Wikisumber jvwikisource https://jv.wikisource.org/wiki/Wikisumber:Pendhapa MediaWiki 1.39.0-wmf.23 first-letter Médhia Mirunggan Parembugan Naraguna Parembugan Naraguna Wikisumber Parembugan Wikisumber Barkas Parembugan Barkas MédhiaWiki Parembugan MédhiaWiki Cithakan Parembugan Cithakan Pitulung Parembugan Pitulung Kategori Parembugan Kategori Panganggit Parembugan Panganggit Kaca Parembugan Kaca Indhèks Parembugan Indhèks TimedText TimedText talk Modhul Parembugan Modhul Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk Wikisumber:Buku lawas 4 367 22275 18309 2022-08-16T13:49:02Z Bennylin 7 /* 1900 lan sateruse */ wikitext text/x-wiki {{commons category|Manuscripts in Javanese script}} Iki buku-buku lawas sing tau dicetak nganggo aksara Jawa. Aksara Latin sing digawa karo wong Walanda abad kaping 19, saiki malah dienggo nulis basa Jawa, sanadyan aksara Jawa malah dilalekake. Sadurunge ana buku cetak, tulisan-tulisan ing basa Jawa (aksara Jawa) ditulis (nganggo tangan) karo panulis-panulis ing keraton lsp.. Tulisan kaya ngono kuwi saiki wis arang tinemu. Buku-buku iki tinemu ing Google Buku, lan situs-situs liyane. == Lontar abad ka-19 utawa sadurunge == {{commons category|Malat}} {| |- valign="top" |[[File:Smara Dahana, Old Javanese mythical poem in Indian metres Or. 3642.pdf|thumb|Smara Dahana, Old Javanese mythical poem in Indian metres Or. 3642]] |[[File:History of Surapati, Javanese-Balinese poem in macapat verse Or. 3704.pdf|thumb|History of Surapati, Javanese-Balinese poem in macapat verse Or. 3704]] |[[File:Babad Surapati, romantic history in macapat metres Acad. 240.pdf|thumb|Babad Surapati, romantic history in macapat metres Acad. 240]] |- |[[File:Cili Naya Or. 4587.pdf|thumb|Cili Naya Or. 4587]] |} == Taun 1820-an == {| |- valign="top" |[[File:Hē Kainé Ḍiaṭéké.pdf|page=1|thumb|[[Index:Hē Kainé Ḍiaṭéké.pdf|Hē Kainé Ḍiaṭéké: tegesipun sakaṭah ing seratipun Prajanjiyan ingkang Anyar menggah ing maagusti Yésus Kristus]] - Gottlob Brückner - Srirampor (Serampore) 1829 <br>Javanese New Testament]] |} == 1830-an == {| |- valign="top" |[[File:Proeve eener Javaansche spraakkunst.pdf|page=7|thumb|[[Index:Proeve eener Javaansche spraakkunst.pdf|Proeve eener Javaansche spraakkunst]] - Gottlob Brückner - Serampore 1830]] |[[File:Eerste Gronden der Javaansche Taal.pdf|page=14|thumb|[[Index:Eerste Gronden der Javaansche Taal.pdf|Eerste Gronden der Javaansche Taal]] - Johann Friedrich Carl Gericke - Batavia 1831]] |[[File:Javaansche spraakkunst.pdf|page=3|thumb|[[Index:Javaansche spraakkunst.pdf|Javaansche spraakkunst, of de wijze om op eene gemakkelijke manier de Javaansche taal te leeren schrijven lezen, en spreken]] - Philippus Pieter Roorda van Eysinga - Amsterdam 1835]] |[[File:Schoolboekje ten behoeve van de Javaansche.pdf|page=2|thumb|[[Index:Schoolboekje ten behoeve van de Javaansche.pdf|Schoolboekje ten behoeve van de Javaansche]] - J.F.C. Gericke - Enschedé, 1839]] |- valign="top" |[[File:Berigt en proeve van de nieuwe Javaansche drukletters.pdf|page=2|thumb|[[Index:Berigt en proeve van de nieuwe Javaansche drukletters.pdf|Berigt en proeve van de nieuwe Javaansche drukletters, naar het voorschrift en onder toezigt]] - Taco Roorda, 1839]] |} == 1840-an == {| |- valign="top" |[[File:Leesboek voor de Javanen.pdf|page=2|thumb|[[Index:Leesboek voor de Javanen.pdf|Leesboek voor de Javanen]] - J.F.C. Gericke - Haarlem 1841]] |[[File:Nederduitsch Maleisch en Soendasch woordenboek.pdf|page=4|thumb|[[Index:Nederduitsch Maleisch en Soendasch woordenboek.pdf|Nederduitsch-Maleisch en Soendasch woordenboek: Benevens twee stukken tot oefening in het Soendasch]] - A. de Wilde, Taco Roorda, 1841]] |[[File:Een klein woordenboek der Hollandsche Engelsche en Javaansche Talen.pdf|page=1|thumb|[[Index:Een klein woordenboek der Hollandsche Engelsche en Javaansche Talen.pdf|Een klein woordenboek der Hollandsche, Engelsche, en Javaansche Talen]] - Gottlob Brückner - Batavia 1842 <br>A Vocabulary of the Dutch, English, and Javanese Languages]] |[[File:Javaansche Spraakkunst Leesboek en Woordenboek.pdf|page=5|thumb|[[Index:Javaansche Spraakkunst Leesboek en Woordenboek.pdf|Javaansche Spraakkunst Leesboek en Woordenboek]] - A.D. Cornets de Groot, J.F.C. Gericke, T. Roorda - Amsterdam 1843]] |- valign="top" |[[File:Javaansche wetten.pdf|page=9|thumb|[[Index:Javaansche wetten.pdf|Javaansche wetten: namelijk de nawålå-pradåtå, de angger-sadåså, de angger-ageng, de angger-goenoeng en de angger-aroebiroe]] - T. Roorda - Amsterdam 1844]] |[[File:Het boek Rådjå Pirangon.pdf|page=2|thumb|[[Index:Het boek Rådjå Pirangon.pdf|Het boek Rådjå Pirangon of de geschiedenis van Nabi Moeså, een javaansche legende; uitgegeven door T. Roorda: Legende vom Propheten Moses]] - T. Roorda, 1844]] |[[File:Serat Wiwaha Jarwa.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Wiwaha Jarwa.pdf|Serat Wiwaha Jarwa]] - Johann Friedrich Carl Gericke, Kanwa (Empu) - Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen, 1844]] |[[File:De Bråtå-Joedå de Råmå en de Ardjoena Såsrå.pdf|page=3|thumb|[[Index:De Bråtå-Joedå de Råmå en de Ardjoena Såsrå.pdf|De Bråtå-Joedå de Råmå en de Ardjoena Såsrå]] - C.F. Winter Sr., T. Roorda - Amsterdam 1845]] |- valign="top" |[[File:Javaansche brieven berigten verslagen.pdf|page=7|thumb|[[Index:Javaansche brieven berigten verslagen.pdf|Javaansche Brieven, Berigten, Verslagen, Verzoeckschriften, Bevelschriten, Proclamaties, Publicaties, Contracten, Schuldbekentenissen, Quitanties, Processtukken, Pachtbrieven en andere soortgelijke Stukken. Naar Handschriften Uitgegeven door Taco Roorda.]] - Amsterdam, Johannes Müller, 1845]] |[[File:Javaansch Nederduitsch Woordenboek.pdf|page=2|thumb|[[Index:Javaansch Nederduitsch Woordenboek.pdf|Javaansch Nederduitsch Woordenboek]] - J.F.C. Gericke, T. Roorda - Amsterdam 1847]] |[[File:Sakathahipun serrat Prajangjeyan Enggal.pdf|page=4|thumb|[[Index:Sakathahipun serrat Prajangjeyan Enggal.pdf|Sakathahipun serrat Prajangjeyan Enggal]] - Johann Friedrich Carl Gericke - Nederlandsch Bijbelgenootschap, 1848]] |[[File:Handleiding bij de beoefening der Javaansche Taal 1848.pdf|page=2|thumb|[[Index:Handleiding bij de beoefening der Javaansche Taal 1848.pdf|Handleiding bij de beoefening der Javaansche Taal en Letterkunde]] - J.J. de Hollander 1848]] |- valign="top" |[[File:Javaansche zamenspraken 1848.pdf|page=4|thumb|[[Index:Javaansche zamenspraken 1848.pdf|Javaansche zamenspraken]] - C.F. Winter, Sr., S. Keyzer - Amsterdam 1848]] |[[File:De Brata Joeda of de Krijg der Bharatas.pdf|page=7|thumb|[[Index:De Brata Joeda of de Krijg der Bharatas.pdf|De Brata Joeda of de Krijg der Bharatas]] - mpu Sedah, Philippus Pieter Roorda van Eysinga 1849]] |} == 1850-an == [[File:1850 Gericke Markus.pdf|thumb|left|page=5|Markusevangelium, 1850]] {| |- valign="top" |[[File:Boma Kawja.pdf|page=4|thumb|[[Index:Boma Kawja.pdf|Boma Kawja (Skt. Bhâuma Kawja), dat is: gedicht van Bhâuma, den Zoon van Wisjnoe en de Aarde (Skt. Prèthiwî of Bhûmî). In het oorspronkelijke Kawi, volgens twee balische manuskripten]] - 1852]] |[[File:Geschiedenis van Baron Sakéndhèr.pdf|page=2|thumb|[[Index:Geschiedenis van Baron Sakéndhèr.pdf|Geschiedenis van Baron Sakéndhèr: een Javaansch verhaal]] - 1850]] |- valign="top" |[[File:De Boeken des Ouden Verbonds in de Javaansche Taal deel 1.pdf|page=6|thumb|[[Index:De Boeken des Ouden Verbonds in de Javaansche Taal deel 1.pdf|De Boeken des Ouden Verbonds in de Javaansche Taal deel 1]] - Johann Friedrich Carl Gericke, Taco Roorda - 's Gravenhage 1854]] |[[File:De Boeken des Ouden Verbonds in de Javaansche Taal deel 2.pdf|page=6|thumb|[[Index:De Boeken des Ouden Verbonds in de Javaansche Taal deel 2.pdf|De Boeken des Ouden Verbonds in de Javaansche Taal deel 2]] - Johann Friedrich Carl Gericke, Taco Roorda - 's Gravenhage 1854]] |[[File:De Boeken des Ouden Verbonds in de Javaansche Taal deel 3.pdf|page=1|thumb|[[Index:De Boeken des Ouden Verbonds in de Javaansche Taal deel 3.pdf|De Boeken des Ouden Verbonds in de Javaansche Taal deel 3]] - Johann Friedrich Carl Gericke, Taco Roorda - 's Gravenhage 1854]] |[[File:Iki Tjarita Satus Papat.pdf|page=2|thumb|[[Index:Iki Tjarita Satus Papat.pdf|Iki Tjarita Satus Papat: pepetikan saka ing Pradjang-djejan Lawas lan saka ing Pradjangdjejan Anjar]] - Johann Friedrich Carl Gericke, Christian Gottlob Barth - 1855]] |- valign="top" |[[File:Javaansche Grammatica benevens een Leesboek.pdf|page=2|thumb|[[Index:Javaansche Grammatica benevens een Leesboek.pdf|Javaansche Grammatica benevens een Leesboek tot oefening in de Javaansche taal deel 1]] - Taco Roorda - Amsterdam 1855]] |[[File:Javaansche Grammatica.pdf|page=3|thumb|[[Index:Javaansche Grammatica.pdf|Javaansche Grammatica benevens een Leesboek tot oefening in de Javaansche taal deel 2]] - Taco Roorda - Amsterdam 1855]] |[[File:Het boek Adji Såkå.pdf|page=3|thumb|[[Index:Het boek Adji Såkå.pdf|Het boek Adji Såkå]] - C.F. Winter Sr., Gericke, Roorda - Amsterdam 1857]] |[[File:Javaansche zamenspraken.pdf|page=1|thumb|[[Index:Javaansche zamenspraken.pdf|Javaansche zamenspraken]] - C.F. Winter, Sr., S. Keyzer - Amsterdam 1858]] |} == 1860-an == {| |- valign="top" |[[File:Bråtå Joedå I.pdf|page=1|thumb|[[Index:Bråtå Joedå I.pdf|Bråtå-Joedå: Indisch-Javaansch heldendicht, Volume 1]] - [based on the Mahabharata] voor de uitg. bewerkt [and tr.] door A.B.C. Stuart, 1860]] |[[File:Bråtå Joedå II.pdf|page=2|thumb|[[Index:Bråtå Joedå II.pdf|Bråtå-Joedå: Indisch-Javaansch heldendicht, Volume 2]] - [based on the Mahabharata] voor de uitg. bewerkt [and tr.] door A.B.C. Stuart, 1860]] |[[File:Supplement op het Javaansch Nederduitsch Woordenboek.pdf|page=2|thumb|[[Index:Supplement op het Javaansch Nederduitsch Woordenboek.pdf|Supplement op het Javaansch Nederduitsch Woordenboek]] - J.F.C. Gericke, T. Roorda, J.J. Meinsma - Amsterdam 1862]] |[[File:Javaansche zamenspraken 1862.pdf|page=3|thumb|[[Index:Javaansche zamenspraken 1862.pdf|Javaansche zamenspraken]] - C.F. Winter, Sr., S. Keyzer - Amsterdam 1862]] |- valign="top" |[[File:Het Nederlandsch Javaansch Zakwoordenboekje.pdf|page=3|thumb|[[Index:Het Nederlandsch Javaansch Zakwoordenboekje.pdf|Het Nederlandsch Javaansch Zakwoordenboekje]] - Pieter Jansz, H.C. Klinkert - Samarang (Semarang) 1865]] |[[File:Reizen van Raden Mas Arjo Poerwo Lelono.pdf|page=4|thumb|[[Index:Reizen van Raden Mas Arjo Poerwo Lelono.pdf|Reizen van Raden Mas Arjo Poerwo Lelono, Volume 1]] - Raden Mas Arjo Poerwo Lelono, 1865 ]] |[[File:Grammaire javanaise.pdf|page=9|thumb|[[Index:Grammaire javanaise.pdf|Grammaire javanaise: accompagnée de fac-simile et d'exercices de lecture]] - Pierre Favre - Paris 1866 [http://archives.mepasie.org/notices/notices-biographiques/favre]]] |[[File:Javaansch Hollandsch woordenboek 1869.pdf|page=2|thumb|[[Index:Javaansch Hollandsch woordenboek 1869.pdf|Javaansch Hollandsch Woordenboek]] - Pieter Jansz - Samarang (Semarang) 1869]] |- valign="top" |[[File:Babad Dipa Nagara, D Or. 13.pdf|thumb|[[Index:Babad Dipa Nagara, D Or. 13.pdf|Babad Dipa Nagara]] 1866]] |[[File:Sorat tjarakan Madurah; 1866.pdf|thumb|Sorat tjarakan Madurah; 1866]] |} == 1870-an == {| |- valign="top" |[[File:Dictionnaire javanais français.pdf|page=4|thumb|[[Index:Dictionnaire javanais français.pdf|Dictionnaire javanais français]] - Pierre Favre - Vienne 1870 [http://archives.mepasie.org/notices/notices-biographiques/favre]]] |[[File:Javaansch Hollandsch woordenboek 1871.pdf|page=2|thumb|[[Index:Javaansch Hollandsch woordenboek 1871.pdf|Javaansch Hollandsch Woordenboek]] - Pieter Jansz - Samarang (Semarang) 1871]] |[[File:Verzameling van spreekwijzen en eenige gesprekken tot oefening in de Javaansche Taal.pdf|page=1|thumb|[[Index:Verzameling van spreekwijzen en eenige gesprekken tot oefening in de Javaansche Taal.pdf|Verzameling van spreekwijzen en eenige gesprekken tot oefening in de Javaansche Taal]] - Pieter Jansz - Samarang 1872]] |[[File:Javaansch rekenboek.pdf|page=1|thumb|[[Index:Javaansch rekenboek.pdf|Javaansch rekenboek over den rege van drieën]] - G.C.T. van Doorp & Co., 1875]] |- valign="top" |[[File:Javaansch-Nederduitsch Handwoordenboek 1 of 2.pdf|page=2|thumb|[[Index:Javaansch-Nederduitsch Handwoordenboek 1 of 2.pdf|Javaansch Nederduitsch Handwoordenboek]] - J.F.C. Gericke, T. Roorda - Amsterdam 1875 (part 1 of 2)]] |[[File:Javaansch-Nederduitsch Handwoordenboek 2 of 2.pdf|page=2|thumb|[[Index:Javaansch-Nederduitsch Handwoordenboek 2 of 2.pdf|Javaansch Nederduitsch Handwoordenboek]] - J.F.C. Gericke, T. Roorda - Amsterdam 1875 (part 2 of 2)]] |[[File:Javaansch-Nederduitsch handwoordenboek (IA javaanschnederdu00geri).pdf|thumb|Javaansch-Nederduitsch handwoordenboek (IA javaanschnederdu00geri)]] |} == 1880-an == {| |- valign="top" |[[File:Handleiding bij de beoefening der Javaansche Taal 1886.pdf|page=2|thumb|[[Index:Handleiding bij de beoefening der Javaansche Taal 1886.pdf|Handleiding bij de beoefening der Javaansche Taal en Letterkunde]] - J.J. de Hollander 1886]] |[[File:Collected volume with texts in Javanese and Balinese (1-11) Ramayana, Old Javanese kakawin and other texts Or. 3871.pdf|thumb|Collected volume with texts in Javanese and Balinese (1-11) Ramayana, Old Javanese kakawin and other texts Or. 3871]] |} == 1890-an == {| |- valign="top" |[[File:Bloemlezing uit Javaansche proza-geschriften.pdf|page=3|thumb|[[Index:Bloemlezing uit Javaansche proza-geschriften.pdf|Bloemlezing uit Javaansche proza-geschriften]] - C. Poezen, 1893]] |[[File:Javaansche Woordenlijst.pdf|page=2|thumb|[[Index:Javaansche Woordenlijst.pdf|Javaansche woordenlijst: bevattende woorden in Midden-Java in gebruik vergeleken met het Javaansch in de residentie Soerakarta]] - H.A. de Nooy, Padmasoesastra, 1893]] |[[File:Kitab toehpah.pdf|page=6|thumb|[[Index:Kitab toehpah.pdf|Kitab toehpah: een Javaansch handboek voor het Mohammedaansche recht]] - Taco Roorda, 1895]] |[[File:Roorda's Pandji-verhalen in het javaansch.pdf|page=2|thumb|[[Index:Roorda's Pandji-verhalen in het javaansch.pdf|Roorda's Pandji-verhalen in het javaansch]] - Pañji, Taco Roorda, 1896]] |- |[[File:Verhandelingen_van_het_Bataviaasch_Genootschap_van_Kunsten_en_Wetenschappen,_XLIX.pdf|page=11|thumb|[[Index:Verhandelingen_van_het_Bataviaasch_Genootschap_van_Kunsten_en_Wetenschappen,_XLIX.pdf|Serat Pararaton (Latin) basa Jawa Kuno, 1896]]]] |[[File:Serat Muhammad.pdf|page=1|thumb|Serat Muhammad (1891)]] |} == 1900-an == {| |- valign="top" |[[File:Bharata-Yuddha oudjavaansch heldendicht.pdf|page=1|thumb|[[Index:Bharata-Yuddha oudjavaansch heldendicht.pdf|Bharata-Yuddha; oudjavaansch heldendicht]] - uitg. door J.G.H. Gunning (1903)]] |[[File:Serat Wulangrèh saha Wulang Tatakrama.pdf|page=7|thumb|[[Index:Serat Wulangrèh saha Wulang Tatakrama.pdf|Serat Wulangreh & Wulang Tatakrama]], (originally 1829, but printed at later date, year unknown).]] |[[File:|page=1|thumb|[[Index:| ()]] |[[File:|page=1|thumb|[[Index:| ()]] |[[File:|page=1|thumb|[[Index:| ()]] |[[File:|page=1|thumb|[[Index:| ()]] |[[File:|page=1|thumb|[[Index:| ()]] |[[File:|page=1|thumb|[[Index:| ()]] |[[File:|page=1|thumb|[[Index:| ()]] |[[File:|page=1|thumb|[[Index:| ()]] |[[File:|page=1|thumb|[[Index:| ()]] |[[File:|page=1|thumb|[[Index:| ()]] |[[File:|page=1|thumb|[[Index:| ()]] |[[File:|page=1|thumb|[[Index:| ()]] |[[File:|page=1|thumb|[[Index:| ()]] |[[File:|page=1|thumb|[[Index:| ()]] |[[File:|page=1|thumb|[[Index:| ()]] |- |} == 1910-an == {| |- valign="top" |[[File:Serat_Pararaton.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat_Pararaton.pdf|Serat Pararaton]] ([[Pararaton|aksara Jawa]]), basa Jawa Anyar, versi Mangkudimeja, 1912]] |[[File:Laksitardjo.pdf|page=1|thumb|[[Index:Laksitardjo.pdf|Laksitardjo (1912)]] |[[File:Kawruh Kalapa, by Ki Padma Susastra.pdf|page=1|thumb|[[Index:Kawruh Kalapa, by Ki Padma Susastra.pdf|Kawruh Kalapa, dening Ki Padma Susastra (1912)]] |[[File:Synoniemen.pdf|page=1|thumb|[[Index:Synoniemen.pdf|Synoniemen (1912)]] |[[File:Serat Kaboetoehan.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Kaboetoehan.pdf|Serat Kaboetoehan (1912)]] |[[File:Layang Panuntun Kamulyaning Bocah Wadon.pdf|page=1|thumb|[[Index:Layang Panuntun Kamulyaning Bocah Wadon.pdf|Layang Panuntun Kamulyaning Bocah Wadon (1917)]] |[[File:Layang Balewarna.pdf|page=1|thumb|[[Index:Layang Balewarna.pdf|Layang Balewarna (1919)]] |[[File:Serat Piwulang Estri.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Piwulang Estri.pdf|Serat Piwulang Estri (1919)]] |[[File:Serat Ngesti Darma.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Ngesti Darma.pdf|Serat Ngesti Darma (1919)]] |[[File:|page=1|thumb|[[Index:| ()]] |[[File:|page=1|thumb|[[Index:| ()]] |[[File:|page=1|thumb|[[Index:| ()]] |[[File:|page=1|thumb|[[Index:| ()]] |[[File:|page=1|thumb|[[Index:| ()]] |} {| |- valign="top" |[[File:Babad Mataram II.pdf|page=1|thumb|[[Index:Babad Mataram II.pdf|Babad Mataram II (1919)]] |[[File:Babad Mataram IV.pdf|page=1|thumb|[[Index:Babad Mataram IV.pdf|Babad Mataram IV (1922)]] |[[File:Babad Mataram V.pdf|page=1|thumb|[[Index:Babad Mataram V.pdf|Babad Mataram V (1922)]] |} {| |- valign="top" |[[File:Serat Babad Surakarta Volume 1.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Babad Surakarta Volume 1.pdf|Serat Babad Surakarta Volume 1 (1922)]] |[[File:Serat Babad Surakarta Volume 2.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Babad Surakarta Volume 2.pdf|Serat Babad Surakarta Volume 2 (1934)]] |[[File:Serat Babad Surakarta Volume 3.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Babad Surakarta Volume 3.pdf|Serat Babad Surakarta Volume 3 (1912)]] |[[File:Serat Babad Surakarta Volume 3 (2).pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Babad Surakarta Volume 3 (2).pdf|Serat Babad Surakarta Volume 3 (2) (1912)]] |- |[[File:Serat Babad Surakarta Volume 4.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Babad Surakarta Volume 4.pdf|Serat Babad Surakarta Volume 4 (1918)]] |[[File:Serat Babad Surakarta Volume 5.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Babad Surakarta Volume 5.pdf|Serat Babad Surakarta Volume 5 (1924)]] |} == 1920-an == {| |- valign="top" |[[File:Wawaton panjeratipoen temboeng Djawi mawi sastra Djawi dalasan angka.pdf|thumb|[[Wawaton panjeratipoen temboeng Djawi mawi sastra Djawi dalasan angka]], 1926]] |[[File:Serat Wulangreh.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Wulangreh.pdf|Serat Wulangreh]] ([[Wulangreh|aksara Jawa]]), 1929]] |[[File:Romanized copy being Wangbang Wideya, Javanese-Balinese Panji romance in tengahan metres Or. 7227.pdf|thumb|Romanized copy being Wangbang Wideya, Javanese-Balinese Panji romance in tengahan metres Or. 7227, c. 1929]] |[[File:Ngelmi Yatnamaya.pdf|page=1|thumb|[[Index:Ngelmi Yatnamaya.pdf|Ngelmi Yatnamaya (1921)]] |[[File:Serat Sara Sediya.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Sara Sediya.pdf|Serat Sara Sediya (1921)]] |[[File:Serat Lambang Praja, by Mas Ngabehi Mangoenwidjaja.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Lambang Praja, by Mas Ngabehi Mangoenwidjaja.pdf|Serat Lambang Praja, dening Mas Ngabehi Mangoenwidjaja (1928)]] |[[File:Serat Pramatisara.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Pramatisara.pdf|Serat Pramatisara (1922)]] |[[File:Sandi Paramayoga, by Rangga Warsita.pdf|page=1|thumb|[[Index:Sandi Paramayoga, by Rangga Warsita.pdf|Sandi Paramayoga, by Rangga Warsita (1927)]] |[[File:Ngelmu Kawarasan.pdf|page=1|thumb|[[Index:Ngelmu Kawarasan.pdf|Ngelmu Kawarasan (1920)]] |[[File:Serat Swaraningasepi.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Swaraningasepi.pdf|Serat Swaraningasepi (1921)]] |[[File:Serat Jitaspara.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Jitaspara.pdf|Serat Jitaspara (1921)]] |[[File:Serat Wedhatanaya.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Wedhatanaya.pdf|Serat Wedhatanaya (1925)]] |[[File:Serat Kabutuhan (alt crop).pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Kabutuhan (alt crop).pdf|Serat Kabutuhan (1922)]] |[[File:Serat Prasidajati.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Prasidajati.pdf|Serat Prasidajati (1924)]] |[[File:Serat Tajusalatin.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Tajusalatin.pdf|Serat Tajusalatin (1922)]] |[[File:Serat Rekasaning Batin.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Rekasaning Batin.pdf|Serat Rekasaning Batin (1922)]] |[[File:Serat Purwawasana.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Purwawasana.pdf|Serat Purwawasana (1924)]] |[[File:Serat Purwawasana (2).pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Purwawasana (2).pdf|Serat Purwawasana (2) (1924)]] |[[File:Serat Panitisastra.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Panitisastra.pdf|Serat Panitisastra (1921)]] |[[File:Serat Widyakirana.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Widyakirana.pdf|Serat Widyakirana (1922)]] |[[File:Serat Asmaralaya.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Asmaralaya.pdf|Serat Asmaralaya (1929)]] |[[File:Serat Pustaka Raja Purwa Volume 3.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Pustaka Raja Purwa Volume 3.pdf|Serat Pustaka Raja Purwa Volume 3 (1926)]] |[[File:Serat Pustaka Raja Purwa Volume 4.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Pustaka Raja Purwa Volume 4.pdf|Serat Pustaka Raja Purwa Volume 4 (1907)]] |[[File:|page=1|thumb|[[Index:| ()]] |[[File:|page=1|thumb|[[Index:| ()]] |[[File:|page=1|thumb|[[Index:| ()]] |[[File:|page=1|thumb|[[Index:| ()]] |[[File:|page=1|thumb|[[Index:| ()]] |[[File:|page=1|thumb|[[Index:| ()]] |[[File:|page=1|thumb|[[Index:| ()]] |} == 1930-an == {| |- valign="top" |[[File:Babad Cariyos Lampahanipun, R.Ng. Ranggawarsita, vol 1.pdf|page=1|thumb|[[Index:Babad Cariyos Lampahanipun, R.Ng. Ranggawarsita, vol 1.pdf|Babad Cariyos Lampahanipun, R.Ng. Ranggawarsita, vol 1 (1932)]] |[[File:Babad Cariyos Lampahanipun, R.Ng. Ranggawarsita, vol 3.pdf|page=1|thumb|[[Index:Babad Cariyos Lampahanipun, R.Ng. Ranggawarsita, vol 3.pdf|Babad Cariyos Lampahanipun, R.Ng. Ranggawarsita, vol 3 (1933)]] |[[File:Serat Babad Tuban.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Babad Tuban.pdf|Serat Babad Tuban (1936)]] |[[File:Serat Pramanasidi, by P. T. M. Ng. Mangoenwidjojo.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Pramanasidi, by P. T. M. Ng. Mangoenwidjojo.pdf|Serat Pramanasidi, dening P. T. M. Ng. Mangoenwidjojo (1935)]] |[[File:Serat Jayabaya.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Jayabaya.pdf|Serat Jayabaya (1932)]] |[[File:Serat Wirid Hidayat Jati, by Mangoenwidjaja.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Wirid Hidayat Jati, by Mangoenwidjaja.pdf|Serat Wirid Hidayat Jati, dening Mangoenwidjaja (1931)]] |[[File:|page=1|thumb|[[Index:| ()]] |[[File:|page=1|thumb|[[Index:| ()]] |[[File:|page=1|thumb|[[Index:| ()]] |[[File:|page=1|thumb|[[Index:| ()]] |[[File:|page=1|thumb|[[Index:| ()]] |[[File:|page=1|thumb|[[Index:| ()]] |[[File:|page=1|thumb|[[Index:| ()]] |[[File:|page=1|thumb|[[Index:| ()]] |[[File:|page=1|thumb|[[Index:| ()]] |[[File:|page=1|thumb|[[Index:| ()]] |[[File:|page=1|thumb|[[Index:| ()]] |} == 1940-an == == 1950-an == == Pranala njaba == {{Commons category|Panji Tales Manuscripts, Leiden University Library}} {{Commons category|Collection of Javanese manuscripts}} {{Commons category|Panji}} <gallery mode=packed heights=200px perrow=7> Serat Sara Sediya.pdf|''Serat Sara Sediya'' Laksitardjo.pdf|''Laksitardjo'' Ngelmi Yatnamaya, M Tanaya.pdf|''Ngelmi Yatnamaya'' Serat Lambang Praja, by Mas Ngabehi Mangoenwidjaja.pdf|''Serat Lambang Praja'' Babad Cariyos Lampahanipun, R.Ng. Ranggawarsita, vol 1.pdf|''Babad Cariyos Lampahanipun'' (vol. 1) Babad Cariyos Lampahanipun, R.Ng. Ranggawarsita, vol 3.pdf|''Babad Cariyos Lampahanipun'' (vol. 3) Serat Babad Tuban.pdf|''Babad Tuban'' Kawruh Kalapa, by Ki Padma Susastra.pdf|''Kawruh Kalapa'' Serat Pramanasidi, by P. T. M. Ng. Mangoenwidjojo.pdf|''Serat Pramanasidi'' Serat Pramatisara.pdf|''Serat Pramatisara'' Sandi Paramayoga, by Rangga Warsita.pdf|''Sandi Paramayoga'' Synoniemen.pdf|''Synoniemen'' Ngelmu_Kawarasan_by_Sardjito.pdf|''Ngelmu Kawarasan'' Serat Swaraningasepi.pdf|''Serat Swaraningasepi'' Serat Jitaspara.pdf|''Serat Jitaspara'' Serat Wedhatanaya.pdf|''Serat Wedhatanaya'' Serat Kaboetoehan, by R Pujaharja.pdf|''Serat Kaboetoehan'' Serat Kabutuhan (alt crop).pdf|''Serat Kaboetoehan'' (alt crop) Babad Mataram (bagian 2).pdf|''Babad Mataram'' (vol. 2) Babad Mataram Jil 4.pdf|''Babad Mataram'' (vol. 4) Babad Mataram Bag 5.pdf|''Babad Mataram'' (vol. 5) Serat Jayabaya.pdf|''Serat Jayabaya'' Serat Wirid Hidayat Jati, by Mangoenwidjaja.pdf|''Serat Wirid Hidayat Jati'' Babad Surakarta jil 1.pdf|''Serat Babad Surakarta'' (vol 1) Serat Babad Surakarta Jil 2.pdf|''Serat Babad Surakarta'' (vol 2) Serat babad Surakarta Jil 3.pdf|''Serat Babad Surakarta'' (vol 3) Babad Surakarta Jil III (2).pdf|''Serat Babad Surakarta'' (vol 3) Serat Babad Surakarta Jil 4.pdf|''Serat Babad Surakarta'' (vol 4) Serat Babad Surakarta Jil 5.pdf|''Serat Babad Surakarta'' (vol 5) Serat Prasidajati.pdf|''Serat Prasidajati'' Serat Tajusalatin.pdf|''Serat Tajusalatin'' Layang Panuntun Kamulyaning Bocah Wadon.pdf|''Layang Panuntun Kamulyaning Bocah Wadon'' Lajang_Balewarna_(1919).pdf|''Layang Balewarna'' Serat Rekasaning Batin.pdf|''Serat Rekasaning Batin'' Serat Purwawasana.pdf|''Serat Purwawasana'' Serat Purwawasana (2).pdf|''Serat Purwawasana'' Serat Piwulang Estri.pdf|''Serat Piwulang Estri'' Serat Panitisastra.pdf|''Serat Panitisastra'' Serat Widyakirana.pdf|''Serat Widyakirana'' Serat Ngesti Darma.pdf|''Serat Ngesti Darma'' Serat Asmaralaya.pdf|''Serat Asmaralaya'' Serat Pustaka Raja Purwa Jil 3.pdf|''Serat Pustaka Raja Purwa'' (vol. 3) Serat Pustaka Raja Purwa vol 4.pdf|''Serat Pustaka Raja Purwa'' (vol. 4) Babul Jinazati.pdf|''Babul Jinazati'' Serat Hwating vol 24.pdf|''Serat Hwating'' (vol. 24) Layang Sasmita Wirinitya.pdf|''Layang Sasmita Wirinitya'' Sasmita Titika.pdf|''Sasmita Titika'' Layang Sri Juwita.pdf|''Layang Sri Juwita'' Serat Tunggul Jati.pdf|''Serat Tunggul Jati'' Suraosing Mikrad.pdf|''Suraosing Mikrad'' Serat Sendhon Langen Swara.pdf|''Serat Sendhon Langen Swara'' Serat Sasmita Rasa.pdf|''Serat Sasmita Rasa'' Jejaka Sekawan Ingkang Elok (1st version).pdf|''Jejaka Sekawan Ingkang Elok'' Jejaka Sekawan Ingkang Elok (2nd version).pdf|''Jejaka Sekawan Ingkang Elok'' Dhedhasaring Wewatekaning Manungsa.pdf|''Dhedhasaring Wewatekaning Manungsa'' Serat_Wirit.pdf|''Serat Wirit'' Serat Bab Wewadosing Gesang.pdf|''Serat Bab Wewadosing Gesang'' Serat Paramayoga.pdf|''Serat Paramayoga'' Serat Satiya Rinonce.pdf|''Serat Satiya Rinonce'' Serat Babad Tanah Jawi Jil 1.pdf|''Serat Babad Tanah Jawi'' (vol. 1) Serat Condrorini.pdf|''Serat Condrorini'' Serat Puntir Palakiyah.pdf|''Serat Puntir Palakiyah'' Serat Panoetan.pdf|''Serat Panoetan'' Suluk Nitisruti.pdf|''Suluk Nitisruti'' Serat Wisnubrata.pdf|''Serat Wisnubrata'' Serat Kridhahatmaka.pdf|''Serat Kridhahatmaka'' Serat Kaweritan.pdf|''Serat Kaweritan'' Serat Sana Sunu.pdf|''Serat Sana Sunu'' Serat Reksa Wibawa.pdf|''Serat Reksa Wibawa'' Serat Sujarah Dalem Mangkunegara.pdf|''Serat Sujarah Dalem Mangkunegara'' </gallery> |[[File:Babul Jinazati.pdf|page=1|thumb|[[Index:Babul Jinazati.pdf|Babul Jinazati (1852)]] == Delengen uga == {{Commons category|Manuscripts in Javanese script}} {{Commons category|Scanned Javanese texts}} * [[commons:Early Javanese books]] * [[Buku anyar]] == Panerjemah == * [[:id:Gottlob Brückner]] * [[:id:Johann Friedrich Carl Gericke]] (J.F.C. Gericke) * Philippus Pieter Roorda van Eysinga * Adriaan David Cornets de Groot * Taco Roorda (T. Roorda) * [[:id:Carel Frederik Winter]] Sr. (C.F. Winter) * S. Keyzer * Rudolf Hermann Theodor Friederich (Rudolf Th. A. Friederich) * Abraham Benjamin Cohen Stuart (A.B.C. Stuart) * [[:id:Pieter Jansz]] (P. Jansz) * [[:id:Hildebrand Cornelius Klinkert]] (H.C. Klinkert) * Pierre Etienne Lazare FAVRE * J.J. Meinsma * J.J. de Hollander * C. Poezen * H.A. de Nooy * J.G.H. Gunning * Padmasoesastra * Pañji [[Category:Buku]] [[Category:ꦲꦏ꧀ꦱꦫꦗꦮ]] ra07lwan3yr4cquy2p6eela2jbg65dg 22276 22275 2022-08-16T14:20:17Z Bennylin 7 wikitext text/x-wiki {{commons category|Manuscripts in Javanese script}} Iki buku-buku lawas sing tau dicetak nganggo aksara Jawa. Aksara Latin sing digawa karo wong Walanda abad kaping 19, saiki malah dienggo nulis basa Jawa, sanadyan aksara Jawa malah dilalekake. Sadurunge ana buku cetak, tulisan-tulisan ing basa Jawa (aksara Jawa) ditulis (nganggo tangan) karo panulis-panulis ing keraton lsp.. Tulisan kaya ngono kuwi saiki wis arang tinemu. Buku-buku iki tinemu ing Google Buku, lan situs-situs liyane. == Lontar abad ka-19 utawa sadurunge == {{commons category|Malat}} {| |- valign="top" |[[File:Smara Dahana, Old Javanese mythical poem in Indian metres Or. 3642.pdf|thumb|Smara Dahana, Old Javanese mythical poem in Indian metres Or. 3642]] |[[File:History of Surapati, Javanese-Balinese poem in macapat verse Or. 3704.pdf|thumb|History of Surapati, Javanese-Balinese poem in macapat verse Or. 3704]] |[[File:Babad Surapati, romantic history in macapat metres Acad. 240.pdf|thumb|Babad Surapati, romantic history in macapat metres Acad. 240]] |- |[[File:Cili Naya Or. 4587.pdf|thumb|Cili Naya Or. 4587]] |} == Taun 1820-an == {| |- valign="top" |[[File:Hē Kainé Ḍiaṭéké.pdf|page=1|thumb|[[Index:Hē Kainé Ḍiaṭéké.pdf|Hē Kainé Ḍiaṭéké: tegesipun sakaṭah ing seratipun Prajanjiyan ingkang Anyar menggah ing maagusti Yésus Kristus]] - Gottlob Brückner - Srirampor (Serampore) 1829 <br>Javanese New Testament]] |} == 1830-an == {| |- valign="top" |[[File:Proeve eener Javaansche spraakkunst.pdf|page=7|thumb|[[Index:Proeve eener Javaansche spraakkunst.pdf|Proeve eener Javaansche spraakkunst]] - Gottlob Brückner - Serampore 1830]] |[[File:Eerste Gronden der Javaansche Taal.pdf|page=14|thumb|[[Index:Eerste Gronden der Javaansche Taal.pdf|Eerste Gronden der Javaansche Taal]] - Johann Friedrich Carl Gericke - Batavia 1831]] |[[File:Javaansche spraakkunst.pdf|page=3|thumb|[[Index:Javaansche spraakkunst.pdf|Javaansche spraakkunst, of de wijze om op eene gemakkelijke manier de Javaansche taal te leeren schrijven lezen, en spreken]] - Philippus Pieter Roorda van Eysinga - Amsterdam 1835]] |[[File:Schoolboekje ten behoeve van de Javaansche.pdf|page=2|thumb|[[Index:Schoolboekje ten behoeve van de Javaansche.pdf|Schoolboekje ten behoeve van de Javaansche]] - J.F.C. Gericke - Enschedé, 1839]] |- valign="top" |[[File:Berigt en proeve van de nieuwe Javaansche drukletters.pdf|page=2|thumb|[[Index:Berigt en proeve van de nieuwe Javaansche drukletters.pdf|Berigt en proeve van de nieuwe Javaansche drukletters, naar het voorschrift en onder toezigt]] - Taco Roorda, 1839]] |} == 1840-an == {| |- valign="top" |[[File:Leesboek voor de Javanen.pdf|page=2|thumb|[[Index:Leesboek voor de Javanen.pdf|Leesboek voor de Javanen]] - J.F.C. Gericke - Haarlem 1841]] |[[File:Nederduitsch Maleisch en Soendasch woordenboek.pdf|page=4|thumb|[[Index:Nederduitsch Maleisch en Soendasch woordenboek.pdf|Nederduitsch-Maleisch en Soendasch woordenboek: Benevens twee stukken tot oefening in het Soendasch]] - A. de Wilde, Taco Roorda, 1841]] |[[File:Een klein woordenboek der Hollandsche Engelsche en Javaansche Talen.pdf|page=1|thumb|[[Index:Een klein woordenboek der Hollandsche Engelsche en Javaansche Talen.pdf|Een klein woordenboek der Hollandsche, Engelsche, en Javaansche Talen]] - Gottlob Brückner - Batavia 1842 <br>A Vocabulary of the Dutch, English, and Javanese Languages]] |[[File:Javaansche Spraakkunst Leesboek en Woordenboek.pdf|page=5|thumb|[[Index:Javaansche Spraakkunst Leesboek en Woordenboek.pdf|Javaansche Spraakkunst Leesboek en Woordenboek]] - A.D. Cornets de Groot, J.F.C. Gericke, T. Roorda - Amsterdam 1843]] |- valign="top" |[[File:Javaansche wetten.pdf|page=9|thumb|[[Index:Javaansche wetten.pdf|Javaansche wetten: namelijk de nawålå-pradåtå, de angger-sadåså, de angger-ageng, de angger-goenoeng en de angger-aroebiroe]] - T. Roorda - Amsterdam 1844]] |[[File:Het boek Rådjå Pirangon.pdf|page=2|thumb|[[Index:Het boek Rådjå Pirangon.pdf|Het boek Rådjå Pirangon of de geschiedenis van Nabi Moeså, een javaansche legende; uitgegeven door T. Roorda: Legende vom Propheten Moses]] - T. Roorda, 1844]] |[[File:Serat Wiwaha Jarwa.