Уикипедия kkwiki https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B_%D0%B1%D0%B5%D1%82 MediaWiki 1.39.0-wmf.22 first-letter Таспа Арнайы Талқылау Қатысушы Қатысушы талқылауы Уикипедия Уикипедия талқылауы Сурет Сурет талқылауы МедиаУики МедиаУики талқылауы Үлгі Үлгі талқылауы Анықтама Анықтама талқылауы Санат Санат талқылауы Портал Портал талқылауы Жоба Жоба талқылауы TimedText TimedText talk Module Module talk Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk Topic 0 1032 3055344 3053760 2022-07-29T03:04:20Z Kazman322 116706 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Қала |атауы = Шымкент |сурет = Shymkent city downtown.jpg |әкімшілік күйі = [[Республикалық маңызы бар қала]] |елтаңба = Shymkent logo.svg |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg= 42|lat_min= 18|lat_sec= |lon_deg= 69|lon_min= 36|lon_sec= |CoordAddon=type: |CoordScale = |ел картасының өлшемi = 300 |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = |кестедегі облыс = Түркістан облысы |ауданы = |кестедегі аудан = |мекен түрі = Аудандар саны |мекені = |кестедегі мекен = |ішкі бөлінісі = 4 аудан |әкімі = [[Мұрат Әйтенов]] |құрылған уақыты = XIІ ғ. |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = Чимкент, Черняев, Неджикет |статус алуы = |жер аумағы = 1162,8<ref name="Түркістан облыстық мәслихатының 2018 жылғы 5 маусымдағы кезектен тыс жиырма үшінші сессиясы">[http://maslikhat.ontustik.gov.kz/news/%D0%BE%D2%A3%D1%82%D2%AF%D1%81%D1%82%D1%96%D0%BA-%D2%9B%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD-%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D1%8B%D1%81%D1%82%D1%8B%D2%9B-%D0%BC%D3%99%D1%81%D0%BB%D0%B8%D1%85%D0%B0-32/ Түркістан облыстық мәслихатының 2018 жылғы 5 маусымдағы кезектен тыс жиырма үшінші сессиясында мынадай мәселелер қаралды] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190103210341/http://maslikhat.ontustik.gov.kz/news/%D0%BE%D2%A3%D1%82%D2%AF%D1%81%D1%82%D1%96%D0%BA-%D2%9B%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD-%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D1%8B%D1%81%D1%82%D1%8B%D2%9B-%D0%BC%D3%99%D1%81%D0%BB%D0%B8%D1%85%D0%B0-32/ |date=2019-01-03 }}</ref> |уақыт белдеуі = +6:00 |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = 506 |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = {{өсім}} 1 028 673<ref name="stat.gov.kz">[https://stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT333984 Қазақстан Республикасы халқының облыстар және астана, қалалар, аудандар, аудан орталықтары және кенттер бөлінісіндегі жынысы бойынша саны]</ref> |санақ жылы = 2019 |тығыздығы = 865 |шоғырлануы = {{өсім}} 1,8 млн<ref name="kazinform">{{Cite web|url=http://www.inform.kz/ru/proekt-razvitiya-aglomeracii-shymkenta-obsudili-v-akimate-yuko_a3082052|title=Проект развития агломерации Шымкента обсудили в акимате ЮКО|автор=kazinform|archiveurl=https://archive.is/Rz3Lf|archivedate=2018-05-05}}</ref> |ұлттық құрамы = [[қазақтар]] 65,04 %<br>[[өзбектер]] 18,50 %<br>[[орыстар]] 10,17 %<br>[[әзірбайжандар]] 1,78 %<br>[[татарлар]] 1,12 %<br>[[түріктер]] 0,75 %<br>[[корейлер]] 0,72 %<br>[[украиндар]] 0,30 %<br>басқалары 1,62 %<ref>{{Cite web|url=http://stat.gov.kz/getImg?id=ESTAT242525|title=2017 ж. Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны|author=|website=|date=|publisher=}}</ref> |конфессионалдық құрамы =[[мұсылман]]дар, [[Христиандық|христиан]]дар |этнохороним = шымкенттік |телефон коды = 7252 |пошта индекстері = 160000 |автомобиль коды = 17 |идентификатор түрі = КАТО |сандық идентификаторы = 511010000 |ортаққордағы санаты = Shymkent |сайты = http://www.shymkent.gov.kz |сайт тілі = kz |сайт тілі 2 = ru |сайт тілі 3 = en }} '''Шымкент''' — [[Қазақстан]]дағы қала, Республикалық маңызы бар қала<ref>[https://kaz.nur.kz/1738055-nazarbaev-trkistan-oblysyn-kru-turaly-zarlykka-kol-kojdy.html Назарбаев Түркістан облысын құру туралы жарлыққа қол қойды]</ref>, 2018 жылдың 19 маусымына дейінгі [[Түркістан облысы]]ның орталығы. Қалада 1 121 809 адам тұрады (1 қазан 2019)<ref name="stat.gov.kz">[https://stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT333984 Қазақстан Республикасы халқының облыстар және астана, қалалар, аудандар, аудан орталықтары және кенттер бөлінісіндегі жынысы бойынша саны]</ref>. Қазақстанның басқа қалаларымен салыстырғанда тұрғыны жөнінен 3-ші орында. Осымен қатар, Шымкент Қазақстанның негізгі [[өнеркәсіп]], сауда және [[мәдениет|мәдени]] орталықтарының бірі болып табылады. Шымкент қаласы [[Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы|ТМД]]-ның 2020 жылғы мәдени астанасы мәртебесіне ие болды.<ref>https://inbusiness.kz/kz/last/2020-zhyly-shymkent-kalasy-tmd-nin-madeni-astanasy-bolmak</ref> == Этимологиясы == Ғалымдар Шымкент туралы кездесетін әр түрлі тарихи деректерді атай отырып, қала атауының мағынасын "бау-бақшалы қала", "Жасыл қала", "Шыммен қоршалған қала" - деп түсіндіреді. Мысалы, шымға қатысты қала атауы былай деп түсіндіріледі: Шымкент [[түркі тілдері|түркінің]] "Шым" және [[парсы тілі|иранның]] "Кент" - қала, мекен деген сөздерінен құралған. Ал басқа түсіндірмеде қала атауы соғдының (иранның) "чиминь-чемень" яғни, көгалды, гүлденген алқап, ал бұған "Кент" сөзінің жалғануымен, "жасыл (гүлденген) қала" деген мағынаны білдіреді. == Тарихы == [[Сурет:Ordabasy Plaza (Shymkent).jpg|thumb|350px| Ордабасы алаңы]] Осы уақытқа дейін ғалымдардың көпшілігі қазіргі Шымкент қаласының аумағындағы қоныс мекендер [[11 ғасыр|XI]]−[[12 ғасыр|XII]] ғасырларда болған деген [[гипотеза]] болатын. Сонымен қатар Шымкенттің бұдан да ертеректе пайда болғаны жөнінде болжам бар. Бұған дәлел - археологиялық қазбалар мен құрылыс барысында табылған қабырлардың жерлеуші, мамандардың болжамы бойынша, біздің эрамызға дейінгі V-VІ ғасырларға тән. Өткен ғасырдың басындағы қала қамалы болған жерде жақында бір еркек пен әйелдің мәйіті табылды, және ол зороастрлық салтпен жерленгендігі анықталып отыр, олай болса бұл мәйітке 1500 жыл. Бірқатар археолог-ғалымдардың пікірлері бойынша, бұл жерде үлкен қорым болған, егер бұл расталса, онда қаланың пайда болған мерзімі қайта қаралуы мүмкін. Біздің заманымызға жеткен жазба деректерде Шымкент алғаш рет елді мекен ретінде парсы тарихшысы Шараф ад-Дин Әли Йаздидің (1425 ж.) біздің жыл санауымыз бойынша 1365-1366 жылдардағы [[Әмір Темір]]дің әскери жорық-тары туралы жазған "[[Зафар-Наме-Ий Тимури|Зафар Наме]]" атты ("Жеңіс кітабы") кітабында кездеседі. Қандай болғанда да, қала ескі заманнан-ақ адамдардың өмір сүруіне қолайлы мекен болған. Оған ежелгі қоныстарға жүргізілген археологиялық қазба жұмыстары кезінде табылған мәдениет мұралары дәлел бола алады. Тау етегінде өзен бойындағы алқаптарда егіншілік пен жүзімдік, ал көгалды таулы жайылымдарда - мал шаруашылығы дамыған. === Көне Шымкент === Шымкент қаласының аймағы жүздеген жылдар бойы көптеген тарихи оқиғалардың куәсі болған. Қала бірнеше рет басқыншылардың жойқын шабуылдарына ұшыраған. [[Шыңғыс хан]] жорықтарға жасақтарымен қала арқылы өтіп, ақырында Шымкент Шыңғыс хан ұрпақтарының қол астына өткен. [[Ақ Орда (мемлекет)|Ақ Орда]] және [[Алтын Орда]] хандары жүргізген соғыстардың нәтижесінде қала [[Әмір Темір]]дің қол астына кіреді. [[XV ғасыр]]дың басынан Шымкент [[18 ғасыр|XVIII ғасыр]]дың жартысына дейін [[Жоңғар шапқыншылығы|Жоңғар шапқыншыларының]] тонауына ұшырайды. Сансыз соғыстар мен өзара тартыстар жергілікті халықтардың өміріне қайғы-қасірет әкелгенімен, Сайрам оазисі-жер өңдеу мен бау-бақша және қол өнері өркендеген аймақ болып қала берді. [[XVII ғасыр]]да және [[XIX ғасыр]]дың бірінші жартысында Шымкентті билеп алу мақсатында [[Қоқан хандығы|Қоқан]] және [[Бұхара хандығы|Бұхара]] хандықтары күрес жүргізді. 1810-1864 ж.ж. Шымкент [[Қоқан хандығы]]ның билігіне өтіп, хан өкілінің резиденциясы болды. Мұнда Қоқан әскерлерінің саны жағынан үлкен гарнизоны тұрақтап, қала негізінен әскери қамал ретінде пайдаланылды. 1864 жылы қала орыс әскерлерінің тіке шабуылымен алынды. Қазақстан мен [[Орта Азия]]ның [[Ресей]]ге қосылуы аяқталған соң, Шымкент Жаңақоқан бағытының құрамында болып, соңынан [[Түркістан уезі]]ның, ал 1867 жылдан Түркістан генерал-губернаторлығына қарасты [[Сырдария облысы (Ресей империясы)|Сырдария облысының]] уездік қаласы болды. Осы кезден бастап Шымкент Еуропалық Ресей мен Батыс Сібірді Орта Азиямен жалғайтын, маңызды транзиттік мекенге айналды. XIX ғасырдың соңында қалада сауда-саттық дамыған: - 19 мануфактуралык, 70 ұсақ-түйек дүкені, 50 шайхана, 10 [[Керуен Сарай|керуенсарай]], 9 тамақ-тандыру орны, 27 ұн дүкені, ал XX ғасырдың басында - 3 май шайқататын, 5 тері илейтін, 15 кірпіш шығаратын, 26 диірмен, 4 мақта тазалайтын, ұсақ өнеркәсіп, 15 ұстахана және 15 сабын қайнататын өндіріс орындары бар үлкен өнеркәсіп қалаға айналды. Қала экономикасының дамуында 1883 ж. ашылған дәрі-дәрмек өндіретін сантонин (кейінгі "Химфарм" АҚ химия-фармацевтикалық зауыты) зауыты маңызды рөл атқарып, оның өнімдері экспортқа шығарылатын. Шымкент сантониносының сапасы өте жоғары болды, сондықтан ол ішкі нарықта үлкен сұранысқа ие болды. Оңтүстік Қазақстанның табиғи-климаты дермененің өсуіне қолайлы, ал дермене сантонино өндіріс жершарында өте сирек кездеседі. Сондықтан да Шымкенттің алғашқы және қазіргі таңбасында (герб) дермене бұтақшасы бейнеленген. 1914 жылы Қазақстанның [[Ресей империясы]]на қосылуының 50 жылдығына орай қалаға орыс генералы [[Михаил Григорьевич Черняев|Черняевтің]] есімі берілді, бірақ 1921 жылы қала Шымкент атауына қайта ие болды. [[XX ғасыр]]да қала тарихының жаңа кезеңі басталды. Қала халқы елдегі үлкен өзгерістер нәтижесінде жаңа жетістіктерге жете бастады. Қалада жаңа өндіріс орындары салынып, оқу орындары мен [[ғылым]], [[мәдениет]] ошақтары ашылды. Қала келбеті жаңа тұрғын үйлер, гүлзар, көшелері, саябақтарымен ажарлана түсті. 30-шы жылдары Шымкентте қорғасын зауыты салынды. Бүл алып өндіріс орны [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]-дағы өндірілетін қорғасынның 70%-н беріп отырды. Қалада май комбинаты, шұлық және айна фабрикалары іске қосылды. 1932 жылы ауылшаруашылық авиациясының базасы құрылып, бұл [[Шымкент Халықаралық Әуежайы|Шымкент әуежайы]]ның негізін қалады. [[Ұлы Отан соғысы]] жылдары Шымкент қаласы [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]-дағы маңызды қалалардың біріне айналды. Соғыс жүріп жатқан аймақтардан бұл жерге елдегі бірқатар өндіріс орындары, 17 [[Фабрика|зауыт]] пен [[фабрика]]лар көшіріліп әкелінді. Қала [[танк]]терге қажетті қосалқы бөлшектер, снарядтар, [[Металдар|металл]], [[қорғасын]], оптикалық қүралдар және басқа да өнімдерді өндірді. Шымкентке өсімдіктер ғылыми-зерттеу институты және Харьковтегі авиация училищесі көшірілді. Ұлы Отан соғысы жылдары майдан даласында ондаған мың шымкенттіктер жаумен шай-қасып, 7 жерлесімізге Кеңес Одағының батыры атағы берілді. Соғыстан кейінгі 50-80-інші жылдары экономика дами бастады. Қалада жаңадан ірі кәсіпорындар құрылды. Олардың ішінен мақта-қағаз комбинаты, қаракөл, цемент, гидролиз зауыттары, "Восход" тігін фабрикасы, металлқұрастыру және тұрғын үй құрылысына қажетті материалдарды өндіретін кәсіпорынды, "Электроаппарат" зауыты, ал, тамақ өнер-кәсібінен ет, сүт, сыра, салқындатылған сусындарды шығаратын кәсіпорындарды атауға болады. Химия өнеркәсібі жедел дамыды. Шымкентте фосфор, шина және мұнай өңдеу сияқты алып зауыттар салынып, Омбы-Павлодар-Шымкент мұнай құбыры тартылды. Тұрғын үй салу қарқындап жүріп жатты. Жаңа мөлтекаудандар, көшелер, даңғылдар, саябақтар, скверлер пайда болды. Білім беру, медицина және мәдениет мекемелерінің саны өсіп, спорттық-сауықтыру кешендері салынды. Жаңадан салынған демалыс кешені құрамында дендробақ, [[Шымкент хайуанаттар бағы|зообақ]], жасанды көл және ипподром бар. == Қала гербі == {| class="wikitable" |- ! 1866 жылғы Шымкент гербінің жобасы <ref name="geraldika">-{"Материалы геральдического архива В.Маркова"}-</ref>: ! 1909 жылдың 21-көкегінде бекітілген Шымкент уездік қаласының гербі<ref name="geraldika" />: ! Шымкент қаласының ескірген бейресми гербі (2008ж. тамыз айына дейін) <ref name="geraldika3">[http://geraldika.ru/symbols/6489 -{"ГЕРАЛЬДИКА.РУ"}-]</ref>: ! Шымкенттің қазіргі гербі<ref name="geraldika2">[http://www.shymkent.gov.kz/ "Шымкент қаласы әкімшілігінің ресми сайты"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080818213220/http://www.shymkent.gov.kz/ |date=2008-08-18 }}</ref>: |- | [[Сурет:Chimkent (Semirechye Oblast, 1866).gif|90px]] | [[Сурет:Chimkent (Semirechye Oblast, 1909).gif|90px]] | [[Сурет:Шымкент.png|90px]] | [[Сурет:Coat_of_arms_of_Shymkent.png|90px]] |} == Халқы == Шымкент қаласы халқының саны<ref>{{cite web|url=http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-cities.htm|title=City & town of Kazakhstan|publisher=pop-stat.mashke.org|lang=en|accessdate=2016-03-29}}</ref> {| class="wikitable" |- ! 1897!! 1908!! 1913!!1939!! 1959!! 1970!! 1977!! 1979!! 1989!! 1992 |- |11 194 |17 000 |19 000 |74 000 |153 000 |247 000 |303 000 |321 535 |392 977 |405 500 |} {| class="wikitable" |- ! 1993!! 1994!! 1995!! 1996!! 1997!! 1998!! 1999!! 2000!! 2001!! 2002 |- |409 700 |411 400 |414 400 |417 900 |417 400 |419 700 |435 300 |482 900 |502 700 |506 700 |} {| class="wikitable" |- ! 2003!! 2004!! 2005!! 2006!! 2007!! 2008!! 2009!! 2010!! 2011!! 2012 |- |513 100 |521 200 |526 100 |535 100 |554 600 |602 300 |615 000 |629 100 |642 600 |662 300 |} {| class="wikitable" |- ! 2013!! 2015!! 2016 |- |683 300 |858 147 |885 799 |} == Әкімшілік-аумақтық бөлінісі == Алғаш рет қаланы аудандарға бөлу 1945 жылы енгізілді. Сол кезде Центральный, Железнодорожный және Заводской әкімшілік аудандары құрылды.<ref name="АТД 1945">{{Cite web |url=http://elib.nklibrary.kz/pdf/kaz_ssr/unik1.htm#akmo |title=КАЗАХСКАЯ ССР. АДМИНИСТРАТИВНО-ТЕРРИТОРИАЛЬНОЕ ДЕЛЕНИЕ. На 1 января 1945 года. |accessdate=2017-03-28 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170829134325/http://elib.nklibrary.kz/pdf/kaz_ssr/unik1.htm#akmo |archivedate=2017-08-29 |deadlink=yes }}</ref>. КСРО-ның тарауы қарсаңында 1989 жылғы Бүкілодақтық халық санағы мәліметтері бойынша қала 3 ауданнан тұрған: Абай, Еңбекші, Дзержинский (кейінірек Әл-Фараби болып өзгерген). Қазіргі таңда Шымкент 5 әкімшілік ауданнан тұрады: [[Абай ауданы (Шымкент)|Абай]], [[Еңбекші ауданы]], [[Әл-Фараби ауданы]], [[Қаратау ауданы]] және [[Тұран ауданы]]. == Экономика және бизнес == [[Сурет:Mega Center Shymkent.jpg|thumb|350px|left| Мега-орталық Шымкент]] Шымкент – [[инфрақұрылым]]ы жақсы дамыған, [[Қазақстан]]ның жетекші [[өнеркәсіп]] және [[экономика]]лық орталықтарының бірі. Қалада [[түсті металлургия]], [[машина жасау]], химия, мұнай өңдеу және тамақ өнеркәсібін дамытып отырған 69 өнеркәсіптік кәсіпорын бар. Мұнай, химия және фармацевтика өнеркәсібінде "Петро Казахстан Ойл Продактс" АҚ (мұнай өңдеу), "Интеркомшина" (доңғалақ өңдеу), "Химфарм" (дәрі-дәрмек ендіру) сияқты ірі кәсіпорындар жұмыс істеуде. Ал, металлургияда "Южполиметалл" АҚ (қорғасын және т.б. өнімдер), машина жасауда "Карданвал" (автомобильдер мен тракторларға қажетті қосалқы бөлшектер өндіру), "Южмаш" (ұсталық пресс машиналарын, қосалқы белшектер және қүрал-жабдықтар өндіру), "Электроаппарат" (қуатты электр қосқыштары және т.б. өнімдерді өндіру) кәсіпорындары бар. Жеңіл өнеркәсіпте алдыңғы қатардағы кәсіпорындарға – "Восход" фабрикасы (жүннен костюм, пальто, күртке тоқу), "Адал" (тоқыма өнеркәсібі), "Эластик" (шүлық тоқу) жатады. Құрылыс материалдарын өндіруде "Шымкентцемент" АҚ (цемент өндіру) және "Құрылыс материалдары" (құрылысқа қажетті кірпіштерді өндіру) және басқа да кәсіпорындар бар. Тамақ өнеркәсібін өндіретін ірі кәсіпорындардың ішінен "Шымкентмай" және "Қайнар" (мақта шитінен, күнбағыстан зығыр, соядан тазартылған май шығаратын және т.б. өнімдер), "Шымкентпиво" (сыра өндіру), "Визит" (салқындатылған сусындар) акционерлік қоғамдарын атауға болады. Сонымен қатар, қала шаруашылығында өздерінің дамыған бизнесімен және сапалы өнімдерімен көзге түскен түрлі саладағы фирмалар жұмыс істеп келеді. Коммуналдық қызметжүйесі: қалалықжәне қала-аралық көліктер даму үстінде. 2002 жылдың қорытындысы бойынша [[Түркістан облысы|Оңтүстік Қазақстан облысы]] тұрғындарының жеке қаржысымен үй салу жағынан Астанадан кейінгі қатардан көрінді (республика көлемінде 17%). Тұрғын үй салумен қоса, жаңа кәсіпорындардың қүрылысын салу қарқынды түрде жүріп жатыр. Кейбір компаниялар жарамсыз қалған ескі ғимаратттардың орнына сәулетті де, сәнді тұрғын үйлерін салуда. Қалада 2000 жылға дейін болған қонақтар Шымкенттің көркейіп келе жатқанына таңғалып, тамсанады. "Қала келбеті саябақтар, скверлер, демалыс орындары және сәнді ғимараттармен ажарланып келеді. Мұнда іссапармен келушілер бизнеске қатысты мәселелерді сәтті шешумен қатар, бос уақыттарын да қызықты өткізе алады" – деп жылы лебіздерін білдіреді. Шымкент қаласының өнеркәсіп өнімі 2018 жылмен салыстырғанда 15 пайызға өсті. Ауыл шаруашылық өнімі 6,3 пайызға, тұрғын үй құрылысы 19,2 пайызға, ал, бөлшек сауда 7,1 пайызға артты. Индустриалды-инновациялық даму бағдарламасы аясында Шымкентте 3 жылда 24 кәсіпорын ашылып, 1300 тұрақты жұмыс орны пайда болды. Қалада 2 индустриалды аймақ тиімді жұмыс істейді. Қазіргі таңда, 64 млрд.теңге инвестициялар тартылып, 72 жоба іске қосылды, 4 мыңнан астам адам жұмыспен қамтылды. == Инвестициялық әлеуеті == 2019 жылдың соңында Шымкент қаласының экономикасына 194,5 млрд. теңге инвестиция тартылды. 2019 жылы қалада жалпы құны 25,6 млрд.теңгеге 10 инвестициялық жоба жүзеге асырылып, жаңа 420 жұмыс орны ашылды. Қалада 2 индустриалды аймақ бар (Оңтүстік - 337 га және Тассай - 89 га). Индустриалды аймақтарға бөлінген жердің жалпы ауданы 426 га құрайды. Шымкентте жалпы құны 33 млрд. теңгені құрайтын алты инвестициялық жобамен көліктік-логистикалық аймақ құру жобасы жүзеге асырылуда. Жалпы жер көлемі 92 га құрайды. Қалаға инвесторларды тарту мақсатында ауданы 306 гектар болатын «Жұлдыз» атты жаңа индустриалды аймақ құрылуда. Бірінші кезеңде 76 га (2020–2021), екінші кезеңде - 230 га (2021–2022) жер игеру жоспарлануда. Сонымен қатар, әлеуетті инвесторларды қосымша ынталандыру мақсатында аумағы 136 гектар болатын Шымкент агроөнеркәсіптік аймағын құру процесі басталды, онда көтерме және бөлшек сауда қоймалары мен ауылшаруашылық кәсіпорындары орналасатын болады. Құны 8 млрд. теңге болатын 6 инвестициялық жобаны жүзеге асыру жоспарлануда. Сондай-ақ, қалада 427 гектар аумақта «Шымкент сити» қала құрылысы бойынша арнайы экономикалық аймағын құру жұмыстары жүргізілуде. Жобаны іске асыру барысында «Highvill» ([[Корея Республикасы|Оңтүстік Корея]]), «Kinder World» ([[Сингапур]]), «Eryapi» ([[Түркия]]) компанияларын тарту көзделген. Жоба аясында қала экономикасына 1,5 млрд. [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]] доллары көлемінде шетелдік инвестиция тартылатын болады. Жоба қаланың 50 мың тұрғынын баспанамен қамтамасыз етуді көздейді. == Қаланың БАҚ-ы == * «[[Оңтүстік Қазақстан (газет)|Оңтүстік Қазақстан»]] сондай-ақ, орыс және өзбек тілдерінде шығады [http://www.oks.kz Газет сайты] * «[[Шымкент келбеті|Шымкент Келбеті»]] қалалық қоғамдық-саяси газет, [http://www.shymkent.com/panorama Газеттің Шымкент бизнес-порталындағы мұрағаты] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100204044345/http://www.shymkent.com/panorama |date=2010-02-04 }} * «[[Рабат (газет)|Рабат»]] облыстық апталық қоғамдық газет, [http://www.texac.kz/ Газет сайты] * «[[Замана]]» газеті [http://www.zamana.kz Газет сайты] * «[[Шара-Бара]]» апталық жарнама газеті [http://sharabara.kz/ Газет сайты] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100305194836/http://sharabara.kz/ |date=2010-03-05 }} == Өнер және мәдениет == Қалада жүзеге асырылып жатқан мәдениет саясаты Оңтүстік Қазақстанда жасайтын ұлттық мәдени-полиэтникалық қоғамдардың қалыптасқан мәдениетін, салт-дәстүрлерін, достықты, татуластықты жандандыруға бағытталған. Шымқалада қазақ, славян, өзбек, башқұрт, татар, неміс, еврей, корей, әзірбайжан және басқа, барлығы 16 ұлттық мәдени орталықтар жұмыс істеуде. Олардың белсене қатысуы және қолдауымен ұлттық саясат және тұрғындардың бос уақытын ұтымды ұйымдастыру мәселелері оң шешімін тауып келеді. 2002 жылы Шымкентте «Ардагерлер аллеясы» қайта жандандырылды. Қалада 8 саябақ пен сквер жұмыс істейді. Олардың үшеуінің негізі XIX ғ. ортасы мен XX ғ. басында қаланған. [[Шәмші Қалдаяқов]] атындағы облыстық филармония жемісті жұмыс істеуде. 3 мәдениет сарайының залдары ешқашан да бос болмайды. Үш кинотеатрда қазіргі заманның фильмдерін тамашалауға болады. Қангүй мемлекеті дәуірінің бірегей экспонаттары облыстық өлкетану мұражайында қойылған. Қалада 28 кітапхана бар. Облыстың мәдени өміріндегі атаулы оқиға – 1967 жылы қазақ және орыс драмалық театрлары ғимаратының құрылысы. Ол жерлерде ҚазКСР халық әртістері [[Айша Төкебайқызы Абдуллина|Айша Абдуллина]], [[Жұмабике Серікбаева]] жұмыс істеген. 60-80 жылдары ақын [[Омарбай Малқаров]], халық ақындары [[Көпбай Омаров]], [[Әселхан Қалыбекова]], жазушылар [[Әбжапар Жылқышиев]], [[Нәмет Сүлейменов]], [[Уәлихан Сүлейменов]], [[Ханбибі Есенқарақызы|Ханбибі Есенқараева]], [[Олег Постников]], [[Юрий Васильевич Кунгурцев|Юрий Кунгурцев]], [[Мархабат Байғұт]] шығармашылық шарықтау кездері. Қазақ театрлық өнерінің негізін қалаушылар халық әртістері [[Хадиша Бөкеева]], [[Ғайни Хайруллина]], [[Құрманбек Жандарбеков]], ақын әрі қоғамдық қайраткер [[Мұхтар Шаханов]], композитор [[Шәмші Қалдаяқов]], жазушылар [[Федор Ермолаевич Чирва|Фёдор Чирва]] мен [[Еділбаев Жұмабек|Жұмабек Еділбаев]] біздің жерлестеріміз. [[Сурет:The Technology University (Shymkent).jpg|thumb|300px|right|М. Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік университеті]] Абай атындағы мәдениет және демалыс саябағы, аквабағы, техносаябағы, «Кең-баба» этнографиялық саябағы, «Nimex Land» пен «Бамзик» ойын-сауық орталықтары балалар мен үлкендердің сүйікті демалыс орындарына айналған. Әрине, қаланың солтүстік бөлігін дендробақ, зообақ, [[ипподром]]мен байланыстыратын ұзындығы 6 шақырымдай балалар темір жолының алатын орыны айрықша. Қала аумағындағы көне қалашық пен қамалдарда археологиялық қазба жұмыстары жүргізіліп, қала тарихы жөнінде кешен жасау қолға алынып отыр. Қалада көрнекті ғалым, мәдениет, спорт майталмандары мен халық батырларына ескерткіштер орнатылған. Облыс және қала өз жерлестерін мақтан тұтады. Мұнда тілтанушы, мүше-корреспондент М.Балақаев, геология ғылымдарының докторы П.Тәжібаева, түркітанушы, академик С.Кеңесбаев, филология ғылымдарының докторлары Қ.Бектаев пен А.Байтанаев, академик Т.Тәжібаев туған. == Туризм және демалыс == Шымкент ежелден-ақ саяхатшылар мен ғалымдардың назарын өзіне аударған. Қала [[Түркістан облысы]]ның әкімшілік орталығы болғандықтан, аумақтың түкпір-түкпіріне апаратын барлық туристік бағыттар заңды түрде осы жерден басталады. Қалада жиырма арнайы мамандандырылған фирмалар мен мекемелер туристік қызмет көрсетумен айналысуда. Туристік бағыттар тарихи орындар мен экзотикалық аудандарға бару, аң-құс пен балық аулау, тау туризмі секілді салаларды қамтиды. Оңтүстік Қазақстан өңірінде калың [[жұртшылық]] зиянат жасайтын [[Ислам]] дінінің қасиетті орындары мен сәулеттік құрылыстары жеткілікті десек жаңылыспаймыз. Өлкенің тарихи құндылықтары мен зиянат ету орындарына барудағы алғашқы қадам, екінші [[Мекке]] атанған-тарихи [[Түркістан облысы|Түркістаннан]] басталады. Мұнда түркі халықтарының рухани астанасы, көне дәуірдегі өркениет орталыктарының бірі ретінде [[ЮНЕСКО]]-ның тізіміне енген, әлемге танымал тарих және мәдениет ескерткіштері мол қасиетті қалаға барып, әулие-әмбиелергетәуету мүмкіндігі жасалған. Шымкент шаhарының пайда болуына өзіндік үлесін қосқан көне Сайрам каласы [[Ұлы Жібек жолы|Ұлы жібек жолының]] бойындағы басты сауда және қолөнер орталығы болған [[Отырар]] қалашығы. [[Қожа Ахмет Ясауи|Қожа Ахмет Яссауи]], [[Арыстан баб кесенесі|Арыстан-баб кесенелері]] мен басқа да құндылықтар туристер жүрегінде терең әсер қалдырады. [[Сурет:KazakhMountains.jpg|thumb|350px|left]] [[Тәңір тауы|Тянь-Шань]] сілемдері мен [[Қызылқұм (шөл)|Қызылқұм]] шөлінің арасында орналасқан Оңтүстік Қазақстанның бірегей аумақтық жағдайы бір күннің ішінде қар жамылған таудан қыздырылған құмға ойысуға мүмкіндік жасайды. Осыдан келіп бір облыстың өзінде сан алуан: заңғар таулық, далалық, қүмдық , және жартылай құмдық табиғи-климаттық аймақтарға бөлініп, онда аң-қүс пен өсімдіктің түр-түрін кездестіре аласыздар. Аумағы 100 мың шаршы шақырым жерден қар барысы, аю, дала түлкісі-қарсак, тау ешкісі мен шөлейттерде жасайтын жайран, тағылан, борсық, [[Гималай]] ұлары мен дуадақты кездестіру - әлемде сирек болатын жайт. Осы аумақтағы табиғаттың қайталанбас інжу-маржандарының бірі - Орта Азиядағы байырғы қорық - [[Ақсу-Жабағылы қорығы|Ақсу-Жабағылы]] болып табылады. Батыс Тянь-Шань сілемдерінде орналасқан оның теңіз деңгейінен биіктігі 1000 метрден 4280 метрге жетсе, көлемі 75043 гектарды алып жатыр. Қорықтың ландшафты әдемі, ауқымды әрі ғылым мен өнер үшін баға жетпес қүндылыққа ие. Мүнда көне дәуірге тән өсімдік пен жануарлардың көптеген түрі бастапқы қалпында сақталған. Қасқабүлақ тауының тас қатпарларына ата-бабаларымыз салып кеткен көне кескін, бейнелердің ғалымдар мен туристер үшін айрықша қызығушылық туғызатыны анық. Аталмыш аумақтағы рекреациялық қорға бай экзотикалық орындар катарына Қаратау бөктеріне жақын жайғасқан Қызылкөл, табиғаты ғажайып «Бадам» шатқалындағы «Қырыққыз» туристік базасы мен Батыс Тянь-Шань сілемдеріндегі «Ақмешіт» және «Біркөлік» демалыс аймақтары, «Сайрам-су» шатқалындағы «Альтекс» спорт кешені, [[Машат өзені]]ндегі шатқал, Шардара су қоймасы, емдік минералдық бүлақ суы бар Сарыағаш ауданының шипажай аймағы және т.б. жатқызамыз. Ойын-сауықтық, мәдени және боулинг орталықтары, бильярд клубтары, жоғары дәрежедегі қонақ үй сервистері, күн талабына сай дәмханалар мен мейрамханалар, ғажайып қалалық демалыс аймағы, туристер мен демалушыларға мінсіз қызмет көрсетуге әзір. Бұған көне де, мәңгі жас Шымқала түрғындарының ақкөңіл, ақ жарқын жүздері мен қонакқжайлылығын қосыңыз. == Спорт және денсаулық == [[Сурет:The Region hospital of South Kazakhstan (Shymkent-city).jpg|thumb|300px|Облыстық клиникалық аурухана]] Қаладағы 100-ге жуық спорт залдар, 7 стадион, 5 жүзу бассейні, 3 спорт кешені, жеңіл атлетикалық манеж көпшіліктің игілігіне қызмет көрсетуде. Бізден есімдері әлемге әйгілі талай чемпиондар шыққан. Келешекте 4 олимпиада резервін дайындайтын балалар мен жас өспірімдердің мамандандырылған спорт-мектебі мен жекеменшік спорт секциялары, клубтары талай чемпиондарды дайындап, шығаратынына күмәніміз жоқ. Қалалық ипподромда балалардың ат спорт мектебі жұмыс істейді. Шымкент қаласының тұрғыны бола отырып, атақты қазақстандық спортсмен, бірнеше дүркін Еуропа мен әлем чемпионы, гимнастшы Нелли Ким бес олимпиядалық медаль жеңіп алып, әлем спортының аңызына айналды. Шымкентте облыстық және қалалық бағыныстағы бірқатар ауруды алдын-алу мекемелері жұмыс істейді. 21 стационарлық аурухана мекемесі (15 аурухана мен 6 диспансер), 19 дербес ауруханалық-емханалық мекеме, 2 фельдшерлік-акушерлік пункт, жедел медициналық жәрдем стансасы тұрғындарға қызмет көрсетуде. Бұған Ана мен бала денсаулығын қалпына келтіру, салауатты өмір сүру, медицина және апат, қан қүю, диагностика және кардиология орталықтары, балалар үйі, «Қарлығаш» шипажайы, дезинфекциялык станса, басқа да мемлекеттік және жекеменшік медицина мекемелерін қосуға болады. Медицина Академиясы мен медициналық колледжде жоғары білікті оқытушылар, соның ішінде медицина саласына еңбегі сіңген денсаулық сақтау қызметкерлері істеп жүр. == Шымкент қаласының суреттері == <gallery> Сурет:Shymkent night panorama.jpg|Қаланың түнгі көрінісі Сурет:Alley in Shymkent-city.jpg|Шымкент аллеясы Сурет:Turkistanakaya street (Shymkent-city).jpg|Түркістан көшесі Сурет:The ark in Shymkent-city.jpg|Шымкенттің аркадасы Сурет:The Railway staishon The in Shymkent.jpg|Шымкент Темір жол вокзалы Сурет:Building of the South Kazakhstan region's Administration (Shymkent).jpg|Түркістан облысының әкімшілігі Сурет:Tauke-Khan Avenue at Night (Shymkent-city).jpg|Тәуке хан көшесінің түнгі көрінісі Сурет:New Buildings in Kunaev's Boulevard2.jpg|Қаланың жаңа ғимараттары </gallery> == Бауырлас қалалар == * {{flagicon|Turkey}} [[Измир]] ([[Түркия]]) * {{flagicon|Italy}} [[Гроссето]] ([[Италия]]) * {{flagicon|Belarus}} [[Могилев|Могилёв]] ([[Беларусь|Белоруссия]]) * {{flagicon|Thailand}} [[Паттайя]] ([[Тайланд|Таиланд]]) * {{flagicon|Tajikistan}} [[Ходжент]] ([[Тәжікстан]]) * {{flagicon|England}} [[Стивенедж]] ([[Англия]]) * {{flagicon|China}} [[Байинь]] ([[Қытай]]) * {{flagicon|Greece}} [[Ахарнон]] ([[Грекия]]) * {{flagicon|Turkey}} [[Ескішехир]] ([[Түркия]]) == Ескертпелер == <references/> == Ақпарат көздері == * Шымкент қаласы әкімдігінің ресми сайты [http://www.shymkent.gov.kz/kaz/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120806011842/http://www.shymkent.gov.kz/kaz/ |date=2012-08-06 }} * Түркістан облысы әкімдігінің ресми сайты [http://www.ontustik.gov.kz/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120704135542/http://ontustik.gov.kz/ |date=2012-07-04 }} * [http://www.e-shymkent.kz "Шымкент аймақтық порталы"] * Подушкин Н. П. Когда родился Шымкент?//Шымкент. Историко-информационный путеводитель. Шымкент, 1998. * ОҚО Статистика департаменті == Сілтемелер == * [http://www.shymkent.gov.kz {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080818213220/http://www.shymkent.gov.kz/ |date=2008-08-18 }} Шымкент қаласы әкімдігінің ресми сайты] * [http://www.e-shymkent.kz Виртуалды Шымкент] {{Қазақстан Республикасының әкімшілік аумақтары}} {{Қазақстан қалалары}} [[Санат:Шымкент]] [[Санат:Жібек жолының бойындағы қалалар]] [[Санат:Республикалық маңызы бар қалалар]] q73vubues7bznlm5tmu7c47xzrivo9t 0 1036 3055536 3053815 2022-07-29T10:29:21Z Malik Nursultan B 111493 wikitext text/x-wiki {{Мемлекет |Қазақша атауы = Өзбекстан Республикасы |Шынайы атауы = {{lang-uz|O‘zbekiston Respublikasi}} |Атау септігі = Өзбекстан |Елтаңба = Coat of Arms of Uzbekistan.svg |Байрақ = Flag of Uzbekistan.svg |Ұраны = |Әнұранның аты = Kuch adolat dadir (Менің шуақты және еркін өлкем) |Аудио = Uzbekistan_anthem.ogg |Картада = UZB orthographic.svg |карта тақырыбы = |Картада2 = |lat_dir = N |lat_deg = 42|lat_min = 35|lat_sec = 0 |lon_dir = E|lon_deg = 61|lon_min = 56|lon_sec = 0 |region = UZ |CoordScale = 4000000 |Тілі = [[Өзбек тілі]]<ref name="law">{{cite web |title=Uzbekistan: Law "On Official Language" |url=https://www.refworld.org/docid/3ae6b4d328.html |website=Refworld}}</ref> |Мемлекеттік діні = зайырлы мемлекет |Үкімет түрі = [[Президенттік республика]] |Құрылды = |Тәуелсіздік күні = [[31 тамыз]] [[1991 жыл]] |Тәуелсіздігін алды = [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]-дан |Астанасы = [[Сурет:Tashkent emblem.jpg|22px]] [[Ташкент]] |Ірі қалалары = Ташкент, [[Самарқан]], [[Ферғана]], [[Әндіжан]], [[Наманған]], [[Бұхара]], [[Қаршы (қала)|Қаршы]], [[Нүкіс]], [[Қоқан (қала)|Қоқан]], [[Марғылан]] |Басшы қызметі = [[Өзбекстан президенті|Президенті]]<br />[[Өзбекстан премьер-министрі|Премьер-министрі]]<br />[[Өзбекстан Олий Мәжілісінің Сенаты|Сенат]] төрағасы |Басшылары = [[Шавкат Миромонұлы Мирзиёев|Шавкат Мирзиёев]]<br />[[Абдулла Ниғматұлы Әріпов|Абдулла Әріпов]]<br />[[Танзила Камалқызы Нарбаева|Танзила Нарбаева]] |Жер аумағы = 448 978 |Жер аумағы бойынша орны = 56-шы |Судың үлесі = 4,9 |Этнохороним = [[өзбектер]], өзбекстандықтар |Жұрты = 35 440 000<ref name="Worldmeters2019">{{cite web|url=https://www.worldometers.info/world-population/uzbekistan-population/|title=Worldmeters|website=worldmeters}}</ref> |Халық саны бойынша орны = 41-ші |Сарап жылы = 2022 |Санақ бойынша халық саны = |Санақ жылы = |Халық тығыздығы = 74,1 |Тығыздық бойынша орны = 132-ші |ЖІӨ (АҚТ) = 238,997 млрд.<ref name="IMF"/> |ЖІӨ (АҚТ) сараптаған жылы = 2018 |ЖІӨ (АҚТ) орны = 62-ші |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) = 7,350<ref name="IMF"/> |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) орны = 125-ші |ЖІӨ (номинал) = 49,119 млрд.<ref name="IMF">[http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=55&pr.y=16&sy=2018&ey=2022&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=927&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= Uzbekistan]. International Monetary Fund</ref> |ЖІӨ (номинал) сараптаған жылы = 2018 |ЖІӨ (номинал) бойынша орны = 85-ші |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) = 1,238<ref name="IMF"/> |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) орны = 130-шы |АДИ = {{Өсім}} 0,710<ref name="HDI">{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/2016_human_development_report.pdf |title=2016 Human Development Report |year=2015 |accessdate=15 December 2015 |publisher=United Nations Development Programme |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170322153238/http://hdr.undp.org/sites/default/files/2016_human_development_report.pdf |archivedate=22 March 2017 |df=dmy-all }}</ref> |АДИ жылдық есебі = 2017 |АДИ бойынша орны = 105-ші |АДИ деңгейі = <span style="color:#090;">жоғары</span> |Әуе компаниясы = |Валютасы = [[Өзбекстан сомы|сом]] |Интернет үйшігі = [[.uz]] |ISO = |Телефон коды = 998 |Уақыт белдеуі = +5 |Түсініктемелер = }} '''Өзбекстан''' ({{lang-uz|Oʻzbekiston / Ўзбекистон}}), ресми атауы — '''Өзбекстан Республикасы''' ({{lang-uz|Oʻzbekiston Respublikasi / Ўзбекистон Республикаси}}) — [[Орталық Азия]]да орналасқан мемлекет. 1992 жылы 8 желтоқсанда қабылданған конституциясы бойынша – [[Президенттік республика|президенттік басқару]] нысанындағы [[Зайырлы мемлекет|зайырлы]] мемлекет. [[Өзбекстан Республикасының Президенті|Президент]] 5 жылға сайланады. Жоғары заң шығарушы органы ([[Олий Мәжіліс]]) – қос палаталы парламент заң шығарушы палата (төменгі палата) және [[Өзбекстан Олий Мәжілісінің Сенаты|Сенаттан]] (жоғарғы палата) тұрады. Атқарушы органы – Министрлік Кабинет. Әкімшілігі жағынан бір автономиялық республикаға (қ. [[Қарақалпақстан]]) және [[Өзбекстанның әкімшілік бөлінісі|14 облысқа]] бөлінеді. == Тарихы == [[Сурет:Samanid Mausoleum.jpg|thumb|left|alt=A.|Бұхарадағы Исмоил Сомони кесенесі]] ===Ежелгі тарихы=== Өзбекстан жерін адамдар ежелгі тас ғасырынан бастап ([[палеолит]]) мекендей бастады. Олар [[аңшылық]] және терімшілікпен айналысты. Жаңа тас дәуірінде ([[неолит]]) [[егіншілік]] пен [[бақташылық]] пайда болды. [[Қола дәуірі]]нің соңында алғашқы мемлекеттік бірлестіктер – [[Соғды]] және [[Хорезм]] тайпалық одақтары құрыла бастады. Б.з.б. 5 – 4 ғасырларда ел аумағы [[Ахемен әулеті]] (Бірінші Парсы империясы деп те аталады) билеген парсы патшалығына бағынды. Бұл кезеңде өзбек жерін мекендеген халықтар мен олардың тарихы туралы [[Геродот]]тың жазбалары мен [[Бехистун сына жазуы]]нда айтылады. Б.з.б. 330 – 328 жылдары өлкеге [[Ескендір Зұлқарнайын]] шапқыншылық жасады. [[Грек-македон империясы]] ыдырағаннан кейін ел аумағында әр түрлі кезеңдерде [[Бактрия]], [[Кушан патшалығы]], [[Қаңлылар|Қаңлы]] мемлекеттері өмір сүрді. 5 ғасырдың ортасында құрылып, [[түркілер]]дің қысымымен ыдырап кеткен [[ақ ғұндар]] ([[эфталит]]) мемлекетінің негізінде ел аумағы бір орталыққа біріге бастады. 6 ғасырдың ортасында [[Алтай]] мен [[Жетісу]]да құрылған [[Түрік қағанаты]] құрамында болды. 7 ғасырда ел аумағы [[Батыс түрік қағанаты]]на бағынды. Осы кезеңде [[Ұлы Жібек жолы]] дамып, [[Самарқанд]], [[Бұхара]], т.б. қалалар ірі сауда орталықтарына айналды. 7 ғасырдың аяғында қағандық ыдырап, өлкені [[арабтар]] жаулап ала бастады. Халық жаппай [[ислам діні]]н қабылдай бастады. Араб мәдениетінің ықпалымен [[Мәуереннаһр]] аймағы ислам әлемінің аса ірі мәдени орталығына айналды. 9 ғасырдың басында [[Араб халифаты]] ыдырай бастады да, ел аумағында [[Самани мемлекеті]] құрылды. [[Мауераннахр]] мен [[Зеравшан жотасы|Зерафшан]] өңірі барынша дамыды. 10 – 12 ғасырларда ел аумағында [[Қарахан мемлекеті]], [[Ғазнауи әулеті]], [[Салжұқ мемлекеті]] кезек-кезек билікке келді. 12 ғасырдың екінші жартысында [[Хорезмшах мемлекеті]] күшейіп, Бұхар мен Самарқандты бағындырды. 13 ғасырда өзбек жері [[Моңғол империясы]] құрамына кіріп, ел аумағында [[Шағатай қағанаты]] құрылды. 14 ғасырдың екінші жартысында [[Әмір Темір]] Мәуераннаһр жерінде қуатты империя құрды. Оның астанасы [[Самарқанд]] қаласы ірі сауда орталығына айналды. [[Дели сұлтандығы|Үндістан]], [[Мин патшалығы|Қытай]] және [[Шығыс Еуропа]] арадағы тікелей сауда байланысы елдің экономикалық және мәдени өркендеуіне әсерін тигізді. Өзбек мемлекетінің тарихи негізі қаланып, [[саясат]], [[экономика]], [[мәдениет]], [[ғылым]] мен [[өнер]] саласында ірі табыстарға қол жетті. [[Әмір Темір]] өлгеннен кейін қуатты империя екіге бөлінді. Мәуераннаһрды Әмір Темірдің немересі [[Ұлықбек]] басқарды. Ұлықбек қолөнер мен сауданы дамытуға қолдау көрсетіп, ғылым мен мәдениетке жіті көңіл бөлді әрі аса көрнекті ағартушы-ғалым ретінде танылды. 15 ғасырдың соңы мен 16 ғасырдың басында [[Орта Азия]]ны [[Мұхаммед Шайбани]] ханның көшпелі өзбек тайпалары басып алды. Көшпелілердің жергілікті тұрғындармен сіңісуі нәтижесінде “Өзбек” этнонимі орныға бастады. [[Шайбани әулеті]] елдің шаруашылығын нығайтып, суландыру жүйесін жетілдіруге, ақша реформасын жүргізуге тырысты. Бірақ Сыр бойындағы қалалар үшін [[Қазақ хандығы]]на, сондай-ақ қазіргі [[Иран]], [[Ауғанстан]] аумағында құрылған мемлекет бірлестіктерге қарсы үздіксіз соғыстар Шайбани мемлекетінің ыдырауына алып келді. 17 ғасырдың басында [[Бұхара хандығы]], [[Хиуа хандығы]], 18 ғасырдың басында [[Қоқан хандығы]] құрылды. Хандықтар арасындағы халықты күйзелткен үздіксіз соғыстарға қарамастан, өлкенің шаруашылық-мәдени тұрмысы әрі қарай дамыды, ирригациялық құрылыстар жетілдірілді, ауыл шаруашылығы жақсарып, жаңа қалалар бой көтерді. ===Патшалық Ресей заманы=== 19 ғасырда [[Британ империясы]] мен [[Ресей империясы|Ресей]] Орта Азияға, оның ішінде Өзбекстанға да көз тігіп, пайдалы қазбалар көзін иеленуге ұмтылды. Қазақ жеріне мықтап орналасқан Ресей Бұхар, Хиуа және Қоқан хандықтарымен дипломатикалық байланыс орнатуға тырысты. Ресей басқыншылары [[Орта Азия]] жеріне басып кіріп, 1876 жылы [[Түркістан генерал-губернаторлығы]]н (орталығы – [[Ташкент]] қаласы) құрды. Қоқан хандығы жойылып, оның аумағы Түркістан генерал-губернаторлығына берілді. [[Бұхара хандығы|Бұхара]] және [[Хиуа хандығы|Хиуа]] хандықтарының аумақтары қысқартылып, өздері Ресей боданына айналды. Мақта алқаптары ұлғайтылып, [[мақта (шитті)|мақта]] тазалау заттары мен май айыру кәсіпорындары салынды. Орта Азия Ресейдің отарына, оның аграрлы шикізат базасына, өнеркәсіп бұйымдарын өткізу ауданына айналды. 20 ғасырдың басында орыс шаруаларын Орта Азияға қоныс аударту басталды. Экономикалық және әскери стратегиялық мақсатты көздеген патшалық Ресей Орта Азия, [[Орынбор-Ташкент темір жолы]]н сала бастады. ===Кеңес Одағы заманы=== 1917 жылғы Ресейдегі [[Қазан төңкерісі|төңкеріс]] елдің қоғамдық-саяси өміріне өзгерістер алып келді. «[[Шура-И Ислам]]», «[[Шуро-и-Улема (ұйым)|Шура-И Улема»]] ұйымдары, «[[Жас Бұхаралықтар]]» қозғалысы пайда болды. Діни және түрікшілдік қозғалыстары күшейді. 1917 жылы 28 қарашада [[Қоқан (қала)|Қоқан]] қаласында құрылған [[Мұстафа Шоқай]] бастаған [[Түркістан автономиясы]]н көп ұзамай [[Большевизм|большевиктер]] күшпен таратты. Ташкентте, т.б. ірі қалаларда жергілікті гарнизон солдаттары мен негізінен славян ұлты [[жұмысшылар]]ын өз жақтарына шығарып алған большевиктер т. ж. бойларында [[Кеңес үкіметі]]н орнатты және 1918 ж. [[РКФСР]] құрамында [[Түркістан Кеңестік Федеративтік Республикасы|Түркістан Автономиялық Кеңестік Социалистік Республикасын]] жариялады. Бірақ ірі қалалар мен әскери бөлімдер жоқ жерлердің барлығында жергілікті халықтың қолдауына сүйенген басмашылар қозғалысы күрт күшейді. 1920 жылы Ішкі [[Ресей империясының азамат соғысы|Ресейдегі Азамат соғысы]] аяқталғаннан кейін [[Қызыл Армия]] бөлімдері [[басмашылар қозғалысы]]н күшпен басты. Көп ұзамай Хиуа және Бұхар хандықтарында да Кеңес өкіметі күшпен орнатылып, халық толқулары [[Қызыл Армия]] тарапынан қатыгездікпен жанышталды. 1924 – 25 жылдары Орта Азия елдерінде ұлттық межелеу жүргізіліп, [[КСРО]] құрамында [[Өзбек Кеңестік Социалистік Республикасы|Өзбек КСР-і]] құрылды. [[1937 жыл]]ы қабылданған Өзбек КСР-і Конституциясы [[КСРО]] тарағанға дейін қолданыста болды. [[Екінші дүниежүзілік соғыс]]қа өзбек халқы да белсене араласты. ===Тәуелсіздік=== [[1991 жыл]]ы 31 тамызда өткен [[Өзбек КСР Жоғарғы Кеңесі]]нің сессиясы елдің атауын Өзбекстан Республикасы деп өзгертіп, [[1 қыркүйек]]те елдің тәуелсіздігі туралы декларация қабылдады. Елдің тұңғыш президент болып бұрын Өзбек КСР басқарған [[Ислам Әбдіғаниұлы Кәрімов|Ислам Кәрімов]] сайланды. Өзбекстанның [[авторитаризм|авторитарлық]] басшысы Ислам Кәрімов 2016 жылы қайтыс болды. Оның орнын премьер-министр болған [[Шавкат Миромонұлы Мирзиёев|Шавкат Мирзиёв]] алды. ==Халқы== 2021 жылдың ортасына қарай республика халқының саны 33 млн адамға жетті. Өзбекстанға халықтың ұдайы өсудің дәстүрлі типі тән, яғни халық саны табиғи өсу есебінен артады. Табиғи өсу жылына шамамен 1,7%, бұл [[Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы|ТМД]] елдері арасындағы екінші көрсеткіш болып табылады. Туу көрсеткіші 1000 адамға шаққанда 24, ал өлім 7 адамды құрайды. Ел тұрғындарының өмір жасының ұзақтығы — 64 жас. [[Сурет:Uzbek_Kids.JPG|alt=Uzbek children|солға|нобай|Өзбек балалары]] Өзбекстан — көпұлтты мемлекет, мұнда 120-дан ұлттар мен ұлыстардың өкілдері тұрады. Табиғи өсудің жоғары болуы себепті және басқа ұлттардың (әсіресе орыстардың) республика аумағынан тыс жерлерге қоныс аударуына байланысты өзбек халқының саны артып келеді. Қазіргі кезде [[өзбектер]] ел халқының 3/4 бөлігін құрайды. Олардан басқа [[орыстар]]дың 7,4%, [[тәжіктер]]дің 4,7%, [[қазақтар]]дың 4,1% үлесі біршама. 2001 жылдың өзінде Өзбекстаннан [[Қазақстан]]ға 15 861 адам қоныс аударды, олардың негізгі бөлігін тарихи отанына оралған қазақ халқының өкілдері құрайды. Жалпы алғанда, халықтың орташа тығыздығының жоғары (1км² жерге 56 адам) болғанымен, ел аумағында халықтың қоныстануы біркелкі емес. Халықтың көпшілігі егіншілікке қолайлы алқаптарда қоныстанған, мұнда тығыздық 1км² жерге 350-380 адамнан келеді. Экологиялық жағдайы нашарланған [[Қарақалпақстан]] аумағында, шөлді [[Бұхара облысы|Бұхара]], [[Науаи облысы|Навои]] облыстарында халық сирек тұрады, кейбір аудандарда тұрғылықты халық мүлде жоқ. Орта Азияның барлық елдеріндегі сияқты, Өзбекстанда да қала халқының үлесі 38%, төмен. Ірі қалалары — [[Ташкент]] 2,3 млн адам, [[Самарқанд]] 395 мың, [[Наманған|Наманган]] 310 мың адам. Экономикалық белсенді халықтың 44%-ы ауыл шаруашылығында, 20%-ы өнеркәсіпте, 36%-ы қызмет көрсету саласында еңбек етеді. == Экономикасы == [[Сурет:UZS1000 2001 front.jpg|thumb|alt=A.|1000 [[Өзбекстан сомы|сом]] — Өзбекстан ұлттық валютасының ең ірі банкноты]] Өзбекстан — индустриалды-аграрлы мемлекет. * 1913 жылы бүкіл фабрика, зауыт өндірісі жалпы өнімінің 85%-ы мақта тазалау мен май айыру саласының үлесіне тиіп, ауыр индустрияның өндірісі 2% шамасында болған. [[Кеңес үкіметі]] жылдарында жаңа өндіріс салалары құрылып, ауыр индустрияның үлес салмағы артты. * 1990 жылы ол бүкіл өнеркәсіп өндірісі көлемінің 44,4%-ын құрады. [[Ташкент]] авиациялық-өндірістік бірлестігінде “Ил-76”, “Ил-114”, “Ил-114 т.” ұшақтары шығарылады. *1996 жылы [[Оңтүстік Корея]]лық “Daewoo” фирмасымен бірлесіп өндірістік қуаты жылына 200 мың жеңіл автомобильдік шығаруға жететін зауыт іске қосылды. Сонымен бірге автомобидбдерді жабдықтауға арналған бұйымдар жасайтын кәсіпорындар құрылып, жүк автомобильдері мен автобустар шығаратын зауыттар салынды. Жеңіл өнеркәсіп орындары республикадағы өнеркәсіп өнімінің 20%-ынан астам бөлігін өндіреді. Жері табиғи ресурстарға бай. Бүкіл Орта Азиядағы газ конденсатының 74%-ы Өзбекстанның үлесіне тиеді. [[Алтын]] қоры жөнінен ол әлемде 4, жез қоры жөнінен 11, уран қоры бойынша 7 – 8-орынды иеленеді. Мақта дақылын өсіру көрсеткіші бойынша әлемде 5-орында, оны экспортқа шығару жөнінен 2-орында. Ел аумағынан жалпы ұзындығы 4 мың шақырым құрайтын 9 ірі газ құбыры өтеді. Аса маңыздылары: Орта Азия – Орталық және Бұхара-[[Орал]] құбырлары. Жібек шикізатын, жүн, қаракөл елтірісі, жеміс-жидек, алтын, табиғи газды экспортқа шығарып, азық-түлік, шикізат, т.б. өнімдерді сырттан алады. Өзбекстан мен [[Қазақстан]] арасында саяси-экономикалық, әскери, мәдени байланыстар орнаған. 1992 жылы екі ел арасында Достық, ынтымақтастық және өзара көмек, 1994 жылы Бірыңғай экономикалық кеңістік, 1998 жылы Мәңгілік достық туралы шартқа және экон. байланыстарды кеңейту туралы келісімге қол қойылды. 2004 жылы екі ел арасындағы шекара толық делимитацияланды. == Әкімшілік-аумақтық бөлінісі == {{main|Өзбекстанның әкімшілік бөлінісі}} [[Сурет:Uzbekistan provinces numbered.svg|thumb|400px|Өзбекстанның әкімшілік-аумақтық бөлінісінің картасы]] Өзбекстан Республикасы [[Қарақалпақстан|Қарақалпақстан Республикасынан]], облыстардан, ауыл үлгідегі аудандардан, қала үлгідегі аудандардан, облыстық бағыныстағы қалалардан, аудандық бағыныстағы қалалардан, ауылдар мен қыстақтардан тұрады. Өзбекстанның астанасы – [[Ташкент]] қаласы орталық бағыныстағы қала мәртебесіне ие. Өзбекстан аймақтары: * [[Әндіжан облысы]] (2); * [[Бұхара облысы]] (3); * [[Жызақ облысы]] (5); * [[Қашқадария облысы]] (8); * [[Науаи облысы]] (7); * [[Наманған облысы]] (6); * [[Самарқан облысы]] (9); * [[Сұрқандария облысы]] (11); * [[Сырдария облысы]] (10); * [[Ташкент облысы]] (12); * [[Ферғана облысы]] (4); * [[Хорезм облысы]] (13); * [[Қарақалпақстан|Қарақалпақстан Республикасы]] (14). {| class="wikitable" |+100 мыңнан астам тұрғыны бар Өзбекстан қалалары |- ! Қала !! Тұрғындар<br>саны,<br>мың адам,<br>1.07.2001 қарай<ref name="ООН">[https://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/dyb2013/notes/notes08.pdf Demographic Yearbook 2013. Population of capital cities and cities of 100 000 or more inhabitants: latest available year, 1999—2013]</ref>!! Тұрғындар<br>саны,<br>мың адам,<br>1.01.2014 қарай<ref>{{cite web |url = https://stat.uz/upload/str2.jpg |title = Статистический буклет «О населении языком цифр» |archiveurl = https://web.archive.org/web/20141014235825/http://www.stat.uz/upload/str2.jpg |archivedate = 2014-10-14 }}</ref>!! Тұрғындар<br>саны,<br>мың адам,<br>1.01.2016 қарай<ref>[https://unstats.un.org/unsd/demographic-social/products/dyb/documents/dyb2017/table08.pdf UN Demographic Yearbook — 2017]</ref>!! Тұрғындар<br>саны,<br>мың адам,<br>на 1.01.2020<ref>[https://unstats.un.org/unsd/demographic-social/products/dyb/documents/DYB2020/table08.pdf UN Demographic Yearbook — 2020]</ref> |- | [[Ташкент]] ||2137,2 || 2352,9 || 2393,2 || 2571,7 |- | [[Самарқан]] ||361,3 || 509 || 519,2 || 546,3 |- | [[Наманған]] ||391,3 || 475,7 || 493,3 || 626,1 |- | [[Әндіжан]] ||338,4 || 403,9 || 416,2 || 441,7 |- | [[Нүкіс]] ||212 || 295,2 || 303,7 || 319,6 |- | [[Бұхара]] ||237,4 || 272,5 || 274,7 || 280,2 |- | [[Ферғана]] ||183 || 264,9 || 271 || 288,8 |- | [[Қаршы (қала)|Қаршы]] ||204,7 || 254,6 || 260,7 || 274,9 |- | [[Қоқан (қала)|Қоқан]] ||197,5 || 233,5 || 239,9 || 252,7 |- | [[Марғылан]] ||149,6 || 215,4 || 222,1 || 235,0 |- | [[Ангрен (қала)|Ангрен]] ||128,8 || 175,4 || 180,4 || 188,4 |- | [[Жызақ]] || 131,5 || 163,2 || 167,4 || 177,4 |- | [[Шыршық (қала)|Шыршық]] ||141,7 || 149,4 || 151,8 || 157,2 |- | [[Үргеніш]] ||138,6 || 137,3 || 138,6 || 143,8 |- | [[Термез]] ||116,5 || 136,2 || 140,2 || 179,6 |- | [[Науаи (қала)|Науаи]] ||138,1 || 134,1 || 133,5 || 144,2 |- | [[Алмалық (Өзбекстан)|Алмалық]] ||113,1 || 121,1 || 124,4 || 131,1 |- | [[Қожалы]] ||м.ж. || 104,5 || м.ж. || м.ж. |- | [[Денау]] ||м.ж. || 104,4 || м.ж. || м.ж. |- | [[Бекабат]] ||м.ж. || 101,2 || м.ж. || м.ж. |- | [[Шаһрисабз]] ||м.ж. || 100,3 || 103,5 || 139,1 |} == Мәдениеті мен өнері == [[Сурет:Registan square2014.JPG|thumb| alt=A.|Cамарқандтағы [[Регистан]]]] Өзбекстандағы ежелгі сәулет ескерткіштері б.з.б. 4 ғасырда салынған. Олар [[Бактрия]], [[Хорезм]], [[Соғды|Соғдияна]], [[Ферғана]] өңірінде жақсы сақталған. Қала салу өнері көне заманнан (б.з.б. 3 ғасыр) басталып, орта ғасырларда өркендей түсті. [[Бұхара]], [[Самарқанд]], [[Ташкент]], [[Хиуа]], т.б. қалалардың сәулеттік өнер элементтері ([[шаһристан]], [[рабад]], т.б.) сол кезеңнің классик. үлгісіне жатады. Жергілікті қала салу мәдениетінде, негізінен, өрнек пен [[эпиграфика]] әдісі қалыптасып, портал-күмбезді композиция пайда болды. [[Бейнелеу өнері]]нің тарихы тас дәуірінен бастау алады. [[Сурет:Samarkand-25.JPG|thumb|left| alt=A.|Шер-дор медресесі]] Осы кезде көзешілік өнері пайда болып, [[қола дәуірі]]нде жетілдірілді. Б.з.б. 1-мыңжылдықта металдан көркем бұйымдар жасау, б.з.б. 3 ғасыр мен б.з. 3 ғасыры аралығында бедерлеу өнері, монументті мүсін, саздан бояулы мүсін жасау дамыды. Ислам діні енген кезеңнен бастап сән және қолданбалы өнер өркендеді. 15 – 17 ғасырларда Самарқандта, Бұхарада кітап миниатюрасы гүлденді. 19 – 20 ғасырларда өзбек суретшілері ұлттық нақышты, дәстүрлі шеберлік өнерінің кәсіби мектебін қалыптастырды. Әсіресе, қазақтан шыққан Өзбекстанның халық суретшісі [[Орал Таңсықбаев]] өзбектің заманауи кескіндеме өнері мен пейзажының қалыптасуына әсер етті. Ташкентте респ. өнер музейі мен бірнеше көрме залдары жұмыс істейді. 1929 жылы әр түрлі труппалар негізінде Самарқанда алғашқы [[Өзбек драма театры]] құрылды. Қазіргі кезде Өзбекстанда онға жуық драма театры, 2 опера және балет театры, 2 Балалар мен жасөспірімдер, қуыршақ театрлары жұмыс істейді. Кино өнері де жақсы дамыған. 1924 жылы “Бухкино” серіктестігі құрылып, 1925 жылы “Өзбек мемлкино” тресі мен “Шарқ юлдузи” кинофабрикасы ашылды. 1937 жылы “Акт” атты тұңғыш дыбысты фильм түсірілді. == Әдебиеті == Өзбек әдебиетінің дамуына [[ауыз әдебиеті]] мен шығыс халықтары әдебиетінің әсері мол болған. Жанрлық түрі бай ұлттық фольклорында халық тарихын баяндайтын жыр-дастандардың алатын орны ерекше. Оларға “Күнтуғимиш”, “Алпамыш”, “Гороглы”, “Юсуф пен Ахмад”, “Тахир мен Зухра”, “Арзигул”, т.б. жырлар жатады. Түркі халықтарының, оның ішінде өзбектердің дүние жүзіне танылуына Әлішер Науаидың шығармалары ықпал етті. 18 – 19 ғасырлардағы өзбек әдебиетінде Тұрды, Күлхани, М.Хорезми, Агахи, т.б. шығармалары елеулі орын алды. [[Хамза Хакизада Ниязи]] (1889 – 1929), [[Садриддин Айни]] (1878 – 1954), [[Абдулла Қадыри]] (1894 – 1940) шығармалары демократикалық-ағартушылық ағымның бастауы болып саналады. 20 ғасырдағы өзбек әдебиеті классиктері [[Ғафур Ғұлам]] (1903 – 1966), [[Мұса Ташмұхамедов]] (1905 – 1068), [[Кәмил Яшен]], [[Ұйғын]], т.б. жазушылар туындыларында ел өміріндегі әлеуметтік-саяси өзгерістерді бейнеледі. Өзбек әдебиеті 20 ғасырдың 50 – 90-жылдары кәсіби-шығармашылық деңгейге көтеріліп, ақын-жазушылардың еңбектерін өзге ұлт тілдеріне аудару үрдісі жанданды. [[Мирмухсин]], [[Зульфия]], [[Асқад Мұхтар]], [[Вохид Абдуллаев|Воһид Абдуллаев]], т.б. қаламгерлер өнімді еңбек етті. [[Құддұс Мухаммади]], [[Һәкім Нәзір]] балаларға арналған шығармалары арқылы танымал болды. == Табиғаты == Өзбекстан өңірі жер бедері жөнінен солт.-батыс жазық және оңтүстік-шығыс таулы бөліктерге бөлінеді. Жазық жағын [[Қызылқұм]] шөлі, [[Үстірт]], [[Тұран]] ойпаты, [[Әмудария]] атырауы алып жатыр. Таулы өлке [[Шатқал]], [[Құрама]], [[Ферғана]], [[Алай]], [[Зеравшан жотасы|Зерафшан]], [[Түркістан]], т.б. жоталардан құралады, бұлардың аралықтарында [[Ферғана]], [[Зеравшан]], [[Шыршық-Ангрек]], [[Қашқадария]], [[Сурхандария]], т.б. аңғарлар орналасқан. Жер қойнауы пайдалы қазындыларға бай. [[Қаратау-Нарын]] белдеуінен сирек металл, темір кен тасы, полиметалл, қорғасын-мырыш, Белтау-Құрамадан мыс (Қалмақыр, Сарычек кендері), Түркістан-Алайдан графит-никель-кобальт (Тасқазған) кен орындары ашылған. Ө. аумағы Орталық [[Азия]]дағы ірі мұнайлы-газды аймақ саналады. Оңтүстік [[Ферғана]]да күкірт және озокерит (Шорсу), Гиссар жотасында карноллит, сильвинит, тас тұзы, Сұлтануиздат тауында фосфорит бары анықталды.<br /> Климаты тым континенттік, қуаң. Жазы ыстық, шілденің орташа температурасы солтүстік-батыс бөлігінде 33 – 38°С, оңт-нде 25 – 30°С. Қысы жылы, қар жұқа түседі. Қаңтарда 6,3С, оңт-нде 3С болады. Жылдық жауын-шашынның мөлшері әр қилы, кей шөлді өңірлерде 100 мм, кей жерлерде 200 – 400 мм, тау бөктерлерінде 900 мм. Өзендерінің көпшілігі Арал теңізінің алабына жатады. Ірі өзендері – [[Әмудария]], [[Сырдария]], [[Зеравшан]], [[Қашқадария]]. Жер суару және суландыру жүйесі өте жақсы дамыған. Жері негізінен сары және сары қоңыр топырақты; батыс және солтүстік жағы құм-шағылды келеді. Республика жерінің көпшілік бөлігінде қуаңшылыққа төзімді өсімдіктер мен жануарлар дүниесі тіршілік етеді. == Өнеркәсібі == Ел тәуелсіздігін алғаннан кейінгі кезенде, әсіресе отын-энергетика саласын дамытуға көп [[көңіл]] бөлінді. Электр [[энергия]]сын өндіру Ангрендегі коңыр [[көмір]], Шыршыктағы СЭС тізбегіне және табиғи газға негізделген. Қазіргі кезде 1991 жылмен салыстырғанда [[мұнай]] (газ конденсатымен қоса) ендіру 3 есеге жуық, ал табиғи газ [[өндіріс]]і 10 млрд м³-ге артты. Ел [[Қазақстан]] мен [[Қырғызстан]]ды да табиғи газбен қамтамасыз етеді. Мүбәректе газ өндеу зауыты салынған, мұнда газбен қатар [[күкірт]] те ендіріледі. Республикада газ өндеумен қатар, [[мұнай]] өндіру саласы да қарқынды дамуда. Алтыарық және Ферғана мұнай өңдеу зауыттары Ферғана аңғарынан өндірілетін мұнайға, ал салынып жатқан [[Бұхара]] зауыты Көкдумалак кен орнының мұнай-газ конденсатына негізделеді. Мұнай-газ өндірісі негізінде [[химия]] өнеркәсібі ерекше қаркқнмен дамуда. Бұл [[сала]], ең алдымен, [[ауыл шаруашылығы]]ның тыңайтқыштарға деген сұранысын қамтамасыз ету [[мақсат]]ын көздейді. [[Шыршық]], Навои мен Ферғанада азот тыңайтқыштарын өндіреді, Ферғана, Қоқан, Самарканд, Алмалықтағы зауыттар Қазақстаннан әкелінетін [[фосфорит]] шикізаты негізінде жұмыс істейді. Бұл кәсіпорындарда тыңайтқыштармен [[қатар]], [[өсімдіктер]]ді зиянкестерден қорғауға қажетті заттар, тұрмыстық химия өнімдері де шығарылады. Сонымен қатар резеңке және пластмасса бұйымдарын өндіретін, дәрі-дәрмек жасайтын кәсіпорындар бар. Жергілікті [[шикізат]]қа негізделген түсті [[металлургия]] айрықша кезге түседі. Алмалық маңында мыс-молибден кендері өндіріліп өңделеді. Ал [[Ташкент]] облысындағы комбинаттар жергілікті [[вольфрам]], молибден кендері мен [[Тәжікстан]]нан өкелінетін қорғасын-мырыш концентраттары негізінде жұмыс істейді. Алтын өндірісі [[Қызылқұм]]дағы Мұрынтау алтын ендіретін комбинатында шоғырланған, жылына 70 ғасырға дейін таза алтын алынады. Ферғана аңғарында [[күміс]] өндіріледі. Ташкент қаласы мен оның маңайында ауылшаруашылық машиналарын жасау кәсіпорындары орналасқан. Мұнда [[мақта]] жинауға және тазалауға арналған машиналар, [[тоқыма]] өнеркәсібі мен суландыруға қажетті [[жабдық]]тар шығарылады. Елдің [[халық]] тығыз орналасқан шығыс бөлігінде электр [[техника]]сын, приборлар мен құралсайман жасайтын өндірістің үлесі едәуір. Мұнда жүк көтергіш көліктер мен [[химия]] өнеркәсібіне қажетті жабдықтар, кабель өндіретін кәсіпорындар да орналасқан. 1996 жылдан бастап Андижан облысында "Дэу" компаниясымен бірлескен [[автомобиль]] зауыты жұмыс істейді. Бұл кәсіпорында жылына 200 мыңға дейін "Дэу-Нексия" жеңіл автокөлігі құрастырылады.<ref>[[Қазақ энциклопедиясы]], 7том</ref><ref>География: Дүниежүзіне жалпы шолу. ТМД елдері. Жалпы білім беретін мектептің жаратылыстану-математика бағытындағы 10-сыныбына арналған оқулық/ Ө. Бейсенова, К. Каймулдинова, С. Әбілмөжінова, т.б. — Өңд., толықт. 2-бас. — Алматы: Мектеп, 2010. — 304 б., сур.ISBN 978-601-293-170-9</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Навигациялық блок |тақырып = Өзбекстан |тақырып_стиль = background:{{түс|{{PAGENAME}}}}; |state = collapsed |Азия елдері |Орталық Азия |ЭЫҰ |ТМД |ҰҚШҰ |Түркі кеңесі |Шанхай Ынтымақтастық Ұйымы |ТҮРКСОЙ |Ислам Әріптестік Ұйымы }} [[Санат:Өзбекстан|*]] [[Санат:Посткеңестік елдер]] m16x19a72vslfpc0io488z6ytkb3hym 0 1676 3055456 3051580 2022-07-29T08:00:36Z Салиха 17167 /* Жердің рельефі */ wikitext text/x-wiki {{Қазақстан облысы |облыстың атауы = Шығыс Қазақстан облысы |елтаңба = Coats of arms of East Kazakhstan Province.svg |карта = East Kazakhstan region.png |әкімшілік бірліктің картасы = |lat_dir = N |lat_deg = 49 |lat_min = 57 |lat_sec = |lon_dir = E |lon_deg = 82 |lon_min = 37 |lon_sec = |region = KZ |облыс орталығы = [[Өскемен]] |құрылған уақыты = [[10 наурыз]] [[1932 жыл]]ы |аудандар саны = 9 |ауылдық округтер саны = |кенттік әкімдіктер саны = |қалалық әкімдіктер саны = |ауылдар саны = 752 |тұрғыны = {{құлдырау}} 717,6 мың<ref name="stat1">{{Cite web|url=https://stat.gov.kz/getImg?id=ESTAT287264|title=2018 жылдың басынан 2018 жылдың 1 қарашасына дейінгі Қазақстан Республикасы халық санының өзгеруі туралы|publisher=Қазақстан Республикасы Ұлттық Экономика министрлігі Статистика комитеті|accessdate=2019-01-03}}</ref> |санақ жылы = 2022 |халық саны бойынша орны = 3-ші |тығыздығы = 4,87 |тығыздығы бойынша орны = 8-ші |ұлттық құрамы = [[қазақтар]] — 60,04% <br> [[орыстар]] — 36,50% <br> [[татарлар]] — 1,19% <br> басқалары — 2,27% (2018 ж.)<ref>[http://stat.gov.kz/getImg?id=ESTAT260594 2018 ж. Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны]</ref> |жер аумағы = 97,8 мың |жер аумағы бойынша орны = 3-ші |су ауданы = |ЖІӨ = |ЖІӨ бойынша орны = |ЖІӨ жылы = |жан басына шаққанда ЖІӨ = |экономикалық аудан = [[Шығыс Қазақстан]] |ресми тілі = |әкімі = [[Даниал Кенжетайұлы Ахметов|Даниал Ахметов]] |ISO 3166-2 коды = KZ-VOS |телефон коды = +7 7232 |пошта индекстері = 07xxxx |марапаттары = |сайты = http://akimvko.gov.kz |ортаққордағы санаты = East Kazakhstan Province }} [[Сурет:Akimat oskemen.jpg|thumb|250px|Облыстық әкімшілік ғимараты ([[Өскемен]])]] '''Шығыс Қазақстан облысы''' — [[Қазақстан|Қазақстан Республикасы]]ның солтүстік-шығысындағы әкімшілік-аумақтық бөлігі. * 1932 жылы 10 наурызда құрылған * 1997 жылғы 23 мамырдағы № 3528 [[Қазақстан Республикасы]] Президентінің Жарлығымен облыс құрамына таратылған [[Семей облысы (Қазақстан)|Семей облысы]]ның территориясы қосылды ==Географиясы== *Облыс орталығы - [[Өскемен]] (1720 жылы негізі қаланған) * Жер аумағы - 283 300 км² *халқының саны (2006) - 1 430 000 адам; *[[Өскемен]] - [[Астана]] - 1084 шақырым *[[Өскемен]] - [[Алматы]] - 1100 шақырым === Әкімшілік-аумақтық құрылысы === *Ауылдық аудан - 9 *Қала - 6 **Аудандық маңыздылығы бар қала - 4 **Облыстық маңыздылығы бар қала - 2 *Кент - 24 * Ауыл - 826 == Әкімшілік бөлінісі == [[File:East Kazakhstan Province 2022.png|400px|thumb|Облыстың 2022 жылғы әкімшілік бөлінісі]] Облыс құрамында 9 аудан: # [[Алтай ауданы]] # [[Глубокое ауданы]] # [[Зайсан ауданы]] # [[Катонқарағай ауданы]] # [[Күршім ауданы]] # [[Самар ауданы]] # [[Тарбағатай ауданы]] # [[Ұлан ауданы]] # [[Шемонаиха ауданы]] 2 облыстық маңызы бар қала бар: # [[Риддер]] # [[Өскемен]] ==Тарихы== [[Сурет:Вко.jpg|250 px|thumb|Ескі көрінісі]] [[Сурет:Stamp of Kazakhstan 551.jpg|200px|thumb|Түркістан – Сібір темір жолына арналған марка]] Шығыс Қазақстан облысының аумағы ежелгі заманнан қоныстанған. Оның куәгері есебінде [[Алтай таулары|Алтай]]да, [[Зайсан қазаншұңқыры]]нда, [[Тарбағатай жотасы|Тарбағатай]] мен [[Сауыр жоталары]]нда ежелгі кеніштердің, суландыру жүйелерінің, бекіністер мен қоныстардың іздері сақталған. 15 ғасырдың бас кезінде [[Ертіс]] өзені алабының жоғарғы бөлігін ойраттар басып алғаннан кейін бұл жер Жоңғар хандығының құрамында болды. 1758 ж. Қытай әскерлері Жоңғар хандығын жойып жібергеннен кейін, қалмақтар [[Еділ]] өзенінің арғы бетіне кетті. Ал қалмақтардан ығысып, негізінде Сарыарқаны мекендеген қазақ рулары өздерінің ежелгі қоныстарына қайтып оралды. 18 ғасырдың бас кезінде патшалық [[Ресей]] қазақ жерін тереңдей отарлау мақсатымен қазақтарды ата қонысынан тықсыра отырып, қазіргі облыс аумағында Ертіс бекіністер желісін салды. Осы желінің бойымен біртіндеп бекіністер мен форпосттар жүйесі, ал одан кейініректе казак-орыс станицалары құрылды (1718 ж. [[Семей]], 1720 ж. [[Өскемен]], 1763 ж. Бұқтырма бекіністері) салынды. Казак-орыстардың мекендері Ертістің оң жағалауы мен оның салаларының бойында пайда болды. Ертіс өзенінің екі бірдей жағынан он шақырымдық шұрайлы жерлер (“Иртышская десятиверстная полоса”) қазақтардан тартып алынып, казак-орыстардың пайдалануына берілді. Яғни, қазақтарға Ертіс өзеніне 10 км-ден жақын жерде қоныстануға тыйым салынды. Қазақтар ең шұрайлы жерлерінен айрылып, ата қоныстарының атауларын жоғалтты, олардың орнына карта беттерінде сақталған орысша атаулар пайда болды. Бүкіл Ертіс өзеніне құятын салалары мен жыра-сайлар, жылғалар орысша аталып кетті. Станицалар біртіндеп оңтүстікке және оңтүстік-батысқа қарай жылжи берді. 1826 ж. Қалба жотасының етегінде Көкпекті бекінісі, 1831 ж. Аягөз өзенінің оң жағасына таяу қазіргі Аягөз қаласына жақын жерде Сергиополь бекінісі, [[Шәуешек]] жолының бойында станицалар пайда болды. Казак-орыс отарлауымен бірге Алтайдың тау аңғарларының шалғайдағы жетуі қиын тайгалық түпкірінде патша өкіметінен тығылып, қашып жүрген орыстар келе бастады. Олар кержактар (ескі ғұрыпты адамдар) мен Оралдың және Алтайдың зауыттары мен кеніштерінен қашқан жұмысшылар мен қолөнершілер еді. Бұлар Бұқтырманың жоғарғы ағысы мен оның салаларының және [[Нарын өзені|Нарын]] мен [[Қалжыр]] өзендері бойларында қоныстанды. Осы кезде Қатонқарағай, Белая, Черновая, т.б. ауылдар пайда болды. 18 ғасырдың 60-жылдарында Алтайдың солтүстік-батыс жағында Оба мен Үлбі өзенінің аңғарларында Ресейдің ішкі губернияларынан “поляктар” деп аталған шаруалар келіп қоныстанды. 18 ғасырдың соңында Кенді Алтайдың шегінде кен өнеркәсібі пайда болды. Мұнда бірінен кейін бірі [[Риддер-Сокольный полиметалл кен орны|Риддер]] (1784), [[Зырянов кен байыту кешені|Зырянов]] (1794), [[Белоусов полиметалл кен орны|Белоусов]] (1797), Сокольный (1822), т.б. түсті металл кеніштері іске қосылды. 1844 жылдан Зырянов кеніші Алтай кен зауытттарының шикізат базасына айналды. Ресейде басыбайлылық құқықтың жойылуы салдарынан арзан жұмыс күшінен айрылған және тех. қайта құруды керек еткен Алтайдың кен өнеркәсібі күрт құлдырай бастады. Оны осы кезде Алтайдың кен өнеркәсібінің негізгі өнімі болып саналатын – күміс бағасының арзандауы ушықтырып жіберді. Алтай зауыттарының түгелдей дерлік жабылуымен бірге Алтайдың басыбайлылық кен өнеркәсібі ауданы, кейбір полиметалл кеніштері австралиялық, ағылшындық, франциялық, т.б. шетелдік капиталға концессияға берді. 19 ғасырдың соңынан бастап Семей қаласында өңдеу өнеркәсібі біршама дами бастады. Оның негізгі салалары: ұн тарту мен жүн жуу болды. Жиналған астық пен бидай ұны Ертіс арқылы кемемен 600 км-дей жердегі Сібір темір жолына жеткізіліп тұрды. Ал Қазақстанның бүкіл шығыс бөлігінен және ішінара Шыңжаң аймағынан (Қытайдан) жиналып әкелініп Семейде жуылған жүн алғашқы өңдеуден өткеннен соң, еуропалық Ресейдің шұға фабрикаларына жеткізілді. Өнеркәсіптің бұл екі саласынан басқа облыс жерінің әр тұсында орналасқан ірі елді мекендерде арақ-шарап пен сыра қайнату, сондай-ақ тері илеу, тон тігу, май және сабын қайнату өндірістері де болды. [[Зайсан (көл)|Зайсан]], [[Марқакөл (көл)|Марқакөл]], [[Алакөл (көл)|Алакөл]] көлдері мен Ертіс өзенінің салаларында балық аулау кәсібі, [[Риддер]] мен [[Алтай (қала)|Алтай]] ағаш және темір ұсталық кәсіптер орын алды. 19 ғасырдың екінші жартысында Ертіс өзенінде пайда болған кеме жол қатынасының маңызы күшейді. Кемелер Семейден Омбыға дейін, Зайсан көлі мен Қара Ертіс бойымен жоғары көтерілді. Шығыс Қазақстан облысы Кеңес өкіметінің алғашқы жылдарында елеулі дами қойған жоқ. Тек 20 ғасырдың 30-жылдары ауыл шаруашылығын ұйымдастыру және елді индустрияландыру науқанын жүзеге асыруға байланысты Кенді Алтай Қазақстандағы түсті металлургия мен кен өнеркәсібінің ең ірі орталығына айналды. Алтайдың қазақтар тұратын бөліктерінде сан алуан елді мекендер пайда болды. Облыс экономикасының әрі қарай дамуына [[Түрксіб|Түркістан – Сібір темір жолы]] мен Локоть – Риддер және Өскемен – Зырянов темір жолын салу, Ертіс өзенінің көліктік маңызын көтеру, Түрксіб темір жолы Жаңғызтөбе стансасынан басталатын “Шығыс айналма жолы” деп аталған жақсартылған қара жол салу едәуір әсер етті. [[Екінші дүниежүзілік соғыс]]тан кейінгі жылдары облыс экономикасы тез қарқынмен дамыды. Ертіс өзенінде [[Бұқтырма су электр станциясы|Бұқтырма]], [[Өскемен су электр станциясы|Өскемен]] және [[Шүлбі су электр станциясы|Шүлбі электр стасасылары]] салынды. Кенді Алтай бойында түсті металл өндіретін жаңа кеніштер мен оны өңдейтін металлургиялық кәсіпорындар, Семейде бұрынғы одақ көлемінде қуаты жағынан [[КСРО]]-да екінші орын алған ет комбинатының қуаты артып, Өскеменде титан-магний комбинаты, жасанды жібек комбинаты сияқты көптеген өнеркәсіп орындары пайда болды. Республикалық маңызы бар Алматы – Семей және облыс ішінде өнеркәсіп орындарын темір жолы стансасыларымен және ауылдық елді мекендерді ірі қалалармен, аудан орталықтарымен байланыстыратын облыстық маңызы бар көптеген автомобильдік жолдары салынды. ==Табиғаты== ===Жердің рельефі=== [[Сурет:Altai, Tienschan-Orte.png|thumb|right|200px|Алтай таулы жүйесінің картасы]] [[Сурет:Katun.jpg|200px|thumb|Алтай тауларындағы Қатын өзені]] Шығыс Қазақстан облысының жер бедерінің құрылысы өте күрделі. Таулары мен жоталары [[Сурет:Kazakhstan Altay 2.jpg|200px|thumb|Алтай тауларын]] *Ертіс өзенінен шығысында: [[Кенді Алтай]], [[Тікирек жотасы|Тікирек]], Черный, Оба, [[Становой таулы қыраты|Становой]], [[Көксу (жота)|Көксу]], [[Иванов жотасы|Иванов]], Қоржын, [[Үлбі жотасы|Үлбі]], [[Қызылқарағай жотасы|Қызылқарағай]], [[Нарын жотасы|Нарын]], [[Сарымсақты (жота, Оңтүстік Алтай)|Сарымсақты]], Тарбағатай, [[Оңтүстік Алтай жотасы|Оңтүстік Алтай]], [[Күршім жотасы|Күршім]] және [[Азутау]] жоталары мен олардың сілемдері *Ертіс өзенінен батыста:[[Қалба жотасы]], [[Семейтау|Семей]], [[Арқалық (тау, Семейтау тауы)|Арқалық]], Мыржық, [[Қараадыр (Ханшыңғыс жота)|Қараадыр]] таулары, Ханшыңғыс, [[Шыңғыстау]], [[Ақшатау (жота)|Ақшатау]] жоталары *Зайсан көлінің оңтүстігінен: Тарбағатай, Сауыр және [[Маңырақ]] жоталары. *Ертіс өзенінің екі жағындағы жоталар аралықтарында оқшаулана орналасқан таулар мен шоқылар: [[Майлықара]], [[Белтерек]], [[Айыртау (Шығыс Қазақстан облысы)|Айыртау]], [[Арқат тауы|Арқат]], Сандықтас, [[Жағалбайлы (тау)|Жағалбайлы]], Көктас, Атбас, [[Арасантау]], т.б. *Облыстың оңтүстік мен оңтүстік-шығысына [[Сасықкөл (көл, Алматы, Абай облыстары)|Сасықкөл]], [[Қошқаркөл]] және Алакөл көлдері орналасқан [[Балқаш-Алакөл ойысы|Балқаш – Алакөл ойысының]] солтүстік-шығыс бөлігі мен Зайсан көлінің қазаншұңқыры орналасқан. *Облыстың қиыр солтүстік-батыс бөлігін [[Бесқарағай ауданы]]ның бүкіл аумағын қамтитын [[Балапан (жон)|Балапан жоны]] алып жатыр. ===Пайдалы қазбалар=== Шығыс Қазақстан облысының жер қойнауы кен байлықтарына бай. Мұнда [[мырыш]], [[қорғасын]], [[мыс]], [[күміс]], [[алтын]], [[кадмий]], [[сүрме]], [[күшәла]], [[темір]], [[күкірт]], [[висмут]], [[индий]], [[галий]], [[селен]], [[теллур]], [[сынап]], [[қалайы]], [[тантал]], [[ниобий]], [[молибден]], [[вольфрам]], [[титан]], [[никель]], [[кобальт]], [[көмір]], [[жанғыш тақтатас]], сондай-ақ әр түрлі химиялық шикізаттар мен [[құрылыс материалдары]]ның кен орындары бар. ===Климат=== Облыстың климаты тым [[Континенттік климат|континенттік]]. *Температурасы: **Қаңтардың жылдық орташа ауа температурасы ***жазық өңірінде –17°С ***биік тауаралық тұйық қазаншұңқырларында –26°С-қа дейін барады **Шілдеде 19 – 23°С. *[[Жауын-шашын]]: **солтүстік-шығысында 350 – 380 мм **оңтүстік-шығысында 250 – 300 мм **батысында 200 – 250 мм аралығында **Кенді Алтайдың батыс бөлігінде 1000 – 1500 мм Облыс бойынша вегетациялық кезең 175 – 200 тәулікті құрайды. ===Су ресурстары=== [[Сурет:Balkhash labeled ru.jpg|thumb|200px|Балқаш]] [[Сурет:Markakol 3.jpg|thumb|200px|Марқакөл]] Облыстың, әсіресе Кенді Алтай өңірі жер беті суларына бай. Олар Ертіс өзені мен Балқаш – Алакөл алаптарына жатады және негізінен өзендерден тұрады. [[Сурет:Semey Bridge.jpg|thumb|200px|right|Семейдегі Ертіс өзені үстінен өтетін аспалы көпір]] *Өзендер **Ертіс (республикадағы ең үлкен өзені):Ол облыс аймағын [[Қытай Халық Республикасы]] шекарасынан бастап солтүстік-батыс бағытта қиып өтеді. Зайсан көліне дейінгі бөлігін Қара Ертіс деп атайды. Ертіс өзенінің ең ірі салалары: Қытай, [[Қалжыр]], [[Қалғұтты]], [[Күршім өзені|Күршім]] , [[Нарын (Ертіс алабының өзені)|Нарын]], [[Қайыңды (Ертіс алабы)|Қайыңды]], [[Бұқтырма (өзен)|Бұқтырма]], [[Үлбі өзені|Үлбі]], [[Оба өзені|Оба]], Шүлбі, [[Жарма (өзен)|Жарма]], [[Құсты (өзен)|Құсты]], Еспе, Шорға, Боғас, [[Жүзағаш]], Бөкен, Манат, [[Тайынты]], [[Абылайкит]], Ұлан, [[Дресвянка (өзен)|Дресвянка]], [[Жартас өзені|Жартас]], Құрық, [[Қызылсу (Ертіс алабындағы өзен)|Қызылсу]], [[Шар (өзен)|Шар]], [[Шаған (өзен, Абай облысы)|Шаған]]. **Балқаш – Алакөл көлдерінің алабындағы ең үлкен өзендері ([[Еміл]], [[Қатынсу]], [[Үржар]], Үлкен Текебұлақ, [[Қарақол (Алакөл алабындағы өзен)|Қарақол]], [[Ай (өзен)|Ай]], [[Аягөз өзені|Аягөз]], [[Бақанас өзені|Бақанас]]) бастауын Тарбағатай, Ақшатау, Шыңғыстау, Ханшыңғыс жоталары мен [[Көкшетау (таулар)|Көкшетау]]дан алады. *Көлдер **Облыс көлдерге онша бай болмаса да, мұнда Қазақстандағы ірі көлдер – Зайсан мен Марқакөл, оңтүстік-шығысында Алакөл мен Сасықкөл орналасқан. Басқа көлдері ұсақ және олар облыстың оңтүстік-батыс жағында, көбінесе Шар мен Шаған өзендерінің және Аягөз бен Ай өзендерінің ұсақ шоқылы, жазықтау келген суайрықтарында орналасқан. Облыста Ертіс өзені мен оның салалары суының өнеркәсіп пен халықты сумен қамтамасыз етуде үлкен маңызы бар. Сондықтан оларда ірі [[Бұқтырма су электр станциясы|Бұқтырма]], [[Өскемен су электр станциясы|Өскемен]] және [[Шүлбі бөгені|Шүлбі бөгендері]] мен СЭС-тер салынған. Бұларға қоса Нарын, Бұқтырма, Үлбі, Оба және Шүлбі өзендері ағаш ағызуға кеңінен пайдаланылады. Өзендер мен көлдердің (Зайсан, Алакөл, Марқакөл, т.б.) балық аулауда да едәуір маңызы бар. Облыстың Алтай аймағында минералды шипалық көлдер көп. Шығыс Қазақстан облысы жер асты суына да бай. Ол халықтың тұрмыстық қажетін өтеу және мал суаруға ғана емес, онымен бірге сан-алуан кеніштер мен кәсіпорындарды да сумен қамтамасыз етуге пайдаланылады. ===Топырақтары=== [[Сурет:Schgrfso.png|right|200px||Топырақтар]] Облыстың [[топырақ|топырағы]] мен өсімдік жамылғысы жазық бөлігінде ендік белдем бойынша, ал таулы аудандарда биіктік белдем бойынша тараған. Бірақ бірқатар жерлерде бұл белдемдер жер бедерінің, жергілікті климаттың ерекшеліктеріне, өзендер мен көлдердің жақын болуларына байланысты айтарлықтай өзгеріске ұшыраған. Облыстың батыс жағында, ұсақ шоқылар тараған аудандарда солтүстіктен оңтүстікке қарай топырақ жамылғысы оңтүстіктің қара топырағынан шөлді-далалық топырақтарға ауысады. Ертістің оң жағалауындағы құмдақ топырақта таспалы қарағай орманы, ал оңтүстік қара топырақта бетегелі-селеулі өсімдіктер тараған. Қызғылт қоңыр топырақ Шыңғыстау жотасының етегінде бозғылт қоңыр топыраққа ауысады. Бұл топырақта бетегелі-селеулі өсімдіктермен аралас жусан да көп өседі. [[Қалба]] мен [[Шыңғыстау]] жоталарының гранитті қыраттарында кішігірім қарағайлы және қайыңды-теректі ормандар кездеседі. Зайсан мен Алакөл қазаншұңқырларында шөлдің сұр, сұрғылт және далалық топырағы (сұр топырақ) тараған. Зайсан қазаншұңқырында бұл топырақ арасында аздап сор және сортаң топырақ кездеседі. Ал Алакөл қазаншұңқырында олар әдетте сортаңданған. Зайсан қазаншұңқырында бозғылт қоңыр топырақ пен құмды алқаптар ([[Бозайғыр]] және [[Ақжан]]) тараған. Қазаншұңқырлардағы өзен жайылмаларында шалғынды-батпақты топырақ қалыптасқан. Зайсан қазаншұңқырында өсімдіктерден шашақты селеу, жусан, ал шағын өзен аңғарларында далалық шалғындар, Зайсан көлі мен Ертіс өзенінің жағаларында қамыс-құрақ көптеп кездеседі. Шығыс Қазақстан облысының таулы аудандарының топырақ және өсімдік жамылғыларында биіктік белдемдер айқын байқалады. Кенді Алтайдың төменгі биіктіктеріндегі далаларда ауыр саздақ және саздақ қара топырақ тараған. Олардан жоғары сұр топырақ пен күлгінденген қара топырақ, ал одан биікте таулық сұр күлгін топырақ тараған. Келесі белдеуде таулық шалғынды топыраққа, одан кейін таулық тундраға ауысады. Оңтүстік Алтай мен Сауыр таулары жоталарының төменгі бөліктерінде (тиісінше 600 – 800 м-ге және 1200 – 1300 м-ге дейін) түпкі жыныстардың және саздақ шөгінділердің үстінде таулық күрең топырақ тараған. Олардан жоғары қаратопырақ белдеуі, тау беткейінде таулық қарашіріндісі аз және шымтезекті топырақ, тауаралық қазаншұңқырларда таулық қошқыл қаратопырақ қалыптасқан. Ең биік жерлерде таулық тундра топырағы орын алған. Тарбағатайда қызғылт қоңыр және қаратопырақпен бірге шөптесін өсімдікті таулық шалғынды және орманды телімдерде орманның сұр топырағы тараған. ===Өсімдіктер=== [[Сурет:Winter in Kharkiv.jpg|thumb|right|200px|Тянь-Шань шыршасы]] Алтайдың баурайын шымды-астық тұқымдас шөптер даласы, одан төменірек бетегелі-селеулі, ал жоғарырақта қайыңды-теректі шоқтоғай аралас шөпті-селеулі дала алып жатыр. 700 м және одан биіктеу жерлерде астық дақылды аралас шөпті шалғын алмасқан қылқан жапырақты орман белдеуі басталады. Кенді Алтайда самырсынды-шыршалы-қара самырсынды ормандар басым келеді, ал Оңтүстік Алтайда олармен сібір қара самырсыны аралас өседі. Сауыр жотасының жапырақты ормандарында [[Тянь-Шань шыршасы]] өседі. [[Кенді Алтай]]да орманды белдеуден жоғары субальпілік, альпілік шалғындар өседі, одан биікте олар қыналарға ауысады. Тарбағатайда [[алма]] ағаштары және теректі ормандар тараған. ===Жануарлар=== Шығыс Қазақстан облысының жануарлар дүниесі өте бай. Мұнда табиғатының әр түрлі болуына байланысты таулық жануарлармен бірге қарағайлы ормандар, далалар және шөлейт жануарлары көп тараған. Алтай мен Сауырдың және Ертіс маңы ормандарында [[тиін]], [[ақтышқан]], [[кәмшат]] сияқты қымбат елтірілі аңдардың және құстардың кәсіпшілік маңызы бар. [[Алакөл ойысы|Алакөл]] мен [[Зайсан қазаншұңқыры|Зайсан]] қазаншұңқырларының су қоймаларында ондатра жақсы жерсіндірілген. Ертіс пен оның салаларында, Марқакөл, Зайсан және Алакөлде, Ертіс бойындағы Бұқтырма, Өскемен және Шүлбі бөгендерінде балықтың көптеген түрлері, оның ішінде [[стерлядь]], [[таймень]], [[хариус]] сияқты бағалы балықтар көптеп кездеседі. Олардың негізінде балық аулау мен балық өңдеу кәсіпшілігі ұйымдастырылған. ==Халқы== Шығыс Қазақстан облысы халқының саны<ref>{{cite web|url=http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-division.htm|title=Division of Kazakhstan|publisher=pop-stat.mashke.org|lang=en|accessdate=2016-03-29}}</ref> <ref>[http://demoscope.ru/weekly/ssp/kaz_pop.php Қазақстан Республикасының облыстары, қалалары және аудандары бойынша халық саны, 2003-2012]</ref> {| class="wikitable" |- ! 1970!! 1979!! 1989!! 1999!! 2003!! 2004!! 2005!! 2006!! 2007 |- |1 559 078 |1 646 039 |1 771 769 |1 531 024 |1 465 931 |1 455 412 |1 442 097 |1 431 180 |1 424 513 |} {| class="wikitable" |- !2008!! 2009!! 2010!! 2011!! 2012!! 2013!! 2014!! 2015 |- |1 417 384 |1 396 866 |1 398 219 |1 398 083 |1 395 059 |1 393 964 |1 394 018 |1 395 324 |}в Облыста Қазақстан халқының 9,4%-ы шоғырланған. *59,4%-ы қалалық жерлерде *40,6%-ы ауылдық жерлерде *Адамдардың саны **[[Өскемен]] - 340,0 мың **[[Семей]] - 322,0 мың **[[Риддер]] - 52,0 мың **[[Зырянов]] - 40,1 мың **[[Аягөз]] - 36,6 мың **[[Зайсан]] -15,2 мың **[[Шемонаиха]] -16,1 мың **[[Шар]] - 7,5 мың **[[Курчатов]] - 10,1 мың **[[Серебрянск]] - 0,3 мың **[[Глубокое (Шығыс Қазақстан облысы)|Глубокое]], [[Үлбі]], [[Шүлбі]], [[Жезкент]], [[Белоусовка (Шығыс Қазақстан облысы)|Белоусовка]], [[Жаңа Бұқтырма]], т.б. кенттерде, өнеркәсіптік маңызына қарай тұрғындар саны 0,3 мыңнан 10,0 мыңға дейін жетеді. ===Тығыздығы=== Облыс халқының орташа тығыздығы әр 1 км²-ге шаққанда 5,1 адам. Халықтың ең жиі қоныстанған жерлері – Ертістің оң жағалауы, әсіресе Кенді Алтайдың тауаралық жазықтары. Глубоков, Бородулиха және [[Шемонаиха ауданы]]нда бұл көрсеткіш 9-дан 12,7 адамға, ал Өскемен қаласының төңірегінде 186 адамға, Семей қаласының төңірегінде 133,5 адамға дейін барады. Ауылдық жердің қоныстануы да әркелкі. ===Ұлттық құрамы=== *[[қазақтар]] - 61% астам *[[орыстар]] - 35% астам *басқа ұлттар - шамамен 4% ==Экономика== Шығыс Қазақстан облысы Қазақстанның ең ірі индустриялды-аграрлық аймағы саналады. Шаруашылығының басты саласы – [[өнеркәсіп]]. Оның құрамында кен өндіру, [[түсті металлургия]], энергетика, машина жасау, құрылыс материалдар өнеркәсібі, ағаш өңдеу, тамақ және жеңіл өнеркәсіптері дамыған. 2006 ж. облыс өнеркәсібінің барлық салалары 399,1 млрд теңге көлемінде өнім өндірді, бұл бүкіл ел өнеркәсібі өндірісінің 6,2%-на тең. ===Кен өндіру өнеркәсібі=== [[Сурет:KM logo.gif|right|thumb|«[[Қазақмыс]]»]] [[Сурет:Jezkazgan 04.JPG|250px|thumb|Кен өндіру өнеркәсібі («Казахмыс»)]] [[Сурет:Автогрейдер с АСУ G-506.jpg|thumb|right|200px|Кен өндіру өнеркәсібі]] [[Сурет:Salt Cars.jpg|thumb|right|200px|Шахта]] Облыс өнеркәсібінің негізін кен өндіру өнеркәсібі құрайды. Бұл салада 197 нысан жұмыс істейді (2006). Негізгі өндірілетін өнімдері – [[Түсті металлургия|түсті металл]] ([[мыс]], [[мырыш]], [[күміс]]), [[алтын]], [[титан]], [[көмір]]. 2005 ж. облыс бойынша 10,8 млн т түсті металл кентасы өндірілді. Кентасты негізінен [[Риддер]] және [[Зырянов]] [[полиметалл]] кен аудандарындағы “Қазақмырыш” АҚ-на қарасты кеніштер, [[Ертіс]] маңы полиметалл кенді ауданындағы [[Қазақмыс|“Қазақмыс корпорациясына”]] қарасты кәсіпорындар өндіреді. Асыл металл өндіру саласы бойынша Шығыс Қазақстан облысында 27 кәсіпорын бар. Оларда 3,5 мыңнан астам адам жұмыс істейді, 17,3 т алтын өндіріледі. Негізгі алтын өндірушілерге “Бақыршық” кен кәсіпорны, “ФИК”, “Алел”, “Алтынтөбе” АҚ-ның, “Андас Алтын”, “Даңқ”, “Жерек”, “Іnter Gold Capital” ЖШС-терінің кеніштері жатады. 2006 ж. Өскеменнің титан-магний комбинатын жергілікті шикізатпен қамтамасыз ететін (Көкпекті ауданында) Сәтбаев атындағы ильменит құмының кен орны іске қосылды. Ол жылына 15,0 мың т ильменит концентратын береді. Облыстағы көмір өндіру 6 нысан бойынша жүзеге асырылады. Ол негізінен “Қаражыра ЛТД” ЖШС-не қарасты Қаражыра, Кендірлік және [[Алакөл көмір кені|Алакөл кен]] орындары. Облыс өнеркәсібінің басты түсті металлургиясы[[Қазмырыш|“Қазмырыш”]], “[[Өскемен титан-магний комбинаты]]”, "[[Үлбі металлургиялық зауыты]]" АҚ-дары, "[[Қазақмыс]] корпорациясы” АҚ-ның “Шығыс Қазмыс” бөлімшесін, Қазақстан Республикасы Ұлттық банкісінің РМК “Қазақстан монета сарайы”, “Қазниобий Ертіс химия-металлургия зауыты”, “Ертіс сирек элементті компаниясы”, “Қазмырыштех” ЖШС-терін қамтиды. Бұл кәсіпорындар өздерінің шығарған сан алуан, бағалы өнімдері бойынша дүние жүзіне белгілі. ===Электр энергетикалық кешені=== Облыстың электр энергетикалық кешенінің құрамында Ертіс өзеніндегі [[Бұқтырма су электр станциясы|Бұқтырма]], [[Өскемен су электр станциясы|Өскемен]], [[Шүлбі су электр станциясы|Шүлбі СЭС]]-тері, [[Үлбі]] мен [[Громотуха]] өзендері бойындағы Риддер СЭС каскадтары, Өскемен, Риддер, [[Семей жылу-электр орталығы|Семей ЖЭС]]-тері, т.б. кәсіпорындар бар. ===Машина жасау және металл өңдеу өнеркәсіп=== [[Сурет:SemAZ.jpg|thumb|right|500px|Семейдегі автобус жинайтын цех]] Облыстың машина жасау және металл өңдеу өнеркәсіп кешені 18 ірі және қуаты орташа кәсіпорындарын біріктіреді де, мұнай кәсіпшілік және металлургия өнеркәсібі жабдықтарын, тұрмыстық электр қозғалтқыш пен сорғыларды, конденсаторлар, техникалық және кабельдік өнімдер, металл бұйымдарын пісіретін электродтар, т.б. көптеген өнімдер жасап шығарады. *2006 ж. бұл саланың кәсіпорындары 26,8 млрд теңге өнеркәсіп өнімдерін өндірді. Кейінгі жылдары облыстың машина жасау өнеркәсібі жаңа кәсіпорындармен толықты. *2003 ж. Өскемен “Бипэк-Авто” компаниясы АвтоВАЗ компаниясымен бірлесіп жеңіл автомобиль зауытын іске қосты. *2005 – 2006 ж. осында “Шкода” жеңіл автомобильдерін құрастыру жөніндегі линиялар, “Семей машина зауыты” АҚ-ның негізінде автомобиль агрегаттары мен түйіндерін шығаратын желі іске қосылды. *Болашақта Өскемен, Семей қалаларында, т.б. жаңа машина жасау кәсіпорындарын орналастыру көзделген. ===Ағаш өңдеу өнеркәсібі=== [[Сурет:Puchberg Gattersäge in Sonnleiten.jpg|thumb|250px|right|Ағаш өңдеу өнеркәсібі]] Шығыс Қазақстан облысының ағаш өңдеу өнеркәсібі негізінен “Ертістрансойл”, “Жаңасемейшпалзауыты”, “Өскемен Иннотекс”, "[[Өскемен жиһаз комбинаты]]" сияқты құрамында бірнеше нысандары бар 4 ірі және орташа қуатты кәсіпорындарды қамтитын ЖШС-терден тұрады. Олар кесілген ағаш материалдарын, дайындамалар, үй салуға қажет бөренелер, терезе мен есік жақтауларын жасауға маманданған. Жиїаз жасау өнеркәсібінің құрамында 119 кәсіпорын бар, олардың алтауы ірі және орта қуатты. Жылына 30 мың м³ фанера, жиһаздық тақта, ДСП шығаратын өндіріс Бородулиха ауданында іске қосылды. ===Жеңіл өнеркәсібі=== Облыстың жеңіл өнеркәсібі тігін және тоқыма бұйымдарын, мата-жүн, аяқ киім, құрылыс киізін, тон және былғары бұйымдарын өндіретін “Рауан” АҚ-н, “Семмамжабдық фирмасын”, “Ника”, “Семей байпақ-шұлық фабрикасы”, “НИМЭКС-Текстиль” ЖШС-терін, “Қазруно” СФ АҚ-ын, “Роза”, “Тыныс-V” және “Семей былғары-аң терісі комбинаты” ЖШС-ын қамтиды. Бұлардың құрамында 133 кәсіпорын бар, олардың 118 тоқыма және тігін саласына, 15 былғары, былғары аяқ киім және бұйымдар шығаратын салаға жатады. Бұл өнімдердің біраз бөлігін зағиптар мен кереңдер қоғамдарының оқу-өндірістік кәсіпорындары жасайды. ===Тамақ өнеркәсібі=== Шығыс Қазақстан облысыда тамақ өнеркәсібі саласы да жақсы дамыған. Оның құрамында "[[Семей ет комбинаты]]" АҚ, “Шемазат” ЖШС (Риддер ет комб.), “Эмиль” ЖШС, “Шығыс-сүт” корпорациясы жұмыс істейді. 2005 ж. бұл сала (толықты): *Зайсан ауданы Қарабұлақ ауылындағы балық өңдейтін “Балық Продукт Восток” *Глубоков ауданындағы “Аргонавт ШҚ” *Зырянов ауданындағы картоп өңдейтін “Плюс” *Вафли өндіретін “Смик” ЖШС-і *Шұжық бұйымдарын өндіретін “Хорс” *Аягөз қаласында салынған мал соятын және ет өңдейтін “Рауан” *Қатонқарағай ауданындағы “Заготпромторг” ЖШС. ===Құрылыс материалдары өнеркәсібі=== Құрылыс материалдары өнеркәсібінің құрамында “Силикат”, “Өскемен арматура зауыты”, “Семейцемент зауыты” АҚ-тары, т.б. ірі және орташа қуатты кәсіпорындар жұмыс істейді. Ең ірі кәсіпорындарда құрылыс материалдарын өндірудің жаңа технологиялары енгізілуде. ===Ауыл шаруашылығы=== Шығыс Қазақстан облысында 1997 жылға дейін ауыл шаруашылығымен әр түрлі саладағы - *55 ұжымшар *199 кеңшар *57 мемлекеттік ауыл шаруашылық кәсіпорындар айналысты. Таратылған ұжымшарлар мен кеңшарлар негізінде облыста жаңадан әр нысандағы шаруашылықтар құрылып, олардың саны 15,5 мыңға жетті. Оның ішінде 15,1 мыңы – шаруа қожалықтары. Облыс бойынша 10,48 млн га ауыл шаруашылық жер бар: *1419,6 мың га егістік *736,1 мың га шабындық *8247,9 мың га жайылым 2005 ж. облыста егіс аумағы 1018,5 мың га-ға жетті, оның 65,4%-ы [[Бородулиха ауданы|Бородулиха]], [[Үржар]], [[Шемонаиха]], [[Глубокое felfys|Глубокое]] және [[Көкпекті ауданы|Көкпекті]] аудандарында орналасқан. Шығыс Қазақстан облысының өсімдік шаруашылық [[Дәнді бұршақ дақылдары|дәнді-бұршақ дақылдарын]], [[картоп]], [[көкөніс]], [[күнбағыс]], мал азықтық дақылдар өсіруге маманданған. 2005 ж. шаруашылықтың барлық санаты бойынша (жетті): *дәнді бұршақ дақылдар егісі 586,4 мың га-ға *картоп 25,7 мың га-ға *көкөніс 9,7 мың га-ға *малазықтық дақылдар 128,3 мың га-ға *күнбағыс егісі 264,6 мың га-ға - бұл бүкіл Қазақстандағы күнбағыс егісінің 58,2%-на тең. Мал шаруашылығы [[ірі қара]], [[жылқы]], [[қой]] мен [[ешкі]], [[шошқа]], [[құс]] және [[ара]] өсіруге маманданған. 2005 ж. облыста (жетті) *ірі қара мал саны 734,8 мың (оның 312,1 мыңы сиыр) *жылқы 149,6 мың *қой мен ешкі 1762,7 мың *шошқа 104,3 мың *құс саны 2877,6 мың Соның негізінде облыстағы шаруашылықтардың барлық санаттары бойынша *91,3 мың [[ет]] *634,6 мың [[сүт]] *3,5 мың т [[жүн]] *280,9 млн дана [[жұмыртқа]] өндірілді. ===Транспорт=== Шығыс Қазақстан облысында темір, автомобиль, су және әуе жолы қатынастары дамыған. 2005 ж. облыс бойынша: *автомобиль жолының ұзындығы 11830 км *темір жолдың ұзындығы 1203 км *су жолының ұзындығы1084 км болды. Автомобиль және су жолының ұзындығы бойынша Шығыс Қазақстан облысы республикада 1-орынды алады. Темір жол көлігі облыс орталығы [[Өскемен]] қаласын [[Семей]], [[Аягөз]], [[Шемонаиха]], [[Риддер]] және [[Алтай (қала)|Алтай]] қалаларымен байланыстырады. Облысты шетке шығаратын темір жолы тармақтары: *Семей – Алматы *Семей – Локоть *“Защита” – Локоть 2005 ж. Курчатов – Шар темір жолы салынды, ал оның жалғасы (ұзындығы 150 км) 2007 ж. облыс орталығы Өскемен қаласына дейін жететін болды. Сөйтіп облыста Түркістан – Сібір темір жолымен қиылысатын екінші темір жолы – Курчатов – Шар – Өскемен темір жолы іске қосылатын болады. Автомобиль көлігі автожолдар мен темір жолдар қиылысатын ірі қалалар мен аудан орталықтарында үлкен жол тораптарын жасай отырып, жолаушылар мен жүк тасу жұмыстарын іске асыруда үлкен рөл атқарады. *Бұл көліктің жұмысы республикалық маңызы бар: **Алматы – Семей **Семей – Павлодар **Семей – Курчатов **Жаңғызтөбе – Өскемен **Георгиевка – Көкпекті – Зайсан **Аягөз – Үржар – Бақты; *облыстық маңызы бар **Аягөз – Баршатас – Қайнар **Семей – Қарауыл – Қайнар **Көкпекті – Самара – Өскемен **Үлкен Нарын – Қатонқарағай – Бергіел **Өскемен – Шемонаиха **Өскемен – Риддер **Өскемен – Алтай **Күршім – Қалжыр **Семей – Қайнар Автомобильді жолының жиілігі бойынша (әр 1000 км²-ге шаққанда 38,9 км). Шығыс Қазақстан облысы республикада Солтүстік Қазақстан, Ақмола, Оңтүстік Қазақстан және Алматы облыстарынан кейін 5-орынды алады. Су жолы қатынасы түгелдей Ертіс өзені арқылы іске асырылады. Ертіске автомобиль жолдары келіп түйісетін тұстардағы 15-ке жуық елді мекенде өзен айлақтары жұмыс істейді. Өзен жолы арқылы Шығыс Қазақстан облысы [[Павлодар облысы]]мен, одан әрі [[Ресей]]дің [[Омбы облысы]]мен қатынасады. Әуе жолы облыс орталығы мен [[Семей]] қаласын [[Астана]], [[Алматы]] қалаларымен және республиканың басқа облыс орталықтарымен жалғастырады. Шығыс Қазақстан облысы көліктің барлық түрімен жүк тасымалдаудың көлемі бойынша республикада 1-орында, жолаушылар тасымалдаудың көлемі бойынша Алматы қаласы мен [[Қарағанды облысы]]нан кейін 3-орында келеді. 2005 ж. олардың жалпы көлемі тиісінше 257,1 млн т-ға және 969,7 млн адамға жетті. Жүк және жолаушылар айналымы бойынша да облыс республикада елеулі орындарға ие. 2005 ж. көліктің барлық түрі бойынша жүк айналымы 4904,1 млн тонна-километр, жолаушылар айналымы 7959 млн жолаушы-километр болды. ==Білім алу== [[Сурет:ШКМТУ-3.jpg||right|thumb|[[Шығыс Қазақстан мемлекеттік техникалық университеті]]|250px]] 2005 ж. Шығыс Қазақстан облысында мектепке дейінгі балалар мекемесі 80-ге, ал ондағы балалар саны 11952-ге жетті; 2005 – 06 оқу жылында оқытудың барлық санаттары бойынша оқушылардың саны 331,5 мың болды. *230,3 мыңы жалпы білім беретін мектептерде *13,0 мыңы кәсіптік-техникалық мектептер мен лицейлерде *35,4 мыңы колледждерде *52,8 мыңы жоғары оқу орындарында оқыды. Білім беретін мекемелер *834 мектептер *39 кәсіптік-техникалық мектептер *43 колледждер *10 жоғары оқу орны *678 орта білім беру мектептер ==Медицина== Шығыс Қазақстан облысында халықты емдеумен 1600 дәрігер, 11560 орта білімді медициналық қызметкерлер айналысады. Әр 10 мың адамға шаққанда тиісінше 38,8 дәрігер және 80,8 медициналық қызметкерден келеді, бұл орта республикалық көрсеткіштен біршама жоғары. Медициналық мекемелері: *106 аурухана *414 амбулатория мен емханалар Бұл мекемелерде 113 әйелдер консультациялары, 4 ана босанатын үйлер, 36 медициналық жедел жәрдем стансасылары, 60 дербес стоматологиялық емханалар бар. Қазіргі кезде облыстың ауруханаларында 11347 төсек бар, бұл 10000 адамға шаққанда 79,3 төсектен келеді, ал ауру балаларға 1747 төсек, жүкті және босанатын аналарға 788 төсек жабдықталған. ==Мәдениет== [[Сурет:Dramteatr-oskemen.jpg|thumb|250px|[[Шығыс Қазақстан облыстық орыс драма театры (Өскемен)]]]] *Драма театрлары: **[[Шығыс Қазақстан облыстық орыс драма театры (Өскемен)]] **[[Ф. Достоевский атындағы Семей мемлекеттік орыс драма театры]] *276,7 мыңға жуық экспонаты бар 11 мұражайлар: **Қазақстан Республикасы Президенті Н.Ә. Назарбаевтың музейі **Облыстық этнографиялық музей **Семей қаласындағы Невзоровтар отбасы атындағы бейнелеу өнерінің облыстық музейі **Облыстық тарихи өлкетану-музейі **Шығыс Қазақстан көркемөнер музейі. ==Архитектура== [[Сурет:Enlik-Kebek cinema in Semey.jpg|thumb|250px|Еңлік-Кебек кинотеатры, Семей]] [[Сурет:Abay Library in Semey.jpg|thumb|250px|Абай атындағы кітапханасы, Семей]] *Тарихи және мәдениет ескерткіштерінен Ұлан ауданындағы “Абылайкит” ғибадатханасының ескі қонысы *16 нысаннан тұратын Семей қаласындағы тарихи-архитектуралық ескерткіштер *844,8 мың дана кітап қоры бар 267 кітапхана *183 клубтық мекемелер *7 киноқондырғы *34 туристік мекеме *55 қонақ үйлер ==Туризм== Шығыс Қазақстан облысының мәдени-танымдық туризмді дамыту үшін үлкен әлеуеттік мүмкіндіктері бар. ШҚО-ның тек қазақстандық қана емес, сонымен қатар әлемдік туристік нарықта әлеуетті бәсекеге қабілеттілігін көрсете алатын айырықша табиғи-географиялық, климаттық, бальнеологиялық, мәдени-тарихи ресурстары бар. ШҚО туристік саласының дамуына байланысты Алматы мен Астана қалаларынан кейін 3-орынды иеленеді. 2020 жылдарға дейінгі Қазақстан Республикасының туристік саласын дамыту Тұжырымында «Шығыс Қазақстан кластері «Табиғат таңғажайыптары әлемі» және экологиялық туризмді дамыту орталығы ретінде» белгіленетіні жайлы айтылған. Шығыс Қазақстан кластеріне ШҚО-ның солтүстік және шығыс бөліктері енеді. Кластердің орталығы кластердің орталығы болады, оған туристік қызығушылық тудыратын 8 басты жер енгізіледі: 1) «Берел» мемлекеттік тарихи-мәдени қорық-мұражайының нысандары; 2) Бұқтырма су қоймасы; 3) Ертіс өзені мен Жайсан көлі; 4) Катон-Қарағай мемлекеттік ұлттық табиғи паркі; 5) Қалжыр өткелі; 6) Риддер-Анатау және Иванов таулары; 7) Алакөл көлі; 8) Семей қаласы. Қазақстанның халықаралық туризмге енуінің өзіндік болашағы бары белгілі. Біздің әлеуетті нарықтарымыз - Ресей, Қытай, Еуропа, Таяу Шығыс. Тек Ресей мен Қытаййдың өзі ғана 150 миллионнан астам туристермен қамтамасыз етеді. Бүгінде Қазақстан 52 елмен визасыз режимге көшу жөнінде келісімдер жасалған. Одан басқа «ЭКСПО-2017»-ні өткізуге айындық барысында басқа да көптеген елдермен виза реимін қарапайымдандыру жұмыстары жүргізілуде. Солай бола тұра Қазақстан туризмінің бүгінгі даму қарқыны бар әлеуетті толық пайдалануға мүмкіндік бермей отыр. Әлемде біз жайлы туристік мақсатпен баруға тұратын ел ретінде әлі өте аз біледі. Бірнеше халықаралық жәрмеңкелерге қатысу күтетін әсерге қол жеткізуге мүмкіндік бермей отыр. Туристік саланың дамуының төмен деңгейі елдің туристер үшін жағымды имиджін қалыптастыру мәселесіне қатысты ғылыми зерттеулердің жоқтығымен де тікелей байланысты. Қазақстанда туризм саласында белсенді PR-кампаниялар, имидждік жобалар жасау мәселесі бойынша кешенді және жүйелі талдаулар жүргізетін ғылыми-зерттеу құрылымы жоқ. Елімізде қалалар мен аймақтардың туристік имиджін көтерумен шұғылданатын мықты мемлекеттік-жекеменшік ұйымдар да жоқ. Аналитиктердің айтуынша, «туркомпаниялардың 80 пайызынан астамы қазақстандықтардың шет елдерде демалуын ұйымдастырумен шұғылданады, демек, олар шетелдік турөнімдерді сату-сатып алумен айналысады». Осыдан келіп, республиканың қазіргі туристік нарығындағы жағдай маркетингті қолдануды, жаңа тұтынушының басты ерекшеліктерін зерттеуді, туристік қызметтерді олданушының уәждемесі мен мінез-құлық ерекшеліктерін айқындауды талап етеді. Сол себепті туристерге арналған экспресс-жолсілтеуші ақпараттық өнімдерді дайындаудың маңыздылығы өз-өзінен айқындалады. == Тағы қараңыз == *[[Аустрия жолы]] ==Сілтемелер== *[[Қазақ Энциклопедиясы|"Қазақ Энциклопедиясы"]], 9 том *[Электронды ресурс]: http://www.kit.gov.kz/html/koncepcia.html{{Deadlink|date=January 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} *Депутат Д.Назарбаева: Формирование имиджа Казахстана за рубежом должно вестись системно // [Электронды ресурс]: http://www.zakon.kz/4593836-deputat-d.nazarbaeva-formirovanie.html *Дуйсенгалиев Т. Мировой опыт развития туристической индустрии в применении к нашей стране // [Электронды ресурс]: http://www.zakon.kz/217500-mirovojj-opyt-razvitija-turisticheskojj.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141205003655/http://www.zakon.kz/217500-mirovojj-opyt-razvitija-turisticheskojj.html |date=2014-12-05 }} == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.dmoz.org/World/Kazakh/Региондық/Азия/Қазақстан/Әкiмшiлiк-аумақтық_құрылысы/Шығыс_Қазақстан_облысы Шығыс Қазақстан облысы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170309225703/https://www.dmoz.org/World/Kazakh/%D0%A0%D0%B5%D0%B3%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B4%D1%8B%D2%9B/%D0%90%D0%B7%D0%B8%D1%8F/%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD/%D3%98%D0%BAi%D0%BC%D1%88i%D0%BBi%D0%BA-%D0%B0%D1%83%D0%BC%D0%B0%D2%9B%D1%82%D1%8B%D2%9B_%D2%9B%D2%B1%D1%80%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D1%81%D1%8B/%D0%A8%D1%8B%D2%93%D1%8B%D1%81_%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D1%8B%D1%81%D1%8B/ |date=2017-03-09 }} * [http://www.akimvko.gov.kz/region.htm/ Шығыс Қазақстан облысы әкiмiнiң ресми сайты айдарларының тiзбесi] * [http://altaynews.kz/kaz/ Шығыс Қазақстан облысының жаңалықтары] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131202235720/http://altaynews.kz/kaz/ |date=2013-12-02 }} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Шығыс Қазақстан облысы}} {{Қазақстан Республикасының әкімшілік аумақтары}} [[Санат:Шығыс Қазақстан облысы]] [[Санат:Алтай]] [[Санат:1932 жылы пайда болғандар]] ksifqp3yngvvsm0mlchd6hnbgdbjk0n 0 1838 3055502 3055118 2022-07-29T09:58:57Z Kasymov 10777 [[Special:Contributions/Didar.Bayan21NS|Didar.Bayan21NS]] ([[User talk:Didar.Bayan21NS|т]]) өңдемелерінен [[User:Kolega2357|Kolega2357]] соңғы нұсқасына қайтарды wikitext text/x-wiki {{Shortcut1|Грамматика}} '''Тәуелдік жалғау''', әдетте, бір заттың басқа бір затқа тәуелді екенін білдіретін қосымша. Негізінде зат есімге тән қосымша бола тұрса да, зат есім қызметін атқаратын, демек, субстантивтенетін (заттанатын) сөздердің барлығына да жалғана береді. Мысалы: ''әкем, дәптерім'' деген сөздер зат болса, ''Түйенің үлкені өткелде таяқ жейді'' (мақал) деген сөйлемдегі ''үлкені'' сын есімі субстантивтеніп тұр. ''Ердің екі сөйлегені - өлгені; еменнің иілгені - сынғаны'' (мақал) дегендегі ''сөйлегені, өлгені, иілгені, сынғаны'' деген сөздер - зат есім орнына қолданылып тұрған есімше формалар. == Қосымшалар == Жақ-жақтың көрсеткіші ретінде қызмет ететін тәуелдік жалғау қосымшалары мыналар: {|class="standard" !rowspan=3|Жақ !colspan=4 align=center|Соңғы дыбыс |- !colspan=2 align=center|Дауысты !colspan=2 align=center|Дауыссыз |- style="font-size:10px;" !Жуан<br>буын || Жіңішке<br>буын || Жуан<br>буын ||Жіңішке<br>буын |- !1. I жақ | '''-м || -м || -ым || -ім''' |- !2. II жақ | '''-ң || -ң || -ың || -ің''' |- !3. II жақ | '''-ңыз || -ңіз || -ыңыз || -іңіз''' |- !3. III жақ | '''-сы || -сі || -ы || -і''' |} Бұл қосымшалар жалғанған сөздер, әдетте, өздерінен бұрын [[ілік септік]] жалғауда тұрып тіркесетін жіктеу есімдіктермен тікелей байланысты болады. Сол себептен тәуелдеулі сөздің жақ жалғаулары да жіктеу есімдіктерінің жақтарына сәйкес келіп отырады. Мысалы: ''менің қаламым; сенің қаламың; сіздің қаламыңыз, оның қаламы.'' == Жекеше түр мен көпше түрдің тәуелденуі == Сөз жекеше түрде де, [[көптік жалғауы|көпше түрде]] де тәуелденеді. Егер сөз (зат) жекеше түрде тәуелденіп тұрса, бір зат бір адамға (я затқа) тән екендігі білінеді. Ал, сөз (зат) көпше түрде тәуелденіп тұрса, көп зат я бір тектес бірнеше зат бір адамға (я затқа) ғана меншікті екендігі білінеді. Тәуелдіктің бұл түрі оңаша тәуелдеу деп аталады. :Мысалы: ''Бірдің тәжірбиесі - көптің игілігі'' (мақал); ''Байлықтың атасы - еңбек, анасы - жер'' (мақал) деген сөйлемдердегі тәуелдік жалғауының қосымшалары жалғанған сөздерді тәуелдік жалғауларынсыз қолданса, сол сөйлемдердегі сөздердің қиюлары кетіп, олар өз ара үйлеспей, қисындаспай тұрады. Оңаша тәуелдеудің үлгісі мынадай: {|class="standard" align="center"| ! || Жекеше || Көпше |- |менің ||''' ''ата-м, қалам-ым'' ''' || ''' ''ата-лар-ым, қалам-дар-ым '' ''' |- |сенің ||''' ''ата-ң, қалам-ың'' ''' || ''' ''ата-лар-ың, қалам-дар-ың '' ''' |} == Әдебиет == *[[А. Ысқақов]], Қазіргі қазақ тілі, 1974 ж {{Суретсіз мақала}} [[Санат:Қазақ тілі]] [[Санат:Грамматика]] ps0lzwguoiht2p31zncmrc8x6rorksm 0 2079 3055487 3054813 2022-07-29T09:37:31Z Kasymov 10777 /* Сыртқы сілтемелер */ wikitext text/x-wiki [[Сурет:Gutenberg Bible.jpg|нобай|300px|оңға|Гутенберг басып шығарған Батыстағы ең алғашқы Киелі Кітап]] '''Библия''', немесе '''Киелі Кітап''' ({{lang-gr|τὰ βιβλία}}, ''tà biblía'', "кітаптар"),<ref>{{cite book|title=The Bible: the making and impact on the Bible a history.|edition= |last=Miller & Huber|first=Stephen & Robert|year=2003|publisher=Lion Hudson|location=England|isbn=0-7459-5176-7|page=21}}</ref> — [[христиан діні]]нің киелі, қасиетті делінген кітаптарының жиынтығы. Онда Құдай мен адамның байланысы түсіндіріліп, христиандар, яһудилер, самариялықтар және растафарилер айтылған. Библия екіге бөлінеді: яһудилер мен христиандарға ортақ [[Көне келісім]] (яһудилікте — [[Танах]]) және тек христиандар мойындайтын [[Жаңа келісім]]. Қазақша аудармаға сәйкес Киелі Кітап [[Тәурат]], Пайғамбарлар Жазбалары (1-б.), Забур, Пайғамбарлар Жазбалары (2-б.) және Інжіл деп бөлінеді.<ref>[https://kkitap.net/online.php Киелі Кітап]</ref> Көне келісім көне [[иврит тілі]]нде жазылды, бірақ кейбір бөліктері [[арамей тілі]]нде жазылған-ды, ал Жаңа келісім толығымен көнегрек тілінде (койне грекше түрінде) жазылды. [[13 ғасыр|XIII ғасырда]] Стефан Лэнгтон Киелі Кітапты бөлімдерге, ал [[16 ғасыр|XVI ғасырда]] Роберт Этьенн оны жолдарға бөлді. Киелі Кітап әлемдегі ең сатылатын кітап, жыл сайын оның 100 миллион көшірмесі сатылады. Оның тағы басқа рекордтары да бар: ең көп шығарылатын кітап — жыл сайын 32 876 дана шығарылады; ең аударылған кітап — ол 2036 тілге аударылды; ең ұзақ жазылған және жиналған кітап — Киелі Кітап кітаптарының бірі Әйүп кітабы б.з.б. 1521 жылы жазылса, Жохан аяны б.з. [[96 жыл]]ы жазылды; авторлары ең көп кітап — ресми деректер бойынша кітапты 31 автор жазды<ref>[http://knigabiblia.ru/genesis/detaild74d.php?ELEMENT_ID=9794 Киелі Кітап авторлары және уақытнамасы]</ref>; Киелі Кітаптағы кітаптар саны христиандық тармақтарда әртүрлі: [[Протестантизм]]де — 66, [[Католицизм]]де — 73, [[Православие]]де — 77, ал Эфиоптық православ шіркеуінде — 81. ==Киелі кітаптардың тізімі== {| class="wikitable" |- ! № ! Қазақша атауы ! Грекше атауы ! Автор(-лар)ы ! Құрылымы |- | colspan=6 style="background:#ABE0A4" | <center>'''[[Көне келісім]]''' ({{lang-el|Πεντάτευχος}})</center><br /><center>'''[[Тәурат]]''' ({{lang-el|Πεντάτευχος}})</center> |- | 1 | Жаратылым | Γένεσις | [[Мұса пайғамбар|Мұса]] | 50 бөлім |- | 2 | Мысырдан көшіп шығу | Ἔξοδος | [[Мұса пайғамбар|Мұса]] | 40 бөлім |- | 3 | Леуіліктер | Λευϊτικόν | [[Мұса пайғамбар|Мұса]] | 27 бөлім |- | 4 | Руларды санау | Ἀριθμοί | [[Мұса пайғамбар|Мұса]] | 36 бөлім |- | 5 | Заңды қайталау | Δευτερονόμιον | [[Мұса пайғамбар|Мұса]] мен Ешуа | 34 бөлім |- | colspan=6 style="background:#ABE0A4" | <center>'''Пайғамбарлар Жазбалары (1-б.)''' ({{lang-el|Ιστορικά βιβλία}})</center> |- | 6 | Ешуа | Ἰησοῦς | Ешуа | 24 бөлім |- | 7 | Билер | Κριταὶ | Самуил | 21 бөлім |- | 8 | Рут | Ροὺθ | Самуил | 4 бөлім |- | 9 | Патшалықтар туралы 1-ші жазба | Βασιλειων Α΄ | Самуил | 31 бөлім |- | 10 | Патшалықтар туралы 2-ші жазба | Βασιλειων Β΄ | Самуил | 24 бөлім |- | 11 | Патшалықтар туралы 3-ші жазба | Βασιλειων Γ΄ | Самуил мен Еремия | 22 бөлім |- | 12 | Патшалықтар туралы 4-ші жазба | Βασιλειων Δ΄ | Еремия | 25 бөлім |- | 13 | Шежірелердің 1-ші жазбасы | Παραλειπομένων Α΄ | Езра | 29 бөлім |- | 14 | Шежірелердің 2-ші жазбасы | Παραλειπομένων Β΄ | Езра | 36 бөлім |- | 15 | Езра | Ἒσδρας | Езра | 10 бөлім |- | 16 | Нехемия | Νεεμιας | Нехемия | 13 бөлім |- | 17 | Естер | Ἐσθὴρ | Езра | 10 бөлім |- | 18 | Әйүп | Ἰῶβ | [[Мұса пайғамбар|Мұса]] | 42 бөлім |- | colspan=6 style="background:#ABE0A4" | <center>'''Забур''' ({{lang-el|Σοφία βιβλία}})</center> |- | 19 | Забур жырлары | Ψαλμοὶ | [[Дәуіт Пайғамбар|Дәуіт]] | 150 жыр |- | 20 | Нақыл сөздер | Παροιμιαι | [[Сүлеймен пайғамбар|Сүлеймен]] | 31 бөлім |- | 21 | Уағыздаушы | Ἐκκλησιαστὴς | [[Сүлеймен пайғамбар|Сүлеймен]] | 12 бөлім |- | 22 | Сүлейменнің таңдаулы әні | ᾎσμα | [[Сүлеймен пайғамбар|Сүлеймен]] | 8 бөлім |- | colspan=6 style="background:#ABE0A4" | <center>'''Пайғамбарлар Жазбалары (2-б.)''' ({{lang-el|Σημαντικές προφήτες}})</center> |- | 23 | Ишая | Ἠσαΐας | Ишая | 66 бөлім |- | 24 | Еремия | Ιερεμίας | Еремия | 52 бөлім |- | 25 | Жоқтау | Θρῆνοι | Еремия | 5 бөлім |- | 26 | Езекиел | Ἰεζεκιὴλ | Езекиел | 48 бөлім |- | 27 | Даниял | Δανιὴλ | Даниял | 12 бөлім |- | 28 | Ошия | Ὡσηὲ | Ошия | 14 бөлім |- | 29 | Жоел | Ἰωὴλ | Жоел | 3 бөлім |- | 30 | Амос | Ἀμὼς | Амос | 9 бөлім |- | 31 | Абди | Ἀβδιοὺ | Абди | 1 бөлім |- | 32 | Жүніс | Ἰωνᾶς | Жүніс | 4 бөлім |- | 33 | Миха | Μιχαίας | Миха | 7 бөлім |- | 34 | Нахум | Ναοὺμ | Нахум | 3 бөлім |- | 35 | Хабаққұқ | Αμβακοὺμ | Хабаққұқ | 3 бөлім |- | 36 | Софония | Σοφονίας | Софония | 3 бөлім |- | 37 | Хаггай | Ἁγγαῖος | Хаггай | 1 бөлім |- | 38 | Зәкәрия | Ζαχαρίας | Зәкәрия | 14 бөлім |- | 39 | Малахия | Μαλαχίας | Малахия | 4 бөлім |- | colspan=6 style="background:#ABE0A4" | <center>'''Жаңа келісім''' ({{lang-el|Καινή Διαθήκη}})</center><br /><center>'''Інжіл Шариф''' ({{lang-el|Τα τέσσερα Ευαγγέλια}})</center> |- | 40 | Матай жазған Ізгі хабары | Κατά Ματθαίον | Матай | 28 бөлім |- | 41 | Марқа жазған Ізгі хабары | Κατά Μάρκον | Марқа | 16 бөлім |- | 42 | Лұқа жазған Ізгі хабары | Κατά Λουκάν | Лұқа | 24 бөлім |- | 43 | Жохан жазған Ізгі хабары | Κατά Ιωάννην | Жохан | 21 бөлім |- | 44 | Елшілердің істері | Πράξεις τῶν Ἀποστόλων | Лұқа | 28 бөлім |- | 45 | Римдіктерге арналған хат | Επιστολή προς Ρωμαίους | Пауыл | 16 бөлім |- | 46 | Қорынттықтарға арналған 1-ші хат | Α΄ Επιστολή προς Κορινθίους | Пауыл | 16 бөлім |- | 47 | Қорынттықтарға арналған 2-ші хат | Β΄ Επιστολή προς Κορινθίους | Пауыл | 13 бөлім |- | 48 | Ғалаттықтарға арналған хат | Επιστολή προς Γαλάτες | Пауыл | 6 бөлім |- | 49 | Ефестіктерге арналған хат | Επιστολή προς Εφεσίους | Пауыл | 6 бөлім |- | 50 | Філіпіліктерге арналған хат | Επιστολή προς Φιλιππησίους | Пауыл | 4 бөлім |- | 51 | Қолостықтарға арналған хат | Επιστολή προς Κολοσσαείς | Пауыл | 4 бөлім |- | 52 | Салоникалықтарға арналған 1-ші хат | Α΄ Επιστολή προς Θεσσαλονικείς | Пауыл | 5 бөлім |- | 53 | Салоникалықтарға арналған 2-ші хат | Β΄ Επιστολή προς Θεσσαλονικείς | Пауыл | 3 бөлім |- | 54 | Тімотеге арналған 1-ші хат | Α΄ Επιστολή προς Τιμόθεον | Пауыл | 6 бөлім |- | 55 | Тімотеге арналған 2-ші хат | Β΄ Επιστολή προς Τιμόθεον | Пауыл | 4 бөлім |- | 56 | Титке арналған хат | Επιστολή προς Τίτον | Пауыл | 3 бөлім |- | 57 | Філимонға арналған хат | Επιστολή προς Φιλήμονα | Пауыл | 1 бөлім |- | 58 | Еврейлерге арналған хат | Επιστολή προς Εβραίους | Пауыл | 13 бөлім |- | 59 | Жақыптың хаты | Επιστολή Ιακώβου | Жақып | 5 бөлім |- | 60 | Петірдің 1-ші хаты | Α΄ Επιστολή Πέτρου | Петір | 5 бөлім |- | 61 | Петірдің 2-ші хаты | Β΄ Επιστολή Πέτρου | Петір | 3 бөлім |- | 62 | Жоханның 1-ші хаты | Α΄ Επιστολή Ιωάννου | Жохан | 5 бөлім |- | 63 | Жоханның 2-ші хаты | Β΄ Επιστολή Ιωάννου | Жохан | 1 бөлім |- | 64 | Жоханның 3-ші хаты | Γ΄ Επιστολή Ιωάννου | Жохан | 1 бөлім |- | 65 | Яһуданың хаты | Επιστολή Ιούδα | Яһуда | 1 бөлім |- | 66 | Жохан аяны | Αποκάλυψη του Ιωάννη | Жохан | 22 бөлім |} ==Басқа діндерде== [[Яһудилік|Яһудилер]] [[Көне келісім]]нің тек 39 канондық кітабын [[Танах]] кітаптары ретінде мойындайды. [[Мұсылман]]дар [[Тәурат]]ты, [[Забур]]ды және [[Інжіл]]ді [[Алла Тағала]]ның сөздері деп санайды, бірақ олар Киелі Кітап құрамына бұрмаланып кірген деп есептейді. ==Дереккөздер== {{дереккөздер}} ==Тағы қараңыз== * [[Христиандық]] * [[Иса Мәсіх]] * [[Шіркеу]] [[Санат:Яһудилық]] [[Санат:Христиандық]] 93ymoxr5hvdn6mfxitl2t96d21v46lz 0 3380 3055340 2955523 2022-07-28T23:03:28Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.8 wikitext text/x-wiki Бұл тізімде әлем елдерінің ресми не жалпы қабылданған атаулары беріліп тұр. Кейбір елдер атаулары әлі де қазақ тілінде орын таппағандықтарынан бұл тізімге еңбей тұр. Толық ел тізімін қазақ фонетикасының заңдарымен келтірілген [[Ел тізімі|мына]] тізімнен қарай аласыз. <!--Table of Contents:--> {| id="toc" border="0" ! {{MediaWiki:Toc}}: | [[#Осы мақалаға кірген елдер|Кірген елдер]] — [[Ел тізіміне қосымша|Кірмеген елдер]] — [[#Басқа тізімдеулер|Басқа тізімдеулер]]<br /> [[#А|А]] [[#Ә|Ә]] [[#Б|Б]] [[#В|В]] [[#Г|Г]] [[#Ғ|Ғ]] [[#Д|Д]] [[#Е|Е]] [[#Ж|Ж]] [[#З|З]] [[#И|И]] [[#Й|Й]] [[#К|К]] [[#Қ|Қ]] [[#Л|Л]] [[#М|М]] [[#Н|Н]] [[#О|О]] [[#Ө|Ө]] [[#П|П]] [[#Р|Р]] [[#С|С]] [[#Т|Т]] [[#У|У]] [[#Ұ|Ұ]] [[#Ү|Ү]] [[#Ф|Ф]] [[#Х|Х]] [[#Ч|Ч]] [[#Ш|Ш]] [[#І|І]] [[#Ю|Ю]]<br /> [[#Сыртқы сілтемелер|Сыртқы сілтемелер]] — [[#Түсініктемелер|Түсініктемелер]] — [[#Тағы қараңыз|Тағы қараңыз]]__NOTOC__ |} === А === * {{flagicon|Afghanistan}} '''[[Ауғанстан]]''' — Ауғанстан Ислам Республикасы * {{flagicon|Austria}} '''[[Австрия]]''' — Австрия Республикасы {{Үстіне}} === Ә === * {{flagicon|Azerbaijan}} '''[[Әзірбайжан]]''' — Әзірбайжан Республикасы * {{flagicon|Armenia}} '''[[Армения]]''' — Армения Республикасы {{Үстіне}} === Б === * {{flagicon|Belarus}} '''[[Беларусь]]''' — Беларусь Республикасы * {{flagicon|Belgium}} '''[[Бельгия]]''' — Белгия Корольдігі * {{flagicon|Bulgaria}} '''[[Болгария]]''' — Болгария Республикасы {{Үстіне}} === В === * {{flagicon|Hungary}} '''[[Венгрия]]''' — Венгрия Республикасы {{Үстіне}} === Г === * {{flagicon|Germany}} '''[[Германия]]''' — Германия Федеративтік Республикасы * {{flagicon|Greece}} '''[[Грекия]]''' - Грек Республикасы * {{flagicon|Georgia}} '''[[Грузия]]'''<ref>Тағы да [[#А|Абхазия]] және [[#О|Оңтүстік Осетия]] сілтемелерін қараңыз.</ref> {{Үстіне}} === Д === * {{flagicon|Denmark}} '''[[Дания]]''' — Дания Патшалығы {{Үстіне}} === Ж === * {{flagicon|Japan}} '''[[Жапония]]''' {{Үстіне}} === З === * {{Үстіне}} === И === * {{flagicon|Iran}} '''[[Иран]]''' — Иран Ислам Республикасы * {{flagicon|Iraq}} '''[[Ирак]]''' — Ирақ Республикасы * {{flagicon|Ireland}} '''[[Ирландия]]'''<ref>[[Ирландия]] көпшілікте Ирландия Республикасы деп бүкіл [[Ирландия аралы]]нан айыру үшін ресми «сипаттамасы» ретінде аталады.</ref> * {{flagicon|Spain}} '''[[Испания]]''' — Испания Корольдігі * {{flagicon|Israel}} '''[[Израиль]]''' — Израиль Мемлекеті * {{flagicon|Italy}} '''[[Италия]]''' — Италия Республикасы {{Үстіне}} === Й === * {{flagicon|Yemen}} '''[[Йемен]]''' — Йемен Республикасы {{Үстіне}} === К === * {{flagicon|Canada}} '''[[Канада]]''' * {{flagicon|North Korea}} '''[[Солтүстік Корея|Корей Демократиялық Халық Республикасы]]''' — Корей Демократиялық Халық Республикасы<ref>[[Солтүстік Корея|Корей Демократиялық Халық Республикасы]] көпшілікке Солтүстік Корея боп белгілі.</ref> * {{flagicon|South Korea}} '''[[Оңтүстік Корея|Корей Республикасы]]''' — Корей Республикасы<ref>[[Оңтүстік Корея|Корей Республикасы]] көпшілікке Оңтүстік Корея боп белгілі.</ref> * {{flagicon|Cuba}} '''[[Куба]]''' — Куба Республикасы {{Үстіне}} === Қ === * {{flagicon|Kazakhstan}} '''[[Қазақстан]]''' — Қазақстан Республикасы * {{flagicon|United Kingdom}} '''[[Құрама Корольдігі]]''' — Ұлыбритания және Солтүстік Ирландия Құрама Корольдігі<ref>Көпшілікте Ұлыбритания, Британия деп те аталады.</ref> * {{flagicon|United States}} '''[[Құрама Штаттары]]''' — Америка Құрама Штаттары<ref>Көбінесе АҚШ деп қысқартылып та аталады.</ref> * {{flagicon|Kyrgyzstan}} '''[[Қырғызстан]]''' — Қырғыз Республикасы * {{flagicon|People's Republic of China}} '''[[Қытай]]''' — Қытай Халық Республикасы {{Үстіне}} === Л === * {{flagicon|Laos}} '''[[Лаос]]''' — Лаос Халық Демократиялық Республикасы * {{flagicon|Latvia}} '''[[Латвия]]''' — Латвия Республикасы * {{flagicon|Lesotho}} '''[[Лесото]]''' — Лесото Патшалығы * {{flagicon|Liberia}} '''[[Либерия]]''' — Либерия Республикасы * {{flagicon|Libya}} '''[[Ливия]]''' — Ұлы Ливия Араб Социалистік Халық Жамахириясы * {{flagicon|Lithuania}} '''[[Литва]]''' — Литва Республикасы * {{flagicon|Lebanon}} '''[[Ливан]]''' — Ливан Республикасы {{Үстіне}} === М === * {{flagicon|Malaysia}} '''[[Малайзия]]''' * {{flagicon|Mexico}} '''[[Мексика]]''' — Мексика Құрама Штаттары<ref>Кейде Мексика деп те аталады.</ref> * {{flagicon|Moldova}} '''[[Молдова]]''' — Молдова Республикасы * {{flagicon|Mongolia}} '''[[Моңғолия]]''' * {{flagicon|Egypt}} '''[[Мысыр]]''' — Египет Араб Республикасы {{Үстіне}} === Н === * {{flagicon|Netherlands}} '''[[Нидерланд]]''' — Нидерланд Корольдігі<ref>Заң бойынша [[Нидерланд]] деп [[Нидерланд Корольдігі]]нің негізгі Еуропа бөлігі аталады, соңғысына Нидерланд өзі және екі теңіз ар жағы елдер кіреді. Кейде [[Голландия]] деп те аталады</ref> * {{flagicon|Norway}} '''[[Норвегия]]''' — Норвегия Корольдігі {{Үстіне}} === О === * {{flagicon|South Africa}} '''[[Оңтүстік Африка]]''' — Оңтүстік Африка Республикасы ** ''Оңтүстік Көрея үшін [[#К|Кoреy Республикасы]] сілтемесін қараңыз'' {{Үстіне}} === Ө === * {{flagicon|Uzbekistan}} '''[[Өзбекстан]]''' — Өзбекстан Республикасы {{Үстіне}} === П === * {{flagicon|Pakistan}} '''[[Пәкістан]]''' — Пәкістан Ислам Республикасы * {{flagicon|Portugal}} '''[[Португалия]]''' — Португал Республикасы {{Үстіне}} === Р === * {{flagicon|Russia}} '''[[Ресей]]''' — Ресей Федерациясы * {{flagicon|Romania}} '''[[Румыния]]''' {{Үстіне}} === С === * {{flagicon|Saudi Arabia}} '''[[Сауд Арабиясы]]''' — Сауд Арабиясы Корольдігі * {{flagicon|Singapore}} '''[[Сингапур]]''' — Сингапур Республикасы ** ''Солтүстік Корея үшін [[#К|Корей Демократиялық Халық Республикасы]] қараңыз'' {{Үстіне}} === Т === * {{flagicon|Thailand}} '''[[Таиланд]]''' — Таиланд Корольдігі<ref>Тарихи деректерде Сиам деп те аталады.</ref> * {{flagicon|Tajikistan}} '''[[Тәжікстан]]''' — Тәжікстан Республикасы * {{flagicon|Turkey}} '''[[Түркия]]''' — Түрік Республикасы * {{flagicon|Turkmenistan}} '''[[Түрікменстан]]''' {{Үстіне}} === У === * {{flagicon|Ukraine}} '''[[Украина]]''' {{Үстіне}} === Ұ === * {{Үстіне}} === Ү === * {{flagicon|India}} '''[[Үндістан]]''' — Үндістан Республикасы {{Үстіне}} === Ф === * {{flagicon|France}} '''[[Франция]]''' — Француз Республикасы {{Үстіне}} === Х === * {{Үстіне}} === Ч === * {{flagicon|Czech Republic}} '''[[Чехия]]'''<ref>Тағы [[Чех Республикасы]], Чехия деп те аталады.</ref> {{Үстіне}} === Ш === * {{Үстіне}} === Э === * {{flagicon|Estonia}} '''[[Эстония]]''' — Эстония Республикасы {{Үстіне}} === І === * {{flagicon|Switzerland}} '''[[Швейцария]]''' — Швейцария Конфедерациясы {{Үстіне}} === Ю === * {{Үстіне}} == Түсініктемелер == {{Reflist}} == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.un.org/Depts/Cartographic/english/geoname.pdf List of Territories] (2004). [[United Nations]] [[Cartographic]] Section. Retrieved [[Қаңтардың 17]] [[2006]]. * [http://europa.eu.int/comm/translation/currencies/entable1.htm Countries and currencies] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060428012052/http://europa.eu.int/comm/translation/currencies/entable1.htm |date=2006-04-28 }} (2004). [[European Commission]]. Retrieved [[Қаңтардың 17]] [[2006]]. * [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/index.html The World Factbook] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171107142508/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/index.html |date=2017-11-07 }} (2006). [[Central Intelligence Agency]]. Retrieved [[Қаңтардың 17]] [[2006]]. * [http://www.dmoz.org/World/Kazakh/Региондық/Елдер Елдер] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170307200226/http://www.dmoz.org/World/Kazakh/%D0%A0%D0%B5%D0%B3%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B4%D1%8B%D2%9B/%D0%95%D0%BB%D0%B4%D0%B5%D1%80 |date=2017-03-07 }} - [[Ашық Тізімдеме Жобасы|Ашық Тізімдеме Жобасы (ODP)]] * [http://www.madore.org/~david/misc/countries.html How many countries are there in the world?] an article by David Madore on this unanswarable question {{Елдер тізімі}} {{Суретсіз мақала}} [[Санат:Ел тізімдері|*Ел тізімі]] [[ar:قائمة الدول]] [[de:Liste unabhängiger Staaten]] [[en:List of countries]] [[es:Portal:Países/Lista alfabética]] [[tr:Ülkeler]] mefyu5jk552kg0ingrea9zdpo3zcg4l 0 3389 3055243 3047398 2022-07-28T12:01:50Z Nurbekovanurly 121316 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Қала |атауы = Өскемен |сурет = Akimat oskemen.jpg |әкімшілік күйі = Облыс орталығы |елтаңба = Oskemen seal.jpg |ту = Oskemen-remade.png |елтаңба сипаттамасы = Өскемен қаласының елтаңбасы |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg= 49|lat_min= 57|lat_sec= |lon_deg= 82|lon_min= 37|lon_sec= |CoordAddon=type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасының өлшемi = 300 |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Шығыс Қазақстан |кестедегі облыс = Шығыс Қазақстан облысы |ауданы = |кестедегі аудан = |мекен түрі = |мекені = |кестедегі мекен = |ішкі бөлінісі = |әкімі = [[Жақсылық Мұқашұлы Омар|Жақсылық Омар]]<ref>{{Cite news|title=Өскемен қаласының әкімінің ресми сайты|url=http://www.akimvko.gov.kz/kz/rule/akimat-vostochno-kazaxstanskoj-oblasti/akimatyi-gorodov-i-rajonov/ust-kamenogorsk/|accessdate=2018-09-14}}</ref>. |құрылған уақыты = 1720 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = 543,15 |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = қатаң-континенталды |ресми тілі = |тұрғыны = {{өсім}} 346 127<ref name="stat.gov.kz">[https://stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT333984 Қазақстан Республикасы халқының облыстар және астана, қалалар, аудандар, аудан орталықтары және кенттер бөлінісіндегі жынысы бойынша саны]</ref> |санақ жылы = 2020 |тығыздығы = 4139 |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = [[орыстар]] 51,02 % <br /> [[қазақтар]] 45,66 % <br /> [[немістер]]0,74 % <br /> [[украиндар]] 0,40 % <br /> [[татарлар]] 0,73 % <br /> [[беларустар]] 0,10 % <br /> [[әзірбайжандар]] 0,25 % <br /> [[Корейлер|кәрістер]] 0,17 % <br /> басқалары 0,91 %<ref name="stat.kz2">[http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/Демография/Bull_Hsany2010.rar Қазақстан Республикасының ұлттық құрамы] {{Webarchive|url=https://www.webcitation.org/68j77qjAC?url=http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F/Bull_Hsany2010.rar |date=2012-06-27 }}</ref> |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = өскемендік |телефон коды = 7232 |пошта индекстері = F0***** |автомобиль коды = F, 16 |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = Oskemen |сайты = http://www.oskemen.kz/kz |сайт тілі = kk |сайт тілі 2 = ru |сайт тілі 3 = en }} '''Өскемен''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]]ндағы өнеркәсіп, мәдениет және [[Өскемен қалалық әкімдігі]] орталығы. Қаланың негізі 1720 жылы [[Ертіс]] пен [[Үлбі]] өзендерінің құйылысында қаланған. Қазақстанның шығыс бөлігінде Ертіс пен Үлбі өзендерінің сағасында орналасқан, көлемі 54,4 мың га жерді алып жатыр. Табиғаты континенталды. Қала халқы - 333 112 адам (2019ж.<ref name="stat.gov.kz">[https://stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT333984 Қазақстан Республикасы халқының облыстар және астана, қалалар, аудандар, аудан орталықтары және кенттер бөлінісіндегі жынысы бойынша саны]</ref>). Қазіргі күні Өскеменде 76,8 мың зейнеткер (жалпы санының 23,9 %-ын құрайды), оның 2476 –сы [[Ұлы Отан соғысы]]на қатысқан адамдар. Өскемен қаласы – Қазақстанның көрікті қалаларының бірі. Мемлекеттік билік [[Қазақстан Республикасының Конституциясы|Қазақстан Конституциясына]] сәйкес заңдық, атқару және сот билігі принциптеріне негізделген. Қаладағы заңдық билікті Мәслихат жүзеге асырады. Оның құрамында 25 депутат бар. Сот билігін Өскемен қалалық соты және арбитраж соты жүзеге асырады. ==Қысқаша сипаттама== Өскемен Қазақстанның шығыс бөлігінде [[Ертіс]] пен [[Үлбі]] өзендерінің сағасында орналасқан, көлемі 54,4мың га жерді алып жатыр. Табиғаты континенталды. [[Қала]] халқын 320,2 мың адам құрайды. Қазіргі күні Өскеменде 76,8 мың зейнеткер (жалпы санының 23,9 % құрайды), оның 2476 –ы Ұлы Отан соғысына қатысқан адамдар. Қазіргі Өскемен [[Қазақстан]]дағы түсті металдар орталығының бірінен саналады. Аймақтың жетекші салалары – түсті металдар өндіру, машина жасау. Өскемен қаласы бойынша 6072 шаруашылық субьектісі, 143 акционерлік қоғам, 2335 жауапкершілігі шектеулі серіктестік, 48 шаруа қожалығы, 1333 сауда кәсіпорны тіркелген. Өскемен қаласының ірі және орта кәсіпорындары мен ұйымдарына 78,7 мың адам еңбекке тартылған, оның ішінде 31,4 мың адам өндіріс сферасында, 5,8 мың адам - құрлыста, 16,1 мың. адам – білім мен денсаулық сақтау саласында, 9,7 мың. адам саудада, 10,3 мың адам – көлік пен байланыс саласында т.б. еңбек етеді. 17,7 мың. адам шағын және орта бизнеске қамтылған. [[Шығыс Қазақстан облысы]]ндағы байланыс автомобиль, теміржол, өзен және әуе жолдары арқылы жүзеге асырылады. [[Көлік]] желісі автомобиль жолдарына негізделген. [[Қала]] аумағында 631 орындық 10 қонақжай, 63 мектеп (52- мемлекеттік түрдегі және 11- жеке), олар 47,1 мың оқушыны қамтиды, 14 жоғары оқу орны (17,1 мың студент), 11 орта оқу орындары (6,3 мың оқушы), 7 кәсіби-техникалық мектеп (3,4 мың оқушы), 26 мектепке дейінгі балалар мекемелері және 29 мәдениет мекемелері бар. Өскемен қаласы – егемендік алған Қазақстанның көрікті қалаларының бірі. Мемлекеттік билік [[Қазақстан]] Конституциясына сәйкес заңдық, атқару және сот билігі принциптеріне негізделген. Қаладағы заңдық билікті [[Мәслихат]] жүзеге асырады. Оның құрамында 25 депутат бар. Сот билігін Өскемен қалалық соты және арбитраж соты жүзеге асырады. ==Қаланың құрылу тарихы== [[Сурет:Mosque oskemen.jpg|thumb|left]] XVII ғасырда орыс үкіметі [[Ертіс]] өзенінің бойымен жоғары өрлеу үшін бірнеше қадамдар жасады. Бұл ұмтылыстың бірнеше себептері бар: *а) Ресейдің шығыс шекараларын қамтамасыз ету; *б) шығыс елдерімен сауда байланысын кеңейту; *в) [[Алтай таулары|Алтайдың]] байлығына ие болу. Бекіністі Үлбінің [[Ертіс]] өзеніне құяр жерінен салу жоспарланды. Отрядтың командирі гвардия майоры [[Иван Михайлович Лихарев]] император [[І Петр|Петр I]] «рапорт» жазды. 1720 жылғы 12-17 тамыз күндері қамалдың құрылысы басталды. [[И.М. Лихарев]] подполковник Ступиннің басқаруымен 363 адамнан тұратын гарнизон қалдырды. Құрылысқа инженер Летранже жетекшілік етті. Уақыт өте келе бекіністің жанынан адамдар қоныс тебе бастады. [[Ауыл]] болып, одан станица атанды. Станица 1804 жылдан қалашық деп атала бастады. Ал 1868 жылы Өскеменге қала статусы берілді. Қалада сауда, ауылшаруашылығы өнімдерін өңдейтін өндіріс орындары дами бастады, айлақ (пристань) құрылысы басталды. Кейіннен жеңіл өнеркәсіп, теміржол құрылысы салына бастады. Ұлы Отан соғысы жылдары ауыр өнеркәсіп дамыды. [[Сурет:На Иртыше Усть-Каменогорск (4).jpg|thumb|right|250px|Ертіс(сол жағажай),«Стрелка» шағын ауданынан көрініс]] ===Оқиғалар жылнамасы=== Өскемен бекінісінің салынуы жөніндегі жазбаша мәліметтерді боярин Федор Байков қалдырған еді. '''1714 ж'''.- І Петрге сібір губернаторы М.Гагарин Иркеть өзенінің жағасында “алтын құмдар” бар екендігін айтады. '''1715 ж.''' Шілде – Тобылдан шыққан И.Бухгольц отряды Ертісті бойлай жүзеді. Жуық арада Ямышев бекінісі салынады. '''1719 жылы''' І Петр Яркенд алтынын іздеуге және сібір губернаторы Матвей Гагариннің озбырлық қылықтарын әшкерелеу үшін жаңа отряд жібереді. '''1720 жылдың''' мамыр айында И.М. Лихаревтің экспедициясы Ертіс бойымен Зайсан көліне қарай бойлай жүзеді. Үлбінің Ертіске құяр сағасынан жаңа - Өскемен бекінісінің негізі қаланады. Ресей империясының картасынан Өскемен қамалы орын алады. '''1882-1885 ж.ж.''' – Покров шіркеуі салынды. '''1902 ж. '''Мариин әйелдер училищесі тұрғызылды. Педагогикалық курс тыңдуашылары Халыққа білім беру қоғамының қаржысына оқыды. '''1912 ж.''' “Эхо” синематографы ашылды, ол кейіннен “Октябрь” кинотеатры аталды. '''1917 жылдың '''қазан-қараша айларында Өскеменде большевиктік ұйымдар құрылды. Большевиктер өз совдептерін құрды. Оған жиырма төрт жастағы майдангер Яков Васильевич Ушанов жетекшілік жасады. '''1918 жылдың''' 14 наурызы күні билік большевиктік совдеп қолына көшті. '''1918 ж.'''- “ Усть-Каменогорская жизнь” газеті шықты. '''1919 жылдың'''жазында Өскемен абақтысында колчактардың қамауындағы қызылдардың көтерілісі болды.Н.Тимофеев пен С.Гончаренко ғана тірі қалды. '''1919 жылдың '''күз айында жергілікті партизан отрядтары бірікті. Бірінші Алтай Қызыл қырандарының полкы құрылды. Полк командирі болып коммунист Никита Иванович Тимофеев тағайындалды. '''1920 жылдың''' бас кезеңінде Кенді Алтайда Кеңес үкіметі орнады. '''1920 жылдың '''4 сәуір күні Халық Үйінде Өскемен қаласының жастары жиналды. Бұл Өскемендік комсомолдардың бірінші жиыны еді. '''1924 ж.'''- Бірінші телефон желісі Қалалық комиссариат пен қалалық Кеңес арасына тартылды. '''1925 ж.'''- Б-4 типті бірінші радиоқабылдағыш құрылды. '''1930 ж., қазан''' – Семей қаласынан әкелінген құрал-жабдықтар негізінде Қалалық телефон станциясы ұйымдастырылды. Бұл құрал-жабдықтар нөмір қоятын құралдан және 20 телефон аппаратынан тұрды. '''1931 жылы''' Рубцовка-Риддер темір-жолының құрылысы басталды. 1938 жылы бұл жол Кенді Алтайды Транссібір және Орта Азия магистралдарымен байланыстырды. '''1934 ж.''' – астық жинау науқанына орай республикамызға Сергей Киров келді. Ол үш күн Шығыс Қазақстанда болды. Осыған орай Большая көшесіне Киров есімі берілді. 1934 жылы Киров сөз сөйлеген көне ғимарат (бұрынғы облыстық Атқару комитеті) қазір тарихи ескерткіш болып саналады. '''1935 ж.'''- облысты аудандармен байланыстрып тұрған әуе жолы ашылды. '''1936 ж.- Атеистік саяси көзқарастың әсерімен Покров храмы құлатылды. Пожарный деп аталатын қалтарма көшеге Максим Горький есімі берілді. '''1939 ж.- Өскемен қаласы Шығыс Қазақстан облысының орталығы болды. Өскемен су-электр станциясының құрылысы басталды. '''1941 жылдың '''8 мамыры күні жол құрлысының екінші кезеңі басталды. Жол құрлысына соғыстың кедергісі көп болды, бірақ, құрлыс жалғаса берді және соғыстың бірінші жылы аяқталды. '''1942 ж.'''- Мыс өндіретін электролит зауытының құрылысы басталды. '''1947 ж.''', қыркүйек – Мыс зауыты алғашқы металл өнімін берді. '''1949 ж.'''- Қазан айында Үлбі металлургия зауыты өз өнімдерін шығара бастады. '''1950 ж.'''- Металл кадмииін өндіру игерілді. '''1950 жыл''' – түсті металдар ғылыми- зерттеу институтының Алтай филиалы құрылды - “Гинцветмет”- “ Алтайцветмет”. 1955 жылы Түсті металдардың Бүкілодақтық тау-кен институты деп қайта өзгертілді.( ВНИИцветмет) '''1951 жыл'''- Өскемен қалалық пионерлер үйі облыстық деп өзгертілді. '''1951 ж.''' Өскемен мыс зауыты қорғасын-мырыш зауыты деп қайта аталды. '''1952 ж,''' маусым- Қорғасын зауыты алдыңғы қатарлы кәсіпорындардың қатарынан орын алды. '''1952 ж. '''20 желтоқсан – ГЭС тұңғыш өндірістік ток қуатын берді. '''1953 ж. '''3 маусым- Өскемен су-электр станциясының тұңғыш шлюзы пайдалануға берілді. Маусым айында конденсатор зауытының құрлысы басталды. '''1954 ж'''. қаңтар айында Защита-Зырян темір жолы пайдалануға ұсынылды. '''1955 ж'''. маусым. Жаңа мыс зауыты іске қосылды. Өндіріске бүкіләлемдік стандартқа сәйкес метал өндіруге лайықты жаңа технология енгізілді. '''1956 ж.''', 19 маусым - Өскемен жиһаз фабрикасы бірінші өнімін берді. '''1957 ж''', 30 сәуір - Өскеменде Металлургтердің мәдениет сарайы ашылды. '''1958 ж.''', 15 наурыз - Өскемен телеорталығы тұңғыш теле хабар ұйымдастырды, осыдан кейін телехабарлар үздіксіз жалғасын тапты. '''1958 ж.''', қазан- Өскемен құрлыс- жол институты ашылды. '''1958 ж. '''6 қараша - алаңда В.И.Ленинге ескерткіш тұрғызылды. '''1958 жылы''' Шығыс машина жасау зауытында болат қорытылды. '''1959 ж.''', сәуір - Өскемен конденсатор зауыты алғашқы өнімін берді. ( 62 конденсатор шығарылды.) '''1959 жылдың '''аяғында өскемендік құрылысшылар қала халқына Байланыс Үйін сыйға тартты. '''1961 ж.''', 16 қазан Өскемен аспаптар зауыты тұңғыш өнімін шығарды. '''1962 ж.''', 11 тамыз - Өскемен Орталық мәдениет Үйі ашылды. '''1962 ж.''', 10 қазан- Өскемен титан-магний комбинаты тұңғыш өнімін берді. '''1963 ж.''', 3 наурыз - Өскемен титан-магний комбинатының тәжірибе цехы титан губкасын өндірді. '''1965 ж.''', 27 наурыз - Өскемен титан –магний комбинаты толық пайдалануға ұсынылды. '''1965 ж.''', 12 қазан - Өскемен аэропортына Өскемен-Алматы авиарейсін орындаған АН-24 лайнері қондырылды. '''1965 ж.''', 6 қараша – “Юбилейный” кинотеатры ашылды. '''1968 ж.''', қаңтар. - Өскемен қаласында керамзит зауытының құрлысы басталды. '''1969 ж.''', 22 наурыз- Өскеменде Спорт сарайы ашылды. (5100 орын) '''1970 ж.''', қаңтар – Шығысқазақстандықтардың Мәскеу, Алматы телехабарларын көруіне арналған магистралдық байланыс желісі пайдалануға берілді. '''1970 ж.''', 9 тамыз - Өскеменде Ертіс арқылы өтетін көпір пайдалануға берілді. '''1970., қазан''' - “Өскемен” қонақүйі пайдалануға берілді. '''1970., шілде''' - Өскемен жібек-маталар фабрикасының негізі қаланды. '''1973., сәуір''' - Өскеменде екі аудан құрылды: Үлбі және Октябрь аудандары. '''1974 ж., қараша''' – Жаңа Согра поселкесінде бақша өнімдерін өндіретін арнаулы КОКП ХХІІІ сьезі атындағы совхоз құрылды. '''1975., 7 мамыр '''- Өскемен қаласының Ертіс жағалауында Ұлы Отан соғысында қаза тапқан шығысқазақстандықтарға ескерткіш қойылды. '''1975., қыркүйек '''- Өскемен мәдени-ағарту училищесі ашылды. '''1979ж., желтоқсан''' – Жібек –маталар комбинатының 500 тігін станогынан тұратын құрылысының үшінші кезеңі басталды. '''1980 ж.''', мамыр – Шығыс Қазақстан аумағында қорықтар туралы шешім қабылданды: оған Күршім, Тарбағатай, Марқакөл, “ Рахман көлі” қорықтары енді. '''1981., қараша''' – О.Бөкеевтің “ Ән салады шағылдар” кітабы жарыққа шықты. '''1982 ж.''', тамыз - Өскемен қаласында Қазақстан композиторларының әндеріне арналған фестиваль өтті. '''1986 ж.''', -Малеев кені пайдалануға берілді. '''1987 ж.''', желтоқсан – қатты аязда Үлбі көпірі істен шықты. '''1989 ж.''', облыстық типография құрылысы аяқталды. '''1990 ж.''', 14 маусым.- Зайсан ауданында 9 баллдық күшті жер сілкінісі болды. '''1990ж.''', 12 қыркүйек- Үлбі металлургия зауытының бериллий өндірісінде жарылыс болды. '''1992.ү қаңтар''' - Қалпына келтірілген Троицк Храмына “Христос Вседержитель” иконы қайтарылды. '''1994 ж.,- қаңтар''' - Өскемен қаласындағы тұңғыш жекешелендірілген жоғары оқу орны Шығыс Гуманитарлық институтының негізі қаланды. '''1996 ж., қаңтар''' – 70 жылдан кейін Троицк Храмы қызметін бастады. '''1997., мамыр''' – Шығыс Қазақстан және Семей облыстары біріктірілді. Қыркүйек айында Краснооктябрьск көшесіне жазушы Мұхтар Әуезовтың есімі берілді. Қазір М.Әуезов даңғылы деп аталады. '''1998 ж.''', 25 қазан – Ертіс өзені арқылы өтетін жаңа көпір пайдалануға берілді. '''1999 ж.''', Қазақстан хоккей құрамасы қысқы Азия ойындарының чемпионы болды.<ref>http://www.oskemen.kz {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080730035544/http://www.oskemen.kz/ |date=2008-07-30 }}</ref> == Халық саны == Өскемен қаласы халқының саны<ref>{{cite web|url=http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-cities.htm|title=City & town of Kazakhstan|publisher=pop-stat.mashke.org|lang=en|accessdate=2016-03-29}}</ref> {| class="wikitable" |- ! 1897 !!1959 !!1970 !!1979 !!1989 !!1991 !!1999 !!2004 !!2005!! 2006 |- |8721 |150 371 |230 340 |274 287 |324 478 |332 900 |310 950 |294 507 |291 518 |288 509 |- ! 2007!! 2008!! 2009!! 2010!! 2011!! 2012!!2013!! 2014!! 2015!! 2016!! 2017!! 2018!! |- |287 693 |286 709 |303 720 |304 973 |307 251 |309 534 |309 510 |314 069 |316 893 |321 202 |328 294 |329 090 |- ! 2019!! 2020!! |- |331 614 |346 127 |} == Өскеменнің діні == 2017 жылға қалада 28 діни бірлестік жұмыс істейді. Оның ішінде: бес мешіт; Православие приходтары – 7; Протестанттық бірлестіктер – 13; Рим-католик шіркеуі «Қасиетті Розаридің Әулие Мария Мәриям»; Өскемендегі Кришна санасы қоғамы; ВКО еврей қауымы. Жоғарыда аталған діни бірлестіктерде 25 ғибадат орны бар == Өскеменнің рәміздері == === Өскемен қаласының туы: === [[Сурет:Oskemen-remade.png|thumb|right |200px]] Ту Өскемен қаласының елтаңбасы бейнеленген ортасынан шетіне қарай ығысқан ағаштан тұратын тіктөртбұрышты, ақ түсті мата болып табылады.Ағаштың ұлттық оюмен өрнектелген жолағы бар. Матаның қарама-қарсы жақтарында тілше жасайтын екі диагональді жолақтар бірігеді, бұл [[Үлбі]] және [[Ертіс]] өзендерінің қосылуын көрсетеді.Мемлекеттік ту көгілдір түсті, ою және диагоналды жолақтар қаланың өлкелік тиістілігін бейнелейді. Түстердің (ақ, көгілдір, елтаңбаның көптүрлігі) тіркесімі тазалықты, байлықты, өркендеуді білдіреді. Тудың ені мен ұзындығының қатынасы 1:2 === Өскемен қаласының елтаңбасы: === {{main|Өскемен қаласының елтаңбасы}} [[Сурет:Oskemen seal.jpg|thumb|right|90px]] Елтаңбаның негізінде – араларында су кеңістіктері бар тау шыңдары бейнеленген классикалық түрдегі қалқан. Ол жасыл жағалаулармен жиектелген [[Үлбі]] және [[Ертіс]] өзендерін бейнелейді. Елтаңбаның жоғарғы бөлігінде – қаланың аталуы, төменгі бөлігінде қамалдың орналақан жылы жазылған лентамен оралған күзеттік мұнара. Елтаңбаның түсі: сары – байлық пен күшті, көк – сұлулық пен ұлылықты,жасыл – табиғи байлықты білдіреді. Елтаңбаның ені мен ұзындығының қатынасы 4:3 === Гимні === Жаса, Өскемен! Сөзін жазғандар: В. Юркина, С. Апасова Әнін жазған: С. Апасова 1. В самом сердце Рудного Алтая Над рекой, у каменных высот Ты стоишь как крепость вековая Мира и спокойствия оплот. Подружились Левый с Правым Две судьбы в одну объединив, Всем народом трудовым и славным Крепость в город-сказку превратив! ПРИПЕВ: Славься, Усть-Каменогорск! Встанем рядом и споем друг-другу: "Мы тобой гордимся, Усть-Каменогорск, Город казахстанских металлургов!" 2. Твой металл известен всей планете??? В Атомпроме нет тебя сильней, Здесь в хоккей играют наши дети, В Высшей Лиге знают твой хоккей! Жасай бер қиындық көрместен, Әр күнi дәулетiң өрлеткен. Жасай бер жылдармен жасарып, Ұл-қызың бесiктей тербет сен. ПРИПЕВ: Жаса, Өскемен, Жаса! Әсем әнмен, әсем жырмен өрiлiп. Мақтанамыз өзiңмен Сүйемiз сенi Оттай ыстық сезiмменен. Славься, Усть-Каменогорск Встанем рядом и споем друг-другу: "Мы тобой гордимся, Усть-Каменогорск, Город казахстанских металлургов!" "Мы тобой гордимся, Усть-Каменогорск, Город казахстанских металлургов!" Город казахстанских металлург == Экология == Бүгінгі күні [[экология]] мәселесі Өскемен қаласы үшін ең өзектілердің бірі болып табылады, өйткені Өскемен [[қала]]сы бірегей урбанизацияланған жүйені көрсететін [[Қазақстан]]ның өте ірі өнеркәсіптік орталықтарының бірі болып табылады. [[Қала]]да қалыптасқан [[экология]]лық ахуалды ескере отырып, жергілікті атқарушы билікпен экология мәселелеріне және қоршаған табиғат ортасын жақсарту мен тұрақтандыруға бағытталған табиғатты қорғау іс-шараларының орындалуына көп көңіл бөлінеді, олар облыстық және жергілікті бюджет есебі қаражатындағыдай, табиғат пайдаланушы кәсіпорындардың жеке қаражаты есебінен де жоспарлануда және жүзеге асырылуда. [[Сурет:Bulvar oskemen.jpg|thumb|left |250px]] «2008-2010 жылдарға арналған [[Шығыс Қазақстан облысы|ШҚО]] қоршаған ортаны қорғау» өңірлік бағдарламасының аясында Өскемен қаласына шарт бойынша жос-парға сәйкес 2010 жылы облыстық бюджет қаражатынан 54,6 млн теңге бөлінді, олар жыл қорытындысы бойынша 100 % мөлшерінде игерілді. 2010 жылға арналған шарт бойынша нақтыланған жоспарға сәйкес Өскемен қаласын көріктендіру бойынша табиғатты қорғау іс-шараларын жүзеге асыруға жергілікті бюджет қаражаты есебінен 12,1 млн теңге бөлінді, олар 100 % мөлшерінде игерілді. Өскемен қаласының табиғатты пайдаланушы – ірі кәсіпорындарымен [[Қазмырыш|(«Қазмырыш» ЖШС]], [[Үлбі металлургиялық зауыты|«ҮМЗ» АҚ]], [[Өскемен титан-магний комбинаты|«ТМК» АҚ]], [[Өскемен ЖЭО|«Өскемен ЖЭО»]] және «Согралық ЖЭО» ЖШС) 2010 жылы жоспарланған табиғатты қорғау іс-шаралары жыл қорытындысы бойынша жоспарланғанның 108 % игерілді. Өскемен қаласы [[әкім]]інің төрағалығымен экология мәселесі бойынша жұмыс тобы құрылды, оның құрамына облыс жұртшылығы Кеңесінің сараптамалық [[комиссия]] өкілдері кіреді. 2010 жылы жұмыс тобының 12 отырысы өткізіліп, оның жұмыс барысында [[қала]] үшін бірінші кезектегі келесі экологиялық мәселелер зерделеніп, қарастырылды: 1. 2005-2009 жылдар аралығындағы қала атмосферасының ластануына талдау жүргізілді; 2. Қаланың орталық бөлігінде көлік құралдарын доғаруды шектеу арқылы қаланың орталық көшелері босатылды және светофорлар жұмысының мерзімділігі реттелді; 3. Қаланың жолаушылар тасымалдаушы кәсіпорындарының жылжы-малы құрамы шығындылар нормасына сәйкес тексерілді; 4. [[Су]] деңгейінің төмендегені үшін [[Ертіс]] алабын егжей-тегжейлі зерделеу бойынша жұмыс жүргізілді, оның қорытындысында [[Ертіс]] алабы су деңгейінің төмендеуі табиғатты-климаттық өзгерістерге байланысты болатындығы анықталды; 5. [[Атмосфера]] ауасының ахуалын мониторингтеу, зиянды заттарды бейтараптау және [[су]] ағысын тазалау бойынша басқа елдердің тәжірибесі зерделенді және оларды Өскемен қаласына енгізу мүмкіндіктері қарастырылды. Климаты шұғыл континенталдық. Қаңтардағы орташа температура -17 тен -26 градусқа, шілде айында +19,6 тен +23 градусқа дейін көтеріледі. Ауа райының абсалюттік көрсеткіші қыста -55, жазда +41 градус. Жауын шашынның түсу мөлшері әркелкі, негізінен жылына 1000мм. 2004 жылдың 1-қазанына дейінгі мәлмет бойынша қала халқының саны 302,9 мың адам, соның ішінде 292,2 мыңы қала, 10,7 мыңы ауыл тұрғындары. Қала территориясына Меновной ауылдық округына кіретін Ахмер, Жаңа Ахмер, Ново-Явленка, Самсоновка, Меновной, Ново-Троицк, Прудхоз ауылдары қосылған. Жергілікті мемлекеттік басқару өкілеттік және атқару органдары арқылы жүргізіледі. Атқару билігін қала әкімі жүзеге асырады. Жергілікті мемлекеттік басқару қызметінің экономикалық және қаржылай негізін қалалық коммуналдық меншік құзырындағы жергілікті бюджет пен мүлік құрайды. Экономикалық құрылымда өнеркәсіп 57%, сауда 29%, құрлыс 10%, көлік және байланыс 2%, ауыл шаруашылығы 1% алады. Өскемен қаласының облыстық жалпы ішкі өнімдегі үлесі өнеркәсіпте 49,7%, негізгі капиталға инвестиция салуда 46,2%, жолаушыларды тасымалдауда 50,4%, сыртқы сауда айналымында 72,1%, саудада 51,7% ауыл шаруашылығында 1,2% құрайды. == Өскемен қаласының құрметті азаматтары == [[Славский Ефим Павлович]], 1898ж.т., Бірінші атты әскер армиясының комиссары болған. [[Мәскеу]] түсті металдар институтын бітіргеннен кейін Орджоникидзе қаласында “ [[Электроцинк]]” зауытының директоры қызметін атқарған. [[Славский Е.Ф.]] машинажасау министрі кезінде Өскемен қаласын дамытуға еңбек сіңірді.. [[Протозанов Александр Константинович]], 1915 ж.т. 1969-1984 жылдар аралығында Шығыс –[[Қазақстан]] обкомының бірінші хатшысы болған. Осы жылдары Жаңа Сограда теплица, сол сияқты, құс фабрикасы, кинотетрлар, мәдениет үйлері тұрғызылды.. [[Михаил Иванович Чистяков|Чистяков Михаил Иванович]] (1917-2006) — майдангер, ақын, [[Қазақстан]] жазушылар Одағының мүшесі. [[Ахат Сәлемхатұлы Күленов|Күленов Ахат Сәлемхатұлы]] (1932-2007) — УК СЦК” АҚ бұрынғы президенті. Оның бастамасымен комбинатта алтын және күміс өндірілді. Ахат Сәлемхатович Ертістің сол жағалауына тұрғын –үй коттедждері құрылысын ұйымдастырды, халықтың айтуынша Куленов немесе Металлургтер поселкасы деп аталады. [[Иванов Анатолий Степанович]], 1928., жазушы, “[[Повитель]]”, “Тени исчезают в полдень”, “ [[Вечный зов]]” романдарының авторы. [[Баталов Юрий Васильевич]], Д.Серікбаев атындағы Шығыс –Қазақстан техникалық университетінің ректоры. Ю. В.Баталовтың тұсында Өскемен құрлыс-жол институты Қазақстанның ең ірі оқу орнының біріне айналды. [[Ережеп Әлхайырұлы Мәмбетқазиев|Мәмбетқазиев Ережеп Әлхайырұлы]], (1937 ж.т.), С. Аманжолов атындағы Қазақстан университетінің ректоры. Ережеп Әлхайырұлының ұйымдастыруымен бұл оқу орны Қазақстанда бірінші болып классикалық университет статусын алды. [[Бағдат Мұхаметұлы Шаяхметов|Шаяхметов Бағдат Мұхаметұлы]] (1946-2013) — қарапайым жұмысшыдан Өскемен титан-магний комбинатының директорлығына дейінгі жолдан өтті. Комбинатты 90-жылдардағы экономикалық қысымнан шығарды. [[Плахута Алексей Егорович]], 1936 ж.т., Ертіс құрлыс басқармасын басқарған. Оның басшылығымен Өскеменде Спорт сарайы, Орталық Мәдениет үйі, [[Ертіс]] жағалауы мен Қызыл қырандар жағалауы, алты мектеп, балалар бақшасы, училищелер, Ұлы Отан соғысында қаза тапқандарға арналған ескерткіш тұрғызылды. [[Коротина Мария Ивановна]], 1927ж.т., бас хирург, жедел жәрдем ауруханасы бас дәрігерінің орынбасары . [[Мария Ивановна]] өз өмірін денсаулық сақтау ісіне арнаған жан. == Өнеркәсіп == Қаланың экономикалық ахуалы соғы жылдары тұрақты даму үстінде. Оған жылдан-жылға өсіп келе жатқан өнеркәсіп көрсеткіштері ықпал етіп отыр (2000ж – 12,2%, 2001ж - 116,3%, 2002ж - 102,3%, 2003ж - 105,8%, 2004ж – 105,9%). Экономиканың басты тұтқасы түсті металургия. Бұл сала обылыс, сол секілді қала экономиасының барометрі болып табылады. Қала өнеркәсібі жалпы республика шеңберінде танымал кәсіпорындармен атақты, олар "Үлбі металургиялық зауыты" АҚ, "Қазмырыш" ҰҚ, "Өскемен титан-магний зауыты" АҚ және т.б. Машина жасау кешенінде [[Шығысмашзауыт|«Шығысмашзауыт» АҚ]], [[Азия Авто|«Азия Авто» АҚ]], "Өскемен арматура заводы" АҚ, "Өскемен конденсатор заводы" АҚ басқа да кәсіпорындаржұмыс істеп, негізінен тау кен және өңдеу жабдықтарын, мұнай-газ құбыры арматурасы, автомобиль, конденсатор жасаумен айналысады. Қалада ірі тамақ өнеркәсіптері де орналасқан, атап айтсақ: "Май" ААҚ, "Эмиль" ЖШС, "Үлбі-Комплекс" ЖШС, "Әділ" ААҚ. Өндіріс орындары ет және сүт өңдеу, өсімдік және сары май, кондитер, ликер өнімдерін және т.б. ауыл шаруашылық өнімдерін өндіруге бағытталған. == Мәдениет == === Музей === *Облыстық жергілікті тарих мұражайы *Шығыс – Қазақстан Облыстық сәулет-этнографиялық және табиғи-ландшафтық мұражай қорығы *Шығыс Қазақстан өнер мұражайы [[Сурет:Abai oskemen.jpg|thumb|right|250px|Абайдың мүсіні]] === Кітапханалар === *А.С.Пушкин атындағы облыстық кітапхана *Өскемен қаласы әкімдігінің «Оралхан Бөкей атындағы орталықтандырылған кітапханалар жүйесі» *Шығыс Қазақстан Облыстық балалар мен жасөспірімдер кітапханасы *Шығыс Қазақстандағы республикалық ғылыми-техникалық кітапхана филиалы *Шығыс Қазақстан облыстық зағиптар мен көзі нашар көретін азаматтардың арнаулы кітапханасы (ШҚО-да жалғыз) [[Сурет:Dramteatr-oskemen.jpg|thumb|right|250px|Жамбыл атындағы Шығыс Қазақстандық драма театры]] == Театрлар мен залдар == *[[Шығыс Қазақстан облыстық драма театры|Жамбыл атындағы Шығыс Қазақстандық драма театры]] *Шығыс Қазақстан облыстық филармониясы *Облыстық халықтар достығы үйі *Металлургтер мәдениет сарайы *[[Борис Александров атындағы спорт сарайы]] === Кинотеатрлар === *'''Юбилейный''' — 6 кинозал *'''Hollywood''' — 2 кинозал *'''ЭХО''' — 3 кинозал *'''5D''' кинотеатры == Бұқаралық ақпарат құралдары == === Телеарналар === *'''«Алтай» телеарнасы''' *'''«Атамекен» телеарнасы''' === Радиостанция === * «Радио NS» — 107.0 МГц * «Русское радио» — 100.5 МГц * «Еуропа Плюс Қазақстан» — 101.8 МГц * «TENGRI FM» — 103.5 МГц * «Radio MIX» — 107.9 МГц * «Авторадио Қазақстан» — 104.7 МГц * «Gakku FM» — 106.0 МГц * «Радио Дача» — 102.3 МГц * «Қазақ радиосы» — 104.0 МГц * «Шалқар радиосы» — 105.6 МГц === Газеттер === *«Устинка плюс» апталық ақпараттық газеті *«Менің қалам» апталық газеті *«Рудный Алтай» әлеуметтік-саяси апталығы *«Дидар» саяси апталығы *«7 күн» облыстық газеті *«Заң» заң туралы газет *«Өскемен жылжымайтын мүлік» газеті *«Flash» газеті *«Стимул» газеті *«Моя усадьба» газеті *«Регион-Press» газеті *«Вестник компании» газеті *«Из рук в руки» жеке хабарландырулар газеті *«1000 объявлений» жеке хабарландырулар газеті *«Всё для вас» жеке хабарландырулар газеті *«Авто Инфо» жарнамалық және ақпараттық газеті *«Реклам» газеті == Білім мен ғылым == 2017 жылдың 1 шілдедегі жағдай бойынша қалада 44 мектеп жасына дейінгі балалар мекемелері және 48 мектеп жұмыс істеді (оның ішінде 2 жеке). === Орта кәсіптік білім беру === *С. Аманжолов ат. ШҚУ Жоғарғы колледжі *Д. Серікбаев ат. ШҚТУ Жоғарғы техникалық колледжі *Шығыс Қазақстан менеджмент пен технология колледжі *Өскемен медициналық колледжі *Техника-экономикалық колледжі *Құмаш Нұрғалиев атындағы колледжі *Шығыс Қазақстан заң колледжі *Шығыс Қазақстан техника-экономикалық колледжі *Шығыс техникалық гуманитарлық колледжі (ШТГК) *Өскемен құрылыс колледжі *Өскемен техникалық колледжі *Өскемен қызмет көрсету саласы колледжі *Қазақстан-Корей «Квансон» колледжі *Көлік және өмір қауіпсіздігі колледжі *Кәсіптік оқыту және сервис колледжі *Стоматологиялық колледж *Бизнес пен құқық колледжі *Абдуллин бауырларының атындағы Шығыс Қазақстан өнер колледжі *ҚАЕУ колледжі *Өскемен политехникaлық колледжі === Жоғарғы оқу орындары === *[[Дәулет Серікбаев атындағы Шығыс Қазақстан техникалық университеті|Дәулет Серікбаев атындағы Шығыс Қазақстан техникалық университеті]] *[[Сәрсен Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан Университеті]] *[[Қазақстан-Американдық еркін университеті|Қазақстан-Американдық еркін университеті (ҚАЕУ)]] *Шығыс Қазақстан аймақтық университеті (ШҚАУ) *Алматы Экономика және Статистика Академиясы (АЭСА) *филиалдар: **Өскемендегі Г.В.Плеханов атындағы Ресей экономикалық университеті филиалы **Өскемен филиалы «Ақпараттық технологиялар» жеке мекемесі Қалада КСРО министірлігінің Кеңесімен шешімімен Бүкілодақтық ғылыми-зерттеу және тау-кен металлургия институты ретінде құрылған [[1950 жыл]]дан бастап [[Шығыс ғылыми-зерттеу тау-кен-металлургия түсті металдар институты]] жұмыс істейді. == Өскемен мәдениетте == Қала [[Николай Иванович Анов|Николай Ановтың]] «Пропавший брат» және «Огни на Иртыше» кітаптарында, [[Николай Симонович Чекменёв|Николай Чекменёвтың]] «Семиречье» романында, «[[Гауһар тас аңшылары|Охотники за бриллиантами]]» телесериалда, «[[Экипаж (фильм, 1979)|Экипаж]]» и «[[Тағдыр тәлкегі немесе жеңіл буыңызбен!|Тағдыр тәлкегі»]] фильмінде айтылады. [[Павел Николаевич Васильев|Павел Васильевтің]] «Серафим Дагеев қаласы» және [[Михаил Иванович Чистяков|Михаил Чистяковтың]] «Усть-Камень» өлеңдері Өскеменге арналған. Виктор Дьяковтың «Дорога в никуда» романында, «Путешествие на Бухтарму» әңгімеде кездеседі. == Қала басшылары == === [[Қазақстанның ірі қалаларының әкімдері|Әкімдер]] === #[[Николай Тимофеевич Носиков]] (1992 — 1995) #[[Юрий Анатольевич Кудинов]] (1995 — 1997) #[[Александр Александрович Лукин (саясаткер)]] (16 мамыр 1997 — 1999) #[[Вера Николаевна Сухорукова]] (қыркүйек 1999 — қаңтар 2003) #[[Александр Васильевич Гречухин]] (қаңтар 2003 — қаңтар 2004) #[[Амангелді Қажібайұлы Қажібаев]] (15 қаңтар 2004 — қаңтар 2005) #[[Мағзам Тоғжанұлы Баяндаров]] (қаңтар 2005 — 30 мамыр 2005) #[[Александр Михайлович Быстров]] (30.05.2005 — 2006) #[[Манарбек Қадылғұмарұлы Сапарғалиев]] (14.09.2006 — 2007) #[[Шәкәрім Сабырұлы Бұқтығұтов]] (наурыз 2007 — тамыз 2008) #[[Темірбек Жұмақұлұлы Қасымжанов]] (тамыз 2008 — 2009) #[[Ислам Әлмаханұлы Әбішев]] (наурыз 2009 — ақпан 2012) #[[Серік Шәуенұлы Тәукебаев]] (3 ақпан 2012 — 25 мамыр 2013) #[[Темірбек Жұмақұлұлы Қасымжанов]] (25 мамыр 2013 — 20 сәуір 2016) #[[Ерлан Қапарұлы Аймұқашев]] (20 сәуір 2016 — 3 мамыр 2017) #[[Қуат Мұхитұлы Тұмабаев]] (30 мамыр 2017 — 16 тамыз 2018) # [[Жақсылық Мұқашұлы Омар]] (20 тамыз 2018 — бүгінгі күндері) == Өскемендегі оқиғалар == * 2010 жылдың 7 қыркүйегінде қалада екі елдің президенттері [[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]] пен [[Дмитрий Анатольевич Медведев|Дмитрий Медведевтің]] қатысуымен Қазақстан мен Ресейдің өңіраралық ынтымақтастығының VII форумы өтті. Мемлекет басшылары [[Дәулет Серікбаев атындағы Шығыс Қазақстан техникалық университеті|Дәулет Серікбаев атындағы Шығыс Қазақстан мемлекеттік техникалық университетінде]] болды (Өскемен жол құрылыс институты). == Туыстас қалалар == *{{flagicon|South Korea}} [[Каннын]], [[Корея Республикасы|Оңтүстік Корея]] — 2011 жылдан бастап. *{{flagicon|Turkey}} [[Бурса]], [[Түркия]] — 2011 жылдан бастап. *{{flagicon|Belarus}} [[Бобруйск]], [[Беларусь]]. *{{flagicon|Israel}} [[Йокнеам-Илит]], [[Израиль]] — 2012 жылдан бастап. *{{flagicon|Russia}} [[Барнауыл]], [[Ресей]] — 2012 жылдан бастап. *{{Ту|Моңғолия}} [[Өлке (қала)|Өлке]], [[Моңғолия]] — 2018 жыл 1 ақпаннан бастап. == Суреттер == [[Сурет:DKM uka.jpg|thumb|right|200px|Металлургтер мәдениет сарайы]] [[Сурет:Baiterek uka.jpg|thumb|left|200px|Бәйтерек]] [[Сурет:Ust1.jpg|thumb|200px|center|Қаланың типтік шағын ауданы]] == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Шығыс Қазақстан облысы}} {{Қазақстан қалалары}} {{Өскемен қалалық әкімдігі елді мекендері}} [[Санат:Қазақстан облыстарының орталықтары]] [[Санат:Ертіс бойындағы қалалар]] [[Санат:Өскемен]] muddgqizap1mdcvmwtja24waggf20rk 3055246 3055243 2022-07-28T12:04:01Z Nurbekovanurly 121316 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Қала |атауы = Өскемен |сурет = Akimat oskemen.jpg |әкімшілік күйі = Облыс орталығы |елтаңба = Oskemen seal.jpg |ту = Oskemen-remade.png |елтаңба сипаттамасы = Өскемен қаласының елтаңбасы |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg= 49|lat_min= 57|lat_sec= |lon_deg= 82|lon_min= 37|lon_sec= |CoordAddon=type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасының өлшемi = 300 |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Шығыс Қазақстан |кестедегі облыс = Шығыс Қазақстан облысы |ауданы = |кестедегі аудан = |мекен түрі = |мекені = |кестедегі мекен = |ішкі бөлінісі = |әкімі = [[Жақсылық Мұқашұлы Омар|Жақсылық Омар]]<ref>{{Cite news|title=Өскемен қаласының әкімінің ресми сайты|url=http://www.akimvko.gov.kz/kz/rule/akimat-vostochno-kazaxstanskoj-oblasti/akimatyi-gorodov-i-rajonov/ust-kamenogorsk/|accessdate=2018-09-14}}</ref>. |құрылған уақыты = 1720 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = 543,15 |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = қатаң-континенталды |ресми тілі = |тұрғыны = {{өсім}} 346 127<ref name="stat.gov.kz">[https://stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT333984 Қазақстан Республикасы халқының облыстар және астана, қалалар, аудандар, аудан орталықтары және кенттер бөлінісіндегі жынысы бойынша саны]</ref> |санақ жылы = 2020 |тығыздығы = 4139 |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = [[орыстар]] 51,02 % <br /> [[қазақтар]] 45,66 % <br /> [[немістер]]0,74 % <br /> [[украиндар]] 0,40 % <br /> [[татарлар]] 0,73 % <br /> [[беларустар]] 0,10 % <br /> [[әзірбайжандар]] 0,25 % <br /> [[Корейлер|кәрістер]] 0,17 % <br /> басқалары 0,91 %<ref name="stat.kz2">[http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/Демография/Bull_Hsany2010.rar Қазақстан Республикасының ұлттық құрамы] {{Webarchive|url=https://www.webcitation.org/68j77qjAC?url=http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F/Bull_Hsany2010.rar |date=2012-06-27 }}</ref> |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = өскемендік |телефон коды = 7232 |пошта индекстері = F0***** |автомобиль коды = F, 16 |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = Oskemen |сайты = http://www.oskemen.kz/kz |сайт тілі = kk |сайт тілі 2 = ru |сайт тілі 3 = en }} '''Өскемен''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]]ндағы өнеркәсіп, мәдениет және [[Өскемен қалалық әкімдігі]] орталығы. Қаланың негізі 1720 жылы [[Ертіс]] пен [[Үлбі]] өзендерінің құйылысында қаланған. Қазақстанның шығыс бөлігінде Ертіс пен Үлбі өзендерінің сағасында орналасқан, көлемі 54,4 мың га жерді алып жатыр. Табиғаты континенталды. Қала халқы - 333 112 адам (2019ж.<ref name="stat.gov.kz">[https://stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT333984 Қазақстан Республикасы халқының облыстар және астана, қалалар, аудандар, аудан орталықтары және кенттер бөлінісіндегі жынысы бойынша саны]</ref>). Қазіргі күні Өскеменде 76,8 мың зейнеткер (жалпы санының 23,9 %-ын құрайды), оның 2476 –сы [[Ұлы Отан соғысы]]на қатысқан адамдар. Өскемен қаласы – Қазақстанның көрікті қалаларының бірі. Мемлекеттік билік [[Қазақстан Республикасының Конституциясы|Қазақстан Конституциясына]] сәйкес заңдық, атқару және сот билігі принциптеріне негізделген. Қаладағы заңдық билікті Мәслихат жүзеге асырады. Оның құрамында 25 депутат бар. Сот билігін Өскемен қалалық соты және арбитраж соты жүзеге асырады. ==Қысқаша сипаттама== Өскемен Қазақстанның шығыс бөлігінде [[Ертіс]] пен [[Үлбі]] өзендерінің сағасында орналасқан, көлемі 54,4мың га жерді алып жатыр. Табиғаты континенталды. [[Қала]] халқын 320,2 мың адам құрайды. Қазіргі күні Өскеменде 76,8 мың зейнеткер (жалпы санының 23,9 % құрайды), оның 2476 –ы Ұлы Отан соғысына қатысқан адамдар. Қазіргі Өскемен [[Қазақстан]]дағы түсті металдар орталығының бірінен саналады. Аймақтың жетекші салалары – түсті металдар өндіру, машина жасау. Өскемен қаласы бойынша 6072 шаруашылық субьектісі, 143 акционерлік қоғам, 2335 жауапкершілігі шектеулі серіктестік, 48 шаруа қожалығы, 1333 сауда кәсіпорны тіркелген. Өскемен қаласының ірі және орта кәсіпорындары мен ұйымдарына 78,7 мың адам еңбекке тартылған, оның ішінде 31,4 мың адам өндіріс сферасында, 5,8 мың адам - құрлыста, 16,1 мың. адам – білім мен денсаулық сақтау саласында, 9,7 мың. адам саудада, 10,3 мың адам – көлік пен байланыс саласында т.б. еңбек етеді. 17,7 мың. адам шағын және орта бизнеске қамтылған. [[Шығыс Қазақстан облысы]]ндағы байланыс автомобиль, теміржол, өзен және әуе жолдары арқылы жүзеге асырылады. [[Көлік]] желісі автомобиль жолдарына негізделген. [[Қала]] аумағында 631 орындық 10 қонақжай, 63 мектеп (52- мемлекеттік түрдегі және 11- жеке), олар 47,1 мың оқушыны қамтиды, 14 жоғары оқу орны (17,1 мың студент), 11 орта оқу орындары (6,3 мың оқушы), 7 кәсіби-техникалық мектеп (3,4 мың оқушы), 26 мектепке дейінгі балалар мекемелері және 29 мәдениет мекемелері бар. Өскемен қаласы – егемендік алған Қазақстанның көрікті қалаларының бірі. Мемлекеттік билік [[Қазақстан]] Конституциясына сәйкес заңдық, атқару және сот билігі принциптеріне негізделген. Қаладағы заңдық билікті [[Мәслихат]] жүзеге асырады. Оның құрамында 25 депутат бар. Сот билігін Өскемен қалалық соты және арбитраж соты жүзеге асырады. ==Қаланың құрылу тарихы== [[Сурет:Mosque oskemen.jpg|thumb|left]] XVII ғасырда орыс үкіметі [[Ертіс]] өзенінің бойымен жоғары өрлеу үшін бірнеше қадамдар жасады. Бұл ұмтылыстың бірнеше себептері бар: *а) Ресейдің шығыс шекараларын қамтамасыз ету; *б) шығыс елдерімен сауда байланысын кеңейту; *в) [[Алтай таулары|Алтайдың]] байлығына ие болу. Бекіністі Үлбінің [[Ертіс]] өзеніне құяр жерінен салу жоспарланды. Отрядтың командирі гвардия майоры [[Иван Михайлович Лихарев]] император [[І Петр|Петр I]] «рапорт» жазды. 1720 жылғы 12-17 тамыз күндері қамалдың құрылысы басталды. [[И.М. Лихарев]] подполковник Ступиннің басқаруымен 363 адамнан тұратын гарнизон қалдырды. Құрылысқа инженер Летранже жетекшілік етті. Уақыт өте келе бекіністің жанынан адамдар қоныс тебе бастады. [[Ауыл]] болып, одан станица атанды. Станица 1804 жылдан қалашық деп атала бастады. Ал 1868 жылы Өскеменге қала статусы берілді. Қалада сауда, ауылшаруашылығы өнімдерін өңдейтін өндіріс орындары дами бастады, айлақ (пристань) құрылысы басталды. Кейіннен жеңіл өнеркәсіп, теміржол құрылысы салына бастады. Ұлы Отан соғысы жылдары ауыр өнеркәсіп дамыды. [[Сурет:На Иртыше Усть-Каменогорск (4).jpg|thumb|right|250px|Ертіс(сол жағажай),«Стрелка» шағын ауданынан көрініс]] ===Оқиғалар жылнамасы=== Өскемен бекінісінің салынуы жөніндегі жазбаша мәліметтерді боярин Федор Байков қалдырған еді. '''1714 ж'''.- І Петрге сібір губернаторы М.Гагарин Иркеть өзенінің жағасында “алтын құмдар” бар екендігін айтады. '''1715 ж.''' Шілде – Тобылдан шыққан И.Бухгольц отряды Ертісті бойлай жүзеді. Жуық арада Ямышев бекінісі салынады. '''1719 жылы''' І Петр Яркенд алтынын іздеуге және сібір губернаторы Матвей Гагариннің озбырлық қылықтарын әшкерелеу үшін жаңа отряд жібереді. '''1720 жылдың''' мамыр айында И.М. Лихаревтің экспедициясы Ертіс бойымен Зайсан көліне қарай бойлай жүзеді. Үлбінің Ертіске құяр сағасынан жаңа - Өскемен бекінісінің негізі қаланады. Ресей империясының картасынан Өскемен қамалы орын алады. '''1882-1885 ж.ж.''' – Покров шіркеуі салынды. '''1902 ж. '''Мариин әйелдер училищесі тұрғызылды. Педагогикалық курс тыңдуашылары Халыққа білім беру қоғамының қаржысына оқыды. '''1912 ж.''' “Эхо” синематографы ашылды, ол кейіннен “Октябрь” кинотеатры аталды. '''1917 жылдың '''қазан-қараша айларында Өскеменде большевиктік ұйымдар құрылды. Большевиктер өз совдептерін құрды. Оған жиырма төрт жастағы майдангер Яков Васильевич Ушанов жетекшілік жасады. '''1918 жылдың''' 14 наурызы күні билік большевиктік совдеп қолына көшті. '''1918 ж.'''- “ Усть-Каменогорская жизнь” газеті шықты. '''1919 жылдың'''жазында Өскемен абақтысында колчактардың қамауындағы қызылдардың көтерілісі болды.Н.Тимофеев пен С.Гончаренко ғана тірі қалды. '''1919 жылдың '''күз айында жергілікті партизан отрядтары бірікті. Бірінші Алтай Қызыл қырандарының полкы құрылды. Полк командирі болып коммунист Никита Иванович Тимофеев тағайындалды. '''1920 жылдың''' бас кезеңінде Кенді Алтайда Кеңес үкіметі орнады. '''1920 жылдың '''4 сәуір күні Халық Үйінде Өскемен қаласының жастары жиналды. Бұл Өскемендік комсомолдардың бірінші жиыны еді. '''1924 ж.'''- Бірінші телефон желісі Қалалық комиссариат пен қалалық Кеңес арасына тартылды. '''1925 ж.'''- Б-4 типті бірінші радиоқабылдағыш құрылды. '''1930 ж., қазан''' – Семей қаласынан әкелінген құрал-жабдықтар негізінде Қалалық телефон станциясы ұйымдастырылды. Бұл құрал-жабдықтар нөмір қоятын құралдан және 20 телефон аппаратынан тұрды. '''1931 жылы''' Рубцовка-Риддер темір-жолының құрылысы басталды. 1938 жылы бұл жол Кенді Алтайды Транссібір және Орта Азия магистралдарымен байланыстырды. '''1934 ж.''' – астық жинау науқанына орай республикамызға Сергей Киров келді. Ол үш күн Шығыс Қазақстанда болды. Осыған орай Большая көшесіне Киров есімі берілді. 1934 жылы Киров сөз сөйлеген көне ғимарат (бұрынғы облыстық Атқару комитеті) қазір тарихи ескерткіш болып саналады. '''1935 ж.'''- облысты аудандармен байланыстрып тұрған әуе жолы ашылды. '''1936 ж.- Атеистік саяси көзқарастың әсерімен Покров храмы құлатылды. Пожарный деп аталатын қалтарма көшеге Максим Горький есімі берілді. '''1939 ж.- Өскемен қаласы Шығыс Қазақстан облысының орталығы болды. Өскемен су-электр станциясының құрылысы басталды. '''1941 жылдың '''8 мамыры күні жол құрлысының екінші кезеңі басталды. Жол құрлысына соғыстың кедергісі көп болды, бірақ, құрлыс жалғаса берді және соғыстың бірінші жылы аяқталды. '''1942 ж.'''- Мыс өндіретін электролит зауытының құрылысы басталды. '''1947 ж.''', қыркүйек – Мыс зауыты алғашқы металл өнімін берді. '''1949 ж.'''- Қазан айында Үлбі металлургия зауыты өз өнімдерін шығара бастады. '''1950 ж.'''- Металл кадмииін өндіру игерілді. '''1950 жыл''' – түсті металдар ғылыми- зерттеу институтының Алтай филиалы құрылды - “Гинцветмет”- “ Алтайцветмет”. 1955 жылы Түсті металдардың Бүкілодақтық тау-кен институты деп қайта өзгертілді.( ВНИИцветмет) '''1951 жыл'''- Өскемен қалалық пионерлер үйі облыстық деп өзгертілді. '''1951 ж.''' Өскемен мыс зауыты қорғасын-мырыш зауыты деп қайта аталды. '''1952 ж,''' маусым- Қорғасын зауыты алдыңғы қатарлы кәсіпорындардың қатарынан орын алды. '''1952 ж. '''20 желтоқсан – ГЭС тұңғыш өндірістік ток қуатын берді. '''1953 ж. '''3 маусым- Өскемен су-электр станциясының тұңғыш шлюзы пайдалануға берілді. Маусым айында конденсатор зауытының құрлысы басталды. '''1954 ж'''. қаңтар айында Защита-Зырян темір жолы пайдалануға ұсынылды. '''1955 ж'''. маусым. Жаңа мыс зауыты іске қосылды. Өндіріске бүкіләлемдік стандартқа сәйкес метал өндіруге лайықты жаңа технология енгізілді. '''1956 ж.''', 19 маусым - Өскемен жиһаз фабрикасы бірінші өнімін берді. '''1957 ж''', 30 сәуір - Өскеменде Металлургтердің мәдениет сарайы ашылды. '''1958 ж.''', 15 наурыз - Өскемен телеорталығы тұңғыш теле хабар ұйымдастырды, осыдан кейін телехабарлар үздіксіз жалғасын тапты. '''1958 ж.''', қазан- Өскемен құрлыс- жол институты ашылды. '''1958 ж. '''6 қараша - алаңда В.И.Ленинге ескерткіш тұрғызылды. '''1958 жылы''' Шығыс машина жасау зауытында болат қорытылды. '''1959 ж.''', сәуір - Өскемен конденсатор зауыты алғашқы өнімін берді. ( 62 конденсатор шығарылды.) '''1959 жылдың '''аяғында өскемендік құрылысшылар қала халқына Байланыс Үйін сыйға тартты. '''1961 ж.''', 16 қазан Өскемен аспаптар зауыты тұңғыш өнімін шығарды. '''1962 ж.''', 11 тамыз - Өскемен Орталық мәдениет Үйі ашылды. '''1962 ж.''', 10 қазан- Өскемен титан-магний комбинаты тұңғыш өнімін берді. '''1963 ж.''', 3 наурыз - Өскемен титан-магний комбинатының тәжірибе цехы титан губкасын өндірді. '''1965 ж.''', 27 наурыз - Өскемен титан –магний комбинаты толық пайдалануға ұсынылды. '''1965 ж.''', 12 қазан - Өскемен аэропортына Өскемен-Алматы авиарейсін орындаған АН-24 лайнері қондырылды. '''1965 ж.''', 6 қараша – “Юбилейный” кинотеатры ашылды. '''1968 ж.''', қаңтар. - Өскемен қаласында керамзит зауытының құрлысы басталды. '''1969 ж.''', 22 наурыз- Өскеменде Спорт сарайы ашылды. (5100 орын) '''1970 ж.''', қаңтар – Шығысқазақстандықтардың Мәскеу, Алматы телехабарларын көруіне арналған магистралдық байланыс желісі пайдалануға берілді. '''1970 ж.''', 9 тамыз - Өскеменде Ертіс арқылы өтетін көпір пайдалануға берілді. '''1970., қазан''' - “Өскемен” қонақүйі пайдалануға берілді. '''1970., шілде''' - Өскемен жібек-маталар фабрикасының негізі қаланды. '''1973., сәуір''' - Өскеменде екі аудан құрылды: Үлбі және Октябрь аудандары. '''1974 ж., қараша''' – Жаңа Согра поселкесінде бақша өнімдерін өндіретін арнаулы КОКП ХХІІІ сьезі атындағы совхоз құрылды. '''1975., 7 мамыр '''- Өскемен қаласының Ертіс жағалауында Ұлы Отан соғысында қаза тапқан шығысқазақстандықтарға ескерткіш қойылды. '''1975., қыркүйек '''- Өскемен мәдени-ағарту училищесі ашылды. '''1979ж., желтоқсан''' – Жібек –маталар комбинатының 500 тігін станогынан тұратын құрылысының үшінші кезеңі басталды. '''1980 ж.''', мамыр – Шығыс Қазақстан аумағында қорықтар туралы шешім қабылданды: оған Күршім, Тарбағатай, Марқакөл, “ Рахман көлі” қорықтары енді. '''1981., қараша''' – О.Бөкеевтің “ Ән салады шағылдар” кітабы жарыққа шықты. '''1982 ж.''', тамыз - Өскемен қаласында Қазақстан композиторларының әндеріне арналған фестиваль өтті. '''1986 ж.''', -Малеев кені пайдалануға берілді. '''1987 ж.''', желтоқсан – қатты аязда Үлбі көпірі істен шықты. '''1989 ж.''', облыстық типография құрылысы аяқталды. '''1990 ж.''', 14 маусым.- Зайсан ауданында 9 баллдық күшті жер сілкінісі болды. '''1990ж.''', 12 қыркүйек- Үлбі металлургия зауытының бериллий өндірісінде жарылыс болды. '''1992.ү қаңтар''' - Қалпына келтірілген Троицк Храмына “Христос Вседержитель” иконы қайтарылды. '''1994 ж.,- қаңтар''' - Өскемен қаласындағы тұңғыш жекешелендірілген жоғары оқу орны Шығыс Гуманитарлық институтының негізі қаланды. '''1996 ж., қаңтар''' – 70 жылдан кейін Троицк Храмы қызметін бастады. '''1997., мамыр''' – Шығыс Қазақстан және Семей облыстары біріктірілді. Қыркүйек айында Краснооктябрьск көшесіне жазушы Мұхтар Әуезовтың есімі берілді. Қазір М.Әуезов даңғылы деп аталады. '''1998 ж.''', 25 қазан – Ертіс өзені арқылы өтетін жаңа көпір пайдалануға берілді. '''1999 ж.''', Қазақстан хоккей құрамасы қысқы Азия ойындарының чемпионы болды.<ref>http://www.oskemen.kz {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080730035544/http://www.oskemen.kz/ |date=2008-07-30 }}</ref> == Халық саны == Өскемен қаласы халқының саны<ref>{{cite web|url=http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-cities.htm|title=City & town of Kazakhstan|publisher=pop-stat.mashke.org|lang=en|accessdate=2016-03-29}}</ref> {| class="wikitable" |- ! 1897 !!1959 !!1970 !!1979 !!1989 !!1991 !!1999 !!2004 !!2005!! 2006 |- |8721 |150 371 |230 340 |274 287 |324 478 |332 900 |310 950 |294 507 |291 518 |288 509 |- ! 2007!! 2008!! 2009!! 2010!! 2011!! 2012!!2013!! 2014!! 2015!! 2016!! 2017!! 2018!! |- |287 693 |286 709 |303 720 |304 973 |307 251 |309 534 |309 510 |314 069 |316 893 |321 202 |328 294 |329 090 |- ! 2019!! 2020!! |- |331 614 |346 127 |} == Өскеменнің діні == 2017 жылға қалада 28 діни бірлестік жұмыс істейді. Оның ішінде: бес мешіт; Православие приходтары – 7; Протестанттық бірлестіктер – 13; Рим-католик шіркеуі «Қасиетті Розаридің Әулие Мария Мәриям»; Өскемендегі Кришна санасы қоғамы; ВКО еврей қауымы. Жоғарыда аталған діни бірлестіктерде 25 ғибадат орны бар == Ислам == Қаладағы мешіттер: * Шығыс Қазақстан облыстық мешіті (Сол жағалау ауданы) – республикадағы үшінші үлкен мешіт (2012 ж.) * Қалалық Мұхаммеди мешіті (орталық алаң аумағында) * Өскемен орталық мешіті (Орталық округ) * Аблакеткадағы мешіт (Аблакетка ауылының жанында) * Қорғау мешіті (қорғау округі) * Мұса баба мешіті (Қ. Қайсенов ауылының маңында) == Өскеменнің рәміздері == === Өскемен қаласының туы: === [[Сурет:Oskemen-remade.png|thumb|right |200px]] Ту Өскемен қаласының елтаңбасы бейнеленген ортасынан шетіне қарай ығысқан ағаштан тұратын тіктөртбұрышты, ақ түсті мата болып табылады.Ағаштың ұлттық оюмен өрнектелген жолағы бар. Матаның қарама-қарсы жақтарында тілше жасайтын екі диагональді жолақтар бірігеді, бұл [[Үлбі]] және [[Ертіс]] өзендерінің қосылуын көрсетеді.Мемлекеттік ту көгілдір түсті, ою және диагоналды жолақтар қаланың өлкелік тиістілігін бейнелейді. Түстердің (ақ, көгілдір, елтаңбаның көптүрлігі) тіркесімі тазалықты, байлықты, өркендеуді білдіреді. Тудың ені мен ұзындығының қатынасы 1:2 === Өскемен қаласының елтаңбасы: === {{main|Өскемен қаласының елтаңбасы}} [[Сурет:Oskemen seal.jpg|thumb|right|90px]] Елтаңбаның негізінде – араларында су кеңістіктері бар тау шыңдары бейнеленген классикалық түрдегі қалқан. Ол жасыл жағалаулармен жиектелген [[Үлбі]] және [[Ертіс]] өзендерін бейнелейді. Елтаңбаның жоғарғы бөлігінде – қаланың аталуы, төменгі бөлігінде қамалдың орналақан жылы жазылған лентамен оралған күзеттік мұнара. Елтаңбаның түсі: сары – байлық пен күшті, көк – сұлулық пен ұлылықты,жасыл – табиғи байлықты білдіреді. Елтаңбаның ені мен ұзындығының қатынасы 4:3 === Гимні === Жаса, Өскемен! Сөзін жазғандар: В. Юркина, С. Апасова Әнін жазған: С. Апасова 1. В самом сердце Рудного Алтая Над рекой, у каменных высот Ты стоишь как крепость вековая Мира и спокойствия оплот. Подружились Левый с Правым Две судьбы в одну объединив, Всем народом трудовым и славным Крепость в город-сказку превратив! ПРИПЕВ: Славься, Усть-Каменогорск! Встанем рядом и споем друг-другу: "Мы тобой гордимся, Усть-Каменогорск, Город казахстанских металлургов!" 2. Твой металл известен всей планете??? В Атомпроме нет тебя сильней, Здесь в хоккей играют наши дети, В Высшей Лиге знают твой хоккей! Жасай бер қиындық көрместен, Әр күнi дәулетiң өрлеткен. Жасай бер жылдармен жасарып, Ұл-қызың бесiктей тербет сен. ПРИПЕВ: Жаса, Өскемен, Жаса! Әсем әнмен, әсем жырмен өрiлiп. Мақтанамыз өзiңмен Сүйемiз сенi Оттай ыстық сезiмменен. Славься, Усть-Каменогорск Встанем рядом и споем друг-другу: "Мы тобой гордимся, Усть-Каменогорск, Город казахстанских металлургов!" "Мы тобой гордимся, Усть-Каменогорск, Город казахстанских металлургов!" Город казахстанских металлург == Экология == Бүгінгі күні [[экология]] мәселесі Өскемен қаласы үшін ең өзектілердің бірі болып табылады, өйткені Өскемен [[қала]]сы бірегей урбанизацияланған жүйені көрсететін [[Қазақстан]]ның өте ірі өнеркәсіптік орталықтарының бірі болып табылады. [[Қала]]да қалыптасқан [[экология]]лық ахуалды ескере отырып, жергілікті атқарушы билікпен экология мәселелеріне және қоршаған табиғат ортасын жақсарту мен тұрақтандыруға бағытталған табиғатты қорғау іс-шараларының орындалуына көп көңіл бөлінеді, олар облыстық және жергілікті бюджет есебі қаражатындағыдай, табиғат пайдаланушы кәсіпорындардың жеке қаражаты есебінен де жоспарлануда және жүзеге асырылуда. [[Сурет:Bulvar oskemen.jpg|thumb|left |250px]] «2008-2010 жылдарға арналған [[Шығыс Қазақстан облысы|ШҚО]] қоршаған ортаны қорғау» өңірлік бағдарламасының аясында Өскемен қаласына шарт бойынша жос-парға сәйкес 2010 жылы облыстық бюджет қаражатынан 54,6 млн теңге бөлінді, олар жыл қорытындысы бойынша 100 % мөлшерінде игерілді. 2010 жылға арналған шарт бойынша нақтыланған жоспарға сәйкес Өскемен қаласын көріктендіру бойынша табиғатты қорғау іс-шараларын жүзеге асыруға жергілікті бюджет қаражаты есебінен 12,1 млн теңге бөлінді, олар 100 % мөлшерінде игерілді. Өскемен қаласының табиғатты пайдаланушы – ірі кәсіпорындарымен [[Қазмырыш|(«Қазмырыш» ЖШС]], [[Үлбі металлургиялық зауыты|«ҮМЗ» АҚ]], [[Өскемен титан-магний комбинаты|«ТМК» АҚ]], [[Өскемен ЖЭО|«Өскемен ЖЭО»]] және «Согралық ЖЭО» ЖШС) 2010 жылы жоспарланған табиғатты қорғау іс-шаралары жыл қорытындысы бойынша жоспарланғанның 108 % игерілді. Өскемен қаласы [[әкім]]інің төрағалығымен экология мәселесі бойынша жұмыс тобы құрылды, оның құрамына облыс жұртшылығы Кеңесінің сараптамалық [[комиссия]] өкілдері кіреді. 2010 жылы жұмыс тобының 12 отырысы өткізіліп, оның жұмыс барысында [[қала]] үшін бірінші кезектегі келесі экологиялық мәселелер зерделеніп, қарастырылды: 1. 2005-2009 жылдар аралығындағы қала атмосферасының ластануына талдау жүргізілді; 2. Қаланың орталық бөлігінде көлік құралдарын доғаруды шектеу арқылы қаланың орталық көшелері босатылды және светофорлар жұмысының мерзімділігі реттелді; 3. Қаланың жолаушылар тасымалдаушы кәсіпорындарының жылжы-малы құрамы шығындылар нормасына сәйкес тексерілді; 4. [[Су]] деңгейінің төмендегені үшін [[Ертіс]] алабын егжей-тегжейлі зерделеу бойынша жұмыс жүргізілді, оның қорытындысында [[Ертіс]] алабы су деңгейінің төмендеуі табиғатты-климаттық өзгерістерге байланысты болатындығы анықталды; 5. [[Атмосфера]] ауасының ахуалын мониторингтеу, зиянды заттарды бейтараптау және [[су]] ағысын тазалау бойынша басқа елдердің тәжірибесі зерделенді және оларды Өскемен қаласына енгізу мүмкіндіктері қарастырылды. Климаты шұғыл континенталдық. Қаңтардағы орташа температура -17 тен -26 градусқа, шілде айында +19,6 тен +23 градусқа дейін көтеріледі. Ауа райының абсалюттік көрсеткіші қыста -55, жазда +41 градус. Жауын шашынның түсу мөлшері әркелкі, негізінен жылына 1000мм. 2004 жылдың 1-қазанына дейінгі мәлмет бойынша қала халқының саны 302,9 мың адам, соның ішінде 292,2 мыңы қала, 10,7 мыңы ауыл тұрғындары. Қала территориясына Меновной ауылдық округына кіретін Ахмер, Жаңа Ахмер, Ново-Явленка, Самсоновка, Меновной, Ново-Троицк, Прудхоз ауылдары қосылған. Жергілікті мемлекеттік басқару өкілеттік және атқару органдары арқылы жүргізіледі. Атқару билігін қала әкімі жүзеге асырады. Жергілікті мемлекеттік басқару қызметінің экономикалық және қаржылай негізін қалалық коммуналдық меншік құзырындағы жергілікті бюджет пен мүлік құрайды. Экономикалық құрылымда өнеркәсіп 57%, сауда 29%, құрлыс 10%, көлік және байланыс 2%, ауыл шаруашылығы 1% алады. Өскемен қаласының облыстық жалпы ішкі өнімдегі үлесі өнеркәсіпте 49,7%, негізгі капиталға инвестиция салуда 46,2%, жолаушыларды тасымалдауда 50,4%, сыртқы сауда айналымында 72,1%, саудада 51,7% ауыл шаруашылығында 1,2% құрайды. == Өскемен қаласының құрметті азаматтары == [[Славский Ефим Павлович]], 1898ж.т., Бірінші атты әскер армиясының комиссары болған. [[Мәскеу]] түсті металдар институтын бітіргеннен кейін Орджоникидзе қаласында “ [[Электроцинк]]” зауытының директоры қызметін атқарған. [[Славский Е.Ф.]] машинажасау министрі кезінде Өскемен қаласын дамытуға еңбек сіңірді.. [[Протозанов Александр Константинович]], 1915 ж.т. 1969-1984 жылдар аралығында Шығыс –[[Қазақстан]] обкомының бірінші хатшысы болған. Осы жылдары Жаңа Сограда теплица, сол сияқты, құс фабрикасы, кинотетрлар, мәдениет үйлері тұрғызылды.. [[Михаил Иванович Чистяков|Чистяков Михаил Иванович]] (1917-2006) — майдангер, ақын, [[Қазақстан]] жазушылар Одағының мүшесі. [[Ахат Сәлемхатұлы Күленов|Күленов Ахат Сәлемхатұлы]] (1932-2007) — УК СЦК” АҚ бұрынғы президенті. Оның бастамасымен комбинатта алтын және күміс өндірілді. Ахат Сәлемхатович Ертістің сол жағалауына тұрғын –үй коттедждері құрылысын ұйымдастырды, халықтың айтуынша Куленов немесе Металлургтер поселкасы деп аталады. [[Иванов Анатолий Степанович]], 1928., жазушы, “[[Повитель]]”, “Тени исчезают в полдень”, “ [[Вечный зов]]” романдарының авторы. [[Баталов Юрий Васильевич]], Д.Серікбаев атындағы Шығыс –Қазақстан техникалық университетінің ректоры. Ю. В.Баталовтың тұсында Өскемен құрлыс-жол институты Қазақстанның ең ірі оқу орнының біріне айналды. [[Ережеп Әлхайырұлы Мәмбетқазиев|Мәмбетқазиев Ережеп Әлхайырұлы]], (1937 ж.т.), С. Аманжолов атындағы Қазақстан университетінің ректоры. Ережеп Әлхайырұлының ұйымдастыруымен бұл оқу орны Қазақстанда бірінші болып классикалық университет статусын алды. [[Бағдат Мұхаметұлы Шаяхметов|Шаяхметов Бағдат Мұхаметұлы]] (1946-2013) — қарапайым жұмысшыдан Өскемен титан-магний комбинатының директорлығына дейінгі жолдан өтті. Комбинатты 90-жылдардағы экономикалық қысымнан шығарды. [[Плахута Алексей Егорович]], 1936 ж.т., Ертіс құрлыс басқармасын басқарған. Оның басшылығымен Өскеменде Спорт сарайы, Орталық Мәдениет үйі, [[Ертіс]] жағалауы мен Қызыл қырандар жағалауы, алты мектеп, балалар бақшасы, училищелер, Ұлы Отан соғысында қаза тапқандарға арналған ескерткіш тұрғызылды. [[Коротина Мария Ивановна]], 1927ж.т., бас хирург, жедел жәрдем ауруханасы бас дәрігерінің орынбасары . [[Мария Ивановна]] өз өмірін денсаулық сақтау ісіне арнаған жан. == Өнеркәсіп == Қаланың экономикалық ахуалы соғы жылдары тұрақты даму үстінде. Оған жылдан-жылға өсіп келе жатқан өнеркәсіп көрсеткіштері ықпал етіп отыр (2000ж – 12,2%, 2001ж - 116,3%, 2002ж - 102,3%, 2003ж - 105,8%, 2004ж – 105,9%). Экономиканың басты тұтқасы түсті металургия. Бұл сала обылыс, сол секілді қала экономиасының барометрі болып табылады. Қала өнеркәсібі жалпы республика шеңберінде танымал кәсіпорындармен атақты, олар "Үлбі металургиялық зауыты" АҚ, "Қазмырыш" ҰҚ, "Өскемен титан-магний зауыты" АҚ және т.б. Машина жасау кешенінде [[Шығысмашзауыт|«Шығысмашзауыт» АҚ]], [[Азия Авто|«Азия Авто» АҚ]], "Өскемен арматура заводы" АҚ, "Өскемен конденсатор заводы" АҚ басқа да кәсіпорындаржұмыс істеп, негізінен тау кен және өңдеу жабдықтарын, мұнай-газ құбыры арматурасы, автомобиль, конденсатор жасаумен айналысады. Қалада ірі тамақ өнеркәсіптері де орналасқан, атап айтсақ: "Май" ААҚ, "Эмиль" ЖШС, "Үлбі-Комплекс" ЖШС, "Әділ" ААҚ. Өндіріс орындары ет және сүт өңдеу, өсімдік және сары май, кондитер, ликер өнімдерін және т.б. ауыл шаруашылық өнімдерін өндіруге бағытталған. == Мәдениет == === Музей === *Облыстық жергілікті тарих мұражайы *Шығыс – Қазақстан Облыстық сәулет-этнографиялық және табиғи-ландшафтық мұражай қорығы *Шығыс Қазақстан өнер мұражайы [[Сурет:Abai oskemen.jpg|thumb|right|250px|Абайдың мүсіні]] === Кітапханалар === *А.С.Пушкин атындағы облыстық кітапхана *Өскемен қаласы әкімдігінің «Оралхан Бөкей атындағы орталықтандырылған кітапханалар жүйесі» *Шығыс Қазақстан Облыстық балалар мен жасөспірімдер кітапханасы *Шығыс Қазақстандағы республикалық ғылыми-техникалық кітапхана филиалы *Шығыс Қазақстан облыстық зағиптар мен көзі нашар көретін азаматтардың арнаулы кітапханасы (ШҚО-да жалғыз) [[Сурет:Dramteatr-oskemen.jpg|thumb|right|250px|Жамбыл атындағы Шығыс Қазақстандық драма театры]] == Театрлар мен залдар == *[[Шығыс Қазақстан облыстық драма театры|Жамбыл атындағы Шығыс Қазақстандық драма театры]] *Шығыс Қазақстан облыстық филармониясы *Облыстық халықтар достығы үйі *Металлургтер мәдениет сарайы *[[Борис Александров атындағы спорт сарайы]] === Кинотеатрлар === *'''Юбилейный''' — 6 кинозал *'''Hollywood''' — 2 кинозал *'''ЭХО''' — 3 кинозал *'''5D''' кинотеатры == Бұқаралық ақпарат құралдары == === Телеарналар === *'''«Алтай» телеарнасы''' *'''«Атамекен» телеарнасы''' === Радиостанция === * «Радио NS» — 107.0 МГц * «Русское радио» — 100.5 МГц * «Еуропа Плюс Қазақстан» — 101.8 МГц * «TENGRI FM» — 103.5 МГц * «Radio MIX» — 107.9 МГц * «Авторадио Қазақстан» — 104.7 МГц * «Gakku FM» — 106.0 МГц * «Радио Дача» — 102.3 МГц * «Қазақ радиосы» — 104.0 МГц * «Шалқар радиосы» — 105.6 МГц === Газеттер === *«Устинка плюс» апталық ақпараттық газеті *«Менің қалам» апталық газеті *«Рудный Алтай» әлеуметтік-саяси апталығы *«Дидар» саяси апталығы *«7 күн» облыстық газеті *«Заң» заң туралы газет *«Өскемен жылжымайтын мүлік» газеті *«Flash» газеті *«Стимул» газеті *«Моя усадьба» газеті *«Регион-Press» газеті *«Вестник компании» газеті *«Из рук в руки» жеке хабарландырулар газеті *«1000 объявлений» жеке хабарландырулар газеті *«Всё для вас» жеке хабарландырулар газеті *«Авто Инфо» жарнамалық және ақпараттық газеті *«Реклам» газеті == Білім мен ғылым == 2017 жылдың 1 шілдедегі жағдай бойынша қалада 44 мектеп жасына дейінгі балалар мекемелері және 48 мектеп жұмыс істеді (оның ішінде 2 жеке). === Орта кәсіптік білім беру === *С. Аманжолов ат. ШҚУ Жоғарғы колледжі *Д. Серікбаев ат. ШҚТУ Жоғарғы техникалық колледжі *Шығыс Қазақстан менеджмент пен технология колледжі *Өскемен медициналық колледжі *Техника-экономикалық колледжі *Құмаш Нұрғалиев атындағы колледжі *Шығыс Қазақстан заң колледжі *Шығыс Қазақстан техника-экономикалық колледжі *Шығыс техникалық гуманитарлық колледжі (ШТГК) *Өскемен құрылыс колледжі *Өскемен техникалық колледжі *Өскемен қызмет көрсету саласы колледжі *Қазақстан-Корей «Квансон» колледжі *Көлік және өмір қауіпсіздігі колледжі *Кәсіптік оқыту және сервис колледжі *Стоматологиялық колледж *Бизнес пен құқық колледжі *Абдуллин бауырларының атындағы Шығыс Қазақстан өнер колледжі *ҚАЕУ колледжі *Өскемен политехникaлық колледжі === Жоғарғы оқу орындары === *[[Дәулет Серікбаев атындағы Шығыс Қазақстан техникалық университеті|Дәулет Серікбаев атындағы Шығыс Қазақстан техникалық университеті]] *[[Сәрсен Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан Университеті]] *[[Қазақстан-Американдық еркін университеті|Қазақстан-Американдық еркін университеті (ҚАЕУ)]] *Шығыс Қазақстан аймақтық университеті (ШҚАУ) *Алматы Экономика және Статистика Академиясы (АЭСА) *филиалдар: **Өскемендегі Г.В.Плеханов атындағы Ресей экономикалық университеті филиалы **Өскемен филиалы «Ақпараттық технологиялар» жеке мекемесі Қалада КСРО министірлігінің Кеңесімен шешімімен Бүкілодақтық ғылыми-зерттеу және тау-кен металлургия институты ретінде құрылған [[1950 жыл]]дан бастап [[Шығыс ғылыми-зерттеу тау-кен-металлургия түсті металдар институты]] жұмыс істейді. == Өскемен мәдениетте == Қала [[Николай Иванович Анов|Николай Ановтың]] «Пропавший брат» және «Огни на Иртыше» кітаптарында, [[Николай Симонович Чекменёв|Николай Чекменёвтың]] «Семиречье» романында, «[[Гауһар тас аңшылары|Охотники за бриллиантами]]» телесериалда, «[[Экипаж (фильм, 1979)|Экипаж]]» и «[[Тағдыр тәлкегі немесе жеңіл буыңызбен!|Тағдыр тәлкегі»]] фильмінде айтылады. [[Павел Николаевич Васильев|Павел Васильевтің]] «Серафим Дагеев қаласы» және [[Михаил Иванович Чистяков|Михаил Чистяковтың]] «Усть-Камень» өлеңдері Өскеменге арналған. Виктор Дьяковтың «Дорога в никуда» романында, «Путешествие на Бухтарму» әңгімеде кездеседі. == Қала басшылары == === [[Қазақстанның ірі қалаларының әкімдері|Әкімдер]] === #[[Николай Тимофеевич Носиков]] (1992 — 1995) #[[Юрий Анатольевич Кудинов]] (1995 — 1997) #[[Александр Александрович Лукин (саясаткер)]] (16 мамыр 1997 — 1999) #[[Вера Николаевна Сухорукова]] (қыркүйек 1999 — қаңтар 2003) #[[Александр Васильевич Гречухин]] (қаңтар 2003 — қаңтар 2004) #[[Амангелді Қажібайұлы Қажібаев]] (15 қаңтар 2004 — қаңтар 2005) #[[Мағзам Тоғжанұлы Баяндаров]] (қаңтар 2005 — 30 мамыр 2005) #[[Александр Михайлович Быстров]] (30.05.2005 — 2006) #[[Манарбек Қадылғұмарұлы Сапарғалиев]] (14.09.2006 — 2007) #[[Шәкәрім Сабырұлы Бұқтығұтов]] (наурыз 2007 — тамыз 2008) #[[Темірбек Жұмақұлұлы Қасымжанов]] (тамыз 2008 — 2009) #[[Ислам Әлмаханұлы Әбішев]] (наурыз 2009 — ақпан 2012) #[[Серік Шәуенұлы Тәукебаев]] (3 ақпан 2012 — 25 мамыр 2013) #[[Темірбек Жұмақұлұлы Қасымжанов]] (25 мамыр 2013 — 20 сәуір 2016) #[[Ерлан Қапарұлы Аймұқашев]] (20 сәуір 2016 — 3 мамыр 2017) #[[Қуат Мұхитұлы Тұмабаев]] (30 мамыр 2017 — 16 тамыз 2018) # [[Жақсылық Мұқашұлы Омар]] (20 тамыз 2018 — бүгінгі күндері) == Өскемендегі оқиғалар == * 2010 жылдың 7 қыркүйегінде қалада екі елдің президенттері [[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]] пен [[Дмитрий Анатольевич Медведев|Дмитрий Медведевтің]] қатысуымен Қазақстан мен Ресейдің өңіраралық ынтымақтастығының VII форумы өтті. Мемлекет басшылары [[Дәулет Серікбаев атындағы Шығыс Қазақстан техникалық университеті|Дәулет Серікбаев атындағы Шығыс Қазақстан мемлекеттік техникалық университетінде]] болды (Өскемен жол құрылыс институты). == Туыстас қалалар == *{{flagicon|South Korea}} [[Каннын]], [[Корея Республикасы|Оңтүстік Корея]] — 2011 жылдан бастап. *{{flagicon|Turkey}} [[Бурса]], [[Түркия]] — 2011 жылдан бастап. *{{flagicon|Belarus}} [[Бобруйск]], [[Беларусь]]. *{{flagicon|Israel}} [[Йокнеам-Илит]], [[Израиль]] — 2012 жылдан бастап. *{{flagicon|Russia}} [[Барнауыл]], [[Ресей]] — 2012 жылдан бастап. *{{Ту|Моңғолия}} [[Өлке (қала)|Өлке]], [[Моңғолия]] — 2018 жыл 1 ақпаннан бастап. == Суреттер == [[Сурет:DKM uka.jpg|thumb|right|200px|Металлургтер мәдениет сарайы]] [[Сурет:Baiterek uka.jpg|thumb|left|200px|Бәйтерек]] [[Сурет:Ust1.jpg|thumb|200px|center|Қаланың типтік шағын ауданы]] == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Шығыс Қазақстан облысы}} {{Қазақстан қалалары}} {{Өскемен қалалық әкімдігі елді мекендері}} [[Санат:Қазақстан облыстарының орталықтары]] [[Санат:Ертіс бойындағы қалалар]] [[Санат:Өскемен]] kb7cg39l0oy0077ibdqa4e52umfqwnh 3055520 3055246 2022-07-29T10:15:09Z Kasymov 10777 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Қала |атауы = Өскемен |сурет = Akimat oskemen.jpg |әкімшілік күйі = Облыс орталығы |елтаңба = Oskemen seal.jpg |ту = Oskemen-remade.png |елтаңба сипаттамасы = Өскемен қаласының елтаңбасы |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg= 49|lat_min= 57|lat_sec= |lon_deg= 82|lon_min= 37|lon_sec= |CoordAddon=type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасының өлшемi = 300 |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Шығыс Қазақстан |кестедегі облыс = Шығыс Қазақстан облысы |ауданы = |кестедегі аудан = |мекен түрі = |мекені = |кестедегі мекен = |ішкі бөлінісі = |әкімі = [[Жақсылық Мұқашұлы Омар|Жақсылық Омар]]<ref>{{Cite news|title=Өскемен қаласының әкімінің ресми сайты|url=http://www.akimvko.gov.kz/kz/rule/akimat-vostochno-kazaxstanskoj-oblasti/akimatyi-gorodov-i-rajonov/ust-kamenogorsk/|accessdate=2018-09-14}}</ref>. |құрылған уақыты = 1720 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = 543,15 |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = қатаң-континенталды |ресми тілі = |тұрғыны = {{өсім}} 346 127<ref name="stat.gov.kz">[https://stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT333984 Қазақстан Республикасы халқының облыстар және астана, қалалар, аудандар, аудан орталықтары және кенттер бөлінісіндегі жынысы бойынша саны]</ref> |санақ жылы = 2020 |тығыздығы = 4139 |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = [[орыстар]] 51,02 % <br /> [[қазақтар]] 45,66 % <br /> [[немістер]]0,74 % <br /> [[украиндар]] 0,40 % <br /> [[татарлар]] 0,73 % <br /> [[беларустар]] 0,10 % <br /> [[әзірбайжандар]] 0,25 % <br /> [[Корейлер|кәрістер]] 0,17 % <br /> басқалары 0,91 %<ref name="stat.kz2">[http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/Демография/Bull_Hsany2010.rar Қазақстан Республикасының ұлттық құрамы] {{Webarchive|url=https://www.webcitation.org/68j77qjAC?url=http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F/Bull_Hsany2010.rar |date=2012-06-27 }}</ref> |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = өскемендік |телефон коды = 7232 |пошта индекстері = F0***** |автомобиль коды = F, 16 |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = Oskemen |сайты = http://www.oskemen.kz/kz |сайт тілі = kk |сайт тілі 2 = ru |сайт тілі 3 = en }} '''Өскемен''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]]ндағы өнеркәсіп, мәдениет және [[Өскемен қалалық әкімдігі]] орталығы. Қаланың негізі 1720 жылы [[Ертіс]] пен [[Үлбі]] өзендерінің құйылысында қаланған. Қазақстанның шығыс бөлігінде Ертіс пен Үлбі өзендерінің сағасында орналасқан, көлемі 54,4 мың га жерді алып жатыр. Табиғаты континенталды. Қала халқы - 333 112 адам (2019ж.<ref name="stat.gov.kz">[https://stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT333984 Қазақстан Республикасы халқының облыстар және астана, қалалар, аудандар, аудан орталықтары және кенттер бөлінісіндегі жынысы бойынша саны]</ref>). Қазіргі күні Өскеменде 76,8 мың зейнеткер (жалпы санының 23,9 %-ын құрайды), оның 2476 –сы [[Ұлы Отан соғысы]]на қатысқан адамдар. Өскемен қаласы – Қазақстанның көрікті қалаларының бірі. Мемлекеттік билік [[Қазақстан Республикасының Конституциясы|Қазақстан Конституциясына]] сәйкес заңдық, атқару және сот билігі принциптеріне негізделген. Қаладағы заңдық билікті Мәслихат жүзеге асырады. Оның құрамында 25 депутат бар. Сот билігін Өскемен қалалық соты және арбитраж соты жүзеге асырады. ==Қысқаша сипаттама== Өскемен Қазақстанның шығыс бөлігінде [[Ертіс]] пен [[Үлбі]] өзендерінің сағасында орналасқан, көлемі 54,4мың га жерді алып жатыр. Табиғаты континенталды. [[Қала]] халқын 320,2 мың адам құрайды. Қазіргі күні Өскеменде 76,8 мың зейнеткер (жалпы санының 23,9 % құрайды), оның 2476 –ы Ұлы Отан соғысына қатысқан адамдар. Қазіргі Өскемен [[Қазақстан]]дағы түсті металдар орталығының бірінен саналады. Аймақтың жетекші салалары – түсті металдар өндіру, машина жасау. Өскемен қаласы бойынша 6072 шаруашылық субьектісі, 143 акционерлік қоғам, 2335 жауапкершілігі шектеулі серіктестік, 48 шаруа қожалығы, 1333 сауда кәсіпорны тіркелген. Өскемен қаласының ірі және орта кәсіпорындары мен ұйымдарына 78,7 мың адам еңбекке тартылған, оның ішінде 31,4 мың адам өндіріс сферасында, 5,8 мың адам - құрлыста, 16,1 мың. адам – білім мен денсаулық сақтау саласында, 9,7 мың. адам саудада, 10,3 мың адам – көлік пен байланыс саласында т.б. еңбек етеді. 17,7 мың. адам шағын және орта бизнеске қамтылған. [[Шығыс Қазақстан облысы]]ндағы байланыс автомобиль, теміржол, өзен және әуе жолдары арқылы жүзеге асырылады. [[Көлік]] желісі автомобиль жолдарына негізделген. [[Қала]] аумағында 631 орындық 10 қонақжай, 63 мектеп (52- мемлекеттік түрдегі және 11- жеке), олар 47,1 мың оқушыны қамтиды, 14 жоғары оқу орны (17,1 мың студент), 11 орта оқу орындары (6,3 мың оқушы), 7 кәсіби-техникалық мектеп (3,4 мың оқушы), 26 мектепке дейінгі балалар мекемелері және 29 мәдениет мекемелері бар. Өскемен қаласы – егемендік алған Қазақстанның көрікті қалаларының бірі. Мемлекеттік билік [[Қазақстан]] Конституциясына сәйкес заңдық, атқару және сот билігі принциптеріне негізделген. Қаладағы заңдық билікті [[Мәслихат]] жүзеге асырады. Оның құрамында 25 депутат бар. Сот билігін Өскемен қалалық соты және арбитраж соты жүзеге асырады. ==Қаланың құрылу тарихы== [[Сурет:Mosque oskemen.jpg|thumb|left]] XVII ғасырда орыс үкіметі [[Ертіс]] өзенінің бойымен жоғары өрлеу үшін бірнеше қадамдар жасады. Бұл ұмтылыстың бірнеше себептері бар: *а) Ресейдің шығыс шекараларын қамтамасыз ету; *б) шығыс елдерімен сауда байланысын кеңейту; *в) [[Алтай таулары|Алтайдың]] байлығына ие болу. Бекіністі Үлбінің [[Ертіс]] өзеніне құяр жерінен салу жоспарланды. Отрядтың командирі гвардия майоры [[Иван Михайлович Лихарев]] император [[І Петр|Петр I]] «рапорт» жазды. 1720 жылғы 12-17 тамыз күндері қамалдың құрылысы басталды. [[И.М. Лихарев]] подполковник Ступиннің басқаруымен 363 адамнан тұратын гарнизон қалдырды. Құрылысқа инженер Летранже жетекшілік етті. Уақыт өте келе бекіністің жанынан адамдар қоныс тебе бастады. [[Ауыл]] болып, одан станица атанды. Станица 1804 жылдан қалашық деп атала бастады. Ал 1868 жылы Өскеменге қала статусы берілді. Қалада сауда, ауылшаруашылығы өнімдерін өңдейтін өндіріс орындары дами бастады, айлақ (пристань) құрылысы басталды. Кейіннен жеңіл өнеркәсіп, теміржол құрылысы салына бастады. Ұлы Отан соғысы жылдары ауыр өнеркәсіп дамыды. [[Сурет:На Иртыше Усть-Каменогорск (4).jpg|thumb|right|250px|Ертіс(сол жағажай),«Стрелка» шағын ауданынан көрініс]] ===Оқиғалар жылнамасы=== Өскемен бекінісінің салынуы жөніндегі жазбаша мәліметтерді боярин Федор Байков қалдырған еді. '''1714 ж'''.- І Петрге сібір губернаторы М.Гагарин Иркеть өзенінің жағасында “алтын құмдар” бар екендігін айтады. '''1715 ж.''' Шілде – Тобылдан шыққан И.Бухгольц отряды Ертісті бойлай жүзеді. Жуық арада Ямышев бекінісі салынады. '''1719 жылы''' І Петр Яркенд алтынын іздеуге және сібір губернаторы Матвей Гагариннің озбырлық қылықтарын әшкерелеу үшін жаңа отряд жібереді. '''1720 жылдың''' мамыр айында И.М. Лихаревтің экспедициясы Ертіс бойымен Зайсан көліне қарай бойлай жүзеді. Үлбінің Ертіске құяр сағасынан жаңа - Өскемен бекінісінің негізі қаланады. Ресей империясының картасынан Өскемен қамалы орын алады. '''1882-1885 ж.ж.''' – Покров шіркеуі салынды. '''1902 ж. '''Мариин әйелдер училищесі тұрғызылды. Педагогикалық курс тыңдуашылары Халыққа білім беру қоғамының қаржысына оқыды. '''1912 ж.''' “Эхо” синематографы ашылды, ол кейіннен “Октябрь” кинотеатры аталды. '''1917 жылдың '''қазан-қараша айларында Өскеменде большевиктік ұйымдар құрылды. Большевиктер өз совдептерін құрды. Оған жиырма төрт жастағы майдангер Яков Васильевич Ушанов жетекшілік жасады. '''1918 жылдың''' 14 наурызы күні билік большевиктік совдеп қолына көшті. '''1918 ж.'''- “ Усть-Каменогорская жизнь” газеті шықты. '''1919 жылдың'''жазында Өскемен абақтысында колчактардың қамауындағы қызылдардың көтерілісі болды.Н.Тимофеев пен С.Гончаренко ғана тірі қалды. '''1919 жылдың '''күз айында жергілікті партизан отрядтары бірікті. Бірінші Алтай Қызыл қырандарының полкы құрылды. Полк командирі болып коммунист Никита Иванович Тимофеев тағайындалды. '''1920 жылдың''' бас кезеңінде Кенді Алтайда Кеңес үкіметі орнады. '''1920 жылдың '''4 сәуір күні Халық Үйінде Өскемен қаласының жастары жиналды. Бұл Өскемендік комсомолдардың бірінші жиыны еді. '''1924 ж.'''- Бірінші телефон желісі Қалалық комиссариат пен қалалық Кеңес арасына тартылды. '''1925 ж.'''- Б-4 типті бірінші радиоқабылдағыш құрылды. '''1930 ж., қазан''' – Семей қаласынан әкелінген құрал-жабдықтар негізінде Қалалық телефон станциясы ұйымдастырылды. Бұл құрал-жабдықтар нөмір қоятын құралдан және 20 телефон аппаратынан тұрды. '''1931 жылы''' Рубцовка-Риддер темір-жолының құрылысы басталды. 1938 жылы бұл жол Кенді Алтайды Транссібір және Орта Азия магистралдарымен байланыстырды. '''1934 ж.''' – астық жинау науқанына орай республикамызға Сергей Киров келді. Ол үш күн Шығыс Қазақстанда болды. Осыған орай Большая көшесіне Киров есімі берілді. 1934 жылы Киров сөз сөйлеген көне ғимарат (бұрынғы облыстық Атқару комитеті) қазір тарихи ескерткіш болып саналады. '''1935 ж.'''- облысты аудандармен байланыстрып тұрған әуе жолы ашылды. '''1936 ж.- Атеистік саяси көзқарастың әсерімен Покров храмы құлатылды. Пожарный деп аталатын қалтарма көшеге Максим Горький есімі берілді. '''1939 ж.- Өскемен қаласы Шығыс Қазақстан облысының орталығы болды. Өскемен су-электр станциясының құрылысы басталды. '''1941 жылдың '''8 мамыры күні жол құрлысының екінші кезеңі басталды. Жол құрлысына соғыстың кедергісі көп болды, бірақ, құрлыс жалғаса берді және соғыстың бірінші жылы аяқталды. '''1942 ж.'''- Мыс өндіретін электролит зауытының құрылысы басталды. '''1947 ж.''', қыркүйек – Мыс зауыты алғашқы металл өнімін берді. '''1949 ж.'''- Қазан айында Үлбі металлургия зауыты өз өнімдерін шығара бастады. '''1950 ж.'''- Металл кадмииін өндіру игерілді. '''1950 жыл''' – түсті металдар ғылыми- зерттеу институтының Алтай филиалы құрылды - “Гинцветмет”- “ Алтайцветмет”. 1955 жылы Түсті металдардың Бүкілодақтық тау-кен институты деп қайта өзгертілді.( ВНИИцветмет) '''1951 жыл'''- Өскемен қалалық пионерлер үйі облыстық деп өзгертілді. '''1951 ж.''' Өскемен мыс зауыты қорғасын-мырыш зауыты деп қайта аталды. '''1952 ж,''' маусым- Қорғасын зауыты алдыңғы қатарлы кәсіпорындардың қатарынан орын алды. '''1952 ж. '''20 желтоқсан – ГЭС тұңғыш өндірістік ток қуатын берді. '''1953 ж. '''3 маусым- Өскемен су-электр станциясының тұңғыш шлюзы пайдалануға берілді. Маусым айында конденсатор зауытының құрлысы басталды. '''1954 ж'''. қаңтар айында Защита-Зырян темір жолы пайдалануға ұсынылды. '''1955 ж'''. маусым. Жаңа мыс зауыты іске қосылды. Өндіріске бүкіләлемдік стандартқа сәйкес метал өндіруге лайықты жаңа технология енгізілді. '''1956 ж.''', 19 маусым - Өскемен жиһаз фабрикасы бірінші өнімін берді. '''1957 ж''', 30 сәуір - Өскеменде Металлургтердің мәдениет сарайы ашылды. '''1958 ж.''', 15 наурыз - Өскемен телеорталығы тұңғыш теле хабар ұйымдастырды, осыдан кейін телехабарлар үздіксіз жалғасын тапты. '''1958 ж.''', қазан- Өскемен құрлыс- жол институты ашылды. '''1958 ж. '''6 қараша - алаңда В.И.Ленинге ескерткіш тұрғызылды. '''1958 жылы''' Шығыс машина жасау зауытында болат қорытылды. '''1959 ж.''', сәуір - Өскемен конденсатор зауыты алғашқы өнімін берді. ( 62 конденсатор шығарылды.) '''1959 жылдың '''аяғында өскемендік құрылысшылар қала халқына Байланыс Үйін сыйға тартты. '''1961 ж.''', 16 қазан Өскемен аспаптар зауыты тұңғыш өнімін шығарды. '''1962 ж.''', 11 тамыз - Өскемен Орталық мәдениет Үйі ашылды. '''1962 ж.''', 10 қазан- Өскемен титан-магний комбинаты тұңғыш өнімін берді. '''1963 ж.''', 3 наурыз - Өскемен титан-магний комбинатының тәжірибе цехы титан губкасын өндірді. '''1965 ж.''', 27 наурыз - Өскемен титан –магний комбинаты толық пайдалануға ұсынылды. '''1965 ж.''', 12 қазан - Өскемен аэропортына Өскемен-Алматы авиарейсін орындаған АН-24 лайнері қондырылды. '''1965 ж.''', 6 қараша – “Юбилейный” кинотеатры ашылды. '''1968 ж.''', қаңтар. - Өскемен қаласында керамзит зауытының құрлысы басталды. '''1969 ж.''', 22 наурыз- Өскеменде Спорт сарайы ашылды. (5100 орын) '''1970 ж.''', қаңтар – Шығысқазақстандықтардың Мәскеу, Алматы телехабарларын көруіне арналған магистралдық байланыс желісі пайдалануға берілді. '''1970 ж.''', 9 тамыз - Өскеменде Ертіс арқылы өтетін көпір пайдалануға берілді. '''1970., қазан''' - “Өскемен” қонақүйі пайдалануға берілді. '''1970., шілде''' - Өскемен жібек-маталар фабрикасының негізі қаланды. '''1973., сәуір''' - Өскеменде екі аудан құрылды: Үлбі және Октябрь аудандары. '''1974 ж., қараша''' – Жаңа Согра поселкесінде бақша өнімдерін өндіретін арнаулы КОКП ХХІІІ сьезі атындағы совхоз құрылды. '''1975., 7 мамыр '''- Өскемен қаласының Ертіс жағалауында Ұлы Отан соғысында қаза тапқан шығысқазақстандықтарға ескерткіш қойылды. '''1975., қыркүйек '''- Өскемен мәдени-ағарту училищесі ашылды. '''1979ж., желтоқсан''' – Жібек –маталар комбинатының 500 тігін станогынан тұратын құрылысының үшінші кезеңі басталды. '''1980 ж.''', мамыр – Шығыс Қазақстан аумағында қорықтар туралы шешім қабылданды: оған Күршім, Тарбағатай, Марқакөл, “ Рахман көлі” қорықтары енді. '''1981., қараша''' – О.Бөкеевтің “ Ән салады шағылдар” кітабы жарыққа шықты. '''1982 ж.''', тамыз - Өскемен қаласында Қазақстан композиторларының әндеріне арналған фестиваль өтті. '''1986 ж.''', -Малеев кені пайдалануға берілді. '''1987 ж.''', желтоқсан – қатты аязда Үлбі көпірі істен шықты. '''1989 ж.''', облыстық типография құрылысы аяқталды. '''1990 ж.''', 14 маусым.- Зайсан ауданында 9 баллдық күшті жер сілкінісі болды. '''1990ж.''', 12 қыркүйек- Үлбі металлургия зауытының бериллий өндірісінде жарылыс болды. '''1992.ү қаңтар''' - Қалпына келтірілген Троицк Храмына “Христос Вседержитель” иконы қайтарылды. '''1994 ж.,- қаңтар''' - Өскемен қаласындағы тұңғыш жекешелендірілген жоғары оқу орны Шығыс Гуманитарлық институтының негізі қаланды. '''1996 ж., қаңтар''' – 70 жылдан кейін Троицк Храмы қызметін бастады. '''1997., мамыр''' – Шығыс Қазақстан және Семей облыстары біріктірілді. Қыркүйек айында Краснооктябрьск көшесіне жазушы Мұхтар Әуезовтың есімі берілді. Қазір М.Әуезов даңғылы деп аталады. '''1998 ж.''', 25 қазан – Ертіс өзені арқылы өтетін жаңа көпір пайдалануға берілді. '''1999 ж.''', Қазақстан хоккей құрамасы қысқы Азия ойындарының чемпионы болды.<ref>http://www.oskemen.kz {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080730035544/http://www.oskemen.kz/ |date=2008-07-30 }}</ref> == Халық саны == Өскемен қаласы халқының саны<ref>{{cite web|url=http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-cities.htm|title=City & town of Kazakhstan|publisher=pop-stat.mashke.org|lang=en|accessdate=2016-03-29}}</ref> {| class="wikitable" |- ! 1897 !!1959 !!1970 !!1979 !!1989 !!1991 !!1999 !!2004 !!2005!! 2006 |- |8721 |150 371 |230 340 |274 287 |324 478 |332 900 |310 950 |294 507 |291 518 |288 509 |- ! 2007!! 2008!! 2009!! 2010!! 2011!! 2012!!2013!! 2014!! 2015!! 2016!! 2017!! 2018!! |- |287 693 |286 709 |303 720 |304 973 |307 251 |309 534 |309 510 |314 069 |316 893 |321 202 |328 294 |329 090 |- ! 2019!! 2020!! |- |331 614 |346 127 |} == Өскеменнің рәміздері == === Өскемен қаласының туы: === [[Сурет:Oskemen-remade.png|thumb|right |200px]] Ту Өскемен қаласының елтаңбасы бейнеленген ортасынан шетіне қарай ығысқан ағаштан тұратын тіктөртбұрышты, ақ түсті мата болып табылады.Ағаштың ұлттық оюмен өрнектелген жолағы бар. Матаның қарама-қарсы жақтарында тілше жасайтын екі диагональді жолақтар бірігеді, бұл [[Үлбі]] және [[Ертіс]] өзендерінің қосылуын көрсетеді.Мемлекеттік ту көгілдір түсті, ою және диагоналды жолақтар қаланың өлкелік тиістілігін бейнелейді. Түстердің (ақ, көгілдір, елтаңбаның көптүрлігі) тіркесімі тазалықты, байлықты, өркендеуді білдіреді. Тудың ені мен ұзындығының қатынасы 1:2 === Өскемен қаласының елтаңбасы: === {{main|Өскемен қаласының елтаңбасы}} [[Сурет:Oskemen seal.jpg|thumb|right|90px]] Елтаңбаның негізінде – араларында су кеңістіктері бар тау шыңдары бейнеленген классикалық түрдегі қалқан. Ол жасыл жағалаулармен жиектелген [[Үлбі]] және [[Ертіс]] өзендерін бейнелейді. Елтаңбаның жоғарғы бөлігінде – қаланың аталуы, төменгі бөлігінде қамалдың орналақан жылы жазылған лентамен оралған күзеттік мұнара. Елтаңбаның түсі: сары – байлық пен күшті, көк – сұлулық пен ұлылықты,жасыл – табиғи байлықты білдіреді. Елтаңбаның ені мен ұзындығының қатынасы 4:3 === Гимні === Жаса, Өскемен! Сөзін жазғандар: В. Юркина, С. Апасова Әнін жазған: С. Апасова 1. В самом сердце Рудного Алтая Над рекой, у каменных высот Ты стоишь как крепость вековая Мира и спокойствия оплот. Подружились Левый с Правым Две судьбы в одну объединив, Всем народом трудовым и славным Крепость в город-сказку превратив! ПРИПЕВ: Славься, Усть-Каменогорск! Встанем рядом и споем друг-другу: "Мы тобой гордимся, Усть-Каменогорск, Город казахстанских металлургов!" 2. Твой металл известен всей планете??? В Атомпроме нет тебя сильней, Здесь в хоккей играют наши дети, В Высшей Лиге знают твой хоккей! Жасай бер қиындық көрместен, Әр күнi дәулетiң өрлеткен. Жасай бер жылдармен жасарып, Ұл-қызың бесiктей тербет сен. ПРИПЕВ: Жаса, Өскемен, Жаса! Әсем әнмен, әсем жырмен өрiлiп. Мақтанамыз өзiңмен Сүйемiз сенi Оттай ыстық сезiмменен. Славься, Усть-Каменогорск Встанем рядом и споем друг-другу: "Мы тобой гордимся, Усть-Каменогорск, Город казахстанских металлургов!" "Мы тобой гордимся, Усть-Каменогорск, Город казахстанских металлургов!" Город казахстанских металлург == Экология == Бүгінгі күні [[экология]] мәселесі Өскемен қаласы үшін ең өзектілердің бірі болып табылады, өйткені Өскемен [[қала]]сы бірегей урбанизацияланған жүйені көрсететін [[Қазақстан]]ның өте ірі өнеркәсіптік орталықтарының бірі болып табылады. [[Қала]]да қалыптасқан [[экология]]лық ахуалды ескере отырып, жергілікті атқарушы билікпен экология мәселелеріне және қоршаған табиғат ортасын жақсарту мен тұрақтандыруға бағытталған табиғатты қорғау іс-шараларының орындалуына көп көңіл бөлінеді, олар облыстық және жергілікті бюджет есебі қаражатындағыдай, табиғат пайдаланушы кәсіпорындардың жеке қаражаты есебінен де жоспарлануда және жүзеге асырылуда. [[Сурет:Bulvar oskemen.jpg|thumb|left |250px]] «2008-2010 жылдарға арналған [[Шығыс Қазақстан облысы|ШҚО]] қоршаған ортаны қорғау» өңірлік бағдарламасының аясында Өскемен қаласына шарт бойынша жос-парға сәйкес 2010 жылы облыстық бюджет қаражатынан 54,6 млн теңге бөлінді, олар жыл қорытындысы бойынша 100 % мөлшерінде игерілді. 2010 жылға арналған шарт бойынша нақтыланған жоспарға сәйкес Өскемен қаласын көріктендіру бойынша табиғатты қорғау іс-шараларын жүзеге асыруға жергілікті бюджет қаражаты есебінен 12,1 млн теңге бөлінді, олар 100 % мөлшерінде игерілді. Өскемен қаласының табиғатты пайдаланушы – ірі кәсіпорындарымен [[Қазмырыш|(«Қазмырыш» ЖШС]], [[Үлбі металлургиялық зауыты|«ҮМЗ» АҚ]], [[Өскемен титан-магний комбинаты|«ТМК» АҚ]], [[Өскемен ЖЭО|«Өскемен ЖЭО»]] және «Согралық ЖЭО» ЖШС) 2010 жылы жоспарланған табиғатты қорғау іс-шаралары жыл қорытындысы бойынша жоспарланғанның 108 % игерілді. Өскемен қаласы [[әкім]]інің төрағалығымен экология мәселесі бойынша жұмыс тобы құрылды, оның құрамына облыс жұртшылығы Кеңесінің сараптамалық [[комиссия]] өкілдері кіреді. 2010 жылы жұмыс тобының 12 отырысы өткізіліп, оның жұмыс барысында [[қала]] үшін бірінші кезектегі келесі экологиялық мәселелер зерделеніп, қарастырылды: 1. 2005-2009 жылдар аралығындағы қала атмосферасының ластануына талдау жүргізілді; 2. Қаланың орталық бөлігінде көлік құралдарын доғаруды шектеу арқылы қаланың орталық көшелері босатылды және светофорлар жұмысының мерзімділігі реттелді; 3. Қаланың жолаушылар тасымалдаушы кәсіпорындарының жылжы-малы құрамы шығындылар нормасына сәйкес тексерілді; 4. [[Су]] деңгейінің төмендегені үшін [[Ертіс]] алабын егжей-тегжейлі зерделеу бойынша жұмыс жүргізілді, оның қорытындысында [[Ертіс]] алабы су деңгейінің төмендеуі табиғатты-климаттық өзгерістерге байланысты болатындығы анықталды; 5. [[Атмосфера]] ауасының ахуалын мониторингтеу, зиянды заттарды бейтараптау және [[су]] ағысын тазалау бойынша басқа елдердің тәжірибесі зерделенді және оларды Өскемен қаласына енгізу мүмкіндіктері қарастырылды. Климаты шұғыл континенталдық. Қаңтардағы орташа температура -17 тен -26 градусқа, шілде айында +19,6 тен +23 градусқа дейін көтеріледі. Ауа райының абсалюттік көрсеткіші қыста -55, жазда +41 градус. Жауын шашынның түсу мөлшері әркелкі, негізінен жылына 1000мм. 2004 жылдың 1-қазанына дейінгі мәлмет бойынша қала халқының саны 302,9 мың адам, соның ішінде 292,2 мыңы қала, 10,7 мыңы ауыл тұрғындары. Қала территориясына Меновной ауылдық округына кіретін Ахмер, Жаңа Ахмер, Ново-Явленка, Самсоновка, Меновной, Ново-Троицк, Прудхоз ауылдары қосылған. Жергілікті мемлекеттік басқару өкілеттік және атқару органдары арқылы жүргізіледі. Атқару билігін қала әкімі жүзеге асырады. Жергілікті мемлекеттік басқару қызметінің экономикалық және қаржылай негізін қалалық коммуналдық меншік құзырындағы жергілікті бюджет пен мүлік құрайды. Экономикалық құрылымда өнеркәсіп 57%, сауда 29%, құрлыс 10%, көлік және байланыс 2%, ауыл шаруашылығы 1% алады. Өскемен қаласының облыстық жалпы ішкі өнімдегі үлесі өнеркәсіпте 49,7%, негізгі капиталға инвестиция салуда 46,2%, жолаушыларды тасымалдауда 50,4%, сыртқы сауда айналымында 72,1%, саудада 51,7% ауыл шаруашылығында 1,2% құрайды. == Өскемен қаласының құрметті азаматтары == [[Славский Ефим Павлович]], 1898ж.т., Бірінші атты әскер армиясының комиссары болған. [[Мәскеу]] түсті металдар институтын бітіргеннен кейін Орджоникидзе қаласында “ [[Электроцинк]]” зауытының директоры қызметін атқарған. [[Славский Е.Ф.]] машинажасау министрі кезінде Өскемен қаласын дамытуға еңбек сіңірді.. [[Протозанов Александр Константинович]], 1915 ж.т. 1969-1984 жылдар аралығында Шығыс –[[Қазақстан]] обкомының бірінші хатшысы болған. Осы жылдары Жаңа Сограда теплица, сол сияқты, құс фабрикасы, кинотетрлар, мәдениет үйлері тұрғызылды.. [[Михаил Иванович Чистяков|Чистяков Михаил Иванович]] (1917-2006) — майдангер, ақын, [[Қазақстан]] жазушылар Одағының мүшесі. [[Ахат Сәлемхатұлы Күленов|Күленов Ахат Сәлемхатұлы]] (1932-2007) — УК СЦК” АҚ бұрынғы президенті. Оның бастамасымен комбинатта алтын және күміс өндірілді. Ахат Сәлемхатович Ертістің сол жағалауына тұрғын –үй коттедждері құрылысын ұйымдастырды, халықтың айтуынша Куленов немесе Металлургтер поселкасы деп аталады. [[Иванов Анатолий Степанович]], 1928., жазушы, “[[Повитель]]”, “Тени исчезают в полдень”, “ [[Вечный зов]]” романдарының авторы. [[Баталов Юрий Васильевич]], Д.Серікбаев атындағы Шығыс –Қазақстан техникалық университетінің ректоры. Ю. В.Баталовтың тұсында Өскемен құрлыс-жол институты Қазақстанның ең ірі оқу орнының біріне айналды. [[Ережеп Әлхайырұлы Мәмбетқазиев|Мәмбетқазиев Ережеп Әлхайырұлы]], (1937 ж.т.), С. Аманжолов атындағы Қазақстан университетінің ректоры. Ережеп Әлхайырұлының ұйымдастыруымен бұл оқу орны Қазақстанда бірінші болып классикалық университет статусын алды. [[Бағдат Мұхаметұлы Шаяхметов|Шаяхметов Бағдат Мұхаметұлы]] (1946-2013) — қарапайым жұмысшыдан Өскемен титан-магний комбинатының директорлығына дейінгі жолдан өтті. Комбинатты 90-жылдардағы экономикалық қысымнан шығарды. [[Плахута Алексей Егорович]], 1936 ж.т., Ертіс құрлыс басқармасын басқарған. Оның басшылығымен Өскеменде Спорт сарайы, Орталық Мәдениет үйі, [[Ертіс]] жағалауы мен Қызыл қырандар жағалауы, алты мектеп, балалар бақшасы, училищелер, Ұлы Отан соғысында қаза тапқандарға арналған ескерткіш тұрғызылды. [[Коротина Мария Ивановна]], 1927ж.т., бас хирург, жедел жәрдем ауруханасы бас дәрігерінің орынбасары . [[Мария Ивановна]] өз өмірін денсаулық сақтау ісіне арнаған жан. == Өнеркәсіп == Қаланың экономикалық ахуалы соғы жылдары тұрақты даму үстінде. Оған жылдан-жылға өсіп келе жатқан өнеркәсіп көрсеткіштері ықпал етіп отыр (2000ж – 12,2%, 2001ж - 116,3%, 2002ж - 102,3%, 2003ж - 105,8%, 2004ж – 105,9%). Экономиканың басты тұтқасы түсті металургия. Бұл сала обылыс, сол секілді қала экономиасының барометрі болып табылады. Қала өнеркәсібі жалпы республика шеңберінде танымал кәсіпорындармен атақты, олар "Үлбі металургиялық зауыты" АҚ, "Қазмырыш" ҰҚ, "Өскемен титан-магний зауыты" АҚ және т.б. Машина жасау кешенінде [[Шығысмашзауыт|«Шығысмашзауыт» АҚ]], [[Азия Авто|«Азия Авто» АҚ]], "Өскемен арматура заводы" АҚ, "Өскемен конденсатор заводы" АҚ басқа да кәсіпорындаржұмыс істеп, негізінен тау кен және өңдеу жабдықтарын, мұнай-газ құбыры арматурасы, автомобиль, конденсатор жасаумен айналысады. Қалада ірі тамақ өнеркәсіптері де орналасқан, атап айтсақ: "Май" ААҚ, "Эмиль" ЖШС, "Үлбі-Комплекс" ЖШС, "Әділ" ААҚ. Өндіріс орындары ет және сүт өңдеу, өсімдік және сары май, кондитер, ликер өнімдерін және т.б. ауыл шаруашылық өнімдерін өндіруге бағытталған. == Мәдениет == === Музей === *Облыстық жергілікті тарих мұражайы *Шығыс – Қазақстан Облыстық сәулет-этнографиялық және табиғи-ландшафтық мұражай қорығы *Шығыс Қазақстан өнер мұражайы [[Сурет:Abai oskemen.jpg|thumb|right|250px|Абайдың мүсіні]] === Кітапханалар === *А.С.Пушкин атындағы облыстық кітапхана *Өскемен қаласы әкімдігінің «Оралхан Бөкей атындағы орталықтандырылған кітапханалар жүйесі» *Шығыс Қазақстан Облыстық балалар мен жасөспірімдер кітапханасы *Шығыс Қазақстандағы республикалық ғылыми-техникалық кітапхана филиалы *Шығыс Қазақстан облыстық зағиптар мен көзі нашар көретін азаматтардың арнаулы кітапханасы (ШҚО-да жалғыз) [[Сурет:Dramteatr-oskemen.jpg|thumb|right|250px|Жамбыл атындағы Шығыс Қазақстандық драма театры]] == Театрлар мен залдар == *[[Шығыс Қазақстан облыстық драма театры|Жамбыл атындағы Шығыс Қазақстандық драма театры]] *Шығыс Қазақстан облыстық филармониясы *Облыстық халықтар достығы үйі *Металлургтер мәдениет сарайы *[[Борис Александров атындағы спорт сарайы]] === Кинотеатрлар === *'''Юбилейный''' — 6 кинозал *'''Hollywood''' — 2 кинозал *'''ЭХО''' — 3 кинозал *'''5D''' кинотеатры == Діни ғимараттар == == Өскеменнің діні == 2017 жылға қалада 28 діни бірлестік жұмыс істейді. Оның ішінде: бес мешіт; Православие приходтары – 7; Протестанттық бірлестіктер – 13; Рим-католик шіркеуі «Қасиетті Розаридің Әулие Мария Мәриям»; Өскемендегі Кришна санасы қоғамы; ВКО еврей қауымы. Жоғарыда аталған діни бірлестіктерде 25 ғибадат орны бар. == Бұқаралық ақпарат құралдары == === Телеарналар === *'''«Алтай» телеарнасы''' *'''«Атамекен» телеарнасы''' === Радиостанция === * «Радио NS» — 107.0 МГц * «Русское радио» — 100.5 МГц * «Еуропа Плюс Қазақстан» — 101.8 МГц * «TENGRI FM» — 103.5 МГц * «Radio MIX» — 107.9 МГц * «Авторадио Қазақстан» — 104.7 МГц * «Gakku FM» — 106.0 МГц * «Радио Дача» — 102.3 МГц * «Қазақ радиосы» — 104.0 МГц * «Шалқар радиосы» — 105.6 МГц === Газеттер === *«Устинка плюс» апталық ақпараттық газеті *«Менің қалам» апталық газеті *«Рудный Алтай» әлеуметтік-саяси апталығы *«Дидар» саяси апталығы *«7 күн» облыстық газеті *«Заң» заң туралы газет *«Өскемен жылжымайтын мүлік» газеті *«Flash» газеті *«Стимул» газеті *«Моя усадьба» газеті *«Регион-Press» газеті *«Вестник компании» газеті *«Из рук в руки» жеке хабарландырулар газеті *«1000 объявлений» жеке хабарландырулар газеті *«Всё для вас» жеке хабарландырулар газеті *«Авто Инфо» жарнамалық және ақпараттық газеті *«Реклам» газеті == Білім мен ғылым == 2017 жылдың 1 шілдедегі жағдай бойынша қалада 44 мектеп жасына дейінгі балалар мекемелері және 48 мектеп жұмыс істеді (оның ішінде 2 жеке). === Орта кәсіптік білім беру === *С. Аманжолов ат. ШҚУ Жоғарғы колледжі *Д. Серікбаев ат. ШҚТУ Жоғарғы техникалық колледжі *Шығыс Қазақстан менеджмент пен технология колледжі *Өскемен медициналық колледжі *Техника-экономикалық колледжі *Құмаш Нұрғалиев атындағы колледжі *Шығыс Қазақстан заң колледжі *Шығыс Қазақстан техника-экономикалық колледжі *Шығыс техникалық гуманитарлық колледжі (ШТГК) *Өскемен құрылыс колледжі *Өскемен техникалық колледжі *Өскемен қызмет көрсету саласы колледжі *Қазақстан-Корей «Квансон» колледжі *Көлік және өмір қауіпсіздігі колледжі *Кәсіптік оқыту және сервис колледжі *Стоматологиялық колледж *Бизнес пен құқық колледжі *Абдуллин бауырларының атындағы Шығыс Қазақстан өнер колледжі *ҚАЕУ колледжі *Өскемен политехникaлық колледжі === Жоғарғы оқу орындары === *[[Дәулет Серікбаев атындағы Шығыс Қазақстан техникалық университеті|Дәулет Серікбаев атындағы Шығыс Қазақстан техникалық университеті]] *[[Сәрсен Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан Университеті]] *[[Қазақстан-Американдық еркін университеті|Қазақстан-Американдық еркін университеті (ҚАЕУ)]] *Шығыс Қазақстан аймақтық университеті (ШҚАУ) *Алматы Экономика және Статистика Академиясы (АЭСА) *филиалдар: **Өскемендегі Г.В.Плеханов атындағы Ресей экономикалық университеті филиалы **Өскемен филиалы «Ақпараттық технологиялар» жеке мекемесі Қалада КСРО министірлігінің Кеңесімен шешімімен Бүкілодақтық ғылыми-зерттеу және тау-кен металлургия институты ретінде құрылған [[1950 жыл]]дан бастап [[Шығыс ғылыми-зерттеу тау-кен-металлургия түсті металдар институты]] жұмыс істейді. == Өскемен мәдениетте == Қала [[Николай Иванович Анов|Николай Ановтың]] «Пропавший брат» және «Огни на Иртыше» кітаптарында, [[Николай Симонович Чекменёв|Николай Чекменёвтың]] «Семиречье» романында, «[[Гауһар тас аңшылары|Охотники за бриллиантами]]» телесериалда, «[[Экипаж (фильм, 1979)|Экипаж]]» и «[[Тағдыр тәлкегі немесе жеңіл буыңызбен!|Тағдыр тәлкегі»]] фильмінде айтылады. [[Павел Николаевич Васильев|Павел Васильевтің]] «Серафим Дагеев қаласы» және [[Михаил Иванович Чистяков|Михаил Чистяковтың]] «Усть-Камень» өлеңдері Өскеменге арналған. Виктор Дьяковтың «Дорога в никуда» романында, «Путешествие на Бухтарму» әңгімеде кездеседі. == Қала басшылары == === [[Қазақстанның ірі қалаларының әкімдері|Әкімдер]] === #[[Николай Тимофеевич Носиков]] (1992 — 1995) #[[Юрий Анатольевич Кудинов]] (1995 — 1997) #[[Александр Александрович Лукин (саясаткер)]] (16 мамыр 1997 — 1999) #[[Вера Николаевна Сухорукова]] (қыркүйек 1999 — қаңтар 2003) #[[Александр Васильевич Гречухин]] (қаңтар 2003 — қаңтар 2004) #[[Амангелді Қажібайұлы Қажібаев]] (15 қаңтар 2004 — қаңтар 2005) #[[Мағзам Тоғжанұлы Баяндаров]] (қаңтар 2005 — 30 мамыр 2005) #[[Александр Михайлович Быстров]] (30.05.2005 — 2006) #[[Манарбек Қадылғұмарұлы Сапарғалиев]] (14.09.2006 — 2007) #[[Шәкәрім Сабырұлы Бұқтығұтов]] (наурыз 2007 — тамыз 2008) #[[Темірбек Жұмақұлұлы Қасымжанов]] (тамыз 2008 — 2009) #[[Ислам Әлмаханұлы Әбішев]] (наурыз 2009 — ақпан 2012) #[[Серік Шәуенұлы Тәукебаев]] (3 ақпан 2012 — 25 мамыр 2013) #[[Темірбек Жұмақұлұлы Қасымжанов]] (25 мамыр 2013 — 20 сәуір 2016) #[[Ерлан Қапарұлы Аймұқашев]] (20 сәуір 2016 — 3 мамыр 2017) #[[Қуат Мұхитұлы Тұмабаев]] (30 мамыр 2017 — 16 тамыз 2018) # [[Жақсылық Мұқашұлы Омар]] (20 тамыз 2018 — бүгінгі күндері) == Өскемендегі оқиғалар == * 2010 жылдың 7 қыркүйегінде қалада екі елдің президенттері [[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]] пен [[Дмитрий Анатольевич Медведев|Дмитрий Медведевтің]] қатысуымен Қазақстан мен Ресейдің өңіраралық ынтымақтастығының VII форумы өтті. Мемлекет басшылары [[Дәулет Серікбаев атындағы Шығыс Қазақстан техникалық университеті|Дәулет Серікбаев атындағы Шығыс Қазақстан мемлекеттік техникалық университетінде]] болды (Өскемен жол құрылыс институты). == Туыстас қалалар == *{{flagicon|South Korea}} [[Каннын]], [[Корея Республикасы|Оңтүстік Корея]] — 2011 жылдан бастап. *{{flagicon|Turkey}} [[Бурса]], [[Түркия]] — 2011 жылдан бастап. *{{flagicon|Belarus}} [[Бобруйск]], [[Беларусь]]. *{{flagicon|Israel}} [[Йокнеам-Илит]], [[Израиль]] — 2012 жылдан бастап. *{{flagicon|Russia}} [[Барнауыл]], [[Ресей]] — 2012 жылдан бастап. *{{Ту|Моңғолия}} [[Өлке (қала)|Өлке]], [[Моңғолия]] — 2018 жыл 1 ақпаннан бастап. == Суреттер == [[Сурет:DKM uka.jpg|thumb|right|200px|Металлургтер мәдениет сарайы]] [[Сурет:Baiterek uka.jpg|thumb|left|200px|Бәйтерек]] [[Сурет:Ust1.jpg|thumb|200px|center|Қаланың типтік шағын ауданы]] == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Шығыс Қазақстан облысы}} {{Қазақстан қалалары}} {{Өскемен қалалық әкімдігі елді мекендері}} [[Санат:Қазақстан облыстарының орталықтары]] [[Санат:Ертіс бойындағы қалалар]] [[Санат:Өскемен]] b6oaiejji399keqo95tki9zhlqnh49k 0 3519 3055343 3054647 2022-07-29T03:03:21Z Kazman322 116706 wikitext text/x-wiki {{мағына|Қазақ (айрық)}} {{Этникалық топ |атауы = Қазақтар |сурет = {{Фотомонтаж | photo1a = AbaiPainting.jpg | photo1b = Abylai khan.jpg | photo1c = Kurmangazy 175.jpg | photo1d = USSR stamp Ch.Valikhanov 1965 4k.jpg | photo1e = Altynsarin.jpg | photo2a = Mashhur Zhusup.jpg | photo2b = Baitursynov.jpg | photo2c = Timur Bekmambetov by Gage Skidmore.jpg | size = | position = center | spacing = 2 |color_border = white |color = white |size = 266 | foot_montage = [[Абай Құнанбайұлы]] • [[Абылай хан]] • [[Құрманғазы Сағырбайұлы]] • [[Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов|Шоқан Уәлиханов]] <br /> [[Ыбырай Алтынсарин]] • [[Мәшһүр Жүсіп Көпеев]] • [[Ахмет Байтұрсынұлы]] • [[Темір Нұрбақытұлы Бекмамбетов|Темір Бекмамбетов]] }} |сурет тақырыбы = |саны = 16 000 000 аса |аймақ1 = {{KAZ}} |саны1 = 13 029 227 (01.01.2021)<ref name="KZ2021">[https://stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT414397 2021 жыл басына Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны]</ref> |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{CHN}} |саны2 = 1&nbsp;400&nbsp;000 — 1&nbsp;500&nbsp;000<ref name="China">Согласно переписи 2000 ж. численность казахов составила 1&nbsp;250&nbsp;458 чел.[http://www.china.org.cn/english/features/EthnicGroups/136924.htm], в последующие годы на численность казахского населения оказывали влияние не только более высокая по сравнению с ханьцами рождаемость, но и наличие определённых ассимиляционные процессы. Приводимые в некоторых источниках оценки, в основном, исходят из более быстрого роста казахского населения по сравнению с ханьским и, соответственно, некоторого увеличения доли казахов в населении КНР (составляла 0,104 % в 2000 ж.), но даже при сохранении этой доли численность казахов составит ок.1,4 млн чел.</ref> |түсініктемелер2 = |аймақ3 = {{UZB}} |саны3 = 800&nbsp;000&nbsp; — 1&nbsp;100&nbsp;000<ref name="Uzb-2009">доля казахов в населении Узбекистана по данным переписей 1959—1989 жж. оставалась стабильной ок.4,1 % (существует оценка, [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uz.html#People приводимая ЦРУ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160709035649/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uz.html#People |date=2016-07-09 }}, согласно которой в 1996 ж. доля казахов сократилась до 3 %). Имеется официальная оценка Узбекистана [http://books.google.com/books?ei=F-jgSZyCJI3aygSpidyzDQ&id=wvnqAAAAIAAJ&dq=%D0%9C%D0%B8%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F+%D0%B2+%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B5+%D0%BD%D0%B0+%D1%80%D1%83%D0%B1%D0%B5%D0%B6%D0%B5+XXI+%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D0%B0%3A+%D0%BE%D1%81%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D1%8B%D0%B5+%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%B8+%D0%B8+%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%BF%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%B8%D0%B2%D1%8B.&q=940&pgis=1#search_anchor (цит. по книге Е. Ю. Садовской «Миграция в Казахстане на рубеже XXI века : основные тенденции и перспективы»] ISBN 9965-593-01-9), согласно которой в 1999 ж. численность казахов составляла 940,6 тыс. чел. или 3,8 %. Если принять сохранение доли казахов на уровне 4,1 % (без учета репатриации части казахов-оралманов в Казахстан) и [http://www.stat.uz/STAT/2008year/doklad_rus_tab.pdf численность населения Узбекистана в середине 2008 ж.] в размере 27,3 млн чел., то численность казахов в Узбекистане составит ок. 1,1 млн чел., если же применить оценку доли казахов в 3 %, их число в середине 2008 составит ок. 0,8 млн чел. По данным [http://www.library.cjes.ru/online/?a=con&b_id=416 Этнического атласа Узбекистана] в 2000 ж. в стране было 990&nbsp;022 казахов</ref> |түсініктемелер3 = |аймақ4 = {{RUS}} |саны4 = 647&nbsp;732 (2010)<ref name="Prerepis2010total">[http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab5.xls Данные переписи населения РФ 2010 ж.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20211223052305/http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab5.xls |date=2021-12-23 }}</ref> |түсініктемелер4 = |аймақ5 = {{MNG}} |саны5 = 101 526<ref name="Mongol">[http://www.toollogo2010.mn/doc/Main%20results_20110615_to%20EZBH_for%20print.pdf Перепись населения Монголии 2010 ж.]</ref> |түсініктемелер5 = |аймақ6 = {{TKM}} |саны6 = 40 000 <ref name="Turkmen">В 1995 ж. численность казахов составляла 86 987 чел [http://www.chrono-tm.org/?0248042254000000000000011000000] или 1,94 % населения. Впоследствии наблюдался массовый выезд казахов-оралманов в Казахстан: 22 тыс. до 2001 ж. и ещё 38-40 тыс. в период 2001—2007 жж. По сообщениям прессы [http://www.chrono-tm.org/?0248042562000000000000011000000], [http://www.chrono-tm.org/?0248042371000000000000011000000], [http://www.chrono-tm.org/?0248041957000000000000011000000] значительная часть казахов уже покинула Туркменистан</ref> |түсініктемелер6 = |аймақ7 = {{KGZ}} |саны7 = 32&nbsp;900<ref name="Киргизия">[http://212.42.101.124:1041/stat1.kg/images/stories/docs/Kyrgyzstan%20v%20zifrah/Demo/6.pdf Национальный статистический комитет Кыргызской Республики. Национальный состав населения. Оценка на 1 қаңтар 2011 ж.]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} По переписи 1999 ж. в Киргизии было 42&nbsp;657 казахов ([http://www.demoscope.ru/weekly/2005/0197/analit04.php/ Демографические тенденции, формирование наций и межэтнические отношения в Киргизии в 1926—2000 ж. Демоскоп]), численность казахов сокращается в результате выезда за пределы Киргизии, так в только за 2008 год убыль за счёт миграции составила 701 чел. или 2,1 % численности казахов ([http://www.stat.kg/stat.files/tematika/%D0%B4%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84/%D0%9A%D1%8B%D1%80%D0%B3%D1%8B%D0%B7%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%20%D0%B2%20%D1%86%D0%B8%D1%84%D1%80%D0%B0%D1%85/%D0%B4%D0%B5%D0%BC%D0%BE11.pdf Распределение внешних мигрантов по национальностям в 2008 ж.]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}), в 2009 ж. убыль составила 630 чел. или 1,9 % ([http://www.stat.kg/stat.files/tematika/демограф/Кыргызстан%20в%20цифрах/демо11.pdf Распределение внешних мигрантов по национальностям в 2009 ж.]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}), в 2010 ж. — убыль 759 чел. или 2,3 % ([http://212.42.101.124:1041/stat1.kg/images/stories/docs/Kyrgyzstan%20v%20zifrah/Demo/11.pdf Распределение внешних мигрантов по национальностям в 2010 ж.]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}). Определённое влияние на численность казахов оказывает и их ассимиляция.</ref> |түсініктемелер7 = |аймақ8 = {{IRN}} |саны8 = 9&nbsp;000<ref name="Iran">http://news.iran.ru/news/32852/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304075522/http://news.iran.ru/news/32852/ |date=2016-03-04 }} Казахи «ядерного» Ирана</ref> |түсініктемелер8 = |аймақ9 = {{UKR}} |саны9 = 5&nbsp;526<ref>{{cite web|url=http://2001.ukrcensus.gov.ua/rus/results/nationality_population/nationality_popul1/select_51/?botton=cens_db&box=5.1W&k_t=00&p=100&rz=1_1&rz_b=2_1%20%20%20%20%20%20%20%20%20 &n_page=5|title=Всеукраинская перепись населения 2001 ж. Распределение населения по национальности и родному языку|publisher=Государственный комитет статистики Украины}}</ref> |түсініктемелер9 = |аймақ10 = {{BLR}} |саны10 = 1 068 (2019 ж.)<ref>{{cite web|url=https://www.belstat.gov.by/upload/iblock/df5/df5842f32b1b8a711043f8f54856f5c8.pdf|title=Перепись населения Республики Беларусь 2019 года. Национальный состав населения Республики Беларусь|publisher=belstat.gov.by}}</ref><br> |түсініктемелер10 = |аймақ11 = {{TJK}} |саны11 = 900<ref name="Таджикистан">{{cite web|url=http://www.demoscope.ru/weekly/2005/0191/analit05.php|title=Итоги переписи населения Таджикистана 2000 ж.: национальный, возрастной, половой, семейный и образовательный составы|author=Михаил Тульский|publisher=«[[Демоскоп]]»|archiveurl=http://www.webcitation.org/61CULh3l6|archivedate=2011-08-25}}</ref> |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[қазақ тілі|қазақша]] |діні = [[Ислам|Ислам діні]] |этникалық топтары =[[түркілер]], [[ноғайлар]], [[қарақалпақтар]], [[башқұрттар]], [[татарлар]] |ескертпелер = }} '''Қазақтар''' — Орталық Еуразияны мекендейтін түркітілдес [[этнос]] және [[ұлт]]. Дешті-Қыпшақ даласын мекендеген көптеген этностар мен этно бірлестіктердің өзара араласуының нәтижесінде қалыптасты. Қазақтар ретінде [[Қазақ хандығы]]ның құрылуымен белгілі бола бастады. Тілдік құрылымы жағынан [[Түркі тілдері|Түркі тілдес халықтардың]] солтүстік-батыс [[Қыпшақ тілі тармағы|қыпшақ]] тобына жатады. [[Қазақ тілі]]нде сөйлейдi. Қазақтар [[Қазақстан]]мен көршілес [[Моңғолия]] ([[Баян-Өлгей аймағы]]), [[Қытай]] ([[Іле Қазақ аутономиялық облысы]]), [[Ресей]], [[Өзбекстан]], [[Қырғызстан]], [[Түрікменстан]] елдерінің жерін бірыңғай қоныстаған. Қазақстандағы қазақтар саны 13 млн. адам (2021 ж), әлемде шамасында 16 млн. адам құрайды. [[Сурет:Казахи в Казахстане.png|thumb|right|300px|2022 жыл басындағы Республика облыстары бойынша қазақтардың үлесі{{легенда|#f5fff5|10.0 - 19.9 %}} {{легенда|#c3ffc3|20.0 - 29.9 %}} {{легенда|#91ff91|30.0 - 39.9 %}} {{легенда|#5fff5f|40.0 - 49.9 %}} {{легенда|#2dff2d|50.0 - 59.9 %}} {{легенда|#00fa00|60.0 - 69.9 %}} {{легенда|#00c800|70.0 - 79.9 %}} {{легенда|#009600|80.0 - 89.9 %}} {{легенда|#006400| 90.0 % жоғары}}]] == Қазақ халқының қалыптасуы == {{main|Қазақ халқының қалыптасуы}} {{main|Қазақтар (этногенез)}} == Қазақ халқының ру-тайпалық құрылымы == {{main|Қазақ рулары}} == Тарихы == {{Қазақстан тарихы}} ==== Қазақ хандығы ==== Қазақ хандығының құрылуы және нығаюы (15-16 ғғ.) Қазақ хандығының пайда болуы [[Қазақстан]] жерінде 14-15 ғғ. болған әлеуметтік-экономикалық және этникалық-саяси процестерден туған заңды құбылыс. Өндіргіш күштердің дамуы, көшпелі ақсүйектердің экономикалық қуатының артуы, феодалдық топтардың тәуелсіздікке ұмтылуы, осы негізде [[Әбілхайыр хандығы]] мен [[Моғолстан]] арасындағы тартыстың өршуі, әлеуметтік қайшылықтардың үдеyi 15 ғ. 2 жартысында бұл мемлекеттердің құлдырап ыдырауына апарып соқтырды. Әсіресе Әбілхайыр (1428-1468) Жошы-Шайбан- Дәулет-Шайх оғланның ұлы хандығы өте нашар еді. Территориясы батысында [[Жайық]]тан бастап, шығысында Балқаш көліне дейін, оңтүстігінде Сырдың төменгі жағы мен Арал өңірінен, солтүстігінде [[Тобыл]]дың орта ағысы мен [[Ертіс]]ке дейінгі жерді алып жатты.Бір орталықа бағынған мемлекет болмады. Көптеген ұлыстарға бөлінді. Олардың басында Шыңғыс әулетінің әр тармақтағы ұрпақтары, көшпелі тайпалардың билеушілері тұрды. Әбілхайыр билік еткен кезде халық өзара қырқыс пен соғыстан шаршады. 30 жж. ол Тобыл бойында Шайбани ұрпағы Махмұт Қожаханды талқандады. Сыр бойындағы далада Жошы әулетінің Махмұтханы мен Ахметханын(Тоқа Темір тұқымы) жеңді. [[1446]] жылы Әбілхайыр Темір ұрпақтары мен Ақ Орда хандары ұрпақтарынан Сыр бойы мен Қаратау баурайындағы — [[Сығанақ]], [[Созақ]], [[Аққорған]], [[Өзгент]], Аркүк сияқты қалаларды басып алады. [[1457]] ж. Үз-Темір тайшы бастапан ойраттардан (жайылым жер іздеген) [[Түркістан]] өңірінде жеңіліп қалды. Масқара ауыр шарт жасасып, ойраттар [[Шу]] арқылы өз жерлеріне кетті. Ал Әбілхайыр өз ұлысында , қатал тәртіп шараларын орнатуға кіріседі. Бұл халық бұқарасының оған деге өшпенділігін күшейтті. Нәтижесінде халықтың жартысы Шығыс [[Дешті Қыпшақ]]тан Түркістан алқаптарына және [[Қаратау]] бөктерлерінен [[Жетісу]]дың батыс өңіріне көшіп барулары еді. Оны [[Жәнібек сұлтан]] пен [[Керей сұлтан]] басқарды. [[Дешті Қыпшақ]] пен Жетісудағы көшпелі бұқара феодалдық қанаудың күшеюіне, соғыстарға наразылық ретінде , хандар мен феодалдардың қол астынан көшіп кетіп, қоныс аударды. Сөйтіп, 15 ғ. 50-70 жж, яғни 1459ж. Әбілхайыр хандығынан Жетісудың батысына Есенбұға хан иелігіне [[Шу]] мен [[Талас]] өзендерінің жазықтығына көшіп келді. Олардың қоныс аударуының бір себебі, оларды Шыңғыс әулетінен шыққан Керей хан мен Жәнібек ханның жаңа қалыптасып келе жатқан қазақ халқының дербес мемлекетін құру, оның тәуелсіз саяси және экономикалық дамуын қамтамасыз ету жолындағы қадамы мен қызметі өз ықпалын тигізді. Жетісу рулар мен тайпалар мемлекет бірлестігінің орталығына айналды. Олардың саны 200 мың адамға жетті. Моғолстан ханы Есенбұға өзінің солтүстік шекарасын қорғату үшін, сондай-ақ өзінің бауыры Тимурид Абу Саид қолдап отырған Жүністің шабуынан батыс шекарасын қорғату үшін пайдаланғысы келді. Жәнібек қазақ хандығының тұңғыш шаңырағын көтерген Барақ ханның ұлы, ал Керей оның ағасы Болат ханның баласы. Барақтан басталатын қазақтың дербес мемлекеттігі жолындағы күресті оның туған ұлы мен немересінің жалғастыруы табиғи құбылыс. [[Мырза Мұхамед хайдар Дулати]] Қазақ хандығының құрылған уақытын хижраның 870 жылына (1465-1466 жж.) жатқызады. Қазақтың алғашқы ханы болып [[Керей]] жарияланды (1458-1473 жж.). Одан кейін қазақ ханы болып [[Жәнібек хан|Жәнібек]] сайланды (1473-1480 жж.). Бұлардың тұсында Жетісу халқы, 1462 жылы [[Моғолстан]] ханы Есенбұға өлгеннен кейін ондағы тартыстың күшеюіне байланысты, өзара ынтымақтықты нығайтуға үлес қосты. Әбілхайыр хандығынан көшіп келушілер Жәнібек пен Керейдің қазақ хандығын күшейте түсті. Едәуір әскери күш жинаған және Жетісуда берік қорғанысы бар Жәнібек пен Керей, [[Жошы әулеті]]нен шыққан сұлтандардың Шығыс Дешті Қыпшақты билеу жолындағы күресіне қосылды. Бұл күрес 1468 ж. Әбілхайыр өлгеннен кейін қайтадан өршіді. Қазақ хандарының басты жаулары Әбілхайырдың мұрагерлері- оның ұлы Шайх -хайдар мен немерелері [[Мұхамед Шайбан]] и мен [[Махмұд Сұлтан]] болды. Сыр өңірі мен Қаратау — қазақ хандарының Батыс Жетісудағы иеліктеріне ең жақын болды. Жәнібек пен Керей хандар сауда-экономикалық байланыстардың маңызды орталықтары және күшті бекініс болатын Сыр бойындағы қалаларға өз құқықтарын орнатуға тырысты. Сондай-ақ Сырдың төменгі және орталық сағаларының жерлері қазақтың көшпелі тайпалары үшін қысқы жайылым да еді. 70-жылдары [[Сауран]], [[Созақ]] түбінде, үлкен шайқастар болды. Асыны ([[Түркістан]]ды), Сығанақты біресе қазақ хандары, біресе Мұхамед Шайбани басып алып отырды. Осындай шайқастардың бірінде көрнекті қолбасшы Керейдің ұлы [[Мұрындық]] болды. Ол 1480 жылдан бастап хан болды. Соның нәтижесінде 15 ғ. 70-ж-да қазақ хандығының шекарасы кеңейе берді. Оңтүстік Қазақстан қалалары үшін Шайбани әулетімен арадағы соғыстар Жәнібек ханнан кейін қазақ хандығын билеген Бұрындық хан (1480-1511 жж.) тұсында да толастамады. Батыс Жетісудағы иеліктеріне оңтүстіктегі өздеріне қараған қалаларға (Созақ, Сығанақ, Сауран) сүйене отырып, алғашқы қазақ хандары Дешті Қыпшақтағы өкімет билігіне талаптанушы барлық хандарды жеңіп, өз иеліктерін ұлғайтты. [[Дешті-қыпшақ мемлекеті|Дешті Қыпшақта]] қазақ хандары билігінің орнығуы, Мұхаммед Шайбаниды Дешті Қыпшақтағы тайпалардың кейбір бөлігін соңына ертіп Мәуереннахрға кетуге мәжбүр етті. Мұнда ол Темір әулеті арасындағы өзара тартысты пайдалана отырып, өкімет билігін басып алды. Сонымен қазақ хандығының құрылуына ұйтқы болған себептер — саяси және этникалық процестер болды. Оның басты этапы — Керей мен Жәнібектің қол астындағылармен бірге көшпелі өзбектердің басшысы Әбілхайырдан кетіп, Моғолстанның батысына қоныс аударуы. Мұндағы маңызды оқиға — Керей мен Жәнібекті жақтаушылардың өзбек-қазақтар, кейін тек қазақтар деп аталуы. Әбілхайырдың өлімінен кейін Керей мен Жәнібектің Өзбек ұлысына келіп, үкімет билігін басып алуы. Жаңа мемлекеттік бірлестік [[Қазақстан]] атана бастады. ==== Қасым ханның тұсында Қазақ хандығы ==== 16-17 ғғ. қазақ хандығы нығайып, оның шекарасы едәуір ұлғая түсті. Өз тұсында «жерді біріктіру» процесін жедел жүзеге асырып, көзге түскен хандардың бірі Жәнібектің ұлы Қасым.. [[Қасым хан]]ның (1511-1523 жж.) тұсында қазақ хандығының саяси және экономикалық жағдайы нығая түсті. Ол билік құрған жылдары қазақ халқының қазіргі мекен тұрағы қалыптасты. Бірсыпыра қалалар қосылды, солтүстікте Қасым ханның қол астындағы қазақтардың жайлауы Ұлытаудан асты. Оңтүстік-шығыста оған Жетісудың көп бөлігі (Шу, Талас, Қаратал, Іле өлкелері) қарады. Қасым ханның тұсында Орта Азия, Еділ бойы, [[Сібір]]мен сауда және елшілік байланыс жасалды. Орыс мемлекетімен байланыс болды. Ұлы князь 3 Василий (1505-1533) билік құрған кездегі [[Мәскеу мемлекеті]] еді. Батыс Еуропа да қазақ хандығын осы кезде танып білді. '''«Қасым ханның қасқа жолы»''' деген әдет-ғұрып ережелері негізінде қазақ заңдары жасалынды. Дегенмен Қасым хан тұсында Қазақ хандығы бір орталыққа бағынған мемлекет болмады. Ол Қасым өлгеннен кейін бірден байқалды. Өзара қырқыс, таққа талас басталды. Моғол және өзбек хандарының қазақ билеушілеріне қарсы одағы қалыптасты. Өзара тартыс кезінде Қасым ханның ұлы және мұрагері Мамаш қаза тапты. Қасым ханның немере інісі Таһир (1523-1532) хан болды. Оның айырықша елшілік әне әскери қабілеті болмады. Маңғыт және Монғол хандарымен әскери қақтығыстар басталды. Бұл соғыстар қазақтар үшін сәтті болмады. Қазақ хандығы оңтүстіктегі және солтүстік-батыстағы жерінің бір бөлігінен айрылып, оның ықпалы тек Жетісуда сақталып қалды. ТаҺир ханның інісі Бұйдаштың (1533-1534) тұсында да феодалдық қырқысулар мен соғыстар тоқталған жоқ. ==== Хақназар ханның тұсында Қазақ хандығы ==== 16 ғ. 2 ж. әлсіреген хандықты біріктіруде Қасым ханның баласы [[Ақназар хан|Ақназар]] (1538-1580 жж.) өз үлесін қосты. [[Ноғай ордасы]]ндағы алауыздықты сәтті пайдаланған ол, Жайық өзенінің сол жағындағы жерді қосып алды. Оның тұсында [[Жетісу]] мен Тянь-Шаньды басып алуды көздеген Моғол ханы [[Абд-Рашид]]ке қарсы ұтымды күрес жүргізілді. Ақназар өзара тартыста өзбек ханы Абдулланы қолдау арқылы Сыр бойындағы қалаларды (Сауран, Түркістан) өзіне бағындырды. Оның Абдулламен байланысынан қорыққан [[Ташкент]]тің ұлыстық әміршісі [[Баба сұлтан]] жансыздары арқылы Ақназарды у беріп өлтірді. ==== Тәуекел ханның тұсында Қазақ хандығы ==== Ақназардың мұрагері Жәдіктің баласы және [[Жәнібек хан]]ның немересі қартайған Шығай (1580-1582) болды. Ол өзінің баласы Тәуекелмен (1586-1598 хан болған) бірге Баба сұлтанға қарсы күресінде Бұқар ханы Абдоллаға келді. Абдолла Шығайға ходжент қаласын сыйға тартып онымен қосылып Баба сұлтанға қарсы Ұлытау жорығына шығады. Осы жорықта Шығай қайтыс болады. Қазақ хандығының иелігі енді Тәуекелге көшеді. ==== Есім ханның тұсында Қазақ хандығы ==== Тәуекел хан Орта Азияның сауда орталықтарына шығу үшін күресті. 1583 жылы ол бұрынырақ Бұқарамен жасалған шартты бұзып, Сыр бойындағы қалаларды алып, Ташкент, Андижан, Акси, Самарқанд сияқты қалаларды қазақ хандығына қаратты. Бұқара қаласын қоршауға алған кезде Тәуекел хан жараланып қаза болды. Одан соң хандыққа Есім хан Шығайұлы (1598-1628) билік етті. Ол 1598 жылы Бұқарамен бітім шартын жасасты, шарт бойынша өзбектер бұрын тартып алған Сыр бойы қалалар мен Ташкент қазақ хандығына бекітіп берілді. Сөйтіп, Сыр бойындағы қалалар үшін, Оңтүстік Қазақстанның жерін кеңейту үшін бір жарым ғасырға созылған күрес біраз бәсеңдеді. Есім хан елді жуасытып бағындыру саясатын жүргізді. Сондықтан ол қанға қан, құн төлеу, барымта алу, құлды сату, зекет, ұшыр жинау, айып салу және т.б. уағыздады. Халық [[Есім хан]] заңдарын "Есім хан салған ескі жол! Деп атады. ==== Қазақтардың өзара саяси қарым-қатынасы ==== 16 ғасырда қазақ хандығы солтүстікте құрылған Сібір хандығымен (орталығы Түмен) шектесті. 1563 жылы Шайбани әулеті мен Тайбұғы руы арасындағы ұзақ жылдар бойы жүргізілген күрестен кейін Сібір хандығы Шайбани әулеті Көшім ханның қолына көшті. Сібір хандығының халқы түркі тілдес қырық рудан құрылған және угар тайпаларының жиынтығынан тұрды. Хандықтың негізгі халқы түркі тілдес «Сібір татарлары» деген атпен белгілі болды. Сібір хандығы Қазақстанмен саяси және сауда байланысын жасап тұрды. 1552 ж. Ресей Қазан қаласын жаулап алғаннан кейін, ол Сібір хандығымен көрші болып шықты. 1581 ж. Ермактың сібірге жорығы басталды. Көшім хан жеңілгенмен, Ермак жеңісті баянды ете алмады, ол 1584 ж,. қаза тапты. Бірақ Сібір хандығы да көтерілмеді. Сөйтіп ол 1598 жылы Ресей құрамына енді. 17 ғ. 2 ж. [[Қазақ хандығы]]ның жағдайы нашар болды. Өзара қырқысты пайдаланған жоңғарлар Жетісудың бір бөлігін басып алып осы аймақта көшіп жүрген қазақтар мен қырғыздарды бағындырды. Бұқара әскерлері Ташкентті алып, қазақтарды ығыстыра бастапан кезде, қазақ хандарының бірі Жәңгір Бұқар әміршісін жоңғарларға қарсы күресу үшін әскери одақ жасауға көндірді. Жәңгір жоңғарларға қарсы жорықта 1652 ж. қаза тапты. 17 ғ. 90-ж-да жоңғарлардың қазақ жеріне шабуылы бәсеңдеді. Бұл кезде қазақ хандығының нығаюы, қырғыздар мен қазақтар арасындағы одақ және оған қарақалпақтардың қосылуы күшті жүрді. ==== Тәуке ханның тұсында Қазақ хандығы ==== 1680 ж. [[Жәңгір хан|Жәңгірдің]] баласы Тәуке (1680-1718) хан болды. Оның тұсында «Жеті жарғы» деген заңдар жинапы құрастырылды. Жеті жарғы көшпелілердің ел билеу заңы болып табылады. Оның негізгі баптарының мазмұны: қанға қан алу, яғни біреудің кісісі өлтірілсе, оған ердің құнын төлеу (ер адамға 1000 қой, әйелге 500); ұрлық, қарақшылық, зорлық-зомбылыққа өлім жазасы кесіледі, жазаны ердің құнын төлеу арқылы жеңілдетуге болады; денеге зақым келтірсе, оған сәйкес құн төленеді (бас бармақ 100 қой, шынашақ 20 қой); егер әйел ерін өлтірсе өлім жазасына кесіледі (егер ағайындары кешірім жасаса, құн төлеумен ғана құтылады, мұндай қылмысты екіқабат әйел жасаса жазадан босатылады); төре мен қожаның құны қарашадан 7 есе артық төленеді; егер ері әйелін өлтірсе, әйел құнын төлейді. ==== Қазақ хандығының саяси-әлеуметтік шағы ==== Феодалдық қанау көптеген салық түрін енгізді. Малшыдан зекет, егіншіден ұшыр жиналды. Ең жоғары басқарушы хандар болды. Олар тек Шыңғыс тұқымынан шықты. Феодалдық шартты жер иеленушілік, жерге меншіктің тұрақты түрлері, әсіресе Қазақстанның оңтүстік аудандарында, Сыр бойындағы қалалар аймағында қалыптасты. Олардың сойырғал, иқта, милк, вакуф сияқты түрлері болды. Ханнан тархандық құқық алып, сыйлық жерді иеленушілер онда тұратын егіншілерден, қолөнершілерден өз пайдасына салық жинады. Қазақ қоғамын әлеуметтік-таптық топтарға бөлу негізіне әл-ауқаттылық жағдайынан гөрі, әлеуметтік шығу тегі негізге алынды. Жоғары аристократтық топ ақсүйектерге Шыңғыс әулеттері хандар, сұлтандар, оғландар төрелер, қожалар жатты. Ал басқа халық әл-ауқатына қарамастан қара сүйеккке жатқызылды. *Қазақ хандығының мәдениеті: Қазақ поэзиясының аса ірі тұлғалары Шалкиіз (15 ғ.), Доспамбет (16 ғ.), Жиембет (17 ғ.). Қазақтың батырлар жыры тарихи оқиғаларға құрылған. Мысалы: Қобыланды, [[Ер Тарғын]], [[Алпамыс батыр|Алпамыс]], [[Ер Сайын]], [[Қамбар Батыр|Қамбар батыр]] дастандары. Ислам діні толық тарады. Араб әліпбиі қолданылды. 18 ғасырда қазақтар үш жүзге бөлініп өмір сүріп жатты. Әр жүздің өз ханы болды. Кіші жүзді Әбілхайыр, Орта жүзде Сәмеке (Шахмұхамед), Ұлы Жүзде -Жолбарыс, Түркістан қаласын астана еткен Үлкен Орданың ханы Тәуке еді. Қазақ жерінде орталықтанған мемлекет болмауын көршілері өз пайдасына шешуді ойлады. Оңтүстік-батыстан Жайық казактарының қолдауымен Еділ бойындағы башқұрттар, қалмақтар Кіші жүзге тынымсыз шабуыл жасады. Солтүстіктен Сібір казактары тыным бермеді. Орта Азиядағы Бұқара мен хиуа хандықтары да қазақ жерінен дәмелі болды. Олардың бәрінен асып түскен жоңғарлар еді. *Қазақ халқының ойраттарға қарсы күресі: 16 ғасырдың соңында ойраттар (қалмақтар) төрт тайпалық бірлестіктен тұрды. Олар Тарбағатайдан Шығысқа қарайғы өңірді алып жатқан торғауыттар, Ертістің жоғары ағысында қоныстанған дербеттер, қазіргі Дихуа қаласының маңындағы хошауыттар, Іле өзенінің жоғары жағындағы шоростар еді. Қазақтар мен ойраттар арасындағы жайылым жер үшін күрес 15 ғасырда-ақ басталды. 16 ғ. соңында ойраттардың шағын бөлігі қазақ ханы Тәуекелге бағынды. 1635 ж. Хонтайшы Батурдың бастауымен Жоңғар хандығы құрылды. Қазақ-жоңғар қатынастары Батур хонтайшы (1634-1654) билік құрған кезде шиеленісе түсті. Онан кейінгі жоңғар хандары (Сенге, Қалдан) Оңтүстік Қазақстанды, маңызды сауда жолдары өтетін қалаларды өздеріне қаратуға тырысты. *Қазақ халқының жоңғарларға қарсы күресі: 1718 жылы Тәуке дүние салғанда, орнына Болат хан болды. Оның кезінде қалмақтардың қазақ жеріне жорығы күшейді. Бұл жорықтардың табысты болуына шведтің артиилерия сержанты Иоганн Густав Ренаттың әсері күшті болды. 1709 жылы Полтава түбінде орыстардың қолына түскен Ренат Тобыл қаласына айдалды, осында Ертістің бойында Бухгольцтің экспедициясы құрамында Кереку қаласының маңында 1715 жылы қалмақтарға тұтқынға түседі. 1733 жылға дейін қалмақтардың қолында болды. Ол қалмақтарға зеңбірек құюды, баспахана жасап, әріп құюды үйретеді. Жан-жақты әскери дайындығы бар жоңғарлар 1710-1711 жж. қазақ жеріне басып кіріп соғыс жүргізді. Олар 1717 жылы жазда Аякөз өзені жағасында қазақтардың 30 мың жасағын талқандады. Келесі жылы жоңғарлар қазақтарды Бөген, Шаян, Арыс өзендері бойында тағы да қырады. *Ақтабан шұбырынды, Алқакөл сұлама: 1723 жылы ерте көктемде жоңғарлар қазақ жеріне тағы да соғысуға келді. Шуна Дабо деген қалмақ басқарған бұл шайқас екі бағытта жүруі тиіс еді. Бірінші бағыт Қаратауды басып өтіп, Шу мен Талас өзендеріне шығу болса, екінші бағыт қазақтарға соққы беріп, Шыршық өзеніне жету болатын. Бұл жоспарды іске асыру үшін әскерлер жеті топқа бөлініп, оның бірі Жетісу Алатауының етегіндегі Балқаш көліне құятын төрт өзеннің бойына топтастырылды. Қалмақтың ірі қолбасшысы Амурсана басқарған 70 мың адамнан тұратын екінші бір тобы Іле өзені бойына, Кеген өзенінің солтүстік жағасына, Нарын өзенінің күншығыс жағынадғы Кетпен тауы баурайына орналасты. Бейғам отырған қазақтар аямай қырылды. Жоңғарлар Жетісуды, Ұлы жүзді қырып-жойып, Ұлы жүз, Кіші жүз жеріне де жетті. Халық басы ауған жаққа шұбырды. Ұлы Жүз бен Орта Жүздің қазақтары Самарқан мен Ходжентке қарай шұбырды. Кіші жүз қазағы Ххиуа мен Бұхараға ағылды. Босқындардың біразы Сырдың сол жағындағы Алакөл маңына топтасты. Халық бұл кезеңді «Ақтабан шұбырынды, Алқакөл сұлама» деп атады. «Елім-ай» деген ән туды. Халық ең соңында бірігудің қажеттігін түсінді. 1728 жылы Әбілхайыр бастаған Кіші жүз жасақтары, Тайлақ батыр, Саурық батыр бастапан әскерлер Ырғыз уезінің оңтүстік шығыс бетіндегі Бұланты өзенінің жағасында «Қара сиыр» деген жерде қалмақтарға қарсы соққы берді. 1730 жылы көктемде Балқаш көлі маңында тағы соғыс басталды. Бөгенбай, Қабанбай, Наурызбай, сияқты батырлар бастапан қазақ жасақтары жоңғарларға аяусыз соққы берді. Бұл жер кейін «Аңырақай» деп аталып кетті. Шуно Дабо бастапан қалмақтар Іле өзені бойымен шығысқа қарай қашуға мәжбүр болды. Қазақ жерін азат ету жолындағы соғысты жеңіспен аяқтау үшін Үш жүздің әскерлері Шымкентке таяу Ордабасы деген жерге жиналды. Қолбасшы болып Әбілхайыр мен [[Бөгенбай батыр|Бөгенбай]] сайланды. Осы тұста Тәуке ханның баласы Үлкен Орда иесі Болат хан қайтыс болды. Таққа талас басталды. Болат ханның інісі, Орта Жүздің ханы Сәмеке (Шахмұхамед) тақтан үміткер болды. Сондай-ақ қалмақты қыруда үлкен ерлік танытқан Кіші жүз ханы Әбілхайырда тақтан дәмеленді. Алайда аға хан болып Болаттың үшінші ұлы Әбілмәмбет сайланды. Әбілхайыр бұған наразы болып, майдан шебінен әскерін алып кетті. Сәмеке де Шу бойымен Бетпақдалаға қарай өз әскерін алып кетті. Жоңғарларға қарсы майдан әлсірей бастады. Ұлы Жүздің ханы Жолбарыс жоңғарлармен мәмлеге баруға мәжбүр болды. Осы тұста әрбір жүздің ішінде феодалдың бытыраңқылық күшейді. Кіші жүз сұлтандары Батыр мен Нұралы ([[Әбілхайыр ханның тарихы|Әбілхайырдың]] баласы) өз алдына ел биледі. Сол сияқты Орта жүзде Күшік пен барақ сұлтандардың да өз иеліктері болды. Қазақ хандығының Бұхара, хиуамен қатынасы да нашар болды. Еділ өзені бойында қалмақтар мен башқұрттар Кіші Жүздің жеріне шабуыл жасап, үнемі қауіп туғызды. ==== Абылай ханның тұсында Қазақ хандығы ==== [[Сурет:Abylai.jpg|250px|thumb|<center>Абылай хан]] 1742 жылы 20 тамызда Ор қаласында Ресей, жоңғар және қарақалпақ, қазақтардың Кіші, Орта және Ұлы жүздің өкілдері қатысқан келіссөз жүргізілді. Онда Ресей өкілі қазақ пен жоңғар арасындағы қақтығысқа байланысты уәж айтпақшы болды. Бірақ жоңғарлар оны тыңдаған жоқ. Олар орыс қамал-бекіністеріне, қазақ қоныстарына жақын жерде 20 мың әскер ұстап, қазақты мазалауын қоймады. Ендігі жерде қазақтар өз күшіне ғана сенуіне тура келді. Осы идеяны орнықтыруға Абылай хан зор күш жұмсады. 1711 жылы дүниеге келген Абылай Уәлиұлының бастапқы есімі Әбілмансұр болды. Ол жастай жетім қалды. 1731 жылы жоңғарлармен шайқаста көзге түсті. Жоңғарияның ханы Қалдан Серен 1745 жылы қайтыс болып, оның мұрагерлері таққа таласты. Осы кезде оған Цинь империясы тиісе бастайды. Абылай осы сәтті пайдаланды. Ол сыр бойындағы қалаларды азат етуге кірісті. Ол бұл жорықта қазақ әскерлерін үш топқа бөлді. Оның бірінші тобын Қанжығалы Бөгенбай мен Үмбетей жырау басқарды. Бөгенбай басқарған 10 мың әскер Түркістанның солтүстік жағына, Созақ бекінісіне барып тиісуге тиіс еді. Екінші қолды Жәнібек батыр басқарды. Оған Тәтіқара жырау қосылды. Олар Сырдың төменгі ағасына қарай кетті. Үшінші негізгі қолды Абылайдың өзі басқарды. Жорыққа қатысушылар Шиелі, [[Жаңақорған]] бойымен Түркістанның күнбатыс жағына қарай жылжыды. Бұл топта [[Қабанбай батыр|Қабанбай]], [[Баян батыр|Баян]], Сырымбет, Малайсары,Желкілдек, Жанұзақ болды. Жоңғар әскерін басқарған Қалдан Сереннің ортаншы ұлы Цевен Доржи де өз әскерін үшке бөлді. Ол өзінің басты күшін Абылайға қарай бағыттады. Оның қару-мылтығы, түйе үстіне орнатқан 15 зеңбірегі бар еді. Қазақ жасақтары сойыл, шоқпар, садақпен қаруланды. Цевен Доржи өзінің ауыр қолымен Абылай әскерлерінен бұрын келіп, Жаңақорғанға бекініп алды. Абылай Жаңақорған бекінісін алуды Қабанбайға тапсырды. Сырымбетті оң жақ қанатқа, Баянды әскердің сол жақ қанатына қойды. Олардың сыртынан үш мың қолы бар Малайсары, Оразымбет батырлардың әскерін топтастырды. Бұл соғыс екі айға созылды. Қазақ әскерлері Жаңақорғанды, Шымкентті жаудан тазартты. Түркістанға дейін жетті. Бөгенбай басқарған әскерлер Созақ пен Сайрамды босатты. Батыр Баян Талас өзеніне дейін барды. Жәнібек батырдың әскерлері қарақалпақ жерін босатып, қалмақтарды Сырдың жоғарғы сапасына шегіндірді. Амалы таусылған Цевен Доржи Абылайдан бітім сұрауға мәжбүр болды. Келісім бойынша [[Созақ]], [[Сайрам]], [[Манкент]], [[Шымкент]] қалалары Әбілмәмбеттің қарамағына өтті. Түркістан туралы мәселе кейінірек шешілетін болды. Абылой бұл жолғы жеңістерін жоңғар хандығының күйреуінің бастамасы деп есептеді. 1745 жылғы соғыс осымен бітті. Қазақ жерін қалмақтардан толық тазарту мақсатымен Абылай бастапан қазақ жасақтары 1750 жылы жауды жоңғар қақпасы маңында оңдырмай соққы берді. 1755 жылы жоңғарлар бірнеше ұсақ иеліктерге бөлініп кетті. Осыдан кейін 1758 жылы Жоңғар мемлекеті құлады. 1758 ж. Цинь қытайлары Шығыс Түркістандағы қазіргі [[Синь-Цзянь]] жерін басып алды. Цинь империясының батыс шекарасы қазақ жерімен шектесті. Қытайлар дүркін-дүркін шабуыл жасап қазақтарға тыным бермеді. Абылай келісімге келу туралы Пекинге адамдар жіберді. Сөйтіп, Қытаймен сауда, экономикалық қатынас орнату жолдарын іздестірді. Ол Ресеймен де қарым-қатынас орнатты. 1771 жылы [[Әбілмәмбет хан]] өлгеннен кейін, Түркістанда Абылайды Орта жүздің ханы етіп сайлады. Бір жылдан кейін 1772 жылы вице-канцлер М.Л. Воронцовтың жарлығымен Абылайға арналып Есіл өзеніне таяу жерде Жаңғызтөбеге ағаш үй салынды. Абылай 1780 жылы мамыр айында Ташкентте 69 жасында қайтыс болды. Орнына Уәли сайланды. ==== [[Ресей империясы]] құрамында ==== Саяси және экономикалық қиын жағдайда [[Қазақстан]]ның [[Ресей]]ге қосылу мәселесi алға тартылды. Қ-дың сыртқы саяси жағдайының күрделiлiгi [[Әбiлқайыр хан]]ды [[Кiшi жүз]]де Ресей протекторатын қабылдауға мәжбүр еттi. 1734 ж. [[Орта жүз]]дiң бiр бөлiгi Ресейге қосылды. 19 ғ-дың 2-жартысында Ресей үкiметiнiң жоспарлы түрде жүргiзген әскери-саяси шаралары нәтижесiнде, Қазақстанды империя құрамына қосу толық аяқталды. Қ. арасында кейiнгi орта ғасырларда меншiктiң бiрнеше түрi айқындалды: 1) мал мен мал ш. өнiмдерiне деген меншiктiң жеке дербес отбасылық түрiндегi меншiгi; 2) жерге немесе жайылымдарға қауымдық меншiк; 3) су көздерiне меншiк; 4) қауымдар ассоциациясының қарамағындағы малшылар тобы көшiп-қонатын аймаққа қатысты экономикадан тыс меншiк, Қ-дың әлеум. ұйымдасуы адамдар арасындағы бiр-бiрiмен байланысты әр алуан қарым-қатынас түрлерiне (қандас туыстық-отбасылық, шаруашылықтық, әскери, мәдени, этн., т.б.) негiзделдi. 1824, 1867 — 68 жылдардағы әкiмшілік-саяси реформалары арқылы Ресей үкiметi қазақтарды басқарудың дәстүрлi жүйесiн жойды. Қазақстанның Ресейге қосылуы арқылы халықтар арасында шаруашылық айырбас пен басқа да қарым-қатынастар үшiн қолайлы жағдай туды, капиталистiк өндiрiс қатынастары кеңiстiгiне негiз қаланды. Ресейдiң отаршыл саясатына қарсы қазақ халқының ұлт-азаттық көтерiлiстерi болып өттi. Оларды [[Сырым Датұлы]], [[Исатай Тайманұлы]], [[Кенесары Қасымұлы]], [[Жанқожа Нұрмұхамедұлы]], т.б. басқарды. 19 ғ-дың аяғы мен 20 ғ-дың басында Қазақстандағы егiншiлiкпен айналысатын халықтар арасындағы қазақтардың үлес салм. 55,4%-ға жеттi. Өнеркәсiп дамуы, т. ж-дар салынуы, су жолдарының кеңiнен пайдалануы қазақ жұмысшыларының қалыптасуының экон. негiздерiн қалады. ==== Кеңестік дәуір ==== 1917 ж. [[Қазан төңкерiсi]]не дейiн Қ-дың негiзгi кәсiбi көшпелi немесе жартылай көшпелi жағдайда мал өсiру, суармалы егiншiлiк болса, аңшылық пен балық аулау және қолөнерi де [[халық]] тұрмысында берiк орын алды. Қоғам өмiрiнде [[рулық-патриархалдық қатынастар]] үстем болып келдi. [[Кеңестiк үкiмет]] өткiзген кәмпескелеу, ұжымдастыру шаралары Қ-ды 1931 — 33 ж. ашаршылыққа ұшыратты. 1929 — 31 ж. Қазақстанда кеңес өкiметi саясатының асыра сiлтеулерiне қарсы 372 көтерiлiс болды. Көтерiлiстiң күшпен басылуына орай Қ. басқыншылыққа ұшырады. 1930 жылдың басынан 1931 жылдың ортасына дейiн [[Қазақстан]] аумағынан 281230 шаруа қожалығы сыртқа көшкен. Олардың едәуiр бөлiгi [[Қытай]]ға, [[Иран]]ға, [[Ауғанстан]]ға өтiп кеттi. Қазақ этносы осы жылдары аса көп шығынға ұшырады. Ашаршылық және онымен байланысты туған iндеттер салдарынан 2 млн. 200 мыңнан астам адам қырылды. Бұл барлық Қ-дың 48%-ын құрады. Екiншi дүниежүзiлiк соғыс жылдарында мерт болған шамамен 410 мыңдай қазақстандықтардың басым бөлiгi Қ. едi. ==== Тәуелсіздік ==== 1991 ж. 16 желтоқсанда мемлекет тәуелсiздiк жарияланған соң, қазақ ұлты өзiнiң ортақ мүддесi жолындағы бiрлiгiн нығайтты. Қазақ тiлi мемл. тiл болды. Қазақ халқының таңдаулы өкiлдерiнiң кеңестiк дәуiрде тыйым салынған есiмдерi ұлтымыздың мақтанышына айнала бастады, тарихи топонимика қалпына келтiрiлiп, ұлттық мәдениеттiң гүлденуiне жағдай жасалды. Шет елде жүрген отандастардың елге оралуына мүмкiндiк туды. [[Сурет:ToktarAwbakirov.jpg|200px|right|thumb|[[Тоқтар Әубәкіров]] — Қазақтың тұңғыш ғарышкері]] == Қазақ атауы пайда болуы == {{main|Қазақ (этноним)}} == Діні == Қазақтар [[Ислам]] дiнiнiң [[Суннит]] бағытын қабылдаған. Оған дейiн шаман дiнiнiң негiзi болған тәңiрге, аруаққа сиыну нанымдары орын алды. == Мәдениеті == {{main|Қазақ мәдениеті}} {{main|Қазақтың XX ғасырдағы мәдениеті}} == Тілі == {{main|Қазақ тілі}} == Антроплогиясы== [[Сурет:Kultigin.jpg|230*300|thumb|Күлтегін. Түрік қағанаты Әскербасы]] Жетiсудaн тaбылғaн Түркі зaмaнының бaс сүйектерi кaзiргi Қaзaқтaрдың тұрпaтынa жaкын. Құтлық (Елтеріс) қағанның екінші ұлы, Түрік Елінің 717—734 жж. билік құрған қағаны Білге қағанның туған інісі Күлтегін Суретi Қaзaқтарға ұқсaс. == Тағы қараңыз == * [[Қазақ (этноним)]] * [[Қазақ тілі]] * [[Қазақтар (шетжұрты)]] * [[Қазақтар тізімі]] * [[:Санат:Қазақ салт-дәстүрлері|Қазақ салт-дәстүрлері]] ==Галерея== <gallery class="center" caption=""> File:Казахи. Юрта.jpg File:Казахи. Детали богатого жилища.jpg File:Казахи. Музыкальные инструменты.jpg File:Казахи. Типы зимовок.jpg File:Казахи. Оружие, плети.jpg File:Казахи. Утварь, оросительные системы.jpg File:Казахи. Утварь и сельскохозяйственные инструменты.jpg File:Казахи. Костюм, всадническая культура, коневодство.jpg File:Казахи. Конское снаряжение свадебное, женское в сборе.jpg File:Казахи. Типы и детали украшений.jpg File:Казахи. Утварь, мебель, музыкальные инструмент.jpg File:Казахи. Головные уборы, украшения, типы причёсок.jpg File:Казахи. Типы и детали женского костюма.jpg File:Казахи. Типы и детали женских головных уборов.jpg File:Казахи. Типы и детали женских головных уборов и тесьмы.jpg </gallery> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == {{commonscat|Kazakh people|Қазақ халқы}} * [http://clp.arizona.edu/cls/kaz.htm Kazakh Language Courseware from University of Arizona Critical Languages Series] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080410091956/http://clp.arizona.edu/cls/kaz.htm |date=2008-04-10 }} * [http://www.hunmagyar.org/turan/turk.html Қазақстанның этногарфиялық картасы] * [http://www.akft.org Kazakhs in France - AKFT] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100316074821/http://www.akft.org/ |date=2010-03-16 }} * [http://www.kazaktar.kz/ Дүниежүзі қазақтары қауымдастығы] * http://sana.gov.kz/showarticle.php?lang=eng&id=342 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070928070538/http://sana.gov.kz/showarticle.php?lang=eng&id=342 |date=2007-09-28 }} * [http://www.massagan.com Massagan.com (The largest web site in kazakh language)] * [http://www.suhbat.com Suhbat (Atameken Toby)] * [http://www.pbs.org/wnet/secrets/case_amazon/index.html Secrets of the Dead: Amazon Warrior Women (PBS)] * [http://www.orientalistica.ru/resour/runica/collection/e3a.htm Turk monument of Uyuk-Turan mentioning the word ''"qazğaq"''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060205181454/http://www.orientalistica.ru/resour/runica/collection/e3a.htm |date=2006-02-05 }} * [http://www.elim.kz/ Қазақ халқы] * [http://www.mfa.kz/ Қазақстан Республикасының Сыртқы Істер Министрлігі] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110929145154/http://www.mfa.kz/ |date=2011-09-29 }} * [http://www.dmoz.org/World/Kazakh/Қоғам/ Қоғам] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170307082953/http://www.dmoz.org/World/Kazakh/%D2%9A%D0%BE%D2%93%D0%B0%D0%BC/ |date=2017-03-07 }} — [[Ашық Тізімдеме Жобасы|Ашық Тізімдеме Жобасы (ODP)]] * [http://www.kazaktar.kz/ Дүниежүзі қазақтары қауымдастығы] * [http://www.facebook.com/groups/ardakk/ Facebook әлеуметтік желісіндегі Қазақтар қауымдастығы] {{Қазақтар}} {{Әлем халықтары}} [[Санат:Қазақтар|*]] [[Санат:Қазақстан этникалық топтары]] [[Санат:Қытай этникалық топтары]] [[Санат:Моңғолия этникалық топтары]] [[Санат:Ресей этникалық топтары]] [[Санат:Қырғызстан этникалық топтары]] [[Санат:Өзбекстан этникалық топтары]] [[Санат:Түркия этникалық топтары]] [[Санат:Түрікменстан этникалық топтары]] l7zmty3tnf8uhdhzy6he9n5p9nun3vq 3055405 3055343 2022-07-29T05:32:28Z NusrTansj 121413 /* Діні */Вандализмге блоктплғың келіп тұрма мәңгүрт? wikitext text/x-wiki {{мағына|Қазақ (айрық)}} {{Этникалық топ |атауы = Қазақтар |сурет = {{Фотомонтаж | photo1a = AbaiPainting.jpg | photo1b = Abylai khan.jpg | photo1c = Kurmangazy 175.jpg | photo1d = USSR stamp Ch.Valikhanov 1965 4k.jpg | photo1e = Altynsarin.jpg | photo2a = Mashhur Zhusup.jpg | photo2b = Baitursynov.jpg | photo2c = Timur Bekmambetov by Gage Skidmore.jpg | size = | position = center | spacing = 2 |color_border = white |color = white |size = 266 | foot_montage = [[Абай Құнанбайұлы]] • [[Абылай хан]] • [[Құрманғазы Сағырбайұлы]] • [[Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов|Шоқан Уәлиханов]] <br /> [[Ыбырай Алтынсарин]] • [[Мәшһүр Жүсіп Көпеев]] • [[Ахмет Байтұрсынұлы]] • [[Темір Нұрбақытұлы Бекмамбетов|Темір Бекмамбетов]] }} |сурет тақырыбы = |саны = 16 000 000 аса |аймақ1 = {{KAZ}} |саны1 = 13 029 227 (01.01.2021)<ref name="KZ2021">[https://stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT414397 2021 жыл басына Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны]</ref> |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{CHN}} |саны2 = 1&nbsp;400&nbsp;000 — 1&nbsp;500&nbsp;000<ref name="China">Согласно переписи 2000 ж. численность казахов составила 1&nbsp;250&nbsp;458 чел.[http://www.china.org.cn/english/features/EthnicGroups/136924.htm], в последующие годы на численность казахского населения оказывали влияние не только более высокая по сравнению с ханьцами рождаемость, но и наличие определённых ассимиляционные процессы. Приводимые в некоторых источниках оценки, в основном, исходят из более быстрого роста казахского населения по сравнению с ханьским и, соответственно, некоторого увеличения доли казахов в населении КНР (составляла 0,104 % в 2000 ж.), но даже при сохранении этой доли численность казахов составит ок.1,4 млн чел.</ref> |түсініктемелер2 = |аймақ3 = {{UZB}} |саны3 = 800&nbsp;000&nbsp; — 1&nbsp;100&nbsp;000<ref name="Uzb-2009">доля казахов в населении Узбекистана по данным переписей 1959—1989 жж. оставалась стабильной ок.4,1 % (существует оценка, [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uz.html#People приводимая ЦРУ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160709035649/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uz.html#People |date=2016-07-09 }}, согласно которой в 1996 ж. доля казахов сократилась до 3 %). Имеется официальная оценка Узбекистана [http://books.google.com/books?ei=F-jgSZyCJI3aygSpidyzDQ&id=wvnqAAAAIAAJ&dq=%D0%9C%D0%B8%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F+%D0%B2+%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B5+%D0%BD%D0%B0+%D1%80%D1%83%D0%B1%D0%B5%D0%B6%D0%B5+XXI+%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D0%B0%3A+%D0%BE%D1%81%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D1%8B%D0%B5+%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%B8+%D0%B8+%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%BF%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%B8%D0%B2%D1%8B.&q=940&pgis=1#search_anchor (цит. по книге Е. Ю. Садовской «Миграция в Казахстане на рубеже XXI века : основные тенденции и перспективы»] ISBN 9965-593-01-9), согласно которой в 1999 ж. численность казахов составляла 940,6 тыс. чел. или 3,8 %. Если принять сохранение доли казахов на уровне 4,1 % (без учета репатриации части казахов-оралманов в Казахстан) и [http://www.stat.uz/STAT/2008year/doklad_rus_tab.pdf численность населения Узбекистана в середине 2008 ж.] в размере 27,3 млн чел., то численность казахов в Узбекистане составит ок. 1,1 млн чел., если же применить оценку доли казахов в 3 %, их число в середине 2008 составит ок. 0,8 млн чел. По данным [http://www.library.cjes.ru/online/?a=con&b_id=416 Этнического атласа Узбекистана] в 2000 ж. в стране было 990&nbsp;022 казахов</ref> |түсініктемелер3 = |аймақ4 = {{RUS}} |саны4 = 647&nbsp;732 (2010)<ref name="Prerepis2010total">[http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab5.xls Данные переписи населения РФ 2010 ж.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20211223052305/http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab5.xls |date=2021-12-23 }}</ref> |түсініктемелер4 = |аймақ5 = {{MNG}} |саны5 = 101 526<ref name="Mongol">[http://www.toollogo2010.mn/doc/Main%20results_20110615_to%20EZBH_for%20print.pdf Перепись населения Монголии 2010 ж.]</ref> |түсініктемелер5 = |аймақ6 = {{TKM}} |саны6 = 40 000 <ref name="Turkmen">В 1995 ж. численность казахов составляла 86 987 чел [http://www.chrono-tm.org/?0248042254000000000000011000000] или 1,94 % населения. Впоследствии наблюдался массовый выезд казахов-оралманов в Казахстан: 22 тыс. до 2001 ж. и ещё 38-40 тыс. в период 2001—2007 жж. По сообщениям прессы [http://www.chrono-tm.org/?0248042562000000000000011000000], [http://www.chrono-tm.org/?0248042371000000000000011000000], [http://www.chrono-tm.org/?0248041957000000000000011000000] значительная часть казахов уже покинула Туркменистан</ref> |түсініктемелер6 = |аймақ7 = {{KGZ}} |саны7 = 32&nbsp;900<ref name="Киргизия">[http://212.42.101.124:1041/stat1.kg/images/stories/docs/Kyrgyzstan%20v%20zifrah/Demo/6.pdf Национальный статистический комитет Кыргызской Республики. Национальный состав населения. Оценка на 1 қаңтар 2011 ж.]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} По переписи 1999 ж. в Киргизии было 42&nbsp;657 казахов ([http://www.demoscope.ru/weekly/2005/0197/analit04.php/ Демографические тенденции, формирование наций и межэтнические отношения в Киргизии в 1926—2000 ж. Демоскоп]), численность казахов сокращается в результате выезда за пределы Киргизии, так в только за 2008 год убыль за счёт миграции составила 701 чел. или 2,1 % численности казахов ([http://www.stat.kg/stat.files/tematika/%D0%B4%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84/%D0%9A%D1%8B%D1%80%D0%B3%D1%8B%D0%B7%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%20%D0%B2%20%D1%86%D0%B8%D1%84%D1%80%D0%B0%D1%85/%D0%B4%D0%B5%D0%BC%D0%BE11.pdf Распределение внешних мигрантов по национальностям в 2008 ж.]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}), в 2009 ж. убыль составила 630 чел. или 1,9 % ([http://www.stat.kg/stat.files/tematika/демограф/Кыргызстан%20в%20цифрах/демо11.pdf Распределение внешних мигрантов по национальностям в 2009 ж.]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}), в 2010 ж. — убыль 759 чел. или 2,3 % ([http://212.42.101.124:1041/stat1.kg/images/stories/docs/Kyrgyzstan%20v%20zifrah/Demo/11.pdf Распределение внешних мигрантов по национальностям в 2010 ж.]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}). Определённое влияние на численность казахов оказывает и их ассимиляция.</ref> |түсініктемелер7 = |аймақ8 = {{IRN}} |саны8 = 9&nbsp;000<ref name="Iran">http://news.iran.ru/news/32852/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304075522/http://news.iran.ru/news/32852/ |date=2016-03-04 }} Казахи «ядерного» Ирана</ref> |түсініктемелер8 = |аймақ9 = {{UKR}} |саны9 = 5&nbsp;526<ref>{{cite web|url=http://2001.ukrcensus.gov.ua/rus/results/nationality_population/nationality_popul1/select_51/?botton=cens_db&box=5.1W&k_t=00&p=100&rz=1_1&rz_b=2_1%20%20%20%20%20%20%20%20%20 &n_page=5|title=Всеукраинская перепись населения 2001 ж. Распределение населения по национальности и родному языку|publisher=Государственный комитет статистики Украины}}</ref> |түсініктемелер9 = |аймақ10 = {{BLR}} |саны10 = 1 068 (2019 ж.)<ref>{{cite web|url=https://www.belstat.gov.by/upload/iblock/df5/df5842f32b1b8a711043f8f54856f5c8.pdf|title=Перепись населения Республики Беларусь 2019 года. Национальный состав населения Республики Беларусь|publisher=belstat.gov.by}}</ref><br> |түсініктемелер10 = |аймақ11 = {{TJK}} |саны11 = 900<ref name="Таджикистан">{{cite web|url=http://www.demoscope.ru/weekly/2005/0191/analit05.php|title=Итоги переписи населения Таджикистана 2000 ж.: национальный, возрастной, половой, семейный и образовательный составы|author=Михаил Тульский|publisher=«[[Демоскоп]]»|archiveurl=http://www.webcitation.org/61CULh3l6|archivedate=2011-08-25}}</ref> |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[қазақ тілі|қазақша]] |діні = [[Ислам|Ислам діні]] |этникалық топтары =[[түркілер]], [[ноғайлар]], [[қарақалпақтар]], [[башқұрттар]], [[татарлар]] |ескертпелер = }} '''Қазақтар''' — Орталық Еуразияны мекендейтін түркітілдес [[этнос]] және [[ұлт]]. Дешті-Қыпшақ даласын мекендеген көптеген этностар мен этно бірлестіктердің өзара араласуының нәтижесінде қалыптасты. Қазақтар ретінде [[Қазақ хандығы]]ның құрылуымен белгілі бола бастады. Тілдік құрылымы жағынан [[Түркі тілдері|Түркі тілдес халықтардың]] солтүстік-батыс [[Қыпшақ тілі тармағы|қыпшақ]] тобына жатады. [[Қазақ тілі]]нде сөйлейдi. Қазақтар [[Қазақстан]]мен көршілес [[Моңғолия]] ([[Баян-Өлгей аймағы]]), [[Қытай]] ([[Іле Қазақ аутономиялық облысы]]), [[Ресей]], [[Өзбекстан]], [[Қырғызстан]], [[Түрікменстан]] елдерінің жерін бірыңғай қоныстаған. Қазақстандағы қазақтар саны 13 млн. адам (2021 ж), әлемде шамасында 16 млн. адам құрайды. [[Сурет:Казахи в Казахстане.png|thumb|right|300px|2022 жыл басындағы Республика облыстары бойынша қазақтардың үлесі{{легенда|#f5fff5|10.0 - 19.9 %}} {{легенда|#c3ffc3|20.0 - 29.9 %}} {{легенда|#91ff91|30.0 - 39.9 %}} {{легенда|#5fff5f|40.0 - 49.9 %}} {{легенда|#2dff2d|50.0 - 59.9 %}} {{легенда|#00fa00|60.0 - 69.9 %}} {{легенда|#00c800|70.0 - 79.9 %}} {{легенда|#009600|80.0 - 89.9 %}} {{легенда|#006400| 90.0 % жоғары}}]] == Қазақ халқының қалыптасуы == {{main|Қазақ халқының қалыптасуы}} {{main|Қазақтар (этногенез)}} == Қазақ халқының ру-тайпалық құрылымы == {{main|Қазақ рулары}} == Тарихы == {{Қазақстан тарихы}} ==== Қазақ хандығы ==== Қазақ хандығының құрылуы және нығаюы (15-16 ғғ.) Қазақ хандығының пайда болуы [[Қазақстан]] жерінде 14-15 ғғ. болған әлеуметтік-экономикалық және этникалық-саяси процестерден туған заңды құбылыс. Өндіргіш күштердің дамуы, көшпелі ақсүйектердің экономикалық қуатының артуы, феодалдық топтардың тәуелсіздікке ұмтылуы, осы негізде [[Әбілхайыр хандығы]] мен [[Моғолстан]] арасындағы тартыстың өршуі, әлеуметтік қайшылықтардың үдеyi 15 ғ. 2 жартысында бұл мемлекеттердің құлдырап ыдырауына апарып соқтырды. Әсіресе Әбілхайыр (1428-1468) Жошы-Шайбан- Дәулет-Шайх оғланның ұлы хандығы өте нашар еді. Территориясы батысында [[Жайық]]тан бастап, шығысында Балқаш көліне дейін, оңтүстігінде Сырдың төменгі жағы мен Арал өңірінен, солтүстігінде [[Тобыл]]дың орта ағысы мен [[Ертіс]]ке дейінгі жерді алып жатты.Бір орталықа бағынған мемлекет болмады. Көптеген ұлыстарға бөлінді. Олардың басында Шыңғыс әулетінің әр тармақтағы ұрпақтары, көшпелі тайпалардың билеушілері тұрды. Әбілхайыр билік еткен кезде халық өзара қырқыс пен соғыстан шаршады. 30 жж. ол Тобыл бойында Шайбани ұрпағы Махмұт Қожаханды талқандады. Сыр бойындағы далада Жошы әулетінің Махмұтханы мен Ахметханын(Тоқа Темір тұқымы) жеңді. [[1446]] жылы Әбілхайыр Темір ұрпақтары мен Ақ Орда хандары ұрпақтарынан Сыр бойы мен Қаратау баурайындағы — [[Сығанақ]], [[Созақ]], [[Аққорған]], [[Өзгент]], Аркүк сияқты қалаларды басып алады. [[1457]] ж. Үз-Темір тайшы бастапан ойраттардан (жайылым жер іздеген) [[Түркістан]] өңірінде жеңіліп қалды. Масқара ауыр шарт жасасып, ойраттар [[Шу]] арқылы өз жерлеріне кетті. Ал Әбілхайыр өз ұлысында , қатал тәртіп шараларын орнатуға кіріседі. Бұл халық бұқарасының оған деге өшпенділігін күшейтті. Нәтижесінде халықтың жартысы Шығыс [[Дешті Қыпшақ]]тан Түркістан алқаптарына және [[Қаратау]] бөктерлерінен [[Жетісу]]дың батыс өңіріне көшіп барулары еді. Оны [[Жәнібек сұлтан]] пен [[Керей сұлтан]] басқарды. [[Дешті Қыпшақ]] пен Жетісудағы көшпелі бұқара феодалдық қанаудың күшеюіне, соғыстарға наразылық ретінде , хандар мен феодалдардың қол астынан көшіп кетіп, қоныс аударды. Сөйтіп, 15 ғ. 50-70 жж, яғни 1459ж. Әбілхайыр хандығынан Жетісудың батысына Есенбұға хан иелігіне [[Шу]] мен [[Талас]] өзендерінің жазықтығына көшіп келді. Олардың қоныс аударуының бір себебі, оларды Шыңғыс әулетінен шыққан Керей хан мен Жәнібек ханның жаңа қалыптасып келе жатқан қазақ халқының дербес мемлекетін құру, оның тәуелсіз саяси және экономикалық дамуын қамтамасыз ету жолындағы қадамы мен қызметі өз ықпалын тигізді. Жетісу рулар мен тайпалар мемлекет бірлестігінің орталығына айналды. Олардың саны 200 мың адамға жетті. Моғолстан ханы Есенбұға өзінің солтүстік шекарасын қорғату үшін, сондай-ақ өзінің бауыры Тимурид Абу Саид қолдап отырған Жүністің шабуынан батыс шекарасын қорғату үшін пайдаланғысы келді. Жәнібек қазақ хандығының тұңғыш шаңырағын көтерген Барақ ханның ұлы, ал Керей оның ағасы Болат ханның баласы. Барақтан басталатын қазақтың дербес мемлекеттігі жолындағы күресті оның туған ұлы мен немересінің жалғастыруы табиғи құбылыс. [[Мырза Мұхамед хайдар Дулати]] Қазақ хандығының құрылған уақытын хижраның 870 жылына (1465-1466 жж.) жатқызады. Қазақтың алғашқы ханы болып [[Керей]] жарияланды (1458-1473 жж.). Одан кейін қазақ ханы болып [[Жәнібек хан|Жәнібек]] сайланды (1473-1480 жж.). Бұлардың тұсында Жетісу халқы, 1462 жылы [[Моғолстан]] ханы Есенбұға өлгеннен кейін ондағы тартыстың күшеюіне байланысты, өзара ынтымақтықты нығайтуға үлес қосты. Әбілхайыр хандығынан көшіп келушілер Жәнібек пен Керейдің қазақ хандығын күшейте түсті. Едәуір әскери күш жинаған және Жетісуда берік қорғанысы бар Жәнібек пен Керей, [[Жошы әулеті]]нен шыққан сұлтандардың Шығыс Дешті Қыпшақты билеу жолындағы күресіне қосылды. Бұл күрес 1468 ж. Әбілхайыр өлгеннен кейін қайтадан өршіді. Қазақ хандарының басты жаулары Әбілхайырдың мұрагерлері- оның ұлы Шайх -хайдар мен немерелері [[Мұхамед Шайбан]] и мен [[Махмұд Сұлтан]] болды. Сыр өңірі мен Қаратау — қазақ хандарының Батыс Жетісудағы иеліктеріне ең жақын болды. Жәнібек пен Керей хандар сауда-экономикалық байланыстардың маңызды орталықтары және күшті бекініс болатын Сыр бойындағы қалаларға өз құқықтарын орнатуға тырысты. Сондай-ақ Сырдың төменгі және орталық сағаларының жерлері қазақтың көшпелі тайпалары үшін қысқы жайылым да еді. 70-жылдары [[Сауран]], [[Созақ]] түбінде, үлкен шайқастар болды. Асыны ([[Түркістан]]ды), Сығанақты біресе қазақ хандары, біресе Мұхамед Шайбани басып алып отырды. Осындай шайқастардың бірінде көрнекті қолбасшы Керейдің ұлы [[Мұрындық]] болды. Ол 1480 жылдан бастап хан болды. Соның нәтижесінде 15 ғ. 70-ж-да қазақ хандығының шекарасы кеңейе берді. Оңтүстік Қазақстан қалалары үшін Шайбани әулетімен арадағы соғыстар Жәнібек ханнан кейін қазақ хандығын билеген Бұрындық хан (1480-1511 жж.) тұсында да толастамады. Батыс Жетісудағы иеліктеріне оңтүстіктегі өздеріне қараған қалаларға (Созақ, Сығанақ, Сауран) сүйене отырып, алғашқы қазақ хандары Дешті Қыпшақтағы өкімет билігіне талаптанушы барлық хандарды жеңіп, өз иеліктерін ұлғайтты. [[Дешті-қыпшақ мемлекеті|Дешті Қыпшақта]] қазақ хандары билігінің орнығуы, Мұхаммед Шайбаниды Дешті Қыпшақтағы тайпалардың кейбір бөлігін соңына ертіп Мәуереннахрға кетуге мәжбүр етті. Мұнда ол Темір әулеті арасындағы өзара тартысты пайдалана отырып, өкімет билігін басып алды. Сонымен қазақ хандығының құрылуына ұйтқы болған себептер — саяси және этникалық процестер болды. Оның басты этапы — Керей мен Жәнібектің қол астындағылармен бірге көшпелі өзбектердің басшысы Әбілхайырдан кетіп, Моғолстанның батысына қоныс аударуы. Мұндағы маңызды оқиға — Керей мен Жәнібекті жақтаушылардың өзбек-қазақтар, кейін тек қазақтар деп аталуы. Әбілхайырдың өлімінен кейін Керей мен Жәнібектің Өзбек ұлысына келіп, үкімет билігін басып алуы. Жаңа мемлекеттік бірлестік [[Қазақстан]] атана бастады. ==== Қасым ханның тұсында Қазақ хандығы ==== 16-17 ғғ. қазақ хандығы нығайып, оның шекарасы едәуір ұлғая түсті. Өз тұсында «жерді біріктіру» процесін жедел жүзеге асырып, көзге түскен хандардың бірі Жәнібектің ұлы Қасым.. [[Қасым хан]]ның (1511-1523 жж.) тұсында қазақ хандығының саяси және экономикалық жағдайы нығая түсті. Ол билік құрған жылдары қазақ халқының қазіргі мекен тұрағы қалыптасты. Бірсыпыра қалалар қосылды, солтүстікте Қасым ханның қол астындағы қазақтардың жайлауы Ұлытаудан асты. Оңтүстік-шығыста оған Жетісудың көп бөлігі (Шу, Талас, Қаратал, Іле өлкелері) қарады. Қасым ханның тұсында Орта Азия, Еділ бойы, [[Сібір]]мен сауда және елшілік байланыс жасалды. Орыс мемлекетімен байланыс болды. Ұлы князь 3 Василий (1505-1533) билік құрған кездегі [[Мәскеу мемлекеті]] еді. Батыс Еуропа да қазақ хандығын осы кезде танып білді. '''«Қасым ханның қасқа жолы»''' деген әдет-ғұрып ережелері негізінде қазақ заңдары жасалынды. Дегенмен Қасым хан тұсында Қазақ хандығы бір орталыққа бағынған мемлекет болмады. Ол Қасым өлгеннен кейін бірден байқалды. Өзара қырқыс, таққа талас басталды. Моғол және өзбек хандарының қазақ билеушілеріне қарсы одағы қалыптасты. Өзара тартыс кезінде Қасым ханның ұлы және мұрагері Мамаш қаза тапты. Қасым ханның немере інісі Таһир (1523-1532) хан болды. Оның айырықша елшілік әне әскери қабілеті болмады. Маңғыт және Монғол хандарымен әскери қақтығыстар басталды. Бұл соғыстар қазақтар үшін сәтті болмады. Қазақ хандығы оңтүстіктегі және солтүстік-батыстағы жерінің бір бөлігінен айрылып, оның ықпалы тек Жетісуда сақталып қалды. ТаҺир ханның інісі Бұйдаштың (1533-1534) тұсында да феодалдық қырқысулар мен соғыстар тоқталған жоқ. ==== Хақназар ханның тұсында Қазақ хандығы ==== 16 ғ. 2 ж. әлсіреген хандықты біріктіруде Қасым ханның баласы [[Ақназар хан|Ақназар]] (1538-1580 жж.) өз үлесін қосты. [[Ноғай ордасы]]ндағы алауыздықты сәтті пайдаланған ол, Жайық өзенінің сол жағындағы жерді қосып алды. Оның тұсында [[Жетісу]] мен Тянь-Шаньды басып алуды көздеген Моғол ханы [[Абд-Рашид]]ке қарсы ұтымды күрес жүргізілді. Ақназар өзара тартыста өзбек ханы Абдулланы қолдау арқылы Сыр бойындағы қалаларды (Сауран, Түркістан) өзіне бағындырды. Оның Абдулламен байланысынан қорыққан [[Ташкент]]тің ұлыстық әміршісі [[Баба сұлтан]] жансыздары арқылы Ақназарды у беріп өлтірді. ==== Тәуекел ханның тұсында Қазақ хандығы ==== Ақназардың мұрагері Жәдіктің баласы және [[Жәнібек хан]]ның немересі қартайған Шығай (1580-1582) болды. Ол өзінің баласы Тәуекелмен (1586-1598 хан болған) бірге Баба сұлтанға қарсы күресінде Бұқар ханы Абдоллаға келді. Абдолла Шығайға ходжент қаласын сыйға тартып онымен қосылып Баба сұлтанға қарсы Ұлытау жорығына шығады. Осы жорықта Шығай қайтыс болады. Қазақ хандығының иелігі енді Тәуекелге көшеді. ==== Есім ханның тұсында Қазақ хандығы ==== Тәуекел хан Орта Азияның сауда орталықтарына шығу үшін күресті. 1583 жылы ол бұрынырақ Бұқарамен жасалған шартты бұзып, Сыр бойындағы қалаларды алып, Ташкент, Андижан, Акси, Самарқанд сияқты қалаларды қазақ хандығына қаратты. Бұқара қаласын қоршауға алған кезде Тәуекел хан жараланып қаза болды. Одан соң хандыққа Есім хан Шығайұлы (1598-1628) билік етті. Ол 1598 жылы Бұқарамен бітім шартын жасасты, шарт бойынша өзбектер бұрын тартып алған Сыр бойы қалалар мен Ташкент қазақ хандығына бекітіп берілді. Сөйтіп, Сыр бойындағы қалалар үшін, Оңтүстік Қазақстанның жерін кеңейту үшін бір жарым ғасырға созылған күрес біраз бәсеңдеді. Есім хан елді жуасытып бағындыру саясатын жүргізді. Сондықтан ол қанға қан, құн төлеу, барымта алу, құлды сату, зекет, ұшыр жинау, айып салу және т.б. уағыздады. Халық [[Есім хан]] заңдарын "Есім хан салған ескі жол! Деп атады. ==== Қазақтардың өзара саяси қарым-қатынасы ==== 16 ғасырда қазақ хандығы солтүстікте құрылған Сібір хандығымен (орталығы Түмен) шектесті. 1563 жылы Шайбани әулеті мен Тайбұғы руы арасындағы ұзақ жылдар бойы жүргізілген күрестен кейін Сібір хандығы Шайбани әулеті Көшім ханның қолына көшті. Сібір хандығының халқы түркі тілдес қырық рудан құрылған және угар тайпаларының жиынтығынан тұрды. Хандықтың негізгі халқы түркі тілдес «Сібір татарлары» деген атпен белгілі болды. Сібір хандығы Қазақстанмен саяси және сауда байланысын жасап тұрды. 1552 ж. Ресей Қазан қаласын жаулап алғаннан кейін, ол Сібір хандығымен көрші болып шықты. 1581 ж. Ермактың сібірге жорығы басталды. Көшім хан жеңілгенмен, Ермак жеңісті баянды ете алмады, ол 1584 ж,. қаза тапты. Бірақ Сібір хандығы да көтерілмеді. Сөйтіп ол 1598 жылы Ресей құрамына енді. 17 ғ. 2 ж. [[Қазақ хандығы]]ның жағдайы нашар болды. Өзара қырқысты пайдаланған жоңғарлар Жетісудың бір бөлігін басып алып осы аймақта көшіп жүрген қазақтар мен қырғыздарды бағындырды. Бұқара әскерлері Ташкентті алып, қазақтарды ығыстыра бастапан кезде, қазақ хандарының бірі Жәңгір Бұқар әміршісін жоңғарларға қарсы күресу үшін әскери одақ жасауға көндірді. Жәңгір жоңғарларға қарсы жорықта 1652 ж. қаза тапты. 17 ғ. 90-ж-да жоңғарлардың қазақ жеріне шабуылы бәсеңдеді. Бұл кезде қазақ хандығының нығаюы, қырғыздар мен қазақтар арасындағы одақ және оған қарақалпақтардың қосылуы күшті жүрді. ==== Тәуке ханның тұсында Қазақ хандығы ==== 1680 ж. [[Жәңгір хан|Жәңгірдің]] баласы Тәуке (1680-1718) хан болды. Оның тұсында «Жеті жарғы» деген заңдар жинапы құрастырылды. Жеті жарғы көшпелілердің ел билеу заңы болып табылады. Оның негізгі баптарының мазмұны: қанға қан алу, яғни біреудің кісісі өлтірілсе, оған ердің құнын төлеу (ер адамға 1000 қой, әйелге 500); ұрлық, қарақшылық, зорлық-зомбылыққа өлім жазасы кесіледі, жазаны ердің құнын төлеу арқылы жеңілдетуге болады; денеге зақым келтірсе, оған сәйкес құн төленеді (бас бармақ 100 қой, шынашақ 20 қой); егер әйел ерін өлтірсе өлім жазасына кесіледі (егер ағайындары кешірім жасаса, құн төлеумен ғана құтылады, мұндай қылмысты екіқабат әйел жасаса жазадан босатылады); төре мен қожаның құны қарашадан 7 есе артық төленеді; егер ері әйелін өлтірсе, әйел құнын төлейді. ==== Қазақ хандығының саяси-әлеуметтік шағы ==== Феодалдық қанау көптеген салық түрін енгізді. Малшыдан зекет, егіншіден ұшыр жиналды. Ең жоғары басқарушы хандар болды. Олар тек Шыңғыс тұқымынан шықты. Феодалдық шартты жер иеленушілік, жерге меншіктің тұрақты түрлері, әсіресе Қазақстанның оңтүстік аудандарында, Сыр бойындағы қалалар аймағында қалыптасты. Олардың сойырғал, иқта, милк, вакуф сияқты түрлері болды. Ханнан тархандық құқық алып, сыйлық жерді иеленушілер онда тұратын егіншілерден, қолөнершілерден өз пайдасына салық жинады. Қазақ қоғамын әлеуметтік-таптық топтарға бөлу негізіне әл-ауқаттылық жағдайынан гөрі, әлеуметтік шығу тегі негізге алынды. Жоғары аристократтық топ ақсүйектерге Шыңғыс әулеттері хандар, сұлтандар, оғландар төрелер, қожалар жатты. Ал басқа халық әл-ауқатына қарамастан қара сүйеккке жатқызылды. *Қазақ хандығының мәдениеті: Қазақ поэзиясының аса ірі тұлғалары Шалкиіз (15 ғ.), Доспамбет (16 ғ.), Жиембет (17 ғ.). Қазақтың батырлар жыры тарихи оқиғаларға құрылған. Мысалы: Қобыланды, [[Ер Тарғын]], [[Алпамыс батыр|Алпамыс]], [[Ер Сайын]], [[Қамбар Батыр|Қамбар батыр]] дастандары. Ислам діні толық тарады. Араб әліпбиі қолданылды. 18 ғасырда қазақтар үш жүзге бөлініп өмір сүріп жатты. Әр жүздің өз ханы болды. Кіші жүзді Әбілхайыр, Орта жүзде Сәмеке (Шахмұхамед), Ұлы Жүзде -Жолбарыс, Түркістан қаласын астана еткен Үлкен Орданың ханы Тәуке еді. Қазақ жерінде орталықтанған мемлекет болмауын көршілері өз пайдасына шешуді ойлады. Оңтүстік-батыстан Жайық казактарының қолдауымен Еділ бойындағы башқұрттар, қалмақтар Кіші жүзге тынымсыз шабуыл жасады. Солтүстіктен Сібір казактары тыным бермеді. Орта Азиядағы Бұқара мен хиуа хандықтары да қазақ жерінен дәмелі болды. Олардың бәрінен асып түскен жоңғарлар еді. *Қазақ халқының ойраттарға қарсы күресі: 16 ғасырдың соңында ойраттар (қалмақтар) төрт тайпалық бірлестіктен тұрды. Олар Тарбағатайдан Шығысқа қарайғы өңірді алып жатқан торғауыттар, Ертістің жоғары ағысында қоныстанған дербеттер, қазіргі Дихуа қаласының маңындағы хошауыттар, Іле өзенінің жоғары жағындағы шоростар еді. Қазақтар мен ойраттар арасындағы жайылым жер үшін күрес 15 ғасырда-ақ басталды. 16 ғ. соңында ойраттардың шағын бөлігі қазақ ханы Тәуекелге бағынды. 1635 ж. Хонтайшы Батурдың бастауымен Жоңғар хандығы құрылды. Қазақ-жоңғар қатынастары Батур хонтайшы (1634-1654) билік құрған кезде шиеленісе түсті. Онан кейінгі жоңғар хандары (Сенге, Қалдан) Оңтүстік Қазақстанды, маңызды сауда жолдары өтетін қалаларды өздеріне қаратуға тырысты. *Қазақ халқының жоңғарларға қарсы күресі: 1718 жылы Тәуке дүние салғанда, орнына Болат хан болды. Оның кезінде қалмақтардың қазақ жеріне жорығы күшейді. Бұл жорықтардың табысты болуына шведтің артиилерия сержанты Иоганн Густав Ренаттың әсері күшті болды. 1709 жылы Полтава түбінде орыстардың қолына түскен Ренат Тобыл қаласына айдалды, осында Ертістің бойында Бухгольцтің экспедициясы құрамында Кереку қаласының маңында 1715 жылы қалмақтарға тұтқынға түседі. 1733 жылға дейін қалмақтардың қолында болды. Ол қалмақтарға зеңбірек құюды, баспахана жасап, әріп құюды үйретеді. Жан-жақты әскери дайындығы бар жоңғарлар 1710-1711 жж. қазақ жеріне басып кіріп соғыс жүргізді. Олар 1717 жылы жазда Аякөз өзені жағасында қазақтардың 30 мың жасағын талқандады. Келесі жылы жоңғарлар қазақтарды Бөген, Шаян, Арыс өзендері бойында тағы да қырады. *Ақтабан шұбырынды, Алқакөл сұлама: 1723 жылы ерте көктемде жоңғарлар қазақ жеріне тағы да соғысуға келді. Шуна Дабо деген қалмақ басқарған бұл шайқас екі бағытта жүруі тиіс еді. Бірінші бағыт Қаратауды басып өтіп, Шу мен Талас өзендеріне шығу болса, екінші бағыт қазақтарға соққы беріп, Шыршық өзеніне жету болатын. Бұл жоспарды іске асыру үшін әскерлер жеті топқа бөлініп, оның бірі Жетісу Алатауының етегіндегі Балқаш көліне құятын төрт өзеннің бойына топтастырылды. Қалмақтың ірі қолбасшысы Амурсана басқарған 70 мың адамнан тұратын екінші бір тобы Іле өзені бойына, Кеген өзенінің солтүстік жағасына, Нарын өзенінің күншығыс жағынадғы Кетпен тауы баурайына орналасты. Бейғам отырған қазақтар аямай қырылды. Жоңғарлар Жетісуды, Ұлы жүзді қырып-жойып, Ұлы жүз, Кіші жүз жеріне де жетті. Халық басы ауған жаққа шұбырды. Ұлы Жүз бен Орта Жүздің қазақтары Самарқан мен Ходжентке қарай шұбырды. Кіші жүз қазағы Ххиуа мен Бұхараға ағылды. Босқындардың біразы Сырдың сол жағындағы Алакөл маңына топтасты. Халық бұл кезеңді «Ақтабан шұбырынды, Алқакөл сұлама» деп атады. «Елім-ай» деген ән туды. Халық ең соңында бірігудің қажеттігін түсінді. 1728 жылы Әбілхайыр бастаған Кіші жүз жасақтары, Тайлақ батыр, Саурық батыр бастапан әскерлер Ырғыз уезінің оңтүстік шығыс бетіндегі Бұланты өзенінің жағасында «Қара сиыр» деген жерде қалмақтарға қарсы соққы берді. 1730 жылы көктемде Балқаш көлі маңында тағы соғыс басталды. Бөгенбай, Қабанбай, Наурызбай, сияқты батырлар бастапан қазақ жасақтары жоңғарларға аяусыз соққы берді. Бұл жер кейін «Аңырақай» деп аталып кетті. Шуно Дабо бастапан қалмақтар Іле өзені бойымен шығысқа қарай қашуға мәжбүр болды. Қазақ жерін азат ету жолындағы соғысты жеңіспен аяқтау үшін Үш жүздің әскерлері Шымкентке таяу Ордабасы деген жерге жиналды. Қолбасшы болып Әбілхайыр мен [[Бөгенбай батыр|Бөгенбай]] сайланды. Осы тұста Тәуке ханның баласы Үлкен Орда иесі Болат хан қайтыс болды. Таққа талас басталды. Болат ханның інісі, Орта Жүздің ханы Сәмеке (Шахмұхамед) тақтан үміткер болды. Сондай-ақ қалмақты қыруда үлкен ерлік танытқан Кіші жүз ханы Әбілхайырда тақтан дәмеленді. Алайда аға хан болып Болаттың үшінші ұлы Әбілмәмбет сайланды. Әбілхайыр бұған наразы болып, майдан шебінен әскерін алып кетті. Сәмеке де Шу бойымен Бетпақдалаға қарай өз әскерін алып кетті. Жоңғарларға қарсы майдан әлсірей бастады. Ұлы Жүздің ханы Жолбарыс жоңғарлармен мәмлеге баруға мәжбүр болды. Осы тұста әрбір жүздің ішінде феодалдың бытыраңқылық күшейді. Кіші жүз сұлтандары Батыр мен Нұралы ([[Әбілхайыр ханның тарихы|Әбілхайырдың]] баласы) өз алдына ел биледі. Сол сияқты Орта жүзде Күшік пен барақ сұлтандардың да өз иеліктері болды. Қазақ хандығының Бұхара, хиуамен қатынасы да нашар болды. Еділ өзені бойында қалмақтар мен башқұрттар Кіші Жүздің жеріне шабуыл жасап, үнемі қауіп туғызды. ==== Абылай ханның тұсында Қазақ хандығы ==== [[Сурет:Abylai.jpg|250px|thumb|<center>Абылай хан]] 1742 жылы 20 тамызда Ор қаласында Ресей, жоңғар және қарақалпақ, қазақтардың Кіші, Орта және Ұлы жүздің өкілдері қатысқан келіссөз жүргізілді. Онда Ресей өкілі қазақ пен жоңғар арасындағы қақтығысқа байланысты уәж айтпақшы болды. Бірақ жоңғарлар оны тыңдаған жоқ. Олар орыс қамал-бекіністеріне, қазақ қоныстарына жақын жерде 20 мың әскер ұстап, қазақты мазалауын қоймады. Ендігі жерде қазақтар өз күшіне ғана сенуіне тура келді. Осы идеяны орнықтыруға Абылай хан зор күш жұмсады. 1711 жылы дүниеге келген Абылай Уәлиұлының бастапқы есімі Әбілмансұр болды. Ол жастай жетім қалды. 1731 жылы жоңғарлармен шайқаста көзге түсті. Жоңғарияның ханы Қалдан Серен 1745 жылы қайтыс болып, оның мұрагерлері таққа таласты. Осы кезде оған Цинь империясы тиісе бастайды. Абылай осы сәтті пайдаланды. Ол сыр бойындағы қалаларды азат етуге кірісті. Ол бұл жорықта қазақ әскерлерін үш топқа бөлді. Оның бірінші тобын Қанжығалы Бөгенбай мен Үмбетей жырау басқарды. Бөгенбай басқарған 10 мың әскер Түркістанның солтүстік жағына, Созақ бекінісіне барып тиісуге тиіс еді. Екінші қолды Жәнібек батыр басқарды. Оған Тәтіқара жырау қосылды. Олар Сырдың төменгі ағасына қарай кетті. Үшінші негізгі қолды Абылайдың өзі басқарды. Жорыққа қатысушылар Шиелі, [[Жаңақорған]] бойымен Түркістанның күнбатыс жағына қарай жылжыды. Бұл топта [[Қабанбай батыр|Қабанбай]], [[Баян батыр|Баян]], Сырымбет, Малайсары,Желкілдек, Жанұзақ болды. Жоңғар әскерін басқарған Қалдан Сереннің ортаншы ұлы Цевен Доржи де өз әскерін үшке бөлді. Ол өзінің басты күшін Абылайға қарай бағыттады. Оның қару-мылтығы, түйе үстіне орнатқан 15 зеңбірегі бар еді. Қазақ жасақтары сойыл, шоқпар, садақпен қаруланды. Цевен Доржи өзінің ауыр қолымен Абылай әскерлерінен бұрын келіп, Жаңақорғанға бекініп алды. Абылай Жаңақорған бекінісін алуды Қабанбайға тапсырды. Сырымбетті оң жақ қанатқа, Баянды әскердің сол жақ қанатына қойды. Олардың сыртынан үш мың қолы бар Малайсары, Оразымбет батырлардың әскерін топтастырды. Бұл соғыс екі айға созылды. Қазақ әскерлері Жаңақорғанды, Шымкентті жаудан тазартты. Түркістанға дейін жетті. Бөгенбай басқарған әскерлер Созақ пен Сайрамды босатты. Батыр Баян Талас өзеніне дейін барды. Жәнібек батырдың әскерлері қарақалпақ жерін босатып, қалмақтарды Сырдың жоғарғы сапасына шегіндірді. Амалы таусылған Цевен Доржи Абылайдан бітім сұрауға мәжбүр болды. Келісім бойынша [[Созақ]], [[Сайрам]], [[Манкент]], [[Шымкент]] қалалары Әбілмәмбеттің қарамағына өтті. Түркістан туралы мәселе кейінірек шешілетін болды. Абылой бұл жолғы жеңістерін жоңғар хандығының күйреуінің бастамасы деп есептеді. 1745 жылғы соғыс осымен бітті. Қазақ жерін қалмақтардан толық тазарту мақсатымен Абылай бастапан қазақ жасақтары 1750 жылы жауды жоңғар қақпасы маңында оңдырмай соққы берді. 1755 жылы жоңғарлар бірнеше ұсақ иеліктерге бөлініп кетті. Осыдан кейін 1758 жылы Жоңғар мемлекеті құлады. 1758 ж. Цинь қытайлары Шығыс Түркістандағы қазіргі [[Синь-Цзянь]] жерін басып алды. Цинь империясының батыс шекарасы қазақ жерімен шектесті. Қытайлар дүркін-дүркін шабуыл жасап қазақтарға тыным бермеді. Абылай келісімге келу туралы Пекинге адамдар жіберді. Сөйтіп, Қытаймен сауда, экономикалық қатынас орнату жолдарын іздестірді. Ол Ресеймен де қарым-қатынас орнатты. 1771 жылы [[Әбілмәмбет хан]] өлгеннен кейін, Түркістанда Абылайды Орта жүздің ханы етіп сайлады. Бір жылдан кейін 1772 жылы вице-канцлер М.Л. Воронцовтың жарлығымен Абылайға арналып Есіл өзеніне таяу жерде Жаңғызтөбеге ағаш үй салынды. Абылай 1780 жылы мамыр айында Ташкентте 69 жасында қайтыс болды. Орнына Уәли сайланды. ==== [[Ресей империясы]] құрамында ==== Саяси және экономикалық қиын жағдайда [[Қазақстан]]ның [[Ресей]]ге қосылу мәселесi алға тартылды. Қ-дың сыртқы саяси жағдайының күрделiлiгi [[Әбiлқайыр хан]]ды [[Кiшi жүз]]де Ресей протекторатын қабылдауға мәжбүр еттi. 1734 ж. [[Орта жүз]]дiң бiр бөлiгi Ресейге қосылды. 