Wikipedia
kaawiki
https://kaa.wikipedia.org/wiki/Bas_bet
MediaWiki 1.39.0-wmf.22
first-letter
Media
Arnawlı
Sa'wbet
Paydalanıwshı
Paydalanıwshı sa'wbeti
Wikipedia
Wikipedia sa'wbeti
Su'wret
Su'wret sa'wbeti
MediaWiki
MediaWiki sa'wbeti
Shablon
Shablon sa'wbeti
Anıqlama
Anıqlama sa'wbeti
Kategoriya
Kategoriya sa'wbeti
TimedText
TimedText talk
Module
Module talk
Gadget
Gadget talk
Gadget definition
Gadget definition talk
Qaraqalpaq a'lipbesi
0
307
45921
40372
2022-08-02T17:09:26Z
PirjanovNurlan
10258
Taza álipbege ózgertildi
wikitext
text/x-wiki
{{mergefrom|Qaraqalpaq jazıwı}}
'''Qaraqalpaq [[a'lipbe|álipbe]]si''' - qaraqalpaq jazıw sisteması.
{|border="0" cellpadding="1" cellspacing="0" color="lightgray"
!Kiril !!Latın !!IPA!! !!Kiril !!Latın !!IPA!! !!Kiril !!Latın!!IPA
|-
|Аа||Aa||/{{IPA|a}}/|| ||Ққ||Qq||/{{IPA|q}}/|| ||Фф||Ff||/{{IPA|f}}/
|-
|Әә||Áá||/{{IPA|æ}}/|| ||Лл||Ll||/{{IPA|l}}/|| ||Хх||Xx||/{{IPA|x}}/
|-
|Бб||Bb||/{{IPA|b}}/|| ||Мм||Mm||/{{IPA|m}}/|| ||Ҳҳ||Hh||/{{IPA|h}}/
|-
|Вв||Vv||/{{IPA|v}}/|| ||Нн||Nn||/{{IPA|n}}/|| ||Цц||Cc||/{{IPA|ʦ}}/
|-
|Гг||Gg||/{{IPA|g}}/|| ||Ңң||Ńń||/{{IPA|ŋ}}/|| ||Чч||ch||/{{IPA|ʧ}}/
|-
|Ғғ||Ǵǵ||/{{IPA|ɣ}}/|| ||Оо||Oo||/{{IPA|o}}/|| ||Шш||SHsh||/{{IPA|ʃ}}/
|-
|Дд||Dd||/{{IPA|d}}/|| ||Өө||Óó||/{{IPA|œ}}/|| ||Щщ||SHSHshsh||/{{IPA|ʃʃ}}/
|-
|Ее||Ee||/{{IPA|e}}/|| ||Пп||Pp||/{{IPA|p}}/|| ||Ъъ|| ||
|-
|Ёё||yo||/{{IPA|jo}}/|| ||Рр||Rr||/{{IPA|r}}/|| ||Ыы||Íı||/{{IPA|ɯ}}/
|-
|Жж||Jj||/{{IPA|ʒ}}/|| ||Сс||Ss||/{{IPA|s}}/|| ||Ьь|| ||
|-
|Зз||Zz||/{{IPA|z}}/|| ||Тт||Tt||/{{IPA|t}}/|| ||Ээ||Ee||/{{IPA|e}}/
|-
|Ии||Ii||/{{IPA|i}}/|| ||Уу||Uu||/{{IPA|u}}/|| ||Юю||yu||/{{IPA|ju}}/
|-
|Йй||Yy||/{{IPA|j}}/|| ||Үү||Úú||/{{IPA|y}}/|| ||Яя||ya||/{{IPA|ja}}/
|-
|Кк||Kk||/{{IPA|k}}/|| ||Ўў||Ww||/{{IPA|w}}/|| || || ||
|}
{{DEFAULTSORT:Qaraqalpaq tili}}
[[Category:Qaraqalpaq tili]]
f0fwrwp19oryubc9ja6oyrsknrzxcu7
45922
45921
2022-08-02T17:11:08Z
PirjanovNurlan
10258
wikitext
text/x-wiki
{{mergefrom|Qaraqalpaq jazıwı}}
'''Qaraqalpaq [[álipbe|álipbe]]si''' - qaraqalpaq jazıw sisteması.
