Wikipediya kbpwiki https://kbp.wikipedia.org/wiki/Tal%C9%A9_%C9%96eu MediaWiki 1.39.0-wmf.23 first-letter Média Spécial Discussion Utilisateur Discussion utilisateur Wikipediya Wikipediya ndɔnjɔɔlɩyɛ Fichier Discussion fichier MediaWiki Discussion MediaWiki Modèle Discussion modèle Aide Discussion aide Catégorie Discussion catégorie TimedText TimedText talk Module Discussion module Gadget Discussion gadget Définition de gadget Discussion définition de gadget Barack Obama 0 221 16059 15952 2022-08-08T05:34:55Z Minorax 2000 ([[c:GR|GR]]) [[File:Barack Obama signature.png]] → [[File:Barack Obama signature.svg]] vva wikitext text/x-wiki {{Ɛyaa sɔsaa |Ɛ-hɩɖɛ = Barack Hussein Obama |image = President Barack Obama.jpg |px = 190 |text = |Ɛ-ɛjaɖɛ = [[Etaazuunii (États-Unis)|Etaazuunii (États-Unis)]] |Ɛ-tʋmɩyɛ = Ɛjaɖɛ ñʋʋdʋ |Ɛ-ɖɩlʋlɩyɛ = Honolulu (Hawayi), [[Etaazuunii (États-Unis)|Etaazuunii (États-Unis)]] |E-efemiye kɩlʋlɩyɛ = [[Kɩyɛɛna fenaɣ]] 4 wiye, pɩnaɣ 1961 |Ɛ-ɖɩsɩbɩyɛ = . |E-efemiye kɩsɩbɩyɛ = . |E-nesi ñɩɣʋ = Barack Obama signature.svg }} Ɖajaa Barack Hussein Obama II, palʋla-ɩ [[kɩyɛɛna fenaɣ]] kɩyakʋ naanza n̄ɩŋʋ wiye, pɩnaɣ 1961 taa Honolulu ɖoŋiye taa Hawayi egeetiye taa. Ɛkɛ [[Etaazuunii (États-Unis)|Amerika]] tɛtʋ taa ɛjaɖɛ naɖɩyɛ n̄ʋʋdʋ. Ɛnʋ lɛ sɔnɔ [[Etaazuunii (États-Unis)|Amerika]] tɛtʋ ńdʋ tɩ-taa Kewiisi nzɩ sɩkpɛnda kpɛm nɛ payaɣ-sɩ se, [[Etaazuunii (États-Unis)|Etaazuunii]] yɔ, sɩ-ɛjaɖɛ n̄ʋʋdʋ. Ɛlɩ ɛjaɖɛ ńɖɩ, ɖɩ-n̄ʋʋdʋ hiŋ naanza nɛ naanzɩ n̄ɩnʋ lɛ. [[Kamɩŋ fenaɣ]] kɩyakʋ naanza n̄ɩŋʋ wiye, pɩnaɣ 2008 taa pɔtɔ caca nɛ palɩzɩ-ɩ nɛ ɛkɛ ɖɩ-n̄ʋʋdʋ. Pɩkɛ ɛ-kajalaɣ kpelaɣ kpaɣʋ kɛlɛ. [Kamɩŋ fenaɣ]] kɩyakʋ loɖo n̄ɩŋʋ wiye, pɩnaɣ 2012 n̄ɩŋa taa ɖɔɖɔ lɛ, patasɩ tɔʋ caca nɛ paɖaɣnɩ-ɩ lɩzʋʋ nɛ ɛkɛ ɖɩ-n̄ʋʋdʋ halɩ nɛ sɔnɔ. Barack Hussein Obama kɛ [[Afrɩka tɛtʊ tɔm|Afrika]] tʋ, ɛtɛ ɛkɛ [[Etaazuunii (États-Unis)|Amerika]] tʋ. Ɛnʋʋ lɛ, kajalaɣ [[Afrɩka tɛtʊ tɔm|Afrika]] tʋ weyi ɛkpaɣ kpelaɣ [[Etaazuunii (États-Unis)|Amerika]] tɛtʋ taa Kewiisi nzɩ sɩkpɛndaa kpɛm nɛ payaɣ-sɩ se, [[Etaazuunii (États-Unis)|Amerika]] yɔ sɩ-ɛjaɖɛ taa. Ɛwɛ wazaɣ siŋŋ [[Etaazuunii (États-Unis)|Amerika]] n̄ɩma mba pɔtɔ caca nɛ palɩzɩ-ɩ yɔ nɛ kedeŋa kpeekpe pɛ-ɛsɩndaa. [[File:Obama family portrait in the Green Room.jpg|thumb|Ɖajaa Barack Obama nɛ ɛ-halʋ nɛ ɛ-pɩya naalɛ]] Pɩnaɣ 1996 taa Barack Obama sʋ [[politiki]] nʋmɔʋ taa. Pɔtɔ caca nɛ palɩzɩ-ɩ se ɛkɛ paɣtʋ lɩzɩyaa n̄ʋʋdʋ Illinois tɛtʋ taa. Ɛlaba peeye tʋmɩyɛ nɖɩɩ kpaɣ pɩnaɣ 1997 n̄ɩŋa nɛ puwolo pɩsɩɩna pɩnaɣ 2004 n̄ɩŋa. Pɩnaɣ 2000 n̄ɩŋa taa lɛ, ɛɛsɔla se, palɩzɩ-ɩ nɛ ɛkɛ mba pa nɛ paɣtʋ lɩzɩyaa pɛkpɛndʋʋ nɛ palakɩ tʋmɩyɛ paɣtʋ ndɩ ndɩ lɩzʋʋ nʋmɔʋ taa yɔ. Ɛlɛ, pɩtala ḿbʋ. Ɛlɛ, pɩnaɣ 2004 n̄ɩŋa taa lɛ, palɩzɩ-ɩ nɛ ɛwɛɛ Kewiisi nzɩ sɩkpɛnda kpɛm nɛ payaɣ-sɩ se, [[Etaazuunii (États-Unis)|Etaazuunii]] yɔ sɩ-paɣtʋ lɩzɩyaa taa. Barack Obama yeba nɛ patɩlɩ-ɩ ɛjaɖɛ taa alɩwaatʋ ndʋ ekizaa se [[Etaazuunii (États-Unis)|Etaazuunii]] sɔɔjanaa ɛtaawolo [[Irakɩ]] ɛjaɖɛ taa se palakɩ you ɛzɩ George W. Bush kɔsɔɔlʋʋ yɔ. Ɛyɔɔdɩ ɖɔɖɔ tɔm natʋyʋ nɛ pɩlɩzɩ keɣlee nɛ pʋwɩlɩ mbʋ ɛkɛwa yɔ. Tɔm ńdʋ, ɛyɔɔdɩ-tʋ alɩwaatʋ ndʋ palɩzɩ John Kerry se ɛkɛ kanjidaa nɛ paalɩzɩ-ɩ nɛ ɛkɛ [[Etaazuunii (États-Unis)|Etaazuunii]] ɛjaɖɛ n̄ʋʋdʋ yɔ. Ɛ-tɔm ńdʋ, tɩ-yɔɔ pɩtɩŋnaa nɛ pasɩmɩ-ɩ ɛjaɖɛ ńɖɩ ɖɩ-taa kajalaɣ sɩm. [[File:President Barack Obama calls foreign leaders in the Oval Office of the White House.jpg|thumb|Ɖajaa Barack Obama yaa ñʋʋdʋ nɔɔyʋ kangalafʋ, Oval tʋmɩyɛ ɖɩlaɖɛ taa, Kuduyuu Kɩhʋlʋmʋʋ]] Pɩnaɣ 2004 n̄ɩŋa taa palɩzɩ-ɩ nɛ ɛkɛ paɣtʋ lɩzɩyaa taa tʋ. Peeye ɛkaɖa "Springfield" tɛtʋ taa [[lɛlaɣ fenaɣ]] kɩyakʋ hiu n̄ɩŋʋ wiye, pɩnaɣ 2007 n̄ɩŋa taa kpayɩ se, ɛnʋ kɛɣ kanjiida caca ŋgʋ pɔkɔŋ tɔʋ se palɩzɩ [[Etaazuunii (États-Unis)|Etaazuunii]] ɛjaɖɛ n̄ʋʋdʋ yɔ. Ɛ nɛ Ɖoɖoo