19 ғ-дың 2-жартысында Ресей үкiметiнiң жоспарлы түрде жүргiзген әскери-саяси шаралары нәтижесiнде, Қазақстанды империя құрамына қосу толық аяқталды. Қ. арасында кейiнгi орта ғасырларда меншiктiң бiрнеше түрi айқындалды: 1) мал мен мал ш. өнiмдерiне деген меншiктiң жеке дербес отбасылық түрiндегi меншiгi; 2) жерге немесе жайылымдарға қауымдық меншiк; 3) су көздерiне меншiк; 4) қауымдар ассоциациясының қарамағындағы малшылар тобы көшiп-қонатын аймаққа қатысты экономикадан тыс меншiк, Қ-дың әлеум. ұйымдасуы адамдар арасындағы бiр-бiрiмен байланысты әр алуан қарым-қатынас түрлерiне (қандас туыстық-отбасылық, шаруашылықтық, әскери, мәдени, этн., т.б.) негiзделдi. 1824, 1867 — 68 жылдардағы әкiмшілік-саяси реформалары арқылы Ресей үкiметi қазақтарды басқарудың дәстүрлi жүйесiн жойды. Қазақстанның Ресейге қосылуы арқылы халықтар арасында шаруашылық айырбас пен басқа да қарым-қатынастар үшiн қолайлы жағдай туды, капиталистiк өндiрiс қатынастары кеңiстiгiне негiз қаланды. Ресейдiң отаршыл саясатына қарсы қазақ халқының ұлт-азаттық көтерiлiстерi болып өттi. Оларды [[Сырым Датұлы]], [[Исатай Тайманұлы]], [[Кенесары Қасымұлы]], [[Жанқожа Нұрмұхамедұлы]], т.б. басқарды. 19 ғ-дың аяғы мен 20 ғ-дың басында Қазақстандағы егiншiлiкпен айналысатын халықтар арасындағы қазақтардың үлес салм. 55,4%-ға жеттi. Өнеркәсiп дамуы, т. ж-дар салынуы, су жолдарының кеңiнен пайдалануы қазақ жұмысшыларының қалыптасуының экон. негiздерiн қалады. ==== Кеңестік дәуір ==== 1917 ж. [[Қазан төңкерiсi]]не дейiн Қ-дың негiзгi кәсiбi көшпелi немесе жартылай көшпелi жағдайда мал өсiру, суармалы егiншiлiк болса, аңшылық пен балық аулау және қолөнерi де [[халық]] тұрмысында берiк орын алды. Қоғам өмiрiнде [[рулық-патриархалдық қатынастар]] үстем болып келдi. [[Кеңестiк үкiмет]] өткiзген кәмпескелеу, ұжымдастыру шаралары Қ-ды 1931 — 33 ж. ашаршылыққа ұшыратты. 1929 — 31 ж. Қазақстанда кеңес өкiметi саясатының асыра сiлтеулерiне қарсы 372 көтерiлiс болды. Көтерiлiстiң күшпен басылуына орай Қ. басқыншылыққа ұшырады. 1930 жылдың басынан 1931 жылдың ортасына дейiн [[Қазақстан]] аумағынан 281230 шаруа қожалығы сыртқа көшкен. Олардың едәуiр бөлiгi [[Қытай]]ға, [[Иран]]ға, [[Ауғанстан]]ға өтiп кеттi. Қазақ этносы осы жылдары аса көп шығынға ұшырады. Ашаршылық және онымен байланысты туған iндеттер салдарынан 2 млн. 200 мыңнан астам адам қырылды. Бұл барлық Қ-дың 48%-ын құрады. Екiншi дүниежүзiлiк соғыс жылдарында мерт болған шамамен 410 мыңдай қазақстандықтардың басым бөлiгi Қ. едi. ==== Тәуелсіздік ==== 1991 ж. 16 желтоқсанда мемлекет тәуелсiздiк жарияланған соң, қазақ ұлты өзiнiң ортақ мүддесi жолындағы бiрлiгiн нығайтты. Қазақ тiлi мемл. тiл болды. Қазақ халқының таңдаулы өкiлдерiнiң кеңестiк дәуiрде тыйым салынған есiмдерi ұлтымыздың мақтанышына айнала бастады, тарихи топонимика қалпына келтiрiлiп, ұлттық мәдениеттiң гүлденуiне жағдай жасалды. Шет елде жүрген отандастардың елге оралуына мүмкiндiк туды. [[Сурет:ToktarAwbakirov.jpg|200px|right|thumb|[[Тоқтар Әубәкіров]] — Қазақтың тұңғыш ғарышкері]] == Қазақ атауы пайда болуы == {{main|Қазақ (этноним)}} == Діні == Қазақтардың дәстүрлі діні Сүнни мұсылмандар, ханафи мазхабындағы [[Ислам]] діні. == Мәдениеті == {{main|Қазақ мәдениеті}} {{main|Қазақтың XX ғасырдағы мәдениеті}} == Тілі == {{main|Қазақ тілі}} == Антроплогиясы== [[Сурет:Kultigin.jpg|230*300|thumb|Күлтегін. Түрік қағанаты Әскербасы]] Жетiсудaн тaбылғaн Түркі зaмaнының бaс сүйектерi кaзiргi Қaзaқтaрдың тұрпaтынa жaкын. Құтлық (Елтеріс) қағанның екінші ұлы, Түрік Елінің 717—734 жж. билік құрған қағаны Білге қағанның туған інісі Күлтегін Суретi Қaзaқтарға ұқсaс. == Тағы қараңыз == * [[Қазақ (этноним)]] * [[Қазақ тілі]] * [[Қазақтар (шетжұрты)]] * [[Қазақтар тізімі]] * [[:Санат:Қазақ салт-дәстүрлері|Қазақ салт-дәстүрлері]] ==Галерея== <gallery class="center" caption=""> File:Казахи. Юрта.jpg File:Казахи. Детали богатого жилища.jpg File:Казахи. Музыкальные инструменты.jpg File:Казахи. Типы зимовок.jpg File:Казахи. Оружие, плети.jpg File:Казахи. Утварь, оросительные системы.jpg File:Казахи. Утварь и сельскохозяйственные инструменты.jpg File:Казахи. Костюм, всадническая культура, коневодство.jpg File:Казахи. Конское снаряжение свадебное, женское в сборе.jpg File:Казахи. Типы и детали украшений.jpg File:Казахи. Утварь, мебель, музыкальные инструмент.jpg File:Казахи. Головные уборы, украшения, типы причёсок.jpg File:Казахи. Типы и детали женского костюма.jpg File:Казахи. Типы и детали женских головных уборов.jpg File:Казахи. Типы и детали женских головных уборов и тесьмы.jpg </gallery> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == {{commonscat|Kazakh people|Қазақ халқы}} * [http://clp.arizona.edu/cls/kaz.htm Kazakh Language Courseware from University of Arizona Critical Languages Series] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080410091956/http://clp.arizona.edu/cls/kaz.htm |date=2008-04-10 }} * [http://www.hunmagyar.org/turan/turk.html Қазақстанның этногарфиялық картасы] * [http://www.akft.org Kazakhs in France - AKFT] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100316074821/http://www.akft.org/ |date=2010-03-16 }} * [http://www.kazaktar.kz/ Дүниежүзі қазақтары қауымдастығы] * http://sana.gov.kz/showarticle.php?lang=eng&id=342 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070928070538/http://sana.gov.kz/showarticle.php?lang=eng&id=342 |date=2007-09-28 }} * [http://www.massagan.com Massagan.com (The largest web site in kazakh language)] * [http://www.suhbat.com Suhbat (Atameken Toby)] * [http://www.pbs.org/wnet/secrets/case_amazon/index.html Secrets of the Dead: Amazon Warrior Women (PBS)] * [http://www.orientalistica.ru/resour/runica/collection/e3a.htm Turk monument of Uyuk-Turan mentioning the word ''"qazğaq"''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060205181454/http://www.orientalistica.ru/resour/runica/collection/e3a.htm |date=2006-02-05 }} * [http://www.elim.kz/ Қазақ халқы] * [http://www.mfa.kz/ Қазақстан Республикасының Сыртқы Істер Министрлігі] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110929145154/http://www.mfa.kz/ |date=2011-09-29 }} * [http://www.dmoz.org/World/Kazakh/Қоғам/ Қоғам] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170307082953/http://www.dmoz.org/World/Kazakh/%D2%9A%D0%BE%D2%93%D0%B0%D0%BC/ |date=2017-03-07 }} — [[Ашық Тізімдеме Жобасы|Ашық Тізімдеме Жобасы (ODP)]] * [http://www.kazaktar.kz/ Дүниежүзі қазақтары қауымдастығы] * [http://www.facebook.com/groups/ardakk/ Facebook әлеуметтік желісіндегі Қазақтар қауымдастығы] {{Қазақтар}} {{Әлем халықтары}} [[Санат:Қазақтар|*]] [[Санат:Қазақстан этникалық топтары]] [[Санат:Қытай этникалық топтары]] [[Санат:Моңғолия этникалық топтары]] [[Санат:Ресей этникалық топтары]] [[Санат:Қырғызстан этникалық топтары]] [[Санат:Өзбекстан этникалық топтары]] [[Санат:Түркия этникалық топтары]] [[Санат:Түрікменстан этникалық топтары]] mdn1osyqmoegwpxl61tpc96utv5u9ur 3055481 3055405 2022-07-29T09:30:13Z Kasymov 10777 [[Special:Contributions/NusrTansj|NusrTansj]] ([[User talk:NusrTansj|т]]) өңдемелерінен [[User:Kazman322|Kazman322]] соңғы нұсқасына қайтарды wikitext text/x-wiki {{мағына|Қазақ (айрық)}} {{Этникалық топ |атауы = Қазақтар |сурет = {{Фотомонтаж | photo1a = AbaiPainting.jpg | photo1b = Abylai khan.jpg | photo1c = Kurmangazy 175.jpg | photo1d = USSR stamp Ch.Valikhanov 1965 4k.jpg | photo1e = Altynsarin.jpg | photo2a = Mashhur Zhusup.jpg | photo2b = Baitursynov.jpg | photo2c = Timur Bekmambetov by Gage Skidmore.jpg | size = | position = center | spacing = 2 |color_border = white |color = white |size = 266 | foot_montage = [[Абай Құнанбайұлы]] • [[Абылай хан]] • [[Құрманғазы Сағырбайұлы]] • [[Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов|Шоқан Уәлиханов]] <br /> [[Ыбырай Алтынсарин]] • [[Мәшһүр Жүсіп Көпеев]] • [[Ахмет Байтұрсынұлы]] • [[Темір Нұрбақытұлы Бекмамбетов|Темір Бекмамбетов]] }} |сурет тақырыбы = |саны = 16 000 000 аса |аймақ1 = {{KAZ}} |саны1 = 13 029 227 (01.01.2021)<ref name="KZ2021">[https://stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT414397 2021 жыл басына Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны]</ref> |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{CHN}} |саны2 = 1&nbsp;400&nbsp;000 — 1&nbsp;500&nbsp;000<ref name="China">Согласно переписи 2000 ж. численность казахов составила 1&nbsp;250&nbsp;458 чел.[http://www.china.org.cn/english/features/EthnicGroups/136924.htm], в последующие годы на численность казахского населения оказывали влияние не только более высокая по сравнению с ханьцами рождаемость, но и наличие определённых ассимиляционные процессы. Приводимые в некоторых источниках оценки, в основном, исходят из более быстрого роста казахского населения по сравнению с ханьским и, соответственно, некоторого увеличения доли казахов в населении КНР (составляла 0,104 % в 2000 ж.), но даже при сохранении этой доли численность казахов составит ок.1,4 млн чел.</ref> |түсініктемелер2 = |аймақ3 = {{UZB}} |саны3 = 800&nbsp;000&nbsp; — 1&nbsp;100&nbsp;000<ref name="Uzb-2009">доля казахов в населении Узбекистана по данным переписей 1959—1989 жж. оставалась стабильной ок.4,1 % (существует оценка, [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uz.html#People приводимая ЦРУ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160709035649/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uz.html#People |date=2016-07-09 }}, согласно которой в 1996 ж. доля казахов сократилась до 3 %). Имеется официальная оценка Узбекистана [http://books.google.com/books?ei=F-jgSZyCJI3aygSpidyzDQ&id=wvnqAAAAIAAJ&dq=%D0%9C%D0%B8%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F+%D0%B2+%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B5+%D0%BD%D0%B0+%D1%80%D1%83%D0%B1%D0%B5%D0%B6%D0%B5+XXI+%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D0%B0%3A+%D0%BE%D1%81%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D1%8B%D0%B5+%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%B8+%D0%B8+%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%BF%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%B8%D0%B2%D1%8B.&q=940&pgis=1#search_anchor (цит. по книге Е. Ю. Садовской «Миграция в Казахстане на рубеже XXI века : основные тенденции и перспективы»] ISBN 9965-593-01-9), согласно которой в 1999 ж. численность казахов составляла 940,6 тыс. чел. или 3,8 %. Если принять сохранение доли казахов на уровне 4,1 % (без учета репатриации части казахов-оралманов в Казахстан) и [http://www.stat.uz/STAT/2008year/doklad_rus_tab.pdf численность населения Узбекистана в середине 2008 ж.] в размере 27,3 млн чел., то численность казахов в Узбекистане составит ок. 1,1 млн чел., если же применить оценку доли казахов в 3 %, их число в середине 2008 составит ок. 0,8 млн чел. По данным [http://www.library.cjes.ru/online/?a=con&b_id=416 Этнического атласа Узбекистана] в 2000 ж. в стране было 990&nbsp;022 казахов</ref> |түсініктемелер3 = |аймақ4 = {{RUS}} |саны4 = 647&nbsp;732 (2010)<ref name="Prerepis2010total">[http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab5.xls Данные переписи населения РФ 2010 ж.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20211223052305/http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab5.xls |date=2021-12-23 }}</ref> |түсініктемелер4 = |аймақ5 = {{MNG}} |саны5 = 101 526<ref name="Mongol">[http://www.toollogo2010.mn/doc/Main%20results_20110615_to%20EZBH_for%20print.pdf Перепись населения Монголии 2010 ж.]</ref> |түсініктемелер5 = |аймақ6 = {{TKM}} |саны6 = 40 000 <ref name="Turkmen">В 1995 ж. численность казахов составляла 86 987 чел [http://www.chrono-tm.org/?0248042254000000000000011000000] или 1,94 % населения. Впоследствии наблюдался массовый выезд казахов-оралманов в Казахстан: 22 тыс. до 2001 ж. и ещё 38-40 тыс. в период 2001—2007 жж. По сообщениям прессы [http://www.chrono-tm.org/?0248042562000000000000011000000], [http://www.chrono-tm.org/?0248042371000000000000011000000], [http://www.chrono-tm.org/?0248041957000000000000011000000] значительная часть казахов уже покинула Туркменистан</ref> |түсініктемелер6 = |аймақ7 = {{KGZ}} |саны7 = 32&nbsp;900<ref name="Киргизия">[http://212.42.101.124:1041/stat1.kg/images/stories/docs/Kyrgyzstan%20v%20zifrah/Demo/6.pdf Национальный статистический комитет Кыргызской Республики. Национальный состав населения. Оценка на 1 қаңтар 2011 ж.]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} По переписи 1999 ж. в Киргизии было 42&nbsp;657 казахов ([http://www.demoscope.ru/weekly/2005/0197/analit04.php/ Демографические тенденции, формирование наций и межэтнические отношения в Киргизии в 1926—2000 ж. Демоскоп]), численность казахов сокращается в результате выезда за пределы Киргизии, так в только за 2008 год убыль за счёт миграции составила 701 чел. или 2,1 % численности казахов ([http://www.stat.kg/stat.files/tematika/%D0%B4%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84/%D0%9A%D1%8B%D1%80%D0%B3%D1%8B%D0%B7%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%20%D0%B2%20%D1%86%D0%B8%D1%84%D1%80%D0%B0%D1%85/%D0%B4%D0%B5%D0%BC%D0%BE11.pdf Распределение внешних мигрантов по национальностям в 2008 ж.]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}), в 2009 ж. убыль составила 630 чел. или 1,9 % ([http://www.stat.kg/stat.files/tematika/демограф/Кыргызстан%20в%20цифрах/демо11.pdf Распределение внешних мигрантов по национальностям в 2009 ж.]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}), в 2010 ж. — убыль 759 чел. или 2,3 % ([http://212.42.101.124:1041/stat1.kg/images/stories/docs/Kyrgyzstan%20v%20zifrah/Demo/11.pdf Распределение внешних мигрантов по национальностям в 2010 ж.]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}). Определённое влияние на численность казахов оказывает и их ассимиляция.</ref> |түсініктемелер7 = |аймақ8 = {{IRN}} |саны8 = 9&nbsp;000<ref name="Iran">http://news.iran.ru/news/32852/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304075522/http://news.iran.ru/news/32852/ |date=2016-03-04 }} Казахи «ядерного» Ирана</ref> |түсініктемелер8 = |аймақ9 = {{UKR}} |саны9 = 5&nbsp;526<ref>{{cite web|url=http://2001.ukrcensus.gov.ua/rus/results/nationality_population/nationality_popul1/select_51/?botton=cens_db&box=5.1W&k_t=00&p=100&rz=1_1&rz_b=2_1%20%20%20%20%20%20%20%20%20 &n_page=5|title=Всеукраинская перепись населения 2001 ж. Распределение населения по национальности и родному языку|publisher=Государственный комитет статистики Украины}}</ref> |түсініктемелер9 = |аймақ10 = {{BLR}} |саны10 = 1 068 (2019 ж.)<ref>{{cite web|url=https://www.belstat.gov.by/upload/iblock/df5/df5842f32b1b8a711043f8f54856f5c8.pdf|title=Перепись населения Республики Беларусь 2019 года. Национальный состав населения Республики Беларусь|publisher=belstat.gov.by}}</ref><br> |түсініктемелер10 = |аймақ11 = {{TJK}} |саны11 = 900<ref name="Таджикистан">{{cite web|url=http://www.demoscope.ru/weekly/2005/0191/analit05.php|title=Итоги переписи населения Таджикистана 2000 ж.: национальный, возрастной, половой, семейный и образовательный составы|author=Михаил Тульский|publisher=«[[Демоскоп]]»|archiveurl=http://www.webcitation.org/61CULh3l6|archivedate=2011-08-25}}</ref> |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[қазақ тілі|қазақша]] |діні = [[Ислам|Ислам діні]] |этникалық топтары =[[түркілер]], [[ноғайлар]], [[қарақалпақтар]], [[башқұрттар]], [[татарлар]] |ескертпелер = }} '''Қазақтар''' — Орталық Еуразияны мекендейтін түркітілдес [[этнос]] және [[ұлт]]. Дешті-Қыпшақ даласын мекендеген көптеген этностар мен этно бірлестіктердің өзара араласуының нәтижесінде қалыптасты. Қазақтар ретінде [[Қазақ хандығы]]ның құрылуымен белгілі бола бастады. Тілдік құрылымы жағынан [[Түркі тілдері|Түркі тілдес халықтардың]] солтүстік-батыс [[Қыпшақ тілі тармағы|қыпшақ]] тобына жатады. [[Қазақ тілі]]нде сөйлейдi. Қазақтар [[Қазақстан]]мен көршілес [[Моңғолия]] ([[Баян-Өлгей аймағы]]), [[Қытай]] ([[Іле Қазақ аутономиялық облысы]]), [[Ресей]], [[Өзбекстан]], [[Қырғызстан]], [[Түрікменстан]] елдерінің жерін бірыңғай қоныстаған. Қазақстандағы қазақтар саны 13 млн. адам (2021 ж), әлемде шамасында 16 млн. адам құрайды. [[Сурет:Казахи в Казахстане.png|thumb|right|300px|2022 жыл басындағы Республика облыстары бойынша қазақтардың үлесі{{легенда|#f5fff5|10.0 - 19.9 %}} {{легенда|#c3ffc3|20.0 - 29.9 %}} {{легенда|#91ff91|30.0 - 39.9 %}} {{легенда|#5fff5f|40.0 - 49.9 %}} {{легенда|#2dff2d|50.0 - 59.9 %}} {{легенда|#00fa00|60.0 - 69.9 %}} {{легенда|#00c800|70.0 - 79.9 %}} {{легенда|#009600|80.0 - 89.9 %}} {{легенда|#006400| 90.0 % жоғары}}]] == Қазақ халқының қалыптасуы == {{main|Қазақ халқының қалыптасуы}} {{main|Қазақтар (этногенез)}} == Қазақ халқының ру-тайпалық құрылымы == {{main|Қазақ рулары}} == Тарихы == {{Қазақстан тарихы}} ==== Қазақ хандығы ==== Қазақ хандығының құрылуы және нығаюы (15-16 ғғ.) Қазақ хандығының пайда болуы [[Қазақстан]] жерінде 14-15 ғғ. болған әлеуметтік-экономикалық және этникалық-саяси процестерден туған заңды құбылыс. Өндіргіш күштердің дамуы, көшпелі ақсүйектердің экономикалық қуатының артуы, феодалдық топтардың тәуелсіздікке ұмтылуы, осы негізде [[Әбілхайыр хандығы]] мен [[Моғолстан]] арасындағы тартыстың өршуі, әлеуметтік қайшылықтардың үдеyi 15 ғ. 2 жартысында бұл мемлекеттердің құлдырап ыдырауына апарып соқтырды. Әсіресе Әбілхайыр (1428-1468) Жошы-Шайбан- Дәулет-Шайх оғланның ұлы хандығы өте нашар еді. Территориясы батысында [[Жайық]]тан бастап, шығысында Балқаш көліне дейін, оңтүстігінде Сырдың төменгі жағы мен Арал өңірінен, солтүстігінде [[Тобыл]]дың орта ағысы мен [[Ертіс]]ке дейінгі жерді алып жатты.Бір орталықа бағынған мемлекет болмады. Көптеген ұлыстарға бөлінді. Олардың басында Шыңғыс әулетінің әр тармақтағы ұрпақтары, көшпелі тайпалардың билеушілері тұрды. Әбілхайыр билік еткен кезде халық өзара қырқыс пен соғыстан шаршады. 30 жж. ол Тобыл бойында Шайбани ұрпағы Махмұт Қожаханды талқандады. Сыр бойындағы далада Жошы әулетінің Махмұтханы мен Ахметханын(Тоқа Темір тұқымы) жеңді. [[1446]] жылы Әбілхайыр Темір ұрпақтары мен Ақ Орда хандары ұрпақтарынан Сыр бойы мен Қаратау баурайындағы — [[Сығанақ]], [[Созақ]], [[Аққорған]], [[Өзгент]], Аркүк сияқты қалаларды басып алады. [[1457]] ж. Үз-Темір тайшы бастапан ойраттардан (жайылым жер іздеген) [[Түркістан]] өңірінде жеңіліп қалды. Масқара ауыр шарт жасасып, ойраттар [[Шу]] арқылы өз жерлеріне кетті. Ал Әбілхайыр өз ұлысында , қатал тәртіп шараларын орнатуға кіріседі. Бұл халық бұқарасының оған деге өшпенділігін күшейтті. Нәтижесінде халықтың жартысы Шығыс [[Дешті Қыпшақ]]тан Түркістан алқаптарына және [[Қаратау]] бөктерлерінен [[Жетісу]]дың батыс өңіріне көшіп барулары еді. Оны [[Жәнібек сұлтан]] пен [[Керей сұлтан]] басқарды. [[Дешті Қыпшақ]] пен Жетісудағы көшпелі бұқара феодалдық қанаудың күшеюіне, соғыстарға наразылық ретінде , хандар мен феодалдардың қол астынан көшіп кетіп, қоныс аударды. Сөйтіп, 15 ғ. 50-70 жж, яғни 1459ж. Әбілхайыр хандығынан Жетісудың батысына Есенбұға хан иелігіне [[Шу]] мен [[Талас]] өзендерінің жазықтығына көшіп келді. Олардың қоныс аударуының бір себебі, оларды Шыңғыс әулетінен шыққан Керей хан мен Жәнібек ханның жаңа қалыптасып келе жатқан қазақ халқының дербес мемлекетін құру, оның тәуелсіз саяси және экономикалық дамуын қамтамасыз ету жолындағы қадамы мен қызметі өз ықпалын тигізді. Жетісу рулар мен тайпалар мемлекет бірлестігінің орталығына айналды. Олардың саны 200 мың адамға жетті. Моғолстан ханы Есенбұға өзінің солтүстік шекарасын қорғату үшін, сондай-ақ өзінің бауыры Тимурид Абу Саид қолдап отырған Жүністің шабуынан батыс шекарасын қорғату үшін пайдаланғысы келді. Жәнібек қазақ хандығының тұңғыш шаңырағын көтерген Барақ ханның ұлы, ал Керей оның ағасы Болат ханның баласы. Барақтан басталатын қазақтың дербес мемлекеттігі жолындағы күресті оның туған ұлы мен немересінің жалғастыруы табиғи құбылыс. [[Мырза Мұхамед хайдар Дулати]] Қазақ хандығының құрылған уақытын хижраның 870 жылына (1465-1466 жж.) жатқызады. Қазақтың алғашқы ханы болып [[Керей]] жарияланды (1458-1473 жж.). Одан кейін қазақ ханы болып [[Жәнібек хан|Жәнібек]] сайланды (1473-1480 жж.). Бұлардың тұсында Жетісу халқы, 1462 жылы [[Моғолстан]] ханы Есенбұға өлгеннен кейін ондағы тартыстың күшеюіне байланысты, өзара ынтымақтықты нығайтуға үлес қосты. Әбілхайыр хандығынан көшіп келушілер Жәнібек пен Керейдің қазақ хандығын күшейте түсті. Едәуір әскери күш жинаған және Жетісуда берік қорғанысы бар Жәнібек пен Керей, [[Жошы әулеті]]нен шыққан сұлтандардың Шығыс Дешті Қыпшақты билеу жолындағы күресіне қосылды. Бұл күрес 1468 ж. Әбілхайыр өлгеннен кейін қайтадан өршіді. Қазақ хандарының басты жаулары Әбілхайырдың мұрагерлері- оның ұлы Шайх -хайдар мен немерелері [[Мұхамед Шайбан]] и мен [[Махмұд Сұлтан]] болды. Сыр өңірі мен Қаратау — қазақ хандарының Батыс Жетісудағы иеліктеріне ең жақын болды. Жәнібек пен Керей хандар сауда-экономикалық байланыстардың маңызды орталықтары және күшті бекініс болатын Сыр бойындағы қалаларға өз құқықтарын орнатуға тырысты. Сондай-ақ Сырдың төменгі және орталық сағаларының жерлері қазақтың көшпелі тайпалары үшін қысқы жайылым да еді. 70-жылдары [[Сауран]], [[Созақ]] түбінде, үлкен шайқастар болды. Асыны ([[Түркістан]]ды), Сығанақты біресе қазақ хандары, біресе Мұхамед Шайбани басып алып отырды. Осындай шайқастардың бірінде көрнекті қолбасшы Керейдің ұлы [[Мұрындық]] болды. Ол 1480 жылдан бастап хан болды. Соның нәтижесінде 15 ғ. 70-ж-да қазақ хандығының шекарасы кеңейе берді. Оңтүстік Қазақстан қалалары үшін Шайбани әулетімен арадағы соғыстар Жәнібек ханнан кейін қазақ хандығын билеген Бұрындық хан (1480-1511 жж.) тұсында да толастамады. Батыс Жетісудағы иеліктеріне оңтүстіктегі өздеріне қараған қалаларға (Созақ, Сығанақ, Сауран) сүйене отырып, алғашқы қазақ хандары Дешті Қыпшақтағы өкімет билігіне талаптанушы барлық хандарды жеңіп, өз иеліктерін ұлғайтты. [[Дешті-қыпшақ мемлекеті|Дешті Қыпшақта]] қазақ хандары билігінің орнығуы, Мұхаммед Шайбаниды Дешті Қыпшақтағы тайпалардың кейбір бөлігін соңына ертіп Мәуереннахрға кетуге мәжбүр етті. Мұнда ол Темір әулеті арасындағы өзара тартысты пайдалана отырып, өкімет билігін басып алды. Сонымен қазақ хандығының құрылуына ұйтқы болған себептер — саяси және этникалық процестер болды. Оның басты этапы — Керей мен Жәнібектің қол астындағылармен бірге көшпелі өзбектердің басшысы Әбілхайырдан кетіп, Моғолстанның батысына қоныс аударуы. Мұндағы маңызды оқиға — Керей мен Жәнібекті жақтаушылардың өзбек-қазақтар, кейін тек қазақтар деп аталуы. Әбілхайырдың өлімінен кейін Керей мен Жәнібектің Өзбек ұлысына келіп, үкімет билігін басып алуы. Жаңа мемлекеттік бірлестік [[Қазақстан]] атана бастады. ==== Қасым ханның тұсында Қазақ хандығы ==== 16-17 ғғ. қазақ хандығы нығайып, оның шекарасы едәуір ұлғая түсті. Өз тұсында «жерді біріктіру» процесін жедел жүзеге асырып, көзге түскен хандардың бірі Жәнібектің ұлы Қасым.. [[Қасым хан]]ның (1511-1523 жж.) тұсында қазақ хандығының саяси және экономикалық жағдайы нығая түсті. Ол билік құрған жылдары қазақ халқының қазіргі мекен тұрағы қалыптасты. Бірсыпыра қалалар қосылды, солтүстікте Қасым ханның қол астындағы қазақтардың жайлауы Ұлытаудан асты. Оңтүстік-шығыста оған Жетісудың көп бөлігі (Шу, Талас, Қаратал, Іле өлкелері) қарады. Қасым ханның тұсында Орта Азия, Еділ бойы, [[Сібір]]мен сауда және елшілік байланыс жасалды. Орыс мемлекетімен байланыс болды. Ұлы князь 3 Василий (1505-1533) билік құрған кездегі [[Мәскеу мемлекеті]] еді. Батыс Еуропа да қазақ хандығын осы кезде танып білді. '''«Қасым ханның қасқа жолы»''' деген әдет-ғұрып ережелері негізінде қазақ заңдары жасалынды. Дегенмен Қасым хан тұсында Қазақ хандығы бір орталыққа бағынған мемлекет болмады. Ол Қасым өлгеннен кейін бірден байқалды. Өзара қырқыс, таққа талас басталды. Моғол және өзбек хандарының қазақ билеушілеріне қарсы одағы қалыптасты. Өзара тартыс кезінде Қасым ханның ұлы және мұрагері Мамаш қаза тапты. Қасым ханның немере інісі Таһир (1523-1532) хан болды. Оның айырықша елшілік әне әскери қабілеті болмады. Маңғыт және Монғол хандарымен әскери қақтығыстар басталды. Бұл соғыстар қазақтар үшін сәтті болмады. Қазақ хандығы оңтүстіктегі және солтүстік-батыстағы жерінің бір бөлігінен айрылып, оның ықпалы тек Жетісуда сақталып қалды. ТаҺир ханның інісі Бұйдаштың (1533-1534) тұсында да феодалдық қырқысулар мен соғыстар тоқталған жоқ. ==== Хақназар ханның тұсында Қазақ хандығы ==== 16 ғ. 2 ж. әлсіреген хандықты біріктіруде Қасым ханның баласы [[Ақназар хан|Ақназар]] (1538-1580 жж.) өз үлесін қосты. [[Ноғай ордасы]]ндағы алауыздықты сәтті пайдаланған ол, Жайық өзенінің сол жағындағы жерді қосып алды. Оның тұсында [[Жетісу]] мен Тянь-Шаньды басып алуды көздеген Моғол ханы [[Абд-Рашид]]ке қарсы ұтымды күрес жүргізілді. Ақназар өзара тартыста өзбек ханы Абдулланы қолдау арқылы Сыр бойындағы қалаларды (Сауран, Түркістан) өзіне бағындырды. Оның Абдулламен байланысынан қорыққан [[Ташкент]]тің ұлыстық әміршісі [[Баба сұлтан]] жансыздары арқылы Ақназарды у беріп өлтірді. ==== Тәуекел ханның тұсында Қазақ хандығы ==== Ақназардың мұрагері Жәдіктің баласы және [[Жәнібек хан]]ның немересі қартайған Шығай (1580-1582) болды. Ол өзінің баласы Тәуекелмен (1586-1598 хан болған) бірге Баба сұлтанға қарсы күресінде Бұқар ханы Абдоллаға келді. Абдолла Шығайға ходжент қаласын сыйға тартып онымен қосылып Баба сұлтанға қарсы Ұлытау жорығына шығады. Осы жорықта Шығай қайтыс болады. Қазақ хандығының иелігі енді Тәуекелге көшеді. ==== Есім ханның тұсында Қазақ хандығы ==== Тәуекел хан Орта Азияның сауда орталықтарына шығу үшін күресті. 1583 жылы ол бұрынырақ Бұқарамен жасалған шартты бұзып, Сыр бойындағы қалаларды алып, Ташкент, Андижан, Акси, Самарқанд сияқты қалаларды қазақ хандығына қаратты. Бұқара қаласын қоршауға алған кезде Тәуекел хан жараланып қаза болды. Одан соң хандыққа Есім хан Шығайұлы (1598-1628) билік етті. Ол 1598 жылы Бұқарамен бітім шартын жасасты, шарт бойынша өзбектер бұрын тартып алған Сыр бойы қалалар мен Ташкент қазақ хандығына бекітіп берілді. Сөйтіп, Сыр бойындағы қалалар үшін, Оңтүстік Қазақстанның жерін кеңейту үшін бір жарым ғасырға созылған күрес біраз бәсеңдеді. Есім хан елді жуасытып бағындыру саясатын жүргізді. Сондықтан ол қанға қан, құн төлеу, барымта алу, құлды сату, зекет, ұшыр жинау, айып салу және т.б. уағыздады. Халық [[Есім хан]] заңдарын "Есім хан салған ескі жол! Деп атады. ==== Қазақтардың өзара саяси қарым-қатынасы ==== 16 ғасырда қазақ хандығы солтүстікте құрылған Сібір хандығымен (орталығы Түмен) шектесті. 1563 жылы Шайбани әулеті мен Тайбұғы руы арасындағы ұзақ жылдар бойы жүргізілген күрестен кейін Сібір хандығы Шайбани әулеті Көшім ханның қолына көшті. Сібір хандығының халқы түркі тілдес қырық рудан құрылған және угар тайпаларының жиынтығынан тұрды. Хандықтың негізгі халқы түркі тілдес «Сібір татарлары» деген атпен белгілі болды. Сібір хандығы Қазақстанмен саяси және сауда байланысын жасап тұрды. 1552 ж. Ресей Қазан қаласын жаулап алғаннан кейін, ол Сібір хандығымен көрші болып шықты. 1581 ж. Ермактың сібірге жорығы басталды. Көшім хан жеңілгенмен, Ермак жеңісті баянды ете алмады, ол 1584 ж,. қаза тапты. Бірақ Сібір хандығы да көтерілмеді. Сөйтіп ол 1598 жылы Ресей құрамына енді. 17 ғ. 2 ж. [[Қазақ хандығы]]ның жағдайы нашар болды. Өзара қырқысты пайдаланған жоңғарлар Жетісудың бір бөлігін басып алып осы аймақта көшіп жүрген қазақтар мен қырғыздарды бағындырды. Бұқара әскерлері Ташкентті алып, қазақтарды ығыстыра бастапан кезде, қазақ хандарының бірі Жәңгір Бұқар әміршісін жоңғарларға қарсы күресу үшін әскери одақ жасауға көндірді. Жәңгір жоңғарларға қарсы жорықта 1652 ж. қаза тапты. 17 ғ. 90-ж-да жоңғарлардың қазақ жеріне шабуылы бәсеңдеді. Бұл кезде қазақ хандығының нығаюы, қырғыздар мен қазақтар арасындағы одақ және оған қарақалпақтардың қосылуы күшті жүрді. ==== Тәуке ханның тұсында Қазақ хандығы ==== 1680 ж. [[Жәңгір хан|Жәңгірдің]] баласы Тәуке (1680-1718) хан болды. Оның тұсында «Жеті жарғы» деген заңдар жинапы құрастырылды. Жеті жарғы көшпелілердің ел билеу заңы болып табылады. Оның негізгі баптарының мазмұны: қанға қан алу, яғни біреудің кісісі өлтірілсе, оған ердің құнын төлеу (ер адамға 1000 қой, әйелге 500); ұрлық, қарақшылық, зорлық-зомбылыққа өлім жазасы кесіледі, жазаны ердің құнын төлеу арқылы жеңілдетуге болады; денеге зақым келтірсе, оған сәйкес құн төленеді (бас бармақ 100 қой, шынашақ 20 қой); егер әйел ерін өлтірсе өлім жазасына кесіледі (егер ағайындары кешірім жасаса, құн төлеумен ғана құтылады, мұндай қылмысты екіқабат әйел жасаса жазадан босатылады); төре мен қожаның құны қарашадан 7 есе артық төленеді; егер ері әйелін өлтірсе, әйел құнын төлейді. ==== Қазақ хандығының саяси-әлеуметтік шағы ==== Феодалдық қанау көптеген салық түрін енгізді. Малшыдан зекет, егіншіден ұшыр жиналды. Ең жоғары басқарушы хандар болды. Олар тек Шыңғыс тұқымынан шықты. Феодалдық шартты жер иеленушілік, жерге меншіктің тұрақты түрлері, әсіресе Қазақстанның оңтүстік аудандарында, Сыр бойындағы қалалар аймағында қалыптасты. Олардың сойырғал, иқта, милк, вакуф сияқты түрлері болды. Ханнан тархандық құқық алып, сыйлық жерді иеленушілер онда тұратын егіншілерден, қолөнершілерден өз пайдасына салық жинады. Қазақ қоғамын әлеуметтік-таптық топтарға бөлу негізіне әл-ауқаттылық жағдайынан гөрі, әлеуметтік шығу тегі негізге алынды. Жоғары аристократтық топ ақсүйектерге Шыңғыс әулеттері хандар, сұлтандар, оғландар төрелер, қожалар жатты. Ал басқа халық әл-ауқатына қарамастан қара сүйеккке жатқызылды. *Қазақ хандығының мәдениеті: Қазақ поэзиясының аса ірі тұлғалары Шалкиіз (15 ғ.), Доспамбет (16 ғ.), Жиембет (17 ғ.). Қазақтың батырлар жыры тарихи оқиғаларға құрылған. Мысалы: Қобыланды, [[Ер Тарғын]], [[Алпамыс батыр|Алпамыс]], [[Ер Сайын]], [[Қамбар Батыр|Қамбар батыр]] дастандары. Ислам діні толық тарады. Араб әліпбиі қолданылды. 18 ғасырда қазақтар үш жүзге бөлініп өмір сүріп жатты. Әр жүздің өз ханы болды. Кіші жүзді Әбілхайыр, Орта жүзде Сәмеке (Шахмұхамед), Ұлы Жүзде -Жолбарыс, Түркістан қаласын астана еткен Үлкен Орданың ханы Тәуке еді. Қазақ жерінде орталықтанған мемлекет болмауын көршілері өз пайдасына шешуді ойлады. Оңтүстік-батыстан Жайық казактарының қолдауымен Еділ бойындағы башқұрттар, қалмақтар Кіші жүзге тынымсыз шабуыл жасады. Солтүстіктен Сібір казактары тыным бермеді. Орта Азиядағы Бұқара мен хиуа хандықтары да қазақ жерінен дәмелі болды. Олардың бәрінен асып түскен жоңғарлар еді. *Қазақ халқының ойраттарға қарсы күресі: 16 ғасырдың соңында ойраттар (қалмақтар) төрт тайпалық бірлестіктен тұрды. Олар Тарбағатайдан Шығысқа қарайғы өңірді алып жатқан торғауыттар, Ертістің жоғары ағысында қоныстанған дербеттер, қазіргі Дихуа қаласының маңындағы хошауыттар, Іле өзенінің жоғары жағындағы шоростар еді. Қазақтар мен ойраттар арасындағы жайылым жер үшін күрес 15 ғасырда-ақ басталды. 16 ғ. соңында ойраттардың шағын бөлігі қазақ ханы Тәуекелге бағынды. 1635 ж. Хонтайшы Батурдың бастауымен Жоңғар хандығы құрылды. Қазақ-жоңғар қатынастары Батур хонтайшы (1634-1654) билік құрған кезде шиеленісе түсті. Онан кейінгі жоңғар хандары (Сенге, Қалдан) Оңтүстік Қазақстанды, маңызды сауда жолдары өтетін қалаларды өздеріне қаратуға тырысты. *Қазақ халқының жоңғарларға қарсы күресі: 1718 жылы Тәуке дүние салғанда, орнына Болат хан болды. Оның кезінде қалмақтардың қазақ жеріне жорығы күшейді. Бұл жорықтардың табысты болуына шведтің артиилерия сержанты Иоганн Густав Ренаттың әсері күшті болды. 1709 жылы Полтава түбінде орыстардың қолына түскен Ренат Тобыл қаласына айдалды, осында Ертістің бойында Бухгольцтің экспедициясы құрамында Кереку қаласының маңында 1715 жылы қалмақтарға тұтқынға түседі. 1733 жылға дейін қалмақтардың қолында болды. Ол қалмақтарға зеңбірек құюды, баспахана жасап, әріп құюды үйретеді. Жан-жақты әскери дайындығы бар жоңғарлар 1710-1711 жж. қазақ жеріне басып кіріп соғыс жүргізді. Олар 1717 жылы жазда Аякөз өзені жағасында қазақтардың 30 мың жасағын талқандады. Келесі жылы жоңғарлар қазақтарды Бөген, Шаян, Арыс өзендері бойында тағы да қырады. *Ақтабан шұбырынды, Алқакөл сұлама: 1723 жылы ерте көктемде жоңғарлар қазақ жеріне тағы да соғысуға келді. Шуна Дабо деген қалмақ басқарған бұл шайқас екі бағытта жүруі тиіс еді. Бірінші бағыт Қаратауды басып өтіп, Шу мен Талас өзендеріне шығу болса, екінші бағыт қазақтарға соққы беріп, Шыршық өзеніне жету болатын. Бұл жоспарды іске асыру үшін әскерлер жеті топқа бөлініп, оның бірі Жетісу Алатауының етегіндегі Балқаш көліне құятын төрт өзеннің бойына топтастырылды. Қалмақтың ірі қолбасшысы Амурсана басқарған 70 мың адамнан тұратын екінші бір тобы Іле өзені бойына, Кеген өзенінің солтүстік жағасына, Нарын өзенінің күншығыс жағынадғы Кетпен тауы баурайына орналасты. Бейғам отырған қазақтар аямай қырылды. Жоңғарлар Жетісуды, Ұлы жүзді қырып-жойып, Ұлы жүз, Кіші жүз жеріне де жетті. Халық басы ауған жаққа шұбырды. Ұлы Жүз бен Орта Жүздің қазақтары Самарқан мен Ходжентке қарай шұбырды. Кіші жүз қазағы Ххиуа мен Бұхараға ағылды. Босқындардың біразы Сырдың сол жағындағы Алакөл маңына топтасты. Халық бұл кезеңді «Ақтабан шұбырынды, Алқакөл сұлама» деп атады. «Елім-ай» деген ән туды. Халық ең соңында бірігудің қажеттігін түсінді. 1728 жылы Әбілхайыр бастаған Кіші жүз жасақтары, Тайлақ батыр, Саурық батыр бастапан әскерлер Ырғыз уезінің оңтүстік шығыс бетіндегі Бұланты өзенінің жағасында «Қара сиыр» деген жерде қалмақтарға қарсы соққы берді. 1730 жылы көктемде Балқаш көлі маңында тағы соғыс басталды. Бөгенбай, Қабанбай, Наурызбай, сияқты батырлар бастапан қазақ жасақтары жоңғарларға аяусыз соққы берді. Бұл жер кейін «Аңырақай» деп аталып кетті. Шуно Дабо бастапан қалмақтар Іле өзені бойымен шығысқа қарай қашуға мәжбүр болды. Қазақ жерін азат ету жолындағы соғысты жеңіспен аяқтау үшін Үш жүздің әскерлері Шымкентке таяу Ордабасы деген жерге жиналды. Қолбасшы болып Әбілхайыр мен [[Бөгенбай батыр|Бөгенбай]] сайланды. Осы тұста Тәуке ханның баласы Үлкен Орда иесі Болат хан қайтыс болды. Таққа талас басталды. Болат ханның інісі, Орта Жүздің ханы Сәмеке (Шахмұхамед) тақтан үміткер болды. Сондай-ақ қалмақты қыруда үлкен ерлік танытқан Кіші жүз ханы Әбілхайырда тақтан дәмеленді. Алайда аға хан болып Болаттың үшінші ұлы Әбілмәмбет сайланды. Әбілхайыр бұған наразы болып, майдан шебінен әскерін алып кетті. Сәмеке де Шу бойымен Бетпақдалаға қарай өз әскерін алып кетті. Жоңғарларға қарсы майдан әлсірей бастады. Ұлы Жүздің ханы Жолбарыс жоңғарлармен мәмлеге баруға мәжбүр болды. Осы тұста әрбір жүздің ішінде феодалдың бытыраңқылық күшейді. Кіші жүз сұлтандары Батыр мен Нұралы ([[Әбілхайыр ханның тарихы|Әбілхайырдың]] баласы) өз алдына ел биледі. Сол сияқты Орта жүзде Күшік пен барақ сұлтандардың да өз иеліктері болды. Қазақ хандығының Бұхара, хиуамен қатынасы да нашар болды. Еділ өзені бойында қалмақтар мен башқұрттар Кіші Жүздің жеріне шабуыл жасап, үнемі қауіп туғызды. ==== Абылай ханның тұсында Қазақ хандығы ==== [[Сурет:Abylai.jpg|250px|thumb|<center>Абылай хан]] 1742 жылы 20 тамызда Ор қаласында Ресей, жоңғар және қарақалпақ, қазақтардың Кіші, Орта және Ұлы жүздің өкілдері қатысқан келіссөз жүргізілді. Онда Ресей өкілі қазақ пен жоңғар арасындағы қақтығысқа байланысты уәж айтпақшы болды. Бірақ жоңғарлар оны тыңдаған жоқ. Олар орыс қамал-бекіністеріне, қазақ қоныстарына жақын жерде 20 мың әскер ұстап, қазақты мазалауын қоймады. Ендігі жерде қазақтар өз күшіне ғана сенуіне тура келді. Осы идеяны орнықтыруға Абылай хан зор күш жұмсады. 1711 жылы дүниеге келген Абылай Уәлиұлының бастапқы есімі Әбілмансұр болды. Ол жастай жетім қалды. 1731 жылы жоңғарлармен шайқаста көзге түсті. Жоңғарияның ханы Қалдан Серен 1745 жылы қайтыс болып, оның мұрагерлері таққа таласты. Осы кезде оған Цинь империясы тиісе бастайды. Абылай осы сәтті пайдаланды. Ол сыр бойындағы қалаларды азат етуге кірісті. Ол бұл жорықта қазақ әскерлерін үш топқа бөлді. Оның бірінші тобын Қанжығалы Бөгенбай мен Үмбетей жырау басқарды. Бөгенбай басқарған 10 мың әскер Түркістанның солтүстік жағына, Созақ бекінісіне барып тиісуге тиіс еді. Екінші қолды Жәнібек батыр басқарды. Оған Тәтіқара жырау қосылды. Олар Сырдың төменгі ағасына қарай кетті. Үшінші негізгі қолды Абылайдың өзі басқарды. Жорыққа қатысушылар Шиелі, [[Жаңақорған]] бойымен Түркістанның күнбатыс жағына қарай жылжыды. Бұл топта [[Қабанбай батыр|Қабанбай]], [[Баян батыр|Баян]], Сырымбет, Малайсары,Желкілдек, Жанұзақ болды. Жоңғар әскерін басқарған Қалдан Сереннің ортаншы ұлы Цевен Доржи де өз әскерін үшке бөлді. Ол өзінің басты күшін Абылайға қарай бағыттады. Оның қару-мылтығы, түйе үстіне орнатқан 15 зеңбірегі бар еді. Қазақ жасақтары сойыл, шоқпар, садақпен қаруланды. Цевен Доржи өзінің ауыр қолымен Абылай әскерлерінен бұрын келіп, Жаңақорғанға бекініп алды. Абылай Жаңақорған бекінісін алуды Қабанбайға тапсырды. Сырымбетті оң жақ қанатқа, Баянды әскердің сол жақ қанатына қойды. Олардың сыртынан үш мың қолы бар Малайсары, Оразымбет батырлардың әскерін топтастырды. Бұл соғыс екі айға созылды. Қазақ әскерлері Жаңақорғанды, Шымкентті жаудан тазартты. Түркістанға дейін жетті. Бөгенбай басқарған әскерлер Созақ пен Сайрамды босатты. Батыр Баян Талас өзеніне дейін барды. Жәнібек батырдың әскерлері қарақалпақ жерін босатып, қалмақтарды Сырдың жоғарғы сапасына шегіндірді. Амалы таусылған Цевен Доржи Абылайдан бітім сұрауға мәжбүр болды. Келісім бойынша [[Созақ]], [[Сайрам]], [[Манкент]], [[Шымкент]] қалалары Әбілмәмбеттің қарамағына өтті. Түркістан туралы мәселе кейінірек шешілетін болды. Абылой бұл жолғы жеңістерін жоңғар хандығының күйреуінің бастамасы деп есептеді. 1745 жылғы соғыс осымен бітті. Қазақ жерін қалмақтардан толық тазарту мақсатымен Абылай бастапан қазақ жасақтары 1750 жылы жауды жоңғар қақпасы маңында оңдырмай соққы берді. 1755 жылы жоңғарлар бірнеше ұсақ иеліктерге бөлініп кетті. Осыдан кейін 1758 жылы Жоңғар мемлекеті құлады. 1758 ж. Цинь қытайлары Шығыс Түркістандағы қазіргі [[Синь-Цзянь]] жерін басып алды. Цинь империясының батыс шекарасы қазақ жерімен шектесті. Қытайлар дүркін-дүркін шабуыл жасап қазақтарға тыным бермеді. Абылай келісімге келу туралы Пекинге адамдар жіберді. Сөйтіп, Қытаймен сауда, экономикалық қатынас орнату жолдарын іздестірді. Ол Ресеймен де қарым-қатынас орнатты. 1771 жылы [[Әбілмәмбет хан]] өлгеннен кейін, Түркістанда Абылайды Орта жүздің ханы етіп сайлады. Бір жылдан кейін 1772 жылы вице-канцлер М.Л. Воронцовтың жарлығымен Абылайға арналып Есіл өзеніне таяу жерде Жаңғызтөбеге ағаш үй салынды. Абылай 1780 жылы мамыр айында Ташкентте 69 жасында қайтыс болды. Орнына Уәли сайланды. ==== [[Ресей империясы]] құрамында ==== Саяси және экономикалық қиын жағдайда [[Қазақстан]]ның [[Ресей]]ге қосылу мәселесi алға тартылды. Қ-дың сыртқы саяси жағдайының күрделiлiгi [[Әбiлқайыр хан]]ды [[Кiшi жүз]]де Ресей протекторатын қабылдауға мәжбүр еттi. 1734 ж. [[Орта жүз]]дiң бiр бөлiгi Ресейге қосылды. 19 ғ-дың 2-жартысында Ресей үкiметiнiң жоспарлы түрде жүргiзген әскери-саяси шаралары нәтижесiнде, Қазақстанды империя құрамына қосу толық аяқталды. Қ. арасында кейiнгi орта ғасырларда меншiктiң бiрнеше түрi айқындалды: 1) мал мен мал ш. өнiмдерiне деген меншiктiң жеке дербес отбасылық түрiндегi меншiгi; 2) жерге немесе жайылымдарға қауымдық меншiк; 3) су көздерiне меншiк; 4) қауымдар ассоциациясының қарамағындағы малшылар тобы көшiп-қонатын аймаққа қатысты экономикадан тыс меншiк, Қ-дың әлеум. ұйымдасуы адамдар арасындағы бiр-бiрiмен байланысты әр алуан қарым-қатынас түрлерiне (қандас туыстық-отбасылық, шаруашылықтық, әскери, мәдени, этн., т.б.) негiзделдi. 1824, 1867 — 68 жылдардағы әкiмшілік-саяси реформалары арқылы Ресей үкiметi қазақтарды басқарудың дәстүрлi жүйесiн жойды. Қазақстанның Ресейге қосылуы арқылы халықтар арасында шаруашылық айырбас пен басқа да қарым-қатынастар үшiн қолайлы жағдай туды, капиталистiк өндiрiс қатынастары кеңiстiгiне негiз қаланды. Ресейдiң отаршыл саясатына қарсы қазақ халқының ұлт-азаттық көтерiлiстерi болып өттi. Оларды [[Сырым Датұлы]], [[Исатай Тайманұлы]], [[Кенесары Қасымұлы]], [[Жанқожа Нұрмұхамедұлы]], т.б. басқарды. 19 ғ-дың аяғы мен 20 ғ-дың басында Қазақстандағы егiншiлiкпен айналысатын халықтар арасындағы қазақтардың үлес салм. 55,4%-ға жеттi. Өнеркәсiп дамуы, т. ж-дар салынуы, су жолдарының кеңiнен пайдалануы қазақ жұмысшыларының қалыптасуының экон. негiздерiн қалады. ==== Кеңестік дәуір ==== 1917 ж. [[Қазан төңкерiсi]]не дейiн Қ-дың негiзгi кәсiбi көшпелi немесе жартылай көшпелi жағдайда мал өсiру, суармалы егiншiлiк болса, аңшылық пен балық аулау және қолөнерi де [[халық]] тұрмысында берiк орын алды. Қоғам өмiрiнде [[рулық-патриархалдық қатынастар]] үстем болып келдi. [[Кеңестiк үкiмет]] өткiзген кәмпескелеу, ұжымдастыру шаралары Қ-ды 1931 — 33 ж. ашаршылыққа ұшыратты. 1929 — 31 ж. Қазақстанда кеңес өкiметi саясатының асыра сiлтеулерiне қарсы 372 көтерiлiс болды. Көтерiлiстiң күшпен басылуына орай Қ. басқыншылыққа ұшырады. 1930 жылдың басынан 1931 жылдың ортасына дейiн [[Қазақстан]] аумағынан 281230 шаруа қожалығы сыртқа көшкен. Олардың едәуiр бөлiгi [[Қытай]]ға, [[Иран]]ға, [[Ауғанстан]]ға өтiп кеттi. Қазақ этносы осы жылдары аса көп шығынға ұшырады. Ашаршылық және онымен байланысты туған iндеттер салдарынан 2 млн. 200 мыңнан астам адам қырылды. Бұл барлық Қ-дың 48%-ын құрады. Екiншi дүниежүзiлiк соғыс жылдарында мерт болған шамамен 410 мыңдай қазақстандықтардың басым бөлiгi Қ. едi. ==== Тәуелсіздік ==== 1991 ж. 16 желтоқсанда мемлекет тәуелсiздiк жарияланған соң, қазақ ұлты өзiнiң ортақ мүддесi жолындағы бiрлiгiн нығайтты. Қазақ тiлi мемл. тiл болды. Қазақ халқының таңдаулы өкiлдерiнiң кеңестiк дәуiрде тыйым салынған есiмдерi ұлтымыздың мақтанышына айнала бастады, тарихи топонимика қалпына келтiрiлiп, ұлттық мәдениеттiң гүлденуiне жағдай жасалды. Шет елде жүрген отандастардың елге оралуына мүмкiндiк туды. [[Сурет:ToktarAwbakirov.jpg|200px|right|thumb|[[Тоқтар Әубәкіров]] — Қазақтың тұңғыш ғарышкері]] == Қазақ атауы пайда болуы == {{main|Қазақ (этноним)}} == Діні == Қазақтар [[Ислам]] дiнiнiң [[Суннит]] бағытын қабылдаған. Оған дейiн шаман дiнiнiң негiзi болған тәңiрге, аруаққа сиыну нанымдары орын алды. == Мәдениеті == {{main|Қазақ мәдениеті}} {{main|Қазақтың XX ғасырдағы мәдениеті}} == Тілі == {{main|Қазақ тілі}} == Антроплогиясы== [[Сурет:Kultigin.jpg|230*300|thumb|Күлтегін. Түрік қағанаты Әскербасы]] Жетiсудaн тaбылғaн Түркі зaмaнының бaс сүйектерi кaзiргi Қaзaқтaрдың тұрпaтынa жaкын. Құтлық (Елтеріс) қағанның екінші ұлы, Түрік Елінің 717—734 жж. билік құрған қағаны Білге қағанның туған інісі Күлтегін Суретi Қaзaқтарға ұқсaс. == Тағы қараңыз == * [[Қазақ (этноним)]] * [[Қазақ тілі]] * [[Қазақтар (шетжұрты)]] * [[Қазақтар тізімі]] * [[:Санат:Қазақ салт-дәстүрлері|Қазақ салт-дәстүрлері]] ==Галерея== <gallery class="center" caption=""> File:Казахи. Юрта.jpg File:Казахи. Детали богатого жилища.jpg File:Казахи. Музыкальные инструменты.jpg File:Казахи. Типы зимовок.jpg File:Казахи. Оружие, плети.jpg File:Казахи. Утварь, оросительные системы.jpg File:Казахи. Утварь и сельскохозяйственные инструменты.jpg File:Казахи. Костюм, всадническая культура, коневодство.jpg File:Казахи. Конское снаряжение свадебное, женское в сборе.jpg File:Казахи. Типы и детали украшений.jpg File:Казахи. Утварь, мебель, музыкальные инструмент.jpg File:Казахи. Головные уборы, украшения, типы причёсок.jpg File:Казахи. Типы и детали женского костюма.jpg File:Казахи. Типы и детали женских головных уборов.jpg File:Казахи. Типы и детали женских головных уборов и тесьмы.jpg </gallery> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == {{commonscat|Kazakh people|Қазақ халқы}} * [http://clp.arizona.edu/cls/kaz.htm Kazakh Language Courseware from University of Arizona Critical Languages Series] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080410091956/http://clp.arizona.edu/cls/kaz.htm |date=2008-04-10 }} * [http://www.hunmagyar.org/turan/turk.html Қазақстанның этногарфиялық картасы] * [http://www.akft.org Kazakhs in France - AKFT] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100316074821/http://www.akft.org/ |date=2010-03-16 }} * [http://www.kazaktar.kz/ Дүниежүзі қазақтары қауымдастығы] * http://sana.gov.kz/showarticle.php?lang=eng&id=342 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070928070538/http://sana.gov.kz/showarticle.php?lang=eng&id=342 |date=2007-09-28 }} * [http://www.massagan.com Massagan.com (The largest web site in kazakh language)] * [http://www.suhbat.com Suhbat (Atameken Toby)] * [http://www.pbs.org/wnet/secrets/case_amazon/index.html Secrets of the Dead: Amazon Warrior Women (PBS)] * [http://www.orientalistica.ru/resour/runica/collection/e3a.htm Turk monument of Uyuk-Turan mentioning the word ''"qazğaq"''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060205181454/http://www.orientalistica.ru/resour/runica/collection/e3a.htm |date=2006-02-05 }} * [http://www.elim.kz/ Қазақ халқы] * [http://www.mfa.kz/ Қазақстан Республикасының Сыртқы Істер Министрлігі] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110929145154/http://www.mfa.kz/ |date=2011-09-29 }} * [http://www.dmoz.org/World/Kazakh/Қоғам/ Қоғам] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170307082953/http://www.dmoz.org/World/Kazakh/%D2%9A%D0%BE%D2%93%D0%B0%D0%BC/ |date=2017-03-07 }} — [[Ашық Тізімдеме Жобасы|Ашық Тізімдеме Жобасы (ODP)]] * [http://www.kazaktar.kz/ Дүниежүзі қазақтары қауымдастығы] * [http://www.facebook.com/groups/ardakk/ Facebook әлеуметтік желісіндегі Қазақтар қауымдастығы] {{Қазақтар}} {{Әлем халықтары}} [[Санат:Қазақтар|*]] [[Санат:Қазақстан этникалық топтары]] [[Санат:Қытай этникалық топтары]] [[Санат:Моңғолия этникалық топтары]] [[Санат:Ресей этникалық топтары]] [[Санат:Қырғызстан этникалық топтары]] [[Санат:Өзбекстан этникалық топтары]] [[Санат:Түркия этникалық топтары]] [[Санат:Түрікменстан этникалық топтары]] l7zmty3tnf8uhdhzy6he9n5p9nun3vq 10 3613 3055485 3054765 2022-07-29T09:35:53Z Kasymov 10777 [[Special:Contributions/83.27.151.5|83.27.151.5]] ([[User talk:83.27.151.5|т]]) өңдемелерінен [[User:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] соңғы нұсқасына қайтарды wikitext text/x-wiki {| style="margin:0 0 1.5em 1.5em; float:right; clear:right; border:1px solid #aaa;background-color:#f9f9f9; font-size:95%;" |- ! colspan="14" bgcolor=#ccccff style="font-family:inherit;font-weight:normal;" | &nbsp;&nbsp;{{nowrap|'''[[Қазақ әліпбиі#Кирил жазуы негізінде|Қазақ кирил әліпбиі]]'''}}&nbsp;&nbsp; |- align="center" style="font-family:monospace;font-size:125%;" | -{[[А (кирил)|Аа]]}- | -{[[Ә (кирил)|Әә]]}- | -{[[Б|Бб]]}- | -{[[В (кирил)|Вв]]}- | -{[[Г|Гг]]}- | -{[[Ғ|Ғғ]]}- | -{[[Д|Дд]]}- |- align="center" style="font-family:monospace;font-size:125%;" | -{[[Е (кирил)|Ее]]}- | -{[[Ё|Ёё]]}- | -{[[Ж|Жж]]}- | -{[[З|Зз]]}- | -{[[И|Ии]]}- | -{[[Й|Йй]]}- | -{[[К (кирил)|Кк]]}- |- align="center" style="font-family:monospace;font-size:125%;" | -{[[Қ|Ққ]]}- | -{[[Л|Лл]]}- | -{[[М (кирил)|Мм]]}- | -{[[Н (кирил)|Нн]]}- | -{[[Ң|Ңң]]}- | -{[[О (кирил)|Оо]]}- | -{[[Ө (кирил)|Өө]]}- |- align="center" style="font-family:monospace;font-size:125%;" | -{[[П|Пп]]}- | -{[[Р (кирил)|Рр]]}- | -{[[С (кирил)|Сс]]}- | -{[[Т (кирил)|Тт]]}- | -{[[У (кирил)|Уу]]}- | -{[[Ұ|Ұұ]]}- | -{[[Ү (кирил)|Үү]]}- |- align="center" style="font-family:monospace;font-size:125%;" | -{[[Ф|Фф]]}- | -{[[Х (кирил)|Хх]]}- | -{[[Һ|Һһ]]}- | -{[[Ц|Цц]]}- | -{[[Ч|Чч]]}- | -{[[Ш|Шш]]}- | -{[[Щ|Щщ]]}- |- align="center" style="font-family:monospace;font-size:125%;" | -{[[Ъ|Ъъ]]}- | -{[[Ы|Ыы]]}- | -{[[І (кирил)|Іі]]}- | -{[[Ь|Ьь]]}- | -{[[Э|Ээ]]}- | -{[[Ю|Юю]]}- | -{[[Я|Яя]]}- |} {{#if: {{{nocat|}}}||<includeonly> [[Санат:Қазақ жазуы]]</includeonly>}}<noinclude> [[Санат:Уикипедия:Әліпби үлгілері]] [[Санат:Навигациялық үлгілер:Лингвистика|{{PAGENAME}}]]</noinclude> iuajlen46qko9b3e6st0eveamzhp3um 3055486 3055485 2022-07-29T09:36:18Z Kasymov 10777 Protected "[[Үлгі:Қазақ әліпбиі (кирил)]]" ([Өңдеуге=Тіркелгісіздерге тиым] (мәңгі) [Жылжытуға=Тіркелгісіздерге тиым] (мәңгі)) wikitext text/x-wiki {| style="margin:0 0 1.5em 1.5em; float:right; clear:right; border:1px solid #aaa;background-color:#f9f9f9; font-size:95%;" |- ! colspan="14" bgcolor=#ccccff style="font-family:inherit;font-weight:normal;" | &nbsp;&nbsp;{{nowrap|'''[[Қазақ әліпбиі#Кирил жазуы негізінде|Қазақ кирил әліпбиі]]'''}}&nbsp;&nbsp; |- align="center" style="font-family:monospace;font-size:125%;" | -{[[А (кирил)|Аа]]}- | -{[[Ә (кирил)|Әә]]}- | -{[[Б|Бб]]}- | -{[[В (кирил)|Вв]]}- | -{[[Г|Гг]]}- | -{[[Ғ|Ғғ]]}- | -{[[Д|Дд]]}- |- align="center" style="font-family:monospace;font-size:125%;" | -{[[Е (кирил)|Ее]]}- | -{[[Ё|Ёё]]}- | -{[[Ж|Жж]]}- | -{[[З|Зз]]}- | -{[[И|Ии]]}- | -{[[Й|Йй]]}- | -{[[К (кирил)|Кк]]}- |- align="center" style="font-family:monospace;font-size:125%;" | -{[[Қ|Ққ]]}- | -{[[Л|Лл]]}- | -{[[М (кирил)|Мм]]}- | -{[[Н (кирил)|Нн]]}- | -{[[Ң|Ңң]]}- | -{[[О (кирил)|Оо]]}- | -{[[Ө (кирил)|Өө]]}- |- align="center" style="font-family:monospace;font-size:125%;" | -{[[П|Пп]]}- | -{[[Р (кирил)|Рр]]}- | -{[[С (кирил)|Сс]]}- | -{[[Т (кирил)|Тт]]}- | -{[[У (кирил)|Уу]]}- | -{[[Ұ|Ұұ]]}- | -{[[Ү (кирил)|Үү]]}- |- align="center" style="font-family:monospace;font-size:125%;" | -{[[Ф|Фф]]}- | -{[[Х (кирил)|Хх]]}- | -{[[Һ|Һһ]]}- | -{[[Ц|Цц]]}- | -{[[Ч|Чч]]}- | -{[[Ш|Шш]]}- | -{[[Щ|Щщ]]}- |- align="center" style="font-family:monospace;font-size:125%;" | -{[[Ъ|Ъъ]]}- | -{[[Ы|Ыы]]}- | -{[[І (кирил)|Іі]]}- | -{[[Ь|Ьь]]}- | -{[[Э|Ээ]]}- | -{[[Ю|Юю]]}- | -{[[Я|Яя]]}- |} {{#if: {{{nocat|}}}||<includeonly> [[Санат:Қазақ жазуы]]</includeonly>}}<noinclude> [[Санат:Уикипедия:Әліпби үлгілері]] [[Санат:Навигациялық үлгілер:Лингвистика|{{PAGENAME}}]]</noinclude> iuajlen46qko9b3e6st0eveamzhp3um 0 5824 3055314 3047282 2022-07-28T18:47:14Z Malik Nursultan B 111493 wikitext text/x-wiki [[Санат:Албания|*]] {{Мемлекет|Қазақша атауы=Албания Республикасы|Шынайы атауы={{lang-sq|Republika e Shqipërisë}}|Атау септігі=Албания|Елтаңба=Coat of arms of Albania.svg|Байрақ=Flag of Albania.svg|Ұраны={{lang-sq|Ti, Shqipëri, më jep nder, më jep emrin Shqiptar}}<br /><small><br />Сен, Албания, маған абырой бересің, маған албандық бересің</small>|Әнұранның аты=Hymni i Flamurit|Аудио=Hymni i Flamurit instrumental.ogg|lat_dir=N|lat_deg=41|lat_min=21|lat_sec=0|lon_dir=E|lon_deg=19|lon_min=59|lon_sec=0|region=AL|CoordScale=|Картада=Location Albania Europe.png|карта тақырыбы=|Картада2=|Үкімет түрі=[[Унитарлы мемлекет|Унитарлы]] [[парламенттік республика]]|Құрылды=|Тәуелсіздік күні=[[28 қараша]] [[1912 жыл]]|Тәуелсіздігін алды=[[Осман империясы]]нан|Тілі=[[албан тілі]]|Мемлекеттік діні=[[Ислам діні]] - 59 % және [[Христиан діні]] - 17%|Астанасы=[[Тирана]]|Ірі қалалары=Тирана, [[Дуррес]], [[Влёра]], [[Эльбасан]], [[Шкодер]]|Басшы қызметі=[[Албания президенті|Президенті]]<br />[[Албания премьер-министрі|Премьер-Министрі]]<br />[[Албания парламенті|Парламент спикері]]|Басшылары=[[Байрам Бегай]]<br />[[Эди Рама]]<br />[[Линдита Николла]]|Жер аумағы=28 748|Жер аумағы бойынша орны=140-шы|Судың үлесі=4,7|Этнохороним=албаниялық, [[албандар]] немесе албандықтар|Жұрты={{өсім}} 2 876 591<ref>{{cite web|url=http://www.instat.gov.al/al/themes/popullsia/publications/books/2017/popullsia-e-shqip%25C3%25ABris%25C3%25AB,-1-janar-2017.aspx|title=404|publisher=|access-date=6 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20171014102732/http://www.instat.gov.al/al/themes/popullsia/publications/books/2017/popullsia-e-shqip%C3%ABris%C3%AB,-1-janar-2017.aspx|archive-date=14 October 2017|url-status=dead|df=dmy-all}}</ref>|Халық саны бойынша орны=130-шы|Сарап жылы=2017|Санақ бойынша халық саны=2 821 977<ref name="Population and Housing Census 2011">{{cite web |title=Population and Housing Census 2011 |url=http://www.instat.gov.al/en/themes/population/publications/books/2012/main-results-of-population-and-housing-census-2011.aspx |publisher=INSTAT (Albanian Institute of Statistics) |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170803171148/http://www.instat.gov.al/en/themes/population/publications/books/2012/main-results-of-population-and-housing-census-2011.aspx |archivedate=3 August 2017 |df=dmy-all }}</ref>|Санақ жылы=2011|Халық тығыздығы=98|Тығыздық бойынша орны=63-ші|ЖІӨ=|ЖІӨ сараптаған жылы=|ЖІӨ бойынша орны=|Жан басына шаққандағы ЖІӨ=|Жан басына шаққандағы ЖІӨ бойынша орны=|ЖІӨ (АҚТ)=38,315&nbsp;млрд.<ref name=imf2>{{cite web|date=20 October 2018 |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/02/weodata/weorept.aspx?sy=2018&ey=2019&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=72&pr1.y=8&c=914%2C962%2C943%2C963%2C918%2C960%2C968%2C942%2C961%2C174%2C186%2C967&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Report for Selected Countries and Subjects|publisher=IMF}}</ref>|ЖІӨ (АҚТ) сараптаған жылы=2018|ЖІӨ (АҚТ) орны=|Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ)=13,330<ref name=imf2/>|Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) орны=|ЖІӨ (номинал)=15,121&nbsp;млрд.<ref name="imf2"/>|ЖІӨ (номинал) сараптаған жылы=2018|ЖІӨ (номинал) бойынша орны=|Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал)=5,261<ref name=imf2/>|Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) орны=|АДИ={{өсім}} 0,785<ref name="HDI">{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/2018_human_development_statistical_update.pdf|title=Human Development Report 2018 |year=2018 |publisher=United Nations |accessdate=15 September 2018}}</ref>|АДИ жылдық есебі=2018|АДИ бойынша орны=68-ші|АДИ деңгейі=<span style="color:#095;">жоғары</span>|Әуе компаниясы=|Валютасы=[[Албания легі|лек]]|Интернет үйшігі=[[.al]]|ISO=ALB|Телефон коды=355|Уақыт белдеуі=UTC+2,|Түсініктемелер=}} '''Албания''' ({{lang-sq|Shqipëria}}), толық ресми атауы — '''Албания Республикасы''' ({{lang-sq|Republika e Shqipërisë}} {{IPA|[ɾɛpuˈblika ɛ ʃcipəˈɾiːs]}}) — [[Еуропа|Еуропаның]] оңтүстігінде орналасқан шағын [[мемлекет]]. Солтүстігінде [[Черногория]] және [[Сербия|Сербиямен]], оңтүстік-шығысында [[Грекия]] және [[Солтүстік Македония|Солтүстік Македониямен]], шығысында [[Косово|Косовомен]] шектеседі. Халқы — 2,8 млн. адам. Албания [[Албандар|албандардың]] тұратын жалғыз мемлекет емес, олар [[Косово]] және [[Солтүстік Македония|Солтүстік Македонияда]] тұрады. == Мемлекеттік құрылымы == Елбасшысы - [[Албания президенті|Президент]]. Елдің Парламенті бірпалаталық [[Албания парламенті|Кувенди]] деп аталады. Оны [[Албания премьер-министрі|Премьер-министрі]] басқарады. Аталған кеңесте 140 депутат бар, олардың 100 депутаты можаритарлық система бойынша бірмандаталық округтерде сайланады. Қалған 40 депутаттар партиялық тізім бойынша сайланады. Барлық депутаттар 4 жылға сайланады. * 2009 жылдың сәуір айынан бастап Албания [[Солтүстік Атлантикалық Келісім Ұйымы|НАТО]] мүшесі болуда. * 2009 жылдың 29 сәуірінде Албания [[Еуропа одағы|Еуропа Одағына]] ресми түрде аталған Одаққа мүше болу туралы өтінішін жіберді. == Әкімшілік бөлінісі == {{Mainarticle|Албания әкімшілік бөлінісі}}Албанияда 12 провинциялар (албанша: ''qark'' - ''qarku'', немесе ''prefekturë'' - ''prefektura''), 36 аймақтар және 351 райондар бар. {| class="wikitable" ! !Провинция !Орталығы !Жер аумағы !Халық саны !Аймақтары !Райондары !Қалалары !Ауылдары |- |[[Сурет:Stema_e_Qarkut_Berat.svg|34x34 нүкте]] |[[Берат (провинция)|Берат]] |[[Берат]] |1 802 км² |193 855 |[[Берат (аймақ)|Берат]]<br>[[Кучова]]<br>[[Скрапари]] |12 2 10 |2 1 2 |122 17 103 |- |[[Сурет:ALB_Qarku_i_Dibrës_COA.png|34x34 нүкте]] |[[Дибра]] |[[Пешкопия]] |2 507 км² |191 035 |[[Булькиза]]<br>[[Дибра (аймақ)|Дибра]]<br>[[Мати]] |8 15 12 |2 1 3 |103 141 76 |- |[[Сурет:Stema_e_Qarkut_Durrës.svg|34x34 нүкте]] |[[Дуррес (провинция)|Дуррес]] |[[Дуррес]] |827 км² |247 345 |[[Дуррес (аймақ)|Дуррес]]<br>[[Круя]] |10 7 |4 2 |61 43 |- |[[Сурет:Stema_e_Qarkut_Elbasan.svg|34x34 нүкте]] |[[Элбасан (провинция)|Элбасан]] |[[Элбасан]] |3 278 км² |366 137 |[[Элбасан (аймақ)|Элбасан]]<br>[[Грамши]]<br>[[Либражди]]<br>[[Пекини]] |24 10 10 6 |2 1 2 1 |176 95 75 49 |- |[[Сурет:Stema_e_Qarkut_Fier.svg|34x34 нүкте]] |[[Фиер (провинция)|Фиер]] |[[Фиер (Албания)|Фиер]] |1 887 км² |384 386 |[[Фиер (аймақ)|Фиер]]<br>[[Люшня]]<br>[[Малакастра]] |17 16 9 |3 2 1 |117 121 40 |- |[[Сурет:Stema_e_Qarkut_Gjirokastër.svg|34x34 нүкте]] |[[Джирокастер (провинция)|Джирокастер]] |[[Джирокастер]] |2 883 км² |114 293 |[[Джирокастер (аймақ)|Джирокастер]]<br>[[Пермет]]<br>[[Тепелене]] |13 9 10 |2 2 2 |95 97 77 |- |[[Сурет:Stema_e_Qarkut_Korçë.svg|34x34 нүкте]] |[[Корча (провинция)|Корча]] |[[Корча]] |3 711 км² |266 322 |[[Девол]]<br>[[Колонье (аймақ)|Колонье]]<br>[[Корча (аймақ)|Корча]]<br>[[Поградец]] |5 8 17 8 |1 2 2 1 |44 76 155 72 |- |[[Сурет:Stema_e_Qarkut_Kukës.svg|34x34 нүкте]] |[[Кукес (провинция)|Кукес]] |[[Кукес]] |2 373 км² |112 050 |[[Хас (аймақ)|Хас]]<br>[[Кукес (аймақ)|Кукес]]<br>[[Тропое]] |4 15 8 |1 1 3 |30 90 68 |- |[[Сурет:Stema_e_Qarkut_Lezhë.svg|34x34 нүкте]] |[[Леже (провинция)|Леже]] |[[Леже]] |1 581 км² |159 792 |[[Курбин]]<br>[[Леже (аймақ)|Леже]]<br>[[Мирдите]] |4 10 7 |3 2 4 |28 63 70 |- |[[Сурет:Stema_e_Qarkut_Shkodër.svg|34x34 нүкте]] |[[Шкодер (провинция)|Шкодер]] |[[Шкодер]] |3 562 км² |257 018 |[[Малеси]]<br>[[Маде]]<br>[[Пуке]]<br>[[Шкодер (аймақ)|Шкодер]] |6 10 18 |2 2 2 |56 75 139 |- |[[Сурет:Stema_e_Qarkut_Tiranë.svg|34x34 нүкте]] |[[Тирана (провинция)|Тирана]] |[[Тирана]] |1 586 км² |601 565 |[[Кавае]]<br>[[Тирана (аймақ)|Тирана]] |10 18 |2 3 |65 155 |- |[[Сурет:Stema_e_Qarkut_Vlorë.svg|34x34 нүкте]] |[[Влоре (провинция)|Влоре]] |[[Влоре]] |2 706 км² |193 361 |[[Саранде]]<br>[[Влоре (аймақ)|Влоре]] |4 9 13 |1 2 4 |38 62 99 |} == Географиясы == Албания Балқан түбегінің оңтүстігінде орналасқан. Оңтүстігінде [[Грекия|Грекиямен]], солтүстігінде [[Черногория]] мен мойындалмаған [[Косово|Косовомен]], шығысында [[Солтүстік Македония|Солтүстік Македониямен]] және батысында [[Ион теңізі|Ион]] мен [[Адрия теңізі|Адрия]] теңіздерімен шектеседі. Басқа [[Жерорта теңізі|Жерорта теңізімен]] шектесетін мемлекеттерден айырмашылығы: Албанияның аралдары аз, тек 7-10. Аралдардың көбісі өте майда және оларда адам тұрмайды; мысалы [[Сазани]] және [[Стилло]] аралдары. Осыған қарамастан арал үстіндегі тарихи аумақтар да бар: Звернец аралындағы 13-ші ғасырғы монастырь және [[Бутринт]] аралындағы Әли Паша қамалы. Албания жерінің 70 пайызы таулы және тек 25 пайызы ауыл шаруашылығы мен егіншілікке келеді. Албанияның халқының 47.8% ауыл шаруашылығымен айналысады. Жемістерден басқа тағы Албанияда [[темекі]] өсіріледі. Жердің көп бөлігі тау жоталары мен [[Үстірт|үстіртті]] аймақта орналасқан. Таулы аңғарларынан құлай аққан тасқынды өзендер теңізге қарай құлаш ұрады. Бұл өзендер [[Адрия теңізі|Адрия теңізін]] жиектей 150 км-ге созылып жатқан құнарлы жазық алқап арқылы өтеді. Алқаптың ені 15 км-ден 35 км-ге дейін барады. Бұл жактың ауа райы жұмсақ. Таулы аудандарда сәл қаталдау. Қыста жиі боран соғып, аяз 20 градусқа дейін барады. == Халқы == === Статистика === Халық саны 2 831 741 (2011 жылғы халық санағы бойынша)<ref>http://census.al/</ref>, ал 2001 жылғы халық санағы бойынша халық саны 3 069 275 адам: он жыл ішінде халық саны 7,7%-ға азайды. Халық санының азаюының негізгі себебі – ауқымды көші-қон және туу көрсеткішінің төмендеуі. Албанияның туу көрсеткіші Еуропаның ең кіші көрсеткіштерінің бірі болып келеді. Тұрақты халық: 1 421 810, соның ішінде ерлер – 50,2%, және әйелдер – 49,8% құрайды. Жылдық өсім – 0,3% (елдегі эмиграцияның деңгейі жоғары). Қала халқы - 53,7% (2011 жылғы санақ), ауыл халқы - 46,3%. Санақ тарихында алғаш рет (2011) албандар ауылдық жерлерге қарағанда қалаларда көбірек тұратын. === Этникалық құрамы === Этникалық құрамы: [[албандар]] – 95%, [[гректер]] – 3%, басқалары ([[румындар]], [[сығандар]], [[сербтер]], [[македондықтар]]) – 2%. 1990 жылдың сәуірінде елдегі [[Еврейлер|яһуди]] диаспорасы өмір сүруін тоқтатты: соңғы 11 еврей [[Израиль|Израильге]] кетті. === Тілі === {{Mainarticle|Албан тілі}} Албан тілі – [[Еуропа|Еуропаның]] ең ерекше тілдерінің бірі болып келеді. [[Үнді-Еуропа тілдерi|Үнді-еуропалық]] тіл болғанымен, оның ешқандай басқа туыстас тілі қалмаған. Албан тілінен басқасы тағы этникалық азшылықтардың өздерінің тілдері де бар: гректердің [[грек тілі]], румындардың [[румын тілі]], т.б.. === Діні === Албания халқының шамамен 60%-ы зайырлы [[Ислам|мұсылмандар]] және шамамен 20%-ы [[Христиандық|христиандар]] ([[Католицизм|католик]] немесе [[Православ шіркеуі|православ]]). 1945-1992 жылдардағы коммунист билігінде Албания ресми дінін [[атеизм]] қылған тұңғыш мемлекет болғанымен, қазіргі күні дін сақталған. == Тарихы == [[Сурет:Bazar_Tirana_(ca._1900).jpg|оңға|нобай|200x200 нүкте|1900 жылғы [[Тирана]] қаласындағы [[базар]]]] Албания — орта ғасырлардың атау. Гректер осы мемлекет "Albaētia" немесе "Arbanētia" деп атады. “Алба” сөзі иллирийше “төбе” мағынаны білдіреді. === Ерте тарихы === Албанияда адамның алғашқы іздері орта және кейінгі [[палеолит]] дәуірлеріне жатқызылады және олар Дзарре ауылында ([[Саранда|Сарандадан]] алыс емес жерде) және [[Дайти]] тауында ([[Тирана]] маңында) табылды.<ref>Ф. Пренди, "Албанияның ерте тарихы", Кембридж Ежелгі тарихы,https://books.google.com/books?id=vXljf8JqmkoC&pg=PA187 Уэйбәк машинасындағы [http://web.archive.org/web/20200516202949/https://books.google.com/books?id=vXljf8JqmkoC&pg=PA187 мұрағатталған нұсқасы]</ref> Дайти тауында [[Ориньяк мәдениеті|ориньяк мәдениетіне]] ұқсас тас құралдары табылған. Албания бірінші Грекияның, ал сосын [[Рим империясы|Рим Империясының]] провинциясы болған. 395 ж. [[Рим империясы]] екі мемлекетке бөлінді ([[Батыс Рим империясы|Батыс Рим]] және [[Византия]]). [[1912]] ж. албандар [[Османлы империясы|Османлы империясынан]] шығып өзінің тәуелсіздігін жариялайды. Бірақ [[1939]] ж. [[Фашистік Италия (1922–1943)|Италияның]] [[Фашизм|фашисттері]] Албанияға кіріп – аннексия жасайды. [[1944]] ж. партизандар өз мемлекетін жауыздан босатып, 1946-1976 жж. Албанияны – [[Албан Халық Республикасы]] деп атайды. Албанияны [[Энвер Ходжа]] басқарады. [[1976]] ж. социалистер [[Албания Социалистік Халық Республикасы]] деп жариялады. [[1991]] ж. бастап Албания демократиялық республикасы. == Экономикасы == Елдің өнеркәсіп және мәдениет орталығы, Албанияның елордасы – [[Тирана]]. Мұнда көп [[Фабрика|зауыт-фабрикалар]] орналасқан. Албания шаруашылығының басты саласы – [[ауыл шаруашылығы]]. Құнарлы жері бүкіл территориясының тек қана бір бөлігін алып жатқандықтан, албандар батпақты жерлерді құрғатып, тау төскейлерін бақ отырғызыға пайдаланады. Олар [[бидай]], [[күріш]], [[арпа]], [[сұлы]] егеді, [[Бұршақ тұқымдасы|бұршақтар тұқымдасты]] өсімдіктер, [[лимон]], [[жүзім]] сондай-ақ [[зәйтүн]] ағашын отырғызынады. [[2005 жыл|2005 жылғы]] деректерге сәйкес Албанияның Жалпы Ішкі Өнімі (ЖІӨ) 6,9 млрд еуро құраған. Адам басына шаққанда - 1 900 еуро. Албания [[Еуропа|Еуропаның]] ең кедей мемлекеттерінің бірі. ЖІӨ экономика құрылымындағы пайызы: * ауыл шаруашылық саласы - 22%; * өндіріс саласы - 15%; * құрылыс саласы - 10%; * [[сауда]], [[туризм]], қызмет көрсету сферасы - 19%; * транспорт және байланыс - 13%. [[2008 жыл|2008 жылдың]] деректеріне сәйкес ауыл шаруашылық саласында жұмысшылардың 58% істеген, өндіріс саласында - 15%, қызмет көрсету саласында 27%. Жұмыссыздық деңгейі 12,5% тұрақталды. 2008 жылы экспорт — 1,3 млрд [[АҚШ доллары|АҚШ долларын]] құрады. === Сыртқы саудасы === Басты сатып алушы елдер — [[Италия]] 57%, [[Грекия]] 11,8%, [[Қытай]] 5,8%. 2008 жылы импорт — 4,9 млрд АҚШ долларын құрады. Басты импорт жіберуші елдер — [[Италия]] 30,7%, [[Грекия]] 12,5%, [[Түркия]] 6,9%, [[Германия]] 6,3%, [[Швейцария]] 4,6%, [[Ресей]] 4,2%. == Мәдениеті == === Рәміздері === [[Сурет:Doppeladler_Albanien.jpg|оңға|нобай|[[Киелі Ндойт шіркеуі|Киелі Ндойт шіркеуінің]] қабырғасында салынған екі басты қыран]] Албания мемлекетінің және халқының рәміздері оның тарихымен және мәдениетімен тығыз байланысты. Осыған мысал ретінде қара және қызыл түстерін, [[Қыран|қыранын]], мерекелерде киілетін [[фустанела]], [[кече]], [[опинга]] сияқты киімін және [[зәйтүн]] мен [[көкнәр]] сияқты өсімдіктерін айтуға болады. [[Албания туы|Албания байрағы]] — ортасында қара қыран салынған қызыл ту. Қызыл [[Албандар|албан халқының]] батылдығын, күшін және айбынын, ал қара қаһармандығын мен бостандығын білдіреді. Қыран құсы албандардың рәмізі болуын [[Ортағасыр|Орта ғасырларда]] бастады, ол [[Арберия]] мемлекетінің және оның бірнеше династияларының рәмізі болатын. Екі басты қыран [[Осман империясы|османдарға]] қарсы күрескен [[Ескендір бей|Ескендір Бейдің]] да ту мен мөрінде бейнеленген болатын. === Әдебиеті === {{Mainarticle|Албан әдебиеті}} === Мемлекеттік мейрамдары === ==== Ресми мейрамдары ==== Төмендегі кестеде Албанияның ресми мейрамдары және 2022 жылы олардың тойлану күні көрсетілген (кейбір мерекелердің датасы өзгеруі мүмкін). {| class="wikitable" !Күні !Қазақша атауы ![[Албан тілі|Албанша]] атауы !Ескерту |- |1–2 қаңтар |[[Жаңа жыл]] |Viti i Ri | |- |14 наурыз |Албания Жаз күні |Dita e Verës |2004 жылы Албания парламентімен қабылданды |- |22 наурыз |[[Наурыз мейрамы]] |Dita e Nevruzit | |- |17-18 сәуір |[[Католик шіркеуі|Католик]] [[Пасха|Пасхасы]] |Pashkët Katolike |әр жыл өзгереді |- |24-25 сәуір |[[Православ шіркеуі|Православ]] [[Пасха|Пасхасы]] |Pashkët Ortodokse |әр жыл өзгереді |- |1 мамыр |Бірінші мамыр |Dita Ndërkombëtare e Punonjësve |Жұмысшы күні |- |2 мамыр |[[Ораза айт]] |Bajrami i Madh (''Fitër Bajrami'') |[[Рамазан (ай)|Рамазан]] айының соңы, әр жыл өзгереді |- |9 шілде |[[Құрбан айт]] |Bajrami i Vogël (''Kurban Bajrami'') |[[Зул-Хиджа]] оныншы күні, әр жыл өзгереді |- |5 қыркүйек |[[Тереза ана]] күні |Dita e Nënë Terezës |Ресми және ұлттық мереке болып [[Албания Парламенті|Албания Парламентымен]] қабылданды |- |28 қыркүйек |Тәуелсіздік күні |Dita e Pavarësisë | |- |29 қыркүйек |Азаттық күні |Dita e Çlirimit | |- |8 желтоқсан |Ұлттық Жастар күні |Dita Kombëtare e Rinisë |2010 жылы [[Албания парламенті|Албания парламентімен]] қабылданды |- |25 желтоқсан |[[Рождество]] |Krishtlindjet | |} ==== Ресми емес мейрамдары ==== Төмендегі кестеде Албанияның ресми емес мерекелері көрсетілен {| class="wikitable" !Күні !English name ![[Albanian language|Albanian]] name !Remarks |- |6 қаңтар |Богоявление |Uji i Bekuar (''Epifani'') |ресми емес – жұмыс күні |- |2 наурыз |Лежа Лигасы күні |Dita e Besëlidhjes së Lezhës |ресми емес – жұмыс күні |- |7 наурыз |Мұғалім күні |Dita e Mësuesit |ресми емес – жұмыс күні |- |1 маусым |Балалар күні |Dita Ndërkombëtare e Fëmijëve |ресми емес – жұмыс күні |- |15 тамыз |[[Мәриям]] алыну күні |Dita Shën Marisë or Pashka e Vogël |ресми емес – жұмыс күні |- |22 қараша |Әліппе күні |Dita e Alfabetit |ресми емес – жұмыс күні |- |12 қараша |[[Косово Азат ету Әскері]] күні |Dalja në skenë e UÇK-s |ресми емес – жұмыс күні |- |28 қараша |Конституция күні |Dita e Kushtetutës |ресми емес – жұмыс күні |- |6 желтоқсан |Әулие Николас күні |Dita e Shën Kollit |ресми емес – жұмыс күні |- |24 желтоқсан |Рождестволық сочельник |Krishtlindjet |қалауынша жұмыс күні |} === Киімі === [[Сурет:Fustanela_001.jpg|оңға|нобай|222x222 нүкте|Изополифондық ән шырқап жатқан [[фустанела]] киген [[албандар]]]] Албанияның әр мәдени және географиялық регионының өзінің киім стилі, түсі және материалы өзгеше. Қазіргі заманда албан ұлттық киімдері тек ұлттық рәсімдер, мерекелер және тойларда киіледі. Кейбір қарттар күнделікті өмірлерінде де ұлттық киімдерін кие береді. Киімдер жергілікті материалдардан жасалады: [[зығыр]], [[жүн]], [[жібек]], [[кендір]] талшығы және [[былғары]]. Албан киімінің ең танымалының ішінен [[фустанела]] киімін, джублета белдемшесі, [[кече]] ерлер бас киімін, капица әйелдер бас киімін және [[опинга]] аяқ киімін айтып кетуге болады. === Асханасы === {{Mainarticle|Албан асханасы}} Албан асханасы оңтүстік пен солтүстік региондарында ерекшеленеді. Бұның себебі ерекшеленетін топографиясы және климаты болып келеді. Дәстүрлі тағамында албандар [[лимон]], [[апельсин]], [[інжір]] және ең бастысы [[зәйтүн]] жемістерін қолданады. Жемістердің албан асханасында ерекше рөлі бар. Тағы [[гүлшетен]], [[базилик]], [[жалбыз]], [[Кәдімгі жұпаргүл|жұпаргүл]], [[лаванда]] және [[жебір]] сияқты қоспалар және де [[сарымсақ]], [[пияз]], [[Бұрыш (көкөніс)|бұрыш]], [[картоп]], [[қызанақ]] және [[Бұршақ тұқымдасы|бұршақты дақылдар]] сияқты көкөністер де жиі қолданылады. Теңізге ([[Адрия теңізі|Адрия]] мен [[Ион теңізі|Ион]]) тиетін региондарында балық пен шаянтәрізділердің тағамға қосылуын байқауға болады. Албанияның христиандарына да, мұсылмандарына да [[қой еті]] ас үлестеріндегі ең басты ингридиенттерінің бірі болып келеді. [[Тава коси]] албандардың басты тағамы болып саналады. Ол [[Қой еті|қой етінен]] (кейде [[тауық еті]] де қолданылады) және [[йогурт]] пен [[жұмыртқа]] қоспасымен пісірілген тағам. Ол тағы Грекияда, Солтүстік Македонияда және Түркияда танымал, сол елдерде оны [[Элбасан]] қаласынын атымен ''Элбасан тава'' деп атайды. === Сәулет және бейнелеу өнері === [[Сурет:Castle_of_Bashtovë.jpg|оңға|нобай|Баштова бекінісі [[ЮНЕСКО]] [[Әлемдік мұра]] Алдын ала тізімінде жазылған.]] Албанияның сәулет және бейнелеу өнері көптеген түрлі мемлекет пен халықтардын әсерін көрген. Сурет салу, құмыра өндіру, скульптура, керамика жасау және архитектура — барлығы да түрлі стильдерді қамтиды және албан халқының бай тарихын баяндайды. [[Шығыс Рим империясы|Византия]] мен [[Осман империясы]] мемлекеттерінің өсуі албан сәулет өнеріндегі [[христиандық]] және [[Ислам|исламдық]] өнердің әйгіленуіне әсер етті. Бірнеше ғасырдан кейін [[Албан Ренессансы]] заманында албан өнерінде [[импрессионизм]] мен [[Романтизм ағымы|романтизм]] стильдерінің танымалдылығын байқауға болады. Албанияның ең іргелі және танымал суретшілерінің қатарына икон жазушы [[Онуфрий (икон жазушы)|Онуфрий]], [[Кола Идромено]], Давид Селеница, Константин Шпатараку және [[Зографи ағайындылары]] сияқты тұлғаларды қосады. Албания архитектурасы [[Антикалық дәуір|Антикалық дәуірден]] басталады. Қазіргі Албания қалаларында түрлі замандардың, түрлі стильдердегі ғимараттарды табуға болады. Ірі қалаларының көбісі бекініс пен қамалдардан бастау алған, осыны тұрғын үйлерде, діни және коммерциялық ғимараттарда байқауға болады. Ғасырлар бойы қалалардың келбеті сол заманға сай өзгере беретін. Алайда 20-ғасырдың коммунистік кезеңінде ежелден келе жатқан діни ескерткіштер жаппай бұзылды. Ежелгі архитектураны [[Билис]], [[Амантия]], [[Фойнике]], [[Аполлония (Иллирия)|Аполлония]], [[Бутринти]], [[Антигония (Чаония)|Антигония]], [[Шкодер]] қалаларында табуға болады. [[Шығыс Рим империясы|Шығыс Рим империяның]] ұзақ билігінің әсерінен Албания жерінде [[қамал]], рабат, [[шіркеу]], [[монастырь]], тасқа сурет салу мен [[фреска]] түсініктері пайда болды. Албанияның оңтүстігіндегі [[Корче]], [[Берат]] және [[Джирокастер]] қалалары осыған мысал бола алады. Осман империясының жаулауынан кейін мешіттер құрылысы басталады, бұл әсіресе Берат пен Джирокастер қалаларында байқалады. === Музыка === Албан халық музыкасы албандардың сәйкестігінде үлкен рөл атқарады және заманауи албан музыкасына үлкен әсер етеді. Халық музыкасын жиі үш топқа бөледі: солтүстіктегі Гег диалектінің музыкасы және Лаберия мен Тоск диалекттерінің музыкалары. Оңтүстіктің әндері дөрекі істелітімен және солтүстіктің әндері байсалды үнімен танымал. == Тағы қараңыз == * [[Осман империясы|Осман Империясы]] * [[Тирана]] * [[Албандар]] * [[Албан тілі]] * [[Балқан түбегі]] == Дереккөздер == {{дереккөздер}}{{Навигациялық блок|Еуропа елдері|Жерорта теңізімен шектесетін елдер|Еуропа кеңесі|Қара теңіз экономикалық ынтымақтастығы ұйымы|Франкофония|Ислам Әріптестік Ұйымы|тақырып=Албания|тақырып_стиль=background:{{түс|{{PAGENAME}}}};|state=collapsed}} [[Санат:Еуропа]] [[Санат:Елдер]] 69liv65q6ruymiyupppwr5ycb6taw06 0 7653 3055251 2694418 2022-07-28T12:43:39Z Nurbekovanurly 121316 wikitext text/x-wiki {{Мемлекет |Қазақша атауы = Ямайка |Шынайы атауы = Jamaica |Септік = |Елтаңба = |Байрақ = |Ұраны = Out of Many, One People |Әнұранның аты = Jamaica, Land We Love |Аудио = | lat_dir = N | lat_deg = 18 | lat_min = 10 | lat_sec = 0 | lon_dir = W | lon_deg = 77 | lon_min = 20 | lon_sec = 0 | region = JM | CoordScale = 1000000 |Картада = Jamaica (orthographic projection).svg |карта тақырыбы = |Картада2 = |Үкімет түрі = [[Конституциялық монархия]] |Құрылды = |Тәуелсіздік күні = [[6 тамыз]] [[1962 жыл]] |Тәуелсіздігін алды = [[Ұлыбритания]]дан |Тілі = [[ағылшын тілі]] |Мемлекеттік діні = |Астанасы = [[Кингстон (Ямайка)|Кингстон]] |Ірі қаласы = [[Кингстон (Ямайка)|Кингстон]] |Басшы қызметі = Королева<br />Генерал-губернаторы<br />[[Ямайка премьер-министрлердің тізімі|Премьер-министрі]] |Басшылары = [[II Елизавета]]<br />[[Патрик Аллен]]<br />[[Эндрю Холнесс]] |Жер аумағы = 10 991 |Жер аумағы бойынша орны = 160-шы |Судың үлесі = 1,5 |Этнохороним = |Жұрты = 2 890 299<ref name="esa.un.org">{{cite web |url= https://esa.un.org/unpd/wpp/DataQuery/ |title= Data Query Total Population by sex (thousands) |publisher= UNITED NATIONS/DESA/POPULATION DIVISION |accessdate=18 April 2018}}</ref> |Халық саны бойынша орны = 2017 |Сарап жылы = |Санақ бойынша халық саны = |Санақ жылы = |Халық тығыздығы = 266<ref name="esa2.un.org">{{cite web |url= https://esa.un.org/unpd/wpp/DataQuery/ |title= Data Query - Population density (persons per square km), as of 1 July |publisher= UNITED NATIONS/DESA/POPULATION DIVISION |accessdate=18 April 2018}}</ref> |Тығыздық бойынша орны = |ЖІӨ = |ЖІӨ сараптаған жылы = |ЖІӨ бойынша орны = |Жан басына шаққандағы ЖІӨ = |Жан басына шаққандағы ЖІӨ бойынша орны = |ЖІӨ (АҚТ) = 26,981 млрд.<ref name="imf.org">{{cite web |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=66&pr.y=12&sy=2016&ey=2020&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=343&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a= |title=World Economic Outlook Database, October 2018 |publisher=[[International Monetary Fund]] |website=IMF.org |access-date=12 March 2019}}</ref> |ЖІӨ (АҚТ) сараптаған жылы = 2018 |ЖІӨ (АҚТ) орны = 134-ші |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) = 9,434<ref name="imf.org"/> |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) орны = 109-шы |ЖІӨ (номинал) = 15,424 млрд.<ref name="imf.org"/> |ЖІӨ (номинал) сараптаған жылы = 2018 |ЖІӨ (номинал) бойынша орны = 119-шы |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) = 5,393<ref name="imf.org"/> |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) орны = 95-ші |АДИ = {{өзгеріссіз}} 0,732<ref name="HDI">{{cite web |url=http://www.hdr.undp.org/en/2018-update |title=2018 Human Development Report |year=2018 |accessdate=14 September 2018 |publisher=United Nations Development Programme }}</ref> |АДИ жылдық есебі = 2017 |АДИ бойынша орны = 97-ші |АДИ деңгейі = <span style="color:#090;">жоғары</span> |Әуе компаниясы = |Валютасы = [[Ямайка доллары]] |Интернет үйшігі = [[.jm]] |ISO = |Телефон коды = |Уақыт белдеуі = [[UTC−5]] |Түсініктемелер = }} '''Ямайка''' ({{lang-en|Jamaica}} {{IPA|[dʒəˈmeɪkə]}}) — [[Орталық Америка]]дағы [[мемлекет]]. [[Кариб]] тезіндегі өзі аттас арал мен оған таяу шағын аралдарда орналасқан. Жер аумағы 11 мың км². Халқы – 2,7 миллион (2004 жылы). Халқының 77%-ы [[зәңгі]]лер, 15%-ы [[мулат]]тар, қалғандары [[үндіс]]тер, [[қытай]]лар, [[еуропалық]]тар. Ресми тілі – [[ағылшын]] тілінің жергілікті диалектісі (“[[креоль]]”). Тұрғындары негізінен [[протестант]]тар. Ямайка – [[конституция]]лық [[монархия]]. [[Британ]] Достастығы құрамына кіргендіктен, [[ағылшын]] [[королева]]сы [[мемлекет]] басшысы болып саналады. Елді [[королева]] тағайындаған [[генерал]] - [[губернатор]] басқарады. [[Генерал]] - губернатор жанынан кеңесші [[орган]] ретінде [[құпия]] кеңес құрылған, оның 6 мүшесін [[генерал]] - губернатор ([[премьер]] - [[министр]]дің кеңесімен) тағайындайды. Жоғарғы заң шығарушы [[орган]]ы – екі палаталы [[парламент]] (өкілдер [[палата]]сы және [[сенат]]). Атқару билігі [[премьер]] - [[министр]] басқаратын [[үкімет]] қолында. Астанасы – [[Кингстон]] қаласы. Әкімшілік - аумақтық жағынан 3 графтыққа бөлінеді. Ұлттық мейрамы – Тәуелсіздік күні, тамыздың бірінші дүйсенбісі (1962 жылы). Ямайка [[БҰҰ|БҰҰ-ның]] (1962 жылы), [[Америка]] мемлекеттері ұйымының (1969 жылы), [[Кариб]] қауымдастығының (1973 жылы) мүшесі. [[Ақша]] бірлігі – Ямайка [[доллар]]. == Физикалық-географиялық сипаттамалар == ''' Географиялық жағдай''' Ямайка - Үлкен Антиль аралдары тобындағы үшінші үлкен арал. Негізгі арал солтүстік ендіктің 17° пен 19° және батыс бойлығының 76° және 79° аралығында, Кубадан оңтүстікке қарай 145 км, Гаитиден батысқа қарай 160-190 км, Кайман аралдарынан оңтүстік-шығысқа қарай 290 км қашықтықта орналасқан. Материктің ең жақын нүктесі – Грасиас-а-Диос мүйісі (Никарагуа) – оңтүстік-батысқа қарай 630 км жерде орналасқан. Аралдың ұзындығы батыстан шығысқа қарай 225 км, солтүстіктен оңтүстікке қарай - 35-тен 82 км-ге дейін, оның ауданы 10 991 км². Жағалау сызығының ұзындығы 1022 км. Ямайканың солтүстік жағасы жартасты, түзу, оңтүстік бөлігі едәуір тілімделген. Жағалауларында маржанды [[риф]]тер түзіледі. [[Арал]]дың көпшілік бөлігін әктасты таулы қыраттар алып жатыр. Батысынан шығысына қарай жас шөгінділерден және [[кристал]]ды жыныстардан түзілген қатпарлы таулар кесіп өтеді. (ең биік жері [[Блу - Маунти]], 2256 метр) Оңтүстік және батыс жағалауы – [[аллювий]]лі [[ойпат]]. [[Ыссы]], [[родон]]дық бұлақтар көп. Пайдалы қазбалары – [[боксит]], [[темір кентасы]], [[қорғасын]], [[марганец]], [[гипс]], [[әктас]], [[мрамор]]. Климаты [[тропиктік]], [[ылғал]]ды. Қаңтардағы орташа температура 24 – 25⁰С, шілдеде 28⁰С-ға жуық. Жылдық жауын-шашын мөлшері 1800 – 2000 метр, оңтүстігінде 800 мм, солтүгіндегі таулы өңірлерде 5000 мм. Ара-тұра дауылдар, жер сілкінісі болып тұрады. Жауынды маусымы мамыр – маусым – қыркүйек – қазан айлары. Құрғақ маусымы қаңтардан сәуірге дейін. Ірі өзені – [[Блэк - Ривер]], төменгі ағысында кеме жүзеді. Аралдың орталығында және таудың солтүстік - шығыс беткейінде мәңгі жасыл [[тропиктік]] [[орман]] өседі. Жазықта [[саванна]] өсімдігі басым. Жері күлгінделген қызыл (тауда), қызыл қоңыр [[топырақ]]ты (жазықта). [[Жарқанат]]тар, [[жылан]]дар, [[үй қояны]], [[қолтырауын]]дар мен [[ламантин]]дер, [[тасбақа]], [[игуана]] [[кесіртке]]сі, [[мангустар]], [[майн]]дар, [[құс]]тардың 256 түрі (оның 46 түрі тек осы жерде ғана) мекендейді. [[Хелтшир-Хилс]] [[фауна]]лық [[резерв]]аты, [[ландшафт]]ы және [[орман]]ды қорықшалар, 2 теңіз саябағы ұйымдастырылған. == Тарихы == Ямайканың ең көне тұрғындары алғашқы қауымдық құрылыстағы өмір [[сүрген]] [[үндіс]]тер болған. Олардың негізгі [[кәсіб]]і – [[егін]]шілік, оған қосымша [[аңшылық]] пен [[балықшылық]] болды. 1494 жылы аралды [[Х.Колумб]] ашып, оны [[Сантьяго]] деп атаған. Кейін Ямайка (үндістің “[[Хаймека]]” – [[бұлақ]]тар аралы деген сөзінен) атанып кеткен. 1509 жылдан [[Испания]]ның отарлауы нәтижесінде [[үндіс]]тер жаппай қырғынға ұшыратылды (1611 жылы 74 [[үндіс]] қалды). 1513 жылдан бастап [[қант құрағы]], [[кофе]] [[плантация]]ларына [[Африка]]дан құлдар әкеліне бастады. 1670 жылы [[Мадрид]] шарты бойынша [[Испания]] Ямайканы [[Англия]]ның билігіне берді. Осы кезден бастап қант құрағы, кофе, [[индиго]] бұрынғыданда артық өндіріліп, [[Африка]]дан құлдар көп әкелінді. 18 ғасырда Ямайка шикі қант өндіруден дүние жүзінде 1-орынға шықты. Аяусыз қанау [[құл]]дардың наразылығын туғызып, 17 ғасырдың 2-жартысында олар 5 рет, келесі 130 жылда 27 рет көтеріліс жасады. [[Арал]]дың қойнауында қашқын құлдар мен олардың ұрпақтарының – [[марундар]]дың [[тәуелсіз]] қауымдары жүздеген жыл бойы отаршыларға қарсы қарулы күрес жүргізді. [[Гаити]]де [[революция]]ның жеңуі (1804), [[Оңтүстік Америка]]ның кейбір [[республика]]ларында құлдықтың жойылуы Ямайкада құлдардың жаңа қозғалысын туғызды (1806, 1808, 1809, 1815, 1823 – 24, 1831 – 32 жылдары). Соның нәтижесінде 1833 жылғы заң бойынша құлдық біржолата жойылды. 1884 жылы Ямайкалықтар [[Заң]] шығару кеңесі мүшелерінің біразын сайлауға құқық алды. 1867 жылы [[Солтүстік Америка]] [[компания]]лары Ямайкада банан [[плантация]]сын ұйымдастырып, көп ұзамай Ямайка сыртқа банан шығарудан 1-орын алды. 20 ғасырдың 1-жартысында елде саяси қозғалыстар күшейді. Соның нәтижесінде 1938 жылы қыркүйекте саяси [[партия]]лар құруға рұқсат етілді. 2-дүниежүзілік соғыс кезінде [[Ұлыбритания]]мен арадағы шарт бойынша [[АҚШ]] Ямайкада [[соғыс]] базасын салды. 1943 жылы Ямайка халқы жалпыға бірдей сайлау құқығын алды, ал 1944 жылы жергілікті [[парламент]] шақырылды. 1954 жылы “Бостандық жолындағы халық қозғалысы” [[партия]]сы қалыптасып, елдің тәуелсіздігі жолындағы күрес күшейді. Соның нәтижесінде елде [[референдум]] өткізіліп, 1962 жылы 6 тамызда Ямайка тәуелсіздігін жариялады. 1963 жылы Ямайка АҚШ-пен келісім жасап, одан әскери, экономикалық жәрдем ала бастады. 1970 – 90 жылы ел экономикасына америка капиталы енді. Осыдан кейін Ямайка халықаралық шиеленістерді бәсеңдетуді, [[Куба]]мен арадағы қарым - қатынасты қалпына келтіру саясатын қолдады. 1976 жылы елде боксит өндіру қолға алынды. [[Ел]] [[экономика]]сына нарықтық қатынастар еніп, [[реформа]]лық бағдарлама жүзеге асырылды. Бірақ табиғи апаттар мен [[қылмыс]] пен [[зорлық]] - зомбылықтың өсуі елдегі экон. жағдайдың төмендеуіне алып келді. == Экономика == Ямайка – агралық - [[индустрия]]лы ел. [[Ауыл шауашылығы]]ның негізгі саласы – [[өсімдік шауашылығы]] Қант құрағы, [[банан]], кофе, [[имбирь]], [[какао]], [[темекі]], ямайка [[бұрыш]]ы, үнді [[кендір]]і, [[цитрус]]тық жемістер, [[ямс]], [[көкөніс]], сонымен қатар ішкі қажетті өтеу мақсатында [[жүгері]], [[күріш]], [[маниок]], [[батат]], жемістер, [[картоп]], [[нан ағашы]]ның жемісі өсіріледі. [[Мал шуашылығы]] нашар дамыған. [[Мүйізді ірі қара]], [[ешкі]], [[шошқа]] өсірледі. Су айдындарынан [[балық]], [[малюск]]ілер ауланады, теңіз өнімдері өндіріледі. Экономикасының негізгі саласы тау - кен өндірісі. Боксит өндіріледі және [[экспорт]]қа [[алюминий]] тотығы шығарылады (әлемде алдыңғы орында, жылына 3 миллион. тонна). Сонымен қатар гипс, [[мрамор]], [[әктас]], [[цемент]], [[ақ кірпіш]] өндіріледі. [[Жеңіл индустрия]], оның ішінде тамақ өнімдері, қант, [[ром]], [[мата]] [[тоқу]], [[қағаз]], [[темекі өнімдері]], химиялық және [[фармацев]]тік тауарлар, [[киім тігу]], [[сыра қайнату]], [[копра]] дайындау өндірісі дамыған. Елде шет елдік [[компания]]лардың ірі кәсіпорындары жұмыс істейді. Олар [[импорт]]тық [[шикізат]] негізінде [[химиялық өнім]]дер, [[машина]]лар, [[станок]]тар, [[әйнек]], [[цемент]], [[металл]] бұйымдар, [[электроника]] шығарады, боксит пен [[мұнай]]ды қайта өңдейді. [[Туризм]] ұлттық табысқа үлкен кіріс кіргізеді. Басты теңіз [[порт]]тары – [[Кингстон]] және [[Монтего - Бей]]. Осы қалаларда халықаралық [[әуежай]] орналасқан. [[Экспорт]]қа боксит, [[алюминий тотығы]], гипс, [[тоқыма]], [[қант]], [[темекі]], [[ром]], [[банан]], [[сусын]]дар, [[цитрус]]тық [[жеміс]]тер, кофе, [[какао]] шығарылады. [[Импорт]]ының негізін [[шикізат]], [[минерал]]ды [[отын]], ауыр [[машина]] жасау, химия өнеркәсібі өнімдері, көлік құрал-жабдықтары, тұтыну тауарлары, негізгі өнеркәсіп тауарлары, азық - түлік, [[мал]] құрайды. Ұлттық табыстың жан басына шаққандағы мөлшері шамамен 3470 АҚШ [[доллар]]ына тең. Негізгі сауда серіктестері: АҚШ, [[Ұлыбритания]], [[Канада]], [[Венесуэла]], [[Мексика]], [[Германия]], [[Норвегия]].<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 жыл. ISBN 5-89800-123-9, X том</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{wikify}} {{Навигациялық блок |тақырып = Ямайка |тақырып_стиль = background:{{түс|{{PAGENAME}}}}; |state = collapsed |Солтүстік Америка елдері |КАРИКОМ |Ұлттар достастығы |Америка мемлекеттері ұйымы |Достастық Корольдігі }} [[Санат:Ямайка|*]] {{stub}} 002zgxkhqano2o4uzlpw5dtcmbgexh7 3055252 3055251 2022-07-28T12:48:29Z Nurbekovanurly 121316 /* Физикалық-географиялық сипаттамалар */ wikitext text/x-wiki {{Мемлекет |Қазақша атауы = Ямайка |Шынайы атауы = Jamaica |Септік = |Елтаңба = |Байрақ = |Ұраны = Out of Many, One People |Әнұранның аты = Jamaica, Land We Love |Аудио = | lat_dir = N | lat_deg = 18 | lat_min = 10 | lat_sec = 0 | lon_dir = W | lon_deg = 77 | lon_min = 20 | lon_sec = 0 | region = JM | CoordScale = 1000000 |Картада = Jamaica (orthographic projection).svg |карта тақырыбы = |Картада2 = |Үкімет түрі = [[Конституциялық монархия]] |Құрылды = |Тәуелсіздік күні = [[6 тамыз]] [[1962 жыл]] |Тәуелсіздігін алды = [[Ұлыбритания]]дан |Тілі = [[ағылшын тілі]] |Мемлекеттік діні = |Астанасы = [[Кингстон (Ямайка)|Кингстон]] |Ірі қаласы = [[Кингстон (Ямайка)|Кингстон]] |Басшы қызметі = Королева<br />Генерал-губернаторы<br />[[Ямайка премьер-министрлердің тізімі|Премьер-министрі]] |Басшылары = [[II Елизавета]]<br />[[Патрик Аллен]]<br />[[Эндрю Холнесс]] |Жер аумағы = 10 991 |Жер аумағы бойынша орны = 160-шы |Судың үлесі = 1,5 |Этнохороним = |Жұрты = 2 890 299<ref name="esa.un.org">{{cite web |url= https://esa.un.org/unpd/wpp/DataQuery/ |title= Data Query Total Population by sex (thousands) |publisher= UNITED NATIONS/DESA/POPULATION DIVISION |accessdate=18 April 2018}}</ref> |Халық саны бойынша орны = 2017 |Сарап жылы = |Санақ бойынша халық саны = |Санақ жылы = |Халық тығыздығы = 266<ref name="esa2.un.org">{{cite web |url= https://esa.un.org/unpd/wpp/DataQuery/ |title= Data Query - Population density (persons per square km), as of 1 July |publisher= UNITED NATIONS/DESA/POPULATION DIVISION |accessdate=18 April 2018}}</ref> |Тығыздық бойынша орны = |ЖІӨ = |ЖІӨ сараптаған жылы = |ЖІӨ бойынша орны = |Жан басына шаққандағы ЖІӨ = |Жан басына шаққандағы ЖІӨ бойынша орны = |ЖІӨ (АҚТ) = 26,981 млрд.<ref name="imf.org">{{cite web |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=66&pr.y=12&sy=2016&ey=2020&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=343&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a= |title=World Economic Outlook Database, October 2018 |publisher=[[International Monetary Fund]] |website=IMF.org |access-date=12 March 2019}}</ref> |ЖІӨ (АҚТ) сараптаған жылы = 2018 |ЖІӨ (АҚТ) орны = 134-ші |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) = 9,434<ref name="imf.org"/> |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) орны = 109-шы |ЖІӨ (номинал) = 15,424 млрд.<ref name="imf.org"/> |ЖІӨ (номинал) сараптаған жылы = 2018 |ЖІӨ (номинал) бойынша орны = 119-шы |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) = 5,393<ref name="imf.org"/> |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) орны = 95-ші |АДИ = {{өзгеріссіз}} 0,732<ref name="HDI">{{cite web |url=http://www.hdr.undp.org/en/2018-update |title=2018 Human Development Report |year=2018 |accessdate=14 September 2018 |publisher=United Nations Development Programme }}</ref> |АДИ жылдық есебі = 2017 |АДИ бойынша орны = 97-ші |АДИ деңгейі = <span style="color:#090;">жоғары</span> |Әуе компаниясы = |Валютасы = [[Ямайка доллары]] |Интернет үйшігі = [[.jm]] |ISO = |Телефон коды = |Уақыт белдеуі = [[UTC−5]] |Түсініктемелер = }} '''Ямайка''' ({{lang-en|Jamaica}} {{IPA|[dʒəˈmeɪkə]}}) — [[Орталық Америка]]дағы [[мемлекет]]. [[Кариб]] тезіндегі өзі аттас арал мен оған таяу шағын аралдарда орналасқан. Жер аумағы 11 мың км². Халқы – 2,7 миллион (2004 жылы). Халқының 77%-ы [[зәңгі]]лер, 15%-ы [[мулат]]тар, қалғандары [[үндіс]]тер, [[қытай]]лар, [[еуропалық]]тар. Ресми тілі – [[ағылшын]] тілінің жергілікті диалектісі (“[[креоль]]”). Тұрғындары негізінен [[протестант]]тар. Ямайка – [[конституция]]лық [[монархия]]. [[Британ]] Достастығы құрамына кіргендіктен, [[ағылшын]] [[королева]]сы [[мемлекет]] басшысы болып саналады. Елді [[королева]] тағайындаған [[генерал]] - [[губернатор]] басқарады. [[Генерал]] - губернатор жанынан кеңесші [[орган]] ретінде [[құпия]] кеңес құрылған, оның 6 мүшесін [[генерал]] - губернатор ([[премьер]] - [[министр]]дің кеңесімен) тағайындайды. Жоғарғы заң шығарушы [[орган]]ы – екі палаталы [[парламент]] (өкілдер [[палата]]сы және [[сенат]]). Атқару билігі [[премьер]] - [[министр]] басқаратын [[үкімет]] қолында. Астанасы – [[Кингстон]] қаласы. Әкімшілік - аумақтық жағынан 3 графтыққа бөлінеді. Ұлттық мейрамы – Тәуелсіздік күні, тамыздың бірінші дүйсенбісі (1962 жылы). Ямайка [[БҰҰ|БҰҰ-ның]] (1962 жылы), [[Америка]] мемлекеттері ұйымының (1969 жылы), [[Кариб]] қауымдастығының (1973 жылы) мүшесі. [[Ақша]] бірлігі – Ямайка [[доллар]]. == Физикалық-географиялық сипаттамалар == [[Сурет:НАСА спутниктік фотосуреті. Каныбң оңтүстігіндегі Ямайка аралы.jpg|нобай|alt=NASA спутниктік фотосуреті. Кубаның оңтүстігіндегі Ямайка аралы|NASA спутниктік фотосуреті. Кубаның оңтүстігіндегі Ямайка аралы]] ''' Географиялық жағдай''' Ямайка - Үлкен Антиль аралдары тобындағы үшінші үлкен арал. Негізгі арал солтүстік ендіктің 17° пен 19° және батыс бойлығының 76° және 79° аралығында, Кубадан оңтүстікке қарай 145 км, Гаитиден батысқа қарай 160-190 км, Кайман аралдарынан оңтүстік-шығысқа қарай 290 км қашықтықта орналасқан. Материктің ең жақын нүктесі – Грасиас-а-Диос мүйісі (Никарагуа) – оңтүстік-батысқа қарай 630 км жерде орналасқан. Аралдың ұзындығы батыстан шығысқа қарай 225 км, солтүстіктен оңтүстікке қарай - 35-тен 82 км-ге дейін, оның ауданы 10 991 км². Жағалау сызығының ұзындығы 1022 км. Ямайканың солтүстік жағасы жартасты, түзу, оңтүстік бөлігі едәуір тілімделген. Жағалауларында маржанды [[риф]]тер түзіледі. [[Арал]]дың көпшілік бөлігін әктасты таулы қыраттар алып жатыр. Батысынан шығысына қарай жас шөгінділерден және [[кристал]]ды жыныстардан түзілген қатпарлы таулар кесіп өтеді. (ең биік жері [[Блу - Маунти]], 2256 метр) Оңтүстік және батыс жағалауы – [[аллювий]]лі [[ойпат]]. [[Ыссы]], [[родон]]дық бұлақтар көп. Пайдалы қазбалары – [[боксит]], [[темір кентасы]], [[қорғасын]], [[марганец]], [[гипс]], [[әктас]], [[мрамор]]. Климаты [[тропиктік]], [[ылғал]]ды. Қаңтардағы орташа температура 24 – 25⁰С, шілдеде 28⁰С-ға жуық. Жылдық жауын-шашын мөлшері 1800 – 2000 метр, оңтүстігінде 800 мм, солтүгіндегі таулы өңірлерде 5000 мм. Ара-тұра дауылдар, жер сілкінісі болып тұрады. Жауынды маусымы мамыр – маусым – қыркүйек – қазан айлары. Құрғақ маусымы қаңтардан сәуірге дейін. Ірі өзені – [[Блэк - Ривер]], төменгі ағысында кеме жүзеді. Аралдың орталығында және таудың солтүстік - шығыс беткейінде мәңгі жасыл [[тропиктік]] [[орман]] өседі. Жазықта [[саванна]] өсімдігі басым. Жері күлгінделген қызыл (тауда), қызыл қоңыр [[топырақ]]ты (жазықта). [[Жарқанат]]тар, [[жылан]]дар, [[үй қояны]], [[қолтырауын]]дар мен [[ламантин]]дер, [[тасбақа]], [[игуана]] [[кесіртке]]сі, [[мангустар]], [[майн]]дар, [[құс]]тардың 256 түрі (оның 46 түрі тек осы жерде ғана) мекендейді. [[Хелтшир-Хилс]] [[фауна]]лық [[резерв]]аты, [[ландшафт]]ы және [[орман]]ды қорықшалар, 2 теңіз саябағы ұйымдастырылған. == Тарихы == Ямайканың ең көне тұрғындары алғашқы қауымдық құрылыстағы өмір [[сүрген]] [[үндіс]]тер болған. Олардың негізгі [[кәсіб]]і – [[егін]]шілік, оған қосымша [[аңшылық]] пен [[балықшылық]] болды. 1494 жылы аралды [[Х.Колумб]] ашып, оны [[Сантьяго]] деп атаған. Кейін Ямайка (үндістің “[[Хаймека]]” – [[бұлақ]]тар аралы деген сөзінен) атанып кеткен. 1509 жылдан [[Испания]]ның отарлауы нәтижесінде [[үндіс]]тер жаппай қырғынға ұшыратылды (1611 жылы 74 [[үндіс]] қалды). 1513 жылдан бастап [[қант құрағы]], [[кофе]] [[плантация]]ларына [[Африка]]дан құлдар әкеліне бастады. 1670 жылы [[Мадрид]] шарты бойынша [[Испания]] Ямайканы [[Англия]]ның билігіне берді. Осы кезден бастап қант құрағы, кофе, [[индиго]] бұрынғыданда артық өндіріліп, [[Африка]]дан құлдар көп әкелінді. 18 ғасырда Ямайка шикі қант өндіруден дүние жүзінде 1-орынға шықты. Аяусыз қанау [[құл]]дардың наразылығын туғызып, 17 ғасырдың 2-жартысында олар 5 рет, келесі 130 жылда 27 рет көтеріліс жасады. [[Арал]]дың қойнауында қашқын құлдар мен олардың ұрпақтарының – [[марундар]]дың [[тәуелсіз]] қауымдары жүздеген жыл бойы отаршыларға қарсы қарулы күрес жүргізді. [[Гаити]]де [[революция]]ның жеңуі (1804), [[Оңтүстік Америка]]ның кейбір [[республика]]ларында құлдықтың жойылуы Ямайкада құлдардың жаңа қозғалысын туғызды (1806, 1808, 1809, 1815, 1823 – 24, 1831 – 32 жылдары). Соның нәтижесінде 1833 жылғы заң бойынша құлдық біржолата жойылды. 1884 жылы Ямайкалықтар [[Заң]] шығару кеңесі мүшелерінің біразын сайлауға құқық алды. 1867 жылы [[Солтүстік Америка]] [[компания]]лары Ямайкада банан [[плантация]]сын ұйымдастырып, көп ұзамай Ямайка сыртқа банан шығарудан 1-орын алды. 20 ғасырдың 1-жартысында елде саяси қозғалыстар күшейді. Соның нәтижесінде 1938 жылы қыркүйекте саяси [[партия]]лар құруға рұқсат етілді. 2-дүниежүзілік соғыс кезінде [[Ұлыбритания]]мен арадағы шарт бойынша [[АҚШ]] Ямайкада [[соғыс]] базасын салды. 1943 жылы Ямайка халқы жалпыға бірдей сайлау құқығын алды, ал 1944 жылы жергілікті [[парламент]] шақырылды. 1954 жылы “Бостандық жолындағы халық қозғалысы” [[партия]]сы қалыптасып, елдің тәуелсіздігі жолындағы күрес күшейді. Соның нәтижесінде елде [[референдум]] өткізіліп, 1962 жылы 6 тамызда Ямайка тәуелсіздігін жариялады. 1963 жылы Ямайка АҚШ-пен келісім жасап, одан әскери, экономикалық жәрдем ала бастады. 1970 – 90 жылы ел экономикасына америка капиталы енді. Осыдан кейін Ямайка халықаралық шиеленістерді бәсеңдетуді, [[Куба]]мен арадағы қарым - қатынасты қалпына келтіру саясатын қолдады. 1976 жылы елде боксит өндіру қолға алынды. [[Ел]] [[экономика]]сына нарықтық қатынастар еніп, [[реформа]]лық бағдарлама жүзеге асырылды. Бірақ табиғи апаттар мен [[қылмыс]] пен [[зорлық]] - зомбылықтың өсуі елдегі экон. жағдайдың төмендеуіне алып келді. == Экономика == Ямайка – агралық - [[индустрия]]лы ел. [[Ауыл шауашылығы]]ның негізгі саласы – [[өсімдік шауашылығы]] Қант құрағы, [[банан]], кофе, [[имбирь]], [[какао]], [[темекі]], ямайка [[бұрыш]]ы, үнді [[кендір]]і, [[цитрус]]тық жемістер, [[ямс]], [[көкөніс]], сонымен қатар ішкі қажетті өтеу мақсатында [[жүгері]], [[күріш]], [[маниок]], [[батат]], жемістер, [[картоп]], [[нан ағашы]]ның жемісі өсіріледі. [[Мал шуашылығы]] нашар дамыған. [[Мүйізді ірі қара]], [[ешкі]], [[шошқа]] өсірледі. Су айдындарынан [[балық]], [[малюск]]ілер ауланады, теңіз өнімдері өндіріледі. Экономикасының негізгі саласы тау - кен өндірісі. Боксит өндіріледі және [[экспорт]]қа [[алюминий]] тотығы шығарылады (әлемде алдыңғы орында, жылына 3 миллион. тонна). Сонымен қатар гипс, [[мрамор]], [[әктас]], [[цемент]], [[ақ кірпіш]] өндіріледі. [[Жеңіл индустрия]], оның ішінде тамақ өнімдері, қант, [[ром]], [[мата]] [[тоқу]], [[қағаз]], [[темекі өнімдері]], химиялық және [[фармацев]]тік тауарлар, [[киім тігу]], [[сыра қайнату]], [[копра]] дайындау өндірісі дамыған. Елде шет елдік [[компания]]лардың ірі кәсіпорындары жұмыс істейді. Олар [[импорт]]тық [[шикізат]] негізінде [[химиялық өнім]]дер, [[машина]]лар, [[станок]]тар, [[әйнек]], [[цемент]], [[металл]] бұйымдар, [[электроника]] шығарады, боксит пен [[мұнай]]ды қайта өңдейді. [[Туризм]] ұлттық табысқа үлкен кіріс кіргізеді. Басты теңіз [[порт]]тары – [[Кингстон]] және [[Монтего - Бей]]. Осы қалаларда халықаралық [[әуежай]] орналасқан. [[Экспорт]]қа боксит, [[алюминий тотығы]], гипс, [[тоқыма]], [[қант]], [[темекі]], [[ром]], [[банан]], [[сусын]]дар, [[цитрус]]тық [[жеміс]]тер, кофе, [[какао]] шығарылады. [[Импорт]]ының негізін [[шикізат]], [[минерал]]ды [[отын]], ауыр [[машина]] жасау, химия өнеркәсібі өнімдері, көлік құрал-жабдықтары, тұтыну тауарлары, негізгі өнеркәсіп тауарлары, азық - түлік, [[мал]] құрайды. Ұлттық табыстың жан басына шаққандағы мөлшері шамамен 3470 АҚШ [[доллар]]ына тең. Негізгі сауда серіктестері: АҚШ, [[Ұлыбритания]], [[Канада]], [[Венесуэла]], [[Мексика]], [[Германия]], [[Норвегия]].<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 жыл. ISBN 5-89800-123-9, X том</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{wikify}} {{Навигациялық блок |тақырып = Ямайка |тақырып_стиль = background:{{түс|{{PAGENAME}}}}; |state = collapsed |Солтүстік Америка елдері |КАРИКОМ |Ұлттар достастығы |Америка мемлекеттері ұйымы |Достастық Корольдігі }} [[Санат:Ямайка|*]] {{stub}} 46jsxaxur7i3de4w2xbab32ktrsiypa 3055517 3055252 2022-07-29T10:11:18Z Kasymov 10777 wikitext text/x-wiki {{Мемлекет |Қазақша атауы = Ямайка |Шынайы атауы = Jamaica |Септік = |Елтаңба = |Байрақ = |Ұраны = Out of Many, One People |Әнұранның аты = Jamaica, Land We Love |Аудио = | lat_dir = N | lat_deg = 18 | lat_min = 10 | lat_sec = 0 | lon_dir = W | lon_deg = 77 | lon_min = 20 | lon_sec = 0 | region = JM | CoordScale = 1000000 |Картада = Jamaica (orthographic projection).svg |карта тақырыбы = |Картада2 = |Үкімет түрі = [[Конституциялық монархия]] |Құрылды = |Тәуелсіздік күні = [[6 тамыз]] [[1962 жыл]] |Тәуелсіздігін алды = [[Ұлыбритания]]дан |Тілі = [[ағылшын тілі]] |Мемлекеттік діні = |Астанасы = [[Кингстон (Ямайка)|Кингстон]] |Ірі қаласы = [[Кингстон (Ямайка)|Кингстон]] |Басшы қызметі = Королева<br />Генерал-губернаторы<br />[[Ямайка премьер-министрлердің тізімі|Премьер-министрі]] |Басшылары = [[II Елизавета]]<br />[[Патрик Аллен]]<br />[[Эндрю Холнесс]] |Жер аумағы = 10 991 |Жер аумағы бойынша орны = 160-шы |Судың үлесі = 1,5 |Этнохороним = |Жұрты = 2 890 299<ref name="esa.un.org">{{cite web |url= https://esa.un.org/unpd/wpp/DataQuery/ |title= Data Query Total Population by sex (thousands) |publisher= UNITED NATIONS/DESA/POPULATION DIVISION |accessdate=18 April 2018}}</ref> |Халық саны бойынша орны = 2017 |Сарап жылы = |Санақ бойынша халық саны = |Санақ жылы = |Халық тығыздығы = 266<ref name="esa2.un.org">{{cite web |url= https://esa.un.org/unpd/wpp/DataQuery/ |title= Data Query - Population density (persons per square km), as of 1 July |publisher= UNITED NATIONS/DESA/POPULATION DIVISION |accessdate=18 April 2018}}</ref> |Тығыздық бойынша орны = |ЖІӨ = |ЖІӨ сараптаған жылы = |ЖІӨ бойынша орны = |Жан басына шаққандағы ЖІӨ = |Жан басына шаққандағы ЖІӨ бойынша орны = |ЖІӨ (АҚТ) = 26,981 млрд.<ref name="imf.org">{{cite web |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=66&pr.y=12&sy=2016&ey=2020&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=343&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a= |title=World Economic Outlook Database, October 2018 |publisher=[[International Monetary Fund]] |website=IMF.org |access-date=12 March 2019}}</ref> |ЖІӨ (АҚТ) сараптаған жылы = 2018 |ЖІӨ (АҚТ) орны = 134-ші |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) = 9,434<ref name="imf.org"/> |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) орны = 109-шы |ЖІӨ (номинал) = 15,424 млрд.<ref name="imf.org"/> |ЖІӨ (номинал) сараптаған жылы = 2018 |ЖІӨ (номинал) бойынша орны = 119-шы |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) = 5,393<ref name="imf.org"/> |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) орны = 95-ші |АДИ = {{өзгеріссіз}} 0,732<ref name="HDI">{{cite web |url=http://www.hdr.undp.org/en/2018-update |title=2018 Human Development Report |year=2018 |accessdate=14 September 2018 |publisher=United Nations Development Programme }}</ref> |АДИ жылдық есебі = 2017 |АДИ бойынша орны = 97-ші |АДИ деңгейі = <span style="color:#090;">жоғары</span> |Әуе компаниясы = |Валютасы = [[Ямайка доллары]] |Интернет үйшігі = [[.jm]] |ISO = |Телефон коды = |Уақыт белдеуі = [[UTC−5]] |Түсініктемелер = }} '''Ямайка''' ({{lang-en|Jamaica}} {{IPA|[dʒəˈmeɪkə]}}) — [[Орталық Америка]]дағы [[мемлекет]]. [[Кариб]] тезіндегі өзі аттас арал мен оған таяу шағын аралдарда орналасқан. Жер аумағы 11 мың км². Халқы – 2,7 миллион (2004 жылы). Халқының 77%-ы [[зәңгі]]лер, 15%-ы [[мулат]]тар, қалғандары [[үндіс]]тер, [[қытай]]лар, [[еуропалық]]тар. Ресми тілі – [[ағылшын]] тілінің жергілікті диалектісі (“[[креоль]]”). Тұрғындары негізінен [[протестант]]тар. Ямайка – [[конституция]]лық [[монархия]]. [[Британ]] Достастығы құрамына кіргендіктен, [[ағылшын]] [[королева]]сы [[мемлекет]] басшысы болып саналады. Елді [[королева]] тағайындаған [[генерал]] - [[губернатор]] басқарады. [[Генерал]] - губернатор жанынан кеңесші [[орган]] ретінде [[құпия]] кеңес құрылған, оның 6 мүшесін [[генерал]] - губернатор ([[премьер]] - [[министр]]дің кеңесімен) тағайындайды. Жоғарғы заң шығарушы [[орган]]ы – екі палаталы [[парламент]] (өкілдер [[палата]]сы және [[сенат]]). Атқару билігі [[премьер]] - [[министр]] басқаратын [[үкімет]] қолында. Астанасы – [[Кингстон]] қаласы. Әкімшілік - аумақтық жағынан 3 графтыққа бөлінеді. Ұлттық мейрамы – Тәуелсіздік күні, тамыздың бірінші дүйсенбісі (1962 жылы). Ямайка [[БҰҰ|БҰҰ-ның]] (1962 жылы), [[Америка]] мемлекеттері ұйымының (1969 жылы), [[Кариб]] қауымдастығының (1973 жылы) мүшесі. [[Ақша]] бірлігі – Ямайка [[доллар]]. == Физикалық-географиялық сипаттамалар == [[Сурет:НАСА спутниктік фотосуреті. Каныбң оңтүстігіндегі Ямайка аралы.jpg|нобай|alt=NASA спутниктік фотосуреті. Кубаның оңтүстігіндегі Ямайка аралы|NASA спутниктік фотосуреті. Кубаның оңтүстігіндегі Ямайка аралы]] Ямайка - [[Үлкен Антиль аралдары]] тобындағы үшінші үлкен арал. Негізгі арал солтүстік ендіктің 17° пен 19° және батыс бойлығының 76° және 79° аралығында, Кубадан оңтүстікке қарай 145 км, Гаитиден батысқа қарай 160-190 км, Кайман аралдарынан оңтүстік-шығысқа қарай 290 км қашықтықта орналасқан. Материктің ең жақын нүктесі – Грасиас-а-Диос мүйісі (Никарагуа) – оңтүстік-батысқа қарай 630 км жерде орналасқан. Аралдың ұзындығы батыстан шығысқа қарай 225 км, солтүстіктен оңтүстікке қарай - 35-тен 82 км-ге дейін, оның ауданы 10 991 км². Жағалау сызығының ұзындығы 1022 км. Ямайканың солтүстік жағасы жартасты, түзу, оңтүстік бөлігі едәуір тілімделген. Жағалауларында маржанды [[риф]]тер түзіледі. [[Арал]]дың көпшілік бөлігін әктасты таулы қыраттар алып жатыр. Батысынан шығысына қарай жас шөгінділерден және [[кристал]]ды жыныстардан түзілген қатпарлы таулар кесіп өтеді. (ең биік жері [[Блу - Маунти]], 2256 метр) Оңтүстік және батыс жағалауы – [[аллювий]]лі [[ойпат]]. [[Ыссы]], [[родон]]дық бұлақтар көп. Пайдалы қазбалары – [[боксит]], [[темір кентасы]], [[қорғасын]], [[марганец]], [[гипс]], [[әктас]], [[мрамор]]. Климаты [[тропиктік]], [[ылғал]]ды. Қаңтардағы орташа температура 24 – 25⁰С, шілдеде 28⁰С-ға жуық. Жылдық жауын-шашын мөлшері 1800 – 2000 метр, оңтүстігінде 800 мм, солтүгіндегі таулы өңірлерде 5000 мм. Ара-тұра дауылдар, жер сілкінісі болып тұрады. Жауынды маусымы мамыр – маусым – қыркүйек – қазан айлары. Құрғақ маусымы қаңтардан сәуірге дейін. Ірі өзені – [[Блэк - Ривер]], төменгі ағысында кеме жүзеді. Аралдың орталығында және таудың солтүстік - шығыс беткейінде мәңгі жасыл [[тропиктік]] [[орман]] өседі. Жазықта [[саванна]] өсімдігі басым. Жері күлгінделген қызыл (тауда), қызыл қоңыр [[топырақ]]ты (жазықта). [[Жарқанат]]тар, [[жылан]]дар, [[үй қояны]], [[қолтырауын]]дар мен [[ламантин]]дер, [[тасбақа]], [[игуана]] [[кесіртке]]сі, [[мангустар]], [[майн]]дар, [[құс]]тардың 256 түрі (оның 46 түрі тек осы жерде ғана) мекендейді. [[Хелтшир-Хилс]] [[фауна]]лық [[резерв]]аты, [[ландшафт]]ы және [[орман]]ды қорықшалар, 2 теңіз саябағы ұйымдастырылған. == Тарихы == Ямайканың ең көне тұрғындары алғашқы қауымдық құрылыстағы өмір [[сүрген]] [[үндіс]]тер болған. Олардың негізгі [[кәсіб]]і – [[егін]]шілік, оған қосымша [[аңшылық]] пен [[балықшылық]] болды. 1494 жылы аралды [[Х.Колумб]] ашып, оны [[Сантьяго]] деп атаған. Кейін Ямайка (үндістің “[[Хаймека]]” – [[бұлақ]]тар аралы деген сөзінен) атанып кеткен. 1509 жылдан [[Испания]]ның отарлауы нәтижесінде [[үндіс]]тер жаппай қырғынға ұшыратылды (1611 жылы 74 [[үндіс]] қалды). 1513 жылдан бастап [[қант құрағы]], [[кофе]] [[плантация]]ларына [[Африка]]дан құлдар әкеліне бастады. 1670 жылы [[Мадрид]] шарты бойынша [[Испания]] Ямайканы [[Англия]]ның билігіне берді. Осы кезден бастап қант құрағы, кофе, [[индиго]] бұрынғыданда артық өндіріліп, [[Африка]]дан құлдар көп әкелінді. 18 ғасырда Ямайка шикі қант өндіруден дүние жүзінде 1-орынға шықты. Аяусыз қанау [[құл]]дардың наразылығын туғызып, 17 ғасырдың 2-жартысында олар 5 рет, келесі 130 жылда 27 рет көтеріліс жасады. [[Арал]]дың қойнауында қашқын құлдар мен олардың ұрпақтарының – [[марундар]]дың [[тәуелсіз]] қауымдары жүздеген жыл бойы отаршыларға қарсы қарулы күрес жүргізді. [[Гаити]]де [[революция]]ның жеңуі (1804), [[Оңтүстік Америка]]ның кейбір [[республика]]ларында құлдықтың жойылуы Ямайкада құлдардың жаңа қозғалысын туғызды (1806, 1808, 1809, 1815, 1823 – 24, 1831 – 32 жылдары). Соның нәтижесінде 1833 жылғы заң бойынша құлдық біржолата жойылды. 1884 жылы Ямайкалықтар [[Заң]] шығару кеңесі мүшелерінің біразын сайлауға құқық алды. 1867 жылы [[Солтүстік Америка]] [[компания]]лары Ямайкада банан [[плантация]]сын ұйымдастырып, көп ұзамай Ямайка сыртқа банан шығарудан 1-орын алды. 20 ғасырдың 1-жартысында елде саяси қозғалыстар күшейді. Соның нәтижесінде 1938 жылы қыркүйекте саяси [[партия]]лар құруға рұқсат етілді. 2-дүниежүзілік соғыс кезінде [[Ұлыбритания]]мен арадағы шарт бойынша [[АҚШ]] Ямайкада [[соғыс]] базасын салды. 1943 жылы Ямайка халқы жалпыға бірдей сайлау құқығын алды, ал 1944 жылы жергілікті [[парламент]] шақырылды. 1954 жылы “Бостандық жолындағы халық қозғалысы” [[партия]]сы қалыптасып, елдің тәуелсіздігі жолындағы күрес күшейді. Соның нәтижесінде елде [[референдум]] өткізіліп, 1962 жылы 6 тамызда Ямайка тәуелсіздігін жариялады. 1963 жылы Ямайка АҚШ-пен келісім жасап, одан әскери, экономикалық жәрдем ала бастады. 1970 – 90 жылы ел экономикасына америка капиталы енді. Осыдан кейін Ямайка халықаралық шиеленістерді бәсеңдетуді, [[Куба]]мен арадағы қарым - қатынасты қалпына келтіру саясатын қолдады. 1976 жылы елде боксит өндіру қолға алынды. [[Ел]] [[экономика]]сына нарықтық қатынастар еніп, [[реформа]]лық бағдарлама жүзеге асырылды. Бірақ табиғи апаттар мен [[қылмыс]] пен [[зорлық]] - зомбылықтың өсуі елдегі экон. жағдайдың төмендеуіне алып келді. == Экономика == Ямайка – агралық - [[индустрия]]лы ел. [[Ауыл шауашылығы]]ның негізгі саласы – [[өсімдік шауашылығы]] Қант құрағы, [[банан]], кофе, [[имбирь]], [[какао]], [[темекі]], ямайка [[бұрыш]]ы, үнді [[кендір]]і, [[цитрус]]тық жемістер, [[ямс]], [[көкөніс]], сонымен қатар ішкі қажетті өтеу мақсатында [[жүгері]], [[күріш]], [[маниок]], [[батат]], жемістер, [[картоп]], [[нан ағашы]]ның жемісі өсіріледі. [[Мал шуашылығы]] нашар дамыған. [[Мүйізді ірі қара]], [[ешкі]], [[шошқа]] өсірледі. Су айдындарынан [[балық]], [[малюск]]ілер ауланады, теңіз өнімдері өндіріледі. Экономикасының негізгі саласы тау - кен өндірісі. Боксит өндіріледі және [[экспорт]]қа [[алюминий]] тотығы шығарылады (әлемде алдыңғы орында, жылына 3 миллион. тонна). Сонымен қатар гипс, [[мрамор]], [[әктас]], [[цемент]], [[ақ кірпіш]] өндіріледі. [[Жеңіл индустрия]], оның ішінде тамақ өнімдері, қант, [[ром]], [[мата]] [[тоқу]], [[қағаз]], [[темекі өнімдері]], химиялық және [[фармацев]]тік тауарлар, [[киім тігу]], [[сыра қайнату]], [[копра]] дайындау өндірісі дамыған. Елде шет елдік [[компания]]лардың ірі кәсіпорындары жұмыс істейді. Олар [[импорт]]тық [[шикізат]] негізінде [[химиялық өнім]]дер, [[машина]]лар, [[станок]]тар, [[әйнек]], [[цемент]], [[металл]] бұйымдар, [[электроника]] шығарады, боксит пен [[мұнай]]ды қайта өңдейді. [[Туризм]] ұлттық табысқа үлкен кіріс кіргізеді. Басты теңіз [[порт]]тары – [[Кингстон]] және [[Монтего - Бей]]. Осы қалаларда халықаралық [[әуежай]] орналасқан. [[Экспорт]]қа боксит, [[алюминий тотығы]], гипс, [[тоқыма]], [[қант]], [[темекі]], [[ром]], [[банан]], [[сусын]]дар, [[цитрус]]тық [[жеміс]]тер, кофе, [[какао]] шығарылады. [[Импорт]]ының негізін [[шикізат]], [[минерал]]ды [[отын]], ауыр [[машина]] жасау, химия өнеркәсібі өнімдері, көлік құрал-жабдықтары, тұтыну тауарлары, негізгі өнеркәсіп тауарлары, азық - түлік, [[мал]] құрайды. Ұлттық табыстың жан басына шаққандағы мөлшері шамамен 3470 АҚШ [[доллар]]ына тең. Негізгі сауда серіктестері: АҚШ, [[Ұлыбритания]], [[Канада]], [[Венесуэла]], [[Мексика]], [[Германия]], [[Норвегия]].<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 жыл. ISBN 5-89800-123-9, X том</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{wikify}} {{Навигациялық блок |тақырып = Ямайка |тақырып_стиль = background:{{түс|{{PAGENAME}}}}; |state = collapsed |Солтүстік Америка елдері |КАРИКОМ |Ұлттар достастығы |Америка мемлекеттері ұйымы |Достастық Корольдігі }} [[Санат:Ямайка|*]] {{stub}} macx8v1nld8gpsdqjymuxkptjb8m3bb 3055518 3055517 2022-07-29T10:11:34Z Kasymov 10777 /* Физикалық-географиялық сипаттамалар */ wikitext text/x-wiki {{Мемлекет |Қазақша атауы = Ямайка |Шынайы атауы = Jamaica |Септік = |Елтаңба = |Байрақ = |Ұраны = Out of Many, One People |Әнұранның аты = Jamaica, Land We Love |Аудио = | lat_dir = N | lat_deg = 18 | lat_min = 10 | lat_sec = 0 | lon_dir = W | lon_deg = 77 | lon_min = 20 | lon_sec = 0 | region = JM | CoordScale = 1000000 |Картада = Jamaica (orthographic projection).svg |карта тақырыбы = |Картада2 = |Үкімет түрі = [[Конституциялық монархия]] |Құрылды = |Тәуелсіздік күні = [[6 тамыз]] [[1962 жыл]] |Тәуелсіздігін алды = [[Ұлыбритания]]дан |Тілі = [[ағылшын тілі]] |Мемлекеттік діні = |Астанасы = [[Кингстон (Ямайка)|Кингстон]] |Ірі қаласы = [[Кингстон (Ямайка)|Кингстон]] |Басшы қызметі = Королева<br />Генерал-губернаторы<br />[[Ямайка премьер-министрлердің тізімі|Премьер-министрі]] |Басшылары = [[II Елизавета]]<br />[[Патрик Аллен]]<br />[[Эндрю Холнесс]] |Жер аумағы = 10 991 |Жер аумағы бойынша орны = 160-шы |Судың үлесі = 1,5 |Этнохороним = |Жұрты = 2 890 299<ref name="esa.un.org">{{cite web |url= https://esa.un.org/unpd/wpp/DataQuery/ |title= Data Query Total Population by sex (thousands) |publisher= UNITED NATIONS/DESA/POPULATION DIVISION |accessdate=18 April 2018}}</ref> |Халық саны бойынша орны = 2017 |Сарап жылы = |Санақ бойынша халық саны = |Санақ жылы = |Халық тығыздығы = 266<ref name="esa2.un.org">{{cite web |url= https://esa.un.org/unpd/wpp/DataQuery/ |title= Data Query - Population density (persons per square km), as of 1 July |publisher= UNITED NATIONS/DESA/POPULATION DIVISION |accessdate=18 April 2018}}</ref> |Тығыздық бойынша орны = |ЖІӨ = |ЖІӨ сараптаған жылы = |ЖІӨ бойынша орны = |Жан басына шаққандағы ЖІӨ = |Жан басына шаққандағы ЖІӨ бойынша орны = |ЖІӨ (АҚТ) = 26,981 млрд.<ref name="imf.org">{{cite web |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=66&pr.y=12&sy=2016&ey=2020&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=343&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a= |title=World Economic Outlook Database, October 2018 |publisher=[[International Monetary Fund]] |website=IMF.org |access-date=12 March 2019}}</ref> |ЖІӨ (АҚТ) сараптаған жылы = 2018 |ЖІӨ (АҚТ) орны = 134-ші |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) = 9,434<ref name="imf.org"/> |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) орны = 109-шы |ЖІӨ (номинал) = 15,424 млрд.<ref name="imf.org"/> |ЖІӨ (номинал) сараптаған жылы = 2018 |ЖІӨ (номинал) бойынша орны = 119-шы |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) = 5,393<ref name="imf.org"/> |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) орны = 95-ші |АДИ = {{өзгеріссіз}} 0,732<ref name="HDI">{{cite web |url=http://www.hdr.undp.org/en/2018-update |title=2018 Human Development Report |year=2018 |accessdate=14 September 2018 |publisher=United Nations Development Programme }}</ref> |АДИ жылдық есебі = 2017 |АДИ бойынша орны = 97-ші |АДИ деңгейі = <span style="color:#090;">жоғары</span> |Әуе компаниясы = |Валютасы = [[Ямайка доллары]] |Интернет үйшігі = [[.jm]] |ISO = |Телефон коды = |Уақыт белдеуі = [[UTC−5]] |Түсініктемелер = }} '''Ямайка''' ({{lang-en|Jamaica}} {{IPA|[dʒəˈmeɪkə]}}) — [[Орталық Америка]]дағы [[мемлекет]]. [[Кариб]] тезіндегі өзі аттас арал мен оған таяу шағын аралдарда орналасқан. Жер аумағы 11 мың км². Халқы – 2,7 миллион (2004 жылы). Халқының 77%-ы [[зәңгі]]лер, 15%-ы [[мулат]]тар, қалғандары [[үндіс]]тер, [[қытай]]лар, [[еуропалық]]тар. Ресми тілі – [[ағылшын]] тілінің жергілікті диалектісі (“[[креоль]]”). Тұрғындары негізінен [[протестант]]тар. Ямайка – [[конституция]]лық [[монархия]]. [[Британ]] Достастығы құрамына кіргендіктен, [[ағылшын]] [[королева]]сы [[мемлекет]] басшысы болып саналады. Елді [[королева]] тағайындаған [[генерал]] - [[губернатор]] басқарады. [[Генерал]] - губернатор жанынан кеңесші [[орган]] ретінде [[құпия]] кеңес құрылған, оның 6 мүшесін [[генерал]] - губернатор ([[премьер]] - [[министр]]дің кеңесімен) тағайындайды. Жоғарғы заң шығарушы [[орган]]ы – екі палаталы [[парламент]] (өкілдер [[палата]]сы және [[сенат]]). Атқару билігі [[премьер]] - [[министр]] басқаратын [[үкімет]] қолында. Астанасы – [[Кингстон]] қаласы. Әкімшілік - аумақтық жағынан 3 графтыққа бөлінеді. Ұлттық мейрамы – Тәуелсіздік күні, тамыздың бірінші дүйсенбісі (1962 жылы). Ямайка [[БҰҰ|БҰҰ-ның]] (1962 жылы), [[Америка]] мемлекеттері ұйымының (1969 жылы), [[Кариб]] қауымдастығының (1973 жылы) мүшесі. [[Ақша]] бірлігі – Ямайка [[доллар]]. == Физикалық-географиялық сипаттамалар == Ямайка - [[Үлкен Антиль аралдары]] тобындағы үшінші үлкен арал. Негізгі арал солтүстік ендіктің 17° пен 19° және батыс бойлығының 76° және 79° аралығында, Кубадан оңтүстікке қарай 145 км, Гаитиден батысқа қарай 160-190 км, Кайман аралдарынан оңтүстік-шығысқа қарай 290 км қашықтықта орналасқан. Материктің ең жақын нүктесі – Грасиас-а-Диос мүйісі (Никарагуа) – оңтүстік-батысқа қарай 630 км жерде орналасқан. Аралдың ұзындығы батыстан шығысқа қарай 225 км, солтүстіктен оңтүстікке қарай - 35-тен 82 км-ге дейін, оның ауданы 10 991 км². Жағалау сызығының ұзындығы 1022 км. Ямайканың солтүстік жағасы жартасты, түзу, оңтүстік бөлігі едәуір тілімделген. Жағалауларында маржанды [[риф]]тер түзіледі. [[Арал]]дың көпшілік бөлігін әктасты таулы қыраттар алып жатыр. Батысынан шығысына қарай жас шөгінділерден және [[кристал]]ды жыныстардан түзілген қатпарлы таулар кесіп өтеді. (ең биік жері [[Блу - Маунти]], 2256 метр) Оңтүстік және батыс жағалауы – [[аллювий]]лі [[ойпат]]. [[Ыссы]], [[родон]]дық бұлақтар көп. Пайдалы қазбалары – [[боксит]], [[темір кентасы]], [[қорғасын]], [[марганец]], [[гипс]], [[әктас]], [[мрамор]]. Климаты [[тропиктік]], [[ылғал]]ды. Қаңтардағы орташа температура 24 – 25⁰С, шілдеде 28⁰С-ға жуық. Жылдық жауын-шашын мөлшері 1800 – 2000 метр, оңтүстігінде 800 мм, солтүгіндегі таулы өңірлерде 5000 мм. Ара-тұра дауылдар, жер сілкінісі болып тұрады. Жауынды маусымы мамыр – маусым – қыркүйек – қазан айлары. Құрғақ маусымы қаңтардан сәуірге дейін. Ірі өзені – [[Блэк - Ривер]], төменгі ағысында кеме жүзеді. Аралдың орталығында және таудың солтүстік - шығыс беткейінде мәңгі жасыл [[тропиктік]] [[орман]] өседі. Жазықта [[саванна]] өсімдігі басым. Жері күлгінделген қызыл (тауда), қызыл қоңыр [[топырақ]]ты (жазықта). [[Жарқанат]]тар, [[жылан]]дар, [[үй қояны]], [[қолтырауын]]дар мен [[ламантин]]дер, [[тасбақа]], [[игуана]] [[кесіртке]]сі, [[мангустар]], [[майн]]дар, [[құс]]тардың 256 түрі (оның 46 түрі тек осы жерде ғана) мекендейді. [[Хелтшир-Хилс]] [[фауна]]лық [[резерв]]аты, [[ландшафт]]ы және [[орман]]ды қорықшалар, 2 теңіз саябағы ұйымдастырылған. == Тарихы == Ямайканың ең көне тұрғындары алғашқы қауымдық құрылыстағы өмір [[сүрген]] [[үндіс]]тер болған. Олардың негізгі [[кәсіб]]і – [[егін]]шілік, оған қосымша [[аңшылық]] пен [[балықшылық]] болды. 1494 жылы аралды [[Х.Колумб]] ашып, оны [[Сантьяго]] деп атаған. Кейін Ямайка (үндістің “[[Хаймека]]” – [[бұлақ]]тар аралы деген сөзінен) атанып кеткен. 1509 жылдан [[Испания]]ның отарлауы нәтижесінде [[үндіс]]тер жаппай қырғынға ұшыратылды (1611 жылы 74 [[үндіс]] қалды). 1513 жылдан бастап [[қант құрағы]], [[кофе]] [[плантация]]ларына [[Африка]]дан құлдар әкеліне бастады. 1670 жылы [[Мадрид]] шарты бойынша [[Испания]] Ямайканы [[Англия]]ның билігіне берді. Осы кезден бастап қант құрағы, кофе, [[индиго]] бұрынғыданда артық өндіріліп, [[Африка]]дан құлдар көп әкелінді. 18 ғасырда Ямайка шикі қант өндіруден дүние жүзінде 1-орынға шықты. Аяусыз қанау [[құл]]дардың наразылығын туғызып, 17 ғасырдың 2-жартысында олар 5 рет, келесі 130 жылда 27 рет көтеріліс жасады. [[Арал]]дың қойнауында қашқын құлдар мен олардың ұрпақтарының – [[марундар]]дың [[тәуелсіз]] қауымдары жүздеген жыл бойы отаршыларға қарсы қарулы күрес жүргізді. [[Гаити]]де [[революция]]ның жеңуі (1804), [[Оңтүстік Америка]]ның кейбір [[республика]]ларында құлдықтың жойылуы Ямайкада құлдардың жаңа қозғалысын туғызды (1806, 1808, 1809, 1815, 1823 – 24, 1831 – 32 жылдары). Соның нәтижесінде 1833 жылғы заң бойынша құлдық біржолата жойылды. 1884 жылы Ямайкалықтар [[Заң]] шығару кеңесі мүшелерінің біразын сайлауға құқық алды. 1867 жылы [[Солтүстік Америка]] [[компания]]лары Ямайкада банан [[плантация]]сын ұйымдастырып, көп ұзамай Ямайка сыртқа банан шығарудан 1-орын алды. 20 ғасырдың 1-жартысында елде саяси қозғалыстар күшейді. Соның нәтижесінде 1938 жылы қыркүйекте саяси [[партия]]лар құруға рұқсат етілді. 2-дүниежүзілік соғыс кезінде [[Ұлыбритания]]мен арадағы шарт бойынша [[АҚШ]] Ямайкада [[соғыс]] базасын салды. 1943 жылы Ямайка халқы жалпыға бірдей сайлау құқығын алды, ал 1944 жылы жергілікті [[парламент]] шақырылды. 1954 жылы “Бостандық жолындағы халық қозғалысы” [[партия]]сы қалыптасып, елдің тәуелсіздігі жолындағы күрес күшейді. Соның нәтижесінде елде [[референдум]] өткізіліп, 1962 жылы 6 тамызда Ямайка тәуелсіздігін жариялады. 1963 жылы Ямайка АҚШ-пен келісім жасап, одан әскери, экономикалық жәрдем ала бастады. 1970 – 90 жылы ел экономикасына америка капиталы енді. Осыдан кейін Ямайка халықаралық шиеленістерді бәсеңдетуді, [[Куба]]мен арадағы қарым - қатынасты қалпына келтіру саясатын қолдады. 1976 жылы елде боксит өндіру қолға алынды. [[Ел]] [[экономика]]сына нарықтық қатынастар еніп, [[реформа]]лық бағдарлама жүзеге асырылды. Бірақ табиғи апаттар мен [[қылмыс]] пен [[зорлық]] - зомбылықтың өсуі елдегі экон. жағдайдың төмендеуіне алып келді. == Экономика == Ямайка – агралық - [[индустрия]]лы ел. [[Ауыл шауашылығы]]ның негізгі саласы – [[өсімдік шауашылығы]] Қант құрағы, [[банан]], кофе, [[имбирь]], [[какао]], [[темекі]], ямайка [[бұрыш]]ы, үнді [[кендір]]і, [[цитрус]]тық жемістер, [[ямс]], [[көкөніс]], сонымен қатар ішкі қажетті өтеу мақсатында [[жүгері]], [[күріш]], [[маниок]], [[батат]], жемістер, [[картоп]], [[нан ағашы]]ның жемісі өсіріледі. [[Мал шуашылығы]] нашар дамыған. [[Мүйізді ірі қара]], [[ешкі]], [[шошқа]] өсірледі. Су айдындарынан [[балық]], [[малюск]]ілер ауланады, теңіз өнімдері өндіріледі. Экономикасының негізгі саласы тау - кен өндірісі. Боксит өндіріледі және [[экспорт]]қа [[алюминий]] тотығы шығарылады (әлемде алдыңғы орында, жылына 3 миллион. тонна). Сонымен қатар гипс, [[мрамор]], [[әктас]], [[цемент]], [[ақ кірпіш]] өндіріледі. [[Жеңіл индустрия]], оның ішінде тамақ өнімдері, қант, [[ром]], [[мата]] [[тоқу]], [[қағаз]], [[темекі өнімдері]], химиялық және [[фармацев]]тік тауарлар, [[киім тігу]], [[сыра қайнату]], [[копра]] дайындау өндірісі дамыған. Елде шет елдік [[компания]]лардың ірі кәсіпорындары жұмыс істейді. Олар [[импорт]]тық [[шикізат]] негізінде [[химиялық өнім]]дер, [[машина]]лар, [[станок]]тар, [[әйнек]], [[цемент]], [[металл]] бұйымдар, [[электроника]] шығарады, боксит пен [[мұнай]]ды қайта өңдейді. [[Туризм]] ұлттық табысқа үлкен кіріс кіргізеді. Басты теңіз [[порт]]тары – [[Кингстон]] және [[Монтего - Бей]]. Осы қалаларда халықаралық [[әуежай]] орналасқан. [[Экспорт]]қа боксит, [[алюминий тотығы]], гипс, [[тоқыма]], [[қант]], [[темекі]], [[ром]], [[банан]], [[сусын]]дар, [[цитрус]]тық [[жеміс]]тер, кофе, [[какао]] шығарылады. [[Импорт]]ының негізін [[шикізат]], [[минерал]]ды [[отын]], ауыр [[машина]] жасау, химия өнеркәсібі өнімдері, көлік құрал-жабдықтары, тұтыну тауарлары, негізгі өнеркәсіп тауарлары, азық - түлік, [[мал]] құрайды. Ұлттық табыстың жан басына шаққандағы мөлшері шамамен 3470 АҚШ [[доллар]]ына тең. Негізгі сауда серіктестері: АҚШ, [[Ұлыбритания]], [[Канада]], [[Венесуэла]], [[Мексика]], [[Германия]], [[Норвегия]].<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 жыл. ISBN 5-89800-123-9, X том</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{wikify}} {{Навигациялық блок |тақырып = Ямайка |тақырып_стиль = background:{{түс|{{PAGENAME}}}}; |state = collapsed |Солтүстік Америка елдері |КАРИКОМ |Ұлттар достастығы |Америка мемлекеттері ұйымы |Достастық Корольдігі }} [[Санат:Ямайка|*]] {{stub}} s48x5dle8su3fx7ah19pgzlyr51oi9k 0 8659 3055512 3055236 2022-07-29T10:08:54Z Kasymov 10777 [[Special:Contributions/Nurbekovanurly|Nurbekovanurly]] ([[User talk:Nurbekovanurly|т]]) өңдемелерінен [[User:Kasymov|Kasymov]] соңғы нұсқасына қайтарды wikitext text/x-wiki {{Жаңарту}} {{Unreferenced}} {{Компания |атауы = Қазақфильм |логотипі = |түрі = [[киностудия]] (акционерлік қоғамы, 100% [[акция]]лары мемлекеттікі) |биржадағы листингі = |қызметі = |ұраны = |құрылды = 1934 |жабылды = |жабылуының себебі = |ізбасары = |бұрынғы атауы = |құрушы = |орналасуы = [[Алматы]] |басты адамдары = президент [[Ақан Қарғамбайұлы Сатаев]] |саласы = [[кинематограф]] |өнімі = [[Көркем фильм]], хроникалық фильм, анимация |айналым = |операциялық кіріс = |таза табысы = |қызметкерлер саны = |басшы компания = [[Қазақстан Республикасының Мәдениет, ақпарат және спорт министрлігі (2004- )|ҚР Мәдениет және спорт министрлігі]] |бағынышты компания = |сайты = http://www.kazakhfilmstudios.kz/ }} '''«Шәкен Айманов атындағы Қазақфильм» акционерлік қоғамы''' — Қазақстанның негізгі киностудиясы. == Тарихы == * '''1934 жылы''' «Алматы кинохроника студиясы» атауымен құрылды. * '''1944 жылы 25 қаңтар''' – Алматы киностудиясы Алматы көркем және хроникалық фильмдер киностудиясы болып қайта аталды * '''1960 жылы 9 қаңтарда''' Қазақ КСР Мәдениет министрлігінің бұйрығымен Алматы көркем және хроникалық фильмдер киностудиясы «Қазақфильм» киностудиясы болып қайта аталды. * '''1963 жылы 8-9 қаңтарда''' Қазақстан кинематографтары одағының Бірінші Құрылтай съезді өткізілді, бірінші хатшы болып [[Шәкен Кенжетайұлы Айманов]] сайланды. * '''1963 жылы 28 мамырда''' Қазақ КСР-нің Мемкино – кинематографиясы бойынша Қазақ КСР Министрлер Кеңесінің Мемлекеттік Комитеті құрылды (1963-1988). * '''1967 жыл''' – Қазақстанда мультипликациялық фильмдер көрсетіле бастады. Бірінші қазақ мультфильмі Әмен Әбжанұлы Хайдаровтың «Қарлығаштың құйрығы неге айыр?» фильмі болды. * '''1984 жыл''' – «Қазақфильм» киностудиясына ұлттық кинематографияның көрнекті қайраткері Шәкен Кенжетайұлы Аймановтың аты берілді (Ш.Айманов атындағы «Қазақфильм» киностудиясы). * '''2000 жылы 28 мамыр''' – Ш. Айманов атындағы қазақ кинофабрикасы, ҚР Ұлттық продюсерлік орталығы, Қазкинопрокат және Мемфильмқоры бірігу жолымен Ш.Айманов атындағы «Қазақфильм» Ұлттық компаниясы РМҚК – Республикалық мемлекеттік қазынашылық кәсіпорны болып құрылды; * '''2005 жылы 6 маусымдағы''' N 563 «Республикалық мемлекеттік кәсіпорындардың кейбір мәселелері туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің Қаулысымен «Шәкен Айманов атындағы «Қазақфильм» ұлттық компаниясы» республикалық мемлекеттік қазыналық кәсіпорын «Шәкен Айманов атындағы «Қазақфильм» акционерлік қоғамы» болып қайта құрылды. Киностудия 1934 жылы Алма-Ата кинохроника студиясы ретінде құрылды, 1936 жылы алғашқы деректі фильмдер шықты. 1941 жылы 15 қарашада Алма-Ата киностудиясы Қазақстанға эвакуацияланған «Мосфильм» және «Ленфильм» киностудияларымен біріктірілді Орталық біріккен киностудия - ЦОКС, олар 1944 жылға дейін Алматыда жұмыс істеді және бүкіл отандық көркем фильмдердің 80% өндірді. соғыс. 1960 жылы 9 қаңтарда көркем фильмдер мен кинохроникалардың Алма-Ата киностудиясынан «Қазақфильм» киностудиясы болып өзгертілді. 1984 жылы киностудияға ұлттық кинематографияның көрнекті қайраткері Шәкен Кенжетайұлы Аймановтың есімі берілді. “Қазақфильмнің” қалыптасып, өркен жайып өсуіне Шәкен Айманов, [[Мәжит Сапарғалиұлы Бегалин|Мәжит Бегалин]], [[Сұлтанахмет Қоңырқожаұлы Қожықов|Сұлтанахмет Қожықов]],[[Ораз Әбішев]] сияқты белгілі киноөнер қайраткерлерінің қосқан үлестері елеулі. 1953 – 1970 жылы Айманов студияның көркемдік жағын басқарды. “Махаббат туралы дастан” (реж. Айманов, К.Гаккель), “Жамбыл” (реж. Е.Дзиган), “[[Ел басына күн туса (фильм)|Ел басына күн туса]]” (реж. М.Бегалин), т.б. фильмдер қойылды. “Қазақфильмде” ұлттық кино өнерінің қайталанбас туындылары “Атамекен”, “Біздің сүйікті дәрігер”, “Алдар көсе”, “[[Атаманның ақыры (фильм)|Атаманның ақыры]]”, “Мәншүк туралы ән”, “Қыз-Жібек”, т.б. фильмдер түсірілді. Кинохроника, деректі және ғыл.-көпшілік фильмдермен қатар анимац. фильмдер де түсірілді. Қазақ анимациясының негізін салушы [[Әмен Әбжанұлы Қайдаров|Әмен Қайдаров]] “Қарлығаштың құйрығы неге айыр?” деген мультфильмін түсірді (1967). “Қазақфильмде” 100-ден астам осындай фильм түсіріліп, 1000-нан астам шет ел және ТМД елдерінің фильмдері қазақ тіліне аударылды. 1990 жылдан бастап “Қазақфильм” киностудиясы [[Франция]], [[Жапония]], [[Ресей]] сияқты елдердің киностудияларымен бірлесіп фильмдер түсіріп келеді. Сондай “Нәзік жүрек”, “Ақсуат”, “Фара”, т.б. фильмдер халықаралық кинофестивальдердің жүлделерін иеленді, шет елдерде кеңінен жарнамаланып, көрсетілді. “Қазақфильм” павильондарында “Тоғысқан тағдырлар”, “Саранча” (“Шегіртке”) секілді телевизиялық көп сериалы фильмдер түсірілді. 2003 жылы “Қазақфильм” киностудиясында “Көшпенділер” (сценарийдің авторы Р.Ибрагимов, режиссерілері И.Пассер, [[Талғат Досымғалиұлы Теменов|Талғат Теменов]]), “[[Сардар (фильм)|Сардар]]” (сценарийдің авторы О.Агишев, режисер [[Болат Нұрғалиұлы Қалымбетов]]), “Ащы көлдің жағасында” (сценарийдің авторы И.Вовненко, режиссер [[Асанәлі Әшімұлы Әшімов|Асанәлі Әшімұлы]]), “Аңшының отбасы” (сценарийдің авторы және реж. Серік Апырымов), т.б. фильмдері түсіріле бастады. “Қазақфильм” аумағында (19 га) 2 павильонды киноға түсіру ғимараты, сол сияқты декоративтік-тех. құрылыстар, дыбыс студиясы, өндірістік-лабораториялық құрылыстар орналасқан.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы|Қазақ энциклопедиясы»]] Бас редакциясы, 1998 жыл. ISBN 5-89800-123-9</ref> Тәуелсіздік алғаннан бері (1991-ші жылдан бастап) «Қазақфильм» киностудиясы шамамен 136 толықметражды көркем фильм түсірген (оның алтауы телевизиялық көркем фильмдер); 73 қысқаметражды фильм; 258 деректі фильм (оның сегізі деректі сериалдар); 67 анимациялық фильм (оның ішінде 1 анимациялық сериал, 1 толықметражды анимациялық фильм). 2008 жылдан бастап осы күнге дейін «Қазақфильм» киностудиясының 200 астам картиналары әлемдегі 60 елдегі 220-дан астам халықаралық байқаулар мен көрсетілімдерге қатысты. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Stub}} [[Санат:Қазақстан кинокомпаниялары]] [[Санат:Қазақфильм]] [[Санат:Алфавит бойынша компаниялар]] [[Санат:Қазақстан компаниялары]] ct4brq4d9d9ggxhipla86gqqh1fzt2k 0 14769 3055258 3041218 2022-07-28T13:08:08Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.8 wikitext text/x-wiki [[Сурет:World map 2004 CIA large 1.7m whitespace removed.jpg|thumb|right|400px|[[Жер]] шарының картасы.]] [[Сурет:MapL.png|200px|right]] [[Сурет:Nordhalbkugel gr.png|200px|right]] [[Сурет:MapS.png|200px|right]] [[Сурет:MapW.png|200px|right]] '''География''' ({{lang-el|γεωγραφία}}, «жерді сипаттау» деген мағына береді: {{lang-el|γαία}} — «Жер» және {{lang-el|γράφειν}} — «сипаттап жазу», «суреттеу»<ref>{{Cite web |url=http://www.etymonline.com/index.php?term=geography |title=+Онлайн этимологиялық сөздік|publisher=Etymonline.com |date= |accessdate=2009-04-17}}</ref>) — жер беті табиғаты туралы, халықтар мен олардың шаруашылық іс-әрекеттерін зерттейтін ғылым: # Жердің географиялық қабығын зерттейтін ғылымдар кешені. Географиялық ғылымдардың зерттеу нысандары: [[геосфера]] ([[биосфера]], [[атмосфера]], [[литосфера]], [[гидросфера]] және жер қабаты) және [[геожүйе]]лерді ([[ландшафт]]ты, табиғи аймақтарды, [[биогеоценоз]]ды т.б.)<ref name="Hayes-Bohanan">{{Cite web |last=Hayes-Bohanan |first=James |title=What is Environmental Geography, Anyway? |url=http://webhost.bridgew.edu/jhayesboh/environmentalgeography.htm |accessdate=9 қазан 2006}}</ref> # белгілі бір территорияның аймақтың, нысанның, құбылыстың немесе процестің уақыт пен кеңістікке байланысты ерекшеліктері туралы білім жиынтығы (мысалы, мұхиттар мен құрлықтар географиясы, [[Қазақстан географиясы]], дала географиясы, [[әлеуметтік география]], [[тарихи география]]).<ref>Шевчук Л. Ф. Социальная география, Учебное пособие. - М.:, 2007</ref><ref>Яцунский В. К. Историческая география: История её возникновения и развития в XIV—XVIII вв.. — М.: Изд-во АН КСРО, 1955.</ref> Географияның зерттеу нысаны - әр түрлі дәрежедегі географиялық орта компоненттерінің орналасуы мен өзара әрекеттесу заңдары мен заңдылықтары болып табылады. Зертеу нысанының күрделілігіне және кеңдігіне байланысты география пәні ортақ географиялық ғылымдар жүйесін құрайтын бірнеше мамандандырылған (салалық) ғылым түрлеріне бөлінеді. Олардың ішінде ерекше аталатындар: жаратылыстану география ғылымдары ([[физикалық география]], жердің географикалық қабықтарын тану ғылымы, [[тoпырақтану]], [[климатология]], [[гляциология]], [[гидрология]], [[океанология]], [[палеография]]) және қоғамдық географиялық ғылымдар ([[әлеуметтік-экономикалық география]], [[тарихи география]]). Кейде географиялық картографияны да жеке ғылым ретінде бөліп айтады.<ref>Багров Лео. История картографии.&nbsp;— М., [[Центрполиграф]], 2004.</ref> Географиялық зерттеулердің басты міндеті — табиғат ресурстары мен жағдайларын жан-жақты зерттеу, оларды тиімді пайдаланудың, [[өндіргіш күштер]]ді орналастыру мен дамытудың, табиғатты қорғаудың және қалпына келтірудің ғылыми негіздерін жасау<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 жыл. ISBN 5-89800-123-9, V том</ref>. == География ғылымының даму тарихы == [[Сурет:OrteliusWorldMap.jpeg|thumb|left|Географиялық атлас - 1570 ж.]] === [[Ежелгі дүние|Ежелгі замандардағы]] қалыптасуы === География — өте ежелгі [[ілім]]. Сонау [[тас дәуірі]]нің адамдары өздерін [[қоршаған орта]] элементтерінің екінші бір жермен ұқсамайтындығын, ондағы табиғи құбылыстардың әр түрлі екендігін байқап отырған. Көрген-білген жерлерін, көкжиектің өзі басып көрмеген арғы жағын ой өрісімен жалғастыра білген. Өз ортасын зерттеп, танып-біліп, салыстырып, тасқа, ағаштың қабығына, жерге сызып белгі салып отырған<ref>Hughes, William. (1863). ''The Study of Geography''. Lecture delivered at King's College, London by Sir Marc Alexander. Quoted in {{Cite book|last=Baker |first=J.N.L |date=1963 |title=География тарихы|publisher=Basil Blackwell |location=Oxford |pages=66 |isbn=0-85328-022-3}}</ref>. Географиялық алғашқы мағлұматтар Шығыстың жазба деректерінде кездеседі. Теңізде жүзу мен сауданың дамуы құрлық беті мен [[теңіз]] жағалауын сипаттап жазуды керек етті. Б.з.б. [[6 ғасыр]]да географияда екі бағыт: # жалпы [[жертану]] (негізін [[Аристотель]] қалады) және # [[елтану]] ([[Геродот]]) айқындала бастады. Содан бері География өзінің дамуында бірнеше сатыдан өтті. === Географияның эллиндік дәуірдегі дамуы=== [[Эллинизм|Эллиндік дәуірде]] [[Эратосфен]] өзінің «География» атты еңбегінде табиғатты зерттеулердің барлық бағыттарын біріктірмек болды<ref>{{cite book|title=Эратосфен географиясы|date=2010|publisher=Princeton University Press|url=http://books.google.co.uk/books/about/Eratosthenes_Geography.html?id=8peKyWK_SWsC|isbn=9780691142678}}</ref>.<ref>Левек П. Эллинистический мир. Пер. с фр. М., 1989;</ref> Б.з.б. 1—2 ғасырдағы күрделі географиялық еңбектерге Страбонның «Географиясы» (ел тануы), [[Клавдий Птолемей|Птолемей]]дің «География жөніндегі нұсқауы» (географиялық координаттары көрсетілген елді мекендер тізімі) жатады. [[Орта ғасырлар]]да география [[Қытай Халық Республикасы|Қытай]]да, [[Ежелгі Парсы патшалығы|Парсыда]], Орталық Азияда және [[Араб мемлекеттері Лигасы|Араб елдері]]нде жақсы дамиды. === Ұлы географиялық ашылулар === {{main|Ұлы географиялық ашылулар}} ХVI ғасырдан бастап география аса маңызды ғылымға айналып, жеке салаларға бөліне бастады. Осы кезеңдерге географияның ерекше ғылыми тілі ''[[картография]]'' қалыптасты. Ұлы географиялық ашылулардың ғылыми қорытындылары голланд ғалымы [[Бернхардус Варениус]]тың “«Жалпы география»” атты еңбегінде ([[1650 жыл|1650 ж.]]) жинақталды. === Экспедициялар кезеңі === XVII — XVIII ғасырларда түрлі елдердің табиғат жағдайларын зерттеуге және оларда өтіп жатқан табиғи процестерді түсіндіруге қызығушылық арта түсті ([[Готфрид Вильгельм Лейбниц|Г. Лейбниц]], [[Жорж-Луи Леклерк де Бюффон|Ж. Бюффон]], [[Михаил Васильевич Ломоносов|М. В. Ломоносов]]). Ресейде экономикалық географияның қалыптасуына [[Иван Кирилович Кирилов|И. К. Кирилов]], [[Василий Никитич Татищев|В. Н. Татищев]], [[Михаил Васильевич Ломоносов|М. В. Ломоносов]] зор үлес қосты. [[Жаратылыстану]] ғылымының XVIII — XIX ғасырлардың I жартысындағы аса көрнекті жетістіктері бұрынғы натурфилософиялық жорамалдардан бас тартуға, "табиғаттағы процестердің бәрінің өзіне тән себептері бар" деген ғылыми тұжырым жасауға мүмкіндік берді. Бұл кезеңде география жөнінде екі түрлі пікір туды: XIX ғасырда неміс саяхатшысы [[Александр Гумбольд|А. Гумбольдт]] өзінің “Космос” ([[1845 жыл|1845]]—[[1862 жыл|1862]]) атты еңбегінде "Физикалық географияның міндеті — табиғат құбылыстарының жалпы заңдарын және олардың ішкі өзара байланыстарын зерттеу", — десе,<ref>Ю. Н. Попов, Гумбольдт (Humboldt) Вильгельм — статья из Большой советской энциклопедии</ref> неміс географы Карл Риттер өзінің “«Dіe Erdkunde іm Verhalt-nіs zur Natus und zur Geoschhіchte des Menschen»” ([[1822 жыл|1822]] — [[1859 жыл|1859]]) еңбегінде "Географияның басты міндеті — табиғаттың адамға тигізер әсерін зерттеу ғана", — деп түсіндірді. === XIX ғасырдың соңы - XX ғасырдың басындағы ғылыми экспедициялар мен теориялық ашылулар === XIX ғасырдың аяғында Ресейде [[Василий Васильевич Докучаев|B.В. Докучаев]] комплексті физгеографиялық зерттеулердің негізін қалап, бұл зерттеулердің міндетін халық шаруашылығы мәселелерін шешумен байланыстырды.<ref>Биография В. В. Докучаева - Гуманитарный словарь</ref> География өзара байланыстылықты тануға [[Александр Иванович Воейков|А. И. Воейков]] зор үлес қосты. XX ғасырдың басында Л. С. Бергтің, А. А. Борзовтың т. б. еңбектерінде [[ландшафт]] туралы ұғым қалыптастырылды. Географиялық ғылыми зерттеулердің дамуына [[Орыс географиялық қоғамы]] (1845) үлкен еңбек сіңірді. 19 ғасырдағы және 20 ғасырдың басындағы экспедициялар Азияның бұрыннан беймәлім ішкі аймақтарын ([[Петр Петрович Семенов-Тян-Шанский|П. П. Семенов-Тян- Шанский]], [[Николай Михайлович Пржевальский|Н. М. Пржевальский]], [[Григорий Николаевич Потанин|Г. Н. Потанин]]), Жаңа Гвинеяны ([[Николай Николаевич Миклухо-Маклай|Н. Н. Миклухо-Маклай]]) зерттеді, Антарктиданы ([[Фаддей Фаддеевич Беллинсгаузен|Ф. Ф. Беллинсгаузен]], М. П. Лазарев) ашты. География өзінің одан әрі даму сатысында (XVIII ғ.) геологияға, XIX ғасырдың I жартысында экономикалық (алғашында “статистикалық”) және физикалық географияларға жіктелді. Географияның зерттеу объектілері мен тәсілдері күрделене түсіп, XX ғасырдың басында география ғылымдарының жүйесін қалыптастырды. Бүгінгі таңда Жер шарында ашылмаған жер жоқ деуге де болады, бірақ онымен географиялық ашулар тоқтады деген ұғым тумау керек. Жаңа географиялық зерттеулерде ғылым мен техниканың соңғы жетістіктері: ғарыштық және аэро кескіндеулер, геофизикалық зерттеулер, ақпаратты компьютерлік өңдеу және т.б.пайдаланылады. Қазіргі заманғы география ғылымы табиғи ортаны қорғау мен табиғат қорларын тиімді пайдалану, мұхит табиғатын жаңа құралдар мен әдістер көмегімен танып-білу, адамзат пен табиғат арасындағы байланыс, табиғат апаттарын болжау және оларды болдырмау бағытында зерттеулер жүргізуде.<ref>http://www.slideshare.net/serjan82/ss-24702476</ref> ==Географияның зерттеу объектілері == [[Сурет:Earth-crust-cutaway-english.svg|thumb|250px|Жер құрылысы - географиялық қабық]] География жер бетін құрастыратын күрделі территориялық жүйелерді зерттейді. Бұл жүйелер: табиғи, әлеуметтік және табиғи-қоғамдық болып бөлінеді. География ғылыми байланыстардың екі сферасының (табиғи және қоғамдық) арасында орналасқан, сол себепті оның зерттеу обьектілері алуан геожүйелер мен оның компоненттері саналады. Дегенмен, ғылым дамуының барысында географияның зерттеу обьектілері сан рет өзгерді. Жалпы қалыптасқан ұғым бойынша көптеген ғалымдар география ғылымының негізгі обьектісі ретінде [[жер]] бетін қарастырады. Бұған байланысты [[Карл Риттер]] географияның зерттеу объектісі ретінде Жер бетін, [[Эмманюэль де Мартонн|Э.Мартонн]] - Жер бетіндегі адамзат қызметіне байланысты физикалық, химиялық, биологиялық құбылыстармен олардың таралу себептерін, О.Пешель - Жер табиғатын қарастырады. Көптеген физик-географтар [[Петр Иванович Броунов|П.И.Броунов]] ұсынған «[[географиялық қабық]]» обьектісімен келіседі. Географияның зерттеу обьектісі ретінде бірнеше терминдер ұсынылды: географиялық қабық, ландшафт қабығы, [[геосфера]], ландшафтық сфера, [[биогеосфера]], эпигеосфера тағы басқа. Ең дұрыс дел қабылданғаны: «географиялық қабық». Бұл бірнеше бірімен-бірі байланысты жер сфералары мен олардың элементтерінен [[литосфера]]дан, [[гидросфера]]дан, [[атмосфера]]дан, [[биосфера]]дан тұратын күрделі құрылым - географиялық қабық болып табылады. Географиялық қабықтың компоненттеріне ауа, су, тау жыныстары, тірі заттар жатады. Сондықтан географиялық қабықтың барлық компоненттері бір-бірімен тығыз байланысты. Географиялық қабықтың біртұтастығы - оның ең маңызды қасиеті. ==Географияның зерттеу әдістері == {{main|Географиялық зерттеу әдістері}} Тарихи қағида бойынша дәстүрлі әдістер (суреттеу, картографиялық әдістер) географияда XX ғ. 30-50 жылдары бастап пайдаланып келе жатыр. XX ғ. 60-80 жж. ғылыми-техникалық прогрестің дамуына байланысты көптеген жаңа мүмкіншіліктер пайда болды: ғарыштық, математикалық, модельдеу, геоақпараттық және т.б. [[Географиялық ақпараттық жүйе]] пайда болды<ref>{{cite web | url=http://www.esri-cis.kz/kz/Products/arcgis.php | title=ArcGIS}}</ref><ref>Пузаченко Ю.Г. Математические методы в экологических и географических исследованиях / Ю.Г.Пузаченко. – М.: Издательский центр «Академия», 2004. -407с.</ref>. Қазіргі географиялық ғылыми-зерттеу әдістері: # жалпы ғылыми тұрғылар мен әдістерді (тарихи, экологиялық, модельдеу, математикалық, жүйелік, тағы да басқалары); # нақты ғылыми тұрғылар мен әдістерді (физикалық географияда — геохимиялық, геофизикалық, палеогеографиялық және тағы да басқалары әдістер; әлеуметтік-экономикалық географияда — экономикалық-статистикалық, техникалык-экономикалық, социологиялық және тағы да басқалары); # ақпарат алудың жұмыс тәсілдері мен операцияларын (баланстық әдістер, дистанциялық әдістер; зертханалық әдістер, мысалы, споралық-шаңдық талдау, радиокөміртекті әдіс, сауалдама жүргізу, іріктеме әдіс, тағы да басқалары); # ақпаратты тәжірибелік және теориялық қорытудың әдістерін (индикациялық, бағалау, ұқсастық, жіктеу, тағы да басқалары); # алынған ақпаратты өңдеу әдістері мен техникалық тәсілдерін (перфокарталардың, электрондық есептеу техникасы арқылы, тағы да басқалары) қамтитын жүйе.<ref>Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: География және геодезия. — Алматы: "Мектеп" баспасы, 2007. — 264 бет. ISBN 9965-36-367-6</ref><ref>Симонов Ю.Г. Методы геоморфологических исследований. / Ю.Г.Симонов, С.И.Болысов. – М.: Аспект пресс, 2002. - 191с.</ref> == География бөлімдері == География ғылымы көптеген салаллық бөлімдерден құралған. Дегенмен олардың бәрін [[физикалық география]] және [[әлеуметтік-экономикалық география]] деп шартты түрде екі бағытқа бөлуге болады<ref>http://web.clas.ufl.edu/users/morgans/lecture_2.prn.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081003084542/http://web.clas.ufl.edu/users/morgans/lecture_2.prn.pdf |date=2008-10-03 }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.physicalgeography.net/fundamentals/1b.html |title=1(b). Elements of Geography |publisher=Physicalgeography.net |date= |accessdate=2009-04-17}}</ref><ref>Bonnett, Alastair ''What is Geography?'' London, Sage, 2008</ref>. === Физикалық география === {{main|Физикалық география}} Физикалық география жалпы Жердің сыртқы қабатын, оның табиғи кешендері мен компоненттерін зерттейді<ref>География // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона</ref>. <center> '''Физикалық географияның салалық бөлімшелері:''' :{| style="border:1px solid #ddd; text-align:center; margin: auto;" cellspacing="15" | [[File:Línea de Wallace.jpg|96px]] || [[File:Cyclone Catarina from the ISS on March 26 2004.JPG|96px]] || [[File:Milankovitch Variations sv.png|96px]] || [[File:Gavin Plant.JPG|96px]] |- | [[Биогеография]] || [[Климатология]] & [[Meтеорология]] || [[Төрттік геологиясы]] || [[Экологиялық география]] |- | [[File:Meridian convergence and spehrical excess.png|96px]] || [[File:Delicate Arch LaSalle.jpg|96px]] || [[File:Receding glacier-en.svg|96px]] ||[[File:Meander.svg|96px]] |- | [[Геодезия]] || [[Геоморфология]] || [[Гляциология]] || [[Гидрология]] & [[Гидрография]] |- | [[File:Khajuraho-landscape.jpg|96px]] || [[File:World11.jpg|96px]] || [[File:Soil profile.jpg|96px]] || [[File:Pangea animation 03.gif|96px]] |- | [[Геоэкология|Ландшафт экологиясы]] || [[Океанология]] || [[Топырақтану]] || [[Палеогеография]] |} </center> ==== Географиялық қабық ==== Географиялық қабық (қабат) — бұл литосфераның үстіңгі бөлік, атмосфераның төменгі бөлігі, гидросфера мен биосфера өзара жанасып, біріне-бірі еніп жататын әрі өзара әрекеттесетін қабық. Олар бір мезгілде қалыптасқан және әрқашан өзара тығыз байланыста болатын қабықтар.<ref>Мұнай және газ геологиясы танымдық және кәсіптік-технологиялық терминдерінің түсіндірме сөздігі. Анықтамалық басылым.- Алматы: 2003. ISBN 9965-472-27-0</ref> ===== Литосфера ===== [[Литосфера]]<ref>Биология: Оқулық, 2-басылымы, өңделген М. Гильманов, А. Соловьева, Л. Әбшенова. — Алматы: «Атамұра» баспасы, 2009 жыл. ISBN 9965-34-927-4</ref> — мантияның жоғарғы қабаты мен жер қыртысынан тұрады. Жер қыртысының қалыңдығы мұхиттардын астында 5-10 км-ге, жазықтардың астында 35- 45 км-ге, тау сілемдерінің астында 70 км дейін тереңдікке кетеді. ; Жер қыртысын түзетін тау жыныстары [[Минерал]]дар — тау жыныстарын құрайтын заттар. Тау жыныстары: [[гранит]], [[құм]], [[Тұздар|тұз]], [[көмір]], [[мұнай]]. Жер бетінде 3000 шамасында түрлі минералдар, 7000 түрлі тау жыныстары бар. Тау жыныстарының тегіне қарай 3 категориясы бар: магмалық, шөгінді және метаморфты тау жыныстары. [[Метаморфтық тау жыныстары|Метаморфты жыныстар]] — жоғары температураның және қысымның әсерінен пайда болған жыныстар. Олар магмалық ошақтың жақын орналасуына байланысты қызады немесе жердің ішкі қабығының қозғалысынан қысылуы мүмкін. Бұл жағдайда кейбір жыныстар қатты күйге, кейбірі жұмсақ қабатқа айналады. [[Магмалық тау жыныстары|Магмалық жыныстар]] жер астындағы магма суып, қатты күйге айналғанда түзіледі. Егер бұл үрдіс жер астында болса, түзілген жыныстар интрузивті магмалық жыныстар аталады. Магма жанартау арқылы жер бетіне шығып қатса, пайда болған жыныстар эффузивті магмалық жыныстар деп аталады. ; Литосфералық тақталар Литосфераның барлық ой-қырларының жиынтығын жер бедері ([[рельеф]]) деп атайды. Ол ішкі және сыртқы құбылыстардың өзара әсерінен қалыптасады. Жер қыртысы бір-біріне тығыз жатқан өте үлкен [[литосфералық тақталар]] деп аталатын блоктардан тұрады. Тақталардың өлшемдері әртүрлі болады және олардың шекараларымен сәйкес келмейді. Олар [[мантия]] затының беткі қабатымен бірге жылына 2-5 см ығысады. Ең ірі 13 тақта бар. Үнді-Аустралиялық, Африка Американдық, Тынық мұхиттық, Атлантикалық мұхит ортасы жоталары - жер қыртысының мұхит астындағы жарық ажыратқан бөліктері.<ref>Рычагов Г. И. Общая геоморфология. — М.: Изд-во МГУ, Наука, 2006.</ref> ; Платформалар Платформа — жер қыртысының (литосфераның) негізгі құрылымдық элементінің бірі. Ол жер қыртысы қалыңдығының біршама тұрақтылығы (35—45 км), алып жатқан аумағының орасан үлкендігі (ауданы млн-даған км²), сейсмикалық және вулкандық әрекеттердің өте баяулығы, рельефтің шамалы мүшеленгендігі және біркелкілігімен сипатталады. «Платформа» термині [[Эдуард Зюсс]]тің «Жер кейпі» аталатын (неміс тілінде) еңбегінің француз тіліне аударылуына байланысты пайда болды. Платформалар көрші [[геосинклиналь]]дардың шеткі тігістерімен немесе мұхит ойыстарымен шектеледі және олардың созылым бағытымен сәйкес келеді. Көне геосинклинальдық жүйелердің дамуынан, жер қыртысының қимылды бөліктерінің тектоникалық жағынан бекінуінен пайда болады. Платформалар екі құрылымдық қатардан тұрады. Төменгі құрылымдық қатар (фундаменті) Платформаның қалыптасуына дейін орын алған, аса терең жарылыстармен тілініп, пәрменді [[метаморфизм]]ге шалынған, қатпарлықтарға жиырылып, гранит интрузияларымен қиылған, шөгінді — вулканогендік және граниттенген жыныстардан құралады. Платформаның тысы деп аталатын жоғарғы құрылымдық қатар төмендегі фундаменттің мүжілген бетінде шалыс, горизонталь күйде орналасқан, метаморфизмге баяу шалынған не шалынбаған шөгінді және метаморфтық жыныстардан тұрады.<ref>Хаин, В. Е. Геотектоника с основами геодинамики : учебник / Хаин, В. Е., Ломизе, М. Г.. — 3-е изд. — М. : КДУ, 2010.</ref> Іргетастың жасына байланысты Платформалар ежелгі және жас деп бөлінеді. # '''Ежелгі''' - [[Шығыс Еуропа]], [[Сібір]], [[Арабия түбегі|Арабия]], [[Солтүстік Америка]], [[Аустралия]]. # '''Жас''' - [[Батыс Еуропа]], [[Батыс Сібір жазығы|Батыс Сібір]], [[Тұран]] ; Жанартаулар және ыстық бұлақтар {{main|Жанартау}} Жанартау — төбесінде шұңқырға ұқсас кратері не ойысы бар, көбінесе конус немесе күмбез тәріздес болып келетін геологиялық түзілім. Ол терендік магмалық ошақтардан жер бетіне лавалар, ыстық газдар мен булар, сондай-ақ тау жыныстарының сынықтарын атқылап тұратын жер қыртысындағы каналдар мен жарықтардың үстінде пайда болады. * Сөнген жанартаулар - ешбір мағлұмат қалмаған [[жанартау]]ды атайды. Мысалы, Кавказдағы [[Эльбрус]], Қазбек шыңы. * Сөнбеген жанартаулар - ұдайы атқылап жататын жанартауды атайды. Мысалы, Камчаткадағы Ключевская Шоқысы. Жанартаулардың көпшілігі [[Тынық мұхит]]ының жағалауында орналасқан. Оны Тынық мұхит жанартаулық белдеуі деп атайды. {{main|Ыстық бұлақтар}} Сөнген және сөнбеген жанартаулардың аудандарында [[ыстық бұлақтар]] жиі кездеседі. Ыстық су мен буды ауық-ауық атқылап тұратын бұлақтарды [[гейзер]]лер деп атайды. Гейзерлер Тынық мұхит отты белдеуінде, яғни [[Камчатка]]да, [[Жапония]]да, [[Жаңа Зеландия]]да, [[Солтүстік Америка]] жағалауында, сонымен бірге [[Исландия]] аралында таралған.<ref>Вулканы — Азбука Земли</ref> ===== Атмосфера ===== {{main|Атмосфера}} Жердің ең сыртқы қабығы - [[атмосфера]]<ref name="ReferenceA">Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі — Алматы. «Сөздік-Словарь», 2005 жыл. ISBN 9965-409-88-9</ref>. Ауа - әр түрлі газдардың қосындысы. Жер қабықтарының біртұтас болып жермен бірге қозғалатын ауа қабығы атмосфера деп аталады. Атмосфераның қалыңдығы шамамен 3000 км. Ол төмендегідей қабаттардан тұрады: 7 - 18 км - [[тропосфера]]; 50 км - [[стратосфера]]; 85 км - [[мезосфера]]; 300 км [[термосфера]]; 600 - 1000 км - [[экзосфера]], 50 км биіктікте - [[озоносфера]] қабаты. [[image:Top of Atmosphere.jpg|thumb|Атмосфераның жоғарыдан көрінісі]] * Атмосфералық фронт - тропосферадағы ені бірнеше ондаған километрге жететін әр түрлі физикалық қасиеттері бар ауа массаларының жіңішке өтпелі зоналары. Олар жылы және салқын ауалардың кездесулерінде пайда болады. Осы жағдайда олардың аралығында еңкішті фронтальдық беткей қалыптасады. Егер де жылы ағыс басым болса, атмосфералық фронт жылы, егер де салқын ағыс басым болса, салқын атмосфералық фронт болады. Жылы ауадан атмосфералық фронтта - фронттық [[циклон]], ал салқыннан - [[антициклон]]дар түзіледі. Циклонның орталығында - ең төмен қысым, антициклонның орталығында - ең жоғары кысым болады. Құрлықтар мен сулардың біркелкі жылы буларынан жағалауларда бағыттарын өзгертіп отыратын [[жел]]дер, [[бриз]]дер пайда болады. Күндіз - теңізден, түнде - құрлықтан соғады. * Жел - жер бетінде ауаның көлбеу бағытта атмосфералық қысымдардың біркелкі таралмауынан пайда болатын ауа массасының қозғалулары. Желдің жылдамдығы м/с [[Бофорт шкаласы]]мен өлшенеді. * [[Муссон]]дар - ауа ағындарының маусым бойынша бағыттарын өзгертулері нәтижесінде пайда болатын маусымдық желдер. Жыл бойында ылғалдылық күрт өзгеріп отырады: жаз ылғал және жауын-шашынды, қыс құрғақ болып келеді. * [[Пассат]]тар - тропиктік және экваторлық ендіктердегі тұрақты ауа ағыстары. Олар солтүстік жартышарда солтүстік-шығыстан экваторға қарай соғады. Пассаттағы ауалар басым қозғалыста болады. Жер бетіндегі желдер бүкіл жыл бойында жоғары қысым белдеулерінен экваторға қарай соғады.<ref>Атмосфера Земли — статья из Большой советской энциклопедии</ref> ===== Гидросфера ===== {{main|Гидросфера}} [[Гидросфера]] — жер бетіндегі және жер қыртысының тереңінде сұйық, қатты, [[газ]] тәрізді жағдайда болатын [[мұхит]]тар мен [[теңіз]]дер (96%), жер асты суы (2% мөлшерде), [[мұздық]] тар мен қар сулары (2 % мөлшерде), өзендер, көлдер, батпақтар (0,02%) барлық сулар түрін косатын жер қабығының су қабығы.<ref>Михайлов В.Н. Гидрология: учебник для вузов / В.Н. Михайлов, А.Д. Добровольский, С.А. Добролюбов. — 2-е изд., испр. — М.: Высш. школа, 2007.</ref> Дүниежүзілік мұхит құрлықтағы су көлемін қоспағанда жердің 70,8 %-ын алып жатыр.Судың барлық көлемі - 1370 млн км3. ===== Биосфера ===== '''Биосфера''' — тіршілік қабығы. [[Биосфера]] — [[литосфера]]ның жоғарғы бөлігі, атмосфераның төменгі бөлігінде және бүкіл гидросферадағы алуан түрлі тірі ағзалардың тіршілік ететін ортасы. Жер бетінде тірі ағзалардың географиялық таралу заңдылығын [[биогеография]] ғылымы зерттейді. Биосфера терминін "гидросфера", "литосфера" ұғымдарымен бірге ХIХ-ғасырдың аяғында австрия геологы Э.Зюсс ұсынды.<ref>Г.С. Оспанова, Г.Т.Бозшатаева Экология. Оқулық. -Алматы Экономика, 2002 ISBN 9965-532-69-9</ref> ====Материктер мен мұхиттар географиясы ==== ; Құрлықтар және аралдар {{main|Құрлық}} Жер шарының 29,2%-ын құрлықтар алады (құрлықтардың жалпы аумағы 149,1 млн км²), яғни солтүстік жарты шардың 39%-ын, оңтүстік жарты шардың 19%-ын құрайды. Қазіргі геологиялық дәуірде ол 6 континенттен — [[Аустралия]], [[Антарктида]], [[Африка]], [[Еуразия]], [[Оңтүстік Америка]] және [[Солтүстік Америка]]дан тұрады. ; Мұхиттар {{main|Мұхит}} Жер ғарыштан көгілдір ғаламшар болып көрінеді - оның бетінің 70% астамын су басып жатыр. Судың шамамен 97% мұхиттарда жиналған, ол Жер ауданының 360 млн км² жауып жатыр. Мұхит - [[гидросфера]]ның негізгі бөлігі, құрлықтар мен аралдарды қоршап жатқан Жердің тұтас [[су]] қабаты. Жер шарында төрт мұхит бар: [[Тынық мұхит|Тынық]], [[Атлант мұхиты|Атлант]], [[Үнді мұхиты|Үнді]] және [[Солтүстік Мұзды мұхит|Солтүстік мұзды]]. Кейбір ғалымдар [[Антарктида]] маңы суларын бесінші Оңтүстік мұхиты деп жеке бөледі.<ref>Физическая география материков и океанов / Под общей ред. А. М. Рябчикова. — М.: Высшая школа, 1988.</ref> :::::::::'''Жер шарындағы мұхиттар ''' [[Сурет:World ocean map.gif|right|thumb|200px|Мұхиттарға бөлу нұсқалары]] {| class="wikitable" |- ! мұхит!! көлемі млн.км² !! орташа тереңдігі !!ең терең бөлігі |- | [[Тынық мұхит]]|| 710,4 || 3975 || 11 022 |- | [[Атлант мұхиты]] || 329,7||3597|| 8 742 |- | [[Үнді мұхиты]]|| 282,7 || 3711|| 7 209 |- |[[Солтүстік Мұзды мұхит]] || 18,1 || 1225|| 5 527 |} Мұхит (Әлемдік мұхит) - гидросфераның негізгі бөлігі. Жер шарында төрт мұхит бар: Тынық, Атлант, Үнді және Солтүстік мұзды. Кейбір ғалымдар Антарктида маңы суларын бесінші Оңтүстік мұхиты деп жеке бөледі. Мұхит құрлықтар мен аралдарды қоршап жатқан Жердің тұтас су қабаты. Аумағы 361,26 млн км², көлемі 1340,74 млн км³, орташа тереңдігі 3711 м, ең терең жері 11022 м (Тынық мұхиттағы Мариана шұңғымасы). Дүниежүзілік Мұхит құрлықтар арқылы 4 бөлікке бөлінеді: Тынық (50%), Атлант (25%), Үнді (21%) және Солтүстік Мұзды Мұхит (4%).<ref>http://freepapers.ru/19/dniezhzlk-mhittar/236946.1613944.list1.html</ref> Мұхиттың белгілі бір бөліктерін алып жатқан зор көлемді суды - [[су массалары]] деп атайды. Су массалары: экваторлық, тропиктік, қоңыржай, полярлық болып бөлінеді. Мұхит пен материк арасындағы жылу мен ылғал айналасында беткі ағыстар пайда болады. Мұхиттық ағыстар: [[Пассаттық ағыстар|Солтүстік пассат ағысы]], [[Гольфстрим]], [[Солтүстік атлант ағысы]], [[Канар ағысы|Канар суық ағысы]], [[Бразилия ағысы]], [[Батыс Желдер ағысы]], [[Бенгал ағысы]]. ==== Географиялық белдеулер мен зоналар ==== [[Сурет:Alisov's classification of climate ru.jpg|thumb|325px| alt=A.|Географиялық белдеулер]] [[Географиялық белдеу]]лер — географиялық қабықтағы ең ірі зоналық бөлімшелер. Жылу мен ылғал, ауа массаларының айналымы, биохимиялық және геоморфологиялық процестердің өзіндік көрсеткіштері мен ырғақтылығының ортақ ерекшеліктерімен сипатталады. 4 негізгі белдеулер: экваторлық, тропиктік, қоңыржай және полярлық белдеу.<ref>ГЕОГРАФИЧЕСКИЙ ПОЯС // ГЕОГРАФИЧЕСКИЙ СЛОВАРЬ</ref> Белгілі климат зерттеуші ғалым Б.П. Алисов [[Жер]] шарында бір-бірінен температуралық жағдайлары және ауа массаларының қасиеттері мен әсер ету аймақтары арқылы айырмашылық жасайтын 13 климаттық белдеуді ажыратқан. Негізгі географиялық белдеулердің аралықтарын өтпелі белдеулер бөліп жатады. [[Өтпелі климаттық белдеулер|Өтпелі белдеулерге]] суб (латынша - «кіші, таяу») деген сөз қосылып айтылады. Олар: [[Субэкваторлық белдеу|субэкваторлық]] экваторлық және тропиктік белдеулердің, [[Субтропиктер|субтропиктік]], тропиктік және қоңыржай белдеулердің, субполярлық ([[Субарктикалық белдеу|субарктикалық]], [[Субантарктикалық белдеу|субантарктикалық]]) қоңыржай және полярлық белдеулердің аралығын бөледі. ; Экваторлық белдеу Экватордың екі жағын бойлап, созылып жатады. Белдеудің климат жағдайлары жыл маусымдарына бөлінбей, температура бүкіл жыл бойы біркелкі таралуымен ерекшеленеді. Мұнда жыл бойы ыстық және ылғалды. [[Қаңтар]] айының орташа температурасы +24°С, жылдық жауын-шашын 2000-3000 мм. Жылу мен ылғалдың молдығы өсімдіктердің қаулап өсуіне, сан алуан жануарлардың мекендеуіне қолайлы. Экваторлық орманда ең биік ағаштар 50-60 м-ге дейін барады. Ағаш діңінің аралықтарында аз ғана саңылауда шырмалып, өрмелеп [[Лиандар|лиана]]лар өседі, кейбір лианалардың ұзындығы 300 м-ге дейін барады. Өсімдіктер сияқты жануарлары да биіктік қабаттарға бөлініп таралған. Ағаштарда көптеген бунақ денелілер, ағаш бақалары, [[жыландар]], [[құстар]] молынан кездеседі. ; Тропиктік белдеу Солтүстік және оңтүстік жарты шарлардың 20-30° ендіктер аралығын тропиктік белдеу алып жатыр. Материктердің ішкі және батыс бөліктерінде бұл белдеудің шегінде тропиктік шөл зонасы қалыптасқан. Африкадагы [[Сахара]] шөлі осы зонаға кіреді.<ref>Пояса физико-географические — статья из Большой советской энциклопедии</ref> ; Қоңыржай белдеу Қоңыржай белдеу шөл, орманды дала және дала зоналарынан тұрады. Олардың аралықтарын шөлейт пен орманды дала өтпелі зоналары бөледі. Шөл [[Азия]]да, Солтүстік және [[Оңтүстік Америка]]да таралған. Әсіресе, Азияның орталық бөлігінде көп жерді қамтиды. Шөлдің табиғат жағдайлары барынша қатал. Жазғы ыстық кейде +50°С-қа дейін, шөлдің беті +80°С-қа дейін қызады. Шөлдің тіршілікке ең қолайсыз жағы - ылғалының тапшылығы. Жылдық жауын-шашын 200 мм-ден кем, ал кей жерлерде 100 мм-ге жетпейді. ; Полярлық белдеу [[Солтүстік полюс]] төңірегі арктикалық, [[оңтүстік полюс]] төңірегі антарктикалык (грекше анти «қарсы») белдеу деп аталады. Екеуін де жаппай мұз басып жатыр. Климат жағдайлары өте қатаң. Арктикалық белдеудің 2-3 аптаға ғана созылатын жаз маусымы кезінде ауаның температурасы 0°С-тан сәл ғана асады, қыста ол 30-40°С-тан түспей, қақаған аяз болып тұрады. Антарктиданың климаты одан да қатаң. Онда Жер шарындағы ең төмен температура (-88,3°С) байқалған. Арктикалық және антарктикалық белдеулер мұзды шөл зонасына жатады. Жануарлардың тіршілігі тек теңізбен байланысқан. [[Солтүстік Мұзды мұхит]]та [[морж]] бен [[ақ аю]] жүреді. Антарктикалық белдеуде [[Пингвиндер|пингвин]]нің тіршілігі материк жағалауындағы сулармен байланысты. ==== Жер шарындағы климаттық белдеулер ==== {| class="wikitable" |- ! !! Климаттық белдеулер!! Ерекшеліктері |- | Негізгі || [[Экваторлық белдеу]]|| Төменгі қысым, экваторлық ауа массалары, жыл бойы ауа температурасы жоғары болады, жауын-шашынның мол түсуі, ауа-райы ыстық, құрғақ. |- | Негізгі || [[Тропиктер|Тропиктік]] белдеу || Тропиктік ауа массаларының ықпалы, жоғары қысым, ауа массалары өте құрғақ, жауын-шашын аз түседі. |- | Негізгі || [[Қоңыржай белдеу]] || Қоңыржай ауа массалары мен батыс желдері басым, температура салқын, жауын-шашын біршама мол, бірақ белдеу ішінде әркелкі таралады. |- | Негізгі || [[Арктикалық белдеу|Арктикалық]] белдеу || Жыл бойы суық, құрғақ, тұрақты солтүстік-шығыс желдер әсерінде болады. Мардымсыз жауын- шашын қар күйінде түседі. |- | Өтпелі || [[Субэкваторлық белдеу|Субэкваторлық]] || Жазы экваторлық белдеуге, қысы тропиктік белдеуге ұқсас |- | Өтпелі || [[Субтропиктер|Субтропиктік]]|| Жазы тропиктік белдеуге, қысы қоңыржай белдеуге ұқсас. |- | Өтпелі || [[Субарктикалық белдеу]]|| Қыста арктикалық, жазда қоңыржай белдеуге ұқсас |} === Әлеуметтік-экономикалық география === {{main|Әлеуметтік-экономикалық география}} Әлеуметтік-экономикалық география қоғамның аумақтық бөлінуін зерттейді<ref>[http://geowww.ru Әлем географиясы]</ref>. Өз кезегінде Экономикалық және әлеуметтік географиясы салаларға бөлінеді. <center> '''Экономикалық және әлеуметтік географиясының салалы бөлінуі:''' :{| style="border:1px solid #ddd; text-align:center; margin: auto;" cellspacing="15" | [[File:Qichwa conchucos 01.jpg|96px]] || [[File:Ptolemy Cosmographia 1467 - Great Britain and Ireland.jpg|96px]] || [[File:Christaller model 1.jpg|96px]] || [[File:Star of life.svg|96px]] |- |[[Мәдени география]] || [[Елтану]] || [[Экономикалық география]] || [[Медициналық география]] |- | [[File:British Empire 1897.jpg|96px]] || [[File:UN General Assembly.jpg|96px]] || [[File:Pyramide Comores.PNG|96px]] || [[File:ReligionSymbol.svg|96px]] |- | [[Тарихи география]] || [[Саяси география]] және [[Геосаясат]] || Халықтар географиясы немесе [[Демография]] || [[Діни география]] |- | [[File:US-hoosier-family.jpg|96px]] || [[File:RERParisVision2025.png|96px]] || [[File:Croatia Pula Temple of Roma and Augustus 2014-10-11 11-30-05.jpg|96px]] || [[File:New-York-Jan2005.jpg|96px]] |- | [[Әлеуметтік география]] || [[Транспорт географиясы]] || [[Туризм географиясы]] || [[Геоурбанистика]] |} </center> ==== Дүние жүзінің саяси картасы ==== {{main|Дүние жүзінің саяси картасы}} ''Дүние жүзінің саяси картасы'' - [[Жер]] шарының мемлекет шекаралары, астаналары, ірі қалалары мен жол қатынастары көрсетілген географиялық картасы. Дүние жүзінің саяси картасында елдің әлемдегі орны, саяси – әкімшілік құрылымы бейнеледі. Сонымен қатар саяси картада басты саяси – географиялық өзгерістер : жаңа тәуелсіз мемлекеттердің пайда болуы, елдердің саяси мәртебесінің ауысуы, шекаралары мен аумағының, ел атауы мен астанасының өзгеруі және т.б. көрініс табады. Дүние жүзінің саяси картасындағы заңдылықтар мен өзгерістерді географияның саяси география деп аталатын саласы зерттейді. Дүние жүзінің саяси картасы әлемнің барлық елдері төмендегі белгілері бойынша ажыратылады<ref>[http://geo2000.ru/ Геопортал, Барлық елдер туралы ақпарат]</ref>: {| class="wikitable" |- ! Географиялық орны!! Аумақтық көлемі !! Халық саны мен ұлттық құрамы!! Басқару түрі!! Мемлекеттік құрлысы!!Әлеуметтік-экономикалық даму деңгейі |- |• Теңіз жағалауындағы (негізгі елдер тобы)<br />• Аралдық:<ref>http://finstat.bozo.ru/islands.php</ref> [[Индонезия]], [[Куба]], [[Жапония]]<br />• Материктік:<ref>http://otvet.mail.ru/question/39682038</ref> [[Аустралия]]<br />• Түбектердегі:[[Испания]]<br />• Теңізге шыға алатын:<ref>http://sprashivalka.com/otvechator/q/1988950</ref> [[Норвегия]], [[Венесуэла]] және т.б.<br />• Теңізге шыға алмайтын:<ref>http://navopros.ru/geografia/kakie-gosudarstva-ne-imeyut-vyhoda-k-moryu</ref> [[Қазақстан]], [[Моңғолия]], [[Чад]] (шамамен 40-қа таяу)<br />• Архипелагтағы:<ref>http://vse-uchebniki.com/mejdunarodnoe-pravo-besplatno/gosudarstva-arhipelagiarhipelajnyie-vodyi.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150322102701/http://vse-uchebniki.com/mejdunarodnoe-pravo-besplatno/gosudarstva-arhipelagiarhipelajnyie-vodyi.html |date=2015-03-22 }}</ref>[[Индонезия]] ||• Алып аумақты (3 млн км² асатын):<ref>http://topmira.com/goroda-strany/item/39-samye-bolshie-strany-mira</ref> [[Ресей]], [[Канада]], [[Қытай Халық Республикасы|Қытай]]<br />• Ірі территориялы (1-3 млн км²): [[Қазақстан]], [[Аргентина]]<br />• Орташа (100 мың - 1 млн км²): [[Польша]], [[Франция]], [[Испания]]<br />• Кіші (100 мың км²-қа дейін): [[Мажарстан|Венгрия]], [[Испания]], [[Латвия]], [[Литва]]<br />• Микромемлекеттер:<ref>http://megarotator.com/interesnoe/421-mikrogosudarstva.html</ref> [[Ватикан]], [[Андорра]], [[Монако]], [[Сан-Марино]], [[Люксембург]], [[Лихтенштейн]], [[Бруней]] ||• Ең ірі мемлекеттер (100 млн адамнан астам)<br /><ref>http://gotoroad.ru/best/populcountrys</ref> • Ірі мемлекеттер (50-100 млн адам)<br /> • Орта мемлекеттер (1-50 млн адам)<br />• Кіші мемлекеттер (1 млн-ға дейін ) ||— Монархиялы:<br /><ref>http://www.bolshoyvopros.ru/questions/134717-monarhicheskie-strany-skolko-v-mire-monarhij.html </ref> • Конституциялық<ref>http://otvet.mail.ru/question/29880786</ref> —[[Ұлыбритания]], [[Жапония]], [[Норвегия]], [[Швеция]]<br />• Абсолютті монархия<ref>http://tinref.ru/razdel/03901polit_rejim/018.htm</ref> — [[Сауд Арабиясы]]<br />• Теократиялық монархия<ref>http://otvet.mail.ru/question/64011593</ref> —[[Ватикан]] (Римде) Дінбасы баскарады<br />— Республикалық<br /><ref>http://www.ref.by/refs/21/3695/1.html</ref> — Президенттік<ref>http://bibliotekar.ru/konstitucionnoe-pravo-1/106.htm</ref> -[[Мысыр]], [[Түркия]], [[Франция]]<br />— Парламенттік<ref>http://ru.science.wikia.com/wiki/</ref> — [[Батыс Еуропа]]ның көптеген елдері || • Федерациялық<ref>http://ostranah.ru/_lists/forms_of_government.php?id=2</ref> — [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]], [[Бразилия]], [[Үндістан]]<br />• Унитарлы<ref>http://ostranah.ru/_lists/forms_of_government.php?id=7</ref> —[[Қазақстан]], [[Франция]], [[Венгрия]]<br /> • Конфедерациялық<ref>http://www.proshkolu.ru/discover/go/562/10323/</ref> — [[Швейцария]] || • экономикасы [[дамыған елдер]]<ref>Развитые страны в мировом хозяйстве.</ref> —Жапония, Германия, АҚШ, Франция, Батыс Еуропа • [[дамушы елдер]]<ref>Развивающиеся страны. http://www.vedomosti.ru/glossary/Развивающиеся%20страны</ref> —Үндістан, Мексика, Шығыс Еуропа • өтпелі экономикалық елдер<ref>http://www.grandars.ru/student/mirovaya-ekonomika/strany-s-perehodnoy-ekonomikoy.html</ref> — ТМД елдері, Орталық Шығыс Еуропа елері, Куба |} ==== Дүние жүзінің саяси қалыптасу кезеңдері ==== * ''Ежелгі кезең (V ғ. дейін)'' — алғашқы мемлекеттер [[Ежелгі Мысыр]], [[Карфаген]]нің, [[Грекия]], [[Ежелгі Рим]]нің дамуы мен күйреуі. * ''Орта ғасырлық кезең (V -ХV ғ.)'' — ұлан ғайыр құрлық жерлерді әр түрлі мемлекеттер өзара бөліседі: [[Киев Русі]], [[Шығыс Рим империясы|Византия]], Мәскеу (Орыс), мемлекеті, “[[Қасиетті Рим империясы]]”, [[Португалия]], [[Англия]], [[Германия]].<ref>http://1referat.kz/geografiya-ekonomikalyk-geografiya-geologiya-geodeziya/dunie-zhuzinin-sayasi-kartasynyn-qalyptasu-kezenderi.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150402095500/http://1referat.kz/geografiya-ekonomikalyk-geografiya-geologiya-geodeziya/dunie-zhuzinin-sayasi-kartasynyn-qalyptasu-kezenderi.html |date=2015-04-02 }}</ref> * ''Ұлы географиялық ашылулар кезеңі'' — [[Америка]], [[Африка]], [[Үндістан]], Оңтүстік Шығыс Азия, [[Аустралия]]ның зерттелуі.<ref>http://kursik.kz/kurstyq-zhumystar/geografiya-geologiya-geodeziya/uly-geografiyalyq-ashular.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150402092344/http://kursik.kz/kurstyq-zhumystar/geografiya-geologiya-geodeziya/uly-geografiyalyq-ashular.html |date=2015-04-02 }}</ref> * ''Жаңа кезең (ХV - ХVІ ғ)'' — Англия мен Францияның көтерілуі, отаршылдықты жүргізе бастауы. Дүние жүзі державаларының бөліске салынуы, Африка жерлерін отарлау. * ''Әлемнің I және II дүние жүзілік соғыстан кейінгі өзгерісі'' — Ірі [[Османлы империясы|Осман империясы]]ның әлсіреуі, [[Босния және Герцеговина|Босния мен Герцоговина]], [[Аустрия]],[[Венгрия]] қосылды. Чехословакия мен [[Польша]] пайда болды. Батыс Украина, Батыс Белоруссия, Балтық жағалауы, Оңүстік Сахалин КСРО-ға қосылды.<ref>http://szh.kz/498167 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150403235803/http://szh.kz/498167 |date=2015-04-03 }}</ref> * ''Дүниежүзілік социалистік жүйенің кұрылуы мен күйреуі'' — Колониализмнің ыдырауы. ==== Әлем халқы ==== ; Халықтар географиясы Демография адам популяциясын оның көлемі мен құрылымына сәйкес, яғни жынысы, жасы, отбасылық жағдайы және этникалық шығу тегі бойынша, сондай-ақ, осы популяцияның туу, өлу және миграция коэффициенттеріндегі өзгеруі тұрғысынан статистикалық зерттеу.<ref name=a1>Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Әлеуметтану және саясаттану бойынша / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын – [[Павлодар]]: «ЭКО» ҒӨФ. [[2006]]. – 569 б. ISBN 9965-808-89-9</ref> Адамзат тарихының басым бөлігінде әлем халқы баяу өсті, әлем халқы алғашқы миллиардқа тек 1800-1804 ж. жеткен. Ал XX ғасырдың аяғына қарай 6 млрд-тан асты. Жер бетіндегі [[халық]] саны үнемі артып отырды. [[File:World population (UN).svg|thumb|right|200px|right| Дүниежүзілік халықтың санының болжамы. Шкала (млн. адам.) логарифмдік масштабта]]1900 жылы 1,5 млрд, 1960 жылы 3 млрд, 2000 жылы 6 млрд-қа жетті. [[Демография]]лық күрт өрлеу процесінің ең жоғары қарқыны (20% жуық) 60-жылдары болды. Ал 80-ші жылдары бұл көрсеткіш 17% төмендеді. Бұл демографиялық өтпелі кезең деп аталады. Елдердің әлеуметтік-экономикалық жағдайына байланысты табиғи өсімнің өзгерістері: # туудың көптігі, өлімнің көптігі ([[Африка]] елдері); # туудың көптігі, өлімнің азаюы ([[Азия]] мен [[Латын Америкасы]] ); # туудың аздығы, өлімнің аздығы ([[Жапония]] , Шығыс Еуропа, [[Ресей]], ҚХР). '''Демографиялық саясат''' — әр мемлекеттің халқының табиғи өсімін және халық санына байланысты мәселелерді шешу үшін жүргізілетін шаралар. Әр мемлекетте демографиялық саясат бағыты әр түрлі жүргізіледі. Көптеген дамушы, әсіресе, халық саны көп елдерде қазіргі [[Саналы адам|адам]]дардың өмір сүру деңгейі одан әрі құлдырап кетпеуі үшін адамның табиғи өсімін шектеуі, ал, [[дамыған елдер]]де керісінше, бала тууға ынталандыру шаралары жүзеге асырылады.<ref>Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007. ISBN 9965-32-491-3</ref> ; Халықтардың нәсілдік және этностық құрылымы Жер шары халқының этностық (ұлттық) құрамы – ұзақ тарихи процестің нәтижесі. Қазіргі уақытта дүние жүзінде этностық қауымдастықтардың әр алуан түрлері: жекелеген тайпалар, рулас тайпалар топтары, ұлыстар, ұлттар бар.<ref>http://kaz2.docdat.com/docs/index-151156.html?page=7 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150220115135/http://kaz2.docdat.com/docs/index-151156.html?page=7 |date=2015-02-20 }}</ref> Нәсілдік құрам - тұқым қуалау арқылы берілетін ұқсас сыртқы (дене) пішіндері (терісінің түсі, шашы мен көзі, мұрны мен еріндерінің пішіні, бойы мен дене пропорциясы, сондай-ақ кейбір "жасырын" белгілері) бар адамдардың тарихи қалыптасқан топтарының саны мен үлесі. Әр түрлі нысандардың таралу ареалдары сәйкес келмейді, сондықтан нәсілдік шекаралар анық емес және шартты болып келеді. жер бетінде негізгі үш нәсіл бар: * [[Еуропалық нәсіл|Еуропоид]]тік <ref>{{cite web|url=http://www.elamed-ural.ru/40/index_04_06.html|title=ЕВРОПЕОИДНАЯ РАСА|last=Человеческие расы|first=Человеческие расы|author=Н. Н, Чебоксаров, Г. Ф. Дебец|accessdate=2012-09-30|archiveurl=http://www.webcitation.org/6BUyaTZMs|archivedate=2012-10-18}}</ref> * [[Моңғолоид]]тік * [[Экваторлық нәсіл]] (негроидтер, австралоидтер, негравстралоидтер), Сонымен қатар аралық және аралас нәсілдік топтар (эфиоптар, малагасийліктер, полинезиялық, меланезиялықтар және т.б.) бар. '''Этностық құрам''' [[Сурет:Maasai.jpg|thumb|right|150px|Масай тайпасының өкілі]] Жер шарында түрлі [[тайпа]]лар, [[ру]]лас [[тайпа]]лар, ұлыстар, [[ұлт]]тар бар. [[Этнос]]тық қауымдардың негізгі белгілеріне тіл, аумақ, мәдениет жатады. Жер бетін 4 мыңдай түрлі халықтар мекендейді. Бірақ мемлекеттік және этностық шекаралар өзара сәйкестендіріле орналаспаған. Жер бетіндегі мемлекеттердің жартысына жуығы бір ұлтты ([[Дания]], [[Швеция]], [[Жапония]]) болып келеді және көп ұлтты ([[Ресей]] мен [[АҚШ]]) мемлекеттер бар. Дүние жүзінде көп таралған тілдер: [[қытай тілі]] (1 млрд-тан астам адам), [[ағылшын тілі]] (400 млн), [[Хинди тілі|хинди]] (300 млн), испан (280 млн), [[араб тілі|араб]] (230 млн), [[орыс тілі]] (220 млн). '''Діни құрам''' Дүние жүзінде негізгі үш дін бар: * [[христиандық]]: [[Католицизм|католиктік]], [[православие]], [[Протестантизм|протестант]]тық ([[Еуропа]], [[Америка]], [[Аустралия]] елдері); * [[мұсылман]]дық: [[сүннет]]тер мен [[шииттер]] ([[Азия]] мен [[Африка]] - [[Сауд Арабиясы]], [[Түркия]], [[Иран]], [[Ирак]], [[Ауғанстан]], [[Пәкістан]], [[Марокко]], [[Индонезия]], [[Үндістан]], [[Қазақстан]], Кавказдың кейбір елдері); * [[будда]]лық: [[Непал]]дықтар, [[Мьянма|Бирма]]лықтар, [[Үндіқытай түбегі|Үндіқытай]], [[Үндістан]], [[Шри-Ланка]], [[Қытай Халық Республикасы|Қытай]], [[Моңғолия]]. Сонымен қатар [[индуизм]], конфуциишілдік, ситоизм, [[Яһудилық|иудаизм]] ұлттық діндері бар<ref>Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007. ISBN 9965-32-491-3</ref>. ; Халықтың орналасу географиясы Жалпы 1945 жылдардың соңынан бастап дүние жүзі мен оның жеке аймақтары тұрғын халқының есебін БҰҰ- ның экономикалық және әлеуметтік кеңесіне қарасты Халықтың орналасуын зерттеу комиссиясы жүргізді. 1949 жылдан бастап, бұл Комиссия жыл сайын «Демографиялық жылнама» басып шығарып отырды.<ref>http://kzdocs.docdat.com/docs/index-19366.html?page=2</ref> Жер бетінде халық әр түрлі таралған Шығыс Жарты шарда Батыс Жартышарға қарағанда халық көбірек шоғырланған, солтүстік Жартышарда оңтүстік Жартышардан тығыз шоғырланған. Жердегі халықтың орташа тығыздығы бір шаршы шақырымға 30 адамнан артығырақ келеді. [[Еуропа]] мен [[Азия]]да бір шаршы шақырымға 100 адамнан, ал Солтүстік және [[Оңтүстік Америка]]да бұдан екі есе, [[Аустралия]] мен мұхиттық аралдарда 10 есе аз. Халықтың ең көп шоғырланған аумақтары: * [[Шығыс Азия]]: [[Қытай Халық Республикасы|Қытай]], [[Жапония]], КХДР, [[Корея]] Республикасы 1 млрд-тан астам адам бар; * [[Оңтүстік Азия]]: [[Үндістан]], [[Бангладеш]], [[Шри-Ланка]], [[Пәкістан]] - 1 млрд адам; * [[Оңтүстік-Шығыс Азия]]: [[Индонезия]], [[Тайланд]], [[Филиппиндер]], [[Малайзия]] - 300 млн-нан астам халық; * [[Еуропа]]; * Атлантикалық аймақ: АҚШ-тың солтүстік шығыс бөлігі. ; Қалалар және урбандалу [[Сурет:Intersection of Nassau Street and Broad Street, overlooking Wall Street (2005).jpg|thumb|180px|[[Нью-Йорк]] -8,5 млн халық, ал агломерациясында 20,6 млн адам тұрады.]] [[Дамыған елдер]]де [[қала]]тұрғындары 75-80%, ал дамушы елдерде 40-50%. Қазір жер шарының жартысынан көбінде қала халқы тұрады. [[Урбанизация|Урбандалу]] дегеніміз - қалалар мен қала халқының көбеюі, қалалардың ролінің артуы<ref>[http://cliodynamics.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=25&Itemid=1 Макродинамика урбанизации Мир-Системы].</ref> Бір-біріне жақын орналасқан ірі қалалардың қосылуын [[агломерация]]лар деп атайды. Мысалы, [[Мәскеу]] агломерациясында 12 млн адам тұрады. Урбанизацияның ең жоғарғы буыны мегаполюстер агломерациялардың қосылуы. Мысалы, Бостон-Вашингтон (40 млн-ға жуық адам), [[Нью-Йорк]], [[Филадельфия]] және т.б. Қалалардағы адамдардың қала маңына шоғырлануы [[Қала халқын шетке ығыстыру|субурбанизация]] деп аталады. Қала халқының үлес салмағы индустрияландырудың көрсеткіші. [[Дамушы елдер]]де урбанизация деңгейі төмен, қала халқының үлесі 30-41%. Мысалы, [[Латын Америкасы]], [[Азия]] елдері. Ауыл-село халқы жер бетінде шамамен 18-20 млн<ref>[http://www.krugosvet.ru/enc/gumanitarnye_nauki/sociologiya/URBANIZATSIYA.html Статья «Урбанизация» в энциклопедии Кругосвет].</ref> ; Халықтың көші-қоны Халқының саны басқа елден көшіп келушілердің есебінен өзгеруін - механикалық қозғалыс деп атайды. Адамдардың бір елден басқа елге қоныс аударуы - '''[[миграция]] ''' деп аталады. Адамдардың өзге елдерге тұрақты тұруға кетуі - '''[[эмиграция]],''' ал басқа елден келіп тұрақтануын '''[[иммиграция]] '''деп атайды. [[File:Net Migration Rate.svg|thumb|right|300px|Миграция сальдосы 2008 жыл: оң мән (көк), теріс мән (қызғылт), нөлге жақын (жасыл), мәлімет жоқ (сұр).]] Алғашқы көші-қон қарқыны Еуропа елдерінен [[Солтүстік Америка]]ға, [[Оңтүстік Америка]]ға, [[Африка]]ға, [[Аустралия]] мен [[Жаңа Зеландия]]ға және т.б. жерлерге тарады. Мысалы, [[АҚШ]] халқының көп ұлтты болуы миграцияға байланысты <ref>[http://www.archipelag.ru/authors/lopuhina/?library=1108 Татьяна Лопухина, Сергей Градировский. Типологии миграционных процессов].</ref> Қазіргі негізгі сыртқы көші-қоң бағыттарының жоғары аймақтары: Солтүстік Америкадан ([[Куба]], Мексикадан Еуропаға, Оңтүстік Америкадан Солтүстік Америкаға, Оңтүстік Шығыс Азиядан Парсы шығанағы елдеріне дейін). Ішкі миграцияның негізгі бағыттары Шығыс Еуропадан [[Ресей]]ге, Азиядан Еуропаға, Солтүстік Африкадан Еуропаға, Үндістаннан Еуропаға, [[Бразилия]], [[Парагвай]]дан [[Аргентина]]ға дейінгі аймақтар<ref>[http://www.census.gov/ipc/www/popclockworld.html Счётчик мирового населения (экстраполяция). АҚШ-тың демография орталығы мәліметі бойынша.]</ref>. ==== Әлемнің табиғат ресурстары ==== [[Табиғи ресурстар]] - бұл табиғи заттар немесе адам мен қоғамның өмір сүруі мен дамуы үшін шаруашылықта қолданылатын энергия көздерінің түрлері <ref>[http://www.geograffiya.ru/ География, табиғи байлықтар, топырақ, климат] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170724122111/http://www.geograffiya.ru/ |date=2017-07-24 }}</ref>. Табиғи ресурстардың жіктелуі: # Түрлі геосфераларда кездесуіне байланысты: [[литосфера]], [[гидросфера]], [[биосфера]], климат ресурстар. # Түрлі шаруашылық салаларында қолданылуына байланысты: энергетикалық, металлургиялық, химиялық. # Қолдану мүмкіндігінің ұзақтығы мен қарқынына байланысты:[[Сарқылатын ресурстар|сарқылатын]], [[Сарқылмайтын ресурстар|сарқылмайтын]] Минералдық ресурстар — жер қойнауынан алынған [[пайдалы қазбалар]]. ''Пайдалы қазбалар'' - халық шаруашылығында өңделген және табиғи күйде қолданылатын табиғи [[минералдық заттар]]. Минералдық ресурстардың қолданылу ауқымы үнемі артып келеді. Мысалы: 1950 жылмен салыстырғанда пайдалы қазбаларды өндіру үш есеге артқан. Жыл сайын жер қойнауынан 100 млрд тоннадан астам түрлі минералды шикізат пен отын өндіріледі. Жер ресурстары - адамның өмір сүруі үшін, құрылыс және т.б. шаруашылық әрекеті үшін қажетті жерлер. Жер ресурстары туралы жалпы түсініктер, жер қоры ұғымы туралы түсінік береді. [[Жер қоры]] - шаруашылықтың түрлі салаларында қолданылатын барлық жерлер. Жер шарының жалпы жер қоры 1,5 млрд га, оның ішінде ауыл шаруашылық жерлері - 37 %, егістіктер - 11%. Жайылымдықтар үлесі [[Оңтүстік Америка]]ға, аз өнімді сапасыз жерлер [[Азия]]ға тиесілі. Өңделетін жерлердің үлесі жоғары елдер: [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]], [[Үндістан]], [[Ресей]], [[Қытай Халық Республикасы|Қытай]], [[Аустралия]], [[Канада]]ның, жыртылған жерлер үлесінің 56-57%-ы [[Украина]], [[Үндістан]], [[Дания]]ның үлесіне тиеді. Жер қорларымен қамтамасыз етілу жер шарының әр тұрғынына 2,1 га-дан келеді. Жер қорының құрылымы сұранысқа байланысты, жерлердің тозуына, сапасының төмендеуіне байланысты үнемі өзгеріп отырады<ref>{{Cite web|url = http://www._mining-enc_.ru/z/zapasy-poleznyx-iskopaemyx/|title = Запасы полезных ископаемых|author = |date = |publisher = Горная энциклопедия}}</ref>. ''Су ресурстары'' - халық шаруашылығында қолданылатын [[өзен]], [[көл]], [[Су қоймасы|су қоймалары]], [[мұздық]]тар және жер асты сулары<ref>[http://ice.tsu.ru/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=25&Itemid=94 На Земле начался новый ледниковый период / На сайте "Климат, лёд, вода, ландшафты"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110506040921/http://ice.tsu.ru/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=25&Itemid=94 |date=2011-05-06 }}</ref>, тұщы су - барлық су ресурстарының жалпы қоры - 2,5%. Негізгі көздері: өзен сулары, мұздықтар, жер асты сулары. Жердегі судың басым бөлігі дүние жүзілік мұхиттарда. Тұщы судың жалпы көлемі гидросфераның 3%-ін алады. Жер бетінде тұщы су қорлары әркелкі таралған. Мысалы: [[Африка]]да халықтың шамамен 10%-ы, [[Еуропа]]да 95%-ы тұщы сумен қамтамасыз етіледі. Тұщы судың негізгі көздері болып табылатын өзен ағыстарының дүние жүзілік көлемі жылына 47 мың км^₃, бірақ қолданылу мүмкіндігі тек 50%. Тұщы судың тапшылығын жеңу жолдары: тұщы су көздерінің ластануының өсуіне жол бермеу. Тұрмыстық мақсатта жұмсалуын үнемдеу жэне теңіз суын тұщыландыру, жаңбыр суы мен қар суын жер асты қоймаларына жинау. Өзен сулары энергия көздері ретінде қолданылады. Жалпы дүние жүзілік гидроэнергиялық потенциал 10 трлн. кВт/сағ деп бағаланады. Гидроэнергетикалық потенциалы жоғары елдер Қытай, [[Ресей]], [[Конго Демократиялық Республикасы|Заир]], [[Канада]] және [[Бразилия]].<ref>География. Жоғары оқу орындарына түсушілерге арналған оқулық-тест. ШЫҢ Алматы 2007 ISBN 9965-9783-7-9</ref> Орман ресурстары - қалпына келетін ресурстарға жататын биосфераның негізгі [[ресурстар]]ының бірі. Орман ресурстарының судың ластануына жол бермеуде, климатты қалыптастыруда, [[эрозия]]ға қарсы және адамдар денсаулығына әсер етуде маңызы зор. [[Орман]]дар құрлықтың 30%-на жуығын алып жатыр. Негізгі орман алқаптары [[Азия]]да, [[Аустралия]]да, [[Оңтүстік Америка]]да орналасқан. Дүниежүзілік орман ресурстарының басты көрсеткіштері: # Орман аудандарының көлемі бойынша (4,1 млрд га немесе құрлық аудандарының 27%-ы). # Ағашының (сүрегінің) қорымен (350 млрд м ) бұл көрсеткіш шаруашылықта қолданудың өсуінің нәтижесінде жыл сайын 5,5 млрд м³-қа өсіп отыр. Ағаш сүрегін өндіруде Азия, Оңтүстік және Солтүстік Америка бірінші дәрежелі маңызға ие. Ал, орман ресурстарына тапшы елдер қатарына [[Бахрейн]], [[Катар]], [[Ливия]] т.б. жатады. # Ормандардың біршама үлкен қоры [[Еуразия]]да сақталған. Бұл шамамен дүниежүзілік орман қорының 40%-ын, жалпы ағаш сүрегінің 42%-ын, соның ішінде бағалы ағаш түрлерінің 2/3 бөлігін құрайды. Орманда [[ағаш]], [[бұта]], шөптесін өсімдіктер, [[мүк]], [[қына]], т.б. өседі.<ref name="name">Қазақ тілі термиңдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: География және геодезия. — Алматы: "Мектеп" баспасы, 2007. — 264 бет. ISBN 9965-36-367-6</ref> Дүниежүзілік орман ресурстарын шаруашылықта қолданудың артуына байланысты жыл сайын оған қауіп көбейіп барады. 200 жылда орман алқабы кем дегенде 2 есеге азаяды, жыл сайын 125 мың км² алқапты орман құртылады. Орман ресурстарының сарқылуына әсер ететін негізгі факторлар: адамның шаруашылық әрекеті, табиғи және антропогендік апаттар. ==== Әлем шаруашылығы ==== ; Халықаралық еңбек бөлінісі Халықаралық еңбек бөлінісі жеке елдердің өнімінің белгілі бір түрлерін өндіруге белгілі бір қызмет көрсетуге оларды айырбастауға мамандануынан көрінеді.<ref>http://dov.kz/ekonomika-makroekonomika-mikroekonomika/xalyqaralyq-enbek-bolinisi.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150502090820/http://dov.kz/ekonomika-makroekonomika-mikroekonomika/xalyqaralyq-enbek-bolinisi.html |date=2015-05-02 }}</ref> Халықаралық еңбек бөлінісінің жоғарғы түрі - елдер арасындағы өнім түрлерін өндіруге мамандану. Ал географиялық еңбек бөлінісі аумақтардың мамандануы, олардың арасындағы өнімдер мен қызмет көрсету түрлерінің алмасуы. Мысалы, Жапония дүние жүзінде [[автомобиль]], [[электроника]] жасауға маманданған. Өнеркәсібі дамыған елдер халықаралық еңбек бөлінісіне қарқынды қатысады. Ал өнеркәсібі нашар дамыған елдер ([[Азия]], [[Африка]], [[Латын Америкасы]] елдері) [[шикізат]] пен жабдықтауға маманданады. [[File:Toyota Headquarter Toyota City.jpg|thumb|200px|Еңбек бөлінісі бойынша Жапония дүние жүзінде автомобиль, электроника жасауға маманданған. Toyota Motor Corporation бас пәтері]] ; Дүниежүзілік шаруашылықтың құрылымы. Өзара байланысқан ұлттық шаруашылықты дүниежүзілік шаруашылық деп атайды. Оған халықаралық [[еңбек бөлінісі]] экономикалық және саяси қатынастар жатады. Дүниежүзілік шаруашылықтың құрылымын көптеген ұлттық шаруашылықтар мен мемлекетаралық шаруашылық бірлестіктері құрайды<ref name="ReferenceB">Экономическая география // Новый энциклопедический словарь. — М.: Большая Российская энциклопедия, 2001. — С. 1389. — 1456 с. — 250 000 экз. — ISBN 5-85270-194-7</ref>.. ; Өндіргіш күштердің орналасуы Өндіргіш күштердің орналасуына әсер ететін факторлар: # Ресурстық факторлар - минералдық шикізат көздерінің орналасуы. Мысалы, [[Орал]], [[Кузбасс]]- Ресейде индустрияланудың алғашқы базасы болды. # Ғылым мен білім орталықтарына қарай орналасуы. Мысалы, [[Жапония]]да арнаулы [[технополис]]тер - ғылым қалалары құрылған. # Жұмыс күші - [[еңбек ресурстары]], жаңа техниканы басқаратын білікті мамандар, арзан жұмыс күшін пайдалану. ; Электр энергетикасы [[Сурет:Wasserkraftwerk-Bratsk.jpg|thumb|right|Су электр станциясы]] Электр энергиясын өндіру. [[Су электр станциясы]] (СЭС), [[Жылу электр орталығы|жылу электр станциясы]] (ЖЭС), [[атом электр стансасы]](АЭС). * Дүниежүзілік электр энергиясын өндіру 62%-ын ЖЭС құрайды. ЖЭС-да электр энергиясын өндіру көмегімен жетекші орын алатын елдер: АҚШ, Қытай, Ресей, Жапония, Германия. * СЭС энергия өндірудің 20% құрайды. АҚШ, [[Канада]], [[Бразилия]], [[Ресей]], Қытай. * АЭС электр энергия өндірудің 17% қамтамасыз етеді. АҚШ, [[Франция]], Жапония, Германия, Ресей, Канада. * [[Баламалы энергетика|Дәстүрлі емес энергия көзін]] 1% өндіруді (күн, жел энергиясы т.б.) құрайды. ; Металлургия [[File:VysokePece1.jpg|thumb|alt=A.|Металлургия]] 1. ''Қара металлургия:'' * Болат өндірісі жылына 800 м.т. [[Жапония]], АҚШ, [[Ресей]], [[Украина]], КХР, [[Германия]]. * Темір - [[Бразилия]], [[Үндістан]], [[Либерия]], [[Аустралия]], ОАР. 2. ''Түсті металлургия'' жылына 40 млн.т. * Алюминий (17 млн.т.). -АҚШ, Жапония, Ресей, [[Канада]]. * Боксит - Аустралия, [[Гвинея]], [[Ямайка]], Ресей. * Мыс - [[Чили]], АҚШ, [[Замбия]], [[Қазақстан]]. ; Машина жасау Құрылымы жағынан [[машина жасау]] - дүние жүзілік өнеркәсіптің ең күрделі, көп тармақты ежелгі салалардың бірі: машина жасау экспорты АҚШ, Германия, 1/2. Жапонияда 2/3 құрап отыр. [[Экспорт]]қа Азияның Корея, Жапония, Гавай жаңа индустриялды елдерінде шығарылатын бүкіл тұрмыстық электроника жіберіледі. 250 автомобиль компаниялары автомобиль шығарады, бірақ әлемдік өндірістегі 95%-ы әуелгі 20 фирманың үлесіне тиеді. 57,5% [[General Motors|“Дженерал Моторс”]] (АҚШ), 16,2 [[Ford|“Форд”]] (АҚШ), 12,9% [[Toyota|“Тойота”]](Жапония), 9,4% “Фольксваген” (Германия), 7,9% “Даймлер-Крайслер” (Германия/АҚШ), 7,4% “Фиат” (Италия), 5,2% [[Nissan|“Ниссан”]] (Жапония) т.б. Яғни, алдыңғы қатарлы 10 автомобиль компаниялары (5 елдегі) дүние жүзілік автомобиль өндірісінің 80%-ын құрап отыр. [[Кеме]] жасау өндірісіндегі жетекші орында Жапония, Корея Республикасы, Еуропа елдері, Қытай. Авиа [[зымыран]] - космосты өндірістегі басты жетекшілері - Ресей, АҚШ, Еуропалық Одақ. Электротехникалық өндірістің ішінен электронды индустрия бөлініп жеке сала болып отыр. (АҚШ, Жапония, Батыс Еуропа, Оңтүстік Азия елдері). ; Химия өнеркәсібі # [[Дамушы елдер]] органикалық синтез - [[Жоғары молекулалы қосылыстар|полимер]] материалы өнімін өндіреді. # [[Дамыған елдер]] ([[АҚШ]] , [[Батыс Еуропа]] , [[Жапония]] ) ғылымды көп қажет ететін, күрделі өнімдерді өндіреді. Әлемнің химия өнеркәсібінің ірі аудандары мен орталықтарының барлығына тән: бұлардың арасында АҚШ-тағы [[Техас]] пен Питтсбургті, [[Ресей]]де Еділ бойы, [[Украина]]да Донбасты, [[Германия]]да Рур мен Лейпциг- Галлені, [[Румыния]]да Карпат өңірін және т.б. атауға болады. [[File:FEMA - 37677 - Aerial of a Louisiana oil refinary repaired since Katrina.jpg|thumb|300px|[[Луизиана]]дағы мұнай айыру зауыты]] {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=2 | '''1990 ж. ортасындагы химиялық талшық өндіру көлемі бойынша дүние жүзінің бірінші он елі''' |--- class='shadow' | Елдер || Өндіру, мың. т |- | {{Байрақ|АҚШ}} || 3550 |- | {{Байрақ|Қытай}} || 2700 |- | {{Байрақ|Тайвань}} || 2450 |- | {{Байрақ|Оңтүстік Корея}} || 1700 |- | {{Байрақ|Жапония}} || 1650 |- | {{Байрақ|Германия}} || 1100 |- | {{Байрақ|Үндістан}} || 1000 |- | {{Байрақ|Индонезия}} || 825 |- | {{Байрақ|Италия}} || 580 |- | {{Байрақ|Тайланд}} || 530 |} ==== Өсімдік шаруашылығы ==== [[Сурет:Ambositra 04.jpg|200px|right|thumb|Мадагаскардағы күріш алқабы]] Дүние жүзінде өңделетін жер көлемінің 1/2-ін дәнді дақылдар алып жатыр. [[Бидай (астық)|Бидай]] өндіруші елдер - АҚШ, Канада, Австралия, Қытай, Франция, Ресей, Қазақстан. [[Күріш]]тің Отаны - Қытай, Азияның 9/10 түсімінің дүниежүзілік үлесін күріш алады. Басты сорттары Индонезия, Жапония, Қытай, Филиппинде өңделеді. [[Жүгері]]нің отаны - Мексика. Негізгі өндірушілері - АҚШ, Қытай, Бразилия. Майлы дақылдар - [[соя]] жинаудан АҚШ, жер жаңғағы - Үндістан, зәйтүннен - Италия алады. Түйнекті көкөніс дақылы - [[картоп]]. Отаны - Оңтүстік Америка, Қытай, Ресей, АҚШ, Польша. [[Қантты өсімдіктер|Қантты дақылдар]] өндірушілер - Ресей, Украина, Шетелдік Еуропа, Солтүстік Америка елдері. [[Мақта]] өсіру үлесін Азия елдері, Америка, Африка елдері алады. [[Зығыр]] өсіру - Ресей, Беларуссия. [[Талшықты өсімдіктер|Джут]] өндіру - Бангладеш. [[Шай]]- Қытай, Үндістан, Шри-Ланка. [[Кофе]], [[какао]] - Африка, Латын Америкасы, әсіресе Бразилия, Колумбия. [[Табиғи каучук]] - 85% Оңтүстік-Шығыс Азия елдерінде, әсіресе Малайзия, Индонезия, Тайланд. ==== Мал шаруашылығы ==== Б.з.д. 6—5-мыңжылдықта Месопотамия жерінде мал шаруашылығы болғандығы бүгінде дәлелденген.<ref name=kaz10>[[Қазақстан тарихы]]: Ә. Төлеубаев, Ж. Қасымбаев, М. Қойгелдиев, т.б. — [[Алматы]]: "Мектеп" баспасы, [[2006]]. — 232 бет. ISBN 9965-33-633-4</ref> [[Мал шаруашылығы]]нан алынатын өнімнің негізгі бөлігін қоңыржай белдеудің елдері береді. Мал басының саны 4,5 млрд. * [[мүйізді ірі қара мал шаруашылығы|Ірі қара мал]]<ref>Ә.Байжұманұлы, К.Бекболатұлы . Мал шаруашылығы сөздігі. Алматы-2011. ISBN 978-601-7254-21-6</ref> (1,4 млрд бас) - интенсивті сүтті, етті мал шаруашылығы. [[АҚШ]], [[Канада]], [[Аргентина]], [[Аустралия]] аудандарында көп шоғырланған. * [[Шошқа шаруашылығы]] - саны 1 млрд астам ет өнімінің 2/5 бөлігін кұрайды. ([[Қытай]], [[Азия]] елдерінде). * [[Қой шаруашылығы]] - саны 1 млрд ба: (Австралия, Қытай). Ет өнімін көп өндіретін басты елдер - Қытай АҚШ, [[Бразилия]], [[Франция]], [[Германия]], [[Ресей]]. ==== Көлік географиясы ==== Дүние жүзілік көлік жүйесі - қатынас жолдар, көлік кәсіпорындарымен [[көлік]] құралдары. Дүниежүзілік көлікте 100 млн-нан аса адам жұмыс істейді. Көлік желісінің ұзындығы 35 млн км. Жыл сайын 100 млрд т. жүк, 1 трлн. адам тасымалданады. * Құрлық көлігі # Автомобиль көлігі. [[Автомобиль жолы|Автомобиль жолдары]]ның ұзындығы 24 млн км. АҚШ, Үндістан, Жапония, Қытай оның жартысын құрап отыр. # Темір жол - жүк және жолаушы тасымалының 1/10 келеді. Жалпы [[темір жол]]дың ұзындығы - 1,3 млн.км. Темір жол 140 елде бар. ([[АҚШ]], [[Ресей]], [[Канада]], [[Үндістан]], [[Қытай]], [[Аустралия]], [[Аргентина]]). # Құбыр тасымалы. Дүние жүзілік [[құбыр]]дың ұзындығы 2 млн км. Кейде ұзындығы 4-5 мың км-ге жететін құбырлар ТМД елдерінде, Канада, АҚШ, Таяу Шығыс елдерінде. * Су көлігі # Теңіз көлігі - бүкіл халықаралық сауданың 4/5-ін құрайды. Теңіз порттарының жалпы саны 2,5- мың, ең ірі порт - Роттердам. Кеме қатынасы мен жүк тасымалдауда 1-ші орында [[Атлант мұхиты]], 2-ші орынды [[Тынық мұхит]], 3-ші орынды [[Үнді мұхиты]] алады. # Ішкі су көлігі - көліктің ежелгі түрі. Ішкі су жолдарының жүк айналымы жөнінен дүние жүзінен ерекшеленетіндер: АҚШ, [[Ресей]], [[Канада]], [[Германия]], [[Қытай]]. Ішкі су жолдарының 1/10-і жасанды жолдар ([[шлюз]]ді [[өзендер мен құбырлар) кұрып отыр. Ірілері - АҚШ, Қытай, Ресей, Шетелдік Еуропа. Дүние жүзілік көлдегі [[Кеме қатынайтын су жолдары|кеме қатынасындағы]] басты аудандар - АҚШ пен Канададағы ірі көлдер болып отыр. Онда континенттің ішіне қарай 4 мың км-ге кіруге мүмкіндік береді<ref>{{cite web | url = http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_colier/6709/ВОДНЫЙ | title = Водный транспорт|work=Энциклопедия Кольера}}</ref>. * Әуе көлігі. 2000 жылы дүние жүзінде 1800 млн-ға жуық жолаушы тасымалданған. [[Авиация|Әуе жолы]]ның желісі 10 млн км. Әуе көлігімен жүк тасымалдауда: бірінші орында [[Солтүстік Америка]], екінші орында [[Еуропа]], одан кейін [[Ұлыбритания]], [[Жапония]], [[Ресей]], [[Франция]] келеді. Дүниежүзіндегі жолаушылардың жартысына жуығы АҚШ-та тасымалданады. Дүниежүзіндегі ірі әуежайлар: АҚШ, Ұлыбритания, Жапонияда. ==== Халықаралық экономикалық қатынастар ==== 1) ХЭҚ-ға тәуелді елдер - экономикасы ашық елдер. Мұндай ашықтық дәреже бойынша елдің жалпы ішкі өнімін жасаудағы - экспорттық квота анықталынады. 2) Ашық экономиканың жарқын көрінісі - [[Ерекше экономикалық аймақ|еркін экономикалық аймақ]] кұру (ЕЭА). ЕЭА - бұл экономикалық-географиялық жағдайы қолайлы аудан немесе қала. ЕЭА шетелдік капитал және жаңа технологияны тарту, валюталық кірісті көбейтіп, ішкі рыноктағы бәсекелестік қабілеті жоғары таулар және қызмет көрсетуге бағытталған. [[Сурет:ДСҰ кіретін елдер 2008.png|thumb|300px|right|Дүниежүзілік сауда ұйымына кіретін елдер.]] ===== Халықаралық сауда ===== Дүниежүзілік сауда: тауар саудасы, қызмет көрсету саудасы. Даяр өнімдер ішіндегі сауда бірінші орында [[электроника]], [[электротехника]], [[автомобиль]]дер, ал шикізат өнімдерінен - [[мұнай]] және мұнай өнімдері алып отыр. Дүниежүзілік сауда географиясында: * 1 орында Батыстың экономикалық [[дамыған елдер]]і. * 2 орында - Оңтүстік алабы, Ұлттық интеграциялық елдер, * 3 орында - өтпелі экономикалық елдер, соның ішінде [[Қытай]], [[Ресей]] кіреді<ref name="ReferenceB"/>. == Картография - негізгі географиялық зерттеу әдісі == [[File:TabulaRogeriana.jpg|thumb|alt=A.|аль-Идриси картасы]] [[Сурет:Part of Tabula Peutingeriana.jpg|thumb|alt=A.|Ежелгі римдіктердің картасы]] [[Картография]] — [[географиялық карталар]], оларды жасау және пайдалану туралы ғылым. Картография [[табиғат]] пен [[қоғам]] құбылыстарының үйлесуі мен өзара байланысуын, олардың кеңістікте орналасуын және уақыт бойынша өзгеруін, т.б. картогафиялық кескіндеудің (бейнелеудің) көмегімен зерттейтін [[ғылым]]. Картографиялық ұғымдарға аспан денелері мен [[жұлдызды аспан]]ның карталары, [[глобус]]тар мен [[жер бедері]] карталары, картографиялық белгілермен белгіленген кеңістік модельдері (үлгілері) жатады<ref>Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Ғылымтану. Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын Павлодар: ҒӨФ «ЭКО», 2006 жыл. - 430 б. ISBN 9965-808-78-3.</ref>. Картографияның негізгі әдістемесі – картатану<ref>Harley, J. B. (1989). "Deconstructing the Map". Cartographica, Vol. 26, No. 2. Pp 4.</ref>. * ''Математикалық картография'' картаның математикалық негіздерін зерттейді. Ол [[картографиялық проекция]]лар теоремасын әзірлейді, [[картографиялық тор]] құрудың әдістерін жасайды, олардағы бұрмалануды талдайды. * ''Картаны безендендіру'' және ''картографиялық синоптика'' картаның тілін, картографиялық белгілер жүйесін құру әдісі мен теориясын, картаны көркемдеу, түрлі-түсті безендірумен айналысады. Картографиялық синоптика шеңберінде белгілер жүйесін құру және оларды пайдалану тәртібін зерттейді <ref>Robinson, A.H. (1953). Elements of Cartography. New York: John Wiley & Sons. ISBN 0-471-72805-5.</ref>. * ''Картаны басып шығару'' – [[Географиялық карта|картаны]], [[атлас]]ты, т.б. картографиялық өнімдерді технологиялық әзірлеу, көбейту картаны полиграфиялық безендіруден тұратын технологиялық пән. * ''Картографиялық өндірісті ұ й ы м д а с т ы р у ж ә н е экономикасы'' — салалық экономикалық пән. Ол [[карта жасау]] өндірісін жоспарлау және ұйымдастыру мәселелерімен айналысады. * ''Картаны пайдалану'' - картографиялық өнімдерді пайдаланудың теориясы мен әдісін әзірлейді. * ''Картография тарихы'' картографиялы өндірістің дамуын, көне картографиялық өнімдердің тарихын зерттейді. * ''Картографиялық топонимика'' — географиялық атаулардың мағыналық мәнін зерттейтін пән. Картографиялық ғылымның келешекте дамуын қарастырғанда оны зерттеудің негізгі екі мақсатын ескеру керек: # жаңа картография өнімдерін жасау және оны келешекте жетілдіру; # оларды білім көзі тұрғысынан толық пайдаланудың және осыған байланысты картографиялық зерттеу әдістерін пайдалану. Одан басқа, [[ғарыш]]тық техниканың дамуы картографияның жаңа келешегі [[Күн жүйесі]]нің басқа [[ғаламшар]]ларды картографиялау мүмкіндігі ашылды. Қазірдің өзінде [[Ай]]дың және [[Күн]] жүйесінің басқа ғаламшарлардың әр түрлі масштабтағы карталары (селенографиялық) жасалды. [[Жер]] туралы ғылымдардың негізі бола отырып, картография өзі де күннен күнге жетілуде: картаның жаңа типтері жасалды, оларды тиімді пайдаланудың жолдары табылды == Географиялық карталар == [[Сурет:Continentes.png|thumb|150px|Құрылық картасы]] [[Сурет:Jerseyt geological map.png|thumb|right|150px|Геологиялық карта]] [[File:Maps-for-free Sierra Nevada.png|thumb|right|150px|Рельеф картасы]] [[Сурет:Climate map.gif|thumb|150px| alt=A.| ''Климат картасы'']] [[File:Ocean gravity map.gif|thumb|150px|right| Су түбі ерекшеліктерінің картасы]] [[File:NOAA chart 25664 1976.png|thumb|150px|right| Теңіз картасы]] [[File:Floristic regions in Europe (english).png|thumb|150px|Ботаникалық карта. Еуропадағы флораның таралу аймағы]] [[File:Wallace03.jpg|thumb|150px|Зоогеографиялық карта. Жануарлардың таралуы]] [[File:HAV prevalence 2005.png|150px|нобай|оңға|Медициналық карта. Әлем бойынша гепатиттің таралуы 2005.]] [[file:Life Expectancy 2008 Estimates CIA World Factbook.png||thumb|150px|Халықтар картасы]] [[File:RERParisVision2025.png||thumb|150px| Көлік картасы]] [[File:British Empire 1897.jpg|thumb|150px| Тарихи картасы]] Карта – белгілі бір [[топография]]лық проекциялар көмегімен [[Жер]] бетінің үлкен өлшем бірліктерінде анықталатын аудандардың нақты жазықтықта кішірейтілен [[кескін]]і.<ref>http://znanija.com/task/10978558</ref> Географиялық обьектілер онда шартты белгілер арқылы көрсетіледі. Бұлайша бейнелегенде, әуелі картаның қандай мақсатқа арналатыны ескеріледі, [[табиғат]] және [[қоғам]]дық құбылыстардың орны, олардың бір-бірімен ұштасуы, байланыстары осы тұрғыдан іріктеліп алынады. Географиялық картаны жер бетінің чертежі ғана деп есептеу жеткіліксіз, өйткені ол алуан түрлі табиғат және әлеуметтік-экономикалық құбылыстарды да бейнелейді. Географиялық карталарды жасаудың ерекше математикалық заңы болады.<ref name="ReferenceA"/>. === Географиялық картаның ерекшеліктері === # Географиялық карта [[картографиялық проекция]]лардың көмегімен [[карта жасау]] жер бетіндегі объектілердің орны, пландағы [[мөлшер]]і және [[пішін]]і туралы дәл деректер алуға мүмкіндік береді. # Картографиялық белгілерді картаның ерекше тілі ретінде пайдалану: # Географиялық картада көрсетілетін құбылыстарды іріктеудің және қорытындылаудың, яғни картографиялық генерализацлялаудың зор маңызы бар. Географиялық карта адамның тіршілік әрекетінің барлық саласынпа пайдаланылады. Ол — жол көрсеткіш, [[өнеркәсіп]], [[энергетика]],транспорт құрылыстарын барлау-іздеу, жобалау және инженерлік жобаны нақты іске асырудың негізі. Ауыл шаруашылығын жерге орналастыру, [[мелиорация]] және барлық жер қорын есепке алып, оны тиімді пайдалану ісіне керек. Халыққа білім беруде, дүние туралы білімді таратуда, жалпы мәдениетті көрсетуде өте маңызды көрнекі құрал. Территорияның картографиялық жағынан зерттелуі әскери іс үшін де маңызды. Халық шаруашылығының- көптеген міндеттерін шешу — географиялық жағдайларды дұрыс бағалау, [[табиғи ресурстар]]ды тиімді пайдалану, қалпына келтіру және табиғатты өзгертудің жоспарларын жасау, өндіргіш күштерді дұрыс орналастыру, [[экономикалық аудан]]дарды комплексті дамыту т. б.— Географиялық картаның өте сапалы болуын керек етеді. Географиялық карта ғылыми-зерттеу құралы болып табылады. Мысалы, [[геологиялық карта]] белгілі бір жердің геологиялық құрылысын көрсетумен қатар, [[қазба]]лардың таралу заңдылығын анықтауға мүмкіндік береді. Ол— құбылыстардың кеңістіктегі өзара байланысы мен дамуын зерттеуде және болжауда да аса қажетті құрал. === Географиялық карта элементтері === Картаның тақырыбы мен мақсатына қарай картографиялық кескіндеу бірқатар географиялық элементтерден тұрады. Мысалы, бір жердің толық картасының (топографиялық картасының) мазмұнына: [[жер бедері]], суы, өсімдігі, топырағы, елді мекендері, жол қатынасы, байланыс құралдары, мемлекет және әкімшілік шекаралары, орталықтары және кейбір өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы, мәдени объектілері кіреді. Географиялық картаның жиегі мен бос жерінде қосымша [[график]]тер мен жазулар: картада қолданылған картографиялық белгілер және олардың түсіндірмелері; карта бойынша қашықтықты, [[бұрыш]]тарды, объектілердің ауданын, жеке нүктелердің координаталарын, еңістікті т. б. өлшеуге қажет графиктер; картаның жасалған кезін, пайдаланған материалдарын т. б. көрсететін деректер; кейде көрсетілген объектілерді түсіндіріп, толықтыратын диаграммалар, таблицалар мен мәліметтер де болады<ref>Imhof, E., “Die Anordnung der Namen in der Karte,” Annuaire International de Cartographie II, Orell-Füssli Verlag, Zürich, 93-129, 1962.</ref>. === Географиялық карталардың жіктелуі === * Бейнеленуіне байланысты ** Жердегі болып жатқан табиғи және қоғамдық құбылыстарды бейнелейтін [[географиялық карталар]] ** [[аспан]], оның бөліктері мен [[планета]]ларды бейнелейтін астрономиялық карталар деп ажыратылады. * [[Масштаб]]ына сәйкес ** ірі масштабты 1:1000 – 1:100 000 аралығында ** орта масштабыты 1:200 000 – 1:1 000 000 аралығында ** ұсақ масштабты 1:1 000 000 деп бөлінеді. * Территориясы бойынша ** дүниежүзі картасы, ** [[құрлық]]тар, [[мұхит]]тар, [[материк]]тердің бөліктері мен жеке мемлекеттер, әкімшілік [[облыс]]тар, [[аудан]]дар, [[қала]]лар картасы.. * Мақсатына қарай ** ғылыми-анықтамалық – ғылыми зерттеу жұмыстарын жүргізуге және толық ақпарат алуға арналған. ** оқулықтар – география, [[тарих]], [[геология]] және т.б. зерттеуде қолданылады, мектептер мен жоғарғы оқу орындарына арналған. ** техникалық – қандай да бір техникалық есептеулерді жүргізуге арналған, объектілер мен шарттар кескіндейді. ** туристік, навигациялық, әскери және т.б. * Мазмұны бойынша ** Жалпыгеографиялық (географиялық құбылыстарды бейнелейді, [[жер беті]]н және оның бөліктерін, [[гидрография]], [[елді мекен]]дер, шаруашылық объектілер, коммуникация, шекаралар, жер бедерін, [[топырақ]], [[өсімдік]]тер мен [[жануарлар]] әлемін т.б. көрсетеді. Ірі масштабты жалпы географиялық карталарды – ''топографиялық карталар'', орта масштабты жалпы географиялық карталарды – ''жалпы топографиялық карталар'', ал ұсақ масштабты жалпы географиялық карталарды – ''жалпы карталар'' деп атайды). ** Тақырыптық (белгілі бір нақты тақырыпты ашады. Мысалы, ауыл шаруашылығы өсімдіктерінің таралуы, [[табиғат зоналары]] мен [[жауын-шашын]], т.б.)<ref>https://www.google.kz/webhp?sourceid=chrome-instant&rlz</ref>. *** табиғи құбылыстар карталарының жіктелуі **** [[Геологиялық карталар]] (тектоникалық және неотектоникалық, литолого-стратиграфиялық, гидрогеологиялық, пайдалы қазбалар картасы, сейсмикалық және вулканизм, * геологиялық ортаны қорғау картасы) **** [[Геофизикалық карталар]] (гравитациялық өріс, магниттік өріс, сейсмометрлік, электрлік өріс, жылу энергиясы, физикалық өлшемдер картасы) **** Метеорологиялық және [[климаттық карталар]] (климат қалыптастырушы факторлар, термикалық режим, ылғалдану, [[қысым]], жел режимі, атмосфералық құбылыстар, аудандардың климаты, ауа-райы және атмосфералық әрекеттер карталары). **** Жалпы физико-географиялық карталар''' (ландшафтық, қоршаған ортаның бұзылуы, табиғатты қорғау, физико-географиялық аудандастыру карталары) **** [[Гидрологиялық карталар]] (гидрографиялық, су режимі, қар жамылғысы, мұздану режимі және гидрологиялық құбылыстар, судың физико-химиялық сипаттамасы, судың ластануы, гидрологиялық аудандастыру карталары) **** Жер беті және мұхит түбі рельефі (гипсометриялық және батиметриялық, морфометриялық және морфографиялық, геоморфологиялық (жалпы және жеке құбылыстардың) аудандастыру карталары) **** Мұхиттық карталар (гидрографиялық, физикалық қасиеттері (гидрофизикалық), су массасының динамикасы, гидрохимиялық, теңіздер мен мұхиттардың флорасы және фаунасы, мұхит суының ластануы, мұхиттық аудандастыру карталары) **** Ботаникалық карталар (қазіргі [[өсімдік]]тер жамылғысы, қалпына келтірілген өсімдіктер жамылғысы, өсімдіктердің жеке түрлері, фенологиялық, өсімдік жамылғысының бұзылуы, геоботаникалық аудандастыру карталары) **** [[Зоогеографиялық карталар]] ([[жануарлар]]дың жеке түрлері, жануарлар кешені, зоогеографиялық аудандастыру карталары) **** Топырақ картасы ([[топырақ]]тың генетикалық түрлері, топырақтың физико-механикалық қасиеттері, геохимиялық, климаттық, мелиоративті, топырақтың ластануы, топырақтардың аудандастырылуы карталары) **** Медико-географиялық карталар ([[нозоареал]]дар (ареалдардың ауыруы), аурулар мен эпидемиялардың таралуы, медико-географиялық аудандастыру, аумақтарды емдеу карталары) *** қоғамдық құбылыстар қарталарының жіктелуі **** Халықтар картасы (халықтың орналасуы және қоныстануы, ұлттық құрамы мен этнографиясы, жастық құрамы, дін және сенімдер, халықтардың миграциясы, еңбек ресурстары, қоғамдық құрылыс карталары) **** Шаруашылық карталары ([[өнеркәсіп]]тік, [[ауыл шаруашылығы]], [[Аграрлық-өнеркәсіптік кешен|агроөнеркәсіптік кешен]], [[орман шаруашылығы]], [[балық шаруашылығы]], [[энергетика]], көлік және байланыс, сауда және қаржы, экономико-географиялық аудандастыру карталары) **** Саяси және саяси-әкімшілік картасы (геосаяси, әкімшілік құрылыс, саяси ұйымдар, партиялар, қозғалыстар, электораттық карталары) **** Ғылым мен білім картасы ([[білім]], [[ғылым]], [[мәдениет]], мәдени ескерткіштер карталары) **** Халыққа қызмет ету және денсаулық сақтау картасы (қызмет көрсетудің жеке түрлері, денсаулық сақтау, дене шынықтыру және [[спорт]], демалыс және [[туризм]], карталары) **** Тарихи карта (қоғамдық-саяси формациясы, [[археология]]лық, тарихи-экономикалық, тарихи-саяси, әскери-тарихи, тарихи-мәдени карталары)<ref>http://o-planete.ru/plan-i-karta/kakie-bvayut-vid-geografitcheskih-kart.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150402130947/http://o-planete.ru/plan-i-karta/kakie-bvayut-vid-geografitcheskih-kart.html |date=2015-04-02 }}</ref> == Ұлы географтар == * [[Эратосфен]] б.з.б. 276 – 194 жж) - грек ғалымы, математикамен қатар астрономия, география, тарихты да жақсы білген<ref>Chambers, James T. "Eratosthenes of Cyrene" Dictionary Of World Biography: The Ancient World, қаңтар 1998.</ref>. * [[Страбон]] (б.з.б. 64/63 – б.з. 23/24) – ежелгі грек географы, тарихшы<ref>Страбон. [http://ancientrome.ru/antlitr/strabo/index.htm География].&nbsp;— {{М.}}: «Наука», 1964.</ref>. * [[Клавдий Птолемей]] (100 - 178 жыл шамасы) - грек математигі және астрономы<ref>Математика әлемі: математикалық пәндік энциклопедия. Нұрқанат Көбенқұлұлы</ref>. * [[Әл-Идриси]] (1100, Марокко, Сеута — 1161 немесе 1165, сонда) — араб географы, саяхатшы. Мароккодағы Идриси әулетінің атақты әмірлер ұрпағынан шыққан<ref>[http://www.britannica.com/eb/article-9042038 Idrisi, ash-Sharif al-. (2008). In Encyclopædia Britannica. Retrieved сәуір 6, 2008, from Encyclopædia Britannica Online]</ref>. * [[Герард Меркатор]] (1512–1594) — 16 ғ-да катографияның дамуына үлес қосқан фламандық картограф<ref>Алейнер А. З., Ларионова А. Н., Чуркин В. Г. Герард Меркатор. (Фламандский картограф. 1512—1594).&nbsp;— М.: Географгиз, 1962.&nbsp;— 80 с. ([[Замечательные географы и путешественники]])</ref>. * [[Александр Гумбольд]] (1769–1859) - неміс ғалымы, Берлин FA-ның мүшесі (1800), Петербург ғылым академиясының құрметті мүшесі. 1829 ж. Қазақ даласын аралады. * [[Карл Риттер]] (1779–1859) - неміс географы, география ғылымының негізін салушылардың бірі. * [[Уильям Моррис Дейвис]] (1850–1934) - америкалық геологы және географы. Кембридждегі (АҚШ) Гарвард университетінің профессоры (1890). Америка геологиялық қоғамының президенті (1911). . * [[Поль Видаль де ла Блаш]] (1845–1918) - Француз географиялық мектебінің негізін салушы, оның ішінде адам географиясына ерекше мән берді. Физикалық география және халықтар географиясы бойынша зерттеу нысандарының авторы. * [[Хэлфорд Джон Маккиндер]] (1861–1947) - британдық географ және тарихшы, халықаралық катынастардың теоретигі, жалпы палатаның депутаты.<ref>Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Әлеуметтану және саясаттану бойынша / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын - Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ. 2006. - 569 б. ISBN 9965-808-89-9</ref> * [[Карл Отвин Зауэр]] (1889–1975) - америка географы, мәдениет географиясының негізін салушы. * [[Вальтер Кристаллер]] (1893–1969) -неміс географы, Оңтүстік Германияның экономикасы мен географиясын зерттеді. Кристаллер идеялары Ұлыбритания және АҚШ-тың экономикалық географиясының дамуына үлкен ықпал етті.<ref>{{lang-de|Walter Christaller}}</ref> * [[И-Фу Туан]] (1930-) - қытай және америкалық географ. Мәдени география, урбанистика және мәдени ландшафт жөнінде көптеген монографияларының авторы. * [[Дэвид Харви]] (1935-) - ағылшын-американ географы. Гиллингхэмде ([[Кент]], [[Англия]]) туған. Жұмысын тарихи-географ болып бастап, кейін гееографияның математикалық моделдерімен айналысты. «Географияға түсініктеме» кітабының авторы.[http://www.timeshighereducation.co.uk/story.asp?storycode=405925&encCode=184949851BC54459875JTBS737226611]. * [[Майкл Фрэнк Гудчайлд]] (1944-) - белгілі британ-америкаkық географ. 19 жыл Батыс Онтарио университетінде жұмыс істеді, қазіргі кезде Калифорния, Санта-Барбара университеттерінде география профессоры. Физикадан бакалавр және философия мен географиядан 4 мәрте құрметті доктор дәрежесінің иегері.<ref>http://lomonosov-fund.ru/</ref> * [[Дорин Мэсси]] (1944-) - британдық географ және қазіргі заманының әлеуметтану ғылымының зерттеушісі, [[Ашық университеті]]нің профессоры.<ref name="ou">{{cite web|last=Open University|title=Prof Doreen Massey – Profile|url=http://www.open.ac.uk/socialsciences/staff/people-profile.php?name=Doreen_Massey|accessdate=16 маусым 2008}}</ref> * [[Эллен Черчилль Семпл]] (1863–1932) - америкалық географ. Э.Ч.Семпл Вассара колледжінде және Лейпциг университетінде оқыды. Кларк және Чикаго университеттерінде дәріс берді. <gallery>Eratosthene.01.png|[[Эратосфен]] Strabo.jpg|[[Страбон]] PSM_V78_D326_Ptolemy.png| [[Клавдий Птолемей]] Mercator.jpg|[[Герард Меркатор]] Stieler,_Joseph_Karl_-_Alexander_von_Humboldt_-_1843.jpg|[[Александр Гумбольд]] Carl_Ritter2.jpg|[[Карл Риттер]]</gallery> <gallery>William_Morris_Davis.jpg|[[Уильям Моррис Дейвис]] Paul_Vidal_Blache.jpg| [[Поль Видаль де ла Блаш]] Halford_Mackinder_(1).jpg| [[Хэлфорд Джон Маккиндер]] Carl_O._Sauer.jpg|[[Карл Отвин Зауэр]] Yi-Fu_Tuan-Festival_international_de_g%C3%A9ographie_2012_(1).jpg|[[И-Фу Туан]] David_Harvey.jpg| [[Дэвид Харви]]</gallery> === Ұлы географиялық ашуларын жасаған саяхаткерлер (ғалым емес) === # [[Руаль Амундсен]] (1872-1928) – норвег саяхатшы. Оңтүстік полюске алғашқы рет қадам аттаған адам<ref name="PBSorg">{{cite web | title = Roald Amundsen | publisher = PBS.org | url = http://www.pbs.org/wgbh/amex/ice/peopleevents/pandeAMEX87.html | accessdate = 11 March 2010 }} </ref>. # [[Жак Картье]] (1491— 1557) — Франция саяхатшысы. Джон Кабот және Самюэль де Шампленмен бірдей Канаданың алғаш ашушысы болып есептеледі. # [[Христофор Колумб]] (1451 — 1506) — әйгілі жиһанкез және саудагер. Америкаларды ашқан бірінші еурoпалық деп есептелген. # [[Джеймс Кук]] (1728 — 1779) — ХҮІІІ ғасырдағы атақты ағылшын әскери теңізшісі, зерттеуші, картограф. Әлемдік мұхитты зерттеу бойынша үш экспедиция басқарған. Ол оңтүстік материк (Австралия) жағалауын, Үнді мұхитын зерттеп, көптеген аралдар ашты. # [[Эрнан Кортес]] (1485—1547) - Мексиканы жаулап алған және Ацтектердің мемлекеттігін жойған испан конкистадоры. # [[Васко да Гама]] (1469—1524) — португал жиһанкезі, Үндістанға теңіз арқылы саяхат жасаған тұңғыш еуропалық ретінде тарихта қалды # [[Ибн Баттута]] (1304 — 1377) – араб саяхатшысы. Оның Қырым мен Алтын Орда иеліктерінде болып, жазған мақалалары, Өзбек ханның сарайы туралы хабарламалары түрік халықтарының тарихы үшін өте құнды деректер. # [[Фернан Магеллан]] (1480 —1521) — Португалияның теңіз саяхатшысы. Магеллан алғаш рет Жердің шар тәрізді екендігін, Дүниежүзілік мұхиттың біртұтастығын дәлелдеді # [[Марко Поло]] (1254 — 1324а) — Италия саяхатшысы. Орта ғасырларда Азия туралы аса бай геогр. және тарихи мағлұматтар қалдырған. # [[Чжэн Хэ]] (1371—1435) — қытай саяхатшысы, теңіз флоты бастығы, дипломат, жеті бірдей ірі масштабты әскери-сауда экспедициясын басқарушысы. <gallery> Nlc_amundsen.jpg|[[Руаль Амундсен]] Jacques Cartier 1851-1852.jpg|[[Жак Картье]] Ridolfo_Ghirlandaio_Columbus.jpg|[[Христофор Колумб]] Captainjamescookportrait.jpg|[[Джеймс Кук]] Cortes-Hernan-LOC.jpg|[[Эрнан Кортес]] </gallery> <gallery>Vasco-da-gama-2.jpg|[[Васко да Гама]] Ferdinand_Magellan.jpg|[[Фернан Магеллан]] Marco_Polo_portrait.jpg|[[Марко Поло]] Zhen_he.jpg|[[Чжэн Хэ]] </gallery> == Географияның Қазақстанда дамуы == [[Қазақстан]] аумағында табиғатты құраушы объектілер 20 ғасырдың басына дейін жеке-жеке зерттеліп келді. Тек [[1920 жыл]]дардан бастап Қазақстанда физикалық география бойынша деректер жүйелі түрде жинала бастады. Осы жылдары ([[1930]]) табиғи құбылыстар мен процестерді зерттеу бойынша жеке салалар ([[климатология]], [[гидрология]], [[гляциология]], [[геоморфология]], [[топырақ географиясы]], [[биогеография]], т.б.) қалыптаса бастады. Кейіннен оларға ландшафттану, топонимика қосылды. Қазіргі кездегі География зерттеудің ғарыштық әдістерін пайдаланбайынша дами алмайды. Географияның ерекше функциясына өзіміздің планета мен оның табиғи-тарихи дамуы; туралы, елдер, қалалар, жерлер және оларды мекендейтін халықтар туралы білімді жинау, қорыту және тарату жатады. География басқа ғылымдармен бірге отаншылдық пен интернационализмнің негізін қалыптастыратын дүниетанымдық және гуманитарлық ғылым болып табылады.<ref>Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: География және геодезия. — Алматы: «Мектеп» баспасы, 2007 жыл. — 264 бет. ISBN 9965-36-367-6</ref><ref>Қазақ Совет энциклопедиясы. Бас редакторы М.Қ.Қаратаев</ref> [[1917 жыл]]ға дейін Қазақстан мен Орта Азияда географиялық зерттеулерді [[Орыс географиялық қоғамы]] жүргізді. Іле өлкесін зерттеуде [[Петр Петрович Семенов-Тян-Шанский|П. П. Семенов-Тян-Шанскийдің]] сіңірген еңбегі өте зор. [[1856]]—[[1958|58]] ж. [[Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов|Шоқан Уәлиханов]] Жоңғария мен Іле өлкесіне бірнеше рет саяхат жасап, осы аймақтардың табиғаты, шаруашылығы мен халқының тұрмысы жайында көптеген деректерді алғаш рет жинады. [[Іле Алатауы]]н, Ішкі Тянь-Шаньды, [[Арал теңізі]]н зерттеуде [[Николай Алексеевич Северцов|Н. А. Северцовтың]] ([[1857]]—[[1967|67]]), Орта Азия мен Қазақстан тауларының пайда болуына вулкан процестерінің тигізген әсерін зерттеуде [[Иван Васильевич Мушкетов|И. В. Мушкетовтың]] ([[1875]]—[[1980|80]]), Арал теңізін зерттеуде Л. С. Бергтің ([[1899]]—[[1900]]), Алтай, [[Жетісу Алатауы|Жоңғар Алатауы]] жәнө [[Тянь-Шань]]ды зерттеуде [[Василий Васильевич Сапожников|В. В. Сапожниковтың]] еңбектері ғылымға қосылған үлкен үлес болды. 20-шы ғасырдың басында Қазақстанның едәуір бөлігінің геоботаникалық және топырақ карталары жасалды, бұл жұмысқа топырақ зерттеуші және ботаник ғалымдар С. С. Неуструев, [[Леонид Иванович Прасолов|Л. И. Прасолов]], [[Андрей Иванович Безсонов|А. И. Безсонов]] т. б. қатысты. Қазақстанда Орыс географиялық қоғамының Түркістан және Батыс Сібір бөлімдері, Семей бөлімшесі болды. [[1920 жыл]]дарда республиканың табиғат жағдайын жан-жақты зерттеуде Орта Азия мемлекеттік университетінің, Геологиялық комитеттің, Орта Азия гидрометеорологиялық инстиутының экспедициялары зор роль атқарды; олардың жұмысына [[Дмитрий Васильевич Наливкин|Д. В. Наливкин]], [[Станислав Викентьевич Калесник|С. В. Калесник]], Н. Г. Кассин, [[Иннокентий Петрович Герасимов|И. П. Герасимов]], [[Қаныш Имантайұлы Сәтбаев|Қ. И. Сәтбаев]] т. б. қатысты. Қазақстанда Географияның дамыған салаларының бірі — [[гляциология]]. Іле Алатауының орталық бөлігінде және Жоңғар Алатауының солтүстік беткейінде ертеден болған мұз басу және Іле Алатауындағы осы заманғы [[мұз басу]] (зерттеген [[Николай Никитич Пальгов|Н. Н. Пальгов]]) зерттелді. Жоңғар Алатауындағы соңғы мұз басудың (голоцендік) ірі масштабты [[геоморфологиялық карта]]сы жасалды. Мұздық түрлерін классификациялау және өзендердің қоректенуі үшін олардың атқаратын ролін зерттеу жөнінде көлемді жұмыстар істелді. [[Мұздық]]тардың гидрогеологиялық және температуралық режимін, мұздықтың құрамындағы заттар балансын және жылу балансын, фирндегі қар жамылғысын, өзендердің қоректенуі үшін мұздықтардың маңызын зерттеуде елеулі табыстарга қол жетті. Қазақстандағы мұздықтардың толық каталогы жасалды. Республиканың, оның жеке аудандарының табиғат жағдайларына сипаттама беру үшін Қазақстанның Гидрометеорологиялық қызмет басқармасының, Геодезия қызметі басқармасының, Қаз. ССР ғылым академиясының топырақ тану, ботаника, зоология институттарының, экспедициялары көп деректер жинады. [[1930 жыл]]дардың өзінде әр түрлі климат белдеулеріндегі ауа райының түрлері туралы алғашқы жалпы ұғымдар тұжырымдалды. Қазақстан мен Орта Азиядағы атмосфераның жалпы циркуляңиясы, климатты қалыптастыратын факторларға талдау жасау, синоптикалық процестер, Тянь-Шань, Жоңғар Алатауы климатының сипаттамалары т.б. туралы еңбектер жазылды. Қазақстан өзендері мен көлдері жөнінде жазылған елеулі ғылыми еңбектердің ішінде П. С. Кузиннің Солтүстік Қазақстан мен Сарыарқаның өзендері туралы еңбектері, Н. С. Калачёв пен Л. Д. Лаврентьеваның «Қазақ КСР өзендерінің су-энергетикалық кадастры» монографиясы, Г. Г. Муравлевтың «Солтүстік Қазақстанның көлдері» кітабы назар аударарлықтай. [[Арал теңізі]], [[Балқаш]], [[Алакөл]] көлдері зерттелді. География секторының [[1960]]—[[1963|63]] жылдардағы экспедицияларының істеген жұмысы нәтижесінде «Алакөл ойысы және оның көлдері» атты құнды еңбек жазылды. Республиканың кейбір аудандарындағы ағын суды зерттеудің нәтижесінде Қазақстан жер беті сулары ресурсының 1:250 000 масштабты картасы жасалды (П. Ф. Лаврентьев). Қазақстан ғалымдарының еңбектерінде [[су шаруашылығы]]ның перспективтік балансын жасау, ағын суды ұзақ мерзімге реттеуді есептеудің тәсілі секілді бірсыпыра гидрологиялық проблемалар баяндалған. [[1954]]—[[1955|55]] ж. В.Д. Кисляков бастаған кешенді экспедициясы Қазақстанның солтүстік бөлігін зерттеп, оның табиғатына сипаттама берді, облыстарды табиғи аудандарға бөлді. [[Бетпақдала]]дағы, Балқаш маңы құмындағы, Арал маңы Қарақұмындағы, [[Қызылқұм]]дағы, [[Мойынқұм]]дағы жайылымдарды жан-жақты сипаттайтын еңбектер шықты. [[Алматы облысы|Алматы]], [[Қарағанды облысы|Қарағанды]], [[Солтүстік Қазақстан облысы|Солтүстік Қазақстан облыстарының]], Маңқыстаудың, Көкшетау қыратының ландшафтына толық сипаттама берілді, физгеографиялық аудандауға, ландшафтыларды классификациялауға, жүйеге келтіруге және оларды картаға түсіруге, ландшафтының жеке түрлерін зерттеуге көп көңіл бөлінді. Геоморфология саласындағы елеулі зерттеулерге М. Ж. Жандаевтың Іле Алатауының, Қызылқұмның геоморфологиясы, А. С. Сәрсековтың Солтүстік Балқаш маңының, Ш. 3. Құламбаевтың Қарқаралы ұсақ шоқылы өңірінің геоморфологиясы жайында жазған еңбектерін қосуға болады. [[1970 жыл]]ы Қазақ КСР Географиялық қоғамы құрылды; оның жұмысы физикалық, экономикалық, медициналық географияның аса маңызды проблемаларын шешуге, табиғи ресурстарды одан әрі зерттеуге, табиғаттың қолайсыз құбылыстарымен күресу және табиғатты қорғау шараларын белгілеуге бағытталған. Қазақ КСР ҒА-сының география секторы және Қазақ КСР География қоғамы «Қазақстан географиясы мәселелері» (жыл сайын), «Қазақстанда география ғылымының дамуы» ([[1967 жыл]]дан), «Қазақстанның таулы және шөлді аймақтарын игерудің географиялық проблемалары» ([[1965 жыл]]дан), «Қазақстанның физикалық, экономикалық және медициналық географиясының проблемалары» ([[1967 жыл]]дан), «Қазақстандағы географиялық зерттеулер» ([[1968 жыл]]дан), «Қазақстандағы гляциологиялық зерттеулер» ([[1961 жыл]]дан) жинақтарын шығарады. == Қазіргі заманның география ғылымының мәселелері == Географиялық ойлаудың мәні — кеңістік заңдылықтарына талдау жасай білу, [[геожүйе]]лер мен олардың компоненттерінің арасындағы өзара байланыстарды қазіргі әлемнің географиялық картинасына түсінік беретін тарихи әдістемелер негізінде анықтау. Географ әр түрлі материалдарды пайдалана отырып, [[жер беті]] мен оның жеке аудандарындағы табиғат пен шаруашылықта болатын өзгерістерге болжам жасай білуі керек. Қазіргі географтар жер бетінің күрделілігі мен қайталанбас ерекшеліктерін түсіндіретін көптеген заңдылықтарды ашты: [[географиялық қабық]]тың зоналылығы мен ырғақтылығы, геожүйелердегі зат және энергия айналымы, геожүйелердің [[космос]]пен байланысы, әр түрлі елдердегі шаруашылық дамуы тағы басқалар. Сонымен, әлем туралы географиялық білім уақыт өткен сайын кеңейіп отырады, ол табиғи процестердің динамикасы, [[мұхит]] суларының жағдайы мен циркуляциясы, шаруашылықтағы өзгерістер туралы мәліметтермен жыл сайын толығып отырады. Қазіргі уақытта жер бетіндегі экологиялық жағдайлар: [[ауа]] мен [[су]]дың ластануы, [[шөл]]дің таралуы, [[топырақ]] тұздануы тағы басқа мәселелер зерттелуде. Карталарда стихиялық табиғат апаттары: [[жер сілкіну]]і, [[цунами]], [[дауыл]]дар, [[Тілсіз қияпат|су тасқыны]] тағы басқалар Жер шары халқына, шаруашылығына зиянын тигізетін құбылыстар көрсетілуде. Барлық географиялық ғылымдар дамушы территориялық объектілердің кеңістіктегі арақатынасын зерттейді. Ғылым дамуы барысында географиялық зерттеулердің мақсаттары түрлене түседі, өйткені, жаңа объектілер мен жаңа әдістемелер пайда болады. == Дереккөздер == {{дереккөздер|2}} == Сыртқы сілтемелер == * http://www.bbc.co.uk/news/science-environment-15845550 *[http://www.census.gov/ipc/www/popclockworld.html Счётчик мирового населения (экстраполяция). По данным центра демографии АҚШ.] *[http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/ap030305.html Карта-иллюстрация плотности населения Земли (на основе данных 1994)] *Волков Г. Н. Истоки и горизонты прогресса. Социологические проблемы развития науки и техники. * Четырёхъязычный энциклопедический словарь терминов по физической географии: Русско-англо-немецко-французский / Сост. проф. И. С. Щукин; Под ред. проф. А. И. Спиридонова. — М.: Советская энциклопедия, 1980. * Алтай Казахстанский: Сост.: Кобозев А.Л.: Алма-Ата, Қайнар, 1986. * Большая школьная энциклопедия: т. 1. Естеств.науки: Москва, 2003. * Григорьева Е., Гуглина Е.: Чудеса света: Энциклопедия: Москва, Росмэн, 2000. * География және табиғат: Ғылыми-педагогикалық журнал: 2004-2005. Қазақстан: Ұлттык Энциклопедиясы: 1-7 томдар. Алматы, 2004. * Кузменько Б.: Прииртышье: Алма-Ата, Қайнар, 1982. * Природа и люди: Москва, Просвещение, 1971. * Смайлов С.: География: Оқушы анықтамасы. Павлодар, 2005. * Энциклопедия для детей: т.З. География: Москва, «Аванта+», 2000. * Білім беру мен тестілеудің мемлекеттік стандарттарының ұлттық орталығы. «География» тест жинағы, оку-әдістемелік құрал. Астана, 2004ж. * Ұ.Есназарова, А.Темірбеков. Географиядан 1000 сұрақ-жауап. Алматы, 1999 ж. == Тағы қараңыз == * [[География саласының терминдері]] * [[Физикалық география]] * [[Гляциология]] * [[Климатология]] * [[Гидрология]] * [[Экономикалық география]] * [[Саяси география]] * [[Жер құрылымы]] {{Географиялық ғылымдар}} {{Жақсы мақала}} [[Санат:География және геодезия]] [[Санат:География]] [[Санат:Жаратылыстану ғылымдары]] [[Санат:Жер туралы ғылымдар]] [[Санат:Академиялық пәндер]] kihiy89ltl9wou993uo3hpzb6ajtrm5 0 17381 3055482 3054648 2022-07-29T09:30:25Z Kasymov 10777 [[Special:Contributions/NusrTansj|NusrTansj]] ([[User talk:NusrTansj|т]]) өңдемелерінен [[User:Kasymov|Kasymov]] соңғы нұсқасына қайтарды wikitext text/x-wiki {{Халық |атауы = Қырғыздар |сурет = |сурет тақырыбы = |саны = 6 млн |аймақ = |аймақ1 = {{KGZ}} |саны1 = 5 037 430 (2018 ж.)<ref>[http://www.stat.kg/ru/statistics/download/dynamic/316/ Национальный состав населения]</ref> |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{UZB}} |саны2 = 274 400 (2017 ж.)<ref name="НацсоставУЗ">[https://stat.uz/ru/ofitsialnaya-statistika/demografiya-i-trud/demograficheskie-pokazateli/433-analiticheskie-materialy-ru/2055-demograficheskaya-situatsiya-v-respublike-uzbekistan Информация о национальном составе постоянного населения Республики Узбекистан] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190411075958/https://stat.uz/ru/ofitsialnaya-statistika/demografiya-i-trud/demograficheskie-pokazateli/433-analiticheskie-materialy-ru/2055-demograficheskaya-situatsiya-v-respublike-uzbekistan |date=2019-04-11 }}</ref> |түсініктемелер2 = |аймақ3 = {{CHN}} |саны3 = 232 000 (2016 ж.)<ref>[https://joshuaproject.net/people_groups/12933/CH joshuaproject.net]</ref> |түсініктемелер3 = |аймақ4 = {{RUS}} |саны4 = 103 422 (2010 ж.)([[Всероссийская перепись населения (2010)|2010]])<ref name="пер.2010">[http://www.gks.ru/free_doc/new_site/perepis2010/perepis_itogi1612.htm Официальный сайт Всероссийской переписи населения 2010 года. Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200430211642/https://www.gks.ru/free_doc/new_site/perepis2010/perepis_itogi1612.htm |date=2020-04-30 }}</ref><ref name="этнорф2010">[http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab5.xls Всероссийская перепись населения 2010. Национальный состав населения РФ 2010] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20211223052305/http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab5.xls |date=2021-12-23 }}</ref> |түсініктемелер4 = |аймақ5 = {{TJK}} |саны5 = 74 000 (2016 ж.)<ref>[https://joshuaproject.net/people_groups/12933/TI joshuaproject.net]</ref> |түсініктемелер5 = |аймақ6 = {{KAZ}} |саны6 = 26 800 (2011 ж.)<ref name="Казахстан 2011">[http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2011/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F/12_2010-%D0%91-15-18-%D0%93.rar Численность населения Республики Казахстан по отдельным этносам на 1 января 2011 года.] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121116124224/http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2011/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F/12_2010-%D0%91-15-18-%D0%93.rar |date=2012-11-16 }}</ref> |түсініктемелер6 = |аймақ7 = {{TUR}} |саны7 = 6000 |түсініктемелер7 = |аймақ8 = {{UKR}} |саны8 = 1128 (2001 ж.) |түсініктемелер8 = |аймақ9 = {{CAN}} |саны9 = 1400 (2016 ж.) |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = қырғыз тілі |діні = ислам |этникалық топтары = тарбағатай қырғыздары, фую қырғыздары |ескертпелер = }} '''Қырғыздар''' ({{lang-ky|кыргыздар, кыргыз}}) — түркі тілдес ұлт. Негізінен [[Қырғызстан|Қырғыз Республикасында]] тұрады. Халқының саңы 4,5 млн. адам. Тілдері - қырғыз тілі, 2,9 млн. адам [[Қырғыз_тілі|қырғыз тілінде]] сөйлейді. Қырғыздардың негізгі диаспоралары Өзбекстанда, Қытайда, Тәжікстанда, Ресейде, Қазақстанда, Түркияда, Ауғанстанда мекендейді. == Тарихы == [[Сурет:Murghab Kyrgyz.jpg|нобай|оңға|200px|Қырғыз]] Қырғыздар жерін адам баласы ежелгі тас дәуірінен (бұдан 300 мың жыл бұрын) мекендей бастаған. Б.з.б. 3-мыңжылдықта алдымен мыстан, кейіннен қоладан жасалған құралдар тарады. Б.з.б. 7 — 6 ғасырларда құрал-саймандар темірден жасалынып, мал шаруашылығы жетекші орынға шықты. Тайпалық одақтар, құл иеленуші мемлекеттер құрылды. Солтүстікте сақ тайпалары (б.з.б. 7 — 3 ғ.), кейіннен [[үйсін]]дер (б.з.б. 2 — б.з. 5 ғ.) өмір сүрді. Оңтүстік аудандар [[Кушан патшалығы]]на (б.з. 1 — 4 ғ-лары) бағынды. 6 — 7 ғ-ларда [[Батыс Түрік қағанаты]]ның орталығына айналды. Экономикасы жетіліп, су диірмені мен каналдар жүйесі салынды, жаңа дақылдар (мақта) егілді. Көшпелі тайпалар арасында орхон, соғды жазулары тарады. [[Шу]], [[Талас]], [[Ыстықкөл]] аудандарында қалалар бой көтерді. Орталық Азияның басқа аймақтарымен байланыс күшейді. 10 — 12 ғасырларда Жетісу мен қырғыз жерінде Қарахан мемлекеті құрылып, өндіргіш күштер жоғары сатыға көтерілді. Талас өңірі күміс шығарудың орталығына айналып, қолөнер, сауда дамыды. 13 ғасырдың бас кезінен [[Шыңғысхан империясы]]на, оның ішінде [[Шағатай ұлысы]]на қарады. 14 — 15 ғасырларда ел аумағы Моғолстан мемлекетінің құрамына кірді. 15 ғасырдың 2-жартысынан жергілікті қырғыз тайпалары бір орталыққа біріге бастады. Әсіресе жоңғар шапқыншылығы қырғыздарды қатты қырғынға ұшыратты. ===Қоқан хандығының құрамында=== 18 ғасырдың аяқ кезінен бастап олар Қоқан хандығына бағынышты болды. [[Қоқан]] езгісіне қарсы күресте қырғыздар Ресейден көмек алу мақсатында 1814 және 1824 жылдары Батыс Сібір үкімет орындарымен келіссөз жүргізді. ===Ресей империясының құрамында=== 1863 жылы елдің солтүстік бөлігі 1876 жылы оңтүстік бөлігі Ресейге қосылып, Түркістан генерал-губернаторлығына (1867 — 1917) қарады. Елге ішкі Ресейден казак-орыстар мен орыс шаруалары келіп, қоныстана бастады. Тауар-ақша қатынастары дамып, мақта тазалау, май айыру, тері өңдеу, сыра қайнату өндірістері пайда болды. Тау-кен, көмір өндіру өнеркәсіптері құрылды. Кредит мекемелері мен акционерлік серіктестіктер дүниеге келді. Бұған қоса отарлық езгі де күшейді. [[File:Kyrgyzstan 1996 CIA map.jpg|thumb| left| alt=A.| ''[[Қырғыз картасы]]''.]]Сырттан келушілер мен жергілікті халық арасы шиеленісе бастады. 1-дүниежүзілік соғыс жылдарында алым-салық күрт көбейіп, халықтың тұрмысы қатты нашарлады. ===1916 жылғы көтеріліс=== 1916 жылы қара жұмысқа адам алу жөніндегі патша жарлығына сәйкес қырғыздар да жаппай көтеріліске шықты. Бірақ бұл көтерілістер күшпен басылды. 1917 жылы Ақпан революциясынан кейін елде көп үкіметтілік орнады. Қырғыз интеллигенциясы автономияға қол жеткізуге тырысты. ===Кеңес дәуірі=== 1917 жылдың аяғы мен 1918 жылдың бас кезінде Кеңес өкіметі жеңіске жетіп, ел сәуір айынан бастап (1918) Түркістан АКСР-інің құрамына кірді. Жергілікті халықтың бір бөлігі — наразы топтар Кеңес өкіметіне қарсы қарулы жасақтар құрды, ақ гвардияшылармен одақтасты. Бірақ бұл көтерілістерді [[Қызыл Армия]] басып тастады. Жер-су реформалары жасалды. 1924 — 25 жылдары Орта Азиядағы республикалардың ұлттық-мемлекеттік сипатының белгіленуі нәтижесінде БОАК-тың шешімімен 1924 ж.14 қазанда РКСФР құрамына кіретін [[Қара-Қырғыз]] АО құрылды, ол 1925 жылдың 25 мамырынан Қырғыз АО деп аталды, ал 1926 ж. 1 ақпанда Қырғыз АКСР-і болып қайта құрылды. 1925 — 40 ж. халық шаруашылығы жедел дамып, 140 өнеркәсіп орны салынды. Өнеркәсіптің металл өңдеу, мұнай, түсті металлургия, тоқыма, тағам, т.б. жаңа салалары пайда болды. Бай- манаптар кәмпескеленіп, шаруалар ұжымшарларға біріктірілді. КСРО-ның 1936 ж. 5 желтоқсанда қабылданған жаңа Конституциясы бойынша, Қырғыз АКСР-і Қырғыз КСР-іне айналды. 1939 ж. 21 қарашада республика іштей облыстарға бөлінді (Ош, Тянь-Шань (Нарын), Ыстықкөл, Жалалабад, Фрунзе). 2-дүниежүз. соғысқа қырғыз халқы да белсене араласты. 70 жауынгер Кеңес Одағының Батыры атанды. Соғыстан кейінгі жылдары ол индустриалды-аграрлы республикаға айналды. 1990 ж. қазанда өткен Қырғыз КСР Жоғ. Кеңесінің сессиясы елдің атауын Қырғызстан Республикасы деп өзгертті. Сол жылы 15 желтоқсанда Жоғарғы Кеңес елдің егемендігін жариялады. ===Тәуелсіз Қырғызстан=== 1991 ж. 31 тамызда елдің тәуелсіздігі туралы Декларация қабылданды. 1993 ж. 5 мамырда Жоғ. Кеңестің сессиясы Қырғызстан Республикасы атауын Қырғыз Республикасы деп өзгертті. Қырғыздар 1992 жылдан бастап БҰҰ-на мүше. == Тілі мен жазуы == {{main|Қырғыз тілі}} [[File:2005-10-04 Kyrgyz alphabet.jpg|thumb|[[Қырғыз әліпбиі]]]] Қырғыз-қыпшақ тобына жатады. Қырғыз тіліне жақын тіл — алтайлықтар тілі, ол алтай тілі мен қазақ тілі ортасындағы аралық тіл секілді. Қырғыз тілінде моңғол тілінен ауысқан сөз көп те, араб-парсы кірме сөздері аз. Фонетикасында сөз басындағы спирант ж қатайып, аффрикат дж болып, ш дыбысы қатайып ч болып айтылады, с дыбысы ш дыбысымен алмасады. Ілік септігінің жалғауы н дыбысымен аяқталады: баланын, адамнын. Жалпы ң мұрын дыбысы сирек қолданылады. Қырғыз тілінде дифтонг дауыстылар аа, оо, уу, үү, ээ, өө бар, ерін үндестігі үлкен орын алады: тоо (тау), тоқум (тоқым), өзөн (өзен). Жазуда орыс тіліндегі 33 әріпке қосымша ң, ү, ө әріптері таңбаланған. Қазіргі Қырғыз тіліндегі 14 дауысты фонеманың сегізі — қысқа дауыстылар, алтауы — созылыңқы дауыстылар. Морфологиялық құрылымы жағынан Қырғыз тілі жалғамалы (агглютинативті) тілге жатады, солтүстік және оңтүстік диалектілеріне бөлінеді. Әдеби тілі солтүстік диалектісі негізінде қалыптасқан, оңтүстік диалектісінде қазақ, өзбек тілдерінің әсері байқалады. Қырғыз тілінің әліпбиі 1928 жылға дейін араб жазуы, кейін латын әліпбиі, 1940 жылдан кирилл әліпбиі негізінде қалыптасқан. == Экономикасы == [[File:E7920-Dordoy-Bazaar-electronics.JPG|thumb| left|[[Дордой базары]]]] Қырғыздар 1998 ж. желтоқсанда Дүниежүзілік сауда ұйымына (ДСҰ) кірді. Ел пайдалы қазбаларға қоса су ресурстарына да бай. Экономикасы нарықтық қатынастарға көшірілген. Негізгі қатынас — автомобиль жолдары (37,7 мың км). Ыстықкөлде кеме жүзеді. Ел аумағы арқылы [[Бұқара]] — [[Ташкент]] — [[Бішкек]] — [[Алматы]] газ құбыры өтеді. Тұтынуға қажетті өнеркәсіп тауарларының (мұнай, газ өнімдері, машиналар мен электр тауарлары, дәрі-дәрмек, құрылыс материалдары, азық-түлік) 70 — 100%-ы шетелден (негізінен Ресейден) әкелінеді. Экспортқа алтын, сынап, ағаш және а. ш. өнімдерін шығарады. Тәуелсіздік алғаннан кейін Қырғыздар шетелдермен тығыз байланыс орнатып, көптеген халықаралық ұйымдарға мүше болды. Соның ішінде Қазақстанмен тығыз саяси-экономикалық, әскери, мәдени байланыс орнаған. 1993 ж. 8 шілдеде екі ел арасында достық, өзара көмек және экономикалық байланыс орнату жөнінде келісім жасалды. Екі жақты келісімдер бойынша екі ел арасында 50-ден астам құжатқа қол қойылған. == Әдебиеті == Қырғыз ауыз әдебиетін әлемге танытқан — “[[Манас]]” эпосы. 19 ғасырдың ортасына қарай “зар заман” ақындары [[Қалығұл]], [[Арыстанбек]], [[Молда Қылыш]], т.б. шығармалары халық арасына кең тарады. Қырғыз халық поэзиясының классигі Тоқтоғұл Сатылғанов (1864 — 1933) болды. 1924 жылы алғашқы газеті “Эркин Тоо” шығарылды. Кеңес өкіметі жылдарында А.Тоқомбаев, М.Элебаев, А.Османов, Т.Садықбеков, т.б. ақын-жазушылар қырғыз әдебиетін жаңа белеске көтерді. 20 ғасырдың 2-жартысынан бастап Ш.Айтматовтың шығармалары дүние жүзіне таныла бастады. Қырғыз әдебиеті мен қазақ әдебиеті ежелден ұқсас. Көптеген қазақ ақын-жазушыларының еңбектері қырғыз тілінде, ал қырғыз ақын-жазушыларының еңбектері қазақ тілінде жарық көрген. == Мәдениеті мен өнері == 19 ғасырдың 2-жартысына дейін қырғыздар сауатын, негізінен, діни медреселерде ашты. 19 ғасырдың 80-жылдарында алғашқы орыс-түзем мектептері ашыла бастады. 1940 жылы қырғыз жазуы орыс графикасына көшірілді. Көптеген оқу орындары, ғылыми-зерттеу мекемелері мен мәдениет ошақтары ашылды. 1954 жылы Қырғыз КСР ҒА құрылды. 20 ғасырға дейін қырғыз музыкасы фольклорлық деңгейде болды. ұлттық музыка аспаптары: қомуз, сырнай, керней, т.б. 1930 — 40 жылдары кәсіби музикалық шығармалар (опера, балет, симфония, т.б.) пайда болды. 1939 жылы тұңғыш қырғыз операсы — “Айчурек” қойылды. 1930 жылы ұлттық драма театры құрылды. 1936 жылы одан опера және балет театры бөлініп шықты. 1939 жылы Композиторлар одағы құрылды. 1942 жылы Фрунзеде (Бішкек) кинохроника студиясы ашылып, ол 1961 жылы “Қырғызфильм” киностудиясы деп аталды. Студия 1970 — 80 жылдары біршама табыстарға жетті. Онда түсірген фильмдерге көптеген қазақ артистері шақырылды.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9</ref> ==Қоныстану аймақтары== Қырғыздардың басым бөлігі Қырғыз Республикасында тұрады. Қырғыздардың ең ірі автохонды топтары Өзбекстанда, Қытайда (Шыңжаң-Ұйғыр автономиялы ауданының Қызылсу-Қырғыз автономиялы округі), Тәжікстанда (Таулы-Бадахшан автономиялы облысының Муграб ауданы мен Лахш ауданы), Қазақстанда мекендейді. Оған қоса қырғыздардың бір бөлігін Ресейде, Түркияда, Украинада, Солтүстік Ауғанстанда кездестіруге болады. Кеңес Одағының ыдырауынан кейін қырғыздардың бір бөлігі шетелге (негізінен Ресейге) қоныс аударған. === Қазақстандағы қырғыздар === Қырғыздар ежелден қазақтармен төскейде малы, төсекте басы қосылған, діні бір, тілі жақын, салт-дәстүрі ұқсас халық. Қырғыздар 1970-99 ж. аралығында республика халқының шамамсн 0,1%-ын құраса, қазіргі саны - 30 мың, оның ішінде [[Жамбыл облысы]]нда 9,2 мың, Оңтүстік Қазақстан облысында 2,8 мың, [[Маңғыстау облысы]]нда 588, [[Шығыс Қазақстан облысы]]нда 542, [[Алматы]] қаласында 6,7 мың. [[Нұр-Сұлтан]] қаласында 3,9 мың қырғыз (2014) тұрады.<ref>Қазақстан халқы. Энциклопедия. /Бас.ред. Ж.Н.Тойбаева. /Құраст.Ғ.Жандыбаев., Г.Егеубаева.- Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2016. 296-бет ISBN 978-601-7472-88-7</ref> ==Рулық-тайпалық құрылымы== * Оң қанат ** Тағай тармағы: Сарыбағыш, Бұғы, Солто, Карачоро, Саяк, Чегиртке, Жедигер, Черик, Азык, Бағыш, Қоңырат. ** Адигине тармағы: Баарын, Жолжакшы, Бёрю, Барғы, Сарттар, Қарабағыш. ** Наалы-эже тармағы: Моңол<ref>{{Cite web|url=https://kyrgyz.ru/gen/naaly.shtml|title=:: племя Наалы-эже :: Генеалогии :: Центральноазиатский исторический сервер - www.kyrgyz.ru ::|publisher=kyrgyz.ru|accessdate=2020-03-29}}</ref>. ** Муңгуш тармағы. * Сол қанат<ref>{{Cite web|url=https://kyrgyz.ru/articles/genealogy/spisok_kirgizskih_plemen_po_dzhamgerchinovu_bd/|title=Kyrgyz.Ru - Центральноазиатский исторический сервер - Генеалогия - СПИСОК КИРГИЗСКИХ ПЛЕМЕН|publisher=kyrgyz.ru|accessdate=2020-03-29}}</ref> ** Кушчу ** Саруу ** Мундуз ** Қытай ** Басыз ** Чоңбагыш ** Жетіген * Ішкілік тобы: ** Тёлёс ** Кыдырша ** Қаңлы ** Кесек ** Ават ** Жоокесек ** Бостон ** Найман ** Оргу ** Нойгут ** Теит ** Қыпшақ == Дереккөздер == <references/> {{Әлем халықтары}} [[Санат:Түркі этникалық топтары]] [[Санат:Қырғыздар|*]] cqfo2pikxvctp4qhkejwq5hyf30u493 0 17815 3055495 3054956 2022-07-29T09:47:06Z Kasymov 10777 wikitext text/x-wiki Түбір мен қосымшаның, сөз бен сөздің арасындағы дауыссыз дыбыстардың бір-біріне әсер етуі '''дыбыс үндестігі''' деп аталады. Дыбыс үндестігі дауыссыз дыбыстар арасында болады. Дыбыс үндестігі ''ассимиляция'' деп те аталады. [[Асимилляция]] – латын тілінің аssimilato «ұқсату» деген мағынаны білдіретін сөзінен шыққан термин. Дыбыс үндестігі үшке бөлінеді: 1) ''ілгерінді ықпал;'' 2) ''кейінді ықпал''; 3) ''тоғыспалы ықпал''. '''Ілгерінді ықпал''' – Сөз ішінде немесе сөз аралығында алғашқы дыбыстың өзінен кейінгі дыбысқа әсерін тигізіп, ықпалын көрстепі тұруын айтамыз.Ілгерінді ықпал заңдылықтары: 1. Сөздің соңғы дыбысы қатаң болса, жалғанатын қосымша да қатаңнан басталады. Мысалы, тасты, көппен, шашқа, т.б. 2. Сөздің соңғы дыбысы ұяң болса, жалғанатын қосымша да ұяңнан басталады. Мысалы, жұлдызға, сөзбен, т.б. 3. Сөздің соңғы дыбысы дауысты не үнді болса, жалғанатын қосымша не ұяңнан, не үндіден басталады. Мысалы, шағалалар, шағаланы; егінмен, егінді, т.б. 4. Сөздің соңғы дыбысы ш болып, қосымша с дыбысынан басталса, қосымшадағы с дыбысы ш болып айтылады. Мысалы, көшсін – көшшін, ұшса – ұшша, т.б. 5. Сөздің соңы дауысты, үнді, ұяң дыбыстарға бітсе, екінші сөздің басындағы қатаң к, қ дыбыстары ұяң г, ғ болып айтылады: Меңдіқыз – Меңдіғыз, қара қой – қара ғой, Байкөкше – Байгөкше, бозкөде – бозгөде, Тұрарқожа – Тұрарғожа, жай қалмау – жай ғалмау, Байқоңыр – Байғоңыр, т.б. 6. Сөздің алғашқы сыңарындағы қатаң дауыссыздардың ықпалынан екінші сыңардағы ұяң дауыссыздар айтуда қатаң болып айтылады: Тұратбек – Тұратпек, Жолдасбай – Жолдаспай, Сәтбай – Сәтпай, т.б. '''Кейінді ықпал''' – бір сөз көлемінде немесе екі сөз аралығында кейінгі дыбыстың өзінен бұрынғы дыбысқа әсер етіп ықпал жа сауын айтамыз. Кейінді ықпал заңдылықтары: 1. Қатаң қ, к, п дыбыстарына біткен сөздерге дауысты дыбыстан басталған қосымша жалғанғанда, түбірдегі қатаң дауыссыз дыбыс ұяң дауыссыз дыбысқа айналады: Мысалы, тілек+і – тілегі, құлақ+ы – құлағы, соқ+у – соғу, доп+ы – добы, сеп+е+ді – себеді, т.б. 2. Н дыбысына біткен сөзге б және п дыбысынан басталған қосымша жалғанғанда түбірдегі н дыбысы м болып айтылады. Мысалы, сенбе – сембе, он бес – ом бес, сәрсенбі – сәрсембі, Жанпейіс – Жампейіс, т.б. 3. Түбірдің соңғы н дыбысы к, қ, ғ, г дыбыстарының алдынан келгенде айтуда ң болып өзгереді. Мысалы, Дүйсенғали – Дүйсеңғали, Сәрсенкүл – Сәрсеңкүл, түнгі – түңгі, сәнқой – сәңқой, т.б. 4. Ш дыбысының алдынан келген с және з дыбыстары айтуда ш болып өзгеріп кетеді. Мысалы, құрылысшы – құрылышшы, сөзшең – сөшшең, таныс шығар – таныш шығар, Бозшағыл – Бошшағыл, Тасшайнар – Ташшайнар, т.б. 5. Түбір сөз соңғы з дыбысы кейінгі с дыбысының ықпалынан с болып айтылады. Мысалы, сөзсіз – сөссіз, сазсырнай – сассырнай, жүз сом – жүс сом, жазса – жасса, т.б. 6. Алғашқы сөз з дыбысына бітіп, кейінгі сөз ж дыбысынан басталса, з дыбысы ж болып айтылады. Мысалы, Оразжан – Оражжан, құз-жартас – құж-жартас, көз жазбау – көж жазбау, күз жақын – күж жақын, т.б. 7. Кейбір сөздерде қатар келген екі дауысты дыбыстың соңғысының ықпалынан алдыңғы дауысты дыбыс айтуда түсіп қалады. Мысалы, Сарыөзек – Сарөзек, алтыатар – алтатар, қара ала – қарала, жеті ешкі – жетешкі, шеткі үй – шеткүй, т.б. '''Тоғыспалы ықпал'''- әркелкі дыбыстар қатар келіп тоғысып, екеуі де біріні-бірі өзіне еркін ұқсата алмай, басқа дыбыстарға ауысып кетуін айтамыз. <ref>Бектұров Ш.К. Қазақ тілі: лексика, фонетика, морфология, синтаксис: Оқуға түсуші талапкерлерге, студенттерге және оқытушы мұғалімдерге арналаған..-Алматы: Атамұра, 2006.-336 бет.</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{уики}} [[Санат:Лингвистика]] p9x1zbdfh2iyk8x3p9ztcjfpoco6c7v 0 18634 3055387 2718011 2022-07-29T05:06:30Z Көркеш 122107 /* Тарихы */Қатені түзедім wikitext text/x-wiki [[Сурет:Zharkent Mosque 2.jpg|250px|thumb|Жаркент мешіті]] [[Сурет:Zharkent Mosque 1.jpg|250px|thumb|Жаркент мешітінің басты қақпасы.]] [[Сурет:Jarkent-r.jpg|thumb|250px|2008 жылы номиналы 500 теңге болатын ескерткіш монетадағы мешіттің бейнесі.]] '''Жаркент мешіті''' — 1887 — 1892 жылы [[Жаркент қаласы]]нда салынған ескерткіш. Сәулетшісі [[Хон-Пик]]. Қасбеті шығысқа қараған, ауданы 28x54 м, биіктігі 14,5 м, мұнарасының биіктігі 19 м. Мешіт 52 бағана тізбегімен айналдыра қоршалған. Арқалығы ағашқа түсірген әсем оймышпен нақышталған. [[Тянь-Шань]] шыршасынан дайындалған бұл бағаналардың құрылыс қаңқасын құруда әрі әсемдік көрік беруде мәні зор (әрбір бағананы кендірмен орап, сылап, қызыл жосамен сырлап, сыртын лактаған). Бағаналарды құрастыруда шеге қолданылмаған, оларды қиып, қашап қиюластырған. [[Интерьер]]і әсем оймыш, нәзік өрнектермен безендірілген. Мешіт қабырғасы да шебер қиюластырылған бағаналардан құралған, төбесі қаңылтырмен жабылған. Жаркент мешітінің пештағы ерекше көз тартады. Мұндағы ғанышқа түсірілген нақышты араб жазуының өзі әсем өрнек міндетін атқарған. Мешіт ауласының солтүстік-шығыс бұрышында шағын үй, оңтүстік қапталында медресе орналасқан. [[Кешен]] биіктігі 2,3 м тас қоршаумен қоршалған. Оңтүстік және солтүстік қапталында үлкен қақпасы бар.<ref name="source1">"Қазақ Энциклопедиясы"</ref><ref>Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2010 ISBN 9965-26-322-1</ref> == Тарихы == «Жаркент мешіті» - ХІХ ғасырға жататын сәулет өнері ескерткіші. Кешен құрылысы екі кезеңмен жүргізілді, 1-ші кезең 1887 жылдан 1890 жылдарды қамтиды. Бірінші кезеңде мешіт ғимараты және басты кіру порталы салынды. Екінші кезеңде 1891 жылдан 1892 жылдар аралығында медресе ғимараты, дұға оқитын үй, қақпа-қоршаулар тұрғызылды. Құрылыс жұмыстары [[Пекин]]нен шақырылған Қытай маманы, инжинер – [[Хон Пик]]тің басшылығымен жүргізілді. Тапсырыс беруші [[Вали Ахун Юлдашев]]. Кешеннің ең басты нысанының маңыздысы мешіт ғимараты болып табылады. Мешіт сол уақыттың ең түп нұсқалы әдісімен салынған. Құрылыс кезінде бірде-бір шегелер, бірді-бір тұтқалар (скобы) қолданылмады. Бағандар тастарға отырғызылған, ерекше телім тастармен тегістелген және шеңбер түріне келтірілген. Кешеннің тағы бір негізгі бір бөлшегі болып, мешіт-мұнарасы салынған басты кіру-порталы болып табылады. Оның жазулары трафаретсіз қылқаламмен жазылған. Қақпаларын бұқар Зәйнутдин [[Әмір Темір]] заманына сәйкестендіріп салған. Кешен қаланың орталық бөлігінде орналасқан. Көлемі 1,12 га жерді алып жатыр. Кешеннің сәулеттік-жоспар шешімі Шығыс [[Түркістан]] мұсылмандарының мәдени құрылысына тән келетін мешіттің түріне жатады. Ансамбль [[Қытай]] және [[Орта Азия]]ның сәулеттік бөлшектеріне сәйкестендіріп жүргізілген. Кешеннің құрамына кіретіндер: мешіт ғимараты, басты кіру-порталы, медресе, дұға оқитын үй, қақпа-қоршаулар. Мешіт ғимараты кешен композициясының негізгі элементі болып табылады. Ауланың ортасында орналасқан /55х29м/ биік емес кірпіш және ағаштар қатарымен қоршалынған. Ғимарат сүйеніштері 68 ағаш бағандардан тұрады. Ғимараттың ішкі сәулетінде қытай сәулетінің элементтері қолданылған: төбесіне және ғимаратты айнала биіктігі 3,6м, диаметрі 0,3м болатын 52 қатар орнатылған. Бөлменің ішкі көрінісін жергілікті шеберлер безендірген және Орта Азия сәулетін пайдаланған. Ішкі қабырғалары гипспен сыланған. Басты кіру-порталы шығысқа қаратылған және биіктігі 12,3м Орта Азия сәулетімен жасалынған. Негізгі құрылымы мен мінездемесі Самарқандағы Шир-Дор медресесін еске түсіреді. Орталық бөлігі арка түрінде 2,4м жуандықта салынған. Арканың артқы қабырғасында мерекелік екіжақты ашылатын есігі бар. Ауланың бет жағында 3 күмбезді көлеммен жоғарылатылған мешіт – мұнарасы көрінеді. Медресе көптеген бөлмелерден тұрады. Қабырғалары саманнан, ал іргелері күйдірілген кірпіштен тұрғызылған. Ғимараттың биіктігі 3,7м. Едендері ағаш тақталы және құмдалған. Дұға оқитын үйдің алдыңғы бөлігі кішкене ашық алаңқайдан тұрады. Аулағына ауданы 20 ш.м. болатын қосалқы бөлмелер келіп қосылады. Біріншісінің ауданы 60,5 ш., екіншісінікі – 165,6 ш.м. Екі бөлмелер де терезе ойықтарымен жарықтандырылған. Қабырғалары саманнан жасалынған, қалыңдығы 60 см, іргесі күйдірілген кірпіштен тұғызылған. Ғимарат екі қабатты қатармен төбеленген. == Архитектурасы == Монументалды кіру қақпалары күйдірілген кірпіштен, оңтүстік және солтүстік жақтан тұрғызылған. Қақпа биіктігі – 4,6 м, төбесі екі қатарлы жабылған. Қоршаудың іргесі күйдірілген кірпіштен тұрғызылған. Аралықтары құммен сыланып, толтырылған. [[Жаркент]]те орналасқан Уәлибай мешіті қытайлық және Орта Азия сәулет өнері үлгісімен тұрғызылған ескерткіш. 1892-1895 жылдары Қытай сәулетшісі Хон Пик Жаркент қаласында салған. Ол – теңдесі жоқ архитектуралық ескерткіш. Құрылыс композициясының кіндігі – ортадан салынған мешіт құрылысы. Қасбеті шығысқа қараған, ауданы – 28х54 метр, биіктігі - 14,5 метр , мұнарасының биіктігі 19 метр. Мешіт 52 бағана тізбегімен айналдыра қоршалған. Негізгі құрылыс материалы – ағаш, 122 ағаш бөрене бір-біріне шегесіз қырлана қондырылған. Антаблименті ағашқа түсірген әсем оймышпен нақышталған. Тянь-Шань шыршасынан дайындалған бұл бағаналардың құрылыс қаңқасын құруды, әрі әсемдік көрік беруде мәні зор (әрбір бағананы кендірмен орап, сылап, қызыл жосамен сырлап, сыртын лактаған). Бағаналарды құрастыруда шеге қолданылмаған, қиып, қашап қиюластырған. Интерьері әсем оймыш, нәзік өрнектермен безендірілген. Мешіт қабырғасы да шебер қиюластырылған бағаналардан құралған, төбесі қаңылтырмен жабылған. Мұндағы ғанышқа түсірілген нақышты араб жазуының өзі әсем өрнек міндетін атқарған. 1910 жылы көптеген шығын әкелген жер сілкінісі кезінде Жаркент пен [[Верный]]дағы мешіт пен шіркеу сол қалпында аман қалды. == Дереккөздер == <references/> {{wikify}} [[Санат:Қазақстан мешіттері]] [[Санат:Қазақстан сәулеті]] [[Санат:Алматы облысы]] [[Санат:Қазақстанның республикалық маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштері]] {{Islam-stub}} o704hxi3e1feox8d84jq61xcer49fwz 3055389 3055387 2022-07-29T05:08:56Z Көркеш 122107 /* Архитектурасы */Мәлімет қостым wikitext text/x-wiki [[Сурет:Zharkent Mosque 2.jpg|250px|thumb|Жаркент мешіті]] [[Сурет:Zharkent Mosque 1.jpg|250px|thumb|Жаркент мешітінің басты қақпасы.]] [[Сурет:Jarkent-r.jpg|thumb|250px|2008 жылы номиналы 500 теңге болатын ескерткіш монетадағы мешіттің бейнесі.]] '''Жаркент мешіті''' — 1887 — 1892 жылы [[Жаркент қаласы]]нда салынған ескерткіш. Сәулетшісі [[Хон-Пик]]. Қасбеті шығысқа қараған, ауданы 28x54 м, биіктігі 14,5 м, мұнарасының биіктігі 19 м. Мешіт 52 бағана тізбегімен айналдыра қоршалған. Арқалығы ағашқа түсірген әсем оймышпен нақышталған. [[Тянь-Шань]] шыршасынан дайындалған бұл бағаналардың құрылыс қаңқасын құруда әрі әсемдік көрік беруде мәні зор (әрбір бағананы кендірмен орап, сылап, қызыл жосамен сырлап, сыртын лактаған). Бағаналарды құрастыруда шеге қолданылмаған, оларды қиып, қашап қиюластырған. [[Интерьер]]і әсем оймыш, нәзік өрнектермен безендірілген. Мешіт қабырғасы да шебер қиюластырылған бағаналардан құралған, төбесі қаңылтырмен жабылған. Жаркент мешітінің пештағы ерекше көз тартады. Мұндағы ғанышқа түсірілген нақышты араб жазуының өзі әсем өрнек міндетін атқарған. Мешіт ауласының солтүстік-шығыс бұрышында шағын үй, оңтүстік қапталында медресе орналасқан. [[Кешен]] биіктігі 2,3 м тас қоршаумен қоршалған. Оңтүстік және солтүстік қапталында үлкен қақпасы бар.<ref name="source1">"Қазақ Энциклопедиясы"</ref><ref>Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2010 ISBN 9965-26-322-1</ref> == Тарихы == «Жаркент мешіті» - ХІХ ғасырға жататын сәулет өнері ескерткіші. Кешен құрылысы екі кезеңмен жүргізілді, 1-ші кезең 1887 жылдан 1890 жылдарды қамтиды. Бірінші кезеңде мешіт ғимараты және басты кіру порталы салынды. Екінші кезеңде 1891 жылдан 1892 жылдар аралығында медресе ғимараты, дұға оқитын үй, қақпа-қоршаулар тұрғызылды. Құрылыс жұмыстары [[Пекин]]нен шақырылған Қытай маманы, инжинер – [[Хон Пик]]тің басшылығымен жүргізілді. Тапсырыс беруші [[Вали Ахун Юлдашев]]. Кешеннің ең басты нысанының маңыздысы мешіт ғимараты болып табылады. Мешіт сол уақыттың ең түп нұсқалы әдісімен салынған. Құрылыс кезінде бірде-бір шегелер, бірді-бір тұтқалар (скобы) қолданылмады. Бағандар тастарға отырғызылған, ерекше телім тастармен тегістелген және шеңбер түріне келтірілген. Кешеннің тағы бір негізгі бір бөлшегі болып, мешіт-мұнарасы салынған басты кіру-порталы болып табылады. Оның жазулары трафаретсіз қылқаламмен жазылған. Қақпаларын бұқар Зәйнутдин [[Әмір Темір]] заманына сәйкестендіріп салған. Кешен қаланың орталық бөлігінде орналасқан. Көлемі 1,12 га жерді алып жатыр. Кешеннің сәулеттік-жоспар шешімі Шығыс [[Түркістан]] мұсылмандарының мәдени құрылысына тән келетін мешіттің түріне жатады. Ансамбль [[Қытай]] және [[Орта Азия]]ның сәулеттік бөлшектеріне сәйкестендіріп жүргізілген. Кешеннің құрамына кіретіндер: мешіт ғимараты, басты кіру-порталы, медресе, дұға оқитын үй, қақпа-қоршаулар. Мешіт ғимараты кешен композициясының негізгі элементі болып табылады. Ауланың ортасында орналасқан /55х29м/ биік емес кірпіш және ағаштар қатарымен қоршалынған. Ғимарат сүйеніштері 68 ағаш бағандардан тұрады. Ғимараттың ішкі сәулетінде қытай сәулетінің элементтері қолданылған: төбесіне және ғимаратты айнала биіктігі 3,6м, диаметрі 0,3м болатын 52 қатар орнатылған. Бөлменің ішкі көрінісін жергілікті шеберлер безендірген және Орта Азия сәулетін пайдаланған. Ішкі қабырғалары гипспен сыланған. Басты кіру-порталы шығысқа қаратылған және биіктігі 12,3м Орта Азия сәулетімен жасалынған. Негізгі құрылымы мен мінездемесі Самарқандағы Шир-Дор медресесін еске түсіреді. Орталық бөлігі арка түрінде 2,4м жуандықта салынған. Арканың артқы қабырғасында мерекелік екіжақты ашылатын есігі бар. Ауланың бет жағында 3 күмбезді көлеммен жоғарылатылған мешіт – мұнарасы көрінеді. Медресе көптеген бөлмелерден тұрады. Қабырғалары саманнан, ал іргелері күйдірілген кірпіштен тұрғызылған. Ғимараттың биіктігі 3,7м. Едендері ағаш тақталы және құмдалған. Дұға оқитын үйдің алдыңғы бөлігі кішкене ашық алаңқайдан тұрады. Аулағына ауданы 20 ш.м. болатын қосалқы бөлмелер келіп қосылады. Біріншісінің ауданы 60,5 ш., екіншісінікі – 165,6 ш.м. Екі бөлмелер де терезе ойықтарымен жарықтандырылған. Қабырғалары саманнан жасалынған, қалыңдығы 60 см, іргесі күйдірілген кірпіштен тұғызылған. Ғимарат екі қабатты қатармен төбеленген. == Архитектурасы == Монументалды кіру қақпалары күйдірілген кірпіштен, оңтүстік және солтүстік жақтан тұрғызылған. Қақпа биіктігі – 4,6 м, төбесі екі қатарлы жабылған. Қоршаудың іргесі күйдірілген кірпіштен тұрғызылған. Аралықтары құммен сыланып, толтырылған. [[Жаркент]]те орналасқан халық арасында Уәлибай мешіті аталып кеткен "Жаркент мешіті" қытайлық және Орта Азия сәулет өнері үлгісімен тұрғызылған ескерткіш. 1892-1895 жылдары Қытай сәулетшісі Хон Пик Жаркент қаласында салған. Ол – теңдесі жоқ архитектуралық ескерткіш. Құрылыс композициясының кіндігі – ортадан салынған мешіт құрылысы. Қасбеті шығысқа қараған, ауданы – 28х54 метр, биіктігі - 14,5 метр , мұнарасының биіктігі 19 метр. Мешіт 52 бағана тізбегімен айналдыра қоршалған. Негізгі құрылыс материалы – ағаш, 122 ағаш бөрене бір-біріне шегесіз қырлана қондырылған. Антаблименті ағашқа түсірген әсем оймышпен нақышталған. Тянь-Шань шыршасынан дайындалған бұл бағаналардың құрылыс қаңқасын құруды, әрі әсемдік көрік беруде мәні зор (әрбір бағананы кендірмен орап, сылап, қызыл жосамен сырлап, сыртын лактаған). Бағаналарды құрастыруда шеге қолданылмаған, қиып, қашап қиюластырған. Интерьері әсем оймыш, нәзік өрнектермен безендірілген. Мешіт қабырғасы да шебер қиюластырылған бағаналардан құралған, төбесі қаңылтырмен жабылған. Мұндағы ғанышқа түсірілген нақышты араб жазуының өзі әсем өрнек міндетін атқарған. 1910 жылы көптеген шығын әкелген жер сілкінісі кезінде Жаркент пен [[Верный]]дағы мешіт пен шіркеу сол қалпында аман қалды. == Дереккөздер == <references/> {{wikify}} [[Санат:Қазақстан мешіттері]] [[Санат:Қазақстан сәулеті]] [[Санат:Алматы облысы]] [[Санат:Қазақстанның республикалық маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштері]] {{Islam-stub}} 1dk202a2vpr1tqrk6y2adstax57ykxo 3055391 3055389 2022-07-29T05:12:23Z Көркеш 122107 /* Тарихы */Мәлімет қостым wikitext text/x-wiki [[Сурет:Zharkent Mosque 2.jpg|250px|thumb|Жаркент мешіті]] [[Сурет:Zharkent Mosque 1.jpg|250px|thumb|Жаркент мешітінің басты қақпасы.]] [[Сурет:Jarkent-r.jpg|thumb|250px|2008 жылы номиналы 500 теңге болатын ескерткіш монетадағы мешіттің бейнесі.]] '''Жаркент мешіті''' — 1887 — 1892 жылы [[Жаркент қаласы]]нда салынған ескерткіш. Сәулетшісі [[Хон-Пик]]. Қасбеті шығысқа қараған, ауданы 28x54 м, биіктігі 14,5 м, мұнарасының биіктігі 19 м. Мешіт 52 бағана тізбегімен айналдыра қоршалған. Арқалығы ағашқа түсірген әсем оймышпен нақышталған. [[Тянь-Шань]] шыршасынан дайындалған бұл бағаналардың құрылыс қаңқасын құруда әрі әсемдік көрік беруде мәні зор (әрбір бағананы кендірмен орап, сылап, қызыл жосамен сырлап, сыртын лактаған). Бағаналарды құрастыруда шеге қолданылмаған, оларды қиып, қашап қиюластырған. [[Интерьер]]і әсем оймыш, нәзік өрнектермен безендірілген. Мешіт қабырғасы да шебер қиюластырылған бағаналардан құралған, төбесі қаңылтырмен жабылған. Жаркент мешітінің пештағы ерекше көз тартады. Мұндағы ғанышқа түсірілген нақышты араб жазуының өзі әсем өрнек міндетін атқарған. Мешіт ауласының солтүстік-шығыс бұрышында шағын үй, оңтүстік қапталында медресе орналасқан. [[Кешен]] биіктігі 2,3 м тас қоршаумен қоршалған. Оңтүстік және солтүстік қапталында үлкен қақпасы бар.<ref name="source1">"Қазақ Энциклопедиясы"</ref><ref>Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2010 ISBN 9965-26-322-1</ref> == Тарихы == «Жаркент мешіті» - ХІХ ғасырға жататын сәулет өнері ескерткіші. Кешен құрылысы екі кезеңмен жүргізілді, 1-ші кезең 1887 жылдан 1890 жылдарды қамтиды. Бірінші кезеңде мешіт ғимараты және басты кіру порталы салынды. Екінші кезеңде 1891 жылдан 1892 жылдар аралығында медресе ғимараты, дұға оқитын үй, қақпа-қоршаулар тұрғызылды. Құрылыс жұмыстары [[Пекин]]нен шақырылған Қытай маманы, инжинер – [[Хон Пик]]тің басшылығымен жүргізілді. Тапсырыс беруші Жаркент уезінің мұсылмандар қауымы болса, ұйымдастырушысы, әрі Қытай архитекторын алып келуге себепші болған [[Вали Ахун Юлдашев]] пен [[Жаңабай Құдайбергенов]]. Кешеннің ең басты нысанының маңыздысы мешіт ғимараты болып табылады. Мешіт сол уақыттың ең түп нұсқалы әдісімен салынған. Құрылыс кезінде бірде-бір шегелер, бірді-бір тұтқалар (скобы) қолданылмады. Бағандар тастарға отырғызылған, ерекше телім тастармен тегістелген және шеңбер түріне келтірілген. Кешеннің тағы бір негізгі бір бөлшегі болып, мешіт-мұнарасы салынған басты кіру-порталы болып табылады. Оның жазулары трафаретсіз қылқаламмен жазылған. Қақпаларын бұқар Зәйнутдин [[Әмір Темір]] заманына сәйкестендіріп салған. Кешен қаланың орталық бөлігінде орналасқан. Көлемі 1,12 га жерді алып жатыр. Кешеннің сәулеттік-жоспар шешімі Шығыс [[Түркістан]] мұсылмандарының мәдени құрылысына тән келетін мешіттің түріне жатады. Ансамбль [[Қытай]] және [[Орта Азия]]ның сәулеттік бөлшектеріне сәйкестендіріп жүргізілген. Кешеннің құрамына кіретіндер: мешіт ғимараты, басты кіру-порталы, медресе, дұға оқитын үй, қақпа-қоршаулар. Мешіт ғимараты кешен композициясының негізгі элементі болып табылады. Ауланың ортасында орналасқан /55х29м/ биік емес кірпіш және ағаштар қатарымен қоршалынған. Ғимарат сүйеніштері 68 ағаш бағандардан тұрады. Ғимараттың ішкі сәулетінде қытай сәулетінің элементтері қолданылған: төбесіне және ғимаратты айнала биіктігі 3,6м, диаметрі 0,3м болатын 52 қатар орнатылған. Бөлменің ішкі көрінісін жергілікті шеберлер безендірген және Орта Азия сәулетін пайдаланған. Ішкі қабырғалары гипспен сыланған. Басты кіру-порталы шығысқа қаратылған және биіктігі 12,3м Орта Азия сәулетімен жасалынған. Негізгі құрылымы мен мінездемесі Самарқандағы Шир-Дор медресесін еске түсіреді. Орталық бөлігі арка түрінде 2,4м жуандықта салынған. Арканың артқы қабырғасында мерекелік екіжақты ашылатын есігі бар. Ауланың бет жағында 3 күмбезді көлеммен жоғарылатылған мешіт – мұнарасы көрінеді. Медресе көптеген бөлмелерден тұрады. Қабырғалары саманнан, ал іргелері күйдірілген кірпіштен тұрғызылған. Ғимараттың биіктігі 3,7м. Едендері ағаш тақталы және құмдалған. Дұға оқитын үйдің алдыңғы бөлігі кішкене ашық алаңқайдан тұрады. Аулағына ауданы 20 ш.м. болатын қосалқы бөлмелер келіп қосылады. Біріншісінің ауданы 60,5 ш., екіншісінікі – 165,6 ш.м. Екі бөлмелер де терезе ойықтарымен жарықтандырылған. Қабырғалары саманнан жасалынған, қалыңдығы 60 см, іргесі күйдірілген кірпіштен тұғызылған. Ғимарат екі қабатты қатармен төбеленген. == Архитектурасы == Монументалды кіру қақпалары күйдірілген кірпіштен, оңтүстік және солтүстік жақтан тұрғызылған. Қақпа биіктігі – 4,6 м, төбесі екі қатарлы жабылған. Қоршаудың іргесі күйдірілген кірпіштен тұрғызылған. Аралықтары құммен сыланып, толтырылған. [[Жаркент]]те орналасқан халық арасында Уәлибай мешіті аталып кеткен "Жаркент мешіті" қытайлық және Орта Азия сәулет өнері үлгісімен тұрғызылған ескерткіш. 1892-1895 жылдары Қытай сәулетшісі Хон Пик Жаркент қаласында салған. Ол – теңдесі жоқ архитектуралық ескерткіш. Құрылыс композициясының кіндігі – ортадан салынған мешіт құрылысы. Қасбеті шығысқа қараған, ауданы – 28х54 метр, биіктігі - 14,5 метр , мұнарасының биіктігі 19 метр. Мешіт 52 бағана тізбегімен айналдыра қоршалған. Негізгі құрылыс материалы – ағаш, 122 ағаш бөрене бір-біріне шегесіз қырлана қондырылған. Антаблименті ағашқа түсірген әсем оймышпен нақышталған. Тянь-Шань шыршасынан дайындалған бұл бағаналардың құрылыс қаңқасын құруды, әрі әсемдік көрік беруде мәні зор (әрбір бағананы кендірмен орап, сылап, қызыл жосамен сырлап, сыртын лактаған). Бағаналарды құрастыруда шеге қолданылмаған, қиып, қашап қиюластырған. Интерьері әсем оймыш, нәзік өрнектермен безендірілген. Мешіт қабырғасы да шебер қиюластырылған бағаналардан құралған, төбесі қаңылтырмен жабылған. Мұндағы ғанышқа түсірілген нақышты араб жазуының өзі әсем өрнек міндетін атқарған. 1910 жылы көптеген шығын әкелген жер сілкінісі кезінде Жаркент пен [[Верный]]дағы мешіт пен шіркеу сол қалпында аман қалды. == Дереккөздер == <references/> {{wikify}} [[Санат:Қазақстан мешіттері]] [[Санат:Қазақстан сәулеті]] [[Санат:Алматы облысы]] [[Санат:Қазақстанның республикалық маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштері]] {{Islam-stub}} nplmny99ztumiu00qmkcsk9sqcqy0pz 0 20269 3055301 3046019 2022-07-28T18:22:54Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.8.8 wikitext text/x-wiki {{Қазақстан ауданы |ауданның атауы = Глубокое ауданы |елтаңба = Coat_of_Glubokoe.jpg |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |lat_dir = N |lat_deg = 50 |lat_min = 08 |lat_sec =45 |lon_dir = E |lon_deg = 82 |lon_min = 18 |lon_sec =25 |облысы = Шығыс Қазақстан облысы |аудан орталығы = [[Глубокое (Шығыс Қазақстан облысы)|Глубокое]] |ауылдық округтер саны = 13 |кенттік әкімдіктер саны = 4 |қалалық әкімдіктер саны = |ауылдар саны = 42 |қалалар саны = |әкімі = Тумашинов Эльдар Лұкбекұлы<ref>{{Cite web|url=https://www.gov.kz/memleket/entities/vko-glubokoe?lang=kk|title= Глубокое ауданының әкімдігі|website=www.gov.kz}}</ref> |әкімдіктің мекенжайы = |құрылған уақыты = 1964 |жер аумағы = 7,3 |жер аумағы бойынша орны = |тұрғыны = 61 948<ref>[http://www.glubokoe.gov.kz/dinamika/dinamikadem.htm Шығыс Қазақстан облысының Статистика департаменті. 01.07.2019]{{Deadlink|date=July 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> |халық саны бойынша орны = |санақ жылы = 2019 |тығыздығы = |тығыздығы бойынша орны = |ұлттық құрамы = {{nobr|[[орыстар]] (65,95%)}}, {{nobr|[[қазақтар]] (29,27%)}}, {{nobr|[[немістер]] (1,96%)}}, {{nobr|[[татарлар]] (0,90%)}}, {{nobr|[[украиндар]] (0,55%)}}, {{nobr|басқа ұлт өкілдері (2,57%)}}<ref>[http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F/Bull_Hsany2010.rar Қазақстан Республикасының Статистика агенттігі. Қазақстан Республикасы тұрғындарының облыстар, қалалар мен аудандар, жынысы мен жас ерекшелігі топтары, этностық бөлігі бойынша 2019 жылдың басындағы саны] {{Webarchive|url=https://www.webcitation.org/68j77qjAC?url=http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F/Bull_Hsany2010.rar |date=2012-06-27 }}</ref><ref name="пер.2019">[http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-ethnic2010.htm 2009 жылғы санақ бойынша Қазақстан тұрғындарының ұлттық құрамы]</ref> |телефон коды = |пошта индексі = |сайты = |карта = Glubokoe District Kazakhstan.png |әкімшілік бірліктің картасы = East Kazakhstan Province_Glubokoe.png |ортаққордағы санаты = }} '''Глубокое ауданы''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]]ның солтүстік-шығысындағы әкімшілік бөлініс. Жер аумағы 7,3 мың км². Орталығы – Глубокое кенті. Аудан [[1964 жыл|1964]] жылы 31 желтоқсанда құрылған. == Географиялық орны, жер бедері == Облыстың солтүстік жағының орталық бөлігінде, [[Ертіс]] өзенінің салалары Оба мен [[Үлбі өзені|Үлбі]] өзендері аралығында орналасқан. Ауданның жер бедері өте күрделі. Солтүстік-батыс жағын Оба мен Үлбі өзендерінің аралығындағы [[Оба жотасы]]ның батыс бөлігі мен Тікирек (Тигирец) жотасының оңтүстік беткейі және олардың шоқылы сілемдері, ал оңтүстік-батыс жағын Үлбі (Иванов) жотасының батыс бөлігі алып жатыр. Жер беті Ертіс өзенімен және оның салаларымен тілімденген. == Климаты, өсімдігі мен жануарлар дүниесі == Климаты тым континенттік, қаңтар айының орташа температурасы –18°С, шілдеде 20°С шамасында. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлш. 600 – 700 мм. Жер беті сулары Ертіс өзенінің орталық бөлігі мен оның Оба, Үлбі, Қарақожа, Қызылжар, Глубочанка атты салаларынан және оларға құятын сай-жыралардан тұрады. Аудан жерінде негізінен сұр, карбонатты күңгірт-қызғылт және қызғылт топырақтар, қыратты жерлерде қара және шалғындық топырақтар тараған. Далалы ашық жерлерде жусан аралас селеу, бетеге, қыратты (таулы) өңірде бұта тектес өсімдіктер, қарағай, майқарағай, терек, қайың, шетен аралас ормандар өседі. Жануарлар дүниесінен қасқыр, аю, сілеусін, түлкі, бұлғын, борсық, бұғы, таутеке, елік, күзен, сарышұнақ; өзен-көлінде су құстары, шабақ, алабұға, шортан, қарабалық және т.б. мекендейді. А. ш-на пайдаланылатын жер аумағы 248,9 мың га, оның 100,4 мың га-сы егістік, 31,6 мың га-сы шабындық, 104,4 мың га-сы жайылым. Аудан жері арқылы Өскемен – Лениногор, [[Өскемен]] – Шемонаиха автомобиль жолдары, [[Өскемен]] – Локоть т. ж. өтеді. Ертіс өз-мен шағын кемелер қатынайды. == Халқы == Тұрғындары 61 948 адам ([[2019 жыл|2019]]). Ұлттық құрамы: [[қазақтар]] – 29,27%, [[орыстар]] – 65,95%, [[немістер]] – 1,96%, [[татарлар]] – 0,90%, [[украиндар]] – 0,55%, басқа ұлт өкілдері – 2,57%. == Әкімшілік бөлінісі == 42 елді мекен 4 кенттік әкімдігі мен 13 ауылдық округке біріктірілген: * [[Алтай кенттік әкімдігі]] * [[Белоусов кенттік әкімдігі]] * [[Березов ауылдық округі (Глубокое ауданы)|Березов ауылдық округі]] * [[Бобров ауылдық округі (Шығыс Қазақстан облысы)|Бобров ауылдық округі]] * [[Быструха ауылдық округі]] * [[Веселов ауылдық округі (Шығыс Қазақстан облысы)|Веселов ауылдық округі]] * [[Глубокое кенттік әкімдігі]] * [[Ертіс ауылдық округі (Шығыс Қазақстан облысы)|Ертіс ауылдық округі]] * [[Жоғарғы Березовка кенттік әкімдігі]] * [[Кожохов ауылдық округі]] * [[Краснояр ауылдық округі (Глубокое ауданы)|Краснояр ауылдық округі]] * [[Кіші Оба ауылдық округі]] * [[Опытное поле ауылдық округі]] * [[Секисов ауылдық округі]] * [[Тарханка ауылдық округі]] * [[Ушанов ауылдық округі]] * [[Черемшан ауылдық округі]] == Пайдалы қазбалары == Глубокое ауданының қойнаулары полиметалды рудаларға бай. Қорғасын, мырышпен қатар құрамында алтын, күміс, кадмий, сурьма, мышьяк, темір, күкірт, селен сынап, мыс және басқа да элементтер бар. Өзінің тазалығы жөнінен Березовка, Белоусовка, Ертіс және Ново-Березовка кен орындарының металдары әлемдік стандарттан кем түспейді. Аудан аумағында 23 жерде құрылыс материалдарына қажетті тастар, әктас, кірпіштік топырақ, құрылыс құмдары бар. Гранит, диодориттер мен кварцальбитофирлер құрылыс тастарын өндіретін шикізат ретінде қызмет етеді. == Аудан тарихы == 1730 жылы штейгер Иван Чупоршнев бай Березовка кенішін ашты. 1731 жылдан Демидов Невьян заводынан әкелінген жұмысшы кадрлар күшімен бұл телімді пайдалана бастады. Нан мен жарма алыстағы сібір мен орал уездерінен әкелінді. Азық-түлік проблемасын шешу үшін 1760 жылы «Өскмен қамалына орналасу және Уба өзенінің арғы жағына, [[Ертіс]]тің оң жағалауына Березовка, глубокое Улбьба және басқа да Ертіске құятын [[өзен]]дер жағалауына қамалдар салу мен екі мыңға дейін орыс әкеліп қоныстандыру туралы» Сібір жарлығы шықты. 1761 жыл Глубокоенің туған жылы. Ескі көздердің айтуы бойынша осы жылы Петушок жотасының етегіне Игнатий Губин отбасымен қоныстанған. Глубокое тұрғындары егіншілікпен, мал шаруашылығымен айналысты, таулы-завод халқын және Ертіс казактары әскерлерін азық-түлікпен қамтамасыз етті. Алғашқы қоныстанушылар әкімшілік есепте өскменде тұрды. Шаруалар міндеттеріне егіншіліктен басқа жолдарды жөндеу мен кеніш жұмыстарына жас жігіттерді қосу болды. Барлық жүктер атпен тасылды, сондықтан жылқы шаруашылығы дамыды. 1747 жылы Секисовка ауылы пайда болды (Секисовка редутының орнына), 1767 жылы Бобровка пайда болды, 1797 жылы Белоусовка. Глубокое ауданы – Кенді Алтайдағы ара шаруашылығының отаны. 1786 жылы алғашқы аралар Бобровкаға әкелінді, кейін Глубокоеде, Прапорщиковода пайда болды, одан бүкіл Алтайға тарады. Ертіс мыс балқыту зауытының тарихы 1920 жылдарынан басталады, «Лена-Лимитед-Голфилдс» ағылшын компаниясы Глубокое кентінде шағын қорғасын зауытының құрылысын бастады. Зауыт 1931 жылы күзде іске қосылды. Бұл компаниямен келісім-шарт бұзылғаннан кейін орталығы Глубокое кентінде «лена-Банк» Алатай комбинаты құрылды. 1932 жылдың сәуірінде комбинат Ертіс тау-өнеркәсіптік кешен болып қайта құрылды, құрамына Белоусовка мен Березовка кеніштері енді. 1937 жылы 26 мамырда Ертіс мыс балқыту зауыты жұмысын бастады. 1935 жылғы мамырда Глубокое арқылы Рубцовск – Защита темір жол магистралі салынды. Глубокое жері 10 Кеңес Одағының батырын және 19 Социалистік Еңбек Ерін шығарды. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Шығыс Қазақстан облысы}} {{Глубокое ауданы елді мекендері}} [[Санат:Глубокое ауданы]] mqmt7i4a37rgoc5wg90rfsdo8rwaz24 0 20564 3055297 3054457 2022-07-28T16:56:36Z Wolfgang1212 24174 /* Матчтары */ wikitext text/x-wiki {{мағына|Астана (айрық)}} {{Футбол клубы |атауы = {{ту|Қазақстан}} Астана |логотипі = FC Astana Logo new.png |толық атауы = Астана футбол клубы |лақап аты = ''«Сары-көктер»'', ''«Астаналықтар»'', ''«Қалалықтар»'' |құрылған = 2009 |стадионы = [[Астана Арена]] |сыйымдылығы = 30 200 |президенті = {{ту|Қазақстан}} [[Михаил Ильич Гурман|Михаил Гурман]] |бас директоры = {{ту|Қазақстан}} [[Давид Григорьевич Лория|Давид Лория]] |жаттықтырушы = {{ту|Сербия}} [[Срджан Благоевич]] |капитаны = {{ту|Қазақстан}} [[Абзал Талғатұлы Бейсебеков|Абзал Бейсебеков]] |жарыс = [[Қазақстан Премьер Лигасы]] |маусым = [[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2021|2021]] |орын = '''2-ші орын''' |демеушісі = [[Самұрық-Қазына]] |бюджеті = 10 млн еуро |сайты = {{URL|fcastana.kz}} | pattern_la1 = _astana20h | pattern_b1 = _astana20h | pattern_ra1 = _astana20h | pattern_sh1 = _astana20h | pattern_so1 = _astana19h | leftarm1 = FFFFFF | body1 = FFFFFF | rightarm1 = FFFFFF | shorts1 = FFFFFF | socks1 = fff200 | pattern_la2 = _astana20a | pattern_b2 = _astana20a | pattern_ra2 = _astana20a | pattern_sh2 = _astana20a | pattern_so2 = _astana19a | leftarm2 = FFFFFF | body2 = FFFFFF | rightarm2 = FFFFFF | shorts2 = FFFFFF | socks2 = 87cefa | pattern_la3 = | pattern_b3 = | pattern_ra3 = | pattern_sh3 = | pattern_so3 = | leftarm3 = | body3 = | rightarm3 = | shorts3 = | socks3 = }} '''Астана футбол клубы''' — қазақстандық кәсіби футбол клубы. 2009 жылы құрылған. [[Нұр-Сұлтан|Астана]] қаласының [[Астана Арена]] стадионы клубтың базасы болып табылады. Астана клубы 2015-16 жылғы Еуро-кубоктар маусымында кипрлық АПОЕЛ-ды 2-1 жалпы есебімен жеңіп, [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|Еуропа Чемпиондар Лигасының]] топтық кезеңіне жолдама алған Қазақстан тарихындағы алғашқы клуб аталды. == Тарихы == 2009 жылы [[Алматы (футбол клубы)|"Алматы"]] мен [[Мегаспорт (футбол клубы)|"Мегаспорт]]" клубтарының қосылуымен пайда болды. Клубтың тұңғыш жаттықтырушысы [[Вахид Юнусұлы Масудов|Вахид Масудов болды]]. Одан кейін клубты [[Сергей Николаевич Юран|Сергей Юран]] жаттықтырды. Алғашқы маусымда клуб сапында [[Егор Ильич Титов|Егор Титов]], Андрей Тихонов (кейін клубқа бапкер де болды) секілді ресейлік ардагер футболшылармен бірге қазақстандық [[Андрей Владимирович Карпович|Андрей Карпович]], [[Мақсат Дүйсенбекұлы Байжанов|Мақсат Байжанов]], [[Жамбыл Мұхитұлы Көкеев|Жамбыл Көкеев]], [[Давид Григорьевич Лория|Давид Лория]], өзбекстандық [[Максим Александрович Шацких|Максим Шацких]] секілді футболшылар ойнады. [[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2009|2009 жылғы Қазақстан чемпионатының]] бірінші айналымын клуб Алматыда өткізді. одан кейін клубтың базасы болып Астанада жаңадан салынған [[Астана Арена|"Астана Арена"]] стадионына ауысты. Маусым қорытындысында клуб екінші орын алды. Бірақ жалақыны уақытында ала алмағандықтан Сергей Юранмен бірге бірнеше легионерлер клубтан кетті. Күміс жүлде иеленгеніне қарамастан клуб 2010/11 жылғы Еуропа лигасына УЕФА-ның "үш жыл ережесі" бойынша қатыса алмады (еурокубоктерге ұлттық біріншілікте кемінде үш маусым ойнаған клуб қана қатыса алады). 2014 жылғы маусым айында клуб бапкері боп болгариялық [[Станимир Стоилов]] тағайындалды. [[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2014|Осы маусымда]] тұңғыш рет Қазақстан чемпионы атанды. 2015 жылы 26 тамыз күні [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2015/16|Чемпиондар лигасының]] іріктеу кезеңінде Кипрде жергілікті [[АПОЭЛ (футбол клубы)|АПОЭЛ]] клубымен тең түсті (өз алаңында 1:0 есебімен ұтқан-ды). Екі ойын қорытындысы бойынша Чемпиондар лигасының топтық кезеңіне өтті. Қазақстан атынан [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|Чемпиондар лигасының]] топтық кезеңіне шыққан алғашқы клуб атанды.<ref>http://kaz.tengrinews.kz/football/astana-tungyish-ret-chempiondar-ligasyinyin-toptyik-kezenne-264455</ref> Топтық кезеңде "[[Галатасарай]]", "[[Атлетико Мадрид]]", [[Бенфика|"Бенфика]]" клубтарымен бір топқа түсті. Бұл жылы топтық турнирде жеңіс тойын тойлай алмады, алты кездесудің төртеуінде тең ойнап, төртінші орында қалды. Тек сырт алаңда "Бенфика" мен "Атлетикодан" ұтылды. 2016/17 жылғы маусымда тұңғыш рет [[УЕФА Еуропа лигасы 2016/17|УЕФА Еуропа Лигасының]] топтық турниріне жолдама алды. Бұл жолы да төртінші орында қалды. [[УЕФА Еуропа лигасы 2017/18|2017/18 жылғы Еуропа Лигасында]] тұңғыш рет көктемгі плей-офф кезеңдеріне дейін жетіп, 1/16 финалда "[[Спортинг Лиссабон|Спортинг Лиссабоннан]]" ұтылды (үйде 1:3, сыртта 3:3). Осы матчтан соң бас бапкер [[Станимир Стоилов|Станимир Стойлов]] командадан кетіп, орнына [[Григорий Константинович Бабаян|Григорий Бабаян]] келді. 2019 жылдың басында команда тізгінін украиналық бапкер [[Роман Иосифович Григорчук|Роман Григорчук]] ұстады. Григорчуктың басқаруымен клуб тағы да [[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2019|Қазақстан чемпионы]] атанды және [[УЕФА Еуропа лигасы 2019/20|Еуропа лигасының]] топтық турниріне шықты. Бірақ Еуропа лигасының топтық турнирінде клуб бір рет қана жеңіске жетті ("[[Манчестер Юнайтед|Манчестер Юнайтедті]]" 2:1 есебімен ұтты), осы себеппен 2020 жылдың басында Григорчук қызметтен босады. 2020 жылдың басында клуб тізгінін сол кездегі [[Қазақстан Ұлттық футбол құрамасы|Қазақстан Ұлттық құрамасының]] бапкері [[Михал Билек]] ұстады. [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2020/21|2020/21 жылғы чемпиондар лигасында]] клуб бірінші раундта-ақ [[Динамо Брест|"Динамо Брест"]] клубынан 3-6 есебімен ұтылып, [[УЕФА Еуропа лигасы 2020/21|Еуропа лигасына]] түсіп қалды. Осы жеңілістен соң ұзамай Билек орнын босатты, оның орнына келген Пол Эшуорт та клубтың құлдырауын тоқтата алмады, чемпионатта "Қайратты" турнир кестесінде өздерінен ұзатып алды, Еуропа лигасында "[[Будучност (футбол клубы, Подгорица)|Будучностан]]" ұтылып қалды да, соңғы алты жылда бірінші рет клуб еуротурнирлерде топтық кезеңге шыға алмады. Қыркүйек айының соңында енді тізгінді ресейлік маман Андрей Тихонов ұстады. Бірақ клуб [[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2020|2020 жылғы чемпионатты]] үшінші орынмен қорытындылады. [[Сурет:Lokoastana.png|250px|нобай|Логотип 2009-2011 жж.]] [[Сурет:FC Astana Logo.svg|250px|нобай|2014 — 2019 жж. логотипі]] [[Сурет:FC Astana Logo new.png|250px|нобай|2020 жылдан бергі логотип]] == Ойыншылар == ''2021 маусым'' {| class="wikitable" style="font-size: 95%" !№ !Қақпашылар !Туған күні !Азаматтығы |- |1 |[[Дмитрий Михайлович Непогодов|Дмитрий Непогодов]] |17.02.1988 |Қазақстан |- |55 |[[Александр Александрович Заруцкий|Александр Заруцкий]] |26.08.1993 |Қазақстан |- !№ !Қорғаушылар !Туған күні !Азаматтығы |- |2 |[[Антонио Рукавина]] |26.01.1984 |Сербия |- |2 |[[Вараздат Аршакович Ароян|Вараздат Ароян]] |24.08.1992 |Армения |- |6 |[[Жарко Томашевич]] |22.02.1990 |Черногрия |- |15 |[[Абзал Талғатұлы Бейсебеков|Абзал Бейсебеков]] |30.11.1992 |Қазақстан |- |18 |[[Сағи Сенімұлы Совет|Сағи Совет]] |15.03.2000 |Қазақстан |- |19 |[[Лев Сквортцов]] |02.02.2000 |Қазақстан |- |21 |[[Кадете]] |24.06.1994 |Испания |- |24 |[[Лука Шимунович]] |05.06.1990 |Қазақстан |- |33 |[[Жарко Томашевич]] |22.02.1990 |Черногрия |- !№ !Жартылай қорғаушылар !Туған жері !Азаматтығы |- |8 |[[Исламбек Ержанұлы Қуат|Исламбек Қуат]] |12.01.1993 |Қазақстан |- |9 |[[Дорин Ротариу]] |29.07.1995 |Румыния |- |92 |[[Валерий Николаевич Чуперка|Валерий Чуперка]] |12.01.1992 |Ресей |- |14 |[[Марин Томасов]] |31.08.1987 |Қазақстан |- |7 |[[Макс Эбонг]] |26.08.1999 |Беларусь |- |29 |Мәди Жақыпбаев |21.03.2000 |Қазақстан |- |70 |Сұлтан Сағынаев |14.01.2000 |Қазақстан |- |81 |[[Рамазан Ерікұлы Кәрімов|Рамазан Кәрімов]] |05.07.1999 |Қазақстан |- |5 |[[Марк Михаилович Гурман|Марк Гурман]] |19.02.1989 |Қазақстан |- !№ !Шабуылшылар !Туған жері !Азаматтығы |- |45 |[[Роман Валерьевич Муртазаев|Роман Муртазаев]] |10.09.1993 |Қазақстан |- |11 |[[Тигран Ашотұлы Барсегян|Тигран Барсегян]] |22.09.1993 |Армения |- |17 |[[Абат Қайратұлы Айымбетов|Абат Айымбетов]] |07.08.1995 |Қазақстан |- |99 |Самир Смайгалич |18.09.1998 |Босния және Герцеговина |- |80 |Владислав Прокопенко |01.07.2000 |Қазақстан |- |} == Жетістіктері == ==== Қазақстан чемпионатында ==== * [[Қазақстан Премьер Лигасы|Қазақстан чемпионы]] (6): [[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2015|2014]], 2015, 2016, 2017, 2018, 2019 * [[Қазақстан Премьер Лигасы|Қазақстанның күміс жүлдегері]] (1): [[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2009|2009]] * [[Қазақстан Премьер Лигасы|Қазақстанның қола жүлдегері]] (1): [[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2020|2020]] *Қазақстан кубогы (3): 2010, 2012, 2016. *Қазақстан суперкубогы (4): 2011, 2015, 2018, 2019. ==== Ең үлкен жеңісі ==== Қазақстан чемпионаты *[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2009|2009]] — 4:0 ([[Тобыл (футбол клубы)|«Тобыл»]], [[Қостанай]]) *[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2009|2009]] — 4:0 ([[Қайсар (футбол клубы)|«Қайсар»]], [[Қызылорда]]) *[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2010|2010]] — 4:0 ([[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|«Шахтер»]], [[Қарағанды]]) *[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2010|2010]] — 4:0 ([[Оқжетпес (футбол клубы)|«Оқжетпес»]], [[Көкшетау]]) *[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2009|2009]] — 5:1 ([[Оқжетпес (футбол клубы)|«Оқжетпес»]], [[Көкшетау]]) == Еуропадағы өнері == Астана клубы УЕФА чемпиондар лигасындағы Ыстамбұлдың "Галатасарайымен" Астанада 2-2 тең түсіп алғашқы ұпайын алады. 