{|border="0" cellpadding="1" cellspacing="0" color="lightgray"
!Kiril !!Latın !!IPA!! !!Kiril !!Latın !!IPA!! !!Kiril !!Latın!!IPA
|-
|Аа||Aa||/{{IPA|a}}/|| ||Ққ||Qq||/{{IPA|q}}/|| ||Фф||Ff||/{{IPA|f}}/
|-
|Әә||Áá||/{{IPA|æ}}/|| ||Лл||Ll||/{{IPA|l}}/|| ||Хх||Xx||/{{IPA|x}}/
|-
|Бб||Bb||/{{IPA|b}}/|| ||Мм||Mm||/{{IPA|m}}/|| ||Ҳҳ||Hh||/{{IPA|h}}/
|-
|Вв||Vv||/{{IPA|v}}/|| ||Нн||Nn||/{{IPA|n}}/|| ||Цц||Cc||/{{IPA|ʦ}}/
|-
|Гг||Gg||/{{IPA|g}}/|| ||Ңң||Ńń||/{{IPA|ŋ}}/|| ||Чч||ch||/{{IPA|ʧ}}/
|-
|Ғғ||Ǵǵ||/{{IPA|ɣ}}/|| ||Оо||Oo||/{{IPA|o}}/|| ||Шш||SHsh||/{{IPA|ʃ}}/
|-
|Дд||Dd||/{{IPA|d}}/|| ||Өө||Óó||/{{IPA|œ}}/|| ||Щщ||SHSHshsh||/{{IPA|ʃʃ}}/
|-
|Ее||Ee||/{{IPA|e}}/|| ||Пп||Pp||/{{IPA|p}}/|| ||Ъъ|| ||
|-
|Ёё||yo||/{{IPA|jo}}/|| ||Рр||Rr||/{{IPA|r}}/|| ||Ыы||Íı||/{{IPA|ɯ}}/
|-
|Жж||Jj||/{{IPA|ʒ}}/|| ||Сс||Ss||/{{IPA|s}}/|| ||Ьь|| ||
|-
|Зз||Zz||/{{IPA|z}}/|| ||Тт||Tt||/{{IPA|t}}/|| ||Ээ||Ee||/{{IPA|e}}/
|-
|Ии||Ii||/{{IPA|i}}/|| ||Уу||Uu||/{{IPA|u}}/|| ||Юю||yu||/{{IPA|ju}}/
|-
|Йй||Yy||/{{IPA|j}}/|| ||Үү||Úú||/{{IPA|y}}/|| ||Яя||ya||/{{IPA|ja}}/
|-
|Кк||Kk||/{{IPA|k}}/|| ||Ўў||Ww||/{{IPA|w}}/|| || || ||
|}
{{DEFAULTSORT:Qaraqalpaq tili}}
[[Category:Qaraqalpaq tili]]
jjdrr37klt3ofi9bhsgujxazv6u1qqb
45923
45922
2022-08-02T17:14:08Z
PirjanovNurlan
10258
wikitext
text/x-wiki
{{mergefrom|Qaraqalpaq jazıwı}}
'''Qaraqalpaq [[álipbe|álipbe]]si''' - qaraqalpaq jazıw sisteması.
{|border="0" cellpadding="1" cellspacing="0" color="lightgray"
!Кирилл!!Latın !!IPA!! !!Кирилл !!Latın !!IPA!! !!Кирилл!!Latın!!IPA
|-
|Аа||Aa||/{{IPA|a}}/|| ||Ққ||Qq||/{{IPA|q}}/|| ||Фф||Ff||/{{IPA|f}}/
|-
|Әә||Áá||/{{IPA|æ}}/|| ||Лл||Ll||/{{IPA|l}}/|| ||Хх||Xx||/{{IPA|x}}/
|-
|Бб||Bb||/{{IPA|b}}/|| ||Мм||Mm||/{{IPA|m}}/|| ||Ҳҳ||Hh||/{{IPA|h}}/
|-
|Вв||Vv||/{{IPA|v}}/|| ||Нн||Nn||/{{IPA|n}}/|| ||Цц||Cc||/{{IPA|ʦ}}/
|-
|Гг||Gg||/{{IPA|g}}/|| ||Ңң||Ńń||/{{IPA|ŋ}}/|| ||Чч||ch||/{{IPA|ʧ}}/
|-
|Ғғ||Ǵǵ||/{{IPA|ɣ}}/|| ||Оо||Oo||/{{IPA|o}}/|| ||Шш||SHsh||/{{IPA|ʃ}}/
|-
|Дд||Dd||/{{IPA|d}}/|| ||Өө||Óó||/{{IPA|œ}}/|| ||Щщ||SHSHshsh||/{{IPA|ʃʃ}}/
|-
|Ее||Ee||/{{IPA|e}}/|| ||Пп||Pp||/{{IPA|p}}/|| ||Ъъ|| ||
|-
|Ёё||yo||/{{IPA|jo}}/|| ||Рр||Rr||/{{IPA|r}}/|| ||Ыы||Íı||/{{IPA|ɯ}}/
|-
|Жж||Jj||/{{IPA|ʒ}}/|| ||Сс||Ss||/{{IPA|s}}/|| ||Ьь|| ||
|-
|Зз||Zz||/{{IPA|z}}/|| ||Тт||Tt||/{{IPA|t}}/|| ||Ээ||Ee||/{{IPA|e}}/
|-
|Ии||Ii||/{{IPA|i}}/|| ||Уу||Uu||/{{IPA|u}}/|| ||Юю||yu||/{{IPA|ju}}/
|-
|Йй||Yy||/{{IPA|j}}/|| ||Үү||Úú||/{{IPA|y}}/|| ||Яя||ya||/{{IPA|ja}}/
|-
|Кк||Kk||/{{IPA|k}}/|| ||Ўў||Ww||/{{IPA|w}}/|| || || ||
|}
{{DEFAULTSORT:Qaraqalpaq tili}}
[[Category:Qaraqalpaq tili]]
mzm3ehumza2ewo0y1dyf56dt3p8hql0
Wikipedia:Ha'zirgi ha'diyseler
4
826
45920
36051
2022-08-02T16:53:24Z
PirjanovNurlan
10258
wikitext
text/x-wiki
'''Házirgi hádiyseler'''
== [[2022]] j.—[[Avgusttıń 02]] ==
* Qaraqalpaq Wikipediasında Maqalalar sanı 1900 - den astı.
== [[2014]] j.—[[Dekabrdıń 24]] ==
* Qaraqalpaq Wikipediasında Maqalalar sanı 1500 - den astı.
== [[2014]] j.—[[Dekabrdıń 13]] ==
* Qaraqalpaq Wikipediasında Maqalalar sanı 1400 - den astı.
== [[2014]] j.—[[Noyabrdıń 29]] ==
* Qaraqalpaq Wikipediasında Maqalalar sanı 1300 - den astı.
== [[2014]] j.—[[Avgusttıń 17]] ==
* Qaraqalpaq Wikipediasında Maqalalar sanı 1000 - nan astı.
=== [[İyunnıń 9]]—[[iyunnıń 17|17]] ===
* Qaraqalpaq Wikipediasında [[Wikipedia:Administratorlar|administratorlar]] saylandı.
=== [[Maydıń 26]] ===
* 13:22 — Qaraqalpaq Wikipediası ashıldı!
8m5ysewvarjj4mefv4rwplm1egfh2lb
O'simlikler
0
1431
45930
45582
2022-08-02T18:03:08Z
PirjanovNurlan
10258
wikitext
text/x-wiki
{{Taxobox
| color = lightgreen
| name = Ósimlikler
| fossil_range = <br />[[Early Cambrian]] to recent, but [[#Fossils|see text]],
| image = Diversity of plants (Streptophyta) version 2.png
| image_width = 250px
| image_caption =
| domain = [[Eukaryote|Eukaryota]]
| unranked_regnum = [[Archaeplastida]]
| regnum = '''Plantae'''
| regnum_authority = [[Ernst Haeckel|Haeckel]], 1866<ref>{{cite book | author = Haeckel G | year = 1866 | title = Generale Morphologie der Organismen | publisher = Verlag von Georg Reimer | location = Berlin | pages = vol.1: i–xxxii, 1–574, pls I–II; vol. 2: i–clx, 1–462, pls I–VIII}}</ref>
| subdivision_ranks = Divisions
| subdivision =
'''[[Green algae]]'''
* [[Chlorophyta]]
* [[Charophyta]]
'''[[Embryophyte|Land plants]] (embryophytes)'''
* '''[[Bryophyte|Non-vascular land plants]] (bryophytes)'''
** [[Marchantiophyta]]—liverworts
** [[Hornwort|Anthocerotophyta]]—hornworts
** [[Moss|Bryophyta]]—mosses
** [[extinction|†]][[Horneophytopsida]]
* '''[[Vascular plant]]s (tracheophytes)'''
** [[extinction|†]][[Rhyniophyta]]—rhyniophytes
** [[extinction|†]][[Zosterophyllophyta]]—zosterophylls
** [[Lycopodiophyta]]—clubmosses
** [[extinction|†]][[Trimerophytophyta]]—trimerophytes
** [[fern|Pteridophyta]]—ferns and horsetails
** [[extinction|†]][[Progymnospermophyta]]
** '''[[Spermatophyta|Seed plants]] (spermatophytes)'''
*** [[extinction|†]][[Pteridospermatophyta]]—seed ferns
*** [[Pinophyta]]—conifers
*** [[Cycad]]ophyta—cycads
*** [[Ginkgophyta]]—ginkgo
*** [[Gnetophyta]]—gnetae
*** [[Flowering plant|Magnoliophyta]]—flowering plants
[[extinction|†]]'''[[Nematophytes]]'''
}}
'''Ósimlikler''' (''Plantae'') - kóp kletkalı '''Plantae''' túrine kiriwshi jasawshı [[organizm]]ler esaplanadı. Ósimliklerge [[terek]]ler, [[gúl]]ler, [[shóp]]ler, [[puta]]lar, [[shóp]]ler hám [[Suw ósimligi|suw ósimliklerin]] kiritiwge boladı. Ósimliklerdi ilimiy dárejede úyreniwshi pán [[botanika]] ataladı. 2010-jılǵa kelip, botanikler ósimliklerdiń 315,000 nan kóp túrin tapqan.
== Siltemeler ==
<references/>
[[Kategoriya:Ósimlikler| ]]
mb9is4vypx8crpv272plbc986q9imbj
Yerik
0
1912
45929
45134
2022-08-02T17:51:11Z
PirjanovNurlan
10258
wikitext
text/x-wiki
[[Su'wret:Apricots.jpg|thumb|right|250px|<span style="color:grey;">Erik</span>]]
'''Erik''' ({{lang-la|Prunus armeniaca}} ) — bir [[o'simlik|ósimlik]] túri.
[[Kategoriya:O'simlikler]]
{{stub}}
p8a1a4zp5tb5euaqbuyyntt7qg8t824
Shın'g'ısxan
0
2027
45931
37295
2022-08-03T08:00:35Z
Muzaffar Turgunov
10117
Qishimcha
wikitext
text/x-wiki
[[Su'wret:Genghis Khan.jpg|thumb|right|Shin'g'isxan]]
'''Shın'g'ısxan''' (shama menen 1162-yil avgust, 1227-yil) - Mong'ol urıwların birlestirgen ha'm Mong'ol İmperiyasın payda etken du'nyanın' en' ku'shli a'skeriy jolbasshılarının' biri. Onın' balaları ha'm aqlıqları onın' tajına miyrasxorlıq etti ha'm du'nyadag'ı en' u'lken imperiyanı payda etti.
