Wikipedia kaawiki https://kaa.wikipedia.org/wiki/Bas_bet MediaWiki 1.39.0-wmf.25 first-letter Media Arnawlı Sa'wbet Paydalanıwshı Paydalanıwshı sa'wbeti Wikipedia Wikipedia sa'wbeti Su'wret Su'wret sa'wbeti MediaWiki MediaWiki sa'wbeti Shablon Shablon sa'wbeti Anıqlama Anıqlama sa'wbeti Kategoriya Kategoriya sa'wbeti TimedText TimedText talk Module Module talk Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk 0 320 46100 45624 2022-08-19T18:57:32Z Muzaffar Turgunov 10117 wikitext text/x-wiki {{Infobox Language |name=Qazaq tili |nativename=Қазақ тілі |familycolor=Altay |states=[[Qazaqstan]], [[Qıtay]], [[Resey]], [[O'zbekstan]], [[Mon'g'oliya]], [[İyran]] t.b. |region= |speakers=23 mln|rank=40 |fam1=[[Altay tilleri|Altay]] |fam2=[[Tu'rkiy tilleri|Tu'rki]] |fam3=[[Batıs tu'rkiy tilleri|Batıs tu'rkiy]] |fam4=[[Qıpshaq tilderi|Qıpshaq]] |fam5=[[Qıpshaq-Nog'ay tilleri|Qıpshaq-Nog'ay]] |script=[[Kiril jaziwı|Kiril]], [[Arab jaziwı|Arab]], [[Latın jaziwı|Latın]] |map=[[Su'wret:Verbreitungsgebiet der Kasachischen Sprache.PNG|center|300px|Qazaq tilinin' jayıliwı.]]<br /><center><small>Qazaq tili jayıliw aiwmaqtarı (ko'k)</small></center> |nation=[[Qazaqstan]] |agency=Resmiy rettew uyımı joq |iso1=kk|iso2=kaz|iso3=kaz|sil=KAZ }} '''Qazaq tili''' — [[Qazaqstan|Qazaqstan Respublikasının']] [[memlekettik til]]i, sonımen qatar [[Resey]], [[O'zbekstan]], [[Qıtay]], [[Mon'g'oliyya]] jəne t.b. elderde turatın qazaqtardın' ana tili. [[Image:Idioma kazajo.png|thumb|right|300px|Qazaq tili]] Qazaq tili [[tu'rki tilderi|tu'rki tilderdin']] [[qıpshaq tilderi|qıpshaq]] tobına jatadı, sonın' ishindegi [[qaraqalpaq tili|qaraqalpaq]], [[nog'ay tili|nog'ay]], [[qarag'ash tili|qarag'ash]] tilderimen birge [[kıpshaq-nog'ay tilderi|kıpshaq-nog'ay]] topshasın quradı. Tag'ı da [[tatar tili|tatar]], [[bashqurt tili|bashqurt]], [[qarashay-balqar tili|qarashay-balqar]], [[qumıq tili|qumıq]], [[qaray tili|qaray]], [[qırımlı tili|qırımlı (qırım-tatar)]] tilderine jaqın. == Jaziwı == {{Main|Qazaq jaziwı}} Qazaq jaziwı birneshe ret o'zgeriske ushıradı. 1929 jılg'a deyin [[Qazaqstan]]da qazaq [[arab jaziwı]]n paydalandı. [[20 g'.]] basında [[Baytursınulı, Axmet|Axmet Baytursınulı]] usınısımen qazaq fonetiykasına negizdelgen arab-parsı a'lippesin (to'te jaziw) paydalang'an. Qazir de [[Qıtay]]da iste. 1929 jıldan 1940 jılg'a deyin [[latın grafiykası]] qoldanılıp, 1940 jıldan qazirge deyin [[qazaq kiyriyll a'lipbiyi|kiyriyll]] a'lipbiyi qoldaniwda. [[Tu'rkiyya]] men Batıs elderdegi qazaqtar a'rtu'rli [[latın jaziwı]]na negizdelgen a'lippelerdi paydalanadı. == Fonetiykası == Qazaq tili [[biwın u'ndestigi]]ne negizdeledi, yag'niy qazaqtın' to'l so'zderi ne birın'g'ay jiwan ne birın'g'ay jin'ishke bolıp keledi, ja'ne [[jiwan daiwıstı dıbıs|jiwan daiwıstı]] biwındardag'ı [[daiwıssız dıbıs]]tar jiwan tu'rde aytıladı (mısalı: ''tıs'', ''qurt''), al [[jin'ishke daiwıstı dıbıs|jin'ishke daiwıstı]] biwındarda jin'ishke estiledi (mısalı: ''tis'', ''ku'rt''). Qazaq tilinde [[ekpin]] ko'binese son'g'ı biwıng'a tu'sedi. === Dawıstı dıbıstar === Qazaq tilinde 12 [[dawıstı dıbıs]] bar: ''а, ә, е, и, о, ө, ұ, ү, у, ы, і, э'' Dawıstı dıbıs til, jaq ja'ne erinnin' qatısına qaray ''jıwan'' ja'ne ''jin'ishke'', ''ashıq'' ja'ne ''qısan''', ''erindik'' ja'ne ''eziwlik'' bolıp jikteledi: {|border=1| |style="background:#dedede" rowspan=2|<u>'''Tildin''''</u><br /> qatısına qaray: |'''Jıwan''': а, о, ұ, ы, у. |- |'''Jin'ishke''': ә, ө, ү, і, е, и, у, э. |- |style="background:#dedede" rowspan=2|<u>'''Jaqtın''''</u><br /> qatısına qaray: |'''Ashıq''': а, ә, о, ө, е, э. |- |'''Qısan'''': ы, і, и, у, ү, ұ. |- |style="background:#dedede" rowspan=2|<u>'''Erinnin''''</u><br /> qatısına qaray: |'''Erindik''': о, ө, ұ, ү, у. |- |'''Eziwlik''': а, ә, е, ы, і, и, э. |} === Dawıssız dıbıstar === Dawıssız dıbıs o'kpeden shıqqan aiwanın' aiwız qiwısında kedergige ushırap shıg'iwınan jasaladı. Qazaq tilinde 26 daiwıssız dıbıs bar: ''б, в, г, ғ, д, ж, з, й, к, қ, л, м, н, ң, п, р, с, т, у, ф, х, һ, ц, ч, ш, щ.'' Daiwıssız dıbıstar u'n men saldırdın' qatısına qaray ''uyan''', ''u'ndi'' ja'ne ''qatan''' bolıp u'shke bo'linedi. {|border=1| |style="background:#dedede"|'''Uyan'''': |б, в, г, ғ, д, ж, з, һ |- |style="background:#dedede"|'''U'ndi''': |й, л, м, н, ң, р, у |- |style="background:#dedede"|'''Qatan'''': |к, қ, п, с, т, ф, х, ч, ц, ш, щ |} == Grammatiykası == Qazaq tilinde so'z aldında turatın ko'mekshi so'zder (preposition) ornına, so'z artınan keletin [[shılaiw]] (postposition) ne tiyisti [[jalg'aiw]] qoldanıladı (mısalı: qazaq tili ''tiwralı'' maqala''nı'' entsiyklopediyya''g'a'' qosiw). San esimi bar zat esim [[jekeshe tu'ri]]nde beriledi (mısalı: «men ''eki maqala'' jazdım», biraq «''maqalalarımda'' ko'p qate jiberippin»). === So'z taptarı === {{Main|So'z tabı}} Qazaq tilinde kelesi so'z taptarı bar * [[Zat esim]] (''бет, қол'') * [[Sın esim]] (''қызыл'', ''биік'') * [[San esim]] (''бір'', ''жүз'') * [[Esimdik]] (''мен'', ''сен'') * [[Etistik]] (''бару'', ''жазу'') * [[U'steiw]] (''тез'', ''таза'') * [[Shılaiw]] (''үшін'', ''туралы'') * [[Elikteiw so'z]] (''күмп'', ''тарс-түрс'', ''ыржың-іржің'') * [[Odag'ay]] (''алақай'', ''тәйт'', ''құрау-құрау'') === Septikteri === Qazaq tilinde 7 septik bar. To'mende a'r septiktin' suraqtarı, jalg'aiwları men mısaldarı berilgen: {|border=1| |septik |surag'ı |jalg'aiwı |mısalı |- |[[Ataiw septik|Ataiw]] |kim? ne? |(joq) |кісі, ат |- |[[İlik septik|İlik]] |kimnin'? nenin'? | -ның/-нің, -дың/-дің,<br /> -тың/-тің |кісі''нің'', ат''тың'' |- |[[Barıs septik|Barıs]] |kimge? nege? qayda? | -ға/-ге, -қа/-ке |кісі''ге'', ат''қа'' |- |[[Tabıs septik|Tabıs]] |kimdi? neni? | -ны/-ні, -ды/-ді,<br /> -ты/-ті |кісi''ні'', ат''ты'' |- |[[Jatıs septik|Jatıs]] |kimde? nede? qayda? | -да/-де, -та/-те |кісі''де'', ат''та'' |- |[[Shıg'ıs septik|Shıg'ıs]] |kimnen? neden? | -нан/-нен, -дан/-ден,<br /> -тан/-тен |кісі''ден'', ат''тан'' |- |[[Ko'mektes