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Wiwaha Jarwa.pdf|Serat Wiwaha Jarwa]] - Johann Friedrich Carl Gericke, Kanwa (Empu) - Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen, 1844]] |[[File:De Bråtå-Joedå de Råmå en de Ardjoena Såsrå.pdf|page=3|thumb|[[Index:De Bråtå-Joedå de Råmå en de Ardjoena Såsrå.pdf|De Bråtå-Joedå de Råmå en de Ardjoena Såsrå]] - C.F. Winter Sr., T. Roorda - Amsterdam 1845]] |- valign="top" |[[File:Javaansche brieven berigten verslagen.pdf|page=7|thumb|[[Index:Javaansche brieven berigten verslagen.pdf|Javaansche Brieven, Berigten, Verslagen, Verzoeckschriften, Bevelschriten, Proclamaties, Publicaties, Contracten, Schuldbekentenissen, Quitanties, Processtukken, Pachtbrieven en andere soortgelijke Stukken. Naar Handschriften Uitgegeven door Taco Roorda.]] - Amsterdam, Johannes Müller, 1845]] |[[File:Javaansch Nederduitsch Woordenboek.pdf|page=2|thumb|[[Index:Javaansch Nederduitsch Woordenboek.pdf|Javaansch Nederduitsch Woordenboek]] - J.F.C. Gericke, T. Roorda - Amsterdam 1847]] |[[File:Sakathahipun serrat Prajangjeyan Enggal.pdf|page=4|thumb|[[Index:Sakathahipun serrat Prajangjeyan Enggal.pdf|Sakathahipun serrat Prajangjeyan Enggal]] - Johann Friedrich Carl Gericke - Nederlandsch Bijbelgenootschap, 1848]] |[[File:Handleiding bij de beoefening der Javaansche Taal 1848.pdf|page=2|thumb|[[Index:Handleiding bij de beoefening der Javaansche Taal 1848.pdf|Handleiding bij de beoefening der Javaansche Taal en Letterkunde]] - J.J. de Hollander 1848]] |- valign="top" |[[File:Javaansche zamenspraken 1848.pdf|page=4|thumb|[[Index:Javaansche zamenspraken 1848.pdf|Javaansche zamenspraken]] - C.F. Winter, Sr., S. Keyzer - Amsterdam 1848]] |[[File:De Brata Joeda of de Krijg der Bharatas.pdf|page=7|thumb|[[Index:De Brata Joeda of de Krijg der Bharatas.pdf|De Brata Joeda of de Krijg der Bharatas]] - mpu Sedah, Philippus Pieter Roorda van Eysinga 1849]] |} == 1850-an == {| |- valign="top" |[[File:1850 Gericke Markus.pdf|thumb|page=5|Markusevangelium, 1850]] |[[File:Boma Kawja.pdf|page=4|thumb|[[Index:Boma Kawja.pdf|Boma Kawja (Skt. Bhâuma Kawja), dat is: gedicht van Bhâuma, den Zoon van Wisjnoe en de Aarde (Skt. Prèthiwî of Bhûmî). In het oorspronkelijke Kawi, volgens twee balische manuskripten]] - 1852]] |[[File:Geschiedenis van Baron Sakéndhèr.pdf|page=2|thumb|[[Index:Geschiedenis van Baron Sakéndhèr.pdf|Geschiedenis van Baron Sakéndhèr: een Javaansch verhaal]] - 1850]] |[[File:Babul Jinazati.pdf|page=1|thumb|[[Index:Babul Jinazati.pdf|Babul Jinazati (1852)]]]] |- valign="top" |[[File:De Boeken des Ouden Verbonds in de Javaansche Taal deel 1.pdf|page=6|thumb|[[Index:De Boeken des Ouden Verbonds in de Javaansche Taal deel 1.pdf|De Boeken des Ouden Verbonds in de Javaansche Taal deel 1]] - Johann Friedrich Carl Gericke, Taco Roorda - 's Gravenhage 1854]] |[[File:De Boeken des Ouden Verbonds in de Javaansche Taal deel 2.pdf|page=6|thumb|[[Index:De Boeken des Ouden Verbonds in de Javaansche Taal deel 2.pdf|De Boeken des Ouden Verbonds in de Javaansche Taal deel 2]] - Johann Friedrich Carl Gericke, Taco Roorda - 's Gravenhage 1854]] |[[File:De Boeken des Ouden Verbonds in de Javaansche Taal deel 3.pdf|page=1|thumb|[[Index:De Boeken des Ouden Verbonds in de Javaansche Taal deel 3.pdf|De Boeken des Ouden Verbonds in de Javaansche Taal deel 3]] - Johann Friedrich Carl Gericke, Taco Roorda - 's Gravenhage 1854]] |[[File:Iki Tjarita Satus Papat.pdf|page=2|thumb|[[Index:Iki Tjarita Satus Papat.pdf|Iki Tjarita Satus Papat: pepetikan saka ing Pradjang-djejan Lawas lan saka ing Pradjangdjejan Anjar]] - Johann Friedrich Carl Gericke, Christian Gottlob Barth - 1855]] |- valign="top" |[[File:Javaansche Grammatica benevens een Leesboek.pdf|page=2|thumb|[[Index:Javaansche Grammatica benevens een Leesboek.pdf|Javaansche Grammatica benevens een Leesboek tot oefening in de Javaansche taal deel 1]] - Taco Roorda - Amsterdam 1855]] |[[File:Javaansche Grammatica.pdf|page=3|thumb|[[Index:Javaansche Grammatica.pdf|Javaansche Grammatica benevens een Leesboek tot oefening in de Javaansche taal deel 2]] - Taco Roorda - Amsterdam 1855]] |[[File:Het boek Adji Såkå.pdf|page=3|thumb|[[Index:Het boek Adji Såkå.pdf|Het boek Adji Såkå]] - C.F. Winter Sr., Gericke, Roorda - Amsterdam 1857]] |[[File:Javaansche zamenspraken.pdf|page=1|thumb|[[Index:Javaansche zamenspraken.pdf|Javaansche zamenspraken]] - C.F. Winter, Sr., S. Keyzer - Amsterdam 1858]] |} == 1860-an == {| |- valign="top" |[[File:Bråtå Joedå I.pdf|page=1|thumb|[[Index:Bråtå Joedå I.pdf|Bråtå-Joedå: Indisch-Javaansch heldendicht, Volume 1]] - [based on the Mahabharata] voor de uitg. bewerkt [and tr.] door A.B.C. Stuart, 1860]] |[[File:Bråtå Joedå II.pdf|page=2|thumb|[[Index:Bråtå Joedå II.pdf|Bråtå-Joedå: Indisch-Javaansch heldendicht, Volume 2]] - [based on the Mahabharata] voor de uitg. bewerkt [and tr.] door A.B.C. Stuart, 1860]] |[[File:Supplement op het Javaansch Nederduitsch Woordenboek.pdf|page=2|thumb|[[Index:Supplement op het Javaansch Nederduitsch Woordenboek.pdf|Supplement op het Javaansch Nederduitsch Woordenboek]] - J.F.C. Gericke, T. Roorda, J.J. Meinsma - Amsterdam 1862]] |[[File:Javaansche zamenspraken 1862.pdf|page=3|thumb|[[Index:Javaansche zamenspraken 1862.pdf|Javaansche zamenspraken]] - C.F. Winter, Sr., S. Keyzer - Amsterdam 1862]] |- valign="top" |[[File:Het Nederlandsch Javaansch Zakwoordenboekje.pdf|page=3|thumb|[[Index:Het Nederlandsch Javaansch Zakwoordenboekje.pdf|Het Nederlandsch Javaansch Zakwoordenboekje]] - Pieter Jansz, H.C. Klinkert - Samarang (Semarang) 1865]] |[[File:Reizen van Raden Mas Arjo Poerwo Lelono.pdf|page=4|thumb|[[Index:Reizen van Raden Mas Arjo Poerwo Lelono.pdf|Reizen van Raden Mas Arjo Poerwo Lelono, Volume 1]] - Raden Mas Arjo Poerwo Lelono, 1865]] |[[File:Grammaire javanaise.pdf|page=9|thumb|[[Index:Grammaire javanaise.pdf|Grammaire javanaise: accompagnée de fac-simile et d'exercices de lecture]] - Pierre Favre - Paris 1866 [http://archives.mepasie.org/notices/notices-biographiques/favre]]] |[[File:Javaansch Hollandsch woordenboek 1869.pdf|page=2|thumb|[[Index:Javaansch Hollandsch woordenboek 1869.pdf|Javaansch Hollandsch Woordenboek]] - Pieter Jansz - Samarang (Semarang) 1869]] |- valign="top" |[[File:Babad Dipa Nagara, D Or. 13.pdf|thumb|[[Index:Babad Dipa Nagara, D Or. 13.pdf|Babad Dipa Nagara]] 1866]] |[[File:Sorat tjarakan Madurah; 1866.pdf|thumb|Sorat tjarakan Madurah; 1866]] |} == 1870-an == {| |- valign="top" |[[File:Dictionnaire javanais français.pdf|page=4|thumb|[[Index:Dictionnaire javanais français.pdf|Dictionnaire javanais français]] - Pierre Favre - Vienne 1870 [http://archives.mepasie.org/notices/notices-biographiques/favre]] |[[File:Javaansch Hollandsch woordenboek 1871.pdf|page=2|thumb|[[Index:Javaansch Hollandsch woordenboek 1871.pdf|Javaansch Hollandsch Woordenboek]] - Pieter Jansz - Samarang (Semarang) 1871]] |[[File:Verzameling van spreekwijzen en eenige gesprekken tot oefening in de Javaansche Taal.pdf|page=1|thumb|[[Index:Verzameling van spreekwijzen en eenige gesprekken tot oefening in de Javaansche Taal.pdf|Verzameling van spreekwijzen en eenige gesprekken tot oefening in de Javaansche Taal]] - Pieter Jansz - Samarang 1872]] |[[File:Javaansch rekenboek.pdf|page=1|thumb|[[Index:Javaansch rekenboek.pdf|Javaansch rekenboek over den rege van drieën]] - G.C.T. van Doorp & Co., 1875]] |- valign="top" |[[File:Javaansch-Nederduitsch Handwoordenboek 1 of 2.pdf|page=2|thumb|[[Index:Javaansch-Nederduitsch Handwoordenboek 1 of 2.pdf|Javaansch Nederduitsch Handwoordenboek]] - J.F.C. Gericke, T. Roorda - Amsterdam 1875 (part 1 of 2)]] |[[File:Javaansch-Nederduitsch Handwoordenboek 2 of 2.pdf|page=2|thumb|[[Index:Javaansch-Nederduitsch Handwoordenboek 2 of 2.pdf|Javaansch Nederduitsch Handwoordenboek]] - J.F.C. Gericke, T. Roorda - Amsterdam 1875 (part 2 of 2)]] |[[File:Javaansch-Nederduitsch handwoordenboek (IA javaanschnederdu00geri).pdf|thumb|Javaansch-Nederduitsch handwoordenboek (IA javaanschnederdu00geri)]] |} == 1880-an == {| |- valign="top" |[[File:Handleiding bij de beoefening der Javaansche Taal 1886.pdf|page=2|thumb|[[Index:Handleiding bij de beoefening der Javaansche Taal 1886.pdf|Handleiding bij de beoefening der Javaansche Taal en Letterkunde]] - J.J. de Hollander 1886]] |[[File:Collected volume with texts in Javanese and Balinese (1-11) Ramayana, Old Javanese kakawin and other texts Or. 3871.pdf|thumb|Collected volume with texts in Javanese and Balinese (1-11) Ramayana, Old Javanese kakawin and other texts Or. 3871]] |} == 1890-an == {| |- valign="top" |[[File:Bloemlezing uit Javaansche proza-geschriften.pdf|page=3|thumb|[[Index:Bloemlezing uit Javaansche proza-geschriften.pdf|Bloemlezing uit Javaansche proza-geschriften]] - C. Poezen, 1893]] |[[File:Javaansche Woordenlijst.pdf|page=2|thumb|[[Index:Javaansche Woordenlijst.pdf|Javaansche woordenlijst: bevattende woorden in Midden-Java in gebruik vergeleken met het Javaansch in de residentie Soerakarta]] - H.A. de Nooy, Padmasoesastra, 1893]] |[[File:Kitab toehpah.pdf|page=6|thumb|[[Index:Kitab toehpah.pdf|Kitab toehpah: een Javaansch handboek voor het Mohammedaansche recht]] - Taco Roorda, 1895]] |[[File:Roorda's Pandji-verhalen in het javaansch.pdf|page=2|thumb|[[Index:Roorda's Pandji-verhalen in het javaansch.pdf|Roorda's Pandji-verhalen in het javaansch]] - Pañji, Taco Roorda, 1896]] |- |[[File:Verhandelingen_van_het_Bataviaasch_Genootschap_van_Kunsten_en_Wetenschappen,_XLIX.pdf|page=11|thumb|[[Index:Verhandelingen_van_het_Bataviaasch_Genootschap_van_Kunsten_en_Wetenschappen,_XLIX.pdf|Serat Pararaton (Latin) basa Jawa Kuno, 1896]]]] |[[File:Serat Muhammad.pdf|page=1|thumb|Serat Muhammad (1891)]] |} == 1900-an == {| |- valign="top" |[[File:Bharata-Yuddha oudjavaansch heldendicht.pdf|page=1|thumb|[[Index:Bharata-Yuddha oudjavaansch heldendicht.pdf|Bharata-Yuddha; oudjavaansch heldendicht]] - uitg. door J.G.H. Gunning (1903)]] |[[File:Serat Reksa Wibawa.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Reksa Wibawa.pdf|Serat Reksa Wibawa (1907)]]]] |[[File:Serat Puntir Palakiyah.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Puntir Palakiyah.pdf|Serat Puntir Palakiyah (1908)]]]] |[[File:Serat Wulangrèh saha Wulang Tatakrama.pdf|page=7|thumb|[[Index:Serat Wulangrèh saha Wulang Tatakrama.pdf|Serat Wulangreh & Wulang Tatakrama]], (originally 1829, but printed at later date, year unknown).]] |} == 1910-an == {| |- valign="top" |[[File:Serat Satya Rinonce.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Satya Rinonce.pdf|Serat Satya Rinonce (1911)]]]] |[[File:Serat_Pararaton.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat_Pararaton.pdf|Serat Pararaton]] ([[Pararaton|aksara Jawa]]), basa Jawa Anyar, versi Mangkudimeja, 1912]] |[[File:Laksitardjo.pdf|page=1|thumb|[[Index:Laksitardjo.pdf|Laksitardjo (1912)]]]] |[[File:Kawruh Kalapa, by Ki Padma Susastra.pdf|page=1|thumb|[[Index:Kawruh Kalapa, by Ki Padma Susastra.pdf|Kawruh Kalapa, dening Ki Padma Susastra (1912)]]]] |- |[[File:Synoniemen.pdf|page=1|thumb|[[Index:Synoniemen.pdf|Synoniemen (1912)]]]] |[[File:Serat Kaboetoehan.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Kaboetoehan.pdf|Serat Kaboetoehan (1912)]]]] |[[File:Suraosing Mikrad.pdf|page=1|thumb|[[Index:Suraosing Mikrad.pdf|Suraosing Mikrad.pdf (1912)]]]] |[[File:Serat Panoetan.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Panoetan.pdf|Serat Panoetan (1913)]]]] |- |[[File:Serat Wirit.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Wirit.pdf|Serat Wirit (1916)]]]] |[[File:Serat Babad Tanah Jawi I.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Babad Tanah Jawi I.pdf|Serat Babad Tanah Jawi I (1917)]]]] |[[File:Layang Panuntun Kamulyaning Bocah Wadon.pdf|page=1|thumb|[[Index:Layang Panuntun Kamulyaning Bocah Wadon.pdf|Layang Panuntun Kamulyaning Bocah Wadon (1917)]]]] |[[File:Layang Balewarna.pdf|page=1|thumb|[[Index:Layang Balewarna.pdf|Layang Balewarna (1919)]]]] |- |[[File:Serat Piwulang Estri.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Piwulang Estri.pdf|Serat Piwulang Estri (1919)]]]] |[[File:Serat Ngesti Darma.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Ngesti Darma.pdf|Serat Ngesti Darma (1919)]]]] |[[File:Layang Sri Juwita.pdf|page=1|thumb|[[Index:Layang Sri Juwita.pdf|Layang Sri Juwita (1919)]]]] |[[File:Dhedhasaring Wewatekaning Manungsa.pdf|page=1|thumb|[[Index:Dhedhasaring Wewatekaning Manungsa.pdf|Dhedhasaring Wewatekaning Manungsa (1919)]]]] |} {| |- valign="top" |[[File:Babad Mataram II.pdf|page=1|thumb|[[Index:Babad Mataram II.pdf|Babad Mataram II (1919)]]]] |[[File:Babad Mataram IV.pdf|page=1|thumb|[[Index:Babad Mataram IV.pdf|Babad Mataram IV (1922)]]]] |[[File:Babad Mataram V.pdf|page=1|thumb|[[Index:Babad Mataram V.pdf|Babad Mataram V (1922)]]]] |} {| |- valign="top" |[[File:Serat Babad Surakarta Volume 1.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Babad Surakarta Volume 1.pdf|Serat Babad Surakarta Volume 1 (1922)]]]] |[[File:Serat Babad Surakarta Volume 2.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Babad Surakarta Volume 2.pdf|Serat Babad Surakarta Volume 2 (1934)]]]] |[[File:Serat Babad Surakarta Volume 3.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Babad Surakarta Volume 3.pdf|Serat Babad Surakarta Volume 3 (1912)]]]] |[[File:Serat Babad Surakarta Volume 3 (2).pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Babad Surakarta Volume 3 (2).pdf|Serat Babad Surakarta Volume 3 (2) (1912)]]]] |- |[[File:Serat Babad Surakarta Volume 4.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Babad Surakarta Volume 4.pdf|Serat Babad Surakarta Volume 4 (1918)]]]] |[[File:Serat Babad Surakarta Volume 5.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Babad Surakarta Volume 5.pdf|Serat Babad Surakarta Volume 5 (1924)]]]] |} == 1920-an == {| |- valign="top" |[[File:Ngelmu Kawarasan.pdf|page=1|thumb|[[Index:Ngelmu Kawarasan.pdf|Ngelmu Kawarasan (1920)]]]] |[[File:Ngelmi Yatnamaya.pdf|page=1|thumb|[[Index:Ngelmi Yatnamaya.pdf|Ngelmi Yatnamaya (1921)]]]] |[[File:Serat Sara Sediya.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Sara Sediya.pdf|Serat Sara Sediya (1921)]]]] |[[File:Serat Swaraningasepi.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Swaraningasepi.pdf|Serat Swaraningasepi (1921)]]]] |- valign="top" |[[File:Serat Jitaspara.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Jitaspara.pdf|Serat Jitaspara (1921)]]]] |[[File:Serat Panitisastra.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Panitisastra.pdf|Serat Panitisastra (1921)]]]] |[[File:Suluk Nitisruti.pdf|page=1|thumb|[[Index:Suluk Nitisruti.pdf|Suluk Nitisruti (1921)]]]] |[[File:Serat Pramatisara.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Pramatisara.pdf|Serat Pramatisara (1922)]]]] |- valign="top" |[[File:Serat Kabutuhan (alt crop).pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Kabutuhan (alt crop).pdf|Serat Kabutuhan (1922)]]]] |[[File:Serat Tajusalatin.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Tajusalatin.pdf|Serat Tajusalatin (1922)]]]] |[[File:Serat Rekasaning Batin.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Rekasaning Batin.pdf|Serat Rekasaning Batin (1922)]]]] |[[File:Serat Widyakirana.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Widyakirana.pdf|Serat Widyakirana (1922)]]]] |- valign="top" |[[File:Serat Sujarah Dalem Mangkunegara.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Sujarah Dalem Mangkunegara.pdf|Serat Sujarah Dalem Mangkunegara (1922)]]]] |[[File:Serat Prasidajati.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Prasidajati.pdf|Serat Prasidajati (1924)]]]] |[[File:Serat Purwawasana.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Purwawasana.pdf|Serat Purwawasana (1924)]]]] |[[File:Serat Purwawasana (2).pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Purwawasana (2).pdf|Serat Purwawasana (2) (1924)]]]] |- valign="top" |[[File:Serat Tunggul Jati.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Tunggul Jati.pdf|Serat Tunggul Jati (1924)]]]] |[[File:Serat Wedhatanaya.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Wedhatanaya.pdf|Serat Wedhatanaya (1925)]]]] |[[File:Serat Bab Wewadosing Gesang.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Bab Wewadosing Gesang.pdf|Serat Bab Wewadosing Gesang (1925)]]]] |[[File:Serat Kaweritan.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Kaweritan.pdf|Serat Kaweritan (1926)]]]] |- valign="top" |[[File:Wawaton panjeratipoen temboeng Djawi mawi sastra Djawi dalasan angka.pdf|thumb|[[Wawaton panjeratipoen temboeng Djawi mawi sastra Djawi dalasan angka]], 1926]] |[[File:Layang Sasmita Wirinitya.pdf|page=1|thumb|[[Index:Layang Sasmita Wirinitya.pdf|Layang Sasmita Wirinitya (1927)]]]] |[[File:Sasmita Titika.pdf|page=1|thumb|[[Index:Sasmita Titika.pdf|Sasmita Titika (1927)]]]] |[[File:Serat Sendhon Langen Swara.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Sendhon Langen Swara.pdf|Serat Sendhon Langen Swara (1927)]]]] |- valign="top" |[[File:Serat Sasmita Rasa.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Sasmita Rasa.pdf|Serat Sasmita Rasa (1927)]]]] |[[File:Jejaka Sekawan Ingkang Elok (1st version).pdf|page=1|thumb|[[Index:Jejaka Sekawan Ingkang Elok (1st version).pdf|Jejaka Sekawan Ingkang Elok (1st version) (1927)]]]] |[[File:Jejaka Sekawan Ingkang Elok (2nd version).pdf|page=1|thumb|[[Index:Jejaka Sekawan Ingkang Elok (2nd version).pdf|Jejaka Sekawan Ingkang Elok (2nd version) (1927)]]]] |[[File:Serat Kridhahatmaka.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Kridhahatmaka.pdf|Serat Kridhahatmaka (1927)]]]] |- valign="top" |[[File:Serat Sana Sunu.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Sana Sunu.pdf|Serat Sana Sunu (1928)]]]] |[[File:Serat Lambang Praja, by Mas Ngabehi Mangoenwidjaja.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Lambang Praja, by Mas Ngabehi Mangoenwidjaja.pdf|Serat Lambang Praja, dening Mas Ngabehi Mangoenwidjaja (1928)]]]] |[[File:Serat Wulangreh.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Wulangreh.pdf|Serat Wulangreh]] ([[Wulangreh|aksara Jawa]]), 1929]]]] |[[File:Romanized copy being Wangbang Wideya, Javanese-Balinese Panji romance in tengahan metres Or. 7227.pdf|thumb|Romanized copy being Wangbang Wideya, Javanese-Balinese Panji romance in tengahan metres Or. 7227, c. 1929]]]] |- valign="top" |[[File:Sandi Paramayoga, by Rangga Warsita.pdf|page=1|thumb|[[Index:Sandi Paramayoga, by Rangga Warsita.pdf|Sandi Paramayoga, by Rangga Warsita (1927)]]]] |[[File:Serat Asmaralaya.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Asmaralaya.pdf|Serat Asmaralaya (1929)]]]] |[[File:Serat Wisnubrata.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Wisnubrata.pdf|Serat Wisnubrata (1929)]]]] |} {| |- valign="top" |[[File:Serat Pustaka Raja Purwa Volume 3.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Pustaka Raja Purwa Volume 3.pdf|Serat Pustaka Raja Purwa Volume 3 (1926)]]]] |[[File:Serat Pustaka Raja Purwa Volume 4.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Pustaka Raja Purwa Volume 4.pdf|Serat Pustaka Raja Purwa Volume 4 (1907)]]]] |} == 1930-an == {| |- valign="top" |[[File:Serat Wirid Hidayat Jati, by Mangoenwidjaja.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Wirid Hidayat Jati, by Mangoenwidjaja.pdf|Serat Wirid Hidayat Jati, dening Mangoenwidjaja (1931)]]]] |[[File:Serat Jayabaya.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Jayabaya.pdf|Serat Jayabaya (1932)]]]] |[[File:Babad Cariyos Lampahanipun, R.Ng. Ranggawarsita, vol 1.pdf|page=1|thumb|[[Index:Babad Cariyos Lampahanipun, R.Ng. Ranggawarsita, vol 1.pdf|Babad Cariyos Lampahanipun, R.Ng. Ranggawarsita, vol 1 (1932)]]]] |[[File:Babad Cariyos Lampahanipun, R.Ng. Ranggawarsita, vol 3.pdf|page=1|thumb|[[Index:Babad Cariyos Lampahanipun, R.Ng. Ranggawarsita, vol 3.pdf|Babad Cariyos Lampahanipun, R.Ng. Ranggawarsita, vol 3 (1933)]]]] |- |[[File:Serat Paramayoga.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Paramayoga.pdf|Serat Paramayoga (1934)]]]] |[[File:Serat Pramanasidi, by P. T. M. Ng. Mangoenwidjojo.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Pramanasidi, by P. T. M. Ng. Mangoenwidjojo.pdf|Serat Pramanasidi, dening P. T. M. Ng. Mangoenwidjojo (1935)]]]] |[[File:Serat Babad Tuban.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Babad Tuban.pdf|Serat Babad Tuban (1936)]]]] |[[File:Serat Condrorini.pdf|page=1|thumb|[[Index:Serat Condrorini.pdf|Serat Condrorini (1939)]]]] |} == Pranala njaba == {{Commons category|Panji Tales Manuscripts, Leiden University Library}} {{Commons category|Collection of Javanese manuscripts}} {{Commons category|Panji}} == Delengen uga == {{Commons category|Manuscripts in Javanese script}} {{Commons category|Scanned Javanese texts}} * [[commons:Early Javanese books]] * [[Buku anyar]] == Panerjemah == * [[:id:Gottlob Brückner]] * [[:id:Johann Friedrich Carl Gericke]] (J.F.C. Gericke) * Philippus Pieter Roorda van Eysinga * Adriaan David Cornets de Groot * Taco Roorda (T. Roorda) * [[:id:Carel Frederik Winter]] Sr. (C.F. Winter) * S. Keyzer * Rudolf Hermann Theodor Friederich (Rudolf Th. A. Friederich) * Abraham Benjamin Cohen Stuart (A.B.C. Stuart) * [[:id:Pieter Jansz]] (P. Jansz) * [[:id:Hildebrand Cornelius Klinkert]] (H.C. Klinkert) * Pierre Etienne Lazare FAVRE * J.J. Meinsma * J.J. de Hollander * C. Poezen * H.A. de Nooy * J.G.H. Gunning * Padmasoesastra * Pañji [[Category:Buku]] [[Category:ꦲꦏ꧀ꦱꦫꦗꦮ]] sryaxtx1d5s92uszfh23ef038b6gheo Kaca:Serat Asmaralaya.pdf/10 250 1402 22285 7997 2022-08-16T14:30:09Z Bennylin 7 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Bennylin" /></noinclude>{| style="{{serat|asmaralaya1}}" |style="{{serat|asmaralaya2}}"|<poem> {{Jawa| ​ꦩꦸꦥ꦳ꦔꦠ꧀꧈​​ꦱꦭꦩꦼꦠ꧀​ꦱꦭꦩꦶ​ꦭꦩꦶ꧈​​ꦭꦁꦒꦼꦁ​ꦲꦸꦫꦶꦥ꧀​ꦩꦁꦏ​ꦮꦶꦠꦶꦁ​ꦫꦱ​ꦩꦸꦭꦾ꧉​​ ​ꦮꦼꦤꦺꦃ​ꦱꦸꦁ​ꦮꦿꦸꦃ​ꦗꦠꦶꦤꦶꦁ​ꦒꦸꦱ꧀ꦠꦶ​ꦮꦸꦱ꧀​ꦏꦫꦸꦃ꧈​​ꦧꦺꦚ꧀ꦗꦁ​ꦭꦩꦸꦤ꧀​ꦱꦶꦫ꧈​​ꦮꦸꦱ꧀​ꦥꦉꦏ꧀​ꦲꦤ꧀ꦠꦫꦺꦁ​ꦥꦠꦶ꧈​​ꦲꦤ​ꦫꦸꦥ​ꦏꦢꦾ​ꦫꦸꦥꦤ꧀ꦠ​ꦥꦿꦶꦪꦁꦒ꧉​​ ​ꦏꦁ​ꦲꦏꦺꦴꦤꦸꦱ꧀​ꦱꦏꦶꦁ​ꦏꦩꦤꦸꦁꦱꦤ꧀ꦠ​ꦮꦸꦱ꧀꧈​​ꦱꦥ꧀ꦭꦏ꧀​ꦤꦺꦴꦫ​ꦱꦶꦮꦃ꧈​​ꦲꦩꦸꦁ​ꦩꦮ​ꦕꦃꦪ​ꦥꦸꦠꦶꦃ꧈​​ꦲꦶꦪ​ꦲꦶꦏꦸ​ꦏꦁ​ꦲꦫꦤ꧀​ꦩꦪꦁꦒ​ꦱꦺꦠ꧉​​ ​ꦭꦩꦸꦤ꧀​ꦲꦶꦏꦸ​ꦮꦸꦱ꧀​ꦏꦢꦸꦭꦸ​ꦲꦶꦁ​ꦱꦶꦫꦺꦏꦸ꧈​​ꦕꦶꦥ꧀ꦠꦴ​ꦲꦤꦸꦁꦒꦭ꧀꧈​​ꦱꦼꦗꦏ꧀ꦤ​ꦒꦼꦤ꧀ꦠꦶ​ꦲꦸꦩꦚ꧀ꦗꦶꦁ꧈​​ꦢꦢꦶ​ꦠꦼꦠꦼꦥ꧀​ꦮꦫꦁꦏ​ꦩꦚ꧀ꦗꦶꦁ​ꦕꦸꦫꦶꦒ꧉​​ ​ꦫꦩ꧀ꦥꦸꦁ​ꦥꦸꦠꦸꦱ꧀​ꦮꦸꦱ꧀​ꦠꦤ꧀​ꦲꦤ​ꦏꦁ​ꦮꦶꦤꦸꦮꦸꦱ꧀꧈​​ꦠꦼꦠꦼꦥ꧀​ꦲꦶꦁ​ꦥꦤꦸꦁꦒꦭ꧀꧈​​ꦥꦤꦸꦁꦒꦭꦶꦁ​ꦏ꧀ꦮꦸꦭ​ꦒꦸꦱ꧀ꦠꦶ꧈​​ꦩꦸꦭꦶꦃ​ꦩꦸꦭꦾ​ꦠꦤ꧀​ꦲꦤ​ꦒꦸꦱ꧀ꦠꦶ​ꦏꦮꦸꦭ꧉​​ ​ꦮꦼꦤꦺꦃ​ꦮꦶꦏꦸ​ꦔꦏꦸ​ꦮꦶꦏꦤ꧀​ꦏꦁ​ꦲꦩꦼꦁꦏꦸ꧈​​ꦮꦸꦱ꧀​ꦠꦤ꧀ꦥ​ꦮꦼꦮꦺꦏ꧈​​ꦧꦺꦚ꧀ꦗꦁ​ꦩꦺꦃ​ꦥꦿꦤ꧀ꦠꦤꦶꦁ​ꦥꦠꦶ꧈​​ꦲꦤ​ꦕꦃꦪ​ꦱꦺꦠ​ꦥꦿꦥ꧀ꦠ​ꦒꦼꦁ​ꦱꦱꦢ꧉​​ ​ꦲꦶꦪ​ꦲꦶꦏꦸ​ꦤꦸꦂ​ꦩꦸꦑꦩꦠ꧀​ꦏꦁ​ꦱꦠꦸꦲꦸ꧈​​ꦲꦸꦫꦶꦥꦶꦁ​ꦩꦤꦸꦱ꧈​​ꦮꦮꦱꦼꦤ꧀​ꦲꦪ꧀ꦮ​ꦒꦸꦩꦶꦱꦶꦂ꧈​​ꦠꦸꦠ꧀​ꦮꦸꦫꦶꦤꦼꦤ꧀​ꦠꦤ꧀​ꦲꦤ꧀ꦠꦫ​ꦪꦼꦏ꧀ꦠꦶ​ꦩꦸꦏ꧀ꦱ꧉​​ ​ꦤꦩꦸ​ꦤꦩꦸ​ꦩꦿꦶꦁ​ꦮꦶꦪꦠ꧀​ꦤꦸꦏ꧀ꦱ꧀ꦩ​ꦢꦸꦩꦸꦤꦸꦁ꧈​​ꦲꦤꦤꦶꦁ​ꦠꦿꦁꦒꦤ꧈​​ꦪꦺꦏꦸ​ꦕꦃꦪ​ꦏꦁ​ꦤꦼꦭꦲꦶ꧈​​ꦲꦶꦁ​}} </poem> <includeonly> |style="{{serat|padding}}"|<poem> [...t] mufangat | salamêt salami-lami | langgêng urip môngka witing rasa mulya || 21. wênèh sung wruh jatining Gusti wus karuh | benjang lamun sira | wus parêk antarèng pati | ana rupa kadya rupanta priyôngga || 22. kang akonus saking kamanungsanta wus | saplak nora siwah | amung mawa cahya putih | iya iku kang aran mayangga seta || 23. lamun iku wus kadulu ing sirèku | ciptaa anunggal | sêjakna gênti umanjing | dadi têtêp warôngka manjing curiga || 24. rampung putus wus tan ana kang winuwus | têtêp ing panunggal | panunggaling kwula gusti | mulih mulya tan ana gusti kawula || 25. wênèh wiku ngaku wikan kang amêngku | wus tanpa wêweka | benjang mèh prantaning[6] pati | ana cahya seta prapta gêng sasada || 26. iya iku nur Mukhamat kang satuhu | uriping manusa | wawasên aywa gumisir |[7] tut wurinên tan antara yêkti muksa || 27. namu-namu mring wiyat nuksma dumunung | ananing tranggana | yèku cahya kang nêlahi | ing </poem></includeonly> |}<noinclude></noinclude> sck7ospawu4nlzbs1xvceybi9z4siu6 Kaca:Serat Asmaralaya.pdf/11 250 1403 22286 8000 2022-08-16T14:30:11Z Bennylin 7 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Bennylin" /></noinclude>{| style="{{serat|asmaralaya1}}" |style="{{serat|asmaralaya2}}"|<poem> {{Jawa| ꦧꦸꦮꦤ​ꦮꦸꦱ꧀​ꦭꦁꦒꦼꦁ​ꦏꦴꦤꦤꦶꦫ꧉​​ ​ꦩꦭꦶꦃ​ꦲꦱꦸꦁ​ꦠꦸꦢꦸꦃ​ꦲꦤꦤꦶꦁ​ꦲꦾꦁ​ꦄꦒꦸꦁ꧈​​ꦕꦃꦪ​ꦩꦪ​ꦩꦪ꧈​​ꦗꦸꦩꦼꦤꦼꦁ​ꦩꦸꦁꦒꦶꦁ​ꦲꦺꦴꦒꦿꦤꦶꦁ꧈​​ꦠꦸꦤ꧀ꦠꦸꦁ​ꦢꦿꦶꦪ​ꦲꦤꦂꦠꦤꦶ​ꦠꦿꦶꦭꦺꦴꦏꦪ꧉​​ ​ꦧꦺꦠꦭ꧀​ꦩꦏ꧀ꦩꦸꦂ​ꦧꦺꦠꦭ꧀​ꦩꦸꦑꦫꦩ꧀​ꦏꦠꦼꦭꦸ꧈​​ꦲꦶꦁ​ꦧꦺꦠꦭ꧀​ꦩꦸꦏꦢꦱ꧀꧈​​ꦱꦸꦩꦸꦤꦂ​ꦥꦿꦥ꧀ꦠꦺꦁ​ꦥꦔꦺꦏ꧀ꦱꦶ꧈​​ꦭꦶꦪꦼꦥꦼꦤ​ꦏꦠꦺꦴꦤ꧀​ꦥꦺꦴꦤꦁ​ꦕꦃꦪ​ꦩꦪ꧉​​ ​ꦲꦤꦫꦮꦸꦁ​ꦮꦂꦤ​ꦮꦂꦤ​ꦮꦺꦴꦂ​ꦢꦸꦩꦸꦤꦸꦁ꧈​​ꦭꦶꦪꦼꦥꦶꦁ​ꦥꦤꦶꦔꦭ꧀꧈​​ꦧꦺꦚ꧀ꦗꦁ​ꦪꦺꦤ꧀​ꦲꦂꦱ​ꦔꦼꦩꦱꦶ꧈​​ꦕꦃꦪ​ꦲꦶꦁꦏꦁ​ꦏꦏ꧀ꦱꦶ​ꦱꦶꦉꦥ꧀​ꦱꦢꦪ꧉​​ ​ꦮꦶꦠ꧀​ꦒꦶꦤꦸꦭꦸꦁ​ꦲꦶꦁ​ꦕꦃꦪ​ꦏꦁ​ꦤꦺꦁ​ꦗꦿꦺꦴ​ꦗꦤ꧀ꦠꦸꦁ꧈​​ꦮꦭꦸꦪ​ꦔꦪꦔꦤ꧀꧈​​ꦤꦸꦏ꧀ꦱ꧀ꦩꦺꦁ​ꦕꦃꦪ​ꦏꦁ​ꦱꦗꦠꦶ꧈​​ꦏꦁ​ꦲꦥꦝꦁ​ꦒꦸꦩꦶꦭꦁ​ꦠꦤ꧀ꦥ​ꦮꦪꦔꦤ꧀꧉​​ ​ꦭꦁꦒꦼꦁ​ꦔꦸꦮꦸꦁ​ꦲꦔꦺꦧꦼꦏꦶ​ꦧꦸꦮꦤꦒꦸꦁ꧈​​ꦩꦸꦭꦶꦃ​ꦥꦸꦂꦮꦤꦶꦫ꧈​​ꦢꦸꦏ꧀​ꦢꦸꦫꦸꦁ​ꦠꦸꦩꦸꦫꦸꦤ꧀​ꦩꦫꦶꦁ꧈​​ꦔꦂꦕꦥꦢ​ꦲꦮꦂꦤ​ꦮꦫꦤ​ꦫꦒ꧉​​ ​ꦩꦭꦶꦃ​ꦒꦸꦫꦸ​ꦲꦩꦼꦗꦁ​ꦗꦠꦶꦤꦶꦁ​ꦔꦺꦭ꧀ꦩꦸ꧈​​ꦲꦶꦁ​ꦏꦩꦸꦭꦤꦶꦫ꧈​​ꦲꦤꦤꦶꦁ​ꦲꦾꦁ​ꦩꦲ​ꦮꦶꦢꦶ꧈​​ꦲꦩꦸꦁ​ꦱꦧ꧀ꦢ​ꦒꦲꦶꦧ꧀​ꦮꦺꦴꦂ​ꦲꦶꦁ​ꦫꦠ꧀​ꦮꦫꦠ꧉​​ ​ꦕꦃꦪꦤꦶꦥꦸꦤ꧀​ꦒꦸꦩꦶꦭꦁ​ꦒꦶꦭꦁ​ꦤꦫꦮꦸꦁ꧈​​ꦠꦤ꧀ꦥ​ꦮꦼꦮꦪꦔꦤ꧀꧈​​ꦤꦼꦭꦲꦶ​ꦱꦺꦱꦶꦤꦶꦁ​ꦧꦸꦩꦶ꧈​​ꦒꦾ​ꦠꦸꦩꦸꦫꦸꦤ꧀​ꦮꦺꦴꦂ​ꦫꦃꦱ​ꦢꦢꦾ​ꦩꦤꦸꦁꦱ꧉​​}} </poem> <includeonly> |style="{{serat|padding}}"|<poem> buwana wus langgêng kaananira || 28. malih asung tuduh ananing Hyang Agung | cahya maya-maya | jumênêng munggwing ograning | tuntung driya anartani trilokaya || 29. Betal Makmur Betal Mukharam katêlu | ing Betal Mukadas | sumunar praptèng pangèksi | liyêpêna katon ponang cahya maya || 30. anarawung warna-warna wor dumunung | liyêping paningal | benjang yèn arsa ngêmasi | cahya ingkang kaèksi sirêp sadaya || 31. wit ginulung ing cahya kang nèng jro jantung | waluya ngayangan | nuksmèng cahya kang sajati | kang apadhang gumilang tanpa wayangan || 32. langgêng nguwung angèbêki buwanagung | mulih purwanira | duk durung tumurun maring | ngarcapada awarna warana raga || 33. malih guru amêjang jatining ngèlmu | ing kamulanira | ananing Hyang Maha Widi | amung sabda gaib wor ing rat warata || 34. cahyanipun gumilang-gilang narawung | tanpa wêwayangan | nêlahi sèsining bumi | gya tumurun wor rahsa dadya manungsa || </poem></includeonly> |}<noinclude></noinclude> 9j92yp427qa6hvx8pav1vdx6cicyq67 Kaca:Serat Asmaralaya.pdf/12 250 1404 22287 8004 2022-08-16T14:30:13Z Bennylin 7 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Bennylin" /></noinclude>{| style="{{serat|asmaralaya1}}" |style="{{serat|asmaralaya2}}"|<poem> {{Jawa| ꧇꧓꧕꧇​꧉​​ꦩꦂꦩ​ꦠꦼꦩ꧀ꦠꦸ​ꦪꦺꦤ꧀​ꦥꦿꦥ꧀ꦠ​ꦲꦤ꧀ꦠꦫꦺꦁ​ꦭꦪꦸ꧈​​ꦲꦤ​ꦕꦃꦪ​ꦥꦿꦥ꧀ꦠ꧈​​ꦒꦸꦩꦶꦭꦁ​ꦥꦶꦤ꧀ꦝ​ꦲꦁꦒꦤꦶꦁ꧈​​ꦠꦶꦂꦠ​ꦩꦸꦁꦒꦶꦁ​ꦫꦺꦴꦤ꧀​ꦭꦸꦩ꧀ꦧꦸ​ꦲꦩꦪ​ꦩꦪ꧉​​ ​ꦢꦾꦤ꧀​ꦥꦸꦤꦶꦏꦸ​ꦕꦶꦥ꧀ꦠꦤꦼꦤ꧀​ꦢꦢꦾ​ꦱꦮꦸꦗꦸꦢ꧀꧈​​ꦭꦮꦤ꧀​ꦱꦧ꧀ꦢꦤꦶꦫ꧈​​ꦏꦁ​ꦱꦼꦤꦼꦢꦤ꧀​ꦱꦩꦢꦾꦤꦶꦁ꧈​​ꦔꦼꦤ꧀​ꦲꦔꦼꦤ꧀​ꦠ​ꦪꦼꦏ꧀ꦠꦶ​ꦮꦭꦸꦪ​ꦱꦩ꧀ꦥꦸꦂꦤ꧉​​ ​ꦩꦸꦭꦾ​ꦮꦁꦱꦸꦭ꧀​ꦩꦿꦶꦁ​ꦲꦱꦭꦶꦫ​ꦫꦸꦩꦸꦲꦸꦤ꧀꧈​​ꦱꦧ꧀ꦢ​ꦒꦲꦶꦧ꧀​ꦧꦧꦂ꧈​​ꦧꦭꦶ​ꦲꦔꦺꦧꦼꦏꦶ​ꦧꦸꦩꦶ꧈​​ꦠꦿꦶꦧꦸꦮꦤ​ꦏꦼꦧꦏ꧀​ꦧꦁꦏꦶꦠ꧀​ꦩꦼꦒꦠ꧀​ꦚꦮ꧉​​{{justify}} ꧅ꦟ꧀ꦢꦿ꧅ ꦮꦶꦫꦪꦠꦺ​ꦥꦫ​ꦮꦶꦏꦸ​ꦏꦁ​ꦢꦸꦫꦸꦁ​ꦮꦿꦸꦃ꧈​​ꦗꦠꦶꦤꦶꦁ​ꦏꦴꦤꦤ꧀​ꦗꦠꦶ꧈​​ꦏꦪ​ꦏꦁ​ꦏꦮꦃꦪꦺ​ꦔꦪꦸꦤ꧀꧈​​ꦏꦧꦺꦃ​ꦢꦠꦤ꧀​ꦲꦤ​ꦱꦶꦱꦶꦥ꧀꧈​​ꦧꦼꦤꦼꦂ​ꦮꦸꦱ꧀​ꦤꦺꦁ​ꦫꦒ​ꦩꦁꦒꦺꦴꦤ꧀꧉​​ ꦱꦧꦧ꧀​ꦲꦶꦏꦸ​ꦏꦧꦺꦃ​ꦮꦫꦤꦺꦁ​ꦲꦾꦁ​ꦄꦒꦸꦁ꧈​​ꦔꦸꦤꦶ​ꦢꦸꦒ꧀​ꦢꦸꦫꦸꦁ​ꦢꦸꦩꦢꦶ꧈​​ꦪ​ꦏꦼꦏꦼꦠ꧀​ꦫꦏꦼꦠ꧀​ꦠꦤ꧀​ꦏꦸꦩ꧀ꦥꦸꦭ꧀꧈​​ꦥꦭꦶꦏꦼꦠ꧀​ꦤꦺꦁ​ꦤꦸꦏꦠ꧀​ꦓꦲꦶꦥ꧀꧈​​ꦪꦪꦃ​ꦲꦠꦸꦁꦒꦶꦭ꧀​ꦱꦮꦶꦪꦺꦴꦱ꧀꧉​​ ꦏꦢꦾꦁꦒꦤꦶꦁ​ꦏꦁ​ꦱ꧀ꦮꦱꦤ​ꦮꦺꦴꦂ​ꦭꦤ꧀​ꦱꦸꦮꦸꦁ꧈​​ꦤꦸꦁꦒꦭ꧀​ꦫꦱ​ꦱꦺꦗꦺ​ꦮꦽꦤꦶ꧈​​ꦗꦠꦶꦤꦺ​ꦪ꧀ꦮ​ꦱ꧀ꦮꦱꦤꦺꦏꦸ꧈​​ꦏꦁ​ꦩꦤꦸꦏ꧀ꦱ꧀ꦩ​ꦗꦿꦺꦴꦤꦶꦁ​ꦝꦶꦫꦶ꧈​​ꦏꦠꦫꦶꦏ꧀​ꦢꦸꦏ꧀​ꦩꦸꦂꦮꦺꦁ​ꦫꦲꦺꦴꦱ꧀꧉​​ ꦫꦃꦱꦤꦶꦫ​ꦪꦪꦃ​ꦫꦺꦤ​ꦮꦺꦴꦂ​ꦱꦭꦸꦭꦸꦠ꧀꧈​​ꦏꦶꦤꦼꦩꦠ꧀​ꦱꦶꦁ​ꦤꦶꦏ꧀ꦩꦠ꧀ꦤꦺꦏꦶ꧈​​}} </poem> <includeonly> |style="{{serat|padding}}"|<poem> 35. marma têmtu yèn prapta antarèng layu | ana cahya prapta | gumilang pindha angganing | tirta munggwing ron lumbu amaya-maya || 36. dyan puniku ciptanên dadya sawujud | lawan sabdanira | kang sênêdan samadyaning | ngên-angên ta yêkti waluya sampurna || 37. mulya wangsul mring asalira rumuhun | sabda gaib babar | bali angèbêki bumi | tribuwana kêbak bangkit mêgat nyawa || 3. Mêgatruh 1. wirayate para wiku kang durung wruh | jatining kaanan jati | kaya kang kawahyè[8] ngayun | kabèh datan ana sisip | bênêr wus nèng raga manggon || 2. sabab iku kabèh waranèng Hyang Agung | nguni dug[9] durung dumadi | ya kêkêt rakêt tan kumpul | palikêt nèng nukat ghaip | yayah atunggil sawiyos || 3. kadyangganing kang swasana wor lan suwung | nunggal rasa seje wrêni | jatine ywa swasanèku | kang manuksma jroning dhiri | katarik duk murwèng raos || 4. rahsanira yayah rena wor salulut | kinêmat sing nikmatnèki | </poem></includeonly> |}<noinclude></noinclude> cp13cx7d32esanh9nw4krnwuivm83a9 Kaca:Serat Asmaralaya.pdf/13 250 1405 22288 8007 2022-08-16T14:30:15Z Bennylin 7 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Bennylin" /></noinclude>{| style="{{serat|asmaralaya1}}" |style="{{serat|asmaralaya2}}"|<poem> {{Jawa| ꦏꦩꦺꦴꦠ꧀​ꦏꦁ​ꦱ꧀ꦮꦱꦤ​ꦏꦠꦸꦠ꧀꧈​​ꦏꦴꦤꦤꦺ​ꦏꦁ​ꦱꦗꦠꦶ꧈​​ꦤꦺꦁ​ꦩꦤꦶ​ꦮꦺꦴꦫꦶꦁ​ꦱꦮꦶꦪꦺꦴꦱ꧀꧉​​ ꦲꦶꦪ​ꦲꦶꦏꦸ​ꦥꦸꦂꦮꦤꦶꦁ​ꦲꦾꦁ​ꦩꦲ​ꦄꦒꦸꦁ꧈​​ꦲꦩꦂꦤꦺꦁ​ꦠꦶꦠꦃ​ꦱꦏꦭꦶꦂ꧈​​ꦱꦏꦶꦁ​ꦏꦭꦫꦠꦺ​ꦏꦺꦴꦫꦸꦠ꧀꧈​​ꦏꦼꦏꦼꦠ꧀​ꦤꦺꦁ​ꦩꦤꦶꦁꦏꦼꦩ꧀​ꦤꦸꦭꦶ꧈​​ꦏꦸꦩꦸꦭꦶꦠ꧀​ꦔꦼꦩꦸꦭꦶ​ꦏꦺꦴꦛꦺꦴꦁ꧉​​ ꦠꦤ꧀​ꦲꦤ꧀ꦠꦫ​ꦏꦁ​ꦱꦸꦮꦸꦁ​ꦤꦸꦭꦾ​ꦏꦸꦩꦼꦢꦸꦢ꧀꧈​​ꦏꦠꦸꦠ꧀​ꦏꦁ​ꦱ꧀ꦮꦱꦤ​ꦏꦺꦴꦱꦶꦏ꧀꧈​​ꦏꦱꦽꦒ꧀​ꦥꦤꦱ꧀​ꦭꦤ꧀​ꦱꦽꦥꦶꦥꦸꦤ꧀꧈​​ꦏꦸꦩꦫꦶꦔꦼꦠ꧀​ꦠꦿꦶ​ꦱꦸꦠꦺꦁꦱꦶ꧈​​ꦮꦸꦱ꧀​ꦏꦱꦠ꧀​ꦩꦠ​ꦱꦪꦼꦏ꧀ꦠꦺꦴꦱ꧀꧉​​ ꦏꦂꦱꦤꦶꦁ​ꦲꦾꦁ​ꦏꦚꦠꦴꦤ꧀​ꦢꦢꦶ​ꦮꦸꦗꦸꦢ꧀꧈​​ꦮꦸꦗꦸꦢꦶꦁ​ꦏꦁ​ꦗꦧꦁ​ꦧꦪꦶ꧈​​ꦮꦤꦺꦴꦢꦾ​ꦠꦤꦥꦶ​ꦗꦭꦸ꧈​​ꦭꦮꦤ꧀​ꦏꦁ​ꦱ꧀ꦮꦱꦤ​ꦩꦏ꧀ꦱꦶꦃ꧈​​ꦲꦤꦺꦁ​ꦗꦿꦺꦴ​ꦢꦢꦶ​ꦥꦶꦫꦤ꧀ꦠꦺꦴꦱ꧀꧉​​ ꦥꦶꦫꦤ꧀ꦠꦶꦤꦶꦁ​ꦩꦤꦸꦁꦱ​ꦏꦁ​ꦲꦭꦸꦱ꧀​ꦲꦭꦸꦱ꧀꧈​​ꦊꦱ꧀ꦠꦫꦶ​ꦩꦤꦸꦏ꧀ꦱ꧀ꦩꦺꦁ​ꦝꦶꦫꦶ꧈​​ꦲꦤꦔꦶꦁ​ꦥꦏꦂꦠꦶꦤꦶꦥꦸꦤ꧀꧈​​ꦱ꧀ꦮꦱꦤ​ꦩꦤꦸꦠ꧀​ꦥꦶꦫꦤ꧀ꦠꦶ꧈​​ꦏꦁ​ꦲꦮꦝꦒ꧀​ꦲꦸꦫꦠꦶꦁ​ꦮꦺꦴꦁ꧉​​ ꦏꦂꦱꦤꦶꦁ​ꦲꦾꦁ​ꦥꦶꦤꦺꦫꦁ​ꦢꦢꦶ​ꦠꦿꦶ​ꦗꦸꦫꦸ꧈​​ꦏꦺꦴꦕꦥ꧀​ꦲꦶꦁ​ꦲꦶꦢꦪꦠ꧀​ꦗꦠꦶ꧈​​ꦏꦥꦭ​ꦫꦤ꧀​ꦧꦺꦠꦭ꧀​ꦩꦏ꧀ꦩꦸꦂ꧈​​ꦱ꧀ꦮꦱꦤ​ꦏꦸꦩꦿꦶꦔꦼꦠ꧀​ꦢꦢꦶ꧈​​ꦠꦶꦂꦠ​ꦩꦪ​ꦤꦺꦁ​ꦗꦿꦺꦴ​ꦥꦤꦺꦴꦤ꧀꧉​​ ​ꦲꦶꦪ​ꦲꦫꦤ꧀​ꦠꦶꦂꦠꦩꦂꦠ​ꦏꦩꦤ꧀ꦝꦤꦸ꧈​​ꦥꦂꦢꦶꦏꦤꦺ​ꦧꦚꦸ​ꦲꦸꦫꦶꦥ꧀꧈​​ꦭꦺꦴꦫꦺꦴ​}} </poem> <includeonly> |style="{{serat|padding}}"|<poem> kamot kang swasana katut | kaanane kang sajati | nèng mani woring sawiyos || 5. iya iku purwaning Hyang Maha Agung | amarnèng titah sakalir | saking kalarate korut | kêkêt nèng maningkêm nuli | kumulit ngêmuli kothong || 6. tan antara kang suwung nulya kumêdud | katut kang swasana kosik | kasrêg panas lan srêpipun | kumaringêt tri sutèngsi | wus kasat mata sayêktos || 7. karsaning Hyang kanyataan dadi wujud | wujuding kang jabang bayi | wanodya tanapi jalu | lawan kang swasana maksih | anèng jro dadi pirantos || 8. pirantining manungsa kang alus-alus | lêstari manuksmèng dhiri | ananging pakartinipun | swasana manut piranti | kang awadhag urating wong || 9. karsaning Hyang pinerang dadi tri juru | kocap ing Hidayat Jati | kapala ran Betal Makmur | swasana kumringêt dadi | tirta maya nèng jro panon || 10. iya aran Tirtamarta Kamandhanu | pardikane banyu urip | loro </poem></includeonly> |}<noinclude></noinclude> 72u5rymbh7a84cc3rwlg58xie090i4p Kaca:Serat Asmaralaya.pdf/14 250 1406 22289 8011 2022-08-16T14:30:18Z Bennylin 7 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Bennylin" /></noinclude>{| style="{{serat|asmaralaya1}}" |style="{{serat|asmaralaya2}}"|<poem> {{Jawa| ꦗꦿꦺꦴꦤꦶꦁ​ꦗꦗ​ꦏꦱ꧀ꦧꦸꦠ꧀꧈​​ꦲꦶꦁ​ꦧꦺꦠꦭ꧀​ꦩꦸꦑꦫꦩ꧀​ꦲꦶꦱꦶ꧈​​ꦗꦼꦗꦤ꧀ꦠꦸꦁ​ꦲꦶꦁ​ꦗꦼꦫꦺꦴ​ꦏꦺꦴꦛꦺꦴꦁ꧉​​ ​ꦩꦸꦁ​ꦱ꧀ꦮꦱꦤ​ꦤꦺꦁ​ꦔꦿꦶꦏꦸ​ꦩꦤꦸꦏ꧀ꦱ꧀ꦩꦺꦁ​ꦱꦸꦮꦸꦁ꧈​​ꦠꦼꦭꦸ​ꦏꦺꦴꦤ꧀ꦛꦺꦴꦭ꧀​ꦢꦺꦤ꧀​ꦮꦱ꧀ꦠꦤꦶ꧈​​ꦧꦺꦠꦭ꧀​ꦩꦸꦑꦢꦱ꧀​ꦥꦸꦤꦶꦏꦸ꧈​​ꦩꦺꦱꦶ​ꦩꦤꦶ​ꦩꦢꦶ​ꦮꦢꦶ꧈​​ꦪ​ꦲꦶꦱꦶꦱ꧀​ꦮꦱꦤ​ꦏꦺꦴꦛꦺꦴꦁ꧉​​ ​ꦲꦩꦁꦱꦸꦭꦶ​ꦥꦏꦂꦠꦶꦤꦶꦁ​ꦏꦩꦤ꧀ꦝꦤꦸ꧈​​ꦠꦤ꧀ꦱꦃ​ꦲꦩꦶꦢꦿꦮꦺꦁ​ꦝꦶꦫꦶ꧈​​ꦤꦸꦫꦸꦠ꧀​ꦲꦶꦁ​ꦢꦫꦃ​ꦭꦤ꧀​ꦧꦪꦸ꧈​​ꦏꦁ​ꦢꦫꦃ​ꦏꦸꦩꦼꦗꦺꦴꦠ꧀​ꦏꦺꦴꦱꦶꦏ꧀꧈​​ꦲꦔꦼꦧꦸꦠ꧀​ꦱ꧀ꦮꦱꦤ​ꦢꦢꦺꦴꦱ꧀꧉​​ ​ꦤꦥꦱꦶꦁ​ꦮꦺꦴꦁ​ꦩ꧀ꦭꦼꦧꦸ​ꦩꦼꦠꦸ​ꦭꦶꦫ​ꦭꦶꦫꦸ꧈​​ꦭꦮꦤ꧀​ꦱ꧀ꦮꦱꦤ​ꦲꦶꦁ​ꦗꦮꦶ꧈​​ꦢꦢꦶ​ꦠꦼꦠꦭꦶꦤꦶꦁ​ꦲꦶꦝꦸꦥ꧀꧈​​ꦧꦁꦱ​<!--ꦱꦤ꧀ꦠꦿꦶ-->​ꦲꦩꦱ꧀ꦠꦤꦶ꧈​​ꦱꦭꦠ꧀​ꦢꦲꦶꦩ꧀​ꦥꦸꦗꦶꦤꦶꦁ​ꦫꦺꦴꦃ꧉​​ ​ꦲꦶꦪ​ꦲꦶꦏꦸ​ꦧꦼꦧꦱꦤꦺ​ꦥꦿ​ꦭꦶꦤꦁꦏꦸꦁ꧈​​ꦱꦸꦮꦸꦁ​ꦩꦼꦁꦏꦸ​ꦲꦤꦤꦺꦏꦶ꧈​​ꦲꦶꦪ​ꦲꦤꦥꦱ꧀​ꦏꦁ​ꦮꦶꦤꦼꦁꦏꦸ꧈​​ꦪꦺꦤ꧀​ꦱꦸꦮꦸꦔꦺ​ꦗꦒꦢ꧀​ꦲꦶꦏꦶ꧈​​ꦩꦼꦁꦏꦸ​ꦱ꧀ꦮꦱꦤ​ꦲꦶꦁ​ꦏꦺꦴꦤꦺꦴ꧉​​ ​ꦏꦫꦺꦴꦚ꧀ꦕꦺꦤꦼꦤ꧀​ꦏꦭꦩꦸꦤ꧀​ꦏꦧꦺꦃ​ꦠꦶꦤꦸꦠꦸꦂ꧈​​ꦭꦶꦂ​ꦭꦪꦁ​ꦲꦶꦢꦪꦠ꧀​ꦗꦠꦶ꧈​​ꦫꦶꦁꦏꦼꦱꦺ​ꦱ꧀ꦮꦱꦤ​ꦩꦲꦸ꧈​​ꦏꦁ​ꦤꦺꦁ​ꦗꦿꦺꦴꦤꦶꦁ​ꦫꦒ​ꦢꦢꦶ꧈​​ꦥꦶꦫꦤ꧀ꦠꦶ​ꦏꦁ​ꦲꦭꦸꦱ꧀​ꦪꦼꦏ꧀ꦠꦺꦴꦱ꧀꧉​​ ​ꦏꦁ​ꦤꦺꦁ​ꦫꦸꦲꦸꦂ​ꦢꦢꦶ​ꦕꦃꦪ​ꦥꦿꦩꦤꦺꦏꦸ꧈​​ꦩꦼꦁꦏꦸ​ꦥꦚ꧀ꦕꦢꦿꦶꦪ​ꦤꦸꦭꦶ꧈​​ꦥꦼꦚ꧀ꦕꦂ​ꦧꦶꦱ​ꦔꦩ꧀ꦧꦸ​ꦔꦿꦸꦔꦸ꧈​​ꦧꦶꦱ​ꦚꦫ​ꦭꦤ꧀​ꦩꦔꦺꦏ꧀ꦱꦶ꧈​​}} </poem> <includeonly> |style="{{serat|padding}}"|<poem> jroning jaja kasbut | ing Betal Mukharam isi | jêjantung ing jêro kothong || 11. mung swasana nèng ngriku manuksmèng suwung | têlu konthol dèn wastani | Betal Mukhadas puniku | mèsi mani madi wadi | ya isis wasana kothong || 12. amangsuli pakartining Kamandhanu | tansah amidrawèng dhiri | nurut ing darah lan bayu | kang darah kumêjot kosik | angêbut swasana dados || 13. napasing wong mlêbu mêtu lira-liru | lawan swasana ing jawi | dadi têtalining idhup | bôngsa santri amastani | salat daim pujining roh || 14. iya iku bêbasane pra linangkung | suwung mêngku ananèki | iya anapas kang winêngku |[10] yèn suwunge jagad iki | mêngku swasana ing kono || 15. karoncènên kalamun kabèh tinutur | lir layang Hidayat Jati | ringkêse swasana mau | kang nèng jroning raga dadi | piranti kang alus yêktos || 16. kang nèng ruhur dadi cahya pramanèku | mêngku pôncadriya nuli | pêncar bisa ngambu ngrungu | bisa nywara lan mangèksi | </poem></includeonly> |}<noinclude></noinclude> 5usoljthy6fotulqmppgf79tblbt0mi Kaca:Serat Asmaralaya.pdf/15 250 1407 22290 8015 2022-08-16T14:30:20Z Bennylin 7 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Bennylin" /></noinclude>{| style="{{serat|asmaralaya1}}" |style="{{serat|asmaralaya2}}"|<poem> {{Jawa| ꦏꦁ​ꦲꦤꦺꦁ​ꦠꦼꦔꦃ​ꦏꦮꦲꦺꦴꦱ꧀꧉​​ ​ꦲꦶꦪ​ꦢꦢꦶ​ꦥꦚ꧀ꦕ​ꦩꦪ​ꦏꦁ​ꦲꦩꦼꦁꦏꦸ꧈​​ꦫꦱ​ꦥꦔꦿꦱ​ꦕꦶꦥ꧀ꦠ​ꦱꦶꦂ꧈​​ꦧꦁꦏꦶꦠ꧀​ꦔꦁꦒꦶꦠ꧀​ꦔꦶꦫ​ꦤꦸꦗꦸ꧈​​ꦚꦤ​ꦚꦏꦿꦧꦮ​ꦠꦸꦮꦶꦤ꧀꧈​​ꦱ꧀ꦮꦱꦤ​ꦏꦁ​ꦲꦤꦺꦁ​ꦔꦶꦱꦺꦴꦂ꧉​​ ​ꦏ꧀ꦮꦱ​ꦩꦼꦁꦏꦸ​ꦥꦚ꧀ꦕ​ꦲꦱ꧀ꦩꦫ​ꦪꦲꦶꦏꦸ꧈​​ꦮꦶꦠꦶꦁ​ꦏꦱꦼꦁꦱꦼꦩ꧀​ꦱꦉꦱ꧀ꦩꦶ꧈​​ꦱꦏꦶꦁ​ꦥꦚ꧀ꦕꦢꦿꦶꦪ​ꦠꦸꦩꦿꦸꦤ꧀꧈​​ꦤꦸꦏ꧀ꦱ꧀ꦩꦺꦁ​ꦥꦚ꧀ꦕ​ꦩꦪ​ꦠꦿꦸꦱ꧀​ꦩꦿꦶꦁ꧈​​ꦥꦚ꧀ꦕꦱ꧀ꦩꦫ​ꦩꦼꦁꦏꦸ​ꦫꦲꦺꦴꦱ꧀꧉​​ ​ꦫꦤ꧀​ꦲꦱ꧀ꦩꦫ​ꦠꦸꦫꦶꦢ​ꦥꦶꦁ​ꦏꦭꦶꦲꦶꦥꦸꦤ꧀꧈​​ꦲꦱ꧀ꦩꦫ<!--​ꦠꦤ꧀ꦠꦿ​-->ꦏꦥꦶꦁ​ꦠꦿꦶ꧈​​ꦏꦥꦠ꧀​ꦲꦱ꧀ꦩꦫ​ꦕꦶꦥ꧀ꦠꦺꦏꦸ꧈​​ꦢꦢꦶꦤꦺ​ꦮꦺꦴꦫꦶꦁ​ꦱꦉꦱ꧀ꦩꦶ꧈​​ꦲꦱ꧀ꦩꦫꦒꦩ​ꦏꦕꦿꦶꦪꦺꦴꦱ꧀꧉​​ ​ꦏꦧꦺꦃ​ꦩꦁꦏ​ꦏꦭꦫꦠꦶꦫ​ꦃꦪꦁ​ꦄꦒꦸꦁ꧈​​ꦢꦺ​ꦱ꧀ꦮꦱꦤ​ꦏꦁ​ꦤꦺꦁ​ꦗꦮꦶ꧈​​ꦢꦢꦶ​ꦏꦴꦤꦤ꧀​ꦱꦮꦼꦒꦸꦁ꧈​​ꦠꦺꦗ​ꦏꦸꦮꦸꦁ​ꦏꦶꦭꦠ꧀​ꦛꦛꦶꦠ꧀꧈​​ꦕꦭꦺꦫꦺꦠ꧀​ꦗꦭꦢꦫ​ꦮꦺꦴꦂ꧉​​ ​ꦩꦺꦒ​ꦩꦼꦤ꧀ꦝꦸꦁ​ꦲꦩ꧀ꦥꦏ꧀​ꦲꦩ꧀ꦥꦏ꧀​ꦒꦸꦤ꧀ꦠꦸꦂ​ꦏꦼꦠꦸꦏ꧀꧈​​ꦧꦪꦸ​ꦧꦗꦿ​ꦲꦔꦶꦤ꧀​ꦲꦔꦶꦤ꧀꧈​​ꦲꦩꦸꦤ꧀​ꦲꦩꦸꦤ꧀​ꦢꦫꦸ​ꦥꦸꦭꦸꦁ꧈​​ꦏꦧꦺꦃ​ꦱꦲꦶꦱꦶꦤꦶꦁ​ꦭꦔꦶꦠ꧀꧈​​ꦱ꧀ꦮꦱꦤ​ꦏꦁ​ꦢꦤ꧀ꦢꦺꦴꦱ꧀​ꦢꦤ꧀ꦢꦺꦴꦱ꧀꧉​​ ​ꦧꦸꦩꦶ​ꦧꦚꦸ​ꦮꦽꦏ꧀ꦱ​ꦒꦸꦭ꧀ꦩ​ꦭꦠ​ꦭꦸꦩꦸꦁ꧈​​ꦱꦫꦸꦥꦤꦶꦁ​ꦏꦁ​ꦏꦸꦩꦼꦭꦶꦥ꧀꧈​​ꦏꦁ​ꦒꦸꦩꦽꦧꦼꦒ꧀​ꦏꦁ​ꦏꦸꦩꦿꦸꦩ꧀ꦥꦾꦸꦁ꧈​​ꦠꦤ꧀​ꦭꦾꦤ꧀​ꦱ꧀ꦮꦱꦤ​ꦏꦁ​ꦢꦢꦶ꧈​​ꦠꦸꦲꦸ​}} </poem> <includeonly> |style="{{serat|padding}}"|<poem> kang anèng têngah kawaos || 17. iya dadi pônca maya kang amêngku | rasa pangrasa cipta sir | bangkit nganggit ngira nuju | nyana nyakrabawa tuwin | swasana kang anèng ngisor || 18. kwasa mêngku pônca asmara yaiku | witing kasêngsêm sarêsmi | saking pôncadriya tumrun | nuksmèng pônca maya trus mring | pôncasmara mêngku raos || 19. ran asmara turida ping kalihipun | asmara tôntra kaping tri | kapat asmara ciptèku | dadine woring sarêsmi | asmaragama kacriyos || 20. kabèh môngka kalaratira Hyang Agung | de swasana kang nèng jawi | dadi kaanan sawêgung | teja kuwung kilat thathit | calèrèt jaladara wor || 21. mega mêndhung ampak-ampak guntur kêtuk | bayu bajra angin-angin | amun-amun daru pulung | kabèh saisining langit | swasana kang dandos-dandos || 22. bumi banyu wrêksa gulma lata lumung | sarupaning kang kumêlip | kang gumrêbêg kang kumrumpyung | tan lyan swasana kang dadi | tuhu </poem></includeonly> |}<noinclude></noinclude> 3qf0swg2s5o501lworwdtb0vk4pajdk Kaca:Serat Asmaralaya.pdf/16 250 1408 22291 8018 2022-08-16T14:30:22Z Bennylin 7 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Bennylin" /></noinclude>{| style="{{serat|asmaralaya1}}" |style="{{serat|asmaralaya2}}"|<poem> {{Jawa| ꦱ꧀ꦮꦱꦤ​ꦏꦸꦮꦲꦺꦴꦱ꧀꧉​​ ​ꦠꦼꦠꦼꦥ꧀​ꦢꦢꦾ​ꦮꦼꦮꦏꦶꦭꦶꦁ​ꦏꦁ​ꦩꦲꦒꦸꦁ꧈​​ꦏꦮꦱ​ꦩꦸꦂꦮꦺꦁ​ꦱꦏꦭꦶꦂ꧈​​ꦩꦂꦩ​ꦥꦿ​ꦒꦸꦫꦸ​ꦏꦁ​ꦠꦤ꧀​ꦮꦿꦸꦃ꧈​​ꦲꦤꦤꦶꦁ​ꦏꦴꦤꦤ꧀​ꦗꦠꦶ꧈​​ꦱ꧀ꦮꦱꦤ​ꦏꦁ​ꦱꦭꦶꦤ꧀​ꦲꦼꦁꦒꦺꦴꦤ꧀꧉​​ ​ꦤꦸꦭꦶ​ꦥꦝ​ꦢꦺꦤ꧀​ꦲꦁꦒꦼꦥ꧀​ꦏꦁ​ꦩꦲ​ꦄꦒꦸꦁ꧈​​ꦥꦶꦤꦔꦿꦤ꧀​ꦥꦶꦤꦸꦤ꧀ꦝꦶ​ꦥꦸꦤ꧀ꦝꦶ꧈​​ꦏꦪ​ꦏꦁ​ꦏꦮꦃꦪꦺꦁ​ꦥꦸꦕꦸꦁ꧈​​ꦠꦤ꧀​ꦮꦿꦸꦃ​ꦪꦺꦤ꧀​ꦲꦶꦏꦸ​ꦠꦿꦶꦩꦸꦂꦠꦶ꧈​​ꦱꦭꦶꦤ꧀​ꦒꦺꦴꦤ꧀​ꦱꦭꦶꦤ꧀​ꦊꦭꦒꦺꦴꦤ꧀꧉​​ ​ꦱꦭꦶꦤ꧀​ꦲꦱ꧀ꦩ​ꦭꦤ꧀​ꦱꦭꦶꦤ꧀​ꦥꦔ꧀ꦮꦱꦤꦶꦥꦸꦤ꧀꧈​​ꦭꦩꦸꦤ꧀​ꦩꦤꦸꦏ꧀ꦱ꧀ꦩꦺꦁ​ꦩꦿꦶꦁ​ꦕꦕꦶꦁ꧈​​ꦪꦼꦏ꧀ꦠꦶ​ꦩꦸꦁ​ꦩꦁꦏꦼꦉꦠ꧀​ꦩꦸꦭꦸꦂ꧈​​ꦪꦺꦤ꧀​ꦩꦤꦸꦏ꧀ꦱ꧀ꦩꦺꦁ​ꦮꦭꦁ​ꦧꦁꦏꦶꦠ꧀꧈​​ꦩꦶꦧꦼꦂ​ꦩꦊꦠꦶꦏ꧀​ꦩꦚ꧀ꦕꦺꦴꦭꦺꦴꦠ꧀꧉​​ ​ꦪꦺꦤ꧀​ꦩꦚ꧀ꦗꦶꦁ​ꦮꦺꦴꦁ​ꦧꦶꦱ​ꦔꦁꦒꦶꦠ꧀​ꦧꦶꦱ​ꦔꦶꦢꦸꦁ꧈​​ꦠꦼꦂꦏꦝꦁ​ꦧꦶꦱ​ꦲꦸꦢꦤꦶ꧈​​ꦩꦫꦶꦁ​ꦱꦗꦠꦶꦤꦶꦁ​ꦲꦶꦝꦸꦥ꧀꧈​​ꦮꦿꦸꦃ​ꦱꦁꦏꦤ꧀​ꦥꦫꦤꦶꦁ​ꦲꦸꦫꦶꦥ꧀꧈​​ꦥꦔꦿꦏꦶꦠꦶꦁ​ꦫꦺꦃ​ꦠꦤ꧀​ꦏꦺꦫꦺꦴꦤ꧀꧉​​ ​ꦩꦂꦩꦤꦶꦫ​ꦏꦧꦺꦃ​ꦥꦔꦁꦒꦼꦥꦶꦁ​ꦒꦸꦫꦸ꧈​​ꦏꦁ​ꦥꦝ​ꦩꦔꦺꦫꦤ꧀​ꦩꦫꦶꦁ꧈​​ꦫꦱ​ꦥꦔꦿꦱ​ꦕꦃꦪ​ꦤꦸꦁ꧈​​ꦩꦔꦿꦤ꧀​ꦩꦿꦶꦁ​ꦥꦿꦩꦤ​ꦠꦸꦮꦶꦤ꧀꧈​​ꦩꦔꦿꦤ꧀​ꦱ꧀ꦮꦫ​ꦕꦶꦥ꧀ꦠꦺꦁ​ꦧꦠꦺꦴꦱ꧀꧉​​ ​ꦏꦪ​ꦲꦶꦁꦏꦁ​ꦏꦮꦃꦪ​ꦲꦶꦁ​ꦱꦼꦏꦂ​ꦥꦸꦕꦸꦁ꧈​​ꦱꦪꦼꦏ꧀ꦠꦶ​ꦧꦺꦚ꧀ꦗꦁ​ꦲꦸꦩꦚ꧀ꦗꦶꦁ꧈​​ꦩꦿꦶꦁ​ꦱ꧀ꦮꦱꦤ​ꦩꦺꦴꦫꦶꦁ​ꦱꦸꦮꦸꦁ꧈​​ꦲꦂꦱ​ꦔꦸꦁꦱꦶ​ꦩꦫꦶꦁ​ꦔꦼꦤ꧀ꦢꦶ꧈​​ꦔꦂꦱ​ꦮꦸꦫꦶ​ꦝꦸꦮꦸꦂ​ꦔꦶꦱꦺꦴꦂ꧉​​}} </poem> <includeonly> |style="{{serat|padding}}"|<poem> swasana kuwaos || 23. têtêp dadya wêwakiling Kang Mahagung | kawasa murwèng sakalir | marma pra guru kang tan wruh | ananing kaanan jati | swasana kang salin ênggon || 24. nuli padha dèn anggêp Kang Maha Agung | pinangran pinundhi-pundhi | kaya kang kawahyèng pucung | tan wruh yèn iku trimurti | salin gon salin lêlagon || 25. salin asma lan salin pangwasanipun | lamun manuksmèng mring cacing | yêkti mung mangkêrêt mulur | yèn manuksmèng walang bangkit | mibêr malêtik mancolot || 26. yèn manjing wong bisa nganggit bisa ngidung | têrkadhang bisa udani | maring sajatining idhup | wruh sangkan paraning urip | pangrakiting rèh tan keron || 27. marmanira kabèh panganggêping guru | kang padha mangeran maring | rasa pangrasa cahya nung | mangran mring pramana tuwin | mangran swara ciptèng batos || 28. kaya ingkang kawahya ing sêkar pucung | sayêkti benjang umanjing | mring swasana moring suwung | arsa ngungsi maring ngêndi | ngarsa wuri dhuwur ngisor || </poem></includeonly> |}<noinclude></noinclude> apvabx1c3m9f2j94q3j2xgr8ou1kpz2 Kaca:Serat Asmaralaya.pdf/17 250 1409 22292 8022 2022-08-16T14:30:25Z Bennylin 7 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Bennylin" /></noinclude>{| style="{{serat|asmaralaya1}}" |style="{{serat|asmaralaya2}}"|<poem> {{Jawa| ꧅ꦟ꧀ꦢꦿ꧅ ꦗꦧ​ꦗꦼꦫꦺꦴ​ꦏꦧꦼꦏꦤ꧀꧈​​ꦲꦶꦁ​ꦱ꧀ꦮꦱꦤ​ꦱꦤꦢꦾꦤ꧀​ꦏꦁ​ꦠꦤ꧀​ꦔꦺꦭ꧀ꦩꦶ꧈​​ꦲꦶꦪ​ꦩꦤꦸꦏ꧀ꦱ꧀ꦩꦺꦁ​ꦩꦿꦶꦁ​ꦱꦸꦮꦸꦁ꧈​​ꦏꦮꦸꦂ​ꦲꦶꦁ​ꦠꦮꦁ​ꦠꦺꦴꦮꦁ꧈​​ꦤꦺꦴꦫ​ꦧꦺꦢ​ꦭꦮꦤ꧀​ꦲꦶꦁꦏꦁ​ꦲꦃꦭꦶ​ꦔꦺꦭ꧀ꦩꦸ꧈​​ꦏꦭꦩꦸꦤ꧀​ꦤꦺꦴꦫ​ꦮꦱ꧀ꦥꦢ꧈​​ꦢꦸꦤꦸꦔꦶꦁ​ꦏꦴꦤꦤ꧀​ꦗꦠꦶ꧉​​ ꦱꦗꦠꦶꦤꦶꦁ​ꦲꦸꦫꦶꦥꦶꦫ꧈​​ꦏꦁ​ꦮꦸꦱ꧀​ꦲꦮꦺꦴꦂ​ꦠꦤ꧀​ꦥꦶꦱꦃ​ꦱꦶꦪꦁ​ꦫꦠꦿꦶ꧈​​ꦱꦗꦿꦺꦴꦤꦶꦁ​ꦏꦸꦂꦄꦤ꧀​ꦏꦱꦼꦧꦸꦠ꧀꧈​​ꦩꦶꦤ꧀ꦏꦶꦧꦫꦶꦭ꧀​ꦮꦫꦶꦠ꧈​​ꦒꦸꦱ꧀ꦠꦶ​ꦄꦭ꧀ꦭꦃ​ꦫꦏꦼꦠꦤ꧀​ꦭꦤ꧀​ꦫꦱꦤꦶꦥꦸꦤ꧀꧈​​ꦭꦶꦫꦺ​ꦮꦸꦱ꧀​ꦲꦮꦺꦴꦂ​ꦱꦫꦱ꧈​​ꦫꦱ​ꦱꦗꦿꦺꦴꦤꦶꦁ​ꦔꦲꦸꦫꦶꦥ꧀꧉​​ ꦲꦸꦫꦶꦥ꧀​ꦲꦶꦁꦏꦁ​ꦩꦮ​ꦗꦶꦮ꧈​​ꦗꦶꦮꦤꦶꦫ​ꦩꦁꦏ​ꦮꦫꦤ​ꦗꦠꦶ꧈​​ꦗꦠꦶꦤꦶꦁ​ꦲꦸꦫꦶꦥ꧀​ꦥꦸꦤꦶꦏꦸ꧈​​ꦪꦼꦏ꧀ꦠꦶ​ꦠꦤ꧀​ꦔꦁꦒꦺꦴ​ꦚꦮ꧈​​ꦤꦺꦴꦫ​ꦚꦫ​ꦤꦺꦴꦫ​ꦒꦤ꧀ꦢ​ꦤꦺꦴꦫ​ꦢꦸꦭꦸ꧈​​ꦤꦺꦴꦫ​ꦩꦸꦤ​ꦠꦤ꧀​ꦔꦤ꧀ꦢꦶꦏ꧈​​ꦠꦤ꧀ꦥ​ꦫꦱ​ꦥꦔꦿꦱ​ꦤꦶꦂ꧉​​ ꦲꦩꦸꦁ​ꦤꦼꦁ​ꦲꦼꦤꦶꦁ​ꦢꦾꦠ꧀ꦩꦶꦏ꧈​​ꦤꦺꦁ​ꦏꦴꦤꦤ꧀​ꦲꦤꦤꦶꦫ​ꦥꦿꦶꦧꦢꦶ꧈​​ꦤꦔꦶꦁ​ꦏꦧꦺꦃ​ꦏꦁ​ꦏꦢꦸꦭꦸ꧈​​ꦲꦥꦤ꧀​ꦮꦸꦱ꧀​ꦏꦲꦸꦤꦶꦔꦤ꧀꧈​​ꦏꦁ​ꦏꦫꦸꦔꦸ​ꦮꦸꦱ꧀​ꦏꦥꦾꦂꦱ​ꦲꦶꦁ​ꦲꦾꦁ​ꦄꦒꦸꦁ꧈​​ꦏꦁ​ꦏꦴꦩ꧀ꦧꦸ​ꦮꦸꦱ꧀​ꦏꦒꦤ꧀ꦢ꧈​​ꦏꦁ​ꦚꦫ​ꦏꦱꦧ꧀ꦢ​ꦪꦼꦏ꧀ꦠꦶ꧉​​ ꦏꦁ​ꦲꦔꦿꦱ​ꦮꦸꦱ꧀​ꦏꦫꦃꦱꦤ꧀꧈​​ꦲꦶꦤꦭꦺꦴꦲ​ꦲꦸꦮꦱꦩꦶꦔ꧀ꦮꦭ꧀​ꦔꦭꦶꦩ꧀꧈​​ꦄꦭ꧀ꦭꦃ​ꦲꦶꦏꦸ​ꦗꦼꦩ꧀ꦧꦂ​ꦲꦒꦸꦁ꧈​​ꦲꦸꦤꦶꦔ​ꦱꦤꦶꦱ꧀ꦏꦫ꧈​​ꦤꦺꦴꦫ​ꦱꦩꦂ​ꦪ​ꦤꦸꦏꦠ꧀​}} </poem> <includeonly> |style="{{serat|padding}}"|<poem> 4. Pangkur 1. jaba jêro kaèbêkan | ing swasana sanadyan kang tan ngèlmi | iya manuksmèng mring suwung | kawur ing tawang towang | nora beda lawan ingkang ahli ngèlmu | kalamun nora waspada | dununging kaanan jati || 2. sajatining uripira | kang wus awor tan pisah siyang ratri | sajroning Kur'an kasêbut | minkibaril warita | Gusti Allah rakêtan lan rasanipun | lire wus awor sarasa | rasa sajroning ngaurip || 3. urip ingkang mawa jiwa | jiwanira môngka warana jati | jatining urip puniku | yêkti tan nganggo nyawa | nora nywara nora gônda nora dulu | nora muna tan ngandika | tanpa rasa pangrasa nir || 4. amung nêng êning dyatmika | nèng kaanan ananira pribadi | nanging kabèh kang kadulu | apan wus kauningan | kang karungu wus kapyarsa ing Hyang Agung | kang kaambu wus kagônda | kang nywara kasabda yêkti || 5. kang angrasa wus karahsan | inaloha huwasamingwal ngalim | Allah iku jêmbar agung | uninga saniskara | nora samar ya nukat [nu...] </poem></includeonly> |}<noinclude></noinclude> 4qng1scgz6qmg2do28d9jccsn8hciy1 Kaca:Serat Asmaralaya.pdf/18 250 1410 22293 8025 2022-08-16T14:30:27Z Bennylin 7 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Bennylin" /></noinclude>{| style="{{serat|asmaralaya1}}" |style="{{serat|asmaralaya2}}"|<poem> {{Jawa| ​ꦓꦲꦶꦥ꧀ꦧꦸꦭ꧀ꦒꦸꦪꦸꦥ꧀꧈​​ꦭꦶꦫꦶꦁ​ꦮꦶꦗꦶ​ꦥꦼꦥꦶꦔꦶꦠꦤ꧀꧈​​ꦱꦸꦩꦶꦔꦶꦠ꧀​ꦲꦶꦁ​ꦫꦃꦱꦤꦺꦏꦶ꧉​​ ꦤꦔꦶꦁ​ꦥꦶꦭꦶꦃ​ꦏꦁ​ꦲꦸꦤꦶꦔ꧈​​ꦭꦩꦸꦤ꧀​ꦲꦺꦴꦫ​ꦭꦮꦤ꧀​ꦥꦶꦠꦸꦢꦸꦃ​ꦗꦠꦶ꧈​​ꦭꦥ꦳ꦭꦺ​ꦭꦪꦸ​ꦑꦪꦥꦸ꧈​​ꦠꦤ꧀​ꦏꦼꦤ​ꦏꦪ​ꦔꦥ꧈​​ꦲꦤꦤꦶꦫ​ꦱꦩꦂ​ꦠꦤ꧀​ꦏꦼꦤ​ꦒꦶꦤꦪꦸꦃ꧈​​ꦪꦺꦤ꧀​ꦲꦺꦴꦫ​ꦭꦤ꧀​ꦮꦃꦪꦸꦤꦶꦁ​ꦲꦾꦁ꧈​​ꦤꦔꦶꦁ​ꦮꦗꦶꦧꦸꦭ꧀​ꦮꦸꦗꦸꦢꦶ꧉​​ ꦭꦶꦫꦺ​ꦮꦗꦶꦧ꧀​ꦮꦸꦗꦸꦢꦶꦫ꧈​​ꦲꦶꦪ​ꦲꦫꦤ꧀​ꦏꦪꦸꦤ꧀​ꦲꦶꦭ​ꦧꦶꦫꦏꦶꦤ꧀꧈​​ꦲꦸꦫꦶꦥ꧀​ꦠꦤ꧀ꦥ​ꦗꦶꦮꦤꦶꦥꦸꦤ꧀꧈​​ꦩꦸꦁ​ꦢꦪ​ꦥꦿꦧꦮꦚ꧈​​ꦲꦔꦸꦫꦶꦥꦶ​ꦱꦺꦱꦶꦤꦶꦁ​ꦧꦸꦮꦤ​ꦱꦒꦸꦁ꧈​​ꦤꦼꦔꦺ​ꦧꦶꦱ​ꦏꦂꦪ​ꦲꦺꦴꦧꦃ꧈​​ꦏꦪꦸꦤ꧀​ꦲꦶꦭ​ꦥꦶꦤ꧀ꦢꦫꦺꦤꦶ꧉​​ ꦧꦶꦱ​ꦲꦸꦫꦶꦥ꧀​ꦫꦺꦴꦁ​ꦥꦁꦒꦺꦴꦤꦤ꧀꧈​​ꦭꦶꦫꦺ​ꦲꦸꦫꦶꦥ꧀​ꦤꦺꦁ​ꦔꦭꦩ꧀​ꦏꦧꦶꦂ​ꦱꦲꦶꦂ꧈​​ꦏꦧꦺꦃ​ꦩꦸꦁ​ꦥꦿꦶꦧꦢꦶꦤꦶꦥꦸꦤ꧀꧈​​ꦲꦶꦁ​ꦏꦺꦤꦺ​ꦏꦤ​ꦲꦤ꧈​​ꦲꦶꦪ​ꦏꦤ​ꦏꦺꦤꦺ​ꦠꦤ꧀​ꦲꦤ​ꦚꦏꦸꦛꦸ꧈​​ꦩꦸꦁ​ꦱꦮꦶꦗꦶ​ꦤꦺꦴꦫ​ꦲꦺꦴꦮꦃ꧈​​ꦭꦁꦒꦼꦁ​ꦲꦶꦁ​ꦱꦭꦩꦶ​ꦭꦩꦶ꧉​​ ꦲꦤ​ꦱꦱ꧀ꦩꦶꦠꦤꦶꦫꦺꦁ​ꦲꦾꦁ꧈​​ꦩꦸꦚꦺꦁ​ꦏꦶꦠꦧ꧀​ꦢꦑꦲꦶꦏꦸꦭ꧀​ꦄꦑꦲꦶꦏ꧀꧈​​ꦝꦶꦔꦶꦤ꧀​ꦤꦶꦠꦲꦏꦼꦤ꧀​ꦏꦪꦸ꧈​​ꦱꦗꦫꦠꦸꦭ꧀​ꦪꦏꦶꦤ꧈​​ꦠꦸꦮꦸꦃ​ꦲꦤꦺꦁ​ꦗꦿꦺꦴꦤꦶꦁ​ꦲꦭꦩ꧀​ꦲꦢꦩ꧀​ꦩꦏ꧀ꦢꦸꦩ꧀꧈​​ꦲꦗꦭꦶ​ꦲꦧꦢꦶ​ꦲꦶꦏ꧈​​ꦠꦼꦒꦼꦱꦺ​ꦒꦼꦱꦁ​ꦱꦗꦠꦶ꧉​​ ​ꦠꦸꦩꦸꦮꦸꦃ​ꦲꦤꦺꦁ​ꦧꦸꦮꦤ꧈​​ꦪ​ꦢꦸꦏ꧀​ꦩꦏ꧀ꦱꦶꦃ​}} </poem> <includeonly> |style="{{serat|padding}}"|<poem> [...kat] ghaipbulguyup | liring wiji pêpingitan | sumingit ing rahsanèki || 6. nanging pilih kang uninga | lamun ora lawan pituduh jati | lafale layu khayapu | tan kêna kaya ngapa | ananira samar tan kêna ginayuh | yèn ora lan wahyuning Hyang | nanging wajibul wujudi || 7. lire wajib wujudira | iya aran kayun ila birakin | urip tanpa jiwanipun | mung daya prabawanya | anguripi sèsining buwana sagung | nênge bisa karya obah | kayun ila pindarèni || 8. bisa urip rong panggonan | lire urip nèng ngalam kabir sahir | kabèh mung pribadinipun | ing kene kana ana | iya kana kene tan ana nyakuthu | mung sawiji nora owah | langgêng ing salami-lami || 9. ana sasmitanirèng Hyang | munyèng kitab Dakhaikul Akhaik | dhingin nitahakên kayu | sajaratul yakina | tuwuh anèng jroning alam adam makdum | ajali abadi ika | têgêse gêsang sajati || 10. tumuwuh anèng buwana | ya duk maksih [ma...] </poem></includeonly> |}<noinclude></noinclude> 69ss6m1055pf1gif2du73ybgmctgeml Kaca:Serat Asmaralaya.pdf/19 250 1411 22294 8028 2022-08-16T14:30:28Z Bennylin 7 