2015-2016 жылғы маусымда өз алаңында ұтылып көрмеді: === Матчтары === {| class="wikitable" ! Маусым ! Жарыс ! Раунд ! Қарсылас ! Үйде ! Сыртта ! Жалпы |- |2013/14 |[[УЕФА Еуропа лигасы 2013/14|УЕФА Еуропа Лигасы]] |align="center"|I КР | align="center" |[[Ботев (футбол клубы, Пловдив)|Ботев]] |align="center" bgcolor="#ffdddd"|0:1 |align="center" bgcolor="#ffdddd"|0:5 |align="center" bgcolor="#ffdddd"|0:6 [[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |rowspan="4"|2014/15 |rowspan="4"|[[УЕФА Еуропа лигасы 2014/15|УЕФА Еуропа Лигасы]] |align="center"|I КР | align="center" |[[Пюник (футбол клубы)|Пюник]] |align="center" bgcolor="#ddffdd"|2:0 |align="center" bgcolor="#ddffdd"|4:1 |align="center" bgcolor="#ddffdd"|6:1 [[File:Symbol keep vote.svg|17px]] |- |align="center"|II КР | align="center" |[[Хапоэль (футбол клубы, Тель-Авив)|Хапоэль Тель-Авив]] |align="center" bgcolor="#ddffdd"|3:0 |align="center" bgcolor="#ffdddd"|0:1 |align="center" bgcolor="#ddffdd"|3:1 [[File:Symbol keep vote.svg|17px]] |- |align="center"|III КР | align="center" |[[АИК (футбол клубы)|АИК]] |align="center" bgcolor="#ffffdd"|1:1 |align="center" bgcolor="#ddffdd"|3:0 |align="center" bgcolor="#ddffdd"|4:1 [[File:Symbol keep vote.svg|17px]] |- |align="center"|Плей-офф | align="center" |[[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреал]] |align="center" bgcolor="#ffdddd"|0:3 |align="center" bgcolor="#ffdddd"|0:4 |align="center" bgcolor="#ffdddd"|0:7 [[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |rowspan="6"|2015/16 |rowspan="6"|[[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2015/16|УЕФА Чемпиондар Лигасы]] |align="center"|II КР | align="center" |[[Марибор (футбол клубы)|Марибор]] |align="center" bgcolor="#ddffdd"|3:1 |align="center" bgcolor="#ffdddd"|0:1 |align="center" bgcolor="#ddffdd"|3:2 [[File:Symbol keep vote.svg|17px]] |- |align="center"|III КР | align="center" |[[ХИК]] |align="center" bgcolor="#ddffdd"|4:3 |align="center" bgcolor="#ffffdd"|0:0 |align="center" bgcolor="#ddffdd"|4:3 [[File:Symbol keep vote.svg|17px]] |- |align="center"|Плей-офф | align="center" |[[АПОЭЛ (футбол клубы)|АПОЭЛ]] |align="center" bgcolor="#ddffdd"|1:0 |align="center" bgcolor="#ffffdd"|1:1 |align="center" bgcolor="#ddffdd"|2:1 [[File:Symbol keep vote.svg|17px]] |- |align="center" rowspan="3"|С тобы | align="center" |[[Бенфика]] |align="center" bgcolor="#ffffdd"|2:2 |align="center" bgcolor="#ffdddd"|0:2 |align="center" rowspan="3" bgcolor="#ffdddd"|4 орын [[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |align="center"|[[Атлетико Мадрид]] |align="center" bgcolor="#ffffdd"|0:0 |align="center" bgcolor="#ffdddd"|0:4 |- |align="center"|[[Галатасарай]] |align="center" bgcolor="#ffffdd"|2:2 |align="center" bgcolor="#ffffdd"|1:1 |- |rowspan="6"|2016/17 |rowspan="2"|[[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2016/17|УЕФА Чемпиондар Лигасы]] |align="center"|II КР | align="center" |[[Жальгирис (футбол клубы)|Жальгирис]] |align="center" bgcolor="#ddffdd"|2:1 |align="center" bgcolor="#ffffdd"|0:0 |align="center" bgcolor="#ddffdd"|2:1 [[File:Symbol keep vote.svg|17px]] |- |align="center"|III КР | align="center" |[[Селтик]] |align="center" bgcolor="#ffffdd"|1:1 |align="center" bgcolor="#ffdddd"|1:2 |align="center" bgcolor="#ffdddd"|2:3 [[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |rowspan="4"|[[УЕФА Еуропа лигасы 2016/17|УЕФА Еуропа Лигасы]] |align="center"|Плей-офф | align="center" |[[БАТЭ (футбол клубы)|БАТЭ]] |align="center" bgcolor="#ddffdd"|2:0 |align="center" bgcolor="#ffffdd"|2:2 |align="center" bgcolor="#ddffdd"|4:2 [[File:Symbol keep vote.svg|17px]] |- |align="center" rowspan="3"|В тобы | align="center" |[[Олимпиакос (футбол клубы)|Олимпиакос]] |align="center" bgcolor="#ffffdd"|1:1 |align="center" bgcolor="#ffdddd"|1:4 |align="center" rowspan="3" bgcolor="#ffdddd"|4 орын [[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- | align="center" |[[Янг Бойз]] |align="center" bgcolor="#ffffdd"|0:0 |align="center" bgcolor="#ffdddd"|0:3 |- | align="center" |[[АПОЭЛ (футбол клубы)|АПОЭЛ]] |align="center" bgcolor="#ddffdd"|2:1 |align="center" bgcolor="#ffdddd"|1:2 |- |rowspan="7"|2017/18 |rowspan="3"|[[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2017/18|УЕФА Чемпиондар Лигасы]] |align="center"|II КР | align="center" |[[Спартак (футбол клубы, Юрмала)|Спартак Юрмала]] |align="center" bgcolor="#ffffdd"|1:1 |align="center" bgcolor="#ddffdd"|1:0 |align="center" bgcolor="#ddffdd"|2:1 [[File:Symbol keep vote.svg|17px]] |- |align="center"|III КР | align="center" |[[Легия (футбол клубы)|Легия]] |align="center" bgcolor="#ddffdd"|3:1 |align="center" bgcolor="#ffdddd"|0:1 |align="center" bgcolor="#ddffdd"|3:2 [[File:Symbol keep vote.svg|17px]] |- |align="center"|Плей-офф |align="center"|[[Селтик]] |align="center" bgcolor="#ddffdd"|4:3 |align="center" bgcolor="#ffdddd"|0:5 |align="center" bgcolor="#ffdddd"|4:8 [[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |rowspan="4"|[[УЕФА Еуропа лигасы 2017/18|УЕФА Еуропа Лигасы]] |align="center" rowspan="3"|А тобы | align="center" |[[Маккаби (футбол клубы, Тель-Авив)|Маккаби Тель-Авив]] |align="center" bgcolor="#ddffdd"|4:0 |align="center" bgcolor="#ddffdd"|1:0 |align="center" rowspan="3" bgcolor="#ddffdd"|2 орын [[File:Symbol keep vote.svg|17px]] |- | align="center" |[[Славия (футбол клубы, Прага)|Славия Прага]] |align="center" bgcolor="#ffffdd"|1:1 |align="center" bgcolor="#ddffdd"|1:0 |- | align="center" |[[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреал]] |align="center" bgcolor="#ffdddd"|2:3 |align="center" bgcolor="#ffdddd"|1:3 |- |align="center"|1/16 | align="center" |[[Спортинг Лиссабон|Спортинг]] |align="center" bgcolor="#ffdddd"|1:3 |align="center" bgcolor="#ffffdd"|3:3 |align="center" bgcolor="#ffdddd"|4:6 [[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |rowspan="7" align="center"|2018/19 |rowspan="3" align="center"|[[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2018/19|УЕФА Чемпиондар Лигасы]] |align="center"|I КР | align="center" |[[Сутьеска (футбол клубы)|Сутьеска]] |align="center" bgcolor="#ddffdd"|1:0 |align="center" bgcolor="#ddffdd"|2:0 |align="center" bgcolor="#ddffdd"|3:0 [[File:Symbol keep vote.svg|17px]] |- |align="center"|II КР | align="center" |[[Мидтьюлланд|Мидтьюлланн]] |align="center" bgcolor="#ddffdd"|2:1 |align="center" bgcolor="#ffffdd"|0:0 |align="center" bgcolor="#ddffdd"|2:1 [[File:Symbol keep vote.svg|17px]] |- |align="center"|III КР | align="center" |[[Динамо (футбол клубы, Загреб)|Динамо Загреб]] |align="center" bgcolor="#ffdddd"|0:2 |align="center" bgcolor="#ffdddd"|0:1 |align="center" bgcolor="#ffdddd"|0:3 [[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |rowspan="4"|[[УЕФА Еуропа лигасы 2018/19|УЕФА Еуропа Лигасы]] |align="center"|Плей-офф | align="center" |[[АПОЭЛ (футбол клубы)|АПОЭЛ]] |align="center" bgcolor="#ddffdd"|1:0 |align="center" bgcolor="#ffdddd"|0:1 |align="center" bgcolor="#ddffdd"|1:1 (2:1)[[File:Symbol keep vote.svg|17px]] |- |align="center" rowspan="3"|К тобы | align="center" |[[Динамо (футбол клубы, Киев)|Динамо Киев]] |align="center" bgcolor="#ffdddd"|0:1 |align="center" bgcolor="#ffffdd"|2:2 |align="center" rowspan="3" bgcolor="#ffdddd"|3 орын [[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- | align="center" |[[Ренн (футбол клубы)|Ренн]] |align="center" bgcolor="#ddffdd"|2:0 |align="center" bgcolor="#ffdddd"|0:2 |- | align="center" |[[Яблонец (футбол клубы)|Яблонец]] |align="center" bgcolor="#ddffdd"|2:1 |align="center" bgcolor="#ffffdd"|1:1 |- |rowspan="7" align="center"|2019/20 |rowspan="1" align="center"|[[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2019/20|УЕФА Чемпиондар Лигасы]] |align="center"|I КР | align="center" |[[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР Клуж]] |align="center" bgcolor="#ddffdd"|1:0 |align="center" bgcolor="#ffdddd"|1:3 |align="center" bgcolor="#ffdddd"|2:3 [[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |rowspan="6"|[[УЕФА Еуропа лигасы 2019/20|УЕФА Еуропа Лигасы]] |align="center"|II КР | align="center" |[[Санта-Колома (футбол клубы)|Санта-Колома]] |align="center" bgcolor="#ddffdd"|4:1 |align="center" bgcolor="#ffffdd"|0:0 |align="center" bgcolor="#ddffdd"|4:1 [[File:Symbol keep vote.svg|17px]] |- |align="center"|III КР | align="center" |[[Валлетта (футбол клубы)|Валлетта]] |align="center" bgcolor="#ddffdd"|5:1 |align="center" bgcolor="#ddffdd"|4:0 |align="center" bgcolor="#ddffdd"|9:1 [[File:Symbol keep vote.svg|17px]] |- |align="center"|Плей-офф | align="center" |[[БАТЭ (футбол клубы)|БАТЭ]] |align="center" bgcolor="#ddffdd"|3:0 |align="center" bgcolor="#ffdddd"|0:2 |align="center" bgcolor="#ddffdd"|3:2 [[File:Symbol keep vote.svg|17px]] |- |align="center" rowspan="3"|L тобы |align="center"|[[Манчестер Юнайтед]] |align="center" bgcolor="#ffdddd"|0:1 |align="center" bgcolor="#ddffdd"|2:1 |align="center" rowspan="3" bgcolor="#ffdddd"|4 орын [[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- | align="center" |[[Партизан (футбол клубы, Белград)|Партизан]] |align="center" bgcolor="#ffdddd"|0:6 |align="center" bgcolor="#ffdddd"|0:5 |- | align="center" |[[АЗ Алкмаар|АЗ]] |align="center" bgcolor="#ffdddd"|1:2 |align="center" bgcolor="#ffdddd"|1:4 |- |rowspan="2" align="center"|2020/21 |rowspan="1" align="center"|[[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2020/21|УЕФА Чемпиондар Лигасы]] |align="center"|I КР | align="center" |{{ту|Беларусь}} [[Динамо Брест]] |align="center" |— |align="center" bgcolor="#ffdddd"|3:6 |align="center" bgcolor="#ffdddd"|3:6 [[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |rowspan="1"|[[УЕФА Еуропа лигасы 2019/20|УЕФА Еуропа Лигасы]] |align="center"|II КР | align="center" |{{ту|Черногория}} [[Будучност (футбол клубы, Подгорица)|Будучность]] |align="center" bgcolor="#ffdddd"|0:1 |align="center" |— |align="center" bgcolor="#ffdddd"|0:1 [[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |rowspan="2" align="center"|[[УЕФА Конференциялары лигасы 2021/22|2021/22]] |rowspan="2" align="center"|[[УЕФА Конференциялары лигасы]] |align="center"|II КР | align="center" |{{ту|Грекия}} [[Арис (футбол клубы, Салоники)|Арис]] |align="center" bgcolor="#ddffdd"|2:0 |align="center" bgcolor="#ffdddd"|1:2 |align="center" bgcolor="#ddffdd"|3:2 [[File:Symbol keep vote.svg|17px]] |- |align="center"|III КР | align="center" | {{ту|Финляндия}} [[КуПС]] |align="center" bgcolor="#ffdddd"|3:4 |align="center" bgcolor="#ffffdd"|1:1 |align="center" bgcolor="#ffdddd"|4:5 [[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |rowspan="1" align="center"|[[УЕФА Конференциялары лигасы 2022/23|2022/23]] |rowspan="1" align="center"|[[УЕФА Конференциялары лигасы]] |align="center"|II КР | align="center" | {{ту|Польша}} [[Ракув (футбол клубы)|Ракув]] |align="center" bgcolor="#ffdddd"|0:1 |align="center" bgcolor="#ffdddd"|0:5 |align="center" bgcolor="#ffdddd"|0:6 [[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |} ;Notes * І КР: Бірінші квалификациялық раунды * ІІ КР: Екінші квалификациялық раунды * ІІІ КР: Үшінші квалификациялық раунды == Дереккөздер == <references/> == Сілтемелер == * [https://fcastana.kz/ Ресми сайты] {{ref-ru}} {{ref-en}} {{ref-kk}} {{Қазақстан Футболы}} {{Қазақстан Премьер Лигасы 2019}} [[Санат:Қазақстан футбол клубтары]] [[Санат:Астана спорт клубтары]] [[Санат:Астана ФК]] 5y1tqytcfcnt08vczhoxybw0b8r96vh 3 20659 3055483 3054784 2022-07-29T09:31:47Z Kasymov 10777 /* NusrTansj қатысушы үлесі */ wikitext text/x-wiki {{Мұрағат|2011 — Наурыз 2018}} {{астынан}} == [[Шерлок (телесериал)]] == {{Сұрақ}}Құрметты Батырбек, бұл мақаладағы өзгерістерді еш түйіндемесіз жоққа шығаруыныздың себебін айтып өтсеніз? Энциклопедиялық мағлұматты фотогалереяга айналдыруға болмайды ғой, Уикипедияның ережелеріне қайшы келеді емес па? Сіздің жағыныздан бұл шешімінізді ұқпадым, Қазақша Уикипедиясының әкімшісі ретінде осы жағдайды түсіндіріп жіберсеніз риза болар едім. --[[Қатысушы:Arhaangell|Arhaangell]] ([[Қатысушы талқылауы:Arhaangell|талқылауы]]) 15:20, 2018 ж. қазанның 24 (+06) : Уикипедияның қай ережесіне қайшы келеді, маған көрсетесіз бе? --[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 15:54, 2018 ж. қазанның 24 (+06) :: атап айтқанда [[Уикипедия:Ережелер_тізімі#Құқықтық_негіздер|'''мына жердегі''']] және [[Уикипедия:Уикипедия_—_бұл_энциклопедия#Уикипедия_—_серверлік-айна,_файлдар_мұрағаты_немесе_сiлтемелер_тізімдемесі_(каталог)_емес|'''мына жердегі''']] анық жазылған ережелерді қарап өтсеніз. Талқылап отырған мақаладағы мен жасаған өзгерістерді толықтай ережелерге сүйене отырып жасадым, ал сіздің позициянызды түсінсем бұйырмасын. Бір консенсусқа келейік, немесе бітікшілердің көмегіне жүгінгеніміз дұрыс болады ма? --[[Қатысушы:Arhaangell|Arhaangell]] ([[Қатысушы талқылауы:Arhaangell|талқылауы]]) 16:14, 2018 ж. қазанның 24 (+06) Бұл жерде фотогалерея бөлімі артық емес, бірақ 56 сурет деген тым көп пе деп қалдым. Ағылшын, француз, орыс бөлімдеріне кіріп едім, суреттер топтамасы жоқ көрінді. Сондықтан, суретті 10-12 көлемінен аспағаны дұрыс болар деген пікірдемін. Суреттің молдығынан мақаланың мазмұны байымайды-ау деп ойлаймын. -[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 18:35, 2018 ж. қазанның 24 (+06) == Әкімшілік бірлік == Саламатсыз. Әкімшілік бірлік деген үлгі соны пайдалаңсаңыз дұрыс болар еді--[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 15:58, 2018 ж. қарашаның 15 (+06) : Сәлем! Қай мақала жөнінде айтып тұрсың?) Қырғызстан елді мекендері ме?--[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 16:16, 2018 ж. қарашаның 15 (+06) * Ауданы бойынша --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 16:39, 2018 ж. қарашаның 15 (+06) == Қырғызстан аудандары == Батырбек мырза қалайсыз. Қырғыз аудандары бойынша үлгіге облыс, ел бойынша сілтеме жасаған дұрыс сияқты --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 20:04, 2018 ж. желтоқсанның 23 (+06) : Сәлем! Ия, айтуың дұрыс. Ок, түзеймін. --[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 10:50, 2018 ж. желтоқсанның 24 (+06) == Уикипедияшылар рейтингі == Сосын [[Уикипедия:Уикипедияшылар рейтингі]] дегенді жаңарттым, бірақта мақала санында екі қатысушының жаза алмадым және өңдеген беттер саны мен жүктеген файлдарды да біле алмадым (ашылмайды). Соны білсеңіз жаңартып беріңізші) '''Өңдеме саны мен жалпы рейтингті''' жаңарттым --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 22:29, 2018 ж. желтоқсанның 23 (+06) * Тағы сұрақ: мен туған жылы үлгісіне баяғыдан бері жасай алмай жүрген нәрсем бар еді. Санатта автоматты түрде туған күнін көрсетеді. Алайда айдың аяғы -'''ның,''' '''-нің''' болып шығып жатыр. Соны білесіз бе, үлгіден емес қаз уикидің баптауында болып тұр --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 01:00, 2018 ж. желтоқсанның 24 (+06) : Аталған сұрақтарға Арыстанбек мырза жауап бере алады деп ойлайм. --[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 10:51, 2018 ж. желтоқсанның 24 (+06) == Бүтін бөлік == Бүтін бөлік‎ → Сан антьесі жаңа ресми атау ма? --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 17:40, 2019 ж. қаңтардың 8 (+06) : Білмейм сол. Мен тек алғашқы әрпі қате болғасын (латынша С) ығыстырдым атауын. ''Бүтін бөлік'' не ''санның бүтін бөлігі'' деген дұрыс сияқты, жалпы (қатты мән бермедім, сөздің шыны керек). Ағылшын және орыс тілдеріндегімен бірдей қылған дұрыс болар. --[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 17:55, 2019 ж. қаңтардың 8 (+06) ::Онда бұрынғы атауын қайтарыңыз. Мектепте сондай атаумен өткенбіз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 18:19, 2019 ж. қаңтардың 8 (+06) :::Мен тек алғашқы әрпі латынша болғасын ауыстырдым. Сан антьесі деп мен емес атаған. :) (Егер ерініп тұрсаң, зім артынан асықпай түзермін :) ) --[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 18:40, 2019 ж. қаңтардың 8 (+06) == Адекват == Адекват бұл сөзді кімдерден көбірек еститінің таныс шығар [[File:Face-smile.svg|23px]]. Менің соңғы кездегі әкімшіні құрту деген сөздерді көрген соң осы термин сап етіп миыңа келе қалған шығар [[File:Face-wink.svg|23px]]. Иә бұны Нұрлан Жанай мен Садық Шерімбек көп қолданады. Нұрлан Жанай арасында жақсы танымдық посттар да жазып тұрады, ол шындық. Оларға фейсбутағы атейстер тобында дәлелдермен оларға жауап бердім, соңында Шерімбек шығып кетті. Шындығына келгенде '''солардың өздері''' адекват емес. Ол топта дінді жою керек, өйту керек бүйту керек дегенін көп айтады. Соңында мешіттердің табиғи апаттарды қирамай қалу туралы тартыс болды, мен өте көп дерек таптым, тіпті өзім таң қалдым. Сосын оларға ұнамай қалып мені топтан шығарып жіберді [[File:Face-grin.svg|23px]]. Атейстердің өздеріне ғылымды жақын етіп біреудің жүрегін басқа біреуге салса ештеңе өзгермейді, сол адам болып қалады, бәрі тек мида, жүрек деген қан айдап тұрған бір кесек ет дегені мүлдем ғылыми тұрғыдан да дұрыс болмай шықты. Ең соңғы ғылыми жаңалықтарда нейрондық байланыстар (Neural Network) тек мида ғана болмайды екен, жүректе де іште де болады екен. Кеше ғана Құраннан жүрек көзі дегенді оқып қалып едім. Қазақтың жүрегім бір жамандықты сезіп тұр, ішім сезіп тұр дегендері бос сөз емес сияқты. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 10:26, 2019 ж. қаңтардың 13 (+06) :Жүрек көзі деген ақпарат алушы деген мағына білдіруі мүмкін. Дарвинизм яғни адамның ата тегі маймыл тектес деген де өтірік болып шықты. Giant Human Skeletons деп іздесең көп ақпарат бар. Оны ғылымға дәлел ретінде келтірмей, жолатпай шағып отырған екен. Бұның бәрі адамдардың миын жуу үшін --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 10:35, 2019 ж. қаңтардың 13 (+06) :: Сәлем! Рахмет. Қызық ақпарат екен. Мен соңғы кездері ол жөнінде тіпті пікір алмаспайды да екем. Жалпы, қатты-қатты айғайлап пост жазатындар (мейлі ол атеист болсын, мейлі әсіредіншіл болсын) әлі-ақ ойларын он өзгертеді. Бірнеше жыл бойы қазақ фейсбугында жүргенде түсінгенім сол. :) Сол себепті өзіммен-өзім уикиімді өңдеп, интеллектуал ойындарды ойнап, кітабымды оқып, сериалдарымды қарап, саяхатымды жасап жүре берем ешкімге тиіспей, өз-өзімді дамытып барынша. :) --[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 11:40, 2019 ж. қаңтардың 14 (+06) :::Сәлем мен негізі осы уикиде болмаса қатты талас тартыстарға араласа бермеймін. Фейзбукта 4-5 жыл үндемей тып тыныш жүрдім, сосын атейстер тобына кездестім, сосын қызық болсын деп талас тартыстарға араласып кеттім. Бірақ ешкімнің жағасын алып, боқтағам жоқ )))), барлығына ғылыми тұрғыда дәлелдермен, фактлермен жауап жазып отырдым, өзің білесің соңын мен аяқтап түйіндеймін, қандай пост болса да соңына мен нүкте қойып отырдым. Қазір маған телеграм деген бәле болды ))). --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 17:05, 2019 ж. қаңтардың 14 (+06) == Қырғызстан әкімшілік бөліністері == {| style="border: 1px solid gray; background-color: #fdffe7;" |rowspan="2" valign="middle" | [[File:Compass Barnstar Hires.png|left|100px|ГеоЖұлдыз]] |rowspan="2" | |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | '''[[Уикипедия:Марапаттама/ГеоЖұлдыз|ГеоЖұлдыз]]''' |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;" | Құрметті '''[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Батеке]]'''! Қырғызстан әкімшілік бөліністері тақырыбындағы мақалалар топтамасы үшін! --[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 19:02, 2019 ж. қаңтардың 19 (+06) |} : Рахмет, Нұреке. Жуық арада бітірем деп отырм барлық аудандарын. :)--[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 10:19, 2019 ж. қаңтардың 21 (+06) == Қырғызстан облыстары == Батырбек мырза Қырғызстан облыстары үлгіде координаттар толтырылмаған, ''coor title dm'' үлгісін алып тастау керек --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 22:19, 2019 ж. ақпанның 5 (+06) == Қазақстан сайлаулары == Қазақстан сайлаулары үлгісін әрлеп қойдым. Енді парламент пен референдумды толықтырып жіберсеңіз жақсы болар еді --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 22:28, 2019 ж. мамырдың 19 (+06) == Ақсуат (Бейімбет Майлин ауданы) == Ақсуат (Бейімбет Майлин ауданы) деп өзгерттім, себебі ондай аттас ауыл облыста бар --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 17:23, 2019 ж. маусымның 28 (+06) : Жарайды. Байқамай қалғанмын ғой. Кешірім сұраймын.--[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 17:26, 2019 ж. маусымның 28 (+06) == Мақалаға тапсырыс == Бір жігіт ағылшынша және қазақша Уикипедияға биография енгізбекші екен. Өзі де талпынып көрген екен бірақ мақаламды жойып қоймай жатыр дейді. Соны ақылы түрде енгізіп берші дейді, менің уақытым жоқ болып жүр, сен ағылшын тілін білесің ғой. Негізгі мәтіні дайын дейді, біраз толықтырулар енгізу керек екен. Сен нөміріңді берсең мен ол жігітпен байланыстырып берсем қалай қарайсың? Ол жігіт ақы төлеуге дайын. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 20:38, 2019 ж. тамыздың 18 (+06) :Ақылы мақала жазу Уикипедия ережесіне қайшы емес пе деген сұрақ туындаса https://www.freelancer.com/ осы сайтта көп адам ақылы түрде мақала жазуға тапсырыс береді. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 21:24, 2019 ж. тамыздың 18 (+06) == Community Insights Survey == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> '''Share your experience in this survey''' Hi {{PAGENAME}}, The Wikimedia Foundation is asking for your feedback in a survey about your experience with {{SITENAME}} and Wikimedia. The purpose of this survey is to learn how well the Foundation is supporting your work on wiki and how we can change or improve things in the future. The opinions you share will directly affect the current and future work of the Wikimedia Foundation. Please take 15 to 25 minutes to '''[https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_0pSrrkJAKVRXPpj?Target=CI2019List(asiawps,act5) give your feedback through this survey]'''. It is available in various languages. This survey is hosted by a third-party and [https://foundation.wikimedia.org/wiki/Community_Insights_2019_Survey_Privacy_Statement governed by this privacy statement] (in English). Find [[m:Community Insights/Frequent questions|more information about this project]]. [mailto:surveys@wikimedia.org Email us] if you have any questions, or if you don't want to receive future messages about taking this survey. Sincerely, </div> [[User:RMaung (WMF)|RMaung (WMF)]] 20:33, 2019 ж. қыркүйектің 6 (+06) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CI2019List(asia_wps,act5)&oldid=19352606 тізімін пайдаланып User:RMaung (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --> == Reminder: Community Insights Survey == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> '''Share your experience in this survey''' Hi {{PAGENAME}}, A couple of weeks ago, we invited you to take the Community Insights Survey. It is the Wikimedia Foundation’s annual survey of our global communities. We want to learn how well we support your work on wiki. We are 10% towards our goal for participation. If you have not already taken the survey, you can help us reach our goal! '''Your voice matters to us.''' Please take 15 to 25 minutes to '''[https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_0pSrrkJAKVRXPpj?Target=CI2019List(asiawps,act5) give your feedback through this survey]'''. It is available in various languages. This survey is hosted by a third-party and [https://foundation.wikimedia.org/wiki/Community_Insights_2019_Survey_Privacy_Statement governed by this privacy statement] (in English). Find [[m:Community Insights/Frequent questions|more information about this project]]. [mailto:surveys@wikimedia.org Email us] if you have any questions, or if you don't want to receive future messages about taking this survey. Sincerely, </div> [[User:RMaung (WMF)|RMaung (WMF)]] 21:09, 2019 ж. қыркүйектің 20 (+06) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CI2019List(asia_wps,act5)&oldid=19395159 тізімін пайдаланып User:RMaung (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --> == Reminder: Community Insights Survey == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> '''Share your experience in this survey''' Hi {{PAGENAME}}, There are only a few weeks left to take the Community Insights Survey! We are 30% towards our goal for participation. If you have not already taken the survey, you can help us reach our goal! With this poll, the Wikimedia Foundation gathers feedback on how well we support your work on wiki. It only takes 15-25 minutes to complete, and it has a direct impact on the support we provide. Please take 15 to 25 minutes to '''[https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_0pSrrkJAKVRXPpj?Target=CI2019List(asiawps,act5) give your feedback through this survey]'''. It is available in various languages. This survey is hosted by a third-party and [https://foundation.wikimedia.org/wiki/Community_Insights_2019_Survey_Privacy_Statement governed by this privacy statement] (in English). Find [[m:Community Insights/Frequent questions|more information about this project]]. [mailto:surveys@wikimedia.org Email us] if you have any questions, or if you don't want to receive future messages about taking this survey. Sincerely, </div> [[User:RMaung (WMF)|RMaung (WMF)]] 01:01, 2019 ж. қазанның 4 (+06) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CI2019List(asia_wps,act5)&oldid=19433228 тізімін пайдаланып User:RMaung (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --> == Тексерілмеген мақалалар == [[:Санат:Уикипедия:Тексерілмеген мақалалар]] бетінде бүгінгі таңда 1681 тексерілмеген мақала бар екен. Тексерілмеген мақаланың басы 2016 жылдан бастап қалыптасқан, яғни 4 жыл уақыт болды деген сөз. Осы санаттағы мақалаларды бәріміз жабылып 2016 жылғы мақаланы түгелге жуық тексеріп шықсақ қалай болады? Ай-айға бөліп алсақ. --[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 00:08, 2020 ж. қаңтардың 9 (+06) : Жақсы идея деп ойлаймын. Толықтай келісем. --[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 19:49, 2020 ж. қаңтардың 15 (+06) ==Translation request== Hello. Can you translate and upload the article [[:ru:Список птиц Азербайджана]] in Kazakh Wikipedia? Yours sincerely, [[Қатысушы:Karalainza|Karalainza]] ([[Қатысушы талқылауы:Karalainza|талқылауы]]) 00:13, 2020 ж. сәуірдің 22 (+06) == Қазақстан басшылары (1917 жылдан бастап) == Аталған үлгіде екінші бөлім қызыл болып тұр, мүмкін атауы дұрыс емес шығар. Сосын үшінші және төртінші бөлімдегі екі мақаланы біріктіріпті, дұрыс деп ойлайсыз ба? ''Қазақ Автономиялы Кеңестік Социалистік Республикасы (1925-1936)'' → ''Қазақ Автономиялы Кеңестік Социалистік Республикасы (1920-1936)'' деп өззгерткен, ал ''Қырғыз Автономиялы Социалистік Кеңес Республикасы (1920—1925)'' мақаласын жоғарыда айтылған мақала қосып жіберген --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 19:28, 2020 ж. сәуірдің 29 (+06) :Шын айтсам, мен бұл тақырып жөнінде көп біле бермейді екем. Орысша уикиден қарап, салыстырып көрген дұрыс болар деп ойлайм. --[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 01:53, 2020 ж. мамырдың 1 (+06) == Рон Уизли == '''Рон''' деген дұрыс болар --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 00:50, 2020 ж. мамырдың 2 (+06) == Талқылау:Ұлтшылдық == [[Талқылау:Ұлтшылдық|Мұнда]] өз ойыңыз бен пікіріңізді айта кетсеңіз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 19:45, 2020 ж. мамырдың 16 (+06) == Марафон == {{Уикипедия:Хабарлама тарату/Түркі марафоны 2020}} 16:57, 2020 ж. маусымның 2 (+06) <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2769859 тізімін пайдаланып User:Arystanbek@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Таңдаулы мақалаға үміткер == {{WAM |header = [[АИВ/ЖИТС]] <div style="margin-right:1em; float:right;">[[Сурет:Red Ribbon.svg|150px|link=АИВ/ЖИТС]]</div> |subheader = Таңдаулы мақалаға жаңа үміткер ұсынылып, соған [[Уикипедия:Таңдаулы мақалаға үміткерлер/АИВ/ЖИТС|дауыс беру жүргізіліп жатқанын]] хабарлаймыз! <div style="text-valign:center; margin-left:200px; margin-right:50px; margin-top:10px; position:absolute;"> |body = Ұсынушы пікірі: Мақаланы ағылшын уикиінен аударып шықтым, сондай-ақ жаңа мәліметтер мен Қазақстандағы жағдайды қостым. АИВ пен ЖИТСті жеке қарастырмай бір мақалада жазған дұрыс деп шештім, әйтпесе көбі екеуін жеке дерт деп ойлап жатады. Сонымен қатар елімізде АИВ/ЖИТС жайлы ақпараттандыру жеткілікті деңгейде жүргізілмейді, сол себепті тіпті үлкен кісілер де аталған дерт жайлы бейхабар. Ал Уикипедияның басты беті көп қаралатын беттердің бірі (соңғы 20 күнде басты бетті 25 мың адам қараған екен), сондықтан басты бетте тұрса, көбі кіріп, оқып, таныса ма деген үміт бар. Мақала таңдаулы мақала критерийлеріне сай деп санаймын, ақпарат жаңартылып отырады. |footer = Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] Құрметпен, [[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылауы]]) 11:38, 2020 ж. тамыздың 20 (+06) }} <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2769859 тізімін пайдаланып User:Мұхамеджан Амангелді@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Жақсы мақала таңдау == [[Уикипедия:Жақсы мақалаға үміткерлер|Жақсы мақала таңдалып жатқанын хабарлаймыз!]]. Ұсынылған 3 үміткер мақаланың біріне өз даусыңызды бере аласыз. Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] 19:16, 2020 ж. тамыздың 29 (+06) <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2769859 тізімін пайдаланып User:Мұхамеджан Амангелді@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Транскрипция == [[Талқылау:Кек алушылар: Финал|Мұнда]] ойларыңызды жазып кетсеңіз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 18:47, 2020 ж. қыркүйектің 18 (+06) == We sent you an e-mail == Hello {{PAGENAME}}, Really sorry for the inconvenience. This is a gentle note to request that you check your email. We sent you a message titled "The Community Insights survey is coming!". If you have questions, email surveys@wikimedia.org. You can [[:m:Special:Diff/20479077|see my explanation here]]. [[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылауы]]) 00:52, 2020 ж. қыркүйектің 26 (+06) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Samuel_(WMF)/Community_Insights_survey/other-languages&oldid=20479295 тізімін пайдаланып User:Samuel (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --> : Done. --[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 23:43, 2020 ж. қыркүйектің 27 (+06) == Талқылау == [[Уикипедия:Форум/Администраторлар#Таңдаулы мақала/жақсы мақала|Мында]] өз пікіріңізді білдіруіңізді сұраймын. Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] 17:35, 2020 ж. қазанның 25 (+06) <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2793590 тізімін пайдаланып User:Мұхамеджан Амангелді@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Таңдаулы/Жақсы мақала статусынан айыру жайында == [[Уикипедия:Форум/Администраторлар форумы#Таңдаулы мақала/жақсы мақала|Мында]] өз пікіріңізді білдіруіңізді сұраймын. Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] 17:39, 2020 ж. қазанның 25 (+06) <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2793590 тізімін пайдаланып User:Мұхамеджан Амангелді@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Түрлендіргіш/Converter == {{Уикипедия:Хабарлама тарату/Түрлендіргіш/Converter}} <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2793590 тізімін пайдаланып User:Arystanbek@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == BI Group == Саламатсыз. '''BI Group''' мақаласын жазыпсыз: неге бірнеше дереккөздер арасында интервал қойылған, сөздер арасын сияқты болып (түзетіп шықтым). Соңғы бөлімде дереккөздерге сандар қалып қойыпты'''[18]''' (түзеттім, бәлкім орысшадан аударғанда қалып қойған шығар). Дереккөздер деген үлгіні түзеттім. Кейбір сөздерге дұрыс сілтенбей қалыпты мысалы облысы орнына қалаға сілтеніп кеткен (түзеттім). Енді сізден өтініш: жасыл сілтемелерді, айрық беттерді түзетіп шығу керек, тарихы бөлімінде соңғы жағында орысша сөйлем тұр. Сізді сынап, жағаласып жатқан жоқпын, сіз әкімші әрі тәжірибелі қатысушы болғандықтан білген кеңесімді айтып жатырған түрім) (әйтпесе соңғы кездері кейбір қатысушылар дұрыс түсінбей жатыр). Рахмет --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 17:31, 2021 ж. сәуірдің 6 (+06) :Сәлем! Рахмет көп-көп! Басында аздап қателермен аударылып жасалған. Түзетіп жатырмын әлі де. Әлі де жөндеймін. Ал жалпы уикидегі белсенділігіме келсем, енді қайта жандандырудамын белсенділігімді. Сәл уақыт бер қайтадан "оборот алвп кетуге" :)) --[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 17:38, 2021 ж. сәуірдің 6 (+06) :: Жалпы, мақала шикі. Сын айтуың да жөн. Жай тексерместен салып, біратала өңдеп жатырған түрім ғой. Айыпқа бұйырмассың. :) --[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 17:45, 2021 ж. сәуірдің 6 (+06) == Марафон == {{WAM |header = [[meta:m:Turkic_Marathon_2021|Түркі марафоны 2021]] <div style="margin-right:1em; float:right;">[[Сурет:Wikimedians of Turkic Languages User Group Logo.svg|150px|link=meta:Түркі тілді Уикимедиа конференциясы]]</div> |subheader = Түркі марафоны 2021 — 2021 жылдың 1 - 31 шілде аралығында өтетін контент дамытуға бағытталған халықаралық жоба. <div style="text-valign:center; margin-left:200px; margin-right:50px; margin-top:10px; position:absolute;"> |body = Жоба мақсаты — түркі тілдерінде сөйлейтін елдер және олардың мәдениеті туралы мақалалар жазып, түркі тілдерінде сөйлейтін уикипедияшылар арасындағы ынтымақтастықты нығайту. Әділқазылар алқасының бағалауынан кейін көрсетілген мерзім аралығында ең көп ұпай жинаған қатысушылар марапатталатын болады. '''Марапаттар''' * 1 орын: Meloman дүкендер желісінен 75 АҚШ доллары ( ≈ 32 000 теңге) мөлшеріндегі сыйлық ваучері. * 2 орын: Meloman дүкендер желісінен 60 АҚШ доллары ( ≈ 25 000 теңге) мөлшеріндегі сыйлық ваучері. * 3 орын: Meloman дүкендер желісінен 50 АҚШ доллары ( ≈ 21 000 теңге) мөлшеріндегі сыйлық ваучері. * 4 орын: Meloman дүкендер желісінен 40 АҚШ доллары ( ≈ 17 000 теңге) мөлшеріндегі сыйлық ваучері. * 5 орын: Meloman дүкендер желісінен 25 АҚШ доллары ( ≈ 10 000 теңге) мөлшеріндегі сыйлық ваучері. Қазақша Уикипедияға үлес қосқысы келетін кез келген адам жоба бетіне өтіп қатысушылар тізіміне өз атын қосса болады. Іске сәт! <center>{{Clickable button 2|Жоба:Түркі_марафоны_2021|Жарысқа қатысу|class=mw-ui-progressive}}</center><br /> |footer = Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] }} <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2885974 тізімін пайдаланып User:Arystanbek@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Стефания Туркевич-Лукьянович == Hello Batyrbek.kz, When you have time, could you take a look at the article in my sandbox: [[Қатысушы:Nicola Mitchell/зертхана]]? This article is originally from the English [[en: Stefania Turkewich]]. I found this translation on the internet. Can its language be brought up to Wikipedia standards? When you've had a chance to look at it, can you tell me if its fixable? [[Қатысушы:Nicola Mitchell|Nicola Mitchell]] ([[Қатысушы талқылауы:Nicola Mitchell|талқылауы]]) 19:32, 2021 ж. шілденің 25 (+06) == Конвертер == Мына сұранысты жібергенімізге бір жыл жақындады: https://phabricator.wikimedia.org/T268143 Amir Aharoni- ден не үшін кешіктіріп созып жатқанын сұрау керек. Мен ғана сұрай берген болмайды. Meta wiki-дегі қатысушы беті сілтемесін берейін. Сен сонда жазшы. Кешегі екі скриншотты тағы жіберу керек. MetaWiki-ге жауап бермесе ағылшынша және ивритше Уикипедиядағы талқылау беттеріне жазу керек. Қайта қайта мазасын алмаса шешілмейді. <em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 17:46, 2021 ж. қыркүйектің 4 (+06) : Жарайды. Сілтемесін жібершиш. :) --[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 13:02, 2021 ж. қыркүйектің 6 (+06) ::[[:meta:User:Amire80]] --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 17:24, 2021 ж. қыркүйектің 6 (+06) ::: [https://meta.wikimedia.org/wiki/User_talk:Amire80#%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%B5%D1%80_%D0%B2_%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%B8 Жаздым]. --[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 19:03, 2021 ж. қыркүйектің 28 (+06) Сені ағылшынша біледі деп жазып отсам )))) --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 21:15, 2021 ж. қыркүйектің 28 (+06) : Оның ана тілі - орыс тілі. :)[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 21:39, 2021 ж. қыркүйектің 28 (+06) ::Ол еврей ғой, екінші тілі шығар. Қазір ағылшынша көбірек қолданады. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 10:26, 2021 ж. қыркүйектің 29 (+06) ::: Орыс тілін ана тілі ретінде көрсетіп қойған. [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 11:16, 2021 ж. қыркүйектің 29 (+06) Ал мен Ресейдегі орыс идеяластарыммен ағылшынша сөйлесем, керек болса скриншоттарын жібере алам. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 07:37, 2021 ж. қазанның 1 (+06) : Good for you. :)[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 16:21, 2021 ж. қазанның 1 (+06) == Жақсы мақалаға үміткер == Қайырлы күн! [[Уикипедия:Жақсы мақалаға үміткерлер/Қымыз|Қымыз]] мақаласы осыдан екі ай бұрын жақсы мақалалар тізіміне ұсынылған еді. Оны екі қатысушы қолдаған, қарсы дауыс болған жоқ. Сіз қорытынды шығарсаңыз, қалай қарайсыз... --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 16:39, 2021 ж. желтоқсанның 14 (+06) :Қайырлы күн! Біріншіден, жақсы мақалаға үміткерлікке мақала ұсынғаныңыз туралы және дауыс беруге шақырғаныңызды байқамаппын, яғни администраторлар мен ең белсенді қатысушылардың талқылау бетіне жазбаған сияқтысыз (өз бетімнен көрмегеніме қарай айтып отырмын). Екіншіден, дауыс бергендер саны әлі аз, әлі де көп дауыс керек. Үшіншіден, Қасымов мырзаның айтқанымен келісемін, әлі де жетілдіру керек - ең алдымен, бейтараптыққа мән беру керек. [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 17:16, 2021 ж. желтоқсанның 14 (+06) ::Онда бұл мақаланы жетілдіру үшін үлесіңізді қосуға шақырамын. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 18:11, 2021 ж. желтоқсанның 14 (+06) == How we will see unregistered users == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin=content/> Hi! You get this message because you are an admin on a Wikimedia wiki. When someone edits a Wikimedia wiki without being logged in today, we show their IP address. As you may already know, we will not be able to do this in the future. This is a decision by the Wikimedia Foundation Legal department, because norms and regulations for privacy online have changed. Instead of the IP we will show a masked identity. You as an admin '''will still be able to access the IP'''. There will also be a new user right for those who need to see the full IPs of unregistered users to fight vandalism, harassment and spam without being admins. Patrollers will also see part of the IP even without this user right. We are also working on [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Improving tools|better tools]] to help. If you have not seen it before, you can [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|read more on Meta]]. If you want to make sure you don’t miss technical changes on the Wikimedia wikis, you can [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|subscribe]] to [[m:Tech/News|the weekly technical newsletter]]. We have [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#IP Masking Implementation Approaches (FAQ)|two suggested ways]] this identity could work. '''We would appreciate your feedback''' on which way you think would work best for you and your wiki, now and in the future. You can [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|let us know on the talk page]]. You can write in your language. The suggestions were posted in October and we will decide after 17 January. Thank you. /[[m:User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]<section end=content/> </div> 00:17, 2022 ж. қаңтардың 5 (+06) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Target_lists/Admins2022(5)&oldid=22532651 тізімін пайдаланып User:Johan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --> == Таңдаулы мақалаға үміткер == {{WAM |header = [[Уикипедия:Таңдаулы мақалаға үміткерлер/Қара құрдым]] <div style="margin-right:1em; float:right;">[[Сурет:Goldenwiki 2.png|100px|link=Уикипедия:Таңдаулы мақалаға үміткерлер/Қара құрдым]]</div> |subheader = Қарақұрдым мақаласының таңдаулы мақалаға үміткерлігі. <div style="text-valign:center; margin-left:200px; margin-right:50px; margin-top:10px; position:absolute;"> |body = [[Қара құрдым]] мақаласы таңдаулы мақалаға толық лайық деп санаймын. Мұл мақалыны жазған өзім емес {{@|Alphy Haydar}} мырза жеті жылдан бері қазақша Уикипедияға үлес қосып келеді. Мақала тілі өте жаттық, әрі ғылыми стилде жазылған. Қанша жылдан бері [[Басты бет]]тегі таңдаулы мақала өзгерген жоқ. Енді өзгерттетін кез келді. Сонымен қоса осы уақытқа дейін ғылымға қатысты мақалалар таңдаулы мақала статусын көп алған жоқ. Ғылымға басымдық бере отырып осы мақаланы таңдаулы мақала деңгейіне көтерейік. <center>{{Clickable button 2|Уикипедия:Таңдаулы мақалаға үміткерлер/Қара құрдым|Дауыс беру|class=mw-ui-progressive}}</center><br /> |footer = Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] }} <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2970000 тізімін пайдаланып User:Arystanbek@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Разрешение на публикацию статьи == Добрый день, [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek.kz]]! Извините, что пишу на русском, я из России. Хочу создать статью про один из районов Дагестана. Дайте, пожалуйста, разрешение на публикацию. С правилами знаком, уже 10 лет как редактирую в Википедии. С уважением, --[[Қатысушы:Buntarion|Buntarion]] ([[Қатысушы талқылауы:Buntarion|талқылауы]]) 04:31, 2022 ж. сәуірдің 12 (+06) :Добрый день, Buntarion! У Вас не получается публиковать? Или выходит, что не проверено? Если последнее, то могу аппрувнуть. Еслм первое, то спрошу у коллег. --[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 14:53, 2022 ж. сәуірдің 12 (+06) == Дереккөздер қателігі == Саламатсыз, Батырбек мырза! Рустам Хальфин мақаласында туған/қайтысболған жері бойынша арнайы үлгі бар (жасап қойдым), сонда санаттар пайда болады. Дереккөздер қате көрсетіп тұр, соны түзетіп жіберсеңіз. Қазақша нұсқасы сол жерде көрсетіліп тұр --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 22:53, 2022 ж. мамырдың 26 (+06) : Бір көргеннен дұрыс таба алмадым. Кейінірек тағы қарармын (жалпы сол дереккөз проблемасын біратала түсініп алу керек еді). --[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 19:12, 2022 ж. мамырдың 31 (+06) ::''<code>{{Мақала}}</code>'', ''<code>{{Кітап}}</code>'' үлгілері сізде орысша болып тұр, соны қазақшалау керек --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 00:16, 2022 ж. маусымның 1 (+06) == Ahan Zere == Батырбек мырза, ''Ahan Zere'' деген қатысушы жылдар бойынша оқиғалар бөліміне мәліметтер қосыпты (100 шақты өңдеме). Енді мәселе ай мен күн бойынша бөлінбеген, әрі ешқандай сөздерге сілтенбеген. Кері қайтарсам обал, бірақ та олай жасалмасам жинақы емес сөздерге сілтенбей болып тұр. Көмектесіп жіберсеңіз ретке келтіруге --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 00:57, 2022 ж. мамырдың 31 (+06) : Жарайды, кейін қарармын. --[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 19:10, 2022 ж. мамырдың 31 (+06) == НЗМ өңдемелері == Батырбек мырза тағы да айтар назым/өтінішім/кеңесім бар: Телеграмда бір кісі НЗМ оқушыларының қосып жатқан үлесі жайлы айтып кетіп еді. Солардың қосқан үлестеріне назар аударып, сол баяғы шамам келгенше тексерістен өткізіп жатырмын (әлі де толып жатыр). Енді мәселе, кезінде 2014-2017 аралығында НЗМ оқушылары Мексикаға барамыз деп, жаппай мақала сымақ дүниелер толтырған еді, талай шу болып, жоймаңыз, уикипедияның дамуына кедергі келтіріп жатырсыз деп шулаған еді. Кейін ол мақалалар дамып, керемет болады деп жар салып айтып еді. Одан бері 70-80 процент мақала әлі күнге дейін дамымай, жетім мақала болып жатыр (интеруики жоқ; өтірік санаттар; сілтемелер қалай болса солай; мазмұны өте нашар, аз; сурет, үлгі жоқ; дубликат мақалалар; атауы дұрыс емес, тағы сол сияқтылар). Қазіргі қатысушылар (НЗМ) тағы да жаппай уикипедиядағы бар мақалаларға не бас жағына не ортасына интернеттен дайын нәрсені тексермей мақала ішіне тыға салып жатыр. Әрі бөлімдер атаулары қызық, мысалға ''суды жақсы көретін жануарлар, далада жайылатын жануарлар'' (шамалап келтергенім). Кейде қосқан мәліметтері артық, дубликат болып жатады. Бір мақалаға тез-тез жаңағы айтылған әрекетті жасайды, сосын екіншісіне көшеді, солай кете береді. Өте жылдам әрі сапасыз өңдемелер. Бәріңде бірдей дереккөз (''тіл әлемі'' дей ма солай). Сосын басқа тілден аударғаны көрініп тұр, сөздер мен тыныс белгілері арасында интервал сақталмаған, біресе бірігіп немесе алшақтап. Сол тілдің дереккөздер номерлері қалып қойған'''[5], [9]''' (осы сияқты). Мақалаға қатысты сілтемелер қойылмайды. Онсыз да сапасы ақсандап тұрған қазуикиге бұлар да үлес қосып жатыр, былыққа былық болып. Адам деген бір мақаланы жақсартқысы келсе бас аяғына дейін толықтырып, дереккөздерін келтіріп, санаттар қойып, әрлеп дамыту керек қой. Соны сіз телеграмға жазып түсіндіріп бере аласыз ба (НЗМ оқушыларын тексеретін кісіге)? Телеграм топта танымайтын 100 шақты адамға осыны жазып түсіндіргім келіп тұрған жоқ (Арыстанбек мырза неге рандомный адамдарды жинап алған). Ондай жағдайға келіспесе, өздерін де бізді де қинамай-ақ қойсың. Керек адам өз ынтасымен жасау керек. Олардың жасаған нәрселерін тек мектеп емес, кез-келген адам оқып көреді ғой. Көп жазып мазаңызды алғанға кешірім сұраймын, өз ана тілім елімізде екінші тіл болып жүргендіктен, сәлде болсын осында аптасына екі-үш рет кіріп үлес қосқан түрім ғой. Рахмет --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 02:09, 2022 ж. мамырдың 31 (+06) : Айдын, айтып отырған мәселеңіз өте орынды әрі айтқаныңыздың бәріне келісем, тіпті бұған дейін толерантты болып жүрген менің өзімді де осы сіз атап өткен үрдіс жалықтырып, жүрегімді айнытып жіберді (осыны оқып отырған НЗМ өңдеулеріне қатысты адам болса, кешіріп қойсын). Әлбетте ол мәселені қозғаймын. Тегтеп, сұраймын. Өте дұрыс мәселені қозғап отырсыз. --[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 18:56, 2022 ж. мамырдың 31 (+06) == Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022 == {{WAM |header = [[meta:m:Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022|Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022]] <div style="margin-right:1em; float:right;">[[Сурет:Wikidata 2022 Istanbul social media campaign 02.jpg|right|thumb|300px|Wikidata 2022 Istanbul|link=meta:Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022]]</div> |subheader = Конференция 2022 жылдың 21-23 қазаны аралығында Түркияның [[Ыстанбұл]] қаласында өтеді. <div style="text-valign:center; margin-left:200px; margin-right:50px; margin-top:10px; position:absolute;"> |body = Құрметті достар, Ыстамбұл Уикидерек конференциясына стипендия алуға өтінімдер ашық екенін хабарлауға қуаныштымын. Егер сіз түркі қауымдастығының өкілі болсаңыз және түркі тілдеріндегі Уикимедиа жобаларына белсенді қатысатын болсаңыз, онда сіз стипендияға өтініш бере аласыз. Өтініштер 2022 жылдың 30 маусымы, UTC 23:59 дейін қабылданады. Үміткерлер толық стипендияға өтініш бере алады. Толық стипендия Түркі қолданушылары тобының Уикимедиа қауымдастығы (Wikimedians of Turkic Languages User Group) ұйымдастыратын конференция кезінде жеке тұлғаның екіжақты саяхат, ортақ тұрғын үй және тамақтану құнын қамтиды. * Түркі тіліндегі уикимедиашыларға арналған Wikidata Training туралы қосымша ақпарат алу үшін мына сайтқа кіріңіз: https://w.wiki/53dX * Стипендия, тіркеу және өтініш формасы туралы көбірек білу үшін мына сайтқа кіріңіз: https://w.wiki/5FFv Бұған қоса, Түркі қолданушылары тобының Уикимедиа қауымдастығы жобалары мен оқиғалары туралы ақпарат пен жаңалықтар алу үшін біздің пошталық тізімге (https://w.wiki/5FFw) жазылуға шақырамыз. Барлық жақсылықты тілеймін [[User:Mehman97|<span style="color:#ff0500">'''''Mehman'''''</span>]] [[User Talk:Mehman97|<span style="color:#0500ff">'''''97'''''</span>]] 03:48, 2022 ж. маусымның 11 (+06) |footer = Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] }} <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=3014707 тізімін пайдаланып User:Arystanbek@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Please create user groups in other platforms. like telegram. == Hello. It would be convenient to communicate and other users to communicate promptly about problems and innovations in social networks. [https://meta.m.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Community_of_Kazakh_language_User_Group Wikimedia Community of Kazakh language User Group] [[Қатысушы:Gayrat98|Gayrat98]] ([[Қатысушы талқылауы:Gayrat98|талқылауы]]) 11:46, 2022 ж. маусымның 26 (+06) : Hi Gayrat! If you go to the main page of the Kazakh Wikipedia, you can see a link to our Telegram channel and chat. --[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 21:19, 2022 ж. шілденің 5 (+06) == Түркі марафоны 2022 == Баке, Түркі марафоны 2022-дегі Жаңа мақала қосу тетігі жасамай тұр, не істеуге болады, әлде қосу қажет емес пе? [[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] [[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 19:10, 2022 ж. шілденің 5 (+06) : Армысыз, Мәке! Осы жылы Түркі марафонын әр тілдегі бөлім өзі істеуі керек деді Мехман деген жігіт (Түркі тілдері Юзер групының ұйымдастырушыларының бірі). Яғни, грантқа тапсырыс беру дегенді де әр тіл бөлімі өзі істеу керек деді. Шын айтсам, менің уақытым болмады оған. Басқа ешкім жүргісі келмейді. Сол себепті осы жылы Түркі марафонын өткізуге біздің Қазақ уикипедиясы қатыспады. Өзіңіз үшін мақалалар жаза беруіңізге болады. Осындай ыңғайсыз жағдай болғаны үшін кешірім сұраймын. Бұл волонтерлік, яғни ерікті түрде жасалатын жоба болғандықтан, ешкім ешкімді күштей алмайды және әркім уақытының ыңғайына қарай істейді. Түсіністікпен қарарсыз деген үміттемін. Құрметпен, Батырбек. --[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 21:13, 2022 ж. шілденің 5 (+06) == NusrTansj қатысушы үлесі == Саламатсыз, [[Қатысушы:NusrTansj|NusrTansj]] деген қатысушы тілдер жағынан көптеген өңдемелер жасап, өзгерістер жасап жатыр. Мен лингвистикадан аса хабарым жоқ, алайды бұл кісі '''ж''' әрпін қазақ тілде '''дж''' айтылады деп көрсетіп жатыр және '''әріп''' дегенді '''хәріп''' деп өзгертіп жатыр. Кейбір өңдемелерін жоққа шығардым. Уақыт тауып, осы қатысушының барлық өңдемелерін бір сүзгіден өткізіп жіберсеңіз [[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 14:43, 2022 ж. шілденің 25 (+06) Саламатсыз ба, егер хабарыңыз жоқ болса араласып не керек? Білмейтін затқа араласпаңыз. [[Қатысушы:NusrTansj|NusrTansj]] ([[Қатысушы талқылауы:NusrTansj|талқылауы]]) 07:59, 2022 ж. шілденің 26 (+06) : Құрметті [[Қатысушы:NusrTansj|NusrTansj]] мырза/ханым! Этикет дегенді сақтаңыз. Бір істің маманы (сіздің жағдайда, лингвист) болсаңыз, желіде адамдармен қалай сөйлесу керек екенін білетін шығарсыз деген үміттемін. Қарапайым әдеп деген нәрсе бар. Сосын сіз жазған кейбір материалдар (бәрі емес) сенім ұялата бермейді. Егер өз жазғандарыңызды дәлелдей алатын болсаңыз, сенімді жерлерден дереккөз келтіріңіз (Уикипедияның басты шарттарының бірі сол ғой!), сол кезде сізге ешкім күмәнмен қарамайды. Админдерге мұндай тонмен сөйлеу сізге ұпай әпермесі анық. Осы сайттағы баршамыздың ізгі мақсатта бірігіп, тату-тәтті жұмыс істей аламыз деген ниеттемін. --[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 17:49, 2022 ж. шілденің 26 (+06) ::{{@|NusrTansj}} әркім ойына келгенін жасаса анархия туындайды ғой. Батырбек мырза айтқандай сенімді дереккөздермен көрсетсеңіз, ешқандай күмән туындамас еді --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 15:31, 2022 ж. шілденің 29 (+06) fow31z1enoz0j3uth2qm1k0p6ukmvge 0 26813 3055266 3015490 2022-07-28T13:26:51Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.8 wikitext text/x-wiki '''Гептнер Владимир Георгиевич'''(1901<ref>{{ref-ru}} [http://zmmu.msu.ru/hs_gvg.htm Гептнер Владимир Георгиевич (1901-1975)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101113012146/http://zmmu.msu.ru/hs_gvg.htm |date=2010-11-13 }}, Зоологический музей МГУ им. М.В. Ломоносова — zmmu.msu.ru</ref><ref>{{ref-ru}} [http://www.bio.msu.ru/doc/index.php?ID=269 К 110-летию В. Г. Гептнера, профессора биологического факультета МГУ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111114232615/http://www.bio.msu.ru/doc/index.php?ID=269 |date=2011-11-14 }}, Биологический факультет МГУ им. М.В. Ломоносова — www.bio.msu.ru</ref><ref>{{ref-ru}} [http://files.school-collection.edu.ru/dlrstore/cede81f1-f912-4844-b2fe-03335cad16e2/geptner.htm Гептнер Владимир Георгиевич (1901-1975)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150227060353/http://files.school-collection.edu.ru/dlrstore/cede81f1-f912-4844-b2fe-03335cad16e2/geptner.htm |date=2015-02-27 }} — school-collection.edu.ru</ref> – 1975) – зоолог, биол. ғыл. докт. (1936), проф. (1934). Орта Азия мен Қазақстанның жабайы жануарларының көпшілік түрлерін анықтаған. 20-дан астам хайуанаттардың жаңа түрлері Г-дің атымен аталады. {{reflist}} {{бастама}} {{Суретсіз мақала}} [[Санат:Қазақстан зоологтары]] karipcii734nz6gqgjseh8k9j4n2i18 0 33727 3055448 3050481 2022-07-29T07:33:34Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Тау |Түрі =Тау сілемі |Атауы = Көксеңгір |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет ені = |Сурет атауы = |lat_dir = N |lat_deg = 48|lat_min =40|lat_sec =37 |lon_dir = E |lon_deg = 78|lon_min =13|lon_sec =37 |region = |CoordScale = |Орналасуы = {{KAZ}}, [[Абай облысы]] [[Абай ауданы (Абай облысы)|Абай ауданы]] [[Байқошқар]] ауылының оңтүстік-шығысында 52 км жерде |Тау жүйесі = [[Шыңғыстау]] жотасы |Пайда болған кезеңі = [[Палеозой]] |Аумағы = |Ұзындығы = 9 |Ені =7 |Ең биік шыңы = |Биіктігі = 1013 |Карта = |Позициялық карта 1 = Қазақстан |ПозКарта 1 ені = |crosses180 = |Позициялық карта 2 = Қазақстан Абай облысы |ПозКарта 2 ені = |Ортаққордағы санаты = }} {{мағына|Көксеңгір}} '''Көксеңгір''' – [[Шыңғыстау]] жотасының батысындағы оқшауланған тау массиві. == Географиялық орны == [[Абай облысы]] [[Абай ауданы (Абай облысы)|Абай ауданы]] [[Байқошқар]] ауылының оңтүстік-шығысында 52 км жерде орналасқан. [[Шаған (өзен, Абай облысы)|Шаған]] өзенінің төменгі ағысында. == Жер бедері == Абсолюттік биіктігі 1013 м. Солтүстіктен оңтүстікке қарай бойлық бағытта 9 км-ге созылып жатыр, енді жері 7 км. Таудың солтүстік беткейі тіктеу, жартасты, оңтүстік, оңтүстік-шығыс беткейлері көлбеуленіп жазыққа айналады. Оңтүстік беткейіндегі бұлақтардан Құрбақанас өзенінің салалары бастау алады. Солтүстігінде Қарақашық қонысы орналасқан. == Геологиялық ұрылымы == Жер қыртысы [[палеозой]]дың кварцит, құмтас, әктас, конгломерат, эффузивті жыныстарынан түзілген. == Өсімдігі == Баурайындағы қоңыр топырақ жамылғысында далалық өсімдіктер, бұта өседі. Мал жайылымына қолайды.<ref>[[Қазақ энциклопедиясы]]</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Абай облысы таулары]] [[Санат:Абай ауданы (Абай облысы) географиясы]] owun7ayo0x6k67h0cvhzp18dzetsj0e 3055449 3055448 2022-07-29T07:34:33Z Салиха 17167 Салиха [[Көксеңгір]] бетін [[Көксеңгір (тау, Абай облысы)]] бетіне жылжытты: Атауын өзгерту wikitext text/x-wiki {{Тау |Түрі =Тау сілемі |Атауы = Көксеңгір |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет ені = |Сурет атауы = |lat_dir = N |lat_deg = 48|lat_min =40|lat_sec =37 |lon_dir = E |lon_deg = 78|lon_min =13|lon_sec =37 |region = |CoordScale = |Орналасуы = {{KAZ}}, [[Абай облысы]] [[Абай ауданы (Абай облысы)|Абай ауданы]] [[Байқошқар]] ауылының оңтүстік-шығысында 52 км жерде |Тау жүйесі = [[Шыңғыстау]] жотасы |Пайда болған кезеңі = [[Палеозой]] |Аумағы = |Ұзындығы = 9 |Ені =7 |Ең биік шыңы = |Биіктігі = 1013 |Карта = |Позициялық карта 1 = Қазақстан |ПозКарта 1 ені = |crosses180 = |Позициялық карта 2 = Қазақстан Абай облысы |ПозКарта 2 ені = |Ортаққордағы санаты = }} {{мағына|Көксеңгір}} '''Көксеңгір''' – [[Шыңғыстау]] жотасының батысындағы оқшауланған тау массиві. == Географиялық орны == [[Абай облысы]] [[Абай ауданы (Абай облысы)|Абай ауданы]] [[Байқошқар]] ауылының оңтүстік-шығысында 52 км жерде орналасқан. [[Шаған (өзен, Абай облысы)|Шаған]] өзенінің төменгі ағысында. == Жер бедері == Абсолюттік биіктігі 1013 м. Солтүстіктен оңтүстікке қарай бойлық бағытта 9 км-ге созылып жатыр, енді жері 7 км. Таудың солтүстік беткейі тіктеу, жартасты, оңтүстік, оңтүстік-шығыс беткейлері көлбеуленіп жазыққа айналады. Оңтүстік беткейіндегі бұлақтардан Құрбақанас өзенінің салалары бастау алады. Солтүстігінде Қарақашық қонысы орналасқан. == Геологиялық ұрылымы == Жер қыртысы [[палеозой]]дың кварцит, құмтас, әктас, конгломерат, эффузивті жыныстарынан түзілген. == Өсімдігі == Баурайындағы қоңыр топырақ жамылғысында далалық өсімдіктер, бұта өседі. Мал жайылымына қолайды.<ref>[[Қазақ энциклопедиясы]]</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Абай облысы таулары]] [[Санат:Абай ауданы (Абай облысы) географиясы]] owun7ayo0x6k67h0cvhzp18dzetsj0e 0 33728 3055451 3045307 2022-07-29T07:37:53Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Тау |Түрі = Тау сілемі |Атауы = Көксеңгір тауы |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет ені = |Сурет атауы = |lat_dir = |lat_deg = 48|lat_min = 18|lat_sec = 25 |lon_dir = |lon_deg = 69|lon_min = 15 |lon_sec = 45 |region = |CoordScale = |Орналасуы = {{KAZ}}, [[Қарағанды облысы]] [[Ұлытау ауданы]] |Тау жүйесі = [[Жақсы Айыртау]] тауы |Пайда болған кезеңі = [[Девон кезеңі|Девон]] |Аумағы = |Ұзындығы = 4 |Ені =2 |Ең биік шыңы = |Биіктігі = 438 |Карта = |Позициялық карта 1 = Қазақстан |ПозКарта 1 ені = |crosses180 = |Позициялық карта 2 = Қазақстан Қарағанды облысы |ПозКарта 2 ені = |Ортаққордағы санаты = }} {{мағына|Көксеңгір}} '''Көксеңгір''' – [[Жақсы Айыртау]] тауының оңтүстігіндегі оқшауланған шоқылы тау. == Географиялық орны == [[Қарағанды облысы]] [[Ұлытау ауданы]] [[Жыланды (Ұлытау облысы)|Жыланды]] ауылының солтүстігінде 27 км жерде орналасқан. [[Сарысу (өзен)|Сарысу]] өзені аңғарында. Абсолюттiк биіктігі 438 м. Солтүстіктен оңтүстікке қарай бойлық бағытта 4 км-ге созылып жатыр, енді жері 2 км. == Жер бедері == Беткейі көлбеу, бірнеше ұсақ шоқылардан тұрады. Солтүстігінде [[Сарыапан (тау, Қарағанды облысы)|Сарыапан]] тауы, шығысында [[Қабыршақты (көл)|Қабыршақты]] көлі, Күйіс (Койус) тауы орналасқан. Оңтүстігінен [[Жезқазған]] – [[Қарағанды]] темір жолы өтеді. == Геологиялық құрылымы == [[Девон кезеңі|Девон]] жүйесінің жыныстарынан түзілген. == Өсімдігі == Аласа таудың сұрғылт қоңыр топырақ жамылғысында қара жусан, көкпек, бұйырғын, т.б. өседі.‎<ref>[[Қазақ энциклопедиясы]]</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қарағанды облысы таулары]] [[Санат:Ұлытау ауданы географиясы]] b9bru146aol1mkkxoanwq7henjrj98k 0 33729 3055453 2258713 2022-07-29T07:47:58Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Тау |Түрі = Тау сілемі |Атауы = Көксеңгір |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет өлшемі = |Сурет атауы = |lat_dir =N |lat_deg =44 |lat_min =22 |lat_sec =08 |lon_dir =E |lon_deg =64 |lon_min =59 |lon_sec =43 |region = |CoordScale = |Орналасуы = {{KAZ}}, [[Қызылорда облысы]] [[Сырдария ауданы]] |Пайда болған кезеңі = [[Төрттік кезең]] |Аумағы = |Ұзындығы = 4,5 |Ені = 2 |Ең биік шыңы = |Биіктігі = 171 |Карта = |Позициялық карта 1 = Қазақстан |ПозКарта 1 ені = |crosses180 = |Позициялық карта 2 = Қазақстан Қызылорда облысы |ПозКарта 2 ені = |Ортаққордағы санаты = }} {{мағына|Көксеңгір}} '''Көксеңгір''' – [[Қызылқұм (шөл)|Қызылқұм]] құмының солтүстігіндегі төбе. == Географиялық орны == [[Қызылорда облысы]] [[Сырдария ауданы]] [[Айдарлы (Қызылорда облысы)|Айдарлы]] ауылының оңтүстік-батысында 55 км жерде орналасқан. == Жер бедері == Абсолюттік биіктігі 171 м. Батыстан шығысқа қарай 4,5 км-ге созылып жатыр, енді жері 2 км. Беткейі көлбеу, пішіні күрделі. Құмды жалдардың орта бөлігіндегі төбенің солтүстігінде Іңкәрдария құрғақ арнасы мен Тектұрмас төбесі, шығысында өзімен аттас артезиан құдығы, оңтүстігінде Масақұдық, батысында Шалғынбай, т.б. көптеген артезиан құдықтары орналасқан. == Геологиялық құрылымы == Төбе [[төрттік кезең]]інің жаңа түзілімдерінен тұрады. == Өсімдігі == Құмды сұр топырағында шөл өсімдіктері өседі.<ref>[[Қазақ энциклопедиясы]]</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қызылорда облысы таулары]] [[Санат:Төбелер]] 1hhgyoigg1qs8dbb71xsymgs6s2hwxj 3055454 3055453 2022-07-29T07:48:52Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Тау |Түрі = Тау сілемі |Атауы = Көксеңгір |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет өлшемі = |Сурет атауы = |lat_dir =N |lat_deg =44 |lat_min =22 |lat_sec =08 |lon_dir =E |lon_deg =64 |lon_min =59 |lon_sec =43 |region = |CoordScale = |Орналасуы = {{KAZ}}, [[Қызылорда облысы]] [[Сырдария ауданы (Қызылорда облысы)|Сырдария ауданы]] |Пайда болған кезеңі = [[Төрттік кезең]] |Аумағы = |Ұзындығы = 4,5 |Ені = 2 |Ең биік шыңы = |Биіктігі = 171 |Карта = |Позициялық карта 1 = Қазақстан |ПозКарта 1 ені = |crosses180 = |Позициялық карта 2 = Қазақстан Қызылорда облысы |ПозКарта 2 ені = |Ортаққордағы санаты = }} {{мағына|Көксеңгір}} '''Көксеңгір''' – [[Қызылқұм (шөл)|Қызылқұм]] құмының солтүстігіндегі төбе. == Географиялық орны == [[Қызылорда облысы]] [[Сырдария ауданы (Қызылорда облысы)|Сырдария ауданы]] [[Айдарлы (Қызылорда облысы)|Айдарлы]] ауылының оңтүстік-батысында 55 км жерде орналасқан. == Жер бедері == Абсолюттік биіктігі 171 м. Батыстан шығысқа қарай 4,5 км-ге созылып жатыр, енді жері 2 км. Беткейі көлбеу, пішіні күрделі. Құмды жалдардың орта бөлігіндегі төбенің солтүстігінде Іңкәрдария құрғақ арнасы мен Тектұрмас төбесі, шығысында өзімен аттас артезиан құдығы, оңтүстігінде Масақұдық, батысында Шалғынбай, т.б. көптеген артезиан құдықтары орналасқан. == Геологиялық құрылымы == Төбе [[төрттік кезең]]інің жаңа түзілімдерінен тұрады. == Өсімдігі == Құмды сұр топырағында шөл өсімдіктері өседі.<ref>[[Қазақ энциклопедиясы]]</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қызылорда облысы таулары]] [[Санат:Төбелер]] 833lzybxmu1t9o18k09cb7r2l0b4ehx 0 33730 3055455 2258698 2022-07-29T07:57:43Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Тау |Түрі = Тау сілемі |Атауы = Көксеңгір төбесі |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет өлшемі = |Сурет атауы = |lat_dir =N |lat_deg =45 |lat_min =21 |lat_sec =50 |lon_dir =E |lon_deg =57 |lon_min =19 |lon_sec =30 |region = |CoordScale = |Орналасуы = {{KAZ}}, [[Ақтөбе облысы]] [[Байғанин ауданы]] |Пайда болған кезеңі = |Аумағы = |Ұзындығы = 3 |Ені = 1 |Ең биік шыңы = |Биіктігі = 127 |Карта = |Позициялық карта 1 = Қазақстан |ПозКарта 1 ені = |crosses180 = |Позициялық карта 2 = Қазақстан Ақтөбе облысы |ПозКарта 2 ені = |Ортаққордағы санаты = }} {{мағына|Көксеңгір}} '''Көксеңгір''' – [[Матайқұм]] құмының оңтүстік-шығысындағы оқшауланған төбе. == Географиялық орны == [[Ақтөбе облысы]] [[Байғанин ауданы]]нда орналасқан. Үстірт жазығының оңтүстік бөлігіндегі аласа дөң жондарының бірі. == Жер бедері == Абсолюттік биіктігі 127 м. Солтүстіктен оңтүстікке қарай бойлық бағытта 3 км-ге созылып жатыр, енді жері 1 км. Солтүстігінде Атақұдық қонысы, оңтүстігінде [[Қарақалпақстан]]ның шекарасы, батыс, шығыс бөліктерінде зираттар орналасқан. == Өсімдігі == Сұр бозғылт қоңыр топырағында бұта аралас жусан, бұйырғын, сораң өсімдіктер өседі.<ref>[[Қазақ энциклопедиясы]]</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ақтөбе облысы таулары]] [[Санат:Төбелер]] 8zq7ar6t1mqppc5dvta1px8wyoy3nw0 0 33732 3055447 2739929 2022-07-29T07:31:40Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Көл |Атауы = Көксеңгірсор |Төл атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Координаттары = 53/2/2/N/71/45/14/E |CoordScale = |Теңiз деңгейiнен биіктігі = 158,8 |Ұзындығы = 12,4 |Ені = 7,2 |Ауданы = 46,3 |Көлемі = |Жағалау сызығының ұзындығы = 45,1 |Тереңдігі = |Орташа тереңдігі = 0,7 |Судың тұздылығы = |Судың мөлдірлігі = |Суды жинау ауданы = |Құятын өзендер = |Шығатын өзендер = |Ел = Қазақстан |Аймақ = Солтүстік Қазақстан облысы |Аудан = Уәлиханов ауданы |Позициялық карта = Қазақстан |Позициялық карта 1 = Қазақстан Солтүстік Қазақстан облысы |Ортаққордағы санаты = }} '''Көксеңгірсор''' – [[Есіл]] алабындағы тұзды көл. == Географиялық орны == [[Солтүстік Қазақстан облысы]] [[Уәлиханов ауданы]] Баянбай ауылының шығысына қарай 5 км жерде орналасқан. Теңіз деңгейінен 158,8 м биіктікте. == Гидрографикасы == Аумағы 46,3 км ² (су көп жылдары 63,0 км ²-ге дейін ұлғаяды), ұзындығы 12,4 км, енді жері 7,2 км, жағалау бойының ұзындығы 45,1 км, орташа тереңдігі 0,7 м. Көлдің шығыс жағалауы тік құламалы келген. Оңтүстік-батысынан Саға және Қарасу өзендері құяды. Ортасы мен оңтүстік-батыс бөлігінде ұзындығы 0,4 – 0,7 км болатын үш арал орналасқан. Шаруашылық мәні зор.<ref>АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Уәлиханов ауданы көлдері]] [[Санат:Есіл су алабы көлдері]] cdescxj7svwz6bhyefjdh8900sau4sa 0 33740 3055471 3051847 2022-07-29T08:32:07Z Салиха 17167 /* Жер бедері */ wikitext text/x-wiki {{Қазақстан ауданы |ауданның атауы =Көксу ауданы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |lat_dir = N |lat_deg = 44 |lat_min = 00 |lat_sec =14 |lon_dir = E |lon_deg = 77 |lon_min = 56 |lon_sec = 31 |облысы = Жетісу облысы |аудан орталығы = [[Балпық би (ауыл)|Балпық би]] |ауылдық округтер саны =10 |кенттік әкімдіктер саны = |қалалық әкімдіктер саны = |ауылдар саны = 34 |қалалар саны = |әкімі =Алмас Қабдулұлы Әділ |әкімдіктің мекенжайы = |құрылған уақыты = 1944 |жер аумағы = 7,1 мың |жер аумағы бойынша орны = |тұрғыны = 41578<ref>[http://www.stat.gov.kz/dinamika/dinamikadem.htm Алматы облысының Статистика департаменті. 01.07.2019]</ref> |халық саны бойынша орны = |санақ жылы = 2019 |тығыздығы = |тығыздығы бойынша орны = |ұлттық құрамы = {{nobr|[[қазақтар]] (82,18%)}}, {{nobr|[[орыстар]] (10,65%)}}, {{nobr|[[әзірбайжандар]] (3,22%)}}, {{nobr|[[корейлер]] (0,95%)}}, {{nobr|[[татарлар]] (0,91%)}}, {{nobr|[[ұйғырлар]] (0,49%)}}, {{nobr|[[немістер]] (0,44%)}}, {{nobr|[[шешендер]] (0,38%)}}, {{nobr|басқалары (0,78%)}}<ref>[http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F/Bull_Hsany2010.rar Қазақстан Республикасының Статистика агенттігі. Қазақстан Республикасы тұрғындарының облыстар, қалалар мен аудандар, жынысы мен жас ерекшелігі топтары, этностық бөлігі бойынша 2019 жылдың басындағы саны]</ref><ref name="пер.2019">[http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-ethnic2019.htm 2019 жылғы санақ бойынша Қазақстан тұрғындарының ұлттық құрамы]</ref> |телефон коды = |пошта индексі =041200-041211<ref name="kazindex.ru">[http://kazindex.ru/02/17.html Қазақстан почталық индекстері]</ref> |сайты = |карта = |әкімшілік бірліктің картасы = Koksu District Kazakhstan.png |ортаққордағы санаты = }} '''Көксу ауданы''' — [[Жетісу облысы|Жетісу облысының]] орталық бөлігінде орналасқан әкімшілік бөлініс. Аудан орталығы – [[Балпық би (ауыл)|Балпық би]]. == Жер бедері == Ауданның шығыс, оңтүстік-шығыс бөлігі таулы-қыратты. Оңтүстік-шығысында Шаған тауы, шығысында Албасу (Лабасы), Қызылауыз, Сарыбастау, Жуантөбе, оңтүстігінде Ашудасты, [[Достар (тау, Алматы облысы)|Достар]], Ақшоқы таулары, батыс бөлігінде [[Көкшиелі]] жотасы орналасқан. Батысын [[Мойынқұм (құм, Алматы облысы)|Мойынқұм]], Аралқұм, [[Жетіжал (құм)|Жетіжал]] құмдары алып жатыр. Ауданның ең биік жері Шаған тауларында (2551 м). Кен байлықтарынан Желдіқара кен орнында алтын және күміс кендерінің қоры барланған, сондай-ақ құрылыс материалдарының қоры бар. == Климаты, өсімдігі мен жануарлар дүниесі == Көксу ауданының климаты тым континенттік, қысы біршама суық, жазы ыстық. Қаңтар айының жылдық орташа температурасы –9 – 11°С, қыс айларының кейбір күндерінде ауа температурасы –35°С-қа дейін төмендейді. Шілде айының жылдық орташа температурасы 22 – 24°С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері жазық өңірлерде 150 – 250 мм, шығысындағы таулы өңірлерде 400 – 550 мм. Аудан жерімен Көксу, [[Быжы (өзен)|Быжы]], [[Қарасу (Іле алабындағы өзен)|Қарасу]], [[Мұқыр өзені|Мұқыр]] өзендері ағып өтеді. Батысының топырағы сұр, құмдақты сұр, сортаң, орталық бөлігінде қоңыр, қызғылт қоңыр, тау өңірлерінде қара қоңыр, қара топырақтар таралған. Жазық және құмды өңірде эфемерлі өсімдіктер, жусан, ши, ақ сексеуіл, теріскен, сүттіген, бұйырғын, баялыш, жүзгін, тау бөктерлері мен өзен аңғарында итмұрын, тобылғы, долана, тал, жабайы алма, тау шатқалдарында терек, шырша, қарағаш, т.б. өседі. Жануарлардан қасқыр, түлкі, қоян, елік, жабайы шошқа, шиебөрі, суыр, сарышұнақ, қосаяқ, құстардан кекілік, бұлдырық, бүркіт, қырғауыл, дуадақ, шіл, бозторғай, бөдене, т.б. кездеседі. == Шаруашылығы == Аудандағы ірі өнеркәсіп кәсіпорны – «Көксу-Шекер» АҚ қант зауыты. Ауыл шаруашылығына жарамды жерінің жалпы аумағы 638,2 мың га ([[2008 жыл|2008]]), оның ішінде жыртылған жері 29,8 мың га, шабындығы 9,3 мың га, жайылымдары 600 мың га. Өсімдік шаруашылығында астық дақылдары басым (13,3 мың га). == Халқы == Аудан халқының саны 41 578 адам ([[2019 жыл|2019]]), ұлттық құрамы: [[қазақтар]] (82,18%), [[орыстар]] (10,65%), [[ұйғырлар]] (0,49%), [[әзірбайжандар]] (3,22%), [[татарлар]] (0,91%), [[шешендер]] (0,38%), [[немістер]] (0,44%), [[корейлер]] (0,95%), басқалары (0,78%). == Ауылдық округтер == Аудандағы 34 елді мекен 10 ауылдық округке біріктірілген: * [[Айнабұлақ ауылдық округі (Жетісу облысы)|Айнабұлақ ауылдық округі]] * [[Алғабас ауылдық округі (Көксу ауданы)|Алғабас ауылдық округі]] * [[Балпық ауылдық округі (Көксу ауданы)|Балпық ауылдық округі]] * [[Еңбекші ауылдық округі (Көксу ауданы)|Еңбекші ауылдық округі]] * [[Жарлыөзек ауылдық округі]] * [[Қабылиса ауылдық округі]] * [[Лабасы ауылдық округі]] * [[Мұқаншы ауылдық округі]] * [[Мұқыры ауылдық округі]] * [[Мұсабек ауылдық округі]] == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Алматы облысы}} {{Көксу ауданы елді мекендері}} [[Санат:Көксу ауданы]] jzfzmzymh8lvb99yz43qlmh83z8eua0 0 38036 3055496 2916123 2022-07-29T09:48:41Z Kasymov 10777 wikitext text/x-wiki [[File:Sputnik asm.jpg|thumb|200px|Ең алғашқы жасандысерік]] [[File:Geostat.gif|thumb|200px|[[Геостационарлық орбита]] бойымен ұшқан жасандысерік]] '''Жасандысерік''' (кейде "Жасанды серік", немесе "Жердің жасанды серігі", ЖЖС, {{lang-en|Satellite}}, {{lang-ru|спутник}}) — Жер төңірегіндегі орбитаға шығарылып, әр түрлі ғылыми және қолданбалы мәселелерді шешуге арналған [[Ғарыш аппараты|ғарыштық аппарат]]. Дүние жүзіндегі ең тұңғыш ЖЖС [[КСРО]]-да 1957 жылы 4 қазанда ұшырылды. 1958 жылы 1 ақпанда орбитаға тұңғыш америкалық ЖЖС — [[Explorer 1]] шығарылды. Кейінірек өз Жасандысеріктерін басқа елдер: 26.11.1965 — [[Франция]] (Астерикс), 11.2.1970 — [[Жапония]] (Осуми), 24.4. 1970 — [[Қытай]] (Дунфан Хун-1), 1962 — [[Ұлыбритания]] (Ariel 1) ұшыра бастады. Канада, Франция, Италия, Ұлыбритания, т.б. елдерде жасалған кейбір серіктер 1962 жылдан бастап америкалық тасығыш ракеталардың көмегімен ұшырылды. Кеңестік тасығыш ракеталардың көмегімен Үндістан, Франция, Чехословакия, т.б. елдердің Жасандысеріктері орбитаға шығарылды. Жасандысерікті тасығыш ракетаның көмегімен орбитаға шығару үшін оған [[Ғарыштық жылдамдықтар|бірінші ғарыштық жылдамдыққа]] тең немесе одан артық (бірақ 1,4 еседен асып кетпейтін) жылдамдық берілуі тиіс. Жасандысеріктің ұшуының төменгі биіктігі (орбитаның перигейінде) 140 — 150 км (атмосферада жылдам тежелуден сақтану үшін), жоғарғы биіктігі (орбитаның [[апогей]]інде) бірнеше жүздеген мың км-ге дейін. Жасандысеріктің жерді бір айналып шығу уақыты оның ұшу орбитасының орташа биіктігіне байланысты және 1,5 сағаттан бірнеше тәулікке созылады. [[Экватор]] жазықтығына жақын жатқан экваторлық орбитаға шығарылған жасандысерік - экваториалдық Жасандысерік, ал Жердің полюстері маңынан өтетін полярлық (немесе поляр маңындағы) орбитадағы жасандысерік - полярлық жасандысерік деп аталады. Жер бетінен 35800 км қашықтықтағы экваториалдық орбитаға шығарылып, Жердің айналу бағытымен қозғалатын жасандысерік Жер бетінің бір нүктесінің үстінде “қалқып” тұрады ([[геостационарлық орбита]]). Мұндай жасандысеріктер стационарлық деп аталады. Жасандысеріктердің ерекше типіне ғарыш кемелері және герметикалық кабинасында адам өмір сүретін [[орбиталық станция]]лар жатады. Халықаралық келісімге сәйкес, егер ғарыштық аппарат Жерді кем дегенде бір рет айналып ұшса, ол жасандысерік деп аталады. Бұл шарт сақталмаған жағдайда ғарыштық аппарат баллистикалық траектория бойымен өлшеулер жүргізген зондылау [[ракета]]сы болып саналады және жасандысерік ретінде тіркелмейді. Орбитаға шығар кезінде жасандысеріктен бөлініп қалатын тасығыш ракетаның соңғы сатылары, бас бөлігіндегі ауа ақтырғыш, т.б. қосалқы орбиталық нысандар болып есептеледі; бұл нысандар Жер төңірегіндегі орбитамен қозғалады; олар бірқатар жағдайларда ғылыми мақсат үшін бақыланатын нысан қызметін атқарғанымен, әдетте, оларды жасандысерік деп атамайды. Жасандысеріктер көмегі арқылы шешілетін мәселелерге байланысты олар ғыл.-зерт. жасандысеріктері және қолданбалы жасандысеріктер болып бөлінеді. Егер жасандысерікте радиотаратқыштар, қандай да бір өлшеуіш аппаратура, жарық сигналдарын беретін [[импульстық шам]]дар, т.б. орнатылса оны активті жасандысерік деп атайды. Аталған жабдықтардың ешқайсысы жоқ, тек кейбір ғыл. мәселелерді шешу үшін жерден бақыланатындары (мұндай жасандысеріктер қатарына диаметрі бірнеше ондаған м-ге жететін жасандысерік баллондар жатады) пассивті деп аталады. ғылыми-зерттеу жасандысеріктері Жерді, басқа аспан денелерін, [[ғарыштық кеңістік]]ті зерттеуге, ғарыштық кеңістікте [[биология]]лық, т.б. зерттеулер жүргізу үшін қызмет атқарады. Жасандысерік бортында орналастырылған аппаратура, сондай-ақ, жасандысерікті жер бетіндегі станциялардан бақылау астрономиялық, геодезиялық, биологиялық, геофизикалық және арнайы зерттеулер жүргізуге мүмкіндік береді. ғыл.-зерт. жасандысеріктеріне алғашқы кеңестік “[[Электрон]]”, “[[Протон]]”, “[[Космос]]” сериялы жасандысеріктер, америкалық “[[Авангард]]”, “[[Explorer|Эксплорер]]”, “[[ОГО]]”, “[[ОСО]]”, “[[ОАО]]” (геофизикалық, күндік, астрономиялық обсерваториялар) сериялы жасандысеріктері; ағылшын жасандысеріктері — “[[Ариэль]]”, француз жасандысерікі — “[[Диадем]]”, т.б. жатады. [[Байланыс серігі|Байланыс орнатуға арналған ЖЖС-тер]] (кеңестік — “[[Экран]]”, америкалық — “[[Синком]]”, “[[Интелсат]]” жасандысерігі), [[метеорологиялық серік]]тер (кеңестік “[[Космос]]”, “[[Метеф]]” сериялы жасандысеріктер, АҚШтық “[[Тирос]]”, “[[ЭССА]]”, “[[Нимбус]]”), Жер ресурстарын зерттеуге арналған ЖЖС-тер (америкалық “[[Лэндсат]] және “[[АЭМ]]”), навигациялық жасандысеріктер, (кеңестік “[[Космос — 1000]]”, америкалық “[[Транзит]]”), техникалық мақсаттарға арналған жасандысеріктер (ғарыштық жағдайдың материалдарға әсерін зерттеуге, борттық жүйелерді сынауға арналған), әскери жасандысеріктер, т.б. қолданбалы жасандысеріктер болып саналады. Кейбір ЖЖС-терге ғыл. зерттеулерді де және қолданбалы мәселелерді де шешуге мүмкіндік беретін аппаратура орнатылады. Жасандысерік көмегімен шешілетін ғылыми және қолданбалы мәселелердің әр түрлі болуына байланысты олардың пішіндері, массалары, құрылымдық сұлбалары, борттық құрал-жабдықтарының құрамы әр түрлі болып жасалады. Мысалы, кішігірім жасандысеріктің массасы (“ЭРС” сериялы) — бар жоғы 0,7 кг; кеңестік “[[Протон — 4]]” жасандысерігінің массасы 17 т. <ref>[[Қазақ энциклопедиясы]],3 том</ref> ==Тағы қараңыз== * [[Космос]] * [[Ай|Жердің табиғи серігі]] ==Сыртқы сілтемелер== * [https://web.archive.org/web/20070625075356/http://inosmi.ru/stories/07/08/22/3515/236886.html «Спутник как предостережение», «Los Angeles Times», 30 қыркүйек 2007] * [http://www.vokrugsveta.ru/telegraph/cosmos/444/ Спутник: от вредной идеи к национальному символу] * [http://tvroscosmos.ru/?page=spytnik Спутник вместо бомбы. Документальный фильм телестудии Роскосмоса] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090226232904/http://tvroscosmos.ru/?page=spytnik |date=2009-02-26 }} ==Дереккөздер== <references/> {{wikify}} [[Санат:Ғарыш техникасы]] [[Санат:Жер серіктері]] 8yvi7rvi6iu6sklfvx86774k9u8ya4m 0 39626 3055514 3055239 2022-07-29T10:09:10Z Kasymov 10777 [[Special:Contributions/Nurbekovanurly|Nurbekovanurly]] ([[User talk:Nurbekovanurly|т]]) өңдемелерінен [[User:ArystanbekBot|ArystanbekBot]] соңғы нұсқасына қайтарды wikitext text/x-wiki '''Венеция Мектебі''' — әлемдік көркемсурет өнерінің басты орталықтарының бірі. Оның өкілдері бояумен сурет салудың тәсілін биік дәрежеге көтерді. Негізінен, тарихи және сәндік кескіндеме, портреттер, табиғат көріністері басты орын алды. В. м. өнерінің өркендеуі 15 ғ-дың орта шенінен басталады. Оны Джентиле, Джованни Беллинилер, Витторе Карпаччо бастады. Олар діни аңыздар мен мифол. тақырыптарға құрылған және ақсүйектердің өмірін бейнелейтін суреттер салды. В. м. өнерінің өркендеуін Джорджоне, Тициан, Веронезе Тинтореттолар жалғастырды. 17 ғ-да уақытша құлдырап, 18 ғ-да Венеция сурет өнері қайта өрледі. ==Дереккөздер== ""Қазақ Энциклопедиясы"", ІІ том {{wikify}} {{Суретсіз мақала}} [[Санат:Білім]] {{stub}} gy8nvzzcj2rs2p88wasn948pkwoqg9v 0 46715 3055503 3055121 2022-07-29T09:59:37Z Kasymov 10777 wikitext text/x-wiki '''Қос сөз'''<ref name="source1">"Қазақ энциклопедиясы", VI-том</ref> – қосарлану немесе қайталану арқылы бір ұғым ретінде жасалған сөздер. Қос сөздер мағыналық, тұлғалық жағынан әр түрлі. Жасалу тәсіліне қарай [[қосарлама қос сөз |қосарлама]] және [[қос сөз қайталама|қайталама]] қос сөз болып бөлінеді. Қосарлама қос сөз өзара мәндес немесе қайшы мәндес сөздердің қосарлануынан жасалады. Мысалы, ата-ана, салт-сана, құрт-құмырсқа, ер-тоқым (мәндес қос сөз); күні-түні, азды-көпті, үлкенді-кішілі, ертелі-кеш (қайшы мәндес қос сөз). Қайталама қос сөз бір сөздің қайталанып айтылуынан жасалады. Мысалы, сөйлей-сөйлей, төбе-төбе, қолма-қол, жекпе-жек. Бірқатар қос сөздердің екінші сыңары жеке қолданылмайтын, мағынасыз сөздер болып келеді. Мысалы, оқта-текте, анда-санда, ырың-жырың. қос сөз [[дефис]] арқылы жазылады. Сөздердің қосарлануы, қайталануы нәтижесінде жалпылау, жинақтау, топшылау, болжалдау, мөлшерлеу секілді грамматикалық мағыналар үстеледі, жаңа мағыналы сөздер туады. Сөздердің қосарланып немесе қайталанып айтылуынан жасалған сөздерді қос сөз деп атайды. Сөздерді қосарланып немесе қайталап қолдану жаңа сөз жасаудың бір долы болып табылады. Мысалы: Жан-жануар, адам-зат анталаса, Ата-анадай елжірер күннің көзі.(Абай) Бұл сөйлемде жан-жануар, ата-анадай дегендер - қос сөздер, олар жаңа мағына білдіріп тұр: жан - жануар - бүкіл айналадағы, табиғаттағы жанды заттар; ата - анадай ең жақынтуғандар ата мен анадай деген мағынада, яғни шынайы мейірімділік деген мәнде қолданылады. Қос сөздер екі түрлі болады: қайталама қос сөздер және қосарлама қос сөздер. ==Қайталама қос сөздер == Бір түбірден екі рет қайталануынан жасалған қос сөздер қайталама қос сөздер деп аталады. Оладың жасалу жолдары мынадай:<br /> 1) қосымшасыз және қосымшалы түбірдің түгелдей қайталануы, мысалы тау - тау астық, көре-көре еөсем болады, т.б.;<br /> 2) бір сыңары қосымшалы, бір сыңары қосымшасыз бір түбірдің қайталануы, мысалы: көзбе-көз айтты, ауыл-ауылды аралады, т.б.;<br /> 3)бір түбірдің әр түрлі қосымша жалғанып қайталануы, мысалы: өзді-өзіне айтты, қолды-қолымен кетті, т.б.;<br /> 4) екінші сыңары бірінші сыңарына еліктеу мәнінде келіп, дауыссыз дыбыстан басталатын сөздің бірінші дауыссыз дыбысының орнына және дауысты дыбыстан басталатын сөздің алдына '''м, п''' дыбыстары қосылып жасалуы, мысалы; ет-мет, шай-пай, түйе - мүйе, т.б.;<br /> 5)еліктеуіш сөздің екінші сыңары кейбір дыбыстық өзгерістерге ұшырап қайталануы, мысалы: тарс-тұрс дыбыс, жалт - жұлт етті, т.б.;<br /> 6) түбір сөздің алдынан күшейткіш буын қосылып айтылуы, мысалы: үп-үлкен, қып-қызыл, т.б. == Қосарлама қос сөздер == Екі түбірден қосарланып жасалған қос сөзді қосарлама қос сөз дейді, мысалы: аяқ - табақ, құрт-құмырсқа және т.б. ==Қос сөздердің емлесі== *Қос сөздің құрамына енген сөздер бір-бірімен салаласа байланысады. Қос сөздер екі сыңарлы болып, үнемі дефис арқылы жазылады. *Егер қос сөздердің аралығында -ма, -ме, -ба, -бе, -па, -пе, -ды, -ді, -да, -де тәрізді дәнекерлер болса, олар қос сөздің алдыңғы сыңарларымен бірігіп жазылады да, соңғы сыңарларынан дефис арқылы ажыратылады. Мысалы,қолма-қол; *Қос сөздердің екі компонентіне де бірдей жалғанатын жұрнақтар көбінесе біркелкі, бір ғана түрлі болып жалғанады. Мысалы,азды-көпті, алым-берім. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{stub}} {{wikify}} {{Суретсіз мақала}} [[Санат: Қазақ тілі]] 53on9wz3pc0x7efpfrxq4z5a648th34 0 47085 3055489 3054814 2022-07-29T09:37:40Z Kasymov 10777 [[Special:Contributions/Muhammed musaev|Muhammed musaev]] ([[User talk:Muhammed musaev|т]]) өңдемелерінен [[User:InternetArchiveBot|InternetArchiveBot]] соңғы нұсқасына қайтарды wikitext text/x-wiki {{Ислам}} '''Інжіл''' ({{lang-ar|[[wikt:إنجيل|إنجيل]]}} - '''инджил''', {{lang-ru|'''Евангелие'''}}) – [[Ислам|ислам діні]] бойынша [[Киелі Кітап|Библияны]] көрсетеді, негізінен [[жаңа өсиет]]ті көзде тұтады. Христиан діні бойынша [[Ғайса]] [[пайғамбар]]дың іс-іздері мен тәлімі Киелі кітапта айтылған. Нақты тұрғыда, Киелі кітапты, яғни Інжілді І ғасырлар айналасында [[Рим империясы]] крестке шегелеген Ғайсаның шәкірттері жазып қалдырған. Ал, Ислам діні бойынша Құдай аспаннан [[Забур]], [[Тәурат]], Інжіл және Құран кітаптарын іркес-тіркес түсірген. Інжіл де кейін күші жойылған Құдайдың кітабы. Ислам діні бойынша, Інжілдің Құдай тарапынан келгені шындық болғанымен, оны соңғы пайғамбар келіп, Хазіретті Мұхаммедке (Аллаһтың Оған игілігі мен сәлемі болсын) 7 ғасырда Құран Кәрімнің түсуімен оған дейінгі кітаптар мансұқталған болып саналады.<ref>Қазақ Энциклопедиясы, 9 том</ref><ref>Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2010 ISBN 9965-26-322-1</ref> ==Қасиетті Құран Кәрімде Інжіл мен Тәурат жайында == Жуық аудармасы '''Халифа Алтай''' бойынша: "Әй Пайғамбар! Ауыздарымен: “Сендік” деп, жүректері сенбегендермен Яһудилерден күпірде жарысқандар сені кейітпесін. Олар өтірікке құлақ асады; сондай-ақ саған келмеген басқа бір қауым үшін тыңдайды. Және олар сөзді орындалғаннан кейін өзгертеді: “Егер сендерге осы берілсе, оны алыңдар да, егер ол берілмесе, онда бой тартыңдар!”,- дейді. (Мұхаммед Ғ.С.) Аллаһ (Т.), біреудің бұзылуын қаласа, сен ол үшін Аллаһтан дәнеңеге ие бола алмайсың. Міне солар, Аллаһтың жүректерін тазартуды қаламағандар. Оларға дүниеде жапа әрі ақыретте де зор азап бар. (5:41) Олар өтірікке құлақ салушы, арам жеушілер. (Мұхаммед Ғ.С.) егер олар саған келсе, араларына үкім бер, немесе олардан жүз бұр. Егер олардан жүз бұрсаң да, олар саған ешбір зиян бере алмайды. Ал, егер араларына үкім берсең, тура үкім бер. Шәксіз Аллаһ турашыларды сүйеді. (5:42) Олардың қасындағы Тәуратта Аллаһтың үкімі бола тұра саған қалайша жүгініседі? Сонан соң да одан олар бас тартады. Өйткені олар сенуші емес. (5:43) Күдіксіз Тәуратты түсірдік, онда тура жол және нұр бар. Аллаһқа бой ұсынған пайғамбарлар, Яһудилерге онымен үкім етер еді. Және Аллаһтың Кітабын қорғауға міндеттендірілген сопылар мен ғалымдар да, онымен үкім етер еді. Олар оған куәгер еді. Ендеше адамдардан қорықпаңдар да, Менен қорқыңдар және аяттарымды аз бір ақшаға сатпаңдар! Кім Аллаһтың түсіргенімен үкім етпесе, міне солар қарсы болушылар. (5:44) Оларға Тәуратта: жанға жан, көзге көз, мұрынға мұрын, құлаққа құлақ, тіске тіс және жараларға да, қарама-қарсы төлеу (қысас) жаздық. Дегенмен біреу, оны кешірім етсе, сонда ол оған кәппарат болады (өз күнәсы кешіледі.) Және кім Аллаһ түсірген заң бойынша билік етпесе, міне солар залымдар. (5:45) Және пайғамбарлардың ізінше өзінің алдындағы Тәуратты растаушы етіп, Мәриям ұлы Ғисаны жалғастырдық. Әрі оған ішінде туралық, нұр болған алдындағы Тәуратты бекітуші сондай-ақ сақтанушылар үшін тура жол, үгіт түрінде Інжілді бердік. (5:46)" ==Сыртқы сілттемелер== * [http://kz.fgulen.com/kz-books/faith/in-the-shadow-of-faith/591-2010-01-28-04-43-37.html Мұхаммедтің (с.ғ.с.) пайғамбарлығын Тәурат пен Інжіл растайды, Фетхуллаһ Гүлен торабы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140919082352/http://kz.fgulen.com/kz-books/faith/in-the-shadow-of-faith/591-2010-01-28-04-43-37.html |date=2014-09-19 }} * [http://dinislam.kz/publ/38-1-0-314 Інжілдегі пайғамбарымыз Мұхаммед (с.ғ.с.) туралы хабар, Мұрат Мыңбаев] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120229144025/http://dinislam.kz/publ/38-1-0-314 |date=2012-02-29 }} * [http://www.youtube.com/watch?v=1cITI8FOcEU&feature=player_embedded Мұхаммед (с.ғ.с.) Інжіл кітабында Ахмед Дидат] ==Дереккөздер== <references/> {{wikify}} [[Санат:Дін]] [[Санат:Қасиетті жазулар]] [[Санат:Ислам]] {{Islam-stub}} [[bs:Indžil]] 1sqdivu3115q9tsjz831g25cvjkniwd 0 53618 3055467 2471879 2022-07-29T08:27:55Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Тау |Түрі = Тау сілемі |Атауы = Көкшиелі тауы |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет ені = |Сурет атауы = |lat_dir = |lat_deg = 44|lat_min =34 |lat_sec =32 |lon_dir = |lon_deg = 77|lon_min =41 |lon_sec =53 |region = |CoordScale = |Орналасуы = {{KAZ}}, [[Алматы облысы]] |Тау жүйесі = [[Жетісу Алатауы|Жетісу (Жоңғар) Алатауы]] |Пайда болған кезеңі = [[Перм кезеңі|Перм]], [[Палеоген кезеңі|палеоген]] |Аумағы = |Ұзындығы =25-30 |Ені = 8-10 |Ең биік шыңы = Көкшиелі тауы |Биіктігі =1189 |Карта = |Позициялық карта 1 = Қазақстан |ПозКарта 1 ені = |crosses180 = |Позициялық карта 2 = Қазақстан Алматы облысы |ПозКарта 2 ені = |Ортаққордағы санаты = }} '''Көкшиелі''', ''Көкешиелі'' – [[Жетісу Алатауы|Жетісу (Жоңғар) Алатауы]]ның батыс сілемі [[Малайсары жотасы|Малайсары]] жотасының солтүстігіндегі тау. == Географиялық орны, жер бедері == [[Алматы облысы]] [[Көксу ауданы]] жерінде, [[Іле]] және [[Быжы (өзен)|Быжы]] ([[Қаратал (өзен, Балқаш алабы)|Қаратал]]дың саласы) өзендері аралығында, [[Мойынқұм (құм, Алматы облысы)|Мойынқұм]]ның шығысында, оңтүстік-батыстан солтүстік-шығысқа қарай 25 – 30 км-ге созылып жатыр, ені 8 – 10 км. Орташа биіктігі 1000 м. Ең биік жері – Көкшиелі тауы (1189 м). == Геологиялық құрылымы == Көкшиелі, негізінен, [[Перм кезеңі|перм]]дік эффузивті жыныстар аралас туфтан түзілген; ал тілімделген көлбеу солтүстік беткейінің негізі [[Палеоген кезеңі|палеоген]]нің конгломерат шөгінділерімен жабылған. Оңтүстік-шығысы тік. == Өсімдігі == Етегі мен беткейлерінде жусан, бетеге, изен, сай-жыраларында бидайық, қарабас өседі.<ref>АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Алматы облысы таулары]] 7xqwp7nbxwb9bxr9mnkb5novf8vfjjt 3055468 3055467 2022-07-29T08:28:39Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Тау |Түрі = Тау сілемі |Атауы = Көкшиелі тауы |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет ені = |Сурет атауы = |lat_dir = |lat_deg = 44|lat_min =34 |lat_sec =32 |lon_dir = |lon_deg = 77|lon_min =41 |lon_sec =53 |region = |CoordScale = |Орналасуы = {{KAZ}}, [[Алматы облысы]] |Тау жүйесі = [[Жетісу Алатауы|Жетісу (Жоңғар) Алатауы]] |Пайда болған кезеңі = [[Перм кезеңі|Перм]], [[Палеоген кезеңі|палеоген]] |Аумағы = |Ұзындығы =25-30 |Ені = 8-10 |Ең биік шыңы = Көкешиелі |Биіктігі =1189 |Карта = |Позициялық карта 1 = Қазақстан |ПозКарта 1 ені = |crosses180 = |Позициялық карта 2 = Қазақстан Алматы облысы |ПозКарта 2 ені = |Ортаққордағы санаты = }} '''Көкшиелі''', ''Көкешиелі'' – [[Жетісу Алатауы|Жетісу (Жоңғар) Алатауы]]ның батыс сілемі [[Малайсары жотасы|Малайсары]] жотасының солтүстігіндегі тау. == Географиялық орны, жер бедері == [[Алматы облысы]] [[Көксу ауданы]] жерінде, [[Іле]] және [[Быжы (өзен)|Быжы]] ([[Қаратал (өзен, Балқаш алабы)|Қаратал]]дың саласы) өзендері аралығында, [[Мойынқұм (құм, Алматы облысы)|Мойынқұм]]ның шығысында, оңтүстік-батыстан солтүстік-шығысқа қарай 25 – 30 км-ге созылып жатыр, ені 8 – 10 км. Орташа биіктігі 1000 м. Ең биік жері – Көкешиелі тауы (1189 м). == Геологиялық құрылымы == Көкшиелі, негізінен, [[Перм кезеңі|перм]]дік эффузивті жыныстар аралас туфтан түзілген; ал тілімделген көлбеу солтүстік беткейінің негізі [[Палеоген кезеңі|палеоген]]нің конгломерат шөгінділерімен жабылған. Оңтүстік-шығысы тік. == Өсімдігі == Етегі мен беткейлерінде жусан, бетеге, изен, сай-жыраларында бидайық, қарабас өседі.<ref>АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Алматы облысы таулары]] 6mufjtkt6f1bltyelxsxogf0urfgtxh 3055469 3055468 2022-07-29T08:29:42Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Тау |Түрі = Тау сілемі |Атауы = Көкшиелі тауы |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет ені = |Сурет атауы = |lat_dir = |lat_deg = 44|lat_min =34 |lat_sec =32 |lon_dir = |lon_deg = 77|lon_min =41 |lon_sec =53 |region = |CoordScale = |Орналасуы = {{KAZ}}, [[Алматы облысы]] |Тау жүйесі = [[Жетісу Алатауы|Жетісу (Жоңғар) Алатауы]] |Пайда болған кезеңі = [[Перм кезеңі|Перм]], [[Палеоген кезеңі|палеоген]] |Аумағы = |Ұзындығы =25-30 |Ені = 8-10 |Ең биік шыңы = |Биіктігі =1189 |Карта = |Позициялық карта 1 = Қазақстан |ПозКарта 1 ені = |crosses180 = |Позициялық карта 2 = Қазақстан Алматы облысы |ПозКарта 2 ені = |Ортаққордағы санаты = }} '''Көкшиелі''', ''Көкешиелі'' – [[Жетісу Алатауы|Жетісу (Жоңғар) Алатауы]]ның батыс сілемі [[Малайсары жотасы|Малайсары]] жотасының солтүстігіндегі тау. == Географиялық орны, жер бедері == [[Алматы облысы]] [[Көксу ауданы]] жерінде, [[Іле]] және [[Быжы (өзен)|Быжы]] ([[Қаратал (өзен, Балқаш алабы)|Қаратал]]дың саласы) өзендері аралығында, [[Мойынқұм (құм, Алматы облысы)|Мойынқұм]]ның шығысында, оңтүстік-батыстан солтүстік-шығысқа қарай 25 – 30 км-ге созылып жатыр, ені 8 – 10 км. Орташа биіктігі 1000 м. Ең биік жері – 1189 м. == Геологиялық құрылымы == Көкшиелі, негізінен, [[Перм кезеңі|перм]]дік эффузивті жыныстар аралас туфтан түзілген; ал тілімделген көлбеу солтүстік беткейінің негізі [[Палеоген кезеңі|палеоген]]нің конгломерат шөгінділерімен жабылған. Оңтүстік-шығысы тік. == Өсімдігі == Етегі мен беткейлерінде жусан, бетеге, изен, сай-жыраларында бидайық, қарабас өседі.<ref>АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Алматы облысы таулары]] 4kv85uiwfn76y5pz4hwf8oihpchfva0 3055472 3055469 2022-07-29T08:32:44Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Тау |Түрі =Жота |Атауы = Көкшиелі |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет ені = |Сурет атауы = |lat_dir = |lat_deg = 44|lat_min =34 |lat_sec =32 |lon_dir = |lon_deg = 77|lon_min =41 |lon_sec =53 |region = |CoordScale = |Орналасуы = {{KAZ}}, [[Алматы облысы]] |Тау жүйесі = [[Жетісу Алатауы|Жетісу (Жоңғар) Алатауы]] |Пайда болған кезеңі = [[Перм кезеңі|Перм]], [[Палеоген кезеңі|палеоген]] |Аумағы = |Ұзындығы =25-30 |Ені = 8-10 |Ең биік шыңы = |Биіктігі =1189 |Карта = |Позициялық карта 1 = Қазақстан |ПозКарта 1 ені = |crosses180 = |Позициялық карта 2 = Қазақстан Алматы облысы |ПозКарта 2 ені = |Ортаққордағы санаты = }} '''Көкшиелі''', ''Көкешиелі'' – [[Жетісу Алатауы|Жетісу (Жоңғар) Алатауы]]ның батыс сілемі [[Малайсары жотасы|Малайсары]] жотасының солтүстігіндегі таулы жота. == Географиялық орны, жер бедері == [[Алматы облысы]] [[Көксу ауданы]] жерінде, [[Іле]] және [[Быжы (өзен)|Быжы]] ([[Қаратал (өзен, Балқаш алабы)|Қаратал]]дың саласы) өзендері аралығында, [[Мойынқұм (құм, Алматы облысы)|Мойынқұм]]ның шығысында, оңтүстік-батыстан солтүстік-шығысқа қарай 25 – 30 км-ге созылып жатыр, ені 8 – 10 км. Орташа биіктігі 1000 м. Ең биік жері – 1189 м. == Геологиялық құрылымы == Көкшиелі, негізінен, [[Перм кезеңі|перм]]дік эффузивті жыныстар аралас туфтан түзілген; ал тілімделген көлбеу солтүстік беткейінің негізі [[Палеоген кезеңі|палеоген]]нің конгломерат шөгінділерімен жабылған. Оңтүстік-шығысы тік. == Өсімдігі == Етегі мен беткейлерінде жусан, бетеге, изен, сай-жыраларында бидайық, қарабас өседі.<ref>АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Алматы облысы таулары]] 7qlqh1fsbwtm864shhssg18itcw5ymj 3055473 3055472 2022-07-29T08:33:57Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Тау |Түрі =Жота |Атауы = Көкшиелі |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет ені = |Сурет атауы = |lat_dir = |lat_deg = 44|lat_min =34 |lat_sec =32 |lon_dir = |lon_deg = 77|lon_min =41 |lon_sec =53 |region = |CoordScale = |Орналасуы = {{KAZ}}, [[Алматы облысы]] |Тау жүйесі = [[Жетісу Алатауы|Жетісу (Жоңғар) Алатауы]] |Пайда болған кезеңі = [[Перм кезеңі|Перм]], [[Палеоген кезеңі|палеоген]] |Аумағы = |Ұзындығы =25-30 |Ені = 8-10 |Ең биік шыңы = |Биіктігі =1189 |Карта = |Позициялық карта 1 = Қазақстан |ПозКарта 1 ені = |crosses180 = |Позициялық карта 2 = Қазақстан Алматы облысы |ПозКарта 2 ені = |Ортаққордағы санаты = }} '''Көкшиелі''', ''Көкешиелі'' – [[Жетісу Алатауы|Жетісу (Жоңғар) Алатауы]]ның батыс сілемі [[Малайсары жотасы|Малайсары]] жотасының солтүстігіндегі таулы жота. == Географиялық орны, жер бедері == [[Алматы облысы]] [[Көксу ауданы]] жерінде, [[Іле]] және [[Быжы (өзен)|Быжы]] ([[Қаратал (өзен, Балқаш алабы)|Қаратал]]дың саласы) өзендері аралығында, [[Мойынқұм (құм, Алматы облысы)|Мойынқұм]]ның шығысында, оңтүстік-батыстан солтүстік-шығысқа қарай 25 – 30 км-ге созылып жатыр, ені 8 – 10 км. Орташа биіктігі 1000 м. Ең биік жері – 1189 м. == Геологиялық құрылымы == Көкшиелі, негізінен, [[Перм кезеңі|перм]]дік эффузивті жыныстар аралас туфтан түзілген; ал тілімделген көлбеу солтүстік беткейінің негізі [[Палеоген кезеңі|палеоген]]нің конгломерат шөгінділерімен жабылған. Оңтүстік-шығысы тік. == Өсімдігі == Етегі мен беткейлерінде жусан, бетеге, изен, сай-жыраларында бидайық, қарабас өседі.<ref>АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Алматы облысы таулары]] [[Санат:Көксу ауданы географиясы]] fhfu4dgibwcx3zhdnecue5hqxrvqpfz 0 61368 3055294 2861841 2022-07-28T16:29:27Z Malik Nursultan B 111493 wikitext text/x-wiki {{Сәулетші|есімі=Шот-Аман Ыдырысұлы Уәлихан|суреті=Shota Walihan.jpg|ұлты=|азаматтығы={{байрақ|КСРО}}<br>{{байрақ|Қазақстан}}|туған күні=26.4.1932|қайтыс болған күні=31.3.2021|туған жері=[[Сырымбет (Солтүстік Қазақстан облысы)|Сырымбет]] ауылы, [[Айыртау ауданы]], [[Көкшетау облысы]], [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР]], [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]|қайтыс болған жері=[[Қазақстан]]|білімі=[[Мәскеу архитектура университеті]]|жұмыс істеген қалалар=[[Алматы]], [[Нұр-Сұлтан]]|басты құрылыстары=* [[Қазақстан елтаңбасы]]ның дизайны * [[Алматы]]дағы [[Тәуелсіздік монументі (Алматы)|Тәуелсіздік монументі]], 1998 * [[Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов|Шоқан Уәлиханов]] ескерткіші * [[Тоқаш Бокин]] ескерткіші|марапаттары={{Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері}}<br>[[Сурет:KazSSR Premium.png|25px|link=Қазақ КСР Мемлекеттік премиясы]] [[Сурет:KZ Premium.png|23px|link=Қазақстан Республикасы Мемлекеттік премиясы]]<br>{{Парасат ордені}} {{Құрмет ордені}} [[Сурет:Medal10RK.png|40px|link=Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 10 жыл медалі]] [[Сурет:Medal20RK.png|40px|link=Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 20 жыл медалі]] [[Сурет:Medal20Konstitution.png|40px|link=Қазақстан Конституциясына 20 жыл медалі]]}} '''Шот-Аман (Шота) Ыдырысұлы Уәлихан''' ([[26 сәуір]] [[1932 жыл]], [[Солтүстік Қазақстан облысы]], [[Айыртау ауданы]], [[Сырымбет (Солтүстік Қазақстан облысы)|Сырымбет ауылы]] – [[31 наурыз]] [[2021 жыл]]) — [[сәулетші]], [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР-інің]] еңбек сіңірген сәулетшісі (1978), [[профессор]], Шығыс елдері Халықаралық сәулетші академиясының академигі (2001). == Өмірбаяны == {| class="wikitable" |- ! Жыл !! Оқиға |- | 1956 ж. || [[Мәскеу]] мемлекеттік сәулетші институтын бітірген |- | 1956 – 65 ж. || Қазақ қала құрылысын жобалау институтында, [[КСРО]] құрылыс және сәулетші академиясы Қазақ бөлімшесінде сәулетші, кіші ғылымының қызметкері болды |- | 1966 – 67 || [[Алматы]] қаласы бас сәулетшісінің орынбасары |- | 1967 – 70 || Қазақ [[өнеркәсіп]] құрылысын жобалау институтының аға ғылымының қызметкері |- | 1971 – 78 || ҚР тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамы төрағасының орынбасары |- | 1976 жылдан || ҚР тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамы төрағасының 1-орынбасары |- | 1973 – 82 || [[Қазақстан Сәулетшілер одағы]] басқармасының төрағасы |- | 1975 жылдан || КСРО Сәулетшілер одағы басқармасының хатшысы |- | 1982 жылдан || Қазақ азаматтық село құрылысын жобалау институтында бас сәулетшісі |- | 1990 – 95 ж. || [[ҚР]] Ұлттық ғылым академиясының [[Әдебиет және өнер институты]]ндағы өнер және сәулетші бөлімінің меңгерушісі |- | 1995 жылдан || ҚР Тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамы Орталық кеңесінің төрағасы әрі Халықаралық [[Абылай хан]] қорының президенті |} == Жетістіктер == Ш.Ы.Уәлиханов бірнеше ірі [[ғимарат]]тардың, 20 монумент пен [[ескерткіш]]тің (басқалармен бірге) авторы. Солардың қатарында: Алматы қаласындағы “Динамо” [[стадион]]ы ([[1958]]), “Универсам” дүкені ([[1979]]), “Казгипрозем” үйінің ([[1983]]) ғимараттары; [[Уәлиханов ескерткіші]] ([[1969]]; Қазақ КСР-і Мемлекеттік сыйлығы, [[1970]]), [[Әліби Тоғжанұлы Жангелдин]], [[Бокин Тоқаш]] (екеуі де [[1975]]), [[Мұратбаев Ғани|Ғ.Мұратбаев]] ([[1984]]), [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Қарауыл ауылдық округі|Қарауыл ауылындағы]] Абай ([[1970]]), [[Көкшетау]] қаласындағы [[Талғат Жақыпбекұлы Бигелдинов|Т.Бигелдинов]] ([[1998]]), [[Қостанай]] қаласындағы [[Ахмет Байтұрсынұлы]] ([[1999]]), [[Астана]] қаласындағы [[Кенесары Қасымұлы]] ([[2001]]), т.б. ескерткіштері; [[Қонаев Дінмұхамед Ахметұлы|Д.Қонаев]] бюсті ([[1985]]), Тәуелсіздік монументі ([[1996]], жоба авторы әрі жетекшісі), т.б. Уәлиханов [[1996]] ж. [[Қазақстан Республикасы]]ның жаңа мемлекеттік [[елтаңба]]сы бойынша өткен байқауында ҚР сәулетшілер одағының алтын медалі мен дипломын алды, елтаңба (қараңыз ''Герб'') авторы. Сондай-ақ ол Қазақстан сәулет және бейнелеу өнерінің көкейтесті мәселелерін көтерген көптеген ғылыми мақалалар; сонымен қатар бірқатар [[драма]]лық шығармалардың да (“Шоқан”, алғаш рет [[1962]] ж. қойылған; “Ағнұр”, [[1982]]; “Тағдыр”, [[1984]]; “Террор”, [[2000]]) авторы; бірқатар пьесалары республикалық (Алматы) және облыстық (Көкшетау, [[Қарағанды]], [[Шымкент]]) [[театр]]лары сахнасында қойылды. Халықаралық сәулетшілер одағының дүниежүзілік 12 – 13, 20-конгрестеріне ([[Мадрид]], [[1975]]; [[Мехико]], [[1978]]; [[Пекин]], [[1999]]) қатысты. == Марапаттары == [[Құрмет ордені|“Құрмет” орденімен]] марапатталған.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы|Қазақ энциклопедиясы»]] Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том</ref><ref>“ Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. — Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010 жыл.ISBN 9965-26-096-6</ref> == Қысқаша өмірбаяны == [[1932]] ж. [[сәуірдің 26]]-ында [[Көкшетау облысы]]ның (қазіргі [[Солтүстік Қазақстан облысы]]) [[Айыртау ауданы]]ндағы Сырымбет ауылында туған. [[Мәскеу сәулетшілік институты]]н бітірді. «Қазақстан қала құрылысын жобалау» институтының қызметкері, [[Алматы]] қаласының бас сәулетшісінің орынбасары, [[Қазақстан сәулетшілер одағы]] басқармасының төрағасы болды. Республикалық тарихи және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамының төрағасы. Шот-Аман Уәлихан — [[төре]] руының өкілі, әйгілі қазақ пен ресей ғалымы [[Уәлиханов Шоқан Шыңғысұлы|Шоқан Уәлихановтың]] бауырының ұрпағы. Қазақ ақыны [[Қанапиянов, Бахытжан Мұсаханұлы|Бахытжан Қанапияновтың]] немере ағасы.<ref>Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8</ref> == Негізгі шығармашылық жұмыстары == * [[Алматы]]дағы [[Уәлиханов Шоқан Шыңғысұлы|Шоқан Уәлиханов]] ([[1969]]); * [[Әліби Тоқжанұлы Жанкелдин|Әліби Жанкелдин]] ([[1975]]); * [[Бокин, Тоқаш|Тоқаш Бокин]] ([[1975]]) ескерткіштері; * «Динамо» стадионы құрлысының (шығармашылық топ құрамында) жобалары; * [[Алматы]] Тәуелсіздік монументі авторлар тобының жетекшісі ([[1998]]); * [[Қазақстан елтаңбасы|Қазақстан Республикасы Мемлекеттік елтаңбасының]] ауторы. == Марапаттары == * [[Қазақстанның мемлекеттік сыйлығы|Қазақстанның мемлекеттік сыйлық]] иегері ([[1990]]). * [[Қазақстанның еңбек ciңipгeн қайраткері‎]] ==Дереккөздер== <references/> {{Stub: Қазақ мәдениеті}} [[Санат:1932 жылы туғандар]] [[Санат:Солтүстік Қазақстан облысында туғандар]] [[Санат:Қазақстан сәулетшілері]] [[Санат:Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткерлері]] [[Санат:Қазақстан Ұлттық ғылым академиясы академиктері]] [[Санат:Профессорлар]] [[Санат:Қазақстан мемлекеттік сыйлығының иегерлері]] h5l9k5hiblimnwvhsaa42t7gfpf144s 3055296 3055294 2022-07-28T16:44:12Z Malik Nursultan B 111493 wikitext text/x-wiki {{Сәулетші|есімі=Шот-Аман Ыдырысұлы Уәлихан|суреті=Shota Walihan.jpg|ұлты=|азаматтығы={{байрақ|КСРО}}<br>{{байрақ|Қазақстан}}|туған күні=26.4.1932|қайтыс болған күні=31.3.2021|туған жері=[[Сырымбет (Солтүстік Қазақстан облысы)|Сырымбет]] ауылы, [[Айыртау ауданы]], [[Көкшетау облысы]], [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР]], [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]|қайтыс болған жері=[[Қазақстан]]|білімі=[[Мәскеу сәулетшілік институты]]|жұмыс істеген қалалар=[[Алматы]], [[Нұр-Сұлтан]]|басты құрылыстары=* [[Қазақстан елтаңбасы]]ның дизайны * [[Алматы]]дағы [[Тәуелсіздік монументі (Алматы)|Тәуелсіздік монументі]], 1998 * [[Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов|Шоқан Уәлиханов]] ескерткіші * [[Тоқаш Бокин]] ескерткіші|марапаттары={{Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері}}<br>[[Сурет:KazSSR Premium.png|25px|link=Қазақ КСР Мемлекеттік премиясы]] [[Сурет:KZ Premium.png|23px|link=Қазақстан Республикасы Мемлекеттік премиясы]]<br>{{Парасат ордені}} {{Құрмет ордені}} [[Сурет:Medal10RK.png|40px|link=Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 10 жыл медалі]] [[Сурет:Medal20RK.png|40px|link=Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 20 жыл медалі]] [[Сурет:Medal20Konstitution.png|40px|link=Қазақстан Конституциясына 20 жыл медалі]]}} '''Шот-Аман (Шота) Ыдырысұлы Уәлихан''' ([[26 сәуір]] [[1932 жыл]], [[Солтүстік Қазақстан облысы]], [[Айыртау ауданы]], [[Сырымбет (Солтүстік Қазақстан облысы)|Сырымбет ауылы]] – [[31 наурыз]] [[2021 жыл]]) — [[сәулетші]], [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР-інің]] еңбек сіңірген сәулетшісі (1978), [[профессор]], Шығыс елдері Халықаралық сәулетші академиясының академигі (2001). {| class="wikitable" |- ! Жыл !! Оқиға |- | 1956 ж. || [[Мәскеу]] мемлекеттік сәулетші институтын бітірген |- | 1956 – 65 ж. || Қазақ қала құрылысын жобалау институтында, [[КСРО]] құрылыс және сәулетші академиясы Қазақ бөлімшесінде сәулетші, кіші ғылымының қызметкері болды |- | 1966 – 67 || [[Алматы]] қаласы бас сәулетшісінің орынбасары |- | 1967 – 70 || Қазақ [[өнеркәсіп]] құрылысын жобалау институтының аға ғылымының қызметкері |- | 1971 – 78 || ҚР тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамы төрағасының орынбасары |- | 1976 жылдан || ҚР тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамы төрағасының 1-орынбасары |- | 1973 – 82 || [[Қазақстан Сәулетшілер одағы]] басқармасының төрағасы |- | 1975 жылдан || КСРО Сәулетшілер одағы басқармасының хатшысы |- | 1982 жылдан || Қазақ азаматтық село құрылысын жобалау институтында бас сәулетшісі |- | 1990 – 95 ж. || [[ҚР]] Ұлттық ғылым академиясының [[Әдебиет және өнер институты]]ндағы өнер және сәулетші бөлімінің меңгерушісі |- | 1995 жылдан || ҚР Тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамы Орталық кеңесінің төрағасы әрі Халықаралық [[Абылай хан]] қорының президенті |} == Жетістіктері == Шот-Аман Уәлиханов бірнеше ірі [[ғимарат]]тардың, 20 монумент пен [[ескерткіш]]тің (басқалармен бірге) авторы. Солардың қатарында: Алматы қаласындағы “Динамо” [[стадион]]ы (1958), “Универсам” дүкені (1979), “Казгипрозем” үйінің (1983 жыл) ғимараттары; Уәлиханов ескерткіші (1969 жылы; Қазақ КСР-і Мемлекеттік сыйлығы, 1970 жыл), [[Әліби Тоғжанұлы Жангелдин]], [[Тоқаш Бокин]] (екеуі де 1975 жылы), [[Ғани Мұратбаев]] (1984 жыл), [[Шығыс Қазақстан облысы]], [[Қарауыл ауылдық округі|Қарауыл ауылындағы]] Абай (1970), [[Көкшетау]] қаласындағы [[Талғат Жақыпбекұлы Бигелдинов|Талғат Бигелдинов]] (1998), [[Қостанай]] қаласындағы [[Ахмет Байтұрсынұлы]] (1999), [[Нұр-Сұлтан]] қаласындағы [[Кенесары хан|Кенесары Қасымұлы]] (2001), т.б. ескерткіштері; [[Дінмұхамед Ахметұлы Қонаев|Дінмұхамед Қонаев]] бюсті (1985 жылы), [[Тәуелсіздік монументі (Алматы)|Тәуелсіздік монументі]] (1996 жылы, жоба авторы әрі жетекшісі), т.б. Уәлиханов 1996 жылы [[Қазақстан|Қазақстан Республикасы]]ның жаңа мемлекеттік [[Қазақстан елтаңбасы|елтаңбасы]] бойынша өткен байқауында ҚР сәулетшілер одағының алтын медалі мен дипломын алды, елтаңба авторы. Сондай-ақ ол Қазақстан сәулет және бейнелеу өнерінің көкейтесті мәселелерін көтерген көптеген ғылыми мақалалар; сонымен қатар бірқатар [[драма]]лық шығармалардың да (“Шоқан”, алғаш рет 1962 жыл қойылған; “Ағнұр”, 1982; “Тағдыр”, 1984; “Террор”, 2000) авторы; бірқатар пьесалары республикалық (Алматы) және облыстық ([[Көкшетау]], [[Қарағанды]], [[Шымкент]]) [[театр]]лары сахнасында қойылды. Халықаралық сәулетшілер одағының дүниежүзілік 12 – 13, 20-конгрестеріне ([[Мадрид]], 1975 жыл; [[Мехико]], 1978 жыл; [[Пекин]], 1999 жыл) қатысты. == Марапаттары == === Атақтары === * [[Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері]] === Премиялары === * [[Қазақ КСР Мемлекеттік премиясы]] * [[Қазақстан Республикасы Мемлекеттік премиясы]] === Марапаттары === * [[Парасат ордені]] * [[Құрмет ордені]]<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы|Қазақ энциклопедиясы»]] Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том</ref><ref>“ Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. — Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010 жыл.ISBN 9965-26-096-6</ref> * [[Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 10 жыл медалі]] * [[Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 20 жыл медалі]] * [[Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 25 жыл медалі]] * [[Қазақстан Конституциясына 20 жыл медалі]] == Қысқаша өмірбаяны == [[1932 жыл]]ы [[26 сәуір]] күні [[Көкшетау облысы]]ның (қазіргі [[Солтүстік Қазақстан облысы]]) [[Айыртау ауданы]]ндағы [[Сырымбет (Солтүстік Қазақстан облысы)|Сырымбет]] ауылында туған. Шот-Аман Уәлихан — [[төре]] руының өкілі, әйгілі қазақ пен ресей ғалымы [[Уәлиханов Шоқан Шыңғысұлы|Шоқан Уәлихановтың]] бауырының ұрпағы. Қазақ ақыны [[Бақытжан Мұсаханұлы Қанапиянов|Бақытжан Қанапияновтың]] немере ағасы.<ref>Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8</ref> [[Мәскеу сәулетшілік институты]]н бітірді. «Қазақстан қала құрылысын жобалау» институтының қызметкері, [[Алматы]] қаласының бас сәулетшісінің орынбасары, [[Қазақстан сәулетшілер одағы]] басқармасының төрағасы болды. Республикалық тарихи және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамының төрағасы. == Негізгі шығармашылық жұмыстары == * [[Алматы]]дағы [[Уәлиханов Шоқан Шыңғысұлы|Шоқан Уәлиханов]] ([[1969]]); * [[Әліби Тоқжанұлы Жанкелдин|Әліби Жанкелдин]] ([[1975]]); * [[Тоқаш Бокин]] ([[1975]]) ескерткіштері; * «Динамо» стадионы құрлысының (шығармашылық топ құрамында) жобалары; * [[Алматы]] Тәуелсіздік монументі авторлар тобының жетекшісі ([[1998]]); * [[Қазақстан елтаңбасы|Қазақстан Республикасы Мемлекеттік елтаңбасының]] ауторы. == Марапаттары == * [[Қазақстанның мемлекеттік сыйлығы|Қазақстанның мемлекеттік сыйлық]] иегері ([[1990]]). * [[Қазақстанның еңбек ciңipгeн қайраткері‎]] ==Дереккөздер== {{Дереккөздер}} {{Stub: Қазақ мәдениеті}} [[Санат:Қазақстан сәулетшілері]] [[Санат:Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткерлері]] [[Санат:Қазақстан Ұлттық ғылым академиясы академиктері]] [[Санат:Профессорлар]] [[Санат:Қазақстан мемлекеттік сыйлығының иегерлері]] b2ozfbx4llknrsvjdv9bjhnwffw0wbt 3055542 3055296 2022-07-29T11:06:13Z Kasymov 10777 wikitext text/x-wiki {{Сәулетші|есімі=Шот-Аман Ыдырысұлы Уәлихан|суреті=Shota Walihan.jpg|ұлты=|азаматтығы={{байрақ|КСРО}}<br>{{байрақ|Қазақстан}}|туған күні=26.4.1932|қайтыс болған күні=31.3.2021|туған жері=[[Сырымбет (Солтүстік Қазақстан облысы)|Сырымбет]] ауылы, {{туғанжері|Айыртау ауданы|Айыртау ауданында}}, [[Көкшетау облысы]], [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР]], [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]|қайтыс болған жері=[[Қазақстан]]|білімі=[[Мәскеу сәулетшілік институты]]|жұмыс істеген қалалар=[[Алматы]], [[Нұр-Сұлтан]]|басты құрылыстары=* [[Қазақстан елтаңбасы]]ның дизайны * [[Алматы]]дағы [[Тәуелсіздік монументі (Алматы)|Тәуелсіздік монументі]], 1998 * [[Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов|Шоқан Уәлиханов]] ескерткіші * [[Тоқаш Бокин]] ескерткіші|марапаттары={{{!}} style="background: transparent;" {{!}}{{Парасат ордені}}{{!!}}{{Құрмет ордені}}{{!!}}{{ҚР тәуелсіздігіне 10 жыл медалі}}{{!!}}{{ҚР тәуелсіздігіне 20 жыл медалі}} {{!}}- {{!}}{{ҚР тәуелсіздігіне 25 жыл медалі}}{{!!}}{{Еңбек ардагері медалі}}{{!!}}{{ҚР Конституциясына 20 жыл}}{{!!}}[[Сурет:Medal Nur Otan Rib.png|40px|«Нұр Отан» «Белсенді қызыметі үшін» медалі]] {{!}}- {{!}}{{Қазақстан мемлекеттік сыйлығы}}{{!!}}{{Қазақ КСР-нің мемлекетттік сыйлық лауреаты}} {{!}}- {{!}}{{Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері}} }} '''Шот-Аман (Шота) Ыдырысұлы Уәлихан''' ([[26 сәуір]] [[1932 жыл]], [[Солтүстік Қазақстан облысы]], [[Айыртау ауданы]], [[Сырымбет (Солтүстік Қазақстан облысы)|Сырымбет ауылы]] – [[31 наурыз]] [[2021 жыл]]) — [[сәулетші]], [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР-інің]] еңбек сіңірген сәулетшісі (1978), [[профессор]], Шығыс елдері Халықаралық сәулетші академиясының академигі (2001). {| class="wikitable" |- ! Жыл !! Оқиға |- | 1956 ж. || [[Мәскеу]] мемлекеттік сәулетші институтын бітірген |- | 1956 – 65 ж. || Қазақ қала құрылысын жобалау институтында, [[КСРО]] құрылыс және сәулетші академиясы Қазақ бөлімшесінде сәулетші, кіші ғылымының қызметкері болды |- | 1966 – 67 || [[Алматы]] қаласы бас сәулетшісінің орынбасары |- | 1967 – 70 || Қазақ [[өнеркәсіп]] құрылысын жобалау институтының аға ғылымының қызметкері |- | 1971 – 78 || ҚР тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамы төрағасының орынбасары |- | 1976 жылдан || ҚР тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамы төрағасының 1-орынбасары |- | 1973 – 82 || [[Қазақстан Сәулетшілер одағы]] басқармасының төрағасы |- | 1975 жылдан || КСРО Сәулетшілер одағы басқармасының хатшысы |- | 1982 жылдан || Қазақ азаматтық село құрылысын жобалау институтында бас сәулетшісі |- | 1990 – 95 ж. || [[ҚР]] Ұлттық ғылым академиясының [[Әдебиет және өнер институты]]ндағы өнер және сәулетші бөлімінің меңгерушісі |- | 1995 жылдан || ҚР Тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамы Орталық кеңесінің төрағасы әрі Халықаралық [[Абылай хан]] қорының президенті |} == Жетістіктері == Шот-Аман Уәлиханов бірнеше ірі [[ғимарат]]тардың, 20 монумент пен [[ескерткіш]]тің (басқалармен бірге) авторы. Солардың қатарында: Алматы қаласындағы “Динамо” [[стадион]]ы (1958), “Универсам” дүкені (1979), “Казгипрозем” үйінің (1983 жыл) ғимараттары; Уәлиханов ескерткіші (1969 жылы; Қазақ КСР-і Мемлекеттік сыйлығы, 1970 жыл), [[Әліби Тоғжанұлы Жангелдин]], [[Тоқаш Бокин]] (екеуі де 1975 жылы), [[Ғани Мұратбаев]] (1984 жыл), [[Шығыс Қазақстан облысы]], [[Қарауыл ауылдық округі|Қарауыл ауылындағы]] Абай (1970), [[Көкшетау]] қаласындағы [[Талғат Жақыпбекұлы Бигелдинов|Талғат Бигелдинов]] (1998), [[Қостанай]] қаласындағы [[Ахмет Байтұрсынұлы]] (1999), [[Нұр-Сұлтан]] қаласындағы [[Кенесары хан|Кенесары Қасымұлы]] (2001), т.б. ескерткіштері; [[Дінмұхамед Ахметұлы Қонаев|Дінмұхамед Қонаев]] бюсті (1985 жылы), [[Тәуелсіздік монументі (Алматы)|Тәуелсіздік монументі]] (1996 жылы, жоба авторы әрі жетекшісі), т.б. Уәлиханов 1996 жылы [[Қазақстан|Қазақстан Республикасы]]ның жаңа мемлекеттік [[Қазақстан елтаңбасы|елтаңбасы]] бойынша өткен байқауында ҚР сәулетшілер одағының алтын медалі мен дипломын алды, елтаңба авторы. Сондай-ақ ол Қазақстан сәулет және бейнелеу өнерінің көкейтесті мәселелерін көтерген көптеген ғылыми мақалалар; сонымен қатар бірқатар [[драма]]лық шығармалардың да (“Шоқан”, алғаш рет 1962 жыл қойылған; “Ағнұр”, 1982; “Тағдыр”, 1984; “Террор”, 2000) авторы; бірқатар пьесалары республикалық (Алматы) және облыстық ([[Көкшетау]], [[Қарағанды]], [[Шымкент]]) [[театр]]лары сахнасында қойылды. Халықаралық сәулетшілер одағының дүниежүзілік 12 – 13, 20-конгрестеріне ([[Мадрид]], 1975 жыл; [[Мехико]], 1978 жыл; [[Пекин]], 1999 жыл) қатысты. == Марапаттары == === Атақтары === * [[Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері]] === Премиялары === * [[Қазақ КСР Мемлекеттік премиясы]] * [[Қазақстан Республикасы Мемлекеттік премиясы]] === Марапаттары === * [[Парасат ордені]] * [[Құрмет ордені]]<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы|Қазақ энциклопедиясы»]] Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том</ref><ref>“ Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. — Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010 жыл.ISBN 9965-26-096-6</ref> * [[Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 10 жыл медалі]] * [[Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 20 жыл медалі]] * [[Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 25 жыл медалі]] * [[Қазақстан Конституциясына 20 жыл медалі]] == Қысқаша өмірбаяны == [[1932 жыл]]ы [[26 сәуір]] күні [[Көкшетау облысы]]ның (қазіргі [[Солтүстік Қазақстан облысы]]) [[Айыртау ауданы]]ндағы [[Сырымбет (Солтүстік Қазақстан облысы)|Сырымбет]] ауылында туған. Шот-Аман Уәлихан — [[төре]] руының өкілі, әйгілі қазақ пен ресей ғалымы [[Уәлиханов Шоқан Шыңғысұлы|Шоқан Уәлихановтың]] бауырының ұрпағы. Қазақ ақыны [[Бақытжан Мұсаханұлы Қанапиянов|Бақытжан Қанапияновтың]] немере ағасы.<ref>Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8</ref> [[Мәскеу сәулетшілік институты]]н бітірді. «Қазақстан қала құрылысын жобалау» институтының қызметкері, [[Алматы]] қаласының бас сәулетшісінің орынбасары, [[Қазақстан сәулетшілер одағы]] басқармасының төрағасы болды. Республикалық тарихи және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамының төрағасы. == Негізгі шығармашылық жұмыстары == * [[Алматы]]дағы [[Уәлиханов Шоқан Шыңғысұлы|Шоқан Уәлиханов]] ([[1969]]); * [[Әліби Тоқжанұлы Жанкелдин|Әліби Жанкелдин]] ([[1975]]); * [[Тоқаш Бокин]] ([[1975]]) ескерткіштері; * «Динамо» стадионы құрлысының (шығармашылық топ құрамында) жобалары; * [[Алматы]] Тәуелсіздік монументі авторлар тобының жетекшісі ([[1998]]); * [[Қазақстан елтаңбасы|Қазақстан Республикасы Мемлекеттік елтаңбасының]] ауторы. == Марапаттары == * [[Қазақстанның мемлекеттік сыйлығы|Қазақстанның мемлекеттік сыйлық]] иегері ([[1990]]). * [[Қазақстанның еңбек ciңipгeн қайраткері‎]] ==Дереккөздер== {{Дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан сәулетшілері]] [[Санат:Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткерлері]] [[Санат:Қазақстан Ұлттық ғылым академиясы академиктері]] [[Санат:Профессорлар]] [[Санат:Қазақстан мемлекеттік сыйлығының иегерлері]] 1q7428sn5zvw7074u6yliytgu10k8rd 3055543 3055542 2022-07-29T11:06:50Z Kasymov 10777 wikitext text/x-wiki {{Сәулетші|есімі=Шот-Аман Ыдырысұлы Уәлихан|суреті=Shota Walihan.jpg|ұлты=|азаматтығы={{байрақ|КСРО}}<br>{{байрақ|Қазақстан}}|туған күні=26.4.1932|қайтыс болған күні=31.3.2021|туған жері=[[Сырымбет (Солтүстік Қазақстан облысы)|Сырымбет]] ауылы, {{туғанжері|Айыртау ауданы|Айыртау ауданында}}, [[Көкшетау облысы]], [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР]], [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]|қайтыс болған жері=[[Қазақстан]]|білімі=[[Мәскеу сәулетшілік институты]]|жұмыс істеген қалалар=[[Алматы]], [[Нұр-Сұлтан]]|басты құрылыстары=* [[Қазақстан елтаңбасы]]ның дизайны * [[Алматы]]дағы [[Тәуелсіздік монументі (Алматы)|Тәуелсіздік монументі]], 1998 * [[Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов|Шоқан Уәлиханов]] ескерткіші * [[Тоқаш Бокин]] ескерткіші|марапаттары={{{!}} style="background: transparent;" {{!}}{{Парасат ордені}}{{!!}}{{Құрмет ордені}}{{!!}}{{ҚР тәуелсіздігіне 10 жыл медалі}}{{!!}}{{ҚР тәуелсіздігіне 20 жыл медалі}} {{!}}- {{!}}{{ҚР тәуелсіздігіне 25 жыл медалі}}{{!!}}{{Еңбек ардагері медалі}}{{!!}}{{ҚР Конституциясына 20 жыл}}{{!!}}[[Сурет:Medal Nur Otan Rib.png|40px|«Нұр Отан» «Белсенді қызыметі үшін» медалі]] {{!}}- {{!}}{{Қазақстан мемлекеттік сыйлығы}}{{!!}}{{Қазақ КСР-нің мемлекетттік сыйлық лауреаты}} {{!}}- {{!}}{{Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері}} {{!}}} }} '''Шот-Аман (Шота) Ыдырысұлы Уәлихан''' ([[26 сәуір]] [[1932 жыл]], [[Солтүстік Қазақстан облысы]], [[Айыртау ауданы]], [[Сырымбет (Солтүстік Қазақстан облысы)|Сырымбет ауылы]] – [[31 наурыз]] [[2021 жыл]]) — [[сәулетші]], [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР-інің]] еңбек сіңірген сәулетшісі (1978), [[профессор]], Шығыс елдері Халықаралық сәулетші академиясының академигі (2001). {| class="wikitable" |- ! Жыл !! Оқиға |- | 1956 ж. || [[Мәскеу]] мемлекеттік сәулетші институтын бітірген |- | 1956 – 65 ж. || Қазақ қала құрылысын жобалау институтында, [[КСРО]] құрылыс және сәулетші академиясы Қазақ бөлімшесінде сәулетші, кіші ғылымының қызметкері болды |- | 1966 – 67 || [[Алматы]] қаласы бас сәулетшісінің орынбасары |- | 1967 – 70 || Қазақ [[өнеркәсіп]] құрылысын жобалау институтының аға ғылымының қызметкері |- | 1971 – 78 || ҚР тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамы төрағасының орынбасары |- | 1976 жылдан || ҚР тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамы төрағасының 1-орынбасары |- | 1973 – 82 || [[Қазақстан Сәулетшілер одағы]] басқармасының төрағасы |- | 1975 жылдан || КСРО Сәулетшілер одағы басқармасының хатшысы |- | 1982 жылдан || Қазақ азаматтық село құрылысын жобалау институтында бас сәулетшісі |- | 1990 – 95 ж. || [[ҚР]] Ұлттық ғылым академиясының [[Әдебиет және өнер институты]]ндағы өнер және сәулетші бөлімінің меңгерушісі |- | 1995 жылдан || ҚР Тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамы Орталық кеңесінің төрағасы әрі Халықаралық [[Абылай хан]] қорының президенті |} == Жетістіктері == Шот-Аман Уәлиханов бірнеше ірі [[ғимарат]]тардың, 20 монумент пен [[ескерткіш]]тің (басқалармен бірге) авторы. Солардың қатарында: Алматы қаласындағы “Динамо” [[стадион]]ы (1958), “Универсам” дүкені (1979), “Казгипрозем” үйінің (1983 жыл) ғимараттары; Уәлиханов ескерткіші (1969 жылы; Қазақ КСР-і Мемлекеттік сыйлығы, 1970 жыл), [[Әліби Тоғжанұлы Жангелдин]], [[Тоқаш Бокин]] (екеуі де 1975 жылы), [[Ғани Мұратбаев]] (1984 жыл), [[Шығыс Қазақстан облысы]], [[Қарауыл ауылдық округі|Қарауыл ауылындағы]] Абай (1970), [[Көкшетау]] қаласындағы [[Талғат Жақыпбекұлы Бигелдинов|Талғат Бигелдинов]] (1998), [[Қостанай]] қаласындағы [[Ахмет Байтұрсынұлы]] (1999), [[Нұр-Сұлтан]] қаласындағы [[Кенесары хан|Кенесары Қасымұлы]] (2001), т.б. ескерткіштері; [[Дінмұхамед Ахметұлы Қонаев|Дінмұхамед Қонаев]] бюсті (1985 жылы), [[Тәуелсіздік монументі (Алматы)|Тәуелсіздік монументі]] (1996 жылы, жоба авторы әрі жетекшісі), т.б. Уәлиханов 1996 жылы [[Қазақстан|Қазақстан Республикасы]]ның жаңа мемлекеттік [[Қазақстан елтаңбасы|елтаңбасы]] бойынша өткен байқауында ҚР сәулетшілер одағының алтын медалі мен дипломын алды, елтаңба авторы. Сондай-ақ ол Қазақстан сәулет және бейнелеу өнерінің көкейтесті мәселелерін көтерген көптеген ғылыми мақалалар; сонымен қатар бірқатар [[драма]]лық шығармалардың да (“Шоқан”, алғаш рет 1962 жыл қойылған; “Ағнұр”, 1982; “Тағдыр”, 1984; “Террор”, 2000) авторы; бірқатар пьесалары республикалық (Алматы) және облыстық ([[Көкшетау]], [[Қарағанды]], [[Шымкент]]) [[театр]]лары сахнасында қойылды. Халықаралық сәулетшілер одағының дүниежүзілік 12 – 13, 20-конгрестеріне ([[Мадрид]], 1975 жыл; [[Мехико]], 1978 жыл; [[Пекин]], 1999 жыл) қатысты. == Марапаттары == === Атақтары === * [[Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері]] === Премиялары === * [[Қазақ КСР Мемлекеттік премиясы]] * [[Қазақстан Республикасы Мемлекеттік премиясы]] === Марапаттары === * [[Парасат ордені]] * [[Құрмет ордені]]<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы|Қазақ энциклопедиясы»]] Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том</ref><ref>“ Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. — Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010 жыл.ISBN 9965-26-096-6</ref> * [[Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 10 жыл медалі]] * [[Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 20 жыл медалі]] * [[Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 25 жыл медалі]] * [[Қазақстан Конституциясына 20 жыл медалі]] == Қысқаша өмірбаяны == [[1932 жыл]]ы [[26 сәуір]] күні [[Көкшетау облысы]]ның (қазіргі [[Солтүстік Қазақстан облысы]]) [[Айыртау ауданы]]ндағы [[Сырымбет (Солтүстік Қазақстан облысы)|Сырымбет]] ауылында туған. Шот-Аман Уәлихан — [[төре]] руының өкілі, әйгілі қазақ пен ресей ғалымы [[Уәлиханов Шоқан Шыңғысұлы|Шоқан Уәлихановтың]] бауырының ұрпағы. Қазақ ақыны [[Бақытжан Мұсаханұлы Қанапиянов|Бақытжан Қанапияновтың]] немере ағасы.<ref>Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8</ref> [[Мәскеу сәулетшілік институты]]н бітірді. «Қазақстан қала құрылысын жобалау» институтының қызметкері, [[Алматы]] қаласының бас сәулетшісінің орынбасары, [[Қазақстан сәулетшілер одағы]] басқармасының төрағасы болды. Республикалық тарихи және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамының төрағасы. == Негізгі шығармашылық жұмыстары == * [[Алматы]]дағы [[Уәлиханов Шоқан Шыңғысұлы|Шоқан Уәлиханов]] ([[1969]]); * [[Әліби Тоқжанұлы Жанкелдин|Әліби Жанкелдин]] ([[1975]]); * [[Тоқаш Бокин]] ([[1975]]) ескерткіштері; * «Динамо» стадионы құрлысының (шығармашылық топ құрамында) жобалары; * [[Алматы]] Тәуелсіздік монументі авторлар тобының жетекшісі ([[1998]]); * [[Қазақстан елтаңбасы|Қазақстан Республикасы Мемлекеттік елтаңбасының]] ауторы. == Марапаттары == * [[Қазақстанның мемлекеттік сыйлығы|Қазақстанның мемлекеттік сыйлық]] иегері ([[1990]]). * [[Қазақстанның еңбек ciңipгeн қайраткері‎]] ==Дереккөздер== {{Дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан сәулетшілері]] [[Санат:Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткерлері]] [[Санат:Қазақстан Ұлттық ғылым академиясы академиктері]] [[Санат:Профессорлар]] [[Санат:Қазақстан мемлекеттік сыйлығының иегерлері]] md6s5jsvy613p2sin2ujnrzkft91bj3 3055544 3055543 2022-07-29T11:07:44Z Kasymov 10777 «[[Санат:Қазақстан мемлекеттік сыйлығының иегерлері|Қазақстан мемлекеттік сыйлығының иегерлері]]» деген санатты аластады ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) wikitext text/x-wiki {{Сәулетші|есімі=Шот-Аман Ыдырысұлы Уәлихан|суреті=Shota Walihan.jpg|ұлты=|азаматтығы={{байрақ|КСРО}}<br>{{байрақ|Қазақстан}}|туған күні=26.4.1932|қайтыс болған күні=31.3.2021|туған жері=[[Сырымбет (Солтүстік Қазақстан облысы)|Сырымбет]] ауылы, {{туғанжері|Айыртау ауданы|Айыртау ауданында}}, [[Көкшетау облысы]], [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР]], [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]|қайтыс болған жері=[[Қазақстан]]|білімі=[[Мәскеу сәулетшілік институты]]|жұмыс істеген қалалар=[[Алматы]], [[Нұр-Сұлтан]]|басты құрылыстары=* [[Қазақстан елтаңбасы]]ның дизайны * [[Алматы]]дағы [[Тәуелсіздік монументі (Алматы)|Тәуелсіздік монументі]], 1998 * [[Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов|Шоқан Уәлиханов]] ескерткіші * [[Тоқаш Бокин]] ескерткіші|марапаттары={{{!}} style="background: transparent;" {{!}}{{Парасат ордені}}{{!!}}{{Құрмет ордені}}{{!!}}{{ҚР тәуелсіздігіне 10 жыл медалі}}{{!!}}{{ҚР тәуелсіздігіне 20 жыл медалі}} {{!}}- {{!}}{{ҚР тәуелсіздігіне 25 жыл медалі}}{{!!}}{{Еңбек ардагері медалі}}{{!!}}{{ҚР Конституциясына 20 жыл}}{{!!}}[[Сурет:Medal Nur Otan Rib.png|40px|«Нұр Отан» «Белсенді қызыметі үшін» медалі]] {{!}}- {{!}}{{Қазақстан мемлекеттік сыйлығы}}{{!!}}{{Қазақ КСР-нің мемлекетттік сыйлық лауреаты}} {{!}}- {{!}}{{Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері}} {{!}}} }} '''Шот-Аман (Шота) Ыдырысұлы Уәлихан''' ([[26 сәуір]] [[1932 жыл]], [[Солтүстік Қазақстан облысы]], [[Айыртау ауданы]], [[Сырымбет (Солтүстік Қазақстан облысы)|Сырымбет ауылы]] – [[31 наурыз]] [[2021 жыл]]) — [[сәулетші]], [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР-інің]] еңбек сіңірген сәулетшісі (1978), [[профессор]], Шығыс елдері Халықаралық сәулетші академиясының академигі (2001). {| class="wikitable" |- ! Жыл !! Оқиға |- | 1956 ж. || [[Мәскеу]] мемлекеттік сәулетші институтын бітірген |- | 1956 – 65 ж. || Қазақ қала құрылысын жобалау институтында, [[КСРО]] құрылыс және сәулетші академиясы Қазақ бөлімшесінде сәулетші, кіші ғылымының қызметкері болды |- | 1966 – 67 || [[Алматы]] қаласы бас сәулетшісінің орынбасары |- | 1967 – 70 || Қазақ [[өнеркәсіп]] құрылысын жобалау институтының аға ғылымының қызметкері |- | 1971 – 78 || ҚР тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамы төрағасының орынбасары |- | 1976 жылдан || ҚР тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамы төрағасының 1-орынбасары |- | 1973 – 82 || [[Қазақстан Сәулетшілер одағы]] басқармасының төрағасы |- | 1975 жылдан || КСРО Сәулетшілер одағы басқармасының хатшысы |- | 1982 жылдан || Қазақ азаматтық село құрылысын жобалау институтында бас сәулетшісі |- | 1990 – 95 ж. || [[ҚР]] Ұлттық ғылым академиясының [[Әдебиет және өнер институты]]ндағы өнер және сәулетші бөлімінің меңгерушісі |- | 1995 жылдан || ҚР Тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамы Орталық кеңесінің төрағасы әрі Халықаралық [[Абылай хан]] қорының президенті |} == Жетістіктері == Шот-Аман Уәлиханов бірнеше ірі [[ғимарат]]тардың, 20 монумент пен [[ескерткіш]]тің (басқалармен бірге) авторы. Солардың қатарында: Алматы қаласындағы “Динамо” [[стадион]]ы (1958), “Универсам” дүкені (1979), “Казгипрозем” үйінің (1983 жыл) ғимараттары; Уәлиханов ескерткіші (1969 жылы; Қазақ КСР-і Мемлекеттік сыйлығы, 1970 жыл), [[Әліби Тоғжанұлы Жангелдин]], [[Тоқаш Бокин]] (екеуі де 1975 жылы), [[Ғани Мұратбаев]] (1984 жыл), [[Шығыс Қазақстан облысы]], [[Қарауыл ауылдық округі|Қарауыл ауылындағы]] Абай (1970), [[Көкшетау]] қаласындағы [[Талғат Жақыпбекұлы Бигелдинов|Талғат Бигелдинов]] (1998), [[Қостанай]] қаласындағы [[Ахмет Байтұрсынұлы]] (1999), [[Нұр-Сұлтан]] қаласындағы [[Кенесары хан|Кенесары Қасымұлы]] (2001), т.б. ескерткіштері; [[Дінмұхамед Ахметұлы Қонаев|Дінмұхамед Қонаев]] бюсті (1985 жылы), [[Тәуелсіздік монументі (Алматы)|Тәуелсіздік монументі]] (1996 жылы, жоба авторы әрі жетекшісі), т.б. Уәлиханов 1996 жылы [[Қазақстан|Қазақстан Республикасы]]ның жаңа мемлекеттік [[Қазақстан елтаңбасы|елтаңбасы]] бойынша өткен байқауында ҚР сәулетшілер одағының алтын медалі мен дипломын алды, елтаңба авторы. Сондай-ақ ол Қазақстан сәулет және бейнелеу өнерінің көкейтесті мәселелерін көтерген көптеген ғылыми мақалалар; сонымен қатар бірқатар [[драма]]лық шығармалардың да (“Шоқан”, алғаш рет 1962 жыл қойылған; “Ағнұр”, 1982; “Тағдыр”, 1984; “Террор”, 2000) авторы; бірқатар пьесалары республикалық (Алматы) және облыстық ([[Көкшетау]], [[Қарағанды]], [[Шымкент]]) [[театр]]лары сахнасында қойылды. Халықаралық сәулетшілер одағының дүниежүзілік 12 – 13, 20-конгрестеріне ([[Мадрид]], 1975 жыл; [[Мехико]], 1978 жыл; [[Пекин]], 1999 жыл) қатысты. == Марапаттары == === Атақтары === * [[Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері]] === Премиялары === * [[Қазақ КСР Мемлекеттік премиясы]] * [[Қазақстан Республикасы Мемлекеттік премиясы]] === Марапаттары === * [[Парасат ордені]] * [[Құрмет ордені]]<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы|Қазақ энциклопедиясы»]] Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том</ref><ref>“ Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. — Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010 жыл.ISBN 9965-26-096-6</ref> * [[Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 10 жыл медалі]] * [[Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 20 жыл медалі]] * [[Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 25 жыл медалі]] * [[Қазақстан Конституциясына 20 жыл медалі]] == Қысқаша өмірбаяны == [[1932 жыл]]ы [[26 сәуір]] күні [[Көкшетау облысы]]ның (қазіргі [[Солтүстік Қазақстан облысы]]) [[Айыртау ауданы]]ндағы [[Сырымбет (Солтүстік Қазақстан облысы)|Сырымбет]] ауылында туған. Шот-Аман Уәлихан — [[төре]] руының өкілі, әйгілі қазақ пен ресей ғалымы [[Уәлиханов Шоқан Шыңғысұлы|Шоқан Уәлихановтың]] бауырының ұрпағы. Қазақ ақыны [[Бақытжан Мұсаханұлы Қанапиянов|Бақытжан Қанапияновтың]] немере ағасы.<ref>Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8</ref> [[Мәскеу сәулетшілік институты]]н бітірді. «Қазақстан қала құрылысын жобалау» институтының қызметкері, [[Алматы]] қаласының бас сәулетшісінің орынбасары, [[Қазақстан сәулетшілер одағы]] басқармасының төрағасы болды. Республикалық тарихи және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамының төрағасы. == Негізгі шығармашылық жұмыстары == * [[Алматы]]дағы [[Уәлиханов Шоқан Шыңғысұлы|Шоқан Уәлиханов]] ([[1969]]); * [[Әліби Тоқжанұлы Жанкелдин|Әліби Жанкелдин]] ([[1975]]); * [[Тоқаш Бокин]] ([[1975]]) ескерткіштері; * «Динамо» стадионы құрлысының (шығармашылық топ құрамында) жобалары; * [[Алматы]] Тәуелсіздік монументі авторлар тобының жетекшісі ([[1998]]); * [[Қазақстан елтаңбасы|Қазақстан Республикасы Мемлекеттік елтаңбасының]] ауторы. == Марапаттары == * [[Қазақстанның мемлекеттік сыйлығы|Қазақстанның мемлекеттік сыйлық]] иегері ([[1990]]). * [[Қазақстанның еңбек ciңipгeн қайраткері‎]] ==Дереккөздер== {{Дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан сәулетшілері]] [[Санат:Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткерлері]] [[Санат:Қазақстан Ұлттық ғылым академиясы академиктері]] [[Санат:Профессорлар]] i04q52jspzru4hszdbpunfazfdfs2ok 3055545 3055544 2022-07-29T11:07:53Z Kasymov 10777 «[[Санат:Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткерлері|Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткерлері]]» деген санатты аластады ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) wikitext text/x-wiki {{Сәулетші|есімі=Шот-Аман Ыдырысұлы Уәлихан|суреті=Shota Walihan.jpg|ұлты=|азаматтығы={{байрақ|КСРО}}<br>{{байрақ|Қазақстан}}|туған күні=26.4.1932|қайтыс болған күні=31.3.2021|туған жері=[[Сырымбет (Солтүстік Қазақстан облысы)|Сырымбет]] ауылы, {{туғанжері|Айыртау ауданы|Айыртау ауданында}}, [[Көкшетау облысы]], [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР]], [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]|қайтыс болған жері=[[Қазақстан]]|білімі=[[Мәскеу сәулетшілік институты]]|жұмыс істеген қалалар=[[Алматы]], [[Нұр-Сұлтан]]|басты құрылыстары=* [[Қазақстан елтаңбасы]]ның дизайны * [[Алматы]]дағы [[Тәуелсіздік монументі (Алматы)|Тәуелсіздік монументі]], 1998 * [[Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов|Шоқан Уәлиханов]] ескерткіші * [[Тоқаш Бокин]] ескерткіші|марапаттары={{{!}} style="background: transparent;" {{!}}{{Парасат ордені}}{{!!}}{{Құрмет ордені}}{{!!}}{{ҚР тәуелсіздігіне 10 жыл медалі}}{{!!}}{{ҚР тәуелсіздігіне 20 жыл медалі}} {{!}}- {{!}}{{ҚР тәуелсіздігіне 25 жыл медалі}}{{!!}}{{Еңбек ардагері медалі}}{{!!}}{{ҚР Конституциясына 20 жыл}}{{!!}}[[Сурет:Medal Nur Otan Rib.png|40px|«Нұр Отан» «Белсенді қызыметі үшін» медалі]] {{!}}- {{!}}{{Қазақстан мемлекеттік сыйлығы}}{{!!}}{{Қазақ КСР-нің мемлекетттік сыйлық лауреаты}} {{!}}- {{!}}{{Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері}} {{!}}} }} '''Шот-Аман (Шота) Ыдырысұлы Уәлихан''' ([[26 сәуір]] [[1932 жыл]], [[Солтүстік Қазақстан облысы]], [[Айыртау ауданы]], [[Сырымбет (Солтүстік Қазақстан облысы)|Сырымбет ауылы]] – [[31 наурыз]] [[2021 жыл]]) — [[сәулетші]], [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР-інің]] еңбек сіңірген сәулетшісі (1978), [[профессор]], Шығыс елдері Халықаралық сәулетші академиясының академигі (2001). {| class="wikitable" |- ! Жыл !! Оқиға |- | 1956 ж. || [[Мәскеу]] мемлекеттік сәулетші институтын бітірген |- | 1956 – 65 ж. || Қазақ қала құрылысын жобалау институтында, [[КСРО]] құрылыс және сәулетші академиясы Қазақ бөлімшесінде сәулетші, кіші ғылымының қызметкері болды |- | 1966 – 67 || [[Алматы]] қаласы бас сәулетшісінің орынбасары |- | 1967 – 70 || Қазақ [[өнеркәсіп]] құрылысын жобалау институтының аға ғылымының қызметкері |- | 1971 – 78 || ҚР тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамы төрағасының орынбасары |- | 1976 жылдан || ҚР тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамы төрағасының 1-орынбасары |- | 1973 – 82 || [[Қазақстан Сәулетшілер одағы]] басқармасының төрағасы |- | 1975 жылдан || КСРО Сәулетшілер одағы басқармасының хатшысы |- | 1982 жылдан || Қазақ азаматтық село құрылысын жобалау институтында бас сәулетшісі |- | 1990 – 95 ж. || [[ҚР]] Ұлттық ғылым академиясының [[Әдебиет және өнер институты]]ндағы өнер және сәулетші бөлімінің меңгерушісі |- | 1995 жылдан || ҚР Тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамы Орталық кеңесінің төрағасы әрі Халықаралық [[Абылай хан]] қорының президенті |} == Жетістіктері == Шот-Аман Уәлиханов бірнеше ірі [[ғимарат]]тардың, 20 монумент пен [[ескерткіш]]тің (басқалармен бірге) авторы. Солардың қатарында: Алматы қаласындағы “Динамо” [[стадион]]ы (1958), “Универсам” дүкені (1979), “Казгипрозем” үйінің (1983 жыл) ғимараттары; Уәлиханов ескерткіші (1969 жылы; Қазақ КСР-і Мемлекеттік сыйлығы, 1970 жыл), [[Әліби Тоғжанұлы Жангелдин]], [[Тоқаш Бокин]] (екеуі де 1975 жылы), [[Ғани Мұратбаев]] (1984 жыл), [[Шығыс Қазақстан облысы]], [[Қарауыл ауылдық округі|Қарауыл ауылындағы]] Абай (1970), [[Көкшетау]] қаласындағы [[Талғат Жақыпбекұлы Бигелдинов|Талғат Бигелдинов]] (1998), [[Қостанай]] қаласындағы [[Ахмет Байтұрсынұлы]] (1999), [[Нұр-Сұлтан]] қаласындағы [[Кенесары хан|Кенесары Қасымұлы]] (2001), т.б. ескерткіштері; [[Дінмұхамед Ахметұлы Қонаев|Дінмұхамед Қонаев]] бюсті (1985 жылы), [[Тәуелсіздік монументі (Алматы)|Тәуелсіздік монументі]] (1996 жылы, жоба авторы әрі жетекшісі), т.б. Уәлиханов 1996 жылы [[Қазақстан|Қазақстан Республикасы]]ның жаңа мемлекеттік [[Қазақстан елтаңбасы|елтаңбасы]] бойынша өткен байқауында ҚР сәулетшілер одағының алтын медалі мен дипломын алды, елтаңба авторы. Сондай-ақ ол Қазақстан сәулет және бейнелеу өнерінің көкейтесті мәселелерін көтерген көптеген ғылыми мақалалар; сонымен қатар бірқатар [[драма]]лық шығармалардың да (“Шоқан”, алғаш рет 1962 жыл қойылған; “Ағнұр”, 1982; “Тағдыр”, 1984; “Террор”, 2000) авторы; бірқатар пьесалары республикалық (Алматы) және облыстық ([[Көкшетау]], [[Қарағанды]], [[Шымкент]]) [[театр]]лары сахнасында қойылды. Халықаралық сәулетшілер одағының дүниежүзілік 12 – 13, 20-конгрестеріне ([[Мадрид]], 1975 жыл; [[Мехико]], 1978 жыл; [[Пекин]], 1999 жыл) қатысты. == Марапаттары == === Атақтары === * [[Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері]] === Премиялары === * [[Қазақ КСР Мемлекеттік премиясы]] * [[Қазақстан Республикасы Мемлекеттік премиясы]] === Марапаттары === * [[Парасат ордені]] * [[Құрмет ордені]]<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы|Қазақ энциклопедиясы»]] Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том</ref><ref>“ Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. — Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010 жыл.ISBN 9965-26-096-6</ref> * [[Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 10 жыл медалі]] * [[Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 20 жыл медалі]] * [[Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 25 жыл медалі]] * [[Қазақстан Конституциясына 20 жыл медалі]] == Қысқаша өмірбаяны == [[1932 жыл]]ы [[26 сәуір]] күні [[Көкшетау облысы]]ның (қазіргі [[Солтүстік Қазақстан облысы]]) [[Айыртау ауданы]]ндағы [[Сырымбет (Солтүстік Қазақстан облысы)|Сырымбет]] ауылында туған. Шот-Аман Уәлихан — [[төре]] руының өкілі, әйгілі қазақ пен ресей ғалымы [[Уәлиханов Шоқан Шыңғысұлы|Шоқан Уәлихановтың]] бауырының ұрпағы. Қазақ ақыны [[Бақытжан Мұсаханұлы Қанапиянов|Бақытжан Қанапияновтың]] немере ағасы.<ref>Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8</ref> [[Мәскеу сәулетшілік институты]]н бітірді. «Қазақстан қала құрылысын жобалау» институтының қызметкері, [[Алматы]] қаласының бас сәулетшісінің орынбасары, [[Қазақстан сәулетшілер одағы]] басқармасының төрағасы болды. Республикалық тарихи және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамының төрағасы. == Негізгі шығармашылық жұмыстары == * [[Алматы]]дағы [[Уәлиханов Шоқан Шыңғысұлы|Шоқан Уәлиханов]] ([[1969]]); * [[Әліби Тоқжанұлы Жанкелдин|Әліби Жанкелдин]] ([[1975]]); * [[Тоқаш Бокин]] ([[1975]]) ескерткіштері; * «Динамо» стадионы құрлысының (шығармашылық топ құрамында) жобалары; * [[Алматы]] Тәуелсіздік монументі авторлар тобының жетекшісі ([[1998]]); * [[Қазақстан елтаңбасы|Қазақстан Республикасы Мемлекеттік елтаңбасының]] ауторы. == Марапаттары == * [[Қазақстанның мемлекеттік сыйлығы|Қазақстанның мемлекеттік сыйлық]] иегері ([[1990]]). * [[Қазақстанның еңбек ciңipгeн қайраткері‎]] ==Дереккөздер== {{Дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан сәулетшілері]] [[Санат:Қазақстан Ұлттық ғылым академиясы академиктері]] [[Санат:Профессорлар]] hxkf2vxieqkw2mo7213dm8fub673u7d 3055548 3055545 2022-07-29T11:08:21Z Kasymov 10777 «[[Санат:Қазақстан мүсіншілері|Қазақстан мүсіншілері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) wikitext text/x-wiki {{Сәулетші|есімі=Шот-Аман Ыдырысұлы Уәлихан|суреті=Shota Walihan.jpg|ұлты=|азаматтығы={{байрақ|КСРО}}<br>{{байрақ|Қазақстан}}|туған күні=26.4.1932|қайтыс болған күні=31.3.2021|туған жері=[[Сырымбет (Солтүстік Қазақстан облысы)|Сырымбет]] ауылы, {{туғанжері|Айыртау ауданы|Айыртау ауданында}}, [[Көкшетау облысы]], [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР]], [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]|қайтыс болған жері=[[Қазақстан]]|білімі=[[Мәскеу сәулетшілік институты]]|жұмыс істеген қалалар=[[Алматы]], [[Нұр-Сұлтан]]|басты құрылыстары=* [[Қазақстан елтаңбасы]]ның дизайны * [[Алматы]]дағы [[Тәуелсіздік монументі (Алматы)|Тәуелсіздік монументі]], 1998 * [[Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов|Шоқан Уәлиханов]] ескерткіші * [[Тоқаш Бокин]] ескерткіші|марапаттары={{{!}} style="background: transparent;" {{!}}{{Парасат ордені}}{{!!}}{{Құрмет ордені}}{{!!}}{{ҚР тәуелсіздігіне 10 жыл медалі}}{{!!}}{{ҚР тәуелсіздігіне 20 жыл медалі}} {{!}}- {{!}}{{ҚР тәуелсіздігіне 25 жыл медалі}}{{!!}}{{Еңбек ардагері медалі}}{{!!}}{{ҚР Конституциясына 20 жыл}}{{!!}}[[Сурет:Medal Nur Otan Rib.png|40px|«Нұр Отан» «Белсенді қызыметі үшін» медалі]] {{!}}- {{!}}{{Қазақстан мемлекеттік сыйлығы}}{{!!}}{{Қазақ КСР-нің мемлекетттік сыйлық лауреаты}} {{!}}- {{!}}{{Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері}} {{!}}} }} '''Шот-Аман (Шота) Ыдырысұлы Уәлихан''' ([[26 сәуір]] [[1932 жыл]], [[Солтүстік Қазақстан облысы]], [[Айыртау ауданы]], [[Сырымбет (Солтүстік Қазақстан облысы)|Сырымбет ауылы]] – [[31 наурыз]] [[2021 жыл]]) — [[сәулетші]], [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР-інің]] еңбек сіңірген сәулетшісі (1978), [[профессор]], Шығыс елдері Халықаралық сәулетші академиясының академигі (2001). {| class="wikitable" |- ! Жыл !! Оқиға |- | 1956 ж. || [[Мәскеу]] мемлекеттік сәулетші институтын бітірген |- | 1956 – 65 ж. || Қазақ қала құрылысын жобалау институтында, [[КСРО]] құрылыс және сәулетші академиясы Қазақ бөлімшесінде сәулетші, кіші ғылымының қызметкері болды |- | 1966 – 67 || [[Алматы]] қаласы бас сәулетшісінің орынбасары |- | 1967 – 70 || Қазақ [[өнеркәсіп]] құрылысын жобалау институтының аға ғылымының қызметкері |- | 1971 – 78 || ҚР тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамы төрағасының орынбасары |- | 1976 жылдан || ҚР тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамы төрағасының 1-орынбасары |- | 1973 – 82 || [[Қазақстан Сәулетшілер одағы]] басқармасының төрағасы |- | 1975 жылдан || КСРО Сәулетшілер одағы басқармасының хатшысы |- | 1982 жылдан || Қазақ азаматтық село құрылысын жобалау институтында бас сәулетшісі |- | 1990 – 95 ж. || [[ҚР]] Ұлттық ғылым академиясының [[Әдебиет және өнер институты]]ндағы өнер және сәулетші бөлімінің меңгерушісі |- | 1995 жылдан || ҚР Тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамы Орталық кеңесінің төрағасы әрі Халықаралық [[Абылай хан]] қорының президенті |} == Жетістіктері == Шот-Аман Уәлиханов бірнеше ірі [[ғимарат]]тардың, 20 монумент пен [[ескерткіш]]тің (басқалармен бірге) авторы. Солардың қатарында: Алматы қаласындағы “Динамо” [[стадион]]ы (1958), “Универсам” дүкені (1979), “Казгипрозем” үйінің (1983 жыл) ғимараттары; Уәлиханов ескерткіші (1969 жылы; Қазақ КСР-і Мемлекеттік сыйлығы, 1970 жыл), [[Әліби Тоғжанұлы Жангелдин]], [[Тоқаш Бокин]] (екеуі де 1975 жылы), [[Ғани Мұратбаев]] (1984 жыл), [[Шығыс Қазақстан облысы]], [[Қарауыл ауылдық округі|Қарауыл ауылындағы]] Абай (1970), [[Көкшетау]] қаласындағы [[Талғат Жақыпбекұлы Бигелдинов|Талғат Бигелдинов]] (1998), [[Қостанай]] қаласындағы [[Ахмет Байтұрсынұлы]] (1999), [[Нұр-Сұлтан]] қаласындағы [[Кенесары хан|Кенесары Қасымұлы]] (2001), т.б. ескерткіштері; [[Дінмұхамед Ахметұлы Қонаев|Дінмұхамед Қонаев]] бюсті (1985 жылы), [[Тәуелсіздік монументі (Алматы)|Тәуелсіздік монументі]] (1996 жылы, жоба авторы әрі жетекшісі), т.б. Уәлиханов 1996 жылы [[Қазақстан|Қазақстан Республикасы]]ның жаңа мемлекеттік [[Қазақстан елтаңбасы|елтаңбасы]] бойынша өткен байқауында ҚР сәулетшілер одағының алтын медалі мен дипломын алды, елтаңба авторы. Сондай-ақ ол Қазақстан сәулет және бейнелеу өнерінің көкейтесті мәселелерін көтерген көптеген ғылыми мақалалар; сонымен қатар бірқатар [[драма]]лық шығармалардың да (“Шоқан”, алғаш рет 1962 жыл қойылған; “Ағнұр”, 1982; “Тағдыр”, 1984; “Террор”, 2000) авторы; бірқатар пьесалары республикалық (Алматы) және облыстық ([[Көкшетау]], [[Қарағанды]], [[Шымкент]]) [[театр]]лары сахнасында қойылды. Халықаралық сәулетшілер одағының дүниежүзілік 12 – 13, 20-конгрестеріне ([[Мадрид]], 1975 жыл; [[Мехико]], 1978 жыл; [[Пекин]], 1999 жыл) қатысты. == Марапаттары == === Атақтары === * [[Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері]] === Премиялары === * [[Қазақ КСР Мемлекеттік премиясы]] * [[Қазақстан Республикасы Мемлекеттік премиясы]] === Марапаттары === * [[Парасат ордені]] * [[Құрмет ордені]]<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы|Қазақ энциклопедиясы»]] Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том</ref><ref>“ Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. — Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010 жыл.ISBN 9965-26-096-6</ref> * [[Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 10 жыл медалі]] * [[Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 20 жыл медалі]] * [[Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 25 жыл медалі]] * [[Қазақстан Конституциясына 20 жыл медалі]] == Қысқаша өмірбаяны == [[1932 жыл]]ы [[26 сәуір]] күні [[Көкшетау облысы]]ның (қазіргі [[Солтүстік Қазақстан облысы]]) [[Айыртау ауданы]]ндағы [[Сырымбет (Солтүстік Қазақстан облысы)|Сырымбет]] ауылында туған. Шот-Аман Уәлихан — [[төре]] руының өкілі, әйгілі қазақ пен ресей ғалымы [[Уәлиханов Шоқан Шыңғысұлы|Шоқан Уәлихановтың]] бауырының ұрпағы. Қазақ ақыны [[Бақытжан Мұсаханұлы Қанапиянов|Бақытжан Қанапияновтың]] немере ағасы.<ref>Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8</ref> [[Мәскеу сәулетшілік институты]]н бітірді. «Қазақстан қала құрылысын жобалау» институтының қызметкері, [[Алматы]] қаласының бас сәулетшісінің орынбасары, [[Қазақстан сәулетшілер одағы]] басқармасының төрағасы болды. Республикалық тарихи және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамының төрағасы. == Негізгі шығармашылық жұмыстары == * [[Алматы]]дағы [[Уәлиханов Шоқан Шыңғысұлы|Шоқан Уәлиханов]] ([[1969]]); * [[Әліби Тоқжанұлы Жанкелдин|Әліби Жанкелдин]] ([[1975]]); * [[Тоқаш Бокин]] ([[1975]]) ескерткіштері; * «Динамо» стадионы құрлысының (шығармашылық топ құрамында) жобалары; * [[Алматы]] Тәуелсіздік монументі авторлар тобының жетекшісі ([[1998]]); * [[Қазақстан елтаңбасы|Қазақстан Республикасы Мемлекеттік елтаңбасының]] ауторы. == Марапаттары == * [[Қазақстанның мемлекеттік сыйлығы|Қазақстанның мемлекеттік сыйлық]] иегері ([[1990]]). * [[Қазақстанның еңбек ciңipгeн қайраткері‎]] ==Дереккөздер== {{Дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан сәулетшілері]] [[Санат:Қазақстан Ұлттық ғылым академиясы академиктері]] [[Санат:Профессорлар]] [[Санат:Қазақстан мүсіншілері]] b4uwysz3h6oewbypwrv5d9h4yhm074s 3055550 3055548 2022-07-29T11:09:11Z Kasymov 10777 «[[Санат:КСРО мүсіншілері|КСРО мүсіншілері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) wikitext text/x-wiki {{Сәулетші|есімі=Шот-Аман Ыдырысұлы Уәлихан|суреті=Shota Walihan.jpg|ұлты=|азаматтығы={{байрақ|КСРО}}<br>{{байрақ|Қазақстан}}|туған күні=26.4.1932|қайтыс болған күні=31.3.2021|туған жері=[[Сырымбет (Солтүстік Қазақстан облысы)|Сырымбет]] ауылы, {{туғанжері|Айыртау ауданы|Айыртау ауданында}}, [[Көкшетау облысы]], [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР]], [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]|қайтыс болған жері=[[Қазақстан]]|білімі=[[Мәскеу сәулетшілік институты]]|жұмыс істеген қалалар=[[Алматы]], [[Нұр-Сұлтан]]|басты құрылыстары=* [[Қазақстан елтаңбасы]]ның дизайны * [[Алматы]]дағы [[Тәуелсіздік монументі (Алматы)|Тәуелсіздік монументі]], 1998 * [[Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов|Шоқан Уәлиханов]] ескерткіші * [[Тоқаш Бокин]] ескерткіші|марапаттары={{{!}} style="background: transparent;" {{!}}{{Парасат ордені}}{{!!}}{{Құрмет ордені}}{{!!}}{{ҚР тәуелсіздігіне 10 жыл медалі}}{{!!}}{{ҚР тәуелсіздігіне 20 жыл медалі}} {{!}}- {{!}}{{ҚР тәуелсіздігіне 25 жыл медалі}}{{!!}}{{Еңбек ардагері медалі}}{{!!}}{{ҚР Конституциясына 20 жыл}}{{!!}}[[Сурет:Medal Nur Otan Rib.png|40px|«Нұр Отан» «Белсенді қызыметі үшін» медалі]] {{!}}- {{!}}{{Қазақстан мемлекеттік сыйлығы}}{{!!}}{{Қазақ КСР-нің мемлекетттік сыйлық лауреаты}} {{!}}- {{!}}{{Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері}} {{!}}} }} '''Шот-Аман (Шота) Ыдырысұлы Уәлихан''' ([[26 сәуір]] [[1932 жыл]], [[Солтүстік Қазақстан облысы]], [[Айыртау ауданы]], [[Сырымбет (Солтүстік Қазақстан облысы)|Сырымбет ауылы]] – [[31 наурыз]] [[2021 жыл]]) — [[сәулетші]], [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР-інің]] еңбек сіңірген сәулетшісі (1978), [[профессор]], Шығыс елдері Халықаралық сәулетші академиясының академигі (2001). {| class="wikitable" |- ! Жыл !! Оқиға |- | 1956 ж. || [[Мәскеу]] мемлекеттік сәулетші институтын бітірген |- | 1956 – 65 ж. || Қазақ қала құрылысын жобалау институтында, [[КСРО]] құрылыс және сәулетші академиясы Қазақ бөлімшесінде сәулетші, кіші ғылымының қызметкері болды |- | 1966 – 67 || [[Алматы]] қаласы бас сәулетшісінің орынбасары |- | 1967 – 70 || Қазақ [[өнеркәсіп]] құрылысын жобалау институтының аға ғылымының қызметкері |- | 1971 – 78 || ҚР тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамы төрағасының орынбасары |- | 1976 жылдан || ҚР тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамы төрағасының 1-орынбасары |- | 1973 – 82 || [[Қазақстан Сәулетшілер одағы]] басқармасының төрағасы |- | 1975 жылдан || КСРО Сәулетшілер одағы басқармасының хатшысы |- | 1982 жылдан || Қазақ азаматтық село құрылысын жобалау институтында бас сәулетшісі |- | 1990 – 95 ж. || [[ҚР]] Ұлттық ғылым академиясының [[Әдебиет және өнер институты]]ндағы өнер және сәулетші бөлімінің меңгерушісі |- | 1995 жылдан || ҚР Тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамы Орталық кеңесінің төрағасы әрі Халықаралық [[Абылай хан]] қорының президенті |} == Жетістіктері == Шот-Аман Уәлиханов бірнеше ірі [[ғимарат]]тардың, 20 монумент пен [[ескерткіш]]тің (басқалармен бірге) авторы. Солардың қатарында: Алматы қаласындағы “Динамо” [[стадион]]ы (1958), “Универсам” дүкені (1979), “Казгипрозем” үйінің (1983 жыл) ғимараттары; Уәлиханов ескерткіші (1969 жылы; Қазақ КСР-і Мемлекеттік сыйлығы, 1970 жыл), [[Әліби Тоғжанұлы Жангелдин]], [[Тоқаш Бокин]] (екеуі де 1975 жылы), [[Ғани Мұратбаев]] (1984 жыл), [[Шығыс Қазақстан облысы]], [[Қарауыл ауылдық округі|Қарауыл ауылындағы]] Абай (1970), [[Көкшетау]] қаласындағы [[Талғат Жақыпбекұлы Бигелдинов|Талғат Бигелдинов]] (1998), [[Қостанай]] қаласындағы [[Ахмет Байтұрсынұлы]] (1999), [[Нұр-Сұлтан]] қаласындағы [[Кенесары хан|Кенесары Қасымұлы]] (2001), т.б. ескерткіштері; [[Дінмұхамед Ахметұлы Қонаев|Дінмұхамед Қонаев]] бюсті (1985 жылы), [[Тәуелсіздік монументі (Алматы)|Тәуелсіздік монументі]] (1996 жылы, жоба авторы әрі жетекшісі), т.б. Уәлиханов 1996 жылы [[Қазақстан|Қазақстан Республикасы]]ның жаңа мемлекеттік [[Қазақстан елтаңбасы|елтаңбасы]] бойынша өткен байқауында ҚР сәулетшілер одағының алтын медалі мен дипломын алды, елтаңба авторы. Сондай-ақ ол Қазақстан сәулет және бейнелеу өнерінің көкейтесті мәселелерін көтерген көптеген ғылыми мақалалар; сонымен қатар бірқатар [[драма]]лық шығармалардың да (“Шоқан”, алғаш рет 1962 жыл қойылған; “Ағнұр”, 1982; “Тағдыр”, 1984; “Террор”, 2000) авторы; бірқатар пьесалары республикалық (Алматы) және облыстық ([[Көкшетау]], [[Қарағанды]], [[Шымкент]]) [[театр]]лары сахнасында қойылды. Халықаралық сәулетшілер одағының дүниежүзілік 12 – 13, 20-конгрестеріне ([[Мадрид]], 1975 жыл; [[Мехико]], 1978 жыл; [[Пекин]], 1999 жыл) қатысты. == Марапаттары == === Атақтары === * [[Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері]] === Премиялары === * [[Қазақ КСР Мемлекеттік премиясы]] * [[Қазақстан Республикасы Мемлекеттік премиясы]] === Марапаттары === * [[Парасат ордені]] * [[Құрмет ордені]]<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы|Қазақ энциклопедиясы»]] Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том</ref><ref>“ Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. — Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010 жыл.ISBN 9965-26-096-6</ref> * [[Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 10 жыл медалі]] * [[Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 20 жыл медалі]] * [[Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 25 жыл медалі]] * [[Қазақстан Конституциясына 20 жыл медалі]] == Қысқаша өмірбаяны == [[1932 жыл]]ы [[26 сәуір]] күні [[Көкшетау облысы]]ның (қазіргі [[Солтүстік Қазақстан облысы]]) [[Айыртау ауданы]]ндағы [[Сырымбет (Солтүстік Қазақстан облысы)|Сырымбет]] ауылында туған. Шот-Аман Уәлихан — [[төре]] руының өкілі, әйгілі қазақ пен ресей ғалымы [[Уәлиханов Шоқан Шыңғысұлы|Шоқан Уәлихановтың]] бауырының ұрпағы. Қазақ ақыны [[Бақытжан Мұсаханұлы Қанапиянов|Бақытжан Қанапияновтың]] немере ағасы.<ref>Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8</ref> [[Мәскеу сәулетшілік институты]]н бітірді. «Қазақстан қала құрылысын жобалау» институтының қызметкері, [[Алматы]] қаласының бас сәулетшісінің орынбасары, [[Қазақстан сәулетшілер одағы]] басқармасының төрағасы болды. Республикалық тарихи және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамының төрағасы. == Негізгі шығармашылық жұмыстары == * [[Алматы]]дағы [[Уәлиханов Шоқан Шыңғысұлы|Шоқан Уәлиханов]] ([[1969]]); * [[Әліби Тоқжанұлы Жанкелдин|Әліби Жанкелдин]] ([[1975]]); * [[Тоқаш Бокин]] ([[1975]]) ескерткіштері; * «Динамо» стадионы құрлысының (шығармашылық топ құрамында) жобалары; * [[Алматы]] Тәуелсіздік монументі авторлар тобының жетекшісі ([[1998]]); * [[Қазақстан елтаңбасы|Қазақстан Республикасы Мемлекеттік елтаңбасының]] ауторы. == Марапаттары == * [[Қазақстанның мемлекеттік сыйлығы|Қазақстанның мемлекеттік сыйлық]] иегері ([[1990]]). * [[Қазақстанның еңбек ciңipгeн қайраткері‎]] ==Дереккөздер== {{Дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан сәулетшілері]] [[Санат:Қазақстан Ұлттық ғылым академиясы академиктері]] [[Санат:Профессорлар]] [[Санат:Қазақстан мүсіншілері]] [[Санат:КСРО мүсіншілері]] c9dz4lfgyexos1ucabbv9zc6ub7madf 3055551 3055550 2022-07-29T11:09:30Z Kasymov 10777 «[[Санат:Қазақстанның еңбек сіңірген сәулетшілері|Қазақстанның еңбек сіңірген сәулетшілері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) wikitext text/x-wiki {{Сәулетші|есімі=Шот-Аман Ыдырысұлы Уәлихан|суреті=Shota Walihan.jpg|ұлты=|азаматтығы={{байрақ|КСРО}}<br>{{байрақ|Қазақстан}}|туған күні=26.4.1932|қайтыс болған күні=31.3.2021|туған жері=[[Сырымбет (Солтүстік Қазақстан облысы)|Сырымбет]] ауылы, {{туғанжері|Айыртау ауданы|Айыртау ауданында}}, [[Көкшетау облысы]], [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР]], [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]|қайтыс болған жері=[[Қазақстан]]|білімі=[[Мәскеу сәулетшілік институты]]|жұмыс істеген қалалар=[[Алматы]], [[Нұр-Сұлтан]]|басты құрылыстары=* [[Қазақстан елтаңбасы]]ның дизайны * [[Алматы]]дағы [[Тәуелсіздік монументі (Алматы)|Тәуелсіздік монументі]], 1998 * [[Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов|Шоқан Уәлиханов]] ескерткіші * [[Тоқаш Бокин]] ескерткіші|марапаттары={{{!}} style="background: transparent;" {{!}}{{Парасат ордені}}{{!!}}{{Құрмет ордені}}{{!!}}{{ҚР тәуелсіздігіне 10 жыл медалі}}{{!!}}{{ҚР тәуелсіздігіне 20 жыл медалі}} {{!}}- {{!}}{{ҚР тәуелсіздігіне 25 жыл медалі}}{{!!}}{{Еңбек ардагері медалі}}{{!!}}{{ҚР Конституциясына 20 жыл}}{{!!}}[[Сурет:Medal Nur Otan Rib.png|40px|«Нұр Отан» «Белсенді қызыметі үшін» медалі]] {{!}}- {{!}}{{Қазақстан мемлекеттік сыйлығы}}{{!!}}{{Қазақ КСР-нің мемлекетттік сыйлық лауреаты}} {{!}}- {{!}}{{Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері}} {{!}}} }} '''Шот-Аман (Шота) Ыдырысұлы Уәлихан''' ([[26 сәуір]] [[1932 жыл]], [[Солтүстік Қазақстан облысы]], [[Айыртау ауданы]], [[Сырымбет (Солтүстік Қазақстан облысы)|Сырымбет ауылы]] – [[31 наурыз]] [[2021 жыл]]) — [[сәулетші]], [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР-інің]] еңбек сіңірген сәулетшісі (1978), [[профессор]], Шығыс елдері Халықаралық сәулетші академиясының академигі (2001). {| class="wikitable" |- ! Жыл !! Оқиға |- | 1956 ж. || [[Мәскеу]] мемлекеттік сәулетші институтын бітірген |- | 1956 – 65 ж. || Қазақ қала құрылысын жобалау институтында, [[КСРО]] құрылыс және сәулетші академиясы Қазақ бөлімшесінде сәулетші, кіші ғылымының қызметкері болды |- | 1966 – 67 || [[Алматы]] қаласы бас сәулетшісінің орынбасары |- | 1967 – 70 || Қазақ [[өнеркәсіп]] құрылысын жобалау институтының аға ғылымының қызметкері |- | 1971 – 78 || ҚР тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамы төрағасының орынбасары |- | 1976 жылдан || ҚР тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамы төрағасының 1-орынбасары |- | 1973 – 82 || [[Қазақстан Сәулетшілер одағы]] басқармасының төрағасы |- | 1975 жылдан || КСРО Сәулетшілер одағы басқармасының хатшысы |- | 1982 жылдан || Қазақ азаматтық село құрылысын жобалау институтында бас сәулетшісі |- | 1990 – 95 ж. || [[ҚР]] Ұлттық ғылым академиясының [[Әдебиет және өнер институты]]ндағы өнер және сәулетші бөлімінің меңгерушісі |- | 1995 жылдан || ҚР Тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамы Орталық кеңесінің төрағасы әрі Халықаралық [[Абылай хан]] қорының президенті |} == Жетістіктері == Шот-Аман Уәлиханов бірнеше ірі [[ғимарат]]тардың, 20 монумент пен [[ескерткіш]]тің (басқалармен бірге) авторы. Солардың қатарында: Алматы қаласындағы “Динамо” [[стадион]]ы (1958), “Универсам” дүкені (1979), “Казгипрозем” үйінің (1983 жыл) ғимараттары; Уәлиханов ескерткіші (1969 жылы; Қазақ КСР-і Мемлекеттік сыйлығы, 1970 жыл), [[Әліби Тоғжанұлы Жангелдин]], [[Тоқаш Бокин]] (екеуі де 1975 жылы), [[Ғани Мұратбаев]] (1984 жыл), [[Шығыс Қазақстан облысы]], [[Қарауыл ауылдық округі|Қарауыл ауылындағы]] Абай (1970), [[Көкшетау]] қаласындағы [[Талғат Жақыпбекұлы Бигелдинов|Талғат Бигелдинов]] (1998), [[Қостанай]] қаласындағы [[Ахмет Байтұрсынұлы]] (1999), [[Нұр-Сұлтан]] қаласындағы [[Кенесары хан|Кенесары Қасымұлы]] (2001), т.б. ескерткіштері; [[Дінмұхамед Ахметұлы Қонаев|Дінмұхамед Қонаев]] бюсті (1985 жылы), [[Тәуелсіздік монументі (Алматы)|Тәуелсіздік монументі]] (1996 жылы, жоба авторы әрі жетекшісі), т.б. Уәлиханов 1996 жылы [[Қазақстан|Қазақстан Республикасы]]ның жаңа мемлекеттік [[Қазақстан елтаңбасы|елтаңбасы]] бойынша өткен байқауында ҚР сәулетшілер одағының алтын медалі мен дипломын алды, елтаңба авторы. Сондай-ақ ол Қазақстан сәулет және бейнелеу өнерінің көкейтесті мәселелерін көтерген көптеген ғылыми мақалалар; сонымен қатар бірқатар [[драма]]лық шығармалардың да (“Шоқан”, алғаш рет 1962 жыл қойылған; “Ағнұр”, 1982; “Тағдыр”, 1984; “Террор”, 2000) авторы; бірқатар пьесалары республикалық (Алматы) және облыстық ([[Көкшетау]], [[Қарағанды]], [[Шымкент]]) [[театр]]лары сахнасында қойылды. Халықаралық сәулетшілер одағының дүниежүзілік 12 – 13, 20-конгрестеріне ([[Мадрид]], 1975 жыл; [[Мехико]], 1978 жыл; [[Пекин]], 1999 жыл) қатысты. == Марапаттары == === Атақтары === * [[Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері]] === Премиялары === * [[Қазақ КСР Мемлекеттік премиясы]] * [[Қазақстан Республикасы Мемлекеттік премиясы]] === Марапаттары === * [[Парасат ордені]] * [[Құрмет ордені]]<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы|Қазақ энциклопедиясы»]] Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том</ref><ref>“ Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. — Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010 жыл.ISBN 9965-26-096-6</ref> * [[Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 10 жыл медалі]] * [[Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 20 жыл медалі]] * [[Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 25 жыл медалі]] * [[Қазақстан Конституциясына 20 жыл медалі]] == Қысқаша өмірбаяны == [[1932 жыл]]ы [[26 сәуір]] күні [[Көкшетау облысы]]ның (қазіргі [[Солтүстік Қазақстан облысы]]) [[Айыртау ауданы]]ндағы [[Сырымбет (Солтүстік Қазақстан облысы)|Сырымбет]] ауылында туған. Шот-Аман Уәлихан — [[төре]] руының өкілі, әйгілі қазақ пен ресей ғалымы [[Уәлиханов Шоқан Шыңғысұлы|Шоқан Уәлихановтың]] бауырының ұрпағы. Қазақ ақыны [[Бақытжан Мұсаханұлы Қанапиянов|Бақытжан Қанапияновтың]] немере ағасы.<ref>Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8</ref> [[Мәскеу сәулетшілік институты]]н бітірді. «Қазақстан қала құрылысын жобалау» институтының қызметкері, [[Алматы]] қаласының бас сәулетшісінің орынбасары, [[Қазақстан сәулетшілер одағы]] басқармасының төрағасы болды. Республикалық тарихи және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамының төрағасы. == Негізгі шығармашылық жұмыстары == * [[Алматы]]дағы [[Уәлиханов Шоқан Шыңғысұлы|Шоқан Уәлиханов]] ([[1969]]); * [[Әліби Тоқжанұлы Жанкелдин|Әліби Жанкелдин]] ([[1975]]); * [[Тоқаш Бокин]] ([[1975]]) ескерткіштері; * «Динамо» стадионы құрлысының (шығармашылық топ құрамында) жобалары; * [[Алматы]] Тәуелсіздік монументі авторлар тобының жетекшісі ([[1998]]); * [[Қазақстан елтаңбасы|Қазақстан Республикасы Мемлекеттік елтаңбасының]] ауторы. == Марапаттары == * [[Қазақстанның мемлекеттік сыйлығы|Қазақстанның мемлекеттік сыйлық]] иегері ([[1990]]). * [[Қазақстанның еңбек ciңipгeн қайраткері‎]] ==Дереккөздер== {{Дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан сәулетшілері]] [[Санат:Қазақстан Ұлттық ғылым академиясы академиктері]] [[Санат:Профессорлар]] [[Санат:Қазақстан мүсіншілері]] [[Санат:КСРО мүсіншілері]] [[Санат:Қазақстанның еңбек сіңірген сәулетшілері]] mwa1co3r91dbhz8tc5u2lrxrge98dm0 3055552 3055551 2022-07-29T11:10:52Z Kasymov 10777 −[[Санат:Профессорлар]]; +[[Санат:Қазақстан қоғам қайраткерлері]]; +[[Санат:Алматының құрметті азаматтары]] ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) wikitext text/x-wiki {{Сәулетші|есімі=Шот-Аман Ыдырысұлы Уәлихан|суреті=Shota Walihan.jpg|ұлты=|азаматтығы={{байрақ|КСРО}}<br>{{байрақ|Қазақстан}}|туған күні=26.4.1932|қайтыс болған күні=31.3.2021|туған жері=[[Сырымбет (Солтүстік Қазақстан облысы)|Сырымбет]] ауылы, {{туғанжері|Айыртау ауданы|Айыртау ауданында}}, [[Көкшетау облысы]], [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР]], [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]|қайтыс болған жері=[[Қазақстан]]|білімі=[[Мәскеу сәулетшілік институты]]|жұмыс істеген қалалар=[[Алматы]], [[Нұр-Сұлтан]]|басты құрылыстары=* [[Қазақстан елтаңбасы]]ның дизайны * [[Алматы]]дағы [[Тәуелсіздік монументі (Алматы)|Тәуелсіздік монументі]], 1998 * [[Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов|Шоқан Уәлиханов]] ескерткіші * [[Тоқаш Бокин]] ескерткіші|марапаттары={{{!}} style="background: transparent;" {{!}}{{Парасат ордені}}{{!!}}{{Құрмет ордені}}{{!!}}{{ҚР тәуелсіздігіне 10 жыл медалі}}{{!!}}{{ҚР тәуелсіздігіне 20 жыл медалі}} {{!}}- {{!}}{{ҚР тәуелсіздігіне 25 жыл медалі}}{{!!}}{{Еңбек ардагері медалі}}{{!!}}{{ҚР Конституциясына 20 жыл}}{{!!}}[[Сурет:Medal Nur Otan Rib.png|40px|«Нұр Отан» «Белсенді қызыметі үшін» медалі]] {{!}}- {{!}}{{Қазақстан мемлекеттік сыйлығы}}{{!!}}{{Қазақ КСР-нің мемлекетттік сыйлық лауреаты}} {{!}}- {{!}}{{Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері}} {{!}}} }} '''Шот-Аман (Шота) Ыдырысұлы Уәлихан''' ([[26 сәуір]] [[1932 жыл]], [[Солтүстік Қазақстан облысы]], [[Айыртау ауданы]], [[Сырымбет (Солтүстік Қазақстан облысы)|Сырымбет ауылы]] – [[31 наурыз]] [[2021 жыл]]) — [[сәулетші]], [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР-інің]] еңбек сіңірген сәулетшісі (1978), [[профессор]], Шығыс елдері Халықаралық сәулетші академиясының академигі (2001). {| class="wikitable" |- ! Жыл !! Оқиға |- | 1956 ж. || [[Мәскеу]] мемлекеттік сәулетші институтын бітірген |- | 1956 – 65 ж. || Қазақ қала құрылысын жобалау институтында, [[КСРО]] құрылыс және сәулетші академиясы Қазақ бөлімшесінде сәулетші, кіші ғылымының қызметкері болды |- | 1966 – 67 || [[Алматы]] қаласы бас сәулетшісінің орынбасары |- | 1967 – 70 || Қазақ [[өнеркәсіп]] құрылысын жобалау институтының аға ғылымының қызметкері |- | 1971 – 78 || ҚР тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамы төрағасының орынбасары |- | 1976 жылдан || ҚР тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамы төрағасының 1-орынбасары |- | 1973 – 82 || [[Қазақстан Сәулетшілер одағы]] басқармасының төрағасы |- | 1975 жылдан || КСРО Сәулетшілер одағы басқармасының хатшысы |- | 1982 жылдан || Қазақ азаматтық село құрылысын жобалау институтында бас сәулетшісі |- | 1990 – 95 ж. || [[ҚР]] Ұлттық ғылым академиясының [[Әдебиет және өнер институты]]ндағы өнер және сәулетші бөлімінің меңгерушісі |- | 1995 жылдан || ҚР Тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамы Орталық кеңесінің төрағасы әрі Халықаралық [[Абылай хан]] қорының президенті |} == Жетістіктері == Шот-Аман Уәлиханов бірнеше ірі [[ғимарат]]тардың, 20 монумент пен [[ескерткіш]]тің (басқалармен бірге) авторы. Солардың қатарында: Алматы қаласындағы “Динамо” [[стадион]]ы (1958), “Универсам” дүкені (1979), “Казгипрозем” үйінің (1983 жыл) ғимараттары; Уәлиханов ескерткіші (1969 жылы; Қазақ КСР-і Мемлекеттік сыйлығы, 1970 жыл), [[Әліби Тоғжанұлы Жангелдин]], [[Тоқаш Бокин]] (екеуі де 1975 жылы), [[Ғани Мұратбаев]] (1984 жыл), [[Шығыс Қазақстан облысы]], [[Қарауыл ауылдық округі|Қарауыл ауылындағы]] Абай (1970), [[Көкшетау]] қаласындағы [[Талғат Жақыпбекұлы Бигелдинов|Талғат Бигелдинов]] (1998), [[Қостанай]] қаласындағы [[Ахмет Байтұрсынұлы]] (1999), [[Нұр-Сұлтан]] қаласындағы [[Кенесары хан|Кенесары Қасымұлы]] (2001), т.б. ескерткіштері; [[Дінмұхамед Ахметұлы Қонаев|Дінмұхамед Қонаев]] бюсті (1985 жылы), [[Тәуелсіздік монументі (Алматы)|Тәуелсіздік монументі]] (1996 жылы, жоба авторы әрі жетекшісі), т.б. Уәлиханов 1996 жылы [[Қазақстан|Қазақстан Республикасы]]ның жаңа мемлекеттік [[Қазақстан елтаңбасы|елтаңбасы]] бойынша өткен байқауында ҚР сәулетшілер одағының алтын медалі мен дипломын алды, елтаңба авторы. Сондай-ақ ол Қазақстан сәулет және бейнелеу өнерінің көкейтесті мәселелерін көтерген көптеген ғылыми мақалалар; сонымен қатар бірқатар [[драма]]лық шығармалардың да (“Шоқан”, алғаш рет 1962 жыл қойылған; “Ағнұр”, 1982; “Тағдыр”, 1984; “Террор”, 2000) авторы; бірқатар пьесалары республикалық (Алматы) және облыстық ([[Көкшетау]], [[Қарағанды]], [[Шымкент]]) [[театр]]лары сахнасында қойылды. Халықаралық сәулетшілер одағының дүниежүзілік 12 – 13, 20-конгрестеріне ([[Мадрид]], 1975 жыл; [[Мехико]], 1978 жыл; [[Пекин]], 1999 жыл) қатысты. == Марапаттары == === Атақтары === * [[Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері]] === Премиялары === * [[Қазақ КСР Мемлекеттік премиясы]] * [[Қазақстан Республикасы Мемлекеттік премиясы]] === Марапаттары === * [[Парасат ордені]] * [[Құрмет ордені]]<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы|Қазақ энциклопедиясы»]] Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том</ref><ref>“ Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. — Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010 жыл.ISBN 9965-26-096-6</ref> * [[Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 10 жыл медалі]] * [[Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 20 жыл медалі]] * [[Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 25 жыл медалі]] * [[Қазақстан Конституциясына 20 жыл медалі]] == Қысқаша өмірбаяны == [[1932 жыл]]ы [[26 сәуір]] күні [[Көкшетау облысы]]ның (қазіргі [[Солтүстік Қазақстан облысы]]) [[Айыртау ауданы]]ндағы [[Сырымбет (Солтүстік Қазақстан облысы)|Сырымбет]] ауылында туған. Шот-Аман Уәлихан — [[төре]] руының өкілі, әйгілі қазақ пен ресей ғалымы [[Уәлиханов Шоқан Шыңғысұлы|Шоқан Уәлихановтың]] бауырының ұрпағы. Қазақ ақыны [[Бақытжан Мұсаханұлы Қанапиянов|Бақытжан Қанапияновтың]] немере ағасы.<ref>Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8</ref> [[Мәскеу сәулетшілік институты]]н бітірді. «Қазақстан қала құрылысын жобалау» институтының қызметкері, [[Алматы]] қаласының бас сәулетшісінің орынбасары, [[Қазақстан сәулетшілер одағы]] басқармасының төрағасы болды. Республикалық тарихи және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамының төрағасы. == Негізгі шығармашылық жұмыстары == * [[Алматы]]дағы [[Уәлиханов Шоқан Шыңғысұлы|Шоқан Уәлиханов]] ([[1969]]); * [[Әліби Тоқжанұлы Жанкелдин|Әліби Жанкелдин]] ([[1975]]); * [[Тоқаш Бокин]] ([[1975]]) ескерткіштері; * «Динамо» стадионы құрлысының (шығармашылық топ құрамында) жобалары; * [[Алматы]] Тәуелсіздік монументі авторлар тобының жетекшісі ([[1998]]); * [[Қазақстан елтаңбасы|Қазақстан Республикасы Мемлекеттік елтаңбасының]] ауторы. == Марапаттары == * [[Қазақстанның мемлекеттік сыйлығы|Қазақстанның мемлекеттік сыйлық]] иегері ([[1990]]). * [[Қазақстанның еңбек ciңipгeн қайраткері‎]] ==Дереккөздер== {{Дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан сәулетшілері]] [[Санат:Қазақстан Ұлттық ғылым академиясы академиктері]] [[Санат:Қазақстан мүсіншілері]] [[Санат:КСРО мүсіншілері]] [[Санат:Қазақстанның еңбек сіңірген сәулетшілері]] [[Санат:Қазақстан қоғам қайраткерлері]] [[Санат:Алматының құрметті азаматтары]] rdtl2y5d8pcsrkj0c7t5wu30yp4i6ch 3055560 3055552 2022-07-29T11:48:09Z Kasymov 10777 «[[Санат:Профессорлар|Профессорлар]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) wikitext text/x-wiki {{Сәулетші|есімі=Шот-Аман Ыдырысұлы Уәлихан|суреті=Shota Walihan.jpg|ұлты=|азаматтығы={{байрақ|КСРО}}<br>{{байрақ|Қазақстан}}|туған күні=26.4.1932|қайтыс болған күні=31.3.2021|туған жері=[[Сырымбет (Солтүстік Қазақстан облысы)|Сырымбет]] ауылы, {{туғанжері|Айыртау ауданы|Айыртау ауданында}}, [[Көкшетау облысы]], [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР]], [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]|қайтыс болған жері=[[Қазақстан]]|білімі=[[Мәскеу сәулетшілік институты]]|жұмыс істеген қалалар=[[Алматы]], [[Нұр-Сұлтан]]|басты құрылыстары=* [[Қазақстан елтаңбасы]]ның дизайны * [[Алматы]]дағы [[Тәуелсіздік монументі (Алматы)|Тәуелсіздік монументі]], 1998 * [[Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов|Шоқан Уәлиханов]] ескерткіші * [[Тоқаш Бокин]] ескерткіші|марапаттары={{{!}} style="background: transparent;" {{!}}{{Парасат ордені}}{{!!}}{{Құрмет ордені}}{{!!}}{{ҚР тәуелсіздігіне 10 жыл медалі}}{{!!}}{{ҚР тәуелсіздігіне 20 жыл медалі}} {{!}}- {{!}}{{ҚР тәуелсіздігіне 25 жыл медалі}}{{!!}}{{Еңбек ардагері медалі}}{{!!}}{{ҚР Конституциясына 20 жыл}}{{!!}}[[Сурет:Medal Nur Otan Rib.png|40px|«Нұр Отан» «Белсенді қызыметі үшін» медалі]] {{!}}- {{!}}{{Қазақстан мемлекеттік сыйлығы}}{{!!}}{{Қазақ КСР-нің мемлекетттік сыйлық лауреаты}} {{!}}- {{!}}{{Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері}} {{!}}} }} '''Шот-Аман (Шота) Ыдырысұлы Уәлихан''' ([[26 сәуір]] [[1932 жыл]], [[Солтүстік Қазақстан облысы]], [[Айыртау ауданы]], [[Сырымбет (Солтүстік Қазақстан облысы)|Сырымбет ауылы]] – [[31 наурыз]] [[2021 жыл]]) — [[сәулетші]], [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР-інің]] еңбек сіңірген сәулетшісі (1978), [[профессор]], Шығыс елдері Халықаралық сәулетші академиясының академигі (2001). {| class="wikitable" |- ! Жыл !! Оқиға |- | 1956 ж. || [[Мәскеу]] мемлекеттік сәулетші институтын бітірген |- | 1956 – 65 ж. || Қазақ қала құрылысын жобалау институтында, [[КСРО]] құрылыс және сәулетші академиясы Қазақ бөлімшесінде сәулетші, кіші ғылымының қызметкері болды |- | 1966 – 67 || [[Алматы]] қаласы бас сәулетшісінің орынбасары |- | 1967 – 70 || Қазақ [[өнеркәсіп]] құрылысын жобалау институтының аға ғылымының қызметкері |- | 1971 – 78 || ҚР тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамы төрағасының орынбасары |- | 1976 жылдан || ҚР тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамы төрағасының 1-орынбасары |- | 1973 – 82 || [[Қазақстан Сәулетшілер одағы]] басқармасының төрағасы |- | 1975 жылдан || КСРО Сәулетшілер одағы басқармасының хатшысы |- | 1982 жылдан || Қазақ азаматтық село құрылысын жобалау институтында бас сәулетшісі |- | 1990 – 95 ж. || [[ҚР]] Ұлттық ғылым академиясының [[Әдебиет және өнер институты]]ндағы өнер және сәулетші бөлімінің меңгерушісі |- | 1995 жылдан || ҚР Тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамы Орталық кеңесінің төрағасы әрі Халықаралық [[Абылай хан]] қорының президенті |} == Жетістіктері == Шот-Аман Уәлиханов бірнеше ірі [[ғимарат]]тардың, 20 монумент пен [[ескерткіш]]тің (басқалармен бірге) авторы. Солардың қатарында: Алматы қаласындағы “Динамо” [[стадион]]ы (1958), “Универсам” дүкені (1979), “Казгипрозем” үйінің (1983 жыл) ғимараттары; Уәлиханов ескерткіші (1969 жылы; Қазақ КСР-і Мемлекеттік сыйлығы, 1970 жыл), [[Әліби Тоғжанұлы Жангелдин]], [[Тоқаш Бокин]] (екеуі де 1975 жылы), [[Ғани Мұратбаев]] (1984 жыл), [[Шығыс Қазақстан облысы]], [[Қарауыл ауылдық округі|Қарауыл ауылындағы]] Абай (1970), [[Көкшетау]] қаласындағы [[Талғат Жақыпбекұлы Бигелдинов|Талғат Бигелдинов]] (1998), [[Қостанай]] қаласындағы [[Ахмет Байтұрсынұлы]] (1999), [[Нұр-Сұлтан]] қаласындағы [[Кенесары хан|Кенесары Қасымұлы]] (2001), т.б. ескерткіштері; [[Дінмұхамед Ахметұлы Қонаев|Дінмұхамед Қонаев]] бюсті (1985 жылы), [[Тәуелсіздік монументі (Алматы)|Тәуелсіздік монументі]] (1996 жылы, жоба авторы әрі жетекшісі), т.б. Уәлиханов 1996 жылы [[Қазақстан|Қазақстан Республикасы]]ның жаңа мемлекеттік [[Қазақстан елтаңбасы|елтаңбасы]] бойынша өткен байқауында ҚР сәулетшілер одағының алтын медалі мен дипломын алды, елтаңба авторы. Сондай-ақ ол Қазақстан сәулет және бейнелеу өнерінің көкейтесті мәселелерін көтерген көптеген ғылыми мақалалар; сонымен қатар бірқатар [[драма]]лық шығармалардың да (“Шоқан”, алғаш рет 1962 жыл қойылған; “Ағнұр”, 1982; “Тағдыр”, 1984; “Террор”, 2000) авторы; бірқатар пьесалары республикалық (Алматы) және облыстық ([[Көкшетау]], [[Қарағанды]], [[Шымкент]]) [[театр]]лары сахнасында қойылды. Халықаралық сәулетшілер одағының дүниежүзілік 12 – 13, 20-конгрестеріне ([[Мадрид]], 1975 жыл; [[Мехико]], 1978 жыл; [[Пекин]], 1999 жыл) қатысты. == Марапаттары == === Атақтары === * [[Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері]] === Премиялары === * [[Қазақ КСР Мемлекеттік премиясы]] * [[Қазақстан Республикасы Мемлекеттік премиясы]] === Марапаттары === * [[Парасат ордені]] * [[Құрмет ордені]]<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы|Қазақ энциклопедиясы»]] Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том</ref><ref>“ Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. — Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010 жыл.ISBN 9965-26-096-6</ref> * [[Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 10 жыл медалі]] * [[Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 20 жыл медалі]] * [[Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 25 жыл медалі]] * [[Қазақстан Конституциясына 20 жыл медалі]] == Қысқаша өмірбаяны == [[1932 жыл]]ы [[26 сәуір]] күні [[Көкшетау облысы]]ның (қазіргі [[Солтүстік Қазақстан облысы]]) [[Айыртау ауданы]]ндағы [[Сырымбет (Солтүстік Қазақстан облысы)|Сырымбет]] ауылында туған. Шот-Аман Уәлихан — [[төре]] руының өкілі, әйгілі қазақ пен ресей ғалымы [[Уәлиханов Шоқан Шыңғысұлы|Шоқан Уәлихановтың]] бауырының ұрпағы. Қазақ ақыны [[Бақытжан Мұсаханұлы Қанапиянов|Бақытжан Қанапияновтың]] немере ағасы.<ref>Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8</ref> [[Мәскеу сәулетшілік институты]]н бітірді. «Қазақстан қала құрылысын жобалау» институтының қызметкері, [[Алматы]] қаласының бас сәулетшісінің орынбасары, [[Қазақстан сәулетшілер одағы]] басқармасының төрағасы болды. Республикалық тарихи және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамының төрағасы. == Негізгі шығармашылық жұмыстары == * [[Алматы]]дағы [[Уәлиханов Шоқан Шыңғысұлы|Шоқан Уәлиханов]] ([[1969]]); * [[Әліби Тоқжанұлы Жанкелдин|Әліби Жанкелдин]] ([[1975]]); * [[Тоқаш Бокин]] ([[1975]]) ескерткіштері; * «Динамо» стадионы құрлысының (шығармашылық топ құрамында) жобалары; * [[Алматы]] Тәуелсіздік монументі авторлар тобының жетекшісі ([[1998]]); * [[Қазақстан елтаңбасы|Қазақстан Республикасы Мемлекеттік елтаңбасының]] ауторы. == Марапаттары == * [[Қазақстанның мемлекеттік сыйлығы|Қазақстанның мемлекеттік сыйлық]] иегері ([[1990]]). * [[Қазақстанның еңбек ciңipгeн қайраткері‎]] ==Дереккөздер== {{Дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан сәулетшілері]] [[Санат:Қазақстан Ұлттық ғылым академиясы академиктері]] [[Санат:Қазақстан мүсіншілері]] [[Санат:КСРО мүсіншілері]] [[Санат:Қазақстанның еңбек сіңірген сәулетшілері]] [[Санат:Қазақстан қоғам қайраткерлері]] [[Санат:Алматының құрметті азаматтары]] [[Санат:Профессорлар]] o41usbttm8yi53sf9muq3edbvxa8zqh 0 65993 3055247 2090265 2022-07-28T12:32:55Z Nurbekovanurly 121316 wikitext text/x-wiki '''Анархия''' - {{lang-el|ἀναρχία - бассыздық, басқарусыздық}} * Жекелеген адамдар немесе топтардың басшылыққа бағынбауы және соның салдарынан туған тәртіпсіздік; * Ұйымшылсыздық, жөнсіздік, тәртіпсіздік. == Анархиялық синдикализм == '''Анархиялық синдикализм''' - қоғамның социалистік қайта құрылуында кәсіподақтардың шешуші рөлін мойындайтын жұмысшылар қозғалысындағы ағым. Анархиялық синдикализм XIX ғ. соңы мен XX ғ. басында [[Батыс Еуропа]]ның бірқатар елдерінде ([[Франция]], [[Испания]] және т.б.) кеңінен таралды. Буржуазиялық мемлекеттермен саяси емес, экономикалық күресті алдыңғы орынға қойды. Анархиялық синдикализм саяси іс-әрекеттің парламенттік түрін, қарулы көтерілісті құптамады. Негізінен жұмысшы кәсіподақтардың "тікелей іс- әрекетін" ([[ереуіл]]дер, [[шеру]]лер, шет- қақпайлау), [[кәсіпкер]]лер мен мемлекетке қысым жасауын, тіпті [[капиталистік қоғам]]ды қайта құрудың шешуші құралы ретінде жалпы экономикалық ереуілге шығуды қолдады. '' Анархия және саяси философия '' Неміс философы Иммануил Кант антропологиядағы анархияны прагматикалық тұрғыдан «заң мен биліксіз бостандық» деп қарастырды. Осылайша, Канттың пікірінше, анархия нақты азаматтық мемлекетке жетпейді, өйткені биліксіз заң тек «бос ұсыныс» болады. Ол өзінің «Мәңгілік бейбітшілікке» атты еңбегінде анархия – бұл деспотизмнен кейін, «ізгілік негіздері» жойылған кезде, кез келген кішігірім құқықтық құрал жоқтан жақсы, анархия дегенді білдіретін мемлекеттің өмір сүруінің шектен шыққан жағымсыз түрі деп жазды. Пьер-Джозеф Прудон анархия егеменнің, қожайынның жоқтығын білдіреді, оларға үкімет тұлғасында белгі береді деп жазады. Прудон үшін анархия тек заңның күшін немесе «қажеттілікті» мойындайтын еркіндік өлшемі болып табылады[6]. 1848 жылғы «Әлеуметтік мәселе шешімінде» ол республика үшін оң анархия идеалды, ал бостандық тәртіптің анасы екенін көрсетеді[9]. Прудонға жақын анархист Ансельм Бельярри бірнеше жылдан кейін «Анархия, тәртіп журналы» атты брошюраны басып шығарды. Макс Стирнер өзінің 1844 жылғы «Жалғыз және оның меншігі» атты еңбегінде либерализм тұжырымдамасын талдап, бұл тұжырымдаманың кейбір түсіндірмелері сәйкес келетін анархия және заңсыздық идеяларына қайшы келетінін, оларды «ақылға қонымды тәртіп» және «шектелген» деген суррогатпен алмастыратынын көрсетеді. Бостандық». Нағыз саяси либерализм анархияны тудырады, үстемдікті жойып, таптар арасындағы айырмашылықтарды жояды. Реклар Стирнердің анархиясы, ең алдымен, жойылған мемлекеттің қаңқасында барлығына қарсы соғыстан туындаған тәртіпсіздік екенін атап өтеді. Михаил Бакунин анархия теңдікпен қатар жеке адамның адамгершілігінің бірден-бір шарты деп есептеді. Ол бастапқы анархияны, оның мағынасында хаос пен шатасуды, ал қылмыстық анархияны - материя мен рухтың қарама-қайшылығында көрінетін ізгілік құлдығын атап өтеді. Бастапқы анархия мемлекеттің басқа мемлекеттің құлдығына айналуы нәтижесінде оның жойылуына әкеледі. Қылмыстық анархия адамның барлық ынтымақтастығын бұзатын ерік бостандығымен байланысты, өйткені барлығына ерік бостандығы бар адамдар тобы «бір-бірін жоюға» ұмтылады. Бакунин анархияны бостандықпен теңестіріп, анархияның «төменнен жоғары жұмысшы бұқараның еркін ұйымдасуының» аналогы екенін атап өтіп, анархо-коммунизм ілімін жариялады. Вордсуорт Донисторп социализмді жоққа шығарды және анархияны жеке адамның моральдық стереотиптерден және қазіргі заманғы заңнаманың ескірген ережелерінен босату ретінде түсіндірді, адамдар арасындағы қарым-қатынастың жаңа тәсілдері мен механизмдерін (әсіресе кино және ол жасаған жаңа уропа тілі), Либерти және Мүлікті қорғау оның Лига және Легитимация Лигасы идеяларының іске асуына айналды. Петр Кропоткин анархия ұғымын жаратылыстану аспектісінде қарастырды, атап айтқанда, жалпылауларды бағалау үшін индуктивті-дедуктивті әдісті қолдана отырып, егер ол анархия аясында әрекет етсе, адамзаттың еркіндікке, теңдікке және бауырластыққа жету жолдары қандай болатынын анықтады. Кропоткин үшін анархия – механикалық қабылдауға негізделген дүниетаным және ол «бұқаралық идеал» болып табылады. Қазіргі презентацияда анархия, ең алдымен, қоғамның жақын жағдайының идеалы бола отырып, қоғамда билік немесе мемлекеттіліктің болмауы. Бұл интерпретация 20-шы ғасырдың соңында танымалдылыққа ие болды, бұл тұжырымдаманың өзін түсінудегі өзгерістерге байланысты, ол реттелген және конституциялық ретінде анықталды[25]. Пейоративті немесе қарапайым көзқараста анархия хаос пен тәртіпсіздікті бейнелейді, кейбір жағдайларда жоғарыда аталған ұғымның екінші мағынасы болып табылады. Саяси реализм шеңберінде халықаралық анархия мемлекеттер арасындағы қақтығыс пен ынтымақтастық арасындағы күштердің тепе-теңдігін білдіреді. <ref>Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007. ISBN 9965-32-491-3</ref> == Дереккөздер == <references/> {{wikify}} {{Суретсіз мақала}} [[Санат:Саяси теориялар]] [[Санат:Анархизм]] [[Санат:Саяси тәртіптер]] [[Санат:Саясаттану]] {{Stub}} 4o6pm6sv060xigjjnhjk7shuoc5kdx0 3055519 3055247 2022-07-29T10:13:00Z Kasymov 10777 [[Special:Contributions/Nurbekovanurly|Nurbekovanurly]] ([[User talk:Nurbekovanurly|т]]) өңдемелерінен [[User:Batyrbek.kz|Batyrbek.kz]] соңғы нұсқасына қайтарды wikitext text/x-wiki '''Анархия''' - {{lang-el|ἀναρχία - бассыздық, басқарусыздық}} * Жекелеген адамдар немесе топтардың басшылыққа бағынбауы және соның салдарынан туған тәртіпсіздік; * Ұйымшылсыздық, жөнсіздік, тәртіпсіздік. == Анархиялық синдикализм == '''Анархиялық синдикализм''' - қоғамның социалистік қайта құрылуында кәсіподақтардың шешуші рөлін мойындайтын жұмысшылар қозғалысындағы ағым. Анархиялық синдикализм XIX ғ. соңы мен XX ғ. басында [[Батыс Еуропа]]ның бірқатар елдерінде ([[Франция]], [[Испания]] және т.б.) кеңінен таралды. Буржуазиялық мемлекеттермен саяси емес, экономикалық күресті алдыңғы орынға қойды. Анархиялық синдикализм саяси іс-әрекеттің парламенттік түрін, қарулы көтерілісті құптамады. Негізінен жұмысшы кәсіподақтардың "тікелей іс- әрекетін" ([[ереуіл]]дер, [[шеру]]лер, шет- қақпайлау), [[кәсіпкер]]лер мен мемлекетке қысым жасауын, тіпті [[капиталистік қоғам]]ды қайта құрудың шешуші құралы ретінде жалпы экономикалық ереуілге шығуды қолдады. <ref>Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007. ISBN 9965-32-491-3</ref> == Дереккөздер == <references/> {{wikify}} {{Суретсіз мақала}} [[Санат:Саяси теориялар]] [[Санат:Анархизм]] [[Санат:Саяси тәртіптер]] [[Санат:Саясаттану]] {{Stub}} 95b4a8akkuiifonaprr07stbpbq5dt2 0 66189 3055492 3054932 2022-07-29T09:43:38Z Kasymov 10777 wikitext text/x-wiki '''Мәтін (текст; text)''' — 1) баспаға шығаруға арналған пішімді немесе бастапқы түрдегі бедербелгілік мәліметтер бөлшегі; 2) хабардың алмастыру хаттамасының ерекшеліктерімен байланысы жоқ ақпарат бөлігі; 3) бастапқы программаның жазбасы. Объектілік немесе жүктемеленетін модульдің бөлігі. '''Мәтін''' — бұл жалпы (бір) тақырып төңірегіндегі біріккен, сабақтастық пен тұтастық тән, ақпаратты жеткізетін мазмұнды (мәнді) сөйлемдердің тізбегі. Мәтін сөзінің этимологиясы семантикалық құрылымдардан тұрады; адамның жасаған нәрсесі, осы істелген нәрсе әлементтерінің ішкі байланыстылығы, істелген нәрсенің шеберлілігі және осы аталған үш семантикалық құрылымдарға сай оны үш пән — [[мәтінтану]], [[герменевтика]] және [[поэтика]] зерттейді. Мәтінтану қарастырылып отырған мәтіннің қай дәуірге немесе авторға тиесілі екендігін анықтайды. Герменевтика мәтінді түсіндірумен айналысады. Киелі мәтіндер герменевтикасы экзегетика деп аталады. Мәтінді қарастыру шеберлігін поэтика зерттейді. Ол Мәтіннің қалай құрылғанын, оның құрылымы мен композициясын зерттейді (формальды мектеп, құрылымдық поэтика, генеративті поэтика). Мәтінді қазіргі [[семиотика]] (мәдениет мәтін ретінде) мен мәтін философиясындағыдай тым кең мағынада түсінуге болады. [[В. Руднев]]тің жасаған мәтін тұжырымы жеті баптан тұрады. 1) мәтіннің барлық элементтері өзара байланысты (өзара байланысқан) (құрылымдық поэтика тезисі). 2) мәтін элементтерінің арасындағы байланыс қайталанып, өзгеріп отыратын бірліктер мотивтер ретінде айқындалады. (Мотивті талдау тезисі); З) мәтінде кездейсоқ ештеңе жоқ (психоталдау); 4) мәтіннің әрбір жекеленген және үстірт кәрінісінің (мәнінің) астында мифологиялық сипаттағы терең, әмбебап заңдылықтар жатыр (К.Т. Юнгтің аналитикалық психологиясы); 5) мәтін шындықты суреттемейді, ол онымен өзара күрделі қарым-қатынасқа түседі (аналитикалық философия және тілдік актілер теориясы); 6) бір мәтіндегі ақиқат нәрсе, басқасында жалған болып шығуы мүмкін ( мүмкін дүние (нәрсе) семантикасы); 7) мәтін — қатып-семіп қалған мән емес, ол автор мен оқырман және мәдени контекст арасындағы сүхбат ([[Бахтин поэтикасы]]).<ref>Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Информатика және компьютерлік техника / Жалпы редакциясын басқарған – түсіндірме сөздіктер топтамасын шығару жөніндегі ғылыми-баспа бағдарламасының ғылыми жетекшісі, педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығының лауреаты А. Қ. Құсайынов. – Алматы: «Мектеп» баспасы» ЖАҚ, 2002 жыл. – 456 бет. ISBN 5-7667-8284-5</ref><ref>Мәдениеттану: жоғарғы оқу орнындары мен колледж студенттеріне арнлған оқулық. Алматы: Раритет, 2005.- 416 бет. ISBN 9965-663-71-8</ref> == Мәтін түрлері == * Әңгімелеу мәтіні - оқиғаны ретімен баяндайтын мәтін түрі. Сұрақтары: Не істеді? Қайтеді? * Сипаттау мәтіні - белгілі бір нәрсенің құбылыстың сын сипатын егжей тегжейлі сипаттайтын мәтін түрі. Сипаттау мәтінің басқа мәтіндерден айырмашылығы: етістіктері өткен немесе осы шақта қолданылады; сипаттама тілі (сын есімдер, үстеулер); көңіл күй етістіктері мен нақты зат есімдер; сенсорлық елестетуді қолданады; сипаттау үшін салыстыруды қолданады. Сипаттау мәтінін табиғат көріністерін, адам портреті бейнесі т.б. сын есімдер, үстеу түрлерін қолданылып, заттар салыстырмалы түрде сипатталуында көре аламыз. * Пайымдау мәтіні белгілі бір пікірді түсіндіреді, дәлелдейді және не үшін? сұрағына жауап береді.   == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Суретсіз мақала}} [[Санат:Ақпараттану]] [[Санат:Компьютерлік техника]] j919d9xpecsrjngg6u1re5iiw781ty2 0 69024 3055513 3055238 2022-07-29T10:09:06Z Kasymov 10777 [[Special:Contributions/Nurbekovanurly|Nurbekovanurly]] ([[User talk:Nurbekovanurly|т]]) өңдемелерінен [[User:ArystanbekBot|ArystanbekBot]] соңғы нұсқасына қайтарды wikitext text/x-wiki {{Жазушы |Есімі = Александр Дюма ( әкесі ) |Шынайы есімі = Alexandre Dumas |Суреті = DUMAS PERE.jpg |Ені = |Суреттің аты = |Туған кездегі есімі = |Лақап аты = |Туған күні = 24.08.1802 |Туған жері = Виллер-Котре ([[Эна (департамент)|Эна департаменті]], [[Франция]]) |Қайтыс болған күні = 5.12.1870 |Қайтыс болған жері = Пюи, [[Сен-Маритим]], [[Франция]] |Азаматтығы = {{FRA}} |Ұлты = |Мансабы = романист |Шығармашылық жылдары = 1825—1867 |Бағыты = [[романтизм]] |Жанры = тарихи роман |Шығармалардың тілі = [[француз тілі|французша]] |Дебюті = |Марапаттары = |Сыйлықтары = |Қолтаңбасы = Alexandre Dumas Signature.svg |Сайты = |Commons = Alexandre Dumas (père) }} '''Александр Дюма''' ({{lang-fr|Alexandre Dumas, père}}; [[24 шілде]] [[1802]], [[Виллер-Котре]] — [[5 желтоқсан]] [[1870]], Пюи)  - қызықты романдары арқылы бүкіл әлемге танылған француз [[жазушы]]сы. Ол романтикалық пьесалар мен көптеген тарихи [[роман]]дар жазған. Сонымен қатар [[драматург]] , әрі [[журналист]] болған. Өз ұлының да есімі Александр және ол да жазушы болғандықтан , түсініспеушіліктің алдын алу мақсатымен бұл жазушы туралы айтылғанда "-әкесі" атауы қосылады. #'''Мазмұны''' # Биография # Шығармашылығы # Авторластары # Шығармалары # Туындыларының экрандалуы # Қызықты деректер # Ескертпe [[19 ғ.|19 ғасырдың]] 50-жылдары бірқатар шығармалары [[орыс]] [[тіл]]іне аударылған. [[Әуезов|М. Әуезовтің]] айтуынша Дюманың «Үш ноян», «Жиырма жыл өткен соң», «Патша қатын Марго», «Генрих Наварский» туралы трилогиясы [[Абай]]ға да таныс болған. [[Абай]] оқыған бұл кітаптар ақынның [[Семей]]дегі әдеби-мемориалы [[музей]]інде сақтаулы.<ref>Абай. Энциклопедия. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясының» Бас редакциясы, «Атамұра» баспасы, ISBN 5-7667-2949-9</ref> Дюманың пьесасы комиссар Комеди Францез барон Тейлорға ұнады, оның көмегімен Дюма пьесаны толықтырады деген шартпен қабылдады. Алайда үйреншікті классикаға көнген, драманың қойылымына күшті мадмуазель Марс қарсы болған. Жас автор оның пьессасына түзетулер енгізуге бас тартқанда, мадмуазель Марс «Кристинаны» Комеди Франсез сахнасына көрсетпеуі үшін бәрін жасады. Дюма анасын және заңсыз некеден туған ұлын Александр асырау үшін, жаңа тақырыппен пьеса жазады. «Генрих ІІІ және оның ауласы» драммасы 2 айда шығарылды. Комеди Францез актерлері пьесаны оқығаннан кейін, Мелани Вальдор салонында оны кезектен тыс қабылдауды сұрады. Алғашқы қойылым 1829 жылдың 10 ақпанында сәтті өтті және романтиктердің жеңісі болды, әзірге дейін театрда классицизмнің ығы деп саналады. Дюма әйгілі Арсеналдағы Нодье салонында әрдайым баратын болды, онда жаңа романтизм мектебінің өкілдерді жиналған. Оның «Антони» пьессасы өз өміріндегі жағдайларына байланысты болды, Дюма поэтесса Мелани Вольдорға ғашық болып, оны Адель д’Эрве образында шығарған. Драманың прьемерасы 1931жылдың 3 мамырында Порт-сен-Мортен театрында, Дорвал және Бокажбен басты рөльдерде , «Эрнани» прьемерасындай шу шығарды. Дюманың пьесасы көркем жетілген пьессалардан айырмашылығы болған жоқ, бірақ ол бірінші актіден соңғы актіге дейін көрерменнің көңілін ұстай білді және шымылдық артынан сөздерімен көңіл тарта білді. Жарнамаларда оның аты театр директорларына табысқа келу, ал драмматургтарға ең жайсыз пьессаларын табысқа келтіруге арқылы авторлас болды. 1830 жылы Францияда Шілделік революция болып, Карла Х тайдырып буржуазиялық патшалық бекітті. Тақ Орлеан герцогы Луи-Филип астында келді. Александр Дюма патша сарайын басып кірген көтерілісшіер арасында болды. Ол өзінің «ғұмырнамаларында» былай жазған: Мен 1830 жылы револияны жасаған адамдарды жасаған және олар мені өзінің қатарында көргенін көрді. Революцияның бірінші күндерінен бастап қоғамдық өмірге алғыр қатысуды бастады және ұлттық ұланның басында тұрған генерал Лафайеттің бірнеше маңызды тапсырмаларын орындады. 1832 жылдың 5 маусымында Парижде генерал Ламаркты жерледі.Дюма онымен таныс болғандықтан , сондықтан ол марқұм генералдың туған-туыстарының азалы катафлкіның ер-артилерияның сабын басқарды. Полиция тез арада бәрін тарқата бастады, бірақ олар күтпеген жағдай болды:азалы салтанат революциялық көтерілістің бастам түбі болды. Бірнеше күннен кейін көтеріліс қатал басылды. Роялдық газеттердің біріАлександр Дюманың қолында қарумен полицейлерге ұсталып және сол түні ату жазасына келтірілгені туралы жалған баспа шығарыпты. Шынында олай болған жоқ, бірақ Дюмаға тұтқын қауіпінде болды. Достарының ақылымен ол Франциядан кетіп, Швецарияда бірнеше ай бойы «Галлия және Франция» атты тарихи-публицистік очеркін дайындаған. 1840 жылы ол актриса Ида Ферерге үйленді, бірақ сыртта басқа әйелдермен байланыстарын жалғастырды. 1844 жылы ерлі-зайыптылар ажырасады, бірақ ресми түрде болған жоқ. Дюманың табысы көп болды, бірақ ол табысын өмірдің жақсы бейнесіне жұмсады. Журналдар шығарып және өзінің театрын ашты, оған қарамастан сәтсіздікке ұшырады. 1851 жылы көтерілістен кейін Бельгияга несиешілдерден қашты, онда көркем абзалдығы мен беллеристикалық шығармалардан кем болмайтын «ғұмырнамаларын» жаза бастады. Екі жыл Ресейде (1858-1859) болды, Петербургті көріп, Карелиидің көрікті орындарын, Ваалам аралын, Угличті, Мәскеуді, Царицын, Астрахань, Кавказ елдерінде. Ресейде болған сапары туралы Дюма «Ресейдегі сапардан әсерім» атты кітап жазды. Үш жыл бойы бірлескен Италияға күреске қатысты. Франция-Пруссия соғысында Францияның жеңілуі туралы хабарды Дюма өзінің қасіреті деп түсінді. Тез арада Дюмаға соққы берді. Жартылай семіп қалған ол ұлының үйіне жетіп үлгерді, сол жерде бірнеше айлардан кейін қайтыс болды. 2002 жылы дюманың мүрдесі Париждегі пантеонға ауыстырылды. Оның туындылары көп тілдерге аударылып және театрлық қойылымдар мен кинофильмдерге материал болып қызмет етті. ==Қызықты деректер== * Александр Дюма Дави де ля Пайетри 1802 жылы 24 шілде күні Париж маңындағы Вилле-Котре қаласында дүниеге келген. Оның әкесiнiң аты да – Александр Дюма. Әкесі Наполеонның досы әрі Наполеон әскерiнiң генералы болған. Анасы Мария-Луиза Лабуре қарапайым тракторшының қызы болса, әжесі қара нәсілді күң әйелдердің бірі болған. * Төрт жасында әкесінен айырылған Дюма жоқшылықтың азабын көп тартады. Жергiлiктi мектепте бiрнеше жыл оқығаннан кейiн нотариуста қызметшi болып жұмыс iстейдi. 20 жасында Парижге келiп, әкесiнiң таныстары арқылы герцог Орлеанскийдiң кеңсесiне жай қызметкер болып қызметке орналасады. Жұмыс арасында бас көтермей кiтап оқиды, театрларға барады, жазумен айналысады. * Оның ең алғашқы новеллалар жинағы 1825 жылы шығады. * Александр Дюма өз өмірінде өте көп еңбектенген жазушылардың қатарына жатады. Қаламгер шығармашылыққа күніне 14-18 сағат уақыт бөлген. Осынша көп еңбектің арқасында ол артына 500 томдай еңбегiн қалдырған. * Дюма бос уақытында тамақ жасағанды ұнатқан. 1865 жылы «Үлкен аспаздық сөздік» деген кітап жазады. Бұл жазушының соңғы еңбегі. Кітапта 800-ден астам тағам түрлері бар. Жазушының досы Октав Лакура: «Дюма тамақ жасайтын кезде ғана жұмыс бөлмесінен шығатын. Ол қалам мен қазанның қақпағын ұстауға жаралған», – деген екен. * Кәуапты Францияға ең алғаш алып келген адам - жазушы Дюманың дәл өзі саналады. Ол сол жерде ең алғашқы кәуап орталығын ашқан. Одан кейін Кавказда жүріп үйренген ет қуыру әдісін Еуропаға үлгі еткен екен. * Дюма өз үйінде ит, мысық, түрлі құстар, тауықтар, тіпті, маймылға дейін ұстаған. * Дюманың бес некесiз баласы болады. Олардың бiрi – 1824 жылы туған жазушы Александр Дюма (кіші) болатын. * 1980-90 жылдардың соңында Ресейде Дюманың кітаптары 4 миллионнан астам таралыммен жарық көреді. * Мұхтар Әуезовтің айтуынша Дюманың «Үш ноян», «Жиырма жыл өткен соң», «Патша қатын Марго», «Генрих Наварский» туралы трилогиясы Абайға да таныс болған. Абай оқыған бұл кітаптар ақынның Семейдегі әдеби-мемориалы музейінде сақтаулы көрінеді. == Дереккөздер == <references/> {{wikify}} [[Санат:Франция жазушылары]] {{stub}} 7wks60uugsyx11izc5bwa4id3braosl 0 85715 3055493 3054944 2022-07-29T09:44:43Z Kasymov 10777 wikitext text/x-wiki '''Қиысу''' — [[синтаксис]]тік байланыстың жиі қолданылатын түрі, [[сөйлем]]дегі бағыныңқы мүше басыңкы мүшенің [[грамматика]]лық тұлғасына не грамматикалық мағынасына қарай тұлғаланып байланысады. Қиысу сөйлемде [[бастауыш]] пен [[баяндауыш]]тың арасын байланыстырады. Бастауыш пен баяндауыш [[жіктік жалғау]]лары арқылы не жіктелу ретімен жақ жағынан жекеше, көпше түрде үйлесіп байланысады. Мысалы: Мен айттым — сен айттың — ол айтты. Біздер айттық — сіздер айттыңыздар — олар айтты. Қиыса байланысқан сөздердің бірінші компоненті қай жақта тұрса, екінші компоненті де сол жақта болып келеді, ал бірініші компоненті жекеше немесе көпше тұлғада келсе, екінші компоненті де сондай тұлғада болады.<ref>Бектұров Ш.К. Қазақ тілі: лексика, фонетика, морфология, синтаксис: Оқуға түсуші талапкерлерге, студенттерге және оқытушы мұғалімдерге арналаған..-Алматы: Атамұра, 2006.-336 бет.</ref> Қолданбалы тіл білімі (орыс. прикладное языкознание) — тілге байланысты практикалық мәселелерді шешу әдістерімен шұғылданатын тіл біліміндегі бағыт. == Тіл білімінің мәселелері == Тіл білімінің дәстүрлі, қолданбалы мәселелері мынадай: *әліпби түзу, оны жетілдіру; *[[Ауызекі (ауызша)|ауызекі]] сөйлеудің, шет тіл сөздерінің жазылуын реттеу; *стенография; *соқырларға арналған жазу жүйесін жасау; *ғылыми-техникалық [[терминология]]ны қалыптастыру; *жаңа өнімдер мен тауар атауларының колданылу ережесін жасау; *тілді оқыту әдістемесін жетілдіруге қажетті тілдік материалды сұрыптау, осы сияқты мәселелерді шешу үшін арнайы анықтамалар жасау, жасанды тілдерді қалыптастырып, оларды үйрету. 20 ғ. 2-жартысында Қиысу т. б. жоғарыдағы мәселелерді адамның ғана емес, сонымен бірге автомат-ЭЕМ-нің көмегімен шешу әдістерін қарастырды. Осыған орай "есептеуіш тіл білімі", "[[инженерлік тіл білімі]]", "автоматты тіл білімі" терминдері қолданылды. Қиысу т. б. термині 20 ғ. 20 жж. пайда болды. Оның жалпы әдістері [[теория]]лық тіл білімінде тілді талдаудың [[алгоритм]]дік жүйесінің зерттелуімен, [[математика]]лық тіл білімімен байланысты. Қиысу т. б.-ның негізгі бағыттары: ақпараттық жұмыстарды, мәтіндік аудармаларды автоматтандыру, басқару жүйесін автоматтандырудың тілдік мәселелерін шешу, ғылыми-техникалық терминологияны стандарттау.<ref>Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі — Алматы. «Сөздік-Словарь», 2005 жыл. ISBN 9965-409-88-9</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{wikify}} {{Суретсіз мақала}} [[Санат:Лингвистика]] {{Stub}} 8zexwkgu0mmdb2dvnzxkqjkflz6v1cl 0 86481 3055500 3055115 2022-07-29T09:58:05Z Kasymov 10777 wikitext text/x-wiki '''Жалғау''' — сөз бен сөзді байланыстыратын, сөз аралығындағы қатынастардың көрсеткіші болып табылатын, сөзге грамматикалық мағына үстейтін қосымшалар. Жалғаулар сөздерге жалғанғанда жалғанатын сөзінің әуеніне қарай жалғанады., яғни сөздің соңғы буынының жуан-жіңішкелігіне қарай жалғанады, яғни сөздің соңғы буынының жуан-жіңішкелігіне қарай немесе соңғы дыбысының қатаң, ұяң, үнді дауыссыз екендігіне қарай үндесіп отырады. Жалғаудың төрт түрі бар: *[[көптік жалғау]] *[[тәуелдік жалғау]] *[[септік жалғау]] *[[жіктік жалғау]]. Жалғаулар бірінен соң бірі жалғана береді. Мұндай жағдайда көбінесе алдымен көптік, онан соң тәуелдік, сөз соңында септік жалғаулары жалғанады, жіктік жалғауы да сөз соңында жалғанады: оқушы-лар-ымыз-ға, бала-мыз, келе-сіз.<ref>Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі — Алматы. «Сөздік-Словарь», 2005 жыл. ISBN 9965-409-88-9</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{wikify}} {{Суретсіз мақала}} [[Санат:Лингвистика]] {{Stub}} 3znn4mzgkx97f66k1he1ya4xqjj8zzw 0 108623 3055457 2902248 2022-07-29T08:01:07Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki '''Көксеңгір көшесі''' [[Қамысты көшесі (Астана)|Қамысты көшесінен]] басталып, [[Арқарлы көшесі (Астана)|Арқарлы көшесінде]] аяқталадьі. Ұзындығы - 280,3 м. Бұрынғы атауы ''15-Горем көшесі''. Көксеңгір - жазық жердегі төбе, жайлау және елді мекен аттары. <ref>[[Астана]] көшелері. Құрастырушы: Е. Тілешев, [[О. Сүлейменов]]. [[Алматы]] [[2008]]. ISBN 9965-32-642-8</ref> == Дереккөздер == <references/> {{Суретсіз мақала}} == Сыртқы сілтемелер == *[http://maps.astana.kz/kz/gis.html Астана қаласының жоспар-кестесі анықтамалық онлайн картасы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130116155141/http://maps.astana.kz/kz/gis.html |date=2013-01-16 }} {{ref-kk}}{{ref-en}}{{ref-ru}} [[Санат:Нұр-Сұлтан көшелері]] b8p4m1a29ptbe6c0hud82kpu70kw9i7 0 188247 3055459 3052095 2022-07-29T08:02:13Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki [[Сурет:Erte3.jpg|thumb|right|300px]] '''Ерте Темір дәуіріңдегі [[Орталық Қазақстан]]''' Ескерткіштер топографиясы. Бұл кезде [[Орталық Қазақстанда]] ең көп таралғаны - обалы қорымдар. Ең ірі обалар: [[Бұғылы (тау, Қарағанды облысы)|Бұғылы]], [[Қызыларай]], [[Қарқаралы таулары|Қарқаралы]], [[Баянауыл тауы|Баянауыл]], [[Қызылтас таулары|Қызылтас]], [[Кент тауы|Кент]], Арқарлы, [[Қу тауы (Сарыарқа)|Қу]], Қызылтау, [[Ортау]], Ақтау таулары мен сілемдері аудандарында шоғырланған. Олар [[Ұлытау]], [[Арғанаты (тау, Қарағанды облысы)|Арғанаты]], Желдіадыр тауларының бөктерлерінде, Желдітауда, Тайатқанда, Шұнақта жақсы мәлім, [[Солтүстік Бетпақдалаға]] дейін жетіп жатыр. [[Балқаш]] өңірінің шөлді аймағында обалар [[Қотанемел]], [[Тесіктас]], [[Қайрақтас]], [[Жалғызтау]], [[Жорға]], [[Көксеңгір (тау, Қарағанды облысы)|Көксеңгір]] тауларында шоғырланып, шығысында Шыңғыс жотасына дейін жетеді. Солтүстік-шығыста обалы қорымдар [[Шідерті өзені|Шідерті]], Өлеңті өзендері мен олардың салалары жағалауындағы жарқабақты тегіс аймақтарда, солтүстікте Ерейментау таулы жазығына және Сілеті өзенінің бас жағына орналасқан. Мыс, алтын және басқа металдар өндіру ертедегі темір дәуіріне жатады, олар сонау қола дәуірінде пайда болған. Бұлар — Солтүстік Балқаш өңіріндегі (Тесіктас, Кенелі, [[Саяқ]], Ақоба, [[Қызылтас]], [[Сорқұдық]]), [[Нұра]] өзенінің бас жағындағы ([[Алтынсу]], [[Бесшоқы (тау, Қарағанды облысы)|Бесшоқы]]), [[Атасу]] өзеніндегі, [[Баянауыл]] және [[Қарқаралы]] далаларындағы, [[Ұлытау]] мен [[Имантаудағы]], ақырында, [[Жезқазған]] кенді аймағынын көптеген кеніштеріндегі мыс кенін өндіретін орындар. Есіл өзенінде, [[Көкшетау]] тауларында және [[Бетпақдала]]ның солтүстік алқаптарында қалайы өндірілген орындар мәлім. [[Степняк алтын кен орны|Степняк]], [[Бестөбе алтын кен орны|Бестөбе]], [[Майқайың алтын кен орны|Майқайың]], Жосалы аудандарының кеніштері алтын өндіретін негізгі орталықтар болған. [[Орталық Қазақстан]]ның ертедегі темір дәуіріне тән көрнекілік — жартасқа салынған суреттер-петроглифтер. Олардың көпшілігі тастардың жалаңаш тегіс бетгеріне қашап салынған және жануарлардың, адамдардың әр түрлі тұлғаларын бейнелейді. Көптеген петроглифтер аңшылыктың, садақшылар шайқасының күрделі композициялық көріністері, аңды жан-жақтан қамалап аулау сюжеттері. Бұл сюжеттерден жайылып жүрген жабайы және үй хайуандарын, түйе керуендері мен түйе жегілген қос доңғалақты арбаларды көруге болады. Жартас бетіндегі гравюралар Ұлытау таулары өңірінен, Қалмаққырылган тауларынан, Сарысу өзенінің оң жағалауынан, Абыралы, [[Шұнак]], Дегелең тауларынан, Нұраның жоғаргы және Өлеңтінің орта ағысынан, [[Баянауыл]] тауларынан, [[Балқаш]] маңынан және Солтүстік Бетпақдаланың басқа аудандарынан табылды. Тасмола мәдениеті. Ертедегі темір дәуіріндегі Орталық Қазақстанның ежелгі малшыларының мәдениеті неғұрлым көлемді археологиялык қазба жұмыстары жүргізілген Тасмола койнауының атына сәйкес Тасмола мәдениеті деп аталды. Оны ерекше бөліп алуға тастар тізбегі бар обалар — «мұртты» обалар деп аталатын ерекше үлгідегі ескерткіштер себеп болды. Мұндай ескерткіштер қазактың ұсақ шоқылы өңірінен тыс жерлерден, мы- салы, Қазақстаннын шығыс және оңтүстік облыстарынан ([[Оба]], Көктал, [[Ащысай]] және [[Еділ]] бойы («Үш ағайынды» аңғары) кездеседі, бірақ олардың кең тараған негізгі өңірі Орталық Қазақстан болып табылады. «[[Мұртты oбалар]]дың түрлері көп, бірақ олардың барлығы дерлік біртұтас сәулет өнері кешеніне кіреді. Үйілген топырақ астында өлікті жерлеу үшін қазылған терең сопақша шұнқыры бар үлкен оба оның негізін құрайды. Үлкен үйіндіге жақын, әдетте шығыс жағынан, кіші оба салынатын болған. Оның астына, сол заманғы жердің бетіне, жанына қыш ыдыс қойылып, ат жерленген. Сонан соң кіші обадан шығысқа қарай бағытталып, шет жақтарында дөңгелек тас құрылыстары бар, доға тәрізді тас тізбектері қаланған. «Мұртты» обалардың архитектуралық кешені қола дәуірі тайпаларының табынушылық құрылыс өнерінің дәстүрлерін айқын бейнеледі, бірақ сонымен бірге бұл б. з. б. VII—VI ғасырларға және онан кейінгі кезендерге де тән жаңа кұбылыс. Бұрынғы аттың терісі мен басын жерлеу ғұрпынан айырмашылығы — тасты тізбектері бар обалардан өлген адамның аяқ жағына көмілген жылқы қаңқасы табылды. Атын кұрбандыққа шалатын бұл ғұрып күнге табынушылыққа байланысты болса керек. Тасты тізбектері бар обалар кешенінің элементтерінен Күн-құдайға атты немесе оның белгілі бір мүшесін құрбан ету, үнемі «кірер аузы» шығысқа, таңертеңгі күнге қаратып салынатын тас тізбектері сияқты күнге табынушылықтың ерекше белгілері деп топшылауга негіз бар. Ал доға тәрізді тас соқпактар, алыста қалған, Ригведаға сәйкес, күнге арнап Варуна құдай дайындайтын сүрлеумен байланысты болса керек. Тізбектердің ұштарындағы дөңгелек тас кұрылыстар ішіне бата қылу кезінде жағылған оттардың іздері де күнге табынушылықпен байланысты екені шүбәсіз. Өлікке жылқы малын арнау және Күн-кұдайға атты құрбандыққа шалу ғұрыптары көбінесе діни ұгымдардың негізі ретінде Орталық Қазакстанның ежелгі малшылары арасына кеңтараган. Археологиялык деректер және ішінара жазбаша деректерден алынған үзінді мәліметтер Тасмола мәдениеті тайпалары сақтайпаларының қуатты одағы құрамына кіргенін көрсетеді. Қазақстан аумағының басқа аудандарының көпшілігіндегі сияқты, Арал-Ертіс суайрығы аумағын мекендеген тайпалардың да нақты этнонимін анықтау қиын. Дегенмен де ертедегі темір дәуіріндегі Орталық Қазақстан тайпаларың негізінен Аристей Проконесский жылқыға, қой мен егіздер табыньша бай сансыз көп және даңқты жауынгерлер деп сипаттаған исседондар деп жорамалдауга болады. Басқа авторлар, атап айтқанда, Гекатей Милетский, олардың шығыс скифтеріне немесе сақтарға жататынын атап көрсетеді. Обаларды қазғандағы материалдар бойынша Тасмола мәдениеті тайпаларының үш даму кезеңі шартты түрде бөлінген. Бірінші кезең б. з. б. VII—VI ғасырларды қамтиды. Бұл кезен туралы Тасмола-1—5, Қарамұрын-1, Нұрманбет- 4 қорымдары неғұрлым толық мәліметтер береді. Екібастұздан солтүстік-батысқа карай, далалық Шідерті өзенінің оң жағасындағы әр түрлі кезде жерленген Тасмола-1 құрылыстар тобында 19-обаның бейіті мейлінше назар аударарлық болып шықты. Жерден қазылған қабір шүңқырында төселген қамыс үстінде кола айнасы, темір пышағы және қайрақ тасы бар әйел жатты. Осында аттың басы, жауырыны және екі қойдың басы табылды. Аттың басында жүгені бар, ал қайыс жүген әр түрлі қола бұйымдармен сәнделген. Басқа бір обаға (Тасмола-5, 2) жерленген адамның аяқ жағына жеті жылқының терісі мен басы қойылған. Осы жерден ат ауыздығының бай жиынтығы, таутеке мүсіні түрінде қоладан жасалған әшекей заттар, салмакты қоңыраулар табылды. Алайда бұл жай ғана құрбан шалу, не арнау ғұрпы емес, қайта жеті ат жегілген «аспан арбасын» жабдықтау салты. Бір ғажабы, Ригведада күн-құдай Сурья нақ жеті алтын түсті бие жегілген күймемен жүреді. Қарамұрын қорымынан (5-оба) жебелердің б. з. б. VII—VI ғасырларға тән жиынтығы, нақ содан — Қазақстан аумағындағы ең ертедегі шұңқырдың бір бүйірін үңгіп қою деп аталатын жерлеу құрылысы табылды, ол неғұрлым кейінгі кезде де таралған. Обага жерленген жауынгерге қоса қайын сапты және екі түрлі — қос канатты ұңғылы және үш қалақты келте қола ұшы бар 46 жебе салынған, жылқы терісінен жасалған қорамсақ көмілген. Нұрмамбет- 4 қойнауындағы жауынгер жерленген бейітте (1-оба) тасмолалық ескерткіштерге тән жер лақат ішінен тақтатастармен шегенделген. Бұл арадан бір бума жебе, мүсінді сабы бар қоладан жасалған ауыр ақинақ- қанжар мен сабы сақиналы пышақ ілінген, металдан жасалған құрастыр- малы шомбал белдік табылды. Тасмола мәдениетінің алғашқы кезеңінің обаларынан табылған заттар жиынтығы тұрақты болып келеді; ұңғылы, кос қанатты және үш қалақты жебе ұштары, сабының жоғарғы ұшы кесек немесе саңыраукұлақтәріздес қол жылжымас үшін жасалгған қаптамасы бар ақинақ-қанжарлардың айрықша түрі тек осы кезеңге ғана тән. Ұштары кішкене үзеңгі тәрізді қола ауыздығы және қоладан не мүйізден жасалған үш тесікті айшықтары бар, құрылымы ерекше жүген де сол уақыттарға тән. Қолданбалы өнерге басын бері бұрып тұрған жолбарыстардың алтыннан соғылган мүсіндері, қос доңғалақты арбаны безендіріп тұрган таутекелердің қола мүсіндері, қола айнаға бедерлеп салынған қабан мен бұланның мүсіндері, бұратылып жатқан қабандар түріндегі сүйектен және мүйізден жасалған тоғалар тоң болып келеді. Б. з. б. VI гасырдың аяғына таман «зоологиялық шытырман» стиліндегі көп мүсінді композициялар пайда бола бастайды. Тасмола-5 қорымындагы 3-обадан табылған мүйіз тағадағы бұл сюжет Еуразияда өте-мөте сирек кездеседі және бұган алыстағы Туваның сол уақыттардагы Алды-бел ескерткіштерінен табылған заттар ғана ұксас келуі мүмкін. Түйірлеу мен көмкерудің күрделі де нәзік әдісімен безендірілген жаңа зергерлік бұйымдар пайда болды (Жыланды, Шілікті, Арасан-1). Кейінірек Тынық мұхитган Шығыс Еуропаға дейінгі орасан зор аумаққа тараған полихромды стиль деп аталатын стильдің техникасы шыға бастады. Археологиялык материал Орталық Қазақстан тайпаларының Тасмола мәдениетінің бастапқы кезеңінде-ақ темірмен таныс болғандығын көрсетеді. Қақтау әдісімен темірден сабы сақиналы және түзу сапты пышақтар, сондай-ақ айшықтар және жүгеннің бастырмалары соғылды. Екінші кезенде (б. з. б. V—III ғасырлар) Тасмола тайпаларының мәдениеті көбінесе өзінен бұрынғылардың дәстүрлерін жалғастырды. Жерлеу жоралғыларының кейбір бөліктері ғана өзгерді, атап айтқанда, өлікке ат арнап, бірге көму ғүрпы жойылды. Қару-жарақ, шаруашылық және тұрмыстық қажетке арналған заттарды жасауда неғұрлым елеулі өзгерістер болды. Садақтың күрделірек және алысқа ататын құрылымына байланысты жебелердің бұрынғы түрлерінің орнына қоладан жасаған ұңғылы, канды басы үш қырлы стандартты жебе ұштары шықты. Темір анағұрлым кең пайдаланыла бастады. Одан бәйегі мүйізше сияқтанған семсерлер, ұштары иіліп дөңгелетілген ауыздықтар жасалынды. Б. з. б. III ғасырда қарудың ең көп тараған түрі жебенің ұшын жасауда да темір қоланы ығыстыра бастады. Дөңгелегінің кенересінде биік жиекшесі бар, қоладан жасалған шомбал айна енді болмайды. Олардың орнына сабы бар және дөңгелегі тегіс, шағын айналар шықты, айналардың саптары мен басқа да іс кажетгеріне арналған заттар «аң» стилінде жасалынған бейнелермен безендірілген. Көп мүсінді композиция дамыды, негізгі сюжеттік желінің бірі — андардың таласуы, жыртқыштардың шабуыл жасау көріністері болып, жануарлар дүниесінің реалистік бейнелерін стильдік және схемалық тұрғыдан бейнелеу терендей түсті. Қорғантас қойнауынан табылған тікбүрышты қола тоғадагы барақ итгің бұғыны бас салып жатқан кезін бейнелейтін сурет көз тартарлық орнекке айналдырылған. Сонымен бірге жерлеу кешендерінде негұрлым ерте кезде тараған бүйымдар тобы сақталып калды. Олардың ішінде қыш ыдыстар, тастан жасалған құрбандық кұралдары және қайрақтастар ерекше көрінеді. Орталық Қазақстандагы ежелгі малшылар тұрмысында ағаш және металл ыдыстар кең орын алған болуы ықтимал. Тас тізбекті обалар кешендерінде қыш ыдыстар кездеспейді деуге болады. Мұндай ыдыстар жиынтығы Қазақстан аумағының басқа аудандарының ертедегі керамикасынан мүлде өзгеше және сонымен бірге Тасмола мәдениетінің барлық кезендері үшін дәстүрлі. Таспалап жапсыру өдісімен істелген, түбі жайпақ үлкен ыдыстар ғұрыптық ыдыстар болған және жерлеу ғұрпы үшін арнайы жасалған деп топшыланады. Тастан жасалган құрбандық ыдыстары мен қайрақтар Тасмола мәдениетінің бастапқы кезендеріне де, одан кейінгі кезендеріне де тон, олар тек әйелдерді жерлеуге байланысты болады. Олар сопақша бітімді, аласа жиекті құмдак тастан істелген шағын табақ түрінде қырналып жасалады, тегіс келген түбінде тұғырлары, не аяқтары болмайды. Белдікке іліп қоятын тесігі бар құмдақтас қайрақтардың түрі тікбұрышты және ірі келеді. Б. з. б. Ill—I ғасырларда обалардың дәстүрлі түрі сақталган. Алайда жерлеу ғұрпында тасмолалықтарға тән емес ерекшеліктер пайда болды. Бұл Нұрмамбет-1, Қарамұрын-2 қорымдарындагы үш құрылыстан айқын көрінеді. Жерленгендердің басын оңтүстікке каратьш салу, түбі жайпақ, түрі домалаңқы керамикалық ыдыстар жиынтығы, алебастрдан жасалған, темекі салып тартатын ыдыс үлгілері — бұлардың бәрі б. з. б. IV—II ғасырларда Оңтүстік Жайықөңірі мен Батыс Қазақстанды мекендеген сармат тайпаларының жерлеу ғұрпына жақын. Сармат тайпаларының топтары, кейбір зертгеушілердің топшылайтынындай", тек Орта Азияға ғана емес, Солтүстік Қазақстан аумағына да жылжуы мүмкін. Керісінше, Орталық Қазақстанның оңтүстік-шығыс аудандары Жетісуды ертедегі мекендеушілердің ықпалына ұшырады. Олардың қабірлерді ендік бағытта қазып, өліктердің бас жағына қыш ыдыстар, қой еті мен темір пышақтар қойып жерлеу ғұрпы Балқаштың солтүстік-шығыс өңірінің бірқатар ескерткіштерінде (Қайрақтас, Құрбақанас, Жалғызтау) байқалады. Олардан оңтүстік-шығыс аудандарына тән кеселер мен алмұрт бітімдес құмыратүріндегі қыш ыдыстар табылды. Б. з. б. Ill—I ғасырлардың бірқатар ескерткіштерінің тасмолалық шығу тегін керсететін тұтас топ Қараоба және Қорғантас қорымдарының обалары болып табылады. Оларға ортақ сипат: жерленгендерді меридиандық бағытта салу, қабірдің бір бөлігін кұрбандыққа шалынатын малдың сүйектеріне арнап бос қою. Жерлеу ғұрыптарындағы осыншама ала-құлалық пен қарама-кайшы корініс б. з. б. I мыңжылдыктың соңғы ғасырларында аймақта орын алған кұрделі, бірақ бөрі бірдей әлі де айқын емес саяси жағдайды бейнелейді. Малшы тайпалар Орталық Азияның батысы мен шығысына көптеп қоныс аударды.<ref>«Қазақстан тарихы» (көне заманнан бүгінге дейін). Бес томдық. 1-том. — Алматы: Атамұра, 2010.—59 ISBN 978-601-282-026-3 </ref> == Дереккөздер == <references/> [[Санат:Тарих]] hsa00oweyqxhm1cbh0weo0qbkyr51wq 0 208309 3055484 3054733 2022-07-29T09:34:51Z Kasymov 10777 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = муниципалитет |қазақша атауы = Шалькхам |шынайы атауы = Schalkham |сурет = |жағдайы = |ел = Германия |елтаңба = DEU Schalkham COA.svg |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir=N |lat_deg=48 |lat_min=28 |lat_sec=0 |lon_dir=E |lon_deg=12 |lon_min=25 |lon_sec=0 |CoordAddon = |CoordScale = |шекара түрі = |кестедегі шекара = |ел картасының өлшемi = |аймақ картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |аймақ түрі = Германия жерлері{{!}}Жер |аймағы = Бавария |кестедегі аймақ = Бавария |аудан түрі = Германия ауданы{{!}}Ауданы |ауданы = Ландсхут |кестедегі аудан = Ландсхут (аудан){{!}}Ландсхут |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = |басшысы = Лоренц Фукс |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = 22,71 |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = 430 |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 963 |санақ жылы = 2010 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = +1 |DST = бар |телефон коды = 08744 |пошта индексі = 84175 |пошта индекстері = |автомобиль коды = LA |идентификатор түрі = Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды{{!}}Ресми коды |сандық идентификаторы = 09 2 74 179 |ортаққордағы санаты = Schalkham |сайты = http://www.gerzen.de/ |сайт тілі = de }} '''Шалькхам''' ({{lang-de|Schalkham}}) — [[Германия|Германия Федеративтік Республикасының]] [[Бавария]] [[Германия жерлері|жерінде]] орналасқан [[муниципалитет]]. [[Төменгі Бавария (округ)|Төменгі Бавария]] [[Әкімшілік округ (Германия)|әкімшілік округіне]] бағынады. [[Ландсхут (аудан)|Ландсхут]] ауданының құрамына енеді. Муниципалитеттің тұрақты тұрғындарының саны 963 адамды құрайды (31 желтоқсан 2010 жыл).<ref>[https://www.statistikdaten.bayern.de/genesis/online?language=de&sequenz=tabelleErgebnis&selectionname=12411-009r&sachmerkmal=QUASTI&sachschluessel=SQUART04&startjahr=2010&endjahr=2010 Bayerisches Landesamt für Statistik und Datenverarbeitung – Fortschreibung des Bevölkerungsstandes, Quartale (hier viertes Quartal, Stichtag zum Quartalsende)]</ref> Алып жатқан жер аумағы 22,71 км² шамасында. Мемлекет ішінде бекітілген [[Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды|ресми коды]] — ''09 2 74 179''. Муниципалитеттің басшысы — Лоренц Фукс. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.gerzen.de/ Ресми сайты] {{Германия:Ландсхут ауданы:Қалалар}} {{Bavaria-geo-stub}} [[Санат:Бавария елді мекендері]] dk239hvt3nuk7g70w3ihqchlym0r6jq 0 222316 3055556 1830923 2022-07-29T11:29:24Z B25es 13662 #NMESF Photo wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = муниципалитет |қазақша атауы = Патерна-дель-Кампо |шынайы атауы = Paterna del Campo |сурет =Paterna del Campo 04.jpg |жағдайы = |ел = Испания |елтаңба = Escudo de Paterna del Campo.svg |ту = Flag of Paterna del Campo Spain.svg |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir=N |lat_deg=37 |lat_min=25 |lat_sec=0 |lon_dir=W |lon_deg=6 |lon_min=24 |lon_sec=0 |CoordAddon = |CoordScale = |шекара түрі = |кестедегі шекара = |ел картасының өлшемi = |аймақ картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |аймақ түрі = Испания әкімшілік бөлінісі{{!}}Автономды бірлестігі |аймағы = Андалусия |кестедегі аймақ = Андалусия |аудан түрі = Испания провинциялары{{!}}Провинциясы |ауданы = Уэльва (провинция){{!}}Уэльва |кестедегі аудан = |қауым түрі = Комарка (Испания){{!}}Ауданы |қауым = Эль-Кондадо (комарка){{!}}Эль-Кондадо |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = Мэр{{!}}Мэрі |басшысы = Эмилио Вергара Камачо |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = 132 |биiктiктiң түрi = Биіктігі |орталығының биiктігі = 186 |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 3745 |санақ жылы = 2010 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = Paternino |уақыт белдеуі = +1 |DST = бар |телефон коды = |пошта индексі = 21880 |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = es }} '''Патерна-дель-Кампо''' ({{lang-es|Paterna del Campo}}) — [[Испания]]дағы [[муниципалитет]]. [[Андалусия]] автономды бірлестігіне қарасты [[Уэльва (провинция)|Уэльва]] провинциясының құрамына кіреді. Муниципалитет [[Эль-Кондадо (комарка)|Эль-Кондадо]] ауданында ([[Комарка (Испания)|комарка]]) орналасқан. [[2010 жыл]]ғы мәліметтер бойынша тұрғындарының саны 3745 адамды құрайды. Алып жатқан жер аумағы 132 км² шамасында. Провинцияның әкімшілік орталығына дейінгі қашықтығы — 62 км. == Сыртқы сілтемелер == * {{Эль-Кондадо ауданы муниципалитеттері}} {{spain-geo-stub}} [[Санат:Уэльва елді мекендері]] qrh3hk0sozgcybonhhz08ce6o23y3h0 0 222325 3055558 1831264 2022-07-29T11:39:48Z B25es 13662 #NMESF Photo wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = муниципалитет |қазақша атауы = Сан-Сильвестре-де-Гусман |шынайы атауы = San Silvestre de Guzmán |сурет =San Silvestre de Guzman, Huelva 32.jpg |жағдайы = |ел = Испания |елтаңба = Escudo de San Silvestre de Guzman.svg |ту = Bandera de San Silvestre de Guzmán.svg |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir=N |lat_deg=37 |lat_min=28 |lat_sec=0 |lon_dir=W |lon_deg=7 |lon_min=28 |lon_sec=0 |CoordAddon = |CoordScale = |шекара түрі = |кестедегі шекара = |ел картасының өлшемi = |аймақ картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |аймақ түрі = Испания әкімшілік бөлінісі{{!}}Автономды бірлестігі |аймағы = Андалусия |кестедегі аймақ = Андалусия |аудан түрі = Испания провинциялары{{!}}Провинциясы |ауданы = Уэльва (провинция){{!}}Уэльва |кестедегі аудан = |қауым түрі = Комарка (Испания){{!}}Ауданы |қауым = Коста-Оксиденталь (комарка){{!}}Коста-Оксиденталь |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = Мэр{{!}}Мэрі |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = 97 |биiктiктiң түрi = Биіктігі |орталығының биiктігі = 34 |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 755 |санақ жылы = 2010 |тығыздығы = 3,9 |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = +1 |DST = бар |телефон коды = |пошта индексі = 21591 |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = es }} '''Сан-Сильвестре-де-Гусман''' ({{lang-es|San Silvestre de Guzmán}}) — [[Испания]]дағы [[муниципалитет]]. [[Андалусия]] автономды бірлестігіне қарасты [[Уэльва (провинция)|Уэльва]] провинциясының құрамына кіреді. Муниципалитет [[Коста-Оксиденталь (комарка)|Коста-Оксиденталь]] ауданында ([[Комарка (Испания)|комарка]]) орналасқан. [[2010 жыл]]ғы мәліметтер бойынша тұрғындарының саны 755 адамды құрайды. Алып жатқан жер аумағы 97 км² шамасында. Провинцияның әкімшілік орталығына дейінгі қашықтығы — 69 км. == Сыртқы сілтемелер == * {{Коста-Оксиденталь ауданы муниципалитеттері}} {{spain-geo-stub}} [[Санат:Уэльва елді мекендері]] 074ou65fgktvjfnjx3fxl35y9z7vjkp 3 228899 3055290 3053752 2022-07-28T15:37:43Z Ұлы Тұран 120792 /* Оллаберри */ жаңа бөлім wikitext text/x-wiki {{Мұрағат|2012 жылғы талқылаулар|2013 жылғы талқылаулар|2014 жылғы талқылаулар|2015 жылғы талқылаулар|2016 жылғы талқылаулар|2017 жылғы талқылаулар|2018 жылғы талқылаулар|2019 жылғы талқылаулар|2020 жылғы талқылаулар|2021 жылғы талқылаулар}} == Қасық (ауыл) == Саламатсыз! ''Қасық → Әлжан ана'' деп өзгертіліпті. Өзім көргенмін бірақ шешім бар ма екен? --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 12:47, 2021 ж. ақпанның 15 (+06) :Қайырлы күн! Ауыстырып қойдым.--Салиха 14:56, 2021 ж. ақпанның 15 (+06) ::Көп рақмет --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 16:06, 2021 ж. ақпанның 15 (+06) == Дауан == Ассслам Алейкум! Посмотрите интервики [[Дауан]] - Қараағашты.--[[Қатысушы:Takhirgeran Umar|Takhirgeran Umar]] ([[Қатысушы талқылауы:Takhirgeran Umar|талқылауы]]) 19:14, 2021 ж. ақпанның 15 (+06) ::Өзгертілді, бірақ Дауан деген де ауыл бар сияқты.., анықтаймын. Түлкібас ауданына хабарласу әзірге мүмкін болмады. --Салиха 14:39, 2021 ж. ақпанның 16 (+06) == Арал == '''Арал''' - Қазақстанның Ақтөбе облысы, Алға ауданындағы жойылған ауыл. Қарахобдин ауылдық округінің құрамына кірді. Халық саны 1999 жылы ауыл тұрғындары 0 адамды құрады<ref>[http://www.stat.kz/publishing/DocLib/2000/760175.rar Итоги Национальной переписи населения 1999 года. Численность и размещение населения в Республике Казахстан (том 2)] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131017013923/http://www.stat.kz/publishing/DocLib/2000/760175.rar |date=2013-10-17 }}</ref>. --[[Арнайы:Үлесі/195.58.61.66|195.58.61.66]] 05:40, 2021 ж. ақпанның 25 (+06) :::[https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%BB_(%D0%90%D0%BA%D1%82%D1%8E%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8C) Арал (Актюбинская область)].--[[Арнайы:Үлесі/195.58.61.66|195.58.61.66]] 05:42, 2021 ж. ақпанның 25 (+06) === Дереккөздер === {{дереккөздер}} == Таңдаулы/жақсы мақала == Саламатсыз! Салиха ханым бізде байқасаңыз таңдаулы/жақсы мақалалар өте сирек жарияланып тұрады. Сізден өтініш (әрине уақыт болып жатса) таңдаулы/жақсы мақалалар жазсаңыз) Көмектесем әрлеуге, үлгіге. --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 11:27, 2021 ж. сәуірдің 20 (+06) ::Қайырлы күн! Қандай тақырыпқа жазуға болады? --Салиха 11:50, 2021 ж. сәуірдің 20 (+06) :::Өзіңіз қалаған тақықырыпқа. Ғылыми бағытта болса тіпті керемет болар еді) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 22:29, 2021 ж. сәуірдің 23 (+06) :Жақсы, тырысып көрейін.--Салиха 12:59, 2021 ж. сәуірдің 24 (+06) == Марафон == {{WAM |header = [[meta:m:Turkic_Marathon_2021|Түркі марафоны 2021]] <div style="margin-right:1em; float:right;">[[Сурет:Wikimedians of Turkic Languages User Group Logo.svg|150px|link=meta:Түркі тілді Уикимедиа конференциясы]]</div> |subheader = Түркі марафоны 2021 — 2021 жылдың 1 - 31 шілде аралығында өтетін контент дамытуға бағытталған халықаралық жоба. <div style="text-valign:center; margin-left:200px; margin-right:50px; margin-top:10px; position:absolute;"> |body = Жоба мақсаты — түркі тілдерінде сөйлейтін елдер және олардың мәдениеті туралы мақалалар жазып, түркі тілдерінде сөйлейтін уикипедияшылар арасындағы ынтымақтастықты нығайту. Әділқазылар алқасының бағалауынан кейін көрсетілген мерзім аралығында ең көп ұпай жинаған қатысушылар марапатталатын болады. '''Марапаттар''' * 1 орын: Meloman дүкендер желісінен 75 АҚШ доллары ( ≈ 32 000 теңге) мөлшеріндегі сыйлық ваучері. * 2 орын: Meloman дүкендер желісінен 60 АҚШ доллары ( ≈ 25 000 теңге) мөлшеріндегі сыйлық ваучері. * 3 орын: Meloman дүкендер желісінен 50 АҚШ доллары ( ≈ 21 000 теңге) мөлшеріндегі сыйлық ваучері. * 4 орын: Meloman дүкендер желісінен 40 АҚШ доллары ( ≈ 17 000 теңге) мөлшеріндегі сыйлық ваучері. * 5 орын: Meloman дүкендер желісінен 25 АҚШ доллары ( ≈ 10 000 теңге) мөлшеріндегі сыйлық ваучері. Қазақша Уикипедияға үлес қосқысы келетін кез келген адам жоба бетіне өтіп қатысушылар тізіміне өз атын қосса болады. Іске сәт! <center>{{Clickable button 2|Жоба:Түркі_марафоны_2021|Жарысқа қатысу|class=mw-ui-progressive}}</center><br /> |footer = Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] }} <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2885974 тізімін пайдаланып User:Arystanbek@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Дереккөз == Саламатсыз. Дереккөздер сөзбен бірге интервалсыз әдемірек көрінеді. Бөлек болып тұрса өзінше бір бөлек сан болып көрінетін сияқты) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 00:23, 2021 ж. шілденің 5 (+06) :Өңделді.--Салиха 08:52, 2021 ж. шілденің 5 (+06){{like|username=Салиха}} ::Рахмет --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 01:47, 2021 ж. шілденің 10 (+06) == Стефания Туркевич == Hello Салиха, Here it is: [[Жоба:Инкубатор/Стефания Туркевич]]. Thank you for helping with this. This is from the English article: [[en: Stefania Turkewich]], and also there is a Russia version of the article: [[ru: Туркевич-Лукиянович, Стефания Ивановна]]. When you finish, can you link it with the other languages? Thank you. [[Қатысушы:Nicola Mitchell|Nicola Mitchell]] ([[Қатысушы талқылауы:Nicola Mitchell|талқылауы]]) 18:40, 2021 ж. қыркүйектің 9 (+06) ::Thank you so much for this, Салиха. It looks great! [[Қатысушы:Nicola Mitchell|Nicola Mitchell]] ([[Қатысушы талқылауы:Nicola Mitchell|талқылауы]]) 17:56, 2021 ж. қыркүйектің 10 (+06) :I’m always happy to help.--[[Қатысушы:Салиха]] 18:11, 2021 ж. қыркүйектің 10 (+06) ::Hello Салиха, Would it be possible now to delete the tag which keeps popping up: Соңғы рет өңдеген: Kasymov (үлесі, талқылауы) (3x) оның алдында өңдеген: Салиха (үлесі, талқылауы)(?)? Thank you again for all your work on this article. [[Қатысушы:Nicola Mitchell|Nicola Mitchell]] ([[Қатысушы талқылауы:Nicola Mitchell|талқылауы]]) 18:25, 2021 ж. қыркүйектің 25 (+06) == Өңдеме туралы == Салиха! Сәләматсыз ба? Артық айтсам кешірім өтінем. Мен де қазір тек Атырауға қатысты мақалаларды өңдеп жүрмін. Жақында орталық кітапханадан театр жайлы толық жазылған кітап тауып алдым. Соны пайдаланып театрды толықтыруға бетшені аша алмай жабылып қалғанына түсіне алмай артық кеткен болармын. Түсіністікпен бірлесе жұмыс жасауға қарсы емеспін. Менің қарамағымда тіл мамандары жұмыс жасайды, жазар алдында солармен ақылдасып аламын. Кешегі ескертпеңіздегі сызықша туралы мен солай ойлағам, бірақ егер Режиссері не суретшісі деп тұрса онда -сызықша қойылу керек. Менде Режиссер. одан кейін нүкте қойылып тұр, сондықтан сызықша қойылмайды. Баспадан шыққан кітапта да солай. Оларда да тексерістен өтеді ғой. Ал пробелдерді өзім жақындаттым, себебі алдында арасы алшақ деген ескертпелер болды. Орысша тырнақша дегенге түсінбедік. Мен сізбен бірге жұмыс жасағым келеді, пенсионер адамдарда кей қылықтары болады ғой, тағы да кешірім сұраймын! --[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 13:45, 2021 ж. қыркүйектің 13 (+06) == Намыс→Ар-намыс == Қайырлы кеш, бір кісі '''Намыс → Ар-намыс''' деп атауын өзгертіпті, қаншалықты дұрыс деп ойласыз? Меніңше намыс қала берген дұрыс-ау, ол кісіге жазайын десем дұрыс қабылдамай дүрсе қоя береді. Оның алдында талай мақала атауын өз бетінше өзгерте берген-ді. Сіздің пікіріңізді күтемін --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 00:09, 2021 ж. желтоқсанның 3 (+06) == How we will see unregistered users == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin=content/> Hi! You get this message because you are an admin on a Wikimedia wiki. When someone edits a Wikimedia wiki without being logged in today, we show their IP address. As you may already know, we will not be able to do this in the future. This is a decision by the Wikimedia Foundation Legal department, because norms and regulations for privacy online have changed. Instead of the IP we will show a masked identity. You as an admin '''will still be able to access the IP'''. There will also be a new user right for those who need to see the full IPs of unregistered users to fight vandalism, harassment and spam without being admins. Patrollers will also see part of the IP even without this user right. We are also working on [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Improving tools|better tools]] to help. If you have not seen it before, you can [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|read more on Meta]]. If you want to make sure you don’t miss technical changes on the Wikimedia wikis, you can [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|subscribe]] to [[m:Tech/News|the weekly technical newsletter]]. We have [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#IP Masking Implementation Approaches (FAQ)|two suggested ways]] this identity could work. '''We would appreciate your feedback''' on which way you think would work best for you and your wiki, now and in the future. You can [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|let us know on the talk page]]. You can write in your language. The suggestions were posted in October and we will decide after 17 January. Thank you. /[[m:User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]<section end=content/> </div> 00:17, 2022 ж. қаңтардың 5 (+06) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Target_lists/Admins2022(5)&oldid=22532651 тізімін пайдаланып User:Johan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --> == Таңдаулы мақалаға үміткер == {{WAM |header = [[Уикипедия:Таңдаулы мақалаға үміткерлер/Қара құрдым]] <div style="margin-right:1em; float:right;">[[Сурет:Goldenwiki 2.png|100px|link=Уикипедия:Таңдаулы мақалаға үміткерлер/Қара құрдым]]</div> |subheader = Қарақұрдым мақаласының таңдаулы мақалаға үміткерлігі. <div style="text-valign:center; margin-left:200px; margin-right:50px; margin-top:10px; position:absolute;"> |body = [[Қара құрдым]] мақаласы таңдаулы мақалаға толық лайық деп санаймын. Мұл мақалыны жазған өзім емес {{@|Alphy Haydar}} мырза жеті жылдан бері қазақша Уикипедияға үлес қосып келеді. Мақала тілі өте жаттық, әрі ғылыми стилде жазылған. Қанша жылдан бері [[Басты бет]]тегі таңдаулы мақала өзгерген жоқ. Енді өзгерттетін кез келді. Сонымен қоса осы уақытқа дейін ғылымға қатысты мақалалар таңдаулы мақала статусын көп алған жоқ. Ғылымға басымдық бере отырып осы мақаланы таңдаулы мақала деңгейіне көтерейік. <center>{{Clickable button 2|Уикипедия:Таңдаулы мақалаға үміткерлер/Қара құрдым|Дауыс беру|class=mw-ui-progressive}}</center><br /> |footer = Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] }} <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2970000 тізімін пайдаланып User:Arystanbek@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Жақсы мақалаға дауыс беру == Қайырлы кеш! [[Уикипедия:Жақсы мақалаға үміткерлер/Қымыз]] деген бетте өз дауысыңызды қалдырыңыз. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 19:25, 2022 ж. қаңтардың 16 (+06) : Қосқан пікіріңіз объективті емес деп ойлаймын. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 13:42, 2022 ж. қаңтардың 25 (+06) == Мал күту тақырыбына қызығады екенсіз == Мүмкін сіз [[Зоогигиена|мына мақаланы]] жақсы дәрежеге шығарып, дамытарсыз? --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 15:30, 2022 ж. қаңтардың 25 (+06) == Мақала жазуды үйреніп жүргеніңізге рақмет == Сізге тағы бір ұсыныс: [[лактоза]] туралы мақала жазып шығаруға әбден болады. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 14:41, 2022 ж. қаңтардың 26 (+06) == [[Кентау қалалық әкімдігі]] == Қайырлы кеш, Салиха ханым, [[Кентау қалалық әкімдігі]]нің [[Ащысай (Кентау қалалық әкімдігі)]], [[Байылдыр]], [[Қарнақ (Түркістан облысы)]], [[Хантағы]] аулдарға бөлінеді, ауылдық округтерге бөлінбейді, мен Кентау қаласында тұрам, сол ауылдарға қарасты мекемеде жұмыс істеймін, ауылдық округтер 1 ауылдан тұрмайды, бірнеше ауыл болу керек, <ref> https://www.gov.kz/memleket/entities/turkestan-kentau-kalasy/about/structure?lang=ru</ref> осы сайт үкіметтің ресми сайты, осы сайт сізге дәлел болар, ауылдар деп өзгерту керек, хантағы, ащысай, қарнақ, байылдыр деген ауылдық округтер жоқ, сол ауылдық округтерді жою керек [[Қатысушы:Ерқанат Рыскулбеков|Ерқанат Рыскулбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерқанат Рыскулбеков|талқылауы]]) 20:08, 2022 ж. ақпанның 14 (+06) [[Кентау]] деген мақаланың орысшасын көрсеңіз, сол жақтада жазылған, ауылдар деп [[Қатысушы:Ерқанат Рыскулбеков|Ерқанат Рыскулбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерқанат Рыскулбеков|талқылауы]]) 20:17, 2022 ж. ақпанның 14 (+06) ::Қайырлы күн! Қате оңды болса, өңдеп қойыңыз. Сайттағы мәлімет түсініксіздеу.--Салиха 11:51, 2022 ж. ақпанның 15 (+06) Рахмет [[Қатысушы:Ерқанат Рыскулбеков|Ерқанат Рыскулбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерқанат Рыскулбеков|талқылауы]]) 13:40, 2022 ж. ақпанның 15 (+06) {{дереккөздер}} == Жаңа бастама == Қайырлы түн, Салиха! Сізге өзімнің жаңа бастамамды ұсынғым келеді. Өзіңіз білетіндей, қазақша Уикипедиясындағы мақалалардың сапасы шетелдік бөлімдерден айтарлықтай артта қалып отыр. Көптеген мақалалар қысқа, сапасыз, және әшейін, қалай болса солай жазылған. Мен қазақша бөліміндегі мақалалар сапасын көтеру үшін орыс бөлімінің үлгісі бойынша мақалалар жазу арқылы түзетуге тырысып жатырмын. Алайда, көбірек сапалы мақалаларды жазуға уақыт жетпейді. Сол себепті, [[Уикипедия:Сенімді дереккөздер|Сенімді дереккөздерге]] сүйене отырып, нақты, сапалы мақалалар жаза алатын кем дегенде 5-10 адамнан тұратын топты жинау керек. Менің ойымша, мақала жазуды толығымен реформалау керек: ағылшын тіліндегі үлгіге сәйкес сенімді дереккөздермен сапалы мақалалар жазу. Уикипедия — әркім өз өзгерістерін жасай алатын бос орын. Тәуелсіз сауатты қатысушылар белгілі бір «альянсқа» құрылуы болатын еді. Менің байқауымша, сіз мақала жазу стилін жақсы түсінетін, сонымен қатар шетелдік бөлімдермен таныс білікті қатысушысыз. Сондықтан Мен сізге осы жобаға өзіңіздің жеке салымыныңызды қалдыруға ұсынамын! Сұрақтарыңыз болса сұрай беріңіз! '''PS'''. ''Сізді менің бастамамды қолдайтын және көмек көрсетуге дайын [[Қатысушы:Kasymov|администратор]] ұсынды''. Құрметпен, [[Қатысушы:Айвентадор|Айвентадор]] ([[Қатысушы талқылауы:Айвентадор|талқылауы]]) 01:49, 2022 ж. наурыздың 13 (+06) == Білгенге маржан == Сәлеметсіз бе, Салиха ханым, қалыңыз қалай. Сіз Уикипедияда көп мақалалар жазып ат салысып жүрсіз. Енді сол жаңа мақалаларыңыздың арасынан [[Жоба:Білгенге маржан/Ұсыныстар/2022]] айдарына жақсы, қолданушыларға қызықты, пайдалы дәйектеріңізбен бөлісіңіз. Білгенге маржан айдары аз да болса жаңарып тұрсын. Рахмет. Ұсынған ақпаратыңыз жаңа мақалаларға сілтеме тастай отырып ұсынылғаны жөн. Рахмет! [[Қатысушы:Madi Dos|Madi Dos]] ([[Қатысушы талқылауы:Madi Dos|талқылауы]]) 17:48, 2022 ж. наурыздың 15 (+06) == [[Кентау]] == Қайырлы кеш, Салиха ханым, Кентау қаласын бұғаттаудан ашуды сұраймын, өткені қала әкімі ауысты, аса маңызды болмасада жаңарту жасап тұрған жөн болар. Алдын ала рахмет [[Қатысушы:Ерқанат Рыскулбеков|Ерқанат Рыскулбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерқанат Рыскулбеков|талқылауы]]) 22:22, 2022 ж. наурыздың 19 (+06) == Разрешение на публикацию статьи == Добрый день, [[Қатысушы:Салиха|Салиха]]! Извините, что пишу на русском, я из России. Хочу создать статью про один из районов Дагестана. Дайте, пожалуйста, разрешение на публикацию. С правилами знаком, уже 10 лет как редактирую в Википедии. С уважением, --[[Қатысушы:Buntarion|Buntarion]] ([[Қатысушы талқылауы:Buntarion|талқылауы]]) 04:30, 2022 ж. сәуірдің 12 (+06) :Қайырлы күн? Ол қандай разрешение? Салиха 17:11, 2022 ж. сәуірдің 12 (+06) == [[Үш саусақты ергежейлі қосаяқ]] == Мына мақаланы жақсартуға тырысыпсыз. Енді сол бетпен арнайы үлгіні пайдалансаңыз болады. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 21:04, 2022 ж. мамырдың 17 (+06) == Абай облысы == Кеш жарық, Салиха ханым. 3 жаңа/ескі облыс пайда болғалы бері қазуикиге жұмыс артты. Әрине жұмыс өте көп, әрі қиын. Сізден өтініш айрық беттерді түзеткенде алфавиттік реттілігін түзетіп кетсеңіз (Абай облысы енді бірінші тұрады). Мен Алматы мен Жетісу облысын реттеуге тырысамын [[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 01:29, 2022 ж. маусымның 11 (+06) ::Жақсы, рахмет! [[Ақсуат ауданы|Ақсуат ауданы]]н сол бетте жалғастыру керек пе, әлде жаңа бет ашу қажет пе?--Салиха 11:05, 2022 ж. маусымның 11 (+06) :::Білмедім, сол. Қайыр немесе Нұрлан мырзадан сұрап көріңізші (Жетісу облысын жаңадан бастап кетті) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 01:20, 2022 ж. маусымның 12 (+06) :::Мен жаңа бет бастамай жалғастырып кетіппін. Қате істемеген шығармын. [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 20:00, 2022 ж. маусымның 12 (+06) == Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022 == {{WAM |header = [[meta:m:Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022|Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022]] <div style="margin-right:1em; float:right;">[[Сурет:Wikidata 2022 Istanbul social media campaign 02.jpg|right|thumb|300px|Wikidata 2022 Istanbul|link=meta:Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022]]</div> |subheader = Конференция 2022 жылдың 21-23 қазаны аралығында Түркияның [[Ыстанбұл]] қаласында өтеді. <div style="text-valign:center; margin-left:200px; margin-right:50px; margin-top:10px; position:absolute;"> |body = Құрметті достар, Ыстамбұл Уикидерек конференциясына стипендия алуға өтінімдер ашық екенін хабарлауға қуаныштымын. Егер сіз түркі қауымдастығының өкілі болсаңыз және түркі тілдеріндегі Уикимедиа жобаларына белсенді қатысатын болсаңыз, онда сіз стипендияға өтініш бере аласыз. Өтініштер 2022 жылдың 30 маусымы, UTC 23:59 дейін қабылданады. Үміткерлер толық стипендияға өтініш бере алады. Толық стипендия Түркі қолданушылары тобының Уикимедиа қауымдастығы (Wikimedians of Turkic Languages User Group) ұйымдастыратын конференция кезінде жеке тұлғаның екіжақты саяхат, ортақ тұрғын үй және тамақтану құнын қамтиды. * Түркі тіліндегі уикимедиашыларға арналған Wikidata Training туралы қосымша ақпарат алу үшін мына сайтқа кіріңіз: https://w.wiki/53dX * Стипендия, тіркеу және өтініш формасы туралы көбірек білу үшін мына сайтқа кіріңіз: https://w.wiki/5FFv Бұған қоса, Түркі қолданушылары тобының Уикимедиа қауымдастығы жобалары мен оқиғалары туралы ақпарат пен жаңалықтар алу үшін біздің пошталық тізімге (https://w.wiki/5FFw) жазылуға шақырамыз. Барлық жақсылықты тілеймін [[User:Mehman97|<span style="color:#ff0500">'''''Mehman'''''</span>]] [[User Talk:Mehman97|<span style="color:#0500ff">'''''97'''''</span>]] 03:48, 2022 ж. маусымның 11 (+06) |footer = Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] }} <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=3014707 тізімін пайдаланып User:Arystanbek@kkwiki деген хабарлама жіберген --> :Рахмет! Қатысу үшін өтініш бердім. Сіздер (Қазақша Уикипедия администрациясы) қандай талап қоясыздар?--Салиха 13:20, 2022 ж. маусымның 13 (+06) ::Барған адамдар көрген білгенімен бөліссе деген тілек, бұрын да бірнеше рет шетелге конференцияға барған уикипедияшылар болды, бірақ көрген біогенімен тәжірибесімен бөліскен ешкім болмады. Сосын телеграм топқа қосылып алғаныңыз дұрыс болар, жылдам ақпарат алмасқанға жақсы. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 14:33, 2022 ж. маусымның 13 (+06) Қайырлы күн! Конференцияға қатысуға өтпедім, Wikidata Istanbul бүгін хабарлама жіберді. Салиха 16:06, 2022 ж. шілденің 18 (+06) == Айдын Касымов мақалаларды жойып жүр == Осы аталған қатысушы [[А.Байтұрсынов жазуы және емле ережелерінің тарихы]] деген мақаланы жойды, [[Қайта жаңғырту]] деген мақаланы жоюға ниеттенді, Брэнсон және Непомнящий туралы мақалаларды жедел жоюға ұсынды. Олай істеме десе, құлақ аспайды. Бұл нағыз вандал ғой. Оған не істеуге болады екен? --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 23:55, 2022 ж. маусымның 13 (+06) :Қайырлы күн! Өзіңіге белгілі Уикипедия ережесі бойынша енгізлген материал энциклопедиялық түрде болмаса, жойылатынын. Жойылған мақала кітап нұсқасы. Сондықтан ондай жағдайға ашуға берілмей, түсіністікпен қарап, кемшілікті жоюдың амалын жасау қажет. Уикипедия - ұрыс орны емес, ереже бойынша.--Салиха 13:24, 2022 ж. маусымның 14 (+06) ::Ендеше Касымов деген неге кемшілікті түзетпей, мақаланы жақсартпай, оны жоя салды? Бұл қазақ лингвистикасының тарихына байланысты деректер оның ойынша құр бос қоқым ба сонда? --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 14:02, 2022 ж. маусымның 14 (+06) :Қасымов тек ескерту жасайды, сол ескерту бойынша авторлар өздері түзетулер енгізулері қажет. Сіздің енгізген материалдарыңызға көз жүгіртіп өттім, барлығы тартымды, көркемдеуді де жақсы жасайды екенсіз, қуантарлық. Сондықтан тек алға, кемшілікті түсіне білу мәрттік.--Салиха 14:14, 2022 ж. маусымның 14 (+06) :: Сіз түсініп отырған жоқсыз. Осы талқылауда айтылатын мақалалар мен жазған мақалалар емес. Мәселе онда емес. Касымов неге ескертусіз басқалардың жазғанын жоя береді? --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 14:21, 2022 ж. маусымның 14 (+06) :::Жоғарыда айтылған газет мақаласына келеді, энциклопедиялық мақала емес. --[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 21:51, 2022 ж. маусымның 14 (+06) :::: Газет мақаласы туралы да энциклопедиялық мақала жазуға болады. Уикипедияда ондай толып жатыр, мысалы: [[:Санат:Мұхтар Әуезов мақалалары]]. Бұларды енді жоймайтын шығарсыз?! --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 22:25, 2022 ж. маусымның 14 (+06) == Шығыс Қазақстан облысы Тарбағатай ауданы елді мекендері == Салиха ханым, Тарбағатай ауданының орталығы Ақжар болыпты, бұрынғы Ақсуат (Тарбағатай ауданы) атауын Білгіш шежіре мырза Ақсуат (Ақсуат ауданы) дегенге өзгертіпті (бот арқылы бұрынғы сілтемелерді түзетіп шығып ескі атауын жойдым). Ендігі мәселе [[Тарбағатай ауданы]] қарасты елді мекендерде аудан орталығы Ақсуаттан деп сілтеніп тұр. Соның бәрін ретке келтіруге керек сияқты, жұмысты көбейтіп жіберді(((( [[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 01:31, 2022 ж. маусымның 17 (+06) ::Қайырлы күн! Рахмет, Ақсуат ауданын өзгерткеніңіз үшін! Қалай өзгерту орынды деп кейінге қалдырып қойған едім. Ауылдарды ретке келтіріп жатырмын, кейбір ауылдар аудандар арасында қалай бөлінгені туралы белгісіздеу. Мысалы, Көкпекті мен Самар ауданы және Ақсуат пен Тарбағатай аудандары арасында, сайттары әзірге жоқ, басқа информация таба алмадым. Реттеледі біртіндеп, осылай ақпаратпен алмассақ.--Салиха 12:04, 2022 ж. маусымның 17 (+06) :Сілтемелерді ауыстырып жатырмын, [[Тарбағатай ауданы]]да өңделеді, жалпы [[Шығыс Қазақстан облысы]] бойынша да көптеген өңдеулер бар (атаулары мен айрықтардағы өзгерістер).--Салиха 15:04, 2022 ж. маусымның 17 (+06) ::Мен де шамам келгенше Шығыс Қазақстанда қалып қойған бір аттас ауыл атауларын ретке келтіріп жатырмын: **** (Глубокое ауданы) → *** (Шығыс Қазақстан облысы). Жалпы Алматы және Шығыс Қазақстан бойынша елді мекендер, өзен көлдер өте көп. Олардың атауларын да емес, санаттарын ретке келтіру керек. Миды ашытатын үлкен жұмыс((( --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 22:23, 2022 ж. маусымның 17 (+06) :Ісіңізге сәттілік!--Салиха 13:18, 2022 ж. маусымның 18 (+06) ::[[Құмкөл ауылдық округі]] [[Тарбағатай ауданы]]на жатады ма? Неге ол [[Ақсуат ауданы]]нда тұр? Маған түсініксіз, өңдеуді әзірге тоқтаттым, анықталғанша.--Салиха 14:06, 2022 ж. маусымның 18 (+06) == Шығыс Қазақстан == Қайырлы кеш, мен сіздерге көмектесіп, реттеп жатыр едім. Сіз Абай облысын ретке келтіріп жатыр екенсіз, шығыс Қазақстан қалып қойып жатыр екен. Оны кейін ба, түсінбедім. [[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 23:31, 2022 ж. маусымның 21 (+06) :Сосын ''Санат:Абай ауданы (Шығыс Қазақстан облысы)'' назар аударып кетсеңіз--[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 00:00, 2022 ж. маусымның 22 (+06) ::Оған Абай облысын бітірген соң кірісемін. Мен сіз сияқты бот арқылы өңдеуді білмеймін, сондықтан әр бетті жеке-жеке өңдеп жатырмын.[[File:Face-smile.svg|23px]]--Салиха 11:04, 2022 ж. маусымның 22 (+06) Қайырлы түн! [[Талдыбұлақ (Қарағанды облысы)]] бетін қорғап қойыпсыз. Өңдейін десем жабық тұр. Енді сол беттегі барлық "Қарағанды"-ларды "Ұлытау"-ға (атауын да) алмастырып жіберсеңіз. [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 03:09, 2022 ж. маусымның 24 (+06) ::Қайырлы күн! Қорғанысын өзгерттім, өңдей беріңіз.[[Қатысушы талқылауы:Салиха]]--Салиха 11:59, 2022 ж. маусымның 24 (+06) == Дұрыс үлгі жасай алмайды екенсіз == [[Үлгі:Хирургия]] дегенді еш дамытпай тастағаныңыз жаман болды. Негізі, мұндай ұсқынсыз үлгі жасағаннан жасамаған артық. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 14:52, 2022 ж. шілденің 22 (+06) == Оллаберри == Қайырлы кеш, [[Оллаберри]] мақаласындағы <code>[[Сурет:|290px|Оллаберри картада]]</code> деп не үшін шығып тұр. Картада көрсету керек пе? Олай болса, мен істей алмадым, өзіңіз қарап көрсеңіз. [[Қатысушы:Ұлы Тұран|Ұлы Тұран]] ([[Қатысушы талқылауы:Ұлы Тұран|талқылауы]]) 21:37, 2022 ж. шілденің 28 (+06) axkjzq09d7jhnl7r62avsv5khefug20 3055427 3055290 2022-07-29T06:38:42Z Салиха 17167 /* Оллаберри */ wikitext text/x-wiki {{Мұрағат|2012 жылғы талқылаулар|2013 жылғы талқылаулар|2014 жылғы талқылаулар|2015 жылғы талқылаулар|2016 жылғы талқылаулар|2017 жылғы талқылаулар|2018 жылғы талқылаулар|2019 жылғы талқылаулар|2020 жылғы талқылаулар|2021 жылғы талқылаулар}} == Қасық (ауыл) == Саламатсыз! ''Қасық → Әлжан ана'' деп өзгертіліпті. Өзім көргенмін бірақ шешім бар ма екен? --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 12:47, 2021 ж. ақпанның 15 (+06) :Қайырлы күн! Ауыстырып қойдым.--Салиха 14:56, 2021 ж. ақпанның 15 (+06) ::Көп рақмет --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 16:06, 2021 ж. ақпанның 15 (+06) == Дауан == Ассслам Алейкум! Посмотрите интервики [[Дауан]] - Қараағашты.--[[Қатысушы:Takhirgeran Umar|Takhirgeran Umar]] ([[Қатысушы талқылауы:Takhirgeran Umar|талқылауы]]) 19:14, 2021 ж. ақпанның 15 (+06) ::Өзгертілді, бірақ Дауан деген де ауыл бар сияқты.., анықтаймын. Түлкібас ауданына хабарласу әзірге мүмкін болмады. --Салиха 14:39, 2021 ж. ақпанның 16 (+06) == Арал == '''Арал''' - Қазақстанның Ақтөбе облысы, Алға ауданындағы жойылған ауыл. Қарахобдин ауылдық округінің құрамына кірді. Халық саны 1999 жылы ауыл тұрғындары 0 адамды құрады<ref>[http://www.stat.kz/publishing/DocLib/2000/760175.rar Итоги Национальной переписи населения 1999 года. Численность и размещение населения в Республике Казахстан (том 2)] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131017013923/http://www.stat.kz/publishing/DocLib/2000/760175.rar |date=2013-10-17 }}</ref>. --[[Арнайы:Үлесі/195.58.61.66|195.58.61.66]] 05:40, 2021 ж. ақпанның 25 (+06) :::[https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%BB_(%D0%90%D0%BA%D1%82%D1%8E%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8C) Арал (Актюбинская область)].--[[Арнайы:Үлесі/195.58.61.66|195.58.61.66]] 05:42, 2021 ж. ақпанның 25 (+06) === Дереккөздер === {{дереккөздер}} == Таңдаулы/жақсы мақала == Саламатсыз! Салиха ханым бізде байқасаңыз таңдаулы/жақсы мақалалар өте сирек жарияланып тұрады. Сізден өтініш (әрине уақыт болып жатса) таңдаулы/жақсы мақалалар жазсаңыз) Көмектесем әрлеуге, үлгіге. --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 11:27, 2021 ж. сәуірдің 20 (+06) ::Қайырлы күн! Қандай тақырыпқа жазуға болады? --Салиха 11:50, 2021 ж. сәуірдің 20 (+06) :::Өзіңіз қалаған тақықырыпқа. Ғылыми бағытта болса тіпті керемет болар еді) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 22:29, 2021 ж. сәуірдің 23 (+06) :Жақсы, тырысып көрейін.--Салиха 12:59, 2021 ж. сәуірдің 24 (+06) == Марафон == {{WAM |header = [[meta:m:Turkic_Marathon_2021|Түркі марафоны 2021]] <div style="margin-right:1em; float:right;">[[Сурет:Wikimedians of Turkic Languages User Group Logo.svg|150px|link=meta:Түркі тілді Уикимедиа конференциясы]]</div> |subheader = Түркі марафоны 2021 — 2021 жылдың 1 - 31 шілде аралығында өтетін контент дамытуға бағытталған халықаралық жоба. <div style="text-valign:center; margin-left:200px; margin-right:50px; margin-top:10px; position:absolute;"> |body = Жоба мақсаты — түркі тілдерінде сөйлейтін елдер және олардың мәдениеті туралы мақалалар жазып, түркі тілдерінде сөйлейтін уикипедияшылар арасындағы ынтымақтастықты нығайту. Әділқазылар алқасының бағалауынан кейін көрсетілген мерзім аралығында ең көп ұпай жинаған қатысушылар марапатталатын болады. '''Марапаттар''' * 1 орын: Meloman дүкендер желісінен 75 АҚШ доллары ( ≈ 32 000 теңге) мөлшеріндегі сыйлық ваучері. * 2 орын: Meloman дүкендер желісінен 60 АҚШ доллары ( ≈ 25 000 теңге) мөлшеріндегі сыйлық ваучері. * 3 орын: Meloman дүкендер желісінен 50 АҚШ доллары ( ≈ 21 000 теңге) мөлшеріндегі сыйлық ваучері. * 4 орын: Meloman дүкендер желісінен 40 АҚШ доллары ( ≈ 17 000 теңге) мөлшеріндегі сыйлық ваучері. * 5 орын: Meloman дүкендер желісінен 25 АҚШ доллары ( ≈ 10 000 теңге) мөлшеріндегі сыйлық ваучері. Қазақша Уикипедияға үлес қосқысы келетін кез келген адам жоба бетіне өтіп қатысушылар тізіміне өз атын қосса болады. Іске сәт! <center>{{Clickable button 2|Жоба:Түркі_марафоны_2021|Жарысқа қатысу|class=mw-ui-progressive}}</center><br /> |footer = Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] }} <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2885974 тізімін пайдаланып User:Arystanbek@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Дереккөз == Саламатсыз. Дереккөздер сөзбен бірге интервалсыз әдемірек көрінеді. Бөлек болып тұрса өзінше бір бөлек сан болып көрінетін сияқты) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 00:23, 2021 ж. шілденің 5 (+06) :Өңделді.--Салиха 08:52, 2021 ж. шілденің 5 (+06){{like|username=Салиха}} ::Рахмет --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 01:47, 2021 ж. шілденің 10 (+06) == Стефания Туркевич == Hello Салиха, Here it is: [[Жоба:Инкубатор/Стефания Туркевич]]. Thank you for helping with this. This is from the English article: [[en: Stefania Turkewich]], and also there is a Russia version of the article: [[ru: Туркевич-Лукиянович, Стефания Ивановна]]. When you finish, can you link it with the other languages? Thank you. [[Қатысушы:Nicola Mitchell|Nicola Mitchell]] ([[Қатысушы талқылауы:Nicola Mitchell|талқылауы]]) 18:40, 2021 ж. қыркүйектің 9 (+06) ::Thank you so much for this, Салиха. It looks great! [[Қатысушы:Nicola Mitchell|Nicola Mitchell]] ([[Қатысушы талқылауы:Nicola Mitchell|талқылауы]]) 17:56, 2021 ж. қыркүйектің 10 (+06) :I’m always happy to help.--[[Қатысушы:Салиха]] 18:11, 2021 ж. қыркүйектің 10 (+06) ::Hello Салиха, Would it be possible now to delete the tag which keeps popping up: Соңғы рет өңдеген: Kasymov (үлесі, талқылауы) (3x) оның алдында өңдеген: Салиха (үлесі, талқылауы)(?)? Thank you again for all your work on this article. [[Қатысушы:Nicola Mitchell|Nicola Mitchell]] ([[Қатысушы талқылауы:Nicola Mitchell|талқылауы]]) 18:25, 2021 ж. қыркүйектің 25 (+06) == Өңдеме туралы == Салиха! Сәләматсыз ба? Артық айтсам кешірім өтінем. Мен де қазір тек Атырауға қатысты мақалаларды өңдеп жүрмін. Жақында орталық кітапханадан театр жайлы толық жазылған кітап тауып алдым. Соны пайдаланып театрды толықтыруға бетшені аша алмай жабылып қалғанына түсіне алмай артық кеткен болармын. Түсіністікпен бірлесе жұмыс жасауға қарсы емеспін. Менің қарамағымда тіл мамандары жұмыс жасайды, жазар алдында солармен ақылдасып аламын. Кешегі ескертпеңіздегі сызықша туралы мен солай ойлағам, бірақ егер Режиссері не суретшісі деп тұрса онда -сызықша қойылу керек. Менде Режиссер. одан кейін нүкте қойылып тұр, сондықтан сызықша қойылмайды. Баспадан шыққан кітапта да солай. Оларда да тексерістен өтеді ғой. Ал пробелдерді өзім жақындаттым, себебі алдында арасы алшақ деген ескертпелер болды. Орысша тырнақша дегенге түсінбедік. Мен сізбен бірге жұмыс жасағым келеді, пенсионер адамдарда кей қылықтары болады ғой, тағы да кешірім сұраймын! --[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 13:45, 2021 ж. қыркүйектің 13 (+06) == Намыс→Ар-намыс == Қайырлы кеш, бір кісі '''Намыс → Ар-намыс''' деп атауын өзгертіпті, қаншалықты дұрыс деп ойласыз? Меніңше намыс қала берген дұрыс-ау, ол кісіге жазайын десем дұрыс қабылдамай дүрсе қоя береді. Оның алдында талай мақала атауын өз бетінше өзгерте берген-ді. Сіздің пікіріңізді күтемін --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 00:09, 2021 ж. желтоқсанның 3 (+06) == How we will see unregistered users == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin=content/> Hi! You get this message because you are an admin on a Wikimedia wiki. When someone edits a Wikimedia wiki without being logged in today, we show their IP address. As you may already know, we will not be able to do this in the future. This is a decision by the Wikimedia Foundation Legal department, because norms and regulations for privacy online have changed. Instead of the IP we will show a masked identity. You as an admin '''will still be able to access the IP'''. There will also be a new user right for those who need to see the full IPs of unregistered users to fight vandalism, harassment and spam without being admins. Patrollers will also see part of the IP even without this user right. We are also working on [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Improving tools|better tools]] to help. If you have not seen it before, you can [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|read more on Meta]]. If you want to make sure you don’t miss technical changes on the Wikimedia wikis, you can [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|subscribe]] to [[m:Tech/News|the weekly technical newsletter]]. We have [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#IP Masking Implementation Approaches (FAQ)|two suggested ways]] this identity could work. '''We would appreciate your feedback''' on which way you think would work best for you and your wiki, now and in the future. You can [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|let us know on the talk page]]. You can write in your language. The suggestions were posted in October and we will decide after 17 January. Thank you. /[[m:User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]<section end=content/> </div> 00:17, 2022 ж. қаңтардың 5 (+06) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Target_lists/Admins2022(5)&oldid=22532651 тізімін пайдаланып User:Johan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --> == Таңдаулы мақалаға үміткер == {{WAM |header = [[Уикипедия:Таңдаулы мақалаға үміткерлер/Қара құрдым]] <div style="margin-right:1em; float:right;">[[Сурет:Goldenwiki 2.png|100px|link=Уикипедия:Таңдаулы мақалаға үміткерлер/Қара құрдым]]</div> |subheader = Қарақұрдым мақаласының таңдаулы мақалаға үміткерлігі. <div style="text-valign:center; margin-left:200px; margin-right:50px; margin-top:10px; position:absolute;"> |body = [[Қара құрдым]] мақаласы таңдаулы мақалаға толық лайық деп санаймын. Мұл мақалыны жазған өзім емес {{@|Alphy Haydar}} мырза жеті жылдан бері қазақша Уикипедияға үлес қосып келеді. Мақала тілі өте жаттық, әрі ғылыми стилде жазылған. Қанша жылдан бері [[Басты бет]]тегі таңдаулы мақала өзгерген жоқ. Енді өзгерттетін кез келді. Сонымен қоса осы уақытқа дейін ғылымға қатысты мақалалар таңдаулы мақала статусын көп алған жоқ. Ғылымға басымдық бере отырып осы мақаланы таңдаулы мақала деңгейіне көтерейік. <center>{{Clickable button 2|Уикипедия:Таңдаулы мақалаға үміткерлер/Қара құрдым|Дауыс беру|class=mw-ui-progressive}}</center><br /> |footer = Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] }} <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2970000 тізімін пайдаланып User:Arystanbek@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Жақсы мақалаға дауыс беру == Қайырлы кеш! [[Уикипедия:Жақсы мақалаға үміткерлер/Қымыз]] деген бетте өз дауысыңызды қалдырыңыз. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 19:25, 2022 ж. қаңтардың 16 (+06) : Қосқан пікіріңіз объективті емес деп ойлаймын. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 13:42, 2022 ж. қаңтардың 25 (+06) == Мал күту тақырыбына қызығады екенсіз == Мүмкін сіз [[Зоогигиена|мына мақаланы]] жақсы дәрежеге шығарып, дамытарсыз? --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 15:30, 2022 ж. қаңтардың 25 (+06) == Мақала жазуды үйреніп жүргеніңізге рақмет == Сізге тағы бір ұсыныс: [[лактоза]] туралы мақала жазып шығаруға әбден болады. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 14:41, 2022 ж. қаңтардың 26 (+06) == [[Кентау қалалық әкімдігі]] == Қайырлы кеш, Салиха ханым, [[Кентау қалалық әкімдігі]]нің [[Ащысай (Кентау қалалық әкімдігі)]], [[Байылдыр]], [[Қарнақ (Түркістан облысы)]], [[Хантағы]] аулдарға бөлінеді, ауылдық округтерге бөлінбейді, мен Кентау қаласында тұрам, сол ауылдарға қарасты мекемеде жұмыс істеймін, ауылдық округтер 1 ауылдан тұрмайды, бірнеше ауыл болу керек, <ref> https://www.gov.kz/memleket/entities/turkestan-kentau-kalasy/about/structure?lang=ru</ref> осы сайт үкіметтің ресми сайты, осы сайт сізге дәлел болар, ауылдар деп өзгерту керек, хантағы, ащысай, қарнақ, байылдыр деген ауылдық округтер жоқ, сол ауылдық округтерді жою керек [[Қатысушы:Ерқанат Рыскулбеков|Ерқанат Рыскулбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерқанат Рыскулбеков|талқылауы]]) 20:08, 2022 ж. ақпанның 14 (+06) [[Кентау]] деген мақаланың орысшасын көрсеңіз, сол жақтада жазылған, ауылдар деп [[Қатысушы:Ерқанат Рыскулбеков|Ерқанат Рыскулбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерқанат Рыскулбеков|талқылауы]]) 20:17, 2022 ж. ақпанның 14 (+06) ::Қайырлы күн! Қате оңды болса, өңдеп қойыңыз. Сайттағы мәлімет түсініксіздеу.--Салиха 11:51, 2022 ж. ақпанның 15 (+06) Рахмет [[Қатысушы:Ерқанат Рыскулбеков|Ерқанат Рыскулбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерқанат Рыскулбеков|талқылауы]]) 13:40, 2022 ж. ақпанның 15 (+06) {{дереккөздер}} == Жаңа бастама == Қайырлы түн, Салиха! Сізге өзімнің жаңа бастамамды ұсынғым келеді. Өзіңіз білетіндей, қазақша Уикипедиясындағы мақалалардың сапасы шетелдік бөлімдерден айтарлықтай артта қалып отыр. Көптеген мақалалар қысқа, сапасыз, және әшейін, қалай болса солай жазылған. Мен қазақша бөліміндегі мақалалар сапасын көтеру үшін орыс бөлімінің үлгісі бойынша мақалалар жазу арқылы түзетуге тырысып жатырмын. Алайда, көбірек сапалы мақалаларды жазуға уақыт жетпейді. Сол себепті, [[Уикипедия:Сенімді дереккөздер|Сенімді дереккөздерге]] сүйене отырып, нақты, сапалы мақалалар жаза алатын кем дегенде 5-10 адамнан тұратын топты жинау керек. Менің ойымша, мақала жазуды толығымен реформалау керек: ағылшын тіліндегі үлгіге сәйкес сенімді дереккөздермен сапалы мақалалар жазу. Уикипедия — әркім өз өзгерістерін жасай алатын бос орын. Тәуелсіз сауатты қатысушылар белгілі бір «альянсқа» құрылуы болатын еді. Менің байқауымша, сіз мақала жазу стилін жақсы түсінетін, сонымен қатар шетелдік бөлімдермен таныс білікті қатысушысыз. Сондықтан Мен сізге осы жобаға өзіңіздің жеке салымыныңызды қалдыруға ұсынамын! Сұрақтарыңыз болса сұрай беріңіз! '''PS'''. ''Сізді менің бастамамды қолдайтын және көмек көрсетуге дайын [[Қатысушы:Kasymov|администратор]] ұсынды''. Құрметпен, [[Қатысушы:Айвентадор|Айвентадор]] ([[Қатысушы талқылауы:Айвентадор|талқылауы]]) 01:49, 2022 ж. наурыздың 13 (+06) == Білгенге маржан == Сәлеметсіз бе, Салиха ханым, қалыңыз қалай. Сіз Уикипедияда көп мақалалар жазып ат салысып жүрсіз. Енді сол жаңа мақалаларыңыздың арасынан [[Жоба:Білгенге маржан/Ұсыныстар/2022]] айдарына жақсы, қолданушыларға қызықты, пайдалы дәйектеріңізбен бөлісіңіз. Білгенге маржан айдары аз да болса жаңарып тұрсын. Рахмет. Ұсынған ақпаратыңыз жаңа мақалаларға сілтеме тастай отырып ұсынылғаны жөн. Рахмет! [[Қатысушы:Madi Dos|Madi Dos]] ([[Қатысушы талқылауы:Madi Dos|талқылауы]]) 17:48, 2022 ж. наурыздың 15 (+06) == [[Кентау]] == Қайырлы кеш, Салиха ханым, Кентау қаласын бұғаттаудан ашуды сұраймын, өткені қала әкімі ауысты, аса маңызды болмасада жаңарту жасап тұрған жөн болар. Алдын ала рахмет [[Қатысушы:Ерқанат Рыскулбеков|Ерқанат Рыскулбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерқанат Рыскулбеков|талқылауы]]) 22:22, 2022 ж. наурыздың 19 (+06) == Разрешение на публикацию статьи == Добрый день, [[Қатысушы:Салиха|Салиха]]! Извините, что пишу на русском, я из России. Хочу создать статью про один из районов Дагестана. Дайте, пожалуйста, разрешение на публикацию. С правилами знаком, уже 10 лет как редактирую в Википедии. С уважением, --[[Қатысушы:Buntarion|Buntarion]] ([[Қатысушы талқылауы:Buntarion|талқылауы]]) 04:30, 2022 ж. сәуірдің 12 (+06) :Қайырлы күн? Ол қандай разрешение? Салиха 17:11, 2022 ж. сәуірдің 12 (+06) == [[Үш саусақты ергежейлі қосаяқ]] == Мына мақаланы жақсартуға тырысыпсыз. Енді сол бетпен арнайы үлгіні пайдалансаңыз болады. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 21:04, 2022 ж. мамырдың 17 (+06) == Абай облысы == Кеш жарық, Салиха ханым. 3 жаңа/ескі облыс пайда болғалы бері қазуикиге жұмыс артты. Әрине жұмыс өте көп, әрі қиын. Сізден өтініш айрық беттерді түзеткенде алфавиттік реттілігін түзетіп кетсеңіз (Абай облысы енді бірінші тұрады). Мен Алматы мен Жетісу облысын реттеуге тырысамын [[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 01:29, 2022 ж. маусымның 11 (+06) ::Жақсы, рахмет! [[Ақсуат ауданы|Ақсуат ауданы]]н сол бетте жалғастыру керек пе, әлде жаңа бет ашу қажет пе?--Салиха 11:05, 2022 ж. маусымның 11 (+06) :::Білмедім, сол. Қайыр немесе Нұрлан мырзадан сұрап көріңізші (Жетісу облысын жаңадан бастап кетті) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 01:20, 2022 ж. маусымның 12 (+06) :::Мен жаңа бет бастамай жалғастырып кетіппін. Қате істемеген шығармын. [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 20:00, 2022 ж. маусымның 12 (+06) == Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022 == {{WAM |header = [[meta:m:Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022|Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022]] <div style="margin-right:1em; float:right;">[[Сурет:Wikidata 2022 Istanbul social media campaign 02.jpg|right|thumb|300px|Wikidata 2022 Istanbul|link=meta:Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022]]</div> |subheader = Конференция 2022 жылдың 21-23 қазаны аралығында Түркияның [[Ыстанбұл]] қаласында өтеді. <div style="text-valign:center; margin-left:200px; margin-right:50px; margin-top:10px; position:absolute;"> |body = Құрметті достар, Ыстамбұл Уикидерек конференциясына стипендия алуға өтінімдер ашық екенін хабарлауға қуаныштымын. Егер сіз түркі қауымдастығының өкілі болсаңыз және түркі тілдеріндегі Уикимедиа жобаларына белсенді қатысатын болсаңыз, онда сіз стипендияға өтініш бере аласыз. Өтініштер 2022 жылдың 30 маусымы, UTC 23:59 дейін қабылданады. Үміткерлер толық стипендияға өтініш бере алады. Толық стипендия Түркі қолданушылары тобының Уикимедиа қауымдастығы (Wikimedians of Turkic Languages User Group) ұйымдастыратын конференция кезінде жеке тұлғаның екіжақты саяхат, ортақ тұрғын үй және тамақтану құнын қамтиды. * Түркі тіліндегі уикимедиашыларға арналған Wikidata Training туралы қосымша ақпарат алу үшін мына сайтқа кіріңіз: https://w.wiki/53dX * Стипендия, тіркеу және өтініш формасы туралы көбірек білу үшін мына сайтқа кіріңіз: https://w.wiki/5FFv Бұған қоса, Түркі қолданушылары тобының Уикимедиа қауымдастығы жобалары мен оқиғалары туралы ақпарат пен жаңалықтар алу үшін біздің пошталық тізімге (https://w.wiki/5FFw) жазылуға шақырамыз. Барлық жақсылықты тілеймін [[User:Mehman97|<span style="color:#ff0500">'''''Mehman'''''</span>]] [[User Talk:Mehman97|<span style="color:#0500ff">'''''97'''''</span>]] 03:48, 2022 ж. маусымның 11 (+06) |footer = Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] }} <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=3014707 тізімін пайдаланып User:Arystanbek@kkwiki деген хабарлама жіберген --> :Рахмет! Қатысу үшін өтініш бердім. Сіздер (Қазақша Уикипедия администрациясы) қандай талап қоясыздар?--Салиха 13:20, 2022 ж. маусымның 13 (+06) ::Барған адамдар көрген білгенімен бөліссе деген тілек, бұрын да бірнеше рет шетелге конференцияға барған уикипедияшылар болды, бірақ көрген біогенімен тәжірибесімен бөліскен ешкім болмады. Сосын телеграм топқа қосылып алғаныңыз дұрыс болар, жылдам ақпарат алмасқанға жақсы. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 14:33, 2022 ж. маусымның 13 (+06) Қайырлы күн! Конференцияға қатысуға өтпедім, Wikidata Istanbul бүгін хабарлама жіберді. Салиха 16:06, 2022 ж. шілденің 18 (+06) == Айдын Касымов мақалаларды жойып жүр == Осы аталған қатысушы [[А.Байтұрсынов жазуы және емле ережелерінің тарихы]] деген мақаланы жойды, [[Қайта жаңғырту]] деген мақаланы жоюға ниеттенді, Брэнсон және Непомнящий туралы мақалаларды жедел жоюға ұсынды. Олай істеме десе, құлақ аспайды. Бұл нағыз вандал ғой. Оған не істеуге болады екен? --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 23:55, 2022 ж. маусымның 13 (+06) :Қайырлы күн! Өзіңіге белгілі Уикипедия ережесі бойынша енгізлген материал энциклопедиялық түрде болмаса, жойылатынын. Жойылған мақала кітап нұсқасы. Сондықтан ондай жағдайға ашуға берілмей, түсіністікпен қарап, кемшілікті жоюдың амалын жасау қажет. Уикипедия - ұрыс орны емес, ереже бойынша.--Салиха 13:24, 2022 ж. маусымның 14 (+06) ::Ендеше Касымов деген неге кемшілікті түзетпей, мақаланы жақсартпай, оны жоя салды? Бұл қазақ лингвистикасының тарихына байланысты деректер оның ойынша құр бос қоқым ба сонда? --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 14:02, 2022 ж. маусымның 14 (+06) :Қасымов тек ескерту жасайды, сол ескерту бойынша авторлар өздері түзетулер енгізулері қажет. Сіздің енгізген материалдарыңызға көз жүгіртіп өттім, барлығы тартымды, көркемдеуді де жақсы жасайды екенсіз, қуантарлық. Сондықтан тек алға, кемшілікті түсіне білу мәрттік.--Салиха 14:14, 2022 ж. маусымның 14 (+06) :: Сіз түсініп отырған жоқсыз. Осы талқылауда айтылатын мақалалар мен жазған мақалалар емес. Мәселе онда емес. Касымов неге ескертусіз басқалардың жазғанын жоя береді? --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 14:21, 2022 ж. маусымның 14 (+06) :::Жоғарыда айтылған газет мақаласына келеді, энциклопедиялық мақала емес. --[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 21:51, 2022 ж. маусымның 14 (+06) :::: Газет мақаласы туралы да энциклопедиялық мақала жазуға болады. Уикипедияда ондай толып жатыр, мысалы: [[:Санат:Мұхтар Әуезов мақалалары]]. Бұларды енді жоймайтын шығарсыз?! --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 22:25, 2022 ж. маусымның 14 (+06) == Шығыс Қазақстан облысы Тарбағатай ауданы елді мекендері == Салиха ханым, Тарбағатай ауданының орталығы Ақжар болыпты, бұрынғы Ақсуат (Тарбағатай ауданы) атауын Білгіш шежіре мырза Ақсуат (Ақсуат ауданы) дегенге өзгертіпті (бот арқылы бұрынғы сілтемелерді түзетіп шығып ескі атауын жойдым). Ендігі мәселе [[Тарбағатай ауданы]] қарасты елді мекендерде аудан орталығы Ақсуаттан деп сілтеніп тұр. Соның бәрін ретке келтіруге керек сияқты, жұмысты көбейтіп жіберді(((( [[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 01:31, 2022 ж. маусымның 17 (+06) ::Қайырлы күн! Рахмет, Ақсуат ауданын өзгерткеніңіз үшін! Қалай өзгерту орынды деп кейінге қалдырып қойған едім. Ауылдарды ретке келтіріп жатырмын, кейбір ауылдар аудандар арасында қалай бөлінгені туралы белгісіздеу. Мысалы, Көкпекті мен Самар ауданы және Ақсуат пен Тарбағатай аудандары арасында, сайттары әзірге жоқ, басқа информация таба алмадым. Реттеледі біртіндеп, осылай ақпаратпен алмассақ.--Салиха 12:04, 2022 ж. маусымның 17 (+06) :Сілтемелерді ауыстырып жатырмын, [[Тарбағатай ауданы]]да өңделеді, жалпы [[Шығыс Қазақстан облысы]] бойынша да көптеген өңдеулер бар (атаулары мен айрықтардағы өзгерістер).--Салиха 15:04, 2022 ж. маусымның 17 (+06) ::Мен де шамам келгенше Шығыс Қазақстанда қалып қойған бір аттас ауыл атауларын ретке келтіріп жатырмын: **** (Глубокое ауданы) → *** (Шығыс Қазақстан облысы). Жалпы Алматы және Шығыс Қазақстан бойынша елді мекендер, өзен көлдер өте көп. Олардың атауларын да емес, санаттарын ретке келтіру керек. Миды ашытатын үлкен жұмыс((( --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 22:23, 2022 ж. маусымның 17 (+06) :Ісіңізге сәттілік!--Салиха 13:18, 2022 ж. маусымның 18 (+06) ::[[Құмкөл ауылдық округі]] [[Тарбағатай ауданы]]на жатады ма? Неге ол [[Ақсуат ауданы]]нда тұр? Маған түсініксіз, өңдеуді әзірге тоқтаттым, анықталғанша.--Салиха 14:06, 2022 ж. маусымның 18 (+06) == Шығыс Қазақстан == Қайырлы кеш, мен сіздерге көмектесіп, реттеп жатыр едім. Сіз Абай облысын ретке келтіріп жатыр екенсіз, шығыс Қазақстан қалып қойып жатыр екен. Оны кейін ба, түсінбедім. [[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 23:31, 2022 ж. маусымның 21 (+06) :Сосын ''Санат:Абай ауданы (Шығыс Қазақстан облысы)'' назар аударып кетсеңіз--[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 00:00, 2022 ж. маусымның 22 (+06) ::Оған Абай облысын бітірген соң кірісемін. Мен сіз сияқты бот арқылы өңдеуді білмеймін, сондықтан әр бетті жеке-жеке өңдеп жатырмын.[[File:Face-smile.svg|23px]]--Салиха 11:04, 2022 ж. маусымның 22 (+06) Қайырлы түн! [[Талдыбұлақ (Қарағанды облысы)]] бетін қорғап қойыпсыз. Өңдейін десем жабық тұр. Енді сол беттегі барлық "Қарағанды"-ларды "Ұлытау"-ға (атауын да) алмастырып жіберсеңіз. [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 03:09, 2022 ж. маусымның 24 (+06) ::Қайырлы күн! Қорғанысын өзгерттім, өңдей беріңіз.[[Қатысушы талқылауы:Салиха]]--Салиха 11:59, 2022 ж. маусымның 24 (+06) == Дұрыс үлгі жасай алмайды екенсіз == [[Үлгі:Хирургия]] дегенді еш дамытпай тастағаныңыз жаман болды. Негізі, мұндай ұсқынсыз үлгі жасағаннан жасамаған артық. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 14:52, 2022 ж. шілденің 22 (+06) == Оллаберри == Қайырлы кеш, [[Оллаберри]] мақаласындағы <code>[[Сурет:|290px|Оллаберри картада]]</code> деп не үшін шығып тұр. Картада көрсету керек пе? Олай болса, мен істей алмадым, өзіңіз қарап көрсеңіз. [[Қатысушы:Ұлы Тұран|Ұлы Тұран]] ([[Қатысушы талқылауы:Ұлы Тұран|талқылауы]]) 21:37, 2022 ж. шілденің 28 (+06) ::Ол жерде карта шығуы қажет. Қойып көріп едім, қойылмады. [[Қатысушы талқылауы:Kasymov|Kasymov]]тан сұраңызшы. Ал суреттің шықпағаны соңғы тік сызық қойылмаған екен. --Салиха 12:38, 2022 ж. шілденің 29 (+06) bmb874pk20x75rb822sis1afo2jkgdp 3055531 3055427 2022-07-29T10:22:27Z Kasymov 10777 /* Оллаберри */ wikitext text/x-wiki {{Мұрағат|2012 жылғы талқылаулар|2013 жылғы талқылаулар|2014 жылғы талқылаулар|2015 жылғы талқылаулар|2016 жылғы талқылаулар|2017 жылғы талқылаулар|2018 жылғы талқылаулар|2019 жылғы талқылаулар|2020 жылғы талқылаулар|2021 жылғы талқылаулар}} == Қасық (ауыл) == Саламатсыз! ''Қасық → Әлжан ана'' деп өзгертіліпті. Өзім көргенмін бірақ шешім бар ма екен? --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 12:47, 2021 ж. ақпанның 15 (+06) :Қайырлы күн! Ауыстырып қойдым.--Салиха 14:56, 2021 ж. ақпанның 15 (+06) ::Көп рақмет --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 16:06, 2021 ж. ақпанның 15 (+06) == Дауан == Ассслам Алейкум! Посмотрите интервики [[Дауан]] - Қараағашты.--[[Қатысушы:Takhirgeran Umar|Takhirgeran Umar]] ([[Қатысушы талқылауы:Takhirgeran Umar|талқылауы]]) 19:14, 2021 ж. ақпанның 15 (+06) ::Өзгертілді, бірақ Дауан деген де ауыл бар сияқты.., анықтаймын. Түлкібас ауданына хабарласу әзірге мүмкін болмады. --Салиха 14:39, 2021 ж. ақпанның 16 (+06) == Арал == '''Арал''' - Қазақстанның Ақтөбе облысы, Алға ауданындағы жойылған ауыл. Қарахобдин ауылдық округінің құрамына кірді. Халық саны 1999 жылы ауыл тұрғындары 0 адамды құрады<ref>[http://www.stat.kz/publishing/DocLib/2000/760175.rar Итоги Национальной переписи населения 1999 года. Численность и размещение населения в Республике Казахстан (том 2)] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131017013923/http://www.stat.kz/publishing/DocLib/2000/760175.rar |date=2013-10-17 }}</ref>. --[[Арнайы:Үлесі/195.58.61.66|195.58.61.66]] 05:40, 2021 ж. ақпанның 25 (+06) :::[https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%BB_(%D0%90%D0%BA%D1%82%D1%8E%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8C) Арал (Актюбинская область)].--[[Арнайы:Үлесі/195.58.61.66|195.58.61.66]] 05:42, 2021 ж. ақпанның 25 (+06) === Дереккөздер === {{дереккөздер}} == Таңдаулы/жақсы мақала == Саламатсыз! Салиха ханым бізде байқасаңыз таңдаулы/жақсы мақалалар өте сирек жарияланып тұрады. Сізден өтініш (әрине уақыт болып жатса) таңдаулы/жақсы мақалалар жазсаңыз) Көмектесем әрлеуге, үлгіге. --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 11:27, 2021 ж. сәуірдің 20 (+06) ::Қайырлы күн! Қандай тақырыпқа жазуға болады? --Салиха 11:50, 2021 ж. сәуірдің 20 (+06) :::Өзіңіз қалаған тақықырыпқа. Ғылыми бағытта болса тіпті керемет болар еді) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 22:29, 2021 ж. сәуірдің 23 (+06) :Жақсы, тырысып көрейін.--Салиха 12:59, 2021 ж. сәуірдің 24 (+06) == Марафон == {{WAM |header = [[meta:m:Turkic_Marathon_2021|Түркі марафоны 2021]] <div style="margin-right:1em; float:right;">[[Сурет:Wikimedians of Turkic Languages User Group Logo.svg|150px|link=meta:Түркі тілді Уикимедиа конференциясы]]</div> |subheader = Түркі марафоны 2021 — 2021 жылдың 1 - 31 шілде аралығында өтетін контент дамытуға бағытталған халықаралық жоба. <div style="text-valign:center; margin-left:200px; margin-right:50px; margin-top:10px; position:absolute;"> |body = Жоба мақсаты — түркі тілдерінде сөйлейтін елдер және олардың мәдениеті туралы мақалалар жазып, түркі тілдерінде сөйлейтін уикипедияшылар арасындағы ынтымақтастықты нығайту. Әділқазылар алқасының бағалауынан кейін көрсетілген мерзім аралығында ең көп ұпай жинаған қатысушылар марапатталатын болады. '''Марапаттар''' * 1 орын: Meloman дүкендер желісінен 75 АҚШ доллары ( ≈ 32 000 теңге) мөлшеріндегі сыйлық ваучері. * 2 орын: Meloman дүкендер желісінен 60 АҚШ доллары ( ≈ 25 000 теңге) мөлшеріндегі сыйлық ваучері. * 3 орын: Meloman дүкендер желісінен 50 АҚШ доллары ( ≈ 21 000 теңге) мөлшеріндегі сыйлық ваучері. * 4 орын: Meloman дүкендер желісінен 40 АҚШ доллары ( ≈ 17 000 теңге) мөлшеріндегі сыйлық ваучері. * 5 орын: Meloman дүкендер желісінен 25 АҚШ доллары ( ≈ 10 000 теңге) мөлшеріндегі сыйлық ваучері. Қазақша Уикипедияға үлес қосқысы келетін кез келген адам жоба бетіне өтіп қатысушылар тізіміне өз атын қосса болады. Іске сәт! <center>{{Clickable button 2|Жоба:Түркі_марафоны_2021|Жарысқа қатысу|class=mw-ui-progressive}}</center><br /> |footer = Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] }} <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2885974 тізімін пайдаланып User:Arystanbek@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Дереккөз == Саламатсыз. Дереккөздер сөзбен бірге интервалсыз әдемірек көрінеді. Бөлек болып тұрса өзінше бір бөлек сан болып көрінетін сияқты) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 00:23, 2021 ж. шілденің 5 (+06) :Өңделді.--Салиха 08:52, 2021 ж. шілденің 5 (+06){{like|username=Салиха}} ::Рахмет --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 01:47, 2021 ж. шілденің 10 (+06) == Стефания Туркевич == Hello Салиха, Here it is: [[Жоба:Инкубатор/Стефания Туркевич]]. Thank you for helping with this. This is from the English article: [[en: Stefania Turkewich]], and also there is a Russia version of the article: [[ru: Туркевич-Лукиянович, Стефания Ивановна]]. When you finish, can you link it with the other languages? Thank you. [[Қатысушы:Nicola Mitchell|Nicola Mitchell]] ([[Қатысушы талқылауы:Nicola Mitchell|талқылауы]]) 18:40, 2021 ж. қыркүйектің 9 (+06) ::Thank you so much for this, Салиха. It looks great! [[Қатысушы:Nicola Mitchell|Nicola Mitchell]] ([[Қатысушы талқылауы:Nicola Mitchell|талқылауы]]) 17:56, 2021 ж. қыркүйектің 10 (+06) :I’m always happy to help.--[[Қатысушы:Салиха]] 18:11, 2021 ж. қыркүйектің 10 (+06) ::Hello Салиха, Would it be possible now to delete the tag which keeps popping up: Соңғы рет өңдеген: Kasymov (үлесі, талқылауы) (3x) оның алдында өңдеген: Салиха (үлесі, талқылауы)(?)? Thank you again for all your work on this article. [[Қатысушы:Nicola Mitchell|Nicola Mitchell]] ([[Қатысушы талқылауы:Nicola Mitchell|талқылауы]]) 18:25, 2021 ж. қыркүйектің 25 (+06) == Өңдеме туралы == Салиха! Сәләматсыз ба? Артық айтсам кешірім өтінем. Мен де қазір тек Атырауға қатысты мақалаларды өңдеп жүрмін. Жақында орталық кітапханадан театр жайлы толық жазылған кітап тауып алдым. Соны пайдаланып театрды толықтыруға бетшені аша алмай жабылып қалғанына түсіне алмай артық кеткен болармын. Түсіністікпен бірлесе жұмыс жасауға қарсы емеспін. Менің қарамағымда тіл мамандары жұмыс жасайды, жазар алдында солармен ақылдасып аламын. Кешегі ескертпеңіздегі сызықша туралы мен солай ойлағам, бірақ егер Режиссері не суретшісі деп тұрса онда -сызықша қойылу керек. Менде Режиссер. одан кейін нүкте қойылып тұр, сондықтан сызықша қойылмайды. Баспадан шыққан кітапта да солай. Оларда да тексерістен өтеді ғой. Ал пробелдерді өзім жақындаттым, себебі алдында арасы алшақ деген ескертпелер болды. Орысша тырнақша дегенге түсінбедік. Мен сізбен бірге жұмыс жасағым келеді, пенсионер адамдарда кей қылықтары болады ғой, тағы да кешірім сұраймын! --[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 13:45, 2021 ж. қыркүйектің 13 (+06) == Намыс→Ар-намыс == Қайырлы кеш, бір кісі '''Намыс → Ар-намыс''' деп атауын өзгертіпті, қаншалықты дұрыс деп ойласыз? Меніңше намыс қала берген дұрыс-ау, ол кісіге жазайын десем дұрыс қабылдамай дүрсе қоя береді. Оның алдында талай мақала атауын өз бетінше өзгерте берген-ді. Сіздің пікіріңізді күтемін --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 00:09, 2021 ж. желтоқсанның 3 (+06) == How we will see unregistered users == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin=content/> Hi! You get this message because you are an admin on a Wikimedia wiki. When someone edits a Wikimedia wiki without being logged in today, we show their IP address. As you may already know, we will not be able to do this in the future. This is a decision by the Wikimedia Foundation Legal department, because norms and regulations for privacy online have changed. Instead of the IP we will show a masked identity. You as an admin '''will still be able to access the IP'''. There will also be a new user right for those who need to see the full IPs of unregistered users to fight vandalism, harassment and spam without being admins. Patrollers will also see part of the IP even without this user right. We are also working on [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Improving tools|better tools]] to help. If you have not seen it before, you can [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|read more on Meta]]. If you want to make sure you don’t miss technical changes on the Wikimedia wikis, you can [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|subscribe]] to [[m:Tech/News|the weekly technical newsletter]]. We have [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#IP Masking Implementation Approaches (FAQ)|two suggested ways]] this identity could work. '''We would appreciate your feedback''' on which way you think would work best for you and your wiki, now and in the future. You can [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|let us know on the talk page]]. You can write in your language. The suggestions were posted in October and we will decide after 17 January. Thank you. /[[m:User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]<section end=content/> </div> 00:17, 2022 ж. қаңтардың 5 (+06) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Target_lists/Admins2022(5)&oldid=22532651 тізімін пайдаланып User:Johan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --> == Таңдаулы мақалаға үміткер == {{WAM |header = [[Уикипедия:Таңдаулы мақалаға үміткерлер/Қара құрдым]] <div style="margin-right:1em; float:right;">[[Сурет:Goldenwiki 2.png|100px|link=Уикипедия:Таңдаулы мақалаға үміткерлер/Қара құрдым]]</div> |subheader = Қарақұрдым мақаласының таңдаулы мақалаға үміткерлігі. <div style="text-valign:center; margin-left:200px; margin-right:50px; margin-top:10px; position:absolute;"> |body = [[Қара құрдым]] мақаласы таңдаулы мақалаға толық лайық деп санаймын. Мұл мақалыны жазған өзім емес {{@|Alphy Haydar}} мырза жеті жылдан бері қазақша Уикипедияға үлес қосып келеді. Мақала тілі өте жаттық, әрі ғылыми стилде жазылған. Қанша жылдан бері [[Басты бет]]тегі таңдаулы мақала өзгерген жоқ. Енді өзгерттетін кез келді. Сонымен қоса осы уақытқа дейін ғылымға қатысты мақалалар таңдаулы мақала статусын көп алған жоқ. Ғылымға басымдық бере отырып осы мақаланы таңдаулы мақала деңгейіне көтерейік. <center>{{Clickable button 2|Уикипедия:Таңдаулы мақалаға үміткерлер/Қара құрдым|Дауыс беру|class=mw-ui-progressive}}</center><br /> |footer = Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] }} <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2970000 тізімін пайдаланып User:Arystanbek@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Жақсы мақалаға дауыс беру == Қайырлы кеш! [[Уикипедия:Жақсы мақалаға үміткерлер/Қымыз]] деген бетте өз дауысыңызды қалдырыңыз. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 19:25, 2022 ж. қаңтардың 16 (+06) : Қосқан пікіріңіз объективті емес деп ойлаймын. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 13:42, 2022 ж. қаңтардың 25 (+06) == Мал күту тақырыбына қызығады екенсіз == Мүмкін сіз [[Зоогигиена|мына мақаланы]] жақсы дәрежеге шығарып, дамытарсыз? --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 15:30, 2022 ж. қаңтардың 25 (+06) == Мақала жазуды үйреніп жүргеніңізге рақмет == Сізге тағы бір ұсыныс: [[лактоза]] туралы мақала жазып шығаруға әбден болады. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 14:41, 2022 ж. қаңтардың 26 (+06) == [[Кентау қалалық әкімдігі]] == Қайырлы кеш, Салиха ханым, [[Кентау қалалық әкімдігі]]нің [[Ащысай (Кентау қалалық әкімдігі)]], [[Байылдыр]], [[Қарнақ (Түркістан облысы)]], [[Хантағы]] аулдарға бөлінеді, ауылдық округтерге бөлінбейді, мен Кентау қаласында тұрам, сол ауылдарға қарасты мекемеде жұмыс істеймін, ауылдық округтер 1 ауылдан тұрмайды, бірнеше ауыл болу керек, <ref> https://www.gov.kz/memleket/entities/turkestan-kentau-kalasy/about/structure?lang=ru</ref> осы сайт үкіметтің ресми сайты, осы сайт сізге дәлел болар, ауылдар деп өзгерту керек, хантағы, ащысай, қарнақ, байылдыр деген ауылдық округтер жоқ, сол ауылдық округтерді жою керек [[Қатысушы:Ерқанат Рыскулбеков|Ерқанат Рыскулбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерқанат Рыскулбеков|талқылауы]]) 20:08, 2022 ж. ақпанның 14 (+06) [[Кентау]] деген мақаланың орысшасын көрсеңіз, сол жақтада жазылған, ауылдар деп [[Қатысушы:Ерқанат Рыскулбеков|Ерқанат Рыскулбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерқанат Рыскулбеков|талқылауы]]) 20:17, 2022 ж. ақпанның 14 (+06) ::Қайырлы күн! Қате оңды болса, өңдеп қойыңыз. Сайттағы мәлімет түсініксіздеу.--Салиха 11:51, 2022 ж. ақпанның 15 (+06) Рахмет [[Қатысушы:Ерқанат Рыскулбеков|Ерқанат Рыскулбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерқанат Рыскулбеков|талқылауы]]) 13:40, 2022 ж. ақпанның 15 (+06) {{дереккөздер}} == Жаңа бастама == Қайырлы түн, Салиха! Сізге өзімнің жаңа бастамамды ұсынғым келеді. Өзіңіз білетіндей, қазақша Уикипедиясындағы мақалалардың сапасы шетелдік бөлімдерден айтарлықтай артта қалып отыр. Көптеген мақалалар қысқа, сапасыз, және әшейін, қалай болса солай жазылған. Мен қазақша бөліміндегі мақалалар сапасын көтеру үшін орыс бөлімінің үлгісі бойынша мақалалар жазу арқылы түзетуге тырысып жатырмын. Алайда, көбірек сапалы мақалаларды жазуға уақыт жетпейді. Сол себепті, [[Уикипедия:Сенімді дереккөздер|Сенімді дереккөздерге]] сүйене отырып, нақты, сапалы мақалалар жаза алатын кем дегенде 5-10 адамнан тұратын топты жинау керек. Менің ойымша, мақала жазуды толығымен реформалау керек: ағылшын тіліндегі үлгіге сәйкес сенімді дереккөздермен сапалы мақалалар жазу. Уикипедия — әркім өз өзгерістерін жасай алатын бос орын. Тәуелсіз сауатты қатысушылар белгілі бір «альянсқа» құрылуы болатын еді. Менің байқауымша, сіз мақала жазу стилін жақсы түсінетін, сонымен қатар шетелдік бөлімдермен таныс білікті қатысушысыз. Сондықтан Мен сізге осы жобаға өзіңіздің жеке салымыныңызды қалдыруға ұсынамын! Сұрақтарыңыз болса сұрай беріңіз! '''PS'''. ''Сізді менің бастамамды қолдайтын және көмек көрсетуге дайын [[Қатысушы:Kasymov|администратор]] ұсынды''. Құрметпен, [[Қатысушы:Айвентадор|Айвентадор]] ([[Қатысушы талқылауы:Айвентадор|талқылауы]]) 01:49, 2022 ж. наурыздың 13 (+06) == Білгенге маржан == Сәлеметсіз бе, Салиха ханым, қалыңыз қалай. Сіз Уикипедияда көп мақалалар жазып ат салысып жүрсіз. Енді сол жаңа мақалаларыңыздың арасынан [[Жоба:Білгенге маржан/Ұсыныстар/2022]] айдарына жақсы, қолданушыларға қызықты, пайдалы дәйектеріңізбен бөлісіңіз. Білгенге маржан айдары аз да болса жаңарып тұрсын. Рахмет. Ұсынған ақпаратыңыз жаңа мақалаларға сілтеме тастай отырып ұсынылғаны жөн. Рахмет! [[Қатысушы:Madi Dos|Madi Dos]] ([[Қатысушы талқылауы:Madi Dos|талқылауы]]) 17:48, 2022 ж. наурыздың 15 (+06) == [[Кентау]] == Қайырлы кеш, Салиха ханым, Кентау қаласын бұғаттаудан ашуды сұраймын, өткені қала әкімі ауысты, аса маңызды болмасада жаңарту жасап тұрған жөн болар. Алдын ала рахмет [[Қатысушы:Ерқанат Рыскулбеков|Ерқанат Рыскулбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерқанат Рыскулбеков|талқылауы]]) 22:22, 2022 ж. наурыздың 19 (+06) == Разрешение на публикацию статьи == Добрый день, [[Қатысушы:Салиха|Салиха]]! Извините, что пишу на русском, я из России. Хочу создать статью про один из районов Дагестана. Дайте, пожалуйста, разрешение на публикацию. С правилами знаком, уже 10 лет как редактирую в Википедии. С уважением, --[[Қатысушы:Buntarion|Buntarion]] ([[Қатысушы талқылауы:Buntarion|талқылауы]]) 04:30, 2022 ж. сәуірдің 12 (+06) :Қайырлы күн? Ол қандай разрешение? Салиха 17:11, 2022 ж. сәуірдің 12 (+06) == [[Үш саусақты ергежейлі қосаяқ]] == Мына мақаланы жақсартуға тырысыпсыз. Енді сол бетпен арнайы үлгіні пайдалансаңыз болады. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 21:04, 2022 ж. мамырдың 17 (+06) == Абай облысы == Кеш жарық, Салиха ханым. 3 жаңа/ескі облыс пайда болғалы бері қазуикиге жұмыс артты. Әрине жұмыс өте көп, әрі қиын. Сізден өтініш айрық беттерді түзеткенде алфавиттік реттілігін түзетіп кетсеңіз (Абай облысы енді бірінші тұрады). Мен Алматы мен Жетісу облысын реттеуге тырысамын [[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 01:29, 2022 ж. маусымның 11 (+06) ::Жақсы, рахмет! [[Ақсуат ауданы|Ақсуат ауданы]]н сол бетте жалғастыру керек пе, әлде жаңа бет ашу қажет пе?--Салиха 11:05, 2022 ж. маусымның 11 (+06) :::Білмедім, сол. Қайыр немесе Нұрлан мырзадан сұрап көріңізші (Жетісу облысын жаңадан бастап кетті) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 01:20, 2022 ж. маусымның 12 (+06) :::Мен жаңа бет бастамай жалғастырып кетіппін. Қате істемеген шығармын. [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 20:00, 2022 ж. маусымның 12 (+06) == Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022 == {{WAM |header = [[meta:m:Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022|Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022]] <div style="margin-right:1em; float:right;">[[Сурет:Wikidata 2022 Istanbul social media campaign 02.jpg|right|thumb|300px|Wikidata 2022 Istanbul|link=meta:Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022]]</div> |subheader = Конференция 2022 жылдың 21-23 қазаны аралығында Түркияның [[Ыстанбұл]] қаласында өтеді. <div style="text-valign:center; margin-left:200px; margin-right:50px; margin-top:10px; position:absolute;"> |body = Құрметті достар, Ыстамбұл Уикидерек конференциясына стипендия алуға өтінімдер ашық екенін хабарлауға қуаныштымын. Егер сіз түркі қауымдастығының өкілі болсаңыз және түркі тілдеріндегі Уикимедиа жобаларына белсенді қатысатын болсаңыз, онда сіз стипендияға өтініш бере аласыз. Өтініштер 2022 жылдың 30 маусымы, UTC 23:59 дейін қабылданады. Үміткерлер толық стипендияға өтініш бере алады. Толық стипендия Түркі қолданушылары тобының Уикимедиа қауымдастығы (Wikimedians of Turkic Languages User Group) ұйымдастыратын конференция кезінде жеке тұлғаның екіжақты саяхат, ортақ тұрғын үй және тамақтану құнын қамтиды. * Түркі тіліндегі уикимедиашыларға арналған Wikidata Training туралы қосымша ақпарат алу үшін мына сайтқа кіріңіз: https://w.wiki/53dX * Стипендия, тіркеу және өтініш формасы туралы көбірек білу үшін мына сайтқа кіріңіз: https://w.wiki/5FFv Бұған қоса, Түркі қолданушылары тобының Уикимедиа қауымдастығы жобалары мен оқиғалары туралы ақпарат пен жаңалықтар алу үшін біздің пошталық тізімге (https://w.wiki/5FFw) жазылуға шақырамыз. Барлық жақсылықты тілеймін [[User:Mehman97|<span style="color:#ff0500">'''''Mehman'''''</span>]] [[User Talk:Mehman97|<span style="color:#0500ff">'''''97'''''</span>]] 03:48, 2022 ж. маусымның 11 (+06) |footer = Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] }} <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=3014707 тізімін пайдаланып User:Arystanbek@kkwiki деген хабарлама жіберген --> :Рахмет! Қатысу үшін өтініш бердім. Сіздер (Қазақша Уикипедия администрациясы) қандай талап қоясыздар?