septik|Ko'mektes]] |kimmen? nemen? | -мен/-бен/-пен |кісі''мен'', ат''пен'' |} == Sırtqı siltewler == * [http://www.tilashar.kz Tiliashar.kz] — qazaq tilinin' sabaqtarı {{ru icon}} * [http://www.sozdik.kz So'zdik.kz] — Qazaqsha-orıssha, orıssha-qazaqsha so'zlik * [http://slovar.azion.kz Slovar.Azion.kz] — Qazaqsha-orıssha, orıssha-qazaqsha so'zlik * [http://www.massagan.com/sozdik.php Ma'ssag'an.com] — Qazaqsha-orıssha-inglisshe so'zlik {{Altaic languages}} {{Turkic languages}} [[Kategoriya:Qazaq tili]] [[Kategoriya:Qıpshaq-nog'ay tilleri]] [[Kategoriya:Jalg'amalı tiller]] [[Kategoriya:Tiller]] [[Kategoriya:Tu'rkiy tilleri]] 143hc8yudkosr8zg5vbu8har2qj9ot9 0 6525 46095 2022-08-19T13:02:15Z 217.30.164.193 Taza bet jaratıldı: "'''Kazbek Mirza - Qaraqalpaqstan Respublikasi Qosiqshisi.'''" wikitext text/x-wiki '''Kazbek Mirza - Qaraqalpaqstan Respublikasi Qosiqshisi.''' 78jsm0jmcz4lek3yqhjkldazugz7jr1 46096 46095 2022-08-19T13:05:06Z 217.30.164.193 wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist|Name=Kazbek Mirza|Occupation=[[Nukus]], [[Qaraqalpaqstan]]|Years_active=2010-hazirgi waqitqa shekem|URL=https://youtube.com/channel/UCRTi_GuBcsNYmXMGURfVilg}} '''Kazbek Mirza - Qaraqalpaqstan Respublikasi Qosiqshisi.''' lne8mcttyrkci394g4q0p33y1d59n24 46097 46096 2022-08-19T13:15:49Z 217.30.164.193 wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist|Name=Kazbek Mirza|Occupation=[[Nukus]], [[Qaraqalpaqstan]]|Years_active=2010-hazirgi waqitqa shekem|URL=https://youtube.com/channel/UCRTi_GuBcsNYmXMGURfVilg}} '''Kazbek Mirza - Qaraqalpaqstan Respublikasi Qosiqshisi.''' == Diskografiya == {| class="wikitable" |+ ! colspan="3" |Qosiqlari |- !Ati !Shaqirilgan qosiqshi !Jili |- |Júregimniń Gúli | |2020 |- |Dunyamsan | |2022 |- |Лаура | |} {{commonscat|Kazbek Mirza}} 33l4lprnrkel15vk2vtyhlgt7nm7lpm 46098 46097 2022-08-19T13:17:13Z 217.30.164.193 wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist|Name=Kazbek Mirza|Occupation=[[Nukus]], [[Qaraqalpaqstan]]|Years_active=2010-hazirgi waqitqa shekem|URL=https://youtube.com/channel/UCRTi_GuBcsNYmXMGURfVilg}} '''Kazbek Mirza - Qaraqalpaqstan Respublikasi Qosiqshisi.''' == Diskografiya == {| class="wikitable" |+ ! colspan="3" |Qosiqlari |- !Ati !Shaqirilgan qosiqshi !Jili |- |Júregimniń Gúli | |2020 |- |Dunyamsan | |2022 |- |Лаура | | |} {{commonscat|Kazbek Mirza}} s3fvqe3d31wrzrntmjloyi41m4a9it8 46099 46098 2022-08-19T15:21:28Z 217.30.164.193 /* Diskografiya */ wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist|Name=Kazbek Mirza|Occupation=[[Nukus]], [[Qaraqalpaqstan]]|Years_active=2010-hazirgi waqitqa shekem|URL=https://youtube.com/channel/UCRTi_GuBcsNYmXMGURfVilg}} '''Kazbek Mirza - Qaraqalpaqstan Respublikasi Qosiqshisi.''' == Diskografiya == {| class="wikitable" |+ ! colspan="3" |Qosiqlari |- !Ati !Shaqirilgan qosiqshi !Jili |- |Júregimniń Gúli | |2020 |- |Dunyamsan | |2022 |- |Лаура | |2021 |} {{commonscat|Kazbek Mirza}} a31fr561eek4eqsat1qa4535s134y3d