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Bennylin" /></noinclude>{| style="{{serat|asmaralaya1}}" |style="{{serat|asmaralaya2}}"|<poem> {{Jawa| ​ꦮꦁ​ꦔꦸꦮꦸꦁ​ꦱꦺꦴꦚꦫꦸꦫꦶ꧈​​ꦱꦸꦮꦸꦁ​ꦲꦶꦁ​ꦱꦭꦩꦶꦤꦶꦥꦸꦤ꧀꧈​​ꦲꦤꦺꦁ​ꦏꦴꦤꦤ꧀​ꦏꦶꦠ꧈​​ꦭꦃ​ꦥꦸꦤꦶꦏꦸ​ꦲꦸꦭꦠꦤ​ꦢꦺꦤ꧀​ꦏꦥꦁꦒꦸꦃ꧈​​ꦠꦏꦺꦴꦏ꧀ꦤ​ꦩꦿꦶꦁ​ꦥꦿ​ꦥꦤ꧀ꦝꦶꦠ꧈​​ꦏꦁ​ꦥꦸꦤ꧀ꦝꦸꦃ​ꦥꦶꦤ꧀ꦝꦤꦶꦁ​ꦥꦠꦶ꧉​​ ​ꦥꦿꦤ꧀ꦢꦺꦤꦺ​ꦏꦁ​ꦮꦸꦱ꧀​ꦱꦩ꧀ꦥꦸꦂꦤ꧈​​ꦲꦶꦁ​ꦥꦔꦮꦿꦸꦃ​ꦠꦤ꧀​ꦱꦩꦂ​ꦮꦺꦴꦫꦶꦁ​ꦝꦶꦫꦶ꧈​​ꦏꦁ​ꦔꦭꦶꦔꦶ​ꦮꦸꦱ꧀​ꦏꦢꦸꦭꦸ꧈​​ꦩ꧀ꦭꦺꦭ​ꦠꦤ꧀​ꦏꦭꦩꦠꦤ꧀꧈​​ꦮꦿꦸꦲꦶꦁ​ꦥꦿꦤ​ꦥꦩ꧀ꦧꦸꦏꦤꦺ​ꦠꦤ꧀​ꦏꦭꦶꦫꦸ꧈​​ꦗꦿꦺꦴ​ꦭꦶꦪꦼꦥ꧀​ꦭꦪꦥ꧀​ꦏꦫꦱ꧈​​ꦱꦏꦶꦁ​ꦥꦿꦤ​ꦥꦿꦤꦮꦤꦶꦁ꧉​​ ​ꦏꦁ​ꦩꦁꦏꦺꦴꦤꦺꦴ​ꦮꦶꦤꦱ꧀ꦠꦤꦤ꧀꧈​​ꦱꦩ꧀ꦥꦸꦤ꧀​ꦥꦤ​ꦤꦸꦁꦏꦸ​ꦥꦸꦢꦾ​ꦱꦼꦩꦺꦢꦶ꧈​​ꦩꦭꦢꦶꦤꦶꦁ​ꦲꦶꦁ​ꦥꦤꦼꦏꦸꦁ꧈​​ꦩꦸꦤꦶ​ꦱꦗꦿꦺꦴꦤꦶꦁ​ꦏꦸꦂꦄꦤ꧀꧈​​ꦲꦤ꧀ꦠꦩꦸꦠꦸ​ꦏꦧ꧀ꦭꦭ꧀​ꦩꦲꦺꦴꦠ​ꦥꦸꦤꦶꦏꦸ꧈​​ꦭꦶꦫꦶꦁ​ꦩꦠꦶ​ꦗꦿꦺꦴꦤꦶꦁ​ꦒꦼꦱꦁ꧈​​ꦲꦶꦪ​ꦒꦼꦱꦁ​ꦗꦿꦺꦴꦤꦶꦁ​ꦥꦠꦶ꧉​​ ​ꦏꦁ​ꦩꦁꦏꦤ​ꦱꦪꦼꦏ꧀ꦠꦶꦚ꧈​​ꦥꦶꦭꦶꦃ​ꦗꦤ꧀ꦩ​ꦏꦁ​ꦧꦁꦏꦶꦠ꧀​ꦲꦔ꧀ꦭꦏꦺꦴꦤꦶ꧈​​ꦱꦏꦶꦁ​ꦲꦔꦺꦭ꧀​ꦱꦏꦭꦁꦏꦸꦁ꧈​​ꦏꦭꦩꦸꦤ꧀​ꦢꦸꦫꦸꦁ​ꦲꦼꦏꦱ꧀꧈​​ꦥꦔꦼꦏꦼꦱꦶꦁ​ꦲꦶꦏ꧀ꦠꦺꦏꦠ꧀​ꦱꦪꦼꦏ꧀ꦠꦶ​ꦠꦏꦸꦠ꧀꧈​​ꦲꦺꦮꦢꦺꦤꦺ​ꦏꦼꦤ​ꦲꦸꦒ꧈​​ꦒꦶꦤꦸꦭꦔ​ꦩꦸꦫꦶꦃ​ꦭꦤ꧀ꦠꦶꦃ꧉​​ ​ꦢꦺꦤꦺ​ꦠ​ꦥꦸꦂꦮꦺꦁ​ꦥꦔꦫꦃ꧈​​ꦫꦃ​ꦲꦫꦲꦼꦤ꧀​ꦱꦼꦱꦶꦫꦶꦃ​ꦱꦧꦼꦤ꧀​ꦲꦫꦶ꧈​​ꦲꦚꦼꦚꦸꦢ​ꦲꦮ​ꦤꦥ꧀ꦱꦸ꧈​​ꦪꦺꦤ꧀​ꦮꦸꦱ꧀​ꦔꦿꦱ​ꦏꦮꦱ꧈​​ꦏꦭꦩꦁꦱ​ꦱꦶꦉꦥꦶꦁ​ꦮꦺꦴꦁ​ꦭꦶꦁꦱꦶꦂ​}} </poem> <includeonly> |style="{{serat|padding}}"|<poem> [...ksih] wang nguwung sonyaruri | suwung ing salaminipun | anèng kaanan kita | lah puniku ulatana dèn kapangguh | takokna mring pra pandhita | kang pundhuh pindhaning pati || 11. prandene kang wus sampurna | ing pangawruh tan samar woring dhiri | kang ngalingi wus kadulu | mlela tan kalamatan | wruhing prana pambukane tan kaliru | jro liyêp layap karasa | saking prana pranawaning || 12. kang mangkono winastanan | sampun pana nungku pudya sêmèdi | maladining ing panêkung | muni sajroning Kur'an | antamutu kablal maota puniku | liring mati jroning gêsang | iya gêsang jroning pati || 13. kang mangkana sayêktinya | pilih janma kang bangkit anglakoni | saking angèl sakalangkung | kalamun durung êkas | pangêkêsing iktekat sayêkti takut | ewadene kêna uga | ginulanga murih lantih || 14. dene ta purwèng pangarah | rah-arahên sêsirih sabên ari | anyênyuda hawa napsu | yèn wus ngrasa kawasa | kalamôngsa sirêping wong lingsir [ling...] </poem></includeonly> |}<noinclude></noinclude> 381yy5txachqzfgpspgfsi0tzixh1e8 Kaca:Serat Asmaralaya.pdf/20 250 1412 22295 8031 2022-08-16T14:30:30Z Bennylin 7 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Bennylin" /></noinclude>{| style="{{serat|asmaralaya1}}" |style="{{serat|asmaralaya2}}"|<poem> {{Jawa| ​ꦢꦭꦸ꧈​​ꦔꦸꦁꦱ​ꦒꦺꦴꦤ꧀​ꦏꦁ​ꦥꦿꦪꦺꦴꦒ꧈​​ꦥꦥꦤ꧀​ꦏꦁ​ꦥꦏꦤ꧀ꦠꦸꦏ꧀​ꦱꦼꦥꦶ꧉​​ ​ꦤꦸꦭꦾ​ꦔꦿꦕꦸꦠ꧀​ꦥꦚ꧀ꦕꦢꦿꦶꦪ꧈​​ꦏ꧀ꦮꦱꦤꦶꦫ​ꦱꦶꦂꦤꦏ꧀ꦤ​ꦪ꧀ꦮ​ꦭꦸꦩꦫꦶꦱ꧀꧈​​ꦤꦺꦠꦿ​ꦭꦶꦪꦼꦥꦼꦤ꧀​ꦲꦤꦸꦗꦸ꧈​​ꦒꦿꦤꦶꦁ​ꦲꦂꦒ​ꦠꦸꦂ​ꦱꦺꦤ꧈​​ꦥꦿꦩꦤꦤ꧀ꦠ​ꦮꦺꦴꦂꦤ​ꦭꦶꦪꦼꦥꦶꦁ​ꦥꦤ꧀ꦢꦸꦭꦸ꧈​​ꦩꦸꦭꦠ꧀​ꦭꦸꦩꦏ꧀ꦱ​ꦤꦺꦁ​ꦲꦺꦴꦱ꧀ꦮ꧈​​ꦢꦺꦤ꧀​ꦱꦤ꧀ꦠꦺꦴꦱ​ꦪ꧀ꦮ​ꦒꦸꦩꦶꦁꦱꦶꦂ꧉​​ ​ꦢꦾꦤ꧀​ꦤꦠ​ꦭꦏ꧀ꦱꦶꦠꦺꦁ​ꦲꦺꦴꦱ꧀ꦮ꧈​​ꦩꦃꦪ​ꦩꦚ꧀ꦗꦶꦔꦶꦫ​ꦢꦺꦤ꧀​ꦱꦫꦺꦃ​ꦫꦶꦫꦶꦃ꧈​​ꦮꦶꦤꦮꦱ꧀​ꦪ꧀ꦮ​ꦏꦺꦴꦁꦱꦶ​ꦮꦺꦴꦂ​ꦱꦸꦃ꧈​​ꦮꦺꦴꦂ​ꦭꦶꦪꦼꦥꦶꦁ​ꦥꦤꦶꦔꦭ꧀꧈​​ꦢꦺꦤ꧀​ꦒꦸꦩꦺꦴꦭꦺꦴꦁ​ꦊꦔꦶꦁ​ꦠꦾꦱ꧀​ꦠꦤ꧀ꦠꦫ​ꦠꦩ꧀ꦠꦸ꧈​​ꦫꦱꦤꦶꦁ​ꦲꦁꦒ​ꦏꦫꦱ꧈​​ꦗꦿꦺꦴ​ꦫꦺꦴꦱ꧀​ꦫꦺꦴꦱꦤ꧀​ꦏꦺꦁꦱꦼꦂ​ꦏꦺꦴꦱꦶꦏ꧀꧉​​ ​ꦏꦠꦫꦶꦏ꧀​ꦤꦼꦔꦶꦁ​ꦥꦶꦫꦤ꧀ꦠꦾ꧈​​ꦠꦤ꧀​ꦲꦤ꧀ꦠꦫ​ꦒꦸꦩꦽꦩꦼꦠ꧀​ꦩꦫ​ꦩꦫꦶꦁ꧈​​ꦩꦫꦏ꧀​ꦮꦺꦴꦂ​ꦲꦺꦴꦱ꧀ꦮ​ꦫꦸꦩꦱꦸꦏ꧀꧈​​ꦪ꧀ꦮ​ꦮꦱ꧀​ꦢꦺꦤ꧀​ꦠꦼꦠꦼꦏ꧀​ꦱꦶꦫ꧈​​ꦱꦼꦫꦶꦁ​ꦫꦱ​ꦏꦫꦱ​ꦠꦿꦸꦱꦶꦁ​ꦱꦼꦱꦸꦁꦱꦸꦩ꧀꧈​​ꦱꦩꦤ꧀ꦠꦫ​ꦫꦱꦤꦶꦫ꧈​​ꦮꦺꦴꦫꦶꦁ​ꦥꦔꦿꦱ​ꦱꦶꦂꦤꦤꦶꦱ꧀꧉​​ ​ꦏꦫꦶ​ꦏꦭꦫꦠꦶꦁ​ꦲꦠ꧀ꦩ꧈​​ꦮꦺꦴꦫꦶꦁ​ꦮꦂꦤ​ꦫꦸꦥ​ꦮꦸꦱ꧀​ꦩꦸꦭꦾ​ꦠꦸꦁꦒꦶꦭ꧀꧈​​ꦠꦸꦁꦒꦶꦭ꧀​ꦲꦶꦁ​ꦏꦴꦤꦤꦶꦥꦸꦤ꧀꧈​​ꦲꦤꦤꦶꦁ​ꦏꦤꦶꦔꦤ꧀꧈​​ꦏꦺꦴꦤꦁ​ꦲꦺꦴꦤꦁ​ꦩꦺꦤꦏ꧀​ꦲꦶꦁ​ꦏꦤꦶꦏ꧀ꦩꦠꦤ꧀​ꦤꦸꦁ꧈​​ꦲꦶꦁ​ꦏꦺꦴꦤꦺꦴ​ꦱꦏꦂꦱꦤꦶꦫ꧈​​ꦢꦺꦫ​ꦩꦿꦶꦃ​ꦏꦂꦏꦠꦶꦁ​ꦏꦥ꧀ꦠꦶ꧉​​}} ​ꦱꦪꦼꦏ꧀ꦠꦶ​ꦮꦸꦱ꧀​ </poem> <includeonly> |style="{{serat|padding}}"|<poem> [...sir] dalu | ngungsia gon kang prayoga | papan kang pakantuk sêpi || 15. nulya ngracut pôncadriya | kwasanira sirnakna ywa lumaris | netra liyêpên anuju | graning arga tur sena | pramananta worna liyêping pandulu | mulat lumaksa nèng oswa | dèn santosa ywa gumingsir || 16. dyan nata laksitèng oswa | mahya manjingira dèn sarèh ririh | winawas ywa kongsi wor suh | wor liyêping paningal | dèn gumolong lênging tyas tantara tamtu | rasaning angga karasa | jro ros-rosan kèngsêr kosik || 17. katarik nênging pirantya | tan antara gumrêmêt mara maring | marak wor oswa rumasuk | ywa was dèn têtêk sira | sêring rasa karasa trusing sêsungsum | samantara rasanira | woring pangrasa sirnanis || 18. kari kalarating atma | woring warna rupa wus mulya tunggil | tunggil ing kaananipun | ananing kaêningan | konang-onang menak ing kanikmatan nung | ing kono sakarsanira | dera mrih karkating kapti || 19. sayêkti wus [wu...] </poem></includeonly> |}<noinclude></noinclude> lz7oyde561uniqgu2b0algp900nr1i1 Kaca:Serat Asmaralaya.pdf/21 250 1413 22296 8035 2022-08-16T14:30:33Z Bennylin 7 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Bennylin" /></noinclude>{| style="{{serat|asmaralaya1}}" |style="{{serat|asmaralaya2}}"|<poem> {{Jawa| ​ꦏꦠꦫꦶꦩ꧈​​ꦏꦁ​ꦤꦫꦶꦩ​ꦲꦤꦤꦶꦫ​ꦥꦿꦶꦧꦢꦶ꧈​​ꦮꦶꦠ꧀​ꦮꦸꦱ꧀​ꦥꦮꦺꦴꦫꦶꦁ​ꦱꦮꦸꦗꦸꦠ꧀꧈​​ꦫꦺꦴꦫꦺꦴ​ꦫꦺꦴꦫꦺꦴꦤꦶꦁ​ꦠꦸꦁꦒꦭ꧀꧈​​ꦠꦸꦁꦒꦭꦶꦫ​ꦩꦏ꧀ꦱꦶꦃ​ꦏꦼꦏꦭꦶꦃ​ꦥꦸꦤꦶꦏꦸ꧈​​ꦩꦂꦒ​ꦭꦒꦶ​ꦥꦤꦸꦁꦒꦭ꧀ꦚ꧈​​ꦱꦗꦿꦺꦴꦤꦶꦁ​ꦩꦢꦾ​ꦥꦸꦤꦶꦏꦶ꧉​​ ​ꦢꦸꦫꦸꦁ​ꦠꦸꦁꦒꦭ꧀​ꦲꦶꦁ​ꦮꦱꦤ꧈​​ꦩꦂꦩꦤꦶꦫ​ꦩꦏ꧀ꦱꦶꦃ​ꦮꦁꦱꦸꦭ꧀​ꦏꦼꦏꦭꦶꦃ꧈​​ꦭꦶꦂ​ꦏꦽꦱ꧀ꦤ​ꦏꦭꦮꦤ꧀​ꦮꦶꦱ꧀ꦤꦸ꧈​​ꦭꦩꦸꦤ꧀​ꦏꦽꦱ꧀ꦤ​ꦏꦠꦶꦔꦭ꧀꧈​​ꦱꦁ​ꦲꦾꦁ​ꦮꦶꦱ꧀ꦤꦸ​ꦱꦪꦼꦏ꧀ꦠꦶꦤꦺ​ꦠꦤ꧀​ꦏꦢꦸꦭꦸ꧈​​ꦪꦺꦤ꧀​ꦮꦶꦱ꧀ꦤꦸ​ꦤꦺꦁ​ꦱꦸꦫꦭꦪ꧈​​ꦧꦛꦫ​ꦏꦽꦱ꧀ꦤ​ꦠꦤ꧀​ꦏꦺꦏ꧀ꦱꦶ꧉​​ ​ꦤꦔꦶꦁ​ꦏꦽꦱ꧀ꦤ​ꦲꦶꦪ​ꦏꦽꦱ꧀ꦤ꧈​​ꦮꦶꦱ꧀ꦤꦸꦤꦶꦫ​ꦮꦶꦱ꧀ꦤꦸ​ꦱꦗꦠꦶ꧈​​ꦧꦺꦢ​ꦥꦩꦺꦴꦫꦶꦁ​ꦔꦭꦸꦪꦸꦠ꧀꧈​​ꦏꦽꦱ꧀ꦤ​ꦱꦶꦂꦤ​ꦮꦭꦸꦪ꧈​​ꦥꦸꦭꦶꦃ​ꦮꦶꦱ꧀ꦤꦸ​ꦔꦪꦔꦤ꧀​ꦱꦭꦩꦶꦤꦶꦥꦸꦤ꧀꧈​​ꦩꦂꦩ​ꦥꦤꦸꦁꦒꦭꦶꦁ​ꦩꦢꦾ꧈​​ꦩꦸꦁ​ꦲꦫꦤ꧀​ꦒꦩ꧀ꦧꦸꦃ​ꦲꦶꦁ​ꦮꦶꦢꦶ꧉​​{{justify}} ꧅ꦟ꧀ꦢꦿ꧅ ꦪ​ꦱꦶꦁ​ꦒꦠꦸꦁꦒꦭ꧀​ꦭꦒꦸ꧈​​ꦥꦤꦼꦏꦸꦔꦤ꧀​ꦏꦁ​ꦏꦺꦴꦕꦥ꧀​ꦲꦶꦁ​ꦥꦁꦏꦸꦂ꧈​​ꦭꦤ꧀​ꦥꦔꦸꦏꦸꦠ꧀​ꦥꦔꦿꦕꦸꦠ꧀​ꦥꦠꦿꦥꦶꦁ​ꦥꦠꦶ꧈​​ꦩꦸꦁ​ꦧꦺꦢ​ꦩꦱꦺꦱ​ꦲꦶꦏꦸ꧈​​ꦮꦶꦤꦱꦺꦱ​ꦥꦿꦥ꧀ꦠꦺꦁ​ꦭꦪꦺꦴꦤ꧀꧉​​ ꦢꦺꦤꦺ​ꦥꦠꦿꦥꦶꦁ​ꦭꦩ꧀ꦥꦸꦱ꧀꧈​​ꦮꦱꦶꦠꦤꦺ​ꦥꦿ​ꦮꦶꦏꦸ​ꦏꦁ​ꦥꦸꦠꦸꦱ꧀꧈​​ꦥꦮꦂꦠꦶꦤꦺ​ꦲꦤ꧀ꦠꦫ​ꦏꦸꦫꦁ​ꦠꦿꦶ​ꦱꦱꦶ꧈​​ꦫꦱꦤꦶꦁ​ꦫꦱ​ꦮꦸꦱ꧀​ꦱꦸꦫꦸꦠ꧀꧈​​ꦱꦸꦉꦩ꧀​ꦱꦸꦩꦶꦫꦠ꧀​ꦲꦶꦁ​ꦫꦲꦺꦴꦱ꧀꧉​​ ꦤꦸꦤ꧀ꦠꦸꦤ꧀​ꦏꦂꦏꦠꦶꦁ​}} </poem> <includeonly> |style="{{serat|padding}}"|<poem> [...s] katarima | kang narima ananira pribadi | wit wus paworing sawujut |[11] roro-roroning tunggal | tunggalira maksih kêkalih puniku | marga lagi panunggalnya | sajroning madya puniki || 20. durung tunggal ing wasana | marmanira maksih wangsul kêkalih | lir Krêsna kalawan Wisnu | lamun Krêsna katingal | Sang Hyang Wisnu sayêktine tan kadulu | yèn Wisnu nèng Suralaya | Bathara Krêsna tan kèksi || 21. nanging Krêsna iya Krêsna | Wisnunira Wisnu sajati |[12] beda pamoring ngaluyut | Krêsna sirna waluya | pulih Wisnu ngayangan salaminipun | marma panunggaling madya | mung aran gambuh ing Widi || 5. Gambuh 1. ya sing gatunggal[13] lagu | panêkungan kang kocap ing pangkur | lan pangukut pangracut patraping pati | mung beda masesa iku | winasesa praptèng layon || 2. dene patraping lampus | wasitane pra wiku kang putus | pawartine antara kurang tri sasi | rasaning rasa wus surut | surêm sumirat ing raos || 3. nuntun karkating [kar...] </poem></includeonly> |}<noinclude></noinclude> lka5obz7pagcop3eclflq6kg0htt1kj Kaca:Serat Asmaralaya.pdf/22 250 1414 22297 8038 2022-08-16T14:30:35Z Bennylin 7 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Bennylin" /></noinclude>{| style="{{serat|asmaralaya1}}" |style="{{serat|asmaralaya2}}"|<poem> {{Jawa| ​ꦏꦭ꧀ꦧꦸ꧈​​ꦱꦩꦸꦧꦫꦁ​ꦏꦁ​ꦏꦩ꧀ꦧꦃ​ꦏꦴꦩ꧀ꦧꦸ꧈​​ꦏꦼꦩ꧀ꦧ​ꦏꦼꦩ꧀ꦧ​ꦏꦸꦩꦩ꧀ꦧꦁ​ꦠꦤ꧀​ꦩꦭ꧀ꦧꦺꦁ​ꦧꦸꦢꦶ꧈​​ꦩꦿꦶꦁ​ꦏꦧꦸꦢꦪꦤ꧀​ꦠꦸꦩꦩ꧀ꦧꦸꦃ꧈​​ꦲꦧꦼꦂ​ꦧꦺꦫꦮꦤꦶꦁ​ꦧꦠꦺꦴꦱ꧀꧉​​ ꦪꦺꦤ꧀​ꦮꦸꦱ꧀​ꦩꦁꦏꦺꦴꦤꦺꦴ​ꦠꦩ꧀ꦠꦸ꧈​​ꦲꦤ꧀ꦠꦫ​ꦫꦶ​ꦱꦿꦤ꧀ꦢꦸꦤꦶꦁ​ꦲꦁꦒꦩꦸ꧈​​ꦲꦤ​ꦲꦶꦁꦏꦁ​ꦏꦿꦱ​ꦭꦫ​ꦱꦭꦃ​ꦱꦶꦏꦶ꧈​​ꦲꦼꦩ꧀ꦧꦸꦃ​ꦥꦶꦊꦏ꧀​ꦮꦠꦸꦏ꧀​ꦔꦼꦭꦸ꧈​​ꦩꦸꦊꦱ꧀​ꦭꦸꦁꦏꦿꦃ​ꦠꦾꦱ꧀​ꦏꦊꦱꦺꦴꦤ꧀꧉​​ ꦪꦺꦤ꧀​ꦮꦸꦱ꧀​ꦩꦁꦏꦺꦴꦤꦺꦴ​ꦏꦸꦭꦸꦥ꧀꧈​​ꦲꦪ꧀ꦮ​ꦲꦸꦭꦥ꧀​ꦏꦸꦩꦼꦭꦧ꧀​ꦲꦶꦁ​ꦏꦭ꧀ꦧꦸ꧈​​ꦏꦧꦺꦃ​ꦧꦫꦁ​ꦏꦁ​ꦢꦢꦶ​ꦠꦿꦶꦱ꧀ꦤꦤꦶꦁ​ꦲꦠꦶ꧈​​ꦩꦾꦁ​ꦱꦭ꧀ꦮꦶꦫꦶꦁ​ꦏꦉꦩꦩꦸ꧈​​ꦧꦶꦫꦠꦼꦤ꧀​ꦲꦪ꧀ꦮ​ꦏꦠꦺꦴꦁꦠꦺꦴꦤ꧀꧉​​ ꦩꦭꦃ​ꦤꦸꦭꦾ​ꦩꦿꦶꦃ​ꦭꦏꦸ꧈​​ꦲꦤꦶꦂꦤꦏ꧀ꦤ​ꦏꦧꦺꦃ​ꦲꦮ​ꦤꦥ꧀ꦱꦸ꧈​​ꦭꦶꦫꦶꦁ​ꦲꦮ​ꦏꦧꦺꦃ​ꦥꦼꦥꦺꦔꦶꦤꦤ꧀​ꦏꦏꦶ꧈​​ꦤꦼꦥ꧀ꦱꦸ​ꦢꦼꦢꦸꦏ​ꦥꦸꦤꦶꦏꦸ꧈​​ꦏꦭꦩꦸꦤ꧀​ꦧꦁꦏꦶꦠ꧀​ꦩꦁꦏꦺꦴꦤꦺꦴ꧉​​ ꦏꦮꦂꦠꦶ​ꦮꦸꦱ꧀​ꦠꦂꦠꦩ꧀ꦠꦸ꧈​​ꦠꦤ꧀​ꦏꦫꦱ​ꦫꦱꦤꦶꦁ​ꦭꦫꦩꦸ꧈​​ꦩꦸꦁ​ꦏꦫꦱ​ꦱꦿꦶꦫ​ꦊꦱꦃ​ꦱꦮꦠꦮꦶꦱ꧀꧈​​ꦠꦼꦩꦃ​ꦮꦱ꧀ꦥꦢꦺꦁ​ꦥꦤ꧀ꦢꦸꦭꦸ꧈​​ꦠꦤ꧀​ꦮꦱ꧀​ꦥꦩꦮꦱꦶꦁ​ꦧꦠꦺꦴꦱ꧀꧉​​ ꦱꦏꦶꦁ​ꦉꦱꦶꦏ꧀​ꦠꦾꦱꦶꦥꦸꦤ꧀꧈​​ꦩꦿꦶꦁ​ꦥꦼꦥꦸꦠꦺꦴꦤ꧀​ꦩꦤ꧀ꦠꦼꦥ꧀​ꦠꦤ꧀​ꦠꦸꦩ꧀ꦥꦁ​ꦱꦸꦃ꧈​​ꦢꦾꦤ꧀​ꦲꦪ꧀ꦮ​ꦱꦃ​ꦔꦺꦱ꧀ꦛꦶ​ꦮꦺꦴꦫꦶꦁ​ꦏ꧀ꦮꦸꦭ​ꦒꦸꦱ꧀ꦠꦶ꧈​​ꦭꦶꦂ​ꦏꦗꦂꦮꦺꦁ​ꦱꦼꦏꦂ​ꦥꦁꦏꦸꦂ꧈​​ꦩꦿꦶꦃ​ꦪ꧀ꦮ​ꦏꦺꦫꦺꦴꦤ꧀​ꦥꦿꦥ꧀ꦠꦤꦶꦁ​ꦢꦺꦴꦤ꧀꧉​​ ꦪꦺꦤ꧀​ꦮꦸꦱꦶꦁ​ꦏꦺꦏ꧀ꦱꦶ​}} </poem> <includeonly> |style="{{serat|padding}}"|<poem> [...kating] kalbu | samubarang kang kambah kaambu | kêmba-kêmba kumambang tan malbèng budi | mring kabudayan tumambuh | abêr berawaning batos || 4. yèn wus mangkono tamtu | antara ri sranduning anggamu | ana ingkang krasa lara salah siki | êmbuh pilêk watuk ngêlu | mulês lungkrah tyas kalêson || 5. yèn wus mangkono kulup | aywa ulap kumêlab ing kalbu | kabèh barang kang dadi trisnaning ati | myang salwiring karêmamu | biratên aywa katongton || 6. malah nulya mrih laku | anirnakna kabèh hawa napsu | liring hawa kabèh pêpenginan kaki | nêpsu dêduka puniku | kalamun bangkit mangkono || 7. kawarti wus tartamtu | tan karasa rasaning laramu | mung karasa srira lêsah sawatawis | têmah waspadèng pandulu | tan was pamawasing batos || 8. saking rêsik tyasipun | mring pêputon mantêp tan tumpang suh | dyan aywa sah ngèsthi woring kwula gusti | lir kajarwèng sêkar pangkur | mrih ywa keron praptaning don || 9. yèn wusing kèksi [kè...] </poem></includeonly> |}<noinclude></noinclude> pimz5xcmvehail1aa86c6suls25djma Kaca:Serat Asmaralaya.pdf/23 250 1415 22298 8041 2022-08-16T14:30:38Z Bennylin 7 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Bennylin" /></noinclude>{| style="{{serat|asmaralaya1}}" |style="{{serat|asmaralaya2}}"|<poem> {{Jawa| ​ꦏꦺꦴꦤꦸꦱ꧀꧈​​ꦏꦩꦤꦸꦁꦱꦤꦶꦫ​ꦱꦪꦼꦏ꧀ꦠꦶ​ꦮꦸꦱ꧀꧈​​ꦱꦪ​ꦥꦉꦏ꧀​ꦥꦿꦥ꧀ꦠꦤꦶꦁ​ꦲꦤ꧀ꦠꦫꦺꦁ​ꦥꦠꦶ꧈​​ꦢꦺꦤ꧀​ꦥꦠꦶꦠꦶꦱ꧀​ꦥꦩꦮꦱ꧀ꦩꦸ꧈​​ꦮꦮꦱꦼꦤ꧀​ꦢꦶꦥꦸꦤ꧀​ꦮꦱ꧀ꦥꦲꦺꦴꦱ꧀꧉​​ ​ꦲꦶꦏꦸ​ꦩꦁꦏ​ꦥꦤꦸꦤ꧀ꦠꦸꦤ꧀꧈​​ꦱꦱ꧀ꦩꦶꦠꦺꦁ​ꦲꦾꦁ​ꦲꦶꦁꦏꦁ​ꦩꦲ​ꦄꦒꦸꦁ꧈​​ꦲꦪ꧀ꦮ​ꦒꦶꦁꦒ​ꦒꦸꦭꦔꦼꦤ꧀​ꦒꦸꦭꦸꦔꦤꦺꦏꦶ꧈​​ꦧꦺꦚ꧀ꦗꦁ​ꦪꦺꦤ꧀​ꦮꦸꦱ꧀​ꦥꦿꦥ꧀ꦠꦺꦁ​ꦭꦩ꧀ꦥꦸꦱ꧀꧈​​ꦲꦶꦏꦸ​ꦩꦭꦶꦃ​ꦱꦥꦠꦼꦩꦺꦴꦤ꧀꧉​​ ​ꦪꦺꦤ꧀​ꦮꦸꦱ꧀​ꦊꦱꦃ​ꦲꦁꦒꦩꦸ꧈​​ꦒꦾ​ꦥꦱꦿꦲ​ꦩꦥꦤ꧀​ꦏꦁ​ꦥꦏꦤ꧀ꦠꦸꦏ꧀꧈​​ꦭꦶꦂ​ꦩꦤꦼꦏꦸꦁ​ꦏꦪ​ꦏꦁ​ꦏꦮꦃꦪꦺꦁ​ꦔꦂꦱꦶ꧈​​ꦔꦿꦏꦼꦠ​ꦤꦼꦔꦶꦁ​ꦥꦔꦸꦏꦸꦠ꧀꧈​​ꦩꦾꦁ​ꦥꦔꦿꦕꦸꦠ꧀​ꦲꦪ꧀ꦮ​ꦏꦺꦫꦺꦴꦤ꧀꧉​​ ​ꦪꦼꦏ꧀ꦠꦶ​ꦠꦤ꧀ꦠꦫ​ꦢꦔꦸ꧈​​ꦱꦸꦉꦩ꧀​ꦱꦼꦱꦸꦤꦫꦶꦁ​ꦥꦿꦩꦤꦩꦸ꧈​​ꦏꦠꦸꦠ꧀​ꦢꦺꦤꦶꦁ​ꦏꦱꦠꦶꦁ​ꦏꦁ​ꦠꦶꦂꦠ​ꦮꦼꦤꦶꦁ꧈​​ꦲꦶꦪ​ꦠꦶꦂꦠ​ꦏꦩꦤ꧀ꦝꦤꦸ꧈​​ꦲꦶꦁ​ꦏꦺꦴꦤꦺꦴ​ꦢꦶꦥꦸꦤ꧀​ꦩꦶꦫꦤ꧀ꦠꦺꦴꦱ꧀꧉​​ ​ꦲꦺꦩ꧀ꦥꦏ꧀ꦤ​ꦥꦼꦥꦸꦤ꧀ꦠꦺꦴꦤ꧀ꦩꦸ꧈​​ꦥꦔꦿꦏꦶꦠꦶꦁ​ꦔꦸꦏꦸꦠ꧀​ꦪ꧀ꦮ​ꦏꦭꦶꦩ꧀ꦥꦸꦠ꧀꧈​​ꦱꦉꦔꦤ​ꦥꦼꦠꦶꦁ​ꦥꦿꦩꦤ​ꦢꦺꦤ꧀​ꦲꦒ꧀ꦭꦶꦱ꧀꧈​​ꦥꦸꦥꦸꦠ꧀​ꦮꦸꦱ꧀​ꦭꦪꦸ​ꦑꦪꦥ꦳ꦸ꧈​​ꦠꦼꦭꦱ꧀​ꦮꦱꦶꦠꦤꦶꦁ​ꦩꦲꦺꦴꦠ꧀꧉​​ ꦠꦩꦠ꧀꧉​}}</poem> <includeonly> |style="{{serat|padding}}"|<poem> [...ksi] konus | kamanungsanira sayêkti wus | saya parêk praptaning antarèng pati | dèn patitis pamawasmu | wawasên dipun waspaos || 10. iku môngka panuntun | sasmitèng Hyang ingkang Maha Agung | aywa gingga[14] gulangên gulunganèki | benjang yèn wus praptèng lampus | iku malih sapatêmon || 11. yèn wus lêsah anggamu | gya pasraha mapan kang pakantuk | lir manêkung kaya kang kawahyèng ngarsi | ngrakêta nênging pangukut | myang pangracut aywa keron || 12. yêkti tantara dangu | surêm sêsunaring pramanamu | katut dening kasating kang tirta wêning | iya Tirta Kamandhanu | ing kono dipun mirantos || 13. empakna pêpuntonmu | pangrakiting ngukut ywa kalimput | sarêngana pêting pramana dèn aglis | puput wus layu khayafu | têlas wasitaning maot || Tamat. </poem></includeonly> |}<noinclude></noinclude> bdz25x9gw8ap1xzb0nrqtop3bnnvikh Kaca:Serat Asmaralaya.pdf/4 250 1417 22279 8060 2022-08-16T14:29:49Z Bennylin 7 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Bennylin" /></noinclude>{| style="{{serat|asmaralaya1}}" |style="{{serat|asmaralaya2}}"|<poem> {{Jawa| ꦲꦤ꧈​​ꦲꦩꦸꦁ​ꦱꦒꦼꦧꦾꦫꦶꦁ​ꦕ꧀ꦭꦺꦫꦺꦠ꧀꧈​​ꦥꦼꦠ꧀​ꦠꦸꦩꦸꦭ​ꦮꦁꦱꦸꦭ꧀꧈​​ꦧꦒꦾ​ꦭꦩꦸꦤ꧀​ꦏꦁ​ꦧꦁꦏꦶꦠ꧀​ꦧꦭꦶ꧈​​ꦩꦫꦶꦁ​ꦲꦭꦩꦺ​ꦭꦩ꧈​​ꦏꦁ​ꦭꦸꦮꦶꦃ​ꦭꦶꦤꦸꦲꦸꦁ꧈​​ꦮꦶꦠ꧀​ꦒꦲꦶꦧ꧀​ꦏꦁ​ꦢꦸꦫꦸꦁ​ꦮꦶꦏꦤ꧀꧈​​ꦏꦁ​ꦮꦸꦱ꧀​ꦠꦩ꧀ꦠꦸ​ꦥꦼꦠꦼꦁ​ꦕꦭꦺꦫꦺꦠ꧀​ꦲꦸꦩꦚ꧀ꦗꦶꦁ꧈​​ꦱꦸꦮꦸꦁ​ꦮꦺꦴꦫꦶꦁ​ꦱ꧀ꦮꦱꦤ꧉​​ ꦪꦪꦃ​ꦊꦧꦸ​ꦏꦠꦶꦪꦸꦥ꧀​ꦲꦶꦁ​ꦲꦔꦶꦤ꧀꧈​​ꦥꦫꦤ꧀​ꦏꦸꦭꦸꦥ꧀​ꦪꦺꦤ꧀​ꦤꦺꦁ​ꦏꦺꦴꦤꦺꦴ​ꦱꦶꦫ꧈​​ꦏꦱꦁꦱꦪ​ꦱꦭꦮꦱꦺ꧈​​ꦲꦮꦶꦠ꧀​ꦮꦼꦮꦫꦲꦶꦥꦸꦤ꧀꧈​​ꦮꦽꦢꦠꦩ​ꦏꦁ​ꦮꦸꦱ꧀​ꦩꦸꦩ꧀ꦥꦸꦤꦶ꧈​​ꦪꦺꦤ꧀​ꦩꦫꦶꦁ​ꦱꦸꦮꦸꦁ​ꦱꦶꦫ꧈​​ꦩꦸꦁ​ꦥꦼꦠꦼꦁ​ꦠꦶꦤꦼꦩꦸ꧈​​ꦠꦤ꧀ꦥ​ꦠꦼꦥꦶ​ꦏꦠꦼꦩꦲꦤ꧀꧈​​ꦠꦸꦗꦸ​ꦥꦝꦁ​ꦏꦼꦤ​ꦒꦼꦧꦾꦫꦶꦁ​ꦲꦾꦁ​ꦫꦮꦶ꧈​​ꦩꦮ​ꦥꦿꦧꦮ​ꦥꦤꦱ꧀꧉​​ ꦏꦲꦶꦁꦏꦼꦠꦤ꧀​ꦱꦸꦂꦪ​ꦥꦼꦠꦼꦁ​ꦩꦭꦶꦃ꧈​​ꦲꦤ​ꦲꦸꦒ​ꦱꦸꦤꦫꦶꦁ​ꦱꦱꦁꦏ꧈​​ꦤꦔꦶꦁ​ꦩꦸꦁ​ꦱꦮꦠꦫꦤꦺ꧈​​ꦠꦸꦂ​ꦩꦮ​ꦥꦿꦧꦮ​ꦧꦸꦤ꧀꧈​​ꦱꦔꦼꦠ꧀​ꦲꦱꦽꦥ꧀​ꦏꦫꦱꦺꦁ​ꦝꦶꦫꦶ꧈​​ꦪꦺꦤ꧀​ꦱꦶꦫ​ꦩꦿꦶꦁ​ꦱ꧀ꦮꦱꦤ꧈​​ꦱ꧀ꦮꦱꦤ​ꦥꦸꦤꦶꦏꦸ꧈​​ꦲꦩꦸꦁ​ꦲꦔꦶꦤ꧀​ꦲꦤꦤꦶꦫ꧈​​ꦮꦺꦴꦂ​ꦲꦭꦸꦱꦶꦁ​ꦥꦺꦴꦤꦁ​ꦠꦶꦂꦠ​ꦭꦮꦤ꧀​ꦲꦒ꧀ꦤꦶ꧈​​ꦠꦸꦂ​ꦲꦸꦒ​ꦩꦏ꧀ꦱꦶꦃ​ꦏꦼꦤ꧉​​ ꦮꦸꦮꦸꦃ​ꦱꦸꦤꦫꦶꦁ​ꦱꦸꦂꦪ​ꦭꦤ꧀​ꦱꦱꦶ꧈​​ꦥꦫꦤ꧀​ꦏꦸꦭꦸꦥ꧀​ꦱꦺꦴꦭꦲꦶꦫ​ꦧꦺꦚ꧀ꦗꦁ꧈​​ꦠꦤ꧀ꦱꦃ​ꦥꦤꦱ꧀​ꦲꦱꦽꦥ꧀​ꦧꦲꦺ꧈​​ꦩꦾꦁ​ꦏꦠꦶꦪꦸꦥꦶ​ꦧꦪꦸ꧈​​ꦲꦔꦭꦪ​ꦔꦸꦧꦼꦔꦶ​ꦭꦔꦶꦠ꧀꧈​​ꦲꦔꦶꦚ꧀ꦗꦼꦁ​}} </poem> <includeonly> |style="{{serat|padding}}"|<poem> ana | amung sagêbyaring clèrèt | pêt tumulia wangsul | bagya lamun kang bangkit bali | maring alame lama | kang luwih linuhung | wit gaib kang durung wikan | kang wus tamtu pêtêng calèrèt umanjing | suwung woring swasana || 5. yayah lêbu katiyup ing angin | paran kulup yèn nèng kono sira | kasangsaya salawase | awit wêwarahipun | wrêdatama kang wus mumpuni | yèn maring suwung sira | mung pêtêng tinêmu | tanpa têpi katêmahan | tuju padhang kêna gêbyaring hyang rawi | mawa prabawa panas || 6. kaingkêtan surya pêtêng malih | ana uga sunaring sasôngka | nanging mung sawatarane | tur mawa prabawa bun | sangêt asrêp karasèng dhiri | yèn sira mring swasana | swasana puniku | amung angin ananira | wor alusing ponang tirta lawan agni | tur uga maksih kêna || 7. wuwuh sunaring surya lan sasi | paran kulup solahira benjang | tansah panas asrêp bae | myang katiyupi[1] bayu | angalaya ngubêngi langit | anginjêng [a...] </poem></includeonly> |}<noinclude></noinclude> mzu7gy8u97tnhz5z0ssay8mz7moan3q Kaca:Serat Asmaralaya.pdf/5 250 1418 22280 8063 2022-08-16T14:29:52Z Bennylin 7 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Bennylin" /></noinclude>{| style="{{serat|asmaralaya1}}" |style="{{serat|asmaralaya2}}"| {{missing image}} <poem> {{Jawa| ​ꦠꦤ꧀ꦥ​ꦱꦺꦴꦠꦾ꧈​​ꦲꦶꦏꦸ​ꦲꦫꦤꦶꦥꦸꦤ꧀꧈​​ꦏꦂꦱ​ꦔꦸꦁꦱꦶ​ꦔꦼꦤ꧀ꦢꦶ​ꦱꦶꦫ꧈​​ꦠꦿꦶꦭꦺꦴꦏꦪ​ꦏꦼꦧꦏ꧀​ꦏꦭꦶꦩ꧀ꦥꦸꦠꦤ꧀​ꦢꦺꦤꦶꦁ꧈​​ꦲꦶꦁ​ꦱꦸꦮꦸꦁ​ꦩꦾꦁ​ꦱ꧀ꦮꦱꦤ꧉​​ ꦭꦪꦏ꧀​ꦭꦩꦸꦤ꧀​ꦏꦁ​ꦢꦸꦫꦸꦁ​ꦲꦸꦢꦤꦶ꧈​​ꦲꦂꦱ​ꦩꦉꦩ꧀​ꦤꦺꦁ​ꦱꦸꦮꦸꦁ​ꦏꦺꦮꦭ꧈​​ꦢꦸꦩꦺꦃ​ꦩꦼꦁꦏꦸ​ꦱꦏꦧꦺꦲꦺ꧈​​ꦠꦤ꧀​ꦮꦿꦸꦃ​ꦭꦩꦸꦤ꧀​ꦥꦸꦤꦶꦏꦸ꧈​​ꦥꦼꦠꦼꦁ​ꦏꦼꦩ꧀ꦥꦸꦠ꧀​ꦠꦤ꧀ꦥ​ꦮꦠꦮꦶꦱ꧀꧈​​ꦏꦁ​ꦉꦩ꧀ꦥꦶꦠ꧀​ꦏꦭꦶꦩ꧀ꦥꦸꦠꦤ꧀꧈​​ꦠꦼꦩꦃ​ꦚꦤꦸꦏ꧀​ꦚꦤꦸꦏ꧀꧈​​ꦮꦼꦤꦺꦃ​ꦲꦔꦁꦒꦼꦥ꧀​ꦱ꧀ꦮꦱꦤ꧈​​ꦢꦸꦩꦺꦃ​ꦲꦭꦸꦱ꧀​ꦲꦔ꧀ꦭꦶꦩ꧀ꦥꦸꦠꦶ​ꦒꦤꦭ꧀​ꦲꦭꦶꦠ꧀꧈​​ꦊꦩ꧀ꦧꦸꦠ꧀​ꦔꦺꦧꦼꦏꦶ​ꦗꦒꦢ꧀꧉​​ ꦤꦔꦶꦁ​ꦠꦤ꧀​ꦮꦿꦸꦃ​ꦪꦺꦤ꧀​ꦲꦶꦏꦸ​ꦠꦿꦶꦩꦸꦂꦠꦶ꧈​​ꦠꦿꦶ​ꦠꦼꦠꦼꦭꦸ​ꦩꦸꦂꦠꦶ​ꦏꦴꦭꦸꦱꦤ꧀꧈​​ꦲꦭꦸꦱ꧀​ꦠꦼꦠꦼꦭꦸ​ꦠꦼꦒꦼꦱꦺ꧈​​ꦭꦶꦫꦶꦁ​ꦲꦭꦸꦱ꧀​ꦠꦼꦠꦼꦭꦸ꧈​​ꦲꦝꦼꦩ꧀​ꦥꦤꦱ꧀​ꦏꦭꦮꦤ꧀​ꦲꦔꦶꦤ꧀꧈​​ꦲꦶꦏꦸ​ꦲꦤꦤꦶꦁ​ꦲꦮ꧈​​ꦔꦸꦤꦶ​ꦲꦱꦭꦶꦥꦸꦤ꧀꧈​​ꦲꦶꦁꦏꦁ​ꦥꦤꦱ꧀​ꦱꦏꦶꦁ​ꦱꦸꦂꦪ꧈​​ꦲꦶꦁꦏꦁ​ꦲꦱꦽꦥ꧀​ꦲꦱꦭ꧀​ꦱꦏꦶꦁ​ꦱꦶꦠꦉꦱ꧀ꦩꦶ꧈​​ꦲꦔꦶꦤ꧀​ꦱꦏꦶꦁ​ꦠꦿꦁꦒꦤ꧉​​ ​ꦠꦠꦤꦶꦁ​ꦏꦁ​ꦱꦸꦂꦪ​ꦭꦶꦤ꧀ꦠꦁ​ꦱꦱꦶ꧈​​ꦱꦩꦾ​ꦩꦸꦧꦼꦁ​ꦚꦏꦿ​ꦩꦒꦶꦭꦶꦔꦤ꧀꧈​​ꦲꦸꦫꦸꦤ꧀​ꦥꦿꦧꦮ​ꦏꦠꦿꦶꦤꦺ꧈​​ꦮꦺꦴꦂ​ꦢꦢꦾ​ꦱ꧀ꦮꦱꦤꦺꦏꦸ꧈​​ꦩꦁꦏ​ꦮꦿꦤꦤꦶꦫ​ꦃꦪꦁ​ꦮꦶꦢꦶ꧈​​ꦢꦺꦫ​ꦩꦂꦤꦺꦁ​ꦏꦴꦤꦤ꧀꧈​​ꦱꦺꦱꦶꦤꦶꦁ​ꦫꦠ꧀​ꦱꦒꦸꦁ꧈​​ꦢꦸꦩꦸꦤꦸꦁ​ꦩꦿꦶꦁ​ꦱꦸꦮꦸꦔꦶꦫ꧈​​}} </poem> <includeonly> |style="{{serat|padding}}"|<poem> [...nginjêng] tanpa sotya | iku aranipun | karsa ngungsi ngêndi sira | trilokaya kêbak kalimputan dening | ing suwung myang swasana || 8. layak lamun kang durung udani | arsa marêm nèng suwung kewala | dumèh mêngku sakabèhe | tan wruh lamun puniku | pêtêng kêmput tanpa watawis | kang rêmpit kalimputan | têmah nyanuk-nyanuk | wênèh anganggêp swasana | dumèh alus anglimputi ganal alit | lêmbut ngèbêki jagad || 9. nanging tan wruh yèn iku trimurti | tri têtêlu murti kaalusan | alus têtêlu têgêse | liring alus têtêlu | adhêm panas kalawan angin | iku ananing hawa | nguni asalipun | ingkang panas saking surya | ingkang asrêp asal saking sitarêsmi | angin saking tranggana || 10. tataning kang surya lintang sasi | samya mubêng nyakra magilingan |[2] urun prabawa katrine | wor dadya swasanèku | môngka wrananira Hyang Widi | dera marnèng kaanan | sèsining rat sagung | dumunung mring suwungira | </poem></includeonly> |}<noinclude></noinclude> 37jmwlgzfsmwspqt4lex7r6v3fc6l04 Kaca:Serat Asmaralaya.pdf/6 250 1419 22281 8066 2022-08-16T14:29:54Z Bennylin 7 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Bennylin" /></noinclude>{| style="{{serat|asmaralaya1}}" |style="{{serat|asmaralaya2}}"|<poem> {{Jawa| ꦭꦶ​ꦱꦼꦱꦺꦴꦠꦾ​ꦩꦸꦁꦒꦶꦁ​ꦲꦼꦩ꧀ꦧꦤꦤ꧀​ꦱꦭꦩꦶ꧈​​ꦠꦤ꧀​ꦏꦼꦤ​ꦥꦶꦤꦶꦱꦃꦤ꧉​​ ​ꦩꦤ꧀ꦠꦸꦏ꧀​ꦠꦼꦠꦼꦥ꧀​ꦠꦤ꧀ꦥ​ꦏꦂꦠꦶꦤꦺꦏꦶ꧈​​ꦏꦩꦺꦴꦠ꧀​ꦩꦺꦴꦩꦺꦴꦠ꧀​ꦲꦩꦺꦴꦁ​ꦲꦩꦶꦱꦺꦱ꧈​​ꦱꦲꦶꦱꦶꦤꦶꦁ​ꦗꦒꦢ꧀​ꦏꦧꦺꦃ꧈​​ꦧꦸꦩꦶ​ꦧꦫꦸꦤ​ꦏ꧀ꦭꦼꦧꦸ꧈​​ꦤꦺꦴꦫ​ꦩꦿꦺꦴꦗꦺꦴꦭ꧀​ꦱꦏꦶꦁ​ꦠꦿꦶꦩꦸꦂꦠꦶ꧈​​ꦲꦶꦱꦶꦤꦺ​ꦏꦲꦶꦱꦺꦤꦤ꧀꧈​​ꦲꦶꦁ​ꦱꦴꦤꦤꦶꦥꦸꦤ꧀꧈​​ꦲꦔ꧀ꦭꦶꦩ꧀ꦥꦸꦠꦶ​ꦏꦭꦶꦩ꧀ꦥꦸꦠꦤ꧀꧈​​ꦥꦼꦥꦼꦠ꧀​ꦠꦤ꧀ꦥ​ꦮꦠꦼꦱꦤ꧀​ꦥꦼꦤꦸꦃ​ꦠꦿꦶꦩꦸꦂꦠꦶ꧈​​ꦠꦸꦲꦸ​ꦲꦩꦶꦱꦺꦱꦺꦁ​ꦫꦠ꧀꧉​​ ​ꦠꦿꦶꦭꦺꦴꦏꦪ​ꦠꦤ꧀​ꦲꦤ​ꦏꦁ​ꦩꦶꦫꦶꦥ꧀꧈​​ꦭꦶꦂ​ꦱ꧀ꦮꦱꦤ​ꦥꦿꦤ꧀ꦢꦺꦤꦺ​ꦥꦸꦤꦶꦏ꧈​​ꦩꦏ꧀ꦱꦶꦃ​ꦏꦮꦸꦭ​ꦗꦠꦶꦤꦺ꧈​​ꦏꦠꦤ꧀ꦝ​ꦲꦤꦤꦶꦥꦸꦤ꧀꧈​​ꦢꦸꦫꦸꦁ​ꦭꦁꦒꦼꦁ​ꦤꦺꦴꦫ​ꦤꦼꦁ​ꦲꦼꦤꦶꦁ꧈​​ꦥꦤ꧀​ꦩꦏ꧀ꦱꦶꦃ​ꦢꦂꦧꦺ​ꦲꦺꦴꦧꦃ꧈​​ꦏꦼꦤ​ꦱꦸꦢ​ꦮꦸꦮꦸꦃ꧈​​ꦠꦼꦠꦼꦥ꧀​ꦩꦸꦁ​ꦧꦁꦱ​ꦥꦶꦫꦤ꧀ꦠꦾ꧈​​ꦢꦢꦶ​ꦢꦸꦢꦸ​ꦲꦤꦤꦺ​ꦏꦴꦤꦤ꧀​ꦗꦠꦶ꧈​​ꦗꦠꦶ​ꦗꦠꦶꦤꦶꦁ​ꦒꦼꦱꦁ꧉​​ ​ꦧꦭꦶꦏ꧀​ꦏꦁ​ꦫꦤ꧀​ꦱꦗꦠꦶꦤꦶꦁ​ꦲꦸꦫꦶꦥ꧀꧈​​ꦱꦪꦼꦏ꧀ꦠꦶꦤꦺ​ꦩꦼꦤꦼꦁ​ꦤꦺꦴꦫ​ꦲꦺꦴꦧꦃ꧈​​ꦤꦔꦶꦁ​ꦲꦶꦁꦏꦁ​ꦲꦺꦴꦧꦃ​ꦏꦧꦺꦃ꧈​​ꦪꦺꦤ꧀​ꦤꦺꦴꦫ​ꦭꦤ꧀​ꦤꦼꦔꦶꦥꦸꦤ꧀꧈​​ꦮꦸꦫꦸꦁ​ꦤꦺꦴꦫ​ꦱꦶꦢ​ꦲꦩꦺꦴꦱꦶꦏ꧀꧈​​ꦭꦤ꧀​ꦠꦤ꧀​ꦫꦸꦥ​ꦠꦤ꧀​ꦮꦂꦤ꧈​​ꦤꦔꦶꦁ​ꦗꦠꦶꦤꦶꦥꦸꦤ꧀꧈​​ꦱꦧꦼꦤ꧀​ꦱꦧꦼꦤ꧀​ꦲꦤ​ꦮꦂꦤ꧈​​ꦥꦤ꧀​ꦮꦸꦱ꧀​ꦭꦮꦤ꧀​ꦫꦸꦥꦤꦶꦫ​ꦏꦁ​ꦱꦗꦠꦶ꧈​​ꦏꦭꦩꦸꦤ꧀​ꦠꦤ꧀ꦥ​}} </poem> <includeonly> |style="{{serat|padding}}"|<poem> li[3] sêsotya munggwing êmbanan salami | tan kêna pinisahna || 11. mantuk têtêp tanpa kartinèki | kamot momot among amisesa | saisining jagad kabèh | bumi baruna klêbu | nora mrojol saking trimurti | isine kaisenan | ing saananipun | anglimputi kalimputan | pêpêt tanpa watêsan pênuh trimurti | tuhu amisesèng rat || 12. trilokaya tan ana kang mirip | lir swasana prandene punika | maksih kawula jatine | katandha ananipun | durung langgêng nora nêng êning | pan maksih darbe obah | kêna suda wuwuh | têtêp mung bôngsa pirantya | dadi dudu anane kaanan jati | jati-jatining gêsang || 13. balik kang ran sajatining urip | sayêktine mênêng nora obah | nanging ingkang obah kabèh | yèn nora lan nêngipun | wurung nora sida amosik | lan tan rupa tan warna | nanging jatinipun | sabên-sabên ana warna | pan wus lawan rupanira kang sajati | kalamun tanpa [ta...] </poem></includeonly> |}<noinclude></noinclude> 4kck9jlwsbcmxtv69hd32by0j8czedu Kaca:Serat Asmaralaya.pdf/7 250 1420 22282 8072 2022-08-16T14:29:57Z Bennylin 7 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Bennylin" /></noinclude>{| style="{{serat|asmaralaya1}}" |style="{{serat|asmaralaya2}}"|<poem> {{Jawa| ​ꦫꦸꦥ꧉​​ ​ꦪꦠ꧀ꦤꦤꦤ​ꦪꦼꦏ꧀ꦠꦶ​ꦤꦺꦴꦫ​ꦮꦂꦤꦶ꧈​​ꦮꦂꦤ​ꦫꦸꦥ​ꦤꦺꦴꦫ​ꦧꦶꦱ​ꦥꦶꦱꦃ꧈​​ꦮꦂꦤ​ꦮꦫꦤ​ꦠꦼꦒꦼꦱꦺ꧈​​ꦫꦸꦥ​ꦲꦸꦫꦶꦥ꧀​ꦱꦠꦸꦲꦸ꧈​​ꦢꦢꦶ​ꦮꦂꦤ​ꦏꦧꦺꦃ​ꦥꦸꦤꦶꦏꦶ꧈​​ꦠꦼꦠꦼꦥ꧀​ꦮꦫꦤꦺꦁ​ꦒꦼꦱꦁ꧈​​ꦏꦁ​ꦩꦶꦱꦺꦱꦺꦁ​ꦱꦸꦮꦸꦁ꧈​​ꦱꦸꦮꦸꦁ​ꦏꦁ​ꦮꦺꦴꦫꦶꦁ​ꦗꦶꦮꦁꦒ꧈​​ꦲꦸꦭꦠꦤ​ꦱꦸꦩꦶꦔꦶꦠꦺ​ꦲꦤꦺꦁ​ꦔꦼꦤ꧀ꦢꦶ꧈​​ꦲꦗ​ꦩꦸꦕꦸꦁ​ꦏꦺꦮꦭ꧉​​{{justify}} ꧅ꦟ꧀ꦢꦿ꧅ ꦔꦸꦤꦶ​ꦲꦶꦁꦱꦸꦤ꧀​ꦔꦼꦔ꧀ꦭꦼꦁ​ꦲꦶꦁ​ꦠꦾꦱ꧀​ꦥꦸꦔꦸꦤ꧀​ꦥꦸꦔꦸꦤ꧀꧈​​ꦔꦸꦢꦶ​ꦲꦤꦤꦶꦁ​ꦲꦾꦁ꧈​​ꦒꦾ​ꦥꦿꦸꦲꦶꦠ​ꦥꦿ​ꦩꦲꦂꦱꦶ꧈​​ꦮꦼꦮꦫꦲꦺ​ꦠꦤ꧀​ꦱꦩ​ꦲꦮꦂꦤ​ꦮꦂꦤ꧉​​ ꦲꦤ​ꦮꦶꦏꦸ​ꦩꦼꦝꦂ​ꦲꦤꦤꦶꦁ​ꦲꦾꦁ​ꦄꦒꦸꦁ꧈​​ꦪꦲꦶꦏꦸ​ꦕꦃꦪꦤ꧀ꦠ꧈​​ꦏꦁ​ꦔ꧀ꦭꦶꦩ꧀ꦥꦸꦠꦶ​ꦮꦺꦴꦫꦶꦁ​ꦝꦶꦫꦶ꧈​​ꦮꦪꦔꦤ꧀ꦚ​ꦢꦸꦩꦸꦤꦸꦁ​ꦤꦺꦁ​ꦤꦺꦠꦿꦤꦶꦫ꧉​​ ꦧꦸꦤ꧀ꦢꦼꦂ​ꦔꦸꦮꦸꦁ​ꦭꦶꦂ​ꦱꦸꦤꦫꦶꦁ​ꦱꦸꦂꦪ​ꦤꦿꦮꦸꦁ꧈​​ꦲꦫꦤ꧀​ꦤꦸꦂ​ꦩꦸꦑꦩꦠ꧀꧈​​ꦪꦺꦤ꧀​ꦥꦿꦥ꧀ꦠ​ꦲꦤ꧀ꦠꦫꦺꦁ​ꦥꦠꦶ꧈​​ꦲꦶꦏꦸ​ꦱꦸꦉꦩ꧀​ꦪꦺꦤ꧀​ꦱꦶꦉꦥ꧀​ꦱꦶꦫ​<!--ꦥꦭꦱ꧀ꦠꦿ꧉​​--> ꦩꦂꦩꦤꦶꦥꦸꦤ꧀​ꦪꦺꦤ꧀​ꦮꦸꦱ꧀​ꦱꦸꦫꦸꦠ꧀​ꦲꦸꦫꦸꦥꦶꦥꦸꦤ꧀꧈​​ꦲꦪ꧀ꦮ​ꦮꦱ꧀​ꦱꦸꦩꦼꦭꦁ꧈​​ꦭꦶꦁ​ꦭꦶꦔꦼꦤ꧀​ꦪ꧀ꦮ​ꦏꦺꦴꦁꦱꦶ​ꦭꦭꦶ꧈​​ꦥꦶꦭꦸꦠꦤꦼꦤ꧀​ꦲꦶꦁ​ꦏꦺꦴꦤꦺꦴ​ꦒ꧀ꦮꦤꦶꦁ​ꦏꦩꦸꦭꦾꦤ꧀꧉​​ ꦲꦤ​ꦩꦸꦮꦸꦱ꧀​ꦮꦺꦴꦱꦶꦁ​ꦒꦼꦱꦁ​ꦱꦪꦼꦏ꧀ꦠꦶ​ꦮꦸꦱ꧀꧈​​ꦏꦮꦱꦺꦱꦺꦁ​ꦱꦶꦫ꧈​​ꦮꦺꦴꦫꦶꦁ​ꦱꦫꦶꦫ​ꦫꦶ​ꦫꦠꦿꦶ꧈​​ꦲꦶꦪ​ꦲꦶꦏꦸ​ꦫꦱ​ꦭꦤ꧀​}} </poem> <includeonly> |style="{{serat|padding}}"|<poem> [...npa] rupa || 14. yatnanana yêkti nora warni | warna rupa nora bisa pisah | warna warana têgêse | rupa urip satuhu | dadi warna kabèh puniki | têtêp waranèng gêsang | kang misesèng suwung | suwung kang woring jiwangga | ulatana sumingite anèng ngêndi | aja mucung kewala ||[4] 2. Pocung 1. nguni ingsun ngênglêng ing tyas pungun-pungun | ngudi ananing Hyang | gya pruhita pra maharsi | wêwarahe tan sama awarna-warna || 2. ana wiku mêdhar ananing Hyang Agung | yaiku cahyanta | kang nglimputi woring dhiri | wayangannya dumunung nèng netranira || 3. bundêr nguwung lir sunaring surya nrawung | aran nur Mukhamat | yèn prapta antarèng pati | iku surêm yèn sirêp sira palastra || 4. marmanipun yèn wus surut urupipun | aywa was sumêlang | ling-lingên ywa kongsi lali | pilutanên ing kono gwaning kamulyan || 5. ana muwus wosing gêsang sayêkti wus | kawasesèng sira | woring sarira ri ratri | iya iku rasa lan </poem></includeonly> |}<noinclude></noinclude> 9jdve31dfwaldwkr8q39v304z0thd3z Kaca:Serat Asmaralaya.pdf/8 250 1421 22283 8076 2022-08-16T14:30:03Z Bennylin 7 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Bennylin" /></noinclude>{| style="{{serat|asmaralaya1}}" |style="{{serat|asmaralaya2}}"|<poem> {{Jawa| ꦥꦔꦿꦱꦤꦶꦫ꧉​​ ꦮꦺꦴꦂ​ꦱꦮꦸꦗꦸꦢ꧀​ꦤꦺꦁ​ꦤꦥꦱ꧀​ꦲꦤ꧀ꦥꦱ꧀​ꦠꦤ꧀​ꦤꦸꦥꦸꦱ꧀꧈​​ꦥꦿꦠꦤ꧀ꦝꦤꦺ​ꦲꦤ꧈​​ꦪꦺꦤ꧀​ꦤꦥꦱꦶꦫ​ꦮꦸꦱ꧀​ꦲꦤꦶꦱ꧀꧈​​ꦪꦼꦏ꧀ꦠꦶ​ꦱꦶꦂꦤ​ꦲꦠ꧀ꦩꦤꦶꦫ​ꦱꦏꦶꦁ​ꦫꦒ꧉​​ ꦩꦂꦩꦤꦶꦁꦥꦸꦤ꧀​ꦪꦺꦤ꧀​ꦱꦶꦫ​ꦪꦸꦤ꧀​ꦥꦿꦥ꧀ꦠꦺꦁ​ꦭꦸꦪꦸꦠ꧀꧈​​ꦲꦪ꧀ꦮ​ꦏꦭꦪꦠꦤ꧀꧈​​ꦲꦺꦴꦱ꧀ꦮꦤ꧀ꦠ​ꦫꦕꦸꦠꦼꦤ꧀​ꦤꦸꦭꦶ꧈​​ꦮꦺꦴꦂꦤ​ꦭꦮꦤ꧀​ꦫꦱ​ꦭꦤ꧀​ꦥꦔꦿꦱꦤꦶꦫ꧉​​ ꦥꦔꦿꦱꦺꦏꦸ​ꦲꦤꦤꦺ​ꦒꦸꦱ꧀ꦠꦶ​ꦱꦱ꧀ꦠꦸ꧈​​ꦏꦮꦸꦭ​ꦫꦱꦤ꧀ꦠ꧈​​ꦪꦺꦤ꧀​ꦫꦱ​ꦭꦤ꧀​ꦥꦔꦿꦱ​ꦮꦶꦱ꧀꧈​​ꦮꦺꦴꦂ​ꦱꦗꦸꦒ​ꦠꦼꦠꦼꦥ꧀​ꦲꦶꦁ​ꦥꦤꦸꦁꦒꦭꦶꦫ꧉​​ ꦱꦶꦂꦤ​ꦱꦩ꧀ꦥꦸꦤ꧀​ꦠꦤ꧀ꦥ​ꦫꦱ​ꦥꦔꦿꦱ​ꦮꦸꦱ꧀꧈​​ꦩꦸꦭꦶꦃ​ꦩꦸꦭꦤꦶꦫ꧈​​ꦢꦸꦏ꧀​ꦱꦶꦫ​ꦢꦸꦫꦸꦁ​ꦢꦸꦩꦢꦶ꧈​​ꦧꦭꦶ​ꦤꦼꦁ​ꦤꦶꦁ​ꦤꦺꦴꦫ​ꦩꦸꦤꦶ​ꦤꦺꦴꦫ​ꦩꦸꦤ꧉​​ ​ꦮꦼꦤꦺꦃ​ꦩꦸꦮꦸꦱ꧀​ꦗꦠꦶꦤꦺ​ꦏꦁ​ꦩꦸꦂꦮꦺꦁ​ꦲꦶꦝꦸꦥ꧀꧈​​ꦪꦲꦶꦏꦸ​ꦥꦿꦩꦤ꧈​​ꦏꦁ​ꦩꦱꦺꦱ​ꦲꦶꦁ​ꦱꦏꦭꦶꦂ꧈​​ꦢꦸꦩꦸꦤꦸꦁꦚ​ꦤꦺꦁ​ꦈꦠꦾꦏ​ꦒꦸꦫꦸꦭꦺꦴꦏ꧉​​ ​ꦲꦶꦪ​ꦲꦶꦏꦸ​ꦠꦼꦩ꧀ꦧꦸꦁ​ꦄꦫꦧ꧀​ꦧꦺꦠꦭ꧀​ꦩꦏ꧀ꦩꦸꦂ꧈​​ꦠꦤ꧀ꦝꦤꦺ​ꦏꦁ​ꦚꦠ꧈​​ꦲꦤꦺꦁ​ꦒꦼꦧꦾꦫꦶꦁ​ꦥꦔꦺꦏ꧀ꦱꦶ꧈​​ꦭ꧀ꦮꦶꦃ​ꦮꦱ꧀ꦥꦢ​ꦮꦿꦸꦃ​ꦒꦸꦩ꧀ꦭꦫꦶꦁ​ꦲꦭꦩ꧀​ꦢꦸꦚ꧉​​ ​ꦪꦺꦤ꧀​ꦥꦸꦤꦶꦏꦸ​ꦊꦉꦩ꧀​ꦱꦶꦫ​ꦤꦸꦭꦶ​ꦠꦸꦫꦸ꧈​​ꦪꦺꦤ꧀​ꦱꦶꦂꦤ​<!--ꦥꦭꦱ꧀ꦠꦿ-->꧈​​ꦩꦸꦭꦤꦺ​ꦲꦺꦱ꧀ꦛꦶꦤꦺ​ꦏꦏꦶ꧈​​ꦩꦸꦁ​ꦥꦿꦩꦤ​ꦏꦁ​ꦧꦶꦱ​ꦤꦸꦤ꧀ꦠꦸꦤ꧀​ꦩꦿꦶꦁ​ꦱ꧀ꦮꦂꦒ꧉​​}} </poem> <includeonly> |style="{{serat|padding}}"|<poem> pangrasanira || 6. wor sawujud nèng napas anpas tan nupus | pratandhane ana | yèn napasira wus anis | yêkti sirna atmanira saking raga || 7. marmaningpun[5] yèn sira yun praptèng luyut | aywa kalayatan | oswanta racutên nuli | worna lawan rasa lan pangrasanira || 8. pangrasèku anane Gusti saèstu | kawula rasanta | yèn rasa lan pangrasa wis | wor sajuga têtêp ing panunggalira || 9. sirna sampun tanpa rasa pangrasa wus | mulih mulanira | duk sira durung dumadi | bali nêng ning nora muni nora muna || 10. wênèh muwus jatine kang murwèng idhup | yaiku pramana | kang masesa ing sakalir | dumunungnya nèng Utyaka Guruloka || 11. iya iku têmbung Arab Betal Makmur | tandhane kang nyata | anèng gêbyaring pangèksi | lwih waspada wruh gumlaring alam dunya || 12. yèn puniku lêrêm sira nuli turu | yèn sirna palastra | mulane èsthine kaki | mung pramana kang bisa nuntun mring swarga || </poem></includeonly> |}<noinclude></noinclude> rk9h4bp03wyl0yh3p8p7o8dxdgpiae8 Kaca:Serat Asmaralaya.pdf/9 250 1422 22284 8079 2022-08-16T14:30:06Z Bennylin 7 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Bennylin" /></noinclude>{| style="{{serat|asmaralaya1}}" |style="{{serat|asmaralaya2}}"|<poem> {{Jawa| ꧇꧑꧓꧇​꧉​​ꦮꦼꦤꦺꦃ​ꦗꦩ꧀ꦲꦸꦂ​ꦲꦩꦂꦤ​ꦏꦁ​ꦩꦲ​ꦫꦸꦲꦸꦂ꧈​​ꦪꦲꦶꦏꦸ​ꦱꦸꦮꦫ꧈​​ꦏꦁ​ꦏꦸꦮꦱ​ꦩꦸꦂꦮꦺꦁ​ꦲꦸꦫꦶꦥ꧀꧈​​ꦥꦿꦠꦤ꧀ꦝꦤꦺ​ꦭꦩꦸꦤ꧀​ꦱꦶꦂꦤ​ꦱ꧀ꦮꦫꦤꦶꦫ꧉​​ ​ꦥꦿꦥ꧀ꦠꦺꦁ​ꦭꦩ꧀ꦥꦸꦱ꧀​ꦩꦼꦤꦼꦁ​ꦤꦺꦴꦫ​ꦧꦶꦱ​ꦩꦸꦮꦸꦱ꧀꧈​​ꦱꦮꦼꦤꦺꦃ​ꦥꦤ꧀ꦝꦶꦠ꧈​​ꦩꦼꦗꦁ​ꦲꦤꦤꦶꦁ​ꦲꦾꦁ​ꦮꦶꦢꦶ꧈​​ꦲꦶꦪ​ꦲꦶꦏꦸ​ꦲꦔꦼꦤ꧀​ꦲꦔꦼꦤ꧀​ꦧꦭꦺ​ꦲꦠ꧀ꦩ꧉​​ ​ꦤꦺꦁ​ꦗꦿꦺꦴ​ꦗꦤ꧀ꦠꦸꦁ​ꦗꦼꦤꦏ꧀​ꦗꦼꦚ꧀ꦗꦼꦩ꧀​ꦲꦚ꧀ꦗꦼꦗꦁꦏꦸꦁ꧈​​ꦱꦏꦽꦗꦼꦠꦶꦁ​ꦱꦼꦗ꧈​​ꦫꦱ​ꦥꦔꦿꦱ​ꦕꦶꦥ꧀ꦠ​ꦱꦶꦂ꧈​​ꦥꦚ꧀ꦕꦩꦪ​ꦥꦚ꧀ꦕꦢꦿꦶꦪ​ꦏꦮꦱꦺꦱ꧉​​ ​ꦩꦂꦩ​ꦪꦺꦤ꧀​ꦮꦸꦱ꧀​ꦥꦿꦥ꧀ꦠ​ꦲꦤ꧀ꦠꦫꦤꦶꦁ​ꦭꦩ꧀ꦥꦸꦱ꧀꧈​​ꦲꦔꦼꦤ꧀​ꦲꦔꦼꦤꦶꦫ꧈​​ꦤꦼꦁꦤ​ꦲꦪ꧀ꦮ​ꦩꦺꦴꦧꦃ​ꦩꦺꦴꦱꦶꦏ꧀꧈​​ꦫꦱꦤꦶꦫ​ꦱꦶꦂꦤꦏ꧀ꦤ​ꦩꦿꦶꦁ​ꦏꦺꦴꦤꦺꦴ​ꦥꦺꦴꦩ꧉​​ ​ꦪꦼꦏ꧀ꦠꦶ​ꦤꦼꦩꦸ​ꦱꦗꦠꦶꦤꦺ​ꦏꦴꦤꦤ꧀ꦩꦸ꧈​​ꦠꦤ꧀​ꦱꦸꦱꦃ​ꦱꦶꦤꦼꦢꦾ꧈​​ꦥꦤ꧀​ꦮꦸꦱ꧀​ꦩꦁꦒꦶꦃ​ꦱꦮꦂꦒꦢꦶ꧈​​ꦠꦼꦩꦃ​ꦤꦶꦏ꧀ꦩꦠ꧀​ꦩꦸꦥ꦳ꦔꦠ꧀​ꦱꦭꦩꦶꦤꦶꦫ꧉​​ ​ꦮꦼꦤꦺꦃ​ꦤꦸꦢꦸꦃ​ꦗꦠꦶꦤꦶꦁ​ꦲꦸꦫꦶꦥ꧀​ꦢꦸꦩꦸꦤꦸꦁ꧈​​ꦲꦤꦺꦁ​ꦱꦸꦭ꧀ꦧꦶꦤꦶꦫ꧈​​ꦥꦥꦤ꧀​ꦏꦤꦶꦏ꧀ꦩꦠꦤ꧀​ꦪꦼꦏ꧀ꦠꦶ꧈​​ꦥꦸꦂꦮꦺꦁ​ꦲꦸꦫꦶꦥ꧀​ꦱꦏꦶꦁ​ꦏꦺꦴꦤꦺꦴ​ꦱꦁꦏꦤꦶꦫ꧉​​ ​ꦩꦂꦩ​ꦧꦺꦱꦸꦏ꧀​ꦪꦺꦤ꧀​ꦮꦸꦱ꧀​ꦲꦂꦱ​ꦥꦿꦥ꧀ꦠꦺꦁ​ꦭꦪꦸ꧈​​ꦲꦶꦁ​ꦥꦔꦺꦱ꧀ꦛꦶꦤꦶꦫ꧈​​ꦢꦸꦩꦸꦤꦸꦁꦤ​ꦲꦤꦺꦁ​ꦱꦸꦭ꧀ꦧꦶ꧈​​ꦪꦼꦏ꧀ꦠꦶ​ꦩꦸꦭꦾ​ꦮꦭꦸꦪ​ꦩꦿꦶꦁ​ꦲꦸꦫꦶꦥꦶꦫ꧉​​ ​ꦠꦸꦂ​ꦲꦩꦼꦁꦏꦸ​ꦱꦭ꧀ꦮꦶꦫꦶꦁ​ꦫꦱ​ꦱꦢꦫꦸꦩ꧀꧈​​ꦩꦸꦁ​ꦤꦶꦏ꧀ꦩꦠ꧀​}} </poem> <includeonly> |style="{{serat|padding}}"|<poem> 13. wênèh jamhur amarna kang maha ruhur | yaiku suwara | kang kuwasa murwèng urip | pratandhane lamun sirna swaranira || 14. praptèng lampus mênêng nora bisa muwus | sawênèh pandhita | mêjang ananing Hyang Widi | iya iku angên-angên bale atma || 15. nèng jro jantung jênak jênjêm anjêjangkung | sakrêjêting sêja | rasa pangrasa cipta sir | pôncamaya pôncadriya kawasesa || 16. marma yèn wus prapta antaraning lampus | angên-angênira | nêngna aywa mobah mosik | rasanira sirnakna mring kono poma || 17. yêkti nêmu sajatine kaananmu | tan susah sinêdya | pan wus manggih sawargadi | têmah nikmat mufangat salaminira || 18. wênèh nuduh jatining urip dumunung | anèng sulbinira | papan kanikmatan yêkti | purwèng urip saking kono sangkanira || 19. marma besuk yèn wus arsa praptèng layu | ing pangèsthinira | dumunungna anèng sulbi | yêkti mulya waluya mring uripira || 20. tur amêngku salwiring rasa sadarum | mung nikmat [nikma...] </poem></includeonly> |}<noinclude></noinclude> kgbjzjzuhk69r6rsla35ruwvguautls ꦲꦱ꧀ꦩꦫꦭꦪ Serat Asmaralaya 0 1472 22299 9489 2022-08-16T14:31:32Z Bennylin 7 Bennylin ngalih kaca [[Serat Asmaralaya]] menyang [[ꦲꦱ꧀ꦩꦫꦭꦪ Serat Asmaralaya]] wikitext text/x-wiki {{header | title = Serat Asmaralaya | author = Mangunwijaya | year = 1908 | section = Nederlandsch Bijbelgenootschap (Amsterdam) | previous = | next = | notes =<br /> | edition= yes }} {{Javanese script}} <center> <pages index="Serat Asmaralaya.pdf" from=1 to=24 /> </center> [[Category:Jv_Basa_Jawa_(Javanese)]] lncmmtwwh7bllrfl7rlq6qdeaf12dbc Serat Wulangreh 0 3946 22277 15674 2022-08-16T14:27:28Z Bennylin 7 wikitext text/x-wiki {{wikipedia}} {{Jawa|ꦱꦼꦫꦠ꧀ꦮꦸꦭꦁꦫꦺꦃ}} [[Barkas:Serat Wulangrèh saha Wulang Tatakrama.pdf|page=19|thumb|Serat Wulangrèh 1829/1944; pupuh pertama:<br />Pamedhare wasitaning ati, ..., tan wruh lamun keh kang ngesemi, ...]] [[Barkas:Serat Wulangreh.pdf|page=1|thumb|Serat Wulangrèh 1929; pupuh pertama:<br />Mrih sarkara kang pinurwèng kawi, ..., tan wruh akèh ingkang ngèsemi, ..., pitutur katula-tula, tinalatèn rinuruh sangkaning ririh, ....]] '''PUPUH I''' '''DHANDHANGGULA''' '''01''' Pamedare wasitaning ati, cumanthaka aniru Pujangga, dhahat mudha ing batine, nanging kedah ginunggung, datan wruh yen keh ngesemi, ameksa angrumpaka, basa kang kalantur, turur kang katula-tula, tinalaten rinuruh kalawan ririh, mrih padhanging sasmita. ''Uraian nasihat ini bermula dari kelancangan hati berniat meniru para pujangga, padahal (aku) sangatlah bodoh. Tetapi karena ingin disanjung, tidak tahu jika kelak banyak yang mencibir. Memaksakan diri untuk menciptakan, (meski) dengan bahasa yang kacau balau bahkan tersia-sia, namun (hal ini) kususun dengan teliti dan sabar, semoga isyarat ini menjadi jelas.'' '''02''' Sasmitaning ngaurip puniki, apan ewuh yen nora weruha, tan jumeneng ing uripe, akeh kang ngaku-aku, pangrasane sampun udani, tur durung wruh ing rasa, rasa kang satuhu, rasaning rasa punika, upayanen darapon sampurna ugi, ing kauripanira. ''Isyarat dalam kehidupan ini, tidak mungkin kau pahami jika kau tak mengetahuinya, tidak akan memiliki ketenangan dalam hidupnya. Banyak yang mengaku dirinya sudah memahami isyarat (dalam hidup), padahal belum mengolah rasa, inti dari rasa yang sesunguhnya. Oleh karena itu, berusahalah (memahami makna rasa itu), agar sempurna hidupmu.'' '''03''' Jroning Kur’an nggonira sayekti, nanging ta pilih ingkang uninga, kajaba lawan tuduhe, nora kena den awur, ing satemah nora pinanggih, mundak katalanjukan, temah sasar-susur, yen sira ayun waskita, sampurnane ing badanira, punika sira anggegurua. ''Di dalam Al-Quran tempatmu mencari kebenaran sejati, hanya yang terpilih yang akan memahaminya,kecuali atas petunjuk-Nya. Tiadk boleh dicampur-adukan, tak mungkin kau temukan (kebenaran isyarat), bahakan kau semakin tersesat. Jika kau menghendaki kesempurnaan dalam dirimu, maka bergurulah.'' '''04''' Nanging yen sira ngguguru kaki, amiliha manungsa kang nyata, ingkang becik martabate, sarta kang wruh ing kukum, kang ngibadah lan kang ngirangi, sukur oleh wong tapa, ingkang wus amungkul, tan mikir pawewehing liyan, iku pantes sira guronana kaki, sartane kawruhana. ''Meskipun begitu, jika engkau berguru, Nak. Pilihlah guru yang sebenarnya, tinggi martabatnya, memahami hukum, dan rajin beribadah. Syukur-syukurjika kau temukan seorang pertapa yang tekun dan tidak mengharapkan imbalan orang lain, dia pantas kau gurui. Serta ketahuilah'' '''05''' Lamun ana wong micareng ngelmi, tan mupakat ing patang prakara, aja sira age-age, anganggep nyatanipun, saringana dipun baresih, limbangen lan kang patang, prakara rumuhun, dalil qadis lan ijemak, myang kiyase papat iku salah siji, anaa kang mupakat. ''Jika seseorang berbicara tentang ilmu, tetapi tidak sesuai dengan empat hal, janganlah engkau terlalu cepat menganggap benar adanya. Saringlah agar bening dan ukurlah dengan empat hal, yaitu dalil, hadis, ijmak, dan kiyas. Salah satu dari keempat hal itu harus ada yang sesuai.'' '''06''' Nora kena lamun den antepi, yen ucula sing patang prakara, nora enak legetane, tan wurung ningal wektu, panganggepe wus angengkoki, nora kudu sembahyang, wus salat katengsun, banjure mbuwang sarengat, batal karam nora nganggo den singgahi, bubrah sakehing tata. ''Tidak boleh kau terima (isyarat) jika lepas dari empat hal tadi, karena biasanya tidak baik. (kau akan) merasa sudah menjalankan ‘laku’ sehingga yidak harus sembahyang, akhirnya meninggalkan syariat, tidak perlu tahu mana yang haram dan batal. Hal itu akan merusak aturan.'' '''07''' Angel temen ing jaman mangkin, ingkang pantes kena ginuronan, akeh wong njaja ngelmune, lan arang ingkang manut, yen wong ngelmu ingkang netepi, ing panggawene sarak, den arani luput, nanging iya sasenengan, nora kena den uwor kareping janmi, papancene priyangga. ''Memang sulit mencari seseorang yang patut kau gurui di zaman ini. Banyak yang menjajakan ilmu tetapi jarang yang mengikutinya. Jika seseorang berilmu dan menjalankan lakunya dengan benar, malah dianggap salah. Namun itu hak masing-masing, tidak boleh kau samakan keinginan orang, masing-masing memiliki perbedaan.'' '''08''' Ingkang lumrah ing mangsa puniki, apan guru ingkang golek sabat, tuhu kuwalik tingale, kang wus lumrah karuhun, jaman kuna mapan si murid, ingkang padha ngupaya, kudu anggeguru, samengko iki tan nora, Kyai Guru naruthuk ngupaya murid, dadiya kanthinira. ''Yang biasa terjadi pada masa kini adalah guru yang mencari murid, itu tampak sangat ironis dengan kebiasaan yang terjadi di masa lalu. Zaman dulu murid yang berusaha mencari dan harus berguru, sekarang tidak begitu, malah guru yang ke sana ke mari mencari murid. Jadikan sebagai pengangan (kanthinira merupakan isyarat pola tembang berikutnya, yaitu Kinanthi).'' '''PUPUH II''' '''K I N A N T H I''' '''01''' Padha gulangen ing kalbu, ing sasmita amrih lantip, aja pijer mangan nendra, kaprawiran den kaesthi pesunen sariranira, sudanen dhahar lan guling. ''Kalian biasakanlah megasah kalbu, agar (pikiranmu) tajam menangkap isyarat, jangan hanaya selalu makan dan tidur, jangkaulah sikap kepahlawanan, latihlah dirimu dengan mengurangi makan dan minum.'' '''02''' Dadiya lakunireku, cegah dhahar lawan guling, lawan aja asukan-sukan, anganggoa sawatawis, ala watake wong suka, suda prayitnaning batin. ''Jadikan sebagai lelakon, kurangi makan dan tidur, jangan gemar berpesta pora, gunakan seperlunya (karena) tabiat orang yang gemar berpesta pora adalah berkurangnya kepekaan batin.'' '''03''' Yen wus tinitah wong agung, aja sira gumunggung dhiri, aja raket lan wong ala, kang ala lakunireku, nora wurung ngajak-ajak, satemah anenulari. ''Jika kau sudah ditakdirkan menjadi pembesar, janganlah menyombongkan diri, jangan kau dekati orang yang memiliki tabiat buruk dan bertingkah laku tidak baik, sebab suka atau tidak suka (hal itu) akan menular padamu.'' '''04''' Nadyan asor wijilipun, yen kelakuane becik, utawa sugih carita, carita kang dadi misil, iku pantes raketana, darapon mundhak kang budi. ''Sekalipun berasal dari keturunan kelas bawah, namun memiliki kelakuan yang baik atau memiliki banyak cerita yang berisi (berguna), dia patut kau gauli, (hal itu) akan menambah kebijaksanaanmu.'' '''05''' Yen wong anom pan wus tamtu, manut marang kang ngadhepi, yen kang ngadhep akeh bangsat, nora wurung bisa anjuti, yen kang ngadhep keh durjana, nora wurung bisa maling. ''Jika masih muda, biasanya mengikuti lingkungan, jika di lingkungan itu banyak penjahat, maka jahatnla ia. Jika di lingkungannya banyak pencuri, maka ia pun pandai mencuri.'' '''06''' Sanadyan ta nora melu, pasthi wruh solahing maling, kaya mangkono sabarang, panggawe ala puniki, sok weruha nuli bisa, iku panuntuning eblis. ''Meskipun tidak ikut (mencuri) pasti mengetahui bagaimana cara mencuri. Demikanlah (karakter) semua perbuatan jelek, awalnya hanya tahu, kemudian bisa melakukan, itulah bujukan iblis.'' '''07''' Panggawe becik puniku, gampang yen wus den lakoni, angel yen durung kalakyan, aras-arasen nglakoni, tur iku den lakonana, mupangati badaneki. ''Perbuatan yang benar itu akan mudah jika sudah dilaksanakan, terasa sulit jika belum dilakukan, enggan melaksanakan, namun jika dilakukan (hal itu) akan bermanfaat bagi jiwa raga kita.'' '''08''' Yen wong anom-anom iku, kang kanggo ing masa iki, andhap asor kang den simpar, umbag gumunggunging dhiri, obral umuk kang den gulang, kumenthus lawan kumaki. ''Para pemuda di masa sekarang meninggalkan sopan santun dan rendah hati, sebaliknya mengumbar kesombongan dan tinggi hati.'' '''09''' Sapa sira sapa ingsun, angalunyat sarta edir, iku wewatone uga, nom-noman adoh wong becik, emoh angrungu carita, carita ala miwah becik. ''Tidak mengenal teman satu sama lain, kurang ajar, dan congkak, itu juga kebiasaannya, para pemuda menjauhi orang yang berperilaku baik, tidak mau mendengar cerita yang baik maupun cerita yang jelek.'' '''10''' Cerita pan wus kalaku, panggawe ala lan becik, tindak bener ala lan ora, kalebu jro cariteki, mulane aran carita, kabeh-kabeh den kawruhi. ''Adapun cerita yang sudah terjadi, adalah perbuatan baik dan buruk, tingkah laku benar dan tidak benar termasuk ke dalam jenis cerita, oleh karena itu disebut cerita, selurihnya harus kau ketahui.'' '''11''' Mulane wong anom iku, abecik ingkang taberi, jejagongan lan wong tuwa, ingkang sugih kojah ugi, kojah iku warna-warna, ana ala ana becik. ''Oleh karena itu, sebagai pemuda seharusnya rajin berkomunikasi dan berembug dengan orang tua yang banyak bicara. Ingat, bicara itu banyak macamnya, ada yang baik, ada pula yang buruk.'' '''12''' Ingkang becik kojahipun, sira anggoa kang pasthi, ingkang ala singgahana, aja sira anglakoni, lan den awas wong akojah, iya ing masa puniki. ''Pastikan kau ikuti pembicaraan yang baik, yang kurang baik singkirkan, jangan kau lakukan, meskipun begitu, di masa sekarang waspadalah setiap orang bicara.'' '''13''' Akeh wong kang sugih wuwus, nanging den sampar pakolih, amung badane priyangga, kang den pakolehaken ugi, panastene kang den umbar, nora nganggo sawatawis. ''Banyak orang yang pandai bicara namun pembicaraannya itu dibungkus dengan maksud untuk mementingkan diri sendiri, hanya dirinya yang diuntungka, mengumbar kedengkian tanpa batas.'' '''14''' Aja ana wong bisa tutur, amunga ingsun pribadhi, aja ana ingkang memadha, angrasa pinter pribadhi, iku setan nunjang-nunjang, tan pantes den pareki. ''Jangan ada orang yang dapat berbicara kecuali dirinya sendiri dan jangan ada yang meyamai, merasa paling pandai, itu adalah perilaku setan, tidak pantas kau dekati.'' '''15''' Sikakna di kaya asu, yen wong kang mangkono ugi, dahwen apan nora layak, yen sira sandhinga linggih, nora wurung katularan, becik singkirana ugi. ''Jika kau temui orang seperti itu, usirlah seperi kau menghalau anjing, dia tak patut kau dekati apalagi menemaninya duduk, niscaya kau akan ketularan, lebih baik hindarilah.'' '''16''' Poma-poma wekasingsun, mring kang maca layang iki, lair batin den estokna, saunine layang iki, lan den bekti mring wong tuwa, ing lair praptaning batin. ''Bagi yang membaca surat ini, perhatikan dengan sungguh-sungguh nasihatku ini, patuhilah secara lahir dan batin, laksnakan apa yang tertulis dalam surat ini, dan berbaktilah terhadap orang tua, lahir dan batin.'' '''PUPUH III''' '''G A M B U H''' '''01''' Sekar gambuh ping catur, kang cinatur polah kang kalantur, tanpa tutur katula-tula katali, kadaluwarsa kapatuh, katuruh pan dadi awon. ''Sekar gambuh pola yang keempat, yang menjadi bahan perbincangan adalah perlaku yang tidak teratur, tidak mau mendengar nasihat, semakin lama semakin tak terkendali, hal ini akan berakibat buruk.'' '''02''' Aja nganti kabanjur, barang polah ingkang nora jujur, yen kebanjur sayekti kojur tan becik, becik ngupayaa iku, pitutur ingkang sayektos. ''Jangan sampai kau terlanjur dengan tingkah polah yang tidak jujur, jika sudah telanjur akan mecelakakan, dan hal itu tidak baik. Oleh karena itu, berusahalah ajaran yang sejati.'' '''03''' Tutur bener puniku, sayektine apantes tiniru, nadyan metu saking wong sudra papeki, lamun becik nggone muruk, iku pantes sira anggo. ''Ajaran yang benar itu patut kau ikuti, meskipun berasal dari orang yang rendah derajatnya, namun jika baik dalam mengajarkan, maka ia pantas kau terima.'' '''04''' Ana pocapanipun, adiguna adigang adigung, pan adigang kidang adigung pan esthi, adiguna ula iku, telu pisan mati sampyoh. ''Ada kiasa yang berbunyi adiguna, adigang, adigung, adigang kiasan kijang, adigung kiasan gajah, dan adiguna kiasan ular. Ketiganya mati bersamaan.'' '''05''' Si kidang ambegipun, angandelaken kebat lumpatipun, pan si gajah angandelken gung ainggil, ula ngandelaken iku, mandine kalamun nyakot. ''Tabiat si kijang adalah menyombongkan kecepatannya berlari, si gajah menyombongkan tubuhnya yang tinggi besar, sedangkan si ular menyombongkan bisaya yang ganas bila menggigit.'' '''06''' Iku upamanipun, aja ngandelaken sira iku, suteng nata iya sapa kumawani, iku ambeke wong digang, ing wasana dadi asor. ''Itu semua hanya perumpamaan, janganlah kau menyombongkan diri karena putra raja sehingga merasa tidak mungkin ada yang berani, itu tabiat yang adiganng, ujung-ujungnya merendahkanmu.'' '''07''' Adiguna puniku, ngandelaken kapinteranipun, samubarang kabisan dipundheweki, sapa bisa kaya ingsun, togging prana nora enjoh. ''Watak adiguna adalah menyombongakan kepandaiannya, seluruh kepandaian adalah miliknya. Siapa yang bisa seperti aku, padahal akhirnya tidak sanggup.'' '''08''' Ambek adigung iku, angungasaken ing kasuranipun, para tantang candhala anyenyampahi, tinemenan nora pecus, satemah dadi geguyon. ''Tabiat orang adigung adalah menyombongkan keperkasaan dan keberaniannya, semuanya ditantang berkelahi, bengis, dan suka mencela. Tetapi jika benar-benar