Shın'g'ısxannın' aqlig'i, [[Qublay Xan]], Qıtayda [[Yuan Dinastiyası]]nın' (1271-1368) birinshi İmperatorı boldı. Shın'g'ısxannin' jerlengen jeri usı ku'nge shekem belgisiz. Ol sawashta ko'plep tabislarg'a eristi ha'm ko'plep dushpanların o'ltirdı, solardin' ishinde ol [[Jin Dinastiyası]]nda jen'di. Ol [[Qitay]]dın' ko'pshilik bo'legin ha'm Qıtayg'a qon'sılas ma'mleketlerdin' ko'pshiligin basıp aldı. Na'tiyjede ol kushli imperiya payda etti.
Shın'g'ısxang'a tuwılıwında '''Temujin''' isimi berildi. Urıw basshısı sıpatinda ko'p jerlerdi basıp alıp, u'lken tabıslarg'a eriskennen keyin adamlar oni Shın'g'ıs dep atay basladi, shin'g'is degen "Ja'ha'n basqariwshısı" degendi an'latadı. Bir neshe on jıllıqta Shın'g'ıs u'lken a'skeriy ju'risler qılıp, ko'p adamlardı o'ltirip ju'da u'lken jerlerdi basıp aldı. Usının' menen ol o'zine tariyx kitaplarında "jabayı monster" degen ataqqa iye boldı.
'''Shın'g'ıs xan''' ([[Mongol tili|mong.]] Чингис Хаан, ''Chingis Khaan''; [[1162]] - 18 avgust, [[1227]]) — Mongol imperatorı ha'm Mongol qa'wimlerin birlestirip, [[Mongol İmperiyası|Mongol İmperiyasının']] tiykarın salg'an a'skriy basshı. Onnan keyingi bolg'an xanlar Mongoliyanı adamzat tariyxındag'ı en' ullı imperiyag'a aylandırdı.
Shın'g'ıs xan Qitaydag'ı Yuan dinastiyasının' birinshi imperatorı [[Qublay xan|Qublay xannın']] atası bolg'an. Ha'zirgi waqıtqa shekem Shın'g'ıs xannın' qay jerde jerlengenligi anıq belgili emes.
[[Kategoriya:Hu'kimdarlar]]
[[Kategoriya:Mongoliya]]
lo5l1jvlxauw5b01yem72nbphho8tsw
45932
45931
2022-08-03T08:00:56Z
Muzaffar Turgunov
10117
Qoshimcha
wikitext
text/x-wiki
[[Su'wret:Genghis Khan.jpg|thumb|right|Shin'g'isxan]]
'''Shın'g'ısxan''' (shama menen 1162-jil avgust, 1227-jil) - Mong'ol urıwların birlestirgen ha'm Mong'ol İmperiyasın payda etken du'nyanın' en' ku'shli a'skeriy jolbasshılarının' biri. Onın' balaları ha'm aqlıqları onın' tajına miyrasxorlıq etti ha'm du'nyadag'ı en' u'lken imperiyanı payda etti.
Shın'g'ısxannın' aqlig'i, [[Qublay Xan]], Qıtayda [[Yuan Dinastiyası]]nın' (1271-1368) birinshi İmperatorı boldı. Shın'g'ısxannin' jerlengen jeri usı ku'nge shekem belgisiz. Ol sawashta ko'plep tabislarg'a eristi ha'm ko'plep dushpanların o'ltirdı, solardin' ishinde ol [[Jin Dinastiyası]]nda jen'di. Ol [[Qitay]]dın' ko'pshilik bo'legin ha'm Qıtayg'a qon'sılas ma'mleketlerdin' ko'pshiligin basıp aldı. Na'tiyjede ol kushli imperiya payda etti.
Shın'g'ısxang'a tuwılıwında '''Temujin''' isimi berildi. Urıw basshısı sıpatinda ko'p jerlerdi basıp alıp, u'lken tabıslarg'a eriskennen keyin adamlar oni Shın'g'ıs dep atay basladi, shin'g'is degen "Ja'ha'n basqariwshısı" degendi an'latadı. Bir neshe on jıllıqta Shın'g'ıs u'lken a'skeriy ju'risler qılıp, ko'p adamlardı o'ltirip ju'da u'lken jerlerdi basıp aldı. Usının' menen ol o'zine tariyx kitaplarında "jabayı monster" degen ataqqa iye boldı.
'''Shın'g'ıs xan''' ([[Mongol tili|mong.]] Чингис Хаан, ''Chingis Khaan''; [[1162]] - 18 avgust, [[1227]]) — Mongol imperatorı ha'm Mongol qa'wimlerin birlestirip, [[Mongol İmperiyası|Mongol İmperiyasının']] tiykarın salg'an a'skriy basshı. Onnan keyingi bolg'an xanlar Mongoliyanı adamzat tariyxındag'ı en' ullı imperiyag'a aylandırdı.
Shın'g'ıs xan Qitaydag'ı Yuan dinastiyasının' birinshi imperatorı [[Qublay xan|Qublay xannın']] atası bolg'an. Ha'zirgi waqıtqa shekem Shın'g'ıs xannın' qay jerde jerlengenligi anıq belgili emes.
[[Kategoriya:Hu'kimdarlar]]
[[Kategoriya:Mongoliya]]
h1i87guzx88l7zrcdv2xho6m58xe96f
Astraxan Oblisi
0
3525
45924
34241
2022-08-02T17:31:53Z
PirjanovNurlan
10258
wikitext
text/x-wiki
'''Аstrахаn wálayatı''' ({{lang|ru|Астраха́нская область}}) — Astraxan wálayatı [[Rossiya Federatsiyasi|Rossiya Federatsiyası]]<nowiki/>ndaǵı wálayat — Paytaxtı [[Аstraxan]]<br />
''Tig'izlig'i'' - 44,1 km² .<br />
''Oblis'' [[27 dekabr]] [[1943]]-jil du'zilgen.
