonde pro ke ye la 18ma di novembro 1978 ibe, sur proxima aerodrometo ed en domo dil sekto en Georgetown ocidesis 918 homi, 304 de li infanti, pueri od evanta ne plu kam 17.

{{DEFAULTSORT:Jones, Jim}}
[[Kategorio:Usani]]</text>
      <sha1>69z4prkdh9buwvg1vcwlxyfyyhb5t28</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Provinco Sichuan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>53388</id>
    <revision>
      <id>995886</id>
      <parentid>973706</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T09:40:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1093" xml:space="preserve">{{Provinci stati kantoni
| OficalaNomo          = Provinco Sìchuān
| Flago                 = 
| Blazono               = 
| Lando                 = [[Popul-Republiko Chinia|Chinia]]
| Mapo                  = Sichuan_in_China_(+all_claims_hatched).svg
| Chefurbo              = [[Chengdu]]
| MaximGrandaUrbo       = 
| TipoSubdividuro       = provinco
| Oficalalinguo         = 
| Guberniestro          = Huang Qiang
| Surfaco               = {{formatnum:485000}}
| Rango_surfaco         = 5
| Surfaco_aquo          =
| Habitanti             = {{formatnum:83674866}}
| Rango_habitanti       = 4
| Yaro                  = 2020
| Denseso di habitantaro= 170
| Horo                  = +8
| KLP                   = US$ 704 miliardi (2020)
| Internet              = www.sc.gov.cn
}}
'''Povinco Sichuan''' (pinyune '''Sìchuān''') esas esas senlitora provinco de [[Popul-Republiko Chinia]].

'''Bazala fakti pri Sichuan.'''
=== Historio ===

=== Geografio ===

=== Ekonomio ===

=== Referi ===
{{Reflist}}

{{Subdividuri di Popul-Republiko Chinia}}

[[Kategorio:Provinci di Popul-Republiko Chinia]]</text>
      <sha1>kcelsc10659431di31m2w115zx7qp0u</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>995887</id>
      <parentid>995886</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T09:42:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>ThWiki1910 movis la pagino [[Sichuan]] a [[Provinco Sichuan]]: ..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1093" xml:space="preserve">{{Provinci stati kantoni
| OficalaNomo          = Provinco Sìchuān
| Flago                 = 
| Blazono               = 
| Lando                 = [[Popul-Republiko Chinia|Chinia]]
| Mapo                  = Sichuan_in_China_(+all_claims_hatched).svg
| Chefurbo              = [[Chengdu]]
| MaximGrandaUrbo       = 
| TipoSubdividuro       = provinco
| Oficalalinguo         = 
| Guberniestro          = Huang Qiang
| Surfaco               = {{formatnum:485000}}
| Rango_surfaco         = 5
| Surfaco_aquo          =
| Habitanti             = {{formatnum:83674866}}
| Rango_habitanti       = 4
| Yaro                  = 2020
| Denseso di habitantaro= 170
| Horo                  = +8
| KLP                   = US$ 704 miliardi (2020)
| Internet              = www.sc.gov.cn
}}
'''Povinco Sichuan''' (pinyune '''Sìchuān''') esas esas senlitora provinco de [[Popul-Republiko Chinia]].

'''Bazala fakti pri Sichuan.'''
=== Historio ===

=== Geografio ===

=== Ekonomio ===

=== Referi ===
{{Reflist}}

{{Subdividuri di Popul-Republiko Chinia}}

[[Kategorio:Provinci di Popul-Republiko Chinia]]</text>
      <sha1>kcelsc10659431di31m2w115zx7qp0u</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>995903</id>
      <parentid>995887</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T10:01:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1091" xml:space="preserve">{{Provinci stati kantoni
| OficalaNomo          = Provinco Sìchuān
| Flago                 = 
| Blazono               = 
| Lando                 = [[Popul-Republiko Chinia|Chinia]]
| Mapo                  = Sichuan_in_China_(+all_claims_hatched).svg
| Chefurbo              = [[Chengdu]]
| MaximGrandaUrbo       = 
| TipoSubdividuro       = provinco
| Oficalalinguo         = 
| Guberniestro          = Huang Qiang
| Surfaco               = {{formatnum:485000}}
| Rango_surfaco         = 5
| Surfaco_aquo          =
| Habitanti             = {{formatnum:83674866}}
| Rango_habitanti       = 4
| Yaro                  = 2020
| Denseso di habitantaro= 170
| Horo                  = +8
| KLP                   = US$ 704 miliardi (2020)
| Internet              = www.sc.gov.cn
}}
'''Povinco Sichuan''' (pinyune '''Sìchuān''') esas senlitora subdividuro de [[Popul-Republiko Chinia]].

'''Bazala fakti pri Sichuan.'''
=== Historio ===

=== Geografio ===

=== Ekonomio ===

=== Referi ===
{{Reflist}}

{{Subdividuri di Popul-Republiko Chinia}}

[[Kategorio:Provinci di Popul-Republiko Chinia]]</text>
      <sha1>idw1jwj37fm63qkcwn9gp3farl8kgui</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategorio:Provinci di Popul-Republiko Chinia</title>
    <ns>14</ns>
    <id>53389</id>
    <revision>
      <id>995870</id>
      <parentid>973707</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T15:14:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="51" xml:space="preserve">[[Kategorio:Subdividuri di Popul-Republiko Chinia]]</text>
      <sha1>iqqqni2pv2vfiup1wj6xrzcndie0qbm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Duesma milito Chiniana-Japoniana</title>
    <ns>0</ns>
    <id>55014</id>
    <revision>
      <id>995902</id>
      <parentid>982667</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T09:58:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8387" xml:space="preserve">{{Tabelo-batalio
| imajo= [[Arkivo:Second_Sino-Japanese_War_collection.png|250px]]
| subskriburo= Diversa imaji pri la duesma milito Chiniana-Japoniana.
| batalio   = Duesma milito Chiniana-Japoniana
| konflikto= 
| dato= de la [[7ma di julio]] [[1937]] til la [[2ma di septembro]] [[1945]]
| loko= kontinentala Chinia e [[Burma]]
| rezultajo= Vinko Chiniana. Japoniana kapitulaco en kontinentala Chinia, [[Taiwan]] e [[Franca Indochinia]].
| armeo1= [[Republiko Chinia (1912-1949)|Republiko Chinia]]:&lt;br&gt;[[Kuomintang]], komunista Chiniani, militala chefi lokala.&lt;br&gt;Suportita da:&lt;br&gt;{{URS}} (1931-1937), (1944-1945)&lt;br&gt;{{USA}} (1941-1945)&lt;br&gt;{{GBR}} (1942-1945)
| armeo2 = [[Japonian imperio]] e lua marioneto-stati:&lt;br&gt;[[Manchukuo]]&lt;br&gt;[[Mengjiang]]&lt;br&gt;guvernerio di [[Wang Jingwei]] en [[Nanjing]], provizora guvernerio en Beiping
| komandero1= [[Chiang Kai-shek]]&lt;br&gt;[[He Yingqin]]&lt;br&gt;[[Mao Zedong]]&lt;br&gt;diversa generali Chiniana&lt;br&gt;Joseph Stilwell&lt;br&gt;[[Claire Lee Chennault]]&lt;br&gt;[[Vasily Chuikov]]
| komandero2 = [[Hirohito]]&lt;br&gt;[[Hideki Tojo]]&lt;br&gt;Shunroku Hata&lt;br&gt;altra generali Japoniana&lt;br&gt;[[Pu Yi]]&lt;br&gt;[[Wang Jingwei]]&lt;br&gt;[[Demchugdongrub]]&lt;br&gt;Chen Gongbo
| forci1= 5,6 milion soldati&lt;br&gt;3600 Sovietiani&lt;br&gt;900 Usani
| forci2 = 3,9 milion soldati&lt;br&gt;900 mil kunlaborinti
| perdaji1= Nacionalisti:&lt;br&gt;{{formatnum:1320000}} morti&lt;br&gt;{{formatnum:1797000}} vunditi&lt;br&gt;120 mil desaparinti&lt;br&gt;Komunisti:&lt;br&gt;447 mil&lt;br&gt;Civili: {{formatnum:17350000}} morti
| perdaji2 = Statistiki Japoniana:&lt;br&gt;{{formatnum:396000}} morti&lt;br&gt;Statistiki Chiniana:&lt;br&gt;1,77 milion morti e 1,9 milion vunditi
}}
La '''duesma milito Chiniana-Japoniana''' esis militala konflikto eventinta precipue inter [[Republiko Chinia (1912-1949)|Republiko Chinia]] e [[Japonian imperio]] de la [[7ma di julio]] [[1937]] til la [[2ma di septembro]] [[1945]]. Ordinare, on judikas la komenco di la milito kom l'incidento sur Ponto ''Marco Polo'' en [[1937]], kande konfronto inter trupi Japoniana e Chiniana transformesis en granda invado. Nun, kelka fonti de [[Popul-Republiko Chinia]] judikas ke la milito komencis kun [[Japonian invado en Mandjuria]], eventinta en 1931.&lt;ref&gt;{{extera ligilo|url=https://qz.com 881785/ la guerra de resistencia de &quot;años&quot; contra Japón es ahora seis años más larga|nomo=Huang Zheping |editero=Quartz|idiomo={{en}}|vidita ye=8ma di aprilo 2019}}&lt;/ref &gt; En Chinia, la milito konocesas kom '''Rezisto-milito kontre Japonian Atako'''.