dihadapi, ia tak akan melawan, bahkan jadi bahan tertawaan.'' '''09''' Ing wong urip puniku, aja nganggo ambek kang tetelu, anganggowa rereh ririh ngati-ati, den kawangwang barang laku, kang waskitha solahing wong. ''Dalam kehidupan, jangan kau kedepankan tiga tabiat tersebut, berlakulah sabar, cermat, dan hati-hati. Perhatikan segala tingkah laku, waspadai segala perilaku orang lain.'' '''10''' Dene tetelu iku, si kidang suka ing panitipun, pan si gajah alena patinireki, si ula ing patinipun, ngandelaken upase mandos. ''Dari ketiganya itu, si kijang mati karena kegembiraannya, gajah mati karena keteledorannya, sedangkan ular mati karena keganasan bisanya.'' '''11''' Tetelu nora patut, yen tiniru mapan dadi luput, titikane wong anom kurang wewadi, bungah akeh wong kang nggunggung, wekasane kajalomprong. ''Ketiganya tidak patut kau tiru, kalau kau tiru akibatnya akan buruk. Ciri-ciri pemuda adalah tidak dapat menyimpan rahasia, senang bia banyak yang menyanjung yang akhirnya menjerumuskan.'' '''12''' Yen wong anom iku, kakehan panggunggung, dadi kumprung, pengung bingung wekasane pan angoling, yen ginunggung muncu-muncu, kaya wudun meh mencothot. ''Jika pemuda terlalu banyak sanjungan, maka ia menjadi tolol, tuli, dan bingung, akhirnya mudah diombang-ambingkan, jika sedang dimuji, maka monyong seperti bisul yang hampir meletus'' '''13''' Dene kang padha nggunggung, pan sepele iku pamrihipun, mung warege wadhuk kalimising lathi, lan telese gondhangipun, reruba alaning uwong. ''Adapun yang senang menyanjung sangat sederhana keinginannya, yaitu kenyang perut, basah lidah dan tenggorokan dengan menjual keburukan orang lain.'' '''14''' Amrih pareke iku, yen wus kanggep nuli gawe umuk, pan wong akeh sayektine padha wedi, tan wurung tanpa pisungsung, adol sanggup sakehing wong. ''Supaya dekat (dengan atasan). Jika sudah terpakai kemudian membuat ulah dengan membuat orag menjadi takut sehingga ia menerima upeti dari hasil menjual kemampuan orang lain.'' '''15''' Yen wong mangkono iku, nora pantes cedhak lan wong agung, nora wurung anuntun panggawe juti, nanging ana pantesipun, wong mangkono didhedheplok. ''Orang seperti itu tidak pantas untuk berdekata dengan pembesar karena dapat mendorong untuk berbuat jahat. Meskipun begitu tetap ada kepantasannya, yaitu ditumbuk.'' '''16''' Aja kakehan sanggup, durung weruh tuture agupruk, tutur nempil panganggepe wruh pribadi, pangrasane keh kang nggunggung, kang wus weruh amalengos. ''Jangan terlalu merasa tahu banyak. Belum melihat dengan mata kepala sendiri tetapi banyak berbicara, bahkan hanya dengan mendengar seolah-olah mengetahui sendiri. Dikiranya banyak yang menyanjung, padahal yang mengetahuinya akan memalingkan muka.'' '''17''' Aja nganggo sireku, kalakuwan kang mangkono iku, nora wurung cinirenen den titeni, mring pawong sanak sadulur, nora nana kang pitados. ''Oleh karena itu, Nak. Jangan kau bersikap seperti itu karena pasti akan mencadi catatan dalam hati sanak saudara. Mereka tidak akan percaya lagi kepadamu.'' '''PUPUH IV''' '''P A N G K U R''' '''01''' Sekar pangkur kang winarna, lelabuhan kang kanggo wong ngaurip, ala lan becik puniku, prayoga kawruhana, adat waton puniku dipunkadulu, miwah ingkang tata krama, den kaesthi siyang ratri. ''Nasihat ini dibalut dengan tembang Pangkur. Seyogianya kau memahami hakikat pengabdian bagi kehidupan, tentang baik dan buruk perlu kau ketahui. Pahami pula ada dan aturan, serta siang malam jangan kau lupakan tata krama'' '''02''' Deduga lawan prayoga, myang watara reringa aywa lali, iku parabot satuhu, tan kena tininggala, tangi lungguh angadeg tuwin lumaku, angucap meneng anendra, duga-duga nora kari. ''Jangan kau lupakan pertimbangan, boleh sedikit curiga karena hal itu merupakan (keharusan) yang tidak boleh kau lupakan, baik ketka sedang terjaga, duduk, bangun, maupun berjalan, diam, berbicara, maupun tidur (jangan lupakan nalar).'' '''03''' Miwah ta sabarang karya, ing prakara kang gedhe lan kang cilik, papat iku aja kantun, kanggo sadina-dina, rina wengi nagara miwah ing dhusun, kabeh kang padha ambegan, papat iku aja lali. ''Demikian pula pertimbangan empat perkara dalam segala hal baik yang besar maupun yang kecil jangan kau lupakan, terapkan sehari-hari, siang atau malam, di kota maupun di desa. (Hal ini berlaku) untuk semua makhluk yang bernapas.'' '''04''' Kalamun ana manusa, anyinggahi dugi lawan prayogi, iku watake tan patut, awor lawan wong kathah, wong degsura ndaludur tan wruh ing edur, aja sira pedhak-pedhak, nora wurung neniwasi. ''Jika ada manusia yang melupakan pertimbangan nalar, itu tak patut berbaur dengan orang banyak. Janganlah kau dekati orang yang tak tahu adat dan hanya menuruti kemauannya sendiri, (orang seperto itu) akan membawa kehancuran.'' '''05''' Mapan watake manusa, pan ketemu ing laku lawan linggih, solah muna-muninipun, pan dadi panengeran ingkang, kang apinter kang bodho miwah kang luhur, kang sugih lan kang melarat, tanapi manusa singgih. ''Ciri perilaku manusia itu tampak dari bagaimana varanya berjalan dan duduk, tindak-tanduk dalam berbicara. Meskipun orang itu pandai atau bodoh, berderajat tinggi atau hina, kaya atau miskin'' '''06''' Ulama miwah maksiyat, wong kang kendel tanapi wong kang jirih, durjana bebotoh kaum, lanang wadon pan padha, panitike manusa wateke wewatekipun, apa dene wong kang nyata, ing pangawruh kang wus pasthi. ''Ulama atau penjahat, pemberani maupun penakut, pencuri maupun bebotoh, atau lelaki maupun perempuan semua memiliki ciri-ciri yang sama.'' '''07''' Tinitik ing solah muna, lawan muni ing laku lawan linggih, iku panengeran agung, winawas ginrahita, pramilane ing wong kuna-kuna iku, yen amawas ing sujanma, datan kongsi mindho gaweni. ''Terlihat dari tindak-tanduk, berbicara, berjalan, dan duduk, itu cirri utama yang mudah diketahui dan dirasakan. Oleh karena itu, orang jaman duu tidak pernah salah dalam menilai orang.'' '''08''' Masa mengko mapan arang, kang katemu ing basa kang basuki, ingkang lumrah wong puniku, dhengki srei lan dora, iren meren dahwen pinasten kumingsun, opene nora prasaja, jail mutakil bakiwit. ''Masa sekarang, sangat sulit menemukan perilaku yang baik. Umumnya (manusia sekarang) itu dengki, serakah, dan pembohong, malas, iri, senang encela, sombong, tidak jujur, jahil, banyak curiga, dan curang'' '''09''' Alaning liyan den andhar, ing becike liyan dipunsimpeni, becike dhewe ginunggung, kinarya pasamuan, nora ngrasa alane dhewe ngendhukur, wong mangkono wateknya, nora kena denpedhaki. ''Kejelekan orang lain disebarluaskan, sementara kebaikan (orang lain) disembunyikan, kebaikannya sendiri disanjung-sanjung dan dibicarakan dalam pertemuan, tidak merasa kejelekannya sendiri bertumpuk. Orang yang bertabiat seperti itu tidak layak kau dekati.'' '''10''' Iku wong durjana murka, nora nana mareme jroning ati, sabarang karepanipun, nadyan wusa katekan, karepane nora mari saya banjur, luwamah lawan amarah, iku kang den tut wuri. ''Orang seperti itu disebut penjahat serakah, tidak pernah merasa puas meskipun semua keinginannya telah terpenuhi, kemauannya tidak ernah berhenti, malah semakinmenjadi-jadi, menurutkan hawa nafsu lawamah dan amarah.'' '''11''' Ing sabarang tingkah polah, ing pangucap tanapi lamun linggih, sungkan asor ambekipun, pan lumuh kaungkulan, ing sujanma pangrasane dhewekipun, nora nana kang memadha, angrasa luhur pribadi. ''Segala tingkah laku, dalam berbicara maupun duduk, tabiatnya tidak mau dikalahkan oleh orang lain, tidak mau ada yang menyamai, ia merasa dirinya paling tinggi.'' '''12''' Aja nedya katempelan, ing wewatek kang tan panates ing budhi, watek rusuh nora urus, tunggal lawan manusa, dipun sami karya labuhan kang patut, darapon dadi tuladha, tinuta ing wuri. ''Jangan sampai kau dihinggapi tabiat yang tidak pantas karena perilaku jahat seperti itu tidak patut disandang manusia. Seyognya berbuatlah kebajikan sehingga menjadi suri teladan dan panutan di kemudian hari.'' '''13''' Aja lunyu lemer genjah, angrong pasanakan nyumur gumuling, ambubut arit puniku, watek datan raharja, pan wong lunyu nora pantes dipunenut, monyar-manyir tan anteban, dela lemeran puniku. ''Janganlah bersikap lunyu lemer genjah, angrong pasanakan nyumur gumuling,'' dan ''ambubut arit karena sifat itu tidak akan menyelamatkanmu, tidak patut kau anut. Watak lunyu itu artinyakata-katanya tidak bisa dipegang, sedangkan sifat lemer'' '''14''' Para penginan tegesnya, genjah iku cak-cekan barang kardi, angrong pasanak liripun, remen ulah miruda, mring rabine sadulur miwah ing batur, mring sanak myang prasanakan, sok senenga den ramuhi. ''Adalah mudah tergiur sesuatu. Genjah artinya senang berkata jorok, angrong pasanakan artinya senang berselingkuh dengan istri orang, dan jika sudah mencintai istri sahabat atau kerabat harus terlaksana.'' '''15''' Nyumur guling linira, ambeladhah nora duwe wewadi, nora kene rubung-rubung, wewadine den umbar, mbuntut arit punika pracekanipun, ambener ing pangarepan, nanging nggarethel ing wuri. ''Nyumur gumuling artinya tidak dapat menyimpan rahasia, jika mendengar kabar (meskipun sebagian) langsung disebarluaskan. Mbuntut arit artinya di awal terdengar baik tapi menggerutu di belakang.'' '''16''' Sabarang kang dipun ucap, nora wurung amrih oleh pribadi, iku labuhan patut, aja na nedya nulad, ing wateking nenem prakara punika, sayogyane ngupayaa, lir mas tumimbul ing warih. ''Semua yang diucapkannya hanya untuk keuntungan diri sendiri. Hal itu bukan kebajikan yang baik, dan jangan ada yang meniru keenam sifat di atas. Seyogianya berlakulan seperti emas yang tersembul di permukaan. (mas tumimbul merupakan isyarat pola tembang berikutnya yaitu maskumambang).'' '''PUPUH V''' '''MASKUMAMBANG''' '''01''' Nadyan silih bapa biyung kaki nini, sadulur myang sanak, kalamun muruk tan becik, nora pantes yen den nuta. ''Meskipun ayah, ibu, kakek, maupun nenek jika nasihatnya tidak baik, maka jangan kau dengar, tidak patut kau turuti.'' '''02''' Apan kaya mangkono karepaneki, sanadyan wong liya, kalamun watake becik, miwah tindake prayoga. ''Demikian seharusnya. Meskipun orang lain, namun memiliki tabiat dan tingkah lakunya yang baik'' '''03''' Iku pantes yen sira tiruwa ta kaki, miwah bapa biyung, amuruk watek kang becik, iku kaki estokena. ''Itu pantas kau tiru, Nak, begitu pula jika ayah dan ibu memiliki nasihat yang baik, maka turutilah, Nak.'' '''04''' Wong tan manut pitutur wong tuwa ugi, pan nemu duraka, ing dunya praptaning akhir, tan wurung kasurang-surang. ''Orang yang tidak mentaati orang tua itu durhaka, dia akan kena kutuk sejak hidup di dunia sampai di alam akhir'' '''05''' Maratani mring anak putu ing wuri, den padha prayitna, aja sira kumawani, ing bapa tanapi biyang. ''Hingga kelak ke anak cucu. Oleh karena itu, perhatikan sungguh-sungguh, jangan engkau kurang ajar kepada ayah atau ibu'' '''06''' Ana uga etung-etungane kaki, lelima sinembah, dununge sawiji-wiji, sembah lelima punika. ''Ada juga yang disebut dengan lima sujud (bakti), Nak. Adapun kelima jenis sujud (bakti) itu adalah:'' '''07''' Kang dhingin rama ibu kaping kalih, marang maratuwa, lanang wadon kaping katri, ya marang sadulur tuwa. ''Yang pertama ayah dan ibu, kedua kepada mertua baik laki-laki maupun perempuan, ketiga kepada saudara tua'' '''08''' Kaping pate marang guru sayekti, sembah kaping lima marang Gustinira yekti, parincine kawruhana. ''Keempat kepada guru, sedangkan kelima kepada raja (atasan). Adapun penjelasannya adalah'' '''09''' Pramila rama ibu den bekteni, kinarya jalaran, anane badan puniki, kinawruhan padhang hawa. ''Mengapa ayah dan ibu harus dibaktikan, sebab keduanya adalah perantara yang menyebabkan kita hadir di dunia'' '''10''' Uripira pinter samubarang kardi, saking ibu rama, ing batin saking Hyang Widdhi, milane wajib sinembah. ''Semua kepandaianmu bermula dari ayah dan ibu yang secara mata batin berasal dari Yang Mahakuasa. Oleh karena itu (mereka) patut kau sembah.'' '''11''' Ya mulane maratuwa jalu estri, pan wajib sinembah, angsung kabungahan tuwin, aweh rasa ingkang nyata. ''Mengapa kedua mertuamu patut kau sembah, sebab mereka memberimu kebahagiaan dan kenikmatan sejati'' '''12''' Katanipun sadulur tuwa puniki, pan wajib sinembah, gegentening bapa benjing, mulane guru sinembah. ''Sementara saudara tua harus kau sembah karena ia adalah ganti ayah kelak. Adapun guru wajib disembah karena'' '''13''' Kang atuduh sampurnanning urip, tumekeng antaka, madhangken pethenging ati, anuduhaken marga mulya. ''Yang menunjukkan kesempurnaan hidup sampai datangnya kematian, menerangkan gelapnya hati, menunjukkan jalan kemulyaan'' '''14''' Wong duraka ing guru abot sayekti, milae den padha, mintaa sih ywa nganti, suda kang dadi sihira. ''Orang yang dikutuk guru sangat berat, oleh karena itu mengharaplah kasih sayang guru kepadamu jangan sampai berkurang'' '''15''' Kaping lima dununge sembah puniki, mring Gusti Kang Murba, ing pati kalawan urip, aweh sandhang lawan pangan. ''Adapun sembah yang kelima adalah kepada raja yang berkuasa atas hidup dan matimu, memberimu sndang dan pangan'' '''16''' Wong neng dunya kudu manut marang Gusti, lawan dipunawas, sapratingkahe den esthi, aja dumeh wus awirya. ''Orang yang hidup seyogianya berbakti kepada raja serta menjaga segala tindakan agar selalu benar, jangan sombong meskipun sudah berkuasa'' '''17''' Nora beda putra santana wong cilik, yen padha ngawula, pan kabeh namaning abdi, yen dosa kukume padha. ''Tidak berbeda antara putra raja dan kerabat raja dengan rakyat jelata dalam hal mengabdi. Bukankah kedudukan abdi semuanya sama di mata hukum?'' '''18''' Yen rumasa putra santana sireki, dadine tyasira, angendiraken sayekti, nora wurung anemu papa. ''Jika kau merasa sebagai putra raja atau kerabat raja, itu artinya kau menyombongkan diri, hal ini akan menyebabkan kesulitan bagimu'' '''19''' Angungasken putra sentananeng Aji, iku kaki aja, wong suwita nora keni, kudu wruh ing karyanira. ''Janganlah kau mengagungkan diri sebagai putra raja, Anakku orang yang mengabdi (kepada raja) tidak boleh demikian, kau harus tahu kewajiban'' '''20''' Yen tinuduh marang Sang Maha Narpati, sabarang tuduhnya, iku estokna ugi, karyanira sungkemana. ''Jika diperintah oleh Sri Baginda, apapun bentuk printahnya, maka hormati dan taati perintahnya'' '''21''' Aja mengeng ing parentah sang siniwi, den pethel aseba, aja malincur ing kardi, lan aja ngepluk sungkanan. ''Janganlah menghindar pada perintah raja. Rajinlah menghadap dan jangan malas menjalankan tugas. Jangan sering terlambat dan menolak tugas'' '''22''' Luwih ala-alane ing wong ngaurip, wong ngepluk sungkanan, tan patut ngawuleng aji, angengera sapa-sapa. ''Seburuk-buruknya orang hidup adalah bangun terlambat dan menolak kewajiban. Jika mengabdi kepada raja bahkan mengabdi kepada siapapun, hal itu tidak layak'' '''23''' Angengera ing bapa biyung pribadi, yen ngepluk sungkanan, nora wurung den srengeni, binalang miwah pinala. ''Ikut pada ayah maupun ibu sekalipun, jika bangun terlambat dan menolak kewajiban pasti dimarahi, disambit, atau dipukul'' '''24''' Apa kaya mangkono ngawuleng aji, yen ngepluk sungkanan, tan wurung manggih bilahi, ing wuri aja ngresula. ''Demikan pula mengabdi kepada raja, jika bangun terlambat dan malas akan celaka, (jika terjadi hal demikian) jangan kau menyesal di belakang hari'' '''25''' Pan kinarya dhewe bilahine ugi, lamun tinemenan, sabarang karyaning Gusti, lahir batin tan suminggah. ''Bukankah celakanya itu hasil kerjanaya juga? Jika kau bersungguh-sungguh secara lahir batin, jangan kau menghindar'' '''26''' Mapan Ratu tan duwe kadang myang siwi, sanak prasanakan, tanapi garwa kekasih, amung bener agemira. ''Karena memang raja tidak memiliki putra, saudara, dan kerabat, demikian puia (raja) tidak memiliki istri atau kekasih, yang dipegang hanya aturan'' '''27''' Kukum adil adat waton kang denesthi, mulane ta padha, den rumeksa marang Gusti, endi lire wong rumeksa. ''Hukum yang adil dan adat istiadat, itu yang dijalankan raja. Oleh karena itu, jagalah. Adapun cara menjaga raja adalah'' '''28''' Dipun gemi nastiti ngati-ati, gemi mring kagungan, ing Gusti ywa sira wani, anggegampang lawan aja ''Hidup hemat, teliti, damn hati-hati. Janganlah kau menggampangkan milik raja, juga jangan'' '''29''' Wani-wani nuturken wadining Gusti, den bisa rerawat, ing wewadi sang siniwi, nastiti barang parentah. ''sekalipun berani membocorkan rahasia raja. Simpanlah rapat-rapat rahasia raja dan cermati selurruh perintahnya.'' '''30''' Ngati-ati ing rina kalawan wengi, ing rumeksanira, lan nyadhong karsaning Gusti, Dudukwuluhe kang tampa. ''Cermatilah segala milik raja dan berhati-hatilah siang dan malam sambil menerima perintah raja (dudukwuluhe adalah isyarat pola tembang berikutnya, yaitu dudukwuluh)'' '''PUPUH VI''' '''DUDUK WULUH''' '''01''' Wong ngawula ing Ratu luwih pakewuh, nora kena minggrang-minggring, kudu mantep sartanipun, setya tuhu marang Gusti, dipunmiturut sapakon. ''Mengabdi kepada raja memang amat repot, tidak boleh ragu-ragu dan harus mantap, serta setia dan percaya kepada raja'' '''02''' Mapan Ratu kinarya wakil Hyang Agung, marentahaken hukum adil, pramila wajib den enut, sing sapa tan manut ugi, ing parentahe Sang Katong. ''Bukankah raja adalah wakil Yang Mahaagung, yang menjalankan hukum dan keadilan sehingga harus ditaati. Barang siapa yang tidak menuruti perintah sang raja'' '''03''' Aprasasat mbadali karseng Hyang Agung, mulane babo wong urip, saparsa suwiteng Ratu, kudu eklas lair batin, aja nganti nemu ewoh. ''Ibarat ingkar dari Yang Mahaagung. Oleh karena itu, setiap yang mengabdi kepada raja harus ikhlas lahir batrin agar tidak mendapat kesulitan'' '''04''' Ing wurine yen ati durung tuwajuh, angur sira ngabdi, becik ngidunga karuhun, aja age nuli ngabdi, yen durung eklas ing batos. ''di belakang hari. Jika hati belum bulat, jangan kau mengabdi, lebih baik jika menumpang tinggal dulu jangan kemudian mengabdi jika batin belum pasrah'' '''05''' Anggur ngindung bae pan nora pakewuh, lan nora nana kang ngiri, amungkul pakaryanipun, nora susah tungguk kemit, seba apan nora nganggo ''Lebih baik menumpang tinggal agar tidak susah dan tidak ada ayang memerintah, tekun bekerja, tidak perlu bertugas jaga, bahkan tidak perlu menghadap'' '''06''' Mung yen ana tongtonan metu ing lurung, kemul bebede sasisih, sarwi mbanda tanganipun, glindhang-glindhung tanpa keris, andhodhok pinggiring bango. ''cuma jika ada keramaian tontonan di jalan, keluar dengan kain bebed sebelah sambil bersilang tangan, hilir mudik tanpa keris, duduk di pinggir warung.'' '''07''' Suprandene jroning tyas, anglir tumenggung, mengku bawat Senen Kemis, mankono iku liripun, nora kaya wong ngabdi, wruh plataraning Sang Katong. ''Meskipun demikian, di dalam hatinya merasa sebagai seorang tumenggung yang berpatyung kebesaran. Sikap seperti itu bukanlah sikap pengabdi yang setiap hari hanya melikat halaman istana'' '''08''' Lan keringan sarta ana aranipun, lan ana lungguhe ugi, ing salungguh-lungguhipun, nanging ta dipunpakeling, mulane pinardi kang wong. ''yang terhormat, memiliki gelar dan kedudukan. Tetapi ingat, orang yang mengabdi itu harus memperhatikan:'' '''09''' Samubarang karyanira Sang Aprabu, sayekti kudu nglakoni, sapalakartine iku, wong kang padha-padha ngabdi, panggaweyane pan saos. ''Seluruh perintah raja harus dilaksanakan, karena kewajiban mengabdi adalah menghadap dan menantikan perintah raja'' '''10''' Kang nyantana bupati mantri panewu, kliwon peneket miji, panalaweyan pananjung, tanapi para prajurit, lan kang nambut karyeng katong. ''Baik yang mengadi sebagai bupati, mantra, penewu, kliwon, peneket, miji, panalawe, pananjung, maupun prajurit dan yang bekerja pada raja'' '''11''' Kabeh iku kawajiban sebanipun, ing dina kang amarengi, wiyosanira Sang Aprabu, sanadyan tan miyos ugi, pasebane aja towong. ''Semua memiliki kewajiban untuk menghadap pada hari yang bersamaan pada saat raja bersidang. Sekalipun tidak ikut bersidang, jangan (dijadikan alasan untuk) tidak menghadap'' '''12''' Ingkang lumrah yen karep seba wong iku, nuli ganjaran den icih, yen tan oleh nuli mutung, iku sewu sisip, yen wus mangerti ingkang wong. ''Biasanya, orang yang rajin menghadap itu mengharapkan mendapat hadiah, jika tidak mendapat hadiah, ia ngambek. (sikap seperti itu) keliru bagi orang yang bijak'' '''13''' Tan mangkono etunge kang uwis weruh, ganjaran datan pinikir, ganjaran pan wus rumuhun, amung naur sihing Gusti, winales ing lair batos. ''Bagi yang sudah mengetahui, perhitungannya tidak begitu, masalah hadiah tidak dipikirkan, karena hadiah sebenarnya sudah diterima terlebih dahulu, sehingga tinggal membalas kebaikan raja dengan lahir batin'' '''14''' Setya tuhu marang saprentahe pan manut, ywa lenggana karseng Gusti, wong ngawula paminipun, lir sarah mungging jaladri, darma lumampah sapakon. ''Melaksanakan segala perintah raja. Jangan membantah kehendak raja. Orang mengabdi ibarat sampah di samudra, hanya sekadar menjalankan'' '''15''' Dene begja cilaka utawa luhur, asor iku pan wus pasthi, ana ing bebadanira, aja sok amuring muring, marang Gusti Sang Akatong. ''Adapun kebahagiaan dan kesengsaraan, ataupun tinggi rendah tergantung pada takdir masing-masing, jangan suka marak kepada raja'' '''16''' Mundhak ngakehaken ing luputireku, ing Gusti tuwin Hyang Widdhi, dene ta sabeneripun, mupusa kalamun pasthi, ing badan tan kena megoh. ''Hal itu akan menambah kesalahan kepada raja serta Yang Mahakuasa. Yang benar adalah menerima takdir diri, jangan berdiam diri'' '''17''' Tulisane ing lohkil makful kang rumuhun, pepancen sawiji-wiji, tan kena owah sarambut, tulisan badan puniki, aja na mundur ing kewoh. ''Yang sudah tersurat dalam laukhil makfudz tidak dapat diubah barang serambutpun, oleh karena itu jangan mundur meghadapinya (mundur adalah isyarat pola tembang berikutnya, yaitu durma)'' '''PUPUH VII''' '''D U R M A''' '''01''' Dipun sami ambanting ing badanira, nyudha dhahar lan guling, darapon sudaa, nepsu kang ngambra-ambra, rerema ing tyasireki, dadya sabarang, karyanira lestari. ''Biasakanlah melatih dirimu untuk prihatin dengan mengurangi makan dan tidur agar berkurang nafsu yang menggelora, heningkan hatimu hingga tercapai yang kau inginkan'' '''02''' Ing pangrawuh lair batin aja mamang, yen sira wus udani, mring sariranira, lamun ana kang Murba, masesa ing alam kabir, dadi sabarang, pakaryanira ugi. ''Janganlah ragu terhadap pengetahuan lahir batin. Jika kau memahami bahwa dalam kehidupan ini ada yang berkuasa, mudah-mudahan keinginanmu terkabul'' '''03''' Bener luput ala becik lawan beja, cilaka mapan saking, ing badan priyangga, dudu saking wong liya, mulane den ngati-ati, sakeh dirgama, singgahana den eling. ''Benar salah, baik buruk, serta untung rugi, bukankah berasal dari dirimu sendiri? Bukan dari orang lain. oleh karena itu, hati-hatilah terhadap segala ancaman, hindari dan ingat'' '''04''' Apan ana sesiku telung prakara, nanging gedhe pribadi, puniki lilira, yokang telung prakara, poma ywa nggunggung sireki, sarta lan aja, nacat kepati pati. ''Bukankah ada tiga perkara utama yang akan membesarkanmu? Ketiga perkara tersebut adalah jangan menyombongkan diri, jangan mecela'' '''05''' Lawan aja maoni sabarang karya, sithik-sithik memaoni, samubarang polah, tan kena wong kumlebat, ing masa mengko puniki, apan wus lumrah, uga padha maoni. ''Dan jangan mengritik hasil orang lain, sedikit-sedikit mengritik, segala tingkah orang lain dikritik. Memang zaman sekarang sudah lumrah orang mengritik'' '''06''' Mung tindake dhewe datan winaonan, ngrasa bener pribadi, sanadyan benera, yen tindake wong liya, pasti den arani sisip, iku wong ala, ngganggo bener pribadi. ''Hanya hasil karya sendiri yang tidak dikritik karena merasa paling benar. Meskipun benar, jika perbuatan orang lain pasti dikatakan salah. Hal itu salah karena kebenarannya menggunakan (ukuran) diri sendiri'' '''07''' Nora nana panggawe kang luwih gampang, kaya wong memamaoni, sira eling-eling, aja sugih waonan, den sami salajeng budi, ingkang prayoga, sapa-sapa kang lali. ''Tidak ada perbuatan yang lebih mudah daripada mengritik. Kau ingatlah, jangan terlalu sering mengritik, selalulah berpikir baik. Barang siapa yang lupa'' '''08''' Ingkang eling iku padha angilangna, marang sanak kanca kang lali, den nedya raharja, mangkono tindakira, yen tan nggugu liya uwis, teka menenga, mung aja sok ngrasani. ''Dari yang ingat, maka ingatkan. Kepada sanak dan kerabat semoga bahagia. Begitu seharusnya tidakanmu, namun jika tidak diturut, maka diamlah, namun jangan membicarakan'' '''09''' Nemu dosa gawanen sakpadha-padha, dene wong ngalem ugi, yen durung pratela, ing temen becikira, aja age nggunggung kaki, meneh tan nyata, dadi cirinireki. ''Kau akan berdosa pada sesame. Begitupun jika kau memuji yang belum kaubuktikan kebenarannya, jangan terburu-buru memuji, Anakku. Karena jika tidak terbukti malah akan menjadi celaan'' '''10''' Dene kang wus kaprah ing masa samangkya, yen ana den senengi, ing pangalemira, pan kongsi pandirangan, matane kongsi malirik, nadyan alaa, ginunggung becik ugi. ''Adapun yang sering terjadi pada zaman sekarang adalah jika ada orang yang disenanginya maka dipuji setinggi langit sampai matanya melotot, meskipun jelek tetapi tetap dikatakan baik'' '''11''' Aja ngalem aja mada lamun bisa, yen uga masa mangkin iya ing sabarang, yen nora sinenengan, den poyok kapati pati, nora prasaja, sabarang kang den pikir. ''Kalau bisa, jangan memuji atau mencela. Namun kini, jika tidak disenangi maka akan dicela habis-habisan, yang dipikirkan pun bermacam-macam'' '''12''' Ngandhut rukun becike ngarep kewala, ing wuri angarsani, ingkang ora-ora, kabeh kang rinasanan, ala becik den rasani, tan parah-parah, wirangronge gumanti. ''Pada awalnya berpura-pura baik, tetapi di belakang diomongkan yang bukan-bukan, pembicaraan pun berganti (wirangrong merupakan isyarat pergantian pola tembang beirkutnya, yaitu wirangrong)'' '''PUPUH VIII''' '''WIRANGRONG''' '''01''' Den samya marsudeng budi, wuweka dipun was paos, aja dumeh bisa muwus, yen tan pantes ugi, sanadya mung sekecap, yen tan pantes prenahira. ''Hendaklah kau berusaha mengendalikan diri dan berhati-hati, jangan mentang-mentang pandai berbicara jika tak layak (didengar), meskipun hanya sepatah kata jika bukan pada tempatnya'' '''02''' Kudu golek masa ugi, panggonan lamun miraos, lawan aja age sira muwus, durunge den kaesthi, aja age kawedal, yen durung pantes lan rowang. ''Carilah waktu dan tempat jika ingin bicara, jangan terburu-buru berbicara sebelum kau piker, jangan cepat-cepat kau keluarkan (isi hati) jika belum layak siapa yang kau ajak bicara'' '''03''' Rowang sapocapan ugi, kang pantes ngajak calathon, aja sok metuwo wong celathu, ana pantes ugi, rinungu mring wong kathah, ana satengah micara. ''Perhatikan dengan siapa kau berbicara sehingga tidak asal bicara. (pembicaraan itu) ada yang layak didebgarkan orang banyak ada pula yang tidak'' '''04''' Tan pantes kanggo ngawruhi, milane lamon miraos, dipun ngarag-ngarah ywa kabanjur, yen sampun kawijil, tan kena tinurutan, milane dipun prayitna ''Diketahui orang banyak. Oleh karena itu, jika berbicara jangan melantur karena jika telanjur terucap tidak dapat ditarik kembali'' '''05''' Lan maninge wong ngaurip, aja ngakehken supaos, iku gawe reged badanipun, nanging masa mangkin, tan ana itungan prakara, supata ginawe dinan. ''Di samping itu, orang hidup jangan terlalu banyak bersumpah, itu akan mengotori dirimu, namun zaman sekarang tidak ada pertimbangan, bersumpah adalah perbuatan sehari-hari'' '''06''' Den gemi marang ing lathi, aja ngakehke pepisoh, cacah cucah erengan ngabul-abul, lamun andukani, den dumeling dosanya, mring abdi kang manggih duka. ''Berhematlah dengan lidahmu, jangan memperbanyak umpatan, menggerutu, dan marah-marah. Jika kau marah, sebutkan kesalahan bawahanmu itu'' '''07''' Lawan padha den pakeling, teguhna lahir batos, aja ngalap randhaning sedulur, sanak miwah abdi, rowang ing sapangandhap, miwah maring pasanakan. ''Dan juga ingatlah, kuatkan lahir batin, jangan mengharapkan janda saudaramu, kerabat, maupun bawahanmu, dan seterusnya'' '''08''' Gawe salah graitaning, ing liyan kang sami anom, nadyan lilaa lanangipun kang angrungu elik, ing batin tan pitaya, masa kuranga wanodya. ''Hal itu akan membuat curiga orang yang mengetahuinya, sekalipun suaminya rela, tetapi yang mendengarnya tidak yakin, tidak mungkin kurang wanita'' '''09''' Tan wurung dipun cireni, ing batin ingaran rusoh, akeh jaga-jaga jroning kalbu, arang ngandel batin, ing tyase padhasuda, pangandele mring bendara. ''Hal itu pasti dijadikan tanda dan dicap jorok. Di dalam hatinya, mereka tidak percaya, hal itu menyebabkan kepercayaan kepada tuannya akan berkurang'' '''10''' Anu cacat agung malih, anglangkungi saking awon, apan sakawan iku akeh pun, dhingin wong madati, pindho wong ngabotohan, kaping tiga wong durjana. ''Ada lagi cacat yang lebih besar dari kesalahan, yaitu empat perilaku, pertama madat, kedua bertaruh, dan ketiga pencuri'' '''11''' Kaping sakawane ugi, wong ati sudagar awon, mapan suka sugih watekipun, ing rina lan wengi, mung batine den etang, alumuh lamun kalonga. ''Yang keempat adalah berwatak pedagang. Adapun watak pedagang dianggap jelek karena siang malam hanya memikirkan keuntungan, tidak mau jika berkurang'' '''12''' Iya upamane ugi, duwe dhuwit pitung bagor, mapan nora marem ing tyasipun, ilanga sadawa, gegetun patang warsa, padha lan ilang sanambang. ''Meskipun memliki uang empat karung pun, belum tenang hatinya, sekalipun hanya hilang satu sen, menyesalnya sampai empat bulan, sama dengan hilang seribu'' '''13''' Wong ati sudagar ugi, sabarang prakara tamboh, amung yen ana wong teka iku, anggegawe ugi, gegadhen pan tumanggal, ulate teka sumringah. ''Orang berwtak pedagang, dalam banyak hal pura-puta tidak tahu, namun jika ada orang yang dating sambil membawa barang jaminan, ia bersikap ramah dan wajanya pun cerah'' '''14''' Dene wong durjana ugi, nora ana den raos, rina wengi mung kang den etung, duweke liyan nenggih, dahat datan prayoga, kalamun wateke durjana. ''sedangkan watak pencuri, tidak ada lagi yang dirasakan, siang malam yang diperhitungkan adalah milik orang lain. oleh kaera into sangat tidak baik berwatak pencuri'' '''15''' Dene bebotoh puniki, sabarang pakaryan lumoh, lawan kathah linyok para padha, yen pawitan enting tan wurung anggegampang, ya marang darbeking sanak. ''Adapun watak penjudi itu malas bekerja, sering berbohong, dan suka beradu mulut, jika modalnya habis, maka menggampangkan segala milik saudara'' '''16''' Nadyan wasiyating kaki, nora wurung dipun edol, lamun menang lali gawe angkuh, pan kaya bopati, wewah tan ngarah-arah, punika awoning bangsat. ''Bahkan warisan kakeknya pun berani dijual. Jika menang lupa daratan, lagaknya seperti bupati, member dengan tanpa perhitungan. Begitulah kejelekan penjudi'' '''17''' Kabutuhe nuli memaling, tinitenan saya awon, apan boten wonten panedinipun, pramilane sami, sadaya nyinggahana, anggegulang ngabotohan. ''Jika sudah terpaksa terus mencuri, lama-kelamaan kejelekannya ketahuan karena memang tidak ada penghasilan. Oleh karena itu, hindarilah dan jangan lakukan perjudian'' '''18''' Dene ta wong akng madati, kesade kaworan lumuh, amung ingkang dados senengipun, ngadep diyan sarwi, linggih ngamben jejegang, sarwi leleyang bedudan. ''Adapun pemadat wataknya malas tidak kepalang, kesukaannya hanya menghadapi lampu sambil duduk di amben bertumpang kaki sambil menimang culim'' '''19''' Yen leren nyeret, netrane pan merem karo, yen wus ndadi awake akuru, cahya biru putih, njalebut wedi toya, lambe biru untu pethak. ''Jika berhenti menhisap madat, matanya terkatup. Jika sudah parah, maka tubuhnya kurus kering, wajahnya kuyu, takut air,bibir biru sedangkan gigi putih kotor'' '''20''' Beteke satron lan gambir, jambe suruh arang wanuh, ambekane sarwi melar mingkus, atuke anggigil, jalagra aneng dhadha, tan wurung metu bolira. ''Karena tidak kenal gambir, pinang, dan sirih. Napasnya kembang kempis tersengal—sengal, batuk tiada henti, dan dahak menyumbat dada, dan akhirnya mengeluarkan bul'' '''21''' Yen gering nganggo ndalinding, suprandene nora kapok, iku padha singgahana patut, ja ana nglakoni, wong mangan apyun ala, uripe dadi tontonan. ''Jika sakit disertai mencret. Meskipun negitu (ia) tidak kapok. Itu patut kalian hindari, jangan ada yang melakukan (perbuatan itu). Orang madat itu hidupnya menjadi tontonan'' '''22''' Iku kabeh nora becik, aja na wani anganggo, panggawe patang prakara iku, den padha pakeling, aja na wani nerak, kang wani nerak tan manggih arja. ''Itu semua tidak baik, jangan ada yang berani melakukan empat perkara tersebut. Dan ingatlah, jangan ada yang berani nekat, yang berani nekad tidak akan menemui kesejahteraan'' '''23''' Lawan ana waler malih, aja sok anggung kawuron, nginum, sayeng tanpa masa iku, endi lire ugi, angombe saben dina, pan iku watake ala. ''Ada lagi pantangan, jangan suka mabuk, minum tanpa batas waktu, (padahal) minum-minuman setiap hari itu tabiatnya buruk'' '''24''' Kalamun wong wuru ugi, ilang prayitnaning batos, nora ajeg barang pikiripun, elinge ning ati, pan baliyar-baliyur, endi ta ing becikira ''Pemabuk akan kehilangan keseimbangan batin, pikirannya tidak jelas, ingatannya goyang. Lalu, di mana kebaikannya?'' '''25''' Lan aja karem sireki, ing wanodya ingkang awon, lan aja mbuka wadi siraku, ngarsaning pawestri tan wurung nuli corah, pan wus lumrahing wanita. ''Jangan pula kau menyukai wanita yang kotor, jangan pula kau membuka rahasia di depan wanita sebab akan menjadi buah bibir. Bukakankah begitu umumnya wanita'' '''26''' Tan bisa simpen wewadi, saking rupake ing batos, pan wus pinanci dening Hyang agung, nitahken pawestri, apan iku kinarya, ganjaran marang wong priya. ''Tidak bisa menyimpan rahasia karena sempitnya hati. Sudah menjadi kodrat dari Yang Mahaagung, menciptakan wanita sebagai hadiah kepada para lelaki'' '''27''' Kabeh den padha nastiti, marang pitutur kang yektos, aja dumeh tutur tanpa dapur, yen bakale becik, den anggo weh manfaat, ywa kaya Pucung lan kaluwak. ''Semuanya mesti waspada, jangan hanya karena nasihat sederhana. Jika itu memang baik, maka dengarkanlah karena jika dilaksanakan memberi manfaat., jangan seperti pucung dan kluwak. (Pucung lan kluwak merupakan isyarat pola tembang berikutnya)'' '''PUPUH IX''' '''P U C U N G''' '''01''' Kamulane kaluwak nonomanipun, Pan dadi satunggal, pucung aranira ugi, yen wus tuwa kaluwake pisah-pisah. ''Pada waktu muda, buah kluwak meyatu dan namanya pucung, jika sudah tua, kluwak tersebut terpisah'' '''02''' Den budiya kapriye ing becikipun, aja nganti pisah, kumpule kaya nomeki, anom kumpul tuwa kumpul kang prayoga. ''Bagaimanapun juga, usahakan jangansampai berpisah, bersatunya seperti masa muda, muda menyatu ketika tua pun sebaiknya menyatu'' '''03''' Aja kaya kaluwak duk anom, kumpul bisa wus atuwa, ting salebar siji-siji, nora wurung dadi bumbu pindhang lulang. ''Jangan seperti kluwak, ketika masih muda menyatu, namun ketika tua masing-masing menyebar, akhirnya hanya sebagai bumbu pindang'' '''04''' Wong sadulur nadyan sanak dipunruntut, aja kongsi pisah, ing samubarang karyeki, yen arukun dinulu teka prayoga. ''Persaudaraan itu,meskipun dengan sudara jauh harus ruku, jangan sampai terpisah dalam segala hal. Jika hidup rukun akan baik dilihat orang'' '''05''' Abot enteng wong sugih sanak sadulur, enthenge yen pisah, pikire tan dadi siji, abotipun yen sabiyantu ing karsa ''Banyak sudara memang ada berat dan ada juga ringannya. Ringan bila masing-masing pikirannya terpisah, adapun beratnya jika (kita) membantu segala hal'' '''06''' Luwih bakuh wong sugih sanak sadulur, ji – tus tadhingira, yen golong sabarang pikir, becik uga lan wong kang tan duwe sanak ''Lebih kokoh jika banyak saudara, satu berbanding seratus jika bersatu hati, lebih baik dibadingkan tidak memiliki saudara'' '''07''' Lamun bener lan pinter pamomonganipun, kang ginawa tuwa, aja nganggo abot sisih, dipun sabar pamengku mring santana. ''Jika benar dan pandai memperlakukannya. Yang merasa dituakan jangan berat sebelah, harus berlaku seimbang terhadap kerabat dan bawahan'' '''08''' Pan ewuh wong tinitah dadi asepuh, tan kena ginampang, mring sadulurira ugi, tuwa nenom aja beda traping karya. ''Memang repot jika dituakan, tidak boleh menganggap gampang kepada saudara. Jangan