--Салиха 13:20, 2022 ж. маусымның 13 (+06) ::Барған адамдар көрген білгенімен бөліссе деген тілек, бұрын да бірнеше рет шетелге конференцияға барған уикипедияшылар болды, бірақ көрген біогенімен тәжірибесімен бөліскен ешкім болмады. Сосын телеграм топқа қосылып алғаныңыз дұрыс болар, жылдам ақпарат алмасқанға жақсы. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 14:33, 2022 ж. маусымның 13 (+06) Қайырлы күн! Конференцияға қатысуға өтпедім, Wikidata Istanbul бүгін хабарлама жіберді. Салиха 16:06, 2022 ж. шілденің 18 (+06) == Айдын Касымов мақалаларды жойып жүр == Осы аталған қатысушы [[А.Байтұрсынов жазуы және емле ережелерінің тарихы]] деген мақаланы жойды, [[Қайта жаңғырту]] деген мақаланы жоюға ниеттенді, Брэнсон және Непомнящий туралы мақалаларды жедел жоюға ұсынды. Олай істеме десе, құлақ аспайды. Бұл нағыз вандал ғой. Оған не істеуге болады екен? --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 23:55, 2022 ж. маусымның 13 (+06) :Қайырлы күн! Өзіңіге белгілі Уикипедия ережесі бойынша енгізлген материал энциклопедиялық түрде болмаса, жойылатынын. Жойылған мақала кітап нұсқасы. Сондықтан ондай жағдайға ашуға берілмей, түсіністікпен қарап, кемшілікті жоюдың амалын жасау қажет. Уикипедия - ұрыс орны емес, ереже бойынша.--Салиха 13:24, 2022 ж. маусымның 14 (+06) ::Ендеше Касымов деген неге кемшілікті түзетпей, мақаланы жақсартпай, оны жоя салды? Бұл қазақ лингвистикасының тарихына байланысты деректер оның ойынша құр бос қоқым ба сонда? --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 14:02, 2022 ж. маусымның 14 (+06) :Қасымов тек ескерту жасайды, сол ескерту бойынша авторлар өздері түзетулер енгізулері қажет. Сіздің енгізген материалдарыңызға көз жүгіртіп өттім, барлығы тартымды, көркемдеуді де жақсы жасайды екенсіз, қуантарлық. Сондықтан тек алға, кемшілікті түсіне білу мәрттік.--Салиха 14:14, 2022 ж. маусымның 14 (+06) :: Сіз түсініп отырған жоқсыз. Осы талқылауда айтылатын мақалалар мен жазған мақалалар емес. Мәселе онда емес. Касымов неге ескертусіз басқалардың жазғанын жоя береді? --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 14:21, 2022 ж. маусымның 14 (+06) :::Жоғарыда айтылған газет мақаласына келеді, энциклопедиялық мақала емес. --[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 21:51, 2022 ж. маусымның 14 (+06) :::: Газет мақаласы туралы да энциклопедиялық мақала жазуға болады. Уикипедияда ондай толып жатыр, мысалы: [[:Санат:Мұхтар Әуезов мақалалары]]. Бұларды енді жоймайтын шығарсыз?! --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 22:25, 2022 ж. маусымның 14 (+06) == Шығыс Қазақстан облысы Тарбағатай ауданы елді мекендері == Салиха ханым, Тарбағатай ауданының орталығы Ақжар болыпты, бұрынғы Ақсуат (Тарбағатай ауданы) атауын Білгіш шежіре мырза Ақсуат (Ақсуат ауданы) дегенге өзгертіпті (бот арқылы бұрынғы сілтемелерді түзетіп шығып ескі атауын жойдым). Ендігі мәселе [[Тарбағатай ауданы]] қарасты елді мекендерде аудан орталығы Ақсуаттан деп сілтеніп тұр. Соның бәрін ретке келтіруге керек сияқты, жұмысты көбейтіп жіберді(((( [[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 01:31, 2022 ж. маусымның 17 (+06) ::Қайырлы күн! Рахмет, Ақсуат ауданын өзгерткеніңіз үшін! Қалай өзгерту орынды деп кейінге қалдырып қойған едім. Ауылдарды ретке келтіріп жатырмын, кейбір ауылдар аудандар арасында қалай бөлінгені туралы белгісіздеу. Мысалы, Көкпекті мен Самар ауданы және Ақсуат пен Тарбағатай аудандары арасында, сайттары әзірге жоқ, басқа информация таба алмадым. Реттеледі біртіндеп, осылай ақпаратпен алмассақ.--Салиха 12:04, 2022 ж. маусымның 17 (+06) :Сілтемелерді ауыстырып жатырмын, [[Тарбағатай ауданы]]да өңделеді, жалпы [[Шығыс Қазақстан облысы]] бойынша да көптеген өңдеулер бар (атаулары мен айрықтардағы өзгерістер).--Салиха 15:04, 2022 ж. маусымның 17 (+06) ::Мен де шамам келгенше Шығыс Қазақстанда қалып қойған бір аттас ауыл атауларын ретке келтіріп жатырмын: **** (Глубокое ауданы) → *** (Шығыс Қазақстан облысы). Жалпы Алматы және Шығыс Қазақстан бойынша елді мекендер, өзен көлдер өте көп. Олардың атауларын да емес, санаттарын ретке келтіру керек. Миды ашытатын үлкен жұмыс((( --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 22:23, 2022 ж. маусымның 17 (+06) :Ісіңізге сәттілік!--Салиха 13:18, 2022 ж. маусымның 18 (+06) ::[[Құмкөл ауылдық округі]] [[Тарбағатай ауданы]]на жатады ма? Неге ол [[Ақсуат ауданы]]нда тұр? Маған түсініксіз, өңдеуді әзірге тоқтаттым, анықталғанша.--Салиха 14:06, 2022 ж. маусымның 18 (+06) == Шығыс Қазақстан == Қайырлы кеш, мен сіздерге көмектесіп, реттеп жатыр едім. Сіз Абай облысын ретке келтіріп жатыр екенсіз, шығыс Қазақстан қалып қойып жатыр екен. Оны кейін ба, түсінбедім. [[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 23:31, 2022 ж. маусымның 21 (+06) :Сосын ''Санат:Абай ауданы (Шығыс Қазақстан облысы)'' назар аударып кетсеңіз--[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 00:00, 2022 ж. маусымның 22 (+06) ::Оған Абай облысын бітірген соң кірісемін. Мен сіз сияқты бот арқылы өңдеуді білмеймін, сондықтан әр бетті жеке-жеке өңдеп жатырмын.[[File:Face-smile.svg|23px]]--Салиха 11:04, 2022 ж. маусымның 22 (+06) Қайырлы түн! [[Талдыбұлақ (Қарағанды облысы)]] бетін қорғап қойыпсыз. Өңдейін десем жабық тұр. Енді сол беттегі барлық "Қарағанды"-ларды "Ұлытау"-ға (атауын да) алмастырып жіберсеңіз. [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 03:09, 2022 ж. маусымның 24 (+06) ::Қайырлы күн! Қорғанысын өзгерттім, өңдей беріңіз.[[Қатысушы талқылауы:Салиха]]--Салиха 11:59, 2022 ж. маусымның 24 (+06) == Дұрыс үлгі жасай алмайды екенсіз == [[Үлгі:Хирургия]] дегенді еш дамытпай тастағаныңыз жаман болды. Негізі, мұндай ұсқынсыз үлгі жасағаннан жасамаған артық. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 14:52, 2022 ж. шілденің 22 (+06) == Оллаберри == Қайырлы кеш, [[Оллаберри]] мақаласындағы <code>[[Сурет:|290px|Оллаберри картада]]</code> деп не үшін шығып тұр. Картада көрсету керек пе? Олай болса, мен істей алмадым, өзіңіз қарап көрсеңіз. [[Қатысушы:Ұлы Тұран|Ұлы Тұран]] ([[Қатысушы талқылауы:Ұлы Тұран|талқылауы]]) 21:37, 2022 ж. шілденің 28 (+06) ::Ол жерде карта шығуы қажет. Қойып көріп едім, қойылмады. [[Қатысушы талқылауы:Kasymov|Kasymov]]тан сұраңызшы. Ал суреттің шықпағаны соңғы тік сызық қойылмаған екен. --Салиха 12:38, 2022 ж. шілденің 29 (+06) :{{@|Ұлы Тұран}} себеп: үлгіні дұрыс толтырмағансыздар) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 16:22, 2022 ж. шілденің 29 (+06) ji3aryno9boqhgg0dm8639jh58otpjo 0 235900 3055498 3055072 2022-07-29T09:52:28Z Kasymov 10777 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = жәрмеңкелік коммуна |қазақша атауы = Айген (Мюлькрайс) |шынайы атауы = Aigen im Mühlkreis |сурет = Aigen-Schlägl Marktplatz 01.jpg |жағдайы = |ел = Аустрия |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir=N |lat_deg=48 |lat_min=38 |lat_sec=48 |lon_dir=E |lon_deg=13 |lon_min=58 |lon_sec=21 |CoordAddon = |CoordScale = |шекара түрі = |кестедегі шекара = |ел картасының өлшемi = |аймақ картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |аймақ түрі = Аустрия әкімшілік бөлінісі{{!}}Федералды жері |аймағы = Жоғарғы Аустрия |кестедегі аймақ = Жоғарғы Аустрия |аудан түрі = Аустрия округтерінің тізімі{{!}}Округі |ауданы = Рорбах (округ){{!}}Рорбах |кестедегі аудан = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = Мэр{{!}}Бургомистрі |басшысы = Йохан Петер ([[Аустрия ұлттық партиясы|АҰП]]) |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = 17 |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = 596 |климаты = |ресми тілі = неміс тілі{{!}}немісше |тұрғыны = 1878 |санақ жылы = 2005 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = +1 |DST = бар |телефон коды = (+43) 7281 |пошта индексі = 4160 |пошта индекстері = |автомобиль коды = RO |идентификатор түрі = Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды{{!}}Ресми коды |сандық идентификаторы = 4 13 03 |ортаққордағы санаты = |сайты = http://www.aigen.ooe.gv.at |сайт тілі = de }} '''Айген (Мюлькрайс)''' ({{lang-de|Aigen im Mühlkreis}}) — [[Аустрия]]дағы жәрмеңкелік коммуна. [[Жоғарғы Аустрия]] [[Аустрия әкімшілік бөлінісі|федералды жеріне]] қарасты [[Рорбах (округ)|Рорбах]] округінің құрамына енеді. Қаланың тұрақты тұрғындарының саны 1878 адамды құрайды (31 желтоқсан 2005). Алып жатқан жер аумағы 17 км² шамасында. Елді мекеннің [[Автомобиль нөмірлері|автомобиль коды]] — RO, [[Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды|ресми идентификациялық коды]] — ''4 13 03''. [[2003]] жылғы сайлау нәтижесі бойынша коммунаның бургомистрі болып Йохан Петер ([[Аустрия ұлттық партиясы|АҰП]]) саналады. == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.aigen.ooe.gv.at Ресми сайты] {{Аустрия:Рорбах округі:Қалалар}} {{austria-geo-stub}} [[Санат:Жоғарғы Аустрия елді мекендері]] h48w00f4nw7qwc5ryzboutv2ezpok10 0 281146 3055292 1849512 2022-07-28T15:58:54Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.8 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = аудан |қазақша атауы = Гильядезеш |шынайы атауы = Guilhadeses |сурет = |жағдайы = |ел = Португалия |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = 100 |ту ені = 100 |lat_dir=N |lat_deg=41 |lat_min=49 |lat_sec=47 |lon_dir=W |lon_deg=8 |lon_min=26 |lon_sec=20 |CoordAddon = |CoordScale = |шекара түрі = |кестедегі шекара = |ел картасының өлшемi = |аймақ картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |аймақ түрі = |аймағы = Солтүстік аймақ (аймақ){{!}}Солтүстік аймақ |кестедегі аймақ = |аудан түрі = Португалия әкімшілік бөлінісі{{!}}Округі |ауданы = Виана-ду-Каштелу (округ){{!}}Виана-ду-Каштелу |кестедегі аудан = |қауым түрі = Португалия муниципалитеттері{{!}}Муниципалитеті |қауым = Аркуш-де-Валдевеш |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = 2,8 |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 969 |санақ жылы = 2001 |тығыздығы = 346,1 |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = +0 |DST = бар |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = |сайты = http://www.jf-guilhadeses.com |сайт тілі = }} '''Гильядезеш''' ({{lang-pt|Guilhadeses}}) — [[Португалия]]дағы аудан (фрегезия), [[Виана-ду-Каштелу (округ)|Виана-ду-Каштелу]] округінің құрамына кіреді. [[Аркуш-де-Валдевеш]] муниципалитетінің құрамдас бөлігі болып табылады. Португалияның [[Солтүстік аймақ (аймақ)|Солтүстік аймақ]] регионына қарасты [[Минью-Лима (субаймақ)|Минью-Лима]] экономика-статистикалық субрегионының құрамына енеді. [[2001 жыл]]ғы мәліметтер бойынша тұрғындарының саны 969 адамды құрайды. Алып жатқан жер аумағы 2,8 км² шамасында. Халық тығыздығы — 346,1 адам/км². == Тарихы == Ескі әкімшілік бөлініс бойынша [[Минью]] провинциясының құрамына кірген. == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.jf-guilhadeses.com Ресми сайты] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220204010041/https://jf-guilhadeses.com/ |date=2022-02-04 }} {{Аркуш-де-Валдевеш муниципалитетінің аудандары}} {{portugal-geo-stub}} [[Санат:Виана-ду-Каштелу округінің елді мекендері]] g9u5aru3feewrtowve6m7z6pewqxftd 0 302040 3055490 3054918 2022-07-29T09:41:28Z Kasymov 10777 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = коммуна |қазақша атауы = Икен (Аргау) |шынайы атауы = Ueken |сурет = Ueken-Volg-Supermerkato 704.jpg |жағдайы = |ел = Швейцария |елтаңба = CHE Ueken COA.svg |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir=N |lat_deg=47 |lat_min=29 |lat_sec=9 |lon_dir=E |lon_deg=8 |lon_min=2 |lon_sec=59 |CoordAddon = |CoordScale = |шекара түрі = |кестедегі шекара = |ел картасының өлшемi = |аймақ картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |аймақ түрі = Швейцария әкімшілік бөлінісі{{!}}Кантоны |аймағы = Аргау |кестедегі аймақ = Аргау (кантон){{!}}Аргау |аудан түрі = Швейцария округтерінің тізімі{{!}}Округі |ауданы = Лауфенбург |кестедегі аудан = Лауфенбург (округ){{!}}Лауфенбург |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = Мэр{{!}}Бургомистрі |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = 5.10 |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = 399 |климаты = |ресми тілі = неміс тілі |тұрғыны = 846 |санақ жылы = 2007 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = +1 |DST = бар |телефон коды = |пошта индексі = 5028 |пошта индекстері = |автомобиль коды = AG |идентификатор түрі = Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды{{!}}Ресми коды |сандық идентификаторы = 4179 |ортаққордағы санаты = Ueken |сайты = http://www.ueken.ch |сайт тілі = }} [[Сурет:Karte Gemeinde Ueken 2007.png|250px|thumb|Картада орналасуы]] '''Икен (Аргау)''' ({{lang-de|Ueken}}) — [[Швейцария]]ның [[Аргау (кантон)|Аргау]] кантонында орналасқан коммуна. [[Лауфенбург (округ)|Лауфенбург]] округінің құрамына кіреді. [[2007 жыл]]ғы мәліметтер бойынша тұрғындарының саны 846 адамды құрайды. Алып жатқан жер аумағы 5.10 км² шамасында. [[Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды|Ресми идентификациялық коды]] — ''4179'', [[пошта индексі]] — 5028. == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.ueken.ch Ресми сайты] {{Switzerland-geo-stub}} [[Санат:Аргау елді мекендері]] cn99us1vbuf0ubil3ylbcp6lbbgiq1j 0 302064 3055491 3054919 2022-07-29T09:41:36Z Kasymov 10777 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = коммуна |қазақша атауы = Висликофен |шынайы атауы = Wislikofen |сурет = Wislikofen 03.jpg |жағдайы = |ел = Швейцария |елтаңба = CHE Wislikofen COA.svg |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir=N |lat_deg=47 |lat_min=33 |lat_sec=29 |lon_dir=E |lon_deg=8 |lon_min=21 |lon_sec=50 |CoordAddon = |CoordScale = |шекара түрі = |кестедегі шекара = |ел картасының өлшемi = |аймақ картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |аймақ түрі = Швейцария әкімшілік бөлінісі{{!}}Кантоны |аймағы = Аргау |кестедегі аймақ = Аргау (кантон){{!}}Аргау |аудан түрі = Швейцария округтерінің тізімі{{!}}Округі |ауданы = Цурцах |кестедегі аудан = Цурцах (округ){{!}}Цурцах |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = Мэр{{!}}Бургомистрі |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = 3.75 |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = 394 |климаты = |ресми тілі = неміс тілі |тұрғыны = 328 |санақ жылы = 2007 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = +1 |DST = бар |телефон коды = |пошта индексі = 5463 |пошта индекстері = |автомобиль коды = AG |идентификатор түрі = Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды{{!}}Ресми коды |сандық идентификаторы = 4322 |ортаққордағы санаты = Wislikofen |сайты = http://www.wislikofen.ch |сайт тілі = }} [[Сурет:Karte Gemeinde Wislikofen 2007.png|250px|thumb|Картада орналасуы]] '''Висликофен''' ({{lang-de|Wislikofen}}) — [[Швейцария]]ның [[Аргау (кантон)|Аргау]] кантонында орналасқан коммуна. [[Цурцах (округ)|Цурцах]] округінің құрамына кіреді. [[2007 жыл]]ғы мәліметтер бойынша тұрғындарының саны 328 адамды құрайды. Алып жатқан жер аумағы 3.75 км² шамасында. [[Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды|Ресми идентификациялық коды]] — ''4322'', [[пошта индексі]] — 5463. == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.wislikofen.ch Ресми сайты] {{Switzerland-geo-stub}} {{Швейцария:Цурцах округі:Қалалар}} [[Санат:Аргау елді мекендері]] kxlry6bxb7h36o2qna5advwheiccwow 4 492279 3055245 3054979 2022-07-28T12:03:01Z Jembot 36112 Bot: Рейтингті жаңарту wikitext text/x-wiki {{/begin|200}} |- | 1 || [[User:Мағыпар|Мағыпар]] || [[Special:Contributions/Мағыпар|{{formatnum:1008}}]] || {{Permissions|Мағыпар}} |- | 2 || [[User:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] || [[Special:Contributions/Білгіш Шежіреші|{{formatnum:717}}]] || {{Permissions|Білгіш Шежіреші}} |- | 3 || [[User:Салиха|Салиха]] || [[Special:Contributions/Салиха|{{formatnum:698}}]] || {{Permissions|Салиха}} |- | 4 || [[User:Ұлы Тұран|Ұлы Тұран]] || [[Special:Contributions/Ұлы Тұран|{{formatnum:402}}]] || {{Permissions|Ұлы Тұран}} |- | 5 || [[User:Kasymov|Kasymov]] || [[Special:Contributions/Kasymov|{{formatnum:356}}]] || {{Permissions|Kasymov}} |- | 6 || [[User:Kas77777|Kas77777]] || [[Special:Contributions/Kas77777|{{formatnum:254}}]] || {{Permissions|Kas77777}} |- | 7 || [[User:Орел Карл|Орел Карл]] || [[Special:Contributions/Орел Карл|{{formatnum:253}}]] || {{Permissions|Орел Карл}} |- | 8 || [[User:Қайсар Қылышбек|Қайсар Қылышбек]] || [[Special:Contributions/Қайсар Қылышбек|{{formatnum:114}}]] || {{Permissions|Қайсар Қылышбек}} |- | 9 || [[User:Хомелка|Хомелка]] || [[Special:Contributions/Хомелка|{{formatnum:90}}]] || {{Permissions|Хомелка}} |- | 10 || [[User:NusrTansj|NusrTansj]] || [[Special:Contributions/NusrTansj|{{formatnum:90}}]] || {{Permissions|NusrTansj}} |- | 11 || [[User:TuranNur|TuranNur]] || [[Special:Contributions/TuranNur|{{formatnum:86}}]] || {{Permissions|TuranNur}} |- | 12 || [[User:Dimash Kenesbek|Dimash Kenesbek]] || [[Special:Contributions/Dimash Kenesbek|{{formatnum:84}}]] || {{Permissions|Dimash Kenesbek}} |- | 13 || [[User:Malik Nursultan B|Malik Nursultan B]] || [[Special:Contributions/Malik Nursultan B|{{formatnum:83}}]] || {{Permissions|Malik Nursultan B}} |- | 14 || [[User:Kristianmusic|Kristianmusic]] || [[Special:Contributions/Kristianmusic|{{formatnum:70}}]] || {{Permissions|Kristianmusic}} |- | 15 || [[User:Ерқанат Рыскулбеков|Ерқанат Рыскулбеков]] || [[Special:Contributions/Ерқанат Рыскулбеков|{{formatnum:55}}]] || {{Permissions|Ерқанат Рыскулбеков}} |- | 16 || [[User:Madi Dos|Madi Dos]] || [[Special:Contributions/Madi Dos|{{formatnum:54}}]] || {{Permissions|Madi Dos}} |- | 17 || [[User:Alphy Haydar|Alphy Haydar]] || [[Special:Contributions/Alphy Haydar|{{formatnum:51}}]] || {{Permissions|Alphy Haydar}} |- | 18 || [[User:Мықтыбек Оразтайұлы|Мықтыбек Оразтайұлы]] || [[Special:Contributions/Мықтыбек Оразтайұлы|{{formatnum:49}}]] || {{Permissions|Мықтыбек Оразтайұлы}} |- | 19 || [[User:Didar.Bayan21NS|Didar.Bayan21NS]] || [[Special:Contributions/Didar.Bayan21NS|{{formatnum:42}}]] || {{Permissions|Didar.Bayan21NS}} |- | 20 || [[User:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] || [[Special:Contributions/Ерден Карсыбеков|{{formatnum:42}}]] || {{Permissions|Ерден Карсыбеков}} |- | 21 || [[User:Wolfgang1212|Wolfgang1212]] || [[Special:Contributions/Wolfgang1212|{{formatnum:39}}]] || {{Permissions|Wolfgang1212}} |- | 22 || [[User:Nurkhan|Nurkhan]] || [[Special:Contributions/Nurkhan|{{formatnum:37}}]] || {{Permissions|Nurkhan}} |- | 23 || [[User:Arris17|Arris17]] || [[Special:Contributions/Arris17|{{formatnum:34}}]] || {{Permissions|Arris17}} |- | 24 || [[User:B25es|B25es]] || [[Special:Contributions/B25es|{{formatnum:30}}]] || {{Permissions|B25es}} |- | 25 || [[User:Nurbekovanurly|Nurbekovanurly]] || [[Special:Contributions/Nurbekovanurly|{{formatnum:29}}]] || {{Permissions|Nurbekovanurly}} |- | 26 || [[User:Doc Taxon|Doc Taxon]] || [[Special:Contributions/Doc Taxon|{{formatnum:24}}]] || {{Permissions|Doc Taxon}} |- | 27 || [[User:Arystanbek|Arystanbek]] || [[Special:Contributions/Arystanbek|{{formatnum:23}}]] || {{Permissions|Arystanbek}} |- | 28 || [[User:Мият|Мият]] || [[Special:Contributions/Мият|{{formatnum:23}}]] || {{Permissions|Мият}} |- | 29 || [[User:Gerelyi|Gerelyi]] || [[Special:Contributions/Gerelyi|{{formatnum:22}}]] || {{Permissions|Gerelyi}} |- | 30 || [[User:Asantashanov|Asantashanov]] || [[Special:Contributions/Asantashanov|{{formatnum:22}}]] || {{Permissions|Asantashanov}} |- | 31 || [[User:Coffee86|Coffee86]] || [[Special:Contributions/Coffee86|{{formatnum:17}}]] || {{Permissions|Coffee86}} |- | 32 || [[User:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] || [[Special:Contributions/Нұрлан Рахымжанов|{{formatnum:16}}]] || {{Permissions|Нұрлан Рахымжанов}} |- | 33 || [[User:Айвентадор|Айвентадор]] || [[Special:Contributions/Айвентадор|{{formatnum:14}}]] || {{Permissions|Айвентадор}} |- | 34 || [[User:Сәуір 1|Сәуір 1]] || [[Special:Contributions/Сәуір 1|{{formatnum:14}}]] || {{Permissions|Сәуір 1}} |- | 35 || [[User:TheWikipedian1250|TheWikipedian1250]] || [[Special:Contributions/TheWikipedian1250|{{formatnum:12}}]] || {{Permissions|TheWikipedian1250}} |- | 36 || [[User:Gliwi|Gliwi]] || [[Special:Contributions/Gliwi|{{formatnum:12}}]] || {{Permissions|Gliwi}} |- | 37 || [[User:Kazman322|Kazman322]] || [[Special:Contributions/Kazman322|{{formatnum:12}}]] || {{Permissions|Kazman322}} |- | 38 || [[User:Abayconvict|Abayconvict]] || [[Special:Contributions/Abayconvict|{{formatnum:10}}]] || {{Permissions|Abayconvict}} {{/end}} 7ubih6vop7pv6xmmbpqftl5erbfdjq8 0 492892 3055299 3052791 2022-07-28T18:03:54Z Kas77777 100404 wikitext text/x-wiki {{Су спорты түрлерінен жарыс |Атауы = Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 2017 |Эмблема = 2017 World Aquatics Championships logo.jpg |Өлшемі = 250px |Сурет сипаттамасы = |Қала = [[Будапешт]], {{HUN}} |Елдер = |Спортшылар саны = |Медальдар = |Ашылуы = [[14 шілде]] [[2017]] |Жабылуы = [[30 шілде]] [[2017]] |Стадион = |Алдыңғы = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 2015|2015 Қазан]] |Келесі = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 2019|2019 Кванджу]] }} '''[[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты|Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты ]]''' '''2017''' немесе '''[[Халықаралық жүзу федерациясы|FINA]] 17-ші әлем чемпионаты''' Мажарстанның [[Будапешт]]те [[2017 жыл]]дың жазында өткізіледі.<ref name="Award">[http://www.fina.org/H2O/index.php?option=com_content&view=article&id=2239:pr-43-kazan-rus-and-guadalajara-mex-next-organisers&catid=275:2011&Itemid=246] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110720101513/http://www.fina.org/H2O/index.php?option=com_content&view=article&id=2239%3Apr-43-kazan-rus-and-guadalajara-mex-next-organisers&catid=275%3A2011&Itemid=246 |date=2011-07-20 }} (Kazan (RUS) and Guadalajara (MEX), next organisers ); posted by the Federation Internationale de Natation (FINA) on 2011-07-15; retrieved 2011-08-01.</ref> Жарыстар 5 спорт түрінен өткізіледі: [[жүзу]], [[синхронды жүзу]], [[суға секіру]], [[ашық суда жүзу]] және [[су добы]]. == Су добы == {| class="wikitable" border="1" style="font-size:100%" |- ! scope=col style="width:120px; background: #efefef;"| Бағдарлама түрі ! scope=col colspan=2 style="width:200px; background: gold;" | Алтын ! scope=col colspan=2 style="width:200px; background: silver;" | Күміс ! scope=col colspan=2 style="width:200px; background: #cc9966;" | Қола |- | '''Ерлер''' | {{flagicon|Хорватия}} <br /> <small>[[Хорватия]]</small> || | {{flagicon|Мажарстан}} <br /> <small>[[Мажарстан]]</small> || | {{flagicon|Сербия}} <br /> <small>[[Сербия]]</small> || |- | '''Әйелдер''' | {{flagicon|АҚШ}}<small>[[АҚШ]]</small> || | {{flagicon|Испания}}<small>[[Испания]]</small> || | {{flagicon|Ресей}}<small>[[Ресей]]</small> || |- bgcolor= e8e8e8 |colspan=7|{{Спорттық рекордтардың қысқартулары}} |} ==Медальдық есеп== {| class="wikitable" style="margin:0.5em auto; font-size:90%; position:relative; width:55%;" |- bgcolor="#EFEFEF" ! width=50 | Орын ! width=200 | Ел ! width=50 | [[Сурет:Gold medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Silver medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Bronze medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Medals world.svg|40px]] |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 1 | align=left| {{USA}} | style="background:#F7F6A8;" | 21 | style="background:#DCE5E5;" |12 | style="background:#FFDAB9;" | 13 |46 |- align="center" valign="top" bgcolor="#FFFFFF" | rowspan="1" valign="center"|2 | align=left| {{CHN}} | style="background:#F7F6A8;" | 12 | style="background:#DCE5E5;" | 12 | style="background:#FFDAB9;" | 6 | 30 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 3 | align=left| {{RUS}} | style="background:#F7F6A8;" |11 | style="background:#DCE5E5;" | 6 | style="background:#FFDAB9;" | 8 |25 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 4 | align=left| {{FRA}} | style="background:#F7F6A8;" | 6 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" |2 |9 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 5 | align=left| {{GBR}} | style="background:#F7F6A8;" | 5 | style="background:#DCE5E5;" | 3 | style="background:#FFDAB9;" | 3 | 11 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 6 | align=left| {{ITA}} | style="background:#F7F6A8;" | 4 | style="background:#DCE5E5;" | 3 | style="background:#FFDAB9;" | 9 |16 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 7 | align=left| {{AUS}} | style="background:#F7F6A8;" | 3 | style="background:#DCE5E5;" | 5 | style="background:#FFDAB9;" | 4 | 12 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 8 | align="left" | {{SWE}} | style="background:#F7F6A8;" | 3 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 4 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 9 | align=left| {{HUN}} | style="background:#F7F6A8;" | 2 | style="background:#DCE5E5;" | 5 | style="background:#FFDAB9;" | 2 | 9 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"|10 | align=left| {{BRA}} | style="background:#F7F6A8;" | 2 | style="background:#DCE5E5;" | 4 | style="background:#FFDAB9;" | 2 | 8 |- align="center" valign="top" bgcolor="#EFEFEF" |valign="center" colspan="2" | '''Барлығы''' | '''75''' | '''76''' | '''77''' | '''228''' |} == Дереккөздер == <references/> == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.fina-budapest2017.com/en/home Чемпионаттың ресми сайты] {{Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты}} [[Санат:Су спорты түрлерінен әлем чемпионаттары]] [[Санат:Мажарстандағы спорт]] [[Санат:2017 жылғы спорт]] nedzunavgkv2up87h2iomg5yuoedip0 3055312 3055299 2022-07-28T18:45:59Z Kas77777 100404 wikitext text/x-wiki {{Су спорты түрлерінен жарыс |Атауы = Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 2017 |Эмблема = 2017 World Aquatics Championships logo.jpg |Өлшемі = 250px |Сурет сипаттамасы = |Қала = [[Будапешт]], {{HUN}} |Елдер = |Спортшылар саны = |Медальдар = |Ашылуы = [[14 шілде]] [[2017]] |Жабылуы = [[30 шілде]] [[2017]] |Стадион = |Алдыңғы = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 2015|2015 Қазан]] |Келесі = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 2019|2019 Кванджу]] }} '''[[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты|Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты ]]''' '''2017''' немесе '''[[Халықаралық жүзу федерациясы|FINA]] 17-ші әлем чемпионаты''' Мажарстанның [[Будапешт]]те [[2017 жыл]]дың жазында өткізіледі.<ref name="Award">[http://www.fina.org/H2O/index.php?option=com_content&view=article&id=2239:pr-43-kazan-rus-and-guadalajara-mex-next-organisers&catid=275:2011&Itemid=246] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110720101513/http://www.fina.org/H2O/index.php?option=com_content&view=article&id=2239%3Apr-43-kazan-rus-and-guadalajara-mex-next-organisers&catid=275%3A2011&Itemid=246 |date=2011-07-20 }} (Kazan (RUS) and Guadalajara (MEX), next organisers ); posted by the Federation Internationale de Natation (FINA) on 2011-07-15; retrieved 2011-08-01.</ref> Жарыстар 5 спорт түрінен өткізіледі: [[жүзу]], [[синхронды жүзу]], [[суға секіру]], [[ашық суда жүзу]] және [[су добы]]. == Суға секіру == === Жеке кезең === {| class="wikitable" border="1" style="font-size:100%" |- ! scope=col style="width:120px; background: #efefef;"| Бағдарлама түрі ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: gold;" | Алтын ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: silver;" | Күміс ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: #cc9966;" | Қола |- ! colspan="6" | Ерлер |- | '''1 м''' | {{flagicon|CHN}} [[Се Сыи]] — 485,50 <br /> <small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|UKR}} [[Илья Кваша]] — 449,05 <br /><small>[[Украина]]</small> | {{flagicon|USA}} [[Майкл Хиксон]] — 428,30 <br /><small>[[АҚШ]]</small> |- | '''3 м''' | {{flagicon|CHN}} [[Хэ Чао]] — 555,05 <br /> <small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|RUS}} [[Илья Захаров]] — 547,60 <br /><small>[[Ресей]]</small> | {{flagicon|GBR}} [[Джек Лафер]] — 528,90 <br /><small>[[Ұлыбритания]]</small> |- | '''10 м''' | {{flagicon|CHN}} [[Цю Бо]] — 587,00 <br /> <small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|USA}} [[Дэвид Будайя]] — 560,20 <br /><small>[[АҚШ]]</small> | {{flagicon|GBR}} [[Томас Дейли]] — 537,95 <br /><small>[[Ұлыбритания]]</small> |- ! colspan="6" | Әйелдер |- | '''1 м''' | {{flagicon|ITA}} [[Таня Каньотто]] — 310,85 <br /><small>[[Италия]]</small> | {{flagicon|CHN}} [[Ши Тинмао]] — 309,20 <br /><small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|CHN}} [[Хэ Цзы]] — 300,30 <br /><small>[[Қытай]]</small> |- | '''3 м''' | {{flagicon|CHN}} [[Ши Тинмао]] — 383,55 <br /><small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|CHN}} [[Хэ Цзы]] — 377,45 <br /><small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|ITA}} [[Таня Каньотто]] — 356,15 <br /><small>[[Италия]]</small> |- | '''10 м''' | {{flagicon|North Korea}} [[Ким Кук Хьян]] — 397,05 <br /><small>[[КХДР]]</small> | {{flagicon|CHN}} [[Жэнь Цянь]] — 388.00 <br /><small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|Malaysia}} [[Панделела Ринонг Памг]] — 385.05 <br /><small>[[Малайзия]]</small> |- bgcolor= e8e8e8 |colspan=7|{{Спорттық рекордтардың қысқартулары}} |} === Синхронды секірулер === {| class="wikitable" border="1" style="font-size:100%" |- ! scope=col style="width:120px; background: #efefef;"| Бағдарлама түрі ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: gold;" | Алтын ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: silver;" | Күміс ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: #cc9966;" | Қола |- ! colspan="6" | Ерлер |- | '''3 м''' | {{CHN}} — 471,45<small><br /> [[Цао Юань]] <br /> [[Цинь Кай]] <small> | {{RUS}} — 459,18<small><br /> [[Евгений Кузнецов (жүзуші)|Евгений Кузнецов]] <br /> [[Илья Захаров]] <small> | {{GBR}} — 445,20<small><br /> [[Джек Лафер]] <br /> [[Крис Мирс]] <small> |- | '''10 м''' | {{CHN}} — 495,72<small><br /> [[Чэнь Айсэнь]] <br /> [[Линь Юэ]] <small> | {{MEX}} — 448,89<small><br /> [[Иван Гарсия]] <br /> [[Херман Санчес]] <small> | {{RUS}} — 441,33<small><br /> [[Роман Измайлов]] <br /> [[Виктор Минибаев]] <small> |- ! colspan="6" | Әйелдер |- | '''3 м''' | {{CHN}} — 351,30<small><br /> [[Ши Тинмао]] <br /> [[У Минься]] <small> | {{CAN}} — 319,47<small><br /> [[Дженнифер Абель]] <br /> [[Памела Уор]] <small> | {{flagicon|Australia}} [[Австралия]] — 304,20<small><br /> [[Саманта Миллс]] <br /> [[Эстер Цинь]] <small> |- | '''10 м''' | {{CHN}} — 359,52<small><br /> [[Чэнь Жолинь]] <br /> [[Лю Хуэйся]] <small> | {{CAN}} — 339,99<small><br /> [[Меган Банфето]] <br /> [[Розелин Фильон]] <small> | {{PRK}} — 325,26<small><br /> [[Сон Нам Хян]] <br /> [[Ким Ун Хян]] <small> |- ! colspan="6" | Микст |- | '''3 м''' | {{CHN}} — 339,90<small><br /> [[Ван Хань]] <br /> [[Янь Хао]] <small> | {{CAN}} — 317,01<small><br /> [[Дженнифер Абель]] <br /> [[Франсуа Имбо-Дюлак]] <small> | {{ITA}} — 315,30<small><br /> [[Таня Каньотто]] <br /> [[Майколь Верцотто]] <small> |- | '''10 м''' | {{CHN}} — 350,88<small><br /> [[Сы Яцзе]] <br /> [[Тай Сяоху]] <small> | {{CAN}} — 309,66<small><br /> [[Меган Банфето]] <br /> [[Венсан Рьендо]] <small> | {{flagicon|Australia}} [[Австралия]] — 308,22<small><br /> [[Мелисса Ву]] <br /> [[Доминик Беджгуд]] <small> |- | '''Аралас командалар''' | {{GBR}} — 434,65<small><br /> [[Томас Дейли]] <br /> [[Ребекка Гэллантри]] <small> | {{UKR}} — 426,45<small><br /> [[Александр Горшковозов]] <br /> [[Юлия Прокопчук]] <small> | {{CHN}} — 425,40<small><br /> [[Се Сыи]] <br /> [[Чэнь Жолинь]] <small> |- |- bgcolor= e8e8e8 |colspan=7|{{Спорттық рекордтардың қысқартулары}} |} == Хай-дайвинг == {| class="wikitable" border="1" style="font-size:100%" |- ! scope=col style="width:120px; background: #efefef;"| Бағдарлама түрі ! scope=col colspan=2 style="width:200px; background: gold;" | Алтын ! scope=col colspan=2 style="width:200px; background: silver;" | Күміс ! scope=col colspan=2 style="width:200px; background: #cc9966;" | Қола |- | '''Ерлер (27 м)''' | {{flagicon|United Kingdom}} [[Гари Хант]] <br /> <small>[[Ұлыбритания]]</small> || 629,30 | {{flagicon|Mexico}} [[Джонатан Паредес]] <br /> <small>[[Мексика]]</small> || 596,45 | {{flagicon|Russia}} [[Артём Сильченко]]<br /> <small>[[Ресей]]</small> || 593,95 |- | '''Әйелдер (20 м)''' | {{flagicon|USA}} [[Рэйчел Симпсон]] <br /> <small>[[АҚШ]]</small> || 156,70 | {{flagicon|USA}} [[Сесиль Карлтон]] <br /> <small>[[АҚШ]]</small> || 145,70 | {{flagicon|Belarus}} [[Яна Нестерова]]<br /> <small>[[Беларусь]]</small> || 145,70 |- bgcolor= e8e8e8 |colspan=7|{{Спорттық рекордтардың қысқартулары}} |} == Су добы == {| class="wikitable" border="1" style="font-size:100%" |- ! scope=col style="width:120px; background: #efefef;"| Бағдарлама түрі ! scope=col colspan=2 style="width:200px; background: gold;" | Алтын ! scope=col colspan=2 style="width:200px; background: silver;" | Күміс ! scope=col colspan=2 style="width:200px; background: #cc9966;" | Қола |- | '''Ерлер''' | {{flagicon|Хорватия}} <br /> <small>[[Хорватия]]</small> || | {{flagicon|Мажарстан}} <br /> <small>[[Мажарстан]]</small> || | {{flagicon|Сербия}} <br /> <small>[[Сербия]]</small> || |- | '''Әйелдер''' | {{flagicon|АҚШ}}<small>[[АҚШ]]</small> || | {{flagicon|Испания}}<small>[[Испания]]</small> || | {{flagicon|Ресей}}<small>[[Ресей]]</small> || |- bgcolor= e8e8e8 |colspan=7|{{Спорттық рекордтардың қысқартулары}} |} ==Медальдық есеп== {| class="wikitable" style="margin:0.5em auto; font-size:90%; position:relative; width:55%;" |- bgcolor="#EFEFEF" ! width=50 | Орын ! width=200 | Ел ! width=50 | [[Сурет:Gold medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Silver medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Bronze medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Medals world.svg|40px]] |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 1 | align=left| {{USA}} | style="background:#F7F6A8;" | 21 | style="background:#DCE5E5;" |12 | style="background:#FFDAB9;" | 13 |46 |- align="center" valign="top" bgcolor="#FFFFFF" | rowspan="1" valign="center"|2 | align=left| {{CHN}} | style="background:#F7F6A8;" | 12 | style="background:#DCE5E5;" | 12 | style="background:#FFDAB9;" | 6 | 30 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 3 | align=left| {{RUS}} | style="background:#F7F6A8;" |11 | style="background:#DCE5E5;" | 6 | style="background:#FFDAB9;" | 8 |25 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 4 | align=left| {{FRA}} | style="background:#F7F6A8;" | 6 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" |2 |9 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 5 | align=left| {{GBR}} | style="background:#F7F6A8;" | 5 | style="background:#DCE5E5;" | 3 | style="background:#FFDAB9;" | 3 | 11 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 6 | align=left| {{ITA}} | style="background:#F7F6A8;" | 4 | style="background:#DCE5E5;" | 3 | style="background:#FFDAB9;" | 9 |16 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 7 | align=left| {{AUS}} | style="background:#F7F6A8;" | 3 | style="background:#DCE5E5;" | 5 | style="background:#FFDAB9;" | 4 | 12 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 8 | align="left" | {{SWE}} | style="background:#F7F6A8;" | 3 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 4 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 9 | align=left| {{HUN}} | style="background:#F7F6A8;" | 2 | style="background:#DCE5E5;" | 5 | style="background:#FFDAB9;" | 2 | 9 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"|10 | align=left| {{BRA}} | style="background:#F7F6A8;" | 2 | style="background:#DCE5E5;" | 4 | style="background:#FFDAB9;" | 2 | 8 |- align="center" valign="top" bgcolor="#EFEFEF" |valign="center" colspan="2" | '''Барлығы''' | '''75''' | '''76''' | '''77''' | '''228''' |} == Дереккөздер == <references/> == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.fina-budapest2017.com/en/home Чемпионаттың ресми сайты] {{Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты}} [[Санат:Су спорты түрлерінен әлем чемпионаттары]] [[Санат:Мажарстандағы спорт]] [[Санат:2017 жылғы спорт]] kych0zlaikivles1cxvfcw71zkqsj1t 3055315 3055312 2022-07-28T18:50:37Z Kas77777 100404 wikitext text/x-wiki {{Су спорты түрлерінен жарыс |Атауы = Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 2017 |Эмблема = 2017 World Aquatics Championships logo.jpg |Өлшемі = 250px |Сурет сипаттамасы = |Қала = [[Будапешт]], {{HUN}} |Елдер = |Спортшылар саны = |Медальдар = |Ашылуы = [[14 шілде]] [[2017]] |Жабылуы = [[30 шілде]] [[2017]] |Стадион = |Алдыңғы = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 2015|2015 Қазан]] |Келесі = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 2019|2019 Кванджу]] }} '''[[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты|Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты ]]''' '''2017''' немесе '''[[Халықаралық жүзу федерациясы|FINA]] 17-ші әлем чемпионаты''' Мажарстанның [[Будапешт]]те [[2017 жыл]]дың жазында өткізіледі.<ref name="Award">[http://www.fina.org/H2O/index.php?option=com_content&view=article&id=2239:pr-43-kazan-rus-and-guadalajara-mex-next-organisers&catid=275:2011&Itemid=246] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110720101513/http://www.fina.org/H2O/index.php?option=com_content&view=article&id=2239%3Apr-43-kazan-rus-and-guadalajara-mex-next-organisers&catid=275%3A2011&Itemid=246 |date=2011-07-20 }} (Kazan (RUS) and Guadalajara (MEX), next organisers ); posted by the Federation Internationale de Natation (FINA) on 2011-07-15; retrieved 2011-08-01.</ref> Жарыстар 5 спорт түрінен өткізіледі: [[жүзу]], [[синхронды жүзу]], [[суға секіру]], [[ашық суда жүзу]] және [[су добы]]. == Жүзу == === Ерлер === {| class="wikitable" border="1" style="font-size:100%" |- ! scope=col style="width:120px; background: #efefef;"| Бағдарлама түрі ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: gold;" | Алтын ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: silver;" | Күміс ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: #cc9966;" | Қола |- ! colspan="6" | Еркін стиль |- | '''50 м''' | {{flagicon|Франция}} [[Флоран Маноду]] — 21,19 <br /> <small>[[Франция]]</small> | {{flagicon|АҚШ}} [[Натан Эдриан]] — 21,52 <br /> <small>[[АҚШ]]</small> | {{flagicon|Бразилия}} [[Бруно Фратус]] — 21,55 <br /> <small>[[Аргентина]]</small> |- | '''100 м''' | {{flagicon|Қытай}} [[Нин Цзэтао]] — 47,84 <br /> <small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|Австралия}} [[Камерон Макэвой]] — 47,95 <br /> <small>[[Австралия]]</small> | {{flagicon|Аргентина}} [[Федерико Грабич]] — 48,12 <br /> <small>[[Аргентина]]</small> |- | '''200 м''' | {{flagicon|Ұлыбритания}} [[Джеймс Гай]] — 1:45,14 {{NR}} <br /> <small>[[Ұлыбритания]]</small> | {{flagicon|Қытай}} [[Сунь Ян]] — 1:45,20 <br /> <small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|Германия}} [[Пауль Бидерман]] — 1:45,38 <br /> <small>[[Германия]]</small> |- | '''400''' | {{flagicon|Қытай}} [[Сунь Ян]] — 3:42,58 <br /> <small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|Ұлыбритания}} [[Джеймс Гай]] — 3:43,75 {{NR}}<br /> <small>[[Ұлыбритания]]</small> | {{flagicon|Канада}} [[Райан Кохрейн]] — 3:44,59 <br /> <small>[[Канада]]</small> |- | '''800 м''' | {{flagicon|Қытай}} [[Сунь Ян]] — 7:39,96 <br /> <small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|Италия}} [[Грегорио Пальтриньери]] — 7:40,81 <br /> <small>[[Италия]]</small> | {{flagicon|Австралия}} [[Мак Хортон]] — 7:44,02 <br /> <small>[[Австралия]]</small> |- | '''1500 м''' | | | |-bgcolor=#DDDDDD ! colspan="6" | Брасс |- | '''50 м''' | {{flagicon|Ұлыбритания}} [[Адам Пити]] — 26,51 <br /> <small>[[Ұлыбритания]]</small> | {{flagicon|ОАР}} [[Камерон ван дер Бург]] — 26,66 <br /> <small>[[ОАР]]</small> | {{flagicon|АҚШ}} [[Кевин Кордес]] — 26,86 <br /> <small>[[АҚШ]]</small> |- | '''100 м''' | {{flagicon|Ұлыбритания}} [[Адам Пити]] — 58,52 <br /> <small>[[Ұлыбритания]]</small> | {{flagicon|ОАР}} [[Камерон ван дер Бург]] — 58,59 <br /> <small>[[ОАР]]</small> | {{flagicon|Ұлыбритания}} [[Росс Мердок]] — 59,09 <br /> <small>[[Ұлыбритания]]</small> |- | '''200 м''' | {{flagicon|Германия}} [[Марко Кох]] — 2.07,76 <br /> <small>[[Германия]]</small> | {{flagicon|АҚШ}} [[Кевин Кордес]] — 2.08,05 <br /> <small>[[АҚШ]]</small> | {{flagicon|Мажарстан}} [[Даниель Дьюрта]] — 2:08,10 <br /> <small>[[Мажарстан]]</small> |-bgcolor=#DDDDDD ! colspan="6" | Баттерфляй |- | rowspan=2| '''50 м''' | rowspan=2| {{flagicon|Франция}} [[Флоран Маноду]] — 22,97 <br /> <small>[[Франция]]</small> | rowspan=2| {{flagicon|Бразилия}} [[Николас Сантос]] — 23,09 <br /> <small>[[Бразилия]]</small> | {{flagicon|Мажарстан }} [[Ласло Чех]] — 23,15<br /> <small>[[Мажарстан ]]</small> |- | {{flagicon|Польша}} [[Конрад Черняк]] — 23,15<br /> <small>[[Польша]]</small> |- | '''100 м''' | | | |- | '''200 м''' | {{flagicon|Мажарстан }} [[Ласло Чех]] — 1.53,48<br /> <small>[[Мажарстан ]]</small> | {{flagicon|ОАР}} [[Чад ле Кло]] — 1.53,48<br /> <small>[[ОАР]]</small> | {{flagicon|Польша}} [[Ян Свитковский]] — 1.54,10<br /> <small>[[Польша]]</small> |-bgcolor=#DDDDDD ! colspan="6" | Арқамен жүзу |- | '''50 м''' | | | |- | '''100 м''' | {{flagicon |Австралия}} [[Митч Ларкин]] — 52,40 <br /> <small>[[Австралия]]</small> | {{flagicon |Франция}} [[Камиль Лакур]] — 52,48 <br /> <small>[[Франция]]</small> | {{flagicon |АҚШ}} [[Мэтт Гриверс]] — 52,66 <br /> <small>[[АҚШ]]</small> |- | '''200 м''' | {{flagicon |Австралия}} [[Митч Ларкин]] — 1.53,58 <br /> <small>[[Австралия]]</small> | {{flagicon |Польша}} [[Радослав Кавенцкий]] — 1.54,55 <br /> <small>[[Польша]]</small> | {{flagicon |Ресей}} [[Евгений Рылов]] — 1.54,60 <br /> <small>[[Ресей]]</small> |-bgcolor=#DDDDDD ! colspan="6" | Комплекстік жүзу |- | '''200 м''' | {{flagicon |АҚШ}} [[Райан Лохте]] — 1.55,81 <br /> <small>[[АҚШ]]</small> | {{flagicon |Бразилия}} [[Тьягу Перейра]] — 1.56,65 <br /> <small>[[Бразилия]]</small> | {{flagicon |Қытай}} [[Ван Шунь]] — 1.56,81 <br /> <small>[[Қытай]]</small> |- | '''400 м''' | | | |-bgcolor=#DDDDDD ! colspan="6" | Эстафеталар |- | '''Эстафета 4×100 м/еркін стиль''' | valign="top" | {{FRA}} — 3:10,74 <small><br> [[Мехди Метелла]] (48 с 37) <br> [[Флоран Маноду]] (47 с 93)<br> [[Фабьен Жило]] (47 с 08) <br> [[Жереми Стравьюс]] (47 с 36)</small> ---- <small>[[Лорис Бурелли]]<br>[[Клеман Миньон]]</small> | valign="top" | {{RUS}} — 3:11,19 <small><br> [[Андрей Гречин]] (48 с 60) <br> [[Никита Лобинцев]] (47 с 98) <br> [[Владимир Морозов]] (46 с 95)<br> [[Александр Сухоруков]](47 с 66)</small> ---- <small>[[Данила Изотов]]</small> | valign="top" | {{ITA}} — 3:12,53 <small><br> [[Лука Дотто]] (48 с 75) <br> [[Марко Орси]] (47 с 75) <br> [[Микеле Сантуччи]] (48 с 48) <br> [[Филиппо Маньини]] (47 с 55)</small> ---- |- | '''Эстафета 4×200 м/еркін стиль''' | valign=top| {{GBR}} — 7.04,33 <small><br /> [[Дэниэл Уоллес]] (1 мин 47 с 04) <br /> [[Роберт Ренвик]] (1 мин 45 с 98 ) <br /> [[Калум Джарвис]] (1 мин 46 57) <br /> [[Джеймс Гай]] (1 мин 44 с 74)</small> ---- <small>[[Николас Грэйнджер]]<br />[[Данкан Скотт]]</small> | valign=top| {{USA}} — 7.04,75 <small><br /> [[Райан Лохте]] (1 мин 45 с 71) <br /> [[Конор Дуайер]] (1 мин 45 с 33) <br /> [[Рид Мэлоун]] (1 мин 46 с 92) <br /> [[Майкл Уайсс]] (1 мин 46 с 79) ---- [[Майкл Клу]] | valign=top| {{flagicon|Australia}} [[Австралия]] — 7.05,34 <small><br /> [[Камерон Макэвой]] (1 мин 46 с 46) <br /> [[Дэвид Маккион]] (1 мин 47 с 05) <br /> [[Дэниэл Смит]] (1 мин 46 с 38) <br /> [[Томас Фрэйзер-Холмс]] (1 мин 45 с 45) ---- [[Грант Хэкетт]]<br />[[Курт Херцог]] |- | '''Аралас эстафета 4x100 м''' | | | |- bgcolor= e8e8e8 |colspan=7|{{Спорттық рекордтардың қысқартулары}} |} === Әйелдер === {| class="wikitable" border="1" style="font-size:100%" |- ! scope=col style="width:120px; background: #efefef;"| Бағдарлама түрі ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: gold;" | Алтын ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: silver;" | Күміс ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: #cc9966;" | Қола |- ! colspan="6" | Еркін стиль |- | '''50 м''' | | | |- | '''100 м''' | {{flagicon|Австралия}} [[Бронте Кэмпбелл]] — 52,52 <br /> <small>[[Австралия]]</small> | {{flagicon|Швеция}} [[Сара Шёстрём]] — 52,70 <br /> <small>[[Швеция]]</small> | {{flagicon|Австралия}} [[Кейт Кэмпбелл]] — 52,82 <br /> <small>[[Австралия]]</small> |- | '''200 м''' | {{flagicon|АҚШ}} [[Кэти Ледеки]] — 1:55,16 <br /> <small>[[АҚШ]]</small> | {{flagicon|Италия}} [[Федерика Пеллегрини]] — 1:55,32 <br /> <small>[[Италия]]</small> | {{flagicon|АҚШ}} [[Мисси Франклин]] — 1:55,49 <br /> <small>[[АҚШ]]</small> |- | '''400 м''' | {{flagicon|АҚШ}} [[Кэти Ледеки]] — 3:59,13 {{CR}}<br /> <small>[[АҚШ]]</small> | {{flagicon|Нидерланд}} [[Шарон ван Роувендал]] — 4:03,02 {{NR}}<br /> <small>[[Нидерланд]]лар</small> | {{flagicon|Австралия}} [[Джессика Эшвуд]] — 4:03,34 <br /> <small>[[Австралия]]</small> |- | '''800 м''' | | | |- | '''1500 м''' | {{flagicon|АҚШ}} [[Кэти Ледеки]] — 15:25,48 {{WR}}<br /> <small>[[АҚШ]]</small> | {{flagicon|Жаңа Зеландия}} [[Лорен Бойл]] — 15:40,14 <br /> <small>[[Жаңа Зеландия]]</small> | {{flagicon|Мажарстан}} [[Богларка Капаш]] — 15:47,09 {{NR}} <br /> <small>[[Мажарстан]]</small> |-bgcolor=#DDDDDD ! colspan="6" | Брасс |- | '''50 м''' | | | |- | '''100 м''' | {{flagicon|Ресей}} [[Юлия Ефимова]] — 1:05,66 <br /> <small>[[Ресей]]</small> | {{flagicon|Литва}} [[Рута Мейлутите]] — 1:06,36 <br /> <small>[[Литва]]</small> | {{flagicon|Ямайка}} [[Алия Аткинсон]] — 1:06,42 <br /> <small>[[Ямайка]]</small> |- | rowspan=3| '''200 м''' | rowspan=3| {{flagicon|Жапония}} [[Канако Ватанабэ]] — 2.21,15<br /> <small>[[Жапония]]</small> | rowspan=3| {{flagicon|АҚШ}} [[Майка Лоренс]] — 2.06,40 <br /> <small>[[АҚШ]]</small> | {{flagicon|Испания}} [[Хессика Валь Монтеро]] — 2.22,76 <br /> <small>[[Испания]]</small> |- | {{flagicon|Дания}} [[Рикке Педерсен]] — 2.22,76 <br /> <small>[[Дания]]</small> |- | {{flagicon|Қытай}} [[Ши Цзинлинь]] — 2.22,76 <br /> <small>[[Қытай]]</small> |-bgcolor=#DDDDDD ! colspan="6" | Баттерфляй |- | '''50 м''' | {{flagicon|Швеция}} [[Сара Шёстрём]] — 24,96 <br /> <small>[[Швеция]]</small> | {{flagicon|Дания}} [[Джанетт Оттесен]] — 25,34 <br /> <small>[[Дания]]</small> | {{flagicon|Қытай}} [[Лу Ин]] — 25,37 <br /> <small>[[Қытай]]</small> |- | '''100 м''' | {{flagicon|Швеция}} [[Сара Шёстрём]] — 55,64 {{WR}}<br /> <small>[[Швеция]]</small> | {{flagicon|Дания}} [[Джанетт Оттесен]] — 57,05 <br /> <small>[[Дания]]</small> | {{flagicon|Қытай}} [[Лу Ин]] — 57,48 <br /> <small>[[Қытай]]</small> |- | '''200 м''' | {{flagicon|Жапония}} [[Нацуми Хоси]] — 2.05,56 <br /> <small>[[Жапония]]</small> | {{flagicon|АҚШ}} [[Каммиль Адамс]] — 2.06,40 <br /> <small>[[АҚШ]]</small> | {{flagicon|Қытай}} [[Чжан Юфэй]] — 2.06,51 <br /> <small>[[Қытай]]</small> |-bgcolor=#DDDDDD ! colspan="6" | Арқамен жүзу |- | '''50 м''' | {{flagicon|Қытай}} [[Фу Юаньхуэй]] — 27,11 <br /> <small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|Бразилия}} [[Этьен Медейрус]] — 27,26 <br /> <small>[[Бразилия]]</small> | {{flagicon|Қытай}} [[Лю Сян]] — 27,58 <br /> <small>[[Қытай]]</small> |- | '''100 м''' | {{flagicon|Австралия}} [[Эмили Сибом]] — 58,26 <br /> <small>[[Австралия]]</small> | {{flagicon|Австралия}} [[Мэдисон Уилсон]] — 58,75 <br /> <small>[[Австралия]]</small> | {{flagicon|Дания}} [[Ние Нильсен]] — 58,86 <br /> <small>[[Дания]]</small> |- | '''200 м''' | | | |-bgcolor=#DDDDDD ! colspan="6" | Комплекстік жүзу |- | '''200 м''' | {{flagicon|Мажарстан}} [[Катинка Хоссу]] — 2.06,12 {{WR}}<br /> <small>[[Мажарстан]]</small> | {{flagicon|Жапония}} [[Канако Ватанабэ]] — 2.08,45 <br /> <small>[[Жапония]]</small> | {{flagicon|Ұлыбритания}} [[Сиобэн-Мэри О’Коннор]] — 2.08,77 <br /> <small>[[Ұлыбритания]]</small> |- | '''400 м''' | | | |-bgcolor=#DDDDDD ! colspan="6" | Эстафеталар |- | '''Эстафета 4×100 м/еркін стиль | valign="top" | {{flagicon|Australia}} [[Австралия]] — 3:31,48 {{CR}} <small><br> [[Эмили Сибом]] (53 с 92) <br> [[Эмма Маккеон]] (53 с 57) <br> [[Бронте Кэмпбелл]] (51 с 77) <br> [[Кейт Кэмпбелл]] (52 с 22)</small> ---- <small>[[Мэдисон Уилсон]] <br> [[Мелани Шлангер]] <br> [[Бронте Барратт]]</small> | valign="top" | {{NED}}ылар — 3:33,67 <small><br> [[Раноми Кромовидьойо]] (53 с 30) <br> [[Мауд ван дер Мер]] (54 с 50) <br> [[Маррит Стенберген]] (53 с 88) <br> [[Фемке Хемскерк]] (51 с 99)</small> ---- | valign="top" | {{USA}} — 3:34,61 <small><br>[[Мисси Франклин]] (53 с 68) <br> [[Марго Гир]] (54 с 14) <br> [[Лия Нил]] (53 с 70) <br> [[Симоне Мануэл]] (53 с 09)</small> ---- <small>[[Шэннон Вриленд]] <br> [[Эбби Вайтцель]]</small> |- | '''Эстафета 4×200 м/еркін стиль | valign=top| {{USA}} — 7.45,37 <br /> <small>[[Мисси Франклин]] (1 мин 55 с 95) <br /> [[Леа Смит]] (1 мин 56 с 86) <br /> [[Кэти Маклафлин]] (1 мин 56 с 92) <br /> [[Кэти Ледеки]] (1 мин 55 с 64)</small> ---- <small>[[Сьерра Рунге]]<br />[[Челси Ченаулт]]<br />[[Шэннон Вриленд]]</small> | valign=top| {{ITA}} — 7.48,41 <small><br /> [[Алиса Миццау]] (1 мин 57 с 50) <br /> [[Эрика Муссо]] (1 мин 58 с 66) <br /> [[Кьяра Мазини]] (1 мин 57 с 52) <br /> [[Федерика Пеллегрини]] (1 мин 54 с 73)</small> | valign=top| {{CHN}} — 7.49,10 <small><br /> [[Цю Юйхань]] (1 мин 56 с 88) <br /> [[Го Цзюньцзюнь]] (1 мин 57 с 55) <br /> [[Чжан Юфэй]] (1 мин 58 с 73) <br /> [[Шэнь До]] (1 мин 55 с 94)</small> ---- <small>[[Шао Ивень]]<br />[[Чжан Юань]]</small> |- | '''Аралас эстафета 4x100 м''' | | | |- bgcolor= e8e8e8 |colspan=7|{{Спорттық рекордтардың қысқартулары}} |} == Ашық суда жүзу == {| class="wikitable" border="1" style="font-size:100%" |- ! scope=col style="width:120px; background: #efefef;"| Бағдарлама түрі ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: gold;" | Алтын ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: silver;" | Күміс ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: #cc9966;" | Қола |- ! colspan="6" | Ерлер |- | '''5 км''' | {{flagicon|South Africa}} [[Чед Хо]] — 55:17,6 <br /><small>[[ОАР]]</small> | {{flagicon|Germany}} [[Роб Муффельс]] — 55:17,6 <br /><small>[[Германия]]</small> | {{flagicon|Italy}} [[Маттео Фурлан]] — 55:20,0 <br /><small>[[Италия]]</small> |- | '''10 км''' | {{flagicon|USA}} [[Джордан Вилимовски]] — 1:49:48,2 <br /><small>[[АҚШ]]</small> | {{flagicon|Netherlands}} [[Ферри Вертман]] — 1:50:00,3 <br /><small>[[Нидерланд]]</small> | {{flagicon|Greece}} [[Спирос Янниотис]] — 1:50:00,7 <br /><small>[[Грекия]]</small> |- | '''25 км''' | {{flagicon|Italy}} [[Симон Руффини]] — 4:53:10,7 <br /><small>[[Италия]]</small> | {{flagicon|USA}} [[Алекс Мейер]] — 4:53:15,1 <br /><small>[[АҚШ]]</small> | {{flagicon|Italy}} [[Маттео Фурлан]] — 4:54:38,0 <br /><small>[[Италия]]</small> |- ! colspan="6" | Әйелдер |- | '''5 км''' |{{flagicon|USA}} [[Хейли Андерсон]] — 58:48,4 <br /><small>[[АҚШ]]</small> |{{flagicon|Greece}} [[Каллиопи Араузу]] — 58:49,8 <br /><small>[[Грекия]]</small> |{{flagicon|Germany}} [[Финниа Вунрам]] — 58:51,0 <br /><small>[[Германия]]</small> |- | '''10 км''' |{{flagicon|France}} [[Орели Мюллер]] — 1:58:04,3 <br /><small>[[Франция]]</small> |{{flagicon|Netherlands}} [[Шарон ван Роувендал]] — 1:58:06,7 <br /><small>[[Нидерланд]]</small> |{{flagicon|Brazil}} [[Ана Марсела Кунья]] — 1:58:27,9 <br /><small>[[Бразилия]]</small> |- | '''25 км''' |{{flagicon|Brazil}} [[Ана Марсела Кунья]] — 5:13:47,3 <br /><small>[[Бразилия]]</small> |{{flagicon|Hungary}} [[Анна Олаш]] — 5:14:13,4 <br /><small>[[Мажарстан]]</small> |{{flagicon|Germany}} [[Ангела Маурер]] — 5:15:07,6 <br /><small>[[Германия]]</small> |- ! colspan="6" | Аралас командалар |- | '''3×5''' | {{GER}} <br /><small>[[Роб Муффельс]], [[Кристиан Райхерт]], [[Изабель Херле]]</small><br />55:14,4 | {{BRA}} <br /><small>[[Аллан до Кармо]], [[Диого Вильяриньо]], [[Ана Марсела Кунья]]</small><br /> 55:31,2 ----{{NED}}ылар <br /><small>[[Марсель Схоутен]], [[Ферри Вертман]], [[Шарон ван Роувендал]]</small><br /> 55:31,2 | ''берілген жоқ'' |- bgcolor= e8e8e8 |colspan=7|{{Спорттық рекордтардың қысқартулары}} |} == Синхронды жүзу == {| class="wikitable" border="1" style="font-size:100%" |- ! scope=col style="width:120px; background: #efefef;"| Бағдарлама түрі ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: gold;" | Алтын ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: silver;" | Күміс ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: #cc9966;" | Қола |- ! colspan="6" | Ерікті бағдарламалар |- | '''Соло''' | {{flagicon|RUS}} [[Наталья Ищенко]] — 97,2333 <br /><small>[[Ресей]]</small> | {{flagicon|CHN}} [[Хуан Сюэчэнь]] — 95,7000 <br /><small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|ESP}} [[Она Карбонель]] — 94,9000 <br /><small>[[Испания]]</small> |- | '''Дуэт''' | {{flagicon|RUS}} — 98,2000<br />[[Наталья Ищенко]] <br /> [[Светлана Ромашина]] | {{flagicon|CHN}} — 95,9000<br />[[Хуан Сюэчэнь]] <br /> [[Сунь Вэньянь]] | {{flagicon|UKR}} — 93,6000<br />[[Лолита Ананасова]] <br /> [[Анна Волошина]] |- | '''Аралас дуэт''' | {{flagicon|RUS}} — 91,7333<br />[[Александр Мальцев]] <br /> [[Дарина Валитова]] | {{flagicon|USA}} — 91,4667<br />[[Кристина Люм-Ундервуд]] <br /> [[Билл Мэй]] | {{flagicon|ITA}} — 89,3333<br />[[Марьянжела Перрупато]] <br /> [[Джорджио Минисини]] |- | '''Топ''' | {{flagicon|RUS}} — 98,4667 <small><br />[[Влада Чигирёва]], [[Светлана Колесниченко]] <br /> [[Александра Пацкевич]], [[Елена Прокофьева]] <br /> [[Алла Шишкина]], [[Мария Шурочкина]] <br /> [[Анжелика Тиманина]], [[Гелена Топилина]]</small> | {{flagicon|CHN}} — 96,1333 <small><br />[[Го Ли]], [[Гу Сяо]], [[Ли Ксяо Лу]] <br /> [[Лян Синьпин]], [[Сунь Вэньянь]] <br /> [[Тан Мэнни]], [[Хуан Сюэчэнь]] <br /> [[Цзэн Чжэнь]]</small> | {{flagicon|JPN}} — 93,9000 <small><br />[[Айка Хакояма]], [[Айко Хаяши]] <br /> [[Юкико Инуи]], [[Кей Марумо]] <br /> [[Рисако Мицуи]], [[Канами Накамаки]] <br /> [[Мая Накамура]], [[Кано Омата]] <br /> [[Аска Тасаки]], [[Каруми Йошида]]</small> |- | '''Комбинация''' | {{flagicon|RUS}} — 98,3000 <small><br />[[Влада Чигирёва]], [[Михаэла Каланча]] <br /> [[Светлана Колесниченко]], [[Лилия Низамова]] <br /> [[Александра Пацкевич]], [[Елена Прокофьева]] <br /> [[Алла Шишкина]], [[Мария Шурочкина]] <br /> [[Анжелика Тиманина]], [[Гелена Топилина]] <br /> [[Дарина Валитова]]</small> | {{flagicon|CHN}} — 96,2000 <small><br />[[Го Ли]], [[Гу Сяо]], [[Ли Ксяо Лу]] <br /> [[Лян Синьпин]], [[Сунь Вэньянь]] <br /> [[Тан Мэнни]], [[Хуан Сюэчэнь]] <br /> [[Цзэн Чжэнь]]</small> | {{flagicon|JPN}} — 93,8000 <small><br />[[Айка Хакояма]], [[Айко Хаяши]] <br /> [[Юкико Инуи]], [[Кей Марумо]] <br /> [[Рисако Мицуи]], [[Канами Накамаки]] <br /> [[Мая Накамура]], [[Кано Омата]] <br /> [[Аска Тасаки]], [[Каруми Йошида]]</small> |- ! colspan="6" | Техникалық бағдарламалар |- | '''Соло''' | {{flagicon|RUS}} [[Светлана Ромашина]] — 95,268 <br /><small>[[Ресей]]</small> | {{flagicon|ESP}} [[Она Карбонель]] — 93,1284 <br /><small>[[Испания]]</small> | {{flagicon|CHN}} [[Сунь Вэньянь]] — 91,5479 <br /><small>[[Қытай]]</small> |- | '''Дуэт''' | {{flagicon|RUS}} — 95,4672<br />[[Наталья Ищенко]] <br /> [[Светлана Ромашина]] | {{flagicon|CHN}} — 93,3279<br />[[Хуан Сюэчэнь]] <br /> [[Сунь Вэньянь]] | {{flagicon|JPN}} — 92,0079<br />[[Юкико Инуи]] <br /> [[Рисако Мицуи]] |- | '''Аралас дуэт''' |{{flagicon|USA}} — 88,5108<br />[[Кристина Джонс]] <br /> [[Мэй, Билл|Билл Мэй]] |{{flagicon|RUS}} — 88,2986<br />[[Александр Мальцев]] <br /> [[Дарина Валитова]] |{{flagicon|ITA}} — 86,3640<br />[[Манила Фламини]] <br /> [[Джорджио Минисини]] |- | '''Топ''' | {{flagicon|RUS}} — 95,7457 <small><br />[[Влада Чигирёва]], [[Елена Прокофьева]] <br /> [[Анжелика Тиманина]], [[Светлана Колесниченко]] <br /> [[Алла Шишкина]], [[Гелена Топилина]] <br /> [[Александра Пацкевич]], [[Мария Шурочкина]]</small> | {{flagicon|CHN}} — 94,4605 <small><br />[[Го Ли]], [[Гу Сяо]], [[Ли Ксяо Лу]] <br /> [[Лян Синьпин]], [[Сунь Вэньянь]] <br /> [[Тан Мэнни]], [[Хуан Сюэчэнь]] <br /> [[Цзэн Чжэнь]]</small> | {{flagicon|JPN}} — 92,4133 <small><br />[[Айка Хакояма]], [[Айко Хаяши]] <br /> [[Юкико Инуи]], [[Кей Марумо]] <br /> [[Рисако Мицуи]], [[Канами Накамаки]] <br /> [[Мая Накамура]], [[Кано Омата]] <br /> [[Аска Тасаки]], [[Каруми Йошида]]</small> |- bgcolor= e8e8e8 |colspan=7|{{Спорттық рекордтардың қысқартулары}} |} == Суға секіру == === Жеке кезең === {| class="wikitable" border="1" style="font-size:100%" |- ! scope=col style="width:120px; background: #efefef;"| Бағдарлама түрі ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: gold;" | Алтын ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: silver;" | Күміс ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: #cc9966;" | Қола |- ! colspan="6" | Ерлер |- | '''1 м''' | {{flagicon|CHN}} [[Се Сыи]] — 485,50 <br /> <small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|UKR}} [[Илья Кваша]] — 449,05 <br /><small>[[Украина]]</small> | {{flagicon|USA}} [[Майкл Хиксон]] — 428,30 <br /><small>[[АҚШ]]</small> |- | '''3 м''' | {{flagicon|CHN}} [[Хэ Чао]] — 555,05 <br /> <small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|RUS}} [[Илья Захаров]] — 547,60 <br /><small>[[Ресей]]</small> | {{flagicon|GBR}} [[Джек Лафер]] — 528,90 <br /><small>[[Ұлыбритания]]</small> |- | '''10 м''' | {{flagicon|CHN}} [[Цю Бо]] — 587,00 <br /> <small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|USA}} [[Дэвид Будайя]] — 560,20 <br /><small>[[АҚШ]]</small> | {{flagicon|GBR}} [[Томас Дейли]] — 537,95 <br /><small>[[Ұлыбритания]]</small> |- ! colspan="6" | Әйелдер |- | '''1 м''' | {{flagicon|ITA}} [[Таня Каньотто]] — 310,85 <br /><small>[[Италия]]</small> | {{flagicon|CHN}} [[Ши Тинмао]] — 309,20 <br /><small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|CHN}} [[Хэ Цзы]] — 300,30 <br /><small>[[Қытай]]</small> |- | '''3 м''' | {{flagicon|CHN}} [[Ши Тинмао]] — 383,55 <br /><small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|CHN}} [[Хэ Цзы]] — 377,45 <br /><small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|ITA}} [[Таня Каньотто]] — 356,15 <br /><small>[[Италия]]</small> |- | '''10 м''' | {{flagicon|North Korea}} [[Ким Кук Хьян]] — 397,05 <br /><small>[[КХДР]]</small> | {{flagicon|CHN}} [[Жэнь Цянь]] — 388.00 <br /><small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|Malaysia}} [[Панделела Ринонг Памг]] — 385.05 <br /><small>[[Малайзия]]</small> |- bgcolor= e8e8e8 |colspan=7|{{Спорттық рекордтардың қысқартулары}} |} === Синхронды секірулер === {| class="wikitable" border="1" style="font-size:100%" |- ! scope=col style="width:120px; background: #efefef;"| Бағдарлама түрі ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: gold;" | Алтын ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: silver;" | Күміс ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: #cc9966;" | Қола |- ! colspan="6" | Ерлер |- | '''3 м''' | {{CHN}} — 471,45<small><br /> [[Цао Юань]] <br /> [[Цинь Кай]] <small> | {{RUS}} — 459,18<small><br /> [[Евгений Кузнецов (жүзуші)|Евгений Кузнецов]] <br /> [[Илья Захаров]] <small> | {{GBR}} — 445,20<small><br /> [[Джек Лафер]] <br /> [[Крис Мирс]] <small> |- | '''10 м''' | {{CHN}} — 495,72<small><br /> [[Чэнь Айсэнь]] <br /> [[Линь Юэ]] <small> | {{MEX}} — 448,89<small><br /> [[Иван Гарсия]] <br /> [[Херман Санчес]] <small> | {{RUS}} — 441,33<small><br /> [[Роман Измайлов]] <br /> [[Виктор Минибаев]] <small> |- ! colspan="6" | Әйелдер |- | '''3 м''' | {{CHN}} — 351,30<small><br /> [[Ши Тинмао]] <br /> [[У Минься]] <small> | {{CAN}} — 319,47<small><br /> [[Дженнифер Абель]] <br /> [[Памела Уор]] <small> | {{flagicon|Australia}} [[Австралия]] — 304,20<small><br /> [[Саманта Миллс]] <br /> [[Эстер Цинь]] <small> |- | '''10 м''' | {{CHN}} — 359,52<small><br /> [[Чэнь Жолинь]] <br /> [[Лю Хуэйся]] <small> | {{CAN}} — 339,99<small><br /> [[Меган Банфето]] <br /> [[Розелин Фильон]] <small> | {{PRK}} — 325,26<small><br /> [[Сон Нам Хян]] <br /> [[Ким Ун Хян]] <small> |- ! colspan="6" | Микст |- | '''3 м''' | {{CHN}} — 339,90<small><br /> [[Ван Хань]] <br /> [[Янь Хао]] <small> | {{CAN}} — 317,01<small><br /> [[Дженнифер Абель]] <br /> [[Франсуа Имбо-Дюлак]] <small> | {{ITA}} — 315,30<small><br /> [[Таня Каньотто]] <br /> [[Майколь Верцотто]] <small> |- | '''10 м''' | {{CHN}} — 350,88<small><br /> [[Сы Яцзе]] <br /> [[Тай Сяоху]] <small> | {{CAN}} — 309,66<small><br /> [[Меган Банфето]] <br /> [[Венсан Рьендо]] <small> | {{flagicon|Australia}} [[Австралия]] — 308,22<small><br /> [[Мелисса Ву]] <br /> [[Доминик Беджгуд]] <small> |- | '''Аралас командалар''' | {{GBR}} — 434,65<small><br /> [[Томас Дейли]] <br /> [[Ребекка Гэллантри]] <small> | {{UKR}} — 426,45<small><br /> [[Александр Горшковозов]] <br /> [[Юлия Прокопчук]] <small> | {{CHN}} — 425,40<small><br /> [[Се Сыи]] <br /> [[Чэнь Жолинь]] <small> |- |- bgcolor= e8e8e8 |colspan=7|{{Спорттық рекордтардың қысқартулары}} |} == Хай-дайвинг == {| class="wikitable" border="1" style="font-size:100%" |- ! scope=col style="width:120px; background: #efefef;"| Бағдарлама түрі ! scope=col colspan=2 style="width:200px; background: gold;" | Алтын ! scope=col colspan=2 style="width:200px; background: silver;" | Күміс ! scope=col colspan=2 style="width:200px; background: #cc9966;" | Қола |- | '''Ерлер (27 м)''' | {{flagicon|United Kingdom}} [[Гари Хант]] <br /> <small>[[Ұлыбритания]]</small> || 629,30 | {{flagicon|Mexico}} [[Джонатан Паредес]] <br /> <small>[[Мексика]]</small> || 596,45 | {{flagicon|Russia}} [[Артём Сильченко]]<br /> <small>[[Ресей]]</small> || 593,95 |- | '''Әйелдер (20 м)''' | {{flagicon|USA}} [[Рэйчел Симпсон]] <br /> <small>[[АҚШ]]</small> || 156,70 | {{flagicon|USA}} [[Сесиль Карлтон]] <br /> <small>[[АҚШ]]</small> || 145,70 | {{flagicon|Belarus}} [[Яна Нестерова]]<br /> <small>[[Беларусь]]</small> || 145,70 |- bgcolor= e8e8e8 |colspan=7|{{Спорттық рекордтардың қысқартулары}} |} == Су добы == {| class="wikitable" border="1" style="font-size:100%" |- ! scope=col style="width:120px; background: #efefef;"| Бағдарлама түрі ! scope=col colspan=2 style="width:200px; background: gold;" | Алтын ! scope=col colspan=2 style="width:200px; background: silver;" | Күміс ! scope=col colspan=2 style="width:200px; background: #cc9966;" | Қола |- | '''Ерлер''' | {{flagicon|Хорватия}} <br /> <small>[[Хорватия]]</small> || | {{flagicon|Мажарстан}} <br /> <small>[[Мажарстан]]</small> || | {{flagicon|Сербия}} <br /> <small>[[Сербия]]</small> || |- | '''Әйелдер''' | {{flagicon|АҚШ}}<small>[[АҚШ]]</small> || | {{flagicon|Испания}}<small>[[Испания]]</small> || | {{flagicon|Ресей}}<small>[[Ресей]]</small> || |- bgcolor= e8e8e8 |colspan=7|{{Спорттық рекордтардың қысқартулары}} |} ==Медальдық есеп== {| class="wikitable" style="margin:0.5em auto; font-size:90%; position:relative; width:55%;" |- bgcolor="#EFEFEF" ! width=50 | Орын ! width=200 | Ел ! width=50 | [[Сурет:Gold medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Silver medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Bronze medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Medals world.svg|40px]] |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 1 | align=left| {{USA}} | style="background:#F7F6A8;" | 21 | style="background:#DCE5E5;" |12 | style="background:#FFDAB9;" | 13 |46 |- align="center" valign="top" bgcolor="#FFFFFF" | rowspan="1" valign="center"|2 | align=left| {{CHN}} | style="background:#F7F6A8;" | 12 | style="background:#DCE5E5;" | 12 | style="background:#FFDAB9;" | 6 | 30 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 3 | align=left| {{RUS}} | style="background:#F7F6A8;" |11 | style="background:#DCE5E5;" | 6 | style="background:#FFDAB9;" | 8 |25 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 4 | align=left| {{FRA}} | style="background:#F7F6A8;" | 6 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" |2 |9 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 5 | align=left| {{GBR}} | style="background:#F7F6A8;" | 5 | style="background:#DCE5E5;" | 3 | style="background:#FFDAB9;" | 3 | 11 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 6 | align=left| {{ITA}} | style="background:#F7F6A8;" | 4 | style="background:#DCE5E5;" | 3 | style="background:#FFDAB9;" | 9 |16 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 7 | align=left| {{AUS}} | style="background:#F7F6A8;" | 3 | style="background:#DCE5E5;" | 5 | style="background:#FFDAB9;" | 4 | 12 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 8 | align="left" | {{SWE}} | style="background:#F7F6A8;" | 3 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 4 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 9 | align=left| {{HUN}} | style="background:#F7F6A8;" | 2 | style="background:#DCE5E5;" | 5 | style="background:#FFDAB9;" | 2 | 9 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"|10 | align=left| {{BRA}} | style="background:#F7F6A8;" | 2 | style="background:#DCE5E5;" | 4 | style="background:#FFDAB9;" | 2 | 8 |- align="center" valign="top" bgcolor="#EFEFEF" |valign="center" colspan="2" | '''Барлығы''' | '''75''' | '''76''' | '''77''' | '''228''' |} == Дереккөздер == <references/> == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.fina-budapest2017.com/en/home Чемпионаттың ресми сайты] {{Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты}} [[Санат:Су спорты түрлерінен әлем чемпионаттары]] [[Санат:Мажарстандағы спорт]] [[Санат:2017 жылғы спорт]] khvjgfpd0ites3urhf8icumjmnrk25t 3055323 3055315 2022-07-28T19:09:45Z Kas77777 100404 /* Хай-дайвинг */ wikitext text/x-wiki {{Су спорты түрлерінен жарыс |Атауы = Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 2017 |Эмблема = 2017 World Aquatics Championships logo.jpg |Өлшемі = 250px |Сурет сипаттамасы = |Қала = [[Будапешт]], {{HUN}} |Елдер = |Спортшылар саны = |Медальдар = |Ашылуы = [[14 шілде]] [[2017]] |Жабылуы = [[30 шілде]] [[2017]] |Стадион = |Алдыңғы = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 2015|2015 Қазан]] |Келесі = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 2019|2019 Кванджу]] }} '''[[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты|Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты ]]''' '''2017''' немесе '''[[Халықаралық жүзу федерациясы|FINA]] 17-ші әлем чемпионаты''' Мажарстанның [[Будапешт]]те [[2017 жыл]]дың жазында өткізіледі.<ref name="Award">[http://www.fina.org/H2O/index.php?option=com_content&view=article&id=2239:pr-43-kazan-rus-and-guadalajara-mex-next-organisers&catid=275:2011&Itemid=246] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110720101513/http://www.fina.org/H2O/index.php?option=com_content&view=article&id=2239%3Apr-43-kazan-rus-and-guadalajara-mex-next-organisers&catid=275%3A2011&Itemid=246 |date=2011-07-20 }} (Kazan (RUS) and Guadalajara (MEX), next organisers ); posted by the Federation Internationale de Natation (FINA) on 2011-07-15; retrieved 2011-08-01.</ref> Жарыстар 5 спорт түрінен өткізіледі: [[жүзу]], [[синхронды жүзу]], [[суға секіру]], [[ашық суда жүзу]] және [[су добы]]. == Жүзу == === Ерлер === {| class="wikitable" border="1" style="font-size:100%" |- ! scope=col style="width:120px; background: #efefef;"| Бағдарлама түрі ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: gold;" | Алтын ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: silver;" | Күміс ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: #cc9966;" | Қола |- ! colspan="6" | Еркін стиль |- | '''50 м''' | {{flagicon|Франция}} [[Флоран Маноду]] — 21,19 <br /> <small>[[Франция]]</small> | {{flagicon|АҚШ}} [[Натан Эдриан]] — 21,52 <br /> <small>[[АҚШ]]</small> | {{flagicon|Бразилия}} [[Бруно Фратус]] — 21,55 <br /> <small>[[Аргентина]]</small> |- | '''100 м''' | {{flagicon|Қытай}} [[Нин Цзэтао]] — 47,84 <br /> <small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|Австралия}} [[Камерон Макэвой]] — 47,95 <br /> <small>[[Австралия]]</small> | {{flagicon|Аргентина}} [[Федерико Грабич]] — 48,12 <br /> <small>[[Аргентина]]</small> |- | '''200 м''' | {{flagicon|Ұлыбритания}} [[Джеймс Гай]] — 1:45,14 {{NR}} <br /> <small>[[Ұлыбритания]]</small> | {{flagicon|Қытай}} [[Сунь Ян]] — 1:45,20 <br /> <small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|Германия}} [[Пауль Бидерман]] — 1:45,38 <br /> <small>[[Германия]]</small> |- | '''400''' | {{flagicon|Қытай}} [[Сунь Ян]] — 3:42,58 <br /> <small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|Ұлыбритания}} [[Джеймс Гай]] — 3:43,75 {{NR}}<br /> <small>[[Ұлыбритания]]</small> | {{flagicon|Канада}} [[Райан Кохрейн]] — 3:44,59 <br /> <small>[[Канада]]</small> |- | '''800 м''' | {{flagicon|Қытай}} [[Сунь Ян]] — 7:39,96 <br /> <small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|Италия}} [[Грегорио Пальтриньери]] — 7:40,81 <br /> <small>[[Италия]]</small> | {{flagicon|Австралия}} [[Мак Хортон]] — 7:44,02 <br /> <small>[[Австралия]]</small> |- | '''1500 м''' | | | |-bgcolor=#DDDDDD ! colspan="6" | Брасс |- | '''50 м''' | {{flagicon|Ұлыбритания}} [[Адам Пити]] — 26,51 <br /> <small>[[Ұлыбритания]]</small> | {{flagicon|ОАР}} [[Камерон ван дер Бург]] — 26,66 <br /> <small>[[ОАР]]</small> | {{flagicon|АҚШ}} [[Кевин Кордес]] — 26,86 <br /> <small>[[АҚШ]]</small> |- | '''100 м''' | {{flagicon|Ұлыбритания}} [[Адам Пити]] — 58,52 <br /> <small>[[Ұлыбритания]]</small> | {{flagicon|ОАР}} [[Камерон ван дер Бург]] — 58,59 <br /> <small>[[ОАР]]</small> | {{flagicon|Ұлыбритания}} [[Росс Мердок]] — 59,09 <br /> <small>[[Ұлыбритания]]</small> |- | '''200 м''' | {{flagicon|Германия}} [[Марко Кох]] — 2.07,76 <br /> <small>[[Германия]]</small> | {{flagicon|АҚШ}} [[Кевин Кордес]] — 2.08,05 <br /> <small>[[АҚШ]]</small> | {{flagicon|Мажарстан}} [[Даниель Дьюрта]] — 2:08,10 <br /> <small>[[Мажарстан]]</small> |-bgcolor=#DDDDDD ! colspan="6" | Баттерфляй |- | rowspan=2| '''50 м''' | rowspan=2| {{flagicon|Франция}} [[Флоран Маноду]] — 22,97 <br /> <small>[[Франция]]</small> | rowspan=2| {{flagicon|Бразилия}} [[Николас Сантос]] — 23,09 <br /> <small>[[Бразилия]]</small> | {{flagicon|Мажарстан }} [[Ласло Чех]] — 23,15<br /> <small>[[Мажарстан ]]</small> |- | {{flagicon|Польша}} [[Конрад Черняк]] — 23,15<br /> <small>[[Польша]]</small> |- | '''100 м''' | | | |- | '''200 м''' | {{flagicon|Мажарстан }} [[Ласло Чех]] — 1.53,48<br /> <small>[[Мажарстан ]]</small> | {{flagicon|ОАР}} [[Чад ле Кло]] — 1.53,48<br /> <small>[[ОАР]]</small> | {{flagicon|Польша}} [[Ян Свитковский]] — 1.54,10<br /> <small>[[Польша]]</small> |-bgcolor=#DDDDDD ! colspan="6" | Арқамен жүзу |- | '''50 м''' | | | |- | '''100 м''' | {{flagicon |Австралия}} [[Митч Ларкин]] — 52,40 <br /> <small>[[Австралия]]</small> | {{flagicon |Франция}} [[Камиль Лакур]] — 52,48 <br /> <small>[[Франция]]</small> | {{flagicon |АҚШ}} [[Мэтт Гриверс]] — 52,66 <br /> <small>[[АҚШ]]</small> |- | '''200 м''' | {{flagicon |Австралия}} [[Митч Ларкин]] — 1.53,58 <br /> <small>[[Австралия]]</small> | {{flagicon |Польша}} [[Радослав Кавенцкий]] — 1.54,55 <br /> <small>[[Польша]]</small> | {{flagicon |Ресей}} [[Евгений Рылов]] — 1.54,60 <br /> <small>[[Ресей]]</small> |-bgcolor=#DDDDDD ! colspan="6" | Комплекстік жүзу |- | '''200 м''' | {{flagicon |АҚШ}} [[Райан Лохте]] — 1.55,81 <br /> <small>[[АҚШ]]</small> | {{flagicon |Бразилия}} [[Тьягу Перейра]] — 1.56,65 <br /> <small>[[Бразилия]]</small> | {{flagicon |Қытай}} [[Ван Шунь]] — 1.56,81 <br /> <small>[[Қытай]]</small> |- | '''400 м''' | | | |-bgcolor=#DDDDDD ! colspan="6" | Эстафеталар |- | '''Эстафета 4×100 м/еркін стиль''' | valign="top" | {{FRA}} — 3:10,74 <small><br> [[Мехди Метелла]] (48 с 37) <br> [[Флоран Маноду]] (47 с 93)<br> [[Фабьен Жило]] (47 с 08) <br> [[Жереми Стравьюс]] (47 с 36)</small> ---- <small>[[Лорис Бурелли]]<br>[[Клеман Миньон]]</small> | valign="top" | {{RUS}} — 3:11,19 <small><br> [[Андрей Гречин]] (48 с 60) <br> [[Никита Лобинцев]] (47 с 98) <br> [[Владимир Морозов]] (46 с 95)<br> [[Александр Сухоруков]](47 с 66)</small> ---- <small>[[Данила Изотов]]</small> | valign="top" | {{ITA}} — 3:12,53 <small><br> [[Лука Дотто]] (48 с 75) <br> [[Марко Орси]] (47 с 75) <br> [[Микеле Сантуччи]] (48 с 48) <br> [[Филиппо Маньини]] (47 с 55)</small> ---- |- | '''Эстафета 4×200 м/еркін стиль''' | valign=top| {{GBR}} — 7.04,33 <small><br /> [[Дэниэл Уоллес]] (1 мин 47 с 04) <br /> [[Роберт Ренвик]] (1 мин 45 с 98 ) <br /> [[Калум Джарвис]] (1 мин 46 57) <br /> [[Джеймс Гай]] (1 мин 44 с 74)</small> ---- <small>[[Николас Грэйнджер]]<br />[[Данкан Скотт]]</small> | valign=top| {{USA}} — 7.04,75 <small><br /> [[Райан Лохте]] (1 мин 45 с 71) <br /> [[Конор Дуайер]] (1 мин 45 с 33) <br /> [[Рид Мэлоун]] (1 мин 46 с 92) <br /> [[Майкл Уайсс]] (1 мин 46 с 79) ---- [[Майкл Клу]] | valign=top| {{flagicon|Australia}} [[Австралия]] — 7.05,34 <small><br /> [[Камерон Макэвой]] (1 мин 46 с 46) <br /> [[Дэвид Маккион]] (1 мин 47 с 05) <br /> [[Дэниэл Смит]] (1 мин 46 с 38) <br /> [[Томас Фрэйзер-Холмс]] (1 мин 45 с 45) ---- [[Грант Хэкетт]]<br />[[Курт Херцог]] |- | '''Аралас эстафета 4x100 м''' | | | |- bgcolor= e8e8e8 |colspan=7|{{Спорттық рекордтардың қысқартулары}} |} === Әйелдер === {| class="wikitable" border="1" style="font-size:100%" |- ! scope=col style="width:120px; background: #efefef;"| Бағдарлама түрі ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: gold;" | Алтын ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: silver;" | Күміс ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: #cc9966;" | Қола |- ! colspan="6" | Еркін стиль |- | '''50 м''' | | | |- | '''100 м''' | {{flagicon|Австралия}} [[Бронте Кэмпбелл]] — 52,52 <br /> <small>[[Австралия]]</small> | {{flagicon|Швеция}} [[Сара Шёстрём]] — 52,70 <br /> <small>[[Швеция]]</small> | {{flagicon|Австралия}} [[Кейт Кэмпбелл]] — 52,82 <br /> <small>[[Австралия]]</small> |- | '''200 м''' | {{flagicon|АҚШ}} [[Кэти Ледеки]] — 1:55,16 <br /> <small>[[АҚШ]]</small> | {{flagicon|Италия}} [[Федерика Пеллегрини]] — 1:55,32 <br /> <small>[[Италия]]</small> | {{flagicon|АҚШ}} [[Мисси Франклин]] — 1:55,49 <br /> <small>[[АҚШ]]</small> |- | '''400 м''' | {{flagicon|АҚШ}} [[Кэти Ледеки]] — 3:59,13 {{CR}}<br /> <small>[[АҚШ]]</small> | {{flagicon|Нидерланд}} [[Шарон ван Роувендал]] — 4:03,02 {{NR}}<br /> <small>[[Нидерланд]]лар</small> | {{flagicon|Австралия}} [[Джессика Эшвуд]] — 4:03,34 <br /> <small>[[Австралия]]</small> |- | '''800 м''' | | | |- | '''1500 м''' | {{flagicon|АҚШ}} [[Кэти Ледеки]] — 15:25,48 {{WR}}<br /> <small>[[АҚШ]]</small> | {{flagicon|Жаңа Зеландия}} [[Лорен Бойл]] — 15:40,14 <br /> <small>[[Жаңа Зеландия]]</small> | {{flagicon|Мажарстан}} [[Богларка Капаш]] — 15:47,09 {{NR}} <br /> <small>[[Мажарстан]]</small> |-bgcolor=#DDDDDD ! colspan="6" | Брасс |- | '''50 м''' | | | |- | '''100 м''' | {{flagicon|Ресей}} [[Юлия Ефимова]] — 1:05,66 <br /> <small>[[Ресей]]</small> | {{flagicon|Литва}} [[Рута Мейлутите]] — 1:06,36 <br /> <small>[[Литва]]</small> | {{flagicon|Ямайка}} [[Алия Аткинсон]] — 1:06,42 <br /> <small>[[Ямайка]]</small> |- | rowspan=3| '''200 м''' | rowspan=3| {{flagicon|Жапония}} [[Канако Ватанабэ]] — 2.21,15<br /> <small>[[Жапония]]</small> | rowspan=3| {{flagicon|АҚШ}} [[Майка Лоренс]] — 2.06,40 <br /> <small>[[АҚШ]]</small> | {{flagicon|Испания}} [[Хессика Валь Монтеро]] — 2.22,76 <br /> <small>[[Испания]]</small> |- | {{flagicon|Дания}} [[Рикке Педерсен]] — 2.22,76 <br /> <small>[[Дания]]</small> |- | {{flagicon|Қытай}} [[Ши Цзинлинь]] — 2.22,76 <br /> <small>[[Қытай]]</small> |-bgcolor=#DDDDDD ! colspan="6" | Баттерфляй |- | '''50 м''' | {{flagicon|Швеция}} [[Сара Шёстрём]] — 24,96 <br /> <small>[[Швеция]]</small> | {{flagicon|Дания}} [[Джанетт Оттесен]] — 25,34 <br /> <small>[[Дания]]</small> | {{flagicon|Қытай}} [[Лу Ин]] — 25,37 <br /> <small>[[Қытай]]</small> |- | '''100 м''' | {{flagicon|Швеция}} [[Сара Шёстрём]] — 55,64 {{WR}}<br /> <small>[[Швеция]]</small> | {{flagicon|Дания}} [[Джанетт Оттесен]] — 57,05 <br /> <small>[[Дания]]</small> | {{flagicon|Қытай}} [[Лу Ин]] — 57,48 <br /> <small>[[Қытай]]</small> |- | '''200 м''' | {{flagicon|Жапония}} [[Нацуми Хоси]] — 2.05,56 <br /> <small>[[Жапония]]</small> | {{flagicon|АҚШ}} [[Каммиль Адамс]] — 2.06,40 <br /> <small>[[АҚШ]]</small> | {{flagicon|Қытай}} [[Чжан Юфэй]] — 2.06,51 <br /> <small>[[Қытай]]</small> |-bgcolor=#DDDDDD ! colspan="6" | Арқамен жүзу |- | '''50 м''' | {{flagicon|Қытай}} [[Фу Юаньхуэй]] — 27,11 <br /> <small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|Бразилия}} [[Этьен Медейрус]] — 27,26 <br /> <small>[[Бразилия]]</small> | {{flagicon|Қытай}} [[Лю Сян]] — 27,58 <br /> <small>[[Қытай]]</small> |- | '''100 м''' | {{flagicon|Австралия}} [[Эмили Сибом]] — 58,26 <br /> <small>[[Австралия]]</small> | {{flagicon|Австралия}} [[Мэдисон Уилсон]] — 58,75 <br /> <small>[[Австралия]]</small> | {{flagicon|Дания}} [[Ние Нильсен]] — 58,86 <br /> <small>[[Дания]]</small> |- | '''200 м''' | | | |-bgcolor=#DDDDDD ! colspan="6" | Комплекстік жүзу |- | '''200 м''' | {{flagicon|Мажарстан}} [[Катинка Хоссу]] — 2.06,12 {{WR}}<br /> <small>[[Мажарстан]]</small> | {{flagicon|Жапония}} [[Канако Ватанабэ]] — 2.08,45 <br /> <small>[[Жапония]]</small> | {{flagicon|Ұлыбритания}} [[Сиобэн-Мэри О’Коннор]] — 2.08,77 <br /> <small>[[Ұлыбритания]]</small> |- | '''400 м''' | | | |-bgcolor=#DDDDDD ! colspan="6" | Эстафеталар |- | '''Эстафета 4×100 м/еркін стиль | valign="top" | {{flagicon|Australia}} [[Австралия]] — 3:31,48 {{CR}} <small><br> [[Эмили Сибом]] (53 с 92) <br> [[Эмма Маккеон]] (53 с 57) <br> [[Бронте Кэмпбелл]] (51 с 77) <br> [[Кейт Кэмпбелл]] (52 с 22)</small> ---- <small>[[Мэдисон Уилсон]] <br> [[Мелани Шлангер]] <br> [[Бронте Барратт]]</small> | valign="top" | {{NED}}ылар — 3:33,67 <small><br> [[Раноми Кромовидьойо]] (53 с 30) <br> [[Мауд ван дер Мер]] (54 с 50) <br> [[Маррит Стенберген]] (53 с 88) <br> [[Фемке Хемскерк]] (51 с 99)</small> ---- | valign="top" | {{USA}} — 3:34,61 <small><br>[[Мисси Франклин]] (53 с 68) <br> [[Марго Гир]] (54 с 14) <br> [[Лия Нил]] (53 с 70) <br> [[Симоне Мануэл]] (53 с 09)</small> ---- <small>[[Шэннон Вриленд]] <br> [[Эбби Вайтцель]]</small> |- | '''Эстафета 4×200 м/еркін стиль | valign=top| {{USA}} — 7.45,37 <br /> <small>[[Мисси Франклин]] (1 мин 55 с 95) <br /> [[Леа Смит]] (1 мин 56 с 86) <br /> [[Кэти Маклафлин]] (1 мин 56 с 92) <br /> [[Кэти Ледеки]] (1 мин 55 с 64)</small> ---- <small>[[Сьерра Рунге]]<br />[[Челси Ченаулт]]<br />[[Шэннон Вриленд]]</small> | valign=top| {{ITA}} — 7.48,41 <small><br /> [[Алиса Миццау]] (1 мин 57 с 50) <br /> [[Эрика Муссо]] (1 мин 58 с 66) <br /> [[Кьяра Мазини]] (1 мин 57 с 52) <br /> [[Федерика Пеллегрини]] (1 мин 54 с 73)</small> | valign=top| {{CHN}} — 7.49,10 <small><br /> [[Цю Юйхань]] (1 мин 56 с 88) <br /> [[Го Цзюньцзюнь]] (1 мин 57 с 55) <br /> [[Чжан Юфэй]] (1 мин 58 с 73) <br /> [[Шэнь До]] (1 мин 55 с 94)</small> ---- <small>[[Шао Ивень]]<br />[[Чжан Юань]]</small> |- | '''Аралас эстафета 4x100 м''' | | | |- bgcolor= e8e8e8 |colspan=7|{{Спорттық рекордтардың қысқартулары}} |} == Ашық суда жүзу == {| class="wikitable" border="1" style="font-size:100%" |- ! scope=col style="width:120px; background: #efefef;"| Бағдарлама түрі ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: gold;" | Алтын ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: silver;" | Күміс ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: #cc9966;" | Қола |- ! colspan="6" | Ерлер |- | '''5 км''' | {{flagicon|South Africa}} [[Чед Хо]] — 55:17,6 <br /><small>[[ОАР]]</small> | {{flagicon|Germany}} [[Роб Муффельс]] — 55:17,6 <br /><small>[[Германия]]</small> | {{flagicon|Italy}} [[Маттео Фурлан]] — 55:20,0 <br /><small>[[Италия]]</small> |- | '''10 км''' | {{flagicon|USA}} [[Джордан Вилимовски]] — 1:49:48,2 <br /><small>[[АҚШ]]</small> | {{flagicon|Netherlands}} [[Ферри Вертман]] — 1:50:00,3 <br /><small>[[Нидерланд]]</small> | {{flagicon|Greece}} [[Спирос Янниотис]] — 1:50:00,7 <br /><small>[[Грекия]]</small> |- | '''25 км''' | {{flagicon|Italy}} [[Симон Руффини]] — 4:53:10,7 <br /><small>[[Италия]]</small> | {{flagicon|USA}} [[Алекс Мейер]] — 4:53:15,1 <br /><small>[[АҚШ]]</small> | {{flagicon|Italy}} [[Маттео Фурлан]] — 4:54:38,0 <br /><small>[[Италия]]</small> |- ! colspan="6" | Әйелдер |- | '''5 км''' |{{flagicon|USA}} [[Хейли Андерсон]] — 58:48,4 <br /><small>[[АҚШ]]</small> |{{flagicon|Greece}} [[Каллиопи Араузу]] — 58:49,8 <br /><small>[[Грекия]]</small> |{{flagicon|Germany}} [[Финниа Вунрам]] — 58:51,0 <br /><small>[[Германия]]</small> |- | '''10 км''' |{{flagicon|France}} [[Орели Мюллер]] — 1:58:04,3 <br /><small>[[Франция]]</small> |{{flagicon|Netherlands}} [[Шарон ван Роувендал]] — 1:58:06,7 <br /><small>[[Нидерланд]]</small> |{{flagicon|Brazil}} [[Ана Марсела Кунья]] — 1:58:27,9 <br /><small>[[Бразилия]]</small> |- | '''25 км''' |{{flagicon|Brazil}} [[Ана Марсела Кунья]] — 5:13:47,3 <br /><small>[[Бразилия]]</small> |{{flagicon|Hungary}} [[Анна Олаш]] — 5:14:13,4 <br /><small>[[Мажарстан]]</small> |{{flagicon|Germany}} [[Ангела Маурер]] — 5:15:07,6 <br /><small>[[Германия]]</small> |- ! colspan="6" | Аралас командалар |- | '''3×5''' | {{GER}} <br /><small>[[Роб Муффельс]], [[Кристиан Райхерт]], [[Изабель Херле]]</small><br />55:14,4 | {{BRA}} <br /><small>[[Аллан до Кармо]], [[Диого Вильяриньо]], [[Ана Марсела Кунья]]</small><br /> 55:31,2 ----{{NED}}ылар <br /><small>[[Марсель Схоутен]], [[Ферри Вертман]], [[Шарон ван Роувендал]]</small><br /> 55:31,2 | ''берілген жоқ'' |- bgcolor= e8e8e8 |colspan=7|{{Спорттық рекордтардың қысқартулары}} |} == Синхронды жүзу == {| class="wikitable" border="1" style="font-size:100%" |- ! scope=col style="width:120px; background: #efefef;"| Бағдарлама түрі ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: gold;" | Алтын ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: silver;" | Күміс ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: #cc9966;" | Қола |- ! colspan="6" | Ерікті бағдарламалар |- | '''Соло''' | {{flagicon|RUS}} [[Наталья Ищенко]] — 97,2333 <br /><small>[[Ресей]]</small> | {{flagicon|CHN}} [[Хуан Сюэчэнь]] — 95,7000 <br /><small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|ESP}} [[Она Карбонель]] — 94,9000 <br /><small>[[Испания]]</small> |- | '''Дуэт''' | {{flagicon|RUS}} — 98,2000<br />[[Наталья Ищенко]] <br /> [[Светлана Ромашина]] | {{flagicon|CHN}} — 95,9000<br />[[Хуан Сюэчэнь]] <br /> [[Сунь Вэньянь]] | {{flagicon|UKR}} — 93,6000<br />[[Лолита Ананасова]] <br /> [[Анна Волошина]] |- | '''Аралас дуэт''' | {{flagicon|RUS}} — 91,7333<br />[[Александр Мальцев]] <br /> [[Дарина Валитова]] | {{flagicon|USA}} — 91,4667<br />[[Кристина Люм-Ундервуд]] <br /> [[Билл Мэй]] | {{flagicon|ITA}} — 89,3333<br />[[Марьянжела Перрупато]] <br /> [[Джорджио Минисини]] |- | '''Топ''' | {{flagicon|RUS}} — 98,4667 <small><br />[[Влада Чигирёва]], [[Светлана Колесниченко]] <br /> [[Александра Пацкевич]], [[Елена Прокофьева]] <br /> [[Алла Шишкина]], [[Мария Шурочкина]] <br /> [[Анжелика Тиманина]], [[Гелена Топилина]]</small> | {{flagicon|CHN}} — 96,1333 <small><br />[[Го Ли]], [[Гу Сяо]], [[Ли Ксяо Лу]] <br /> [[Лян Синьпин]], [[Сунь Вэньянь]] <br /> [[Тан Мэнни]], [[Хуан Сюэчэнь]] <br /> [[Цзэн Чжэнь]]</small> | {{flagicon|JPN}} — 93,9000 <small><br />[[Айка Хакояма]], [[Айко Хаяши]] <br /> [[Юкико Инуи]], [[Кей Марумо]] <br /> [[Рисако Мицуи]], [[Канами Накамаки]] <br /> [[Мая Накамура]], [[Кано Омата]] <br /> [[Аска Тасаки]], [[Каруми Йошида]]</small> |- | '''Комбинация''' | {{flagicon|RUS}} — 98,3000 <small><br />[[Влада Чигирёва]], [[Михаэла Каланча]] <br /> [[Светлана Колесниченко]], [[Лилия Низамова]] <br /> [[Александра Пацкевич]], [[Елена Прокофьева]] <br /> [[Алла Шишкина]], [[Мария Шурочкина]] <br /> [[Анжелика Тиманина]], [[Гелена Топилина]] <br /> [[Дарина Валитова]]</small> | {{flagicon|CHN}} — 96,2000 <small><br />[[Го Ли]], [[Гу Сяо]], [[Ли Ксяо Лу]] <br /> [[Лян Синьпин]], [[Сунь Вэньянь]] <br /> [[Тан Мэнни]], [[Хуан Сюэчэнь]] <br /> [[Цзэн Чжэнь]]</small> | {{flagicon|JPN}} — 93,8000 <small><br />[[Айка Хакояма]], [[Айко Хаяши]] <br /> [[Юкико Инуи]], [[Кей Марумо]] <br /> [[Рисако Мицуи]], [[Канами Накамаки]] <br /> [[Мая Накамура]], [[Кано Омата]] <br /> [[Аска Тасаки]], [[Каруми Йошида]]</small> |- ! colspan="6" | Техникалық бағдарламалар |- | '''Соло''' | {{flagicon|RUS}} [[Светлана Ромашина]] — 95,268 <br /><small>[[Ресей]]</small> | {{flagicon|ESP}} [[Она Карбонель]] — 93,1284 <br /><small>[[Испания]]</small> | {{flagicon|CHN}} [[Сунь Вэньянь]] — 91,5479 <br /><small>[[Қытай]]</small> |- | '''Дуэт''' | {{flagicon|RUS}} — 95,4672<br />[[Наталья Ищенко]] <br /> [[Светлана Ромашина]] | {{flagicon|CHN}} — 93,3279<br />[[Хуан Сюэчэнь]] <br /> [[Сунь Вэньянь]] | {{flagicon|JPN}} — 92,0079<br />[[Юкико Инуи]] <br /> [[Рисако Мицуи]] |- | '''Аралас дуэт''' |{{flagicon|USA}} — 88,5108<br />[[Кристина Джонс]] <br /> [[Мэй, Билл|Билл Мэй]] |{{flagicon|RUS}} — 88,2986<br />[[Александр Мальцев]] <br /> [[Дарина Валитова]] |{{flagicon|ITA}} — 86,3640<br />[[Манила Фламини]] <br /> [[Джорджио Минисини]] |- | '''Топ''' | {{flagicon|RUS}} — 95,7457 <small><br />[[Влада Чигирёва]], [[Елена Прокофьева]] <br /> [[Анжелика Тиманина]], [[Светлана Колесниченко]] <br /> [[Алла Шишкина]], [[Гелена Топилина]] <br /> [[Александра Пацкевич]], [[Мария Шурочкина]]</small> | {{flagicon|CHN}} — 94,4605 <small><br />[[Го Ли]], [[Гу Сяо]], [[Ли Ксяо Лу]] <br /> [[Лян Синьпин]], [[Сунь Вэньянь]] <br /> [[Тан Мэнни]], [[Хуан Сюэчэнь]] <br /> [[Цзэн Чжэнь]]</small> | {{flagicon|JPN}} — 92,4133 <small><br />[[Айка Хакояма]], [[Айко Хаяши]] <br /> [[Юкико Инуи]], [[Кей Марумо]] <br /> [[Рисако Мицуи]], [[Канами Накамаки]] <br /> [[Мая Накамура]], [[Кано Омата]] <br /> [[Аска Тасаки]], [[Каруми Йошида]]</small> |- bgcolor= e8e8e8 |colspan=7|{{Спорттық рекордтардың қысқартулары}} |} == Суға секіру == === Жеке кезең === {| class="wikitable" border="1" style="font-size:100%" |- ! scope=col style="width:120px; background: #efefef;"| Бағдарлама түрі ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: gold;" | Алтын ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: silver;" | Күміс ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: #cc9966;" | Қола |- ! colspan="6" | Ерлер |- | '''1 м''' | {{flagicon|CHN}} [[Се Сыи]] — 485,50 <br /> <small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|UKR}} [[Илья Кваша]] — 449,05 <br /><small>[[Украина]]</small> | {{flagicon|USA}} [[Майкл Хиксон]] — 428,30 <br /><small>[[АҚШ]]</small> |- | '''3 м''' | {{flagicon|CHN}} [[Хэ Чао]] — 555,05 <br /> <small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|RUS}} [[Илья Захаров]] — 547,60 <br /><small>[[Ресей]]</small> | {{flagicon|GBR}} [[Джек Лафер]] — 528,90 <br /><small>[[Ұлыбритания]]</small> |- | '''10 м''' | {{flagicon|CHN}} [[Цю Бо]] — 587,00 <br /> <small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|USA}} [[Дэвид Будайя]] — 560,20 <br /><small>[[АҚШ]]</small> | {{flagicon|GBR}} [[Томас Дейли]] — 537,95 <br /><small>[[Ұлыбритания]]</small> |- ! colspan="6" | Әйелдер |- | '''1 м''' | {{flagicon|ITA}} [[Таня Каньотто]] — 310,85 <br /><small>[[Италия]]</small> | {{flagicon|CHN}} [[Ши Тинмао]] — 309,20 <br /><small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|CHN}} [[Хэ Цзы]] — 300,30 <br /><small>[[Қытай]]</small> |- | '''3 м''' | {{flagicon|CHN}} [[Ши Тинмао]] — 383,55 <br /><small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|CHN}} [[Хэ Цзы]] — 377,45 <br /><small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|ITA}} [[Таня Каньотто]] — 356,15 <br /><small>[[Италия]]</small> |- | '''10 м''' | {{flagicon|North Korea}} [[Ким Кук Хьян]] — 397,05 <br /><small>[[КХДР]]</small> | {{flagicon|CHN}} [[Жэнь Цянь]] — 388.00 <br /><small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|Malaysia}} [[Панделела Ринонг Памг]] — 385.05 <br /><small>[[Малайзия]]</small> |- bgcolor= e8e8e8 |colspan=7|{{Спорттық рекордтардың қысқартулары}} |} === Синхронды секірулер === {| class="wikitable" border="1" style="font-size:100%" |- ! scope=col style="width:120px; background: #efefef;"| Бағдарлама түрі ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: gold;" | Алтын ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: silver;" | Күміс ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: #cc9966;" | Қола |- ! colspan="6" | Ерлер |- | '''3 м''' | {{CHN}} — 471,45<small><br /> [[Цао Юань]] <br /> [[Цинь Кай]] <small> | {{RUS}} — 459,18<small><br /> [[Евгений Кузнецов (жүзуші)|Евгений Кузнецов]] <br /> [[Илья Захаров]] <small> | {{GBR}} — 445,20<small><br /> [[Джек Лафер]] <br /> [[Крис Мирс]] <small> |- | '''10 м''' | {{CHN}} — 495,72<small><br /> [[Чэнь Айсэнь]] <br /> [[Линь Юэ]] <small> | {{MEX}} — 448,89<small><br /> [[Иван Гарсия]] <br /> [[Херман Санчес]] <small> | {{RUS}} — 441,33<small><br /> [[Роман Измайлов]] <br /> [[Виктор Минибаев]] <small> |- ! colspan="6" | Әйелдер |- | '''3 м''' | {{CHN}} — 351,30<small><br /> [[Ши Тинмао]] <br /> [[У Минься]] <small> | {{CAN}} — 319,47<small><br /> [[Дженнифер Абель]] <br /> [[Памела Уор]] <small> | {{flagicon|Australia}} [[Австралия]] — 304,20<small><br /> [[Саманта Миллс]] <br /> [[Эстер Цинь]] <small> |- | '''10 м''' | {{CHN}} — 359,52<small><br /> [[Чэнь Жолинь]] <br /> [[Лю Хуэйся]] <small> | {{CAN}} — 339,99<small><br /> [[Меган Банфето]] <br /> [[Розелин Фильон]] <small> | {{PRK}} — 325,26<small><br /> [[Сон Нам Хян]] <br /> [[Ким Ун Хян]] <small> |- ! colspan="6" | Микст |- | '''3 м''' | {{CHN}} — 339,90<small><br /> [[Ван Хань]] <br /> [[Янь Хао]] <small> | {{CAN}} — 317,01<small><br /> [[Дженнифер Абель]] <br /> [[Франсуа Имбо-Дюлак]] <small> | {{ITA}} — 315,30<small><br /> [[Таня Каньотто]] <br /> [[Майколь Верцотто]] <small> |- | '''10 м''' | {{CHN}} — 350,88<small><br /> [[Сы Яцзе]] <br /> [[Тай Сяоху]] <small> | {{CAN}} — 309,66<small><br /> [[Меган Банфето]] <br /> [[Венсан Рьендо]] <small> | {{flagicon|Australia}} [[Австралия]] — 308,22<small><br /> [[Мелисса Ву]] <br /> [[Доминик Беджгуд]] <small> |- | '''Аралас командалар''' | {{GBR}} — 434,65<small><br /> [[Томас Дейли]] <br /> [[Ребекка Гэллантри]] <small> | {{UKR}} — 426,45<small><br /> [[Александр Горшковозов]] <br /> [[Юлия Прокопчук]] <small> | {{CHN}} — 425,40<small><br /> [[Се Сыи]] <br /> [[Чэнь Жолинь]] <small> |- |- bgcolor= e8e8e8 |colspan=7|{{Спорттық рекордтардың қысқартулары}} |} == Хай-дайвинг == {| class="wikitable" border="1" style="font-size:100%" |- ! scope=col style="width:120px; background: #efefef;"| Бағдарлама түрі ! scope=col colspan=2 style="width:200px; background: gold;" | Алтын ! scope=col colspan=2 style="width:200px; background: silver;" | Күміс ! scope=col colspan=2 style="width:200px; background: #cc9966;" | Қола |- | '''Ерлер (27 м)''' | {{flagicon|USA}} [[Гари Хант]] <br /> <small>[[АҚШ]]</small> || 397,15 | {{flagicon|Czech Republic}} [[Джонатан Паредес]] <br /> <small>[[Чехия]]</small> || 390,90 | {{flagicon|Italy}} [[Артём Сильченко]]<br /> <small>[[Италия]]</small> || 379,65 |- | '''Әйелдер (20 м)''' | {{flagicon|Australia}} [[Рэйчел Симпсон]] <br /> <small>[[Аустралия]]</small> || 320,70 | {{flagicon|Mexico}} [[Сесиль Карлтон]] <br /> <small>[[Мексика]]</small> || 308,90 | {{flagicon|Belarus}} [[Яна Нестерова]]<br /> <small>[[Беларусь]]</small> || 303,95 |- bgcolor= e8e8e8 |colspan=7|{{Спорттық рекордтардың қысқартулары}} |} == Су добы == {| class="wikitable" border="1" style="font-size:100%" |- ! scope=col style="width:120px; background: #efefef;"| Бағдарлама түрі ! scope=col colspan=2 style="width:200px; background: gold;" | Алтын ! scope=col colspan=2 style="width:200px; background: silver;" | Күміс ! scope=col colspan=2 style="width:200px; background: #cc9966;" | Қола |- | '''Ерлер''' | {{flagicon|Хорватия}} <br /> <small>[[Хорватия]]</small> || | {{flagicon|Мажарстан}} <br /> <small>[[Мажарстан]]</small> || | {{flagicon|Сербия}} <br /> <small>[[Сербия]]</small> || |- | '''Әйелдер''' | {{flagicon|АҚШ}}<small>[[АҚШ]]</small> || | {{flagicon|Испания}}<small>[[Испания]]</small> || | {{flagicon|Ресей}}<small>[[Ресей]]</small> || |- bgcolor= e8e8e8 |colspan=7|{{Спорттық рекордтардың қысқартулары}} |} ==Медальдық есеп== {| class="wikitable" style="margin:0.5em auto; font-size:90%; position:relative; width:55%;" |- bgcolor="#EFEFEF" ! width=50 | Орын ! width=200 | Ел ! width=50 | [[Сурет:Gold medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Silver medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Bronze medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Medals world.svg|40px]] |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 1 | align=left| {{USA}} | style="background:#F7F6A8;" | 21 | style="background:#DCE5E5;" |12 | style="background:#FFDAB9;" | 13 |46 |- align="center" valign="top" bgcolor="#FFFFFF" | rowspan="1" valign="center"|2 | align=left| {{CHN}} | style="background:#F7F6A8;" | 12 | style="background:#DCE5E5;" | 12 | style="background:#FFDAB9;" | 6 | 30 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 3 | align=left| {{RUS}} | style="background:#F7F6A8;" |11 | style="background:#DCE5E5;" | 6 | style="background:#FFDAB9;" | 8 |25 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 4 | align=left| {{FRA}} | style="background:#F7F6A8;" | 6 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" |2 |9 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 5 | align=left| {{GBR}} | style="background:#F7F6A8;" | 5 | style="background:#DCE5E5;" | 3 | style="background:#FFDAB9;" | 3 | 11 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 6 | align=left| {{ITA}} | style="background:#F7F6A8;" | 4 | style="background:#DCE5E5;" | 3 | style="background:#FFDAB9;" | 9 |16 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 7 | align=left| {{AUS}} | style="background:#F7F6A8;" | 3 | style="background:#DCE5E5;" | 5 | style="background:#FFDAB9;" | 4 | 12 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 8 | align="left" | {{SWE}} | style="background:#F7F6A8;" | 3 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 4 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 9 | align=left| {{HUN}} | style="background:#F7F6A8;" | 2 | style="background:#DCE5E5;" | 5 | style="background:#FFDAB9;" | 2 | 9 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"|10 | align=left| {{BRA}} | style="background:#F7F6A8;" | 2 | style="background:#DCE5E5;" | 4 | style="background:#FFDAB9;" | 2 | 8 |- align="center" valign="top" bgcolor="#EFEFEF" |valign="center" colspan="2" | '''Барлығы''' | '''75''' | '''76''' | '''77''' | '''228''' |} == Дереккөздер == <references/> == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.fina-budapest2017.com/en/home Чемпионаттың ресми сайты] {{Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты}} [[Санат:Су спорты түрлерінен әлем чемпионаттары]] [[Санат:Мажарстандағы спорт]] [[Санат:2017 жылғы спорт]] 6jttk9k9b9lps0synchxukjs4kxo7ee 3055324 3055323 2022-07-28T19:11:56Z Kas77777 100404 /* Хай-дайвинг */ wikitext text/x-wiki {{Су спорты түрлерінен жарыс |Атауы = Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 2017 |Эмблема = 2017 World Aquatics Championships logo.jpg |Өлшемі = 250px |Сурет сипаттамасы = |Қала = [[Будапешт]], {{HUN}} |Елдер = |Спортшылар саны = |Медальдар = |Ашылуы = [[14 шілде]] [[2017]] |Жабылуы = [[30 шілде]] [[2017]] |Стадион = |Алдыңғы = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 2015|2015 Қазан]] |Келесі = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 2019|2019 Кванджу]] }} '''[[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты|Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты ]]''' '''2017''' немесе '''[[Халықаралық жүзу федерациясы|FINA]] 17-ші әлем чемпионаты''' Мажарстанның [[Будапешт]]те [[2017 жыл]]дың жазында өткізіледі.<ref name="Award">[http://www.fina.org/H2O/index.php?option=com_content&view=article&id=2239:pr-43-kazan-rus-and-guadalajara-mex-next-organisers&catid=275:2011&Itemid=246] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110720101513/http://www.fina.org/H2O/index.php?option=com_content&view=article&id=2239%3Apr-43-kazan-rus-and-guadalajara-mex-next-organisers&catid=275%3A2011&Itemid=246 |date=2011-07-20 }} (Kazan (RUS) and Guadalajara (MEX), next organisers ); posted by the Federation Internationale de Natation (FINA) on 2011-07-15; retrieved 2011-08-01.</ref> Жарыстар 5 спорт түрінен өткізіледі: [[жүзу]], [[синхронды жүзу]], [[суға секіру]], [[ашық суда жүзу]] және [[су добы]]. == Жүзу == === Ерлер === {| class="wikitable" border="1" style="font-size:100%" |- ! scope=col style="width:120px; background: #efefef;"| Бағдарлама түрі ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: gold;" | Алтын ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: silver;" | Күміс ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: #cc9966;" | Қола |- ! colspan="6" | Еркін стиль |- | '''50 м''' | {{flagicon|Франция}} [[Флоран Маноду]] — 21,19 <br /> <small>[[Франция]]</small> | {{flagicon|АҚШ}} [[Натан Эдриан]] — 21,52 <br /> <small>[[АҚШ]]</small> | {{flagicon|Бразилия}} [[Бруно Фратус]] — 21,55 <br /> <small>[[Аргентина]]</small> |- | '''100 м''' | {{flagicon|Қытай}} [[Нин Цзэтао]] — 47,84 <br /> <small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|Австралия}} [[Камерон Макэвой]] — 47,95 <br /> <small>[[Австралия]]</small> | {{flagicon|Аргентина}} [[Федерико Грабич]] — 48,12 <br /> <small>[[Аргентина]]</small> |- | '''200 м''' | {{flagicon|Ұлыбритания}} [[Джеймс Гай]] — 1:45,14 {{NR}} <br /> <small>[[Ұлыбритания]]</small> | {{flagicon|Қытай}} [[Сунь Ян]] — 1:45,20 <br /> <small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|Германия}} [[Пауль Бидерман]] — 1:45,38 <br /> <small>[[Германия]]</small> |- | '''400''' | {{flagicon|Қытай}} [[Сунь Ян]] — 3:42,58 <br /> <small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|Ұлыбритания}} [[Джеймс Гай]] — 3:43,75 {{NR}}<br /> <small>[[Ұлыбритания]]</small> | {{flagicon|Канада}} [[Райан Кохрейн]] — 3:44,59 <br /> <small>[[Канада]]</small> |- | '''800 м''' | {{flagicon|Қытай}} [[Сунь Ян]] — 7:39,96 <br /> <small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|Италия}} [[Грегорио Пальтриньери]] — 7:40,81 <br /> <small>[[Италия]]</small> | {{flagicon|Австралия}} [[Мак Хортон]] — 7:44,02 <br /> <small>[[Австралия]]</small> |- | '''1500 м''' | | | |-bgcolor=#DDDDDD ! colspan="6" | Брасс |- | '''50 м''' | {{flagicon|Ұлыбритания}} [[Адам Пити]] — 26,51 <br /> <small>[[Ұлыбритания]]</small> | {{flagicon|ОАР}} [[Камерон ван дер Бург]] — 26,66 <br /> <small>[[ОАР]]</small> | {{flagicon|АҚШ}} [[Кевин Кордес]] — 26,86 <br /> <small>[[АҚШ]]</small> |- | '''100 м''' | {{flagicon|Ұлыбритания}} [[Адам Пити]] — 58,52 <br /> <small>[[Ұлыбритания]]</small> | {{flagicon|ОАР}} [[Камерон ван дер Бург]] — 58,59 <br /> <small>[[ОАР]]</small> | {{flagicon|Ұлыбритания}} [[Росс Мердок]] — 59,09 <br /> <small>[[Ұлыбритания]]</small> |- | '''200 м''' | {{flagicon|Германия}} [[Марко Кох]] — 2.07,76 <br /> <small>[[Германия]]</small> | {{flagicon|АҚШ}} [[Кевин Кордес]] — 2.08,05 <br /> <small>[[АҚШ]]</small> | {{flagicon|Мажарстан}} [[Даниель Дьюрта]] — 2:08,10 <br /> <small>[[Мажарстан]]</small> |-bgcolor=#DDDDDD ! colspan="6" | Баттерфляй |- | rowspan=2| '''50 м''' | rowspan=2| {{flagicon|Франция}} [[Флоран Маноду]] — 22,97 <br /> <small>[[Франция]]</small> | rowspan=2| {{flagicon|Бразилия}} [[Николас Сантос]] — 23,09 <br /> <small>[[Бразилия]]</small> | {{flagicon|Мажарстан }} [[Ласло Чех]] — 23,15<br /> <small>[[Мажарстан ]]</small> |- | {{flagicon|Польша}} [[Конрад Черняк]] — 23,15<br /> <small>[[Польша]]</small> |- | '''100 м''' | | | |- | '''200 м''' | {{flagicon|Мажарстан }} [[Ласло Чех]] — 1.53,48<br /> <small>[[Мажарстан ]]</small> | {{flagicon|ОАР}} [[Чад ле Кло]] — 1.53,48<br /> <small>[[ОАР]]</small> | {{flagicon|Польша}} [[Ян Свитковский]] — 1.54,10<br /> <small>[[Польша]]</small> |-bgcolor=#DDDDDD ! colspan="6" | Арқамен жүзу |- | '''50 м''' | | | |- | '''100 м''' | {{flagicon |Австралия}} [[Митч Ларкин]] — 52,40 <br /> <small>[[Австралия]]</small> | {{flagicon |Франция}} [[Камиль Лакур]] — 52,48 <br /> <small>[[Франция]]</small> | {{flagicon |АҚШ}} [[Мэтт Гриверс]] — 52,66 <br /> <small>[[АҚШ]]</small> |- | '''200 м''' | {{flagicon |Австралия}} [[Митч Ларкин]] — 1.53,58 <br /> <small>[[Австралия]]</small> | {{flagicon |Польша}} [[Радослав Кавенцкий]] — 1.54,55 <br /> <small>[[Польша]]</small> | {{flagicon |Ресей}} [[Евгений Рылов]] — 1.54,60 <br /> <small>[[Ресей]]</small> |-bgcolor=#DDDDDD ! colspan="6" | Комплекстік жүзу |- | '''200 м''' | {{flagicon |АҚШ}} [[Райан Лохте]] — 1.55,81 <br /> <small>[[АҚШ]]</small> | {{flagicon |Бразилия}} [[Тьягу Перейра]] — 1.56,65 <br /> <small>[[Бразилия]]</small> | {{flagicon |Қытай}} [[Ван Шунь]] — 1.56,81 <br /> <small>[[Қытай]]</small> |- | '''400 м''' | | | |-bgcolor=#DDDDDD ! colspan="6" | Эстафеталар |- | '''Эстафета 4×100 м/еркін стиль''' | valign="top" | {{FRA}} — 3:10,74 <small><br> [[Мехди Метелла]] (48 с 37) <br> [[Флоран Маноду]] (47 с 93)<br> [[Фабьен Жило]] (47 с 08) <br> [[Жереми Стравьюс]] (47 с 36)</small> ---- <small>[[Лорис Бурелли]]<br>[[Клеман Миньон]]</small> | valign="top" | {{RUS}} — 3:11,19 <small><br> [[Андрей Гречин]] (48 с 60) <br> [[Никита Лобинцев]] (47 с 98) <br> [[Владимир Морозов]] (46 с 95)<br> [[Александр Сухоруков]](47 с 66)</small> ---- <small>[[Данила Изотов]]</small> | valign="top" | {{ITA}} — 3:12,53 <small><br> [[Лука Дотто]] (48 с 75) <br> [[Марко Орси]] (47 с 75) <br> [[Микеле Сантуччи]] (48 с 48) <br> [[Филиппо Маньини]] (47 с 55)</small> ---- |- | '''Эстафета 4×200 м/еркін стиль''' | valign=top| {{GBR}} — 7.04,33 <small><br /> [[Дэниэл Уоллес]] (1 мин 47 с 04) <br /> [[Роберт Ренвик]] (1 мин 45 с 98 ) <br /> [[Калум Джарвис]] (1 мин 46 57) <br /> [[Джеймс Гай]] (1 мин 44 с 74)</small> ---- <small>[[Николас Грэйнджер]]<br />[[Данкан Скотт]]</small> | valign=top| {{USA}} — 7.04,75 <small><br /> [[Райан Лохте]] (1 мин 45 с 71) <br /> [[Конор Дуайер]] (1 мин 45 с 33) <br /> [[Рид Мэлоун]] (1 мин 46 с 92) <br /> [[Майкл Уайсс]] (1 мин 46 с 79) ---- [[Майкл Клу]] | valign=top| {{flagicon|Australia}} [[Австралия]] — 7.05,34 <small><br /> [[Камерон Макэвой]] (1 мин 46 с 46) <br /> [[Дэвид Маккион]] (1 мин 47 с 05) <br /> [[Дэниэл Смит]] (1 мин 46 с 38) <br /> [[Томас Фрэйзер-Холмс]] (1 мин 45 с 45) ---- [[Грант Хэкетт]]<br />[[Курт Херцог]] |- | '''Аралас эстафета 4x100 м''' | | | |- bgcolor= e8e8e8 |colspan=7|{{Спорттық рекордтардың қысқартулары}} |} === Әйелдер === {| class="wikitable" border="1" style="font-size:100%" |- ! scope=col style="width:120px; background: #efefef;"| Бағдарлама түрі ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: gold;" | Алтын ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: silver;" | Күміс ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: #cc9966;" | Қола |- ! colspan="6" | Еркін стиль |- | '''50 м''' | | | |- | '''100 м''' | {{flagicon|Австралия}} [[Бронте Кэмпбелл]] — 52,52 <br /> <small>[[Австралия]]</small> | {{flagicon|Швеция}} [[Сара Шёстрём]] — 52,70 <br /> <small>[[Швеция]]</small> | {{flagicon|Австралия}} [[Кейт Кэмпбелл]] — 52,82 <br /> <small>[[Австралия]]</small> |- | '''200 м''' | {{flagicon|АҚШ}} [[Кэти Ледеки]] — 1:55,16 <br /> <small>[[АҚШ]]</small> | {{flagicon|Италия}} [[Федерика Пеллегрини]] — 1:55,32 <br /> <small>[[Италия]]</small> | {{flagicon|АҚШ}} [[Мисси Франклин]] — 1:55,49 <br /> <small>[[АҚШ]]</small> |- | '''400 м''' | {{flagicon|АҚШ}} [[Кэти Ледеки]] — 3:59,13 {{CR}}<br /> <small>[[АҚШ]]</small> | {{flagicon|Нидерланд}} [[Шарон ван Роувендал]] — 4:03,02 {{NR}}<br /> <small>[[Нидерланд]]лар</small> | {{flagicon|Австралия}} [[Джессика Эшвуд]] — 4:03,34 <br /> <small>[[Австралия]]</small> |- | '''800 м''' | | | |- | '''1500 м''' | {{flagicon|АҚШ}} [[Кэти Ледеки]] — 15:25,48 {{WR}}<br /> <small>[[АҚШ]]</small> | {{flagicon|Жаңа Зеландия}} [[Лорен Бойл]] — 15:40,14 <br /> <small>[[Жаңа Зеландия]]</small> | {{flagicon|Мажарстан}} [[Богларка Капаш]] — 15:47,09 {{NR}} <br /> <small>[[Мажарстан]]</small> |-bgcolor=#DDDDDD ! colspan="6" | Брасс |- | '''50 м''' | | | |- | '''100 м''' | {{flagicon|Ресей}} [[Юлия Ефимова]] — 1:05,66 <br /> <small>[[Ресей]]</small> | {{flagicon|Литва}} [[Рута Мейлутите]] — 1:06,36 <br /> <small>[[Литва]]</small> | {{flagicon|Ямайка}} [[Алия Аткинсон]] — 1:06,42 <br /> <small>[[Ямайка]]</small> |- | rowspan=3| '''200 м''' | rowspan=3| {{flagicon|Жапония}} [[Канако Ватанабэ]] — 2.21,15<br /> <small>[[Жапония]]</small> | rowspan=3| {{flagicon|АҚШ}} [[Майка Лоренс]] — 2.06,40 <br /> <small>[[АҚШ]]</small> | {{flagicon|Испания}} [[Хессика Валь Монтеро]] — 2.22,76 <br /> <small>[[Испания]]</small> |- | {{flagicon|Дания}} [[Рикке Педерсен]] — 2.22,76 <br /> <small>[[Дания]]</small> |- | {{flagicon|Қытай}} [[Ши Цзинлинь]] — 2.22,76 <br /> <small>[[Қытай]]</small> |-bgcolor=#DDDDDD ! colspan="6" | Баттерфляй |- | '''50 м''' | {{flagicon|Швеция}} [[Сара Шёстрём]] — 24,96 <br /> <small>[[Швеция]]</small> | {{flagicon|Дания}} [[Джанетт Оттесен]] — 25,34 <br /> <small>[[Дания]]</small> | {{flagicon|Қытай}} [[Лу Ин]] — 25,37 <br /> <small>[[Қытай]]</small> |- | '''100 м''' | {{flagicon|Швеция}} [[Сара Шёстрём]] — 55,64 {{WR}}<br /> <small>[[Швеция]]</small> | {{flagicon|Дания}} [[Джанетт Оттесен]] — 57,05 <br /> <small>[[Дания]]</small> | {{flagicon|Қытай}} [[Лу Ин]] — 57,48 <br /> <small>[[Қытай]]</small> |- | '''200 м''' | {{flagicon|Жапония}} [[Нацуми Хоси]] — 2.05,56 <br /> <small>[[Жапония]]</small> | {{flagicon|АҚШ}} [[Каммиль Адамс]] — 2.06,40 <br /> <small>[[АҚШ]]</small> | {{flagicon|Қытай}} [[Чжан Юфэй]] — 2.06,51 <br /> <small>[[Қытай]]</small> |-bgcolor=#DDDDDD ! colspan="6" | Арқамен жүзу |- | '''50 м''' | {{flagicon|Қытай}} [[Фу Юаньхуэй]] — 27,11 <br /> <small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|Бразилия}} [[Этьен Медейрус]] — 27,26 <br /> <small>[[Бразилия]]</small> | {{flagicon|Қытай}} [[Лю Сян]] — 27,58 <br /> <small>[[Қытай]]</small> |- | '''100 м''' | {{flagicon|Австралия}} [[Эмили Сибом]] — 58,26 <br /> <small>[[Австралия]]</small> | {{flagicon|Австралия}} [[Мэдисон Уилсон]] — 58,75 <br /> <small>[[Австралия]]</small> | {{flagicon|Дания}} [[Ние Нильсен]] — 58,86 <br /> <small>[[Дания]]</small> |- | '''200 м''' | | | |-bgcolor=#DDDDDD ! colspan="6" | Комплекстік жүзу |- | '''200 м''' | {{flagicon|Мажарстан}} [[Катинка Хоссу]] — 2.06,12 {{WR}}<br /> <small>[[Мажарстан]]</small> | {{flagicon|Жапония}} [[Канако Ватанабэ]] — 2.08,45 <br /> <small>[[Жапония]]</small> | {{flagicon|Ұлыбритания}} [[Сиобэн-Мэри О’Коннор]] — 2.08,77 <br /> <small>[[Ұлыбритания]]</small> |- | '''400 м''' | | | |-bgcolor=#DDDDDD ! colspan="6" | Эстафеталар |- | '''Эстафета 4×100 м/еркін стиль | valign="top" | {{flagicon|Australia}} [[Австралия]] — 3:31,48 {{CR}} <small><br> [[Эмили Сибом]] (53 с 92) <br> [[Эмма Маккеон]] (53 с 57) <br> [[Бронте Кэмпбелл]] (51 с 77) <br> [[Кейт Кэмпбелл]] (52 с 22)</small> ---- <small>[[Мэдисон Уилсон]] <br> [[Мелани Шлангер]] <br> [[Бронте Барратт]]</small> | valign="top" | {{NED}}ылар — 3:33,67 <small><br> [[Раноми Кромовидьойо]] (53 с 30) <br> [[Мауд ван дер Мер]] (54 с 50) <br> [[Маррит Стенберген]] (53 с 88) <br> [[Фемке Хемскерк]] (51 с 99)</small> ---- | valign="top" | {{USA}} — 3:34,61 <small><br>[[Мисси Франклин]] (53 с 68) <br> [[Марго Гир]] (54 с 14) <br> [[Лия Нил]] (53 с 70) <br> [[Симоне Мануэл]] (53 с 09)</small> ---- <small>[[Шэннон Вриленд]] <br> [[Эбби Вайтцель]]</small> |- | '''Эстафета 4×200 м/еркін стиль | valign=top| {{USA}} — 7.45,37 <br /> <small>[[Мисси Франклин]] (1 мин 55 с 95) <br /> [[Леа Смит]] (1 мин 56 с 86) <br /> [[Кэти Маклафлин]] (1 мин 56 с 92) <br /> [[Кэти Ледеки]] (1 мин 55 с 64)</small> ---- <small>[[Сьерра Рунге]]<br />[[Челси Ченаулт]]<br />[[Шэннон Вриленд]]</small> | valign=top| {{ITA}} — 7.48,41 <small><br /> [[Алиса Миццау]] (1 мин 57 с 50) <br /> [[Эрика Муссо]] (1 мин 58 с 66) <br /> [[Кьяра Мазини]] (1 мин 57 с 52) <br /> [[Федерика Пеллегрини]] (1 мин 54 с 73)</small> | valign=top| {{CHN}} — 7.49,10 <small><br /> [[Цю Юйхань]] (1 мин 56 с 88) <br /> [[Го Цзюньцзюнь]] (1 мин 57 с 55) <br /> [[Чжан Юфэй]] (1 мин 58 с 73) <br /> [[Шэнь До]] (1 мин 55 с 94)</small> ---- <small>[[Шао Ивень]]<br />[[Чжан Юань]]</small> |- | '''Аралас эстафета 4x100 м''' | | | |- bgcolor= e8e8e8 |colspan=7|{{Спорттық рекордтардың қысқартулары}} |} == Ашық суда жүзу == {| class="wikitable" border="1" style="font-size:100%" |- ! scope=col style="width:120px; background: #efefef;"| Бағдарлама түрі ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: gold;" | Алтын ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: silver;" | Күміс ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: #cc9966;" | Қола |- ! colspan="6" | Ерлер |- | '''5 км''' | {{flagicon|South Africa}} [[Чед Хо]] — 55:17,6 <br /><small>[[ОАР]]</small> | {{flagicon|Germany}} [[Роб Муффельс]] — 55:17,6 <br /><small>[[Германия]]</small> | {{flagicon|Italy}} [[Маттео Фурлан]] — 55:20,0 <br /><small>[[Италия]]</small> |- | '''10 км''' | {{flagicon|USA}} [[Джордан Вилимовски]] — 1:49:48,2 <br /><small>[[АҚШ]]</small> | {{flagicon|Netherlands}} [[Ферри Вертман]] — 1:50:00,3 <br /><small>[[Нидерланд]]</small> | {{flagicon|Greece}} [[Спирос Янниотис]] — 1:50:00,7 <br /><small>[[Грекия]]</small> |- | '''25 км''' | {{flagicon|Italy}} [[Симон Руффини]] — 4:53:10,7 <br /><small>[[Италия]]</small> | {{flagicon|USA}} [[Алекс Мейер]] — 4:53:15,1 <br /><small>[[АҚШ]]</small> | {{flagicon|Italy}} [[Маттео Фурлан]] — 4:54:38,0 <br /><small>[[Италия]]</small> |- ! colspan="6" | Әйелдер |- | '''5 км''' |{{flagicon|USA}} [[Хейли Андерсон]] — 58:48,4 <br /><small>[[АҚШ]]</small> |{{flagicon|Greece}} [[Каллиопи Араузу]] — 58:49,8 <br /><small>[[Грекия]]</small> |{{flagicon|Germany}} [[Финниа Вунрам]] — 58:51,0 <br /><small>[[Германия]]</small> |- | '''10 км''' |{{flagicon|France}} [[Орели Мюллер]] — 1:58:04,3 <br /><small>[[Франция]]</small> |{{flagicon|Netherlands}} [[Шарон ван Роувендал]] — 1:58:06,7 <br /><small>[[Нидерланд]]</small> |{{flagicon|Brazil}} [[Ана Марсела Кунья]] — 1:58:27,9 <br /><small>[[Бразилия]]</small> |- | '''25 км''' |{{flagicon|Brazil}} [[Ана Марсела Кунья]] — 5:13:47,3 <br /><small>[[Бразилия]]</small> |{{flagicon|Hungary}} [[Анна Олаш]] — 5:14:13,4 <br /><small>[[Мажарстан]]</small> |{{flagicon|Germany}} [[Ангела Маурер]] — 5:15:07,6 <br /><small>[[Германия]]</small> |- ! colspan="6" | Аралас командалар |- | '''3×5''' | {{GER}} <br /><small>[[Роб Муффельс]], [[Кристиан Райхерт]], [[Изабель Херле]]</small><br />55:14,4 | {{BRA}} <br /><small>[[Аллан до Кармо]], [[Диого Вильяриньо]], [[Ана Марсела Кунья]]</small><br /> 55:31,2 ----{{NED}}ылар <br /><small>[[Марсель Схоутен]], [[Ферри Вертман]], [[Шарон ван Роувендал]]</small><br /> 55:31,2 | ''берілген жоқ'' |- bgcolor= e8e8e8 |colspan=7|{{Спорттық рекордтардың қысқартулары}} |} == Синхронды жүзу == {| class="wikitable" border="1" style="font-size:100%" |- ! scope=col style="width:120px; background: #efefef;"| Бағдарлама түрі ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: gold;" | Алтын ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: silver;" | Күміс ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: #cc9966;" | Қола |- ! colspan="6" | Ерікті бағдарламалар |- | '''Соло''' | {{flagicon|RUS}} [[Наталья Ищенко]] — 97,2333 <br /><small>[[Ресей]]</small> | {{flagicon|CHN}} [[Хуан Сюэчэнь]] — 95,7000 <br /><small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|ESP}} [[Она Карбонель]] — 94,9000 <br /><small>[[Испания]]</small> |- | '''Дуэт''' | {{flagicon|RUS}} — 98,2000<br />[[Наталья Ищенко]] <br /> [[Светлана Ромашина]] | {{flagicon|CHN}} — 95,9000<br />[[Хуан Сюэчэнь]] <br /> [[Сунь Вэньянь]] | {{flagicon|UKR}} — 93,6000<br />[[Лолита Ананасова]] <br /> [[Анна Волошина]] |- | '''Аралас дуэт''' | {{flagicon|RUS}} — 91,7333<br />[[Александр Мальцев]] <br /> [[Дарина Валитова]] | {{flagicon|USA}} — 91,4667<br />[[Кристина Люм-Ундервуд]] <br /> [[Билл Мэй]] | {{flagicon|ITA}} — 89,3333<br />[[Марьянжела Перрупато]] <br /> [[Джорджио Минисини]] |- | '''Топ''' | {{flagicon|RUS}} — 98,4667 <small><br />[[Влада Чигирёва]], [[Светлана Колесниченко]] <br /> [[Александра Пацкевич]], [[Елена Прокофьева]] <br /> [[Алла Шишкина]], [[Мария Шурочкина]] <br /> [[Анжелика Тиманина]], [[Гелена Топилина]]</small> | {{flagicon|CHN}} — 96,1333 <small><br />[[Го Ли]], [[Гу Сяо]], [[Ли Ксяо Лу]] <br /> [[Лян Синьпин]], [[Сунь Вэньянь]] <br /> [[Тан Мэнни]], [[Хуан Сюэчэнь]] <br /> [[Цзэн Чжэнь]]</small> | {{flagicon|JPN}} — 93,9000 <small><br />[[Айка Хакояма]], [[Айко Хаяши]] <br /> [[Юкико Инуи]], [[Кей Марумо]] <br /> [[Рисако Мицуи]], [[Канами Накамаки]] <br /> [[Мая Накамура]], [[Кано Омата]] <br /> [[Аска Тасаки]], [[Каруми Йошида]]</small> |- | '''Комбинация''' | {{flagicon|RUS}} — 98,3000 <small><br />[[Влада Чигирёва]], [[Михаэла Каланча]] <br /> [[Светлана Колесниченко]], [[Лилия Низамова]] <br /> [[Александра Пацкевич]], [[Елена Прокофьева]] <br /> [[Алла Шишкина]], [[Мария Шурочкина]] <br /> [[Анжелика Тиманина]], [[Гелена Топилина]] <br /> [[Дарина Валитова]]</small> | {{flagicon|CHN}} — 96,2000 <small><br />[[Го Ли]], [[Гу Сяо]], [[Ли Ксяо Лу]] <br /> [[Лян Синьпин]], [[Сунь Вэньянь]] <br /> [[Тан Мэнни]], [[Хуан Сюэчэнь]] <br /> [[Цзэн Чжэнь]]</small> | {{flagicon|JPN}} — 93,8000 <small><br />[[Айка Хакояма]], [[Айко Хаяши]] <br /> [[Юкико Инуи]], [[Кей Марумо]] <br /> [[Рисако Мицуи]], [[Канами Накамаки]] <br /> [[Мая Накамура]], [[Кано Омата]] <br /> [[Аска Тасаки]], [[Каруми Йошида]]</small> |- ! colspan="6" | Техникалық бағдарламалар |- | '''Соло''' | {{flagicon|RUS}} [[Светлана Ромашина]] — 95,268 <br /><small>[[Ресей]]</small> | {{flagicon|ESP}} [[Она Карбонель]] — 93,1284 <br /><small>[[Испания]]</small> | {{flagicon|CHN}} [[Сунь Вэньянь]] — 91,5479 <br /><small>[[Қытай]]</small> |- | '''Дуэт''' | {{flagicon|RUS}} — 95,4672<br />[[Наталья Ищенко]] <br /> [[Светлана Ромашина]] | {{flagicon|CHN}} — 93,3279<br />[[Хуан Сюэчэнь]] <br /> [[Сунь Вэньянь]] | {{flagicon|JPN}} — 92,0079<br />[[Юкико Инуи]] <br /> [[Рисако Мицуи]] |- | '''Аралас дуэт''' |{{flagicon|USA}} — 88,5108<br />[[Кристина Джонс]] <br /> [[Мэй, Билл|Билл Мэй]] |{{flagicon|RUS}} — 88,2986<br />[[Александр Мальцев]] <br /> [[Дарина Валитова]] |{{flagicon|ITA}} — 86,3640<br />[[Манила Фламини]] <br /> [[Джорджио Минисини]] |- | '''Топ''' | {{flagicon|RUS}} — 95,7457 <small><br />[[Влада Чигирёва]], [[Елена Прокофьева]] <br /> [[Анжелика Тиманина]], [[Светлана Колесниченко]] <br /> [[Алла Шишкина]], [[Гелена Топилина]] <br /> [[Александра Пацкевич]], [[Мария Шурочкина]]</small> | {{flagicon|CHN}} — 94,4605 <small><br />[[Го Ли]], [[Гу Сяо]], [[Ли Ксяо Лу]] <br /> [[Лян Синьпин]], [[Сунь Вэньянь]] <br /> [[Тан Мэнни]], [[Хуан Сюэчэнь]] <br /> [[Цзэн Чжэнь]]</small> | {{flagicon|JPN}} — 92,4133 <small><br />[[Айка Хакояма]], [[Айко Хаяши]] <br /> [[Юкико Инуи]], [[Кей Марумо]] <br /> [[Рисако Мицуи]], [[Канами Накамаки]] <br /> [[Мая Накамура]], [[Кано Омата]] <br /> [[Аска Тасаки]], [[Каруми Йошида]]</small> |- bgcolor= e8e8e8 |colspan=7|{{Спорттық рекордтардың қысқартулары}} |} == Суға секіру == === Жеке кезең === {| class="wikitable" border="1" style="font-size:100%" |- ! scope=col style="width:120px; background: #efefef;"| Бағдарлама түрі ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: gold;" | Алтын ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: silver;" | Күміс ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: #cc9966;" | Қола |- ! colspan="6" | Ерлер |- | '''1 м''' | {{flagicon|CHN}} [[Се Сыи]] — 485,50 <br /> <small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|UKR}} [[Илья Кваша]] — 449,05 <br /><small>[[Украина]]</small> | {{flagicon|USA}} [[Майкл Хиксон]] — 428,30 <br /><small>[[АҚШ]]</small> |- | '''3 м''' | {{flagicon|CHN}} [[Хэ Чао]] — 555,05 <br /> <small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|RUS}} [[Илья Захаров]] — 547,60 <br /><small>[[Ресей]]</small> | {{flagicon|GBR}} [[Джек Лафер]] — 528,90 <br /><small>[[Ұлыбритания]]</small> |- | '''10 м''' | {{flagicon|CHN}} [[Цю Бо]] — 587,00 <br /> <small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|USA}} [[Дэвид Будайя]] — 560,20 <br /><small>[[АҚШ]]</small> | {{flagicon|GBR}} [[Томас Дейли]] — 537,95 <br /><small>[[Ұлыбритания]]</small> |- ! colspan="6" | Әйелдер |- | '''1 м''' | {{flagicon|ITA}} [[Таня Каньотто]] — 310,85 <br /><small>[[Италия]]</small> | {{flagicon|CHN}} [[Ши Тинмао]] — 309,20 <br /><small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|CHN}} [[Хэ Цзы]] — 300,30 <br /><small>[[Қытай]]</small> |- | '''3 м''' | {{flagicon|CHN}} [[Ши Тинмао]] — 383,55 <br /><small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|CHN}} [[Хэ Цзы]] — 377,45 <br /><small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|ITA}} [[Таня Каньотто]] — 356,15 <br /><small>[[Италия]]</small> |- | '''10 м''' | {{flagicon|North Korea}} [[Ким Кук Хьян]] — 397,05 <br /><small>[[КХДР]]</small> | {{flagicon|CHN}} [[Жэнь Цянь]] — 388.00 <br /><small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|Malaysia}} [[Панделела Ринонг Памг]] — 385.05 <br /><small>[[Малайзия]]</small> |- bgcolor= e8e8e8 |colspan=7|{{Спорттық рекордтардың қысқартулары}} |} === Синхронды секірулер === {| class="wikitable" border="1" style="font-size:100%" |- ! scope=col style="width:120px; background: #efefef;"| Бағдарлама түрі ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: gold;" | Алтын ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: silver;" | Күміс ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: #cc9966;" | Қола |- ! colspan="6" | Ерлер |- | '''3 м''' | {{CHN}} — 471,45<small><br /> [[Цао Юань]] <br /> [[Цинь Кай]] <small> | {{RUS}} — 459,18<small><br /> [[Евгений Кузнецов (жүзуші)|Евгений Кузнецов]] <br /> [[Илья Захаров]] <small> | {{GBR}} — 445,20<small><br /> [[Джек Лафер]] <br /> [[Крис Мирс]] <small> |- | '''10 м''' | {{CHN}} — 495,72<small><br /> [[Чэнь Айсэнь]] <br /> [[Линь Юэ]] <small> | {{MEX}} — 448,89<small><br /> [[Иван Гарсия]] <br /> [[Херман Санчес]] <small> | {{RUS}} — 441,33<small><br /> [[Роман Измайлов]] <br /> [[Виктор Минибаев]] <small> |- ! colspan="6" | Әйелдер |- | '''3 м''' | {{CHN}} — 351,30<small><br /> [[Ши Тинмао]] <br /> [[У Минься]] <small> | {{CAN}} — 319,47<small><br /> [[Дженнифер Абель]] <br /> [[Памела Уор]] <small> | {{flagicon|Australia}} [[Австралия]] — 304,20<small><br /> [[Саманта Миллс]] <br /> [[Эстер Цинь]] <small> |- | '''10 м''' | {{CHN}} — 359,52<small><br /> [[Чэнь Жолинь]] <br /> [[Лю Хуэйся]] <small> | {{CAN}} — 339,99<small><br /> [[Меган Банфето]] <br /> [[Розелин Фильон]] <small> | {{PRK}} — 325,26<small><br /> [[Сон Нам Хян]] <br /> [[Ким Ун Хян]] <small> |- ! colspan="6" | Микст |- | '''3 м''' | {{CHN}} — 339,90<small><br /> [[Ван Хань]] <br /> [[Янь Хао]] <small> | {{CAN}} — 317,01<small><br /> [[Дженнифер Абель]] <br /> [[Франсуа Имбо-Дюлак]] <small> | {{ITA}} — 315,30<small><br /> [[Таня Каньотто]] <br /> [[Майколь Верцотто]] <small> |- | '''10 м''' | {{CHN}} — 350,88<small><br /> [[Сы Яцзе]] <br /> [[Тай Сяоху]] <small> | {{CAN}} — 309,66<small><br /> [[Меган Банфето]] <br /> [[Венсан Рьендо]] <small> | {{flagicon|Australia}} [[Австралия]] — 308,22<small><br /> [[Мелисса Ву]] <br /> [[Доминик Беджгуд]] <small> |- | '''Аралас командалар''' | {{GBR}} — 434,65<small><br /> [[Томас Дейли]] <br /> [[Ребекка Гэллантри]] <small> | {{UKR}} — 426,45<small><br /> [[Александр Горшковозов]] <br /> [[Юлия Прокопчук]] <small> | {{CHN}} — 425,40<small><br /> [[Се Сыи]] <br /> [[Чэнь Жолинь]] <small> |- |- bgcolor= e8e8e8 |colspan=7|{{Спорттық рекордтардың қысқартулары}} |} == Хай-дайвинг == {| class="wikitable" border="1" style="font-size:100%" |- ! scope=col style="width:120px; background: #efefef;"| Бағдарлама түрі ! scope=col colspan=2 style="width:200px; background: gold;" | Алтын ! scope=col colspan=2 style="width:200px; background: silver;" | Күміс ! scope=col colspan=2 style="width:200px; background: #cc9966;" | Қола |- | '''Ерлер (27 м)''' | {{flagicon|USA}} [[Стив Ло Бю]] <br /> <small>[[АҚШ]]</small> || 397,15 | {{flagicon|Czech Republic}} [[Михал Навратил]] <br /> <small>[[Чехия]]</small> || 390,90 | {{flagicon|Italy}} [[Алессандро де Росе]]<br /> <small>[[Италия]]</small> || 379,65 |- | '''Әйелдер (20 м)''' | {{flagicon|Australia}} [[Рианна Иффланд]] <br /> <small>[[Аустралия]]</small> || 320,70 | {{flagicon|Mexico}} [[Адриана Хименес]] <br /> <small>[[Мексика]]</small> || 308,90 | {{flagicon|Belarus}} [[Яна Нестерова]]<br /> <small>[[Беларусь]]</small> || 303,95 |- bgcolor= e8e8e8 |colspan=7|{{Спорттық рекордтардың қысқартулары}} |} == Су добы == {| class="wikitable" border="1" style="font-size:100%" |- ! scope=col style="width:120px; background: #efefef;"| Бағдарлама түрі ! scope=col colspan=2 style="width:200px; background: gold;" | Алтын ! scope=col colspan=2 style="width:200px; background: silver;" | Күміс ! scope=col colspan=2 style="width:200px; background: #cc9966;" | Қола |- | '''Ерлер''' | {{flagicon|Хорватия}} <br /> <small>[[Хорватия]]</small> || | {{flagicon|Мажарстан}} <br /> <small>[[Мажарстан]]</small> || | {{flagicon|Сербия}} <br /> <small>[[Сербия]]</small> || |- | '''Әйелдер''' | {{flagicon|АҚШ}}<small>[[АҚШ]]</small> || | {{flagicon|Испания}}<small>[[Испания]]</small> || | {{flagicon|Ресей}}<small>[[Ресей]]</small> || |- bgcolor= e8e8e8 |colspan=7|{{Спорттық рекордтардың қысқартулары}} |} ==Медальдық есеп== {| class="wikitable" style="margin:0.5em auto; font-size:90%; position:relative; width:55%;" |- bgcolor="#EFEFEF" ! width=50 | Орын ! width=200 | Ел ! width=50 | [[Сурет:Gold medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Silver medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Bronze medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Medals world.svg|40px]] |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 1 | align=left| {{USA}} | style="background:#F7F6A8;" | 21 | style="background:#DCE5E5;" |12 | style="background:#FFDAB9;" | 13 |46 |- align="center" valign="top" bgcolor="#FFFFFF" | rowspan="1" valign="center"|2 | align=left| {{CHN}} | style="background:#F7F6A8;" | 12 | style="background:#DCE5E5;" | 12 | style="background:#FFDAB9;" | 6 | 30 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 3 | align=left| {{RUS}} | style="background:#F7F6A8;" |11 | style="background:#DCE5E5;" | 6 | style="background:#FFDAB9;" | 8 |25 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 4 | align=left| {{FRA}} | style="background:#F7F6A8;" | 6 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" |2 |9 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 5 | align=left| {{GBR}} | style="background:#F7F6A8;" | 5 | style="background:#DCE5E5;" | 3 | style="background:#FFDAB9;" | 3 | 11 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 6 | align=left| {{ITA}} | style="background:#F7F6A8;" | 4 | style="background:#DCE5E5;" | 3 | style="background:#FFDAB9;" | 9 |16 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 7 | align=left| {{AUS}} | style="background:#F7F6A8;" | 3 | style="background:#DCE5E5;" | 5 | style="background:#FFDAB9;" | 4 | 12 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 8 | align="left" | {{SWE}} | style="background:#F7F6A8;" | 3 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 4 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 9 | align=left| {{HUN}} | style="background:#F7F6A8;" | 2 | style="background:#DCE5E5;" | 5 | style="background:#FFDAB9;" | 2 | 9 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"|10 | align=left| {{BRA}} | style="background:#F7F6A8;" | 2 | style="background:#DCE5E5;" | 4 | style="background:#FFDAB9;" | 2 | 8 |- align="center" valign="top" bgcolor="#EFEFEF" |valign="center" colspan="2" | '''Барлығы''' | '''75''' | '''76''' | '''77''' | '''228''' |} == Дереккөздер == <references/> == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.fina-budapest2017.com/en/home Чемпионаттың ресми сайты] {{Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты}} [[Санат:Су спорты түрлерінен әлем чемпионаттары]] [[Санат:Мажарстандағы спорт]] [[Санат:2017 жылғы спорт]] rbvtipjqhauxp89kdbqjdwc4uhkohj0 3055328 3055324 2022-07-28T19:21:43Z Kas77777 100404 /* Жеке кезең */ wikitext text/x-wiki {{Су спорты түрлерінен жарыс |Атауы = Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 2017 |Эмблема = 2017 World Aquatics Championships logo.jpg |Өлшемі = 250px |Сурет сипаттамасы = |Қала = [[Будапешт]], {{HUN}} |Елдер = |Спортшылар саны = |Медальдар = |Ашылуы = [[14 шілде]] [[2017]] |Жабылуы = [[30 шілде]] [[2017]] |Стадион = |Алдыңғы = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 2015|2015 Қазан]] |Келесі = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 2019|2019 Кванджу]] }} '''[[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты|Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты ]]''' '''2017''' немесе '''[[Халықаралық жүзу федерациясы|FINA]] 17-ші әлем чемпионаты''' Мажарстанның [[Будапешт]]те [[2017 жыл]]дың жазында өткізіледі.<ref name="Award">[http://www.fina.org/H2O/index.php?option=com_content&view=article&id=2239:pr-43-kazan-rus-and-guadalajara-mex-next-organisers&catid=275:2011&Itemid=246] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110720101513/http://www.fina.org/H2O/index.php?option=com_content&view=article&id=2239%3Apr-43-kazan-rus-and-guadalajara-mex-next-organisers&catid=275%3A2011&Itemid=246 |date=2011-07-20 }} (Kazan (RUS) and Guadalajara (MEX), next organisers ); posted by the Federation Internationale de Natation (FINA) on 2011-07-15; retrieved 2011-08-01.</ref> Жарыстар 5 спорт түрінен өткізіледі: [[жүзу]], [[синхронды жүзу]], [[суға секіру]], [[ашық суда жүзу]] және [[су добы]]. == Жүзу == === Ерлер === {| class="wikitable" border="1" style="font-size:100%" |- ! scope=col style="width:120px; background: #efefef;"| Бағдарлама түрі ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: gold;" | Алтын ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: silver;" | Күміс ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: #cc9966;" | Қола |- ! colspan="6" | Еркін стиль |- | '''50 м''' | {{flagicon|Франция}} [[Флоран Маноду]] — 21,19 <br /> <small>[[Франция]]</small> | {{flagicon|АҚШ}} [[Натан Эдриан]] — 21,52 <br /> <small>[[АҚШ]]</small> | {{flagicon|Бразилия}} [[Бруно Фратус]] — 21,55 <br /> <small>[[Аргентина]]</small> |- | '''100 м''' | {{flagicon|Қытай}} [[Нин Цзэтао]] — 47,84 <br /> <small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|Австралия}} [[Камерон Макэвой]] — 47,95 <br /> <small>[[Австралия]]</small> | {{flagicon|Аргентина}} [[Федерико Грабич]] — 48,12 <br /> <small>[[Аргентина]]</small> |- | '''200 м''' | {{flagicon|Ұлыбритания}} [[Джеймс Гай]] — 1:45,14 {{NR}} <br /> <small>[[Ұлыбритания]]</small> | {{flagicon|Қытай}} [[Сунь Ян]] — 1:45,20 <br /> <small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|Германия}} [[Пауль Бидерман]] — 1:45,38 <br /> <small>[[Германия]]</small> |- | '''400''' | {{flagicon|Қытай}} [[Сунь Ян]] — 3:42,58 <br /> <small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|Ұлыбритания}} [[Джеймс Гай]] — 3:43,75 {{NR}}<br /> <small>[[Ұлыбритания]]</small> | {{flagicon|Канада}} [[Райан Кохрейн]] — 3:44,59 <br /> <small>[[Канада]]</small> |- | '''800 м''' | {{flagicon|Қытай}} [[Сунь Ян]] — 7:39,96 <br /> <small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|Италия}} [[Грегорио Пальтриньери]] — 7:40,81 <br /> <small>[[Италия]]</small> | {{flagicon|Австралия}} [[Мак Хортон]] — 7:44,02 <br /> <small>[[Австралия]]</small> |- | '''1500 м''' | | | |-bgcolor=#DDDDDD ! colspan="6" | Брасс |- | '''50 м''' | {{flagicon|Ұлыбритания}} [[Адам Пити]] — 26,51 <br /> <small>[[Ұлыбритания]]</small> | {{flagicon|ОАР}} [[Камерон ван дер Бург]] — 26,66 <br /> <small>[[ОАР]]</small> | {{flagicon|АҚШ}} [[Кевин Кордес]] — 26,86 <br /> <small>[[АҚШ]]</small> |- | '''100 м''' | {{flagicon|Ұлыбритания}} [[Адам Пити]] — 58,52 <br /> <small>[[Ұлыбритания]]</small> | {{flagicon|ОАР}} [[Камерон ван дер Бург]] — 58,59 <br /> <small>[[ОАР]]</small> | {{flagicon|Ұлыбритания}} [[Росс Мердок]] — 59,09 <br /> <small>[[Ұлыбритания]]</small> |- | '''200 м''' | {{flagicon|Германия}} [[Марко Кох]] — 2.07,76 <br /> <small>[[Германия]]</small> | {{flagicon|АҚШ}} [[Кевин Кордес]] — 2.08,05 <br /> <small>[[АҚШ]]</small> | {{flagicon|Мажарстан}} [[Даниель Дьюрта]] — 2:08,10 <br /> <small>[[Мажарстан]]</small> |-bgcolor=#DDDDDD ! colspan="6" | Баттерфляй |- | rowspan=2| '''50 м''' | rowspan=2| {{flagicon|Франция}} [[Флоран Маноду]] — 22,97 <br /> <small>[[Франция]]</small> | rowspan=2| {{flagicon|Бразилия}} [[Николас Сантос]] — 23,09 <br /> <small>[[Бразилия]]</small> | {{flagicon|Мажарстан }} [[Ласло Чех]] — 23,15<br /> <small>[[Мажарстан ]]</small> |- | {{flagicon|Польша}} [[Конрад Черняк]] — 23,15<br /> <small>[[Польша]]</small> |- | '''100 м''' | | | |- | '''200 м''' | {{flagicon|Мажарстан }} [[Ласло Чех]] — 1.53,48<br /> <small>[[Мажарстан ]]</small> | {{flagicon|ОАР}} [[Чад ле Кло]] — 1.53,48<br /> <small>[[ОАР]]</small> | {{flagicon|Польша}} [[Ян Свитковский]] — 1.54,10<br /> <small>[[Польша]]</small> |-bgcolor=#DDDDDD ! colspan="6" | Арқамен жүзу |- | '''50 м''' | | | |- | '''100 м''' | {{flagicon |Австралия}} [[Митч Ларкин]] — 52,40 <br /> <small>[[Австралия]]</small> | {{flagicon |Франция}} [[Камиль Лакур]] — 52,48 <br /> <small>[[Франция]]</small> | {{flagicon |АҚШ}} [[Мэтт Гриверс]] — 52,66 <br /> <small>[[АҚШ]]</small> |- | '''200 м''' | {{flagicon |Австралия}} [[Митч Ларкин]] — 1.53,58 <br /> <small>[[Австралия]]</small> | {{flagicon |Польша}} [[Радослав Кавенцкий]] — 1.54,55 <br /> <small>[[Польша]]</small> | {{flagicon |Ресей}} [[Евгений Рылов]] — 1.54,60 <br /> <small>[[Ресей]]</small> |-bgcolor=#DDDDDD ! colspan="6" | Комплекстік жүзу |- | '''200 м''' | {{flagicon |АҚШ}} [[Райан Лохте]] — 1.55,81 <br /> <small>[[АҚШ]]</small> | {{flagicon |Бразилия}} [[Тьягу Перейра]] — 1.56,65 <br /> <small>[[Бразилия]]</small> | {{flagicon |Қытай}} [[Ван Шунь]] — 1.56,81 <br /> <small>[[Қытай]]</small> |- | '''400 м''' | | | |-bgcolor=#DDDDDD ! colspan="6" | Эстафеталар |- | '''Эстафета 4×100 м/еркін стиль''' | valign="top" | {{FRA}} — 3:10,74 <small><br> [[Мехди Метелла]] (48 с 37) <br> [[Флоран Маноду]] (47 с 93)<br> [[Фабьен Жило]] (47 с 08) <br> [[Жереми Стравьюс]] (47 с 36)</small> ---- <small>[[Лорис Бурелли]]<br>[[Клеман Миньон]]</small> | valign="top" | {{RUS}} — 3:11,19 <small><br> [[Андрей Гречин]] (48 с 60) <br> [[Никита Лобинцев]] (47 с 98) <br> [[Владимир Морозов]] (46 с 95)<br> [[Александр Сухоруков]](47 с 66)</small> ---- <small>[[Данила Изотов]]</small> | valign="top" | {{ITA}} — 3:12,53 <small><br> [[Лука Дотто]] (48 с 75) <br> [[Марко Орси]] (47 с 75) <br> [[Микеле Сантуччи]] (48 с 48) <br> [[Филиппо Маньини]] (47 с 55)</small> ---- |- | '''Эстафета 4×200 м/еркін стиль''' | valign=top| {{GBR}} — 7.04,33 <small><br /> [[Дэниэл Уоллес]] (1 мин 47 с 04) <br /> [[Роберт Ренвик]] (1 мин 45 с 98 ) <br /> [[Калум Джарвис]] (1 мин 46 57) <br /> [[Джеймс Гай]] (1 мин 44 с 74)</small> ---- <small>[[Николас Грэйнджер]]<br />[[Данкан Скотт]]</small> | valign=top| {{USA}} — 7.04,75 <small><br /> [[Райан Лохте]] (1 мин 45 с 71) <br /> [[Конор Дуайер]] (1 мин 45 с 33) <br /> [[Рид Мэлоун]] (1 мин 46 с 92) <br /> [[Майкл Уайсс]] (1 мин 46 с 79) ---- [[Майкл Клу]] | valign=top| {{flagicon|Australia}} [[Австралия]] — 7.05,34 <small><br /> [[Камерон Макэвой]] (1 мин 46 с 46) <br /> [[Дэвид Маккион]] (1 мин 47 с 05) <br /> [[Дэниэл Смит]] (1 мин 46 с 38) <br /> [[Томас Фрэйзер-Холмс]] (1 мин 45 с 45) ---- [[Грант Хэкетт]]<br />[[Курт Херцог]] |- | '''Аралас эстафета 4x100 м''' | | | |- bgcolor= e8e8e8 |colspan=7|{{Спорттық рекордтардың қысқартулары}} |} === Әйелдер === {| class="wikitable" border="1" style="font-size:100%" |- ! scope=col style="width:120px; background: #efefef;"| Бағдарлама түрі ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: gold;" | Алтын ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: silver;" | Күміс ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: #cc9966;" | Қола |- ! colspan="6" | Еркін стиль |- | '''50 м''' | | | |- | '''100 м''' | {{flagicon|Австралия}} [[Бронте Кэмпбелл]] — 52,52 <br /> <small>[[Австралия]]</small> | {{flagicon|Швеция}} [[Сара Шёстрём]] — 52,70 <br /> <small>[[Швеция]]</small> | {{flagicon|Австралия}} [[Кейт Кэмпбелл]] — 52,82 <br /> <small>[[Австралия]]</small> |- | '''200 м''' | {{flagicon|АҚШ}} [[Кэти Ледеки]] — 1:55,16 <br /> <small>[[АҚШ]]</small> | {{flagicon|Италия}} [[Федерика Пеллегрини]] — 1:55,32 <br /> <small>[[Италия]]</small> | {{flagicon|АҚШ}} [[Мисси Франклин]] — 1:55,49 <br /> <small>[[АҚШ]]</small> |- | '''400 м''' | {{flagicon|АҚШ}} [[Кэти Ледеки]] — 3:59,13 {{CR}}<br /> <small>[[АҚШ]]</small> | {{flagicon|Нидерланд}} [[Шарон ван Роувендал]] — 4:03,02 {{NR}}<br /> <small>[[Нидерланд]]лар</small> | {{flagicon|Австралия}} [[Джессика Эшвуд]] — 4:03,34 <br /> <small>[[Австралия]]</small> |- | '''800 м''' | | | |- | '''1500 м''' | {{flagicon|АҚШ}} [[Кэти Ледеки]] — 15:25,48 {{WR}}<br /> <small>[[АҚШ]]</small> | {{flagicon|Жаңа Зеландия}} [[Лорен Бойл]] — 15:40,14 <br /> <small>[[Жаңа Зеландия]]</small> | {{flagicon|Мажарстан}} [[Богларка Капаш]] — 15:47,09 {{NR}} <br /> <small>[[Мажарстан]]</small> |-bgcolor=#DDDDDD ! colspan="6" | Брасс |- | '''50 м''' | | | |- | '''100 м''' | {{flagicon|Ресей}} [[Юлия Ефимова]] — 1:05,66 <br /> <small>[[Ресей]]</small> | {{flagicon|Литва}} [[Рута Мейлутите]] — 1:06,36 <br /> <small>[[Литва]]</small> | {{flagicon|Ямайка}} [[Алия Аткинсон]] — 1:06,42 <br /> <small>[[Ямайка]]</small> |- | rowspan=3| '''200 м''' | rowspan=3| {{flagicon|Жапония}} [[Канако Ватанабэ]] — 2.21,15<br /> <small>[[Жапония]]</small> | rowspan=3| {{flagicon|АҚШ}} [[Майка Лоренс]] — 2.06,40 <br /> <small>[[АҚШ]]</small> | {{flagicon|Испания}} [[Хессика Валь Монтеро]] — 2.22,76 <br /> <small>[[Испания]]</small> |- | {{flagicon|Дания}} [[Рикке Педерсен]] — 2.22,76 <br /> <small>[[Дания]]</small> |- | {{flagicon|Қытай}} [[Ши Цзинлинь]] — 2.22,76 <br /> <small>[[Қытай]]</small> |-bgcolor=#DDDDDD ! colspan="6" | Баттерфляй |- | '''50 м''' | {{flagicon|Швеция}} [[Сара Шёстрём]] — 24,96 <br /> <small>[[Швеция]]</small> | {{flagicon|Дания}} [[Джанетт Оттесен]] — 25,34 <br /> <small>[[Дания]]</small> | {{flagicon|Қытай}} [[Лу Ин]] — 25,37 <br /> <small>[[Қытай]]</small> |- | '''100 м''' | {{flagicon|Швеция}} [[Сара Шёстрём]] — 55,64 {{WR}}<br /> <small>[[Швеция]]</small> | {{flagicon|Дания}} [[Джанетт Оттесен]] — 57,05 <br /> <small>[[Дания]]</small> | {{flagicon|Қытай}} [[Лу Ин]] — 57,48 <br /> <small>[[Қытай]]</small> |- | '''200 м''' | {{flagicon|Жапония}} [[Нацуми Хоси]] — 2.05,56 <br /> <small>[[Жапония]]</small> | {{flagicon|АҚШ}} [[Каммиль Адамс]] — 2.06,40 <br /> <small>[[АҚШ]]</small> | {{flagicon|Қытай}} [[Чжан Юфэй]] — 2.06,51 <br /> <small>[[Қытай]]</small> |-bgcolor=#DDDDDD ! colspan="6" | Арқамен жүзу |- | '''50 м''' | {{flagicon|Қытай}} [[Фу Юаньхуэй]] — 27,11 <br /> <small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|Бразилия}} [[Этьен Медейрус]] — 27,26 <br /> <small>[[Бразилия]]</small> | {{flagicon|Қытай}} [[Лю Сян]] — 27,58 <br /> <small>[[Қытай]]</small> |- | '''100 м''' | {{flagicon|Австралия}} [[Эмили Сибом]] — 58,26 <br /> <small>[[Австралия]]</small> | {{flagicon|Австралия}} [[Мэдисон Уилсон]] — 58,75 <br /> <small>[[Австралия]]</small> | {{flagicon|Дания}} [[Ние Нильсен]] — 58,86 <br /> <small>[[Дания]]</small> |- | '''200 м''' | | | |-bgcolor=#DDDDDD ! colspan="6" | Комплекстік жүзу |- | '''200 м''' | {{flagicon|Мажарстан}} [[Катинка Хоссу]] — 2.06,12 {{WR}}<br /> <small>[[Мажарстан]]</small> | {{flagicon|Жапония}} [[Канако Ватанабэ]] — 2.08,45 <br /> <small>[[Жапония]]</small> | {{flagicon|Ұлыбритания}} [[Сиобэн-Мэри О’Коннор]] — 2.08,77 <br /> <small>[[Ұлыбритания]]</small> |- | '''400 м''' | | | |-bgcolor=#DDDDDD ! colspan="6" | Эстафеталар |- | '''Эстафета 4×100 м/еркін стиль | valign="top" | {{flagicon|Australia}} [[Австралия]] — 3:31,48 {{CR}} <small><br> [[Эмили Сибом]] (53 с 92) <br> [[Эмма Маккеон]] (53 с 57) <br> [[Бронте Кэмпбелл]] (51 с 77) <br> [[Кейт Кэмпбелл]] (52 с 22)</small> ---- <small>[[Мэдисон Уилсон]] <br> [[Мелани Шлангер]] <br> [[Бронте Барратт]]</small> | valign="top" | {{NED}}ылар — 3:33,67 <small><br> [[Раноми Кромовидьойо]] (53 с 30) <br> [[Мауд ван дер Мер]] (54 с 50) <br> [[Маррит Стенберген]] (53 с 88) <br> [[Фемке Хемскерк]] (51 с 99)</small> ---- | valign="top" | {{USA}} — 3:34,61 <small><br>[[Мисси Франклин]] (53 с 68) <br> [[Марго Гир]] (54 с 14) <br> [[Лия Нил]] (53 с 70) <br> [[Симоне Мануэл]] (53 с 09)</small> ---- <small>[[Шэннон Вриленд]] <br> [[Эбби Вайтцель]]</small> |- | '''Эстафета 4×200 м/еркін стиль | valign=top| {{USA}} — 7.45,37 <br /> <small>[[Мисси Франклин]] (1 мин 55 с 95) <br /> [[Леа Смит]] (1 мин 56 с 86) <br /> [[Кэти Маклафлин]] (1 мин 56 с 92) <br /> [[Кэти Ледеки]] (1 мин 55 с 64)</small> ---- <small>[[Сьерра Рунге]]<br />[[Челси Ченаулт]]<br />[[Шэннон Вриленд]]</small> | valign=top| {{ITA}} — 7.48,41 <small><br /> [[Алиса Миццау]] (1 мин 57 с 50) <br /> [[Эрика Муссо]] (1 мин 58 с 66) <br /> [[Кьяра Мазини]] (1 мин 57 с 52) <br /> [[Федерика Пеллегрини]] (1 мин 54 с 73)</small> | valign=top| {{CHN}} — 7.49,10 <small><br /> [[Цю Юйхань]] (1 мин 56 с 88) <br /> [[Го Цзюньцзюнь]] (1 мин 57 с 55) <br /> [[Чжан Юфэй]] (1 мин 58 с 73) <br /> [[Шэнь До]] (1 мин 55 с 94)</small> ---- <small>[[Шао Ивень]]<br />[[Чжан Юань]]</small> |- | '''Аралас эстафета 4x100 м''' | | | |- bgcolor= e8e8e8 |colspan=7|{{Спорттық рекордтардың қысқартулары}} |} == Ашық суда жүзу == {| class="wikitable" border="1" style="font-size:100%" |- ! scope=col style="width:120px; background: #efefef;"| Бағдарлама түрі ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: gold;" | Алтын ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: silver;" | Күміс ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: #cc9966;" | Қола |- ! colspan="6" | Ерлер |- | '''5 км''' | {{flagicon|South Africa}} [[Чед Хо]] — 55:17,6 <br /><small>[[ОАР]]</small> | {{flagicon|Germany}} [[Роб Муффельс]] — 55:17,6 <br /><small>[[Германия]]</small> | {{flagicon|Italy}} [[Маттео Фурлан]] — 55:20,0 <br /><small>[[Италия]]</small> |- | '''10 км''' | {{flagicon|USA}} [[Джордан Вилимовски]] — 1:49:48,2 <br /><small>[[АҚШ]]</small> | {{flagicon|Netherlands}} [[Ферри Вертман]] — 1:50:00,3 <br /><small>[[Нидерланд]]</small> | {{flagicon|Greece}} [[Спирос Янниотис]] — 1:50:00,7 <br /><small>[[Грекия]]</small> |- | '''25 км''' | {{flagicon|Italy}} [[Симон Руффини]] — 4:53:10,7 <br /><small>[[Италия]]</small> | {{flagicon|USA}} [[Алекс Мейер]] — 4:53:15,1 <br /><small>[[АҚШ]]</small> | {{flagicon|Italy}} [[Маттео Фурлан]] — 4:54:38,0 <br /><small>[[Италия]]</small> |- ! colspan="6" | Әйелдер |- | '''5 км''' |{{flagicon|USA}} [[Хейли Андерсон]] — 58:48,4 <br /><small>[[АҚШ]]</small> |{{flagicon|Greece}} [[Каллиопи Араузу]] — 58:49,8 <br /><small>[[Грекия]]</small> |{{flagicon|Germany}} [[Финниа Вунрам]] — 58:51,0 <br /><small>[[Германия]]</small> |- | '''10 км''' |{{flagicon|France}} [[Орели Мюллер]] — 1:58:04,3 <br /><small>[[Франция]]</small> |{{flagicon|Netherlands}} [[Шарон ван Роувендал]] — 1:58:06,7 <br /><small>[[Нидерланд]]</small> |{{flagicon|Brazil}} [[Ана Марсела Кунья]] — 1:58:27,9 <br /><small>[[Бразилия]]</small> |- | '''25 км''' |{{flagicon|Brazil}} [[Ана Марсела Кунья]] — 5:13:47,3 <br /><small>[[Бразилия]]</small> |{{flagicon|Hungary}} [[Анна Олаш]] — 5:14:13,4 <br /><small>[[Мажарстан]]</small> |{{flagicon|Germany}} [[Ангела Маурер]] — 5:15:07,6 <br /><small>[[Германия]]</small> |- ! colspan="6" | Аралас командалар |- | '''3×5''' | {{GER}} <br /><small>[[Роб Муффельс]], [[Кристиан Райхерт]], [[Изабель Херле]]</small><br />55:14,4 | {{BRA}} <br /><small>[[Аллан до Кармо]], [[Диого Вильяриньо]], [[Ана Марсела Кунья]]</small><br /> 55:31,2 ----{{NED}}ылар <br /><small>[[Марсель Схоутен]], [[Ферри Вертман]], [[Шарон ван Роувендал]]</small><br /> 55:31,2 | ''берілген жоқ'' |- bgcolor= e8e8e8 |colspan=7|{{Спорттық рекордтардың қысқартулары}} |} == Синхронды жүзу == {| class="wikitable" border="1" style="font-size:100%" |- ! scope=col style="width:120px; background: #efefef;"| Бағдарлама түрі ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: gold;" | Алтын ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: silver;" | Күміс ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: #cc9966;" | Қола |- ! colspan="6" | Ерікті бағдарламалар |- | '''Соло''' | {{flagicon|RUS}} [[Наталья Ищенко]] — 97,2333 <br /><small>[[Ресей]]</small> | {{flagicon|CHN}} [[Хуан Сюэчэнь]] — 95,7000 <br /><small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|ESP}} [[Она Карбонель]] — 94,9000 <br /><small>[[Испания]]</small> |- | '''Дуэт''' | {{flagicon|RUS}} — 98,2000<br />[[Наталья Ищенко]] <br /> [[Светлана Ромашина]] | {{flagicon|CHN}} — 95,9000<br />[[Хуан Сюэчэнь]] <br /> [[Сунь Вэньянь]] | {{flagicon|UKR}} — 93,6000<br />[[Лолита Ананасова]] <br /> [[Анна Волошина]] |- | '''Аралас дуэт''' | {{flagicon|RUS}} — 91,7333<br />[[Александр Мальцев]] <br /> [[Дарина Валитова]] | {{flagicon|USA}} — 91,4667<br />[[Кристина Люм-Ундервуд]] <br /> [[Билл Мэй]] | {{flagicon|ITA}} — 89,3333<br />[[Марьянжела Перрупато]] <br /> [[Джорджио Минисини]] |- | '''Топ''' | {{flagicon|RUS}} — 98,4667 <small><br />[[Влада Чигирёва]], [[Светлана Колесниченко]] <br /> [[Александра Пацкевич]], [[Елена Прокофьева]] <br /> [[Алла Шишкина]], [[Мария Шурочкина]] <br /> [[Анжелика Тиманина]], [[Гелена Топилина]]</small> | {{flagicon|CHN}} — 96,1333 <small><br />[[Го Ли]], [[Гу Сяо]], [[Ли Ксяо Лу]] <br /> [[Лян Синьпин]], [[Сунь Вэньянь]] <br /> [[Тан Мэнни]], [[Хуан Сюэчэнь]] <br /> [[Цзэн Чжэнь]]</small> | {{flagicon|JPN}} — 93,9000 <small><br />[[Айка Хакояма]], [[Айко Хаяши]] <br /> [[Юкико Инуи]], [[Кей Марумо]] <br /> [[Рисако Мицуи]], [[Канами Накамаки]] <br /> [[Мая Накамура]], [[Кано Омата]] <br /> [[Аска Тасаки]], [[Каруми Йошида]]</small> |- | '''Комбинация''' | {{flagicon|RUS}} — 98,3000 <small><br />[[Влада Чигирёва]], [[Михаэла Каланча]] <br /> [[Светлана Колесниченко]], [[Лилия Низамова]] <br /> [[Александра Пацкевич]], [[Елена Прокофьева]] <br /> [[Алла Шишкина]], [[Мария Шурочкина]] <br /> [[Анжелика Тиманина]], [[Гелена Топилина]] <br /> [[Дарина Валитова]]</small> | {{flagicon|CHN}} — 96,2000 <small><br />[[Го Ли]], [[Гу Сяо]], [[Ли Ксяо Лу]] <br /> [[Лян Синьпин]], [[Сунь Вэньянь]] <br /> [[Тан Мэнни]], [[Хуан Сюэчэнь]] <br /> [[Цзэн Чжэнь]]</small> | {{flagicon|JPN}} — 93,8000 <small><br />[[Айка Хакояма]], [[Айко Хаяши]] <br /> [[Юкико Инуи]], [[Кей Марумо]] <br /> [[Рисако Мицуи]], [[Канами Накамаки]] <br /> [[Мая Накамура]], [[Кано Омата]] <br /> [[Аска Тасаки]], [[Каруми Йошида]]</small> |- ! colspan="6" | Техникалық бағдарламалар |- | '''Соло''' | {{flagicon|RUS}} [[Светлана Ромашина]] — 95,268 <br /><small>[[Ресей]]</small> | {{flagicon|ESP}} [[Она Карбонель]] — 93,1284 <br /><small>[[Испания]]</small> | {{flagicon|CHN}} [[Сунь Вэньянь]] — 91,5479 <br /><small>[[Қытай]]</small> |- | '''Дуэт''' | {{flagicon|RUS}} — 95,4672<br />[[Наталья Ищенко]] <br /> [[Светлана Ромашина]] | {{flagicon|CHN}} — 93,3279<br />[[Хуан Сюэчэнь]] <br /> [[Сунь Вэньянь]] | {{flagicon|JPN}} — 92,0079<br />[[Юкико Инуи]] <br /> [[Рисако Мицуи]] |- | '''Аралас дуэт''' |{{flagicon|USA}} — 88,5108<br />[[Кристина Джонс]] <br /> [[Мэй, Билл|Билл Мэй]] |{{flagicon|RUS}} — 88,2986<br />[[Александр Мальцев]] <br /> [[Дарина Валитова]] |{{flagicon|ITA}} — 86,3640<br />[[Манила Фламини]] <br /> [[Джорджио Минисини]] |- | '''Топ''' | {{flagicon|RUS}} — 95,7457 <small><br />[[Влада Чигирёва]], [[Елена Прокофьева]] <br /> [[Анжелика Тиманина]], [[Светлана Колесниченко]] <br /> [[Алла Шишкина]], [[Гелена Топилина]] <br /> [[Александра Пацкевич]], [[Мария Шурочкина]]</small> | {{flagicon|CHN}} — 94,4605 <small><br />[[Го Ли]], [[Гу Сяо]], [[Ли Ксяо Лу]] <br /> [[Лян Синьпин]], [[Сунь Вэньянь]] <br /> [[Тан Мэнни]], [[Хуан Сюэчэнь]] <br /> [[Цзэн Чжэнь]]</small> | {{flagicon|JPN}} — 92,4133 <small><br />[[Айка Хакояма]], [[Айко Хаяши]] <br /> [[Юкико Инуи]], [[Кей Марумо]] <br /> [[Рисако Мицуи]], [[Канами Накамаки]] <br /> [[Мая Накамура]], [[Кано Омата]] <br /> [[Аска Тасаки]], [[Каруми Йошида]]</small> |- bgcolor= e8e8e8 |colspan=7|{{Спорттық рекордтардың қысқартулары}} |} == Суға секіру == === Жеке кезең === {| class="wikitable" border="1" style="font-size:100%" |- ! scope=col style="width:120px; background: #efefef;"| Бағдарлама түрі ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: gold;" | Алтын ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: silver;" | Күміс ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: #cc9966;" | Қола |- ! colspan="6" | Ерлер |- | '''1 м''' | {{flagicon|CHN}} [[Се Сыи]] — 485,50 <br /> <small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|CHN}} [[Илья Кваша]] — 449,05 <br /><small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|RUS}} [[Майкл Хиксон]] — 428,30 <br /><small>[[Ресей]]</small> |- | '''3 м''' | {{flagicon|CHN}} [[Хэ Чао]] — 555,05 <br /> <small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|GER}} [[Илья Захаров]] — 547,60 <br /><small>[[Германия]]</small> | {{flagicon|RUS}} [[Джек Лафер]] — 528,90 <br /><small>[[Ресей]]</small> |- | '''10 м''' | {{flagicon|GBR}} [[Цю Бо]] — 587,00 <br /> <small>[[Ұлыбритания]]</small> | {{flagicon|CHN}} [[Дэвид Будайя]] — 560,20 <br /><small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|CHN}} [[Томас Дейли]] — 537,95 <br /><small>[[Қытай]]</small> |- ! colspan="6" | Әйелдер |- | '''1 м''' | {{flagicon|AUS}} [[Таня Каньотто]] — 310,85 <br /><small>[[Аустралия]]</small> | {{flagicon|RUS}} [[Ши Тинмао]] — 309,20 <br /><small>[[Ресей]]</small> | {{flagicon|ITA}} [[Хэ Цзы]] — 300,30 <br /><small>[[Италия]]</small> |- | '''3 м''' | {{flagicon|CHN}} [[Ши Тинмао]] — 383,55 <br /><small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|CHN}} [[Хэ Цзы]] — 377,45 <br /><small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|CAN}} [[Таня Каньотто]] — 356,15 <br /><small>[[Канада]]</small> |- | '''10 м''' | {{flagicon|MYS}} [[Ким Кук Хьян]] — 397,05 <br /><small>[[Малайзия]]</small> | {{flagicon|CHN}} [[Жэнь Цянь]] — 388.00 <br /><small>[[Қытай]]</small> | {{flagicon|CHN}} [[Панделела Ринонг Памг]] — 385.05 <br /><small>[[Қытай]]</small> |- bgcolor= e8e8e8 |colspan=7|{{Спорттық рекордтардың қысқартулары}} |} === Синхронды секірулер === {| class="wikitable" border="1" style="font-size:100%" |- ! scope=col style="width:120px; background: #efefef;"| Бағдарлама түрі ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: gold;" | Алтын ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: silver;" | Күміс ! scope=col colspan=1 style="width:200px; background: #cc9966;" | Қола |- ! colspan="6" | Ерлер |- | '''3 м''' | {{CHN}} — 471,45<small><br /> [[Цао Юань]] <br /> [[Цинь Кай]] <small> | {{RUS}} — 459,18<small><br /> [[Евгений Кузнецов (жүзуші)|Евгений Кузнецов]] <br /> [[Илья Захаров]] <small> | {{GBR}} — 445,20<small><br /> [[Джек Лафер]] <br /> [[Крис Мирс]] <small> |- | '''10 м''' | {{CHN}} — 495,72<small><br /> [[Чэнь Айсэнь]] <br /> [[Линь Юэ]] <small> | {{MEX}} — 448,89<small><br /> [[Иван Гарсия]] <br /> [[Херман Санчес]] <small> | {{RUS}} — 441,33<small><br /> [[Роман Измайлов]] <br /> [[Виктор Минибаев]] <small> |- ! colspan="6" | Әйелдер |- | '''3 м''' | {{CHN}} — 351,30<small><br /> [[Ши Тинмао]] <br /> [[У Минься]] <small> | {{CAN}} — 319,47<small><br /> [[Дженнифер Абель]] <br /> [[Памела Уор]] <small> | {{flagicon|Australia}} [[Австралия]] — 304,20<small><br /> [[Саманта Миллс]] <br /> [[Эстер Цинь]] <small> |- | '''10 м''' | {{CHN}} — 359,52<small><br /> [[Чэнь Жолинь]] <br /> [[Лю Хуэйся]] <small> | {{CAN}} — 339,99<small><br /> [[Меган Банфето]] <br /> [[Розелин Фильон]] <small> | {{PRK}} — 325,26<small><br /> [[Сон Нам Хян]] <br /> [[Ким Ун Хян]] <small> |- ! colspan="6" | Микст |- | '''3 м''' | {{CHN}} — 339,90<small><br /> [[Ван Хань]] <br /> [[Янь Хао]] <small> | {{CAN}} — 317,01<small><br /> [[Дженнифер Абель]] <br /> [[Франсуа Имбо-Дюлак]] <small> | {{ITA}} — 315,30<small><br /> [[Таня Каньотто]] <br /> [[Майколь Верцотто]] <small> |- | '''10 м''' | {{CHN}} — 350,88<small><br /> [[Сы Яцзе]] <br /> [[Тай Сяоху]] <small> | {{CAN}} — 309,66<small><br /> [[Меган Банфето]] <br /> [[Венсан Рьендо]] <small> | {{flagicon|Australia}} [[Австралия]] — 308,22<small><br /> [[Мелисса Ву]] <br /> [[Доминик Беджгуд]] <small> |- | '''Аралас командалар''' | {{GBR}} — 434,65<small><br /> [[Томас Дейли]] <br /> [[Ребекка Гэллантри]] <small> | {{UKR}} — 426,45<small><br /> [[Александр Горшковозов]] <br /> [[Юлия Прокопчук]] <small> | {{CHN}} — 425,40<small><br /> [[Се Сыи]] <br /> [[Чэнь Жолинь]] <small> |- |- bgcolor= e8e8e8 |colspan=7|{{Спорттық рекордтардың қысқартулары}} |} == Хай-дайвинг == {| class="wikitable" border="1" style="font-size:100%" |- ! scope=col style="width:120px; background: #efefef;"| Бағдарлама түрі ! scope=col colspan=2 style="width:200px; background: gold;" | Алтын ! scope=col colspan=2 style="width:200px; background: silver;" | Күміс ! scope=col colspan=2 style="width:200px; background: #cc9966;" | Қола |- | '''Ерлер (27 м)''' | {{flagicon|USA}} [[Стив Ло Бю]] <br /> <small>[[АҚШ]]</small> || 397,15 | {{flagicon|Czech Republic}} [[Михал Навратил]] <br /> <small>[[Чехия]]</small> || 390,90 | {{flagicon|Italy}} [[Алессандро де Росе]]<br /> <small>[[Италия]]</small> || 379,65 |- | '''Әйелдер (20 м)''' | {{flagicon|Australia}} [[Рианна Иффланд]] <br /> <small>[[Аустралия]]</small> || 320,70 | {{flagicon|Mexico}} [[Адриана Хименес]] <br /> <small>[[Мексика]]</small> || 308,90 | {{flagicon|Belarus}} [[Яна Нестерова]]<br /> <small>[[Беларусь]]</small> || 303,95 |- bgcolor= e8e8e8 |colspan=7|{{Спорттық рекордтардың қысқартулары}} |} == Су добы == {| class="wikitable" border="1" style="font-size:100%" |- ! scope=col style="width:120px; background: #efefef;"| Бағдарлама түрі ! scope=col colspan=2 style="width:200px; background: gold;" | Алтын ! scope=col colspan=2 style="width:200px; background: silver;" | Күміс ! scope=col colspan=2 style="width:200px; background: #cc9966;" | Қола |- | '''Ерлер''' | {{flagicon|Хорватия}} <br /> <small>[[Хорватия]]</small> || | {{flagicon|Мажарстан}} <br /> <small>[[Мажарстан]]</small> || | {{flagicon|Сербия}} <br /> <small>[[Сербия]]</small> || |- | '''Әйелдер''' | {{flagicon|АҚШ}}<small>[[АҚШ]]</small> || | {{flagicon|Испания}}<small>[[Испания]]</small> || | {{flagicon|Ресей}}<small>[[Ресей]]</small> || |- bgcolor= e8e8e8 |colspan=7|{{Спорттық рекордтардың қысқартулары}} |} ==Медальдық есеп== {| class="wikitable" style="margin:0.5em auto; font-size:90%; position:relative; width:55%;" |- bgcolor="#EFEFEF" ! width=50 | Орын ! width=200 | Ел ! width=50 | [[Сурет:Gold medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Silver medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Bronze medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Medals world.svg|40px]] |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 1 | align=left| {{USA}} | style="background:#F7F6A8;" | 21 | style="background:#DCE5E5;" |12 | style="background:#FFDAB9;" | 13 |46 |- align="center" valign="top" bgcolor="#FFFFFF" | rowspan="1" valign="center"|2 | align=left| {{CHN}} | style="background:#F7F6A8;" | 12 | style="background:#DCE5E5;" | 12 | style="background:#FFDAB9;" | 6 | 30 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 3 | align=left| {{RUS}} | style="background:#F7F6A8;" |11 | style="background:#DCE5E5;" | 6 | style="background:#FFDAB9;" | 8 |25 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 4 | align=left| {{FRA}} | style="background:#F7F6A8;" | 6 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" |2 |9 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 5 | align=left| {{GBR}} | style="background:#F7F6A8;" | 5 | style="background:#DCE5E5;" | 3 | style="background:#FFDAB9;" | 3 | 11 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 6 | align=left| {{ITA}} | style="background:#F7F6A8;" | 4 | style="background:#DCE5E5;" | 3 | style="background:#FFDAB9;" | 9 |16 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 7 | align=left| {{AUS}} | style="background:#F7F6A8;" | 3 | style="background:#DCE5E5;" | 5 | style="background:#FFDAB9;" | 4 | 12 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 8 | align="left" | {{SWE}} | style="background:#F7F6A8;" | 3 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 4 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 9 | align=left| {{HUN}} | style="background:#F7F6A8;" | 2 | style="background:#DCE5E5;" | 5 | style="background:#FFDAB9;" | 2 | 9 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"|10 | align=left| {{BRA}} | style="background:#F7F6A8;" | 2 | style="background:#DCE5E5;" | 4 | style="background:#FFDAB9;" | 2 | 8 |- align="center" valign="top" bgcolor="#EFEFEF" |valign="center" colspan="2" | '''Барлығы''' | '''75''' | '''76''' | '''77''' | '''228''' |} == Дереккөздер == <references/> == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.fina-budapest2017.com/en/home Чемпионаттың ресми сайты] {{Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты}} [[Санат:Су спорты түрлерінен әлем чемпионаттары]] [[Санат:Мажарстандағы спорт]] [[Санат:2017 жылғы спорт]] j0v1r3g8yxffoo7akv2jj0c4w8u0wp2 0 498329 3055282 2932709 2022-07-28T14:45:34Z CommonsDelinker 165 «[[:File:Russian_Olympic_Committee_flag.svg|Russian_Olympic_Committee_flag.svg]]» дегенді аластады, бұны [[Ортаққор]]дың қатысушысы [[commons:User:Ellywa|Ellywa]] [[commons:File:Russian_Olympic_Committee_flag.svg|жойған]], себебі: per [[:c:Commons:Deletio wikitext text/x-wiki {{олимпиада ойындары |Атауы = XXXII жазғы Олимпиада ойындары |Эмблемасы = tokyo2020logo2.png |Ені = |Эмблема аты = <small>2020 жылғы жазғы Олимпиада ойындарының ресми логотипі.</small> |Қала = [[Токио]], {{JPN}} |Ұраны = |Елдер = |Атлеттер = |Медалдар = |Ашылуы = [[23 шілде]] [[2021 жыл]] |Ашқан = |Жабылуы = [[8 тамыз]] [[2021 жыл]] |Ант берген атлет = |Ант берген төреші = |Ант берген бапкер = |Олимпиада оты = |Стадион = Жаңа ұлттық стадион |алдыңғы = [[2016 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|2016]] |келесі = [[2024 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|2024]] }} '''XXXII Олимпиада ойындары''' ({{lang-en|Games of the XXXII Olympiad}}, {{lang-fr|Jeux de la XXXIIe Olympiade}}, жиі қолданылатын атауы '''[[жазғы Олимпиада ойындары]] [[2020 жыл|2020]]''' ({{lang-en|2020 Summer Olympics}}, {{lang-fr|Jeux Olympiques d'été de 2020}}) — [[Жапония]]ның [[Токио]] қаласында [[2021 жыл]]дың [[23 шілде]] мен [[8 тамыз]] күндері аралығанда өткізіледі<ref>http://runews24.ru/sport/08092013-olympic-games-in-2020-tokyo.html</ref>. 2020 жылғы Олимпиаданың Токиода өткізілетіні 2013 жылы 7 қыркүйекте [[Буэнос-Айрес|Буэнос-Айрестегі]] конгресте мәлім болды. Токио дауыстар саны бойынша [[Мадрид]] пен [[Ыстанбұл|Ыстанбұлды]] артта қалдырды. Олимпиада әу баста 2020 жылы жазда өткізілетін болған. Алайда әлемді жайлаған [[COVID-19 пандемиясы|COVID-19 пандемиясының]] кесірінен 2020 жылы өткізілген жоқ. 2021 жылғы 20 наурызда ХОК шешімі бойынша ойындар 2021 жылы шілде-тамыз айларында өткізілетін болды, және көрерменсіз өтетіні белгілі болды. Сатылған барша билеттер қайтарылды. Ашылу салтанатына тек 950 VIP-көрермендер ғана кіргізілді. Ойындарға 206 елден 12500 спортшы қатысып, 339 түрлі медалдарды сарапқа салды. == Олимпиада нысандары == [[Сурет:New_national_stadium_tokyo_1.jpg|нобай|Жапонияның ұлттық стадионы]] [[Сурет:Nippon_Budokan_2010.jpg|нобай|Ниппон Будокан]] [[Сурет:Ariake_Gymnastics_Centre.jpg|нобай|Ариакэ гимнастика орталығы]] ; Токио 23 аудан * Жапония Ұлттық стадионы — ашылу және жабылу салтанаты, жеңіл атлетика, футбол, регби-7 * Токио спорт сарайы — Үстел теннисі * Ёёги ұлттық стадионы — гандбол * Ниппон Будокан — карате, дзюдо * Парк Мусасинономори — велоспорт * Токио халықаралық форумы — ауыр атлетика ; Сумида * Рёгоку Кокугикан — бокс ; Олимпиада саябағы ; Одайба * Ариакэ Арена — волейбол * Ариакэ — велоспорт (BMX), скейтбординг * Изу Велодромы — велоспорт * Ариакэ гимнастика орталығы — спорттық гимнастика, көркем гимнастика, батуттан секіру * Ариакэ теннис саябағы — теннис * Одайба теңіз саябағы — триатлон, жүзу * Сиокадзэ Парк — жағажай волейболы * Tokyo Big Sight Hall A — күрес * Tokyo Big Sight Hall B — фехтование, тхэквондо ; Канагава * Йокогама — футбол * Эносима — желкенді спорт ; Сайтама * Асака, Асака — нысана көздеу, садақ ату * Сайтама 2002 — футбол * Касумигасэки — гольф ; Тохоку * Стадион Мияги, Мияги — футбол ; Хоккайдо * Саппоро Доум, Саппоро — футбол == Спорт түрлері == {{col-begin}} {{col-4}} * [[сурет:Rowing pictogram.svg|17px|Академиялық есу]] [[Академиялық есу]] * [[сурет:Badminton pictogram.svg|17px|Бадминтон]] [[Бадминтон]] * [[сурет:Basketball pictogram.svg|17px|Баскетбол]] [[Баскетбол]] ** Баскетбол ** [[Баскетбол 3×3]] * [[сурет:Baseball pictogram.svg|17px|Бейсбол]] [[Бейсбол]]/[[сурет:Softball pictogram.svg|17px|Софтбол]] [[Софтбол]] * [[сурет:Boxing pictogram.svg|17px|Бокс]] [[Бокс]] * [[сурет:Wrestling pictogram.svg|17px|Күрес]] [[Күрес]] ** [[Еркін күрес|Еркін]] ** [[Грек-рим күресі|Грек-рим]] ** [[Əйелдер күресі|Әйелдер]] * [[сурет:Cycling (road) pictogram.svg|17px|Велоспорт]] [[Велоспорт]] {{col-4}} * [[Су спорты]] ** [[сурет:Water polo pictogram.svg|17px|Су добы]] [[Су добы]] ** [[сурет:Swimming pictogram.svg|17px|Жүзу]] [[Жүзу]] ** [[сурет:Diving pictogram.svg|17px|Суға секіру]] [[Суға секіру]] ** [[сурет:Synchronized swimming pictogram.svg|17px|Синхронды жүзу]] [[Синхронды жүзу]] * [[сурет:Volleyball (indoor) pictogram.svg|17px|Волейбол]] [[Волейбол]] ** Волейбол ** [[Жағажай волейбол]] * [[Сурет:Handball pictogram.svg|17px|Гандбол]] [[Гандбол]] * [[сурет:Golf pictogram.svg|17px|Гольф]] [[Гольф]] * [[сурет:Canoeing (flatwater) pictogram.svg|17px|]] [[Байдаркада және каноэде есу]] {{col-4}} * [[Гимнастика]] ** [[сурет:Gymnastics (trampoline) pictogram.svg|17px|]] [[Батуттан секіру]] ** [[сурет:Gymnastics (artistic) pictogram.svg|17px|]] [[Спорттық гимнастика]] ** [[сурет:Gymnastics (rhythmic) pictogram.svg|17px|]] [[Көркем гимнастика]] * [[сурет:Judo pictogram.svg|17px|Дзюдо]] [[Дзюдо]] * [[сурет:Karate pictogram.svg|17px|Карате]] [[Каратэ]] * [[сурет:Equestrian pictogram.svg|17px|]] [[Ат спорты]] * [[сурет:Athletics pictogram.svg|17px|]] [[Жеңіл атлетика]] * [[сурет:Table tennis pictogram.svg|17px|Үстел теннисі]] [[Үстел теннисі]] * [[сурет:Sailing pictogram.svg|17px|]] [[Желкенді спорт]] * [[сурет:Rugby union pictogram.svg|17px|Регби-7]] [[Регби|Регби-7]] * [[сурет:Surfing pictogram.svg|17px|Сёрфинг]] [[Сёрфинг]] {{col-4}} * [[сурет:Skateboarding pictogram.svg|17px|Скейтбординг]] [[Скейтбординг]] * [[сурет:Modern pentathlon pictogram.svg|17px|]] [[Қазіргі бессайыс]] * [[сурет:Shooting pictogram.svg|17px|Стрельба]] [[Нысана көздеу]] * [[сурет:Archery pictogram.svg|17px|]] [[Садақ ату]] * [[сурет:Tennis pictogram.svg|17px|Теннис]] [[Теннис]] * [[сурет:Triathlon pictogram.svg|17px|Триатлон]] [[Триатлон]] * [[сурет:Taekwondo pictogram.svg|17px|Тхэквондо]] [[Тхэквондо]] * [[сурет:Weightlifting pictogram.svg|17px|Ауыр атлетика]] [[Ауыр атлетика]] * [[сурет:Fencing pictogram.svg|17px|Семсерлесу]] [[Семсерлесу]] * [[сурет:Football pictogram.svg|17px|Футбол]] [[Футбол]] * [[сурет:Field hockey pictogram.svg|17px|Көгалдағы хоккей]] [[Көгалдағы хоккей]] {{col-end}} == Күнтізбе == {| class="wikitable" ! colspan="2" |Шілде/тамыз !21 !22 !23 !24 !25 !26 !27 !28 !29 !30 !31 !1 !2 !3 !4 !5 !6 !7 !8 !Медальдар |- | colspan="2" |Ашылу және жабылу | | |bgcolor=#00cc33 align=center|● | | | | | | | | | | | | | | | |bgcolor=#ee3333 align=center|● | |- | colspan="2" |Академиялық есу | | |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor=#ffcc00|2 |bgcolor=#ffcc00|4 |bgcolor=#ffcc00|4 |bgcolor=#ffcc00|4 | | | | | | | | | |14 |- | colspan="2" |Ат спорты | | | |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● | |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|1 | |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor=#ffcc00|2 |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor=#ffcc00|1 | |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor=#ffcc00|1 | |6 |- | colspan="2" |Ауыр атлетика | | | |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|2 |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|2 |bgcolor=#ffcc00|1 | | |bgcolor=#ffcc00|2 |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|2 |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|1 | | | | |14 |- | colspan="2" |Бадминтон | | | |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|2 | | | | | | |5 |- | colspan="2" |Байдарка және канэо | | | | |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|1 | | |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor=#ffcc00|4 |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor=#ffcc00|4 |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor=#ffcc00|4 | |16 |- | colspan="2" |Баскетбол / 3х3 | | | |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor=#ffcc00|2 |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|1 |4 |- | colspan="2" |Бейсбол / софтбол |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● | |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● | |bgcolor=#ffcc00|1 | |2 |- | colspan="2" |Бокс | | | |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● | |bgcolor=#ffcc00|2 |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|4 |bgcolor=#ffcc00|4 |13 |- | colspan="2" |Велоспорт | | | |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|2 |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor=#ffcc00|2 |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor=#ffcc00|2 |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|2 |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|2 |bgcolor=#ffcc00|2 |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|3 |22 |- | colspan="2" |Ватерполо | | | |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|1 |2 |- | colspan="2" |Волейбол / жағажайда | | | |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|2 |bgcolor=#ffcc00|1 |4 |- | colspan="2" |Гандбол | | | |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|1 |2 |- | colspan="2" |Гимнастика | | | |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|4 |bgcolor=#ffcc00|3 |bgcolor=#ffcc00|3 |bgcolor="#ffdead"|{{abbr|ӨК|Өнер көрсету}} | |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|1 |18 |- | colspan="2" |Гольф | | | | | | | | |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor=#ffcc00|1 | | |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor=#ffcc00|1 | |2 |- | colspan="2" |Дзюдо | | | |bgcolor=#ffcc00|2 |bgcolor=#ffcc00|2 |bgcolor=#ffcc00|2 |bgcolor=#ffcc00|2 |bgcolor=#ffcc00|2 |bgcolor=#ffcc00|2 |bgcolor=#ffcc00|2 |bgcolor=#ffcc00|1 | | | | | | | | |15 |- | colspan="2" |Желкенді спорт | | | | | |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor=#ffcc00|2 |bgcolor=#ffcc00|2 |bgcolor=#ffcc00|2 |bgcolor=#ffcc00|2 |bgcolor=#ffcc00|2 | | | |10 |- | colspan="2" |Жеңіл атлетика | | | | | | | | | |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|3 |bgcolor=#ffcc00|4 |bgcolor=#ffcc00|5 |bgcolor=#ffcc00|6 |bgcolor=#ffcc00|5 |bgcolor=#ffcc00|8 |bgcolor=#ffcc00|8 |bgcolor=#ffcc00|7 |bgcolor=#ffcc00|1 |48 |- | colspan="2" |Жүзу | | | |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor=#ffcc00|4 |bgcolor=#ffcc00|4 |bgcolor=#ffcc00|4 |bgcolor=#ffcc00|5 |bgcolor=#ffcc00|5 |bgcolor=#ffcc00|4 |bgcolor=#ffcc00|4 |bgcolor=#ffcc00|5 | | |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|1 | | | |37 |- | colspan="2" |Карате | | | | | | | | | | | | | | | |bgcolor=#ffcc00|3 |bgcolor=#ffcc00|3 |bgcolor=#ffcc00|2 | |8 |- | colspan="2" |Күрес | | | | | | | | | | | |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor=#ffcc00|3 |bgcolor=#ffcc00|3 |bgcolor=#ffcc00|3 |bgcolor=#ffcc00|3 |bgcolor=#ffcc00|3 |bgcolor=#ffcc00|3 | |18 |- | colspan="2" |Қазіргі бессайыс | | | | | | | | | | | | | | | |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|1 | |2 |- | colspan="2" |Регби-7 | | | | | |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor=#ffcc00|1 | | | | | | | | |2 |- | colspan="2" |Семсерлесу | | | |bgcolor=#ffcc00|2 |bgcolor=#ffcc00|2 |bgcolor=#ffcc00|2 |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|1 | | | | | | | |12 |- | colspan="2" |Сёрфинг | | | | |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor=#ffcc00|2 | | | | | | | | | | | |2 |- | colspan="2" |Суға секіру | | | | |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|1 | |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor=#ffcc00|1 | |8 |- | colspan="2" |Синхронды жүзу | | | | | | | | | | | | |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor=#ffcc00|1 | |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor=#ffcc00|1 | |2 |- | colspan="2" |Скейтбординг | | | | |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|1 | | | | | | | | |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|1 | | | |4 |- | colspan="2" |Садақ ату | | |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|1 | | | | | | | | |5 |- | colspan="2" |Нысана көздеу | | | |bgcolor=#ffcc00|2 |bgcolor=#ffcc00|2 |bgcolor=#ffcc00|2 |bgcolor=#ffcc00|2 |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor=#ffcc00|2 |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|2 |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor=#ffcc00|2 | | | | | | |15 |- | colspan="2" |Теннис | | | |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|3 | | | | | | | |5 |- | colspan="2" |Триатлон | | | | | |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|1 | | | |bgcolor=#ffcc00|1 | | | | | | | | |3 |- | colspan="2" |Тхэквондо | | | |bgcolor=#ffcc00|2 |bgcolor=#ffcc00|2 |bgcolor=#ffcc00|2 |bgcolor=#ffcc00|2 | | | | | | | | | | | | |8 |- | colspan="2" |Үстел теннисі | | | |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|1 | |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|1 | | |5 |- | colspan="2" |Футбол |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● | |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● | |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● | |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● | |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● | |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|1 | |2 |- | colspan="2" |Көгалдағы хоккей | | | |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor="#3399ff"|● |bgcolor=#ffcc00|1 |bgcolor=#ffcc00|1 | | |2 |- | colspan="2" |Медальдар | | | |11 |18 |21 |22 |23 |17 |21 |21 |25 |22 |24 |17 |27 |23 |34 |13 |339 |- ! colspan="2" |Шілде/тамыз !21 !22 !23 !24 !25 !26 !27 !28 !29 !30 !31 !01 !02 !03 !04 !05 !06 !07 !08 ! |} == Қазақстанның қатысуы == ''Толық мақаласы: [[2020 Жазғы Олимпиада ойындарындағы Қазақстан]]'' Қазақстаннан Олимпиадағы спорттың 20 түрінен 94 спортшы аттанды. == Медальдар санағы == {| class="wikitable sortable" border=1 cellpadding=2 cellspacing=0 ! [[Сурет:Olympic rings with transparent rims.svg|25px]] ! colspan=4 | '''Медальдар саны''' ! rowspan=2 | Жалпы |- ! Орын ! Мемлекет ! style="background-color:gold" | Алтын ! style="background-color:silver" | Күміс ! style="background-color:#cc9966" | Қола |- align=center |1 |align=left|{{ту|АҚШ}} [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]] |style="background:#F7F6A8;" |'''39''' |style="background:#DCE5E5;" |'''41''' |style="background:#FFDAB9;" |'''33''' |'''113''' |- align=center |2 |align=left|{{ту|Қытай}} [[Қытай]] |style="background:#F7F6A8;" |38 |style="background:#DCE5E5;" |32 |style="background:#FFDAB9;" |18 |88 |- align=center |style="background:#def" |3 |align=left style="background:#def" |{{ту|Жапония}} [[Жапония]] |style="background:#F7F6A8;" |27 |style="background:#DCE5E5;" |14 |style="background:#FFDAB9;" |17 |style="background:#def" |58 |- align=center |4 |align=left|{{ту|Ұлыбритания}} [[Ұлыбритания]] |style="background:#F7F6A8;" |22 |style="background:#DCE5E5;" |21 |style="background:#FFDAB9;" |22 |65 |- align=center |5 |align=left| [[Ресей олимпиялық комитеті|РОК]] |style="background:#F7F6A8;" |20 |style="background:#DCE5E5;" |28 |style="background:#FFDAB9;" |23 |71 |- align=center |6 |align=left|{{ту|Аустралия}} [[Аустралия]] |style="background:#F7F6A8;" |17 |style="background:#DCE5E5;" |7 |style="background:#FFDAB9;" |22 |46 |- align=center |7 |align=left|{{ту|Нидерланд}} [[Нидерланд]] |style="background:#F7F6A8;" |10 |style="background:#DCE5E5;" |12 |style="background:#FFDAB9;" |14 |36 |- align=center |8 |align=left|{{ту|Франция}} [[Франция]] |style="background:#F7F6A8;" |10 |style="background:#DCE5E5;" |12 |style="background:#FFDAB9;" |11 |33 |- align=center |9 |align=left|{{ту|Германия}} [[Германия]] |style="background:#F7F6A8;" |10 |style="background:#DCE5E5;" |11 |style="background:#FFDAB9;" |16 |37 |- align=center |10 |align=left|{{ту|Италия}} [[Италия]] |style="background:#F7F6A8;" |10 |style="background:#DCE5E5;" |10 |style="background:#FFDAB9;" |20 |40 |-class="sortbottom" !colspan=2{{!}} Барлығы (93 мемлекет){{!!}} 340 {{!!}} 338 {{!!}} 402 {{!!}} 1080 |} == Дереккөздер == {{Дереккөздер}} == Сілтемелер == * https://olympics.com/ru/sport-events/tokyo-2020-olympic-games/ {{Сыртқы сілтемелер}} {{Олимпиада}} [[Санат:2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары]] [[Санат:Жапониядағы спорт]] jmyb6tmkyd0d4ib1oxet8hrt02akl9i 0 502569 3055433 3024401 2022-07-29T07:04:18Z Айвентадор 109597 wikitext text/x-wiki {{Жойылған мемлекеттік қызмет | political_office = Неміс халқының фюрері және рейхсканцлері | country = [[File:Flag of Germany (1935–1945).svg|border|22px]] [[Үшінші рейх|Германия]] | insignia = Standarte Adolf Hitlers.svg | insigniasize = | insigniacaption = Фюрер және рейхсканцлер штандарты | image = Hitler portrait crop (colorized).jpg | caption = | predecessor = [[Рейхспрезидент|Германия рейхспрезиденті]] | successor = [[Рейхспрезидент|Германия рейхспрезиденті]] | first_politician = [[Адольф Гитлер]] | last_politician = [[Адольф Гитлер]] | style = | residence = [[Берлин]], [[Рейхсканцелярия]] | appointer = | began = [[2 тамыз]] [[1934 жыл]] | ended = [[30 сәуір]] [[1945 жыл]] }} '''Фюрер''' ({{lang-de|Führer}} {{Audio-IPA|de-Führer.ogg|[ˈfyːʁɐ]}} — «''көсем''», «''жетекші''») — [[Үшінші рейх|нацисттік Германиядағы]] 1934—1945 жылдарда [[Елбасы|ел басының]] және Ұлттық-социалистік неміс жұмысшы партиясының ([[1921]]—[[1945]]) көшбасшысының ресми титулы. Бұл титулды ресми түрде тек [[Адольф Гитлер]] ұстаған. == Тарихы == «Фюрер» лауазымын [[1934 жыл]]ы [[9 тамыз|тамыз айының 9 жұлдызында]] Веймар Республикасының рейхпрезиденті Гинденбургтің өлімінен кейін Гитлер иеленген. Заң бойынша, жаңадан қабылданған фюрер және рейхсканцлер лауазымы президент және канцлер лауазымдарын біріктірді. Бұл лауазым Гитлерді [[Германия]]ның жеке-дара басшысы етті.<ref name="bdp_2003">{{cite web|url=http://www.bpb.de/publikationen/02735619745887542775109928829773,5,0,Beginn_der_nationalsozialistischen_Herrschaft_%28Teil_2%29.html#art5|title=Beginn der nationalsozialistischen Herrschaft (Teil 2)|first=Hans-Ulrich|last=Thamer|year=2003|work=Nationalsozialismus I|publisher=Federal Agency for Civic Education|location=Bonn|language=german|accessdate=4 October 2011|quote=President [[Paul von Hindenburg|von Hindenburg]] died on August 2nd, 1934. The day before, the cabinet had approved a submission making Hitler his successor. The role of the president was to be dissolved and united with that of the chancellor under the title „Führer und Reichskanzler“. However, this was in breach of the Enabling Act. (shortened & paraphrased)|archiveurl=http://www.webcitation.org/684cWqa3l|archivedate=2012-05-31}}</ref> <ref name="winkler_germany">{{cite book|last = Winkler| first = Heinrich August|authorlink = Heinrich August Winkler| title = Germany: The Long Road West vol. 2: 1933-1990| url = http://books.google.com/books/about/Germany.html?id=gXflC2Ipo_QC| accessdate = 28 October 2011 | isbn = 978-0199265985| pages = 38–39 | chapter = The German Catastrophe 1933-1945}}</ref>. «Фюрерлік қағида» ({{lang-de|Führerprinzip}}) ұрандар «Бір халық, бір мемлекет, бір көсем» ({{lang-de|Ein Volk, ein Reich, ein Führer}}) деп есептелген, нацисттік партиядан насихатқа ие болған. == Қазіргі таңдағы қолданылысы == Қазіргі кезде бұл сөз (ирониялы түрде) кез—келген [[охлократия]] көсеміне сәйкес қолданылады. Сөз көптеген сөздердің құрамдық бөлігі болып табылады. Мысалы: Lokführer (машинист), Spielführer (топ капитаны), Führerschein (көлік жүргізу төлқұжаты) және т.б. == Тағы қараңыз == *[[Көсемшілдік]] *[[Дуче]] *[[Охлократия]] == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Титулдар]] [[Санат:Нацистік үгіт-насихат]] immbeuzjofd5p4ag15b6k7mjdcpnsdu 0 512882 3055293 2437349 2022-07-28T16:02:32Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.8 wikitext text/x-wiki Гименолепидоздар – қоздырғышы ауыз – нәжіс механизмі арқылы берілетін, цестодоздар класына жататын антропоноздық және зооноздық антропургиялық контагиоздық ішек гельминтозы, көбінесе ішек – қарын жолының зақымдануы белгілерімен сиппаталанады. ==қоздырғыштың түрлері== Қоздырғыштардың екі түрі бар: === Hymenolepis nana === – [[ергежейлі цепень]], ұсақ цестода (0,5-5 см), денесі таспа тәрізді, басы 20 -30 тармақтармен және 4 сорғышпен жабдықталған, олардың көмегімен ол ішектің қабырғасына жабысады . Стробиллада 200-1000 гермофродиттік проглоттид бунақтары бар. Ергежйлі цепенді менингиттен өлгед баланың ішегінен бірінші рет Bilharz (1851) тапқан. Ресейде гименолепидоз диагнозын бірінші рет қойған В.А. Афанасьев (1890) болды. === Hymenolepis diminuta === Hymenolepis diminuta – [[егеуқұйрық цепені]], көлемі ірі (10-60 см), оның сколексінде (басында) қармақтары жоқ. Егеуқұйрық цепені тудырған бірінші гименолепидозды Бостонда (АҚШ) Weinland (1859) сипаттаған. әдебиетте «дименуттық гименолепидоз» деген атау берілген. Егеуқұйрық цепені – егеуқұйрық пен тышқан ағзасында тіршілік етеді, личинкасын ұн күйесінен, тарақаннан және бүрге ағзасынан табуға болады. Екі түрі де адамның ішегінде паразиттік тіршілік етеді, нәтижесінде ас қорыту мүшелерінің қызметі бұзылады. Егеуқұйрық цепеніне қарағанда ергежейлі цепень жиірек кездеседі. ==Эпидемиялық процестің сиппатамасы. == Эпидемиялық процестің сиппатамасы. Гименолепидоз барлық жерлерде тараған. Барлық климаттық аймақтарда кездеседі, бірақ аурудың таралуына аскаридоз әсер етеді, себебі соңғының тіркелген аймақтарында гименолопедоз табылмайды. Осыған қарамастан, цестоздардың ішіндегі ең кең және барлық жерге тарағаны гименолепидоз, сондықтан бұл гельминтоз контагиоздық деп есептеледі. Ол лңтүстік аймақтарда (әсіресе балалар арасында) жиі тіркеледі. ==Жұмыртқа бөліуі== Ергежейлі цепеннің жұмыртқа бөлуі белгілі мерзімділікпен сиппаталады, оның үстіне жұмыртқаны бөлу мерзімінің ұзақтылығы инвазияның пәрменділігіне тікелей байланысты. Сонымен қатар цепеннің жұмыртқалары қоршаған ортаның әртүрлі әсеріне шыдамсыз, сондықтан тіршілік қабілетін ұзақ сақтай алмайды. Ішектен қоршаған ортаға шыққаннан кейін 1,5-2 сағат ішінде бұзылады. Осыған орай оларды қоршаған орта объектілерінен (көкөніс, топырақ, тұрмыс жабдықтары және т.б.) табу сирек кездеседі. ==Гименолепидоз қоздырғышының берілу механизмі == Гименолепидоз қоздырғышының берілу механизмі – нәжіс – ауыз, берілу жолы – жанасу және ауыз (пероральды). Шыбындар – гельминт жұмыртқаларын механикалық тасушылар. Берілу факторлары – цепеннің жұмыртқаларымен ластанған қолдар, тұрмыс жабдықтары (ойыншықтар, есік тұтқалары және т.б.), тағамдар. Ергежейлі цепеннің жұмыртқалары тырнақтарда 3-4 жұма сақталады. Температура +60 С болғанда олар 15 мин. өмір сүреді. Құрғақшылық және күн сәулелері жұмыртқалаларды өлтіреді. Эпидемиялық процемтің дамуында ең маңыздысы адам, гельминтозға шалдыққан науқаспен тікелей араласқанда, жанасқанда жұқтырады. Бұл жұқтыру қолайсыз тұрмыстық жағдайларда, тығыз орналасқанда, жеке бас тазалығы сақталмағанда жүзеге асады. ==Негізгі клиникалық көріністері == Негізгі клиникалық көріністері – ретсіз және жиі шығатын қан аралас (көбінесе дизентериямен шатастырады) нәжіс; іштің ауруы, әлсіздік, аурушандық, асқазанның қыжылдауы және ішек – қарын жолының жұмысы бұзылғанда байқалатын басқа да белгілер; аллергиялық негізі бар белгілер (бөртпе, дене қышуы). Инвазияланғандардың 30 % және одан көбінде ауру белгісіз өтеді. ==Диагноз қою== Диагноз қою нәжісте және ауруды қоршаған заттардан алынған шаймаларда жұмыртқаларды табуға негізделген. Ергежейлі цепеннің жұмыртқалары циклмен шығатынын және қоршаған ортада тез өлетінін ескеріп, теріс көрсеткіш болатын жағдайда, сынақты 3 рет қайталау керек. Табиғи жағындыны зерттеуді флотациялық әдістермен қоса пайдалану ұсынылады. Фенасалмен арандатуды пайдаланып (кешкісін ауру адам 0,1 – 1,0 г препаратты, сосын іш жүргізетін тұздарды қабылдайды), таңертен нәжісті зерттейді. ==Ауруларды емдеу== Ауруларды емдеу және ергежейлі цепенмен залалданған барлық адамдарды дегелминтизация жасау бір уақыттағы емдеу және алдын алу шаралары болып табылады. Бұл мақматта фенасал және празиквантел қолданылады. Аутосуперинвазияны және реинвазияны ескеріп, аталған препараттарды қайталап (2,4 және 7 күндік циклдер, 5-7 күннен кейін) тағайындайды. ==Эпидемиялық қадағалау, эпидемияға қарсы және алдын алу шаралар == Эпидемиялық қадағалау, эпидемияға қарсы және алдын алу шаралар көп жағдайда энтеробиозда қолданылатын әдістерге сай келеді. Жеке бас гигиенасын сақтаудың маңызы аса зор екенін ерекше атауға болады. Егеуқұйрық цепені тудыратын гименолепидоздарда аралық иелері (бүргені, тарақандарды және басқа да буынаяқтыларды) жоюға бағытталған дзинсекция жасау керек. Сонымен қатар ұнды, нан тағамдарын және басқа да тағамдарды ластанудан сақтаған жөн. ==Дереккөздер== #http://www.pitermed.com/simptomy-bolezni/?cat=6&word=52828 #http://vse-zabolevaniya.ru/bolezni-infekcionnye/gimenolepidoz.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140405142605/http://vse-zabolevaniya.ru/bolezni-infekcionnye/gimenolepidoz.html |date=2014-04-05 }} #http://www.ordodeus.ru/Ordo_Deus12_Gimenolepidoz.html #http://doctorvic.ru/bolezni-i-sostoyaniya/others/gimenolepidoz [[Санат:Таспа құрттар‎]] dq5vtjkx2harnc7zdrnkerkauidk7xh 0 533179 3055339 2934866 2022-07-28T22:32:43Z Aatto Sirviö 122103 File wikitext text/x-wiki {{мағына|II Филипп}} [[File:Portrait_of_Philip_II_of_Spain_by_Sofonisba_Anguissola_-_002b.jpg|thumb]] '''II Филипп''' - Испанияны 1556-1598 жылдар аралығында билеген патша.Габсбургтер әулетінен шыққан. Филипптің атақ-беделі көптеген тарихи пікірталастың негізгі тақырыбына айналды. Патшалық құраған алғашқы жылдары ол атақты Сүлеймен билік етіп отырған Осман империясының күшейіп келе жатқанына қатты мазасызданды. Сондақтан ол Рим Папасы мен Еуропаның басқа да өкілетті тұлғаларына Осман империясы тарапынан келетін қауіптің көзін жоюды ұсынды. 1560 жалдың 12 наурызында Киелі Лига стратегиялық маңызы зор,теңіздегі жол бағыттарын басқарып,қадағалап отыратын Алжир мен Триполи арасындағы Джерба аралын басып алды. Филипп Нидерланд елін бір жерге шоғырландырып ,он жеті ауданға ғана бөліп басқаруды жоспарлады. Бірақ мұның соңы біраз қиындықтар тудырып,соның салдарынан 1572 жылы соғыс өрті тұтанды. 1581 жылы Филипп Португалия елінің патшасы болып тағайындалды.Сөйтіп,потругалиялық I Филипп болып аталды Филипп биліктің биік шыңына жетті.Бірақ өмірінің соныңа қарай сәтсіз соғыстардың көптігінен,қарапайым халықтын діни сенімнанымы үшін рақамсыз қудалаушылықтың салдарынан Исания әбден кедейленіп,қарызға белшесінен батты. Филипп құяң ауруынан қатты азап шегіп қайтыс болды. [[Санат:1527 жылы туғандар]] [[Санат:1598 жылы қайтыс болғандар]] [[Санат:Габсбургтер]] [[Санат:Ағылшын монархтары]] aznvpfwwqdyx1wnuumne3szj42ghkk1 0 533261 3055515 3055240 2022-07-29T10:09:18Z Kasymov 10777 [[Special:Contributions/Nurbekovanurly|Nurbekovanurly]] ([[User talk:Nurbekovanurly|т]]) өңдемелерінен [[User:Batyrbek.kz|Batyrbek.kz]] соңғы нұсқасына қайтарды wikitext text/x-wiki {{Университет |Аты = Ирвайн Калифорния университеті<br />{{lang-en | The '''University of California, Irvine'''}} ('''UCI''', '''UC Irvine''', or '''Irvine''') |Қысқартылған аты = '''UCI''', '''UC Irvine''' |Эмблемасы = [[Сурет:The University of California Irvine.svg|200px]] |Сурет = |Шынайы аты = |Халықаралық атауы = |Бұрынғы атауы = |Ұраны = {{lang-la|Fiat Lux}}<br />{{lang-en|Let there be light}}<br />Жарық болсын! |Құрылған жылы = 1965 |Жабылған жылы = |Қайта құрылған = |Қайта құрылған жылы = |Түрі = қоғамдық |Басшы лауазымы = канцлер |Басшысы = [[Майкл Дрейк]] |Президенті = |Ғылыми жетекшісі = |Ректоры = |Студенттер = |Шетел студенттері = |Мамандар = |Бакалавриат = 21 976<ref name="uci1">{{cite web | url = http://today.uci.edu/pdf/UCI_11_Facts_and_Figures.pdf | title = Fact & Figures brochure | publisher = University of California, Irvine | accessdate = 2011-09-13 | lang = en | archiveurl = http://www.webcitation.org/68hGoueHi | archivedate = 2012-06-26 }}</ref> |Магистратура = 5 505<ref name="uci1" /> |Аспирантура = |Докторантура = |Ғылым доктары = |Профессоры = |Оқытушылар = 1 078<ref name="uci1" /> |Орналасқан жері = |Метро бекеті = |Кампус = 603 га |Мекенжайы = [[Калифорния]] |Сайты = [http://www.uci.edu/ www.uci.edu] |Марапаттары = |lat_dir = N |lat_deg = 33 |lat_min = 38 |lat_sec = 43 |lon_dir = W |lon_deg = 117 |lon_min = 50 |lon_sec = 33 |CoordScale = |edu_region = }} '''Калифорния университеті, Ирвайн''' немесе '''Ирвайн Калифорния университеті''' ({{lang-en | The '''University of California, Irvine'''}} ('''UCI''', '''UC Irvine''', немесе '''Irvine''')), көпшілік зерттеу университеті, [[Ирвайн (Калифорния)|Ирвайнда]] орналасқан, [[Калифорния университеті]]тінің (University of California) 10 негізгі корпусының бірі. Қазіргі таңда мұнда 30,000-нан аса студент, 1100 факультет қызметкері және 9000 қызметкер жұмыс жасайды. ''Times Higher Education'' ([[Лондон]], [[Ұлыбритания]]) 2013 жылы КУ Ирвайнды соңғы 50 жылда АҚШ-та 1-ші және ең жоғарғы 100 әлем университеттерінің ішінен 5-ші деп тапты.<ref>[http://www.timeshighereducation.co.uk/world-university-rankings/2013/one-hundred-under-fifty]"Times Higher Education-100 under 50"</ref> Университет сондай-ақ UC Irvine Medical Center, Оринждегі үлкен педагогикалық аурухана және UC Irvine Health Sciences оның аффилирленген денсаулық ғылымдары жүйесі) басқарады; Калифорния университеті, Ирвайн, Арборетум; және California Natural Reserve System University бөлігі. UC Irvine [[Америка Құрама Штаттары]]-да Жер серігінің ғылым департаментін құрды. <ref>{{cite web|url=https://www.whitehouse.gov/the-press-office/2014/06/14/remarks-president-university-california-irvine-commencement-ceremony|title=Remarks by the President of US at University of California-Irvine Commencement Ceremony 2014|work=[[White House]]|access-date=July 15, 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.whitehouse.gov/blog/2014/06/16/president-obama-speaks-climate-change-uc-irvine-commencement-ceremony|title=President Obama Speaks on Climate Change at UC Irvine Commencement Ceremony|work=[[White House]]|access-date=July 15, 2016}}</ref> КУИ КУ жүйесіндегі оқуға түсуді қамтамасыз ету үшін 1960 жылдары құрылған үш КУ кампусының бірі болды. 1959 жылы Ориндж округінде жер анықталды, ал келесі жылы Ирвайн компаниясы Калифорния университетін құру үшін 1000 га (400 га) жаңа жер телімін бір долларға сатты. Президент [[Линдон Бэйнс Джонсон|Линдон Б. Джонсон]] 1964 жылы кампусқа арнады.<ref>{{cite web|url=https://www.flickr.com/photos/ocarchives/2882120545/|title=President Lyndon Johnson at the groundbreaking for the University of California, Irvine, 1964|work=Flickr|access-date=September 19, 2014}}</ref> UC Irvine Anteaters Үлкен Батыс Конференциясының мүшесі ретінде NCAA I дивизионында және Тау-Тынық мұхиты спорт федерациясы 18 еркектер және әйелдер спорт бәсекеге түсті. Anteaters 9 түрлі командалық спорт түрлерінен 28 ұлттық чемпионатта жеңіске жетті, 64 Anteaters жеке ұлттық чемпионатта жеңіске жетті, ал 53 Anteaters олимпиадада жарысқа түсті. == Тарих == === Алғашқы жылдар === Калифорния Университеті, Ирвайн 1960шы жылдары [[Калифорния университеті, Сан-Диего|Сан-Диего]] және [[Калифорния университеті, Санта-Круз|Санта Круз]] кампустарымен Жоғары білім берудің Калифорния бас жоспары аясында негізі қаланған жаңа үш университеттің бірі.<ref>{{cite conference| last=Olin| first=Spencer C.| year=2005| title=Designing UC Irvine| booktitle=Designing UCI| editor=Jackie M. Dooley (ed.)| pages=3–12| publisher=The UC Irvine Libraries| location=Irvine, CA}}</ref> 1950 жылдары [[Калифорния университеті]] Ұлы Отан соғысы ардагерлерінің колледждермен шектелетін көп санын (негізінен Адам құқығы биллына байланысты) және Ұлы Отан соғысынан кейінгі беби-бумын басқару үшін жаңа кампус қажеттілігін көрді. Жаңа кампустардың бірі Лос-Анджелес аймағында болу керек еді; таңдалған жер Ирвайн Ранч, [[Ориндж округі, Калифорния|Ориндж округі]] ауылшаруашылық жерлерінің ауданында солтүстіктен оңтүстікке қарай. Бұл орын округтің өсіп келе жатқан тұрғындарын орналастыру үшін таңдап алынды, жақын [[Калифорния университеті, Лос-Анжелес|КУЛА]] және [[Калифорния университеті, Риверсайд|КУ Риверсайд]] өсімін толықтырады және айналада жоспарланған қауымдастықтың құрылысына мүмкіндік береді.<ref name="site selection">{{cite web | title=Anteater Chronicles: Site Selection | year=2006 | publisher=University of California, Irvine Library | url=http://www.lib.uci.edu/ucihistory/index.php?page=early_years&function=selection |archiveurl=https://archive.is/20071029025430/http://www.lib.uci.edu/ucihistory/index.php?page=early_years&function=selection |archivedate=October 29, 2007 }}</ref> [[File:UCISign.jpg|thumb|Негізгі кампустың батыс кіреберісінде тап болатын екі бірдей UCI белгілерінің бірі.]] Калифорниядағы көптеген университеттерден айырмашылығы, UCI ғимаратында салынған қала үшін аталмады; Университеттің құрылу кезеңінде (1965) қазіргі [[Ирвайн, КА] Ирвайн]] (1971 жылы тіркелген) жоқ. «Ирвайн» деген атаумен [[Джеймс Ирвайн (Джонс Ирвайн)|Джеймс Ирвайнге]] сілтеме жасалады, 94 000 га (38,000 га) Ирвайн ранчасын басқарған жер иесі. 1960 жылы [[Ирвайн компаниясы]] Ирвайн Ранчанының 1000 гектарына Калифорния университетіне бір долларға сатқан, себебі компания саясаты мемлекеттік меншікке мүлікті сыйға тартуға тыйым салған.<ref name="site selection" /> 1964 жылы университет тұрғын үй және коммерциялық құрылыс үшін қосымша 510 акр (210 га) сатып алды. UCI сатып алмаған жерлердің басым бөлігі (қазір Ирвайн қалалары Тустин, Newport Beach және Newport Coast) енді [[Ирвайн компаниясы]] астына өтеді. Осы уақыт аралығында университет [[Уильям Перейра]] және Associates компаниясын Irvine Ranch аймағының бас жоспарлаушысы ретінде жалдаған. Перейра UC Irvine кампусының көрші қоғамдастықты толықтыруға арналған және екеуі біртұтас болды. 1965 жылы ашылған UC Irvine кейін, Ирвайн қаласы 1971 және 1975 жылдары құрылды.<ref name="site selection" /> КУ Ирвандияның бірінші канцлері, Даниэль Г. Олдрих, университеттің өнер, хаттар және ғылым колледжі, әкімшілік басқару мектебі және Инженерия мектебі айналасында кампустың алғашқы академиялық жоспарын әзірленді. Биология ғылымдары, бейнелеу өнері, гуманитарлық ғылымдар, физика және әлеуметтік ғылымдар (қазіргі күні «Мектептерге» айналдырылған) бес бөлімнен тұратын жиырма мамандықтан «бөлімшелерден» тұратын Өнер, хаттар және ғылым колледжі құралған.<ref>{{cite web | title=Anteater Chronicles: Academic Programs | year=2006 | publisher=University of California, Irvine Library | url=http://www.lib.uci.edu/ucihistory/index.php?page=academic |archiveurl=https://archive.is/20060518080535/http://www.lib.uci.edu/ucihistory/index.php?page=academic |archivedate=May 18, 2006 }}</ref> Кампус Жерорта теңізінің климаттық аймағына сәйкес келетіндіктен Олдрих «эстетикалық, экологиялық және білім беру» мақсатында, кампуста көптеген флора мен фаунаның іске асырылуына жауапты болды.<ref>{{cite web | title=Anteater Chronicles: Landscaping | year=2006 | publisher=University of California, Irvine Library | url=http://www.lib.uci.edu/ucihistory/index.php?page=architecture&function=landscaping |archiveurl=https://archive.is/20070527154616/http://www.lib.uci.edu/ucihistory/index.php?page=architecture&function=landscaping |archivedate=May 27, 2007 }}</ref> [[File:LyndonBJohnsonUCIrvineGroundbreaking1964.jpg|thumb|right|Президент [[Линдон Джонсон]] 1964 жылдың маусым айында университеттің ашылу рәсімінде]] 1964 жылы 20 маусымда АҚШ президенті [[Линдон Джонсон]] 15000 адам алдында UC Irvine-ге арнады, және 1965 жылдың 4 қазанында кампус 1589 студент, 241 қызметкер, 119 оқытушы және 43 оқытушы көмекшілерімен жұмысын бастады.<ref>{{cite web | title=Anteater Chronicles: Site Dedication | year=2006 | publisher=University of California, Irvine Library | url=http://www.lib.uci.edu/ucihistory/index.php?page=early_years&function=dedication }}</ref><ref>{{cite web | title=Anteater Chronicles: First Day of Classes | year=2006 | publisher=University of California, Irvine Library | url=http://www.lib.uci.edu/ucihistory/index.php?page=early_years&function=firstday }}</ref> Дегенмен, UCI ғимараттарының көпшілігі әлі салынып, абаттандыру әлі де жүріп жатты, кампус 75% аяқталғанды.<ref name="lib">{{cite web | title=Anteater Chronicles: Maps | year=2006 | publisher=University of California, Irvine Library|url=http://www.lib.uci.edu/ucihistory/index.php?page=maps |archiveurl=https://archive.is/20060518063620/http://www.lib.uci.edu/ucihistory/index.php?page=maps |archivedate=May 18, 2006 }}</ref> 1966 жылдың 25 маусымында UCI өзінің алғашқы жиналыс күнін он төрт оқушымен бастады, олардың оны өнер бакалавры, үш магистр дәрежесі және бір философия докторы дәрежесін алды.<ref>{{cite web | title=Anteater Chronicles: First Graduating Class | year=2006 | publisher=University of California, Irvine Library | url=http://www.lib.uci.edu/ucihistory/index.php?page=early_years&function=firstgrad |archivedate=October 29, 2007 |archiveurl=https://archive.is/20071029015944/http://www.lib.uci.edu/ucihistory/index.php?page=early_years&function=firstgrad }}</ref> 1965 жылы Калифорния медицина колледжі (бастапқыда [[Америка Құрама Штаттарында остеопатиялық медицина мектебі|остеопатия мектебі]] 1896 жылы құрылған және Оңтүстік Американың оңтүстік батысындағы үздіксіз жұмыс істейтін медициналық колледж) КУ Ирвайн құрамына енді.<ref>{{cite web|url=http://www.oac.cdlib.org/findaid/ark:/13030/kt5p3026p3/|title=Guide to the California College of Medicine Records|publisher=|access-date=September 19, 2014}}</ref><ref name="som.uci.edu">{{cite web|url=http://www.som.uci.edu/historicalTimeline.asp|title=UC Irvine School of Medicine Historical Timeline|publisher=|access-date=September 19, 2014}}</ref> 1976 жылы қала сыртындағы аурухананы құру жоспары кейінге қалдырылды, ал оның орнына университет КУ Ирвайннен 12 километр қашықтықта, Ориндж қаласындағы Ориндж округы медициналық орталығын (UC Irvine Medical Center) сатып алды.<ref name="som.uci.edu" /> === Бүгінгі күн === {{See also|КУИ Медицина Орталығы#Талқылаулар}} [[File:President Obama UC Irvine Rip em Anteaters hand sign.jpg|thumb|right|КУ Ирвайн түлегі президент Обаманы «Rip 'em Eaters» қолының белгісін қалай жасайтынын көрсетуде.]] [[Ориндж округы, Калифорния|Ориндж округынде]] екінші ірі жұмыс беруші ретінде, КУ Ирвайн жыл сайын $5 млрд экономикалық ықпал етеді.<ref>{{Cite web|url=http://www.latimes.com/local/lanow/la-me-ln-obama-challenges-uc-irvine-graduates-to-join-climatechange-fight-20140614-story.html|title=Barack Obama challenges UC Irvine to join climate-change fight|last=Sahagan|first=Louis|date=June 14, 2014|website=Los Angeles Times|publisher=Los Angeles Times|access-date=July 13, 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=https://communications.uci.edu/documents/pdf/UCI_15_Fact_Sheet.pdf|title=UCI: Facts & Figures|year=2015|publisher=University of California, Irvine}}</ref> 87 бакалавриат бағдарламалары, 59 магистрант және 46 Ph.D доктор бағдарламалары бар. <ref>{{cite web|title=Facts and Figures|url=https://communications.uci.edu/documents/pdf/order-publications/UCI_1617_Facts_and_Figures.pdf|website=UCI|publisher=UC Irvine|access-date=July 18, 2016}}</ref> Irvine медициналық орталығының дәрігерлік резидентура бағдарламаларынан қауымдастықты сертификаттау бағдарламаларына дейін және Университетті кеңейту арқылы басқа курстарға дейін көптеген басқа да білім беру және оқыту мүмкіндіктері ұсынылады. 2014 жылдың маусым айында Президент [[Барак Обама]] Ирвайн студенттеріне [[сөз бастау]] арнады, [[Анхель стадионы]]нда [[Анахайм]]дағы салтанатына шамамен 40 000 адам қатысты.<ref>{{cite news|last1=Sahagan|first1=Louis|title=Obama gets standing ovations at UC Irvine commencement|url=http://www.latimes.com/local/orangecounty/la-me-0615-obama-uc-irvine-20140615-story.html|access-date=30 June 2016|agency=LA Times|publisher=Los Angeles Times|date=June 14, 2014}}</ref> Жаңа [[климаттың өзгеруі]] сияқты жаңа түлектер кездесетін қиындықтарға арналған сөз сөйледі және болашақта олардың шешімі табылатына сенім білдірді.<ref>{{cite web|last1=House|first1=White|title=Remarks by the President at University of California-Irvine Commencement Ceremony|url=https://www.whitehouse.gov/the-press-office/2014/06/14/remarks-president-university-california-irvine-commencement-ceremony|website=WhiteHouse.gov|publisher=Office of the Press Secretary|access-date=30 June 2016}}</ref> 2014-2015 жылдары КУ Ирвайн 8,772 дәреже: 6,768 бакалавр дәрежесі, 1,412 магистр дәрежесі, 390 PhD және EdD, 93 медицина ғылымдарының докторы және 109 заң ғылымдарының докторын марапаттады.<ref>{{cite web | title=University of California – 2013 Campus Data| year=2013| publisher=University of California | url=http://www.uci.edu/facts/campus-data.php}}</ref> ===Соңғы өсуі === {{Update|section|date=May 2016}} {{Advert|section|date=February 2017}} Толық мөлшерде ұзақ мерзімді жұмысының бөлігі ретінде, UC Irvine шығыс студенттік қалашықты жеделдету және құрылыс жобаларын жүзеге асырылатын университеттің қалған жер гранты еңбек ететін болады (алдағы онжылдықта құны $ 1,3 млрд-қа бағаланған).<ref>{{cite web | title=Design and Construction Services, UC Irvine | year=2006 | publisher=University of California, Irvine | url=http://www.designandconstruction.uci.edu/ }}</ref><ref>{{cite web | title=Design and Construction Services | year=2006 | publisher=University of California, Irvine | url=http://www.designandconstruction.uci.edu/documents/Capital_Projects.pdf |format=PDF}}</ref><ref>{{cite web|title=UC Irvine Campus and Environmental Planning |year=2006 |publisher=University of California, Irvine |url=http://www.ceplanning.uci.edu/lrdpmap.html |deadurl=yes |archiveurl=https://archive.is/20120730141559/http://www.ceplanning.uci.edu/lrdpmap.html |archivedate=2012-07-30 |df= }}</ref><ref>{{cite web | title=Orange County Register | year=2006 | publisher=University of California, Irvine | url=http://www.ocregister.com/ocregister/healthscience/scienceenvironment/uciexpansion/article_1212008.php }}</ref> Құрылыс жұмыстарының экспоненциалды өсуі «UCI-де 2015 жылға дейінгі Академиялық даму стратегиясының» бөлігі болып табылады, ол UCI-ды колледжге тапсырушы барлық үміткерлері үшін бірінші кезектегі университетті құру туралы көзқарасты айқындайды.<ref name="evc.uci.edu">{{cite web|title=UC Irvine: Executive Vice Chancellor and Provost |year=2006 |publisher=University of California, Irvine |url=http://www.evc.uci.edu/planning/index.html |deadurl=yes |archiveurl=https://archive.is/20120729085220/http://www.evc.uci.edu/planning/index.html |archivedate=2012-07-29 |df= }}</ref> Бұл өсім UCI-дің танымал: «Құрылыс мерзімі шектеусіз» [[бакроним]]ін білдіреді.<ref>{{cite web|url=http://www.lib.uci.edu/libraries/exhibits/images/checklist_ucihistory.pdf |archive-url=http://wayback.archive-it.org/all/20080216022546/http://www.lib.uci.edu/libraries/exhibits/images/checklist_ucihistory.pdf |dead-url=yes |archive-date=2008-02-16 |title=Under Construction Indefinitely: Forty Years of Designing UCI |year=2005 |publisher=UC Irvine Libraries |format=PDF |df= }}</ref> == Кампус == [[File:Campus of the University of California, Irvine (aerial view, circa 2006).jpg|thumb|UCI-ның негізгі кампусы айналасы. Ортасында Олдридж Парк орналасқан.]] Негізгі кампустың орналасуы Aldrich паркінің (бастапқыда Орталық саябақ деп аталады) орталығы болып табылатын айналма шеңберді еске салады. Орналасуды одан әрі нақтылау үшін оқу бөлімдері орталыққа қатысты орналасады, мұнда бакалавриат мектептері магистратураларға қарағанда орталыққа жақын.<ref>{{cite web|title=Anteater Trivia |publisher=UCI Office of Admissions and Relations with Students |url=http://www.admissions.uci.edu/anteater_trivia.html |deadurl=yes |archiveurl=https://archive.is/20011230083331/http://www.admissions.uci.edu/anteater_trivia.html |archivedate=2001-12-30 |df= }}</ref> Aldrich Park 11,120-ден астам ағаш отырғызылды (бүкіл кампуста 24000-нан астам ағаштар бар), оның ішінде эвкалипттің 33 түрі. 1990 жылы екі салт ағаштары отырғызылды, біреуі Арбор күніне, екіншісі сол жылы қайтыс болған бұрынғы канцлер Даниил Алдричке. Қыркүйектің 11-інде болған қайғылы оқиғалардың бірінші жылдығында канцлер 2001 жылғы 11 қыркүйектегі оқиғалардың құрбаны мен батырларын еске алу үшін лауре ағашын отырғызды. Ағаш UCI қызметкерлерінің Ассамблеясының сыйлық болды. Aldrich Park - «Waycgoose» сайты, ол жыл сайын «Celebrate UCI» ашық үйінде өткізілетін ортағасырлық студенттік фестиваль. Сондай-ақ, көптеген сабақтан тыс іс-шаралар өткізіледі. Ring Mall - студенттер мен профессор-оқытушылар құрамының іргелі қалашыққа саяхаттау үшін қолданатын негізгі жүргінші жолы. Жол керемет мильге дейін көтеріліп, Aldrich Park-ты толықтай қоршап алады.<ref>{{cite web | url = http://www.newstudents.uci.edu/?p=12 | title= New Students: Definitions | publisher = University of California Irvine}}</ref> Мектептер мен кітапханалардың көбісі осы жолмен жасақталған, сол мектептердің әрқайсысы өздерінің орталық платасы бар, ол сондай-ақ Олдридж Паркіне қосылған. Университеттің басқа да облыстары, мысалы, Өнер мектебі сияқты негізгі қалашықтан тыс, төрт жаяу көпірмен байланысты. Негізгі кампус пен көпірлерден басқа, кампустың орналасуы қала маңы.{{wide image|Uci-park-pano.jpg|1090px|align-cap=center|''Олдридж Паркінің панорамалық көрінісі.''}} === Қоршау === {{see also| UCI Medical Center| University of California, Irvine, Arboretum|Калифорния университеті табиғи қорығы жүйесі}} <!-- [[Irvine, California]] consistently ranks as the safest city in America.<ref>{{cite news|last1=Warner|first1=Anmargaret|title=Why Irvine, California Consistently Ranks As The Safest City In America|url=http://www.businessinsider.com/irvine-california-is-americas-safest-city-2013-7|access-date=7 March 2015|work=Business Insider|date=July 30, 2013}}</ref> UCI is close to the beaches, mountains, and attractions of Southern California. [[Disneyland]] is approximately 20 minutes away by car. While the university is located in Irvine, the campus is directly bounded by the city of [[Newport Beach]] and the community of [[Newport Coast]]. The western side of the campus borders the [[San Diego Creek]] and the San Joaquin Freshwater Marsh Reserve, through which Campus Drive connects UCI to the [[Interstate 405 (California)|405 freeway]]. The northern and eastern sides of UCI are adjacent to Irvine proper; the eastern side of the campus is delineated by Bonita Canyon Road, which turns into Culver Drive at its northern terminus. [[California State Route 73]] marks UCI's southern boundary and separates the campus from Newport Beach. The "North Campus" houses the Facilities Management Department, the Faculty Research Facility, Central Receiving, Fleet Services, the Air Pollution Health Effects Laboratory, and numerous other functions. It is located next to the [[University of California, Irvine, Arboretum|UCI Arboretum]]; both the North Campus and the arboretum are located about {{convert|1|mi|km|0}} from the main campus. William Pereira's original street layout for the region surrounding the University had a [[Nut (hardware)|wingnut]]-shaped loop road as the main thoroughfare, which twice crossed the campus. However, the [[Irvine Company]]'s development plans expanded before it could be completed, and portions of California, Carlson, Harvard and Turtle Rock roads today constitute segments of what would have been the Loop Road. Despite the suburban environment, a variety of wildlife inhabits the university's central park, open fields, and wetlands. The university is home to [[cougar]], [[hawk]]s, [[golden eagle]]s, [[great blue heron]]s, [[squirrel]]s, [[opossum]]s, [[peregrine falcon]]s, rabbits, [[raccoon]]s, [[owl]]s, [[skunk]]s, [[weasel]]s, [[bat]]s, and [[coyote]]s. The [[University of California, Irvine, Arboretum|UCI Arboretum]] hosts a collection of plants from California and Mediterranean climates around the world. The rabbits in particular are very numerous and can be seen across campus in high numbers, especially during hours of low student traffic. === Architecture === [[File:kriegerhall.jpg|thumb|[[Murray Krieger]] Hall in the School of Humanities, named after an inspirational professor and an example of the [[Brutalist]] architecture of the campus.]] The first buildings were designed by a team of architects led by [[William Pereira]] and including [[A. Quincy Jones]] and William Blurock. The initial landscaping, including Aldrich Park, was designed by an association of three firms, including that of the noted urban-landscaping innovator Robert Herrick Carter. Aldrich Park was designed under the direction of landscape architect Gene Uematsu, and was modeled after [[Frederick Law Olmsted]]'s designs for New York City's [[Central Park]]. The campus opened in 1965 with the inner circle and park only half-completed. There were only nine buildings and a dirt road connecting the main campus to the housing units. Only three of the six "spokes" that radiate from the central park were built, with only two buildings each. Pereira was retained by the university to maintain a continuity of style among the buildings constructed in the inner ring around the park, the last of which was completed in 1972. These buildings were designed in a style which combined sweeping curves and expressionistic shapes with elements of classic California architecture such as red tiled roofs and clay-tiled walkways, and distinctive white railings evoking the deck of an ocean liner.<ref>{{cite web|url=http://www.lib.uci.edu/ucihistory/index.php?page=architecture&function=pereira|title=William Pereira, Architect|publisher=|access-date=September 19, 2014}}</ref> These buildings featured an innovative structural design that freed the interiors from support columns in order to allow future alterations of their floor plans. [[File:Engineering,UCI.jpg|thumb|Henry Samueli School of Engineering complex in 2006. Buildings in the lower right quadrant of the image have since been demolished.]] Construction on the campus all but ceased after the Administration building, Aldrich Hall, was completed in 1974, and then resumed in the late 1980s, beginning a massive building boom that still continues today. This second building boom continued the futuristic trend, but emphasized a much more colorful, [[postmodern]] approach that somewhat contradicted the earthy, organic designs of the early buildings. Architects such as [[Frank Gehry]], [[Robert Venturi]], [[Eric Owen Moss]], [[James Stirling (architect)|James Stirling]] and [[Arthur Erickson]] were brought in to bring the campus more up to date. The recession in the early 1990s along with internal politics led to a change in direction, due to the reduced capital budget, and changing attitudes towards architectural innovation at the university. This, in turn, led to a "contextualist" approach beginning in the late 1990s combining stylistic elements of the first two phases in an attempt to provide an architectural "middle ground" between the two vastly different styles. Gehry's building was recently removed from campus to make way for a new building, with a design that has been called a "big beige box with bands of bricks". In 2009 the Humanities Gateway building, designed by [[Curtis W. Fentress]], was opened. Its curvilinear design marked a return to the sculptural treatment of concrete begun by Pereira. As of 2005, the campus has more than 200 buildings and encompasses most of the university's {{convert|1525|acre|km2}}.<ref name="lib" /> The campus is in the midst of a $1.1 billion construction campaign.<ref>{{cite news|url=http://www.ocregister.com/ocregister/healthscience/scienceenvironment/article_1212008.php|title=UCI undergoing historic expansion|publisher=[[Orange County Register]]|date=July 17, 2006|access-date=April 6, 2008|last=Robbins|first=Gary}}</ref> === Libraries and study centers === {{Main|University of California Libraries}} [[File:UCILibrary.jpg|thumb|right|One of four central libraries maintained by UC Irvine, Langson Library is the main repository for most of UC Irvine's research materials and hosts many study areas.]] [[File:UC Irvine, Science Library.JPG|thumb|[[Francisco J. Ayala]] Science Library]] {| class="wikitable" |- | Jack Langson Library | Resources for the Arts, Humanities, Education, Social Sciences, Social Ecology, and Business & Management disciplines<ref>{{cite web| url = http://www.lib.uci.edu/libraries/langson.html | title = Langson Library | access-date =December 19, 2007 | publisher = University of California, Irvine Libraries |archiveurl = https://archive.is/20071209193719/http://www.lib.uci.edu/libraries/langson.html |archivedate = December 9, 2007}}</ref> |- | [[Francisco J. Ayala]] Science Library | One of the largest consolidated science and medical libraries in the nation. Resources for the schools of Biological Sciences, Engineering, Information and Computer Science, Physical Sciences, portions of Social Ecology, and the College of Medicine<ref>{{cite web | url = http://www.lib.uci.edu/libraries/science.html | title = Science Library | access-date =December 19, 2007 | publisher = University of California, Irvine Libraries |archiveurl = https://archive.is/20071119073112/http://www.lib.uci.edu/libraries/science.html |archivedate = November 19, 2007}}</ref> |- | Grunigen Medical Library |Located at [[UCI Medical Center]], contains 43,000 volumes of material<ref name = "medlib">{{cite web |url= http://www.ucihs.uci.edu/intmed/hypertext/hs.html |title = History and Setting of UCI School of Medicine | access-date =December 19, 2007 | publisher = University of California, Irvine Health Affairs |archiveurl=https://archive.is/20071029020335/http://www.ucihs.uci.edu/intmed/hypertext/hs.html |archivedate=October 29, 2007 }}</ref> |- | Libraries Gateway Study Center |Located across from the Langson Library. |- | Law Library |Located on the bottom two floors of the Law Building |} In addition to holding a noted [[Critical Theory]] archive and Southeast Asian archive, the Libraries also contain extensive collections in Dance and Performing Arts, Regional History, and more. Additionally, Langson Library hosts an extensive East Asian collection with materials in Chinese, Japanese, and Korean. Nearly all departments and schools on campus complement the resources of the UC Irvine Libraries by maintaining their own reading rooms and scholarly meeting rooms. They contain small reference collections and are the choice for more intimate lectures, graduate seminars, and study sessions. There is also the large Gateway Study Center located across from Langson Library, one of the university's original buildings and under the custody of UC Irvine Libraries. Having served formerly as a cafeteria and student center, it is now a dual-use computer lab and study area which is open nearly 24 hours. The UCI Student Center offers a large number of study areas, auditoriums, and two food courts, and therefore is one of the most popular places to study on campus. UC Irvine also has a number of computer labs that serve as study centers. The School of Humanities maintains the Humanities Instructional Resource Center, a drop-in computer lab specializing in language and digital media. Additionally, UCI maintains five other drop-in labs, four instructional computer labs, and a number of reservation-only SmartClassrooms, some of which are open 24 hours. Other popular study areas include Aldrich Park, the Cross-Cultural Center, the Locus (a study room and computer lab used by the Campuswide Honors Program), and plazas located in every school. === Tunnels === A network of [[tunnel]]s runs between many of the major buildings on campus and the Central Plant, with the major trunk passage located beneath Ring Mall. Smaller tunnels branch off from this main passage to reach individual buildings, carrying electrical and air-conditioning utilities from the Central Plant. These tunnels have been the subject of much campus lore, the most popular story being that the tunnels were constructed to facilitate the safe evacuation of faculty in the event of a student riot. The main tunnel actually emerges above ground in the form of an unusually thick bridge near the Engineering Tower, in an area where Ring Mall crosses between two hills. == Governance == Like other [[University of California]] campuses, UC Irvine is governed by a Chancellor who has significant authority over campus academic and planning affairs. The Chancellor, in turn, is nominated by and is responsible to the [[Regents of the University of California]] and the UC President: * 1962 [[Daniel G. Aldrich]] * 1984 [[Jack W. Peltason]] * 1993 Laurel L. Wilkening * 1998 [[Ralph J. Cicerone]] * 2005 [[Michael V. Drake]] * 2014 Howard Gillman After the Chancellor, the second most senior official is the Executive Vice Chancellor and Provost.<ref>{{cite web | title=UC Irvine: Executive Vice Chancellor and Provost | year=2006 | publisher=University of California, Irvine | url=http://www.evc.uci.edu/ }}</ref> He serves as the university's chief academic and operating officer. Every school on campus reports to the Executive Vice Chancellor and Provost through a Dean, and all other academic and administrative units report to his office through a Vice Chancellor or chief administrator. A partial list of these units includes Campus Recreation, Intercollegiate Athletics, Planning and Budget, Student Affairs, UC Irvine Libraries, UC Irvine Medical Center, and University Advancement. The Executive Vice Chancellor and Provost also governs the faculty senate. == Academics == {{Main|University of California, Irvine academics}} === Academic units === [[File:NS2.JPG|thumb|right|Natural Sciences II, School of Biological Sciences]] [[File:BS3.JPG|thumb|right|Biological Sciences III, School of Biological Sciences]] {{multiple image | width = 150 | image1 = medcenter-200w.jpg | alt1 = UC Irvine Medical Center | image2 = Meded-200w.jpg | alt2 = UC Irvine's Medical Education Building | footer = UC Irvine's Medical Center and Education Building. }} [[File:social sciences.jpg|thumb|right|The School of Social Sciences from Aldrich Park.]] [[File:engineeringtower.jpg|thumb|The Engineering Tower, located in the Henry Samueli School of Engineering, is the tallest building on campus.]] UC Irvine's [[faculty (division)|academic units]] are referred to as Schools. As of the 2016–2017 [[school year]], there are thirteen Schools, one Program in Public Health, one Department of Pharmaceutical Sciences, and various [[interdisciplinary]] programs.<ref>{{cite web|url=http://catalogue.uci.edu/introduction/#text|title=Introduction|work=uci.edu|access-date=March 7, 2015}}</ref> The College of Health Sciences was established in 2004,<ref>{{cite web | title=UCI College of Health Sciences | year=2006 | publisher=University of California, Irvine | url=http://www.cohs.uci.edu/about_uci1.shtml |archivedate=June 15, 2006 |archiveurl=https://archive.is/20060615094235/http://www.cohs.uci.edu/about_uci1.shtml }}</ref> but no longer exists as a separate academic unit.<ref>{{cite web |url=http://www.cohs.uci.edu/|title=College of Health Sciences - UC Irvine Health - University of California, Irvine|work=uci.edu|access-date=March 7, 2015}}</ref> On November 16, 2006, the UC Regents approved the establishment of the School of Law.<ref>{{cite web|title=University of California, Irvine law school approved by UC Regents |year=2006 |publisher=University of California, Irvine |url=http://today.uci.edu/news/release_detail.asp?key=1544 |df= }}{{dead link|date=May 2017|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}</ref> The School of Education was established by the [[Regents of the University of California]] in 2012.<ref>{{cite web|title=UC Irvine's Education Department Becomes a School|url=http://www.ocregister.com/articles/school-365079-students-uci.html |work=Orange County Register |author=Lisa Liddane |date=August 21, 2013}}</ref> In 2016, the university announced that it had received a $40 million donation from [[Bill Gross]]' philanthropic foundation to turn its nursing science program into the [[Sue and Bill Gross School of Nursing]]. The [[University of California Regents]] formally approved the establishment of the nursing school in January 2017.<ref>{{cite press release |url=https://news.uci.edu/health/stellar-uci-nursing-program-becomes-a-school/ |title=Stellar UCI nursing program becomes a school |work=UCI News |date=January 26, 2017}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.ocregister.com/articles/nursing-699540-uci-gross.html |title=UCI nursing will benefit from record $40 million gift |author=Deepa Bharath |date=January 12, 2016|work=The Orange County Register}}</ref> Supplementary education programs offer accelerated or community education in the form of Summer Session and UC Irvine Extension.<ref>{{cite web |url=http://catalogue.uci.edu/informationforadmittedstudents/supplementaryeducationalprograms/|title=Supplementary Educational Programs|work=uci.edu|access-date=March 7, 2015}}</ref> The academic units consist of: *[[Claire Trevor School of the Arts]] *[[Francisco J. Ayala School of Biological Sciences]] *[[Paul Merage School of Business]] *[[University of California, Irvine School of Education|School of Education]] *[[Henry Samueli School of Engineering]] *[[UC Irvine School of Humanities|School of Humanities]] *[[Donald Bren School of Information and Computer Sciences]] *[[University of California, Irvine School of Law|School of Law]] *[[University of California, Irvine School of Medicine|School of Medicine]] *Sue & Bill Gross School of [[Nursing]] *Department of [[Pharmaceutical Sciences]] *[[University of California, Irvine School of Physical Sciences|School of Physical Sciences]] *Program in [[Public Health]] *[[University of California, Irvine School of Social Ecology|School of Social Ecology]] *[[University of California, Irvine School of Social Sciences|School of Social Sciences]] ===Health care=== [[University of California, Irvine School of Medicine|School of Medicine]] constitute the professional schools of health science. UC Irvine Medical Center is ranked among the nation's top 50 hospitals by ''U.S. News & World Report'' for the 12th consecutive year.<ref>{{cite web|url=http://grad-schools.usnews.rankingsandreviews.com/best-graduate-schools/top-medical-schools/items/04009|title=How Does University of California--Irvine School of Medicine Rank Among America's Best Medical Schools?|publisher=|access-date=July 21, 2016}}</ref> The School of Medicine features 19 clinical and 6 basic science departments<ref>{{cite web|url=http://www.som.uci.edu/departments_programs.html|title=Departments and Programs - School of Medicine - University of California, Irvine|publisher=|access-date=July 21, 2016}}</ref> with 560 full-time and 1,300 volunteer faculty members involved in teaching, patient care and advancing medical knowledge through scholarly medical and basic science research. === Research organizations === UCI hosts many research organizations.<ref>{{cite web | title=Organized Research Units | url=http://www.research.uci.edu/centers/researchPrograms.cfm?ru_type_cd=ORU | publisher=University of California, Irvine | date=January 3, 2008 | access-date=November 22, 2008 |archivedate=July 5, 2007 |archiveurl=https://archive.is/20070705161203/http://www.research.uci.edu/centers/researchPrograms.cfm?ru_type_cd=ORU }}</ref> These organizations are either chaired by or composed of UCI faculty, frequently draw upon undergraduates and graduates for research assistance, and produce innovations, patents, and scholarly works. Some are housed in a school or department office; others are housed in their own facilities. These are a few of the research organizations at UCI: * [[Beckman Laser Institute]] * [[California Institute for Telecommunications and Information Technology]] (Calit2) * Center for Complex Biological Systems * Center for Global Peace and Conflict Studies * Center for Cognitive Neuroscience * Regional Center of Excellence for Biodefense and Emerging Infectious Disease (RCE)<ref>{{cite web|url=https://www.niaid.nih.gov/labsandresources/resources/rce/Pages/default.aspx|title=Regional Centers of Excellence for Biodefense and Emerging Infectious Diseases|publisher=|access-date=August 3, 2015}}</ref> * Center for Unconventional Security Affairs * Chao Family Comprehensive Cancer Center * [[UC Irvine Institute of Transportation Studies|Institute of Transportation Studies]] * National Fuel Cell Research Center * The Fleischman Lab * Reeve-Irvine Research Center * Center for the Study of Democracy * Center for Health Policy Research * W. M. Keck Center for Accelerator Mass Spectrometry * Sue and Bill Gross Stem Cell Research Center * Institute for Genomics and Bioinformatics (IGB) * Center for Machine Learning and Data Mining (CML) * University of California Transportation Center (UCTC)<ref>{{cite web|url=http://www.edumaritime.com/california-ca/university-of-california-at-irvine-uci-california|title=Institute of Transportation Studies|publisher=|access-date=September 19, 2014}}</ref> === Rankings and distinctions === {{col-begin}} {{col-break}} {{Infobox US university ranking | ARWU_N = 34 | ARWU_W = 64 | Forbes = 106 | THES_W = 99 | QS_W = 164 | USNWR_NU = 42 | USNWR_W = 65 | Wamo_NU = 20 }} {{col-break}} {| class="wikitable sortable collapsible collapsed" style="float:right" "text-align:center" |- ! colspan=4 style="{{CollegePrimaryStyle|UC Irvine Anteaters|color=white}}" |National Program Rankings<ref name="USNWR Grad School Rankings">{{cite web|title=University of California--Irvine - U.S. News Best Grad School Rankings|publisher=''U.S. News & World Report''|accessdate=4 June 2017|url=https://www.usnews.com/best-graduate-schools/university-of-california-irvine-110653/overall-rankings}}</ref> |- ! Program ! Ranking |- | Biological Sciences || 34 |- | Business || 44 |- | Chemistry || 24 |- | Computer Science || 29 |- | Earth Sciences || 34 |- | Economics || 47 |- | Education || 25 |- | Engineering || 37 |- | English || 17 |- | Fine Arts || 33 |- | History || 34 |- | Law || 28 |- | Mathematics || 41 |- | Medicine: Primary Care || 71 |- | Medicine: Research || 48 |- | Nursing: Master's || 82 |- | Physics || 29 |- | Political Science || 45 |- | Psychology || 36 |- | Sociology || 23 |} {{col-break}} {| class="wikitable sortable collapsible collapsed" style="float:right" "text-align:center" |- ! colspan=4 style="{{CollegePrimaryStyle|UC Irvine Anteaters|color=white}}" |Global Program Rankings<ref name="USNWR Global Univ Rankings">{{cite web|title=University of California--Irvine - U.S. News Best Global University Rankings|publisher=''U.S. News & World Report''|accessdate=8 July 2017|url=https://www.usnews.com/education/best-global-universities/university-of-california-irvine-110653/overall-rankings}}</ref> |- ! Program ! Ranking |- | Arts & Humanities || 94 |- | Biology & Biochemistry || 104 |- | Chemistry || 109 |- | Clinical Medicine || 156 |- | Computer Science || 46 |- | Economics & Business || 147 |- | Engineering || 142 |- | Environment/Ecology || 42 |- | Geosciences || 29 |- | Immunology || 182 |- | Materials Science || 342 |- | Mathematics || 120 |- | Microbiology || 83 |- | Molecular Biology & Genetics || 126 |- | Neuroscience & Behavior || 33 |- | Physics || 80 |- | Plant & Animal Science || 185 |- | Psychiatry/Psychology || 53 |- | Social Sciences & Public Health || 95 |- | Space Science || 45 |} {{col-end}} ====Global==== Among universities under 50 years of age ''[[Times Higher Education]]'' ranked UCI 4th in the world and 1st in the US for 2012, 5th in the world and 1st in the US for 2013, 7th in the world and 1st in the US in 2014, and 7th in the world and 1st in the US in 2015.<ref name="Times Higher Education-100 under 50">{{cite web |url=https://www.timeshighereducation.com/world-university-rankings/2015/one-hundred-under-fifty#!/page/0/length/25/sort_by/rank_label/sort_order/asc/cols/rank_only |title=THE 100 Under 50 universities 2015 |publisher= Times Higher Education Ltd.}}</ref> 2015 was the final year UCI was eligible for this ranking. ====National==== [[Money Magazine]] ranked UC Irvine 7th in the country out of the nearly 2400 schools it evaluated for its 2017-2018 Best Colleges ranking.<ref>{{cite web|url=http://time.com/money/best-colleges/rankings/best-colleges/|title=MONEY's Best Colleges|publisher=|access-date=July 10, 2017}}</ref> For 2017, ''[[U.S. News & World Report]]'' ranked UC Irvine tied for 39th among national universities and 9th among public universities in the U.S.<ref name=USNWR>{{cite web|url=http://colleges.usnews.rankingsandreviews.com/best-colleges/university-of-california-irvine-110653/overall-rankings |title=National Universities Rankings |publisher=''U.S. News & World Report'' |access-date=October 29, 2016 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304074439/http://colleges.usnews.rankingsandreviews.com/best-colleges/university-of-california-irvine-110653/overall-rankings |archivedate=March 4, 2016 |df= }}</ref> In 2017, ''[[Forbes]]'' ranked UCI 8th out of the 300 Best Value Colleges, based on Return on Investment. Others in the top 10 included Harvard, Princeton, Stanford, MIT, UC Berkeley and UCLA.<ref>{{cite web |url=https://www.forbes.com/sites/carolinehoward/2017/04/26/best-value-colleges-2017-300-schools-worth-the-investment/#783d2934c11d |title=Best Value Colleges 2017: 300 Schools Worth The Investment | date=May 2017}}</ref> In 2014 ''[[Washington Monthly]]'' ranked UCI 7th out of the top 100 Affordable Elite colleges and universities.<ref>{{cite web|url=http://www.washingtonmonthly.com/college_guide/rankings-2014/affordable-elite-colleges-rank.php |archive-url=https://web.archive.org/web/20140825233733/http://www.washingtonmonthly.com/college_guide/rankings-2014/affordable-elite-colleges-rank.php |dead-url=yes |archive-date=August 25, 2014 |title=2014 Affordable Elite Colleges Rankings |work=Washington Monthly |access-date=March 7, 2015 }}</ref> In 2015 ''[[Kiplinger]]'' ranked UCI 30th out of the top 100 best-value public colleges and universities in the nation, and 4th in California.<ref>{{cite web | url=http://www.kiplinger.com/tool/college/T014-S001-kiplinger-s-best-values-in-public-colleges/index.php |work=[[Kiplinger's Personal Finance|Kiplinger]] |title=Kiplinger's Best College Values 2015 |date=December 2014}}</ref> In 2015, ''[[Sierra Club|Sierra Magazine]]'' ranked UCI 1st in its "Coolest Schools" in America list for campus sustainability and climate change efforts.<ref>{{cite web|url=http://www.sierraclub.org/sierra/2015-5-september-october/cool-schools-2015/full-ranking|title=Cool Schools 2015: Full Ranking|publisher=Sierra Club}}</ref> In 2017, ''[[Money]]'' ranked UCI the best college in the country if you love the beach.<ref>{{cite web | url=http://www.businessinsider.com/best-colleges-close-to-the-beach-2017-7 |title=The 10 best colleges to attend if you love the beach |date=July 2017}}</ref> According to ''[[The Daily Beast]]'' UCI ranked 16th among "The 100 Happiest Colleges in 2010."<ref name="The 100 Happiest Colleges">{{cite web|title=The 100 Happiest Colleges |work=The Daily Beast |url=http://www.thedailybeast.com/articles/2010/04/11/the-100-happiest-colleges.html}}</ref> In 2013 CBS News MoneyWatch listed UCI as the 11th happiest public university, based on the greatest percentage of freshmen who remain for their sophomore year.<ref>{{cite web | url=http://www.cbsnews.com/8301-505145_162-57578749/25-state-universities-with-the-happiest-freshmen | title=25 state universities with the happiest freshmen | last=O'Shaughnessy | first=Lynn | work= [[CBS News]] Moneywatch | date=April 17, 2013 | access-date=August 11, 2013}}</ref> In addition, many of UCI's graduate programs consistently receive top-50 rankings from ''U.S. News & World Report'', earning distinction in literary criticism and theory (3), criminology (5), law - clinical training (11-tie), organic chemistry (12), English (22), chemistry (24), sociology (25), computer science (29), physics (29), psychology (30), law (30), education (31), biological sciences (34), earth sciences (34), history (36), engineering (37-tie), business part-time MBA (37-tie), political science (40), mathematics (41), medicine-research (45-tie), and economics (46).<ref name=USNWR /> ==== Learned societies affiliations==== UCI faculty are affiliated with the following [[learned societies]].<ref name = "faculty" /> * [[American Academy of Arts and Sciences]] (39 members)<ref>{{cite web |title=List of Active Member by Class|publisher=amacad.org |date=December 18, 2008 |url=http://www.amacad.org/pdfs/classSection08.pdf |format=PDF|access-date=December 23, 2008 }}</ref> * [[American Association for the Advancement of Science]] (115 members)<ref>{{cite web |title=UCI tops all universities in number of researchers named fellows of leading scientific society |publisher=UCI |date=December 18, 2009 |url=http://www.zotwire.uci.edu/?story=2846 |access-date=December 20, 2009 }}</ref> * [[American Philosophical Society]] (7 members) * [[American Physical Society]] (30 members) * [[Howard Hughes Medical Institute]] (1 members)<ref>{{cite web|url=http://www.hhmi.org/scientists/diane-k-odowd|title=Diane K. O'Dowd, PhD - HHMI.org|work=HHMI.org|access-date=August 3, 2015}}</ref> * [[American Psychological Association]] (20 members) * [[Institute of Medicine]] (5 members) * [[National Academy of Engineering]] (8 members)<ref>{{cite web |title=Directory of Members by Institution |publisher=nae.org |date=December 18, 2008 |url=http://www.nae.edu/nae/naepub.nsf/Members%20By%20Parent%20InstitutionU?OpenView&Start=1&Count=30&Expand=16#16 |access-date=December 23, 2008 }}</ref> * [[United States National Academy of Sciences|National Academy of Sciences]] (22 members)<ref>{{cite web |title=Directory of Members by Institution |publisher=NAS |date=December 23, 2008 |url=http://www.nasonline.org/site/Dir/754948804?pg=rslts&v=b&lcmd=next&lcmd_cf= |access-date=December 23, 2008 }}</ref> * National Academy of Education (3 members)<ref>{{cite web |title=NAEd Members |publisher=NAEd |date=October 25, 2013 |url=http://www.naeducation.org/NAED_080186.html |access-date=October 25, 2013 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131029210210/http://www.naeducation.org/NAED_080186.html |archivedate=October 29, 2013 |df= }}</ref> {{Clear}} === Admissions === {|style= "float:right; text-align:center; font-size:95%; margin-left:2em; margin:auto;" class="wikitable" |+ ''First-Time Freshman Profile''<ref>{{cite web |url=http://www.oir.uci.edu/files/adm/IA18-fall-fr-select-yield-by-school.pdf?R=823814 |title=Admissions Selectivity and Yield by School-Freshman Applicants-Fall Quarter |publisher=UC Irvine Office of Institutional Research |date=2016-10-29}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.oir.uci.edu/files/adm/IA25-fall-fr-mean-hsgpa-by-school.pdf?R=653298 |title=Average High School GPAs by School-New Enrolled Freshmen-Fall Quarter |publisher=UC Irvine Office of Institutional Research |date=2016-10-29}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.oir.uci.edu/files/adm/IA24-fall-fr-mean-sat-by-school.pdf?R=625766 |title=Average SAT Scores by School-New Enrolled Freshmen-Fall Quarter |publisher=UC Irvine Office of Institutional Research |date=2016-10-29}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.admissions.uci.edu/discover/why-uci/admitted.php|website=Admitted Student Profile|accessdate=30 June 2017}}</ref> ! !!2017 !! 2016 !! 2015 !! 2014 !! 2013 !! 2012 !! 2011 |-align="center" ! Applicants || 85,097 || 77,810 || 71,768 || 66,505 || 60,690 || 56,508 || 49,287 |-align="center" ! Admitted ||31,105 || 31,631 || 27,764 || 24,890 || 24,931 || 23,956 || 23,391 |-align="center" ! % Admitted || 36.6 || 40.7 || 38.7 || 37.4 || 41.1 || 42.4 || 47.5 |-align="center" ! Enrollment || || 6,552 || 5,756 || 5,435 || 5,460 || 5,077 || 5,115 |-align="center" ! Average GPA || 4.10 || 3.97 || 3.94 || 3.94 || 3.92 || 3.89 || 3.87 |-align="center" ! Average SAT || 2100 || 1782 || 1754 || 1744 || 1731 || 1696 || 1749 |} UC Irvine is categorized by ''[[U.S. News & World Report]]'' as "more selective" for college admissions in the United States.<ref>{{cite web |title=University of California--Irvine |publisher=''U.S. News & World Report'' |access-date=December 23, 2015 |url=http://colleges.usnews.rankingsandreviews.com/best-colleges/university-of-california-irvine-1314}}</ref> It was the fifth-most selective [[University of California]] campus for the freshman class entering fall 2015, as measured by the ratio of admitted students to applicants (behind [[UC Berkeley]], [[UCLA]], [[UC Santa Barbara]], and [[UC San Diego]]).<ref>{{cite web | title=University of California FRESHMAN ADMISSION RATES by Campus and Residency Fall 2014, 2015 and 2016 |publisher=University of California |url=http://www.ucop.edu/institutional-research-academic-planning/_files/factsheets/2016/fall-2016-admissions-table2.pdf |access-date=October 29, 2016}}</ref> UC Irvine received 77,786 applications for admission to the Fall 2016 incoming freshman class; 31,631 were admitted (40.7%). Fall 2016 enrolled freshmen had an average high school [[GPA]] of 3.97, while the middle 50% range of [[SAT]] scores were 490-620 for critical reading, 550-690 for math, and 510-620 for writing.<ref>{{cite web|url=http://www.oir.uci.edu/files/campus/2015-16-CDS.pdf |title=University of California, Irvine Common Data Set 2015-2016, Part C |publisher=University of California, Irvine }}{{dead link|date=March 2017 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> The incoming 2016 freshmen were predominantly from [[Los Angeles County]], followed by [[Orange County, California|Orange County]], the [[San Francisco Bay Area|Bay Area]] counties, [[San Bernardino County]], [[Riverside County]], and [[San Diego County]].<ref>{{cite web | title=New Freshmen by California County - Fall Quarter | publisher=UC Irvine Office of Institutional Research |date=2016-10-29 | url=http://www.oir.uci.edu/files/enr/IIB13-new-fr-enr-by-calif-county.pdf?R=696404}}</ref> The choice to offer admission is based on the University of California's comprehensive review program. It considers a candidate's personal situation, community involvement, extracurricular activities, and academic potential in addition to the traditional high school academic record, personal statement, and entrance examination scores.<ref>{{cite web | title=Eligibility in the Local Context – University of California Office of the President | year=2006 | publisher=University of California Office of the President | url=http://www.ucop.edu/news/factsheets/2001/comprev.pdf |format=PDF}}</ref> While residency is not a factor in admission, it is a factor in tuition expenses, with out-of-state residents spending more annually than California residents. State law prohibits UC Irvine from practicing [[affirmative action]] in its admissions process. The most popular major for freshmen in 2012 was a major in Biological Sciences (20.6%), followed by Engineering (16.6%), Undecided/Undeclared (16.5%), Social Sciences (13.4%), Physical Sciences (8.0%), Humanities (5.2%), Business (4.4%), Information and Computer Sciences (3.8%), Social Ecology (3.1%), Arts (2.8%), Pharmaceutical Sciences (2.8%), Health Sciences (1.5%), Other (1.0%), and Nursing (0.4%).<ref name="freshman_profile">{{cite web|title=Profile of Admitted Applicants – Fall Quarter 2012 |publisher=Office of Admissions and Relations with Schools, University of California, Irvine |url=http://www.admissions.uci.edu/admissions/profile_admitted.html |deadurl=yes |archiveurl=https://archive.is/20121212154032/http://www.admissions.uci.edu/admissions/profile_admitted.html |archivedate=2012-12-12 |df= }}</ref> == Student life == {{Main|Student activities and traditions at UC Irvine}} {| style="float:right; text-align:center; font-size:95%; margin:auto;" class="wikitable" |+ ''Demographics of Fall 2015 Undergraduates''<ref>{{cite web |url=http://www.oir.uci.edu/files/enr/IIA07F-enr-by-ethnicity.pdf?R=914453 |title=Total Student Headcount by Ethnicity - Fall Quarter |publisher=UC Irvine Office of Institutional Research |date=2014-10-27}}</ref> |- || '''Ethnicity''' ||'''Percent''' |- |[[African American]] |2.8% |- |[[Asian American]]/[[Pacific Islander]] |40.1% |- |[[Hispanics in the United States|Hispanic American]] |24.4% |- |[[Native Americans in the United States|Native American]] |0.3% |- |[[White American]] |14.7% |- |International |15.7% |- |Unknown/Declined to state |1.9% |} === Fraternities and sororities === The first [[fraternities and sororities]] at UCI began in 1973 with three sororities ([[Delta Gamma]], [[Pi Beta Phi]], and [[Gamma Phi Beta]]) and three fraternities ([[Beta Theta Pi]], [[Sigma Chi]], and [[Phi Delta Theta]]).<ref>{{cite web | url=http://www.lib.uci.edu/ucihistory/index.php?page=students&function=fraternities |title = Anteater Chronicles: The UC Irvine Story |archiveurl=https://archive.is/20060916063439/http://www.lib.uci.edu/ucihistory/index.php?page=students&function=fraternities |archivedate=September 16, 2006 }}</ref> Major events and programs in the Greek Community include Songfest, All Greek Conference, Greek Week, BANG (Being a New Greek), and risk management programs (topics vary).<ref>{{cite web | url=http://www.dos.uci.edu/greeklife/index.php |title = Greek Life}}</ref> === Clubs and organizations === With over 650 student clubs and organizations on campus, students can readily find friends who share their interests whether academic, multicultural, political, religious, service, social, or athletic. Campus activities throughout the year include cultural nights, arts performances, and live music at Anteater Plaza—special events such as Summerlands, Wayzgoose, Shocktoberfest, and Earth Day are held yearly.<ref>{{cite web|title=Welcome to UCI |url=http://www.admissions.uci.edu/campus_life/welcome_to_uci.html |access-date=July 11, 2011 |deadurl=yes |archiveurl=https://archive.is/20120718173324/http://www.admissions.uci.edu/campus_life/welcome_to_uci.html |archivedate=July 18, 2012 |df= }}</ref> [[ASUCI]], the university's undergraduate [[student government]], traditionally organizes a [[world record]] attempt by the university at the beginning of each [[academic year]]. UCI has won [[Guinness World Records]] for the largest game of [[capture the flag]] six times, with the most recent one in September 2015. In addition, the university has broken the record for the largest game of [[dodgeball]] three years straight.<ref name="UCI Guinness World Record">{{cite web|title=UC Irvine breaks Guinness World Record for biggest game of capture the flag|url=http://www.latimes.com/socal/daily-pilot/news/tn-dpt-me-0923-uci-capture-flag-20150922-story.html|access-date=23 July 2016}}</ref><ref name="UCI Records">{{cite web|title=UC Irvine sets Guinness World Record – this time for capturing the flag|url=http://www.ocregister.com/articles/record-684119-flag-team.html|access-date=23 July 2016}}</ref> They have also won records for largest [[water pistol]] fight and largest [[pillow fight]].<ref name="UCI Records Pillow">{{cite web|title=UC Irvine bashes way to largest pillow fight record|url=http://www.guinnessworldrecords.com/news/2014/10/uc-irvine-bashes-way-to-largest-pillow-fight-record-60950|access-date=23 July 2016}}</ref> === Residential accommodations === {{Main|Student housing at UC Irvine}} [[File:Middle Earth dorms, UCI.jpg|thumb|Residence Halls at the [[Middle-earth|Middle Earth]] undergraduate housing complex (for freshmen) are named after places and characters from [[J. R. R. Tolkien]]'s ''[[The Lord of the Rings]]'' book series.]] UC Irvine has a number of residential options for students interested in living on campus. Part of UCI's long-range development plan involves expanding on-campus housing to accommodate 50% of all UCI students.<ref name="evc.uci.edu" /> The on-campus housing communities for undergraduates are: Mesa Court, Middle Earth, Arroyo Vista, Campus Village, Vista del Campo, Vista del Campo Norte, Camino del Sol, and Puerta del Sol. Graduate students also have access to the on-campus housing communities: Palo Verde and Verano Place. UCI's two freshman dormitory communities are Mesa Court and Middle Earth. Mesa Court was the first housing community at UCI, it features a volleyball court, two basketball courts, a community center, a recreational center, and the Mesa Academic Center (MAC). Middle Earth comprises 24 residence halls, two dining facilities (Brandywine and Pippin Commons), a student center, and several resource centers. The name of each building in Middle Earth is named after a character or a place from J.R.R. Tolkien's ''[[The Hobbit]]'' and "The Lord of the Rings". Middle Earth was built in three phases. The first phase was built in 1974 and it includes seven halls: Hobbiton, Isengard, Lorien, Mirkwood, Misty Mountain, Rivendell, and the Shire, along with a separate Head Resident's manufactured home called "Bag End". The second phase was built in 1989 with thirteen more halls: Balin, Harrowdale, Whispering Wood, Woodhall, Calmindon, Grey Havens, Aldor, Rohan, Gondolin, Snowbourn, Elrond, Shadowfax, and Quenya. The third phase was built in 2000 with four halls: Crickhollow, Evenstar, Oakenshield, and Valimar. Each hall houses about fifty to eighty students, although Quenya was built with sixty single suite rooms which mainly house graduate students. There are 42 houses located in Arroyo Vista, of which 9 are sorority houses and 5 are fraternity houses. The sorority houses located in Arroyo Vista are [[Alpha Phi]], [[Delta Delta Delta]], [[Delta Gamma]], [[Gamma Phi Beta]], [[Pi Beta Phi]], [[Alpha Chi Omega]], [[Kappa Kappa Gamma]], [[Sigma Kappa]], and [[Kappa Alpha Theta]]. The fraternity houses located in Arroyo Vista are [[Sigma Phi Epsilon]], [[Sigma Chi]], [[Phi Gamma Delta]], [[Kappa Sigma]], and [[Sigma Alpha Epsilon]]. Arroyo Vista also features many themed houses based on academic or social interests. As of Fall 2012, Arroyo Vista started the "[[First Year Experience]]" and now houses first year students within six of its houses. Students living in Arroyo Vista live in complexes that may be called houses, but have dorm-like qualities. Apartment style on-campus housing at UCI can be found at Vista del Campo, Vista del Campo Norte, Camino del Sol, and Puerta del Sol. VDC has single rooms available for undergraduates, while VDC Norte has both single rooms and double rooms available. Camino del Sol features single rooms, a community center, a fitness center, and a pool. In fall of 2012, Camino del Sol opened housing to incoming first-year students as an option instead of dorm living. Each housing community is served by ASUCI shuttles that regularly travel to the main campus. UCI off-campus housing options vary, based on a student's preferred living arrangements and budget. However, a common denominator for off-campus apartment housing in [[Irvine, California|Irvine]], as well as nearby [[Newport Beach, California|Newport Beach]], [[Tustin, California|Tustin]], and [[Costa Mesa, California|Costa Mesa]] is the fact that most accommodations are maintained by [[The Irvine Company]]. == Athletics == {{Advert|section|date=April 2017}} {{Refimprove section|date=April 2017}} [[File:Uci sign.jpg|right|thumb|A prominent UCI sign at Crawford Hall, part of the Crawford Athletic Complex.]] [[File:UCI Anteaters logo.png|left|125px|thumb|UC Irvine Anteaters logo]] {{Main|UC Irvine Anteaters}} UC Irvine's sports teams are known as the [[Anteaters]] and the student body is known as Antourage. They participate in the [[National Collegiate Athletic Association|NCAA]]'s Division I, as members of the [[Big West Conference]]<ref>{{Cite web|url=http://www.ncaa.com/schools/uc-irvine|title=UC Irvine {{!}} NCAA.com|website=NCAA.com|language=en|access-date=2017-08-04}}</ref> and the [[Mountain Pacific Sports Federation]].<ref>{{Cite web|url=http://www.mpsports.org/members/mpsf-members.html|title=MPSPORTS.ORG - Members - Mountain Pacific Sports Federation|website=www.mpsports.org|language=en|access-date=2017-08-04}}</ref> UC Irvine fields nationally competitive teams in baseball, basketball, cross country, soccer, track and field, volleyball, and water polo. The university has won 28 national championships in nine different sports, and also has had 64 individual national champions, 53 Olympians, and over 500 All-Americans. The university's most recent NCAA Division I national championship was won by [[UC Irvine Anteaters men's volleyball|the men's volleyball team]] in 2013. UC Irvine men's volleyball has become one of the nation's most elite volleyball programs, having won four national championships in 2007, 2009, 2012, and 2013. UC Irvine has won three NCAA Division I men's water polo titles, with championships in 1970, 1982, and 1989. [[UC Irvine Anteaters baseball]] won back-to-back national championships at the NCAA College Division College World Series and the NCAA Division II College World Series in 1973 and 1974. Anteater baseball has since moved to the NCAA Division I level. The 2007 baseball team finished 3rd at the College World Series, and in 2009 the baseball team earned a No. 1 national ranking in NCAA Division I polls from Baseball America and Collegiate Baseball for the first time in school history, as well as a national seed and the right to host an NCAA Regional. The 2014 baseball team returned to the College World Series and finished 5th. [[2015 NCAA Division I Men's Basketball Tournament|In 2015]], for the first time, the [[UC Irvine Anteaters men's basketball]] team appeared in the [[NCAA Men's Division I Basketball Championship|Division I tournament]]. It was narrowly defeated in a first-round tournament game by [[Louisville Cardinals men's basketball|Louisville]]. === Anteater as mascot === The anteater was chosen in 1965 when students were allowed to submit mascot candidates, which would be voted on in a campus election. Three undergraduates named Pat Glasgow, Bob Ernst, and Schuyler Hadley Basset III were credited with choosing the anteater and designing a cartoon representation, having been disappointed with other candidates such as a roadrunner, unicorn, seahawk and golden bison.<ref>{{cite web|title=Peter, the Anteater: History of the Mascot (Zot) |year=2006 |publisher=University of California, Irvine |url=http://www.admissions.uci.edu/mascot.html |archive-url=https://archive.is/20060904043145/http://www.admissions.uci.edu/mascot.html |dead-url=yes |archive-date=2006-09-04 |df= }}</ref> While often attributed to the [[Johnny Hart]] comic strip ''[[B.C. (comic strip)|B.C.]]'', the original anteater design was based on the Playboy bunny.<ref>{{cite web|title='B.C.' comic strip artist coming to Celebrate UCI|url=http://news.uci.edu/features/b-c-comic-strip-artist-coming-to-celebrate-uci/|work=UC Irvine News, 11 April 2011|publisher=University of California, Irvine|access-date=30 April 2013}}</ref> In November 1965, the UCI students officially voted on the anteater. In a special follow-up election, students opted for a mascot based on the B.C. anteater over the Playboy version. A hand signal called "Rip'em 'Eaters" was created by Blake Sasaki and Dennis Wisco in 2001. When attacked, an anteater sits in a tripodal position with its hind feet and tail and tears and "rips" at its predator. The hand signal is done by touching the tips of the two middle fingers with the thumb, and sliding the thumb back, making the pinky and index finger the ears and the fingers in the middle the snout of the anteater. In August 2007, a small stuffed Peter accompanied astronaut [[Tracy Caldwell]] on the [[Space Shuttle Endeavour|Space Shuttle ''Endeavour'']] mission [[STS-118]].<ref>{{cite news | title=Beaumont Grad To Celebrate Birthday In Space | url=http://www.knbc.com/news/13847193/detail.html | publisher=KNBC (NBC4 Los Angeles) | date=August 8, 2007 }}</ref> Following the 2015 men's basketball team's inaugural appearance in the NCAA Division I tournament, ''[[Mashable]]'' named Peter the Anteater the winner of its "Mascot Madness" tournament.<ref>{{cite web|url=http://mashable.com/2015/04/07/mascot-madness-winner/|title=The world has spoken, and your mascot champion is here|author=Jeff Leeson|date=April 7, 2015|work=Mashable|access-date=August 3, 2015}}</ref> The mascot also appeared on an episode of ''[[Conan (talk show)|Conan]]''.<ref>{{cite web|url=http://www.ocregister.com/articles/mascot-657087-peter-anteater.html |title=Conan O'Brien, Peter the Anteater smackdown!|work=The Orange County Register|access-date=August 3, 2015}}</ref> == People == {{Main|List of University of California, Irvine people}} As of 2011, UCI has more than 124,000 alumni.<ref>{{cite web | title=General Catalogue: Alumni Relations | year=2011| publisher=University of California | url=http://www.editor.uci.edu/catalogue/11-12Catalogue.pdf }}</ref> These people include athletes ([[Steve Scott (athlete)|Steve Scott]], [[Scott Brooks]], [[Greg Louganis]] and 34 Olympians), Broadway, film, and television actors ([[Bob Gunton]], [[James LeGros]], [[Jon Lovitz]], [[Brian Thompson]], [[Teal Wicks]], [[Windell Middlebrooks]]), educators ([[Erin Gruwell]]), international concert pianist and arts entrepreneur [[Kevin Kwan Loucks]], astronaut [[Tracy Caldwell Dyson]], and technological innovators ([[Roy Fielding]], [[Paul Mockapetris]], and [[Patrick J. Hanratty]]<ref name=UC>{{cite news|title=Patrick Hanratty spotlight|url=http://www.ics.uci.edu/community/news/spotlight/spotlight_hanratty.php|date=October 18, 2012|publisher=The Regents of the University of California|access-date=March 17, 2013}}</ref>). [[File:UC Irvine Reines Hall.jpg|thumb|[[Frederick Reines]] Hall in the School of Physical Sciences, named after one of three UCI faculty members to receive the [[Nobel prize]].]] Three faculty members have been honored with the [[Nobel Prize]]. In 1995, two UCI Professors earned the Nobel Prize:<ref>{{cite web|author=UC Irvine |date=January 4, 2005 |url=http://www.ps.uci.edu/physics/news/nobel.html |title=Frederick Reines is Awarded the 1995 Nobel Prize in Physics |access-date=March 14, 2007 |deadurl=yes |archiveurl=https://archive.is/20120805191250/http://www.ps.uci.edu/physics/news/nobel.html |archivedate=August 5, 2012 |df= }}</ref> [[Frank Sherwood Rowland]] won [[Nobel Prize in Chemistry|in chemistry]] and [[Frederick Reines]] won [[Nobel Prize in Physics|in physics]]. F. Sherwood Rowland helped to discover the harmful effects of [[Chlorofluorocarbon|CFCs]] on the [[ozone layer]], while Frederick Reines received the Nobel Prize for his work in discovering the [[neutrino]]. In 2004, [[Irwin Rose]], professor at the School of Medicine, was awarded the Nobel Prize in chemistry, along with faculty from the [[Technion]]. Rose received the Nobel Prize for his work on biological proteins. [[Jacques Derrida]] — a philosopher most commonly associated with postmodern and post-structuralism philosophy — taught at the University of California, Irvine from 1986 to shortly before his death in 2004. He was Professor of English and Comparative Literature, French and Italian, and Philosophy. His most notable contributions were ''Of Grammatology, Writing and Difference'', and ''Margins of Philosophy''. He was awarded honorary degrees from Columbia University, the New School of Social Research, and Williams College in the United States; Cambridge and Essex Universities in England; and universities in Belgium, Hungary, Romania, Poland, Italy, and Canada. He was also awarded the Theodor Adorno Prize in 2001.<ref>{{cite web |url=http://senate.universityofcalifornia.edu/_files/inmemoriam/html/JacquesDerrida.htm |title= In Memorium - Jacques Derrida |publisher= University of California |author= David Carroll |accessdate= 2017-10-15 }} </ref> Claude Yarbrough (aka [[Jonathan Pendragon]]), class of '76, is one of the most influential magicians of the 20th and 21st centuries.<ref>Moehring, John (August 1999), "The Century: The Pendragons", Magic Magazine Vol.8</ref> [[Ralph J. Cicerone]], an earth system science professor and former chancellor of UCI, served as president of the [[United States National Academy of Sciences|National Academy of Sciences]] from 2005 to 2016.<ref>{{cite web|url=https://www.rollingstone.com/politics/story/8742363/the_hardballer/ |title=The Hardballer |work=Rolling Stone |access-date=September 19, 2014 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090409062856/http://www.rollingstone.com/politics/story/8742363/the_hardballer |archivedate=April 9, 2009 |df= }}</ref> Additionally, three faculty members have been named [[National Medal of Science]] recipients.<ref name="faculty">{{cite web|url=http://www.evc.uci.edu/planning/plan0106/01.20.06%20Where%20We%20Are%20Now.pdf |title=A Focus on Excellence: A Strategy for Academic Development at the University of California, Irvine 2005–2015: Where We Are Now |access-date=February 14, 2008 |date=January 20, 2006 |publisher=University of California, Irvine |format=PDF }}{{dead link|date=March 2017 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> [[Thomas Keneally]] was a visiting professor at UCI where he taught the graduate fiction workshop for one quarter in 1985. From 1991 to 1995, he was a visiting professor in the writing program at UCI.<ref>{{cite news|last=McClellan|first=Dennis|title=Keneally to Leave UCI for Home|url=http://articles.latimes.com/1994-09-26/news/ls-43251_1_writing-program|access-date=29 April 2013 |newspaper=Los Angeles Times|date=26 Sep 1994}}</ref> He is most famous for his book ''[[Schindler's Ark]]'' (1982) (later republished as ''Schindler's List''), which won the Booker Prize and is the basis of the film ''[[Schindler's List]]'' that was directed by [[Steven Spielberg]]. In January 2009, UCI Professor Reg Penner won the [[Faraday Medal]] for his research with [[nanowire]]s.<ref>{{cite web |title=UCI chemist awarded Faraday Medal |publisher=nae.org |date=December 18, 2008 |url=http://www.zotwire.uci.edu/?story=2152 |access-date=January 31, 2009 }}</ref> == Controversies == === Aramark controversy === UC Irvine is the last UC campus that [[subcontract]]s its food services. In summer of 2004, UCI signed a contract with [[Aramark]], a food services corporation, granting it control of nearly all residential dining facilities and restaurants on university property. This includes UCI's three dining halls (Brandywine, Pippin Commons, and Mesa Commons) and three on-campus restaurants (Phoenix Grille, B.C.'s Cavern on the Green, and Bistro by the Bridge). [[Student activities and traditions at UC Irvine|ASUCI]], which is partially responsible for negotiating UCI's food services contract, has justified the decision to offer Aramark its business with the argument that Aramark has pledged to invest millions of dollars into the university's food service infrastructure.<ref name="Ong Hing">{{cite journal | last=Ong Hing | first=Julianne | title=Aramark: The New Bully on Campus | journal=Jaded Magazine | issue=8 | date=Winter 2006 | url=http://ucispace.lib.uci.edu/bitstream/handle/10575/1084/jadedissue08.pdf | access-date=June 10, 2016 }}{{dead link|date=July 2017 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Critics argue that offering one corporation the university's food services contract is a de facto monopoly. It is also argued that the management of food services by Aramark leads to low-quality food and poor customer service, and that support of Aramark condones its poor employee relations record. Many full-time Aramark employees qualify for [[public assistance]] and rely on [[Medi-Cal]], [[low-income housing]], and other [[social work|social programs]]. Though these workers prepare and serve food on the UC Irvine campus in residential dining halls, they are not afforded the same rights as UC service employees. Aramark Corporation prohibits its workers from [[trade union|unionizing]] to fight for higher wages.<ref name="Ong Hing" /> Proponents argue that maintaining one entity for food service lowers costs for the University, which in turn lowers costs for students. Also, the fact that food service workers are not UC employees further lowers costs for the university. Furthermore, UCI notes the large investment Aramark is making is in dining infrastructure, which will outlast its current contract and support UCI's long-range development plan.<ref name="Ong Hing" /> === Law school dean controversy === {{See also|University of California, Irvine School of Law#Chemerinsky hiring controversy}} In hiring an inaugural dean of the [[University of California, Irvine School of Law|UC Irvine School of Law]], which opened in 2009, the University approached Professor [[Erwin Chemerinsky]], a well known legal scholar in constitutional law and liberal commentator. After signing a contract with Chemerinsky on September 4, 2007, the hire was rescinded by UCI Chancellor Michael V. Drake because he felt the law professor's commentaries were "polarizing" and would not serve the interests of California's first new public law school in 40 years; Drake claimed the decision was his own and not the subject of any outside influence.<ref name=LAT091307a>{{cite news|first=Garrett |last=Therolf |first2=Henry |last2=Weinstein |url=http://www.latimes.com/news/local/la-me-uci13sep13,1,1474059,full.story |title=UC Irvine aborts hiring Chemerinsky as law school dean |newspaper=Los Angeles Times |date=September 13, 2007 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090215074738/http://www.latimes.com/news/local/la-me-uci13sep13%2C1%2C1474059%2Cfull.story |archivedate=February 15, 2009 |df= }}</ref> The action was roundly criticized by liberal and conservative scholars who felt it hindered the academic mission of the law school, and disbelief over Chancellor Drake's claims that it was the subject of no outside influence.<ref name="LAT091307a" /><ref name=LAT901307b>{{cite news|first=Dana |last=Parsons |url=http://www.latimes.com/news/local/la-me-parsons13sep13,1,1694812.column |title=Excuse for UCI's fumble on law school dean not good enough |newspaper=Los Angeles Times |date=September 13, 2007 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090217145612/http://www.latimes.com/news/local/la-me-parsons13sep13%2C1%2C1694812.column |archivedate=February 17, 2009 |df= }}</ref> The issue was the subject of an editorial in ''[[The New York Times]]'' on September 14, 2007.<ref>{{cite news| url=https://www.nytimes.com/2007/09/14/opinion/14fri3.html | work=The New York Times | title=A Bad Beginning in Irvine | date=September 14, 2007 | access-date=May 27, 2010}}</ref> Details emerged revealing that UCI had received criticism on the hire from [[Supreme Court of California|California Chief Justice]] [[Ronald M. George]], who criticized Chemerinsky's grasp of death penalty appeals, as well as a group of prominent Orange County Republicans and Los Angeles County Supervisor [[Michael D. Antonovich]], who wanted to derail the appointment.<ref name = LAT901707 /> Drake traveled over a weekend to [[Durham, North Carolina]], and the two reached an agreement late Sunday evening.<ref name=LAT901707>{{cite news|first=Garrett |last=Therolf |url=http://www.latimes.com/news/local/la-me-uci18sep18,0,3167475.story?coll=la-home-center |title=Chemerinsky returns to UC Irvine post |newspaper=Los Angeles Times |date=September 17, 2007 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071106040410/http://www.latimes.com/news/local/la-me-uci18sep18%2C0%2C3167475.story?coll=la-home-center |archivedate=November 6, 2007 |df= }}</ref> On September 17, Chemerinsky issued a joint press release with UCI Chancellor [[Michael V. Drake]] indicating that Chemerinsky ''would'' head the UCI law school, stating "Our new law school will be founded on the bedrock principle of academic freedom. The chancellor reiterated his lifelong, unqualified commitment to academic freedom, which extends to every faculty member, including deans and other senior administrators."<ref name=PressRelease070917>{{cite web|url=http://www.ocblog.net/ocblog/2007/09/statement-fro-1.html |title=OC Blog: Statement From Chemerinsky & Drake |access-date=2007-10-29 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071029170502/http://www.ocblog.net/ocblog/2007/09/statement-fro-1.html |archivedate=October 29, 2007 |df= }}</ref> === UCI Extension controversy === From 2002 to 2007, [[Capella University]], a for-profit, on-line institution, paid $500 per student to UCI Extension for each of the 36 students who transferred to Capella. This undisclosed financial arrangement resulted in a total payment of $12,000 to UCI.<ref name="payment">{{cite news |last=Nouh| first= Yasmin| title= UCI Irvine No Longer to Receive Capella Cash | url= http://www.newuniversity.org/checkDB.php?id=6135 | publisher= [[New University (newspaper)|New University]] | date= June 5, 2006 |access-date=March 12, 2008}} {{Dead link|date=September 2010|bot=H3llBot}}</ref> The payments, first reported in the ''[[Chronicle of Higher Education]]'', were inadvertently revealed when Jeffry La Marca, a former student of UCI Extension and Capella, filed a [[public records]] request for correspondence between UCI and Capella. UCI continuing education dean Gary Matkin announced the school would end the arrangement by October 31, 2007 and plans to place $12,000 into a scholarship fund for needy students. UCI officials represented that the agreement was legal per Department of Education regulations; however, UCI had tried to hide the payments and the arrangement was frequently criticized as unethical because it raised the possibility that school counselors might make recommendations to students based on financial incentives rather than the student's best interests.<ref name=payment /> === Allegations of antisemitism === On November 30, 2007, the [[Office of Civil Rights]] of the [[United States Department of Education]] issued a report finding "insufficient evidence" in support of allegations that Jewish students at UCI were harassed and subjected to a hostile environment based on their national origin. The federal agency investigated a total of 13 alleged incidents of harassment that occurred between Fall 2000 and December 2006, and determined that 5 were "isolated acts" that could not be addressed because they were reported more than 180 days after they occurred. Further, the agency considered these acts, which included a rock thrown at a Jewish student, the destruction of a [[The Holocaust|Holocaust]] memorial display, and various threatening or harassing statements made to individual Jewish students, substantially different in nature as to be unrelated to the 8 other recurring acts it investigated, which included graffiti depicting [[swastika]]s on campus, events during an annual Zionist Awareness Week (in which several Jewish students had, however, partook), exclusion of Jewish students during an anti-hate rally, and the wearing of graduation stoles signifying support for [[Hamas]]{{citation needed|date=June 2013}} or [[Palestinian people|Palestinian]] human rights. The agency ultimately found that none of the incidents leading to the allegations qualified as "sufficiently severe, pervasive or persistent as to interfere with or limit the ability of an individual to participate in from the services, activities or privileges" provided by UCI, and that university officials had acted appropriately in response to each incident. In December 2007, UCI Administration has been cleared of anti-semitism complaints by the US Department of Education's Office for Civil Rights.<ref name="OCR">{{cite web|title=OCR Report |url=http://www.ocregister.com/newsimages/news/2007/12/OCR_Report_120507-Z05145157-0001.pdf |date=November 30, 2007 |access-date=December 20, 2007 |format=PDF |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080216022546/https://www.ocregister.com/newsimages/news/2007/12/OCR_Report_120507-Z05145157-0001.pdf |archivedate=February 16, 2008 |df= }}</ref><ref>{{cite news | last=Fisher | first=Marla Jo | title=Civil rights investigation clears UCI of anti-Semitism charges | url=http://www.ocregister.com/news/students-jewish-campus-1939795-officials-report | publisher=[[Orange County Register]] | date=December 11, 2007 | access-date=December 20, 2007}}</ref> Following a speech by then-Chancellor [[Michael V. Drake]] at the national Hillel meeting in Washington, D.C. in March 2008, Anteaters for Israel, along with three other Jewish organizations, issued a press release defending Drake and claiming that anti-Semitic activity was "exaggerated."<ref>{{cite news|url=http://www.ocregister.com/articles/jewish-uci-student-2007512-students-israel |title=News: Jewish students say UC Irvine is safe|publisher=[[Orange County Register]]|date=March 28, 2008|access-date=April 4, 2008|last=Fisher|first=Marla Jo}}</ref> Since then, 20 current and former students issued a statement expressing concern over ongoing issues and Drake's handling of them. In May 2009, UC Irvine hosted a two-week event titled "Israel: The Politics of Genocide", hosted by the school's Muslim Student Union. Scheduled speakers included [[Cynthia McKinney]] and [[George Galloway]]. Opponents of the event described it as "anti-Semitic" (despite its considerable support from Jewish students and stated criticism solely of Israeli policy) and have called for Chancellor Drake to condemn both the event and the sponsoring organization. He has declined to do so.<ref>{{cite web|url=http://jta.org/news/article/2009/05/12/1005098/petitiion-calls-on-irvine-chancellor-to-denounce-muslim-group |title=Denounce Muslim group, UC Irvine chancellor urged |publisher=[[Jewish Telegraphic Agency]] |date=May 12, 2009 |access-date=May 12, 2009 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090514053211/https://jta.org/news/article/2009/05/12/1005098/petitiion-calls-on-irvine-chancellor-to-denounce-muslim-group |archivedate=May 14, 2009 |df= }}</ref> One outdoor demonstration at this event included a display with an image of Jewish Holocaust victim [[Anne Frank]] wearing a [[keffiyah]], in an apparent attempt to draw an analogy between her sufferings and the plight of the [[Palestinian people|Palestinians]] in the [[Palestinian territories]]. The pro-Israel campus advocacy group [[StandWithUs]] has described this image as offensive.<ref>{{cite web|url=http://standwithus.org/app/iNews/view_n.asp?ID=1033|title=Creating Hate at UC Irvine|publisher=[[StandWithUs]]|date=May 13, 2009|access-date=May 15, 2009}}</ref> In October 2009, students from UCI met with [[Hamas]] official [[Aziz Duwaik]] on a university-sponsored trip to the West Bank under a program called the Olive Tree Initiative (OTI), a neutral, apolitical education group that studies the Arab-Israeli conflict. The meeting was questioned by parties in 2011, and the initial response from UCI was that the meeting was justified, as the education group was studying the different narratives that contribute to the current situation in the middle east.<ref>Overly, Jeff. [http://articles.ocregister.com/2011-03-31/news/29372049_1_uci-administration-hamas-leader-jewish-community "Group: UC Irvine students met with Hamas leader."] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110723014156/http://articles.ocregister.com/2011-03-31/news/29372049_1_uci-administration-hamas-leader-jewish-community |date=2011-07-23 }} ''The Orange County Register''. March 31, 2011. April 6, 2011.</ref> After the [[Zionist Organization of America]] informed UCI about Hamas' nature and urged UCI to dissociate itself from the OTI, UCI referred to the meeting as a "misstep."<ref>Agrela, Ramona H. [http://octaskforce.files.wordpress.com/2011/04/letter-from-ucis-ramona-argrela-re-oti-4-5-11.pdf Letter to Morton A. Klein and Susan B. Tuchman, Esq.] April 5, 2011. Orange County Independent Task Force on Anti-Semitism.</ref> Many of these accusations were contradicted by many organizations and members of the group who are of pro-Israel and Jewish descent.<ref>Larry Kugelman, Professor David Snow, [http://letters.ocregister.com/2011/04/09/uci-olive-tree-initiative-seeks-mideast-peace/ UCI Olive Tree Initiative seeks Mideast Peace – Letters to the Editor : The Orange County Register] April 9, 2011.</ref> In May, 2010, forty members of the faculty issued an open letter expressing concern about "hate-promoting actions" including "a statement (by a speaker repeatedly invited by the Muslim Student Union) that the Zionist Jew is a party of Satan, a statement by another MSU speaker that the Holocaust was God's will" that have given UCI "a growing reputation as a center of hate and intolerance".<ref>{{cite web|title=Op-ed: UC Irvine Faculty Call for Civility During Wall Week|url=http://www.newuniversity.org/2010/05/opinion/op-ed-uc-irvine-faculty-call-for-civility-during-wall-week/|publisher=[[New University (newspaper)|New University]]|date=May 12, 2010}}</ref> Neither of the speakers had been named nor any students shown to have had any affiliation with such remarks. === Arrests at Michael Oren lecture === {{See also|Muslim Student Union#2010 protest of Oren speech}} UC Irvine attracted controversy in February 2010 when students disrupted a lecture by Israeli Ambassador [[Michael Oren]].<ref name="Suspends">{{cite web|last=Bharath|first=Deepa|title=Muslim Student Union members shocked by suspension|url=http://www.ocregister.com/news/university-253265-union-student.html|work=[[Orange County Register]]|access-date=June 15, 2010|author2=Pak, Ellyn }}</ref> While the MSU had issued a statement condemning the university for inviting a man who "took part in a culture that has no qualms with terrorizing the innocent, killing civilians, demolishing their homes and illegally occupying their land," they denied responsibility for the protests and said the students acted on their own.<ref name="latimes">{{cite news |url=http://latimesblogs.latimes.com/lanow/2010/02/11-students-arrested-for-disrupting-israeli-ambassadors-speech-at-uc-irvine-.html |title=11 students arrested after disrupting Israeli ambassador's speech at UC Irvine |author=Raja Abdulrahim |date=February 9, 2010 |work=Los Angeles Times |access-date=February 12, 2010}}</ref> According to [[Kenneth S. Stern|Kenneth Stern]], director of the [[American Jewish Committee]]'s Division on Antisemitism and Extremism "The UCI campus has had a long history of anti-Israel and anti-Semitic incidents, usually tied to its Muslim Student Union."<ref>{{cite web|url=http://www.insidehighered.com/views/2010/02/15/stern|title=Don't Avoid Conflicts; Mine Them|author=Kenneth Stern|publisher=[[Inside Higher Ed]]|date=February 15, 2010}}</ref> [[Heckler]]s interrupted Oren's speech ten times, with many students cheering them in support. Among other slogans, the hecklers yelled, "Michael Oren, propagating murder is not an expression of [[free speech]],"<ref name="latimes" /> "killers" and "how many Palestinians did you kill?"<ref>{{cite web|url=http://www.haaretz.com/hasen/spages/1148561.html |title=Muslim students scream 'killer' during Israel envoy speech in L.A |author=Natasha Mozgovaya |date=February 9, 2010 |publisher=Ha'aretz |access-date=February 12, 2010 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100211043715/http://www.haaretz.com/hasen/spages/1148561.html |archivedate=February 11, 2010 }}</ref> After the fourth disruption, Oren took a 20-minute leave before returning to the podium. Before continuing he said, "I've spent most of my life living in and studying the Middle East and one of the great and eternal cultural facets of the Middle East is hospitality&nbsp;... even if you do not agree with them, even if they're ostensibly your enemy. I'm your guest here and I'm asking for the Middle Eastern hospitality for your guest, I've come into your house." By the end of the program, 11 UC Irvine and [[UC Riverside|Riverside]] students were reportedly arrested.<ref name="latimes" /> According to the ''[[New University (newspaper)|New University]]'', 11 students were charged with section 403 of the UCIPD penal code – disrupting a public event on the University's property, for their actions. Nine were enrolled at UCI and three were from UCR.<ref>{{cite news|url=http://www.newuniversity.org/2010/02/news/israel-interrupted-in-irvine/|title=Israel: Interrupted in Irvine|author=David Lumb|publisher=[[New University (newspaper)|New University]]|date=February 15, 2010}}</ref> During the event, UCI Chancellor [[Michael V. Drake|Michael Drake]] and political science department chair Mark Petracca "chided the protesting crowd and called the disruptions embarrassing." At one point, Chairman Petracca yelled "Shame on you" to the heckling crowd.<ref name="latimes" /> In a statement issued the next day, UCI Chancellor Drake called the students' behavior "intolerable," saying that "Freedom of speech is among the most fundamental, and among the most cherished of the bedrock values our nation is built upon."<ref>{{cite web |url=http://www.chancellor.uci.edu/100209_disruption.php |title=Campus Disruption |author=Michael Drake |date=February 9, 2010 |publisher=Office of the Chancellor |access-date=February 12, 2010 |deadurl=yes |archiveurl=https://archive.is/20100214112535/http://www.chancellor.uci.edu/100209_disruption.php |archivedate=February 14, 2010 }}</ref> UCI Law School Dean [[Erwin Chemerinsky]] also condemned the disruptions. He stated, "Imagine if they had brought their own speaker and that person had been shouted down. There would be no free speech. There is no right to a '[[heckler's veto]].'"<ref>{{cite web|url=http://collegelife.freedomblogging.com/2010/02/10/dean-uci-protesters-stopped-free-speech/16121/ |title=Dean: UCI protesters violated free speech |author=Gary Robbins |publisher=[[Orange County Register]] |date=February 10, 2010 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100213195542/http://collegelife.freedomblogging.com/2010/02/10/dean-uci-protesters-stopped-free-speech/16121/ |archivedate=February 13, 2010 |df= }}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.latimes.com/news/opinion/commentary/la-oe-chemerinsky18-2010feb18,0,2972313.story|title=UC Irvine's free speech debate|author=Erwin Chemerinsky|work=Los Angeles Times|date=February 18, 2010}}</ref> In response, the university suspended the group for the 2010–2011 school year and the group will undergo a probationary period for the following year. In addition, the members will be responsible for completing a collective 50 community service hours before the group can be reinstated. The [[Muslim Student Union]] has appealed the suspension.<ref name="Suspends" /> The punishment was later modified to one academic quarter, one hundred hours of community service, and two years probation.<ref>{{cite web|url=http://www.latimes.com/news/local/la-me-0904-uci-muslims-20100904,0,656430.story|title=UC Irvine upholds suspension of Muslim group, bans it for one quarter|author=Raja Abdulrahim|work=Los Angeles Times|date=September 4, 2010 |access-date=September 4, 2010}}</ref> The [[Zionist Organization of America]], describing UCI as "a campus that permitted bigotry", has called for college-bound students and financial donors to avoid UCI.<ref>{{cite news|title=UC Irvine recommends suspension of campus' Muslim student group|url=http://articles.latimes.com/2010/jun/15/local/la-me-0615-uci-muslim-20100615/3|work=Los Angeles Times|date=June 15, 2010}}</ref> === Student government flag controversy === {{See also|Student activities and traditions at UC Irvine#Flag controversy}} In March 2015, the legislative branch of the campus undergraduate student government, the [[ASUCI]], voted in favor of a resolution that would have banned all flags from a shared inner workroom in the undergraduate student government's offices, the text of which partially stating that "The American flag has been flown in instances of colonialism and imperialism" and "freedom of speech, in a space that aims to be as inclusive as possible, can be interpreted as hate speech".<ref>{{cite web|title=Nope and Glory: UC Irvine Flag Ban Controversy |url=http://www.snopes.com/politics/education/ucirvine.asp|website=Snopes.com|access-date=March 13, 2015}}</ref><ref>{{cite news|last1=Knight Shine|first1=Nicole|title=American flag, others banned in UC Irvine student area|url=http://www.latimes.com/local/lanow/la-me-ln-american-flag--ban-uc-irvine-20150306-story.html|access-date=March 8, 2015|work=Los Angeles Times |date=March 6, 2015}}</ref> After the student government's president expressed his opposition to the resolution in a public social media post, the resolution became controversial, with criticism and support from students and non-students. The student representatives who voted in favor of the ban experienced intense harassment and received numerous [[death threat]]s. The university administration called the ban "misguided", stating "The views of a handful of students passing a resolution do not represent the opinions of the nearly 30,000 students on this campus, and have no influence on the policies and practices of the university", and the executive branch of the student council vetoed the ban.<ref>{{cite news|title=UC Irvine's Student Government Vetoes Controversial U.S. Flag Ban|url=http://losangeles.cbslocal.com/2015/03/07/uc-irvines-student-government-vetoes-controversial-u-s-flag-ban/|access-date=March 8, 2015|publisher=CBS|date=March 7, 2015}}</ref> During the controversy, California State Senator [[Janet Nguyen]] said that the state constitution could be amended to prohibit the banning of the American flag at taxpayer-funded campuses.<ref>{{cite news|last1=Tully|first1=Sarah|title=Update: Will UCI student officials veto U.S. flag ban today?|url=http://www.ocregister.com/articles/flag-653323-students-ban.html|access-date=March 8, 2015|work=Orange County Register|date=March 7, 2015}}</ref> Numerous professors and students from universities across the state have signed a letter of support for the students who passed the resolution, written in response to increasing hostility, death threats, and racial slurs.<ref>{{cite web|title=UCI Student Support Letter |url=https://docs.google.com/forms/d/1t1ZhPZN2ohzgARuXwQUCwbB3YXNPgXGZQMI8heUYZnQ/viewform |access-date=March 10, 2015}}</ref><ref>{{cite news|last1=Foxhall|first1=Emily |title=Support grows for UC Irvine students who voted against flag display |url=http://www.latimes.com/local/education/la-me-0313-uci-flag-20150313-story.html|access-date=March 13, 2015|work=LA Times|date=March 12, 2015}}</ref> UC Irvine Chancellor [[Howard Gillman]] initially called the vote "outrageous and indefensible",<ref>{{cite web|url=http://chancellor.uci.edu/engagement/writings-and-remarks/2015/150308-statement-on-asuci-actions.html|title=March 8, 2015: Statement on ASUCI Actions|publisher=}}</ref> and stated that the campus would install additional flagpoles. After criticism from students, faculty and others, however, Gillman published a conciliatory op-ed in the ''[[Los Angeles Times]]'', urging a stop to the harassment of students and stating that criticism of the United States flag "is a feature of university life and a measure of a free society."<ref>{{cite news|title=Stop the Internet rage over flag flap|url=http://www.latimes.com/opinion/op-ed/la-oe-gillman-flag-uc-irvine-rage-20150317-story.html|access-date=March 17, 2015|work=LA Times|date=March 16, 2015}}</ref> === Rescinded student offers controversy === {{Main|University of California, Irvine rescinded controversy}} On July 28, 2017, UC Irvine rescinded the admission offers of over 500 incoming undergraduates.<ref>{{Cite news|url=http://www.teenvogue.com/story/university-of-california-irvine-revoke-acceptances|title=University of California Irvine Has Revoked Over 500 Acceptances|last=Elizabeth|first=De|work=Teen Vogue|access-date=2017-07-31|language=en}}</ref> While the university claimed they rescinded so many offers of admission due to 2nd semester high school grades and late transcripts, some people speculate the real reason is too many of the students receiving admission offers accepting them.<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2017/07/29/us/uc-irvine-acceptance-rejected.html|title=U.C. Irvine Rescinds Acceptances for Hundreds of Applicants|last=Fortin|first=Jacey|date=2017-07-29|work=The New York Times|access-date=2017-07-31|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref> Approximately 7,100 of 31,000 freshmen offered admission to UC Irvine in 2017 accepted it, which is 850 more students than UC Irvine's planned freshman class of 6,250.