Chinia luktis kontre Japonian imperio helpita da volontarii de [[Sovietia]] ed [[Usa]]. Pos l'ataki Japoniani che Peninsulo Malaya e [[Atako kontre Pearl Harbor|Pearl Harbor]] en 1941, la milito unionesis ad altra konflikti de la [[Duesma mondomilito]]. Kelka studiisti inkluzite judikas ke la komenco di la duesma milito Chiniana-Japoniana en 1937 esis la vera komenco di la Duesma mondomilito.&lt;ref&gt;{{Citez jurnalo od edituro‎|nomo=John Ferris, Evan Mawdsley |titulo=The Cambridge History of the Second World War, Volumo I: Fighting the War|loko=Cambridge|idiomo= {{en}}|editero=Cambridge University Press|publikigita ye=2015}}&lt;/ref&gt; La duesma milito Chiniana-Japoniana esis la maxim longa milito eventinta en [[Azia]] dum la 20ma yarcento.&lt;ref&gt;{{cite book|last =Bix |first =Herbert P. |title=The Showa Emperor's 'Monólogo' y el problema de la responsabilidad de la guerra |editero=Journal of Japanese Studies, vol.18, noviembre 2 |year=1992 |pagini=295–363}}&lt;/ref&gt; Ol produktis la maxim multa quanto di mortinti di tale nomizita &quot;[[Milito sur Pacifiko]]&quot;: La quanto di civili Chiniana mortinta kalkulesas inter 10 e 25 milioni, e samatempe plu kam 4 milion militisti Chiniani e Japoniani desaparis o mortis pro la violento di la milito, pro hungro, od altra kauzi. Kelka historiisti surnomizis ca milito la &quot;Holokausto Aziana&quot;.&lt;ref name=HsiungLevine&gt;{{extera ligilo|nomo= James Chieh Hsiung, Steven I. Levine |titulo= China's Bitter Victory: The War with Japan, 1937–1945 |loko= Armonk, NY |editero= M.E. Sharpe |publikigita ye= 1992 |url=https://www.google.com/books/edition/China_s_Bitter_Victory_War_with_Japan_19/LY4YDQAAQBAJ?hl=en&amp;gbpv=1&amp;dq=China%27s+bitter+victory&amp;printsec=frontcover }}&lt;/ref&gt;

La milito rezultis del [[imperialismo|imperialismo Japoniana]] komencinta yardeki ante, kun skopo expansar sua politikal e milital influo ed asekurar aceso a fonti di prima materii, nutrivi e laboro-povo. L'epoko pos l'[[unesma mondomilito]] portis kreskanta preso a Japoniana politiko. Sinistrana politikisti demandis adopto di [[universala votado]] e plusa yuri por laboristi. La kresko di produktado di texuri en Chiniana fabrikerii afektis Japoniana produktado pro konkurenco, e l'[[ekonomiala krizego di 1929]] diminutis multe l'exportaci. La sumo di ca faktori stimulis militistala [[nacionalismo]], qua kulminis kun acenso a la povo di grupo kun ideologio militistala. [[Hideki Tōjō]] esis la precipua reprezentero di ca grupo, ed apartenis a tale nomizita &quot;Asociuro por Asisto al Imperiala Rejimo&quot; (''Taisei Yokusankai'') sub dekreto dal imperiestro [[Hirohito]]. En 1931, l'incidento di Mukden esis pretexto por [[Japonian invado en Mandjuria]]. Chiniani vinkesis, e Japoniani kreis marioneto-stato nomizita [[Manchukuo]]. Multa historiisti mencionas 1931 kom la komenco di la milito.&lt;ref name=&quot;Hotta2007&quot;&gt;{{citez jurnalo od edituro|autoro=E. Hotta |titulo= Pan-Asianism and Japan's War 1931-1945|url=https://books.google.com/books?id=Kih_DAAAQBAJ&amp;pg=PA75|publikigita ye=25ma di decembro de 2007|editero=Palgrave Macmillan US|isbn=978 - 0-230-60992-1}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Paine2012&quot;&gt;{{citez jurnalo od edituro|autoro =S.C.M. Paine|titulo= Las guerras por Asia, 1911–1949|url=https://books.google.com/books?id=bAYgAwAAQBAJ&amp;pg=PA123|data=20ma di agosto 2012|editero=Cambridge University Press|isbn=978 -1 -139-56087-0|page=123}}&lt;/ref&gt; Ca opiniono adoptesis dal guvernerio di [[Popul-Republiko Chinia]]. De 1931 til 1937 duris eventar frontieral incidenti.

Pos l'incidento sur ponto ''Marco Polo'', Japoniani obtenis rapida ed importanta vinki en 1937, e kaptis [[Beijing]], [[batalio di Shanghai|Shanghai]], e lora chef-urbo di Chinia, [[batalio di Nanjing|Nanjing]], e masakris lua habitanti. Pos falio pri haltigar l'expanso Japoniana en [[Wuhan]], Chiniana guvernerio transferesis a [[Chungking]], en kontinentala Chinia. Pos la pakto Chiniana-Sovietiana di 1937, l'armeo nacionalista e l'aer-armeo Chiniana recevis importanta suplei por rezistar Japonian ataki. En 1939, pos vinki Chiniana en Changsha e Guangxi, e l'expanso di komuniko-linei di Japonian imperio a regioni doplanda, l'avanci en la bataliagro esis poka por amba flanki. Pro gerilera ataki e saboti, Japoniani nesucesis vinkar komunista Chiniani en provinco [[Provinco Shaanxi|Shānxī]]. Tamen, li sucesis vinkar en Guangxi e povis okupar [[Nanning]], la lasta portual aceso a Shunkin, centro di la kombati.

Malgre ke Japonian imperio kontrolis granda urbi, ol ne havis suficanta laboro-povo por kontrolar la vasta ruro Chiniana. En novembro 1939, Chiniana nacionalisti lansis granda atako dum la vintro di 1939-1940, ed en agosto 1940 komunisti lansis granda kontreatako en centrala Chinia. Usa suportis Chinia tra kreskanta boikoti kontre Japonian imperio, qui kulminis kun l'interupto di exportaci di [[stalo]] e [[petrolo]] a Japonian imperio en junio 1941.&lt;ref&gt;{{extera ligilo|url=https://nationalinterest.org/blog/buzz/1-reason-imperial-japan-attacked-pearl-harbor-oil-88771|titulo=The 1 Reason Imperial Japan Attacked Pearl Harbor: Oil.|editero=The National Interest|vidita ye=5ma di marto 2022}}&lt;/ref&gt;

En decembro 1941, [[Atako kontre Pearl Harbor|Japonia atakis Pearl Harbor]] e deklaris milito kontre Usa. Altralatere, Usa deklaris  milito kontre japonia, ed augmentis lua suporto a Chinia. En 1944, Japonian imperio komencis invado, nomizita &quot;operaco Ichi-Go&quot;, e sucesis konquestar [[Henan]] e [[Changsha]]. Tamen, Chiniani ne kapitulacis.

En 1945, l'armeo Chiniana durigis avancar en [[Burma]], e ligis komplete [[Britanian India|India]] (Britanian Raj) a Chinia. Samatempe, Chinia lansis importanta kontreataki en la sudo di Chinia e rikaptis Westala Hunan e [[Guangxi]]. Japonian imperio fine kapitulacis ye la [[2ma di septembro]] [[1945]]. Chinia rekuperis tota teritorii olim okupita da Japonian imperio.

==Referi==
{{reflist}}
[[Kategorio:Historio di Chinia]]
[[Kategorio:Historio di Japonia]]
[[Kategorio:Militi]]
[[Kategorio:20ma yarcento]]</text>
      <sha1>r9eo8o6wlcnu8ykre4apve17ge0esoy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>995916</id>
      <parentid>995902</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T11:10:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8509" xml:space="preserve">{{Tabelo-batalio
| imajo= [[Arkivo:Second_Sino-Japanese_War_collection.png|250px]]
| subskriburo= Diversa imaji pri la duesma milito Chiniana-Japoniana.
| batalio   = Duesma milito Chiniana-Japoniana
| konflikto= 
| dato= de la [[7ma di julio]] [[1937]] til la [[2ma di septembro]] [[1945]]
| loko= kontinentala Chinia e [[Burma]]
| rezultajo= Vinko Chiniana. Japoniana kapitulaco en kontinentala Chinia, [[Taiwan]] e [[Franca Indochinia]].
| armeo1= [[Republiko Chinia (1912-1949)|Republiko Chinia]]:&lt;br&gt;[[Kuomintang]], komunista Chiniani, militala chefi lokala.&lt;br&gt;Suportita da:&lt;br&gt;{{URS}} (1931-1937), (1944-1945)&lt;br&gt;{{USA}} (1941-1945)&lt;br&gt;{{GBR}} (1942-1945)
| armeo2 = [[Japonian imperio]] e lua marioneto-stati:&lt;br&gt;[[Manchukuo]]&lt;br&gt;[[Mengjiang]]&lt;br&gt;guvernerio di [[Wang Jingwei]] en [[Nanjing]], provizora guvernerio en Beiping
| komandero1= [[Chiang Kai-shek]]&lt;br&gt;[[He Yingqin]]&lt;br&gt;[[Mao Zedong]]&lt;br&gt;diversa generali Chiniana&lt;br&gt;Joseph Stilwell&lt;br&gt;[[Claire Lee Chennault]]&lt;br&gt;[[Vasily Chuikov]]
| komandero2 = [[Hirohito]]&lt;br&gt;[[Hideki Tojo]]&lt;br&gt;Shunroku Hata&lt;br&gt;altra generali Japoniana&lt;br&gt;[[Pu Yi]]&lt;br&gt;[[Wang Jingwei]]&lt;br&gt;[[Demchugdongrub]]&lt;br&gt;Chen Gongbo
| forci1= 5,6 milion soldati&lt;br&gt;3600 Sovietiani&lt;br&gt;900 Usani
| forci2 = 3,9 milion soldati&lt;br&gt;900 mil kunlaborinti
| perdaji1= Nacionalisti:&lt;br&gt;{{formatnum:1320000}} morti&lt;br&gt;{{formatnum:1797000}} vunditi&lt;br&gt;120 mil desaparinti&lt;br&gt;Komunisti:&lt;br&gt;447 mil&lt;br&gt;Civili: {{formatnum:17350000}} morti
| perdaji2 = Statistiki Japoniana:&lt;br&gt;{{formatnum:396000}} morti&lt;br&gt;Statistiki Chiniana:&lt;br&gt;1,77 milion morti e 1,9 milion vunditi
}}
La '''duesma milito Chiniana-Japoniana''' esis militala konflikto eventinta precipue inter [[Republiko Chinia (1912-1949)|Republiko Chinia]] e [[Japonian imperio]] de la [[7ma di julio]] [[1937]] til la [[2ma di septembro]] [[1945]]. Ordinare, on judikas la komenco di la milito kom l'incidento sur Ponto ''Marco Polo'' en [[1937]], kande konfronto inter trupi Japoniana e Chiniana transformesis en granda invado. Nun, kelka fonti de [[Popul-Republiko Chinia]] judikas ke la milito komencis kun [[Japonian invado en Mandjuria]], eventinta en 1931.&lt;ref&gt;{{extera ligilo|url=https://qz.com 881785/ la guerra de resistencia de &quot;años&quot; contra Japón es ahora seis años más larga|nomo=Huang Zheping |editero=Quartz|idiomo={{en}}|vidita ye=8ma di aprilo 2019}}&lt;/ref &gt; En Chinia, la milito konocesas kom '''Rezisto-milito kontre Japonian Atako'''.