== Geografiyası ==
== Tariyxı ==
== Xalqı ==
== Taǵı qarańız ==
* [http://www.hronos.km.ru/land/astrahan.html Таърихи хонигарии Астрахан]
== Siltewler ==
{{commons|Category:Astrakhan Oblast}}
* [http://www.astrobl.ru/ Маъмурияти вилояти Астрахан]
* [http://www.jilkin.ru/ Губернатори вилояти Астрахан]
* [http://www.astrakhan-450.ru Астрахан ба ҷашни 450-солагӣ тайёрӣ мебинад]
* [http://www.astrakhan.ws/ Портал Астрахань.WS]
{{stub}}
[[Category:Аstrахаn]]
c1uhtv1gq14r4thgm7xg4y8d98mhc08
45925
45924
2022-08-02T17:33:04Z
PirjanovNurlan
10258
wikitext
text/x-wiki
'''Аstrахаn wálayatı''' ({{lang|ru|Астраха́нская область}}) — Astraxan wálayatı [[Rossiya Federatsiyasi|Rossiya Federatsiyası]]<nowiki/>ndaǵı wálayat — Paytaxtı [[Аstraxan]]<br />
''Tiǵızlıǵı'' - 44,1 km² .<br />
''Oblis'' 27-dekabr 1943-jil dúzilgen.
== Geografiyası ==
== Tariyxı ==
== Xalqı ==
== Taǵı qarańız ==
* [http://www.hronos.km.ru/land/astrahan.html Таърихи хонигарии Астрахан]
== Siltewler ==
{{commons|Category:Astrakhan Oblast}}
* [http://www.astrobl.ru/ Маъмурияти вилояти Астрахан]
* [http://www.jilkin.ru/ Губернатори вилояти Астрахан]
* [http://www.astrakhan-450.ru Астрахан ба ҷашни 450-солагӣ тайёрӣ мебинад]
* [http://www.astrakhan.ws/ Портал Астрахань.WS]
{{stub}}
[[Category:Аstrахаn]]
8c2ff9e8odvp94yrpw7j49m8hmhdye5
Batıs Evropa
0
3543
45927
43347
2022-08-02T17:47:09Z
PirjanovNurlan
10258
wikitext
text/x-wiki
[[Su'wret:Europe subregion map UN geoscheme.svg|right|thumb|250px|Evropanıń kontinentleri, [[BMSh|BMShnıń]] Statistika bóliminiń maǵlıwmatları boyınsha:
{{legend|#4080FF|[[Arqa Evropa]]}}
{{legend|#00FFFF|[[Batis Evropa]]}}
{{legend|#FF8080|[[Shig'is Evropa]]}}
{{legend|#00FF00|[[Qubla Evropa]]}}]]
'''Batıs Evropa''' — [[Evropa|Evropanıń]] batısında jaylasqan bólegi. Batıs Evropada, [[Atlantika okeanı|Atlantika okeanınıń]] jaǵasında jaylasqan mámleketler — [[Pireney yarim arali|Pireney yarım aralınıń]] mámleketleri [[Shotlandiya]], [[Irlandiya]], [[Germaniya]], [[Angliya]] hám [[Frantsiya]] mamleketleri kiredi. Kópshilik jaǵdayda, Batıs Evropanıń kestesine [[Niderlandiya]], [[Belgiya]] hám [[Daniya]] hám qosıadı.
{{geo-stub}}
[[Kategoriya:Batis Evropa|*]]
[[Kategoriya:Evropanin' kontinentleri]]
<!-- interwiki -->
j4y1lnwcqvibqym04iqdj2bm2in99kd
45928
45927
2022-08-02T17:48:17Z
PirjanovNurlan
10258
wikitext
text/x-wiki
[[Su'wret:Europe subregion map UN geoscheme.svg|right|thumb|250px|Evropanıń kontinentleri, [[BMSh|BMShnıń]] Statistika bóliminiń maǵlıwmatları boyınsha:
{{legend|#4080FF|[[Arqa Evropa]]}}
{{legend|#00FFFF|[[Batıs Evropa]]}}
{{legend|#FF8080|[[Shıǵıs Evropa]]}}
{{legend|#00FF00|[[Qubla Evropa]]}}]]
'''Batıs Evropa''' — [[Evropa|Evropanıń]] batısında jaylasqan bólegi. Batıs Evropada, [[Atlantika okeanı|Atlantika okeanınıń]] jaǵasında jaylasqan mámleketler — [[Pireney yarim arali|Pireney yarım aralınıń]] mámleketleri [[Shotlandiya]], [[Irlandiya]], [[Germaniya]], [[Angliya]] hám [[Frantsiya]] mamleketleri kiredi. Kópshilik jaǵdayda, Batıs Evropanıń kestesine [[Niderlandiya]], [[Belgiya]] hám [[Daniya]] hám qosıadı.