Hillary Rodham Clinton palʋbɩna nɛ ɛwa ɛ́lɛ. Peeye [[kɩyɛɛna fenaɣ]] kɩyakʋ nɛɛlɛ nɛ lʋbɛ n̄ɩŋʋ wiye, pɩnaɣ 2008 taa palɩzɩ-ɩ Denver tɛtʋ taa se, ɛkɛ ɛ-ŋgbɛyɛ tɛ kanjiidaa. Pɔtɔ caca ŋ́gʋ kamɩŋ fenaɣ kɩyakʋ naanza n̄ɩŋʋ wiye, pɩnaɣ 2008 taa. Pɔtɔ-kʋ lɛ, ɛyaa 365 lɩzɩna-ɩ se ɛkɛ ɛjaɖɛ ńɖɩ ɖɩ-n̄ʋʋdʋ. Pɩlaba se, ɛyaa mɩnʋʋ yɔɔ lɛ, ɛyaa 52,9 lɩzɩna-ɩ se ɛkɛ ɛjaɖɛ n̄ʋʋdʋ. Yee ḿbʋ, ɛɖɛ John McCain weyi ɛ nɛ ɩ pakaɣyaɣ kpelaɣ ŋ́ga yɔ ɛ-nɔɔ. Barack Obama paɣzɩ ɛ-tʋmɩyɛ [[kɔlaɣ fenaɣ]] kɩyakʋ nɛɛlɛ n̄ɩŋʋ wiye, pɩnaɣ 2009 taa. Ɛkpaɣ kpelaɣ lɛ, ɛɖʋ nesi siŋŋ yoŋ weyi ɛɛwɛ [[Irakɩ (Irak)|Irakɩ]] nɛ [[Afganistani (Afghanistan)|Afɩganisitanɩ]] nɛ Moyen-Orient pɛ-ajɛyɛ taa yɔ. Alɩwaatʋ ńdʋ tɩ-taa ɖɔɖɔ tɔsʋʋ pɩsaɣnɛ wayɩ [[Etaazuunii (États-Unis)|Amerika]] tɛtʋ taa. Liidiye nɛ tɔsʋʋ paalaba kɛdɛɖaɣ siŋŋ kedeŋa kpeekpe. Paha-ɩ laŋhɛzɩyɛ yɔɔ lʋbʋ nimiye aloma fenaɣ kɩyakʋ hiu n̄ɩŋʋ wiye, pɩnaɣ 2009 taa. Barack Obama calɩ kpaɣʋ kpelaɣ lɛ, ɛlʋ nɛ tɔsʋʋ ɖɛɛna ɛsɩnda siŋŋ pɩnaɣ 2009 n̄ɩŋa taa. Eyeba nɛ papasɩ ɖɔɖɔ lambu yɔɔ nɛ pasɩŋna evebiya nɛ pɛla mba palaba sukuli nɛ petehida tʋma yɔ. Ɛtʋla ɖɔɖɔ tʋma sakɩyɛ nɛ ɛtɛ ɛcɔna kʋdɔndɩnaa ɖeɖe siŋŋ. Eyeba nɛ papasɩ ɖɔkɔtɔnaa tɛ kɔ yɔɔ liidiye. Pɩnaɣ 2010 n̄ɩŋa taa, eyeba nɛ panɩɩna tʋmlaɖaa fenasɩ nzɩ pataahɛyɩ-wɛ payɩ yɔ. Ajɛɛyɛ lɛɛna taa nɔɔ ɖʋʋ politiki nʋmɔʋ taa lɛ, eyeba nɛ [[[Etaazuunii (États-Unis)|Amerika]] sɔɔjanaa mba paawoba [[Irakɩ (Irak)|Irakɩ]] ɛjaɖɛ taa se pɛhɛzɩ you yɔ, papɩsɩ [[Etaazuunii (États-Unis)|Amerika]] tɛtʋ taa. Ɛlɛ, eyele nɛ [[Etaazuunii (États-Unis)|Amerika]] sɔɔjanaa mba paba n̄aawobi [[Afganistani (Afghanistan)|Afɩganisitanɩ]] ɛjaɖɛ taa yɔ, ɛsɔzɩ pɔ-yɔɔ kʋsɔzʋʋ. Ɛ nɛ [[Ruusii (Russie)|Ruusii]] ɛjaɖɛ panɩnɩ ɖama nɛ pan̄ɩɣ nesi takayaɣ taa nɛ pɩha-ɩ waɖɛ se, ɛcɔna ɛzɩma mbʋ polu hɔzɩŋ ɛjaɖɛ ńɖɩ ɖɩ-taa yɔ. Ɛnʋ cɔŋaɣna [[Etaazuunii (États-Unis)|Amerika]] sɔɔjanaa ɛkpɛzɛm waa mba pan̄ɩnɩ hɛɛɛ nɛ pakpa Oussama Ben Laden nɛ pakʋ-ɩ yɔ. Pakʋ-ɩ [[Pakisitaanɩ (Pakistan)|Pakisitanɩ]] ɛjaɖɛ taa, Abbottabad tɛtʋ taa agoza fenaɣ kajalaɣ kɩyakʋ n̄ɩŋʋ wiye, pɩnaɣ 2011 taa. Ɖomaɣ fenaɣ kɩyakʋ naanzɩ n̄ɩŋʋ wiye, pɩnaɣ 2011 taa ɛyɔɔda se, ɛnʋ kɛ kanjiida caca ŋgʋ pɔkɔŋ-kʋ tɔʋ pɩnaɣ 2012 taa se palɩzɩ [[Etaazuunii (États-Unis)|Etaazuunii]] ɛjaɖɛ n̄ʋʋdʋ kɩfalʋ yɔ. Ɛ nɛ Ɖajaa Mitt Romney palʋbɩna kpelaɣ ŋ́ga kɔ-yɔɔ. Pɔtɔ caca ŋgʋʋ kamɩŋ fenaɣ kɩyakʋ loɖo n̄ɩŋʋ wiye, pɩnaɣ 2012 taa. Ɛyaa 332 lɩzɩna-ɩ se ɛɖaɣnɩ kɛʋ [[Etaazuunii (États-Unis)|Etaazuunii]] ɛjaɖɛ n̄ʋʋdʋ kɩfalʋ nɛ ɛyaa 206 n̄alɩzɩna Ɖajaa Mitt Romney. Pʋ-tɔbʋʋ se, ɛyaa mɩnʋʋ yɔɔ lɛ, ɛyaa 51 lɩzɩna-ɩ. Yee ḿbʋ, ɛnʋʋ [[Etaazuunii (États-Unis)|Etaazuunii]] n̄ɩma lɩza pɩnaɣ 2012 taa se ɛɖaɣnɩ kɛʋ pɛ-ɛjaɖɛ n̄ʋʋdʋ. ==E-cejewiye== ===Ɛ-caa hɔʊ=== Ɛ-caa kɛ ɛyʋ kɩkpɛdʋ, palʋlɩ ɛlɛɛ [[Keniya (Keniya)|Keniya]] ɛjaɖɛ taa. ===E-ɖoo hɔʊ=== E-ɖoo n̄ɛkɛ kʋhʋlʋm, palʋlɩ ɛlɛɛ [[Etaazuunii (États-Unis)|Amerika]] tɛtʋ taa, Kansas ɖoŋiye taa [[Irɩlandɩ (Irlande)|Irɩlandɩ]] liɖe taa. ==Ɛ-pɩcatʊ nɛ e-evebutu== Hawaï egeetiye taa palʋla-ɩ, ɛlɛ, [[Indonezi (Indonesie)|Indonesi]] tɛtʋ taa ɛcaɣ pɩnzɩ sakɩyɛ nɛ ɛpaɣlɩ. ===Pɩkɛ hɔʊ ŋgʊ kɩɖaɣnɩ kpɛndʊʊ yɔ=== ===E-liɖe=== ==E-sukuli nɛ ɛ-kajalaɣ tʊmɩyɛ== Ɛlaba e-sukuli kɩtɛzʋʋ Kolumbia tɛtʋ taa. Peeye ɛmʋ sukuli kɩtɛzʋʋ taa takayaɣ sɔsɔɔ. Ɛmʋ ɖɔɖɔ Ɛyʋ waɖɛ yɔɔ kandɩyʋʋ sukuli labʋ takayaɣ. Ɛkɛ [[Afrɩka tɛtʊ tɔm|Afrika]] tʋ kajalaɣ tʋ weyi ɛcɔna tʋmɩyɛ kɩbanɖɛ nɖɩ payaɣ se, "Harvard Law Review" yɔ, ɖɩ-tʋma yɔɔ pɩnaɣ 1990 n̄ɩŋa taa. Tʋmɩyɛ ńɖɩ, palaba-ɖɩ ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa tɛyɩtʋ kɛwɛ ɛyaa kɩkpɛdaa nɛ ansaayɩnaa pɛ-hɛkʋ taa pɩkɔɔ pɩtalɩ pɩnaɣ 1960 taa yɔ, ɖɩ-taa. Ɛɛkɛ weyi ɛsɩma aŋgba ɖʋʋ siŋŋ nɛ eɖiyiɣ-yɛ yɔ. Pɩnaɣ 1980 taa ɛlakaɣ tʋmɩyɛ ńɖɩ Chicago tɛtʋ nɛ hadɛ kiŋ hɔɔlʋʋ taa. Ɛlɩna Harvard tɛtʋ taa wayɩ lɛ, ɛkɛ tɔmhʋyʋ. Pʋbʋ wayɩ lɛ, ɛkɛ wɩlɩyʋ sɔsɔ Chicago sukuli kɩtɛzʋʋ taa, pɩnaɣ 1992 nɛ puwolo pɩsɩɩna pɩnaɣ 2004 n̄ɩŋa taa. Ɛwɩlaɣ ɛzɩma mbʋ pʋwɛɛ se, komina ɛkpaɣ paɣtʋ yɔ nɛ ɛzɩma mbʋ pʋwɛɛ se ɛyaa ɛn̄am-tʋ yɔ. ==E-wezuu caɣʊ nɛ ɛzɩma mbʊ ɛ-hɔʊ sɩna-ɩ yɔ== ==Politiki tʊmɩyɛ nɖɩ ɛlaba e-egetiye taa yɔ (1994-2004)== ==Ɛ-ɛjaɖɛ taa tʊmɩyɛ nɖɩ ɛlaba yɔ (2004-2008)== ==Pɩnaɣ 2008 nɩŋga taa caca ŋgʊ pɔtɔɔ se palɩzɩ Etaazuuni ɛjaɖɛ ñʊʊdʊ yɔ == ===Cacanaa cikpema mba pɔtɔɔ yɔ=== ===Liidiye nɖɩ ɛlabɩna ɛ-kampaãnɩ yɔ=== ===Kampaãnɩ ŋgʊ ɛlaba se palɩzɩ-ɩ nɛ ɛkɛ Etaazuunii ɛjaɖɛ ñʊʊdʊ yɔ=== ===Kamɩŋ fenaɣ kɩyakʊ 4, pɩnaɣ 2008 taa caca ŋgʊ pɔtɔɔ yɔ=== ===Mba pɔɖɔka kewiyaɣ kpaɣ kamɩŋ fenaɣ, pɩnaɣ 2008 taa nɛ puwolo pɩsɩɩnɩ kɔlaɣ fenaɣ 2009 se pʊcɔ pɔtɔ caca yɔ)=== ==Pɔtɔʊ caca se palɩzɩ Amerika ɛjaɖɛ ̃nʊʊdʊ yɔ== ===Pasɩɣ-ɩ kpelaɣ yɔɔ yɔ=== ==E-politiki lɩmaɣzɛ== ===E-politiki ɛjɛya lɛɛna yɔɔ=== ====Ndʊ Kɛɛrɩ tɛtʊ yɔɔdaa yɔ==== ====Ndʊ Siini ɛjaɖɛ nɔyɔɔdaa yɔ==== ====Ɛlʊkʊna ɛtɛlɛm waa yɔ==== ===Ɛ-ajaɖɛ nɛ ɛ-samaɣ=== ====NASA==== ====Pɔhɔŋʊʊ ɛyʊ nɩŋgbaŋʊʊ se kɩcɛ yɔ==== ====Malɩfanaa mba pɔtɔʊ miŋ yɔ==== ====Hɔsɩ lɩzʊʊ nɛ abalaa yaa halaa mba pacaɣ ɖama yɔ==== ====Ajɛya lɛɛna taa kʊyʊʊ ɖʊʊ==== ===Tɔsʊʊ nɛ samaɣ yɔɔ politiki=== ====Tomnaɣ taa alaafɩya caɣʊ nʊmɔʊ kɩfalʊʊ==== ====Ɛlʊkʊʊ se tɔsʊʊ ɛtaapɩsɩnɩ wayɩ kaʊ yɔ==== ===Laŋ nɛ tɛtɛ kpɩna pɔ-yɔɔ kandɩyʊʊ=== ==Paɖaɣnʊʊ tɔʊ caca pɩnaɣ 2012 taa yɔ== ==Ɛtasʊʊ kpaɣʊ kpelaɣ nabʊlɛ ɖeɖe yɔ== ==Ɛ-hɔʊ taa wezuu caɣʊ nɛ ɛ-ɛyʊtʊ== ==Paha-ɩ laŋhɛzɩyɛ yɔɔ kandɩyʊʊ nimiye pɩnaɣ 2009 taa== ==Takayɩhayʊʊ tɛɛ tɔm nɛ ɖenɖe panaɣ-tʊ yɔ== ==Tɔm lɛɛtʊ== ===Ɛ-takayɩ nzɩ ɛmaa yɔ=== ====Takayɩsɩ nzɩ pama ɛ-yɔɔ yɔ==== ===Fiilimwaa mba ɛwɛ pa-taa yɔ=== ===Awayɩ kpasɩ=== [[Category:!Main category]] [[Category:Ɛyaa sɔsaa]] [[Category:Abalaa sɔsaa]] [[Category:Etaazuunii]] [[Category:Politiki laɖaa]] bi0d6ba7wzj673se6k9y6gz329b06eb