Chinia luktis kontre Japonian imperio helpita da volontarii de [[Sovietia]] ed [[Usa]]. Pos l'ataki Japoniani che Peninsulo Malaya e [[Atako kontre Pearl Harbor|Pearl Harbor]] en 1941, la milito unionesis ad altra konflikti de la [[Duesma mondomilito]]. Kelka studiisti inkluzite judikas ke la komenco di la duesma milito Chiniana-Japoniana en 1937 esis la vera komenco di la Duesma mondomilito.&lt;ref&gt;{{Citez jurnalo od edituro‎|nomo=John Ferris, Evan Mawdsley |titulo=The Cambridge History of the Second World War, Volumo I: Fighting the War|loko=Cambridge|idiomo= {{en}}|editero=Cambridge University Press|publikigita ye=2015}}&lt;/ref&gt; La duesma milito Chiniana-Japoniana esis la maxim longa milito eventinta en [[Azia]] dum la 20ma yarcento.&lt;ref&gt;{{cite book|last =Bix |first =Herbert P. |title=The Showa Emperor's 'Monólogo' y el problema de la responsabilidad de la guerra |editero=Journal of Japanese Studies, vol.18, noviembre 2 |year=1992 |pagini=295–363}}&lt;/ref&gt; Ol produktis la maxim multa quanto di mortinti di tale nomizita &quot;[[Milito sur Pacifiko]]&quot;: La quanto di civili Chiniana mortinta kalkulesas inter 10 e 25 milioni, e samatempe plu kam 4 milion militisti Chiniani e Japoniani desaparis o mortis pro la violento di la milito, pro hungro, od altra kauzi. Kelka historiisti surnomizis ca milito la &quot;Holokausto Aziana&quot;.&lt;ref name=HsiungLevine&gt;{{extera ligilo|nomo= James Chieh Hsiung, Steven I. Levine |titulo= China's Bitter Victory: The War with Japan, 1937–1945 |loko= Armonk, NY |editero= M.E. Sharpe |publikigita ye= 1992 |url=https://www.google.com/books/edition/China_s_Bitter_Victory_War_with_Japan_19/LY4YDQAAQBAJ?hl=en&amp;gbpv=1&amp;dq=China%27s+bitter+victory&amp;printsec=frontcover }}&lt;/ref&gt;

La milito rezultis del [[imperialismo|imperialismo Japoniana]] komencinta yardeki ante, kun skopo expansar sua politikal e milital influo ed asekurar aceso a fonti di prima materii, nutrivi e laboro-povo. L'epoko pos l'[[unesma mondomilito]] portis kreskanta preso a Japoniana politiko. Sinistrana politikisti demandis adopto di [[universala votado]] e plusa yuri por laboristi. La kresko di produktado di texuri en Chiniana fabrikerii afektis Japoniana produktado pro konkurenco, e l'[[ekonomiala krizego di 1929]] diminutis multe l'exportaci. La sumo di ca faktori stimulis militistala [[nacionalismo]], qua kulminis kun acenso a la povo di grupo kun ideologio militistala. [[Hideki Tōjō]] esis la precipua reprezentero di ca grupo, ed apartenis a tale nomizita &quot;Asociuro por Asisto al Imperiala Rejimo&quot; (''Taisei Yokusankai'') sub dekreto dal imperiestro [[Hirohito]]. En 1931, l'incidento di Mukden esis pretexto por [[Japonian invado en Mandjuria]]. Chiniani vinkesis, e Japoniani kreis marioneto-stato nomizita [[Manchukuo]]. Multa historiisti mencionas 1931 kom la komenco di la milito.&lt;ref name=&quot;Hotta2007&quot;&gt;{{citez jurnalo od edituro|autoro=E. Hotta |titulo= Pan-Asianism and Japan's War 1931-1945|url=https://books.google.com/books?id=Kih_DAAAQBAJ&amp;pg=PA75|publikigita ye=25ma di decembro de 2007|editero=Palgrave Macmillan US|isbn=978 - 0-230-60992-1}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Paine2012&quot;&gt;{{citez jurnalo od edituro|autoro =S.C.M. Paine|titulo= Las guerras por Asia, 1911–1949|url=https://books.google.com/books?id=bAYgAwAAQBAJ&amp;pg=PA123|data=20ma di agosto 2012|editero=Cambridge University Press|isbn=978 -1 -139-56087-0|page=123}}&lt;/ref&gt; Ca opiniono adoptesis dal guvernerio di [[Popul-Republiko Chinia]]. De 1931 til 1937 duris eventar frontieral incidenti.

Pos l'incidento sur ponto ''Marco Polo'', Japoniani obtenis rapida ed importanta vinki en 1937, e kaptis [[Beijing]], [[batalio di Shanghai|Shanghai]], e lora chef-urbo di Chinia, [[batalio di Nanjing|Nanjing]], e masakris lua habitanti. Pos falio pri haltigar l'expanso Japoniana en [[Wuhan]], Chiniana guvernerio transferesis a [[Chungking]], en kontinentala Chinia. Pos la pakto Chiniana-Sovietiana di 1937, l'armeo nacionalista e l'aer-armeo Chiniana recevis importanta suplei por rezistar Japonian ataki. En 1939, pos vinki Chiniana en Changsha e [[Regiono autonoma Guangxi|Guǎngxī Zhuàngzú]], e l'expanso di komuniko-linei di Japonian imperio a regioni doplanda, l'avanci en la bataliagro esis poka por amba flanki. Pro gerilera ataki e saboti, Japoniani nesucesis vinkar komunista Chiniani en provinco [[Provinco Shaanxi|Shānxī]]. Tamen, li sucesis vinkar en [[Regiono autonoma Guangxi|Guǎngxī Zhuàngzú]] e povis okupar [[Nanning]], la lasta portual aceso a Shunkin, centro di la kombati.

Malgre ke Japonian imperio kontrolis granda urbi, ol ne havis suficanta laboro-povo por kontrolar la vasta ruro Chiniana. En novembro 1939, Chiniana nacionalisti lansis granda atako dum la vintro di 1939-1940, ed en agosto 1940 komunisti lansis granda kontreatako en centrala Chinia. Usa suportis Chinia tra kreskanta boikoti kontre Japonian imperio, qui kulminis kun l'interupto di exportaci di [[stalo]] e [[petrolo]] a Japonian imperio en junio 1941.&lt;ref&gt;{{extera ligilo|url=https://nationalinterest.org/blog/buzz/1-reason-imperial-japan-attacked-pearl-harbor-oil-88771|titulo=The 1 Reason Imperial Japan Attacked Pearl Harbor: Oil.|editero=The National Interest|vidita ye=5ma di marto 2022}}&lt;/ref&gt;

En decembro 1941, [[Atako kontre Pearl Harbor|Japonia atakis Pearl Harbor]] e deklaris milito kontre Usa. Altralatere, Usa deklaris  milito kontre japonia, ed augmentis lua suporto a Chinia. En 1944, Japonian imperio komencis invado, nomizita &quot;operaco Ichi-Go&quot;, e sucesis konquestar [[Henan]] e [[Changsha]]. Tamen, Chiniani ne kapitulacis.

En 1945, l'armeo Chiniana durigis avancar en [[Burma]], e ligis komplete [[Britanian India|India]] (Britanian Raj) a Chinia. Samatempe, Chinia lansis importanta kontreataki en la sudo di Chinia e rikaptis Westala Hunan e [[Regiono autonoma Guangxi|Guǎngxī Zhuàngzú]]. Japonian imperio fine kapitulacis ye la [[2ma di septembro]] [[1945]]. Chinia rekuperis tota teritorii olim okupita da Japonian imperio.

==Referi==
{{reflist}}
[[Kategorio:Historio di Chinia]]
[[Kategorio:Historio di Japonia]]
[[Kategorio:Militi]]
[[Kategorio:20ma yarcento]]</text>
      <sha1>fb6603wenh4qx9zpou41wlaxf4yrsnd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Provinco Shaanxi</title>
    <ns>0</ns>
    <id>57652</id>
    <revision>
      <id>995897</id>
      <parentid>992072</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T09:55:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="906" xml:space="preserve">{{Provinci stati kantoni
| OficalaNomo          = Provinco Shānxī
| Flago                 = 
| Blazono               = 
| Lando                 = [[Popul-Republiko Chinia|Chinia]]
| Mapo                  = Shaanxi_in_China_(+all_claims_hatched).svg
| Chefurbo              = [[Xi'an]]
| MaximGrandaUrbo       = 
| TipoSubdividuro       = provinco
| Oficalalinguo         = 
| Guberniestro          = Zhao Yide
| Surfaco               = {{formatnum:205800}}
| Rango_surfaco         = 
| Habitanti             = {{formatnum:39530000}}
| Yaro                  = 2020
| Denseso di habitantaro=190
| Horo                  = +8
| TNP                   = 
| Internet              = http://www.shaanxi.gov.cn/
}}
'''Provinco Shaanxi''' (pinyune  '''Shānxī''') esas subdividuro senlitora di [[Popul-Republiko Chinia]].

{{Subdividuri di Popul-Republiko Chinia}}

[[Kategorio:Provinci di Popul-Republiko Chinia]]</text>
      <sha1>ffpmruudgpesvy20mnjd1nmqrmcefh8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>995898</id>
      <parentid>995897</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T09:55:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>ThWiki1910 movis la pagino [[Shaanxi]] a [[Provinco Shaanxi]]: ..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="906" xml:space="preserve">{{Provinci stati kantoni
| OficalaNomo          = Provinco Shānxī
| Flago                 = 
| Blazono               = 
| Lando                 = [[Popul-Republiko Chinia|Chinia]]
| Mapo                  = Shaanxi_in_China_(+all_claims_hatched).svg
| Chefurbo              = [[Xi'an]]
| MaximGrandaUrbo       = 
| TipoSubdividuro       = provinco
| Oficalalinguo         = 
| Guberniestro          = Zhao Yide
| Surfaco               = {{formatnum:205800}}
| Rango_surfaco         = 
| Habitanti             = {{formatnum:39530000}}
| Yaro                  = 2020
| Denseso di habitantaro=190
| Horo                  = +8
| TNP                   = 
| Internet              = http://www.shaanxi.gov.cn/
}}
'''Provinco Shaanxi''' (pinyune  '''Shānxī''') esas subdividuro senlitora di [[Popul-Republiko Chinia]].

{{Subdividuri di Popul-Republiko Chinia}}

[[Kategorio:Provinci di Popul-Republiko Chinia]]</text>
      <sha1>ffpmruudgpesvy20mnjd1nmqrmcefh8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Taras Shevchenko</title>
    <ns>0</ns>
    <id>58295</id>
    <revision>
      <id>995879</id>
      <parentid>995844</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T18:56:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Idopauline</username>
        <id>28342</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="763" xml:space="preserve">{{Biografio
| Nomo= Taras Hrihorovich Shevchenko
| Imajo= [[Arkivo:Taras Shevchenko selfportrait oil 1840 (crop).png|180px]]
| Profesiono= [[literaturo|skriptisto]], [[poezio|poeto]]
| Shablono_lando= {{Rusiana  imperio 1858 til 1883}}
| Naskodio= [[9ma di marto]] [[1814]]
| Nask-urbo= [[Morinci]], [[Rusa imperio]]
| Mort-dio= [[10ma di marto]] [[1861]]
| Mort-urbo= [[Sankt-Peterburg]], [[Rusa imperio]]
}}
'''Taras Hrihorovich Shevchenko''' (n. ye la [[9ma di marto]] [[1814]] en [[Morinci]], [[Rusa imperio]] til la [[10ma di marto]] [[1861]] en [[Sankt-Peterburg]]) esis Ukrainana skriptisto. Il esas hodie konsiderata en [[Ukraina]] kom la maxim importanta nacionala poeto e skriptisto.

{{DEFAULTSORT:Shevchenko, Taras}}
[[Kategorio:Ukrainana skriptisti]]</text>
      <sha1>ioz8bn5zgiulu5mkw6m0c44bvgoyvum</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>995880</id>
      <parentid>995879</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T18:57:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Idopauline</username>
        <id>28342</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="773" xml:space="preserve">{{Biografio
| Nomo= Taras Hrihorovich Shevchenko
| Imajo= [[Arkivo:Taras Shevchenko selfportrait oil 1840 (crop).png|180px]]
| Profesiono= [[literaturo|skriptisto]], [[poezio|poeto]]
| Shablono_lando= {{Rusiana  imperio 1858 til 1883}}
| Naskodio= [[9ma di marto]] [[1814]]
| Nask-urbo= [[Morinci]], [[Rusa imperio]]
| Mort-dio= [[10ma di marto]] [[1861]]
| Mort-urbo= [[Sankt-Peterburg]], [[Rusa imperio]]
}}
'''Taras Hrihorovich Shevchenko''' (n. ye la [[9ma di marto]] [[1814]] en [[Morinci]], [[Rusa imperio]] til la [[10ma di marto]] [[1861]] en [[Sankt-Peterburg]]) esis Ukrainana skriptisto. Il esas hodie konsiderata en [[Ukraina]] kom la maxim importanta nacionala poeto e skriptisto dil lando.

{{DEFAULTSORT:Shevchenko, Taras}}
[[Kategorio:Ukrainana skriptisti]]</text>
      <sha1>fdrisefrq522td0543h408tbvcdi74c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fluvio Lena</title>
    <ns>0</ns>
    <id>58300</id>
    <revision>
      <id>995851</id>
      <parentid>995850</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T12:18:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1389" xml:space="preserve">{{fluvio
| nomo = Lena
| lokala_nomi = Лена - Улахан Өрүс, Өлүөнэ - Елю Эне - Зүлхэ
| imajo = Lenapillarsriverview.JPG
| imajo-informo = 
| lando = {{RUS}}
| landi = 
| urbo = 
| urbi = 
| longeso = {{formatnum:4400}}
| baseno = {{formatnum:2490000}}
| ekfluo = {{formatnum:16350}}
| mapo = Lena.svg
| mapo-informo = ''originala (rusa) nomi''
}}
[[Imajo:Вид с Табагинского мыса.JPG|thumb|250px|left|Glacio sur Lena.]]
'''Lena''' esas [[Rusia]]na [[fluvio]] en estala [[Siberia]], [[Azia]]. Ol esas longa de {{formatnum:4400}} km, e naskas en [[Montaro Baikal]]. La fluvio jacas en [[provinco Irkutsk]] e [[republiko Yakutia]], e debushas ad [[Maro di Laptevi]] di [[Arktika oceano]]).

Maxim precipua enfluanti di Ob esas: [[Rivero Bolshoi Patom|Bolshoi Patom]], [[Rivero Chaya (Lena)|Chaya]], [[Rivero Vitim|Vitim]], [[Rivero Aldan|Aldan]], [[Rivero Kuta (Lena)|Kuta]], [[Rivero Olyokma|Olyokma]], [[Rivero Vilyui|Vilyui]], [[Rivero Kirenga|Kirenga]], [[Rivero Chuya (Lena)|Chuya]], [[Rivero Molodo|Molodo]], [[Rivero Biryuk|Biryuk]], [[Rivero Dungha|Dungha]] e [[Rivero Dolgaya (Lena)|Dolgaya]].

Precipua urbi e kolonieti urbaltipa an la fluvio Ob esas: [[Ust-Kut]], [[Kirensk]], [[Lensk]], [[Olyokminsk]], [[Pokrovsk (Yakutia)|Pokrovsk]], [[Yakutsk]], [[Sangar]] e [[Tixi]].

{{Fluvio Lena}}

[[Kategorio:Aziana fluvii e riveri|Lena]]</text>
      <sha1>rp99fma0mxt0pnozq2sgvsa29gqovy2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>995853</id>
      <parentid>995851</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T12:52:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1393" xml:space="preserve">{{fluvio
| nomo = Lena
| lokala_nomi = Лена - Улахан Өрүс, Өлүөнэ - Елю Эне - Зүлхэ
| imajo = Lenapillarsriverview.JPG
| imajo-informo = 
| lando = {{RUS}}
| landi = 
| urbo = 
| urbi = 
| longeso = {{formatnum:4400}}
| baseno = {{formatnum:2490000}}
| ekfluo = {{formatnum:16350}}
| mapo = Lena.svg
| mapo-informo = ''originala (rusa) nomi''
}}
[[Imajo:Вид с Табагинского мыса.JPG|thumb|250px|left|Glacio sur Lena.]]
'''Lena''' esas [[Rusia]]na [[fluvio]] en estala [[Siberia]], [[Azia]]. Ol esas longa de {{formatnum:4400}} km, e naskas en [[Montaro Baikal]]. La fluvio jacas en [[provinco Irkutsk]] e [[republiko Yakutia]], e debushas ad [[Maro di Laptevi]] di [[Arktika oceano]]).