membedakan perintah, baik kepada yang muda maupun kepada yang tua'' '''09''' Kang saregep kalawan ingkang malincur, iku kawruh ana, sira alema kang becik, ingkang malincur den age bendanana. ''Yang rajin dan yang malas harus kau ketahui. Pujilah ia yang rajin, sedangkan yang malas, segera marahilah'' '''10''' Yen tan mantun binendonan nggone malincur, nuli patrapana, sapantese lan dosaning, kang santosa dimene dadi tuladha. ''Jika tidak sadar kemalasannya dengan dimarai, jatuhilah hukumanyang seimbang dengan kesalahannya agar menjadi contoh'' '''11''' Kang wong liya darapon wedia iku, kang padha ngawula, ing batine wedi asih, pan mangkono lelabuhane dadi wong tuwa ''Bagi orang lain. orang yang mengabdi akan menjadi segan dan setia. Bukankah begitu seharusnya perilaku orang yang dituakan'' '''12''' Nggone mengku jembar amot tur rahayu, den kaya sagara, tyase ngemot ala becik, mapan ana pepancene sowang-sowang. ''Seyogianya berhati bersih dan lapang dada bagai samudra, memahi baik dan buruk, bukankah masing-masing memiliki takdir?'' '''13''' Jer sadulur tuwa kang wajib pitutur, marang kadang taruna, wong anom wajibe wedi, sarta manut wulange sadulur tuwa. ''Saudara tua memiliki kewajibanuntuk memberikan nasihat, adapun kewajiban orang muda adalah segan dan menuruti nasaihat saudara tua'' '''14''' Kang tinitah dadi anom aja masgul, ing batin ngrasaa, saking karsaning Hyang Widdhi, yen masgula ngowai kodrating Suksma. ''Yang ditakdirkan menjadi saudara muda jangan ragu. Bersyukurlah karena sudah dikehendaki Yang Mahaesa, jika ragu akanmegubah kodrat Allah'' '''15''' Nadyan bener yen wong anom dadi luput, yen ta anganggoa, ing pikirira pribadi, pramilane wong anom aja ugungan ''Orang muda, sekalipun benar tetap dipersalahkan, hal itu jika kau turuti pikiran sediri. Oleh karena itu, orang muda jangan manja'' '''16''' Yen dadi nom weruha ing enomipun, kang ginawe tuwa, dikaya banyu neng beji, den awening paningale aja samar ''Jika ditakdirkan muda, sadarlah dengan kedudukan mudanya, adapun yang tua jadilah seperti air di kolam, jernihkan penglihatanmu'' '''17''' Lan maning ana ing pituturingsun, yen sira amaca, laying sabarang layanging, aja pijer ketungkul ngelingi sastra. ''Di samping itu, nasihatku, jika kau membaca segala macam serat (kitab), jangan hanya terpaku pada (keindahan) sastranya'' '''18''' Caritane ala becik dipun enut, nuli rasa kena, carita kang muni tulis, den karasa kang becik sira anggowa ''Pahami baik dan buruk ceritanya, kemudian renungkan (makna) cerita yang tertulis, yang kau rasa baik, ambillah'' '''19''' Ingkang ala kawruhana alanipun, dadine tyasira, weruh ing ala lan becik, ingkang becik wiwitane kawruhana. ''Yang jelek pahamilah kejelekannya sehingga kau memahami mana yang buruk dan mana yang baik. Adapun yang baik, pahamilah asal mulanya'' '''20''' Wong kang laku mangkono wiwitanipun, becik wekasanya, wong laku mangkono witing ing satemah puniku pan dadi ala. ''Orang yang bertindak begitu di awal, akan baik pada akhirnya, sedangkan orang yang bertindak sebaliknya akan berakibat buruk'' '''21''' Dipun weruh iya ing kawulanipun, kalawan wekasanira, puniku dipunkalingling, ana ala dadi becik wekasanya. ''Pahamilah, baik awal maupun akhir. Perhatikan, ada yang tampak awalnya jelek namun pada akhirnya menjadi baik'' '''22''' Ewuh temen babo wong urip puniku, apan nora kena, kinira-kira ing budi, arang temen wijile basa raharja. ''Kehidupan memang repot karena tidak dapat diperkirakan, jarang sekali tindakan yang baik (wijil adalah isyarat pola tembang berikutnya)'' '''PUPUH X''' '''M I J I L''' '''01''' Poma kaki padha dipun eling, ing pituturingong, sira uga satriya arane, kudu anteng jatmika ing budi, luruh sarta wasis, samubarang tanduk. ''Harap kau ingat nasihatku ini, Nak. Engkau juga disebut sebagai kesatria, harus halus dan hening hatimu, lembut, dan cerdas dalam segala hal'' '''02''' Dipun nedya prawira ing batin, nanging aja katon, sasona yen durung masane, kekendelan aja wani manikis, wiweka ing batin, den samar ing semu. ''serta berusahalah utuk berani, namun jangan sampai terihat, bahkan jika belum waktunya jangan sampai keberanian itu kau perlihatkan, hati-hati, sabar, dan rahasiakan'' '''03''' Lawan densemu lawan den lungit, maneh wekasingong, aja kurang iya panrimane, yen wis tinitah dera Hyang Widhi, ing badan punika, pan wus pepancenipun. ''Melalui isyarat dengan cermat. Di samping itu, pesanku, jangan lupa bersyukur atas karunia Yang Mahakuasa dengan kodrat yang menyertaimu'' '''04''' Kang narima satitah Hyang Widhi, temah dadi awon, lan ana wong tan narima titahe, wekasane iku dadi becik, kawruhana ugi, aja selang surup. ''(meskipun demikian) ada orang yang tidak bersyukur malah bernasib baik, sedangkan orang yang bersyukur bernasib jelek. Pahamilah, jangan sampai kau keliru'' '''05''' Yen wong bodho datan nedya ugi, atakon tetiron, anarima titah ing bodhone, iku wong narima norabecik dene ingkang becik, wong narima iku. ''Jika ada orang bodoh tetapi tidak mau bertanya dan tidak manu menerima kodrat kebodohannya, itu tidak baik. Adapun yang baik adalah yang menerima dengan syukur'' '''06''' Kaya upamane wong angabdi, marang sing Sang Katong, lawas-lawas ketekan sedyane, dadi mantri utawa bupati, miwah saliyaneng, ing tyas kang panuju. ''Seperi orang yang mengabdi kepada raja, lama-kelamaan akan terlihat kemampuannya, (akhirnya) diangkat sebagai menteri atau bupati atau tercapai seluruh keinginannya'' '''07''' Nuli narima tyasing batin, tan mengeng ing Katong, rumasa ing kani matane, sihing gusti tumeking nak rabi, wong narima becik kang mangkono iku. ''Kemudian bersyukur secara lahir dan batin dengan tidak menolak perintah rajakarena merasa bahwa semua yang diterimanya sampai ke anak istri adalah atas kasih sayang raja. Orang yang bersyukur seperti itu baik.'' '''08''' Nanging arang iya wong saiki, kang kaya mangkono, Kang wus kaprah iyo salawase, yen wis ana lungguhe sathithik, apan nuli lali, ing wiwitanipun. ''Namun sangat jarang orang jaman sekarang orang seperti itu. Yang sering terjadi adalah sal sudah memiliki kedukukan meskipun kecil akan melupakan asal-usulnya'' '''09''' Pangrasane duweke pribadi, sabarang kang kanggo, datan eling ing mula mulane, witing sugih sangkane amukti, panrimaning ati, kaya anggone nemu. ''Perasaanya miliknya itu hasil pribadi, semua benda yang dipergunakan tidak diingat asal-usul bagaimana ia menjadi kaya, bahkan dikiranya diperoleh begitu saja seperti hasil nemu'' '''10''' Tan ngrasa kamurahaning Widdhi, jalaran Sang Katong, jaman mengko ya iku mulane, arane turun wong lumakyeng kardi, tyase tan saririh, kasusu ing angkuh. ''Tidak merasa atas kemurahan Yang Mahakuasa itu berkat kasih sayang raja. Itulah sebabnya jaman sekarang jarang orang yang mewariskan kedudukan (kepada keluarganya) karena ia tidak sabar, tergesa-gesa, dan sombong'' '''11''' Arang nedya males sihing Gusti, Gustine Sang Katong, lan iya ing kabehing batine, nora nedya narimeng Hyang Widdhi, iku wong tan wruh ing, kanikmatanipun. ''Jarang orang yang berkeinginan untuk membalas kasih sayang raja, raja dari segala raja. Dalam batinnya tidak bersyukur atas anugrah Yang Mahakuasa, (orang seperti itu) tidak merasakan kenikmatan'' '''12''' Yeku wong kurang narima ugi, luwih saka awon, barang gawe aja age-age, anganggoa sabar rereh ririh, dadi barang kardi, resik tur rahayu. ''Atau orang yang tidak tahu bereterima kasih (menyebabkan segalanya) menjadi buruk. Jangan tergesa-gesa dan selalu bertindak sabar, tenang, dan cermat sehingga pekerjaan menjadi baik dan mendatangkan kenikmatan'' '''13''' Uwis pinter nanging iku maksih, nggonira ngupados, undhaking ing kapinterane, lan undhake kawruh ingkang yekti, durung marem batin lamun durung tutug. ''Ada pula orang yang sudah pandai namun masih mencari kepandaian yang melebihi kepandaian dan pengetahuannya, ia belum merasa puas jika belum sempurna'' '''14''' Ing pangawruh kang densenengi, kang wus sem ing batos, miwah ing kapinteran wus dene, samubarang pakaryan wus enting, nora nana lali, kabeh wus kawengku ''Pengetahuan yang dia senangi dan sudah tertanam di dalam batin, segala pekerjaan sudah mampu ia lakukan, tidak ada yang terlupakan, semuanya sudah ia kerjakan'' '''15''' Lan maninge babo dipun eling, ing pituturingong, sira uga padha ngempek-empek, iya marang kang jumeneng Aji, ing lair myang batin, den ngarsa kawengku. ''Dan lagi, ingatlah nasihatku. Kalian semua bernaung pada raja. Oleh karenanya, merasalah secara lahir dan batin'' '''16''' Kang jumeneng nata ambawani, wus karseng Hyang Manon, wajib padha wedi lan batine, aja mamang parintahing Aji, nadyan enom ugi, lamun dadi Ratu. ''Bahwa yang menjadi raja memerintah Negara,itu merupakan kehendak Yang Mahatahu, oleh karenanya,jangan ragukan perintahnya. Meskipun masih muda namun menjadi raja'' '''17''' Nora kena iya den waoni, parentahing Katong, dhasar Ratu abener prentahe, kaya priye nggonira sumingkir, yen tan anglakoni, pasti tan rahayu. ''Tidak boleh dicela. Perintah raja adalah benar adanya, maka bagaimanapun mau menghindar dan tidak menjalankan perintahnya pasti tidak akan membawa kebajikan'' '''18''' Krana ingkang kaprah mansa iki, anggone angrengkoh, tan rumangsa lamun ngempek empek, ing batine datan nedya eling, kamuktene ugi, ngendi sangkanipun. ''Yang lumrah di masa kini adah mendaku, tidak merasa dirinya bernaung, bahkan dalam hatinya tidak mau mengingat asa-usul (kemuliaan itu)'' '''19''' Lamun eling jalarane mukti, pasthine tan ngrengkoh, saka durung bisa ngrasakake, ing pitutur engkang dingin-dingin, sarta tan praduli, wuruking wong sepuh. ''Jika ingat asal-usul kemuliaan itu, pasti ia tidak akan sombong. (hal itu terjadi) karena ia belum dapat memahani nasihat orang terdahulu dan tidak perduli nasihat orang tua'' '''20''' Ing dadine barang tindak iki, arang ingkang tanggon, saking durung ana landhesane, pan nganggo karsane pribadi, ngawag barang kardi, dadi tanpa dhapur. ''Sehingga segala tindakannya jarang yang kokoh karena belum memiliki dasar dan menurutkan kehendak pribadi, ngawur, dan tanpa aturan'' '''21''' Mulanipun wekasingsun kaki, den kerep tetakon, aja isin ngatokken bodhone, saking bodho witing pinter kaki, mung Nabi kakasih, pinter tanpa wuruk. ''Oleh karena itu nasihatku, Nak, rajinlah bertanya, angan malu menampakkan kebodohan, kepandaian itu berawal dari kebodohan, Nak. Hanya Nabi terkasih yang pandai tanpa berguru'' '''22''' Sabakdane datan ana maning, pinter tanpa tetakon, pan wus lumrahing wong urip kiye, mulane wong anom den taberi, angupaya ngelmi, dadya pikukuh. ''Sesudah itu tidak ada lagi (orang) yang pandai tanpa bertanya. Bukankan sudah lazim kehidupan jaman sekarangbahwa kepandaian diperoleh karena bertanya. Oleh karena itu, orang muda rajinlah mencari ilmu sebagai pegangan'' '''23''' Driyanira dadya tetali, ing tyas dimen adoh, akeh ati ingkang ala kiye, nadyan lali pan tumuli eling, yen wong kang wus ngelmi, kang banget tuwajuh ''Inderamu jadikan sebagai ikatan jiwa yang kuat agar kehidupanmu dijauhkan dari kejahatan. Bagi orang yang berilmu dengan sempurna, meskipun lupa, ia akan segera ingat'' '''24''' Kacek uga ingkang tanpa ngelmi, sabarange kaot, ngelmi iku dene kangge, saben dina gurokena dhingin, pan sarengat ugi,parabot kang parlu. ''Berbeda halnya dengan orang yang tidak berilmu, segalanya berbeda. Gunakan ilmu dan asahlah setiap hari. Bukankan syariat juga merupakan kewajiban?'' '''25''' Ngelmu sarengatpuniku dadi, wewadhah kang sayektos, kawruhana kawengkune kabeh, kang sarengat, kang lair myang batin, mulane den sami, brangtaa ing ngelmu. ''Inderamu jadikan sebagai ikatan jiwa yang kuat agar kehidupanmu dijauhkan dari kejahatan. Bagi orang yang berilmu dengan sempurna, meskipun lupa, ia akan segera ingat (brangtaa merupakan isyarat pola tembang berikut, yaitu asmarandana)'' '''PUPUH XI''' '''ASMARANDANA''' '''01''' Padha netepana ugi, kabeh parentahing syara, terusna lair batine, salat limang wektu uga, tan kena tininggala, sapa tinggal dadi kupur, yen misih remen neng praja. ''Tetapkan juga seluruh perintah agama secara lahir batin. Sholat lima waktu tidak boleh kau tinggalkan. Barang siapa yang meninggalkan sholat akan menjadi kufur. Itupun jika kau masih mencintai kehidupan'' '''02''' Wiwitane badan iki, iya saking ing sarengat, anane Manusa kiya, rukune Islam lelima, tan kerja tininggala, pan iku parabot agung, mungguh uripe neng donya. ''Badan ini pun bermula dari syariat, begitupun adanya manusia. Kelima rukun Islam tidak boleh kau tinggalkan, bukankah itu semua perangkat yang mulia bagi kehidupan manusia di dunia'' '''03''' Kudu uga den lakoni, rukun lelima punika, apantosa kuwasane, ning aja tan linakwan, sapa tan ngalakanana, datan wurung nemu bebendu, mula padha estokena. ''Kelima rukun Islam itu harus kau laksanakan semampumu, namun jangan sampai tidak kau laksanakan. Barang siapa yang tidak melaksanakan akan mendapatkan hukuman, karenanya laksanakan'' '''04''' Parentahira Hyang Widdhi, kang dhawuh marang Nabiu’ullah, ing Dalil Khadis enggone, aja padha sembrana, rasakna den karasa, Dalil Khadis rasanipun, dimene padhang tyasira. ''Segala perintah Yang Mahakuasa, sebagaimana yang disabdakan Nabiullah, dalam dalil dan hadits, sangan sembarangan, rasakan sampai kau merasakan. Camkan betrul-betul makna dalil dan hadits agar menerangi hatimu'' '''05''' Nora gampang wong ngaurip, yen tan weruh uripira, uripe padha lan kebo, angur kebo dagingira, khalal lamun pinangan, yen manungsa dagingipun, pinangan pastine kharam. ''Tidak mudah dalam menjalani kehidupan jika kau tidak mengetahui hidupmu. Orang demikian seperti kerbau, bahkan kerbau masih lebih baik karena dagingnya halal dimakan, tetapi daging manusia itu pasti haram untuk dimakan'' '''06''' Poma-poma wekas mami, anak putu aja lena, aja katungkul uripe, lan aja duwe kareman, banget paes neng dunya, siang dalu dipun emut, wong urip manggih antaka. ''Perhatikan sungguh-sungguh nasihatku, anak cucu jangan terlena, jangan terlalu ingin memiliki perhiasan dunia. Siang malam ingatlah, bahwa orang yang hidup akan menemui kematian'' '''07''' Lawan aja angkuh bengis, lengus lanas calak lancang, langar ladak sumalonong, aja ngidak aja ngepak, lan aja siya-siya, aja jahil dhemen padu, lan aja para wadulan. ''Dan juga jangan kau bengis, angkuh, mudah tersinggung, pemarah, bermulut lancing, tidak tahu tata karma galak, dan merendahkan orang lain, gemar bertengkar, dan suka mengadu'' '''08''' Kang kanggo ing masa iku, priyayi nom kang den gulang, kaya kang wus muni kowe, kudu lumaku kajinan, pan nora nganggo murwat, lunga mlaku kudhung sarung, lumaku den dhodhokana. ''Untuk masa sekarang, para priyayi muda biasa melakukan perbuatan seperti itu, berjalan pun tidak dihormati karena tidak menggunakan pertimbangan, berjalan pun dengan berkerudung sarung agar tidak dikenali'' '''09''' Ngandelaken satriyane, lamun ngatrah dinodokan, anganggoa jejeran, yen niyat lumaku namur, aja ndodokaken manusa ''Perbuatan semacam itu tidak baik. Dapat dikatakan sebagai kesatria yang tidak tahu adat dan hanya mengandalkan kesatriaannya. Kalaupun ingin menyamar, jangan menyamar sebagai orang lain'' '''10''' Iku poma dipuneling, kaki marang ptituturingwang, kang wus muni buri kuwe, yen ana ingkang nganggoa, cawangan wong mblasar, saking nora ngrungu tutur, lebur tan dadi dandanan ''Sesunguh-sungguhnya, ankku, ingatlah pesanku ini. Jika ada yang melakukannya, maka ia menjadi orang yang tidak tahu aturan karena tidak mendengarkan nasihat sehingga hancur tidak membawa manfaat'' '''11''' Barang gawe dipuneling, nganggoa tepa sarira, aparentah sabenere, aja ambak kumawawa, amrih denwedenana. Dene ta kang wus linuhung, nggone mengku marang bala ''Segala perbuatan hendaknya diukur dengan diri sendiri. Berikan perintah berdasarkan kemampuannya, jangan mentangmentang berkuasa agar ditakuti. Bagi orang yang sempurna dalam memerintahkan bawahan'' '''12''' Prih wedi sarta asih, ggone mengku marang bala, den weruhana gawene, den bias aminta-minta, karyane wadyanira, ing salungguh-lungguhipun, ana karyane priyangga ''Berupaya agar segan dan hormat, dalam memerintah bawahan, tunjukan apa yang harus dikerjakan, jelaskan pekerjaan menurut tugas dan tanggung jawabnya masing-masing'' '''13''' Sarta weruhana ing becik, gantungana ing patrapan, darapon pethel karyane, dimene aja sembrana, denya nglakoni karya, ywa dumeh asih sireku, yen leleda patrapana ''Serta tunjukan pada hal-hal yang baik, berikan sanksi agar rajin dan tidak sembarangan dalam melakukan pekerjaan. Sekalipun engkau sayangi, jika ia teledor, jatuhkan hukuman'' '''14''' Iku uga dipun eling, kalamun mulyaning praja, mufa’ati mring wong akeh, ing rina wengi tan pegat, nenedha mring Pangeran, luluse kraton Sang Prabu, miwah arjaning negara. ''Itu juga harus kau ingat, jika Negara sejahtera akan memberikan manfaat terhadap orang banyak. Siang dan malam jangan sampai putus memohon kepada Gusti Allah agar merestui raja dan ketentraman negara'' '''15''' Iku wewalesing batin, mungguh wong suwiteng Nata, ing lair setya tuhu, kalawan nyandhang ing karsa, badan datan nglenggana, ing siyang dalu pan katur, atur pati uripira. ''Demikian itu balas budi secara batin bagi orang yang mengabdi kepada raja, secara lahir setia dan menanti perintah raja, dirinya dan hidup matinya ia pasrahkan, siang maupun malam'' '''16''' Gumantung karsaning Gusti, iku traping wadya setiya, nora kaya jaman mangke, yen wus antuk palungguhan, trape kaya wong dagang, ngetung tuna bathinipun, ing tyas datan pangrasa. ''Bergantung pada kehendak raja itulah sikap bawahan yang setia, tidak seperti jaman sekarang, jika sudah mendapatkan kedudukan, tingkahnya sperti pedagang, yang diperhitungkan hanyalah untung dan rugi, di hatinya tidak merasa'' '''17''' Awite dadi priyayi, sapa kang gawe ing sira, tan weling ing wiwitane, amung weruh ing witira, dadine saking ruba, mulane ing batinipun, pangetunge lir wong dagang. ''Bagaimana awalnya sehingga menjadi pembesar, siapa yang menjadikanmu demikian,sekalipun tak mengingat pada asal usulnya, pasti dalam hatinya ia tahu mulainya. Ia mejadi pejabat karena suap, maka perhitungannya seperti berdagang'' '''18''' Mung mikir gelise mulih, rerubanira duk dadya, ing rina wengi ciptane, kepriye lamun bisaa, males sihing bandara, lungguhe lawan tinuku, tan wurung angrusak desa. ''Yang dipikirkan hanya sesegera mungkin kembali modal. Jika demikian, bagaimana ia dapat membalas kebaikan majikannya karena kedudukannya diperoleh dari hasil membeli sehingga ia berani merusak desa'' '''19''' Pamrihe gelise bathi, nadyan besuk pinocota, picisku sok wusa mulih, kepriye lamun tataa, polahe salang tunjang, padha kaya wong bebruwun, tan ngetung duga prayoga. ''Dengan harapan segera mendapatkan untun, g sekalipun besok dipecat uangku sudah kembali. Bagaimana mungkin dapat tertib karena perbuatannya tidak pantas, seperti orang jahat yang tidak memperhitungakn kebaikan dan nalar'' '''20''' Poma padha dipun eling, nganggo syukur lawan lila, nrimaa ing pepancene, lan aja amrih sarama, mring sedya nandhang karya, lan padha amriha iku, harjane kang desa-desa. ''Oleh karena itu ngatlah. Bersyukurlah jangan kau lupakan. Terimalah keharusan dan jangan mengharapkan suap dari bawahan yang melaksanakan tugas, sebaliknya berusahalah untuk menyejahterakan desa-desa'' '''21''' Wong desa pan aja ngesthi, anggone anambut karya, sesawah miwah tegale, nggaru maluku tetapa, aja den owah dimene, tulus nenandur jagung, pari kapas lawan jarak. ''Orang-orang desa jangan sampai kesulitan dalam mengarap lading, bekerja, bersawah, bertani, dan membajak, jangan kau ganggu agar mereka dapat terus menanamjagung, padi, kapas, dan jarak'' '''22''' Yen desa akeh wongneki, ingkang bathi pasthisira, wetune pajeg undhake, dipun reh pamrihira, aja kongsi rekasa, kang wani kalah rumuhun, beya kurang paringana. ''Jika desa banyak penduduknya, yang neruntung tentu engkau, karena mendapatkan pajak yang lebih. Oleh karena itu hati-hatilah dalam mengatur jangan sampai menyusahkan, biarlah mengalah dulu, jika kurang biaya, berilah'' '''23''' Kapriye gemahing bumi, sakehe kang desa-desa, salih bekel pendhak epon, pametuhe jung sacacah, bektine karobelah, temahan desane suwung, priyayi jaga pocotan ''Namun bagaimana bumi dapat tentram jika pemimpinnya berganti setiap hari Pon. Tanah satu jung diambil upeti seratus lima puluh sehingga desa kosong karena berganti-ganti pemimpin'' '''24''' Poma aja anglakoni, kaya pikir kang mangkono, satemah lingsem dadine, den sami angestakena, mring pitutur kang arja, nora cacad alanipun, wong nglakoni kebecikan. ''Sesungguh-sungguhnya jangan ada yang melakukan perbuatan itu sebab pada akhirnya akan mempermalukan dirimu. Patuhilah nasihat yang member kesejahteraan karena tidak ada jeleknya menjalankan kebaikan'' '''25''' Nonoman ing mengko iki, yen dituturi raharja, arang ingkang ngrungokake, sinamur bari sembrana, ewuh yen nuruta, malah mudhar pitutur, pangrasane pan wus wignya. ''Para pemuda zaman sekarang ini jika dinasihati baik-baik jarang ada yang mendengarkan seraya bercanda dan tidak ada yang meniru bahkan ganti menasihati karena merasa sudah tahu'' '''26''' Aja na mangkono ugi, yen ana wong kang carita, rungokena saunine, ingkang becik sireng gawa,bawungen ingkang ala, anggiten sajroning kalbu, ywa nganggo budi nonoman. ''Jangan ada yang bersikap seperti itu. Jika ada yang sedang bercerita dengarkan sesuai dengan apa yang dikatakan, yang baik kau ambil, yang tidak baik kau buang. Semua itu camkan dalam hatimu, jangan biasakan bertindak sebagai pemuda (nonoman merupakan isyarat pola tembang berikut, yaitu sinom).'' '''PUPUH XII''' '''S I N O M''' '''01''' Ambeke kang wus utama, tan ngendhak gunaning jalmi, amiguna ing aguna, sasolahe kudu bathi, pintere den alingi, bodhone didokok ngayun, pamrihe den inaa, mring padha padhaning jalmi, suka bungah den ina sapadha-padha. ''Perilaku orang yang telah mencapai tataran sempurna tidak akan membatasi atau mencela kepandaian orang lain, kepandaiannya disembunyikan sedangkan kebodohannya ditampilkan agar dihina, jangan sampai ada yang menyebutnya pandai, ia merasa bahagia jika ada yang menghinanya'' '''02''' Ingsun uga tan mangkana, balilu kang sun alingi, kabisan sun dokok ngarsa, isin menek den arani, balilune angluwihi, nanging tenanipun cubluk, suprandene jroning tyas, lumaku ingaran wasis, tanpa ngrasa prandene sugih carita. ''Aku pun tidak begitu, kebodohankulah yang aku tutupi dan kepandaianku yang aku kedepankan karena malu jika disebut bodoh oleh orang lain, padahal aku bodoh namun ingin disebut pandai sehingga tanpa sadar (aku) banyak bercerita bohong'' '''03''' Tur ta duk masihe bocah, akeh temen kang nuruti, lakune wong kuna-kuna, lelabetan kang abecik, miwah carita ugi, kang kajaba saking embuk, iku kang aran kojah, suprandene ingsun iki, teka nora nana undaking kabisan. ''Padahal ketika aku masih kecil banyak yang bercerita tentang perilaku orang jaman dulu mengenai pengabdian yang baik serta cerita, termasuk cerita yang tidak benar adanya yang disebut dongeng, meskipun demikian, kepandaianku tidaklah bertambah'' '''04''' Carita nggonsun nenular, wong tuwa kang momong dingin, akeh kang padha cerita, sun rungokna rina wengi, samengko isih eling, sawise diwasa ingsun, bapa kang paring wulang, miwah ibu mituturi, tatakrama ing pratingkah karaharjan. ''Adapun cerita yang kuberikan ini kuturunkandari orang tua yang mengasuhku dulu, banyak cerita yang kudengarkan baik siang maupun malam sampai sekarang masih aku ingat. Setelah aku dewasa, ayah yang memberiku nasihat, sedangkan ibu yang mengingatkan tentang tata karma dan tingkah laku kebaikan'' '''05''' Nanging padha estokana, pitutur kang muni tulis, yen sira nedya raharja, anggone pitutur iki, nggoningsun ngeling-eling, pitutur wong sepuh-sepuh, mugi padha bisa, anganggo pitutur iki, ambrekati wuruke wong tuwa-tuwa. ''Namun turitilah nasihat yang tertulis ini, jika kau menghendaki keselamatan, laksanakan nasihat yang kuingat dari tetua, mudah-mudahan kalian dapat melaksanakan nasihat ini, sebab ajaran orang tua akan membawa berkah'' '''06''' Lan aja nalimpang madha, mring leluhur dhingin dhingin, satindake den kawruhan, ngurangi dhahar lan guling, nggone ambanting dhiri, amasuh sariranipun, temene kang sinedya, mungguh wong nedheng Hyang Widdhi, lamun temen lawas enggale tinekan. ''Dan jangan ada yang berani mencela leluhur. Pahami laku berupa mengurangi makan dan tidur dengan cara ‘menyakiti’ diri untuk membersihkan diri sehingga akhirnya tercapai segala yang diinginkan. Adapun orang yang memohon kepada Yang Mahakuasa, cepat atau lambat akan dikabulkan jika sungguh-sungguh.'' '''07''' Hyang sukma pan sipat murah, njurungi kajating dasih, ingkang temen tinemenan, pan iku ujare Dalil, nyatane ana ugi, nenggih Ki Ageng Tarub, wiwitira nenedha, tan pedhot tumekeng siwi, wayah buyut canggah warenge kang tampa. ''Bukankah Yang Mahamulia itu memiliki sifat Mama Pemurah yang mengabulkan segala keinginan yang sungguh-sunguh. Bukankah demikian yang dikatakan hadits. Buktinya juga ada. Ki Ageng Tarub tak henti-hentinya memohon sehingga anak, cucu, buyut, canggah, wareng ikut mewarisinya'' '''08''' Panembahan senopatya, kang jumeneng ing Matawis, iku barang masa dhawuh, inggih ingkang Hyang Widdhi, saturune lestari, saking berkahing leluhur, mrih tulusing nugraha, ingkang keri keri iki, wajib uga niruwa lelakonira. ''Panembahan Senopati yang memerintah di Mataram pun berkesesuaian dengan dengan anugrah Yang Mahaesa keturunasnnya berkuasa turun temurun dari berkah leluhur . agar berkahmu lestari, seyogianya kau ikuti laku'' '''09''' Mring leluhur kina-kina, nggonira amati dhiri, iyasa kuwatanira, sakuwatira nglakoni, cegah turu sathithik, lan nyudaa dhaharipun, paribara bisaa, kaya ingkang dingin dingin, aniruwa sapretelon saprapatan. ''Para leluhur jaman dulu. ‘Menyiksa diri sudah barang tentu semampumu, semampu kau melaksanakannya. Kurangi sedikit tidur dan makanmu. Tidak perlu meniru seluruhnya perilaku leluhur, sepertiganya atau seperempat saja sudah cukup'' '''10''' Pan ana silih bebasan, padha sinauwa ugi, lara sajroning kapenak, lan suka sajroning prihatin, lawan ingkang prihatin, mana suka ing jronipun, iku den sinauwa, lan mati sajroning urip, ingkang kuna pan mangkono kang den gulang. ''Bukankah ada peribahasa ‘belajarlah dalam nikmat, sakit dalam sehat, senang dalam penderitaan, prihatin dalam kesukaan, dan matilah dalam hidup. Begitulah laku orang jaman dulu'' '''11''' Pamore gusti kawula, punika ingkang sayekti, dadine socaludira, iku den waspada ugi, gampange ta kaki, tembaga lan emas iku, linebur ing dahana, luluh awor dadi siji, mari nama tembaga tuwin kencana. ''Perhatikan pula manunggaling kawula gusti yangsesungguh-sungguhnya bagai sotyaludira (roh suci). Secara sederhana, Anakku, emas dan tembaga itu lebur dalam api, bercampur menjadi satu, hilanglah nama tembaga dan emasnya'' '''12''' Yen aranana kencana, dene wus awor tembagi, yen aranana tembaga, wus kaworan kancanedi, milanya den westani, aran suwasa punika, pamore mas tembaga, mulane namane salin, lan rupane sayekti yen warna beda. ''Jika dinamakan emas sudah bercampur tembaga, jika disebut tembaga sudah bercampur dengan emas, oleh karenanya disebutlak suasa yang merupakan campuran mas dan tembaga. Adapun namanya berubah karena warna dan wujudya berubah'' '''13''' Cahya abang tuntung jenar, puniku suwasa murni, kalamun gawe suwasa, tembaga kang nora becik, pambesate tan resik, utawa nom emasipun, iku dipunpandhinga, sorote pasthi tan sami, pan suwasa bubul arane punika. ''Suasa murni berwarna merah kekuning-kuningan . jika membuat suasa dengan tembaga yang tidak baik, pegolahannya tidak bersih, atau masnya muda, maka tidak akan bercahaya, namanya pun suasa bubul'' '''14''' Yen sira karya suwasana, darapon dadine becik, amilihana tembaga, oliha tembaga prusi, biresora kang resik, sarta masira kang sepuh, resik tan kawoworan, dhasar sari pasti dadi, iku kena ingaranan suwasa mulya. ''Jika kau ingin membuat suasa yang baik, pilihlah tembaga yang baik, syukur-syukur jika mendapatkan tembaga prusi, diolah dengan bersih, emas tua dengan dasar sari yang tidak tercampuri, hasilnya adalah suasa mulia'' '''15''' Puniku mapan upama, tepane badan puniki, lamun karsa ngawruhana, pamore kawula Gusti, sayekti kudu resik, aja katempelan napsu, luwamah lan amarah, sarta suci lahir batin, pedimene apan sarira tunggal. ''Itu hanyalah sebuah perumpamaan sebagai ukuran badan ini. Jika kau ingin memahami manunggaling kawula gusti, sesungguhnya harus bersih, jangan terhinggapi nafsu lawamah dan nafsu amarah, serta suci lahir batin agar jiwamu hening'' '''16''' Lamun mangkonoa, sayektine nora dadi, mungguh ilmu kang sanyata, nora kena den sasabi, ewoh gampang sayekti, punika wong darbe kawruh, gampang yen winicara, angel yen durung marengi, ing wetune binuka jroning wardaya. ''Jika tidak demikian, yakinlah tidak akan terjadi. Mempelajari ilmu yang sejati didak boleh diduakan. Bagi yang belum memperoleh pengetahuan memang repot jika tidak sungguh-sunguh. Mudah berbicara namun sulit jika belum terbuka'' '''17''' Nanging ta sabarang karya, kang kinira dadi becik, pantes yen tinalatenan, lawas-lawas bok pinanggih, den mantep ing jro ngati, ngimanken tuduhing guru, aja uga bosenan, kalamun arsa udani, apan ana dalile kang wus kalawan. ''Namun demikian, segala hal yang diperkirakan baik, itu layak jika kau tekuni, lama-kelamaan juga akan kau temukan dan menetap dalam hatimu. Yakini petunjuk guru, jangan cepat bosan jika hendak mencapai kemuliaan karena memang demikianlah hukum yang sudah tertuang dalam dalil'' '''18''' Marang leluhur sedaya, nggone nenedha mring Widhi, bisaa ambabonana, dadi ugere rat Jawi, saking telateneki, nggone katiban wahyu, ing mula mulanira, lakune leluhur dingin, andhap asor anggone anamur lampah. ''Seluruh leluhur jaman dulu dalam memohon kepada Yang Mahakuasa agar dapat menguasai Negara dan menjadi pusat tanah Jawa diperolehnya melalui wahyu karena mereka rendah hati dalam melaksanakan laku'' '''19''' Tampane nganggo alingan, pan padha alaku tani, iku kang kinaryo sasap, pamriha aja katawis, jub rina lawan kabir, sumungah ingkang den singkur, lan endi kang kanggonan, wahyune karaton Jawi, tinampelan anggape pan kumawula. ''Laku dilaksanakan secara diam-diam sambil bertani. Sikap seperti itu dilakukan agar tidak kentara serta bersikap tidak menyombongkan kemampuan diri bahkan mau mengabdi kepada siapapun yang memperoleh wahyu keraton jawa.'' '''20''' Punika laku utama, tumindak sarto kekaler, nora ngatingalke lampah, wadine kang den alingi, panedyane ing batin, pan jero pangarahipun, asore ngemurasa, prayoga tiniru ugi, anak putu aja ana ninggal lanjaran. ''(penyamaran) Itulah laku yang utama, tidak menampakkan bahwa ia sedang menjalankan laku, sehingga yang disamarkan itu merupakan cita-cita tersembunyi dalam hati, jauh dikejar karena di situlah manungaling kawula gusti mencapai kedalaman. Hal demikian baik jika ditiru, Anak cucuku agar tidak kehilangan keturunan'' '''21''' Lan maning ana wasiyat, prasapa kang dingin dingin, wajib padha kawruhana, anak putu ingkang kari, lan aja na kang wani, nerak wewaleripun, marang leluhur padha, kang minulyakaken ing Widdhi, muga-muga mufaatana ing darah. ''Dan ada lagi wasiat berupa tabu yang terucap pada jaman dulu. Wajib kau ketahui sebagai anak cucu yang terakhir, dan jangan ada yang berani melanggar tabu leluhur yang dimuliakan oleh Yang Mahaesa. Mudah-mudahan bermanfaat bagi keluarga besar'' '''22''' Wiwitan ingkang prasapa, Ki Ageng Tarup memaling, ing satedhak turunira, tan linilan nganggo keris, miwah waos tan keni, kang awak waja puniku, lembu tan kena dhahar, daginge pan nora keni, anginguwa marang wong wadon tan kena. ''Yang pertama kali mengucapkan tabu adalah Ki Ageng Tarub. Ia berpesan agar keturunannya tidak mengenakan keris dan tumbak yang terbuat dari baja, tidak boleh makan daging sapi, dan tidak boleh memelihara abdi perempuan wandan'' '''23''' Dene Ki ageng Sela, prasape ingkang tan keni, ing satedhak turunira, nyamping cindhe den waleri, kapindhone tan keni, ing ngarepan nandur waluh, wohe tan kena dhahar, Panembahan Senopati, ingalaga punika ingkang prasapa. ''Adapun Ki Ageng Sela mengucapkan tabu, bahwa keturunannya tidak diperbolehkan berkain cindai, tidak diperbolehkan menanam labu di depan rumah dan tidak boleh memakan buahnya. Panembahan Senapati Ingalaga mengucapkan tabu'' '''24''' Ingkang tedhak turunira, mapan nora den lilani, anitiha kuda napas, lan malih dipun waleri, yen nungganga turangga, kang kakoncen surinipun, dhahar ngungkurken lawang, wuri tan ana nunggoni, dipun emut punika mesthitan kena. ''Bahwa keturunannya tidak diperkenankan mengendarai kda berwarna abu-abu kekuning-kuningan dan dilarang menunggang kuda yang surainya dikepang, makan membelakangi pintu kecuali di belakangnya ada yang menjaga. Ingatlah dan jangan ada yang melanggar itu'' '''25''' Jeng Sultan Agung Mataram, apan nora anglilani, mring tedhake yen nitiha, kapal bendana yen jurit, nganggo waos tan keni, lamun linandheyan wregu, datan ingaken darah, yen tan bisa nembang kawi, pan prayoga satedake sinauwa. ''Kanjeng Sultan Agung Mataram mengucapkan tabu bahwa keturunannya tidak diperkenankan menunggang kyda yang rewel jika diajak bertempur, tidak memperkenankan tumbak ang bergagang kayu wregu vserta tidak akan diakui sebagai keturunan (Mataram) jika tidak dapat membaca tembang kawi dan mengharuskan belajar tembang kawi'' '''26''' Jeng Sunan Pakubuwana, kang jumeneng ing Samawis, kondur madek ing Kartasura, prasapanira anenggih, tan linilan anitih, dipangga saturunipun, Sunan Prabu Mangkurat, waler mring saturunreki, tan rinilan ujung astana ing Betah. ''Kanjeng Sunan Pakubuwana yang dilantik di Semarang kemudian berkuasa di Kartasura mengucapkan tabu bahwa keturunannya tidak diperbolehkan menunggang gajah. Sunan Prabu Amangkurat mengucapkan tabu bahwa keturunannya dilarang berziarah ke makam Butuh'' '''27''' Lawan tan kena nganggowa, dhuwung sarungan tan mawi, kandelan yen nitih kuda, kabeh aja na kang lali, lawan aja nggogampil, puniku prasapanipun, nenggih Kang jeng Susunan, Pakubuwana ping kalih, mring satedhak turunira linarangan. ''Jika sedang menungang kuda tidak boleh menyandangkeris tanpa pendhok. Janganlah kau meremehkan tabu-tabu di atas. Adapun Kanjeng Susuhunan Pakubuwana II mengucapkan tabu bahwa keturunannya dilarang'' '''28''' Dhahar apyun nora kena, sinerat tan den lilani, nadyan nguntal linarangan, sapa kang padha nglakoni, narajang waler iki, pan kongsi kalebon apyun, pasti keneng prasapa, linabakken tedhakneki, Kanjeng Sunan ingkang sumare Nglawiyan. ''Madat, baik dihisap maupun dimakan. Barang siapa melanggar tabu dengan madat akan dikeluarkan dari daftar keturunan Kanjeng Sunan yang dimakamkan di Laweyan'' '''29''' Prasapa Kangjeng Susunan, Pakubuwana kaping tri, mring satedhak turunira, apan nora den lilani, agawe andel ugi, wong sejen ing jinisipun, apan iku linarangan, anak putu wuri-wuri, poma aja wani anrajang prasapa. ''Adapun Kanjeng Susuhunan III mengucapkan tabu bahwa keturunannya tidak diperbolehkan mengangkat orang kepercayaan yang bukan berasal dari bangsa sejenis, serta anak cucu tidak diperkenankan melanggar larangan'' '''30''' Wonten waler kaliwatan, saking luhur dingin dingin, linarangan angumbaha, wana Krendhawahaneki, dene kang amaleri, Sang Danan Jaya rumuhun, lan malih winaleran, kabeh tedhak ing Matawis, yen dolana mring wana tan kena. ''Masih ada tabu leluhur ang terlewat, yaitu dilarang merambah Hutan Krendhawana. Adapun yang mengucapkan tabu tersebut adalah Dananjaya. Ada lagi tabu bagi keturunan Mataram, yaitu tidak diperkenankan bermain-main di hutan atau rawa-rawa'' '''31''' Dene sesirikanira, yen tedhak ing Demak nenggih, mangangge wulung tan kena, ana kang nyenyirik malih, bebet lonthang tan keni, yeku yen tedhak Madiyun, lan payung dadaan abang, tedhak Madura tan keni, yen nganggowa bebathikan parang rusak. ''Adapun tabu bagi keturunan Demak adalah mengenakan pakaian berwarna ungu, tabu keturunan Madiun adalah kain panjang luntang dan paying berhias merah, tabu keturunan Madura adalah mengenakan batik bermotif parang rusak'' '''32''' Yen tedhak Kudus tak kena, yen dhahara daging sapi, yen tedhak Sumenep iku, nora kena ajang piring, watu tan