{{geo-stub}}
[[Kategoriya:Batıs Evropa|*]]
[[Kategoriya:Evropanıń kontinentleri]]
<!-- interwiki -->
3550xuynj6ti97nsdiqezlcbzbm5caw
Alp tawları
0
4456
45926
38992
2022-08-02T17:42:19Z
PirjanovNurlan
10258
wikitext
text/x-wiki
[[File:Satellitenaufnahme der Alpen.jpg|thumb|right|250px|Alp tawları]]
'''Alp tawları''' {{lang-fr|Alpes}}, {{lang-it|Alpi}}), [[Batis Evropa|Batıs Evropanıń]] eń bálent taw shoqqısı. Ol [[Frantsiya]]<nowiki/>nıń, [[italiya]], [[Shveytsariya|Shveytsariyanıń]], [[Germaniya|Germaniyanıń]], [[Avstriya|Avstriyanıń]], [[Lixtenshteyn|Lixtenshteyniń]] hám [[Sloveniya|Sloveniyanıń]] bir bólegin iyeleydi. Alp tawları bir-birlerinen pást shinkler arqalı ajralıp turǵan tawlardıń diziminen ibarat. Uzınlıǵı 1200 km, keńligi 50–260 km. Eń iri shinkleri — Simplon (2005 m), Sen-Gotard (2108 m), Brenner (1371 m) hám b. Tawlar jónelisine kóndeleń jaylasqan shuqır salmalar (Bo-den kólinen Komo kóline shekem) Alp tawlarınıń batıs hám shıǵıs bólimlerine ajıratıp turadı. Alp tawlarınıń eń bálent bólimlerinde muzlıqlar hámda muzlıq payda qılǵan relyef túrleri kóp. Shıǵıs Alp tawları (4049 m, Ber-nin tawı) batıs Alp tawları (4807 m, Monblan tawına)n pásirek. Olar hám ayrım dizbeklerge bólinip ketken. Alp tawları eteklerinde ha'ktas, dolomitler ken' tarqalg'an, karst rawajlang'an. Taw eteklerinde klimat ortasha, taw biyikliklerinde ha'miyshe qar ha'm muzlıqlar bar, klimatı ha'm suwıq. Muzlıqlardın' ulıwma maydanı. 4140 km². Muzlıqlar ha'm a'bediy qarlardın' to'mengi shegarası 2500– 3200 m ba'lentlikde. . En' ko'p jawın arqa ha'm qubla jan bawırlarında jawadı (2000– 3000 mm). Alp tawlarınan ag'ıp tu'setug'ın da'ryalar (Reyn, Rona, Drava, Adije ha'm b.) sersuw, serostona, gidro-energiya imka'niyatlarına bay. Ko'rkem ko'ller ko'p: Jeneva, Syurix, Boden, Lago-Majore ha'm b. Tabiyiy o'simlik tu'rleri ba'lentlik kontinemtlerin payda qılg'an. Taw yeteginen 800 m ba'lentlikge shekem ma'deniy landshaftlar, 1200 m ba'lentlikler-de ken' japıraqlı tog'aylar,, 1300–1700 m ba'lendliklerde iyne japıraqlı tog'aylar bar. 2600 m den 3200 m ge shekem aralıqlar subalp putazarları, jaylawlar menen ba'nt. Taw dizbeglerinde tunneller qazılıp, temir jol ha'm avtomobil jolları o'tkizilgen. Al-pinizm ha'm turizm ken'nen rawajlang'an.
{{Commonscat|Alps|Alp tawları}}
[[Kategoriya:Evropanın' taw dizbeglerı]]
dmb176kl1fdv7evfs4ako1dc2js0ah1
Qaraqalpaq mámleketlik universiteti
0
6192
45933
45583
2022-08-03T08:34:36Z
PirjanovNurlan
10258
/* Tariyxi */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Company
| company_name = Qaraqalpaq mámleketlik universiteti
| company_logo =
| company_type = Qaraqalpaq mámleketlik universiteti
| foundation = 1976
| location = [[Qaraqalpaqstan|Qaraqalpaqstan]] [[Nókis]].
| key_people = Reymov Axmet Mámbetkarimovich
| revenue =
| net_income =
| subsid =
| homepage = [http://www.karsu.uz/ karsu.uz]
| footnotes =
}}
'''Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq mámleketlik universiteti''' (ққ. Бердақ атындағы Қарақалпақ мәмлекетлик университети, qq. Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq mámleketlik universiteti) - [[Qaraqalpaqstan|Qaraqalpaqstan Respublikası]], [[Nókis]] qalasındaǵı universitet.
== Tariyxi ==
1935-jıl sentyabr ayında Qaraqalpaqstanda birinshi joqarı tálim shólkemi-oqıtıwshı institutı ashıldı. 1944-jıl Qaraqalpaq mámleket pedagogika institutına aylantırildi, onıń negizinde 1976-jıl sentyabr ayında Nókis mámleket universiteti (házirgi Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq mámleket universiteti) dúzildi.
1976-jıl 31-avgust kúni Nókis mámleket universitetiniń saltanatli ashılıw dástúri bolıp ótti, ol jaǵdayda Ózbekstan hám Qaraqalpaqstan basshıları, basqa respublikalardan kelgen qonaqlar qatnastı.
Universitette 700 kisi, sonday-aq jańa qánigelikler boyınsha birinshi jumısqa qabıllandı : Agronomiya-75 kisi, buxgalteriya esabı -75 kisi. Qaraqalpaq universitetiniń birinshi rektori Ch. A. Abdirov boldı. Keyinirek Ózbekstan pánler akademiyası akademigi bolıp, ol Ózbekstanda ilim rawajlanıwına salmaqlı úles qosdı.