Maxim precipua enfluanti di Lena esas: [[Rivero Bolshoi Patom|Bolshoi Patom]], [[Rivero Chaya (Lena)|Chaya]], [[Rivero Vitim|Vitim]], [[Rivero Aldan|Aldan]], [[Rivero Kuta (Lena)|Kuta]], [[Rivero Olyokma|Olyokma]], [[Rivero Vilyui|Vilyui]], [[Rivero Kirenga|Kirenga]], [[Rivero Chuya (Lena)|Chuya]], [[Rivero Molodo|Molodo]], [[Rivero Biryuk|Biryuk]], [[Rivero Dungha|Dungha]] e [[Rivero Dolgaya (Lena)|Dolgaya]].

Precipua urbi e kolonieti urbaltipa an la fluvio Lena esas: [[Ust-Kut]], [[Kirensk]], [[Lensk]], [[Olyokminsk]], [[Pokrovsk (Yakutia)|Pokrovsk]], [[Yakutsk]], [[Sangar]] e [[Tixi]].

{{Fluvio Lena}}

[[Kategorio:Aziana fluvii e riveri|Lena]]</text>
      <sha1>abdqqom40ntrjhe60f01dmkyru4qdwk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Shablono:Fluvio Amur</title>
    <ns>10</ns>
    <id>58301</id>
    <revision>
      <id>995852</id>
      <timestamp>2022-08-22T12:49:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <comment>.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="953" xml:space="preserve">{| style=&quot;clear:both; margin-top:.5em; text-align:center&quot; width=&quot;100%&quot; class=&quot;toccolours itwiki_template_toc&quot;
| 
! bgcolor=&quot;lightsteelblue&quot; width=&quot;100%&quot;| [[Fluvio Amur]]
| 
|-
| colspan=&quot;3&quot; align=&quot;left&quot; | '''Sinistra influanti:''' [[Rivero Shilka|Shilka]]{{·w}} [[Rivero Amazar|Amazar]]{{·w}} [[Rivero Urka|Urka]]{{·w}} [[Rivero Urusha|Urusha]]{{·w}} [[Rivero Oldoi|Oldoi]]{{·w}} [[Rivero Zeya|Zeya]]{{·w}} [[Rivero Zavitaya (Amur)|Zavitaya]]{{·w}} [[Rivero Bureya|Bureya]]{{·w}} [[Rivero Bira (Amur)|Bira]]{{·w}} [[Rivero Tunguska (Amur)|Tunguska]]{{·w}} [[Rivero Gorin|Gorin]]{{·w}} [[Rivero Amgun|Amgun]]&lt;br /&gt;'''Dextra influanti:''' [[Rivero Argun|Argun]]{{·w}} [[Rivero Hūmǎ Hé|Hūmǎ Hé]]{{·w}} [[Rivero Sōnghūa Jiāng|Sōnghūa Jiāng]]{{·w}} [[Rivero Ussuri|Ussuri]]{{·w}} [[Rivero Anyui (Amur)|Anyui]]{{·w}} [[Rivero Gur (Amur)|Gur]]
|}&lt;noinclude&gt;
[[Kategorio:Shabloni pri la geografio di Rusia|{{PAGENAME}}]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>s34pr15sm751jb9rha1avwch0qhb1n5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fluvio Amur</title>
    <ns>0</ns>
    <id>58302</id>
    <revision>
      <id>995854</id>
      <timestamp>2022-08-22T12:58:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <comment>.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1460" xml:space="preserve">{{fluvio
| nomo = Amur
| lokala_nomi = Амур - Хэйлунцзян - Hēilóng Jiāng, Hēilóng-jiāng
| imajo = Amur River in Habarovsk.jpg
| imajo-informo = La fluvio en [[Habarovsk]].
| lando = 
| landi = {{RUS}}&lt;br /&gt;{{CHN}}
| urbo = 
| urbi = 
| longeso = {{formatnum:2824}}
| baseno = {{formatnum:1856000}}
| ekfluo = {{formatnum:12800}}
| mapo = Amur.svg
| mapo-informo = ''originala (rusa) nomi''
}}
[[Imajo:Heilongjiang (Amur) shore.jpg|thumb|250px|left|Amur en [[provinco Hēilóngjiāng]].]]
'''Amur''' esas [[fluvio]] en estala [[Azia]] ([[Rusia]] e [[Popul-Republiko Chinia|Chinia]]; baseno di ol: [[Rusia]], [[Mongolia]] e [[Popul-Republiko Chinia|Chinia]]). Ol esas longa de {{formatnum:2824}} km, e naskas kom unionito di riveri [[Rivero Argun|Argun]] e [[Rivero Shilka|Shilka]]. Ol jacas en [[Chinia]]na [[provinco Hēilóngjiāng]] e [[Rusia]]na: [[regiono Transbaikal]], [[provinco Amur]], [[Judala autonoma provinco]] e [[regiono Habarovsk]], e debushas ad [[Maro di Ohotsk]] di [[Oceano Pacifiko]] en urbo [[Nikolayevsk-na-Amure]].

Maxim precipua enfluanti di Amur esas: [[Rivero Sōnghūa Jiāng|Sōnghūa Jiāng]], [[Rivero Ussuri|Ussuri]], [[Rivero Zeya|Zeya]], [[Rivero Bureya|Bureya]] e [[Rivero Amgun|Amgun]].

Precipua urbi an la fluvio Amur esas: [[Habarovsk]], [[Blagoveshchensk]], [[Komsomolsk-na-Amure]], [[Nikolayevsk-na-Amure]] (Rusia) e [[Hēihé]] en Chinia.

{{Fluvio Amur}}

[[Kategorio:Aziana fluvii e riveri|Amur]]</text>
      <sha1>0j4g99i6vhf4gsla95n57wd9x6ximal</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategorio:Urbi separita en Popul-Republiko Chinia</title>
    <ns>14</ns>
    <id>58303</id>
    <revision>
      <id>995855</id>
      <timestamp>2022-08-22T14:15:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <comment>.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="53" xml:space="preserve">[[Kategorio:Urbi separita en Popul-Republiko Chinia]]</text>
      <sha1>gabqdxccjr3awt4ri8hkyero3dns4aj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>995860</id>
      <parentid>995855</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T14:33:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="51" xml:space="preserve">[[Kategorio:Subdividuri di Popul-Republiko Chinia]]</text>
      <sha1>iqqqni2pv2vfiup1wj6xrzcndie0qbm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Chongqing</title>
    <ns>0</ns>
    <id>58304</id>
    <revision>
      <id>995856</id>
      <timestamp>2022-08-22T14:16:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <comment>.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1713" xml:space="preserve">{{Loko
| nomo = Chóngqìng
| Lokala_nomo = 重慶, 重庆 
| Lokala_pronunco = Chongqing.ogg
| Lokala_himno =
| Tipo_di_loko = urbo separita
| Standardo = 
| Blazono = 
| Imajo = Chongqing montage 2019.png
| Texto_dil_Imajo = Kelk imaji pri Chóngqìng.
| DetalozaMapoNomo = di Chinia:
| DetalozaMapo = China Chongqing.svg
| DetalozaMapoX = .61 | DetalozaMapoY = .6
| DetalozaMapoNomo+ = 
| DetalozaMapo+ = 
| DetalozaMapoX+ = 
| DetalozaMapoEtiketo = Chóngqìng
| Shablono_lando = {{CHN}}
| Regiono_precipua_sh = 
| Regiono2_sh =
| Regiono3_sh =
| OKATO_RU = 
| Fondita_ye = 
| Urbala_legi_ye =
| TipoEstro =  | Lokestro = 
| Latitudo = 29°33'00&quot;N | Longitudo = 106°30'25&quot;E
| Altitudo = 244
| Surfaco = 82 403
| Habitanti = {{formatnum:32054159}}
| Yaro = 2020
| Denseso_di_habitantaro = 390
| Horala_zono = +8
| Postkodexo = 400000–409900 
| Telefonnumero = 023
| Registragilo = 渝 A, B, C, F, G, H 
| Reto = {{URL|http://tjj.cq.gov.cn/}}
}}
'''Chongqing''' (pinyine '''Chóngqìng''') esas un ek quar urbi separita kom legitima provinco en [[Popul-Republiko Chinia|Chinia]], an fluvio [[Yangcekiang|Yángzǐ Jiāng]]. Segun statistiki dil yaro 2020, ol (kom legitima provinco) havis {{formatnum:32054159}} habitanti. Entote ol havas 82 403 km².