den lilani, lawan kidang ulamipun, tan kena yen dhahara, miwah lamun dhahar ugi, nora kena ajang godhong pelasa. ''Keturunan Kudus tidak boleh makan daging sapi, keturunan Sumenep tidak diperkenankan makan dengan piring batu, makan daging kijang, dan dilarang menggunakan daun plasa sebagai alas makan'' '''33''' Kabeh anak putu padha, eling-elingan ywa lali, prasapa kang kuna-kuna, wewaler leluhur nguni, estokna away lali, aja nganti nemu dudu, kalamun wani nerak, pasti tan manggih basuki, Sinom salin Girisa ingkang atampa. ''Semua abak cucu, camkan dan jangan lupa tabu zaman kuno warisan leluhur, patuhilah jangan sampai ada yang melanggar. Barang siapa berani melanggar pasti tidak akan selamat dan yang mendengar ini supaya giris (girisa merupakan isyarat pola tembang berikutnya, yaitu girisa)'' '''PUPUH XIII''' '''G I R I S A''' '''01''' Anak putu den estokna, warah wuruke pun bapa, aja na ingkang sembrana, marang wuruke wong tuwa, ing lair batin den bisa, anganggo wuruking bapa, ing tyas den padha santosa, teguhana jroning nala. ''Anak cucuku, turutilah nasihat ayahandamu, dan jangan ada yang meremehkan nasihat orang tua. Biasakan mendengar nasihat orang tua secara lahir batin, yakinlah dan teguhkan hatimu'' '''02''' Aja na kurang panrima, ing pepasthening sarira, yen saking Hyang Moha Mulya, kang nitahken badanira, lawan dipunawas padha, asor unggul waras lara, utawa beja cilaka, urip utawa antaka ''Jangan ada yang kurang bersyukur atas takdirmu, sebab takdir merupakan anugrah Yang Mahamulia yang menciptakan dirimu. Di samping itu, ketahuilah bahwa hina dan mulia, sehat dan sakit, bahagia dan celaka, serta hidup dan mati'' '''03''' Pan iku saking Hyang Suksma, miwah ta ing umurira ingkang cedhak, lan kang dawa, wus pinasthi ing Hyang Suksma, duraka yen maidowa, miwah yen kurang panrima, ing lokhilmahfut punika tulisane pan wus ana. ''Itu berasal dari Yang Mahasuci, demikian pula umurmu yang panjang atau pendek sudah ditakdirkan oleh Yang Mahasuci. Meskipun kau tidak percaya atau tidak menerimakannya, semua itu sudah tersurat dalam laukhil mahfudz'' '''04''' Iku padha kawruhana, sesikune badanira, aywa marang kang amurba, Kang Misesa, marang sira, yen sira durung uninga, prayoga atatakona, mring kang padha wruh ing ma’na, iku kang para ulama. ''Sebaiknya ketahuilah hukuman bagimu dari Yang Mahakuasa. Jika kau belum memahaminya, maka bertanyalah kepada yang sudah mengetahui maknanya, yaitu para alim ulama'' '''05''' Kang wus wruh rahsaning kitab, darapon sira weruha, wajib moka ing Hyang Suksma, wiwah wajibing kawula, lan mokale kawruhana, miwah ta ing tatakrama, sarengat dipunwaspada, batal kharam takokeno. ''Yang telah menyelami makna kitab agar engkau mengetahu apa yang dimaksud dengan sifat wajib dan mokal Yang Mahaesa serta wajib dan mokal makhluk. Demikian pula kau ketahu dank au tanyakan pula tata karma, syariat, batal, haram,'' '''06''' Sunat lan parlu punika, prabot kanggo saben dina, iku uga dipunpadhang, patakonira den terang, lan aja bosen jagongan, lawan kang para ulama, miwah wong kang sampun sampurna, kawruhe marang Hyang Suksma ''Sunah dan wajib yang menjadikan kelengkapan sehari-hari. Itupun pahami hakikatnya secara jelas. Pertanyaanmu hendaknya rinci dan jangan bosan untuk berbincang dengan para ulama serta orang yang telah sempurna pengetahuannya mengenai Yang Mahasuci'' '''07''' Tanapi ing tata karma, ing tindhak-tandhuking basa, kang tumiba marang nistha, tuwin kang tumibeng madya, lan kang tumba utama, iku sira takokena, marang kang para sujanma, miwah mring wong tuwa-tuwa ''Demikian pula perilaku tata karma dan pengguaan bahasa yang berkedudukan rendah, yang berkedudukan sedang, dan yang berkedudukan tinggi tanyakan pada para sarjana dan orang tua'' '''08''' Kang padha bisa micara, miwah wong kang ulah sastra, iku pantes takonana, bias padhang ing tyasira, ana kinarya gindhelan, pamuruke mring wong mudha, anuladha basaning sastra, utawa saking crita ''Yang bisa bicara dan olah sastra. Mereka itu pantas kau tanyai agar jiwamu terang serta ada yang dapat dijadikan pegangan karena caranya dalam menasihati orang muda menggunakandasar dengan memetik sastra atau cerita'' '''09''' Lawan den sregep amaca, sabrang caritanira, aja anampik wawacan, carita kang kuna-kuna, layang babad kawruhana, caritane luhirira, darapon sira weruha, lelakone wong prawira ''Serta rajinlah membaca segala macam cerita. Jangan memilih bacaan. Ketahui dan camkan cerita-cerita lama, babad, kisah leluhur, dan kisah para pahlawan'' '''10''' Miwah lakone padha, kang para wali sadaya, kang padha oleh nugraha, asale saking punapa, sara kang para satria, kang digedaya, lakune sira tirua, lelebetan kag utama ''Demikian pula kisah para wali yang memberoleh kanugrahan, bagaimana asal-muasalnya. Tirulak kesetiaan dan pengabdian utama para kesatria yang digdaya dalam perang'' '''11''' Nora susah amirungga, mungguh tindhaking satriya, carita kabeh pan ana, kang nistha lan kang utama, kang asor kang luhur padha, miwah lakuning nagara, pan kabeh ana carita, ala becik sira weruha ''Tidak perlu mengkhususkan pada perilaku kesatria, sebab segala cerita memiliki bagian yang hina danutama, ada yang hina dan ada yang agung. Demikian pula kehidupan suatu Negara, ada yang baik dan ada kisah yang jelek yang seyogianya kau ketahui'' '''12''' Yen during mangerti sira, caritane takokena, ya marang wong tuwa-tuwa, kang padha weruh ing carita, iku ingkang dadhi uga, undhaing pinteranira, nanging ta dipunelinga, sabarang kang kapiyarsa ''Jika kau belum mengetahui ceritanya, maka tanyakan pada orang-orang tua yang mengetahui cerita itu dengan harapan dapat menambah pengetahuanmu. Meskipun demikian, ingatlah semua cerita yang pernah kau dengar'' '''13''' Aja na tiru ing bapa, kalakuwane kang ala, banget tuna bodho mudha, ketul tan duwe graita, nanging anak putu padha, mugi Allah ambukaa, marang ing pitutur yogya, kabeh padha angestokena ''Jangan meniru perilaku buruh ayahandamu yang sedemikian bodoh, bebal, dan tidak punya perasaan, tetapi mudah-mudahan anak cucuku, Allah membukakan hatimu pada nasihat yang baik dan kalian semua mematuhinya'' '''14''' Marang pituturing bapa, muga padha kalakona, kabehpadha mituruta, panedhaningsun mring Suksma, lanang wadon selameta, manggiha suka raharja, ing dunya prapteng akirat, den dohna sangsara papa ''mudah-mudahan kalian melaksanakan dan mengikuti nasihat ayahandamu. Permohonanmu pada Yang Mahasuci, semoga kalian, baik laki-laki maupun perempuan memperoleh keselamatan dan kebahagiaan di dunia dan akhirat, serta dijauhkan dari kesulitan dan kesengsaraan'' '''15''' Olehe padha kekadhang, pada atut aruntuta, marang sadulure padha, suguha dunya barana, lan padha sugiha putra, pepeka jalu wanodya, kalawan maninge aja, nganti kapegatan tresna ''Rukunlah persaudaraan kalian, kaya harta dan banyak anak baik laki-laki maupun perempua, dan jangan sampai putus tali cinta kasih'' '''16''' Padha uga den pracaya, aja sumelang ing nala, kabeh pitutur punika, poma wahyuning Hyang Suksma kang dhawuh marang ing sira, jalarane saking bapa, Hyang Suksma paring nugraha, maring anakingsun padha ''Di samping itu percayalah danjangan ragu-ragu dalam hatimu terhadap semua nasihat ini. Anggaplah sebagai wahyu yang disabdakanYang Mahasuci kepadamu melalui ayahandamu. Semoga Yang Mahasuci member berkah kepada semua anakku'' '''17''' Den bias nampahi padha, mungguh sasmitaning Suksma ingkang padha marang sira, wineruhken becik ala, anyegah karepanira, kang marang panggawe ala, kang tumiba siya-siya, ya iku paring Hyang Suksma ''Semoga kalian dapat memahami tanda-tanda yang diberikan Yang Mahakuasa kepada kalian mengenai hal yang baik dan burukmencegah niatmu dari perbuatan buruk, mencegahmu untuk melakukan hal jahat yang membawamu ke kehinaan. Itulah berkat Yang Mahasuci'' '''18''' Paring peling marang sira, tinuduhken ing marga, kang bener kanggo kang uga, neng dunya ingkang sampurna, muga anak putu pada, bisa dadi tuladha, kabecikaning manusa, tinirua ing sujanma ''Memberikan peringatan padamu, juga menunjukkan jalan yang benar, dalam dunia yang sempurna, semoga seluruh anak cucu dapat menjadi surei teladan bagi kebaikan dan ditiru manusia'' '''19''' Sakehing wong kapengina, aniru ing solah bawa, marang anak putu padha, anggepe wedi asiha, kinalulutan ing bala, kedhepa saparentahnya, tulusa mukti wibawa, ing satedhak turunira ''Dan banyak yang ingin meniru perilaku ank cucuku mengenai sikap segan dan kasih, disayangi dan dituruti seluruh perintahnya oleh bawahan, abdikanlah seluruh kemuliaanmu hingga keturunanmu'' '''20''' Den dohna saking doraka, winantua ing nugraha, sakeh anak putu padha, ingkang ngimanaken uga, marang pituturing bapa, Allah anyembadanana, ing pandhonganingsun iya, ing tyasingsun wus rumasa ''Semoga dijauhkan dari segala dosa dan senantiasa diberkati dengan anugrah. Se,oga Allah mengabulkan permohonanku karena jiwak sudah merasa'' '''21''' Wakingsun umpama surya, lingsir kulon wayahira, pareking surupe uga, adoh marang timbulira, pira lawase neng dunya, kauripaning janma, masa nganti saatus warsa, uripe ana ing dunya ''Diriku ibarat matahari sudah condong ke barat, dekat waktu tenggelam, jauh dari waktu terbitnya. Seberapa lama hidupmu sebagai mausia, tidak akan sampai seratus tahun kehidypan manusia di dunia'' '''22''' Mulane sun muruk marang, kabeh paraputraningwang, suntulis sunwehi tembang, darapon padha rahaba, enggone padha amaca, ngrasakna carita, aja bosen den apalna, ing rina wengi elinga ''Oleh karenanya, aku mengajarkan kepada seluruh anakku, kutuliskan dalam bentuk tembang agar semua senang membaca, merasakan (manfaat) cerita, jangan sampai bosan dan hafalkan, ingatlah baik siang maupun malam'' '''23''' Lah muga padha tirua, kaya leluhure padha, sudira betah atapa, sarta waskitha ing nala, ing sampurnaning ngagesang, kang patitis tan amamang, iku ta panedhaningwang, muga ta kalampahana ''Mudah-mudahan kalian meniru para leluhur, prihatin, bijak dalam jiwa atas kesempurnaan hidup, cermat dan tidak ragu, itulah permohonanu, semoga dapat terlaksana'' '''24''' Titi tamating carita, serat wawaler ing putra, kang yasa Shri Maharaja, Pakubuwana Kaping Pat, karsane Shri Maharaja, ing galih panedhanira, kang amaca kang miyarsa, yen lali muga elinga ''Tamatlah cerita berupa nasihat bagi putraku. Yang menggubah adalah Shri Maharaja Pakubuwana ke IV. Harapan Shri Maharaja kepada yang membaca dan mendengar jika sedang lupa, ingatkanlah'' '''25''' Telase panuratira, Besar tunggal ping wolulas, Akad Pon, Dal sinengkalan, tata guna sabdeng raja, masasta windu Sancaya, pamujinireng kawula, ya Allah kang luwih wikan, obah osiking kawula ''Tamatnya yang tertulis ini pada Ahad Pon, delapan belas Besar, Dal Tahun 1735, mangsa kawolu, windu sancaya. Aku memuji Allah yang mengetahui segala gerak hidupku.ap'' == Aksara Jawa == {{Javanese script}} <center> <pages index="Serat Wulangreh.pdf" from=4 to=48 /> </center> == Pranala njaba== * [https://www.sastra.org/agama-dan-kepercayaan/wulang/1223-wulang-reh-pakubuwana-iv-1931-226 Wulang Rèh, Pakubuwana IV, 1931], sastra.org; pupuh pertama: pamêdhare wasitaning ati | ... | datan wruh yèn akèh ngèsêmi ... * [https://www.sastra.org/agama-dan-kepercayaan/wulang/1784-wulang-reh-pakubuwana-iv-1960-213 Wulang Rèh, Pakubuwana IV, 1960], sastra.org; pupuh pertama: pamêdhare wasitaning ati | ... | tan wruh lamun akèh ngèsêmi ... [[Kategori:Sastra Jawa]] rgqc31iqgguvx3fu3ofrofzyzoth4og 22278 22277 2022-08-16T14:27:45Z Bennylin 7 /* Aksara Jawa */ wikitext text/x-wiki {{wikipedia}} {{Jawa|ꦱꦼꦫꦠ꧀ꦮꦸꦭꦁꦫꦺꦃ}} [[Barkas:Serat Wulangrèh saha Wulang Tatakrama.pdf|page=19|thumb|Serat Wulangrèh 1829/1944; pupuh pertama:<br />Pamedhare wasitaning ati, ..., tan wruh lamun keh kang ngesemi, ...]] [[Barkas:Serat Wulangreh.pdf|page=1|thumb|Serat Wulangrèh 1929; pupuh pertama:<br />Mrih sarkara kang pinurwèng kawi, ..., tan wruh akèh ingkang ngèsemi, ..., pitutur katula-tula, tinalatèn rinuruh sangkaning ririh, ....]] '''PUPUH I''' '''DHANDHANGGULA''' '''01''' Pamedare wasitaning ati, cumanthaka aniru Pujangga, dhahat mudha ing batine, nanging kedah ginunggung, datan wruh yen keh ngesemi, ameksa angrumpaka, basa kang kalantur, turur kang katula-tula, tinalaten rinuruh kalawan ririh, mrih padhanging sasmita. ''Uraian nasihat ini bermula dari kelancangan hati berniat meniru para pujangga, padahal (aku) sangatlah bodoh. Tetapi karena ingin disanjung, tidak tahu jika kelak banyak yang mencibir. Memaksakan diri untuk menciptakan, (meski) dengan bahasa yang kacau balau bahkan tersia-sia, namun (hal ini) kususun dengan teliti dan sabar, semoga isyarat ini menjadi jelas.'' '''02''' Sasmitaning ngaurip puniki, apan ewuh yen nora weruha, tan jumeneng ing uripe, akeh kang ngaku-aku, pangrasane sampun udani, tur durung wruh ing rasa, rasa kang satuhu, rasaning rasa punika, upayanen darapon sampurna ugi, ing kauripanira. ''Isyarat dalam kehidupan ini, tidak mungkin kau pahami jika kau tak mengetahuinya, tidak akan memiliki ketenangan dalam hidupnya. Banyak yang mengaku dirinya sudah memahami isyarat (dalam hidup), padahal belum mengolah rasa, inti dari rasa yang sesunguhnya. Oleh karena itu, berusahalah (memahami makna rasa itu), agar sempurna hidupmu.'' '''03''' Jroning Kur’an nggonira sayekti, nanging ta pilih ingkang uninga, kajaba lawan tuduhe, nora kena den awur, ing satemah nora pinanggih, mundak katalanjukan, temah sasar-susur, yen sira ayun waskita, sampurnane ing badanira, punika sira anggegurua. ''Di dalam Al-Quran tempatmu mencari kebenaran sejati, hanya yang terpilih yang akan memahaminya,kecuali atas petunjuk-Nya. Tiadk boleh dicampur-adukan, tak mungkin kau temukan (kebenaran isyarat), bahakan kau semakin tersesat. Jika kau menghendaki kesempurnaan dalam dirimu, maka bergurulah.'' '''04''' Nanging yen sira ngguguru kaki, amiliha manungsa kang nyata, ingkang becik martabate, sarta kang wruh ing kukum, kang ngibadah lan kang ngirangi, sukur oleh wong tapa, ingkang wus amungkul, tan mikir pawewehing liyan, iku pantes sira guronana kaki, sartane kawruhana. ''Meskipun begitu, jika engkau berguru, Nak. Pilihlah guru yang sebenarnya, tinggi martabatnya, memahami hukum, dan rajin beribadah. Syukur-syukurjika kau temukan seorang pertapa yang tekun dan tidak mengharapkan imbalan orang lain, dia pantas kau gurui. Serta ketahuilah'' '''05''' Lamun ana wong micareng ngelmi, tan mupakat ing patang prakara, aja sira age-age, anganggep nyatanipun, saringana dipun baresih, limbangen lan kang patang, prakara rumuhun, dalil qadis lan ijemak, myang kiyase papat iku salah siji, anaa kang mupakat. ''Jika seseorang berbicara tentang ilmu, tetapi tidak sesuai dengan empat hal, janganlah engkau terlalu cepat menganggap benar adanya. Saringlah agar bening dan ukurlah dengan empat hal, yaitu dalil, hadis, ijmak, dan kiyas. Salah satu dari keempat hal itu harus ada yang sesuai.'' '''06''' Nora kena lamun den antepi, yen ucula sing patang prakara, nora enak legetane, tan wurung ningal wektu, panganggepe wus angengkoki, nora kudu sembahyang, wus salat katengsun, banjure mbuwang sarengat, batal karam nora nganggo den singgahi, bubrah sakehing tata. ''Tidak boleh kau terima (isyarat) jika lepas dari empat hal tadi, karena biasanya tidak baik. (kau akan) merasa sudah menjalankan ‘laku’ sehingga yidak harus sembahyang, akhirnya meninggalkan syariat, tidak perlu tahu mana yang haram dan batal. Hal itu akan merusak aturan.'' '''07''' Angel temen ing jaman mangkin, ingkang pantes kena ginuronan, akeh wong njaja ngelmune, lan arang ingkang manut, yen wong ngelmu ingkang netepi, ing panggawene sarak, den arani luput, nanging iya sasenengan, nora kena den uwor kareping janmi, papancene priyangga. ''Memang sulit mencari seseorang yang patut kau gurui di zaman ini. Banyak yang menjajakan ilmu tetapi jarang yang mengikutinya. Jika seseorang berilmu dan menjalankan lakunya dengan benar, malah dianggap salah. Namun itu hak masing-masing, tidak boleh kau samakan keinginan orang, masing-masing memiliki perbedaan.'' '''08''' Ingkang lumrah ing mangsa puniki, apan guru ingkang golek sabat, tuhu kuwalik tingale, kang wus lumrah karuhun, jaman kuna mapan si murid, ingkang padha ngupaya, kudu anggeguru, samengko iki tan nora, Kyai Guru naruthuk ngupaya murid, dadiya kanthinira. ''Yang biasa terjadi pada masa kini adalah guru yang mencari murid, itu tampak sangat ironis dengan kebiasaan yang terjadi di masa lalu. Zaman dulu murid yang berusaha mencari dan harus berguru, sekarang tidak begitu, malah guru yang ke sana ke mari mencari murid. Jadikan sebagai pengangan (kanthinira merupakan isyarat pola tembang berikutnya, yaitu Kinanthi).'' '''PUPUH II''' '''K I N A N T H I''' '''01''' Padha gulangen ing kalbu, ing sasmita amrih lantip, aja pijer mangan nendra, kaprawiran den kaesthi pesunen sariranira, sudanen dhahar lan guling. ''Kalian biasakanlah megasah kalbu, agar (pikiranmu) tajam menangkap isyarat, jangan hanaya selalu makan dan tidur, jangkaulah sikap kepahlawanan, latihlah dirimu dengan mengurangi makan dan minum.'' '''02''' Dadiya lakunireku, cegah dhahar lawan guling, lawan aja asukan-sukan, anganggoa sawatawis, ala watake wong suka, suda prayitnaning batin. ''Jadikan sebagai lelakon, kurangi makan dan tidur, jangan gemar berpesta pora, gunakan seperlunya (karena) tabiat orang yang gemar berpesta pora adalah berkurangnya kepekaan batin.'' '''03''' Yen wus tinitah wong agung, aja sira gumunggung dhiri, aja raket lan wong ala, kang ala lakunireku, nora wurung ngajak-ajak, satemah anenulari. ''Jika kau sudah ditakdirkan menjadi pembesar, janganlah menyombongkan diri, jangan kau dekati orang yang memiliki tabiat buruk dan bertingkah laku tidak baik, sebab suka atau tidak suka (hal itu) akan menular padamu.'' '''04''' Nadyan asor wijilipun, yen kelakuane becik, utawa sugih carita, carita kang dadi misil, iku pantes raketana, darapon mundhak kang budi. ''Sekalipun berasal dari keturunan kelas bawah, namun memiliki kelakuan yang baik atau memiliki banyak cerita yang berisi (berguna), dia patut kau gauli, (hal itu) akan menambah kebijaksanaanmu.'' '''05''' Yen wong anom pan wus tamtu, manut marang kang ngadhepi, yen kang ngadhep akeh bangsat, nora wurung bisa anjuti, yen kang ngadhep keh durjana, nora wurung bisa maling. ''Jika masih muda, biasanya mengikuti lingkungan, jika di lingkungan itu banyak penjahat, maka jahatnla ia. Jika di lingkungannya banyak pencuri, maka ia pun pandai mencuri.'' '''06''' Sanadyan ta nora melu, pasthi wruh solahing maling, kaya mangkono sabarang, panggawe ala puniki, sok weruha nuli bisa, iku panuntuning eblis. ''Meskipun tidak ikut (mencuri) pasti mengetahui bagaimana cara mencuri. Demikanlah (karakter) semua perbuatan jelek, awalnya hanya tahu, kemudian bisa melakukan, itulah bujukan iblis.'' '''07''' Panggawe becik puniku, gampang yen wus den lakoni, angel yen durung kalakyan, aras-arasen nglakoni, tur iku den lakonana, mupangati badaneki. ''Perbuatan yang benar itu akan mudah jika sudah dilaksanakan, terasa sulit jika belum dilakukan, enggan melaksanakan, namun jika dilakukan (hal itu) akan bermanfaat bagi jiwa raga kita.'' '''08''' Yen wong anom-anom iku, kang kanggo ing masa iki, andhap asor kang den simpar, umbag gumunggunging dhiri, obral umuk kang den gulang, kumenthus lawan kumaki. ''Para pemuda di masa sekarang meninggalkan sopan santun dan rendah hati, sebaliknya mengumbar kesombongan dan tinggi hati.'' '''09''' Sapa sira sapa ingsun, angalunyat sarta edir, iku wewatone uga, nom-noman adoh wong becik, emoh angrungu carita, carita ala miwah becik. ''Tidak mengenal teman satu sama lain, kurang ajar, dan congkak, itu juga kebiasaannya, para pemuda menjauhi orang yang berperilaku baik, tidak mau mendengar cerita yang baik maupun cerita yang jelek.'' '''10''' Cerita pan wus kalaku, panggawe ala lan becik, tindak bener ala lan ora, kalebu jro cariteki, mulane aran carita, kabeh-kabeh den kawruhi. ''Adapun cerita yang sudah terjadi, adalah perbuatan baik dan buruk, tingkah laku benar dan tidak benar termasuk ke dalam jenis cerita, oleh karena itu disebut cerita, selurihnya harus kau ketahui.'' '''11''' Mulane wong anom iku, abecik ingkang taberi, jejagongan lan wong tuwa, ingkang sugih kojah ugi, kojah iku warna-warna, ana ala ana becik. ''Oleh karena itu, sebagai pemuda seharusnya rajin berkomunikasi dan berembug dengan orang tua yang banyak bicara. Ingat, bicara itu banyak macamnya, ada yang baik, ada pula yang buruk.'' '''12''' Ingkang becik kojahipun, sira anggoa kang pasthi, ingkang ala singgahana, aja sira anglakoni, lan den awas wong akojah, iya ing masa puniki. ''Pastikan kau ikuti pembicaraan yang baik, yang kurang baik singkirkan, jangan kau lakukan, meskipun begitu, di masa sekarang waspadalah setiap orang bicara.'' '''13''' Akeh wong kang sugih wuwus, nanging den sampar pakolih, amung badane priyangga, kang den pakolehaken ugi, panastene kang den umbar, nora nganggo sawatawis. ''Banyak orang yang pandai bicara namun pembicaraannya itu dibungkus dengan maksud untuk mementingkan diri sendiri, hanya dirinya yang diuntungka, mengumbar kedengkian tanpa batas.'' '''14''' Aja ana wong bisa tutur, amunga ingsun pribadhi, aja ana ingkang memadha, angrasa pinter pribadhi, iku setan nunjang-nunjang, tan pantes den pareki. ''Jangan ada orang yang dapat berbicara kecuali dirinya sendiri dan jangan ada yang meyamai, merasa paling pandai, itu adalah perilaku setan, tidak pantas kau dekati.'' '''15''' Sikakna di kaya asu, yen wong kang mangkono ugi, dahwen apan nora layak, yen sira sandhinga linggih, nora wurung katularan, becik singkirana ugi. ''Jika kau temui orang seperti itu, usirlah seperi kau menghalau anjing, dia tak patut kau dekati apalagi menemaninya duduk, niscaya kau akan ketularan, lebih baik hindarilah.'' '''16''' Poma-poma wekasingsun, mring kang maca layang iki, lair batin den estokna, saunine layang iki, lan den bekti mring wong tuwa, ing lair praptaning batin. ''Bagi yang membaca surat ini, perhatikan dengan sungguh-sungguh nasihatku ini, patuhilah secara lahir dan batin, laksnakan apa yang tertulis dalam surat ini, dan berbaktilah terhadap orang tua, lahir dan batin.'' '''PUPUH III''' '''G A M B U H''' '''01''' Sekar gambuh ping catur, kang cinatur polah kang kalantur, tanpa tutur katula-tula katali, kadaluwarsa kapatuh, katuruh pan dadi awon. ''Sekar gambuh pola yang keempat, yang menjadi bahan perbincangan adalah perlaku yang tidak teratur, tidak mau mendengar nasihat, semakin lama semakin tak terkendali, hal ini akan berakibat buruk.'' '''02''' Aja nganti kabanjur, barang polah ingkang nora jujur, yen kebanjur sayekti kojur tan becik, becik ngupayaa iku, pitutur ingkang sayektos. ''Jangan sampai kau terlanjur dengan tingkah polah yang tidak jujur, jika sudah telanjur akan mecelakakan, dan hal itu tidak baik. Oleh karena itu, berusahalah ajaran yang sejati.'' '''03''' Tutur bener puniku, sayektine apantes tiniru, nadyan metu saking wong sudra papeki, lamun becik nggone muruk, iku pantes sira anggo. ''Ajaran yang benar itu patut kau ikuti, meskipun berasal dari orang yang rendah derajatnya, namun jika baik dalam mengajarkan, maka ia pantas kau terima.'' '''04''' Ana pocapanipun, adiguna adigang adigung, pan adigang kidang adigung pan esthi, adiguna ula iku, telu pisan mati sampyoh. ''Ada kiasa yang berbunyi adiguna, adigang, adigung, adigang kiasan kijang, adigung kiasan gajah, dan adiguna kiasan ular. Ketiganya mati bersamaan.'' '''05''' Si kidang ambegipun, angandelaken kebat lumpatipun, pan si gajah angandelken gung ainggil, ula ngandelaken iku, mandine kalamun nyakot. ''Tabiat si kijang adalah menyombongkan kecepatannya berlari, si gajah menyombongkan tubuhnya yang tinggi besar, sedangkan si ular menyombongkan bisaya yang ganas bila menggigit.'' '''06''' Iku upamanipun, aja ngandelaken sira iku, suteng nata iya sapa kumawani, iku ambeke wong digang, ing wasana dadi asor. ''Itu semua hanya perumpamaan, janganlah kau menyombongkan diri karena putra raja sehingga merasa tidak mungkin ada yang berani, itu tabiat yang adiganng, ujung-ujungnya merendahkanmu.'' '''07''' Adiguna puniku, ngandelaken kapinteranipun, samubarang kabisan dipundheweki, sapa bisa kaya ingsun, togging prana nora enjoh. ''Watak adiguna adalah menyombongakan kepandaiannya, seluruh kepandaian adalah miliknya. Siapa yang bisa seperti aku, padahal akhirnya tidak sanggup.'' '''08''' Ambek adigung iku, angungasaken ing kasuranipun, para tantang candhala anyenyampahi, tinemenan nora pecus, satemah dadi geguyon. ''Tabiat orang adigung adalah menyombongkan keperkasaan dan keberaniannya, semuanya ditantang berkelahi, bengis, dan suka mencela. Tetapi jika benar-benar dihadapi, ia tak akan melawan, bahkan jadi bahan tertawaan.'' '''09''' Ing wong urip puniku, aja nganggo ambek kang tetelu, anganggowa rereh ririh ngati-ati, den kawangwang barang laku, kang waskitha solahing wong. ''Dalam kehidupan, jangan kau kedepankan tiga tabiat tersebut, berlakulah sabar, cermat, dan hati-hati. Perhatikan segala tingkah laku, waspadai segala perilaku orang lain.'' '''10''' Dene tetelu iku, si kidang suka ing panitipun, pan si gajah alena patinireki, si ula ing patinipun, ngandelaken upase mandos. ''Dari ketiganya itu, si kijang mati karena kegembiraannya, gajah mati karena keteledorannya, sedangkan ular mati karena keganasan bisanya.'' '''11''' Tetelu nora patut, yen tiniru mapan dadi luput, titikane wong anom kurang wewadi, bungah akeh wong kang nggunggung, wekasane kajalomprong. ''Ketiganya tidak patut kau tiru, kalau kau tiru akibatnya akan buruk. Ciri-ciri pemuda adalah tidak dapat menyimpan rahasia, senang bia banyak yang menyanjung yang akhirnya menjerumuskan.'' '''12''' Yen wong anom iku, kakehan panggunggung, dadi kumprung, pengung bingung wekasane pan angoling, yen ginunggung muncu-muncu, kaya wudun meh mencothot. ''Jika pemuda terlalu banyak sanjungan, maka ia menjadi tolol, tuli, dan bingung, akhirnya mudah diombang-ambingkan, jika sedang dimuji, maka monyong seperti bisul yang hampir meletus'' '''13''' Dene kang padha nggunggung, pan sepele iku pamrihipun, mung warege wadhuk kalimising lathi, lan telese gondhangipun, reruba alaning uwong. ''Adapun yang senang menyanjung sangat sederhana keinginannya, yaitu kenyang perut, basah lidah dan tenggorokan dengan menjual keburukan orang lain.'' '''14''' Amrih pareke iku, yen wus kanggep nuli gawe umuk, pan wong akeh sayektine padha wedi, tan wurung tanpa pisungsung, adol sanggup sakehing wong. ''Supaya dekat (dengan atasan). Jika sudah terpakai kemudian membuat ulah dengan membuat orag menjadi takut sehingga ia menerima upeti dari hasil menjual kemampuan orang lain.'' '''15''' Yen wong mangkono iku, nora pantes cedhak lan wong agung, nora wurung anuntun panggawe juti, nanging ana pantesipun, wong mangkono didhedheplok. ''Orang seperti itu tidak pantas untuk berdekata dengan pembesar karena dapat mendorong untuk berbuat jahat. Meskipun begitu tetap ada kepantasannya, yaitu ditumbuk.'' '''16''' Aja kakehan sanggup, durung weruh tuture agupruk, tutur nempil panganggepe wruh pribadi, pangrasane keh kang nggunggung, kang wus weruh amalengos. ''Jangan terlalu merasa tahu banyak. Belum melihat dengan mata kepala sendiri tetapi banyak berbicara, bahkan hanya dengan mendengar seolah-olah mengetahui sendiri. Dikiranya banyak yang menyanjung, padahal yang mengetahuinya akan memalingkan muka.'' '''17''' Aja nganggo sireku, kalakuwan kang mangkono iku, nora wurung cinirenen den titeni, mring pawong sanak sadulur, nora nana kang pitados. ''Oleh karena itu, Nak. Jangan kau bersikap seperti itu karena pasti akan mencadi catatan dalam hati sanak saudara. Mereka tidak akan percaya lagi kepadamu.'' '''PUPUH IV''' '''P A N G K U R''' '''01''' Sekar pangkur kang winarna, lelabuhan kang kanggo wong ngaurip, ala lan becik puniku, prayoga kawruhana, adat waton puniku dipunkadulu, miwah ingkang tata krama, den kaesthi siyang ratri. ''Nasihat ini dibalut dengan tembang Pangkur. Seyogianya kau memahami hakikat pengabdian bagi kehidupan, tentang baik dan buruk perlu kau ketahui. Pahami pula ada dan aturan, serta siang malam jangan kau lupakan tata krama'' '''02''' Deduga lawan prayoga, myang watara reringa aywa lali, iku parabot satuhu, tan kena tininggala, tangi lungguh angadeg tuwin lumaku, angucap meneng anendra, duga-duga nora kari. ''Jangan kau lupakan pertimbangan, boleh sedikit curiga karena hal itu merupakan (keharusan) yang tidak boleh kau lupakan, baik ketka sedang terjaga, duduk, bangun, maupun berjalan, diam, berbicara, maupun tidur (jangan lupakan nalar).'' '''03''' Miwah ta sabarang karya, ing prakara kang gedhe lan kang cilik, papat iku aja kantun, kanggo sadina-dina, rina wengi nagara miwah ing dhusun, kabeh kang padha ambegan, papat iku aja lali. ''Demikian pula pertimbangan empat perkara dalam segala hal baik yang besar maupun yang kecil jangan kau lupakan, terapkan sehari-hari, siang atau malam, di kota maupun di desa. (Hal ini berlaku) untuk semua makhluk yang bernapas.'' '''04''' Kalamun ana manusa, anyinggahi dugi lawan prayogi, iku watake tan patut, awor lawan wong kathah, wong degsura ndaludur tan wruh ing edur, aja sira pedhak-pedhak, nora wurung neniwasi. ''Jika ada manusia yang melupakan pertimbangan nalar, itu tak patut berbaur dengan orang banyak. Janganlah kau dekati orang yang tak tahu adat dan hanya menuruti kemauannya sendiri, (orang seperto itu) akan membawa kehancuran.'' '''05''' Mapan watake manusa, pan ketemu ing laku lawan linggih, solah muna-muninipun, pan dadi panengeran ingkang, kang apinter kang bodho miwah kang luhur, kang sugih lan kang melarat, tanapi manusa singgih. ''Ciri perilaku manusia itu tampak dari bagaimana varanya berjalan dan duduk, tindak-tanduk dalam berbicara. Meskipun orang itu pandai atau bodoh, berderajat tinggi atau hina, kaya atau miskin'' '''06''' Ulama miwah maksiyat, wong kang kendel tanapi wong kang jirih, durjana bebotoh kaum, lanang wadon pan padha, panitike manusa wateke wewatekipun, apa dene wong kang nyata, ing pangawruh kang wus pasthi. ''Ulama atau penjahat, pemberani maupun penakut, pencuri maupun bebotoh, atau lelaki maupun perempuan semua memiliki ciri-ciri yang sama.'' '''07''' Tinitik ing solah muna, lawan muni ing laku lawan linggih, iku panengeran agung, winawas ginrahita, pramilane ing wong kuna-kuna iku, yen amawas ing sujanma, datan kongsi mindho gaweni. ''Terlihat dari tindak-tanduk, berbicara, berjalan, dan duduk, itu cirri utama yang mudah diketahui dan dirasakan. Oleh karena itu, orang jaman duu tidak pernah salah dalam menilai orang.'' '''08''' Masa mengko mapan arang, kang katemu ing basa kang basuki, ingkang lumrah wong puniku, dhengki srei lan dora, iren meren dahwen pinasten kumingsun, opene nora prasaja, jail mutakil bakiwit. ''Masa sekarang, sangat sulit menemukan perilaku yang baik. Umumnya (manusia sekarang) itu dengki, serakah, dan pembohong, malas, iri, senang encela, sombong, tidak jujur, jahil, banyak curiga, dan curang'' '''09''' Alaning liyan den andhar, ing becike liyan dipunsimpeni, becike dhewe ginunggung, kinarya pasamuan, nora ngrasa alane dhewe ngendhukur, wong mangkono wateknya, nora kena denpedhaki. ''Kejelekan orang lain disebarluaskan, sementara kebaikan (orang lain) disembunyikan, kebaikannya sendiri disanjung-sanjung dan dibicarakan dalam pertemuan, tidak merasa kejelekannya sendiri bertumpuk. Orang yang bertabiat seperti itu tidak layak kau dekati.'' '''10''' Iku wong durjana murka, nora nana mareme jroning ati, sabarang karepanipun, nadyan wusa katekan, karepane nora mari saya banjur, luwamah lawan amarah, iku kang den tut wuri. ''Orang seperti itu disebut penjahat serakah, tidak pernah merasa puas meskipun semua keinginannya telah terpenuhi, kemauannya tidak ernah berhenti, malah semakinmenjadi-jadi, menurutkan hawa nafsu lawamah dan amarah.'' '''11''' Ing sabarang tingkah polah, ing pangucap tanapi lamun linggih, sungkan asor ambekipun, pan lumuh kaungkulan, ing sujanma pangrasane dhewekipun, nora nana kang memadha, angrasa luhur pribadi. ''Segala tingkah laku, dalam berbicara maupun duduk, tabiatnya tidak mau dikalahkan oleh orang lain, tidak mau ada yang menyamai, ia merasa dirinya paling tinggi.'' '''12''' Aja nedya katempelan, ing wewatek kang tan panates ing budhi, watek rusuh nora urus, tunggal lawan manusa, dipun sami karya labuhan kang patut, darapon dadi tuladha, tinuta ing wuri. ''Jangan sampai kau dihinggapi tabiat yang tidak pantas karena perilaku jahat seperti itu tidak patut disandang manusia. Seyognya berbuatlah kebajikan sehingga menjadi suri teladan dan panutan di kemudian hari.'' '''13''' Aja lunyu lemer genjah, angrong pasanakan nyumur gumuling, ambubut arit puniku, watek datan raharja, pan wong lunyu nora pantes dipunenut, monyar-manyir tan anteban, dela lemeran puniku. ''Janganlah bersikap lunyu lemer genjah, angrong pasanakan nyumur gumuling,'' dan ''ambubut arit karena sifat itu tidak akan menyelamatkanmu, tidak patut kau anut. Watak lunyu itu artinyakata-katanya tidak bisa dipegang, sedangkan sifat lemer'' '''14''' Para penginan tegesnya, genjah iku cak-cekan barang kardi, angrong pasanak liripun, remen ulah miruda, mring rabine sadulur miwah ing batur, mring sanak myang prasanakan, sok senenga den ramuhi. ''Adalah mudah tergiur sesuatu. Genjah artinya senang berkata jorok, angrong pasanakan artinya senang berselingkuh dengan istri orang, dan jika sudah mencintai istri sahabat atau kerabat harus terlaksana.'' '''15''' Nyumur guling linira, ambeladhah nora duwe wewadi, nora kene rubung-rubung, wewadine den umbar, mbuntut arit punika pracekanipun, ambener ing pangarepan, nanging nggarethel ing wuri. ''Nyumur gumuling artinya tidak dapat menyimpan rahasia, jika mendengar kabar (meskipun sebagian) langsung disebarluaskan. Mbuntut arit artinya di awal terdengar baik tapi menggerutu di belakang.'' '''16''' Sabarang kang dipun ucap, nora wurung amrih oleh pribadi, iku labuhan patut, aja na nedya nulad, ing wateking nenem prakara punika, sayogyane ngupayaa, lir mas tumimbul ing warih. ''Semua yang diucapkannya hanya untuk keuntungan diri sendiri. Hal itu bukan kebajikan yang baik, dan jangan ada yang meniru keenam sifat di atas. Seyogianya berlakulan seperti emas yang tersembul di permukaan. (mas tumimbul merupakan isyarat pola tembang berikutnya yaitu maskumambang).'' '''PUPUH V''' '''MASKUMAMBANG''' '''01''' Nadyan silih bapa biyung kaki nini, sadulur myang sanak, kalamun muruk tan becik, nora pantes yen den nuta. ''Meskipun ayah, ibu, kakek, maupun nenek jika nasihatnya tidak baik, maka jangan kau dengar, tidak patut kau turuti.'' '''02''' Apan kaya mangkono karepaneki, sanadyan wong liya, kalamun watake becik, miwah tindake prayoga. ''Demikian seharusnya. Meskipun orang lain, namun memiliki tabiat dan tingkah lakunya yang baik'' '''03''' Iku pantes yen sira tiruwa ta kaki, miwah bapa biyung, amuruk watek kang becik, iku kaki estokena. ''Itu pantas kau tiru, Nak, begitu pula jika ayah dan ibu memiliki nasihat yang baik, maka turutilah, Nak.'' '''04''' Wong tan manut pitutur wong tuwa ugi, pan nemu duraka, ing dunya praptaning akhir, tan wurung kasurang-surang. ''Orang yang tidak mentaati orang tua itu durhaka, dia akan kena kutuk sejak hidup di dunia sampai di alam akhir'' '''05''' Maratani mring anak putu ing wuri, den padha prayitna, aja sira kumawani, ing bapa tanapi biyang. ''Hingga kelak ke anak cucu. Oleh karena itu, perhatikan sungguh-sungguh, jangan engkau kurang ajar kepada ayah atau ibu'' '''06''' Ana uga etung-etungane kaki, lelima sinembah, dununge sawiji-wiji, sembah lelima punika. ''Ada juga yang disebut dengan lima sujud (bakti), Nak. Adapun kelima jenis sujud (bakti) itu adalah:'' '''07''' Kang dhingin rama ibu kaping kalih, marang maratuwa, lanang wadon kaping katri, ya marang sadulur tuwa. ''Yang pertama ayah dan ibu, kedua kepada mertua baik laki-laki maupun perempuan, ketiga kepada saudara tua'' '''08''' Kaping pate marang guru sayekti, sembah kaping lima marang Gustinira yekti, parincine kawruhana. ''Keempat kepada guru, sedangkan kelima kepada raja (atasan). Adapun penjelasannya adalah'' '''09''' Pramila rama ibu den bekteni, kinarya jalaran, anane badan puniki, kinawruhan padhang hawa. ''Mengapa ayah dan ibu harus dibaktikan, sebab keduanya adalah perantara yang menyebabkan kita hadir di dunia'' '''10''' Uripira