<ref>{{Cite news|url=http://www.latimes.com/local/lanow/la-me-uc-irvine-rescissions-20170728-story.html|title=UC Irvine is under fire for rescinding 500 admission offers two months before fall term begins|last=Watanabe|first=Teresa|date=2017-07-28|work=Los Angeles Times|access-date=2017-07-31|language=en-US|issn=0458-3035}}</ref> --> == Сондай-ақ == * [[Anteater демалыс орталығы]] == Дереккөздер == {{дереккөздер|30em}} == Тағы қараңыз == == Сыртқы сілтемелер == {{Commons category |position= right}} * [http://www.uci.edu/ Ресми веб сайты] * [http://www.ucirvinesports.com UC Irvine Athletics] {{Калифорния университетінің жүйесі}} {{commons|University of California, Irvine}} {{бастама}} [[Санат:1965 жылы құрылған оқу орындары]] [[Санат:Калифорния университеттер жүйесі]] btqnqzpumm5yvbl1kh83q3ev1n1sk07 0 533709 3055275 2886589 2022-07-28T13:52:03Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.8 wikitext text/x-wiki {{Кино |Қазақша атауы = Геркулес |Шынайы атауы = Hercules |Суреті = |Сурет ені = |Жанры =[[атыс-шабыс фильм|атыс-шабыс]],<br>қызық оқиғалы,<br>[[фэнтези]] |Режиссёрі = Бретт Рэтнер |Продюсері = Бретт Рэтнер,<br> Бо Флинн |Сценарист = Стив Мур |Актерлер = Джон Херт,<br>Иэн МакШейн,<br>Ингрид Больсё Бердаль,<br>[[Дуэйн Джонсон]],<br> Питер Муллан,<br>Тобиас Зантельман,<br>Аксель Хенни,<br>Руфус Сьюэлл,<br>Рис Ричи,<br>Джозеф Файнс,<br>Исаак Эндрюс |Операторы = Данте Спинотти |Композиторы = Фернандо Веласкес |Компания = Paramount Pictures MGM |Бюджеті = 100 млн. долл. |Түсім = 243 388 614 долл. |Мемлекет = {{USA}} |Тілі = [[Ағылшын тілі|ағылшынша]] |Ұзақтығы = 98 минут |Жыл = 2014 |Алдыңғы фильм = |Келесі фильм = |imdb_id = ID 1267297 }} '''Геркулес''' ([[Ағылшын тілі|ағыл.]] Hercules) — [[Америка Құрама Штаттары|американдық]] [[режиссер]] Бретт Рэтнердың пеплумы, Стив Мурдың ''«Hercules: The Thracian Wars»'' комиксі бойынша түсірілген. Басты рөлді сомдаған — Дуэйн Джонсон. [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ-та]] премьерасы [[2014 жыл]]ы [[23 шілде]] айында көрсетілсе, [[Қазақстан]]да бір күнге кешірек, яғни [[24 шілде]] [[2014 жыл]]ы жарық көрді. == Суреттеме == [[Зевс]]тің ұлы - [[Геракл]] 12 ерлігінің барлығын жасап, отбасынан айырылады. Оның енді қанды қырғындарда ғана жаны жай табады. Геркулес өзінің маңайына өмірлерінде шайқасудан басқа мән қалмаған 6 жауынгерді жинайды. Фракийліктердің патшасы Котис оларды жалдап, өз әскерін соғысқа үйретуді сұрайды. Уақыт өте келе, Геракл патшаның ниетіне күмәндана бастайды. Оның жасаған жорықтарынан жазықсыз жандар көбірек зардап шегеді. Сол кезде Зевстің ұлы құдыретті патшаны тоқтатпақ болады. == Рөлдерде == {| class="wikitable sortable jquery-tablesorter" !Актер !Рөл |- |[[Дуэйн Джонсон]]<ref>[https://m.imdb.com/title/tt1267297/ Hercules. Imdb.com]</ref> |[[Геракл]] |- |Иэн Макшейн |Амфиарай |- |Руфус Сьюэлл |Автолик |- |Джозеф Файнс |патша [[Еврисфей]] |- |Питер Маллан |Ситакл |- |Джон Хёрт |патша Фракии Котис |- |Аксель Хенни |Тидей |- |Ингрид Болсай Бердал |Аталанта |- |Рис Ричи |Иолай |- |Тобиас Зантелман |Рес |- |Ребекка Фергюсон |Ергения |- |Айзек Эндрюс |Арий |- |[[Ирина Шэйк|Ирина Шейк]]<ref>[https://www.kinopoisk.ru/film/461958/cast/ Актеры фильма Геракл. Кинопоиск.ру]</ref> |Мегара |- |Джо Андерсон |Финей |- |[[Барбара Палвин]] |Антимаха |- |Стив Пикок |Стефан |} == Қойылым == Жалпы фильмнің түсірілімі [[Венгрия]] мен [[Хорватия]]да өтті. == Қызықты мәліметтер == * Фильмді Питер Берг түсіру керек болған, алайда режиссердің жұмысынан бас тартып, жобада продюссер ретінде ғана қалды. * Рөлдердің біріне Антье Трауэ қарастырылғн. * Алғашында фильмнің премьерасы 2014 жылдың 8 тамызына жоспарланған. == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.gerakl-film.ru/ Ресми сайты] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141229172329/http://www.gerakl-film.ru/ |date=2014-12-29 }} * [http://www.imdb.com/title/tt1267297/ Internet Movie Database сайтында] * [http://www.boxofficemojo.com/movies/?id=hercules2014.htm Box Office Mojo сайтында] ==Дереккөздер== asxt0dmlbqclw21h9htvvmqh0hxdc8d 0 545299 3055506 3055155 2022-07-29T10:01:59Z Kasymov 10777 wikitext text/x-wiki {{Ғарышкер |Есімі = Айдын Ақанұлы Айымбетов |Шынайы есімі = |Суреті = Aidyn Aimbetov.jpg |Суреттің аты = |Мемлекеті = {{байрақ|Қазақстан}} |Туылған кездегі есімі = |Мансабы = [[Ұшқыш]]-[[инженер]] |Әскери атағы = [[Сурет:17-RKAF-MG.svg|20px]] авиация [[генерал-майор]]ы |Экспедициялары = |Ғарышта болған уақыты =9 тәулік, 20 сағат, 13 минут, 51 секунд |Туған күні = 27.7.1972 |Туған жері = [[Өтенай (Талдықорған қалалық әкімдігі)|Заря Коммунизма]] ауылы, [[Талдықорған облысы]], [[Сурет:Flag of the Kazakh Soviet Socialist Republic.svg|20px]] [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР]] (қазіргі [[Алматы облысы]], [[Қазақстан]]) |Қайтыс болған күні = |Қайтыс болған жері = |Сыйлықтары ={{Халық қаһарманы}}<br> {{Отан ордені}} [[Сурет:Medal20RK.png|42px|link=Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 20 жыл медалі]] [[Сурет:MedalSlujba2.png|42px|link=«Мінсіз қызметі үшін» медалі (Қазақстан)]] [[Сурет:MedalSlujba3.png|42px|link=«Мінсіз қызметі үшін» медалі (Қазақстан)]] [[Сурет:Medal10VSRK.png|42px|link=«Қазақстан Республикасының Қарулы Күштеріне 10 жыл» медалі]] [[Сурет:Medal20VSRK.png|42px|link=«Қазақстан Республикасының Қарулы Күштеріне 20 жыл» медалі]] [[Сурет:Medal Begeldinov rib.png|42px|link=«Авиация Генерал-Майоры Талғат Бегелдинов» медалі]] [[Сурет:25let police RK rib.png|42px|link=«Қазақстан Республикасының Полициясына 25 жыл» кеуде белгісі]] {{Қазақстанның ғарышкер-ұшқышы}} }} '''Айдын Ақанұлы Айымбетов''' ([[27 шілде]] [[1972 жыл|1972]], [[Өтенай (Талдықорған қалалық әкімдігі)|Заря Коммунизма]] ауылы, [[Талдықорған облысы]]) — [[Қазақтар|қазақ]] [[ғарышкер]]і, [[Халық қаһарманы]]. Шыққан руы [[жалайыр]].<ref>https://pp.userapi.com/c845324/v845324615/1d36c9/Synk1FE1UNs.jpg</ref><ref>Жалайыр. Он екі ата. Шежіре. Тарақ , Толқымбекұлы Р. Алматы, Дәуір, 2000, 112 (733) б</ref> == Білімі == Мектепті алтын медальмен бітірген. 1993 жылы [[Армавир]]дегі жоғарғы әскери авиациялық училищені "ұшқыш-истребитель" мамандығы бойынша бітірген. == Әскери қызметі == 1993 жылдың мамырынан [[Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері|Қазақстанның Қарулы Күштерінің]] қатарында қызмет атқарады. Ұшқыш-истребитель. Ғарышкерлер отрядына таңдау алдында Талдықорған қаласы маңындағы авиабазада авиациялық бөлімшенің командирі болып қызмет атқарды. 2009 жылдың желтоқсанынан [[Қазақстан Республикасының Ұлттық ғарыш агенттiгi]] төрағасының кеңесшісі, агенттік департментінің директоры. 2011 жылдың наурызынан Сұлтанғазиев атындағы [[ғарыштық зерттеулер институты]]нда ғарыштық технологияларды ақпараттық-білімдік қамтамасыз ету бөлімінің бастығы. 2012 жылдың көктемінен Астана қаласындағы Оқушылар сарайындағы жас ғарышкерлер мектебінде ұстаздық етеді. == Әскери атағы == Қазақстан Республикасы Әскери-әуе қызметінің полковнигі (2014 жылдан). == Ғарыштық даярлығы == * 1993 жылы алғаш рет ғарышкерлікке өтініш берді. * Екінші мәрте 2001 жылдың 5 мамырында қайта берді. * 2002 жылы Ресей-Қазақстан мемлекетаралық бірлескен ғарышқа ұшу келісімі аясында Мәскеу қаласында медициналық комиссиядан өтті. * 09.11.2002 жылғы Қазақстан Республикасы Үкіметі жанындағы ведомствоаралық комиссия мәжілісінде Қазақстан Республикасы ғарышкерлері отрядына кіргізу туралы ұсыныс жасалыынды. * 12.10.2012 жылғы Қазақстан Республикасы Үкіметінің №1304 қаулысы негізінде Қазақстан Республикасының ғарышкері дәрежесі берілді. * 26.05.2015 жылы Қазғарыш баспасөз хатшысы Ербол Дәулетов 2015 жылы ғарышкер Айдын Айымбетовті британдық әншінің орнына 2015 жылдың қыркүйегінде ғарышқа жіберу туралы мәселені талқылап жатқандығын хабарлады. * 2015 жылы 2 қыркүйекте 2-бортинженер ретінде транспорттық пилоттанған «Союз ТМА-18М» кемесінде ЭП-18 саяхаты аясында [[Байқоңыр (ғарыш айлағы)|Байқоңыр]] ғарыш станциясынан Халықаралық ғарыш станциясына аттанды.<ref>[http://www.astronaut.ru/as_kazch/text/aimbetov01.htm Айдын Ақанұлы Айымбетов]</ref> * Айдын Айымбетов ғарышта он күн болып, маңызды зерттеулер жүргізген болатын. Халықаралық ғарыш станциясынан оралған Айымбетовті президент Нұрсұлтан Назарбаевтың өзі күтіп алды. == Марапаттары == Ғарыш кеңістігін игеруге сіңірген аса зор еңбегі, ғарышқа ұшу кезінде көрсеткен батырлығы мен ерлігі үшін Қазақстан Республикасының ғарышкері Айдын Ақанұлы Айымбетовке * «Халық қаһарманы» атағы (14.10.2015) * Алтын Жұлдыз айрықша ерекшелік белгісі * «Отан» ордені (2015)<ref>[http://www.nur.kz/kk/921672-nazarbaev-aydyn-ayymbetovke-khalyq-qa.html Назарбаев Айдын Айымбетовке “Халық қаһарманы” атағын берді]</ref> == Отбасылық жағдайы == Отбасылы. Жұбайының есімі - Лилия. Екі баласы бар: қызы - Диана (2000), ұлы - Әмір (1998). == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{бастама}} [[Санат:Талдықорғанда туғандар]] [[Санат:Қазақстан ұшқыш-ғарышкерлері]] [[Санат:Қазақстан Халық Қаһармандары]] [[Санат:Отан орденінің иегерлері]] 0mec0mlghrxra8hy11pg21g19p32vmb 3055509 3055506 2022-07-29T10:06:10Z Kasymov 10777 wikitext text/x-wiki {{Ғарышкер |Есімі = Айдын Ақанұлы Айымбетов |Шынайы есімі = |Суреті = Aidyn Aimbetov.jpg |Суреттің аты = |Мемлекеті = {{байрақ|Қазақстан}} |Туылған кездегі есімі = |Мансабы = [[Ұшқыш]]-[[инженер]] |Әскери атағы = [[Сурет:17-RKAF-MG.svg|20px]] авиация [[генерал-майор]]ы |Экспедициялары = |Ғарышта болған уақыты =9 тәулік, 20 сағат, 13 минут, 51 секунд |Туған күні = 27.7.1972 |Туған жері = [[Өтенай (Талдықорған қалалық әкімдігі)|Заря Коммунизма]] ауылы, [[Талдықорған облысы]], [[Сурет:Flag of the Kazakh Soviet Socialist Republic.svg|20px]] [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР]] (қазіргі [[Алматы облысы]], [[Қазақстан]]) |Қайтыс болған күні = |Қайтыс болған жері = |Сыйлықтары ={{{!}} style="background:transparent" {{!}} {{Халық қаһарманы}} {{!}}} {{{!}} style="background: transparent;" {{!}} {{Отан ордені}}{{!!}}{{ҚР тәуелсіздігіне 20 жыл медалі}}{{!!}}{{1 дәрежелі Мінсіз қызметі үшін медалі (Қазақстан)}}{{!!}}{{2 дәрежелі Мінсіз қызметі үшін медалі (Қазақстан)}} {{!}}- {{!}}{{3 дәрежелі Мінсіз қызметі үшін медалі (Қазақстан)}}{{!!}}{{ҚР ҚК 10 жыл}}{{!!}}{{ҚР ҚК 20 жыл медалі}}{{!!}}{{Бигелдинов медалі}} {{!}}- {{!}}{{Қазақстан Республикасының полициясына 25 жыл төсбелгісі}} {{!}}} {{{!}} style="background: transparent;" {{!}}{{Қазақстанның ғарышкер-ұшқышы}} {{!}}} }} }} '''Айдын Ақанұлы Айымбетов''' ([[27 шілде]] [[1972 жыл|1972]], [[Өтенай (Талдықорған қалалық әкімдігі)|Заря Коммунизма]] ауылы, [[Талдықорған облысы]]) — [[Қазақтар|қазақ]] [[ғарышкер]]і, [[Халық қаһарманы]]. Шыққан руы [[жалайыр]].<ref>https://pp.userapi.com/c845324/v845324615/1d36c9/Synk1FE1UNs.jpg</ref><ref>Жалайыр. Он екі ата. Шежіре. Тарақ , Толқымбекұлы Р. Алматы, Дәуір, 2000, 112 (733) б</ref> == Білімі == Мектепті алтын медальмен бітірген. 1993 жылы [[Армавир]]дегі жоғарғы әскери авиациялық училищені "ұшқыш-истребитель" мамандығы бойынша бітірген. == Әскери қызметі == 1993 жылдың мамырынан [[Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері|Қазақстанның Қарулы Күштерінің]] қатарында қызмет атқарады. Ұшқыш-истребитель. Ғарышкерлер отрядына таңдау алдында Талдықорған қаласы маңындағы авиабазада авиациялық бөлімшенің командирі болып қызмет атқарды. 2009 жылдың желтоқсанынан [[Қазақстан Республикасының Ұлттық ғарыш агенттiгi]] төрағасының кеңесшісі, агенттік департментінің директоры. 2011 жылдың наурызынан Сұлтанғазиев атындағы [[ғарыштық зерттеулер институты]]нда ғарыштық технологияларды ақпараттық-білімдік қамтамасыз ету бөлімінің бастығы. 2012 жылдың көктемінен Астана қаласындағы Оқушылар сарайындағы жас ғарышкерлер мектебінде ұстаздық етеді. == Әскери атағы == Қазақстан Республикасы Әскери-әуе қызметінің полковнигі (2014 жылдан). == Ғарыштық даярлығы == * 1993 жылы алғаш рет ғарышкерлікке өтініш берді. * Екінші мәрте 2001 жылдың 5 мамырында қайта берді. * 2002 жылы Ресей-Қазақстан мемлекетаралық бірлескен ғарышқа ұшу келісімі аясында Мәскеу қаласында медициналық комиссиядан өтті. * 09.11.2002 жылғы Қазақстан Республикасы Үкіметі жанындағы ведомствоаралық комиссия мәжілісінде Қазақстан Республикасы ғарышкерлері отрядына кіргізу туралы ұсыныс жасалыынды. * 12.10.2012 жылғы Қазақстан Республикасы Үкіметінің №1304 қаулысы негізінде Қазақстан Республикасының ғарышкері дәрежесі берілді. * 26.05.2015 жылы Қазғарыш баспасөз хатшысы Ербол Дәулетов 2015 жылы ғарышкер Айдын Айымбетовті британдық әншінің орнына 2015 жылдың қыркүйегінде ғарышқа жіберу туралы мәселені талқылап жатқандығын хабарлады. * 2015 жылы 2 қыркүйекте 2-бортинженер ретінде транспорттық пилоттанған «Союз ТМА-18М» кемесінде ЭП-18 саяхаты аясында [[Байқоңыр (ғарыш айлағы)|Байқоңыр]] ғарыш станциясынан Халықаралық ғарыш станциясына аттанды.<ref>[http://www.astronaut.ru/as_kazch/text/aimbetov01.htm Айдын Ақанұлы Айымбетов]</ref> * Айдын Айымбетов ғарышта он күн болып, маңызды зерттеулер жүргізген болатын. Халықаралық ғарыш станциясынан оралған Айымбетовті президент Нұрсұлтан Назарбаевтың өзі күтіп алды. == Марапаттары == Ғарыш кеңістігін игеруге сіңірген аса зор еңбегі, ғарышқа ұшу кезінде көрсеткен батырлығы мен ерлігі үшін Қазақстан Республикасының ғарышкері Айдын Ақанұлы Айымбетовке * «Халық қаһарманы» атағы (14.10.2015) * Алтын Жұлдыз айрықша ерекшелік белгісі * «Отан» ордені (2015)<ref>[http://www.nur.kz/kk/921672-nazarbaev-aydyn-ayymbetovke-khalyq-qa.html Назарбаев Айдын Айымбетовке “Халық қаһарманы” атағын берді]</ref> == Отбасылық жағдайы == Отбасылы. Жұбайының есімі - Лилия. Екі баласы бар: қызы - Диана (2000), ұлы - Әмір (1998). == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{бастама}} [[Санат:Талдықорғанда туғандар]] [[Санат:Қазақстан ұшқыш-ғарышкерлері]] [[Санат:Қазақстан Халық Қаһармандары]] [[Санат:Отан орденінің иегерлері]] rt4ova5gz5iz6tnf9kjmxugj4wfebqu 3055510 3055509 2022-07-29T10:06:36Z Kasymov 10777 −[[Санат:Қазақстан Халық Қаһармандары]]; −[[Санат:Отан орденінің иегерлері]] ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) wikitext text/x-wiki {{Ғарышкер |Есімі = Айдын Ақанұлы Айымбетов |Шынайы есімі = |Суреті = Aidyn Aimbetov.jpg |Суреттің аты = |Мемлекеті = {{байрақ|Қазақстан}} |Туылған кездегі есімі = |Мансабы = [[Ұшқыш]]-[[инженер]] |Әскери атағы = [[Сурет:17-RKAF-MG.svg|20px]] авиация [[генерал-майор]]ы |Экспедициялары = |Ғарышта болған уақыты =9 тәулік, 20 сағат, 13 минут, 51 секунд |Туған күні = 27.7.1972 |Туған жері = [[Өтенай (Талдықорған қалалық әкімдігі)|Заря Коммунизма]] ауылы, [[Талдықорған облысы]], [[Сурет:Flag of the Kazakh Soviet Socialist Republic.svg|20px]] [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР]] (қазіргі [[Алматы облысы]], [[Қазақстан]]) |Қайтыс болған күні = |Қайтыс болған жері = |Сыйлықтары ={{{!}} style="background:transparent" {{!}} {{Халық қаһарманы}} {{!}}} {{{!}} style="background: transparent;" {{!}} {{Отан ордені}}{{!!}}{{ҚР тәуелсіздігіне 20 жыл медалі}}{{!!}}{{1 дәрежелі Мінсіз қызметі үшін медалі (Қазақстан)}}{{!!}}{{2 дәрежелі Мінсіз қызметі үшін медалі (Қазақстан)}} {{!}}- {{!}}{{3 дәрежелі Мінсіз қызметі үшін медалі (Қазақстан)}}{{!!}}{{ҚР ҚК 10 жыл}}{{!!}}{{ҚР ҚК 20 жыл медалі}}{{!!}}{{Бигелдинов медалі}} {{!}}- {{!}}{{Қазақстан Республикасының полициясына 25 жыл төсбелгісі}} {{!}}} {{{!}} style="background: transparent;" {{!}}{{Қазақстанның ғарышкер-ұшқышы}} {{!}}} }} }} '''Айдын Ақанұлы Айымбетов''' ([[27 шілде]] [[1972 жыл|1972]], [[Өтенай (Талдықорған қалалық әкімдігі)|Заря Коммунизма]] ауылы, [[Талдықорған облысы]]) — [[Қазақтар|қазақ]] [[ғарышкер]]і, [[Халық қаһарманы]]. Шыққан руы [[жалайыр]].<ref>https://pp.userapi.com/c845324/v845324615/1d36c9/Synk1FE1UNs.jpg</ref><ref>Жалайыр. Он екі ата. Шежіре. Тарақ , Толқымбекұлы Р. Алматы, Дәуір, 2000, 112 (733) б</ref> == Білімі == Мектепті алтын медальмен бітірген. 1993 жылы [[Армавир]]дегі жоғарғы әскери авиациялық училищені "ұшқыш-истребитель" мамандығы бойынша бітірген. == Әскери қызметі == 1993 жылдың мамырынан [[Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері|Қазақстанның Қарулы Күштерінің]] қатарында қызмет атқарады. Ұшқыш-истребитель. Ғарышкерлер отрядына таңдау алдында Талдықорған қаласы маңындағы авиабазада авиациялық бөлімшенің командирі болып қызмет атқарды. 2009 жылдың желтоқсанынан [[Қазақстан Республикасының Ұлттық ғарыш агенттiгi]] төрағасының кеңесшісі, агенттік департментінің директоры. 2011 жылдың наурызынан Сұлтанғазиев атындағы [[ғарыштық зерттеулер институты]]нда ғарыштық технологияларды ақпараттық-білімдік қамтамасыз ету бөлімінің бастығы. 2012 жылдың көктемінен Астана қаласындағы Оқушылар сарайындағы жас ғарышкерлер мектебінде ұстаздық етеді. == Әскери атағы == Қазақстан Республикасы Әскери-әуе қызметінің полковнигі (2014 жылдан). == Ғарыштық даярлығы == * 1993 жылы алғаш рет ғарышкерлікке өтініш берді. * Екінші мәрте 2001 жылдың 5 мамырында қайта берді. * 2002 жылы Ресей-Қазақстан мемлекетаралық бірлескен ғарышқа ұшу келісімі аясында Мәскеу қаласында медициналық комиссиядан өтті. * 09.11.2002 жылғы Қазақстан Республикасы Үкіметі жанындағы ведомствоаралық комиссия мәжілісінде Қазақстан Республикасы ғарышкерлері отрядына кіргізу туралы ұсыныс жасалыынды. * 12.10.2012 жылғы Қазақстан Республикасы Үкіметінің №1304 қаулысы негізінде Қазақстан Республикасының ғарышкері дәрежесі берілді. * 26.05.2015 жылы Қазғарыш баспасөз хатшысы Ербол Дәулетов 2015 жылы ғарышкер Айдын Айымбетовті британдық әншінің орнына 2015 жылдың қыркүйегінде ғарышқа жіберу туралы мәселені талқылап жатқандығын хабарлады. * 2015 жылы 2 қыркүйекте 2-бортинженер ретінде транспорттық пилоттанған «Союз ТМА-18М» кемесінде ЭП-18 саяхаты аясында [[Байқоңыр (ғарыш айлағы)|Байқоңыр]] ғарыш станциясынан Халықаралық ғарыш станциясына аттанды.<ref>[http://www.astronaut.ru/as_kazch/text/aimbetov01.htm Айдын Ақанұлы Айымбетов]</ref> * Айдын Айымбетов ғарышта он күн болып, маңызды зерттеулер жүргізген болатын. Халықаралық ғарыш станциясынан оралған Айымбетовті президент Нұрсұлтан Назарбаевтың өзі күтіп алды. == Марапаттары == Ғарыш кеңістігін игеруге сіңірген аса зор еңбегі, ғарышқа ұшу кезінде көрсеткен батырлығы мен ерлігі үшін Қазақстан Республикасының ғарышкері Айдын Ақанұлы Айымбетовке * «Халық қаһарманы» атағы (14.10.2015) * Алтын Жұлдыз айрықша ерекшелік белгісі * «Отан» ордені (2015)<ref>[http://www.nur.kz/kk/921672-nazarbaev-aydyn-ayymbetovke-khalyq-qa.html Назарбаев Айдын Айымбетовке “Халық қаһарманы” атағын берді]</ref> == Отбасылық жағдайы == Отбасылы. Жұбайының есімі - Лилия. Екі баласы бар: қызы - Диана (2000), ұлы - Әмір (1998). == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{бастама}} [[Санат:Талдықорғанда туғандар]] [[Санат:Қазақстан ұшқыш-ғарышкерлері]] 5t0it6tt1qx8afqtka0nb7mv2yaa9wu 3055511 3055510 2022-07-29T10:07:15Z Kasymov 10777 «[[Санат:Қазақстан генерал-майорлары|Қазақстан генерал-майорлары]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) wikitext text/x-wiki {{Ғарышкер |Есімі = Айдын Ақанұлы Айымбетов |Шынайы есімі = |Суреті = Aidyn Aimbetov.jpg |Суреттің аты = |Мемлекеті = {{байрақ|Қазақстан}} |Туылған кездегі есімі = |Мансабы = [[Ұшқыш]]-[[инженер]] |Әскери атағы = [[Сурет:17-RKAF-MG.svg|20px]] авиация [[генерал-майор]]ы |Экспедициялары = |Ғарышта болған уақыты =9 тәулік, 20 сағат, 13 минут, 51 секунд |Туған күні = 27.7.1972 |Туған жері = [[Өтенай (Талдықорған қалалық әкімдігі)|Заря Коммунизма]] ауылы, [[Талдықорған облысы]], [[Сурет:Flag of the Kazakh Soviet Socialist Republic.svg|20px]] [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР]] (қазіргі [[Алматы облысы]], [[Қазақстан]]) |Қайтыс болған күні = |Қайтыс болған жері = |Сыйлықтары ={{{!}} style="background:transparent" {{!}} {{Халық қаһарманы}} {{!}}} {{{!}} style="background: transparent;" {{!}} {{Отан ордені}}{{!!}}{{ҚР тәуелсіздігіне 20 жыл медалі}}{{!!}}{{1 дәрежелі Мінсіз қызметі үшін медалі (Қазақстан)}}{{!!}}{{2 дәрежелі Мінсіз қызметі үшін медалі (Қазақстан)}} {{!}}- {{!}}{{3 дәрежелі Мінсіз қызметі үшін медалі (Қазақстан)}}{{!!}}{{ҚР ҚК 10 жыл}}{{!!}}{{ҚР ҚК 20 жыл медалі}}{{!!}}{{Бигелдинов медалі}} {{!}}- {{!}}{{Қазақстан Республикасының полициясына 25 жыл төсбелгісі}} {{!}}} {{{!}} style="background: transparent;" {{!}}{{Қазақстанның ғарышкер-ұшқышы}} {{!}}} }} }} '''Айдын Ақанұлы Айымбетов''' ([[27 шілде]] [[1972 жыл|1972]], [[Өтенай (Талдықорған қалалық әкімдігі)|Заря Коммунизма]] ауылы, [[Талдықорған облысы]]) — [[Қазақтар|қазақ]] [[ғарышкер]]і, [[Халық қаһарманы]]. Шыққан руы [[жалайыр]].<ref>https://pp.userapi.com/c845324/v845324615/1d36c9/Synk1FE1UNs.jpg</ref><ref>Жалайыр. Он екі ата. Шежіре. Тарақ , Толқымбекұлы Р. Алматы, Дәуір, 2000, 112 (733) б</ref> == Білімі == Мектепті алтын медальмен бітірген. 1993 жылы [[Армавир]]дегі жоғарғы әскери авиациялық училищені "ұшқыш-истребитель" мамандығы бойынша бітірген. == Әскери қызметі == 1993 жылдың мамырынан [[Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері|Қазақстанның Қарулы Күштерінің]] қатарында қызмет атқарады. Ұшқыш-истребитель. Ғарышкерлер отрядына таңдау алдында Талдықорған қаласы маңындағы авиабазада авиациялық бөлімшенің командирі болып қызмет атқарды. 2009 жылдың желтоқсанынан [[Қазақстан Республикасының Ұлттық ғарыш агенттiгi]] төрағасының кеңесшісі, агенттік департментінің директоры. 2011 жылдың наурызынан Сұлтанғазиев атындағы [[ғарыштық зерттеулер институты]]нда ғарыштық технологияларды ақпараттық-білімдік қамтамасыз ету бөлімінің бастығы. 2012 жылдың көктемінен Астана қаласындағы Оқушылар сарайындағы жас ғарышкерлер мектебінде ұстаздық етеді. == Әскери атағы == Қазақстан Республикасы Әскери-әуе қызметінің полковнигі (2014 жылдан). == Ғарыштық даярлығы == * 1993 жылы алғаш рет ғарышкерлікке өтініш берді. * Екінші мәрте 2001 жылдың 5 мамырында қайта берді. * 2002 жылы Ресей-Қазақстан мемлекетаралық бірлескен ғарышқа ұшу келісімі аясында Мәскеу қаласында медициналық комиссиядан өтті. * 09.11.2002 жылғы Қазақстан Республикасы Үкіметі жанындағы ведомствоаралық комиссия мәжілісінде Қазақстан Республикасы ғарышкерлері отрядына кіргізу туралы ұсыныс жасалыынды. * 12.10.2012 жылғы Қазақстан Республикасы Үкіметінің №1304 қаулысы негізінде Қазақстан Республикасының ғарышкері дәрежесі берілді. * 26.05.2015 жылы Қазғарыш баспасөз хатшысы Ербол Дәулетов 2015 жылы ғарышкер Айдын Айымбетовті британдық әншінің орнына 2015 жылдың қыркүйегінде ғарышқа жіберу туралы мәселені талқылап жатқандығын хабарлады. * 2015 жылы 2 қыркүйекте 2-бортинженер ретінде транспорттық пилоттанған «Союз ТМА-18М» кемесінде ЭП-18 саяхаты аясында [[Байқоңыр (ғарыш айлағы)|Байқоңыр]] ғарыш станциясынан Халықаралық ғарыш станциясына аттанды.<ref>[http://www.astronaut.ru/as_kazch/text/aimbetov01.htm Айдын Ақанұлы Айымбетов]</ref> * Айдын Айымбетов ғарышта он күн болып, маңызды зерттеулер жүргізген болатын. Халықаралық ғарыш станциясынан оралған Айымбетовті президент Нұрсұлтан Назарбаевтың өзі күтіп алды. == Марапаттары == Ғарыш кеңістігін игеруге сіңірген аса зор еңбегі, ғарышқа ұшу кезінде көрсеткен батырлығы мен ерлігі үшін Қазақстан Республикасының ғарышкері Айдын Ақанұлы Айымбетовке * «Халық қаһарманы» атағы (14.10.2015) * Алтын Жұлдыз айрықша ерекшелік белгісі * «Отан» ордені (2015)<ref>[http://www.nur.kz/kk/921672-nazarbaev-aydyn-ayymbetovke-khalyq-qa.html Назарбаев Айдын Айымбетовке “Халық қаһарманы” атағын берді]</ref> == Отбасылық жағдайы == Отбасылы. Жұбайының есімі - Лилия. Екі баласы бар: қызы - Диана (2000), ұлы - Әмір (1998). == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{бастама}} [[Санат:Талдықорғанда туғандар]] [[Санат:Қазақстан ұшқыш-ғарышкерлері]] [[Санат:Қазақстан генерал-майорлары]] gjis0fgjcon6s18y1avx0n5ppefn9ma 0 549598 3055494 3054950 2022-07-29T09:46:05Z Kasymov 10777 wikitext text/x-wiki '''Диалект сөздер''' – тілде жалпы халықтық сипат алмаған, белгілі бір жерде ғана қолданылатын ерекшеліктердің жиынтығын айтамыз. Мысалы, сіріңке-кеуірт, күкірт,шырпы, ши, оттық, шақпақ; шылапшын-леген,жам, кірлен, шылаушын,тас. Жергілікті диалектілердің шағын аймағын қамтитын бөлігі '''говор''' деп аталады. Мәселен, Қазақстан жағдайында диалект екі-үш облыс көлеміндей жерді қамтыса, говор бір облыс немесе екі-үш аудан көлеміндей жерді қамтиды. Мысалы, қазақ тілінде Шығыс говоры, Батыс говоры деген ұғым бар.<ref>Бектұров Ш.К. Қазақ тілі: лексика, фонетика, морфология, синтаксис: Оқуға түсуші талапкерлерге, студенттерге және оқытушы мұғалімдерге арналған..-Алматы: Атамұра, 2006.-336 бет.</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Суретсіз мақала}} [[Санат:Диалект]] [[Санат:Лингвистика]] [[Санат:Лексикология]] dyf3zn82nqbdm5uzp7httazhemrk035 0 554890 3055276 2944561 2022-07-28T14:02:08Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.8 wikitext text/x-wiki {{Мемлекеттік қызмет |қызметі = ГФР Федералдық канцлері |шынайы атауы = {{lang-de|Bundeskanzler}} |ел = [[Германия]] |эмблема = Bundesadler Bundesorgane.svg |эмблема ені = 125px |эмблеманың аты = |қазіргі = [[Олаф Шольц]] |тағайындалды = [[8 желтоқсан]] 2021 |портреті = Olaf Scholz 2021 cropped.jpg |портреттің ені = 250px |портреттің тақырыбы = |басшылық етеді = [[Германия|Германию]] |басқару түрі = канцлер мырза (ханым) |резиденция = [[Берлин]] |ұсынылады = [[Германия Федералдық президенті|Германия Президентімен]] |тағайындалды = [[Бундестаг]]пен |өкілеттігінің мерзімі = 4 жыл |айлығы = |пайда болды = [[24 мамыр]] [[1949 жыл]]ы |таратылды = |біріншісі = [[Конрад Аденауэр]] |соңғысы = |сайты = [http://bundeskanzlerin.de bundeskanzlerin.de] }} '''Федералдық канцлер''' ({{lang-de|Bundeskanzler}}) — [[Германия|Германияның]] [[Германия Федералдық Үкіметі|Федералдық үкіметінің]] төрағасы. Оның құзыретіне федералды министрлер тағайындау мен мемлекеттік саясат бағытын анықтау кіреді. Федералдық канцлер [[Германия Бундестагы|Бундестагпен]] (неміс Парламенті) 4 жыл мерзімге сайланады және қызметінен тек сындарлы сенімсіздік дауыс беру механизмі арқылы өкілеттік мерзімі өткенге дейін шеттетiлуi мүмкiн. Қазіргі уақытта канцлер қызметін [[Олаф Шольц]] атқарады ([[ГСДП]]) <ref>https://www.bbc.com/russian/news-59543285 Бундестаг утверждает новое правительство Германии. Канцлер - Шольц, глава МИД - жесткий критик России и Китая Анналена Бербок</ref>. == Құқықтары мен өкілеттіктері == Федералдық канцлер министрлер кабинетінде төрағалық етеді. Тек оның ғана үкіметті құру құқығы бар: ол министрлерді таңдайды және [[Германияның Федералды Президенті |Федералдық Президентке]] олардың тағайындау немесе босату туралы міндетті ұсыныс білдіреді. Канцлер кабинетте қанша министрлер болатынын шешеді, және олардың қызметінің аясын анықтайды. == Лауазымның пайда болуы == «Канцлер» ұғымы [[Орта ғасыр]]да: канцлер деп феодалдардың есік алдындағы көшірмешілердің цехының басшысын атаған, оның билігін Ежелгі Мысырдағы [[Бітікші|бітікшімен]] салыстыруға болады. Германияда конституциялық даму тарихында «Федералдық канцлер» түсінігі бірінші рет 1867 жылы [[Солтүстік неміс одағы|Солтүстік Германия Одағының]] үкімет басшысын атау үшін тағайындау кезінде пайда болды. [[Германия империясы|Германия империясы]] және Веймар республикасында — «[[рейхсканцлер]]». Аз уақыттың ішінде (1918—1919) үкімет басшысы «Уәкілеттілер кеңесінің төрағасы» немесе «министр-президент» деп аталды. [[ГДР]]-де (1949—1990) — Министрлер кеңесінің төрағасы деп аталды. Рейхсканцлер Германия империясында император арқылы тағайындалады және кетірілді және оған тікелей бағынды. Сондай-ақ, ол тікелей заңнамалық процеске әсер ете алмады. 1918 кейін канцлер Парламентке есеп беретін болды, бірақ рейхпрезидентмен тағайындалатын және кетірілетін болды. Канцлер рейхстаг оған сенімсіздік жариялаған жағдайда қызметінен кетуге тура келді. Осылайша, Веймар Республикасының канцлері президент пен парламентке тәуелді болды. Веймар Конституцияның 56-бабында мынадай ережелер бар: "''Рейхканцлер саясат бағыттарын айқындайды және рейхстаг алдында олар үшін жауапты береді. Осы салалар шеңберінде рейхминистрлер оларға табысталған дербес өнеркәсіп бақылауын жүзеге асырады және олар үшін рейхстагқа жауапты болады"''. Бұл бап [[Германия Федеративтік Республикасының Негізгі Заңы|ГФР Негізгі Заңындағы]] 65-баптың алғашқы ұсыныстарын сөзбе-сөз дерлік қайталайды. Кейіннен осы ұстаным қамтылған сәйкессіздіктер үшін сынға ұшырады: Канцлерді Президент тағайындаған, бірақ рейхстаг алдында жауапты болды. Мұндай қатынас (күшті Райх президенті, мүмкінділігі шектеулі рейхстаг, әлсіз канцлер) 1933 жылы билікке [[Адольф Гитлер|Адольф Гитлердің]] басшылығымен [[Ұлттық социализм|ұлттық-социалистердің]] келуіне рұқсат етті. Федералдық канцлердің лауазымына қосымша саяси салмақ бере отырып, Парламенттік кеңес (1948-1949) [[Германия Федералдық Президенті|Федералды Президенттің]] өкілеттігін шектеу туралы шешім қабылдады. «Канцлерлік демократия» деп аталатын саясатты одан әрі нығайту канцлерді сайлау туралы жаңа жағдаймен, сындарлы сенімсіздік дауыс тетігін енгізу (үкіметке парламент тарапынан) есебінен болды және әдеттегі сенімсіздікпен (парламентке үкімет тарапынан) бірге кабинетінің мүшелері міндетті түрде ұстануға тиіс саяси бағыттарды анықтау құқығы бар федералдық канцлердің құқықтарын сақтай отырып іске асты. Осыған байланысты, канцлер бүгінде Германияның саяси жүйесіндегі ең қуатты фигура болып табылады. == [[1949 жыл]]дан бергі Федералдық канцлерлер == {||border=0 cellpadding="2" cellspacing="1" width="90%" align="center" | style="background:#FFDEAD" align="center" colspan="5" | '''Неміс Федералдық канцлерлері''' |- style="background:#FFDEAD;" ! align="center" | № ! Тегі ! бастап ! дейін ! Партия |- style="background:#EEEEEE;" | align="center" | 1 | д-р [[Конрад Аденауэр|Конрад Аденауэр]] ([[1876]]—[[1967]]) | align="center" | [[15 қыркүйек]] [[1949]] | align="center" | [[15 қазан]] [[1963]] | align="center" | [[Христиан-демократиялық одақ (Германия)|ХДО]] |- style="background:#EEEEEE;" | align="center" | 2 | д-р [[Людвиг Эрхард|Людвиг Эрхард]] ([[1897]]—[[1977]]) | align="center" | [[16 қазан]] [[1963]] | align="center" | [[30 қараша]] [[1966]] | align="center" | [[Христиан-демократиялық одақ (Германия)|ХДО]] |- style="background:#EEEEEE;" | align="center" | 3 | д-р [[Кизингер, Курт Георг|Курт Георг Кизингер]] ([[1904]]—[[1988]]) | align="center" | [[1 желтоқсан]] [[1966]] | align="center" | [[20 қазан]] [[1969]] | align="center" | [[Христиан-демократиялық одақ (Германия)|ХДО]] |- style="background:#FFF8DC;" | align="center" | 4 | [[Вилли Брандт|Вилли Брандт]] ([[1913]]—[[1992]]) | align="center" | [[21 қазан]] [[1969]] | align="center" | [[7 мамыр]] [[1974]] | align="center" | [[ГСДП]] |- style="background:#FFF8DC;" | align="center" | 5 | [[Гельмут Шмидт|Гельмут Шмидт]] ([[1918]]—[[2015]]) | align="center" | [[16 мамыр]] [[1974]] | align="center" | [[1 қазан]] [[1982]] | align="center" | [[ГСДП]] |- style="background:#EEEEEE;" | align="center" | 6 | д-р [[Гельмут Коль|Гельмут Коль]] ([[1930]] —2017)) | align="center" | [[1 қазан]] [[1982]] | align="center" | [[26 қазан]] [[1998]] | align="center" | [[Христиан-демократиялық одақ (Германия)|ХДО]] |- style="background:#FFF8DC;" | align="center" | 7 | [[Шрёдер, Герхард|Герхард Шрёдер]] (т.ж. [[1944]]) | align="center" | [[27 қазан]] [[1998]] | align="center" | [[22 қараша]] [[2005]] | align="center" | [[ГСДП]] |- style="background:#EEEEEE;" | align="center" | 8 | д-р [[Ангела Меркель]] (т.ж. [[1954]]) | align="center" | [[22 қараша]] [[2005]] | align="center" | [[8 желтоқсан]] 2021 | align="center" | [[Христиан-демократиялық одақ (Германия)|ХДО]] |- style="background:#FFF8DC;" | align="center" | 9 | [[Олаф Шольц]] (т.ж. [[1958]]) | align="center" | [[8 желтоқсан]] 2021 | align="center" | қазіргі уақыт | align="center" | [[ГСДП]] |- |} == Тағы қараңыз == * [[Германия канцлерлер тізімі]] * [[Германия Федералдық канцлерінің Кеңсесі]] * [[Рейхсканцлер]] == Сілтемелер == * [http://www.pe-a.ru/De/De-ru.php Саяси Атластағы Федералдық канцлерлер] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120706055719/http://www.pe-a.ru/De/De-ru.php |date=2012-07-06 }} * [http://brd.su/vlast-germanii-kancler-pravitelstvo-prezident/ Германия билігі: Канцлер, Үкімет, Президент (BRD.SU: Bundesrepublik Deutschland)] [[Санат:Германия Федералдық канцлерлері|*]] [[Санат:Германия]] [[id:Daftar Kanselir Jerman]] [[io:Listo di Germaniana kanceleri]] [[oc:Lista dels cancelièrs d'Alemanha]] 01z77ggey1fkg004bxlxdrk5zq04i66 0 558842 3055249 2788317 2022-07-28T12:37:47Z Nurbekovanurly 121316 /* Мансабы */ wikitext text/x-wiki {{Футболшы |есімі = Кевин Трапп |толық аты = Кевин Трапп |лақап аты = |сурет = 20180602 FIFA Friendly Match Austria vs. Germany Kevin Trapp 850 0760.jpg |сурет ені = |атауы = |туған күні = 8.07.1990 |туған жері = Мерциг, Саар |азаматтығы = {{GER }} |бойы = 189 |салмағы = 88 |позиция = қақпашы |қазіргі клуб = {{flagicon| Germany }} [[Айнтрахт (футбол клубы, Майндағы Франкфурт)| Айнтрахт ]] |номері = 1 |клубтары = {{футбол карьерасы |2007—2012 |{{flagicon|Germany }} [[Кайзерслаутерн (футбол клубы)| Кайзерслаутерн]]|32 (-41) |2012—2015|{{flagicon| Germany }} [[Айнтрахт (футбол клубы, Майндағы Франкфурт)| Айнтрахт ]]|62 (-34) |2015—2019|{{flagicon|France}} [[Пари Сен-Жермен]]|26 (-13) |2018—2019|{{аренда}}{{flagicon|Germany}} [[Айнтрахт (футбол клубы, Майндағы Франкфурт)|Айнтрахт]]|33 (-47) |2019—|{{flagicon| Germany }} [[Айнтрахт (футбол клубы, Майндағы Франкфурт)| Айнтрахт ]]|22 (-38)}} |ұлттық құрамы ={{ футбол карьерасы |2017—|{{футбол|Германия}}|3 (-4)}} }} '''Кевин Трапп''' ([[Неміс тілі|нем]]. ''Kevin Trapp''; 8 шілде 1990, Мерциг, Саар) — [[Немістер|неміс]] футболшысы, "[[Айнтрахт (футбол клубы, Майндағы Франкфурт)| Айнтрахт ]]" футбол клубының және Германия Ұлттық құрамасының қақпашысы. == Мансабы == Кевин Трапп өзінің мансабын «Кайзерслаутерн» футбол клубында бастаған, ол ең алғаш кездесуін 9 тамыз 2008 жылы «Карл Цейсс» футбол клубыңа қарсы өткен ойында шыққан. 2005 жылы Кевин Трапп SV Mettlach клубынан Кайзерслаутерн клубының жастар командасына ауысты. Онда ол 2007/2008 маусымының соңына дейін ойнады; 2008/2009 маусымынан бастап Батыс аймақтық лигасында ойнаған Кайзерслаутерннің екінші командасында ойнай бастады. Трап Роман Вайденфеллер, Тим Визе, Флориан Фромловиц және Тобиас Сиппел сияқты атақты қақпашыларды шығарған Геральд Эрман қақпашылар мектебінде оқыды. 2010 жылы Трап Кайзерслаутерннің негізгі командасының ойындарына қатыса бастады. Ол Германия кубогында 2008/2009 және 2009/2010 маусымдарында команданың негізгі қақпашысы Тобиас Сиппел болмаған кезде өнер көрсетті. Кевиннің клубтың негізгі сапындағы дебюті 2008 жылы 9 тамызда Германия кубогының бірінші айналымында «Карл Цейс» клубына қарсы ойында өтті. Ол Бундеслигадағы дебютін 2011 жылы 12 наурызда 26-турда «Фрайбургке» қарсы матчта, жарақат алған Зиппелдің орнына ойнады. Матч 2:1 есебімен Кайзерслаутерн командасының жеңісімен аяқталды. Трап 2010/2011 маусымындағы қалған сегіз матчтың барлығында қақпаны қорғады. 2011/2012 маусымында Трап "Кайзерслаутерннің" негізгі қақпашысы атанды. Маусым басынан бері ол қатарынан 23 ойын өткізіп, 32 гол жіберіп алды. Бірақ бұлшықет жарақатына байланысты Трап маусымның қалған бөлігін өткізіп жіберуге мәжбүр болды. 2012 жылы 7 мамыр күнінде франкфурттік «[[Айнтрахт (футбол клубы, Майндағы Франкфурт)|Айнтрахтпен]]<nowiki/>» 4-жылдық келісім шартқа қол қойды. Неміс қақпашысы керемет ойын көрсетті. 2015 жылы 8 шілде күні «Пари Сен-Жермен» клубы немісті 9 миллион евроға сатып алды. Футболшы мен клуб 5 жылға келісім шарт жазды. Уақыт өте келе Париждік команданың негізгі қақпашысы атанды. 2018 жылы "Айнтрахтыға" жалға берілді. Бір жылдан соң германиялық клуб Траппты түбегейлі сатып алды. == Қызықты фактілер == Кевин Трапп дүниеге келген күні [[Германия Ұлттық футбол құрамасы|ГФР құрамасы]] әлем чемпионы атанды.{{толықтыру}} == Жетістіктері == === Командалық === ; «Пари Сен-Жермен» * Франция кубогы (2): 2015/16, 2017/18 * Франция кубогы (2): 2016/17, 2017/18 * Лига кубогы (2): 2016/17, 2017/18 * Франция суперкубогы (4): 2015, 2016, 2017, 2018 === Халықаралық === ; «Германия» * Конфедерациялар кубогы :2017 == Дереккөздер == {{Дереккөздер}}{{Бастама}} {{Мәліметті жаңалау керек}}{{жаңарту}} [[Санат:Германия футболшылары]] [[Санат:Пари Сен-Жермен ФК ойыншылары]] [[Санат:Германия Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]] [[Санат:Кайзерслаутерн ФК ойыншылары]] [[Санат:Айнтрахт Майндағы Франкфурт ФК ойыншылары]] qo39zkq5c2jq3flfjrzocq5o86i32ph 0 561462 3055537 3054976 2022-07-29T10:33:05Z Malik Nursultan B 111493 /* БҰҰ мүшелері болып табылатын мемлекеттер үшін көшбасшылар тізімі */ wikitext text/x-wiki Бұл '''[[Елбасы|Тәуелсіз Мемлекеттер]] мен [[Үкімет басшысы|Үкіметтер басшыларының]] тізбесі''', мемлекет басшылары мен мемлекеттің басшылары әртүрлі болған кезде, олар әдетте [[парламентаризм]]мен айналысатын мемлекеттерде болады; Айта кету керек, бұл ұстанымдар президенттікке және көптеген диктаторлық мемлекеттерге сәйкес келеді. Кейбір мемлекеттерде Үкімет басшысының рөлі Мемлекет басшысының да, Үкімет басшысының да рөлін атқаратын [[жартылай президенттік]]ке ие. ===[[Біріккен Ұлттар Ұйымы|БҰҰ]] мүшелері болып табылатын мемлекеттер үшін көшбасшылар тізімі=== {| style="font-size:95%; line-height:normal; margin-left:1.27em; max-width:1200px; padding:0;" ! align=left |Түс пернесі |- | {{legend|lightgreen|Ашық жасыл түспен конституция бойынша атқарушы билікті орындайтын басшылар белгіленген}} |- | {{legend|lightblue|Ашық көк түспен рәсімді емес, билігі шектеулі мемлекет басшылары белгіленген (мысалы, Бутан) немесе ''де юре'' билігі жоқ де факто басшылар (мысалы, Мьянма)}} |} {|class="sortable wikitable" ![[Мемлекет]] ![[Мемлекеттік басқару формасы|Басқару формасы]] ![[Мемлекет басшысы]] ![[Үкімет басшысы]] |- |{{USA}} |[[Президенттік республика]] | colspan="2" bgcolor="#D8F8D8" align="center" |[[АҚШ президенті|Президенті]] [[Джо Байден]] |- |{{ALB}} |[[Парламенттік республика]] |[[Албания президенті|Президенті]] [[Байрам Бегай]] | bgcolor="#D8F8D8" |[[Албания премьер-министрі|Премьер-министрі]] [[Эди Рама]] |- |{{DZA}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" |Президенті [[Әбділмәжит Теббун]] |Премьер-министрі [[Аймен Бенабдеррахман]] |- |{{AGO}} |[[Президенттік республика]] | colspan="2" bgcolor="#D8F8D8" align="center" |Президенті [[Жуан Лоренсу]] |- |{{AND}} |Ханзадалық [[Парламенттік монархия]] |Ханзада тең билеуші [[Жоан Энрик Вивес-и-Сисилья]]<br />Бірлескен князь өкілі [[Жозеп Мария Маури]]<br />Ханзада тең билеуші [[Эммануэль Макрон]]<br />Бірлескен ханзада өкілі [[Патрик Стрзода]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Ксавьер Эспот Самора|Ксавьер Самора]] |- |{{байрақ|Антигуа және Барбуда}} |[[Парламенттік монархия]] |Патшайымы [[II Елизавета]]<br />[[Антигуа және Барбуда генерал-губернаторы|Генерал-губернаторы]] [[Родни Уильямс]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Гастон Браун]] |- |{{ARG}} |[[Президенттік республика]] | colspan="2" bgcolor="#D8F8D8" align="center" |[[Аргентина президенттерінің тізімі|Президенті]] [[Альберто Фернандес (саясаткер)|Альберто Фернандес]] |- |{{ARM}} |[[Парламенттік республика]] |Президенті [[Ваагн Гарникович Хачатурян|Ваагн Хачатурян]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Никол Вавоевич Пашинян|Никол Пашинян]] |- |[[Сурет:Flag_of_the_Taliban.svg|23x23 нүкте]] [[Ауғанстан]] |[[Ислам мемлекеті (ұғым)|Ислам]] [[Әмірлік|Әмірлігі]] | bgcolor="#D8F8D8" |Бас әміршісі [[Хайбатулла Ахундзада]] |Премьер-министрі [[Һасан Ахунд]] |- |{{AUS}} |[[Парламенттік монархия]] |Патшайымы [[II Елизавета]]<br>Генерал-губернаторы [[Дэвид Харли]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Энтони Албаниз]] |- |{{AUT}} |[[Өкілдік демократиясы|Өкілдік демократиялы]] [[федерация]] |Федералды президенті [[Александр Ван дер Беллен]] | bgcolor="#D8F8D8" |Федералды канцлері [[Карл Нехаммер]] |- |{{AZE}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8"|Президенты [[Ильхам Хейдарұлы Әлиев|Ильхам Әлиев]] |Премьер-министрі [[Әли Идаятұлы Асадов|Әли Асадов]] |- |{{UAE}} |[[Парламенттік монархия]] | bgcolor="#D8F8D8" |Президенті [[Мұхаммед ибн Заид әл-Нахайян]] |Премьер-министрі [[Мұхаммед ибн Рашид әл-Мактум]] |- |{{BAH}} |[[Парламенттік монархия]] |Патшайымы [[II Елизавета]]<br />Генерал-губернаторы [[Корнелиус Смит (генерал-губернатор)|Корнелиус Смит]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Филип Дэвис]] |- |{{BGD}} |[[Парламенттік республика]] |[[Бангладеш президенттерінің тізімі|Президенті]] [[Абдул Хамид (саясаткер)|Абдул Хамид]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Шейх Хасина Вазед]] |- |{{BRB}} |[[Парламенттік республика]] |[[Барбадос президенті|Президенті]] [[Сандра Мейсон]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Миа Моттли]] |- |{{BHR}} |[[Парламенттік монархия]] |Сұлтаны [[Хамад ибн Иса әл-Халифа]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Халифа ибн Салман Әл-Халифа]] |- |{{BLR}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8"|Президенті [[Александр Григорьевич Лукашенко|Александр Лукашенко]] |Премьер-министрі [[Роман Александрович Головченко|Роман Головченко]] |- |{{BEL}} |[[Парламенттік монархия]] |Патшасы [[Филипп (Бельгия патшасы)|Филипп]] | bgcolor="#D8F8D8"|Премьер-министрі [[Александр Де Кроо]] |- |{{BEN}} |[[Президенттік республика]] | colspan="2" bgcolor="#D8F8D8" align="center" |Президенті [[Патрис Талон]] |- |{{BLZ}} |[[Парламенттік монархия]] |Патшайымы [[II Елизавета]]<br />Генерал-губернаторы [[Фройла Тзалам]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Джонни Брисеньо]] |- |{{BGR}} |[[Парламенттік республика]] |Президенті [[Румен Радев]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Кирил Петков]] |- |{{BOL}} |[[Президенттік республика]] | colspan="2" bgcolor="#D8F8D8" align="center" |Президенті [[Луис Катакора Арсе|Луис Арсе]] |- |!style="font-weight:normal; text-align:left;" rowspan="2"|{{BIH}} |!style="font-weight:normal; text-align:left;" rowspan="2"|[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" colspan="2"|<div align=center>[[Босния мен Герцеговинадағы Жоғары өкіл|Жоғары өкіл]]&nbsp;– [[Кристиан Шмидт]]</div> |- |'''Президиумының төрағасы'''<br />[[Желько Комшич ]] ([[Босния және Герцеговина басшылары|Төраға]] ретінде)<br />[[Шефик Джаферович]] (Мүше ретінде)<br />[[Милорад Додик]] (Мүше ретінде) |Министрлер кеңесінің төрағасы [[Зоран Тегелтия]] |- |{{BWA}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" colspan=2 align="center"|[[Ботсвана президенттерінің тізімі|Президенті]] [[Мокветси Масиси]] |- |{{BRA}} |[[Президенттік республика|Президенттік]] [[федерация]] | colspan="2" bgcolor="#D8F8D8" align="center" |Президенті [[Жаир Болсонару]] |- |{{байрақ|Бруней}} |[[Абсолюттік монархия]] | colspan="2" bgcolor="#D8F8D8" align="center" |Сұлтан және Премьер-министрі [[Хассанал Болкиах]] |- |{{BFA}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8"|Уақытша Президенті [[Поль-Анри Сандаого Дамиба]] |Уақытша Премьер-министрі [[Альбер Уэдраого]] |- |{{BDI}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8"|Президенті [[Эварист Ндайишимие]] |Премьер-министрі [[Ален-Гийом Буньони]] |- |{{BTN}} |[[Парламенттік монархия]] | bgcolor=lightblue|Друк гьялпо [[Джигме Кхесар Намгьял Вангчук]] | bgcolor="#D8F8D8"|Премьер-министрі [[Лотай Церинг]] |- |{{VUT}} |[[Парламенттік республика]] |Президенті [[Таллис Мозес]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Боб Лафман]] |- |{{VAT}} |Сайлаулы және [[абсолюттік монархия]] | bgcolor="#D8F8D8" |[[Папалық|Рим папасы]] [[Франциск (рим папасы)|Франциск]] |[[Ватикан қаласы мемлекетінің папалық комиссиясы|Мемлекеттік хатшы]] [[Фернандо Вергес Альсага]] |- |{{VEN}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" colspan="2" align="center" |Президенті [[Николас Мадуро]]<br>заңдылық талқыланды |- |!style="font-weight:normal; text-align:left;" rowspan="2"|{{VNM}} |!style="font-weight:normal; text-align:left;" rowspan="2"|[[Социалистік мемлекет]] | bgcolor="#D8F8D8" colspan=2 align="center"|Коммунистік партияның бас хатшысы&nbsp;– [[Нгуен Фу Чонг]] |- |Президенті [[Нгуен Фу Чонг]] |Премьер-министрі [[Фам Минь Тинь]] |- |{{GAB}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" |Президенті [[Әли бен Бонго Ондимба]] |Премьер-министрі [[Жульен Нкоге Бекале]] |- |{{HTI}} |[[Президенттік республика]] | colspan="2" bgcolor="#D8F8D8" align="center" |Уақытша Президенті және Премьер-Министрі [[Ариэль Анри]] |- |{{GUY}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" |[[Гайана президенттерінің тізімі|Президенті]] [[Ирфаан Әли]] |Премьер-министрі [[Марк Филлипс (саясаткер)|Марк Филлипс]] |- |{{GMB}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" colspan=2 align="center"|Президенті [[Адама Бэрроу]] |- |{{GHA}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" colspan=2 align="center"|Президенті [[Нана Акуфо-Аддо]] |- |{{GTM}} |[[Президенттік республика]] | colspan="2" bgcolor="#D8F8D8" align="center" |Президенті [[Алехандро Джамматтеи]] |- |{{GIN}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" |Уақытша Президенті [[Мамади Думбуя]] |Уақытша Премьер-министрі [[Мохамед Беавоги]] |- |{{GNB}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8"|[[Гвинея-Бисау президенттерінің тізімі|Президенті]] [[Умару Сисоку Эмбало]] |Премьер-министрі [[Нуно Гомеш Набиам]] |- |{{GER}} |[[Парламенттік республика]] |[[Германия Федералдық президенті|Федералдық президенті]] [[Франк-Вальтер Штайнмайер]] | bgcolor="#D8F8D8" |[[Германия Федералдық канцлері|Федералдық канцлері]] [[Олаф Шольц]] |- |{{flagicon|Гондурас}} [[Гондурас]] |[[Президенттік республика]] | colspan="2" bgcolor="#D8F8D8" align="center" |Президенті [[Сиомара Кастро]] |- |{{GRC}} |[[Парламенттік республика]] |Президенті [[Катерина Сакелларопулу]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Кириакос Мицотакис]] |- |{{GRD}} |[[Парламенттік монархия]] |Патшайымы [[II Елизавета]]<br />Генерал-губернаторы [[Сесиль Ла Гренейд]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Кит Митчелл]] |- |{{GEO}} |[[Парламенттік республика]] |Президенті [[Саломе Зурабишвили]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Ираклий Тариелович Гарибашвили|Ираклий Гарибашвили]] |- |{{DNK}} |[[Парламенттік монархия]] |Патшайымы [[II Маргрете]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Метте Фредериксен]] |- |{{DJI}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" |Президенті [[Исмаил Омар Гелле]] |Премьер-министрі [[Абдулкадер Камил Мұхамед]] |- |{{DMA}} |[[Парламенттік республика]] |Президенті [[Чарльз Саварин]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Рузвельт Скеррит]] |- |{{DOM}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" colspan=2 align="center"|Президенті [[Данило Медина]] |- |{{NZL}} |[[Парламенттік монархия]] |Патшайымы [[II Елизавета]]<br />Генерал-губернаторы [[Синди Киро]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Джасинда Ардерн]] |- |{{JPN}} |[[Парламенттік монархия]] |Императоры [[Нарухито]]<ref>[https://24.kz/kz/zha-aly-tar/lemde/item/312415-zhaponiyada-zha-a-imperator-ta-a-otyrdy Жапонияда жаңа император таққа отырды www.24.kz]</ref> | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Фумио Кисида]]<ref>[https://24.kz/kz/zha-aly-tar/lemde/item/496407-zhaponiya-premer-ministri-otstavka-a-ketedi Жапония үкіметі отставкаға кетіп, жаңа Премьер-Министр сайланды Барлық құқықтар қорғалған. inform.kz белсенді сілтемені пайдаланыңыз 2021]</ref> |- |{{ZMB}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" colspan=2 align="center"|[[Замбия президенттерінің тізімі|Президенті]] [[Хакаинде Хичилема]] |- |{{ZWE}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" colspan=2 align="center"|Президенті [[Эммерсон Мнангагва]] |- |{{ISR}} |[[Парламенттік республика]] |Президенті [[Ицхак Герцог]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Нафтали Беннетт]] |- |{{IDN}} |[[Президенттік республика]] | colspan="2" bgcolor="#D8F8D8" align="center" |Президенті [[Джоко Видодо]] |- |{{JOR}} |[[Парламенттік монархия]] | bgcolor="#D8F8D8" |Король [[II Абдалла ибн Хұсейін|II Абдалла]] |Премьер-министрі [[Бишер Әл-Хасауне]] |- |{{IRN}} |[[Ислам мемлекеті (ұғым)|Ислам мемлекеті]] | bgcolor="#D8F8D8" |Рухани көшбасшы [[Әли Хаменеи]] |Президенті [[Ибраһим Раиси]] |- |{{IRQ}} |[[Парламенттік республика]] |Президенті [[Бархам Салих]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Мұстафа әл-Кадфхими]] |- |{{IRL}} |[[Парламенттік республика]] |Президенті [[Майкл Хиггинс]] | bgcolor="#D8F8D8" |[[Тишех (үкімет басшысы)|Тишех]] [[Михол Мартин]] |- |{{ISL}} |[[Парламенттік республика]] |Президенті [[Гвюдни Йоуханнессон]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Катрин Якобсдоттир]] |- |{{байрақ|Испания}} |[[Парламенттік монархия]] |Король [[VI Филипп (Испания королі)|VI Филипп]] | bgcolor="#D8F8D8"|Премьер-министрі [[Педро Санчес (саясаткер)|Педро Санчес]] |- |{{ITA}} |[[Парламенттік республика]] |Президенті [[Серджио Маттарелла]] | bgcolor="#D8F8D8"|Министрлер кеңесінің төрағасы [[Марио Драги]] |- |{{YEM}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8"|Президенттердің кеңесінің төрағасы [[Рашад әл-Алими]] |Премьер-министрі [[Маин Абдулмәлік Саид]] |- |{{CPV}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" |Президенті [[Жозе Мария Невеш]] |Премьер-министрі [[Улиссеш Коррея и Сильва]] |- |{{KHM}} |[[Парламенттік монархия]] |Патшасы [[Нородом Сиамони]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Хун Сен]] |- |{{CMR}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" |[[Камерун президенттерінің тізімі|Президенті]] [[Поль Бийя]] |Премьер-министрі [[Жозеф Дион Нгуте]] |- |{{CAN}} |[[Парламенттік монархия]] |Патшайымы [[II Елизавета]]<br />Генерал-губернаторы [[Мэри Саймон]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Джастин Трюдо]] |- |{{KIR}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" colspan=2 align="center"|Президенті [[Танети Маамау]] |- |{{QAT}} |[[Парламенттік монархия]] | bgcolor="#D8F8D8" |Әмір [[Тамим бин Хамад әл-Тани]] |Премьер-министрі [[Халид бин Халифа бин Абдул Азиз әл-Тани]] |- |{{KEN}} |[[Президенттік республика]] | colspan="2" bgcolor="#D8F8D8" align="center" |Президенті [[Ухуру Кениатта]] |- |{{CYP}} |[[Президенттік республика]] | colspan="2" bgcolor="#D8F8D8" align="center" |Президенті [[Никос Анастасиадис]] |- |{{COL}} |[[Президенттік республика]] | colspan="2" bgcolor="#D8F8D8" align="center" |Президенті [[Иван Дуке Маркес]] |- |{{COM}} |[[Президенттік республика]] | colspan="2" bgcolor="#D8F8D8" align="center" |Президенті [[Азали Ассумани]] |- |{{COD}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" |[[Конго Демократиялық Республикасының президенттерінің тізімі|Президенті]] [[Феликс Чисекеди]] |Премьер-министрі [[Жан-Мишель Сама Луконде]] |- |{{COG}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" |Президенті [[Дени Сассу-Нгессо]] |Премьер-министрі [[Анатоль Макоссо]] |- |{{KOR}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" |[[Корея Республикасының президенттерінің тізімі|Президенті]] [[Юн Сөк Йөл]] |[[Корея Республикасының премьер-министрлердің тізімі|Премьер-министрі]] [[Ким Бу Гём]] |- |{{CRI}} |[[Президенттік республика]] | colspan="2" bgcolor="#D8F8D8" align="center" |Президенті [[Карлос Альварадо Кесада]] |- |{{CIV}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" |[[Кот-д’Ивуар президенті|Президенті]] [[Алассан Уаттара]] |Премьер-министрі [[Патрик Аши]] |- |!style="font-weight:normal; text-align:left;" rowspan="2"|{{CUB}} |!style="font-weight:normal; text-align:left;" rowspan="2"|[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" colspan=2 align="center"|[[Куба Коммунистік партиясы Орталық Комитетінің бірінші хатшысы|Коммунистік партиясы Орталық Комитетінің бірінші хатшысы]]&nbsp;– [[Мигель Диас-Канель]] |- |Президенті [[Мигель Диас-Канель]] |Премьер-министрі [[Мануэль Марреро Крус]] |- |{{KWT}} |[[Парламенттік монархия]] | bgcolor="#D8F8D8"|Әмір [[Науаф әл-Ахмед әл-Джабер әс-Сабах]] |Премьер-министрі [[Сабах әл-Халид әс-Сабах]] |- |{{PRK}} |[[Социалистік мемлекет]] | bgcolor="#D8F8D8" |Жоғарғы көшбасшысы, партия, армия және адамдар көшбасшысы [[Ким Чен Ын]] |Министрлер кеңесінің төрағасы [[Чхве Рён Хэ]] |- |{{KAZ}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8"|[[Қазақстан Республикасының Президенті|Президенті]] [[Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев|Қасым-Жомарт Тоқаев]] |[[Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі|Премьер-министрі]] [[Әлихан Асханұлы Смайылов|Әлихан Смайылов]] |- |{{KGZ}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8"|[[Қырғызстан президенті|Президенті]] [[Садыр Нұрғожаұлы Жапаров|Садыр Жапаров]] |[[Қырғызстан премьер-министрі|Премьер-министрі]] [[Ақылбек Үсенбекұлы Жапаров|Ақылбек Жапаров]] |- |{{CHN}} |[[Социалистік мемлекет]] | bgcolor="#D8F8D8" |[[Қытай Халық Республикасының төрағасы|Төрағасы]] [[Си Цзиньпин]] |Премьер-министрі [[Ли Кэцян]] |- |{{LAO}} |[[Социалистік мемлекет]] | bgcolor="#D8F8D8" |Президенті [[Тхонглун Сисулит]] |Премьер-министрі [[Фанкхам Випхаван]] |- |{{LVA}} |[[Парламенттік республика]] |Президенті [[Эгилс Левитс]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Кришьянис Кариньш]] |- |{{LSO}} |[[Парламенттік монархия]] |[[Лесото патшаларының тізімі|Патша]] [[III Летсие]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Моэкетси Маджоро]] |- |{{LBR}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" colspan="2" align="center" |Президенті [[Джордж Веа]] |- |{{LBN}} |[[Парламенттік республика]] |Президенті [[Мишель Наим Аун|Мишель Аун]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Наджиб Микати]] |- |{{LBY}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" colspan=2 align="center"|Өкілдер палатасының президенті және Премьер-министрі [[Мухаммад Юнис Әл-Манфи|Мұхаммад Юнис Әл-Манфи]] |- |{{LTU}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" |Президенті [[Гитанас Науседа]] |Министр-төрағасы [[Ингрида Шимоните]] |- | rowspan="2" |{{LIE}} | rowspan="2" |[[Парламенттік монархия]] |Кінәз [[II Ханс-Адам]] | rowspan="2" |Үкімет басшысы [[Даниэль Риш]] |- | bgcolor="#D8F8D8" |Ханзада-Регент Ханзада [[Алоиз]] |- |{{LUX}} |[[Парламенттік монархия]] |Ұлы герцог [[Анри]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Ксавье Беттель]] |- |{{MUS}} |[[Парламенттік республика]] |Президенті [[Барлен Вьяпури]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Правинд Джагнот]] |- |{{MRT}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" |Президенті [[Мұхаммед Ульд Әбдел-Әзиз]] |Премьер-министрі [[Мұхамед Салем Оулд Бехир]] |- |{{MDG}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" |Президенті [[Андри Радзуэлина]] |Премьер-министрі [[Кристиан Нтсай]] |- |{{HUN}} |[[Парламенттік республика]] |Президенті [[Каталин Новак]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Виктор Орбан]] |- |{{MWI}} |[[Президенттік республика]] | colspan="2" bgcolor="#D8F8D8" align="center" |Президенті [[Лазарус Чаквера]] |- |{{MYS}} |[[Парламенттік монархия]] |[[Янг ди-Пертуан Агонг|Жоғарғы билеуші]] [[Абдулла (Паханга сұлтан)|Абдулла]] | bgcolor="#D8F8D8"|Премьер-министрі [[Исмаил Сабри Яакоб]] |- |{{MLI}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" |Президенті [[Ассими Гоита]] |Премьер-министрі [[Шогель Кокалла Маига]] |- |{{MDV}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" colspan=2 align="center"|Президенті [[Ибрагим Мұхамед Солих|Ибрагим Солих]] |- |{{MLT}} |[[Парламенттік республика]] |[[Мальта президенттерінің тізімі|Президенті]] [[Джордж Велла]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Роберт Абела]] |- |{{MAR}} |[[Парламенттік монархия]] | bgcolor="#D8F8D8" |Патша [[VI Мұхаммед]] |Премьер-министрі [[Әзиз Аханнуш]] |- |{{MHL}} |[[Президенттік республика]] | colspan="2" bgcolor="#D8F8D8" align="center" |[[Маршалл аралдары президенттерінің тізімі|Президенті]] [[Дэвид Кабуа]] |- |{{MEX}} |[[Президенттік республика]] | colspan="2" bgcolor="#D8F8D8" align="center" |Президенті [[Андрес Мануэль Лопес Обрадор]] |- |{{FSM}} |[[Президенттік республика]] | colspan="2" bgcolor="#D8F8D8" align="center" |[[Микронезия Федерациялық Штаттары президенттерінің тізімі|Президенті]] [[Дэвид Пануэло]] |- |{{MOZ}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" |Президенті [[Филипе Ньюси]] |Премьер-министрі [[Адриану Малеяни]] |- |{{MDA}} |[[Парламенттік республика]] |Президенті [[Майя Григорьевна Санду|Майя Санду]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Наталья Валерьевна Гаврилица|Наталья Гаврилица]] |- |{{MCO}} |[[Парламенттік монархия]] | bgcolor="#D8F8D8" |Ханзада [[II Альбер (Монако ханзадасы)|II Альбер]] |Мемлекет министрі [[Пьер Дарту]] |- |{{MNG}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8"|Президенті [[Ухнаагийн Хүрэлсүх]] |Премьер-министрі [[Лувсаннамсрайн Оюун-Эрдэнэ]] |- |{{EGY}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" |[[Мысыр президенттерінің тізімі|Президенті]] [[Әбдел Фаттах Ас-Сиси]] |Премьер-министрі [[Мұстафа Мадбули]] |- |{{MMR}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8"|Уақытша Президенті [[Мьин Шве]] |[[Мьянма мемлекеттік кеңесшісі|Мемлекеттік кеңесші]] [[Мин Ауң Хлайң]] |- НННННННННННННННННННННННННННННННННННННННННННН |{{NAM}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" |[[Намибия президенттерінің тізімі|Президенті]] [[Хаге Гейнгоб]] |Премьер-министрі [[Саара Куугонгельва-Амадхила]] |- |{{NRU}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" colspan=2 align="center"|[[Науру президенті|Президенті]] [[Лайонел Энгимеа]] |- |{{NPL}} |[[Парламенттік республика]] |Президенті [[Бидхья Деви Бхандари]] | bgcolor="#D8F8D8"|Премьер-министрі [[Шер Бахадұр Деуба]] |- |{{NER}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" |Президенті [[Мұхамед Базум]] |Премьер-министрі [[Ухумуду Махамаду]] |- |{{NGA}} |[[Федерация]] | bgcolor="#D8F8D8" colspan="2" align="center" |Президенті [[Мохаммаду Бухари]] |- |{{NED}} |[[Парламенттік монархия]] |[[Нидерланд королдерінің тізімі|Король]] [[Виллем-Александр]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Марк Рютте]] |- |{{NIC}} |[[Президенттік республика]] | colspan="2" bgcolor="#D8F8D8" align="center" |Президенті [[Даниэль Ортега]] |- |{{NOR}} |[[Парламенттік монархия]] |Король [[V Харальд]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Йонас Гар Стөре]] |- |{{ZAF}} |[[Президенттік республика]] | colspan="2" bgcolor="#D8F8D8" align="center" |Президенті [[Сирил Рамафоса]] |- |{{OMN}} |[[Абсолюттік монархия]] | bgcolor="#D8F8D8" |[[Оман билеушілерінің тізімі|Сұлтан]] [[Хайсам бен Тарық]] |Премьер-министрі Хайсам бен Тарық |- |{{SSD}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" colspan=2 align="center"|[[Оңтүстік Судан президенттерінің тізімі|Президенті]] [[Салва Киир]] |- |{{CAF}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8"|Президенті [[Фостен-Арканж Туадера]] |Премьер-министрі [[Феликс Молоуа]] |- |{{UZB}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" |[[Өзбекстан президенті|Президенті]] [[Шавкат Миромонұлы Мирзиёев|Шавкат Мирзиёев]] |[[Өзбекстан премьер-министрі|Премьер-министрі]] [[Абдулла Ниғматұлы Әріпов|Абдулла Әріпов]] |- |{{PLW}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" colspan="2" align="center" |[[Палау президенттері|Президенті]] [[Сурангел Уиппс (кішісі)|Сурангел Уиппс]] |- |{{PAN}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" colspan=2 align="center"|Президенті [[Лаурентино Кортисо|Лаурентино Кортисо Коэн]] |- |{{PNG}} |[[Парламенттік монархия]] |Патшайымы [[II Елизавета]]<br />[[Папуа — Жаңа Гвинея генерал-губернаторы|Генерал-губернаторы]] [[Боб Дадае]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Джеймс Марапе]] |- |{{PRY}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" colspan=2 align="center"|Президенті [[Марио Абдо Бенитес]] |- |{{PAK}} |[[Ислам мемлекеті (ұғым)|Ислам]] [[Парламенттік республика|парламенттік республикасы]] |[[Пәкістан президенті|Президенті]] [[Ариф Алви]]<ref>{{Cite news|title=Ариф Алви Пәкістан президенті атанды|url=http://juldyz.kz/2018/09/05/arif-alvi-pakistan-prezidenti-atandy/|accessdate=2018-09-09}}</ref>. | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Шаһбаз Шариф]]<ref>{{Cite news|title=Пәкістанда жаңа премьер-министр сайланды|url=http://www.zakon.kz/video/v/104468.html|accessdate=2018-08-19}}</ref>. |- |{{PER}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" |Президенті [[Педро Кастильо]] |Премьер-министрі [[Анибаль Торрес]] |- |{{POL}} |[[Парламенттік республика]] |[[Польша президенті|Президенті]] [[Анджей Дуда]] | bgcolor="#D8F8D8" |Министрлер кеңесінің төрағасы [[Матеуш Моравецкий]] |- |{{PRT}} |[[Парламенттік республика]] |Президенті [[Марселу Ребелу ди Соза]] | bgcolor="#D8F8D8" |[[Португалия премьер-министрлердің тізімі|Премьер-министрі]] [[Антониу Кошта]] |- |{{RUS}} |[[Аралас республика]] | bgcolor="#D8F8D8" |[[Ресей президенті|Президенті]] [[Владимир Владимирович Путин|Владимир Путин]] |[[Ресей Федерациясы Үкіметінің Төрағасы|Үкімет төрағасы]] [[Михаил Владимирович Мишустин|Михаил Мишустин]] |- |{{RWA}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" |Президенті [[Поль Кагаме]] |Премьер-министрі [[Эдуар Нгиренте]] |- |{{ROU}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" |[[Румыния президенті|Президенті]] [[Клаус Йоханнис]] |Премьер-министрі [[Николае Чукэ]] |- |{{SLV}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" colspan="2" align="center" |Президенті [[Найиб Букеле]] |- |{{WSM}} |[[Парламенттік республика]] |Жоғарғы көшбасшы [[II Ваалетоа Суалауви]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Фиаме Наоми Матаафа|Фиаме Матаафа]] |- |{{SMR}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" colspan="2" align="center" |Капитан-регент [[Джанкарло Вентурини]] және [[Марко Николини]] |- |{{STP}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" |Президенті [[Карлуш Вила-Нова]] |Премьер-министрі [[Жоржи Бом Жезуш]] |- |{{SAU}} |[[Абсолюттік монархия]] | bgcolor="#D8F8D8" colspan="2" align="center" |Патша және Премьер-министрі [[Салман ибн Абдул-Әзиз Әл Сауд|Салман]] |- |{{SYC}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" colspan="2" align="center" |Президенті [[Уовел Рамкалаван]] |- |{{SEN}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" colspan="2" align="center" |[[Сенегал президенттерінің тізімі|Президенті]] [[Маки Салл]] |- |{{VCT}} |[[Парламенттік монархия]] |Патшайымы [[II Елизавета]]<br />[[Сент-Винсент және Гренадиндер генерал-губернаторы|Генерал-губернаторы]] [[Фредерик Баллантайн]] | bgcolor="#D8F8D8" |[[Сент-Винсент және Гренадиндер премьер-министрлердің тізімі|Премьер-министрі]] [[Ральф Гонсалвиш]] |- |{{байрақ|Сент-Китс және Невис}} |[[Парламенттік монархия]] |Патшайымы [[II Елизавета]]<br />[[Сент-Китс және Невис генерал-губернаторы|Генерал-губернаторы]] [[Тэпли Ситон]] | bgcolor="#D8F8D8" |[[Сент-Китс және Невис премьер-министрлердің тізімі|Премьер-министрі]] [[Тимоти Харрис]] |- |{{LCA}} |[[Парламенттік монархия]] |Патшайымы [[II Елизавета]]<br />Генерал-губернаторы [[Невилл Сенак]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Аллен Частанет]] |- |{{SRB}} |[[Парламенттік республика]] | bgcolor=lightblue |Президенті [[Александр Вучич]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Ана Брнабич]] |- |{{SGP}} |[[Парламенттік республика]] |Президенті [[Халима Якоб]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Ли Сянь Лун]] |- |{{SYR}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" |Президенті [[Башар әл-Асад]] |Премьер-министрі [[Имад Хамис]] |- |{{SVK}} |[[Парламенттік республика]] |Президенті [[Зузана Чапутова]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Эдуард Хегер]] |- |{{SVN}} |[[Парламенттік республика]] |Президенті [[Борут Пахор]] | bgcolor="#D8F8D8" |Үкімет төрағасы [[Роберт Голоб]] |- |{{SOM}} |[[Парламенттік республика]] | bgcolor=lightblue |Президенті [[Мұхамед Абдуллахи Мұхамед]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Хассан Әли Хайре]] |- |{{Flagicon|Macedonia}} [[Солтүстік Македония]] |[[Парламенттік республика]] |Президенті [[Стево Пендаровски]] | bgcolor="#D8F8D8" |Үкімет төрағасы [[Димитар Ковачевски]] |- |{{SLB}} |[[Парламенттік монархия]] |Патшайымы [[II Елизавета]]<br />Генерал-губернаторы [[Дэвид Вунаги]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Манассе Согаваре]] |- |{{SDN}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" |Өтпелі әскери одағының төрағасы [[Әбдел Фаттах әл-Бурхан]] |[[Судан Премьер-министрі|Премьер-министрі]] [[Осман Хуссейн (саясаткер)|Осман Хуссейн]] |- |{{SUR}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" colspan=2 align="center"|Президенті [[Чан Сантохи]] |- |{{SLE}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" |Президенті [[Джулиус Маада Био]] |Премьер-министрі [[Дэвид Фрэнсис]] |- |{{THA}} |[[Парламенттік монархия]] |Патша Маха [[Вачиралонгкорн]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Прают Чан-Оча]] |- |{{TZA}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" |[[Танзания президенттерінің тізімі|Президенті]] [[Самия Сулуху]] |Премьер-министрі [[Кассим Маджалива]] |- |{{TJK}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" |[[Тәжікстан президенті|Президенті]] [[Эмомали Шәріпұлы Рахмон|Эмомали Рахмон]] |[[Тәжікстан премьер-министрі|Премьер-министрі]] [[Кохир Расулзада]] |- |{{TGO}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" |Президенті [[Фор Гнассингбе]] |Премьер-министрі [[Коми Селом Классу]] |- |{{TON}} |[[Парламенттік монархия]] | bgcolor=lightblue |Патша [[VI Тупоу]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Сиаоси Совалени]] |- |{{TTO}} |[[Парламенттік республика]] |Президенті [[Пола-Мэй Уикс]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Кит Роули]] |- |{{TUV}} |[[Парламенттік монархия]] |Патшайымы [[II Елизавета]]<br />Генерал-губернаторы [[Тенику Талези]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Каусеа Натано]] |- |{{TUN}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" |Президенті [[Каис Саид]] |Премьер-министрі [[Нажла Буден]] |- |{{TUR}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" colspan="2" align="center" |[[Түркия президенті|Президенті]] [[Режеп Тайып Ердоған]] |- |{{TKM}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" colspan="2" align="center" |[[Түрікменстан президенті|Президенті]] [[Сердар Құрбанқұлыұлы Бердімұхамедов|Сердар Бердімұхамедов]] |- |{{UGA}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" |Президенті [[Йовери Кагута Мусевени]] |Премьер-министрі [[Робина Наббанья]] |- |{{UKR}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" |Президенті [[Володимир Олександрович Зеленський|Володимир Зеленський]]<ref>[https://kaz.tengrinews.kz/world_news/ukrainanyin-jana-prezident-vladimir-zelenskiy-ant-berd-297971/ Украинаның жаңа президенті Владимир Зеленский ант берді 31.05.2019]</ref> |Премьер-министрі [[Денис Анатолійович Шмигаль|Денис Шмигаль]] |- |{{URY}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" colspan=2 align="center"|Президенті [[Луис Альберто Лакалье Поу]] |- |{{GBR}} |[[Парламенттік монархия]] |[[Британ монархиясы|Патшайымы]] [[II Елизавета]] | bgcolor="#D8F8D8" |[[Ұлыбритания Премьер-министрі|Премьер-министрі]] [[Борис Жонсон]] |- |{{IND}} |[[Парламенттік республика]] |Президенті [[Драупади Мурму]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Нарендра Моди]] |- |{{FJI}} |[[Парламенттік республика]] |Президенті [[Джиойе Конроте]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Фрэнк Мбаинимарама]] |- |{{PHL}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" colspan=2 align="center"|''[[Филиппин президенттерінің тізімі|Президенті]] [[Фердинанд Маркос (кішісі)]]'' |- |{{FIN}} |[[Парламенттік республика]] |Президенті [[Саули Нийнистё]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Санна Марин]] |- |{{FRA}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" |[[Франция президенті|Президенті]] [[Эммануэль Макрон]] |Премьер-министрі [[Эдуар Филипп]] |- |{{HRV}} |[[Парламенттік республика]] |Президенті [[Зоран Миланович]] | bgcolor="#D8F8D8"|Үкімет төрағасы [[Андрей Пленкович]] |- |{{TCD}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" colspan="2" align="center" |Әскери кеңесінің төрағасы [[Махамат Деби]] |- |{{MNE}} |[[Парламенттік республика]] |Президенті [[Мило Джуканович]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Дритан Абазович]] |- |{{CZE}} |[[Парламенттік республика]] |Президенті [[Милош Земан]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Петр Фиала]] |- |{{CHL}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" colspan=2 align="center"|Президенті [[Габриэль Борич]] |- |{{CHE}} |[[Конфедерация|Конфедеративті]] [[парламенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" colspan="2" bgcolor="#D8F8D8" align="center" |[[Швейцарияның федерация кеңесі|Федералдық кеңесі]]<br> [[Иньяцио Кассис]] (президенті)<br> [[Ален Берсе]] (вице-президенті)<br> [[Ги Пармелен]]<br>[[Симонетта Соммаруга]]<br>[[Ули Маурер]]<br>[[Виола Амерд]]<br>[[Карин Келлер-Зуттер]] |- |{{SWE}} |[[Парламенттік монархия]] |Патша [[Карл XVI Густав]] | bgcolor="#D8F8D8" |Мемлекеттік министрі [[Магдалена Андерссон]] |- |{{LKA}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" |[[Шри-Ланка президенті|Президенті]] [[Готабая Раджапакса]] |Премьер-министрі [[Ранил Уикрмесингхе]] |- |{{TLS}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8"|Президенті [[Жозе Рамош-Орта]] |Премьер-министрі [[Таур Матан Руак]] |- |{{ECU}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" colspan="2" align="center" |Президенті [[Гильермо Лассо]] |- |{{GNQ}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" |Президенті [[Теодоро Обианг Нгема Мбасого]] |Премьер-министрі Франсиско Паскуаль Эйеге Обама Асуэ |- |{{ERI}} |[[Президенттік республика]] | bgcolor="#D8F8D8" colspan="2" align="center" |Президенті [[Исаяс Афеворки]] |- |{{flag|Эсватини}} |[[Абсолюттік монархия]] | bgcolor="#D8F8D8" |Патша [[III Мсвати]] |Премьер-министрі [[Клеопас Дламини]] |- |{{EST}} |[[Парламенттік республика]] |Президенті [[Алар Карис]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Кая Каллас]] |- |{{ETH}} |[[Парламенттік республика]] |Президенті [[Сахле-Ворк Зевде]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Абий Аһмед Әли]] |- |{{JAM}} |[[Парламенттік монархия]] |Патшайымы [[II Елизавета]]<br />Генерал-губернаторы [[Патрик Аллен]] | bgcolor="#D8F8D8" |Премьер-министрі [[Эндрю Холнесс]] |} ===[[Мойындалмаған және жартылай мойындалған мемлекеттер|Ішінара халықаралық деңгейде мемлекет]] басшылары тәуелсіз мемлекеттерді немесе тәжірибеде, сондай-ақ Директорлар кеңесінің басшыларын таныды=== {| class="sortable wikitable" ![[Мемлекет]] ![[Мемлекеттік басқару формасы|Басқару формасы]] ![[Мемлекет басшысы]] ![[Үкімет басшысы]] |- |{{ABK}} |[[Президенттік республика]] |Президенті [[Аслан Георгиевич Бжания|Аслан Бжания]] |Премьер-министрі [[Александр Золотинскович Анкваб|Александр Анкваб]] |- |[[Сурет:Flag of Niue.svg|25px]] [[Ниуэ]] |[[Парламенттік монархия]] |Патшайымы [[II Елизавета]]<br />Генерал-губернаторы [[Пэтси Редди]] |Премьер-министрі [[Далтон Тагелаги]] |- |{{байрақ|Оңтүстік Осетия}} |[[Аралас республика]] |Президенті [[Анатолий Ильич Бибилов|Анатолий Бибилов]] |Премьер-министрі [[Геннадий Борисович Бекоев|Геннадий Бекоев]] |- |{{COK}} |[[Парламенттік монархия]] |Патшайым [[II Елизавета]]<br />Патшайым өкілі Том Марстерс |Премьер-министрі [[Генри Пуна]] |- |{{KOS}} |[[Парламенттік республика]] |Президенті [[Хашим Тачи]] |Премьер-министрі [[Авдулла Хоти]] |- |!style="font-weight:normal; text-align:left;" rowspan="2"|[[Сурет:Flag of Western Sahara.svg|25px]] [[Сахара Араб Демократиялық Республикасы]] |!style="font-weight:normal; text-align:left;" rowspan="2"|[[Аралас республика]] |colspan=2 align="center"|[[Полисарио]]&nbsp;– [[Брагим Гали]] |- |Президенті [[Брагим Гали]] |Премьер-министрі [[Мұхамед Вали Акейк]] |- |{{байрақ|Палестина}} |[[Аралас республика]] |Президенті [[Махмұд Аббас]] |Премьер-министрі [[Мұхаммед Штайех]]<ref>[https://www.trt.net.tr/kazakh/liem/2019/03/11/abbas-mu-khammied-ishtarieghie-zhan-a-paliestina-ukimietin-k-u-ru-mindietin-bierdi-1160581 Аббас Мұхаммед Иштареге жаңа Палестина үкіметін құру міндетін берді 11.03.2019]</ref> |- |[[Сурет:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|25px]] [[Солтүстік Кипр Түрік Республикасы]] |[[Аралас республика]] |Президенті [[Ерсін Татар]] |Премьер-министрі [[Фаиз Суджуоглу]] |- |{{TWN}} |[[Аралас республика]] |Президенті [[Цай Инвэнь]] |Атқарушы юань төрағасы [[Су Цзэн Чан]] |} ===[[Мойындалмаған және жартылай мойындалған мемлекеттер|Танылмаған мемлекеттер]] мен қоғамдық ұйымдар=== {| class="sortable wikitable" ![[Мемлекет]] ![[Мемлекеттік басқару формасы|Басқару формасы]] ![[Мемлекет басшысы]] ![[Үкімет басшысы]] |- |[[Сурет:Flag_of_the_Lugansk_People's_Republic_(Official).svg |25px]] [[Луганск Халық Республикасы]] |[[Президенттік республика]] |Республика басшысы [[Леонид Иванович Пасечник|Леонид Пасечник]] |Министрлер Кеңесінің Төрағасы [[Сергей Иванович Козлов|Сергей Козлов]] |- |[[Сурет:New Donetsk Peoples Republic flag.svg|25px]] [[Донецк Халық Республикасы]] |[[Президенттік республика]] |Президентиі [[Денис Владимирович Пушилин|Денис Пушилин]] |Министрлер кеңесінің төрағасы [[Владимир Игоревич Пашков|Владимир Пашков]] |- |{{байрақ|Транснистрия}} |[[Президенттік республика]] |Президенті [[Вадим Николаевич Красносельский|Вадим Красносельский]] |Үкімет төрағасы [[Александр Владимирович Мартынов|Александр Мартынов]] |- |{{байрақ|Таулы Қарабақ Республикасы}} |[[Президенттік республика]] |colspan=2 align="center"|Президенті [[Араик Владимирович Арутюнян|Араик Арутюнян]] |- |[[Сурет:Flag of Somaliland.svg|25px]] [[Сомалиленд]] |[[президенттік республика]] |colspan=2 align="center"|президенті [[Мұса Бихи Абди]] |} ===Біріккен Ұлттар Ұйымының кемінде бір мүше мемлекеті мойындаған басқа үкіметтер=== {| class="sortable wikitable" ![[Үкімет]] ![[Мемлекет]] ![[Мемлекет басшысы]] ![[Үкімет басшысы]] |- |[[Сурет:Flag of Venezuela.svg|25px]] [[Ұлттық Ассамблея (Венесуэла)|Ұлттық Ассамблея]] |[[Сурет:Flag of Venezuela.svg|25px]] [[Венесуэла]] |colspan=2 align="center"|Ұлттық ассамблеясының президенті [[Хуан Гуайдо]] |- |[[Сурет:Flag of Libya.svg|25px]] [[Өкілдер палатасы (Ливия)|Өкілдер палатасы]] |[[Сурет:Flag of Libya.svg|25px]] [[Ливия]] |Өкілдер палатасының президенті [[Агила Салах Иса]] |Премьер-министрі [[Абдалла ат-Тани]] |- |[[Сурет:Flag of Yemen.svg|25px]] [[Йемен Жоғары саяси кеңесі|Жоғары саяси кеңесі]] |[[Сурет:Flag of Yemen.svg|25px]] [[Йемен]] |Жоғары саяси кеңес төрағасы [[Махди Әл-Машат]] |Премьер-министрі [[Әбдел Әзиз Салех бен Хабтур]] |- |[[File:Flag of Syria 2011, observed.svg|25px]] [[Сирия Уақытша үкімет|Уақытша үкімет]] |[[File:Flag of Syria 2011, observed.svg|25px]] [[Сирия]] |colspan=2 align="center"|Өкілдер палатасының президенті [[Абдуррахман Мұстафа]] |} ==Сыртқы сілтемелер== * [[Билік басындағы монархтардың тізімі]] == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Елдер тізімі}} [[Санат:Мемлекет басшыларының тізімі]] [[Санат:Қазіргі мемлекет басшылары|*]] |} coc2g0ak325b1l8fg33sqw2z7ibdvah 0 565486 3055332 3041860 2022-07-28T22:03:35Z CommonsDelinker 165 «[[:File:(أمير_المؤمنين_أبي_أيوب_سليمان_بن_عبد_الملك_(رحمه_الله.png|(أمير_المؤمنين_أبي_أيوب_سليمان_بن_عبد_الملك_(رحمه_الله.png]]» дегенді аластады, бұны [[Ортаққор]]дың қатысушысы [[commons:User:Ellin Beltz|Ellin Beltz]] [[commons:File:(أمير_المؤمنين_أبي_ wikitext text/x-wiki Бұл мақалада [[Халифат|Ислам халифатының]] ең жоғарғы рухани және зайырлы басшысы болып есептелетін '''«[[халифа]]» атағына ие болған адамдар тізімі''' келтірілген. ==Ислам халифаты== {| class="wikitable" border="1" style="width:100%; text-align:center;" |- ! width="5%" | № ! width="20%" | Есімі ! width="100px" | Құсни/Тұғра ! width="30%" | Билеген уақыты ! width="10%" | Ұзақтығы ! width="35%" | Мінездеме |- | colspan=6 style="background:#ABE0A4" | '''[[Әділетті төрт халифа]]'''<br /><small>([[8 маусым]] [[632 жыл|632]] — [[29 маусым]] [[661 жыл|661]]; 29 жыл)</small> |- | 1 | [[Әбу Бәкр|Әбу Бәкір әс-Сыддық]]<br /><small>{{lang-ar|أبو بكر الصديق}}</small> | [[Сурет:Rashidun Caliph Abu Bakr as-Șiddīq (Abdullah ibn Abi Quhafa) - أبو بكر الصديق عبد الله بن عثمان التيمي القرشي أول الخلفاء الراشدين.svg|100px]] | [[8 маусым]] [[632 жыл|632]] — [[22 тамыз]] [[634 жыл|634]] | 2 жыл, 2 ай | Пайғамбардан кейін мемлекетті бөлшектеніп кетуінен сақтап, Араб түбегіндегі Ислам дінінің жайылуына себепкер болып, көрші мемлекеттерге әскери сапарлардың негізін қалап кетті. Құранды мұсхаф ретінде жинақтауға әмір берді |- | 2 | [[Омар ибн әл-Хаттап|Омар әл-Фаруқ]]<br /><small>{{lang-ar|عمر الفاروق}}</small> | [[Сурет:Rashidun Caliphs Umar ibn Al-Khattāb - عُمر بن الخطّاب ثاني الخلفاء الراشدين.svg|100px]] | [[23 тамыз]] [[634 жыл|634]] — [[3 қараша]] [[644 жыл|644]] | 10 жыл, 3 ай | Әскери жорықтар арқылы мемлекет шекарасы кеңейтіп, әлем картасы өзгертті, мемлекеттік құрылымдарды жаңа үлгіде жүйелеп, сәтті реформа жасай білді |- | 3 | [[Осман ибн Аффан|Осман Зүннұрайн]]<br /><small>{{lang-ar|عثمان ذو النورين}}</small> | [[Сурет:Rashidun Caliph Uthman ibn Affan - عثمان بن عفان ثالث الخلفاء الراشدين.svg|100px]] | [[11 қараша]] [[644 жыл|644]] — [[20 маусым]] [[656 жыл|656]] | 11 жыл, 7 ай | Мемлекет шекарасын кеңейтуді жалғастырды. Құранның мұсхафтарын шартарапқа таратып, көбейтті |- | 4 | [[Әли ибн Әбу Талиб|Әли әл-Мұртаза]]<br /><small>{{lang-ar|علي المرتضى}}</small> | [[Сурет:Rashidun Caliph Ali ibn Abi Talib - علي بن أبي طالب.svg|100px]] | [[20 маусым]] [[656 жыл|656]] — [[29 қаңтар]] [[661 жыл|661]] | 4 жыл, 7 ай | Оның тұсында Ислам дұшпандарының кесірінен алғашқы мұсылманаралық және халифааралық соғыс болды |- | 5 | [[Хасан ибн Әли]]<br /><small>{{lang-ar|الحسن بن علي}}</small> | [[Сурет:الحسن.jpg|100px]] | [[29 қаңтар]] [[661 жыл|661]] — [[29 маусым]] [[661 жыл|661]] | 6 ай | Халифа болып сайланса да мұсылман үмбетінің арасында іріткіге жол бермес үшін билікті өзіне қарсы шыққан Мұғауия ибн Әби Суфиянға тапсырды |- | colspan=6 style="background:#ABE0A4" | '''[[Умәйя әулеті]]'''<br /><small>([[29 маусым]] [[661 жыл|661]] — [[6 тамыз]] [[750 жыл|750]]; 89 жыл, 1 ай)</small> |- | 6 | [[I Мұғауия|Мұғауия ибн Әби Суфиян]]<br /><small>{{lang-ar|معاوية بن أبي سفيان}}</small> | [[Сурет:Caliph Muawiya Calligaprhy.png|100px]] | [[29 маусым]] [[661 жыл|661]] — [[29 сәуір]] [[680 жыл|680]] | 18 жыл, 9 ай | Халифалықты өз баласына қалдырып кеткен алғашқы халифа |- | 7 | [[I Йазид|Язид ибн Мұғауия]]<br /><small>{{lang-ar|يزيد بن معاوية}}</small> | [[Сурет:أمير المؤمنين أبي خالد يزيد بن معاوية الأموي.png|100px]] | [[680 жыл|680]] — [[11 қараша]] [[683 жыл|683]] | 3 жыл | Уақытын ойын-сауықпен өткізген алғашқы халифа |- | 8 | [[II Мұғауия|Мұғауия ибн Язид]]<br /><small>{{lang-ar|معاوية بن يزيد}}</small> | — | [[қараша]] [[683 жыл|683]] — [[29 ақпан]] [[684 жыл|684]] | 1 жыл | Умәйя әулеті ішіндегі Суфиянилер тармағының соңғы өкілі |- | 9 | [[I Маруан|Мәруан ибн әл-Хәкәм]]<br /><small>{{lang-ar|مروان بن الحكم}}</small> | [[Сурет:(مروان بن الحكم (رضي الله عنه.png|100px]] | [[684 жыл|684]] — [[5 мамыр]] [[685 жыл|685]] | 1 жыл | Умәйя әулеті ішіндегі Мәруанилер тармағының негізін құрушы |- | 10 | [[Абд әл-Мәлік ибн Маруан]]<br /><small>{{lang-ar|عبد الملك بن مروان}}</small> | [[Сурет:First Umayyad gold dinar, Caliph Abd al-Malik, 695 CE.jpg|100px]] | [[685 жыл|685]] — [[8 қазан]] [[705 жыл|705]] | 20 жыл | Тұңғыш рет мұсылмандардың төл ақшасын бастырды, араб тілін ресми тілге айналдырды, мемлекеттік жүйенің қалыптасуын соңына жеткізді |- | 11 | [[I Уәлид|Әл-Уәлид ибн Әбділмәлік]]<br /><small>{{lang-ar|الوليد بن عبد الملك‎}}</small> | | [[қазан]] [[705 жыл|705]] — [[23 ақпан]] [[715 жыл|715]] | 9 жыл, 4 ай | Жолдар, ауруханалар, мешіттер, құдықтар және т.б. нысандарды салдыртты, мектептер мен кітапханаларды ашты, мұсылмандар алғашқы рет қағаз жасауды үйренді |- | 12 | [[Сүлеймен ибн Абд әл-Мәлік]]<br /><small>{{lang-ar|سليمان بن عبد الملك}}</small> | | [[ақпан]] [[715 жыл|715]] — [[22 қыркүйек]] [[717 жыл|717]] | 2 жыл, 6 ай | Жүздеген тұтқындарды босатты, қызметкерлердің жалақысын көтерді |- | 13 | [[II Омар|Омар ибн Әбділғазиз]]<br /><small>{{lang-ar|عمر بن عبد العزيز}}</small> | [[Сурет:عمر بن عبد العزيز.png|100px]] | [[22 қыркүйек]] [[717 жыл|717]] — [[10 ақпан]] [[720 жыл|720]] | 2 жыл, 5 ай | Әли ибн Әби Тәліпке жұма құтбаларында тіл тигізу салтын тоқтатты, зұлым намангерлерді орындарынан босатты, керуен-сарайлар салдырды, орынсыз салықтарды жойды, яһудилер мен христиандардан тартып алынған ғибадатханаларын, һашимилерден тартып алынған Фәдәк егістігін қайтарып берді |- | 14 | [[II Йазид|Язид ибн Әбділмәлік]]<br /><small>{{lang-ar|يزيد بن عبد الملك}}</small> | [[Сурет:(أمير المؤمنين أبي خالد يزيد بن عبد الملك الأموي العبشمي القرشي (رحمه الله.png|100px]] | [[10 ақпан]] [[720 жыл|720]] — [[26 қаңтар]] [[724 жыл|724]] | 3 жыл, 11 ай | Мемлекетті бұрыңғы қиын жағдайға алып келді, ойын-сауыққа құмар болды |- | 15 | [[Хишам ибн Абд әл-Мәлік]]<br /><small>{{lang-ar|هشام بن عبد الملك}}</small> | [[Сурет:هشام بن عبد الملك.png|100px]] | [[26 қаңтар]] [[724 жыл|724]] — [[6 ақпан]] [[743 жыл|743]] | 19 жыл, 11 күн | Мәуәлилердің салықтарын көбейтті, кіріс-шығыс істерін жүйеледі |- | 16 | [[II Уәлид|Әл-Уәлид ибн Язид]]<br /><small>{{lang-ar|الوليد بن يزيد}}</small> | [[Сурет:(أمير المؤمنين أبي العباس الوليد بن يزيد الأموي القرشي العبشمي (رحمه الله.png|100px]] | [[6 ақпан]] [[743 жыл|743]] — [[17 сәуір]] [[744 жыл|744]] | 1 жыл, 2 ай | Қазына ақшасын далаға шашты, ішкілік ішуге, әйелдерге, сауық-сайранға құмар болды |- | 17 | [[III Йазид|Язид ибн әл-Уәлид]]<br /><small>{{lang-ar|يزيد ابن الوليد}}</small> | — | [[17 сәуір]] [[744 жыл|744]] — [[4 қазан]] [[744 жыл|744]] | 5 ай 12 күн | Алдыңғы халифаны өлтіру арқылы билікке келген алғашқы халифа |- | 18 | [[Ибраһим ибн әл-Уәлид]]<br /><small>{{lang-ar|ابراهيم ابن الوليد بن}}</small> | [[Сурет:أمير المؤمنين أبي إسحاق إبراهيم بن الوليد بن عبد الملك بن مروان بن الحكم الأموي.png|100px]] | [[744 жыл|744]] | 4 ай | Халифалықтан тайдырылған алғашқы халифа |- | 19 | [[II Маруан|Мәруан ибн Мұхаммед]]<br /><small>{{lang-ar|مروان بن محمد}}</small> | — | [[744 жыл|744]] — [[6 тамыз]] [[750 жыл|750]] | 5 жыл 1 ай | Умәйялардан шыққан соңғы халифа |- | colspan=6 style="background:#ABE0A4" | '''[[Бағдат]]тағы [[Аббас әулеті]]'''<br /><small>([[6 тамыз]] [[750 жыл|750]] — [[20 ақпан]] [[1258 жыл|1258]]; 508 жыл)</small> |- | 20 | [[Әс-Саффах|Әбдуллаһ әс-Саффах]]<br /><small>{{lang-ar|عبد الله السفاح}}</small> | — | [[6 тамыз]] [[750 жыл|750]] — [[10 маусым]] [[754 жыл|754]] | 4 жыл 9 ай | Аббасилерден шыққан алғашқы халифа |- | 21 | [[Әл-Мансұр|Әбдуллаһ әл-Мансұр]]<br /><small>{{lang-ar|عبدالله المنصور}}</small> | [[Сурет:Abbasid Dinar - Al Mansur - 140 AH (758 AD).JPG|100px]] | [[10 маусым]] [[754 жыл|754]] — [[7 қазан]] [[775 жыл|775]] | 21 жыл | Бағдатты салып, елорданы сонда көшірді |- | 22 | [[Әл-Мәһди|Мұхаммед әл-Мәһди]]<br /><small>{{lang-ar|محمد المهدي}}</small> | [[Сурет:Abbasid al-Mahdi dirham Kirman 166AH.jpg|100px]] | [[7 қазан]] [[775 жыл|775]] — [[4 тамыз]] [[785 жыл|785]] | 10 жыл 1 ай | Пошта жүйесін құрып кетті, керуенсарайлар салдырды, құдықтар қаздырды, арналар аштырды, зындықтармен күресті |- | 23 | [[Мұса әл-Һәди]]<br /><small>{{lang-ar|موسى الهادي}}</small> | [[Сурет:Dirhem of Al-Hadi, AH 170.jpg|100px]] | [[тамыз]] [[785 жыл|785]] — [[14 қыркүйек]] [[786 жыл|786]] | 1 жыл, 1 ай | Зындықтармен күресуді жалғастырды |- | 24 | [[Һарун әр-Рашид]]<br /><small>{{lang-ar|هارون الرشيد}}</small> | [[Сурет:(ar-Rashid) dirham 170h.jpg|100px]] | [[14 қыркүйек]] [[786 жыл|786]] — [[24 наурыз]] [[809 жыл|809]] | 23 жыл, 6 ай | Аббасилердің билігін шарықтау шыңына жеткізді. Ғылым-білім және әдебиет биік шыңдарды бағындырды |- | 25 | [[Мұхаммед әл-Әмин]]<br /><small>{{lang-ar|محمد الأمين}}</small> | [[Сурет:Abbasid Dinar - Al Amin - 195 AH (811 AD).jpg|100px]] | [[наурыз]] [[809 жыл|809]] — [[27 қыркүйек]] [[813 жыл|813]] | 4 жыл, 6 ай | Әдебиет пен өнерден хабары бар ол ойын-сауық пен ішкілікке құмар еді |- | 26 | [[Мамун|Әбдуллаһ әл-Мәмун]]<br /><small>{{lang-ar|عبدالله المأمون}}</small> | [[Сурет:Coin of the Abbasid Caliph al-Ma'mun.jpg|100px]] | [[27 қыркүйек]] [[813 жыл|813]] — [[9 тамыз]] [[833 жыл|833]] | 19 жыл, 11 ай | Оның дәуірі ғылым-білімнің алтын ғасыры болып есептеледі. Ол аударма ісін өркендетті, көптеген көтерілістерді басты. Бірақ мұғтазила ағымын қолдағанның кесірінен ғұламалар Құранның жаратылыс екендігін мойындауға мәжбүр болды, мойындамағандар қатты азапталды. Осылайша Михнат дәуірі басталды |- | 27 | [[Мұхаммед әл-Мұғтасым]]<br /><small>{{lang-ar|محمد المعتصم}}</small> | [[Сурет:Dirham of al-Mu'tasim, AH 221.jpg|100px]] | [[9 тамыз]] [[833 жыл|833]] — [[5 қаңтар]] [[842 жыл|842]] | 8 жыл, 5 ай | Самарра қаласын салдыртып, оны елордаға айналдырды |- | 28 | [[Һәрун әл-Уәсиқ]]<br /><small>{{lang-ar|هارون الواثق}}</small> | [[Сурет:Dinar of al-Wathiq, AH 227-232.jpg|100px]] | [[5 қаңтар]] [[842 жыл|842]] — [[10 тамыз]] [[847 жыл|847]] | 5 жыл, 7 ай | Дәмді тағамдар жеп, ішкілік ішуді қатты ұнатты |- | 29 | [[Жағфар әл-Мүтәуәккил]]<br /><small>{{lang-ar|جعفر المتوكل}}</small> | [[Сурет:Dinar of Al-Mutawakkil, AH 232-247.jpg|100px]] | [[10 тамыз]] [[847 жыл|847]] — [[11 желтоқсан]] [[861 жыл|861]] | 14 жыл, 4 ай | Әлиге және оның ұрпақтарына қарсы шектен тыс қатаңдық танытты. Михнат дәуірін тоқтатты |- | 30 | [[Мұхаммед әл-Мұнтасыр]]<br /><small>{{lang-ar|محمد المنتصر}}</small> | [[Сурет:Dirhem of al-Muntasir, AH 247-248.jpg|100px]] | [[11 желтоқсан]] [[861 жыл|861]] — [[7 маусым]] [[862 жыл|862]] | 6 ай | Әлидің ұрпақтарына көрсетілген қысымды тоқтатты, Құсайынның қабірін зиярат етуге рұқсат берді |- | 31 | [[Ахмед әл-Мұстағин]]<br /><small>{{lang-ar|أحمد المستعين}}</small> | [[Сурет:Dinar of Al-Musta'in, AH 248-252.jpg|100px]] | [[8 маусым]] [[862 жыл|862]] — [[17 қазан]] [[866 жыл|866]] | 4 жыл, 4 ай | Түркілердің әсерінен билігі әлсіз болды |- | 32 | [[Мұхаммед әл-Мұғтазз]]<br /><small>{{lang-ar|محمد المعتز}}</small> | [[Сурет:Dinar of al-Mu'tazz, AH 253.jpg|100px]] | [[17 қазан]] [[866 жыл|866]] — [[9 шілде]] [[869 жыл|869]] | 2 жыл, 9 ай | Қазынада ештене қалмағандықтан әскерге төлейтін жалақысы болмады. Сол себептен әскерлер оны тақтан тайдырып, үш күн бойы ас-сусыз азапталып өлтіріледі |- | 33 | [[Мұхаммед әл-Мүһтәди]]<br /><small>{{lang-ar|محمد المهتدي}}</small> | [[Сурет:Dirham of al-Muhtadi, AH 255-256.jpg|100px]] | [[9 шілде]] [[869 жыл|869]] — [[21 маусым]] [[870 жыл|870]] | 11 ай | Күшейген түркілермен күресуге тырысты, бірақ олардан жеңіліп қалды |- | 34 | [[Ахмед әл-Мұғтамид]]<br /><small>{{lang-ar|أحمد المعتمد}}</small> | [[Сурет:Dinar of al-Mu'tamid, AH 271.jpg|100px]] | [[26 маусым]] [[870 жыл|870]] — [[15 қазан]] [[892 жыл|892]] | 22 жыл, 4 ай | Іс жүзінде билік [[Талха әл-Муаффақ]]та болды. Ал әл-Мұғтамид болса, уақытын ойын-сауыққа кетіретін |- | 35 | [[Ахмед әл-Мұғтадид]]<br /><small>{{lang-ar|أحمد المعتضد}}</small> | [[Сурет:Dinar of al-Mu'tadid, AH 285.jpg|100px]] | [[15 қазан]] [[892 жыл|892]] — [[5 сәуір]] [[902 жыл|902]] | 9 жыл, 6 ай | Тақуимүл-Мұғтадид деп аталатын күнтізбені қабылдады |- | 36 | [[Әли әл-Мүктәфи]]<br /><small>{{lang-ar|علي المكتفي}}</small> | [[Сурет:Dinar of al-Muktafi, AH 292.jpg|100px]] | [[5 сәуір]] [[902 жыл|902]] — [[13 тамыз]] [[908 жыл|908]] | 6 жыл, 4 ай | Карматилерді жеңді |- | 37 | [[Жағфар әл-Мұқтадир]]<br /><small>{{lang-ar|جعفر المقتدر}}</small> | [[Сурет:Dinar of al-Muqtadir with Abu'l-Abbas and Amid al-Dawla.jpg|100px]] | [[13 тамыз]] [[908 жыл|908]] — [[31 қазан]] [[932 жыл|932]] | 24 жыл 11 ай | Ол сауық-сайран мен ысырапшылдыққа бейім еді |- | 38 | [[Мұхаммед әл-Қаһир]]<br /><small>{{lang-ar|محمد القاهر}}</small> | [[Сурет:Gold dinar of al-Qahir, AH 320-322.jpg|100px]] | [[929 жыл|929]]<br />[[31 қазан]] [[932 жыл|932]] — [[19 сәуір]] [[934 жыл|934]] | 1 жыл, 6 ай | Мінезі өте нашар, лақап атына сай өте қаһарлы адам болатын |- | 39 | [[Мұхаммед әр-Разы]]<br /><small>{{lang-ar|محمد الراضي}}</small> | [[Сурет:Gold dinar of al-Radi, 323 AH.jpg|100px]] | [[24 сәуір]] [[934 жыл|934]] — [[12 желтоқсан]] [[940 жыл|940]] | 6 жыл, 8 ай | "Әмирүл-умара" деген жаңа құрылымды қалыптастырды |- | 40 | [[Ибраһим әл-Мұттақи]]<br /><small>{{lang-ar|إبراهيم المتقي}}</small> | [[Сурет:Dirham of al-Muttaqi.jpg|100px]] | [[15 желтоқсан]] [[940 жыл|940]] — [[26 тамыз]] [[944 жыл|944]] | 3 жыл, 8 ай | Ораза ұстау мен басқа да құлшылықтарды жасағанды жақсы көретін |- | 41 | [[Әбдуллаһ әл-Мүстәкфи]]<br /><small>{{lang-ar|عبد الله المستكفي}}</small> | [[Сурет:Dirham of al Al-Mustakfi 334h.jpg|100px]] | [[26 тамыз]] [[944 жыл|944]] — [[28 қаңтар]] [[946 жыл|946]] | 1 жыл, 6 ай | Билігі әлсіз болғандықтан басқа ислам мемлекеттерінің басшылары өздеріне "Әмирүл-мүминин" атағын қолдана бастады |- | 42 | [[Әл-Фазыл әл-Мұтығ]]<br /><small>{{lang-ar|الفضل المطيع}}</small> | [[Сурет:Dinar Al-Muti(334-363h).jpg|100px]] | [[28 қаңтар]] [[946 жыл|946]] — [[4 тамыз]] [[974 жыл|974]] | 28 жыл, 7 ай | Нағыз билік буәйхи Муизуддәуләның қолында болады |- | 43 | [[Әбділкәрім әт-Таиғ]]<br /><small>{{lang-ar|عبد الكريم الطائع}}</small> | — | [[4 тамыз]] [[974 жыл|974]] — [[30 қазан]] [[991 жыл|991]] | 17 жыл, 2 ай | Билік бес буәйхидің қолында еді |- | 44 | [[Ахмед әл-Қадір]]<br /><small>{{lang-ar|أحمد القادر}}</small> | — | [[1 қараша]] [[991 жыл|991]] — [[29 қараша]] [[1031 жыл|1031]] | 40 жыл, 1 ай | Жақсылықты сүйетін, ғалымдарды қорғайтын |- | 45 | [[Әбдуллаһ әл-Қайым]]<br /><small>{{lang-ar|عبد الله القائم}}</small> | [[Сурет:Kakwayhids coin Isfahan Iran 1042.jpg|100px]] | [[29 қараша]] [[1031 жыл|1031]] — [[2 сәуір]] [[1075 жыл|1075]] | 43 жыл, 5 ай | Селжұқтардың билігіне өткен халифа |- | 46 | [[Әбдуллаһ әл-Мұқтади]]<br /><small>{{lang-ar|عبد الله المقتدي}}</small> | — | [[2 сәуір]] [[1075 жыл|1075]] — [[3 ақпан]] [[1094 жыл|1094]] | 18 жыл, 10 ай | Сәулет өнерінің нысандарын салды, ғимараттарды тұрғызды |- | 47 | [[Ахмед әл-Мұстазһир]]<br /><small>{{lang-ar|أحمد المستظهر}}</small> | — | [[3 ақпан]] [[1094 жыл|1094]] — [[6 тамыз]] [[1118 жыл|1118]] | 24 жыл, 6 ай | Оның дәуірінде шығыста ассасиндер (батынилер) қауіп төндірсе, батыста крест жорықтары басталды |- | 48 | [[Әл-Фазыл әл-Мүстәршид]]<br /><small>{{lang-ar|الفضل المسترشد}}</small> | — | [[6 тамыз]] [[1118 жыл|1118]] — [[29 тамыз]] [[1135 жыл|1135]] | 17 жыл, 1 ай | Қажыр-қайраты мол, батыр, шешен әрі фақиһ болған |- | 49 | [[Мансұр әр-Рашид]]<br /><small>{{lang-ar|منصور الراشد}}</small> | — | [[29 тамыз]] [[1135 жыл|1135]] — [[17 тамыз]] [[1136 жыл|1136]] | 11 ай, 19 күн | Ақын, батыр, жомарт, әділ еді. Сұлтан Масғұттың билігін құлатуға тырысты |- | 50 | [[Мұхаммед әл-Мұқтафи]]<br /><small>{{lang-ar|محمد المقتفي}}</small> | — | [[17 тамыз]] [[1136 жыл|1136]] — [[12 наурыз]] [[1160 жыл|1160]] | 23 жыл, 7 ай | Ол дәйләмилердің уақытынан бері Иракта жалғыз өзі билік жүргізген алғашқы халифа |- | 51 | [[Жүсіп әл-Мүстәнжид (Бағдаттық)|I Жүсіп әл-Мүстәнжид]]<br /><small>{{lang-ar|يوسف المستنجد}}</small> | — | [[12 наурыз]] [[1160 жыл|1160]] — [[18 желтоқсан]] [[1170 жыл|1170]] | 10 жыл, 9 ай | Жерді жалға беруді жойып, хараж кірістеріне қосты |- | 52 | [[Хасан әл-Мүстәди]]<br /><small>{{lang-ar|حسن المستضيء}}</small> | [[Сурет:Turquoise glass stamp of calif Mustadi 1170 1180.jpg|100px]] | [[18 желтоқсан]] [[1170 жыл|1170]] — [[27 наурыз]] [[1180 жыл|1180]] | 9 жыл, 3 ай | Әділ, жомарт, кешірімді жан еді |- | 53 | [[Ахмед ән-Насыр]]<br /><small>{{lang-ar|أحمد الناصر}}</small> | [[Сурет:Dinar of Al-Nasir 607h.jpg|100px]] | [[28 наурыз]] [[1180 жыл|1180]] — [[5 қазан]] [[1225 жыл|1225]] | 45 жыл, 7 ай | Оның тұсында Шыңғыс ханның шапқыншылығы басталды |- | 54 | [[Мұхаммед әз-Заһир]]<br /><small>{{lang-ar|محمد الظاهر}}</small> | — | [[5 қазан]] [[1225 жыл|1225]] — [[10 шілде]] [[1226 жыл|1226]] | 9 ай | Одан алдыңғы дәуірлерде тартып алынған мал-мүліктерді қайтарып берді, салық жүйесін бір ізге келтірді |- | 55 | [[Жағфар әл-Мұстансыр]]<br /><small>{{lang-ar|جعفر المستنصر}}</small> | — | [[10 шілде]] [[1226 жыл|1226]] — [[5 желтоқсан]] [[1242 жыл|1242]] | 16 жыл, 5 ай | Бағдатта мешіт, медресе, ауруханалар салды |- | 56 | [[Әбдуллаһ әл-Мұстағсым]]<br /><small>{{lang-ar|عبد الله المستعصم}}</small> | [[Сурет:Dinar Abbasside - al-Musta'sim bi-llah - 641 AH.jpg|100px]] | [[5 желтоқсан]] [[1242 жыл|1242]] — [[20 ақпан]] [[1258 жыл|1258]] | 15 жыл, 2 ай | Аббасилердің соңғы халифасы |- | colspan=6 style="background:#ABE0A4" | '''[[Каир]]дегі [[Аббас әулеті]]'''<br /><small>([[13 маусым]] [[1261 жыл|1261]] — [[22 қаңтар]] [[1517 жыл|1517]]; 255 жыл, 7 ай)</small> |- | 57 | [[Ахмет әл-Мұстансыр]]<br /><small>{{lang-ar|أحمد المستنصر}}</small> | — | [[13 маусым]] [[1261 жыл|1261]] — [[28 қараша]] [[1261 жыл|1261]] | 6 ай | |- | 58 | [[Ахмед әл-Хәкім (1261-1302)|I Ахмед әл-Хәкім]]<br /><small>{{lang-ar|أحمد الحاكم الأول}}</small> | — | [[21 қараша]] [[1261 жыл|1261]] — [[19 қаңтар]] [[1302 жыл|1302]] | 40 жыл, 2 ай | |- | 59 | [[Сүлеймен әл-Мүстәкфи (1302-1340)|I Сүлеймен әл-Мүстәкфи]]<br /><small>{{lang-ar|سليمان المستكفي الأول}}</small> | — | [[19 қаңтар]] [[1302 жыл|1302]] — [[ақпан]] [[1340 жыл|1340]] | 38 жыл, 1 ай | |- | 60 | [[Ибраһим әл-Уәсиқ]]<br /><small>{{lang-ar|إبراهيم الواثق}}</small> | — | [[ақпан]] [[1340 жыл|1340]] — [[16 маусым]] [[1341 жыл|1341]] | 1 жыл, 4 ай | |- | 61 | [[Ахмед әл-Хәкім (1341-1352)|II Ахмед әл-Хәкім]]<br /><small>{{lang-ar|أحمد الحاكم الثاني}}</small> | — | [[1341 жыл|1341]] — [[1352 жыл|1352]] | 11 жыл | |- | 62 | [[Әбу Бәкір әл-Мұғтадид]]<br /><small>{{lang-ar|أبو بكر المعتضد}}</small> | — | [[1352 жыл|1352]] — [[1362 жыл|1362]] | 10 жыл | |- | 63 | [[Әбу Әбдуллаһ әл-Мүтәуәккил]]<br /><small>{{lang-ar|أبو عبد الله المتوكل}}</small> | — | [[1362 жыл|1362]] — [[1377 жыл|1377]]<br />[[1377 жыл|1377]] — [[1383 жыл|1383]]<br />[[1389 жыл|1389]] — [[9 қаңтар]] [[1406 жыл|1406]] | 38 жыл | |- | 64 | [[Зәкәрия әл-Мұстағсым]]<br /><small>{{lang-ar|زكريا المستعصم}}</small> | — | [[1377 жыл|1377]]<br />[[1386 жыл|1386]] — [[1389 жыл|1389]] | 3 жыл | |- | 65 | [[Омар әл-Уәсиқ]]<br /><small>{{lang-ar|عمر الواثق}}</small> | — | [[қыркүйек]] [[1383 жыл|1383]] — [[13 қараша]] [[1386 жыл|1386]] | 3 жыл, 2 ай | |- | 66 | [[Әл-Аббас әл-Мұстағин]]<br /><small>{{lang-ar|العباس المستعين}}</small> | — | [[22 қаңтар]] [[1406 жыл|1406]] — [[9 наурыз]] [[1414 жыл|1414]] | 8 жыл, 2 ай | |- | 67 | [[Дәуіт әл-Мұғтадид]]<br /><small>{{lang-ar|داود المعتضد}}</small> | — | [[1414 жыл|1414]] — [[23 маусым]] [[1441 жыл|1441]] | 27 жыл | |- | 68 | [[Сүлеймен әл-Мүстәкфи (1441-1451)|II Сүлеймен әл-Мүстәкфи]]<br /><small>{{lang-ar|سليمان المستكفي الثاني}}</small> | — | [[23 маусым]] [[1441 жыл|1441]] — [[29 қаңтар]] [[1451 жыл|1451]] | 9 жыл, 7 ай | |- | 69 | [[Хамза әл-Қайым]]<br /><small>{{lang-ar|حمزة القائم}}</small> | — | [[1451 жыл|1451]] — [[1455 жыл|1455]] | 4 жыл | |- | 70 | [[Жүсіп әл-Мүстәнжид (Каирлік)|II Жүсіп әл-Мүстәнжид]]<br /><small>{{lang-ar|يوسف المستنجد}}</small> | — | [[1455 жыл|1455]] — [[7 сәуір]] [[1479 жыл|1479]] | 24 жыл | |- | 71 | [[Әбділғазиз әл-Мүтәуәккил]]<br /><small>{{lang-ar|عبد العزيز المتوكل}}</small> | — | [[8 сәуір]] [[1479 жыл|1479]] — [[27 қыркүйек]] [[1497 жыл|1497]] | 18 жыл, 6 ай | |- | 72 | [[Жақып әл-Мүстәмсик]]<br /><small>{{lang-ar|يعقوب المستمسك}}</small> | — | [[27 қыркүйек]] [[1497 жыл|1497]] — [[1508 жыл|1508]]<br />[[1516 жыл|1516]] — [[1517 жыл|1517]] | 11 жыл | |- | 73 | [[Мұхаммед әл-Мүтәуәккил]]<br /><small>{{lang-ar|محمد المتوكل}}</small> | — | [[1508 жыл|1508]] — [[1516 жыл|1516]]<br />[[1517 жыл|1517]] — [[22 қаңтар]] [[1517 жыл|1517]] | 8 жыл | |- | colspan=6 style="background:#ABE0A4" | '''[[Османлы әулеті]]'''<br /><small>([[22 қаңтар]] [[1517 жыл|1517]] — [[3 наурыз]] [[1924 жыл|1924]]; 407 жыл, 2 ай)</small> |- | 74 | [[I Сәлім]]<br /><small>{{lang-ar|سليم الأول}}</small> | [[Сурет:Tughra of Selim I.JPG|100px]] | [[22 қаңтар]] [[1517 жыл|1517]] — [[22 қыркүйек]] [[1520 жыл|1520]] | 3 жыл, 8 ай | |- | 75 | [[I Сүлеймен]]<br /><small>{{lang-ar|سليمان الأول}}</small> | [[Сурет:Tughra of Suleiman I the Magnificent.svg|100px]] | [[30 қыркүйек]] [[1520 жыл|1520]] — [[6 қыркүйек]] [[1566 жыл|1566]] | 45 жыл, 11 ай | |- | 76 | [[II Сәлім]]<br /><small>{{lang-ar|سليم الثاني}}</small> | [[Сурет:Tughra of Selim II.JPG|100px]] | [[7 қыркүйек]] [[1566 жыл|1566]] — [[15 желтоқсан]] [[1574 жыл|1574]] | 8 жыл, 3 ай | |- | 77 | [[III Мұрат]]<br /><small>{{lang-ar|مراد الثالث}}</small> | [[Сурет:Tughra of Murad III.JPG|100px]] | [[15 желтоқсан]] [[1574 жыл|1574]] — [[16 қаңтар]] [[1595 жыл|1595]] | 20 жыл, 1 ай | |- | 78 | [[III Мехмет]]<br /><small>{{lang-ar|محمد الثالث}}</small> | [[Сурет:Tughra of Mehmed III.JPG|100px]] | [[15 қаңтар]] [[1595 жыл|1595]] — [[22 желтоқсан]] [[1603 жыл|1603]] | 8 жыл, 11 ай | |- | 79 | [[I Ахмет]]<br /><small>{{lang-ar|أحمد الأول}}</small> | [[Сурет:Tughra of Ahmed I.JPG|100px]] | [[22 желтоқсан]] [[1603 жыл|1603]] — [[22 қараша]] [[1617 жыл|1617]] | 13 жыл, 11 ай | |- | 80 | [[I Мұстафа]]<br /><small>{{lang-ar|مصطفى الأول}}</small> | [[Сурет:Tughra of Mustafa I.JPG|100px]] | [[22 қараша]] [[1617 жыл|1617]] — [[22 ақпан]] [[1618 жыл|1618]]<br />[[20 мамыр]] [[1622 жыл|1622]] — [[10 қыркүйек]] [[1623 жыл|1623]] | 1 жыл, 7 ай | |- | 81 | [[II Осман]]<br /><small>{{lang-ar|عثمان الثاني}}</small> | [[Сурет:Tughra of Osman II.JPG|100px]] | [[26 ақпан]] [[1618 жыл|1618]] — [[20 мамыр]] [[1622 жыл|1622]] | 4 жыл, 3 ай | |- | 82 | [[IV Мұрат]]<br /><small>{{lang-ar|مراد الرابع}}</small> | [[Сурет:Tughra of Murad IV.svg|100px]] | [[10 қыркүйек]] [[1623 жыл|1623]] — [[8 ақпан]] [[1640 жыл|1640]] | 16 жыл, 5 ай | |- | 83 | [[Ибраһим (Османлы сұлтаны)|Ибраһим]]<br /><small>{{lang-ar|ابراهيم}}</small> | [[Сурет:Tughra of Ibrahim.JPG|100px]] | [[9 ақпан]] [[1640 жыл|1640]] — [[8 тамыз]] [[1648 жыл|1648]] | 8 жыл, 6 ай | |- | 84 | [[IV Мехмет]]<br /><small>{{lang-ar|محمد الرابع}}</small> | [[Сурет:Tughra of Mehmed IV.JPG|100px]] | [[8 тамыз]] [[1648 жыл|1648]] — [[8 қараша]] [[1687 жыл|1687]] | 39 жыл, 3 ай | |- | 85 | [[II Сүлеймен]]<br /><small>{{lang-ar|سليمان الثاني}}</small> | [[Сурет:Tughra of Suleiman II.JPG|100px]] | [[8 қараша]] [[1687 жыл|1687]] — [[22 маусым]] [[1691 жыл|1691]] | 3 жыл, 7 ай | |- | 86 | [[II Ахмет]]<br /><small>{{lang-ar|أحمد الثاني}}</small> | [[Сурет:Tughra of Ahmed II.JPG|100px]] | [[22 маусым]] [[1691 жыл|1691]] — [[6 ақпан]] [[1695 жыл|1695]] | 3 жыл, 8 ай | |- | 87 | [[II Мұстафа]]<br /><small>{{lang-ar|مصطفى الثاني}}</small> | [[Сурет:Tughra of Mustafa II.JPG|100px]] | [[6 ақпан]] [[1695 жыл|1695]] — [[22 тамыз]] [[1703 жыл|1703]] | 8 жыл, 6 ай | |- | 88 | [[III Ахмет]]<br /><small>{{lang-ar|أحمد الثالث}}</small> | [[Сурет:Tughra of Ahmed III.JPG|100px]] | [[22 тамыз]] [[1703 жыл|1703]] — [[1 қазан]] [[1730 жыл|1730]] | 27 жыл, 1 ай | |- | 89 | [[I Махмұт]]<br /><small>{{lang-ar|محمود الأول}}</small> | [[Сурет:Tughra of Mahmud I.JPG|100px]] | [[20 қыркүйек]] [[1730 жыл|1730]] — [[13 желтоқсан]] [[1754 жыл|1754]] | 24 жыл, 3 ай | |- | 90 | [[III Осман]]<br /><small>{{lang-ar|عثمان الثالث}}</small> | [[Сурет:Tughra of Osman III.JPG|100px]] | [[13 желтоқсан]] [[1754 жыл|1754]] — [[30 қазан]] [[1757 жыл|1757]] | 2 жыл, 10 ай | |- | 91 | [[III Мұстафа]]<br /><small>{{lang-ar|مصطفى الثالث}}</small> | [[Сурет:Tughra of Mustafa III.JPG|100px]] | [[30 қазан]] [[1757 жыл|1757]] — [[21 қаңтар]] [[1774 жыл|1774]] | 16 жыл, 3 ай | |- | 92 | [[I Әбділхамит]]<br /><small>{{lang-ar|عبد الحميد الأول}}</small> | [[Сурет:Tughra of Abdülhamid I.JPG|100px]] | [[21 қаңтар]] [[1774 жыл|1774]] — [[7 сәуір]] [[1789 жыл|1789]] | 15 жыл, 3 ай | |- | 93 | [[III Сәлім]]<br /><small>{{lang-ar|سليم الثالث}}</small> | [[Сурет:Tughra of Selim III.JPG|100px]] | [[7 сәуір]] [[1789 жыл|1789]] — [[29 мамыр]] [[1809 жыл|1809]] | 20 жыл, 1 ай | |- | 94 | [[IV Мұстафа]]<br /><small>{{lang-ar|مصطفى الرابع}}</small> | [[Сурет:Tughra of Mustafa IV.JPG|100px]] | [[29 мамыр]] [[1809 жыл|1809]] — [[28 шілде]] [[1808 жыл|1808]] | 1 жыл, 2 ай | |- | 95 | [[II Махмұт]]<br /><small>{{lang-ar|محمود الثاني}}</small> | [[Сурет:Tughra of Mahmud II.JPG|100px]] | [[28 шілде]] [[1808 жыл|1808]] — [[1 шілде]] [[1839 жыл|1839]] | 30 жыл, 11 ай | |- | 96 | [[I Әбділмәжит]]<br /><small>{{lang-ar|عبد المجيد الأول}}</small> | [[Сурет:Tughra of Abdülmecid I.svg|100px]] | [[2 шілде]] [[1839 жыл|1839]] — [[2 маусым]] [[1861 жыл|1861]] | 21 жыл, 11 ай | |- | 97 | [[Әбділғазиз (Османлы сұлтаны)|Әбділғазиз]]<br /><small>{{lang-ar|عبد العزيز}}</small> | [[Сурет:Tughra of Abdülaziz.JPG|100px]] | [[2 маусым]] [[1861 жыл|1861]] — [[30 мамыр]] [[1876 жыл|1876]] | 14 жыл, 10 ай | |- | 98 | [[V Мұрат]]<br /><small>{{lang-ar|مراد الخامس}}</small> | [[Сурет:Tughra of Murad V.JPG|100px]] | [[30 мамыр]] [[1876 жыл|1876]] — [[31 тамыз]] [[1876 жыл|1876]] | 3 ай | |- | 99 | [[II Әбділхамит]]<br /><small>{{lang-ar|عبد الحميد الثاني}}</small> | [[Сурет:Tughra of Abdülhamid II.JPG|100px]] | [[31 тамыз]] [[1876 жыл|1876]] — [[27 сәуір]] [[1909 жыл|1909]] | 32 жыл, 8 ай | |- | 100 | [[V Мехмет]]<br /><small>{{lang-ar|محمد الخامس}}</small> | [[Сурет:Tughra of Mehmed V.JPG|100px]] | [[27 сәуір]] [[1909 жыл|1909]] — [[3 шілде]] [[1918 жыл|1918]] | 9 жыл, 2 ай | |- | 101 | [[VI Мехмет]]<br /><small>{{lang-ar|محمد السادس}}</small> | [[Сурет:Tughra of Mehmed VI.JPG|100px]] | [[3 шілде]] [[1918 жыл|1918]] — [[1 қараша]] [[1922 жыл|1922]] | 4 жыл, 4 ай | |- | 102 | [[II Әбділмәжит]]<br /><small>{{lang-ar|عبد المجید الثاني}}</small> | [[Сурет:Caliphate standard of Abdulmejid II (1922–1924).svg|100px]] | [[19 қараша]] [[1922 жыл|1922]] — [[3 наурыз]] [[1924 жыл|1924]] | 1 жыл, 4 ай | |} ==Кордоба халифаты (929–1031)== {{mainarticle|Кордоба хилафаты}} {| class="wikitable" border="1" style="width:100%; text-align:center;" |- ! width="5%" | № ! width="25%" | Есімі ! width="25%" | Билік мерзімі ! width="10%" | Билік ұзақтығы ! width="35%" | Сипаттама |- | 1 | [[III Әбдіррахман]]<br /><small>{{lang-ar|عبد الرحمن الثالث}}</small> | [[16 қаңтар]] [[929 жыл|929]] — [[15 қазан]] [[961 жыл|961]] | 32 жыл, 9 ай | |- | 2 | [[II Хакам]]<br /><small>{{lang-ar|الحكم الثاني}}</small> | [[15 қазан]] [[961 жыл|961]] — [[16 қазан]] [[976 жыл|976]] | 15 жыл, 1 күн | |- | 3 | [[II Хишам]]<br /><small>{{lang-ar|ھشام الثانی}}</small> | [[16 қазан]] [[976 жыл|976]] — [[1009 жыл|1009]]<br />[[1010 жыл|1010]] — [[19 сәуір]] [[1013 жыл|1013]] | 36 жыл | |- | 4 | [[Мұхаммед әл-Махди биллаһ|II Мұхаммед әл-Маһди]]<br /><small>{{lang-ar|محمد الثاني ، المهدي}}</small> | [[1009 жыл|1009]] | белгісіз | |- | 5 | [[Сүлеймен ибн әл-Хәкім]]<br /><small>{{lang-ar|سلیمان الثاني بن الحكم}}</small> | [[1009 жыл|1009]] — [[1010 жыл|1010]]<br />[[1013 жыл|1013]] — [[1016 жыл|1016]] | 4 жыл | |- | 6 | [[Әли ибн Хаммуд]]<br /><small>{{lang-ar|علي بن حمود}}</small> | [[1016 жыл|1016]] — [[22 наурыз]] [[1018 жыл|1018]] | 2 жыл | |- | 7 | [[IV Әбдірахман]]<br /><small>{{lang-ar|عبدالرحمن رابع}}</small> | [[1018 жыл|1018]] — [[1018 жыл|1018]] | белгісіз | |- | 8 | [[Әл-Мағмұн|Қасым әл-Мағмұн]]<br /><small>{{lang-ar|القاسم المعمون}}</small> | [[1018 жыл|1018]] — [[1021 жыл|1021]]<br />[[1023 жыл|1023]] | 3 жыл | |- | 9 | [[Әл-Мұғтали|Жақия әл-Мұғтали]]<br /><small>{{lang-ar|يحي المعتلي}}</small> | [[1021 жыл|1021]] — [[1023 жыл|1023]]<br />[[1025 жыл|1025]] — [[1026 жыл|1026]] | 3 жыл | |- | 10 | [[III Әбдірахман]]<br /><small>{{lang-ar|عبدالرحمٰن الخامس}}</small> | [[1023 жыл|1023]] — [[1024 жыл|1024]] | 1 жыл | |- | 11 | [[III Мұхаммед]]<br /><small>{{lang-ar|محمد الثالث}}</small> | [[1024 жыл|1024]] — [[1025 жыл|1025]] | 1 жыл | |- | 12 | [[III Хишам]]<br /><small>{{lang-ar|هشام الثالث}}</small> | [[1026 жыл|1026]] — [[1031 жыл|1031]] | 5 жыл | |} ==Фатимидтер халифаты== {{mainarticle|Фатимидтер хилафаты}} {| class="wikitable" border="1" style="width:100%; text-align:center;" |- ! width="5%" | № ! width="25%" | Есімі ! width="25%" | Билік мерзімі ! width="10%" | Билік ұзақтығы ! width="35%" | Сипаттама |- | 1 | [[Ғұбайдуллаһ әл-Маһди]]<br /><small>{{lang-ar|عبيدالله المهدي}}</small> | [[909 жыл|909]] — [[934 жыл|934]] | 25 жыл | |- | 2 | [[Мұхаммед әл-Қайым]]<br /><small>{{lang-ar|محمد القائم}}</small> | [[934 жыл|934]] — [[946 жыл|946]] | 12 жыл | |- | 3 | [[Ысмайыл әл-Мансұр]]<br /><small>{{lang-ar|إسماعيل المنصور}}</small> | [[946 жыл|946]] — [[953 жыл|953]] | 7 жыл | |- | 4 | [[Мағадд әл-Мұғизз]]<br /><small>{{lang-ar|معد المعز}}</small> | [[953 жыл|953]] — [[975 жыл|975]] | 22 жыл | |- | 5 | [[Низар әл-Ғазиз]]<br /><small>{{lang-ar|نزار العزيز}}</small> | [[975 жыл|975]] — [[996 жыл|996]] | 21 жыл | |- | 6 | [[Мансұр әл-Хәкім]]<br /><small>{{lang-ar|المنصور الحاك}}</small> | [[996 жыл|996]] — [[1021 жыл|1021]] | 25 жыл | |- | 7 | [[Әли әз-Заһир]]<br /><small>{{lang-ar|علي الظاهر}}</small> | [[1021 жыл|1021]] — [[1036 жыл|1036]] | 15 жыл | |- | 8 | [[Мағадд әл-Мұстансыр]]<br /><small>{{lang-ar|معد المستنصر}}</small> | [[1036 жыл|1036]] — [[1094 жыл|1094]] | 58 жыл | |- | 9 | [[Ахмет әл-Мұстали]]<br /><small>{{lang-ar|أحمد المستعلي}}</small> | [[1094 жыл|1094]] — [[1101 жыл|1101]] | 7 жыл | |- | 10 | [[Мансұр әл-Әмір]]<br /><small>{{lang-ar|منصور الآمر}}</small> | [[1101 жыл|1101]] — [[1130 жыл|1130]] | 29 жыл | |- | 11 | [[Әбділмәжит әл-Хафиз]]<br /><small>{{lang-ar|عبد المجيد الحافظ‎‎}}</small> | [[1130 жыл|1130]] — [[1149 жыл|1149]] | 19 жыл | |- | 12 | [[Ысмайыл әл-Зафир]]<br /><small>{{lang-ar|إسماعيل الظافر}}</small> | [[1149 жыл|1149]] — [[1154 жыл|1154]] | 5 жыл | |- | 13 | [[Иса әл-Фаиз]]<br /><small>{{lang-ar|عيسى الفائز}}</small> | [[1154 жыл|1154]] — [[1160 жыл|1160]] | 6 жыл | |- | 14 | [[Әбдуллаһ әл-Ғадид]]<br /><small>{{lang-ar|عبد الله العاضد}}</small> | [[1160 жыл|1160]] — [[1171 жыл|1171]] | 11 жыл | |} ===Муаххидун халифаты=== {{mainarticle|Муаххидун халифаты}} ===Ирак және Шам Ислам мемлекеті === {{mainarticle|Ирак және Шам Ислам мемлекеті}} == Тағы қараңыз == * [[Мұхаммед]] * [[Халифат]] * [[Ислам тарихы]] * [[Сунниттер]] * [[Шииттер]] [[Санат:Халифтер]] f7bvuq46hjps82s78il9biimkc6xymd 3055334 3055332 2022-07-28T22:05:25Z CommonsDelinker 165 «[[:File:(أمير_المؤمنين_أبي_العباس_الوليد_بن_يزيد_الأموي_القرشي_العبشمي_(رحمه_الله.png|(أمير_المؤمنين_أبي_العباس_الوليد_بن_يزيد_الأموي_القرشي_العبشمي_(رحمه_الله.png]]» дегенді аластады, бұны [[Ортаққор]]дың қатысушысы [[commons:User:Ellin Beltz|Ellin Belt wikitext text/x-wiki Бұл мақалада [[Халифат|Ислам халифатының]] ең жоғарғы рухани және зайырлы басшысы болып есептелетін '''«[[халифа]]» атағына ие болған адамдар тізімі''' келтірілген. ==Ислам халифаты== {| class="wikitable" border="1" style="width:100%; text-align:center;" |- ! width="5%" | № ! width="20%" | Есімі ! width="100px" | Құсни/Тұғра ! width="30%" | Билеген уақыты ! width="10%" | Ұзақтығы ! width="35%" | Мінездеме |- | colspan=6 style="background:#ABE0A4" | '''[[Әділетті төрт халифа]]'''<br /><small>([[8 маусым]] [[632 жыл|632]] — [[29 маусым]] [[661 жыл|661]]; 29 жыл)</small> |- | 1 | [[Әбу Бәкр|Әбу Бәкір әс-Сыддық]]<br /><small>{{lang-ar|أبو بكر الصديق}}</small> | [[Сурет:Rashidun Caliph Abu Bakr as-Șiddīq (Abdullah ibn Abi Quhafa) - أبو بكر الصديق عبد الله بن عثمان التيمي القرشي أول الخلفاء الراشدين.svg|100px]] | [[8 маусым]] [[632 жыл|632]] — [[22 тамыз]] [[634 жыл|634]] | 2 жыл, 2 ай | Пайғамбардан кейін мемлекетті бөлшектеніп кетуінен сақтап, Араб түбегіндегі Ислам дінінің жайылуына себепкер болып, көрші мемлекеттерге әскери сапарлардың негізін қалап кетті. Құранды мұсхаф ретінде жинақтауға әмір берді |- | 2 | [[Омар ибн әл-Хаттап|Омар әл-Фаруқ]]<br /><small>{{lang-ar|عمر الفاروق}}</small> | [[Сурет:Rashidun Caliphs Umar ibn Al-Khattāb - عُمر بن الخطّاب ثاني الخلفاء الراشدين.svg|100px]] | [[23 тамыз]] [[634 жыл|634]] — [[3 қараша]] [[644 жыл|644]] | 10 жыл, 3 ай | Әскери жорықтар арқылы мемлекет шекарасы кеңейтіп, әлем картасы өзгертті, мемлекеттік құрылымдарды жаңа үлгіде жүйелеп, сәтті реформа жасай білді |- | 3 | [[Осман ибн Аффан|Осман Зүннұрайн]]<br /><small>{{lang-ar|عثمان ذو النورين}}</small> | [[Сурет:Rashidun Caliph Uthman ibn Affan - عثمان بن عفان ثالث الخلفاء الراشدين.svg|100px]] | [[11 қараша]] [[644 жыл|644]] — [[20 маусым]] [[656 жыл|656]] | 11 жыл, 7 ай | Мемлекет шекарасын кеңейтуді жалғастырды. Құранның мұсхафтарын шартарапқа таратып, көбейтті |- | 4 | [[Әли ибн Әбу Талиб|Әли әл-Мұртаза]]<br /><small>{{lang-ar|علي المرتضى}}</small> | [[Сурет:Rashidun Caliph Ali ibn Abi Talib - علي بن أبي طالب.svg|100px]] | [[20 маусым]] [[656 жыл|656]] — [[29 қаңтар]] [[661 жыл|661]] | 4 жыл, 7 ай | Оның тұсында Ислам дұшпандарының кесірінен алғашқы мұсылманаралық және халифааралық соғыс болды |- | 5 | [[Хасан ибн Әли]]<br /><small>{{lang-ar|الحسن بن علي}}</small> | [[Сурет:الحسن.jpg|100px]] | [[29 қаңтар]] [[661 жыл|661]] — [[29 маусым]] [[661 жыл|661]] | 6 ай | Халифа болып сайланса да мұсылман үмбетінің арасында іріткіге жол бермес үшін билікті өзіне қарсы шыққан Мұғауия ибн Әби Суфиянға тапсырды |- | colspan=6 style="background:#ABE0A4" | '''[[Умәйя әулеті]]'''<br /><small>([[29 маусым]] [[661 жыл|661]] — [[6 тамыз]] [[750 жыл|750]]; 89 жыл, 1 ай)</small> |- | 6 | [[I Мұғауия|Мұғауия ибн Әби Суфиян]]<br /><small>{{lang-ar|معاوية بن أبي سفيان}}</small> | [[Сурет:Caliph Muawiya Calligaprhy.png|100px]] | [[29 маусым]] [[661 жыл|661]] — [[29 сәуір]] [[680 жыл|680]] | 18 жыл, 9 ай | Халифалықты өз баласына қалдырып кеткен алғашқы халифа |- | 7 | [[I Йазид|Язид ибн Мұғауия]]<br /><small>{{lang-ar|يزيد بن معاوية}}</small> | [[Сурет:أمير المؤمنين أبي خالد يزيد بن معاوية الأموي.png|100px]] | [[680 жыл|680]] — [[11 қараша]] [[683 жыл|683]] | 3 жыл | Уақытын ойын-сауықпен өткізген алғашқы халифа |- | 8 | [[II Мұғауия|Мұғауия ибн Язид]]<br /><small>{{lang-ar|معاوية بن يزيد}}</small> | — | [[қараша]] [[683 жыл|683]] — [[29 ақпан]] [[684 жыл|684]] | 1 жыл | Умәйя әулеті ішіндегі Суфиянилер тармағының соңғы өкілі |- | 9 | [[I Маруан|Мәруан ибн әл-Хәкәм]]<br /><small>{{lang-ar|مروان بن الحكم}}</small> | [[Сурет:(مروان بن الحكم (رضي الله عنه.png|100px]] | [[684 жыл|684]] — [[5 мамыр]] [[685 жыл|685]] | 1 жыл | Умәйя әулеті ішіндегі Мәруанилер тармағының негізін құрушы |- | 10 | [[Абд әл-Мәлік ибн Маруан]]<br /><small>{{lang-ar|عبد الملك بن مروان}}</small> | [[Сурет:First Umayyad gold dinar, Caliph Abd al-Malik, 695 CE.jpg|100px]] | [[685 жыл|685]] — [[8 қазан]] [[705 жыл|705]] | 20 жыл | Тұңғыш рет мұсылмандардың төл ақшасын бастырды, араб тілін ресми тілге айналдырды, мемлекеттік жүйенің қалыптасуын соңына жеткізді |- | 11 | [[I Уәлид|Әл-Уәлид ибн Әбділмәлік]]<br /><small>{{lang-ar|الوليد بن عبد الملك‎}}</small> | | [[қазан]] [[705 жыл|705]] — [[23 ақпан]] [[715 жыл|715]] | 9 жыл, 4 ай | Жолдар, ауруханалар, мешіттер, құдықтар және т.б. нысандарды салдыртты, мектептер мен кітапханаларды ашты, мұсылмандар алғашқы рет қағаз жасауды үйренді |- | 12 | [[Сүлеймен ибн Абд әл-Мәлік]]<br /><small>{{lang-ar|سليمان بن عبد الملك}}</small> | | [[ақпан]] [[715 жыл|715]] — [[22 қыркүйек]] [[717 жыл|717]] | 2 жыл, 6 ай | Жүздеген тұтқындарды босатты, қызметкерлердің жалақысын көтерді |- | 13 | [[II Омар|Омар ибн Әбділғазиз]]<br /><small>{{lang-ar|عمر بن عبد العزيز}}</small> | [[Сурет:عمر بن عبد العزيز.png|100px]] | [[22 қыркүйек]] [[717 жыл|717]] — [[10 ақпан]] [[720 жыл|720]] | 2 жыл, 5 ай | Әли ибн Әби Тәліпке жұма құтбаларында тіл тигізу салтын тоқтатты, зұлым намангерлерді орындарынан босатты, керуен-сарайлар салдырды, орынсыз салықтарды жойды, яһудилер мен христиандардан тартып алынған ғибадатханаларын, һашимилерден тартып алынған Фәдәк егістігін қайтарып берді |- | 14 | [[II Йазид|Язид ибн Әбділмәлік]]<br /><small>{{lang-ar|يزيد بن عبد الملك}}</small> | [[Сурет:(أمير المؤمنين أبي خالد يزيد بن عبد الملك الأموي العبشمي القرشي (رحمه الله.png|100px]] | [[10 ақпан]] [[720 жыл|720]] — [[26 қаңтар]] [[724 жыл|724]] | 3 жыл, 11 ай | Мемлекетті бұрыңғы қиын жағдайға алып келді, ойын-сауыққа құмар болды |- | 15 | [[Хишам ибн Абд әл-Мәлік]]<br /><small>{{lang-ar|هشام بن عبد الملك}}</small> | [[Сурет:هشام بن عبد الملك.png|100px]] | [[26 қаңтар]] [[724 жыл|724]] — [[6 ақпан]] [[743 жыл|743]] | 19 жыл, 11 күн | Мәуәлилердің салықтарын көбейтті, кіріс-шығыс істерін жүйеледі |- | 16 | [[II Уәлид|Әл-Уәлид ибн Язид]]<br /><small>{{lang-ar|الوليد بن يزيد}}</small> | | [[6 ақпан]] [[743 жыл|743]] — [[17 сәуір]] [[744 жыл|744]] | 1 жыл, 2 ай | Қазына ақшасын далаға шашты, ішкілік ішуге, әйелдерге, сауық-сайранға құмар болды |- | 17 | [[III Йазид|Язид ибн әл-Уәлид]]<br /><small>{{lang-ar|يزيد ابن الوليد}}</small> | — | [[17 сәуір]] [[744 жыл|744]] — [[4 қазан]] [[744 жыл|744]] | 5 ай 12 күн | Алдыңғы халифаны өлтіру арқылы билікке келген алғашқы халифа |- | 18 | [[Ибраһим ибн әл-Уәлид]]<br /><small>{{lang-ar|ابراهيم ابن الوليد بن}}</small> | [[Сурет:أمير المؤمنين أبي إسحاق إبراهيم بن الوليد بن عبد الملك بن مروان بن الحكم الأموي.png|100px]] | [[744 жыл|744]] | 4 ай | Халифалықтан тайдырылған алғашқы халифа |- | 19 | [[II Маруан|Мәруан ибн Мұхаммед]]<br /><small>{{lang-ar|مروان بن محمد}}</small> | — | [[744 жыл|744]] — [[6 тамыз]] [[750 жыл|750]] | 5 жыл 1 ай | Умәйялардан шыққан соңғы халифа |- | colspan=6 style="background:#ABE0A4" | '''[[Бағдат]]тағы [[Аббас әулеті]]'''<br /><small>([[6 тамыз]] [[750 жыл|750]] — [[20 ақпан]] [[1258 жыл|1258]]; 508 жыл)</small> |- | 20 | [[Әс-Саффах|Әбдуллаһ әс-Саффах]]<br /><small>{{lang-ar|عبد الله السفاح}}</small> | — | [[6 тамыз]] [[750 жыл|750]] — [[10 маусым]] [[754 жыл|754]] | 4 жыл 9 ай | Аббасилерден шыққан алғашқы халифа |- | 21 | [[Әл-Мансұр|Әбдуллаһ әл-Мансұр]]<br /><small>{{lang-ar|عبدالله المنصور}}</small> | [[Сурет:Abbasid Dinar - Al Mansur - 140 AH (758 AD).JPG|100px]] | [[10 маусым]] [[754 жыл|754]] — [[7 қазан]] [[775 жыл|775]] | 21 жыл | Бағдатты салып, елорданы сонда көшірді |- | 22 | [[Әл-Мәһди|Мұхаммед әл-Мәһди]]<br /><small>{{lang-ar|محمد المهدي}}</small> | [[Сурет:Abbasid al-Mahdi dirham Kirman 166AH.jpg|100px]] | [[7 қазан]] [[775 жыл|775]] — [[4 тамыз]] [[785 жыл|785]] | 10 жыл 1 ай | Пошта жүйесін құрып кетті, керуенсарайлар салдырды, құдықтар қаздырды, арналар аштырды, зындықтармен күресті |- | 23 | [[Мұса әл-Һәди]]<br /><small>{{lang-ar|موسى الهادي}}</small> | [[Сурет:Dirhem of Al-Hadi, AH 170.jpg|100px]] | [[тамыз]] [[785 жыл|785]] — [[14 қыркүйек]] [[786 жыл|786]] | 1 жыл, 1 ай | Зындықтармен күресуді жалғастырды |- | 24 | [[Һарун әр-Рашид]]<br /><small>{{lang-ar|هارون الرشيد}}</small> | [[Сурет:(ar-Rashid) dirham 170h.jpg|100px]] | [[14 қыркүйек]] [[786 жыл|786]] — [[24 наурыз]] [[809 жыл|809]] | 23 жыл, 6 ай | Аббасилердің билігін шарықтау шыңына жеткізді. Ғылым-білім және әдебиет биік шыңдарды бағындырды |- | 25 | [[Мұхаммед әл-Әмин]]<br /><small>{{lang-ar|محمد الأمين}}</small> | [[Сурет:Abbasid Dinar - Al Amin - 195 AH (811 AD).jpg|100px]] | [[наурыз]] [[809 жыл|809]] — [[27 қыркүйек]] [[813 жыл|813]] | 4 жыл, 6 ай | Әдебиет пен өнерден хабары бар ол ойын-сауық пен ішкілікке құмар еді |- | 26 | [[Мамун|Әбдуллаһ әл-Мәмун]]<br /><small>{{lang-ar|عبدالله المأمون}}</small> | [[Сурет:Coin of the Abbasid Caliph al-Ma'mun.jpg|100px]] | [[27 қыркүйек]] [[813 жыл|813]] — [[9 тамыз]] [[833 жыл|833]] | 19 жыл, 11 ай | Оның дәуірі ғылым-білімнің алтын ғасыры болып есептеледі. Ол аударма ісін өркендетті, көптеген көтерілістерді басты. Бірақ мұғтазила ағымын қолдағанның кесірінен ғұламалар Құранның жаратылыс екендігін мойындауға мәжбүр болды, мойындамағандар қатты азапталды. Осылайша Михнат дәуірі басталды |- | 27 | [[Мұхаммед әл-Мұғтасым]]<br /><small>{{lang-ar|محمد المعتصم}}</small> | [[Сурет:Dirham of al-Mu'tasim, AH 221.jpg|100px]] | [[9 тамыз]] [[833 жыл|833]] — [[5 қаңтар]] [[842 жыл|842]] | 8 жыл, 5 ай | Самарра қаласын салдыртып, оны елордаға айналдырды |- | 28 | [[Һәрун әл-Уәсиқ]]<br /><small>{{lang-ar|هارون الواثق}}</small> | [[Сурет:Dinar of al-Wathiq, AH 227-232.jpg|100px]] | [[5 қаңтар]] [[842 жыл|842]] — [[10 тамыз]] [[847 жыл|847]] | 5 жыл, 7 ай | Дәмді тағамдар жеп, ішкілік ішуді қатты ұнатты |- | 29 | [[Жағфар әл-Мүтәуәккил]]<br /><small>{{lang-ar|جعفر المتوكل}}</small> | [[Сурет:Dinar of Al-Mutawakkil, AH 232-247.jpg|100px]] | [[10 тамыз]] [[847 жыл|847]] — [[11 желтоқсан]] [[861 жыл|861]] | 14 жыл, 4 ай | Әлиге және оның ұрпақтарына қарсы шектен тыс қатаңдық танытты. Михнат дәуірін тоқтатты |- | 30 | [[Мұхаммед әл-Мұнтасыр]]<br /><small>{{lang-ar|محمد المنتصر}}</small> | [[Сурет:Dirhem of al-Muntasir, AH 247-248.jpg|100px]] | [[11 желтоқсан]] [[861 жыл|861]] — [[7 маусым]] [[862 жыл|862]] | 6 ай | Әлидің ұрпақтарына көрсетілген қысымды тоқтатты, Құсайынның қабірін зиярат етуге рұқсат берді |- | 31 | [[Ахмед әл-Мұстағин]]<br /><small>{{lang-ar|أحمد المستعين}}</small> | [[Сурет:Dinar of Al-Musta'in, AH 248-252.jpg|100px]] | [[8 маусым]] [[862 жыл|862]] — [[17 қазан]] [[866 жыл|866]] | 4 жыл, 4 ай | Түркілердің әсерінен билігі әлсіз болды |- | 32 | [[Мұхаммед әл-Мұғтазз]]<br /><small>{{lang-ar|محمد المعتز}}</small> | [[Сурет:Dinar of al-Mu'tazz, AH 253.jpg|100px]] | [[17 қазан]] [[866 жыл|866]] — [[9 шілде]] [[869 жыл|869]] | 2 жыл, 9 ай | Қазынада ештене қалмағандықтан әскерге төлейтін жалақысы болмады. Сол себептен әскерлер оны тақтан тайдырып, үш күн бойы ас-сусыз азапталып өлтіріледі |- | 33 | [[Мұхаммед әл-Мүһтәди]]<br /><small>{{lang-ar|محمد المهتدي}}</small> | [[Сурет:Dirham of al-Muhtadi, AH 255-256.jpg|100px]] | [[9 шілде]] [[869 жыл|869]] — [[21 маусым]] [[870 жыл|870]] | 11 ай | Күшейген түркілермен күресуге тырысты, бірақ олардан жеңіліп қалды |- | 34 | [[Ахмед әл-Мұғтамид]]<br /><small>{{lang-ar|أحمد المعتمد}}</small> | [[Сурет:Dinar of al-Mu'tamid, AH 271.jpg|100px]] | [[26 маусым]] [[870 жыл|870]] — [[15 қазан]] [[892 жыл|892]] | 22 жыл, 4 ай | Іс жүзінде билік [[Талха әл-Муаффақ]]та болды. Ал әл-Мұғтамид болса, уақытын ойын-сауыққа кетіретін |- | 35 | [[Ахмед әл-Мұғтадид]]<br /><small>{{lang-ar|أحمد المعتضد}}</small> | [[Сурет:Dinar of al-Mu'tadid, AH 285.jpg|100px]] | [[15 қазан]] [[892 жыл|892]] — [[5 сәуір]] [[902 жыл|902]] | 9 жыл, 6 ай | Тақуимүл-Мұғтадид деп аталатын күнтізбені қабылдады |- | 36 | [[Әли әл-Мүктәфи]]<br /><small>{{lang-ar|علي المكتفي}}</small> | [[Сурет:Dinar of al-Muktafi, AH 292.jpg|100px]] | [[5 сәуір]] [[902 жыл|902]] — [[13 тамыз]] [[908 жыл|908]] | 6 жыл, 4 ай | Карматилерді жеңді |- | 37 | [[Жағфар әл-Мұқтадир]]<br /><small>{{lang-ar|جعفر المقتدر}}</small> | [[Сурет:Dinar of al-Muqtadir with Abu'l-Abbas and Amid al-Dawla.jpg|100px]] | [[13 тамыз]] [[908 жыл|908]] — [[31 қазан]] [[932 жыл|932]] | 24 жыл 11 ай | Ол сауық-сайран мен ысырапшылдыққа бейім еді |- | 38 | [[Мұхаммед әл-Қаһир]]<br /><small>{{lang-ar|محمد القاهر}}</small> | [[Сурет:Gold dinar of al-Qahir, AH 320-322.jpg|100px]] | [[929 жыл|929]]<br />[[31 қазан]] [[932 жыл|932]] — [[19 сәуір]] [[934 жыл|934]] | 1 жыл, 6 ай | Мінезі өте нашар, лақап атына сай өте қаһарлы адам болатын |- | 39 | [[Мұхаммед әр-Разы]]<br /><small>{{lang-ar|محمد الراضي}}</small> | [[Сурет:Gold dinar of al-Radi, 323 AH.jpg|100px]] | [[24 сәуір]] [[934 жыл|934]] — [[12 желтоқсан]] [[940 жыл|940]] | 6 жыл, 8 ай | "Әмирүл-умара" деген жаңа құрылымды қалыптастырды |- | 40 | [[Ибраһим әл-Мұттақи]]<br /><small>{{lang-ar|إبراهيم المتقي}}</small> | [[Сурет:Dirham of al-Muttaqi.jpg|100px]] | [[15 желтоқсан]] [[940 жыл|940]] — [[26 тамыз]] [[944 жыл|944]] | 3 жыл, 8 ай | Ораза ұстау мен басқа да құлшылықтарды жасағанды жақсы көретін |- | 41 | [[Әбдуллаһ әл-Мүстәкфи]]<br /><small>{{lang-ar|عبد الله المستكفي}}</small> | [[Сурет:Dirham of al Al-Mustakfi 334h.jpg|100px]] | [[26 тамыз]] [[944 жыл|944]] — [[28 қаңтар]] [[946 жыл|946]] | 1 жыл, 6 ай | Билігі әлсіз болғандықтан басқа ислам мемлекеттерінің басшылары өздеріне "Әмирүл-мүминин" атағын қолдана бастады |- | 42 | [[Әл-Фазыл әл-Мұтығ]]<br /><small>{{lang-ar|الفضل المطيع}}</small> | [[Сурет:Dinar Al-Muti(334-363h).jpg|100px]] | [[28 қаңтар]] [[946 жыл|946]] — [[4 тамыз]] [[974 жыл|974]] | 28 жыл, 7 ай | Нағыз билік буәйхи Муизуддәуләның қолында болады |- | 43 | [[Әбділкәрім әт-Таиғ]]<br /><small>{{lang-ar|عبد الكريم الطائع}}</small> | — | [[4 тамыз]] [[974 жыл|974]] — [[30 қазан]] [[991 жыл|991]] | 17 жыл, 2 ай | Билік бес буәйхидің қолында еді |- | 44 | [[Ахмед әл-Қадір]]<br /><small>{{lang-ar|أحمد القادر}}</small> | — | [[1 қараша]] [[991 жыл|991]] — [[29 қараша]] [[1031 жыл|1031]] | 40 жыл, 1 ай | Жақсылықты сүйетін, ғалымдарды қорғайтын |- | 45 | [[Әбдуллаһ әл-Қайым]]<br /><small>{{lang-ar|عبد الله القائم}}</small> | [[Сурет:Kakwayhids coin Isfahan Iran 1042.jpg|100px]] | [[29 қараша]] [[1031 жыл|1031]] — [[2 сәуір]] [[1075 жыл|1075]] | 43 жыл, 5 ай | Селжұқтардың билігіне өткен халифа |- | 46 | [[Әбдуллаһ әл-Мұқтади]]<br /><small>{{lang-ar|عبد الله المقتدي}}</small> | — | [[2 сәуір]] [[1075 жыл|1075]] — [[3 ақпан]] [[1094 жыл|1094]] | 18 жыл, 10 ай | Сәулет өнерінің нысандарын салды, ғимараттарды тұрғызды |- | 47 | [[Ахмед әл-Мұстазһир]]<br /><small>{{lang-ar|أحمد المستظهر}}</small> | — | [[3 ақпан]] [[1094 жыл|1094]] — [[6 тамыз]] [[1118 жыл|1118]] | 24 жыл, 6 ай | Оның дәуірінде шығыста ассасиндер (батынилер) қауіп төндірсе, батыста крест жорықтары басталды |- | 48 | [[Әл-Фазыл әл-Мүстәршид]]<br /><small>{{lang-ar|الفضل المسترشد}}</small> | — | [[6 тамыз]] [[1118 жыл|1118]] — [[29 тамыз]] [[1135 жыл|1135]] | 17 жыл, 1 ай | Қажыр-қайраты мол, батыр, шешен әрі фақиһ болған |- | 49 | [[Мансұр әр-Рашид]]<br /><small>{{lang-ar|منصور الراشد}}</small> | — | [[29 тамыз]] [[1135 жыл|1135]] — [[17 тамыз]] [[1136 жыл|1136]] | 11 ай, 19 күн | Ақын, батыр, жомарт, әділ еді. Сұлтан Масғұттың билігін құлатуға тырысты |- | 50 | [[Мұхаммед әл-Мұқтафи]]<br /><small>{{lang-ar|محمد المقتفي}}</small> | — | [[17 тамыз]] [[1136 жыл|1136]] — [[12 наурыз]] [[1160 жыл|1160]] | 23 жыл, 7 ай | Ол дәйләмилердің уақытынан бері Иракта жалғыз өзі билік жүргізген алғашқы халифа |- | 51 | [[Жүсіп әл-Мүстәнжид (Бағдаттық)|I Жүсіп әл-Мүстәнжид]]<br /><small>{{lang-ar|يوسف المستنجد}}</small> | — | [[12 наурыз]] [[1160 жыл|1160]] — [[18 желтоқсан]] [[1170 жыл|1170]] | 10 жыл, 9 ай | Жерді жалға беруді жойып, хараж кірістеріне қосты |- | 52 | [[Хасан әл-Мүстәди]]<br /><small>{{lang-ar|حسن المستضيء}}</small> | [[Сурет:Turquoise glass stamp of calif Mustadi 1170 1180.jpg|100px]] | [[18 желтоқсан]] [[1170 жыл|1170]] — [[27 наурыз]] [[1180 жыл|1180]] | 9 жыл, 3 ай | Әділ, жомарт, кешірімді жан еді |- | 53 | [[Ахмед ән-Насыр]]<br /><small>{{lang-ar|أحمد الناصر}}</small> | [[Сурет:Dinar of Al-Nasir 607h.jpg|100px]] | [[28 наурыз]] [[1180 жыл|1180]] — [[5 қазан]] [[1225 жыл|1225]] | 45 жыл, 7 ай | Оның тұсында Шыңғыс ханның шапқыншылығы басталды |- | 54 | [[Мұхаммед әз-Заһир]]<br /><small>{{lang-ar|محمد الظاهر}}</small> | — | [[5 қазан]] [[1225 жыл|1225]] — [[10 шілде]] [[1226 жыл|1226]] | 9 ай | Одан алдыңғы дәуірлерде тартып алынған мал-мүліктерді қайтарып берді, салық жүйесін бір ізге келтірді |- | 55 | [[Жағфар әл-Мұстансыр]]<br /><small>{{lang-ar|جعفر المستنصر}}</small> | — | [[10 шілде]] [[1226 жыл|1226]] — [[5 желтоқсан]] [[1242 жыл|1242]] | 16 жыл, 5 ай | Бағдатта мешіт, медресе, ауруханалар салды |- | 56 | [[Әбдуллаһ әл-Мұстағсым]]<br /><small>{{lang-ar|عبد الله المستعصم}}</small> | [[Сурет:Dinar Abbasside - al-Musta'sim bi-llah - 641 AH.jpg|100px]] | [[5 желтоқсан]] [[1242 жыл|1242]] — [[20 ақпан]] [[1258 жыл|1258]] | 15 жыл, 2 ай | Аббасилердің соңғы халифасы |- | colspan=6 style="background:#ABE0A4" | '''[[Каир]]дегі [[Аббас әулеті]]'''<br /><small>([[13 маусым]] [[1261 жыл|1261]] — [[22 қаңтар]] [[1517 жыл|1517]]; 255 жыл, 7 ай)</small> |- | 57 | [[Ахмет әл-Мұстансыр]]<br /><small>{{lang-ar|أحمد المستنصر}}</small> | — | [[13 маусым]] [[1261 жыл|1261]] — [[28 қараша]] [[1261 жыл|1261]] | 6 ай | |- | 58 | [[Ахмед әл-Хәкім (1261-1302)|I Ахмед әл-Хәкім]]<br /><small>{{lang-ar|أحمد الحاكم الأول}}</small> | — | [[21 қараша]] [[1261 жыл|1261]] — [[19 қаңтар]] [[1302 жыл|1302]] | 40 жыл, 2 ай | |- | 59 | [[Сүлеймен әл-Мүстәкфи (1302-1340)|I Сүлеймен әл-Мүстәкфи]]<br /><small>{{lang-ar|سليمان المستكفي الأول}}</small> | — | [[19 қаңтар]] [[1302 жыл|1302]] — [[ақпан]] [[1340 жыл|1340]] | 38 жыл, 1 ай | |- | 60 | [[Ибраһим әл-Уәсиқ]]<br /><small>{{lang-ar|إبراهيم الواثق}}</small> | — | [[ақпан]] [[1340 жыл|1340]] — [[16 маусым]] [[1341 жыл|1341]] | 1 жыл, 4 ай | |- | 61 | [[Ахмед әл-Хәкім (1341-1352)|II Ахмед әл-Хәкім]]<br /><small>{{lang-ar|أحمد الحاكم الثاني}}</small> | — | [[1341 жыл|1341]] — [[1352 жыл|1352]] | 11 жыл | |- | 62 | [[Әбу Бәкір әл-Мұғтадид]]<br /><small>{{lang-ar|أبو بكر المعتضد}}</small> | — | [[1352 жыл|1352]] — [[1362 жыл|1362]] | 10 жыл | |- | 63 | [[Әбу Әбдуллаһ әл-Мүтәуәккил]]<br /><small>{{lang-ar|أبو عبد الله المتوكل}}</small> | — | [[1362 жыл|1362]] — [[1377 жыл|1377]]<br />[[1377 жыл|1377]] — [[1383 жыл|1383]]<br />[[1389 жыл|1389]] — [[9 қаңтар]] [[1406 жыл|1406]] | 38 жыл | |- | 64 | [[Зәкәрия әл-Мұстағсым]]<br /><small>{{lang-ar|زكريا المستعصم}}</small> | — | [[1377 жыл|1377]]<br />[[1386 жыл|1386]] — [[1389 жыл|1389]] | 3 жыл | |- | 65 | [[Омар әл-Уәсиқ]]<br /><small>{{lang-ar|عمر الواثق}}</small> | — | [[қыркүйек]] [[1383 жыл|1383]] — [[13 қараша]] [[1386 жыл|1386]] | 3 жыл, 2 ай | |- | 66 | [[Әл-Аббас әл-Мұстағин]]<br /><small>{{lang-ar|العباس المستعين}}</small> | — | [[22 қаңтар]] [[1406 жыл|1406]] — [[9 наурыз]] [[1414 жыл|1414]] | 8 жыл, 2 ай | |- | 67 | [[Дәуіт әл-Мұғтадид]]<br /><small>{{lang-ar|داود المعتضد}}</small> | — | [[1414 жыл|1414]] — [[23 маусым]] [[1441 жыл|1441]] | 27 жыл | |- | 68 | [[Сүлеймен әл-Мүстәкфи (1441-1451)|II Сүлеймен әл-Мүстәкфи]]<br /><small>{{lang-ar|سليمان المستكفي الثاني}}</small> | — | [[23 маусым]] [[1441 жыл|1441]] — [[29 қаңтар]] [[1451 жыл|1451]] | 9 жыл, 7 ай | |- | 69 | [[Хамза әл-Қайым]]<br /><small>{{lang-ar|حمزة القائم}}</small> | — | [[1451 жыл|1451]] — [[1455 жыл|1455]] | 4 жыл | |- | 70 | [[Жүсіп әл-Мүстәнжид (Каирлік)|II Жүсіп әл-Мүстәнжид]]<br /><small>{{lang-ar|يوسف المستنجد}}</small> | — | [[1455 жыл|1455]] — [[7 сәуір]] [[1479 жыл|1479]] | 24 жыл | |- | 71 | [[Әбділғазиз әл-Мүтәуәккил]]<br /><small>{{lang-ar|عبد العزيز المتوكل}}</small> | — | [[8 сәуір]] [[1479 жыл|1479]] — [[27 қыркүйек]] [[1497 жыл|1497]] | 18 жыл, 6 ай | |- | 72 | [[Жақып әл-Мүстәмсик]]<br /><small>{{lang-ar|يعقوب المستمسك}}</small> | — | [[27 қыркүйек]] [[1497 жыл|1497]] — [[1508 жыл|1508]]<br />[[1516 жыл|1516]] — [[1517 жыл|1517]] | 11 жыл | |- | 73 | [[Мұхаммед әл-Мүтәуәккил]]<br /><small>{{lang-ar|محمد المتوكل}}</small> | — | [[1508 жыл|1508]] — [[1516 жыл|1516]]<br />[[1517 жыл|1517]] — [[22 қаңтар]] [[1517 жыл|1517]] | 8 жыл | |- | colspan=6 style="background:#ABE0A4" | '''[[Османлы әулеті]]'''<br /><small>([[22 қаңтар]] [[1517 жыл|1517]] — [[3 наурыз]] [[1924 жыл|1924]]; 407 жыл, 2 ай)</small> |- | 74 | [[I Сәлім]]<br /><small>{{lang-ar|سليم الأول}}</small> | [[Сурет:Tughra of Selim I.JPG|100px]] | [[22 қаңтар]] [[1517 жыл|1517]] — [[22 қыркүйек]] [[1520 жыл|1520]] | 3 жыл, 8 ай | |- | 75 | [[I Сүлеймен]]<br /><small>{{lang-ar|سليمان الأول}}</small> | [[Сурет:Tughra of Suleiman I the Magnificent.svg|100px]] | [[30 қыркүйек]] [[1520 жыл|1520]] — [[6 қыркүйек]] [[1566 жыл|1566]] | 45 жыл, 11 ай | |- | 76 | [[II Сәлім]]<br /><small>{{lang-ar|سليم الثاني}}</small> | [[Сурет:Tughra of Selim II.JPG|100px]] | [[7 қыркүйек]] [[1566 жыл|1566]] — [[15 желтоқсан]] [[1574 жыл|1574]] | 8 жыл, 3 ай | |- | 77 | [[III Мұрат]]<br /><small>{{lang-ar|مراد الثالث}}</small> | [[Сурет:Tughra of Murad III.JPG|100px]] | [[15 желтоқсан]] [[1574 жыл|1574]] — [[16 қаңтар]] [[1595 жыл|1595]] | 20 жыл, 1 ай | |- | 78 | [[III Мехмет]]<br /><small>{{lang-ar|محمد الثالث}}</small> | [[Сурет:Tughra of Mehmed III.JPG|100px]] | [[15 қаңтар]] [[1595 жыл|1595]] — [[22 желтоқсан]] [[1603 жыл|1603]] | 8 жыл, 11 ай | |- | 79 | [[I Ахмет]]<br /><small>{{lang-ar|أحمد الأول}}</small> | [[Сурет:Tughra of Ahmed I.JPG|100px]] | [[22 желтоқсан]] [[1603 жыл|1603]] — [[22 қараша]] [[1617 жыл|1617]] | 13 жыл, 11 ай | |- | 80 | [[I Мұстафа]]<br /><small>{{lang-ar|مصطفى الأول}}</small> | [[Сурет:Tughra of Mustafa I.JPG|100px]] | [[22 қараша]] [[1617 жыл|1617]] — [[22 ақпан]] [[1618 жыл|1618]]<br />[[20 мамыр]] [[1622 жыл|1622]] — [[10 қыркүйек]] [[1623 жыл|1623]] | 1 жыл, 7 ай | |- | 81 | [[II Осман]]<br /><small>{{lang-ar|عثمان الثاني}}</small> | [[Сурет:Tughra of Osman II.JPG|100px]] | [[26 ақпан]] [[1618 жыл|1618]] — [[20 мамыр]] [[1622 жыл|1622]] | 4 жыл, 3 ай | |- | 82 | [[IV Мұрат]]<br /><small>{{lang-ar|مراد الرابع}}</small> | [[Сурет:Tughra of Murad IV.svg|100px]] | [[10 қыркүйек]] [[1623 жыл|1623]] — [[8 ақпан]] [[1640 жыл|1640]] | 16 жыл, 5 ай | |- | 83 | [[Ибраһим (Османлы сұлтаны)|Ибраһим]]<br /><small>{{lang-ar|ابراهيم}}</small> | [[Сурет:Tughra of Ibrahim.JPG|100px]] | [[9 ақпан]] [[1640 жыл|1640]] — [[8 тамыз]] [[1648 жыл|1648]] | 8 жыл, 6 ай | |- | 84 | [[IV Мехмет]]<br /><small>{{lang-ar|محمد الرابع}}</small> | [[Сурет:Tughra of Mehmed IV.JPG|100px]] | [[8 тамыз]] [[1648 жыл|1648]] — [[8 қараша]] [[1687 жыл|1687]] | 39 жыл, 3 ай | |- | 85 | [[II Сүлеймен]]<br /><small>{{lang-ar|سليمان الثاني}}</small> | [[Сурет:Tughra of Suleiman II.JPG|100px]] | [[8 қараша]] [[1687 жыл|1687]] — [[22 маусым]] [[1691 жыл|1691]] | 3 жыл, 7 ай | |- | 86 | [[II Ахмет]]<br /><small>{{lang-ar|أحمد الثاني}}</small> | [[Сурет:Tughra of Ahmed II.JPG|100px]] | [[22 маусым]] [[1691 жыл|1691]] — [[6 ақпан]] [[1695 жыл|1695]] | 3 жыл, 8 ай | |- | 87 | [[II Мұстафа]]<br /><small>{{lang-ar|مصطفى الثاني}}</small> | [[Сурет:Tughra of Mustafa II.JPG|100px]] | [[6 ақпан]] [[1695 жыл|1695]] — [[22 тамыз]] [[1703 жыл|1703]] | 8 жыл, 6 ай | |- | 88 | [[III Ахмет]]<br /><small>{{lang-ar|أحمد الثالث}}</small> | [[Сурет:Tughra of Ahmed III.JPG|100px]] | [[22 тамыз]] [[1703 жыл|1703]] — [[1 қазан]] [[1730 жыл|1730]] | 27 жыл, 1 ай | |- | 89 | [[I Махмұт]]<br /><small>{{lang-ar|محمود الأول}}</small> | [[Сурет:Tughra of Mahmud I.JPG|100px]] | [[20 қыркүйек]] [[1730 жыл|1730]] — [[13 желтоқсан]] [[1754 жыл|1754]] | 24 жыл, 3 ай | |- | 90 | [[III Осман]]<br /><small>{{lang-ar|عثمان الثالث}}</small> | [[Сурет:Tughra of Osman III.JPG|100px]] | [[13 желтоқсан]] [[1754 жыл|1754]] — [[30 қазан]] [[1757 жыл|1757]] | 2 жыл, 10 ай | |- | 91 | [[III Мұстафа]]<br /><small>{{lang-ar|مصطفى الثالث}}</small> | [[Сурет:Tughra of Mustafa III.JPG|100px]] | [[30 қазан]] [[1757 жыл|1757]] — [[21 қаңтар]] [[1774 жыл|1774]] | 16 жыл, 3 ай | |- | 92 | [[I Әбділхамит]]<br /><small>{{lang-ar|عبد الحميد الأول}}</small> | [[Сурет:Tughra of Abdülhamid I.JPG|100px]] | [[21 қаңтар]] [[1774 жыл|1774]] — [[7 сәуір]] [[1789 жыл|1789]] | 15 жыл, 3 ай | |- | 93 | [[III Сәлім]]<br /><small>{{lang-ar|سليم الثالث}}</small> | [[Сурет:Tughra of Selim III.JPG|100px]] | [[7 сәуір]] [[1789 жыл|1789]] — [[29 мамыр]] [[1809 жыл|1809]] | 20 жыл, 1 ай | |- | 94 | [[IV Мұстафа]]<br /><small>{{lang-ar|مصطفى الرابع}}</small> | [[Сурет:Tughra of Mustafa IV.JPG|100px]] | [[29 мамыр]] [[1809 жыл|1809]] — [[28 шілде]] [[1808 жыл|1808]] | 1 жыл, 2 ай | |- | 95 | [[II Махмұт]]<br /><small>{{lang-ar|محمود الثاني}}</small> | [[Сурет:Tughra of Mahmud II.JPG|100px]] | [[28 шілде]] [[1808 жыл|1808]] — [[1 шілде]] [[1839 жыл|1839]] | 30 жыл, 11 ай | |- | 96 | [[I Әбділмәжит]]<br /><small>{{lang-ar|عبد المجيد الأول}}</small> | [[Сурет:Tughra of Abdülmecid I.svg|100px]] | [[2 шілде]] [[1839 жыл|1839]] — [[2 маусым]] [[1861 жыл|1861]] | 21 жыл, 11 ай | |- | 97 | [[Әбділғазиз (Османлы сұлтаны)|Әбділғазиз]]<br /><small>{{lang-ar|عبد العزيز}}</small> | [[Сурет:Tughra of Abdülaziz.JPG|100px]] | [[2 маусым]] [[1861 жыл|1861]] — [[30 мамыр]] [[1876 жыл|1876]] | 14 жыл, 10 ай | |- | 98 | [[V Мұрат]]<br /><small>{{lang-ar|مراد الخامس}}</small> | [[Сурет:Tughra of Murad V.JPG|100px]] | [[30 мамыр]] [[1876 жыл|1876]] — [[31 тамыз]] [[1876 жыл|1876]] | 3 ай | |- | 99 | [[II Әбділхамит]]<br /><small>{{lang-ar|عبد الحميد الثاني}}</small> | [[Сурет:Tughra of Abdülhamid II.JPG|100px]] | [[31 тамыз]] [[1876 жыл|1876]] — [[27 сәуір]] [[1909 жыл|1909]] | 32 жыл, 8 ай | |- | 100 | [[V Мехмет]]<br /><small>{{lang-ar|محمد الخامس}}</small> | [[Сурет:Tughra of Mehmed V.JPG|100px]] | [[27 сәуір]] [[1909 жыл|1909]] — [[3 шілде]] [[1918 жыл|1918]] | 9 жыл, 2 ай | |- | 101 | [[VI Мехмет]]<br /><small>{{lang-ar|محمد السادس}}</small> | [[Сурет:Tughra of Mehmed VI.JPG|100px]] | [[3 шілде]] [[1918 жыл|1918]] — [[1 қараша]] [[1922 жыл|1922]] | 4 жыл, 4 ай | |- | 102 | [[II Әбділмәжит]]<br /><small>{{lang-ar|عبد المجید الثاني}}</small> | [[Сурет:Caliphate standard of Abdulmejid II (1922–1924).svg|100px]] | [[19 қараша]] [[1922 жыл|1922]] — [[3 наурыз]] [[1924 жыл|1924]] | 1 жыл, 4 ай | |} ==Кордоба халифаты (929–1031)== {{mainarticle|Кордоба хилафаты}} {| class="wikitable" border="1" style="width:100%; text-align:center;" |- ! width="5%" | № ! width="25%" | Есімі ! width="25%" | Билік мерзімі ! width="10%" | Билік ұзақтығы ! width="35%" | Сипаттама |- | 1 | [[III Әбдіррахман]]<br /><small>{{lang-ar|عبد الرحمن الثالث}}</small> | [[16 қаңтар]] [[929 жыл|929]] — [[15 қазан]] [[961 жыл|961]] | 32 жыл, 9 ай | |- | 2 | [[II Хакам]]<br /><small>{{lang-ar|الحكم الثاني}}</small> | [[15 қазан]] [[961 жыл|961]] — [[16 қазан]] [[976 жыл|976]] | 15 жыл, 1 күн | |- | 3 | [[II Хишам]]<br /><small>{{lang-ar|ھشام الثانی}}</small> | [[16 қазан]] [[976 жыл|976]] — [[1009 жыл|1009]]<br />[[1010 жыл|1010]] — [[19 сәуір]] [[1013 жыл|1013]] | 36 жыл | |- | 4 | [[Мұхаммед әл-Махди биллаһ|II Мұхаммед әл-Маһди]]<br /><small>{{lang-ar|محمد الثاني ، المهدي}}</small> | [[1009 жыл|1009]] | белгісіз | |- | 5 | [[Сүлеймен ибн әл-Хәкім]]<br /><small>{{lang-ar|سلیمان الثاني بن الحكم}}</small> | [[1009 жыл|1009]] — [[1010 жыл|1010]]<br />[[1013 жыл|1013]] — [[1016 жыл|1016]] | 4 жыл | |- | 6 | [[Әли ибн Хаммуд]]<br /><small>{{lang-ar|علي بن حمود}}</small> | [[1016 жыл|1016]] — [[22 наурыз]] [[1018 жыл|1018]] | 2 жыл | |- | 7 | [[IV Әбдірахман]]<br /><small>{{lang-ar|عبدالرحمن رابع}}</small> | [[1018 жыл|1018]] — [[1018 жыл|1018]] | белгісіз | |- | 8 | [[Әл-Мағмұн|Қасым әл-Мағмұн]]<br /><small>{{lang-ar|القاسم المعمون}}</small> | [[1018 жыл|1018]] — [[1021 жыл|1021]]<br />[[1023 жыл|1023]] | 3 жыл | |- | 9 | [[Әл-Мұғтали|Жақия әл-Мұғтали]]<br /><small>{{lang-ar|يحي المعتلي}}</small> | [[1021 жыл|1021]] — [[1023 жыл|1023]]<br />[[1025 жыл|1025]] — [[1026 жыл|1026]] | 3 жыл | |- | 10 | [[III Әбдірахман]]<br /><small>{{lang-ar|عبدالرحمٰن الخامس}}</small> | [[1023 жыл|1023]] — [[1024 жыл|1024]] | 1 жыл | |- | 11 | [[III Мұхаммед]]<br /><small>{{lang-ar|محمد الثالث}}</small> | [[1024 жыл|1024]] — [[1025 жыл|1025]] | 1 жыл | |- | 12 | [[III Хишам]]<br /><small>{{lang-ar|هشام الثالث}}</small> | [[1026 жыл|1026]] — [[1031 жыл|1031]] | 5 жыл | |} ==Фатимидтер халифаты== {{mainarticle|Фатимидтер хилафаты}} {| class="wikitable" border="1" style="width:100%; text-align:center;" |- ! width="5%" | № ! width="25%" | Есімі ! width="25%" | Билік мерзімі ! width="10%" | Билік ұзақтығы ! width="35%" | Сипаттама |- | 1 | [[Ғұбайдуллаһ әл-Маһди]]<br /><small>{{lang-ar|عبيدالله المهدي}}</small> | [[909 жыл|909]] — [[934 жыл|934]] | 25 жыл | |- | 2 | [[Мұхаммед әл-Қайым]]<br /><small>{{lang-ar|محمد القائم}}</small> | [[934 жыл|934]] — [[946 жыл|946]] | 12 жыл | |- | 3 | [[Ысмайыл әл-Мансұр]]<br /><small>{{lang-ar|إسماعيل المنصور}}</small> | [[946 жыл|946]] — [[953 жыл|953]] | 7 жыл | |- | 4 | [[Мағадд әл-Мұғизз]]<br /><small>{{lang-ar|معد المعز}}</small> | [[953 жыл|953]] — [[975 жыл|975]] | 22 жыл | |- | 5 | [[Низар әл-Ғазиз]]<br /><small>{{lang-ar|نزار العزيز}}</small> | [[975 жыл|975]] — [[996 жыл|996]] | 21 жыл | |- | 6 | [[Мансұр әл-Хәкім]]<br /><small>{{lang-ar|المنصور الحاك}}</small> | [[996 жыл|996]] — [[1021 жыл|1021]] | 25 жыл | |- | 7 | [[Әли әз-Заһир]]<br /><small>{{lang-ar|علي الظاهر}}</small> | [[1021 жыл|1021]] — [[1036 жыл|1036]] | 15 жыл | |- | 8 | [[Мағадд әл-Мұстансыр]]<br /><small>{{lang-ar|معد المستنصر}}</small> | [[1036 жыл|1036]] — [[1094 жыл|1094]] | 58 жыл | |- | 9 | [[Ахмет әл-Мұстали]]<br /><small>{{lang-ar|أحمد المستعلي}}</small> | [[1094 жыл|1094]] — [[1101 жыл|1101]] | 7 жыл | |- | 10 | [[Мансұр әл-Әмір]]<br /><small>{{lang-ar|منصور الآمر}}</small> | [[1101 жыл|1101]] — [[1130 жыл|1130]] | 29 жыл | |- | 11 | [[Әбділмәжит әл-Хафиз]]<br /><small>{{lang-ar|عبد المجيد الحافظ‎‎}}</small> | [[1130 жыл|1130]] — [[1149 жыл|1149]] | 19 жыл | |- | 12 | [[Ысмайыл әл-Зафир]]<br /><small>{{lang-ar|إسماعيل الظافر}}</small> | [[1149 жыл|1149]] — [[1154 жыл|1154]] | 5 жыл | |- | 13 | [[Иса әл-Фаиз]]<br /><small>{{lang-ar|عيسى الفائز}}</small> | [[1154 жыл|1154]] — [[1160 жыл|1160]] | 6 жыл | |- | 14 | [[Әбдуллаһ әл-Ғадид]]<br /><small>{{lang-ar|عبد الله العاضد}}</small> | [[1160 жыл|1160]] — [[1171 жыл|1171]] | 11 жыл | |} ===Муаххидун халифаты=== {{mainarticle|Муаххидун халифаты}} ===Ирак және Шам Ислам мемлекеті === {{mainarticle|Ирак және Шам Ислам мемлекеті}} == Тағы қараңыз == * [[Мұхаммед]] * [[Халифат]] * [[Ислам тарихы]] * [[Сунниттер]] * [[Шииттер]] [[Санат:Халифтер]] ahs4hbvikof9awwobvaa4xct8fpk97w 3055336 3055334 2022-07-28T22:06:16Z CommonsDelinker 165 «[[:File:(أمير_المؤمنين_أبي_خالد_يزيد_بن_عبد_الملك_الأموي_العبشمي_القرشي_(رحمه_الله.png|(أمير_المؤمنين_أبي_خالد_يزيد_بن_عبد_الملك_الأموي_العبشمي_القرشي_(رحمه_الله.png]]» дегенді аластады, бұны [[Ортаққор]]дың қатысушысы [[commons:User:Ellin Beltz|Ellin Be wikitext text/x-wiki Бұл мақалада [[Халифат|Ислам халифатының]] ең жоғарғы рухани және зайырлы басшысы болып есептелетін '''«[[халифа]]» атағына ие болған адамдар тізімі''' келтірілген. ==Ислам халифаты== {| class="wikitable" border="1" style="width:100%; text-align:center;" |- ! width="5%" | № ! width="20%" | Есімі ! width="100px" | Құсни/Тұғра ! width="30%" | Билеген уақыты ! width="10%" | Ұзақтығы ! width="35%" | Мінездеме |- | colspan=6 style="background:#ABE0A4" | '''[[Әділетті төрт халифа]]'''<br /><small>([[8 маусым]] [[632 жыл|632]] — [[29 маусым]] [[661 жыл|661]]; 29 жыл)</small> |- | 1 | [[Әбу Бәкр|Әбу Бәкір әс-Сыддық]]<br /><small>{{lang-ar|أبو بكر الصديق}}</small> | [[Сурет:Rashidun Caliph Abu Bakr as-Șiddīq (Abdullah ibn Abi Quhafa) - أبو بكر الصديق عبد الله بن عثمان التيمي القرشي أول الخلفاء الراشدين.svg|100px]] | [[8 маусым]] [[632 жыл|632]] — [[22 тамыз]] [[634 жыл|634]] | 2 жыл, 2 ай | Пайғамбардан кейін мемлекетті бөлшектеніп кетуінен сақтап, Араб түбегіндегі Ислам дінінің жайылуына себепкер болып, көрші мемлекеттерге әскери сапарлардың негізін қалап кетті. Құранды мұсхаф ретінде жинақтауға әмір берді |- | 2 | [[Омар ибн әл-Хаттап|Омар әл-Фаруқ]]<br /><small>{{lang-ar|عمر الفاروق}}</small> | [[Сурет:Rashidun Caliphs Umar ibn Al-Khattāb - عُمر بن الخطّاب ثاني الخلفاء الراشدين.svg|100px]] | [[23 тамыз]] [[634 жыл|634]] — [[3 қараша]] [[644 жыл|644]] | 10 жыл, 3 ай | Әскери жорықтар арқылы мемлекет шекарасы кеңейтіп, әлем картасы өзгертті, мемлекеттік құрылымдарды жаңа үлгіде жүйелеп, сәтті реформа жасай білді |- | 3 | [[Осман ибн Аффан|Осман Зүннұрайн]]<br /><small>{{lang-ar|عثمان ذو النورين}}</small> | [[Сурет:Rashidun Caliph Uthman ibn Affan - عثمان بن عفان ثالث الخلفاء الراشدين.svg|100px]] | [[11 қараша]] [[644 жыл|644]] — [[20 маусым]] [[656 жыл|656]] | 11 жыл, 7 ай | Мемлекет шекарасын кеңейтуді жалғастырды. Құранның мұсхафтарын шартарапқа таратып, көбейтті |- | 4 | [[Әли ибн Әбу Талиб|Әли әл-Мұртаза]]<br /><small>{{lang-ar|علي المرتضى}}</small> | [[Сурет:Rashidun Caliph Ali ibn Abi Talib - علي بن أبي طالب.svg|100px]] | [[20 маусым]] [[656 жыл|656]] — [[29 қаңтар]] [[661 жыл|661]] | 4 жыл, 7 ай | Оның тұсында Ислам дұшпандарының кесірінен алғашқы мұсылманаралық және халифааралық соғыс болды |- | 5 | [[Хасан ибн Әли]]<br /><small>{{lang-ar|الحسن بن علي}}</small> | [[Сурет:الحسن.jpg|100px]] | [[29 қаңтар]] [[661 жыл|661]] — [[29 маусым]] [[661 жыл|661]] | 6 ай | Халифа болып сайланса да мұсылман үмбетінің арасында іріткіге жол бермес үшін билікті өзіне қарсы шыққан Мұғауия ибн Әби Суфиянға тапсырды |- | colspan=6 style="background:#ABE0A4" | '''[[Умәйя әулеті]]'''<br /><small>([[29 маусым]] [[661 жыл|661]] — [[6 тамыз]] [[750 жыл|750]]; 89 жыл, 1 ай)</small> |- | 6 | [[I Мұғауия|Мұғауия ибн Әби Суфиян]]<br /><small>{{lang-ar|معاوية بن أبي سفيان}}</small> | [[Сурет:Caliph Muawiya Calligaprhy.png|100px]] | [[29 маусым]] [[661 жыл|661]] — [[29 сәуір]] [[680 жыл|680]] | 18 жыл, 9 ай | Халифалықты өз баласына қалдырып кеткен алғашқы халифа |- | 7 | [[I Йазид|Язид ибн Мұғауия]]<br /><small>{{lang-ar|يزيد بن معاوية}}</small> | [[Сурет:أمير المؤمنين أبي خالد يزيد بن معاوية الأموي.png|100px]] | [[680 жыл|680]] — [[11 қараша]] [[683 жыл|683]] | 3 жыл | Уақытын ойын-сауықпен өткізген алғашқы халифа |- | 8 | [[II Мұғауия|Мұғауия ибн Язид]]<br /><small>{{lang-ar|معاوية بن يزيد}}</small> | — | [[қараша]] [[683 жыл|683]] — [[29 ақпан]] [[684 жыл|684]] | 1 жыл | Умәйя әулеті ішіндегі Суфиянилер тармағының соңғы өкілі |- | 9 | [[I Маруан|Мәруан ибн әл-Хәкәм]]<br /><small>{{lang-ar|مروان بن الحكم}}</small> | [[Сурет:(مروان بن الحكم (رضي الله عنه.png|100px]] | [[684 жыл|684]] — [[5 мамыр]] [[685 жыл|685]] | 1 жыл | Умәйя әулеті ішіндегі Мәруанилер тармағының негізін құрушы |- | 10 | [[Абд әл-Мәлік ибн Маруан]]<br /><small>{{lang-ar|عبد الملك بن مروان}}</small> | [[Сурет:First Umayyad gold dinar, Caliph Abd al-Malik, 695 CE.jpg|100px]] | [[685 жыл|685]] — [[8 қазан]] [[705 жыл|705]] | 20 жыл | Тұңғыш рет мұсылмандардың төл ақшасын бастырды, араб тілін ресми тілге айналдырды, мемлекеттік жүйенің қалыптасуын соңына жеткізді |- | 11 | [[I Уәлид|Әл-Уәлид ибн Әбділмәлік]]<br /><small>{{lang-ar|الوليد بن عبد الملك‎}}</small> | | [[қазан]] [[705 жыл|705]] — [[23 ақпан]] [[715 жыл|715]] | 9 жыл, 4 ай | Жолдар, ауруханалар, мешіттер, құдықтар және т.б. нысандарды салдыртты, мектептер мен кітапханаларды ашты, мұсылмандар алғашқы рет қағаз жасауды үйренді |- | 12 | [[Сүлеймен ибн Абд әл-Мәлік]]<br /><small>{{lang-ar|سليمان بن عبد الملك}}</small> | | [[ақпан]] [[715 жыл|715]] — [[22 қыркүйек]] [[717 жыл|717]] | 2 жыл, 6 ай | Жүздеген тұтқындарды босатты, қызметкерлердің жалақысын көтерді |- | 13 | [[II Омар|Омар ибн Әбділғазиз]]<br /><small>{{lang-ar|عمر بن عبد العزيز}}</small> | [[Сурет:عمر بن عبد العزيز.png|100px]] | [[22 қыркүйек]] [[717 жыл|717]] — [[10 ақпан]] [[720 жыл|720]] | 2 жыл, 5 ай | Әли ибн Әби Тәліпке жұма құтбаларында тіл тигізу салтын тоқтатты, зұлым намангерлерді орындарынан босатты, керуен-сарайлар салдырды, орынсыз салықтарды жойды, яһудилер мен христиандардан тартып алынған ғибадатханаларын, һашимилерден тартып алынған Фәдәк егістігін қайтарып берді |- | 14 | [[II Йазид|Язид ибн Әбділмәлік]]<br /><small>{{lang-ar|يزيد بن عبد الملك}}</small> | | [[10 ақпан]] [[720 жыл|720]] — [[26 қаңтар]] [[724 жыл|724]] | 3 жыл, 11 ай | Мемлекетті бұрыңғы қиын жағдайға алып келді, ойын-сауыққа құмар болды |- | 15 | [[Хишам ибн Абд әл-Мәлік]]<br /><small>{{lang-ar|هشام بن عبد الملك}}</small> | [[Сурет:هشام بن عبد الملك.png|100px]] | [[26 қаңтар]] [[724 жыл|724]] — [[6 ақпан]] [[743 жыл|743]] | 19 жыл, 11 күн | Мәуәлилердің салықтарын көбейтті, кіріс-шығыс істерін жүйеледі |- | 16 | [[II Уәлид|Әл-Уәлид ибн Язид]]<br /><small>{{lang-ar|الوليد بن يزيد}}</small> | | [[6 ақпан]] [[743 жыл|743]] — [[17 сәуір]] [[744 жыл|744]] | 1 жыл, 2 ай | Қазына ақшасын далаға шашты, ішкілік ішуге, әйелдерге, сауық-сайранға құмар болды |- | 17 | [[III Йазид|Язид ибн әл-Уәлид]]<br /><small>{{lang-ar|يزيد ابن الوليد}}</small> | — | [[17 сәуір]] [[744 жыл|744]] — [[4 қазан]] [[744 жыл|744]] | 5 ай 12 күн | Алдыңғы халифаны өлтіру арқылы билікке келген алғашқы халифа |- | 18 | [[Ибраһим ибн әл-Уәлид]]<br /><small>{{lang-ar|ابراهيم ابن الوليد بن}}</small> | [[Сурет:أمير المؤمنين أبي إسحاق إبراهيم بن الوليد بن عبد الملك بن مروان بن الحكم الأموي.png|100px]] | [[744 жыл|744]] | 4 ай | Халифалықтан тайдырылған алғашқы халифа |- | 19 | [[II Маруан|Мәруан ибн Мұхаммед]]<br /><small>{{lang-ar|مروان بن محمد}}</small> | — | [[744 жыл|744]] — [[6 тамыз]] [[750 жыл|750]] | 5 жыл 1 ай | Умәйялардан шыққан соңғы халифа |- | colspan=6 style="background:#ABE0A4" | '''[[Бағдат]]тағы [[Аббас әулеті]]'''<br /><small>([[6 тамыз]] [[750 жыл|750]] — [[20 ақпан]] [[1258 жыл|1258]]; 508 жыл)</small> |- | 20 | [[Әс-Саффах|Әбдуллаһ әс-Саффах]]<br /><small>{{lang-ar|عبد الله السفاح}}</small> | — | [[6 тамыз]] [[750 жыл|750]] — [[10 маусым]] [[754 жыл|754]] | 4 жыл 9 ай | Аббасилерден шыққан алғашқы халифа |- | 21 | [[Әл-Мансұр|Әбдуллаһ әл-Мансұр]]<br /><small>{{lang-ar|عبدالله المنصور}}</small> | [[Сурет:Abbasid Dinar - Al Mansur - 140 AH (758 AD).JPG|100px]] | [[10 маусым]] [[754 жыл|754]] — [[7 қазан]] [[775 жыл|775]] | 21 жыл | Бағдатты салып, елорданы сонда көшірді |- | 22 | [[Әл-Мәһди|Мұхаммед әл-Мәһди]]<br /><small>{{lang-ar|محمد المهدي}}</small> | [[Сурет:Abbasid al-Mahdi dirham Kirman 166AH.jpg|100px]] | [[7 қазан]] [[775 жыл|775]] — [[4 тамыз]] [[785 жыл|785]] | 10 жыл 1 ай | Пошта жүйесін құрып кетті, керуенсарайлар салдырды, құдықтар қаздырды, арналар аштырды, зындықтармен күресті |- | 23 | [[Мұса әл-Һәди]]<br /><small>{{lang-ar|موسى الهادي}}</small> | [[Сурет:Dirhem of Al-Hadi, AH 170.jpg|100px]] | [[тамыз]] [[785 жыл|785]] — [[14 қыркүйек]] [[786 жыл|786]] | 1 жыл, 1 ай | Зындықтармен күресуді жалғастырды |- | 24 | [[Һарун әр-Рашид]]<br /><small>{{lang-ar|هارون الرشيد}}</small> | [[Сурет:(ar-Rashid) dirham 170h.jpg|100px]] | [[14 қыркүйек]] [[786 жыл|786]] — [[24 наурыз]] [[809 жыл|809]] | 23 жыл, 6 ай | Аббасилердің билігін шарықтау шыңына жеткізді. Ғылым-білім және әдебиет биік шыңдарды бағындырды |- | 25 | [[Мұхаммед әл-Әмин]]<br /><small>{{lang-ar|محمد الأمين}}</small> | [[Сурет:Abbasid Dinar - Al Amin - 195 AH (811 AD).jpg|100px]] | [[наурыз]] [[809 жыл|809]] — [[27 қыркүйек]] [[813 жыл|813]] | 4 жыл, 6 ай | Әдебиет пен өнерден хабары бар ол ойын-сауық пен ішкілікке құмар еді |- | 26 | [[Мамун|Әбдуллаһ әл-Мәмун]]<br /><small>{{lang-ar|عبدالله المأمون}}</small> | [[Сурет:Coin of the Abbasid Caliph al-Ma'mun.jpg|100px]] | [[27 қыркүйек]] [[813 жыл|813]] — [[9 тамыз]] [[833 жыл|833]] | 19 жыл, 11 ай | Оның дәуірі ғылым-білімнің алтын ғасыры болып есептеледі. Ол аударма ісін өркендетті, көптеген көтерілістерді басты. Бірақ мұғтазила ағымын қолдағанның кесірінен ғұламалар Құранның жаратылыс екендігін мойындауға мәжбүр болды, мойындамағандар қатты азапталды. Осылайша Михнат дәуірі басталды |- | 27 | [[Мұхаммед әл-Мұғтасым]]<br /><small>{{lang-ar|محمد المعتصم}}</small> | [[Сурет:Dirham of al-Mu'tasim, AH 221.jpg|100px]] | [[9 тамыз]] [[833 жыл|833]] — [[5 қаңтар]] [[842 жыл|842]] | 8 жыл, 5 ай | Самарра қаласын салдыртып, оны елордаға айналдырды |- | 28 | [[Һәрун әл-Уәсиқ]]<br /><small>{{lang-ar|هارون الواثق}}</small> | [[Сурет:Dinar of al-Wathiq, AH 227-232.jpg|100px]] | [[5 қаңтар]] [[842 жыл|842]] — [[10 тамыз]] [[847 жыл|847]] | 5 жыл, 7 ай | Дәмді тағамдар жеп, ішкілік ішуді қатты ұнатты |- | 29 | [[Жағфар әл-Мүтәуәккил]]<br /><small>{{lang-ar|جعفر المتوكل}}</small> | [[Сурет:Dinar of Al-Mutawakkil, AH 232-247.jpg|100px]] | [[10 тамыз]] [[847 жыл|847]] — [[11 желтоқсан]] [[861 жыл|861]] | 14 жыл, 4 ай | Әлиге және оның ұрпақтарына қарсы шектен тыс қатаңдық танытты. Михнат дәуірін тоқтатты |- | 30 | [[Мұхаммед әл-Мұнтасыр]]<br /><small>{{lang-ar|محمد المنتصر}}</small> | [[Сурет:Dirhem of al-Muntasir, AH 247-248.jpg|100px]] | [[11 желтоқсан]] [[861 жыл|861]] — [[7 маусым]] [[862 жыл|862]] | 6 ай | Әлидің ұрпақтарына көрсетілген қысымды тоқтатты, Құсайынның қабірін зиярат етуге рұқсат берді |- | 31 | [[Ахмед әл-Мұстағин]]<br /><small>{{lang-ar|أحمد المستعين}}</small> | [[Сурет:Dinar of Al-Musta'in, AH 248-252.jpg|100px]] | [[8 маусым]] [[862 жыл|862]] — [[17 қазан]] [[866 жыл|866]] | 4 жыл, 4 ай | Түркілердің әсерінен билігі әлсіз болды |- | 32 | [[Мұхаммед әл-Мұғтазз]]<br /><small>{{lang-ar|محمد المعتز}}</small> | [[Сурет:Dinar of al-Mu'tazz, AH 253.jpg|100px]] | [[17 қазан]] [[866 жыл|866]] — [[9 шілде]] [[869 жыл|869]] | 2 жыл, 9 ай | Қазынада ештене қалмағандықтан әскерге төлейтін жалақысы болмады. Сол себептен әскерлер оны тақтан тайдырып, үш күн бойы ас-сусыз азапталып өлтіріледі |- | 33 | [[Мұхаммед әл-Мүһтәди]]<br /><small>{{lang-ar|محمد المهتدي}}</small> | [[Сурет:Dirham of al-Muhtadi, AH 255-256.jpg|100px]] | [[9 шілде]] [[869 жыл|869]] — [[21 маусым]] [[870 жыл|870]] | 11 ай | Күшейген түркілермен күресуге тырысты, бірақ олардан жеңіліп қалды |- | 34 | [[Ахмед әл-Мұғтамид]]<br /><small>{{lang-ar|أحمد المعتمد}}</small> | [[Сурет:Dinar of al-Mu'tamid, AH 271.jpg|100px]] | [[26 маусым]] [[870 жыл|870]] — [[15 қазан]] [[892 жыл|892]] | 22 жыл, 4 ай | Іс жүзінде билік [[Талха әл-Муаффақ]]та болды. Ал әл-Мұғтамид болса, уақытын ойын-сауыққа кетіретін |- | 35 | [[Ахмед әл-Мұғтадид]]<br /><small>{{lang-ar|أحمد المعتضد}}</small> | [[Сурет:Dinar of al-Mu'tadid, AH 285.jpg|100px]] | [[15 қазан]] [[892 жыл|892]] — [[5 сәуір]] [[902 жыл|902]] | 9 жыл, 6 ай | Тақуимүл-Мұғтадид деп аталатын күнтізбені қабылдады |- | 36 | [[Әли әл-Мүктәфи]]<br /><small>{{lang-ar|علي المكتفي}}</small> | [[Сурет:Dinar of al-Muktafi, AH 292.jpg|100px]] | [[5 сәуір]] [[902 жыл|902]] — [[13 тамыз]] [[908 жыл|908]] | 6 жыл, 4 ай | Карматилерді жеңді |- | 37 | [[Жағфар әл-Мұқтадир]]<br /><small>{{lang-ar|جعفر المقتدر}}</small> | [[Сурет:Dinar of al-Muqtadir with Abu'l-Abbas and Amid al-Dawla.jpg|100px]] | [[13 тамыз]] [[908 жыл|908]] — [[31 қазан]] [[932 жыл|932]] | 24 жыл 11 ай | Ол сауық-сайран мен ысырапшылдыққа бейім еді |- | 38 | [[Мұхаммед әл-Қаһир]]<br /><small>{{lang-ar|محمد القاهر}}</small> | [[Сурет:Gold dinar of al-Qahir, AH 320-322.jpg|100px]] | [[929 жыл|929]]<br />[[31 қазан]] [[932 жыл|932]] — [[19 сәуір]] [[934 жыл|934]] | 1 жыл, 6 ай | Мінезі өте нашар, лақап атына сай өте қаһарлы адам болатын |- | 39 | [[Мұхаммед әр-Разы]]<br /><small>{{lang-ar|محمد الراضي}}</small> | [[Сурет:Gold dinar of al-Radi, 323 AH.jpg|100px]] | [[24 сәуір]] [[934 жыл|934]] — [[12 желтоқсан]] [[940 жыл|940]] | 6 жыл, 8 ай | "Әмирүл-умара" деген жаңа құрылымды қалыптастырды |- | 40 | [[Ибраһим әл-Мұттақи]]<br /><small>{{lang-ar|إبراهيم المتقي}}</small> | [[Сурет:Dirham of al-Muttaqi.jpg|100px]] | [[15 желтоқсан]] [[940 жыл|940]] — [[26 тамыз]] [[944 жыл|944]] | 3 жыл, 8 ай | Ораза ұстау мен басқа да құлшылықтарды жасағанды жақсы көретін |- | 41 | [[Әбдуллаһ әл-Мүстәкфи]]<br /><small>{{lang-ar|عبد الله المستكفي}}</small> | [[Сурет:Dirham of al Al-Mustakfi 334h.jpg|100px]] | [[26 тамыз]] [[944 жыл|944]] — [[28 қаңтар]] [[946 жыл|946]] | 1 жыл, 6 ай | Билігі әлсіз болғандықтан басқа ислам мемлекеттерінің басшылары өздеріне "Әмирүл-мүминин" атағын қолдана бастады |- | 42 | [[Әл-Фазыл әл-Мұтығ]]<br /><small>{{lang-ar|الفضل المطيع}}</small> | [[Сурет:Dinar Al-Muti(334-363h).jpg|100px]] | [[28 қаңтар]] [[946 жыл|946]] — [[4 тамыз]] [[974 жыл|974]] | 28 жыл, 7 ай | Нағыз билік буәйхи Муизуддәуләның қолында болады |- | 43 | [[Әбділкәрім әт-Таиғ]]<br /><small>{{lang-ar|عبد الكريم الطائع}}</small> | — | [[4 тамыз]] [[974 жыл|974]] — [[30 қазан]] [[991 жыл|991]] | 17 жыл, 2 ай | Билік бес буәйхидің қолында еді |- | 44 | [[Ахмед әл-Қадір]]<br /><small>{{lang-ar|أحمد القادر}}</small> | — | [[1 қараша]] [[991 жыл|991]] — [[29 қараша]] [[1031 жыл|1031]] | 40 жыл, 1 ай | Жақсылықты сүйетін, ғалымдарды қорғайтын |- | 45 | [[Әбдуллаһ әл-Қайым]]<br /><small>{{lang-ar|عبد الله القائم}}</small> | [[Сурет:Kakwayhids coin Isfahan Iran 1042.jpg|100px]] | [[29 қараша]] [[1031 жыл|1031]] — [[2 сәуір]] [[1075 жыл|1075]] | 43 жыл, 5 ай | Селжұқтардың билігіне өткен халифа |- | 46 | [[Әбдуллаһ әл-Мұқтади]]<br /><small>{{lang-ar|عبد الله المقتدي}}</small> | — | [[2 сәуір]] [[1075 жыл|1075]] — [[3 ақпан]] [[1094 жыл|1094]] | 18 жыл, 10 ай | Сәулет өнерінің нысандарын салды, ғимараттарды тұрғызды |- | 47 | [[Ахмед әл-Мұстазһир]]<br /><small>{{lang-ar|أحمد المستظهر}}</small> | — | [[3 ақпан]] [[1094 жыл|1094]] — [[6 тамыз]] [[1118 жыл|1118]] | 24 жыл, 6 ай | Оның дәуірінде шығыста ассасиндер (батынилер) қауіп төндірсе, батыста крест жорықтары басталды |- | 48 | [[Әл-Фазыл әл-Мүстәршид]]<br /><small>{{lang-ar|الفضل المسترشد}}</small> | — | [[6 тамыз]] [[1118 жыл|1118]] — [[29 тамыз]] [[1135 жыл|1135]] | 17 жыл, 1 ай | Қажыр-қайраты мол, батыр, шешен әрі фақиһ болған |- | 49 | [[Мансұр әр-Рашид]]<br /><small>{{lang-ar|منصور الراشد}}</small> | — | [[29 тамыз]] [[1135 жыл|1135]] — [[17 тамыз]] [[1136 жыл|1136]] | 11 ай, 19 күн | Ақын, батыр, жомарт, әділ еді. Сұлтан Масғұттың билігін құлатуға тырысты |- | 50 | [[Мұхаммед әл-Мұқтафи]]<br /><small>{{lang-ar|محمد المقتفي}}</small> | — | [[17 тамыз]] [[1136 жыл|1136]] — [[12 наурыз]] [[1160 жыл|1160]] | 23 жыл, 7 ай | Ол дәйләмилердің уақытынан бері Иракта жалғыз өзі билік жүргізген алғашқы халифа |- | 51 | [[Жүсіп әл-Мүстәнжид (Бағдаттық)|I Жүсіп әл-Мүстәнжид]]<br /><small>{{lang-ar|يوسف المستنجد}}</small> | — | [[12 наурыз]] [[1160 жыл|1160]] — [[18 желтоқсан]] [[1170 жыл|1170]] | 10 жыл, 9 ай | Жерді жалға беруді жойып, хараж кірістеріне қосты |- | 52 | [[Хасан әл-Мүстәди]]<br /><small>{{lang-ar|حسن المستضيء}}</small> | [[Сурет:Turquoise glass stamp of calif Mustadi 1170 1180.jpg|100px]] | [[18 желтоқсан]] [[1170 жыл|1170]] — [[27 наурыз]] [[1180 жыл|1180]] | 9 жыл, 3 ай | Әділ, жомарт, кешірімді жан еді |- | 53 | [[Ахмед ән-Насыр]]<br /><small>{{lang-ar|أحمد الناصر}}</small> | [[Сурет:Dinar of Al-Nasir 607h.jpg|100px]] | [[28 наурыз]] [[1180 жыл|1180]] — [[5 қазан]] [[1225 жыл|1225]] | 45 жыл, 7 ай | Оның тұсында Шыңғыс ханның шапқыншылығы басталды |- | 54 | [[Мұхаммед әз-Заһир]]<br /><small>{{lang-ar|محمد الظاهر}}</small> | — | [[5 қазан]] [[1225 жыл|1225]] — [[10 шілде]] [[1226 жыл|1226]] | 9 ай | Одан алдыңғы дәуірлерде тартып алынған мал-мүліктерді қайтарып берді, салық жүйесін бір ізге келтірді |- | 55 | [[Жағфар әл-Мұстансыр]]<br /><small>{{lang-ar|جعفر المستنصر}}</small> | — | [[10 шілде]] [[1226 жыл|1226]] — [[5 желтоқсан]] [[1242 жыл|1242]] | 16 жыл, 5 ай | Бағдатта мешіт, медресе, ауруханалар салды |- | 56 | [[Әбдуллаһ әл-Мұстағсым]]<br /><small>{{lang-ar|عبد الله المستعصم}}</small> | [[Сурет:Dinar Abbasside - al-Musta'sim bi-llah - 641 AH.jpg|100px]] | [[5 желтоқсан]] [[1242 жыл|1242]] — [[20 ақпан]] [[1258 жыл|1258]] | 15 жыл, 2 ай | Аббасилердің соңғы халифасы |- | colspan=6 style="background:#ABE0A4" | '''[[Каир]]дегі [[Аббас әулеті]]'''<br /><small>([[13 маусым]] [[1261 жыл|1261]] — [[22 қаңтар]] [[1517 жыл|1517]]; 255 жыл, 7 ай)</small> |- | 57 | [[Ахмет әл-Мұстансыр]]<br /><small>{{lang-ar|أحمد المستنصر}}</small> | — | [[13 маусым]] [[1261 жыл|1261]] — [[28 қараша]] [[1261 жыл|1261]] | 6 ай | |- | 58 | [[Ахмед әл-Хәкім (1261-1302)|I Ахмед әл-Хәкім]]<br /><small>{{lang-ar|أحمد الحاكم الأول}}</small> | — | [[21 қараша]] [[1261 жыл|1261]] — [[19 қаңтар]] [[1302 жыл|1302]] | 40 жыл, 2 ай | |- | 59 | [[Сүлеймен әл-Мүстәкфи (1302-1340)|I Сүлеймен әл-Мүстәкфи]]<br /><small>{{lang-ar|سليمان المستكفي الأول}}</small> | — | [[19 қаңтар]] [[1302 жыл|1302]] — [[ақпан]] [[1340 жыл|1340]] | 38 жыл, 1 ай | |- | 60 | [[Ибраһим әл-Уәсиқ]]<br /><small>{{lang-ar|إبراهيم الواثق}}</small> | — | [[ақпан]] [[1340 жыл|1340]] — [[16 маусым]] [[1341 жыл|1341]] | 1 жыл, 4 ай | |- | 61 | [[Ахмед әл-Хәкім (1341-1352)|II Ахмед әл-Хәкім]]<br /><small>{{lang-ar|أحمد الحاكم الثاني}}</small> | — | [[1341 жыл|1341]] — [[1352 жыл|1352]] | 11 жыл | |- | 62 | [[Әбу Бәкір әл-Мұғтадид]]<br /><small>{{lang-ar|أبو بكر المعتضد}}</small> | — | [[1352 жыл|1352]] — [[1362 жыл|1362]] | 10 жыл | |- | 63 | [[Әбу Әбдуллаһ әл-Мүтәуәккил]]<br /><small>{{lang-ar|أبو عبد الله المتوكل}}</small> | — | [[1362 жыл|1362]] — [[1377 жыл|1377]]<br />[[1377 жыл|1377]] — [[1383 жыл|1383]]<br />[[1389 жыл|1389]] — [[9 қаңтар]] [[1406 жыл|1406]] | 38 жыл | |- | 64 | [[Зәкәрия әл-Мұстағсым]]<br /><small>{{lang-ar|زكريا المستعصم}}</small> | — | [[1377 жыл|1377]]<br />[[1386 жыл|1386]] — [[1389 жыл|1389]] | 3 жыл | |- | 65 | [[Омар әл-Уәсиқ]]<br /><small>{{lang-ar|عمر الواثق}}</small> | — | [[қыркүйек]] [[1383 жыл|1383]] — [[13 қараша]] [[1386 жыл|1386]] | 3 жыл, 2 ай | |- | 66 | [[Әл-Аббас әл-Мұстағин]]<br /><small>{{lang-ar|العباس المستعين}}</small> | — | [[22 қаңтар]] [[1406 жыл|1406]] — [[9 наурыз]] [[1414 жыл|1414]] | 8 жыл, 2 ай | |- | 67 | [[Дәуіт әл-Мұғтадид]]<br /><small>{{lang-ar|داود المعتضد}}</small> | — | [[1414 жыл|1414]] — [[23 маусым]] [[1441 жыл|1441]] | 27 жыл | |- | 68 | [[Сүлеймен әл-Мүстәкфи (1441-1451)|II Сүлеймен әл-Мүстәкфи]]<br /><small>{{lang-ar|سليمان المستكفي الثاني}}</small> | — | [[23 маусым]] [[1441 жыл|1441]] — [[29 қаңтар]] [[1451 жыл|1451]] | 9 жыл, 7 ай | |- | 69 | [[Хамза әл-Қайым]]<br /><small>{{lang-ar|حمزة القائم}}</small> | — | [[1451 жыл|1451]] — [[1455 жыл|1455]] | 4 жыл | |- | 70 | [[Жүсіп әл-Мүстәнжид (Каирлік)|II Жүсіп әл-Мүстәнжид]]<br /><small>{{lang-ar|يوسف المستنجد}}</small> | — | [[1455 жыл|1455]] — [[7 сәуір]] [[1479 жыл|1479]] | 24 жыл | |- | 71 | [[Әбділғазиз әл-Мүтәуәккил]]<br /><small>{{lang-ar|عبد العزيز المتوكل}}</small> | — | [[8 сәуір]] [[1479 жыл|1479]] — [[27 қыркүйек]] [[1497 жыл|1497]] | 18 жыл, 6 ай | |- | 72 | [[Жақып әл-Мүстәмсик]]<br /><small>{{lang-ar|يعقوب المستمسك}}</small> | — | [[27 қыркүйек]] [[1497 жыл|1497]] — [[1508 жыл|1508]]<br />[[1516 жыл|1516]] — [[1517 жыл|1517]] | 11 жыл | |- | 73 | [[Мұхаммед әл-Мүтәуәккил]]<br /><small>{{lang-ar|محمد المتوكل}}</small> | — | [[1508 жыл|1508]] — [[1516 жыл|1516]]<br />[[1517 жыл|1517]] — [[22 қаңтар]] [[1517 жыл|1517]] | 8 жыл | |- | colspan=6 style="background:#ABE0A4" | '''[[Османлы әулеті]]'''<br /><small>([[22 қаңтар]] [[1517 жыл|1517]] — [[3 наурыз]] [[1924 жыл|1924]]; 407 жыл, 2 ай)</small> |- | 74 | [[I Сәлім]]<br /><small>{{lang-ar|سليم الأول}}</small> | [[Сурет:Tughra of Selim I.JPG|100px]] | [[22 қаңтар]] [[1517 жыл|1517]] — [[22 қыркүйек]] [[1520 жыл|1520]] | 3 жыл, 8 ай | |- | 75 | [[I Сүлеймен]]<br /><small>{{lang-ar|سليمان الأول}}</small> | [[Сурет:Tughra of Suleiman I the Magnificent.svg|100px]] | [[30 қыркүйек]] [[1520 жыл|1520]] — [[6 қыркүйек]] [[1566 жыл|1566]] | 45 жыл, 11 ай | |- | 76 | [[II Сәлім]]<br /><small>{{lang-ar|سليم الثاني}}</small> | [[Сурет:Tughra of Selim II.JPG|100px]] | [[7 қыркүйек]] [[1566 жыл|1566]] — [[15 желтоқсан]] [[1574 жыл|1574]] | 8 жыл, 3 ай | |- | 77 | [[III Мұрат]]<br /><small>{{lang-ar|مراد الثالث}}</small> | [[Сурет:Tughra of Murad III.JPG|100px]] | [[15 желтоқсан]] [[1574 жыл|1574]] — [[16 қаңтар]] [[1595 жыл|1595]] | 20 жыл, 1 ай | |- | 78 | [[III Мехмет]]<br /><small>{{lang-ar|محمد الثالث}}</small> | [[Сурет:Tughra of Mehmed III.JPG|100px]] | [[15 қаңтар]] [[1595 жыл|1595]] — [[22 желтоқсан]] [[1603 жыл|1603]] | 8 жыл, 11 ай | |- | 79 | [[I Ахмет]]<br /><small>{{lang-ar|أحمد الأول}}</small> | [[Сурет:Tughra of Ahmed I.JPG|100px]] | [[22 желтоқсан]] [[1603 жыл|1603]] — [[22 қараша]] [[1617 жыл|1617]] | 13 жыл, 11 ай | |- | 80 | [[I Мұстафа]]<br /><small>{{lang-ar|مصطفى الأول}}</small> | [[Сурет:Tughra of Mustafa I.JPG|100px]] | [[22 қараша]] [[1617 жыл|1617]] — [[22 ақпан]] [[1618 жыл|1618]]<br />[[20 мамыр]] [[1622 жыл|1622]] — [[10 қыркүйек]] [[1623 жыл|1623]] | 1 жыл, 7 ай | |- | 81 | [[II Осман]]<br /><small>{{lang-ar|عثمان الثاني}}</small> | [[Сурет:Tughra of Osman II.JPG|100px]] | [[26 ақпан]] [[1618 жыл|1618]] — [[20 мамыр]] [[1622 жыл|1622]] | 4 жыл, 3 ай | |- | 82 | [[IV Мұрат]]<br /><small>{{lang-ar|مراد الرابع}}</small> | [[Сурет:Tughra of Murad IV.svg|100px]] | [[10 қыркүйек]] [[1623 жыл|1623]] — [[8 ақпан]] [[1640 жыл|1640]] | 16 жыл, 5 ай | |- | 83 | [[Ибраһим (Османлы сұлтаны)|Ибраһим]]<br /><small>{{lang-ar|ابراهيم}}</small> | [[Сурет:Tughra of Ibrahim.JPG|100px]] | [[9 ақпан]] [[1640 жыл|1640]] — [[8 тамыз]] [[1648 жыл|1648]] | 8 жыл, 6 ай | |- | 84 | [[IV Мехмет]]<br /><small>{{lang-ar|محمد الرابع}}</small> | [[Сурет:Tughra of Mehmed IV.JPG|100px]] | [[8 тамыз]] [[1648 жыл|1648]] — [[8 қараша]] [[1687 жыл|1687]] | 39 жыл, 3 ай | |- | 85 | [[II Сүлеймен]]<br /><small>{{lang-ar|سليمان الثاني}}</small> | [[Сурет:Tughra of Suleiman II.JPG|100px]] | [[8 қараша]] [[1687 жыл|1687]] — [[22 маусым]] [[1691 жыл|1691]] | 3 жыл, 7 ай | |- | 86 | [[II Ахмет]]<br /><small>{{lang-ar|أحمد الثاني}}</small> | [[Сурет:Tughra of Ahmed II.JPG|100px]] | [[22 маусым]] [[1691 жыл|1691]] — [[6 ақпан]] [[1695 жыл|1695]] | 3 жыл, 8 ай | |- | 87 | [[II Мұстафа]]<br /><small>{{lang-ar|مصطفى الثاني}}</small> | [[Сурет:Tughra of Mustafa II.JPG|100px]] | [[6 ақпан]] [[1695 жыл|1695]] — [[22 тамыз]] [[1703 жыл|1703]] | 8 жыл, 6 ай | |- | 88 | [[III Ахмет]]<br /><small>{{lang-ar|أحمد الثالث}}</small> | [[Сурет:Tughra of Ahmed III.JPG|100px]] | [[22 тамыз]] [[1703 жыл|1703]] — [[1 қазан]] [[1730 жыл|1730]] | 27 жыл, 1 ай | |- | 89 | [[I Махмұт]]<br /><small>{{lang-ar|محمود الأول}}</small> | [[Сурет:Tughra of Mahmud I.JPG|100px]] | [[20 қыркүйек]] [[1730 жыл|1730]] — [[13 желтоқсан]] [[1754 жыл|1754]] | 24 жыл, 3 ай | |- | 90 | [[III Осман]]<br /><small>{{lang-ar|عثمان الثالث}}</small> | [[Сурет:Tughra of Osman III.JPG|100px]] | [[13 желтоқсан]] [[1754 жыл|1754]] — [[30 қазан]] [[1757 жыл|1757]] | 2 жыл, 10 ай | |- | 91 | [[III Мұстафа]]<br /><small>{{lang-ar|مصطفى الثالث}}</small> | [[Сурет:Tughra of Mustafa III.JPG|100px]] | [[30 қазан]] [[1757 жыл|1757]] — [[21 қаңтар]] [[1774 жыл|1774]] | 16 жыл, 3 ай | |- | 92 | [[I Әбділхамит]]<br /><small>{{lang-ar|عبد الحميد الأول}}</small> | [[Сурет:Tughra of Abdülhamid I.JPG|100px]] | [[21 қаңтар]] [[1774 жыл|1774]] — [[7 сәуір]] [[1789 жыл|1789]] | 15 жыл, 3 ай | |- | 93 | [[III Сәлім]]<br /><small>{{lang-ar|سليم الثالث}}</small> | [[Сурет:Tughra of Selim III.JPG|100px]] | [[7 сәуір]] [[1789 жыл|1789]] — [[29 мамыр]] [[1809 жыл|1809]] | 20 жыл, 1 ай | |- | 94 | [[IV Мұстафа]]<br /><small>{{lang-ar|مصطفى الرابع}}</small> | [[Сурет:Tughra of Mustafa IV.JPG|100px]] | [[29 мамыр]] [[1809 жыл|1809]] — [[28 шілде]] [[1808 жыл|1808]] | 1 жыл, 2 ай | |- | 95 | [[II Махмұт]]<br /><small>{{lang-ar|محمود الثاني}}</small> | [[Сурет:Tughra of Mahmud II.JPG|100px]] | [[28 шілде]] [[1808 жыл|1808]] — [[1 шілде]] [[1839 жыл|1839]] | 30 жыл, 11 ай | |- | 96 | [[I Әбділмәжит]]<br /><small>{{lang-ar|عبد المجيد الأول}}</small> | [[Сурет:Tughra of Abdülmecid I.svg|100px]] | [[2 шілде]] [[1839 жыл|1839]] — [[2 маусым]] [[1861 жыл|1861]] | 21 жыл, 11 ай | |- | 97 | [[Әбділғазиз (Османлы сұлтаны)|Әбділғазиз]]<br /><small>{{lang-ar|عبد العزيز}}</small> | [[Сурет:Tughra of Abdülaziz.JPG|100px]] | [[2 маусым]] [[1861 жыл|1861]] — [[30 мамыр]] [[1876 жыл|1876]] | 14 жыл, 10 ай | |- | 98 | [[V Мұрат]]<br /><small>{{lang-ar|مراد الخامس}}</small> | [[Сурет:Tughra of Murad V.JPG|100px]] | [[30 мамыр]] [[1876 жыл|1876]] — [[31 тамыз]] [[1876 жыл|1876]] | 3 ай | |- | 99 | [[II Әбділхамит]]<br /><small>{{lang-ar|عبد الحميد الثاني}}</small> | [[Сурет:Tughra of Abdülhamid II.JPG|100px]] | [[31 тамыз]] [[1876 жыл|1876]] — [[27 сәуір]] [[1909 жыл|1909]] | 32 жыл, 8 ай | |- | 100 | [[V Мехмет]]<br /><small>{{lang-ar|محمد الخامس}}</small> | [[Сурет:Tughra of Mehmed V.JPG|100px]] | [[27 сәуір]] [[1909 жыл|1909]] — [[3 шілде]] [[1918 жыл|1918]] | 9 жыл, 2 ай | |- | 101 | [[VI Мехмет]]<br /><small>{{lang-ar|محمد السادس}}</small> | [[Сурет:Tughra of Mehmed VI.JPG|100px]] | [[3 шілде]] [[1918 жыл|1918]] — [[1 қараша]] [[1922 жыл|1922]] | 4 жыл, 4 ай | |- | 102 | [[II Әбділмәжит]]<br /><small>{{lang-ar|عبد المجید الثاني}}</small> | [[Сурет:Caliphate standard of Abdulmejid II (1922–1924).svg|100px]] | [[19 қараша]] [[1922 жыл|1922]] — [[3 наурыз]] [[1924 жыл|1924]] | 1 жыл, 4 ай | |} ==Кордоба халифаты (929–1031)== {{mainarticle|Кордоба хилафаты}} {| class="wikitable" border="1" style="width:100%; text-align:center;" |- ! width="5%" | № ! width="25%" | Есімі ! width="25%" | Билік мерзімі ! width="10%" | Билік ұзақтығы ! width="35%" | Сипаттама |- | 1 | [[III Әбдіррахман]]<br /><small>{{lang-ar|عبد الرحمن الثالث}}</small> | [[16 қаңтар]] [[929 жыл|929]] — [[15 қазан]] [[961 жыл|961]] | 32 жыл, 9 ай | |- | 2 | [[II Хакам]]<br /><small>{{lang-ar|الحكم الثاني}}</small> | [[15 қазан]] [[961 жыл|961]] — [[16 қазан]] [[976 жыл|976]] | 15 жыл, 1 күн | |- | 3 | [[II Хишам]]<br /><small>{{lang-ar|ھشام الثانی}}</small> | [[16 қазан]] [[976 жыл|976]] — [[1009 жыл|1009]]<br />[[1010 жыл|1010]] — [[19 сәуір]] [[1013 жыл|1013]] | 36 жыл | |- | 4 | [[Мұхаммед әл-Махди биллаһ|II Мұхаммед әл-Маһди]]<br /><small>{{lang-ar|محمد الثاني ، المهدي}}</small> | [[1009 жыл|1009]] | белгісіз | |- | 5 | [[Сүлеймен ибн әл-Хәкім]]<br /><small>{{lang-ar|سلیمان الثاني بن الحكم}}</small> | [[1009 жыл|1009]] — [[1010 жыл|1010]]<br />[[1013 жыл|1013]] — [[1016 жыл|1016]] | 4 жыл | |- | 6 | [[Әли ибн Хаммуд]]<br /><small>{{lang-ar|علي بن حمود}}</small> | [[1016 жыл|1016]] — [[22 наурыз]] [[1018 жыл|1018]] | 2 жыл | |- | 7 | [[IV Әбдірахман]]<br /><small>{{lang-ar|عبدالرحمن رابع}}</small> | [[1018 жыл|1018]] — [[1018 жыл|1018]] | белгісіз | |- | 8 | [[Әл-Мағмұн|Қасым әл-Мағмұн]]<br /><small>{{lang-ar|القاسم المعمون}}</small> | [[1018 жыл|1018]] — [[1021 жыл|1021]]<br />[[1023 жыл|1023]] | 3 жыл | |- | 9 | [[Әл-Мұғтали|Жақия әл-Мұғтали]]<br /><small>{{lang-ar|يحي المعتلي}}</small> | [[1021 жыл|1021]] — [[1023 жыл|1023]]<br />[[1025 жыл|1025]] — [[1026 жыл|1026]] | 3 жыл | |- | 10 | [[III Әбдірахман]]<br /><small>{{lang-ar|عبدالرحمٰن الخامس}}</small> | [[1023 жыл|1023]] — [[1024 жыл|1024]] | 1 жыл | |- | 11 | [[III Мұхаммед]]<br /><small>{{lang-ar|محمد الثالث}}</small> | [[1024 жыл|1024]] — [[1025 жыл|1025]] | 1 жыл | |- | 12 | [[III Хишам]]<br /><small>{{lang-ar|هشام الثالث}}</small> | [[1026 жыл|1026]] — [[1031 жыл|1031]] | 5 жыл | |} ==Фатимидтер халифаты== {{mainarticle|Фатимидтер хилафаты}} {| class="wikitable" border="1" style="width:100%; text-align:center;" |- ! width="5%" | № ! width="25%" | Есімі ! width="25%" | Билік мерзімі ! width="10%" | Билік ұзақтығы ! width="35%" | Сипаттама |- | 1 | [[Ғұбайдуллаһ әл-Маһди]]<br /><small>{{lang-ar|عبيدالله المهدي}}</small> | [[909 жыл|909]] — [[934 жыл|934]] | 25 жыл | |- | 2 | [[Мұхаммед әл-Қайым]]<br /><small>{{lang-ar|محمد القائم}}</small> | [[934 жыл|934]] — [[946 жыл|946]] | 12 жыл | |- | 3 | [[Ысмайыл әл-Мансұр]]<br /><small>{{lang-ar|إسماعيل المنصور}}</small> | [[946 жыл|946]] — [[953 жыл|953]] | 7 жыл | |- | 4 | [[Мағадд әл-Мұғизз]]<br /><small>{{lang-ar|معد المعز}}</small> | [[953 жыл|953]] — [[975 жыл|975]] | 22 жыл | |- | 5 | [[Низар әл-Ғазиз]]<br /><small>{{lang-ar|نزار العزيز}}</small> | [[975 жыл|975]] — [[996 жыл|996]] | 21 жыл | |- | 6 | [[Мансұр әл-Хәкім]]<br /><small>{{lang-ar|المنصور الحاك}}</small> | [[996 жыл|996]] — [[1021 жыл|1021]] | 25 жыл | |- | 7 | [[Әли әз-Заһир]]<br /><small>{{lang-ar|علي الظاهر}}</small> | [[1021 жыл|1021]] — [[1036 жыл|1036]] | 15 жыл | |- | 8 | [[Мағадд әл-Мұстансыр]]<br /><small>{{lang-ar|معد المستنصر}}</small> | [[1036 жыл|1036]] — [[1094 жыл|1094]] | 58 жыл | |- | 9 | [[Ахмет әл-Мұстали]]<br /><small>{{lang-ar|أحمد المستعلي}}</small> | [[1094 жыл|1094]] — [[1101 жыл|1101]] | 7 жыл | |- | 10 | [[Мансұр әл-Әмір]]<br /><small>{{lang-ar|منصور الآمر}}</small> | [[1101 жыл|1101]] — [[1130 жыл|1130]] | 29 жыл | |- | 11 | [[Әбділмәжит әл-Хафиз]]<br /><small>{{lang-ar|عبد المجيد الحافظ‎‎}}</small> | [[1130 жыл|1130]] — [[1149 жыл|1149]] | 19 жыл | |- | 12 | [[Ысмайыл әл-Зафир]]<br /><small>{{lang-ar|إسماعيل الظافر}}</small> | [[1149 жыл|1149]] — [[1154 жыл|1154]] | 5 жыл | |- | 13 | [[Иса әл-Фаиз]]<br /><small>{{lang-ar|عيسى الفائز}}</small> | [[1154 жыл|1154]] — [[1160 жыл|1160]] | 6 жыл | |- | 14 | [[Әбдуллаһ әл-Ғадид]]<br /><small>{{lang-ar|عبد الله العاضد}}</small> | [[1160 жыл|1160]] — [[1171 жыл|1171]] | 11 жыл | |} ===Муаххидун халифаты=== {{mainarticle|Муаххидун халифаты}} ===Ирак және Шам Ислам мемлекеті === {{mainarticle|Ирак және Шам Ислам мемлекеті}} == Тағы қараңыз == * [[Мұхаммед]] * [[Халифат]] * [[Ислам тарихы]] * [[Сунниттер]] * [[Шииттер]] [[Санат:Халифтер]] b2ztsmjr52zth9ht9d8ysvuqnolt6qf 0 565531 3055333 3000901 2022-07-28T22:03:48Z CommonsDelinker 165 «[[:File:(أمير_المؤمنين_أبي_أيوب_سليمان_بن_عبد_الملك_(رحمه_الله.png|(أمير_المؤمنين_أبي_أيوب_سليمان_بن_عبد_الملك_(رحمه_الله.png]]» дегенді аластады, бұны [[Ортаққор]]дың қатысушысы [[commons:User:Ellin Beltz|Ellin Beltz]] [[commons:File:(أمير_المؤمنين_أبي_ wikitext text/x-wiki {{Мемлекеттік қайраткер | түс = халиф | Қазақша есімі = Сүлеймен ибн Әбд әл-Мәлік | Шынайы есімі =سليمان بن عبد الملك | Суреті = | Сурет ені = | Атауы = | Титулы = [[Умәйядтар халифаты]]ның 7-[[халифтер тізімі|халиф]]і | Ту = | Ту2 = | Реті = | Басқара бастады =[[23 ақпан]] [[715]] | Басқаруын аяқтады = [[22 қыркүйек]] [[717]] | Ізашары = [[I Уәлид]] | Ізбасары = [[II Омар]] | Туған күні = 674 | Туған жері = | Қайтыс болған күні = 21.09.717 | Қайтыс болған жері = | Үлты= [[Араб]] | Діні = [[Ислам]] | Әкесі =[[Абд әл-Мәлік ибн Маруан]] | Династия =[[Умәйя әулеті]] |Анасы=Уәлида бинт әл-Аббас | Жұбайы = | Балалары = }} '''Сүлеймен ибн Әбд әл-Мәлік''' ([[674]]—[[717]]) ({{lang-ar| سليمان بن عبد الملك }}) Умәйя әулетінен шыққан [[715]]—[[717 жылдары]] билік құрған [[халифа]]. [[Абд әл-Мәлік ибн Маруан]]ның ұлы, өзінің ізбасары [[I Уәлид]]тің інісі. [[Рамла]] қаласының негізін салушы. == Өмірбаяны == Сүлеймен ибн Абд әл-Мәлік сыртқы саясатты ағасының жолымен алып жүрді, яғни [[Византия]]ға қарсы шабуылды жалғастыра берді. Ал халифат ішінде ағасына керіағар саясат жүргізді. Оның заманында араб рулық бақталастық өрши түсуі – [[Умәйя әулеті]]нің біртіндеп әлсіреуіне жол ашты. Сүлеймен [[I Уәлид]] сайлаған уәлилер мен қолбасыларды алып тастап, ол тіпті оларды [[репрессия]]ға ұшыратады. Мәселен, [[Үндістан]]ды жаулаған Мұхаммед ибн Қасымды абақтыда өлтірді, ал Мұса ибн Нусайр орнынан алып тастайды, ал [[Хорасан]] билеушісі [[Кутайба ибн Муслим]]ді өлтіреді. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} * Беляев Е. А. Ерте ортағасырлардағы арабтар, ислам және Араб халифаты. М., 1965. {{Rodovid|139037}} {{S-start}} {{s-hou|[[Умәйя әулеті]]||[[674]]||[[21 қыркүйек]] [[717]]}} {{S-bef|before = [[I Уәлид]]}} {{S-ttl|title = [[Халифтер тізімі|Ислам халифатының халифі]]<br /></small>[[Умәйядтар халифаты]]</small>|years=[[23 ақпан]] [[715]] – [[22 қыркүйек]] [[717]]}} {{S-aft|after = [[II Омар]]}} {{End}} {{Умәйя әулетінің халифтері}} [[Санат:Умәйя әулетінің халифтері]] 5p87ht8u3ebmdkf6r363kt8ix15dha1 0 565554 3055337 2836780 2022-07-28T22:06:28Z CommonsDelinker 165 «[[:File:(أمير_المؤمنين_أبي_خالد_يزيد_بن_عبد_الملك_الأموي_العبشمي_القرشي_(رحمه_الله.png|(أمير_المؤمنين_أبي_خالد_يزيد_بن_عبد_الملك_الأموي_العبشمي_القرشي_(رحمه_الله.png]]» дегенді аластады, бұны [[Ортаққор]]дың қатысушысы [[commons:User:Ellin Beltz|Ellin Be wikitext text/x-wiki {{Мемлекеттік қайраткер | түс = халиф | Қазақша есімі = Йазид ибн Абд әл-Мәлік | Шынайы есімі =يزيد بن عبد الملك | Суреті = | Сурет ені = | Атауы = | Титулы = [[Умәйядтар халифаты]]ның 9-[[халифтер тізімі|халиф]]і | Ту = | Ту2 = | Реті = | Басқара бастады = [[4 ақпан]] [[720]] | Басқаруын аяқтады = [[26 қаңтар]] [[724]] | Ізашары = [[II Омар]] | Ізбасары = [[Хишам ибн Абд әл-Мәлік]] | Туған күні =687 | Туған жері =[[Дамаск]], [[Сирия]] | Қайтыс болған күні =26.01.724 | Қайтыс болған жері =[[Ирбид қаласы|Ирбид]], [[Иордания]] | Үлты= [[Араб]] | Діні = [[Ислам]] | Әкесі =[[Абд әл-Мәлік (халиф)|Абд әл-Мәлік]] | Анасы =Фатима бинт Хишам | Династия =[[Умәйя әулеті]] | Жұбайы = | Балалары =[[II Уәлид]] }} '''Йазид ибн Абд әл-Мәлік''' немесе '''II Йазид''' (шамамен [[685]]/[[687]] — [[27 қаңтар]] [[724]]) — [[умәйя әулеті]]нің [[720]]—[[724 жыл]]дары билік құрған [[халиф]]і. II Йазид билікке<ref>Табари (v. 24, p. 91)</ref> [[II Омар]]дың өлімінен кейін [[720 жыл]]дың [[4 ақпан]]ында келді. Бұл кезде халифат әскері II Омардың тұсында келіссөз жүргізуге тырысқан [[харижилік]]термен соғыс үстінде еді. [[721 жыл]]дың шілде айында Йазид [[халифат]] территориясындағы барлық көркемөнер сурет туындыларын жоюға бұйрық береді. Бұл бұйрықтың орындалуы оның інісі Маслама ибн Абд әл-Мәлік қадағалап отырды. Ислам адам және жануарлар суретін, әсіресе [[икона]] немесе [[идол]]дардың мүсіндеріне ұқсайтын суреттерді харам деп санайды, сондықтан олардың жойылуы [[Шариат]] заңдарына сәйкес жүргізілді. Археологиялық мәліметтерге сәйкес бұл кезде көптеген [[Христиандық|христиан]] [[шіркеу]]лері зардап шекті, алайда бұйрық бойынша тек христиандықтардың ғана емес басқа да дін Құдайларының суреттін жоюды көздеген. Бұйрық II Йазидтің ұлы [[II Уәлид|II Уәлидтің]] тұсында ғана жойылды. II Йазид [[туберкулез]] дертінен қайтыс болады.{{Rodovid|396508}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Литература == * {{ВТ-ЭСБЕ|Езид}} * Muhammad ibn Jarir al-Tabari, History v. 24 "The Empire in Transition, " transl. David Stephan Powers, SUNY, Albany, 1989. * Vasiliev A.A. The Iconoclastic Edict of the Caliph Yazid II, A.D. 721 // DOP 9/10 (1956) 23—47. * Creswell K.A.C. The Lawfulness of Painting in Early Islam // Ars Islamica 11—12 (1946) 159—66. {{S-start}} {{s-hou|[[Умәйя әулеті]]||[[687]]||[[26 қаңтар]] [[724]]}} {{S-bef|before = [[II Омар]]}} {{S-ttl|title = [[Халифтер тізімі|Ислам халифатының халифі]]<br /></small>[[Умәйядтар халифаты]]</small>|years=[[4 ақпан]] [[720]] – [[26 қаңтар]] [[724]]}} {{S-aft|after = [[II Уәлид]]}} {{End}} {{Умәйя әулетінің халифтері}} [[Санат:Туберкулезден қайтыс болғандар]] [[Санат:Умәйя әулетінің халифтері]] imvmc50jk0pwuy6psei4siiq52ibu7n 0 565696 3055335 2468005 2022-07-28T22:05:38Z CommonsDelinker 165 «[[:File:(أمير_المؤمنين_أبي_العباس_الوليد_بن_يزيد_الأموي_القرشي_العبشمي_(رحمه_الله.png|(أمير_المؤمنين_أبي_العباس_الوليد_بن_يزيد_الأموي_القرشي_العبشمي_(رحمه_الله.png]]» дегенді аластады, бұны [[Ортаққор]]дың қатысушысы [[commons:User:Ellin Beltz|Ellin Belt wikitext text/x-wiki {{Мемлекеттік қайраткер | түс = халиф | Қазақша есімі = әл-Уәлид ибн Йазид | Шынайы есімі = الوليد بن يزيد | Суреті = | Сурет ені = | Атауы = | Титулы =Мүміндер әмірі және [[Умәйя әулеті|Умәйядтар халифаты]]ның 11-ші [[халифтер тізімі|халиф]]і | Ту = | Ту2 = | Реті = | Басқара бастады = [[6 ақпан]] [[743]] | Басқаруын аяқтады =[[17 сәуір]] [[744]] | Ізашары = [[Хишам ибн Абд әл-Мәлік]] | Ізбасары = [[III Йазид]] | Туған күні =709 | Туған жері = | Қайтыс болған күні =17.04.744 | Қайтыс болған жері = | Үлты= [[Араб]] | Діні = [[Ислам]] | Әкесі =[[II Йазид]] | Династия =[[Умәйя әулеті]] | Жұбайы = | Балалары = }} '''II Уәлид''' немесе '''әл-Уәлид ибн Йазид''' ({{lang-ar|الوليد بن يزيد}} [[706 жыл]] — [[17 сәуір]] [[744 жыл|744]]) — [[743 жыл]]дың 6 ақпанынан [[744 жыл]]дың [[17 сәуір]]і аралығында билік құрған [[Умәйя әулеті]]нің [[халиф]]і. Билік басына ағасы Хишам ибн Абд әл-Мәліктен кейін келді. == Өмірбаяны == әл-Уәлид [[умәйя әулеті]]нің халифі [[II Йазид]]тің шаңырағында дүниеге келген. Билік басына [[743 жыл]]дың [[6 ақпан]]ында Хишамның өлімінен кейін отырды. Валид взошёл на престол после смерти Хишама 6 февраля 743 года. [[Ат-Табари]] Уәлидтің өлең жолдарын өз еңбектерінде қолданған. Уәлид [[Құлдық|құл]] туып берген өзінің екі ұлын ізбасары ретінде тағайындаған кезде отбасы ішінде шиеленіс орын алып, оның өліміне алып келді. Таққа Уәлидтің немере інісі III Йазид отырды. == Әдебиет == * Muhammad ibn Jarir al-Tabari. History, v. 26 "The Waning of the Umayyad Caliphate, " transl. [[Carole Hillenbrand]], SUNY, Albany, 1989 * Glubb, Sir John, The Empire of the Arabs. L: Hodder and Stoughton, 1963 [[Санат:Умәйя әулетінің халифтері]] {{S-start}} {{s-hou|[[Умәйя әулеті]]||[[709]]||[[17 сәуір]] [[744]]}} {{S-bef|before = [[Хишам ибн Абд әл-Мәлік]]}} {{S-ttl|title = [[Халифтер тізімі|Ислам халифатының халифі]]<br /></small>[[Умәйядтар халифаты]]</small>|years= [[6 ақпан]] [[743]] – [[17 сәуір]] [[744]]}} {{S-aft|after = [[III Йазид]]}} {{End}} {{Умәйя әулетінің халифтері}} meuuk5cest8n5r0z4tcay4qa9totyo8 3 583892 3055499 3054627 2022-07-29T09:55:27Z Kasymov 10777 /* Санат:Сібір казак әскерінің елді мекендері‎ */ wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Білгіш Шежіреші}} -- [[Қатысушы:Абылай|Абылай]] ([[Қатысушы талқылауы:Абылай|талқылауы]]) 23:39, 2017 ж. маусымның 26 (+06) == Болыс == Өзініздің ата-бабаларыныз мекендеген болыстар туралы мақала жаза аласыз ба? Мысалы манадай: [[Ақшатау болысы]]--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылауы]]) 17:13, 2017 ж. қыркүйектің 17 (+06) == [[Қазақстан газеттері тізімі]] == Өз облысыңыздың аудандық газеттерін тізімге қосуға шақырамын.--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылауы]]) 13:12, 2018 ж. қазанның 22 (+06) == Community Insights Survey == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> '''Share your experience in this survey''' Hi {{PAGENAME}}, The Wikimedia Foundation is asking for your feedback in a survey about your experience with {{SITENAME}} and Wikimedia. The purpose of this survey is to learn how well the Foundation is supporting your work on wiki and how we can change or improve things in the future. The opinions you share will directly affect the current and future work of the Wikimedia Foundation. Please take 15 to 25 minutes to '''[https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_0pSrrkJAKVRXPpj?Target=CI2019List(asiawps,act2) give your feedback through this survey]'''. It is available in various languages. This survey is hosted by a third-party and [https://foundation.wikimedia.org/wiki/Community_Insights_2019_Survey_Privacy_Statement governed by this privacy statement] (in English). Find [[m:Community Insights/Frequent questions|more information about this project]]. [mailto:surveys@wikimedia.org Email us] if you have any questions, or if you don't want to receive future messages about taking this survey. Sincerely, </div> [[User:RMaung (WMF)|RMaung (WMF)]] 20:18, 2019 ж. қыркүйектің 6 (+06) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CI2019List(asia_wps,act2)&oldid=19352602 тізімін пайдаланып User:RMaung (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --> == Reminder: Community Insights Survey == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> '''Share your experience in this survey''' Hi {{PAGENAME}}, A couple of weeks ago, we invited you to take the Community Insights Survey. It is the Wikimedia Foundation’s annual survey of our global communities. We want to learn how well we support your work on wiki. We are 10% towards our goal for participation. If you have not already taken the survey, you can help us reach our goal! '''Your voice matters to us.''' Please take 15 to 25 minutes to '''[https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_0pSrrkJAKVRXPpj?Target=CI2019List(asiawps,act2) give your feedback through this survey]'''. It is available in various languages. This survey is hosted by a third-party and [https://foundation.wikimedia.org/wiki/Community_Insights_2019_Survey_Privacy_Statement governed by this privacy statement] (in English). Find [[m:Community Insights/Frequent questions|more information about this project]]. [mailto:surveys@wikimedia.org Email us] if you have any questions, or if you don't want to receive future messages about taking this survey. Sincerely, </div> [[User:RMaung (WMF)|RMaung (WMF)]] 21:05, 2019 ж. қыркүйектің 20 (+06) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CI2019List(asia_wps,act2)&oldid=19395157 тізімін пайдаланып User:RMaung (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --> == Reminder: Community Insights Survey == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> '''Share your experience in this survey''' Hi {{PAGENAME}}, There are only a few weeks left to take the Community Insights Survey! We are 30% towards our goal for participation. If you have not already taken the survey, you can help us reach our goal! With this poll, the Wikimedia Foundation gathers feedback on how well we support your work on wiki. It only takes 15-25 minutes to complete, and it has a direct impact on the support we provide. Please take 15 to 25 minutes to '''[https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_0pSrrkJAKVRXPpj?Target=CI2019List(asiawps,act2) give your feedback through this survey]'''. It is available in various languages. This survey is hosted by a third-party and [https://foundation.wikimedia.org/wiki/Community_Insights_2019_Survey_Privacy_Statement governed by this privacy statement] (in English). Find [[m:Community Insights/Frequent questions|more information about this project]]. [mailto:surveys@wikimedia.org Email us] if you have any questions, or if you don't want to receive future messages about taking this survey. Sincerely, </div> [[User:RMaung (WMF)|RMaung (WMF)]] 00:57, 2019 ж. қазанның 4 (+06) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CI2019List(asia_wps,act2)&oldid=19433647 тізімін пайдаланып User:RMaung (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --> == Марафон == {{WAM |header = [[meta:m:Turkic_Marathon_2021|Түркі марафоны 2021]] <div style="margin-right:1em; float:right;">[[Сурет:Wikimedians of Turkic Languages User Group Logo.svg|150px|link=meta:Түркі тілді Уикимедиа конференциясы]]</div> |subheader = Түркі марафоны 2021 — 2021 жылдың 1 - 31 шілде аралығында өтетін контент дамытуға бағытталған халықаралық жоба. <div style="text-valign:center; margin-left:200px; margin-right:50px; margin-top:10px; position:absolute;"> |body = Жоба мақсаты — түркі тілдерінде сөйлейтін елдер және олардың мәдениеті туралы мақалалар жазып, түркі тілдерінде сөйлейтін уикипедияшылар арасындағы ынтымақтастықты нығайту. Әділқазылар алқасының бағалауынан кейін көрсетілген мерзім аралығында ең көп ұпай жинаған қатысушылар марапатталатын болады. '''Марапаттар''' * 1 орын: Meloman дүкендер желісінен 75 АҚШ доллары ( ≈ 32 000 теңге) мөлшеріндегі сыйлық ваучері. * 2 орын: Meloman дүкендер желісінен 60 АҚШ доллары ( ≈ 25 000 теңге) мөлшеріндегі сыйлық ваучері. * 3 орын: Meloman дүкендер желісінен 50 АҚШ доллары ( ≈ 21 000 теңге) мөлшеріндегі сыйлық ваучері. * 4 орын: Meloman дүкендер желісінен 40 АҚШ доллары ( ≈ 17 000 теңге) мөлшеріндегі сыйлық ваучері. * 5 орын: Meloman дүкендер желісінен 25 АҚШ доллары ( ≈ 10 000 теңге) мөлшеріндегі сыйлық ваучері. Қазақша Уикипедияға үлес қосқысы келетін кез келген адам жоба бетіне өтіп қатысушылар тізіміне өз атын қосса болады. Іске сәт! <center>{{Clickable button 2|Жоба:Түркі_марафоны_2021|Жарысқа қатысу|class=mw-ui-progressive}}</center><br /> |footer = Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] }} <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2885974 тізімін пайдаланып User:Arystanbek@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Таңдаулы мақалаға үміткер == {{WAM |header = [[Уикипедия:Таңдаулы мақалаға үміткерлер/Қара құрдым]] <div style="margin-right:1em; float:right;">[[Сурет:Goldenwiki 2.png|100px|link=Уикипедия:Таңдаулы мақалаға үміткерлер/Қара құрдым]]</div> |subheader = Қарақұрдым мақаласының таңдаулы мақалаға үміткерлігі. <div style="text-valign:center; margin-left:200px; margin-right:50px; margin-top:10px; position:absolute;"> |body = [[Қара құрдым]] мақаласы таңдаулы мақалаға толық лайық деп санаймын. Мұл мақалыны жазған өзім емес {{@|Alphy Haydar}} мырза жеті жылдан бері қазақша Уикипедияға үлес қосып келеді. Мақала тілі өте жаттық, әрі ғылыми стилде жазылған. Қанша жылдан бері [[Басты бет]]тегі таңдаулы мақала өзгерген жоқ. Енді өзгерттетін кез келді. Сонымен қоса осы уақытқа дейін ғылымға қатысты мақалалар таңдаулы мақала статусын көп алған жоқ. Ғылымға басымдық бере отырып осы мақаланы таңдаулы мақала деңгейіне көтерейік. <center>{{Clickable button 2|Уикипедия:Таңдаулы мақалаға үміткерлер/Қара құрдым|Дауыс беру|class=mw-ui-progressive}}</center><br /> |footer = Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] }} <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2970000 тізімін пайдаланып User:Arystanbek@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Индербор == Саламатсыз, Индербор мақаласына мәлімет қосыпсыз. Меніңше ауыл үшін ауыл көшелерін құр тізбектеп көрсеткен дұрыс емес, артық нәрсе. Оның үстіне сілтемелер тым көп болып кетті, көшеге емес кісі есімдерге сілтеп тұр. Рахмет --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 18:42, 2022 ж. сәуірдің 27 (+06) Саламатсыз ба. Меніңше, көше аттарының болуы мақаланы оқушыларға жақсы бағдар болатын еді. Есесіне өздерінің тұратын ауылдарының көшелері қандай адамдардың атында екенінен хабардар болады. [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 13:45, 2022 ж. сәуірдің 28 (+06) == Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022 == {{WAM |header = [[meta:m:Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022|Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022]] <div style="margin-right:1em; float:right;">[[Сурет:Wikidata 2022 Istanbul social media campaign 02.jpg|right|thumb|300px|Wikidata 2022 Istanbul|link=meta:Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022]]</div> |subheader = Конференция 2022 жылдың 21-23 қазаны аралығында Түркияның [[Ыстанбұл]] қаласында өтеді. <div style="text-valign:center; margin-left:200px; margin-right:50px; margin-top:10px; position:absolute;"> |body = Құрметті достар, Ыстамбұл Уикидерек конференциясына стипендия алуға өтінімдер ашық екенін хабарлауға қуаныштымын. Егер сіз түркі қауымдастығының өкілі болсаңыз және түркі тілдеріндегі Уикимедиа жобаларына белсенді қатысатын болсаңыз, онда сіз стипендияға өтініш бере аласыз. Өтініштер 2022 жылдың 30 маусымы, UTC 23:59 дейін қабылданады. Үміткерлер толық стипендияға өтініш бере алады. Толық стипендия Түркі қолданушылары тобының Уикимедиа қауымдастығы (Wikimedians of Turkic Languages User Group) ұйымдастыратын конференция кезінде жеке тұлғаның екіжақты саяхат, ортақ тұрғын үй және тамақтану құнын қамтиды. * Түркі тіліндегі уикимедиашыларға арналған Wikidata Training туралы қосымша ақпарат алу үшін мына сайтқа кіріңіз: https://w.wiki/53dX * Стипендия, тіркеу және өтініш формасы туралы көбірек білу үшін мына сайтқа кіріңіз: https://w.wiki/5FFv Бұған қоса, Түркі қолданушылары тобының Уикимедиа қауымдастығы жобалары мен оқиғалары туралы ақпарат пен жаңалықтар алу үшін біздің пошталық тізімге (https://w.wiki/5FFw) жазылуға шақырамыз. Барлық жақсылықты тілеймін [[User:Mehman97|<span style="color:#ff0500">'''''Mehman'''''</span>]] [[User Talk:Mehman97|<span style="color:#0500ff">'''''97'''''</span>]] 03:48, 2022 ж. маусымның 11 (+06) |footer = Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] }} <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=3014707 тізімін пайдаланып User:Arystanbek@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Жетісу облысы == Кеш жарық, Жетісу облысын асықпай атын өзгерту керек еді. Себебі аталған ескі атауға көптеген мақалалар сілтеніп тұр. Ал қазір тарихи облыстың орнына қазіргі жаңа облысқа сілтеніп кетеді. Осыны Арыстанбек пен Нұрлан мырзаға айтып көріңізші [[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 02:23, 2022 ж. маусымның 12 (+06) Кеш жарық. Жарайды, айтайын [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 02:42, 2022 ж. маусымның 12 (+06) == Жақсы мақалаға дауыс беру == Қайырлы күн! [[Уикипедия:Жақсы мақалаға үміткерлер/Қымыз]] деген бетте өз дауысыңызды қалдырыңыз. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 12:05, 2022 ж. маусымның 14 (+06) == Өтініш == Қайырлы түн! Мен [[Абай облысы]]н басынан бастап өңдеп жатырмын, сіз қатарласып кетіпсіз. Бүгін Елтай ауылдық округінің атауын өзгерткен екенсіз, жоятын сілтемені қалдырып кетіпсіз. Біріміздің артымыздан біріміз қосарланып жүргенше (кім нені өңдегені түсініксіз болмас үшін), маған мүмкіндік беріңіз, бұл облысты аяғына дейін жеткізуге. [[Қатысушы талқылауы:Салиха]] Салиха 23:05, 2022 ж. маусымның 19 (+06) Саламатсыз ба. Жарайды онда. Сонда қалған 2 облысты істей берсем болады ғой? [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 23:57, 2022 ж. маусымның 19 (+06) Сосын "Қазақстан кенттері" деген санатты жасауға бола ма? Әлде қажет емес пе? [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 00:02, 2022 ж. маусымның 20 (+06) ::Ұлытау мен Жетісу облыстарын [[Қатысушы:Kasymov|Kasymov]] алған өңдеуге, өңдемесі көп екі облыстың, сондықтан сізбен бір облысты бөлісер. Санатты да Kasymovпен ақылдасыңыз, жалпы керек екен ондай санат. [[Қатысушы талқылауы:Салиха]]--Салиха 11:37, 2022 ж. маусымның 20 (+06) Kasymov мырзадан сұрадым, бірақ нақты айта алмаймын деп, сізге сілтеді. [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 18:16, 2022 ж. маусымның 20 (+06) ::Қазақстан кенттері санатын жасай беріңіз, ал облыстар туралы [[Қатысушы:Kasymov|Kasymov]]тан нақтылайын (көмектің қажет, қажет еместігін).[[Қатысушы талқылауы:Салиха]]--Салиха 15:07, 2022 ж. маусымның 21 (+06) Санатты жасадым. Жарайды [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 15:55, 2022 ж. маусымның 21 (+06) ::Жылдам! Тамаша! Сіз енді Шығыс Қазақстан облысындағы өзгерістерді өңдей беріңіз.[[Қатысушы талқылауы:Салиха]]--Салиха 11:12, 2022 ж. маусымның 22 (+06) :[[Қатысушы:Kasymov|Kasymov]] екі облысты да ([[Жетісу облысы|Жетісу]], [[Ұлытау облысы|Ұлытау]]) өңдей беріңіздер дейді, сондықтан біреуін алып өңдей беріңіз.[[Қатысушы талқылауы:Салиха]]--Салиха 11:57, 2022 ж. маусымның 22 (+06) Ұлытаудың тек 1 ауданы қалып еді (Жаңаарқа), соны жасайын. Сосын Жетісу облысына көшермін. [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 14:30, 2022 ж. маусымның 22 (+06) ::Жақсы, іске сәт! Мен Көкпекті ауданын өңдей алмай отырмын, ауылдардың қайсысы қай ауданға ауысқаны немесе қалғаны туралы ақпарат жоқ. Әзірге (ақпарат табылғанша) Шығыс Қазақстан облысын өңдеп бітіре берейін. [[Қатысушы талқылауы:Салиха]] --Салиха 15:26, 2022 ж. маусымның 22 (+06) Рахмет, өзіңізге де. Мен де соны іздеп таба алмадым. Еш жерде жоқ. [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 15:54, 2022 ж. маусымның 22 (+06) :Білгіш Шежіреші, ''Жаңаарқа ауданы елді мекендері'' үлгісінде сіз жылжытқан мақалаларды реттеп, ескі атауын жойып жатырмын. Енді мәселе мұнда: тек ''Қарағанды облысы → Ұлытау облысы'' деп өзгертпей, сонымен қатар ''Жаңаарқа ауданы'' деп тұрған елді мекендерді бір тексеріп шығу керек (себебі ондай аттас ауыл жаңа облыста жалғыз болса '''ауданның орнына облысы''' жазылады). Сосын ауылдық округтер де дәл сондай жағдай. Тағы сосын аталған облысқа өткен аудандардың ауылдық округтерін, елді мекендерін және ауданның өзін, Қарағанды облысы орнына Ұлытау облысы деп ''мақалаға'' және ''Елді-мекен үлгісіне'' де өзгерістер жасау керек. Және соңғысы Қарағандыда қалып қойған аудандар атауын тексеріп шығу керек, мысалы ''Ақбұлақ (Жаңаарқа ауданы)'', ''Ақбұлақ (Осакаров ауданы)'', біріншісі Ұлытау облысы, екіншісі Қарағанды облысы деп өзгертіледі. Тағы айтамын егер облыста жалғыз аттас болып жатса. Түсіндірдім деп ойлаймын. Мен де жақын аралықта кірісемін, осындай жағдай Алматы облысында күтіп тұр. {{@|Салиха}} ханым меніңше екі облысты да солай ретке келтіріп жатқанға ұқсайды. --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 00:28, 2022 ж. маусымның 24 (+06) Иә, ол ережелерді өткенде бір рет ескерткенде қаперге алғанмын. Өзгерткенде алдымен мақаланың айрық бетін, сосын сол мақалаға сілтейтін беттерді өзгертіп, соңынан мақаланың атауын өзгертіп жатырмын. Мақаланың атауы өзгергеннен кейін, үлгіні дұрыстап жатырмын. [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 01:20, 2022 ж. маусымның 24 (+06) :Рахмет, сізге және Салиха ханымға ''AutoWikiBrowser'' жүктеп, бітікшілерден рұқсат алып, бот арқылы осындай жұмыс жасауға болар еді. Менің ''Kasymbot'' қазіргі үлестерін салыстырып қарап көріңіз, жұмысты біраз жеңілтетеді --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 01:35, 2022 ж. маусымның 24 (+06) Сөздерді алмастыруға нағыз керек бағдарлама екен. Кеңесіңізге рахмет [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 02:12, 2022 ж. маусымның 24 (+06) ::Қайырлы күн! Жаңа облыстардан өңдеуге көмек керек болса айтыңыз, мен Абай мен ШҚ облыстары елді мекендерінің ауыс-күйісін бітірген сияқтымын, енді географиясына көшемін. Бүгін денсаулыққа байланысты "больничный" (көз ауырып) алдым [[File:Face-smile.svg|23px]]. [[Қатысушы талқылауы:Салиха]]--Салиха 11:15, 2022 ж. маусымның 27 (+06) Қайырлы күн. Жарайды, өзгеріс болса айтармын. Сауығып кетіңіз [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 14:13, 2022 ж. маусымның 27 (+06) == Санаттарға интеруики қою == Саламатсыз, жаңадан бастаған санаттарға интеруикиді қоюды ұмытпаңыз, мысалға казактар [[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 00:42, 2022 ж. шілденің 12 (+06) Амансыз ба, дәл қазір қойып шықтым. [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 01:56, 2022 ж. шілденің 12 (+06) == Санат:Сібір казак әскерінің елді мекендері‎ == Кеш жарық, аталған санатты Қазақ елді мекендерге қою қаншалықты маңызды? Бұдан түсініксіздік туындауы мүмкін, сонда басқа ұлттар тұрмайды ма, әлде казактар құрған елді мекен бе? Меніңше алып тастау керек және осы оған ұқсас тағы да санаттар қойған сияқтысыз, оларды да алып тастау керек. Менімен келіспесеңіз Нұрлан, Батырбек мырзалардан сұрап көріңіз. [[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 01:55, 2022 ж. шілденің 26 (+06) Қайырлы түн. Иә, мен қойған санаттардағы елді мекендердің негізін казактар қалаған. Санаттарды алып тастаудың керегі жоқ деп ойлаймын. Тек санаттардың атауын "----- казак әскерінің '''тарихи''' елді мекендері" деп өзгерткен жөн секілді. Сонда түсініксіздік туындай қоймас. :Жарайды, бірақ та сол казактар қалаған екен деп елді-мекендерге санат қойғаныңыз әлі ұнамай отыр( Айтпақшы санат атын өзгертіпсіз, алайда жаңа санатқа ешқандай мақала сілтенбей тұр.--[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 15:55, 2022 ж. шілденің 29 (+06) q9y3ivh438r91sov284i3ge7wua3ng9 0 584095 3055460 2556519 2022-07-29T08:04:53Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Әкімшілік бірлік |Түс1 = {{Түс|КСРО}} |Қазақша атауы = Ұлы Сам болысы |Шынайы атауы = Улусамская волость |Сурет = |Елтаңба = |Ту = |Елтаңбаның ені = |Тудың ені = |Елтаңбаның аты = |Тудың аты = |Ел = {{USSR}} |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |region = |type = |деңгей = |CoordScale = |Әнұраны = |Статусы = [[болыс]] |Кіреді = [[Адай уезі]]<br>[[Адай-Табын ауданы]] (1923) |Енеді = |Астанасы = жоқ |Ірі қаласы = |Ірі қалалары = |Құрылды = |Таратылған уақыты = |Басшысы = |Басшының түрі = |Басшысы2 = |Басшының түрі2 = |ЖІӨ = |ЖІӨ жылы = |ЖІӨ бойынша орны = |Жан басына шаққанда ЖІӨ орны = |Тілі = |Тілдері = [[Қазақ тілі|Қазақ]], [[Орыс тілі|Орыс]] |Тұрғыны = |Санақ жылы = |Пайызы = |Халық саны бойынша орны = |Тығыздығы = |Тығыздығы бойынша орны = |Ұлттық құрамы = |Конфессиялық құрамы = |Жер аумағы = |Жер аумағының пайызы = |Жер аумағы бойынша орны = |Максималды биіктігі = |Орташа биіктігі = |Минималды биіктігі = |Ендік = |Бойлық = |Карта = |Карта ені = |Әкімшілік бірліктің картасы = |Әкімшілік бірлік картасының ені = 200px |Уақыт белдеуі = |Аббревиатура = |ISO = |FIPS = |Телефон коды = |Пошта индекстері = |Интернет-үйшігі = |Автомобиль коды = |Сайты = |Commons санаты = |Түсініктемелер = }} '''Ұлы Сам болысы''' — [[Қырғыз АКСР]]-дағы [[Адай уезі]]нің әкімшілік бөліну бірлігі. == Әкімшілік бөлінуі == 4 әкімшілік ауылдан құралады. == Халқы және тұрмысы == Негізгі рулары [[Адай]], [[Табын]], 3000 үйге жақын. Болыс шаруалары түгелге дерлік көшіп жүреді. Болыстың 750 қожалығы жартылай көшпенді. Оның 250 қожалығы 1920 жылға дейін [[Қоңырат]]қа дейін қоныстанып жүрді. Болыстың үлкен бөлігі Үстірттің оңтүстігінде [[Қартбай]] сор, [[Қосбұлақ]], [[Белсексеуіл]], [[Ақсексеуіл]], [[Белдеулі]]ні қыстаса, аз бөлігі Самның Оңтүстігінде [[Көксеңгір (төбе, Ақтөбе облысы)|Көксеңгір]], [[Қараой]] жерлерін жайлаушы еді. 1920 жылдан кейін [[Сам құмы|Сам]], [[Матайқұм|Матай]] құмдарының терістігіне ауысты. Атап айтқанда: [[Ақсай]], [[Кіндікті]], Қайнар, [[Айрық]], [[Аққоңыр]]дан, [[Теріскен]], [[Кедей]], жалпы Жемнің өр басына дейін қоныстанып, Жем, Қарақобда болыстарымен шектесіп, [[Мұғалжар тауы|Мұғалжар]] тауларына дейін барды. == Дереккөздер == *Маңғыстау энциклопедиясы, 4том [[Санат:Қазақстанның болыстары]] k0y98vgn8864xyhqx384vxa8h0jwdrz 0 584100 3055461 3007933 2022-07-29T08:05:38Z Салиха 17167 /* Халқы және тұрмысы */ wikitext text/x-wiki {{Әкімшілік бірлік |Түс1 = |Қазақша атауы = Матай-найман болысы |Шынайы атауы = |Елтаңба = |Ту = |Елтаңбаның ені = |Тудың ені = |Елтаңбаның аты = |Тудың аты = |Ел = Ресей империясы |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |region = |type = |деңгей = |CoordScale = |Әнұраны = |Статусы = |Кіреді = [[Семей облысы (Ресей империясы)|Семей облысы]], [[Қарқаралы сыртқы округі]] |Енеді = 15 ауыл |Астанасы = |Ірі қаласы = |Ірі қалалары = |Құрылды = 1820 шы жылдар |Таратылған уақыты = [[1878]] |Басшысы = |Басшының түрі = |Басшысы2 = |Басшының түрі2 = |ЖІӨ = |ЖІӨ жылы = |ЖІӨ бойынша орны = |Жан басына шаққанда ЖІӨ орны = |Тілі = |Тілдері = |Тұрғыны = 7273<ref>Шет өңірінің тарихы, Артықбае Ж.О., Жакин М.С. Қарағанды 1998.</ref> |Санақ жылы = 1801 |Пайызы = |Халық саны бойынша орны = |Тығыздығы = |Тығыздығы бойынша орны = |Ұлттық құрамы = [[Найман]] тайпасының [[Матай (ру бірлестігі)|Матай]] руының 12 бұтағының болыстары |Конфессиялық құрамы = Мұсылмандар |Жер аумағы = |Жер аумағының пайызы = |Жер аумағы бойынша орны = |Максималды биіктігі = |Орташа биіктігі = |Минималды биіктігі = |Ендік = |Бойлық = |Карта = |Карта ені = |Әкімшілік бірліктің картасы = |Әкімшілік бірлік картасының ені = |Уақыт белдеуі = |Аббревиатура = |ISO = |FIPS = |Телефон коды = |Пошта индекстері = |Интернет-үйшігі = |Автомобиль коды = |Сайты = |Commons санаты = |Түсініктемелер = }} '''Матай-Найман болысы''' — [[Семей облысы (Ресей империясы)|Семей облысы]] [[Қарқаралы сыртқы округі|Қарқаралы сыртқы округіндегі]] қазақ болысы. == Әкімшілік бөлінуі == 4 әкімшілік ауылдан тұрады. 3000 қожалық. == Халқы және тұрмысы == Халқы Табын руының [[Қарақойлы]]сы, [[Доңызтау]] — [[Аққолтық]] болысымен қатар түгелге дерлік көшіп жүреді. Егіншілікпен айналысатыны 5 пайызга жетпейді. Бұл болыстың 20-25 пайызы, немесе 200 үй 1920 жылға дейін Қоңыратқа барып қыстап жүрді. Белгілі бір бөлігі Үстірттің Оңтүстігіндегі [[Қарақолқа]] жерінде Барсакелмес пен Арал теңізінің аралығында [[Білеулі-Қосбұлақ]] жерлерін жайлады. Болыстың басым көпшілік елі жазда Қараой, [[Көксеңгір (төбе, Ақтөбе облысы)|Көксеңгір]], Сам, Матай, Айрық, Ақсеңгір, Теріскен құмы, Оймауыт құмы, Шағырлы құмы, [[Хантөрткіл]], [[Бөкембай]] тауларына көшеді. Бұл көшпенділер жазда көбіне жайылыстарын пайдаланып отырады. == Дереккөздер == *Маңғыстау энциклопедиясы, 4том [[Санат:Қазақстанның болыстары]] 61ond66jump9guh3f9xaocedhctm49t 0 591388 3055441 2780380 2022-07-29T07:20:58Z Білгіш Шежіреші 68287 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Тінәлі |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =49 |lat_min = 50|lat_sec = 15 |lon_deg =51|lon_min = 21|lon_sec =10 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Батыс Қазақстан облысы |кестедегі облыс = Батыс Қазақстан облысы{{!}}Батыс Қазақстан |ауданы = Ақжайық ауданы |кестедегі аудан = Ақжайық ауданы{{!}}Ақжайық |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Ақжол ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы){{!}}Ақжол |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =307 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Тінәлі''' — [[Батыс Қазақстан облысы]] [[Ақжайық ауданы]], [[Ақжол ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы)|Ақжол ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. Ауыл озат шопан, еңбек ардагері Ишанғали Тінәлиевтің құрметіне аталған. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Чапаев (Батыс Қазақстан облысы)|Чапаев]] ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 39 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 478 адам (253 ер адам және 225 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 307 адамды (153 ер адам және 154 әйел адам) құрады.<ref name="source122">[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Ақжайық ауданы елді мекендері}} [[Санат:Ақжайық ауданы елді мекендері]] cw2iiavccj21lkpvl6owpwk410uuss9 0 591389 3055440 2780379 2022-07-29T07:20:02Z Білгіш Шежіреші 68287 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Қабыл |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =49 |lat_min = 42|lat_sec = 40 |lon_deg =51|lon_min = 25|lon_sec =42 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Батыс Қазақстан облысы |кестедегі облыс = Батыс Қазақстан облысы{{!}}Батыс Қазақстан |ауданы = Ақжайық ауданы |кестедегі аудан = Ақжайық ауданы{{!}}Ақжайық |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Ақжол ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы){{!}}Ақжол |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =455 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Қабыл''' — [[Батыс Қазақстан облысы]] [[Ақжайық ауданы]], [[Ақжол ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы)|Ақжол ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. Ауыл озат шопан, еңбек ардагері Қабыл Қамешовтің құрметіне аталған. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Чапаев (Батыс Қазақстан облысы)|Чапаев]] ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 54 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 495 адам (249 ер адам және 246 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 455 адамды (240 ер адам және 215 әйел адам) құрады.<ref name="source122">[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Ақжайық ауданы елді мекендері}} [[Санат:Ақжайық ауданы елді мекендері]] i0bs3kwrmgchni804ncvmvlc0a0a6s0 0 596305 3055411 2978429 2022-07-29T05:38:48Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* Құрамы */ wikitext text/x-wiki {{Ұлттық футбол құрама командасы |Name = Литва Ұлттық футбол құрамасы |Badge = Lithuania national team.png |Nickname = |Confederation = [[УЕФА]] |Association = [[Литва Футбол Федерациясы]] |ФИФА коды = |Coach = [[Валдас Урбонас]] <ref>https://lff.lt/news/5647/lietuvos-futbolo-rinktine-treniruos-v-urbonas/</ref> |Captain = [[Тадас Киянскас]] |Most caps = [[Андрюс Скерла]] (84) |Top scorer = [[Томас Данилявичюс]] (19) |Үй стадионы = [[ЛФФ (стадион)|ЛФФ стадионы]] |pattern_la1=_lit1617h|pattern_b1=_lit1617h|pattern_ra1=_lit1617h|pattern_sh1=_lit1617h|pattern_so1=_lit1617h |leftarm1=FFDE00|body1=FFDE00|rightarm1=FFDE00|shorts1=007564|socks1=FFDE00 |pattern_la2=_Lituania11Away|pattern_b2=_Lituania11Away|pattern_ra2=_Lituania11Away|pattern_sh2=|pattern_so2= |leftarm2=007564|body2=007564|rightarm2=007564|shorts2=007564|socks2=007564 |БіріншіОйын ={{ту|Литва}} '''Литва''' 0:5 [[Эстония Ұлттық футбол құрамасы|Эстония]] {{ту|Эстония}}<br>1923 |Жеңіс ={{ту|Литва}} '''Литва''' 7:0 [[Эстония Ұлттық футбол құрамасы|Эстония]] {{ту|Эстония}}<br>1995 |Жеңіліс ={{ту|Мысыр}} [[Мысыр Ұлттық футбол құрамасы|Мысыр]] 10:0 '''Литва''' {{ту|Литва}}<br>1924 }} '''Литва Ұлттық футбол құрамасы''' — халықаралық футбол жарыстарында [[Литва]]ның атынан сынға түсетін ұлттық құрама. Басқарушы орган - Литва Футбол Федерациясы. Ұйым 1923 жылы құрылған. Құрама [[1940 жыл]]ға дейін ойнады да, КСРО құрамына өтіп, [[1990 жыл]]ы тәуелсіздік алған соң қайтадан бұрынғы атауына ие болды. Әзірше әлем және Еуропа чемионаттарына қатыспаған. == Ірі турнирлерде == === Әлем чемпионаттарында === {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !Жыл !Іріктеудегі топ !Орын !Матч саны !Жеңістер !Тең ойындар !Жеңілістер !Доп !Ұпай |- |- |- |1938||1 топ||2||1||0||0||1||0-2||0 |- |1938||8 топ||2||2||0||0||2||3-9||0 |- |1994||3 топ||5||12||2||3||7||8-21||7 |- |1998||8 топ||3||10||5||2||3||11-8||17 |- |2002||8 топ||5||8||0||2||6||3-20||2 |- |2006||7 топ||5||10||2||4||4||8-9||10 |- |2010||7 топ||4||10||4||0||6||10-11||12 |- |2014||G тобы||4||10||3||2||5||9-11||11 |- |2018||Ғ тобы||5||1||3||6||0||7-20||6 |} === Еуропа чемпионаттарында === {| class="wikitable" !Жыл !Іріктеудегі топ !Орын !Матч саны !Жеңістер !Тең ойындар !Жеңілістер !Доп !Ұпай |- |1996 |4 топ |3 |10 |5 |1 |4 |13-12 |16 |- | 2000 |9 топ |5 |10 |3 |2 |5 |8-16 |11 |- |2004 |5 топ |4 |8 |3 |1 |4 |7-11 |10 |- | 2008 |В тобы |5 |12 |5 |1 |6 |11-13 |16 |- | 2012 |І тобы |4 |8 |1 |2 |5 |4-13 |5 |- |2016 |Е тобы |5 |10 |3 |1 |6 |7-18 |10 |- |2020 |В тобы |7 |8 |0 |1 |7 |5-25 |1<br /> |} == Құрамы == 2020 жылғы 2 қыркүйектегі құрамы. : ''Голдары мен матчтары 2019 жылғы 14 қазан күнгі'' {| class="wikitable" !Ойыншы !Туған күні !Матч !Гол !Клуб |- |[[Витаутас Черняускас]] |12 наурыз 1989 |6 |0 |{{ту|Болгария}} [[ЦСКА (футбол клубы, София)|ЦСКА София]] |- |[[Джюгас Барткус]] |7 қараша 1989 |5 |0 |{{ту|Израиль}} [[Хапоэль Ирони (футбол клубы, Кирьят-Шмона)|Хапоэль Ирони Кирьят-Шмона]] |- |[[Марюс Адамонис]] |13 мамыр 1997 |0 |0 |{{ту|Италия}} [[Катандзаро (футбол клубы)|Катандзаро]] |- ! colspan="7" |Қорғаушылар |- |[[Эгидиюс Вайткунас]] |8 тамыз 1988 |43 |0 |{{ту|Литва}} [[Кауно Жальгирис]] |- |[[Витаутас Андрюшкявичюс]] |8 қазан 1990 |31 |1 |{{ту|Қазақстан}} [[Қызылжар (футбол клубы)|Қызылжар]] |- |[[Линас Климавичюс]] |10 сәуір 1989 |26 |0 |{{ту|Румыния}} [[Динамо (футбол клубы, Бухарест)|Динамо Бухарест]] |- |[[Эдвинас Гирдвайнис]] |17 қаңтар 1993 |20 |0 |{{ту|Латвия}} [[РФМ (футбол клубы)|РФШ]] |- |[[Роландас Баравикас]] |23 тамыз 1995 |18 |1 |{{ту|Литва}} [[Жальгирис (футбол клубы)|Жальгирис]] |- |[[Альгис Янкаускас]] |27 қыркүйек 1982 |13 |0 |{{ту|Литва}} [[Судува]] |- ! colspan="7" |Жартылай қорғаушылар |- |[[Саулюс Миколюнас]] |2 мамыр 1984 |81 |5 |{{ту|Литва}} [[Жальгирис (футбол клубы)|Жальгирис]] |- |[[Арвидас Новиковас]] |18 желтоқсан 1990 |56 |7 |{{ту|Польша}} [[Легия (футбол клубы)|Легия]] |- |[[Артурас Жулпа]] |10 маусым 1990 |39 |1 |{{ту|Қазақстан}} [[Жетісу (футбол клубы)|Жетісу]] |- |[[Модестас Воробьёвас]] |30 желтоқсан 1995 |17 |0 |{{ту|Литва}} [[Жальгирис (футбол клубы)|Жальгирис]] |- |[[Овидиюс Вербицкас]] |4 маусым 1993 |16 |1 |{{ту|Қазақстан}} [[Тараз (футбол клубы)|Тараз]] |- |[[Донатас Казлаускас]] |31 наурыз 1994 |12 |1 |{{ту|Литва}} [[Ритеряй]] |- |[[Юстас Ласицкас]] |6 қазан 1997 |8 |0 |{{ту|Сербия}} [[Вождовац]] |- |[[Домантас Шимкус]] |10 ақпан 1996 |7 |0 |{{ту|Литва}} [[Жальгирис (футбол клубы)|Жальгирис]] |- |[[Паулюс Голубицкас]] |19 тамыз 1999 |5 |0 |{{ту|Литва}} [[Судува]] |- |[[Гедрюс Матулявичюс]] |5 наурыз 1997 |2 |0 |{{ту|Литва}} [[Судува]] |- |[[Юлиус Каспаравичюс]] |3 сәуір 1995 |0 |0 |{{ту|Эстония}} [[Нарва-Транс]] |- ! colspan="7" |Шабуылшылар |- |[[Дейвидас Матулявичюс]] |8 сәуір 1989 |38 |5 |клубсыз |- |[[Каролис Лаукжемис]] |11 наурыз 1992 |12 |1 |{{ту|Хорватия}} [[Истра 1961]] |} == Атақты ойыншылары == *Валдас Иванаускас *Жидрунас Карчемарскас *Арминас Нарбековас *Аурелиюс Скарбалюс *Гинтарас Стауче *Дейвидас Шемберас *Эдгарас Чеснаускис *Эдгарас Янкаускас *Марюс Станкявичюс *Томас Данилявичюс == Форма == === Үйде === {| |{{Футбол формасы|pattern_la=_Lituania11Home|pattern_b=_Lituania11Home|pattern_ra=_Lituania11Home|pattern_sh=|pattern_so=|leftarm=FFDE00|body=FFDE00|rightarm=FFDE00|shorts=007564|socks=FFDE00|title=2011—2012}} |{{Футбол формасы|pattern_la=_lit1617h|pattern_b=_lit1617h|pattern_ra=_lit1617h|pattern_sh=_lit1617h|pattern_so=_lit1617h|leftarm=FFDE00|body=FFDE00|rightarm=FFDE00|shorts=007564|socks=FFDE00|title=2016—2017}} |{{Футбол формасы|pattern_la=_ltu18h|pattern_b=_ltu18h|pattern_ra=_ltu18h|pattern_sh=_ltu18h|pattern_so=_ltu18h|leftarm=FFDE00|body=FFDE00|rightarm=FFDE00|shorts=007564|socks=FFDE00|title=2018—}} |} === Қонақта === {| |{{Футбол формасы|pattern_la=_Lituania11Away|pattern_b=_Lituania11Away|pattern_ra=_Lituania11Away|pattern_sh=|pattern_so=|leftarm=007564|body=007564|rightarm=007564|shorts=007564|socks=007564|title=2011—2012}} |{{Футбол формасы|pattern_la=_lituania1617a|pattern_b=_lituania1617a|pattern_ra=_lituania1617a|pattern_sh=_lituania1617a|pattern_so=_kalmar16h|leftarm=FF0000|body=FF0000|rightarm=FF0000|shorts=FF0000|socks=FF0000|title=2016—2017}} |{{Футбол формасы|pattern_la=_ltu18a|pattern_b=_ltu18a|pattern_ra=_ltu18a|pattern_sh=_ltu18a|pattern_so=|leftarm=FF0000|body=FF0000|rightarm=FF0000|shorts=FF0000|socks=FF0000|title=2018—}} |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == * [http://www.lff.lt/lt/ Литва футбол федерациясының ресми сайты]{{ref-lt}} * [http://eu-football.ru/_matches.php?id=234 1923 жылдан бергі барлық матчтары]{{ref-ru}} * [https://www.fifa.com/associations/association=ltu/index.html ФИФА сайтында] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190119082106/https://www.fifa.com/associations/association=ltu/index.html |date=2019-01-19 }} {{Еуропа Ұлттық футбол құрамалары}} [[Санат:Литва Ұлттық футбол құрамасы]] ch2nvsyewar6ljd8mdpf63jj2xk0ufg 10 597998 3055399 3035712 2022-07-29T05:19:49Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 wikitext text/x-wiki {{Навигациялық кесте |аты = Еуропа Чемпиондар Кубогы мен УЕФА Чемпиондар Лигасы |state = <includeonly>collapsed</includeonly> |сурет = |тақырып = [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|Еуропа чемпиондары кубогы мен УЕФА чемпиондар лигасы]] |тақырып_стиль = background:{{түс|Футбол}} |үсті = |бөлім1 = Еуропа чемпиондары <br>кубогының маусымдары |бөлім_стиль = background:{{түс|Футбол}} |тізім1= [[Еуропа чемпиондары кубогы 1955/56|1955/56]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогы 1956/57|1956/57]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогы 1957/58|1957/58]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогы 1958/59|1958/59]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогы 1959/60|1959/60]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогы 1960/61|1960/61]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогы 1961/62|1961/62]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогы 1962/63|1962/63]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогы 1963/64|1963/64]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогы 1964/65|1964/65]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогы 1965/66|1965/66]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогы 1966/67|1966/67]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогы 1967/68|1967/68]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогы 1968/69|1968/69]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогы 1969/70|1969/70]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогы 1970/71|1970/71]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогы 1971/72|1971/72]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогы 1972/73|1972/73]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогы 1973/74|1973/74]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогы 1974/75|1974/75]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогы 1975/76|1975/76]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогы 1976/77|1976/77]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогы 1977/78|1977/78]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогы 1978/79|1978/79]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогы 1979/80|1979/80]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогы 1980/81|1980/81]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогы 1981/82|1981/82]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогы 1982/83|1982/83]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогы 1983/84|1983/84]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогы 1984/85|1984/85]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогы 1985/86|1985/86]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогы 1986/87|1986/87]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогы 1987/88|1987/88]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогы 1988/89|1988/89]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогы 1989/90|1989/90]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогы 1990/91|1990/91]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогы 1991/92|1991/92]] |бөлім2=УЕФА Чемпиондар <br>Лигасының маусымдары |тізім2 = [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 1992/93|1992/93]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 1993/94|1993/94]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 1994/95|1994/95]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 1995/96|1995/96]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 1996/97|1996/97]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 1997/98|1997/98]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 1998/99|1998/99]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 1999/2000|1999/2000]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2000/01|2000/01]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2001/02|2001/02]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2002/03|2002/03]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2003/04|2003/04]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2004/05|2004/05]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2005/06|2005/06]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2006/07|2006/07]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2007/08|2007/08]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2008/09|2008/09]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2009/10|2009/10]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2010/11|2010/11]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2011/12|2011/12]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2012/13|2012/13]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2013/14|2013/14]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2014/15|2014/15]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2015/16|2015/16]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2016/17|2016/17]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2017/18|2017/18]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2018/19|2018/19]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2019/20|2019/20]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2020/21|2020/21]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар лигасы 2021/22|2021/22]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар лигасы 2022/23|2022/23]] |бөлім3= Еуропа Чемпиондар <br>Кубогының финалдары |тізім3= [[Еуропа чемпиондары кубогының финалы 1956|1956]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогының финалы 1957|1957]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогының финалы 1958|1958]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогының финалы 1959|1959]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогының финалы 1960|1960]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогының финалы 1961|1961]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогының финалы 1962|1962]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогының финалы 1963|1963]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогының финалы 1964|1964]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогының финалы 1965|1965]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогының финалы 1966|1966]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогының финалы 1967|1967]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогының финалы 1968|1968]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогының финалы 1969|1969]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогының финалы 1970|1970]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогының финалы 1971|1971]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогының финалы 1972|1972]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогының финалы 1973|1973]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогының финалы 1974|1974]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогының финалы 1975|1975]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогының финалы 1976|1976]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогының финалы 1977|1977]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогының финалы 1978|1978]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогының финалы 1979|1979]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогының финалы 1980|1980]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогының финалы 1981|1981]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогының финалы 1982|1982]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогының финалы 1983|1983]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогының финалы 1984|1984]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогының финалы 1985|1985]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогының финалы 1986|1986]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогының финалы 1987|1987]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогының финалы 1988|1988]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогының финалы 1989|1989]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогының финалы 1990|1990]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогының финалы 1991|1991]] {{•}} [[Еуропа чемпиондары кубогының финалы 1992|1992]] |бөлім4 = УЕФА Чемпиондар <br>Лигасының финалдары |тізім4 = [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 1993|1993]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 1994|1994]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 1995|1995]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 1996|1996]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 1997|1997]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 1998|1998]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 1999|1999]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2000|2000]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2001|2001]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2002|2002]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2003|2003]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2004|2004]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2005|2005]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2006|2006]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2007|2007]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2008|2008]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2009|2009]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2010|2010]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2011|2011]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2012|2012]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2013|2013]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2014|2014]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2015|2015]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2016|2016]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2017|2017]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2018|2018]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2019|2019]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2020|2020]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2021|2021]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2022|2022]] |асты_стиль = background:{{түс|Футбол}} |асты =[[УЕФА Чемпиондар Кубогы мен УЕФА Чемпиондар Лигасының мергендері|Мергендер]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Кубогы мен УЕФА Чемпиондар Лигасындағы хет-триктер|Хет-триктер]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Кубогы мен УЕФА Чемпиондар Лигасының рекордтары|Рекордтар]] {{•}} [[УЕФА Чемпиондар Кубогы мен УЕФА Чемпиондар Лигасының жеңімпаздары|Жеңімпаздар]] }} <noinclude>[[Санат:Үлгілер:УЕФА чемпиондар Лигасы]]</noinclude> faifdisx3g67f1gpjl636ydelkh9w2e 10 605337 3055439 3037547 2022-07-29T07:11:50Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 wikitext text/x-wiki {{Навигациялық кесте |аты = УЕФА кубогы мен УЕФА Еуропа лигасы |state = <includeonly>collapsed</includeonly> |тақырып = [[УЕФА Еуропа Лигасы|УЕФА кубогы мен УЕФА Еуропа лигасы]] |тақырып_стиль = background:{{түс|Футбол}}; |бөлім1 = УЕФА кубогының<br>маусымдары |бөлім_стиль = background:{{түс|Футбол}}; |тізім1 = [[УЕФА кубогы 1971/72|1971/72]]{{•}} [[УЕФА кубогы 1972/73|1972/73]]{{•}} [[УЕФА кубогы 1973/74|1973/74]]{{•}} [[УЕФА кубогы 1974/75|1974/75]] {{•}} [[УЕФА кубогы 1975/76|1975/76]]{{•}} [[УЕФА кубогы 1976/77|1976/77]]{{•}} [[УЕФА кубогы 1977/78|1977/78]]{{•}} [[УЕФА кубогы 1978/79|1978/79]]{{•}} [[УЕФА кубогы 1979/80|1979/80]]{{•}} [[УЕФА кубогы 1980/81|1980/81]]{{•}} [[УЕФА кубогы 1981/82|1981/82]]{{•}} [[УЕФА кубогы 1982/83|1982/83]]{{•}} [[УЕФА кубогы 1983/84|1983/84]]{{•}} [[УЕФА кубогы 1984/85|1984/85]]{{•}} [[УЕФА кубогы 1985/86|1985/86]]{{•}} [[УЕФА кубогы 1986/87|1986/87]]{{•}} [[УЕФА кубогы 1987/88|1987/88]]{{•}} [[УЕФА кубогы 1988/89|1988/89]]{{•}} [[УЕФА кубогы 1989/90|1989/90]]{{•}} [[УЕФА кубогы 1990/91|1990/91]]{{•}} [[УЕФА кубогы 1991/92|1991/92]]{{•}} [[УЕФА кубогы 1992/93|1992/93]]{{•}} [[УЕФА кубогы 1993/94|1993/94]]{{•}} [[УЕФА кубогы 1994/95|1994/95]]{{•}} [[УЕФА кубогы 1995/96|1995/96]]{{•}} [[УЕФА кубогы 1996/97|1996/97]]{{•}} [[УЕФА кубогы 1997/98|1997/98]]{{•}} [[УЕФА кубогы 1998/99|1998/99]]{{•}} [[УЕФА кубогы 1999/2000|1999/2000]]{{•}} [[УЕФА кубогы 2000/01|2000/01]]{{•}} [[УЕФА кубогы 2001/02|2001/02]]{{•}} [[УЕФА кубогы 2002/03|2002/03]]{{•}} [[УЕФА кубогы 2003/04|2003/04]]{{•}} [[УЕФА кубогы 2004/05|2004/05]]{{•}} [[УЕФА кубогы 2005/06|2005/06]]{{•}} [[УЕФА кубогы 2006/07|2006/07]]{{•}} [[УЕФА кубогы 2007/08|2007/08]]{{•}} [[УЕФА кубогы 2008/09|2008/09]] |бөлім2 = УЕФА кубогының<br>финалдары |тізім2 = [[УЕФА кубогының финалы 1972|1972]]{{•}} [[УЕФА кубогының финалы 1973|1973]]{{•}} [[УЕФА кубогының финалы 1974|1974]]{{•}} [[УЕФА кубогының финалы 1975|1975]]{{•}} [[УЕФА кубогының финалы 1976|1976]]{{•}} [[УЕФА кубогының финалы 1977|1977]]{{•}} [[УЕФА кубогының финалы 1978|1978]]{{•}} [[УЕФА кубогының финалы 1979|1979]]{{•}} [[УЕФА кубогының финалы 1980|1980]]{{•}} [[УЕФА кубогының финалы 1981|1981]]{{•}} [[УЕФА кубогының финалы 1982|1982]]{{•}} [[УЕФА кубогының финалы 1983|1983]]{{•}} [[УЕФА кубогының финалы 1984|1984]]{{•}} [[УЕФА кубогының финалы 1985|1985]]{{•}} [[УЕФА кубогының финалы 1986|1986]]{{•}} [[УЕФА кубогының финалы 1987|1987]]{{•}} [[УЕФА кубогының финалы 1988|1988]]{{•}} [[УЕФА кубогының финалы 1989|1989]]{{•}} [[УЕФА кубогының финалы 1990|1990]]{{•}} [[УЕФА кубогының финалы 1991|1991]]{{•}} [[УЕФА кубогының финалы 1992|1992]]{{•}} [[УЕФА кубогының финалы 1993|1993]]{{•}} [[УЕФА кубогының финалы 1994|1994]]{{•}} [[УЕФА кубогының финалы 1995|1995]]{{•}} [[УЕФА кубогының финалы 1996|1996]]{{•}} [[УЕФА кубогының финалы 1997|1997]]{{•}} [[УЕФА кубогының финалы 1998|1998]]{{•}} [[УЕФА кубогының финалы 1999|1999]]{{•}} [[УЕФА кубогының финалы 2000|2000]]{{•}} [[УЕФА кубогының финалы 2001|2001]]{{•}} [[УЕФА кубогының финалы 2002|2002]]{{•}} [[УЕФА кубогының финалы 2003|2003]]{{•}} [[УЕФА кубогының финалы 2004|2004]]{{•}} [[УЕФА кубогының финалы 2005|2005]]{{•}} [[УЕФА кубогының финалы 2006|2006]]{{•}} [[УЕФА кубогының финалы 2007|2007]]{{•}} [[УЕФА кубогының финалы 2008|2008]]{{•}} [[УЕФА кубогының финалы 2009|2009]] |бөлім3 = УЕФА Еуропа лигасының<br>маусымдары |тізім3 = [[УЕФА Еуропа лигасы 2009/10|2009/10]]{{•}} [[УЕФА Еуропа лигасы 2010/11|2010/11]]{{•}} [[УЕФА Еуропа лигасы 2011/12|2011/12]]{{•}} [[УЕФА Еуропа лигасы 2012/13|2012/13]]{{•}} [[УЕФА Еуропа лигасы 2013/14|2013/14]]{{•}} [[УЕФА Еуропа лигасы 2014/15|2014/15]]{{•}} [[УЕФА Еуропа лигасы 2015/16|2015/16]]{{•}} [[УЕФА Еуропа лигасы 2016/17|2016/17]]{{•}} [[УЕФА Еуропа лигасы 2017/18|2017/18]]{{•}} [[УЕФА Еуропа лигасы 2018/19|2018/19]]{{•}} [[УЕФА Еуропа лигасы 2019/20|2019/20]]{{•}} [[УЕФА Еуропа лигасы 2020/21|2020/21]]{{•}} [[УЕФА Еуропа лигасы 2021/22|2021/22]]{{•}} [[УЕФА Еуропа лигасы 2022/23|2022/23]] |бөлім4 = УЕФА Еуропа<br>лигасының финалдары |тізім4 = [[УЕФА Еуропа лигасының финалы 2010|2010]]{{•}} [[УЕФА Еуропа лигасының финалы 2011|2011]]{{•}} [[УЕФА Еуропа лигасының финалы 2012|2012]]{{•}} [[УЕФА Еуропа лигасының финалы 2013|2013]]{{•}} [[УЕФА Еуропа лигасының финалы 2014|2014]]{{•}} [[УЕФА Еуропа лигасының финалы 2015|2015]]{{•}} [[УЕФА Еуропа лигасының финалы 2016|2016]]{{•}} [[УЕФА Еуропа лигасының финалы 2017|2017]]{{•}} [[УЕФА Еуропа лигасының финалы 2018|2018]]{{•}} [[УЕФА Еуропа лигасының финалы 2019|2019]]{{•}} [[УЕФА Еуропа лигасының финалы 2020|2020]]{{•}} [[УЕФА Еуропа лигасының финалы 2021|2021]]{{•}} [[УЕФА Еуропа лигасының финалы 2022|2022]] |асты_стиль = background:{{түс|Футбол}}; |асты = [[УЕФА кубогы мен УЕФА Еуропа лигасының мергендері|Мергендер]]{{•}} [[УЕФА кубогы мен УЕФА Еуропа лигасының рекордтары|Рекордтар]] }}<noinclude> [[Санат:Үлгілер:Халықаралық клубтардың футбол турнирлері]] </noinclude> 4verka27laslozhizlfjgpze5sfc0v4 14 614283 3055350 2701373 2022-07-29T03:41:23Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[Санат:1973 жыл|1973 жыл]]» деген санатты аластады; «[[Санат:1973 жылғы спорт|1973 жылғы спорт]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) wikitext text/x-wiki {{commonscat|1973 in association football}} [[Санат:1973 жылғы спорт]] [[Санат:Жылдар бойынша футбол]] ti2jhnn2hswwnd7a6rpc4hekpzg0d9h 0 628920 3055463 2727631 2022-07-29T08:06:56Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki '''Ноғай жолы''' - [[Қазақстан]] арқылы өткен [[Ұлы Жібек жолы]]ның бір бөлігі. == Тарихи деректер == Тарихтың атасы атанған Геродот бiздiң дәуiрiмiзге дейiнгi мыңжылдықтың орта шенiнде [[Қара теңiз]] маңынан [[Дон]] жағалауына, одан Оңтүстiк Оралдағы савроматтар жерi арқылы [[Ертiс]] бойы мен Алтайға, [[Зайсан]] көлiне дейiн барған «далалық сақ жолының» болғанын айтады. Ал заманымыздың кемеңгер жазушысы Әбiш аға Кекiлбаев «Шығыс пен Батыс арасындағы ең ежелгi жол-[[Памир]]ге соқпай, терiстiктен орағытып өтетiн дала жолы. Оңтүстiк орыс далаларын Орталық Азиямен байланыстырып жатқан бұл жол көне замандарда «Скиф жолы» деп аталыпты. [[Геродот]] жазған грек саяхатшысы [[Аристей]], бiздiң заманымызға дейiнгi VI ғасырдағы Қара теңiз жағалауындағы грек колонияларынан шығып, [[Батыс Сiбiр]], [[Алтай таулары|Алтай]], [[Тарим]] бассейнiне беттеген әйгiлi сапарына осы көне скиф жолының бойымен барып қайтқан», - деп жазады. Кейiн Ұлы жолдың құрамдас бөлiгiне айналған бұл көне керуен жолдары «екi мың жыл бойы жұртқа терiстiктегi Ұлы Жiбек жолы ретiнде белгiлi болды»,- дейдi [[Иманғали Тасмағанбетов]] пен [[Зейнолла Самашов]]. [[Ұлы Жiбек жолы]]мен бiздiң дәуiрiмiзге дейiнгi 103 жылы қытай императоры [[У Ди]]дiң тапсырмасы бойынша тұңғыш рет жүрiп өткен [[Чжан Цянь]] есiмдi қытай дипломаты екен. Осы сапардан соң [[византия]]лықтар валюта есебінде пайдаланған, алтынмен қатар бағаланатын қытай жібегін [[Батыс Еуропа]]ға, [[Сирия]]ның асыл тастарын, [[Қызыл теңіз]]дің інжу-маржандарын, [[Мысыр]]дың маталары мен [[Вавилон]] кілемдерін Қытайға тасыған керуендер ағыла бастайды. Батыс өркениетi мен Шығыс мәдениетiнiң арасындағы күретамыр болған бұл жолға өзiнiң [[1877 жыл]]ы жарық көрген «Қытай» атты кiтабында «Ұлы Жiбек жолы» деген географиялық атау берiп, тарихта қалдырған қытайдың физикалық географиясы мен Азияның жер бедерiн зерттеген [[Фердинанд фон Рихтгофен]] атты немiс географ-ғалымы көрiнедi. Ұлы Жiбек жолының негiзгi арнасында орналасқан қалалар мен керуен бекеттерi туралы алғашқы толық деректi [[846]]-[[847 жыл]]дары арабтың мемлекеттiк байланыс қызметкерi [[Әбу-л-Қасым Убейдаллах ибн Абдоллах ибн Хордадбех]] «Жолдар мен мемлекеттер туралы кiтап» атты әкiмшiлiк-географиялық анықтама еңбегiнде жазыпты. Ал [[Х ғасыр]]да өмiр сүрген араб географы [[Әбу-л-Фарадж Кудама ибн Жафар әл-Басри]] өзiнiң «Харадж және хатшылық өнер жайлы кiтап» деген ресми құжаттар мол пайдаланылған шығармасында керуен жолы бойындағы табиғат жағдайлары мен географиялық объектiлерге нақты сипаттама берiптi. [[XIV ғасыр]]дың отызыншы жылдарында бұл өңiрге аяқ басқан, араб [[Марко Поло]]сы атанған белгiлi саяхатшы, табиғат пен адам жанының аса бiлгiрi [[Әбу Абдолла Мұхаммед ибн Батутта]] да өлкенi мекендейтiн халықтардың шаруашылығы, тұрмысы мен мәдениетi жайында өте бағалы деректер қалдырған дейдi ғалымдар. Батыс пен Шығысты жалғастырған әйгiлi керуен жолының «Ноғай жолы» атанған бiр тармағы кезiнде бiздiң Бейнеу өңiрi арқылы өтiптi. Н.Ибрагимов жазбаларына қарағанда [[Ибн Батутта]] [[Хорезм]]ге осы жолмен барғанға ұқсайды. «[[Сарайшық]] қаласынан [[Хиуа]]ға дейiн [[Арал теңізі|Арал]] мен [[Каспий теңізі|Каспий]] теңiздерiн бөлiп тұрған мойнақ арқылы өтетiн бiрнеше жол бар, соның iшiнде ең жақсысы – «Ноғай жолы», - деп жазcа орыс география қоғамының негiзiн қалаушылардың бiрi А.Левшин, белгiлi кеңес археологы С.Толстов бұл жолды «Едiлге баратын үлкен патша жолы» деп атаған. Ал отырарлық тарихшы [[Әл-Жаухари]]: «Жiбек жолының үлкен тармағы ең әуелi Киев Русiнен, Бұлғар жерiнен өтiп, [[Үстірт (Маңғыстау)|Үстiрт]] үстiмен Аралды айналып, [[Жент]] қаласына жетедi. Жентке жеткенше сауда керуенi құс қанаты талған шөлден, түйе табаны күйген құмнан өтедi, арып-ашып әбден әлсiрейдi»,- деген дерек қалдырыпты. Жент Х-ХII ғасырларда [[Сырдария]]ның Аралға құяр сағасына жақын маңда болған қала, орны [[Қызылорда]]дан 115 шақырым жерде делiнедi. Талай жыл түйе табанымен тапталған, кей жерлерде ені он, тереңдігі жарты метрден асатын бұл керуен жолы [[Үргеніш]]тен шығып Үстіртке көтеріліп, [[Үшқұдық]], [[Әжігелді]], [[Қосбұлақ]], [[Білеулі]], [[Шұрық]], [[Құсшы]] арқылы [[Сам құмы]]н кесіп өтіп, [[Белдеулі]], [[Қақпақты]] арқылы [[Есет (ауыл)|Есет]]тегі [[Қосқұдық]]тан ойға құлап [[Ұшқан]]ға соғып, [[Бақашы әулие]] маңынан [[Жем (өзен)|Жем]] өзенінен, [[Таскешу]] арқылы [[Сағыз өзені]]нен өтіп Сарайшыққа жетіп, әрі қарай орыс жеріне ілігеді. Ғалымдар ескі сүрлеуі әлі күнге дейін сақталған бұл жолдың Сарайшықтан Қос құдыққа дейінгі жерін солтүстік бөлік, Қос құдықтан [[Қоңырат]]қа дейінгі аралығын оңтүстік бөлік деп атайды. Ал солтүстікке бағыт алған екінші керуен жолы Үргеніштен соң жазба деректерде «түріктер дарбазасы» деп аталатын [[Замждан]] рабаты мен [[Хабаб]] қонысынан өтіп, [[Қалымбет]] (Қарақұмбет) құлауынан қырға шығып, Аралды жағалап [[Әлменбет]], [[Көксеңгір (төбе, Ақтөбе облысы)|Көксеңгір]] арқылы [[Матай]] құмындағы [[Нәубет]]ке келіп, Тасөткел арқылы [[Асмантай]] сорынан өтіп [[Жезді]]ге жетіп, [[Тасастау]]-[[Қайнар]] арқылы [[Қызылқуыс]]тан құлап Жем мен [[Жайық]]тан өтiп, [[Едiл]]дi бойлап [[Қазан]]ға, одан [[Мәскеу]]ге асады. Жол бойында кезiнде көптеген қала мен керуен сарайлар салынған. Орыс география қоғамының мүшесi, саяхатшы офицер М.Иванин: «XIV ғасырда Хиуадан [[Қырым]]ға сапар шеккен адамға өзiмен бiрге ештеме алмаса да болады, өйткенi жаныңа керектiң бәрi де жол бойындағы керуен сарайлардан табылады», - деп жазса, белгілі шығыстанушы А.Якубовский [[Алтынорда]] кезеңiнде бұл керуен сарайлар көпестер мен жергiлiктi ауқатты адамдар бiрлестiгiнiң ортақ меншiгiнде болғанын айтады. “Yстiрт үстiмен өтетiн [[Ноғайлы]] жолында да, Маңғыстау арқылы өтетiн көне Хиуа жолында да 25-30 шақырым сайын суы ащы болсын, тұщы болсын мiндеттi түрде құдық кездеседi де, ал 100-150 шақырым сайын тұщы су көзi - бұлақ не құдық ұшырасып отырады. Шамасы, суаттардың бұлай орналасуы шөл түзде бiр күндiк жол жүргеннен кейiн көлiк суарып, ал үш-төрт күн сайын жолға алынатын ауыз суды жаңартып отыруды көздеген есепке құрылса керек. ”, - деп жазады Ә.Кекiлбаев. Әбiш ағаның айтуына қарағанда Қазан мен [[Самара]]да кемеден түсiрiлген жүк түйе жеккен арбаларға тиелген, қомдаған түйеге 10-15 пұттан жүк артқан, [[Сарай Берке]]ден [[Ханбалық]]қа дейiнгi жол 9 айдан астам уақытқа созылыпты, ал Сарайшықтан шыққан керуен Yргенiшке отыз күнде жетiптi. Яғни бұл сапардың бiраз бөлiгi Yстiрт үстiнде өткен, демек, керуен сарайлардың да көпшiлiгi осы аймақта салынған. В.Егоров Сағыз өзеніндегі Ташкешуден Хорезмге дейінгі аралықта он бес керуен сарайының болғанын айтады. Шындығында да 1950 жылғы Хорезм археологиялық - этнографиялық экспедициясының Орал-Үстiрт отрядының жазбаларында көрсетiлгенiндей Yстiрттiң солтүстiк батыс ернеуiнде, [[Мыңсуалмас]]та тау тастарынан салынған аумағы 40х40 шаршы метр, бiрнеше бөлмелi Қосқұдық керуен сарайы болған. Мұндай керуен сарайдың орны Құсшы, Шұрық, Қақпақтыда да бар. С.Толстов керуен сарайлар Х ғасырдың соңы мен ХV ғасырдың басында, әсiресе Хорезм мемлекетiнiң ХI-ХII ғасырлардағы Едiлбойы мен Шығыс Еуропа елдерiмен арадағы сауда қатынасының дамыған кезiнде тұрғызылған деген пiкiр айтады. Әбiш аға Үргенiш пен Сарайшық арасындағы парсылардың ежелгi жолдарының үлгiсiндегi бекiнiстi сауда жолын Х-ХI ғасырларда Хорезм шахтары салдырған дейдi. Ал Өзбекстан Ғылым Академиясының Қарақалпақ филиалының ғалымдарының ойынша бұл күрделi құрылыстар 1312-1342 жылдар аралығында билiк құрған [[Алтын Орда]] ханы [[Өзбек хан]]ның заманында өмiрге келген. Себебi ол кезеңде Хорезм мемлекетiн оның өз адамы [[Тұғлық Темір]] билеген, сондықтан арадағы қатынас өте жақсы дамыған. Бұл жолдың Өзбек хан тұсында ерекше маңызға ие болғанын белгiлi шығыстанушы, академик В.Бартольд те растайды, қазақ ғалымы М.Меңдiқұлов та терiске шығармайды және ол керуен сарайлардың жолдың солтүстiк бөлiгiндегiлерiнiң тарихқа «қыпшақ кiрпiшi» деген атаумен енген көлемi 28х28х6 см. күйдiрiлген кiрпiштен салынғанын, ал оңтүстiк бөлiгiндегiлердiң Алтын Орда тұсындағы 22-23х22-23х5 см-лiк хорезм кiрпiшiнен тұрғызылғанын, ал мұндай құрылыс материалының бiздiң өңiрде IХ-Х ғасырлардан бастап қолданылғанын сөз етедi. Т.Басенов бұл кiрпiштiң бiр шаршы сантиметрiнің 64,5 кг. қысымға шыдайтын мықтылығын, жергiлiктi саздан бұдан артық құрылыс материалын әзiрлеу мүмкiн еместiгiн айтады. Екi түйе жеккен арбамен Сарайшықтан шығып 20 күнде Үргенiшке жетiп, одан әрi [[Отырар]], [[Құлжа]] арқылы [[Пекин]]ге дейiн барған итальяндық [[Франческо Бальдуччи Пеголотти]]дiң [[1340 жыл]]ғы көпестерге арналған жазбасында солтүстiк Үстiрттегi Шұрық, [[Бiлеулi]], [[Әжiгелдi]] керуен сарайлары сөз болады. В.Егоровтың айтуынша бұл бекеттер [[1375 жыл]]ғы Каталон картасында да көрсетiлген. Солардың iшiндегi бiздiң заманымызға жеткенi Бiлеулi керуен сарайы. Ол - орыс ғалымдарының зерттеулерiне қарағанда ХIV ғасырда салынған тарихи ескерткiш. Бiлеулi керуен сарайының төрт бұрышына кезiнде күмбездеп өрiлген көрiктi төрт мұнара орнатылғанын, сарайдың кiрер қақпасындағы иiлген маңдайшаның екi жағына екi арыстан мүсiнi тастан қашап бейнеленгенiн, керуен сарай iшiнде жылу жүретiн науалар болғанын жазады Хорезм археологиялық-этнографиялық экспедициясын басқарған С. Толстов өзiнiң «Ежелгi Хорезм цивилизациясының iзiмен» атты еңбегiнде. Ал Г.Федоров Бiлеулiден табылған мыс ақшалардың Алтын Орда хандары [[Бердiбек]], [[Жәнiбек]], [[Тоқтамыс]]тың тұсында соғылғандығын айтады. П.Рыжковтың еңбектерінде шатқалдағы алаңда мешіт пен құдық болғандағы көрсетілген. Керуен сарайының төңiрегiнде жаңбыр мен қар суын сақтауға арнап қазылған құдық- қойма сардобалар бар. Сам құмының етегiндегi жергiлiктi халық Белдеулi, [[Үшүйiк]], [[Молақ]] деп атайтын енi бес, ұзындығы он шақырымдай аймақта бүгiнде құлап үйiкке айналған, кезiнде күйдiрiлген кiрпiштен салынған қырыққа тарта керуен сарайдың орны мен таспен шегенделген отыздан аса әйкелсiз құдық, сардобалар бар, үйiктерге жақын жерлерде қыштан өрнектелiп жасалған құмыра сынықтары кездеседi. Бұл орындар өлке зерттеушiлерiнiң еңбектерiнде Сам, [[Көптам]] деп жазылған. [[Орынбор]] кеденінің директоры П.Величконың басшылығымен [[1803 жыл]]ы жасақталған «Хиуа хандығы мен Сырайшық қамалынан шығатын жолдың сипаттамасында» Белдеуліде (Куптамь) аралары бір версть (верста, немесе шақырым – 1060 метр) шамасында болып жолдың екі жағына орналасқан отыздан астам құлаған үйдің тұрғандығы, сол жерден Сам (Шамь) құмы арқылы жүргенде 30 версть қашықтықта таза сулы екі құдығы бар Құсшы керуен сарайының бар екендігі жазылған. Ал 1825-26 жылдардағы полковник Ф.Берг экспедициясының материалдарында Бақашыдан шыққан керуен жолының [[Сарнияз]], [[Есекжал]], Мыңсуалмас арқылы [[Шиланды]]ға келетіндігі көрсетілген. Яғни Есеттің құлауындағы Қосбұлақтан шыққан жол Белдеуліге Шиланды арқылы барған. В.Бартольд солтүстiк Үстiртте, Үргеніштен он күндік жерде, Жем өзенінен жылдам жүрісте 3 күндік, жай жүрісте 6 күндік жерде, XVII ғасырда керуен сарай есебінде кеңінен танымал болған Сам қаласының болғанын жазады. XV ғасырда өмір сүрген белгілі тарихшы, Абд ар-Раззақ Самаркандидің Ноғай Ордасының негiзiн қалаған, он бес жылдай Алтын Орданың бас қолбасшысы, Ақ Орданың әмiрi болған [[Едiге]]нiң билiктен айырылып бас сауғалап Хорезмге барған [[1410 жыл]]ғы сапары жайлы жазбаларында да [[Сам қаласы]] сөз болады. == Дереккөздер == [[Санат:Ұлы Жібек жолы]] [[Санат:Сауда жолдары]] apd7xviac41q3fw0524182bd4qadqq5 0 640959 3055303 2812168 2022-07-28T18:39:24Z Malik Nursultan B 111493 wikitext text/x-wiki {{Мемлекет |Қазақша атауы = Комор аралдары одағы |Шынайы атауы = [[Комор тілі|ком.]] ''Udzima wa Komori''<br>{{lang-fr|Union des Comores}}<br>{{lang-ar|الاتحاد القمري}}<br>al-Ittiḥād al-Qumurī |Септік = Комор |Елтаңба = Coat of arms of Comoros.svg |Байрақ = Flag of the Comoros.svg |Ұраны = {{lang-fr|Unité Solidarité Développement}}»<ref>{{Cite web |url=http://www.beit-salam.km/article.php3?id_article=34 |title=La Constitution comorienne |accessdate=2015-10-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080503003151/http://www.beit-salam.km/article.php3?id_article=34 |archivedate=2008-05-03 |deadlink=yes}}</ref><br>«Бірлік, Ынтымақтастық, Даму |Әнұранның аты = Umodja wa Masiwa |Аудио = National_Anthem_of_Comoros_by_US_Navy_Band.ogg |lat_dir = S|lat_deg = 12|lat_min = 11|lat_sec = 0 |lon_dir = E|lon_deg = 44|lon_min = 14|lon_sec = 0 |region = KM |CoordScale = |Картада = Location Comoros AU Africa.svg |карта тақырыбы = |Картада2 = |Үкімет түрі = [[Федеративті мемлекет|Федеративті]] [[Президенттік республика|президенттік республика]]<ref name="atlas">{{кітап|авторы=|бөлімі=|бөлім сілтемесі=|тақырыбы=Атлас мира: Максимально подробная информация|шынайы атауы=|сілтеме=|уикитека=|жауапты=Руководители проекта: А. Н. Бушнев, А. П. Притворов|басылым=|орны=Москва|баспасы=АСТ|жыл=2017|томы=|беттері=73|барлық беті=96|сериясы=|isbn=978-5-17-10261-4|тиражы=}}</ref> |Құрылды = |Тәуелсіздік күні = 6 шілде 1975 |Тәуелсіздігін алды = Франциядан |Тілі = [[комор тілі|комор]], [[Француз тілі|француз]], [[Араб тілі|араб]] |Мемлекеттік діні = [[Сунниттер|Сунни]] [[ислам]] |Астанасы = [[Морони]] |Ірі қалалары = Морони <!-- |Ірі қаласы = --> |Басшы қызметі = [[Комор президенті|Президент]] |Басшылары = [[Азали Ассумани]] |Жер аумағы = 1 659 |Жер аумағы бойынша орны = 171-ші |Судың үлесі = аз |Этнохороним = |Жұрты = 850,688 |Халық саны бойынша орны = 160-шы |Сарап жылы = 2018 |Санақ бойынша халық саны = |Санақ жылы = |Халық тығыздығы = 457 |Тығыздық бойынша орны = 27-ші |ЖІӨ = |ЖІӨ сараптаған жылы = |ЖІӨ бойынша орны = |Жан басына шаққандағы ЖІӨ = |Жан басына шаққандағы ЖІӨ бойынша орны = |ЖІӨ (АҚТ) = 2373 млрд |ЖІӨ (АҚТ) сараптаған жылы = 2019 |ЖІӨ (АҚТ) орны = 177-ші |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) = 2789 |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) орны = 161-ші |ЖІӨ (номинал) = 1184 млрд |ЖІӨ (номинал) сараптаған жылы = 2019 |ЖІӨ (номинал) бойынша орны = 177-ші |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) = 1391 |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) орны = 168-ші |АДИ = {{өсім}} 0,503 |АДИ жылдық есебі = 2018 |АДИ бойынша орны = 165-ші |АДИ деңгейі = <span style="color:#090;">төмен</span> |Әуе компаниясы = |Валютасы = [[Коморлық франк|коморлық франк]] ([[ISO 4217|KMF]]) |Интернет үйшігі = [[.km]] <!-- |Интернет үйшіктері = --> |ISO = KM |Телефон коды = 269 |Уақыт белдеуі = +3 <!-- |Уақыт белдеулері = --> |Түсініктемелер = <!-- |Тусыз және елтаңбасыз =* --> <!-- |Әнұрансыз =* --> }} '''Коморлар''' ({{lang-fr|Comores}}, {{lang-ar|جزر القمر}}), ресми атауы – '''Комор аралдары одағы'''<ref>Атлас мира. ред. Поздняк Г. В.; Омск: Роскартография, ФГУП «ОКФ», 2007 ISBN 5-9523-0164-9</ref> ({{lang-fr|Union des Comores}}, {{lang-ar|الاتحاد القمري}}, [[Комор тілі|ком.]] ''Udzima wa Komori''), кейде '''Комор аралдары''' атауы қолданылады (1978 жылға дейін — ''Комор мемлекеті'', {{lang-fr|État comorien}}, 2002 жылға дейін — ''Федералды Ислам Республикасы Комор Аралдары'', {{lang-fr|République fédérale islamique des Comores}}) — [[Шығыс Африка|Шығыс Африкадағы]] тәуелсіз арал мемлекеті. [[Үнді мұхиты|Үнді мұхитында]] [[Мозамбик бұғазы|Мозамбик бұғазының]] солтүстігінде, [[Мадагаскар|Мадагаскардың]] солтүстігі мен [[Мозамбик|Мозамбиктің]] солтүстігінде арасында орналасқан. Астанасы - [[Морони]] қаласы. Ресми тілі - [[комор тілі]] ([[Суахили|суахили]] тіліне туыстас тіл), [[Француз тілі|француз]], [[Араб тілі|араб]]. Мемлекеттік дін - [[Ислам|ислам]]. == Этимология == == География == === Табиғаты === == Тарихы == == Мемлекеттік құрылыс == == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Навигациялық блок |тақырып = Коморлар |тақырып_стиль = background:{{түс|{{PAGENAME}}}}; |state = collapsed |Африка елдері |Африка одағы |Араб мемлекеттері Лигасы |Франкофония |Ислам Әріптестік Ұйымы }} [[Санат:Коморлар|*]] iuqgsygkh1t4luhx212qn169xg5lgxy 3 642479 3055257 3055158 2022-07-28T13:07:21Z Мағыпар 100137 /* Интеруики */ Жауап беру wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Мағыпар}} -- <font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылауы)</font></span>]] 14:55, 2020 ж. маусымның 29 (+06) == Сөздерге сілтеу == Мақалаға тікелей қатысы жоқ әрі дұрыс сілтеме жасауыңызды доғарыңыз! Атырау облысы десе атырауға бір бөлек облысқа бір бөлек сияқты сілтеме жасауға болмайды. Тек тікелей мақалаға қатысты нәрселер болу керек --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 11:34, 2020 ж. шілденің 2 (+06) == Жаңа мақала == Мақала жазғанда жалпы санат қоя салмай мақалаға тікелей қатысты санат қою керек, интеруики ұмытпаңыз. Сосын дереккөздер көшіре салмай қазақстандық сайттардан алу керек. Бір сөзде он рет сілтеудің қажеті жоқ --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 17:38, 2020 ж. шілденің 10 (+06) == Сурет == Сурет:Атырау.Формация АҚ.jpg *Фармация АҚ деп өзгерте қоясыңдар ма?--[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 22:46, 2020 ж. шілденің 10 (+06) == Интервал сақтау == Неге дереккөздеріңіз сөйлемнен бөлек арасы алшақ қойып жатсыз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 12:45, 2020 ж. шілденің 13 (+06) :Қосып шығайын. Копировать еткеннен кейін түсуіне байланысты кеткен ғой, өзім де солай ойлағам бірақ әсері барын білмеппін. --[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 13:31, 2020 ж. шілденің 13 (+06) == Мақала мазмұны == Мақала жазғанда тікелей көшере салмай (газет, журнал, жаңалықтар сияқты жазылған), энциклопедиялық стильде бейтараптылықты сақтап жазған дұрыс. Байқағаным жазған мақалаларыңыз көбісі дайын нәрсені көшіре салғансыз. Солардың бәрін түзетіп шығыңыз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 12:06, 2020 ж. шілденің 15 (+06) :Қолымнан келгенше тырысайын. Мен Атырау облысын ықшамға келтіруге тырысқам. Енді бір ғана Атырау спортын толықтыру қалды, сосын болдым.--[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 13:55, 2020 ж. шілденің 15 (+06) ::Содан кейін түзетерсіз) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 13:24, 2020 ж. шілденің 17 (+06) == Сурет жүктеу == Суреттің дереккөзі дұрыс емес қой сізде. яндекс деп жалпылама емес қандай сайттан алғанын көрсет керек --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 12:32, 2020 ж. шілденің 20 (+06) *Менің алдымдағы автордың дереккөзі --[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 14:30, 2020 ж. шілденің 20 (+06) ::Түсінбедім --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 14:34, 2020 ж. шілденің 20 (+06) :::Ол суретті мен жүктеген жоқпын, тек көшіріп алдым, Аркадий Юрьевич Волож --[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 14:39, 2020 ж. шілденің 20 (+06) :Уикипедияға сіз жүктедіңіз ғой. Сондықтан дұрыстап көрсету керек қайнарын --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 16:12, 2020 ж. шілденің 20 (+06) == Сурет:Шоқпартоғай.jpg == Сізге айтыпедім ғой суреттердің нақты дереккөзін көрсетіңіз деп, аталған суретті жедел жоюға ұсындым. Дереккөзді бассам яндекстің басты беті ғана шығып тұр ғой--[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 23:46, 2020 ж. шілденің 31 (+06) :Енді өзім түсірген фотоларды жүктеймін. Яндекстен алғасын соның дереккөзін көрсеттім.--[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 23:52, 2020 ж. шілденің 31 (+06) ::Өзіңіздікі болса тіпті керемет[[File:SMirC-thumbsup.svg|20px]] --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 00:18, 2020 ж. тамыздың 1 (+06) ::Байқап отырған боларсың суреттердің 90 пайызы өзім түсірген суреттер. Негізі Атырау облысында 200 ден астам елді мекен болсы соның 160 елді мекенін өзім түсіргем, өкінішке орай ноутбукка программа ауыстырғанда бәрі кетіп қалап 30-40 елді мекен қалды. Ең өкініштісі шетелдің 48 қаласының фотосы бірге жойылып кетті. Түсінбей отырғаным фотоның көбі Яндексте, сонда мен қандай дереккөз көрсетуім керек? Акиматтың сайты ма?--[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 00:31, 2020 ж. тамыздың 1 (+06) :::Иә оны байқадым, бірақ та арасында интернеттен алынған суреттер бар екен, соны дұрыстап көрсету керек болған-ды. Авторын, жылын, қандай интернет сайттан және авторлық құқық бұзылмауы тиіс --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 17:03, 2020 ж. тамыздың 4 (+06) == We sent you an e-mail == Hello {{PAGENAME}}, Really sorry for the inconvenience. This is a gentle note to request that you check your email. We sent you a message titled "The Community Insights survey is coming!". If you have questions, email surveys@wikimedia.org. You can [[:m:Special:Diff/20479077|see my explanation here]]. [[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылауы]]) 00:52, 2020 ж. қыркүйектің 26 (+06) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Samuel_(WMF)/Community_Insights_survey/other-languages&oldid=20479295 тізімін пайдаланып User:Samuel (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --> == Қазақстан ауданы == {{tl|Қазақстан ауданы}} деген Қазақстанға арналған үлгі бар. Соны қолдану керек --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 22:21, 2021 ж. сәуірдің 1 (+06) *Мен ештеңеге ұрынған жоқпын.Үлгі бұрыннан тұр. --[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 22:29, 2021 ж. сәуірдің 1 (+06) ::МММММММММ, сізді ұрынды деп сынап тұрған жоқпын, Атырау облысының аудандарын дамытып жатыр екенсіз. Соған ақыры үлгіні де ауыстырып жаңартып кетсеңіз деген кеңесімді айттым) ПС: Тек мен үшін кетіп қалмаңыз (Нұрлан мырза айтып еді менің кесірімнен деп) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 22:41, 2021 ж. сәуірдің 1 (+06) :::Мен тағы не бүлдірдім деп шошып кетіп едім, сонда бұрынғы үлгілер қате ме? --[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 22:45, 2021 ж. сәуірдің 1 (+06) Түсіндім, айырмашылық бар екен. Сәл кейінірек түзермін. --[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 22:52, 2021 ж. сәуірдің 1 (+06) :Жоқ ол үлгі қате емес. Жалпыға арналған үлгі ғой. Кезінде Қазақстан үшін үлгілер жасағанмын (облыс, аудан, ауылдық округ үшін). Мысал ретінде Меркі ауданы мақаласын қарап шықсаңыз болады --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 22:57, 2021 ж. сәуірдің 1 (+06) == шы, ші жалғаулары == : цифрдан кейін - тұрса шы, ші т.б. жазылмайды. Мектепте жүргенде сызықшадан кейін осы жалғауларды жалғаймын деп мұғалімдерден талай ескерту алғанмын.--[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 23:54, 2021 ж. сәуірдің 16 (+06) :онда сызықшаныды алып тастау керек --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 00:16, 2021 ж. сәуірдің 17 (+06) == Ордендер == Қазақстанға қатысты ордендер мен медальдар үлгісі бар. Соны қойсаңыз санаттар автоматты түрде пайда болады. '''Санат:Үлгілер:Марапаттар:Қазақстан''' санатына өтіңіз. Туған/өлген жылдарда да солай --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 17:32, 2021 ж. маусымның 17 (+06) == Санат қою == Саламатсыз, сізде санаттарды дүрыс бастап жатқан жоқсыз (түзетіп жатырмын). Солардың өңдеу тарихына кіріп көрсеңіз болады --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 17:09, 2021 ж. шілденің 19 (+06) == Толық мақала == Саламатсыз, ''толық мақала'' деген үлгіні қолдаңсаңыз дұрыс болар еді. Алғашқы бөлімді түзетіп шықтым --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 16:43, 2021 ж. тамыздың 5 (+06) :: Саламатсыз ба?, сол толық мақала деген толық болмағасын ''қараңыз'' деп қосып едім, мыс. [[Қарақытай мемлекеті]], [[Найман мемлекеті]] тағы басқалары бар, толық деп айтуға барар ма екен? Меніңше сол мақалаларды толықтырғаннан кейін қою керек сияқты.--[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 00:57, 2021 ж. тамыздың 8 (+06) :::Жоқ мәселе ол мақала толық/мықты деген сөз емес: тек толығырақ білгіңіз келсе осыған өтіңіз деген арнайы үлгі-сілтеме --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 19:59, 2021 ж. тамыздың 11 (+06) ::::Түсінікті.--[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 14:02, 2021 ж. тамыздың 12 (+06) == Әліпов (ауыл) == Сәламатсыздар ма? Әліпов елді мекені екі жерде тұр екен. '''[[Әліпов (ауыл)]] және [[Ғизат Әліпов ауылы]].''' Екеуін [[Әліпов (ауыл)]] ға біріктірдім. Енді сіздерден көмек керек болып тұр. Әліпов (ауыл) тақырыбын Ғизат Әліпов (ауыл) ға өзгертіп, Ғизат Әліпов ауылы тақырыбын өшіру керек. Және елді мекендердегі үлгіні де өзгерту керек. Рахмет!--[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 18:50, 2021 ж. қыркүйектің 26 (+06) [[Қатысушы:Мағыпар|Магпар]] мырза, бұл екі ауыл аттас болса да, бөлек-бөлек ауылдар емес пе? [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 15:08, 2022 ж. маусымның 27 (+06) ::Бір ауыл, ол ауылда болдым...--[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 18:30, 2022 ж. маусымның 27 (+06) == Санат бастау == Мағыпар мырза санатқа сол санатты қайтадан қоюға болмайды, сіз орысша айтқанда ''замкнутый круг'' жасап отырсыз. ''Исатай ауданы географиясы'' санатын түзетіп шықтым, соған назар аударып көрсеңіз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 00:34, 2021 ж. қарашаның 24 (+06) == Намыс → Ар-намыс == Қайырлы кеш, бір кісі '''Намыс → Ар-намыс''' деп атауын өзгертіпті, қаншалықты дұрыс деп ойласыз? Меніңше намыс қала берген дұрыс-ау, ол кісіге жазайын десем дұрыс қабылдамай дүрсе қоя береді. Оның алдында талай мақала атауын өз бетінше өзгерте берген-ді. Сіздің пікіріңізді күтемін--[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 00:11, 2021 ж. желтоқсанның 3 (+06) :: Сәләматсыз ба? ҚР Азаматтық кодексiнің 143-бабында Ар-намыс деп жазылған. *'''Мысалы''': Азамат өзінің ар-намысына, қадір-қасиетіне немесе іскерлік беделіне нұқсан келтіретін мәліметтерді сот тәртібімен теріске шығаруды талап етуге құқылы. --[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 10:49, 2021 ж. желтоқсанның 3 (+06) :Рахмет --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 17:00, 2021 ж. желтоқсанның 3 (+06) == [[Ғизат Әліпов ауылы]] == Бұл мақаланы жоюға ұсыныпсыз. Себебін айтсаңыз деген тілек. Тарап кеткен ауыл болса да, қалдыруға болады. [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 16:01, 2021 ж. желтоқсанның 7 (+06) :: Әліпов деген ауыл жазылған, онда [[Әліпов (ауыл)|Әліповты]] жойып, Ғизат Әліповты қалдыру керек, себебі бір ауыл екі бетте жүр.--[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 16:11, 2021 ж. желтоқсанның 7 (+06) :::Негізі Ғизат Әліпов деп қалдырған дұрыс сияқты, мен үлгіде Әліпов тұрғасын сол үлгіге жаздым. Онда үлгіні де өзгертіп кету керек--[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 16:14, 2021 ж. желтоқсанның 7 (+06) == Таңдаулы мақалаға үміткер == {{WAM |header = [[Уикипедия:Таңдаулы мақалаға үміткерлер/Қара құрдым]] <div style="margin-right:1em; float:right;">[[Сурет:Goldenwiki 2.png|100px|link=Уикипедия:Таңдаулы мақалаға үміткерлер/Қара құрдым]]</div> |subheader = Қарақұрдым мақаласының таңдаулы мақалаға үміткерлігі. <div style="text-valign:center; margin-left:200px; margin-right:50px; margin-top:10px; position:absolute;"> |body = [[Қара құрдым]] мақаласы таңдаулы мақалаға толық лайық деп санаймын. Мұл мақалыны жазған өзім емес {{@|Alphy Haydar}} мырза жеті жылдан бері қазақша Уикипедияға үлес қосып келеді. Мақала тілі өте жаттық, әрі ғылыми стилде жазылған. Қанша жылдан бері [[Басты бет]]тегі таңдаулы мақала өзгерген жоқ. Енді өзгерттетін кез келді. Сонымен қоса осы уақытқа дейін ғылымға қатысты мақалалар таңдаулы мақала статусын көп алған жоқ. Ғылымға басымдық бере отырып осы мақаланы таңдаулы мақала деңгейіне көтерейік. <center>{{Clickable button 2|Уикипедия:Таңдаулы мақалаға үміткерлер/Қара құрдым|Дауыс беру|class=mw-ui-progressive}}</center><br /> |footer = Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] }} <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2970000 тізімін пайдаланып User:Arystanbek@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Миллион деген сөзді қосыңыз == [[Кубалықтар|Мына мақалада]] 11,2 деген сандардан кейін ''миллион'' дегенді қосу керек. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 15:22, 2022 ж. ақпанның 21 (+06) == Халық == Саламатсыз, {{tl|Халық}} үлгі бар, соны қолдансаңыз болады --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 23:52, 2022 ж. ақпанның 26 (+06) == Білгенге маржан айдарына ұсыныстар беріңіз == Ассалаумағалейкум, қалайсыз. Сіз Уикипедияда көп мақалалар жазып шығарып жүрсіз. Енді сол жаңа мақалаларыңыздың арасынан [[Жоба:Білгенге маржан/Ұсыныстар/2022]] айдарына жақсы, қолданушыларға қызықты, пайдалы дәйектеріңізбен бөлісіңіз. Білгенге маржан айдары аз да болса жаңарып тұрсын. Рахмет. [[Қатысушы:Madi Dos|Madi Dos]] ([[Қатысушы талқылауы:Madi Dos|талқылауы]]) 18:15, 2022 ж. наурыздың 14 (+06) ::Сәләматсыз ба? Ұсыныс жібердім, егер осындай бағытта болса табуға болады, қиындығы жоқ. --[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 19:36, 2022 ж. наурыздың 14 (+06) :::Білгенге маржан айдарына ұсыныстар беріпсіз, рахмет. Дегенмен, оларды өзіңіз қосқан жаңа мақалалар арасынан, немесе басқа қолданушылардың жаңа мақалаларына сілтеме бере отырып көрсетуге тырысыңыз. :::Мысалы, сіздің ұсыныстарыңыздағы :::Шимпанзе - өзін айнадан тани алатын жалғыз жануар деген ақпаратты :::[[Шимпанзе]] - өзін айнадан тани алатын жалғыз жануар деп шимпанзе деген жаңа мақалаға сілтей отырып көрсетуге болады. [[Қатысушы:Madi Dos|Madi Dos]] ([[Қатысушы талқылауы:Madi Dos|талқылауы]]) 17:45, 2022 ж. наурыздың 15 (+06) == Амбондықтар == [[Амбондықтар]] туралы мақала жазғаныңыз үшін рақмет. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 23:57, 2022 ж. наурыздың 24 (+06) == Мақаланың аты қате == [[Андо-цез халықтары‎]] деген мақаланың атын өзгерту керек, дұрысы — ''Андий-цез халықтары‎''. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 15:57, 2022 ж. наурыздың 25 (+06) :Рахмет! Алға қарай байқасаңыздар ескертіп отырарсыздар, кейде переводтардан аударғанда дұрыс шықпай жатады, кейде сілтемелерде де қателер кездесіп отырады. [[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 16:11, 2022 ж. наурыздың 25 (+06) == Қажетсіз сілтеме == [[Үлгі:Мұхтар Әуезов шығармалары|Мына үлгіге]] екі сілтеме қосып қойыпсыз. [[Ақын аға]] — бұл [[Абай жолы (роман)|Абай жолының]] бір бөлігі ғана, сондықтан да сілтемені алып тастадым. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 16:41, 2022 ж. наурыздың 30 (+06) :: Алып тастаған сияқты едім, қалып қойған ғой. Менде Әуезовтың жазған шығармаларының бәрі бар еді 100%, соны толтырам ба ойлағам, оған көп уақыт керек екен, сосын қоя қойдым...--[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 16:49, 2022 ж. наурыздың 30 (+06) == [[Қатысушы:Мағыпар/зертхана‎]] == Әлем халықтарының тізімі‎ үлгісі [[Қатысушы:Мағыпар/зертхана‎]] дұрыс па екен? Дұрыс болса [[Әлем халықтарының тізімі]] мақаласының астына орналастырып берсеңіздер мен қызыл бояулардан құтылуды бастайын. --[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 15:51, 2022 ж. сәуірдің 4 (+06) :Дұрыс, бірақ құрлық бойынша бөліп-бөліп жасаған дұрыс сияқты. Телеграмға жазсаңыз мен егжей тегжейлі үйретіп берейін. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 16:25, 2022 ж. сәуірдің 4 (+06) == Санат:Малайзия халықтары == Мағыпар мырза, қалайсыз? Санат жасауды ақыры үйренбейтін болдыңыз ғой)) ''Санат:Малайзия халықтары'' санатына өтіп, өңделу тарихына үңіліп кетсеңіз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 19:11, 2022 ж. сәуірдің 27 (+06) == Тағы мен сол == Мағыпар мырза, ''үлгі:***'' деп жазудың қажеті, жоқ тек үлгі атауы болса болды) Сосын соңына емес санаттың алдына қою керек. Мынау қайта-қайта маған жаза берді деп ренжімеңіз, кейін екі жұмыс болмасын деген кеңесім) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 23:45, 2022 ж. мамырдың 2 (+06) ::Қайта ескерткенің дұрыс болды, енді бәрі түсінікті, рахмет!, үлгіні бірінші рет қойып тұрмын...--[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 10:32, 2022 ж. мамырдың 3 (+06) == Мұқият болыңыз == [[Буриши]] деген мақаланы аударыпсыз, бұл атау қате, себебі соңғы «и» — орыстардың көптік жалғауы. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 21:20, 2022 ж. мамырдың 9 (+06) == Үлгіні қолдану == Саламатсыз, қазуикиге баға жетпес үлкен үлес қосып жатсыз. Халықтар жайлы мақалаға неге ''халық'' үлгісін қолданбасқа, сол үшін жасалған үлгі еді) Әрі мақаланы көрнекі қылып көрсетеді --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 00:47, 2022 ж. мамырдың 17 (+06) :Бүгін бастаймын. [[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 15:20, 2022 ж. мамырдың 17 (+06) == Ачелер == Ачелер мақаласын жоюға ұсынып отырмын, себебі Ачех мақаласы бар, екеуі бір ұлт. --[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 22:26, 2022 ж. мамырдың 21 (+06) == Этникалық топ == Мағыпар мырза жоғарыда айтылған үлгінің атауы өзгеріп, сәл дизайны басқаша болды: {{tl|Этникалық топ}} --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 00:35, 2022 ж. мамырдың 24 (+06) : <code>|сурет = The Pearl Harvester.jpg</code> деген параметрге осылай қойып жатса жетіп жатыр. Ешқандай ''сурет, 300px'' керегі жоқ --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 19:56, 2022 ж. мамырдың 28 (+06) ::Рахмет, Мағыпар мырза. Кері байланысқа шығып, мақалаларды ерінбей әрлеп, түзеткеңіз үшін) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 00:37, 2022 ж. мамырдың 31 (+06) == Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022 == {{WAM |header = [[meta:m:Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022|Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022]] <div style="margin-right:1em; float:right;">[[Сурет:Wikidata 2022 Istanbul social media campaign 02.jpg|right|thumb|300px|Wikidata 2022 Istanbul|link=meta:Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022]]</div> |subheader = Конференция 2022 жылдың 21-23 қазаны аралығында Түркияның [[Ыстанбұл]] қаласында өтеді. <div style="text-valign:center; margin-left:200px; margin-right:50px; margin-top:10px; position:absolute;"> |body = Құрметті достар, Ыстамбұл Уикидерек конференциясына стипендия алуға өтінімдер ашық екенін хабарлауға қуаныштымын. Егер сіз түркі қауымдастығының өкілі болсаңыз және түркі тілдеріндегі Уикимедиа жобаларына белсенді қатысатын болсаңыз, онда сіз стипендияға өтініш бере аласыз. Өтініштер 2022 жылдың 30 маусымы, UTC 23:59 дейін қабылданады. Үміткерлер толық стипендияға өтініш бере алады. Толық стипендия Түркі қолданушылары тобының Уикимедиа қауымдастығы (Wikimedians of Turkic Languages User Group) ұйымдастыратын конференция кезінде жеке тұлғаның екіжақты саяхат, ортақ тұрғын үй және тамақтану құнын қамтиды. * Түркі тіліндегі уикимедиашыларға арналған Wikidata Training туралы қосымша ақпарат алу үшін мына сайтқа кіріңіз: https://w.wiki/53dX * Стипендия, тіркеу және өтініш формасы туралы көбірек білу үшін мына сайтқа кіріңіз: https://w.wiki/5FFv Бұған қоса, Түркі қолданушылары тобының Уикимедиа қауымдастығы жобалары мен оқиғалары туралы ақпарат пен жаңалықтар алу үшін біздің пошталық тізімге (https://w.wiki/5FFw) жазылуға шақырамыз. Барлық жақсылықты тілеймін [[User:Mehman97|<span style="color:#ff0500">'''''Mehman'''''</span>]] [[User Talk:Mehman97|<span style="color:#0500ff">'''''97'''''</span>]] 03:48, 2022 ж. маусымның 11 (+06) |footer = Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] }} <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=3014707 тізімін пайдаланып User:Arystanbek@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Басқа ұлттардың тегі == Орыс, татар т.б. ұлттардың әкесінің атын ұлы деп аудару дұрыс па? (мыс:Сергеевич, Сергейұлы) [[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 17:19, 2022 ж. шілденің 7 (+06) == Санат == Орыс тілінде бар санат, неге қазақ уикипедиясына болмайды? Мыс:Ғағауызстан елді мекендері, орысшасында Гагаузские поселения деп берілген, әлде ғағауыз елді мекендері деп беру керек пе? Кім түсіндіре алады? [[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 17:11, 2022 ж. шілденің 25 (+06) :Жойған мен) Себеп тағы да санатты дұрыс бастамадыңыз, бірнеше рет жоғары да жазып едім, түсінбепсіз. Тағы мені дұрыс түсінбей, әдейі жасап жатыр деп ойламас үшін тек жоя салдым. Дәл осы санатты Нұрлан мырзадан сұрап көріңіз (атауы дұрыс па бұрыс па?) және сол кісі санатты бастап, сізге санат жайлы дұрыстап түсіндіріп берер, менен шықпады түсіндіруге, ренжімеңіз. Кеш жазып жатқанға да кешірерсіз( --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 01:46, 2022 ж. шілденің 26 (+06) == Интеруики == Мәке, жаңа мақала жазғанда, оны басқа тілдегі дәл сол мақаламен байланыстырыңыз, яғни интеруики сілтемесін қосыңыз. Ол үшін сол жақтағы арнайы түймені пайдаланыңыз. [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 13:03, 2022 ж. шілденің 28 (+06) :::Баке, мен басқа тілдерге қосып жүрмін, ал мынаны түсінбедім, сонда, экземпляр, страна т.с.сияқты 23 графа бар екен, соның бәрін толтырам ба? [[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 19:07, 2022 ж. шілденің 28 (+06) rrhqkcqzap00cdv8936k6o2udcavdy1 0 644190 3055406 2918001 2022-07-29T05:33:25Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* Бірінші іріктеу кезеңі */ wikitext text/x-wiki {{Ұлттық чемпионат |уақыты = [[18 тамыз]] [[2020 жыл|2020]] — [[26 мамыр]] [[2021 жыл|2021]] |атауы1 = |атауы = |логотипі = PGE Arena Gdańsk (6018955265).jpg |өлшемі =270px |жазу = Финал өтетін "[[Энерга Гданьск]]" стадионы |қатысушылар саны = 155 (топтық турнирде 48) |қалалар = |стадиондар = |чемпион = {{ту|Испания}} [[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреал]] |рет = |2 орын = |3 орын = |дублёрлер = |ойналған ойындар саны = |голдар саны = |голдардың аты = |келушілер_саны = |бомбардир = |бголдар = |ең жақсы ойыншы = |алдыңғы сезон = [[УЕФА Еуропа лигасы 2019/20|2019/20]] |келесі сезон = [[УЕФА Еуропа лигасы 2021/22|2021/22]] }} '''УЕФА Еуропа лигасы 2020/21''' — [[УЕФА Еуропа Лигасы|аталмыш турнирдің]] 50-ші, жаңа форматтағы 12-ші маусымы. 2020 жылы 20 тамызда басталып, 2021 жылы 26 мамырда мәресіне жетті. == Кестесі == {| class="wikitable" !Кезеңдер !Раунд !Жеребе !Бірінші матч !Қарымта матч |- | rowspan="5" |Квалификация |Бастапқы раунд |9 тамыз 2020 | colspan="2" |20 тамыз 2020 |- |1 раунд |10 тамыз 2020 | colspan="2" |27 тамыз 2020 |- |2 раунд |31 тамыз 2020 | colspan="2" |17 қыркүйек 2020 |- |3 раунд |1 қыркүйек 2020 | colspan="2" |24 сентября 2020 |- |Плей-офф |18 қыркүйек 2020 | colspan="2" |1 қазан 2020 |- | rowspan="6" |Топтық кезең |1 | rowspan="6" |2 қазан 2020 (Афина) | colspan="2" |15 қазан |- |2 | colspan="2" |29 қазан 2020 |- |3 | colspan="2" |5 қараша 2020 |- |4 | colspan="2" |26 қараша 2020 |- |5 | colspan="2" |3 желтоқсан 2020 |- |6 | colspan="2" |10 желтоқсан 2020 |- | rowspan="5" |Плей-офф |1/16 финал |14 желтоқсан 2020 |18 ақпан 2021 |25 ақпан 2021 |- |1/8 финал |26 ақпан 2021 |11 наурыз 2021 |18 наурыз 2021 |- |1/8 финал | rowspan="3" |19 наурыз 2021 |8 сәуір 2021 |15 сәуір 2021 |- |1/2 финал |29 сәуір 2021 |6 мамыр 2021 |- |Финал | colspan="2" |26 мамыр |} == Квалификация == ===Бастапқы раунд=== {{OneLegStart}} {{OneLegResult|[[Тре-Пенне]]|Сан-Марино|1-3|'''[[Гиляни (футбол клубы)|Гиляни]]'''|Косово}} {{OneLegResult|'''[[Линкольн Ред Импс]]'''|Гибралтар|+:-|[[Приштина]]|Косово}} {{OneLegResult|[[Санта-Колома (футбол клубы)|Санта-Колома]]|Андорра|0–0|'''[[Искра Даниловград]]'''|Черногория}} {{OneLegResult|[[Энгордань (футбол клубы)|Энгордани]]|Андорра|1–3|'''[[Зета]]'''|Черногория}} {{OneLegResult|'''[[Гленторан]]'''|Солтүстік Ирландия|1–0|[[ХБ Торсхавн]]|Фарер аралдары}} {{OneLegResult|[[Сент-Джозефс]]|Гибралтар|1–2|'''[[Б-36 (футбол клубы)|Б36]]'''|Фарер аралдары}} {{OneLegResult|'''[[Колрейн (футбол клубы)|Колрейн]]'''|Солтүстік Ирландия|1–0|[[Ла-Флорита]]|Сан-Марино}} {{OneLegResult|'''[[НСИ]]'''|Фарер аралдары|5–1|[[Барри Таун Юнайтед]]|Уэльс}} |} === Бірінші іріктеу кезеңі === {{OneLegStart}} {{OneLegResult|[[Марибор (футбол клубы)|Марибор]]|Словения|1:1 (п 4:5)|'''[[Колрейн (футбол клубы)|Колрейн]]'''|Солтүстік Ирландия}} {{OneLegResult|'''[[Олимпия (футбол клубы, Любляна)|Олимпия]]'''|Словения|2:1 |[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]|Исландия}} {{OneLegResult|'''[[Б-36 (футбол клубы)|Б-36]]'''|Фарер аралдары|4:3 |[[Левадия ФКИ]]|Эстония}} {{OneLegResult|'''[[Ритеряй]]'''|Литва|3:2 |[[Дерри Сити]]|Ирландия}} {{OneLegResult|'''[[Жальгирис (футбол клубы)|Жальгирис]]'''|Литва|2:0|[[Пайде (футбол клубы)|Пайде]]|Эстония}} {{OneLegResult|'''[[Гонвед (футбол клубы)|Гонвед]]'''|Венгрия|2:1 |[[Интер (футбол клубы, Турку)|Интер, Турку]]|Финляндия}} {{OneLegResult|'''[[Зриньски]]'''|Босния және Герцеговина|3:0|[[Дифферданж 03]]|Люксембург}} {{OneLegResult|[[Валлетта (футбол клубы)|Валлетта]]|Мальта|0:1|'''[[Бала Таун]]'''|Уэльс|0:1}} {{OneLegResult|'''[[Линкольн Ред Импс]]'''|Гибралтар|2:0|[[Унион Титус Петанж]]|Люксембург}} {{OneLegResult|'''[[Русенборг]]'''|Норвегия|4:2|[[Брейдаблик]]|Исландия}} {{OneLegResult|'''[[Абердин (футбол клубы)|Абердин]]'''|Шотландия|6:0|[[НСИ (футбол клубы)|НСИ]]|Фарер аралдары|6:0}} {{OneLegResult|'''[[Мотеруэлл (футбол клубы)|Мотеруэлл]]'''|Шотландия|5:1|[[Гленторан]]|Солтүстік Ирландия}} {{OneLegResult|'''[[Хаммарбю (футбол клубы)|Хаммарбю]]'''|Швеция|3:0|[[Пушкаш Академия]]|Мажарстан|3:0}} {{OneLegResult|'''[[Мальме (футбол клубы)|Мальмё]]'''|Швеция|2:0|[[Краковия (футбол клубы)|Краковия]]|Польша}} {{OneLegResult|'''[[Кукеси]]'''|Албания|2:1|[[Славия (футбол клубы, София)|Славия, София]]|Болгария}} {{OneLegResult|'''[[Вентспилс (футбол клубы)|Вентспилс]]'''|Латвия|2:1|[[Динамо-Авто]]|Молдова}} {{OneLegResult|[[Шахтер (футбол клубы, Солигорск)|Шахтёр, Солигорск]]|Беларусь|0:0 (п 1:4)|'''[[Сфынтул Георге]]'''|Молдова|0:0}} {{OneLegResult|[[Динамо (футбол клубы, Минск)|Динамо, Минск]]|Беларусь|0:2|'''[[Пяст (футбол клубы)|Пяст]]'''|Польша|0:2}} {{OneLegResult|'''[[Орхус (футбол клубы)|Орхус]]'''|Дания|5:2|[[Хонка (футбол клубы)|Хонка]]|Финляндия}} {{OneLegResult|'''[[Шемрок Роверс]]'''|Ирландия|2:2 (п 12:11)|[[Ильвес (футбол клубы)|Ильвес]]|Финляндия}} {{OneLegResult|[[Хабнарфьордюр]]|Исландия|0:2|'''[[ДАК 1904]]'''|Словакия|0:2}} {{OneLegResult|'''[[Нью-Сейнтс]]'''|Уэльс|3:1 |[[Жилина (футбол клубы)|Жилина]]|Словакия}} {{OneLegResult|[[Вадуц (футбол клубы)|Вадуц]]|Лихтенштейн|0:2|'''[[Хибернианс (футбол клубы)|Хиберниан]]'''|Мальта}} {{OneLegResult|'''[[Серветт (футбол клубы)|Серветт]]'''|Швейцария|3:0|[[Ружомберок]]|Словакия}} {{OneLegResult|[[Нефтчи (футбол клубы, Баку)|Нефтчи]]|Әзірбайжан|2-1|[[Шкупи]]|Солтүстік Македония}} {{OneLegResult|[[Кешля (футбол клубы)|Кешла]]|Әзірбайжан|0:0 (п 4:5)|'''[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]]'''|Албания}} {{OneLegResult|'''[[Хапоэль (футбол клубы, Беэр-Шева)|Хапоель (Беер-Шева)]]'''|ISR|3:0|[[Динамо (футбол клубы, Батуми)|Динамо (Батуми)]]|Грузия}} {{OneLegResult|[[Нымме Калью]]|Эстония||[[Мура 05|Мура]]|Словения}} {{OneLegResult|'''[[Буде-Глимт]]'''|Норвегия|6:1|[[Кауно Жальгирис]]|Литва}} {{OneLegResult|'''[[Фехервар]]'''|Мажарстан|1:1 (пен 4:2)|[[Богемян (футбол клубы)|Богемян]]|IRL}} {{OneLegResult|'''[[Аполлон (футбол клубы, Лимасоль)|Аполлон]]'''|CYP|5:1|[[Сабуртало]]|GEO}} {{OneLegResult|[[Маккаби (футбол клубы, Хайфа)|Маккаби (Хайфа)]]|Израиль||[[Железничар (футбол клубы, Сараево)|Железничар]]|Босния және Герцеговина}} {{OneLegResult|[[Алашкерт (футбол клубы)|Алашкерт]]|Армения|0:1|'''[[Ренова (футбол клубы)|Ренова]]'''|Македония}} {{OneLegResult|'''[[Партизан (футбол клубы, Белград)|Партизан]]'''|Сербия|1:0|[[РФМ (футбол клубы)|РФШ]]|Литва}} {{OneLegResult|'''[[Лех (футбол клубы)|Лех]]'''|Польша|3:0|[[Валмиера (футбол клубы)|Валмиера]]|Литва}} {{OneLegResult|[[Ордабасы (футбол клубы)|Ордабасы]]|Қазақстан|1:2|'''[[Ботошани (футбол клубы)|Ботошани]]'''|Румыния}} {{OneLegResult|'''[[Стяуа (футбол клубы)|Стяуа]]'''|Румыния|3:0|[[Ширак (футбол клубы)|Ширак]]|Армения}} {{OneLegResult|'''[[Прогрес (футбол клубы)|Прогрес]]'''|Люксембург|3:0|[[Зета (футбол клубы)|Зета]]|Черногория}} {{OneLegResult|'''[[ЦСКА (футбол клубы, София)|ЦСКА]]'''|Болгария|2:1|[[Сиренс (футбол клубы)|Сиренс]]|MLT}} {{OneLegResult|[[Петрокуб]]|Македония|0:2|'''[[ТСЦ (Бачка-Топола)|ТСЦ]]'''|Сербия}} {{OneLegResult|[[Сумгаит (футбол клубы)|Сумгаит]]|Әзірбайжан|0:2|'''[[Шкендия]]'''|Македония}} {{OneLegResult|'''[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]'''|Қазақстан|4:1|[[Ноа (футбол клубы)|Ноах]]|Армения}} {{OneLegResult|'''[[Локомотив (футбол клубы, Тбилиси)|Локомотив]]'''|Грузия|2:1|[[Университатя (футбол клубы, Крайова)|Университатя (Крайова)]]|Румыния}} {{OneLegResult|'''[[Теута (футбол клубы)|Теута]]'''|Албания|2:0|[[Бейтар (футбол клубы, Иерусалим)|Бейтар]]|Израиль}} {{OneLegResult|'''[[Борац (футбол клубы, Баня-Лука)|Борац]]'''|Босния және Герцеговина|1:0|[[Сутьеска (футбол клубы)|Сутьеска]]|Черногория}} {{OneLegResult|[[Искра (футбол клубы, Даниловград)|Искра]]|Черногория|0:1|'''[[Локомотив (футбол клубы, Пловдив)|Локомотив (Пловдив)]]'''|Болгария}} {{OneLegResult|[[Гиляни (футбол клубы)|Гиляни]]|Косово|0:2|'''[[АПОЭЛ (футбол клубы)|АПОЕЛ]]'''|Кипр}} |} === Екінші іріктеу кезеңі === ==== Чемпиондар жолы ==== {{OneLegStart}} {{OneLegResult|[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер (Эскальдес)]]|Андорра|0:1 |'''[[Дандолк (футбол клубы)|Дандолк]]'''|Ирландия|0:1|| - |}} {{OneLegResult|'''[[КуПС]]'''|Финляндия|1:1 (пен 4:3)|[[Слован (футбол клубы, Братислава)|Слован (Братислава)]]|Словакия|1:1|| - |}} {{OneLegResult|[[Линфилд]]|Солтүстік Ирландия|0:1 |'''[[Флориана (футбол клубы)|Флориана]]'''|Мальта|0:1|| - |}} {{OneLegResult|'''[[Рига (футбол клубы, 2015)|Рига]]'''|Латвия|1:0 |[[Тре Фиори]]|Сан-Марино|1:0|| - |}} {{OneLegResult|'''[[Юргорден (футбол клубы)|Юргорден]]'''|Швеция|2:1 |[[Еуропа (футбол клубы, Гибралтар)|Еуропа]]|Гибралтар|2:1|| - |}} {{OneLegResult|'''[[Флора (футбол клубы)|Флора]]'''|Эстония|2:1 |[[Рейкьявик (футбол клубы)|Рейкьявик]]|Исландия|2:1|| - |}} {{OneLegResult|[[Силекс]]|Македония|0:2 |'''[[Дрита (футбол клубы, Гнилане)|Дрита]]'''|Косово|0:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Астана (футбол клубы)|Астана]]|Қазақстан|0:1 |'''[[Будучност (футбол клубы, Подгорица)|Будучност]]'''|Черногория|0:1|| - |}} {{OneLegResult|'''[[Арарат-Армения]]'''|Армения|4:3 |[[Фола (футбол клубы)|Фола]]|Люксембург|4:3|| - |}} {{OneLegResult|[[Коннас-Ки Номадс]]|Уэльс|0:1 |'''[[Динамо (футбол клубы, Тбилиси)|Динамо (Тбилиси)]]'''|Грузия|0:1|| - |}} |} ==== Негізгі жол ==== {{OneLegStart}} {{OneLegResult|[[Хаммарбю (футбол клубы)|Хаммарбю]]|Швеция|0:3 |'''[[Лех (футбол клубы)|Лех]]'''|Польша|0:3|| - |}} {{OneLegResult|[[Қайсар (футбол клубы)|Қайсар]]|Қазақстан|1:4 |'''[[АПОЭЛ (футбол клубы)|АПОЭЛ]]'''|Кипр|1:4|| - |}} {{OneLegResult|'''[[Мура (футбол клубы)|Мура]]''' |Словения|3:0 |[[Орхус (футбол клубы)|Орхус]]|Дания|3:0|| - |}} {{OneLegResult|'''[[Маккаби (футбол клубы, Хайфа)|Маккаби (Хайфа)]]'''|Израиль|2:1|[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]|Қазақстан|2:1|| - |}} {{OneLegResult|'''[[Локомотив (футбол клубы, Тбилиси)|Локомотив (Тбилиси)]]'''|Грузия|2:1 |[[Динамо (футбол клубы, Мәскеу)|Динамо]]|Ресей|2:1|| - |}} {{OneLegResult|[[Нефтчи (футбол клубы, Баку)|Нефтчи]]|Әзірбайжан|1:3 |'''[[Галатасарай]]'''|Түркия|1:3|| - |}} {{OneLegResult|'''[[Б-36 (футбол клубы)|Б-36]]'''|Фарер аралдары|2:2 (пен 5:4)|[[Нью-Сейнтс]]|Уэльс|2:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Колрейн (футбол клубы)|Колрейн]]|Солтүстік Ирландия|2:2 (пен 0:3)|'''[[Мотеруэлл (футбол клубы)|Мотеруэлл]]'''|Шотландия|2:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Гётеборг (футбол клубы)|Гётеборг]]|Швеция|1:2 |'''[[Копенгаген (футбол клубы, 1992)|Копенгаген]]'''|Дания|1:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Бачка-Топола (футбол клубы)|Бачка-Топола]]|Сербия|6:6 (пен 4:5)|'''[[Стяуа (футбол клубы)|Стяуа]]'''|Румыния|6:6|| - |}} {{OneLegResult|[[Теута (футбол клубы)|Теута]]|Албания|0:4 |'''[[Гранада (футбол клубы)|Гранада]]'''|Испания|0:4|| - |}} {{OneLegResult|[[ОФИ (футбол клубы)|ОФИ]]|Грекия|0:1 |'''[[Аполлон (футбол клубы, Лимасол)|Аполлон (Лимасол)]]'''|Кипр|0:1|| - |}} {{OneLegResult|[[Прогрес (футбол клубы)|Прогрес]]|Люксембург|0:5 |'''[[Виллем II (футбол клубы)|Виллем II]]'''|Нидерланд|0:5|| - |}} {{OneLegResult|[[Викинг (футбол клубы)|Викинг]]|Норвегия|0:2 |'''[[Абердин (футбол клубы)|Абердин]]'''|Шотландия|0:2|| - |}} {{OneLegResult|'''[[Стандард (футбол клубы, Льеж)|Стандард]]'''|Бельгия|2:0 |[[Бала Таун]]|Уэльс|2:0|| - |}} {{OneLegResult|[[Сфынтул Георге]]|Молдова|0:1 |'''[[Партизан (футбол клубы, Белград)|Партизан]]'''|Сербия|0:1|| - |}} {{OneLegResult|'''[[ЦСКА (футбол клубы, София)|ЦСКА (София)]]'''|Болгария|2:0 |[[БАТЭ (футбол клубы)|БАТЭ]]|Беларусь|2:0|| - |}} {{OneLegResult|[[Ботошани (футбол клубы)|Ботошани]]|Румыния|0:1 |'''[[Шкендия]]'''|Македония|0:1|| - |}} {{OneLegResult|[[Локомотив (футбол клубы, Пловдив)|Локомотив (Пловдив)]]|Болгария|1:2 |'''[[Тоттенхэм Хотспур]]'''|Англия|1:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]]|Албания|1:2 |'''[[Хапоэль (футбол клубы, Беэр-Шева)|Хапоэль (Беэр-Шева)]]'''|Израиль|1:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Арис (футбол клубы, Салоники)|Арис]]|Грекия|1:2 |'''[[Колос (футбол клубы, Ковалёвка)|Колос]]'''|Украина|1:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Гонвед (футбол клубы)|Гонвед]]|Венгрия|0:2 |'''[[Мальме (футбол клубы)|Мальмё]]'''|Швеция|0:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Вентспилс (футбол клубы)|Вентспилс]]|Латвия|1:5 |'''[[Русенборг]]'''|Норвегия|1:5|| - |}} {{OneLegResult|[[Ритеряй]]|Литва|1:5 |'''[[Слован (футбол клубы, Либерец)|Слован (Либерец)]]'''|Чехия|1:5|| - |}} {{OneLegResult|[[Линкольн Ред Импс]]|Гибралтар|0:5 |'''[[Рейнджерс (футбол клубы)|Рейнджерс]]'''|Шотландия|0:5|| - |}} {{OneLegResult|[[Серветт (футбол клубы)|Серветт]]|Швейцария|0:1 |'''[[Реймс (футбол клубы)|Реймс]]'''|Франция|0:1|| - |}} {{OneLegResult|[[Борац (футбол клубы, Баня-Лука)|Борац]]|Босния және Герцеговина|0:2 |'''[[Риу Аве]]'''|Португалия|0:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Ренова (футбол клубы, Цепчиште)|Ренова]]|Македония|0:1 |'''[[Хайдук (футбол клубы, Сплит)|Хайдук]]'''|Хорватия|0:1|| - |}} {{OneLegResult|[[Олимпия (футбол клубы, Любляна)|Олимпия]]|Словения|2:3 |'''[[Зриньски]]'''|Босния және Герцеговина|2:3|| - |}} {{OneLegResult|[[Кукеси]]|Албания|0:4 |'''[[Вольфсбург (футбол клубы)|Вольфсбург]]'''|Германия|0:4|| - |}} {{OneLegResult|'''[[ДАК 1904]]'''|Словакия|5:3 |[[Яблонец (футбол клубы)|Яблонец]]|Чехия|5:3|| - |}} {{OneLegResult|'''[[Пяст (футбол клубы)|Пяст]]'''|Польша|3:2 |[[Хартберг (футбол клубы)|Хартберг]]|Аустрия|3:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Осиек (футбол клубы)|Осиек]]|Хорватия|1:2 |'''[[Базель (футбол клубы)|Базель]]'''|Швейцария|1:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Шемрок Роверс]]|Ирландия|0:2 |'''[[Милан (футбол клубы)|Милан]]'''|Италия|0:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Хибернианс (футбол клубы)|Хибернианс]]|Мальта|0:1 |'''[[Фехервар]]'''|Венгрия|0:1|| - |}} {{OneLegResult|'''[[Будё-Глимт]]'''|Норвегия|3:1 |[[Жальгирис (футбол клубы)|Жальгирис]]|Литва|3:1| - |}} |} === Үшінші іріктеу кезеңі === ==== Чемпиондар жолы ==== {{OneLegStart}} {{OneLegResult|'''[[Сараево (футбол клубы)|Сараево]]''' |Босния және Герцеговина|2:1| [[Будучност (футбол клубы, Подгорица)|Будучност]]|Черногория}} {{OneLegResult|[[Шериф (футбол клубы)|Шериф]] {{ту|Молдова}}||1:1 (пен 3:5)|'''[[Дандолк (футбол клубы)|Дандолк]]'''|Ирландия}} {{OneLegResult|'''[[Арарат-Армения]]''' {{ту|Армения}}||1:0 |[[Целе (футбол клубы)|Целе]]|Словения}} {{OneLegResult|[[Рига (футбол клубы, 2015)|Рига]] {{ту|Латвия}}||0:1| '''[[Селтик]]'''|Шотландия}} {{OneLegResult|'''[[КуПС]]''' {{ту|Финляндия}}||2:0 | [[Судува]]|Литва}} {{OneLegResult|'''[[Легия (футбол клубы)|Легия]]''' {{ту|Польша}}||2:0| [[Дрита (футбол клубы, Гнилане)|Дрита]]|Косово}} {{OneLegResult|'''[[КИ Клаксвик]]''' {{ту|Фарер аралдары}}||6:1| [[Динамо (футбол клубы, Тбилиси)|Динамо (Тбилиси)]]|Грузия}} {{OneLegResult|[[Юргорден (футбол клубы)|Юргорден]] {{ту|Швеция}}||0:1| '''[[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР (Клуж)]]'''|Румыния}} {{OneLegResult|[[Флориана (футбол клубы)|Флориана]] {{ту|Мальта}}||0:0 (пен 2:4)| '''[[Флора (футбол клубы)|Флора]]'''|Эстония}} |} ==== Негізгі жол ==== {{OneLegStart}} {{OneLegResult|[[Мура (футбол клубы)|Мура]] {{ту|Словения}}||1:5|'''[[ПСВ Эйндховен|ПСВ]]'''|Нидерланд}} {{OneLegResult|'''[[Мальме (футбол клубы)|Мальмё]]''' {{ту|Швеция}}||5:0| [[Локомотива]]|Хорватия}} {{OneLegResult|'''[[Спортинг Лиссабон]]''' {{ту|Португалия}}||1:0|[[Абердин (футбол клубы)|Абердин]]|Шотландия}} {{OneLegResult|'''[[Шарлеруа (футбол клубы)|Шарлеруа]]''' {{ту|Бельгия}}||2:1 |[[Партизан (футбол клубы, Белград)|Партизан]]|Сербия}} {{OneLegResult|'''[[Русенборг]]''' {{ту|Норвегия}}||1:0|[[Аланьяспор]]|Түркия}} {{OneLegResult|'''[[Вольфсбург (футбол клубы)|Вольфсбург]]''' {{ту|Германия}}||2:0| [[Десна (футбол клубы)|Десна]]|Украина}} {{OneLegResult|'''[[Фехервар]]''' {{ту|Мажарстан}}||0:0 (пен 4:1)|[[Реймс (футбол клубы)|Реймс]]|Франция}} {{OneLegResult|'''[[Гранада (футбол клубы)|Гранада]]''' {{ту|Испания}}||2:0| [[Локомотив (футбол клубы, Тбилиси)|Локомотив (Тбилиси)]]|Грузия}} {{OneLegResult|'''[[Риека (футбол клубы)|Риека]]''' {{ту|Хорватия}}||2:0 | [[Колос (футбол клубы, Ковалёвка)|Колос]]|Украина}} {{OneLegResult|[[Санкт-Галлен (футбол клубы)|Санкт-Галлен]] {{ту|Швейцария}}||0:1| '''[[АЕК (футбол клубы, Афина)|АЕК]]'''|Грекия}} {{OneLegResult|'''[[ЛАСК (футбол клубы)|ЛАСК]]''' {{ту|Аустрия}}||7:0| [[ДАК 1904]]|Словакия}} {{OneLegResult|'''[[Милан (футбол клубы)|Милан]]''' {{ту|Италия}}||3:2| [[Будё-Глимт]]|Норвегия}} {{OneLegResult|[[Шкендия]] {{ту|Македония}}||1:3| '''[[Тоттенхэм Хотспур]]'''|Англия}} {{OneLegResult|'''[[Стандард (футбол клубы, Льеж)|Стандард]]''' {{ту|Бельгия}}||2:1 |[[Войводина (футбол клубы)|Войводина]]|Сербия}} {{OneLegResult|[[Ростов (футбол клубы)|Ростов]] {{ту|Ресей}}||1:2| '''[[Маккаби (футбол клубы, Хайфа)|Маккаби (Хайфа)]]'''|Израиль}} {{OneLegResult|[[Виллем II (футбол клубы)|Виллем II]] {{ту|Нидерланд}}||0:4|'''[[Рейнджерс (футбол клубы)|Рейнджерс]]'''|Шотландия}} {{OneLegResult|[[Аполлон (футбол клубы, Лимасол)|Аполлон (Лимасол)]] {{ту|Кипр}}||0:5 | '''[[Лех (футбол клубы)|Лех]]'''|Польша}} {{OneLegResult|[[Бешикташ]] {{ту|Түркия}}||1:1 (пен 2:4)| '''[[Риу Аве]]'''|Португалия}} {{OneLegResult|[[Стяуа (футбол клубы)|Стяуа]] {{ту|Румыния}}||0:2|'''[[Слован (футбол клубы, Либерец)|Слован (Либерец)]]'''|Чехия}} {{OneLegResult|'''[[Хапоэль (футбол клубы, Беэр-Шева)|Хапоэль (Беэр-Шева)]]''' {{ту|Израиль}}||3:0|[[Мотеруэлл (футбол клубы)|Мотеруэлл]]|Шотландия}} {{OneLegResult|'''[[Копенгаген (футбол клубы, 1992)|Копенгаген]]''' {{ту|Дания}}||3:0| [[Пяст (футбол клубы)|Пяст]]|Польша}} {{OneLegResult|'''[[Базель (футбол клубы)|Базель]]''' {{ту|Швейцария}}||3:2|[[Анортосис (футбол клубы)|Анортосис]]|Кипр}} {{OneLegResult|'''[[Галатасарай]]''' {{ту|Түркия}}||2:0|[[Хайдук (футбол клубы, Сплит)|Хайдук]]|Хорватия}} {{OneLegResult|'''[[Виктория (футбол клубы, Пльзень)|Виктория (Пльзень)]]''' {{ту|Чехия}}||3:0 |[[Сённерйюск (футбол клубы)|Сённерйюск]]|Дания}} {{OneLegResult|'''[[АПОЭЛ (футбол клубы)|АПОЭЛ]]''' |Кипр|2:2 (пен 4:2)| [[Зриньски]]|Босния және Герцеговина|2:1}} {{OneLegResult|'''[[ЦСКА (футбол клубы, София)|ЦСКА (София)]]''' |Болгария|3:1|[[Б-36 (футбол клубы)|Б-36]]|Фарер аралдары}} |} === Плей-офф === ==== Чемпиондар жолы ==== {{OneLegStart}} {{OneLegResult|'''[[Янг Бойз]]'''|Швейцария|3:0| [[Тирана (футбол клубы)|Тирана]]|Албания}} {{OneLegResult|[[Арарат-Армения]] |Армения|1:2|'''[[Црвена Звезда (футбол клубы)|Црвена Звезда]]'''|Югославия}} {{OneLegResult|[[Динамо Брест]] |Беларусь|0:2|'''[[Лудогорец]]'''|Болгария}} {{OneLegResult|'''[[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР (Клуж)]]'''|Румыния|3:1|[[КуПС]]|Финляндия}} {{OneLegResult|'''[[Динамо (футбол клубы, Загреб)|Динамо (Загреб)]]''' |Хорватия|3:1| [[Флора (футбол клубы)|Флора]]|Эстония}} {{OneLegResult|[[Сараево (футбол клубы)|Сараево]] |Босния және Герцеговина|0:1|'''[[Селтик]]'''|Шотландия}} {{OneLegResult|[[Легия (футбол клубы)|Легия]] |Польша|0:3|'''[[Қарабақ (футбол клубы)|Карабах]]'''|Әзірбайжан}} {{OneLegResult|'''[[Дандолк (футбол клубы)|Дандолк]]'''|Исландия|3:1|[[КИ Клаксвик]]|Фарер аралдары}} |} ==== Негізгі жол ==== {{OneLegStart}} {{OneLegResult|[[Русенборг]]|Норвегия|0:2|'''[[ПСВ Эйндховен|ПСВ]]'''|Нидерланд}} {{OneLegResult|'''[[Хапоэль (футбол клубы, Тель-Авив)|Хапоэль (Беэр-Шева)]]''' |Израиль|1:0|[[Виктория (футбол клубы, Пльзень)|Виктория (Пльзень)]]|Чехия}} {{OneLegResult|[[Шарлеруа (футбол клубы)|Шарлеруа]] |Бельгия|1:2|'''[[Лех (футбол клубы)|Лех]]'''|Польша}} {{OneLegResult|[[Мальме (футбол клубы)|Мальмё]] |Швеция|1:3|'''[[Гранада (футбол клубы)|Гранада]]'''|Испания}} {{OneLegResult|'''[[Тоттенхэм Хотспур]]'''|Англия|7:2|[[Маккаби (футбол клубы, Хайфа)|Маккаби (Хайфа)]]|Израиль}} {{OneLegResult|'''[[АЕК (футбол клубы, Афина)|АЕК]]'''|Грекия|2:1|[[Вольфсбург (футбол клубы)|Вольфсбург]]|Германия}} {{OneLegResult|[[Базель (футбол клубы)|Базель]] |Швейцария|1:3|'''[[ЦСКА (футбол клубы, София)|ЦСКА (София)]]'''|Болгария}} {{OneLegResult|[[Риу Аве]] |Португалия|2:2 (пен 8:9)|'''[[Милан (футбол клубы)|Милан]]'''|Италия}} {{OneLegResult|'''[[Стандард (футбол клубы, Льеж)|Стандард]]'''|Бельгия|3:1|[[Фехервар]]|Мажарстан}} {{OneLegResult|'''[[Слован (футбол клубы, Либерец)|Слован (Либерец)]]''' |Чехия|1:0|[[АПОЭЛ (футбол клубы)|АПОЭЛ]]|Кипр}} {{OneLegResult|'''[[Рейнджерс (футбол клубы)|Рейнджерс]] '''|Шотландия|2:1|[[Галатасарай]]|Түркия}} {{OneLegResult|[[Спортинг Лиссабон]]|Португалия|1:4|'''[[ЛАСК (футбол клубы)|ЛАСК]]'''|Аустрия }} {{OneLegResult|[[Копенгаген (футбол клубы, 1992)|Копенгаген]] |Дания|0:1|'''[[Риека (футбол клубы)|Риека]]'''| Хорватия |}} |} == Топтық турнир == === А тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Италия}} [[Рома (футбол клубы)|Рома]]|4|1|1|13|5|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Швейцария}} [[Янг Бойз]]|3|1|2|9|7|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Румыния}} [[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР]]|1|2|3|4|10}} {{ФК-команда|4|{{ту|Болгария}} [[ЦСКА (футбол клубы, София)|ЦСКА Софья]]|1|2|3|3|7}} {{ФутболКестеСоңы}} === В тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Англия}} [[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]|6|0|0|20|5|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Норвегия}} [[Мольде (футбол клубы)|Мольде]]|3|1|2|9|11|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Аустрия}} [[Рапид (футбол клубы, Вена)|Рапид]]|2|1|3|11|13}} {{ФК-команда|4|{{ту|Ирландия}} [[Дандолк (футбол клубы)|Дандолк]]|0|0|6|8|19}} {{ФутболКестеСоңы}} === С тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Германия}} [[Байер 04|Байер]]|5|1|0|21|8|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Чехия}} [[Славия (футбол клубы, Прага)|Славия Прага]]|4|0|2|11|10|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Израиль}} [[Хапоэль (футбол клубы, Беэр-Шева)|Хапоэль БШ]]|2|0|4|7|13}} {{ФК-команда|4|{{ту|Франция}} [[Ницца (футбол клубы)|Ницца]]|1|0|5|8|16}} {{ФутболКестеСоңы}} === Д тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Шотландия}} [[Рейнджерс (футбол клубы)|Рейнджерс]]|4|2|0|13|7|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Португалия}} [[Бенфика]]|3|3|0|18|9|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Бельгия}} [[Стандард (футбол клубы, Льеж)|Стандард]]|1|1|4|7|14}} {{ФК-команда|4|{{ту|Польша}} [[Лех (футбол клубы)|Лех]]|1|0|5|6|14}} {{ФутболКестеСоңы}} === Е тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Нидерланд}} [[ПСВ Эйндховен|ПСВ]]|4|0|2|12|9|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Испания}} [[Гранада (футбол клубы)|Гранада]]|3|2|1|6|3|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Грекия}} [[ПАОК (футбол клубы)|ПАОК]]|1|3|2|8|7}} {{ФК-команда|4|{{ту|Кипр}} [[Омония (футбол клубы, Никосия)|Омония]]|1|1|4|5|12}} {{ФутболКестеСоңы}} === Ғ тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Италия}} [[Наполи]]|3|2|1|7|4|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Испания}} [[Реал Сосьедад]]|2|3|1|5|4|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Нидерланд}} [[АЗ Алкмаар]]|2|2|2|7|5}} {{ФК-команда|4|{{ту|Хорватия}} [[Риека (футбол клубы)|Риека]]|1|1|4|6|12}} {{ФутболКестеСоңы}} === G тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Англия}} [[Лестер Сити|Лестер]]|4|1|1|14|5|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Португалия}} [[Брага (футбол клубы)|Брага]]|4|1|1|14|10|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Украина}} [[Заря (футбол клубы, Луганск)|Заря]]|2|0|4|6|11}} {{ФК-команда|4|{{ту|Грекия}} [[АЕК (футбол клубы, Афина)|АЕК]]|1|0|5|7|15}} {{ФутболКестеСоңы}} === Н тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Италия}} [[Милан (футбол клубы)|Милан]]|4|1|1|12|7|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Франция}} [[Лилль (футбол клубы)|Лилль]]|3|2|1|14|8|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Чехия}} [[Спарта (футбол клубы, Прага)|Спарта Прага]]|2|0|4|10|12}} {{ФК-команда|4|{{ту|Шотландия}} [[Селтик]]|1|1|4|10|19}} {{ФутболКестеСоңы}} === І тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Испания}} [[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреал]]|4|1|0|14|5|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Израиль}} [[Маккаби (футбол клубы, Тель-Авив)|Маккаби ТА]]|3|2|1|6|7|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Түркия}} [[Сивасспор]]|2|0|4|9|11}} {{ФК-команда|4|{{ту|Әзірбайжан}} [[Қарабақ (футбол клубы)|Қарабақ]]|0|1|4|4|10}} {{ФутболКестеСоңы}} === J тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэм]]|4|1|1|15|5|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Бельгия}} [[Антверпен (футбол клубы)|Анверпен]]|4|0|2|8|5|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Аустрия}} [[ЛАСК (футбол клубы)|ЛАСК]]|3|2|1|11|12}} {{ФК-команда|4|{{ту|Болгария}} [[Лудогорец]]|0|0|6|7|19}} {{ФутболКестеСоңы}} === К тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Хорватия}} [[Динамо (футбол клубы, Загреб)|Динамо З]]|4|2|0|9|1|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Аустрия}} [[Вольфсберг (футбол клубы)|Вольфсберг]]|3|1|2|7|6|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Нидерланд}} [[Фейеноорд]]|1|2|3|4|8}} {{ФК-команда|4|{{ту|Ресей}} [[ЦСКА (футбол клубы, Мәскеу)|ЦСКА]]|0|3|3|3|8}} {{ФутболКестеСоңы}} === L тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Германия}} [[Хоффенхайм (футбол клубы)|Хоффенхайм]]|5|1|0|17|2|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Сербия}} [[Црвена Звезда (футбол клубы)|Црвена Звезда]]|3|2|1|9|4|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Чехия}} [[Слован (футбол клубы, Либерец)|Слован Либерец]]|2|1|3|4|13}} {{ФК-команда|4|{{ту|Бельгия}} [[Гент (футбол клубы)|Гент]]|0|0|6|4|15}} {{ФутболКестеСоңы}} [[Санат:УЕФА Еуропа лигасы 2020/21]] [[Санат:2020 жылғы футбол]] [[Санат:2021 жылғы футбол]] == Плей-офф == === 1/16 финал=== {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|[[Вольфсберг (футбол клубы)|Вольфсберг]]|Аустрия|1:8|'''[[Тоттенхэм Хотспур]]'''|Англия|1:4|0:4}} {{TwoLegResult|'''[[Динамо (футбол клубы, Киев)|Динамо (Киев)]]'''|Украина|2:1|[[Брюгге (футбол клубы)|Брюгге]]|Бельгия|1:1|1:0}} {{TwoLegResult|[[Реал Сосьедад]]|Испания|0:4|'''[[Манчестер Юнайтед]]'''|Англия|0:4|0:0}} {{TwoLegResult|[[Бенфика]]|Португалия|3:4|'''[[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]'''|Англия|1:1|2:3}} {{TwoLegResult|[[Црвена Звезда (футбол клубы)|Црвена звезда]]|Сербия|3:3 |'''[[Милан (футбол клубы)|Милан]]'''|Италия|2:2|1:1}} {{TwoLegResult|[[Антверпен (футбол клубы)|Антверпен]]|Бельгия|5:9|'''[[Рейнджерс (футбол клубы)|Рейнджерс]]'''|Шотландия|3:4|2:5}} {{TwoLegResult|'''[[Славия (футбол клубы, Прага)|Славия (Прага)]]'''|Чехословакия|2:0|[[Лестер Сити]]|Англия|0:0|2:0}} {{TwoLegResult|[[Ред Булл Зальцбург|Зальцбург]]|Аустрия|1:4|'''[[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреал]]'''|Испания|0:2|1:2}} {{TwoLegResult|[[Брага (футбол клубы)|Брага]]|Португалия|1:5|'''[[Рома (футбол клубы)|Рома]]'''|Италия|0:2|1:3}} {{TwoLegResult|[[Краснодар (футбол клубы)|Краснодар]]|Ресей|2:4|'''[[Динамо (футбол клубы, Загреб)|Динамо (Загреб)]]'''|Хорватия|2:3|0:1}} {{TwoLegResult|'''[[Янг Бойз]]'''|Швейцария|6:3|[[Байер 04]]|Германия|4:3|2:0}} {{TwoLegResult|'''[[Мольде (футбол клубы)|Молде]]'''|Норвегия|5:3|[[Хоффенхайм (футбол клубы)|Хоффенхайм]]|Германия|3:3|2:0}} {{TwoLegResult|'''[[Гранада (футбол клубы)|Гранада]]'''|Испания|3:2|[[Наполи]]|Италия|2:0|1:2}} {{TwoLegResult|[[Маккаби (футбол клубы, Тель-Авив)|Маккаби Тель-Авив]]|Израиль|0:3|'''[[Шахтер (футбол клубы, Донецк)|Шахтёр (Донецк)]]'''|Украина|0:2|0:1}} {{TwoLegResult|[[Лилль (футбол клубы)|Лилль]]|Франция|2:4|'''[[Аякс (футбол клубы, Амстердам)|Аякс]]'''|Нидерланд|1:2|1:2}} {{TwoLegResult|'''[[Олимпиакос (футбол клубы)|Олимпиакос]]'''|Грекия|5:4|[[ПСВ Эйндховен|ПСВ]]|Нидерланд|4:2|1:2}} |} === 1/8 финал === {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|'''[[Аякс (футбол клубы, Амстердам)|Аякс]]'''|Нидерланд|5:0|[[Янг Бойз]]|Швейцария|3:0|2:0}} {{TwoLegResult|[[Динамо (футбол клубы, Киев)|Динамо (Киев)]]|Украина|0:4|'''[[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреал]]'''|Испания|0:2|0:2}} {{TwoLegResult|'''[[Рома (футбол клубы)|Рома]]'''|Италия|5:1|[[Шахтер (футбол клубы, Донецк)|Шахтёр (Донецк)]]|Украина|3:0|2:1}} {{TwoLegResult|[[Олимпиакос (футбол клубы)|Олимпиакос]]|Грекия|2:3|'''[[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]'''|Англия|1:3|1:0}} {{TwoLegResult|[[Тоттенхэм Хотспур]]|Англия|2:3|'''[[Динамо (футбол клубы, Загреб)|Динамо (Загреб)]]'''|Хорватия|2:0|0:3}} {{TwoLegResult|'''[[Манчестер Юнайтед]]'''|Англия|2:1|[[Милан (футбол клубы)|Милан]]|Италия|1:1|1:0}} {{TwoLegResult|'''[[Славия (футбол клубы, Прага)|Славия (Прага)]]'''|Чехия|3:1|[[Рейнджерс (футбол клубы)|Рейнджерс]]|Шотландия|1:1|2:0}} {{TwoLegResult|'''[[Гранада (футбол клубы)|Гранада]]'''|Испания|3:2|[[Мольде (футбол клубы)|Молде]]|Норвегия|2:0|1:2}} |} === 1/4 финал === {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|[[Гранада (футбол клубы)|Гранада]]|Испания|0:4|'''[[Манчестер Юнайтед]]'''|Англия|0:2|0:2}} {{TwoLegResult|'''[[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]'''|Англия|5:1|[[Славия (футбол клубы, Прага)|Славия (Прага)]]|Чехия|1:1|4:0}} {{TwoLegResult|[[Аякс (футбол клубы, Амстердам)|Аякс]]|Нидерланд|2:3|'''[[Рома (футбол клубы)|Рома]]'''|Италия|1:2|1:1}} {{TwoLegResult|[[Динамо (футбол клубы, Загреб)|Динамо (Загреб)]]|Хорватия|1:3|'''[[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреал]]'''|Испания|0:1|1:2}} |} === Жартылай финал === {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|'''[[Манчестер Юнайтед]]'''|Англия|8:5|[[Рома (футбол клубы)|Рома]]|Италия|6:2|2:3}} {{TwoLegResult|'''[[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреал]]'''|Испания|2:1|[[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]|Англия|2:1|0:0}} |} == Финал == {{Толық мақала|УЕФА Еуропа лигасының финалы 2021}} {{Матч туралы есептеме |мерзімі = 26 мамыр 2021 |команда1 = [[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреал]] {{ту|Испания}} |команда2 = {{ту|Англия}} [[Манчестер Юнайтед]] |шот = 1:1<br>пен 11-10 |голдар1 = [[Жерар Морено]] {{гол|29}} |голдар2 = [[Эдинсон Кавани]] {{гол|55}} |стадион = «[[PGE Arena|Гданьск Арена]]» |көрермендер = 9412 |төреші = {{ту|Франция}} [[Клеман Тюрпен]]<ref name="officials">{{cite web |url=https://www.uefa.com/insideuefa/mediaservices/mediareleases/news/0269-12424b21d5b7-861f73160929-1000/ |title=Referee teams appointed for UEFA Champions League and UEFA Europa League finals |publisher=UEFA.com |date=2021-05-12 |lang=en}}</ref> |penalties1 = }} == Сілтемелер == {{УЕФА кубогы мен УЕФА Еуропа лигасы}} [[Санат:УЕФА Еуропа лигасы 2020/21]] [[Санат:2020 жылғы футбол]] [[Санат:2021 жылғы футбол]] 4mn8tppo20u2l5gxi9yre3vw5ajwfqx 3055407 3055406 2022-07-29T05:34:23Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* Бірінші іріктеу кезеңі */ wikitext text/x-wiki {{Ұлттық чемпионат |уақыты = [[18 тамыз]] [[2020 жыл|2020]] — [[26 мамыр]] [[2021 жыл|2021]] |атауы1 = |атауы = |логотипі = PGE Arena Gdańsk (6018955265).jpg |өлшемі =270px |жазу = Финал өтетін "[[Энерга Гданьск]]" стадионы |қатысушылар саны = 155 (топтық турнирде 48) |қалалар = |стадиондар = |чемпион = {{ту|Испания}} [[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреал]] |рет = |2 орын = |3 орын = |дублёрлер = |ойналған ойындар саны = |голдар саны = |голдардың аты = |келушілер_саны = |бомбардир = |бголдар = |ең жақсы ойыншы = |алдыңғы сезон = [[УЕФА Еуропа лигасы 2019/20|2019/20]] |келесі сезон = [[УЕФА Еуропа лигасы 2021/22|2021/22]] }} '''УЕФА Еуропа лигасы 2020/21''' — [[УЕФА Еуропа Лигасы|аталмыш турнирдің]] 50-ші, жаңа форматтағы 12-ші маусымы. 