== Fotografuraro ==
&lt;gallery mode=packed heights=220px style=&quot;text-align:left&quot;&gt;
China from the Eyes of the Flying Tigers 1944-1945 57.jpg|Chóngqìng en 1944.
A Sunset View of Chongqing Central Business District.jpg|Komercala distrikto dil urbo.
Qutang Gorge on Changjiang.jpg|Fluvio [[Yangcekiang|Yángzǐ Jiāng]] en Chóngqìng.
&lt;/gallery&gt;
&lt;!--
== Referi ==
{{reflist}}
--&gt;
{{commonscat|Chongqing}}

[[Kategorio:Urbi separita en Popul-Republiko Chinia]]</text>
      <sha1>7j3xxcva14ly1w6dje58g85ku9nwmkb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>995864</id>
      <parentid>995856</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T15:09:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1801" xml:space="preserve">{{Loko
| nomo = Chóngqìng
| Lokala_nomo = 重慶, 重庆 
| Lokala_pronunco = Chongqing.ogg
| Lokala_himno =
| Tipo_di_loko = urbo separita
| Standardo = 
| Blazono = 
| Imajo = Chongqing montage 2019.png
| Texto_dil_Imajo = Kelk imaji pri Chóngqìng.
| DetalozaMapoNomo = di Chinia:
| DetalozaMapo = China Chongqing.svg
| DetalozaMapoX = .61 | DetalozaMapoY = .6
| DetalozaMapoNomo+ = 
| DetalozaMapo+ = 
| DetalozaMapoX+ = 
| DetalozaMapoEtiketo = Chóngqìng
| Shablono_lando = {{CHN}}
| Regiono_precipua_sh = 
| Regiono2_sh =
| Regiono3_sh =
| OKATO_RU = 
| Fondita_ye = 
| Urbala_legi_ye =
| TipoEstro =  | Lokestro = 
| Latitudo = 29°33'00&quot;N | Longitudo = 106°30'25&quot;E
| Altitudo = 244
| Surfaco = 82 403
| Habitanti = {{formatnum:32054159}}
| Yaro = 2020
| Denseso_di_habitantaro = 390
| Horala_zono = +8
| Postkodexo = 400000–409900 
| Telefonnumero = 023
| Registragilo = 渝 A, B, C, F, G, H 
| Reto = {{URL|http://tjj.cq.gov.cn/}}
}}
'''Chongqing''' (pinyine '''Chóngqìng''') esas un ek quar urbi separita kom legitima provinco en [[Popul-Republiko Chinia|Chinia]], an fluvio [[Yangcekiang|Yángzǐ Jiāng]]. Segun statistiki dil yaro 2020, ol (kom legitima provinco) havis {{formatnum:32054159}} habitanti. Entote ol havas 82 403 km².

== Fotografuraro ==
&lt;gallery mode=packed heights=220px style=&quot;text-align:left&quot;&gt;
China from the Eyes of the Flying Tigers 1944-1945 57.jpg|Chóngqìng en 1944.
A Sunset View of Chongqing Central Business District.jpg|Komercala distrikto dil urbo.
Qutang Gorge on Changjiang.jpg|Fluvio [[Yangcekiang|Yángzǐ Jiāng]] en Chóngqìng.
&lt;/gallery&gt;
&lt;!--
== Referi ==
{{reflist}}
--&gt;
{{commonscat|Chongqing}}

{{Subdividuri di Popul-Republiko Chinia}}

[[Kategorio:Urbi en Popul-Republiko Chinia]]
[[Kategorio:Urbi separita en Popul-Republiko Chinia]]</text>
      <sha1>5zfr2kpq1auf6iwoozrnxhboeavrwin</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategorio:Subdividuri di Popul-Republiko Chinia</title>
    <ns>14</ns>
    <id>58305</id>
    <revision>
      <id>995861</id>
      <timestamp>2022-08-22T14:33:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <comment>.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="36" xml:space="preserve">[[Kategorio:Popul-Republiko Chinia]]</text>
      <sha1>a5t8nphewoomddt6lhm7da8798r3b98</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Shablono:Subdividuri di Popul-Republiko Chinia</title>
    <ns>10</ns>
    <id>58306</id>
    <revision>
      <id>995862</id>
      <timestamp>2022-08-22T15:07:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <comment>..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1895" xml:space="preserve">{| style=&quot;clear:both; margin-top:.5em; text-align:center&quot; width=&quot;100%&quot; class=&quot;toccolours itwiki_template_toc&quot;
| [[Arkivo:Flag of the People's Republic of China.svg|30px]]
! bgcolor=&quot;lightsteelblue&quot; width=&quot;100%&quot;| Subdividuri di [[Popul-Republiko Chinia|PR Chinia]]
| [[Arkivo:Flag of the People's Republic of China.svg|30px]]
|-
| colspan=&quot;3&quot; align=&quot;left&quot;| '''Provinci''': [[Provinco Anhui|Ānhūi]]{{·w}} [[Provinco Fujian|Fújiàn]]{{·w}} [[Provinco Gansu|Gānsù]]{{·w}} [[Provinco Guangdong|Guǎngdōng]]{{·w}} [[Provinco Hainan|Hǎinán]]{{·w}} [[Provinco Hebei|Héběi]]{{·w}} [[Provinco Heilongjiang|Hēilóngjiāng]]{{·w}} [[Provinco Henan|Hénán]]{{·w}} [[Provinco Hubei|Húběi]]{{·w}} [[Provinco Hunan|Húnán]]{{·w}} [[Provinco Jiangsu|Jiāngsū]]{{·w}} [[Provinco Jiangxi|Jiāngxī]]{{·w}} [[Provinco Jilin|Jílín]]{{·w}} [[Provinco Yunnan| 	Yúnnán]]{{·w}} [[Provinco Guizhou|Gùizhōu]]{{·w}} [[Provinco Liaoning|Liáoníng]]{{·w}} [[Provinco Qinghai|Qīnghǎi]]{{·w}} [[Provinco Shanxi|Shǎnxī]]{{·w}} [[Provinco Shaanxi|Shānxī]]{{·w}} [[Provinco Sichuan|Sìchuān]]{{·w}} [[Provinco Shandong|Shāndōng]]{{·w}} [[Provinco Zhejiang|Zhèjiāng]]&lt;br /&gt;'''Regioni autonoma''': [[Regiono Nanning|Guǎngxī Zhuàngzú Zìzhìqū]]{{·w}} [[Regiono Huhehaote|Nèiměnggǔ Zìzhìqū]]{{·w}} [[Regiono Yinchuan|Níngxià Húizú Zìzhìqū]]{{·w}} [[Regiono Wulumuqi|Xīnjiāng Wéiwú’ěr Zìzhìqū]]{{·w}} [[Regiono Lasa|Xīzàng Zìzhìqū]]&lt;br /&gt;'''Urbi separita''': [[Beijing|Běijīng]]{{·w}} [[Chongqing|Chóngqìng]]{{·w}} [[Shanghai|Shànghǎi]]{{·w}} [[Tianjin|Tiānjīn]]&lt;br /&gt;'''Specala regioni administrala''': [[Hong Kong|Xiānggǎng]]{{·w}} [[Makau|Àomén]]&lt;br /&gt;'''Parto di Popul-Republiko Chinia, ma ne kontrolita da ol''': [[Taiwan|Táiwān]]
|}&lt;noinclude&gt;
[[Kategorio:Shabloni pri la geografio di Rusia|{{PAGENAME}}]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>3mj5qhwif3vjczvr6fu600qf8fm3ml3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>995904</id>
      <parentid>995862</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T10:16:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1898" xml:space="preserve">{| style=&quot;clear:both; margin-top:.5em; text-align:center&quot; width=&quot;100%&quot; class=&quot;toccolours itwiki_template_toc&quot;
| [[Arkivo:Flag of the People's Republic of China.svg|30px]]
! bgcolor=&quot;lightsteelblue&quot; width=&quot;100%&quot;| Subdividuri di [[Popul-Republiko Chinia|PR Chinia]]
| [[Arkivo:Flag of the People's Republic of China.svg|30px]]
|-
| colspan=&quot;3&quot; align=&quot;left&quot;| '''Provinci''': [[Provinco Anhui|Ānhūi]]{{·w}} [[Provinco Fujian|Fújiàn]]{{·w}} [[Provinco Gansu|Gānsù]]{{·w}} [[Provinco Guangdong|Guǎngdōng]]{{·w}} [[Provinco Hainan|Hǎinán]]{{·w}} [[Provinco Hebei|Héběi]]{{·w}} [[Provinco Heilongjiang|Hēilóngjiāng]]{{·w}} [[Provinco Henan|Hénán]]{{·w}} [[Provinco Hubei|Húběi]]{{·w}} [[Provinco Hunan|Húnán]]{{·w}} [[Provinco Jiangsu|Jiāngsū]]{{·w}} [[Provinco Jiangxi|Jiāngxī]]{{·w}} [[Provinco Jilin|Jílín]]{{·w}} [[Provinco Yunnan|Yúnnán]]{{·w}} [[Provinco Guizhou|Gùizhōu]]{{·w}} [[Provinco Liaoning|Liáoníng]]{{·w}} [[Provinco Qinghai|Qīnghǎi]]{{·w}} [[Provinco Shanxi|Shǎnxī]]{{·w}} [[Provinco Shaanxi|Shānxī]]{{·w}} [[Provinco Sichuan|Sìchuān]]{{·w}} [[Provinco Shandong|Shāndōng]]{{·w}} [[Provinco Zhejiang|Zhèjiāng]]&lt;br /&gt;'''Regioni autonoma''': [[Regiono autonoma Guangxi|Guǎngxī Zhuàngzú]]{{·w}} [[Regiono autonoma Neimenggu|Nèiměnggǔ]]{{·w}} [[Regiono autonoma Ningxia Huizu|Níngxià Húizú]]{{·w}} [[Regiono autonoma Xinjiang Weiwuer|Xīnjiāng Wéiwú’ěr]]{{·w}} [[Regiono autonoma Xizang|Xīzàng]]&lt;br /&gt;'''Urbi separita''': [[Beijing|Běijīng]]{{·w}} [[Chongqing|Chóngqìng]]{{·w}} [[Shanghai|Shànghǎi]]{{·w}} [[Tianjin|Tiānjīn]]&lt;br /&gt;'''Specala regioni administrala''': [[Hong Kong|Xiānggǎng]]{{·w}} [[Makau|Àomén]]&lt;br /&gt;'''Parto di Popul-Republiko Chinia, ma ne kontrolita da ol''': [[Taiwan|Táiwān]]
|}&lt;noinclude&gt;
[[Kategorio:Shabloni pri la geografio di Rusia|{{PAGENAME}}]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>gz3on6yhnkk39qzjm7wozv16ia6om3s</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>995918</id>
      <parentid>995904</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T11:50:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1900" xml:space="preserve">{| style=&quot;clear:both; margin-top:.5em; text-align:center&quot; width=&quot;100%&quot; class=&quot;toccolours itwiki_template_toc&quot;
| [[Arkivo:Flag of the People's Republic of China.svg|30px]]
! bgcolor=&quot;lightsteelblue&quot; width=&quot;100%&quot;| Subdividuri di [[Popul-Republiko Chinia|PR Chinia]]
| [[Arkivo:Flag of the People's Republic of China.svg|30px]]
|-
| colspan=&quot;3&quot; align=&quot;left&quot;| '''Provinci''': [[Provinco Anhui|Ānhūi]]{{·w}} [[Provinco Fujian|Fújiàn]]{{·w}} [[Provinco Gansu|Gānsù]]{{·w}} [[Provinco Guangdong|Guǎngdōng]]{{·w}} [[Provinco Hainan|Hǎinán]]{{·w}} [[Provinco Hebei|Héběi]]{{·w}} [[Provinco Heilongjiang|Hēilóngjiāng]]{{·w}} [[Provinco Henan|Hénán]]{{·w}} [[Provinco Hubei|Húběi]]{{·w}} [[Provinco Hunan|Húnán]]{{·w}} [[Provinco Jiangsu|Jiāngsū]]{{·w}} [[Provinco Jiangxi|Jiāngxī]]{{·w}} [[Provinco Jilin|Jílín]]{{·w}} [[Provinco Yunnan|Yúnnán]]{{·w}} [[Provinco Guizhou|Gùizhōu]]{{·w}} [[Provinco Liaoning|Liáoníng]]{{·w}} [[Provinco Qinghai|Qīnghǎi]]{{·w}} [[Provinco Shanxi|Shǎnxī]]{{·w}} [[Provinco Shaanxi|Shānxī]]{{·w}} [[Provinco Sichuan|Sìchuān]]{{·w}} [[Provinco Shandong|Shāndōng]]{{·w}} [[Provinco Zhejiang|Zhèjiāng]]&lt;br /&gt;'''Regioni autonoma''': [[Regiono autonoma Guangxi|Guǎngxī Zhuàngzú]]{{·w}} [[Regiono autonoma Nei Menggu|Nèi Měnggǔ]]{{·w}} [[Regiono autonoma Ningxia Huizu|Níngxià Húizú]]{{·w}} [[Regiono autonoma Xinjiang Weiwuer|Xīnjiāng Wéiwú’ěr]]{{·w}} [[Regiono autonoma Xizang|Xīzàng]]&lt;br /&gt;'''Urbi separita''': [[Beijing|Běijīng]]{{·w}} [[Chongqing|Chóngqìng]]{{·w}} [[Shanghai|Shànghǎi]]{{·w}} [[Tianjin|Tiānjīn]]&lt;br /&gt;'''Specala regioni administrala''': [[Hong Kong|Xiānggǎng]]{{·w}} [[Makau|Àomén]]&lt;br /&gt;'''Parto di Popul-Republiko Chinia, ma ne kontrolita da ol''': [[Taiwan|Táiwān]]
|}&lt;noinclude&gt;
[[Kategorio:Shabloni pri la geografio di Rusia|{{PAGENAME}}]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>lonhjkjllzfuz4c8tujryqs8p42awsv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategorio:Specala regioni administrala di Popul-Republiko Chinia</title>
    <ns>14</ns>
    <id>58307</id>
    <revision>
      <id>995868</id>
      <timestamp>2022-08-22T15:12:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <comment>.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="51" xml:space="preserve">[[Kategorio:Subdividuri di Popul-Republiko Chinia]]</text>
      <sha1>iqqqni2pv2vfiup1wj6xrzcndie0qbm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>995873</id>
      <parentid>995868</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T15:16:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>ThWiki1910 movis la pagino [[Kategorio:Specala regioni administrala]] a [[Kategorio:Specala regioni administrala di Popul-Republiko Chinia]]: ..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="51" xml:space="preserve">[[Kategorio:Subdividuri di Popul-Republiko Chinia]]</text>
      <sha1>iqqqni2pv2vfiup1wj6xrzcndie0qbm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategorio:Specala regioni administrala</title>
    <ns>14</ns>
    <id>58308</id>
    <redirect title="Kategorio:Specala regioni administrala di Popul-Republiko Chinia" />
    <revision>
      <id>995874</id>
      <timestamp>2022-08-22T15:16:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <comment>ThWiki1910 movis la pagino [[Kategorio:Specala regioni administrala]] a [[Kategorio:Specala regioni administrala di Popul-Republiko Chinia]]: ..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="81" xml:space="preserve">#ALIDIREKTI [[:Kategorio:Specala regioni administrala di Popul-Republiko Chinia]]</text>
      <sha1>8j5fdhtl3qpexslv8ni796tgzts5daq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Dakota Johnson</title>
    <ns>0</ns>
    <id>58309</id>
    <revision>
      <id>995875</id>
      <timestamp>2022-08-22T18:49:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Idopauline</username>
        <id>28342</id>
      </contributor>
      <comment>Pagino kreesis kun '{{Biografio | Nomo = Dakota Mayi Johnson | Imajo = [[Arkivo:Dakota Johnson 2018.png|180px]] | Profesiono= [[Cinemo|cinem-aktoro]] | Shablono_lando=  {{USA}} | Naskodio = [[4ma di oktobro]] [[1989]] | Nask-urbo = [[Austin]], [[Texas]] | Mort-dio = | Mort-urbo = }} '''Dakota Mayi Johnson''' (n. ye la [[4ma di oktobro]] [[1989]] en [[Austin]], [[Texas]]) esas [[Usa]]n aktorino. El esas la filiino di la aktori [[Don Johnson]] e [[Melanie Griffith]]. Dakota Johnson esas akti...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="917" xml:space="preserve">{{Biografio
| Nomo = Dakota Mayi Johnson
| Imajo = [[Arkivo:Dakota Johnson 2018.png|180px]]
| Profesiono= [[Cinemo|cinem-aktoro]]
| Shablono_lando=  {{USA}}
| Naskodio = [[4ma di oktobro]] [[1989]]
| Nask-urbo = [[Austin]], [[Texas]]
| Mort-dio =
| Mort-urbo =
}}
'''Dakota Mayi Johnson''' (n. ye la [[4ma di oktobro]] [[1989]] en [[Austin]], [[Texas]]) esas [[Usa]]n aktorino. El esas la filiino di la aktori [[Don Johnson]] e [[Melanie Griffith]]. Dakota Johnson esas aktiva kom aktorino depos la yaro [[1999]] e pleis en multa [[Cinemo|cinem-filmi]].