pinter samubarang kardi, saking ibu rama, ing batin saking Hyang Widdhi, milane wajib sinembah. ''Semua kepandaianmu bermula dari ayah dan ibu yang secara mata batin berasal dari Yang Mahakuasa. Oleh karena itu (mereka) patut kau sembah.'' '''11''' Ya mulane maratuwa jalu estri, pan wajib sinembah, angsung kabungahan tuwin, aweh rasa ingkang nyata. ''Mengapa kedua mertuamu patut kau sembah, sebab mereka memberimu kebahagiaan dan kenikmatan sejati'' '''12''' Katanipun sadulur tuwa puniki, pan wajib sinembah, gegentening bapa benjing, mulane guru sinembah. ''Sementara saudara tua harus kau sembah karena ia adalah ganti ayah kelak. Adapun guru wajib disembah karena'' '''13''' Kang atuduh sampurnanning urip, tumekeng antaka, madhangken pethenging ati, anuduhaken marga mulya. ''Yang menunjukkan kesempurnaan hidup sampai datangnya kematian, menerangkan gelapnya hati, menunjukkan jalan kemulyaan'' '''14''' Wong duraka ing guru abot sayekti, milae den padha, mintaa sih ywa nganti, suda kang dadi sihira. ''Orang yang dikutuk guru sangat berat, oleh karena itu mengharaplah kasih sayang guru kepadamu jangan sampai berkurang'' '''15''' Kaping lima dununge sembah puniki, mring Gusti Kang Murba, ing pati kalawan urip, aweh sandhang lawan pangan. ''Adapun sembah yang kelima adalah kepada raja yang berkuasa atas hidup dan matimu, memberimu sndang dan pangan'' '''16''' Wong neng dunya kudu manut marang Gusti, lawan dipunawas, sapratingkahe den esthi, aja dumeh wus awirya. ''Orang yang hidup seyogianya berbakti kepada raja serta menjaga segala tindakan agar selalu benar, jangan sombong meskipun sudah berkuasa'' '''17''' Nora beda putra santana wong cilik, yen padha ngawula, pan kabeh namaning abdi, yen dosa kukume padha. ''Tidak berbeda antara putra raja dan kerabat raja dengan rakyat jelata dalam hal mengabdi. Bukankah kedudukan abdi semuanya sama di mata hukum?'' '''18''' Yen rumasa putra santana sireki, dadine tyasira, angendiraken sayekti, nora wurung anemu papa. ''Jika kau merasa sebagai putra raja atau kerabat raja, itu artinya kau menyombongkan diri, hal ini akan menyebabkan kesulitan bagimu'' '''19''' Angungasken putra sentananeng Aji, iku kaki aja, wong suwita nora keni, kudu wruh ing karyanira. ''Janganlah kau mengagungkan diri sebagai putra raja, Anakku orang yang mengabdi (kepada raja) tidak boleh demikian, kau harus tahu kewajiban'' '''20''' Yen tinuduh marang Sang Maha Narpati, sabarang tuduhnya, iku estokna ugi, karyanira sungkemana. ''Jika diperintah oleh Sri Baginda, apapun bentuk printahnya, maka hormati dan taati perintahnya'' '''21''' Aja mengeng ing parentah sang siniwi, den pethel aseba, aja malincur ing kardi, lan aja ngepluk sungkanan. ''Janganlah menghindar pada perintah raja. Rajinlah menghadap dan jangan malas menjalankan tugas. Jangan sering terlambat dan menolak tugas'' '''22''' Luwih ala-alane ing wong ngaurip, wong ngepluk sungkanan, tan patut ngawuleng aji, angengera sapa-sapa. ''Seburuk-buruknya orang hidup adalah bangun terlambat dan menolak kewajiban. Jika mengabdi kepada raja bahkan mengabdi kepada siapapun, hal itu tidak layak'' '''23''' Angengera ing bapa biyung pribadi, yen ngepluk sungkanan, nora wurung den srengeni, binalang miwah pinala. ''Ikut pada ayah maupun ibu sekalipun, jika bangun terlambat dan menolak kewajiban pasti dimarahi, disambit, atau dipukul'' '''24''' Apa kaya mangkono ngawuleng aji, yen ngepluk sungkanan, tan wurung manggih bilahi, ing wuri aja ngresula. ''Demikan pula mengabdi kepada raja, jika bangun terlambat dan malas akan celaka, (jika terjadi hal demikian) jangan kau menyesal di belakang hari'' '''25''' Pan kinarya dhewe bilahine ugi, lamun tinemenan, sabarang karyaning Gusti, lahir batin tan suminggah. ''Bukankah celakanya itu hasil kerjanaya juga? Jika kau bersungguh-sungguh secara lahir batin, jangan kau menghindar'' '''26''' Mapan Ratu tan duwe kadang myang siwi, sanak prasanakan, tanapi garwa kekasih, amung bener agemira. ''Karena memang raja tidak memiliki putra, saudara, dan kerabat, demikian puia (raja) tidak memiliki istri atau kekasih, yang dipegang hanya aturan'' '''27''' Kukum adil adat waton kang denesthi, mulane ta padha, den rumeksa marang Gusti, endi lire wong rumeksa. ''Hukum yang adil dan adat istiadat, itu yang dijalankan raja. Oleh karena itu, jagalah. Adapun cara menjaga raja adalah'' '''28''' Dipun gemi nastiti ngati-ati, gemi mring kagungan, ing Gusti ywa sira wani, anggegampang lawan aja ''Hidup hemat, teliti, damn hati-hati. Janganlah kau menggampangkan milik raja, juga jangan'' '''29''' Wani-wani nuturken wadining Gusti, den bisa rerawat, ing wewadi sang siniwi, nastiti barang parentah. ''sekalipun berani membocorkan rahasia raja. Simpanlah rapat-rapat rahasia raja dan cermati selurruh perintahnya.'' '''30''' Ngati-ati ing rina kalawan wengi, ing rumeksanira, lan nyadhong karsaning Gusti, Dudukwuluhe kang tampa. ''Cermatilah segala milik raja dan berhati-hatilah siang dan malam sambil menerima perintah raja (dudukwuluhe adalah isyarat pola tembang berikutnya, yaitu dudukwuluh)'' '''PUPUH VI''' '''DUDUK WULUH''' '''01''' Wong ngawula ing Ratu luwih pakewuh, nora kena minggrang-minggring, kudu mantep sartanipun, setya tuhu marang Gusti, dipunmiturut sapakon. ''Mengabdi kepada raja memang amat repot, tidak boleh ragu-ragu dan harus mantap, serta setia dan percaya kepada raja'' '''02''' Mapan Ratu kinarya wakil Hyang Agung, marentahaken hukum adil, pramila wajib den enut, sing sapa tan manut ugi, ing parentahe Sang Katong. ''Bukankah raja adalah wakil Yang Mahaagung, yang menjalankan hukum dan keadilan sehingga harus ditaati. Barang siapa yang tidak menuruti perintah sang raja'' '''03''' Aprasasat mbadali karseng Hyang Agung, mulane babo wong urip, saparsa suwiteng Ratu, kudu eklas lair batin, aja nganti nemu ewoh. ''Ibarat ingkar dari Yang Mahaagung. Oleh karena itu, setiap yang mengabdi kepada raja harus ikhlas lahir batrin agar tidak mendapat kesulitan'' '''04''' Ing wurine yen ati durung tuwajuh, angur sira ngabdi, becik ngidunga karuhun, aja age nuli ngabdi, yen durung eklas ing batos. ''di belakang hari. Jika hati belum bulat, jangan kau mengabdi, lebih baik jika menumpang tinggal dulu jangan kemudian mengabdi jika batin belum pasrah'' '''05''' Anggur ngindung bae pan nora pakewuh, lan nora nana kang ngiri, amungkul pakaryanipun, nora susah tungguk kemit, seba apan nora nganggo ''Lebih baik menumpang tinggal agar tidak susah dan tidak ada ayang memerintah, tekun bekerja, tidak perlu bertugas jaga, bahkan tidak perlu menghadap'' '''06''' Mung yen ana tongtonan metu ing lurung, kemul bebede sasisih, sarwi mbanda tanganipun, glindhang-glindhung tanpa keris, andhodhok pinggiring bango. ''cuma jika ada keramaian tontonan di jalan, keluar dengan kain bebed sebelah sambil bersilang tangan, hilir mudik tanpa keris, duduk di pinggir warung.'' '''07''' Suprandene jroning tyas, anglir tumenggung, mengku bawat Senen Kemis, mankono iku liripun, nora kaya wong ngabdi, wruh plataraning Sang Katong. ''Meskipun demikian, di dalam hatinya merasa sebagai seorang tumenggung yang berpatyung kebesaran. Sikap seperti itu bukanlah sikap pengabdi yang setiap hari hanya melikat halaman istana'' '''08''' Lan keringan sarta ana aranipun, lan ana lungguhe ugi, ing salungguh-lungguhipun, nanging ta dipunpakeling, mulane pinardi kang wong. ''yang terhormat, memiliki gelar dan kedudukan. Tetapi ingat, orang yang mengabdi itu harus memperhatikan:'' '''09''' Samubarang karyanira Sang Aprabu, sayekti kudu nglakoni, sapalakartine iku, wong kang padha-padha ngabdi, panggaweyane pan saos. ''Seluruh perintah raja harus dilaksanakan, karena kewajiban mengabdi adalah menghadap dan menantikan perintah raja'' '''10''' Kang nyantana bupati mantri panewu, kliwon peneket miji, panalaweyan pananjung, tanapi para prajurit, lan kang nambut karyeng katong. ''Baik yang mengadi sebagai bupati, mantra, penewu, kliwon, peneket, miji, panalawe, pananjung, maupun prajurit dan yang bekerja pada raja'' '''11''' Kabeh iku kawajiban sebanipun, ing dina kang amarengi, wiyosanira Sang Aprabu, sanadyan tan miyos ugi, pasebane aja towong. ''Semua memiliki kewajiban untuk menghadap pada hari yang bersamaan pada saat raja bersidang. Sekalipun tidak ikut bersidang, jangan (dijadikan alasan untuk) tidak menghadap'' '''12''' Ingkang lumrah yen karep seba wong iku, nuli ganjaran den icih, yen tan oleh nuli mutung, iku sewu sisip, yen wus mangerti ingkang wong. ''Biasanya, orang yang rajin menghadap itu mengharapkan mendapat hadiah, jika tidak mendapat hadiah, ia ngambek. (sikap seperti itu) keliru bagi orang yang bijak'' '''13''' Tan mangkono etunge kang uwis weruh, ganjaran datan pinikir, ganjaran pan wus rumuhun, amung naur sihing Gusti, winales ing lair batos. ''Bagi yang sudah mengetahui, perhitungannya tidak begitu, masalah hadiah tidak dipikirkan, karena hadiah sebenarnya sudah diterima terlebih dahulu, sehingga tinggal membalas kebaikan raja dengan lahir batin'' '''14''' Setya tuhu marang saprentahe pan manut, ywa lenggana karseng Gusti, wong ngawula paminipun, lir sarah mungging jaladri, darma lumampah sapakon. ''Melaksanakan segala perintah raja. Jangan membantah kehendak raja. Orang mengabdi ibarat sampah di samudra, hanya sekadar menjalankan'' '''15''' Dene begja cilaka utawa luhur, asor iku pan wus pasthi, ana ing bebadanira, aja sok amuring muring, marang Gusti Sang Akatong. ''Adapun kebahagiaan dan kesengsaraan, ataupun tinggi rendah tergantung pada takdir masing-masing, jangan suka marak kepada raja'' '''16''' Mundhak ngakehaken ing luputireku, ing Gusti tuwin Hyang Widdhi, dene ta sabeneripun, mupusa kalamun pasthi, ing badan tan kena megoh. ''Hal itu akan menambah kesalahan kepada raja serta Yang Mahakuasa. Yang benar adalah menerima takdir diri, jangan berdiam diri'' '''17''' Tulisane ing lohkil makful kang rumuhun, pepancen sawiji-wiji, tan kena owah sarambut, tulisan badan puniki, aja na mundur ing kewoh. ''Yang sudah tersurat dalam laukhil makfudz tidak dapat diubah barang serambutpun, oleh karena itu jangan mundur meghadapinya (mundur adalah isyarat pola tembang berikutnya, yaitu durma)'' '''PUPUH VII''' '''D U R M A''' '''01''' Dipun sami ambanting ing badanira, nyudha dhahar lan guling, darapon sudaa, nepsu kang ngambra-ambra, rerema ing tyasireki, dadya sabarang, karyanira lestari. ''Biasakanlah melatih dirimu untuk prihatin dengan mengurangi makan dan tidur agar berkurang nafsu yang menggelora, heningkan hatimu hingga tercapai yang kau inginkan'' '''02''' Ing pangrawuh lair batin aja mamang, yen sira wus udani, mring sariranira, lamun ana kang Murba, masesa ing alam kabir, dadi sabarang, pakaryanira ugi. ''Janganlah ragu terhadap pengetahuan lahir batin. Jika kau memahami bahwa dalam kehidupan ini ada yang berkuasa, mudah-mudahan keinginanmu terkabul'' '''03''' Bener luput ala becik lawan beja, cilaka mapan saking, ing badan priyangga, dudu saking wong liya, mulane den ngati-ati, sakeh dirgama, singgahana den eling. ''Benar salah, baik buruk, serta untung rugi, bukankah berasal dari dirimu sendiri? Bukan dari orang lain. oleh karena itu, hati-hatilah terhadap segala ancaman, hindari dan ingat'' '''04''' Apan ana sesiku telung prakara, nanging gedhe pribadi, puniki lilira, yokang telung prakara, poma ywa nggunggung sireki, sarta lan aja, nacat kepati pati. ''Bukankah ada tiga perkara utama yang akan membesarkanmu? Ketiga perkara tersebut adalah jangan menyombongkan diri, jangan mecela'' '''05''' Lawan aja maoni sabarang karya, sithik-sithik memaoni, samubarang polah, tan kena wong kumlebat, ing masa mengko puniki, apan wus lumrah, uga padha maoni. ''Dan jangan mengritik hasil orang lain, sedikit-sedikit mengritik, segala tingkah orang lain dikritik. Memang zaman sekarang sudah lumrah orang mengritik'' '''06''' Mung tindake dhewe datan winaonan, ngrasa bener pribadi, sanadyan benera, yen tindake wong liya, pasti den arani sisip, iku wong ala, ngganggo bener pribadi. ''Hanya hasil karya sendiri yang tidak dikritik karena merasa paling benar. Meskipun benar, jika perbuatan orang lain pasti dikatakan salah. Hal itu salah karena kebenarannya menggunakan (ukuran) diri sendiri'' '''07''' Nora nana panggawe kang luwih gampang, kaya wong memamaoni, sira eling-eling, aja sugih waonan, den sami salajeng budi, ingkang prayoga, sapa-sapa kang lali. ''Tidak ada perbuatan yang lebih mudah daripada mengritik. Kau ingatlah, jangan terlalu sering mengritik, selalulah berpikir baik. Barang siapa yang lupa'' '''08''' Ingkang eling iku padha angilangna, marang sanak kanca kang lali, den nedya raharja, mangkono tindakira, yen tan nggugu liya uwis, teka menenga, mung aja sok ngrasani. ''Dari yang ingat, maka ingatkan. Kepada sanak dan kerabat semoga bahagia. Begitu seharusnya tidakanmu, namun jika tidak diturut, maka diamlah, namun jangan membicarakan'' '''09''' Nemu dosa gawanen sakpadha-padha, dene wong ngalem ugi, yen durung pratela, ing temen becikira, aja age nggunggung kaki, meneh tan nyata, dadi cirinireki. ''Kau akan berdosa pada sesame. Begitupun jika kau memuji yang belum kaubuktikan kebenarannya, jangan terburu-buru memuji, Anakku. Karena jika tidak terbukti malah akan menjadi celaan'' '''10''' Dene kang wus kaprah ing masa samangkya, yen ana den senengi, ing pangalemira, pan kongsi pandirangan, matane kongsi malirik, nadyan alaa, ginunggung becik ugi. ''Adapun yang sering terjadi pada zaman sekarang adalah jika ada orang yang disenanginya maka dipuji setinggi langit sampai matanya melotot, meskipun jelek tetapi tetap dikatakan baik'' '''11''' Aja ngalem aja mada lamun bisa, yen uga masa mangkin iya ing sabarang, yen nora sinenengan, den poyok kapati pati, nora prasaja, sabarang kang den pikir. ''Kalau bisa, jangan memuji atau mencela. Namun kini, jika tidak disenangi maka akan dicela habis-habisan, yang dipikirkan pun bermacam-macam'' '''12''' Ngandhut rukun becike ngarep kewala, ing wuri angarsani, ingkang ora-ora, kabeh kang rinasanan, ala becik den rasani, tan parah-parah, wirangronge gumanti. ''Pada awalnya berpura-pura baik, tetapi di belakang diomongkan yang bukan-bukan, pembicaraan pun berganti (wirangrong merupakan isyarat pergantian pola tembang beirkutnya, yaitu wirangrong)'' '''PUPUH VIII''' '''WIRANGRONG''' '''01''' Den samya marsudeng budi, wuweka dipun was paos, aja dumeh bisa muwus, yen tan pantes ugi, sanadya mung sekecap, yen tan pantes prenahira. ''Hendaklah kau berusaha mengendalikan diri dan berhati-hati, jangan mentang-mentang pandai berbicara jika tak layak (didengar), meskipun hanya sepatah kata jika bukan pada tempatnya'' '''02''' Kudu golek masa ugi, panggonan lamun miraos, lawan aja age sira muwus, durunge den kaesthi, aja age kawedal, yen durung pantes lan rowang. ''Carilah waktu dan tempat jika ingin bicara, jangan terburu-buru berbicara sebelum kau piker, jangan cepat-cepat kau keluarkan (isi hati) jika belum layak siapa yang kau ajak bicara'' '''03''' Rowang sapocapan ugi, kang pantes ngajak calathon, aja sok metuwo wong celathu, ana pantes ugi, rinungu mring wong kathah, ana satengah micara. ''Perhatikan dengan siapa kau berbicara sehingga tidak asal bicara. (pembicaraan itu) ada yang layak didebgarkan orang banyak ada pula yang tidak'' '''04''' Tan pantes kanggo ngawruhi, milane lamon miraos, dipun ngarag-ngarah ywa kabanjur, yen sampun kawijil, tan kena tinurutan, milane dipun prayitna ''Diketahui orang banyak. Oleh karena itu, jika berbicara jangan melantur karena jika telanjur terucap tidak dapat ditarik kembali'' '''05''' Lan maninge wong ngaurip, aja ngakehken supaos, iku gawe reged badanipun, nanging masa mangkin, tan ana itungan prakara, supata ginawe dinan. ''Di samping itu, orang hidup jangan terlalu banyak bersumpah, itu akan mengotori dirimu, namun zaman sekarang tidak ada pertimbangan, bersumpah adalah perbuatan sehari-hari'' '''06''' Den gemi marang ing lathi, aja ngakehke pepisoh, cacah cucah erengan ngabul-abul, lamun andukani, den dumeling dosanya, mring abdi kang manggih duka. ''Berhematlah dengan lidahmu, jangan memperbanyak umpatan, menggerutu, dan marah-marah. Jika kau marah, sebutkan kesalahan bawahanmu itu'' '''07''' Lawan padha den pakeling, teguhna lahir batos, aja ngalap randhaning sedulur, sanak miwah abdi, rowang ing sapangandhap, miwah maring pasanakan. ''Dan juga ingatlah, kuatkan lahir batin, jangan mengharapkan janda saudaramu, kerabat, maupun bawahanmu, dan seterusnya'' '''08''' Gawe salah graitaning, ing liyan kang sami anom, nadyan lilaa lanangipun kang angrungu elik, ing batin tan pitaya, masa kuranga wanodya. ''Hal itu akan membuat curiga orang yang mengetahuinya, sekalipun suaminya rela, tetapi yang mendengarnya tidak yakin, tidak mungkin kurang wanita'' '''09''' Tan wurung dipun cireni, ing batin ingaran rusoh, akeh jaga-jaga jroning kalbu, arang ngandel batin, ing tyase padhasuda, pangandele mring bendara. ''Hal itu pasti dijadikan tanda dan dicap jorok. Di dalam hatinya, mereka tidak percaya, hal itu menyebabkan kepercayaan kepada tuannya akan berkurang'' '''10''' Anu cacat agung malih, anglangkungi saking awon, apan sakawan iku akeh pun, dhingin wong madati, pindho wong ngabotohan, kaping tiga wong durjana. ''Ada lagi cacat yang lebih besar dari kesalahan, yaitu empat perilaku, pertama madat, kedua bertaruh, dan ketiga pencuri'' '''11''' Kaping sakawane ugi, wong ati sudagar awon, mapan suka sugih watekipun, ing rina lan wengi, mung batine den etang, alumuh lamun kalonga. ''Yang keempat adalah berwatak pedagang. Adapun watak pedagang dianggap jelek karena siang malam hanya memikirkan keuntungan, tidak mau jika berkurang'' '''12''' Iya upamane ugi, duwe dhuwit pitung bagor, mapan nora marem ing tyasipun, ilanga sadawa, gegetun patang warsa, padha lan ilang sanambang. ''Meskipun memliki uang empat karung pun, belum tenang hatinya, sekalipun hanya hilang satu sen, menyesalnya sampai empat bulan, sama dengan hilang seribu'' '''13''' Wong ati sudagar ugi, sabarang prakara tamboh, amung yen ana wong teka iku, anggegawe ugi, gegadhen pan tumanggal, ulate teka sumringah. ''Orang berwtak pedagang, dalam banyak hal pura-puta tidak tahu, namun jika ada orang yang dating sambil membawa barang jaminan, ia bersikap ramah dan wajanya pun cerah'' '''14''' Dene wong durjana ugi, nora ana den raos, rina wengi mung kang den etung, duweke liyan nenggih, dahat datan prayoga, kalamun wateke durjana. ''sedangkan watak pencuri, tidak ada lagi yang dirasakan, siang malam yang diperhitungkan adalah milik orang lain. oleh kaera into sangat tidak baik berwatak pencuri'' '''15''' Dene bebotoh puniki, sabarang pakaryan lumoh, lawan kathah linyok para padha, yen pawitan enting tan wurung anggegampang, ya marang darbeking sanak. ''Adapun watak penjudi itu malas bekerja, sering berbohong, dan suka beradu mulut, jika modalnya habis, maka menggampangkan segala milik saudara'' '''16''' Nadyan wasiyating kaki, nora wurung dipun edol, lamun menang lali gawe angkuh, pan kaya bopati, wewah tan ngarah-arah, punika awoning bangsat. ''Bahkan warisan kakeknya pun berani dijual. Jika menang lupa daratan, lagaknya seperti bupati, member dengan tanpa perhitungan. Begitulah kejelekan penjudi'' '''17''' Kabutuhe nuli memaling, tinitenan saya awon, apan boten wonten panedinipun, pramilane sami, sadaya nyinggahana, anggegulang ngabotohan. ''Jika sudah terpaksa terus mencuri, lama-kelamaan kejelekannya ketahuan karena memang tidak ada penghasilan. Oleh karena itu, hindarilah dan jangan lakukan perjudian'' '''18''' Dene ta wong akng madati, kesade kaworan lumuh, amung ingkang dados senengipun, ngadep diyan sarwi, linggih ngamben jejegang, sarwi leleyang bedudan. ''Adapun pemadat wataknya malas tidak kepalang, kesukaannya hanya menghadapi lampu sambil duduk di amben bertumpang kaki sambil menimang culim'' '''19''' Yen leren nyeret, netrane pan merem karo, yen wus ndadi awake akuru, cahya biru putih, njalebut wedi toya, lambe biru untu pethak. ''Jika berhenti menhisap madat, matanya terkatup. Jika sudah parah, maka tubuhnya kurus kering, wajahnya kuyu, takut air,bibir biru sedangkan gigi putih kotor'' '''20''' Beteke satron lan gambir, jambe suruh arang wanuh, ambekane sarwi melar mingkus, atuke anggigil, jalagra aneng dhadha, tan wurung metu bolira. ''Karena tidak kenal gambir, pinang, dan sirih. Napasnya kembang kempis tersengal—sengal, batuk tiada henti, dan dahak menyumbat dada, dan akhirnya mengeluarkan bul'' '''21''' Yen gering nganggo ndalinding, suprandene nora kapok, iku padha singgahana patut, ja ana nglakoni, wong mangan apyun ala, uripe dadi tontonan. ''Jika sakit disertai mencret. Meskipun negitu (ia) tidak kapok. Itu patut kalian hindari, jangan ada yang melakukan (perbuatan itu). Orang madat itu hidupnya menjadi tontonan'' '''22''' Iku kabeh nora becik, aja na wani anganggo, panggawe patang prakara iku, den padha pakeling, aja na wani nerak, kang wani nerak tan manggih arja. ''Itu semua tidak baik, jangan ada yang berani melakukan empat perkara tersebut. Dan ingatlah, jangan ada yang berani nekat, yang berani nekad tidak akan menemui kesejahteraan'' '''23''' Lawan ana waler malih, aja sok anggung kawuron, nginum, sayeng tanpa masa iku, endi lire ugi, angombe saben dina, pan iku watake ala. ''Ada lagi pantangan, jangan suka mabuk, minum tanpa batas waktu, (padahal) minum-minuman setiap hari itu tabiatnya buruk'' '''24''' Kalamun wong wuru ugi, ilang prayitnaning batos, nora ajeg barang pikiripun, elinge ning ati, pan baliyar-baliyur, endi ta ing becikira ''Pemabuk akan kehilangan keseimbangan batin, pikirannya tidak jelas, ingatannya goyang. Lalu, di mana kebaikannya?'' '''25''' Lan aja karem sireki, ing wanodya ingkang awon, lan aja mbuka wadi siraku, ngarsaning pawestri tan wurung nuli corah, pan wus lumrahing wanita. ''Jangan pula kau menyukai wanita yang kotor, jangan pula kau membuka rahasia di depan wanita sebab akan menjadi buah bibir. Bukakankah begitu umumnya wanita'' '''26''' Tan bisa simpen wewadi, saking rupake ing batos, pan wus pinanci dening Hyang agung, nitahken pawestri, apan iku kinarya, ganjaran marang wong priya. ''Tidak bisa menyimpan rahasia karena sempitnya hati. Sudah menjadi kodrat dari Yang Mahaagung, menciptakan wanita sebagai hadiah kepada para lelaki'' '''27''' Kabeh den padha nastiti, marang pitutur kang yektos, aja dumeh tutur tanpa dapur, yen bakale becik, den anggo weh manfaat, ywa kaya Pucung lan kaluwak. ''Semuanya mesti waspada, jangan hanya karena nasihat sederhana. Jika itu memang baik, maka dengarkanlah karena jika dilaksanakan memberi manfaat., jangan seperti pucung dan kluwak. (Pucung lan kluwak merupakan isyarat pola tembang berikutnya)'' '''PUPUH IX''' '''P U C U N G''' '''01''' Kamulane kaluwak nonomanipun, Pan dadi satunggal, pucung aranira ugi, yen wus tuwa kaluwake pisah-pisah. ''Pada waktu muda, buah kluwak meyatu dan namanya pucung, jika sudah tua, kluwak tersebut terpisah'' '''02''' Den budiya kapriye ing becikipun, aja nganti pisah, kumpule kaya nomeki, anom kumpul tuwa kumpul kang prayoga. ''Bagaimanapun juga, usahakan jangansampai berpisah, bersatunya seperti masa muda, muda menyatu ketika tua pun sebaiknya menyatu'' '''03''' Aja kaya kaluwak duk anom, kumpul bisa wus atuwa, ting salebar siji-siji, nora wurung dadi bumbu pindhang lulang. ''Jangan seperti kluwak, ketika masih muda menyatu, namun ketika tua masing-masing menyebar, akhirnya hanya sebagai bumbu pindang'' '''04''' Wong sadulur nadyan sanak dipunruntut, aja kongsi pisah, ing samubarang karyeki, yen arukun dinulu teka prayoga. ''Persaudaraan itu,meskipun dengan sudara jauh harus ruku, jangan sampai terpisah dalam segala hal. Jika hidup rukun akan baik dilihat orang'' '''05''' Abot enteng wong sugih sanak sadulur, enthenge yen pisah, pikire tan dadi siji, abotipun yen sabiyantu ing karsa ''Banyak sudara memang ada berat dan ada juga ringannya. Ringan bila masing-masing pikirannya terpisah, adapun beratnya jika (kita) membantu segala hal'' '''06''' Luwih bakuh wong sugih sanak sadulur, ji – tus tadhingira, yen golong sabarang pikir, becik uga lan wong kang tan duwe sanak ''Lebih kokoh jika banyak saudara, satu berbanding seratus jika bersatu hati, lebih baik dibadingkan tidak memiliki saudara'' '''07''' Lamun bener lan pinter pamomonganipun, kang ginawa tuwa, aja nganggo abot sisih, dipun sabar pamengku mring santana. ''Jika benar dan pandai memperlakukannya. Yang merasa dituakan jangan berat sebelah, harus berlaku seimbang terhadap kerabat dan bawahan'' '''08''' Pan ewuh wong tinitah dadi asepuh, tan kena ginampang, mring sadulurira ugi, tuwa nenom aja beda traping karya. ''Memang repot jika dituakan, tidak boleh menganggap gampang kepada saudara. Jangan membedakan perintah, baik kepada yang muda maupun kepada yang tua'' '''09''' Kang saregep kalawan ingkang malincur, iku kawruh ana, sira alema kang becik, ingkang malincur den age bendanana. ''Yang rajin dan yang malas harus kau ketahui. Pujilah ia yang rajin, sedangkan yang malas, segera marahilah'' '''10''' Yen tan mantun binendonan nggone malincur, nuli patrapana, sapantese lan dosaning, kang santosa dimene dadi tuladha. ''Jika tidak sadar kemalasannya dengan dimarai, jatuhilah hukumanyang seimbang dengan kesalahannya agar menjadi contoh'' '''11''' Kang wong liya darapon wedia iku, kang padha ngawula, ing batine wedi asih, pan mangkono lelabuhane dadi wong tuwa ''Bagi orang lain. orang yang mengabdi akan menjadi segan dan setia. Bukankah begitu seharusnya perilaku orang yang dituakan'' '''12''' Nggone mengku jembar amot tur rahayu, den kaya sagara, tyase ngemot ala becik, mapan ana pepancene sowang-sowang. ''Seyogianya berhati bersih dan lapang dada bagai samudra, memahi baik dan buruk, bukankah masing-masing memiliki takdir?'' '''13''' Jer sadulur tuwa kang wajib pitutur, marang kadang taruna, wong anom wajibe wedi, sarta manut wulange sadulur tuwa. ''Saudara tua memiliki kewajibanuntuk memberikan nasihat, adapun kewajiban orang muda adalah segan dan menuruti nasaihat saudara tua'' '''14''' Kang tinitah dadi anom aja masgul, ing batin ngrasaa, saking karsaning Hyang Widdhi, yen masgula ngowai kodrating Suksma. ''Yang ditakdirkan menjadi saudara muda jangan ragu. Bersyukurlah karena sudah dikehendaki Yang Mahaesa, jika ragu akanmegubah kodrat Allah'' '''15''' Nadyan bener yen wong anom dadi luput, yen ta anganggoa, ing pikirira pribadi, pramilane wong anom aja ugungan ''Orang muda, sekalipun benar tetap dipersalahkan, hal itu jika kau turuti pikiran sediri. Oleh karena itu, orang muda jangan manja'' '''16''' Yen dadi nom weruha ing enomipun, kang ginawe tuwa, dikaya banyu neng beji, den awening paningale aja samar ''Jika ditakdirkan muda, sadarlah dengan kedudukan mudanya, adapun yang tua jadilah seperti air di kolam, jernihkan penglihatanmu'' '''17''' Lan maning ana ing pituturingsun, yen sira amaca, laying sabarang layanging, aja pijer ketungkul ngelingi sastra. ''Di samping itu, nasihatku, jika kau membaca segala macam serat (kitab), jangan hanya terpaku pada (keindahan) sastranya'' '''18''' Caritane ala becik dipun enut, nuli rasa kena, carita kang muni tulis, den karasa kang becik sira anggowa ''Pahami baik dan buruk ceritanya, kemudian renungkan (makna) cerita yang tertulis, yang kau rasa baik, ambillah'' '''19''' Ingkang ala kawruhana alanipun, dadine tyasira, weruh ing ala lan becik, ingkang becik wiwitane kawruhana. ''Yang jelek pahamilah kejelekannya sehingga kau memahami mana yang buruk dan mana yang baik. Adapun yang baik, pahamilah asal mulanya'' '''20''' Wong kang laku mangkono wiwitanipun, becik wekasanya, wong laku mangkono witing ing satemah puniku pan dadi ala. ''Orang yang bertindak begitu di awal, akan baik pada akhirnya, sedangkan orang yang bertindak sebaliknya akan berakibat buruk'' '''21''' Dipun weruh iya ing kawulanipun, kalawan wekasanira, puniku dipunkalingling, ana ala dadi becik wekasanya. ''Pahamilah, baik awal maupun akhir. Perhatikan, ada yang tampak awalnya jelek namun pada akhirnya menjadi baik'' '''22''' Ewuh temen babo wong urip puniku, apan nora kena, kinira-kira ing budi, arang temen wijile basa raharja. ''Kehidupan memang repot karena tidak dapat diperkirakan, jarang sekali tindakan yang baik (wijil adalah isyarat pola tembang berikutnya)'' '''PUPUH X''' '''M I J I L''' '''01''' Poma kaki padha dipun eling, ing pituturingong, sira uga satriya arane, kudu anteng jatmika ing budi, luruh sarta wasis, samubarang tanduk. ''Harap kau ingat nasihatku ini, Nak. Engkau juga disebut sebagai kesatria, harus halus dan hening hatimu, lembut, dan cerdas dalam segala hal'' '''02''' Dipun nedya prawira ing batin, nanging aja katon, sasona yen durung masane, kekendelan aja wani manikis, wiweka ing batin, den samar ing semu. ''serta berusahalah utuk berani, namun jangan sampai terihat, bahkan jika belum waktunya jangan sampai keberanian itu kau perlihatkan, hati-hati, sabar, dan rahasiakan'' '''03''' Lawan densemu lawan den lungit, maneh wekasingong, aja kurang iya panrimane, yen wis tinitah dera Hyang Widhi, ing badan punika, pan wus pepancenipun. ''Melalui isyarat dengan cermat. Di samping itu, pesanku, jangan lupa bersyukur atas karunia Yang Mahakuasa dengan kodrat yang menyertaimu'' '''04''' Kang narima satitah Hyang Widhi, temah dadi awon, lan ana wong tan narima titahe, wekasane iku dadi becik, kawruhana ugi, aja selang surup. ''(meskipun demikian) ada orang yang tidak bersyukur malah bernasib baik, sedangkan orang yang bersyukur bernasib jelek. Pahamilah, jangan sampai kau keliru'' '''05''' Yen wong bodho datan nedya ugi, atakon tetiron, anarima titah ing bodhone, iku wong narima norabecik dene ingkang becik, wong narima iku. ''Jika ada orang bodoh tetapi tidak mau bertanya dan tidak manu menerima kodrat kebodohannya, itu tidak baik. Adapun yang baik adalah yang menerima dengan syukur'' '''06''' Kaya upamane wong angabdi, marang sing Sang Katong, lawas-lawas ketekan sedyane, dadi mantri utawa bupati, miwah saliyaneng, ing tyas kang panuju. ''Seperi orang yang mengabdi kepada raja, lama-kelamaan akan terlihat kemampuannya, (akhirnya) diangkat sebagai menteri atau bupati atau tercapai seluruh keinginannya'' '''07''' Nuli narima tyasing batin, tan mengeng ing Katong, rumasa ing kani matane, sihing gusti tumeking nak rabi, wong narima becik kang mangkono iku. ''Kemudian bersyukur secara lahir dan batin dengan tidak menolak perintah rajakarena merasa bahwa semua yang diterimanya sampai ke anak istri adalah atas kasih sayang raja. Orang yang bersyukur seperti itu baik.'' '''08''' Nanging arang iya wong saiki, kang kaya mangkono, Kang wus kaprah iyo salawase, yen wis ana lungguhe sathithik, apan nuli lali, ing wiwitanipun. ''Namun sangat jarang orang jaman sekarang orang seperti itu. Yang sering terjadi adalah sal sudah memiliki kedukukan meskipun kecil akan melupakan asal-usulnya'' '''09''' Pangrasane duweke pribadi, sabarang kang kanggo, datan eling ing mula mulane, witing sugih sangkane amukti, panrimaning ati, kaya anggone nemu. ''Perasaanya miliknya itu hasil pribadi, semua benda yang dipergunakan tidak diingat asal-usul bagaimana ia menjadi kaya, bahkan dikiranya diperoleh begitu saja seperti hasil nemu'' '''10''' Tan ngrasa kamurahaning Widdhi, jalaran Sang Katong, jaman mengko ya iku mulane, arane turun wong lumakyeng kardi, tyase tan saririh, kasusu ing angkuh. ''Tidak merasa atas kemurahan Yang Mahakuasa itu berkat kasih sayang raja. Itulah sebabnya jaman sekarang jarang orang yang mewariskan kedudukan (kepada keluarganya) karena ia tidak sabar, tergesa-gesa, dan sombong'' '''11''' Arang nedya males sihing Gusti, Gustine Sang Katong, lan iya ing kabehing batine, nora nedya narimeng Hyang Widdhi, iku wong tan wruh ing, kanikmatanipun. ''Jarang orang yang berkeinginan untuk membalas kasih sayang raja, raja dari segala raja. Dalam batinnya tidak bersyukur atas anugrah Yang Mahakuasa, (orang seperti itu) tidak merasakan kenikmatan'' '''12''' Yeku wong kurang narima ugi, luwih saka awon, barang gawe aja age-age, anganggoa sabar rereh ririh, dadi barang kardi, resik tur rahayu. ''Atau orang yang tidak tahu bereterima kasih (menyebabkan segalanya) menjadi buruk. Jangan tergesa-gesa dan selalu bertindak sabar, tenang, dan cermat sehingga pekerjaan menjadi baik dan mendatangkan kenikmatan'' '''13''' Uwis pinter nanging iku maksih, nggonira ngupados, undhaking ing kapinterane, lan undhake kawruh ingkang yekti, durung marem batin lamun durung tutug. ''Ada pula orang yang sudah pandai namun masih mencari kepandaian yang melebihi kepandaian dan pengetahuannya, ia belum merasa puas jika belum sempurna'' '''14''' Ing pangawruh kang densenengi, kang wus sem ing batos, miwah ing kapinteran wus dene, samubarang pakaryan wus enting, nora nana lali, kabeh wus kawengku ''Pengetahuan yang dia senangi dan sudah tertanam di dalam batin, segala pekerjaan sudah mampu ia lakukan, tidak ada yang terlupakan, semuanya sudah ia kerjakan'' '''15''' Lan maninge babo dipun eling, ing pituturingong, sira uga padha ngempek-empek, iya marang kang jumeneng Aji, ing lair myang batin, den ngarsa kawengku. ''Dan lagi, ingatlah nasihatku. Kalian semua bernaung pada raja. Oleh karenanya, merasalah secara lahir dan batin'' '''16''' Kang jumeneng nata ambawani, wus karseng Hyang Manon, wajib padha wedi lan batine, aja mamang parintahing Aji, nadyan enom ugi, lamun dadi Ratu. ''Bahwa yang menjadi raja memerintah Negara,itu merupakan kehendak Yang Mahatahu, oleh karenanya,jangan ragukan perintahnya. Meskipun masih muda namun menjadi raja'' '''17''' Nora kena iya den waoni, parentahing Katong, dhasar Ratu abener prentahe, kaya priye nggonira sumingkir, yen tan anglakoni, pasti tan rahayu. ''Tidak boleh dicela. Perintah raja adalah benar adanya, maka bagaimanapun mau menghindar dan tidak menjalankan perintahnya pasti tidak akan membawa kebajikan'' '''18''' Krana ingkang kaprah mansa iki, anggone angrengkoh, tan rumangsa lamun ngempek empek, ing batine datan nedya eling, kamuktene ugi, ngendi sangkanipun. ''Yang lumrah di masa kini adah mendaku, tidak merasa dirinya bernaung, bahkan dalam hatinya tidak mau mengingat asa-usul (kemuliaan itu)'' '''19''' Lamun eling jalarane mukti, pasthine tan ngrengkoh, saka durung bisa ngrasakake, ing pitutur engkang dingin-dingin, sarta tan praduli, wuruking wong sepuh. ''Jika ingat asal-usul kemuliaan itu, pasti ia tidak akan sombong. (hal itu terjadi) karena ia belum dapat memahani nasihat orang terdahulu dan tidak perduli nasihat orang tua'' '''20''' Ing dadine barang tindak iki, arang ingkang tanggon, saking durung ana landhesane, pan nganggo karsane pribadi, ngawag barang kardi, dadi tanpa dhapur. ''Sehingga segala tindakannya jarang yang kokoh karena belum memiliki dasar dan menurutkan kehendak pribadi, ngawur, dan tanpa aturan'' '''21''' Mulanipun wekasingsun kaki, den kerep tetakon, aja isin ngatokken bodhone, saking bodho witing pinter kaki, mung Nabi kakasih, pinter tanpa wuruk. ''Oleh karena itu nasihatku, Nak, rajinlah bertanya, angan malu menampakkan kebodohan, kepandaian itu berawal dari kebodohan, Nak. Hanya Nabi terkasih yang pandai tanpa berguru'' '''22''' Sabakdane datan ana maning, pinter tanpa tetakon, pan wus lumrahing wong urip kiye, mulane wong anom den taberi, angupaya ngelmi, dadya pikukuh. ''Sesudah itu tidak ada lagi (orang) yang pandai tanpa bertanya. Bukankan sudah lazim kehidupan jaman sekarangbahwa kepandaian diperoleh karena bertanya. Oleh karena itu, orang muda rajinlah mencari ilmu sebagai pegangan'' '''23''' Driyanira dadya tetali, ing tyas dimen adoh, akeh ati ingkang ala kiye, nadyan lali pan tumuli eling, yen wong kang wus ngelmi, kang banget tuwajuh ''Inderamu jadikan sebagai ikatan jiwa yang kuat agar kehidupanmu dijauhkan dari kejahatan. Bagi orang yang berilmu dengan sempurna, meskipun lupa, ia akan segera ingat'' '''24''' Kacek uga ingkang tanpa ngelmi, sabarange kaot, ngelmi iku dene kangge, saben dina gurokena dhingin, pan sarengat ugi,parabot kang parlu. ''Berbeda halnya dengan orang yang tidak berilmu, segalanya berbeda. Gunakan ilmu dan asahlah setiap hari. Bukankan syariat juga merupakan kewajiban?'' '''25''' Ngelmu sarengatpuniku dadi, wewadhah kang sayektos, kawruhana kawengkune kabeh, kang sarengat, kang lair myang batin, mulane den sami, brangtaa ing ngelmu. ''Inderamu jadikan sebagai ikatan jiwa yang kuat agar kehidupanmu dijauhkan