2020 жылы 20 тамызда басталып, 2021 жылы 26 мамырда мәресіне жетті. == Кестесі == {| class="wikitable" !Кезеңдер !Раунд !Жеребе !Бірінші матч !Қарымта матч |- | rowspan="5" |Квалификация |Бастапқы раунд |9 тамыз 2020 | colspan="2" |20 тамыз 2020 |- |1 раунд |10 тамыз 2020 | colspan="2" |27 тамыз 2020 |- |2 раунд |31 тамыз 2020 | colspan="2" |17 қыркүйек 2020 |- |3 раунд |1 қыркүйек 2020 | colspan="2" |24 сентября 2020 |- |Плей-офф |18 қыркүйек 2020 | colspan="2" |1 қазан 2020 |- | rowspan="6" |Топтық кезең |1 | rowspan="6" |2 қазан 2020 (Афина) | colspan="2" |15 қазан |- |2 | colspan="2" |29 қазан 2020 |- |3 | colspan="2" |5 қараша 2020 |- |4 | colspan="2" |26 қараша 2020 |- |5 | colspan="2" |3 желтоқсан 2020 |- |6 | colspan="2" |10 желтоқсан 2020 |- | rowspan="5" |Плей-офф |1/16 финал |14 желтоқсан 2020 |18 ақпан 2021 |25 ақпан 2021 |- |1/8 финал |26 ақпан 2021 |11 наурыз 2021 |18 наурыз 2021 |- |1/8 финал | rowspan="3" |19 наурыз 2021 |8 сәуір 2021 |15 сәуір 2021 |- |1/2 финал |29 сәуір 2021 |6 мамыр 2021 |- |Финал | colspan="2" |26 мамыр |} == Квалификация == ===Бастапқы раунд=== {{OneLegStart}} {{OneLegResult|[[Тре-Пенне]]|Сан-Марино|1-3|'''[[Гиляни (футбол клубы)|Гиляни]]'''|Косово}} {{OneLegResult|'''[[Линкольн Ред Импс]]'''|Гибралтар|+:-|[[Приштина]]|Косово}} {{OneLegResult|[[Санта-Колома (футбол клубы)|Санта-Колома]]|Андорра|0–0|'''[[Искра Даниловград]]'''|Черногория}} {{OneLegResult|[[Энгордань (футбол клубы)|Энгордани]]|Андорра|1–3|'''[[Зета]]'''|Черногория}} {{OneLegResult|'''[[Гленторан]]'''|Солтүстік Ирландия|1–0|[[ХБ Торсхавн]]|Фарер аралдары}} {{OneLegResult|[[Сент-Джозефс]]|Гибралтар|1–2|'''[[Б-36 (футбол клубы)|Б36]]'''|Фарер аралдары}} {{OneLegResult|'''[[Колрейн (футбол клубы)|Колрейн]]'''|Солтүстік Ирландия|1–0|[[Ла-Флорита]]|Сан-Марино}} {{OneLegResult|'''[[НСИ]]'''|Фарер аралдары|5–1|[[Барри Таун Юнайтед]]|Уэльс}} |} === Бірінші іріктеу кезеңі === {{OneLegStart}} {{OneLegResult|[[Марибор (футбол клубы)|Марибор]]|Словения|1:1 (п 4:5)|'''[[Колрейн (футбол клубы)|Колрейн]]'''|Солтүстік Ирландия}} {{OneLegResult|'''[[Олимпия (футбол клубы, Любляна)|Олимпия]]'''|Словения|2:1 |[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]|Исландия}} {{OneLegResult|'''[[Б-36 (футбол клубы)|Б-36]]'''|Фарер аралдары|4:3 |[[Левадия ФКИ]]|Эстония}} {{OneLegResult|'''[[Ритеряй]]'''|Литва|3:2 |[[Дерри Сити]]|Ирландия}} {{OneLegResult|'''[[Жальгирис (футбол клубы)|Жальгирис]]'''|Литва|2:0|[[Пайде (футбол клубы)|Пайде]]|Эстония}} {{OneLegResult|'''[[Гонвед (футбол клубы)|Гонвед]]'''|Венгрия|2:1 |[[Интер (футбол клубы, Турку)|Интер, Турку]]|Финляндия}} {{OneLegResult|'''[[Зриньски]]'''|Босния және Герцеговина|3:0|[[Дифферданж 03]]|Люксембург}} {{OneLegResult|[[Валлетта (футбол клубы)|Валлетта]]|Мальта|0:1|'''[[Бала Таун]]'''|Уэльс|0:1}} {{OneLegResult|'''[[Линкольн Ред Импс]]'''|Гибралтар|2:0|[[Унион Титус Петанж]]|Люксембург}} {{OneLegResult|'''[[Русенборг]]'''|Норвегия|4:2|[[Брейдаблик]]|Исландия}} {{OneLegResult|'''[[Абердин (футбол клубы)|Абердин]]'''|Шотландия|6:0|[[НСИ (футбол клубы)|НСИ]]|Фарер аралдары|6:0}} {{OneLegResult|'''[[Мотеруэлл (футбол клубы)|Мотеруэлл]]'''|Шотландия|5:1|[[Гленторан]]|Солтүстік Ирландия}} {{OneLegResult|'''[[Хаммарбю (футбол клубы)|Хаммарбю]]'''|Швеция|3:0|[[Пушкаш Академия]]|Мажарстан|3:0}} {{OneLegResult|'''[[Мальме (футбол клубы)|Мальмё]]'''|Швеция|2:0|[[Краковия (футбол клубы)|Краковия]]|Польша}} {{OneLegResult|'''[[Кукеси]]'''|Албания|2:1|[[Славия (футбол клубы, София)|Славия, София]]|Болгария}} {{OneLegResult|'''[[Вентспилс (футбол клубы)|Вентспилс]]'''|Латвия|2:1|[[Динамо-Авто]]|Молдова}} {{OneLegResult|[[Шахтер (футбол клубы, Солигорск)|Шахтёр, Солигорск]]|Беларусь|0:0 (п 1:4)|'''[[Сфынтул Георге]]'''|Молдова|0:0}} {{OneLegResult|[[Динамо (футбол клубы, Минск)|Динамо, Минск]]|Беларусь|0:2|'''[[Пяст (футбол клубы)|Пяст]]'''|Польша|0:2}} {{OneLegResult|'''[[Орхус (футбол клубы)|Орхус]]'''|Дания|5:2|[[Хонка (футбол клубы)|Хонка]]|Финляндия}} {{OneLegResult|'''[[Шемрок Роверс]]'''|Ирландия|2:2 (п 12:11)|[[Ильвес (футбол клубы)|Ильвес]]|Финляндия}} {{OneLegResult|[[Хабнарфьордюр]]|Исландия|0:2|'''[[ДАК 1904]]'''|Словакия|0:2}} {{OneLegResult|'''[[Нью-Сейнтс]]'''|Уэльс|3:1 |[[Жилина (футбол клубы)|Жилина]]|Словакия}} {{OneLegResult|[[Вадуц (футбол клубы)|Вадуц]]|Лихтенштейн|0:2|'''[[Хибернианс (футбол клубы)|Хиберниан]]'''|Мальта}} {{OneLegResult|'''[[Серветт (футбол клубы)|Серветт]]'''|Швейцария|3:0|[[Ружомберок]]|Словакия}} {{OneLegResult|[[Нефтчи (футбол клубы, Баку)|Нефтчи]]|Әзірбайжан|2-1|[[Шкупи]]|Солтүстік Македония}} {{OneLegResult|[[Кешля (футбол клубы)|Кешла]]|Әзірбайжан|0:0 (п 4:5)|'''[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]]'''|Албания}} {{OneLegResult|'''[[Хапоэль (футбол клубы, Беэр-Шева)|Хапоель (Беер-Шева)]]'''|Израиль|3:0|[[Динамо (футбол клубы, Батуми)|Динамо (Батуми)]]|Грузия}} {{OneLegResult|[[Нымме Калью]]|Эстония||[[Мура 05|Мура]]|Словения}} {{OneLegResult|'''[[Буде-Глимт]]'''|Норвегия|6:1|[[Кауно Жальгирис]]|Литва}} {{OneLegResult|'''[[Фехервар]]'''|Мажарстан|1:1 (пен 4:2)|[[Богемян (футбол клубы)|Богемян]]|IRL}} {{OneLegResult|'''[[Аполлон (футбол клубы, Лимасоль)|Аполлон]]'''|Кипр|5:1|[[Сабуртало]]|GEO}} {{OneLegResult|[[Маккаби (футбол клубы, Хайфа)|Маккаби (Хайфа)]]|Израиль||[[Железничар (футбол клубы, Сараево)|Железничар]]|Босния және Герцеговина}} {{OneLegResult|[[Алашкерт (футбол клубы)|Алашкерт]]|Армения|0:1|'''[[Ренова (футбол клубы)|Ренова]]'''|Македония}} {{OneLegResult|'''[[Партизан (футбол клубы, Белград)|Партизан]]'''|Сербия|1:0|[[РФМ (футбол клубы)|РФШ]]|Литва}} {{OneLegResult|'''[[Лех (футбол клубы)|Лех]]'''|Польша|3:0|[[Валмиера (футбол клубы)|Валмиера]]|Литва}} {{OneLegResult|[[Ордабасы (футбол клубы)|Ордабасы]]|Қазақстан|1:2|'''[[Ботошани (футбол клубы)|Ботошани]]'''|Румыния}} {{OneLegResult|'''[[Стяуа (футбол клубы)|Стяуа]]'''|Румыния|3:0|[[Ширак (футбол клубы)|Ширак]]|Армения}} {{OneLegResult|'''[[Прогрес (футбол клубы)|Прогрес]]'''|Люксембург|3:0|[[Зета (футбол клубы)|Зета]]|Черногория}} {{OneLegResult|'''[[ЦСКА (футбол клубы, София)|ЦСКА]]'''|Болгария|2:1|[[Сиренс (футбол клубы)|Сиренс]]|MLT}} {{OneLegResult|[[Петрокуб]]|Македония|0:2|'''[[ТСЦ (Бачка-Топола)|ТСЦ]]'''|Сербия}} {{OneLegResult|[[Сумгаит (футбол клубы)|Сумгаит]]|Әзірбайжан|0:2|'''[[Шкендия]]'''|Македония}} {{OneLegResult|'''[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]'''|Қазақстан|4:1|[[Ноа (футбол клубы)|Ноах]]|Армения}} {{OneLegResult|'''[[Локомотив (футбол клубы, Тбилиси)|Локомотив]]'''|Грузия|2:1|[[Университатя (футбол клубы, Крайова)|Университатя (Крайова)]]|Румыния}} {{OneLegResult|'''[[Теута (футбол клубы)|Теута]]'''|Албания|2:0|[[Бейтар (футбол клубы, Иерусалим)|Бейтар]]|Израиль}} {{OneLegResult|'''[[Борац (футбол клубы, Баня-Лука)|Борац]]'''|Босния және Герцеговина|1:0|[[Сутьеска (футбол клубы)|Сутьеска]]|Черногория}} {{OneLegResult|[[Искра (футбол клубы, Даниловград)|Искра]]|Черногория|0:1|'''[[Локомотив (футбол клубы, Пловдив)|Локомотив (Пловдив)]]'''|Болгария}} {{OneLegResult|[[Гиляни (футбол клубы)|Гиляни]]|Косово|0:2|'''[[АПОЭЛ (футбол клубы)|АПОЕЛ]]'''|Кипр}} |} === Екінші іріктеу кезеңі === ==== Чемпиондар жолы ==== {{OneLegStart}} {{OneLegResult|[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер (Эскальдес)]]|Андорра|0:1 |'''[[Дандолк (футбол клубы)|Дандолк]]'''|Ирландия|0:1|| - |}} {{OneLegResult|'''[[КуПС]]'''|Финляндия|1:1 (пен 4:3)|[[Слован (футбол клубы, Братислава)|Слован (Братислава)]]|Словакия|1:1|| - |}} {{OneLegResult|[[Линфилд]]|Солтүстік Ирландия|0:1 |'''[[Флориана (футбол клубы)|Флориана]]'''|Мальта|0:1|| - |}} {{OneLegResult|'''[[Рига (футбол клубы, 2015)|Рига]]'''|Латвия|1:0 |[[Тре Фиори]]|Сан-Марино|1:0|| - |}} {{OneLegResult|'''[[Юргорден (футбол клубы)|Юргорден]]'''|Швеция|2:1 |[[Еуропа (футбол клубы, Гибралтар)|Еуропа]]|Гибралтар|2:1|| - |}} {{OneLegResult|'''[[Флора (футбол клубы)|Флора]]'''|Эстония|2:1 |[[Рейкьявик (футбол клубы)|Рейкьявик]]|Исландия|2:1|| - |}} {{OneLegResult|[[Силекс]]|Македония|0:2 |'''[[Дрита (футбол клубы, Гнилане)|Дрита]]'''|Косово|0:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Астана (футбол клубы)|Астана]]|Қазақстан|0:1 |'''[[Будучност (футбол клубы, Подгорица)|Будучност]]'''|Черногория|0:1|| - |}} {{OneLegResult|'''[[Арарат-Армения]]'''|Армения|4:3 |[[Фола (футбол клубы)|Фола]]|Люксембург|4:3|| - |}} {{OneLegResult|[[Коннас-Ки Номадс]]|Уэльс|0:1 |'''[[Динамо (футбол клубы, Тбилиси)|Динамо (Тбилиси)]]'''|Грузия|0:1|| - |}} |} ==== Негізгі жол ==== {{OneLegStart}} {{OneLegResult|[[Хаммарбю (футбол клубы)|Хаммарбю]]|Швеция|0:3 |'''[[Лех (футбол клубы)|Лех]]'''|Польша|0:3|| - |}} {{OneLegResult|[[Қайсар (футбол клубы)|Қайсар]]|Қазақстан|1:4 |'''[[АПОЭЛ (футбол клубы)|АПОЭЛ]]'''|Кипр|1:4|| - |}} {{OneLegResult|'''[[Мура (футбол клубы)|Мура]]''' |Словения|3:0 |[[Орхус (футбол клубы)|Орхус]]|Дания|3:0|| - |}} {{OneLegResult|'''[[Маккаби (футбол клубы, Хайфа)|Маккаби (Хайфа)]]'''|Израиль|2:1|[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]|Қазақстан|2:1|| - |}} {{OneLegResult|'''[[Локомотив (футбол клубы, Тбилиси)|Локомотив (Тбилиси)]]'''|Грузия|2:1 |[[Динамо (футбол клубы, Мәскеу)|Динамо]]|Ресей|2:1|| - |}} {{OneLegResult|[[Нефтчи (футбол клубы, Баку)|Нефтчи]]|Әзірбайжан|1:3 |'''[[Галатасарай]]'''|Түркия|1:3|| - |}} {{OneLegResult|'''[[Б-36 (футбол клубы)|Б-36]]'''|Фарер аралдары|2:2 (пен 5:4)|[[Нью-Сейнтс]]|Уэльс|2:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Колрейн (футбол клубы)|Колрейн]]|Солтүстік Ирландия|2:2 (пен 0:3)|'''[[Мотеруэлл (футбол клубы)|Мотеруэлл]]'''|Шотландия|2:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Гётеборг (футбол клубы)|Гётеборг]]|Швеция|1:2 |'''[[Копенгаген (футбол клубы, 1992)|Копенгаген]]'''|Дания|1:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Бачка-Топола (футбол клубы)|Бачка-Топола]]|Сербия|6:6 (пен 4:5)|'''[[Стяуа (футбол клубы)|Стяуа]]'''|Румыния|6:6|| - |}} {{OneLegResult|[[Теута (футбол клубы)|Теута]]|Албания|0:4 |'''[[Гранада (футбол клубы)|Гранада]]'''|Испания|0:4|| - |}} {{OneLegResult|[[ОФИ (футбол клубы)|ОФИ]]|Грекия|0:1 |'''[[Аполлон (футбол клубы, Лимасол)|Аполлон (Лимасол)]]'''|Кипр|0:1|| - |}} {{OneLegResult|[[Прогрес (футбол клубы)|Прогрес]]|Люксембург|0:5 |'''[[Виллем II (футбол клубы)|Виллем II]]'''|Нидерланд|0:5|| - |}} {{OneLegResult|[[Викинг (футбол клубы)|Викинг]]|Норвегия|0:2 |'''[[Абердин (футбол клубы)|Абердин]]'''|Шотландия|0:2|| - |}} {{OneLegResult|'''[[Стандард (футбол клубы, Льеж)|Стандард]]'''|Бельгия|2:0 |[[Бала Таун]]|Уэльс|2:0|| - |}} {{OneLegResult|[[Сфынтул Георге]]|Молдова|0:1 |'''[[Партизан (футбол клубы, Белград)|Партизан]]'''|Сербия|0:1|| - |}} {{OneLegResult|'''[[ЦСКА (футбол клубы, София)|ЦСКА (София)]]'''|Болгария|2:0 |[[БАТЭ (футбол клубы)|БАТЭ]]|Беларусь|2:0|| - |}} {{OneLegResult|[[Ботошани (футбол клубы)|Ботошани]]|Румыния|0:1 |'''[[Шкендия]]'''|Македония|0:1|| - |}} {{OneLegResult|[[Локомотив (футбол клубы, Пловдив)|Локомотив (Пловдив)]]|Болгария|1:2 |'''[[Тоттенхэм Хотспур]]'''|Англия|1:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]]|Албания|1:2 |'''[[Хапоэль (футбол клубы, Беэр-Шева)|Хапоэль (Беэр-Шева)]]'''|Израиль|1:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Арис (футбол клубы, Салоники)|Арис]]|Грекия|1:2 |'''[[Колос (футбол клубы, Ковалёвка)|Колос]]'''|Украина|1:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Гонвед (футбол клубы)|Гонвед]]|Венгрия|0:2 |'''[[Мальме (футбол клубы)|Мальмё]]'''|Швеция|0:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Вентспилс (футбол клубы)|Вентспилс]]|Латвия|1:5 |'''[[Русенборг]]'''|Норвегия|1:5|| - |}} {{OneLegResult|[[Ритеряй]]|Литва|1:5 |'''[[Слован (футбол клубы, Либерец)|Слован (Либерец)]]'''|Чехия|1:5|| - |}} {{OneLegResult|[[Линкольн Ред Импс]]|Гибралтар|0:5 |'''[[Рейнджерс (футбол клубы)|Рейнджерс]]'''|Шотландия|0:5|| - |}} {{OneLegResult|[[Серветт (футбол клубы)|Серветт]]|Швейцария|0:1 |'''[[Реймс (футбол клубы)|Реймс]]'''|Франция|0:1|| - |}} {{OneLegResult|[[Борац (футбол клубы, Баня-Лука)|Борац]]|Босния және Герцеговина|0:2 |'''[[Риу Аве]]'''|Португалия|0:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Ренова (футбол клубы, Цепчиште)|Ренова]]|Македония|0:1 |'''[[Хайдук (футбол клубы, Сплит)|Хайдук]]'''|Хорватия|0:1|| - |}} {{OneLegResult|[[Олимпия (футбол клубы, Любляна)|Олимпия]]|Словения|2:3 |'''[[Зриньски]]'''|Босния және Герцеговина|2:3|| - |}} {{OneLegResult|[[Кукеси]]|Албания|0:4 |'''[[Вольфсбург (футбол клубы)|Вольфсбург]]'''|Германия|0:4|| - |}} {{OneLegResult|'''[[ДАК 1904]]'''|Словакия|5:3 |[[Яблонец (футбол клубы)|Яблонец]]|Чехия|5:3|| - |}} {{OneLegResult|'''[[Пяст (футбол клубы)|Пяст]]'''|Польша|3:2 |[[Хартберг (футбол клубы)|Хартберг]]|Аустрия|3:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Осиек (футбол клубы)|Осиек]]|Хорватия|1:2 |'''[[Базель (футбол клубы)|Базель]]'''|Швейцария|1:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Шемрок Роверс]]|Ирландия|0:2 |'''[[Милан (футбол клубы)|Милан]]'''|Италия|0:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Хибернианс (футбол клубы)|Хибернианс]]|Мальта|0:1 |'''[[Фехервар]]'''|Венгрия|0:1|| - |}} {{OneLegResult|'''[[Будё-Глимт]]'''|Норвегия|3:1 |[[Жальгирис (футбол клубы)|Жальгирис]]|Литва|3:1| - |}} |} === Үшінші іріктеу кезеңі === ==== Чемпиондар жолы ==== {{OneLegStart}} {{OneLegResult|'''[[Сараево (футбол клубы)|Сараево]]''' |Босния және Герцеговина|2:1| [[Будучност (футбол клубы, Подгорица)|Будучност]]|Черногория}} {{OneLegResult|[[Шериф (футбол клубы)|Шериф]] {{ту|Молдова}}||1:1 (пен 3:5)|'''[[Дандолк (футбол клубы)|Дандолк]]'''|Ирландия}} {{OneLegResult|'''[[Арарат-Армения]]''' {{ту|Армения}}||1:0 |[[Целе (футбол клубы)|Целе]]|Словения}} {{OneLegResult|[[Рига (футбол клубы, 2015)|Рига]] {{ту|Латвия}}||0:1| '''[[Селтик]]'''|Шотландия}} {{OneLegResult|'''[[КуПС]]''' {{ту|Финляндия}}||2:0 | [[Судува]]|Литва}} {{OneLegResult|'''[[Легия (футбол клубы)|Легия]]''' {{ту|Польша}}||2:0| [[Дрита (футбол клубы, Гнилане)|Дрита]]|Косово}} {{OneLegResult|'''[[КИ Клаксвик]]''' {{ту|Фарер аралдары}}||6:1| [[Динамо (футбол клубы, Тбилиси)|Динамо (Тбилиси)]]|Грузия}} {{OneLegResult|[[Юргорден (футбол клубы)|Юргорден]] {{ту|Швеция}}||0:1| '''[[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР (Клуж)]]'''|Румыния}} {{OneLegResult|[[Флориана (футбол клубы)|Флориана]] {{ту|Мальта}}||0:0 (пен 2:4)| '''[[Флора (футбол клубы)|Флора]]'''|Эстония}} |} ==== Негізгі жол ==== {{OneLegStart}} {{OneLegResult|[[Мура (футбол клубы)|Мура]] {{ту|Словения}}||1:5|'''[[ПСВ Эйндховен|ПСВ]]'''|Нидерланд}} {{OneLegResult|'''[[Мальме (футбол клубы)|Мальмё]]''' {{ту|Швеция}}||5:0| [[Локомотива]]|Хорватия}} {{OneLegResult|'''[[Спортинг Лиссабон]]''' {{ту|Португалия}}||1:0|[[Абердин (футбол клубы)|Абердин]]|Шотландия}} {{OneLegResult|'''[[Шарлеруа (футбол клубы)|Шарлеруа]]''' {{ту|Бельгия}}||2:1 |[[Партизан (футбол клубы, Белград)|Партизан]]|Сербия}} {{OneLegResult|'''[[Русенборг]]''' {{ту|Норвегия}}||1:0|[[Аланьяспор]]|Түркия}} {{OneLegResult|'''[[Вольфсбург (футбол клубы)|Вольфсбург]]''' {{ту|Германия}}||2:0| [[Десна (футбол клубы)|Десна]]|Украина}} {{OneLegResult|'''[[Фехервар]]''' {{ту|Мажарстан}}||0:0 (пен 4:1)|[[Реймс (футбол клубы)|Реймс]]|Франция}} {{OneLegResult|'''[[Гранада (футбол клубы)|Гранада]]''' {{ту|Испания}}||2:0| [[Локомотив (футбол клубы, Тбилиси)|Локомотив (Тбилиси)]]|Грузия}} {{OneLegResult|'''[[Риека (футбол клубы)|Риека]]''' {{ту|Хорватия}}||2:0 | [[Колос (футбол клубы, Ковалёвка)|Колос]]|Украина}} {{OneLegResult|[[Санкт-Галлен (футбол клубы)|Санкт-Галлен]] {{ту|Швейцария}}||0:1| '''[[АЕК (футбол клубы, Афина)|АЕК]]'''|Грекия}} {{OneLegResult|'''[[ЛАСК (футбол клубы)|ЛАСК]]''' {{ту|Аустрия}}||7:0| [[ДАК 1904]]|Словакия}} {{OneLegResult|'''[[Милан (футбол клубы)|Милан]]''' {{ту|Италия}}||3:2| [[Будё-Глимт]]|Норвегия}} {{OneLegResult|[[Шкендия]] {{ту|Македония}}||1:3| '''[[Тоттенхэм Хотспур]]'''|Англия}} {{OneLegResult|'''[[Стандард (футбол клубы, Льеж)|Стандард]]''' {{ту|Бельгия}}||2:1 |[[Войводина (футбол клубы)|Войводина]]|Сербия}} {{OneLegResult|[[Ростов (футбол клубы)|Ростов]] {{ту|Ресей}}||1:2| '''[[Маккаби (футбол клубы, Хайфа)|Маккаби (Хайфа)]]'''|Израиль}} {{OneLegResult|[[Виллем II (футбол клубы)|Виллем II]] {{ту|Нидерланд}}||0:4|'''[[Рейнджерс (футбол клубы)|Рейнджерс]]'''|Шотландия}} {{OneLegResult|[[Аполлон (футбол клубы, Лимасол)|Аполлон (Лимасол)]] {{ту|Кипр}}||0:5 | '''[[Лех (футбол клубы)|Лех]]'''|Польша}} {{OneLegResult|[[Бешикташ]] {{ту|Түркия}}||1:1 (пен 2:4)| '''[[Риу Аве]]'''|Португалия}} {{OneLegResult|[[Стяуа (футбол клубы)|Стяуа]] {{ту|Румыния}}||0:2|'''[[Слован (футбол клубы, Либерец)|Слован (Либерец)]]'''|Чехия}} {{OneLegResult|'''[[Хапоэль (футбол клубы, Беэр-Шева)|Хапоэль (Беэр-Шева)]]''' {{ту|Израиль}}||3:0|[[Мотеруэлл (футбол клубы)|Мотеруэлл]]|Шотландия}} {{OneLegResult|'''[[Копенгаген (футбол клубы, 1992)|Копенгаген]]''' {{ту|Дания}}||3:0| [[Пяст (футбол клубы)|Пяст]]|Польша}} {{OneLegResult|'''[[Базель (футбол клубы)|Базель]]''' {{ту|Швейцария}}||3:2|[[Анортосис (футбол клубы)|Анортосис]]|Кипр}} {{OneLegResult|'''[[Галатасарай]]''' {{ту|Түркия}}||2:0|[[Хайдук (футбол клубы, Сплит)|Хайдук]]|Хорватия}} {{OneLegResult|'''[[Виктория (футбол клубы, Пльзень)|Виктория (Пльзень)]]''' {{ту|Чехия}}||3:0 |[[Сённерйюск (футбол клубы)|Сённерйюск]]|Дания}} {{OneLegResult|'''[[АПОЭЛ (футбол клубы)|АПОЭЛ]]''' |Кипр|2:2 (пен 4:2)| [[Зриньски]]|Босния және Герцеговина|2:1}} {{OneLegResult|'''[[ЦСКА (футбол клубы, София)|ЦСКА (София)]]''' |Болгария|3:1|[[Б-36 (футбол клубы)|Б-36]]|Фарер аралдары}} |} === Плей-офф === ==== Чемпиондар жолы ==== {{OneLegStart}} {{OneLegResult|'''[[Янг Бойз]]'''|Швейцария|3:0| [[Тирана (футбол клубы)|Тирана]]|Албания}} {{OneLegResult|[[Арарат-Армения]] |Армения|1:2|'''[[Црвена Звезда (футбол клубы)|Црвена Звезда]]'''|Югославия}} {{OneLegResult|[[Динамо Брест]] |Беларусь|0:2|'''[[Лудогорец]]'''|Болгария}} {{OneLegResult|'''[[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР (Клуж)]]'''|Румыния|3:1|[[КуПС]]|Финляндия}} {{OneLegResult|'''[[Динамо (футбол клубы, Загреб)|Динамо (Загреб)]]''' |Хорватия|3:1| [[Флора (футбол клубы)|Флора]]|Эстония}} {{OneLegResult|[[Сараево (футбол клубы)|Сараево]] |Босния және Герцеговина|0:1|'''[[Селтик]]'''|Шотландия}} {{OneLegResult|[[Легия (футбол клубы)|Легия]] |Польша|0:3|'''[[Қарабақ (футбол клубы)|Карабах]]'''|Әзірбайжан}} {{OneLegResult|'''[[Дандолк (футбол клубы)|Дандолк]]'''|Исландия|3:1|[[КИ Клаксвик]]|Фарер аралдары}} |} ==== Негізгі жол ==== {{OneLegStart}} {{OneLegResult|[[Русенборг]]|Норвегия|0:2|'''[[ПСВ Эйндховен|ПСВ]]'''|Нидерланд}} {{OneLegResult|'''[[Хапоэль (футбол клубы, Тель-Авив)|Хапоэль (Беэр-Шева)]]''' |Израиль|1:0|[[Виктория (футбол клубы, Пльзень)|Виктория (Пльзень)]]|Чехия}} {{OneLegResult|[[Шарлеруа (футбол клубы)|Шарлеруа]] |Бельгия|1:2|'''[[Лех (футбол клубы)|Лех]]'''|Польша}} {{OneLegResult|[[Мальме (футбол клубы)|Мальмё]] |Швеция|1:3|'''[[Гранада (футбол клубы)|Гранада]]'''|Испания}} {{OneLegResult|'''[[Тоттенхэм Хотспур]]'''|Англия|7:2|[[Маккаби (футбол клубы, Хайфа)|Маккаби (Хайфа)]]|Израиль}} {{OneLegResult|'''[[АЕК (футбол клубы, Афина)|АЕК]]'''|Грекия|2:1|[[Вольфсбург (футбол клубы)|Вольфсбург]]|Германия}} {{OneLegResult|[[Базель (футбол клубы)|Базель]] |Швейцария|1:3|'''[[ЦСКА (футбол клубы, София)|ЦСКА (София)]]'''|Болгария}} {{OneLegResult|[[Риу Аве]] |Португалия|2:2 (пен 8:9)|'''[[Милан (футбол клубы)|Милан]]'''|Италия}} {{OneLegResult|'''[[Стандард (футбол клубы, Льеж)|Стандард]]'''|Бельгия|3:1|[[Фехервар]]|Мажарстан}} {{OneLegResult|'''[[Слован (футбол клубы, Либерец)|Слован (Либерец)]]''' |Чехия|1:0|[[АПОЭЛ (футбол клубы)|АПОЭЛ]]|Кипр}} {{OneLegResult|'''[[Рейнджерс (футбол клубы)|Рейнджерс]] '''|Шотландия|2:1|[[Галатасарай]]|Түркия}} {{OneLegResult|[[Спортинг Лиссабон]]|Португалия|1:4|'''[[ЛАСК (футбол клубы)|ЛАСК]]'''|Аустрия }} {{OneLegResult|[[Копенгаген (футбол клубы, 1992)|Копенгаген]] |Дания|0:1|'''[[Риека (футбол клубы)|Риека]]'''| Хорватия |}} |} == Топтық турнир == === А тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Италия}} [[Рома (футбол клубы)|Рома]]|4|1|1|13|5|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Швейцария}} [[Янг Бойз]]|3|1|2|9|7|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Румыния}} [[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР]]|1|2|3|4|10}} {{ФК-команда|4|{{ту|Болгария}} [[ЦСКА (футбол клубы, София)|ЦСКА Софья]]|1|2|3|3|7}} {{ФутболКестеСоңы}} === В тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Англия}} [[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]|6|0|0|20|5|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Норвегия}} [[Мольде (футбол клубы)|Мольде]]|3|1|2|9|11|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Аустрия}} [[Рапид (футбол клубы, Вена)|Рапид]]|2|1|3|11|13}} {{ФК-команда|4|{{ту|Ирландия}} [[Дандолк (футбол клубы)|Дандолк]]|0|0|6|8|19}} {{ФутболКестеСоңы}} === С тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Германия}} [[Байер 04|Байер]]|5|1|0|21|8|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Чехия}} [[Славия (футбол клубы, Прага)|Славия Прага]]|4|0|2|11|10|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Израиль}} [[Хапоэль (футбол клубы, Беэр-Шева)|Хапоэль БШ]]|2|0|4|7|13}} {{ФК-команда|4|{{ту|Франция}} [[Ницца (футбол клубы)|Ницца]]|1|0|5|8|16}} {{ФутболКестеСоңы}} === Д тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Шотландия}} [[Рейнджерс (футбол клубы)|Рейнджерс]]|4|2|0|13|7|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Португалия}} [[Бенфика]]|3|3|0|18|9|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Бельгия}} [[Стандард (футбол клубы, Льеж)|Стандард]]|1|1|4|7|14}} {{ФК-команда|4|{{ту|Польша}} [[Лех (футбол клубы)|Лех]]|1|0|5|6|14}} {{ФутболКестеСоңы}} === Е тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Нидерланд}} [[ПСВ Эйндховен|ПСВ]]|4|0|2|12|9|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Испания}} [[Гранада (футбол клубы)|Гранада]]|3|2|1|6|3|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Грекия}} [[ПАОК (футбол клубы)|ПАОК]]|1|3|2|8|7}} {{ФК-команда|4|{{ту|Кипр}} [[Омония (футбол клубы, Никосия)|Омония]]|1|1|4|5|12}} {{ФутболКестеСоңы}} === Ғ тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Италия}} [[Наполи]]|3|2|1|7|4|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Испания}} [[Реал Сосьедад]]|2|3|1|5|4|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Нидерланд}} [[АЗ Алкмаар]]|2|2|2|7|5}} {{ФК-команда|4|{{ту|Хорватия}} [[Риека (футбол клубы)|Риека]]|1|1|4|6|12}} {{ФутболКестеСоңы}} === G тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Англия}} [[Лестер Сити|Лестер]]|4|1|1|14|5|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Португалия}} [[Брага (футбол клубы)|Брага]]|4|1|1|14|10|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Украина}} [[Заря (футбол клубы, Луганск)|Заря]]|2|0|4|6|11}} {{ФК-команда|4|{{ту|Грекия}} [[АЕК (футбол клубы, Афина)|АЕК]]|1|0|5|7|15}} {{ФутболКестеСоңы}} === Н тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Италия}} [[Милан (футбол клубы)|Милан]]|4|1|1|12|7|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Франция}} [[Лилль (футбол клубы)|Лилль]]|3|2|1|14|8|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Чехия}} [[Спарта (футбол клубы, Прага)|Спарта Прага]]|2|0|4|10|12}} {{ФК-команда|4|{{ту|Шотландия}} [[Селтик]]|1|1|4|10|19}} {{ФутболКестеСоңы}} === І тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Испания}} [[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреал]]|4|1|0|14|5|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Израиль}} [[Маккаби (футбол клубы, Тель-Авив)|Маккаби ТА]]|3|2|1|6|7|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Түркия}} [[Сивасспор]]|2|0|4|9|11}} {{ФК-команда|4|{{ту|Әзірбайжан}} [[Қарабақ (футбол клубы)|Қарабақ]]|0|1|4|4|10}} {{ФутболКестеСоңы}} === J тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэм]]|4|1|1|15|5|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Бельгия}} [[Антверпен (футбол клубы)|Анверпен]]|4|0|2|8|5|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Аустрия}} [[ЛАСК (футбол клубы)|ЛАСК]]|3|2|1|11|12}} {{ФК-команда|4|{{ту|Болгария}} [[Лудогорец]]|0|0|6|7|19}} {{ФутболКестеСоңы}} === К тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Хорватия}} [[Динамо (футбол клубы, Загреб)|Динамо З]]|4|2|0|9|1|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Аустрия}} [[Вольфсберг (футбол клубы)|Вольфсберг]]|3|1|2|7|6|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Нидерланд}} [[Фейеноорд]]|1|2|3|4|8}} {{ФК-команда|4|{{ту|Ресей}} [[ЦСКА (футбол клубы, Мәскеу)|ЦСКА]]|0|3|3|3|8}} {{ФутболКестеСоңы}} === L тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Германия}} [[Хоффенхайм (футбол клубы)|Хоффенхайм]]|5|1|0|17|2|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Сербия}} [[Црвена Звезда (футбол клубы)|Црвена Звезда]]|3|2|1|9|4|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Чехия}} [[Слован (футбол клубы, Либерец)|Слован Либерец]]|2|1|3|4|13}} {{ФК-команда|4|{{ту|Бельгия}} [[Гент (футбол клубы)|Гент]]|0|0|6|4|15}} {{ФутболКестеСоңы}} [[Санат:УЕФА Еуропа лигасы 2020/21]] [[Санат:2020 жылғы футбол]] [[Санат:2021 жылғы футбол]] == Плей-офф == === 1/16 финал=== {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|[[Вольфсберг (футбол клубы)|Вольфсберг]]|Аустрия|1:8|'''[[Тоттенхэм Хотспур]]'''|Англия|1:4|0:4}} {{TwoLegResult|'''[[Динамо (футбол клубы, Киев)|Динамо (Киев)]]'''|Украина|2:1|[[Брюгге (футбол клубы)|Брюгге]]|Бельгия|1:1|1:0}} {{TwoLegResult|[[Реал Сосьедад]]|Испания|0:4|'''[[Манчестер Юнайтед]]'''|Англия|0:4|0:0}} {{TwoLegResult|[[Бенфика]]|Португалия|3:4|'''[[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]'''|Англия|1:1|2:3}} {{TwoLegResult|[[Црвена Звезда (футбол клубы)|Црвена звезда]]|Сербия|3:3 |'''[[Милан (футбол клубы)|Милан]]'''|Италия|2:2|1:1}} {{TwoLegResult|[[Антверпен (футбол клубы)|Антверпен]]|Бельгия|5:9|'''[[Рейнджерс (футбол клубы)|Рейнджерс]]'''|Шотландия|3:4|2:5}} {{TwoLegResult|'''[[Славия (футбол клубы, Прага)|Славия (Прага)]]'''|Чехословакия|2:0|[[Лестер Сити]]|Англия|0:0|2:0}} {{TwoLegResult|[[Ред Булл Зальцбург|Зальцбург]]|Аустрия|1:4|'''[[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреал]]'''|Испания|0:2|1:2}} {{TwoLegResult|[[Брага (футбол клубы)|Брага]]|Португалия|1:5|'''[[Рома (футбол клубы)|Рома]]'''|Италия|0:2|1:3}} {{TwoLegResult|[[Краснодар (футбол клубы)|Краснодар]]|Ресей|2:4|'''[[Динамо (футбол клубы, Загреб)|Динамо (Загреб)]]'''|Хорватия|2:3|0:1}} {{TwoLegResult|'''[[Янг Бойз]]'''|Швейцария|6:3|[[Байер 04]]|Германия|4:3|2:0}} {{TwoLegResult|'''[[Мольде (футбол клубы)|Молде]]'''|Норвегия|5:3|[[Хоффенхайм (футбол клубы)|Хоффенхайм]]|Германия|3:3|2:0}} {{TwoLegResult|'''[[Гранада (футбол клубы)|Гранада]]'''|Испания|3:2|[[Наполи]]|Италия|2:0|1:2}} {{TwoLegResult|[[Маккаби (футбол клубы, Тель-Авив)|Маккаби Тель-Авив]]|Израиль|0:3|'''[[Шахтер (футбол клубы, Донецк)|Шахтёр (Донецк)]]'''|Украина|0:2|0:1}} {{TwoLegResult|[[Лилль (футбол клубы)|Лилль]]|Франция|2:4|'''[[Аякс (футбол клубы, Амстердам)|Аякс]]'''|Нидерланд|1:2|1:2}} {{TwoLegResult|'''[[Олимпиакос (футбол клубы)|Олимпиакос]]'''|Грекия|5:4|[[ПСВ Эйндховен|ПСВ]]|Нидерланд|4:2|1:2}} |} === 1/8 финал === {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|'''[[Аякс (футбол клубы, Амстердам)|Аякс]]'''|Нидерланд|5:0|[[Янг Бойз]]|Швейцария|3:0|2:0}} {{TwoLegResult|[[Динамо (футбол клубы, Киев)|Динамо (Киев)]]|Украина|0:4|'''[[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреал]]'''|Испания|0:2|0:2}} {{TwoLegResult|'''[[Рома (футбол клубы)|Рома]]'''|Италия|5:1|[[Шахтер (футбол клубы, Донецк)|Шахтёр (Донецк)]]|Украина|3:0|2:1}} {{TwoLegResult|[[Олимпиакос (футбол клубы)|Олимпиакос]]|Грекия|2:3|'''[[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]'''|Англия|1:3|1:0}} {{TwoLegResult|[[Тоттенхэм Хотспур]]|Англия|2:3|'''[[Динамо (футбол клубы, Загреб)|Динамо (Загреб)]]'''|Хорватия|2:0|0:3}} {{TwoLegResult|'''[[Манчестер Юнайтед]]'''|Англия|2:1|[[Милан (футбол клубы)|Милан]]|Италия|1:1|1:0}} {{TwoLegResult|'''[[Славия (футбол клубы, Прага)|Славия (Прага)]]'''|Чехия|3:1|[[Рейнджерс (футбол клубы)|Рейнджерс]]|Шотландия|1:1|2:0}} {{TwoLegResult|'''[[Гранада (футбол клубы)|Гранада]]'''|Испания|3:2|[[Мольде (футбол клубы)|Молде]]|Норвегия|2:0|1:2}} |} === 1/4 финал === {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|[[Гранада (футбол клубы)|Гранада]]|Испания|0:4|'''[[Манчестер Юнайтед]]'''|Англия|0:2|0:2}} {{TwoLegResult|'''[[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]'''|Англия|5:1|[[Славия (футбол клубы, Прага)|Славия (Прага)]]|Чехия|1:1|4:0}} {{TwoLegResult|[[Аякс (футбол клубы, Амстердам)|Аякс]]|Нидерланд|2:3|'''[[Рома (футбол клубы)|Рома]]'''|Италия|1:2|1:1}} {{TwoLegResult|[[Динамо (футбол клубы, Загреб)|Динамо (Загреб)]]|Хорватия|1:3|'''[[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреал]]'''|Испания|0:1|1:2}} |} === Жартылай финал === {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|'''[[Манчестер Юнайтед]]'''|Англия|8:5|[[Рома (футбол клубы)|Рома]]|Италия|6:2|2:3}} {{TwoLegResult|'''[[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреал]]'''|Испания|2:1|[[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]|Англия|2:1|0:0}} |} == Финал == {{Толық мақала|УЕФА Еуропа лигасының финалы 2021}} {{Матч туралы есептеме |мерзімі = 26 мамыр 2021 |команда1 = [[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреал]] {{ту|Испания}} |команда2 = {{ту|Англия}} [[Манчестер Юнайтед]] |шот = 1:1<br>пен 11-10 |голдар1 = [[Жерар Морено]] {{гол|29}} |голдар2 = [[Эдинсон Кавани]] {{гол|55}} |стадион = «[[PGE Arena|Гданьск Арена]]» |көрермендер = 9412 |төреші = {{ту|Франция}} [[Клеман Тюрпен]]<ref name="officials">{{cite web |url=https://www.uefa.com/insideuefa/mediaservices/mediareleases/news/0269-12424b21d5b7-861f73160929-1000/ |title=Referee teams appointed for UEFA Champions League and UEFA Europa League finals |publisher=UEFA.com |date=2021-05-12 |lang=en}}</ref> |penalties1 = }} == Сілтемелер == {{УЕФА кубогы мен УЕФА Еуропа лигасы}} [[Санат:УЕФА Еуропа лигасы 2020/21]] [[Санат:2020 жылғы футбол]] [[Санат:2021 жылғы футбол]] jtkpv7a15omnncyl2svay6ey63baypj 3055409 3055407 2022-07-29T05:37:33Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* Бірінші іріктеу кезеңі */ wikitext text/x-wiki {{Ұлттық чемпионат |уақыты = [[18 тамыз]] [[2020 жыл|2020]] — [[26 мамыр]] [[2021 жыл|2021]] |атауы1 = |атауы = |логотипі = PGE Arena Gdańsk (6018955265).jpg |өлшемі =270px |жазу = Финал өтетін "[[Энерга Гданьск]]" стадионы |қатысушылар саны = 155 (топтық турнирде 48) |қалалар = |стадиондар = |чемпион = {{ту|Испания}} [[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреал]] |рет = |2 орын = |3 орын = |дублёрлер = |ойналған ойындар саны = |голдар саны = |голдардың аты = |келушілер_саны = |бомбардир = |бголдар = |ең жақсы ойыншы = |алдыңғы сезон = [[УЕФА Еуропа лигасы 2019/20|2019/20]] |келесі сезон = [[УЕФА Еуропа лигасы 2021/22|2021/22]] }} '''УЕФА Еуропа лигасы 2020/21''' — [[УЕФА Еуропа Лигасы|аталмыш турнирдің]] 50-ші, жаңа форматтағы 12-ші маусымы. 2020 жылы 20 тамызда басталып, 2021 жылы 26 мамырда мәресіне жетті. == Кестесі == {| class="wikitable" !Кезеңдер !Раунд !Жеребе !Бірінші матч !Қарымта матч |- | rowspan="5" |Квалификация |Бастапқы раунд |9 тамыз 2020 | colspan="2" |20 тамыз 2020 |- |1 раунд |10 тамыз 2020 | colspan="2" |27 тамыз 2020 |- |2 раунд |31 тамыз 2020 | colspan="2" |17 қыркүйек 2020 |- |3 раунд |1 қыркүйек 2020 | colspan="2" |24 сентября 2020 |- |Плей-офф |18 қыркүйек 2020 | colspan="2" |1 қазан 2020 |- | rowspan="6" |Топтық кезең |1 | rowspan="6" |2 қазан 2020 (Афина) | colspan="2" |15 қазан |- |2 | colspan="2" |29 қазан 2020 |- |3 | colspan="2" |5 қараша 2020 |- |4 | colspan="2" |26 қараша 2020 |- |5 | colspan="2" |3 желтоқсан 2020 |- |6 | colspan="2" |10 желтоқсан 2020 |- | rowspan="5" |Плей-офф |1/16 финал |14 желтоқсан 2020 |18 ақпан 2021 |25 ақпан 2021 |- |1/8 финал |26 ақпан 2021 |11 наурыз 2021 |18 наурыз 2021 |- |1/8 финал | rowspan="3" |19 наурыз 2021 |8 сәуір 2021 |15 сәуір 2021 |- |1/2 финал |29 сәуір 2021 |6 мамыр 2021 |- |Финал | colspan="2" |26 мамыр |} == Квалификация == ===Бастапқы раунд=== {{OneLegStart}} {{OneLegResult|[[Тре-Пенне]]|Сан-Марино|1-3|'''[[Гиляни (футбол клубы)|Гиляни]]'''|Косово}} {{OneLegResult|'''[[Линкольн Ред Импс]]'''|Гибралтар|+:-|[[Приштина]]|Косово}} {{OneLegResult|[[Санта-Колома (футбол клубы)|Санта-Колома]]|Андорра|0–0|'''[[Искра Даниловград]]'''|Черногория}} {{OneLegResult|[[Энгордань (футбол клубы)|Энгордани]]|Андорра|1–3|'''[[Зета]]'''|Черногория}} {{OneLegResult|'''[[Гленторан]]'''|Солтүстік Ирландия|1–0|[[ХБ Торсхавн]]|Фарер аралдары}} {{OneLegResult|[[Сент-Джозефс]]|Гибралтар|1–2|'''[[Б-36 (футбол клубы)|Б36]]'''|Фарер аралдары}} {{OneLegResult|'''[[Колрейн (футбол клубы)|Колрейн]]'''|Солтүстік Ирландия|1–0|[[Ла-Флорита]]|Сан-Марино}} {{OneLegResult|'''[[НСИ]]'''|Фарер аралдары|5–1|[[Барри Таун Юнайтед]]|Уэльс}} |} === Бірінші іріктеу кезеңі === {{OneLegStart}} {{OneLegResult|[[Марибор (футбол клубы)|Марибор]]|Словения|1:1 (п 4:5)|'''[[Колрейн (футбол клубы)|Колрейн]]'''|Солтүстік Ирландия}} {{OneLegResult|'''[[Олимпия (футбол клубы, Любляна)|Олимпия]]'''|Словения|2:1 |[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]|Исландия}} {{OneLegResult|'''[[Б-36 (футбол клубы)|Б-36]]'''|Фарер аралдары|4:3 |[[Левадия ФКИ]]|Эстония}} {{OneLegResult|'''[[Ритеряй]]'''|Литва|3:2 |[[Дерри Сити]]|Ирландия}} {{OneLegResult|'''[[Жальгирис (футбол клубы)|Жальгирис]]'''|Литва|2:0|[[Пайде (футбол клубы)|Пайде]]|Эстония}} {{OneLegResult|'''[[Гонвед (футбол клубы)|Гонвед]]'''|Венгрия|2:1 |[[Интер (футбол клубы, Турку)|Интер, Турку]]|Финляндия}} {{OneLegResult|'''[[Зриньски]]'''|Босния және Герцеговина|3:0|[[Дифферданж 03]]|Люксембург}} {{OneLegResult|[[Валлетта (футбол клубы)|Валлетта]]|Мальта|0:1|'''[[Бала Таун]]'''|Уэльс|0:1}} {{OneLegResult|'''[[Линкольн Ред Импс]]'''|Гибралтар|2:0|[[Унион Титус Петанж]]|Люксембург}} {{OneLegResult|'''[[Русенборг]]'''|Норвегия|4:2|[[Брейдаблик]]|Исландия}} {{OneLegResult|'''[[Абердин (футбол клубы)|Абердин]]'''|Шотландия|6:0|[[НСИ (футбол клубы)|НСИ]]|Фарер аралдары|6:0}} {{OneLegResult|'''[[Мотеруэлл (футбол клубы)|Мотеруэлл]]'''|Шотландия|5:1|[[Гленторан]]|Солтүстік Ирландия}} {{OneLegResult|'''[[Хаммарбю (футбол клубы)|Хаммарбю]]'''|Швеция|3:0|[[Пушкаш Академия]]|Мажарстан|3:0}} {{OneLegResult|'''[[Мальме (футбол клубы)|Мальмё]]'''|Швеция|2:0|[[Краковия (футбол клубы)|Краковия]]|Польша}} {{OneLegResult|'''[[Кукеси]]'''|Албания|2:1|[[Славия (футбол клубы, София)|Славия, София]]|Болгария}} {{OneLegResult|'''[[Вентспилс (футбол клубы)|Вентспилс]]'''|Латвия|2:1|[[Динамо-Авто]]|Молдова}} {{OneLegResult|[[Шахтер (футбол клубы, Солигорск)|Шахтёр, Солигорск]]|Беларусь|0:0 (п 1:4)|'''[[Сфынтул Георге]]'''|Молдова|0:0}} {{OneLegResult|[[Динамо (футбол клубы, Минск)|Динамо, Минск]]|Беларусь|0:2|'''[[Пяст (футбол клубы)|Пяст]]'''|Польша|0:2}} {{OneLegResult|'''[[Орхус (футбол клубы)|Орхус]]'''|Дания|5:2|[[Хонка (футбол клубы)|Хонка]]|Финляндия}} {{OneLegResult|'''[[Шемрок Роверс]]'''|Ирландия|2:2 (п 12:11)|[[Ильвес (футбол клубы)|Ильвес]]|Финляндия}} {{OneLegResult|[[Хабнарфьордюр]]|Исландия|0:2|'''[[ДАК 1904]]'''|Словакия|0:2}} {{OneLegResult|'''[[Нью-Сейнтс]]'''|Уэльс|3:1 |[[Жилина (футбол клубы)|Жилина]]|Словакия}} {{OneLegResult|[[Вадуц (футбол клубы)|Вадуц]]|Лихтенштейн|0:2|'''[[Хибернианс (футбол клубы)|Хиберниан]]'''|Мальта}} {{OneLegResult|'''[[Серветт (футбол клубы)|Серветт]]'''|Швейцария|3:0|[[Ружомберок]]|Словакия}} {{OneLegResult|[[Нефтчи (футбол клубы, Баку)|Нефтчи]]|Әзірбайжан|2-1|[[Шкупи]]|Солтүстік Македония}} {{OneLegResult|[[Кешля (футбол клубы)|Кешла]]|Әзірбайжан|0:0 (п 4:5)|'''[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]]'''|Албания}} {{OneLegResult|'''[[Хапоэль (футбол клубы, Беэр-Шева)|Хапоель (Беер-Шева)]]'''|Израиль|3:0|[[Динамо (футбол клубы, Батуми)|Динамо (Батуми)]]|Грузия}} {{OneLegResult|[[Нымме Калью]]|Эстония||[[Мура 05|Мура]]|Словения}} {{OneLegResult|'''[[Буде-Глимт]]'''|Норвегия|6:1|[[Кауно Жальгирис]]|Литва}} {{OneLegResult|'''[[Фехервар]]'''|Мажарстан|1:1 (пен 4:2)|[[Богемян (футбол клубы)|Богемян]]|Ирландия}} {{OneLegResult|'''[[Аполлон (футбол клубы, Лимасоль)|Аполлон]]'''|Кипр|5:1|[[Сабуртало]]|Грузия}} {{OneLegResult|[[Маккаби (футбол клубы, Хайфа)|Маккаби (Хайфа)]]|Израиль||[[Железничар (футбол клубы, Сараево)|Железничар]]|Босния және Герцеговина}} {{OneLegResult|[[Алашкерт (футбол клубы)|Алашкерт]]|Армения|0:1|'''[[Ренова (футбол клубы)|Ренова]]'''|Македония}} {{OneLegResult|'''[[Партизан (футбол клубы, Белград)|Партизан]]'''|Сербия|1:0|[[РФМ (футбол клубы)|РФШ]]|Литва}} {{OneLegResult|'''[[Лех (футбол клубы)|Лех]]'''|Польша|3:0|[[Валмиера (футбол клубы)|Валмиера]]|Литва}} {{OneLegResult|[[Ордабасы (футбол клубы)|Ордабасы]]|Қазақстан|1:2|'''[[Ботошани (футбол клубы)|Ботошани]]'''|Румыния}} {{OneLegResult|'''[[Стяуа (футбол клубы)|Стяуа]]'''|Румыния|3:0|[[Ширак (футбол клубы)|Ширак]]|Армения}} {{OneLegResult|'''[[Прогрес (футбол клубы)|Прогрес]]'''|Люксембург|3:0|[[Зета (футбол клубы)|Зета]]|Черногория}} {{OneLegResult|'''[[ЦСКА (футбол клубы, София)|ЦСКА]]'''|Болгария|2:1|[[Сиренс (футбол клубы)|Сиренс]]|MLT}} {{OneLegResult|[[Петрокуб]]|Македония|0:2|'''[[ТСЦ (Бачка-Топола)|ТСЦ]]'''|Сербия}} {{OneLegResult|[[Сумгаит (футбол клубы)|Сумгаит]]|Әзірбайжан|0:2|'''[[Шкендия]]'''|Македония}} {{OneLegResult|'''[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]'''|Қазақстан|4:1|[[Ноа (футбол клубы)|Ноах]]|Армения}} {{OneLegResult|'''[[Локомотив (футбол клубы, Тбилиси)|Локомотив]]'''|Грузия|2:1|[[Университатя (футбол клубы, Крайова)|Университатя (Крайова)]]|Румыния}} {{OneLegResult|'''[[Теута (футбол клубы)|Теута]]'''|Албания|2:0|[[Бейтар (футбол клубы, Иерусалим)|Бейтар]]|Израиль}} {{OneLegResult|'''[[Борац (футбол клубы, Баня-Лука)|Борац]]'''|Босния және Герцеговина|1:0|[[Сутьеска (футбол клубы)|Сутьеска]]|Черногория}} {{OneLegResult|[[Искра (футбол клубы, Даниловград)|Искра]]|Черногория|0:1|'''[[Локомотив (футбол клубы, Пловдив)|Локомотив (Пловдив)]]'''|Болгария}} {{OneLegResult|[[Гиляни (футбол клубы)|Гиляни]]|Косово|0:2|'''[[АПОЭЛ (футбол клубы)|АПОЕЛ]]'''|Кипр}} |} === Екінші іріктеу кезеңі === ==== Чемпиондар жолы ==== {{OneLegStart}} {{OneLegResult|[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер (Эскальдес)]]|Андорра|0:1 |'''[[Дандолк (футбол клубы)|Дандолк]]'''|Ирландия|0:1|| - |}} {{OneLegResult|'''[[КуПС]]'''|Финляндия|1:1 (пен 4:3)|[[Слован (футбол клубы, Братислава)|Слован (Братислава)]]|Словакия|1:1|| - |}} {{OneLegResult|[[Линфилд]]|Солтүстік Ирландия|0:1 |'''[[Флориана (футбол клубы)|Флориана]]'''|Мальта|0:1|| - |}} {{OneLegResult|'''[[Рига (футбол клубы, 2015)|Рига]]'''|Латвия|1:0 |[[Тре Фиори]]|Сан-Марино|1:0|| - |}} {{OneLegResult|'''[[Юргорден (футбол клубы)|Юргорден]]'''|Швеция|2:1 |[[Еуропа (футбол клубы, Гибралтар)|Еуропа]]|Гибралтар|2:1|| - |}} {{OneLegResult|'''[[Флора (футбол клубы)|Флора]]'''|Эстония|2:1 |[[Рейкьявик (футбол клубы)|Рейкьявик]]|Исландия|2:1|| - |}} {{OneLegResult|[[Силекс]]|Македония|0:2 |'''[[Дрита (футбол клубы, Гнилане)|Дрита]]'''|Косово|0:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Астана (футбол клубы)|Астана]]|Қазақстан|0:1 |'''[[Будучност (футбол клубы, Подгорица)|Будучност]]'''|Черногория|0:1|| - |}} {{OneLegResult|'''[[Арарат-Армения]]'''|Армения|4:3 |[[Фола (футбол клубы)|Фола]]|Люксембург|4:3|| - |}} {{OneLegResult|[[Коннас-Ки Номадс]]|Уэльс|0:1 |'''[[Динамо (футбол клубы, Тбилиси)|Динамо (Тбилиси)]]'''|Грузия|0:1|| - |}} |} ==== Негізгі жол ==== {{OneLegStart}} {{OneLegResult|[[Хаммарбю (футбол клубы)|Хаммарбю]]|Швеция|0:3 |'''[[Лех (футбол клубы)|Лех]]'''|Польша|0:3|| - |}} {{OneLegResult|[[Қайсар (футбол клубы)|Қайсар]]|Қазақстан|1:4 |'''[[АПОЭЛ (футбол клубы)|АПОЭЛ]]'''|Кипр|1:4|| - |}} {{OneLegResult|'''[[Мура (футбол клубы)|Мура]]''' |Словения|3:0 |[[Орхус (футбол клубы)|Орхус]]|Дания|3:0|| - |}} {{OneLegResult|'''[[Маккаби (футбол клубы, Хайфа)|Маккаби (Хайфа)]]'''|Израиль|2:1|[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]|Қазақстан|2:1|| - |}} {{OneLegResult|'''[[Локомотив (футбол клубы, Тбилиси)|Локомотив (Тбилиси)]]'''|Грузия|2:1 |[[Динамо (футбол клубы, Мәскеу)|Динамо]]|Ресей|2:1|| - |}} {{OneLegResult|[[Нефтчи (футбол клубы, Баку)|Нефтчи]]|Әзірбайжан|1:3 |'''[[Галатасарай]]'''|Түркия|1:3|| - |}} {{OneLegResult|'''[[Б-36 (футбол клубы)|Б-36]]'''|Фарер аралдары|2:2 (пен 5:4)|[[Нью-Сейнтс]]|Уэльс|2:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Колрейн (футбол клубы)|Колрейн]]|Солтүстік Ирландия|2:2 (пен 0:3)|'''[[Мотеруэлл (футбол клубы)|Мотеруэлл]]'''|Шотландия|2:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Гётеборг (футбол клубы)|Гётеборг]]|Швеция|1:2 |'''[[Копенгаген (футбол клубы, 1992)|Копенгаген]]'''|Дания|1:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Бачка-Топола (футбол клубы)|Бачка-Топола]]|Сербия|6:6 (пен 4:5)|'''[[Стяуа (футбол клубы)|Стяуа]]'''|Румыния|6:6|| - |}} {{OneLegResult|[[Теута (футбол клубы)|Теута]]|Албания|0:4 |'''[[Гранада (футбол клубы)|Гранада]]'''|Испания|0:4|| - |}} {{OneLegResult|[[ОФИ (футбол клубы)|ОФИ]]|Грекия|0:1 |'''[[Аполлон (футбол клубы, Лимасол)|Аполлон (Лимасол)]]'''|Кипр|0:1|| - |}} {{OneLegResult|[[Прогрес (футбол клубы)|Прогрес]]|Люксембург|0:5 |'''[[Виллем II (футбол клубы)|Виллем II]]'''|Нидерланд|0:5|| - |}} {{OneLegResult|[[Викинг (футбол клубы)|Викинг]]|Норвегия|0:2 |'''[[Абердин (футбол клубы)|Абердин]]'''|Шотландия|0:2|| - |}} {{OneLegResult|'''[[Стандард (футбол клубы, Льеж)|Стандард]]'''|Бельгия|2:0 |[[Бала Таун]]|Уэльс|2:0|| - |}} {{OneLegResult|[[Сфынтул Георге]]|Молдова|0:1 |'''[[Партизан (футбол клубы, Белград)|Партизан]]'''|Сербия|0:1|| - |}} {{OneLegResult|'''[[ЦСКА (футбол клубы, София)|ЦСКА (София)]]'''|Болгария|2:0 |[[БАТЭ (футбол клубы)|БАТЭ]]|Беларусь|2:0|| - |}} {{OneLegResult|[[Ботошани (футбол клубы)|Ботошани]]|Румыния|0:1 |'''[[Шкендия]]'''|Македония|0:1|| - |}} {{OneLegResult|[[Локомотив (футбол клубы, Пловдив)|Локомотив (Пловдив)]]|Болгария|1:2 |'''[[Тоттенхэм Хотспур]]'''|Англия|1:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]]|Албания|1:2 |'''[[Хапоэль (футбол клубы, Беэр-Шева)|Хапоэль (Беэр-Шева)]]'''|Израиль|1:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Арис (футбол клубы, Салоники)|Арис]]|Грекия|1:2 |'''[[Колос (футбол клубы, Ковалёвка)|Колос]]'''|Украина|1:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Гонвед (футбол клубы)|Гонвед]]|Венгрия|0:2 |'''[[Мальме (футбол клубы)|Мальмё]]'''|Швеция|0:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Вентспилс (футбол клубы)|Вентспилс]]|Латвия|1:5 |'''[[Русенборг]]'''|Норвегия|1:5|| - |}} {{OneLegResult|[[Ритеряй]]|Литва|1:5 |'''[[Слован (футбол клубы, Либерец)|Слован (Либерец)]]'''|Чехия|1:5|| - |}} {{OneLegResult|[[Линкольн Ред Импс]]|Гибралтар|0:5 |'''[[Рейнджерс (футбол клубы)|Рейнджерс]]'''|Шотландия|0:5|| - |}} {{OneLegResult|[[Серветт (футбол клубы)|Серветт]]|Швейцария|0:1 |'''[[Реймс (футбол клубы)|Реймс]]'''|Франция|0:1|| - |}} {{OneLegResult|[[Борац (футбол клубы, Баня-Лука)|Борац]]|Босния және Герцеговина|0:2 |'''[[Риу Аве]]'''|Португалия|0:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Ренова (футбол клубы, Цепчиште)|Ренова]]|Македония|0:1 |'''[[Хайдук (футбол клубы, Сплит)|Хайдук]]'''|Хорватия|0:1|| - |}} {{OneLegResult|[[Олимпия (футбол клубы, Любляна)|Олимпия]]|Словения|2:3 |'''[[Зриньски]]'''|Босния және Герцеговина|2:3|| - |}} {{OneLegResult|[[Кукеси]]|Албания|0:4 |'''[[Вольфсбург (футбол клубы)|Вольфсбург]]'''|Германия|0:4|| - |}} {{OneLegResult|'''[[ДАК 1904]]'''|Словакия|5:3 |[[Яблонец (футбол клубы)|Яблонец]]|Чехия|5:3|| - |}} {{OneLegResult|'''[[Пяст (футбол клубы)|Пяст]]'''|Польша|3:2 |[[Хартберг (футбол клубы)|Хартберг]]|Аустрия|3:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Осиек (футбол клубы)|Осиек]]|Хорватия|1:2 |'''[[Базель (футбол клубы)|Базель]]'''|Швейцария|1:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Шемрок Роверс]]|Ирландия|0:2 |'''[[Милан (футбол клубы)|Милан]]'''|Италия|0:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Хибернианс (футбол клубы)|Хибернианс]]|Мальта|0:1 |'''[[Фехервар]]'''|Венгрия|0:1|| - |}} {{OneLegResult|'''[[Будё-Глимт]]'''|Норвегия|3:1 |[[Жальгирис (футбол клубы)|Жальгирис]]|Литва|3:1| - |}} |} === Үшінші іріктеу кезеңі === ==== Чемпиондар жолы ==== {{OneLegStart}} {{OneLegResult|'''[[Сараево (футбол клубы)|Сараево]]''' |Босния және Герцеговина|2:1| [[Будучност (футбол клубы, Подгорица)|Будучност]]|Черногория}} {{OneLegResult|[[Шериф (футбол клубы)|Шериф]] {{ту|Молдова}}||1:1 (пен 3:5)|'''[[Дандолк (футбол клубы)|Дандолк]]'''|Ирландия}} {{OneLegResult|'''[[Арарат-Армения]]''' {{ту|Армения}}||1:0 |[[Целе (футбол клубы)|Целе]]|Словения}} {{OneLegResult|[[Рига (футбол клубы, 2015)|Рига]] {{ту|Латвия}}||0:1| '''[[Селтик]]'''|Шотландия}} {{OneLegResult|'''[[КуПС]]''' {{ту|Финляндия}}||2:0 | [[Судува]]|Литва}} {{OneLegResult|'''[[Легия (футбол клубы)|Легия]]''' {{ту|Польша}}||2:0| [[Дрита (футбол клубы, Гнилане)|Дрита]]|Косово}} {{OneLegResult|'''[[КИ Клаксвик]]''' {{ту|Фарер аралдары}}||6:1| [[Динамо (футбол клубы, Тбилиси)|Динамо (Тбилиси)]]|Грузия}} {{OneLegResult|[[Юргорден (футбол клубы)|Юргорден]] {{ту|Швеция}}||0:1| '''[[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР (Клуж)]]'''|Румыния}} {{OneLegResult|[[Флориана (футбол клубы)|Флориана]] {{ту|Мальта}}||0:0 (пен 2:4)| '''[[Флора (футбол клубы)|Флора]]'''|Эстония}} |} ==== Негізгі жол ==== {{OneLegStart}} {{OneLegResult|[[Мура (футбол клубы)|Мура]] {{ту|Словения}}||1:5|'''[[ПСВ Эйндховен|ПСВ]]'''|Нидерланд}} {{OneLegResult|'''[[Мальме (футбол клубы)|Мальмё]]''' {{ту|Швеция}}||5:0| [[Локомотива]]|Хорватия}} {{OneLegResult|'''[[Спортинг Лиссабон]]''' {{ту|Португалия}}||1:0|[[Абердин (футбол клубы)|Абердин]]|Шотландия}} {{OneLegResult|'''[[Шарлеруа (футбол клубы)|Шарлеруа]]''' {{ту|Бельгия}}||2:1 |[[Партизан (футбол клубы, Белград)|Партизан]]|Сербия}} {{OneLegResult|'''[[Русенборг]]''' {{ту|Норвегия}}||1:0|[[Аланьяспор]]|Түркия}} {{OneLegResult|'''[[Вольфсбург (футбол клубы)|Вольфсбург]]''' {{ту|Германия}}||2:0| [[Десна (футбол клубы)|Десна]]|Украина}} {{OneLegResult|'''[[Фехервар]]''' {{ту|Мажарстан}}||0:0 (пен 4:1)|[[Реймс (футбол клубы)|Реймс]]|Франция}} {{OneLegResult|'''[[Гранада (футбол клубы)|Гранада]]''' {{ту|Испания}}||2:0| [[Локомотив (футбол клубы, Тбилиси)|Локомотив (Тбилиси)]]|Грузия}} {{OneLegResult|'''[[Риека (футбол клубы)|Риека]]''' {{ту|Хорватия}}||2:0 | [[Колос (футбол клубы, Ковалёвка)|Колос]]|Украина}} {{OneLegResult|[[Санкт-Галлен (футбол клубы)|Санкт-Галлен]] {{ту|Швейцария}}||0:1| '''[[АЕК (футбол клубы, Афина)|АЕК]]'''|Грекия}} {{OneLegResult|'''[[ЛАСК (футбол клубы)|ЛАСК]]''' {{ту|Аустрия}}||7:0| [[ДАК 1904]]|Словакия}} {{OneLegResult|'''[[Милан (футбол клубы)|Милан]]''' {{ту|Италия}}||3:2| [[Будё-Глимт]]|Норвегия}} {{OneLegResult|[[Шкендия]] {{ту|Македония}}||1:3| '''[[Тоттенхэм Хотспур]]'''|Англия}} {{OneLegResult|'''[[Стандард (футбол клубы, Льеж)|Стандард]]''' {{ту|Бельгия}}||2:1 |[[Войводина (футбол клубы)|Войводина]]|Сербия}} {{OneLegResult|[[Ростов (футбол клубы)|Ростов]] {{ту|Ресей}}||1:2| '''[[Маккаби (футбол клубы, Хайфа)|Маккаби (Хайфа)]]'''|Израиль}} {{OneLegResult|[[Виллем II (футбол клубы)|Виллем II]] {{ту|Нидерланд}}||0:4|'''[[Рейнджерс (футбол клубы)|Рейнджерс]]'''|Шотландия}} {{OneLegResult|[[Аполлон (футбол клубы, Лимасол)|Аполлон (Лимасол)]] {{ту|Кипр}}||0:5 | '''[[Лех (футбол клубы)|Лех]]'''|Польша}} {{OneLegResult|[[Бешикташ]] {{ту|Түркия}}||1:1 (пен 2:4)| '''[[Риу Аве]]'''|Португалия}} {{OneLegResult|[[Стяуа (футбол клубы)|Стяуа]] {{ту|Румыния}}||0:2|'''[[Слован (футбол клубы, Либерец)|Слован (Либерец)]]'''|Чехия}} {{OneLegResult|'''[[Хапоэль (футбол клубы, Беэр-Шева)|Хапоэль (Беэр-Шева)]]''' {{ту|Израиль}}||3:0|[[Мотеруэлл (футбол клубы)|Мотеруэлл]]|Шотландия}} {{OneLegResult|'''[[Копенгаген (футбол клубы, 1992)|Копенгаген]]''' {{ту|Дания}}||3:0| [[Пяст (футбол клубы)|Пяст]]|Польша}} {{OneLegResult|'''[[Базель (футбол клубы)|Базель]]''' {{ту|Швейцария}}||3:2|[[Анортосис (футбол клубы)|Анортосис]]|Кипр}} {{OneLegResult|'''[[Галатасарай]]''' {{ту|Түркия}}||2:0|[[Хайдук (футбол клубы, Сплит)|Хайдук]]|Хорватия}} {{OneLegResult|'''[[Виктория (футбол клубы, Пльзень)|Виктория (Пльзень)]]''' {{ту|Чехия}}||3:0 |[[Сённерйюск (футбол клубы)|Сённерйюск]]|Дания}} {{OneLegResult|'''[[АПОЭЛ (футбол клубы)|АПОЭЛ]]''' |Кипр|2:2 (пен 4:2)| [[Зриньски]]|Босния және Герцеговина|2:1}} {{OneLegResult|'''[[ЦСКА (футбол клубы, София)|ЦСКА (София)]]''' |Болгария|3:1|[[Б-36 (футбол клубы)|Б-36]]|Фарер аралдары}} |} === Плей-офф === ==== Чемпиондар жолы ==== {{OneLegStart}} {{OneLegResult|'''[[Янг Бойз]]'''|Швейцария|3:0| [[Тирана (футбол клубы)|Тирана]]|Албания}} {{OneLegResult|[[Арарат-Армения]] |Армения|1:2|'''[[Црвена Звезда (футбол клубы)|Црвена Звезда]]'''|Югославия}} {{OneLegResult|[[Динамо Брест]] |Беларусь|0:2|'''[[Лудогорец]]'''|Болгария}} {{OneLegResult|'''[[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР (Клуж)]]'''|Румыния|3:1|[[КуПС]]|Финляндия}} {{OneLegResult|'''[[Динамо (футбол клубы, Загреб)|Динамо (Загреб)]]''' |Хорватия|3:1| [[Флора (футбол клубы)|Флора]]|Эстония}} {{OneLegResult|[[Сараево (футбол клубы)|Сараево]] |Босния және Герцеговина|0:1|'''[[Селтик]]'''|Шотландия}} {{OneLegResult|[[Легия (футбол клубы)|Легия]] |Польша|0:3|'''[[Қарабақ (футбол клубы)|Карабах]]'''|Әзірбайжан}} {{OneLegResult|'''[[Дандолк (футбол клубы)|Дандолк]]'''|Исландия|3:1|[[КИ Клаксвик]]|Фарер аралдары}} |} ==== Негізгі жол ==== {{OneLegStart}} {{OneLegResult|[[Русенборг]]|Норвегия|0:2|'''[[ПСВ Эйндховен|ПСВ]]'''|Нидерланд}} {{OneLegResult|'''[[Хапоэль (футбол клубы, Тель-Авив)|Хапоэль (Беэр-Шева)]]''' |Израиль|1:0|[[Виктория (футбол клубы, Пльзень)|Виктория (Пльзень)]]|Чехия}} {{OneLegResult|[[Шарлеруа (футбол клубы)|Шарлеруа]] |Бельгия|1:2|'''[[Лех (футбол клубы)|Лех]]'''|Польша}} {{OneLegResult|[[Мальме (футбол клубы)|Мальмё]] |Швеция|1:3|'''[[Гранада (футбол клубы)|Гранада]]'''|Испания}} {{OneLegResult|'''[[Тоттенхэм Хотспур]]'''|Англия|7:2|[[Маккаби (футбол клубы, Хайфа)|Маккаби (Хайфа)]]|Израиль}} {{OneLegResult|'''[[АЕК (футбол клубы, Афина)|АЕК]]'''|Грекия|2:1|[[Вольфсбург (футбол клубы)|Вольфсбург]]|Германия}} {{OneLegResult|[[Базель (футбол клубы)|Базель]] |Швейцария|1:3|'''[[ЦСКА (футбол клубы, София)|ЦСКА (София)]]'''|Болгария}} {{OneLegResult|[[Риу Аве]] |Португалия|2:2 (пен 8:9)|'''[[Милан (футбол клубы)|Милан]]'''|Италия}} {{OneLegResult|'''[[Стандард (футбол клубы, Льеж)|Стандард]]'''|Бельгия|3:1|[[Фехервар]]|Мажарстан}} {{OneLegResult|'''[[Слован (футбол клубы, Либерец)|Слован (Либерец)]]''' |Чехия|1:0|[[АПОЭЛ (футбол клубы)|АПОЭЛ]]|Кипр}} {{OneLegResult|'''[[Рейнджерс (футбол клубы)|Рейнджерс]] '''|Шотландия|2:1|[[Галатасарай]]|Түркия}} {{OneLegResult|[[Спортинг Лиссабон]]|Португалия|1:4|'''[[ЛАСК (футбол клубы)|ЛАСК]]'''|Аустрия }} {{OneLegResult|[[Копенгаген (футбол клубы, 1992)|Копенгаген]] |Дания|0:1|'''[[Риека (футбол клубы)|Риека]]'''| Хорватия |}} |} == Топтық турнир == === А тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Италия}} [[Рома (футбол клубы)|Рома]]|4|1|1|13|5|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Швейцария}} [[Янг Бойз]]|3|1|2|9|7|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Румыния}} [[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР]]|1|2|3|4|10}} {{ФК-команда|4|{{ту|Болгария}} [[ЦСКА (футбол клубы, София)|ЦСКА Софья]]|1|2|3|3|7}} {{ФутболКестеСоңы}} === В тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Англия}} [[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]|6|0|0|20|5|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Норвегия}} [[Мольде (футбол клубы)|Мольде]]|3|1|2|9|11|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Аустрия}} [[Рапид (футбол клубы, Вена)|Рапид]]|2|1|3|11|13}} {{ФК-команда|4|{{ту|Ирландия}} [[Дандолк (футбол клубы)|Дандолк]]|0|0|6|8|19}} {{ФутболКестеСоңы}} === С тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Германия}} [[Байер 04|Байер]]|5|1|0|21|8|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Чехия}} [[Славия (футбол клубы, Прага)|Славия Прага]]|4|0|2|11|10|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Израиль}} [[Хапоэль (футбол клубы, Беэр-Шева)|Хапоэль БШ]]|2|0|4|7|13}} {{ФК-команда|4|{{ту|Франция}} [[Ницца (футбол клубы)|Ницца]]|1|0|5|8|16}} {{ФутболКестеСоңы}} === Д тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Шотландия}} [[Рейнджерс (футбол клубы)|Рейнджерс]]|4|2|0|13|7|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Португалия}} [[Бенфика]]|3|3|0|18|9|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Бельгия}} [[Стандард (футбол клубы, Льеж)|Стандард]]|1|1|4|7|14}} {{ФК-команда|4|{{ту|Польша}} [[Лех (футбол клубы)|Лех]]|1|0|5|6|14}} {{ФутболКестеСоңы}} === Е тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Нидерланд}} [[ПСВ Эйндховен|ПСВ]]|4|0|2|12|9|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Испания}} [[Гранада (футбол клубы)|Гранада]]|3|2|1|6|3|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Грекия}} [[ПАОК (футбол клубы)|ПАОК]]|1|3|2|8|7}} {{ФК-команда|4|{{ту|Кипр}} [[Омония (футбол клубы, Никосия)|Омония]]|1|1|4|5|12}} {{ФутболКестеСоңы}} === Ғ тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Италия}} [[Наполи]]|3|2|1|7|4|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Испания}} [[Реал Сосьедад]]|2|3|1|5|4|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Нидерланд}} [[АЗ Алкмаар]]|2|2|2|7|5}} {{ФК-команда|4|{{ту|Хорватия}} [[Риека (футбол клубы)|Риека]]|1|1|4|6|12}} {{ФутболКестеСоңы}} === G тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Англия}} [[Лестер Сити|Лестер]]|4|1|1|14|5|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Португалия}} [[Брага (футбол клубы)|Брага]]|4|1|1|14|10|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Украина}} [[Заря (футбол клубы, Луганск)|Заря]]|2|0|4|6|11}} {{ФК-команда|4|{{ту|Грекия}} [[АЕК (футбол клубы, Афина)|АЕК]]|1|0|5|7|15}} {{ФутболКестеСоңы}} === Н тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Италия}} [[Милан (футбол клубы)|Милан]]|4|1|1|12|7|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Франция}} [[Лилль (футбол клубы)|Лилль]]|3|2|1|14|8|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Чехия}} [[Спарта (футбол клубы, Прага)|Спарта Прага]]|2|0|4|10|12}} {{ФК-команда|4|{{ту|Шотландия}} [[Селтик]]|1|1|4|10|19}} {{ФутболКестеСоңы}} === І тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Испания}} [[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреал]]|4|1|0|14|5|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Израиль}} [[Маккаби (футбол клубы, Тель-Авив)|Маккаби ТА]]|3|2|1|6|7|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Түркия}} [[Сивасспор]]|2|0|4|9|11}} {{ФК-команда|4|{{ту|Әзірбайжан}} [[Қарабақ (футбол клубы)|Қарабақ]]|0|1|4|4|10}} {{ФутболКестеСоңы}} === J тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэм]]|4|1|1|15|5|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Бельгия}} [[Антверпен (футбол клубы)|Анверпен]]|4|0|2|8|5|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Аустрия}} [[ЛАСК (футбол клубы)|ЛАСК]]|3|2|1|11|12}} {{ФК-команда|4|{{ту|Болгария}} [[Лудогорец]]|0|0|6|7|19}} {{ФутболКестеСоңы}} === К тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Хорватия}} [[Динамо (футбол клубы, Загреб)|Динамо З]]|4|2|0|9|1|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Аустрия}} [[Вольфсберг (футбол клубы)|Вольфсберг]]|3|1|2|7|6|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Нидерланд}} [[Фейеноорд]]|1|2|3|4|8}} {{ФК-команда|4|{{ту|Ресей}} [[ЦСКА (футбол клубы, Мәскеу)|ЦСКА]]|0|3|3|3|8}} {{ФутболКестеСоңы}} === L тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Германия}} [[Хоффенхайм (футбол клубы)|Хоффенхайм]]|5|1|0|17|2|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Сербия}} [[Црвена Звезда (футбол клубы)|Црвена Звезда]]|3|2|1|9|4|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Чехия}} [[Слован (футбол клубы, Либерец)|Слован Либерец]]|2|1|3|4|13}} {{ФК-команда|4|{{ту|Бельгия}} [[Гент (футбол клубы)|Гент]]|0|0|6|4|15}} {{ФутболКестеСоңы}} [[Санат:УЕФА Еуропа лигасы 2020/21]] [[Санат:2020 жылғы футбол]] [[Санат:2021 жылғы футбол]] == Плей-офф == === 1/16 финал=== {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|[[Вольфсберг (футбол клубы)|Вольфсберг]]|Аустрия|1:8|'''[[Тоттенхэм Хотспур]]'''|Англия|1:4|0:4}} {{TwoLegResult|'''[[Динамо (футбол клубы, Киев)|Динамо (Киев)]]'''|Украина|2:1|[[Брюгге (футбол клубы)|Брюгге]]|Бельгия|1:1|1:0}} {{TwoLegResult|[[Реал Сосьедад]]|Испания|0:4|'''[[Манчестер Юнайтед]]'''|Англия|0:4|0:0}} {{TwoLegResult|[[Бенфика]]|Португалия|3:4|'''[[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]'''|Англия|1:1|2:3}} {{TwoLegResult|[[Црвена Звезда (футбол клубы)|Црвена звезда]]|Сербия|3:3 |'''[[Милан (футбол клубы)|Милан]]'''|Италия|2:2|1:1}} {{TwoLegResult|[[Антверпен (футбол клубы)|Антверпен]]|Бельгия|5:9|'''[[Рейнджерс (футбол клубы)|Рейнджерс]]'''|Шотландия|3:4|2:5}} {{TwoLegResult|'''[[Славия (футбол клубы, Прага)|Славия (Прага)]]'''|Чехословакия|2:0|[[Лестер Сити]]|Англия|0:0|2:0}} {{TwoLegResult|[[Ред Булл Зальцбург|Зальцбург]]|Аустрия|1:4|'''[[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреал]]'''|Испания|0:2|1:2}} {{TwoLegResult|[[Брага (футбол клубы)|Брага]]|Португалия|1:5|'''[[Рома (футбол клубы)|Рома]]'''|Италия|0:2|1:3}} {{TwoLegResult|[[Краснодар (футбол клубы)|Краснодар]]|Ресей|2:4|'''[[Динамо (футбол клубы, Загреб)|Динамо (Загреб)]]'''|Хорватия|2:3|0:1}} {{TwoLegResult|'''[[Янг Бойз]]'''|Швейцария|6:3|[[Байер 04]]|Германия|4:3|2:0}} {{TwoLegResult|'''[[Мольде (футбол клубы)|Молде]]'''|Норвегия|5:3|[[Хоффенхайм (футбол клубы)|Хоффенхайм]]|Германия|3:3|2:0}} {{TwoLegResult|'''[[Гранада (футбол клубы)|Гранада]]'''|Испания|3:2|[[Наполи]]|Италия|2:0|1:2}} {{TwoLegResult|[[Маккаби (футбол клубы, Тель-Авив)|Маккаби Тель-Авив]]|Израиль|0:3|'''[[Шахтер (футбол клубы, Донецк)|Шахтёр (Донецк)]]'''|Украина|0:2|0:1}} {{TwoLegResult|[[Лилль (футбол клубы)|Лилль]]|Франция|2:4|'''[[Аякс (футбол клубы, Амстердам)|Аякс]]'''|Нидерланд|1:2|1:2}} {{TwoLegResult|'''[[Олимпиакос (футбол клубы)|Олимпиакос]]'''|Грекия|5:4|[[ПСВ Эйндховен|ПСВ]]|Нидерланд|4:2|1:2}} |} === 1/8 финал === {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|'''[[Аякс (футбол клубы, Амстердам)|Аякс]]'''|Нидерланд|5:0|[[Янг Бойз]]|Швейцария|3:0|2:0}} {{TwoLegResult|[[Динамо (футбол клубы, Киев)|Динамо (Киев)]]|Украина|0:4|'''[[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреал]]'''|Испания|0:2|0:2}} {{TwoLegResult|'''[[Рома (футбол клубы)|Рома]]'''|Италия|5:1|[[Шахтер (футбол клубы, Донецк)|Шахтёр (Донецк)]]|Украина|3:0|2:1}} {{TwoLegResult|[[Олимпиакос (футбол клубы)|Олимпиакос]]|Грекия|2:3|'''[[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]'''|Англия|1:3|1:0}} {{TwoLegResult|[[Тоттенхэм Хотспур]]|Англия|2:3|'''[[Динамо (футбол клубы, Загреб)|Динамо (Загреб)]]'''|Хорватия|2:0|0:3}} {{TwoLegResult|'''[[Манчестер Юнайтед]]'''|Англия|2:1|[[Милан (футбол клубы)|Милан]]|Италия|1:1|1:0}} {{TwoLegResult|'''[[Славия (футбол клубы, Прага)|Славия (Прага)]]'''|Чехия|3:1|[[Рейнджерс (футбол клубы)|Рейнджерс]]|Шотландия|1:1|2:0}} {{TwoLegResult|'''[[Гранада (футбол клубы)|Гранада]]'''|Испания|3:2|[[Мольде (футбол клубы)|Молде]]|Норвегия|2:0|1:2}} |} === 1/4 финал === {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|[[Гранада (футбол клубы)|Гранада]]|Испания|0:4|'''[[Манчестер Юнайтед]]'''|Англия|0:2|0:2}} {{TwoLegResult|'''[[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]'''|Англия|5:1|[[Славия (футбол клубы, Прага)|Славия (Прага)]]|Чехия|1:1|4:0}} {{TwoLegResult|[[Аякс (футбол клубы, Амстердам)|Аякс]]|Нидерланд|2:3|'''[[Рома (футбол клубы)|Рома]]'''|Италия|1:2|1:1}} {{TwoLegResult|[[Динамо (футбол клубы, Загреб)|Динамо (Загреб)]]|Хорватия|1:3|'''[[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреал]]'''|Испания|0:1|1:2}} |} === Жартылай финал === {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|'''[[Манчестер Юнайтед]]'''|Англия|8:5|[[Рома (футбол клубы)|Рома]]|Италия|6:2|2:3}} {{TwoLegResult|'''[[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреал]]'''|Испания|2:1|[[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]|Англия|2:1|0:0}} |} == Финал == {{Толық мақала|УЕФА Еуропа лигасының финалы 2021}} {{Матч туралы есептеме |мерзімі = 26 мамыр 2021 |команда1 = [[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреал]] {{ту|Испания}} |команда2 = {{ту|Англия}} [[Манчестер Юнайтед]] |шот = 1:1<br>пен 11-10 |голдар1 = [[Жерар Морено]] {{гол|29}} |голдар2 = [[Эдинсон Кавани]] {{гол|55}} |стадион = «[[PGE Arena|Гданьск Арена]]» |көрермендер = 9412 |төреші = {{ту|Франция}} [[Клеман Тюрпен]]<ref name="officials">{{cite web |url=https://www.uefa.com/insideuefa/mediaservices/mediareleases/news/0269-12424b21d5b7-861f73160929-1000/ |title=Referee teams appointed for UEFA Champions League and UEFA Europa League finals |publisher=UEFA.com |date=2021-05-12 |lang=en}}</ref> |penalties1 = }} == Сілтемелер == {{УЕФА кубогы мен УЕФА Еуропа лигасы}} [[Санат:УЕФА Еуропа лигасы 2020/21]] [[Санат:2020 жылғы футбол]] [[Санат:2021 жылғы футбол]] 3744g15k5sxd1kwjpc1l2li5xjt9md1 3055410 3055409 2022-07-29T05:37:58Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* Бірінші іріктеу кезеңі */ wikitext text/x-wiki {{Ұлттық чемпионат |уақыты = [[18 тамыз]] [[2020 жыл|2020]] — [[26 мамыр]] [[2021 жыл|2021]] |атауы1 = |атауы = |логотипі = PGE Arena Gdańsk (6018955265).jpg |өлшемі =270px |жазу = Финал өтетін "[[Энерга Гданьск]]" стадионы |қатысушылар саны = 155 (топтық турнирде 48) |қалалар = |стадиондар = |чемпион = {{ту|Испания}} [[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреал]] |рет = |2 орын = |3 орын = |дублёрлер = |ойналған ойындар саны = |голдар саны = |голдардың аты = |келушілер_саны = |бомбардир = |бголдар = |ең жақсы ойыншы = |алдыңғы сезон = [[УЕФА Еуропа лигасы 2019/20|2019/20]] |келесі сезон = [[УЕФА Еуропа лигасы 2021/22|2021/22]] }} '''УЕФА Еуропа лигасы 2020/21''' — [[УЕФА Еуропа Лигасы|аталмыш турнирдің]] 50-ші, жаңа форматтағы 12-ші маусымы. 2020 жылы 20 тамызда басталып, 2021 жылы 26 мамырда мәресіне жетті. == Кестесі == {| class="wikitable" !Кезеңдер !Раунд !Жеребе !Бірінші матч !Қарымта матч |- | rowspan="5" |Квалификация |Бастапқы раунд |9 тамыз 2020 | colspan="2" |20 тамыз 2020 |- |1 раунд |10 тамыз 2020 | colspan="2" |27 тамыз 2020 |- |2 раунд |31 тамыз 2020 | colspan="2" |17 қыркүйек 2020 |- |3 раунд |1 қыркүйек 2020 | colspan="2" |24 сентября 2020 |- |Плей-офф |18 қыркүйек 2020 | colspan="2" |1 қазан 2020 |- | rowspan="6" |Топтық кезең |1 | rowspan="6" |2 қазан 2020 (Афина) | colspan="2" |15 қазан |- |2 | colspan="2" |29 қазан 2020 |- |3 | colspan="2" |5 қараша 2020 |- |4 | colspan="2" |26 қараша 2020 |- |5 | colspan="2" |3 желтоқсан 2020 |- |6 | colspan="2" |10 желтоқсан 2020 |- | rowspan="5" |Плей-офф |1/16 финал |14 желтоқсан 2020 |18 ақпан 2021 |25 ақпан 2021 |- |1/8 финал |26 ақпан 2021 |11 наурыз 2021 |18 наурыз 2021 |- |1/8 финал | rowspan="3" |19 наурыз 2021 |8 сәуір 2021 |15 сәуір 2021 |- |1/2 финал |29 сәуір 2021 |6 мамыр 2021 |- |Финал | colspan="2" |26 мамыр |} == Квалификация == ===Бастапқы раунд=== {{OneLegStart}} {{OneLegResult|[[Тре-Пенне]]|Сан-Марино|1-3|'''[[Гиляни (футбол клубы)|Гиляни]]'''|Косово}} {{OneLegResult|'''[[Линкольн Ред Импс]]'''|Гибралтар|+:-|[[Приштина]]|Косово}} {{OneLegResult|[[Санта-Колома (футбол клубы)|Санта-Колома]]|Андорра|0–0|'''[[Искра Даниловград]]'''|Черногория}} {{OneLegResult|[[Энгордань (футбол клубы)|Энгордани]]|Андорра|1–3|'''[[Зета]]'''|Черногория}} {{OneLegResult|'''[[Гленторан]]'''|Солтүстік Ирландия|1–0|[[ХБ Торсхавн]]|Фарер аралдары}} {{OneLegResult|[[Сент-Джозефс]]|Гибралтар|1–2|'''[[Б-36 (футбол клубы)|Б36]]'''|Фарер аралдары}} {{OneLegResult|'''[[Колрейн (футбол клубы)|Колрейн]]'''|Солтүстік Ирландия|1–0|[[Ла-Флорита]]|Сан-Марино}} {{OneLegResult|'''[[НСИ]]'''|Фарер аралдары|5–1|[[Барри Таун Юнайтед]]|Уэльс}} |} === Бірінші іріктеу кезеңі === {{OneLegStart}} {{OneLegResult|[[Марибор (футбол клубы)|Марибор]]|Словения|1:1 (п 4:5)|'''[[Колрейн (футбол клубы)|Колрейн]]'''|Солтүстік Ирландия}} {{OneLegResult|'''[[Олимпия (футбол клубы, Любляна)|Олимпия]]'''|Словения|2:1 |[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]|Исландия}} {{OneLegResult|'''[[Б-36 (футбол клубы)|Б-36]]'''|Фарер аралдары|4:3 |[[Левадия ФКИ]]|Эстония}} {{OneLegResult|'''[[Ритеряй]]'''|Литва|3:2 |[[Дерри Сити]]|Ирландия}} {{OneLegResult|'''[[Жальгирис (футбол клубы)|Жальгирис]]'''|Литва|2:0|[[Пайде (футбол клубы)|Пайде]]|Эстония}} {{OneLegResult|'''[[Гонвед (футбол клубы)|Гонвед]]'''|Венгрия|2:1 |[[Интер (футбол клубы, Турку)|Интер, Турку]]|Финляндия}} {{OneLegResult|'''[[Зриньски]]'''|Босния және Герцеговина|3:0|[[Дифферданж 03]]|Люксембург}} {{OneLegResult|[[Валлетта (футбол клубы)|Валлетта]]|Мальта|0:1|'''[[Бала Таун]]'''|Уэльс|0:1}} {{OneLegResult|'''[[Линкольн Ред Импс]]'''|Гибралтар|2:0|[[Унион Титус Петанж]]|Люксембург}} {{OneLegResult|'''[[Русенборг]]'''|Норвегия|4:2|[[Брейдаблик]]|Исландия}} {{OneLegResult|'''[[Абердин (футбол клубы)|Абердин]]'''|Шотландия|6:0|[[НСИ (футбол клубы)|НСИ]]|Фарер аралдары|6:0}} {{OneLegResult|'''[[Мотеруэлл (футбол клубы)|Мотеруэлл]]'''|Шотландия|5:1|[[Гленторан]]|Солтүстік Ирландия}} {{OneLegResult|'''[[Хаммарбю (футбол клубы)|Хаммарбю]]'''|Швеция|3:0|[[Пушкаш Академия]]|Мажарстан|3:0}} {{OneLegResult|'''[[Мальме (футбол клубы)|Мальмё]]'''|Швеция|2:0|[[Краковия (футбол клубы)|Краковия]]|Польша}} {{OneLegResult|'''[[Кукеси]]'''|Албания|2:1|[[Славия (футбол клубы, София)|Славия, София]]|Болгария}} {{OneLegResult|'''[[Вентспилс (футбол клубы)|Вентспилс]]'''|Латвия|2:1|[[Динамо-Авто]]|Молдова}} {{OneLegResult|[[Шахтер (футбол клубы, Солигорск)|Шахтёр, Солигорск]]|Беларусь|0:0 (п 1:4)|'''[[Сфынтул Георге]]'''|Молдова|0:0}} {{OneLegResult|[[Динамо (футбол клубы, Минск)|Динамо, Минск]]|Беларусь|0:2|'''[[Пяст (футбол клубы)|Пяст]]'''|Польша|0:2}} {{OneLegResult|'''[[Орхус (футбол клубы)|Орхус]]'''|Дания|5:2|[[Хонка (футбол клубы)|Хонка]]|Финляндия}} {{OneLegResult|'''[[Шемрок Роверс]]'''|Ирландия|2:2 (п 12:11)|[[Ильвес (футбол клубы)|Ильвес]]|Финляндия}} {{OneLegResult|[[Хабнарфьордюр]]|Исландия|0:2|'''[[ДАК 1904]]'''|Словакия|0:2}} {{OneLegResult|'''[[Нью-Сейнтс]]'''|Уэльс|3:1 |[[Жилина (футбол клубы)|Жилина]]|Словакия}} {{OneLegResult|[[Вадуц (футбол клубы)|Вадуц]]|Лихтенштейн|0:2|'''[[Хибернианс (футбол клубы)|Хиберниан]]'''|Мальта}} {{OneLegResult|'''[[Серветт (футбол клубы)|Серветт]]'''|Швейцария|3:0|[[Ружомберок]]|Словакия}} {{OneLegResult|[[Нефтчи (футбол клубы, Баку)|Нефтчи]]|Әзірбайжан|2-1|[[Шкупи]]|Солтүстік Македония}} {{OneLegResult|[[Кешля (футбол клубы)|Кешла]]|Әзірбайжан|0:0 (п 4:5)|'''[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]]'''|Албания}} {{OneLegResult|'''[[Хапоэль (футбол клубы, Беэр-Шева)|Хапоель (Беер-Шева)]]'''|Израиль|3:0|[[Динамо (футбол клубы, Батуми)|Динамо (Батуми)]]|Грузия}} {{OneLegResult|[[Нымме Калью]]|Эстония||[[Мура 05|Мура]]|Словения}} {{OneLegResult|'''[[Буде-Глимт]]'''|Норвегия|6:1|[[Кауно Жальгирис]]|Литва}} {{OneLegResult|'''[[Фехервар]]'''|Мажарстан|1:1 (пен 4:2)|[[Богемян (футбол клубы)|Богемян]]|Ирландия}} {{OneLegResult|'''[[Аполлон (футбол клубы, Лимасоль)|Аполлон]]'''|Кипр|5:1|[[Сабуртало]]|Грузия}} {{OneLegResult|[[Маккаби (футбол клубы, Хайфа)|Маккаби (Хайфа)]]|Израиль||[[Железничар (футбол клубы, Сараево)|Железничар]]|Босния және Герцеговина}} {{OneLegResult|[[Алашкерт (футбол клубы)|Алашкерт]]|Армения|0:1|'''[[Ренова (футбол клубы)|Ренова]]'''|Македония}} {{OneLegResult|'''[[Партизан (футбол клубы, Белград)|Партизан]]'''|Сербия|1:0|[[РФМ (футбол клубы)|РФШ]]|Литва}} {{OneLegResult|'''[[Лех (футбол клубы)|Лех]]'''|Польша|3:0|[[Валмиера (футбол клубы)|Валмиера]]|Литва}} {{OneLegResult|[[Ордабасы (футбол клубы)|Ордабасы]]|Қазақстан|1:2|'''[[Ботошани (футбол клубы)|Ботошани]]'''|Румыния}} {{OneLegResult|'''[[Стяуа (футбол клубы)|Стяуа]]'''|Румыния|3:0|[[Ширак (футбол клубы)|Ширак]]|Армения}} {{OneLegResult|'''[[Прогрес (футбол клубы)|Прогрес]]'''|Люксембург|3:0|[[Зета (футбол клубы)|Зета]]|Черногория}} {{OneLegResult|'''[[ЦСКА (футбол клубы, София)|ЦСКА]]'''|Болгария|2:1|[[Сиренс (футбол клубы)|Сиренс]]|Мальта}} {{OneLegResult|[[Петрокуб]]|Македония|0:2|'''[[ТСЦ (Бачка-Топола)|ТСЦ]]'''|Сербия}} {{OneLegResult|[[Сумгаит (футбол клубы)|Сумгаит]]|Әзірбайжан|0:2|'''[[Шкендия]]'''|Македония}} {{OneLegResult|'''[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]'''|Қазақстан|4:1|[[Ноа (футбол клубы)|Ноах]]|Армения}} {{OneLegResult|'''[[Локомотив (футбол клубы, Тбилиси)|Локомотив]]'''|Грузия|2:1|[[Университатя (футбол клубы, Крайова)|Университатя (Крайова)]]|Румыния}} {{OneLegResult|'''[[Теута (футбол клубы)|Теута]]'''|Албания|2:0|[[Бейтар (футбол клубы, Иерусалим)|Бейтар]]|Израиль}} {{OneLegResult|'''[[Борац (футбол клубы, Баня-Лука)|Борац]]'''|Босния және Герцеговина|1:0|[[Сутьеска (футбол клубы)|Сутьеска]]|Черногория}} {{OneLegResult|[[Искра (футбол клубы, Даниловград)|Искра]]|Черногория|0:1|'''[[Локомотив (футбол клубы, Пловдив)|Локомотив (Пловдив)]]'''|Болгария}} {{OneLegResult|[[Гиляни (футбол клубы)|Гиляни]]|Косово|0:2|'''[[АПОЭЛ (футбол клубы)|АПОЕЛ]]'''|Кипр}} |} === Екінші іріктеу кезеңі === ==== Чемпиондар жолы ==== {{OneLegStart}} {{OneLegResult|[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер (Эскальдес)]]|Андорра|0:1 |'''[[Дандолк (футбол клубы)|Дандолк]]'''|Ирландия|0:1|| - |}} {{OneLegResult|'''[[КуПС]]'''|Финляндия|1:1 (пен 4:3)|[[Слован (футбол клубы, Братислава)|Слован (Братислава)]]|Словакия|1:1|| - |}} {{OneLegResult|[[Линфилд]]|Солтүстік Ирландия|0:1 |'''[[Флориана (футбол клубы)|Флориана]]'''|Мальта|0:1|| - |}} {{OneLegResult|'''[[Рига (футбол клубы, 2015)|Рига]]'''|Латвия|1:0 |[[Тре Фиори]]|Сан-Марино|1:0|| - |}} {{OneLegResult|'''[[Юргорден (футбол клубы)|Юргорден]]'''|Швеция|2:1 |[[Еуропа (футбол клубы, Гибралтар)|Еуропа]]|Гибралтар|2:1|| - |}} {{OneLegResult|'''[[Флора (футбол клубы)|Флора]]'''|Эстония|2:1 |[[Рейкьявик (футбол клубы)|Рейкьявик]]|Исландия|2:1|| - |}} {{OneLegResult|[[Силекс]]|Македония|0:2 |'''[[Дрита (футбол клубы, Гнилане)|Дрита]]'''|Косово|0:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Астана (футбол клубы)|Астана]]|Қазақстан|0:1 |'''[[Будучност (футбол клубы, Подгорица)|Будучност]]'''|Черногория|0:1|| - |}} {{OneLegResult|'''[[Арарат-Армения]]'''|Армения|4:3 |[[Фола (футбол клубы)|Фола]]|Люксембург|4:3|| - |}} {{OneLegResult|[[Коннас-Ки Номадс]]|Уэльс|0:1 |'''[[Динамо (футбол клубы, Тбилиси)|Динамо (Тбилиси)]]'''|Грузия|0:1|| - |}} |} ==== Негізгі жол ==== {{OneLegStart}} {{OneLegResult|[[Хаммарбю (футбол клубы)|Хаммарбю]]|Швеция|0:3 |'''[[Лех (футбол клубы)|Лех]]'''|Польша|0:3|| - |}} {{OneLegResult|[[Қайсар (футбол клубы)|Қайсар]]|Қазақстан|1:4 |'''[[АПОЭЛ (футбол клубы)|АПОЭЛ]]'''|Кипр|1:4|| - |}} {{OneLegResult|'''[[Мура (футбол клубы)|Мура]]''' |Словения|3:0 |[[Орхус (футбол клубы)|Орхус]]|Дания|3:0|| - |}} {{OneLegResult|'''[[Маккаби (футбол клубы, Хайфа)|Маккаби (Хайфа)]]'''|Израиль|2:1|[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]|Қазақстан|2:1|| - |}} {{OneLegResult|'''[[Локомотив (футбол клубы, Тбилиси)|Локомотив (Тбилиси)]]'''|Грузия|2:1 |[[Динамо (футбол клубы, Мәскеу)|Динамо]]|Ресей|2:1|| - |}} {{OneLegResult|[[Нефтчи (футбол клубы, Баку)|Нефтчи]]|Әзірбайжан|1:3 |'''[[Галатасарай]]'''|Түркия|1:3|| - |}} {{OneLegResult|'''[[Б-36 (футбол клубы)|Б-36]]'''|Фарер аралдары|2:2 (пен 5:4)|[[Нью-Сейнтс]]|Уэльс|2:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Колрейн (футбол клубы)|Колрейн]]|Солтүстік Ирландия|2:2 (пен 0:3)|'''[[Мотеруэлл (футбол клубы)|Мотеруэлл]]'''|Шотландия|2:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Гётеборг (футбол клубы)|Гётеборг]]|Швеция|1:2 |'''[[Копенгаген (футбол клубы, 1992)|Копенгаген]]'''|Дания|1:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Бачка-Топола (футбол клубы)|Бачка-Топола]]|Сербия|6:6 (пен 4:5)|'''[[Стяуа (футбол клубы)|Стяуа]]'''|Румыния|6:6|| - |}} {{OneLegResult|[[Теута (футбол клубы)|Теута]]|Албания|0:4 |'''[[Гранада (футбол клубы)|Гранада]]'''|Испания|0:4|| - |}} {{OneLegResult|[[ОФИ (футбол клубы)|ОФИ]]|Грекия|0:1 |'''[[Аполлон (футбол клубы, Лимасол)|Аполлон (Лимасол)]]'''|Кипр|0:1|| - |}} {{OneLegResult|[[Прогрес (футбол клубы)|Прогрес]]|Люксембург|0:5 |'''[[Виллем II (футбол клубы)|Виллем II]]'''|Нидерланд|0:5|| - |}} {{OneLegResult|[[Викинг (футбол клубы)|Викинг]]|Норвегия|0:2 |'''[[Абердин (футбол клубы)|Абердин]]'''|Шотландия|0:2|| - |}} {{OneLegResult|'''[[Стандард (футбол клубы, Льеж)|Стандард]]'''|Бельгия|2:0 |[[Бала Таун]]|Уэльс|2:0|| - |}} {{OneLegResult|[[Сфынтул Георге]]|Молдова|0:1 |'''[[Партизан (футбол клубы, Белград)|Партизан]]'''|Сербия|0:1|| - |}} {{OneLegResult|'''[[ЦСКА (футбол клубы, София)|ЦСКА (София)]]'''|Болгария|2:0 |[[БАТЭ (футбол клубы)|БАТЭ]]|Беларусь|2:0|| - |}} {{OneLegResult|[[Ботошани (футбол клубы)|Ботошани]]|Румыния|0:1 |'''[[Шкендия]]'''|Македония|0:1|| - |}} {{OneLegResult|[[Локомотив (футбол клубы, Пловдив)|Локомотив (Пловдив)]]|Болгария|1:2 |'''[[Тоттенхэм Хотспур]]'''|Англия|1:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]]|Албания|1:2 |'''[[Хапоэль (футбол клубы, Беэр-Шева)|Хапоэль (Беэр-Шева)]]'''|Израиль|1:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Арис (футбол клубы, Салоники)|Арис]]|Грекия|1:2 |'''[[Колос (футбол клубы, Ковалёвка)|Колос]]'''|Украина|1:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Гонвед (футбол клубы)|Гонвед]]|Венгрия|0:2 |'''[[Мальме (футбол клубы)|Мальмё]]'''|Швеция|0:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Вентспилс (футбол клубы)|Вентспилс]]|Латвия|1:5 |'''[[Русенборг]]'''|Норвегия|1:5|| - |}} {{OneLegResult|[[Ритеряй]]|Литва|1:5 |'''[[Слован (футбол клубы, Либерец)|Слован (Либерец)]]'''|Чехия|1:5|| - |}} {{OneLegResult|[[Линкольн Ред Импс]]|Гибралтар|0:5 |'''[[Рейнджерс (футбол клубы)|Рейнджерс]]'''|Шотландия|0:5|| - |}} {{OneLegResult|[[Серветт (футбол клубы)|Серветт]]|Швейцария|0:1 |'''[[Реймс (футбол клубы)|Реймс]]'''|Франция|0:1|| - |}} {{OneLegResult|[[Борац (футбол клубы, Баня-Лука)|Борац]]|Босния және Герцеговина|0:2 |'''[[Риу Аве]]'''|Португалия|0:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Ренова (футбол клубы, Цепчиште)|Ренова]]|Македония|0:1 |'''[[Хайдук (футбол клубы, Сплит)|Хайдук]]'''|Хорватия|0:1|| - |}} {{OneLegResult|[[Олимпия (футбол клубы, Любляна)|Олимпия]]|Словения|2:3 |'''[[Зриньски]]'''|Босния және Герцеговина|2:3|| - |}} {{OneLegResult|[[Кукеси]]|Албания|0:4 |'''[[Вольфсбург (футбол клубы)|Вольфсбург]]'''|Германия|0:4|| - |}} {{OneLegResult|'''[[ДАК 1904]]'''|Словакия|5:3 |[[Яблонец (футбол клубы)|Яблонец]]|Чехия|5:3|| - |}} {{OneLegResult|'''[[Пяст (футбол клубы)|Пяст]]'''|Польша|3:2 |[[Хартберг (футбол клубы)|Хартберг]]|Аустрия|3:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Осиек (футбол клубы)|Осиек]]|Хорватия|1:2 |'''[[Базель (футбол клубы)|Базель]]'''|Швейцария|1:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Шемрок Роверс]]|Ирландия|0:2 |'''[[Милан (футбол клубы)|Милан]]'''|Италия|0:2|| - |}} {{OneLegResult|[[Хибернианс (футбол клубы)|Хибернианс]]|Мальта|0:1 |'''[[Фехервар]]'''|Венгрия|0:1|| - |}} {{OneLegResult|'''[[Будё-Глимт]]'''|Норвегия|3:1 |[[Жальгирис (футбол клубы)|Жальгирис]]|Литва|3:1| - |}} |} === Үшінші іріктеу кезеңі === ==== Чемпиондар жолы ==== {{OneLegStart}} {{OneLegResult|'''[[Сараево (футбол клубы)|Сараево]]''' |Босния және Герцеговина|2:1| [[Будучност (футбол клубы, Подгорица)|Будучност]]|Черногория}} {{OneLegResult|[[Шериф (футбол клубы)|Шериф]] {{ту|Молдова}}||1:1 (пен 3:5)|'''[[Дандолк (футбол клубы)|Дандолк]]'''|Ирландия}} {{OneLegResult|'''[[Арарат-Армения]]''' {{ту|Армения}}||1:0 |[[Целе (футбол клубы)|Целе]]|Словения}} {{OneLegResult|[[Рига (футбол клубы, 2015)|Рига]] {{ту|Латвия}}||0:1| '''[[Селтик]]'''|Шотландия}} {{OneLegResult|'''[[КуПС]]''' {{ту|Финляндия}}||2:0 | [[Судува]]|Литва}} {{OneLegResult|'''[[Легия (футбол клубы)|Легия]]''' {{ту|Польша}}||2:0| [[Дрита (футбол клубы, Гнилане)|Дрита]]|Косово}} {{OneLegResult|'''[[КИ Клаксвик]]''' {{ту|Фарер аралдары}}||6:1| [[Динамо (футбол клубы, Тбилиси)|Динамо (Тбилиси)]]|Грузия}} {{OneLegResult|[[Юргорден (футбол клубы)|Юргорден]] {{ту|Швеция}}||0:1| '''[[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР (Клуж)]]'''|Румыния}} {{OneLegResult|[[Флориана (футбол клубы)|Флориана]] {{ту|Мальта}}||0:0 (пен 2:4)| '''[[Флора (футбол клубы)|Флора]]'''|Эстония}} |} ==== Негізгі жол ==== {{OneLegStart}} {{OneLegResult|[[Мура (футбол клубы)|Мура]] {{ту|Словения}}||1:5|'''[[ПСВ Эйндховен|ПСВ]]'''|Нидерланд}} {{OneLegResult|'''[[Мальме (футбол клубы)|Мальмё]]''' {{ту|Швеция}}||5:0| [[Локомотива]]|Хорватия}} {{OneLegResult|'''[[Спортинг Лиссабон]]''' {{ту|Португалия}}||1:0|[[Абердин (футбол клубы)|Абердин]]|Шотландия}} {{OneLegResult|'''[[Шарлеруа (футбол клубы)|Шарлеруа]]''' {{ту|Бельгия}}||2:1 |[[Партизан (футбол клубы, Белград)|Партизан]]|Сербия}} {{OneLegResult|'''[[Русенборг]]''' {{ту|Норвегия}}||1:0|[[Аланьяспор]]|Түркия}} {{OneLegResult|'''[[Вольфсбург (футбол клубы)|Вольфсбург]]''' {{ту|Германия}}||2:0| [[Десна (футбол клубы)|Десна]]|Украина}} {{OneLegResult|'''[[Фехервар]]''' {{ту|Мажарстан}}||0:0 (пен 4:1)|[[Реймс (футбол клубы)|Реймс]]|Франция}} {{OneLegResult|'''[[Гранада (футбол клубы)|Гранада]]''' {{ту|Испания}}||2:0| [[Локомотив (футбол клубы, Тбилиси)|Локомотив (Тбилиси)]]|Грузия}} {{OneLegResult|'''[[Риека (футбол клубы)|Риека]]''' {{ту|Хорватия}}||2:0 | [[Колос (футбол клубы, Ковалёвка)|Колос]]|Украина}} {{OneLegResult|[[Санкт-Галлен (футбол клубы)|Санкт-Галлен]] {{ту|Швейцария}}||0:1| '''[[АЕК (футбол клубы, Афина)|АЕК]]'''|Грекия}} {{OneLegResult|'''[[ЛАСК (футбол клубы)|ЛАСК]]''' {{ту|Аустрия}}||7:0| [[ДАК 1904]]|Словакия}} {{OneLegResult|'''[[Милан (футбол клубы)|Милан]]''' {{ту|Италия}}||3:2| [[Будё-Глимт]]|Норвегия}} {{OneLegResult|[[Шкендия]] {{ту|Македония}}||1:3| '''[[Тоттенхэм Хотспур]]'''|Англия}} {{OneLegResult|'''[[Стандард (футбол клубы, Льеж)|Стандард]]''' {{ту|Бельгия}}||2:1 |[[Войводина (футбол клубы)|Войводина]]|Сербия}} {{OneLegResult|[[Ростов (футбол клубы)|Ростов]] {{ту|Ресей}}||1:2| '''[[Маккаби (футбол клубы, Хайфа)|Маккаби (Хайфа)]]'''|Израиль}} {{OneLegResult|[[Виллем II (футбол клубы)|Виллем II]] {{ту|Нидерланд}}||0:4|'''[[Рейнджерс (футбол клубы)|Рейнджерс]]'''|Шотландия}} {{OneLegResult|[[Аполлон (футбол клубы, Лимасол)|Аполлон (Лимасол)]] {{ту|Кипр}}||0:5 | '''[[Лех (футбол клубы)|Лех]]'''|Польша}} {{OneLegResult|[[Бешикташ]] {{ту|Түркия}}||1:1 (пен 2:4)| '''[[Риу Аве]]'''|Португалия}} {{OneLegResult|[[Стяуа (футбол клубы)|Стяуа]] {{ту|Румыния}}||0:2|'''[[Слован (футбол клубы, Либерец)|Слован (Либерец)]]'''|Чехия}} {{OneLegResult|'''[[Хапоэль (футбол клубы, Беэр-Шева)|Хапоэль (Беэр-Шева)]]''' {{ту|Израиль}}||3:0|[[Мотеруэлл (футбол клубы)|Мотеруэлл]]|Шотландия}} {{OneLegResult|'''[[Копенгаген (футбол клубы, 1992)|Копенгаген]]''' {{ту|Дания}}||3:0| [[Пяст (футбол клубы)|Пяст]]|Польша}} {{OneLegResult|'''[[Базель (футбол клубы)|Базель]]''' {{ту|Швейцария}}||3:2|[[Анортосис (футбол клубы)|Анортосис]]|Кипр}} {{OneLegResult|'''[[Галатасарай]]''' {{ту|Түркия}}||2:0|[[Хайдук (футбол клубы, Сплит)|Хайдук]]|Хорватия}} {{OneLegResult|'''[[Виктория (футбол клубы, Пльзень)|Виктория (Пльзень)]]''' {{ту|Чехия}}||3:0 |[[Сённерйюск (футбол клубы)|Сённерйюск]]|Дания}} {{OneLegResult|'''[[АПОЭЛ (футбол клубы)|АПОЭЛ]]''' |Кипр|2:2 (пен 4:2)| [[Зриньски]]|Босния және Герцеговина|2:1}} {{OneLegResult|'''[[ЦСКА (футбол клубы, София)|ЦСКА (София)]]''' |Болгария|3:1|[[Б-36 (футбол клубы)|Б-36]]|Фарер аралдары}} |} === Плей-офф === ==== Чемпиондар жолы ==== {{OneLegStart}} {{OneLegResult|'''[[Янг Бойз]]'''|Швейцария|3:0| [[Тирана (футбол клубы)|Тирана]]|Албания}} {{OneLegResult|[[Арарат-Армения]] |Армения|1:2|'''[[Црвена Звезда (футбол клубы)|Црвена Звезда]]'''|Югославия}} {{OneLegResult|[[Динамо Брест]] |Беларусь|0:2|'''[[Лудогорец]]'''|Болгария}} {{OneLegResult|'''[[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР (Клуж)]]'''|Румыния|3:1|[[КуПС]]|Финляндия}} {{OneLegResult|'''[[Динамо (футбол клубы, Загреб)|Динамо (Загреб)]]''' |Хорватия|3:1| [[Флора (футбол клубы)|Флора]]|Эстония}} {{OneLegResult|[[Сараево (футбол клубы)|Сараево]] |Босния және Герцеговина|0:1|'''[[Селтик]]'''|Шотландия}} {{OneLegResult|[[Легия (футбол клубы)|Легия]] |Польша|0:3|'''[[Қарабақ (футбол клубы)|Карабах]]'''|Әзірбайжан}} {{OneLegResult|'''[[Дандолк (футбол клубы)|Дандолк]]'''|Исландия|3:1|[[КИ Клаксвик]]|Фарер аралдары}} |} ==== Негізгі жол ==== {{OneLegStart}} {{OneLegResult|[[Русенборг]]|Норвегия|0:2|'''[[ПСВ Эйндховен|ПСВ]]'''|Нидерланд}} {{OneLegResult|'''[[Хапоэль (футбол клубы, Тель-Авив)|Хапоэль (Беэр-Шева)]]''' |Израиль|1:0|[[Виктория (футбол клубы, Пльзень)|Виктория (Пльзень)]]|Чехия}} {{OneLegResult|[[Шарлеруа (футбол клубы)|Шарлеруа]] |Бельгия|1:2|'''[[Лех (футбол клубы)|Лех]]'''|Польша}} {{OneLegResult|[[Мальме (футбол клубы)|Мальмё]] |Швеция|1:3|'''[[Гранада (футбол клубы)|Гранада]]'''|Испания}} {{OneLegResult|'''[[Тоттенхэм Хотспур]]'''|Англия|7:2|[[Маккаби (футбол клубы, Хайфа)|Маккаби (Хайфа)]]|Израиль}} {{OneLegResult|'''[[АЕК (футбол клубы, Афина)|АЕК]]'''|Грекия|2:1|[[Вольфсбург (футбол клубы)|Вольфсбург]]|Германия}} {{OneLegResult|[[Базель (футбол клубы)|Базель]] |Швейцария|1:3|'''[[ЦСКА (футбол клубы, София)|ЦСКА (София)]]'''|Болгария}} {{OneLegResult|[[Риу Аве]] |Португалия|2:2 (пен 8:9)|'''[[Милан (футбол клубы)|Милан]]'''|Италия}} {{OneLegResult|'''[[Стандард (футбол клубы, Льеж)|Стандард]]'''|Бельгия|3:1|[[Фехервар]]|Мажарстан}} {{OneLegResult|'''[[Слован (футбол клубы, Либерец)|Слован (Либерец)]]''' |Чехия|1:0|[[АПОЭЛ (футбол клубы)|АПОЭЛ]]|Кипр}} {{OneLegResult|'''[[Рейнджерс (футбол клубы)|Рейнджерс]] '''|Шотландия|2:1|[[Галатасарай]]|Түркия}} {{OneLegResult|[[Спортинг Лиссабон]]|Португалия|1:4|'''[[ЛАСК (футбол клубы)|ЛАСК]]'''|Аустрия }} {{OneLegResult|[[Копенгаген (футбол клубы, 1992)|Копенгаген]] |Дания|0:1|'''[[Риека (футбол клубы)|Риека]]'''| Хорватия |}} |} == Топтық турнир == === А тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Италия}} [[Рома (футбол клубы)|Рома]]|4|1|1|13|5|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Швейцария}} [[Янг Бойз]]|3|1|2|9|7|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Румыния}} [[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР]]|1|2|3|4|10}} {{ФК-команда|4|{{ту|Болгария}} [[ЦСКА (футбол клубы, София)|ЦСКА Софья]]|1|2|3|3|7}} {{ФутболКестеСоңы}} === В тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Англия}} [[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]|6|0|0|20|5|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Норвегия}} [[Мольде (футбол клубы)|Мольде]]|3|1|2|9|11|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Аустрия}} [[Рапид (футбол клубы, Вена)|Рапид]]|2|1|3|11|13}} {{ФК-команда|4|{{ту|Ирландия}} [[Дандолк (футбол клубы)|Дандолк]]|0|0|6|8|19}} {{ФутболКестеСоңы}} === С тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Германия}} [[Байер 04|Байер]]|5|1|0|21|8|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Чехия}} [[Славия (футбол клубы, Прага)|Славия Прага]]|4|0|2|11|10|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Израиль}} [[Хапоэль (футбол клубы, Беэр-Шева)|Хапоэль БШ]]|2|0|4|7|13}} {{ФК-команда|4|{{ту|Франция}} [[Ницца (футбол клубы)|Ницца]]|1|0|5|8|16}} {{ФутболКестеСоңы}} === Д тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Шотландия}} [[Рейнджерс (футбол клубы)|Рейнджерс]]|4|2|0|13|7|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Португалия}} [[Бенфика]]|3|3|0|18|9|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Бельгия}} [[Стандард (футбол клубы, Льеж)|Стандард]]|1|1|4|7|14}} {{ФК-команда|4|{{ту|Польша}} [[Лех (футбол клубы)|Лех]]|1|0|5|6|14}} {{ФутболКестеСоңы}} === Е тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Нидерланд}} [[ПСВ Эйндховен|ПСВ]]|4|0|2|12|9|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Испания}} [[Гранада (футбол клубы)|Гранада]]|3|2|1|6|3|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Грекия}} [[ПАОК (футбол клубы)|ПАОК]]|1|3|2|8|7}} {{ФК-команда|4|{{ту|Кипр}} [[Омония (футбол клубы, Никосия)|Омония]]|1|1|4|5|12}} {{ФутболКестеСоңы}} === Ғ тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Италия}} [[Наполи]]|3|2|1|7|4|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Испания}} [[Реал Сосьедад]]|2|3|1|5|4|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Нидерланд}} [[АЗ Алкмаар]]|2|2|2|7|5}} {{ФК-команда|4|{{ту|Хорватия}} [[Риека (футбол клубы)|Риека]]|1|1|4|6|12}} {{ФутболКестеСоңы}} === G тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Англия}} [[Лестер Сити|Лестер]]|4|1|1|14|5|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Португалия}} [[Брага (футбол клубы)|Брага]]|4|1|1|14|10|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Украина}} [[Заря (футбол клубы, Луганск)|Заря]]|2|0|4|6|11}} {{ФК-команда|4|{{ту|Грекия}} [[АЕК (футбол клубы, Афина)|АЕК]]|1|0|5|7|15}} {{ФутболКестеСоңы}} === Н тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Италия}} [[Милан (футбол клубы)|Милан]]|4|1|1|12|7|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Франция}} [[Лилль (футбол клубы)|Лилль]]|3|2|1|14|8|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Чехия}} [[Спарта (футбол клубы, Прага)|Спарта Прага]]|2|0|4|10|12}} {{ФК-команда|4|{{ту|Шотландия}} [[Селтик]]|1|1|4|10|19}} {{ФутболКестеСоңы}} === І тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Испания}} [[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреал]]|4|1|0|14|5|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Израиль}} [[Маккаби (футбол клубы, Тель-Авив)|Маккаби ТА]]|3|2|1|6|7|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Түркия}} [[Сивасспор]]|2|0|4|9|11}} {{ФК-команда|4|{{ту|Әзірбайжан}} [[Қарабақ (футбол клубы)|Қарабақ]]|0|1|4|4|10}} {{ФутболКестеСоңы}} === J тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэм]]|4|1|1|15|5|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Бельгия}} [[Антверпен (футбол клубы)|Анверпен]]|4|0|2|8|5|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Аустрия}} [[ЛАСК (футбол клубы)|ЛАСК]]|3|2|1|11|12}} {{ФК-команда|4|{{ту|Болгария}} [[Лудогорец]]|0|0|6|7|19}} {{ФутболКестеСоңы}} === К тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Хорватия}} [[Динамо (футбол клубы, Загреб)|Динамо З]]|4|2|0|9|1|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Аустрия}} [[Вольфсберг (футбол клубы)|Вольфсберг]]|3|1|2|7|6|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Нидерланд}} [[Фейеноорд]]|1|2|3|4|8}} {{ФК-команда|4|{{ту|Ресей}} [[ЦСКА (футбол клубы, Мәскеу)|ЦСКА]]|0|3|3|3|8}} {{ФутболКестеСоңы}} === L тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{ту|Германия}} [[Хоффенхайм (футбол клубы)|Хоффенхайм]]|5|1|0|17|2|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{ту|Сербия}} [[Црвена Звезда (футбол клубы)|Црвена Звезда]]|3|2|1|9|4|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{ту|Чехия}} [[Слован (футбол клубы, Либерец)|Слован Либерец]]|2|1|3|4|13}} {{ФК-команда|4|{{ту|Бельгия}} [[Гент (футбол клубы)|Гент]]|0|0|6|4|15}} {{ФутболКестеСоңы}} [[Санат:УЕФА Еуропа лигасы 2020/21]] [[Санат:2020 жылғы футбол]] [[Санат:2021 жылғы футбол]] == Плей-офф == === 1/16 финал=== {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|[[Вольфсберг (футбол клубы)|Вольфсберг]]|Аустрия|1:8|'''[[Тоттенхэм Хотспур]]'''|Англия|1:4|0:4}} {{TwoLegResult|'''[[Динамо (футбол клубы, Киев)|Динамо (Киев)]]'''|Украина|2:1|[[Брюгге (футбол клубы)|Брюгге]]|Бельгия|1:1|1:0}} {{TwoLegResult|[[Реал Сосьедад]]|Испания|0:4|'''[[Манчестер Юнайтед]]'''|Англия|0:4|0:0}} {{TwoLegResult|[[Бенфика]]|Португалия|3:4|'''[[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]'''|Англия|1:1|2:3}} {{TwoLegResult|[[Црвена Звезда (футбол клубы)|Црвена звезда]]|Сербия|3:3 |'''[[Милан (футбол клубы)|Милан]]'''|Италия|2:2|1:1}} {{TwoLegResult|[[Антверпен (футбол клубы)|Антверпен]]|Бельгия|5:9|'''[[Рейнджерс (футбол клубы)|Рейнджерс]]'''|Шотландия|3:4|2:5}} {{TwoLegResult|'''[[Славия (футбол клубы, Прага)|Славия (Прага)]]'''|Чехословакия|2:0|[[Лестер Сити]]|Англия|0:0|2:0}} {{TwoLegResult|[[Ред Булл Зальцбург|Зальцбург]]|Аустрия|1:4|'''[[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреал]]'''|Испания|0:2|1:2}} {{TwoLegResult|[[Брага (футбол клубы)|Брага]]|Португалия|1:5|'''[[Рома (футбол клубы)|Рома]]'''|Италия|0:2|1:3}} {{TwoLegResult|[[Краснодар (футбол клубы)|Краснодар]]|Ресей|2:4|'''[[Динамо (футбол клубы, Загреб)|Динамо (Загреб)]]'''|Хорватия|2:3|0:1}} {{TwoLegResult|'''[[Янг Бойз]]'''|Швейцария|6:3|[[Байер 04]]|Германия|4:3|2:0}} {{TwoLegResult|'''[[Мольде (футбол клубы)|Молде]]'''|Норвегия|5:3|[[Хоффенхайм (футбол клубы)|Хоффенхайм]]|Германия|3:3|2:0}} {{TwoLegResult|'''[[Гранада (футбол клубы)|Гранада]]'''|Испания|3:2|[[Наполи]]|Италия|2:0|1:2}} {{TwoLegResult|[[Маккаби (футбол клубы, Тель-Авив)|Маккаби Тель-Авив]]|Израиль|0:3|'''[[Шахтер (футбол клубы, Донецк)|Шахтёр (Донецк)]]'''|Украина|0:2|0:1}} {{TwoLegResult|[[Лилль (футбол клубы)|Лилль]]|Франция|2:4|'''[[Аякс (футбол клубы, Амстердам)|Аякс]]'''|Нидерланд|1:2|1:2}} {{TwoLegResult|'''[[Олимпиакос (футбол клубы)|Олимпиакос]]'''|Грекия|5:4|[[ПСВ Эйндховен|ПСВ]]|Нидерланд|4:2|1:2}} |} === 1/8 финал === {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|'''[[Аякс (футбол клубы, Амстердам)|Аякс]]'''|Нидерланд|5:0|[[Янг Бойз]]|Швейцария|3:0|2:0}} {{TwoLegResult|[[Динамо (футбол клубы, Киев)|Динамо (Киев)]]|Украина|0:4|'''[[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреал]]'''|Испания|0:2|0:2}} {{TwoLegResult|'''[[Рома (футбол клубы)|Рома]]'''|Италия|5:1|[[Шахтер (футбол клубы, Донецк)|Шахтёр (Донецк)]]|Украина|3:0|2:1}} {{TwoLegResult|[[Олимпиакос (футбол клубы)|Олимпиакос]]|Грекия|2:3|'''[[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]'''|Англия|1:3|1:0}} {{TwoLegResult|[[Тоттенхэм Хотспур]]|Англия|2:3|'''[[Динамо (футбол клубы, Загреб)|Динамо (Загреб)]]'''|Хорватия|2:0|0:3}} {{TwoLegResult|'''[[Манчестер Юнайтед]]'''|Англия|2:1|[[Милан (футбол клубы)|Милан]]|Италия|1:1|1:0}} {{TwoLegResult|'''[[Славия (футбол клубы, Прага)|Славия (Прага)]]'''|Чехия|3:1|[[Рейнджерс (футбол клубы)|Рейнджерс]]|Шотландия|1:1|2:0}} {{TwoLegResult|'''[[Гранада (футбол клубы)|Гранада]]'''|Испания|3:2|[[Мольде (футбол клубы)|Молде]]|Норвегия|2:0|1:2}} |} === 1/4 финал === {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|[[Гранада (футбол клубы)|Гранада]]|Испания|0:4|'''[[Манчестер Юнайтед]]'''|Англия|0:2|0:2}} {{TwoLegResult|'''[[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]'''|Англия|5:1|[[Славия (футбол клубы, Прага)|Славия (Прага)]]|Чехия|1:1|4:0}} {{TwoLegResult|[[Аякс (футбол клубы, Амстердам)|Аякс]]|Нидерланд|2:3|'''[[Рома (футбол клубы)|Рома]]'''|Италия|1:2|1:1}} {{TwoLegResult|[[Динамо (футбол клубы, Загреб)|Динамо (Загреб)]]|Хорватия|1:3|'''[[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреал]]'''|Испания|0:1|1:2}} |} === Жартылай финал === {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|'''[[Манчестер Юнайтед]]'''|Англия|8:5|[[Рома (футбол клубы)|Рома]]|Италия|6:2|2:3}} {{TwoLegResult|'''[[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреал]]'''|Испания|2:1|[[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]|Англия|2:1|0:0}} |} == Финал == {{Толық мақала|УЕФА Еуропа лигасының финалы 2021}} {{Матч туралы есептеме |мерзімі = 26 мамыр 2021 |команда1 = [[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреал]] {{ту|Испания}} |команда2 = {{ту|Англия}} [[Манчестер Юнайтед]] |шот = 1:1<br>пен 11-10 |голдар1 = [[Жерар Морено]] {{гол|29}} |голдар2 = [[Эдинсон Кавани]] {{гол|55}} |стадион = «[[PGE Arena|Гданьск Арена]]» |көрермендер = 9412 |төреші = {{ту|Франция}} [[Клеман Тюрпен]]<ref name="officials">{{cite web |url=https://www.uefa.com/insideuefa/mediaservices/mediareleases/news/0269-12424b21d5b7-861f73160929-1000/ |title=Referee teams appointed for UEFA Champions League and UEFA Europa League finals |publisher=UEFA.com |date=2021-05-12 |lang=en}}</ref> |penalties1 = }} == Сілтемелер == {{УЕФА кубогы мен УЕФА Еуропа лигасы}} [[Санат:УЕФА Еуропа лигасы 2020/21]] [[Санат:2020 жылғы футбол]] [[Санат:2021 жылғы футбол]] q0ywpgm62xgbkqo136japu3kd6evqd5 0 652057 3055281 2829973 2022-07-28T14:43:48Z Malik Nursultan B 111493 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=желтоқсан 2020}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Тұлға|Есімі=Фёдор Дзабойұлы Ноғаев|Шынайы есімі=Ногъайты Дзабойы фырт Федыр|Сурет=|Туған күні=1930|Туған жері=[[Владикавказ|Орджоникидзе]], [[Солтүстік Осетия]], [[РКФСР]]|Азаматтығы={{байрақ|КСРО}}|Мансабы=«Магнит» зауытының шешесі, халық деятелян|Марапаттары=[[Сурет:Sickle and Hammer.jpg|25px|link=Социалистік еңбек ері]]<br>[[Сурет:Orden for Service IV.png|36px|link=«Отанға сіңірген еңбегі үшін» ордені]] {{Ленин ордені}} [[Сурет:SU Order of the Red Banner of Labour ribbon.svg|36px|link=Еңбек Қызыл Туы ордені]]|Қайтыс болған күні=?}} '''Фёдор Дзабоевич Ногаев''' ([[1930 жыл]], [[Владикавказ|Орджоникидзе]], [[Ресей Кеңестік Федерациялық Социалистік Республикасы|РКФСР]] – [[2010 жыл]]) — «Магнит» зауытының [[жоңғылау білдегі]]ші, [[Социалистік еңбек ері|Социалистік Еңбек Ері]]. == Өмірбаяны == [[1930 жыл]]ы [[Солтүстік Осетин Автономиялық Кеңестік Социалистік Республикасын]]ың Орджоникидзе қаласында (қазіргі [[Владикавказ]], [[Солтүстік Осетия]]) дүниеге келген. [[1952 жыл]]ы Орджоникидзедегі қозғалтқыштарды жөндеу зауытында жоңғылау білдегінің операторы болып жұмыс істеді, кейін ол «Магнит» зауыты деп аталды. 55 рационализаторланған ұсыныстың авторы. 1956 және 1957 жылдары - оның енгізген өзгерістері [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]-ның экономикалық жетістіктер көрмесінде қойылды. [[1964 жыл]]ы қалалық партия комитетінің кешкі университетінің екі жылдық журналистика факультетін бітірді. Республикалық газеттерде және «[[Правда (газета)|Правда]]» газетінде жарияланған. Ол депутат болып сайланды - алдымен Өнеркәсіптік округ кеңесінің, содан кейін бірнеше шақырылымдағы Орджоникидзе қалалық кеңесінің, және ақырында Х шақырылымдағы КСРО Жоғарғы Кеңесінің депутаты (1979-1984) және КОКП Солтүстік Осетин облыстық комитетінің бюро мүшесі болды. [[1985 жыл]]дан - ХІ шақырылған [[Солтүстік Осетия Автономиялық Кеңестік Социалистік Республикасы]] Жоғарғы Кеңесінің депутаты атанды. Владикавказдың Красногвардейский саябағында Даңқ аллеясында жерленген.<ref>http://ossetians.com/rus/news.php?newsid=301</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} dwr08bddooqhwuht3p8vra4li7x0bhu 3055289 3055281 2022-07-28T15:25:20Z Malik Nursultan B 111493 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=желтоқсан 2020}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Тұлға|Есімі=Фёдор Дзабойұлы Ноғаев|Шынайы есімі={{lang-os|Ногъайты Дзабойы фырт Федыр}}|Сурет=|Туған күні=1930|Туған жері=[[Владикавказ|Орджоникидзе]], [[Солтүстік Осетин Автономиялық Кеңестік Социалистік Республикасы|Солтүстік Осетин АКСР]], [[РКФСР]]|Азаматтығы={{байрақ|КСРО}}|Мансабы=«Магнит» зауытының жоңғылау білдегіші, қоғам қайраткері|Марапаттары=[[Сурет:Sickle and Hammer.jpg|25px|link=Социалистік еңбек ері]]<br>[[Сурет:Orden for Service IV.png|36px|link=«Отанға сіңірген еңбегі үшін» ордені]] {{Ленин ордені}} [[Сурет:SU Order of the Red Banner of Labour ribbon.svg|36px|link=Еңбек Қызыл Туы ордені]]|Қайтыс болған күні=?}} '''Фёдор Дзабоевич Ногаев''' ({{Lang-os|Ногъйаты Дзабойы фырт Федыр}}) ([[1930 жыл]], [[Владикавказ|Орджоникидзе]], [[Ресей Кеңестік Федерациялық Социалистік Республикасы|РКФСР]] – [[2010 жыл]]) — Кеңес Одағының қоғам қайраткері, «Магнит» зауытының [[жоңғылау білдегі]]ші, [[Социалистік еңбек ері|Социалистік Еңбек Ері]]. == Өмірбаяны == [[1930 жыл]]ы [[Солтүстік Осетин Автономиялық Кеңестік Социалистік Республикасын]]ың Орджоникидзе қаласында (қазіргі [[Владикавказ]], [[Солтүстік Осетия]]) дүниеге келген. [[1952 жыл]]ы Орджоникидзедегі қозғалтқыштарды жөндеу зауытында жоңғылау білдегінің операторы болып жұмыс істеді, кейін ол «Магнит» зауыты деп аталды. 55 рационализаторланған ұсыныстың авторы. 1956 және 1957 жылдары - оның енгізген өзгерістері [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]-ның экономикалық жетістіктер көрмесінде қойылды. [[1964 жыл]]ы қалалық партия комитетінің кешкі университетінің екі жылдық журналистика факультетін бітірді. Республикалық газеттерде және «[[Правда (газета)|Правда]]» газетінде жарияланған. Ол депутат болып сайланды - алдымен Өнеркәсіптік округ кеңесінің, содан кейін бірнеше шақырылымдағы Орджоникидзе қалалық кеңесінің, және ақырында Х шақырылымдағы КСРО Жоғарғы Кеңесінің депутаты (1979-1984) және КОКП Солтүстік Осетин облыстық комитетінің бюро мүшесі болды. [[1985 жыл]]дан - ХІ шақырылған [[Солтүстік Осетия Автономиялық Кеңестік Социалистік Республикасы]] Жоғарғы Кеңесінің депутаты атанды. Владикавказдың Красногвардейский саябағында Даңқ аллеясында жерленген.<ref>http://ossetians.com/rus/news.php?newsid=301</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} 7z6q0bgzpt5kmjh2gebshvosopbrh7z 0 652418 3055431 3039168 2022-07-29T07:01:51Z Ұлы Тұран 120792 wikitext text/x-wiki {{клуб маусымы |уақыты = [[28 наурыз]] - [[16 қараша]] |логотипі = Astana Arena 2013-10-24 22.13.46.JPG |өлшемі = 300px |жаттықтырушысы = {{ту|Қазақстан}} [[Талғат Маруанұлы Байсуфинов|Талғат Байсуфинов]] |келесі = [[Қазақстан Ұлттық футбол құрамасы 2022|2022]] |алдыңғы = [[Қазақстан Ұлттық футбол құрамасы 2020|2020]] |ойналған ойындар саны = 10 (+1 =3 -6, 6-24) }} 2021 жылы [[Қазақстан Ұлттық футбол құрамасы]] 2022 жылғы әлем чемпионатының іріктеуіне қатысты. Қарсыластары: [[Франция Ұлттық футбол құрамасы|Франция]], [[Украина Ұлттық футбол құрамасы|Украина]], [[Финляндия Ұлттық футбол құрамасы|Финляндия]], [[Босния және Герцеговина Ұлттық футбол құрамасы|Босния және Герцеговина]]. 2021 жылдың басында [[Михал Билек]] бапкерлік қызметтен кетіп, орнына [[Талғат Маруанұлы Байсуфинов|Талғат Байсуфинов]] тағайындалды. == Матчтар тізімі == # Қазақстан 0-2 Франция # Украина 1-1 Қазақстан # Солтүстік Македония 4-0 Қазақстан (жолдастық кездесу) # Қазақстан 2-2 Украина # Финляндия 1-0 Қазақстан # Босния және Герцеговина 2-2 Қазақстан # Қазақстан 0-2 Босния және Герцеговина # Қазақстан 0-2 Финляндия # Франция 8-0 Қазақстан # Қазақстан 1-0 Тәжікстан (жолдастық кездесу) == Матчтар == {{Матч туралы есептеме |мерзімі = 28 наурыз 2021 |команда1 = {{футбол-rt|Қазақстан}} |команда2 = {{футбол|Франция}} |шот = 0-2<ref>https://soccer365.ru/live/match-kazahstan-frantsiya-smotret-onlayn/</ref> |стадион = [[Астана Арена]] |көрермендер = 0 |голдар1 = |голдар2 = [[Усман Дембеле]], 19, <br>[[Сергей Викторович Малый|Сергей Малый]] (АГ), 44 |құрам1 = Мокин, Быстров, Малый, Әліп, Ерланов, Мұжықов (Вороговский, 65), Валиуллин (Самородов, 83), Тағыберген, Нұрғалиев (Кәрімов, 83), Васильев (Астанов, 89), Федин (Тұңғышбаев, 65). |құрам2 = Льорис, Зума, Лангле, Динь, Дюбуа, Ндомбеле (Сиссоко, 82), Погба (Рабьо, 59), Лемар, Дембеле (Коман, 90), Марсьяль (Мбаппе, 59), Гризманн (Бен-Йеддер, 59). }} {{Матч туралы есептеме |мерзімі = 31 наурыз 2021 |команда1 = {{футбол-rt|Украина}} |команда2 = {{футбол|Қазақстан}} |шот = 1-1<ref>https://football.ua/worldcup/447836-ukraina-kazakhstan-video-matcha.html</ref> |стадион = [[Олимпиада стадионы (Киев)|Олимпиада]], [[Киев]] |көрермендер = 0 |голдар1 = [[Роман Олегович Яремчук|Роман Яремчук]] 19 |голдар2 = [[Серікжан Рүстемұлы Мұжықов|Серікжан Мұжықов]] 61 |құрам1 = Трубин — Караваев (Тымчик, 87), Кривцов, Матвиенко, Михайличенко — Сидорчук (Марлос, 66) — Шапаренко (Довбик, 81), Зинченко — Малиновский — Мораес (Зубков, 67), Яремчук. |құрам2 = Покатилов — Марочкин, Малый, Әліп, Досмағамбетов (Быстров, 46) — Нұрғалиев (Тұңғышбаев, 87), Мұжықов — Валиуллин, Әбікен, Тағыберген (Оразов, 46) — Айымбетов (Кәрімов, 60). }} {{Матч туралы есептеме |мерзімі = 4 маусым 2021 |команда1 = {{футбол|Солтүстік Македония}} |команда2 = {{футбол|Қазақстан}} |шот = 4-0 |стадион = National Arena Todor Proeski, Скопье |төрешілер = |төреші = |көрермендер = 0 |голдар1 = [[Эзган Алиоский|Эзган Алиоски]], 35, пен<br />[[Иван Тричковски]], 57<br /> [[Милан Ристовски]], 74<br /> [[Дарко Чурлинов]], 76 |голдар2 = |құрам1 = Димитриевски, Ристевски, Муслиу, Тричковски (М.Ристовски, 62), Алиоски, Пандев (к) (Аврамовски, 62), С.Ристовски (Бейтулай, 81), Костадинов (Чурлинов, 73), Николов (Велкоски, 81), Спировски, Элмас (Трайковски, 73). Бапкер - Игор Ангеловски |құрам2 = С.Покатилов ([[Мұхаммеджан Мұратұлы Сейсен|Сейсен]], 46), Малый, Қуат, Валиуллин (Сүйімбаев, 46), Тағыберген, Щёткин (Мұртазаев, 46), Мұжықов, А.Нұрғалиев (к) (Байтана, 72), Тапалов (Ғабышев, 83), [[Абзал Талғатұлы Бейсебеков|Бейсебеков]] ([[Әлібек Бекбайұлы Қасым|Қасым]], 73), Марочкин. }} {{матч туралы есептеме |мерзімі = 1 қыркүйек 2021 |команда1 = {{футбол|Қазақстан}} |команда2 = {{футбол|Украина}} |шот = 2:2 |голдар1 = [[Руслан Дамирұлы Уәлиуллин|Валиуллин]] 75, 90+6 |голдар2 = [[Роман Олегович Яремчук|Роман Яремчук]] 2<br> [[Даниил Ярославович Сикан|Сикан]] 90+3 |көрермендер = |төреші = {{ту|Литва}} Донатас Румшас |құрам1 = Покатилов — Быстров, Марочкин, Логвиненко, Малый, Валиуллин — Тағыберген (Оразов, 90), Қуат (Вороговский, 84), Васильев (Жуков, 90) — Нұрғалиев (Зайнутдинов, 61), Шушеначев (Айымбетов, 60). |құрам2 = Пятов — Караваев, Забарный, Матвиенко, Миколенко, Соболь (Сикан, 83) — Сидорчук (Шапаренко, 76), Зинченко — Ярмоленко, Буяльский — Яремчук (Цыганков, 58). |стадион = [[Астана Арена]] }} {{матч туралы есептеме |мерзімі = 4 қыркүйек 2021 |команда1 = {{футбол|Финляндия}} |команда2 = {{футбол|Қазақстан}} |голдар1 = [[Йоэль Похьянпало]] 60 |шот = 1:0 |стадион = [[Олимпиада стадионы (Хельсинки)|Олимпиада стадионы]] |төреші = Сергей Иванов ([[Ресей]]) |көрермендер = |құрам1 = Градецки (к), Араюури, О'Шонесси, Вяйсянен, Тейлор (Кайринен, 78), Валакари (Ниссиля, 78), Пукки (Форсс, 90+2), Шюллер (Спарв, 90+2), Алхо, Уронен, Похьянпало (Йенсен, 80) |құрам2 = Шацкий, Әліп, Ерланов, Тәйкенов (Қуат, 72), Вороговский, Тәттібаев (Васильев, 63), Оразов (Тағыберген, 63), Айымбетов (к) (Шушеначев, 72), Тапалов, Жуков (Жарынбетов, 81), Марочкин. }} {{Матч туралы есептеме |мерзімі = 7 қыркүйек 2021 |команда1 = {{футбол|Босния және Герцеговина}} |команда2 = {{футбол|Қазақстан}} |шот = 2-2 |стадион = [[Билино поле]], [[Зеница]] |төреші = {{ту|Израиль}} Игаль Фрид |көрермендер = |голдар1 = [[Миралем Пьянич]] 74, пен<br>[[Лука Менало]] 85 |голдар2 = [[Исламбек Ержанұлы Қуат|Исламбек Қуат]] 52<br>[[Бақтияр Батыржанұлы Зайнутдинов|Бақтияр Зайнутдинов]] 90+5 |құрам1 = Шехич, Хаджикадунич (Менало, 68), Колашинац (Чивич, 46), Саничанин, Пьянич, Джеко (к), Цимирот, Ахмедходжич, Налич (Гояк, 54), Стеванович, Демирович (Превляк, 79) |құрам2 = Шацкий, Малый, Қуат (Жарынбетов, 88), Тағыберген (к), Шушеначев (Зайнутдинов, 57), Вороговский (Тәйкенов, 83), Васильев (Оразов, 83), Быстров, Жуков, Марочкин, Логвиненко (Ерланов, 88). }} {{Матч туралы есептеме |мерзімі = 9 қазан 2021 |команда1 = {{футбол|Қазақстан}} |команда2 = {{футбол|Босния және Герцеговина}} |шот = 0-2 |стадион = [[Астана Арена]] |көрермендер = |голдар1 = |голдар2 = [[Смаил Превляк]] 25, 66 |төреші = Давиде Масса (Италия) |құрам1 = С.Покатилов, Малый, Әліп, Қуат, Щёткин (Өміртаев, 61), Жуков (Жақсылықов, 61), Вороговский (Рамазан Оразов, 78), Шомко (Бейсебеков, 78), Зайнутдинов, Быстров (Мұртазаев, 83), Логвиненко (к) |құрам2 = Шехич, Чивич, Ковачевич, Колашинац, Превляк (Демирович, 80), Гояк, Джеко (к), Цимирот (Налич, 62), Ахмедходжич, Хаджиахметович, Стеванович. }} {{Матч туралы есептеме |мерзімі = 12 қазан 2021 |команда1 = {{футбол|Қазақстан}} |команда2 = {{футбол|Финляндия}} |шот = 0-2 |стадион = [[Астана Арена]] |көрермендер = |голдар1 = |голдар2 = [[Теэму Пукки]] 45, 48 |төреші = Халис Озкахья (Түркия) |құрам1 = Шацкий, Малый, Әліп, Қуат, Жуков (Жақсылықов, 58), Вороговский (Тәйкенов, 73), Васильев (Тағыберген, 58), Өміртаев (Щёткин, 58), Зайнутдинов, Быстров (Тапалов, 76), Бейсебеков (к) |құрам2 = Градецки (к), Гранлунд (Райтала, 78), Камара, Лод (Тейлор, 90+1), Пукки (Валакари, 78), Шюллер, Вяйсянен, Ниссиля (Риски, 90+1), Иванов, Похьянпало (Йенсен, 33), Хямяляйнен }} {{Матч туралы есептеме |мерзімі = 13 қараша 2021 |команда1 = {{футбол|Франция}} |команда2 = {{футбол|Қазақстан}} |шот = 8-0 |стадион = [[Парк де Пренс]] |төреші = {{ту|Швеция}} Глен Нюберг |көрермендер = |голдар1 = [[Килиан Мбаппе]] 6, 12, 32, 87<br>[[Кәрім Бензема]] 55, 59<br>[[Адриан Рабьо]] 75<br>[[Антуан Гризманн]] 84 п |голдар2 = |құрам1 = Льорис (к), Кунде, Упамекано, Гризманн, Мбаппе (Бен Йеддер, 88), Коман (Павар, 79), Канте (Тшуамени, 71), Рабьо, Бензема (Диаби, 71), Л.Эрнандес (Лангле, 79), Т.Эрнандес. Бапкер - Дидье Дешам |құрам2 = С.Покатилов, Әліп, Ерланов, Қуат (к), Тәйкенов, Өміртаев (Васильев, 60), Жарынбетов, Айымбетов (А.Жақсылықов, 60), Тапалов (Байтана, 68), Марочкин, Быстров (Қайыров, 85). Бапкер – Т.Байсуфинов }} {{Матч туралы есептеме |мерзімі = 16 қараша 2021 |команда1 ={{футбол|Қазақстан}} |команда2 = {{футбол|Тәжікстан}} |шот = 1-0 |стадион = [[Астана Арена]] |төреші = {{ту|Беларусь}} Амин Кургхели |көрермендер = |голдар1 = [[Бақтияр Батыржанұлы Зайнутдинов|Бақтияр Зайнутдинов]] 12 |голдар2 = |құрам1 = Шацкий, С.Астанов (Тапалов, 71), Логвиненко, Малый, [[Әлібек Бекбайұлы Қасым|Қасым]], Васильев, Қуат (Байтана, 60), Тағыберген (к), Дарабаев (Айымбетов, 71), Зайнутдинов (Марочкин, 90), Щёткин. |құрам2 = Киргизбоев, Давронов, З.Джурабоев, Да.Эргашев, Бобоев (Самиев, 60), Умарбоев (Давлатмир, 80), А.Джурабоев, Рахимов (Дж.Эргашев, 80), А.Джалилов (к), Панджшанбе, М.Джалилов (Мабатшоев, 80). Бапкер - Мубин Эргашев }} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == {{Қазақстандағы футбол-2021}} {{Қазақстан Ұлттық футбол құрамасы}} [[Санат:Қазақстан Ұлттық футбол құрамасы]] [[Санат:2021 жылғы футбол]] bjy0zk28e2f0e9q4k1e85v9wi0m316w 0 663729 3055442 3053181 2022-07-29T07:23:43Z Білгіш Шежіреші 68287 wikitext text/x-wiki == Ақмола облысы == * Ақмола қаласы → Целиноград қаласы (1961) → Ақмола қаласы (1992) → Астана қаласы (1998) → [[Нұр-Сұлтан]] қаласы (2019) * Целиноград облысы → [[Ақмола облысы]] (1992) * Ақмола ауданы → [[Целиноград ауданы]] (1961) * Вишнёв ауданы → [[Аршалы ауданы]] (1997) * Державин ауданы → [[Жарқайың ауданы]] (1997) * Еңбекшілдер ауданы → [[Біржан сал ауданы]] (2017) * Еркіншілік ауданы → Ерментау ауданы (1964) → [[Ерейментау ауданы]] (1997) * Краснознамен ауданы → [[Егіндікөл ауданы]] (1997) * Қима ауданы → [[Жақсы ауданы]] (1964) * Макин ауданы → [[Бұланды ауданы]] (1997) * Молотов ауданы → Балкашин ауданы (1957) → [[Сандықтау ауданы]] (1997) * Новочеркасск ауданы → [[Астрахан ауданы]] (1964) * Сталин ауданы → Ленин ауданы (1961) → Алексеев ауданы (1963) → [[Ақкөл ауданы]] (1997) * Щучье ауданы → [[Бурабай ауданы]] (2009) === Ақкөл ауданы === * Алексеевка қаласы → [[Ақкөл (қала)|Ақкөл]] қаласы (1997) === Аршалы ауданы === * Борисовка кенті → Вишнёвка кенті (1927) → [[Аршалы (Ақмола облысы)|Аршалы]] кенті (1998) === Бұланды ауданы === * Макинка кенті → [[Макинск]] қаласы (1945) === Егіндікөл ауданы === * Краснознаменский селосы → [[Егіндікөл (Ақмола облысы)|Егіндікөл]] селосы (1999) === Целиноград ауданы === * Малиновка селосы → [[Ақмол]] селосы (2007) * Антоновка ауылы → [[Опан (Ақмола облысы)|Опан]] ауылы (2018) * Ильинка ауылы → [[Қараөткел (Ақмола облысы)|Қараөткел]] ауылы (2006) * Красноярка ауылы → [[Жарлыкөл (Ақмола облысы)|Жарлыкөл]] ауылы (2018) * Красный Флаг ауылы → [[Оразақ (ауыл)|Оразақ]] ауылы (1998) * Луговой ауылы → [[Тасты (Ақмола облысы)|Тасты]] ауылы (2010) * Максимовка ауылы → [[Арайлы (Ақмола облысы)|Арайлы]] ауылы (2018) * Малотимофеевка ауылы → [[Аққайың (Целиноград ауданы)|Аққайың]] ауылы (2018) * Миновка ауылы → [[Жабай (ауыл)|Жабай]] ауылы (2018) * Новоишимка ауылы → [[Жаңаесіл]] ауылы (2018) * Новостройка ауылы → [[Жаңа Жайнақ]] ауылы (2007) * Павлоградка ауылы → [[Сарыкөл (Ақмола облысы)|Сарыкөл]] (2006) * Покровка ауылы → [[Ақмешіт (Ақмола облысы)|Ақмешіт]] ауылы (1999) * Приозёрный ауылы → [[Родина (Ақмола облысы)|Родина]] ауылы (2010) * Родионовка ауылы → [[Өтеміс (Ақмола облысы)|Өтеміс]] ауылы (1998) * Рождественка ауылы → [[Қабанбай батыр ауылы]] (2001) * Романовка ауылы → [[Рақымжан Қошқарбаев ауылы]] (2006) * Семёновка ауылы → [[Қарамеңді батыр ауылы]] (2018) * Фарфоровый ауылы → [[Ынтымақ (Целиноград ауданы)|Ынтымақ]] ауылы (2018) == Ақтөбе облысы == * Ключев ауданы → [[Алға ауданы]] (1963) * Комсомол ауданы → Бөгеткөл ауданы (1993) → [[Әйтеке би ауданы]] (1997) * Ленин ауданы → [[Қарғалы ауданы]] (1997) * Новороссийск ауданы → [[Хромтау ауданы]] (1993) * Табын ауданы → [[Байғанин ауданы]] (1940) * Темір ауданы → Октябрь ауданы (1967) → [[Мұғалжар ауданы]] (1997) * Ембі-5 қаласы → [[Жем (қала)|Жем]] қаласы (1999) * Байғанин селосы → [[Қарауылкелді (ауыл)|Қарауылкелді]] ауылы (2006) * Комсомол селосы → [[Темірбек Жүргенов ауылы (Ақтөбе облысы)|Темірбек Жүргенов селосы]] (2020) * Новоалексеевка селосы → [[Қобда (ауыл)|Қобда]] селосы (1997) == Алматы облысы == * Заилийский бекінісі → Верный бекінісі → Алматы бекінісі (1867) → Верный қаласы (1867) → [[Алматы]] қаласы (1921) * Биен-Ақсу ауданы → [[Ақсу ауданы]] (1930) * Жаркент ауданы → [[Панфилов ауданы]] (1942) * Киров ауданы → [[Көксу ауданы]] (1993) * Қыстақ ауданы → [[Жамбыл ауданы (Алматы облысы)|Жамбыл ауданы]] (1939) * Ленин ауданы → Калинин ауданы (1928) → Қаскелең ауданы (1935) → [[Қарасай ауданы]] (1998) * Нарынқол ауданы → [[Райымбек ауданы]] (1993) * Сүгеті ауданы → [[Еңбекшіқазақ ауданы]] (1929) * Талдықорған ауданы → [[Ескелді ауданы]] (2000) * Любавинский станицасы → Қаскелең станицасы (1902) → Троицкий ауылы (1918) → Қаскелең ауылы (1929) → Қаскелең қаласы (1963) * Жаркент қаласы → Панфилов қаласы (1942) → [[Жаркент]] қаласы (1991) == Атырау облысы == * Гурьев облысы → [[Атырау облысы]] (1991) * Есбол ауданы → [[Индер ауданы]] (1965) * Бақсай ауданы → [[Махамбет ауданы]] (1963) * Жылқосы ауданы → Ембі ауданы (1963) → [[Жылыой ауданы]] (1993) * Новобогат ауданы → [[Исатай ауданы]] (1990) * Теңіз ауданы → [[Құрманғазы ауданы]] (1993) === Атырау қалалық әкімдігі === * Гурьев қаласы → [[Атырау]] (1992) * Дальний ауылы → [[Ақжар (Атырау облысы)|Ақжар ауылы]] (1993) * Курилкин ауылы → [[Көкарна (Атырау қалалық әкімдігі)|Көкарна]] ауылы * Қызыл балық ауылы → Атырау ауылы (1991) → [[Қызыл балық (ауыл)|Қызыл балық]] ауылы (2019) * Ленинградский ауылы → [[Ақсай (Атырау облысы)|Ақсай ауылы]] (1993) * Придорожный ауылы → Бірлік ауылы * Холодильник ауылы → [[Ақжайық (Атырау қалалық әкімдігі)|Ақжайық ауылы]] === Жылыой ауданы === === Индер ауданы === * Горы ауылы → [[Аққала (Атырау облысы)|Аққала ауылы]] (1993) * Гребенщик ауылы → [[Ынтымақ (Атырау облысы)|Ынтымақ ауылы]] (2007)<ref>[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V07T0002483 Индер ауданының кейбір әкімшілік-аумақтық бірліктерін қайта атау туралы]</ref> * Зелёное ауылы → [[Көктоғай (Атырау облысы)|Көктоғай ауылы]] (2007) * Кулагин ауылы → [[Есбол (Индер ауданы)|Есбол ауылы]] (2007) === Исатай ауданы === * №13 жол айрығы → [[Нарын (Атырау облысы)|Нарын ауылы]] * Гран ауылы → [[Өркен (Атырау облысы)|Өркен ауылы]] (2008)<ref>[https://zakon.uchet.kz/kaz/docs/V08T0002527 Исатай ауданының кейбір әкімшілік-аумақтық бірліктерін қайта атау туралы]</ref> * Забұрын ауылы → [[Зинеден]] ауылы (2008) * Новобогат ауылы → [[Хамит Ерғалиев ауылы]] (1999) * Фурманов атындағы ауыл → [[Мыңтөбе (ауыл)|Мыңтөбе ауылы]] * Чапаев ауылы → [[Тұщықұдық (Атырау облысы)|Тұщықұдық ауылы]] (2008)<ref>[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V08T0002522 Исатай ауданы Тұщықұдық ауылдық округінің Чапаев ауылын Тұщықұдық ауылы деп қайта атау туралы]</ref> === Құрманғазы ауданы === * Ганюшкин селосы → [[Құрманғазы (Құрманғазы ауданы)|Құрманғазы селосы]] (2018)<ref>[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V18T0004087 Атырау облысы Құрманғазы ауданының кейбір әкімшілік-аумақтық бірліктерін қайта атау туралы]</ref> * №3 разъезд → [[Дина Нұрпейісова (разъезд)|Дина Нұрпейісова разъезі]] * Богатое ауылы → [[Амангелді (Құрманғазы ауданы)|Амангелді ауылы]] (2007)<ref>[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V07T0002497 Құрманғазы ауданының кейбір әкімшілік-аумақтық бірліктерін қайта атау туралы]</ref> * Ганюшкин станциясы → [[Ақкөл (Атырау облысы)|Ақкөл ауылы]] * Ганюшкинтөбе ауылы → [[Жасталап (Атырау облысы)|Жасталап ауылы]] * Голубев ауылы → [[Әліпов (ауыл)|Əліпов ауылы]] * Еңбекші ауылы → [[Жұмекен]] ауылы (1996) * Каспаркин ауылы → [[Құмарғали]] ауылы (2006)<ref>[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V06T0002475 Құрманғазы ауданының кейбір әкімшілік-аумақтық бірліктерін қайта атау туралы]</ref> * Киров ауылы → Дəшін ауылы → [[Хиуаз]] ауылы (2018) * Кобяков ауылы → [[Дәулеткерей (ауыл)|Дəулеткерей ауылы]] (2006) * Ковалёв ауылы → [[Дәулет (Атырау облысы)|Дəулет ауылы]] (2006) * Қызылоба ауылы → [[Ғизат Әліпов ауылы]] (2010) * Мартышкин ауылы → [[Шайхы (ауыл)|Шайхы ауылы]] (2006) * ММС ауылы → [[Арна (Атырау облысы)|Арна ауылы]] (2007) * Калинин атындағы МТФ → Каспий ауылы * Ноғайбай ауылы → [[Алға (Құрманғазы ауданы)|Алға ауылы]] * Рембаза ауылы → [[Балықшы (Құрманғазы ауданы)|Балықшы ауылы]] (2007) * Татарское ауылы → [[Жамбыл (Атырау облысы)|Жамбыл ауылы]] * Тұңғыш ауылы → [[Жаңаауыл (Атырау облысы)|Жаңаауыл ауылы]] * Утеры ауылы → [[Бірлік (Құрманғазы ауданы)|Бірлік ауылы]] (2007)<ref>[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V07T0002508 Құрманғазы ауданы Бірлік селолық округінің Утера селосын қайта атау туралы]</ref> === Қызылқоға ауданы === === Мақат ауданы === === Махамбет ауданы === * Жаманқала селосы → [[Махамбет (Атырау облысы)|Махамбет селосы]] (1963) * №8 ауыл → [[Ақжайық (Махамбет ауданы)|Ақжайық ауылы]] * №11 ауыл → Октябрь ауылы → [[Есбол (Махамбет ауданы)|Есбол ауылы]] * №13 ауыл → [[Ортақшыл (Атырау облысы)|Ортақшыл ауылы]] * №15 ауыл → [[Еңбекшіл (Атырау облысы)|Еңбекшіл ауылы]] * №17 ауыл → [[Алға (Махамбет ауданы)|Алға ауылы]] * Канал ауылы → [[Бала Ораз ауылы]] (2006) * Карманов ауылы → [[Кеңөріс]] ауылы (2006) * Опытное ауылы → [[Сарайшық (ауыл)|Сарайшық ауылы]] (1993) * Память Ильича ауылы → [[Береке (Атырау облысы)|Береке ауылы]] (2000) * Редут ауылы → [[Талдыкөл (Атырау облысы)|Талдыкөл ауылы]] (2006) * Сарайшық ауылы → [[Ескі Сарайшық]] ауылы * Сорочинко ауылы → [[Аққайың (Атырау облысы)|Аққайың ауылы]] (2006) * Топайлы ауылы → [[Өтешқали Атамбаев ауылы]] (2006) * Богатое ауылы → Чкалов ауылы (1938) → [[Бейбарыс (ауыл)|Бейбарыс ауылы]] (2006)<ref>[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V06T0002473 Махамбет ауданының кейбір әкімшілік-аумақтық бірліктерін қайта атау туралы]</ref> == Батыс Қазақстан облысы == * Орал облысы → [[Батыс Қазақстан облысы]] (1992) * Зелёнов ауданы → [[Бәйтерек ауданы]] (2019) * Жымпиты ауданы → [[Сырым ауданы]] (1992) * Каменка ауданы → [[Тасқала ауданы]] (1993) * Орда ауданы → [[Бөкей ордасы ауданы]] (2000) * Талов ауданы → [[Казталов ауданы]] (1934) * Фурманов ауданы → [[Жалпақтал ауданы]] (1993) * Ілбішін ауданы → Чапаев ауданы (1939) → [[Ақжайық ауданы]] (1997) === Ақжайық ауданы === * Ілбішін қаласы → [[Чапаев (Батыс Қазақстан облысы)|Чапаев]] селосы (1939) * Антонов ауылы → [[Атамекен (Ақжайық ауданы)|Атамекен ауылы]] (1994) * Барановка ауылы → [[Самал]] ауылы (1994) * Батурин ауылы → [[Ақсуат (Ақжайық ауданы)|Ақсуат ауылы]] (1994) * Бахирев ауылы → [[Үшқұдық (Батыс Қазақстан облысы)|Үшқұдық ауылы]] (1993) * Верхневологин ауылы → [[Алғабас (Ақжайық ауданы)|Алғабас ауылы]] (1993) * Горбунов ауылы → [[Жаңажол (Ақжайық ауданы)|Жаңажол ауылы]] (1993) * Горячкин ауылы → [[Мойылды (Батыс Қазақстан облысы)|Мойылды ауылы]] (2007) * Жалтыр ауылы → [[Тасоба (Ақжайық ауданы)|Тасоба]] ауылы * Калёный ауылы → [[Ақбұлақ (Ақжайық ауданы)|Ақбұлақ ауылы]] (2006) * Калмыков ауылы → [[Тайпақ (Батыс Қазақстан облысы)|Тайпақ]] ауылы (1993) * Киров су торабы → [[Тоған (Батыс Қазақстан облысы)|Тоған]] ауылы * Кожехаров ауылы → [[Жаңабұлақ]] ауылы (1993) * Кордон ауылы → [[Битілеу]] ауылы (1993) * Котельников ауылы → [[Алмалы (Ақжайық ауданы)|Алмалы ауылы]] (1993) * Краснояры ауылы → [[Томпақ]] ауылы (1993) * Қурайлысай ауылы → [[Жұбан Молдағалиев ауылы]] (2000) * Локтев ауылы → [[Қосшығыр]] ауылы (1993) * Первомай ауылы → [[Қабыршақты (ауыл)|Қабыршақты ауылы]] (2018) * Өлеңті ауылы → [[Сайқұдық]] ауылы * Соляная Лощина ауылы → [[Бесоба (Ақжайық ауданы)|Бесоба]] * Тельнов ауылы → [[Тегісжол (Батыс Қазақстан облысы)|Тегісжол]] ауылы (1993) * Феофанов ауылы → [[Жайық (Ақжайық ауданы)|Жайық ауылы]] * Харькин ауылы → [[Шабдаржап]] ауылы (1993) * Ілбішін кеңшарының 1-бөлімшесі → [[Тінәлі]] ауылы * Ілбішін кеңшарының 2-бөлімшесі → [[Қабыл (ауыл)|Қабыл]] ауылы * Юлаев ауылы → [[Жолап]] ауылы (1993) === Бәйтерек ауданы === * Бакаушин ауылы → [[Ақжол (Батыс Қазақстан облысы)|Ақжол ауылы]] * Балаған ауылы → [[Жаңатаң (Бәйтерек ауданы)|Жаңатаң ауылы]] (2010) * Владимировка ауылы → [[Ақсу (Бәйтерек ауданы)|Ақсу ауылы]] (2020) * Жаңа Деркөл ауылы → [[Жамбыл (Бәйтерек ауданы)|Жамбыл ауылы]] * Железнов ауылы → [[Атамекен (Бәйтерек ауданы)|Атамекен ауылы]] (2022) * Карпов ауылы → [[Тыңдала (Батыс Қазақстан облысы)|Тыңдала ауылы]] (2022) * Котельников ауылы → [[Сырым батыр (ауыл)|Сырым батыр ауылы]] (2022) * Красный Свет ауылы → [[Ақбидай (ауыл)|Ақбидай ауылы]] (2020) * Набережный ауылы → [[Асан (Батыс Қазақстан облысы)|Асан ауылы]] (2010) * Новенький ауылы → [[Қайнар (Батыс Қазақстан облысы)|Қайнар ауылы]] (2022) * Первосоветский ауылы → [[Шалғай (Батыс Қазақстан облысы)|Шалғай ауылы]] (2010) * Погодаев ауылы → [[Бейбітшілік (Батыс Қазақстан облысы)|Бейбітшілік ауылы]] (2022) * Ростоши ауылы → [[Белес (ауыл)|Белес ауылы]] * Степной ауылы → [[Өркен (Бәйтерек ауданы)|Өркен ауылы]] (2010) * Факел ауылы → [[Жалын (Батыс Қазақстан облысы)|Жалын ауылы]] (2020) * Фурманов ауылы → [[Достық (Бәйтерек ауданы)|Достық ауылы]] (2004) * Хамин ауылы → [[Аманат (Батыс Қазақстан облысы)|Аманат ауылы]] (2022) * Чапов ауылы → [[Махамбет (Батыс Қазақстан облысы)|Махамбет]] ауылы (2004) * Чеботарев ауылы → [[Құрманғазы (Батыс Қазақстан облысы)|Құрманғазы ауылы]] (2022) * Чернояров ауылы → [[Қаражар (Батыс Қазақстан облысы)|Қаражар ауылы]] (2010) * Чесноков ауылы → [[Алмалы (Бәйтерек ауданы)|Алмалы ауылы]] (2020) * Чесноков ауылы → [[Сұлу көл|Сұлу көл ауылы]] (2010) * Цыганов ауылы → [[Егіндібұлақ (Батыс Қазақстан облысы)|Егіндібұлақ ауылы]] (2004) === Бөкей ордасы ауданы === * Ворошилов ауылы → [[Қарасу (Бөкей ордасы ауданы)|Қарасу ауылы]] (1994) === Бөрлі ауданы === * Қазақстан кенті → [[Ақсай (Бөрлі ауданы)|Ақсай қаласы]] (1967) * Александров ауылы → [[Достық (Бөрлі ауданы)|Достық ауылы]] (2020) * Киров ауылы → [[Қарағанды (Бөрлі ауданы)|Қарағанды ауылы]] (2020) * Тихонов ауылы → [[Қарақұдық (Бөрлі ауданы)|Қарақұдық ауылы]] (2020) === Жаңақала ауданы === * Қисыққамыс ауылы → [[Жаңақала (Батыс Қазақстан облысы)|Жаңақала селосы]] * Құйрық ауылы → [[Теңдік (Батыс Қазақстан облысы)|Теңдік]] ауылы * Кармановка ауылы → [[Қырқопа]] ауылы (1992) * Ленинский ауылы → [[Мәстексай]] ауылы * Новая Казанка ауылы → [[Жаңақазан]] ауылы === Жәнібек ауданы === * Августовка ауылы → [[Майтүбек (Батыс Қазақстан облысы)|Майтүбек ауылы]] (2007) * Большевик ауылы → [[Жігер (Жәнібек ауданы)|Жігер ауылы]] (2007) * Зерновая ауылы → [[Аманат]] ауылы (2007) * Қайрат ауылы → [[Тау (ауыл)|Тау]] ауылы (1992) * Мокринский ауылы → [[Жаңажол (Жаңақала ауданы)|Жаңажол]] ауылы (1993) * Молочный ауылы → [[Ақадыр (Батыс Қазақстан облысы)|Ақадыр]] ауылы (2007) * Мортық ауылы → [[Бірлік (Жаңақала ауданы)|Бірлік]] ауылы (1992) * Мухорский ауылы → [[Мұқыр (Батыс Қазақстан облысы)|Мұқыр]] ауылы === Казталов ауданы === * Берёзин ауылы → [[Қайыңды (Казталов ауданы)|Қайыңды ауылы]] (2002) * Богатырёв ауылы → [[Болашақ (Казталов ауданы)|Болашақ ауылы]] (2005) === Қаратөбе ауданы === === Сырым ауданы === * Бірінші Май ауылы → [[Саралжын (Сырым ауданы)|Саралжын ауылы]] (2010) === Тасқала ауданы === * Каменка селосы → [[Тасқала (Батыс Қазақстан облысы)|Тасқала селосы]] (2019) * Астраханкин ауылы → [[Аққайнар (Батыс Қазақстан облысы)|Аққайнар ауылы]] (2010) * Белугин ауылы → [[Өркен (Тасқала ауданы)|Өркен ауылы]] (2010) * Вавилин ауылы → [[Бастау (Батыс Қазақстан облысы)|Бастау ауылы]] (2010) * Жемшин ауылы → [[Тоғайлы (Батыс Қазақстан облысы)|Тоғайлы ауылы]] (2010) * Киров ауылы → [[Алмалы (Тасқала ауданы)|Алмалы]] ауылы (2010) * Красненький ауылы → [[Жігер (Тасқала ауданы)|Жігер ауылы]] (2010) * Крутой ауылы → [[Ынтымақ (Батыс Қазақстан облысы)|Ынтымақ ауылы]] (2010) * Кузнецов ауылы → [[Бірлік (Тасқала ауданы)|Бірлік ауылы]] (2010) * Родники ауылы → [[Айнабұлақ (Батыс Қазақстан облысы)|Айнабұлақ ауылы]] (2010) * Чебаков ауылы → [[Кеңжайлау]] ауылы (2010) * Ширяев ауылы → Киров ауылы → [[Алмалы (Тасқала ауданы)|Алмалы ауылы]] (2010) === Теректі ауданы === * Восход ауылы → [[Ақсоғым (Теректі ауданы)|Ақсоғым]] ауылы * Долинский ауылы → [[Төңкеріс (Батыс Қазақстан облысы)|Төңкеріс]] ауылы * Донецк ауылы → [[Тақсай]] ауылы (2020) * Калинин ауылы → [[Табынбай]] ауылы (2010) * Қосшар (Подхоз) ауылы → [[Ыждағат (ауыл)|Ыждағат ауылы]] (2020) * Новая Жизнь ауылы → [[Жаңаөмір|Жаңаөмір ауылы]] (2020) * Новостройка ауылы → [[Ақжайық (Батыс Қазақстан облысы)|Ақжайық]] ауылы (1997) * Октябрь ауылы → [[Дуана (ауыл)|Дуана]] ауылы * Социализм ауылы → [[Кемер (Батыс Қазақстан облысы)|Кемер ауылы]] (2020) * Федоровка ауылы → [[Теректі (Батыс Қазақстан облысы)|Теректі ауылы]] (2022) * Чапаев ауылы → [[Шағатай (ауыл)|Шағатай ауылы]] === Шыңғырлау ауданы === * Айдархан ауылы → [[Кіші Айдархан]] ауылы * Байдуков ауылы → [[Борсы]] ауылы * Беленький ауылы → [[Ақкүтір]] ауылы (2018) * Большевик ауылы → [[Жиекқұм]] ауылы (1994) * Большевик ауылы → [[Мәмбет (Батыс Қазақстан облысы)|Мәмбет ауылы]] (1994) * Витебск ауылы → [[Бескөл (Батыс Қазақстан облысы)|Бескөл ауылы]] (1994) * Жаңаталап ауылы → [[Көпжасар]] ауылы (1992) * Искра ауылы → [[Ұялы (Батыс Қазақстан облысы)|Ұялы ауылы]] (2005) * Калинин атындағы ауыл → [[И. Жұмаев атындағы ауыл]] * Красногорский ауылы → [[Қызылоба (Батыс Қазақстан облысы)|Қызылоба]] ауылы (1992) * Факеев ауылы → [[Сарыкөл (Батыс Қазақстан облысы)|Сарыкөл]] ауылы (1993) == Жамбыл облысы == * Əулиеата ауданы → Мирзоян ауданы (1936) → [[Жамбыл ауданы (Жамбыл облысы)|Жамбыл ауданы]] (1938) * Луговой ауданы → [[Тұрар Рысқұлов ауданы]] (1999) * Свердлов ауданы → [[Байзақ ауданы]] (1995) * Әулиеата қаласы → Мирзоян қаласы (1936) → Жамбыл қаласы (1938) → [[Тараз]] қаласы (1997) * Бурное селосы → [[Бауыржан Момышұлы ауылы|Бауыржан Момышұлы селосы]] (1992) * Георгиевка селосы → [[Қордай]] селосы (1995) * Гуляевка ауылы → Фурмановка ауылы (1937) → [[Мойынқұм (Мойынқұм ауданы)|Мойынқұм]] ауылы (1997) * Луговое селосы → [[Құлан (Жамбыл облысы)|Құлан селосы]] (1992) * Михайловка селосы → [[Сарыкемер]] селосы (1992) * Новотроицкое селосы → [[Төле би (Жамбыл облысы)|Төле би селосы]] селосы (1992) == Қарағанды облысы == * Асанқайғы ауданы → [[Жаңаарқа ауданы]] (1929) * Ворошилов ауданы → Ульянов ауданы (1961) → [[Бұқар жырау ауданы]] (1997) * Егіндібұлақ ауданы → [[Қазыбек би ауданы (Қарағанды облысы)|Қазыбек би ауданы]] (1993) * Қарсақбай ауданы → Жезқазған ауданы (1940) → [[Ұлытау ауданы]] (1974) * Мичурин ауданы → [[Абай ауданы (Қарағанды облысы)|Абай ауданы]] (1997) * Приозёрный ауданы → [[Ақтоғай ауданы|Тоқырауын ауданы]] (1993) * Никольский қаласы → [[Сәтбаев (қала)|Сәтбаев]] қаласы (1990) * Прибалхашстрой кенті → [[Балқаш (қала)|Балқаш]] қаласы (1937) * Самарқанд кенті → [[Теміртау]] қаласы (1945) * Атасу кенті → [[Жаңаарқа]] кенті (2020) * Ульяновский кенті → [[Ботақара (кент, Ботақара кенттік әкімдігі)|Ботақара кенті]] (1997) * Шерубай-Нұра кенті → [[Абай (қала)|Абай қаласы]] (1961) == Қостанай облысы == * Аманқарағай ауданы → Семиозёрный ауданы (1932) → [[Әулиекөл ауданы]] (1997) * Батпаққара ауданы → [[Амангелді ауданы]] (1936) * Камышный ауданы → [[Қамысты ауданы]] (1997) * Комсомол ауданы → [[Қарабалық ауданы]] (1997) * Меңдіқара ауданы → Боровской ауданы (1963) → [[Меңдіқара ауданы]] (1993) * Обаған ауданы → [[Алтынсарин ауданы]] (1991) * Орджоникидзе ауданы → Денисов ауданы (1963) → Орджоникидзе ауданы (1966) → [[Денисов ауданы]] (1997) * Таран ауданы → [[Бейімбет Майлин ауданы]] (2019) * Торғай ауданы → [[Жангелді ауданы]] (1956) * Урицкий ауданы → [[Сарыкөл ауданы]] (1997) * Ұзынкөл ауданы → Демьянов ауданы (1963) → Ленин ауданы (1966) → [[Ұзынкөл ауданы]] (1997) * Николаевск қаласы → [[Қостанай]] қаласы (1895) * Демьяновка селосы → Ленинский селосы → [[Ұзынкөл (Қостанай облысы)|Ұзынкөл селосы]] (1997) * Всесвятский ауылы → Урицкий кенті (1923) → [[Сарыкөл (Сарыкөл ауданы)|Сарыкөл кенті]] (1997) * Докучаевка селосы → [[Қарамеңді]] селосы (1999) * Затобол кенті → [[Тобыл (қала)|Тобыл қаласы]] (2020) * Камышный селосы → [[Қамысты (Қостанай облысы)|Қамысты селосы]] (1997) * Комсомолец кенті → [[Қарабалық (кент)|Қарабалық кенті]] (1997) * Орджоникидзе селосы → [[Денисовка (Қостанай облысы)|Денисовка селосы]] (1997) * Таран селосы → [[Әйет (Бейімбет Майлин ауданы)|Əйет]] селосы (2018) == Қызылорда облысы == * Ақмешіт бекінісі → Перовск бекінісі (1862) → Перовск қаласы (1867) → Ақмешіт қаласы (1922) → [[Қызылорда]] қаласы (1925) * Заря кенті → Ленинский кенті (1958) → Ленинск қаласы (1969) → Байқоңыр қаласы (1995) * Новоказалинск кенті → [[Әйтеке би кенті]] (1996) == Маңғыстау облысы == * Ералиев ауданы → [[Қарақия ауданы]] (1993) * Шевченко ауданы → [[Түпқараған ауданы]] (1963) * Ақтау кенті → Ақтау қаласы (1963) → Шевченко қаласы (1964) → [[Ақтау]] қаласы (1991) * Форт-Александров қаласы → Форт-Урицк қаласы (1924) → [[Форт-Шевченко]] қаласы (1939) * Ералиев селосы → [[Құрық (ауыл)|Құрық селосы]] (1993) == Павлодар облысы == * Куйбышев ауданы → Краснокутск ауданы (1963) → [[Ақтоғай ауданы (Павлодар облысы)|Ақтоғай ауданы]] (1993) * Қашыр ауданы → [[Тереңкөл ауданы]] (2018) * Лебяжі ауданы → [[Аққулы ауданы]] (2018) * Глинка кенті → Ермак кенті (1913)→ Ермак қаласы (1961) → Ақсу қаласы (1993) * Белогорье селосы → [[Көктөбе (Май ауданы)|Көктөбе селосы]] (1992) * Краснокутск селосы → [[Ақтоғай (Павлодар облысы)|Ақтоғай селосы]] (1993) * Қашыр селосы → [[Тереңкөл (Тереңкөл ауданы)|Тереңкөл селосы]] (2008) * Лебяжі селосы → Аққу селосы (1996) → [[Аққулы (ауыл)|Аққулы селосы]] (2018) == Солтүстік Қазақстан облысы == * Айыртау ауданы → Володар ауданы (1963) → [[Айыртау ауданы]] (1993) * Бейнетқор ауданы → Совет ауданы (1940) → [[Аққайың ауданы]] (1999) * Бескөл ауданы → [[Қызылжар ауданы]] (1997) * Булаев ауданы → [[Мағжан Жұмабаев ауданы]] (2000) * Красноармейск ауданы → [[Тайынша ауданы]] (1997) * Куйбышев ауданы → Целинный ауданы (1997) → [[Ғабит Мүсірепов ауданы]] (2002) * Ленин ауданы → [[Ақжар ауданы]] (1997) * Ленин ауданы → [[Есіл ауданы (Солтүстік Қазақстан облысы)|Есіл ауданы]] (1997) * Қызылту ауданы → [[Уәлиханов ауданы]] (1997) * Төңкерей ауданы → Октябрь ауданы (1940) → Сергеев ауданы (1963) → [[Шал ақын ауданы]] (1999) * Кривоозёрный ауылы → Володар селосы (1922) → [[Саумалкөл (Володар ауылдық округі)|Саумалкөл]] селосы (1997) * Қызылту кенті → [[Кішкенекөл]] селосы (1997) * Тайынша кенті → Красноармейск қаласы (1962) → [[Тайынша]] қаласы (1997) == Түркістан облысы == * Оңтүстік Қазақстан облысы → Шымкент облысы (1962) → Оңтүстік Қазақстан облысы (1992) → [[Түркістан облысы]] (2018) * Алғабас ауданы → [[Бәйдібек ауданы]] (1996) * Леңгір ауданы → [[Төле би ауданы]] (1991) * Бөген ауданы → [[Ордабасы ауданы]] (1993) * Қызылқұм ауданы → [[Отырар ауданы]] (1991) * Ленин ауданы → [[Қазығұрт ауданы]] (1993) * Абай-базар селосы → [[Абай (Келес ауданы)|Абай]] селосы (1961) * Белые Воды селосы → [[Ақсукент]] селосы (1990) * Ванновка селосы → [[Тұрар Рысқұлов ауылы|Тұрар Рысқұлов селосы]] (1993) * Ленинский селосы → [[Қазығұрт]] селосы (1993) * Славянка кенті → [[Мырзакент]] кенті (1995) == Шығыс Қазақстан облысы == * Зырян ауданы → [[Алтай ауданы]] (2019) * Шыңғыстау ауданы → Голощёкин ауданы (1930) → Абаев ауданы (1940) → Абай ауданы (1953) * Зырян қаласы → [[Алтай (қала)|Алтай]] қаласы (2019) * Большенарым селосы → [[Үлкен Нарын]] ауылы (2009) * Георгиевка селосы → [[Қалбатау]] ауылы (2007) * Кумашкин селосы → [[Күршім]] ауылы (1959) * Молодёжный кенті → [[Қасым Қайсенов кенті]] (2011) * Үлкен Владимировка селосы → [[Бесқарағай (Шығыс Қазақстан облысы)|Бесқарағай]] ауылы (2007) * Алексеев ауылы → [[Катонқарағай]] ауылы (1917) == Алматы қаласы == * Сталин ауданы → Совет ауданы (1957) → [[Алмалы ауданы]] (1995) * Калинин ауданы → [[Бостандық ауданы (Алматы)|Бостандық ауданы]] (1997) * Ленин ауданы → [[Жетісу ауданы]] (1995) * Фрунзе ауданы → [[Медеу ауданы]] (1995) * Каганович ауданы → Октябрь ауданы (1957) → [[Түрксіб ауданы]] (1995) == Қарағанды қаласы == * Совет ауданы → [[Қазыбек би ауданы (Қарағанды)|Қазыбек би ауданы]] (2001) * Сталин ауданы → Октябрь ауданы (1961) → [[Әлихан Бөкейхан ауданы]] (2021) == Шымкент қаласы == * Дзержинский ауданы → [[Әл-Фараби ауданы]] == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан бойынша тізімдер]] [[Санат:Қазақстан елді мекендері]] 7qswh7kjf4he41nolydmb60svzr1amt 3055443 3055442 2022-07-29T07:24:40Z Білгіш Шежіреші 68287 wikitext text/x-wiki == Ақмола облысы == * Ақмола қаласы → Целиноград қаласы (1961) → Ақмола қаласы (1992) → Астана қаласы (1998) → [[Нұр-Сұлтан]] қаласы (2019) * Целиноград облысы → [[Ақмола облысы]] (1992) * Ақмола ауданы → [[Целиноград ауданы]] (1961) * Вишнёв ауданы → [[Аршалы ауданы]] (1997) * Державин ауданы → [[Жарқайың ауданы]] (1997) * Еңбекшілдер ауданы → [[Біржан сал ауданы]] (2017) * Еркіншілік ауданы → Ерментау ауданы (1964) → [[Ерейментау ауданы]] (1997) * Краснознамен ауданы → [[Егіндікөл ауданы]] (1997) * Қима ауданы → [[Жақсы ауданы]] (1964) * Макин ауданы → [[Бұланды ауданы]] (1997) * Молотов ауданы → Балкашин ауданы (1957) → [[Сандықтау ауданы]] (1997) * Новочеркасск ауданы → [[Астрахан ауданы]] (1964) * Сталин ауданы → Ленин ауданы (1961) → Алексеев ауданы (1963) → [[Ақкөл ауданы]] (1997) * Щучье ауданы → [[Бурабай ауданы]] (2009) === Ақкөл ауданы === * Алексеевка қаласы → [[Ақкөл (қала)|Ақкөл]] қаласы (1997) === Аршалы ауданы === * Борисовка кенті → Вишнёвка кенті (1927) → [[Аршалы (Ақмола облысы)|Аршалы]] кенті (1998) === Бұланды ауданы === * Макинка кенті → [[Макинск]] қаласы (1945) === Егіндікөл ауданы === * Краснознаменский селосы → [[Егіндікөл (Ақмола облысы)|Егіндікөл]] селосы (1999) === Целиноград ауданы === * Малиновка селосы → [[Ақмол]] селосы (2007) * Антоновка ауылы → [[Опан (Ақмола облысы)|Опан]] ауылы (2018) * Ильинка ауылы → [[Қараөткел (Ақмола облысы)|Қараөткел]] ауылы (2006) * Красноярка ауылы → [[Жарлыкөл (Ақмола облысы)|Жарлыкөл]] ауылы (2018) * Красный Флаг ауылы → [[Оразақ (ауыл)|Оразақ]] ауылы (1998) * Луговой ауылы → [[Тасты (Ақмола облысы)|Тасты]] ауылы (2010) * Максимовка ауылы → [[Арайлы (Ақмола облысы)|Арайлы]] ауылы (2018) * Малотимофеевка ауылы → [[Аққайың (Целиноград ауданы)|Аққайың]] ауылы (2018) * Миновка ауылы → [[Жабай (ауыл)|Жабай]] ауылы (2018) * Новоишимка ауылы → [[Жаңаесіл]] ауылы (2018) * Новостройка ауылы → [[Жаңа Жайнақ]] ауылы (2007) * Павлоградка ауылы → [[Сарыкөл (Ақмола облысы)|Сарыкөл]] (2006) * Покровка ауылы → [[Ақмешіт (Ақмола облысы)|Ақмешіт]] ауылы (1999) * Приозёрный ауылы → [[Родина (Ақмола облысы)|Родина]] ауылы (2010) * Родионовка ауылы → [[Өтеміс (Ақмола облысы)|Өтеміс]] ауылы (1998) * Рождественка ауылы → [[Қабанбай батыр ауылы]] (2001) * Романовка ауылы → [[Рақымжан Қошқарбаев ауылы]] (2006) * Семёновка ауылы → [[Қарамеңді батыр ауылы]] (2018) * Фарфоровый ауылы → [[Ынтымақ (Целиноград ауданы)|Ынтымақ]] ауылы (2018) == Ақтөбе облысы == * Ключев ауданы → [[Алға ауданы]] (1963) * Комсомол ауданы → Бөгеткөл ауданы (1993) → [[Әйтеке би ауданы]] (1997) * Ленин ауданы → [[Қарғалы ауданы]] (1997) * Новороссийск ауданы → [[Хромтау ауданы]] (1993) * Табын ауданы → [[Байғанин ауданы]] (1940) * Темір ауданы → Октябрь ауданы (1967) → [[Мұғалжар ауданы]] (1997) * Ембі-5 қаласы → [[Жем (қала)|Жем]] қаласы (1999) * Байғанин селосы → [[Қарауылкелді (ауыл)|Қарауылкелді]] ауылы (2006) * Комсомол селосы → [[Темірбек Жүргенов ауылы (Ақтөбе облысы)|Темірбек Жүргенов селосы]] (2020) * Новоалексеевка селосы → [[Қобда (ауыл)|Қобда]] селосы (1997) == Алматы облысы == * Заилийский бекінісі → Верный бекінісі → Алматы бекінісі (1867) → Верный қаласы (1867) → [[Алматы]] қаласы (1921) * Биен-Ақсу ауданы → [[Ақсу ауданы]] (1930) * Жаркент ауданы → [[Панфилов ауданы]] (1942) * Киров ауданы → [[Көксу ауданы]] (1993) * Қыстақ ауданы → [[Жамбыл ауданы (Алматы облысы)|Жамбыл ауданы]] (1939) * Ленин ауданы → Калинин ауданы (1928) → Қаскелең ауданы (1935) → [[Қарасай ауданы]] (1998) * Нарынқол ауданы → [[Райымбек ауданы]] (1993) * Сүгеті ауданы → [[Еңбекшіқазақ ауданы]] (1929) * Талдықорған ауданы → [[Ескелді ауданы]] (2000) * Любавинский станицасы → Қаскелең станицасы (1902) → Троицкий ауылы (1918) → Қаскелең ауылы (1929) → Қаскелең қаласы (1963) * Жаркент қаласы → Панфилов қаласы (1942) → [[Жаркент]] қаласы (1991) == Атырау облысы == * Гурьев облысы → [[Атырау облысы]] (1991) * Есбол ауданы → [[Индер ауданы]] (1965) * Бақсай ауданы → [[Махамбет ауданы]] (1963) * Жылқосы ауданы → Ембі ауданы (1963) → [[Жылыой ауданы]] (1993) * Новобогат ауданы → [[Исатай ауданы]] (1990) * Теңіз ауданы → [[Құрманғазы ауданы]] (1993) === Атырау қалалық әкімдігі === * Гурьев қаласы → [[Атырау]] (1992) * Дальний ауылы → [[Ақжар (Атырау облысы)|Ақжар ауылы]] (1993) * Курилкин ауылы → [[Көкарна (Атырау қалалық әкімдігі)|Көкарна]] ауылы * Қызыл балық ауылы → Атырау ауылы (1991) → [[Қызыл балық (ауыл)|Қызыл балық]] ауылы (2019) * Ленинградский ауылы → [[Ақсай (Атырау облысы)|Ақсай ауылы]] (1993) * Придорожный ауылы → Бірлік ауылы * Холодильник ауылы → [[Ақжайық (Атырау қалалық әкімдігі)|Ақжайық ауылы]] === Жылыой ауданы === === Индер ауданы === * Горы ауылы → [[Аққала (Атырау облысы)|Аққала ауылы]] (1993) * Гребенщик ауылы → [[Ынтымақ (Атырау облысы)|Ынтымақ ауылы]] (2007)<ref>[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V07T0002483 Индер ауданының кейбір әкімшілік-аумақтық бірліктерін қайта атау туралы]</ref> * Зелёное ауылы → [[Көктоғай (Атырау облысы)|Көктоғай ауылы]] (2007) * Кулагин ауылы → [[Есбол (Индер ауданы)|Есбол ауылы]] (2007) === Исатай ауданы === * №13 жол айрығы → [[Нарын (Атырау облысы)|Нарын ауылы]] * Гран ауылы → [[Өркен (Атырау облысы)|Өркен ауылы]] (2008)<ref>[https://zakon.uchet.kz/kaz/docs/V08T0002527 Исатай ауданының кейбір әкімшілік-аумақтық бірліктерін қайта атау туралы]</ref> * Забұрын ауылы → [[Зинеден]] ауылы (2008) * Новобогат ауылы → [[Хамит Ерғалиев ауылы]] (1999) * Фурманов атындағы ауыл → [[Мыңтөбе (ауыл)|Мыңтөбе ауылы]] * Чапаев ауылы → [[Тұщықұдық (Атырау облысы)|Тұщықұдық ауылы]] (2008)<ref>[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V08T0002522 Исатай ауданы Тұщықұдық ауылдық округінің Чапаев ауылын Тұщықұдық ауылы деп қайта атау туралы]</ref> === Құрманғазы ауданы === * Ганюшкин селосы → [[Құрманғазы (Құрманғазы ауданы)|Құрманғазы селосы]] (2018)<ref>[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V18T0004087 Атырау облысы Құрманғазы ауданының кейбір әкімшілік-аумақтық бірліктерін қайта атау туралы]</ref> * №3 разъезд → [[Дина Нұрпейісова (разъезд)|Дина Нұрпейісова разъезі]] * Богатое ауылы → [[Амангелді (Құрманғазы ауданы)|Амангелді ауылы]] (2007)<ref>[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V07T0002497 Құрманғазы ауданының кейбір әкімшілік-аумақтық бірліктерін қайта атау туралы]</ref> * Ганюшкин станциясы → [[Ақкөл (Атырау облысы)|Ақкөл ауылы]] * Ганюшкинтөбе ауылы → [[Жасталап (Атырау облысы)|Жасталап ауылы]] * Голубев ауылы → [[Әліпов (ауыл)|Əліпов ауылы]] * Еңбекші ауылы → [[Жұмекен]] ауылы (1996) * Каспаркин ауылы → [[Құмарғали]] ауылы (2006)<ref>[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V06T0002475 Құрманғазы ауданының кейбір әкімшілік-аумақтық бірліктерін қайта атау туралы]</ref> * Киров ауылы → Дəшін ауылы → [[Хиуаз]] ауылы (2018) * Кобяков ауылы → [[Дәулеткерей (ауыл)|Дəулеткерей ауылы]] (2006) * Ковалёв ауылы → [[Дәулет (Атырау облысы)|Дəулет ауылы]] (2006) * Қызылоба ауылы → [[Ғизат Әліпов ауылы]] (2010) * Мартышкин ауылы → [[Шайхы (ауыл)|Шайхы ауылы]] (2006) * ММС ауылы → [[Арна (Атырау облысы)|Арна ауылы]] (2007) * Калинин атындағы МТФ → Каспий ауылы * Ноғайбай ауылы → [[Алға (Құрманғазы ауданы)|Алға ауылы]] * Рембаза ауылы → [[Балықшы (Құрманғазы ауданы)|Балықшы ауылы]] (2007) * Татарское ауылы → [[Жамбыл (Атырау облысы)|Жамбыл ауылы]] * Тұңғыш ауылы → [[Жаңаауыл (Атырау облысы)|Жаңаауыл ауылы]] * Утеры ауылы → [[Бірлік (Құрманғазы ауданы)|Бірлік ауылы]] (2007)<ref>[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V07T0002508 Құрманғазы ауданы Бірлік селолық округінің Утера селосын қайта атау туралы]</ref> === Қызылқоға ауданы === === Мақат ауданы === === Махамбет ауданы === * Жаманқала селосы → [[Махамбет (Атырау облысы)|Махамбет селосы]] (1963) * №8 ауыл → [[Ақжайық (Махамбет ауданы)|Ақжайық ауылы]] * №11 ауыл → Октябрь ауылы → [[Есбол (Махамбет ауданы)|Есбол ауылы]] * №13 ауыл → [[Ортақшыл (Атырау облысы)|Ортақшыл ауылы]] * №15 ауыл → [[Еңбекшіл (Атырау облысы)|Еңбекшіл ауылы]] * №17 ауыл → [[Алға (Махамбет ауданы)|Алға ауылы]] * Канал ауылы → [[Бала Ораз ауылы]] (2006) * Карманов ауылы → [[Кеңөріс]] ауылы (2006) * Опытное ауылы → [[Сарайшық (ауыл)|Сарайшық ауылы]] (1993) * Память Ильича ауылы → [[Береке (Атырау облысы)|Береке ауылы]] (2000) * Редут ауылы → [[Талдыкөл (Атырау облысы)|Талдыкөл ауылы]] (2006) * Сарайшық ауылы → [[Ескі Сарайшық]] ауылы * Сорочинко ауылы → [[Аққайың (Атырау облысы)|Аққайың ауылы]] (2006) * Топайлы ауылы → [[Өтешқали Атамбаев ауылы]] (2006) * Богатое ауылы → Чкалов ауылы (1938) → [[Бейбарыс (ауыл)|Бейбарыс ауылы]] (2006)<ref>[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V06T0002473 Махамбет ауданының кейбір әкімшілік-аумақтық бірліктерін қайта атау туралы]</ref> == Батыс Қазақстан облысы == * Орал облысы → [[Батыс Қазақстан облысы]] (1992) * Зелёнов ауданы → [[Бәйтерек ауданы]] (2019) * Жымпиты ауданы → [[Сырым ауданы]] (1992) * Каменка ауданы → [[Тасқала ауданы]] (1993) * Орда ауданы → [[Бөкей ордасы ауданы]] (2000) * Талов ауданы → [[Казталов ауданы]] (1934) * Фурманов ауданы → [[Жалпақтал ауданы]] (1993) * Ілбішін ауданы → Чапаев ауданы (1939) → [[Ақжайық ауданы]] (1997) === Ақжайық ауданы === * Ілбішін қаласы → [[Чапаев (Батыс Қазақстан облысы)|Чапаев]] селосы (1939) * Антонов ауылы → [[Атамекен (Ақжайық ауданы)|Атамекен ауылы]] (1994) * Барановка ауылы → [[Самал]] ауылы (1994) * Батурин ауылы → [[Ақсуат (Ақжайық ауданы)|Ақсуат ауылы]] (1994) * Бахирев ауылы → [[Үшқұдық (Батыс Қазақстан облысы)|Үшқұдық ауылы]] (1993) * Верхневологин ауылы → [[Алғабас (Ақжайық ауданы)|Алғабас ауылы]] (1993) * Горбунов ауылы → [[Жаңажол (Ақжайық ауданы)|Жаңажол ауылы]] (1993) * Горячкин ауылы → [[Мойылды (Батыс Қазақстан облысы)|Мойылды ауылы]] (2007) * Жалтыр ауылы → [[Тасоба (Ақжайық ауданы)|Тасоба]] ауылы * Калёный ауылы → [[Ақбұлақ (Ақжайық ауданы)|Ақбұлақ ауылы]] (2006) * Калмыков ауылы → [[Тайпақ (Батыс Қазақстан облысы)|Тайпақ]] ауылы (1993) * Киров су торабы → [[Тоған (Батыс Қазақстан облысы)|Тоған]] ауылы * Кожехаров ауылы → [[Жаңабұлақ]] ауылы (1993) * Кордон ауылы → [[Битілеу]] ауылы (1993) * Котельников ауылы → [[Алмалы (Ақжайық ауданы)|Алмалы ауылы]] (1993) * Краснояры ауылы → [[Томпақ]] ауылы (1993) * Қурайлысай ауылы → [[Жұбан Молдағалиев ауылы]] (2000) * Локтев ауылы → [[Қосшығыр]] ауылы (1993) * Первомай ауылы → [[Қабыршақты (ауыл)|Қабыршақты ауылы]] (2018) * Өлеңті ауылы → [[Сайқұдық]] ауылы * Соляная Лощина ауылы → [[Бесоба (Ақжайық ауданы)|Бесоба]] * Тельнов ауылы → [[Тегісжол (Батыс Қазақстан облысы)|Тегісжол]] ауылы (1993) * Феофанов ауылы → [[Жайық (Ақжайық ауданы)|Жайық ауылы]] * Харькин ауылы → [[Шабдаржап]] ауылы (1993) * Ілбішін кеңшарының 1-бөлімшесі → [[Тінәлі]] ауылы * Ілбішін кеңшарының 2-бөлімшесі → [[Қабыл (ауыл)|Қабыл]] ауылы * Юлаев ауылы → [[Жолап]] ауылы (1993) === Бәйтерек ауданы === * Бакаушин ауылы → [[Ақжол (Батыс Қазақстан облысы)|Ақжол ауылы]] * Балаған ауылы → [[Жаңатаң (Бәйтерек ауданы)|Жаңатаң ауылы]] (2010) * Владимировка ауылы → [[Ақсу (Бәйтерек ауданы)|Ақсу ауылы]] (2020) * Жаңа Деркөл ауылы → [[Жамбыл (Бәйтерек ауданы)|Жамбыл ауылы]] * Железнов ауылы → [[Атамекен (Бәйтерек ауданы)|Атамекен ауылы]] (2022) * Карпов ауылы → [[Тыңдала (Батыс Қазақстан облысы)|Тыңдала ауылы]] (2022) * Котельников ауылы → [[Сырым батыр (ауыл)|Сырым батыр ауылы]] (2022) * Красный Свет ауылы → [[Ақбидай (ауыл)|Ақбидай ауылы]] (2020) * Набережный ауылы → [[Асан (Батыс Қазақстан облысы)|Асан ауылы]] (2010) * Новенький ауылы → [[Қайнар (Батыс Қазақстан облысы)|Қайнар ауылы]] (2022) * Первосоветский ауылы → [[Шалғай (Батыс Қазақстан облысы)|Шалғай ауылы]] (2010) * Погодаев ауылы → [[Бейбітшілік (Батыс Қазақстан облысы)|Бейбітшілік ауылы]] (2022) * Ростоши ауылы → [[Белес (ауыл)|Белес ауылы]] * Степной ауылы → [[Өркен (Бәйтерек ауданы)|Өркен ауылы]] (2010) * Факел ауылы → [[Жалын (Батыс Қазақстан облысы)|Жалын ауылы]] (2020) * Фурманов ауылы → [[Достық (Бәйтерек ауданы)|Достық ауылы]] (2004) * Хамин ауылы → [[Аманат (Батыс Қазақстан облысы)|Аманат ауылы]] (2022) * Чапов ауылы → [[Махамбет (Батыс Қазақстан облысы)|Махамбет]] ауылы (2004) * Чеботарев ауылы → [[Құрманғазы (Батыс Қазақстан облысы)|Құрманғазы ауылы]] (2022) * Чернояров ауылы → [[Қаражар (Батыс Қазақстан облысы)|Қаражар ауылы]] (2010) * Чесноков ауылы → [[Алмалы (Бәйтерек ауданы)|Алмалы ауылы]] (2020) * Чесноков ауылы → [[Сұлу көл|Сұлу көл ауылы]] (2010) * Цыганов ауылы → [[Егіндібұлақ (Батыс Қазақстан облысы)|Егіндібұлақ ауылы]] (2004) === Бөкей ордасы ауданы === * Ворошилов ауылы → [[Қарасу (Бөкей ордасы ауданы)|Қарасу ауылы]] (1994) === Бөрлі ауданы === * Қазақстан кенті → [[Ақсай (Бөрлі ауданы)|Ақсай қаласы]] (1967) * Александров ауылы → [[Достық (Бөрлі ауданы)|Достық ауылы]] (2020) * Киров ауылы → [[Қарағанды (Бөрлі ауданы)|Қарағанды ауылы]] (2020) * Тихонов ауылы → [[Қарақұдық (Бөрлі ауданы)|Қарақұдық ауылы]] (2020) === Жаңақала ауданы === * Қисыққамыс ауылы → [[Жаңақала (Батыс Қазақстан облысы)|Жаңақала селосы]] * Құйрық ауылы → [[Теңдік (Батыс Қазақстан облысы)|Теңдік]] ауылы * Кармановка ауылы → [[Қырқопа]] ауылы (1992) * Ленинский ауылы → [[Мәстексай]] ауылы * Новая Казанка ауылы → [[Жаңақазан]] ауылы === Жәнібек ауданы === * Августовка ауылы → [[Майтүбек (Батыс Қазақстан облысы)|Майтүбек ауылы]] (2007) * Большевик ауылы → [[Жігер (Жәнібек ауданы)|Жігер ауылы]] (2007) * Зерновая ауылы → [[Аманат]] ауылы (2007) * Қайрат ауылы → [[Тау (ауыл)|Тау]] ауылы (1992) * Мокринский ауылы → [[Жаңажол (Жаңақала ауданы)|Жаңажол]] ауылы (1993) * Молочный ауылы → [[Ақадыр (Батыс Қазақстан облысы)|Ақадыр]] ауылы (2007) * Мортық ауылы → [[Бірлік (Жаңақала ауданы)|Бірлік]] ауылы (1992) * Мухорский ауылы → [[Мұқыр (Батыс Қазақстан облысы)|Мұқыр]] ауылы === Казталов ауданы === * Берёзин ауылы → [[Қайыңды (Казталов ауданы)|Қайыңды ауылы]] (2002) * Богатырёв ауылы → [[Болашақ (Казталов ауданы)|Болашақ ауылы]] (2005) === Қаратөбе ауданы === === Сырым ауданы === * Бірінші Май ауылы → [[Саралжын (Сырым ауданы)|Саралжын ауылы]] (2010) === Тасқала ауданы === * Каменка селосы → [[Тасқала (Батыс Қазақстан облысы)|Тасқала селосы]] (2019) * Астраханкин ауылы → [[Аққайнар (Батыс Қазақстан облысы)|Аққайнар ауылы]] (2010) * Белугин ауылы → [[Өркен (Тасқала ауданы)|Өркен ауылы]] (2010) * Вавилин ауылы → [[Бастау (Батыс Қазақстан облысы)|Бастау ауылы]] (2010) * Жемшин ауылы → [[Тоғайлы (Батыс Қазақстан облысы)|Тоғайлы ауылы]] (2010) * Киров ауылы → [[Алмалы (Тасқала ауданы)|Алмалы]] ауылы (2010) * Красненький ауылы → [[Жігер (Тасқала ауданы)|Жігер ауылы]] (2010) * Крутой ауылы → [[Ынтымақ (Батыс Қазақстан облысы)|Ынтымақ ауылы]] (2010) * Кузнецов ауылы → [[Бірлік (Тасқала ауданы)|Бірлік ауылы]] (2010) * Родники ауылы → [[Айнабұлақ (Батыс Қазақстан облысы)|Айнабұлақ ауылы]] (2010) * Чебаков ауылы → [[Кеңжайлау]] ауылы (2010) * Ширяев ауылы → Киров ауылы → [[Алмалы (Тасқала ауданы)|Алмалы ауылы]] (2010) === Теректі ауданы === * Восход ауылы → [[Ақсоғым (Теректі ауданы)|Ақсоғым]] ауылы * Долинский ауылы → [[Төңкеріс (Батыс Қазақстан облысы)|Төңкеріс]] ауылы * Донецк ауылы → [[Тақсай]] ауылы (2020) * Калинин ауылы → [[Табынбай]] ауылы (2010) * Қосшар (Подхоз) ауылы → [[Ыждағат (ауыл)|Ыждағат ауылы]] (2020) * Новая Жизнь ауылы → [[Жаңаөмір|Жаңаөмір ауылы]] (2020) * Новостройка ауылы → [[Ақжайық (Батыс Қазақстан облысы)|Ақжайық]] ауылы (1997) * Октябрь ауылы → [[Дуана (ауыл)|Дуана]] ауылы * Социализм ауылы → [[Кемер (Батыс Қазақстан облысы)|Кемер ауылы]] (2020) * Федоровка ауылы → [[Теректі (Батыс Қазақстан облысы)|Теректі ауылы]] (2022) * Чапаев ауылы → [[Шағатай (ауыл)|Шағатай ауылы]] === Шыңғырлау ауданы === * Айдархан ауылы → [[Кіші Айдархан]] ауылы * Байдуков ауылы → [[Борсы]] ауылы * Беленький ауылы → [[Ақкүтір]] ауылы (2018) * Большевик ауылы → [[Жиекқұм]] ауылы (1994) * Большевик ауылы → [[Мәмбет (Батыс Қазақстан облысы)|Мәмбет ауылы]] (1994) * Витебск ауылы → [[Бескөл (Батыс Қазақстан облысы)|Бескөл ауылы]] (1994) * Жаңаталап ауылы → [[Көпжасар]] ауылы (1992) * Искра ауылы → [[Ұялы (Батыс Қазақстан облысы)|Ұялы ауылы]] (2005) * Калинин атындағы ауыл → [[И. Жұмаев атындағы ауыл]] * Красногорский ауылы → [[Қызылоба (Батыс Қазақстан облысы)|Қызылоба]] ауылы (1992) * Факеев ауылы → [[Сарыкөл (Батыс Қазақстан облысы)|Сарыкөл]] ауылы (1993) == Жамбыл облысы == * Əулиеата ауданы → Мирзоян ауданы (1936) → [[Жамбыл ауданы (Жамбыл облысы)|Жамбыл ауданы]] (1938) * Луговой ауданы → [[Тұрар Рысқұлов ауданы]] (1999) * Свердлов ауданы → [[Байзақ ауданы]] (1995) * Әулиеата қаласы → Мирзоян қаласы (1936) → Жамбыл қаласы (1938) → [[Тараз]] қаласы (1997) * Бурное селосы → [[Бауыржан Момышұлы ауылы|Бауыржан Момышұлы селосы]] (1992) * Георгиевка селосы → [[Қордай]] селосы (1995) * Гуляевка ауылы → Фурмановка ауылы (1937) → [[Мойынқұм (Мойынқұм ауданы)|Мойынқұм]] ауылы (1997) * Луговое селосы → [[Құлан (Жамбыл облысы)|Құлан селосы]] (1992) * Михайловка селосы → [[Сарыкемер]] селосы (1992) * Новотроицкое селосы → [[Төле би (Жамбыл облысы)|Төле би селосы]] селосы (1992) == Қарағанды облысы == * Асанқайғы ауданы → [[Жаңаарқа ауданы]] (1929) * Ворошилов ауданы → Ульянов ауданы (1961) → [[Бұқар жырау ауданы]] (1997) * Егіндібұлақ ауданы → [[Қазыбек би ауданы (Қарағанды облысы)|Қазыбек би ауданы]] (1993) * Қарсақбай ауданы → Жезқазған ауданы (1940) → [[Ұлытау ауданы]] (1974) * Мичурин ауданы → [[Абай ауданы (Қарағанды облысы)|Абай ауданы]] (1997) * Приозёрный ауданы → [[Ақтоғай ауданы|Тоқырауын ауданы]] (1993) * Никольский қаласы → [[Сәтбаев (қала)|Сәтбаев]] қаласы (1990) * Прибалхашстрой кенті → [[Балқаш (қала)|Балқаш]] қаласы (1937) * Самарқанд кенті → [[Теміртау]] қаласы (1945) * Атасу кенті → [[Жаңаарқа]] кенті (2020) * Ульяновский кенті → [[Ботақара (кент, Ботақара кенттік әкімдігі)|Ботақара кенті]] (1997) * Шерубай-Нұра кенті → [[Абай (қала)|Абай қаласы]] (1961) == Қостанай облысы == * Аманқарағай ауданы → Семиозёрный ауданы (1932) → [[Әулиекөл ауданы]] (1997) * Батпаққара ауданы → [[Амангелді ауданы]] (1936) * Камышный ауданы → [[Қамысты ауданы]] (1997) * Комсомол ауданы → [[Қарабалық ауданы]] (1997) * Меңдіқара ауданы → Боровской ауданы (1963) → [[Меңдіқара ауданы]] (1993) * Обаған ауданы → [[Алтынсарин ауданы]] (1991) * Орджоникидзе ауданы → Денисов ауданы (1963) → Орджоникидзе ауданы (1966) → [[Денисов ауданы]] (1997) * Таран ауданы → [[Бейімбет Майлин ауданы]] (2019) * Торғай ауданы → [[Жангелді ауданы]] (1956) * Урицкий ауданы → [[Сарыкөл ауданы]] (1997) * Ұзынкөл ауданы → Демьянов ауданы (1963) → Ленин ауданы (1966) → [[Ұзынкөл ауданы]] (1997) * Николаевск қаласы → [[Қостанай]] қаласы (1895) * Демьяновка селосы → Ленинский селосы → [[Ұзынкөл (Қостанай облысы)|Ұзынкөл селосы]] (1997) * Всесвятский ауылы → Урицкий кенті (1923) → [[Сарыкөл (Сарыкөл ауданы)|Сарыкөл кенті]] (1997) * Докучаевка селосы → [[Қарамеңді]] селосы (1999) * Затобол кенті → [[Тобыл (қала)|Тобыл қаласы]] (2020) * Камышный селосы → [[Қамысты (Қостанай облысы)|Қамысты селосы]] (1997) * Комсомолец кенті → [[Қарабалық (кент)|Қарабалық кенті]] (1997) * Орджоникидзе селосы → [[Денисовка (Қостанай облысы)|Денисовка селосы]] (1997) * Таран селосы → [[Әйет (Бейімбет Майлин ауданы)|Əйет]] селосы (2018) == Қызылорда облысы == * Ақмешіт бекінісі → Перовск бекінісі (1862) → Перовск қаласы (1867) → Ақмешіт қаласы (1922) → [[Қызылорда]] қаласы (1925) * Заря кенті → Ленинский кенті (1958) → Ленинск қаласы (1969) → Байқоңыр қаласы (1995) * Новоказалинск кенті → [[Әйтеке би кенті]] (1996) == Маңғыстау облысы == * Ералиев ауданы → [[Қарақия ауданы]] (1993) * Шевченко ауданы → [[Түпқараған ауданы]] (1963) * Ақтау кенті → Ақтау қаласы (1963) → Шевченко қаласы (1964) → [[Ақтау]] қаласы (1991) * Форт-Александров қаласы → Форт-Урицк қаласы (1924) → [[Форт-Шевченко]] қаласы (1939) * Ералиев селосы → [[Құрық (ауыл)|Құрық селосы]] (1993) == Павлодар облысы == * Куйбышев ауданы → Краснокутск ауданы (1963) → [[Ақтоғай ауданы (Павлодар облысы)|Ақтоғай ауданы]] (1993) * Қашыр ауданы → [[Тереңкөл ауданы]] (2018) * Лебяжі ауданы → [[Аққулы ауданы]] (2018) * Глинка кенті → Ермак кенті (1913)→ Ермак қаласы (1961) → Ақсу қаласы (1993) * Белогорье селосы → [[Көктөбе (Май ауданы)|Көктөбе селосы]] (1992) * Краснокутск селосы → [[Ақтоғай (Павлодар облысы)|Ақтоғай селосы]] (1993) * Қашыр селосы → [[Тереңкөл (Тереңкөл ауданы)|Тереңкөл селосы]] (2008) * Лебяжі селосы → Аққу селосы (1996) → [[Аққулы (ауыл)|Аққулы селосы]] (2018) == Солтүстік Қазақстан облысы == * Айыртау ауданы → Володар ауданы (1963) → [[Айыртау ауданы]] (1993) * Бейнетқор ауданы → Совет ауданы (1940) → [[Аққайың ауданы]] (1999) * Бескөл ауданы → [[Қызылжар ауданы]] (1997) * Булаев ауданы → [[Мағжан Жұмабаев ауданы]] (2000) * Красноармейск ауданы → [[Тайынша ауданы]] (1997) * Куйбышев ауданы → Целинный ауданы (1997) → [[Ғабит Мүсірепов ауданы]] (2002) * Ленин ауданы → [[Ақжар ауданы]] (1997) * Ленин ауданы → [[Есіл ауданы (Солтүстік Қазақстан облысы)|Есіл ауданы]] (1997) * Қызылту ауданы → [[Уәлиханов ауданы]] (1997) * Төңкерей ауданы → Октябрь ауданы (1940) → Сергеев ауданы (1963) → [[Шал ақын ауданы]] (1999) * Кривоозёрный ауылы → Володар селосы (1922) → [[Саумалкөл (Володар ауылдық округі)|Саумалкөл]] селосы (1997) * Қызылту кенті → [[Кішкенекөл]] селосы (1997) * Тайынша кенті → Красноармейск қаласы (1962) → [[Тайынша]] қаласы (1997) == Түркістан облысы == * Оңтүстік Қазақстан облысы → Шымкент облысы (1962) → Оңтүстік Қазақстан облысы (1992) → [[Түркістан облысы]] (2018) * Алғабас ауданы → [[Бәйдібек ауданы]] (1996) * Леңгір ауданы → [[Төле би ауданы]] (1991) * Бөген ауданы → [[Ордабасы ауданы]] (1993) * Қызылқұм ауданы → [[Отырар ауданы]] (1991) * Ленин ауданы → [[Қазығұрт ауданы]] (1993) * Абай-базар селосы → [[Абай (Келес ауданы)|Абай]] селосы (1961) * Белые Воды селосы → [[Ақсукент]] селосы (1990) * Ванновка селосы → [[Тұрар Рысқұлов ауылы|Тұрар Рысқұлов селосы]] (1993) * Ленинский селосы → [[Қазығұрт]] селосы (1993) * Славянка кенті → [[Мырзакент]] кенті (1995) == Шығыс Қазақстан облысы == * Зырян ауданы → [[Алтай ауданы]] (2019) * Шыңғыстау ауданы → Голощёкин ауданы (1930) → Абаев ауданы (1940) → Абай ауданы (1953) * Зырян қаласы → [[Алтай (қала)|Алтай]] қаласы (2019) * Большенарым селосы → [[Үлкен Нарын]] ауылы (2009) * Георгиевка селосы → [[Қалбатау]] ауылы (2007) * Кумашкин селосы → [[Күршім]] ауылы (1959) * Молодёжный кенті → [[Қасым Қайсенов кенті]] (2011) * Үлкен Владимировка селосы → [[Бесқарағай (Шығыс Қазақстан облысы)|Бесқарағай]] ауылы (2007) * Алексеев ауылы → [[Катонқарағай]] ауылы (1917) == Алматы қаласы == * Сталин ауданы → Совет ауданы (1957) → [[Алмалы ауданы]] (1995) * Калинин ауданы → [[Бостандық ауданы (Алматы)|Бостандық ауданы]] (1997) * Ленин ауданы → [[Жетісу ауданы]] (1995) * Фрунзе ауданы → [[Медеу ауданы]] (1995) * Каганович ауданы → Октябрь ауданы (1957) → [[Түрксіб ауданы]] (1995) == Қарағанды қаласы == * Совет ауданы → [[Қазыбек би ауданы (Қарағанды)|Қазыбек би ауданы]] (2001) * Сталин ауданы → Октябрь ауданы (1961) → [[Әлихан Бөкейхан ауданы]] (2021) == Шымкент қаласы == * Дзержинский ауданы → [[Әл-Фараби ауданы]] == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан бойынша тізімдер]] [[Санат:Қазақстан елді мекендері]] d3qfim7ey339cslmjqesi7kiafpda9j 3055444 3055443 2022-07-29T07:26:09Z Білгіш Шежіреші 68287 wikitext text/x-wiki == Ақмола облысы == * Ақмола қаласы → Целиноград қаласы (1961) → Ақмола қаласы (1992) → Астана қаласы (1998) → [[Нұр-Сұлтан]] қаласы (2019) * Целиноград облысы → [[Ақмола облысы]] (1992) * Ақмола ауданы → [[Целиноград ауданы]] (1961) * Вишнёв ауданы → [[Аршалы ауданы]] (1997) * Державин ауданы → [[Жарқайың ауданы]] (1997) * Еңбекшілдер ауданы → [[Біржан сал ауданы]] (2017) * Еркіншілік ауданы → Ерментау ауданы (1964) → [[Ерейментау ауданы]] (1997) * Краснознамен ауданы → [[Егіндікөл ауданы]] (1997) * Қима ауданы → [[Жақсы ауданы]] (1964) * Макин ауданы → [[Бұланды ауданы]] (1997) * Молотов ауданы → Балкашин ауданы (1957) → [[Сандықтау ауданы]] (1997) * Новочеркасск ауданы → [[Астрахан ауданы]] (1964) * Сталин ауданы → Ленин ауданы (1961) → Алексеев ауданы (1963) → [[Ақкөл ауданы]] (1997) * Щучье ауданы → [[Бурабай ауданы]] (2009) === Ақкөл ауданы === * Алексеевка қаласы → [[Ақкөл (қала)|Ақкөл]] қаласы (1997) === Аршалы ауданы === * Борисовка кенті → Вишнёвка кенті (1927) → [[Аршалы (Ақмола облысы)|Аршалы]] кенті (1998) === Бұланды ауданы === * Макинка кенті → [[Макинск]] қаласы (1945) === Егіндікөл ауданы === * Краснознаменский селосы → [[Егіндікөл (Ақмола облысы)|Егіндікөл]] селосы (1999) === Целиноград ауданы === * Малиновка селосы → [[Ақмол]] селосы (2007) * Антоновка ауылы → [[Опан (Ақмола облысы)|Опан]] ауылы (2018) * Ильинка ауылы → [[Қараөткел (Ақмола облысы)|Қараөткел]] ауылы (2006) * Красноярка ауылы → [[Жарлыкөл (Ақмола облысы)|Жарлыкөл]] ауылы (2018) * Красный Флаг ауылы → [[Оразақ (ауыл)|Оразақ]] ауылы (1998) * Луговой ауылы → [[Тасты (Ақмола облысы)|Тасты]] ауылы (2010) * Максимовка ауылы → [[Арайлы (Ақмола облысы)|Арайлы]] ауылы (2018) * Малотимофеевка ауылы → [[Аққайың (Целиноград ауданы)|Аққайың]] ауылы (2018) * Миновка ауылы → [[Жабай (ауыл)|Жабай]] ауылы (2018) * Новоишимка ауылы → [[Жаңаесіл]] ауылы (2018) * Новостройка ауылы → [[Жаңа Жайнақ]] ауылы (2007) * Павлоградка ауылы → [[Сарыкөл (Ақмола облысы)|Сарыкөл]] (2006) * Покровка ауылы → [[Ақмешіт (Ақмола облысы)|Ақмешіт]] ауылы (1999) * Приозёрный ауылы → [[Родина (Ақмола облысы)|Родина]] ауылы (2010) * Родионовка ауылы → [[Өтеміс (Ақмола облысы)|Өтеміс]] ауылы (1998) * Рождественка ауылы → [[Қабанбай батыр ауылы]] (2001) * Романовка ауылы → [[Рақымжан Қошқарбаев ауылы]] (2006) * Семёновка ауылы → [[Қарамеңді батыр ауылы]] (2018) * Фарфоровый ауылы → [[Ынтымақ (Целиноград ауданы)|Ынтымақ]] ауылы (2018) == Ақтөбе облысы == * Ключев ауданы → [[Алға ауданы]] (1963) * Комсомол ауданы → Бөгеткөл ауданы (1993) → [[Әйтеке би ауданы]] (1997) * Ленин ауданы → [[Қарғалы ауданы]] (1997) * Новороссийск ауданы → [[Хромтау ауданы]] (1993) * Табын ауданы → [[Байғанин ауданы]] (1940) * Темір ауданы → Октябрь ауданы (1967) → [[Мұғалжар ауданы]] (1997) * Ембі-5 қаласы → [[Жем (қала)|Жем]] қаласы (1999) * Байғанин селосы → [[Қарауылкелді (ауыл)|Қарауылкелді]] ауылы (2006) * Комсомол селосы → [[Темірбек Жүргенов ауылы (Ақтөбе облысы)|Темірбек Жүргенов селосы]] (2020) * Новоалексеевка селосы → [[Қобда (ауыл)|Қобда]] селосы (1997) == Алматы облысы == * Заилийский бекінісі → Верный бекінісі → Алматы бекінісі (1867) → Верный қаласы (1867) → [[Алматы]] қаласы (1921) * Биен-Ақсу ауданы → [[Ақсу ауданы]] (1930) * Жаркент ауданы → [[Панфилов ауданы]] (1942) * Киров ауданы → [[Көксу ауданы]] (1993) * Қыстақ ауданы → [[Жамбыл ауданы (Алматы облысы)|Жамбыл ауданы]] (1939) * Ленин ауданы → Калинин ауданы (1928) → Қаскелең ауданы (1935) → [[Қарасай ауданы]] (1998) * Нарынқол ауданы → [[Райымбек ауданы]] (1993) * Сүгеті ауданы → [[Еңбекшіқазақ ауданы]] (1929) * Талдықорған ауданы → [[Ескелді ауданы]] (2000) * Любавинский станицасы → Қаскелең станицасы (1902) → Троицкий ауылы (1918) → Қаскелең ауылы (1929) → Қаскелең қаласы (1963) * Жаркент қаласы → Панфилов қаласы (1942) → [[Жаркент]] қаласы (1991) == Атырау облысы == * Гурьев облысы → [[Атырау облысы]] (1992) * Есбол ауданы → [[Индер ауданы]] (1965) * Бақсай ауданы → [[Махамбет ауданы]] (1963) * Жылқосы ауданы → Ембі ауданы (1963) → [[Жылыой ауданы]] (1993) * Новобогат ауданы → [[Исатай ауданы]] (1990) * Теңіз ауданы → [[Құрманғазы ауданы]] (1993) === Атырау қалалық әкімдігі === * Гурьев қаласы → [[Атырау]] (1992) * Дальний ауылы → [[Ақжар (Атырау облысы)|Ақжар ауылы]] (1993) * Курилкин ауылы → [[Көкарна (Атырау қалалық әкімдігі)|Көкарна]] ауылы * Қызыл балық ауылы → Атырау ауылы (1991) → [[Қызыл балық (ауыл)|Қызыл балық]] ауылы (2019) * Ленинградский ауылы → [[Ақсай (Атырау облысы)|Ақсай ауылы]] (1993) * Придорожный ауылы → Бірлік ауылы * Холодильник ауылы → [[Ақжайық (Атырау қалалық әкімдігі)|Ақжайық ауылы]] === Жылыой ауданы === === Индер ауданы === * Горы ауылы → [[Аққала (Атырау облысы)|Аққала ауылы]] (1993) * Гребенщик ауылы → [[Ынтымақ (Атырау облысы)|Ынтымақ ауылы]] (2007)<ref>[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V07T0002483 Индер ауданының кейбір әкімшілік-аумақтық бірліктерін қайта атау туралы]</ref> * Зелёное ауылы → [[Көктоғай (Атырау облысы)|Көктоғай ауылы]] (2007) * Кулагин ауылы → [[Есбол (Индер ауданы)|Есбол ауылы]] (2007) === Исатай ауданы === * №13 жол айрығы → [[Нарын (Атырау облысы)|Нарын ауылы]] * Гран ауылы → [[Өркен (Атырау облысы)|Өркен ауылы]] (2008)<ref>[https://zakon.uchet.kz/kaz/docs/V08T0002527 Исатай ауданының кейбір әкімшілік-аумақтық бірліктерін қайта атау туралы]</ref> * Забұрын ауылы → [[Зинеден]] ауылы (2008) * Новобогат ауылы → [[Хамит Ерғалиев ауылы]] (1999) * Фурманов атындағы ауыл → [[Мыңтөбе (ауыл)|Мыңтөбе ауылы]] * Чапаев ауылы → [[Тұщықұдық (Атырау облысы)|Тұщықұдық ауылы]] (2008)<ref>[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V08T0002522 Исатай ауданы Тұщықұдық ауылдық округінің Чапаев ауылын Тұщықұдық ауылы деп қайта атау туралы]</ref> === Құрманғазы ауданы === * Ганюшкин селосы → [[Құрманғазы (Құрманғазы ауданы)|Құрманғазы селосы]] (2018)<ref>[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V18T0004087 Атырау облысы Құрманғазы ауданының кейбір әкімшілік-аумақтық бірліктерін қайта атау туралы]</ref> * №3 разъезд → [[Дина Нұрпейісова (разъезд)|Дина Нұрпейісова разъезі]] * Богатое ауылы → [[Амангелді (Құрманғазы ауданы)|Амангелді ауылы]] (2007)<ref>[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V07T0002497 Құрманғазы ауданының кейбір әкімшілік-аумақтық бірліктерін қайта атау туралы]</ref> * Ганюшкин станциясы → [[Ақкөл (Атырау облысы)|Ақкөл ауылы]] * Ганюшкинтөбе ауылы → [[Жасталап (Атырау облысы)|Жасталап ауылы]] * Голубев ауылы → [[Әліпов (ауыл)|Əліпов ауылы]] * Еңбекші ауылы → [[Жұмекен]] ауылы (1996) * Каспаркин ауылы → [[Құмарғали]] ауылы (2006)<ref>[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V06T0002475 Құрманғазы ауданының кейбір әкімшілік-аумақтық бірліктерін қайта атау туралы]</ref> * Киров ауылы → Дəшін ауылы → [[Хиуаз]] ауылы (2018) * Кобяков ауылы → [[Дәулеткерей (ауыл)|Дəулеткерей ауылы]] (2006) * Ковалёв ауылы → [[Дәулет (Атырау облысы)|Дəулет ауылы]] (2006) * Қызылоба ауылы → [[Ғизат Әліпов ауылы]] (2010) * Мартышкин ауылы → [[Шайхы (ауыл)|Шайхы ауылы]] (2006) * ММС ауылы → [[Арна (Атырау облысы)|Арна ауылы]] (2007) * Калинин атындағы МТФ → Каспий ауылы * Ноғайбай ауылы → [[Алға (Құрманғазы ауданы)|Алға ауылы]] * Рембаза ауылы → [[Балықшы (Құрманғазы ауданы)|Балықшы ауылы]] (2007) * Татарское ауылы → [[Жамбыл (Атырау облысы)|Жамбыл ауылы]] * Тұңғыш ауылы → [[Жаңаауыл (Атырау облысы)|Жаңаауыл ауылы]] * Утеры ауылы → [[Бірлік (Құрманғазы ауданы)|Бірлік ауылы]] (2007)<ref>[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V07T0002508 Құрманғазы ауданы Бірлік селолық округінің Утера селосын қайта атау туралы]</ref> === Қызылқоға ауданы === === Мақат ауданы === === Махамбет ауданы === * Жаманқала селосы → [[Махамбет (Атырау облысы)|Махамбет селосы]] (1963) * №8 ауыл → [[Ақжайық (Махамбет ауданы)|Ақжайық ауылы]] * №11 ауыл → Октябрь ауылы → [[Есбол (Махамбет ауданы)|Есбол ауылы]] * №13 ауыл → [[Ортақшыл (Атырау облысы)|Ортақшыл ауылы]] * №15 ауыл → [[Еңбекшіл (Атырау облысы)|Еңбекшіл ауылы]] * №17 ауыл → [[Алға (Махамбет ауданы)|Алға ауылы]] * Канал ауылы → [[Бала Ораз ауылы]] (2006) * Карманов ауылы → [[Кеңөріс]] ауылы (2006) * Опытное ауылы → [[Сарайшық (ауыл)|Сарайшық ауылы]] (1993) * Память Ильича ауылы → [[Береке (Атырау облысы)|Береке ауылы]] (2000) * Редут ауылы → [[Талдыкөл (Атырау облысы)|Талдыкөл ауылы]] (2006) * Сарайшық ауылы → [[Ескі Сарайшық]] ауылы * Сорочинко ауылы → [[Аққайың (Атырау облысы)|Аққайың ауылы]] (2006) * Топайлы ауылы → [[Өтешқали Атамбаев ауылы]] (2006) * Богатое ауылы → Чкалов ауылы (1938) → [[Бейбарыс (ауыл)|Бейбарыс ауылы]] (2006)<ref>[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V06T0002473 Махамбет ауданының кейбір әкімшілік-аумақтық бірліктерін қайта атау туралы]</ref> == Батыс Қазақстан облысы == * Орал облысы → [[Батыс Қазақстан облысы]] (1992) * Зелёнов ауданы → [[Бәйтерек ауданы]] (2019) * Жымпиты ауданы → [[Сырым ауданы]] (1992) * Каменка ауданы → [[Тасқала ауданы]] (1993) * Орда ауданы → [[Бөкей ордасы ауданы]] (2000) * Талов ауданы → [[Казталов ауданы]] (1934) * Фурманов ауданы → [[Жалпақтал ауданы]] (1993) * Ілбішін ауданы → Чапаев ауданы (1939) → [[Ақжайық ауданы]] (1997) === Ақжайық ауданы === * Ілбішін қаласы → [[Чапаев (Батыс Қазақстан облысы)|Чапаев]] селосы (1939) * Антонов ауылы → [[Атамекен (Ақжайық ауданы)|Атамекен ауылы]] (1994) * Барановка ауылы → [[Самал]] ауылы (1994) * Батурин ауылы → [[Ақсуат (Ақжайық ауданы)|Ақсуат ауылы]] (1994) * Бахирев ауылы → [[Үшқұдық (Батыс Қазақстан облысы)|Үшқұдық ауылы]] (1993) * Верхневологин ауылы → [[Алғабас (Ақжайық ауданы)|Алғабас ауылы]] (1993) * Горбунов ауылы → [[Жаңажол (Ақжайық ауданы)|Жаңажол ауылы]] (1993) * Горячкин ауылы → [[Мойылды (Батыс Қазақстан облысы)|Мойылды ауылы]] (2007) * Жалтыр ауылы → [[Тасоба (Ақжайық ауданы)|Тасоба]] ауылы * Калёный ауылы → [[Ақбұлақ (Ақжайық ауданы)|Ақбұлақ ауылы]] (2006) * Калмыков ауылы → [[Тайпақ (Батыс Қазақстан облысы)|Тайпақ]] ауылы (1993) * Киров су торабы → [[Тоған (Батыс Қазақстан облысы)|Тоған]] ауылы * Кожехаров ауылы → [[Жаңабұлақ]] ауылы (1993) * Кордон ауылы → [[Битілеу]] ауылы (1993) * Котельников ауылы → [[Алмалы (Ақжайық ауданы)|Алмалы ауылы]] (1993) * Краснояры ауылы → [[Томпақ]] ауылы (1993) * Қурайлысай ауылы → [[Жұбан Молдағалиев ауылы]] (2000) * Локтев ауылы → [[Қосшығыр]] ауылы (1993) * Первомай ауылы → [[Қабыршақты (ауыл)|Қабыршақты ауылы]] (2018) * Өлеңті ауылы → [[Сайқұдық]] ауылы * Соляная Лощина ауылы → [[Бесоба (Ақжайық ауданы)|Бесоба]] * Тельнов ауылы → [[Тегісжол (Батыс Қазақстан облысы)|Тегісжол]] ауылы (1993) * Феофанов ауылы → [[Жайық (Ақжайық ауданы)|Жайық ауылы]] * Харькин ауылы → [[Шабдаржап]] ауылы (1993) * Ілбішін кеңшарының 1-бөлімшесі → [[Тінәлі]] ауылы * Ілбішін кеңшарының 2-бөлімшесі → [[Қабыл (ауыл)|Қабыл]] ауылы * Юлаев ауылы → [[Жолап]] ауылы (1993) === Бәйтерек ауданы === * Бакаушин ауылы → [[Ақжол (Батыс Қазақстан облысы)|Ақжол ауылы]] * Балаған ауылы → [[Жаңатаң (Бәйтерек ауданы)|Жаңатаң ауылы]] (2010) * Владимировка ауылы → [[Ақсу (Бәйтерек ауданы)|Ақсу ауылы]] (2020) * Жаңа Деркөл ауылы → [[Жамбыл (Бәйтерек ауданы)|Жамбыл ауылы]] * Железнов ауылы → [[Атамекен (Бәйтерек ауданы)|Атамекен ауылы]] (2022) * Карпов ауылы → [[Тыңдала (Батыс Қазақстан облысы)|Тыңдала ауылы]] (2022) * Котельников ауылы → [[Сырым батыр (ауыл)|Сырым батыр ауылы]] (2022) * Красный Свет ауылы → [[Ақбидай (ауыл)|Ақбидай ауылы]] (2020) * Набережный ауылы → [[Асан (Батыс Қазақстан облысы)|Асан ауылы]] (2010) * Новенький ауылы → [[Қайнар (Батыс Қазақстан облысы)|Қайнар ауылы]] (2022) * Первосоветский ауылы → [[Шалғай (Батыс Қазақстан облысы)|Шалғай ауылы]] (2010) * Погодаев ауылы → [[Бейбітшілік (Батыс Қазақстан облысы)|Бейбітшілік ауылы]] (2022) * Ростоши ауылы → [[Белес (ауыл)|Белес ауылы]] * Степной ауылы → [[Өркен (Бәйтерек ауданы)|Өркен ауылы]] (2010) * Факел ауылы → [[Жалын (Батыс Қазақстан облысы)|Жалын ауылы]] (2020) * Фурманов ауылы → [[Достық (Бәйтерек ауданы)|Достық ауылы]] (2004) * Хамин ауылы → [[Аманат (Батыс Қазақстан облысы)|Аманат ауылы]] (2022) * Чапов ауылы → [[Махамбет (Батыс Қазақстан облысы)|Махамбет]] ауылы (2004) * Чеботарев ауылы → [[Құрманғазы (Батыс Қазақстан облысы)|Құрманғазы ауылы]] (2022) * Чернояров ауылы → [[Қаражар (Батыс Қазақстан облысы)|Қаражар ауылы]] (2010) * Чесноков ауылы → [[Алмалы (Бәйтерек ауданы)|Алмалы ауылы]] (2020) * Чесноков ауылы → [[Сұлу көл|Сұлу көл ауылы]] (2010) * Цыганов ауылы → [[Егіндібұлақ (Батыс Қазақстан облысы)|Егіндібұлақ ауылы]] (2004) === Бөкей ордасы ауданы === * Ворошилов ауылы → [[Қарасу (Бөкей ордасы ауданы)|Қарасу ауылы]] (1994) === Бөрлі ауданы === * Қазақстан кенті → [[Ақсай (Бөрлі ауданы)|Ақсай қаласы]] (1967) * Александров ауылы → [[Достық (Бөрлі ауданы)|Достық ауылы]] (2020) * Киров ауылы → [[Қарағанды (Бөрлі ауданы)|Қарағанды ауылы]] (2020) * Тихонов ауылы → [[Қарақұдық (Бөрлі ауданы)|Қарақұдық ауылы]] (2020) === Жаңақала ауданы === * Қисыққамыс ауылы → [[Жаңақала (Батыс Қазақстан облысы)|Жаңақала селосы]] * Құйрық ауылы → [[Теңдік (Батыс Қазақстан облысы)|Теңдік]] ауылы * Кармановка ауылы → [[Қырқопа]] ауылы (1992) * Ленинский ауылы → [[Мәстексай]] ауылы * Новая Казанка ауылы → [[Жаңақазан]] ауылы === Жәнібек ауданы === * Августовка ауылы → [[Майтүбек (Батыс Қазақстан облысы)|Майтүбек ауылы]] (2007) * Большевик ауылы → [[Жігер (Жәнібек ауданы)|Жігер ауылы]] (2007) * Зерновая ауылы → [[Аманат]] ауылы (2007) * Қайрат ауылы → [[Тау (ауыл)|Тау]] ауылы (1992) * Мокринский ауылы → [[Жаңажол (Жаңақала ауданы)|Жаңажол]] ауылы (1993) * Молочный ауылы → [[Ақадыр (Батыс Қазақстан облысы)|Ақадыр]] ауылы (2007) * Мортық ауылы → [[Бірлік (Жаңақала ауданы)|Бірлік]] ауылы (1992) * Мухорский ауылы → [[Мұқыр (Батыс Қазақстан облысы)|Мұқыр]] ауылы === Казталов ауданы === * Берёзин ауылы → [[Қайыңды (Казталов ауданы)|Қайыңды ауылы]] (2002) * Богатырёв ауылы → [[Болашақ (Казталов ауданы)|Болашақ ауылы]] (2005) === Қаратөбе ауданы === === Сырым ауданы === * Бірінші Май ауылы → [[Саралжын (Сырым ауданы)|Саралжын ауылы]] (2010) === Тасқала ауданы === * Каменка селосы → [[Тасқала (Батыс Қазақстан облысы)|Тасқала селосы]] (2019) * Астраханкин ауылы → [[Аққайнар (Батыс Қазақстан облысы)|Аққайнар ауылы]] (2010) * Белугин ауылы → [[Өркен (Тасқала ауданы)|Өркен ауылы]] (2010) * Вавилин ауылы → [[Бастау (Батыс Қазақстан облысы)|Бастау ауылы]] (2010) * Жемшин ауылы → [[Тоғайлы (Батыс Қазақстан облысы)|Тоғайлы ауылы]] (2010) * Киров ауылы → [[Алмалы (Тасқала ауданы)|Алмалы]] ауылы (2010) * Красненький ауылы → [[Жігер (Тасқала ауданы)|Жігер ауылы]] (2010) * Крутой ауылы → [[Ынтымақ (Батыс Қазақстан облысы)|Ынтымақ ауылы]] (2010) * Кузнецов ауылы → [[Бірлік (Тасқала ауданы)|Бірлік ауылы]] (2010) * Родники ауылы → [[Айнабұлақ (Батыс Қазақстан облысы)|Айнабұлақ ауылы]] (2010) * Чебаков ауылы → [[Кеңжайлау]] ауылы (2010) * Ширяев ауылы → Киров ауылы → [[Алмалы (Тасқала ауданы)|Алмалы ауылы]] (2010) === Теректі ауданы === * Восход ауылы → [[Ақсоғым (Теректі ауданы)|Ақсоғым]] ауылы * Долинский ауылы → [[Төңкеріс (Батыс Қазақстан облысы)|Төңкеріс]] ауылы * Донецк ауылы → [[Тақсай]] ауылы (2020) * Калинин ауылы → [[Табынбай]] ауылы (2010) * Қосшар (Подхоз) ауылы → [[Ыждағат (ауыл)|Ыждағат ауылы]] (2020) * Новая Жизнь ауылы → [[Жаңаөмір|Жаңаөмір ауылы]] (2020) * Новостройка ауылы → [[Ақжайық (Батыс Қазақстан облысы)|Ақжайық]] ауылы (1997) * Октябрь ауылы → [[Дуана (ауыл)|Дуана]] ауылы * Социализм ауылы → [[Кемер (Батыс Қазақстан облысы)|Кемер ауылы]] (2020) * Федоровка ауылы → [[Теректі (Батыс Қазақстан облысы)|Теректі ауылы]] (2022) * Чапаев ауылы → [[Шағатай (ауыл)|Шағатай ауылы]] === Шыңғырлау ауданы === * Айдархан ауылы → [[Кіші Айдархан]] ауылы * Байдуков ауылы → [[Борсы]] ауылы * Беленький ауылы → [[Ақкүтір]] ауылы (2018) * Большевик ауылы → [[Жиекқұм]] ауылы (1994) * Большевик ауылы → [[Мәмбет (Батыс Қазақстан облысы)|Мәмбет ауылы]] (1994) * Витебск ауылы → [[Бескөл (Батыс Қазақстан облысы)|Бескөл ауылы]] (1994) * Жаңаталап ауылы → [[Көпжасар]] ауылы (1992) * Искра ауылы → [[Ұялы (Батыс Қазақстан облысы)|Ұялы ауылы]] (2005) * Калинин атындағы ауыл → [[И. Жұмаев атындағы ауыл]] * Красногорский ауылы → [[Қызылоба (Батыс Қазақстан облысы)|Қызылоба]] ауылы (1992) * Факеев ауылы → [[Сарыкөл (Батыс Қазақстан облысы)|Сарыкөл]] ауылы (1993) == Жамбыл облысы == * Əулиеата ауданы → Мирзоян ауданы (1936) → [[Жамбыл ауданы (Жамбыл облысы)|Жамбыл ауданы]] (1938) * Луговой ауданы → [[Тұрар Рысқұлов ауданы]] (1999) * Свердлов ауданы → [[Байзақ ауданы]] (1995) * Әулиеата қаласы → Мирзоян қаласы (1936) → Жамбыл қаласы (1938) → [[Тараз]] қаласы (1997) * Бурное селосы → [[Бауыржан Момышұлы ауылы|Бауыржан Момышұлы селосы]] (1992) * Георгиевка селосы → [[Қордай]] селосы (1995) * Гуляевка ауылы → Фурмановка ауылы (1937) → [[Мойынқұм (Мойынқұм ауданы)|Мойынқұм]] ауылы (1997) * Луговое селосы → [[Құлан (Жамбыл облысы)|Құлан селосы]] (1992) * Михайловка селосы → [[Сарыкемер]] селосы (1992) * Новотроицкое селосы → [[Төле би (Жамбыл облысы)|Төле би селосы]] селосы (1992) == Қарағанды облысы == * Асанқайғы ауданы → [[Жаңаарқа ауданы]] (1929) * Ворошилов ауданы → Ульянов ауданы (1961) → [[Бұқар жырау ауданы]] (1997) * Егіндібұлақ ауданы → [[Қазыбек би ауданы (Қарағанды облысы)|Қазыбек би ауданы]] (1993) * Қарсақбай ауданы → Жезқазған ауданы (1940) → [[Ұлытау ауданы]] (1974) * Мичурин ауданы → [[Абай ауданы (Қарағанды облысы)|Абай ауданы]] (1997) * Приозёрный ауданы → [[Ақтоғай ауданы|Тоқырауын ауданы]] (1993) * Никольский қаласы → [[Сәтбаев (қала)|Сәтбаев]] қаласы (1990) * Прибалхашстрой кенті → [[Балқаш (қала)|Балқаш]] қаласы (1937) * Самарқанд кенті → [[Теміртау]] қаласы (1945) * Атасу кенті → [[Жаңаарқа]] кенті (2020) * Ульяновский кенті → [[Ботақара (кент, Ботақара кенттік әкімдігі)|Ботақара кенті]] (1997) * Шерубай-Нұра кенті → [[Абай (қала)|Абай қаласы]] (1961) == Қостанай облысы == * Аманқарағай ауданы → Семиозёрный ауданы (1932) → [[Әулиекөл ауданы]] (1997) * Батпаққара ауданы → [[Амангелді ауданы]] (1936) * Камышный ауданы → [[Қамысты ауданы]] (1997) * Комсомол ауданы → [[Қарабалық ауданы]] (1997) * Меңдіқара ауданы → Боровской ауданы (1963) → [[Меңдіқара ауданы]] (1993) * Обаған ауданы → [[Алтынсарин ауданы]] (1991) * Орджоникидзе ауданы → Денисов ауданы (1963) → Орджоникидзе ауданы (1966) → [[Денисов ауданы]] (1997) * Таран ауданы → [[Бейімбет Майлин ауданы]] (2019) * Торғай ауданы → [[Жангелді ауданы]] (1956) * Урицкий ауданы → [[Сарыкөл ауданы]] (1997) * Ұзынкөл ауданы → Демьянов ауданы (1963) → Ленин ауданы (1966) → [[Ұзынкөл ауданы]] (1997) * Николаевск қаласы → [[Қостанай]] қаласы (1895) * Демьяновка селосы → Ленинский селосы → [[Ұзынкөл (Қостанай облысы)|Ұзынкөл селосы]] (1997) * Всесвятский ауылы → Урицкий кенті (1923) → [[Сарыкөл (Сарыкөл ауданы)|Сарыкөл кенті]] (1997) * Докучаевка селосы → [[Қарамеңді]] селосы (1999) * Затобол кенті → [[Тобыл (қала)|Тобыл қаласы]] (2020) * Камышный селосы → [[Қамысты (Қостанай облысы)|Қамысты селосы]] (1997) * Комсомолец кенті → [[Қарабалық (кент)|Қарабалық кенті]] (1997) * Орджоникидзе селосы → [[Денисовка (Қостанай облысы)|Денисовка селосы]] (1997) * Таран селосы → [[Әйет (Бейімбет Майлин ауданы)|Əйет]] селосы (2018) == Қызылорда облысы == * Ақмешіт бекінісі → Перовск бекінісі (1862) → Перовск қаласы (1867) → Ақмешіт қаласы (1922) → [[Қызылорда]] қаласы (1925) * Заря кенті → Ленинский кенті (1958) → Ленинск қаласы (1969) → Байқоңыр қаласы (1995) * Новоказалинск кенті → [[Әйтеке би кенті]] (1996) == Маңғыстау облысы == * Ералиев ауданы → [[Қарақия ауданы]] (1993) * Шевченко ауданы → [[Түпқараған ауданы]] (1963) * Ақтау кенті → Ақтау қаласы (1963) → Шевченко қаласы (1964) → [[Ақтау]] қаласы (1991) * Форт-Александров қаласы → Форт-Урицк қаласы (1924) → [[Форт-Шевченко]] қаласы (1939) * Ералиев селосы → [[Құрық (ауыл)|Құрық селосы]] (1993) == Павлодар облысы == * Куйбышев ауданы → Краснокутск ауданы (1963) → [[Ақтоғай ауданы (Павлодар облысы)|Ақтоғай ауданы]] (1993) * Қашыр ауданы → [[Тереңкөл ауданы]] (2018) * Лебяжі ауданы → [[Аққулы ауданы]] (2018) * Глинка кенті → Ермак кенті (1913)→ Ермак қаласы (1961) → Ақсу қаласы (1993) * Белогорье селосы → [[Көктөбе (Май ауданы)|Көктөбе селосы]] (1992) * Краснокутск селосы → [[Ақтоғай (Павлодар облысы)|Ақтоғай селосы]] (1993) * Қашыр селосы → [[Тереңкөл (Тереңкөл ауданы)|Тереңкөл селосы]] (2008) * Лебяжі селосы → Аққу селосы (1996) → [[Аққулы (ауыл)|Аққулы селосы]] (2018) == Солтүстік Қазақстан облысы == * Айыртау ауданы → Володар ауданы (1963) → [[Айыртау ауданы]] (1993) * Бейнетқор ауданы → Совет ауданы (1940) → [[Аққайың ауданы]] (1999) * Бескөл ауданы → [[Қызылжар ауданы]] (1997) * Булаев ауданы → [[Мағжан Жұмабаев ауданы]] (2000) * Красноармейск ауданы → [[Тайынша ауданы]] (1997) * Куйбышев ауданы → Целинный ауданы (1997) → [[Ғабит Мүсірепов ауданы]] (2002) * Ленин ауданы → [[Ақжар ауданы]] (1997) * Ленин ауданы → [[Есіл ауданы (Солтүстік Қазақстан облысы)|Есіл ауданы]] (1997) * Қызылту ауданы → [[Уәлиханов ауданы]] (1997) * Төңкерей ауданы → Октябрь ауданы (1940) → Сергеев ауданы (1963) → [[Шал ақын ауданы]] (1999) * Кривоозёрный ауылы → Володар селосы (1922) → [[Саумалкөл (Володар ауылдық округі)|Саумалкөл]] селосы (1997) * Қызылту кенті → [[Кішкенекөл]] селосы (1997) * Тайынша кенті → Красноармейск қаласы (1962) → [[Тайынша]] қаласы (1997) == Түркістан облысы == * Оңтүстік Қазақстан облысы → Шымкент облысы (1962) → Оңтүстік Қазақстан облысы (1992) → [[Түркістан облысы]] (2018) * Алғабас ауданы → [[Бәйдібек ауданы]] (1996) * Леңгір ауданы → [[Төле би ауданы]] (1991) * Бөген ауданы → [[Ордабасы ауданы]] (1993) * Қызылқұм ауданы → [[Отырар ауданы]] (1991) * Ленин ауданы → [[Қазығұрт ауданы]] (1993) * Абай-базар селосы → [[Абай (Келес ауданы)|Абай]] селосы (1961) * Белые Воды селосы → [[Ақсукент]] селосы (1990) * Ванновка селосы → [[Тұрар Рысқұлов ауылы|Тұрар Рысқұлов селосы]] (1993) * Ленинский селосы → [[Қазығұрт]] селосы (1993) * Славянка кенті → [[Мырзакент]] кенті (1995) == Шығыс Қазақстан облысы == * Зырян ауданы → [[Алтай ауданы]] (2019) * Шыңғыстау ауданы → Голощёкин ауданы (1930) → Абаев ауданы (1940) → Абай ауданы (1953) * Зырян қаласы → [[Алтай (қала)|Алтай]] қаласы (2019) * Большенарым селосы → [[Үлкен Нарын]] ауылы (2009) * Георгиевка селосы → [[Қалбатау]] ауылы (2007) * Кумашкин селосы → [[Күршім]] ауылы (1959) * Молодёжный кенті → [[Қасым Қайсенов кенті]] (2011) * Үлкен Владимировка селосы → [[Бесқарағай (Шығыс Қазақстан облысы)|Бесқарағай]] ауылы (2007) * Алексеев ауылы → [[Катонқарағай]] ауылы (1917) == Алматы қаласы == * Сталин ауданы → Совет ауданы (1957) → [[Алмалы ауданы]] (1995) * Калинин ауданы → [[Бостандық ауданы (Алматы)|Бостандық ауданы]] (1997) * Ленин ауданы → [[Жетісу ауданы]] (1995) * Фрунзе ауданы → [[Медеу ауданы]] (1995) * Каганович ауданы → Октябрь ауданы (1957) → [[Түрксіб ауданы]] (1995) == Қарағанды қаласы == * Совет ауданы → [[Қазыбек би ауданы (Қарағанды)|Қазыбек би ауданы]] (2001) * Сталин ауданы → Октябрь ауданы (1961) → [[Әлихан Бөкейхан ауданы]] (2021) == Шымкент қаласы == * Дзержинский ауданы → [[Әл-Фараби ауданы]] == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан бойынша тізімдер]] [[Санат:Қазақстан елді мекендері]] mstvnw4p5u9jowm7thy4fcwbwujohgw 3055445 3055444 2022-07-29T07:27:43Z Білгіш Шежіреші 68287 /* Махамбет ауданы */ wikitext text/x-wiki == Ақмола облысы == * Ақмола қаласы → Целиноград қаласы (1961) → Ақмола қаласы (1992) → Астана қаласы (1998) → [[Нұр-Сұлтан]] қаласы (2019) * Целиноград облысы → [[Ақмола облысы]] (1992) * Ақмола ауданы → [[Целиноград ауданы]] (1961) * Вишнёв ауданы → [[Аршалы ауданы]] (1997) * Державин ауданы → [[Жарқайың ауданы]] (1997) * Еңбекшілдер ауданы → [[Біржан сал ауданы]] (2017) * Еркіншілік ауданы → Ерментау ауданы (1964) → [[Ерейментау ауданы]] (1997) * Краснознамен ауданы → [[Егіндікөл ауданы]] (1997) * Қима ауданы → [[Жақсы ауданы]] (1964) * Макин ауданы → [[Бұланды ауданы]] (1997) * Молотов ауданы → Балкашин ауданы (1957) → [[Сандықтау ауданы]] (1997) * Новочеркасск ауданы → [[Астрахан ауданы]] (1964) * Сталин ауданы → Ленин ауданы (1961) → Алексеев ауданы (1963) → [[Ақкөл ауданы]] (1997) * Щучье ауданы → [[Бурабай ауданы]] (2009) === Ақкөл ауданы === * Алексеевка қаласы → [[Ақкөл (қала)|Ақкөл]] қаласы (1997) === Аршалы ауданы === * Борисовка кенті → Вишнёвка кенті (1927) → [[Аршалы (Ақмола облысы)|Аршалы]] кенті (1998) === Бұланды ауданы === * Макинка кенті → [[Макинск]] қаласы (1945) === Егіндікөл ауданы === * Краснознаменский селосы → [[Егіндікөл (Ақмола облысы)|Егіндікөл]] селосы (1999) === Целиноград ауданы === * Малиновка селосы → [[Ақмол]] селосы (2007) * Антоновка ауылы → [[Опан (Ақмола облысы)|Опан]] ауылы (2018) * Ильинка ауылы → [[Қараөткел (Ақмола облысы)|Қараөткел]] ауылы (2006) * Красноярка ауылы → [[Жарлыкөл (Ақмола облысы)|Жарлыкөл]] ауылы (2018) * Красный Флаг ауылы → [[Оразақ (ауыл)|Оразақ]] ауылы (1998) * Луговой ауылы → [[Тасты (Ақмола облысы)|Тасты]] ауылы (2010) * Максимовка ауылы → [[Арайлы (Ақмола облысы)|Арайлы]] ауылы (2018) * Малотимофеевка ауылы → [[Аққайың (Целиноград ауданы)|Аққайың]] ауылы (2018) * Миновка ауылы → [[Жабай (ауыл)|Жабай]] ауылы (2018) * Новоишимка ауылы → [[Жаңаесіл]] ауылы (2018) * Новостройка ауылы → [[Жаңа Жайнақ]] ауылы (2007) * Павлоградка ауылы → [[Сарыкөл (Ақмола облысы)|Сарыкөл]] (2006) * Покровка ауылы → [[Ақмешіт (Ақмола облысы)|Ақмешіт]] ауылы (1999) * Приозёрный ауылы → [[Родина (Ақмола облысы)|Родина]] ауылы (2010) * Родионовка ауылы → [[Өтеміс (Ақмола облысы)|Өтеміс]] ауылы (1998) * Рождественка ауылы → [[Қабанбай батыр ауылы]] (2001) * Романовка ауылы → [[Рақымжан Қошқарбаев ауылы]] (2006) * Семёновка ауылы → [[Қарамеңді батыр ауылы]] (2018) * Фарфоровый ауылы → [[Ынтымақ (Целиноград ауданы)|Ынтымақ]] ауылы (2018) == Ақтөбе облысы == * Ключев ауданы → [[Алға ауданы]] (1963) * Комсомол ауданы → Бөгеткөл ауданы (1993) → [[Әйтеке би ауданы]] (1997) * Ленин ауданы → [[Қарғалы ауданы]] (1997) * Новороссийск ауданы → [[Хромтау ауданы]] (1993) * Табын ауданы → [[Байғанин ауданы]] (1940) * Темір ауданы → Октябрь ауданы (1967) → [[Мұғалжар ауданы]] (1997) * Ембі-5 қаласы → [[Жем (қала)|Жем]] қаласы (1999) * Байғанин селосы → [[Қарауылкелді (ауыл)|Қарауылкелді]] ауылы (2006) * Комсомол селосы → [[Темірбек Жүргенов ауылы (Ақтөбе облысы)|Темірбек Жүргенов селосы]] (2020) * Новоалексеевка селосы → [[Қобда (ауыл)|Қобда]] селосы (1997) == Алматы облысы == * Заилийский бекінісі → Верный бекінісі → Алматы бекінісі (1867) → Верный қаласы (1867) → [[Алматы]] қаласы (1921) * Биен-Ақсу ауданы → [[Ақсу ауданы]] (1930) * Жаркент ауданы → [[Панфилов ауданы]] (1942) * Киров ауданы → [[Көксу ауданы]] (1993) * Қыстақ ауданы → [[Жамбыл ауданы (Алматы облысы)|Жамбыл ауданы]] (1939) * Ленин ауданы → Калинин ауданы (1928) → Қаскелең ауданы (1935) → [[Қарасай ауданы]] (1998) * Нарынқол ауданы → [[Райымбек ауданы]] (1993) * Сүгеті ауданы → [[Еңбекшіқазақ ауданы]] (1929) * Талдықорған ауданы → [[Ескелді ауданы]] (2000) * Любавинский станицасы → Қаскелең станицасы (1902) → Троицкий ауылы (1918) → Қаскелең ауылы (1929) → Қаскелең қаласы (1963) * Жаркент қаласы → Панфилов қаласы (1942) → [[Жаркент]] қаласы (1991) == Атырау облысы == * Гурьев облысы → [[Атырау облысы]] (1992) * Есбол ауданы → [[Индер ауданы]] (1965) * Бақсай ауданы → [[Махамбет ауданы]] (1963) * Жылқосы ауданы → Ембі ауданы (1963) → [[Жылыой ауданы]] (1993) * Новобогат ауданы → [[Исатай ауданы]] (1990) * Теңіз ауданы → [[Құрманғазы ауданы]] (1993) === Атырау қалалық әкімдігі === * Гурьев қаласы → [[Атырау]] (1992) * Дальний ауылы → [[Ақжар (Атырау облысы)|Ақжар ауылы]] (1993) * Курилкин ауылы → [[Көкарна (Атырау қалалық әкімдігі)|Көкарна]] ауылы * Қызыл балық ауылы → Атырау ауылы (1991) → [[Қызыл балық (ауыл)|Қызыл балық]] ауылы (2019) * Ленинградский ауылы → [[Ақсай (Атырау облысы)|Ақсай ауылы]] (1993) * Придорожный ауылы → Бірлік ауылы * Холодильник ауылы → [[Ақжайық (Атырау қалалық әкімдігі)|Ақжайық ауылы]] === Жылыой ауданы === === Индер ауданы === * Горы ауылы → [[Аққала (Атырау облысы)|Аққала ауылы]] (1993) * Гребенщик ауылы → [[Ынтымақ (Атырау облысы)|Ынтымақ ауылы]] (2007)<ref>[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V07T0002483 Индер ауданының кейбір әкімшілік-аумақтық бірліктерін қайта атау туралы]</ref> * Зелёное ауылы → [[Көктоғай (Атырау облысы)|Көктоғай ауылы]] (2007) * Кулагин ауылы → [[Есбол (Индер ауданы)|Есбол ауылы]] (2007) === Исатай ауданы === * №13 жол айрығы → [[Нарын (Атырау облысы)|Нарын ауылы]] * Гран ауылы → [[Өркен (Атырау облысы)|Өркен ауылы]] (2008)<ref>[https://zakon.uchet.kz/kaz/docs/V08T0002527 Исатай ауданының кейбір әкімшілік-аумақтық бірліктерін қайта атау туралы]</ref> * Забұрын ауылы → [[Зинеден]] ауылы (2008) * Новобогат ауылы → [[Хамит Ерғалиев ауылы]] (1999) * Фурманов атындағы ауыл → [[Мыңтөбе (ауыл)|Мыңтөбе ауылы]] * Чапаев ауылы → [[Тұщықұдық (Атырау облысы)|Тұщықұдық ауылы]] (2008)<ref>[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V08T0002522 Исатай ауданы Тұщықұдық ауылдық округінің Чапаев ауылын Тұщықұдық ауылы деп қайта атау туралы]</ref> === Құрманғазы ауданы === * Ганюшкин селосы → [[Құрманғазы (Құрманғазы ауданы)|Құрманғазы селосы]] (2018)<ref>[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V18T0004087 Атырау облысы Құрманғазы ауданының кейбір әкімшілік-аумақтық бірліктерін қайта атау туралы]</ref> * №3 разъезд → [[Дина Нұрпейісова (разъезд)|Дина Нұрпейісова разъезі]] * Богатое ауылы → [[Амангелді (Құрманғазы ауданы)|Амангелді ауылы]] (2007)<ref>[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V07T0002497 Құрманғазы ауданының кейбір әкімшілік-аумақтық бірліктерін қайта атау туралы]</ref> * Ганюшкин станциясы → [[Ақкөл (Атырау облысы)|Ақкөл ауылы]] * Ганюшкинтөбе ауылы → [[Жасталап (Атырау облысы)|Жасталап ауылы]] * Голубев ауылы → [[Әліпов (ауыл)|Əліпов ауылы]] * Еңбекші ауылы → [[Жұмекен]] ауылы (1996) * Каспаркин ауылы → [[Құмарғали]] ауылы (2006)<ref>[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V06T0002475 Құрманғазы ауданының кейбір әкімшілік-аумақтық бірліктерін қайта атау туралы]</ref> * Киров ауылы → Дəшін ауылы → [[Хиуаз]] ауылы (2018) * Кобяков ауылы → [[Дәулеткерей (ауыл)|Дəулеткерей ауылы]] (2006) * Ковалёв ауылы → [[Дәулет (Атырау облысы)|Дəулет ауылы]] (2006) * Қызылоба ауылы → [[Ғизат Әліпов ауылы]] (2010) * Мартышкин ауылы → [[Шайхы (ауыл)|Шайхы ауылы]] (2006) * ММС ауылы → [[Арна (Атырау облысы)|Арна ауылы]] (2007) * Калинин атындағы МТФ → Каспий ауылы * Ноғайбай ауылы → [[Алға (Құрманғазы ауданы)|Алға ауылы]] * Рембаза ауылы → [[Балықшы (Құрманғазы ауданы)|Балықшы ауылы]] (2007) * Татарское ауылы → [[Жамбыл (Атырау облысы)|Жамбыл ауылы]] * Тұңғыш ауылы → [[Жаңаауыл (Атырау облысы)|Жаңаауыл ауылы]] * Утеры ауылы → [[Бірлік (Құрманғазы ауданы)|Бірлік ауылы]] (2007)<ref>[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V07T0002508 Құрманғазы ауданы Бірлік селолық округінің Утера селосын қайта атау туралы]</ref> === Қызылқоға ауданы === === Мақат ауданы === === Махамбет ауданы === * Жаманқала селосы → [[Махамбет (Атырау облысы)|Махамбет селосы]] (1963) * №8 ауыл → [[Ақжайық (Махамбет ауданы)|Ақжайық ауылы]] * №11 ауыл → Октябрь ауылы → [[Есбол (Махамбет ауданы)|Есбол ауылы]] * №13 ауыл → [[Ортақшыл (Атырау облысы)|Ортақшыл ауылы]] * №15 ауыл → [[Еңбекшіл (Атырау облысы)|Еңбекшіл ауылы]] * №17 ауыл → [[Алға (Махамбет ауданы)|Алға ауылы]] * Канал ауылы → [[Бала Ораз ауылы]] (2006) * Карманов ауылы → [[Кеңөріс]] ауылы (2006) * Опытное ауылы → [[Сарайшық (ауыл)|Сарайшық ауылы]] (1993) * Память Ильича ауылы → [[Береке (Атырау облысы)|Береке ауылы]] (2000) * Редут ауылы → [[Талдыкөл (Атырау облысы)|Талдыкөл ауылы]] (2006) * Сарайшық ауылы → [[Ескі Сарайшық]] ауылы (1993) * Сорочинко ауылы → [[Аққайың (Атырау облысы)|Аққайың ауылы]] (2006) * Топайлы ауылы → [[Өтешқали Атамбаев ауылы]] (2006) * Чкалов ауылы (1938) → [[Бейбарыс (ауыл)|Бейбарыс ауылы]] (2006)<ref>[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V06T0002473 Махамбет ауданының кейбір әкімшілік-аумақтық бірліктерін қайта атау туралы]</ref> == Батыс Қазақстан облысы == * Орал облысы → [[Батыс Қазақстан облысы]] (1992) * Зелёнов ауданы → [[Бәйтерек ауданы]] (2019) * Жымпиты ауданы → [[Сырым ауданы]] (1992) * Каменка ауданы → [[Тасқала ауданы]] (1993) * Орда ауданы → [[Бөкей ордасы ауданы]] (2000) * Талов ауданы → [[Казталов ауданы]] (1934) * Фурманов ауданы → [[Жалпақтал ауданы]] (1993) * Ілбішін ауданы → Чапаев ауданы (1939) → [[Ақжайық ауданы]] (1997) === Ақжайық ауданы === * Ілбішін қаласы → [[Чапаев (Батыс Қазақстан облысы)|Чапаев]] селосы (1939) * Антонов ауылы → [[Атамекен (Ақжайық ауданы)|Атамекен ауылы]] (1994) * Барановка ауылы → [[Самал]] ауылы (1994) * Батурин ауылы → [[Ақсуат (Ақжайық ауданы)|Ақсуат ауылы]] (1994) * Бахирев ауылы → [[Үшқұдық (Батыс Қазақстан облысы)|Үшқұдық ауылы]] (1993) * Верхневологин ауылы → [[Алғабас (Ақжайық ауданы)|Алғабас ауылы]] (1993) * Горбунов ауылы → [[Жаңажол (Ақжайық ауданы)|Жаңажол ауылы]] (1993) * Горячкин ауылы → [[Мойылды (Батыс Қазақстан облысы)|Мойылды ауылы]] (2007) * Жалтыр ауылы → [[Тасоба (Ақжайық ауданы)|Тасоба]] ауылы * Калёный ауылы → [[Ақбұлақ (Ақжайық ауданы)|Ақбұлақ ауылы]] (2006) * Калмыков ауылы → [[Тайпақ (Батыс Қазақстан облысы)|Тайпақ]] ауылы (1993) * Киров су торабы → [[Тоған (Батыс Қазақстан облысы)|Тоған]] ауылы * Кожехаров ауылы → [[Жаңабұлақ]] ауылы (1993) * Кордон ауылы → [[Битілеу]] ауылы (1993) * Котельников ауылы → [[Алмалы (Ақжайық ауданы)|Алмалы ауылы]] (1993) * Краснояры ауылы → [[Томпақ]] ауылы (1993) * Қурайлысай ауылы → [[Жұбан Молдағалиев ауылы]] (2000) * Локтев ауылы → [[Қосшығыр]] ауылы (1993) * Первомай ауылы → [[Қабыршақты (ауыл)|Қабыршақты ауылы]] (2018) * Өлеңті ауылы → [[Сайқұдық]] ауылы * Соляная Лощина ауылы → [[Бесоба (Ақжайық ауданы)|Бесоба]] * Тельнов ауылы → [[Тегісжол (Батыс Қазақстан облысы)|Тегісжол]] ауылы (1993) * Феофанов ауылы → [[Жайық (Ақжайық ауданы)|Жайық ауылы]] * Харькин ауылы → [[Шабдаржап]] ауылы (1993) * Ілбішін кеңшарының 1-бөлімшесі → [[Тінәлі]] ауылы * Ілбішін кеңшарының 2-бөлімшесі → [[Қабыл (ауыл)|Қабыл]] ауылы * Юлаев ауылы → [[Жолап]] ауылы (1993) === Бәйтерек ауданы === * Бакаушин ауылы → [[Ақжол (Батыс Қазақстан облысы)|Ақжол ауылы]] * Балаған ауылы → [[Жаңатаң (Бәйтерек ауданы)|Жаңатаң ауылы]] (2010) * Владимировка ауылы → [[Ақсу (Бәйтерек ауданы)|Ақсу ауылы]] (2020) * Жаңа Деркөл ауылы → [[Жамбыл (Бәйтерек ауданы)|Жамбыл ауылы]] * Железнов ауылы → [[Атамекен (Бәйтерек ауданы)|Атамекен ауылы]] (2022) * Карпов ауылы → [[Тыңдала (Батыс Қазақстан облысы)|Тыңдала ауылы]] (2022) * Котельников ауылы → [[Сырым батыр (ауыл)|Сырым батыр ауылы]] (2022) * Красный Свет ауылы → [[Ақбидай (ауыл)|Ақбидай ауылы]] (2020) * Набережный ауылы → [[Асан (Батыс Қазақстан облысы)|Асан ауылы]] (2010) * Новенький ауылы → [[Қайнар (Батыс Қазақстан облысы)|Қайнар ауылы]] (2022) * Первосоветский ауылы → [[Шалғай (Батыс Қазақстан облысы)|Шалғай ауылы]] (2010) * Погодаев ауылы → [[Бейбітшілік (Батыс Қазақстан облысы)|Бейбітшілік ауылы]] (2022) * Ростоши ауылы → [[Белес (ауыл)|Белес ауылы]] * Степной ауылы → [[Өркен (Бәйтерек ауданы)|Өркен ауылы]] (2010) * Факел ауылы → [[Жалын (Батыс Қазақстан облысы)|Жалын ауылы]] (2020) * Фурманов ауылы → [[Достық (Бәйтерек ауданы)|Достық ауылы]] (2004) * Хамин ауылы → [[Аманат (Батыс Қазақстан облысы)|Аманат ауылы]] (2022) * Чапов ауылы → [[Махамбет (Батыс Қазақстан облысы)|Махамбет]] ауылы (2004) * Чеботарев ауылы → [[Құрманғазы (Батыс Қазақстан облысы)|Құрманғазы ауылы]] (2022) * Чернояров ауылы → [[Қаражар (Батыс Қазақстан облысы)|Қаражар ауылы]] (2010) * Чесноков ауылы → [[Алмалы (Бәйтерек ауданы)|Алмалы ауылы]] (2020) * Чесноков ауылы → [[Сұлу көл|Сұлу көл ауылы]] (2010) * Цыганов ауылы → [[Егіндібұлақ (Батыс Қазақстан облысы)|Егіндібұлақ ауылы]] (2004) === Бөкей ордасы ауданы === * Ворошилов ауылы → [[Қарасу (Бөкей ордасы ауданы)|Қарасу ауылы]] (1994) === Бөрлі ауданы === * Қазақстан кенті → [[Ақсай (Бөрлі ауданы)|Ақсай қаласы]] (1967) * Александров ауылы → [[Достық (Бөрлі ауданы)|Достық ауылы]] (2020) * Киров ауылы → [[Қарағанды (Бөрлі ауданы)|Қарағанды ауылы]] (2020) * Тихонов ауылы → [[Қарақұдық (Бөрлі ауданы)|Қарақұдық ауылы]] (2020) === Жаңақала ауданы === * Қисыққамыс ауылы → [[Жаңақала (Батыс Қазақстан облысы)|Жаңақала селосы]] * Құйрық ауылы → [[Теңдік (Батыс Қазақстан облысы)|Теңдік]] ауылы * Кармановка ауылы → [[Қырқопа]] ауылы (1992) * Ленинский ауылы → [[Мәстексай]] ауылы * Новая Казанка ауылы → [[Жаңақазан]] ауылы === Жәнібек ауданы === * Августовка ауылы → [[Майтүбек (Батыс Қазақстан облысы)|Майтүбек ауылы]] (2007) * Большевик ауылы → [[Жігер (Жәнібек ауданы)|Жігер ауылы]] (2007) * Зерновая ауылы → [[Аманат]] ауылы (2007) * Қайрат ауылы → [[Тау (ауыл)|Тау]] ауылы (1992) * Мокринский ауылы → [[Жаңажол (Жаңақала ауданы)|Жаңажол]] ауылы (1993) * Молочный ауылы → [[Ақадыр (Батыс Қазақстан облысы)|Ақадыр]] ауылы (2007) * Мортық ауылы → [[Бірлік (Жаңақала ауданы)|Бірлік]] ауылы (1992) * Мухорский ауылы → [[Мұқыр (Батыс Қазақстан облысы)|Мұқыр]] ауылы === Казталов ауданы === * Берёзин ауылы → [[Қайыңды (Казталов ауданы)|Қайыңды ауылы]] (2002) * Богатырёв ауылы → [[Болашақ (Казталов ауданы)|Болашақ ауылы]] (2005) === Қаратөбе ауданы === === Сырым ауданы === * Бірінші Май ауылы → [[Саралжын (Сырым ауданы)|Саралжын ауылы]] (2010) === Тасқала ауданы === * Каменка селосы → [[Тасқала (Батыс Қазақстан облысы)|Тасқала селосы]] (2019) * Астраханкин ауылы → [[Аққайнар (Батыс Қазақстан облысы)|Аққайнар ауылы]] (2010) * Белугин ауылы → [[Өркен (Тасқала ауданы)|Өркен ауылы]] (2010) * Вавилин ауылы → [[Бастау (Батыс Қазақстан облысы)|Бастау ауылы]] (2010) * Жемшин ауылы → [[Тоғайлы (Батыс Қазақстан облысы)|Тоғайлы ауылы]] (2010) * Киров ауылы → [[Алмалы (Тасқала ауданы)|Алмалы]] ауылы (2010) * Красненький ауылы → [[Жігер (Тасқала ауданы)|Жігер ауылы]] (2010) * Крутой ауылы → [[Ынтымақ (Батыс Қазақстан облысы)|Ынтымақ ауылы]] (2010) * Кузнецов ауылы → [[Бірлік (Тасқала ауданы)|Бірлік ауылы]] (2010) * Родники ауылы → [[Айнабұлақ (Батыс Қазақстан облысы)|Айнабұлақ ауылы]] (2010) * Чебаков ауылы → [[Кеңжайлау]] ауылы (2010) * Ширяев ауылы → Киров ауылы → [[Алмалы (Тасқала ауданы)|Алмалы ауылы]] (2010) === Теректі ауданы === * Восход ауылы → [[Ақсоғым (Теректі ауданы)|Ақсоғым]] ауылы * Долинский ауылы → [[Төңкеріс (Батыс Қазақстан облысы)|Төңкеріс]] ауылы * Донецк ауылы → [[Тақсай]] ауылы (2020) * Калинин ауылы → [[Табынбай]] ауылы (2010) * Қосшар (Подхоз) ауылы → [[Ыждағат (ауыл)|Ыждағат ауылы]] (2020) * Новая Жизнь ауылы → [[Жаңаөмір|Жаңаөмір ауылы]] (2020) * Новостройка ауылы → [[Ақжайық (Батыс Қазақстан облысы)|Ақжайық]] ауылы (1997) * Октябрь ауылы → [[Дуана (ауыл)|Дуана]] ауылы * Социализм ауылы → [[Кемер (Батыс Қазақстан облысы)|Кемер ауылы]] (2020) * Федоровка ауылы → [[Теректі (Батыс Қазақстан облысы)|Теректі ауылы]] (2022) * Чапаев ауылы → [[Шағатай (ауыл)|Шағатай ауылы]] === Шыңғырлау ауданы === * Айдархан ауылы → [[Кіші Айдархан]] ауылы * Байдуков ауылы → [[Борсы]] ауылы * Беленький ауылы → [[Ақкүтір]] ауылы (2018) * Большевик ауылы → [[Жиекқұм]] ауылы (1994) * Большевик ауылы → [[Мәмбет (Батыс Қазақстан облысы)|Мәмбет ауылы]] (1994) * Витебск ауылы → [[Бескөл (Батыс Қазақстан облысы)|Бескөл ауылы]] (1994) * Жаңаталап ауылы → [[Көпжасар]] ауылы (1992) * Искра ауылы → [[Ұялы (Батыс Қазақстан облысы)|Ұялы ауылы]] (2005) * Калинин атындағы ауыл → [[И. Жұмаев атындағы ауыл]] * Красногорский ауылы → [[Қызылоба (Батыс Қазақстан облысы)|Қызылоба]] ауылы (1992) * Факеев ауылы → [[Сарыкөл (Батыс Қазақстан облысы)|Сарыкөл]] ауылы (1993) == Жамбыл облысы == * Əулиеата ауданы → Мирзоян ауданы (1936) → [[Жамбыл ауданы (Жамбыл облысы)|Жамбыл ауданы]] (1938) * Луговой ауданы → [[Тұрар Рысқұлов ауданы]] (1999) * Свердлов ауданы → [[Байзақ ауданы]] (1995) * Әулиеата қаласы → Мирзоян қаласы (1936) → Жамбыл қаласы (1938) → [[Тараз]] қаласы (1997) * Бурное селосы → [[Бауыржан Момышұлы ауылы|Бауыржан Момышұлы селосы]] (1992) * Георгиевка селосы → [[Қордай]] селосы (1995) * Гуляевка ауылы → Фурмановка ауылы (1937) → [[Мойынқұм (Мойынқұм ауданы)|Мойынқұм]] ауылы (1997) * Луговое селосы → [[Құлан (Жамбыл облысы)|Құлан селосы]] (1992) * Михайловка селосы → [[Сарыкемер]] селосы (1992) * Новотроицкое селосы → [[Төле би (Жамбыл облысы)|Төле би селосы]] селосы (1992) == Қарағанды облысы == * Асанқайғы ауданы → [[Жаңаарқа ауданы]] (1929) * Ворошилов ауданы → Ульянов ауданы (1961) → [[Бұқар жырау ауданы]] (1997) * Егіндібұлақ ауданы → [[Қазыбек би ауданы (Қарағанды облысы)|Қазыбек би ауданы]] (1993) * Қарсақбай ауданы → Жезқазған ауданы (1940) → [[Ұлытау ауданы]] (1974) * Мичурин ауданы → [[Абай ауданы (Қарағанды облысы)|Абай ауданы]] (1997) * Приозёрный ауданы → [[Ақтоғай ауданы|Тоқырауын ауданы]] (1993) * Никольский қаласы → [[Сәтбаев (қала)|Сәтбаев]] қаласы (1990) * Прибалхашстрой кенті → [[Балқаш (қала)|Балқаш]] қаласы (1937) * Самарқанд кенті → [[Теміртау]] қаласы (1945) * Атасу кенті → [[Жаңаарқа]] кенті (2020) * Ульяновский кенті → [[Ботақара (кент, Ботақара кенттік әкімдігі)|Ботақара кенті]] (1997) * Шерубай-Нұра кенті → [[Абай (қала)|Абай қаласы]] (1961) == Қостанай облысы == * Аманқарағай ауданы → Семиозёрный ауданы (1932) → [[Әулиекөл ауданы]] (1997) * Батпаққара ауданы → [[Амангелді ауданы]] (1936) * Камышный ауданы → [[Қамысты ауданы]] (1997) * Комсомол ауданы → [[Қарабалық ауданы]] (1997) * Меңдіқара ауданы → Боровской ауданы (1963) → [[Меңдіқара ауданы]] (1993) * Обаған ауданы → [[Алтынсарин ауданы]] (1991) * Орджоникидзе ауданы → Денисов ауданы (1963) → Орджоникидзе ауданы (1966) → [[Денисов ауданы]] (1997) * Таран ауданы → [[Бейімбет Майлин ауданы]] (2019) * Торғай ауданы → [[Жангелді ауданы]] (1956) * Урицкий ауданы → [[Сарыкөл ауданы]] (1997) * Ұзынкөл ауданы → Демьянов ауданы (1963) → Ленин ауданы (1966) → [[Ұзынкөл ауданы]] (1997) * Николаевск қаласы → [[Қостанай]] қаласы (1895) * Демьяновка селосы → Ленинский селосы → [[Ұзынкөл (Қостанай облысы)|Ұзынкөл селосы]] (1997) * Всесвятский ауылы → Урицкий кенті (1923) → [[Сарыкөл (Сарыкөл ауданы)|Сарыкөл кенті]] (1997) * Докучаевка селосы → [[Қарамеңді]] селосы (1999) * Затобол кенті → [[Тобыл (қала)|Тобыл қаласы]] (2020) * Камышный селосы → [[Қамысты (Қостанай облысы)|Қамысты селосы]] (1997) * Комсомолец кенті → [[Қарабалық (кент)|Қарабалық кенті]] (1997) * Орджоникидзе селосы → [[Денисовка (Қостанай облысы)|Денисовка селосы]] (1997) * Таран селосы → [[Әйет (Бейімбет Майлин ауданы)|Əйет]] селосы (2018) == Қызылорда облысы == * Ақмешіт бекінісі → Перовск бекінісі (1862) → Перовск қаласы (1867) → Ақмешіт қаласы (1922) → [[Қызылорда]] қаласы (1925) * Заря кенті → Ленинский кенті (1958) → Ленинск қаласы (1969) → Байқоңыр қаласы (1995) * Новоказалинск кенті → [[Әйтеке би кенті]] (1996) == Маңғыстау облысы == * Ералиев ауданы → [[Қарақия ауданы]] (1993) * Шевченко ауданы → [[Түпқараған ауданы]] (1963) * Ақтау кенті → Ақтау қаласы (1963) → Шевченко қаласы (1964) → [[Ақтау]] қаласы (1991) * Форт-Александров қаласы → Форт-Урицк қаласы (1924) → [[Форт-Шевченко]] қаласы (1939) * Ералиев селосы → [[Құрық (ауыл)|Құрық селосы]] (1993) == Павлодар облысы == * Куйбышев ауданы → Краснокутск ауданы (1963) → [[Ақтоғай ауданы (Павлодар облысы)|Ақтоғай ауданы]] (1993) * Қашыр ауданы → [[Тереңкөл ауданы]] (2018) * Лебяжі ауданы → [[Аққулы ауданы]] (2018) * Глинка кенті → Ермак кенті (1913)→ Ермак қаласы (1961) → Ақсу қаласы (1993) * Белогорье селосы → [[Көктөбе (Май ауданы)|Көктөбе селосы]] (1992) * Краснокутск селосы → [[Ақтоғай (Павлодар облысы)|Ақтоғай селосы]] (1993) * Қашыр селосы → [[Тереңкөл (Тереңкөл ауданы)|Тереңкөл селосы]] (2008) * Лебяжі селосы → Аққу селосы (1996) → [[Аққулы (ауыл)|Аққулы селосы]] (2018) == Солтүстік Қазақстан облысы == * Айыртау ауданы → Володар ауданы (1963) → [[Айыртау ауданы]] (1993) * Бейнетқор ауданы → Совет ауданы (1940) → [[Аққайың ауданы]] (1999) * Бескөл ауданы → [[Қызылжар ауданы]] (1997) * Булаев ауданы → [[Мағжан Жұмабаев ауданы]] (2000) * Красноармейск ауданы → [[Тайынша ауданы]] (1997) * Куйбышев ауданы → Целинный ауданы (1997) → [[Ғабит Мүсірепов ауданы]] (2002) * Ленин ауданы → [[Ақжар ауданы]] (1997) * Ленин ауданы → [[Есіл ауданы (Солтүстік Қазақстан облысы)|Есіл ауданы]] (1997) * Қызылту ауданы → [[Уәлиханов ауданы]] (1997) * Төңкерей ауданы → Октябрь ауданы (1940) → Сергеев ауданы (1963) → [[Шал ақын ауданы]] (1999) * Кривоозёрный ауылы → Володар селосы (1922) → [[Саумалкөл (Володар ауылдық округі)|Саумалкөл]] селосы (1997) * Қызылту кенті → [[Кішкенекөл]] селосы (1997) * Тайынша кенті → Красноармейск қаласы (1962) → [[Тайынша]] қаласы (1997) == Түркістан облысы == * Оңтүстік Қазақстан облысы → Шымкент облысы (1962) → Оңтүстік Қазақстан облысы (1992) → [[Түркістан облысы]] (2018) * Алғабас ауданы → [[Бәйдібек ауданы]] (1996) * Леңгір ауданы → [[Төле би ауданы]] (1991) * Бөген ауданы → [[Ордабасы ауданы]] (1993) * Қызылқұм ауданы → [[Отырар ауданы]] (1991) * Ленин ауданы → [[Қазығұрт ауданы]] (1993) * Абай-базар селосы → [[Абай (Келес ауданы)|Абай]] селосы (1961) * Белые Воды селосы → [[Ақсукент]] селосы (1990) * Ванновка селосы → [[Тұрар Рысқұлов ауылы|Тұрар Рысқұлов селосы]] (1993) * Ленинский селосы → [[Қазығұрт]] селосы (1993) * Славянка кенті → [[Мырзакент]] кенті (1995) == Шығыс Қазақстан облысы == * Зырян ауданы → [[Алтай ауданы]] (2019) * Шыңғыстау ауданы → Голощёкин ауданы (1930) → Абаев ауданы (1940) → Абай ауданы (1953) * Зырян қаласы → [[Алтай (қала)|Алтай]] қаласы (2019) * Большенарым селосы → [[Үлкен Нарын]] ауылы (2009) * Георгиевка селосы → [[Қалбатау]] ауылы (2007) * Кумашкин селосы → [[Күршім]] ауылы (1959) * Молодёжный кенті → [[Қасым Қайсенов кенті]] (2011) * Үлкен Владимировка селосы → [[Бесқарағай (Шығыс Қазақстан облысы)|Бесқарағай]] ауылы (2007) * Алексеев ауылы → [[Катонқарағай]] ауылы (1917) == Алматы қаласы == * Сталин ауданы → Совет ауданы (1957) → [[Алмалы ауданы]] (1995) * Калинин ауданы → [[Бостандық ауданы (Алматы)|Бостандық ауданы]] (1997) * Ленин ауданы → [[Жетісу ауданы]] (1995) * Фрунзе ауданы → [[Медеу ауданы]] (1995) * Каганович ауданы → Октябрь ауданы (1957) → [[Түрксіб ауданы]] (1995) == Қарағанды қаласы == * Совет ауданы → [[Қазыбек би ауданы (Қарағанды)|Қазыбек би ауданы]] (2001) * Сталин ауданы → Октябрь ауданы (1961) → [[Әлихан Бөкейхан ауданы]] (2021) == Шымкент қаласы == * Дзержинский ауданы → [[Әл-Фараби ауданы]] == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан бойынша тізімдер]] [[Санат:Қазақстан елді мекендері]] qndpdduypkqmkq5z3gd6thq3pxtlni6 3055446 3055445 2022-07-29T07:28:43Z Білгіш Шежіреші 68287 /* Атырау қалалық әкімдігі */ wikitext text/x-wiki == Ақмола облысы == * Ақмола қаласы → Целиноград қаласы (1961) → Ақмола қаласы (1992) → Астана қаласы (1998) → [[Нұр-Сұлтан]] қаласы (2019) * Целиноград облысы → [[Ақмола облысы]] (1992) * Ақмола ауданы → [[Целиноград ауданы]] (1961) * Вишнёв ауданы → [[Аршалы ауданы]] (1997) * Державин ауданы → [[Жарқайың ауданы]] (1997) * Еңбекшілдер ауданы → [[Біржан сал ауданы]] (2017) * Еркіншілік ауданы → Ерментау ауданы (1964) → [[Ерейментау ауданы]] (1997) * Краснознамен ауданы → [[Егіндікөл ауданы]] (1997) * Қима ауданы → [[Жақсы ауданы]] (1964) * Макин ауданы → [[Бұланды ауданы]] (1997) * Молотов ауданы → Балкашин ауданы (1957) → [[Сандықтау ауданы]] (1997) * Новочеркасск ауданы → [[Астрахан ауданы]] (1964) * Сталин ауданы → Ленин ауданы (1961) → Алексеев ауданы (1963) → [[Ақкөл ауданы]] (1997) * Щучье ауданы → [[Бурабай ауданы]] (2009) === Ақкөл ауданы === * Алексеевка қаласы → [[Ақкөл (қала)|Ақкөл]] қаласы (1997) === Аршалы ауданы === * Борисовка кенті → Вишнёвка кенті (1927) → [[Аршалы (Ақмола облысы)|Аршалы]] кенті (1998) === Бұланды ауданы === * Макинка кенті → [[Макинск]] қаласы (1945) === Егіндікөл ауданы === * Краснознаменский селосы → [[Егіндікөл (Ақмола облысы)|Егіндікөл]] селосы (1999) === Целиноград ауданы === * Малиновка селосы → [[Ақмол]] селосы (2007) * Антоновка ауылы → [[Опан (Ақмола облысы)|Опан]] ауылы (2018) * Ильинка ауылы → [[Қараөткел (Ақмола облысы)|Қараөткел]] ауылы (2006) * Красноярка ауылы → [[Жарлыкөл (Ақмола облысы)|Жарлыкөл]] ауылы (2018) * Красный Флаг ауылы → [[Оразақ (ауыл)|Оразақ]] ауылы (1998) * Луговой ауылы → [[Тасты (Ақмола облысы)|Тасты]] ауылы (2010) * Максимовка ауылы → [[Арайлы (Ақмола облысы)|Арайлы]] ауылы (2018) * Малотимофеевка ауылы → [[Аққайың (Целиноград ауданы)|Аққайың]] ауылы (2018) * Миновка ауылы → [[Жабай (ауыл)|Жабай]] ауылы (2018) * Новоишимка ауылы → [[Жаңаесіл]] ауылы (2018) * Новостройка ауылы → [[Жаңа Жайнақ]] ауылы (2007) * Павлоградка ауылы → [[Сарыкөл (Ақмола облысы)|Сарыкөл]] (2006) * Покровка ауылы → [[Ақмешіт (Ақмола облысы)|Ақмешіт]] ауылы (1999) * Приозёрный ауылы → [[Родина (Ақмола облысы)|Родина]] ауылы (2010) * Родионовка ауылы → [[Өтеміс (Ақмола облысы)|Өтеміс]] ауылы (1998) * Рождественка ауылы → [[Қабанбай батыр ауылы]] (2001) * Романовка ауылы → [[Рақымжан Қошқарбаев ауылы]] (2006) * Семёновка ауылы → [[Қарамеңді батыр ауылы]] (2018) * Фарфоровый ауылы → [[Ынтымақ (Целиноград ауданы)|Ынтымақ]] ауылы (2018) == Ақтөбе облысы == * Ключев ауданы → [[Алға ауданы]] (1963) * Комсомол ауданы → Бөгеткөл ауданы (1993) → [[Әйтеке би ауданы]] (1997) * Ленин ауданы → [[Қарғалы ауданы]] (1997) * Новороссийск ауданы → [[Хромтау ауданы]] (1993) * Табын ауданы → [[Байғанин ауданы]] (1940) * Темір ауданы → Октябрь ауданы (1967) → [[Мұғалжар ауданы]] (1997) * Ембі-5 қаласы → [[Жем (қала)|Жем]] қаласы (1999) * Байғанин селосы → [[Қарауылкелді (ауыл)|Қарауылкелді]] ауылы (2006) * Комсомол селосы → [[Темірбек Жүргенов ауылы (Ақтөбе облысы)|Темірбек Жүргенов селосы]] (2020) * Новоалексеевка селосы → [[Қобда (ауыл)|Қобда]] селосы (1997) == Алматы облысы == * Заилийский бекінісі → Верный бекінісі → Алматы бекінісі (1867) → Верный қаласы (1867) → [[Алматы]] қаласы (1921) * Биен-Ақсу ауданы → [[Ақсу ауданы]] (1930) * Жаркент ауданы → [[Панфилов ауданы]] (1942) * Киров ауданы → [[Көксу ауданы]] (1993) * Қыстақ ауданы → [[Жамбыл ауданы (Алматы облысы)|Жамбыл ауданы]] (1939) * Ленин ауданы → Калинин ауданы (1928) → Қаскелең ауданы (1935) → [[Қарасай ауданы]] (1998) * Нарынқол ауданы → [[Райымбек ауданы]] (1993) * Сүгеті ауданы → [[Еңбекшіқазақ ауданы]] (1929) * Талдықорған ауданы → [[Ескелді ауданы]] (2000) * Любавинский станицасы → Қаскелең станицасы (1902) → Троицкий ауылы (1918) → Қаскелең ауылы (1929) → Қаскелең қаласы (1963) * Жаркент қаласы → Панфилов қаласы (1942) → [[Жаркент]] қаласы (1991) == Атырау облысы == * Гурьев облысы → [[Атырау облысы]] (1992) * Есбол ауданы → [[Индер ауданы]] (1965) * Бақсай ауданы → [[Махамбет ауданы]] (1963) * Жылқосы ауданы → Ембі ауданы (1963) → [[Жылыой ауданы]] (1993) * Новобогат ауданы → [[Исатай ауданы]] (1990) * Теңіз ауданы → [[Құрманғазы ауданы]] (1993) === Атырау қалалық әкімдігі === * Гурьев қаласы → [[Атырау]] (1992) * Дальний ауылы → [[Ақжар (Атырау облысы)|Ақжар ауылы]] (1993) * Кандаурово ауылы → [[Алмалы (Атырау облысы)|Алмалы]] ауылы * Курилкин ауылы → [[Көкарна (Атырау қалалық әкімдігі)|Көкарна]] ауылы * Қызыл балық ауылы → Атырау ауылы (1991) → [[Қызыл балық (ауыл)|Қызыл балық]] ауылы (2019) * Ленинградский ауылы → [[Ақсай (Атырау облысы)|Ақсай ауылы]] (1993) * Придорожный ауылы → Бірлік ауылы * Холодильник ауылы → [[Ақжайық (Атырау қалалық әкімдігі)|Ақжайық ауылы]] === Жылыой ауданы === === Индер ауданы === * Горы ауылы → [[Аққала (Атырау облысы)|Аққала ауылы]] (1993) * Гребенщик ауылы → [[Ынтымақ (Атырау облысы)|Ынтымақ ауылы]] (2007)<ref>[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V07T0002483 Индер ауданының кейбір әкімшілік-аумақтық бірліктерін қайта атау туралы]</ref> * Зелёное ауылы → [[Көктоғай (Атырау облысы)|Көктоғай ауылы]] (2007) * Кулагин ауылы → [[Есбол (Индер ауданы)|Есбол ауылы]] (2007) === Исатай ауданы === * №13 жол айрығы → [[Нарын (Атырау облысы)|Нарын ауылы]] * Гран ауылы → [[Өркен (Атырау облысы)|Өркен ауылы]] (2008)<ref>[https://zakon.uchet.kz/kaz/docs/V08T0002527 Исатай ауданының кейбір әкімшілік-аумақтық бірліктерін қайта атау туралы]</ref> * Забұрын ауылы → [[Зинеден]] ауылы (2008) * Новобогат ауылы → [[Хамит Ерғалиев ауылы]] (1999) * Фурманов атындағы ауыл → [[Мыңтөбе (ауыл)|Мыңтөбе ауылы]] * Чапаев ауылы → [[Тұщықұдық (Атырау облысы)|Тұщықұдық ауылы]] (2008)<ref>[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V08T0002522 Исатай ауданы Тұщықұдық ауылдық округінің Чапаев ауылын Тұщықұдық ауылы деп қайта атау туралы]</ref> === Құрманғазы ауданы === * Ганюшкин селосы → [[Құрманғазы (Құрманғазы ауданы)|Құрманғазы селосы]] (2018)<ref>[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V18T0004087 Атырау облысы Құрманғазы ауданының кейбір әкімшілік-аумақтық бірліктерін қайта атау туралы]</ref> * №3 разъезд → [[Дина Нұрпейісова (разъезд)|Дина Нұрпейісова разъезі]] * Богатое ауылы → [[Амангелді (Құрманғазы ауданы)|Амангелді ауылы]] (2007)<ref>[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V07T0002497 Құрманғазы ауданының кейбір әкімшілік-аумақтық бірліктерін қайта атау туралы]</ref> * Ганюшкин станциясы → [[Ақкөл (Атырау облысы)|Ақкөл ауылы]] * Ганюшкинтөбе ауылы → [[Жасталап (Атырау облысы)|Жасталап ауылы]] * Голубев ауылы → [[Әліпов (ауыл)|Əліпов ауылы]] * Еңбекші ауылы → [[Жұмекен]] ауылы (1996) * Каспаркин ауылы → [[Құмарғали]] ауылы (2006)<ref>[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V06T0002475 Құрманғазы ауданының кейбір әкімшілік-аумақтық бірліктерін қайта атау туралы]</ref> * Киров ауылы → Дəшін ауылы → [[Хиуаз]] ауылы (2018) * Кобяков ауылы → [[Дәулеткерей (ауыл)|Дəулеткерей ауылы]] (2006) * Ковалёв ауылы → [[Дәулет (Атырау облысы)|Дəулет ауылы]] (2006) * Қызылоба ауылы → [[Ғизат Әліпов ауылы]] (2010) * Мартышкин ауылы → [[Шайхы (ауыл)|Шайхы ауылы]] (2006) * ММС ауылы → [[Арна (Атырау облысы)|Арна ауылы]] (2007) * Калинин атындағы МТФ → Каспий ауылы * Ноғайбай ауылы → [[Алға (Құрманғазы ауданы)|Алға ауылы]] * Рембаза ауылы → [[Балықшы (Құрманғазы ауданы)|Балықшы ауылы]] (2007) * Татарское ауылы → [[Жамбыл (Атырау облысы)|Жамбыл ауылы]] * Тұңғыш ауылы → [[Жаңаауыл (Атырау облысы)|Жаңаауыл ауылы]] * Утеры ауылы → [[Бірлік (Құрманғазы ауданы)|Бірлік ауылы]] (2007)<ref>[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V07T0002508 Құрманғазы ауданы Бірлік селолық округінің Утера селосын қайта атау туралы]</ref> === Қызылқоға ауданы === === Мақат ауданы === === Махамбет ауданы === * Жаманқала селосы → [[Махамбет (Атырау облысы)|Махамбет селосы]] (1963) * №8 ауыл → [[Ақжайық (Махамбет ауданы)|Ақжайық ауылы]] * №11 ауыл → Октябрь ауылы → [[Есбол (Махамбет ауданы)|Есбол ауылы]] * №13 ауыл → [[Ортақшыл (Атырау облысы)|Ортақшыл ауылы]] * №15 ауыл → [[Еңбекшіл (Атырау облысы)|Еңбекшіл ауылы]] * №17 ауыл → [[Алға (Махамбет ауданы)|Алға ауылы]] * Канал ауылы → [[Бала Ораз ауылы]] (2006) * Карманов ауылы → [[Кеңөріс]] ауылы (2006) * Опытное ауылы → [[Сарайшық (ауыл)|Сарайшық ауылы]] (1993) * Память Ильича ауылы → [[Береке (Атырау облысы)|Береке ауылы]] (2000) * Редут ауылы → [[Талдыкөл (Атырау облысы)|Талдыкөл ауылы]] (2006) * Сарайшық ауылы → [[Ескі Сарайшық]] ауылы (1993) * Сорочинко ауылы → [[Аққайың (Атырау облысы)|Аққайың ауылы]] (2006) * Топайлы ауылы → [[Өтешқали Атамбаев ауылы]] (2006) * Чкалов ауылы (1938) → [[Бейбарыс (ауыл)|Бейбарыс ауылы]] (2006)<ref>[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V06T0002473 Махамбет ауданының кейбір әкімшілік-аумақтық бірліктерін қайта атау туралы]</ref> == Батыс Қазақстан облысы == * Орал облысы → [[Батыс Қазақстан облысы]] (1992) * Зелёнов ауданы → [[Бәйтерек ауданы]] (2019) * Жымпиты ауданы → [[Сырым ауданы]] (1992) * Каменка ауданы → [[Тасқала ауданы]] (1993) * Орда ауданы → [[Бөкей ордасы ауданы]] (2000) * Талов ауданы → [[Казталов ауданы]] (1934) * Фурманов ауданы → [[Жалпақтал ауданы]] (1993) * Ілбішін ауданы → Чапаев ауданы (1939) → [[Ақжайық ауданы]] (1997) === Ақжайық ауданы === * Ілбішін қаласы → [[Чапаев (Батыс Қазақстан облысы)|Чапаев]] селосы (1939) * Антонов ауылы → [[Атамекен (Ақжайық ауданы)|Атамекен ауылы]] (1994) * Барановка ауылы → [[Самал]] ауылы (1994) * Батурин ауылы → [[Ақсуат (Ақжайық ауданы)|Ақсуат ауылы]] (1994) * Бахирев ауылы → [[Үшқұдық (Батыс Қазақстан облысы)|Үшқұдық ауылы]] (1993) * Верхневологин ауылы → [[Алғабас (Ақжайық ауданы)|Алғабас ауылы]] (1993) * Горбунов ауылы → [[Жаңажол (Ақжайық ауданы)|Жаңажол ауылы]] (1993) * Горячкин ауылы → [[Мойылды (Батыс Қазақстан облысы)|Мойылды ауылы]] (2007) * Жалтыр ауылы → [[Тасоба (Ақжайық ауданы)|Тасоба]] ауылы * Калёный ауылы → [[Ақбұлақ (Ақжайық ауданы)|Ақбұлақ ауылы]] (2006) * Калмыков ауылы → [[Тайпақ (Батыс Қазақстан облысы)|Тайпақ]] ауылы (1993) * Киров су торабы → [[Тоған (Батыс Қазақстан облысы)|Тоған]] ауылы * Кожехаров ауылы → [[Жаңабұлақ]] ауылы (1993) * Кордон ауылы → [[Битілеу]] ауылы (1993) * Котельников ауылы → [[Алмалы (Ақжайық ауданы)|Алмалы ауылы]] (1993) * Краснояры ауылы → [[Томпақ]] ауылы (1993) * Қурайлысай ауылы → [[Жұбан Молдағалиев ауылы]] (2000) * Локтев ауылы → [[Қосшығыр]] ауылы (1993) * Первомай ауылы → [[Қабыршақты (ауыл)|Қабыршақты ауылы]] (2018) * Өлеңті ауылы → [[Сайқұдық]] ауылы * Соляная Лощина ауылы → [[Бесоба (Ақжайық ауданы)|Бесоба]] * Тельнов ауылы → [[Тегісжол (Батыс Қазақстан облысы)|Тегісжол]] ауылы (1993) * Феофанов ауылы → [[Жайық (Ақжайық ауданы)|Жайық ауылы]] * Харькин ауылы → [[Шабдаржап]] ауылы (1993) * Ілбішін кеңшарының 1-бөлімшесі → [[Тінәлі]] ауылы * Ілбішін кеңшарының 2-бөлімшесі → [[Қабыл (ауыл)|Қабыл]] ауылы * Юлаев ауылы → [[Жолап]] ауылы (1993) === Бәйтерек ауданы === * Бакаушин ауылы → [[Ақжол (Батыс Қазақстан облысы)|Ақжол ауылы]] * Балаған ауылы → [[Жаңатаң (Бәйтерек ауданы)|Жаңатаң ауылы]] (2010) * Владимировка ауылы → [[Ақсу (Бәйтерек ауданы)|Ақсу ауылы]] (2020) * Жаңа Деркөл ауылы → [[Жамбыл (Бәйтерек ауданы)|Жамбыл ауылы]] * Железнов ауылы → [[Атамекен (Бәйтерек ауданы)|Атамекен ауылы]] (2022) * Карпов ауылы → [[Тыңдала (Батыс Қазақстан облысы)|Тыңдала ауылы]] (2022) * Котельников ауылы → [[Сырым батыр (ауыл)|Сырым батыр ауылы]] (2022) * Красный Свет ауылы → [[Ақбидай (ауыл)|Ақбидай ауылы]] (2020) * Набережный ауылы → [[Асан (Батыс Қазақстан облысы)|Асан ауылы]] (2010) * Новенький ауылы → [[Қайнар (Батыс Қазақстан облысы)|Қайнар ауылы]] (2022) * Первосоветский ауылы → [[Шалғай (Батыс Қазақстан облысы)|Шалғай ауылы]] (2010) * Погодаев ауылы → [[Бейбітшілік (Батыс Қазақстан облысы)|Бейбітшілік ауылы]] (2022) * Ростоши ауылы → [[Белес (ауыл)|Белес ауылы]] * Степной ауылы → [[Өркен (Бәйтерек ауданы)|Өркен ауылы]] (2010) * Факел ауылы → [[Жалын (Батыс Қазақстан облысы)|Жалын ауылы]] (2020) * Фурманов ауылы → [[Достық (Бәйтерек ауданы)|Достық ауылы]] (2004) * Хамин ауылы → [[Аманат (Батыс Қазақстан облысы)|Аманат ауылы]] (2022) * Чапов ауылы → [[Махамбет (Батыс Қазақстан облысы)|Махамбет]] ауылы (2004) * Чеботарев ауылы → [[Құрманғазы (Батыс Қазақстан облысы)|Құрманғазы ауылы]] (2022) * Чернояров ауылы → [[Қаражар (Батыс Қазақстан облысы)|Қаражар ауылы]] (2010) * Чесноков ауылы → [[Алмалы (Бәйтерек ауданы)|Алмалы ауылы]] (2020) * Чесноков ауылы → [[Сұлу көл|Сұлу көл ауылы]] (2010) * Цыганов ауылы → [[Егіндібұлақ (Батыс Қазақстан облысы)|Егіндібұлақ ауылы]] (2004) === Бөкей ордасы ауданы === * Ворошилов ауылы → [[Қарасу (Бөкей ордасы ауданы)|Қарасу ауылы]] (1994) === Бөрлі ауданы === * Қазақстан кенті → [[Ақсай (Бөрлі ауданы)|Ақсай қаласы]] (1967) * Александров ауылы → [[Достық (Бөрлі ауданы)|Достық ауылы]] (2020) * Киров ауылы → [[Қарағанды (Бөрлі ауданы)|Қарағанды ауылы]] (2020) * Тихонов ауылы → [[Қарақұдық (Бөрлі ауданы)|Қарақұдық ауылы]] (2020) === Жаңақала ауданы === * Қисыққамыс ауылы → [[Жаңақала (Батыс Қазақстан облысы)|Жаңақала селосы]] * Құйрық ауылы → [[Теңдік (Батыс Қазақстан облысы)|Теңдік]] ауылы * Кармановка ауылы → [[Қырқопа]] ауылы (1992) * Ленинский ауылы → [[Мәстексай]] ауылы * Новая Казанка ауылы → [[Жаңақазан]] ауылы === Жәнібек ауданы === * Августовка ауылы → [[Майтүбек (Батыс Қазақстан облысы)|Майтүбек ауылы]] (2007) * Большевик ауылы → [[Жігер (Жәнібек ауданы)|Жігер ауылы]] (2007) * Зерновая ауылы → [[Аманат]] ауылы (2007) * Қайрат ауылы → [[Тау (ауыл)|Тау]] ауылы (1992) * Мокринский ауылы → [[Жаңажол (Жаңақала ауданы)|Жаңажол]] ауылы (1993) * Молочный ауылы → [[Ақадыр (Батыс Қазақстан облысы)|Ақадыр]] ауылы (2007) * Мортық ауылы → [[Бірлік (Жаңақала ауданы)|Бірлік]] ауылы (1992) * Мухорский ауылы → [[Мұқыр (Батыс Қазақстан облысы)|Мұқыр]] ауылы === Казталов ауданы === * Берёзин ауылы → [[Қайыңды (Казталов ауданы)|Қайыңды ауылы]] (2002) * Богатырёв ауылы → [[Болашақ (Казталов ауданы)|Болашақ ауылы]] (2005) === Қаратөбе ауданы === === Сырым ауданы === * Бірінші Май ауылы → [[Саралжын (Сырым ауданы)|Саралжын ауылы]] (2010) === Тасқала ауданы === * Каменка селосы → [[Тасқала (Батыс Қазақстан облысы)|Тасқала селосы]] (2019) * Астраханкин ауылы → [[Аққайнар (Батыс Қазақстан облысы)|Аққайнар ауылы]] (2010) * Белугин ауылы → [[Өркен (Тасқала ауданы)|Өркен ауылы]] (2010) * Вавилин ауылы → [[Бастау (Батыс Қазақстан облысы)|Бастау ауылы]] (2010) * Жемшин ауылы → [[Тоғайлы (Батыс Қазақстан облысы)|Тоғайлы ауылы]] (2010) * Киров ауылы → [[Алмалы (Тасқала ауданы)|Алмалы]] ауылы (2010) * Красненький ауылы → [[Жігер (Тасқала ауданы)|Жігер ауылы]] (2010) * Крутой ауылы → [[Ынтымақ (Батыс Қазақстан облысы)|Ынтымақ ауылы]] (2010) * Кузнецов ауылы → [[Бірлік (Тасқала ауданы)|Бірлік ауылы]] (2010) * Родники ауылы → [[Айнабұлақ (Батыс Қазақстан облысы)|Айнабұлақ ауылы]] (2010) * Чебаков ауылы → [[Кеңжайлау]] ауылы (2010) * Ширяев ауылы → Киров ауылы → [[Алмалы (Тасқала ауданы)|Алмалы ауылы]] (2010) === Теректі ауданы === * Восход ауылы → [[Ақсоғым (Теректі ауданы)|Ақсоғым]] ауылы * Долинский ауылы → [[Төңкеріс (Батыс Қазақстан облысы)|Төңкеріс]] ауылы * Донецк ауылы → [[Тақсай]] ауылы (2020) * Калинин ауылы → [[Табынбай]] ауылы (2010) * Қосшар (Подхоз) ауылы → [[Ыждағат (ауыл)|Ыждағат ауылы]] (2020) * Новая Жизнь ауылы → [[Жаңаөмір|Жаңаөмір ауылы]] (2020) * Новостройка ауылы → [[Ақжайық (Батыс Қазақстан облысы)|Ақжайық]] ауылы (1997) * Октябрь ауылы → [[Дуана (ауыл)|Дуана]] ауылы * Социализм ауылы → [[Кемер (Батыс Қазақстан облысы)|Кемер ауылы]] (2020) * Федоровка ауылы → [[Теректі (Батыс Қазақстан облысы)|Теректі ауылы]] (2022) * Чапаев ауылы → [[Шағатай (ауыл)|Шағатай ауылы]] === Шыңғырлау ауданы === * Айдархан ауылы → [[Кіші Айдархан]] ауылы * Байдуков ауылы → [[Борсы]] ауылы * Беленький ауылы → [[Ақкүтір]] ауылы (2018) * Большевик ауылы → [[Жиекқұм]] ауылы (1994) * Большевик ауылы → [[Мәмбет (Батыс Қазақстан облысы)|Мәмбет ауылы]] (1994) * Витебск ауылы → [[Бескөл (Батыс Қазақстан облысы)|Бескөл ауылы]] (1994) * Жаңаталап ауылы → [[Көпжасар]] ауылы (1992) * Искра ауылы → [[Ұялы (Батыс Қазақстан облысы)|Ұялы ауылы]] (2005) * Калинин атындағы ауыл → [[И. Жұмаев атындағы ауыл]] * Красногорский ауылы → [[Қызылоба (Батыс Қазақстан облысы)|Қызылоба]] ауылы (1992) * Факеев ауылы → [[Сарыкөл (Батыс Қазақстан облысы)|Сарыкөл]] ауылы (1993) == Жамбыл облысы == * Əулиеата ауданы → Мирзоян ауданы (1936) → [[Жамбыл ауданы (Жамбыл облысы)|Жамбыл ауданы]] (1938) * Луговой ауданы → [[Тұрар Рысқұлов ауданы]] (1999) * Свердлов ауданы → [[Байзақ ауданы]] (1995) * Әулиеата қаласы → Мирзоян қаласы (1936) → Жамбыл қаласы (1938) → [[Тараз]] қаласы (1997) * Бурное селосы → [[Бауыржан Момышұлы ауылы|Бауыржан Момышұлы селосы]] (1992) * Георгиевка селосы → [[Қордай]] селосы (1995) * Гуляевка ауылы → Фурмановка ауылы (1937) → [[Мойынқұм (Мойынқұм ауданы)|Мойынқұм]] ауылы (1997) * Луговое селосы → [[Құлан (Жамбыл облысы)|Құлан селосы]] (1992) * Михайловка селосы → [[Сарыкемер]] селосы (1992) * Новотроицкое селосы → [[Төле би (Жамбыл облысы)|Төле би селосы]] селосы (1992) == Қарағанды облысы == * Асанқайғы ауданы → [[Жаңаарқа ауданы]] (1929) * Ворошилов ауданы → Ульянов ауданы (1961) → [[Бұқар жырау ауданы]] (1997) * Егіндібұлақ ауданы → [[Қазыбек би ауданы (Қарағанды облысы)|Қазыбек би ауданы]] (1993) * Қарсақбай ауданы → Жезқазған ауданы (1940) → [[Ұлытау ауданы]] (1974) * Мичурин ауданы → [[Абай ауданы (Қарағанды облысы)|Абай ауданы]] (1997) * Приозёрный ауданы → [[Ақтоғай ауданы|Тоқырауын ауданы]] (1993) * Никольский қаласы → [[Сәтбаев (қала)|Сәтбаев]] қаласы (1990) * Прибалхашстрой кенті → [[Балқаш (қала)|Балқаш]] қаласы (1937) * Самарқанд кенті → [[Теміртау]] қаласы (1945) * Атасу кенті → [[Жаңаарқа]] кенті (2020) * Ульяновский кенті → [[Ботақара (кент, Ботақара кенттік әкімдігі)|Ботақара кенті]] (1997) * Шерубай-Нұра кенті → [[Абай (қала)|Абай қаласы]] (1961) == Қостанай облысы == * Аманқарағай ауданы → Семиозёрный ауданы (1932) → [[Әулиекөл ауданы]] (1997) * Батпаққара ауданы → [[Амангелді ауданы]] (1936) * Камышный ауданы → [[Қамысты ауданы]] (1997) * Комсомол ауданы → [[Қарабалық ауданы]] (1997) * Меңдіқара ауданы → Боровской ауданы (1963) → [[Меңдіқара ауданы]] (1993) * Обаған ауданы → [[Алтынсарин ауданы]] (1991) * Орджоникидзе ауданы → Денисов ауданы (1963) → Орджоникидзе ауданы (1966) → [[Денисов ауданы]] (1997) * Таран ауданы → [[Бейімбет Майлин ауданы]] (2019) * Торғай ауданы → [[Жангелді ауданы]] (1956) * Урицкий ауданы → [[Сарыкөл ауданы]] (1997) * Ұзынкөл ауданы → Демьянов ауданы (1963) → Ленин ауданы (1966) → [[Ұзынкөл ауданы]] (1997) * Николаевск қаласы → [[Қостанай]] қаласы (1895) * Демьяновка селосы → Ленинский селосы → [[Ұзынкөл (Қостанай облысы)|Ұзынкөл селосы]] (1997) * Всесвятский ауылы → Урицкий кенті (1923) → [[Сарыкөл (Сарыкөл ауданы)|Сарыкөл кенті]] (1997) * Докучаевка селосы → [[Қарамеңді]] селосы (1999) * Затобол кенті → [[Тобыл (қала)|Тобыл қаласы]] (2020) * Камышный селосы → [[Қамысты (Қостанай облысы)|Қамысты селосы]] (1997) * Комсомолец кенті → [[Қарабалық (кент)|Қарабалық кенті]] (1997) * Орджоникидзе селосы → [[Денисовка (Қостанай облысы)|Денисовка селосы]] (1997) * Таран селосы → [[Әйет (Бейімбет Майлин ауданы)|Əйет]] селосы (2018) == Қызылорда облысы == * Ақмешіт бекінісі → Перовск бекінісі (1862) → Перовск қаласы (1867) → Ақмешіт қаласы (1922) → [[Қызылорда]] қаласы (1925) * Заря кенті → Ленинский кенті (1958) → Ленинск қаласы (1969) → Байқоңыр қаласы (1995) * Новоказалинск кенті → [[Әйтеке би кенті]] (1996) == Маңғыстау облысы == * Ералиев ауданы → [[Қарақия ауданы]] (1993) * Шевченко ауданы → [[Түпқараған ауданы]] (1963) * Ақтау кенті → Ақтау қаласы (1963) → Шевченко қаласы (1964) → [[Ақтау]] қаласы (1991) * Форт-Александров қаласы → Форт-Урицк қаласы (1924) → [[Форт-Шевченко]] қаласы (1939) * Ералиев селосы → [[Құрық (ауыл)|Құрық селосы]] (1993) == Павлодар облысы == * Куйбышев ауданы → Краснокутск ауданы (1963) → [[Ақтоғай ауданы (Павлодар облысы)|Ақтоғай ауданы]] (1993) * Қашыр ауданы → [[Тереңкөл ауданы]] (2018) * Лебяжі ауданы → [[Аққулы ауданы]] (2018) * Глинка кенті → Ермак кенті (1913)→ Ермак қаласы (1961) → Ақсу қаласы (1993) * Белогорье селосы → [[Көктөбе (Май ауданы)|Көктөбе селосы]] (1992) * Краснокутск селосы → [[Ақтоғай (Павлодар облысы)|Ақтоғай селосы]] (1993) * Қашыр селосы → [[Тереңкөл (Тереңкөл ауданы)|Тереңкөл селосы]] (2008) * Лебяжі селосы → Аққу селосы (1996) → [[Аққулы (ауыл)|Аққулы селосы]] (2018) == Солтүстік Қазақстан облысы == * Айыртау ауданы → Володар ауданы (1963) → [[Айыртау ауданы]] (1993) * Бейнетқор ауданы → Совет ауданы (1940) → [[Аққайың ауданы]] (1999) * Бескөл ауданы → [[Қызылжар ауданы]] (1997) * Булаев ауданы → [[Мағжан Жұмабаев ауданы]] (2000) * Красноармейск ауданы → [[Тайынша ауданы]] (1997) * Куйбышев ауданы → Целинный ауданы (1997) → [[Ғабит Мүсірепов ауданы]] (2002) * Ленин ауданы → [[Ақжар ауданы]] (1997) * Ленин ауданы → [[Есіл ауданы (Солтүстік Қазақстан облысы)|Есіл ауданы]] (1997) * Қызылту ауданы → [[Уәлиханов ауданы]] (1997) * Төңкерей ауданы → Октябрь ауданы (1940) → Сергеев ауданы (1963) → [[Шал ақын ауданы]] (1999) * Кривоозёрный ауылы → Володар селосы (1922) → [[Саумалкөл (Володар ауылдық округі)|Саумалкөл]] селосы (1997) * Қызылту кенті → [[Кішкенекөл]] селосы (1997) * Тайынша кенті → Красноармейск қаласы (1962) → [[Тайынша]] қаласы (1997) == Түркістан облысы == * Оңтүстік Қазақстан облысы → Шымкент облысы (1962) → Оңтүстік Қазақстан облысы (1992) → [[Түркістан облысы]] (2018) * Алғабас ауданы → [[Бәйдібек ауданы]] (1996) * Леңгір ауданы → [[Төле би ауданы]] (1991) * Бөген ауданы → [[Ордабасы ауданы]] (1993) * Қызылқұм ауданы → [[Отырар ауданы]] (1991) * Ленин ауданы → [[Қазығұрт ауданы]] (1993) * Абай-базар селосы → [[Абай (Келес ауданы)|Абай]] селосы (1961) * Белые Воды селосы → [[Ақсукент]] селосы (1990) * Ванновка селосы → [[Тұрар Рысқұлов ауылы|Тұрар Рысқұлов селосы]] (1993) * Ленинский селосы → [[Қазығұрт]] селосы (1993) * Славянка кенті → [[Мырзакент]] кенті (1995) == Шығыс Қазақстан облысы == * Зырян ауданы → [[Алтай ауданы]] (2019) * Шыңғыстау ауданы → Голощёкин ауданы (1930) → Абаев ауданы (1940) → Абай ауданы (1953) * Зырян қаласы → [[Алтай (қала)|Алтай]] қаласы (2019) * Большенарым селосы → [[Үлкен Нарын]] ауылы (2009) * Георгиевка селосы → [[Қалбатау]] ауылы (2007) * Кумашкин селосы → [[Күршім]] ауылы (1959) * Молодёжный кенті → [[Қасым Қайсенов кенті]] (2011) * Үлкен Владимировка селосы → [[Бесқарағай (Шығыс Қазақстан облысы)|Бесқарағай]] ауылы (2007) * Алексеев ауылы → [[Катонқарағай]] ауылы (1917) == Алматы қаласы == * Сталин ауданы → Совет ауданы (1957) → [[Алмалы ауданы]] (1995) * Калинин ауданы → [[Бостандық ауданы (Алматы)|Бостандық ауданы]] (1997) * Ленин ауданы → [[Жетісу ауданы]] (1995) * Фрунзе ауданы → [[Медеу ауданы]] (1995) * Каганович ауданы → Октябрь ауданы (1957) → [[Түрксіб ауданы]] (1995) == Қарағанды қаласы == * Совет ауданы → [[Қазыбек би ауданы (Қарағанды)|Қазыбек би ауданы]] (2001) * Сталин ауданы → Октябрь ауданы (1961) → [[Әлихан Бөкейхан ауданы]] (2021) == Шымкент қаласы == * Дзержинский ауданы → [[Әл-Фараби ауданы]] == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан бойынша тізімдер]] [[Санат:Қазақстан елді мекендері]] khtoqlo661ruxtqmllvqzm46e12vp2t 0 664493 3055400 3035224 2022-07-29T05:20:34Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* Бірінші іріктеу раунды */ wikitext text/x-wiki {{ұлттық чемпионат | | өткізу орыны = | қалалар = | стадиондар = | уақыты = [[8 шілде]] [[2021 жыл|2021]] - [[25 мамыр]] [[2022 жыл|2022]] | финал мерзімі = | атауы = | логотипі = Arena_Kombëtare,_Tiranë.jpg|өлшемі =280px | қатысушылар саны = 181<ref>https://documents.uefa.com/r/Regulations-of-the-UEFA-Europa-Conference-League-2021/22-Online</ref> | финалдағы қатысушылар = | чемпион = {{ту|Италия}} [[Рома (футбол клубы)|Рома]] | рет = 1 | 2 орын = {{ту|Нидерланд}} [[Фейеноорд]] | 3 орын = | 4 орын = | финал өтетін орыны = | ойналған мачтар саны = | іріктеудегі ойындар = | голдар саны = | іріктеудегі голдар саны = | келушілер_саны = | бомбардир = | бголдар = | бомбардирлерді іріктеу = | іголдар = | үздік ойыншы = | үздік қақпашы = | үздік жас ойыншы = |алдыңғы сезон = |келесі сезон = [[УЕФА Конференциялары лигасы 2022/23|2022/23]] }} '''УЕФА Конференциялары лигасы 2021/22''' ({{lang-en|2021–22 UEFA Europa Conference League}}) — [[УЕФА Конференциялары лигасы|аталмыш турнирдің]] 1-ші маусымы. == Квалификация == === Бірінші іріктеу раунды === {{TwoLegStart}} {{2М|'''[[Левадия ФКИ|Левадия]]'''|Эстония|4–2|[[Сент-Джозефс]]|Гибралтар|3–1|1–1|}} {{2М|[[Интер (футбол клубы, Турку)|Интер Турку]]|Финляндия|1–3|'''[[Пушкаш Академия]]'''|Мажарстан|1–1|0–2|}} {{2М|[[Дечич (футбол клубы)|Дечич]]|Черногория|1–3|'''[[Дрита (футбол клубы, Гнилане)|Дрита]]'''|Косово|1–2|0–1|}} {{2М|'''[[Судува]]'''|Литва|2–1|[[Валмиера (футбол клубы)|Валмиера]]|Латвия|2–1|0–0|}} {{2М|[[Ла Фиорита]]|Сан-Марино|1–2|'''[[Биркиркара (футбол клубы)|Биркиркара]]'''|Мальта|0–1|1–1|}} {{2М|[[Монс Кальпе]]|Гибралтар|1–5|'''[[Санта-Колома (футбол клубы)|Санта-Колома]]'''|Андорра|1–1|0–4|}} {{2М|'''[[Вележ (футбол клубы)|Вележ]]'''|Босния және Герцеговина|4–2|[[Колрейн (футбол клубы)| Колрейн]]|Солтүстік Ирландия|2–1|2–1|}} {{2М|'''[[Домжале (футбол клубы)|Домжале]]'''|Словения|2–1|[[Свифт (футбол клубы, Эсперанж)|Свифт]]|Люксембург|1–0|1–1|}} {{2М|'''[[Шкупи]]'''|Солтүстік Македония|3–1|[[Лапи (футбол клубы)|Лапи]]|Косово|2–0|1–1|}} {{2М|'''[[Динамо (футбол клубы, Батуми)|Динамо Батуми]]'''|Грузия|7–0|[[Тре-Пенне|Тре Пенне]]|Сан-Марино|4–0|3–0|}} {{2М|[[Сфынтул Георге]]|Молдова|4–8|'''[[Партизани (футбол клубы)|Партизани]]'''|Албания|2–5|2–3|}} {{2М|'''[[Марибор (футбол клубы)|Марибор]]'''|Словения|2–0|[[Урарту (футбол клубы)|Урарту]]|Армения|1–0|1–0|}} {{2М|[[Подгорица (футбол клубы)|Подгорица]]|Черногория|1–3|'''[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]]'''|Албания|1–0|0–3|}} {{2М|'''[[Милсами]]'''|Молдова|1–0|[[Сараево (футбол клубы)|Сараево]]|Босния және Герцеговина|0–0|1–0|}} {{2М|[[Ноа (футбол клубы)|Ноа]]|Армения|1–5|'''[[КуПС]]'''|Финляндия|1–0|0–5|}} {{2М|'''[[Жилина (футбол клубы)|Жилина]]'''|Словакия|6–3|[[Дила]]|Грузия|5–1|1–2|}} {{2М|'''[[Хабнарфьордюр (футбол клубы)|Хабнарфьордюр]]'''|Исландия|3–1|[[Слайго Роверс]]|Ирландия|1–0|2–1|}} {{2М|[[Пайде (футбол клубы)|Пайде]]|Эстония|1–4|'''[[Шлёнск (футбол клубы)|Шлёнск]]'''|Польша|1–2|0–2|}} {{2М|'''[[РФШ (футбол клубы)|РФШ]]'''|Латвия|6–5|[[КИ Клаксвик]]|Фарер аралдары|2–3|4–2|}} {{2М|[[Бала Таун]]|Уэльс|0–2|'''[[Ларн (футбол клубы)|Ларн]]'''|Солтүстік Ирландия|0–1|0–1|}} {{2М|[[Фехервар]]|Мажарстан|1–3|'''[[Арарат (футбол клубы)|Арарат Ереван]]'''|Армения|1–1|0–2|}} {{2М|[[Гагра (футбол клубы, Тбилиси)|Гагра]]|Грузия|1–2|'''[[Сутьеска (футбол клубы)|Сутьеска]]'''|Черногория|0–1|1–1|}} {{2М|[[Силекс]]|Солтүстік Македония|1–2|'''[[Петрокуб]]'''|Молдова|1–1|0–1|}} {{2М|[[Широки Бриег (футбол клубы)|Широки Бриег]]|Босния және Герцеговина|3–4|'''[[Влазния (футбол клубы)|Влазния]]'''|Албания|3–1|0–3|}} {{2М|[[Стьярнан]]|Исландия|1–4|'''[[Богемиан]]'''|Ирландия|1–1|0–3|}} {{2М|[[Гленторан]]|Солтүстік Ирландия|1–3|'''[[Нью-Сейнтс]]'''|Уэльс|1–1|0–2|}} {{2М|[[Сан-Жулиа]]|Андорра|1–1|'''[[Гзира Юнайтед]] (пен.)'''|Мальта|0–0|1–1|}} {{2М|[[Еуропа (футбол клубы, Гибралтар)|Европа]]|Гибралтар|0–2|'''[[Кауно Жальгирис]]'''|Литва|0–0|0–2|}} {{2М|'''[[Дандолк (футбол клубы)|Дандолк]]'''|Ирландия|5–0|[[Ньютаун (футбол клубы)|Ньютаун]]|Уэльс|4–0|1–0|}} {{2М|[[Моста (футбол клубы)|Моста]]|Мальта|3–4|'''[[Спартак (футбол клубы, Трнава)|Спартак Трнава]]'''|Словакия|3–2|0–2|}} {{2М|[[Струга (футбол клубы)|Струга]]|Солтүстік Македония|2–5|'''[[Лиепая (футбол клубы)|Лиепая]]'''|Латвия|1–1|1–4|}} {{2М|[[Расинг (футбол клубы, Люксембург)|Расинг]]|Люксембург|2–5|'''[[Брейдаблик]]'''|Исландия|2–3|0–2|}} {{2М|'''[[Хонка (футбол клубы)|Хонка]]'''|Финляндия|3–1|[[НСИ (футбол клубы)|Рунавик]]|Фарер аралдары|0–0|3–1}} |}<section end=Q1 /> === Екінші іріктеу раунды === ==== Лига өкілдері ==== {{TwoLegStart}} {{2М|[[Шемрок Роверс]] {{ту|Ирландия}}||:|н/д| |–|–|}} {{2М|'''[[Теута (футбол клубы)|Теута]]'''|{{ту|Албания}}|3:2|[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]|{{ту|Андорра}}|0:2|3:0|}} {{2М|'''[[Рига (футбол клубы, 2015)|Рига]]'''|{{ту|Латвия}}|3:0| [[Шкендия]]| {{ту|Солтүстік Македония}}|2:0|1:0}} {{2М|[[Динамо (футбол клубы, Тбилиси)|Динамо Тбилиси]]|{{ту|Грузия}}|2:7|{{ту|Израиль}} '''[[Маккаби (футбол клубы, Хайфа)|Маккаби Хайфа]]'''| |1:2|1:5|}} {{2М|'''[[ХБ Торсхавн]]'''|{{ту|Фарер аралдары}}|6:0|[[Будучност (футбол клубы, Подгорица)|Будучност]]|{{ту|Черногория}}|4:0|2:0}} {{2М|'''[[Линфилд]]'''|{{ту|Солтүстік Ирландия}}|4:0|{{ту|Босния және Герцеговина}} [[Борац (футбол клубы, Баня-Лука)|Борац]]| |4:0|0:0|}} {{2М|[[Шахтер (футбол клубы, Солигорск)|Шахтер Солигорск]]|{{ту|Беларусь}}|1:3|'''[[Фола (футбол клубы)|Фола]]'''|{{ту|Люксембург}}|1:2|0:1}} {{2М|[[Фольгоре/Фальчано|Фольгоре]]|{{ту|Сан-Марино}}|3:7| '''[[Хибернианс (футбол клубы)|Хибернианс]]'''| {{ту|Мальта}}|1:3|2:4}} {{2М|'''[[Приштина (футбол клубы)|Приштина]]'''|{{ту|Косово}}|6:5|{{ту|Уэльс}} [[Коннас-Ки Номадс]]| |4:1|2:4|}} {{2М|[[Валюр]]|{{ту|Исландия}}|0:6|'''[[Будё-Глимт]]'''|{{ту|Норвегия}}|0:3|0:3|}} |} ==== Чемпиондар ==== {{TwoLegStart}}{{2М|'''[[АЕЛ (футбол клубы, Лимасол)|АЕЛ]]'''|Кипр|2:0|[[Влазния (футбол клубы)|Влазния]]|Албания|1:0|1:0}} {{2М|'''[[Сочи (футбол клубы)|Сочи]]'''|Ресей|7:2|[[Кешля (футбол клубы)|Кешля]]|Әзірбайжан|3:0|4:2}} {{2М|'''[[Эльфсборг (футбол клубы)|Эльфсборг]]'''|Швеция|9:0|[[Милсами]]|Молдова|4:0|5:0|}} {{2М|'''[[РФШ (футбол клубы)|РФШ]]'''|Латвия|5:0|[[Пушкаш Академия|Пушкаш-Академия]]|Мажарстан|3:0|2:0}} {{2М|'''[[Динамо (футбол клубы, Батуми)|Динамо Батуми]]'''|Грузия|4:2|[[БАТЭ (футбол клубы)|БАТЭ]]|Беларусь|0:1|4:1}} {{2М|'''[[Партизан (футбол клубы, Белград)|Партизан]]'''|Сербия|3:0|[[ДАК (футбол клубы)|ДАК 1904]]|Словакия|1:0|2:0|}} {{2М|'''[[Дандолк (футбол клубы)|Дандолк]]'''|Ирландия|4:3|[[Левадия ФКИ|Левадия]]|Эстония|2:2|2:1}} {{2М|[[Гзира Юнайтед]]|Мальта|0:3|'''[[Риека (футбол клубы)|Риека]]'''|Хорватия|0:2|0:1}} {{2М|'''[[КуПС]]'''|Финляндия|5:4|[[Ворскла (футбол клубы)|Ворскла]]|Украина|2:2|3:2}} {{2М|[[Стяуа (футбол клубы)|Стяуа]]|Румыния|2:2 (3:5)|'''[[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтёр Қарағанды]]'''|Қазақстан|1:0|1:2}} {{2М|[[Арда (футбол клубы)|Арда]]|Болгария|0:6|'''[[Хапоэль (футбол клубы, Беэр-Шева)|Хапоэль Беэр-Шева]]'''|Израиль|0:2|0:4}} {{2М|[[Аполлон (футбол клубы, Лимасол)|Аполлон]]|Кипр|3:5|'''[[Жилина (футбол клубы)|Жилина]]'''|Словакия|1:3|2:2|}} {{2М|'''[[Чукарички]]'''|Сербия|2:0|[[Сумгайыт (футбол клубы)|Сумгаит]]|Әзірбайжан|0:0|2:0|}} {{2М|[[Сутьеска (футбол клубы)|Сутьеска]]|Черногория|1:3|'''[[Маккаби (футбол клубы, Тель-Авив)|Маккаби Тель-Авив]]'''|Израиль|0:0|1:3}} {{2М|'''[[Астана (футбол клубы)|Астана]]'''|Қазақстан|3:2|[[Арис (футбол клубы, Салоники)|Арис]]|Грекия|2:0|1:2|}} {{2М|[[Петрокуб]]|Македония|0:2|'''[[Сивасспор]]'''|Түркия|0:1|0:1}} {{2М|'''[[Виктория (футбол клубы, Пльзень)|Виктория Пльзень]]'''|Чехия|4:2|[[Динамо Брест]]|Беларусь|2:1|2:1|}} {{2М|[[Кауно Жальгирис]]|Литва|1:10|'''[[Нью-Сейнтс]]'''|Уэльс|0:5|1:5|}} {{2М|'''[[Домжале (футбол клубы)|Домжале]]'''|Словакия|2:1|[[Хонка (футбол клубы)|Хонка]]|Финляндия|1:1|1:0}} {{2М|'''[[ЦСКА (футбол клубы, София)|ЦСКА София]]'''|Болгария|0:0 (3:1)|{{ту|Литва}} [[Лиепая (футбол клубы)|Лиепая]]||0:0|0:0}} {{2М|[[Шкупи (футбол клубы)|Шкупи]]|Солтүстік Македония|0:5|'''[[Санта-Клара (футбол клубы)|Санта-Клара]]'''|Португалия|0:3|0:2}} {{2М|'''[[Хиберниан]]'''|Шотландия|5:1|[[Санта-Колома (футбол клубы)|Санта-Колома]]|Андорра|3:0|2:1}} {{2М|'''[[Ларн (футбол клубы)|Ларн]]'''|Солтүстік Ирландия|3:2|[[Орхус]]|Дания|2:1|1:1}} {{2М|'''[[Гент (футбол клубы)|Гент]]'''|Бельгия|4:2|[[Волеренга (футбол клубы)|Волеренга]]|Норвегия|4:0|0:2|}} {{2М|[[Ф91 Дюделанж]]|Люксембург|0:4|'''[[Богемиан]]'''|Ирландия|0:1|0:3}} {{2М|'''[[Вележ (футбол клубы)|Вележ]]'''|Босния және Герцеговина|2:2 (3:2)|[[АЕК (футбол клубы, Афина)|АЕК]]|Грекия|2:1|0:1}} {{2М|'''[[Қарабақ (футбол клубы)|Карабах]]'''|Әзірбайжан|1:0|[[Ашдод (футбол клубы)|Ашдод]]|Израиль|0:0|1:0}} {{2М|'''[[Локомотив (футбол клубы, Пловдив)|Локомотив Пловдив]]'''|Болгария|1:1 (3:2)|[[Словацко (футбол клубы)|Словацко]]|Чехия|1:0|0:1}} {{2М|[[Арарат (футбол клубы)|Арарат Ереван]]|Армения|5:7|'''[[Шлёнск (футбол клубы)|Шлёнск]]'''|Польша|2:4|3:3}} {{2М|'''[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]]'''|Албания|1:0|[[Университатя (футбол клубы, Крайова)|Университатя]]|Румыния|1:0|0:0|}} {{2М|[[Дрита (футбол клубы, Гнилане)|Дрита]]|Косово|2:3|'''[[Фейеноорд]]'''|Нидерланд|0:0|2:3|}} {{2М|'''[[Базель (футбол клубы)|Базель]]'''|Швейцария|5:0|[[Партизани (футбол клубы)|Партизани]]|Албания|3:0|2:0}} {{2М|[[Погонь (футбол клубы, Щецин)|Погонь Щецин]]|Польша|0:1|'''[[Осиек (футбол клубы)|Осиек]]'''|Хорватия|0:0|0:1}} {{2М|[[Аустрия (футбол клубы, Вена)|Аустрия Вена]]|Аустрия|2:3|'''[[Брейдаблик]]'''|Исландия|1:1|1:2}} {{2М|'''[[Олимпия (футбол клубы, Любляна)|Олимпия Любляна]]'''|Словения|1:1 (5:4)|[[Биркиркара (футбол клубы)|Биркиркара]]|Мальта|1:0|0:1}} {{2М|'''[[Хаммарбю (футбол клубы)|Хаммарбю]]'''|Швеция|4:1|[[Марибор (футбол клубы)|Марибор]]|Словения|3:1|1:0}} {{2М|'''[[Мольде (футбол клубы)|Мольде]]'''|Норвегия|3:2|[[Серветт (футбол клубы)|Серветт]]|Швейцария|3:0|0:2}} {{2М|'''[[Уйпешт (футбол клубы)|Уйпешт]]'''|Мажарстан|5:2|[[Вадуц (футбол клубы)|Вадуц]]|Лихтенштейн|2:1|3:1}} {{2М|[[Судува]]|Литва|0:0 (3:4)|'''[[Ракув (футбол клубы)|Ракув]]'''|Польша|0:0|0:0}} {{2М|'''[[Спартак (футбол клубы, Трнава)|Спартак Трнава]]'''|Словакия|0:0 (4:3)|[[Сепси]]|Румыния|0:0|1:1}} {{2М|[[Хабнарфьордюр (футбол клубы)|Хабнарфьордюр]]|Исландия|1:6|'''[[Русенборг]]'''|Норвегия|0:2|1:4|}} {{2М|'''[[Копенгаген (футбол клубы, 1992)|Копенгаген]]'''|Дания|9:1|[[Торпедо-БелАЗ]]|Беларусь|4:1|5:0}} {{2М|[[Паневежис (футбол клубы)|Паневежис]]|Литва|0:2|'''[[Войводина (футбол клубы)|Войводина]]'''|Сербия|0:1|0:1}} {{2М|[[Хайдук (футбол клубы, Сплит)|Хайдук]]|Хорватия|3:4|'''[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]]'''|Қазақстан|2:0|1:4}} {{2М|'''[[Абердин (футбол клубы)|Абердин]]'''|Шотландия|5:3|[[Хеккен (футбол клубы)|Хеккен]]|Швеция|5:1|0:2}} |} === Үшінші іріктеу раунды === ==== Чемпиондар жолы ==== {{TwoLegStart}} {{2М|[[Маккаби (футбол клубы, Хайфа)|'''Маккаби Хайфа''']]|Израиль|7:3|[[ХБ Торсхавн]]|Фарер аралдары|7:2|0:1}} {{2М|[[Линфилд]]|Солтүстік Ирландия|2:4|[[Фола (футбол клубы)|'''Фола''']]|Люксембург|1:2|1:2}} {{2М|'''[[Шемрок Роверс]]'''|Ирландия|3:0|[[Теута (футбол клубы)|Теута]]|Албания|1:0|2:0}} {{2М|[[Рига (футбол клубы, 2015)|'''Рига''']]|Латвия|4:2|{{ту|Мальта}} [[Хибернианс (футбол клубы)|Хибернианс]]| |0:1|4:1}} {{2М|[[Приштина (футбол клубы)|Приштина]]|Косово|2:3|'''[[Будё-Глимт]]'''|Норвегия|2:1|0:2|}} |} ==== Лига өкілдерінің жолы ==== {{TwoLegStart}} {{2М|[[Динамо (футбол клубы, Батуми)|Динамо Батуми]]|Грузия|2:3|'''[[Сивасспор]]'''|Түркия|1:2|1:1 }} {{2М|'''[[КуПС]]'''|Финляндия|5:4|[[Астана (футбол клубы)|Астана]]|Қазақстан|1:1|4:3|}} {{2М|[[Сочи (футбол клубы)|Сочи]]|Ресей|3:3 (2:4 п.)|[[Партизан (футбол клубы, Белград)|'''Партизан''']]|Сербия|1:1|2:2|}} {{2М|[[Шлёнск (футбол клубы)|Шлёнск]]|Польша|2:5|[[Хапоэль (футбол клубы, Беэр-Шева)|'''Хапоэль Беэр-Шева''']]|Исландия|2:1|0:4|}} {{2М|[[Санта-Клара (футбол клубы)|'''Санта-Клара''']]|Португалия|3:0|[[Олимпия (футбол клубы, Любляна)|Олимпия Любляна]]|Словения|2:0|1:0|}} {{2М|[[Уйпешт (футбол клубы)|Уйпешт]]|Мажарстан|1:6|[[Базель (футбол клубы)|'''Базель''']]|Швейцария|1:2|0:4|}} {{2М|[[Эльфсборг (футбол клубы)|'''Эльфсборг''']]|Швеция|5:2|[[Вележ (футбол клубы)|Вележ]]|Босния және Герцеговина|1:1|4:1|}} {{2М|[[Колос (футбол клубы, Ковалевка)|Колос]]|Украина|0:0 (1:3 п.)|'''[[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтёр Қарағанды]]'''|Қазақстан|0:0|0:0|}} {{2М|[[Пасуш де Феррейра (футбол клубы)|'''Пасуш де Феррейра''']]|Португалия|4:1|[[Ларн (футбол клубы)|Ларн]]|Солтүстік Ирландия|4:0|0:1|}} {{2М|[[Люцерн (футбол клубы)|Люцерн]]|Швейцария|0:6|'''[[Фейеноорд]]'''|Нидерланд|0:3|0:3|}} {{2М|[[РФМ (футбол клубы)|РФШ]]|Латвия|2:3|[[Гент (футбол клубы)|'''Гент''']]|Бельгия|2:2|0:1|}} {{2М|[[Хиберниан]]|Шотландия|2:5|[[Риека (футбол клубы)|'''Риека''']]|Хорватия|1:1|1:4|}} {{2М|[[Брейдаблик]]|Исландия|3:5|[[Абердин (футбол клубы)|'''Абердин''']]|Шотландия|2:3|1:2|}} {{2М|[[Трабзонспор (футбол клубы)|'''Трабзонспор''']]|Түркия|4:4 (4:3 п.)|[[Мольде (футбол клубы)|Мольде]]|Норвегия|3:3|1:1|}} {{2М|[[Богемиан]]|Ирландия|2:3|[[ПАОК (футбол клубы)|'''ПАОК''']]|Грекия|2:1|0:2|}} {{2М|[[Нью-Сейнтс]]|Уэльс|5:5 (1:3 п.)|[[Виктория (футбол клубы, Пльзень)|'''Виктория Пльзень''']]|Чехия|4:2|1:3|}} {{2М|[[Ракув (футбол клубы)|'''Ракув''']]|Польша|1:0|[[Рубин (футбол клубы)|Рубин]]|Ресей|0:0|1:0}} {{2М|[[Локомотив (футбол клубы, Пловдив)|Локомотив Пловдив]]|Болгария|3:5|[[Копенгаген (футбол клубы, 1992)|'''Копенгаген''']]|Дания|1:1|2:4|}} {{2М|[[Чукарички]]|Сербия|4:6|[[Хаммарбю (футбол клубы)|'''Хаммарбю''']]|Швеция|3:1|1:5|}} {{2М|[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]]|Қазақстан|0:6|[[Жилина (футбол клубы)|'''Жилина''']]|Словакия|0:1|0:5|}} {{2М|[[ЦСКА (футбол клубы, София)|'''ЦСКА София''']]|Болгария|5:3|[[Осиек (футбол клубы)|Осиек]]|Хорватия|4:2|1:1|}} {{2М|[[Войводина (футбол клубы)|Воеводина]]|Сербия|1:7|[[ЛАСК (футбол клубы)|'''ЛАСК''']]|Аустрия|0:1|1:6|}} {{2М|[[АЕЛ (футбол клубы, Лимасол)|АЕЛ]]|Кипр|1:2|[[Қарабақ (футбол клубы)|'''Карабах''']]|Әзірбайжан|1:1|0:1|}} {{2М|[[Спартак (футбол клубы, Трнава)|Спартак Трнава]]|Словакия|0:1|[[Маккаби (футбол клубы, Тель-Авив)|'''Маккаби Тель-Авив''']]|Израиль|0:0|0:1|}} {{2М|'''[[Русенборг]]'''|Норвегия|8:2|[[Домжале (футбол клубы)|Домжале]]|Словения|6:1|2:1|}} {{2М|[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]]|Албания|1:5|[[Андерлехт (футбол клубы)|'''Андерлехт''']]|Бельгия|0:3|1:2|}} {{2М|'''[[Витесс]]'''|Нидерланд|4:3|[[Дандолк (футбол клубы)|Дандолк]]|Ирландия|2:2|2:1|}} |} === Плей-офф раунды === ==== Чемпиондар жолы ==== {{TwoLegStart}} {{2М|[[Жальгирис (футбол клубы)|Жальгирис]]|Литва|2:3|'''[[Будё-Глимт]]'''|{{ту|Норвегия}}||2:2|0:1}} {{2М|[[Нефтчи (футбол клубы, Баку)|Нефтчи]]|Әзірбайжан|3:7|'''[[Маккаби (футбол клубы, Хайфа)|Маккаби (Хайфа)]]'''|Израиль|3:3|0:4|}} {{2М|'''[[Флора (футбол клубы)|Флора]]'''|Эстония|5:2|[[Шемрок Роверс]]|Ирландия|4:2|1:0}} {{2М|[[Рига (футбол клубы, 2015)|Рига]]|Латвия|2:4|'''[[Линкольн Ред Импс]]'''|Гибралтар|1:1|1:3}} {{2М|[[Фола (футбол клубы)|Фола]]|Люксембург|2:7|'''[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]'''|Қазақстан|1:4|1:3}} |} ==== Лига өкілдерінің жолы ==== {{TwoLegStart}} {{2М|'''[[Қарабақ (футбол клубы)|Карабах]]'''|Әзірбайжан|4:1|[[Абердин (футбол клубы)|Абердин]]|Шотландия|1:0|3:1}} {{2М|'''[[Базель (футбол клубы)|Базель]]'''|Швейцария|5:4|[[Хаммарбю (футбол клубы)|Хаммарбю]]|Швеция|3:1||2:3 (пен.)|}} {{2М|[[Виктория (футбол клубы, Пльзень)|Виктория (Пльзень)]]|Чехия|2:3|'''[[ЦСКА (футбол клубы, София)|ЦСКА (София)]]'''|Болгария|2:0|0:3 }} {{2М|[[Пасуш де Феррейра (футбол клубы)|Пасуш де Феррейра]]|Португалия|1:3|'''[[Тоттенхэм Хотспур]]'''|Англия|1:0|0:3|}} {{2М|'''[[Ренн (футбол клубы)|Ренн]]'''|Франция|5:1|[[Русенборг]]|Норвегия|2:0|3:1}} {{2М|[[Андерлехт (футбол клубы)|Андерлехт]]|Бельгия|4:5|'''[[Витесс]]'''|Нидерланд|3:3|1:2}} {{2М|'''[[ЛАСК (футбол клубы)|ЛАСК]]'''|Аустрия|3:1|[[Сент-Джонстон (футбол клубы)|Сент-Джонстон]]|Шотландия|1:1|2:0|}} {{2М|[[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтёр (Қарағанды)]]|Қазақстан|1:4|'''[[Маккаби (футбол клубы, Тель-Авив)|Маккаби (Тель-Авив)]]'''|Израиль|1:2|0:2}} {{2М|'''[[ПАОК (футбол клубы)|ПАОК]]'''|Грекия|3:1|[[Риека (футбол клубы)|Риека]]|Хорватия|1:1|2:0}} {{2М|[[КуПС]]|Финляндия|0:4|'''[[Унион (футбол клубы, Берлин)|Унион (Берлин)]]'''|Германия|0:4|0:0}} {{2М|'''[[Фейеноорд]]'''|Нидерланд|6:3|[[Эльфсборг (футбол клубы)|Эльфсборг]]|Швеция|5:0|1:3}} {{2М|[[Ракув (футбол клубы)|Ракув]]|Польша|1:3|'''[[Гент (футбол клубы)|Гент]]'''|Бельгия|1:0|0:3|}} {{2М|[[Сивасспор]]|Түркия|1:7|'''[[Копенгаген (футбол клубы, 1992)|Копенгаген]]'''|Дания|1:2|0:5}} {{2М|[[Санта-Клара (футбол клубы)|Санта-Клара]]|Португалия|2:3|'''[[Партизан (футбол клубы, Белград)|Партизан (Белград)]]'''|Сербия|2:1|0:2|}} {{2М|[[Трабзонспор (футбол клубы)|Трабзонспор]]|Түркия|1:5|'''[[Рома (футбол клубы)|Рома]]'''|Италия|1:2|0:3|}} {{2М|[[Хапоэль (футбол клубы, Беэр-Шева)|Хапоэль (Беэр-Шева)]]|Израиль|1:3|'''[[Анортосис (футбол клубы)|Анортосис]]'''|Кипр|0:0|1:3}} {{2М|'''[[Яблонец (футбол клубы)|Яблонец]]'''|Чехия|8:1|[[Жилина (футбол клубы)|Жилина]]|Словакия|5:1|3:0}} |} == Топтық кезең == === А тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1| {{ту|Аустрия}} [[ЛАСК (футбол клубы)|ЛАСК]]|5|1|0|12|1|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2| {{ту|Израиль}} [[Маккаби (футбол клубы, Тель-Авив)|Маккаби Т-А]]|3|2|1|14|4|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3| {{ту|Финляндия}} [[ХИК]]|2|0|4|5|15}} {{ФК-команда|4| {{ту|Армения}} [[Алашкерт (футбол клубы)|Алашкерт]]|0|1|5|4|15}} {{ФутболКестеСоңы}} === В тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1| {{ту|Бельгия}} [[Гент (футбол клубы)|Гент]]|4|1|1|6|2|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2| {{ту|Сербия}} [[Партизан (футбол клубы, Белград)|Партизан]]|2|2|2|6|4|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3| {{ту|Кипр}} [[Анортосис (футбол клубы)|Анортосис]]|1|3|2|6|9}} {{ФК-команда|4| {{ту|Эстония}} [[Флора (футбол клубы)|Флора]]|1|2|3|5|8}} {{ФутболКестеСоңы}} === С тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1| {{ту|Италия}} [[Рома (футбол клубы)|Рома]]|4|1|1|18|11|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2| {{ту|Норвегия}} [[Будё-Глимт|Буде-Глимт]]|3|3|0|14|5|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3| {{ту|Украина}} [[Заря (футбол клубы, Луганск)|Заря]]|2|1|3|5|11}} {{ФК-команда|4| {{ту|Болгария}} [[ЦСКА (футбол клубы, София)|ЦСКА]]|0|1|5|3|13}} {{ФутболКестеСоңы}} === Д тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1| {{ту|Нидерланд}} [[АЗ Алкмаар|АЗ]]|4|2|0|8|3|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2| {{ту|Дания}} [[Раннерс (футбол клубы)|Раннерс]]|1|4|1|9|9|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3| {{ту|Чехия}} [[Яблонец (футбол клубы)|Яблонец]]|1|3|2|6|8}} {{ФК-команда|4| {{ту|Румыния}} [[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР]]|1|1|4|4|7}} {{ФутболКестеСоңы}} === Е тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1| {{ту|Нидерланд}} [[Фейеноорд|Фейенооррд]]|4|2|0|11|6|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2| {{ту|Чехия}} [[Славия (футбол клубы, Прага)|Славия]]|2|2|2|8|7|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3| {{ту|Германия}} [[Унион (футбол клубы, Берлин)|Унион]]|2|1|3|8|9}} {{ФК-команда|4| {{ту|Израиль}} [[Маккаби (футбол клубы, Хайфа)|Маккаби Х]]|1|1|4|2|7}} {{ФутболКестеСоңы}} === Ғ тобы=== {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1| {{ту|Дания}} [[Копенгаген (футбол клубы, 1992)|Копенгаген]]|5|1|0|15|5|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2| {{ту|Грекия}} [[ПАОК (футбол клубы)|ПАОК]]|3|2|1|8|4|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3| {{ту|Словения}} [[Слован (футбол клубы, Братислава)|Слован]]|2|2|2|8|7}} {{ФК-команда|4| {{ту|Гибралтар}} [[Линкольн Ред Импс|Линкольн]]|0|0|6|2|17}} {{ФутболКестеСоңы}} === G тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1| {{ту|Франция}} [[Ренн (футбол клубы)|Ренн]]|3|2|0|10|7|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2| {{ту|Нидерланд}} [[Витесс]]|3|1|2|12|9|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3| {{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэм]]|2|1|2|11|8}} {{ФК-команда|4| {{ту|Словения}} [[Мура (футбол клубы)|Мура]]|1|0|5|5|14}} {{ФутболКестеСоңы}} === Н тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1| {{ту|Швейцария}} [[Базель (футбол клубы)|Базель]]|4|2|0|14|6|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2| {{ту|Әзірбайжан}} [[Қарабақ (футбол клубы)|Қарабақ]]|3|2|1|10|8|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3| {{ту|Кипр}} [[Омония (футбол клубы, Никосия)|Омония]]|0|4|2|5|10}} {{ФК-команда|4| {{ту|Қазақстан}} [[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]|0|2|4|6|11}} {{ФутболКестеСоңы}} == Плей-офф == === 1/16 финал === {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|'''[[Олимпик Марсель]]'''|Франция|6–1|[[Қарабақ (футбол клубы)|Қарабах]]|Әзірбайжан|3–1|3–0}} {{TwoLegResult|'''[[ПСВ Эйндховен|ПСВ]]'''|Нидерланд|2–1|[[Маккаби (футбол клубы, Тель-Авив)|Маккаби Т-А]]|Израиль|1–0|1–1}} {{TwoLegResult|[[Фенербахче (футбол клубы)|Фенербахче]]|Түркия|4–6|'''[[Славия (футбол клубы, Прага)|Славия]]'''|Чехия|2–3|2–3}} {{TwoLegResult|[[Мидтьюлланд]]|Дания|2–2 пен 3–2|'''[[ПАОК (футбол клубы)|ПАОК]]'''|Грекия|1–0|1–2}} {{TwoLegResult|'''[[Лестер Сити]]'''|Англия|7–2|[[Раннерс (футбол клубы)|Рандерс]]|Дания|4–1|3–1}} {{TwoLegResult|[[Селтик]]|Шотландия|1–5|'''[[Будё-Глимт]]'''|Норвегия|1–3|0–2}} {{TwoLegResult|[[Спарта (футбол клубы, Прага)|Спарта]]|Чехия|1–3|'''[[Партизан (футбол клубы, Белград)|Партизан]]'''|Сербия|0–1|1–2}} {{TwoLegResult|[[Рапид (футбол клубы, Вена)|Рапид]]|Аустрия|2–3|'''[[Витесс]]'''|Нидерланд|2–1|0–2}} |} === 1/8 финал === {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|'''[[Олимпик Марсель|Марсель]]'''|Франция|4:2|[[Базель (футбол клубы)|Базель]]|Швейцария|2:1|2:1}} {{TwoLegResult|'''[[ПСВ Эйндховен|ПСВ]]'''|Нидерланд|8:4|[[Копенгаген (футбол клубы, 1992)|Копенгаген]]|Дания|4:4|4:0}} {{TwoLegResult|'''[[Славия (футбол клубы, Прага)|Славия]]'''|Чехословакия|7:5|[[ЛАСК (футбол клубы)|ЛАСК]]|Аустрия|4:1|3:4}} {{TwoLegResult|'''[[ПАОК (футбол клубы)|ПАОК]]'''|Грекия|3:1|[[Гент (футбол клубы)|Гент]]|Бельгия|1:0|2:1}} {{TwoLegResult|'''[[Лестер Сити]]'''|Англия|3:2|[[Ренн (футбол клубы)|Ренн]]|Франция|2:0|1:2}} {{TwoLegResult|'''[[Будё-Глимт]]'''|Норвегия|3:2|[[АЗ Алкмаар|АЗ]]|Нидерланд|2:1|2:2 }} {{TwoLegResult|[[Партизан (футбол клубы, Белград)|Партизан]]|Сербия|3:8|'''[[Фейеноорд]]'''|Нидерланд|2:5|1:3}} {{TwoLegResult|[[Витесс]]|Нидерланд|1:2|'''[[Рома (футбол клубы)|Рома]]'''|Италия|0:1|1:1}} |} === 1/4 финал === {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|[[Будё-Глимт]]|Норвегия|2:5|'''[[Рома (футбол клубы)|Рома]]'''|Италия|2:1|0:4}} {{TwoLegResult|'''[[Фейеноорд]]'''|Нидерланд|6:4|[[Славия (футбол клубы, Прага)|Славия]]|Чехословакия|3:3|3:1}} {{TwoLegResult|'''[[Олимпик Марсель]]'''|Франция|3:1|[[ПАОК (футбол клубы)|ПАОК]]|Грекия|2:1|1:0}} {{TwoLegResult|'''[[Лестер Сити]]'''|Англия|2:1|[[ПСВ Эйндховен|ПСВ]]|Нидерланд|0:0|2:1}} |} === 1/2 финал === {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|[[Лестер Сити]]|Англия|1:2|'''[[Рома (футбол клубы)|Рома]]'''|Италия|1:1|0:1}} {{TwoLegResult|'''[[Фейеноорд]]'''|Нидерланд|3:2|[[Олимпик Марсель]]|Франция|3:2|0:0}} |} == Финал == {{Толық мақала|УЕФА Конференциялары лигасының финалы 2022}} {{матч туралы есептеме |мерзімі = 25 мамыр 2022 |команда1 = [[Рома (футбол клубы)|Рома]] {{ту|Италия}} |команда2 = {{ту|Нидерланд}} [[Фейеноорд]] |шот =1-0 |голдар1 =[[Николо Дзаньоло]] 32 |голдар2 = |стадион = «Арена Комбетаре», [[Тирана]] |көрермендер = |төреші = {{ту|Румыния}} [[Иштван Ковач]] }} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == *[https://www.uefa.com/uefaeuropaconferenceleague/ Вебсайт] {{УЕФА Конференциялары лигасы}} [[Санат:УЕФА Конференциялары лигасы 2021/22]] [[Санат:2021 жылғы футбол]] [[Санат:2022 жылғы футбол]] d31em3yz0dlmdwyovx9qbwwcj282nhg 3055402 3055400 2022-07-29T05:22:13Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* Чемпиондар */ wikitext text/x-wiki {{ұлттық чемпионат | | өткізу орыны = | қалалар = | стадиондар = | уақыты = [[8 шілде]] [[2021 жыл|2021]] - [[25 мамыр]] [[2022 жыл|2022]] | финал мерзімі = | атауы = | логотипі = Arena_Kombëtare,_Tiranë.jpg|өлшемі =280px | қатысушылар саны = 181<ref>https://documents.uefa.com/r/Regulations-of-the-UEFA-Europa-Conference-League-2021/22-Online</ref> | финалдағы қатысушылар = | чемпион = {{ту|Италия}} [[Рома (футбол клубы)|Рома]] | рет = 1 | 2 орын = {{ту|Нидерланд}} [[Фейеноорд]] | 3 орын = | 4 орын = | финал өтетін орыны = | ойналған мачтар саны = | іріктеудегі ойындар = | голдар саны = | іріктеудегі голдар саны = | келушілер_саны = | бомбардир = | бголдар = | бомбардирлерді іріктеу = | іголдар = | үздік ойыншы = | үздік қақпашы = | үздік жас ойыншы = |алдыңғы сезон = |келесі сезон = [[УЕФА Конференциялары лигасы 2022/23|2022/23]] }} '''УЕФА Конференциялары лигасы 2021/22''' ({{lang-en|2021–22 UEFA Europa Conference League}}) — [[УЕФА Конференциялары лигасы|аталмыш турнирдің]] 1-ші маусымы. == Квалификация == === Бірінші іріктеу раунды === {{TwoLegStart}} {{2М|'''[[Левадия ФКИ|Левадия]]'''|Эстония|4–2|[[Сент-Джозефс]]|Гибралтар|3–1|1–1|}} {{2М|[[Интер (футбол клубы, Турку)|Интер Турку]]|Финляндия|1–3|'''[[Пушкаш Академия]]'''|Мажарстан|1–1|0–2|}} {{2М|[[Дечич (футбол клубы)|Дечич]]|Черногория|1–3|'''[[Дрита (футбол клубы, Гнилане)|Дрита]]'''|Косово|1–2|0–1|}} {{2М|'''[[Судува]]'''|Литва|2–1|[[Валмиера (футбол клубы)|Валмиера]]|Латвия|2–1|0–0|}} {{2М|[[Ла Фиорита]]|Сан-Марино|1–2|'''[[Биркиркара (футбол клубы)|Биркиркара]]'''|Мальта|0–1|1–1|}} {{2М|[[Монс Кальпе]]|Гибралтар|1–5|'''[[Санта-Колома (футбол клубы)|Санта-Колома]]'''|Андорра|1–1|0–4|}} {{2М|'''[[Вележ (футбол клубы)|Вележ]]'''|Босния және Герцеговина|4–2|[[Колрейн (футбол клубы)| Колрейн]]|Солтүстік Ирландия|2–1|2–1|}} {{2М|'''[[Домжале (футбол клубы)|Домжале]]'''|Словения|2–1|[[Свифт (футбол клубы, Эсперанж)|Свифт]]|Люксембург|1–0|1–1|}} {{2М|'''[[Шкупи]]'''|Солтүстік Македония|3–1|[[Лапи (футбол клубы)|Лапи]]|Косово|2–0|1–1|}} {{2М|'''[[Динамо (футбол клубы, Батуми)|Динамо Батуми]]'''|Грузия|7–0|[[Тре-Пенне|Тре Пенне]]|Сан-Марино|4–0|3–0|}} {{2М|[[Сфынтул Георге]]|Молдова|4–8|'''[[Партизани (футбол клубы)|Партизани]]'''|Албания|2–5|2–3|}} {{2М|'''[[Марибор (футбол клубы)|Марибор]]'''|Словения|2–0|[[Урарту (футбол клубы)|Урарту]]|Армения|1–0|1–0|}} {{2М|[[Подгорица (футбол клубы)|Подгорица]]|Черногория|1–3|'''[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]]'''|Албания|1–0|0–3|}} {{2М|'''[[Милсами]]'''|Молдова|1–0|[[Сараево (футбол клубы)|Сараево]]|Босния және Герцеговина|0–0|1–0|}} {{2М|[[Ноа (футбол клубы)|Ноа]]|Армения|1–5|'''[[КуПС]]'''|Финляндия|1–0|0–5|}} {{2М|'''[[Жилина (футбол клубы)|Жилина]]'''|Словакия|6–3|[[Дила]]|Грузия|5–1|1–2|}} {{2М|'''[[Хабнарфьордюр (футбол клубы)|Хабнарфьордюр]]'''|Исландия|3–1|[[Слайго Роверс]]|Ирландия|1–0|2–1|}} {{2М|[[Пайде (футбол клубы)|Пайде]]|Эстония|1–4|'''[[Шлёнск (футбол клубы)|Шлёнск]]'''|Польша|1–2|0–2|}} {{2М|'''[[РФШ (футбол клубы)|РФШ]]'''|Латвия|6–5|[[КИ Клаксвик]]|Фарер аралдары|2–3|4–2|}} {{2М|[[Бала Таун]]|Уэльс|0–2|'''[[Ларн (футбол клубы)|Ларн]]'''|Солтүстік Ирландия|0–1|0–1|}} {{2М|[[Фехервар]]|Мажарстан|1–3|'''[[Арарат (футбол клубы)|Арарат Ереван]]'''|Армения|1–1|0–2|}} {{2М|[[Гагра (футбол клубы, Тбилиси)|Гагра]]|Грузия|1–2|'''[[Сутьеска (футбол клубы)|Сутьеска]]'''|Черногория|0–1|1–1|}} {{2М|[[Силекс]]|Солтүстік Македония|1–2|'''[[Петрокуб]]'''|Молдова|1–1|0–1|}} {{2М|[[Широки Бриег (футбол клубы)|Широки Бриег]]|Босния және Герцеговина|3–4|'''[[Влазния (футбол клубы)|Влазния]]'''|Албания|3–1|0–3|}} {{2М|[[Стьярнан]]|Исландия|1–4|'''[[Богемиан]]'''|Ирландия|1–1|0–3|}} {{2М|[[Гленторан]]|Солтүстік Ирландия|1–3|'''[[Нью-Сейнтс]]'''|Уэльс|1–1|0–2|}} {{2М|[[Сан-Жулиа]]|Андорра|1–1|'''[[Гзира Юнайтед]] (пен.)'''|Мальта|0–0|1–1|}} {{2М|[[Еуропа (футбол клубы, Гибралтар)|Европа]]|Гибралтар|0–2|'''[[Кауно Жальгирис]]'''|Литва|0–0|0–2|}} {{2М|'''[[Дандолк (футбол клубы)|Дандолк]]'''|Ирландия|5–0|[[Ньютаун (футбол клубы)|Ньютаун]]|Уэльс|4–0|1–0|}} {{2М|[[Моста (футбол клубы)|Моста]]|Мальта|3–4|'''[[Спартак (футбол клубы, Трнава)|Спартак Трнава]]'''|Словакия|3–2|0–2|}} {{2М|[[Струга (футбол клубы)|Струга]]|Солтүстік Македония|2–5|'''[[Лиепая (футбол клубы)|Лиепая]]'''|Латвия|1–1|1–4|}} {{2М|[[Расинг (футбол клубы, Люксембург)|Расинг]]|Люксембург|2–5|'''[[Брейдаблик]]'''|Исландия|2–3|0–2|}} {{2М|'''[[Хонка (футбол клубы)|Хонка]]'''|Финляндия|3–1|[[НСИ (футбол клубы)|Рунавик]]|Фарер аралдары|0–0|3–1}} |}<section end=Q1 /> === Екінші іріктеу раунды === ==== Лига өкілдері ==== {{TwoLegStart}} {{2М|[[Шемрок Роверс]] {{ту|Ирландия}}||:|н/д| |–|–|}} {{2М|'''[[Теута (футбол клубы)|Теута]]'''|{{ту|Албания}}|3:2|[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]|{{ту|Андорра}}|0:2|3:0|}} {{2М|'''[[Рига (футбол клубы, 2015)|Рига]]'''|{{ту|Латвия}}|3:0| [[Шкендия]]| {{ту|Солтүстік Македония}}|2:0|1:0}} {{2М|[[Динамо (футбол клубы, Тбилиси)|Динамо Тбилиси]]|{{ту|Грузия}}|2:7|{{ту|Израиль}} '''[[Маккаби (футбол клубы, Хайфа)|Маккаби Хайфа]]'''| |1:2|1:5|}} {{2М|'''[[ХБ Торсхавн]]'''|{{ту|Фарер аралдары}}|6:0|[[Будучност (футбол клубы, Подгорица)|Будучност]]|{{ту|Черногория}}|4:0|2:0}} {{2М|'''[[Линфилд]]'''|{{ту|Солтүстік Ирландия}}|4:0|{{ту|Босния және Герцеговина}} [[Борац (футбол клубы, Баня-Лука)|Борац]]| |4:0|0:0|}} {{2М|[[Шахтер (футбол клубы, Солигорск)|Шахтер Солигорск]]|{{ту|Беларусь}}|1:3|'''[[Фола (футбол клубы)|Фола]]'''|{{ту|Люксембург}}|1:2|0:1}} {{2М|[[Фольгоре/Фальчано|Фольгоре]]|{{ту|Сан-Марино}}|3:7| '''[[Хибернианс (футбол клубы)|Хибернианс]]'''| {{ту|Мальта}}|1:3|2:4}} {{2М|'''[[Приштина (футбол клубы)|Приштина]]'''|{{ту|Косово}}|6:5|{{ту|Уэльс}} [[Коннас-Ки Номадс]]| |4:1|2:4|}} {{2М|[[Валюр]]|{{ту|Исландия}}|0:6|'''[[Будё-Глимт]]'''|{{ту|Норвегия}}|0:3|0:3|}} |} ==== Чемпиондар ==== {{TwoLegStart}}{{2М|'''[[АЕЛ (футбол клубы, Лимасол)|АЕЛ]]'''|Кипр|2:0|[[Влазния (футбол клубы)|Влазния]]|Албания|1:0|1:0}} {{2М|'''[[Сочи (футбол клубы)|Сочи]]'''|Ресей|7:2|[[Кешля (футбол клубы)|Кешля]]|Әзірбайжан|3:0|4:2}} {{2М|'''[[Эльфсборг (футбол клубы)|Эльфсборг]]'''|Швеция|9:0|[[Милсами]]|Молдова|4:0|5:0|}} {{2М|'''[[РФШ (футбол клубы)|РФШ]]'''|Латвия|5:0|[[Пушкаш Академия|Пушкаш-Академия]]|Мажарстан|3:0|2:0}} {{2М|'''[[Динамо (футбол клубы, Батуми)|Динамо Батуми]]'''|Грузия|4:2|[[БАТЭ (футбол клубы)|БАТЭ]]|Беларусь|0:1|4:1}} {{2М|'''[[Партизан (футбол клубы, Белград)|Партизан]]'''|Сербия|3:0|[[ДАК (футбол клубы)|ДАК 1904]]|Словакия|1:0|2:0|}} {{2М|'''[[Дандолк (футбол клубы)|Дандолк]]'''|Ирландия|4:3|[[Левадия ФКИ|Левадия]]|Эстония|2:2|2:1}} {{2М|[[Гзира Юнайтед]]|Мальта|0:3|'''[[Риека (футбол клубы)|Риека]]'''|Хорватия|0:2|0:1}} {{2М|'''[[КуПС]]'''|Финляндия|5:4|[[Ворскла (футбол клубы)|Ворскла]]|Украина|2:2|3:2}} {{2М|[[Стяуа (футбол клубы)|Стяуа]]|Румыния|2:2 (3:5)|'''[[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтёр Қарағанды]]'''|Қазақстан|1:0|1:2}} {{2М|[[Арда (футбол клубы)|Арда]]|Болгария|0:6|'''[[Хапоэль (футбол клубы, Беэр-Шева)|Хапоэль Беэр-Шева]]'''|Израиль|0:2|0:4}} {{2М|[[Аполлон (футбол клубы, Лимасол)|Аполлон]]|Кипр|3:5|'''[[Жилина (футбол клубы)|Жилина]]'''|Словакия|1:3|2:2|}} {{2М|'''[[Чукарички]]'''|Сербия|2:0|[[Сумгайыт (футбол клубы)|Сумгаит]]|Әзірбайжан|0:0|2:0|}} {{2М|[[Сутьеска (футбол клубы)|Сутьеска]]|Черногория|1:3|'''[[Маккаби (футбол клубы, Тель-Авив)|Маккаби Тель-Авив]]'''|Израиль|0:0|1:3}} {{2М|'''[[Астана (футбол клубы)|Астана]]'''|Қазақстан|3:2|[[Арис (футбол клубы, Салоники)|Арис]]|Грекия|2:0|1:2|}} {{2М|[[Петрокуб]]|Македония|0:2|'''[[Сивасспор]]'''|Түркия|0:1|0:1}} {{2М|'''[[Виктория (футбол клубы, Пльзень)|Виктория Пльзень]]'''|Чехия|4:2|[[Динамо Брест]]|Беларусь|2:1|2:1|}} {{2М|[[Кауно Жальгирис]]|Литва|1:10|'''[[Нью-Сейнтс]]'''|Уэльс|0:5|1:5|}} {{2М|'''[[Домжале (футбол клубы)|Домжале]]'''|Словакия|2:1|[[Хонка (футбол клубы)|Хонка]]|Финляндия|1:1|1:0}} {{2М|'''[[ЦСКА (футбол клубы, София)|ЦСКА София]]'''|Болгария|0:0 (3:1)|{{ту|Литва}} [[Лиепая (футбол клубы)|Лиепая]]||0:0|0:0}} {{2М|[[Шкупи]]|Солтүстік Македония|0:5|'''[[Санта-Клара (футбол клубы)|Санта-Клара]]'''|Португалия|0:3|0:2}} {{2М|'''[[Хиберниан]]'''|Шотландия|5:1|[[Санта-Колома (футбол клубы)|Санта-Колома]]|Андорра|3:0|2:1}} {{2М|'''[[Ларн (футбол клубы)|Ларн]]'''|Солтүстік Ирландия|3:2|[[Орхус]]|Дания|2:1|1:1}} {{2М|'''[[Гент (футбол клубы)|Гент]]'''|Бельгия|4:2|[[Волеренга (футбол клубы)|Волеренга]]|Норвегия|4:0|0:2|}} {{2М|[[Ф91 Дюделанж]]|Люксембург|0:4|'''[[Богемиан]]'''|Ирландия|0:1|0:3}} {{2М|'''[[Вележ (футбол клубы)|Вележ]]'''|Босния және Герцеговина|2:2 (3:2)|[[АЕК (футбол клубы, Афина)|АЕК]]|Грекия|2:1|0:1}} {{2М|'''[[Қарабақ (футбол клубы)|Карабах]]'''|Әзірбайжан|1:0|[[Ашдод (футбол клубы)|Ашдод]]|Израиль|0:0|1:0}} {{2М|'''[[Локомотив (футбол клубы, Пловдив)|Локомотив Пловдив]]'''|Болгария|1:1 (3:2)|[[Словацко (футбол клубы)|Словацко]]|Чехия|1:0|0:1}} {{2М|[[Арарат (футбол клубы)|Арарат Ереван]]|Армения|5:7|'''[[Шлёнск (футбол клубы)|Шлёнск]]'''|Польша|2:4|3:3}} {{2М|'''[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]]'''|Албания|1:0|[[Университатя (футбол клубы, Крайова)|Университатя]]|Румыния|1:0|0:0|}} {{2М|[[Дрита (футбол клубы, Гнилане)|Дрита]]|Косово|2:3|'''[[Фейеноорд]]'''|Нидерланд|0:0|2:3|}} {{2М|'''[[Базель (футбол клубы)|Базель]]'''|Швейцария|5:0|[[Партизани (футбол клубы)|Партизани]]|Албания|3:0|2:0}} {{2М|[[Погонь (футбол клубы, Щецин)|Погонь Щецин]]|Польша|0:1|'''[[Осиек (футбол клубы)|Осиек]]'''|Хорватия|0:0|0:1}} {{2М|[[Аустрия (футбол клубы, Вена)|Аустрия Вена]]|Аустрия|2:3|'''[[Брейдаблик]]'''|Исландия|1:1|1:2}} {{2М|'''[[Олимпия (футбол клубы, Любляна)|Олимпия Любляна]]'''|Словения|1:1 (5:4)|[[Биркиркара (футбол клубы)|Биркиркара]]|Мальта|1:0|0:1}} {{2М|'''[[Хаммарбю (футбол клубы)|Хаммарбю]]'''|Швеция|4:1|[[Марибор (футбол клубы)|Марибор]]|Словения|3:1|1:0}} {{2М|'''[[Мольде (футбол клубы)|Мольде]]'''|Норвегия|3:2|[[Серветт (футбол клубы)|Серветт]]|Швейцария|3:0|0:2}} {{2М|'''[[Уйпешт (футбол клубы)|Уйпешт]]'''|Мажарстан|5:2|[[Вадуц (футбол клубы)|Вадуц]]|Лихтенштейн|2:1|3:1}} {{2М|[[Судува]]|Литва|0:0 (3:4)|'''[[Ракув (футбол клубы)|Ракув]]'''|Польша|0:0|0:0}} {{2М|'''[[Спартак (футбол клубы, Трнава)|Спартак Трнава]]'''|Словакия|0:0 (4:3)|[[Сепси]]|Румыния|0:0|1:1}} {{2М|[[Хабнарфьордюр (футбол клубы)|Хабнарфьордюр]]|Исландия|1:6|'''[[Русенборг]]'''|Норвегия|0:2|1:4|}} {{2М|'''[[Копенгаген (футбол клубы, 1992)|Копенгаген]]'''|Дания|9:1|[[Торпедо-БелАЗ]]|Беларусь|4:1|5:0}} {{2М|[[Паневежис (футбол клубы)|Паневежис]]|Литва|0:2|'''[[Войводина (футбол клубы)|Войводина]]'''|Сербия|0:1|0:1}} {{2М|[[Хайдук (футбол клубы, Сплит)|Хайдук]]|Хорватия|3:4|'''[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]]'''|Қазақстан|2:0|1:4}} {{2М|'''[[Абердин (футбол клубы)|Абердин]]'''|Шотландия|5:3|[[Хеккен (футбол клубы)|Хеккен]]|Швеция|5:1|0:2}} |} === Үшінші іріктеу раунды === ==== Чемпиондар жолы ==== {{TwoLegStart}} {{2М|[[Маккаби (футбол клубы, Хайфа)|'''Маккаби Хайфа''']]|Израиль|7:3|[[ХБ Торсхавн]]|Фарер аралдары|7:2|0:1}} {{2М|[[Линфилд]]|Солтүстік Ирландия|2:4|[[Фола (футбол клубы)|'''Фола''']]|Люксембург|1:2|1:2}} {{2М|'''[[Шемрок Роверс]]'''|Ирландия|3:0|[[Теута (футбол клубы)|Теута]]|Албания|1:0|2:0}} {{2М|[[Рига (футбол клубы, 2015)|'''Рига''']]|Латвия|4:2|{{ту|Мальта}} [[Хибернианс (футбол клубы)|Хибернианс]]| |0:1|4:1}} {{2М|[[Приштина (футбол клубы)|Приштина]]|Косово|2:3|'''[[Будё-Глимт]]'''|Норвегия|2:1|0:2|}} |} ==== Лига өкілдерінің жолы ==== {{TwoLegStart}} {{2М|[[Динамо (футбол клубы, Батуми)|Динамо Батуми]]|Грузия|2:3|'''[[Сивасспор]]'''|Түркия|1:2|1:1 }} {{2М|'''[[КуПС]]'''|Финляндия|5:4|[[Астана (футбол клубы)|Астана]]|Қазақстан|1:1|4:3|}} {{2М|[[Сочи (футбол клубы)|Сочи]]|Ресей|3:3 (2:4 п.)|[[Партизан (футбол клубы, Белград)|'''Партизан''']]|Сербия|1:1|2:2|}} {{2М|[[Шлёнск (футбол клубы)|Шлёнск]]|Польша|2:5|[[Хапоэль (футбол клубы, Беэр-Шева)|'''Хапоэль Беэр-Шева''']]|Исландия|2:1|0:4|}} {{2М|[[Санта-Клара (футбол клубы)|'''Санта-Клара''']]|Португалия|3:0|[[Олимпия (футбол клубы, Любляна)|Олимпия Любляна]]|Словения|2:0|1:0|}} {{2М|[[Уйпешт (футбол клубы)|Уйпешт]]|Мажарстан|1:6|[[Базель (футбол клубы)|'''Базель''']]|Швейцария|1:2|0:4|}} {{2М|[[Эльфсборг (футбол клубы)|'''Эльфсборг''']]|Швеция|5:2|[[Вележ (футбол клубы)|Вележ]]|Босния және Герцеговина|1:1|4:1|}} {{2М|[[Колос (футбол клубы, Ковалевка)|Колос]]|Украина|0:0 (1:3 п.)|'''[[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтёр Қарағанды]]'''|Қазақстан|0:0|0:0|}} {{2М|[[Пасуш де Феррейра (футбол клубы)|'''Пасуш де Феррейра''']]|Португалия|4:1|[[Ларн (футбол клубы)|Ларн]]|Солтүстік Ирландия|4:0|0:1|}} {{2М|[[Люцерн (футбол клубы)|Люцерн]]|Швейцария|0:6|'''[[Фейеноорд]]'''|Нидерланд|0:3|0:3|}} {{2М|[[РФМ (футбол клубы)|РФШ]]|Латвия|2:3|[[Гент (футбол клубы)|'''Гент''']]|Бельгия|2:2|0:1|}} {{2М|[[Хиберниан]]|Шотландия|2:5|[[Риека (футбол клубы)|'''Риека''']]|Хорватия|1:1|1:4|}} {{2М|[[Брейдаблик]]|Исландия|3:5|[[Абердин (футбол клубы)|'''Абердин''']]|Шотландия|2:3|1:2|}} {{2М|[[Трабзонспор (футбол клубы)|'''Трабзонспор''']]|Түркия|4:4 (4:3 п.)|[[Мольде (футбол клубы)|Мольде]]|Норвегия|3:3|1:1|}} {{2М|[[Богемиан]]|Ирландия|2:3|[[ПАОК (футбол клубы)|'''ПАОК''']]|Грекия|2:1|0:2|}} {{2М|[[Нью-Сейнтс]]|Уэльс|5:5 (1:3 п.)|[[Виктория (футбол клубы, Пльзень)|'''Виктория Пльзень''']]|Чехия|4:2|1:3|}} {{2М|[[Ракув (футбол клубы)|'''Ракув''']]|Польша|1:0|[[Рубин (футбол клубы)|Рубин]]|Ресей|0:0|1:0}} {{2М|[[Локомотив (футбол клубы, Пловдив)|Локомотив Пловдив]]|Болгария|3:5|[[Копенгаген (футбол клубы, 1992)|'''Копенгаген''']]|Дания|1:1|2:4|}} {{2М|[[Чукарички]]|Сербия|4:6|[[Хаммарбю (футбол клубы)|'''Хаммарбю''']]|Швеция|3:1|1:5|}} {{2М|[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]]|Қазақстан|0:6|[[Жилина (футбол клубы)|'''Жилина''']]|Словакия|0:1|0:5|}} {{2М|[[ЦСКА (футбол клубы, София)|'''ЦСКА София''']]|Болгария|5:3|[[Осиек (футбол клубы)|Осиек]]|Хорватия|4:2|1:1|}} {{2М|[[Войводина (футбол клубы)|Воеводина]]|Сербия|1:7|[[ЛАСК (футбол клубы)|'''ЛАСК''']]|Аустрия|0:1|1:6|}} {{2М|[[АЕЛ (футбол клубы, Лимасол)|АЕЛ]]|Кипр|1:2|[[Қарабақ (футбол клубы)|'''Карабах''']]|Әзірбайжан|1:1|0:1|}} {{2М|[[Спартак (футбол клубы, Трнава)|Спартак Трнава]]|Словакия|0:1|[[Маккаби (футбол клубы, Тель-Авив)|'''Маккаби Тель-Авив''']]|Израиль|0:0|0:1|}} {{2М|'''[[Русенборг]]'''|Норвегия|8:2|[[Домжале (футбол клубы)|Домжале]]|Словения|6:1|2:1|}} {{2М|[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]]|Албания|1:5|[[Андерлехт (футбол клубы)|'''Андерлехт''']]|Бельгия|0:3|1:2|}} {{2М|'''[[Витесс]]'''|Нидерланд|4:3|[[Дандолк (футбол клубы)|Дандолк]]|Ирландия|2:2|2:1|}} |} === Плей-офф раунды === ==== Чемпиондар жолы ==== {{TwoLegStart}} {{2М|[[Жальгирис (футбол клубы)|Жальгирис]]|Литва|2:3|'''[[Будё-Глимт]]'''|{{ту|Норвегия}}||2:2|0:1}} {{2М|[[Нефтчи (футбол клубы, Баку)|Нефтчи]]|Әзірбайжан|3:7|'''[[Маккаби (футбол клубы, Хайфа)|Маккаби (Хайфа)]]'''|Израиль|3:3|0:4|}} {{2М|'''[[Флора (футбол клубы)|Флора]]'''|Эстония|5:2|[[Шемрок Роверс]]|Ирландия|4:2|1:0}} {{2М|[[Рига (футбол клубы, 2015)|Рига]]|Латвия|2:4|'''[[Линкольн Ред Импс]]'''|Гибралтар|1:1|1:3}} {{2М|[[Фола (футбол клубы)|Фола]]|Люксембург|2:7|'''[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]'''|Қазақстан|1:4|1:3}} |} ==== Лига өкілдерінің жолы ==== {{TwoLegStart}} {{2М|'''[[Қарабақ (футбол клубы)|Карабах]]'''|Әзірбайжан|4:1|[[Абердин (футбол клубы)|Абердин]]|Шотландия|1:0|3:1}} {{2М|'''[[Базель (футбол клубы)|Базель]]'''|Швейцария|5:4|[[Хаммарбю (футбол клубы)|Хаммарбю]]|Швеция|3:1||2:3 (пен.)