Dakota Johnson divenis famoza per plear la rolo di ''Anastasia 'Ana' Steele'' en la erotika romantika dramato-filmo [[Fifty Shades of Grey]] ye la yaro [[2014]]. El anke pleis ca rolo en la amba durigi [[Fifty Shades Darker]] ([[2017]]) e [[Fifty Shades Freed]] ([[2018]]). 

{{DEFAULTSORT:Johnson, Dakota}}
[[Kategorio:Usan aktori]]
[[Kategorio:Usana kantisti]]</text>
      <sha1>c8ennrff9kojcwjrxno6736rp42t65w</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>995876</id>
      <parentid>995875</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T18:49:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Idopauline</username>
        <id>28342</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="890" xml:space="preserve">{{Biografio
| Nomo = Dakota Mayi Johnson
| Imajo = [[Arkivo:Dakota Johnson 2018.png|180px]]
| Profesiono= [[Cinemo|cinem-aktoro]]
| Shablono_lando=  {{USA}}
| Naskodio = [[4ma di oktobro]] [[1989]]
| Nask-urbo = [[Austin]], [[Texas]]
| Mort-dio =
| Mort-urbo =
}}
'''Dakota Mayi Johnson''' (n. ye la [[4ma di oktobro]] [[1989]] en [[Austin]], [[Texas]]) esas [[Usa]]n aktorino. El esas la filiino di la aktori [[Don Johnson]] e [[M
Melanie Griffith]]. Dakota Johnson esas aktiva kom aktorino depos la yaro [[1999]] e pleis en multa [[Cinemo|cinem-filmi]].

Dakota Johnson divenis famoza per plear la rolo di ''Anastasia 'Ana' Steele'' en la erotika romantika dramato-filmo [[Fifty Shades of Grey]] ye la yaro [[2014]]. El anke pleis ca rolo en la amba durigi [[Fifty Shades Darker]] ([[2017]]) e [[Fifty Shades Freed]] ([[2018]]). 

{{DEFAULTSORT:Johnson, Dakota}}
[[Kategorio:Usan aktori]]</text>
      <sha1>bxt9cceu9bgbaqh574ht3htc516y69w</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>995877</id>
      <parentid>995876</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T18:50:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Idopauline</username>
        <id>28342</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="888" xml:space="preserve">{{Biografio
| Nomo = Dakota Mayi Johnson
| Imajo = [[Arkivo:Dakota Johnson 2018.png|180px]]
| Profesiono= [[Cinemo|cinem-aktoro]]
| Shablono_lando=  {{USA}}
| Naskodio = [[4ma di oktobro]] [[1989]]
| Nask-urbo = [[Austin]], [[Texas]]
| Mort-dio =
| Mort-urbo =
}}
'''Dakota Mayi Johnson''' (n. ye la [[4ma di oktobro]] [[1989]] en [[Austin]], [[Texas]]) esas [[Usa]]n aktorino. El esas la filiino di la aktori [[Don Johnson]] e [[Melanie Griffith]]. Dakota Johnson esas aktiva kom aktorino depos la yaro [[1999]] e pleis en multa [[Cinemo|cinem-filmi]].