Jaslıgınan qaramastan, Nókis mámleket universiteti sol zamatiyoq Nijneamudaryo wálayatı xalıq xojalıǵı ushın qánigeler tayarlaw boyınsha iri orayǵa aylandı. Onıń ilimiy potencialı Ózbekstannıń Arqa aymaqlarında islep shıǵarıw kúshleriniń rawajlanıwın jedellashtirishda zárúrli faktor boldı. Nókis mámleket universiteti islengennen tek altı jıl dawamında 19 qánigelik boyınsha 4 mıńǵa jaqın qánige yamasa respublika xalıq xojalıǵında islegen derlik hár segizinshi qánige tayarlandi.
Nókis mámleket universiteti xızmetkerleri pánlerdiń túrli tarawları boyınsha ilimiy-izertlew jumısları temasın turaqlı túrde keńeytirdiler. Onıń laboratoriyalarında monokristallarni jetistiriw hám olar tiykarında yarım ótkeriwshilerdi jaratıw, lazer nurlanıwınıń ǵoza hám gúrish zúráátliligin asırıwǵa tásiri, shólni ózlestiriwdiń biologiyalıq tiykarları, Ataw máseleleri sıyaqlı zárúrli máseleler úyrenildi.
Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵi Keńesiniń 1992-jıl 25-yanvar daǵı 274-sanlı sheshimi menen Qaraqalpaq shayırı Berdaq (Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq mámleket universiteti) atı berilgen.
Tashkent mámleket agrar Universiteit Nókis filialı. Tashkent mámleket agrar Universiteit Nókis filialı Nókis mámleket universitetiniń awıl xojalıǵı baǵdarı fakultetleri negizinde Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 1992-jıl 28-fevraldagi Pármanı menen islengen. Qaraqalpaqstan Respublikası Ministrler Sovetiniń " Ózbekstan Respublikası joqarı oqıw orınlarına 2003/04 oqıwǵa qabıllaw tuwrısında" gi sheshimine tiykarınan. 2003-jıl 14-iyunda Qaraqalpaqstan mámleket universiteti agrar fakulteti negizinde Tashkent mámleket agrar Universiteit Nókis filialı qayta dúzildi.
== Fakultet hám kafedralar ==
===Fizika fakulteti===
*Fizika kafedrası
*Yarım ótkezgishler fizikasi kafedrası
*Elektr energetikası kafedrası
===Matematika fakulteti===
*Matematikalıq analiz kafedrası
*Funksional analiz, algebra hám geometriya kafedrası
*Ámeliy matematika kafedrası
*Differensial teńlemeler kafed
===Qaraqalpaq filologiyasi fakulteti===
*Qaraqalpaq ádebiyatı kafedrası
*Qaraqalpaq filologligi kafedrası
*Jurnalistika kafedrası
===Ózbek filologiyasi fakulteti===
*Ózbek tili hám ádebiyatı kafedrası
*Ózbek filologligi kafedrası
*Filologiya kafedrası (qazaq hám turkpen tilleri)
===Tariyx fakulteti===
*Ózbekstan hám Qaraqalpaqstan tariyxı kafedrası
*Arxeologiya kafedrası
*Sociallıq pánler kafedrası
*Pedagogika hám psixologiya kafedrası
===Huqıq fakulteti===
*Huqıqtanıw kafedrası
*Milliy ideya, ruwxıylıq tiykarları hám huqıq tálimi kafedrası
===Ekonomika fakulteti===
*Ekonomikalıq teoriya kafedrası
*Ekonomika kafedrası
*Buxgalteriya esabı hám audit kafedrası
*Finans kafedrası
===Biologiya fakulteti===
*Ulıwma biologiya hám fiziologiya kafedrası
*Ekologiya hám topıraqshunoslik kafedrası
*Dárivor ósimlikler agroekologiyasi hám introduksiyasi kafedrası
===Geografiya hám tábiyiy resurslar fakulteti===
*Geografiya hám Gidrometeorologiya kafedrası
*Geodeziya, kartografiya hám tábiyiy resurslar kafedrası
===Ximiya -texnologiya fakulteti===
*Organikalıq hám organikalıq bolmaǵan ximiya kafedrası
*Fizikalıq hám kolloid ximiya kafedrası
*Ximiya texnologiyası kafedrası
===Sanaat texnologiyası fakulteti===
*Sanaat texnologiyaları kafedrası
*Neft hám gaz texnologiyası kafedrası
===Qurılıs fakulteti===
*Imaratlar hám soorujeniyeler qurılısı kafedrası
*Injenerlik kommunikatsiyaları qurılısı kafedrası
===Arxitektura fakulteti===
*Arxitektura kafedrası
*Qalasozlik kafedrası
===Fizikalıq mádeniyat fakulteti===
*Fizikalıq mádeniyat teoriyası hám metodikası kafedrası
*Fakultetlararo dene tárbiyası hám sport kafedrası
===Shet tiller fakulteti===
*Anglichan tili hám ádebiyatı kafedrası
*Awdarma teoriyası hám ámeliyatı kafedrası
*Nemis tili hám ádebiyatı kafedrası
*Orıs tili hám ádebiyatı kafedrası
*Fakultetlararo shet tiller kafedrası
== Bakalavriat baǵdarları ==
===Jismoniy madaniyat fakulteti===
*Jismoniy madaniyat
===Iqtisodiyot fakulteti===