|}} {{2М|[[Виктория (футбол клубы, Пльзень)|Виктория (Пльзень)]]|Чехия|2:3|'''[[ЦСКА (футбол клубы, София)|ЦСКА (София)]]'''|Болгария|2:0|0:3 }} {{2М|[[Пасуш де Феррейра (футбол клубы)|Пасуш де Феррейра]]|Португалия|1:3|'''[[Тоттенхэм Хотспур]]'''|Англия|1:0|0:3|}} {{2М|'''[[Ренн (футбол клубы)|Ренн]]'''|Франция|5:1|[[Русенборг]]|Норвегия|2:0|3:1}} {{2М|[[Андерлехт (футбол клубы)|Андерлехт]]|Бельгия|4:5|'''[[Витесс]]'''|Нидерланд|3:3|1:2}} {{2М|'''[[ЛАСК (футбол клубы)|ЛАСК]]'''|Аустрия|3:1|[[Сент-Джонстон (футбол клубы)|Сент-Джонстон]]|Шотландия|1:1|2:0|}} {{2М|[[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтёр (Қарағанды)]]|Қазақстан|1:4|'''[[Маккаби (футбол клубы, Тель-Авив)|Маккаби (Тель-Авив)]]'''|Израиль|1:2|0:2}} {{2М|'''[[ПАОК (футбол клубы)|ПАОК]]'''|Грекия|3:1|[[Риека (футбол клубы)|Риека]]|Хорватия|1:1|2:0}} {{2М|[[КуПС]]|Финляндия|0:4|'''[[Унион (футбол клубы, Берлин)|Унион (Берлин)]]'''|Германия|0:4|0:0}} {{2М|'''[[Фейеноорд]]'''|Нидерланд|6:3|[[Эльфсборг (футбол клубы)|Эльфсборг]]|Швеция|5:0|1:3}} {{2М|[[Ракув (футбол клубы)|Ракув]]|Польша|1:3|'''[[Гент (футбол клубы)|Гент]]'''|Бельгия|1:0|0:3|}} {{2М|[[Сивасспор]]|Түркия|1:7|'''[[Копенгаген (футбол клубы, 1992)|Копенгаген]]'''|Дания|1:2|0:5}} {{2М|[[Санта-Клара (футбол клубы)|Санта-Клара]]|Португалия|2:3|'''[[Партизан (футбол клубы, Белград)|Партизан (Белград)]]'''|Сербия|2:1|0:2|}} {{2М|[[Трабзонспор (футбол клубы)|Трабзонспор]]|Түркия|1:5|'''[[Рома (футбол клубы)|Рома]]'''|Италия|1:2|0:3|}} {{2М|[[Хапоэль (футбол клубы, Беэр-Шева)|Хапоэль (Беэр-Шева)]]|Израиль|1:3|'''[[Анортосис (футбол клубы)|Анортосис]]'''|Кипр|0:0|1:3}} {{2М|'''[[Яблонец (футбол клубы)|Яблонец]]'''|Чехия|8:1|[[Жилина (футбол клубы)|Жилина]]|Словакия|5:1|3:0}} |} == Топтық кезең == === А тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1| {{ту|Аустрия}} [[ЛАСК (футбол клубы)|ЛАСК]]|5|1|0|12|1|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2| {{ту|Израиль}} [[Маккаби (футбол клубы, Тель-Авив)|Маккаби Т-А]]|3|2|1|14|4|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3| {{ту|Финляндия}} [[ХИК]]|2|0|4|5|15}} {{ФК-команда|4| {{ту|Армения}} [[Алашкерт (футбол клубы)|Алашкерт]]|0|1|5|4|15}} {{ФутболКестеСоңы}} === В тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1| {{ту|Бельгия}} [[Гент (футбол клубы)|Гент]]|4|1|1|6|2|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2| {{ту|Сербия}} [[Партизан (футбол клубы, Белград)|Партизан]]|2|2|2|6|4|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3| {{ту|Кипр}} [[Анортосис (футбол клубы)|Анортосис]]|1|3|2|6|9}} {{ФК-команда|4| {{ту|Эстония}} [[Флора (футбол клубы)|Флора]]|1|2|3|5|8}} {{ФутболКестеСоңы}} === С тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1| {{ту|Италия}} [[Рома (футбол клубы)|Рома]]|4|1|1|18|11|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2| {{ту|Норвегия}} [[Будё-Глимт|Буде-Глимт]]|3|3|0|14|5|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3| {{ту|Украина}} [[Заря (футбол клубы, Луганск)|Заря]]|2|1|3|5|11}} {{ФК-команда|4| {{ту|Болгария}} [[ЦСКА (футбол клубы, София)|ЦСКА]]|0|1|5|3|13}} {{ФутболКестеСоңы}} === Д тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1| {{ту|Нидерланд}} [[АЗ Алкмаар|АЗ]]|4|2|0|8|3|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2| {{ту|Дания}} [[Раннерс (футбол клубы)|Раннерс]]|1|4|1|9|9|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3| {{ту|Чехия}} [[Яблонец (футбол клубы)|Яблонец]]|1|3|2|6|8}} {{ФК-команда|4| {{ту|Румыния}} [[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР]]|1|1|4|4|7}} {{ФутболКестеСоңы}} === Е тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1| {{ту|Нидерланд}} [[Фейеноорд|Фейенооррд]]|4|2|0|11|6|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2| {{ту|Чехия}} [[Славия (футбол клубы, Прага)|Славия]]|2|2|2|8|7|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3| {{ту|Германия}} [[Унион (футбол клубы, Берлин)|Унион]]|2|1|3|8|9}} {{ФК-команда|4| {{ту|Израиль}} [[Маккаби (футбол клубы, Хайфа)|Маккаби Х]]|1|1|4|2|7}} {{ФутболКестеСоңы}} === Ғ тобы=== {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1| {{ту|Дания}} [[Копенгаген (футбол клубы, 1992)|Копенгаген]]|5|1|0|15|5|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2| {{ту|Грекия}} [[ПАОК (футбол клубы)|ПАОК]]|3|2|1|8|4|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3| {{ту|Словения}} [[Слован (футбол клубы, Братислава)|Слован]]|2|2|2|8|7}} {{ФК-команда|4| {{ту|Гибралтар}} [[Линкольн Ред Импс|Линкольн]]|0|0|6|2|17}} {{ФутболКестеСоңы}} === G тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1| {{ту|Франция}} [[Ренн (футбол клубы)|Ренн]]|3|2|0|10|7|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2| {{ту|Нидерланд}} [[Витесс]]|3|1|2|12|9|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3| {{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэм]]|2|1|2|11|8}} {{ФК-команда|4| {{ту|Словения}} [[Мура (футбол клубы)|Мура]]|1|0|5|5|14}} {{ФутболКестеСоңы}} === Н тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1| {{ту|Швейцария}} [[Базель (футбол клубы)|Базель]]|4|2|0|14|6|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2| {{ту|Әзірбайжан}} [[Қарабақ (футбол клубы)|Қарабақ]]|3|2|1|10|8|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3| {{ту|Кипр}} [[Омония (футбол клубы, Никосия)|Омония]]|0|4|2|5|10}} {{ФК-команда|4| {{ту|Қазақстан}} [[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]|0|2|4|6|11}} {{ФутболКестеСоңы}} == Плей-офф == === 1/16 финал === {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|'''[[Олимпик Марсель]]'''|Франция|6–1|[[Қарабақ (футбол клубы)|Қарабах]]|Әзірбайжан|3–1|3–0}} {{TwoLegResult|'''[[ПСВ Эйндховен|ПСВ]]'''|Нидерланд|2–1|[[Маккаби (футбол клубы, Тель-Авив)|Маккаби Т-А]]|Израиль|1–0|1–1}} {{TwoLegResult|[[Фенербахче (футбол клубы)|Фенербахче]]|Түркия|4–6|'''[[Славия (футбол клубы, Прага)|Славия]]'''|Чехия|2–3|2–3}} {{TwoLegResult|[[Мидтьюлланд]]|Дания|2–2 пен 3–2|'''[[ПАОК (футбол клубы)|ПАОК]]'''|Грекия|1–0|1–2}} {{TwoLegResult|'''[[Лестер Сити]]'''|Англия|7–2|[[Раннерс (футбол клубы)|Рандерс]]|Дания|4–1|3–1}} {{TwoLegResult|[[Селтик]]|Шотландия|1–5|'''[[Будё-Глимт]]'''|Норвегия|1–3|0–2}} {{TwoLegResult|[[Спарта (футбол клубы, Прага)|Спарта]]|Чехия|1–3|'''[[Партизан (футбол клубы, Белград)|Партизан]]'''|Сербия|0–1|1–2}} {{TwoLegResult|[[Рапид (футбол клубы, Вена)|Рапид]]|Аустрия|2–3|'''[[Витесс]]'''|Нидерланд|2–1|0–2}} |} === 1/8 финал === {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|'''[[Олимпик Марсель|Марсель]]'''|Франция|4:2|[[Базель (футбол клубы)|Базель]]|Швейцария|2:1|2:1}} {{TwoLegResult|'''[[ПСВ Эйндховен|ПСВ]]'''|Нидерланд|8:4|[[Копенгаген (футбол клубы, 1992)|Копенгаген]]|Дания|4:4|4:0}} {{TwoLegResult|'''[[Славия (футбол клубы, Прага)|Славия]]'''|Чехословакия|7:5|[[ЛАСК (футбол клубы)|ЛАСК]]|Аустрия|4:1|3:4}} {{TwoLegResult|'''[[ПАОК (футбол клубы)|ПАОК]]'''|Грекия|3:1|[[Гент (футбол клубы)|Гент]]|Бельгия|1:0|2:1}} {{TwoLegResult|'''[[Лестер Сити]]'''|Англия|3:2|[[Ренн (футбол клубы)|Ренн]]|Франция|2:0|1:2}} {{TwoLegResult|'''[[Будё-Глимт]]'''|Норвегия|3:2|[[АЗ Алкмаар|АЗ]]|Нидерланд|2:1|2:2 }} {{TwoLegResult|[[Партизан (футбол клубы, Белград)|Партизан]]|Сербия|3:8|'''[[Фейеноорд]]'''|Нидерланд|2:5|1:3}} {{TwoLegResult|[[Витесс]]|Нидерланд|1:2|'''[[Рома (футбол клубы)|Рома]]'''|Италия|0:1|1:1}} |} === 1/4 финал === {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|[[Будё-Глимт]]|Норвегия|2:5|'''[[Рома (футбол клубы)|Рома]]'''|Италия|2:1|0:4}} {{TwoLegResult|'''[[Фейеноорд]]'''|Нидерланд|6:4|[[Славия (футбол клубы, Прага)|Славия]]|Чехословакия|3:3|3:1}} {{TwoLegResult|'''[[Олимпик Марсель]]'''|Франция|3:1|[[ПАОК (футбол клубы)|ПАОК]]|Грекия|2:1|1:0}} {{TwoLegResult|'''[[Лестер Сити]]'''|Англия|2:1|[[ПСВ Эйндховен|ПСВ]]|Нидерланд|0:0|2:1}} |} === 1/2 финал === {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|[[Лестер Сити]]|Англия|1:2|'''[[Рома (футбол клубы)|Рома]]'''|Италия|1:1|0:1}} {{TwoLegResult|'''[[Фейеноорд]]'''|Нидерланд|3:2|[[Олимпик Марсель]]|Франция|3:2|0:0}} |} == Финал == {{Толық мақала|УЕФА Конференциялары лигасының финалы 2022}} {{матч туралы есептеме |мерзімі = 25 мамыр 2022 |команда1 = [[Рома (футбол клубы)|Рома]] {{ту|Италия}} |команда2 = {{ту|Нидерланд}} [[Фейеноорд]] |шот =1-0 |голдар1 =[[Николо Дзаньоло]] 32 |голдар2 = |стадион = «Арена Комбетаре», [[Тирана]] |көрермендер = |төреші = {{ту|Румыния}} [[Иштван Ковач]] }} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == *[https://www.uefa.com/uefaeuropaconferenceleague/ Вебсайт] {{УЕФА Конференциялары лигасы}} [[Санат:УЕФА Конференциялары лигасы 2021/22]] [[Санат:2021 жылғы футбол]] [[Санат:2022 жылғы футбол]] 4ops0u11cz05movq41ltzaob0l51pr9 3055408 3055402 2022-07-29T05:35:11Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 wikitext text/x-wiki {{ұлттық чемпионат | | өткізу орыны = | қалалар = | стадиондар = | уақыты = [[8 шілде]] [[2021 жыл|2021]] - [[25 мамыр]] [[2022 жыл|2022]] | финал мерзімі = | атауы = | логотипі = Arena_Kombëtare,_Tiranë.jpg|өлшемі =280px | қатысушылар саны = 181<ref>https://documents.uefa.com/r/Regulations-of-the-UEFA-Europa-Conference-League-2021/22-Online</ref> | финалдағы қатысушылар = | чемпион = {{ту|Италия}} [[Рома (футбол клубы)|Рома]] | рет = 1 | 2 орын = {{ту|Нидерланд}} [[Фейеноорд]] | 3 орын = | 4 орын = | финал өтетін орыны = | ойналған мачтар саны = | іріктеудегі ойындар = | голдар саны = | іріктеудегі голдар саны = | келушілер_саны = | бомбардир = | бголдар = | бомбардирлерді іріктеу = | іголдар = | үздік ойыншы = | үздік қақпашы = | үздік жас ойыншы = |алдыңғы сезон = |келесі сезон = [[УЕФА Конференциялары лигасы 2022/23|2022/23]] }} '''УЕФА Конференциялары лигасы 2021/22''' ({{lang-en|2021–22 UEFA Europa Conference League}}) — [[УЕФА Конференциялары лигасы|аталмыш турнирдің]] 1-ші маусымы. == Квалификация == === Бірінші іріктеу раунды === {{TwoLegStart}} {{2М|'''[[Левадия ФКИ|Левадия]]'''|Эстония|4–2|[[Сент-Джозефс]]|Гибралтар|3–1|1–1|}} {{2М|[[Интер (футбол клубы, Турку)|Интер Турку]]|Финляндия|1–3|'''[[Пушкаш Академия]]'''|Мажарстан|1–1|0–2|}} {{2М|[[Дечич (футбол клубы)|Дечич]]|Черногория|1–3|'''[[Дрита (футбол клубы, Гнилане)|Дрита]]'''|Косово|1–2|0–1|}} {{2М|'''[[Судува]]'''|Литва|2–1|[[Валмиера (футбол клубы)|Валмиера]]|Латвия|2–1|0–0|}} {{2М|[[Ла Фиорита]]|Сан-Марино|1–2|'''[[Биркиркара (футбол клубы)|Биркиркара]]'''|Мальта|0–1|1–1|}} {{2М|[[Монс Кальпе]]|Гибралтар|1–5|'''[[Санта-Колома (футбол клубы)|Санта-Колома]]'''|Андорра|1–1|0–4|}} {{2М|'''[[Вележ (футбол клубы)|Вележ]]'''|Босния және Герцеговина|4–2|[[Колрейн (футбол клубы)| Колрейн]]|Солтүстік Ирландия|2–1|2–1|}} {{2М|'''[[Домжале (футбол клубы)|Домжале]]'''|Словения|2–1|[[Свифт (футбол клубы, Эсперанж)|Свифт]]|Люксембург|1–0|1–1|}} {{2М|'''[[Шкупи]]'''|Солтүстік Македония|3–1|[[Лапи (футбол клубы)|Лапи]]|Косово|2–0|1–1|}} {{2М|'''[[Динамо (футбол клубы, Батуми)|Динамо Батуми]]'''|Грузия|7–0|[[Тре-Пенне|Тре Пенне]]|Сан-Марино|4–0|3–0|}} {{2М|[[Сфынтул Георге]]|Молдова|4–8|'''[[Партизани (футбол клубы)|Партизани]]'''|Албания|2–5|2–3|}} {{2М|'''[[Марибор (футбол клубы)|Марибор]]'''|Словения|2–0|[[Урарту (футбол клубы)|Урарту]]|Армения|1–0|1–0|}} {{2М|[[Подгорица (футбол клубы)|Подгорица]]|Черногория|1–3|'''[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]]'''|Албания|1–0|0–3|}} {{2М|'''[[Милсами]]'''|Молдова|1–0|[[Сараево (футбол клубы)|Сараево]]|Босния және Герцеговина|0–0|1–0|}} {{2М|[[Ноа (футбол клубы)|Ноа]]|Армения|1–5|'''[[КуПС]]'''|Финляндия|1–0|0–5|}} {{2М|'''[[Жилина (футбол клубы)|Жилина]]'''|Словакия|6–3|[[Дила]]|Грузия|5–1|1–2|}} {{2М|'''[[Хабнарфьордюр (футбол клубы)|Хабнарфьордюр]]'''|Исландия|3–1|[[Слайго Роверс]]|Ирландия|1–0|2–1|}} {{2М|[[Пайде (футбол клубы)|Пайде]]|Эстония|1–4|'''[[Шлёнск (футбол клубы)|Шлёнск]]'''|Польша|1–2|0–2|}} {{2М|'''[[РФМ (футбол клубы)|РФМ]]'''|Латвия|6–5|[[КИ Клаксвик]]|Фарер аралдары|2–3|4–2|}} {{2М|[[Бала Таун]]|Уэльс|0–2|'''[[Ларн (футбол клубы)|Ларн]]'''|Солтүстік Ирландия|0–1|0–1|}} {{2М|[[Фехервар]]|Мажарстан|1–3|'''[[Арарат (футбол клубы)|Арарат Ереван]]'''|Армения|1–1|0–2|}} {{2М|[[Гагра (футбол клубы, Тбилиси)|Гагра]]|Грузия|1–2|'''[[Сутьеска (футбол клубы)|Сутьеска]]'''|Черногория|0–1|1–1|}} {{2М|[[Силекс]]|Солтүстік Македония|1–2|'''[[Петрокуб]]'''|Молдова|1–1|0–1|}} {{2М|[[Широки Бриег (футбол клубы)|Широки Бриег]]|Босния және Герцеговина|3–4|'''[[Влазния (футбол клубы)|Влазния]]'''|Албания|3–1|0–3|}} {{2М|[[Стьярнан]]|Исландия|1–4|'''[[Богемиан]]'''|Ирландия|1–1|0–3|}} {{2М|[[Гленторан]]|Солтүстік Ирландия|1–3|'''[[Нью-Сейнтс]]'''|Уэльс|1–1|0–2|}} {{2М|[[Сан-Жулиа]]|Андорра|1–1|'''[[Гзира Юнайтед]] (пен.)'''|Мальта|0–0|1–1|}} {{2М|[[Еуропа (футбол клубы, Гибралтар)|Европа]]|Гибралтар|0–2|'''[[Кауно Жальгирис]]'''|Литва|0–0|0–2|}} {{2М|'''[[Дандолк (футбол клубы)|Дандолк]]'''|Ирландия|5–0|[[Ньютаун (футбол клубы)|Ньютаун]]|Уэльс|4–0|1–0|}} {{2М|[[Моста (футбол клубы)|Моста]]|Мальта|3–4|'''[[Спартак (футбол клубы, Трнава)|Спартак Трнава]]'''|Словакия|3–2|0–2|}} {{2М|[[Струга (футбол клубы)|Струга]]|Солтүстік Македония|2–5|'''[[Лиепая (футбол клубы)|Лиепая]]'''|Латвия|1–1|1–4|}} {{2М|[[Расинг (футбол клубы, Люксембург)|Расинг]]|Люксембург|2–5|'''[[Брейдаблик]]'''|Исландия|2–3|0–2|}} {{2М|'''[[Хонка (футбол клубы)|Хонка]]'''|Финляндия|3–1|[[НСИ (футбол клубы)|Рунавик]]|Фарер аралдары|0–0|3–1}} |}<section end=Q1 /> === Екінші іріктеу раунды === ==== Лига өкілдері ==== {{TwoLegStart}} {{2М|[[Шемрок Роверс]] {{ту|Ирландия}}||:|н/д| |–|–|}} {{2М|'''[[Теута (футбол клубы)|Теута]]'''|{{ту|Албания}}|3:2|[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]|{{ту|Андорра}}|0:2|3:0|}} {{2М|'''[[Рига (футбол клубы, 2015)|Рига]]'''|{{ту|Латвия}}|3:0| [[Шкендия]]| {{ту|Солтүстік Македония}}|2:0|1:0}} {{2М|[[Динамо (футбол клубы, Тбилиси)|Динамо Тбилиси]]|{{ту|Грузия}}|2:7|{{ту|Израиль}} '''[[Маккаби (футбол клубы, Хайфа)|Маккаби Хайфа]]'''| |1:2|1:5|}} {{2М|'''[[ХБ Торсхавн]]'''|{{ту|Фарер аралдары}}|6:0|[[Будучност (футбол клубы, Подгорица)|Будучност]]|{{ту|Черногория}}|4:0|2:0}} {{2М|'''[[Линфилд]]'''|{{ту|Солтүстік Ирландия}}|4:0|{{ту|Босния және Герцеговина}} [[Борац (футбол клубы, Баня-Лука)|Борац]]| |4:0|0:0|}} {{2М|[[Шахтер (футбол клубы, Солигорск)|Шахтер Солигорск]]|{{ту|Беларусь}}|1:3|'''[[Фола (футбол клубы)|Фола]]'''|{{ту|Люксембург}}|1:2|0:1}} {{2М|[[Фольгоре/Фальчано|Фольгоре]]|{{ту|Сан-Марино}}|3:7| '''[[Хибернианс (футбол клубы)|Хибернианс]]'''| {{ту|Мальта}}|1:3|2:4}} {{2М|'''[[Приштина (футбол клубы)|Приштина]]'''|{{ту|Косово}}|6:5|{{ту|Уэльс}} [[Коннас-Ки Номадс]]| |4:1|2:4|}} {{2М|[[Валюр]]|{{ту|Исландия}}|0:6|'''[[Будё-Глимт]]'''|{{ту|Норвегия}}|0:3|0:3|}} |} ==== Чемпиондар ==== {{TwoLegStart}}{{2М|'''[[АЕЛ (футбол клубы, Лимасол)|АЕЛ]]'''|Кипр|2:0|[[Влазния (футбол клубы)|Влазния]]|Албания|1:0|1:0}} {{2М|'''[[Сочи (футбол клубы)|Сочи]]'''|Ресей|7:2|[[Кешля (футбол клубы)|Кешля]]|Әзірбайжан|3:0|4:2}} {{2М|'''[[Эльфсборг (футбол клубы)|Эльфсборг]]'''|Швеция|9:0|[[Милсами]]|Молдова|4:0|5:0|}} {{2М|'''[[РФМ (футбол клубы)|РФМ]]'''|Латвия|5:0|[[Пушкаш Академия|Пушкаш-Академия]]|Мажарстан|3:0|2:0}} {{2М|'''[[Динамо (футбол клубы, Батуми)|Динамо Батуми]]'''|Грузия|4:2|[[БАТЭ (футбол клубы)|БАТЭ]]|Беларусь|0:1|4:1}} {{2М|'''[[Партизан (футбол клубы, Белград)|Партизан]]'''|Сербия|3:0|[[ДАК (футбол клубы)|ДАК 1904]]|Словакия|1:0|2:0|}} {{2М|'''[[Дандолк (футбол клубы)|Дандолк]]'''|Ирландия|4:3|[[Левадия ФКИ|Левадия]]|Эстония|2:2|2:1}} {{2М|[[Гзира Юнайтед]]|Мальта|0:3|'''[[Риека (футбол клубы)|Риека]]'''|Хорватия|0:2|0:1}} {{2М|'''[[КуПС]]'''|Финляндия|5:4|[[Ворскла (футбол клубы)|Ворскла]]|Украина|2:2|3:2}} {{2М|[[Стяуа (футбол клубы)|Стяуа]]|Румыния|2:2 (3:5)|'''[[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтёр Қарағанды]]'''|Қазақстан|1:0|1:2}} {{2М|[[Арда (футбол клубы)|Арда]]|Болгария|0:6|'''[[Хапоэль (футбол клубы, Беэр-Шева)|Хапоэль Беэр-Шева]]'''|Израиль|0:2|0:4}} {{2М|[[Аполлон (футбол клубы, Лимасол)|Аполлон]]|Кипр|3:5|'''[[Жилина (футбол клубы)|Жилина]]'''|Словакия|1:3|2:2|}} {{2М|'''[[Чукарички]]'''|Сербия|2:0|[[Сумгайыт (футбол клубы)|Сумгаит]]|Әзірбайжан|0:0|2:0|}} {{2М|[[Сутьеска (футбол клубы)|Сутьеска]]|Черногория|1:3|'''[[Маккаби (футбол клубы, Тель-Авив)|Маккаби Тель-Авив]]'''|Израиль|0:0|1:3}} {{2М|'''[[Астана (футбол клубы)|Астана]]'''|Қазақстан|3:2|[[Арис (футбол клубы, Салоники)|Арис]]|Грекия|2:0|1:2|}} {{2М|[[Петрокуб]]|Македония|0:2|'''[[Сивасспор]]'''|Түркия|0:1|0:1}} {{2М|'''[[Виктория (футбол клубы, Пльзень)|Виктория Пльзень]]'''|Чехия|4:2|[[Динамо Брест]]|Беларусь|2:1|2:1|}} {{2М|[[Кауно Жальгирис]]|Литва|1:10|'''[[Нью-Сейнтс]]'''|Уэльс|0:5|1:5|}} {{2М|'''[[Домжале (футбол клубы)|Домжале]]'''|Словакия|2:1|[[Хонка (футбол клубы)|Хонка]]|Финляндия|1:1|1:0}} {{2М|'''[[ЦСКА (футбол клубы, София)|ЦСКА София]]'''|Болгария|0:0 (3:1)|{{ту|Литва}} [[Лиепая (футбол клубы)|Лиепая]]||0:0|0:0}} {{2М|[[Шкупи]]|Солтүстік Македония|0:5|'''[[Санта-Клара (футбол клубы)|Санта-Клара]]'''|Португалия|0:3|0:2}} {{2М|'''[[Хиберниан]]'''|Шотландия|5:1|[[Санта-Колома (футбол клубы)|Санта-Колома]]|Андорра|3:0|2:1}} {{2М|'''[[Ларн (футбол клубы)|Ларн]]'''|Солтүстік Ирландия|3:2|[[Орхус]]|Дания|2:1|1:1}} {{2М|'''[[Гент (футбол клубы)|Гент]]'''|Бельгия|4:2|[[Волеренга (футбол клубы)|Волеренга]]|Норвегия|4:0|0:2|}} {{2М|[[Ф91 Дюделанж]]|Люксембург|0:4|'''[[Богемиан]]'''|Ирландия|0:1|0:3}} {{2М|'''[[Вележ (футбол клубы)|Вележ]]'''|Босния және Герцеговина|2:2 (3:2)|[[АЕК (футбол клубы, Афина)|АЕК]]|Грекия|2:1|0:1}} {{2М|'''[[Қарабақ (футбол клубы)|Карабах]]'''|Әзірбайжан|1:0|[[Ашдод (футбол клубы)|Ашдод]]|Израиль|0:0|1:0}} {{2М|'''[[Локомотив (футбол клубы, Пловдив)|Локомотив Пловдив]]'''|Болгария|1:1 (3:2)|[[Словацко (футбол клубы)|Словацко]]|Чехия|1:0|0:1}} {{2М|[[Арарат (футбол клубы)|Арарат Ереван]]|Армения|5:7|'''[[Шлёнск (футбол клубы)|Шлёнск]]'''|Польша|2:4|3:3}} {{2М|'''[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]]'''|Албания|1:0|[[Университатя (футбол клубы, Крайова)|Университатя]]|Румыния|1:0|0:0|}} {{2М|[[Дрита (футбол клубы, Гнилане)|Дрита]]|Косово|2:3|'''[[Фейеноорд]]'''|Нидерланд|0:0|2:3|}} {{2М|'''[[Базель (футбол клубы)|Базель]]'''|Швейцария|5:0|[[Партизани (футбол клубы)|Партизани]]|Албания|3:0|2:0}} {{2М|[[Погонь (футбол клубы, Щецин)|Погонь Щецин]]|Польша|0:1|'''[[Осиек (футбол клубы)|Осиек]]'''|Хорватия|0:0|0:1}} {{2М|[[Аустрия (футбол клубы, Вена)|Аустрия Вена]]|Аустрия|2:3|'''[[Брейдаблик]]'''|Исландия|1:1|1:2}} {{2М|'''[[Олимпия (футбол клубы, Любляна)|Олимпия Любляна]]'''|Словения|1:1 (5:4)|[[Биркиркара (футбол клубы)|Биркиркара]]|Мальта|1:0|0:1}} {{2М|'''[[Хаммарбю (футбол клубы)|Хаммарбю]]'''|Швеция|4:1|[[Марибор (футбол клубы)|Марибор]]|Словения|3:1|1:0}} {{2М|'''[[Мольде (футбол клубы)|Мольде]]'''|Норвегия|3:2|[[Серветт (футбол клубы)|Серветт]]|Швейцария|3:0|0:2}} {{2М|'''[[Уйпешт (футбол клубы)|Уйпешт]]'''|Мажарстан|5:2|[[Вадуц (футбол клубы)|Вадуц]]|Лихтенштейн|2:1|3:1}} {{2М|[[Судува]]|Литва|0:0 (3:4)|'''[[Ракув (футбол клубы)|Ракув]]'''|Польша|0:0|0:0}} {{2М|'''[[Спартак (футбол клубы, Трнава)|Спартак Трнава]]'''|Словакия|0:0 (4:3)|[[Сепси]]|Румыния|0:0|1:1}} {{2М|[[Хабнарфьордюр (футбол клубы)|Хабнарфьордюр]]|Исландия|1:6|'''[[Русенборг]]'''|Норвегия|0:2|1:4|}} {{2М|'''[[Копенгаген (футбол клубы, 1992)|Копенгаген]]'''|Дания|9:1|[[Торпедо-БелАЗ]]|Беларусь|4:1|5:0}} {{2М|[[Паневежис (футбол клубы)|Паневежис]]|Литва|0:2|'''[[Войводина (футбол клубы)|Войводина]]'''|Сербия|0:1|0:1}} {{2М|[[Хайдук (футбол клубы, Сплит)|Хайдук]]|Хорватия|3:4|'''[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]]'''|Қазақстан|2:0|1:4}} {{2М|'''[[Абердин (футбол клубы)|Абердин]]'''|Шотландия|5:3|[[Хеккен (футбол клубы)|Хеккен]]|Швеция|5:1|0:2}} |} === Үшінші іріктеу раунды === ==== Чемпиондар жолы ==== {{TwoLegStart}} {{2М|[[Маккаби (футбол клубы, Хайфа)|'''Маккаби Хайфа''']]|Израиль|7:3|[[ХБ Торсхавн]]|Фарер аралдары|7:2|0:1}} {{2М|[[Линфилд]]|Солтүстік Ирландия|2:4|[[Фола (футбол клубы)|'''Фола''']]|Люксембург|1:2|1:2}} {{2М|'''[[Шемрок Роверс]]'''|Ирландия|3:0|[[Теута (футбол клубы)|Теута]]|Албания|1:0|2:0}} {{2М|[[Рига (футбол клубы, 2015)|'''Рига''']]|Латвия|4:2|{{ту|Мальта}} [[Хибернианс (футбол клубы)|Хибернианс]]| |0:1|4:1}} {{2М|[[Приштина (футбол клубы)|Приштина]]|Косово|2:3|'''[[Будё-Глимт]]'''|Норвегия|2:1|0:2|}} |} ==== Лига өкілдерінің жолы ==== {{TwoLegStart}} {{2М|[[Динамо (футбол клубы, Батуми)|Динамо Батуми]]|Грузия|2:3|'''[[Сивасспор]]'''|Түркия|1:2|1:1 }} {{2М|'''[[КуПС]]'''|Финляндия|5:4|[[Астана (футбол клубы)|Астана]]|Қазақстан|1:1|4:3|}} {{2М|[[Сочи (футбол клубы)|Сочи]]|Ресей|3:3 (2:4 п.)|[[Партизан (футбол клубы, Белград)|'''Партизан''']]|Сербия|1:1|2:2|}} {{2М|[[Шлёнск (футбол клубы)|Шлёнск]]|Польша|2:5|[[Хапоэль (футбол клубы, Беэр-Шева)|'''Хапоэль Беэр-Шева''']]|Исландия|2:1|0:4|}} {{2М|[[Санта-Клара (футбол клубы)|'''Санта-Клара''']]|Португалия|3:0|[[Олимпия (футбол клубы, Любляна)|Олимпия Любляна]]|Словения|2:0|1:0|}} {{2М|[[Уйпешт (футбол клубы)|Уйпешт]]|Мажарстан|1:6|[[Базель (футбол клубы)|'''Базель''']]|Швейцария|1:2|0:4|}} {{2М|[[Эльфсборг (футбол клубы)|'''Эльфсборг''']]|Швеция|5:2|[[Вележ (футбол клубы)|Вележ]]|Босния және Герцеговина|1:1|4:1|}} {{2М|[[Колос (футбол клубы, Ковалевка)|Колос]]|Украина|0:0 (1:3 п.)|'''[[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтёр Қарағанды]]'''|Қазақстан|0:0|0:0|}} {{2М|[[Пасуш де Феррейра (футбол клубы)|'''Пасуш де Феррейра''']]|Португалия|4:1|[[Ларн (футбол клубы)|Ларн]]|Солтүстік Ирландия|4:0|0:1|}} {{2М|[[Люцерн (футбол клубы)|Люцерн]]|Швейцария|0:6|'''[[Фейеноорд]]'''|Нидерланд|0:3|0:3|}} {{2М|[[РФМ (футбол клубы)|РФМ]]|Латвия|2:3|[[Гент (футбол клубы)|'''Гент''']]|Бельгия|2:2|0:1|}} {{2М|[[Хиберниан]]|Шотландия|2:5|[[Риека (футбол клубы)|'''Риека''']]|Хорватия|1:1|1:4|}} {{2М|[[Брейдаблик]]|Исландия|3:5|[[Абердин (футбол клубы)|'''Абердин''']]|Шотландия|2:3|1:2|}} {{2М|[[Трабзонспор (футбол клубы)|'''Трабзонспор''']]|Түркия|4:4 (4:3 п.)|[[Мольде (футбол клубы)|Мольде]]|Норвегия|3:3|1:1|}} {{2М|[[Богемиан]]|Ирландия|2:3|[[ПАОК (футбол клубы)|'''ПАОК''']]|Грекия|2:1|0:2|}} {{2М|[[Нью-Сейнтс]]|Уэльс|5:5 (1:3 п.)|[[Виктория (футбол клубы, Пльзень)|'''Виктория Пльзень''']]|Чехия|4:2|1:3|}} {{2М|[[Ракув (футбол клубы)|'''Ракув''']]|Польша|1:0|[[Рубин (футбол клубы)|Рубин]]|Ресей|0:0|1:0}} {{2М|[[Локомотив (футбол клубы, Пловдив)|Локомотив Пловдив]]|Болгария|3:5|[[Копенгаген (футбол клубы, 1992)|'''Копенгаген''']]|Дания|1:1|2:4|}} {{2М|[[Чукарички]]|Сербия|4:6|[[Хаммарбю (футбол клубы)|'''Хаммарбю''']]|Швеция|3:1|1:5|}} {{2М|[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]]|Қазақстан|0:6|[[Жилина (футбол клубы)|'''Жилина''']]|Словакия|0:1|0:5|}} {{2М|[[ЦСКА (футбол клубы, София)|'''ЦСКА София''']]|Болгария|5:3|[[Осиек (футбол клубы)|Осиек]]|Хорватия|4:2|1:1|}} {{2М|[[Войводина (футбол клубы)|Воеводина]]|Сербия|1:7|[[ЛАСК (футбол клубы)|'''ЛАСК''']]|Аустрия|0:1|1:6|}} {{2М|[[АЕЛ (футбол клубы, Лимасол)|АЕЛ]]|Кипр|1:2|[[Қарабақ (футбол клубы)|'''Карабах''']]|Әзірбайжан|1:1|0:1|}} {{2М|[[Спартак (футбол клубы, Трнава)|Спартак Трнава]]|Словакия|0:1|[[Маккаби (футбол клубы, Тель-Авив)|'''Маккаби Тель-Авив''']]|Израиль|0:0|0:1|}} {{2М|'''[[Русенборг]]'''|Норвегия|8:2|[[Домжале (футбол клубы)|Домжале]]|Словения|6:1|2:1|}} {{2М|[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]]|Албания|1:5|[[Андерлехт (футбол клубы)|'''Андерлехт''']]|Бельгия|0:3|1:2|}} {{2М|'''[[Витесс]]'''|Нидерланд|4:3|[[Дандолк (футбол клубы)|Дандолк]]|Ирландия|2:2|2:1|}} |} === Плей-офф раунды === ==== Чемпиондар жолы ==== {{TwoLegStart}} {{2М|[[Жальгирис (футбол клубы)|Жальгирис]]|Литва|2:3|'''[[Будё-Глимт]]'''|{{ту|Норвегия}}||2:2|0:1}} {{2М|[[Нефтчи (футбол клубы, Баку)|Нефтчи]]|Әзірбайжан|3:7|'''[[Маккаби (футбол клубы, Хайфа)|Маккаби (Хайфа)]]'''|Израиль|3:3|0:4|}} {{2М|'''[[Флора (футбол клубы)|Флора]]'''|Эстония|5:2|[[Шемрок Роверс]]|Ирландия|4:2|1:0}} {{2М|[[Рига (футбол клубы, 2015)|Рига]]|Латвия|2:4|'''[[Линкольн Ред Импс]]'''|Гибралтар|1:1|1:3}} {{2М|[[Фола (футбол клубы)|Фола]]|Люксембург|2:7|'''[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]'''|Қазақстан|1:4|1:3}} |} ==== Лига өкілдерінің жолы ==== {{TwoLegStart}} {{2М|'''[[Қарабақ (футбол клубы)|Карабах]]'''|Әзірбайжан|4:1|[[Абердин (футбол клубы)|Абердин]]|Шотландия|1:0|3:1}} {{2М|'''[[Базель (футбол клубы)|Базель]]'''|Швейцария|5:4|[[Хаммарбю (футбол клубы)|Хаммарбю]]|Швеция|3:1||2:3 (пен.)|}} {{2М|[[Виктория (футбол клубы, Пльзень)|Виктория (Пльзень)]]|Чехия|2:3|'''[[ЦСКА (футбол клубы, София)|ЦСКА (София)]]'''|Болгария|2:0|0:3 }} {{2М|[[Пасуш де Феррейра (футбол клубы)|Пасуш де Феррейра]]|Португалия|1:3|'''[[Тоттенхэм Хотспур]]'''|Англия|1:0|0:3|}} {{2М|'''[[Ренн (футбол клубы)|Ренн]]'''|Франция|5:1|[[Русенборг]]|Норвегия|2:0|3:1}} {{2М|[[Андерлехт (футбол клубы)|Андерлехт]]|Бельгия|4:5|'''[[Витесс]]'''|Нидерланд|3:3|1:2}} {{2М|'''[[ЛАСК (футбол клубы)|ЛАСК]]'''|Аустрия|3:1|[[Сент-Джонстон (футбол клубы)|Сент-Джонстон]]|Шотландия|1:1|2:0|}} {{2М|[[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтёр (Қарағанды)]]|Қазақстан|1:4|'''[[Маккаби (футбол клубы, Тель-Авив)|Маккаби (Тель-Авив)]]'''|Израиль|1:2|0:2}} {{2М|'''[[ПАОК (футбол клубы)|ПАОК]]'''|Грекия|3:1|[[Риека (футбол клубы)|Риека]]|Хорватия|1:1|2:0}} {{2М|[[КуПС]]|Финляндия|0:4|'''[[Унион (футбол клубы, Берлин)|Унион (Берлин)]]'''|Германия|0:4|0:0}} {{2М|'''[[Фейеноорд]]'''|Нидерланд|6:3|[[Эльфсборг (футбол клубы)|Эльфсборг]]|Швеция|5:0|1:3}} {{2М|[[Ракув (футбол клубы)|Ракув]]|Польша|1:3|'''[[Гент (футбол клубы)|Гент]]'''|Бельгия|1:0|0:3|}} {{2М|[[Сивасспор]]|Түркия|1:7|'''[[Копенгаген (футбол клубы, 1992)|Копенгаген]]'''|Дания|1:2|0:5}} {{2М|[[Санта-Клара (футбол клубы)|Санта-Клара]]|Португалия|2:3|'''[[Партизан (футбол клубы, Белград)|Партизан (Белград)]]'''|Сербия|2:1|0:2|}} {{2М|[[Трабзонспор (футбол клубы)|Трабзонспор]]|Түркия|1:5|'''[[Рома (футбол клубы)|Рома]]'''|Италия|1:2|0:3|}} {{2М|[[Хапоэль (футбол клубы, Беэр-Шева)|Хапоэль (Беэр-Шева)]]|Израиль|1:3|'''[[Анортосис (футбол клубы)|Анортосис]]'''|Кипр|0:0|1:3}} {{2М|'''[[Яблонец (футбол клубы)|Яблонец]]'''|Чехия|8:1|[[Жилина (футбол клубы)|Жилина]]|Словакия|5:1|3:0}} |} == Топтық кезең == === А тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1| {{ту|Аустрия}} [[ЛАСК (футбол клубы)|ЛАСК]]|5|1|0|12|1|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2| {{ту|Израиль}} [[Маккаби (футбол клубы, Тель-Авив)|Маккаби Т-А]]|3|2|1|14|4|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3| {{ту|Финляндия}} [[ХИК]]|2|0|4|5|15}} {{ФК-команда|4| {{ту|Армения}} [[Алашкерт (футбол клубы)|Алашкерт]]|0|1|5|4|15}} {{ФутболКестеСоңы}} === В тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1| {{ту|Бельгия}} [[Гент (футбол клубы)|Гент]]|4|1|1|6|2|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2| {{ту|Сербия}} [[Партизан (футбол клубы, Белград)|Партизан]]|2|2|2|6|4|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3| {{ту|Кипр}} [[Анортосис (футбол клубы)|Анортосис]]|1|3|2|6|9}} {{ФК-команда|4| {{ту|Эстония}} [[Флора (футбол клубы)|Флора]]|1|2|3|5|8}} {{ФутболКестеСоңы}} === С тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1| {{ту|Италия}} [[Рома (футбол клубы)|Рома]]|4|1|1|18|11|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2| {{ту|Норвегия}} [[Будё-Глимт|Буде-Глимт]]|3|3|0|14|5|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3| {{ту|Украина}} [[Заря (футбол клубы, Луганск)|Заря]]|2|1|3|5|11}} {{ФК-команда|4| {{ту|Болгария}} [[ЦСКА (футбол клубы, София)|ЦСКА]]|0|1|5|3|13}} {{ФутболКестеСоңы}} === Д тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1| {{ту|Нидерланд}} [[АЗ Алкмаар|АЗ]]|4|2|0|8|3|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2| {{ту|Дания}} [[Раннерс (футбол клубы)|Раннерс]]|1|4|1|9|9|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3| {{ту|Чехия}} [[Яблонец (футбол клубы)|Яблонец]]|1|3|2|6|8}} {{ФК-команда|4| {{ту|Румыния}} [[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР]]|1|1|4|4|7}} {{ФутболКестеСоңы}} === Е тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1| {{ту|Нидерланд}} [[Фейеноорд|Фейенооррд]]|4|2|0|11|6|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2| {{ту|Чехия}} [[Славия (футбол клубы, Прага)|Славия]]|2|2|2|8|7|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3| {{ту|Германия}} [[Унион (футбол клубы, Берлин)|Унион]]|2|1|3|8|9}} {{ФК-команда|4| {{ту|Израиль}} [[Маккаби (футбол клубы, Хайфа)|Маккаби Х]]|1|1|4|2|7}} {{ФутболКестеСоңы}} === Ғ тобы=== {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1| {{ту|Дания}} [[Копенгаген (футбол клубы, 1992)|Копенгаген]]|5|1|0|15|5|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2| {{ту|Грекия}} [[ПАОК (футбол клубы)|ПАОК]]|3|2|1|8|4|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3| {{ту|Словения}} [[Слован (футбол клубы, Братислава)|Слован]]|2|2|2|8|7}} {{ФК-команда|4| {{ту|Гибралтар}} [[Линкольн Ред Импс|Линкольн]]|0|0|6|2|17}} {{ФутболКестеСоңы}} === G тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1| {{ту|Франция}} [[Ренн (футбол клубы)|Ренн]]|3|2|0|10|7|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2| {{ту|Нидерланд}} [[Витесс]]|3|1|2|12|9|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3| {{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэм]]|2|1|2|11|8}} {{ФК-команда|4| {{ту|Словения}} [[Мура (футбол клубы)|Мура]]|1|0|5|5|14}} {{ФутболКестеСоңы}} === Н тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1| {{ту|Швейцария}} [[Базель (футбол клубы)|Базель]]|4|2|0|14|6|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2| {{ту|Әзірбайжан}} [[Қарабақ (футбол клубы)|Қарабақ]]|3|2|1|10|8|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3| {{ту|Кипр}} [[Омония (футбол клубы, Никосия)|Омония]]|0|4|2|5|10}} {{ФК-команда|4| {{ту|Қазақстан}} [[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]|0|2|4|6|11}} {{ФутболКестеСоңы}} == Плей-офф == === 1/16 финал === {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|'''[[Олимпик Марсель]]'''|Франция|6–1|[[Қарабақ (футбол клубы)|Қарабах]]|Әзірбайжан|3–1|3–0}} {{TwoLegResult|'''[[ПСВ Эйндховен|ПСВ]]'''|Нидерланд|2–1|[[Маккаби (футбол клубы, Тель-Авив)|Маккаби Т-А]]|Израиль|1–0|1–1}} {{TwoLegResult|[[Фенербахче (футбол клубы)|Фенербахче]]|Түркия|4–6|'''[[Славия (футбол клубы, Прага)|Славия]]'''|Чехия|2–3|2–3}} {{TwoLegResult|[[Мидтьюлланд]]|Дания|2–2 пен 3–2|'''[[ПАОК (футбол клубы)|ПАОК]]'''|Грекия|1–0|1–2}} {{TwoLegResult|'''[[Лестер Сити]]'''|Англия|7–2|[[Раннерс (футбол клубы)|Рандерс]]|Дания|4–1|3–1}} {{TwoLegResult|[[Селтик]]|Шотландия|1–5|'''[[Будё-Глимт]]'''|Норвегия|1–3|0–2}} {{TwoLegResult|[[Спарта (футбол клубы, Прага)|Спарта]]|Чехия|1–3|'''[[Партизан (футбол клубы, Белград)|Партизан]]'''|Сербия|0–1|1–2}} {{TwoLegResult|[[Рапид (футбол клубы, Вена)|Рапид]]|Аустрия|2–3|'''[[Витесс]]'''|Нидерланд|2–1|0–2}} |} === 1/8 финал === {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|'''[[Олимпик Марсель|Марсель]]'''|Франция|4:2|[[Базель (футбол клубы)|Базель]]|Швейцария|2:1|2:1}} {{TwoLegResult|'''[[ПСВ Эйндховен|ПСВ]]'''|Нидерланд|8:4|[[Копенгаген (футбол клубы, 1992)|Копенгаген]]|Дания|4:4|4:0}} {{TwoLegResult|'''[[Славия (футбол клубы, Прага)|Славия]]'''|Чехословакия|7:5|[[ЛАСК (футбол клубы)|ЛАСК]]|Аустрия|4:1|3:4}} {{TwoLegResult|'''[[ПАОК (футбол клубы)|ПАОК]]'''|Грекия|3:1|[[Гент (футбол клубы)|Гент]]|Бельгия|1:0|2:1}} {{TwoLegResult|'''[[Лестер Сити]]'''|Англия|3:2|[[Ренн (футбол клубы)|Ренн]]|Франция|2:0|1:2}} {{TwoLegResult|'''[[Будё-Глимт]]'''|Норвегия|3:2|[[АЗ Алкмаар|АЗ]]|Нидерланд|2:1|2:2 }} {{TwoLegResult|[[Партизан (футбол клубы, Белград)|Партизан]]|Сербия|3:8|'''[[Фейеноорд]]'''|Нидерланд|2:5|1:3}} {{TwoLegResult|[[Витесс]]|Нидерланд|1:2|'''[[Рома (футбол клубы)|Рома]]'''|Италия|0:1|1:1}} |} === 1/4 финал === {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|[[Будё-Глимт]]|Норвегия|2:5|'''[[Рома (футбол клубы)|Рома]]'''|Италия|2:1|0:4}} {{TwoLegResult|'''[[Фейеноорд]]'''|Нидерланд|6:4|[[Славия (футбол клубы, Прага)|Славия]]|Чехословакия|3:3|3:1}} {{TwoLegResult|'''[[Олимпик Марсель]]'''|Франция|3:1|[[ПАОК (футбол клубы)|ПАОК]]|Грекия|2:1|1:0}} {{TwoLegResult|'''[[Лестер Сити]]'''|Англия|2:1|[[ПСВ Эйндховен|ПСВ]]|Нидерланд|0:0|2:1}} |} === 1/2 финал === {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|[[Лестер Сити]]|Англия|1:2|'''[[Рома (футбол клубы)|Рома]]'''|Италия|1:1|0:1}} {{TwoLegResult|'''[[Фейеноорд]]'''|Нидерланд|3:2|[[Олимпик Марсель]]|Франция|3:2|0:0}} |} == Финал == {{Толық мақала|УЕФА Конференциялары лигасының финалы 2022}} {{матч туралы есептеме |мерзімі = 25 мамыр 2022 |команда1 = [[Рома (футбол клубы)|Рома]] {{ту|Италия}} |команда2 = {{ту|Нидерланд}} [[Фейеноорд]] |шот =1-0 |голдар1 =[[Николо Дзаньоло]] 32 |голдар2 = |стадион = «Арена Комбетаре», [[Тирана]] |көрермендер = |төреші = {{ту|Румыния}} [[Иштван Ковач]] }} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == *[https://www.uefa.com/uefaeuropaconferenceleague/ Вебсайт] {{УЕФА Конференциялары лигасы}} [[Санат:УЕФА Конференциялары лигасы 2021/22]] [[Санат:2021 жылғы футбол]] [[Санат:2022 жылғы футбол]] alcokikgwqxemyrup7rz7xjn99r5fhs 0 664500 3055370 2885645 2022-07-29T04:26:11Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 wikitext text/x-wiki {{Ұлттық чемпионат |уақыты = |қатысушылар саны = 184 |чемпион = |рет = |2 орын = |ойналған ойындар саны = |голдар саны = |голдардың аты = |келушілер_саны = |бомбардир = |бголдар = |алдыңғы сезон = [[УЕФА Конференциялары лигасы 2021/22|2021/22]] |келесі сезон = 2023/24 }} '''УЕФА Конференциялары лигасы 2022/23''' — аталмыш турнирдің екінші маусымы<ref>https://www.bbc.co.uk/sport/football/46421656</ref>. == Іріктеу кезеңі == === 1 раунд === {{2М шапка}} {{2М|[[Алашкерт (футбол клубы)|Алашкерт]]|{{ту|Армения}}|2:4|'''[[Хамрун Спартанс]]|{{ту|Мальта}}|[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 1.1|1:0]]||[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 1.2|1:4]]|}} {{2М|'''[[Лехия (футбол клубы, Гданьск)|Лехия Гданьск]]|{{ту|Польша}}|6:2|[[Академия Пандева]]|{{ту|Северная Македония}}|[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 2.1|4:1]]||[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 2.2|2:1]]|}} {{2М|[[Интер (футбол клубы, Турку)|Интер Турку]]|{{ту|Финляндия}}|1:3|'''[[Дрита (футбол клубы, Гнилане)|Дрита]]|{{ту|Косово}}|[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 3.1|1:0]]||[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 3.2|0:3]]|}} {{2М|[[Динамо (футбол клубы, Тбилиси)|Динамо Тбилиси]]|{{ту|Грузия}}|4:4 {{pso|5:6}}|'''[[Пайде (футбол клубы)|Пайде]]|{{ту|Эстония}}|[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 4.1|2:3]]||[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 4.2|2:1]] {{aet}}|}} {{2М|[[Паневежис (футбол клубы)|Паневежис]] |{{ту|Литва}}|0:2|'''[[Милсами]]|{{ту|Молдова}}|[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 5.1|0:0]]||[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 5.2|0:2]]|}} {{2М|'''[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]] |{{ту|Албания}}|1:0|[[Искра (футбол клубы, Даниловград)|Искра]]|{{ту|Черногория}}|[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 6.1|0:0]]||[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 6.2|1:0]]|}} {{2М|[[Гиляни (футбол клубы)|Гиляни]]|{{ту|Косово}}|2:3|'''[[Лиепая (футбол клубы)|Лиепая]]|{{ту|Латвия}}|[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 7.1|1:0]]||[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 7.2|1:3]]|}} {{2М|[[Сфынтул Георге]]|{{ту|Молдова}}|2:4|'''[[Мура (футбол клубы)|Мура]]|{{ту|Словения}}|[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 8.1|1:2]]||[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 8.2|1:2]]|}} {{2М|'''[[КуПС]]|{{ту|Финляндия}}|2:0|[[Дила]]|{{ту|Грузия}}|[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 9.1|2:0]]||[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 9.2|0:0]]|}} {{2М|'''[[Ружомберок (футбол клубы)|Ружомберок]]|{{ту|Словакия}}|2:0|[[Кауно Жальгирис]]|{{ту|Литва}}|[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 10.1|2:0]]||[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 10.2|0:0]]|}} {{2М|'''[[Будучност (футбол клубы, Подгорица)|Будучност]]|{{ту|Черногория}}|4:2|[[Лапи (футбол клубы)|Лапи]]|{{ту|Косово}}|[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 11.1|2:0]]||[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 11.2|2:2]]|}} {{2М|'''[[Гзира Юнайтед]] |{{ту|Мальта}}|2:1|[[Атлетик (футбол клубы, Эскальдес)|Атлетик Эскальдес]]|{{ту|Андорра}}|[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 12.1|1:1]]||[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 12.2|1:0]] {{aet}}|}} {{2М|[[Борац (футбол клубы, Баня-Лука)|Борац Баня-Лука]] |{{ту|Босния и Герцеговина}}|3:3 {{pso|3:4}}|'''[[Б-36 (футбол клубы)|Б-36]]|{{ту|Фарерские острова}}|[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 13.1|2:0]]||[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 13.2|1:3]] {{aet}}|}} {{2М|'''[[Олимпия (футбол клубы, Любляна)|Олимпия Любляна]]|{{ту|Словения}}|3:2|[[Дифферданж 03]]|{{ту|Люксембург}}|[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 14.1|1:1]]||[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 14.2|2:1]] {{aet}}|}} {{2М|'''[[Сент-Джозефс]]|{{ту|Гибралтар}}|1:0|[[Ларн (футбол клубы)|Ларн]]|{{ту|Северная Ирландия}}|[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 15.1|0:0]]||[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 15.2|1:0]]|}} {{2М|[[Унио Эспортива Санта-Колома |УЭ Санта-Колома]]|{{ту|Андорра}}|1:5|'''[[Брейдаблик]]|{{ту|Исландия}}|[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 16.1|0:1]]||[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 16.2|1:4]]|}} {{2М|'''[[ДАК 1904]]|{{ту|Словакия}}|5:1|[[Клифтонвилл (футбол клубы) |Клифтонвилл]]|{{ту|Северная Ирландия}}|[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 17.1|2:1]]||[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 17.2|3:0]]|}} {{2М|'''[[Вуйчингур]]|{{ту|Фарер аралдары|3:1|[[Еуропа (футбол клубы, Гибралтар)|Еуропа]]|Гибралтар|1:0|2:1}} {{2М|[[Бала Таун]] |Уэльс|2:2 пен 3:4|'''[[Слайго Роверс]]|Ирландия|1:2|1:0}} {{2М|[[Фола (футбол клубы) |Фола]]|Люксембург|1:4|'''[[Тре Фьори]]|Сан-Марино|0:1|1:3}} {{2М|'''[[Динамо (футбол клубы, Минск)|Динамо Минск]] |Беларусь|3:2|[[Дечич (футбол клубы)|Дечич]]|Черногория|1:1|2:1}} {{2М|[[Тре Пенне]] |Сан-Марино|0:8|'''[[Тузла Сити]]|Босния және Герцеговина|0:2|0:6}} {{2М|'''[[Сабуртало]]|ту|Грузия|1:1 пен 5:4|[[Партизани (футбол клубы)|Партизани]]|Албания|0:1||1:0}} {{2М|'''[[Шкендия]]|Македония|4:2|[[Арарат (футбол клубы)|Арарат]]|Армения|2:0|2:2}} {{2М|[[Флориана (футбол клубы)|Флориана]]|Мальта|0:1|'''[[Петрокуб]]|Молдова|0:0|0:1}} {{2М|'''[[Погонь (футбол клубы, Щецин)|Погонь Щецин]] |Польша|4:2|[[Рейкьявик (футбол клубы)|КР Рейкьявик]]|Исландия|4:1|0:1}} {{2М|[[ХБ Торсхавн]]|Фарер аралдары|2:2 пен 1:3|'''[[Ньютаун (футбол клубы)|Ньютаун]]|Уэльс|1:0|1:2|}} {{2М|[[Бруно'с Мэгпайс]]|Гибралтар|3:4|'''[[Крусейдерс (футбол клубы)|Крусейдерс]]|{{ту|Солтүстік Ирландия|2:1|1:3}} {{2М|[[Флора (футбол клубы)|Флора]]|Эстония|3:4|'''[[СИК]]|Финляндия|1:0|2:4|}} {{2М|[[Дерри Сити]] |Ирландия|0:4|'''[[Рига (футбол клубы, 2015)|Рига]]|Латвия|0:2|0:2|}} |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}}{{УЕФА Конференциялары лигасы}} [[Санат:УЕФА Конференциялары лигасы 2022/23]] [[Санат:2022 жылғы футбол]] [[Санат:2023 жылғы футбол]] 7r4xp0k3li2d4qtfqqs913f9rfacdpp 3055371 3055370 2022-07-29T04:28:15Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 wikitext text/x-wiki {{Ұлттық чемпионат |уақыты = |қатысушылар саны = 184 |чемпион = |рет = |2 орын = |ойналған ойындар саны = |голдар саны = |голдардың аты = |келушілер_саны = |бомбардир = |бголдар = |алдыңғы сезон = [[УЕФА Конференциялары лигасы 2021/22|2021/22]] |келесі сезон = 2023/24 }} '''УЕФА Конференциялары лигасы 2022/23''' — аталмыш турнирдің екінші маусымы<ref>https://www.bbc.co.uk/sport/football/46421656</ref>. == Іріктеу кезеңі == === 1 раунд === {{TwoLegStart}} {{2М|[[Алашкерт (футбол клубы)|Алашкерт]]|{{ту|Армения}}|2:4|'''[[Хамрун Спартанс]]|{{ту|Мальта}}|[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 1.1|1:0]]||[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 1.2|1:4]]|}} {{2М|'''[[Лехия (футбол клубы, Гданьск)|Лехия Гданьск]]|{{ту|Польша}}|6:2|[[Академия Пандева]]|{{ту|Северная Македония}}|[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 2.1|4:1]]||[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 2.2|2:1]]|}} {{2М|[[Интер (футбол клубы, Турку)|Интер Турку]]|{{ту|Финляндия}}|1:3|'''[[Дрита (футбол клубы, Гнилане)|Дрита]]|{{ту|Косово}}|[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 3.1|1:0]]||[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 3.2|0:3]]|}} {{2М|[[Динамо (футбол клубы, Тбилиси)|Динамо Тбилиси]]|{{ту|Грузия}}|4:4 {{pso|5:6}}|'''[[Пайде (футбол клубы)|Пайде]]|{{ту|Эстония}}|[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 4.1|2:3]]||[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 4.2|2:1]] {{aet}}|}} {{2М|[[Паневежис (футбол клубы)|Паневежис]] |{{ту|Литва}}|0:2|'''[[Милсами]]|{{ту|Молдова}}|[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 5.1|0:0]]||[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 5.2|0:2]]|}} {{2М|'''[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]] |{{ту|Албания}}|1:0|[[Искра (футбол клубы, Даниловград)|Искра]]|{{ту|Черногория}}|[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 6.1|0:0]]||[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 6.2|1:0]]|}} {{2М|[[Гиляни (футбол клубы)|Гиляни]]|{{ту|Косово}}|2:3|'''[[Лиепая (футбол клубы)|Лиепая]]|{{ту|Латвия}}|[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 7.1|1:0]]||[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 7.2|1:3]]|}} {{2М|[[Сфынтул Георге]]|{{ту|Молдова}}|2:4|'''[[Мура (футбол клубы)|Мура]]|{{ту|Словения}}|[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 8.1|1:2]]||[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 8.2|1:2]]|}} {{2М|'''[[КуПС]]|{{ту|Финляндия}}|2:0|[[Дила]]|{{ту|Грузия}}|[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 9.1|2:0]]||[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 9.2|0:0]]|}} {{2М|'''[[Ружомберок (футбол клубы)|Ружомберок]]|{{ту|Словакия}}|2:0|[[Кауно Жальгирис]]|{{ту|Литва}}|[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 10.1|2:0]]||[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 10.2|0:0]]|}} {{2М|'''[[Будучност (футбол клубы, Подгорица)|Будучност]]|{{ту|Черногория}}|4:2|[[Лапи (футбол клубы)|Лапи]]|{{ту|Косово}}|[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 11.1|2:0]]||[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 11.2|2:2]]|}} {{2М|'''[[Гзира Юнайтед]] |{{ту|Мальта}}|2:1|[[Атлетик (футбол клубы, Эскальдес)|Атлетик Эскальдес]]|{{ту|Андорра}}|[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 12.1|1:1]]||[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 12.2|1:0]] {{aet}}|}} {{2М|[[Борац (футбол клубы, Баня-Лука)|Борац Баня-Лука]] |{{ту|Босния и Герцеговина}}|3:3 {{pso|3:4}}|'''[[Б-36 (футбол клубы)|Б-36]]|{{ту|Фарерские острова}}|[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 13.1|2:0]]||[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 13.2|1:3]] {{aet}}|}} {{2М|'''[[Олимпия (футбол клубы, Любляна)|Олимпия Любляна]]|{{ту|Словения}}|3:2|[[Дифферданж 03]]|{{ту|Люксембург}}|[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 14.1|1:1]]||[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 14.2|2:1]] {{aet}}|}} {{2М|'''[[Сент-Джозефс]]|{{ту|Гибралтар}}|1:0|[[Ларн (футбол клубы)|Ларн]]|{{ту|Северная Ирландия}}|[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 15.1|0:0]]||[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 15.2|1:0]]|}} {{2М|[[Унио Эспортива Санта-Колома |УЭ Санта-Колома]]|{{ту|Андорра}}|1:5|'''[[Брейдаблик]]|{{ту|Исландия}}|[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 16.1|0:1]]||[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 16.2|1:4]]|}} {{2М|'''[[ДАК 1904]]|{{ту|Словакия}}|5:1|[[Клифтонвилл (футбол клубы) |Клифтонвилл]]|{{ту|Северная Ирландия}}|[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 17.1|2:1]]||[[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 17.2|3:0]]|}} {{2М|'''[[Вуйчингур]]|{{ту|Фарер аралдары|3:1|[[Еуропа (футбол клубы, Гибралтар)|Еуропа]]|Гибралтар|1:0|2:1}} {{2М|[[Бала Таун]] |Уэльс|2:2 пен 3:4|'''[[Слайго Роверс]]|Ирландия|1:2|1:0}} {{2М|[[Фола (футбол клубы)|Фола]]|Люксембург|1:4|'''[[Тре Фьори]]|Сан-Марино|0:1|1:3}} {{2М|'''[[Динамо (футбол клубы, Минск)|Динамо Минск]] |Беларусь|3:2|[[Дечич (футбол клубы)|Дечич]]|Черногория|1:1|2:1}} {{2М|[[Тре Пенне]] |Сан-Марино|0:8|'''[[Тузла Сити]]|Босния және Герцеговина|0:2|0:6}} {{2М|'''[[Сабуртало]]|Грузия|1:1 пен 5:4|[[Партизани (футбол клубы)|Партизани]]|Албания|0:1||1:0}} {{2М|'''[[Шкендия]]|Македония|4:2|[[Арарат (футбол клубы)|Арарат]]|Армения|2:0|2:2}} {{2М|[[Флориана (футбол клубы)|Флориана]]|Мальта|0:1|'''[[Петрокуб]]|Молдова|0:0|0:1}} {{2М|'''[[Погонь (футбол клубы, Щецин)|Погонь Щецин]] |Польша|4:2|[[Рейкьявик (футбол клубы)|КР Рейкьявик]]|Исландия|4:1|0:1}} {{2М|[[ХБ Торсхавн]]|Фарер аралдары|2:2 пен 1:3|'''[[Ньютаун (футбол клубы)|Ньютаун]]|Уэльс|1:0|1:2|}} {{2М|[[Бруно'с Мэгпайс]]|Гибралтар|3:4|'''[[Крусейдерс (футбол клубы)|Крусейдерс]]|Солтүстік Ирландия|2:1|1:3}} {{2М|[[Флора (футбол клубы)|Флора]]|Эстония|3:4|'''[[СИК]]|Финляндия|1:0|2:4|}} {{2М|[[Дерри Сити]] |Ирландия|0:4|'''[[Рига (футбол клубы, 2015)|Рига]]|Латвия|0:2|0:2|}} |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}}{{УЕФА Конференциялары лигасы}} [[Санат:УЕФА Конференциялары лигасы 2022/23]] [[Санат:2022 жылғы футбол]] [[Санат:2023 жылғы футбол]] dvglc8rt047pg4ja9ms0sqadcbel5w8 3055373 3055371 2022-07-29T04:37:21Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* 1 раунд */ wikitext text/x-wiki {{Ұлттық чемпионат |уақыты = |қатысушылар саны = 184 |чемпион = |рет = |2 орын = |ойналған ойындар саны = |голдар саны = |голдардың аты = |келушілер_саны = |бомбардир = |бголдар = |алдыңғы сезон = [[УЕФА Конференциялары лигасы 2021/22|2021/22]] |келесі сезон = 2023/24 }} '''УЕФА Конференциялары лигасы 2022/23''' — аталмыш турнирдің екінші маусымы<ref>https://www.bbc.co.uk/sport/football/46421656</ref>. == Іріктеу кезеңі == === 1 раунд === {{TwoLegStart}} {{2М|[[Алашкерт (футбол клубы)|Алашкерт]]|Армения|2:4|'''[[Хамрун Спартанс]]|Мальта|1:0|1:4|}} {{2М|'''[[Лехия (футбол клубы, Гданьск)|Лехия Гданьск]]|Польша|6:2|[[Академия Пандева]]|Македония|4:1|2:1}} {{2М|[[Интер (футбол клубы, Турку)|Интер Турку]]|Финляндия|1:3|'''[[Дрита (футбол клубы, Гнилане)|Дрита]]|Косово|1:0|0:3}} {{2М|[[Динамо (футбол клубы, Тбилиси)|Динамо Тбилиси]]|Грузия|4:4 пен 5:6|'''[[Пайде (футбол клубы)|Пайде]]|Эстония|2:3|2:1}} {{2М|[[Паневежис (футбол клубы)|Паневежис]] |Литва|0:2|'''[[Милсами]]|Молдова|0:0|0:2}} {{2М|'''[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]] |Албания|1:0|[[Искра (футбол клубы, Даниловград)|Искра]]|Черногория|0:0|1:0}} {{2М|[[Гиляни (футбол клубы)|Гиляни]]|Косово|2:3|'''[[Лиепая (футбол клубы)|Лиепая]]|Латвия|1:0|1:3}} {{2М|[[Сфынтул Георге]]|Молдова|2:4|'''[[Мура (футбол клубы)|Мура]]|Словения|1:2|1:2}} {{2М|'''[[КуПС]]|Финляндия|2:0|[[Дила]]|Грузия|2:0|0:0}} {{2М|'''[[Ружомберок (футбол клубы)|Ружомберок]]|Словакия|2:0|[[Кауно Жальгирис]]|Литва|2:0|0:0}} {{2М|'''[[Будучност (футбол клубы, Подгорица)|Будучност]]|Черногория|4:2|[[Лапи (футбол клубы)|Лапи]]|Косово|2:0|2:2}} {{2М|'''[[Гзира Юнайтед]] |Мальта|2:1|[[Атлетик (футбол клубы, Эскальдес)|Атлетик Эскальдес]]|Андорра|1:1|1:0}} {{2М|[[Борац (футбол клубы, Баня-Лука)|Борац Баня-Лука]] |Босния және Герцеговина|3:3 пен|'''[[Б-36 (футбол клубы)|Б-36]]|Фарер аралдары|2:0|1:3}} {{2М|'''[[Олимпия (футбол клубы, Любляна)|Олимпия Любляна]]|Словения|3:2|[[Дифферданж 03]]|Люксембург|1:1|2:1}} {{2М|'''[[Сент-Джозефс]]|Гибралтар|1:0|[[Ларн (футбол клубы)|Ларн]]|Солтүстік Ирландия|0:0|1:0}} {{2М|[[Унио Эспортива Санта-Колома |УЭ Санта-Колома]]|Андорра|1:5|'''[[Брейдаблик]]|Исландия|0:1|1:4}} {{2М|'''[[ДАК 1904]]|Словакия|5:1|[[Клифтонвилл (футбол клубы) |Клифтонвилл]]|Солтүстік Ирландия|2:1|3:0}} {{2М|'''[[Викингур (футбол клубы, Гота)|Вуйчингур]]|Фарер аралдары|3:1|[[Еуропа (футбол клубы, Гибралтар)|Еуропа]]|Гибралтар|1:0|2:1}} {{2М|[[Бала Таун]] |Уэльс|2:2 пен 3:4|'''[[Слайго Роверс]]|Ирландия|1:2|1:0}} {{2М|[[Фола (футбол клубы)|Фола]]|Люксембург|1:4|'''[[Тре Фьори]]|Сан-Марино|0:1|1:3}} {{2М|'''[[Динамо (футбол клубы, Минск)|Динамо Минск]] |Беларусь|3:2|[[Дечич (футбол клубы)|Дечич]]|Черногория|1:1|2:1}} {{2М|[[Тре Пенне]] |Сан-Марино|0:8|'''[[Тузла Сити]]|Босния және Герцеговина|0:2|0:6}} {{2М|'''[[Сабуртало]]|Грузия|1:1 пен 5:4|[[Партизани (футбол клубы)|Партизани]]|Албания|0:1||1:0}} {{2М|'''[[Шкендия]]|Македония|4:2|[[Арарат (футбол клубы)|Арарат]]|Армения|2:0|2:2}} {{2М|[[Флориана (футбол клубы)|Флориана]]|Мальта|0:1|'''[[Петрокуб]]|Молдова|0:0|0:1}} {{2М|'''[[Погонь (футбол клубы, Щецин)|Погонь Щецин]] |Польша|4:2|[[Рейкьявик (футбол клубы)|КР Рейкьявик]]|Исландия|4:1|0:1}} {{2М|[[ХБ Торсхавн]]|Фарер аралдары|2:2 пен 1:3|'''[[Ньютаун (футбол клубы)|Ньютаун]]|Уэльс|1:0|1:2|}} {{2М|[[Бруно'с Мэгпайс]]|Гибралтар|3:4|'''[[Крусейдерс (футбол клубы)|Крусейдерс]]|Солтүстік Ирландия|2:1|1:3}} {{2М|[[Флора (футбол клубы)|Флора]]|Эстония|3:4|'''[[СИК]]|Финляндия|1:0|2:4|}} {{2М|[[Дерри Сити]] |Ирландия|0:4|'''[[Рига (футбол клубы, 2015)|Рига]]|Латвия|0:2|0:2|}} |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}}{{УЕФА Конференциялары лигасы}} [[Санат:УЕФА Конференциялары лигасы 2022/23]] [[Санат:2022 жылғы футбол]] [[Санат:2023 жылғы футбол]] rqci5syere6ab7smnm10sdf4nq048fm 3055374 3055373 2022-07-29T04:40:59Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* 1 раунд */ wikitext text/x-wiki {{Ұлттық чемпионат |уақыты = |қатысушылар саны = 184 |чемпион = |рет = |2 орын = |ойналған ойындар саны = |голдар саны = |голдардың аты = |келушілер_саны = |бомбардир = |бголдар = |алдыңғы сезон = [[УЕФА Конференциялары лигасы 2021/22|2021/22]] |келесі сезон = 2023/24 }} '''УЕФА Конференциялары лигасы 2022/23''' — аталмыш турнирдің екінші маусымы<ref>https://www.bbc.co.uk/sport/football/46421656</ref>. == Іріктеу кезеңі == === 1 раунд === {{TwoLegStart}} {{2М|[[Алашкерт (футбол клубы)|Алашкерт]]|Армения|2:4|'''[[Хамрун Спартанс]]|Мальта|1:0|1:4|}} {{2М|'''[[Лехия (футбол клубы, Гданьск)|Лехия Гданьск]]|Польша|6:2|[[Академия Пандева]]|Македония|4:1|2:1}} {{2М|[[Интер (футбол клубы, Турку)|Интер Турку]]|Финляндия|1:3|'''[[Дрита (футбол клубы, Гнилане)|Дрита]]|Косово|1:0|0:3}} {{2М|[[Динамо (футбол клубы, Тбилиси)|Динамо Тбилиси]]|Грузия|4:4 пен 5:6|'''[[Пайде (футбол клубы)|Пайде]]|Эстония|2:3|2:1}} {{2М|[[Паневежис (футбол клубы)|Паневежис]] |Литва|0:2|'''[[Милсами]]|Молдова|0:0|0:2}} {{2М|'''[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]] |Албания|1:0|[[Искра (футбол клубы, Даниловград)|Искра]]|Черногория|0:0|1:0}} {{2М|[[Гиляни (футбол клубы)|Гиляни]]|Косово|2:3|'''[[Лиепая (футбол клубы)|Лиепая]]|Латвия|1:0|1:3}} {{2М|[[Сфынтул Георге]]|Молдова|2:4|'''[[Мура (футбол клубы)|Мура]]|Словения|1:2|1:2}} {{2М|'''[[КуПС]]|Финляндия|2:0|[[Дила]]|Грузия|2:0|0:0}} {{2М|'''[[Ружомберок (футбол клубы)|Ружомберок]]|Словакия|2:0|[[Кауно Жальгирис]]|Литва|2:0|0:0}} {{2М|'''[[Будучност (футбол клубы, Подгорица)|Будучност]]|Черногория|4:2|[[Лапи (футбол клубы)|Лапи]]|Косово|2:0|2:2}} {{2М|'''[[Гзира Юнайтед]] |Мальта|2:1|[[Атлетик (футбол клубы, Эскальдес)|Атлетик Эскальдес]]|Андорра|1:1|1:0}} {{2М|[[Борац (футбол клубы, Баня-Лука)|Борац Баня-Лука]] |Босния және Герцеговина|3:3 пен|'''[[Б-36 (футбол клубы)|Б-36]]|Фарер аралдары|2:0|1:3}} {{2М|'''[[Олимпия (футбол клубы, Любляна)|Олимпия Любляна]]|Словения|3:2|[[Дифферданж 03]]|Люксембург|1:1|2:1}} {{2М|'''[[Сент-Джозефс]]|Гибралтар|1:0|[[Ларн (футбол клубы)|Ларн]]|Солтүстік Ирландия|0:0|1:0}} {{2М|[[Унио Эспортива Санта-Колома |УЭ Санта-Колома]]|Андорра|1:5|'''[[Брейдаблик]]|Исландия|0:1|1:4}} {{2М|'''[[ДАК 1904]]|Словакия|5:1|[[Клифтонвилл (футбол клубы) |Клифтонвилл]]|Солтүстік Ирландия|2:1|3:0}} {{2М|'''[[Викингур (футбол клубы, Гота)|Вуйчингур]]|Фарер аралдары|3:1|[[Еуропа (футбол клубы, Гибралтар)|Еуропа]]|Гибралтар|1:0|2:1}} {{2М|[[Бала Таун]] |Уэльс|2:2 пен 3:4|'''[[Слайго Роверс]]|Ирландия|1:2|1:0}} {{2М|[[Фола (футбол клубы)|Фола]]|Люксембург|1:4|'''[[Тре Фьори]]|Сан-Марино|0:1|1:3}} {{2М|'''[[Динамо (футбол клубы, Минск)|Динамо Минск]] |Беларусь|3:2|[[Дечич (футбол клубы)|Дечич]]|Черногория|1:1|2:1}} {{2М|[[Тре-Пенне|Тре Пенне]] |Сан-Марино|0:8|'''[[Тузла Сити]]|Босния және Герцеговина|0:2|0:6}} {{2М|'''[[Сабуртало]]|Грузия|1:1 пен 5:4|[[Партизани (футбол клубы)|Партизани]]|Албания|0:1|1:0}} {{2М|'''[[Шкендия]]|Македония|4:2|[[Арарат (футбол клубы)|Арарат]]|Армения|2:0|2:2}} {{2М|[[Флориана (футбол клубы)|Флориана]]|Мальта|0:1|'''[[Петрокуб]]|Молдова|0:0|0:1}} {{2М|'''[[Погонь (футбол клубы, Щецин)|Погонь Щецин]] |Польша|4:2|[[Рейкьявик (футбол клубы) |КР Рейкьявик]]|Исландия|4:1|0:1}} {{2М|[[ХБ Торсхавн]]|Фарер аралдары|2:2 пен 1:3|'''[[Ньютаун (футбол клубы)|Ньютаун]]|Уэльс|1:0|1:2|}} {{2М|[[Бруно'с Мэгпайс]]|Гибралтар|3:4|'''[[Крусейдерс (футбол клубы)|Крусейдерс]]|Солтүстік Ирландия|2:1|1:3}} {{2М|[[Флора (футбол клубы)|Флора]]|Эстония|3:4|'''[[СИК]]|Финляндия|1:0|2:4|}} {{2М|[[Дерри Сити]] |Ирландия|0:4|'''[[Рига (футбол клубы, 2015)|Рига]]|Латвия|0:2|0:2|}} |} === 2 раунд === == Дереккөздер == {{дереккөздер}}{{УЕФА Конференциялары лигасы}} [[Санат:УЕФА Конференциялары лигасы 2022/23]] [[Санат:2022 жылғы футбол]] [[Санат:2023 жылғы футбол]] cueu4jbdimf5g9r7rsxdjabxx4ihmbl 3055504 3055374 2022-07-29T10:01:00Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* 2 раунд */ wikitext text/x-wiki {{Ұлттық чемпионат |уақыты = |қатысушылар саны = 184 |чемпион = |рет = |2 орын = |ойналған ойындар саны = |голдар саны = |голдардың аты = |келушілер_саны = |бомбардир = |бголдар = |алдыңғы сезон = [[УЕФА Конференциялары лигасы 2021/22|2021/22]] |келесі сезон = 2023/24 }} '''УЕФА Конференциялары лигасы 2022/23''' — аталмыш турнирдің екінші маусымы<ref>https://www.bbc.co.uk/sport/football/46421656</ref>. == Іріктеу кезеңі == === 1 раунд === {{TwoLegStart}} {{2М|[[Алашкерт (футбол клубы)|Алашкерт]]|Армения|2:4|'''[[Хамрун Спартанс]]|Мальта|1:0|1:4|}} {{2М|'''[[Лехия (футбол клубы, Гданьск)|Лехия Гданьск]]|Польша|6:2|[[Академия Пандева]]|Македония|4:1|2:1}} {{2М|[[Интер (футбол клубы, Турку)|Интер Турку]]|Финляндия|1:3|'''[[Дрита (футбол клубы, Гнилане)|Дрита]]|Косово|1:0|0:3}} {{2М|[[Динамо (футбол клубы, Тбилиси)|Динамо Тбилиси]]|Грузия|4:4 пен 5:6|'''[[Пайде (футбол клубы)|Пайде]]|Эстония|2:3|2:1}} {{2М|[[Паневежис (футбол клубы)|Паневежис]] |Литва|0:2|'''[[Милсами]]|Молдова|0:0|0:2}} {{2М|'''[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]] |Албания|1:0|[[Искра (футбол клубы, Даниловград)|Искра]]|Черногория|0:0|1:0}} {{2М|[[Гиляни (футбол клубы)|Гиляни]]|Косово|2:3|'''[[Лиепая (футбол клубы)|Лиепая]]|Латвия|1:0|1:3}} {{2М|[[Сфынтул Георге]]|Молдова|2:4|'''[[Мура (футбол клубы)|Мура]]|Словения|1:2|1:2}} {{2М|'''[[КуПС]]|Финляндия|2:0|[[Дила]]|Грузия|2:0|0:0}} {{2М|'''[[Ружомберок (футбол клубы)|Ружомберок]]|Словакия|2:0|[[Кауно Жальгирис]]|Литва|2:0|0:0}} {{2М|'''[[Будучност (футбол клубы, Подгорица)|Будучност]]|Черногория|4:2|[[Лапи (футбол клубы)|Лапи]]|Косово|2:0|2:2}} {{2М|'''[[Гзира Юнайтед]] |Мальта|2:1|[[Атлетик (футбол клубы, Эскальдес)|Атлетик Эскальдес]]|Андорра|1:1|1:0}} {{2М|[[Борац (футбол клубы, Баня-Лука)|Борац Баня-Лука]] |Босния және Герцеговина|3:3 пен|'''[[Б-36 (футбол клубы)|Б-36]]|Фарер аралдары|2:0|1:3}} {{2М|'''[[Олимпия (футбол клубы, Любляна)|Олимпия Любляна]]|Словения|3:2|[[Дифферданж 03]]|Люксембург|1:1|2:1}} {{2М|'''[[Сент-Джозефс]]|Гибралтар|1:0|[[Ларн (футбол клубы)|Ларн]]|Солтүстік Ирландия|0:0|1:0}} {{2М|[[Унио Эспортива Санта-Колома |УЭ Санта-Колома]]|Андорра|1:5|'''[[Брейдаблик]]|Исландия|0:1|1:4}} {{2М|'''[[ДАК 1904]]|Словакия|5:1|[[Клифтонвилл (футбол клубы) |Клифтонвилл]]|Солтүстік Ирландия|2:1|3:0}} {{2М|'''[[Викингур (футбол клубы, Гота)|Вуйчингур]]|Фарер аралдары|3:1|[[Еуропа (футбол клубы, Гибралтар)|Еуропа]]|Гибралтар|1:0|2:1}} {{2М|[[Бала Таун]] |Уэльс|2:2 пен 3:4|'''[[Слайго Роверс]]|Ирландия|1:2|1:0}} {{2М|[[Фола (футбол клубы)|Фола]]|Люксембург|1:4|'''[[Тре Фьори]]|Сан-Марино|0:1|1:3}} {{2М|'''[[Динамо (футбол клубы, Минск)|Динамо Минск]] |Беларусь|3:2|[[Дечич (футбол клубы)|Дечич]]|Черногория|1:1|2:1}} {{2М|[[Тре-Пенне|Тре Пенне]] |Сан-Марино|0:8|'''[[Тузла Сити]]|Босния және Герцеговина|0:2|0:6}} {{2М|'''[[Сабуртало]]|Грузия|1:1 пен 5:4|[[Партизани (футбол клубы)|Партизани]]|Албания|0:1|1:0}} {{2М|'''[[Шкендия]]|Македония|4:2|[[Арарат (футбол клубы)|Арарат]]|Армения|2:0|2:2}} {{2М|[[Флориана (футбол клубы)|Флориана]]|Мальта|0:1|'''[[Петрокуб]]|Молдова|0:0|0:1}} {{2М|'''[[Погонь (футбол клубы, Щецин)|Погонь Щецин]] |Польша|4:2|[[Рейкьявик (футбол клубы) |КР Рейкьявик]]|Исландия|4:1|0:1}} {{2М|[[ХБ Торсхавн]]|Фарер аралдары|2:2 пен 1:3|'''[[Ньютаун (футбол клубы)|Ньютаун]]|Уэльс|1:0|1:2|}} {{2М|[[Бруно'с Мэгпайс]]|Гибралтар|3:4|'''[[Крусейдерс (футбол клубы)|Крусейдерс]]|Солтүстік Ирландия|2:1|1:3}} {{2М|[[Флора (футбол клубы)|Флора]]|Эстония|3:4|'''[[СИК]]|Финляндия|1:0|2:4|}} {{2М|[[Дерри Сити]] |Ирландия|0:4|'''[[Рига (футбол клубы, 2015)|Рига]]|Латвия|0:2|0:2|}} |} === 2 раунд === ==== Чемпиондар жолы ==== {{2М шапка}} {{2М| [[Ла Фиорита]]|Сан-Марино|0:10| '''[[Балкани (футбол клубы, Сува-Река)|Балкани]]'''|Косово|0:4|0:6}} {{2М|'''[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]'''|Исландия|2:0|[[Нью-Сейнтс]] |Уэльс|2:0|0:0}} {{2М|[[Сутьеска (футбол клубы)|Сутьеска]]|Черногория|0:1|'''[[КИ Клаксвик]]|Фарер аралдары|0:0|0:1}} {{2М|'''[[Хибернианс (футбол клубы)|Хибернианс]]|Мальта|4:3|ФКИ|Левадия]]|Эстония|3:2|1:1}} {{2М|[[Тирана (футбол клубы)|Тирана]]|Албания|2:4|'''[[Зриньски]]|Босния және Герцеговина|0:1|2:3}} {{2М|'''[[Лех (футбол клубы)|Лех]]|Польша|6:1|[[Динамо (футбол клубы, Батуми)|Динамо Батуми]]|Грузия|5:0|1:1}} {{2М|'''[[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР]]|Румыния|4:1|[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]|Андорра|3:0|1:1}} {{2М|'''[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]]|Қазақстан|3:0|[[Линкольн Ред Импс]]|Гибралтар|2:0|1:0}} |} === Лига өкілдерінің жолы === {{2М шапка}} {{2М|'''[[Гзира Юнайтед]]|Мальта|5:5 пен 3:1|[[Раднички (футбол клубы, Ниш)|Раднички]]|Сербия|2:2|3:3}} {{2М|[[Македония Джёрче Петров]]|Македония|0:4|'''[[ЦСКА (футбол клубы, София)|ЦСКА София]]|Болгария|0:0|0:4}} {{2М|'''[[Хапоэль (футбол клубы, Беэр-Шева)|Хапоэль Беэр-Шева]]|Израиль|3:1|[[Динамо (футбол клубы, Минск)|Динамо Минск]]|Беларусь|2:1|1:0}} {{2М| [[Зиря (футбол клубы)|Зиря]]|Әзірбайжан|0:3|'''[[Маккаби (футбол клубы, Тель-Авив)|Маккаби Тель-Авив]]|Израиль|0:3|0:0}} {{2М|[[Влазния (футбол клубы)|Влазния]]|Албания|1:4|'''[[Университатя (футбол клубы, Крайова)|Университатя]]|Румыния|1:1|0:3}} {{2М|[[Арарат-Армения]]|Армения|0:0 (п. 3:5)|'''[[Пайде (футбол клубы)|Пайде]]|Эстония|0:0|0:0}} {{2М|[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]|Қазақстан|0:2|'''[[Кишварда (футбол клубы)|Кишварда]]|Мажарстан|0:1|0:1}} {{2М|[[БАТЭ (футбол клубы)|БАТЭ]]|Беларусь|0:5|'''[[Коньяспор (футбол клубы)|Коньяспор]]|Түркия|0:3|0:2}} {{2М|[[Сепси]]|Румыния||[[Олимпия (футбол клубы, Любляна)|Олимпия Любляна]]|Словения||}} {{2М|'''[[Қызылжар (футбол клубы)|Қызылжар]]|Қазақстан|3:2|[[Осиек (футбол клубы)|Осиек]]|Хорватия|1:2|2:0}} {{2М|[[Антверпен (футбол клубы)|Антверпен]]|Бельгия||[[Дрита (футбол клубы, Гнилане)|Дрита]]|Косово|0:0|}} {{2М|'''[[Петрокуб]]|Молдова|4:1|[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]] |Албания|0:0|4:1|}} {{2М|[[Расинг (футбол клубы, Люксембург)|Расинг]]|Люксембург|1:8|'''[[Чукарички]]|Сербия|1:4|0:4}} {{2М|'''[[Левски (футбол клубы)|Левски]]|Болгария|3:1|[[ПАОК (футбол клубы)|ПАОК]]|Грекия|2:0|1:1}} {{2М|'''[[Витория (футбол клубы, Гимарайнш)|Витория Гимайрайнш]]|Португалия|3 :0|[[Пушкаш Академиясы]]|Мажарстан|3:0|0:0}} {{2М|[[Риека (футбол клубы)|Риека]]|Хорватия|1:4|'''[[Юргорден (футбол клубы)|Юргорден]]|Швеция|1:2|0:2}} {{2М| [[Ворскла (футбол клубы)|Ворскла]]|Украина|3:4|'''[[АИК (футбол клубы)|АИК]]|Швеция|3:2|0:2}} {{2М|[[Валмиера (футбол клубы)|Валмиера]]|Латвия|2:5|'''[[Шкендия]]|Македония|1:2|1:3}} {{2М|'''[[Ракув (футбол клубы)|Ракув]]|Польша|6:0|[[Астана (футбол клубыы)|Астана]]|Қазақстан|5:0|1:0}} {{2М|'''[[КуПС]]|Финляндия|6:3|[[Милсами]]|Молдова|2:2|4:1}} {{2М|[[Спарта (футбол клубы, Прага)|Спарта Прага]]|Чехия|1:2|'''[[Викинг (футбол клубы)|Викинг]]|Норвегия|0:0|1:2}} |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}}{{УЕФА Конференциялары лигасы}} [[Санат:УЕФА Конференциялары лигасы 2022/23]] [[Санат:2022 жылғы футбол]] [[Санат:2023 жылғы футбол]] qy46foo12o9j5r83xzyeczi8fnz8sig 3055505 3055504 2022-07-29T10:01:31Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* Іріктеу кезеңі */ wikitext text/x-wiki {{Ұлттық чемпионат |уақыты = |қатысушылар саны = 184 |чемпион = |рет = |2 орын = |ойналған ойындар саны = |голдар саны = |голдардың аты = |келушілер_саны = |бомбардир = |бголдар = |алдыңғы сезон = [[УЕФА Конференциялары лигасы 2021/22|2021/22]] |келесі сезон = 2023/24 }} '''УЕФА Конференциялары лигасы 2022/23''' — аталмыш турнирдің екінші маусымы<ref>https://www.bbc.co.uk/sport/football/46421656</ref>. == Іріктеу кезеңі == === 1 раунд === {{TwoLegStart}} {{2М|[[Алашкерт (футбол клубы)|Алашкерт]]|Армения|2:4|'''[[Хамрун Спартанс]]|Мальта|1:0|1:4|}} {{2М|'''[[Лехия (футбол клубы, Гданьск)|Лехия Гданьск]]|Польша|6:2|[[Академия Пандева]]|Македония|4:1|2:1}} {{2М|[[Интер (футбол клубы, Турку)|Интер Турку]]|Финляндия|1:3|'''[[Дрита (футбол клубы, Гнилане)|Дрита]]|Косово|1:0|0:3}} {{2М|[[Динамо (футбол клубы, Тбилиси)|Динамо Тбилиси]]|Грузия|4:4 пен 5:6|'''[[Пайде (футбол клубы)|Пайде]]|Эстония|2:3|2:1}} {{2М|[[Паневежис (футбол клубы)|Паневежис]] |Литва|0:2|'''[[Милсами]]|Молдова|0:0|0:2}} {{2М|'''[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]] |Албания|1:0|[[Искра (футбол клубы, Даниловград)|Искра]]|Черногория|0:0|1:0}} {{2М|[[Гиляни (футбол клубы)|Гиляни]]|Косово|2:3|'''[[Лиепая (футбол клубы)|Лиепая]]|Латвия|1:0|1:3}} {{2М|[[Сфынтул Георге]]|Молдова|2:4|'''[[Мура (футбол клубы)|Мура]]|Словения|1:2|1:2}} {{2М|'''[[КуПС]]|Финляндия|2:0|[[Дила]]|Грузия|2:0|0:0}} {{2М|'''[[Ружомберок (футбол клубы)|Ружомберок]]|Словакия|2:0|[[Кауно Жальгирис]]|Литва|2:0|0:0}} {{2М|'''[[Будучност (футбол клубы, Подгорица)|Будучност]]|Черногория|4:2|[[Лапи (футбол клубы)|Лапи]]|Косово|2:0|2:2}} {{2М|'''[[Гзира Юнайтед]] |Мальта|2:1|[[Атлетик (футбол клубы, Эскальдес)|Атлетик Эскальдес]]|Андорра|1:1|1:0}} {{2М|[[Борац (футбол клубы, Баня-Лука)|Борац Баня-Лука]] |Босния және Герцеговина|3:3 пен|'''[[Б-36 (футбол клубы)|Б-36]]|Фарер аралдары|2:0|1:3}} {{2М|'''[[Олимпия (футбол клубы, Любляна)|Олимпия Любляна]]|Словения|3:2|[[Дифферданж 03]]|Люксембург|1:1|2:1}} {{2М|'''[[Сент-Джозефс]]|Гибралтар|1:0|[[Ларн (футбол клубы)|Ларн]]|Солтүстік Ирландия|0:0|1:0}} {{2М|[[Унио Эспортива Санта-Колома |УЭ Санта-Колома]]|Андорра|1:5|'''[[Брейдаблик]]|Исландия|0:1|1:4}} {{2М|'''[[ДАК 1904]]|Словакия|5:1|[[Клифтонвилл (футбол клубы) |Клифтонвилл]]|Солтүстік Ирландия|2:1|3:0}} {{2М|'''[[Викингур (футбол клубы, Гота)|Вуйчингур]]|Фарер аралдары|3:1|[[Еуропа (футбол клубы, Гибралтар)|Еуропа]]|Гибралтар|1:0|2:1}} {{2М|[[Бала Таун]] |Уэльс|2:2 пен 3:4|'''[[Слайго Роверс]]|Ирландия|1:2|1:0}} {{2М|[[Фола (футбол клубы)|Фола]]|Люксембург|1:4|'''[[Тре Фьори]]|Сан-Марино|0:1|1:3}} {{2М|'''[[Динамо (футбол клубы, Минск)|Динамо Минск]] |Беларусь|3:2|[[Дечич (футбол клубы)|Дечич]]|Черногория|1:1|2:1}} {{2М|[[Тре-Пенне|Тре Пенне]] |Сан-Марино|0:8|'''[[Тузла Сити]]|Босния және Герцеговина|0:2|0:6}} {{2М|'''[[Сабуртало]]|Грузия|1:1 пен 5:4|[[Партизани (футбол клубы)|Партизани]]|Албания|0:1|1:0}} {{2М|'''[[Шкендия]]|Македония|4:2|[[Арарат (футбол клубы)|Арарат]]|Армения|2:0|2:2}} {{2М|[[Флориана (футбол клубы)|Флориана]]|Мальта|0:1|'''[[Петрокуб]]|Молдова|0:0|0:1}} {{2М|'''[[Погонь (футбол клубы, Щецин)|Погонь Щецин]] |Польша|4:2|[[Рейкьявик (футбол клубы) |КР Рейкьявик]]|Исландия|4:1|0:1}} {{2М|[[ХБ Торсхавн]]|Фарер аралдары|2:2 пен 1:3|'''[[Ньютаун (футбол клубы)|Ньютаун]]|Уэльс|1:0|1:2|}} {{2М|[[Бруно'с Мэгпайс]]|Гибралтар|3:4|'''[[Крусейдерс (футбол клубы)|Крусейдерс]]|Солтүстік Ирландия|2:1|1:3}} {{2М|[[Флора (футбол клубы)|Флора]]|Эстония|3:4|'''[[СИК]]|Финляндия|1:0|2:4|}} {{2М|[[Дерри Сити]] |Ирландия|0:4|'''[[Рига (футбол клубы, 2015)|Рига]]|Латвия|0:2|0:2|}} |} === 2 раунд === ==== Чемпиондар жолы ==== {{TwoLegStart}} {{2М| [[Ла Фиорита]]|Сан-Марино|0:10| '''[[Балкани (футбол клубы, Сува-Река)|Балкани]]'''|Косово|0:4|0:6}} {{2М|'''[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]'''|Исландия|2:0|[[Нью-Сейнтс]] |Уэльс|2:0|0:0}} {{2М|[[Сутьеска (футбол клубы)|Сутьеска]]|Черногория|0:1|'''[[КИ Клаксвик]]|Фарер аралдары|0:0|0:1}} {{2М|'''[[Хибернианс (футбол клубы)|Хибернианс]]|Мальта|4:3|ФКИ|Левадия]]|Эстония|3:2|1:1}} {{2М|[[Тирана (футбол клубы)|Тирана]]|Албания|2:4|'''[[Зриньски]]|Босния және Герцеговина|0:1|2:3}} {{2М|'''[[Лех (футбол клубы)|Лех]]|Польша|6:1|[[Динамо (футбол клубы, Батуми)|Динамо Батуми]]|Грузия|5:0|1:1}} {{2М|'''[[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР]]|Румыния|4:1|[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]|Андорра|3:0|1:1}} {{2М|'''[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]]|Қазақстан|3:0|[[Линкольн Ред Импс]]|Гибралтар|2:0|1:0}} |} === Лига өкілдерінің жолы === {{TwoLegStart}} {{2М|'''[[Гзира Юнайтед]]|Мальта|5:5 пен 3:1|[[Раднички (футбол клубы, Ниш)|Раднички]]|Сербия|2:2|3:3}} {{2М|[[Македония Джёрче Петров]]|Македония|0:4|'''[[ЦСКА (футбол клубы, София)|ЦСКА София]]|Болгария|0:0|0:4}} {{2М|'''[[Хапоэль (футбол клубы, Беэр-Шева)|Хапоэль Беэр-Шева]]|Израиль|3:1|[[Динамо (футбол клубы, Минск)|Динамо Минск]]|Беларусь|2:1|1:0}} {{2М| [[Зиря (футбол клубы)|Зиря]]|Әзірбайжан|0:3|'''[[Маккаби (футбол клубы, Тель-Авив)|Маккаби Тель-Авив]]|Израиль|0:3|0:0}} {{2М|[[Влазния (футбол клубы)|Влазния]]|Албания|1:4|'''[[Университатя (футбол клубы, Крайова)|Университатя]]|Румыния|1:1|0:3}} {{2М|[[Арарат-Армения]]|Армения|0:0 (п. 3:5)|'''[[Пайде (футбол клубы)|Пайде]]|Эстония|0:0|0:0}} {{2М|[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]|Қазақстан|0:2|'''[[Кишварда (футбол клубы)|Кишварда]]|Мажарстан|0:1|0:1}} {{2М|[[БАТЭ (футбол клубы)|БАТЭ]]|Беларусь|0:5|'''[[Коньяспор (футбол клубы)|Коньяспор]]|Түркия|0:3|0:2}} {{2М|[[Сепси]]|Румыния||[[Олимпия (футбол клубы, Любляна)|Олимпия Любляна]]|Словения||}} {{2М|'''[[Қызылжар (футбол клубы)|Қызылжар]]|Қазақстан|3:2|[[Осиек (футбол клубы)|Осиек]]|Хорватия|1:2|2:0}} {{2М|[[Антверпен (футбол клубы)|Антверпен]]|Бельгия||[[Дрита (футбол клубы, Гнилане)|Дрита]]|Косово|0:0|}} {{2М|'''[[Петрокуб]]|Молдова|4:1|[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]] |Албания|0:0|4:1|}} {{2М|[[Расинг (футбол клубы, Люксембург)|Расинг]]|Люксембург|1:8|'''[[Чукарички]]|Сербия|1:4|0:4}} {{2М|'''[[Левски (футбол клубы)|Левски]]|Болгария|3:1|[[ПАОК (футбол клубы)|ПАОК]]|Грекия|2:0|1:1}} {{2М|'''[[Витория (футбол клубы, Гимарайнш)|Витория Гимайрайнш]]|Португалия|3 :0|[[Пушкаш Академиясы]]|Мажарстан|3:0|0:0}} {{2М|[[Риека (футбол клубы)|Риека]]|Хорватия|1:4|'''[[Юргорден (футбол клубы)|Юргорден]]|Швеция|1:2|0:2}} {{2М| [[Ворскла (футбол клубы)|Ворскла]]|Украина|3:4|'''[[АИК (футбол клубы)|АИК]]|Швеция|3:2|0:2}} {{2М|[[Валмиера (футбол клубы)|Валмиера]]|Латвия|2:5|'''[[Шкендия]]|Македония|1:2|1:3}} {{2М|'''[[Ракув (футбол клубы)|Ракув]]|Польша|6:0|[[Астана (футбол клубыы)|Астана]]|Қазақстан|5:0|1:0}} {{2М|'''[[КуПС]]|Финляндия|6:3|[[Милсами]]|Молдова|2:2|4:1}} {{2М|[[Спарта (футбол клубы, Прага)|Спарта Прага]]|Чехия|1:2|'''[[Викинг (футбол клубы)|Викинг]]|Норвегия|0:0|1:2}} |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}}{{УЕФА Конференциялары лигасы}} [[Санат:УЕФА Конференциялары лигасы 2022/23]] [[Санат:2022 жылғы футбол]] [[Санат:2023 жылғы футбол]] kyphlbfqg0i2o4moirt09iw8r2zlcrb 3055507 3055505 2022-07-29T10:02:16Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* 2 раунд */ wikitext text/x-wiki {{Ұлттық чемпионат |уақыты = |қатысушылар саны = 184 |чемпион = |рет = |2 орын = |ойналған ойындар саны = |голдар саны = |голдардың аты = |келушілер_саны = |бомбардир = |бголдар = |алдыңғы сезон = [[УЕФА Конференциялары лигасы 2021/22|2021/22]] |келесі сезон = 2023/24 }} '''УЕФА Конференциялары лигасы 2022/23''' — аталмыш турнирдің екінші маусымы<ref>https://www.bbc.co.uk/sport/football/46421656</ref>. == Іріктеу кезеңі == === 1 раунд === {{TwoLegStart}} {{2М|[[Алашкерт (футбол клубы)|Алашкерт]]|Армения|2:4|'''[[Хамрун Спартанс]]|Мальта|1:0|1:4|}} {{2М|'''[[Лехия (футбол клубы, Гданьск)|Лехия Гданьск]]|Польша|6:2|[[Академия Пандева]]|Македония|4:1|2:1}} {{2М|[[Интер (футбол клубы, Турку)|Интер Турку]]|Финляндия|1:3|'''[[Дрита (футбол клубы, Гнилане)|Дрита]]|Косово|1:0|0:3}} {{2М|[[Динамо (футбол клубы, Тбилиси)|Динамо Тбилиси]]|Грузия|4:4 пен 5:6|'''[[Пайде (футбол клубы)|Пайде]]|Эстония|2:3|2:1}} {{2М|[[Паневежис (футбол клубы)|Паневежис]] |Литва|0:2|'''[[Милсами]]|Молдова|0:0|0:2}} {{2М|'''[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]] |Албания|1:0|[[Искра (футбол клубы, Даниловград)|Искра]]|Черногория|0:0|1:0}} {{2М|[[Гиляни (футбол клубы)|Гиляни]]|Косово|2:3|'''[[Лиепая (футбол клубы)|Лиепая]]|Латвия|1:0|1:3}} {{2М|[[Сфынтул Георге]]|Молдова|2:4|'''[[Мура (футбол клубы)|Мура]]|Словения|1:2|1:2}} {{2М|'''[[КуПС]]|Финляндия|2:0|[[Дила]]|Грузия|2:0|0:0}} {{2М|'''[[Ружомберок (футбол клубы)|Ружомберок]]|Словакия|2:0|[[Кауно Жальгирис]]|Литва|2:0|0:0}} {{2М|'''[[Будучност (футбол клубы, Подгорица)|Будучност]]|Черногория|4:2|[[Лапи (футбол клубы)|Лапи]]|Косово|2:0|2:2}} {{2М|'''[[Гзира Юнайтед]] |Мальта|2:1|[[Атлетик (футбол клубы, Эскальдес)|Атлетик Эскальдес]]|Андорра|1:1|1:0}} {{2М|[[Борац (футбол клубы, Баня-Лука)|Борац Баня-Лука]] |Босния және Герцеговина|3:3 пен|'''[[Б-36 (футбол клубы)|Б-36]]|Фарер аралдары|2:0|1:3}} {{2М|'''[[Олимпия (футбол клубы, Любляна)|Олимпия Любляна]]|Словения|3:2|[[Дифферданж 03]]|Люксембург|1:1|2:1}} {{2М|'''[[Сент-Джозефс]]|Гибралтар|1:0|[[Ларн (футбол клубы)|Ларн]]|Солтүстік Ирландия|0:0|1:0}} {{2М|[[Унио Эспортива Санта-Колома |УЭ Санта-Колома]]|Андорра|1:5|'''[[Брейдаблик]]|Исландия|0:1|1:4}} {{2М|'''[[ДАК 1904]]|Словакия|5:1|[[Клифтонвилл (футбол клубы) |Клифтонвилл]]|Солтүстік Ирландия|2:1|3:0}} {{2М|'''[[Викингур (футбол клубы, Гота)|Вуйчингур]]|Фарер аралдары|3:1|[[Еуропа (футбол клубы, Гибралтар)|Еуропа]]|Гибралтар|1:0|2:1}} {{2М|[[Бала Таун]] |Уэльс|2:2 пен 3:4|'''[[Слайго Роверс]]|Ирландия|1:2|1:0}} {{2М|[[Фола (футбол клубы)|Фола]]|Люксембург|1:4|'''[[Тре Фьори]]|Сан-Марино|0:1|1:3}} {{2М|'''[[Динамо (футбол клубы, Минск)|Динамо Минск]] |Беларусь|3:2|[[Дечич (футбол клубы)|Дечич]]|Черногория|1:1|2:1}} {{2М|[[Тре-Пенне|Тре Пенне]] |Сан-Марино|0:8|'''[[Тузла Сити]]|Босния және Герцеговина|0:2|0:6}} {{2М|'''[[Сабуртало]]|Грузия|1:1 пен 5:4|[[Партизани (футбол клубы)|Партизани]]|Албания|0:1|1:0}} {{2М|'''[[Шкендия]]|Македония|4:2|[[Арарат (футбол клубы)|Арарат]]|Армения|2:0|2:2}} {{2М|[[Флориана (футбол клубы)|Флориана]]|Мальта|0:1|'''[[Петрокуб]]|Молдова|0:0|0:1}} {{2М|'''[[Погонь (футбол клубы, Щецин)|Погонь Щецин]] |Польша|4:2|[[Рейкьявик (футбол клубы) |КР Рейкьявик]]|Исландия|4:1|0:1}} {{2М|[[ХБ Торсхавн]]|Фарер аралдары|2:2 пен 1:3|'''[[Ньютаун (футбол клубы)|Ньютаун]]|Уэльс|1:0|1:2|}} {{2М|[[Бруно'с Мэгпайс]]|Гибралтар|3:4|'''[[Крусейдерс (футбол клубы)|Крусейдерс]]|Солтүстік Ирландия|2:1|1:3}} {{2М|[[Флора (футбол клубы)|Флора]]|Эстония|3:4|'''[[СИК]]|Финляндия|1:0|2:4|}} {{2М|[[Дерри Сити]] |Ирландия|0:4|'''[[Рига (футбол клубы, 2015)|Рига]]|Латвия|0:2|0:2|}} |} === 2 раунд === ==== Чемпиондар жолы ==== {{TwoLegStart}} {{2М| [[Ла Фиорита]]|Сан-Марино|0:10| '''[[Балкани (футбол клубы, Сува-Река)|Балкани]]'''|Косово|0:4|0:6}} {{2М|'''[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]'''|Исландия|2:0|[[Нью-Сейнтс]] |Уэльс|2:0|0:0}} {{2М|[[Сутьеска (футбол клубы)|Сутьеска]]|Черногория|0:1|'''[[КИ Клаксвик]]|Фарер аралдары|0:0|0:1}} {{2М|'''[[Хибернианс (футбол клубы)|Хибернианс]]|Мальта|4:3|[[Левадия ФКИ|ФКИ Левадия]]|Эстония|3:2|1:1}} {{2М|[[Тирана (футбол клубы)|Тирана]]|Албания|2:4|'''[[Зриньски]]|Босния және Герцеговина|0:1|2:3}} {{2М|'''[[Лех (футбол клубы)|Лех]]|Польша|6:1|[[Динамо (футбол клубы, Батуми)|Динамо Батуми]]|Грузия|5:0|1:1}} {{2М|'''[[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР]]|Румыния|4:1|[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]|Андорра|3:0|1:1}} {{2М|'''[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]]|Қазақстан|3:0|[[Линкольн Ред Импс]]|Гибралтар|2:0|1:0}} |} === Лига өкілдерінің жолы === {{TwoLegStart}} {{2М|'''[[Гзира Юнайтед]]|Мальта|5:5 пен 3:1|[[Раднички (футбол клубы, Ниш)|Раднички]]|Сербия|2:2|3:3}} {{2М|[[Македония Джёрче Петров]]|Македония|0:4|'''[[ЦСКА (футбол клубы, София)|ЦСКА София]]|Болгария|0:0|0:4}} {{2М|'''[[Хапоэль (футбол клубы, Беэр-Шева)|Хапоэль Беэр-Шева]]|Израиль|3:1|[[Динамо (футбол клубы, Минск)|Динамо Минск]]|Беларусь|2:1|1:0}} {{2М| [[Зиря (футбол клубы)|Зиря]]|Әзірбайжан|0:3|'''[[Маккаби (футбол клубы, Тель-Авив)|Маккаби Тель-Авив]]|Израиль|0:3|0:0}} {{2М|[[Влазния (футбол клубы)|Влазния]]|Албания|1:4|'''[[Университатя (футбол клубы, Крайова)|Университатя]]|Румыния|1:1|0:3}} {{2М|[[Арарат-Армения]]|Армения|0:0 (п. 3:5)|'''[[Пайде (футбол клубы)|Пайде]]|Эстония|0:0|0:0}} {{2М|[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]|Қазақстан|0:2|'''[[Кишварда (футбол клубы)|Кишварда]]|Мажарстан|0:1|0:1}} {{2М|[[БАТЭ (футбол клубы)|БАТЭ]]|Беларусь|0:5|'''[[Коньяспор (футбол клубы)|Коньяспор]]|Түркия|0:3|0:2}} {{2М|[[Сепси]]|Румыния||[[Олимпия (футбол клубы, Любляна)|Олимпия Любляна]]|Словения||}} {{2М|'''[[Қызылжар (футбол клубы)|Қызылжар]]|Қазақстан|3:2|[[Осиек (футбол клубы)|Осиек]]|Хорватия|1:2|2:0}} {{2М|[[Антверпен (футбол клубы)|Антверпен]]|Бельгия||[[Дрита (футбол клубы, Гнилане)|Дрита]]|Косово|0:0|}} {{2М|'''[[Петрокуб]]|Молдова|4:1|[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]] |Албания|0:0|4:1|}} {{2М|[[Расинг (футбол клубы, Люксембург)|Расинг]]|Люксембург|1:8|'''[[Чукарички]]|Сербия|1:4|0:4}} {{2М|'''[[Левски (футбол клубы)|Левски]]|Болгария|3:1|[[ПАОК (футбол клубы)|ПАОК]]|Грекия|2:0|1:1}} {{2М|'''[[Витория (футбол клубы, Гимарайнш)|Витория Гимайрайнш]]|Португалия|3 :0|[[Пушкаш Академиясы]]|Мажарстан|3:0|0:0}} {{2М|[[Риека (футбол клубы)|Риека]]|Хорватия|1:4|'''[[Юргорден (футбол клубы)|Юргорден]]|Швеция|1:2|0:2}} {{2М| [[Ворскла (футбол клубы)|Ворскла]]|Украина|3:4|'''[[АИК (футбол клубы)|АИК]]|Швеция|3:2|0:2}} {{2М|[[Валмиера (футбол клубы)|Валмиера]]|Латвия|2:5|'''[[Шкендия]]|Македония|1:2|1:3}} {{2М|'''[[Ракув (футбол клубы)|Ракув]]|Польша|6:0|[[Астана (футбол клубыы)|Астана]]|Қазақстан|5:0|1:0}} {{2М|'''[[КуПС]]|Финляндия|6:3|[[Милсами]]|Молдова|2:2|4:1}} {{2М|[[Спарта (футбол клубы, Прага)|Спарта Прага]]|Чехия|1:2|'''[[Викинг (футбол клубы)|Викинг]]|Норвегия|0:0|1:2}} |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}}{{УЕФА Конференциялары лигасы}} [[Санат:УЕФА Конференциялары лигасы 2022/23]] [[Санат:2022 жылғы футбол]] [[Санат:2023 жылғы футбол]] mpnoj6pxnv4akode1h17iorfopa8xkd 3055508 3055507 2022-07-29T10:02:49Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* Лига өкілдерінің жолы */ wikitext text/x-wiki {{Ұлттық чемпионат |уақыты = |қатысушылар саны = 184 |чемпион = |рет = |2 орын = |ойналған ойындар саны = |голдар саны = |голдардың аты = |келушілер_саны = |бомбардир = |бголдар = |алдыңғы сезон = [[УЕФА Конференциялары лигасы 2021/22|2021/22]] |келесі сезон = 2023/24 }} '''УЕФА Конференциялары лигасы 2022/23''' — аталмыш турнирдің екінші маусымы<ref>https://www.bbc.co.uk/sport/football/46421656</ref>. == Іріктеу кезеңі == === 1 раунд === {{TwoLegStart}} {{2М|[[Алашкерт (футбол клубы)|Алашкерт]]|Армения|2:4|'''[[Хамрун Спартанс]]|Мальта|1:0|1:4|}} {{2М|'''[[Лехия (футбол клубы, Гданьск)|Лехия Гданьск]]|Польша|6:2|[[Академия Пандева]]|Македония|4:1|2:1}} {{2М|[[Интер (футбол клубы, Турку)|Интер Турку]]|Финляндия|1:3|'''[[Дрита (футбол клубы, Гнилане)|Дрита]]|Косово|1:0|0:3}} {{2М|[[Динамо (футбол клубы, Тбилиси)|Динамо Тбилиси]]|Грузия|4:4 пен 5:6|'''[[Пайде (футбол клубы)|Пайде]]|Эстония|2:3|2:1}} {{2М|[[Паневежис (футбол клубы)|Паневежис]] |Литва|0:2|'''[[Милсами]]|Молдова|0:0|0:2}} {{2М|'''[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]] |Албания|1:0|[[Искра (футбол клубы, Даниловград)|Искра]]|Черногория|0:0|1:0}} {{2М|[[Гиляни (футбол клубы)|Гиляни]]|Косово|2:3|'''[[Лиепая (футбол клубы)|Лиепая]]|Латвия|1:0|1:3}} {{2М|[[Сфынтул Георге]]|Молдова|2:4|'''[[Мура (футбол клубы)|Мура]]|Словения|1:2|1:2}} {{2М|'''[[КуПС]]|Финляндия|2:0|[[Дила]]|Грузия|2:0|0:0}} {{2М|'''[[Ружомберок (футбол клубы)|Ружомберок]]|Словакия|2:0|[[Кауно Жальгирис]]|Литва|2:0|0:0}} {{2М|'''[[Будучност (футбол клубы, Подгорица)|Будучност]]|Черногория|4:2|[[Лапи (футбол клубы)|Лапи]]|Косово|2:0|2:2}} {{2М|'''[[Гзира Юнайтед]] |Мальта|2:1|[[Атлетик (футбол клубы, Эскальдес)|Атлетик Эскальдес]]|Андорра|1:1|1:0}} {{2М|[[Борац (футбол клубы, Баня-Лука)|Борац Баня-Лука]] |Босния және Герцеговина|3:3 пен|'''[[Б-36 (футбол клубы)|Б-36]]|Фарер аралдары|2:0|1:3}} {{2М|'''[[Олимпия (футбол клубы, Любляна)|Олимпия Любляна]]|Словения|3:2|[[Дифферданж 03]]|Люксембург|1:1|2:1}} {{2М|'''[[Сент-Джозефс]]|Гибралтар|1:0|[[Ларн (футбол клубы)|Ларн]]|Солтүстік Ирландия|0:0|1:0}} {{2М|[[Унио Эспортива Санта-Колома |УЭ Санта-Колома]]|Андорра|1:5|'''[[Брейдаблик]]|Исландия|0:1|1:4}} {{2М|'''[[ДАК 1904]]|Словакия|5:1|[[Клифтонвилл (футбол клубы) |Клифтонвилл]]|Солтүстік Ирландия|2:1|3:0}} {{2М|'''[[Викингур (футбол клубы, Гота)|Вуйчингур]]|Фарер аралдары|3:1|[[Еуропа (футбол клубы, Гибралтар)|Еуропа]]|Гибралтар|1:0|2:1}} {{2М|[[Бала Таун]] |Уэльс|2:2 пен 3:4|'''[[Слайго Роверс]]|Ирландия|1:2|1:0}} {{2М|[[Фола (футбол клубы)|Фола]]|Люксембург|1:4|'''[[Тре Фьори]]|Сан-Марино|0:1|1:3}} {{2М|'''[[Динамо (футбол клубы, Минск)|Динамо Минск]] |Беларусь|3:2|[[Дечич (футбол клубы)|Дечич]]|Черногория|1:1|2:1}} {{2М|[[Тре-Пенне|Тре Пенне]] |Сан-Марино|0:8|'''[[Тузла Сити]]|Босния және Герцеговина|0:2|0:6}} {{2М|'''[[Сабуртало]]|Грузия|1:1 пен 5:4|[[Партизани (футбол клубы)|Партизани]]|Албания|0:1|1:0}} {{2М|'''[[Шкендия]]|Македония|4:2|[[Арарат (футбол клубы)|Арарат]]|Армения|2:0|2:2}} {{2М|[[Флориана (футбол клубы)|Флориана]]|Мальта|0:1|'''[[Петрокуб]]|Молдова|0:0|0:1}} {{2М|'''[[Погонь (футбол клубы, Щецин)|Погонь Щецин]] |Польша|4:2|[[Рейкьявик (футбол клубы) |КР Рейкьявик]]|Исландия|4:1|0:1}} {{2М|[[ХБ Торсхавн]]|Фарер аралдары|2:2 пен 1:3|'''[[Ньютаун (футбол клубы)|Ньютаун]]|Уэльс|1:0|1:2|}} {{2М|[[Бруно'с Мэгпайс]]|Гибралтар|3:4|'''[[Крусейдерс (футбол клубы)|Крусейдерс]]|Солтүстік Ирландия|2:1|1:3}} {{2М|[[Флора (футбол клубы)|Флора]]|Эстония|3:4|'''[[СИК]]|Финляндия|1:0|2:4|}} {{2М|[[Дерри Сити]] |Ирландия|0:4|'''[[Рига (футбол клубы, 2015)|Рига]]|Латвия|0:2|0:2|}} |} === 2 раунд === ==== Чемпиондар жолы ==== {{TwoLegStart}} {{2М| [[Ла Фиорита]]|Сан-Марино|0:10| '''[[Балкани (футбол клубы, Сува-Река)|Балкани]]'''|Косово|0:4|0:6}} {{2М|'''[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]'''|Исландия|2:0|[[Нью-Сейнтс]] |Уэльс|2:0|0:0}} {{2М|[[Сутьеска (футбол клубы)|Сутьеска]]|Черногория|0:1|'''[[КИ Клаксвик]]|Фарер аралдары|0:0|0:1}} {{2М|'''[[Хибернианс (футбол клубы)|Хибернианс]]|Мальта|4:3|[[Левадия ФКИ|ФКИ Левадия]]|Эстония|3:2|1:1}} {{2М|[[Тирана (футбол клубы)|Тирана]]|Албания|2:4|'''[[Зриньски]]|Босния және Герцеговина|0:1|2:3}} {{2М|'''[[Лех (футбол клубы)|Лех]]|Польша|6:1|[[Динамо (футбол клубы, Батуми)|Динамо Батуми]]|Грузия|5:0|1:1}} {{2М|'''[[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР]]|Румыния|4:1|[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]|Андорра|3:0|1:1}} {{2М|'''[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]]|Қазақстан|3:0|[[Линкольн Ред Импс]]|Гибралтар|2:0|1:0}} |} === Лига өкілдерінің жолы === {{TwoLegStart}} {{2М|'''[[Гзира Юнайтед]]|Мальта|5:5 пен 3:1|[[Раднички (футбол клубы, Ниш)|Раднички]]|Сербия|2:2|3:3}} {{2М|[[Македония Джёрче Петров]]|Македония|0:4|'''[[ЦСКА (футбол клубы, София)|ЦСКА София]]|Болгария|0:0|0:4}} {{2М|'''[[Хапоэль (футбол клубы, Беэр-Шева)|Хапоэль Беэр-Шева]]|Израиль|3:1|[[Динамо (футбол клубы, Минск)|Динамо Минск]]|Беларусь|2:1|1:0}} {{2М| [[Зиря (футбол клубы)|Зиря]]|Әзірбайжан|0:3|'''[[Маккаби (футбол клубы, Тель-Авив)|Маккаби Тель-Авив]]|Израиль|0:3|0:0}} {{2М|[[Влазния (футбол клубы)|Влазния]]|Албания|1:4|'''[[Университатя (футбол клубы, Крайова)|Университатя]]|Румыния|1:1|0:3}} {{2М|[[Арарат-Армения]]|Армения|0:0 (п. 3:5)|'''[[Пайде (футбол клубы)|Пайде]]|Эстония|0:0|0:0}} {{2М|[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]|Қазақстан|0:2|'''[[Кишварда (футбол клубы)|Кишварда]]|Мажарстан|0:1|0:1}} {{2М|[[БАТЭ (футбол клубы)|БАТЭ]]|Беларусь|0:5|'''[[Коньяспор (футбол клубы)|Коньяспор]]|Түркия|0:3|0:2}} {{2М|[[Сепси]]|Румыния||[[Олимпия (футбол клубы, Любляна)|Олимпия Любляна]]|Словения||}} {{2М|'''[[Қызылжар (футбол клубы)|Қызылжар]]|Қазақстан|3:2|[[Осиек (футбол клубы)|Осиек]]|Хорватия|1:2|2:0}} {{2М|[[Антверпен (футбол клубы)|Антверпен]]|Бельгия||[[Дрита (футбол клубы, Гнилане)|Дрита]]|Косово|0:0|}} {{2М|'''[[Петрокуб]]|Молдова|4:1|[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]] |Албания|0:0|4:1|}} {{2М|[[Расинг (футбол клубы, Люксембург)|Расинг]]|Люксембург|1:8|'''[[Чукарички]]|Сербия|1:4|0:4}} {{2М|'''[[Левски (футбол клубы)|Левски]]|Болгария|3:1|[[ПАОК (футбол клубы)|ПАОК]]|Грекия|2:0|1:1}} {{2М|'''[[Витория (футбол клубы, Гимарайнш)|Витория Гимайрайнш]]|Португалия|3 :0|[[Пушкаш Академия|Пушкаш Академиясы]]|Мажарстан|3:0|0:0}} {{2М|[[Риека (футбол клубы)|Риека]]|Хорватия|1:4|'''[[Юргорден (футбол клубы)|Юргорден]]|Швеция|1:2|0:2}} {{2М| [[Ворскла (футбол клубы)|Ворскла]]|Украина|3:4|'''[[АИК (футбол клубы)|АИК]]|Швеция|3:2|0:2}} {{2М|[[Валмиера (футбол клубы)|Валмиера]]|Латвия|2:5|'''[[Шкендия]]|Македония|1:2|1:3}} {{2М|'''[[Ракув (футбол клубы)|Ракув]]|Польша|6:0|[[Астана (футбол клубы)|Астана]]|Қазақстан|5:0|1:0}} {{2М|'''[[КуПС]]|Финляндия|6:3|[[Милсами]]|Молдова|2:2|4:1}} {{2М|[[Спарта (футбол клубы, Прага)|Спарта Прага]]|Чехия|1:2|'''[[Викинг (футбол клубы)|Викинг]]|Норвегия|0:0|1:2}} |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}}{{УЕФА Конференциялары лигасы}} [[Санат:УЕФА Конференциялары лигасы 2022/23]] [[Санат:2022 жылғы футбол]] [[Санат:2023 жылғы футбол]] m2dcnvt3j7xukidtx0zamk1bgzm04fu 3055516 3055508 2022-07-29T10:09:42Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* Лига өкілдерінің жолы */ wikitext text/x-wiki {{Ұлттық чемпионат |уақыты = |қатысушылар саны = 184 |чемпион = |рет = |2 орын = |ойналған ойындар саны = |голдар саны = |голдардың аты = |келушілер_саны = |бомбардир = |бголдар = |алдыңғы сезон = [[УЕФА Конференциялары лигасы 2021/22|2021/22]] |келесі сезон = 2023/24 }} '''УЕФА Конференциялары лигасы 2022/23''' — аталмыш турнирдің екінші маусымы<ref>https://www.bbc.co.uk/sport/football/46421656</ref>. == Іріктеу кезеңі == === 1 раунд === {{TwoLegStart}} {{2М|[[Алашкерт (футбол клубы)|Алашкерт]]|Армения|2:4|'''[[Хамрун Спартанс]]|Мальта|1:0|1:4|}} {{2М|'''[[Лехия (футбол клубы, Гданьск)|Лехия Гданьск]]|Польша|6:2|[[Академия Пандева]]|Македония|4:1|2:1}} {{2М|[[Интер (футбол клубы, Турку)|Интер Турку]]|Финляндия|1:3|'''[[Дрита (футбол клубы, Гнилане)|Дрита]]|Косово|1:0|0:3}} {{2М|[[Динамо (футбол клубы, Тбилиси)|Динамо Тбилиси]]|Грузия|4:4 пен 5:6|'''[[Пайде (футбол клубы)|Пайде]]|Эстония|2:3|2:1}} {{2М|[[Паневежис (футбол клубы)|Паневежис]] |Литва|0:2|'''[[Милсами]]|Молдова|0:0|0:2}} {{2М|'''[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]] |Албания|1:0|[[Искра (футбол клубы, Даниловград)|Искра]]|Черногория|0:0|1:0}} {{2М|[[Гиляни (футбол клубы)|Гиляни]]|Косово|2:3|'''[[Лиепая (футбол клубы)|Лиепая]]|Латвия|1:0|1:3}} {{2М|[[Сфынтул Георге]]|Молдова|2:4|'''[[Мура (футбол клубы)|Мура]]|Словения|1:2|1:2}} {{2М|'''[[КуПС]]|Финляндия|2:0|[[Дила]]|Грузия|2:0|0:0}} {{2М|'''[[Ружомберок (футбол клубы)|Ружомберок]]|Словакия|2:0|[[Кауно Жальгирис]]|Литва|2:0|0:0}} {{2М|'''[[Будучност (футбол клубы, Подгорица)|Будучност]]|Черногория|4:2|[[Лапи (футбол клубы)|Лапи]]|Косово|2:0|2:2}} {{2М|'''[[Гзира Юнайтед]] |Мальта|2:1|[[Атлетик (футбол клубы, Эскальдес)|Атлетик Эскальдес]]|Андорра|1:1|1:0}} {{2М|[[Борац (футбол клубы, Баня-Лука)|Борац Баня-Лука]] |Босния және Герцеговина|3:3 пен|'''[[Б-36 (футбол клубы)|Б-36]]|Фарер аралдары|2:0|1:3}} {{2М|'''[[Олимпия (футбол клубы, Любляна)|Олимпия Любляна]]|Словения|3:2|[[Дифферданж 03]]|Люксембург|1:1|2:1}} {{2М|'''[[Сент-Джозефс]]|Гибралтар|1:0|[[Ларн (футбол клубы)|Ларн]]|Солтүстік Ирландия|0:0|1:0}} {{2М|[[Унио Эспортива Санта-Колома |УЭ Санта-Колома]]|Андорра|1:5|'''[[Брейдаблик]]|Исландия|0:1|1:4}} {{2М|'''[[ДАК 1904]]|Словакия|5:1|[[Клифтонвилл (футбол клубы) |Клифтонвилл]]|Солтүстік Ирландия|2:1|3:0}} {{2М|'''[[Викингур (футбол клубы, Гота)|Вуйчингур]]|Фарер аралдары|3:1|[[Еуропа (футбол клубы, Гибралтар)|Еуропа]]|Гибралтар|1:0|2:1}} {{2М|[[Бала Таун]] |Уэльс|2:2 пен 3:4|'''[[Слайго Роверс]]|Ирландия|1:2|1:0}} {{2М|[[Фола (футбол клубы)|Фола]]|Люксембург|1:4|'''[[Тре Фьори]]|Сан-Марино|0:1|1:3}} {{2М|'''[[Динамо (футбол клубы, Минск)|Динамо Минск]] |Беларусь|3:2|[[Дечич (футбол клубы)|Дечич]]|Черногория|1:1|2:1}} {{2М|[[Тре-Пенне|Тре Пенне]] |Сан-Марино|0:8|'''[[Тузла Сити]]|Босния және Герцеговина|0:2|0:6}} {{2М|'''[[Сабуртало]]|Грузия|1:1 пен 5:4|[[Партизани (футбол клубы)|Партизани]]|Албания|0:1|1:0}} {{2М|'''[[Шкендия]]|Македония|4:2|[[Арарат (футбол клубы)|Арарат]]|Армения|2:0|2:2}} {{2М|[[Флориана (футбол клубы)|Флориана]]|Мальта|0:1|'''[[Петрокуб]]|Молдова|0:0|0:1}} {{2М|'''[[Погонь (футбол клубы, Щецин)|Погонь Щецин]] |Польша|4:2|[[Рейкьявик (футбол клубы) |КР Рейкьявик]]|Исландия|4:1|0:1}} {{2М|[[ХБ Торсхавн]]|Фарер аралдары|2:2 пен 1:3|'''[[Ньютаун (футбол клубы)|Ньютаун]]|Уэльс|1:0|1:2|}} {{2М|[[Бруно'с Мэгпайс]]|Гибралтар|3:4|'''[[Крусейдерс (футбол клубы)|Крусейдерс]]|Солтүстік Ирландия|2:1|1:3}} {{2М|[[Флора (футбол клубы)|Флора]]|Эстония|3:4|'''[[СИК]]|Финляндия|1:0|2:4|}} {{2М|[[Дерри Сити]] |Ирландия|0:4|'''[[Рига (футбол клубы, 2015)|Рига]]|Латвия|0:2|0:2|}} |} === 2 раунд === ==== Чемпиондар жолы ==== {{TwoLegStart}} {{2М| [[Ла Фиорита]]|Сан-Марино|0:10| '''[[Балкани (футбол клубы, Сува-Река)|Балкани]]'''|Косово|0:4|0:6}} {{2М|'''[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]'''|Исландия|2:0|[[Нью-Сейнтс]] |Уэльс|2:0|0:0}} {{2М|[[Сутьеска (футбол клубы)|Сутьеска]]|Черногория|0:1|'''[[КИ Клаксвик]]|Фарер аралдары|0:0|0:1}} {{2М|'''[[Хибернианс (футбол клубы)|Хибернианс]]|Мальта|4:3|[[Левадия ФКИ|ФКИ Левадия]]|Эстония|3:2|1:1}} {{2М|[[Тирана (футбол клубы)|Тирана]]|Албания|2:4|'''[[Зриньски]]|Босния және Герцеговина|0:1|2:3}} {{2М|'''[[Лех (футбол клубы)|Лех]]|Польша|6:1|[[Динамо (футбол клубы, Батуми)|Динамо Батуми]]|Грузия|5:0|1:1}} {{2М|'''[[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР]]|Румыния|4:1|[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]|Андорра|3:0|1:1}} {{2М|'''[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]]|Қазақстан|3:0|[[Линкольн Ред Импс]]|Гибралтар|2:0|1:0}} |} === Лига өкілдерінің жолы === {{TwoLegStart}} {{2М|'''[[Гзира Юнайтед]]|Мальта|5:5 пен 3:1|[[Раднички (футбол клубы, Ниш)|Раднички]]|Сербия|2:2|3:3}} {{2М|'''[[Арис (футбол клубы, Салоники)|Арис Салоники]]|Грекия|7:2|[[Гомель (футбол клубы)|Гомель]]|Беларусь|5:1|2:1}} {{2М|[[Ботев (футбол клубы, Пловдив)|Ботев]]|Болгария|0:2|'''[[АПОЭЛ (футбол клубы)|АПОЭЛ]]|Кипр|0:0|0:2}} {{2М|'''[[Фехервар]]|Мажарстан|5:3|[[Габала (футбол клубы)|Габала]]|Әзірбайжан|4:1|1:2}} {{2М|'''[[Ыстанбұл Башахшехир|Истанбул Башахшехир]]|Түркия|2:1|[[Маккаби (футбол клубы, Нетания)|Маккаби Нетания]]|Израиль|1:1|1:0}} {{2М|[[Арис (футбол клубы, Лимасол)|Арис Лимасол]]|Кипр|2:3|'''[[Нефтчи (футбол клубы, Баку)|Нефтчи]]|Әзірбайжан|2:0|0:3}} {{2М|[[Вележ (футбол клубы)|Вележ]]|Босния және Герцеговина|0:2|'''[[Хамрун Спартанс]]|Мальта|0:1|0:1}} {{2М|[[Сабуртало]]|Грузия|3:4|'''[[Стяуа (футбол клубы)|ФКСБ]]|Румыния|1:0|2:4}} {{2М|[[Македония Джёрче Петров]]|Македония|0:4|'''[[ЦСКА (футбол клубы, София)|ЦСКА София]]|Болгария|0:0|0:4}} {{2М|'''[[Хапоэль (футбол клубы, Беэр-Шева)|Хапоэль Беэр-Шева]]|Израиль|3:1|[[Динамо (футбол клубы, Минск)|Динамо Минск]]|Беларусь|2:1|1:0}} {{2М| [[Зиря (футбол клубы)|Зиря]]|Әзірбайжан|0:3|'''[[Маккаби (футбол клубы, Тель-Авив)|Маккаби Тель-Авив]]|Израиль|0:3|0:0}} {{2М|[[Влазния (футбол клубы)|Влазния]]|Албания|1:4|'''[[Университатя (футбол клубы, Крайова)|Университатя]]|Румыния|1:1|0:3}} {{2М|[[Арарат-Армения]]|Армения|0:0 (п. 3:5)|'''[[Пайде (футбол клубы)|Пайде]]|Эстония|0:0|0:0}} {{2М|[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]|Қазақстан|0:2|'''[[Кишварда (футбол клубы)|Кишварда]]|Мажарстан|0:1|0:1}} {{2М|[[БАТЭ (футбол клубы)|БАТЭ]]|Беларусь|0:5|'''[[Коньяспор (футбол клубы)|Коньяспор]]|Түркия|0:3|0:2}} {{2М|[[Сепси]]|Румыния||[[Олимпия (футбол клубы, Любляна)|Олимпия Любляна]]|Словения||}} {{2М|'''[[Қызылжар (футбол клубы)|Қызылжар]]|Қазақстан|3:2|[[Осиек (футбол клубы)|Осиек]]|Хорватия|1:2|2:0}} {{2М|[[Антверпен (футбол клубы)|Антверпен]]|Бельгия||[[Дрита (футбол клубы, Гнилане)|Дрита]]|Косово|0:0|}} {{2М|'''[[Петрокуб]]|Молдова|4:1|[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]] |Албания|0:0|4:1|}} {{2М|[[Расинг (футбол клубы, Люксембург)|Расинг]]|Люксембург|1:8|'''[[Чукарички]]|Сербия|1:4|0:4}} {{2М|'''[[Левски (футбол клубы)|Левски]]|Болгария|3:1|[[ПАОК (футбол клубы)|ПАОК]]|Грекия|2:0|1:1}} {{2М|'''[[Витория (футбол клубы, Гимарайнш)|Витория Гимайрайнш]]|Португалия|3 :0|[[Пушкаш Академия|Пушкаш Академиясы]]|Мажарстан|3:0|0:0}} {{2М|[[Риека (футбол клубы)|Риека]]|Хорватия|1:4|'''[[Юргорден (футбол клубы)|Юргорден]]|Швеция|1:2|0:2}} {{2М| [[Ворскла (футбол клубы)|Ворскла]]|Украина|3:4|'''[[АИК (футбол клубы)|АИК]]|Швеция|3:2|0:2}} {{2М|[[Валмиера (футбол клубы)|Валмиера]]|Латвия|2:5|'''[[Шкендия]]|Македония|1:2|1:3}} {{2М|'''[[Ракув (футбол клубы)|Ракув]]|Польша|6:0|[[Астана (футбол клубы)|Астана]]|Қазақстан|5:0|1:0}} {{2М|'''[[КуПС]]|Финляндия|6:3|[[Милсами]]|Молдова|2:2|4:1}} {{2М|[[Спарта (футбол клубы, Прага)|Спарта Прага]]|Чехия|1:2|'''[[Викинг (футбол клубы)|Викинг]]|Норвегия|0:0|1:2}} |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}}{{УЕФА Конференциялары лигасы}} [[Санат:УЕФА Конференциялары лигасы 2022/23]] [[Санат:2022 жылғы футбол]] [[Санат:2023 жылғы футбол]] e0hmd7lrrn30u4kc8mctuwehe0par3s 3055521 3055516 2022-07-29T10:17:11Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* Лига өкілдерінің жолы */ wikitext text/x-wiki {{Ұлттық чемпионат |уақыты = |қатысушылар саны = 184 |чемпион = |рет = |2 орын = |ойналған ойындар саны = |голдар саны = |голдардың аты = |келушілер_саны = |бомбардир = |бголдар = |алдыңғы сезон = [[УЕФА Конференциялары лигасы 2021/22|2021/22]] |келесі сезон = 2023/24 }} '''УЕФА Конференциялары лигасы 2022/23''' — аталмыш турнирдің екінші маусымы<ref>https://www.bbc.co.uk/sport/football/46421656</ref>. == Іріктеу кезеңі == === 1 раунд === {{TwoLegStart}} {{2М|[[Алашкерт (футбол клубы)|Алашкерт]]|Армения|2:4|'''[[Хамрун Спартанс]]|Мальта|1:0|1:4|}} {{2М|'''[[Лехия (футбол клубы, Гданьск)|Лехия Гданьск]]|Польша|6:2|[[Академия Пандева]]|Македония|4:1|2:1}} {{2М|[[Интер (футбол клубы, Турку)|Интер Турку]]|Финляндия|1:3|'''[[Дрита (футбол клубы, Гнилане)|Дрита]]|Косово|1:0|0:3}} {{2М|[[Динамо (футбол клубы, Тбилиси)|Динамо Тбилиси]]|Грузия|4:4 пен 5:6|'''[[Пайде (футбол клубы)|Пайде]]|Эстония|2:3|2:1}} {{2М|[[Паневежис (футбол клубы)|Паневежис]] |Литва|0:2|'''[[Милсами]]|Молдова|0:0|0:2}} {{2М|'''[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]] |Албания|1:0|[[Искра (футбол клубы, Даниловград)|Искра]]|Черногория|0:0|1:0}} {{2М|[[Гиляни (футбол клубы)|Гиляни]]|Косово|2:3|'''[[Лиепая (футбол клубы)|Лиепая]]|Латвия|1:0|1:3}} {{2М|[[Сфынтул Георге]]|Молдова|2:4|'''[[Мура (футбол клубы)|Мура]]|Словения|1:2|1:2}} {{2М|'''[[КуПС]]|Финляндия|2:0|[[Дила]]|Грузия|2:0|0:0}} {{2М|'''[[Ружомберок (футбол клубы)|Ружомберок]]|Словакия|2:0|[[Кауно Жальгирис]]|Литва|2:0|0:0}} {{2М|'''[[Будучност (футбол клубы, Подгорица)|Будучност]]|Черногория|4:2|[[Лапи (футбол клубы)|Лапи]]|Косово|2:0|2:2}} {{2М|'''[[Гзира Юнайтед]] |Мальта|2:1|[[Атлетик (футбол клубы, Эскальдес)|Атлетик Эскальдес]]|Андорра|1:1|1:0}} {{2М|[[Борац (футбол клубы, Баня-Лука)|Борац Баня-Лука]] |Босния және Герцеговина|3:3 пен|'''[[Б-36 (футбол клубы)|Б-36]]|Фарер аралдары|2:0|1:3}} {{2М|'''[[Олимпия (футбол клубы, Любляна)|Олимпия Любляна]]|Словения|3:2|[[Дифферданж 03]]|Люксембург|1:1|2:1}} {{2М|'''[[Сент-Джозефс]]|Гибралтар|1:0|[[Ларн (футбол клубы)|Ларн]]|Солтүстік Ирландия|0:0|1:0}} {{2М|[[Унио Эспортива Санта-Колома |УЭ Санта-Колома]]|Андорра|1:5|'''[[Брейдаблик]]|Исландия|0:1|1:4}} {{2М|'''[[ДАК 1904]]|Словакия|5:1|[[Клифтонвилл (футбол клубы) |Клифтонвилл]]|Солтүстік Ирландия|2:1|3:0}} {{2М|'''[[Викингур (футбол клубы, Гота)|Вуйчингур]]|Фарер аралдары|3:1|[[Еуропа (футбол клубы, Гибралтар)|Еуропа]]|Гибралтар|1:0|2:1}} {{2М|[[Бала Таун]] |Уэльс|2:2 пен 3:4|'''[[Слайго Роверс]]|Ирландия|1:2|1:0}} {{2М|[[Фола (футбол клубы)|Фола]]|Люксембург|1:4|'''[[Тре Фьори]]|Сан-Марино|0:1|1:3}} {{2М|'''[[Динамо (футбол клубы, Минск)|Динамо Минск]] |Беларусь|3:2|[[Дечич (футбол клубы)|Дечич]]|Черногория|1:1|2:1}} {{2М|[[Тре-Пенне|Тре Пенне]] |Сан-Марино|0:8|'''[[Тузла Сити]]|Босния және Герцеговина|0:2|0:6}} {{2М|'''[[Сабуртало]]|Грузия|1:1 пен 5:4|[[Партизани (футбол клубы)|Партизани]]|Албания|0:1|1:0}} {{2М|'''[[Шкендия]]|Македония|4:2|[[Арарат (футбол клубы)|Арарат]]|Армения|2:0|2:2}} {{2М|[[Флориана (футбол клубы)|Флориана]]|Мальта|0:1|'''[[Петрокуб]]|Молдова|0:0|0:1}} {{2М|'''[[Погонь (футбол клубы, Щецин)|Погонь Щецин]] |Польша|4:2|[[Рейкьявик (футбол клубы) |КР Рейкьявик]]|Исландия|4:1|0:1}} {{2М|[[ХБ Торсхавн]]|Фарер аралдары|2:2 пен 1:3|'''[[Ньютаун (футбол клубы)|Ньютаун]]|Уэльс|1:0|1:2|}} {{2М|[[Бруно'с Мэгпайс]]|Гибралтар|3:4|'''[[Крусейдерс (футбол клубы)|Крусейдерс]]|Солтүстік Ирландия|2:1|1:3}} {{2М|[[Флора (футбол клубы)|Флора]]|Эстония|3:4|'''[[СИК]]|Финляндия|1:0|2:4|}} {{2М|[[Дерри Сити]] |Ирландия|0:4|'''[[Рига (футбол клубы, 2015)|Рига]]|Латвия|0:2|0:2|}} |} === 2 раунд === ==== Чемпиондар жолы ==== {{TwoLegStart}} {{2М| [[Ла Фиорита]]|Сан-Марино|0:10| '''[[Балкани (футбол клубы, Сува-Река)|Балкани]]'''|Косово|0:4|0:6}} {{2М|'''[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]'''|Исландия|2:0|[[Нью-Сейнтс]] |Уэльс|2:0|0:0}} {{2М|[[Сутьеска (футбол клубы)|Сутьеска]]|Черногория|0:1|'''[[КИ Клаксвик]]|Фарер аралдары|0:0|0:1}} {{2М|'''[[Хибернианс (футбол клубы)|Хибернианс]]|Мальта|4:3|[[Левадия ФКИ|ФКИ Левадия]]|Эстония|3:2|1:1}} {{2М|[[Тирана (футбол клубы)|Тирана]]|Албания|2:4|'''[[Зриньски]]|Босния және Герцеговина|0:1|2:3}} {{2М|'''[[Лех (футбол клубы)|Лех]]|Польша|6:1|[[Динамо (футбол клубы, Батуми)|Динамо Батуми]]|Грузия|5:0|1:1}} {{2М|'''[[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР]]|Румыния|4:1|[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]|Андорра|3:0|1:1}} {{2М|'''[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]]|Қазақстан|3:0|[[Линкольн Ред Импс]]|Гибралтар|2:0|1:0}} |} === Лига өкілдерінің жолы === {{TwoLegStart}} {{2М|'''[[Гзира Юнайтед]]|Мальта|5:5 пен 3:1|[[Раднички (футбол клубы, Ниш)|Раднички]]|Сербия|2:2|3:3}} {{2М|'''[[Арис (футбол клубы, Салоники)|Арис Салоники]]|Грекия|7:2|[[Гомель (футбол клубы)|Гомель]]|Беларусь|5:1|2:1}} {{2М|[[Ботев (футбол клубы, Пловдив)|Ботев]]|Болгария|0:2|'''[[АПОЭЛ (футбол клубы)|АПОЭЛ]]|Кипр|0:0|0:2}} {{2М|'''[[Фехервар]]|Мажарстан|5:3|[[Габала (футбол клубы)|Габала]]|Әзірбайжан|4:1|1:2}} {{2М|'''[[Ыстанбұл Башахшехир|Истанбул Башахшехир]]|Түркия|2:1|[[Маккаби (футбол клубы, Нетания)|Маккаби Нетания]]|Израиль|1:1|1:0}} {{2М|[[Арис (футбол клубы, Лимасол)|Арис Лимасол]]|Кипр|2:3|'''[[Нефтчи (футбол клубы, Баку)|Нефтчи]]|Әзірбайжан|2:0|0:3}} {{2М|[[Вележ (футбол клубы)|Вележ]]|Босния және Герцеговина|0:2|'''[[Хамрун Спартанс]]|Мальта|0:1|0:1}} {{2М|[[Сабуртало]]|Грузия|3:4|'''[[Стяуа (футбол клубы)|ФКСБ]]|Румыния|1:0|2:4}} {{2М|[[Македония Джёрче Петров]]|Македония|0:4|'''[[ЦСКА (футбол клубы, София)|ЦСКА София]]|Болгария|0:0|0:4}} {{2М|'''[[Хапоэль (футбол клубы, Беэр-Шева)|Хапоэль Беэр-Шева]]|Израиль|3:1|[[Динамо (футбол клубы, Минск)|Динамо Минск]]|Беларусь|2:1|1:0}} {{2М| [[Зиря (футбол клубы)|Зиря]]|Әзірбайжан|0:3|'''[[Маккаби (футбол клубы, Тель-Авив)|Маккаби Тель-Авив]]|Израиль|0:3|0:0}} {{2М|[[Влазния (футбол клубы)|Влазния]]|Албания|1:4|'''[[Университатя (футбол клубы, Крайова)|Университатя]]|Румыния|1:1|0:3}} {{2М|[[Арарат-Армения]]|Армения|0:0 (п. 3:5)|'''[[Пайде (футбол клубы)|Пайде]]|Эстония|0:0|0:0}} {{2М|[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]|Қазақстан|0:2|'''[[Кишварда (футбол клубы)|Кишварда]]|Мажарстан|0:1|0:1}} {{2М|[[БАТЭ (футбол клубы)|БАТЭ]]|Беларусь|0:5|'''[[Коньяспор (футбол клубы)|Коньяспор]]|Түркия|0:3|0:2}} {{2М|[[Сепси]]|Румыния||[[Олимпия (футбол клубы, Любляна)|Олимпия Любляна]]|Словения||}} {{2М|'''[[Қызылжар (футбол клубы)|Қызылжар]]|Қазақстан|3:2|[[Осиек (футбол клубы)|Осиек]]|Хорватия|1:2|2:0}} {{2М|[[Судува]]|Литва|0:2|'''[[Виборг (футбольный клуб)|Виборг]]|Дания|0:1|0:1}} {{2М|[[Викингур (футбол клубы, Гота)|Вуйчингур]]|Фарер аралдары|0:4|'''[[ДАК 1904]]|Словакия|0:2|0:2}} {{2М|[[Погонь (футбольный клуб, Щецин)|Погонь Щецин]]|Польша|1:5|'''[[Брондбю (футбольный клуб)|Брондбю]]|Дания|1:1|0:4}} {{2М|'''[[АЗ Алкмаар|АЗ]]|Нидерланд|5:0|[[Тузла Сити]]|Босния және Герцеговина|1:0|4:0}} {{2М|[[Мотеруэлл (футбольный клуб)|Мотеруэлл]]|Шотландия|0:3|'''[[Слайго Роверс]]|Ирландия|0:1|0:2}} {{2М|'''[[Молде (футбольный клуб)|Молде]]|Норвегия|6:2|[[Эльфсборг (футбольный клуб)|Эльфсборг|Швеция|4:1|2:1}} {{2М| [[Копер (футбольный клуб)|Копер]]|Словения|1:2|'''[[Вадуц (футбольный клуб)|Вадуц]]|Лихтенштейн|0:1|1:1}} {{2М|'''[[Б-36 (футбольный клуб)|Б-36]]|Фарер аралдары|1:0|[[Тре Фьори]]|Сан-Марино|1:0|0:0}} {{2М|[[Ружомберок (футбольный клуб)|Ружомберок]]|Словакия|1:4|'''[[Рига (футбольный клуб, 2015)|Рига]]|Латвия|0:3|1:2}} {{2М|'''[[Базель (футбольный клуб)|Базель]]|Швейцария|3:1|[[Крусейдерс (футбольный клуб)|Крусейдерс]]|Солтүстік Ирландия|2:0|1:1}} {{2М|[[Антверпен (футбол клубы)|Антверпен]]|Бельгия||[[Дрита (футбол клубы, Гнилане)|Дрита]]|Косово|0:0|}} {{2М|'''[[Петрокуб]]|Молдова|4:1|[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]] |Албания|0:0|4:1|}} {{2М|[[Расинг (футбол клубы, Люксембург)|Расинг]]|Люксембург|1:8|'''[[Чукарички]]|Сербия|1:4|0:4}} {{2М|'''[[Левски (футбол клубы)|Левски]]|Болгария|3:1|[[ПАОК (футбол клубы)|ПАОК]]|Грекия|2:0|1:1}} {{2М|'''[[Витория (футбол клубы, Гимарайнш)|Витория Гимайрайнш]]|Португалия|3 :0|[[Пушкаш Академия|Пушкаш Академиясы]]|Мажарстан|3:0|0:0}} {{2М|[[Риека (футбол клубы)|Риека]]|Хорватия|1:4|'''[[Юргорден (футбол клубы)|Юргорден]]|Швеция|1:2|0:2}} {{2М| [[Ворскла (футбол клубы)|Ворскла]]|Украина|3:4|'''[[АИК (футбол клубы)|АИК]]|Швеция|3:2|0:2}} {{2М|[[Валмиера (футбол клубы)|Валмиера]]|Латвия|2:5|'''[[Шкендия]]|Македония|1:2|1:3}} {{2М|'''[[Ракув (футбол клубы)|Ракув]]|Польша|6:0|[[Астана (футбол клубы)|Астана]]|Қазақстан|5:0|1:0}} {{2М|'''[[КуПС]]|Финляндия|6:3|[[Милсами]]|Молдова|2:2|4:1}} {{2М|[[Спарта (футбол клубы, Прага)|Спарта Прага]]|Чехия|1:2|'''[[Викинг (футбол клубы)|Викинг]]|Норвегия|0:0|1:2}} |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}}{{УЕФА Конференциялары лигасы}} [[Санат:УЕФА Конференциялары лигасы 2022/23]] [[Санат:2022 жылғы футбол]] [[Санат:2023 жылғы футбол]] m56vw4ms7eatcmie1qvdd6ngwvbitus 3055523 3055521 2022-07-29T10:18:10Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* Лига өкілдерінің жолы */ wikitext text/x-wiki {{Ұлттық чемпионат |уақыты = |қатысушылар саны = 184 |чемпион = |рет = |2 орын = |ойналған ойындар саны = |голдар саны = |голдардың аты = |келушілер_саны = |бомбардир = |бголдар = |алдыңғы сезон = [[УЕФА Конференциялары лигасы 2021/22|2021/22]] |келесі сезон = 2023/24 }} '''УЕФА Конференциялары лигасы 2022/23''' — аталмыш турнирдің екінші маусымы<ref>https://www.bbc.co.uk/sport/football/46421656</ref>. == Іріктеу кезеңі == === 1 раунд === {{TwoLegStart}} {{2М|[[Алашкерт (футбол клубы)|Алашкерт]]|Армения|2:4|'''[[Хамрун Спартанс]]|Мальта|1:0|1:4|}} {{2М|'''[[Лехия (футбол клубы, Гданьск)|Лехия Гданьск]]|Польша|6:2|[[Академия Пандева]]|Македония|4:1|2:1}} {{2М|[[Интер (футбол клубы, Турку)|Интер Турку]]|Финляндия|1:3|'''[[Дрита (футбол клубы, Гнилане)|Дрита]]|Косово|1:0|0:3}} {{2М|[[Динамо (футбол клубы, Тбилиси)|Динамо Тбилиси]]|Грузия|4:4 пен 5:6|'''[[Пайде (футбол клубы)|Пайде]]|Эстония|2:3|2:1}} {{2М|[[Паневежис (футбол клубы)|Паневежис]] |Литва|0:2|'''[[Милсами]]|Молдова|0:0|0:2}} {{2М|'''[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]] |Албания|1:0|[[Искра (футбол клубы, Даниловград)|Искра]]|Черногория|0:0|1:0}} {{2М|[[Гиляни (футбол клубы)|Гиляни]]|Косово|2:3|'''[[Лиепая (футбол клубы)|Лиепая]]|Латвия|1:0|1:3}} {{2М|[[Сфынтул Георге]]|Молдова|2:4|'''[[Мура (футбол клубы)|Мура]]|Словения|1:2|1:2}} {{2М|'''[[КуПС]]|Финляндия|2:0|[[Дила]]|Грузия|2:0|0:0}} {{2М|'''[[Ружомберок (футбол клубы)|Ружомберок]]|Словакия|2:0|[[Кауно Жальгирис]]|Литва|2:0|0:0}} {{2М|'''[[Будучност (футбол клубы, Подгорица)|Будучност]]|Черногория|4:2|[[Лапи (футбол клубы)|Лапи]]|Косово|2:0|2:2}} {{2М|'''[[Гзира Юнайтед]] |Мальта|2:1|[[Атлетик (футбол клубы, Эскальдес)|Атлетик Эскальдес]]|Андорра|1:1|1:0}} {{2М|[[Борац (футбол клубы, Баня-Лука)|Борац Баня-Лука]] |Босния және Герцеговина|3:3 пен|'''[[Б-36 (футбол клубы)|Б-36]]|Фарер аралдары|2:0|1:3}} {{2М|'''[[Олимпия (футбол клубы, Любляна)|Олимпия Любляна]]|Словения|3:2|[[Дифферданж 03]]|Люксембург|1:1|2:1}} {{2М|'''[[Сент-Джозефс]]|Гибралтар|1:0|[[Ларн (футбол клубы)|Ларн]]|Солтүстік Ирландия|0:0|1:0}} {{2М|[[Унио Эспортива Санта-Колома |УЭ Санта-Колома]]|Андорра|1:5|'''[[Брейдаблик]]|Исландия|0:1|1:4}} {{2М|'''[[ДАК 1904]]|Словакия|5:1|[[Клифтонвилл (футбол клубы) |Клифтонвилл]]|Солтүстік Ирландия|2:1|3:0}} {{2М|'''[[Викингур (футбол клубы, Гота)|Вуйчингур]]|Фарер аралдары|3:1|[[Еуропа (футбол клубы, Гибралтар)|Еуропа]]|Гибралтар|1:0|2:1}} {{2М|[[Бала Таун]] |Уэльс|2:2 пен 3:4|'''[[Слайго Роверс]]|Ирландия|1:2|1:0}} {{2М|[[Фола (футбол клубы)|Фола]]|Люксембург|1:4|'''[[Тре Фьори]]|Сан-Марино|0:1|1:3}} {{2М|'''[[Динамо (футбол клубы, Минск)|Динамо Минск]] |Беларусь|3:2|[[Дечич (футбол клубы)|Дечич]]|Черногория|1:1|2:1}} {{2М|[[Тре-Пенне|Тре Пенне]] |Сан-Марино|0:8|'''[[Тузла Сити]]|Босния және Герцеговина|0:2|0:6}} {{2М|'''[[Сабуртало]]|Грузия|1:1 пен 5:4|[[Партизани (футбол клубы)|Партизани]]|Албания|0:1|1:0}} {{2М|'''[[Шкендия]]|Македония|4:2|[[Арарат (футбол клубы)|Арарат]]|Армения|2:0|2:2}} {{2М|[[Флориана (футбол клубы)|Флориана]]|Мальта|0:1|'''[[Петрокуб]]|Молдова|0:0|0:1}} {{2М|'''[[Погонь (футбол клубы, Щецин)|Погонь Щецин]] |Польша|4:2|[[Рейкьявик (футбол клубы) |КР Рейкьявик]]|Исландия|4:1|0:1}} {{2М|[[ХБ Торсхавн]]|Фарер аралдары|2:2 пен 1:3|'''[[Ньютаун (футбол клубы)|Ньютаун]]|Уэльс|1:0|1:2|}} {{2М|[[Бруно'с Мэгпайс]]|Гибралтар|3:4|'''[[Крусейдерс (футбол клубы)|Крусейдерс]]|Солтүстік Ирландия|2:1|1:3}} {{2М|[[Флора (футбол клубы)|Флора]]|Эстония|3:4|'''[[СИК]]|Финляндия|1:0|2:4|}} {{2М|[[Дерри Сити]] |Ирландия|0:4|'''[[Рига (футбол клубы, 2015)|Рига]]|Латвия|0:2|0:2|}} |} === 2 раунд === ==== Чемпиондар жолы ==== {{TwoLegStart}} {{2М| [[Ла Фиорита]]|Сан-Марино|0:10| '''[[Балкани (футбол клубы, Сува-Река)|Балкани]]'''|Косово|0:4|0:6}} {{2М|'''[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]'''|Исландия|2:0|[[Нью-Сейнтс]] |Уэльс|2:0|0:0}} {{2М|[[Сутьеска (футбол клубы)|Сутьеска]]|Черногория|0:1|'''[[КИ Клаксвик]]|Фарер аралдары|0:0|0:1}} {{2М|'''[[Хибернианс (футбол клубы)|Хибернианс]]|Мальта|4:3|[[Левадия ФКИ|ФКИ Левадия]]|Эстония|3:2|1:1}} {{2М|[[Тирана (футбол клубы)|Тирана]]|Албания|2:4|'''[[Зриньски]]|Босния және Герцеговина|0:1|2:3}} {{2М|'''[[Лех (футбол клубы)|Лех]]|Польша|6:1|[[Динамо (футбол клубы, Батуми)|Динамо Батуми]]|Грузия|5:0|1:1}} {{2М|'''[[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР]]|Румыния|4:1|[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]|Андорра|3:0|1:1}} {{2М|'''[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]]|Қазақстан|3:0|[[Линкольн Ред Импс]]|Гибралтар|2:0|1:0}} |} === Лига өкілдерінің жолы === {{TwoLegStart}} {{2М|'''[[Гзира Юнайтед]]|Мальта|5:5 пен 3:1|[[Раднички (футбол клубы, Ниш)|Раднички]]|Сербия|2:2|3:3}} {{2М|'''[[Арис (футбол клубы, Салоники)|Арис Салоники]]|Грекия|7:2|[[Гомель (футбол клубы)|Гомель]]|Беларусь|5:1|2:1}} {{2М|[[Ботев (футбол клубы, Пловдив)|Ботев]]|Болгария|0:2|'''[[АПОЭЛ (футбол клубы)|АПОЭЛ]]|Кипр|0:0|0:2}} {{2М|'''[[Фехервар]]|Мажарстан|5:3|[[Габала (футбол клубы)|Габала]]|Әзірбайжан|4:1|1:2}} {{2М|'''[[Ыстанбұл Башахшехир|Истанбул Башахшехир]]|Түркия|2:1|[[Маккаби (футбол клубы, Нетания)|Маккаби Нетания]]|Израиль|1:1|1:0}} {{2М|[[Арис (футбол клубы, Лимасол)|Арис Лимасол]]|Кипр|2:3|'''[[Нефтчи (футбол клубы, Баку)|Нефтчи]]|Әзірбайжан|2:0|0:3}} {{2М|[[Вележ (футбол клубы)|Вележ]]|Босния және Герцеговина|0:2|'''[[Хамрун Спартанс]]|Мальта|0:1|0:1}} {{2М|[[Сабуртало]]|Грузия|3:4|'''[[Стяуа (футбол клубы)|ФКСБ]]|Румыния|1:0|2:4}} {{2М|[[Македония Джёрче Петров]]|Македония|0:4|'''[[ЦСКА (футбол клубы, София)|ЦСКА София]]|Болгария|0:0|0:4}} {{2М|'''[[Хапоэль (футбол клубы, Беэр-Шева)|Хапоэль Беэр-Шева]]|Израиль|3:1|[[Динамо (футбол клубы, Минск)|Динамо Минск]]|Беларусь|2:1|1:0}} {{2М| [[Зиря (футбол клубы)|Зиря]]|Әзірбайжан|0:3|'''[[Маккаби (футбол клубы, Тель-Авив)|Маккаби Тель-Авив]]|Израиль|0:3|0:0}} {{2М|[[Влазния (футбол клубы)|Влазния]]|Албания|1:4|'''[[Университатя (футбол клубы, Крайова)|Университатя]]|Румыния|1:1|0:3}} {{2М|[[Арарат-Армения]]|Армения|0:0 (п. 3:5)|'''[[Пайде (футбол клубы)|Пайде]]|Эстония|0:0|0:0}} {{2М|[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]|Қазақстан|0:2|'''[[Кишварда (футбол клубы)|Кишварда]]|Мажарстан|0:1|0:1}} {{2М|[[БАТЭ (футбол клубы)|БАТЭ]]|Беларусь|0:5|'''[[Коньяспор (футбол клубы)|Коньяспор]]|Түркия|0:3|0:2}} {{2М|[[Сепси]]|Румыния||[[Олимпия (футбол клубы, Любляна)|Олимпия Любляна]]|Словения||}} {{2М|'''[[Қызылжар (футбол клубы)|Қызылжар]]|Қазақстан|3:2|[[Осиек (футбол клубы)|Осиек]]|Хорватия|1:2|2:0}} {{2М|[[Судува]]|Литва|0:2|'''[[Виборг (футбол клубы)|Виборг]]|Дания|0:1|0:1}} {{2М|[[Викингур (футбол клубы, Гота)|Вуйчингур]]|Фарер аралдары|0:4|'''[[ДАК 1904]]|Словакия|0:2|0:2}} {{2М|[[Погонь (футбол клубы, Щецин)|Погонь Щецин]]|Польша|1:5|'''[[Брондбю (футбол клубы)|Брондбю]]|Дания|1:1|0:4}} {{2М|'''[[АЗ Алкмаар|АЗ]]|Нидерланд|5:0|[[Тузла Сити]]|Босния және Герцеговина|1:0|4:0}} {{2М|[[Мотеруэлл (футбол клубы)|Мотеруэлл]]|Шотландия|0:3|'''[[Слайго Роверс]]|Ирландия|0:1|0:2}} {{2М|'''[[Молде (футбол клубы)|Молде]]|Норвегия|6:2|[[Эльфсборг (футбол клубы)|Эльфсборг|Швеция|4:1|2:1}} {{2М| [[Копер (футбол клубы)|Копер]]|Словения|1:2|'''[[Вадуц (футбол клубы)|Вадуц]]|Лихтенштейн|0:1|1:1}} {{2М|'''[[Б-36 (футбол клубы)|Б-36]]|Фарер аралдары|1:0|[[Тре Фьори]]|Сан-Марино|1:0|0:0}} {{2М|[[Ружомберок (футбол клубы)|Ружомберок]]|Словакия|1:4|'''[[Рига (футбол клубы, 2015)|Рига]]|Латвия|0:3|1:2}} {{2М|'''[[Базель (футбол клубы)|Базель]]|Швейцария|3:1|[[Крусейдерс (футбол клубы)|Крусейдерс]]|Солтүстік Ирландия|2:0|1:1}} {{2М|[[Антверпен (футбол клубы)|Антверпен]]|Бельгия||[[Дрита (футбол клубы, Гнилане)|Дрита]]|Косово|0:0|}} {{2М|'''[[Петрокуб]]|Молдова|4:1|[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]] |Албания|0:0|4:1|}} {{2М|[[Расинг (футбол клубы, Люксембург)|Расинг]]|Люксембург|1:8|'''[[Чукарички]]|Сербия|1:4|0:4}} {{2М|'''[[Левски (футбол клубы)|Левски]]|Болгария|3:1|[[ПАОК (футбол клубы)|ПАОК]]|Грекия|2:0|1:1}} {{2М|'''[[Витория (футбол клубы, Гимарайнш)|Витория Гимайрайнш]]|Португалия|3 :0|[[Пушкаш Академия|Пушкаш Академиясы]]|Мажарстан|3:0|0:0}} {{2М|[[Риека (футбол клубы)|Риека]]|Хорватия|1:4|'''[[Юргорден (футбол клубы)|Юргорден]]|Швеция|1:2|0:2}} {{2М| [[Ворскла (футбол клубы)|Ворскла]]|Украина|3:4|'''[[АИК (футбол клубы)|АИК]]|Швеция|3:2|0:2}} {{2М|[[Валмиера (футбол клубы)|Валмиера]]|Латвия|2:5|'''[[Шкендия]]|Македония|1:2|1:3}} {{2М|'''[[Ракув (футбол клубы)|Ракув]]|Польша|6:0|[[Астана (футбол клубы)|Астана]]|Қазақстан|5:0|1:0}} {{2М|'''[[КуПС]]|Финляндия|6:3|[[Милсами]]|Молдова|2:2|4:1}} {{2М|[[Спарта (футбол клубы, Прага)|Спарта Прага]]|Чехия|1:2|'''[[Викинг (футбол клубы)|Викинг]]|Норвегия|0:0|1:2}} |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}}{{УЕФА Конференциялары лигасы}} [[Санат:УЕФА Конференциялары лигасы 2022/23]] [[Санат:2022 жылғы футбол]] [[Санат:2023 жылғы футбол]] qz1u4oah9kgqgg3s8ozz0dpluqx1jmt 3055525 3055523 2022-07-29T10:19:21Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* Лига өкілдерінің жолы */ wikitext text/x-wiki {{Ұлттық чемпионат |уақыты = |қатысушылар саны = 184 |чемпион = |рет = |2 орын = |ойналған ойындар саны = |голдар саны = |голдардың аты = |келушілер_саны = |бомбардир = |бголдар = |алдыңғы сезон = [[УЕФА Конференциялары лигасы 2021/22|2021/22]] |келесі сезон = 2023/24 }} '''УЕФА Конференциялары лигасы 2022/23''' — аталмыш турнирдің екінші маусымы<ref>https://www.bbc.co.uk/sport/football/46421656</ref>. == Іріктеу кезеңі == === 1 раунд === {{TwoLegStart}} {{2М|[[Алашкерт (футбол клубы)|Алашкерт]]|Армения|2:4|'''[[Хамрун Спартанс]]|Мальта|1:0|1:4|}} {{2М|'''[[Лехия (футбол клубы, Гданьск)|Лехия Гданьск]]|Польша|6:2|[[Академия Пандева]]|Македония|4:1|2:1}} {{2М|[[Интер (футбол клубы, Турку)|Интер Турку]]|Финляндия|1:3|'''[[Дрита (футбол клубы, Гнилане)|Дрита]]|Косово|1:0|0:3}} {{2М|[[Динамо (футбол клубы, Тбилиси)|Динамо Тбилиси]]|Грузия|4:4 пен 5:6|'''[[Пайде (футбол клубы)|Пайде]]|Эстония|2:3|2:1}} {{2М|[[Паневежис (футбол клубы)|Паневежис]] |Литва|0:2|'''[[Милсами]]|Молдова|0:0|0:2}} {{2М|'''[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]] |Албания|1:0|[[Искра (футбол клубы, Даниловград)|Искра]]|Черногория|0:0|1:0}} {{2М|[[Гиляни (футбол клубы)|Гиляни]]|Косово|2:3|'''[[Лиепая (футбол клубы)|Лиепая]]|Латвия|1:0|1:3}} {{2М|[[Сфынтул Георге]]|Молдова|2:4|'''[[Мура (футбол клубы)|Мура]]|Словения|1:2|1:2}} {{2М|'''[[КуПС]]|Финляндия|2:0|[[Дила]]|Грузия|2:0|0:0}} {{2М|'''[[Ружомберок (футбол клубы)|Ружомберок]]|Словакия|2:0|[[Кауно Жальгирис]]|Литва|2:0|0:0}} {{2М|'''[[Будучност (футбол клубы, Подгорица)|Будучност]]|Черногория|4:2|[[Лапи (футбол клубы)|Лапи]]|Косово|2:0|2:2}} {{2М|'''[[Гзира Юнайтед]] |Мальта|2:1|[[Атлетик (футбол клубы, Эскальдес)|Атлетик Эскальдес]]|Андорра|1:1|1:0}} {{2М|[[Борац (футбол клубы, Баня-Лука)|Борац Баня-Лука]] |Босния және Герцеговина|3:3 пен|'''[[Б-36 (футбол клубы)|Б-36]]|Фарер аралдары|2:0|1:3}} {{2М|'''[[Олимпия (футбол клубы, Любляна)|Олимпия Любляна]]|Словения|3:2|[[Дифферданж 03]]|Люксембург|1:1|2:1}} {{2М|'''[[Сент-Джозефс]]|Гибралтар|1:0|[[Ларн (футбол клубы)|Ларн]]|Солтүстік Ирландия|0:0|1:0}} {{2М|[[Унио Эспортива Санта-Колома |УЭ Санта-Колома]]|Андорра|1:5|'''[[Брейдаблик]]|Исландия|0:1|1:4}} {{2М|'''[[ДАК 1904]]|Словакия|5:1|[[Клифтонвилл (футбол клубы) |Клифтонвилл]]|Солтүстік Ирландия|2:1|3:0}} {{2М|'''[[Викингур (футбол клубы, Гота)|Вуйчингур]]|Фарер аралдары|3:1|[[Еуропа (футбол клубы, Гибралтар)|Еуропа]]|Гибралтар|1:0|2:1}} {{2М|[[Бала Таун]] |Уэльс|2:2 пен 3:4|'''[[Слайго Роверс]]|Ирландия|1:2|1:0}} {{2М|[[Фола (футбол клубы)|Фола]]|Люксембург|1:4|'''[[Тре Фьори]]|Сан-Марино|0:1|1:3}} {{2М|'''[[Динамо (футбол клубы, Минск)|Динамо Минск]] |Беларусь|3:2|[[Дечич (футбол клубы)|Дечич]]|Черногория|1:1|2:1}} {{2М|[[Тре-Пенне|Тре Пенне]] |Сан-Марино|0:8|'''[[Тузла Сити]]|Босния және Герцеговина|0:2|0:6}} {{2М|'''[[Сабуртало]]|Грузия|1:1 пен 5:4|[[Партизани (футбол клубы)|Партизани]]|Албания|0:1|1:0}} {{2М|'''[[Шкендия]]|Македония|4:2|[[Арарат (футбол клубы)|Арарат]]|Армения|2:0|2:2}} {{2М|[[Флориана (футбол клубы)|Флориана]]|Мальта|0:1|'''[[Петрокуб]]|Молдова|0:0|0:1}} {{2М|'''[[Погонь (футбол клубы, Щецин)|Погонь Щецин]] |Польша|4:2|[[Рейкьявик (футбол клубы) |КР Рейкьявик]]|Исландия|4:1|0:1}} {{2М|[[ХБ Торсхавн]]|Фарер аралдары|2:2 пен 1:3|'''[[Ньютаун (футбол клубы)|Ньютаун]]|Уэльс|1:0|1:2|}} {{2М|[[Бруно'с Мэгпайс]]|Гибралтар|3:4|'''[[Крусейдерс (футбол клубы)|Крусейдерс]]|Солтүстік Ирландия|2:1|1:3}} {{2М|[[Флора (футбол клубы)|Флора]]|Эстония|3:4|'''[[СИК]]|Финляндия|1:0|2:4|}} {{2М|[[Дерри Сити]] |Ирландия|0:4|'''[[Рига (футбол клубы, 2015)|Рига]]|Латвия|0:2|0:2|}} |} === 2 раунд === ==== Чемпиондар жолы ==== {{TwoLegStart}} {{2М| [[Ла Фиорита]]|Сан-Марино|0:10| '''[[Балкани (футбол клубы, Сува-Река)|Балкани]]'''|Косово|0:4|0:6}} {{2М|'''[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]'''|Исландия|2:0|[[Нью-Сейнтс]] |Уэльс|2:0|0:0}} {{2М|[[Сутьеска (футбол клубы)|Сутьеска]]|Черногория|0:1|'''[[КИ Клаксвик]]|Фарер аралдары|0:0|0:1}} {{2М|'''[[Хибернианс (футбол клубы)|Хибернианс]]|Мальта|4:3|[[Левадия ФКИ|ФКИ Левадия]]|Эстония|3:2|1:1}} {{2М|[[Тирана (футбол клубы)|Тирана]]|Албания|2:4|'''[[Зриньски]]|Босния және Герцеговина|0:1|2:3}} {{2М|'''[[Лех (футбол клубы)|Лех]]|Польша|6:1|[[Динамо (футбол клубы, Батуми)|Динамо Батуми]]|Грузия|5:0|1:1}} {{2М|'''[[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР]]|Румыния|4:1|[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]|Андорра|3:0|1:1}} {{2М|'''[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]]|Қазақстан|3:0|[[Линкольн Ред Импс]]|Гибралтар|2:0|1:0}} |} === Лига өкілдерінің жолы === {{TwoLegStart}} {{2М|'''[[Гзира Юнайтед]]|Мальта|5:5 пен 3:1|[[Раднички (футбол клубы, Ниш)|Раднички]]|Сербия|2:2|3:3}} {{2М|'''[[Арис (футбол клубы, Салоники)|Арис Салоники]]|Грекия|7:2|[[Гомель (футбол клубы)|Гомель]]|Беларусь|5:1|2:1}} {{2М|[[Ботев (футбол клубы, Пловдив)|Ботев]]|Болгария|0:2|'''[[АПОЭЛ (футбол клубы)|АПОЭЛ]]|Кипр|0:0|0:2}} {{2М|'''[[Фехервар]]|Мажарстан|5:3|[[Габала (футбол клубы)|Габала]]|Әзірбайжан|4:1|1:2}} {{2М|'''[[Ыстанбұл Башахшехир|Истанбул Башахшехир]]|Түркия|2:1|[[Маккаби (футбол клубы, Нетания)|Маккаби Нетания]]|Израиль|1:1|1:0}} {{2М|[[Арис (футбол клубы, Лимасол)|Арис Лимасол]]|Кипр|2:3|'''[[Нефтчи (футбол клубы, Баку)|Нефтчи]]|Әзірбайжан|2:0|0:3}} {{2М|[[Вележ (футбол клубы)|Вележ]]|Босния және Герцеговина|0:2|'''[[Хамрун Спартанс]]|Мальта|0:1|0:1}} {{2М|[[Сабуртало]]|Грузия|3:4|'''[[Стяуа (футбол клубы)|ФКСБ]]|Румыния|1:0|2:4}} {{2М|[[Македония Джёрче Петров]]|Македония|0:4|'''[[ЦСКА (футбол клубы, София)|ЦСКА София]]|Болгария|0:0|0:4}} {{2М|'''[[Хапоэль (футбол клубы, Беэр-Шева)|Хапоэль Беэр-Шева]]|Израиль|3:1|[[Динамо (футбол клубы, Минск)|Динамо Минск]]|Беларусь|2:1|1:0}} {{2М| [[Зиря (футбол клубы)|Зиря]]|Әзірбайжан|0:3|'''[[Маккаби (футбол клубы, Тель-Авив)|Маккаби Тель-Авив]]|Израиль|0:3|0:0}} {{2М|[[Влазния (футбол клубы)|Влазния]]|Албания|1:4|'''[[Университатя (футбол клубы, Крайова)|Университатя]]|Румыния|1:1|0:3}} {{2М|[[Арарат-Армения]]|Армения|0:0 (п. 3:5)|'''[[Пайде (футбол клубы)|Пайде]]|Эстония|0:0|0:0}} {{2М|[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]|Қазақстан|0:2|'''[[Кишварда (футбол клубы)|Кишварда]]|Мажарстан|0:1|0:1}} {{2М|[[БАТЭ (футбол клубы)|БАТЭ]]|Беларусь|0:5|'''[[Коньяспор (футбол клубы)|Коньяспор]]|Түркия|0:3|0:2}} {{2М|[[Сепси]]|Румыния||[[Олимпия (футбол клубы, Любляна)|Олимпия Любляна]]|Словения||}} {{2М|'''[[Қызылжар (футбол клубы)|Қызылжар]]|Қазақстан|3:2|[[Осиек (футбол клубы)|Осиек]]|Хорватия|1:2|2:0}} {{2М|[[Судува]]|Литва|0:2|'''[[Виборг (футбол клубы)|Виборг]]|Дания|0:1|0:1}} {{2М|[[Викингур (футбол клубы, Гота)|Вуйчингур]]|Фарер аралдары|0:4|'''[[ДАК 1904]]|Словакия|0:2|0:2}} {{2М|[[Погонь (футбол клубы, Щецин)|Погонь Щецин]]|Польша|1:5|'''[[Брондбю]]|Дания|1:1|0:4}} {{2М|'''[[АЗ Алкмаар|АЗ]]|Нидерланд|5:0|[[Тузла Сити]]|Босния және Герцеговина|1:0|4:0}} {{2М|[[Мотеруэлл (футбол клубы)|Мотеруэлл]]|Шотландия|0:3|'''[[Слайго Роверс]]|Ирландия|0:1|0:2}} {{2М|'''[[Молде (футбол клубы)|Молде]]|Норвегия|6:2|[[Эльфсборг (футбол клубы)|Эльфсборг|Швеция|4:1|2:1}} {{2М| [[Копер (футбол клубы)|Копер]]|Словения|1:2|'''[[Вадуц (футбол клубы)|Вадуц]]|Лихтенштейн|0:1|1:1}} {{2М|'''[[Б-36 (футбол клубы)|Б-36]]|Фарер аралдары|1:0|[[Тре Фьори]]|Сан-Марино|1:0|0:0}} {{2М|[[Ружомберок (футбол клубы)|Ружомберок]]|Словакия|1:4|'''[[Рига (футбол клубы, 2015)|Рига]]|Латвия|0:3|1:2}} {{2М|'''[[Базель (футбол клубы)|Базель]]|Швейцария|3:1|[[Крусейдерс (футбол клубы)|Крусейдерс]]|Солтүстік Ирландия|2:0|1:1}} {{2М|[[Антверпен (футбол клубы)|Антверпен]]|Бельгия||[[Дрита (футбол клубы, Гнилане)|Дрита]]|Косово|0:0|}} {{2М|'''[[Петрокуб]]|Молдова|4:1|[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]] |Албания|0:0|4:1|}} {{2М|[[Расинг (футбол клубы, Люксембург)|Расинг]]|Люксембург|1:8|'''[[Чукарички]]|Сербия|1:4|0:4}} {{2М|'''[[Левски (футбол клубы)|Левски]]|Болгария|3:1|[[ПАОК (футбол клубы)|ПАОК]]|Грекия|2:0|1:1}} {{2М|'''[[Витория (футбол клубы, Гимарайнш)|Витория Гимайрайнш]]|Португалия|3 :0|[[Пушкаш Академия|Пушкаш Академиясы]]|Мажарстан|3:0|0:0}} {{2М|[[Риека (футбол клубы)|Риека]]|Хорватия|1:4|'''[[Юргорден (футбол клубы)|Юргорден]]|Швеция|1:2|0:2}} {{2М| [[Ворскла (футбол клубы)|Ворскла]]|Украина|3:4|'''[[АИК (футбол клубы)|АИК]]|Швеция|3:2|0:2}} {{2М|[[Валмиера (футбол клубы)|Валмиера]]|Латвия|2:5|'''[[Шкендия]]|Македония|1:2|1:3}} {{2М|'''[[Ракув (футбол клубы)|Ракув]]|Польша|6:0|[[Астана (футбол клубы)|Астана]]|Қазақстан|5:0|1:0}} {{2М|'''[[КуПС]]|Финляндия|6:3|[[Милсами]]|Молдова|2:2|4:1}} {{2М|[[Спарта (футбол клубы, Прага)|Спарта Прага]]|Чехия|1:2|'''[[Викинг (футбол клубы)|Викинг]]|Норвегия|0:0|1:2}} |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}}{{УЕФА Конференциялары лигасы}} [[Санат:УЕФА Конференциялары лигасы 2022/23]] [[Санат:2022 жылғы футбол]] [[Санат:2023 жылғы футбол]] ger32cxmvotxbzc8n9f9q30mm8iwq8f 3055526 3055525 2022-07-29T10:20:23Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* Лига өкілдерінің жолы */ wikitext text/x-wiki {{Ұлттық чемпионат |уақыты = |қатысушылар саны = 184 |чемпион = |рет = |2 орын = |ойналған ойындар саны = |голдар саны = |голдардың аты = |келушілер_саны = |бомбардир = |бголдар = |алдыңғы сезон = [[УЕФА Конференциялары лигасы 2021/22|2021/22]] |келесі сезон = 2023/24 }} '''УЕФА Конференциялары лигасы 2022/23''' — аталмыш турнирдің екінші маусымы<ref>https://www.bbc.co.uk/sport/football/46421656</ref>. == Іріктеу кезеңі == === 1 раунд === {{TwoLegStart}} {{2М|[[Алашкерт (футбол клубы)|Алашкерт]]|Армения|2:4|'''[[Хамрун Спартанс]]|Мальта|1:0|1:4|}} {{2М|'''[[Лехия (футбол клубы, Гданьск)|Лехия Гданьск]]|Польша|6:2|[[Академия Пандева]]|Македония|4:1|2:1}} {{2М|[[Интер (футбол клубы, Турку)|Интер Турку]]|Финляндия|1:3|'''[[Дрита (футбол клубы, Гнилане)|Дрита]]|Косово|1:0|0:3}} {{2М|[[Динамо (футбол клубы, Тбилиси)|Динамо Тбилиси]]|Грузия|4:4 пен 5:6|'''[[Пайде (футбол клубы)|Пайде]]|Эстония|2:3|2:1}} {{2М|[[Паневежис (футбол клубы)|Паневежис]] |Литва|0:2|'''[[Милсами]]|Молдова|0:0|0:2}} {{2М|'''[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]] |Албания|1:0|[[Искра (футбол клубы, Даниловград)|Искра]]|Черногория|0:0|1:0}} {{2М|[[Гиляни (футбол клубы)|Гиляни]]|Косово|2:3|'''[[Лиепая (футбол клубы)|Лиепая]]|Латвия|1:0|1:3}} {{2М|[[Сфынтул Георге]]|Молдова|2:4|'''[[Мура (футбол клубы)|Мура]]|Словения|1:2|1:2}} {{2М|'''[[КуПС]]|Финляндия|2:0|[[Дила]]|Грузия|2:0|0:0}} {{2М|'''[[Ружомберок (футбол клубы)|Ружомберок]]|Словакия|2:0|[[Кауно Жальгирис]]|Литва|2:0|0:0}} {{2М|'''[[Будучност (футбол клубы, Подгорица)|Будучност]]|Черногория|4:2|[[Лапи (футбол клубы)|Лапи]]|Косово|2:0|2:2}} {{2М|'''[[Гзира Юнайтед]] |Мальта|2:1|[[Атлетик (футбол клубы, Эскальдес)|Атлетик Эскальдес]]|Андорра|1:1|1:0}} {{2М|[[Борац (футбол клубы, Баня-Лука)|Борац Баня-Лука]] |Босния және Герцеговина|3:3 пен|'''[[Б-36 (футбол клубы)|Б-36]]|Фарер аралдары|2:0|1:3}} {{2М|'''[[Олимпия (футбол клубы, Любляна)|Олимпия Любляна]]|Словения|3:2|[[Дифферданж 03]]|Люксембург|1:1|2:1}} {{2М|'''[[Сент-Джозефс]]|Гибралтар|1:0|[[Ларн (футбол клубы)|Ларн]]|Солтүстік Ирландия|0:0|1:0}} {{2М|[[Унио Эспортива Санта-Колома |УЭ Санта-Колома]]|Андорра|1:5|'''[[Брейдаблик]]|Исландия|0:1|1:4}} {{2М|'''[[ДАК 1904]]|Словакия|5:1|[[Клифтонвилл (футбол клубы) |Клифтонвилл]]|Солтүстік Ирландия|2:1|3:0}} {{2М|'''[[Викингур (футбол клубы, Гота)|Вуйчингур]]|Фарер аралдары|3:1|[[Еуропа (футбол клубы, Гибралтар)|Еуропа]]|Гибралтар|1:0|2:1}} {{2М|[[Бала Таун]] |Уэльс|2:2 пен 3:4|'''[[Слайго Роверс]]|Ирландия|1:2|1:0}} {{2М|[[Фола (футбол клубы)|Фола]]|Люксембург|1:4|'''[[Тре Фьори]]|Сан-Марино|0:1|1:3}} {{2М|'''[[Динамо (футбол клубы, Минск)|Динамо Минск]] |Беларусь|3:2|[[Дечич (футбол клубы)|Дечич]]|Черногория|1:1|2:1}} {{2М|[[Тре-Пенне|Тре Пенне]] |Сан-Марино|0:8|'''[[Тузла Сити]]|Босния және Герцеговина|0:2|0:6}} {{2М|'''[[Сабуртало]]|Грузия|1:1 пен 5:4|[[Партизани (футбол клубы)|Партизани]]|Албания|0:1|1:0}} {{2М|'''[[Шкендия]]|Македония|4:2|[[Арарат (футбол клубы)|Арарат]]|Армения|2:0|2:2}} {{2М|[[Флориана (футбол клубы)|Флориана]]|Мальта|0:1|'''[[Петрокуб]]|Молдова|0:0|0:1}} {{2М|'''[[Погонь (футбол клубы, Щецин)|Погонь Щецин]] |Польша|4:2|[[Рейкьявик (футбол клубы) |КР Рейкьявик]]|Исландия|4:1|0:1}} {{2М|[[ХБ Торсхавн]]|Фарер аралдары|2:2 пен 1:3|'''[[Ньютаун (футбол клубы)|Ньютаун]]|Уэльс|1:0|1:2|}} {{2М|[[Бруно'с Мэгпайс]]|Гибралтар|3:4|'''[[Крусейдерс (футбол клубы)|Крусейдерс]]|Солтүстік Ирландия|2:1|1:3}} {{2М|[[Флора (футбол клубы)|Флора]]|Эстония|3:4|'''[[СИК]]|Финляндия|1:0|2:4|}} {{2М|[[Дерри Сити]] |Ирландия|0:4|'''[[Рига (футбол клубы, 2015)|Рига]]|Латвия|0:2|0:2|}} |} === 2 раунд === ==== Чемпиондар жолы ==== {{TwoLegStart}} {{2М| [[Ла Фиорита]]|Сан-Марино|0:10| '''[[Балкани (футбол клубы, Сува-Река)|Балкани]]'''|Косово|0:4|0:6}} {{2М|'''[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]'''|Исландия|2:0|[[Нью-Сейнтс]] |Уэльс|2:0|0:0}} {{2М|[[Сутьеска (футбол клубы)|Сутьеска]]|Черногория|0:1|'''[[КИ Клаксвик]]|Фарер аралдары|0:0|0:1}} {{2М|'''[[Хибернианс (футбол клубы)|Хибернианс]]|Мальта|4:3|[[Левадия ФКИ|ФКИ Левадия]]|Эстония|3:2|1:1}} {{2М|[[Тирана (футбол клубы)|Тирана]]|Албания|2:4|'''[[Зриньски]]|Босния және Герцеговина|0:1|2:3}} {{2М|'''[[Лех (футбол клубы)|Лех]]|Польша|6:1|[[Динамо (футбол клубы, Батуми)|Динамо Батуми]]|Грузия|5:0|1:1}} {{2М|'''[[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР]]|Румыния|4:1|[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]|Андорра|3:0|1:1}} {{2М|'''[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]]|Қазақстан|3:0|[[Линкольн Ред Импс]]|Гибралтар|2:0|1:0}} |} === Лига өкілдерінің жолы === {{TwoLegStart}} {{2М|'''[[Гзира Юнайтед]]|Мальта|5:5 пен 3:1|[[Раднички (футбол клубы, Ниш)|Раднички]]|Сербия|2:2|3:3}} {{2М|'''[[Арис (футбол клубы, Салоники)|Арис Салоники]]|Грекия|7:2|[[Гомель (футбол клубы)|Гомель]]|Беларусь|5:1|2:1}} {{2М|[[Ботев (футбол клубы, Пловдив)|Ботев]]|Болгария|0:2|'''[[АПОЭЛ (футбол клубы)|АПОЭЛ]]|Кипр|0:0|0:2}} {{2М|'''[[Фехервар]]|Мажарстан|5:3|[[Габала (футбол клубы)|Габала]]|Әзірбайжан|4:1|1:2}} {{2М|'''[[Ыстанбұл Башахшехир|Истанбул Башахшехир]]|Түркия|2:1|[[Маккаби (футбол клубы, Нетания)|Маккаби Нетания]]|Израиль|1:1|1:0}} {{2М|[[Арис (футбол клубы, Лимасол)|Арис Лимасол]]|Кипр|2:3|'''[[Нефтчи (футбол клубы, Баку)|Нефтчи]]|Әзірбайжан|2:0|0:3}} {{2М|[[Вележ (футбол клубы)|Вележ]]|Босния және Герцеговина|0:2|'''[[Хамрун Спартанс]]|Мальта|0:1|0:1}} {{2М|[[Сабуртало]]|Грузия|3:4|'''[[Стяуа (футбол клубы)|ФКСБ]]|Румыния|1:0|2:4}} {{2М|[[Македония Джёрче Петров]]|Македония|0:4|'''[[ЦСКА (футбол клубы, София)|ЦСКА София]]|Болгария|0:0|0:4}} {{2М|'''[[Хапоэль (футбол клубы, Беэр-Шева)|Хапоэль Беэр-Шева]]|Израиль|3:1|[[Динамо (футбол клубы, Минск)|Динамо Минск]]|Беларусь|2:1|1:0}} {{2М| [[Зиря (футбол клубы)|Зиря]]|Әзірбайжан|0:3|'''[[Маккаби (футбол клубы, Тель-Авив)|Маккаби Тель-Авив]]|Израиль|0:3|0:0}} {{2М|[[Влазния (футбол клубы)|Влазния]]|Албания|1:4|'''[[Университатя (футбол клубы, Крайова)|Университатя]]|Румыния|1:1|0:3}} {{2М|[[Арарат-Армения]]|Армения|0:0 (п. 3:5)|'''[[Пайде (футбол клубы)|Пайде]]|Эстония|0:0|0:0}} {{2М|[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]|Қазақстан|0:2|'''[[Кишварда (футбол клубы)|Кишварда]]|Мажарстан|0:1|0:1}} {{2М|[[БАТЭ (футбол клубы)|БАТЭ]]|Беларусь|0:5|'''[[Коньяспор (футбол клубы)|Коньяспор]]|Түркия|0:3|0:2}} {{2М|[[Сепси]]|Румыния||[[Олимпия (футбол клубы, Любляна)|Олимпия Любляна]]|Словения||}} {{2М|'''[[Қызылжар (футбол клубы)|Қызылжар]]|Қазақстан|3:2|[[Осиек (футбол клубы)|Осиек]]|Хорватия|1:2|2:0}} {{2М|[[Судува]]|Литва|0:2|'''[[Виборг (футбол клубы)|Виборг]]|Дания|0:1|0:1}} {{2М|[[Викингур (футбол клубы, Гота)|Вуйчингур]]|Фарер аралдары|0:4|'''[[ДАК 1904]]|Словакия|0:2|0:2}} {{2М|[[Погонь (футбол клубы, Щецин)|Погонь Щецин]]|Польша|1:5|'''[[Брондбю]]|Дания|1:1|0:4}} {{2М|'''[[АЗ Алкмаар|АЗ]]|Нидерланд|5:0|[[Тузла Сити]]|Босния және Герцеговина|1:0|4:0}} {{2М|[[Мотеруэлл (футбол клубы)|Мотеруэлл]]|Шотландия|0:3|'''[[Слайго Роверс]]|Ирландия|0:1|0:2}} {{2М|'''[[Молде (футбол клубы)|Молде]]|Норвегия|6:2|[[Эльфсборг (футбол клубы)|Эльфсборг]]|Швеция|4:1|2:1}} {{2М| [[Копер (футбол клубы)|Копер]]|Словения|1:2|'''[[Вадуц (футбол клубы)|Вадуц]]|Лихтенштейн|0:1|1:1}} {{2М|'''[[Б-36 (футбол клубы)|Б-36]]|Фарер аралдары|1:0|[[Тре Фьори]]|Сан-Марино|1:0|0:0}} {{2М|[[Ружомберок (футбол клубы)|Ружомберок]]|Словакия|1:4|'''[[Рига (футбол клубы, 2015)|Рига]]|Латвия|0:3|1:2}} {{2М|'''[[Базель (футбол клубы)|Базель]]|Швейцария|3:1|[[Крусейдерс (футбол клубы)|Крусейдерс]]|Солтүстік Ирландия|2:0|1:1}} {{2М|[[Антверпен (футбол клубы)|Антверпен]]|Бельгия||[[Дрита (футбол клубы, Гнилане)|Дрита]]|Косово|0:0|}} {{2М|'''[[Петрокуб]]|Молдова|4:1|[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]] |Албания|0:0|4:1|}} {{2М|[[Расинг (футбол клубы, Люксембург)|Расинг]]|Люксембург|1:8|'''[[Чукарички]]|Сербия|1:4|0:4}} {{2М|'''[[Левски (футбол клубы)|Левски]]|Болгария|3:1|[[ПАОК (футбол клубы)|ПАОК]]|Грекия|2:0|1:1}} {{2М|'''[[Витория (футбол клубы, Гимарайнш)|Витория Гимайрайнш]]|Португалия|3 :0|[[Пушкаш Академия|Пушкаш Академиясы]]|Мажарстан|3:0|0:0}} {{2М|[[Риека (футбол клубы)|Риека]]|Хорватия|1:4|'''[[Юргорден (футбол клубы)|Юргорден]]|Швеция|1:2|0:2}} {{2М| [[Ворскла (футбол клубы)|Ворскла]]|Украина|3:4|'''[[АИК (футбол клубы)|АИК]]|Швеция|3:2|0:2}} {{2М|[[Валмиера (футбол клубы)|Валмиера]]|Латвия|2:5|'''[[Шкендия]]|Македония|1:2|1:3}} {{2М|'''[[Ракув (футбол клубы)|Ракув]]|Польша|6:0|[[Астана (футбол клубы)|Астана]]|Қазақстан|5:0|1:0}} {{2М|'''[[КуПС]]|Финляндия|6:3|[[Милсами]]|Молдова|2:2|4:1}} {{2М|[[Спарта (футбол клубы, Прага)|Спарта Прага]]|Чехия|1:2|'''[[Викинг (футбол клубы)|Викинг]]|Норвегия|0:0|1:2}} |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}}{{УЕФА Конференциялары лигасы}} [[Санат:УЕФА Конференциялары лигасы 2022/23]] [[Санат:2022 жылғы футбол]] [[Санат:2023 жылғы футбол]] 8qa95y2pzr9muvhlfa2fbz9rad5uh53 3055528 3055526 2022-07-29T10:21:12Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* Лига өкілдерінің жолы */ wikitext text/x-wiki {{Ұлттық чемпионат |уақыты = |қатысушылар саны = 184 |чемпион = |рет = |2 орын = |ойналған ойындар саны = |голдар саны = |голдардың аты = |келушілер_саны = |бомбардир = |бголдар = |алдыңғы сезон = [[УЕФА Конференциялары лигасы 2021/22|2021/22]] |келесі сезон = 2023/24 }} '''УЕФА Конференциялары лигасы 2022/23''' — аталмыш турнирдің екінші маусымы<ref>https://www.bbc.co.uk/sport/football/46421656</ref>. == Іріктеу кезеңі == === 1 раунд === {{TwoLegStart}} {{2М|[[Алашкерт (футбол клубы)|Алашкерт]]|Армения|2:4|'''[[Хамрун Спартанс]]|Мальта|1:0|1:4|}} {{2М|'''[[Лехия (футбол клубы, Гданьск)|Лехия Гданьск]]|Польша|6:2|[[Академия Пандева]]|Македония|4:1|2:1}} {{2М|[[Интер (футбол клубы, Турку)|Интер Турку]]|Финляндия|1:3|'''[[Дрита (футбол клубы, Гнилане)|Дрита]]|Косово|1:0|0:3}} {{2М|[[Динамо (футбол клубы, Тбилиси)|Динамо Тбилиси]]|Грузия|4:4 пен 5:6|'''[[Пайде (футбол клубы)|Пайде]]|Эстония|2:3|2:1}} {{2М|[[Паневежис (футбол клубы)|Паневежис]] |Литва|0:2|'''[[Милсами]]|Молдова|0:0|0:2}} {{2М|'''[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]] |Албания|1:0|[[Искра (футбол клубы, Даниловград)|Искра]]|Черногория|0:0|1:0}} {{2М|[[Гиляни (футбол клубы)|Гиляни]]|Косово|2:3|'''[[Лиепая (футбол клубы)|Лиепая]]|Латвия|1:0|1:3}} {{2М|[[Сфынтул Георге]]|Молдова|2:4|'''[[Мура (футбол клубы)|Мура]]|Словения|1:2|1:2}} {{2М|'''[[КуПС]]|Финляндия|2:0|[[Дила]]|Грузия|2:0|0:0}} {{2М|'''[[Ружомберок (футбол клубы)|Ружомберок]]|Словакия|2:0|[[Кауно Жальгирис]]|Литва|2:0|0:0}} {{2М|'''[[Будучност (футбол клубы, Подгорица)|Будучност]]|Черногория|4:2|[[Лапи (футбол клубы)|Лапи]]|Косово|2:0|2:2}} {{2М|'''[[Гзира Юнайтед]] |Мальта|2:1|[[Атлетик (футбол клубы, Эскальдес)|Атлетик Эскальдес]]|Андорра|1:1|1:0}} {{2М|[[Борац (футбол клубы, Баня-Лука)|Борац Баня-Лука]] |Босния және Герцеговина|3:3 пен|'''[[Б-36 (футбол клубы)|Б-36]]|Фарер аралдары|2:0|1:3}} {{2М|'''[[Олимпия (футбол клубы, Любляна)|Олимпия Любляна]]|Словения|3:2|[[Дифферданж 03]]|Люксембург|1:1|2:1}} {{2М|'''[[Сент-Джозефс]]|Гибралтар|1:0|[[Ларн (футбол клубы)|Ларн]]|Солтүстік Ирландия|0:0|1:0}} {{2М|[[Унио Эспортива Санта-Колома |УЭ Санта-Колома]]|Андорра|1:5|'''[[Брейдаблик]]|Исландия|0:1|1:4}} {{2М|'''[[ДАК 1904]]|Словакия|5:1|[[Клифтонвилл (футбол клубы) |Клифтонвилл]]|Солтүстік Ирландия|2:1|3:0}} {{2М|'''[[Викингур (футбол клубы, Гота)|Вуйчингур]]|Фарер аралдары|3:1|[[Еуропа (футбол клубы, Гибралтар)|Еуропа]]|Гибралтар|1:0|2:1}} {{2М|[[Бала Таун]] |Уэльс|2:2 пен 3:4|'''[[Слайго Роверс]]|Ирландия|1:2|1:0}} {{2М|[[Фола (футбол клубы)|Фола]]|Люксембург|1:4|'''[[Тре Фьори]]|Сан-Марино|0:1|1:3}} {{2М|'''[[Динамо (футбол клубы, Минск)|Динамо Минск]] |Беларусь|3:2|[[Дечич (футбол клубы)|Дечич]]|Черногория|1:1|2:1}} {{2М|[[Тре-Пенне|Тре Пенне]] |Сан-Марино|0:8|'''[[Тузла Сити]]|Босния және Герцеговина|0:2|0:6}} {{2М|'''[[Сабуртало]]|Грузия|1:1 пен 5:4|[[Партизани (футбол клубы)|Партизани]]|Албания|0:1|1:0}} {{2М|'''[[Шкендия]]|Македония|4:2|[[Арарат (футбол клубы)|Арарат]]|Армения|2:0|2:2}} {{2М|[[Флориана (футбол клубы)|Флориана]]|Мальта|0:1|'''[[Петрокуб]]|Молдова|0:0|0:1}} {{2М|'''[[Погонь (футбол клубы, Щецин)|Погонь Щецин]] |Польша|4:2|[[Рейкьявик (футбол клубы) |КР Рейкьявик]]|Исландия|4:1|0:1}} {{2М|[[ХБ Торсхавн]]|Фарер аралдары|2:2 пен 1:3|'''[[Ньютаун (футбол клубы)|Ньютаун]]|Уэльс|1:0|1:2|}} {{2М|[[Бруно'с Мэгпайс]]|Гибралтар|3:4|'''[[Крусейдерс (футбол клубы)|Крусейдерс]]|Солтүстік Ирландия|2:1|1:3}} {{2М|[[Флора (футбол клубы)|Флора]]|Эстония|3:4|'''[[СИК]]|Финляндия|1:0|2:4|}} {{2М|[[Дерри Сити]] |Ирландия|0:4|'''[[Рига (футбол клубы, 2015)|Рига]]|Латвия|0:2|0:2|}} |} === 2 раунд === ==== Чемпиондар жолы ==== {{TwoLegStart}} {{2М| [[Ла Фиорита]]|Сан-Марино|0:10| '''[[Балкани (футбол клубы, Сува-Река)|Балкани]]'''|Косово|0:4|0:6}} {{2М|'''[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]'''|Исландия|2:0|[[Нью-Сейнтс]] |Уэльс|2:0|0:0}} {{2М|[[Сутьеска (футбол клубы)|Сутьеска]]|Черногория|0:1|'''[[КИ Клаксвик]]|Фарер аралдары|0:0|0:1}} {{2М|'''[[Хибернианс (футбол клубы)|Хибернианс]]|Мальта|4:3|[[Левадия ФКИ|ФКИ Левадия]]|Эстония|3:2|1:1}} {{2М|[[Тирана (футбол клубы)|Тирана]]|Албания|2:4|'''[[Зриньски]]|Босния және Герцеговина|0:1|2:3}} {{2М|'''[[Лех (футбол клубы)|Лех]]|Польша|6:1|[[Динамо (футбол клубы, Батуми)|Динамо Батуми]]|Грузия|5:0|1:1}} {{2М|'''[[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР]]|Румыния|4:1|[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]|Андорра|3:0|1:1}} {{2М|'''[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]]|Қазақстан|3:0|[[Линкольн Ред Импс]]|Гибралтар|2:0|1:0}} |} === Лига өкілдерінің жолы === {{TwoLegStart}} {{2М|'''[[Гзира Юнайтед]]|Мальта|5:5 пен 3:1|[[Раднички (футбол клубы, Ниш)|Раднички]]|Сербия|2:2|3:3}} {{2М|'''[[Арис (футбол клубы, Салоники)|Арис Салоники]]|Грекия|7:2|[[Гомель (футбол клубы)|Гомель]]|Беларусь|5:1|2:1}} {{2М|[[Ботев (футбол клубы, Пловдив)|Ботев]]|Болгария|0:2|'''[[АПОЭЛ (футбол клубы)|АПОЭЛ]]|Кипр|0:0|0:2}} {{2М|'''[[Фехервар]]|Мажарстан|5:3|[[Габала (футбол клубы)|Габала]]|Әзірбайжан|4:1|1:2}} {{2М|'''[[Ыстанбұл Башахшехир|Истанбул Башахшехир]]|Түркия|2:1|[[Маккаби (футбол клубы, Нетания)|Маккаби Нетания]]|Израиль|1:1|1:0}} {{2М|[[Арис (футбол клубы, Лимасол)|Арис Лимасол]]|Кипр|2:3|'''[[Нефтчи (футбол клубы, Баку)|Нефтчи]]|Әзірбайжан|2:0|0:3}} {{2М|[[Вележ (футбол клубы)|Вележ]]|Босния және Герцеговина|0:2|'''[[Хамрун Спартанс]]|Мальта|0:1|0:1}} {{2М|[[Сабуртало]]|Грузия|3:4|'''[[Стяуа (футбол клубы)|ФКСБ]]|Румыния|1:0|2:4}} {{2М|[[Македония Джёрче Петров]]|Македония|0:4|'''[[ЦСКА (футбол клубы, София)|ЦСКА София]]|Болгария|0:0|0:4}} {{2М|'''[[Хапоэль (футбол клубы, Беэр-Шева)|Хапоэль Беэр-Шева]]|Израиль|3:1|[[Динамо (футбол клубы, Минск)|Динамо Минск]]|Беларусь|2:1|1:0}} {{2М| [[Зиря (футбол клубы)|Зиря]]|Әзірбайжан|0:3|'''[[Маккаби (футбол клубы, Тель-Авив)|Маккаби Тель-Авив]]|Израиль|0:3|0:0}} {{2М|[[Влазния (футбол клубы)|Влазния]]|Албания|1:4|'''[[Университатя (футбол клубы, Крайова)|Университатя]]|Румыния|1:1|0:3}} {{2М|[[Арарат-Армения]]|Армения|0:0 (п. 3:5)|'''[[Пайде (футбол клубы)|Пайде]]|Эстония|0:0|0:0}} {{2М|[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]|Қазақстан|0:2|'''[[Кишварда (футбол клубы)|Кишварда]]|Мажарстан|0:1|0:1}} {{2М|[[БАТЭ (футбол клубы)|БАТЭ]]|Беларусь|0:5|'''[[Коньяспор (футбол клубы)|Коньяспор]]|Түркия|0:3|0:2}} {{2М|[[Сепси]]|Румыния||[[Олимпия (футбол клубы, Любляна)|Олимпия Любляна]]|Словения||}} {{2М|'''[[Қызылжар (футбол клубы)|Қызылжар]]|Қазақстан|3:2|[[Осиек (футбол клубы)|Осиек]]|Хорватия|1:2|2:0}} {{2М|[[Судува]]|Литва|0:2|'''[[Виборг (футбол клубы)|Виборг]]|Дания|0:1|0:1}} {{2М|[[Викингур (футбол клубы, Гота)|Вуйчингур]]|Фарер аралдары|0:4|'''[[ДАК 1904]]|Словакия|0:2|0:2}} {{2М|[[Погонь (футбол клубы, Щецин)|Погонь Щецин]]|Польша|1:5|'''[[Брондбю]]|Дания|1:1|0:4}} {{2М|'''[[АЗ Алкмаар|АЗ]]|Нидерланд|5:0|[[Тузла Сити]]|Босния және Герцеговина|1:0|4:0}} {{2М|[[Мотеруэлл (футбол клубы)|Мотеруэлл]]|Шотландия|0:3|'''[[Слайго Роверс]]|Ирландия|0:1|0:2}} {{2М|'''[[Мольде (футбол клубы)|Молде]]|Норвегия|6:2|[[Эльфсборг (футбол клубы)|Эльфсборг]]|Швеция|4:1|2:1}} {{2М| [[Копер (футбол клубы)|Копер]]|Словения|1:2|'''[[Вадуц (футбол клубы)|Вадуц]]|Лихтенштейн|0:1|1:1}} {{2М|'''[[Б-36 (футбол клубы)|Б-36]]|Фарер аралдары|1:0|[[Тре Фьори]]|Сан-Марино|1:0|0:0}} {{2М|[[Ружомберок (футбол клубы)|Ружомберок]]|Словакия|1:4|'''[[Рига (футбол клубы, 2015)|Рига]]|Латвия|0:3|1:2}} {{2М|'''[[Базель (футбол клубы)|Базель]]|Швейцария|3:1|[[Крусейдерс (футбол клубы)|Крусейдерс]]|Солтүстік Ирландия|2:0|1:1}} {{2М|[[Антверпен (футбол клубы)|Антверпен]]|Бельгия||[[Дрита (футбол клубы, Гнилане)|Дрита]]|Косово|0:0|}} {{2М|'''[[Петрокуб]]|Молдова|4:1|[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]] |Албания|0:0|4:1|}} {{2М|[[Расинг (футбол клубы, Люксембург)|Расинг]]|Люксембург|1:8|'''[[Чукарички]]|Сербия|1:4|0:4}} {{2М|'''[[Левски (футбол клубы)|Левски]]|Болгария|3:1|[[ПАОК (футбол клубы)|ПАОК]]|Грекия|2:0|1:1}} {{2М|'''[[Витория (футбол клубы, Гимарайнш)|Витория Гимайрайнш]]|Португалия|3 :0|[[Пушкаш Академия|Пушкаш Академиясы]]|Мажарстан|3:0|0:0}} {{2М|[[Риека (футбол клубы)|Риека]]|Хорватия|1:4|'''[[Юргорден (футбол клубы)|Юргорден]]|Швеция|1:2|0:2}} {{2М| [[Ворскла (футбол клубы)|Ворскла]]|Украина|3:4|'''[[АИК (футбол клубы)|АИК]]|Швеция|3:2|0:2}} {{2М|[[Валмиера (футбол клубы)|Валмиера]]|Латвия|2:5|'''[[Шкендия]]|Македония|1:2|1:3}} {{2М|'''[[Ракув (футбол клубы)|Ракув]]|Польша|6:0|[[Астана (футбол клубы)|Астана]]|Қазақстан|5:0|1:0}} {{2М|'''[[КуПС]]|Финляндия|6:3|[[Милсами]]|Молдова|2:2|4:1}} {{2М|[[Спарта (футбол клубы, Прага)|Спарта Прага]]|Чехия|1:2|'''[[Викинг (футбол клубы)|Викинг]]|Норвегия|0:0|1:2}} |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}}{{УЕФА Конференциялары лигасы}} [[Санат:УЕФА Конференциялары лигасы 2022/23]] [[Санат:2022 жылғы футбол]] [[Санат:2023 жылғы футбол]] ahm0x5u28giuu0c6sl842j0jsmyvn7i 3055532 3055528 2022-07-29T10:22:53Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* Лига өкілдерінің жолы */ wikitext text/x-wiki {{Ұлттық чемпионат |уақыты = |қатысушылар саны = 184 |чемпион = |рет = |2 орын = |ойналған ойындар саны = |голдар саны = |голдардың аты = |келушілер_саны = |бомбардир = |бголдар = |алдыңғы сезон = [[УЕФА Конференциялары лигасы 2021/22|2021/22]] |келесі сезон = 2023/24 }} '''УЕФА Конференциялары лигасы 2022/23''' — аталмыш турнирдің екінші маусымы<ref>https://www.bbc.co.uk/sport/football/46421656</ref>. == Іріктеу кезеңі == === 1 раунд === {{TwoLegStart}} {{2М|[[Алашкерт (футбол клубы)|Алашкерт]]|Армения|2:4|'''[[Хамрун Спартанс]]|Мальта|1:0|1:4|}} {{2М|'''[[Лехия (футбол клубы, Гданьск)|Лехия Гданьск]]|Польша|6:2|[[Академия Пандева]]|Македония|4:1|2:1}} {{2М|[[Интер (футбол клубы, Турку)|Интер Турку]]|Финляндия|1:3|'''[[Дрита (футбол клубы, Гнилане)|Дрита]]|Косово|1:0|0:3}} {{2М|[[Динамо (футбол клубы, Тбилиси)|Динамо Тбилиси]]|Грузия|4:4 пен 5:6|'''[[Пайде (футбол клубы)|Пайде]]|Эстония|2:3|2:1}} {{2М|[[Паневежис (футбол клубы)|Паневежис]] |Литва|0:2|'''[[Милсами]]|Молдова|0:0|0:2}} {{2М|'''[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]] |Албания|1:0|[[Искра (футбол клубы, Даниловград)|Искра]]|Черногория|0:0|1:0}} {{2М|[[Гиляни (футбол клубы)|Гиляни]]|Косово|2:3|'''[[Лиепая (футбол клубы)|Лиепая]]|Латвия|1:0|1:3}} {{2М|[[Сфынтул Георге]]|Молдова|2:4|'''[[Мура (футбол клубы)|Мура]]|Словения|1:2|1:2}} {{2М|'''[[КуПС]]|Финляндия|2:0|[[Дила]]|Грузия|2:0|0:0}} {{2М|'''[[Ружомберок (футбол клубы)|Ружомберок]]|Словакия|2:0|[[Кауно Жальгирис]]|Литва|2:0|0:0}} {{2М|'''[[Будучност (футбол клубы, Подгорица)|Будучност]]|Черногория|4:2|[[Лапи (футбол клубы)|Лапи]]|Косово|2:0|2:2}} {{2М|'''[[Гзира Юнайтед]] |Мальта|2:1|[[Атлетик (футбол клубы, Эскальдес)|Атлетик Эскальдес]]|Андорра|1:1|1:0}} {{2М|[[Борац (футбол клубы, Баня-Лука)|Борац Баня-Лука]] |Босния және Герцеговина|3:3 пен|'''[[Б-36 (футбол клубы)|Б-36]]|Фарер аралдары|2:0|1:3}} {{2М|'''[[Олимпия (футбол клубы, Любляна)|Олимпия Любляна]]|Словения|3:2|[[Дифферданж 03]]|Люксембург|1:1|2:1}} {{2М|'''[[Сент-Джозефс]]|Гибралтар|1:0|[[Ларн (футбол клубы)|Ларн]]|Солтүстік Ирландия|0:0|1:0}} {{2М|[[Унио Эспортива Санта-Колома |УЭ Санта-Колома]]|Андорра|1:5|'''[[Брейдаблик]]|Исландия|0:1|1:4}} {{2М|'''[[ДАК 1904]]|Словакия|5:1|[[Клифтонвилл (футбол клубы) |Клифтонвилл]]|Солтүстік Ирландия|2:1|3:0}} {{2М|'''[[Викингур (футбол клубы, Гота)|Вуйчингур]]|Фарер аралдары|3:1|[[Еуропа (футбол клубы, Гибралтар)|Еуропа]]|Гибралтар|1:0|2:1}} {{2М|[[Бала Таун]] |Уэльс|2:2 пен 3:4|'''[[Слайго Роверс]]|Ирландия|1:2|1:0}} {{2М|[[Фола (футбол клубы)|Фола]]|Люксембург|1:4|'''[[Тре Фьори]]|Сан-Марино|0:1|1:3}} {{2М|'''[[Динамо (футбол клубы, Минск)|Динамо Минск]] |Беларусь|3:2|[[Дечич (футбол клубы)|Дечич]]|Черногория|1:1|2:1}} {{2М|[[Тре-Пенне|Тре Пенне]] |Сан-Марино|0:8|'''[[Тузла Сити]]|Босния және Герцеговина|0:2|0:6}} {{2М|'''[[Сабуртало]]|Грузия|1:1 пен 5:4|[[Партизани (футбол клубы)|Партизани]]|Албания|0:1|1:0}} {{2М|'''[[Шкендия]]|Македония|4:2|[[Арарат (футбол клубы)|Арарат]]|Армения|2:0|2:2}} {{2М|[[Флориана (футбол клубы)|Флориана]]|Мальта|0:1|'''[[Петрокуб]]|Молдова|0:0|0:1}} {{2М|'''[[Погонь (футбол клубы, Щецин)|Погонь Щецин]] |Польша|4:2|[[Рейкьявик (футбол клубы) |КР Рейкьявик]]|Исландия|4:1|0:1}} {{2М|[[ХБ Торсхавн]]|Фарер аралдары|2:2 пен 1:3|'''[[Ньютаун (футбол клубы)|Ньютаун]]|Уэльс|1:0|1:2|}} {{2М|[[Бруно'с Мэгпайс]]|Гибралтар|3:4|'''[[Крусейдерс (футбол клубы)|Крусейдерс]]|Солтүстік Ирландия|2:1|1:3}} {{2М|[[Флора (футбол клубы)|Флора]]|Эстония|3:4|'''[[СИК]]|Финляндия|1:0|2:4|}} {{2М|[[Дерри Сити]] |Ирландия|0:4|'''[[Рига (футбол клубы, 2015)|Рига]]|Латвия|0:2|0:2|}} |} === 2 раунд === ==== Чемпиондар жолы ==== {{TwoLegStart}} {{2М| [[Ла Фиорита]]|Сан-Марино|0:10| '''[[Балкани (футбол клубы, Сува-Река)|Балкани]]'''|Косово|0:4|0:6}} {{2М|'''[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]'''|Исландия|2:0|[[Нью-Сейнтс]] |Уэльс|2:0|0:0}} {{2М|[[Сутьеска (футбол клубы)|Сутьеска]]|Черногория|0:1|'''[[КИ Клаксвик]]|Фарер аралдары|0:0|0:1}} {{2М|'''[[Хибернианс (футбол клубы)|Хибернианс]]|Мальта|4:3|[[Левадия ФКИ|ФКИ Левадия]]|Эстония|3:2|1:1}} {{2М|[[Тирана (футбол клубы)|Тирана]]|Албания|2:4|'''[[Зриньски]]|Босния және Герцеговина|0:1|2:3}} {{2М|'''[[Лех (футбол клубы)|Лех]]|Польша|6:1|[[Динамо (футбол клубы, Батуми)|Динамо Батуми]]|Грузия|5:0|1:1}} {{2М|'''[[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР]]|Румыния|4:1|[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]|Андорра|3:0|1:1}} {{2М|'''[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]]|Қазақстан|3:0|[[Линкольн Ред Импс]]|Гибралтар|2:0|1:0}} |} === Лига өкілдерінің жолы === {{TwoLegStart}} {{2М|'''[[Гзира Юнайтед]]|Мальта|5:5 пен 3:1|[[Раднички (футбол клубы, Ниш)|Раднички]]|Сербия|2:2|3:3}} {{2М|'''[[Арис (футбол клубы, Салоники)|Арис Салоники]]|Грекия|7:2|[[Гомель (футбол клубы)|Гомель]]|Беларусь|5:1|2:1}} {{2М|[[Ботев (футбол клубы, Пловдив)|Ботев]]|Болгария|0:2|'''[[АПОЭЛ (футбол клубы)|АПОЭЛ]]|Кипр|0:0|0:2}} {{2М|'''[[Фехервар]]|Мажарстан|5:3|[[Габала (футбол клубы)|Габала]]|Әзірбайжан|4:1|1:2}} {{2М|'''[[Ыстанбұл Башахшехир|Истанбул Башахшехир]]|Түркия|2:1|[[Маккаби (футбол клубы, Нетания)|Маккаби Нетания]]|Израиль|1:1|1:0}} {{2М|[[Арис (футбол клубы, Лимасол)|Арис Лимасол]]|Кипр|2:3|'''[[Нефтчи (футбол клубы, Баку)|Нефтчи]]|Әзірбайжан|2:0|0:3}} {{2М|[[Вележ (футбол клубы)|Вележ]]|Босния және Герцеговина|0:2|'''[[Хамрун Спартанс]]|Мальта|0:1|0:1}} {{2М|[[Сабуртало]]|Грузия|3:4|'''[[Стяуа (футбол клубы)|ФКСБ]]|Румыния|1:0|2:4}} {{2М|[[Македония Джёрче Петров]]|Македония|0:4|'''[[ЦСКА (футбол клубы, София)|ЦСКА София]]|Болгария|0:0|0:4}} {{2М|'''[[Хапоэль (футбол клубы, Беэр-Шева)|Хапоэль Беэр-Шева]]|Израиль|3:1|[[Динамо (футбол клубы, Минск)|Динамо Минск]]|Беларусь|2:1|1:0}} {{2М| [[Зиря (футбол клубы)|Зиря]]|Әзірбайжан|0:3|'''[[Маккаби (футбол клубы, Тель-Авив)|Маккаби Тель-Авив]]|Израиль|0:3|0:0}} {{2М|[[Влазния (футбол клубы)|Влазния]]|Албания|1:4|'''[[Университатя (футбол клубы, Крайова)|Университатя]]|Румыния|1:1|0:3}} {{2М|[[Арарат-Армения]]|Армения|0:0 (п. 3:5)|'''[[Пайде (футбол клубы)|Пайде]]|Эстония|0:0|0:0}} {{2М|[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]|Қазақстан|0:2|'''[[Кишварда (футбол клубы)|Кишварда]]|Мажарстан|0:1|0:1}} {{2М|[[БАТЭ (футбол клубы)|БАТЭ]]|Беларусь|0:5|'''[[Коньяспор (футбол клубы)|Коньяспор]]|Түркия|0:3|0:2}} {{2М|[[Сепси]]|Румыния|3:3 пен 4:2|[[Олимпия (футбол клубы, Любляна)|Олимпия Любляна]]|Словения|3:1|0:2}} {{2М|'''[[Қызылжар (футбол клубы)|Қызылжар]]|Қазақстан|3:2|[[Осиек (футбол клубы)|Осиек]]|Хорватия|1:2|2:0}} {{2М|[[Судува]]|Литва|0:2|'''[[Виборг (футбол клубы)|Виборг]]|Дания|0:1|0:1}} {{2М|[[Викингур (футбол клубы, Гота)|Вуйчингур]]|Фарер аралдары|0:4|'''[[ДАК 1904]]|Словакия|0:2|0:2}} {{2М|[[Погонь (футбол клубы, Щецин)|Погонь Щецин]]|Польша|1:5|'''[[Брондбю]]|Дания|1:1|0:4}} {{2М|'''[[АЗ Алкмаар|АЗ]]|Нидерланд|5:0|[[Тузла Сити]]|Босния және Герцеговина|1:0|4:0}} {{2М|[[Мотеруэлл (футбол клубы)|Мотеруэлл]]|Шотландия|0:3|'''[[Слайго Роверс]]|Ирландия|0:1|0:2}} {{2М|'''[[Мольде (футбол клубы)|Молде]]|Норвегия|6:2|[[Эльфсборг (футбол клубы)|Эльфсборг]]|Швеция|4:1|2:1}} {{2М| [[Копер (футбол клубы)|Копер]]|Словения|1:2|'''[[Вадуц (футбол клубы)|Вадуц]]|Лихтенштейн|0:1|1:1}} {{2М|'''[[Б-36 (футбол клубы)|Б-36]]|Фарер аралдары|1:0|[[Тре Фьори]]|Сан-Марино|1:0|0:0}} {{2М|[[Ружомберок (футбол клубы)|Ружомберок]]|Словакия|1:4|'''[[Рига (футбол клубы, 2015)|Рига]]|Латвия|0:3|1:2}} {{2М|'''[[Базель (футбол клубы)|Базель]]|Швейцария|3:1|[[Крусейдерс (футбол клубы)|Крусейдерс]]|Солтүстік Ирландия|2:0|1:1}} {{2М|[[Антверпен (футбол клубы)|Антверпен]]|Бельгия||[[Дрита (футбол клубы, Гнилане)|Дрита]]|Косово|0:0|}} {{2М|'''[[Петрокуб]]|Молдова|4:1|[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]] |Албания|0:0|4:1|}} {{2М|[[Расинг (футбол клубы, Люксембург)|Расинг]]|Люксембург|1:8|'''[[Чукарички]]|Сербия|1:4|0:4}} {{2М|'''[[Левски (футбол клубы)|Левски]]|Болгария|3:1|[[ПАОК (футбол клубы)|ПАОК]]|Грекия|2:0|1:1}} {{2М|'''[[Витория (футбол клубы, Гимарайнш)|Витория Гимайрайнш]]|Португалия|3 :0|[[Пушкаш Академия|Пушкаш Академиясы]]|Мажарстан|3:0|0:0}} {{2М|[[Риека (футбол клубы)|Риека]]|Хорватия|1:4|'''[[Юргорден (футбол клубы)|Юргорден]]|Швеция|1:2|0:2}} {{2М| [[Ворскла (футбол клубы)|Ворскла]]|Украина|3:4|'''[[АИК (футбол клубы)|АИК]]|Швеция|3:2|0:2}} {{2М|[[Валмиера (футбол клубы)|Валмиера]]|Латвия|2:5|'''[[Шкендия]]|Македония|1:2|1:3}} {{2М|'''[[Ракув (футбол клубы)|Ракув]]|Польша|6:0|[[Астана (футбол клубы)|Астана]]|Қазақстан|5:0|1:0}} {{2М|'''[[КуПС]]|Финляндия|6:3|[[Милсами]]|Молдова|2:2|4:1}} {{2М|[[Спарта (футбол клубы, Прага)|Спарта Прага]]|Чехия|1:2|'''[[Викинг (футбол клубы)|Викинг]]|Норвегия|0:0|1:2}} |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}}{{УЕФА Конференциялары лигасы}} [[Санат:УЕФА Конференциялары лигасы 2022/23]] [[Санат:2022 жылғы футбол]] [[Санат:2023 жылғы футбол]] 8hp3ngxw22fy1la7rut29meqtbciz9i 3055533 3055532 2022-07-29T10:24:58Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* 1 раунд */ wikitext text/x-wiki {{Ұлттық чемпионат |уақыты = |қатысушылар саны = 184 |чемпион = |рет = |2 орын = |ойналған ойындар саны = |голдар саны = |голдардың аты = |келушілер_саны = |бомбардир = |бголдар = |алдыңғы сезон = [[УЕФА Конференциялары лигасы 2021/22|2021/22]] |келесі сезон = 2023/24 }} '''УЕФА Конференциялары лигасы 2022/23''' — аталмыш турнирдің екінші маусымы<ref>https://www.bbc.co.uk/sport/football/46421656</ref>. == Іріктеу кезеңі == === 1 раунд === {{TwoLegStart}} {{2М|[[Алашкерт (футбол клубы)|Алашкерт]]|Армения|2:4|'''[[Хамрун Спартанс]]|Мальта|1:0|1:4|}} {{2М|'''[[Лехия (футбол клубы, Гданьск)|Лехия Гданьск]]|Польша|6:2|[[Пандев Академия]]|Македония|4:1|2:1}} {{2М|[[Интер (футбол клубы, Турку)|Интер Турку]]|Финляндия|1:3|'''[[Дрита (футбол клубы, Гнилане)|Дрита]]|Косово|1:0|0:3}} {{2М|[[Динамо (футбол клубы, Тбилиси)|Динамо Тбилиси]]|Грузия|4:4 пен 5:6|'''[[Пайде (футбол клубы)|Пайде]]|Эстония|2:3|2:1}} {{2М|[[Паневежис (футбол клубы)|Паневежис]] |Литва|0:2|'''[[Милсами]]|Молдова|0:0|0:2}} {{2М|'''[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]] |Албания|1:0|[[Искра (футбол клубы, Даниловград)|Искра]]|Черногория|0:0|1:0}} {{2М|[[Гиляни (футбол клубы)|Гиляни]]|Косово|2:3|'''[[Лиепая (футбол клубы)|Лиепая]]|Латвия|1:0|1:3}} {{2М|[[Сфынтул Георге]]|Молдова|2:4|'''[[Мура (футбол клубы)|Мура]]|Словения|1:2|1:2}} {{2М|'''[[КуПС]]|Финляндия|2:0|[[Дила]]|Грузия|2:0|0:0}} {{2М|'''[[Ружомберок (футбол клубы)|Ружомберок]]|Словакия|2:0|[[Кауно Жальгирис]]|Литва|2:0|0:0}} {{2М|'''[[Будучност (футбол клубы, Подгорица)|Будучност]]|Черногория|4:2|[[Лапи (футбол клубы)|Лапи]]|Косово|2:0|2:2}} {{2М|'''[[Гзира Юнайтед]] |Мальта|2:1|[[Атлетик (футбол клубы, Эскальдес)|Атлетик Эскальдес]]|Андорра|1:1|1:0}} {{2М|[[Борац (футбол клубы, Баня-Лука)|Борац Баня-Лука]] |Босния және Герцеговина|3:3 пен|'''[[Б-36 (футбол клубы)|Б-36]]|Фарер аралдары|2:0|1:3}} {{2М|'''[[Олимпия (футбол клубы, Любляна)|Олимпия Любляна]]|Словения|3:2|[[Дифферданж 03]]|Люксембург|1:1|2:1}} {{2М|'''[[Сент-Джозефс]]|Гибралтар|1:0|[[Ларн (футбол клубы)|Ларн]]|Солтүстік Ирландия|0:0|1:0}} {{2М|[[Унио Эспортива Санта-Колома |УЭ Санта-Колома]]|Андорра|1:5|'''[[Брейдаблик]]|Исландия|0:1|1:4}} {{2М|'''[[ДАК 1904]]|Словакия|5:1|[[Клифтонвилл (футбол клубы) |Клифтонвилл]]|Солтүстік Ирландия|2:1|3:0}} {{2М|'''[[Викингур (футбол клубы, Гота)|Вуйчингур]]|Фарер аралдары|3:1|[[Еуропа (футбол клубы, Гибралтар)|Еуропа]]|Гибралтар|1:0|2:1}} {{2М|[[Бала Таун]] |Уэльс|2:2 пен 3:4|'''[[Слайго Роверс]]|Ирландия|1:2|1:0}} {{2М|[[Фола (футбол клубы)|Фола]]|Люксембург|1:4|'''[[Тре Фьори]]|Сан-Марино|0:1|1:3}} {{2М|'''[[Динамо (футбол клубы, Минск)|Динамо Минск]] |Беларусь|3:2|[[Дечич (футбол клубы)|Дечич]]|Черногория|1:1|2:1}} {{2М|[[Тре-Пенне|Тре Пенне]] |Сан-Марино|0:8|'''[[Тузла Сити]]|Босния және Герцеговина|0:2|0:6}} {{2М|'''[[Сабуртало]]|Грузия|1:1 пен 5:4|[[Партизани (футбол клубы)|Партизани]]|Албания|0:1|1:0}} {{2М|'''[[Шкендия]]|Македония|4:2|[[Арарат (футбол клубы)|Арарат]]|Армения|2:0|2:2}} {{2М|[[Флориана (футбол клубы)|Флориана]]|Мальта|0:1|'''[[Петрокуб]]|Молдова|0:0|0:1}} {{2М|'''[[Погонь (футбол клубы, Щецин)|Погонь Щецин]] |Польша|4:2|[[Рейкьявик (футбол клубы) |КР Рейкьявик]]|Исландия|4:1|0:1}} {{2М|[[ХБ Торсхавн]]|Фарер аралдары|2:2 пен 1:3|'''[[Ньютаун (футбол клубы)|Ньютаун]]|Уэльс|1:0|1:2|}} {{2М|[[Бруно'с Мэгпайс]]|Гибралтар|3:4|'''[[Крусейдерс (футбол клубы)|Крусейдерс]]|Солтүстік Ирландия|2:1|1:3}} {{2М|[[Флора (футбол клубы)|Флора]]|Эстония|3:4|'''[[СИК]]|Финляндия|1:0|2:4|}} {{2М|[[Дерри Сити]] |Ирландия|0:4|'''[[Рига (футбол клубы, 2015)|Рига]]|Латвия|0:2|0:2|}} |} === 2 раунд === ==== Чемпиондар жолы ==== {{TwoLegStart}} {{2М| [[Ла Фиорита]]|Сан-Марино|0:10| '''[[Балкани (футбол клубы, Сува-Река)|Балкани]]'''|Косово|0:4|0:6}} {{2М|'''[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]'''|Исландия|2:0|[[Нью-Сейнтс]] |Уэльс|2:0|0:0}} {{2М|[[Сутьеска (футбол клубы)|Сутьеска]]|Черногория|0:1|'''[[КИ Клаксвик]]|Фарер аралдары|0:0|0:1}} {{2М|'''[[Хибернианс (футбол клубы)|Хибернианс]]|Мальта|4:3|[[Левадия ФКИ|ФКИ Левадия]]|Эстония|3:2|1:1}} {{2М|[[Тирана (футбол клубы)|Тирана]]|Албания|2:4|'''[[Зриньски]]|Босния және Герцеговина|0:1|2:3}} {{2М|'''[[Лех (футбол клубы)|Лех]]|Польша|6:1|[[Динамо (футбол клубы, Батуми)|Динамо Батуми]]|Грузия|5:0|1:1}} {{2М|'''[[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР]]|Румыния|4:1|[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]|Андорра|3:0|1:1}} {{2М|'''[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]]|Қазақстан|3:0|[[Линкольн Ред Импс]]|Гибралтар|2:0|1:0}} |} === Лига өкілдерінің жолы === {{TwoLegStart}} {{2М|'''[[Гзира Юнайтед]]|Мальта|5:5 пен 3:1|[[Раднички (футбол клубы, Ниш)|Раднички]]|Сербия|2:2|3:3}} {{2М|'''[[Арис (футбол клубы, Салоники)|Арис Салоники]]|Грекия|7:2|[[Гомель (футбол клубы)|Гомель]]|Беларусь|5:1|2:1}} {{2М|[[Ботев (футбол клубы, Пловдив)|Ботев]]|Болгария|0:2|'''[[АПОЭЛ (футбол клубы)|АПОЭЛ]]|Кипр|0:0|0:2}} {{2М|'''[[Фехервар]]|Мажарстан|5:3|[[Габала (футбол клубы)|Габала]]|Әзірбайжан|4:1|1:2}} {{2М|'''[[Ыстанбұл Башахшехир|Истанбул Башахшехир]]|Түркия|2:1|[[Маккаби (футбол клубы, Нетания)|Маккаби Нетания]]|Израиль|1:1|1:0}} {{2М|[[Арис (футбол клубы, Лимасол)|Арис Лимасол]]|Кипр|2:3|'''[[Нефтчи (футбол клубы, Баку)|Нефтчи]]|Әзірбайжан|2:0|0:3}} {{2М|[[Вележ (футбол клубы)|Вележ]]|Босния және Герцеговина|0:2|'''[[Хамрун Спартанс]]|Мальта|0:1|0:1}} {{2М|[[Сабуртало]]|Грузия|3:4|'''[[Стяуа (футбол клубы)|ФКСБ]]|Румыния|1:0|2:4}} {{2М|[[Македония Джёрче Петров]]|Македония|0:4|'''[[ЦСКА (футбол клубы, София)|ЦСКА София]]|Болгария|0:0|0:4}} {{2М|'''[[Хапоэль (футбол клубы, Беэр-Шева)|Хапоэль Беэр-Шева]]|Израиль|3:1|[[Динамо (футбол клубы, Минск)|Динамо Минск]]|Беларусь|2:1|1:0}} {{2М| [[Зиря (футбол клубы)|Зиря]]|Әзірбайжан|0:3|'''[[Маккаби (футбол клубы, Тель-Авив)|Маккаби Тель-Авив]]|Израиль|0:3|0:0}} {{2М|[[Влазния (футбол клубы)|Влазния]]|Албания|1:4|'''[[Университатя (футбол клубы, Крайова)|Университатя]]|Румыния|1:1|0:3}} {{2М|[[Арарат-Армения]]|Армения|0:0 (п. 3:5)|'''[[Пайде (футбол клубы)|Пайде]]|Эстония|0:0|0:0}} {{2М|[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]|Қазақстан|0:2|'''[[Кишварда (футбол клубы)|Кишварда]]|Мажарстан|0:1|0:1}} {{2М|[[БАТЭ (футбол клубы)|БАТЭ]]|Беларусь|0:5|'''[[Коньяспор (футбол клубы)|Коньяспор]]|Түркия|0:3|0:2}} {{2М|[[Сепси]]|Румыния|3:3 пен 4:2|[[Олимпия (футбол клубы, Любляна)|Олимпия Любляна]]|Словения|3:1|0:2}} {{2М|'''[[Қызылжар (футбол клубы)|Қызылжар]]|Қазақстан|3:2|[[Осиек (футбол клубы)|Осиек]]|Хорватия|1:2|2:0}} {{2М|[[Судува]]|Литва|0:2|'''[[Виборг (футбол клубы)|Виборг]]|Дания|0:1|0:1}} {{2М|[[Викингур (футбол клубы, Гота)|Вуйчингур]]|Фарер аралдары|0:4|'''[[ДАК 1904]]|Словакия|0:2|0:2}} {{2М|[[Погонь (футбол клубы, Щецин)|Погонь Щецин]]|Польша|1:5|'''[[Брондбю]]|Дания|1:1|0:4}} {{2М|'''[[АЗ Алкмаар|АЗ]]|Нидерланд|5:0|[[Тузла Сити]]|Босния және Герцеговина|1:0|4:0}} {{2М|[[Мотеруэлл (футбол клубы)|Мотеруэлл]]|Шотландия|0:3|'''[[Слайго Роверс]]|Ирландия|0:1|0:2}} {{2М|'''[[Мольде (футбол клубы)|Молде]]|Норвегия|6:2|[[Эльфсборг (футбол клубы)|Эльфсборг]]|Швеция|4:1|2:1}} {{2М| [[Копер (футбол клубы)|Копер]]|Словения|1:2|'''[[Вадуц (футбол клубы)|Вадуц]]|Лихтенштейн|0:1|1:1}} {{2М|'''[[Б-36 (футбол клубы)|Б-36]]|Фарер аралдары|1:0|[[Тре Фьори]]|Сан-Марино|1:0|0:0}} {{2М|[[Ружомберок (футбол клубы)|Ружомберок]]|Словакия|1:4|'''[[Рига (футбол клубы, 2015)|Рига]]|Латвия|0:3|1:2}} {{2М|'''[[Базель (футбол клубы)|Базель]]|Швейцария|3:1|[[Крусейдерс (футбол клубы)|Крусейдерс]]|Солтүстік Ирландия|2:0|1:1}} {{2М|[[Антверпен (футбол клубы)|Антверпен]]|Бельгия||[[Дрита (футбол клубы, Гнилане)|Дрита]]|Косово|0:0|}} {{2М|'''[[Петрокуб]]|Молдова|4:1|[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]] |Албания|0:0|4:1|}} {{2М|[[Расинг (футбол клубы, Люксембург)|Расинг]]|Люксембург|1:8|'''[[Чукарички]]|Сербия|1:4|0:4}} {{2М|'''[[Левски (футбол клубы)|Левски]]|Болгария|3:1|[[ПАОК (футбол клубы)|ПАОК]]|Грекия|2:0|1:1}} {{2М|'''[[Витория (футбол клубы, Гимарайнш)|Витория Гимайрайнш]]|Португалия|3 :0|[[Пушкаш Академия|Пушкаш Академиясы]]|Мажарстан|3:0|0:0}} {{2М|[[Риека (футбол клубы)|Риека]]|Хорватия|1:4|'''[[Юргорден (футбол клубы)|Юргорден]]|Швеция|1:2|0:2}} {{2М| [[Ворскла (футбол клубы)|Ворскла]]|Украина|3:4|'''[[АИК (футбол клубы)|АИК]]|Швеция|3:2|0:2}} {{2М|[[Валмиера (футбол клубы)|Валмиера]]|Латвия|2:5|'''[[Шкендия]]|Македония|1:2|1:3}} {{2М|'''[[Ракув (футбол клубы)|Ракув]]|Польша|6:0|[[Астана (футбол клубы)|Астана]]|Қазақстан|5:0|1:0}} {{2М|'''[[КуПС]]|Финляндия|6:3|[[Милсами]]|Молдова|2:2|4:1}} {{2М|[[Спарта (футбол клубы, Прага)|Спарта Прага]]|Чехия|1:2|'''[[Викинг (футбол клубы)|Викинг]]|Норвегия|0:0|1:2}} |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}}{{УЕФА Конференциялары лигасы}} [[Санат:УЕФА Конференциялары лигасы 2022/23]] [[Санат:2022 жылғы футбол]] [[Санат:2023 жылғы футбол]] anxmsb1t7lxnxb3lmx69ynnq7mc4s9h 0 665787 3055283 2932710 2022-07-28T14:45:48Z CommonsDelinker 165 «[[:File:Russian_Olympic_Committee_flag.svg|Russian_Olympic_Committee_flag.svg]]» дегенді аластады, бұны [[Ортаққор]]дың қатысушысы [[commons:User:Ellywa|Ellywa]] [[commons:File:Russian_Olympic_Committee_flag.svg|жойған]], себебі: per [[:c:Commons:Deletio wikitext text/x-wiki {{Олимпиада ойындарындағы Қазақстан |Ойындар = 2020 Жазғы |Спортсмендер = 94 |спорт түрлерінде = 20 |Ту ұстаушы = [[Қамшыбек Бейсенбайұлы Қоңқабаев|Қамшыбек Қоңқабаев]] және [[Ольга Сергеевна Рыпакова|Ольга Рыпакова]] |Ресми = |Алтын = 0 |Күміс = 0 |Қола = 8 |Барлығы = 8 |Орын = }} 2021 жылы [[Қазақстан]] атынан [[2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|Олимпиада ойындарына]] 94 атлет (63 ер мен 31 әйел) 20 спорт түрінен қатысқан. == Медальдар == {| class="wikitable left" style="font-size: 100%;" |- bgcolor=peru |colspan=4 align=center|'''Қола''' |- | width="20" align="center"|'''№''' | width="240" align="center"|'''Спортшылар''' | width="360" align="center"|'''Спорт түрі (дисциплина)''' | width="70" align="center"|'''Күні''' |- |align=center|1 |[[Елдос Бақытбайұлы Сметов|Елдос Сметов]] |[[Сурет:Judo pictogram.svg|17px|Дзюдо]] Дзюдо (60 кг дейін, ерлер) |align="center"|24 шілде |- |align=center|2 |[[Игорь Сергеевич Сон|Игорь Сон]] |[[Сурет:Weightlifting pictogram.svg|17px|Ауыр атлетика]] Ауыр атлетика (61 кг дейін, ерлер) |align="center"|25 шілде |- |align=center|3 |[[Зүлфия Салахарқызы Чиншанло|Зульфия Чиншанло]] |[[Сурет:Weightlifting pictogram.svg|17px|Ауыр атлетика]] Ауыр атлетика (55 кг дейін, әйелдер) |align="center"|26 шілде |- |align=center|4 |[[Қамшыбек Бейсенбайұлы Қоңқабаев|Қамшыбек Қоңқабаев]] |[[Сурет:Boxing pictogram.svg|17px|Бокс]] Бокс (91 кг жоғары, ерлер) |align="center"|4 тамыз |- |align=center|5 |[[Сәкен Исмадиярұлы Бибосынов|Сәкен Бибосынов]] |[[Сурет:Boxing pictogram.svg|17px|Бокс]] Бокс (52 кг дейін, ерлер) |align="center"|5 тамыз |- |align=center|6 |[[Дархан Асаділов]] |[[Сурет:Karate pictogram.svg|17px|Карате]] Карате (67 кг дейін, ерлер) |align="center"|5 тамыз |- |align=center|7 |[[Нұрислам Валентинұлы Санаев|Нұрислам Санаев]] |[[Сурет:Wrestling pictogram.svg|17px|Күрес]] Еркін күрес (57 кг дейін, ерлер) |align="center"|5 тамыз |- |align=center|8 |[[Софья Берульцева]] |[[Сурет:Karate pictogram.svg|17px|Карате]] Карате (61 кг жоғары, әйелдер) |align="center"|7 тамыз |} == Сайыс нәтижелері == === [[Сурет:Boxing pictogram.svg|30px]] Бокс === {| class="wikitable" style="font-size:90%" |- !rowspan="2"|Атлет !rowspan="2"|Дисциплина !1/16 !1/8 !Ширекфинал !Жартылай финал !colspan=2|Финал |-style="font-size:95%" !Қарсыласы<br />нәтиже !Қарсыласы<br />нәтиже !Қарсыласы<br />нәтиже !Қарсыласы<br />нәтиже !Қарсыласы<br />нәтиже !Орын |-align=center |align=left|'''[[Сәкен Исмадиярұлы Бибосынов|Сәкен Бибосынов]]''' |align=left|Ерлер, 52 кг дейін |{{ту|Пуэрто-Рико}} Янкель Ривера<br>4-1 жеңді |{{ту|Франция}} Біләл Беннама<br>5-0 жеңді |{{ту|Испания}} Габриэль Эскобар<br>3-2 жеңді |{{ту|Ұлыбритания}} [[Галал Яфай]]<br>2-3 ұтылды |colspan=1|Өткен жоқ |{{3}} |-align=center |align=left|[[Серік Теміржанов]] |align=left|Ерлер, 57 кг дейін |{{ту|Мажарстан}} Роланд Галош<br>5-0 жеңді |{{ту|АҚШ}} Дюк Раган<br>0-5 ұтылды |colspan=4|Өткен жоқ |-align=center |align=left|[[Закир Сафиуллин]] |align=left|Ерлер, 63 кг дейін |{{ту|Перу}} Леодан Песо<br>5-0 жеңді |{{ту|Жапония}} Дайсукэ Наримацу<br>шықпады |{{ту|Аустралия}} Гарри Гарсайд<br>2-3 ұтылды |colspan=3|Өткен жоқ |-align=center |align=left|[[Абылайхан Қайратұлы Жүсіпов|Абылайхан Жүсіпов]] |align=left|Ерлер, 69 кг дейін |bgcolor="honeydew"| |{{ту|АҚШ}} Деланте Джонсон<br>1-4 ұтылды |colspan=4|Өткен жоқ |-align=center |align=left|[[Әбілхан Аманқұл]] |align=left|Ерлер, 75 кг дейін |bgcolor="honeydew"| |{{ту|Өзбекстан}} Фанат Кахрамонов<br>5-0 жеңді |{{ту|Бразилия}} [[Эберт Консейсан]]<br>2-3 ұтылды |colspan=3|Өткен жоқ |-align=center |align=left|[[Бекзад Жалғасбайұлы Нұрдәулетов|Бекзад Нұрдәулетов]] |align=left|Ерлер, 81 кг дейін |bgcolor="honeydew"| | Имам Хатаев<br>1-4 ұтылды |colspan=4|Өткен жоқ |-align=center |align=left|[[Василий Алексеевич Левит|Василий Левит]] |align=left|Ерлер, 91 кг дейін |bgcolor="honeydew"| |{{ту|Испания}} Эммануэль Рейес<br>нокаутпен ұтылды |colspan=4|Өткен жоқ |-align=center |align=left|'''[[Қамшыбек Бейсенбайұлы Қоңқабаев|Қамшыбек Қоңқабаев]]''' |align=left|Ерлер, 91 кг жоғары |bgcolor="honeydew"| |{{ту|Мысыр}} Юсри Хафез<br>5-0 жеңді | Иван Верясов<br>4-1 жеңді |{{ту|АҚШ}} [[Ричард Торрез]]<br>техн. жеңіліс |colspan=1|Өткен жоқ |{{3}} |-align=center |align=left|[[Надежда Рябец]] |align=left|Әйелдер, 65 кг дейін |{{n/a}} |{{ту|Канада}} Таммара Тибо<br>1-4 ұтылды |colspan=4|Өткен жоқ |} === [[Сурет:Judo pictogram.svg|30px]] Дзюдо === {| class="wikitable" style="font-size:90%" !rowspan="2"|Атлет !rowspan="2"|Дисциплина !1/32 !1/16 !1/8 !Ширекфинал !Жартыфинал !colspan=2|Қола үшін ж/ж |-style="font-size:95%" !Қарсыласы<br />нәтиже !Қарсыласы<br />нәтиже !Қарсыласы<br />нәтиже !Қарсыласы<br />нәтиже !Қарсыласы<br />нәтиже !Қарсыласы<br />нәтиже !Орын |-align=center |align=left|'''[[Елдос Бақытбайұлы Сметов|Елдос Сметов]]''' |align=left|Ерлер, 60 кг дейін |{{n/a}} |bgcolor="honeydew"| |{{ту|Түркия}} Михрач Аккуш<br>100–000 жеңді |{{ту|Оңтүстік Корея}} Ким Вон Джин<br>100–002 жеңді |{{ту|Жапония}} [[Наохиса Такато]]<br>002–012 ұтылды |{{ту|Нидерланд}} Торнике Чакадуа<br>012–001 жеңді |{{3}} |-align=center |align=left|[[Ерлан Қайратқанұлы Серікжанов|Ерлан Серікжанов]] |align=left|Ерлер, 66 кг дейін |{{n/a}} |{{ту|Әзірбайжан}} Орхан Сафаров<br>012–002 жеңді |{{ту|Италия}} Мануэль Ломбардо<br>001–011 ұтылды |colspan=4|Өткен жоқ |-align=center |align=left|[[Жансай Жанатұлы Смағұлов|Жансай Смағұлов]] |align=left|Ерлер, 73 кг дейін |bgcolor="honeydew"| |{{ту|Армения}} Фердинанд Карапетян<br> 012–002 жеңді |{{ту|Канада}} Артур Маржелидон<br>012-100 ұтылды |colspan=4|Өткен жоқ |-align=center |align=left|[[Дидар Хамза]] |align=left|Ерлер, 81 кг дейін |bgcolor="honeydew"| |{{ту|Моңғолия}} Саид Моллаеи<br>001-101 ұтылды |colspan=5|Өткен жоқ |-align=center |align=left|[[Ислам Мейрамбекұлы Бозбаев|Ислам Бозбаев]] |align=left|Ерлер, 90 кг дейін |{{ту|Бразилия}} Рафаэль Маседо<br>100–000 жеңді |{{ту|Әзірбайжан}} Мамедәли Мехдиев<br>002-010 ұтылды |colspan=5|Өткен жоқ |-align=center |align=left|[[Отгонцэцэг Галбадрах]] |align=left|Әйелдер, 48 кг дейін |{{n/a}} |{{ту|Қытай}} Ли Яньань<br>001–100 ұтылды |colspan=5|Өткен жоқ |} === [[Сурет:Athletics pictogram.svg|30px]] Жеңіл атлетика === Ерлер, 400 метрге жүгіру: Михаил Литвин Ерлер, 20 шақырым жүру: Георгий Шейко (→ 39-орын) Әйелдер, 100 метрге жүгіру: Ольга Сафронова Әйелдер, 200 метрге жүгіру: Ольга Сафронова Әйелдер, үш қарғып секіру: [[Ольга Сергеевна Рыпакова|Ольга Рыпакова]], Мария Овчинникова, Ирина Эктова Әйелдер, биікке секіру: Надежда Дубовицкая, Кристина Овчинникова Әйелдер, 20 шақырым жүру: Айман Ратова (→ 42-орын) Әйелдер, марафон: Жанна Мамажанова (→ 46-орын) === [[Сурет:Karate pictogram.svg|30px]] Карате === {|class="wikitable" style="font-size:90%;" |- !rowspan=2|Атлет !rowspan=2|Дисциплина !colspan=5|Топтық кезең !Жартыфинал !colspan=2|Финал |-style="font-size:95%" !Қарсыласы<br/>нәтиже !Қарсыласы<br/>нәтиже !Қарсыласы<br/>нәтиже !Қарсыласы<br/>нәтиже !Орын !Қарсыласы<br/>нәтиже !Қарсыласы<br/>нәтиже !Орын |-align=center |align=left|[[Дархан Асаділов]] |align=left|Ерлер, 67 кг дейін |{{ту|Түркия}} Эрай Шамдан<br>6–2 жеңді |{{ту|Әзірбайжан}} Фирдоуси Фарзалиев <br>6–2 жеңді |{{ту|Жапония}} Наото Саго<br>3–0 жеңді |{{ту|Мысыр}} Али Эль-Сауи<br>3–1 жеңді |1 '''Q |{{ту|Франция}} [[Стивен Да Коста]]<br>5–2 ұтылды |Өткен жоқ |{{3}} |-align=center |align=left|[[Нұрқанат Әжіқанов]] |align=left|Ерлер, 75 кг дейін |{{ту|Аустралия}} Цунеари Яхиро<br>6–3 жеңді |{{ту|Германия}} Ноа Битш<br>3–3 ұтылды |{{ту|Италия}} Луиджи Буса<br>2–0 жеңді |{{ту|Әзірбайжан}} Рафаэль Агаев<br>2–3 ұтылды |4 |colspan=3|Өткен жоқ |-align=center |align=left|[[Данияр Юлдашев]] |align=left|Ерлер, 75 кг жоғары |{{ту|Жапония}} Рютаро Арага<br>2–3 ұтылды |{{ту|Түркия}} Уғур Акташ<br>3–11 ұтылды |{{ту|Германия}} Дж. Хорн<br>жеңіліс |{{ту|Грузия}} Г. Арканиа<br>1–3 ұтылды |4 |colspan=3|Өткен жоқ |-align=center |align=left|[[Мөлдір Жаңбырбай]] |align=left|Әйелдер, 55 кг дейін |{{ту|Мысыр}} Радва Сайед<br>7–2 жеңді |{{ту|Аустрия}} Беттина Планк<br>3–4 ұтылды |{{ту|Украина}} Анж. Терлюга<br>4–4 тең |{{ту|Жапония}} Михо Мияхара<br>2–11 ұтылды |4 |colspan=3|Өткен жоқ |-align=center |align=left|[[Софья Берульцева]] |align=left|Әйелдер, 61 кг жоғары |{{ту|Түркия}} М. Ходжаоғлы<br>5–5 тең |{{ту|Италия}} Сильвия Семераро<br>5–1 жеңді |{{ту|Әзірбайжан}} И. Зарецкая<br>5–4 жеңді |{{ту|Жапония}} Аюми Уекуса<br>1–5 ұтылды |2 q |{{ту|Мысыр}} Ф. Абдельазиз<br>4–5 ұтылды |Өткен жоқ |{{3}} |} === [[Сурет:Wrestling pictogram.svg|30px]] Күрес === ;Ерлер, еркін күрес {|class="wikitable" style="font-size:80%" !rowspan=2|Атлет !rowspan=2|Дисциплина !1/8 !Ширекфинал !Жартыфинал !Жұбанышты ж/ж !colspan=2|Қола үшін ж/ж |-style="font-size: 85%" !Қарсыласы<br />нәтиже !Қарсыласы<br />нәтиже !Қарсыласы<br />нәтиже !Қарсыласы<br />нәтиже !Қарсыласы<br />нәтиже !Орын |-align=center |align=left|'''[[Нұрислам Валентинұлы Санаев|Нұрислам Санаев]]''' |align=left|57 кг дейін |{{ту|Гвинея-Бисау}} Диамантину Фафе<br>7−0 жеңді |{{ту|Жапония}} Юки Такахаши<br>4−4 жеңді |{{ту|Үндістан}} Рави Кумар<br>7−9 ұтылды |bgcolor="honeydew"| |{{ту|Болгария}} Георгий Вангелов<br>5−1 жеңді |{{3}} |-align=center |align=left|[[Дәулет Ниязбеков]] |align=left|65 кг дейін |{{ту|Куба}} Алехандро Вальдес<br>21-11 жеңді |{{ту|Әзірбайжан}} Гаджи Алиев<br>1-9 ұтылды |Өткен жоқ |{{ту|Сенегал}} Адама Диатта<br>10-0 жеңді |{{ту|Үндістан}} Баджранг Пуния<br>0-8 ұтылды |5-ші |-align=center |align=left|[[Данияр Қайсанов]] |align=left|74 кг дейін |{{ту|Жапония}} Кейсуке Отогуро<br>2−2 жеңді |{{ту|Мысыр}} Әмір Реда Хуссен<br>8−5 жеңді | Заурбек Сидаков<br>0–11 ұтылды |bgcolor="honeydew"| |{{ту|Өзбекстан}} Бекзод Абдурахмонов<br>2–13 ұтылды |5-ші |-align=center |align=left|[[Әлішер Ерғали]] |align=left|97 кг дейін |{{ту|Алжир}} Мохаммед Фардж<br>шықпады |{{ту|Түркия}} Сулейман Карадениз<br>7-8 ұтылды |colspan=4|Өткен жоқ |-align=center |align=left|[[Юсуп Батырмурзаев]] |align=left|125 кг дейін |{{ту|Германия}} Геннадий Чудинович<br>2−10 ұтылды |colspan=5|Өткен жоқ |} ;Ерлер, грек-рим күресі {|class="wikitable" style="font-size:80%" !rowspan=2|Атлет !rowspan=2|Дисциплина !1/8 !Ширекфинал !Жартыфинал !colspan=2|Финал |-style="font-size: 85%" !Қарсыласы<br />нәтиже !Қарсыласы<br />нәтиже !Қарсыласы<br />нәтиже !Қарсыласы<br />нәтиже !Орын |-align=center |align=left|[[Мейрамбек Мырзағалиұлы Айнағұлов|Мейрамбек Айнағұлов]] |align=left|60 кг дейін |{{ту|Қырғызстан}} Ж. Шаршенбеков<br>0–4 ұтылды |colspan=4|Өткен жоқ |-align=center |align=left|[[Демеу Иманғалиұлы Жадыраев|Демеу Жадыраев]] |align=left|77 кг дейін |{{ту|Жапония}} Сёхэй Ябику<br>1–3 ұтылды |colspan=4|Өткен жоқ |-align=center |align=left|[[Нұрсұлтан Шыңғысбекұлы Тұрсынов|Нұрсұлтан Тұрсынов]] |align=left|87 кг дейін |{{ту|Германия}} Денис Кудла<br>1–4 ұтылды |colspan=4|Өткен жоқ |} ;Әйелдер, еркін күрес {|class="wikitable" style="font-size:80%" !rowspan=2|Атлет !rowspan=2|Дисциплина !1/8 !Ширекфинал !Жартыфинал !colspan=2|Финал |-style="font-size: 85%" !Қарсыласы<br />нәтиже !Қарсыласы<br />нәтиже !Қарсыласы<br />нәтиже !Қарсыласы<br />нәтиже !Орын |-align=center |align=left|[[Валентина Ивановна Исламова|Валентина Исламова]] |align=left|50 кг дейін |{{ту|Эквадор}} Люсия Йепез<br>6–9 ұтылды |colspan=4|Өткен жоқ |-align=center |align=left|[[Татьяна Аманжол]] |align=left|53 кг дейін |{{ту|Польша}} Роксана Засина<br>2–3 ұтылды |colspan=4|Өткен жоқ |-align=center |align=left|[[Эльмира Әнуарбекқызы Сыздықова|Эльмира Сыздықова]] |align=left|76 кг дейін |{{ту|Қырғызстан}} Айпери Медетқызы<br>1–3 ұтылды |colspan=4|Өткен жоқ |} === [[Сурет:Tennis pictogram.svg|30px]] Теннис === ;Ерлер {|class=wikitable style="text-align:center; font-size:80%" |- !rowspan="2"|Теннисшілер !rowspan="2"|Дисциплина !1/32 !1/16 !1/8 !Ширекфинал !Жартыфинал !colspan=2|Финал |- style="font-size:95%" !Қарсыластар<br />есеп !Қарсыластар<br />есеп !Қарсыластар<br />есеп !Қарсыластар<br />есеп !Қарсыластар<br />есеп !Қарсыластар<br />есеп !Орын |- |align=left|[[Александр Станиславович Бублик|Александр Бублик]] | rowspan="2" align="left" |жеке | Даниил Медведев<br>4–6, 6–7^(8–10) |colspan=6|Өткен жоқ |- |align=left|[[Михаил Александрович Кукушкин|Михаил Кукушкин]] |{{ту|Аргентина}} Федерико Кория<br>7–6^(7–4), 7–5 |{{ту|Беларусь}} Илья Ивашка<br>7–6^(7–4), 3–6, 3–6 |colspan=5|Өткен жоқ |- | align="left" |[[Александр Станиславович Бублик|Александр Бублик]]<br>[[Андрей Александрович Голубев|Андрей Голубев]] | align="left" |жұп |{{n/a}} |{{ту|Франция}} Жереми Шарди / <br>Гаэль Монфис<br>7–6^(7–4), 6–7^(3–7), [8–10] |colspan=5|Өткен жоқ |} ;Әйелдер {|class=wikitable style="text-align:center; font-size:80%" |- !rowspan="2"|Теннисшілер !rowspan="2"|Дисциплина !1/32 !1/16 !1/8 !Ширекфинал !Жартыфинал !colspan=2|Қола үшін сайыс |- style="font-size:95%" !Қарсыластар<br />есеп !Қарсыластар<br />есеп !Қарсыластар<br />есеп !Қарсыластар<br />есеп !Қарсыластар<br />есеп !Қарсыластар<br />есеп !Орын |- |align=left|[[Зарина Диас]] | rowspan="4" align="left" |жеке |{{ту|Чехия}} Барбора Крейкова<br>2–5, тоқтады |colspan=6|Өткен жоқ |- |align=left|[[Юлия Антоновна Путинцева|Юлия Путинцева]] |{{ту|Аргентина}} Надя Подорошка<br>6–7^(4–7), 3–1, тоқтады |colspan=6|Өткен жоқ |- |align=left|[[Елена Андреевна Рыбакина|Елена Рыбакина]] |{{ту|Аустралия}} Саманта Стосур<br>6–4, 6–2 |{{ту|Швеция}} Ребекка Петерсон<br>6–2, 6–3 |{{ту|Хорватия}} Донна Векич<br>7–6^(7–3), 6–4 |{{ту|Испания}} Гарбинье Мукуруса<br>7–5, 6–1 |{{ту|Швейцария}} Белинда Бенчич<br>6–7^(2–7), 6–4, 3–6 |{{ту|Украина}} Элина Свитолина<br>6–1, 6–7^(5–7), 4–6 |4–ші |- |align=left|[[Ярослава Вячеславовна Шведова|Ярослава Шведова]] |{{ту|Аустралия}} Айла Томлянович<br>5–7, 2–3, тоқтады |colspan=6|Өткен жоқ |} ;Аралас {|class=wikitable style=font-size:80% |- !rowspan=2|Теннисшілер !rowspan=2|Дисциплина !1/8 !Ширекфинал !Жартыфинал !colspan=2|Финал |-style=font-size:95% !Қарсыластар<br />есеп !Қарсыластар<br />есеп !Қарсыластар<br />есеп !Қарсыластар<br />есеп !Орын |-align=center |align=left|[[Ярослава Вячеславовна Шведова|Ярослава Шведова]]<br>[[Андрей Александрович Голубев|Андрей Голубев]] |align=left|Аралас жұптар |{{ту|Жапония}} Эна Сибахара / <br>Бен Маклахлан<br> 3–6, 6–7^(3–7) |colspan=4|Өткен жоқ |} [[Санат:Олимпиада ойындарындағы Қазақстан]] [[Санат:2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары]] t06ss2i7jjx3d9m1q6i2igtqzn7a7fi 0 670121 3055280 2932754 2022-07-28T14:39:19Z Ұлы Тұран 120792 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = Ауыл |қазақша атауы = Оллаберри |шынайы атауы = {{lang-en|Ollaberry}} |сурет = Ollaberry - geograph.org.uk - 181217.jpg |сурет атауы = |жағдайы = |ел = {{байрақ|Шотландия}}<br>{{байрақ|Ұлыбритания}} |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = |аймағы = |кестедегі аймақ = |аудан түрі = |ауданы = |кестедегі аудан = |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = |санақ жылы = |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = ±0:00 |DST = |телефон коды = 01806 |пошта индексі = |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = Ollaberry |сайты = |сайт тілі = }} [[Сурет:Bay of Ollaberry - geograph.org.uk - 101430.jpg|нобай|250px]] '''Оллаберри''' ({{lang-en|Ollaberry}}) — [[Шетланд аралдары]]ның архипелагындағы Мейнленд аралының солтүстік бөлігіндегі ауыл. == География == Йелл-Саунд бұғазының батыс жағалауында, Нортмейвин түбегінің шығыс бөлігінде, Мейнландтың негізгі бөлігіне тар [[Мойнақ|мойнағымен]] қосылған. == Экономика == Ұзындығы үш шақырымдық "B9079" автожолы Оллаберриді солтүстіктен оңтүстікке қарай Мейнленд аралын кесіп өтетін "A970" жолымен байланыстырады. == Білім == Ауылда "Ollaberry Primary School" бастауыш мектебі жұмыс істейді, он бес бастауыш сыныптары бар.<ref>[http://www.ollaberry.shetland.sch.uk/ «Ollaberry Primary School» бастауыш мектебі]</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |title=Шетланд аралдары статистика 2010 |access-date=2013-10-02 |archive-date=2015-09-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924101411/http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |deadlink=yes }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} hzbo82utb8dsdutr8sjymj0xzji2fw9 3055285 3055280 2022-07-28T15:12:11Z Ұлы Тұран 120792 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = Ауыл |қазақша атауы = Оллаберри |шынайы атауы = {{lang-en|Ollaberry}} |сурет = Ollaberry - geograph.org.uk - 181217.jpg |сурет атауы = |жағдайы = |ел = {{байрақ|Шотландия}}<br>{{байрақ|Ұлыбритания}} |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir = N|lat_deg = 60|lat_min = 30|lat_sec = 25.2 |lon_dir = W|lon_deg = 1|lon_min = 20|lon_sec = 20.4 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = |аймағы = |кестедегі аймақ = |аудан түрі = |ауданы = |кестедегі аудан = |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = |санақ жылы = |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = ±0:00 |DST = |телефон коды = 01806 |пошта индексі = |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = Ollaberry |сайты = |сайт тілі = }} [[Сурет:Bay of Ollaberry - geograph.org.uk - 101430.jpg|250px]] '''Оллаберри''' ({{lang-en|Ollaberry}}) — [[Шетланд аралдары]]ның архипелагындағы Мейнленд аралының солтүстік бөлігіндегі ауыл. == География == Йелл-Саунд бұғазының батыс жағалауында, Нортмейвин түбегінің шығыс бөлігінде, Мейнландтың негізгі бөлігіне тар [[Мойнақ|мойнағымен]] қосылған. == Экономика == Ұзындығы үш шақырымдық "B9079" автожолы Оллаберриді солтүстіктен оңтүстікке қарай Мейнленд аралын кесіп өтетін "A970" жолымен байланыстырады. == Білім == Ауылда "Ollaberry Primary School" бастауыш мектебі жұмыс істейді, он бес бастауыш сыныптары бар.<ref>[http://www.ollaberry.shetland.sch.uk/ «Ollaberry Primary School» бастауыш мектебі]</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |title=Шетланд аралдары статистика 2010 |access-date=2013-10-02 |archive-date=2015-09-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924101411/http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |deadlink=yes }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} hq08v0mbl7o7wvy8rjl7ej2b9v262l6 3055286 3055285 2022-07-28T15:13:23Z Ұлы Тұран 120792 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = Ауыл |қазақша атауы = Оллаберри |шынайы атауы = {{lang-en|Ollaberry}} |сурет = Ollaberry - geograph.org.uk - 181217.jpg |сурет атауы = |жағдайы = |ел = {{байрақ|Шотландия}}<br>{{байрақ|Ұлыбритания}} |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir = N|lat_deg = 60|lat_min = 30|lat_sec = 25.2 |lon_dir = W|lon_deg = 1|lon_min = 20|lon_sec = 20.4 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = |аймағы = |кестедегі аймақ = |аудан түрі = |ауданы = |кестедегі аудан = |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = |санақ жылы = |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = ±0:00 |DST = |телефон коды = 01806 |пошта индексі = |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = Ollaberry |сайты = |сайт тілі = }} [[Сурет:Bay of Ollaberry - geograph.org.uk - 101430.jpg|нобай|250px]] '''Оллаберри''' ({{lang-en|Ollaberry}}) — [[Шетланд аралдары]]ның архипелагындағы Мейнленд аралының солтүстік бөлігіндегі ауыл. == География == Йелл-Саунд бұғазының батыс жағалауында, Нортмейвин түбегінің шығыс бөлігінде, Мейнландтың негізгі бөлігіне тар [[Мойнақ|мойнағымен]] қосылған. == Экономика == Ұзындығы үш шақырымдық "B9079" автожолы Оллаберриді солтүстіктен оңтүстікке қарай Мейнленд аралын кесіп өтетін "A970" жолымен байланыстырады. == Білім == Ауылда "Ollaberry Primary School" бастауыш мектебі жұмыс істейді, он бес бастауыш сыныптары бар.<ref>[http://www.ollaberry.shetland.sch.uk/ «Ollaberry Primary School» бастауыш мектебі]</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |title=Шетланд аралдары статистика 2010 |access-date=2013-10-02 |archive-date=2015-09-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924101411/http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |deadlink=yes }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} t6o9kewp9ar4qfm55ml7x5h1lb1uwdu 3055287 3055286 2022-07-28T15:19:59Z Ұлы Тұран 120792 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = Ауыл |қазақша атауы = Оллаберри |шынайы атауы = {{lang-en|Ollaberry}} |сурет = Ollaberry - geograph.org.uk - 181217.jpg |сурет атауы = |жағдайы = |ел = {{байрақ|Шотландия}}<br>{{байрақ|Ұлыбритания}} |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir = N|lat_deg = 60|lat_min = 30|lat_sec = 25.2 |lon_dir = W|lon_deg = 1|lon_min = 20|lon_sec = 20.4 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = |аймағы = |кестедегі аймақ = |аудан түрі = |ауданы = |кестедегі аудан = |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = |санақ жылы = |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = ±0:00 |DST = |телефон коды = 01806 |пошта индексі = |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = Ollaberry |сайты = |сайт тілі = }} [[Сурет:Bay of Ollaberry - geograph.org.uk - 101430.jpg|нобай|250px]] '''Оллаберри''' ({{lang-en|Ollaberry}}) — [[Шетланд аралдары]]ның архипелагындағы Мейнленд аралының солтүстік бөлігіндегі ауыл. == География == [[Сурет:Looking towards Ollaberry - geograph.org.uk - 1308022.jpg|нобай|солға|Оллаберриге кіреберіс жол]] Йелл-Саунд бұғазының батыс жағалауында, Нортмейвин түбегінің шығыс бөлігінде, Мейнландтың негізгі бөлігіне тар [[Мойнақ|мойнағымен]] қосылған. == Экономика == Ұзындығы үш шақырымдық "B9079" автожолы Оллаберриді солтүстіктен оңтүстікке қарай Мейнленд аралын кесіп өтетін "A970" жолымен байланыстырады. == Білім == Ауылда "Ollaberry Primary School" бастауыш мектебі жұмыс істейді, он бес бастауыш сыныптары бар.<ref>[http://www.ollaberry.shetland.sch.uk/ «Ollaberry Primary School» бастауыш мектебі]</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |title=Шетланд аралдары статистика 2010 |access-date=2013-10-02 |archive-date=2015-09-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924101411/http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |deadlink=yes }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} gzt0tnd4hi2l9mqmclj7jha04tfbw3f 3055288 3055287 2022-07-28T15:22:49Z Ұлы Тұран 120792 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = Ауыл |қазақша атауы = Оллаберри |шынайы атауы = {{lang-en|Ollaberry}} |сурет = Ollaberry - geograph.org.uk - 181217.jpg |сурет атауы = |жағдайы = |ел = {{байрақ|Шотландия}}<br>{{байрақ|Ұлыбритания}} |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir = N|lat_deg = 60|lat_min = 30|lat_sec = 25.2 |lon_dir = W|lon_deg = 1|lon_min = 20|lon_sec = 20.4 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = |аймағы = |кестедегі аймақ = |аудан түрі = |ауданы = |кестедегі аудан = |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = |санақ жылы = |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = ±0:00 |DST = |телефон коды = 01806 |пошта индексі = |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = Ollaberry |сайты = |сайт тілі = }} '''Оллаберри''' ({{lang-en|Ollaberry}}) — [[Шетланд аралдары]]ның архипелагындағы Мейнленд аралының солтүстік бөлігіндегі ауыл. == География == [[Сурет:Looking towards Ollaberry - geograph.org.uk - 1308022.jpg|нобай|солға|Оллаберриге кіреберіс жол]] Йелл-Саунд бұғазының батыс жағалауында, Нортмейвин түбегінің шығыс бөлігінде, Мейнландтың негізгі бөлігіне тар [[Мойнақ|мойнағымен]] қосылған. == Экономика == [[Сурет:Bay of Ollaberry - geograph.org.uk - 101430.jpg|нобай|250px]] Ұзындығы үш шақырымдық "B9079" автожолы Оллаберриді солтүстіктен оңтүстікке қарай Мейнленд аралын кесіп өтетін "A970" жолымен байланыстырады. == Білім == Ауылда "Ollaberry Primary School" бастауыш мектебі жұмыс істейді, он бес бастауыш сыныптары бар.<ref>[http://www.ollaberry.shetland.sch.uk/ «Ollaberry Primary School» бастауыш мектебі]</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |title=Шетланд аралдары статистика 2010 |access-date=2013-10-02 |archive-date=2015-09-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924101411/http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |deadlink=yes }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} 10zcpg7x6jzwgrasjdkdver50loteym 3055412 3055288 2022-07-29T05:55:39Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = Ауыл |қазақша атауы = Оллаберри |шынайы атауы = {{lang-en|Ollaberry}} |сурет = Ollaberry - geograph.org.uk - 181217.jpg |сурет атауы = |жағдайы = |ел = {{байрақ|Шотландия}}<br>{{байрақ|Ұлыбритания}} |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir = N|lat_deg = 60|lat_min = 30|lat_sec = 25.2 |lon_dir = W|lon_deg = 1|lon_min = 20|lon_sec = 20.4 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = |аймағы = |кестедегі аймақ = |аудан түрі = |ауданы = |кестедегі аудан = |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = |санақ жылы = |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = ±0:00 |DST = |телефон коды = 01806 |пошта индексі = |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = Ollaberry |сайты = |сайт тілі = }} '''Оллаберри''' ({{lang-en|Ollaberry}}) — [[Шетланд аралдары]]ның архипелагындағы Мейнленд аралының солтүстік бөлігіндегі ауыл. == География == [[Сурет:Looking towards Ollaberry - geograph.org.uk - 1308022.jpg|нобай|солға|Оллаберриге кіреберіс жол]] Йелл-Саунд бұғазының батыс жағалауында, Нортмейвин түбегінің шығыс бөлігінде, Мейнландтың негізгі бөлігіне тар [[Мойнақ|мойнағымен]] қосылған. == Экономика == [[Сурет:Bay of Ollaberry - geograph.org.uk - 101430.jpg|нобай|250px|]] Ұзындығы үш шақырымдық "B9079" автожолы Оллаберриді солтүстіктен оңтүстікке қарай Мейнленд аралын кесіп өтетін "A970" жолымен байланыстырады. == Білім == Ауылда "Ollaberry Primary School" бастауыш мектебі жұмыс істейді, он бес бастауыш сыныптары бар.<ref>[http://www.ollaberry.shetland.sch.uk/ «Ollaberry Primary School» бастауыш мектебі]</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |title=Шетланд аралдары статистика 2010 |access-date=2013-10-02 |archive-date=2015-09-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924101411/http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |deadlink=yes }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} p4xzv1406k3o5dqklrfjq5wsnlf6lp0 3055413 3055412 2022-07-29T05:57:15Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = Ауыл |қазақша атауы = Оллаберри |шынайы атауы = {{lang-en|Ollaberry}} |сурет = Ollaberry - geograph.org.uk - 181217.jpg |сурет атауы = |жағдайы = |ел = {{байрақ|Шотландия}}<br>{{байрақ|Ұлыбритания}} |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir = N|lat_deg = 60|lat_min = 30|lat_sec = 25.2 |lon_dir = W|lon_deg = 1|lon_min = 20|lon_sec = 20.4 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = Шотландия |аймағы = |кестедегі аймақ = Шотландия |аудан түрі = |ауданы = |кестедегі аудан = |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = |санақ жылы = |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = ±0:00 |DST = |телефон коды = 01806 |пошта индексі = |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = Ollaberry |сайты = |сайт тілі = }} '''Оллаберри''' ({{lang-en|Ollaberry}}) — [[Шетланд аралдары]]ның архипелагындағы Мейнленд аралының солтүстік бөлігіндегі ауыл. == География == [[Сурет:Looking towards Ollaberry - geograph.org.uk - 1308022.jpg|нобай|солға|Оллаберриге кіреберіс жол]] Йелл-Саунд бұғазының батыс жағалауында, Нортмейвин түбегінің шығыс бөлігінде, Мейнландтың негізгі бөлігіне тар [[Мойнақ|мойнағымен]] қосылған. == Экономика == [[Сурет:Bay of Ollaberry - geograph.org.uk - 101430.jpg|нобай|250px|]] Ұзындығы үш шақырымдық "B9079" автожолы Оллаберриді солтүстіктен оңтүстікке қарай Мейнленд аралын кесіп өтетін "A970" жолымен байланыстырады. == Білім == Ауылда "Ollaberry Primary School" бастауыш мектебі жұмыс істейді, он бес бастауыш сыныптары бар.<ref>[http://www.ollaberry.shetland.sch.uk/ «Ollaberry Primary School» бастауыш мектебі]</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |title=Шетланд аралдары статистика 2010 |access-date=2013-10-02 |archive-date=2015-09-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924101411/http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |deadlink=yes }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} fo71bvivpigzbix1slq6iwuymekj7wa 3055414 3055413 2022-07-29T06:00:08Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = Ауыл |қазақша атауы = Оллаберри |шынайы атауы = {{lang-en|Ollaberry}} |сурет = Ollaberry - geograph.org.uk - 181217.jpg |сурет атауы = |жағдайы = |ел = {{байрақ|Шотландия}}<br>{{байрақ|Ұлыбритания}} |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir = N|lat_deg = 60|lat_min = 30|lat_sec = 25.2 |lon_dir = W|lon_deg = 1|lon_min = 20|lon_sec = 20.4 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = Шотландия |аймағы = Шетланд аралдары |кестедегі аймақ = Шетланд аралдары |аудан түрі = Шотландия |ауданы = Шетландия |кестедегі аудан = Шетландия |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = |санақ жылы = |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = ±0:00 |DST = |телефон коды = 01806 |пошта индексі = |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = Ollaberry |сайты = |сайт тілі = }} '''Оллаберри''' ({{lang-en|Ollaberry}}) — [[Шетланд аралдары]]ның архипелагындағы Мейнленд аралының солтүстік бөлігіндегі ауыл. == География == [[Сурет:Looking towards Ollaberry - geograph.org.uk - 1308022.jpg|нобай|солға|Оллаберриге кіреберіс жол]] Йелл-Саунд бұғазының батыс жағалауында, Нортмейвин түбегінің шығыс бөлігінде, Мейнландтың негізгі бөлігіне тар [[Мойнақ|мойнағымен]] қосылған. == Экономика == [[Сурет:Bay of Ollaberry - geograph.org.uk - 101430.jpg|нобай|250px|]] Ұзындығы үш шақырымдық "B9079" автожолы Оллаберриді солтүстіктен оңтүстікке қарай Мейнленд аралын кесіп өтетін "A970" жолымен байланыстырады. == Білім == Ауылда "Ollaberry Primary School" бастауыш мектебі жұмыс істейді, он бес бастауыш сыныптары бар.<ref>[http://www.ollaberry.shetland.sch.uk/ «Ollaberry Primary School» бастауыш мектебі]</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |title=Шетланд аралдары статистика 2010 |access-date=2013-10-02 |archive-date=2015-09-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924101411/http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |deadlink=yes }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} oapl9i0hdpxwsfdgs4m2y2q88m8ta1q 3055415 3055414 2022-07-29T06:02:11Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = Ауыл |қазақша атауы = Оллаберри |шынайы атауы = {{lang-en|Ollaberry}} |сурет = Ollaberry - geograph.org.uk - 181217.jpg |сурет атауы = |жағдайы = |ел = {{байрақ|Шотландия}}<br>{{байрақ|Ұлыбритания}} |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir = N|lat_deg = 60|lat_min = 30|lat_sec = 25.2 |lon_dir = W|lon_deg = 1|lon_min = 20|lon_sec = 20.4 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = Шотландия |аймағы = Шетланд аралдары |кестедегі аймақ = Шетланд аралдары |аудан түрі = Мейнленд |ауданы = Мейнленд |кестедегі аудан = Шетланд аралдары |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = |санақ жылы = |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = ±0:00 |DST = |телефон коды = 01806 |пошта индексі = |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = Ollaberry |сайты = |сайт тілі = }} '''Оллаберри''' ({{lang-en|Ollaberry}}) — [[Шетланд аралдары]]ның архипелагындағы Мейнленд аралының солтүстік бөлігіндегі ауыл. == География == [[Сурет:Looking towards Ollaberry - geograph.org.uk - 1308022.jpg|нобай|солға|Оллаберриге кіреберіс жол]] Йелл-Саунд бұғазының батыс жағалауында, Нортмейвин түбегінің шығыс бөлігінде, Мейнландтың негізгі бөлігіне тар [[Мойнақ|мойнағымен]] қосылған. == Экономика == [[Сурет:Bay of Ollaberry - geograph.org.uk - 101430.jpg|нобай|250px|]] Ұзындығы үш шақырымдық "B9079" автожолы Оллаберриді солтүстіктен оңтүстікке қарай Мейнленд аралын кесіп өтетін "A970" жолымен байланыстырады. == Білім == Ауылда "Ollaberry Primary School" бастауыш мектебі жұмыс істейді, он бес бастауыш сыныптары бар.<ref>[http://www.ollaberry.shetland.sch.uk/ «Ollaberry Primary School» бастауыш мектебі]</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |title=Шетланд аралдары статистика 2010 |access-date=2013-10-02 |archive-date=2015-09-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924101411/http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |deadlink=yes }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} 6euvpaa51f2sa4c4qr31nmw5y2180p7 3055416 3055415 2022-07-29T06:03:50Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = Ауыл |қазақша атауы = Оллаберри |шынайы атауы = {{lang-en|Ollaberry}} |сурет = Ollaberry - geograph.org.uk - 181217.jpg |сурет атауы = |жағдайы = |ел = Шотландия |елтаңба = |ту = {{байрақ|Шотландия}}<br>{{байрақ|Ұлыбритания}} |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir = N|lat_deg = 60|lat_min = 30|lat_sec = 25.2 |lon_dir = W|lon_deg = 1|lon_min = 20|lon_sec = 20.4 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = Шотландия |аймағы = Шетланд аралдары |кестедегі аймақ = Шетланд аралдары |аудан түрі = Мейнленд |ауданы = Мейнленд |кестедегі аудан = Шетланд аралдары |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = |санақ жылы = |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = ±0:00 |DST = |телефон коды = 01806 |пошта индексі = |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = Ollaberry |сайты = |сайт тілі = }} '''Оллаберри''' ({{lang-en|Ollaberry}}) — [[Шетланд аралдары]]ның архипелагындағы Мейнленд аралының солтүстік бөлігіндегі ауыл. == География == [[Сурет:Looking towards Ollaberry - geograph.org.uk - 1308022.jpg|нобай|солға|Оллаберриге кіреберіс жол]] Йелл-Саунд бұғазының батыс жағалауында, Нортмейвин түбегінің шығыс бөлігінде, Мейнландтың негізгі бөлігіне тар [[Мойнақ|мойнағымен]] қосылған. == Экономика == [[Сурет:Bay of Ollaberry - geograph.org.uk - 101430.jpg|нобай|250px|]] Ұзындығы үш шақырымдық "B9079" автожолы Оллаберриді солтүстіктен оңтүстікке қарай Мейнленд аралын кесіп өтетін "A970" жолымен байланыстырады. == Білім == Ауылда "Ollaberry Primary School" бастауыш мектебі жұмыс істейді, он бес бастауыш сыныптары бар.<ref>[http://www.ollaberry.shetland.sch.uk/ «Ollaberry Primary School» бастауыш мектебі]</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |title=Шетланд аралдары статистика 2010 |access-date=2013-10-02 |archive-date=2015-09-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924101411/http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |deadlink=yes }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} i8osa6julper4h65op9ux5b8g6xby2t 3055417 3055416 2022-07-29T06:05:35Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = Ауыл |қазақша атауы = Оллаберри |шынайы атауы = {{lang-en|Ollaberry}} |сурет = Ollaberry - geograph.org.uk - 181217.jpg |сурет атауы = |жағдайы = |ел = {{байрақ|Шотландия}}<br>{{байрақ|Ұлыбритания}} |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir = N|lat_deg = 60|lat_min = 30|lat_sec = 25.2 |lon_dir = W|lon_deg = 1|lon_min = 20|lon_sec = 20.4 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = Шотландия |аймағы = Шетланд аралдары |кестедегі аймақ = Шетланд аралдары |аудан түрі = Мейнленд |ауданы = Мейнленд |кестедегі аудан = Мейнленд |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = |санақ жылы = |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = ±0:00 |DST = |телефон коды = 01806 |пошта индексі = |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = Ollaberry |сайты = |сайт тілі = }} '''Оллаберри''' ({{lang-en|Ollaberry}}) — [[Шетланд аралдары]]ның архипелагындағы Мейнленд аралының солтүстік бөлігіндегі ауыл. == География == [[Сурет:Looking towards Ollaberry - geograph.org.uk - 1308022.jpg|нобай|солға|Оллаберриге кіреберіс жол]] Йелл-Саунд бұғазының батыс жағалауында, Нортмейвин түбегінің шығыс бөлігінде, Мейнландтың негізгі бөлігіне тар [[Мойнақ|мойнағымен]] қосылған. == Экономика == [[Сурет:Bay of Ollaberry - geograph.org.uk - 101430.jpg|нобай|250px|]] Ұзындығы үш шақырымдық "B9079" автожолы Оллаберриді солтүстіктен оңтүстікке қарай Мейнленд аралын кесіп өтетін "A970" жолымен байланыстырады. == Білім == Ауылда "Ollaberry Primary School" бастауыш мектебі жұмыс істейді, он бес бастауыш сыныптары бар.<ref>[http://www.ollaberry.shetland.sch.uk/ «Ollaberry Primary School» бастауыш мектебі]</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |title=Шетланд аралдары статистика 2010 |access-date=2013-10-02 |archive-date=2015-09-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924101411/http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |deadlink=yes }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} 1c51dta3o7xpjkngwm7v2kasbcm2z4e 3055419 3055417 2022-07-29T06:17:13Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = Ауыл |қазақша атауы = Оллаберри |шынайы атауы = {{lang-en|Ollaberry}} |сурет = Ollaberry - geograph.org.uk - 181217.jpg |сурет атауы = |жағдайы = |ел = {{байрақ|Шотландия}}<br>{{байрақ|Ұлыбритания}} |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir = N|lat_deg = 60|lat_min = 30|lat_sec = 25.2 |lon_dir = W|lon_deg = 1|lon_min = 20|lon_sec = 20.4 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = [[Шотландия]] |аймағы = [[Шетланд аралдары]] |кестедегі аймақ = [[Шетланд аралдары]] |аудан түрі = [[Мейнленд]] |ауданы = [[Мейнленд]] |кестедегі аудан = [[Нортмейвин]] |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = |санақ жылы = |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = ±0:00 |DST = |телефон коды = 01806 |пошта индексі = |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = Ollaberry |сайты = |сайт тілі = }} '''Оллаберри''' ({{lang-en|Ollaberry}}) — [[Шетланд аралдары]]ның архипелагындағы Мейнленд аралының солтүстік бөлігіндегі ауыл. == География == [[Сурет:Looking towards Ollaberry - geograph.org.uk - 1308022.jpg|нобай|солға|Оллаберриге кіреберіс жол]] Йелл-Саунд бұғазының батыс жағалауында, Нортмейвин түбегінің шығыс бөлігінде, Мейнландтың негізгі бөлігіне тар [[Мойнақ|мойнағымен]] қосылған. == Экономика == [[Сурет:Bay of Ollaberry - geograph.org.uk - 101430.jpg|нобай|250px|]] Ұзындығы үш шақырымдық "B9079" автожолы Оллаберриді солтүстіктен оңтүстікке қарай Мейнленд аралын кесіп өтетін "A970" жолымен байланыстырады. == Білім == Ауылда "Ollaberry Primary School" бастауыш мектебі жұмыс істейді, он бес бастауыш сыныптары бар.<ref>[http://www.ollaberry.shetland.sch.uk/ «Ollaberry Primary School» бастауыш мектебі]</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |title=Шетланд аралдары статистика 2010 |access-date=2013-10-02 |archive-date=2015-09-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924101411/http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |deadlink=yes }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} hc7z9r54oyur5dn7ml6ba9ezw26q18j 3055420 3055419 2022-07-29T06:18:12Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = Ауыл |қазақша атауы = Оллаберри |шынайы атауы = {{lang-en|Ollaberry}} |сурет = Ollaberry - geograph.org.uk - 181217.jpg |сурет атауы = |жағдайы = |ел = {{байрақ|Шотландия}}<br>{{байрақ|Ұлыбритания}} |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir = N|lat_deg = 60|lat_min = 30|lat_sec = 25.2 |lon_dir = W|lon_deg = 1|lon_min = 20|lon_sec = 20.4 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = Шотландия |аймағы = Шетланд аралдары |кестедегі аймақ = Шетланд аралдары |аудан түрі = Мейнленд |ауданы = Мейнленд |кестедегі аудан = Нортмейвин |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = |санақ жылы = |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = ±0:00 |DST = |телефон коды = 01806 |пошта индексі = |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = Ollaberry |сайты = |сайт тілі = }} '''Оллаберри''' ({{lang-en|Ollaberry}}) — [[Шетланд аралдары]]ның архипелагындағы Мейнленд аралының солтүстік бөлігіндегі ауыл. == География == [[Сурет:Looking towards Ollaberry - geograph.org.uk - 1308022.jpg|нобай|солға|Оллаберриге кіреберіс жол]] Йелл-Саунд бұғазының батыс жағалауында, Нортмейвин түбегінің шығыс бөлігінде, Мейнландтың негізгі бөлігіне тар [[Мойнақ|мойнағымен]] қосылған. == Экономика == [[Сурет:Bay of Ollaberry - geograph.org.uk - 101430.jpg|нобай|250px|]] Ұзындығы үш шақырымдық "B9079" автожолы Оллаберриді солтүстіктен оңтүстікке қарай Мейнленд аралын кесіп өтетін "A970" жолымен байланыстырады. == Білім == Ауылда "Ollaberry Primary School" бастауыш мектебі жұмыс істейді, он бес бастауыш сыныптары бар.<ref>[http://www.ollaberry.shetland.sch.uk/ «Ollaberry Primary School» бастауыш мектебі]</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |title=Шетланд аралдары статистика 2010 |access-date=2013-10-02 |archive-date=2015-09-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924101411/http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |deadlink=yes }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} 2akmeavlxgbdlf8sphf91ph5xt7syxd 3055421 3055420 2022-07-29T06:19:51Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = Ауыл |қазақша атауы = Оллаберри |шынайы атауы = {{lang-en|Ollaberry}} |сурет = Ollaberry - geograph.org.uk - 181217.jpg |сурет атауы = |жағдайы = |ел = {{байрақ|Шотландия}}<br>{{байрақ|Ұлыбритания}} |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir = N|lat_deg = 60|lat_min = 30|lat_sec = 25.2 |lon_dir = W|lon_deg = 1|lon_min = 20|lon_sec = 20.4 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = Ұлыбритания |аймағы = Ұлыбританя |кестедегі аймақ = |аудан түрі = Шетланд аралдары |ауданы = Шетланд аралдары |кестедегі аудан = |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = |санақ жылы = |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = ±0:00 |DST = |телефон коды = 01806 |пошта индексі = |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = Ollaberry |сайты = |сайт тілі = }} '''Оллаберри''' ({{lang-en|Ollaberry}}) — [[Шетланд аралдары]]ның архипелагындағы Мейнленд аралының солтүстік бөлігіндегі ауыл. == География == [[Сурет:Looking towards Ollaberry - geograph.org.uk - 1308022.jpg|нобай|солға|Оллаберриге кіреберіс жол]] Йелл-Саунд бұғазының батыс жағалауында, Нортмейвин түбегінің шығыс бөлігінде, Мейнландтың негізгі бөлігіне тар [[Мойнақ|мойнағымен]] қосылған. == Экономика == [[Сурет:Bay of Ollaberry - geograph.org.uk - 101430.jpg|нобай|250px|]] Ұзындығы үш шақырымдық "B9079" автожолы Оллаберриді солтүстіктен оңтүстікке қарай Мейнленд аралын кесіп өтетін "A970" жолымен байланыстырады. == Білім == Ауылда "Ollaberry Primary School" бастауыш мектебі жұмыс істейді, он бес бастауыш сыныптары бар.<ref>[http://www.ollaberry.shetland.sch.uk/ «Ollaberry Primary School» бастауыш мектебі]</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |title=Шетланд аралдары статистика 2010 |access-date=2013-10-02 |archive-date=2015-09-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924101411/http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |deadlink=yes }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} 027jczs7s3yyni6tqx083je2tq2o8m2 3055422 3055421 2022-07-29T06:21:30Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = Ауыл |қазақша атауы = Оллаберри |шынайы атауы = {{lang-en|Ollaberry}} |сурет = Ollaberry - geograph.org.uk - 181217.jpg |сурет атауы = |жағдайы = |ел = {{байрақ|Шотландия}}<br>{{байрақ|Ұлыбритания}} |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir = N|lat_deg = 60|lat_min = 30|lat_sec = 25.2 |lon_dir = W|lon_deg = 1|lon_min = 20|lon_sec = 20.4 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = Шотландия |аймағы = Шотландия |кестедегі аймақ = |аудан түрі = Шетланд аралдары |ауданы = Шетланд аралдары |кестедегі аудан = |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = Шетланд аралдары |кестедегі қауым = Шетланд аралдары |ішкі бөлінісі = Мейленд |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = |санақ жылы = |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = ±0:00 |DST = |телефон коды = 01806 |пошта индексі = |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = Ollaberry |сайты = |сайт тілі = }} '''Оллаберри''' ({{lang-en|Ollaberry}}) — [[Шетланд аралдары]]ның архипелагындағы Мейнленд аралының солтүстік бөлігіндегі ауыл. == География == [[Сурет:Looking towards Ollaberry - geograph.org.uk - 1308022.jpg|нобай|солға|Оллаберриге кіреберіс жол]] Йелл-Саунд бұғазының батыс жағалауында, Нортмейвин түбегінің шығыс бөлігінде, Мейнландтың негізгі бөлігіне тар [[Мойнақ|мойнағымен]] қосылған. == Экономика == [[Сурет:Bay of Ollaberry - geograph.org.uk - 101430.jpg|нобай|250px|]] Ұзындығы үш шақырымдық "B9079" автожолы Оллаберриді солтүстіктен оңтүстікке қарай Мейнленд аралын кесіп өтетін "A970" жолымен байланыстырады. == Білім == Ауылда "Ollaberry Primary School" бастауыш мектебі жұмыс істейді, он бес бастауыш сыныптары бар.<ref>[http://www.ollaberry.shetland.sch.uk/ «Ollaberry Primary School» бастауыш мектебі]</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |title=Шетланд аралдары статистика 2010 |access-date=2013-10-02 |archive-date=2015-09-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924101411/http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |deadlink=yes }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} af9f0il9kshoqcl8dechw2i7or977lv 3055423 3055422 2022-07-29T06:23:54Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = Ауыл |қазақша атауы = Оллаберри |шынайы атауы = {{lang-en|Ollaberry}} |сурет = Ollaberry - geograph.org.uk - 181217.jpg |сурет атауы = |жағдайы = |ел = {{байрақ|Шотландия}}<br>{{байрақ|Ұлыбритания}} |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir = N|lat_deg = 60|lat_min = 30|lat_sec = 25.2 |lon_dir = W|lon_deg = 1|lon_min = 20|lon_sec = 20.4 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = Шотландия |аймағы = Шотландия |кестедегі аймақ = Шотландия |аудан түрі = Шетланд аралдары |ауданы = Шетланд аралдары |кестедегі аудан = Шетланд аралдары |қауым округі түрі = |қауым округі = Шетланд аралдары |кестедегі қауым округі = Шетланд аралдары |қауым түрі = |қауым = Шетланд аралдары |кестедегі қауым = Шетланд аралдары |ішкі бөлінісі = Мейленд |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = |санақ жылы = |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = ±0:00 |DST = |телефон коды = 01806 |пошта индексі = |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = Ollaberry |сайты = |сайт тілі = }} '''Оллаберри''' ({{lang-en|Ollaberry}}) — [[Шетланд аралдары]]ның архипелагындағы Мейнленд аралының солтүстік бөлігіндегі ауыл. == География == [[Сурет:Looking towards Ollaberry - geograph.org.uk - 1308022.jpg|нобай|солға|Оллаберриге кіреберіс жол]] Йелл-Саунд бұғазының батыс жағалауында, Нортмейвин түбегінің шығыс бөлігінде, Мейнландтың негізгі бөлігіне тар [[Мойнақ|мойнағымен]] қосылған. == Экономика == [[Сурет:Bay of Ollaberry - geograph.org.uk - 101430.jpg|нобай|250px|]] Ұзындығы үш шақырымдық "B9079" автожолы Оллаберриді солтүстіктен оңтүстікке қарай Мейнленд аралын кесіп өтетін "A970" жолымен байланыстырады. == Білім == Ауылда "Ollaberry Primary School" бастауыш мектебі жұмыс істейді, он бес бастауыш сыныптары бар.<ref>[http://www.ollaberry.shetland.sch.uk/ «Ollaberry Primary School» бастауыш мектебі]</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |title=Шетланд аралдары статистика 2010 |access-date=2013-10-02 |archive-date=2015-09-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924101411/http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |deadlink=yes }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} 8boo8oaiju635rz8vcbtmpyb1vsx1bk 3055424 3055423 2022-07-29T06:25:20Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = Ауыл |қазақша атауы = Оллаберри |шынайы атауы = {{lang-en|Ollaberry}} |сурет = Ollaberry - geograph.org.uk - 181217.jpg |сурет атауы = |жағдайы = |ел = {{байрақ|Шотландия}}<br>{{байрақ|Ұлыбритания}} |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir = N|lat_deg = 60|lat_min = 30|lat_sec = 25.2 |lon_dir = W|lon_deg = 1|lon_min = 20|lon_sec = 20.4 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = Шотландия |аймағы = Шотландия |кестедегі аймақ = Шотландия |аудан түрі = Шетланд аралдары |ауданы = Шетланд аралдары |кестедегі аудан = Шетланд аралдары |қауым округі түрі = |қауым округі = Шетланд аралдары |кестедегі қауым округі = Шетланд аралдары |қауым түрі = |қауым = Шетланд аралдары |кестедегі қауым = Шетланд аралдары |ішкі бөлінісі = Мейленд |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = |санақ жылы = |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = ±0:00 |DST = |телефон коды = 01806 |пошта индексі = |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = Ollaberry |сайты = |сайт тілі = }} '''Оллаберри''' ({{lang-en|Ollaberry}}) — [[Шетланд аралдары]]ның архипелагындағы Мейнленд аралының солтүстік бөлігіндегі ауыл. == География == [[Сурет:Looking towards Ollaberry - geograph.org.uk - 1308022.jpg|нобай|солға|Оллаберриге кіреберіс жол]] Йелл-Саунд бұғазының батыс жағалауында, Нортмейвин түбегінің шығыс бөлігінде, Мейнлендтың негізгі бөлігіне тар [[Мойнақ|мойнағымен]] қосылған. == Экономика == [[Сурет:Bay of Ollaberry - geograph.org.uk - 101430.jpg|оңға|250px|]] Ұзындығы үш шақырымдық "B9079" автожолы Оллаберриді солтүстіктен оңтүстікке қарай Мейнленд аралын кесіп өтетін "A970" жолымен байланыстырады. == Білім == Ауылда "Ollaberry Primary School" бастауыш мектебі жұмыс істейді, он бес бастауыш сыныптары бар.<ref>[http://www.ollaberry.shetland.sch.uk/ «Ollaberry Primary School» бастауыш мектебі]</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |title=Шетланд аралдары статистика 2010 |access-date=2013-10-02 |archive-date=2015-09-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924101411/http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |deadlink=yes }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} nepuqeq7eqv3zs2126ge2p9js3nt50r 3055425 3055424 2022-07-29T06:27:27Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = Ауыл |қазақша атауы = Оллаберри |шынайы атауы = {{lang-en|Ollaberry}} |сурет = Ollaberry - geograph.org.uk - 181217.jpg |сурет атауы = |жағдайы = |ел = {{байрақ|Шотландия}}<br>{{байрақ|Ұлыбритания}} |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir = N|lat_deg = 60|lat_min = 30|lat_sec = 25.2 |lon_dir = W|lon_deg = 1|lon_min = 20|lon_sec = 20.4 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = Шотландия |аймағы = Шотландия |кестедегі аймақ = Шотландия |аудан түрі = Шетланд аралдары |ауданы = Шетланд аралдары |кестедегі аудан = Шетланд аралдары |қауым округі түрі = |қауым округі = Шетланд аралдары |кестедегі қауым округі = Шетланд аралдары |қауым түрі = |қауым = Шетланд аралдары |кестедегі қауым = Шетланд аралдары |ішкі бөлінісі = Мейленд |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = |санақ жылы = |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = ±0:00 |DST = |телефон коды = 01806 |пошта индексі = |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = Ollaberry |сайты = |сайт тілі = }} '''Оллаберри''' ({{lang-en|Ollaberry}}) — [[Шетланд аралдары]]ның архипелагындағы Мейнленд аралының солтүстік бөлігіндегі ауыл. == География == [[Сурет:Looking towards Ollaberry - geograph.org.uk - 1308022.jpg|нобай|солға|Оллаберриге кіреберіс жол]] Йелл-Саунд бұғазының батыс жағалауында, Нортмейвин түбегінің шығыс бөлігінде, Мейнлендтың негізгі бөлігіне тар [[Мойнақ|мойнағымен]] қосылған. == Экономика == [[Сурет:Bay of Ollaberry - geograph.org.uk - 101430.jpg|thumb|250px|]] Ұзындығы үш шақырымдық "B9079" автожолы Оллаберриді солтүстіктен оңтүстікке қарай Мейнленд аралын кесіп өтетін "A970" жолымен байланыстырады. == Білім == Ауылда "Ollaberry Primary School" бастауыш мектебі жұмыс істейді, он бес бастауыш сыныптары бар.<ref>[http://www.ollaberry.shetland.sch.uk/ «Ollaberry Primary School» бастауыш мектебі]</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |title=Шетланд аралдары статистика 2010 |access-date=2013-10-02 |archive-date=2015-09-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924101411/http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |deadlink=yes }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} tk2yrdh7muqye0jlefhzczhvaure3k2 3055426 3055425 2022-07-29T06:28:09Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = Ауыл |қазақша атауы = Оллаберри |шынайы атауы = {{lang-en|Ollaberry}} |сурет = Ollaberry - geograph.org.uk - 181217.jpg |сурет атауы = |жағдайы = |ел = {{байрақ|Шотландия}}<br>{{байрақ|Ұлыбритания}} |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir = N|lat_deg = 60|lat_min = 30|lat_sec = 25.2 |lon_dir = W|lon_deg = 1|lon_min = 20|lon_sec = 20.4 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = Шотландия |аймағы = Шотландия |кестедегі аймақ = Шотландия |аудан түрі = Шетланд аралдары |ауданы = Шетланд аралдары |кестедегі аудан = Шетланд аралдары |қауым округі түрі = |қауым округі = Шетланд аралдары |кестедегі қауым округі = Шетланд аралдары |қауым түрі = |қауым = Шетланд аралдары |кестедегі қауым = Шетланд аралдары |ішкі бөлінісі = Мейленд |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = |санақ жылы = |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = ±0:00 |DST = |телефон коды = 01806 |пошта индексі = |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = Ollaberry |сайты = |сайт тілі = }} '''Оллаберри''' ({{lang-en|Ollaberry}}) — [[Шетланд аралдары]]ның архипелагындағы Мейнленд аралының солтүстік бөлігіндегі ауыл. == География == [[Сурет:Looking towards Ollaberry - geograph.org.uk - 1308022.jpg|нобай|солға|Оллаберриге кіреберіс жол]] Йелл-Саунд бұғазының батыс жағалауында, Нортмейвин түбегінің шығыс бөлігінде, Мейнлендтың негізгі бөлігіне тар [[Мойнақ|мойнағымен]] қосылған. == Экономика == [[Сурет:Bay of Ollaberry - geograph.org.uk - 101430.jpg|нобай|250px|]] Ұзындығы үш шақырымдық "B9079" автожолы Оллаберриді солтүстіктен оңтүстікке қарай Мейнленд аралын кесіп өтетін "A970" жолымен байланыстырады. == Білім == Ауылда "Ollaberry Primary School" бастауыш мектебі жұмыс істейді, он бес бастауыш сыныптары бар.<ref>[http://www.ollaberry.shetland.sch.uk/ «Ollaberry Primary School» бастауыш мектебі]</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |title=Шетланд аралдары статистика 2010 |access-date=2013-10-02 |archive-date=2015-09-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924101411/http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |deadlink=yes }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} a9503hs6h9jwx2o71w2tnaeiaimberm 3055522 3055426 2022-07-29T10:17:11Z Kasymov 10777 «[[Санат:Шетланд аралдары елді мекендері|Шетланд аралдары елді мекендері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = Ауыл |қазақша атауы = Оллаберри |шынайы атауы = {{lang-en|Ollaberry}} |сурет = Ollaberry - geograph.org.uk - 181217.jpg |сурет атауы = |жағдайы = |ел = {{байрақ|Шотландия}}<br>{{байрақ|Ұлыбритания}} |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir = N|lat_deg = 60|lat_min = 30|lat_sec = 25.2 |lon_dir = W|lon_deg = 1|lon_min = 20|lon_sec = 20.4 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = Шотландия |аймағы = Шотландия |кестедегі аймақ = Шотландия |аудан түрі = Шетланд аралдары |ауданы = Шетланд аралдары |кестедегі аудан = Шетланд аралдары |қауым округі түрі = |қауым округі = Шетланд аралдары |кестедегі қауым округі = Шетланд аралдары |қауым түрі = |қауым = Шетланд аралдары |кестедегі қауым = Шетланд аралдары |ішкі бөлінісі = Мейленд |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = |санақ жылы = |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = ±0:00 |DST = |телефон коды = 01806 |пошта индексі = |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = Ollaberry |сайты = |сайт тілі = }} '''Оллаберри''' ({{lang-en|Ollaberry}}) — [[Шетланд аралдары]]ның архипелагындағы Мейнленд аралының солтүстік бөлігіндегі ауыл. == География == [[Сурет:Looking towards Ollaberry - geograph.org.uk - 1308022.jpg|нобай|солға|Оллаберриге кіреберіс жол]] Йелл-Саунд бұғазының батыс жағалауында, Нортмейвин түбегінің шығыс бөлігінде, Мейнлендтың негізгі бөлігіне тар [[Мойнақ|мойнағымен]] қосылған. == Экономика == [[Сурет:Bay of Ollaberry - geograph.org.uk - 101430.jpg|нобай|250px|]] Ұзындығы үш шақырымдық "B9079" автожолы Оллаберриді солтүстіктен оңтүстікке қарай Мейнленд аралын кесіп өтетін "A970" жолымен байланыстырады. == Білім == Ауылда "Ollaberry Primary School" бастауыш мектебі жұмыс істейді, он бес бастауыш сыныптары бар.<ref>[http://www.ollaberry.shetland.sch.uk/ «Ollaberry Primary School» бастауыш мектебі]</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |title=Шетланд аралдары статистика 2010 |access-date=2013-10-02 |archive-date=2015-09-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924101411/http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |deadlink=yes }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Шетланд аралдары елді мекендері]] f37pzs52s966tma6vn58qh2pol5ds6o 3055524 3055522 2022-07-29T10:18:49Z Kasymov 10777 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = Ауыл |қазақша атауы = Оллаберри |шынайы атауы = {{lang-en|Ollaberry}} |сурет = Ollaberry - geograph.org.uk - 181217.jpg |сурет атауы = |жағдайы = |ел = Шотландия |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir = N|lat_deg = 60|lat_min = 30|lat_sec = 25.2 |lon_dir = W|lon_deg = 1|lon_min = 20|lon_sec = 20.4 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = Шотландия |аймағы = Шотландия |кестедегі аймақ = Шотландия |аудан түрі = Шетланд аралдары |ауданы = Шетланд аралдары |кестедегі аудан = Шетланд аралдары |қауым округі түрі = |қауым округі = Шетланд аралдары |кестедегі қауым округі = Шетланд аралдары |қауым түрі = |қауым = Шетланд аралдары |кестедегі қауым = Шетланд аралдары |ішкі бөлінісі = Мейленд |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = |санақ жылы = |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = ±0:00 |DST = |телефон коды = 01806 |пошта индексі = |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = Ollaberry |сайты = |сайт тілі = }} '''Оллаберри''' ({{lang-en|Ollaberry}}) — [[Шетланд аралдары]]ның архипелагындағы Мейнленд аралының солтүстік бөлігіндегі ауыл. == География == [[Сурет:Looking towards Ollaberry - geograph.org.uk - 1308022.jpg|нобай|солға|Оллаберриге кіреберіс жол]] Йелл-Саунд бұғазының батыс жағалауында, Нортмейвин түбегінің шығыс бөлігінде, Мейнлендтың негізгі бөлігіне тар [[Мойнақ|мойнағымен]] қосылған. == Экономика == [[Сурет:Bay of Ollaberry - geograph.org.uk - 101430.jpg|нобай|250px|]] Ұзындығы үш шақырымдық "B9079" автожолы Оллаберриді солтүстіктен оңтүстікке қарай Мейнленд аралын кесіп өтетін "A970" жолымен байланыстырады. == Білім == Ауылда "Ollaberry Primary School" бастауыш мектебі жұмыс істейді, он бес бастауыш сыныптары бар.<ref>[http://www.ollaberry.shetland.sch.uk/ «Ollaberry Primary School» бастауыш мектебі]</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |title=Шетланд аралдары статистика 2010 |access-date=2013-10-02 |archive-date=2015-09-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924101411/http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |deadlink=yes }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Шетланд аралдары елді мекендері]] ti21q573kq7d4qdffxzrdhf0yddamv9 3055527 3055524 2022-07-29T10:21:00Z Kasymov 10777 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = Ауыл |қазақша атауы = Оллаберри |шынайы атауы = {{lang-en|Ollaberry}} |сурет = Ollaberry - geograph.org.uk - 181217.jpg |сурет атауы = |жағдайы = |ел = Шотландия |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir = N|lat_deg = 60|lat_min = 30|lat_sec = 25.2 |lon_dir = W|lon_deg = 1|lon_min = 20|lon_sec = 20.4 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = |аймағы = Шотландия |кестедегі аймақ = |аудан түрі = |ауданы = Шетланд аралдары |кестедегі аудан = |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = Шетланд аралдары |қауым түрі = |қауым = Шетланд аралдары |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = Мейленд |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = |санақ жылы = |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = ±0:00 |DST = |телефон коды = 01806 |пошта индексі = |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = Ollaberry |сайты = |сайт тілі = }} '''Оллаберри''' ({{lang-en|Ollaberry}}) — [[Шетланд аралдары]]ның архипелагындағы Мейнленд аралының солтүстік бөлігіндегі ауыл. == География == [[Сурет:Looking towards Ollaberry - geograph.org.uk - 1308022.jpg|нобай|солға|Оллаберриге кіреберіс жол]] Йелл-Саунд бұғазының батыс жағалауында, Нортмейвин түбегінің шығыс бөлігінде, Мейнлендтың негізгі бөлігіне тар [[Мойнақ|мойнағымен]] қосылған. == Экономика == [[Сурет:Bay of Ollaberry - geograph.org.uk - 101430.jpg|нобай|250px|]] Ұзындығы үш шақырымдық "B9079" автожолы Оллаберриді солтүстіктен оңтүстікке қарай Мейнленд аралын кесіп өтетін "A970" жолымен байланыстырады. == Білім == Ауылда "Ollaberry Primary School" бастауыш мектебі жұмыс істейді, он бес бастауыш сыныптары бар.<ref>[http://www.ollaberry.shetland.sch.uk/ «Ollaberry Primary School» бастауыш мектебі]</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |title=Шетланд аралдары статистика 2010 |access-date=2013-10-02 |archive-date=2015-09-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924101411/http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |deadlink=yes }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Шетланд аралдары елді мекендері]] 03rvawrjah8mq3i1wnfzg82va31y4lq 3055529 3055527 2022-07-29T10:21:20Z Kasymov 10777 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = Ауыл |қазақша атауы = Оллаберри |шынайы атауы = {{lang-en|Ollaberry}} |сурет = Ollaberry - geograph.org.uk - 181217.jpg |сурет атауы = |жағдайы = |ел = Шотландия |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir = N|lat_deg = 60|lat_min = 30|lat_sec = 25.2 |lon_dir = W|lon_deg = 1|lon_min = 20|lon_sec = 20.4 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = |аймағы = Шотландия |кестедегі аймақ = |аудан түрі = |ауданы = Шетланд аралдары |кестедегі аудан = |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = Мейленд |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = |санақ жылы = |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = ±0:00 |DST = |телефон коды = 01806 |пошта индексі = |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = Ollaberry |сайты = |сайт тілі = }} '''Оллаберри''' ({{lang-en|Ollaberry}}) — [[Шетланд аралдары]]ның архипелагындағы Мейнленд аралының солтүстік бөлігіндегі ауыл. == География == [[Сурет:Looking towards Ollaberry - geograph.org.uk - 1308022.jpg|нобай|солға|Оллаберриге кіреберіс жол]] Йелл-Саунд бұғазының батыс жағалауында, Нортмейвин түбегінің шығыс бөлігінде, Мейнлендтың негізгі бөлігіне тар [[Мойнақ|мойнағымен]] қосылған. == Экономика == [[Сурет:Bay of Ollaberry - geograph.org.uk - 101430.jpg|нобай|250px|]] Ұзындығы үш шақырымдық "B9079" автожолы Оллаберриді солтүстіктен оңтүстікке қарай Мейнленд аралын кесіп өтетін "A970" жолымен байланыстырады. == Білім == Ауылда "Ollaberry Primary School" бастауыш мектебі жұмыс істейді, он бес бастауыш сыныптары бар.<ref>[http://www.ollaberry.shetland.sch.uk/ «Ollaberry Primary School» бастауыш мектебі]</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |title=Шетланд аралдары статистика 2010 |access-date=2013-10-02 |archive-date=2015-09-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924101411/http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |deadlink=yes }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Шетланд аралдары елді мекендері]] 1y1osdi0r0cd6dsrk0ek3nembhs7b25 3055530 3055529 2022-07-29T10:21:41Z Kasymov 10777 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = Ауыл |қазақша атауы = Оллаберри |шынайы атауы = {{lang-en|Ollaberry}} |сурет = Ollaberry - geograph.org.uk - 181217.jpg |сурет атауы = |жағдайы = |ел = Ұлыбритания |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir = N|lat_deg = 60|lat_min = 30|lat_sec = 25.2 |lon_dir = W|lon_deg = 1|lon_min = 20|lon_sec = 20.4 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = |аймағы = Шотландия |кестедегі аймақ = |аудан түрі = |ауданы = Шетланд аралдары |кестедегі аудан = |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = Мейленд |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = |санақ жылы = |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = ±0:00 |DST = |телефон коды = 01806 |пошта индексі = |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = Ollaberry |сайты = |сайт тілі = }} '''Оллаберри''' ({{lang-en|Ollaberry}}) — [[Шетланд аралдары]]ның архипелагындағы Мейнленд аралының солтүстік бөлігіндегі ауыл. == География == [[Сурет:Looking towards Ollaberry - geograph.org.uk - 1308022.jpg|нобай|солға|Оллаберриге кіреберіс жол]] Йелл-Саунд бұғазының батыс жағалауында, Нортмейвин түбегінің шығыс бөлігінде, Мейнлендтың негізгі бөлігіне тар [[Мойнақ|мойнағымен]] қосылған. == Экономика == [[Сурет:Bay of Ollaberry - geograph.org.uk - 101430.jpg|нобай|250px|]] Ұзындығы үш шақырымдық "B9079" автожолы Оллаберриді солтүстіктен оңтүстікке қарай Мейнленд аралын кесіп өтетін "A970" жолымен байланыстырады. == Білім == Ауылда "Ollaberry Primary School" бастауыш мектебі жұмыс істейді, он бес бастауыш сыныптары бар.<ref>[http://www.ollaberry.shetland.sch.uk/ «Ollaberry Primary School» бастауыш мектебі]</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |title=Шетланд аралдары статистика 2010 |access-date=2013-10-02 |archive-date=2015-09-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924101411/http://www.shetland.gov.uk/economic_development/documents/SinStatsBinder1_000.pdf |deadlink=yes }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Шетланд аралдары елді мекендері]] gef7pd8u6p5qhlhorszj5i903g88a7k 0 677883 3055284 2989068 2022-07-28T14:46:00Z CommonsDelinker 165 «[[:File:Russian_Olympic_Committee_flag.svg|Russian_Olympic_Committee_flag.svg]]» дегенді аластады, бұны [[Ортаққор]]дың қатысушысы [[commons:User:Ellywa|Ellywa]] [[commons:File:Russian_Olympic_Committee_flag.svg|жойған]], себебі: per [[:c:Commons:Deletio wikitext text/x-wiki [[Сурет:Ice hockey pictogram.svg|нобай|150px|]] '''[[Шайбалы хоккей]]''' турнирі барлық [[Қысқы Олимпиада ойындары]]нда өткізілді. Ал алғашқы турнир 1920 жылдың ойындарында орын алды (бұл жазғы Олимпиада болды). 1920—1968 жылдар аралығында Олимпиададағы турнир сонымен қатар [[Шайбалы хоккейден әлем чемпионаты|әлемдік чемпионат]] ретінде қарастырылды. 1998 жылдан бастап Олимпиадаларда әйелдер арасындағы хоккей турнирі де өткізіле бастады. == Медальдар == === Ерлер === {| class="wikitable" |-style="background:#efefef;" ! width="200px" | Ойындар ! style="background:gold;" width="180px" | Алтын ! style="background:silver;" width="180px" | Күміс ! style="background:#c96;" width="180px" | Қола |- align="left" | [[1920 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|1920 Антверпен]] |[[Сурет:Flag_of_Canada_(1921–1957).svg|24px|]] [[Канада]] |{{USA}} |{{TCH}} |- align="left" | [[1924 жылғы Қысқы Олимпиада ойындары|1924 Шамони]] |[[Сурет:Flag_of_Canada_(1921–1957).svg|24px|]] [[Канада]] |{{USA}} |{{GBR}} |- align="left" | [[1928 жылғы Қысқы Олимпиада ойындары|1928 Санкт-Мориц]] |[[Сурет:Flag_of_Canada_(1921–1957).svg|24px|]] [[Канада]] |{{SWE}} |{{SUI}} |- align="left" | [[1932 жылғы Қысқы Олимпиада ойындары|1932 Лейк-Плэсид]] |[[Сурет:Flag_of_Canada_(1921–1957).svg|24px|]] [[Канада]] |{{USA}} |{{GER}} |- align="left" | [[1936 жылғы Қысқы Олимпиада ойындары|1936 Гармиш-Партенкирхен]] |{{GBR}} |[[Сурет:Flag_of_Canada_(1921–1957).svg|24px|]] [[Канада]] |{{USA}} |- align="left" | [[1948 жылғы Қысқы Олимпиада ойындары|1948 Санкт-Мориц]] |[[Сурет:Flag_of_Canada_(1921–1957).svg|24px|]] [[Канада]] |{{TCH}} |{{SUI}} |- align="left" | [[1952 жылғы Қысқы Олимпиада ойындары|1952 Осло]] |[[Сурет:Flag_of_Canada_(1921–1957).svg|24px|]] [[Канада]] |{{USA}} |{{SWE}} |- align="left" | [[1956 жылғы Қысқы Олимпиада ойындары|1956 Кортина-д’Ампеццо]] |{{URS}} |{{USA}} |[[Сурет:Flag_of_Canada_(1921–1957).svg|24px|]] [[Канада]] |- align="left" | [[1960 жылғы Қысқы Олимпиада ойындары|1960 Скво-Вэлли]] |{{USA}} |[[Сурет:Flag_of_Canada_(1921–1957).svg|24px|]] [[Канада]] |{{URS}} |- align="left" | [[1964 жылғы Қысқы Олимпиада ойындары|1964 Инсбрук]] |{{URS}} |{{SWE}} |{{TCH}} |- align="left" | [[1968 жылғы Қысқы Олимпиада ойындары|1968 Гренобль]] |{{URS}} |{{TCH}} |{{CAN}} |- align="left" | [[1972 жылғы Қысқы Олимпиада ойындары|1972 Саппоро]] |{{URS}} |{{USA}} |{{TCH}} |- align="left" | [[1976 жылғы Қысқы Олимпиада ойындары|1976 Инсбрук]] |{{URS}} |{{TCH}} |{{FRG}} |- align="left" | [[1980 жылғы Қысқы Олимпиада ойындары|1980 Лейк-Плэсид]] |{{USA}} |{{URS}} |{{SWE}} |- align="left" | [[1984 жылғы Қысқы Олимпиада ойындары|1984 Сараево]] |{{URS}} |{{TCH}} |{{SWE}} |- align="left" | [[1988 жылғы Қысқы Олимпиада ойындары|1988 Калгари]] |{{URS}} |{{FIN}} |{{SWE}} |- align="left" | [[1992 жылғы Қысқы Олимпиада ойындары|1992 Альбервиль]] |{{EUN}} |{{CAN}} |{{TCH}} |- align="left" | [[1994 жылғы Қысқы Олимпиада ойындары|1994 Лиллехаммер]] |{{SWE}} |{{CAN}} |{{FIN}} |- align="left" | [[1998 жылғы Қысқы Олимпиада ойындары|1998 Нагано]] |{{CZE}} |{{RUS}} |{{FIN}} |- align="left" | [[2002 жылғы Қысқы Олимпиада ойындары|2002 Солт-Лейк-Сити]] |{{CAN}} |{{USA}} |{{RUS}} |- align="left" | [[2006 жылғы Қысқы Олимпиада ойындары|2006 Турин]] |{{SWE}} |{{FIN}} |{{CZE}} |- align="left" | [[2010 жылғы Қысқы Олимпиада ойындары|2010 Ванкувер]] |{{CAN}} |{{USA}} |{{FIN}} |- align="left" | [[2014 жылғы Қысқы Олимпиада ойындары|2014 Сочи]] |{{CAN}} |{{SWE}} |{{FIN}} |- align="left" | [[2018 жылғы Қысқы Олимпиада ойындары|2018 Пхёнчхан]] |[[Сурет:Olympic_flag.svg|25px|]] Ресейдің ол. спортсмендері |{{GER}} |{{CAN}} |- align="left" | [[2022 жылғы Қысқы Олимпиада ойындары|2022 Бейжің]] |{{FIN}} | Ресей ол. комитеті |{{SVK}} |} === Әйелдер === {| class="wikitable" |-style="background:#efefef;" !width=200px| Ойындар !style="background:gold;" width=180px| Алтын !style="background:silver;" width=180px| Күміс !style="background:#c96;" width=180px| Қола |-align=left | [[1998 жылғы Қысқы Олимпиада ойындары|1998 Нагано]] |{{USA}} |{{CAN}} |{{FIN}} |-align=left | [[2002 жылғы Қысқы Олимпиада ойындары|2002 Солт-Лейк-Сити]] |{{CAN}} |{{USA}} |{{SWE}} |-align=left | [[2006 жылғы Қысқы Олимпиада ойындары|2006 Турин]] |{{CAN}} |{{SWE}} |{{USA}} |-align=left | [[2010 жылғы Қысқы Олимпиада ойындары|2010 Ванкувер]] |{{CAN}} |{{USA}} |{{FIN}} |-align=left | [[2014 жылғы Қысқы Олимпиада ойындары|2014 Сочи]] |{{CAN}} |{{USA}} |{{SUI}} |-align=left | [[2018 жылғы Қысқы Олимпиада ойындары|2018 Пхёнчхан]] |{{USA}} |{{CAN}} |{{FIN}} |-align=left | [[2022 жылғы Қысқы Олимпиада ойындары|2022 Бейжің]] |{{CAN}} |{{USA}} |{{FIN}} |} == Қазақстан хоккейшілерінің қатысуы == [[Олимпиада ойындарындағы Қазақстан|Қазақстанның]] ерлер құрамасы Олимпиада ойындарына 1998 және 2006 жылдары қатысқан. Әйелдер құрамасы 2002 жылы қатысқан. == Пошта маркаларында == <gallery> Stamp of Kazakhstan 035.jpg Stamp of Kazakhstan 364.jpg Stamp of Kazakhstan 278.jpg </gallery> {{Олимпиадалық спорт түрлері}} [[Санат:Қысқы Олимпиада ойындарындағы спорт түрлері]] [[Санат:Шайбалы хоккей]] q9y53yo7f5r7bf487lu4ee6pos7vmo4 0 678206 3055372 3031666 2022-07-29T04:36:41Z Айвентадор 109597 +түс [[Президент]] wikitext text/x-wiki {{Мемлекеттік қайраткер|Шынайы есімі={{lang-de|Paul von Hindenburg}}|Ту=Flag of the President of Germany (1926–1933).svg|Ізашары=Вальтер Симонс (уақытша)|Қолтаңбасы=Paul von Hindenburg signature.svg|Партиясы=тәуелсіз|Діні=[[протестантизм]]<ref>[http://www.istmat.ru/index.php?menu=4&id=8&id_=0 Виртуальная монархия фельдмаршала Гинденбурга] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090518092041/http://www.istmat.ru/index.php?menu=4&id=8&id_=0 |date=2009-05-18 }}</ref>|Балалары=Оскар фон Гинденбург (1883—1960)|Жұбайы=Гертруда фон Гинденбург|Ту2=Flag of Germany.svg|Басқаруын аяқтады=2 тамыз 1934|Басқара бастады=12 мамыр 1925|Титулы=[[Рейхспрезидент|Германияның рейхспрезиденті]]|Туған кездегі есімі={{lang-de|Paul Ludwig Hans Anton von Beneckendorff und von Hindenburg}}|Әкесі=[[Ханс Роберт Людвиг фон Бенекендорф унд фон Гинденбург]]<ref name=":0">https://www.genealogics.org/getperson.php?personID=I00309758&tree=LEO</ref>|Анасы=[[Луиза Швиккарт]]<ref name=":0" />|Суреті=Bundesarchiv Bild 183-C06886, Paul v. Hindenburg.jpg|Елтаңба=Coat of Arms of Paul von Hindenburg (Order of the Golden Fleece).svg|Қайтыс болған жері=Огродзенец<ref>https://www.wikidata.org/wiki/Q380082?uselang=ru</ref>, [[Польша]]|Қайтыс болған күні=2.08.1934|Туған жері=[[Познань]], [[Пруссия]]|Туған күні=2.10.1847|Commons=Paul von Hindenburg|Ізбасары=[[Адольф Гитлер]] ([[Фюрер|фюрер және рейхсканцлер]] ретінде)|Шайқасы=[[Бірінші дүниежүзілік соғыс]]|Атағы=[[Сурет:Generalfeldmarschall (Prussia) - Full dress.gif|25px]] [[Генерал-фельдмаршал]]|Қызмет еткен жылдары=1866—1911, 1914—1919|Азаматтығы=[[Сурет:Flag of Prussia (1892-1918).svg|border|22px]] [[Пруссия]]<br>[[Сурет:Flag of Germany (1867–1918).svg|border|22px]] [[Герман империясы]]<br>{{ту|Германия}} [[Веймар Республикасы|Германия]]|түс=Президент}} '''Пауль Людвиг Ганс Антон фон Бенекендорф унд фон Гинденбург''' ({{lang-de|Paul Ludwig Hans Anton von Beneckendorff und von Hindenburg}} {{Audio-IPA|De-PaulvHindenb-short.ogg|[ˈpaʊl fɔn ˈhɪndn̩bʊʁk]}}; {{Туғанкүні|2|10|1847}}<ref name=":02">{{Cite web|url=https://www.filmportal.de/person/paul-von-hindenburg_23a838d3712540eca6c4cc5319c50f10|title=Paul von Hindenburg {{!}} filmportal.de|website=www.filmportal.de|access-date=2022-02-26}}</ref><ref name=":12">{{Cite web|url=https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0032685.xml|title=Paul von Hindenburg {{!}} enciclopèdia.cat|website=www.enciclopedia.cat|access-date=2022-02-26}}</ref><ref>{{Мақала|жыл=2022-01-10|тақырыбы=Grup Enciclopèdia Catalana|басылым=Viquipèdia, l'enciclopèdia lliure|сілтеме=https://ca.wikipedia.org/w/index.php?title=Grup_Enciclop%C3%A8dia_Catalana&oldid=29189485|тілі=ca}}</ref>, [[Познань]], [[Пруссия]]<ref name=":22">{{Мақала|тақырыбы=Гинденбург Пауль фон|жыл=1969|томы=30|басылым=[[Үлкен кеңес энциклопедиясы]]|баспа авторы=[[Александр Михайлович Прохоров]]|баспасы=3}}</ref> — {{Қайтысболғанкүні|2|08|1934}}<ref name=":02" /><ref name=":12" /><ref name=":22" />, Огродзенец<ref>https://www.wikidata.org/wiki/Q380082?uselang=ru</ref>, [[Польша]]) — [[Немістер|неміс]] мемлекеттік және [[Саясат|саяси]] қайраткері. [[Бірінші дүниежүзілік соғыс|Бірінші дүниежүзілік соғыстың]] көрнекті қолбасшысы: [[Ресей империясы|Ресейге]] қарсы [[Шығыс майдан|Шығыс майдандағы]] бас қолбасшы (1914—1916), Бас штаб бастығы (1916—1919). Пруссиялық [[Маршал|генерал-фельдмаршал]] (2 қараша 1914). [[Веймар Республикасы|Германияның рейхпрезиденті]] (1925—1934). Германия тарихындағы мемлекет басшысы болып тікелей жалпыхалықтық сайлауда сайланған алғашқы және жалғыз адам<ref>1918 жылға дейін Германия басшысы лауазымы [[император]] (кайзер) болған. 1918-1919 жылдары елді Халық Комиссарлар Кеңесі басқарды, оның мүшелері Берлин жұмысшылары мен сарбаздар кеңестерінің жалпы жиналысымен бекітілді. 1919-1925 жылдары рейхспрезидент Құрылтай жиналысының депутаттары болып сайланған Фридрих Эберт болды. Гинденбург қайтыс болғаннан кейін оның өкілеттіктері [[фюрер]] [[Адольф Гитлер|Адольф Гитлерге]] өтті, ол іс жүзінде шексіз күшке ие болды және сайлау арқылы оны заңдастыруды қажет етпеді. Қазіргі [[Германия|ГФР]]-да мемлекеттік басшысы [[бундестаг]] депутаттарымен және аймақтық парламенттің делегаттарымен сайланатын [[Германия Федералдық президенті|Федералдық президент]] болып табылады.</ref>. == Шығу тегі == Пауль фон Гинденбург пруссиялық ақсүйек Роберт фон Гинденбург ({{lang-de|Robert von Beneckendorff und von Hindenburg}}, 1816—1902) және оның жұбайы Луиза Швиккарт ({{lang-de|Luise Schwickart}}, 1825—1893; медицина ғылымының докторы Карл Людвиг Швиккарт қызы) отбасында [[1847 жыл|1847 жылдың]] [[2 қараша|2 қарашасында]] Пруссияның Позен провинциясында (1919 жылдан бастап [[Познань]], [[Польша]]) дүниеге келген. Әке тегінен атасы мен әжесі: Отто Людвиг фон Бенекендорф унд фон Гинденбург және оның әйелі Элеонора фон Бредерлов — [[Вальдек]] графы Генрих VI қызының ұрпақтары. Гинденбург онымен қоса неміс діни қызыметкері [[Мартин Лютер|Мартин Лютердің]] (1883<ref>Алайда, Лютер өзін 1884 жылы туылған деп есептеді. {{cite book|last1=Hendrix|first1=Scott H.|title=Martin Luther: Visionary Reformer|date=2015|publisher=[[Yale University Press]]|page=17|url=https://books.google.com/books?id=NHKhCgAAQBAJ&pg=PA17|access-date=12 November 2017|isbn=978-0-300-16669-9}}</ref>—1546) ұрпағы болып табылады. == Пруссия армиясының қатарында == Вальштаттада (Қазіргі {{Аударылмаған 3|Легницке-Поле|Легницке-Поле|pl|Legnickie Pole}}, Польша) және [[Берлин|Берлиндегі]] кадет мектебінде оқығаннан кейін Гинденбург Австро-прусс соғысына (1866) және [[Франк-прусс соғысы|Франк-прусс соғысына]] (1870—1871) қатысты. [[Сурет:Lt. Hindenburg.jpg|thumb|150px|right|Гинденбург 3-ші гвардия полкінің лейтенанты шенінде (1870)]] === Екі соғыста қатысуы === 1866 жылы Австро-прусс соғысы басталған кезде Гинденбург ата-анасына: «Мен осы жарқын болашаққа қуанамын. Жауынгер үшін соғыс бұл қалыпты жағдай... егер Мен өзімді сезінсем, онда бұл ең құрметті және әдемі өлім» деп жазған<ref>{{cite book|last1=Astore|first1=William J.|last2=Showalter|first2=Denis E.|title=Hindenburg : icon of German militarism|url=https://archive.org/details/hindenburgiconge00show|url-access=limited|date=2005|publisher=Potomac Books |location=Dulles, VA|page=[https://archive.org/details/hindenburgiconge00show/page/n22 6]|isbn=9781429490177}}</ref>. Кёнигграцтағы шешуші шайқас кезінде ол қысқа уақыт ішінде дулығасын тесіп, [[Бас сүйек|бас сүйегінің]] жоғарғы бөлігін жарақаттаған оқтан есінен танып қалды. Тез есіне келіп, басын сүлгімен орап, марапатқа ие болып, өз тобын басқаруды жалғастырды<ref>П. фон Гинденбург 1921, 22–64 бет.</ref>. Гинденбург [[Франк-прусс соғысы]] басталған кезде (1870-71) батальон адъютанты болды. Бірнеше апта шеруден кейін күзетшілер Сент-Приват ауылына шабуыл жасады (Мецке жақын). Баурайға көтеріліп, олар француз мылтықтарының (Шасспо) отына түсті. Төрт сағаттан кейін Пруссия артиллериясы Француз позицияларына оқ жаудыру үшін, «шайқастың қасиетті шөліне толған»<ref>П. фон Гинденбург 1921, 46 бет.</ref> жаяу әскер Француз позицияларынан өтті. === Генерал шені === [[Сурет:Paul von Hindenbug als Generalmajor im Generalstab 1897.JPG|thumb|left|Генерал-майор Гинденбург (1897)]] 1873 жылы ол Берлиндегі Кригсакадемияға түсу үшін түсу емтихандарын тапсырды.<ref>П. фон Гинденбург 1921, 65–92 бет.</ref> Үш жыл оқығаннан кейін оның бағалары Бас штабқа тағайындау үшін жеткілікті жоғары болды. 1878 жылы ол капитандарға көтеріліп, II Корпус штабына тағайындалды. 1879 жылы генерал Оскар фон Сперлингтің қызы — білімді Гертруда фон Сперлингке (1860—1921) үйленді. Ерлі-зайыптылардың екі қызы болды: Ирменгард Полин (1880), Аннемария (1891) және бір ұлы Оскар (1883). Содан кейін ол жаяу әскер тобын басқарды, онда оның адамдары этникалық [[поляктар]] болды. 1885 жылы ол Бас штабқа ауыстырылып, майор атағын алды. Бес жыл бойы Гинденбург Кригсакадемияда тактикадан сабақ берді. 1885 жылғы маневрлерде ол болашақ Кайзер ([[император]]) [[II Вильгельм|Вильгельм II]]-мен кездесті; келесі жылы Кайзер Гинденбургты «орыс армиясын» басқарған әскери ойындарда тағы кездестірді. Ол 1888 жылы Бас штабтың жыл сайынғы үлкен сапары кезінде Шығыс Пруссияның көлдері мен құмды шөлдерінің топографиясын зерттеді. Келесі жылы ол далалық инженерия және дала шайқастарында ауыр артиллерияны қолдану туралы далалық қызмет ережелерін жазу үшін соғыс департаментіне көшті; екеуі де [[Бірінші дүниежүзілік соғыс]] кезінде қолданылды. 1891 жылы ол подполковник болды, ал екі жылдан кейін полковникке көтеріліп, жаяу әскер полкінде командир болды. 1896 жылы ол VIII Корпус штабының бастығы болды. === Далалық қолбасшылық және отставкаға кетуі === Гинденбург генерал-майор шенін 1897 жылы алды; 1900 жылы ол генерал-лейтенант (генерал-майор баламасы) болып тағайындалып, 28-ші жаяу әскер дивизиясының қолбасшылығына ие болды. Бес жылдан кейін ол Магдебургте орналасқан IV Корпустың командирі болып тағайындалды, жаяу әскер генералы (генерал-лейтенант; төрт жұлдызды неміс баламасы — генерал-полковник)<ref>Уилер-Беннет 1936, 5 бет</ref>. Шлиффен оны 1909 жылы Бас штаб бастығы етіп ұсынды, бірақ лауазымды Хельмут фон Мольтке алды<ref>{{cite book|last1=Dorpalen|first1=Andreas|title=Hindenburg and the Weimar Republic|url=https://archive.org/details/hindenburgweimar0000dorp|url-access=registration|date=1964|publisher=[[Princeton University Press]]|location=Princeton, NJ|page=[https://archive.org/details/hindenburgweimar0000dorp/page/8 8]}}</ref>. П. фон Гинденбург 1911 жылы «жастарға жол беру үшін» отставкаға кетті<ref>П. фон Гинденбург 1921, 86 бет</ref>. Жалпы алғанда, Гинденбург армияда 46 жыл қызмет етті, оның ішінде 14 жыл Бас штаб бастығы лауазымын атқарды. Кезінде, Гинденбург ешқандай саяси амбицияға ие болмаған, және сенімді [[Монархия|монархист]] болған. == Бірінші дүниежүзілік соғыс == {{Толықтыру}} [[Сурет:Paul_von_Hindenburg_(1914)_von_Nicola_Perscheid_(cropped).jpg|нобай|[[Маршал|Фельдмаршал]] Гинденбург (1914)]] [[Сурет:Hindenburg-ludendorff.jpg|солға|нобай|190x190 нүкте|Бірінші дүниежүзілік соғыс кезінде штабтағы Гинденбург (сол жағында) және [[Эрих Людендорф]]]] Гинденбург Бірінші дүниежүзілік соғыс кезінде көрнекті қайраткер және қолбасшы болған. Бұрынғы {{Аударылмаған 3|Максимилиан фон Пртивиц|Максимилиан фон Притвицтен|de|Maximilian von Prittwitz und Gaffron}} айырмашылығы, [[Маршал|генерал-фельдмаршал]] Гинденбург Шығыс майданда керемет жетістіктерге жетіп, Шығыс Пруссия операциясында орыс армиясын жеңді. Бұл жетістіктер Гинденбургті халық қаһарманына айналдырды, дегенмен кейбір қазіргі тарихшылар бұл операцияларды дайындауда аз танымал штаб офицері Макс Хоффманн ойнады деп санайды. 1914 жылы қарашада Гинденбург дала маршалы дәрежесіне көтеріліп, Шығыс майданда неміс әскерлерінің Бас қолбасшысы болып тағайындалды. Неміс армиясының Польшадағы келесі екі шабуылы (Варшава-Ивангород операциясы және Лодзин операциясы) немістер үшін сәтсіз аяқталды, екеуін де орыс әскері жеңді. 1916 жылы тамызда Гинденбург Бас штаб бастығы лауазымына Эрих фон Фалькенгайнның ізбасары болып тағайындалды. Оның орынбасары 1914 жылдан бастап [[Эрих Людендорф]] болды<ref name=":0" />. Алайда, 1918 жылдың қазан айында Людендорфтың орнын 1932 жылға дейін Гинденбургпен бірге қалған штаб офицері Вильгельм Гренер алды. Олар 1918 жылы қарашада бірге Кайзер Вильгельм II-ді сол кездегі мағынасыз әскери әрекеттерді тоқтатып, бас тартуға көндіруге тырысты. Кайзер Вильгельм II тақтан тұрыға бас тартып, революциялық оқиғалардың басталуымен ғана оның бас тартқаны туралы жарияланды; ,1918 жылдың қарашасында бейтарап [[Голландия|Голландияға]] қашып кетті. [[Сурет:Vogel drawing.jpg|thumb|Хьюго Вогель салған Гинденбургтің портерті]] Гинденбургтің қолбасшы ретіндегі [[Репутация|репутациясы]] және карьерасы Танненберг шайқасында басталып, төрт ұлттық армияны басқарып, Батыстағы траншеядан шығып, содан кейін өзінің жеңіліс тапқан армиясын біріктірумен аяқтауы Бірінші дүниежүзілік соғыста басқа бірде-бір сарбазда болған жоқ<ref>{{cite book|last1=Craig|first1=Gordon A.|title=The Germans|url=https://archive.org/details/germans00crai_0|url-access=registration|date=1991|publisher=Meridian|location=New York|page=[https://archive.org/details/germans00crai_0/page/240 240]|isbn=9780452010857}}</ref>. Соғыс аяқталғаннан кейін, Гинденбург отставкаға екінші рет кетті. == Сондай-ақ == * [[Веймар Республикасы]] * [[Рейхспрезидент]] * [[Адольф Гитлер]] == Дереккөздер == <references /> [[Санат:Германия президенттері]] 13q43rjh0fetbsmwf6hwqxtii7e7ery 0 679876 3055462 3054997 2022-07-29T08:06:07Z Ұлы Тұран 120792 wikitext text/x-wiki {{клуб маусымы |уақыты = [[24 наурыз]] - |логотипі = Astana Arena 2013-10-24 22.13.46.JPG |өлшемі = 300px |жаттықтырушысы = {{ту|Қазақстан}} [[Андрей Владимирович Карпович|Андрей Карпович]] |келесі = [[Қазақстан Ұлттық футбол құрамасы 2023|2023]] |алдыңғы = [[Қазақстан Ұлттық футбол құрамасы 2021|2021]] |ойналған ойындар саны = }} {{Толық мақала|Қазақстан Ұлттық футбол құрамасы}} 2022 жылы наурыз айында [[Талғат Маруанұлы Байсуфинов|Талғат Байсуфинов]] баперліктен кетіп, орнына бас бапкер қызметін атқарушы боп Қазақстан құрамасының бұрынғы ойыншысы [[Андрей Владимирович Карпович|Андрей Карпович]] тағайындалды. Ол [[Молдова Ұлттық футбол құрамасы|Молдовамен]] екі ойын өткізгеннен кейін, оның орнына ресейлік маман [[Магомед Мусаевич Адиев|Магомед Адиев]] келді. == Матчтар == === [[УЕФА Ұлттар Лигасы 2020/21|УЕФА Ұлттар лигасы 2020/21]], плей-офф === {{Матч туралы есептеме |мерзімі = 24 наурыз 2022 |команда1 = {{футбол-rt|Молдова}} |команда2 = {{футбол|Қазақстан}} |шот = 1-2 |стадион = Зимбру, [[Кишинев|Кишинёв]] |төреші = {{ту|Грекия}} Тасос Сидиропулос |көрермендер = |голдар1 = [[Ион Николаеску]] {{гол|45+1}} |голдар2 = [[Александр Николаевич Марочкин|Александр Марочкин]] {{гол|63}}<br>[[Вячеслав Николаевич Посмак|Вячеслав Посмак]] {{гол|79|авт}} |құрам1 = Намашко, Думбравану, Болохан, Посмак, Рябчук, Ревенко, Ионицэ, Рацэ, Плэтикэ (Гынсарь 76), Каймаков, Николаеску |құрам2 = [[Игорь Валерьевич Шацкий|Шацкий]], [[Ғафуржан Сабыржанұлы Сүйімбаев|Сүйімбаев]], [[Нұралы Әліп|Әліп]], [[Сергей Викторович Малый|Малый]], [[Александр Николаевич Марочкин|Марочкин]], [[Марат Вячеславович Быстров|Быстров]], [[Думан Ахметтілләұлы Нәрзілдаев|Нарзілдаев]] ([[Айбол Ерболатұлы Әбікен|Әбікен]] 46), [[Асхат Тағыбергенұлы Тағыберген|Тағыберген]] ([[Абзал Талғатұлы Бейсебеков|Бейсебеков]] 84), [[Владислав Андреевич Васильев|Васильев]] ([[Айбар Болатұлы Жақсылықов|Жақсылықов]] 65), [[Бақтияр Батыржанұлы Зайнутдинов|Зайнутдинов]], [[Алексей Александрович Щёткин|Щеткин]] ([[Роман Валерьевич Муртазаев|Муртазаев]] 65). }} {{Матч туралы есептеме |мерзімі = 29 наурыз 2022 |команда1 = {{футбол-rt|Қазақстан}} |команда2 = {{футбол|Молдова}} |шот = 0-1 |стадион = [[Астана Арена]], [[Нұр-Сұлтан]] |төреші = |көрермендер = |голдар1 = [[Игорь Андреевич Армаш|Армаш]] {{гол|13}} |құрам1 = Шацкий, Малый, Әліп (Бейсебеков, 103), Қуат, Тағыберген (к) (Жуков, 103), Васильев (Жаксылықов, 66), Сүйімбаев (Досмағамбетов, 46), Айымбетов (№6 Әбікен, 116), Зайнутдинов, Марочкин, Быстров (Қайыров, 66). '''Жаттықтырушы''' – А.Карпович |құрам2=Райлян, Рябчук, Болохан (Крачун, 64), №4 Армаш, Посмак, Ионицэ (к), Николаеску, М.Плэтикэ (Мандрыченко, 69), Каймаков, Ревенко, Рацэ. '''Жаттықтырушы''' - Сергей Клещенко |пенальти = 5:4 |пенальти1 = [[Айбол Ерболатұлы Әбікен|Әбікен]] {{пенгол}}<br />[[Абзал Талғатұлы Бейсебеков|Бейсебеков]] {{пенмүлт}}<br />[[Тимур Талғатұлы Досмағамбетов|Досмағамбетов]] {{пенгол}}<br />[[Бақтияр Батыржанұлы Зайнутдинов|Зайнутдинов]] {{пенгол}}<br />[[Айбар Болатұлы Жақсылықов|Жаксылыков]] {{пенгол}}<br />[[Георгий Геннадьевич Жуков|Жуков]] {{пенгол}}<br /> |пенальти2 = [[Михаил Каймаков|Каймаков]] {{пенгол}}<br />[[Игорь Андреевич Армаш|Армаш]] {{пенгол}}<br />[[Дмитрий Николаевич Мандриченко|Мандрыченко]] {{пенгол}}<br />[[Артур Крачун|Крачун]] {{пенгол}}<br />[[Ион Николаеску|Николаеску]] {{пенмүлт}}<br />[[ Йоан-Кэлин Ревенко|Ревенко]] {{пенмүлт}} }} === [[УЕФА Ұлттар Лигасы 2022/23|УЕФА Ұлттар лигасы 2022/23]] === {{Матч туралы есептеме |мерзімі = 4 маусым |команда1 = {{футбол-rt|Қазақстан}} |команда2 = {{футбол|Әзірбайжан}} |шот = 2-0 |стадион = [[Астана Арена]], [[Нұр-Сұлтан]] |төрешілер = |төреші = |көрермендер = 19823 |голдар1 = [[Абат Қайратұлы Айымбетов|Абат Айымбетов]] 50, 60 |голдар2 = |құрам1 = Шацкий, Әліп, Ахметов (Малый, 79), Дарабаев, Тағыберген (к) (Жарынбетов, 84), Байтана (Оразов, 46), Вороговский, Қайыров, Айымбетов (Шушеначев, 79), Марочкин, Э.Астанов (Қуат, 73). Жаттықтырушы – М.Адиев (Россия) |құрам2 = Магомедалиев, Салахлы, Мустафазаде, Медведев (к), Хагверди, Э.Махмудов (Назаров, 79), Рен.Дадашов (Алескеров, 68), Эмрели (Шейдаев, 79), Исрафилов, Б.Гусейнов (Байрамов, 79), Исаев (Нуриев, 68). Жаттықтырушы – Джанни Де Бьязи (Италия) }} {{Матч туралы есептеме |мерзімі = 7 маусым |команда1 = {{футбол-rt|Словакия}} |команда2 = {{футбол|Қазақстан}} |шот = 0-1 |стадион = Štadión Antona Malatinského |төрешілер = |төреші = |көрермендер = 4149 |голдар1 = |голдар2 = [[Аслан Қайратұлы Дарабаев|Аслан Дарабаев]] 26 |құрам1 = Родак, Хватал, Вайсс (Суслов, 46), Руснак (Боженик, 71), Шкриньяр (к) (Вальент, 43), Дьёмбер, Косцелник (Стрелец, 83), Шранц (Гараслин, 46), Куцка, Алмаши, Лоботка |құрам2 = Шацкий, Малый, Алип, Куат (к), Дарабаев (Жарынбетов, 73), Аймбетов (Шушеначев, 65), Досмагамбетов, Габышев (Каиров, 65), Оразов (Вороговский, 59), Марочкин, Э.Астанов (Васильев, 73) }} {{Матч туралы есептеме |мерзімі = 10 маусым |команда1 = {{футбол-rt|Беларусь}} |команда2 = {{футбол|Қазақстан}} |шот = 1-1 |стадион = [[Нови Сад|Нови-Сад]] ([[Сербия]]), "Stadion Karadjordje |төрешілер = |төреші = |көрермендер = 0 |голдар1 = Малкевич 84 |голдар2 = [[Абат Қайратұлы Айымбетов|Айымбетов]] 13 |құрам1 = Павлюченко, Печенин, Хадаркевич, Быков, Эбонг, Бахар (Малькевич, 65), Яблонский (к) (Климович, 81), Юденков (Громыко, 46), Седько (Богомольский, 46), Волков, Бегунов (Шевченко, 76) |құрам2 = Шацкий, Малый, Әліп, Қуат (к), Дарабаев (Досмағамбетов, 77), Вороговский (Сүйімбаев, 58), Қайыров, Айымбетов (Шушеначев, 67), Оразов (Жарынбетов, 67), Марочкин, Э.Астанов (Васильев, 77) }} {{Матч туралы есептеме |мерзімі = 13 маусым |команда1 = {{футбол-rt|Қазақстан}} |команда2 = {{футбол|Словакия}} |шот = 2-1 |стадион = [[Астана Арена]], [[Нұр-Сұлтан]] |төрешілер = |төреші = |көрермендер=28745 |голдар1 = [[Ян Владимирович Вороговский|Ян Вороговский]] 18<br>[[Эльхан Астанов]] 39 |голдар2 = [[Матуш Беро|Беро]] 51 |құрам1 = Шацкий, Малый, Әліп, Э.Астанов (Логвиненко, 83), Дарабаев (Ерланов, 88), Тағыберген (к), Вороговский (Оразов, 73), Айымбетов (Самородов, 88), Досмағамбетов, Габышев (Қайыров, 73), Марочкин |құрам2 = Родак, Пекарик, Вальент, Дуда ({{қуылды|88}}), Руснак (Стрелец, 72), Грошовски, Хватал (Де Марко, 46), Дьёмбер, Гараслин (Суслов, 88), Куцка (к), Беро (Алмаши, 82) }} == Сілтемелер == * [https://www.sports.kz/news/perelomili-ipobedili-video-golov-matcha-moldova-kazahstan-vlige-natsiy 24 наурыз 2022. Молдова-Қазақстан] {{Қазақстан Ұлттық футбол құрамасы}} [[Санат:Қазақстан Ұлттық футбол құрамасы]] [[Санат:2022 жылғы футбол]] eyeljxa0rx9g34l9oeeds0p4shvieeq 3055465 3055462 2022-07-29T08:21:23Z Ұлы Тұран 120792 wikitext text/x-wiki {{клуб маусымы |уақыты = [[24 наурыз]] - |логотипі = Astana Arena 2013-10-24 22.13.46.JPG |өлшемі = 300px |жаттықтырушысы = {{ту|Ресей}} [[Магомед Мусаевич Адиев|Магомед Адиев]] |келесі = [[Қазақстан Ұлттық футбол құрамасы 2023|2023]] |алдыңғы = [[Қазақстан Ұлттық футбол құрамасы 2021|2021]] |ойналған ойындар саны = }} {{Толық мақала|Қазақстан Ұлттық футбол құрамасы}} 2022 жылы наурыз айында [[Талғат Маруанұлы Байсуфинов|Талғат Байсуфинов]] баперліктен кетіп, орнына бас бапкер қызметін атқарушы боп Қазақстан құрамасының бұрынғы ойыншысы [[Андрей Владимирович Карпович|Андрей Карпович]] тағайындалды. Ол [[Молдова Ұлттық футбол құрамасы|Молдовамен]] екі ойын өткізгеннен кейін, оның орнына ресейлік маман [[Магомед Мусаевич Адиев|Магомед Адиев]] келді. == Матчтар == === [[УЕФА Ұлттар Лигасы 2020/21|УЕФА Ұлттар лигасы 2020/21]], плей-офф === {{Матч туралы есептеме |мерзімі = 24 наурыз 2022 |команда1 = {{футбол-rt|Молдова}} |команда2 = {{футбол|Қазақстан}} |шот = 1-2 |стадион = Зимбру, [[Кишинев|Кишинёв]] |төреші = {{ту|Грекия}} Тасос Сидиропулос |көрермендер = |голдар1 = [[Ион Николаеску]] {{гол|45+1}} |голдар2 = [[Александр Николаевич Марочкин|Александр Марочкин]] {{гол|63}}<br>[[Вячеслав Николаевич Посмак|Вячеслав Посмак]] {{гол|79|авт}} |құрам1 = Намашко, Думбравану, Болохан, Посмак, Рябчук, Ревенко, Ионицэ, Рацэ, Плэтикэ (Гынсарь 76), Каймаков, Николаеску |құрам2 = [[Игорь Валерьевич Шацкий|Шацкий]], [[Ғафуржан Сабыржанұлы Сүйімбаев|Сүйімбаев]], [[Нұралы Әліп|Әліп]], [[Сергей Викторович Малый|Малый]], [[Александр Николаевич Марочкин|Марочкин]], [[Марат Вячеславович Быстров|Быстров]], [[Думан Ахметтілләұлы Нәрзілдаев|Нарзілдаев]] ([[Айбол Ерболатұлы Әбікен|Әбікен]] 46), [[Асхат Тағыбергенұлы Тағыберген|Тағыберген]] ([[Абзал Талғатұлы Бейсебеков|Бейсебеков]] 84), [[Владислав Андреевич Васильев|Васильев]] ([[Айбар Болатұлы Жақсылықов|Жақсылықов]] 65), [[Бақтияр Батыржанұлы Зайнутдинов|Зайнутдинов]], [[Алексей Александрович Щёткин|Щеткин]] ([[Роман Валерьевич Муртазаев|Муртазаев]] 65). }} {{Матч туралы есептеме |мерзімі = 29 наурыз 2022 |команда1 = {{футбол-rt|Қазақстан}} |команда2 = {{футбол|Молдова}} |шот = 0-1 |стадион = [[Астана Арена]], [[Нұр-Сұлтан]] |төреші = |көрермендер = |голдар1 = [[Игорь Андреевич Армаш|Армаш]] {{гол|13}} |құрам1 = Шацкий, Малый, Әліп (Бейсебеков, 103), Қуат, Тағыберген (к) (Жуков, 103), Васильев (Жаксылықов, 66), Сүйімбаев (Досмағамбетов, 46), Айымбетов (№6 Әбікен, 116), Зайнутдинов, Марочкин, Быстров (Қайыров, 66). '''Жаттықтырушы''' – А.Карпович |құрам2=Райлян, Рябчук, Болохан (Крачун, 64), №4 Армаш, Посмак, Ионицэ (к), Николаеску, М.Плэтикэ (Мандрыченко, 69), Каймаков, Ревенко, Рацэ. '''Жаттықтырушы''' - Сергей Клещенко |пенальти = 5:4 |пенальти1 = [[Айбол Ерболатұлы Әбікен|Әбікен]] {{пенгол}}<br />[[Абзал Талғатұлы Бейсебеков|Бейсебеков]] {{пенмүлт}}<br />[[Тимур Талғатұлы Досмағамбетов|Досмағамбетов]] {{пенгол}}<br />[[Бақтияр Батыржанұлы Зайнутдинов|Зайнутдинов]] {{пенгол}}<br />[[Айбар Болатұлы Жақсылықов|Жаксылыков]] {{пенгол}}<br />[[Георгий Геннадьевич Жуков|Жуков]] {{пенгол}}<br /> |пенальти2 = [[Михаил Каймаков|Каймаков]] {{пенгол}}<br />[[Игорь Андреевич Армаш|Армаш]] {{пенгол}}<br />[[Дмитрий Николаевич Мандриченко|Мандрыченко]] {{пенгол}}<br />[[Артур Крачун|Крачун]] {{пенгол}}<br />[[Ион Николаеску|Николаеску]] {{пенмүлт}}<br />[[ Йоан-Кэлин Ревенко|Ревенко]] {{пенмүлт}} }} === [[УЕФА Ұлттар Лигасы 2022/23|УЕФА Ұлттар лигасы 2022/23]] === {{Матч туралы есептеме |мерзімі = 4 маусым 2022 |команда1 = {{футбол-rt|Қазақстан}} |команда2 = {{футбол|Әзірбайжан}} |шот = 2-0 |стадион = [[Астана Арена]], [[Нұр-Сұлтан]] |төрешілер = |төреші = |көрермендер = 19823 |голдар1 = [[Абат Қайратұлы Айымбетов|Абат Айымбетов]] 50, 60 |голдар2 = |құрам1 = Шацкий, Әліп, Ахметов (Малый, 79), Дарабаев, Тағыберген (к) (Жарынбетов, 84), Байтана (Оразов, 46), Вороговский, Қайыров, Айымбетов (Шушеначев, 79), Марочкин, Э.Астанов (Қуат, 73). Жаттықтырушы – М.Адиев (Россия) |құрам2 = Магомедалиев, Салахлы, Мустафазаде, Медведев (к), Хагверди, Э.Махмудов (Назаров, 79), Рен.Дадашов (Алескеров, 68), Эмрели (Шейдаев, 79), Исрафилов, Б.Гусейнов (Байрамов, 79), Исаев (Нуриев, 68). Жаттықтырушы – Джанни Де Бьязи (Италия) }} {{Матч туралы есептеме |мерзімі = 7 маусым 2022 |команда1 = {{футбол-rt|Словакия}} |команда2 = {{футбол|Қазақстан}} |шот = 0-1 |стадион = Štadión Antona Malatinského |төрешілер = |төреші = |көрермендер = 4149 |голдар1 = |голдар2 = [[Аслан Қайратұлы Дарабаев|Аслан Дарабаев]] 26 |құрам1 = Родак, Хватал, Вайсс (Суслов, 46), Руснак (Боженик, 71), Шкриньяр (к) (Вальент, 43), Дьёмбер, Косцелник (Стрелец, 83), Шранц (Гараслин, 46), Куцка, Алмаши, Лоботка |құрам2 = Шацкий, Малый, Алип, Куат (к), Дарабаев (Жарынбетов, 73), Аймбетов (Шушеначев, 65), Досмагамбетов, Габышев (Каиров, 65), Оразов (Вороговский, 59), Марочкин, Э.Астанов (Васильев, 73) }} {{Матч туралы есептеме |мерзімі = 10 маусым 2022 |команда1 = {{футбол-rt|Беларусь}} |команда2 = {{футбол|Қазақстан}} |шот = 1-1 |стадион = [[Нови Сад|Нови-Сад]] ([[Сербия]]), "Stadion Karadjordje |төрешілер = |төреші = |көрермендер = 0 |голдар1 = Малкевич 84 |голдар2 = [[Абат Қайратұлы Айымбетов|Айымбетов]] 13 |құрам1 = Павлюченко, Печенин, Хадаркевич, Быков, Эбонг, Бахар (Малькевич, 65), Яблонский (к) (Климович, 81), Юденков (Громыко, 46), Седько (Богомольский, 46), Волков, Бегунов (Шевченко, 76) |құрам2 = Шацкий, Малый, Әліп, Қуат (к), Дарабаев (Досмағамбетов, 77), Вороговский (Сүйімбаев, 58), Қайыров, Айымбетов (Шушеначев, 67), Оразов (Жарынбетов, 67), Марочкин, Э.Астанов (Васильев, 77) }} {{Матч туралы есептеме |мерзімі = 13 маусым 2022 |команда1 = {{футбол-rt|Қазақстан}} |команда2 = {{футбол|Словакия}} |шот = 2-1 |стадион = [[Астана Арена]], [[Нұр-Сұлтан]] |төрешілер = |төреші = |көрермендер=28745 |голдар1 = [[Ян Владимирович Вороговский|Ян Вороговский]] 18<br>[[Эльхан Астанов]] 39 |голдар2 = [[Матуш Беро|Беро]] 51 |құрам1 = Шацкий, Малый, Әліп, Э.Астанов (Логвиненко, 83), Дарабаев (Ерланов, 88), Тағыберген (к), Вороговский (Оразов, 73), Айымбетов (Самородов, 88), Досмағамбетов, Габышев (Қайыров, 73), Марочкин |құрам2 = Родак, Пекарик, Вальент, Дуда ({{қуылды|88}}), Руснак (Стрелец, 72), Грошовски, Хватал (Де Марко, 46), Дьёмбер, Гараслин (Суслов, 88), Куцка (к), Беро (Алмаши, 82) }} {{матч туралы есептеме|мерзімі={{Start date|2022|9|22|df=y}} |команда1 = {{футбол|Қазақстан|||R}} |шот = -:- |команда2 = {{футбол|Беларусь}} |голдар1 = |голдар2 = |стадион = «[[Астана Арена]]», [[Нұр-Сұлтан]] |көрермендер = |төреші = }} {{матч туралы есептеме|мерзімі={{Start date|2022|9|25|df=y}} |команда1 = {{футбол|Әзірбайжан|||R}} |шот = -:- |команда2 = {{футбол|Қазақстан}} |голдар1 = |голдар2 = |стадион = «[[Далга Арена]]», [[Мәрдәкан]] |көрермендер = |төреші = }} == Сілтемелер == * [https://www.sports.kz/news/perelomili-ipobedili-video-golov-matcha-moldova-kazahstan-vlige-natsiy 24 наурыз 2022. Молдова-Қазақстан] {{Қазақстан Ұлттық футбол құрамасы}} [[Санат:Қазақстан Ұлттық футбол құрамасы]] [[Санат:2022 жылғы футбол]] ovcy9p2p9xb5672pauvc1ieadcbobd7 0 681234 3055534 3038663 2022-07-29T10:27:56Z Malik Nursultan B 111493 Malik Nursultan B [[Өзбекстан Республикасының Президенті]] бетін [[Өзбекстан президенті]] бетіне жылжытты: Басқа мақалалар атауларымен сәйкестендіру wikitext text/x-wiki {{Мемлекеттік қызмет|қызметі=Өзбекстан Республикасының Президенті|шынайы атауы={{Lang-uz|Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti}}|ел=Өзбекстан|эмблема=Flag of the President of Uzbekistan.svg|эмблема ені=175px|эмблеманың аты=Өзбекстан президентінің байрағы|қазіргі=[[Шавкат Миромонұлы Мирзиёев]]|портреті=Shavkat Mirziyoyev official portrait (cropped 2).jpg|резиденция=Көксарай (Ташкент)|тағайындалды=тікелей дауыс беру арқылы|өкілеттігінің мерзімі=5 жыл, қатарынан екі рет мерзімнен артық емес|пайда болды=[[24 наурыз]] [[1990 жыл]]ы|біріншісі=[[Ислам Әбдіғаниұлы Кәрімов]]|сайты={{URL|president.uz}}}} '''Өзбекстан Республикасының Президенті''' ([[Өзбек тілі|өз]]. ''Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti'') — [[Өзбекстан|Өзбекстан Республикасындағы]] мемлекеттік және атқарушы биліктің басшысы. Өзбекстандағы президенттік лауазым 1990 жылы 24 наурызда құрылды. Өзбекстан Республикасы Конституциясының 90-бабына сәйкес Өзбекстан Республикасының Президенті лауазымына 35 жасқа толған, мемлекеттік тілді еркін меңгерген, тікелей сайлауға дейін кемінде 10 жыл Өзбекстан аумағында тұрақты тұратын Өзбекстан Республикасының азаматы сайлана алады. Өзбекстан Республикасы Президентін сайлау жалпыға бірдей, тең және төте сайлау құқығы негізінде елдің 18 жасқа толған азаматтарының жасырын дауыс беруі арқылы өткізіледі. Өзбекстан Республикасының Президенті 5 жыл мерзімге сайланады. Президентті сайлау тәртібі"Өзбекстан Республикасының Президентін сайлау туралы" заңда (1991 жылғы 18 қарашада) және оның жаңа редакцияда қабылданған тиісті баптарында (2004 жылғы 3 желтоқсанда) белгіленген. == Тарихы == Өзбекстандағы президент лауазымы 1990 жылы наурызда, ел әлі де Өзбек Кеңестік Социалистік Республикасы деп аталатын КСРО құрамына кірген кезде пайда болды. 1990 жылғы 24 наурызда Өзбек КСР Жоғарғы Кеңесінің сессиясында халық депутаттары болып тарихта тұңғыш рет Өзбек КСР Президенті – Ислам Абдуғаниұлы Каримов сайланды. 1990 жылғы 24 наурыздан 1992 жылғы 13 қаңтарға дейін Өзбекстан Республикасы Президентінің орынбасары Өзбекстанның вице-президенті болды. Өзбек КСР КСРО одақтас республикаларының алғашқысы президент және вице-президент лауазымдарын құрды. 1991 жылы 31 Тамызда Өзбекстанның тәуелсіздігі туралы жарияланғаннан кейін бұл лауазым "Өзбекстан Республикасының Президенті"деп аталды. == Кандидаттарды сайлау тәртібі == Өзбекстан Республикасының Президенттігіне кандидаттар ұсыну құқығына Саяси партиялар мен тікелей азаматтар ие. Сайлау құқығы бар азамат немесе азаматтар тобы Өзбекстан Республикасының Президенттігіне кандидат ретінде ұсыну үшін кемінде 300 сайлаушы болатын бастамашыл сайлаушылар тобын құруға тиіс. Президенттікке кандидаттарды ұсыну сайлауға 65 күн қалғанда басталып, сайлауға 45 күн қалғанда аяқталады. Кандидаттарды ұсынуды саяси партиялардың жоғары органдары, сондай-ақ сайлаушылардың бастамашыл тобының жиналысы жүзеге асырады. Президент сайлауына 2 кандидат қатысқан кезде дауыс беруге қатысқан сайлаушылардың салыстырмалы көпшілік даусын алған кандидат сайланды деп есептеледі. Өзбекстан Республикасы Президентінің сайлауына 2-ден астам кандидат қатысқан жағдайда, егер кандидаттардың бірде-бірі дауыс беруге қатысқан сайлаушылардың жартысынан астам дауысын ала алмаса, сайлаушылардың ең көп дауысын алған 2 кандидаттың қатысуымен қайта дауыс беру өткізіледі. Өзбекстан Республикасының Президентін сайлау қорытындылары туралы ақпаратты Орталық сайлау комиссиясы сайлаудан кейін 10 күннен кешіктірмей жариялайды. Сайланған президент Өзбекстан Республикасының Орталық сайлау комиссиясы Өзбекстан Республикасының Президентін сайлау нәтижелерін ресми жариялаған күннен бастап 2 айдан кешіктірмей (Олий Мәжіліс) отырысында ант берген сәттен бастап қызметке кіріседі. == Өзбекстан Республикасы президенттерінің тізімі == {| class="wikitable" style="text-align:center" width="100%" !№ !Мерзімі !Президент !Суреті ! colspan="2" |Президенттік мерзімнің уақыты !Партиясы |- ! rowspan="5" |1 !1 | rowspan="5" |[[Ислам Әбдіғаниұлы Кәрімов]] | rowspan="5" |[[Сурет:Islam_karimov_ITN.jpg|ортаға|сүрмесіз|133x133 нүкте]] |[[24 наурыз]] [[1990 жыл|1990]]<ref>{{Cite web|title=Коммунистік партия мен Кеңес Одағы тарихының анықтамалығы 1898 - 1991 жж|url=http://www.knowbysight.info/1_UZBEK/03465.asp|lang=ru}}</ref> |[[29 желтоқсан]] [[1991 жыл|1991]] |[[Кеңес Одағы Коммунистік Партиясы|КОКП]] |- !2 |[[29 желтоқсан]] [[1991 жыл|1991]] |[[9 қаңтар]] [[2000 жыл|2000]] |Өзбекстан халықтық демократиялық партиясы |- !3 |[[9 қаңтар]] [[2000 жыл|2000]] |[[22 желтоқсан]] [[2007 жыл|2007]] |"Жанқиярлар" ұлттық-демократиялық партиясы ("Фидокорлар") |- !4 |[[22 желтоқсан]] [[2007 жыл|2007]] |[[10 сәуір]] [[2015 жыл|2015]] |Өзбекстанның либералды-демократиялық партиясы |- !5 |[[10 сәуір]] [[2015 жыл|2015]] |[[2 қыркүйек]] [[2016 жыл|2016]] |Өзбекстанның либералды-демократиялық партиясы |- !{{Abbr|УМА|Уақытша міндетін атқарушы|0}} !− |Нығметолла Толқынұлы Юлдашев |[[Сурет:Nigmatilla_Yuldashev.jpg|сүрмесіз|119x119 нүкте]] |[[2 қыркүйек]] [[2016 жыл|2016]] |[[8 қыркүйек]] [[2016 жыл|2016]] |"Ұлттық жаңғыру"демократиялық партиясы |- ! rowspan="3" |2 !{{Abbr|УМА|Уақытша міндетін атқарушы|0}} | rowspan="3" |[[Шавкат Миромонұлы Мирзиёев|Шавкат Миромонұлы Мирзёев]] | rowspan="3" |[[Сурет:Shavkat_Mirziyoev_(2016-09-06)_2.jpg|ортаға|сүрмесіз|127x127 нүкте]] |[[8 қыркүйек]] [[2016 жыл|2016]] |[[14 желтоқсан]] [[2016 жыл|2016]] |Өзбекстанның либералды-демократиялық партиясы |- !1 |[[14 желтоқсан]] [[2016 жыл|2016]] |[[14 желтоқсан]] [[2021 жыл|2021]] | rowspan="2" |Өзбекстанның либералды-демократиялық партиясы |- !2 |[[24 қазан]] [[2021 жыл|2021]] |<small>'''[[Қазіргі қызметтегі мемлекет және үкімет басшылары|Қазіргі президент]]'''</small> <small>Мерзімі [[2026 жыл|2026 жылы]] аяқталады</small> |} == Өкілеттіктер == Өзбекстан Республикасының Президенті Конституцияға сәйкес кең және әр түрлі өкілеттіктерге ие. Бұл өкілеттіктер мемлекет өмірінің барлық салаларына таралады және ел экономикасы мен жалпы қоғамның дамуына үлкен әсер етеді<ref>{{Cite web|title=Конституцияда белгіленген өкілеттіктер|url=https://lex.uz/docs/20596|lang=uz}}</ref>. Өзбекстан Республикасының Президенті: 1) азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын, Өзбекстан Республикасының Конституциясы мен заңдарын сақтаудың кепілі болып табылады; 2) Өзбекстан Республикасының егемендігін, қауіпсіздігі мен аумақтық тұтастығын қорғау, ұлттық-мемлекеттік құрылым мәселелері бойынша шешімдерді іске асыру жөнінде қажетті шаралар қабылдайды; 3) мемлекетішілік және халықаралық қатынастарда Өзбекстан Республикасының атынан өкілдік етеді; 4) Өзбекстан Республикасының келіссөздерін жүргізеді және шарттары мен келісімдеріне қол қояды, Республика жасасқан шарттардың, келісімдердің және ол қабылдаған міндеттемелердің сақталуын қамтамасыз етеді; 5) сенім грамоталары мен оның жанында аккредиттелген дипломатиялық және өзге де өкілдердің шақыру қағаздарын қабылдайды; 6) Өзбекстан Республикасының Олий Мажлис Сенатына Өзбекстан Республикасының шет елдердегі дипломатиялық және өзге де өкілдерін тағайындауға кандидатураларды ұсынады; 7) елдің ішкі және сыртқы саясатын іске асырудың маңызды мәселелері бойынша Өзбекстан Республикасының Олий Мажлисіне жүгінуге құқылы; 8) республиканың жоғары билік және басқару органдарының үйлесімді жұмысын қамтамасыз етеді; Өзбекстан Республикасы Министрлер Кабинетінің ұсынуы бойынша министрліктерді, мемлекеттік комитеттерді және басқа да мемлекеттік басқару органдарын құрады және таратады, кейіннен осы мәселелер бойынша Өзбекстан Республикасы Олий Мажлисінің палаталарының бекітуіне жарлықтар енгізеді;; 9) Өзбекстан Республикасы Олий Мажлисінің Сенатына Сенат Төрағасы қызметіне сайлау үшін кандидатура ұсынады; 10) Өзбекстан Республикасы Олий Мажлисі палаталарының қарауына және бекітуіне Өзбекстан Республикасы премьер-Министрінің кандидатурасын ұсынады және оны орнынан түскен, Өзбекстан Республикасы Олий Мажлисі палаталары Премьер-министрге қатысты сенімсіздік вотумын қабылдаған жағдайда не заңда көзделген өзге де жағдайларда қызметтен босатады;; 11) Өзбекстан Республикасы Премьер-Министрінің ұсынуы бойынша Өзбекстан Республикасы Министрлер Кабинетінің мүшелерін бекітеді және қызметтен босатады; 12) Өзбекстан Республикасының Бас Прокурорын және Есеп палатасының Төрағасын қызметке тағайындайды және қызметтен босатады, содан кейін бұл мәселелерді Өзбекстан Республикасы Олий Мажлис Сенатының бекітуіне енгізеді;; 13) Өзбекстан Республикасы Олий Мажлисінің Сенатына Конституциялық Соттың Төрағасы мен судьялары, Жоғарғы Соттың Төрағасы мен судьялары, Жоғарғы шаруашылық сотының төрағасы мен судьялары, Өзбекстан Республикасы Орталық банкінің Басқарма Төрағасы, Өзбекстан Республикасының табиғатты қорғау жөніндегі мемлекеттік комитетінің төрағасы лауазымдарына кандидатураларды ұсынады; 14) облыстық, ауданаралық, аудандық, қалалық, әскери және шаруашылық соттарының судьяларын қызметке тағайындайды және қызметтен босатады; алдыңғы редакцияны қараңыз. 15) Өзбекстан Республикасы премьер-Министрінің ұсынуымен заңға сәйкес облыстардың хокимдерін және Ташкент қаласының хокимін қызметке тағайындайды және қызметтен босатады. Конституцияны, заңдарды бұзған немесе олардың ар-намысы мен қадір-қасиетіне нұқсан келтіретін әрекеттер жасаған аудандар мен қалалардың хокимовтарын президент өз шешімімен қызметінен босатуға құқылы; 16) республиканың мемлекеттік басқару органдары мен хокимияттар қабылдаған актілер заңнама нормаларына сәйкес келмеген жағдайда оларды тоқтата тұрады, олардың күшін жояды; Өзбекстан Республикасы Министрлер Кабинетінің отырыстарында төрағалық етуге құқылы;; 17) Өзбекстан Республикасының заңдарына қол қояды және жариялайды; заңға өзінің қарсылығын қоса бере отырып, оны қайтадан талқылау және дауыс беру үшін Өзбекстан Республикасының Олий Мажлисіне қайтаруға құқылы;; 18) Өзбекстан Республикасына шабуыл жасалған немесе агрессиядан өзара қорғаныс жөніндегі шарттық міндеттемелерді орындау қажет болған жағдайда, соғыстың жай-күйін жариялайды және қабылданған шешімді үш күн мерзімде Өзбекстан Республикасы Олий Мажлисінің палаталарына бекітуге енгізеді;; 19) Төтенше жағдайлар (нақты сыртқы қатер, жаппай тәртіпсіздіктер, ірі апаттар, дүлей зілзалалар, эпидемиялар) туындаған жағдайда азаматтардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында Өзбекстан Республикасының бүкіл аумағында немесе оның жекелеген жерлерінде төтенше жағдай енгізеді және қабылданған шешімді үш күн мерзімде Өзбекстан Республикасы Олий Мажлисінің палаталарын бекітуге енгізеді. Төтенше жағдайды енгізу шарттары мен тәртібі Заңмен белгіленеді; 20) Өзбекстан Республикасы Қарулы Күштерінің Жоғарғы Бас Қолбасшысы болып табылады, Қарулы Күштердің жоғары қолбасшыларын тағайындайды және қызметінен босатады, жоғары әскери атақтар береді; 21) Өзбекстан Республикасының ордендерімен, медальдарымен және медальдарымен марапаттайды, Өзбекстан Республикасының біліктілік және құрметті атақтарын береді; 22) Өзбекстан Республикасының азаматтығы және саяси баспана беру мәселелерін шешеді; 23) Өзбекстан Республикасы Олий Мажлисінің Сенатына Өзбекстан Республикасының соттары соттаған адамдарға рақымшылық жасау және кешірім жасау туралы құжаттарды қабылдау туралы ұсыныстар енгізеді;; 24) Ұлттық қауіпсіздік қызметінің Төрағасын қызметке тағайындайды және қызметтен босатады, кейіннен осы мәселелер бойынша Өзбекстан Республикасы Олий Мажлис Сенатының бекітуіне жарлықтар енгізеді;; 25) осы Конституцияда және Өзбекстан Республикасының заңдарында көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады. Президенттің өз өкілеттіктерін орындауды мемлекеттік органдарға немесе лауазымды адамдарға беруге құқығы жоқ. Президенттің жеке басына қол сұғылмайды және "Өзбекстан Республикасы Президенті қызметінің негізгі кепілдіктері туралы" заңмен қорғалады (2003 жылғы 25 сәуірдегі). Президенттің заңды қызметіне кедергі жасауға, сондай-ақ оның ар-намысы мен қадір-қасиетіне қол сұғуға жол берілмейді және мұндай әрекеттер тиісті заңдарға сәйкес жауаптылыққа әкеп соғуы мүмкін. Бұл ереже отставкаға кететін президентке қатысты да өз күшін сақтайды. Президенттің еңбегіне ақы төлеу заңдарда белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады. Өзбекстан Республикасы Президентінің денсаулық жағдайы бойынша өз міндеттерін орындай алмайтындығы расталған жағдайда, Өзбекстан Республикасы Олий Мажлис палаталарының бірлескен шешімімен құрылған мемлекеттік медициналық комиссияның қорытындысымен палаталардың бірлескен төтенше отырысында 10 күн мерзімде депутаттар, сенаторлар арасынан Өзбекстан Республикасы Президентінің міндетін уақытша атқарушы 3 айға дейінгі мерзімге сайланады. Бұл жағдайда 3 ай мерзімде Өзбекстан Республикасы Президентінің бүкілхалықтық сайлауы өткізілуге тиіс. Өзбекстан Республикасы Президентінің Мемлекеттік құрылыс саласындағы тәжірибесін тиімді пайдалану мақсатында өкілеттіктерінің тоқтатылуына байланысты отставкаға кеткен президент Сенаттың өмір бойы мүшесі қызметін атқарады деп көзделеді. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Өзбекстан президенттері]] [[Санат:Президенттер тізімі]] om0d5nyd7m69fe4wulf6ibiwv8smz9o 3055538 3055534 2022-07-29T10:38:02Z Dimash Kenesbek 102199 /* Өзбекстан Республикасы президенттерінің тізімі */ wikitext text/x-wiki {{Мемлекеттік қызмет|қызметі=Өзбекстан Республикасының Президенті|шынайы атауы={{Lang-uz|Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti}}|ел=Өзбекстан|эмблема=Flag of the President of Uzbekistan.svg|эмблема ені=175px|эмблеманың аты=Өзбекстан президентінің байрағы|қазіргі=[[Шавкат Миромонұлы Мирзиёев]]|портреті=Shavkat Mirziyoyev official portrait (cropped 2).jpg|резиденция=Көксарай (Ташкент)|тағайындалды=тікелей дауыс беру арқылы|өкілеттігінің мерзімі=5 жыл, қатарынан екі рет мерзімнен артық емес|пайда болды=[[24 наурыз]] [[1990 жыл]]ы|біріншісі=[[Ислам Әбдіғаниұлы Кәрімов]]|сайты={{URL|president.uz}}}} '''Өзбекстан Республикасының Президенті''' ([[Өзбек тілі|өз]]. ''Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti'') — [[Өзбекстан|Өзбекстан Республикасындағы]] мемлекеттік және атқарушы биліктің басшысы. Өзбекстандағы президенттік лауазым 1990 жылы 24 наурызда құрылды. Өзбекстан Республикасы Конституциясының 90-бабына сәйкес Өзбекстан Республикасының Президенті лауазымына 35 жасқа толған, мемлекеттік тілді еркін меңгерген, тікелей сайлауға дейін кемінде 10 жыл Өзбекстан аумағында тұрақты тұратын Өзбекстан Республикасының азаматы сайлана алады. Өзбекстан Республикасы Президентін сайлау жалпыға бірдей, тең және төте сайлау құқығы негізінде елдің 18 жасқа толған азаматтарының жасырын дауыс беруі арқылы өткізіледі. Өзбекстан Республикасының Президенті 5 жыл мерзімге сайланады. Президентті сайлау тәртібі"Өзбекстан Республикасының Президентін сайлау туралы" заңда (1991 жылғы 18 қарашада) және оның жаңа редакцияда қабылданған тиісті баптарында (2004 жылғы 3 желтоқсанда) белгіленген. == Тарихы == Өзбекстандағы президент лауазымы 1990 жылы наурызда, ел әлі де Өзбек Кеңестік Социалистік Республикасы деп аталатын КСРО құрамына кірген кезде пайда болды. 1990 жылғы 24 наурызда Өзбек КСР Жоғарғы Кеңесінің сессиясында халық депутаттары болып тарихта тұңғыш рет Өзбек КСР Президенті – Ислам Абдуғаниұлы Каримов сайланды. 1990 жылғы 24 наурыздан 1992 жылғы 13 қаңтарға дейін Өзбекстан Республикасы Президентінің орынбасары Өзбекстанның вице-президенті болды. Өзбек КСР КСРО одақтас республикаларының алғашқысы президент және вице-президент лауазымдарын құрды. 1991 жылы 31 Тамызда Өзбекстанның тәуелсіздігі туралы жарияланғаннан кейін бұл лауазым "Өзбекстан Республикасының Президенті"деп аталды. == Кандидаттарды сайлау тәртібі == Өзбекстан Республикасының Президенттігіне кандидаттар ұсыну құқығына Саяси партиялар мен тікелей азаматтар ие. Сайлау құқығы бар азамат немесе азаматтар тобы Өзбекстан Республикасының Президенттігіне кандидат ретінде ұсыну үшін кемінде 300 сайлаушы болатын бастамашыл сайлаушылар тобын құруға тиіс. Президенттікке кандидаттарды ұсыну сайлауға 65 күн қалғанда басталып, сайлауға 45 күн қалғанда аяқталады. Кандидаттарды ұсынуды саяси партиялардың жоғары органдары, сондай-ақ сайлаушылардың бастамашыл тобының жиналысы жүзеге асырады. Президент сайлауына 2 кандидат қатысқан кезде дауыс беруге қатысқан сайлаушылардың салыстырмалы көпшілік даусын алған кандидат сайланды деп есептеледі. Өзбекстан Республикасы Президентінің сайлауына 2-ден астам кандидат қатысқан жағдайда, егер кандидаттардың бірде-бірі дауыс беруге қатысқан сайлаушылардың жартысынан астам дауысын ала алмаса, сайлаушылардың ең көп дауысын алған 2 кандидаттың қатысуымен қайта дауыс беру өткізіледі. Өзбекстан Республикасының Президентін сайлау қорытындылары туралы ақпаратты Орталық сайлау комиссиясы сайлаудан кейін 10 күннен кешіктірмей жариялайды. Сайланған президент Өзбекстан Республикасының Орталық сайлау комиссиясы Өзбекстан Республикасының Президентін сайлау нәтижелерін ресми жариялаған күннен бастап 2 айдан кешіктірмей (Олий Мәжіліс) отырысында ант берген сәттен бастап қызметке кіріседі. == Өзбекстан Республикасы президенттерінің тізімі == {| class="wikitable" style="text-align:center" width="100%" !№ !Мерзімі !Президент !Суреті ! colspan="2" |Президенттік мерзімнің уақыты !Партиясы |- ! rowspan="5" |1 !1 | rowspan="5" |[[Ислам Әбдіғаниұлы Кәрімов]] | rowspan="5" |[[Сурет:Islam_karimov_ITN.jpg|ортаға|сүрмесіз|133x133 нүкте]] |[[24 наурыз]] [[1990 жыл|1990]]<ref>{{Cite web|title=Коммунистік партия мен Кеңес Одағы тарихының анықтамалығы 1898 - 1991 жж|url=http://www.knowbysight.info/1_UZBEK/03465.asp|lang=ru}}</ref> |[[29 желтоқсан]] [[1991 жыл|1991]] |[[Кеңес Одағы Коммунистік Партиясы|КОКП]] |- !2 |[[29 желтоқсан]] [[1991 жыл|1991]] |[[9 қаңтар]] [[2000 жыл|2000]] |Өзбекстан халықтық демократиялық партиясы |- !3 |[[9 қаңтар]] [[2000 жыл|2000]] |[[22 желтоқсан]] [[2007 жыл|2007]] |''"Жанқиярлар"'' ұлттық-демократиялық партиясы (''"Фидокорлар"'') |- !4 |[[22 желтоқсан]] [[2007 жыл|2007]] |[[10 сәуір]] [[2015 жыл|2015]] |Өзбекстанның либералды-демократиялық партиясы |- !5 |[[10 сәуір]] [[2015 жыл|2015]] |[[2 қыркүйек]] [[2016 жыл|2016]] |Өзбекстанның либералды-демократиялық партиясы |- !{{Abbr|УМА|Уақытша міндетін атқарушы|0}} !− |Нығметолла Толқынұлы Юлдашев |[[Сурет:Nigmatilla_Yuldashev.jpg|сүрмесіз|119x119 нүкте]] |[[2 қыркүйек]] [[2016 жыл|2016]] |[[8 қыркүйек]] [[2016 жыл|2016]] |''"Ұлттық жаңғыру"'' демократиялық партиясы |- ! rowspan="3" |2 !{{Abbr|УМА|Уақытша міндетін атқарушы|0}} | rowspan="3" |[[Шавкат Миромонұлы Мирзиёев|Шавкат Миромонұлы Мирзёев]] | rowspan="3" |[[Сурет:Shavkat_Mirziyoev_(2016-09-06)_2.jpg|ортаға|сүрмесіз|127x127 нүкте]] |[[8 қыркүйек]] [[2016 жыл|2016]] |[[14 желтоқсан]] [[2016 жыл|2016]] |Өзбекстанның либералды-демократиялық партиясы |- !1 |[[14 желтоқсан]] [[2016 жыл|2016]] |[[14 желтоқсан]] [[2021 жыл|2021]] | rowspan="2" |Өзбекстанның либералды-демократиялық партиясы |- !2 |[[24 қазан]] [[2021 жыл|2021]] |<small>'''[[Қазіргі қызметтегі мемлекет және үкімет басшылары|Қазіргі президент]]'''</small> <small>Мерзімі [[2026 жыл|2026 жылы]] аяқталады</small> |} == Өкілеттіктер == Өзбекстан Республикасының Президенті Конституцияға сәйкес кең және әр түрлі өкілеттіктерге ие. Бұл өкілеттіктер мемлекет өмірінің барлық салаларына таралады және ел экономикасы мен жалпы қоғамның дамуына үлкен әсер етеді<ref>{{Cite web|title=Конституцияда белгіленген өкілеттіктер|url=https://lex.uz/docs/20596|lang=uz}}</ref>. Өзбекстан Республикасының Президенті: 1) азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын, Өзбекстан Республикасының Конституциясы мен заңдарын сақтаудың кепілі болып табылады; 2) Өзбекстан Республикасының егемендігін, қауіпсіздігі мен аумақтық тұтастығын қорғау, ұлттық-мемлекеттік құрылым мәселелері бойынша шешімдерді іске асыру жөнінде қажетті шаралар қабылдайды; 3) мемлекетішілік және халықаралық қатынастарда Өзбекстан Республикасының атынан өкілдік етеді; 4) Өзбекстан Республикасының келіссөздерін жүргізеді және шарттары мен келісімдеріне қол қояды, Республика жасасқан шарттардың, келісімдердің және ол қабылдаған міндеттемелердің сақталуын қамтамасыз етеді; 5) сенім грамоталары мен оның жанында аккредиттелген дипломатиялық және өзге де өкілдердің шақыру қағаздарын қабылдайды; 6) Өзбекстан Республикасының Олий Мажлис Сенатына Өзбекстан Республикасының шет елдердегі дипломатиялық және өзге де өкілдерін тағайындауға кандидатураларды ұсынады; 7) елдің ішкі және сыртқы саясатын іске асырудың маңызды мәселелері бойынша Өзбекстан Республикасының Олий Мажлисіне жүгінуге құқылы; 8) республиканың жоғары билік және басқару органдарының үйлесімді жұмысын қамтамасыз етеді; Өзбекстан Республикасы Министрлер Кабинетінің ұсынуы бойынша министрліктерді, мемлекеттік комитеттерді және басқа да мемлекеттік басқару органдарын құрады және таратады, кейіннен осы мәселелер бойынша Өзбекстан Республикасы Олий Мажлисінің палаталарының бекітуіне жарлықтар енгізеді;; 9) Өзбекстан Республикасы Олий Мажлисінің Сенатына Сенат Төрағасы қызметіне сайлау үшін кандидатура ұсынады; 10) Өзбекстан Республикасы Олий Мажлисі палаталарының қарауына және бекітуіне Өзбекстан Республикасы премьер-Министрінің кандидатурасын ұсынады және оны орнынан түскен, Өзбекстан Республикасы Олий Мажлисі палаталары Премьер-министрге қатысты сенімсіздік вотумын қабылдаған жағдайда не заңда көзделген өзге де жағдайларда қызметтен босатады;; 11) Өзбекстан Республикасы Премьер-Министрінің ұсынуы бойынша Өзбекстан Республикасы Министрлер Кабинетінің мүшелерін бекітеді және қызметтен босатады; 12) Өзбекстан Республикасының Бас Прокурорын және Есеп палатасының Төрағасын қызметке тағайындайды және қызметтен босатады, содан кейін бұл мәселелерді Өзбекстан Республикасы Олий Мажлис Сенатының бекітуіне енгізеді;; 13) Өзбекстан Республикасы Олий Мажлисінің Сенатына Конституциялық Соттың Төрағасы мен судьялары, Жоғарғы Соттың Төрағасы мен судьялары, Жоғарғы шаруашылық сотының төрағасы мен судьялары, Өзбекстан Республикасы Орталық банкінің Басқарма Төрағасы, Өзбекстан Республикасының табиғатты қорғау жөніндегі мемлекеттік комитетінің төрағасы лауазымдарына кандидатураларды ұсынады; 14) облыстық, ауданаралық, аудандық, қалалық, әскери және шаруашылық соттарының судьяларын қызметке тағайындайды және қызметтен босатады; алдыңғы редакцияны қараңыз. 15) Өзбекстан Республикасы премьер-Министрінің ұсынуымен заңға сәйкес облыстардың хокимдерін және Ташкент қаласының хокимін қызметке тағайындайды және қызметтен босатады. Конституцияны, заңдарды бұзған немесе олардың ар-намысы мен қадір-қасиетіне нұқсан келтіретін әрекеттер жасаған аудандар мен қалалардың хокимовтарын президент өз шешімімен қызметінен босатуға құқылы; 16) республиканың мемлекеттік басқару органдары мен хокимияттар қабылдаған актілер заңнама нормаларына сәйкес келмеген жағдайда оларды тоқтата тұрады, олардың күшін жояды; Өзбекстан Республикасы Министрлер Кабинетінің отырыстарында төрағалық етуге құқылы;; 17) Өзбекстан Республикасының заңдарына қол қояды және жариялайды; заңға өзінің қарсылығын қоса бере отырып, оны қайтадан талқылау және дауыс беру үшін Өзбекстан Республикасының Олий Мажлисіне қайтаруға құқылы;; 18) Өзбекстан Республикасына шабуыл жасалған немесе агрессиядан өзара қорғаныс жөніндегі шарттық міндеттемелерді орындау қажет болған жағдайда, соғыстың жай-күйін жариялайды және қабылданған шешімді үш күн мерзімде Өзбекстан Республикасы Олий Мажлисінің палаталарына бекітуге енгізеді;; 19) Төтенше жағдайлар (нақты сыртқы қатер, жаппай тәртіпсіздіктер, ірі апаттар, дүлей зілзалалар, эпидемиялар) туындаған жағдайда азаматтардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында Өзбекстан Республикасының бүкіл аумағында немесе оның жекелеген жерлерінде төтенше жағдай енгізеді және қабылданған шешімді үш күн мерзімде Өзбекстан Республикасы Олий Мажлисінің палаталарын бекітуге енгізеді. Төтенше жағдайды енгізу шарттары мен тәртібі Заңмен белгіленеді; 20) Өзбекстан Республикасы Қарулы Күштерінің Жоғарғы Бас Қолбасшысы болып табылады, Қарулы Күштердің жоғары қолбасшыларын тағайындайды және қызметінен босатады, жоғары әскери атақтар береді; 21) Өзбекстан Республикасының ордендерімен, медальдарымен және медальдарымен марапаттайды, Өзбекстан Республикасының біліктілік және құрметті атақтарын береді; 22) Өзбекстан Республикасының азаматтығы және саяси баспана беру мәселелерін шешеді; 23) Өзбекстан Республикасы Олий Мажлисінің Сенатына Өзбекстан Республикасының соттары соттаған адамдарға рақымшылық жасау және кешірім жасау туралы құжаттарды қабылдау туралы ұсыныстар енгізеді;; 24) Ұлттық қауіпсіздік қызметінің Төрағасын қызметке тағайындайды және қызметтен босатады, кейіннен осы мәселелер бойынша Өзбекстан Республикасы Олий Мажлис Сенатының бекітуіне жарлықтар енгізеді;; 25) осы Конституцияда және Өзбекстан Республикасының заңдарында көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады. Президенттің өз өкілеттіктерін орындауды мемлекеттік органдарға немесе лауазымды адамдарға беруге құқығы жоқ. Президенттің жеке басына қол сұғылмайды және "Өзбекстан Республикасы Президенті қызметінің негізгі кепілдіктері туралы" заңмен қорғалады (2003 жылғы 25 сәуірдегі). Президенттің заңды қызметіне кедергі жасауға, сондай-ақ оның ар-намысы мен қадір-қасиетіне қол сұғуға жол берілмейді және мұндай әрекеттер тиісті заңдарға сәйкес жауаптылыққа әкеп соғуы мүмкін. Бұл ереже отставкаға кететін президентке қатысты да өз күшін сақтайды. Президенттің еңбегіне ақы төлеу заңдарда белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады. Өзбекстан Республикасы Президентінің денсаулық жағдайы бойынша өз міндеттерін орындай алмайтындығы расталған жағдайда, Өзбекстан Республикасы Олий Мажлис палаталарының бірлескен шешімімен құрылған мемлекеттік медициналық комиссияның қорытындысымен палаталардың бірлескен төтенше отырысында 10 күн мерзімде депутаттар, сенаторлар арасынан Өзбекстан Республикасы Президентінің міндетін уақытша атқарушы 3 айға дейінгі мерзімге сайланады. Бұл жағдайда 3 ай мерзімде Өзбекстан Республикасы Президентінің бүкілхалықтық сайлауы өткізілуге тиіс. Өзбекстан Республикасы Президентінің Мемлекеттік құрылыс саласындағы тәжірибесін тиімді пайдалану мақсатында өкілеттіктерінің тоқтатылуына байланысты отставкаға кеткен президент Сенаттың өмір бойы мүшесі қызметін атқарады деп көзделеді. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Өзбекстан президенттері]] [[Санат:Президенттер тізімі]] lavsllbllfkt3udh2few0m4xy0ieta4 102 681433 3055501 3055012 2022-07-29T09:58:19Z Мағыпар 100137 үлгі, толықтыру wikitext text/x-wiki [[Сурет:Wikimedians_of_Turkic_Languages_User_Group_Logo.svg|150px|right]] '''<center><big> Түркі марафоны 2022</big></center> <center><big>1 - 31 шілде 2022</big>'''</center> <p></p> '''<small><center>Жобаның халықаралық негізгі бетіне өту үшін [[m:Turkic_Marathon_2022|осында басыңыз]]</small>'''</center><p></p> <big><center>'''Түркі марафоны 2022''' — 2022 жылдың 1 - 31 шілде аралығында өтетін контент дамытуға бағытталған халықаралық жоба. Жоба мақсаты — түркі тілдерінде сөйлейтін елдер және олардың мәдениеті туралы мақалалар жазып, түркі тілдерінде сөйлейтін уикипедияшылар арасындағы ынтымақтастықты нығайту. Әділқазылар алқасының бағалауынан кейін көрсетілген мерзім аралығында ең көп ұпай жинаған қатысушылар марапатталатын болады. Қазақ Уикипедиясына үлес қосқысы келетін кез келген адам төмендегі қатысушылар тізіміне өз атын қосса болады. Іске сәт!</center></big> '''<center>Төмендегі жалауларды түрту арқылы сол елдегі уикипедияшылардың ұсынған өздерінің мәдениеті туралы жаңадан жасауға тұрарлық мақалалар тізімін көре аласыз.</center>''' '''<center>Ескерту: Төмендегі тізімдегі мақалалар тек ұсыныс қана, одан өзге шарттарға сәйкес келетін мақалалар да сайысқа қатыса алады.</center>''' <gallery mode=packed-hover heights=30px> File:Flag_of__Azerbaijan.svg|<br />[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Azerbaijan|Әзірбайжан]]|link=[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Azerbaijan]]|alt=Әзірбайжан File:Flag_of__Bashkortostan.svg|<br />[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Bashkortostan|Башқұртстан]]|link=[[meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Bashkortostan]]|alt=Башқұртстан File:Flag_of__East Turkestan.svg|<br />[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/East Turkestan|Шығыс Түркістан]]|link=[[meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Bashkortostan]]|alt=Шығыс Түркістан File:Flag_of_Gagauzia.svg|<br />[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Gagauz|Ғағауыз]]|link=[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Gagauz]]|alt=Ғағауыз File:Flag_of__Kazakhstan.svg|<br />[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Kazakhstan|Қазақстан]]|link=[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Kazakhstan]]|alt=Қазақстан File:Flag_of__Kyrgyzstan.svg|<br />[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Kyrgyzstan|Қырғызстан]]|link=[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Kyrgyzstan]]|alt=Қырғызстан File:Flag of the crimeans.svg|<br />[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Crimean Tatars|Қырым татарлары]]|link=[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Crimean Tatars]]|alt=Қырым татарлары File:Flag_of_Tatarstan.svg|<br />[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Tatarstan|Татарстан]]|link=[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Kazakhstan]]|alt=Татарстан File:Flag_of_Uzbekistan.svg|<br />[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Uzbekistan|Өзбекстан]]|link=[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Uzbekistan]]|alt=Өзбекстан File:Flag_of__Tuva.svg|<br />[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Tuva|Тува Республикасы]]|link=[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Tuva]]|alt=Тува File:Flag_of_Turkey.svg|<br />[[:meta:Turkic Marathon 2022/List of Articles/Turkey|Түркия]]|link=[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Turkey]]|alt=Түркия File:Flag of Sakha.svg|<br />[[:meta:Turkic Marathon 2022/List of Articles/Sakha|Саха]]|link=[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Sakha]]|alt=Саха </gallery> <br /> <center>''Конкурсқа қатысушылардың бастаған және жетілдірілген мақалаларының тізімі''</center> <div style="text-align:center;"> <!