Dakota Johnson divenis famoza per plear la rolo di ''Anastasia 'Ana' Steele'' en la erotika romantika dramato-filmo [[Fifty Shades of Grey]] ye la yaro [[2014]]. El anke pleis ca rolo en la amba durigi [[Fifty Shades Darker]] ([[2017]]) e [[Fifty Shades Freed]] ([[2018]]). 

{{DEFAULTSORT:Johnson, Dakota}}
[[Kategorio:Usan aktori]]</text>
      <sha1>pkx7f1unsx6i2mipgjv1xhmyqnnc9wk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>995878</id>
      <parentid>995877</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T18:52:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Idopauline</username>
        <id>28342</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="936" xml:space="preserve">{{Biografio
| Nomo = Dakota Mayi Johnson
| Imajo = [[Arkivo:Dakota Johnson 2018.png|180px]]
| Profesiono= [[Cinemo|cinem-aktoro]]
| Shablono_lando=  {{USA}}
| Naskodio = [[4ma di oktobro]] [[1989]]
| Nask-urbo = [[Austin]], [[Texas]]
| Mort-dio =
| Mort-urbo =
}}
'''Dakota Mayi Johnson''' (n. ye la [[4ma di oktobro]] [[1989]] en [[Austin]], [[Texas]]) esas [[Usa]]n aktorino. El esas la filiino di la aktori [[Don Johnson]] e [[Melanie Griffith]] ed elua avino esas la aktorino [[Tippi Hedren]]. Dakota Johnson esas aktiva kom aktorino depos la yaro [[1999]] e pleis en multa [[Cinemo|cinem-filmi]].

Dakota Johnson divenis famoza per plear la rolo di ''Anastasia 'Ana' Steele'' en la erotika romantika dramato-filmo [[Fifty Shades of Grey]] ye la yaro [[2014]]. El anke pleis ca rolo en la amba durigi [[Fifty Shades Darker]] ([[2017]]) e [[Fifty Shades Freed]] ([[2018]]). 

{{DEFAULTSORT:Johnson, Dakota}}
[[Kategorio:Usan aktori]]</text>
      <sha1>pa7kxo34ljdwjmo1ekhi8tcubc644ce</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sichuan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>58310</id>
    <redirect title="Provinco Sichuan" />
    <revision>
      <id>995888</id>
      <timestamp>2022-08-23T09:42:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <comment>ThWiki1910 movis la pagino [[Sichuan]] a [[Provinco Sichuan]]: ..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32" xml:space="preserve">#ALIDIREKTI [[Provinco Sichuan]]</text>
      <sha1>mh562zzh2yjc60183whou6dmh1olzlg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Shaanxi</title>
    <ns>0</ns>
    <id>58311</id>
    <redirect title="Provinco Shaanxi" />
    <revision>
      <id>995899</id>
      <timestamp>2022-08-23T09:55:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <comment>ThWiki1910 movis la pagino [[Shaanxi]] a [[Provinco Shaanxi]]: ..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32" xml:space="preserve">#ALIDIREKTI [[Provinco Shaanxi]]</text>
      <sha1>o1mdpk09fsf97tf39bxz1zdj09qn31q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategorio:Regioni autonoma di Popul-Republiko Chinia</title>
    <ns>14</ns>
    <id>58312</id>
    <revision>
      <id>995905</id>
      <timestamp>2022-08-23T10:17:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <comment>.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="51" xml:space="preserve">[[Kategorio:Subdividuri di Popul-Republiko Chinia]]</text>
      <sha1>iqqqni2pv2vfiup1wj6xrzcndie0qbm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Guangxi</title>
    <ns>0</ns>
    <id>58313</id>
    <redirect title="Regiono autonoma Guangxi" />
    <revision>
      <id>995908</id>
      <timestamp>2022-08-23T10:21:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <comment>ThWiki1910 movis la pagino [[Guangxi]] a [[Regiono autonoma Guangxi]]: ..</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="40" xml:space="preserve">#ALIDIREKTI [[Regiono autonoma Guangxi]]</text>
      <sha1>okttjlymjzlm4f74s1m08h65j9csq9z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Shablono:MongolUnicode</title>
    <ns>10</ns>
    <id>58314</id>
    <revision>
      <id>995919</id>
      <timestamp>2022-08-23T11:54:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <comment>.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1066" xml:space="preserve">&lt;!-- shablono de germana Wikipedia (de:Vorlage:MongolUnicode) --&gt;
&lt;includeonly&gt;&lt;span {{#if:{{{lang|}}}|lang=&quot;{{{lang|}}}-Mong&quot;}} style=&quot;display:inline-block; font-weight:normal; font-family:{{#switch:{{{lang|}}}|dta|mnc|sjo='Abkai Xanyan', 'Abkai Buleku', 'Daicing White', 'Oyun Gurban Ulus Tig', 'Oyun Qagan Tig', 'Oyun Garqag Tig', 'Oyun Har_a Tig', 'Oyun Scnin Tig', 'Mongolian BT', 'Mongolian Baiti'|#default='Menk Hawang Tig', 'Menk Qagan Tig', 'Menk Garqag Tig', 'Menk Har_a Tig', 'Menk Scnin Tig', 'Oyun Gurban Ulus Tig', 'Oyun Qagan Tig', 'Oyun Garqag Tig', 'Oyun Har_a Tig', 'Oyun Scnin Tig', 'Mongolian BT', 'Mongolian Baiti', 'MT-Tolbo', 'Mongol Usug', 'MongolianScript', 'Code2000', &lt;!--Myatav Erdenechimeg's--&gt;'Menksoft Qagan'}}; font-size: {{{fontsize|larger}}}; line-height: 1em; {{#ifeq:{{{2|}}}|h||-ms-writing-mode:tb-lr; writing-mode:tb-lr; -webkit-writing-mode: vertical-lr; writing-mode: vertical-lr; vertical-align:{{{vertical-align|{{{valign|text-top}}}}}};}} {{{style|}}}&quot;&gt;{{{1}}}&lt;/span&gt;&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;

{{Documentation}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>twhzn553ggaqwoke0lub4yrvphmpyby</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Regiono autonoma Nei Menggu</title>
    <ns>0</ns>
    <id>58315</id>
    <revision>
      <id>995920</id>
      <timestamp>2022-08-23T11:58:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ThWiki1910</username>
        <id>31363</id>
      </contributor>
      <comment>.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2259" xml:space="preserve">{{Regiono
|Nomo                       = Regiono autonoma Nèi Měnggǔ, Interna Mongolia
|Lokala_nomo                = 内蒙古自治区&lt;br /&gt;{{MongolUnicode|ᠥᠪᠥᠷ&lt;br /&gt;ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠤᠨ&lt;br /&gt;ᠥᠪᠡᠷᠲᠡᠭᠨ&lt;br /&gt;ᠵᠠᠰᠠᠬᠤ&lt;br /&gt;ᠣᠷᠣᠨ}}
|Lokala_pronunco            =
|lando                      = [[Popul-Republiko Chinia|PR Chinia]]
|TipoRegiono0               = Regiono autonoma
|TipoRegiono1               =
|Regiono2                   =
|TipoRegiono2               =
|Regiono3                   =
|TipoRegiono3               =
|Regiono4                   =
|Imajo                      = 成吉思汗陵2021.jpg
|Texto_dil_Imajo            =
|flago                      = 
|blazono                    = 
|mapo                       = Inner Mongolia in China (+all claims hatched).svg
|MapoNomo                   = di PR Chinia
|tipochefloko               =
|chefurbo                   = [[Hohhot|Hūhéhàotè]]
|precipua_loko              = 
|iso3166_2                  = CN-NM
|Estro_1                    = 
|subdividur_estro_1         = 
|linguo                     = [[Chiniana linguo|China]], [[Mongoliana linguo|Mongola]]
|habitanti                  = {{formatnum:24049155}} &lt;small&gt;(2020)&lt;/small&gt;
|denseso                    = 20
|gentilicio                 =
|surfaco                    = {{formatnum:1183000}}
|surfaco tero               =
|surfaco aquo               =
|frontieri                  =
|latitudo                   = 44°00'00&quot;N
|longitudo                  = 113°00'00&quot;E
|larjeso                    =
|altitudo                   =
|alta elevaciono            =
|meza elevaciono            =
|basa elevaciono            =
|klimato                    =
|Horala_zono                = UTC+8
|postokodexo                = 
|telefonkodexo              = 
|automobilokodexo           = 
|retopagino                 = {{URL|http://www.nmg.gov.cn/}}
}}
'''Regiono autonoma Nei Menggu''' (pinyine '''Nèi Měnggǔ'''), '''Interna Mongolia''',  esas un de subdividuri di [[Popul-Republiko Chinia|Chinia]]. Chefurbo dil regiono esas [[Hohhot|Hūhéhàotè]].
&lt;!--
== Referi ==
{{reflist}}
--&gt;

{{Subdividuri di Popul-Republiko Chinia}}

[[Kategorio:Regioni autonoma di Popul-Republiko Chinia|Nei Menggu]]</text>
      <sha1>gg9v0kjbmhrc3wenlyqfe0mex6ycifh</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>