*Iqtisodiyot (tarmoqlar va sohalar bo'yicha)
*Moliya
*Buxgalteriya hisobi va audit (tarmoqlar bo'yicha)
*Turizm
===Kimyo-texnologiya fakulteti===
*Kimyo
*Kimyoviy texnologiya (ishlab chiqarish turlari bo'yicha)
*Oziq-ovqat texnologiyasi (tovar turlari bo'yicha)
===Sanoat texnologiyasi fakulteti===
*Yengil sanoat buyumlari konstruksiyalarini texnologiyasi va ishlab chiqarish
*Texnologik mashinalar va jihozlar (tarmoqlar bo'yicha)
*Neft va gaz konlarini faollashtirish va ulardan foydalanish
*Neft va gazni qayta ishlash texnologiyasi
===Geografiya va tabiiy resurslar fakulteti===
*Geografiya
*Gidrometeorologiya
*Geodeziya, kartografiya va kadastr
===Qoraqalpoq filologiyasi va jurnalistika fakulteti===
*Filologiya va tillarni o'qitish: Qoraqalpoq tili
*Jurnalistika (faoliyat turlari bo'yicha)
===Biologiya fakulteti===
*Biologiya
*Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish
*Kasb ta'limi: Ekologiya va atrof-muhit muhofazasi
*Kasb ta'limi: Agrokimyo va tuproqshunoslik
*Dorivor o'simliklarni ishlab chiqarish va qayta ishlash texnologiyasi
*Tuproqshunoslik
===Tarix fakulteti===
*Tarix (mamlakatlar va qit'alar bo'yicha)
*Falsafa
===Huquq fakulteti===
*Huquqshunoslik (faoliyat turi bo'yicha)
*Milliy g'oya, ma'naviyat asoslari va huquq ta'limi
===Qurilish fakulteti===
*Bino va inshootlar qurilishi (turlari bo'yicha)
*Qurilish materiallari, asbob-uskunalar va konstruksiyalarni ishlab chiqish
*Muhandislik kommunikatsiyalari qurilishi va montaji (turlari bo'yicha)
===Arxitektura fakulteti===
*Arxitektura (turlari bo'yicha)
*Shahar qurilishi va xo'jaligi
*Avtomobil yo'llari va aerodromlar
===O'zbek filologiyasi===
*Filologiya va tillarni o'qitish: o'zbek tili
*Filologiya va tillarni o'qitish: qozoq tili
*Filologiya va tillarni o'qitish: turkman tili
===Matematika fakulteti===
*Matematika
*Amaliy matematika va informatika
*Kasb ta'limi: informatika va axborot texnologiyalari
===Fizika fakulteti===
*Fizika
*Elektr energetikasi (tarmoqlar va yo'nalishlar bo'yicha)
*Elektrotexnika, elektromexanika va elektr texnologiyalari (tarmoqlar bo'yicha)
*Energetika (tarmoqlar va sohalar bo'yicha)
*Metrologiya, standartlashtirish va tovarlar sifati menejmenti (tarmoqlar bo'yicha)
===Chet tillar fakulteti:===
*Filologiya va tillarni o'qitish: ingliz tili
*Filologiya va tillarni o'qitish: nemis tili
*Filologiya va tillarni o'qitish: rus tili
*Chet tili va adabiyoti: ingliz tili
*Tarjima nazariyasi va amaliyoti
== Magistratura qánigelikleri ==
*Social -gumanitar pánler oqıtıw metodikası (ruwxıylıq tiykarları)
*Dene tárbiyası hám sport shınıǵıwları teoriyası hám metodikası
*Ádebiyattanıw ilimi:
*Qaraqalpaq ádebiyatı
*Ózbek ádebiyatı
*Filologiya :
*Ózbek tili
*Qaraqalpaq tili
*Orıs tili
*Anglichan tili
*Ózbekstan Tariyxı
*Arxeologiya
*Matematika (qánigelik boyınsha)
*Differensial teńleme hám fizikalıq matematika
*Ámeliy matematika hám informaciya texnologiyaları
*Biologiya (jónelisler boyınsha)
*Ichthiyologiya hám gidrobiologiya
*Kondensirlangan ortalıqlar fizikasi hám Materialshunoslik (jónelisler boyınsha)
*Ximiya (qánigeligi boyınsha)
*Geografiya (úyreniw ob'ekti boyınsha)
*Geodeziya hám geoinformatika
*Gidrometeorologiya
*Jurnalistika (jónelis boyınsha)
*Ekonomika (jónelis boyınsha)
*Buxgalteriya esabı (jónelis hám wálayat boyınsha)
*Mámleket huqıqı hám basqarıwı (tarmaqlar boyınsha)
*Ekologiya (tarmaqlar hám tarawlar boyınsha)
*Filosofiya (tarawlar boyınsha)
== Derekler ==
*[http://karsu.uz/ Universitettiń rásmiy saytı]
*[http://n.ziyouz.com/books/uzbekiston_milliy_ensiklopediyasi/O'zbekiston%20Milliy%20Ensiklopediyasi%20-%20Q%20harfi.pdf Qaraqalpaq universiteti // Ózbekstan Milliy entsiklopediyası. — Tashkent: Mámleket ilimiy baspası. — T. Q HARFI. — S. 283-284.]
*Қарақалпақ мамтелекетлик университети 40-жыл. Нукус : Каракалпакстан, 2017. - 232 с
*[http://edu.uz/ Министерство высшего и среднего образования Узбекистана]
[[Kategoriya:Qaraqalpaqstan]]
[[Kategoriya:Bilim]]
nx2069u2dho8wi17k8hoovpxrrnfpre