dari kejahatan. Bagi orang yang berilmu dengan sempurna, meskipun lupa, ia akan segera ingat (brangtaa merupakan isyarat pola tembang berikut, yaitu asmarandana)'' '''PUPUH XI''' '''ASMARANDANA''' '''01''' Padha netepana ugi, kabeh parentahing syara, terusna lair batine, salat limang wektu uga, tan kena tininggala, sapa tinggal dadi kupur, yen misih remen neng praja. ''Tetapkan juga seluruh perintah agama secara lahir batin. Sholat lima waktu tidak boleh kau tinggalkan. Barang siapa yang meninggalkan sholat akan menjadi kufur. Itupun jika kau masih mencintai kehidupan'' '''02''' Wiwitane badan iki, iya saking ing sarengat, anane Manusa kiya, rukune Islam lelima, tan kerja tininggala, pan iku parabot agung, mungguh uripe neng donya. ''Badan ini pun bermula dari syariat, begitupun adanya manusia. Kelima rukun Islam tidak boleh kau tinggalkan, bukankah itu semua perangkat yang mulia bagi kehidupan manusia di dunia'' '''03''' Kudu uga den lakoni, rukun lelima punika, apantosa kuwasane, ning aja tan linakwan, sapa tan ngalakanana, datan wurung nemu bebendu, mula padha estokena. ''Kelima rukun Islam itu harus kau laksanakan semampumu, namun jangan sampai tidak kau laksanakan. Barang siapa yang tidak melaksanakan akan mendapatkan hukuman, karenanya laksanakan'' '''04''' Parentahira Hyang Widdhi, kang dhawuh marang Nabiu’ullah, ing Dalil Khadis enggone, aja padha sembrana, rasakna den karasa, Dalil Khadis rasanipun, dimene padhang tyasira. ''Segala perintah Yang Mahakuasa, sebagaimana yang disabdakan Nabiullah, dalam dalil dan hadits, sangan sembarangan, rasakan sampai kau merasakan. Camkan betrul-betul makna dalil dan hadits agar menerangi hatimu'' '''05''' Nora gampang wong ngaurip, yen tan weruh uripira, uripe padha lan kebo, angur kebo dagingira, khalal lamun pinangan, yen manungsa dagingipun, pinangan pastine kharam. ''Tidak mudah dalam menjalani kehidupan jika kau tidak mengetahui hidupmu. Orang demikian seperti kerbau, bahkan kerbau masih lebih baik karena dagingnya halal dimakan, tetapi daging manusia itu pasti haram untuk dimakan'' '''06''' Poma-poma wekas mami, anak putu aja lena, aja katungkul uripe, lan aja duwe kareman, banget paes neng dunya, siang dalu dipun emut, wong urip manggih antaka. ''Perhatikan sungguh-sungguh nasihatku, anak cucu jangan terlena, jangan terlalu ingin memiliki perhiasan dunia. Siang malam ingatlah, bahwa orang yang hidup akan menemui kematian'' '''07''' Lawan aja angkuh bengis, lengus lanas calak lancang, langar ladak sumalonong, aja ngidak aja ngepak, lan aja siya-siya, aja jahil dhemen padu, lan aja para wadulan. ''Dan juga jangan kau bengis, angkuh, mudah tersinggung, pemarah, bermulut lancing, tidak tahu tata karma galak, dan merendahkan orang lain, gemar bertengkar, dan suka mengadu'' '''08''' Kang kanggo ing masa iku, priyayi nom kang den gulang, kaya kang wus muni kowe, kudu lumaku kajinan, pan nora nganggo murwat, lunga mlaku kudhung sarung, lumaku den dhodhokana. ''Untuk masa sekarang, para priyayi muda biasa melakukan perbuatan seperti itu, berjalan pun tidak dihormati karena tidak menggunakan pertimbangan, berjalan pun dengan berkerudung sarung agar tidak dikenali'' '''09''' Ngandelaken satriyane, lamun ngatrah dinodokan, anganggoa jejeran, yen niyat lumaku namur, aja ndodokaken manusa ''Perbuatan semacam itu tidak baik. Dapat dikatakan sebagai kesatria yang tidak tahu adat dan hanya mengandalkan kesatriaannya. Kalaupun ingin menyamar, jangan menyamar sebagai orang lain'' '''10''' Iku poma dipuneling, kaki marang ptituturingwang, kang wus muni buri kuwe, yen ana ingkang nganggoa, cawangan wong mblasar, saking nora ngrungu tutur, lebur tan dadi dandanan ''Sesunguh-sungguhnya, ankku, ingatlah pesanku ini. Jika ada yang melakukannya, maka ia menjadi orang yang tidak tahu aturan karena tidak mendengarkan nasihat sehingga hancur tidak membawa manfaat'' '''11''' Barang gawe dipuneling, nganggoa tepa sarira, aparentah sabenere, aja ambak kumawawa, amrih denwedenana. Dene ta kang wus linuhung, nggone mengku marang bala ''Segala perbuatan hendaknya diukur dengan diri sendiri. Berikan perintah berdasarkan kemampuannya, jangan mentangmentang berkuasa agar ditakuti. Bagi orang yang sempurna dalam memerintahkan bawahan'' '''12''' Prih wedi sarta asih, ggone mengku marang bala, den weruhana gawene, den bias aminta-minta, karyane wadyanira, ing salungguh-lungguhipun, ana karyane priyangga ''Berupaya agar segan dan hormat, dalam memerintah bawahan, tunjukan apa yang harus dikerjakan, jelaskan pekerjaan menurut tugas dan tanggung jawabnya masing-masing'' '''13''' Sarta weruhana ing becik, gantungana ing patrapan, darapon pethel karyane, dimene aja sembrana, denya nglakoni karya, ywa dumeh asih sireku, yen leleda patrapana ''Serta tunjukan pada hal-hal yang baik, berikan sanksi agar rajin dan tidak sembarangan dalam melakukan pekerjaan. Sekalipun engkau sayangi, jika ia teledor, jatuhkan hukuman'' '''14''' Iku uga dipun eling, kalamun mulyaning praja, mufa’ati mring wong akeh, ing rina wengi tan pegat, nenedha mring Pangeran, luluse kraton Sang Prabu, miwah arjaning negara. ''Itu juga harus kau ingat, jika Negara sejahtera akan memberikan manfaat terhadap orang banyak. Siang dan malam jangan sampai putus memohon kepada Gusti Allah agar merestui raja dan ketentraman negara'' '''15''' Iku wewalesing batin, mungguh wong suwiteng Nata, ing lair setya tuhu, kalawan nyandhang ing karsa, badan datan nglenggana, ing siyang dalu pan katur, atur pati uripira. ''Demikian itu balas budi secara batin bagi orang yang mengabdi kepada raja, secara lahir setia dan menanti perintah raja, dirinya dan hidup matinya ia pasrahkan, siang maupun malam'' '''16''' Gumantung karsaning Gusti, iku traping wadya setiya, nora kaya jaman mangke, yen wus antuk palungguhan, trape kaya wong dagang, ngetung tuna bathinipun, ing tyas datan pangrasa. ''Bergantung pada kehendak raja itulah sikap bawahan yang setia, tidak seperti jaman sekarang, jika sudah mendapatkan kedudukan, tingkahnya sperti pedagang, yang diperhitungkan hanyalah untung dan rugi, di hatinya tidak merasa'' '''17''' Awite dadi priyayi, sapa kang gawe ing sira, tan weling ing wiwitane, amung weruh ing witira, dadine saking ruba, mulane ing batinipun, pangetunge lir wong dagang. ''Bagaimana awalnya sehingga menjadi pembesar, siapa yang menjadikanmu demikian,sekalipun tak mengingat pada asal usulnya, pasti dalam hatinya ia tahu mulainya. Ia mejadi pejabat karena suap, maka perhitungannya seperti berdagang'' '''18''' Mung mikir gelise mulih, rerubanira duk dadya, ing rina wengi ciptane, kepriye lamun bisaa, males sihing bandara, lungguhe lawan tinuku, tan wurung angrusak desa. ''Yang dipikirkan hanya sesegera mungkin kembali modal. Jika demikian, bagaimana ia dapat membalas kebaikan majikannya karena kedudukannya diperoleh dari hasil membeli sehingga ia berani merusak desa'' '''19''' Pamrihe gelise bathi, nadyan besuk pinocota, picisku sok wusa mulih, kepriye lamun tataa, polahe salang tunjang, padha kaya wong bebruwun, tan ngetung duga prayoga. ''Dengan harapan segera mendapatkan untun, g sekalipun besok dipecat uangku sudah kembali. Bagaimana mungkin dapat tertib karena perbuatannya tidak pantas, seperti orang jahat yang tidak memperhitungakn kebaikan dan nalar'' '''20''' Poma padha dipun eling, nganggo syukur lawan lila, nrimaa ing pepancene, lan aja amrih sarama, mring sedya nandhang karya, lan padha amriha iku, harjane kang desa-desa. ''Oleh karena itu ngatlah. Bersyukurlah jangan kau lupakan. Terimalah keharusan dan jangan mengharapkan suap dari bawahan yang melaksanakan tugas, sebaliknya berusahalah untuk menyejahterakan desa-desa'' '''21''' Wong desa pan aja ngesthi, anggone anambut karya, sesawah miwah tegale, nggaru maluku tetapa, aja den owah dimene, tulus nenandur jagung, pari kapas lawan jarak. ''Orang-orang desa jangan sampai kesulitan dalam mengarap lading, bekerja, bersawah, bertani, dan membajak, jangan kau ganggu agar mereka dapat terus menanamjagung, padi, kapas, dan jarak'' '''22''' Yen desa akeh wongneki, ingkang bathi pasthisira, wetune pajeg undhake, dipun reh pamrihira, aja kongsi rekasa, kang wani kalah rumuhun, beya kurang paringana. ''Jika desa banyak penduduknya, yang neruntung tentu engkau, karena mendapatkan pajak yang lebih. Oleh karena itu hati-hatilah dalam mengatur jangan sampai menyusahkan, biarlah mengalah dulu, jika kurang biaya, berilah'' '''23''' Kapriye gemahing bumi, sakehe kang desa-desa, salih bekel pendhak epon, pametuhe jung sacacah, bektine karobelah, temahan desane suwung, priyayi jaga pocotan ''Namun bagaimana bumi dapat tentram jika pemimpinnya berganti setiap hari Pon. Tanah satu jung diambil upeti seratus lima puluh sehingga desa kosong karena berganti-ganti pemimpin'' '''24''' Poma aja anglakoni, kaya pikir kang mangkono, satemah lingsem dadine, den sami angestakena, mring pitutur kang arja, nora cacad alanipun, wong nglakoni kebecikan. ''Sesungguh-sungguhnya jangan ada yang melakukan perbuatan itu sebab pada akhirnya akan mempermalukan dirimu. Patuhilah nasihat yang member kesejahteraan karena tidak ada jeleknya menjalankan kebaikan'' '''25''' Nonoman ing mengko iki, yen dituturi raharja, arang ingkang ngrungokake, sinamur bari sembrana, ewuh yen nuruta, malah mudhar pitutur, pangrasane pan wus wignya. ''Para pemuda zaman sekarang ini jika dinasihati baik-baik jarang ada yang mendengarkan seraya bercanda dan tidak ada yang meniru bahkan ganti menasihati karena merasa sudah tahu'' '''26''' Aja na mangkono ugi, yen ana wong kang carita, rungokena saunine, ingkang becik sireng gawa,bawungen ingkang ala, anggiten sajroning kalbu, ywa nganggo budi nonoman. ''Jangan ada yang bersikap seperti itu. Jika ada yang sedang bercerita dengarkan sesuai dengan apa yang dikatakan, yang baik kau ambil, yang tidak baik kau buang. Semua itu camkan dalam hatimu, jangan biasakan bertindak sebagai pemuda (nonoman merupakan isyarat pola tembang berikut, yaitu sinom).'' '''PUPUH XII''' '''S I N O M''' '''01''' Ambeke kang wus utama, tan ngendhak gunaning jalmi, amiguna ing aguna, sasolahe kudu bathi, pintere den alingi, bodhone didokok ngayun, pamrihe den inaa, mring padha padhaning jalmi, suka bungah den ina sapadha-padha. ''Perilaku orang yang telah mencapai tataran sempurna tidak akan membatasi atau mencela kepandaian orang lain, kepandaiannya disembunyikan sedangkan kebodohannya ditampilkan agar dihina, jangan sampai ada yang menyebutnya pandai, ia merasa bahagia jika ada yang menghinanya'' '''02''' Ingsun uga tan mangkana, balilu kang sun alingi, kabisan sun dokok ngarsa, isin menek den arani, balilune angluwihi, nanging tenanipun cubluk, suprandene jroning tyas, lumaku ingaran wasis, tanpa ngrasa prandene sugih carita. ''Aku pun tidak begitu, kebodohankulah yang aku tutupi dan kepandaianku yang aku kedepankan karena malu jika disebut bodoh oleh orang lain, padahal aku bodoh namun ingin disebut pandai sehingga tanpa sadar (aku) banyak bercerita bohong'' '''03''' Tur ta duk masihe bocah, akeh temen kang nuruti, lakune wong kuna-kuna, lelabetan kang abecik, miwah carita ugi, kang kajaba saking embuk, iku kang aran kojah, suprandene ingsun iki, teka nora nana undaking kabisan. ''Padahal ketika aku masih kecil banyak yang bercerita tentang perilaku orang jaman dulu mengenai pengabdian yang baik serta cerita, termasuk cerita yang tidak benar adanya yang disebut dongeng, meskipun demikian, kepandaianku tidaklah bertambah'' '''04''' Carita nggonsun nenular, wong tuwa kang momong dingin, akeh kang padha cerita, sun rungokna rina wengi, samengko isih eling, sawise diwasa ingsun, bapa kang paring wulang, miwah ibu mituturi, tatakrama ing pratingkah karaharjan. ''Adapun cerita yang kuberikan ini kuturunkandari orang tua yang mengasuhku dulu, banyak cerita yang kudengarkan baik siang maupun malam sampai sekarang masih aku ingat. Setelah aku dewasa, ayah yang memberiku nasihat, sedangkan ibu yang mengingatkan tentang tata karma dan tingkah laku kebaikan'' '''05''' Nanging padha estokana, pitutur kang muni tulis, yen sira nedya raharja, anggone pitutur iki, nggoningsun ngeling-eling, pitutur wong sepuh-sepuh, mugi padha bisa, anganggo pitutur iki, ambrekati wuruke wong tuwa-tuwa. ''Namun turitilah nasihat yang tertulis ini, jika kau menghendaki keselamatan, laksanakan nasihat yang kuingat dari tetua, mudah-mudahan kalian dapat melaksanakan nasihat ini, sebab ajaran orang tua akan membawa berkah'' '''06''' Lan aja nalimpang madha, mring leluhur dhingin dhingin, satindake den kawruhan, ngurangi dhahar lan guling, nggone ambanting dhiri, amasuh sariranipun, temene kang sinedya, mungguh wong nedheng Hyang Widdhi, lamun temen lawas enggale tinekan. ''Dan jangan ada yang berani mencela leluhur. Pahami laku berupa mengurangi makan dan tidur dengan cara ‘menyakiti’ diri untuk membersihkan diri sehingga akhirnya tercapai segala yang diinginkan. Adapun orang yang memohon kepada Yang Mahakuasa, cepat atau lambat akan dikabulkan jika sungguh-sungguh.'' '''07''' Hyang sukma pan sipat murah, njurungi kajating dasih, ingkang temen tinemenan, pan iku ujare Dalil, nyatane ana ugi, nenggih Ki Ageng Tarub, wiwitira nenedha, tan pedhot tumekeng siwi, wayah buyut canggah warenge kang tampa. ''Bukankah Yang Mahamulia itu memiliki sifat Mama Pemurah yang mengabulkan segala keinginan yang sungguh-sunguh. Bukankah demikian yang dikatakan hadits. Buktinya juga ada. Ki Ageng Tarub tak henti-hentinya memohon sehingga anak, cucu, buyut, canggah, wareng ikut mewarisinya'' '''08''' Panembahan senopatya, kang jumeneng ing Matawis, iku barang masa dhawuh, inggih ingkang Hyang Widdhi, saturune lestari, saking berkahing leluhur, mrih tulusing nugraha, ingkang keri keri iki, wajib uga niruwa lelakonira. ''Panembahan Senopati yang memerintah di Mataram pun berkesesuaian dengan dengan anugrah Yang Mahaesa keturunasnnya berkuasa turun temurun dari berkah leluhur . agar berkahmu lestari, seyogianya kau ikuti laku'' '''09''' Mring leluhur kina-kina, nggonira amati dhiri, iyasa kuwatanira, sakuwatira nglakoni, cegah turu sathithik, lan nyudaa dhaharipun, paribara bisaa, kaya ingkang dingin dingin, aniruwa sapretelon saprapatan. ''Para leluhur jaman dulu. ‘Menyiksa diri sudah barang tentu semampumu, semampu kau melaksanakannya. Kurangi sedikit tidur dan makanmu. Tidak perlu meniru seluruhnya perilaku leluhur, sepertiganya atau seperempat saja sudah cukup'' '''10''' Pan ana silih bebasan, padha sinauwa ugi, lara sajroning kapenak, lan suka sajroning prihatin, lawan ingkang prihatin, mana suka ing jronipun, iku den sinauwa, lan mati sajroning urip, ingkang kuna pan mangkono kang den gulang. ''Bukankah ada peribahasa ‘belajarlah dalam nikmat, sakit dalam sehat, senang dalam penderitaan, prihatin dalam kesukaan, dan matilah dalam hidup. Begitulah laku orang jaman dulu'' '''11''' Pamore gusti kawula, punika ingkang sayekti, dadine socaludira, iku den waspada ugi, gampange ta kaki, tembaga lan emas iku, linebur ing dahana, luluh awor dadi siji, mari nama tembaga tuwin kencana. ''Perhatikan pula manunggaling kawula gusti yangsesungguh-sungguhnya bagai sotyaludira (roh suci). Secara sederhana, Anakku, emas dan tembaga itu lebur dalam api, bercampur menjadi satu, hilanglah nama tembaga dan emasnya'' '''12''' Yen aranana kencana, dene wus awor tembagi, yen aranana tembaga, wus kaworan kancanedi, milanya den westani, aran suwasa punika, pamore mas tembaga, mulane namane salin, lan rupane sayekti yen warna beda. ''Jika dinamakan emas sudah bercampur tembaga, jika disebut tembaga sudah bercampur dengan emas, oleh karenanya disebutlak suasa yang merupakan campuran mas dan tembaga. Adapun namanya berubah karena warna dan wujudya berubah'' '''13''' Cahya abang tuntung jenar, puniku suwasa murni, kalamun gawe suwasa, tembaga kang nora becik, pambesate tan resik, utawa nom emasipun, iku dipunpandhinga, sorote pasthi tan sami, pan suwasa bubul arane punika. ''Suasa murni berwarna merah kekuning-kuningan . jika membuat suasa dengan tembaga yang tidak baik, pegolahannya tidak bersih, atau masnya muda, maka tidak akan bercahaya, namanya pun suasa bubul'' '''14''' Yen sira karya suwasana, darapon dadine becik, amilihana tembaga, oliha tembaga prusi, biresora kang resik, sarta masira kang sepuh, resik tan kawoworan, dhasar sari pasti dadi, iku kena ingaranan suwasa mulya. ''Jika kau ingin membuat suasa yang baik, pilihlah tembaga yang baik, syukur-syukur jika mendapatkan tembaga prusi, diolah dengan bersih, emas tua dengan dasar sari yang tidak tercampuri, hasilnya adalah suasa mulia'' '''15''' Puniku mapan upama, tepane badan puniki, lamun karsa ngawruhana, pamore kawula Gusti, sayekti kudu resik, aja katempelan napsu, luwamah lan amarah, sarta suci lahir batin, pedimene apan sarira tunggal. ''Itu hanyalah sebuah perumpamaan sebagai ukuran badan ini. Jika kau ingin memahami manunggaling kawula gusti, sesungguhnya harus bersih, jangan terhinggapi nafsu lawamah dan nafsu amarah, serta suci lahir batin agar jiwamu hening'' '''16''' Lamun mangkonoa, sayektine nora dadi, mungguh ilmu kang sanyata, nora kena den sasabi, ewoh gampang sayekti, punika wong darbe kawruh, gampang yen winicara, angel yen durung marengi, ing wetune binuka jroning wardaya. ''Jika tidak demikian, yakinlah tidak akan terjadi. Mempelajari ilmu yang sejati didak boleh diduakan. Bagi yang belum memperoleh pengetahuan memang repot jika tidak sungguh-sunguh. Mudah berbicara namun sulit jika belum terbuka'' '''17''' Nanging ta sabarang karya, kang kinira dadi becik, pantes yen tinalatenan, lawas-lawas bok pinanggih, den mantep ing jro ngati, ngimanken tuduhing guru, aja uga bosenan, kalamun arsa udani, apan ana dalile kang wus kalawan. ''Namun demikian, segala hal yang diperkirakan baik, itu layak jika kau tekuni, lama-kelamaan juga akan kau temukan dan menetap dalam hatimu. Yakini petunjuk guru, jangan cepat bosan jika hendak mencapai kemuliaan karena memang demikianlah hukum yang sudah tertuang dalam dalil'' '''18''' Marang leluhur sedaya, nggone nenedha mring Widhi, bisaa ambabonana, dadi ugere rat Jawi, saking telateneki, nggone katiban wahyu, ing mula mulanira, lakune leluhur dingin, andhap asor anggone anamur lampah. ''Seluruh leluhur jaman dulu dalam memohon kepada Yang Mahakuasa agar dapat menguasai Negara dan menjadi pusat tanah Jawa diperolehnya melalui wahyu karena mereka rendah hati dalam melaksanakan laku'' '''19''' Tampane nganggo alingan, pan padha alaku tani, iku kang kinaryo sasap, pamriha aja katawis, jub rina lawan kabir, sumungah ingkang den singkur, lan endi kang kanggonan, wahyune karaton Jawi, tinampelan anggape pan kumawula. ''Laku dilaksanakan secara diam-diam sambil bertani. Sikap seperti itu dilakukan agar tidak kentara serta bersikap tidak menyombongkan kemampuan diri bahkan mau mengabdi kepada siapapun yang memperoleh wahyu keraton jawa.'' '''20''' Punika laku utama, tumindak sarto kekaler, nora ngatingalke lampah, wadine kang den alingi, panedyane ing batin, pan jero pangarahipun, asore ngemurasa, prayoga tiniru ugi, anak putu aja ana ninggal lanjaran. ''(penyamaran) Itulah laku yang utama, tidak menampakkan bahwa ia sedang menjalankan laku, sehingga yang disamarkan itu merupakan cita-cita tersembunyi dalam hati, jauh dikejar karena di situlah manungaling kawula gusti mencapai kedalaman. Hal demikian baik jika ditiru, Anak cucuku agar tidak kehilangan keturunan'' '''21''' Lan maning ana wasiyat, prasapa kang dingin dingin, wajib padha kawruhana, anak putu ingkang kari, lan aja na kang wani, nerak wewaleripun, marang leluhur padha, kang minulyakaken ing Widdhi, muga-muga mufaatana ing darah. ''Dan ada lagi wasiat berupa tabu yang terucap pada jaman dulu. Wajib kau ketahui sebagai anak cucu yang terakhir, dan jangan ada yang berani melanggar tabu leluhur yang dimuliakan oleh Yang Mahaesa. Mudah-mudahan bermanfaat bagi keluarga besar'' '''22''' Wiwitan ingkang prasapa, Ki Ageng Tarup memaling, ing satedhak turunira, tan linilan nganggo keris, miwah waos tan keni, kang awak waja puniku, lembu tan kena dhahar, daginge pan nora keni, anginguwa marang wong wadon tan kena. ''Yang pertama kali mengucapkan tabu adalah Ki Ageng Tarub. Ia berpesan agar keturunannya tidak mengenakan keris dan tumbak yang terbuat dari baja, tidak boleh makan daging sapi, dan tidak boleh memelihara abdi perempuan wandan'' '''23''' Dene Ki ageng Sela, prasape ingkang tan keni, ing satedhak turunira, nyamping cindhe den waleri, kapindhone tan keni, ing ngarepan nandur waluh, wohe tan kena dhahar, Panembahan Senopati, ingalaga punika ingkang prasapa. ''Adapun Ki Ageng Sela mengucapkan tabu, bahwa keturunannya tidak diperbolehkan berkain cindai, tidak diperbolehkan menanam labu di depan rumah dan tidak boleh memakan buahnya. Panembahan Senapati Ingalaga mengucapkan tabu'' '''24''' Ingkang tedhak turunira, mapan nora den lilani, anitiha kuda napas, lan malih dipun waleri, yen nungganga turangga, kang kakoncen surinipun, dhahar ngungkurken lawang, wuri tan ana nunggoni, dipun emut punika mesthitan kena. ''Bahwa keturunannya tidak diperkenankan mengendarai kda berwarna abu-abu kekuning-kuningan dan dilarang menunggang kuda yang surainya dikepang, makan membelakangi pintu kecuali di belakangnya ada yang menjaga. Ingatlah dan jangan ada yang melanggar itu'' '''25''' Jeng Sultan Agung Mataram, apan nora anglilani, mring tedhake yen nitiha, kapal bendana yen jurit, nganggo waos tan keni, lamun linandheyan wregu, datan ingaken darah, yen tan bisa nembang kawi, pan prayoga satedake sinauwa. ''Kanjeng Sultan Agung Mataram mengucapkan tabu bahwa keturunannya tidak diperkenankan menunggang kyda yang rewel jika diajak bertempur, tidak memperkenankan tumbak ang bergagang kayu wregu vserta tidak akan diakui sebagai keturunan (Mataram) jika tidak dapat membaca tembang kawi dan mengharuskan belajar tembang kawi'' '''26''' Jeng Sunan Pakubuwana, kang jumeneng ing Samawis, kondur madek ing Kartasura, prasapanira anenggih, tan linilan anitih, dipangga saturunipun, Sunan Prabu Mangkurat, waler mring saturunreki, tan rinilan ujung astana ing Betah. ''Kanjeng Sunan Pakubuwana yang dilantik di Semarang kemudian berkuasa di Kartasura mengucapkan tabu bahwa keturunannya tidak diperbolehkan menunggang gajah. Sunan Prabu Amangkurat mengucapkan tabu bahwa keturunannya dilarang berziarah ke makam Butuh'' '''27''' Lawan tan kena nganggowa, dhuwung sarungan tan mawi, kandelan yen nitih kuda, kabeh aja na kang lali, lawan aja nggogampil, puniku prasapanipun, nenggih Kang jeng Susunan, Pakubuwana ping kalih, mring satedhak turunira linarangan. ''Jika sedang menungang kuda tidak boleh menyandangkeris tanpa pendhok. Janganlah kau meremehkan tabu-tabu di atas. Adapun Kanjeng Susuhunan Pakubuwana II mengucapkan tabu bahwa keturunannya dilarang'' '''28''' Dhahar apyun nora kena, sinerat tan den lilani, nadyan nguntal linarangan, sapa kang padha nglakoni, narajang waler iki, pan kongsi kalebon apyun, pasti keneng prasapa, linabakken tedhakneki, Kanjeng Sunan ingkang sumare Nglawiyan. ''Madat, baik dihisap maupun dimakan. Barang siapa melanggar tabu dengan madat akan dikeluarkan dari daftar keturunan Kanjeng Sunan yang dimakamkan di Laweyan'' '''29''' Prasapa Kangjeng Susunan, Pakubuwana kaping tri, mring satedhak turunira, apan nora den lilani, agawe andel ugi, wong sejen ing jinisipun, apan iku linarangan, anak putu wuri-wuri, poma aja wani anrajang prasapa. ''Adapun Kanjeng Susuhunan III mengucapkan tabu bahwa keturunannya tidak diperbolehkan mengangkat orang kepercayaan yang bukan berasal dari bangsa sejenis, serta anak cucu tidak diperkenankan melanggar larangan'' '''30''' Wonten waler kaliwatan, saking luhur dingin dingin, linarangan angumbaha, wana Krendhawahaneki, dene kang amaleri, Sang Danan Jaya rumuhun, lan malih winaleran, kabeh tedhak ing Matawis, yen dolana mring wana tan kena. ''Masih ada tabu leluhur ang terlewat, yaitu dilarang merambah Hutan Krendhawana. Adapun yang mengucapkan tabu tersebut adalah Dananjaya. Ada lagi tabu bagi keturunan Mataram, yaitu tidak diperkenankan bermain-main di hutan atau rawa-rawa'' '''31''' Dene sesirikanira, yen tedhak ing Demak nenggih, mangangge wulung tan kena, ana kang nyenyirik malih, bebet lonthang tan keni, yeku yen tedhak Madiyun, lan payung dadaan abang, tedhak Madura tan keni, yen nganggowa bebathikan parang rusak. ''Adapun tabu bagi keturunan Demak adalah mengenakan pakaian berwarna ungu, tabu keturunan Madiun adalah kain panjang luntang dan paying berhias merah, tabu keturunan Madura adalah mengenakan batik bermotif parang rusak'' '''32''' Yen tedhak Kudus tak kena, yen dhahara daging sapi, yen tedhak Sumenep iku, nora kena ajang piring, watu tan den lilani, lawan kidang ulamipun, tan kena yen dhahara, miwah lamun dhahar ugi, nora kena ajang godhong pelasa. ''Keturunan Kudus tidak boleh makan daging sapi, keturunan Sumenep tidak diperkenankan makan dengan piring batu, makan daging kijang, dan dilarang menggunakan daun plasa sebagai alas makan'' '''33''' Kabeh anak putu padha, eling-elingan ywa lali, prasapa kang kuna-kuna, wewaler leluhur nguni, estokna away lali, aja nganti nemu dudu, kalamun wani nerak, pasti tan manggih basuki, Sinom salin Girisa ingkang atampa. ''Semua abak cucu, camkan dan jangan lupa tabu zaman kuno warisan leluhur, patuhilah jangan sampai ada yang melanggar. Barang siapa berani melanggar pasti tidak akan selamat dan yang mendengar ini supaya giris (girisa merupakan isyarat pola tembang berikutnya, yaitu girisa)'' '''PUPUH XIII''' '''G I R I S A''' '''01''' Anak putu den estokna, warah wuruke pun bapa, aja na ingkang sembrana, marang wuruke wong tuwa, ing lair batin den bisa, anganggo wuruking bapa, ing tyas den padha santosa, teguhana jroning nala. ''Anak cucuku, turutilah nasihat ayahandamu, dan jangan ada yang meremehkan nasihat orang tua. Biasakan mendengar nasihat orang tua secara lahir batin, yakinlah dan teguhkan hatimu'' '''02''' Aja na kurang panrima, ing pepasthening sarira, yen saking Hyang Moha Mulya, kang nitahken badanira, lawan dipunawas padha, asor unggul waras lara, utawa beja cilaka, urip utawa antaka ''Jangan ada yang kurang bersyukur atas takdirmu, sebab takdir merupakan anugrah Yang Mahamulia yang menciptakan dirimu. Di samping itu, ketahuilah bahwa hina dan mulia, sehat dan sakit, bahagia dan celaka, serta hidup dan mati'' '''03''' Pan iku saking Hyang Suksma, miwah ta ing umurira ingkang cedhak, lan kang dawa, wus pinasthi ing Hyang Suksma, duraka yen maidowa, miwah yen kurang panrima, ing lokhilmahfut punika tulisane pan wus ana. ''Itu berasal dari Yang Mahasuci, demikian pula umurmu yang panjang atau pendek sudah ditakdirkan oleh Yang Mahasuci. Meskipun kau tidak percaya atau tidak menerimakannya, semua itu sudah tersurat dalam laukhil mahfudz'' '''04''' Iku padha kawruhana, sesikune badanira, aywa marang kang amurba, Kang Misesa, marang sira, yen sira durung uninga, prayoga atatakona, mring kang padha wruh ing ma’na, iku kang para ulama. ''Sebaiknya ketahuilah hukuman bagimu dari Yang Mahakuasa. Jika kau belum memahaminya, maka bertanyalah kepada yang sudah mengetahui maknanya, yaitu para alim ulama'' '''05''' Kang wus wruh rahsaning kitab, darapon sira weruha, wajib moka ing Hyang Suksma, wiwah wajibing kawula, lan mokale kawruhana, miwah ta ing tatakrama, sarengat dipunwaspada, batal kharam takokeno. ''Yang telah menyelami makna kitab agar engkau mengetahu apa yang dimaksud dengan sifat wajib dan mokal Yang Mahaesa serta wajib dan mokal makhluk. Demikian pula kau ketahu dank au tanyakan pula tata karma, syariat, batal, haram,'' '''06''' Sunat lan parlu punika, prabot kanggo saben dina, iku uga dipunpadhang, patakonira den terang, lan aja bosen jagongan, lawan kang para ulama, miwah wong kang sampun sampurna, kawruhe marang Hyang Suksma ''Sunah dan wajib yang menjadikan kelengkapan sehari-hari. Itupun pahami hakikatnya secara jelas. Pertanyaanmu hendaknya rinci dan jangan bosan untuk berbincang dengan para ulama serta orang yang telah sempurna pengetahuannya mengenai Yang Mahasuci'' '''07''' Tanapi ing tata karma, ing tindhak-tandhuking basa, kang tumiba marang nistha, tuwin kang tumibeng madya, lan kang tumba utama, iku sira takokena, marang kang para sujanma, miwah mring wong tuwa-tuwa ''Demikian pula perilaku tata karma dan pengguaan bahasa yang berkedudukan rendah, yang berkedudukan sedang, dan yang berkedudukan tinggi tanyakan pada para sarjana dan orang tua'' '''08''' Kang padha bisa micara, miwah wong kang ulah sastra, iku pantes takonana, bias padhang ing tyasira, ana kinarya gindhelan, pamuruke mring wong mudha, anuladha basaning sastra, utawa saking crita ''Yang bisa bicara dan olah sastra. Mereka itu pantas kau tanyai agar jiwamu terang serta ada yang dapat dijadikan pegangan karena caranya dalam menasihati orang muda menggunakandasar dengan memetik sastra atau cerita'' '''09''' Lawan den sregep amaca, sabrang caritanira, aja anampik wawacan, carita kang kuna-kuna, layang babad kawruhana, caritane luhirira, darapon sira weruha, lelakone wong prawira ''Serta rajinlah membaca segala macam cerita. Jangan memilih bacaan. Ketahui dan camkan cerita-cerita lama, babad, kisah leluhur, dan kisah para pahlawan'' '''10''' Miwah lakone padha, kang para wali sadaya, kang padha oleh nugraha, asale saking punapa, sara kang para satria, kang digedaya, lakune sira tirua, lelebetan kag utama ''Demikian pula kisah para wali yang memberoleh kanugrahan, bagaimana asal-muasalnya. Tirulak kesetiaan dan pengabdian utama para kesatria yang digdaya dalam perang'' '''11''' Nora susah amirungga, mungguh tindhaking satriya, carita kabeh pan ana, kang nistha lan kang utama, kang asor kang luhur padha, miwah lakuning nagara, pan kabeh ana carita, ala becik sira weruha ''Tidak perlu mengkhususkan pada perilaku kesatria, sebab segala cerita memiliki bagian yang hina danutama, ada yang hina dan ada yang agung. Demikian pula kehidupan suatu Negara, ada yang baik dan ada kisah yang jelek yang seyogianya kau ketahui'' '''12''' Yen during mangerti sira, caritane takokena, ya marang wong tuwa-tuwa, kang padha weruh ing carita, iku ingkang dadhi uga, undhaing pinteranira, nanging ta dipunelinga, sabarang kang kapiyarsa ''Jika kau belum mengetahui ceritanya, maka tanyakan pada orang-orang tua yang mengetahui cerita itu dengan harapan dapat menambah pengetahuanmu. Meskipun demikian, ingatlah semua cerita yang pernah kau dengar'' '''13''' Aja na tiru ing bapa, kalakuwane kang ala, banget tuna bodho mudha, ketul tan duwe graita, nanging anak putu padha, mugi Allah ambukaa, marang ing pitutur yogya, kabeh padha angestokena ''Jangan meniru perilaku buruh ayahandamu yang sedemikian bodoh, bebal, dan tidak punya perasaan, tetapi mudah-mudahan anak cucuku, Allah membukakan hatimu pada nasihat yang baik dan kalian semua mematuhinya'' '''14''' Marang pituturing bapa, muga padha kalakona, kabehpadha mituruta, panedhaningsun mring Suksma, lanang wadon selameta, manggiha suka raharja, ing dunya prapteng akirat, den dohna sangsara papa ''mudah-mudahan kalian melaksanakan dan mengikuti nasihat ayahandamu. Permohonanmu pada Yang Mahasuci, semoga kalian, baik laki-laki maupun perempuan memperoleh keselamatan dan kebahagiaan di dunia dan akhirat, serta dijauhkan dari kesulitan dan kesengsaraan'' '''15''' Olehe padha kekadhang, pada atut aruntuta, marang sadulure padha, suguha dunya barana, lan padha sugiha putra, pepeka jalu wanodya, kalawan maninge aja, nganti kapegatan tresna ''Rukunlah persaudaraan kalian, kaya harta dan banyak anak baik laki-laki maupun perempua, dan jangan sampai putus tali cinta kasih'' '''16''' Padha uga den pracaya, aja sumelang ing nala, kabeh pitutur punika, poma wahyuning Hyang Suksma kang dhawuh marang ing sira, jalarane saking bapa, Hyang Suksma paring nugraha, maring anakingsun padha ''Di samping itu percayalah danjangan ragu-ragu dalam hatimu terhadap semua nasihat ini. Anggaplah sebagai wahyu yang disabdakanYang Mahasuci kepadamu melalui ayahandamu. Semoga Yang Mahasuci member berkah kepada semua anakku'' '''17''' Den bias nampahi padha, mungguh sasmitaning Suksma ingkang padha marang sira, wineruhken becik ala, anyegah karepanira, kang marang panggawe ala, kang tumiba siya-siya, ya iku paring Hyang Suksma ''Semoga kalian dapat memahami tanda-tanda yang diberikan Yang Mahakuasa kepada kalian mengenai hal yang baik dan burukmencegah niatmu dari perbuatan buruk, mencegahmu untuk melakukan hal jahat yang membawamu ke kehinaan. Itulah berkat Yang Mahasuci'' '''18''' Paring peling marang sira, tinuduhken ing marga, kang bener kanggo kang uga, neng dunya ingkang sampurna, muga anak putu pada, bisa dadi tuladha, kabecikaning manusa, tinirua ing sujanma ''Memberikan peringatan padamu, juga menunjukkan jalan yang benar, dalam dunia yang sempurna, semoga seluruh anak cucu dapat menjadi surei teladan bagi kebaikan dan ditiru manusia'' '''19''' Sakehing wong kapengina, aniru ing solah bawa, marang anak putu padha, anggepe wedi asiha, kinalulutan ing bala, kedhepa saparentahnya, tulusa mukti wibawa, ing satedhak turunira ''Dan banyak yang ingin meniru perilaku ank cucuku mengenai sikap segan dan kasih, disayangi dan dituruti seluruh perintahnya oleh bawahan, abdikanlah seluruh kemuliaanmu hingga keturunanmu'' '''20''' Den dohna saking doraka, winantua ing nugraha, sakeh anak putu padha, ingkang ngimanaken uga, marang pituturing bapa, Allah anyembadanana, ing pandhonganingsun iya, ing tyasingsun wus rumasa ''Semoga dijauhkan dari segala dosa dan senantiasa diberkati dengan anugrah. Se,oga Allah mengabulkan permohonanku karena jiwak sudah merasa'' '''21''' Wakingsun umpama surya, lingsir kulon wayahira, pareking surupe uga, adoh marang timbulira, pira lawase neng dunya, kauripaning janma, masa nganti saatus warsa, uripe ana ing dunya ''Diriku ibarat matahari sudah condong ke barat, dekat waktu tenggelam, jauh dari waktu terbitnya. Seberapa lama hidupmu sebagai mausia, tidak akan sampai seratus tahun kehidypan manusia di dunia'' '''22''' Mulane sun muruk marang, kabeh paraputraningwang, suntulis sunwehi tembang, darapon padha rahaba, enggone padha amaca, ngrasakna carita, aja bosen den apalna, ing rina wengi elinga ''Oleh karenanya, aku mengajarkan kepada seluruh anakku, kutuliskan dalam bentuk tembang agar semua senang membaca, merasakan (manfaat) cerita, jangan sampai bosan dan hafalkan, ingatlah baik siang maupun malam'' '''23''' Lah muga padha tirua, kaya leluhure padha, sudira betah atapa, sarta waskitha ing nala, ing sampurnaning ngagesang, kang patitis tan amamang, iku ta panedhaningwang, muga ta kalampahana ''Mudah-mudahan kalian meniru para leluhur, prihatin, bijak dalam jiwa atas kesempurnaan hidup, cermat dan tidak ragu, itulah permohonanu, semoga dapat terlaksana'' '''24''' Titi tamating carita, serat wawaler ing putra, kang yasa Shri Maharaja, Pakubuwana Kaping Pat, karsane Shri Maharaja, ing galih panedhanira, kang amaca kang miyarsa, yen lali muga elinga ''Tamatlah cerita berupa nasihat bagi putraku. Yang menggubah adalah Shri Maharaja Pakubuwana ke IV. Harapan Shri Maharaja kepada yang membaca dan mendengar jika sedang lupa, ingatkanlah'' '''25''' Telase panuratira, Besar tunggal ping wolulas, Akad Pon, Dal sinengkalan, tata guna sabdeng raja, masasta windu Sancaya, pamujinireng kawula, ya Allah kang luwih wikan, obah osiking kawula ''Tamatnya yang tertulis ini pada Ahad Pon, delapan belas Besar, Dal Tahun 1735, mangsa kawolu, windu sancaya. Aku memuji Allah yang mengetahui segala gerak hidupku.ap'' == Aksara Jawa == {{Javanese script}} <pages index="Serat Wulangreh.pdf" from=4 to=48 /> == Pranala njaba== * [https://www.sastra.org/agama-dan-kepercayaan/wulang/1223-wulang-reh-pakubuwana-iv-1931-226 Wulang Rèh, Pakubuwana IV, 1931], sastra.org; pupuh pertama: pamêdhare wasitaning ati | ... | datan wruh yèn akèh ngèsêmi ... * [https://www.sastra.org/agama-dan-kepercayaan/wulang/1784-wulang-reh-pakubuwana-iv-1960-213 Wulang Rèh, Pakubuwana IV, 1960], sastra.org; pupuh pertama: pamêdhare wasitaning ati | ... | tan wruh lamun akèh ngèsêmi ... [[Kategori:Sastra Jawa]] 07syihoymmc9shus9rtfq4coy91hgoq Serat Asmaralaya 0 6883 22300 2022-08-16T14:31:32Z Bennylin 7 Bennylin ngalih kaca [[Serat Asmaralaya]] menyang [[ꦲꦱ꧀ꦩꦫꦭꦪ Serat Asmaralaya]] wikitext text/x-wiki #ALIH [[ꦲꦱ꧀ꦩꦫꦭꦪ Serat Asmaralaya]] tfeenm3rj95q25k54aiyw2ggo0nw28b