-- Please edit the "URL" accordingly, especially the "section" number; thanks --> {{Clickable button 2|Жаңа мақалалар|url=https://tools.wmflabs.org/fountain/editathons/turkic-marathon-2022-kk|class=mw-ui-progressive}} </div> <center>''Конкурс барысында бастаған мақалаңызды осында қосыңыз.''</center> <div style="text-align:center;"> <!-- Please edit the "URL" accordingly, especially the "section" number; thanks --> {{Clickable button 2|Жаңа мақала қосу|url=https://tools.wmflabs.org/fountain/editathons/turkic-marathon-2022-kk/add |class=mw-ui-progressive}} </div> <br /> {{multicol}} ; Сайысқа қатысу үшін # Төмендегі "қатысушылар" бөліміне өз атыңызды қосыңыз. # Қазақ Уикипедиясында тізімде аталған елдер мен халықтардың мәдениеті туралы мақала жазыңыз. # Бастауға ұсынылған мақалалар тізімін ел атауларының үстіне басу арқылы көре аласыз. # Тізімдегі мақалалар тек ұсыныс қана; Сайыс тақырыбына сай келетін, бірақ тізімге қосылмаған басқа да мақалаларды да жаза аласыз. Мақалаларыңыз [[Уикипедия:Маңыздылық|маңыздылық]] критерилеріне сай келетініне көз жеткізіңіз. ; Марапаттар * 1 орын: ; Ұйымдастырушылар мен әділқазылар * Ұйымдастырушы: [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Community_of_Kazakh_language_User_Group Уикимедиа қауымдастығының қазақтілді қолданушылар тобы] * Әділқазы: # [[User:Mehman97|Mehman97]] # {{u|Batyrbek.kz|Batyrbek.kz}} # {{u|Kaiyr|Kaiyr}} ;Қатысушылар [[File:BoNM_-_Turkic_Council.png|right|120px|«Түркі» марапаттамасы]] {| class="wikitable sortable" |- align="left" ! Қатысушы ! Мақала ! Талапқа сай мақала саны ! Ұпай |- |{{u|Мағыпар}} |{{ту|Әзірбайжан}} [[Әзірбайжан]] 1.[[Аршын мал алан (оперетта)]] 2.[[Балабан (музыкалық аспап)]] 3.[[Баку теңіз жағалауы бульвары]] {{flag|Башқұртстан}} 4.[[Денис Шафиков]] 5.[[Тарихи Башқұртстан]] 6.[[Башқұртстан Республикасының Ұлттық мұражайы]] [[Сурет:Kokbayraq flag.svg|солға|25px|]] [[Шығыс Түркістан]] 7.[[Қызыл үңгірлері]] 8.[[Ұйғыр әліпбиі]] 9.[[Сайфуддин Азизи]] {{ту|Қырғызстан}} [[Қырғызстан]] 10.[[Эрлис Джекшенұлы Тердикбаев]] 11.[[Қырғызстандағы көлік жүйесі]] [[Сурет:Flag of the Crimean Tatar people.svg|солға|right|25px|]] [[Қырым татарлары]] 12.[[Әбіләкім Сәлімұлы Ғафаров]] 13.[[Исмаил Болатұлы Болатов]] [[Сурет:Flag of Tatarstan.svg|25px|border]] [[Татарстан]] 14.[[Әгерже ауданы]] 15.[[Татарстан халқы]] {{ту|Өзбекстан}} [[Өзбекстан]] 16.[[Ичан-Қала]] 17.[[Чор-Бакр]] [[Сурет:Flag of Tuva.svg|25px|border]] [[Тыва]] 18.[[Шагаа]] 19.[[Танну-Ола]] {{ту|Түркия}} [[Түркия]] 20.[[Сангариус көпірі]] 21.[[Сагалассос]] [[Сурет:Flag of Sakha.svg|солға|25px]] [[Саха Республикасы]] 22.[[Саха пышағы]] 23.[[Василий Михайлович Егоров (боксёр)]] [[Сурет:Flag of Gagauzia.svg|солға|25px|]] [[Ғағауызстан]] 24.[[Етулия]] 25.[[Чок-Майдан]] 26.[[Бешалма]] 27.[[Авдарма]] 28.[[Буджак (Ғағауызстан)]] 29.[[Комрат]] 30.[[Дезгинжа]] 31.[[Русская Киселия]] 32.[[Кирсово]] 33.[[Конгаз]] 34.[[Котовское (Молдова)]] 35.[[Ферапонтьевка]] 36.[[Чишмикиой]] | | |- |{{u|Dimash Kenesbek}} |{{ту|Әзірбайжан}} [[Әзірбайжан]] 1. [[Ішкі қала (Баку)]] 2. [[Мұхаммед мешіті (Баку)]] 3. [[Қыз мұнарасы (Баку)]] 4. [[Атешгях]] 5. [[Ширван-Абшерон сәулет мектебі]] {{ту|Өзбекстан}} [[Өзбекстан]],<br /> {{ту|Түрікменстан}} [[Түрікменстан]]<br /> 6. [[Жалаладдин Мәңгіберді]] [[Сурет:Flag of Tatarstan.svg|25px|border]] [[Татарстан]] 7. [[Құл Шәриф]] {{ту|Түркия}} [[Түркия]] 8. [[Хайреддин Барбаросса]] 9. [[Ибраһим Шинаси]] 10. [[Осман Хамди Бей]] {{ту|Өзбекстан}} [[Өзбекстан]] 11. [[Хамит Әлімжан]] 12. [[Әбділхамит Шолпан]] 13. [[Тесік-Тас үңгірі]] | | |- |{{u|?}} |{{ту|?}} [[?]], | | |- |{{u|?}} |{{ту|?}} [[?]], | | |- |} ;Ұпайлар #{{u|?}} * {{multicol-break}} ; Ережелер # Сайыс барысында [[meta:Turkic Marathon 2022/Participants|осы жердегі]] тізімде көрсетілген '''Қазақстаннан басқа''' жарысқа қатысатын елдер (және де өзге түркі тілдес елдер) туралы бір тақырыпта жаңа мақала бастау керек. # <small>'''2022 жылдың 1 шілдесі сағат 00.00 (UTC)''' мен '''2022 жылдың 31 шілдесі сағат 00.00 (UTC)'''</small> арасында жаңадан жасалған мақалалар ғана сайысқа қатыса алады. # Сайысқа ұйымдастырушылар мен әділқазылар алқасынан өзге барлық қатысушылар қатыса алады. # Жарыс бойы кез келген уақытта қатысуға болады. # Мақалалардағы ақпарат [[Уикипедия:Тексерілмелдігі|тексерілген]] болуы керек, [[Уикипедия:Сенімді дереккөздер|сенімді дереккөздер]]ге сүйеніп жазылып, [[Уикипедия:Мақаланы безендіру|мақаланы безендіру]] шарттарына сәйкес болу керек. # Жоба барысында жасалған жаңа мақалалардың көлемі кем дегенде 2500 байт және 200 сөзден болуы керек. # Ең кемі екі [[Уикипедия:Сенімді дереккөздер|сенімді дереккөз]] қосу, санат, интеруики, басқа бетке сілтемелер болуы керек. # Тізім, кесте, үлгі не санаттар сайыс аясына кірмейді. Тізімдер мен кестелерде мәтін болса, олар есептеледі. # 1-орын иелену үшін ең кемі 30 мақала, 2-орын үшін - 20 мақала, 3-орын үшін 10 мақала жазылуы керек. {{multicol-end}} [[Санат:Уикипедия:Жобалар]] sv0el33g92jalx29shnneq0ro0ai8ht 0 683454 3055458 3040939 2022-07-29T08:01:38Z Ұлы Тұран 120792 wikitext text/x-wiki {{Футболшы |есімі = Магомед Адиев |толық аты = Магомед Мусаевич Адиев |азаматтығы = {{байрақ|Ресей}} |туған күні = 30.06.1977 |туған жері = [[Грозный]], [[Ресей Кеңестік Федерациялық Социалистік Республикасы|РКФСР]], [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]] |сурет = Magomed Adiyev 2019.jpg |сурет ені = 300px |бойы = 184 [[сантиметр|см]] |позиция = [[шабуылшы]] |қазіргі клуб = {{футбол|Қазақстан}} |қызметі = бас бапкер |клубтары = {{футбол карьерасы |1994|{{ту|Ресей}} [[Ангушт (футбол клубы, 1993)|Ингушетия]]|14 (1) |1995|{{ту|Ресей}} [[Анжи-2]]|25 (4) |1996—1998|{{ту|Ресей}} [[Анжи]]|80 (15) |1997|{{ту|Ресей}} [[Анжи-2|Анжи-д]]|2 (0) |1999|{{ту|Ресей}} [[ЦСКА (футбол клубы, Мәскеу)|ЦСКА]]|4 (0) |1999|{{ту|Ресей}} [[ЦСКА-2 (футбол клубы, Мәскеу)|ЦСКА-2]]|8 (5) |1999|{{ту|Ресей}} [[Сокол (футбол клубы, Саратов)|Сокол]]|15 (2) |2000|{{ту|Ресей}} [[Спартак-2 (футбол клубы, Мәскеу)|Спартак-2 (Мәскеу)]]|13 (0) |2000—2002|{{ту|Ресей}} [[Анжи]]|43 (5) |2002—2003|{{ту|Ресей}} [[Сокол (футбол клубы, Саратов)|Сокол]]|20 (1) |2003|{{ту|Қазақстан}} [[Жеңіс (футбол клубы)|Жеңіс]]|11 (5) |2004|{{ту|Ресей}} [[Ахмат (футбол клубы)|Терек]]|21 (8) |2004—2006|{{ту|Украина}} [[Кривбасс (футбол клубы)|Кривбасс]]|32 (6) |2006—2008|{{ту|Ресей}} [[Ахмат (футбол клубы)|Терек]]|68 (11) |2009|{{ту|Ресей}} [[Төменгі Новгород (футбол клубы, 2007)|Төменгі Новгород]]|22 (3)}} |ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы |1999|{{ту|Ресей}} Ресей (олимп.)|4 (2)}} |бапкер клубтары = {{футбол карьерасы |2010|{{ту|Ресей}} [[Төменгі Новгород (футбол клубы, 2007)|Төменгі Новгород]]|асс. |2011|{{ту|Ресей}} [[Волга (футбол клубы, Төменгі Новгород)|Волга (НН)]]|асс. |2011|{{ту|Ресей}} [[Волга (футбол клубы, Төменгі Новгород)|Волга-мол. (НН)]]| |2012—2013|{{ту|Ресей}} [[Волга (футбол клубы, Төменгі Новгород)|Волга (НН)]]|асс. |2012—2013|{{ту|Ресей}} [[Волга (футбол клубы, Төменгі Новгород)|Волга-мол. (НН)]]| |2013—2017|{{ту|Ресей}} [[Терек-2]]| |2017|{{ту|Ресей}} [[Легион Динамо]]| |2018|{{ту|Ресей}} [[Ахмат (футбол клубы)|Ахмат]]|асс. |2018—2019|{{ту|Ресей}} [[Анжи]]| |2019|{{ту|Ресей}} [[Ахмат (футбол клубы)|Ахмат]]|асс. |2019—2021|{{ту|Ресей}} [[Чайка (футбол клубы, Песчанокопское)|Чайка]]| |2021—2022|{{ту|Қазақстан}} [[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтёр]]| |2022—|{{футбол|Қазақстан}}}} }} '''Магомед Мусаевич Адиев''' ([[30 маусым]] [[1977 жыл|1977]]<ref>https://www.transfermarkt.com/transfermarkt/profil/spieler/24117</ref>, [[Грозный]]) — ресейлік футболшы, шабуылшы, футбол жаттықтырушысы. Қазіргі таңда [[Қазақстан Ұлттық футбол құрамасы|Қазақстан құрамасының]] бас бапкері. == Жүлделері == === Ойыншы === * Ресей кубогы (1): 2003/04 * Ресей 1 дивизионы (2): 2004, 2007 === Жаттықтырушы === * Қазақстан кубогының финалисі: 2021 == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{бастама}} {{сыртқы сілтемелер}} [[Санат:Ресей футболшылары]] [[Санат:ЦСКА Мәскеу ФК ойыншылары]] [[Санат:Анжи ФК ойыншылары]] [[Санат:Сокол ФК ойыншылары]] [[Санат:Сокол Саратов ФК ойыншылары]] [[Санат:Жеңіс ФК ойыншылары]] [[Санат:Ахмат ФК ойыншылары]] [[Санат:Ресей футбол жаттықтырушылары]] [[Санат:Анжи ФК жаттықтырушылары]] [[Санат:Шахтер Қарағанды ФК ойыншылары]] [[Санат:Қазақстан Ұлттық футбол құрамасының жаттықтырушылары]] f5pkc7i16ga742zy3xn5059rl1tgqmz 0 683508 3055291 3041178 2022-07-28T15:40:33Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.8.8 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Гилзай |төл атауы = غلزی |сурет = Sirdar Habibullah Gilzai and other Khans in 1879-80.jpg |сурет тақырыбы = |саны = 2 млн.(2006) |аймақ = {{AFG}} |аймақ1 = |саны1 = |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{PAK}} |саны2 = |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[пушту тілі]] |діні = [[сунниттер]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Гилзай''' (пушту غلزی), гарзаи (пушту غرزی) немесе гильджи (пушту غلجي) — шығыс [[Ауғанстан]]дағы (Забул және Газни провинциялары) және [[Пәкістан]]ның солтүстік-батысындағы (шығысында Сүлеймен тауларына дейін) пуштундардың негізгі тайпалық бірлестіктерінің бірі. Саны 2 миллионнан астам адам. (2006).<ref>Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2360113</ref> 1980 жылдардағы деректерге сәйкес, гилзайлар [[пуштундар]]дың жалпы санының шамамен үштен бірін құрады және әдетте олардың саны дуррандықтардан біршама жоғары деп бағаланды. Е.Б.Сацаевтың бағалауы бойынша 80-жылдардың бірінші жартысында тек ірі гилзай тайпалары 2 миллионға жуық адамды құрады (сулейман-хел – 500 мыңнан астам, али-хел – 200 мыңнан астам, хотаки, тохи және харути - 500 мыңнан астам).<ref> Грани пуштунской цивилизации https://afghanistan.ru/doc/18905.html</ref> == Тілі == Олар шығыс [[пушту тілі]]нің [[диалект]]ісінде сөйлейді.<ref>Словари и энциклопеди на Академике https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/501691</ref> == Діні == Діні бойынша гилзайлар [[Сунниттер|сүнниттік мұсылмандар]].<ref>Гильзаи http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_g/gilzai.php</ref> == Тарихы == [[Сурет:Ghilzai nomads in Afghanistan.jpg |нобай|оңға|200px|Ауғанстандағы гильзай көшпенділері.]] Гилзайлар әлі күнге дейін [[Иран]]да ([[Тегеран]]ның оңтүстік-батысында) тұратын түркі көшпелі халаджи тайпасынан шыққан. «Оғыз-қаған хикаясының» ұйғыр нұсқасында халаждар қаңлы, қыпшақ, қарлұқ, оғыздармен қатар түріктердің тайпалық одақтарының бірі ретінде аталады. 12 ғасырда халаждар [[Түрікменстан]]нан [[Ауғанстан]]ға, одан әрі Солтүстік Үндістанға қоныс аударып, айтарлықтай аумақтарды басып алып, Үндістандағы алғашқы ірі ислам мемлекеті – [[Дели сұлтандығы]]н құрады. Ауғанстанда қалған халаждар Газни үстіртін жайлаған пуштун тайпаларымен араласып, пуштун-гилзай тайпаларының одағын құрады. Гилзайлардың атақты өкілдерінің бірі – Гүлбетдин Хекматияр (Хароти руының ұрпағы).<ref>История и культура Евразии https://zen.yandex.ru/media/erkinsarsenbaev/pushtunygilzai-i-proishojdenie-kazahovalshinov-5e2ecf552fda8600b1aa4b3c{{Deadlink|date=July 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> 18 ғасырдың бірінші жартысында гилзайлар Ауғанстанда саяси және әскери басымдыққа қол жеткізді. 1747 жылы Гилзайлар [[Дуррани мемлекеті]]нің құрамына енді. == Кәсібі == Гильзай негізінен [[Көшпелілік|көшпелі]] немесе жартылай көшпелі өмір салтын жүргізді, кейбір тайпалар тек [[егіншілік]]пен (сұлтанзай, омарчел), кейбіреулері [[сауда]]мен айналысты.<ref>Әлем халықтарының энциклопедиясы. Гилзай http://www.etnolog.ru/people.php?id=GILZ</ref> == Өмір салты == Патриархалдық-феодалдық қатынастар сақталған. 19 ғасырдың басында Батыс Гильзайлар арасында феодалдық құрылыс қалыптасты. Шығыс гильзайлар әлі де патриархалдық-феодалдық өмір салты жағдайында өмір сүреді. Тайпаны хан басқарады, руды малик немесе машр басқарады. Дәстүрлі мәдениеті – жалпыауғандық. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{stub}} {{Әлем халықтары}} [[Санат:Ауғанстан халықтары]] [[Санат:Пәкістан халықтары]] [[Санат:Көшпенділер]] jpy6if9noyzjxvhutpwf69emr4k3obx 0 684292 3055309 3046512 2022-07-28T18:44:00Z Malik Nursultan B 111493 wikitext text/x-wiki {{Мемлекеттік қызмет|қызметі=Албания Президенті|шынайы атауы={{lang-sq|Presidenti i Republikës së Shqipërisë}}|ел=Албания|эмблема=Seal_of_the_President_of_Albania.svg|портреті=Ilir_Meta_(portret).jpg|эмблеманың аты=Президенттік мөрі|қазіргі=[[Илир Мета]]|тағайындалған=[[24 шілде]] [[2017]]|өкілеттігінің мерзімі=5 жыл, бір рет жаңартылады|басқару түрі=[[Елбасы]]|айлығы=ай сайын 257,000 [[лек]]|пайда болды=[[30 сәуір]] [[1991]]|біріншісі=[[Рамиз Әлия]]|сайты=https://president.al/|ұсынылады=[[Албания парламенті]]|резиденция=[[Тирана]]}} [[Сурет:Flag_of_the_President_of_Albania.svg|оңға|нобай|Албания Президенттік штандарты]] '''Албания Президенті''' ({{Lang-sq|Presidenti i Shqipërisë}}), ресми [[Қаратпа сөз|қаратпа сөзі]] '''Албания Республикасының Президенті''' ({{Lang-sq|Presidenti i Republikës së Shqipërisë}}) '''–''' [[Албания|Албанияның]] [[елбасы]], армиясының [[Жоғарғы Бас Қолбасшы|Жоғарғы Бас Қолбасшысы]] және [[Албандар|албан халқының]] бірлігінің өкілі.<ref>http://www.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/sq/al/al057sq.pdf (албанша) 86.1-ші мақала</ref> Президент [[Албания парламенті|парламент]] сайлау күнін және [[Референдум|референдумның]] өткізілу күнін таңдай алады. Президенттің [[кешірім жасау құқығы]] және марапаттау құқығы бар. Өзiнiң мiндеттерiн атқаруға қабiлетсiз болған жағдайда Парламент спикерi президенттiң мiндетiн атқаратын болады, бұл президент осы өкiлеттiктер мен мiндеттердi қайта бастай алғанға дейiн немесе жаңа президент сайланғанға дейiн болады.<ref>https://www.osce.org/files/f/documents/3/2/41888.pdf Албанияның ағылшынша конституциясы; 18-ші бет. "Республика Президентi өз функцияларын уақытша атқара алмаған немесе оның орны бос болған кезде оның орнын Ассамблея Төрағасы алады және өз өкiлеттiгiн жүзеге асырады."</ref> Ұшылатын президенттік штандарттың сыртқы түрі мен қолданылуын Конституция анықтайды. Штандарт, Албанияның Конституциясы бойынша, Президент кеңсесінің, президент резиденциясының ғимараттарында, президент пайдаланған кезде көлік құралдарында және басқа да салтанатты жағдайларда қолданылады. Президенттің жұбайы Албанияның бірінші ханымы ретінде танылады, бірақ президенттікте ресми рөл атқармайды және ресми лауазымы болмайды. Ол Президент сарайында және ресми сапарларда көбінесе тек хаттамалық рөл атқарады. Резиденциясы ел астанасы [[Тирана|Тиранадағы]] Президент резиденциясы ғимаратында орналасқан. Президент парламентпен жасырын түрде, дебатсыз, 5 жылға сайланады.<ref>http://www.osce.org/albania/41888?download=true (ағылшынша) "Республика Президентiн Ассамблея жасырын дауыс беру арқылы және оның барлық мүшелерiнiң бестен үшiнiң көпшiлiк даусымен сайлайды."</ref> Албания конституциясы екі президенттік мерзімнен көп сайлануға рұқсат бермейді. Сайланған Президент Парламенттің алдында ант береді. Қазіргі лауазым иеленушісі '''–''' [[Интеграция үшін социалистік қозғалыс (Албания)|Интеграция үшін социалистік қозғалыс]] ұсынған, 2021 жылы 9 маусым күні импичментке ұшыраған [[Илир Мета]]. == Президенттер тізімі == {| class="wikitable" style="text-align:center;" width="70%" !Портреті !Аты ! colspan="2" |Мерзімі !Партиясы |- | colspan="7" |[[Сурет:Flag_of_Albania_(1926-1928).svg|25x25 нүкте]] '''[[Албан Республикасы]] (1925–1928)''' |- | rowspan="2" |[[Сурет:King_Zog_I.jpg|129x129 нүкте]] | rowspan="2" |'''[[Ахмет Зогу]]''' {{small|(1895–1961)}} [[Сурет:Zogu1_(nënshkrim).svg|55x55 нүкте]] |31 қаңтар 1925 |1 қыркүйек 1928 | rowspan="2" |[[Консервативтік партия (Албания)|Дәстүрлер партиясы]] |- | colspan="2" |3 жыл 7 ай |- | colspan="7" |[[Сурет:Flag_of_Albania.svg|25x25 нүкте]] '''[[Албания|Албания Республикасы]] (1991–present)''' |- | rowspan="2" |[[Сурет:Ramiz_Alia_(i_ri).jpg|124x124 нүкте]] | rowspan="2" |'''[[Рамиз Әлия]]''' {{small|(1925–2011)}} [[Сурет:Ramiz_Alia_(nënshkrim).svg|55x55 нүкте]] |30 сәуір 1991 |3 сәуір 1992 | rowspan="2" |[[Албания Еңбек партиясы|Еңбек партиясы]] |- | colspan="2" |11 ай 4 күн |- | rowspan="2" |[[Сурет:Sali_Berisha_(portret).jpg|119x119 нүкте]] | rowspan="2" |'''[[Сали Бериша]]'''{{small|(1944–)}} [[Сурет:Sali_Berisha_(nënshkrim).svg|55x55 нүкте]] |9 сәуір 1992 |23 шілде 1997 | rowspan="2" |[[Демократиялық партия (Албания)|Демократиялық партия]] |- | colspan="2" |5 жыл, 3 ай, 14 күн |- | rowspan="2" |[[Сурет:Rexhep_Meidani.jpg|126x126 нүкте]] | rowspan="2" |'''[[Реджеп Мейдани]]''' {{small|(1944–)}} [[Сурет:Rexhep_Meidani_(nënshkrim).svg|50x50 нүкте]] |24 шілде 1997 |24 шілде 2002 | rowspan="2" |[[Социалистік партия (Албания)|Социалистік партия]] |- | colspan="2" |5 жыл |- | rowspan="2" |[[Сурет:AlfredMoisiu.png|118x118 нүкте]] | rowspan="2" |'''[[Альфред Мойсиу]]''' {{small|(1929–)}} [[Сурет:Alfred_Moisiu_(nënshkrim).svg|50x50 нүкте]] |24 шілде 2002 |24 шілде 2007 | rowspan="2" |Партиясыз |- | colspan="2" |5 жыл |- | rowspan="2" |[[Сурет:Bamir_Topi_2.jpg|112x112 нүкте]] | rowspan="2" |'''[[Бамир Топи]]''' {{small|(1957–)}} [[Сурет:Bamir_Topi_(nënshkrim).svg|45x45 нүкте]] |24 шілде 2007 |24 шілде 2012 | rowspan="2" |[[Демократиялық партия (Албания)|Демократиялық партия]] |- | colspan="2" |5 жыл |- | rowspan="2" |[[Сурет:Bujar_Nishani_(03-10-2016).jpg|127x127 нүкте]] | rowspan="2" |'''[[Буяр Нишани]]''' {{small|(1966–2022)}} [[Сурет:Bujar_Nishani_(nënshkrim).svg|45x45 нүкте]] |24 шілде 2012 |24 шілде 2017 | rowspan="2" |[[Демократиялық партия (Албания)|Демократиялық партия]] |- | colspan="2" |5 жыл |- | rowspan="2" |[[Сурет:Ilir_Meta_(portret).jpg|105x105 нүкте]] | rowspan="2" |'''[[Илир Мета]]''' {{small|''(1969–)''}} [[Сурет:Ilir_Meta_(nënshkrim).svg|40x40 нүкте]] |24 шілде 2017 |24 шілде 2022 (''Мерзімі 24 шілде күні 2022 бітеді'') | rowspan="2" |[[Интеграция үшін социалистік қозғалыс (Албания)|Интеграция үшін социалистік қозғалыс]] |- | colspan="2" |5 жыл |- | rowspan="2" |[[Сурет:Major_General_Bajram_Begaj.png|97x97 нүкте]] | rowspan="2" |'''''[[Байрам Бегай]]'''{{small|(1967–)}}'' |24 шілде 2022 |Қазіргі | rowspan="2" |''Партиясыз'' |- | colspan="2" | |} == Дереккөздер == <references /> [[Санат:Албания президенттері]] [[Санат:Президенттер тізімі]] 6gw6zvu4kjbzgrspmq8knl149b80b3i 0 684298 3055317 3046443 2022-07-28T18:59:50Z Malik Nursultan B 111493 wikitext text/x-wiki {{Мемлекеттік қайраткер|Қазақша есімі=Байрам Бегай|Шынайы есімі={{lang-sq|Bajram Begaj}}|Суреті=Bajram Begaj (pas betimit).jpg|Титулы=[[Албания]]ның 9-шы [[Албания президенті|президенті]]|Ту=Flag of Albania.svg|Ту2=Flag_of_the_President_of_Albania.svg|Басқара бастады=[[24 шілде]] [[2022 жыл]]|Ізашары=[[Илир Мета]]|Премьер=[[Эди Рама]]|Титулы_2=[[Албания Қарулы Күштері]] Бас штабының 26-шы бастығы|Ту_2=Flag of Albania.svg|Ту2_2=Emblem_of_the_Albanian_General_Staff.svg|Басқара бастады_2=[[29 шілде]] [[2020 жыл]]|Басқаруын аяқтады_2=[[4 маусым]] [[2022 жыл]]|Президент_2=[[Илир Мета]]|Ізашары_2=Бардыль Кольчаку|Ізбасары_2=''әлі жарияланбаған''|Әскер түрі=[[Сурет:State Emblem of the People's Republic of Albania.svg|23px]] Албания Халық әскері<br>[[Сурет:Albanian Armed Forces.svg|20px]] [[Албания Қарулы Күштері]]|Қызмет еткен жылдары=1988–2022|Атағы=[[Сурет:ALB-Army-OF-7.svg|20px]] генерал-майор|Туған күні=20.03.1967|Жұбайы=Арманда Бегай|Балалары=2|Туған жері={{Iw|Ррогожина|Ррогожина|en|Rrogozhina}}, [[Албания Халық Социалистік Республикасы|Коммунистік Албания]]|Білімі=Тирана медициналық университеті|Партиясы=партиясыз}} '''Байрам Бегай''' ({{Lang-sq|Bajram Begaj}}) – [[Албания|Албанияның]] бұрыңғы әскери [[Офицер|офицері]], [[Саясаткер|саясаткері]] және қазіргі [[Албания президенті|президенті]]. Ол 2022 жылы 24 шілде күні ресми түрде Албанияның 9-шы президент атанды. Албания әскерінде ұзын мансабы бар Бегай тағы Қарулы Күштері Бас штабының 26-шы бастығы болған. Өзі партиясыз болғанымен, 2022 жылғы президенттік сайлауда оны биліктегі [[Социалистік партия (Албания)|Социалистік партия]] ұсынған еді. == Биографиясы == Байрам Бегай 20 наурыз күні 1967 жылы Ррогожина қаласында дүниеге келді. Ол Тирана медициналық университетінен білім алды да, медицина офицері қызметін белсенді атқарды. Ол Арманда Бегайға үйленген және екі баласы бар. Өзінің 31 жылдық әскери мансабында Бегай көптеген оқу семинарларына қатысып, Қауіпсіздік және қорғаныс, Медицинаның жоғары оқу орнынан кейінгі мектебі, гастрогепатология бойынша аспирантура, аурухана менеджменті курсы, [[Америка Құрама Штаттары|Америка Құрама Штаттарындағы]] стратегиялық медициналық көшбасшылық курсы, Медицина саласындағы мамандандыру курсы және [[Грекия|Грекиядағы]] денсаулық курстарын аяқтады.<ref>http://www.nato.int/cps/en/natohq/who_is_who_177473.htm</ref> Бегай бұдан бұрын Албания Қарулы Күштеріндегі доктрина және Жаттығу қолбасшылығын басқарған. Ол басқа да түрлі қызметтерді атқарды, соның ішінде: Әскери-дәрігерлік бөлімшенің бастығы және СУТ әскери директорының орынбасары, Әскери госпиталь директоры, Денсаулық сақтау инспекциясының директоры және т.б.. Кейінірек ол Албания Қарулы Күштері Бас штабының бастығы болып тағайындалды және қызметін 2020 жылы 29 шілде күні бастап, 2022 жылдың 4 маусымында аяқтайды. Бегайды Албания парламенті 2022 жылдың 4 маусымында 78 қолдап, 4 қарсы және 1 қалыс қалған дауыспен президент рөліне сайлады. Оппозицияның 57 депутаты кандидаттарды атау үрдісі заңсыз болды деп, дауыс беруге бойкот жариялады. Ол 24 шілде күні Илир Метаның ізбасары болып, Албанияның 9-шы Президенті атанады.<ref>https://forbes.kz/news/2022/06/05/newsid_277316</ref> ==Дереккөздер== {{Дереккөздер}} [[Санат:Албания президенттері]] pachtbz60og6ejikthtega2zsdlk0gt 3055319 3055317 2022-07-28T19:02:36Z Malik Nursultan B 111493 wikitext text/x-wiki {{Мемлекеттік қайраткер|Қазақша есімі=Байрам Бегай|Шынайы есімі={{lang-sq|Bajram Begaj}}|Суреті=Bajram Begaj (pas betimit).jpg|Титулы=[[Албания]]ның 9-шы [[Албания президенті|президенті]]|Ту=Flag of Albania.svg|Ту2=Flag_of_the_President_of_Albania.svg|Басқара бастады=[[24 шілде]] [[2022 жыл]]|Ізашары=[[Илир Мета]]|Премьер=[[Эди Рама]]|Титулы_2=[[Албания Қарулы Күштері]] Бас штабының 26-шы бастығы|Ту_2=Flag of Albania.svg|Ту2_2=Emblem_of_the_Albanian_General_Staff.svg|Басқара бастады_2=[[29 шілде]] [[2020 жыл]]|Басқаруын аяқтады_2=[[4 маусым]] [[2022 жыл]]|Президент_2=[[Илир Мета]]|Ізашары_2=Бардыль Кольчаку|Ізбасары_2=''әлі жарияланбаған''|Әскер түрі=[[Сурет:State Emblem of the People's Republic of Albania.svg|23px]] Албания Халық әскері<br>[[Сурет:Albanian Armed Forces.svg|20px]] [[Албания Қарулы Күштері]]|Қызмет еткен жылдары=1988–2022|Атағы=[[Сурет:ALB-Army-OF-7.svg|20px]] генерал-майор|Туған күні=20.03.1967|Жұбайы=Арманда Бегай|Балалары=2|Туған жері={{Iw|Ррогожина|Ррогожина|en|Rrogozhina}}, [[Албания Халық Социалистік Республикасы|Коммунистік Албания]]|Білімі=Тирана медициналық университеті|Партиясы=партиясыз}} '''Байрам Бегай''' ({{Lang-sq|Bajram Begaj}}) – [[Албания|Албанияның]] бұрыңғы әскери [[Офицер|офицері]], [[Саясаткер|саясаткері]] және қазіргі [[Албания президенті|президенті]]. Ол 2022 жылы 24 шілде күні ресми түрде Албанияның 9-шы президент атанды. Албания әскерінде ұзын мансабы бар Бегай тағы Қарулы Күштері Бас штабының 26-шы бастығы болған. Өзі партиясыз болғанымен, 2022 жылғы президенттік сайлауда оны биліктегі [[Социалистік партия (Албания)|Социалистік партия]] ұсынған еді. == Биографиясы == Байрам Бегай [[20 наурыз]] күні [[1967 жыл]]ы {{Iw|Ррогожина|Ррогожина|en|Rrogozhinë}} қаласында дүниеге келді. Ол Тирана медициналық университетінен білім алды да, медицина офицері қызметін белсенді атқарды. Ол Арманда Бегайға үйленген және екі баласы бар. Өзінің 31 жылдық әскери мансабында Бегай көптеген оқу семинарларына қатысып, Қауіпсіздік және қорғаныс, Медицинаның жоғары оқу орнынан кейінгі мектебі, гастрогепатология бойынша аспирантура, аурухана менеджменті курсы, [[Америка Құрама Штаттары]]ндағы стратегиялық медициналық көшбасшылық курсы, Медицина саласындағы мамандандыру курсы және [[Грекия]]дағы денсаулық курстарын аяқтады.<ref>http://www.nato.int/cps/en/natohq/who_is_who_177473.htm</ref> Бегай бұдан бұрын [[Албания Қарулы Күштері]]ндегі доктрина және Жаттығу қолбасшылығын басқарған. Ол басқа да түрлі қызметтерді атқарды, соның ішінде: Әскери-дәрігерлік бөлімшенің бастығы және СУТ әскери директорының орынбасары, Әскери госпиталь директоры, Денсаулық сақтау инспекциясының директоры және т.б.. Кейінірек ол Албания Қарулы Күштері Бас штабының бастығы болып тағайындалды және қызметін 2020 жылы 29 шілде күні бастап, 2022 жылдың 4 маусымында аяқтайды. Бегайды [[Албания парламенті]] 2022 жылдың 4 маусымында 78 қолдап, 4 қарсы және 1 қалыс қалған дауыспен президент рөліне сайлады. Оппозицияның 57 депутаты кандидаттарды атау үрдісі заңсыз болды деп, дауыс беруге бойкот жариялады. Ол 2020 жылы 24 шілде күні [[Илир Мета]]ның ізбасары болып, Албанияның 9-шы Президенті атанды.<ref>https://forbes.kz/news/2022/06/05/newsid_277316</ref> ==Дереккөздер== {{Дереккөздер}} [[Санат:Албания президенттері]] sermc0tskax9r8whe9y4vi17583p8o2 3 684640 3055305 3048561 2022-07-28T18:43:21Z MdsShakil 110227 MdsShakil [[Қатысушы талқылауы:MMessine19]] бетін [[Қатысушы талқылауы:LissajousCurve]] бетіне жылжытты: Automatically moved page while renaming the user "[[Special:CentralAuth/MMessine19|MMessine19]]" to "[[Special:CentralAuth/LissajousCurve|LissajousCurve]]" wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=MMessine19}} -- [[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 16:30, 2022 ж. шілденің 1 (+06) azo5qs1xxdi1ff33hhwh7gl0xaaqrms 2 685414 3055307 3053680 2022-07-28T18:43:21Z MdsShakil 110227 MdsShakil [[Қатысушы:MMessine19]] бетін [[Қатысушы:LissajousCurve]] бетіне жылжытты: Automatically moved page while renaming the user "[[Special:CentralAuth/MMessine19|MMessine19]]" to "[[Special:CentralAuth/LissajousCurve|LissajousCurve]]" wikitext text/x-wiki [[file:Wikicat.png|100px]] bi3y05knxrb2l36qohr3y6u1dxr4w5n 0 685474 3055330 3055117 2022-07-28T21:39:54Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.8 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=шілде 2022}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Тұлға |Есімі = Дияр Аброрұлы Имамходжаев |Шынайы есімі = {{lang-uz|Диёр Аброрович Имомхўжаев}} |Сурет = Diyor_Imamkhodjaev.jpg |Сурет атауы = |Туған кездегі есімі = |Толық есімі = |Туған күні = 22.09.1989 |Туған жері = {{туғанжері|Ташкент|Ташкентте}}, [[Өзбекстан]] |Қайтыс болған күні = |Қайтыс болған жері = |Азаматтығы = {{байрақ|Өзбекстан}} |Ұлты = |Мансабы = |Әкесі = |Анасы = |Жұбайы = |Балалары = |Марапаттары = |Қолтаңбасы = |Сайты = |Басқалары = |Commons = }} '''Дияр Аброрұлы Имамходжаев''' ({{lang-uz|Диёр Аброрович Имамхожаев; Diyor Imomxoʻjayev}}; [[1989 жыл]]ы [[22 қыркүйек]]те туған, [[Ташкент]], [[Өзбекстан]]) — футбол маманы, комментаторы, Өзбекстан кәсіпқой футбол лигасының бас директоры (2020 жылдың 1 маусымынан қазіргі уақытқа дейін). Белгілі спорт комментаторы және футбол төрешісі Ахбор Имамходжаевтың немересі<ref>[https://championat.uz/oz/news/diyor-imomxojaev-bilan-intervyu-video-toliq Diyor Imomxo'jayev bilan intervyu (to'liq)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127222547/https://championat.uz/oz/news/diyor-imomxojaev-bilan-intervyu-video-toliq |date=2022-01-27 }}. ''Championat.asia'' (10 шілде 2017)</ref>. == Өмірбаяны == 1996-2005 жылдары Диёр Имамхожаев Ташкенттегі №320 мектепте білім алған. 2007-2011 жылдары Өзбекстан мемлекеттік әлем тілдері университетінің халықаралық журналистика мамандығы бойынша бакалавр дәрежесінде білім алған. 2018 жылы Өзбекстанның Кәсіпқой футбол лигасында бас директордың кеңесшісі болып жұмыс істей бастады, сол жылы Өзбекстан мемлекеттік дене шынықтыру және спорт университетінің футбол факультетіне екінші мамандық бойынша оқуға түсті. 2021 жылы осы оқу орнын футбол маманы мамандығы бойынша тәмамдады<ref name="championat.asia">[https://championat.asia/uz/news/169771 "Hacker club": 1-son] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127224401/https://championat.asia/uz/news/169771 |date=2022-01-27 }}. ''Championat.asia'' (10 тамыз 2017)</ref>. == Журналистикаға қызығушылығы == Әкесі Аброр Имамходжаев («Ахбор Имамходжаевтың үлкен ұлы, спорт комментаторы Зафар Имамходжаевтың ағасы) ұзақ жылдар Өзбекстан ұлттық телерадиокомпаниясында жұмыс істеп, 2000 жылы «Ёшлар» телеарнасында жаңадан ашылған спорт студиясын басқарды. Студияда Аброр Имамхожаевпен бірге белгілі футбол комментаторы Хайрулла Хамидов жұмыс істеді. Оның «Футбол+» шоуы мен атақты ресейлік комментатор Георгий Черданцев жазған «Еуропалық футбол апталығы» бағдарламасы осы шоуға дереккөз болған Диёр Имамходжаевтың футбол журналистикасына деген қызығушылығына үлкен түрткі болды. Сондай-ақ, 2001-2002 жылдар аралығында «Футбол» газетінде Аброр Имамхожаев, Хайрулла Хамидов, Аваз Бердіқұлов сынды мамандар бірге қызмет атқарды. Жас футбол жанкүйері газеттің бір нөмірін қалдырмай оқиды. Осылайша, оның футбол журналистикасының екі кумирі болды: Хайрулла Хамидов пен Аваз Бердіқұлов. 2005 жылға қарай Диёр Имамхожаев Әлемдік экономика және дипломатия университетінің академиялық лицейіне түсе алмай, Навруз радиостанциясында дыбыс инженері болып жұмыс істей бастады. Осы уақытқа дейін Хайрулла Хамидов радиодағы діни-танымдық бағдарламалардың авторы болды, сонымен қатар Аваз Бердіқұлов пен Икром Ұлықбаевпен бірге «Одамдар Орацида» газетін шығарды. Диёр Имамхожаевтың алғашқы мақалалары осы нөмірде Хайрулла Хамидовтың арқасында жарық көрді. 2010 жылға дейін uff.uz өзбек футболында маңызды рөл атқарды. Кейін бұл сайт «Чемпион», «Стадион» сияқты басылымдардың қызметіне негіз болды. Бұл басылымдарда Диёр Имамходжаев Шухрат Шакиржонов, Кахрамон Асланов, Мухрим Азамходжаев, Хушнуд Худойбердиев сынды өз ісінің шеберлерімен кездесті<ref name="kun.uz">{{cite web|url=https://kun.uz/uz/63292625|title=Diyor Imomxo‘jayev O‘zPFL bosh direktori vazifasini bajaruvchi etib tayinlandi|accessdate=2022-06-27|archive-date=2022-01-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20220127210115/https://kun.uz/uz/63292625|deadlink=no}}</ref>. == Кәсіби қызметі == Диер 2007 жылы Навруз радиосында дыбыс инженері ретінде 2008 жылдан бері хабар таратады. Ахбор Имамхожаев немересіне өзінің «Футбол тоғысында» тікелей трансляциясын берді. Әр жексенбі сайын бір сағаттық футбол хабарынан басқа, ол кейінірек күніне екі рет спорт жаңалықтарын таратады. Сонымен қатар ол халықаралық журналистика факультетінде оқуын жалғастырды. 2011 жылы Диёр Имамхожаев танымал kun.uz басылымын құруға тікелей атсалысқан. Әлем тілдері университетінің бес студенті Мұхрим Азамходжаевтың («Daryo» газетінің бас редакторы) жетекшілігімен «Күн» басылымын құрды. Сол жылы Өзбекстан футбол қауымдастығының баспасөз хатшысы Санжар Ризаев (Азия футбол конфедерациясының сарапшысы) Өзбекстан кәсіпқой футбол лигасының баспасөз қызметіне Мухрим Азамхожаев пен Диёр Имамхожаевты шақырды. Бірақ жарты жылдан кейін, 2012 жылдың қыркүйегінде Диёр Джакарта Ұлттық университетінің бір жылдық грантын алып, Индонезияға кетті. 2013 жылы «Спорт» телерадио арнасында жұмыс істей бастады. Ол Зафар Имамхожаевтың «Футболға шолу» авторлық шоуында жұмыс істеген. 2015 жылы ол өзінің жеке бағдарламасы «Socker Club»<ref name="championat.asia"></ref>. Бұл жоба Ұлттық телерадиокомпаниямен қоштасуға себеп болды. 2015 жылы «Локомотив» футбол клубының баспасөз қызметі жұмыс ұсынды. Диёр Имамходжаев 2 айлық қызметтен кейін Мұхрим Азамходжаевтың ұсынысымен «Дарё» интернет-басылымына ауысты. 2016 жылдан бастап ол championat.asia сайтымен де қатар жұмыс істеп келеді. Сондай-ақ, 2016-2020 жылдар аралығында «UzReport TV» және «Futbol TV» арналарында Ағылшын Премьер-Лигасын, Испания Ла Лигасын, Италия А сериясын, Еуропа Чемпиондар Лигасын және Еуропа лигасын көрсетті. 2018 жылы Өзбекстан футбол қауымдастығының бірінші вице-президенті Умид Ахмаджанов Диёр Имамхожаевты Өзбекстан кәсіпқой футбол лигасы бас директорының кеңесшісі етіп шақырған болатын. 2019 жылдан бастап Өзбекстан ПФЛ бас директорының орынбасары болып жұмыс істей бастады. 2020 жылдың 1 маусымында Өзбекстан футбол қауымдастығының президенті Абдусалом Азизовтың ұсынысы бойынша Өзбекстан кәсіпқой футбол лигасының бас директоры болды<ref name="kun.uz"></ref>. Диёр Имамхожаевтың жеке Telegram арнасы бар, онда ол футболда да, кәсіби қызметте де мазмұнды бөліседі. Әзірге бұл арна бірінші жарық көзі болып табылады. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == * [https://www.youtube.com/watch?v=5HHDMuDSiYU Интервью с Диёром Имамходжаевым на официальном Ютуб канале FutbolTV] (21.06.2021) * [https://championat.asia/uz/blogs/author/32465 Блоги на сайте Chempionat] * {{facebook|diyorimamkhodjaev}} j4yz93bk1a85d08usz4cmjeurmod472 0 685575 3055363 3055054 2022-07-29T03:50:39Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[Санат:Жылдар бойынша су спорты|Жылдар бойынша су спорты]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) wikitext text/x-wiki {{Су спорты түрлерінен жарыс |Атауы = Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1986 |Эмблема = 1986 World Aquatics Championships logo.jpg |Өлшемі = 250px |Сурет сипаттамасы = |Қала = [[Мадрид]], {{ESP}} |Елдер = |Спортшылар саны = |Медальдар = |Ашылуы = [[13 тамыз]] [[1986]] |Жабылуы = [[23 тамыз]] [[1986]] |Стадион = |Алдыңғы = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1982|1982 Гуякиль]] |Келесі = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1991|1991 Перт]] }} '''[[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты|Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты ]]''' '''1986''' немесе '''[[Халықаралық жүзу федерациясы|FINA]] 5-ші әлем чемпионаты''' [[Аустралия|Аустралияның]] [[Перт]] қаласында [[1986 жыл]]дың жазында өткізілді. Жарыстар 4 спорт түрінен өткізілді: [[жүзу]], [[синхронды жүзу]], [[суға секіру]] және [[су добы]]. ==Медальдық есеп== {| class="wikitable" style="margin:0.5em auto; font-size:90%; position:relative; width:55%;" |- bgcolor="#EFEFEF" ! width=50 | Орын ! width=200 | Ел ! width=50 | [[Сурет:Gold medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Silver medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Bronze medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Medals world.svg|40px]] |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 1 | align=left| {{DDR}} | style="background:#F7F6A8;" | 14 | style="background:#DCE5E5;" |12 | style="background:#FFDAB9;" | 4 |30 |- align="center" valign="top" bgcolor="#FFFFFF" | rowspan="1" valign="center"|2 | align=left| {{USA}} | style="background:#F7F6A8;" | 9 | style="background:#DCE5E5;" | 10 | style="background:#FFDAB9;" | 13 | 22 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 3 | align=left| {{CAN}} | style="background:#F7F6A8;" | 4 | style="background:#DCE5E5;" | 2 | style="background:#FFDAB9;" | 2 |8 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 4 | align=left| {{FRG}} | style="background:#F7F6A8;" | 4 | style="background:#DCE5E5;" | 2 | style="background:#FFDAB9;" |1 |7 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 5 | align=left| {{HUN}} | style="background:#F7F6A8;" | 3 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 3 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 6 | align=left| {{CHN}} | style="background:#F7F6A8;" | 2 | style="background:#DCE5E5;" | 4 | style="background:#FFDAB9;" | 1 |7 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 7 | align=left| {{URS}} | style="background:#F7F6A8;" | 2 | style="background:#DCE5E5;" | 3 | style="background:#FFDAB9;" | 7 | 12 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 8 | align="left" | {{ROM}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 2 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 9 | align=left| {{AUS}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 1 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| | align=left| {{YUG}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 1 |- align="center" valign="top" bgcolor="#EFEFEF" |valign="center" colspan="2" | '''Барлығы''' | '''65''' | '''65''' | '''67''' | '''197''' |} == Сыртқы сілтемелер == *[http://www.fina.org/ FINA Official Website] *[http://www.gbrathletics.com/sport/swimwc.htm World Swimming Championship Results] *[http://www.usaswimming.org/USASWeb/_Rainbow/Documents/ac30f453-4318-4ca9-95a7-942e91d2a0e6/86_worldchamps.pdf 1986 World Aquatics Championships Results] {{Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты}} [[Санат:Су спорты түрлерінен әлем чемпионаттары]] [[Санат:Жылдар бойынша су спорты]] le264o8o5rb5zi8i11hc76nkrkyxmvm 3055364 3055363 2022-07-29T03:50:52Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[Санат:Испаниядағы спорт|Испаниядағы спорт]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) wikitext text/x-wiki {{Су спорты түрлерінен жарыс |Атауы = Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1986 |Эмблема = 1986 World Aquatics Championships logo.jpg |Өлшемі = 250px |Сурет сипаттамасы = |Қала = [[Мадрид]], {{ESP}} |Елдер = |Спортшылар саны = |Медальдар = |Ашылуы = [[13 тамыз]] [[1986]] |Жабылуы = [[23 тамыз]] [[1986]] |Стадион = |Алдыңғы = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1982|1982 Гуякиль]] |Келесі = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1991|1991 Перт]] }} '''[[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты|Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты ]]''' '''1986''' немесе '''[[Халықаралық жүзу федерациясы|FINA]] 5-ші әлем чемпионаты''' [[Аустралия|Аустралияның]] [[Перт]] қаласында [[1986 жыл]]дың жазында өткізілді. Жарыстар 4 спорт түрінен өткізілді: [[жүзу]], [[синхронды жүзу]], [[суға секіру]] және [[су добы]]. ==Медальдық есеп== {| class="wikitable" style="margin:0.5em auto; font-size:90%; position:relative; width:55%;" |- bgcolor="#EFEFEF" ! width=50 | Орын ! width=200 | Ел ! width=50 | [[Сурет:Gold medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Silver medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Bronze medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Medals world.svg|40px]] |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 1 | align=left| {{DDR}} | style="background:#F7F6A8;" | 14 | style="background:#DCE5E5;" |12 | style="background:#FFDAB9;" | 4 |30 |- align="center" valign="top" bgcolor="#FFFFFF" | rowspan="1" valign="center"|2 | align=left| {{USA}} | style="background:#F7F6A8;" | 9 | style="background:#DCE5E5;" | 10 | style="background:#FFDAB9;" | 13 | 22 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 3 | align=left| {{CAN}} | style="background:#F7F6A8;" | 4 | style="background:#DCE5E5;" | 2 | style="background:#FFDAB9;" | 2 |8 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 4 | align=left| {{FRG}} | style="background:#F7F6A8;" | 4 | style="background:#DCE5E5;" | 2 | style="background:#FFDAB9;" |1 |7 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 5 | align=left| {{HUN}} | style="background:#F7F6A8;" | 3 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 3 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 6 | align=left| {{CHN}} | style="background:#F7F6A8;" | 2 | style="background:#DCE5E5;" | 4 | style="background:#FFDAB9;" | 1 |7 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 7 | align=left| {{URS}} | style="background:#F7F6A8;" | 2 | style="background:#DCE5E5;" | 3 | style="background:#FFDAB9;" | 7 | 12 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 8 | align="left" | {{ROM}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 2 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 9 | align=left| {{AUS}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 1 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| | align=left| {{YUG}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 1 |- align="center" valign="top" bgcolor="#EFEFEF" |valign="center" colspan="2" | '''Барлығы''' | '''65''' | '''65''' | '''67''' | '''197''' |} == Сыртқы сілтемелер == *[http://www.fina.org/ FINA Official Website] *[http://www.gbrathletics.com/sport/swimwc.htm World Swimming Championship Results] *[http://www.usaswimming.org/USASWeb/_Rainbow/Documents/ac30f453-4318-4ca9-95a7-942e91d2a0e6/86_worldchamps.pdf 1986 World Aquatics Championships Results] {{Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты}} [[Санат:Су спорты түрлерінен әлем чемпионаттары]] [[Санат:Жылдар бойынша су спорты]] [[Санат:Испаниядағы спорт]] 8snr8opnocb872v2p1c4nty0z6rtygh 3055365 3055364 2022-07-29T03:51:08Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[Санат:Жылдар бойынша су спорты|Жылдар бойынша су спорты]]» деген санатты аластады; «[[Санат:1986 жылғы су спорты|1986 жылғы су спорты]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) wikitext text/x-wiki {{Су спорты түрлерінен жарыс |Атауы = Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1986 |Эмблема = 1986 World Aquatics Championships logo.jpg |Өлшемі = 250px |Сурет сипаттамасы = |Қала = [[Мадрид]], {{ESP}} |Елдер = |Спортшылар саны = |Медальдар = |Ашылуы = [[13 тамыз]] [[1986]] |Жабылуы = [[23 тамыз]] [[1986]] |Стадион = |Алдыңғы = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1982|1982 Гуякиль]] |Келесі = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1991|1991 Перт]] }} '''[[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты|Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты ]]''' '''1986''' немесе '''[[Халықаралық жүзу федерациясы|FINA]] 5-ші әлем чемпионаты''' [[Аустралия|Аустралияның]] [[Перт]] қаласында [[1986 жыл]]дың жазында өткізілді. Жарыстар 4 спорт түрінен өткізілді: [[жүзу]], [[синхронды жүзу]], [[суға секіру]] және [[су добы]]. ==Медальдық есеп== {| class="wikitable" style="margin:0.5em auto; font-size:90%; position:relative; width:55%;" |- bgcolor="#EFEFEF" ! width=50 | Орын ! width=200 | Ел ! width=50 | [[Сурет:Gold medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Silver medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Bronze medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Medals world.svg|40px]] |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 1 | align=left| {{DDR}} | style="background:#F7F6A8;" | 14 | style="background:#DCE5E5;" |12 | style="background:#FFDAB9;" | 4 |30 |- align="center" valign="top" bgcolor="#FFFFFF" | rowspan="1" valign="center"|2 | align=left| {{USA}} | style="background:#F7F6A8;" | 9 | style="background:#DCE5E5;" | 10 | style="background:#FFDAB9;" | 13 | 22 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 3 | align=left| {{CAN}} | style="background:#F7F6A8;" | 4 | style="background:#DCE5E5;" | 2 | style="background:#FFDAB9;" | 2 |8 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 4 | align=left| {{FRG}} | style="background:#F7F6A8;" | 4 | style="background:#DCE5E5;" | 2 | style="background:#FFDAB9;" |1 |7 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 5 | align=left| {{HUN}} | style="background:#F7F6A8;" | 3 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 3 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 6 | align=left| {{CHN}} | style="background:#F7F6A8;" | 2 | style="background:#DCE5E5;" | 4 | style="background:#FFDAB9;" | 1 |7 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 7 | align=left| {{URS}} | style="background:#F7F6A8;" | 2 | style="background:#DCE5E5;" | 3 | style="background:#FFDAB9;" | 7 | 12 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 8 | align="left" | {{ROM}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 2 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 9 | align=left| {{AUS}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 1 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| | align=left| {{YUG}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 1 |- align="center" valign="top" bgcolor="#EFEFEF" |valign="center" colspan="2" | '''Барлығы''' | '''65''' | '''65''' | '''67''' | '''197''' |} == Сыртқы сілтемелер == *[http://www.fina.org/ FINA Official Website] *[http://www.gbrathletics.com/sport/swimwc.htm World Swimming Championship Results] *[http://www.usaswimming.org/USASWeb/_Rainbow/Documents/ac30f453-4318-4ca9-95a7-942e91d2a0e6/86_worldchamps.pdf 1986 World Aquatics Championships Results] {{Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты}} [[Санат:Су спорты түрлерінен әлем чемпионаттары]] [[Санат:1986 жылғы су спорты]] [[Санат:Испаниядағы спорт]] 6mlkb8p6aiaj9o2l9gsox9kh1i6f5ob 0 685579 3055360 3055053 2022-07-29T03:49:10Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[Санат:1982 жылғы су спорты|1982 жылғы су спорты]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) wikitext text/x-wiki {{Су спорты түрлерінен жарыс |Атауы = Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1982 |Эмблема = 1982 World Aquatics Championships logo.jpg |Өлшемі = 250px |Сурет сипаттамасы = |Қала = [[Гуякиль]], {{ECU}} |Елдер = |Спортшылар саны = |Медальдар = |Ашылуы = [[29 шілде]] [[1982]] |Жабылуы = [[8 тамыз]] [[1982]] |Стадион = |Алдыңғы = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1978|1978 Берлин]] |Келесі = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1986|1986 Мадрид]] }} '''[[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты|Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты ]]''' '''1982''' немесе '''[[Халықаралық жүзу федерациясы|FINA]] 4-ші әлем чемпионаты''' [[Эквадор|Эквадорның]] [[Гуякиль]] қаласында [[1982 жыл]]дың жазында өткізілді. Жарыстар 4 спорт түрінен өткізілді: [[жүзу]], [[синхронды жүзу]], [[суға секіру]] және [[су добы]]. ==Медальдық есеп== {| class="wikitable" style="margin:0.5em auto; font-size:90%; position:relative; width:55%;" |- bgcolor="#EFEFEF" ! width=50 | Орын ! width=200 | Ел ! width=50 | [[Сурет:Gold medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Silver medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Bronze medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Medals world.svg|40px]] |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 1 | align=left| {{USA}} | style="background:#F7F6A8;" | 13 | style="background:#DCE5E5;" |11 | style="background:#FFDAB9;" | 10 |34 |- align="center" valign="top" bgcolor="#FFFFFF" | rowspan="1" valign="center"|2 | align=left| {{DDR}} | style="background:#F7F6A8;" | 12 | style="background:#DCE5E5;" | 9 | style="background:#FFDAB9;" | 5 | 26 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 3 | align=left| {{URS}} | style="background:#F7F6A8;" | 5 | style="background:#DCE5E5;" | 9 | style="background:#FFDAB9;" | 4 |18 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 4 | align=left| {{CAN}} | style="background:#F7F6A8;" | 3 | style="background:#DCE5E5;" | 3 | style="background:#FFDAB9;" |1 |7 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 5 | align=left| {{FRG}} | style="background:#F7F6A8;" | 2 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 3 | 6 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 6 | align=left| {{NED}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 2 |4 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 7 | align=left| {{BRA}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 1 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 8 | align="left" | {{HUN}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 2 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 2 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 9 | align=left| {{AUS}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 1 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| | align=left| {{GBR}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 1 |- align="center" valign="top" bgcolor="#EFEFEF" |valign="center" colspan="2" | '''Барлығы''' | '''37''' | '''38''' | '''36''' | '''111''' |} == Сыртқы сілтемелер == *[http://www.fina.org/ FINA Official Website] *[http://www.gbrathletics.com/sport/swimwc.htm World Swimming Championship Results] {{Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты}} [[Санат:Су спорты түрлерінен әлем чемпионаттары]] [[Санат:1982 жылғы су спорты]] dxp2n3syc5ektszba3dsv67vozqysxa 3055361 3055360 2022-07-29T03:49:26Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[Санат:Эквадордағы спорт|Эквадордағы спорт]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) wikitext text/x-wiki {{Су спорты түрлерінен жарыс |Атауы = Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1982 |Эмблема = 1982 World Aquatics Championships logo.jpg |Өлшемі = 250px |Сурет сипаттамасы = |Қала = [[Гуякиль]], {{ECU}} |Елдер = |Спортшылар саны = |Медальдар = |Ашылуы = [[29 шілде]] [[1982]] |Жабылуы = [[8 тамыз]] [[1982]] |Стадион = |Алдыңғы = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1978|1978 Берлин]] |Келесі = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1986|1986 Мадрид]] }} '''[[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты|Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты ]]''' '''1982''' немесе '''[[Халықаралық жүзу федерациясы|FINA]] 4-ші әлем чемпионаты''' [[Эквадор|Эквадорның]] [[Гуякиль]] қаласында [[1982 жыл]]дың жазында өткізілді. Жарыстар 4 спорт түрінен өткізілді: [[жүзу]], [[синхронды жүзу]], [[суға секіру]] және [[су добы]]. ==Медальдық есеп== {| class="wikitable" style="margin:0.5em auto; font-size:90%; position:relative; width:55%;" |- bgcolor="#EFEFEF" ! width=50 | Орын ! width=200 | Ел ! width=50 | [[Сурет:Gold medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Silver medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Bronze medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Medals world.svg|40px]] |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 1 | align=left| {{USA}} | style="background:#F7F6A8;" | 13 | style="background:#DCE5E5;" |11 | style="background:#FFDAB9;" | 10 |34 |- align="center" valign="top" bgcolor="#FFFFFF" | rowspan="1" valign="center"|2 | align=left| {{DDR}} | style="background:#F7F6A8;" | 12 | style="background:#DCE5E5;" | 9 | style="background:#FFDAB9;" | 5 | 26 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 3 | align=left| {{URS}} | style="background:#F7F6A8;" | 5 | style="background:#DCE5E5;" | 9 | style="background:#FFDAB9;" | 4 |18 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 4 | align=left| {{CAN}} | style="background:#F7F6A8;" | 3 | style="background:#DCE5E5;" | 3 | style="background:#FFDAB9;" |1 |7 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 5 | align=left| {{FRG}} | style="background:#F7F6A8;" | 2 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 3 | 6 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 6 | align=left| {{NED}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 2 |4 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 7 | align=left| {{BRA}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 1 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 8 | align="left" | {{HUN}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 2 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 2 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 9 | align=left| {{AUS}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 1 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| | align=left| {{GBR}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 1 |- align="center" valign="top" bgcolor="#EFEFEF" |valign="center" colspan="2" | '''Барлығы''' | '''37''' | '''38''' | '''36''' | '''111''' |} == Сыртқы сілтемелер == *[http://www.fina.org/ FINA Official Website] *[http://www.gbrathletics.com/sport/swimwc.htm World Swimming Championship Results] {{Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты}} [[Санат:Су спорты түрлерінен әлем чемпионаттары]] [[Санат:1982 жылғы су спорты]] [[Санат:Эквадордағы спорт]] 7oqjryp6xmybqgol81mpf8wtd5ycpoj 0 685589 3055358 3055052 2022-07-29T03:48:00Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[Санат:1978 жылғы су спорты|1978 жылғы су спорты]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) wikitext text/x-wiki {{Су спорты түрлерінен жарыс |Атауы = Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1978 |Эмблема = 1978 World Aquatics Championships logo.jpg |Өлшемі = 250px |Сурет сипаттамасы = |Қала = [[Берлин]], {{FRG}} |Елдер = |Спортшылар саны = |Медальдар = |Ашылуы = [[20 тамыз]] [[1978]] |Жабылуы = [[28 тамыз]] [[1978]] |Стадион = |Алдыңғы = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1975|1975 Кали]] |Келесі = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1982|1982 Гуякиль]] }} '''[[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты|Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты ]]''' '''1978''' немесе '''[[Халықаралық жүзу федерациясы|FINA]] 3-ші әлем чемпионаты''' [[ГФР|Батыс Германияның]] [[Берлин]] қаласында [[1978 жыл]]дың жазында өткізілді. Жарыстар 4 спорт түрінен өткізілді: [[жүзу]], [[синхронды жүзу]], [[суға секіру]] және [[су добы]]. ==Медальдық есеп== {| class="wikitable" style="margin:0.5em auto; font-size:90%; position:relative; width:55%;" |- bgcolor="#EFEFEF" ! width=50 | Орын ! width=200 | Ел ! width=50 | [[Сурет:Gold medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Silver medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Bronze medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Medals world.svg|40px]] |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 1 | align=left| {{USA}} | style="background:#F7F6A8;" | 23 | style="background:#DCE5E5;" |14 | style="background:#FFDAB9;" | 7 |44 |- align="center" valign="top" bgcolor="#FFFFFF" | rowspan="1" valign="center"|2 | align=left| {{URS}} | style="background:#F7F6A8;" | 6 | style="background:#DCE5E5;" | 4 | style="background:#FFDAB9;" | 6 | 16 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 3 | align=left| {{CAN}} | style="background:#F7F6A8;" | 3 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 5 |9 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 4 | align=left| {{AUS}} | style="background:#F7F6A8;" | 2 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" |0 |2 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 5 | align=left| {{DDR}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 10 | style="background:#FFDAB9;" | 4 | 15 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 6 | align=left| {{FRG}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 2 | style="background:#FFDAB9;" | 4 |7 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 7 | align=left| {{ITA}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 2 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 8 | align="left" | {{JPN}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 2 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 3 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 9 | align=left| {{HUN}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 2 | 3 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"|10 | align=left| {{YUG}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 2 |- align="center" valign="top" bgcolor="#EFEFEF" |valign="center" colspan="2" | '''Барлығы''' | '''37''' | '''37''' | '''37''' | '''111''' |} == Сыртқы сілтемелер == *[http://www.fina.org/ FINA Official Website] *[http://www.gbrathletics.com/sport/swimwc.htm World Swimming Championship Results] {{Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты}} [[Санат:Су спорты түрлерінен әлем чемпионаттары]] [[Санат:1978 жылғы су спорты]] np53dv1prj5hxn9nmiq30vsz6demks2 3055369 3055358 2022-07-29T03:53:21Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[Санат:Германиядағы спорт|Германиядағы спорт]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) wikitext text/x-wiki {{Су спорты түрлерінен жарыс |Атауы = Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1978 |Эмблема = 1978 World Aquatics Championships logo.jpg |Өлшемі = 250px |Сурет сипаттамасы = |Қала = [[Берлин]], {{FRG}} |Елдер = |Спортшылар саны = |Медальдар = |Ашылуы = [[20 тамыз]] [[1978]] |Жабылуы = [[28 тамыз]] [[1978]] |Стадион = |Алдыңғы = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1975|1975 Кали]] |Келесі = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1982|1982 Гуякиль]] }} '''[[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты|Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты ]]''' '''1978''' немесе '''[[Халықаралық жүзу федерациясы|FINA]] 3-ші әлем чемпионаты''' [[ГФР|Батыс Германияның]] [[Берлин]] қаласында [[1978 жыл]]дың жазында өткізілді. Жарыстар 4 спорт түрінен өткізілді: [[жүзу]], [[синхронды жүзу]], [[суға секіру]] және [[су добы]]. ==Медальдық есеп== {| class="wikitable" style="margin:0.5em auto; font-size:90%; position:relative; width:55%;" |- bgcolor="#EFEFEF" ! width=50 | Орын ! width=200 | Ел ! width=50 | [[Сурет:Gold medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Silver medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Bronze medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Medals world.svg|40px]] |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 1 | align=left| {{USA}} | style="background:#F7F6A8;" | 23 | style="background:#DCE5E5;" |14 | style="background:#FFDAB9;" | 7 |44 |- align="center" valign="top" bgcolor="#FFFFFF" | rowspan="1" valign="center"|2 | align=left| {{URS}} | style="background:#F7F6A8;" | 6 | style="background:#DCE5E5;" | 4 | style="background:#FFDAB9;" | 6 | 16 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 3 | align=left| {{CAN}} | style="background:#F7F6A8;" | 3 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 5 |9 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 4 | align=left| {{AUS}} | style="background:#F7F6A8;" | 2 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" |0 |2 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 5 | align=left| {{DDR}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 10 | style="background:#FFDAB9;" | 4 | 15 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 6 | align=left| {{FRG}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 2 | style="background:#FFDAB9;" | 4 |7 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 7 | align=left| {{ITA}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 2 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 8 | align="left" | {{JPN}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 2 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 3 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 9 | align=left| {{HUN}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 2 | 3 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"|10 | align=left| {{YUG}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 2 |- align="center" valign="top" bgcolor="#EFEFEF" |valign="center" colspan="2" | '''Барлығы''' | '''37''' | '''37''' | '''37''' | '''111''' |} == Сыртқы сілтемелер == *[http://www.fina.org/ FINA Official Website] *[http://www.gbrathletics.com/sport/swimwc.htm World Swimming Championship Results] {{Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты}} [[Санат:Су спорты түрлерінен әлем чемпионаттары]] [[Санат:1978 жылғы су спорты]] [[Санат:Германиядағы спорт]] qe35hpa6wgv6iwmqcfhmjoa09gxmdlb 0 685590 3055356 3055051 2022-07-29T03:46:36Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[Санат:1975 жылғы су спорты|1975 жылғы су спорты]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) wikitext text/x-wiki {{Су спорты түрлерінен жарыс |Атауы = Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1975 |Эмблема = 1975 World Aquatics Championships logo.jpg |Өлшемі = 250px |Сурет сипаттамасы = |Қала = [[Кали]], {{COL}} |Елдер = |Спортшылар саны = |Медальдар = |Ашылуы = [[19 шілде]] [[1975]] |Жабылуы = [[27 шілде]] [[1975]] |Стадион = |Алдыңғы = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1973|1973 Белград]] |Келесі = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1978|1978 Берлин]] }} '''[[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты|Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты ]]''' '''1975''' немесе '''[[Халықаралық жүзу федерациясы|FINA]] 2-ші әлем чемпионаты''' [[Колумбия|Колумбияның]] [[Кали]] қаласында [[1975 жыл]]дың жазында өткізілді. Жарыстар 4 спорт түрінен өткізілді: [[жүзу]], [[синхронды жүзу]], [[суға секіру]] және [[су добы]]. ==Медальдық есеп== {| class="wikitable" style="margin:0.5em auto; font-size:90%; position:relative; width:55%;" |- bgcolor="#EFEFEF" ! width=50 | Орын ! width=200 | Ел ! width=50 | [[Сурет:Gold medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Silver medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Bronze medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Medals world.svg|40px]] |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 1 | align=left| {{USA}} | style="background:#F7F6A8;" | 16 | style="background:#DCE5E5;" |11 | style="background:#FFDAB9;" | 10 |27 |- align="center" valign="top" bgcolor="#FFFFFF" | rowspan="1" valign="center"|2 | align=left| {{DDR}} | style="background:#F7F6A8;" | 11 | style="background:#DCE5E5;" | 7 | style="background:#FFDAB9;" | 5 | 23 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 3 | align=left| {{HUN}} | style="background:#F7F6A8;" | 3 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 0 |4 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 4 | align=left| {{URS}} | style="background:#F7F6A8;" | 2 | style="background:#DCE5E5;" | 5 | style="background:#FFDAB9;" |4 |11 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 5 | align=left| {{GBR}} | style="background:#F7F6A8;" | 2 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 5 | 8 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 6 | align=left| {{FRG}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 2 | style="background:#FFDAB9;" | 1 |4 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 7 | align=left| {{AUS}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 2 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 3 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 8 | align="left" | {{ITA}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 2 | 4 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 9 | align=left| {{CAN}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 4 | style="background:#FFDAB9;" | 2 | 6 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| | align=left| {{NED}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 2 | style="background:#FFDAB9;" | 3 | 5 |- align="center" valign="top" bgcolor="#EFEFEF" |valign="center" colspan="2" | '''Барлығы''' | '''37''' | '''37''' | '''37''' | '''111''' |} == Сыртқы сілтемелер == *[http://www.fina.org/ FINA Official Website] *[http://www.gbrathletics.com/sport/swimwc.htm World Swimming Championship Results] {{Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты}} [[Санат:Су спорты түрлерінен әлем чемпионаттары]] [[Санат:1975 жылғы су спорты]] 9d2b0pn1ud06j19mtvrdgx6f5d9kuxs 3055368 3055356 2022-07-29T03:52:50Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[Санат:Колумбиядағы спорт|Колумбиядағы спорт]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) wikitext text/x-wiki {{Су спорты түрлерінен жарыс |Атауы = Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1975 |Эмблема = 1975 World Aquatics Championships logo.jpg |Өлшемі = 250px |Сурет сипаттамасы = |Қала = [[Кали]], {{COL}} |Елдер = |Спортшылар саны = |Медальдар = |Ашылуы = [[19 шілде]] [[1975]] |Жабылуы = [[27 шілде]] [[1975]] |Стадион = |Алдыңғы = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1973|1973 Белград]] |Келесі = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1978|1978 Берлин]] }} '''[[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты|Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты ]]''' '''1975''' немесе '''[[Халықаралық жүзу федерациясы|FINA]] 2-ші әлем чемпионаты''' [[Колумбия|Колумбияның]] [[Кали]] қаласында [[1975 жыл]]дың жазында өткізілді. Жарыстар 4 спорт түрінен өткізілді: [[жүзу]], [[синхронды жүзу]], [[суға секіру]] және [[су добы]]. ==Медальдық есеп== {| class="wikitable" style="margin:0.5em auto; font-size:90%; position:relative; width:55%;" |- bgcolor="#EFEFEF" ! width=50 | Орын ! width=200 | Ел ! width=50 | [[Сурет:Gold medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Silver medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Bronze medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Medals world.svg|40px]] |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 1 | align=left| {{USA}} | style="background:#F7F6A8;" | 16 | style="background:#DCE5E5;" |11 | style="background:#FFDAB9;" | 10 |27 |- align="center" valign="top" bgcolor="#FFFFFF" | rowspan="1" valign="center"|2 | align=left| {{DDR}} | style="background:#F7F6A8;" | 11 | style="background:#DCE5E5;" | 7 | style="background:#FFDAB9;" | 5 | 23 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 3 | align=left| {{HUN}} | style="background:#F7F6A8;" | 3 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 0 |4 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 4 | align=left| {{URS}} | style="background:#F7F6A8;" | 2 | style="background:#DCE5E5;" | 5 | style="background:#FFDAB9;" |4 |11 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 5 | align=left| {{GBR}} | style="background:#F7F6A8;" | 2 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 5 | 8 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 6 | align=left| {{FRG}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 2 | style="background:#FFDAB9;" | 1 |4 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 7 | align=left| {{AUS}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 2 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 3 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 8 | align="left" | {{ITA}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 2 | 4 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 9 | align=left| {{CAN}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 4 | style="background:#FFDAB9;" | 2 | 6 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| | align=left| {{NED}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 2 | style="background:#FFDAB9;" | 3 | 5 |- align="center" valign="top" bgcolor="#EFEFEF" |valign="center" colspan="2" | '''Барлығы''' | '''37''' | '''37''' | '''37''' | '''111''' |} == Сыртқы сілтемелер == *[http://www.fina.org/ FINA Official Website] *[http://www.gbrathletics.com/sport/swimwc.htm World Swimming Championship Results] {{Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты}} [[Санат:Су спорты түрлерінен әлем чемпионаттары]] [[Санат:1975 жылғы су спорты]] [[Санат:Колумбиядағы спорт]] l6fysmpilfz1smgwqaw5kpndxonpnut 0 685618 3055259 3055157 2022-07-28T13:15:44Z Мағыпар 100137 үлгі, толықтыру wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = |қазақша атауы = Вулканешты |шынайы атауы = {{lang-gag|Valkaneş}} |сурет = |сурет атауы = |жағдайы = |ел = Молдова |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir =N |lat_deg =45 |lat_min =41 |lat_sec =03 |lon_dir =E |lon_deg =28 |lon_min =24 |lon_sec =10 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = |аймағы = Ғағауызстан |кестедегі аймақ = |аудан түрі = |ауданы = |кестедегі аудан = |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = коммуна |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = 1605 |бұрынғы атаулары = |статус алуы = 1995 |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 15 462 |санақ жылы = 2004 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = 70,25% - [[ғағауыздар]], 11,31% - [[молдовандар]], 7,67% - [[орыстар]] |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = +2:00 |DST = |телефон коды = +373 293 ----- |пошта индексі = MD-5301 |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Вулканешты''' (молд. Vulcănești, Вулкэнешть, {{lang-gag|Valkaneş}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы қала.<ref>г. Вулканешты https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/vulkaneshtskij-rajon/g.-vulkaneshtyi.html</ref><ref>Откройте Молдову: Вулкэнешть – древнее и легендарное поселение https://noi.md/ru/obshhestvo/otkrojte-moldovu-vulkjeneshti-drevnee-i-legendarnoe-poselenie</ref><ref>Официальный сайт города Вулканешты https://www.vulcanestimd.com/vulkaneshty</ref><ref>Значение слова вулканешты https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B</ref> == Сипаттама == Вулканешты - Вулканешты ауданының әкімшілік орталығы, Кагул өзенінің бойында. [[Кишинев]]тан 180 км, [[Украина]] шекарасынан 7 км, [[Румыния]] шекарасынан 35 км қашықтықта орналасқан.<ref>Вулканешты https://chrontime.com/city-md-vulcanesti</ref> == Халқы == 2004 жылғы халық санағы бойынша Вулканешты қаласының халқы 15462 адамды құрайды: 47,69% ерлер, 52,31% әйелдер. Ұлттық құрамы: *70,25% - [[ғағауыздар]], *11,31% - [[молдовандар]], *7,67% - [[орыстар]], *5,46% - [[украиндар]], *4,13% - [[бұлғарлар]], *0,08% - [[сығандар]], *0,01% - [[еврейлер]], *1,06% - басқа ұлт өкілдері.<ref name="Reference1">Вулкэнешть, Гагаузия, АТО https://moldovenii.md/ru/city/details/id/130</ref> == Тарихы == Вулканешты қаласының қашан құрылғанын нақты айту қиын.<ref>Пять исторических фактов о городе Вулканешты https://laf.md/2021/10/14/pjat-istoricheskih-faktov-o-gorode-vulkaneshty/</ref> Қалаға Кагул жағынан кіре берістегі стелада 1712 жылы деп көрсетілген.«Бессарабияның өзі немесе Буджака деп аталатын статистикалық сипаттамасы» (Акерман, 1899) кітабында 1703 жылы «Вулканешты колониясының» болғаны туралы ақпарат берілген. Бірақ Вулканешты ауылы туралы алғашқы ескерту 1605 жылдан басталады. Владимир Никудің «Молдавияның қоныстары құжаттарда және көне (ескі) кітаптарда» библиографиялық нұсқаулығында Вулканешты ауылы 1605 жылы 12 сәуірде аттестациядан өткені айтылады, бірақ бұл елді мекеннің нақты қай жерде орналасқаны туралы нақты мәлімет жоқ. Ғағауыз ағартушысы Михаил Чакир «Вулканешты» сөзі татар тілінен шыққан және «көп қан» дегенді білдіреді деп есептеген. Өйткені 250 жыл бұрын 1768-1774 жылдардағы орыс-түрік соғысының Кагул шайқасы деп аталатын басты шайқастарының бірі қазіргі Вулканешты қаласының маңындағы Кагул өзенінің бойында өтті. Ақын Александр Пушкиннің де табаны Вулканешты жерін басып өткен. 1823 жылы оңтүстікке жер аударылған кезде Гречен жолының бойымен Кагул ұрыс даласынан өткені туралы, онымен бірге болған мемлекеттік шенеунік Липрандидің жазбаша дәректері бар. 1940 жылы қарашада Вулканешты аудан орталығы болды.<ref>ВУЛКАНЕШТЫ https://gazetapanorama.wordpress.com/2011/10/13/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B/</ref> 1965 жылы Вулканешты ауылы қала типтес елді мекен, 1995 жылы қала мәртебесін алды.<ref>Вулканешты – город неразгаданных тайн https://vestigagauzii.md/index.php/novosti/obshchestvo/2179-vulkaneshty-gorod-nerazgadannykh-tajn</ref> 1993 жылдың 23 желтоқсанынан бастап Вулканешты [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамына кіреді.<ref>Вулканешты http://moldova-inform.ru/?p=60</ref> == Экономикасы == Вулканешті Кишинев, Румыния, Украинамен байланыстыратын Вулканешты теміржол торабы бар.<ref>Вулканешты http://travellers.ru/city-vulkaneshty</ref> Қала аумағы арқылы Кишинев-Джурджулести-Галати халықаралық тас жолы өтеді. Резидент-фирмалардың негізгі қызметі: шарап өндіру, тігу, сұрыптау, орау, таңбалау және тауарлармен басқа да операциялар, көтерме сауда. Қаланың аграрлық секторын жүзім шаруашылығы, бау-бақша және мал шаруашылығы кәсіпорындары құрайды. Жетекші кәсіпорындарға «Agro-Gigant» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі<ref>ООО "Гигант-Агро" https://reabiz.ru/company/60717</ref> мен «Nezetli-Iuzium»<ref>Незетли юзюм ООО https://newotzyv.ru/nezetli-yuzyum-ooo</ref> жауапкершілігі шектеулі серіктестігі жатады. == Әлеуметтік салалар == Білім беру жүйесіне *6 мектепке дейінгі мекеме, *2 жалпы білім беретін мектеп, *гимназия, *2 теориялық лицей кіреді. Қалада музыка және өнер мектебі, балалар шығармашылық үйі, кітапхана, мұражай бар. Вулканешты тұрғындарына медициналық қызметтерді аудандық аурухана мен отбасылық дәрігерлер орталығы көрсетеді.<ref name="Reference1"/> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Молдова елді мекендері]] mc7zw0zps9yrux9iwszfxnghypbyofd 3055260 3055259 2022-07-28T13:20:13Z Мағыпар 100137 /* Әлеуметтік салалар */ дереккөз wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = |қазақша атауы = Вулканешты |шынайы атауы = {{lang-gag|Valkaneş}} |сурет = |сурет атауы = |жағдайы = |ел = Молдова |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir =N |lat_deg =45 |lat_min =41 |lat_sec =03 |lon_dir =E |lon_deg =28 |lon_min =24 |lon_sec =10 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = |аймағы = Ғағауызстан |кестедегі аймақ = |аудан түрі = |ауданы = |кестедегі аудан = |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = коммуна |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = 1605 |бұрынғы атаулары = |статус алуы = 1995 |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 15 462 |санақ жылы = 2004 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = 70,25% - [[ғағауыздар]], 11,31% - [[молдовандар]], 7,67% - [[орыстар]] |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = +2:00 |DST = |телефон коды = +373 293 ----- |пошта индексі = MD-5301 |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Вулканешты''' (молд. Vulcănești, Вулкэнешть, {{lang-gag|Valkaneş}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы қала.<ref>г. Вулканешты https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/vulkaneshtskij-rajon/g.-vulkaneshtyi.html</ref><ref>Откройте Молдову: Вулкэнешть – древнее и легендарное поселение https://noi.md/ru/obshhestvo/otkrojte-moldovu-vulkjeneshti-drevnee-i-legendarnoe-poselenie</ref><ref>Официальный сайт города Вулканешты https://www.vulcanestimd.com/vulkaneshty</ref><ref>Значение слова вулканешты https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B</ref> == Сипаттама == Вулканешты - Вулканешты ауданының әкімшілік орталығы, Кагул өзенінің бойында. [[Кишинев]]тан 180 км, [[Украина]] шекарасынан 7 км, [[Румыния]] шекарасынан 35 км қашықтықта орналасқан.<ref>Вулканешты https://chrontime.com/city-md-vulcanesti</ref> == Халқы == 2004 жылғы халық санағы бойынша Вулканешты қаласының халқы 15462 адамды құрайды: 47,69% ерлер, 52,31% әйелдер. Ұлттық құрамы: *70,25% - [[ғағауыздар]], *11,31% - [[молдовандар]], *7,67% - [[орыстар]], *5,46% - [[украиндар]], *4,13% - [[бұлғарлар]], *0,08% - [[сығандар]], *0,01% - [[еврейлер]], *1,06% - басқа ұлт өкілдері.<ref name="Reference1">Вулкэнешть, Гагаузия, АТО https://moldovenii.md/ru/city/details/id/130</ref> == Тарихы == Вулканешты қаласының қашан құрылғанын нақты айту қиын.<ref>Пять исторических фактов о городе Вулканешты https://laf.md/2021/10/14/pjat-istoricheskih-faktov-o-gorode-vulkaneshty/</ref> Қалаға Кагул жағынан кіре берістегі стелада 1712 жылы деп көрсетілген.«Бессарабияның өзі немесе Буджака деп аталатын статистикалық сипаттамасы» (Акерман, 1899) кітабында 1703 жылы «Вулканешты колониясының» болғаны туралы ақпарат берілген. Бірақ Вулканешты ауылы туралы алғашқы ескерту 1605 жылдан басталады. Владимир Никудің «Молдавияның қоныстары құжаттарда және көне (ескі) кітаптарда» библиографиялық нұсқаулығында Вулканешты ауылы 1605 жылы 12 сәуірде аттестациядан өткені айтылады, бірақ бұл елді мекеннің нақты қай жерде орналасқаны туралы нақты мәлімет жоқ. Ғағауыз ағартушысы Михаил Чакир «Вулканешты» сөзі татар тілінен шыққан және «көп қан» дегенді білдіреді деп есептеген. Өйткені 250 жыл бұрын 1768-1774 жылдардағы орыс-түрік соғысының Кагул шайқасы деп аталатын басты шайқастарының бірі қазіргі Вулканешты қаласының маңындағы Кагул өзенінің бойында өтті. Ақын Александр Пушкиннің де табаны Вулканешты жерін басып өткен. 1823 жылы оңтүстікке жер аударылған кезде Гречен жолының бойымен Кагул ұрыс даласынан өткені туралы, онымен бірге болған мемлекеттік шенеунік Липрандидің жазбаша дәректері бар. 1940 жылы қарашада Вулканешты аудан орталығы болды.<ref>ВУЛКАНЕШТЫ https://gazetapanorama.wordpress.com/2011/10/13/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B/</ref> 1965 жылы Вулканешты ауылы қала типтес елді мекен, 1995 жылы қала мәртебесін алды.<ref>Вулканешты – город неразгаданных тайн https://vestigagauzii.md/index.php/novosti/obshchestvo/2179-vulkaneshty-gorod-nerazgadannykh-tajn</ref> 1993 жылдың 23 желтоқсанынан бастап Вулканешты [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамына кіреді.<ref>Вулканешты http://moldova-inform.ru/?p=60</ref> == Экономикасы == Вулканешті Кишинев, Румыния, Украинамен байланыстыратын Вулканешты теміржол торабы бар.<ref>Вулканешты http://travellers.ru/city-vulkaneshty</ref> Қала аумағы арқылы Кишинев-Джурджулести-Галати халықаралық тас жолы өтеді. Резидент-фирмалардың негізгі қызметі: шарап өндіру, тігу, сұрыптау, орау, таңбалау және тауарлармен басқа да операциялар, көтерме сауда. Қаланың аграрлық секторын жүзім шаруашылығы, бау-бақша және мал шаруашылығы кәсіпорындары құрайды. Жетекші кәсіпорындарға «Agro-Gigant» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі<ref>ООО "Гигант-Агро" https://reabiz.ru/company/60717</ref> мен «Nezetli-Iuzium»<ref>Незетли юзюм ООО https://newotzyv.ru/nezetli-yuzyum-ooo</ref> жауапкершілігі шектеулі серіктестігі жатады. == Әлеуметтік салалар == Білім беру жүйесіне *6 мектепке дейінгі мекеме,<ref>Дошкольные Учреждения И Детские Сады в Вулканешты https://xn----8sbnadqrtzjid0d5cj.cybo.com/MD/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B/%D0%B4%D0%BE%D1%88%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B5-%D1%83%D1%87%D1%80%D0%B5%D0%B6%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F-%D0%B8-%D0%B4%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5-%D1%81%D0%B0%D0%B4%D1%8B/</ref> *2 жалпы білім беретін мектеп, *гимназия, *2 теориялық лицей кіреді. Қалада музыка және өнер мектебі, балалар шығармашылық үйі, кітапхана, мұражай бар. Вулканешты тұрғындарына медициналық қызметтерді аудандық аурухана мен отбасылық дәрігерлер орталығы көрсетеді.<ref name="Reference1"/> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Молдова елді мекендері]] 877utjv4prk6wfpbt3dk4tcjtokbg9b 3055262 3055260 2022-07-28T13:21:52Z Мағыпар 100137 /* Әлеуметтік салалар */ дереккөз wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = |қазақша атауы = Вулканешты |шынайы атауы = {{lang-gag|Valkaneş}} |сурет = |сурет атауы = |жағдайы = |ел = Молдова |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir =N |lat_deg =45 |lat_min =41 |lat_sec =03 |lon_dir =E |lon_deg =28 |lon_min =24 |lon_sec =10 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = |аймағы = Ғағауызстан |кестедегі аймақ = |аудан түрі = |ауданы = |кестедегі аудан = |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = коммуна |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = 1605 |бұрынғы атаулары = |статус алуы = 1995 |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 15 462 |санақ жылы = 2004 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = 70,25% - [[ғағауыздар]], 11,31% - [[молдовандар]], 7,67% - [[орыстар]] |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = +2:00 |DST = |телефон коды = +373 293 ----- |пошта индексі = MD-5301 |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Вулканешты''' (молд. Vulcănești, Вулкэнешть, {{lang-gag|Valkaneş}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы қала.<ref>г. Вулканешты https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/vulkaneshtskij-rajon/g.-vulkaneshtyi.html</ref><ref>Откройте Молдову: Вулкэнешть – древнее и легендарное поселение https://noi.md/ru/obshhestvo/otkrojte-moldovu-vulkjeneshti-drevnee-i-legendarnoe-poselenie</ref><ref>Официальный сайт города Вулканешты https://www.vulcanestimd.com/vulkaneshty</ref><ref>Значение слова вулканешты https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B</ref> == Сипаттама == Вулканешты - Вулканешты ауданының әкімшілік орталығы, Кагул өзенінің бойында. [[Кишинев]]тан 180 км, [[Украина]] шекарасынан 7 км, [[Румыния]] шекарасынан 35 км қашықтықта орналасқан.<ref>Вулканешты https://chrontime.com/city-md-vulcanesti</ref> == Халқы == 2004 жылғы халық санағы бойынша Вулканешты қаласының халқы 15462 адамды құрайды: 47,69% ерлер, 52,31% әйелдер. Ұлттық құрамы: *70,25% - [[ғағауыздар]], *11,31% - [[молдовандар]], *7,67% - [[орыстар]], *5,46% - [[украиндар]], *4,13% - [[бұлғарлар]], *0,08% - [[сығандар]], *0,01% - [[еврейлер]], *1,06% - басқа ұлт өкілдері.<ref name="Reference1">Вулкэнешть, Гагаузия, АТО https://moldovenii.md/ru/city/details/id/130</ref> == Тарихы == Вулканешты қаласының қашан құрылғанын нақты айту қиын.<ref>Пять исторических фактов о городе Вулканешты https://laf.md/2021/10/14/pjat-istoricheskih-faktov-o-gorode-vulkaneshty/</ref> Қалаға Кагул жағынан кіре берістегі стелада 1712 жылы деп көрсетілген.«Бессарабияның өзі немесе Буджака деп аталатын статистикалық сипаттамасы» (Акерман, 1899) кітабында 1703 жылы «Вулканешты колониясының» болғаны туралы ақпарат берілген. Бірақ Вулканешты ауылы туралы алғашқы ескерту 1605 жылдан басталады. Владимир Никудің «Молдавияның қоныстары құжаттарда және көне (ескі) кітаптарда» библиографиялық нұсқаулығында Вулканешты ауылы 1605 жылы 12 сәуірде аттестациядан өткені айтылады, бірақ бұл елді мекеннің нақты қай жерде орналасқаны туралы нақты мәлімет жоқ. Ғағауыз ағартушысы Михаил Чакир «Вулканешты» сөзі татар тілінен шыққан және «көп қан» дегенді білдіреді деп есептеген. Өйткені 250 жыл бұрын 1768-1774 жылдардағы орыс-түрік соғысының Кагул шайқасы деп аталатын басты шайқастарының бірі қазіргі Вулканешты қаласының маңындағы Кагул өзенінің бойында өтті. Ақын Александр Пушкиннің де табаны Вулканешты жерін басып өткен. 1823 жылы оңтүстікке жер аударылған кезде Гречен жолының бойымен Кагул ұрыс даласынан өткені туралы, онымен бірге болған мемлекеттік шенеунік Липрандидің жазбаша дәректері бар. 1940 жылы қарашада Вулканешты аудан орталығы болды.<ref>ВУЛКАНЕШТЫ https://gazetapanorama.wordpress.com/2011/10/13/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B/</ref> 1965 жылы Вулканешты ауылы қала типтес елді мекен, 1995 жылы қала мәртебесін алды.<ref>Вулканешты – город неразгаданных тайн https://vestigagauzii.md/index.php/novosti/obshchestvo/2179-vulkaneshty-gorod-nerazgadannykh-tajn</ref> 1993 жылдың 23 желтоқсанынан бастап Вулканешты [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамына кіреді.<ref>Вулканешты http://moldova-inform.ru/?p=60</ref> == Экономикасы == Вулканешті Кишинев, Румыния, Украинамен байланыстыратын Вулканешты теміржол торабы бар.<ref>Вулканешты http://travellers.ru/city-vulkaneshty</ref> Қала аумағы арқылы Кишинев-Джурджулести-Галати халықаралық тас жолы өтеді. Резидент-фирмалардың негізгі қызметі: шарап өндіру, тігу, сұрыптау, орау, таңбалау және тауарлармен басқа да операциялар, көтерме сауда. Қаланың аграрлық секторын жүзім шаруашылығы, бау-бақша және мал шаруашылығы кәсіпорындары құрайды. Жетекші кәсіпорындарға «Agro-Gigant» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі<ref>ООО "Гигант-Агро" https://reabiz.ru/company/60717</ref> мен «Nezetli-Iuzium»<ref>Незетли юзюм ООО https://newotzyv.ru/nezetli-yuzyum-ooo</ref> жауапкершілігі шектеулі серіктестігі жатады. == Әлеуметтік салалар == Білім беру жүйесіне *6 мектепке дейінгі мекеме,<ref>Дошкольные Учреждения И Детские Сады в Вулканешты https://xn----8sbnadqrtzjid0d5cj.cybo.com/MD/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B/%D0%B4%D0%BE%D1%88%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B5-%D1%83%D1%87%D1%80%D0%B5%D0%B6%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F-%D0%B8-%D0%B4%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5-%D1%81%D0%B0%D0%B4%D1%8B/</ref> *2 жалпы білім беретін мектеп,<ref>Средняя школа в городе Вулканешты http://vulcanesti.wikimapia.org/tag/44794/</ref> *гимназия, *2 теориялық лицей кіреді. Қалада музыка және өнер мектебі, балалар шығармашылық үйі, кітапхана, мұражай бар. Вулканешты тұрғындарына медициналық қызметтерді аудандық аурухана мен отбасылық дәрігерлер орталығы көрсетеді.<ref name="Reference1"/> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Молдова елді мекендері]] ex581frgb7wydrl4hkssadry0dw491g 3055264 3055262 2022-07-28T13:23:27Z Мағыпар 100137 /* Әлеуметтік салалар */ дереккөз wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = |қазақша атауы = Вулканешты |шынайы атауы = {{lang-gag|Valkaneş}} |сурет = |сурет атауы = |жағдайы = |ел = Молдова |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir =N |lat_deg =45 |lat_min =41 |lat_sec =03 |lon_dir =E |lon_deg =28 |lon_min =24 |lon_sec =10 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = |аймағы = Ғағауызстан |кестедегі аймақ = |аудан түрі = |ауданы = |кестедегі аудан = |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = коммуна |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = 1605 |бұрынғы атаулары = |статус алуы = 1995 |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 15 462 |санақ жылы = 2004 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = 70,25% - [[ғағауыздар]], 11,31% - [[молдовандар]], 7,67% - [[орыстар]] |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = +2:00 |DST = |телефон коды = +373 293 ----- |пошта индексі = MD-5301 |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Вулканешты''' (молд. Vulcănești, Вулкэнешть, {{lang-gag|Valkaneş}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы қала.<ref>г. Вулканешты https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/vulkaneshtskij-rajon/g.-vulkaneshtyi.html</ref><ref>Откройте Молдову: Вулкэнешть – древнее и легендарное поселение https://noi.md/ru/obshhestvo/otkrojte-moldovu-vulkjeneshti-drevnee-i-legendarnoe-poselenie</ref><ref>Официальный сайт города Вулканешты https://www.vulcanestimd.com/vulkaneshty</ref><ref>Значение слова вулканешты https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B</ref> == Сипаттама == Вулканешты - Вулканешты ауданының әкімшілік орталығы, Кагул өзенінің бойында. [[Кишинев]]тан 180 км, [[Украина]] шекарасынан 7 км, [[Румыния]] шекарасынан 35 км қашықтықта орналасқан.<ref>Вулканешты https://chrontime.com/city-md-vulcanesti</ref> == Халқы == 2004 жылғы халық санағы бойынша Вулканешты қаласының халқы 15462 адамды құрайды: 47,69% ерлер, 52,31% әйелдер. Ұлттық құрамы: *70,25% - [[ғағауыздар]], *11,31% - [[молдовандар]], *7,67% - [[орыстар]], *5,46% - [[украиндар]], *4,13% - [[бұлғарлар]], *0,08% - [[сығандар]], *0,01% - [[еврейлер]], *1,06% - басқа ұлт өкілдері.<ref name="Reference1">Вулкэнешть, Гагаузия, АТО https://moldovenii.md/ru/city/details/id/130</ref> == Тарихы == Вулканешты қаласының қашан құрылғанын нақты айту қиын.<ref>Пять исторических фактов о городе Вулканешты https://laf.md/2021/10/14/pjat-istoricheskih-faktov-o-gorode-vulkaneshty/</ref> Қалаға Кагул жағынан кіре берістегі стелада 1712 жылы деп көрсетілген.«Бессарабияның өзі немесе Буджака деп аталатын статистикалық сипаттамасы» (Акерман, 1899) кітабында 1703 жылы «Вулканешты колониясының» болғаны туралы ақпарат берілген. Бірақ Вулканешты ауылы туралы алғашқы ескерту 1605 жылдан басталады. Владимир Никудің «Молдавияның қоныстары құжаттарда және көне (ескі) кітаптарда» библиографиялық нұсқаулығында Вулканешты ауылы 1605 жылы 12 сәуірде аттестациядан өткені айтылады, бірақ бұл елді мекеннің нақты қай жерде орналасқаны туралы нақты мәлімет жоқ. Ғағауыз ағартушысы Михаил Чакир «Вулканешты» сөзі татар тілінен шыққан және «көп қан» дегенді білдіреді деп есептеген. Өйткені 250 жыл бұрын 1768-1774 жылдардағы орыс-түрік соғысының Кагул шайқасы деп аталатын басты шайқастарының бірі қазіргі Вулканешты қаласының маңындағы Кагул өзенінің бойында өтті. Ақын Александр Пушкиннің де табаны Вулканешты жерін басып өткен. 1823 жылы оңтүстікке жер аударылған кезде Гречен жолының бойымен Кагул ұрыс даласынан өткені туралы, онымен бірге болған мемлекеттік шенеунік Липрандидің жазбаша дәректері бар. 1940 жылы қарашада Вулканешты аудан орталығы болды.<ref>ВУЛКАНЕШТЫ https://gazetapanorama.wordpress.com/2011/10/13/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B/</ref> 1965 жылы Вулканешты ауылы қала типтес елді мекен, 1995 жылы қала мәртебесін алды.<ref>Вулканешты – город неразгаданных тайн https://vestigagauzii.md/index.php/novosti/obshchestvo/2179-vulkaneshty-gorod-nerazgadannykh-tajn</ref> 1993 жылдың 23 желтоқсанынан бастап Вулканешты [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамына кіреді.<ref>Вулканешты http://moldova-inform.ru/?p=60</ref> == Экономикасы == Вулканешті Кишинев, Румыния, Украинамен байланыстыратын Вулканешты теміржол торабы бар.<ref>Вулканешты http://travellers.ru/city-vulkaneshty</ref> Қала аумағы арқылы Кишинев-Джурджулести-Галати халықаралық тас жолы өтеді. Резидент-фирмалардың негізгі қызметі: шарап өндіру, тігу, сұрыптау, орау, таңбалау және тауарлармен басқа да операциялар, көтерме сауда. Қаланың аграрлық секторын жүзім шаруашылығы, бау-бақша және мал шаруашылығы кәсіпорындары құрайды. Жетекші кәсіпорындарға «Agro-Gigant» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі<ref>ООО "Гигант-Агро" https://reabiz.ru/company/60717</ref> мен «Nezetli-Iuzium»<ref>Незетли юзюм ООО https://newotzyv.ru/nezetli-yuzyum-ooo</ref> жауапкершілігі шектеулі серіктестігі жатады. == Әлеуметтік салалар == Білім беру жүйесіне *6 мектепке дейінгі мекеме,<ref>Дошкольные Учреждения И Детские Сады в Вулканешты https://xn----8sbnadqrtzjid0d5cj.cybo.com/MD/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B/%D0%B4%D0%BE%D1%88%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B5-%D1%83%D1%87%D1%80%D0%B5%D0%B6%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F-%D0%B8-%D0%B4%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5-%D1%81%D0%B0%D0%B4%D1%8B/</ref> *2 жалпы білім беретін мектеп,<ref>Средняя школа в городе Вулканешты http://vulcanesti.wikimapia.org/tag/44794/</ref> *гимназия,<ref>Гимназия им. С. Руденко г.Вулканешты https://guogagauzii.md/gimnaziya-im-s-rudenko-g-vulkaneshty</ref> *2 теориялық лицей кіреді. Қалада музыка және өнер мектебі, балалар шығармашылық үйі, кітапхана, мұражай бар. Вулканешты тұрғындарына медициналық қызметтерді аудандық аурухана мен отбасылық дәрігерлер орталығы көрсетеді.<ref name="Reference1"/> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Молдова елді мекендері]] 0leb2sb7jz3veubnjjnrtxcpfp8zjpb 3055265 3055264 2022-07-28T13:24:47Z Мағыпар 100137 /* Әлеуметтік салалар */ дереккөз wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = |қазақша атауы = Вулканешты |шынайы атауы = {{lang-gag|Valkaneş}} |сурет = |сурет атауы = |жағдайы = |ел = Молдова |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir =N |lat_deg =45 |lat_min =41 |lat_sec =03 |lon_dir =E |lon_deg =28 |lon_min =24 |lon_sec =10 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = |аймағы = Ғағауызстан |кестедегі аймақ = |аудан түрі = |ауданы = |кестедегі аудан = |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = коммуна |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = 1605 |бұрынғы атаулары = |статус алуы = 1995 |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 15 462 |санақ жылы = 2004 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = 70,25% - [[ғағауыздар]], 11,31% - [[молдовандар]], 7,67% - [[орыстар]] |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = +2:00 |DST = |телефон коды = +373 293 ----- |пошта индексі = MD-5301 |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Вулканешты''' (молд. Vulcănești, Вулкэнешть, {{lang-gag|Valkaneş}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы қала.<ref>г. Вулканешты https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/vulkaneshtskij-rajon/g.-vulkaneshtyi.html</ref><ref>Откройте Молдову: Вулкэнешть – древнее и легендарное поселение https://noi.md/ru/obshhestvo/otkrojte-moldovu-vulkjeneshti-drevnee-i-legendarnoe-poselenie</ref><ref>Официальный сайт города Вулканешты https://www.vulcanestimd.com/vulkaneshty</ref><ref>Значение слова вулканешты https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B</ref> == Сипаттама == Вулканешты - Вулканешты ауданының әкімшілік орталығы, Кагул өзенінің бойында. [[Кишинев]]тан 180 км, [[Украина]] шекарасынан 7 км, [[Румыния]] шекарасынан 35 км қашықтықта орналасқан.<ref>Вулканешты https://chrontime.com/city-md-vulcanesti</ref> == Халқы == 2004 жылғы халық санағы бойынша Вулканешты қаласының халқы 15462 адамды құрайды: 47,69% ерлер, 52,31% әйелдер. Ұлттық құрамы: *70,25% - [[ғағауыздар]], *11,31% - [[молдовандар]], *7,67% - [[орыстар]], *5,46% - [[украиндар]], *4,13% - [[бұлғарлар]], *0,08% - [[сығандар]], *0,01% - [[еврейлер]], *1,06% - басқа ұлт өкілдері.<ref name="Reference1">Вулкэнешть, Гагаузия, АТО https://moldovenii.md/ru/city/details/id/130</ref> == Тарихы == Вулканешты қаласының қашан құрылғанын нақты айту қиын.<ref>Пять исторических фактов о городе Вулканешты https://laf.md/2021/10/14/pjat-istoricheskih-faktov-o-gorode-vulkaneshty/</ref> Қалаға Кагул жағынан кіре берістегі стелада 1712 жылы деп көрсетілген.«Бессарабияның өзі немесе Буджака деп аталатын статистикалық сипаттамасы» (Акерман, 1899) кітабында 1703 жылы «Вулканешты колониясының» болғаны туралы ақпарат берілген. Бірақ Вулканешты ауылы туралы алғашқы ескерту 1605 жылдан басталады. Владимир Никудің «Молдавияның қоныстары құжаттарда және көне (ескі) кітаптарда» библиографиялық нұсқаулығында Вулканешты ауылы 1605 жылы 12 сәуірде аттестациядан өткені айтылады, бірақ бұл елді мекеннің нақты қай жерде орналасқаны туралы нақты мәлімет жоқ. Ғағауыз ағартушысы Михаил Чакир «Вулканешты» сөзі татар тілінен шыққан және «көп қан» дегенді білдіреді деп есептеген. Өйткені 250 жыл бұрын 1768-1774 жылдардағы орыс-түрік соғысының Кагул шайқасы деп аталатын басты шайқастарының бірі қазіргі Вулканешты қаласының маңындағы Кагул өзенінің бойында өтті. Ақын Александр Пушкиннің де табаны Вулканешты жерін басып өткен. 1823 жылы оңтүстікке жер аударылған кезде Гречен жолының бойымен Кагул ұрыс даласынан өткені туралы, онымен бірге болған мемлекеттік шенеунік Липрандидің жазбаша дәректері бар. 1940 жылы қарашада Вулканешты аудан орталығы болды.<ref>ВУЛКАНЕШТЫ https://gazetapanorama.wordpress.com/2011/10/13/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B/</ref> 1965 жылы Вулканешты ауылы қала типтес елді мекен, 1995 жылы қала мәртебесін алды.<ref>Вулканешты – город неразгаданных тайн https://vestigagauzii.md/index.php/novosti/obshchestvo/2179-vulkaneshty-gorod-nerazgadannykh-tajn</ref> 1993 жылдың 23 желтоқсанынан бастап Вулканешты [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамына кіреді.<ref>Вулканешты http://moldova-inform.ru/?p=60</ref> == Экономикасы == Вулканешті Кишинев, Румыния, Украинамен байланыстыратын Вулканешты теміржол торабы бар.<ref>Вулканешты http://travellers.ru/city-vulkaneshty</ref> Қала аумағы арқылы Кишинев-Джурджулести-Галати халықаралық тас жолы өтеді. Резидент-фирмалардың негізгі қызметі: шарап өндіру, тігу, сұрыптау, орау, таңбалау және тауарлармен басқа да операциялар, көтерме сауда. Қаланың аграрлық секторын жүзім шаруашылығы, бау-бақша және мал шаруашылығы кәсіпорындары құрайды. Жетекші кәсіпорындарға «Agro-Gigant» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі<ref>ООО "Гигант-Агро" https://reabiz.ru/company/60717</ref> мен «Nezetli-Iuzium»<ref>Незетли юзюм ООО https://newotzyv.ru/nezetli-yuzyum-ooo</ref> жауапкершілігі шектеулі серіктестігі жатады. == Әлеуметтік салалар == Білім беру жүйесіне *6 мектепке дейінгі мекеме,<ref>Дошкольные Учреждения И Детские Сады в Вулканешты https://xn----8sbnadqrtzjid0d5cj.cybo.com/MD/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B/%D0%B4%D0%BE%D1%88%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B5-%D1%83%D1%87%D1%80%D0%B5%D0%B6%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F-%D0%B8-%D0%B4%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5-%D1%81%D0%B0%D0%B4%D1%8B/</ref> *2 жалпы білім беретін мектеп,<ref>Средняя школа в городе Вулканешты http://vulcanesti.wikimapia.org/tag/44794/</ref> *гимназия,<ref>Гимназия им. С. Руденко г.Вулканешты https://guogagauzii.md/gimnaziya-im-s-rudenko-g-vulkaneshty</ref> *2 теориялық лицей кіреді.<ref>Теоретический лицей им. А. Должненко г. Вулканешты https://guogagauzii.md/teoreticheskij-litsej-im-a-dolzhnenko-g-vulkaneshty</ref> Қалада музыка және өнер мектебі, балалар шығармашылық үйі, кітапхана, мұражай бар. Вулканешты тұрғындарына медициналық қызметтерді аудандық аурухана мен отбасылық дәрігерлер орталығы көрсетеді.<ref name="Reference1"/> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Молдова елді мекендері]] ehncwveinlgqk3z7r59hvd4kck6gkm4 3055267 3055265 2022-07-28T13:27:07Z Мағыпар 100137 /* Әлеуметтік салалар */ дереккөз wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = |қазақша атауы = Вулканешты |шынайы атауы = {{lang-gag|Valkaneş}} |сурет = |сурет атауы = |жағдайы = |ел = Молдова |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir =N |lat_deg =45 |lat_min =41 |lat_sec =03 |lon_dir =E |lon_deg =28 |lon_min =24 |lon_sec =10 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = |аймағы = Ғағауызстан |кестедегі аймақ = |аудан түрі = |ауданы = |кестедегі аудан = |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = коммуна |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = 1605 |бұрынғы атаулары = |статус алуы = 1995 |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 15 462 |санақ жылы = 2004 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = 70,25% - [[ғағауыздар]], 11,31% - [[молдовандар]], 7,67% - [[орыстар]] |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = +2:00 |DST = |телефон коды = +373 293 ----- |пошта индексі = MD-5301 |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Вулканешты''' (молд. Vulcănești, Вулкэнешть, {{lang-gag|Valkaneş}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы қала.<ref>г. Вулканешты https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/vulkaneshtskij-rajon/g.-vulkaneshtyi.html</ref><ref>Откройте Молдову: Вулкэнешть – древнее и легендарное поселение https://noi.md/ru/obshhestvo/otkrojte-moldovu-vulkjeneshti-drevnee-i-legendarnoe-poselenie</ref><ref>Официальный сайт города Вулканешты https://www.vulcanestimd.com/vulkaneshty</ref><ref>Значение слова вулканешты https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B</ref> == Сипаттама == Вулканешты - Вулканешты ауданының әкімшілік орталығы, Кагул өзенінің бойында. [[Кишинев]]тан 180 км, [[Украина]] шекарасынан 7 км, [[Румыния]] шекарасынан 35 км қашықтықта орналасқан.<ref>Вулканешты https://chrontime.com/city-md-vulcanesti</ref> == Халқы == 2004 жылғы халық санағы бойынша Вулканешты қаласының халқы 15462 адамды құрайды: 47,69% ерлер, 52,31% әйелдер. Ұлттық құрамы: *70,25% - [[ғағауыздар]], *11,31% - [[молдовандар]], *7,67% - [[орыстар]], *5,46% - [[украиндар]], *4,13% - [[бұлғарлар]], *0,08% - [[сығандар]], *0,01% - [[еврейлер]], *1,06% - басқа ұлт өкілдері.<ref name="Reference1">Вулкэнешть, Гагаузия, АТО https://moldovenii.md/ru/city/details/id/130</ref> == Тарихы == Вулканешты қаласының қашан құрылғанын нақты айту қиын.<ref>Пять исторических фактов о городе Вулканешты https://laf.md/2021/10/14/pjat-istoricheskih-faktov-o-gorode-vulkaneshty/</ref> Қалаға Кагул жағынан кіре берістегі стелада 1712 жылы деп көрсетілген.«Бессарабияның өзі немесе Буджака деп аталатын статистикалық сипаттамасы» (Акерман, 1899) кітабында 1703 жылы «Вулканешты колониясының» болғаны туралы ақпарат берілген. Бірақ Вулканешты ауылы туралы алғашқы ескерту 1605 жылдан басталады. Владимир Никудің «Молдавияның қоныстары құжаттарда және көне (ескі) кітаптарда» библиографиялық нұсқаулығында Вулканешты ауылы 1605 жылы 12 сәуірде аттестациядан өткені айтылады, бірақ бұл елді мекеннің нақты қай жерде орналасқаны туралы нақты мәлімет жоқ. Ғағауыз ағартушысы Михаил Чакир «Вулканешты» сөзі татар тілінен шыққан және «көп қан» дегенді білдіреді деп есептеген. Өйткені 250 жыл бұрын 1768-1774 жылдардағы орыс-түрік соғысының Кагул шайқасы деп аталатын басты шайқастарының бірі қазіргі Вулканешты қаласының маңындағы Кагул өзенінің бойында өтті. Ақын Александр Пушкиннің де табаны Вулканешты жерін басып өткен. 1823 жылы оңтүстікке жер аударылған кезде Гречен жолының бойымен Кагул ұрыс даласынан өткені туралы, онымен бірге болған мемлекеттік шенеунік Липрандидің жазбаша дәректері бар. 1940 жылы қарашада Вулканешты аудан орталығы болды.<ref>ВУЛКАНЕШТЫ https://gazetapanorama.wordpress.com/2011/10/13/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B/</ref> 1965 жылы Вулканешты ауылы қала типтес елді мекен, 1995 жылы қала мәртебесін алды.<ref>Вулканешты – город неразгаданных тайн https://vestigagauzii.md/index.php/novosti/obshchestvo/2179-vulkaneshty-gorod-nerazgadannykh-tajn</ref> 1993 жылдың 23 желтоқсанынан бастап Вулканешты [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамына кіреді.<ref>Вулканешты http://moldova-inform.ru/?p=60</ref> == Экономикасы == Вулканешті Кишинев, Румыния, Украинамен байланыстыратын Вулканешты теміржол торабы бар.<ref>Вулканешты http://travellers.ru/city-vulkaneshty</ref> Қала аумағы арқылы Кишинев-Джурджулести-Галати халықаралық тас жолы өтеді. Резидент-фирмалардың негізгі қызметі: шарап өндіру, тігу, сұрыптау, орау, таңбалау және тауарлармен басқа да операциялар, көтерме сауда. Қаланың аграрлық секторын жүзім шаруашылығы, бау-бақша және мал шаруашылығы кәсіпорындары құрайды. Жетекші кәсіпорындарға «Agro-Gigant» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі<ref>ООО "Гигант-Агро" https://reabiz.ru/company/60717</ref> мен «Nezetli-Iuzium»<ref>Незетли юзюм ООО https://newotzyv.ru/nezetli-yuzyum-ooo</ref> жауапкершілігі шектеулі серіктестігі жатады. == Әлеуметтік салалар == Білім беру жүйесіне *6 мектепке дейінгі мекеме,<ref>Дошкольные Учреждения И Детские Сады в Вулканешты https://xn----8sbnadqrtzjid0d5cj.cybo.com/MD/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B/%D0%B4%D0%BE%D1%88%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B5-%D1%83%D1%87%D1%80%D0%B5%D0%B6%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F-%D0%B8-%D0%B4%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5-%D1%81%D0%B0%D0%B4%D1%8B/</ref> *2 жалпы білім беретін мектеп,<ref>Средняя школа в городе Вулканешты http://vulcanesti.wikimapia.org/tag/44794/</ref> *гимназия,<ref>Гимназия им. С. Руденко г.Вулканешты https://guogagauzii.md/gimnaziya-im-s-rudenko-g-vulkaneshty</ref> *2 теориялық лицей кіреді.<ref>Теоретический лицей им. А. Должненко г. Вулканешты https://guogagauzii.md/teoreticheskij-litsej-im-a-dolzhnenko-g-vulkaneshty</ref><ref>Лицей №1 https://proshkolu.ru/org/vulkaneshty1/</ref> Қалада музыка және өнер мектебі, балалар шығармашылық үйі, кітапхана, мұражай бар. Вулканешты тұрғындарына медициналық қызметтерді аудандық аурухана мен отбасылық дәрігерлер орталығы көрсетеді.<ref name="Reference1"/> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Молдова елді мекендері]] t88hgeruznu14foazrz6inbevvgiej1 3055268 3055267 2022-07-28T13:28:28Z Мағыпар 100137 /* Әлеуметтік салалар */ дереккөз wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = |қазақша атауы = Вулканешты |шынайы атауы = {{lang-gag|Valkaneş}} |сурет = |сурет атауы = |жағдайы = |ел = Молдова |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir =N |lat_deg =45 |lat_min =41 |lat_sec =03 |lon_dir =E |lon_deg =28 |lon_min =24 |lon_sec =10 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = |аймағы = Ғағауызстан |кестедегі аймақ = |аудан түрі = |ауданы = |кестедегі аудан = |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = коммуна |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = 1605 |бұрынғы атаулары = |статус алуы = 1995 |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 15 462 |санақ жылы = 2004 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = 70,25% - [[ғағауыздар]], 11,31% - [[молдовандар]], 7,67% - [[орыстар]] |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = +2:00 |DST = |телефон коды = +373 293 ----- |пошта индексі = MD-5301 |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Вулканешты''' (молд. Vulcănești, Вулкэнешть, {{lang-gag|Valkaneş}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы қала.<ref>г. Вулканешты https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/vulkaneshtskij-rajon/g.-vulkaneshtyi.html</ref><ref>Откройте Молдову: Вулкэнешть – древнее и легендарное поселение https://noi.md/ru/obshhestvo/otkrojte-moldovu-vulkjeneshti-drevnee-i-legendarnoe-poselenie</ref><ref>Официальный сайт города Вулканешты https://www.vulcanestimd.com/vulkaneshty</ref><ref>Значение слова вулканешты https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B</ref> == Сипаттама == Вулканешты - Вулканешты ауданының әкімшілік орталығы, Кагул өзенінің бойында. [[Кишинев]]тан 180 км, [[Украина]] шекарасынан 7 км, [[Румыния]] шекарасынан 35 км қашықтықта орналасқан.<ref>Вулканешты https://chrontime.com/city-md-vulcanesti</ref> == Халқы == 2004 жылғы халық санағы бойынша Вулканешты қаласының халқы 15462 адамды құрайды: 47,69% ерлер, 52,31% әйелдер. Ұлттық құрамы: *70,25% - [[ғағауыздар]], *11,31% - [[молдовандар]], *7,67% - [[орыстар]], *5,46% - [[украиндар]], *4,13% - [[бұлғарлар]], *0,08% - [[сығандар]], *0,01% - [[еврейлер]], *1,06% - басқа ұлт өкілдері.<ref name="Reference1">Вулкэнешть, Гагаузия, АТО https://moldovenii.md/ru/city/details/id/130</ref> == Тарихы == Вулканешты қаласының қашан құрылғанын нақты айту қиын.<ref>Пять исторических фактов о городе Вулканешты https://laf.md/2021/10/14/pjat-istoricheskih-faktov-o-gorode-vulkaneshty/</ref> Қалаға Кагул жағынан кіре берістегі стелада 1712 жылы деп көрсетілген.«Бессарабияның өзі немесе Буджака деп аталатын статистикалық сипаттамасы» (Акерман, 1899) кітабында 1703 жылы «Вулканешты колониясының» болғаны туралы ақпарат берілген. Бірақ Вулканешты ауылы туралы алғашқы ескерту 1605 жылдан басталады. Владимир Никудің «Молдавияның қоныстары құжаттарда және көне (ескі) кітаптарда» библиографиялық нұсқаулығында Вулканешты ауылы 1605 жылы 12 сәуірде аттестациядан өткені айтылады, бірақ бұл елді мекеннің нақты қай жерде орналасқаны туралы нақты мәлімет жоқ. Ғағауыз ағартушысы Михаил Чакир «Вулканешты» сөзі татар тілінен шыққан және «көп қан» дегенді білдіреді деп есептеген. Өйткені 250 жыл бұрын 1768-1774 жылдардағы орыс-түрік соғысының Кагул шайқасы деп аталатын басты шайқастарының бірі қазіргі Вулканешты қаласының маңындағы Кагул өзенінің бойында өтті. Ақын Александр Пушкиннің де табаны Вулканешты жерін басып өткен. 1823 жылы оңтүстікке жер аударылған кезде Гречен жолының бойымен Кагул ұрыс даласынан өткені туралы, онымен бірге болған мемлекеттік шенеунік Липрандидің жазбаша дәректері бар. 1940 жылы қарашада Вулканешты аудан орталығы болды.<ref>ВУЛКАНЕШТЫ https://gazetapanorama.wordpress.com/2011/10/13/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B/</ref> 1965 жылы Вулканешты ауылы қала типтес елді мекен, 1995 жылы қала мәртебесін алды.<ref>Вулканешты – город неразгаданных тайн https://vestigagauzii.md/index.php/novosti/obshchestvo/2179-vulkaneshty-gorod-nerazgadannykh-tajn</ref> 1993 жылдың 23 желтоқсанынан бастап Вулканешты [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамына кіреді.<ref>Вулканешты http://moldova-inform.ru/?p=60</ref> == Экономикасы == Вулканешті Кишинев, Румыния, Украинамен байланыстыратын Вулканешты теміржол торабы бар.<ref>Вулканешты http://travellers.ru/city-vulkaneshty</ref> Қала аумағы арқылы Кишинев-Джурджулести-Галати халықаралық тас жолы өтеді. Резидент-фирмалардың негізгі қызметі: шарап өндіру, тігу, сұрыптау, орау, таңбалау және тауарлармен басқа да операциялар, көтерме сауда. Қаланың аграрлық секторын жүзім шаруашылығы, бау-бақша және мал шаруашылығы кәсіпорындары құрайды. Жетекші кәсіпорындарға «Agro-Gigant» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі<ref>ООО "Гигант-Агро" https://reabiz.ru/company/60717</ref> мен «Nezetli-Iuzium»<ref>Незетли юзюм ООО https://newotzyv.ru/nezetli-yuzyum-ooo</ref> жауапкершілігі шектеулі серіктестігі жатады. == Әлеуметтік салалар == Білім беру жүйесіне *6 мектепке дейінгі мекеме,<ref>Дошкольные Учреждения И Детские Сады в Вулканешты https://xn----8sbnadqrtzjid0d5cj.cybo.com/MD/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B/%D0%B4%D0%BE%D1%88%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B5-%D1%83%D1%87%D1%80%D0%B5%D0%B6%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F-%D0%B8-%D0%B4%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5-%D1%81%D0%B0%D0%B4%D1%8B/</ref> *2 жалпы білім беретін мектеп,<ref>Средняя школа в городе Вулканешты http://vulcanesti.wikimapia.org/tag/44794/</ref> *гимназия,<ref>Гимназия им. С. Руденко г.Вулканешты https://guogagauzii.md/gimnaziya-im-s-rudenko-g-vulkaneshty</ref> *2 теориялық лицей кіреді.<ref>Теоретический лицей им. А. Должненко г. Вулканешты https://guogagauzii.md/teoreticheskij-litsej-im-a-dolzhnenko-g-vulkaneshty</ref><ref>Лицей №1 https://proshkolu.ru/org/vulkaneshty1/</ref> Қалада музыка<ref>Детская музыкальная школа г. Вулканешты https://guogagauzii.md/detskaya-muzykalnaya-shkola-g-vulkaneshty</ref> және өнер мектебі, балалар шығармашылық үйі, кітапхана, мұражай бар. Вулканешты тұрғындарына медициналық қызметтерді аудандық аурухана мен отбасылық дәрігерлер орталығы көрсетеді.<ref name="Reference1"/> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Молдова елді мекендері]] eh0r8lo55prak9ri7yvp8ztgubh61f6 3055270 3055268 2022-07-28T13:31:28Z Мағыпар 100137 /* Әлеуметтік салалар */ дереккөз wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = |қазақша атауы = Вулканешты |шынайы атауы = {{lang-gag|Valkaneş}} |сурет = |сурет атауы = |жағдайы = |ел = Молдова |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir =N |lat_deg =45 |lat_min =41 |lat_sec =03 |lon_dir =E |lon_deg =28 |lon_min =24 |lon_sec =10 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = |аймағы = Ғағауызстан |кестедегі аймақ = |аудан түрі = |ауданы = |кестедегі аудан = |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = коммуна |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = 1605 |бұрынғы атаулары = |статус алуы = 1995 |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 15 462 |санақ жылы = 2004 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = 70,25% - [[ғағауыздар]], 11,31% - [[молдовандар]], 7,67% - [[орыстар]] |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = +2:00 |DST = |телефон коды = +373 293 ----- |пошта индексі = MD-5301 |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Вулканешты''' (молд. Vulcănești, Вулкэнешть, {{lang-gag|Valkaneş}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы қала.<ref>г. Вулканешты https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/vulkaneshtskij-rajon/g.-vulkaneshtyi.html</ref><ref>Откройте Молдову: Вулкэнешть – древнее и легендарное поселение https://noi.md/ru/obshhestvo/otkrojte-moldovu-vulkjeneshti-drevnee-i-legendarnoe-poselenie</ref><ref>Официальный сайт города Вулканешты https://www.vulcanestimd.com/vulkaneshty</ref><ref>Значение слова вулканешты https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B</ref> == Сипаттама == Вулканешты - Вулканешты ауданының әкімшілік орталығы, Кагул өзенінің бойында. [[Кишинев]]тан 180 км, [[Украина]] шекарасынан 7 км, [[Румыния]] шекарасынан 35 км қашықтықта орналасқан.<ref>Вулканешты https://chrontime.com/city-md-vulcanesti</ref> == Халқы == 2004 жылғы халық санағы бойынша Вулканешты қаласының халқы 15462 адамды құрайды: 47,69% ерлер, 52,31% әйелдер. Ұлттық құрамы: *70,25% - [[ғағауыздар]], *11,31% - [[молдовандар]], *7,67% - [[орыстар]], *5,46% - [[украиндар]], *4,13% - [[бұлғарлар]], *0,08% - [[сығандар]], *0,01% - [[еврейлер]], *1,06% - басқа ұлт өкілдері.<ref name="Reference1">Вулкэнешть, Гагаузия, АТО https://moldovenii.md/ru/city/details/id/130</ref> == Тарихы == Вулканешты қаласының қашан құрылғанын нақты айту қиын.<ref>Пять исторических фактов о городе Вулканешты https://laf.md/2021/10/14/pjat-istoricheskih-faktov-o-gorode-vulkaneshty/</ref> Қалаға Кагул жағынан кіре берістегі стелада 1712 жылы деп көрсетілген.«Бессарабияның өзі немесе Буджака деп аталатын статистикалық сипаттамасы» (Акерман, 1899) кітабында 1703 жылы «Вулканешты колониясының» болғаны туралы ақпарат берілген. Бірақ Вулканешты ауылы туралы алғашқы ескерту 1605 жылдан басталады. Владимир Никудің «Молдавияның қоныстары құжаттарда және көне (ескі) кітаптарда» библиографиялық нұсқаулығында Вулканешты ауылы 1605 жылы 12 сәуірде аттестациядан өткені айтылады, бірақ бұл елді мекеннің нақты қай жерде орналасқаны туралы нақты мәлімет жоқ. Ғағауыз ағартушысы Михаил Чакир «Вулканешты» сөзі татар тілінен шыққан және «көп қан» дегенді білдіреді деп есептеген. Өйткені 250 жыл бұрын 1768-1774 жылдардағы орыс-түрік соғысының Кагул шайқасы деп аталатын басты шайқастарының бірі қазіргі Вулканешты қаласының маңындағы Кагул өзенінің бойында өтті. Ақын Александр Пушкиннің де табаны Вулканешты жерін басып өткен. 1823 жылы оңтүстікке жер аударылған кезде Гречен жолының бойымен Кагул ұрыс даласынан өткені туралы, онымен бірге болған мемлекеттік шенеунік Липрандидің жазбаша дәректері бар. 1940 жылы қарашада Вулканешты аудан орталығы болды.<ref>ВУЛКАНЕШТЫ https://gazetapanorama.wordpress.com/2011/10/13/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B/</ref> 1965 жылы Вулканешты ауылы қала типтес елді мекен, 1995 жылы қала мәртебесін алды.<ref>Вулканешты – город неразгаданных тайн https://vestigagauzii.md/index.php/novosti/obshchestvo/2179-vulkaneshty-gorod-nerazgadannykh-tajn</ref> 1993 жылдың 23 желтоқсанынан бастап Вулканешты [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамына кіреді.<ref>Вулканешты http://moldova-inform.ru/?p=60</ref> == Экономикасы == Вулканешті Кишинев, Румыния, Украинамен байланыстыратын Вулканешты теміржол торабы бар.<ref>Вулканешты http://travellers.ru/city-vulkaneshty</ref> Қала аумағы арқылы Кишинев-Джурджулести-Галати халықаралық тас жолы өтеді. Резидент-фирмалардың негізгі қызметі: шарап өндіру, тігу, сұрыптау, орау, таңбалау және тауарлармен басқа да операциялар, көтерме сауда. Қаланың аграрлық секторын жүзім шаруашылығы, бау-бақша және мал шаруашылығы кәсіпорындары құрайды. Жетекші кәсіпорындарға «Agro-Gigant» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі<ref>ООО "Гигант-Агро" https://reabiz.ru/company/60717</ref> мен «Nezetli-Iuzium»<ref>Незетли юзюм ООО https://newotzyv.ru/nezetli-yuzyum-ooo</ref> жауапкершілігі шектеулі серіктестігі жатады. == Әлеуметтік салалар == Білім беру жүйесіне *6 мектепке дейінгі мекеме,<ref>Дошкольные Учреждения И Детские Сады в Вулканешты https://xn----8sbnadqrtzjid0d5cj.cybo.com/MD/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B/%D0%B4%D0%BE%D1%88%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B5-%D1%83%D1%87%D1%80%D0%B5%D0%B6%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F-%D0%B8-%D0%B4%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5-%D1%81%D0%B0%D0%B4%D1%8B/</ref> *2 жалпы білім беретін мектеп,<ref>Средняя школа в городе Вулканешты http://vulcanesti.wikimapia.org/tag/44794/</ref> *гимназия,<ref>Гимназия им. С. Руденко г.Вулканешты https://guogagauzii.md/gimnaziya-im-s-rudenko-g-vulkaneshty</ref> *2 теориялық лицей кіреді.<ref>Теоретический лицей им. А. Должненко г. Вулканешты https://guogagauzii.md/teoreticheskij-litsej-im-a-dolzhnenko-g-vulkaneshty</ref><ref>Лицей №1 https://proshkolu.ru/org/vulkaneshty1/</ref> Қалада музыка<ref>Детская музыкальная школа г. Вулканешты https://guogagauzii.md/detskaya-muzykalnaya-shkola-g-vulkaneshty</ref> және өнер мектебі <ref>Художественная школа города Вулканешты http://vulcanesti.md/component/k2/item/2950-khudozhestvennaya-shkola-goroda-vulkaneshty-ob-yavlyaet-nabor-uchashchikhsya</ref>, балалар шығармашылық үйі, кітапхана, мұражай бар. Вулканешты тұрғындарына медициналық қызметтерді аудандық аурухана мен отбасылық дәрігерлер орталығы көрсетеді.<ref name="Reference1"/> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Молдова елді мекендері]] e2twxphqec3qc277fxrq2yn8htxsgmz 3055271 3055270 2022-07-28T13:33:21Z Мағыпар 100137 /* Әлеуметтік салалар */ дереккөз wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = |қазақша атауы = Вулканешты |шынайы атауы = {{lang-gag|Valkaneş}} |сурет = |сурет атауы = |жағдайы = |ел = Молдова |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir =N |lat_deg =45 |lat_min =41 |lat_sec =03 |lon_dir =E |lon_deg =28 |lon_min =24 |lon_sec =10 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = |аймағы = Ғағауызстан |кестедегі аймақ = |аудан түрі = |ауданы = |кестедегі аудан = |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = коммуна |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = 1605 |бұрынғы атаулары = |статус алуы = 1995 |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 15 462 |санақ жылы = 2004 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = 70,25% - [[ғағауыздар]], 11,31% - [[молдовандар]], 7,67% - [[орыстар]] |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = +2:00 |DST = |телефон коды = +373 293 ----- |пошта индексі = MD-5301 |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Вулканешты''' (молд. Vulcănești, Вулкэнешть, {{lang-gag|Valkaneş}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы қала.<ref>г. Вулканешты https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/vulkaneshtskij-rajon/g.-vulkaneshtyi.html</ref><ref>Откройте Молдову: Вулкэнешть – древнее и легендарное поселение https://noi.md/ru/obshhestvo/otkrojte-moldovu-vulkjeneshti-drevnee-i-legendarnoe-poselenie</ref><ref>Официальный сайт города Вулканешты https://www.vulcanestimd.com/vulkaneshty</ref><ref>Значение слова вулканешты https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B</ref> == Сипаттама == Вулканешты - Вулканешты ауданының әкімшілік орталығы, Кагул өзенінің бойында. [[Кишинев]]тан 180 км, [[Украина]] шекарасынан 7 км, [[Румыния]] шекарасынан 35 км қашықтықта орналасқан.<ref>Вулканешты https://chrontime.com/city-md-vulcanesti</ref> == Халқы == 2004 жылғы халық санағы бойынша Вулканешты қаласының халқы 15462 адамды құрайды: 47,69% ерлер, 52,31% әйелдер. Ұлттық құрамы: *70,25% - [[ғағауыздар]], *11,31% - [[молдовандар]], *7,67% - [[орыстар]], *5,46% - [[украиндар]], *4,13% - [[бұлғарлар]], *0,08% - [[сығандар]], *0,01% - [[еврейлер]], *1,06% - басқа ұлт өкілдері.<ref name="Reference1">Вулкэнешть, Гагаузия, АТО https://moldovenii.md/ru/city/details/id/130</ref> == Тарихы == Вулканешты қаласының қашан құрылғанын нақты айту қиын.<ref>Пять исторических фактов о городе Вулканешты https://laf.md/2021/10/14/pjat-istoricheskih-faktov-o-gorode-vulkaneshty/</ref> Қалаға Кагул жағынан кіре берістегі стелада 1712 жылы деп көрсетілген.«Бессарабияның өзі немесе Буджака деп аталатын статистикалық сипаттамасы» (Акерман, 1899) кітабында 1703 жылы «Вулканешты колониясының» болғаны туралы ақпарат берілген. Бірақ Вулканешты ауылы туралы алғашқы ескерту 1605 жылдан басталады. Владимир Никудің «Молдавияның қоныстары құжаттарда және көне (ескі) кітаптарда» библиографиялық нұсқаулығында Вулканешты ауылы 1605 жылы 12 сәуірде аттестациядан өткені айтылады, бірақ бұл елді мекеннің нақты қай жерде орналасқаны туралы нақты мәлімет жоқ. Ғағауыз ағартушысы Михаил Чакир «Вулканешты» сөзі татар тілінен шыққан және «көп қан» дегенді білдіреді деп есептеген. Өйткені 250 жыл бұрын 1768-1774 жылдардағы орыс-түрік соғысының Кагул шайқасы деп аталатын басты шайқастарының бірі қазіргі Вулканешты қаласының маңындағы Кагул өзенінің бойында өтті. Ақын Александр Пушкиннің де табаны Вулканешты жерін басып өткен. 1823 жылы оңтүстікке жер аударылған кезде Гречен жолының бойымен Кагул ұрыс даласынан өткені туралы, онымен бірге болған мемлекеттік шенеунік Липрандидің жазбаша дәректері бар. 1940 жылы қарашада Вулканешты аудан орталығы болды.<ref>ВУЛКАНЕШТЫ https://gazetapanorama.wordpress.com/2011/10/13/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B/</ref> 1965 жылы Вулканешты ауылы қала типтес елді мекен, 1995 жылы қала мәртебесін алды.<ref>Вулканешты – город неразгаданных тайн https://vestigagauzii.md/index.php/novosti/obshchestvo/2179-vulkaneshty-gorod-nerazgadannykh-tajn</ref> 1993 жылдың 23 желтоқсанынан бастап Вулканешты [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамына кіреді.<ref>Вулканешты http://moldova-inform.ru/?p=60</ref> == Экономикасы == Вулканешті Кишинев, Румыния, Украинамен байланыстыратын Вулканешты теміржол торабы бар.<ref>Вулканешты http://travellers.ru/city-vulkaneshty</ref> Қала аумағы арқылы Кишинев-Джурджулести-Галати халықаралық тас жолы өтеді. Резидент-фирмалардың негізгі қызметі: шарап өндіру, тігу, сұрыптау, орау, таңбалау және тауарлармен басқа да операциялар, көтерме сауда. Қаланың аграрлық секторын жүзім шаруашылығы, бау-бақша және мал шаруашылығы кәсіпорындары құрайды. Жетекші кәсіпорындарға «Agro-Gigant» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі<ref>ООО "Гигант-Агро" https://reabiz.ru/company/60717</ref> мен «Nezetli-Iuzium»<ref>Незетли юзюм ООО https://newotzyv.ru/nezetli-yuzyum-ooo</ref> жауапкершілігі шектеулі серіктестігі жатады. == Әлеуметтік салалар == Білім беру жүйесіне *6 мектепке дейінгі мекеме,<ref>Дошкольные Учреждения И Детские Сады в Вулканешты https://xn----8sbnadqrtzjid0d5cj.cybo.com/MD/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B/%D0%B4%D0%BE%D1%88%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B5-%D1%83%D1%87%D1%80%D0%B5%D0%B6%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F-%D0%B8-%D0%B4%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5-%D1%81%D0%B0%D0%B4%D1%8B/</ref> *2 жалпы білім беретін мектеп,<ref>Средняя школа в городе Вулканешты http://vulcanesti.wikimapia.org/tag/44794/</ref> *гимназия,<ref>Гимназия им. С. Руденко г.Вулканешты https://guogagauzii.md/gimnaziya-im-s-rudenko-g-vulkaneshty</ref> *2 теориялық лицей кіреді.<ref>Теоретический лицей им. А. Должненко г. Вулканешты https://guogagauzii.md/teoreticheskij-litsej-im-a-dolzhnenko-g-vulkaneshty</ref><ref>Лицей №1 https://proshkolu.ru/org/vulkaneshty1/</ref> Қалада музыка<ref>Детская музыкальная школа г. Вулканешты https://guogagauzii.md/detskaya-muzykalnaya-shkola-g-vulkaneshty</ref> және өнер мектебі, <ref>Художественная школа города Вулканешты http://vulcanesti.md/component/k2/item/2950-khudozhestvennaya-shkola-goroda-vulkaneshty-ob-yavlyaet-nabor-uchashchikhsya</ref> балалар шығармашылық үйі,<ref>Вулканештский Дом детского творчества https://guogagauzii.md/vulkaneshtskij-dom-detskogo-tvorchestva</ref> кітапхана, мұражай бар. Вулканешты тұрғындарына медициналық қызметтерді аудандық аурухана мен отбасылық дәрігерлер орталығы көрсетеді.<ref name="Reference1"/> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Молдова елді мекендері]] dov69iinlkliy6nmqobelje7rj3pjph 3055272 3055271 2022-07-28T13:35:04Z Мағыпар 100137 /* Әлеуметтік салалар */ дереккөз wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = |қазақша атауы = Вулканешты |шынайы атауы = {{lang-gag|Valkaneş}} |сурет = |сурет атауы = |жағдайы = |ел = Молдова |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir =N |lat_deg =45 |lat_min =41 |lat_sec =03 |lon_dir =E |lon_deg =28 |lon_min =24 |lon_sec =10 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = |аймағы = Ғағауызстан |кестедегі аймақ = |аудан түрі = |ауданы = |кестедегі аудан = |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = коммуна |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = 1605 |бұрынғы атаулары = |статус алуы = 1995 |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 15 462 |санақ жылы = 2004 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = 70,25% - [[ғағауыздар]], 11,31% - [[молдовандар]], 7,67% - [[орыстар]] |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = +2:00 |DST = |телефон коды = +373 293 ----- |пошта индексі = MD-5301 |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Вулканешты''' (молд. Vulcănești, Вулкэнешть, {{lang-gag|Valkaneş}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы қала.<ref>г. Вулканешты https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/vulkaneshtskij-rajon/g.-vulkaneshtyi.html</ref><ref>Откройте Молдову: Вулкэнешть – древнее и легендарное поселение https://noi.md/ru/obshhestvo/otkrojte-moldovu-vulkjeneshti-drevnee-i-legendarnoe-poselenie</ref><ref>Официальный сайт города Вулканешты https://www.vulcanestimd.com/vulkaneshty</ref><ref>Значение слова вулканешты https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B</ref> == Сипаттама == Вулканешты - Вулканешты ауданының әкімшілік орталығы, Кагул өзенінің бойында. [[Кишинев]]тан 180 км, [[Украина]] шекарасынан 7 км, [[Румыния]] шекарасынан 35 км қашықтықта орналасқан.<ref>Вулканешты https://chrontime.com/city-md-vulcanesti</ref> == Халқы == 2004 жылғы халық санағы бойынша Вулканешты қаласының халқы 15462 адамды құрайды: 47,69% ерлер, 52,31% әйелдер. Ұлттық құрамы: *70,25% - [[ғағауыздар]], *11,31% - [[молдовандар]], *7,67% - [[орыстар]], *5,46% - [[украиндар]], *4,13% - [[бұлғарлар]], *0,08% - [[сығандар]], *0,01% - [[еврейлер]], *1,06% - басқа ұлт өкілдері.<ref name="Reference1">Вулкэнешть, Гагаузия, АТО https://moldovenii.md/ru/city/details/id/130</ref> == Тарихы == Вулканешты қаласының қашан құрылғанын нақты айту қиын.<ref>Пять исторических фактов о городе Вулканешты https://laf.md/2021/10/14/pjat-istoricheskih-faktov-o-gorode-vulkaneshty/</ref> Қалаға Кагул жағынан кіре берістегі стелада 1712 жылы деп көрсетілген.«Бессарабияның өзі немесе Буджака деп аталатын статистикалық сипаттамасы» (Акерман, 1899) кітабында 1703 жылы «Вулканешты колониясының» болғаны туралы ақпарат берілген. Бірақ Вулканешты ауылы туралы алғашқы ескерту 1605 жылдан басталады. Владимир Никудің «Молдавияның қоныстары құжаттарда және көне (ескі) кітаптарда» библиографиялық нұсқаулығында Вулканешты ауылы 1605 жылы 12 сәуірде аттестациядан өткені айтылады, бірақ бұл елді мекеннің нақты қай жерде орналасқаны туралы нақты мәлімет жоқ. Ғағауыз ағартушысы Михаил Чакир «Вулканешты» сөзі татар тілінен шыққан және «көп қан» дегенді білдіреді деп есептеген. Өйткені 250 жыл бұрын 1768-1774 жылдардағы орыс-түрік соғысының Кагул шайқасы деп аталатын басты шайқастарының бірі қазіргі Вулканешты қаласының маңындағы Кагул өзенінің бойында өтті. Ақын Александр Пушкиннің де табаны Вулканешты жерін басып өткен. 1823 жылы оңтүстікке жер аударылған кезде Гречен жолының бойымен Кагул ұрыс даласынан өткені туралы, онымен бірге болған мемлекеттік шенеунік Липрандидің жазбаша дәректері бар. 1940 жылы қарашада Вулканешты аудан орталығы болды.<ref>ВУЛКАНЕШТЫ https://gazetapanorama.wordpress.com/2011/10/13/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B/</ref> 1965 жылы Вулканешты ауылы қала типтес елді мекен, 1995 жылы қала мәртебесін алды.<ref>Вулканешты – город неразгаданных тайн https://vestigagauzii.md/index.php/novosti/obshchestvo/2179-vulkaneshty-gorod-nerazgadannykh-tajn</ref> 1993 жылдың 23 желтоқсанынан бастап Вулканешты [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамына кіреді.<ref>Вулканешты http://moldova-inform.ru/?p=60</ref> == Экономикасы == Вулканешті Кишинев, Румыния, Украинамен байланыстыратын Вулканешты теміржол торабы бар.<ref>Вулканешты http://travellers.ru/city-vulkaneshty</ref> Қала аумағы арқылы Кишинев-Джурджулести-Галати халықаралық тас жолы өтеді. Резидент-фирмалардың негізгі қызметі: шарап өндіру, тігу, сұрыптау, орау, таңбалау және тауарлармен басқа да операциялар, көтерме сауда. Қаланың аграрлық секторын жүзім шаруашылығы, бау-бақша және мал шаруашылығы кәсіпорындары құрайды. Жетекші кәсіпорындарға «Agro-Gigant» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі<ref>ООО "Гигант-Агро" https://reabiz.ru/company/60717</ref> мен «Nezetli-Iuzium»<ref>Незетли юзюм ООО https://newotzyv.ru/nezetli-yuzyum-ooo</ref> жауапкершілігі шектеулі серіктестігі жатады. == Әлеуметтік салалар == Білім беру жүйесіне *6 мектепке дейінгі мекеме,<ref>Дошкольные Учреждения И Детские Сады в Вулканешты https://xn----8sbnadqrtzjid0d5cj.cybo.com/MD/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B/%D0%B4%D0%BE%D1%88%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B5-%D1%83%D1%87%D1%80%D0%B5%D0%B6%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F-%D0%B8-%D0%B4%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5-%D1%81%D0%B0%D0%B4%D1%8B/</ref> *2 жалпы білім беретін мектеп,<ref>Средняя школа в городе Вулканешты http://vulcanesti.wikimapia.org/tag/44794/</ref> *гимназия,<ref>Гимназия им. С. Руденко г.Вулканешты https://guogagauzii.md/gimnaziya-im-s-rudenko-g-vulkaneshty</ref> *2 теориялық лицей кіреді.<ref>Теоретический лицей им. А. Должненко г. Вулканешты https://guogagauzii.md/teoreticheskij-litsej-im-a-dolzhnenko-g-vulkaneshty</ref><ref>Лицей №1 https://proshkolu.ru/org/vulkaneshty1/</ref> Қалада музыка<ref>Детская музыкальная школа г. Вулканешты https://guogagauzii.md/detskaya-muzykalnaya-shkola-g-vulkaneshty</ref> және өнер мектебі, <ref>Художественная школа города Вулканешты http://vulcanesti.md/component/k2/item/2950-khudozhestvennaya-shkola-goroda-vulkaneshty-ob-yavlyaet-nabor-uchashchikhsya</ref> балалар шығармашылық үйі,<ref>Вулканештский Дом детского творчества https://guogagauzii.md/vulkaneshtskij-dom-detskogo-tvorchestva</ref> кітапхана,<ref>Публичная библиотека района Вулканешть https://www.prospect.md/ru/business/biblioteki/publichnaya-biblioteka-rayona-vulkaneshti.html</ref> мұражай бар. Вулканешты тұрғындарына медициналық қызметтерді аудандық аурухана мен отбасылық дәрігерлер орталығы көрсетеді.<ref name="Reference1"/> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Молдова елді мекендері]] fraq5aiazv6jmy9gefivzeu16242d6f 3055273 3055272 2022-07-28T13:37:04Z Мағыпар 100137 /* Әлеуметтік салалар */ дереккөз wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = |қазақша атауы = Вулканешты |шынайы атауы = {{lang-gag|Valkaneş}} |сурет = |сурет атауы = |жағдайы = |ел = Молдова |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir =N |lat_deg =45 |lat_min =41 |lat_sec =03 |lon_dir =E |lon_deg =28 |lon_min =24 |lon_sec =10 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = |аймағы = Ғағауызстан |кестедегі аймақ = |аудан түрі = |ауданы = |кестедегі аудан = |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = коммуна |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = 1605 |бұрынғы атаулары = |статус алуы = 1995 |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 15 462 |санақ жылы = 2004 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = 70,25% - [[ғағауыздар]], 11,31% - [[молдовандар]], 7,67% - [[орыстар]] |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = +2:00 |DST = |телефон коды = +373 293 ----- |пошта индексі = MD-5301 |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Вулканешты''' (молд. Vulcănești, Вулкэнешть, {{lang-gag|Valkaneş}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы қала.<ref>г. Вулканешты https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/vulkaneshtskij-rajon/g.-vulkaneshtyi.html</ref><ref>Откройте Молдову: Вулкэнешть – древнее и легендарное поселение https://noi.md/ru/obshhestvo/otkrojte-moldovu-vulkjeneshti-drevnee-i-legendarnoe-poselenie</ref><ref>Официальный сайт города Вулканешты https://www.vulcanestimd.com/vulkaneshty</ref><ref>Значение слова вулканешты https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B</ref> == Сипаттама == Вулканешты - Вулканешты ауданының әкімшілік орталығы, Кагул өзенінің бойында. [[Кишинев]]тан 180 км, [[Украина]] шекарасынан 7 км, [[Румыния]] шекарасынан 35 км қашықтықта орналасқан.<ref>Вулканешты https://chrontime.com/city-md-vulcanesti</ref> == Халқы == 2004 жылғы халық санағы бойынша Вулканешты қаласының халқы 15462 адамды құрайды: 47,69% ерлер, 52,31% әйелдер. Ұлттық құрамы: *70,25% - [[ғағауыздар]], *11,31% - [[молдовандар]], *7,67% - [[орыстар]], *5,46% - [[украиндар]], *4,13% - [[бұлғарлар]], *0,08% - [[сығандар]], *0,01% - [[еврейлер]], *1,06% - басқа ұлт өкілдері.<ref name="Reference1">Вулкэнешть, Гагаузия, АТО https://moldovenii.md/ru/city/details/id/130</ref> == Тарихы == Вулканешты қаласының қашан құрылғанын нақты айту қиын.<ref>Пять исторических фактов о городе Вулканешты https://laf.md/2021/10/14/pjat-istoricheskih-faktov-o-gorode-vulkaneshty/</ref> Қалаға Кагул жағынан кіре берістегі стелада 1712 жылы деп көрсетілген.«Бессарабияның өзі немесе Буджака деп аталатын статистикалық сипаттамасы» (Акерман, 1899) кітабында 1703 жылы «Вулканешты колониясының» болғаны туралы ақпарат берілген. Бірақ Вулканешты ауылы туралы алғашқы ескерту 1605 жылдан басталады. Владимир Никудің «Молдавияның қоныстары құжаттарда және көне (ескі) кітаптарда» библиографиялық нұсқаулығында Вулканешты ауылы 1605 жылы 12 сәуірде аттестациядан өткені айтылады, бірақ бұл елді мекеннің нақты қай жерде орналасқаны туралы нақты мәлімет жоқ. Ғағауыз ағартушысы Михаил Чакир «Вулканешты» сөзі татар тілінен шыққан және «көп қан» дегенді білдіреді деп есептеген. Өйткені 250 жыл бұрын 1768-1774 жылдардағы орыс-түрік соғысының Кагул шайқасы деп аталатын басты шайқастарының бірі қазіргі Вулканешты қаласының маңындағы Кагул өзенінің бойында өтті. Ақын Александр Пушкиннің де табаны Вулканешты жерін басып өткен. 1823 жылы оңтүстікке жер аударылған кезде Гречен жолының бойымен Кагул ұрыс даласынан өткені туралы, онымен бірге болған мемлекеттік шенеунік Липрандидің жазбаша дәректері бар. 1940 жылы қарашада Вулканешты аудан орталығы болды.<ref>ВУЛКАНЕШТЫ https://gazetapanorama.wordpress.com/2011/10/13/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B/</ref> 1965 жылы Вулканешты ауылы қала типтес елді мекен, 1995 жылы қала мәртебесін алды.<ref>Вулканешты – город неразгаданных тайн https://vestigagauzii.md/index.php/novosti/obshchestvo/2179-vulkaneshty-gorod-nerazgadannykh-tajn</ref> 1993 жылдың 23 желтоқсанынан бастап Вулканешты [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамына кіреді.<ref>Вулканешты http://moldova-inform.ru/?p=60</ref> == Экономикасы == Вулканешті Кишинев, Румыния, Украинамен байланыстыратын Вулканешты теміржол торабы бар.<ref>Вулканешты http://travellers.ru/city-vulkaneshty</ref> Қала аумағы арқылы Кишинев-Джурджулести-Галати халықаралық тас жолы өтеді. Резидент-фирмалардың негізгі қызметі: шарап өндіру, тігу, сұрыптау, орау, таңбалау және тауарлармен басқа да операциялар, көтерме сауда. Қаланың аграрлық секторын жүзім шаруашылығы, бау-бақша және мал шаруашылығы кәсіпорындары құрайды. Жетекші кәсіпорындарға «Agro-Gigant» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі<ref>ООО "Гигант-Агро" https://reabiz.ru/company/60717</ref> мен «Nezetli-Iuzium»<ref>Незетли юзюм ООО https://newotzyv.ru/nezetli-yuzyum-ooo</ref> жауапкершілігі шектеулі серіктестігі жатады. == Әлеуметтік салалар == Білім беру жүйесіне *6 мектепке дейінгі мекеме,<ref>Дошкольные Учреждения И Детские Сады в Вулканешты https://xn----8sbnadqrtzjid0d5cj.cybo.com/MD/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B/%D0%B4%D0%BE%D1%88%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B5-%D1%83%D1%87%D1%80%D0%B5%D0%B6%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F-%D0%B8-%D0%B4%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5-%D1%81%D0%B0%D0%B4%D1%8B/</ref> *2 жалпы білім беретін мектеп,<ref>Средняя школа в городе Вулканешты http://vulcanesti.wikimapia.org/tag/44794/</ref> *гимназия,<ref>Гимназия им. С. Руденко г.Вулканешты https://guogagauzii.md/gimnaziya-im-s-rudenko-g-vulkaneshty</ref> *2 теориялық лицей кіреді.<ref>Теоретический лицей им. А. Должненко г. Вулканешты https://guogagauzii.md/teoreticheskij-litsej-im-a-dolzhnenko-g-vulkaneshty</ref><ref>Лицей №1 https://proshkolu.ru/org/vulkaneshty1/</ref> Қалада музыка<ref>Детская музыкальная школа г. Вулканешты https://guogagauzii.md/detskaya-muzykalnaya-shkola-g-vulkaneshty</ref> және өнер мектебі, <ref>Художественная школа города Вулканешты http://vulcanesti.md/component/k2/item/2950-khudozhestvennaya-shkola-goroda-vulkaneshty-ob-yavlyaet-nabor-uchashchikhsya</ref> балалар шығармашылық үйі,<ref>Вулканештский Дом детского творчества https://guogagauzii.md/vulkaneshtskij-dom-detskogo-tvorchestva</ref> кітапхана,<ref>Публичная библиотека района Вулканешть https://www.prospect.md/ru/business/biblioteki/publichnaya-biblioteka-rayona-vulkaneshti.html</ref> мұражай<ref>ИСТОРИЧЕСКИЙ МУЗЕЙ, ВУЛКАНЕШТЫ https://discovergagauzia.md/ru/attractions/istoricheskij-muzej-vulkaneshty/</ref> бар. Вулканешты тұрғындарына медициналық қызметтерді аудандық аурухана мен отбасылық дәрігерлер орталығы көрсетеді.<ref name="Reference1"/> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Молдова елді мекендері]] dqh70czg3br5jz5wx3562c1awo1ycm7 0 685621 3055345 3055049 2022-07-29T03:38:55Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[Санат:1973 жылғы су спорты|1973 жылғы су спорты]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) wikitext text/x-wiki {{Су спорты түрлерінен жарыс |Атауы = Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1973 |Эмблема = 1973 World Aquatics Championships logo.jpg |Өлшемі = 250px |Сурет сипаттамасы = |Қала = [[Белград]], {{YUG}} |Елдер = |Спортшылар саны = |Медальдар = |Ашылуы = [[31 тамыз]] [[1973]] |Жабылуы = [[9 қыркүйек]] [[1973]] |Стадион = |Алдыңғы = |Келесі = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1975|1975 Кали]] }} '''[[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты|Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты ]]''' '''1973''' немесе '''[[Халықаралық жүзу федерациясы|FINA]] 1-ші әлем чемпионаты''' [[Югославия|Югославияның]] [[Белград]] қаласында [[1973 жыл]]дың жазында өткізілді. Жарыстар 4 спорт түрінен өткізілді: [[жүзу]], [[синхронды жүзу]], [[суға секіру]] және [[су добы]]. ==Медальдық есеп== {| class="wikitable" style="margin:0.5em auto; font-size:90%; position:relative; width:55%;" |- bgcolor="#EFEFEF" ! width=50 | Орын ! width=200 | Ел ! width=50 | [[Сурет:Gold medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Silver medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Bronze medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Medals world.svg|40px]] |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 1 | align=left| {{USA}} | style="background:#F7F6A8;" | 15 | style="background:#DCE5E5;" |16 | style="background:#FFDAB9;" | 7 |38 |- align="center" valign="top" bgcolor="#FFFFFF" | rowspan="1" valign="center"|2 | align=left| {{DDR}} | style="background:#F7F6A8;" | 13 | style="background:#DCE5E5;" | 6 | style="background:#FFDAB9;" | 9 | 28 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 3 | align=left| {{ITA}} | style="background:#F7F6A8;" | 2 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 2 |5 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 4 | align=left| {{HUN}} | style="background:#F7F6A8;" | 2 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" |1 |4 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 5 | align=left| {{SWE}} | style="background:#F7F6A8;" | 2 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 4 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 6 | align=left| {{CAN}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 3 | style="background:#FFDAB9;" | 2 |6 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 7 | align=left| {{AUS}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 2 | style="background:#FFDAB9;" | 2 | 5 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 8 | align="left" | {{GBR}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 2 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 9 | align=left| {{URS}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 4 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 5 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"|10 | align=left| {{NED}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 2 |- align="center" valign="top" bgcolor="#EFEFEF" |valign="center" colspan="2" | '''Барлығы''' | '''37''' | '''37''' | '''37''' | '''111''' |} == Сыртқы сілтемелер == *[http://www.fina.org/ FINA Official Website] *[http://www.gbrathletics.com/sport/swimwc.htm World Swimming Championship Results] {{Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты}} [[Санат:Су спорты түрлерінен әлем чемпионаттары]] [[Санат:1973 жылғы су спорты]] r3gw163lknjrbpkbjg92wtnjccu9kcc 3055367 3055345 2022-07-29T03:52:30Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[Санат:Югославиядағы спорт|Югославиядағы спорт]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) wikitext text/x-wiki {{Су спорты түрлерінен жарыс |Атауы = Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1973 |Эмблема = 1973 World Aquatics Championships logo.jpg |Өлшемі = 250px |Сурет сипаттамасы = |Қала = [[Белград]], {{YUG}} |Елдер = |Спортшылар саны = |Медальдар = |Ашылуы = [[31 тамыз]] [[1973]] |Жабылуы = [[9 қыркүйек]] [[1973]] |Стадион = |Алдыңғы = |Келесі = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1975|1975 Кали]] }} '''[[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты|Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты ]]''' '''1973''' немесе '''[[Халықаралық жүзу федерациясы|FINA]] 1-ші әлем чемпионаты''' [[Югославия|Югославияның]] [[Белград]] қаласында [[1973 жыл]]дың жазында өткізілді. Жарыстар 4 спорт түрінен өткізілді: [[жүзу]], [[синхронды жүзу]], [[суға секіру]] және [[су добы]]. ==Медальдық есеп== {| class="wikitable" style="margin:0.5em auto; font-size:90%; position:relative; width:55%;" |- bgcolor="#EFEFEF" ! width=50 | Орын ! width=200 | Ел ! width=50 | [[Сурет:Gold medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Silver medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Bronze medal world centered-2.svg|20px]] ! width=50 | [[Сурет:Medals world.svg|40px]] |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 1 | align=left| {{USA}} | style="background:#F7F6A8;" | 15 | style="background:#DCE5E5;" |16 | style="background:#FFDAB9;" | 7 |38 |- align="center" valign="top" bgcolor="#FFFFFF" | rowspan="1" valign="center"|2 | align=left| {{DDR}} | style="background:#F7F6A8;" | 13 | style="background:#DCE5E5;" | 6 | style="background:#FFDAB9;" | 9 | 28 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 3 | align=left| {{ITA}} | style="background:#F7F6A8;" | 2 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 2 |5 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 4 | align=left| {{HUN}} | style="background:#F7F6A8;" | 2 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" |1 |4 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 5 | align=left| {{SWE}} | style="background:#F7F6A8;" | 2 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 4 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 6 | align=left| {{CAN}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 3 | style="background:#FFDAB9;" | 2 |6 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 7 | align=left| {{AUS}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 2 | style="background:#FFDAB9;" | 2 | 5 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 8 | align="left" | {{GBR}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 2 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"| 9 | align=left| {{URS}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 4 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 5 |- align="center" valign="top" | rowspan="1" valign="center"|10 | align=left| {{NED}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 2 |- align="center" valign="top" bgcolor="#EFEFEF" |valign="center" colspan="2" | '''Барлығы''' | '''37''' | '''37''' | '''37''' | '''111''' |} == Сыртқы сілтемелер == *[http://www.fina.org/ FINA Official Website] *[http://www.gbrathletics.com/sport/swimwc.htm World Swimming Championship Results] {{Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты}} [[Санат:Су спорты түрлерінен әлем чемпионаттары]] [[Санат:1973 жылғы су спорты]] [[Санат:Югославиядағы спорт]] a0oms0t97qyip1tbxm9r9n5dsiynxrx 3 685637 3055244 2022-07-28T12:01:53Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=القادمون}} -- [[Қатысушы:Sibom|Sibom]] ([[Қатысушы талқылауы:Sibom|талқылауы]]) 18:01, 2022 ж. шілденің 28 (+06) g4pu49bpoiocv36ijhvjlcntd72bl84 0 685638 3055248 2022-07-28T12:35:18Z Ұлы Тұран 120792 Жаңа бетте: {{Футболшы |есімі = Марк Кукурелья |толық аты = Марк Кукурелья Сасета |лақап аты = |сурет = Marc Cucurella (cropped).jpg |сурет ені = 220px |туған күні = 22.07.1998 |туған жері = [[Алелья]], [[Испания]] |азаматтығы = {{байрақ|Испания}} |бойы = 172 [[сантиметр|см]] |салмағы = 68 [[килограмм|кг]] |позиция... wikitext text/x-wiki {{Футболшы |есімі = Марк Кукурелья |толық аты = Марк Кукурелья Сасета |лақап аты = |сурет = Marc Cucurella (cropped).jpg |сурет ені = 220px |туған күні = 22.07.1998 |туған жері = [[Алелья]], [[Испания]] |азаматтығы = {{байрақ|Испания}} |бойы = 172 [[сантиметр|см]] |салмағы = 68 [[килограмм|кг]] |позиция = сол жақ [[қорғаушы]] |қазіргі клуб = {{ту|Англия}} [[Брайтон энд Хоув Альбион]] |номері = 3 |жастар клубы = {{футбол карьерасы |2006—2012|{{ту|Испания}} [[Эспаньол]]| |2012—2017|{{ту|Испания}} [[Барселона (футбол клубы)|Барселона]]}} |клубтары = {{футбол карьерасы |2018—2020|{{ту|Испания}} [[Барселона (футбол клубы)|Барселона]]|0 (0) |2016—2018|{{ту|Испания}} Барселона B|48 (1) |2018—2019|{{аренда}}{{ту|Испания}} [[Эйбар (футбол клубы)|Эйбар]]|31 (1) |2019—2020|{{аренда}}{{ту|Испания}} [[Хетафе (футбол клубы)|Хетафе]]|37 (1) |2020—2021|{{ту|Испания}} [[Хетафе (футбол клубы)|Хетафе]]|38 (3) |2021—|{{ту|Англия}} [[Брайтон энд Хоув Альбион]]|35 (1) }} |ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы |2014|{{ту|Испания}} Испания U16|3 (0) |2014—2015|{{ту|Испания}} Испания U17|15 (2) |2016|{{ту|Испания}} Испания U18|2 (0) |2016—2017|{{ту|Испания}} Испания U19|6 (0) |2019—2021|{{ту|Испания}} Испания U21|10 (1) |2020—|{{футбол|Испания}}|1 (0) }} |медальдары = {{турнир|[[Жазғы Олимпиада ойындары|Олимпиада ойындары]]}} {{медаль|Күміс|[[2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|Токио 2020]]}} |Commons = Marc Cucurella }} '''Марк Кукурелья<ref>'''Кукурейя''' испанша айтылуы</ref> Сасета''' ({{lang-es|Marc Cucurella Saseta}}; [[1998 жыл]]ы [[22 шілде]]де туған, [[Алелья]]) — испан футболшысы, "[[Брайтон энд Хоув Альбион]]" клубы мен [[Испания Ұлттық футбол құрамасы|Испания құрамасының]] қорғаушысы. [[2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|2020 жылғы Олимпиада ойындарының]] күміс жүлдегері. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Football-bio-stub}} [[Санат:Испания футболшылары]] [[Санат:Испания Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]] [[Санат:2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындарының күміс жүлдегерлері]] [[Санат:Барселона ФК ойыншылары]] [[Санат:Эйбар ФК ойыншылары]] [[Санат:Хетафе ФК ойыншылары]] [[Санат:Брайтон энд Хоув Альбион ФК ойыншылары]] hvhdor11zyubnulnhvww33573kqxjla 3055250 3055248 2022-07-28T12:41:13Z Ұлы Тұран 120792 wikitext text/x-wiki {{Футболшы |есімі = Марк Кукурелья |толық аты = Марк Кукурелья Сасета |лақап аты = |сурет = Marc Cucurella (cropped).jpg |сурет ені = 220px |туған күні = 22.07.1998 |туған жері = [[Алелья]], [[Испания]] |азаматтығы = {{байрақ|Испания}} |бойы = 172 [[сантиметр|см]] |салмағы = 68 [[килограмм|кг]] |позиция = сол жақ [[қорғаушы]] |қазіргі клуб = {{ту|Англия}} [[Брайтон энд Хоув Альбион]] |номері = 3 |жастар клубы = {{футбол карьерасы |2006—2012|{{ту|Испания}} [[Эспаньол]]| |2012—2017|{{ту|Испания}} [[Барселона (футбол клубы)|Барселона]]}} |клубтары = {{футбол карьерасы |2018—2020|{{ту|Испания}} [[Барселона (футбол клубы)|Барселона]]|0 (0) |2016—2018|{{ту|Испания}} Барселона B|48 (1) |2018—2019|{{аренда}}{{ту|Испания}} [[Эйбар (футбол клубы)|Эйбар]]|31 (1) |2019—2020|{{аренда}}{{ту|Испания}} [[Хетафе (футбол клубы)|Хетафе]]|37 (1) |2020—2021|{{ту|Испания}} [[Хетафе (футбол клубы)|Хетафе]]|38 (3) |2021—|{{ту|Англия}} [[Брайтон энд Хоув Альбион]]|35 (1) }} |ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы |2014|{{ту|Испания}} Испания U16|3 (0) |2014—2015|{{ту|Испания}} Испания U17|15 (2) |2016|{{ту|Испания}} Испания U18|2 (0) |2016—2017|{{ту|Испания}} Испания U19|6 (0) |2019—2021|{{ту|Испания}} Испания U21|10 (1) |2020—|{{футбол|Испания}}|1 (0) }} |медальдары = {{турнир|[[Жазғы Олимпиада ойындары|Олимпиада ойындары]]}} {{медаль|Күміс|[[2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|Токио 2020]]}} |Commons = Marc Cucurella }} '''Марк Кукурелья<ref>'''Кукурейя''' испанша айтылуы</ref> Сасета''' ({{lang-es|Marc Cucurella Saseta}}; [[1998 жыл]]ы [[22 шілде]]де туған, [[Алелья]]) — испан футболшысы, "[[Брайтон энд Хоув Альбион]]" клубы мен [[Испания Ұлттық футбол құрамасы|Испания құрамасының]] қорғаушысы. [[2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|2020 жылғы Олимпиада ойындарының]] күміс жүлдегері. == Клубтық мансап == Марк 2012 жылға дейін Хиспаниола жүйесінде тәрбиеленді, содан кейін әйгілі Барселона академиясына — Ла Масияға қосылды. Онда ол 2017 жылға дейін оқыды. 2016/17 Маусымда Марк клубтық дубль — "Барселона B"командасы үшін дебют жасады. Оның дебюттік маусымында ол он бір матч өткізді. 2017/18 Маусымда Марк бірінші команданың жаттығулары мен матчтарына тартыла бастады. Ол 2017/18 жылғы Чемпиондар Лигасына жолдама алды<ref>[https://www.fcbarcelona.com/football/first-team/news/2017-2018/barca-b-players-eligible-in-the-champions-league Barça B players eligible in the Champions League]</ref>. Оның "Барселона" үшін дебюті 2017 жылдың 24 қазанында Испания Кубогының "Реал Мурсия" клубына қарсы матчында өтті. 2018/19 маусымын "Эйбарда" бастады, ол үшін 31 матч өткізіп, бір гол соқты<ref>{{Cite web|url=https://football.kulichki.net/worldnews/news.htm?520221|title=Новости на ФНК: Эйбар арендовал защитника Барселоны.|publisher=football.kulichki.net|accessdate=2019-07-17}}</ref>. == Халықаралық мансап == Марк Испанияны жастар деңгейінде ұсынды. 17 жасқа дейінгі Испания жасөспірімдер құрамасы сапында 2015 жылғы Еуропа чемпионатына қатысты. Турнир бойы Марк өз құрамасының негізгі сол жақ қорғаушысы болды. Австрияның құрдастарына қарсы бірінші тур матчында Марк сары қағаз алды<ref>[https://www.transfermarkt.com/spielbericht/index/spielbericht/2560739 Отчёт о матче Испания U17 — Австрия U17]</ref>. Испания осы турнирде ширек финалға жетті. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Football-bio-stub}} [[Санат:Испания футболшылары]] [[Санат:Испания Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]] [[Санат:2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындарының күміс жүлдегерлері]] [[Санат:Барселона ФК ойыншылары]] [[Санат:Эйбар ФК ойыншылары]] [[Санат:Хетафе ФК ойыншылары]] [[Санат:Брайтон энд Хоув Альбион ФК ойыншылары]] ji88rmaxh1kumadx12tgqhb476wo7x3 3055253 3055250 2022-07-28T12:49:57Z Ұлы Тұран 120792 wikitext text/x-wiki {{Футболшы |есімі = Марк Кукурелья |толық аты = Марк Кукурелья Сасета |лақап аты = |сурет = Marc Cucurella (cropped).jpg |сурет ені = 220px |туған күні = 22.07.1998 |туған жері = [[Алелья]], [[Испания]] |азаматтығы = {{байрақ|Испания}} |бойы = 172 [[сантиметр|см]] |салмағы = 68 [[килограмм|кг]] |позиция = сол жақ [[қорғаушы]] |қазіргі клуб = {{ту|Англия}} [[Брайтон энд Хоув Альбион]] |номері = 3 |жастар клубы = {{футбол карьерасы |2006—2012|{{ту|Испания}} [[Эспаньол]]| |2012—2017|{{ту|Испания}} [[Барселона (футбол клубы)|Барселона]]}} |клубтары = {{футбол карьерасы |2016—2018|{{ту|Испания}} Барселона B|48 (1) |2018—2020|{{ту|Испания}} [[Барселона (футбол клубы)|Барселона]]|0 (0) |2018—2019|{{аренда}} {{ту|Испания}} [[Эйбар (футбол клубы)|Эйбар]]|31 (1) |2019—2020|{{аренда}} {{ту|Испания}} [[Хетафе (футбол клубы)|Хетафе]]|37 (1) |2020—2021|{{ту|Испания}} [[Хетафе (футбол клубы)|Хетафе]]|38 (3) |2021—|{{ту|Англия}} [[Брайтон энд Хоув Альбион]]|35 (1) }} |ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы |2014|{{ту|Испания}} Испания U16|3 (0) |2014—2015|{{ту|Испания}} Испания U17|16 (2) |2016|{{ту|Испания}} Испания U18|2 (0) |2016—2017|{{ту|Испания}} Испания U19|6 (0) |2016|{{ту|Испания}} Испания U20|6 (0) |2019—2021|{{ту|Испания}} Испания U21|10 (1) |2020—|{{футбол|Испания}}|1 (0) |2019—|[[Сурет:Flag of Catalonia.svg|24px]] [[Каталония Ұлттық футбол құрамасы|Каталония]]|1 (0) }} |медальдары = {{турнир|[[Жазғы Олимпиада ойындары|Олимпиада ойындары]]}} {{медаль|Күміс|[[2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|Токио 2020]]}} |Commons = Marc Cucurella }} '''Марк Кукурелья<ref>'''Кукурейя''' испанша айтылуы</ref> Сасета''' ({{lang-es|Marc Cucurella Saseta}}; [[1998 жыл]]ы [[22 шілде]]де туған, [[Алелья]]) — испан футболшысы, "[[Брайтон энд Хоув Альбион]]" клубы мен [[Испания Ұлттық футбол құрамасы|Испания құрамасының]] қорғаушысы. [[2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|2020 жылғы Олимпиада ойындарының]] күміс жүлдегері. == Клубтық мансап == Марк 2012 жылға дейін Хиспаниола жүйесінде тәрбиеленді, содан кейін әйгілі Барселона академиясына — Ла Масияға қосылды. Онда ол 2017 жылға дейін оқыды. 2016/17 Маусымда Марк клубтық дубль — "Барселона B"командасы үшін дебют жасады. Оның дебюттік маусымында ол он бір матч өткізді. 2017/18 Маусымда Марк бірінші команданың жаттығулары мен матчтарына тартыла бастады. Ол 2017/18 жылғы Чемпиондар Лигасына жолдама алды<ref>[https://www.fcbarcelona.com/football/first-team/news/2017-2018/barca-b-players-eligible-in-the-champions-league Barça B players eligible in the Champions League]</ref>. Оның "Барселона" үшін дебюті 2017 жылдың 24 қазанында Испания Кубогының "Реал Мурсия" клубына қарсы матчында өтті. 2018/19 маусымын "Эйбарда" бастады, ол үшін 31 матч өткізіп, бір гол соқты<ref>{{Cite web|url=https://football.kulichki.net/worldnews/news.htm?520221|title=Новости на ФНК: Эйбар арендовал защитника Барселоны.|publisher=football.kulichki.net|accessdate=2019-07-17}}</ref>. == Халықаралық мансап == Марк Испанияны жастар деңгейінде ұсынды. 17 жасқа дейінгі Испания жасөспірімдер құрамасы сапында 2015 жылғы Еуропа чемпионатына қатысты. Турнир бойы Марк өз құрамасының негізгі сол жақ қорғаушысы болды. Австрияның құрдастарына қарсы бірінші тур матчында Марк сары қағаз алды<ref>[https://www.transfermarkt.com/spielbericht/index/spielbericht/2560739 Отчёт о матче Испания U17 — Австрия U17]</ref>. Испания осы турнирде ширек финалға жетті. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Football-bio-stub}} [[Санат:Испания футболшылары]] [[Санат:Испания Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]] [[Санат:2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындарының күміс жүлдегерлері]] [[Санат:Барселона ФК ойыншылары]] [[Санат:Эйбар ФК ойыншылары]] [[Санат:Хетафе ФК ойыншылары]] [[Санат:Брайтон энд Хоув Альбион ФК ойыншылары]] pjyv8w46nytrxtmjei7a5dxf6kmdf4f 3055255 3055253 2022-07-28T12:58:53Z Ұлы Тұран 120792 wikitext text/x-wiki {{Футболшы |есімі = Марк Кукурелья |толық аты = Марк Кукурелья Сасета |лақап аты = |сурет = Marc Cucurella (cropped).jpg |сурет ені = 220px |туған күні = 22.07.1998 |туған жері = [[Алелья]], [[Испания]] |азаматтығы = {{байрақ|Испания}} |бойы = 172 [[сантиметр|см]] |салмағы = 68 [[килограмм|кг]] |позиция = сол жақ [[қорғаушы]] |қазіргі клуб = {{ту|Англия}} [[Брайтон энд Хоув Альбион]] |номері = 3 |жастар клубы = {{футбол карьерасы |2006—2012|{{ту|Испания}} [[Эспаньол]]| |2012—2017|{{ту|Испания}} [[Барселона (футбол клубы)|Барселона]]}} |клубтары = {{футбол карьерасы |2016—2018|{{ту|Испания}} Барселона B|48 (1) |2018—2020|{{ту|Испания}} [[Барселона (футбол клубы)|Барселона]]|0 (0) |2018—2019|{{аренда}} {{ту|Испания}} [[Эйбар (футбол клубы)|Эйбар]]|31 (1) |2019—2020|{{аренда}} {{ту|Испания}} [[Хетафе (футбол клубы)|Хетафе]]|37 (1) |2020—2021|{{ту|Испания}} [[Хетафе (футбол клубы)|Хетафе]]|38 (3) |2021—|{{ту|Англия}} [[Брайтон энд Хоув Альбион]]|35 (1) }} |ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы |2014|{{ту|Испания}} Испания U16|3 (0) |2014—2015|{{ту|Испания}} Испания U17|16 (2) |2016|{{ту|Испания}} Испания U18|2 (0) |2016—2017|{{ту|Испания}} Испания U19|6 (0) |2016|{{ту|Испания}} Испания U20|6 (0) |2019—2021|{{ту|Испания}} Испания U21|10 (1) |2020—|{{футбол|Испания}}|1 (0) |2019—|[[Сурет:Flag of Catalonia.svg|24px]] [[Каталония Ұлттық футбол құрамасы|Каталония]]|1 (0) }} |медальдары = {{турнир|[[Жазғы Олимпиада ойындары|Олимпиада ойындары]]}} {{медаль|Күміс|[[2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|Токио 2020]]}} |Commons = Marc Cucurella }} '''Марк Кукурелья<ref>'''Кукурейя''' испанша айтылуы</ref> Сасета''' ({{lang-es|Marc Cucurella Saseta}}; [[1998 жыл]]ы [[22 шілде]]де туған, [[Алелья]]) — испан футболшысы, "[[Брайтон энд Хоув Альбион]]" клубы мен [[Испания Ұлттық футбол құрамасы|Испания құрамасының]] қорғаушысы. [[2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|2020 жылғы Олимпиада ойындарының]] күміс жүлдегері. == Клубтық мансап == Марк 2012 жылға дейін «[[Эспаньол]]<nowiki/>» жүйесінде тәрбиеленді, содан кейін әйгілі Барселона академиясы Ла Масияға қосылды. Онда ол 2017 жылға дейін өнер көрсетті. 2016/17 маусымда Марк "Барселона B" командасы үшін дебют жасады. Оның дебюттік маусымында ол он бір матч өткізді. 2017/18 маусымында Марк Барселонаның негізгі команданына жаттығулары мен матчтарына шақырала бастады. Ол [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2017/18|2017/18 жылғы Чемпиондар Лигасына]] жолдама алды<ref>[https://www.fcbarcelona.com/football/first-team/news/2017-2018/barca-b-players-eligible-in-the-champions-league Barça B players eligible in the Champions League]</ref>. Оның "Барселона" үшін дебюті 2017 жылдың 24 қазанында [[Футболдан Испания Кубогы|Испания Кубогының]] "Реал Мурсия" клубына қарсы матчында өтті. [[Футболдан Испания Чемпионаты 2018/19|2018/19 маусымын]] «[[Эйбар (футбол клубы)|Эйбарда]]<nowiki/>» бастады, ол үшін 31 матч өткізіп, бір гол соқты<ref>{{Cite web|url=https://football.kulichki.net/worldnews/news.htm?520221|title=Новости на ФНК: Эйбар арендовал защитника Барселоны.|publisher=football.kulichki.net|accessdate=2019-07-17}}</ref>. == Халықаралық мансап == Марк Испанияның жастар деңгейінде ойнады. 17 жасқа дейінгі Испания жасөспірімдер құрамасы сапында 2015 жылғы Еуропа чемпионатына қатысты. Турнир бойы Марк өз құрамасының негізгі сол жақ қорғаушысы болды. Австрияға қарсы бірінші тур матчында Марк сары қағаз алды<ref>[https://www.transfermarkt.com/spielbericht/index/spielbericht/2560739 Отчёт о матче Испания U17 — Австрия U17]</ref>. Испания осы турнирде ширек финалға жетті. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Football-bio-stub}} [[Санат:Испания футболшылары]] [[Санат:Испания Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]] [[Санат:2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындарының күміс жүлдегерлері]] [[Санат:Барселона ФК ойыншылары]] [[Санат:Эйбар ФК ойыншылары]] [[Санат:Хетафе ФК ойыншылары]] [[Санат:Брайтон энд Хоув Альбион ФК ойыншылары]] fmvqgnbt6vipdbv7a6nuf4xgnrmf9s8 3055261 3055255 2022-07-28T13:20:37Z Ұлы Тұран 120792 wikitext text/x-wiki {{Футболшы |есімі = Марк Кукурелья |толық аты = Марк Кукурелья Сасета |лақап аты = |сурет = Marc Cucurella (cropped).jpg |сурет ені = 220px |туған күні = 22.07.1998 |туған жері = [[Алелья]], [[Испания]] |азаматтығы = {{байрақ|Испания}} |бойы = 172 [[сантиметр|см]] |салмағы = 68 [[килограмм|кг]] |позиция = сол жақ [[қорғаушы]] |қазіргі клуб = {{ту|Англия}} [[Брайтон энд Хоув Альбион]] |номері = 3 |жастар клубы = {{футбол карьерасы |2006—2012|{{ту|Испания}} [[Эспаньол]]| |2012—2017|{{ту|Испания}} [[Барселона (футбол клубы)|Барселона]]}} |клубтары = {{футбол карьерасы |2016—2018|{{ту|Испания}} Барселона Б|48 (1) |2018—2020|{{ту|Испания}} [[Барселона (футбол клубы)|Барселона]]|0 (0) |2018—2019|{{аренда}} {{ту|Испания}} [[Эйбар (футбол клубы)|Эйбар]]|31 (1) |2019—2020|{{аренда}} {{ту|Испания}} [[Хетафе (футбол клубы)|Хетафе]]|37 (1) |2020—2021|{{ту|Испания}} [[Хетафе (футбол клубы)|Хетафе]]|38 (3) |2021—|{{ту|Англия}} [[Брайтон энд Хоув Альбион]]|35 (1) }} |ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы |2014|{{ту|Испания}} Испания U16|3 (0) |2014—2015|{{ту|Испания}} Испания U17|16 (2) |2016|{{ту|Испания}} Испания U18|2 (0) |2016—2017|{{ту|Испания}} Испания U19|6 (0) |2016|{{ту|Испания}} Испания U20|6 (0) |2019—2021|{{ту|Испания}} Испания U21|10 (1) |2020—|{{футбол|Испания}}|1 (0) |2019—|[[Сурет:Flag of Catalonia.svg|24px]] [[Каталония Ұлттық футбол құрамасы|Каталония]]|1 (0) }} |медальдары = {{турнир|[[Жазғы Олимпиада ойындары|Олимпиада ойындары]]}} {{медаль|Күміс|[[2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|Токио 2020]]}} |Commons = Marc Cucurella }} '''Марк Кукурелья<ref>'''Кукурейя''' испанша айтылуы</ref> Сасета''' ({{lang-es|Marc Cucurella Saseta}}; [[1998 жыл]]ы [[22 шілде]]де туған, [[Алелья]]) — испан футболшысы, "[[Брайтон энд Хоув Альбион]]" клубы мен [[Испания Ұлттық футбол құрамасы|Испания құрамасының]] қорғаушысы. [[2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|2020 жылғы Олимпиада ойындарының]] күміс жүлдегері. == Клубтық мансап == Марк 2012 жылға дейін «[[Эспаньол]]<nowiki/>» жүйесінде тәрбиеленді, содан кейін әйгілі Барселона академиясы Ла Масияға қосылды. Онда ол 2017 жылға дейін өнер көрсетті. 2016/17 маусымда Марк "Барселона B" командасы үшін дебют жасады. Оның дебюттік маусымында ол он бір матч өткізді. 2017/18 маусымында Марк Барселонаның негізгі команданына жаттығулары мен матчтарына шақырала бастады. Ол [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2017/18|2017/18 жылғы Чемпиондар Лигасына]] жолдама алды<ref>[https://www.fcbarcelona.com/football/first-team/news/2017-2018/barca-b-players-eligible-in-the-champions-league Barça B players eligible in the Champions League]</ref>. Оның "Барселона" үшін дебюті 2017 жылдың 24 қазанында [[Футболдан Испания Кубогы|Испания Кубогының]] "Реал Мурсия" клубына қарсы матчында өтті. [[Футболдан Испания Чемпионаты 2018/19|2018/19 маусымын]] «[[Эйбар (футбол клубы)|Эйбарда]]<nowiki/>» бастады, ол үшін 31 матч өткізіп, бір гол соқты<ref>{{Cite web|url=https://football.kulichki.net/worldnews/news.htm?520221|title=Новости на ФНК: Эйбар арендовал защитника Барселоны.|publisher=football.kulichki.net|accessdate=2019-07-17}}</ref>. == Халықаралық мансап == Марк Испанияның жастар деңгейінде ойнады. 17 жасқа дейінгі Испания жасөспірімдер құрамасы сапында 2015 жылғы Еуропа чемпионатына қатысты. Турнир бойы Марк өз құрамасының негізгі сол жақ қорғаушысы болды. Австрияға қарсы бірінші тур матчында Марк сары қағаз алды<ref>[https://www.transfermarkt.com/spielbericht/index/spielbericht/2560739 Отчёт о матче Испания U17 — Австрия U17]</ref>. Испания осы турнирде ширек финалға жетті. == Жетістіктері == === Командалық === ; {{ту|Испания}} Барселона Б * Сегунда Б жеңімпазы: 2016/17 == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Football-bio-stub}} [[Санат:Испания футболшылары]] [[Санат:Испания Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]] [[Санат:2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындарының күміс жүлдегерлері]] [[Санат:Барселона ФК ойыншылары]] [[Санат:Эйбар ФК ойыншылары]] [[Санат:Хетафе ФК ойыншылары]] [[Санат:Брайтон энд Хоув Альбион ФК ойыншылары]] 5sk00ni7agi9xqj3hzdlsb854qzc7n1 3055263 3055261 2022-07-28T13:22:32Z Ұлы Тұран 120792 wikitext text/x-wiki {{Футболшы |есімі = Марк Кукурелья |толық аты = Марк Кукурелья Сасета |лақап аты = |сурет = Marc Cucurella (cropped).jpg |сурет ені = 220px |туған күні = 22.07.1998 |туған жері = [[Алелья]], [[Испания]] |азаматтығы = {{байрақ|Испания}} |бойы = 172 [[сантиметр|см]] |салмағы = 68 [[килограмм|кг]] |позиция = сол жақ [[қорғаушы]] |қазіргі клуб = {{ту|Англия}} [[Брайтон энд Хоув Альбион]] |номері = 3 |жастар клубы = {{футбол карьерасы |2006—2012|{{ту|Испания}} [[Эспаньол]]| |2012—2017|{{ту|Испания}} [[Барселона (футбол клубы)|Барселона]]}} |клубтары = {{футбол карьерасы |2016—2018|{{ту|Испания}} Барселона Б|48 (1) |2018—2020|{{ту|Испания}} [[Барселона (футбол клубы)|Барселона]]|0 (0) |2018—2019|{{аренда}} {{ту|Испания}} [[Эйбар (футбол клубы)|Эйбар]]|31 (1) |2019—2020|{{аренда}} {{ту|Испания}} [[Хетафе (футбол клубы)|Хетафе]]|37 (1) |2020—2021|{{ту|Испания}} [[Хетафе (футбол клубы)|Хетафе]]|38 (3) |2021—|{{ту|Англия}} [[Брайтон энд Хоув Альбион]]|35 (1) }} |ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы |2014|{{ту|Испания}} Испания U16|3 (0) |2014—2015|{{ту|Испания}} Испания U17|16 (2) |2016|{{ту|Испания}} Испания U18|2 (0) |2016—2017|{{ту|Испания}} Испания U19|6 (0) |2016|{{ту|Испания}} Испания U20|6 (0) |2019—2021|{{ту|Испания}} Испания U21|10 (1) |2020—|{{футбол|Испания}}|1 (0) |2019—|[[Сурет:Flag of Catalonia.svg|24px]] [[Каталония Ұлттық футбол құрамасы|Каталония]]|1 (0) }} |медальдары = {{турнир|[[Жазғы Олимпиада ойындары|Олимпиада ойындары]]}} {{медаль|Күміс|[[2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|Токио 2020]]}} |Commons = Marc Cucurella }} '''Марк Кукурелья<ref>'''Кукурейя''' испанша айтылуы</ref> Сасета''' ({{lang-es|Marc Cucurella Saseta}}; [[1998 жыл]]ы [[22 шілде]]де туған, [[Алелья]]) — испан футболшысы, "[[Брайтон энд Хоув Альбион]]" клубы мен [[Испания Ұлттық футбол құрамасы|Испания құрамасының]] қорғаушысы. [[2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|2020 жылғы Олимпиада ойындарының]] күміс жүлдегері. == Клубтық мансап == Марк 2012 жылға дейін «[[Эспаньол]]<nowiki/>» жүйесінде тәрбиеленді, содан кейін әйгілі Барселона академиясы Ла Масияға қосылды. Онда ол 2017 жылға дейін өнер көрсетті. 2016/17 маусымда Марк "Барселона B" командасы үшін дебют жасады. Оның дебюттік маусымында ол он бір матч өткізді. 2017/18 маусымында Марк Барселонаның негізгі команданына жаттығулары мен матчтарына шақырала бастады. Ол [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2017/18|2017/18 жылғы Чемпиондар Лигасына]] жолдама алды<ref>[https://www.fcbarcelona.com/football/first-team/news/2017-2018/barca-b-players-eligible-in-the-champions-league Barça B players eligible in the Champions League]</ref>. Оның "Барселона" үшін дебюті 2017 жылдың 24 қазанында [[Футболдан Испания Кубогы|Испания Кубогының]] "Реал Мурсия" клубына қарсы матчында өтті. [[Футболдан Испания Чемпионаты 2018/19|2018/19 маусымын]] «[[Эйбар (футбол клубы)|Эйбарда]]<nowiki/>» бастады, ол үшін 31 матч өткізіп, бір гол соқты<ref>{{Cite web|url=https://football.kulichki.net/worldnews/news.htm?520221|title=Новости на ФНК: Эйбар арендовал защитника Барселоны.|publisher=football.kulichki.net|accessdate=2019-07-17}}</ref>. == Халықаралық мансап == Марк Испанияның жастар деңгейінде ойнады. 17 жасқа дейінгі Испания жасөспірімдер құрамасы сапында 2015 жылғы Еуропа чемпионатына қатысты. Турнир бойы Марк өз құрамасының негізгі сол жақ қорғаушысы болды. Австрияға қарсы бірінші тур матчында Марк сары қағаз алды<ref>[https://www.transfermarkt.com/spielbericht/index/spielbericht/2560739 Отчёт о матче Испания U17 — Австрия U17]</ref>. Испания осы турнирде ширек финалға жетті. == Жетістіктері == === Командалық === ; {{ту|Испания}} Барселона Б * Сегунда Б жеңімпазы: 2016/17 == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == * [http://www.getafecf.com/Primerequipo/Plantilla/FichaJugador.aspx?te=2020&di=1&eq=9&ju=1874&op=179268 «Хетафе» ФК сайтындағы профилі]{{ref-es}} {{Football-bio-stub}} [[Санат:Испания футболшылары]] [[Санат:Испания Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]] [[Санат:2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындарының күміс жүлдегерлері]] [[Санат:Барселона ФК ойыншылары]] [[Санат:Эйбар ФК ойыншылары]] [[Санат:Хетафе ФК ойыншылары]] [[Санат:Брайтон энд Хоув Альбион ФК ойыншылары]] nv91y8qoy78av2hyp6kqj06xvy3czin 3055269 3055263 2022-07-28T13:29:11Z Ұлы Тұран 120792 wikitext text/x-wiki {{Футболшы |есімі = Марк Кукурелья |толық аты = Марк Кукурелья Сасета |лақап аты = |сурет = Marc Cucurella (cropped).jpg |сурет ені = 220px |туған күні = 22.07.1998 |туған жері = [[Алелья]], [[Испания]] |азаматтығы = {{байрақ|Испания}} |бойы = 172 [[сантиметр|см]] |салмағы = 68 [[килограмм|кг]] |позиция = сол жақ [[қорғаушы]] |қазіргі клуб = {{ту|Англия}} [[Брайтон энд Хоув Альбион]] |номері = 3 |жастар клубы = {{футбол карьерасы |2006—2012|{{ту|Испания}} [[Эспаньол]]| |2012—2017|{{ту|Испания}} [[Барселона (футбол клубы)|Барселона]]}} |клубтары = {{футбол карьерасы |2016—2018|{{ту|Испания}} Барселона Б|48 (1) |2018—2020|{{ту|Испания}} [[Барселона (футбол клубы)|Барселона]]|0 (0) |2018—2019|{{аренда}} {{ту|Испания}} [[Эйбар (футбол клубы)|Эйбар]]|31 (1) |2019—2020|{{аренда}} {{ту|Испания}} [[Хетафе (футбол клубы)|Хетафе]]|37 (1) |2020—2021|{{ту|Испания}} [[Хетафе (футбол клубы)|Хетафе]]|38 (3) |2021—|{{ту|Англия}} [[Брайтон энд Хоув Альбион]]|35 (1) }} |ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы |2014|{{ту|Испания}} Испания U16|3 (0) |2014—2015|{{ту|Испания}} Испания U17|16 (2) |2016|{{ту|Испания}} Испания U18|2 (0) |2016—2017|{{ту|Испания}} Испания U19|6 (0) |2016|{{ту|Испания}} Испания U20|6 (0) |2019—2021|{{ту|Испания}} Испания U21|10 (1) |2020—|{{футбол|Испания}}|1 (0) |2019—|[[Сурет:Flag of Catalonia.svg|24px]] [[Каталония Ұлттық футбол құрамасы|Каталония]]|1 (0) }} |медальдары = {{турнир|[[Жазғы Олимпиада ойындары|Олимпиада ойындары]]}} {{медаль|Күміс|[[2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|Токио 2020]]}} |Commons = Marc Cucurella }} '''Марк Кукурелья<ref>'''Кукурейя''' испанша айтылуы</ref> Сасета''' ({{lang-es|Marc Cucurella Saseta}}; [[1998 жыл]]ы [[22 шілде]]де туған, [[Алелья]]) — испан футболшысы, "[[Брайтон энд Хоув Альбион]]" клубы мен [[Испания Ұлттық футбол құрамасы|Испания құрамасының]] қорғаушысы. [[2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|2020 жылғы Олимпиада ойындарының]] күміс жүлдегері. == Клубтық мансап == Марк 2012 жылға дейін «[[Эспаньол]]<nowiki/>» жүйесінде тәрбиеленді, содан кейін әйгілі Барселона академиясы Ла Масияға қосылды. Онда ол 2017 жылға дейін өнер көрсетті. 2016/17 маусымда Марк "Барселона B" командасы үшін дебют жасады. Оның дебюттік маусымында ол он бір матч өткізді. 2017/18 маусымында Марк Барселонаның негізгі команданына жаттығулары мен матчтарына шақырала бастады. Ол [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2017/18|2017/18 жылғы Чемпиондар Лигасына]] жолдама алды<ref>[https://www.fcbarcelona.com/football/first-team/news/2017-2018/barca-b-players-eligible-in-the-champions-league Barça B players eligible in the Champions League]{{ref-en}}</ref>. Оның "Барселона" үшін дебюті 2017 жылдың 24 қазанында [[Футболдан Испания Кубогы|Испания Кубогының]] "Реал Мурсия" клубына қарсы матчында өтті. [[Футболдан Испания Чемпионаты 2018/19|2018/19 маусымын]] «[[Эйбар (футбол клубы)|Эйбарда]]<nowiki/>» бастады, ол үшін 31 матч өткізіп, бір гол соқты<ref>{{cite web|url=https://football.kulichki.net/worldnews/news.htm?520221|title=Новости на ФНК: Эйбар арендовал защитника Барселоны.|publisher=football.kulichki.net|accessdate=2019-07-17|lang=ru}}</ref>. == Халықаралық мансап == Марк Испанияның жастар деңгейінде ойнады. 17 жасқа дейінгі Испания жасөспірімдер құрамасы сапында 2015 жылғы Еуропа чемпионатына қатысты. Турнир бойы Марк өз құрамасының негізгі сол жақ қорғаушысы болды. Австрияға қарсы бірінші тур матчында Марк сары қағаз алды<ref>[https://www.transfermarkt.com/spielbericht/index/spielbericht/2560739 Испания U17 — Австрия U17 матчы туралы есеп]{{ref-en}}</ref>. Испания осы турнирде ширек финалға жетті. == Жетістіктері == === Командалық === ; {{ту|Испания}} Барселона Б * Сегунда Б жеңімпазы: 2016/17 == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == * [http://www.getafecf.com/Primerequipo/Plantilla/FichaJugador.aspx?te=2020&di=1&eq=9&ju=1874&op=179268 «Хетафе» ФК сайтындағы профилі]{{ref-es}} {{Football-bio-stub}} [[Санат:Испания футболшылары]] [[Санат:Испания Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]] [[Санат:2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындарының күміс жүлдегерлері]] [[Санат:Барселона ФК ойыншылары]] [[Санат:Эйбар ФК ойыншылары]] [[Санат:Хетафе ФК ойыншылары]] [[Санат:Брайтон энд Хоув Альбион ФК ойыншылары]] 3fjmwlty00x8waefxy6ral5lto15dn8 3055274 3055269 2022-07-28T13:48:58Z Ұлы Тұран 120792 /* Халықаралық мансап */ wikitext text/x-wiki {{Футболшы |есімі = Марк Кукурелья |толық аты = Марк Кукурелья Сасета |лақап аты = |сурет = Marc Cucurella (cropped).jpg |сурет ені = 220px |туған күні = 22.07.1998 |туған жері = [[Алелья]], [[Испания]] |азаматтығы = {{байрақ|Испания}} |бойы = 172 [[сантиметр|см]] |салмағы = 68 [[килограмм|кг]] |позиция = сол жақ [[қорғаушы]] |қазіргі клуб = {{ту|Англия}} [[Брайтон энд Хоув Альбион]] |номері = 3 |жастар клубы = {{футбол карьерасы |2006—2012|{{ту|Испания}} [[Эспаньол]]| |2012—2017|{{ту|Испания}} [[Барселона (футбол клубы)|Барселона]]}} |клубтары = {{футбол карьерасы |2016—2018|{{ту|Испания}} Барселона Б|48 (1) |2018—2020|{{ту|Испания}} [[Барселона (футбол клубы)|Барселона]]|0 (0) |2018—2019|{{аренда}} {{ту|Испания}} [[Эйбар (футбол клубы)|Эйбар]]|31 (1) |2019—2020|{{аренда}} {{ту|Испания}} [[Хетафе (футбол клубы)|Хетафе]]|37 (1) |2020—2021|{{ту|Испания}} [[Хетафе (футбол клубы)|Хетафе]]|38 (3) |2021—|{{ту|Англия}} [[Брайтон энд Хоув Альбион]]|35 (1) }} |ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы |2014|{{ту|Испания}} Испания U16|3 (0) |2014—2015|{{ту|Испания}} Испания U17|16 (2) |2016|{{ту|Испания}} Испания U18|2 (0) |2016—2017|{{ту|Испания}} Испания U19|6 (0) |2016|{{ту|Испания}} Испания U20|6 (0) |2019—2021|{{ту|Испания}} Испания U21|10 (1) |2020—|{{футбол|Испания}}|1 (0) |2019—|[[Сурет:Flag of Catalonia.svg|24px]] [[Каталония Ұлттық футбол құрамасы|Каталония]]|1 (0) }} |медальдары = {{турнир|[[Жазғы Олимпиада ойындары|Олимпиада ойындары]]}} {{медаль|Күміс|[[2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|Токио 2020]]}} |Commons = Marc Cucurella }} '''Марк Кукурелья<ref>'''Кукурейя''' испанша айтылуы</ref> Сасета''' ({{lang-es|Marc Cucurella Saseta}}; [[1998 жыл]]ы [[22 шілде]]де туған, [[Алелья]]) — испан футболшысы, "[[Брайтон энд Хоув Альбион]]" клубы мен [[Испания Ұлттық футбол құрамасы|Испания құрамасының]] қорғаушысы. [[2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|2020 жылғы Олимпиада ойындарының]] күміс жүлдегері. == Клубтық мансап == Марк 2012 жылға дейін «[[Эспаньол]]<nowiki/>» жүйесінде тәрбиеленді, содан кейін әйгілі Барселона академиясы Ла Масияға қосылды. Онда ол 2017 жылға дейін өнер көрсетті. 2016/17 маусымда Марк "Барселона B" командасы үшін дебют жасады. Оның дебюттік маусымында ол он бір матч өткізді. 2017/18 маусымында Марк Барселонаның негізгі команданына жаттығулары мен матчтарына шақырала бастады. Ол [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2017/18|2017/18 жылғы Чемпиондар Лигасына]] жолдама алды<ref>[https://www.fcbarcelona.com/football/first-team/news/2017-2018/barca-b-players-eligible-in-the-champions-league Barça B players eligible in the Champions League]{{ref-en}}</ref>. Оның "Барселона" үшін дебюті 2017 жылдың 24 қазанында [[Футболдан Испания Кубогы|Испания Кубогының]] "Реал Мурсия" клубына қарсы матчында өтті. [[Футболдан Испания Чемпионаты 2018/19|2018/19 маусымын]] «[[Эйбар (футбол клубы)|Эйбарда]]<nowiki/>» бастады, ол үшін 31 матч өткізіп, бір гол соқты<ref>{{cite web|url=https://football.kulichki.net/worldnews/news.htm?520221|title=Новости на ФНК: Эйбар арендовал защитника Барселоны.|publisher=football.kulichki.net|accessdate=2019-07-17|lang=ru}}</ref>. == Халықаралық мансап == Кукурелья Испанияның жастар деңгейінде ойнады. 17 жасқа дейінгі Испания жасөспірімдер құрамасы сапында 2015 жылғы Еуропа чемпионатына қатысты. Турнир бойы өз құрамасының негізгі сол жақ қорғаушысы болды. Австрияға қарсы бірінші тур матчында сары қағаз алды<ref>[https://www.transfermarkt.com/spielbericht/index/spielbericht/2560739 Испания U17 — Австрия U17 матчы туралы есеп]{{ref-en}}</ref>. Испания осы турнирде ширек финалға жетті. == Жетістіктері == === Командалық === ; {{ту|Испания}} Барселона Б * Сегунда Б жеңімпазы: 2016/17 == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == * [http://www.getafecf.com/Primerequipo/Plantilla/FichaJugador.aspx?te=2020&di=1&eq=9&ju=1874&op=179268 «Хетафе» ФК сайтындағы профилі]{{ref-es}} {{Football-bio-stub}} [[Санат:Испания футболшылары]] [[Санат:Испания Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]] [[Санат:2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындарының күміс жүлдегерлері]] [[Санат:Барселона ФК ойыншылары]] [[Санат:Эйбар ФК ойыншылары]] [[Санат:Хетафе ФК ойыншылары]] [[Санат:Брайтон энд Хоув Альбион ФК ойыншылары]] s62gy9flyqhj22h2q4znltk72bpyqtm 3055277 3055274 2022-07-28T14:04:30Z Ұлы Тұран 120792 wikitext text/x-wiki {{Футболшы |есімі = Марк Кукурелья |толық аты = Марк Кукурелья Сасета |лақап аты = |сурет = Marc Cucurella (cropped).jpg |сурет ені = 220px |туған күні = 22.07.1998 |туған жері = [[Алелья]], [[Испания]] |азаматтығы = {{байрақ|Испания}} |бойы = 172 [[сантиметр|см]] |салмағы = 68 [[килограмм|кг]] |позиция = сол жақ [[қорғаушы]] |қазіргі клуб = {{ту|Англия}} [[Брайтон энд Хоув Альбион]] |номері = 3 |жастар клубы = {{футбол карьерасы |2006—2012|{{ту|Испания}} [[Эспаньол]]| |2012—2017|{{ту|Испания}} [[Барселона (футбол клубы)|Барселона]]}} |клубтары = {{футбол карьерасы |2016—2018|{{ту|Испания}} Барселона Б|48 (1) |2018—2020|{{ту|Испания}} [[Барселона (футбол клубы)|Барселона]]|0 (0) |2018—2019|{{аренда}} {{ту|Испания}} [[Эйбар (футбол клубы)|Эйбар]]|31 (1) |2019—2020|{{аренда}} {{ту|Испания}} [[Хетафе (футбол клубы)|Хетафе]]|37 (1) |2020—2021|{{ту|Испания}} [[Хетафе (футбол клубы)|Хетафе]]|38 (3) |2021—|{{ту|Англия}} [[Брайтон энд Хоув Альбион]]|35 (1) }} |ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы |2014|{{ту|Испания}} Испания U16|3 (0) |2014—2015|{{ту|Испания}} Испания U17|16 (2) |2016|{{ту|Испания}} Испания U18|2 (0) |2016—2017|{{ту|Испания}} Испания U19|6 (0) |2016|{{ту|Испания}} Испания U20|6 (0) |2019—2021|{{ту|Испания}} Испания U21|10 (1) |2020—|{{футбол|Испания}}|1 (0) |2019—|[[Сурет:Flag of Catalonia.svg|24px]] [[Каталония Ұлттық футбол құрамасы|Каталония]]|1 (0) }} |медальдары = {{турнир|[[Жазғы Олимпиада ойындары|Олимпиада ойындары]]}} {{медаль|Күміс|[[2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|Токио 2020]]}} |Commons = Marc Cucurella }} '''Марк Кукурелья<ref>'''Кукурейя''' испанша айтылуы</ref> Сасета''' ({{lang-es|Marc Cucurella Saseta}}; [[1998 жыл]]ы [[22 шілде]]де туған<ref>Marc Cucurella // [https://www.transfermarkt.com/marc-cucurella/profil/spieler/284857 Transfermarkt.com] {{ref-en}} — 2000.</ref>, [[Алелья]]) — испан футболшысы, "[[Брайтон энд Хоув Альбион]]" клубы мен [[Испания Ұлттық футбол құрамасы|Испания құрамасының]] қорғаушысы. [[2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|2020 жылғы Олимпиада ойындарының]] күміс жүлдегері. == Клубтық мансап == Марк 2012 жылға дейін «[[Эспаньол]]<nowiki/>» жүйесінде тәрбиеленді, содан кейін әйгілі Барселона академиясы Ла Масияға қосылды. Онда ол 2017 жылға дейін өнер көрсетті. 2016/17 маусымда Марк "Барселона B" командасы үшін дебют жасады. Оның дебюттік маусымында ол он бір матч өткізді. 2017/18 маусымында Марк Барселонаның негізгі команданына жаттығулары мен матчтарына шақырала бастады. Ол [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2017/18|2017/18 жылғы Чемпиондар Лигасына]] жолдама алды<ref>[https://www.fcbarcelona.com/football/first-team/news/2017-2018/barca-b-players-eligible-in-the-champions-league Barça B players eligible in the Champions League]{{ref-en}}</ref>. Оның "Барселона" үшін дебюті 2017 жылдың 24 қазанында [[Футболдан Испания Кубогы|Испания Кубогының]] "Реал Мурсия" клубына қарсы матчында өтті. [[Футболдан Испания Чемпионаты 2018/19|2018/19 маусымын]] «[[Эйбар (футбол клубы)|Эйбарда]]<nowiki/>» бастады, ол үшін 31 матч өткізіп, бір гол соқты<ref>{{cite web|url=https://football.kulichki.net/worldnews/news.htm?520221|title=Новости на ФНК: Эйбар арендовал защитника Барселоны.|publisher=football.kulichki.net|accessdate=2019-07-17|lang=ru}}</ref>. == Халықаралық мансап == Кукурелья Испанияның жастар деңгейінде ойнады. 17 жасқа дейінгі Испания жасөспірімдер құрамасы сапында 2015 жылғы Еуропа чемпионатына қатысты. Турнир бойы өз құрамасының негізгі сол жақ қорғаушысы болды. Австрияға қарсы бірінші тур матчында сары қағаз алды<ref>[https://www.transfermarkt.com/spielbericht/index/spielbericht/2560739 Испания U17 — Австрия U17 матчы туралы есеп]{{ref-en}}</ref>. Испания осы турнирде ширек финалға жетті. == Жетістіктері == === Командалық === ; {{ту|Испания}} Барселона Б * Сегунда Б жеңімпазы: 2016/17 == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == * [http://www.getafecf.com/Primerequipo/Plantilla/FichaJugador.aspx?te=2020&di=1&eq=9&ju=1874&op=179268 «Хетафе» ФК сайтындағы профилі]{{ref-es}} {{Football-bio-stub}} [[Санат:Испания футболшылары]] [[Санат:Испания Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]] [[Санат:2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындарының күміс жүлдегерлері]] [[Санат:Барселона ФК ойыншылары]] [[Санат:Эйбар ФК ойыншылары]] [[Санат:Хетафе ФК ойыншылары]] [[Санат:Брайтон энд Хоув Альбион ФК ойыншылары]] e8ie6mwyhjujb6fluloxm2vdl1vfwsu 3055278 3055277 2022-07-28T14:15:10Z Ұлы Тұран 120792 wikitext text/x-wiki {{Футболшы |есімі = Марк Кукурелья |толық аты = Марк Кукурелья Сасета |лақап аты = |сурет = Marc Cucurella (cropped).jpg |сурет ені = 220px |туған күні = 22.07.1998 |туған жері = [[Алелья]], [[Испания]] |азаматтығы = {{байрақ|Испания}} |бойы = 172 [[сантиметр|см]] |салмағы = 68 [[килограмм|кг]] |позиция = сол жақ [[қорғаушы]] |қазіргі клуб = {{ту|Англия}} [[Брайтон энд Хоув Альбион]] |номері = 3 |жастар клубы = {{футбол карьерасы |2006—2012|{{ту|Испания}} [[Эспаньол]]| |2012—2017|{{ту|Испания}} [[Барселона (футбол клубы)|Барселона]]}} |клубтары = {{футбол карьерасы |2016—2018|{{ту|Испания}} Барселона Б|48 (1) |2018—2020|{{ту|Испания}} [[Барселона (футбол клубы)|Барселона]]|0 (0) |2018—2019|{{аренда}} {{ту|Испания}} [[Эйбар (футбол клубы)|Эйбар]]|31 (1) |2019—2020|{{аренда}} {{ту|Испания}} [[Хетафе (футбол клубы)|Хетафе]]|37 (1) |2020—2021|{{ту|Испания}} [[Хетафе (футбол клубы)|Хетафе]]|38 (3) |2021—|{{ту|Англия}} [[Брайтон энд Хоув Альбион]]|35 (1) }} |ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы |2014|{{ту|Испания}} Испания U16|3 (0) |2014—2015|{{ту|Испания}} Испания U17|16 (2) |2016|{{ту|Испания}} Испания U18|2 (0) |2016—2017|{{ту|Испания}} Испания U19|6 (0) |2016|{{ту|Испания}} Испания U20|6 (0) |2019—2021|{{ту|Испания}} Испания U21|10 (1) |2020—|{{футбол|Испания}}|1 (0) |2019—|[[Сурет:Flag of Catalonia.svg|24px]] [[Каталония Ұлттық футбол құрамасы|Каталония]]|1 (0) }} |медальдары = {{турнир|[[Жазғы Олимпиада ойындары|Олимпиада ойындары]]}} {{медаль|Күміс|[[2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|Токио 2020]]}} |Commons = Marc Cucurella }} '''Марк Кукурелья<ref>'''Кукурейя''' испанша айтылуы</ref> Сасета''' ({{lang-es|Marc Cucurella Saseta}}; [[1998 жыл]]ы [[22 шілде]]де туған<ref>[https://www.transfermarkt.com/marc-cucurella/profil/spieler/284857 Marc Cucurella] {{ref-en}} — Transfermarkt.com</ref>, [[Алелья]]) — испан футболшысы, "[[Брайтон энд Хоув Альбион]]" клубы мен [[Испания Ұлттық футбол құрамасы|Испания құрамасының]] қорғаушысы. [[2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|2020 жылғы Олимпиада ойындарының]] күміс жүлдегері. == Клубтық мансап == 2012 жылға дейін «[[Эспаньол]]<nowiki/>» жүйесінде тәрбиеленді, содан кейін әйгілі Барселона академиясы Ла Масияға қосылды. Онда ол 2017 жылға дейін өнер көрсетті. 2016/17 маусымда "Барселона B" командасы үшін дебют жасады. Оның дебюттік маусымында ол он бір ойын өткізді. 2017/18 маусымында Барселонаның негізгі құрамасының жаттығулары мен ойындарына шақырыла бастады. Ол [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2017/18|2017/18 жылғы Чемпиондар Лигасына]] жолдама алды<ref>[https://www.fcbarcelona.com/football/first-team/news/2017-2018/barca-b-players-eligible-in-the-champions-league Barça B players eligible in the Champions League]{{ref-en}}</ref>. Оның "Барселона" үшін дебюті 2017 жылдың 24 қазанында [[Футболдан Испания Кубогы|Испания Кубогының]] "Реал Мурсия" клубына қарсы ойында өтті. [[Футболдан Испания Чемпионаты 2018/19|2018/19 маусымын]] «[[Эйбар (футбол клубы)|Эйбарда]]<nowiki/>» бастады, ол үшін 31 ойын өткізіп, бір гол соқты<ref>{{cite web|url=https://football.kulichki.net/worldnews/news.htm?520221|title=Новости на ФНК: Эйбар арендовал защитника Барселоны.|publisher=football.kulichki.net|accessdate=2019-07-17|lang=ru}}</ref>. == Халықаралық мансап == Кукурелья Испанияның жастар деңгейінде ойнады. 17 жасқа дейінгі Испания жасөспірімдер құрамасы сапында 2015 жылғы Еуропа чемпионатына қатысты. Турнир бойы өз құрамасының негізгі сол жақ қорғаушысы болды. Австрияға қарсы бірінші тур матчында сары қағаз алды<ref>[https://www.transfermarkt.com/spielbericht/index/spielbericht/2560739 Испания U17 — Австрия U17 матчы туралы есеп]{{ref-en}}</ref>. Испания осы турнирде ширек финалға жетті. == Жетістіктері == === Командалық === ; {{ту|Испания}} Барселона Б * Сегунда Б жеңімпазы: 2016/17 == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == * [http://www.getafecf.com/Primerequipo/Plantilla/FichaJugador.aspx?te=2020&di=1&eq=9&ju=1874&op=179268 «Хетафе» ФК сайтындағы профилі]{{ref-es}} {{Football-bio-stub}} [[Санат:Испания футболшылары]] [[Санат:Испания Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]] [[Санат:2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындарының күміс жүлдегерлері]] [[Санат:Барселона ФК ойыншылары]] [[Санат:Эйбар ФК ойыншылары]] [[Санат:Хетафе ФК ойыншылары]] [[Санат:Брайтон энд Хоув Альбион ФК ойыншылары]] px4hqyn2yloxdpzvnlz8hd0c5x0t90v 3055279 3055278 2022-07-28T14:23:55Z Ұлы Тұран 120792 wikitext text/x-wiki {{Футболшы |есімі = Марк Кукурелья |толық аты = Марк Кукурелья Сасета |лақап аты = |сурет = Marc Cucurella (cropped).jpg |сурет ені = 220px |туған күні = 22.07.1998 |туған жері = [[Алелья]], [[Испания]] |азаматтығы = {{байрақ|Испания}} |бойы = 172 [[сантиметр|см]] |салмағы = 68 [[килограмм|кг]] |позиция = сол жақ [[қорғаушы]] |қазіргі клуб = {{ту|Англия}} [[Брайтон энд Хоув Альбион]] |номері = 3 |жастар клубы = {{футбол карьерасы |2006—2012|{{ту|Испания}} [[Эспаньол]]| |2012—2017|{{ту|Испания}} [[Барселона (футбол клубы)|Барселона]]}} |клубтары = {{футбол карьерасы |2016—2018|{{ту|Испания}} Барселона Б|48 (1) |2018—2020|{{ту|Испания}} [[Барселона (футбол клубы)|Барселона]]|0 (0) |2018—2019|{{аренда}} {{ту|Испания}} [[Эйбар (футбол клубы)|Эйбар]]|31 (1) |2019—2020|{{аренда}} {{ту|Испания}} [[Хетафе (футбол клубы)|Хетафе]]|37 (1) |2020—2021|{{ту|Испания}} [[Хетафе (футбол клубы)|Хетафе]]|38 (3) |2021—|{{ту|Англия}} [[Брайтон энд Хоув Альбион]]|35 (1) }} |ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы |2014|{{ту|Испания}} Испания U16|3 (0) |2014—2015|{{ту|Испания}} Испания U17|16 (2) |2016|{{ту|Испания}} Испания U18|2 (0) |2016—2017|{{ту|Испания}} Испания U19|6 (0) |2016|{{ту|Испания}} Испания U20|6 (0) |2019—2021|{{ту|Испания}} Испания U21|10 (1) |2020—|{{футбол|Испания}}|1 (0) |2019—|[[Сурет:Flag of Catalonia.svg|24px]] [[Каталония Ұлттық футбол құрамасы|Каталония]]|1 (0) }} |медальдары = {{турнир|[[Жазғы Олимпиада ойындары|Олимпиада ойындары]]}} {{медаль|Күміс|[[2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|Токио 2020]]}} |Commons = Marc Cucurella }} '''Марк Кукурелья<ref>'''Кукурейя''' испанша айтылуы</ref> Сасета''' ({{lang-es|Marc Cucurella Saseta}}; [[1998 жыл]]ы [[22 шілде]]де туған<ref>[https://www.transfermarkt.com/marc-cucurella/profil/spieler/284857 Marc Cucurella] {{ref-en}} — Transfermarkt.com</ref>, [[Алелья]]) — испан футболшысы, "[[Брайтон энд Хоув Альбион]]" клубы мен [[Испания Ұлттық футбол құрамасы|Испания құрамасының]] қорғаушысы. [[2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|2020 жылғы Олимпиада ойындарының]] күміс жүлдегері. == Клубтық мансап == 2012 жылға дейін "[[Эспаньол]]" жүйесінде тәрбиеленді, содан кейін әйгілі Барселона академиясы Ла Масияға қосылды. Онда ол 2017 жылға дейін өнер көрсетті. 2016/17 маусымда "Барселона Б" командасы үшін дебют жасады. Оның дебюттік маусымында ол он бір ойын өткізді. 2017/18 маусымында Барселонаның негізгі құрамасының жаттығулары мен ойындарына шақырыла бастады. Ол [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2017/18|2017/18 жылғы Чемпиондар Лигасына]] жолдама алды<ref>[https://www.fcbarcelona.com/football/first-team/news/2017-2018/barca-b-players-eligible-in-the-champions-league Barça B players eligible in the Champions League]{{ref-en}}</ref>. Оның "[[Барселона (футбол клубы)|Барселона]]" үшін дебюті 2017 жылдың 24 қазанында [[Футболдан Испания Кубогы|Испания Кубогының]] "[[Реал Мурсия]]" клубына қарсы ойында өтті. [[Футболдан Испания Чемпионаты 2018/19|2018/19 маусымын]] "[[Эйбар (футбол клубы)|Эйбарда]]" бастады, ол үшін 31 ойын өткізіп, бір гол соқты<ref>{{cite web|url=https://football.kulichki.net/worldnews/news.htm?520221|title=Новости на ФНК: Эйбар арендовал защитника Барселоны.|publisher=football.kulichki.net|accessdate=2019-07-17|lang=ru}}</ref>. == Халықаралық мансап == Кукурелья Испанияның жастар деңгейінде ойнады. 17 жасқа дейінгі Испания жасөспірімдер құрамасы сапында 2015 жылғы Еуропа чемпионатына қатысты. Турнир бойы өз құрамасының негізгі сол жақ қорғаушысы болды. Аустрияға қарсы бірінші тур матчында сары қағаз алды<ref>[https://www.transfermarkt.com/spielbericht/index/spielbericht/2560739 Испания U17 — Австрия U17 матчы туралы есеп]{{ref-en}}</ref>. Испания осы турнирде ширек финалға дейін жетті. == Жетістіктері == === Командалық === ; {{ту|Испания}} Барселона Б * Сегунда Б жеңімпазы: 2016/17 == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == * [http://www.getafecf.com/Primerequipo/Plantilla/FichaJugador.aspx?te=2020&di=1&eq=9&ju=1874&op=179268 «Хетафе» ФК сайтындағы профилі]{{ref-es}} {{Football-bio-stub}} [[Санат:Испания футболшылары]] [[Санат:Испания Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]] [[Санат:2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындарының күміс жүлдегерлері]] [[Санат:Барселона ФК ойыншылары]] [[Санат:Эйбар ФК ойыншылары]] [[Санат:Хетафе ФК ойыншылары]] [[Санат:Брайтон энд Хоув Альбион ФК ойыншылары]] qivlktih4ff7rau5scl5cgabr2nfnzc 3 685639 3055254 2022-07-28T12:51:53Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=ADXLET}} -- <font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылауы)</font></span>]] 18:51, 2022 ж. шілденің 28 (+06) 70st4mvyt7a72nrmaa68wro8vr304li 14 685640 3055256 2022-07-28T13:04:53Z Ұлы Тұран 120792 Жаңа бетте: {{commonscat|Players of SD Eibar}} [[Санат:Испания клубтары бойынша футболшылар]] [[Санат:Эйбар ФК]] wikitext text/x-wiki {{commonscat|Players of SD Eibar}} [[Санат:Испания клубтары бойынша футболшылар]] [[Санат:Эйбар ФК]] rltjtl93dj7xe466zmxhehemh2wd5ki 3 685641 3055295 2022-07-28T16:35:32Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=AGueyte (WMF)}} -- [[Қатысушы:Мықтыбек Оразтайұлы|Мықтыбек Оразтайұлы]] ([[Қатысушы талқылауы:Мықтыбек Оразтайұлы|талқылауы]]) 22:35, 2022 ж. шілденің 28 (+06) r33werhvqfmu768q963o2nxaq97e3b9 3 685642 3055298 2022-07-28T17:32:50Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=NekQek228}} -- [[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 23:32, 2022 ж. шілденің 28 (+06) hgx0927p2ra2qybilubzhszsaswrkmo 3 685643 3055300 2022-07-28T18:22:21Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Shemoke}} -- [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 00:22, 2022 ж. шілденің 29 (+06) 2y3bha12a4bkl5v307jultmrkgja41q 3 685644 3055302 2022-07-28T18:31:06Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=ShHamrayev}} -- [[Қатысушы:Мықтыбек Оразтайұлы|Мықтыбек Оразтайұлы]] ([[Қатысушы талқылауы:Мықтыбек Оразтайұлы|талқылауы]]) 00:31, 2022 ж. шілденің 29 (+06) f7croagw3h0ocla1s2v7cv7syjfyojx 0 685645 3055304 2022-07-28T18:42:43Z Мағыпар 100137 Жаңа бетте: '''Чишмикиой''' (молд. Cişmichioi, {{lang-gag|Çeşmäküü, Чешмякюю}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы ауыл. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} wikitext text/x-wiki '''Чишмикиой''' (молд. Cişmichioi, {{lang-gag|Çeşmäküü, Чешмякюю}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы ауыл. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} 4mwxqt824nmf3gbrqo09fkdx0wbu6wk 3055310 3055304 2022-07-28T18:44:11Z Мағыпар 100137 дереккөз wikitext text/x-wiki '''Чишмикиой''' (молд. Cişmichioi, {{lang-gag|Çeşmäküü, Чешмякюю}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы ауыл.<ref>Село Чишмикиой https://hram.md/selo-cesmakuu/</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} 7q6hrk7ub5q840doovz9pjw8h4czloz 3055311 3055310 2022-07-28T18:45:14Z Мағыпар 100137 дереккөз wikitext text/x-wiki '''Чишмикиой''' (молд. Cişmichioi, {{lang-gag|Çeşmäküü, Чешмякюю}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы ауыл.<ref>Село Чишмикиой https://hram.md/selo-cesmakuu/</ref><ref>Село Чишмикиой (Вулканештский район, Автономное территориальное образование Гагаузия, Молдова) https://routemaps.ru/l/48215-selo-chishmikioi/</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} kabq9f7mrxks372bn20107b3hf26ic8 3055313 3055311 2022-07-28T18:46:08Z Мағыпар 100137 дереккөз wikitext text/x-wiki '''Чишмикиой''' (молд. Cişmichioi, {{lang-gag|Çeşmäküü, Чешмякюю}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы ауыл.<ref>Село Чишмикиой https://hram.md/selo-cesmakuu/</ref><ref>Село Чишмикиой (Вулканештский район, Автономное территориальное образование Гагаузия, Молдова) https://routemaps.ru/l/48215-selo-chishmikioi/</ref><ref>Краткая информация о Чишмикиое https://www.komandirovka.ru/cities/chishmikioj/</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} mmzlotdgobafhf9985g412suoqcz6wf 3055316 3055313 2022-07-28T18:59:47Z Мағыпар 100137 толықтыру wikitext text/x-wiki '''Чишмикиой''' (молд. Cişmichioi, {{lang-gag|Çeşmäküü, Чешмякюю}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы ауыл.<ref>Село Чишмикиой https://hram.md/selo-cesmakuu/</ref><ref>Село Чишмикиой (Вулканештский район, Автономное территориальное образование Гагаузия, Молдова) https://routemaps.ru/l/48215-selo-chishmikioi/</ref><ref>Краткая информация о Чишмикиое https://www.komandirovka.ru/cities/chishmikioj/</ref> == Сипаттама == Ауылдың ауданы шамамен 6,4 км², периметрі 13,67 км. Чишмикиой – коммунадағы аттас жалғыз ауыл. Ауыл [[Комрат]]тан 108 км және [[Кишинев]]тен 207 км қашықтықта орналасқан. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} 4jqz8e6irv879v8vc2iau8cquepuj44 3055318 3055316 2022-07-28T19:01:53Z Мағыпар 100137 /* Сипаттама */ дереккөз wikitext text/x-wiki '''Чишмикиой''' (молд. Cişmichioi, {{lang-gag|Çeşmäküü, Чешмякюю}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы ауыл.<ref>Село Чишмикиой https://hram.md/selo-cesmakuu/</ref><ref>Село Чишмикиой (Вулканештский район, Автономное территориальное образование Гагаузия, Молдова) https://routemaps.ru/l/48215-selo-chishmikioi/</ref><ref>Краткая информация о Чишмикиое https://www.komandirovka.ru/cities/chishmikioj/</ref> == Сипаттама == Ауылдың ауданы шамамен 6,4 км², периметрі 13,67 км. Чишмикиой – коммунадағы аттас жалғыз ауыл. Ауыл [[Комрат]]тан 108 км және [[Кишинев]]тен 207 км қашықтықта орналасқан.<ref name="Reference1">Чишмикёй, Гагаузия, АТО http://www.moldovenii.md/ru/city/details/id/1660</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} l4e15xxjkfxk6egyh1ik81y5cxvxvtf 3055320 3055318 2022-07-28T19:04:52Z Мағыпар 100137 толықтыру wikitext text/x-wiki '''Чишмикиой''' (молд. Cişmichioi, {{lang-gag|Çeşmäküü, Чешмякюю}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы ауыл.<ref>Село Чишмикиой https://hram.md/selo-cesmakuu/</ref><ref>Село Чишмикиой (Вулканештский район, Автономное территориальное образование Гагаузия, Молдова) https://routemaps.ru/l/48215-selo-chishmikioi/</ref><ref>Краткая информация о Чишмикиое https://www.komandirovka.ru/cities/chishmikioj/</ref> == Сипаттама == Ауылдың ауданы шамамен 6,4 км², периметрі 13,67 км. Чишмикиой – коммунадағы аттас жалғыз ауыл. Ауыл [[Комрат]]тан 108 км және [[Кишинев]]тен 207 км қашықтықта орналасқан.<ref name="Reference1">Чишмикёй, Гагаузия, АТО http://www.moldovenii.md/ru/city/details/id/1660</ref> == Халқы == 2004 жылғы халық санағы бойынша ауылда 5054 адам тұрды: 49,51% ерлер және 50,49% әйелдер. Халықтың ұлттық құрамы: *94,42% - ғағауыздар, *3,15% - молдовандар, *0,85% - орыстар, *0,77% - украиндар, *0,49% - бұлғарлар, *0,32% - басқа ұлттар. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} hbcr2pez7ng2z1lroniix3ayz48xew2 3055321 3055320 2022-07-28T19:05:44Z Мағыпар 100137 /* Халқы */ дереккөз wikitext text/x-wiki '''Чишмикиой''' (молд. Cişmichioi, {{lang-gag|Çeşmäküü, Чешмякюю}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы ауыл.<ref>Село Чишмикиой https://hram.md/selo-cesmakuu/</ref><ref>Село Чишмикиой (Вулканештский район, Автономное территориальное образование Гагаузия, Молдова) https://routemaps.ru/l/48215-selo-chishmikioi/</ref><ref>Краткая информация о Чишмикиое https://www.komandirovka.ru/cities/chishmikioj/</ref> == Сипаттама == Ауылдың ауданы шамамен 6,4 км², периметрі 13,67 км. Чишмикиой – коммунадағы аттас жалғыз ауыл. Ауыл [[Комрат]]тан 108 км және [[Кишинев]]тен 207 км қашықтықта орналасқан.<ref name="Reference1">Чишмикёй, Гагаузия, АТО http://www.moldovenii.md/ru/city/details/id/1660</ref> == Халқы == 2004 жылғы халық санағы бойынша ауылда 5054 адам тұрды: 49,51% ерлер және 50,49% әйелдер. Халықтың ұлттық құрамы: *94,42% - [[ғағауыздар]], *3,15% - [[молдовандар]], *0,85% - [[орыстар]], *0,77% - [[украиндар]], *0,49% - [[бұлғарлар]], *0,32% - басқа ұлттар.<ref name="Reference1"/> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} dj4b5fqzlp4rwpdmbzp86vahj6gyx34 3055322 3055321 2022-07-28T19:09:03Z Мағыпар 100137 толықтыру, дереккөз wikitext text/x-wiki '''Чишмикиой''' (молд. Cişmichioi, {{lang-gag|Çeşmäküü, Чешмякюю}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы ауыл.<ref>Село Чишмикиой https://hram.md/selo-cesmakuu/</ref><ref>Село Чишмикиой (Вулканештский район, Автономное территориальное образование Гагаузия, Молдова) https://routemaps.ru/l/48215-selo-chishmikioi/</ref><ref>Краткая информация о Чишмикиое https://www.komandirovka.ru/cities/chishmikioj/</ref> == Сипаттама == Ауылдың ауданы шамамен 6,4 км², периметрі 13,67 км. Чишмикиой – коммунадағы аттас жалғыз ауыл. Ауыл [[Комрат]]тан 108 км және [[Кишинев]]тен 207 км қашықтықта орналасқан.<ref name="Reference1">Чишмикёй, Гагаузия, АТО http://www.moldovenii.md/ru/city/details/id/1660</ref> == Халқы == 2004 жылғы халық санағы бойынша ауылда 5054 адам тұрды: 49,51% ерлер және 50,49% әйелдер. Халықтың ұлттық құрамы: *94,42% - [[ғағауыздар]], *3,15% - [[молдовандар]], *0,85% - [[орыстар]], *0,77% - [[украиндар]], *0,49% - [[бұлғарлар]], *0,32% - басқа ұлттар.<ref name="Reference1"/> == Тарихы == Вулканешт ауданының Чишмикиой ауылы 1809 жылы құрылған.<ref>История села https://cismichioi.md/istoriya-sela/</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} drld73y9il5kjonquwge76m9rntawuf 3055325 3055322 2022-07-28T19:14:55Z Мағыпар 100137 /* Тарихы */ толықтыру wikitext text/x-wiki '''Чишмикиой''' (молд. Cişmichioi, {{lang-gag|Çeşmäküü, Чешмякюю}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы ауыл.<ref>Село Чишмикиой https://hram.md/selo-cesmakuu/</ref><ref>Село Чишмикиой (Вулканештский район, Автономное территориальное образование Гагаузия, Молдова) https://routemaps.ru/l/48215-selo-chishmikioi/</ref><ref>Краткая информация о Чишмикиое https://www.komandirovka.ru/cities/chishmikioj/</ref> == Сипаттама == Ауылдың ауданы шамамен 6,4 км², периметрі 13,67 км. Чишмикиой – коммунадағы аттас жалғыз ауыл. Ауыл [[Комрат]]тан 108 км және [[Кишинев]]тен 207 км қашықтықта орналасқан.<ref name="Reference1">Чишмикёй, Гагаузия, АТО http://www.moldovenii.md/ru/city/details/id/1660</ref> == Халқы == 2004 жылғы халық санағы бойынша ауылда 5054 адам тұрды: 49,51% ерлер және 50,49% әйелдер. Халықтың ұлттық құрамы: *94,42% - [[ғағауыздар]], *3,15% - [[молдовандар]], *0,85% - [[орыстар]], *0,77% - [[украиндар]], *0,49% - [[бұлғарлар]], *0,32% - басқа ұлттар.<ref name="Reference1"/> == Тарихы == Вулканешт ауданының Чишмикиой ауылы 1809 жылы құрылған.<ref>История села https://cismichioi.md/istoriya-sela/</ref> Ғағауыз 16 қоныс аударушылар отбасы Ресейдің Бессараб өлкесінің генерал-губернаторынан Вулканешты, Этулия және Джурджулешты ауылдарының арасында Кагул көлінен бес шақырым жерде екі баурайдың түйіскен жеріне қоныстануға рұқсат алды. Мұнда қоныс аударушылар сол жақ беткейдің астынан су көзін (чешма) тауып, оның жанына қоныстанды және ауыл орыс тіліне аударғанда "бұлақтың жанындағы орын"дегенді білдіретін Чишмикиой ауылы деп аталды. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} 5tvrlc767olwpbiedhedynnuu4ed0nr 3055326 3055325 2022-07-28T19:15:35Z Мағыпар 100137 /* Тарихы */ дереккөз wikitext text/x-wiki '''Чишмикиой''' (молд. Cişmichioi, {{lang-gag|Çeşmäküü, Чешмякюю}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы ауыл.<ref>Село Чишмикиой https://hram.md/selo-cesmakuu/</ref><ref>Село Чишмикиой (Вулканештский район, Автономное территориальное образование Гагаузия, Молдова) https://routemaps.ru/l/48215-selo-chishmikioi/</ref><ref>Краткая информация о Чишмикиое https://www.komandirovka.ru/cities/chishmikioj/</ref> == Сипаттама == Ауылдың ауданы шамамен 6,4 км², периметрі 13,67 км. Чишмикиой – коммунадағы аттас жалғыз ауыл. Ауыл [[Комрат]]тан 108 км және [[Кишинев]]тен 207 км қашықтықта орналасқан.<ref name="Reference1">Чишмикёй, Гагаузия, АТО http://www.moldovenii.md/ru/city/details/id/1660</ref> == Халқы == 2004 жылғы халық санағы бойынша ауылда 5054 адам тұрды: 49,51% ерлер және 50,49% әйелдер. Халықтың ұлттық құрамы: *94,42% - [[ғағауыздар]], *3,15% - [[молдовандар]], *0,85% - [[орыстар]], *0,77% - [[украиндар]], *0,49% - [[бұлғарлар]], *0,32% - басқа ұлттар.<ref name="Reference1"/> == Тарихы == Вулканешт ауданының Чишмикиой ауылы 1809 жылы құрылған.<ref>История села https://cismichioi.md/istoriya-sela/</ref> Ғағауыз 16 қоныс аударушылар отбасы Ресейдің Бессараб өлкесінің генерал-губернаторынан Вулканешты, Этулия және Джурджулешты ауылдарының арасында Кагул көлінен бес шақырым жерде екі баурайдың түйіскен жеріне қоныстануға рұқсат алды. Мұнда қоныс аударушылар сол жақ беткейдің астынан су көзін (чешма) тауып, оның жанына қоныстанды және ауыл орыс тіліне аударғанда "бұлақтың жанындағы орын"дегенді білдіретін Чишмикиой ауылы деп аталды.<ref>Чишмикиой http://klise.ru/index.php/2011-04-02-17-15-06/205-2011-04-02-17-13-17</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} h1h0hjo81mi3fobchfy9iw678vz9fsm 3055327 3055326 2022-07-28T19:16:56Z Мағыпар 100137 «[[Санат:Молдова елді мекендері|Молдова елді мекендері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) wikitext text/x-wiki '''Чишмикиой''' (молд. Cişmichioi, {{lang-gag|Çeşmäküü, Чешмякюю}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы ауыл.<ref>Село Чишмикиой https://hram.md/selo-cesmakuu/</ref><ref>Село Чишмикиой (Вулканештский район, Автономное территориальное образование Гагаузия, Молдова) https://routemaps.ru/l/48215-selo-chishmikioi/</ref><ref>Краткая информация о Чишмикиое https://www.komandirovka.ru/cities/chishmikioj/</ref> == Сипаттама == Ауылдың ауданы шамамен 6,4 км², периметрі 13,67 км. Чишмикиой – коммунадағы аттас жалғыз ауыл. Ауыл [[Комрат]]тан 108 км және [[Кишинев]]тен 207 км қашықтықта орналасқан.<ref name="Reference1">Чишмикёй, Гагаузия, АТО http://www.moldovenii.md/ru/city/details/id/1660</ref> == Халқы == 2004 жылғы халық санағы бойынша ауылда 5054 адам тұрды: 49,51% ерлер және 50,49% әйелдер. Халықтың ұлттық құрамы: *94,42% - [[ғағауыздар]], *3,15% - [[молдовандар]], *0,85% - [[орыстар]], *0,77% - [[украиндар]], *0,49% - [[бұлғарлар]], *0,32% - басқа ұлттар.<ref name="Reference1"/> == Тарихы == Вулканешт ауданының Чишмикиой ауылы 1809 жылы құрылған.<ref>История села https://cismichioi.md/istoriya-sela/</ref> Ғағауыз 16 қоныс аударушылар отбасы Ресейдің Бессараб өлкесінің генерал-губернаторынан Вулканешты, Этулия және Джурджулешты ауылдарының арасында Кагул көлінен бес шақырым жерде екі баурайдың түйіскен жеріне қоныстануға рұқсат алды. Мұнда қоныс аударушылар сол жақ беткейдің астынан су көзін (чешма) тауып, оның жанына қоныстанды және ауыл орыс тіліне аударғанда "бұлақтың жанындағы орын"дегенді білдіретін Чишмикиой ауылы деп аталды.<ref>Чишмикиой http://klise.ru/index.php/2011-04-02-17-15-06/205-2011-04-02-17-13-17</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Молдова елді мекендері]] mnt6h5k3skac8ace9hzi4q1a2e9mne0 3055474 3055327 2022-07-29T08:46:06Z Мағыпар 100137 дереккөз wikitext text/x-wiki '''Чишмикиой''' (молд. Cişmichioi, {{lang-gag|Çeşmäküü, Чешмякюю}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы ауыл.<ref>Село Чишмикиой https://hram.md/selo-cesmakuu/</ref><ref>Село Чишмикиой (Вулканештский район, Автономное территориальное образование Гагаузия, Молдова) https://routemaps.ru/l/48215-selo-chishmikioi/</ref><ref>Краткая информация о Чишмикиое https://www.komandirovka.ru/cities/chishmikioj/</ref> == Сипаттама == Ауылдың ауданы шамамен 6,4 км², периметрі 13,67 км. Чишмикиой – коммунадағы аттас жалғыз ауыл. Ауыл [[Комрат]]тан 108 км және [[Кишинев]]тен 207 км қашықтықта орналасқан.<ref name="Reference1">Чишмикёй, Гагаузия, АТО http://www.moldovenii.md/ru/city/details/id/1660</ref> == Халқы == 2004 жылғы халық санағы бойынша ауылда 5054 адам тұрды: 49,51% ерлер және 50,49% әйелдер. Халықтың ұлттық құрамы: *94,42% - [[ғағауыздар]], *3,15% - [[молдовандар]], *0,85% - [[орыстар]], *0,77% - [[украиндар]], *0,49% - [[бұлғарлар]], *0,32% - басқа ұлттар.<ref name="Reference1"/> == Тарихы == Вулканешт ауданының Чишмикиой ауылы 1809 жылы құрылған.<ref>История села https://cismichioi.md/istoriya-sela/</ref> Ғағауыз 16 қоныс аударушылар отбасы Ресейдің Бессараб өлкесінің генерал-губернаторынан Вулканешты, Этулия және Джурджулешты ауылдарының арасында Кагул көлінен бес шақырым жерде екі баурайдың түйіскен жеріне қоныстануға рұқсат алды.<ref>Чишмикиой http://klise.ru/index.php/2011-04-02-17-15-06/205-2011-04-02-17-13-17</ref> Мұнда қоныс аударушылар сол жақ беткейдің астынан су көзін (чешма) тауып, оның жанына қоныстанды және ауыл орыс тіліне аударғанда "бұлақтың жанындағы орын"дегенді білдіретін Чишмикиой ауылы деп аталды.<ref>Чишмикиой http://travellers.ru/city-chishmikiojj</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Молдова елді мекендері]] hrrtgwm2lwepb4iff6c3t4g5mz7k3y7 3055475 3055474 2022-07-29T08:52:30Z Мағыпар 100137 толықтыру wikitext text/x-wiki '''Чишмикиой''' (молд. Cişmichioi, {{lang-gag|Çeşmäküü, Чешмякюю}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы ауыл.<ref>Село Чишмикиой https://hram.md/selo-cesmakuu/</ref><ref>Село Чишмикиой (Вулканештский район, Автономное территориальное образование Гагаузия, Молдова) https://routemaps.ru/l/48215-selo-chishmikioi/</ref><ref>Краткая информация о Чишмикиое https://www.komandirovka.ru/cities/chishmikioj/</ref> == Сипаттама == Ауылдың ауданы шамамен 6,4 км², периметрі 13,67 км. Чишмикиой – коммунадағы аттас жалғыз ауыл. Ауыл [[Комрат]]тан 108 км және [[Кишинев]]тен 207 км қашықтықта орналасқан.<ref name="Reference1">Чишмикёй, Гагаузия, АТО http://www.moldovenii.md/ru/city/details/id/1660</ref> == Халқы == 2004 жылғы халық санағы бойынша ауылда 5054 адам тұрды: 49,51% ерлер және 50,49% әйелдер. Халықтың ұлттық құрамы: *94,42% - [[ғағауыздар]], *3,15% - [[молдовандар]], *0,85% - [[орыстар]], *0,77% - [[украиндар]], *0,49% - [[бұлғарлар]], *0,32% - басқа ұлттар.<ref name="Reference1"/> == Тарихы == Вулканешт ауданының Чишмикиой ауылы 1809 жылы құрылған.<ref>История села https://cismichioi.md/istoriya-sela/</ref> Ғағауыз 16 қоныс аударушылар отбасы Ресейдің Бессараб өлкесінің генерал-губернаторынан Вулканешты, Этулия және Джурджулешты ауылдарының арасында Кагул көлінен бес шақырым жерде екі баурайдың түйіскен жеріне қоныстануға рұқсат алды.<ref>Чишмикиой http://klise.ru/index.php/2011-04-02-17-15-06/205-2011-04-02-17-13-17</ref> Мұнда қоныс аударушылар сол жақ беткейдің астынан су көзін (чешма) тауып, оның жанына қоныстанды және ауыл орыс тіліне аударғанда "бұлақтың жанындағы орын"дегенді білдіретін Чишмикиой ауылы деп аталды.<ref>Чишмикиой http://travellers.ru/city-chishmikiojj</ref> == Инфрақұрылымы == Ауылда 71 шаруашылық субъектілері тіркелген, оның ішінде 41 ауылшаруашылық кәсіпорны, 4 өнеркәсіп және қайта өңдеу кәсіпорны, 1 диірмен, 1 наубайхана, 32 сауда кәсіпорны, 25 аралас цех, 3 өнеркәсіптік цех, 1 жанармай құю бекеті, т.б. Чишмикиой ауылының аумағында әлеуметтік нысандар: *5 балабақша, *1 лицей, *1 гимназия, *мәдениет үйі, *3 кітапхана, *1 стадион, *3 спорт залы, *1 шағын футбол алаңы, *сауықтыру орталығы, *1 мұражай, т.б. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Молдова елді мекендері]] q2ggzotk93l2v89lzyvd3iqd8315r6r 3055476 3055475 2022-07-29T08:53:31Z Мағыпар 100137 /* Инфрақұрылымы */ дереккөз wikitext text/x-wiki '''Чишмикиой''' (молд. Cişmichioi, {{lang-gag|Çeşmäküü, Чешмякюю}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы ауыл.<ref>Село Чишмикиой https://hram.md/selo-cesmakuu/</ref><ref>Село Чишмикиой (Вулканештский район, Автономное территориальное образование Гагаузия, Молдова) https://routemaps.ru/l/48215-selo-chishmikioi/</ref><ref>Краткая информация о Чишмикиое https://www.komandirovka.ru/cities/chishmikioj/</ref> == Сипаттама == Ауылдың ауданы шамамен 6,4 км², периметрі 13,67 км. Чишмикиой – коммунадағы аттас жалғыз ауыл. Ауыл [[Комрат]]тан 108 км және [[Кишинев]]тен 207 км қашықтықта орналасқан.<ref name="Reference1">Чишмикёй, Гагаузия, АТО http://www.moldovenii.md/ru/city/details/id/1660</ref> == Халқы == 2004 жылғы халық санағы бойынша ауылда 5054 адам тұрды: 49,51% ерлер және 50,49% әйелдер. Халықтың ұлттық құрамы: *94,42% - [[ғағауыздар]], *3,15% - [[молдовандар]], *0,85% - [[орыстар]], *0,77% - [[украиндар]], *0,49% - [[бұлғарлар]], *0,32% - басқа ұлттар.<ref name="Reference1"/> == Тарихы == Вулканешт ауданының Чишмикиой ауылы 1809 жылы құрылған.<ref>История села https://cismichioi.md/istoriya-sela/</ref> Ғағауыз 16 қоныс аударушылар отбасы Ресейдің Бессараб өлкесінің генерал-губернаторынан Вулканешты, Этулия және Джурджулешты ауылдарының арасында Кагул көлінен бес шақырым жерде екі баурайдың түйіскен жеріне қоныстануға рұқсат алды.<ref>Чишмикиой http://klise.ru/index.php/2011-04-02-17-15-06/205-2011-04-02-17-13-17</ref> Мұнда қоныс аударушылар сол жақ беткейдің астынан су көзін (чешма) тауып, оның жанына қоныстанды және ауыл орыс тіліне аударғанда "бұлақтың жанындағы орын"дегенді білдіретін Чишмикиой ауылы деп аталды.<ref>Чишмикиой http://travellers.ru/city-chishmikiojj</ref> == Инфрақұрылымы == Ауылда 71 шаруашылық субъектілері тіркелген, оның ішінде 41 ауылшаруашылық кәсіпорны, 4 өнеркәсіп және қайта өңдеу кәсіпорны, 1 диірмен, 1 наубайхана, 32 сауда кәсіпорны, 25 аралас цех, 3 өнеркәсіптік цех, 1 жанармай құю бекеті, т.б. Чишмикиой ауылының аумағында әлеуметтік нысандар:<ref>Географическая справка с.Чишмикиой https://www.gagauzia.md/ru/administracziya-regiona/primarii/primariya-s.-chishmikioj.html</ref> *5 балабақша, *1 лицей, *1 гимназия, *мәдениет үйі, *3 кітапхана, *1 стадион, *3 спорт залы, *1 шағын футбол алаңы, *сауықтыру орталығы, *1 мұражай, т.б. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Молдова елді мекендері]] 2bxmm6z4dh29qekculfkqgk44a2gcwv 3055477 3055476 2022-07-29T08:59:08Z Мағыпар 100137 үлгі, толықтыру wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = |қазақша атауы = Чишмикиой |шынайы атауы = {{lang-gag|Çeşmäküü, Чешмякюю}} |сурет = |сурет атауы = |жағдайы = |ел = Молдова |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir =N |lat_deg =45 |lat_min =32 |lat_sec =40 |lon_dir =E |lon_deg =28 |lon_min =22 |lon_sec =58 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = |аймағы = Ғағауызстан |кестедегі аймақ = |аудан түрі = |ауданы = |кестедегі аудан = |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = коммуна |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = 1809 |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = 6,4 |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 5 054 |санақ жылы = 2004 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = 94,42% - [[ғағауыздар]], 3,15% - [[молдовандар]], 0,85% - [[орыстар]], |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = +2:00 |DST = |телефон коды = +373 293 63xxx,64xxx |пошта индексі = MD-5351 |пошта индекстері = |автомобиль коды = GE XX yyy |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Чишмикиой''' (молд. Cişmichioi, {{lang-gag|Çeşmäküü, Чешмякюю}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы ауыл.<ref>Село Чишмикиой https://hram.md/selo-cesmakuu/</ref><ref>Село Чишмикиой (Вулканештский район, Автономное территориальное образование Гагаузия, Молдова) https://routemaps.ru/l/48215-selo-chishmikioi/</ref><ref>Краткая информация о Чишмикиое https://www.komandirovka.ru/cities/chishmikioj/</ref> == Сипаттама == Ауылдың ауданы шамамен 6,4 км², периметрі 13,67 км. Чишмикиой – коммунадағы аттас жалғыз ауыл. Ауыл [[Комрат]]тан 108 км және [[Кишинев]]тен 207 км қашықтықта орналасқан.<ref name="Reference1">Чишмикёй, Гагаузия, АТО http://www.moldovenii.md/ru/city/details/id/1660</ref> == Халқы == 2004 жылғы халық санағы бойынша ауылда 5054 адам тұрды: 49,51% ерлер және 50,49% әйелдер. Халықтың ұлттық құрамы: *94,42% - [[ғағауыздар]], *3,15% - [[молдовандар]], *0,85% - [[орыстар]], *0,77% - [[украиндар]], *0,49% - [[бұлғарлар]], *0,32% - басқа ұлттар.<ref name="Reference1"/> == Тарихы == Вулканешт ауданының Чишмикиой ауылы 1809 жылы құрылған.<ref>История села https://cismichioi.md/istoriya-sela/</ref> Ғағауыз 16 қоныс аударушылар отбасы Ресейдің Бессараб өлкесінің генерал-губернаторынан Вулканешты, Этулия және Джурджулешты ауылдарының арасында Кагул көлінен бес шақырым жерде екі баурайдың түйіскен жеріне қоныстануға рұқсат алды.<ref>Чишмикиой http://klise.ru/index.php/2011-04-02-17-15-06/205-2011-04-02-17-13-17</ref> Мұнда қоныс аударушылар сол жақ беткейдің астынан су көзін (чешма) тауып, оның жанына қоныстанды және ауыл орыс тіліне аударғанда "бұлақтың жанындағы орын"дегенді білдіретін Чишмикиой ауылы деп аталды.<ref>Чишмикиой http://travellers.ru/city-chishmikiojj</ref> == Инфрақұрылымы == Ауылда 71 шаруашылық субъектілері тіркелген, оның ішінде 41 ауылшаруашылық кәсіпорны, 4 өнеркәсіп және қайта өңдеу кәсіпорны, 1 диірмен, 1 наубайхана, 32 сауда кәсіпорны, 25 аралас цех, 3 өнеркәсіптік цех, 1 жанармай құю бекеті, т.б. Чишмикиой ауылының аумағында әлеуметтік нысандар:<ref>Географическая справка с.Чишмикиой https://www.gagauzia.md/ru/administracziya-regiona/primarii/primariya-s.-chishmikioj.html</ref> *5 балабақша, *1 лицей, *1 гимназия, *мәдениет үйі, *3 кітапхана, *1 стадион, *3 спорт залы, *1 шағын футбол алаңы, *сауықтыру орталығы, *1 мұражай, т.б.бар. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Молдова елді мекендері]] tqtxc4a8tzbj1czgu51aq4993omeo6o 3055479 3055477 2022-07-29T09:12:29Z Мағыпар 100137 дереккөз wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = |қазақша атауы = Чишмикиой |шынайы атауы = {{lang-gag|Çeşmäküü, Чешмякюю}} |сурет = |сурет атауы = |жағдайы = |ел = Молдова |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir =N |lat_deg =45 |lat_min =32 |lat_sec =40 |lon_dir =E |lon_deg =28 |lon_min =22 |lon_sec =58 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = |аймағы = Ғағауызстан |кестедегі аймақ = |аудан түрі = |ауданы = |кестедегі аудан = |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = коммуна |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = 1809 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = 6,4 |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 5 054 |санақ жылы = 2004 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = 94,42% - [[ғағауыздар]], 3,15% - [[молдовандар]], 0,85% - [[орыстар]], |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = +2:00 |DST = |телефон коды = +373 293 63xxx,64xxx |пошта индексі = MD-5351 |пошта индекстері = |автомобиль коды = GE XX yyy |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Чишмикиой''' (молд. Cişmichioi, {{lang-gag|Çeşmäküü, Чешмякюю}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы ауыл.<ref>Село Чишмикиой https://hram.md/selo-cesmakuu/</ref><ref>Село Чишмикиой (Вулканештский район, Автономное территориальное образование Гагаузия, Молдова) https://routemaps.ru/l/48215-selo-chishmikioi/</ref><ref>Краткая информация о Чишмикиое https://www.komandirovka.ru/cities/chishmikioj/</ref> == Сипаттама == Ауылдың ауданы шамамен 6,4 км², периметрі 13,67 км. Чишмикиой – коммунадағы аттас жалғыз ауыл. Ауыл [[Комрат]]тан 108 км және [[Кишинев]]тен 207 км қашықтықта орналасқан.<ref name="Reference1">Чишмикёй, Гагаузия, АТО http://www.moldovenii.md/ru/city/details/id/1660</ref> == Халқы == 2004 жылғы халық санағы бойынша ауылда 5054 адам тұрды: 49,51% ерлер және 50,49% әйелдер. Халықтың ұлттық құрамы: *94,42% - [[ғағауыздар]], *3,15% - [[молдовандар]], *0,85% - [[орыстар]], *0,77% - [[украиндар]], *0,49% - [[бұлғарлар]], *0,32% - басқа ұлттар.<ref name="Reference1"/> == Тарихы == Вулканешт ауданының Чишмикиой ауылы 1809 жылы құрылған.<ref>История села https://cismichioi.md/istoriya-sela/</ref> Ғағауыз 16 қоныс аударушылар отбасы Ресейдің Бессараб өлкесінің генерал-губернаторынан Вулканешты, Этулия және Джурджулешты ауылдарының арасында Кагул көлінен бес шақырым жерде екі баурайдың түйіскен жеріне қоныстануға рұқсат алды.<ref>Чишмикиой http://klise.ru/index.php/2011-04-02-17-15-06/205-2011-04-02-17-13-17</ref> Мұнда қоныс аударушылар сол жақ беткейдің астынан су көзін (чешма) тауып, оның жанына қоныстанды және ауыл орыс тіліне аударғанда "бұлақтың жанындағы орын"дегенді білдіретін Чишмикиой ауылы деп аталды.<ref>Чишмикиой http://travellers.ru/city-chishmikiojj</ref> == Инфрақұрылымы == Ауылда 71 шаруашылық субъектілері тіркелген, оның ішінде 41 ауылшаруашылық кәсіпорны, 4 өнеркәсіп және қайта өңдеу кәсіпорны, 1 диірмен, 1 наубайхана, 32 сауда кәсіпорны, 25 аралас цех, 3 өнеркәсіптік цех, 1 жанармай құю бекеті, т.б. Чишмикиой ауылының аумағында әлеуметтік нысандар:<ref>Географическая справка с.Чишмикиой https://www.gagauzia.md/ru/administracziya-regiona/primarii/primariya-s.-chishmikioj.html</ref> *5 балабақша, *1 лицей,<ref>Теоретический лицей села Чишмикиой https://ctl.md/</ref> *1 гимназия, *мәдениет үйі, *3 кітапхана, *1 стадион, *3 спорт залы, *1 шағын футбол алаңы, *сауықтыру орталығы, *1 мұражай, т.б.бар. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Молдова елді мекендері]] qjhmtg18r87sasig9u3t92o0arfn0ia 3055480 3055479 2022-07-29T09:17:33Z Мағыпар 100137 /* Инфрақұрылымы */ дереккөз wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = |қазақша атауы = Чишмикиой |шынайы атауы = {{lang-gag|Çeşmäküü, Чешмякюю}} |сурет = |сурет атауы = |жағдайы = |ел = Молдова |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir =N |lat_deg =45 |lat_min =32 |lat_sec =40 |lon_dir =E |lon_deg =28 |lon_min =22 |lon_sec =58 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = |аймағы = Ғағауызстан |кестедегі аймақ = |аудан түрі = |ауданы = |кестедегі аудан = |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = коммуна |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = 1809 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = 6,4 |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 5 054 |санақ жылы = 2004 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = 94,42% - [[ғағауыздар]], 3,15% - [[молдовандар]], 0,85% - [[орыстар]], |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = +2:00 |DST = |телефон коды = +373 293 63xxx,64xxx |пошта индексі = MD-5351 |пошта индекстері = |автомобиль коды = GE XX yyy |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Чишмикиой''' (молд. Cişmichioi, {{lang-gag|Çeşmäküü, Чешмякюю}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы ауыл.<ref>Село Чишмикиой https://hram.md/selo-cesmakuu/</ref><ref>Село Чишмикиой (Вулканештский район, Автономное территориальное образование Гагаузия, Молдова) https://routemaps.ru/l/48215-selo-chishmikioi/</ref><ref>Краткая информация о Чишмикиое https://www.komandirovka.ru/cities/chishmikioj/</ref> == Сипаттама == Ауылдың ауданы шамамен 6,4 км², периметрі 13,67 км. Чишмикиой – коммунадағы аттас жалғыз ауыл. Ауыл [[Комрат]]тан 108 км және [[Кишинев]]тен 207 км қашықтықта орналасқан.<ref name="Reference1">Чишмикёй, Гагаузия, АТО http://www.moldovenii.md/ru/city/details/id/1660</ref> == Халқы == 2004 жылғы халық санағы бойынша ауылда 5054 адам тұрды: 49,51% ерлер және 50,49% әйелдер. Халықтың ұлттық құрамы: *94,42% - [[ғағауыздар]], *3,15% - [[молдовандар]], *0,85% - [[орыстар]], *0,77% - [[украиндар]], *0,49% - [[бұлғарлар]], *0,32% - басқа ұлттар.<ref name="Reference1"/> == Тарихы == Вулканешт ауданының Чишмикиой ауылы 1809 жылы құрылған.<ref>История села https://cismichioi.md/istoriya-sela/</ref> Ғағауыз 16 қоныс аударушылар отбасы Ресейдің Бессараб өлкесінің генерал-губернаторынан Вулканешты, Этулия және Джурджулешты ауылдарының арасында Кагул көлінен бес шақырым жерде екі баурайдың түйіскен жеріне қоныстануға рұқсат алды.<ref>Чишмикиой http://klise.ru/index.php/2011-04-02-17-15-06/205-2011-04-02-17-13-17</ref> Мұнда қоныс аударушылар сол жақ беткейдің астынан су көзін (чешма) тауып, оның жанына қоныстанды және ауыл орыс тіліне аударғанда "бұлақтың жанындағы орын"дегенді білдіретін Чишмикиой ауылы деп аталды.<ref>Чишмикиой http://travellers.ru/city-chishmikiojj</ref> == Инфрақұрылымы == Ауылда 71 шаруашылық субъектілері тіркелген, оның ішінде 41 ауылшаруашылық кәсіпорны, 4 өнеркәсіп және қайта өңдеу кәсіпорны, 1 диірмен, 1 наубайхана, 32 сауда кәсіпорны, 25 аралас цех, 3 өнеркәсіптік цех, 1 жанармай құю бекеті, т.б. Чишмикиой ауылының аумағында әлеуметтік нысандар:<ref>Географическая справка с.Чишмикиой https://www.gagauzia.md/ru/administracziya-regiona/primarii/primariya-s.-chishmikioj.html</ref> *5 балабақша, *1 лицей,<ref>Теоретический лицей села Чишмикиой https://ctl.md/</ref> *1 гимназия, *мәдениет үйі,<ref>"Дом культуры" https://allrus.business/org/6618623958/</ref> *3 кітапхана, *1 стадион, *3 спорт залы, *1 шағын футбол алаңы, *сауықтыру орталығы, *1 мұражай, т.б.бар. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Молдова елді мекендері]] 74y8qw26jr9lmxjpmckc4j4o4up46xk 3055488 3055480 2022-07-29T09:37:40Z Мағыпар 100137 /* Инфрақұрылымы */ дереккөз wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = |қазақша атауы = Чишмикиой |шынайы атауы = {{lang-gag|Çeşmäküü, Чешмякюю}} |сурет = |сурет атауы = |жағдайы = |ел = Молдова |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir =N |lat_deg =45 |lat_min =32 |lat_sec =40 |lon_dir =E |lon_deg =28 |lon_min =22 |lon_sec =58 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = |аймағы = Ғағауызстан |кестедегі аймақ = |аудан түрі = |ауданы = |кестедегі аудан = |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = коммуна |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = 1809 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = 6,4 |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 5 054 |санақ жылы = 2004 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = 94,42% - [[ғағауыздар]], 3,15% - [[молдовандар]], 0,85% - [[орыстар]], |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = +2:00 |DST = |телефон коды = +373 293 63xxx,64xxx |пошта индексі = MD-5351 |пошта индекстері = |автомобиль коды = GE XX yyy |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Чишмикиой''' (молд. Cişmichioi, {{lang-gag|Çeşmäküü, Чешмякюю}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы ауыл.<ref>Село Чишмикиой https://hram.md/selo-cesmakuu/</ref><ref>Село Чишмикиой (Вулканештский район, Автономное территориальное образование Гагаузия, Молдова) https://routemaps.ru/l/48215-selo-chishmikioi/</ref><ref>Краткая информация о Чишмикиое https://www.komandirovka.ru/cities/chishmikioj/</ref> == Сипаттама == Ауылдың ауданы шамамен 6,4 км², периметрі 13,67 км. Чишмикиой – коммунадағы аттас жалғыз ауыл. Ауыл [[Комрат]]тан 108 км және [[Кишинев]]тен 207 км қашықтықта орналасқан.<ref name="Reference1">Чишмикёй, Гагаузия, АТО http://www.moldovenii.md/ru/city/details/id/1660</ref> == Халқы == 2004 жылғы халық санағы бойынша ауылда 5054 адам тұрды: 49,51% ерлер және 50,49% әйелдер. Халықтың ұлттық құрамы: *94,42% - [[ғағауыздар]], *3,15% - [[молдовандар]], *0,85% - [[орыстар]], *0,77% - [[украиндар]], *0,49% - [[бұлғарлар]], *0,32% - басқа ұлттар.<ref name="Reference1"/> == Тарихы == Вулканешт ауданының Чишмикиой ауылы 1809 жылы құрылған.<ref>История села https://cismichioi.md/istoriya-sela/</ref> Ғағауыз 16 қоныс аударушылар отбасы Ресейдің Бессараб өлкесінің генерал-губернаторынан Вулканешты, Этулия және Джурджулешты ауылдарының арасында Кагул көлінен бес шақырым жерде екі баурайдың түйіскен жеріне қоныстануға рұқсат алды.<ref>Чишмикиой http://klise.ru/index.php/2011-04-02-17-15-06/205-2011-04-02-17-13-17</ref> Мұнда қоныс аударушылар сол жақ беткейдің астынан су көзін (чешма) тауып, оның жанына қоныстанды және ауыл орыс тіліне аударғанда "бұлақтың жанындағы орын"дегенді білдіретін Чишмикиой ауылы деп аталды.<ref>Чишмикиой http://travellers.ru/city-chishmikiojj</ref> == Инфрақұрылымы == Ауылда 71 шаруашылық субъектілері тіркелген, оның ішінде 41 ауылшаруашылық кәсіпорны, 4 өнеркәсіп және қайта өңдеу кәсіпорны, 1 диірмен, 1 наубайхана, 32 сауда кәсіпорны, 25 аралас цех, 3 өнеркәсіптік цех, 1 жанармай құю бекеті, т.б. Чишмикиой ауылының аумағында әлеуметтік нысандар:<ref>Географическая справка с.Чишмикиой https://www.gagauzia.md/ru/administracziya-regiona/primarii/primariya-s.-chishmikioj.html</ref> *5 балабақша, *1 лицей,<ref>Теоретический лицей села Чишмикиой https://ctl.md/</ref> *1 гимназия, *мәдениет үйі,<ref>"Дом культуры" https://allrus.business/org/6618623958/</ref> *3 кітапхана, *1 стадион, *3 спорт залы, *1 шағын футбол алаңы, *сауықтыру орталығы, *1 мұражай,<ref>Историко — краеведческий музей с. Чишмикиой https://visitgagauzia.com/2020/09/07/%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C-2/</ref> т.б.бар. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Молдова елді мекендері]] 1y6yh6fhyzu0o0135yj2s356xcwzkxb 3055497 3055488 2022-07-29T09:52:09Z Мағыпар 100137 /* Инфрақұрылымы */ wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = |қазақша атауы = Чишмикиой |шынайы атауы = {{lang-gag|Çeşmäküü, Чешмякюю}} |сурет = |сурет атауы = |жағдайы = |ел = Молдова |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir =N |lat_deg =45 |lat_min =32 |lat_sec =40 |lon_dir =E |lon_deg =28 |lon_min =22 |lon_sec =58 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = |аймағы = Ғағауызстан |кестедегі аймақ = |аудан түрі = |ауданы = |кестедегі аудан = |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = коммуна |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = 1809 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = 6,4 |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 5 054 |санақ жылы = 2004 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = 94,42% - [[ғағауыздар]], 3,15% - [[молдовандар]], 0,85% - [[орыстар]], |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = +2:00 |DST = |телефон коды = +373 293 63xxx,64xxx |пошта индексі = MD-5351 |пошта индекстері = |автомобиль коды = GE XX yyy |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Чишмикиой''' (молд. Cişmichioi, {{lang-gag|Çeşmäküü, Чешмякюю}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы ауыл.<ref>Село Чишмикиой https://hram.md/selo-cesmakuu/</ref><ref>Село Чишмикиой (Вулканештский район, Автономное территориальное образование Гагаузия, Молдова) https://routemaps.ru/l/48215-selo-chishmikioi/</ref><ref>Краткая информация о Чишмикиое https://www.komandirovka.ru/cities/chishmikioj/</ref> == Сипаттама == Ауылдың ауданы шамамен 6,4 км², периметрі 13,67 км. Чишмикиой – коммунадағы аттас жалғыз ауыл. Ауыл [[Комрат]]тан 108 км және [[Кишинев]]тен 207 км қашықтықта орналасқан.<ref name="Reference1">Чишмикёй, Гагаузия, АТО http://www.moldovenii.md/ru/city/details/id/1660</ref> == Халқы == 2004 жылғы халық санағы бойынша ауылда 5054 адам тұрды: 49,51% ерлер және 50,49% әйелдер. Халықтың ұлттық құрамы: *94,42% - [[ғағауыздар]], *3,15% - [[молдовандар]], *0,85% - [[орыстар]], *0,77% - [[украиндар]], *0,49% - [[бұлғарлар]], *0,32% - басқа ұлттар.<ref name="Reference1"/> == Тарихы == Вулканешт ауданының Чишмикиой ауылы 1809 жылы құрылған.<ref>История села https://cismichioi.md/istoriya-sela/</ref> Ғағауыз 16 қоныс аударушылар отбасы Ресейдің Бессараб өлкесінің генерал-губернаторынан Вулканешты, Этулия және Джурджулешты ауылдарының арасында Кагул көлінен бес шақырым жерде екі баурайдың түйіскен жеріне қоныстануға рұқсат алды.<ref>Чишмикиой http://klise.ru/index.php/2011-04-02-17-15-06/205-2011-04-02-17-13-17</ref> Мұнда қоныс аударушылар сол жақ беткейдің астынан су көзін (чешма) тауып, оның жанына қоныстанды және ауыл орыс тіліне аударғанда "бұлақтың жанындағы орын"дегенді білдіретін Чишмикиой ауылы деп аталды.<ref>Чишмикиой http://travellers.ru/city-chishmikiojj</ref> == Инфрақұрылымы == Ауылда 71 шаруашылық субъектілері тіркелген, оның ішінде 41 ауылшаруашылық кәсіпорны, 4 өнеркәсіп және қайта өңдеу кәсіпорны, 1 диірмен, 1 наубайхана, 32 сауда кәсіпорны, 25 аралас цех, 3 өнеркәсіптік цех, 1 жанармай құю бекеті, т.б. Чишмикиой ауылының аумағында әлеуметтік нысандар:<ref>Географическая справка с.Чишмикиой https://www.gagauzia.md/ru/administracziya-regiona/primarii/primariya-s.-chishmikioj.html</ref> *5 балабақша, *1 лицей,<ref>Теоретический лицей села Чишмикиой https://ctl.md/</ref> *1 гимназия, *мәдениет үйі,<ref>"Дом культуры" https://allrus.business/org/6618623958/</ref> *3 кітапхана, *1 стадион, *3 спорт залы, *1 шағын футбол алаңы, *сауықтыру орталығы, *1 мұражай,<ref>Историко — краеведческий музей с. Чишмикиой https://visitgagauzia.com/2020/09/07/%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C-2/</ref> т.б.бар. Православиелік Успен шіркеуінде жексенбілік мектеп бар, онда көптеген игі және рухани пайдалы іс-шаралар өткізіледі.<ref>ХРАМ УСПЕНИЯ ПРЕСВЯТОЙ БОГОРОДИЦЫ (С. ЧИШМИКИОЙ, МОЛДОВА) https://exstro.ru/chishmikioj/</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Молдова елді мекендері]] 5l1g3z62993p8zcba825b3qtpd4zqw6 3 685646 3055306 2022-07-28T18:43:21Z MdsShakil 110227 MdsShakil [[Қатысушы талқылауы:MMessine19]] бетін [[Қатысушы талқылауы:LissajousCurve]] бетіне жылжытты: Automatically moved page while renaming the user "[[Special:CentralAuth/MMessine19|MMessine19]]" to "[[Special:CentralAuth/LissajousCurve|LissajousCurve]]" wikitext text/x-wiki #АЙДАУ [[Қатысушы талқылауы:LissajousCurve]] srr6ea5jl2h7jjaleiiu01zql6pfsh3 2 685647 3055308 2022-07-28T18:43:21Z MdsShakil 110227 MdsShakil [[Қатысушы:MMessine19]] бетін [[Қатысушы:LissajousCurve]] бетіне жылжытты: Automatically moved page while renaming the user "[[Special:CentralAuth/MMessine19|MMessine19]]" to "[[Special:CentralAuth/LissajousCurve|LissajousCurve]]" wikitext text/x-wiki #АЙДАУ [[Қатысушы:LissajousCurve]] 5etpxgr361xdj9t3uob222z2xqiiymb 3 685648 3055329 2022-07-28T19:43:10Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Gidriano}} -- [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 01:43, 2022 ж. шілденің 29 (+06) 8zizzruhfz87bnqmkevn8538y6a7kur 3 685649 3055331 2022-07-28T21:43:07Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=LibrarianViper}} -- [[Қатысушы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] ([[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|талқылауы]]) 03:43, 2022 ж. шілденің 29 (+06) 3qx7onrfo4do450kchf7crb3t0fffon 3 685650 3055338 2022-07-28T22:32:18Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Aatto Sirviö}} -- [[Қатысушы:Мықтыбек Оразтайұлы|Мықтыбек Оразтайұлы]] ([[Қатысушы талқылауы:Мықтыбек Оразтайұлы|талқылауы]]) 04:32, 2022 ж. шілденің 29 (+06) 4cx4ila9kj8dglyfr5nb694dmrqw8y6 3 685651 3055341 2022-07-29T00:07:18Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=JoaoVitorgeme}} -- [[Қатысушы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] ([[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|талқылауы]]) 06:07, 2022 ж. шілденің 29 (+06) m4ofufr6u7h4drhhd3xb90zyss6elvj 3 685652 3055342 2022-07-29T01:46:32Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=邓宏泽}} -- [[Қатысушы:Салиха|Салиха]] ([[Қатысушы талқылауы:Салиха|талқылауы]]) 07:46, 2022 ж. шілденің 29 (+06) 6zsrygqfz1l9wl7mxcptyc51uerypxl 14 685653 3055346 2022-07-29T03:39:16Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 Жаңа бетте: [[Санат:1973 жылғы спорт]] wikitext text/x-wiki [[Санат:1973 жылғы спорт]] owewg99nlw4wgq5pd2307b2wbfbn9j5 3055347 3055346 2022-07-29T03:39:57Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[Санат:Жылдар бойынша су спорты|Жылдар бойынша су спорты]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) wikitext text/x-wiki [[Санат:1973 жылғы спорт]] [[Санат:Жылдар бойынша су спорты]] e61803o4b0rl52kyz6ugh5oczxombap 14 685654 3055348 2022-07-29T03:40:27Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 Жаңа бетте: [[Санат:Жылдар бойынша спорт]] [[Санат:Су спорты]] wikitext text/x-wiki [[Санат:Жылдар бойынша спорт]] [[Санат:Су спорты]] dcd8wp5f0a6o0qzs9go0epa6inrlebh 3055349 3055348 2022-07-29T03:40:39Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[Санат:Су спорты|Су спорты]]» деген санатты аластады; «[[Санат:Су спорты түрлері|Су спорты түрлері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) wikitext text/x-wiki [[Санат:Жылдар бойынша спорт]] [[Санат:Су спорты түрлері]] 6b06mwporz1l8tmho92mbzlq7gmuv03 14 685655 3055351 2022-07-29T03:41:58Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 Жаңа бетте: [[Санат:Жылдар бойынша спорт]] [[Санат:1973 жыл]] wikitext text/x-wiki [[Санат:Жылдар бойынша спорт]] [[Санат:1973 жыл]] be5c6fruvgo5glj9ci4t538kpxvv5bd 14 685656 3055352 2022-07-29T03:43:03Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[Санат:1973 жылы құрылған спорт клубтары|1973 жылы құрылған спорт клубтары]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) wikitext text/x-wiki [[Санат:1973 жылы құрылған спорт клубтары]] 9wjv6mbv7m204wctowqa2wnq6itw9kn 3055353 3055352 2022-07-29T03:43:18Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[Санат:Құрылған жылдары бойынша футбол клубтары|Құрылған жылдары бойынша футбол клубтары]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) wikitext text/x-wiki [[Санат:1973 жылы құрылған спорт клубтары]] [[Санат:Құрылған жылдары бойынша футбол клубтары]] kdupyb20ylsloomalygv5lqt6ukrmy9 3055354 3055353 2022-07-29T03:43:30Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[Санат:1973 жылғы футбол|1973 жылғы футбол]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) wikitext text/x-wiki [[Санат:1973 жылы құрылған спорт клубтары]] [[Санат:Құрылған жылдары бойынша футбол клубтары]] [[Санат:1973 жылғы футбол]] e1s25xn2h9ji88f6slo9nqjprwre27m 14 685657 3055355 2022-07-29T03:45:13Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 Жаңа бетте: [[Санат:1973 жылғы спорт]] [[Санат:Құрылған жылдары бойынша спорт клубтары]] wikitext text/x-wiki [[Санат:1973 жылғы спорт]] [[Санат:Құрылған жылдары бойынша спорт клубтары]] jei8lupkmxrx85rtuydbi3d570ejque 14 685658 3055357 2022-07-29T03:47:17Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 Жаңа бетте: [[Санат:Жылдар бойынша су спорты]] [[Санат:1975 жылғы спорт]] wikitext text/x-wiki [[Санат:Жылдар бойынша су спорты]] [[Санат:1975 жылғы спорт]] q3s5ldcwbqcodoetlmnim7w4x6ss6fw 14 685659 3055359 2022-07-29T03:48:25Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 Жаңа бетте: [[Санат:Жылдар бойынша су спорты]] [[Санат:1978 жылғы спорт]] wikitext text/x-wiki [[Санат:Жылдар бойынша су спорты]] [[Санат:1978 жылғы спорт]] f758beaxouo2mxycj8bv3h9ky17sql2 14 685660 3055362 2022-07-29T03:49:51Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 Жаңа бетте: [[Санат:1982 жылғы спорт]] [[Санат:Жылдар бойынша су спорты]] wikitext text/x-wiki [[Санат:1982 жылғы спорт]] [[Санат:Жылдар бойынша су спорты]] kfq019zw3tuklakygwzd18wcxay8wbm 14 685661 3055366 2022-07-29T03:51:32Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 Жаңа бетте: [[Санат:Жылдар бойынша су спорты]] [[Санат:1986 жылғы спорт]] wikitext text/x-wiki [[Санат:Жылдар бойынша су спорты]] [[Санат:1986 жылғы спорт]] m5iydauhmwoqyfvwlshfs6sndpynaok 0 685662 3055375 2022-07-29T04:45:34Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 Жаңа бетте: '''Чемпиондар лигасы 2022/23''' — [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|турнир]]дің 68-ші маусымы. == Квалификация == === Бастапқы раунд === {{OneLegStart}} |+1/2 финал {{OneLegResult|[[ФКИ Левадия|Левадия]]|Эстония|1:6|'''[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]'''|Исландия}} {{OneLegResult|[[Ла Фиорита]]|Сан-М... wikitext text/x-wiki '''Чемпиондар лигасы 2022/23''' — [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|турнир]]дің 68-ші маусымы. == Квалификация == === Бастапқы раунд === {{OneLegStart}} |+1/2 финал {{OneLegResult|[[ФКИ Левадия|Левадия]]|Эстония|1:6|'''[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]'''|Исландия}} {{OneLegResult|[[Ла Фиорита]]|Сан-Марино|1:2|'''[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]'''|Андорра}} |} {{OneLegStart}} |+Финал {{OneLegResult|[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]|Андорра|0:1|'''[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]|Исландия}} |} === 1 раунд === [[Санат:УЕФА Чемпиондар лигасы 2022/23]] 4adga3jmmh0v5kl1rhj4m67bsy8ivrr 3055376 3055375 2022-07-29T04:46:15Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* Бастапқы раунд */ wikitext text/x-wiki '''Чемпиондар лигасы 2022/23''' — [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|турнир]]дің 68-ші маусымы. == Квалификация == === Бастапқы раунд === {{OneLegStart}} |+1/2 финал {{OneLegResult|[[Левадия ФКИ|Левадия]]|Эстония|1:6|'''[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]'''|Исландия}} {{OneLegResult|[[Ла Фиорита]]|Сан-Марино|1:2|'''[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]'''|Андорра}} |} {{OneLegStart}} |+Финал {{OneLegResult|[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]|Андорра|0:1|'''[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]|Исландия}} |} === 1 раунд === [[Санат:УЕФА Чемпиондар лигасы 2022/23]] dqtq5diq5mg9iwugx7q898tt5hl99ip 3055377 3055376 2022-07-29T04:49:28Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* 1 раунд */ wikitext text/x-wiki '''Чемпиондар лигасы 2022/23''' — [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|турнир]]дің 68-ші маусымы. == Квалификация == === Бастапқы раунд === {{OneLegStart}} |+1/2 финал {{OneLegResult|[[Левадия ФКИ|Левадия]]|Эстония|1:6|'''[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]'''|Исландия}} {{OneLegResult|[[Ла Фиорита]]|Сан-Марино|1:2|'''[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]'''|Андорра}} |} {{OneLegStart}} |+Финал {{OneLegResult|[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]|Андорра|0:1|'''[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]|Исландия}} |} === 1 раунд === {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|'''[[Пюник (футбольный клуб)|Пюник]]|ARM|2:2 {{pso|4:3}}|[[ЧФР (футбольный клуб, Клуж-Напока)|ЧФР]]|ROM|[[Лига чемпионов УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 1.1|0:0]]|[[Лига чемпионов УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 1.2|2:2]] {{aet}}}} {{TwoLegResult|'''[[Марибор (футбольный клуб)|Марибор]]|SLO|2:0{{efn-ua|name=Bye|Проигравшие по жребию получают пропуск в [[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Третий квалификационный раунд|третий квалификационный раунд Лиги конференций]]. В остальных парах проигравшие получают пропуск во [[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Второй квалификационный раунд|второй квалификационный раунд Лиги конференций]].}}|[[Шахтёр (футбольный клуб, Солигорск)|Шахтёр Солигорск]]|BLR|[[Лига чемпионов УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 2.1|0:0]]|[[Лига чемпионов УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 2.2|2:0]]}} {{TwoLegResult|'''[[Лудогорец]]|BUL|3:0|[[Сутьеска (футбольный клуб)|Сутьеска]]|MNE|[[Лига чемпионов УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 3.1|2:0]]|[[Лига чемпионов УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 3.2|1:0]]}} {{TwoLegResult|'''[[Ф91 Дюделанж]]|LUX|3:1|[[Тирана (футбольный клуб)|Тирана]]|ALB|[[Лига чемпионов УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 4.1|1:0]]|[[Лига чемпионов УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 4.2|2:1]]}} {{TwoLegResult|[[Тобол (футбольный клуб, Костанай)|Тобол]]|KAZ|1:5|'''[[Ференцварош]]|HUN|[[Лига чемпионов УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 5.1|0:0]]|[[Лига чемпионов УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 5.2|1:5]]}} {{TwoLegResult|'''[[Мальмё (футбольный клуб)|Мальмё]]|SWE|6:5|[[Викингур (футбольный клуб, Рейкьявик)|Викингур]]|ISL|[[Лига чемпионов УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 6.1|3:2]]|[[Лига чемпионов УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 6.2|3:3]]}} {{TwoLegResult|[[Балкани (футбольный клуб, Сува-Река)|Балкани]]|KOS|1:2|'''[[Жальгирис (футбольный клуб)|Жальгирис]]|LTU|[[Лига чемпионов УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 7.1|1:1]]|[[Лига чемпионов УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 7.2|0:1]]}} {{TwoLegResult|'''[[ХИК]]|FIN|2:2 {{pso|5:4}}{{efn-ua|name=Bye}}|[[РФШ (футбольный клуб)|РФШ]]|LAT|[[Лига чемпионов УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 8.1|1:0]]|[[Лига чемпионов УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 8.2|1:2]] {{aet}}}} {{TwoLegResult|'''[[Будё-Глимт]]|NOR|4:3|[[КИ Клаксвик]]|FRO|[[Лига чемпионов УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 9.1|3:0]]|[[Лига чемпионов УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 9.2|1:3]]}} {{TwoLegResult|[[Нью-Сейнтс]]|WAL|1:2|'''[[Линфилд]]|Солтүстік Ирландия|1:0|0:2}} {{TwoLegResult|'''[[Шемрок Роверс]]|Ирдандия|3:0|[[Хибернианс]]|Мальта|3:0|0:0}} {{TwoLegResult|[[Лех (футбольный клуб)|Лех]]|Польша|2:5|'''[[Қарабақ (футбол клубы)|Карабах]]|Әзірбайжан|1:0|1:5}} {{TwoLegResult|'''[[Шкупи]]|Македония|3:2|[[Линкольн Ред Импс]]|Гибралтар|3:0|0:2}} {{TwoLegResult|[[Зриньски]]|Босния және Герцеговина|0:1|'''[[Шериф (футбольный клуб)|Шериф]]|Молдова|0:0|0:1}} {{TwoLegResult|'''[[Слован (футбольный клуб, Братислава)|Слован Братислава]]|Словакия|2:1|[[Динамо (футбольный клуб, Батуми)|Динамо Батуми]]|Грузия|0:0|2:1}} |} [[Санат:УЕФА Чемпиондар лигасы 2022/23]] p11nu7swtlui0srhihzyx6alyra09t3 3055378 3055377 2022-07-29T04:49:51Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* 1 раунд */ wikitext text/x-wiki '''Чемпиондар лигасы 2022/23''' — [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|турнир]]дің 68-ші маусымы. == Квалификация == === Бастапқы раунд === {{OneLegStart}} |+1/2 финал {{OneLegResult|[[Левадия ФКИ|Левадия]]|Эстония|1:6|'''[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]'''|Исландия}} {{OneLegResult|[[Ла Фиорита]]|Сан-Марино|1:2|'''[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]'''|Андорра}} |} {{OneLegStart}} |+Финал {{OneLegResult|[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]|Андорра|0:1|'''[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]|Исландия}} |} === 1 раунд === {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|'''[[Пюник (футбол клубы)|Пюник]]|ARM|2:2 {{pso|4:3}}|[[ЧФР (футбол клубы, Клуж-Напока)|ЧФР]]|ROM|[[Лига чемпионов УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 1.1|0:0]]|[[Лига чемпионов УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 1.2|2:2]] {{aet}}}} {{TwoLegResult|'''[[Марибор (футбол клубы)|Марибор]]|SLO|2:0{{efn-ua|name=Bye|Проигравшие по жребию получают пропуск в [[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Третий квалификационный раунд|третий квалификационный раунд Лиги конференций]]. В остальных парах проигравшие получают пропуск во [[Лига конференций УЕФА 2022/2023. Квалификация#Второй квалификационный раунд|второй квалификационный раунд Лиги конференций]].}}|[[Шахтёр (футбол клубы, Солигорск)|Шахтёр Солигорск]]|BLR|[[Лига чемпионов УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 2.1|0:0]]|[[Лига чемпионов УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 2.2|2:0]]}} {{TwoLegResult|'''[[Лудогорец]]|BUL|3:0|[[Сутьеска (футбол клубы)|Сутьеска]]|MNE|[[Лига чемпионов УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 3.1|2:0]]|[[Лига чемпионов УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 3.2|1:0]]}} {{TwoLegResult|'''[[Ф91 Дюделанж]]|LUX|3:1|[[Тирана (футбол клубы)|Тирана]]|ALB|[[Лига чемпионов УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 4.1|1:0]]|[[Лига чемпионов УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 4.2|2:1]]}} {{TwoLegResult|[[Тобол (футбол клубы, Костанай)|Тобол]]|KAZ|1:5|'''[[Ференцварош]]|HUN|[[Лига чемпионов УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 5.1|0:0]]|[[Лига чемпионов УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 5.2|1:5]]}} {{TwoLegResult|'''[[Мальмё (футбол клубы)|Мальмё]]|SWE|6:5|[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]|ISL|[[Лига чемпионов УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 6.1|3:2]]|[[Лига чемпионов УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 6.2|3:3]]}} {{TwoLegResult|[[Балкани (футбол клубы, Сува-Река)|Балкани]]|KOS|1:2|'''[[Жальгирис (футбол клубы)|Жальгирис]]|LTU|[[Лига чемпионов УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 7.1|1:1]]|[[Лига чемпионов УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 7.2|0:1]]}} {{TwoLegResult|'''[[ХИК]]|FIN|2:2 {{pso|5:4}}{{efn-ua|name=Bye}}|[[РФШ (футбол клубы)|РФШ]]|LAT|[[Лига чемпионов УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 8.1|1:0]]|[[Лига чемпионов УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 8.2|1:2]] {{aet}}}} {{TwoLegResult|'''[[Будё-Глимт]]|NOR|4:3|[[КИ Клаксвик]]|FRO|[[Лига чемпионов УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 9.1|3:0]]|[[Лига чемпионов УЕФА 2022/2023. Квалификация#Q1 9.2|1:3]]}} {{TwoLegResult|[[Нью-Сейнтс]]|WAL|1:2|'''[[Линфилд]]|Солтүстік Ирландия|1:0|0:2}} {{TwoLegResult|'''[[Шемрок Роверс]]|Ирдандия|3:0|[[Хибернианс]]|Мальта|3:0|0:0}} {{TwoLegResult|[[Лех (футбол клубы)|Лех]]|Польша|2:5|'''[[Қарабақ (футбол клубы)|Карабах]]|Әзірбайжан|1:0|1:5}} {{TwoLegResult|'''[[Шкупи]]|Македония|3:2|[[Линкольн Ред Импс]]|Гибралтар|3:0|0:2}} {{TwoLegResult|[[Зриньски]]|Босния және Герцеговина|0:1|'''[[Шериф (футбол клубы)|Шериф]]|Молдова|0:0|0:1}} {{TwoLegResult|'''[[Слован (футбол клубы, Братислава)|Слован Братислава]]|Словакия|2:1|[[Динамо (футбол клубы, Батуми)|Динамо Батуми]]|Грузия|0:0|2:1}} |} [[Санат:УЕФА Чемпиондар лигасы 2022/23]] sah0alf3ctmglwrzix5gwyjno6xghqc 3055379 3055378 2022-07-29T04:54:49Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* 1 раунд */ wikitext text/x-wiki '''Чемпиондар лигасы 2022/23''' — [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|турнир]]дің 68-ші маусымы. == Квалификация == === Бастапқы раунд === {{OneLegStart}} |+1/2 финал {{OneLegResult|[[Левадия ФКИ|Левадия]]|Эстония|1:6|'''[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]'''|Исландия}} {{OneLegResult|[[Ла Фиорита]]|Сан-Марино|1:2|'''[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]'''|Андорра}} |} {{OneLegStart}} |+Финал {{OneLegResult|[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]|Андорра|0:1|'''[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]|Исландия}} |} === 1 раунд === {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|'''[[Пюник (футбол клубы)|Пюник]]|Армения|2:2 пен|[[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР]]|Румыния|0:0|2:2}} {{TwoLegResult|'''[[Марибор (футбол клубы)|Марибор]]|Словения|2:0|[[Шахтер (футбол клубы, Солигорск)|Шахтёр Солигорск]]|Беларусь|0:0|2:0}} {{TwoLegResult|'''[[Лудогорец]]|Болгария|3:0|[[Сутьеска (футбол клубы)|Сутьеска]]|Черногория|2:0|1:0}} {{TwoLegResult|'''[[Ф91 Дюделанж]]|Люксембург|3:1|[[Тирана (футбол клубы)|Тирана]]|Албания|1:0|2:1}} {{TwoLegResult|[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]]|Қазақстан|1:5|'''[[Ференцварош]]|Мажарстан|0:0|1:5}} {{TwoLegResult|'''[[Мальме (футбол клубы)|Мальмё]]|Швеция|6:5|[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]|Исландия|3:2|3:3}} {{TwoLegResult|[[Балкани (футбол клубы, Сува-Река)|Балкани]]|Косово|1:2|'''[[Жальгирис (футбол клубы)|Жальгирис]]|Литва|1:1|0:1}} {{TwoLegResult|'''[[ХИК]]|Финляндия|2:2 пен 5:4|[[РФМ (футбол клубы)|РФШ]]|Латвия|1:0|1:2}} {{TwoLegResult|'''[[Будё-Глимт]]|Норвегия|4:3|[[КИ Клаксвик]]|Фарер аралдары|3:0|1:3}} {{TwoLegResult|[[Нью-Сейнтс]]|WAL|1:2|'''[[Линфилд]]|Солтүстік Ирландия|1:0|0:2}} {{TwoLegResult|'''[[Шемрок Роверс]]|Ирдандия|3:0|[[Хибернианс]]|Мальта|3:0|0:0}} {{TwoLegResult|[[Лех (футбол клубы)|Лех]]|Польша|2:5|'''[[Қарабақ (футбол клубы)|Карабах]]|Әзірбайжан|1:0|1:5}} {{TwoLegResult|'''[[Шкупи]]|Македония|3:2|[[Линкольн Ред Импс]]|Гибралтар|3:0|0:2}} {{TwoLegResult|[[Зриньски]]|Босния және Герцеговина|0:1|'''[[Шериф (футбол клубы)|Шериф]]|Молдова|0:0|0:1}} {{TwoLegResult|'''[[Слован (футбол клубы, Братислава)|Слован Братислава]]|Словакия|2:1|[[Динамо (футбол клубы, Батуми)|Динамо Батуми]]|Грузия|0:0|2:1}} |} [[Санат:УЕФА Чемпиондар лигасы 2022/23]] 8p6mrnmmf0eu33zfbkhtgrctq8azbld 3055380 3055379 2022-07-29T04:55:30Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* 1 раунд */ wikitext text/x-wiki '''Чемпиондар лигасы 2022/23''' — [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|турнир]]дің 68-ші маусымы. == Квалификация == === Бастапқы раунд === {{OneLegStart}} |+1/2 финал {{OneLegResult|[[Левадия ФКИ|Левадия]]|Эстония|1:6|'''[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]'''|Исландия}} {{OneLegResult|[[Ла Фиорита]]|Сан-Марино|1:2|'''[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]'''|Андорра}} |} {{OneLegStart}} |+Финал {{OneLegResult|[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]|Андорра|0:1|'''[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]|Исландия}} |} === 1 раунд === {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|'''[[Пюник (футбол клубы)|Пюник]]|Армения|2:2 пен|[[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР]]|Румыния|0:0|2:2}} {{TwoLegResult|'''[[Марибор (футбол клубы)|Марибор]]|Словения|2:0|[[Шахтер (футбол клубы, Солигорск)|Шахтёр Солигорск]]|Беларусь|0:0|2:0}} {{TwoLegResult|'''[[Лудогорец]]|Болгария|3:0|[[Сутьеска (футбол клубы)|Сутьеска]]|Черногория|2:0|1:0}} {{TwoLegResult|'''[[Ф91 Дюделанж]]|Люксембург|3:1|[[Тирана (футбол клубы)|Тирана]]|Албания|1:0|2:1}} {{TwoLegResult|[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]]|Қазақстан|1:5|'''[[Ференцварош]]|Мажарстан|0:0|1:5}} {{TwoLegResult|'''[[Мальме (футбол клубы)|Мальмё]]|Швеция|6:5|[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]|Исландия|3:2|3:3}} {{TwoLegResult|[[Балкани (футбол клубы, Сува-Река)|Балкани]]|Косово|1:2|'''[[Жальгирис (футбол клубы)|Жальгирис]]|Литва|1:1|0:1}} {{TwoLegResult|'''[[ХИК]]|Финляндия|2:2 пен 5:4|[[РФМ (футбол клубы)|РФШ]]|Латвия|1:0|1:2}} {{TwoLegResult|'''[[Будё-Глимт]]|Норвегия|4:3|[[КИ Клаксвик]]|Фарер аралдары|3:0|1:3}} {{TwoLegResult|[[Нью-Сейнтс]]|WAL|1:2|'''[[Линфилд]]|Солтүстік Ирландия|1:0|0:2}} {{TwoLegResult|'''[[Шемрок Роверс]]|Ирдандия|3:0|[[Хибернианс (футбол клубы)|Хибернианс]]|Мальта|3:0|0:0}} {{TwoLegResult|[[Лех (футбол клубы)|Лех]]|Польша|2:5|'''[[Қарабақ (футбол клубы)|Карабах]]|Әзірбайжан|1:0|1:5}} {{TwoLegResult|'''[[Шкупи]]|Македония|3:2|[[Линкольн Ред Импс]]|Гибралтар|3:0|0:2}} {{TwoLegResult|[[Зриньски]]|Босния және Герцеговина|0:1|'''[[Шериф (футбол клубы)|Шериф]]|Молдова|0:0|0:1}} {{TwoLegResult|'''[[Слован (футбол клубы, Братислава)|Слован Братислава]]|Словакия|2:1|[[Динамо (футбол клубы, Батуми)|Динамо Батуми]]|Грузия|0:0|2:1}} |} [[Санат:УЕФА Чемпиондар лигасы 2022/23]] 537qe0481vhcn954ro7jrqh51pm6hy0 3055385 3055380 2022-07-29T05:03:32Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* 1 раунд */ wikitext text/x-wiki '''Чемпиондар лигасы 2022/23''' — [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|турнир]]дің 68-ші маусымы. == Квалификация == === Бастапқы раунд === {{OneLegStart}} |+1/2 финал {{OneLegResult|[[Левадия ФКИ|Левадия]]|Эстония|1:6|'''[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]'''|Исландия}} {{OneLegResult|[[Ла Фиорита]]|Сан-Марино|1:2|'''[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]'''|Андорра}} |} {{OneLegStart}} |+Финал {{OneLegResult|[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]|Андорра|0:1|'''[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]|Исландия}} |} === 1 раунд === {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|'''[[Пюник (футбол клубы)|Пюник]]|Армения|2:2 пен|[[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР]]|Румыния|0:0|2:2}} {{TwoLegResult|'''[[Марибор (футбол клубы)|Марибор]]|Словения|2:0|[[Шахтер (футбол клубы, Солигорск)|Шахтёр Солигорск]]|Беларусь|0:0|2:0}} {{TwoLegResult|'''[[Лудогорец]]|Болгария|3:0|[[Сутьеска (футбол клубы)|Сутьеска]]|Черногория|2:0|1:0}} {{TwoLegResult|'''[[Ф91 Дюделанж]]|Люксембург|3:1|[[Тирана (футбол клубы)|Тирана]]|Албания|1:0|2:1}} {{TwoLegResult|[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]]|Қазақстан|1:5|'''[[Ференцварош]]|Мажарстан|0:0|1:5}} {{TwoLegResult|'''[[Мальме (футбол клубы)|Мальмё]]|Швеция|6:5|[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]|Исландия|3:2|3:3}} {{TwoLegResult|[[Балкани (футбол клубы, Сува-Река)|Балкани]]|Косово|1:2|'''[[Жальгирис (футбол клубы)|Жальгирис]]|Литва|1:1|0:1}} {{TwoLegResult|'''[[ХИК]]|Финляндия|2:2 пен 5:4|[[РФМ (футбол клубы)|РФШ]]|Латвия|1:0|1:2}} {{TwoLegResult|'''[[Будё-Глимт]]|Норвегия|4:3|[[КИ Клаксвик]]|Фарер аралдары|3:0|1:3}} {{TwoLegResult|[[Нью-Сейнтс]]|Уэльс|1:2|'''[[Линфилд]]|Солтүстік Ирландия|1:0|0:2}} {{TwoLegResult|'''[[Шемрок Роверс]]|Ирландия|3:0|[[Хибернианс (футбол клубы)|Хибернианс]]|Мальта|3:0|0:0}} {{TwoLegResult|[[Лех (футбол клубы)|Лех]]|Польша|2:5|'''[[Қарабақ (футбол клубы)|Карабах]]|Әзірбайжан|1:0|1:5}} {{TwoLegResult|'''[[Шкупи]]|Македония|3:2|[[Линкольн Ред Импс]]|Гибралтар|3:0|0:2}} {{TwoLegResult|[[Зриньски]]|Босния және Герцеговина|0:1|'''[[Шериф (футбол клубы)|Шериф]]|Молдова|0:0|0:1}} {{TwoLegResult|'''[[Слован (футбол клубы, Братислава)|Слован Братислава]]|Словакия|2:1|[[Динамо (футбол клубы, Батуми)|Динамо Батуми]]|Грузия|0:0|2:1}} |} [[Санат:УЕФА Чемпиондар лигасы 2022/23]] hcmejrotcz0ncu3nbdgis62mkhzglbx 3055396 3055385 2022-07-29T05:18:18Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[Санат:2022 жылғы футбол|2022 жылғы футбол]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) wikitext text/x-wiki '''Чемпиондар лигасы 2022/23''' — [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|турнир]]дің 68-ші маусымы. == Квалификация == === Бастапқы раунд === {{OneLegStart}} |+1/2 финал {{OneLegResult|[[Левадия ФКИ|Левадия]]|Эстония|1:6|'''[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]'''|Исландия}} {{OneLegResult|[[Ла Фиорита]]|Сан-Марино|1:2|'''[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]'''|Андорра}} |} {{OneLegStart}} |+Финал {{OneLegResult|[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]|Андорра|0:1|'''[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]|Исландия}} |} === 1 раунд === {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|'''[[Пюник (футбол клубы)|Пюник]]|Армения|2:2 пен|[[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР]]|Румыния|0:0|2:2}} {{TwoLegResult|'''[[Марибор (футбол клубы)|Марибор]]|Словения|2:0|[[Шахтер (футбол клубы, Солигорск)|Шахтёр Солигорск]]|Беларусь|0:0|2:0}} {{TwoLegResult|'''[[Лудогорец]]|Болгария|3:0|[[Сутьеска (футбол клубы)|Сутьеска]]|Черногория|2:0|1:0}} {{TwoLegResult|'''[[Ф91 Дюделанж]]|Люксембург|3:1|[[Тирана (футбол клубы)|Тирана]]|Албания|1:0|2:1}} {{TwoLegResult|[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]]|Қазақстан|1:5|'''[[Ференцварош]]|Мажарстан|0:0|1:5}} {{TwoLegResult|'''[[Мальме (футбол клубы)|Мальмё]]|Швеция|6:5|[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]|Исландия|3:2|3:3}} {{TwoLegResult|[[Балкани (футбол клубы, Сува-Река)|Балкани]]|Косово|1:2|'''[[Жальгирис (футбол клубы)|Жальгирис]]|Литва|1:1|0:1}} {{TwoLegResult|'''[[ХИК]]|Финляндия|2:2 пен 5:4|[[РФМ (футбол клубы)|РФШ]]|Латвия|1:0|1:2}} {{TwoLegResult|'''[[Будё-Глимт]]|Норвегия|4:3|[[КИ Клаксвик]]|Фарер аралдары|3:0|1:3}} {{TwoLegResult|[[Нью-Сейнтс]]|Уэльс|1:2|'''[[Линфилд]]|Солтүстік Ирландия|1:0|0:2}} {{TwoLegResult|'''[[Шемрок Роверс]]|Ирландия|3:0|[[Хибернианс (футбол клубы)|Хибернианс]]|Мальта|3:0|0:0}} {{TwoLegResult|[[Лех (футбол клубы)|Лех]]|Польша|2:5|'''[[Қарабақ (футбол клубы)|Карабах]]|Әзірбайжан|1:0|1:5}} {{TwoLegResult|'''[[Шкупи]]|Македония|3:2|[[Линкольн Ред Импс]]|Гибралтар|3:0|0:2}} {{TwoLegResult|[[Зриньски]]|Босния және Герцеговина|0:1|'''[[Шериф (футбол клубы)|Шериф]]|Молдова|0:0|0:1}} {{TwoLegResult|'''[[Слован (футбол клубы, Братислава)|Слован Братислава]]|Словакия|2:1|[[Динамо (футбол клубы, Батуми)|Динамо Батуми]]|Грузия|0:0|2:1}} |} [[Санат:УЕФА Чемпиондар лигасы 2022/23]] [[Санат:2022 жылғы футбол]] 2tdnw07xku2yne5gcag9v1vjgh5npot 3055397 3055396 2022-07-29T05:18:31Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[Санат:2023 жылғы футбол|2023 жылғы футбол]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) wikitext text/x-wiki '''Чемпиондар лигасы 2022/23''' — [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|турнир]]дің 68-ші маусымы. == Квалификация == === Бастапқы раунд === {{OneLegStart}} |+1/2 финал {{OneLegResult|[[Левадия ФКИ|Левадия]]|Эстония|1:6|'''[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]'''|Исландия}} {{OneLegResult|[[Ла Фиорита]]|Сан-Марино|1:2|'''[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]'''|Андорра}} |} {{OneLegStart}} |+Финал {{OneLegResult|[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]|Андорра|0:1|'''[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]|Исландия}} |} === 1 раунд === {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|'''[[Пюник (футбол клубы)|Пюник]]|Армения|2:2 пен|[[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР]]|Румыния|0:0|2:2}} {{TwoLegResult|'''[[Марибор (футбол клубы)|Марибор]]|Словения|2:0|[[Шахтер (футбол клубы, Солигорск)|Шахтёр Солигорск]]|Беларусь|0:0|2:0}} {{TwoLegResult|'''[[Лудогорец]]|Болгария|3:0|[[Сутьеска (футбол клубы)|Сутьеска]]|Черногория|2:0|1:0}} {{TwoLegResult|'''[[Ф91 Дюделанж]]|Люксембург|3:1|[[Тирана (футбол клубы)|Тирана]]|Албания|1:0|2:1}} {{TwoLegResult|[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]]|Қазақстан|1:5|'''[[Ференцварош]]|Мажарстан|0:0|1:5}} {{TwoLegResult|'''[[Мальме (футбол клубы)|Мальмё]]|Швеция|6:5|[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]|Исландия|3:2|3:3}} {{TwoLegResult|[[Балкани (футбол клубы, Сува-Река)|Балкани]]|Косово|1:2|'''[[Жальгирис (футбол клубы)|Жальгирис]]|Литва|1:1|0:1}} {{TwoLegResult|'''[[ХИК]]|Финляндия|2:2 пен 5:4|[[РФМ (футбол клубы)|РФШ]]|Латвия|1:0|1:2}} {{TwoLegResult|'''[[Будё-Глимт]]|Норвегия|4:3|[[КИ Клаксвик]]|Фарер аралдары|3:0|1:3}} {{TwoLegResult|[[Нью-Сейнтс]]|Уэльс|1:2|'''[[Линфилд]]|Солтүстік Ирландия|1:0|0:2}} {{TwoLegResult|'''[[Шемрок Роверс]]|Ирландия|3:0|[[Хибернианс (футбол клубы)|Хибернианс]]|Мальта|3:0|0:0}} {{TwoLegResult|[[Лех (футбол клубы)|Лех]]|Польша|2:5|'''[[Қарабақ (футбол клубы)|Карабах]]|Әзірбайжан|1:0|1:5}} {{TwoLegResult|'''[[Шкупи]]|Македония|3:2|[[Линкольн Ред Импс]]|Гибралтар|3:0|0:2}} {{TwoLegResult|[[Зриньски]]|Босния және Герцеговина|0:1|'''[[Шериф (футбол клубы)|Шериф]]|Молдова|0:0|0:1}} {{TwoLegResult|'''[[Слован (футбол клубы, Братислава)|Слован Братислава]]|Словакия|2:1|[[Динамо (футбол клубы, Батуми)|Динамо Батуми]]|Грузия|0:0|2:1}} |} [[Санат:УЕФА Чемпиондар лигасы 2022/23]] [[Санат:2022 жылғы футбол]] [[Санат:2023 жылғы футбол]] mvzs3ouqwm7ll84s5nzcq184cm3veib 3055398 3055397 2022-07-29T05:19:08Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 wikitext text/x-wiki '''Чемпиондар лигасы 2022/23''' — [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|турнир]]дің 68-ші маусымы. == Квалификация == === Бастапқы раунд === {{OneLegStart}} |+1/2 финал {{OneLegResult|[[Левадия ФКИ|Левадия]]|Эстония|1:6|'''[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]'''|Исландия}} {{OneLegResult|[[Ла Фиорита]]|Сан-Марино|1:2|'''[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]'''|Андорра}} |} {{OneLegStart}} |+Финал {{OneLegResult|[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]|Андорра|0:1|'''[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]|Исландия}} |} === 1 раунд === {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|'''[[Пюник (футбол клубы)|Пюник]]|Армения|2:2 пен|[[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР]]|Румыния|0:0|2:2}} {{TwoLegResult|'''[[Марибор (футбол клубы)|Марибор]]|Словения|2:0|[[Шахтер (футбол клубы, Солигорск)|Шахтёр Солигорск]]|Беларусь|0:0|2:0}} {{TwoLegResult|'''[[Лудогорец]]|Болгария|3:0|[[Сутьеска (футбол клубы)|Сутьеска]]|Черногория|2:0|1:0}} {{TwoLegResult|'''[[Ф91 Дюделанж]]|Люксембург|3:1|[[Тирана (футбол клубы)|Тирана]]|Албания|1:0|2:1}} {{TwoLegResult|[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]]|Қазақстан|1:5|'''[[Ференцварош]]|Мажарстан|0:0|1:5}} {{TwoLegResult|'''[[Мальме (футбол клубы)|Мальмё]]|Швеция|6:5|[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]|Исландия|3:2|3:3}} {{TwoLegResult|[[Балкани (футбол клубы, Сува-Река)|Балкани]]|Косово|1:2|'''[[Жальгирис (футбол клубы)|Жальгирис]]|Литва|1:1|0:1}} {{TwoLegResult|'''[[ХИК]]|Финляндия|2:2 пен 5:4|[[РФМ (футбол клубы)|РФШ]]|Латвия|1:0|1:2}} {{TwoLegResult|'''[[Будё-Глимт]]|Норвегия|4:3|[[КИ Клаксвик]]|Фарер аралдары|3:0|1:3}} {{TwoLegResult|[[Нью-Сейнтс]]|Уэльс|1:2|'''[[Линфилд]]|Солтүстік Ирландия|1:0|0:2}} {{TwoLegResult|'''[[Шемрок Роверс]]|Ирландия|3:0|[[Хибернианс (футбол клубы)|Хибернианс]]|Мальта|3:0|0:0}} {{TwoLegResult|[[Лех (футбол клубы)|Лех]]|Польша|2:5|'''[[Қарабақ (футбол клубы)|Карабах]]|Әзірбайжан|1:0|1:5}} {{TwoLegResult|'''[[Шкупи]]|Македония|3:2|[[Линкольн Ред Импс]]|Гибралтар|3:0|0:2}} {{TwoLegResult|[[Зриньски]]|Босния және Герцеговина|0:1|'''[[Шериф (футбол клубы)|Шериф]]|Молдова|0:0|0:1}} {{TwoLegResult|'''[[Слован (футбол клубы, Братислава)|Слован Братислава]]|Словакия|2:1|[[Динамо (футбол клубы, Батуми)|Динамо Батуми]]|Грузия|0:0|2:1}} |} === 2 раунд === {{Еуропа Чемпиондар Кубогы мен УЕФА Чемпиондар Лигасы}} [[Санат:УЕФА Чемпиондар лигасы 2022/23]] [[Санат:2022 жылғы футбол]] [[Санат:2023 жылғы футбол]] m2fcnhxrlcqg86jqscoi7dsh662nwfu 3055428 3055398 2022-07-29T06:59:33Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* 2 раунд */ wikitext text/x-wiki '''Чемпиондар лигасы 2022/23''' — [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|турнир]]дің 68-ші маусымы. == Квалификация == === Бастапқы раунд === {{OneLegStart}} |+1/2 финал {{OneLegResult|[[Левадия ФКИ|Левадия]]|Эстония|1:6|'''[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]'''|Исландия}} {{OneLegResult|[[Ла Фиорита]]|Сан-Марино|1:2|'''[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]'''|Андорра}} |} {{OneLegStart}} |+Финал {{OneLegResult|[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]|Андорра|0:1|'''[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]|Исландия}} |} === 1 раунд === {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|'''[[Пюник (футбол клубы)|Пюник]]|Армения|2:2 пен|[[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР]]|Румыния|0:0|2:2}} {{TwoLegResult|'''[[Марибор (футбол клубы)|Марибор]]|Словения|2:0|[[Шахтер (футбол клубы, Солигорск)|Шахтёр Солигорск]]|Беларусь|0:0|2:0}} {{TwoLegResult|'''[[Лудогорец]]|Болгария|3:0|[[Сутьеска (футбол клубы)|Сутьеска]]|Черногория|2:0|1:0}} {{TwoLegResult|'''[[Ф91 Дюделанж]]|Люксембург|3:1|[[Тирана (футбол клубы)|Тирана]]|Албания|1:0|2:1}} {{TwoLegResult|[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]]|Қазақстан|1:5|'''[[Ференцварош]]|Мажарстан|0:0|1:5}} {{TwoLegResult|'''[[Мальме (футбол клубы)|Мальмё]]|Швеция|6:5|[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]|Исландия|3:2|3:3}} {{TwoLegResult|[[Балкани (футбол клубы, Сува-Река)|Балкани]]|Косово|1:2|'''[[Жальгирис (футбол клубы)|Жальгирис]]|Литва|1:1|0:1}} {{TwoLegResult|'''[[ХИК]]|Финляндия|2:2 пен 5:4|[[РФМ (футбол клубы)|РФШ]]|Латвия|1:0|1:2}} {{TwoLegResult|'''[[Будё-Глимт]]|Норвегия|4:3|[[КИ Клаксвик]]|Фарер аралдары|3:0|1:3}} {{TwoLegResult|[[Нью-Сейнтс]]|Уэльс|1:2|'''[[Линфилд]]|Солтүстік Ирландия|1:0|0:2}} {{TwoLegResult|'''[[Шемрок Роверс]]|Ирландия|3:0|[[Хибернианс (футбол клубы)|Хибернианс]]|Мальта|3:0|0:0}} {{TwoLegResult|[[Лех (футбол клубы)|Лех]]|Польша|2:5|'''[[Қарабақ (футбол клубы)|Карабах]]|Әзірбайжан|1:0|1:5}} {{TwoLegResult|'''[[Шкупи]]|Македония|3:2|[[Линкольн Ред Импс]]|Гибралтар|3:0|0:2}} {{TwoLegResult|[[Зриньски]]|Босния және Герцеговина|0:1|'''[[Шериф (футбол клубы)|Шериф]]|Молдова|0:0|0:1}} {{TwoLegResult|'''[[Слован (футбол клубы, Братислава)|Слован Братислава]]|Словакия|2:1|[[Динамо (футбол клубы, Батуми)|Динамо Батуми]]|Грузия|0:0|2:1}} |} === 2 раунд === {{TwoLegStart}} |+Путь чемпионов {{TwoLegResult|'''[[Ференцварош]]|Мажарстан|5:3|[[Слован (футбол клубы, Братислава)|Слован Братислава]]|Словакия|1:2|4:1}} {{TwoLegResult|'''[[Динамо (футбол клубы, Загреб)|Динамо Загреб]]|Хорватия|3:2|[[Шкупи]]|Македония|2:2|1:0}} {{TwoLegResult|'''[[қарабақ (футбол клубы)|Карабах]]|Әзірбайжан|5:4|[[Цюрих (футбол клубы)|Цюрих]]|Швейцария|3:2|2:2}} {{TwoLegResult|[[ХИК]]|Финляндия|1:7|'''[[Виктория (футбол клубы, Пльзень)|Виктория Пльзень]]|Чехия|1:2|0:5}} {{TwoLegResult|[[Линфилд]]|Солтүстік Ирландия|1:8|'''[[Будё-Глимт]]|Норвегия|1:0|0:8}} {{TwoLegResult|'''[[Жальгирис (футбол клубы)|Жальгирис]]|LTU|3:0|[[Мальме (футбол клубы)|Мальмё]]|Швеция|1:0|2:0}} {{TwoLegResult|'''[[Лудогорец]]|Болгария|4:2|[[Шемрок Роверс]]|Ирландия|3:0|1:2}} {{TwoLegResult|[[Марибор (футбол клубы)|Марибор]]|Словения|0:1|'''[[Шериф (футбол клубы)|Шериф]]|Македония|0:0|0:1}} {{TwoLegResult|'''[[Маккаби (футбол клубы, Хайфа)|Маккаби Хайфа]]|Израиль|5:1|[[Олимпиакос (футбол клубы)|Олимпиакос]]|Грекия|1:1|4:0}} {{TwoLegResult|'''[[Пюник (футбол клубы)|Пюник]]|Армения|4:2|[[Ф91 Дюделанж]]|Люксембург|0:1|4:1}} |} {{TwoLegStart}} |+Лига өкілдерінің жолы {{TwoLegResult|'''[[Мидтьюлланд]]'''|Дания|2:2 пен 4:3|[[АЕК (футбол клубы, Ларнака)|АЕК Ларнака]]|Кипр|1:1|1:1}} {{TwoLegResult|'''[[Динамо (футбол клубы, Киев)|Динамо Киев]]|Украина|2:1|[[Фенербахче (футбол клубы)|Фенербахче]]|Түркия|0:0|2:1}} |} {{Еуропа Чемпиондар Кубогы мен УЕФА Чемпиондар Лигасы}} [[Санат:УЕФА Чемпиондар лигасы 2022/23]] [[Санат:2022 жылғы футбол]] [[Санат:2023 жылғы футбол]] fyuco9ruiion5my5qnjvovfegqo7e0p 0 685663 3055381 2022-07-29T04:58:57Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 Жаңа бетте: {{футбол клубы |атауы = |құрылған = 1947 |жарыс = [[Футболдан Косово чемпионаты|Суперлига]] |маусым =2021/22 |орын =1 | pattern_la1 =_ballkani2223h | pattern_b1 =_ballkani2223h | pattern_ra1 =_ballkani2223h | pattern_sh1 = | pattern_so1 = | leftarm1 = FF7400 | body1 = FF7400 | rightarm1 = FF7400 | shorts1 = FF7400 | socks1 = FF7400 | pattern_la2 = _black... wikitext text/x-wiki {{футбол клубы |атауы = |құрылған = 1947 |жарыс = [[Футболдан Косово чемпионаты|Суперлига]] |маусым =2021/22 |орын =1 | pattern_la1 =_ballkani2223h | pattern_b1 =_ballkani2223h | pattern_ra1 =_ballkani2223h | pattern_sh1 = | pattern_so1 = | leftarm1 = FF7400 | body1 = FF7400 | rightarm1 = FF7400 | shorts1 = FF7400 | socks1 = FF7400 | pattern_la2 = _blackborder | pattern_b2 = _thinorangesides_2 | pattern_ra2 = _blackborder | pattern_sh2 = FFFFFF | pattern_so2 = FFFFFF | leftarm2 = FFFFFF | body2 = FFFFFF | rightarm2 = FFFFFF | shorts2 = FFFFFF | socks2 = 000000}} '''Балкани''' (''Football Club Ballkan'') — Косованың Сува-Река қаласындағы футбол клубы. qan4gy0h62zwp67jg8qjanzetqoxo4l 3055382 3055381 2022-07-29T04:59:16Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[Санат:Косово футбол клубтары|Косово футбол клубтары]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) wikitext text/x-wiki {{футбол клубы |атауы = |құрылған = 1947 |жарыс = [[Футболдан Косово чемпионаты|Суперлига]] |маусым =2021/22 |орын =1 | pattern_la1 =_ballkani2223h | pattern_b1 =_ballkani2223h | pattern_ra1 =_ballkani2223h | pattern_sh1 = | pattern_so1 = | leftarm1 = FF7400 | body1 = FF7400 | rightarm1 = FF7400 | shorts1 = FF7400 | socks1 = FF7400 | pattern_la2 = _blackborder | pattern_b2 = _thinorangesides_2 | pattern_ra2 = _blackborder | pattern_sh2 = FFFFFF | pattern_so2 = FFFFFF | leftarm2 = FFFFFF | body2 = FFFFFF | rightarm2 = FFFFFF | shorts2 = FFFFFF | socks2 = 000000}} '''Балкани''' (''Football Club Ballkan'') — Косованың Сува-Река қаласындағы футбол клубы. [[Санат:Косово футбол клубтары]] avae430ob7ocsneeulz1xd0nglphv40 3055384 3055382 2022-07-29T05:01:32Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 wikitext text/x-wiki {{футбол клубы |атауы = |құрылған = 1947 |жарыс = [[Футболдан Косово чемпионаты|Суперлига]] |маусым =2021/22 |орын =1 | pattern_la1 =_ballkani2223h | pattern_b1 =_ballkani2223h | pattern_ra1 =_ballkani2223h | pattern_sh1 = | pattern_so1 = | leftarm1 = FF7400 | body1 = FF7400 | rightarm1 = FF7400 | shorts1 = FF7400 | socks1 = FF7400 | pattern_la2 = _blackborder | pattern_b2 = _thinorangesides_2 | pattern_ra2 = _blackborder | pattern_sh2 = FFFFFF | pattern_so2 = FFFFFF | leftarm2 = FFFFFF | body2 = FFFFFF | rightarm2 = FFFFFF | shorts2 = FFFFFF | socks2 = 000000}} '''Балкани''' (''Football Club Ballkan'') — [[Косово|Косованың]] Сува-Река қаласындағы футбол клубы. Өз алаңындағы ойындарын "Сува Река Сити" стадионында өткізеді, сыйымдылығы 1500 адам. 2021 жылы тұңғыш рет ел чемпионы атанды. == Сілтемелер == * http://www.fcballkani.com/ {{Бастама}} [[Санат:Косово футбол клубтары]] f4uqc5wqmr01lisrnqmin8f72eqa0go 3 685664 3055383 2022-07-29T04:59:47Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Alim-Atashka}} -- [[Қатысушы:Sibom|Sibom]] ([[Қатысушы талқылауы:Sibom|талқылауы]]) 10:59, 2022 ж. шілденің 29 (+06) e87crq7dgchwguu60evafso8u0pxp64 3 685665 3055386 2022-07-29T05:04:01Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Көркеш}} -- [[Қатысушы:Мықтыбек Оразтайұлы|Мықтыбек Оразтайұлы]] ([[Қатысушы талқылауы:Мықтыбек Оразтайұлы|талқылауы]]) 11:04, 2022 ж. шілденің 29 (+06) n3sngqh81kzdoai1vixpu8mpnx7gdqd 0 685666 3055388 2022-07-29T05:06:31Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 Жаңа бетте: {{футбол клубы |атауы = |құрылған = 2005 |стадионы = [[Аркадия (стадион)|Янис Скределис]] |сыйымдылығы = 432 |жарыс = [[Футболдан Латвия чемпионаты]] |маусым = 2021|2021 |орын = 1 |сайты = [https://fkrfs.lv/ fkrfs.lv] | pattern_la1 = _nikestrike3gr | pattern_b1 = _nikevapor3grn | pattern_ra1 = _nike... wikitext text/x-wiki {{футбол клубы |атауы = |құрылған = 2005 |стадионы = [[Аркадия (стадион)|Янис Скределис]] |сыйымдылығы = 432 |жарыс = [[Футболдан Латвия чемпионаты]] |маусым = 2021|2021 |орын = 1 |сайты = [https://fkrfs.lv/ fkrfs.lv] | pattern_la1 = _nikestrike3gr | pattern_b1 = _nikevapor3grn | pattern_ra1 = _nikestrike3gr | pattern_sh1 = _nikevapor3gr | pattern_so1 = | leftarm1 = 0000ff | body1 = 0000ff | rightarm1 = 0000ff | shorts1 = 0000ff | socks1 = 0000ff | pattern_la2 = _norrkoping21h | pattern_b2 = _olimpija2122a | pattern_ra2 = _norrkoping21h | pattern_sh2 = | pattern_so2 = | leftarm2 = FFFFFF | body2 = FFFFFF | rightarm2 = FFFFFF | shorts2 = FFFFFF | socks2 = FFFFFF | pattern_la3 =_meppen1819a | pattern_b3 = _meppen1819a | pattern_ra3 = _meppen1819a | pattern_sh3 = | pattern_so3 = | leftarm3 = 000000 | body3 = 000000 | rightarm3 = 000000 | shorts3 = 000000 | socks3 = 000000 }} '''РФМ''' (бұрын «'''Даугава 90'''», «'''Рига футбол мектебі'''») — [[Санат:Латвия футбол клубтары]] g1w4twdsrd03btof7mt6p4n26oswyv3 3055390 3055388 2022-07-29T05:09:27Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 wikitext text/x-wiki {{футбол клубы |атауы = |құрылған = 2005 |стадионы = [[Аркадия (стадион)|Янис Скределис]] |сыйымдылығы = 432 |жарыс = [[Футболдан Латвия чемпионаты]] |маусым = 2021|2021 |орын = 1 |сайты = [https://fkrfs.lv/ fkrfs.lv] | pattern_la1 = _nikestrike3gr | pattern_b1 = _nikevapor3grn | pattern_ra1 = _nikestrike3gr | pattern_sh1 = _nikevapor3gr | pattern_so1 = | leftarm1 = 0000ff | body1 = 0000ff | rightarm1 = 0000ff | shorts1 = 0000ff | socks1 = 0000ff | pattern_la2 = _norrkoping21h | pattern_b2 = _olimpija2122a | pattern_ra2 = _norrkoping21h | pattern_sh2 = | pattern_so2 = | leftarm2 = FFFFFF | body2 = FFFFFF | rightarm2 = FFFFFF | shorts2 = FFFFFF | socks2 = FFFFFF | pattern_la3 =_meppen1819a | pattern_b3 = _meppen1819a | pattern_ra3 = _meppen1819a | pattern_sh3 = | pattern_so3 = | leftarm3 = 000000 | body3 = 000000 | rightarm3 = 000000 | shorts3 = 000000 | socks3 = 000000 }} '''РФМ''' (бұрын «'''Даугава 90'''», «'''Рига футбол мектебі'''») — [[Латвия|Латвияның]] [[Рига]] қаласындағы футбол клубы, 2005 жылы құрылған. == Атаулары == * «Даугава 90» (-2008) * «Даугава» Рига (2008—2009) * «Даугава»/РФШ (2010) * «РФМ» (2011—) == Жүлделері == === Латвия чемпионаты === * Чемпион (1): 2021. * 2 орын (2): 2019, 2020. * 3 орын (1): 2018. === Латвия Кубогы === * Жеңімпаз (2): 2019, 2021. == Сілтемелер == * http://www.fkrfs.lv/ [[Санат:Латвия футбол клубтары]] 8qf4r600qiqiga069xlj0lfhdwcc19y 0 685667 3055392 2022-07-29T05:16:03Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 Жаңа бетте: '''«Шкупи»''' ({{lang-mk|ФК Шкупи}}; {{lang-sq|KF Shkupi}}) — [[Солтүстік Македония|Солтүстік Македонияның]] [[Скопье]] қаласындағы футбол клубы, 1927 жылы құрылған "[[Слога Югомагнат]]" клубының ізбасары ретінде 2012 жылы құрылды<ref>[https://web.archive.org/web/20140201204636/http://macedoniaonline.eu/content/view/18448/2/ http... wikitext text/x-wiki '''«Шкупи»''' ({{lang-mk|ФК Шкупи}}; {{lang-sq|KF Shkupi}}) — [[Солтүстік Македония|Солтүстік Македонияның]] [[Скопье]] қаласындағы футбол клубы, 1927 жылы құрылған "[[Слога Югомагнат]]" клубының ізбасары ретінде 2012 жылы құрылды<ref>[https://web.archive.org/web/20140201204636/http://macedoniaonline.eu/content/view/18448/2/ https://web.archive.org/web]</ref>. Өз алаңындағы ойындарын "Чайр" стадионында өткізеді, сыйымдылығы 6 мың адам. Қазіргі уақытта [[Футболдан Солтүстік Македония чемпионаты|Македония 1 лигасында]] ойнайды. 2022 жылы тұңғыш рет ел чемпионы атанды. == Дереккөздер == {{Дереккөздер}} == Сілтемелер == * http://www.fcshkupi.com/ {{Бастама}} hhd057qep5gprxv52q92omi89x7ig3q 3055393 3055392 2022-07-29T05:16:25Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[Санат:Солтүстік Македония футбол клубтары|Солтүстік Македония футбол клубтары]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) wikitext text/x-wiki '''«Шкупи»''' ({{lang-mk|ФК Шкупи}}; {{lang-sq|KF Shkupi}}) — [[Солтүстік Македония|Солтүстік Македонияның]] [[Скопье]] қаласындағы футбол клубы, 1927 жылы құрылған "[[Слога Югомагнат]]" клубының ізбасары ретінде 2012 жылы құрылды<ref>[https://web.archive.org/web/20140201204636/http://macedoniaonline.eu/content/view/18448/2/ https://web.archive.org/web]</ref>. Өз алаңындағы ойындарын "Чайр" стадионында өткізеді, сыйымдылығы 6 мың адам. Қазіргі уақытта [[Футболдан Солтүстік Македония чемпионаты|Македония 1 лигасында]] ойнайды. 2022 жылы тұңғыш рет ел чемпионы атанды. == Дереккөздер == {{Дереккөздер}} == Сілтемелер == * http://www.fcshkupi.com/ {{Бастама}} [[Санат:Солтүстік Македония футбол клубтары]] bi2spxhnzcfduyhxeo81tr56zaj9uij 3055394 3055393 2022-07-29T05:16:39Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[Санат:Алфавит бойынша футбол клубтары|Алфавит бойынша футбол клубтары]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) wikitext text/x-wiki '''«Шкупи»''' ({{lang-mk|ФК Шкупи}}; {{lang-sq|KF Shkupi}}) — [[Солтүстік Македония|Солтүстік Македонияның]] [[Скопье]] қаласындағы футбол клубы, 1927 жылы құрылған "[[Слога Югомагнат]]" клубының ізбасары ретінде 2012 жылы құрылды<ref>[https://web.archive.org/web/20140201204636/http://macedoniaonline.eu/content/view/18448/2/ https://web.archive.org/web]</ref>. Өз алаңындағы ойындарын "Чайр" стадионында өткізеді, сыйымдылығы 6 мың адам. Қазіргі уақытта [[Футболдан Солтүстік Македония чемпионаты|Македония 1 лигасында]] ойнайды. 2022 жылы тұңғыш рет ел чемпионы атанды. == Дереккөздер == {{Дереккөздер}} == Сілтемелер == * http://www.fcshkupi.com/ {{Бастама}} [[Санат:Солтүстік Македония футбол клубтары]] [[Санат:Алфавит бойынша футбол клубтары]] 66phq5wcze2c9mzmc9y86ltgk9dsdvx 3055395 3055394 2022-07-29T05:16:51Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[Санат:2012 жылы құрылған футбол клубтары|2012 жылы құрылған футбол клубтары]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) wikitext text/x-wiki '''«Шкупи»''' ({{lang-mk|ФК Шкупи}}; {{lang-sq|KF Shkupi}}) — [[Солтүстік Македония|Солтүстік Македонияның]] [[Скопье]] қаласындағы футбол клубы, 1927 жылы құрылған "[[Слога Югомагнат]]" клубының ізбасары ретінде 2012 жылы құрылды<ref>[https://web.archive.org/web/20140201204636/http://macedoniaonline.eu/content/view/18448/2/ https://web.archive.org/web]</ref>. Өз алаңындағы ойындарын "Чайр" стадионында өткізеді, сыйымдылығы 6 мың адам. Қазіргі уақытта [[Футболдан Солтүстік Македония чемпионаты|Македония 1 лигасында]] ойнайды. 2022 жылы тұңғыш рет ел чемпионы атанды. == Дереккөздер == {{Дереккөздер}} == Сілтемелер == * http://www.fcshkupi.com/ {{Бастама}} [[Санат:Солтүстік Македония футбол клубтары]] [[Санат:Алфавит бойынша футбол клубтары]] [[Санат:2012 жылы құрылған футбол клубтары]] ezrsgivw108lpwcv16i5cx4qxeuobv3 0 685668 3055401 2022-07-29T05:21:21Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[Шкупи]]» дегенге [[Уикипедия:Айдатқыштар|бағыттады]] wikitext text/x-wiki #АЙДАУ [[Шкупи]] 8f2n7n161up4ail4qonkd1uin2hmycf 0 685669 3055403 2022-07-29T05:22:35Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[РФМ (футбол клубы)]]» дегенге [[Уикипедия:Айдатқыштар|бағыттады]] wikitext text/x-wiki #АЙДАУ [[РФМ (футбол клубы)]] 5x02ohyvbbv1kh1c3lcy091k3xn9p4m 3 685670 3055404 2022-07-29T05:27:14Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=WaveShaperN}} -- [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 11:27, 2022 ж. шілденің 29 (+06) la6lreg7l69sw4cihw5qqbc6d7gv85y 3 685671 3055418 2022-07-29T06:09:14Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Will629}} -- [[Қатысушы:Sibom|Sibom]] ([[Қатысушы талқылауы:Sibom|талқылауы]]) 12:09, 2022 ж. шілденің 29 (+06) n1qmchvf6ic7rfiqjnu0tynsryvvpgw 14 685672 3055429 2022-07-29T07:00:19Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 Жаңа бетте: {{Басты мақала}} [[Санат:УЕФА Чемпиондар лигасы]] wikitext text/x-wiki {{Басты мақала}} [[Санат:УЕФА Чемпиондар лигасы]] 4zxymdue3kkd5unjcsjn121bvj3248i 3055430 3055429 2022-07-29T07:00:29Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[Санат:УЕФА Чемпиондар лигасы|УЕФА Чемпиондар лигасы]]» деген санатты аластады; «[[Санат:УЕФА Чемпиондар Лигасы|УЕФА Чемпиондар Лигасы]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) wikitext text/x-wiki {{Басты мақала}} [[Санат:УЕФА Чемпиондар Лигасы]] sqvla497riwumfqrxq7mnpa1j4c92w8 0 685673 3055432 2022-07-29T07:03:52Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 Жаңа бетте: {{Ұлттық чемпионат |уақыты = |атауы1 = УЕФА Еуропа лигасы 2022/23 |атауы = |логотипі = |өлшемі = |жазу = |қатысушылар саны = 32 |қалалар = |стадиондар = |чемпион = |рет = |2 орын = |3 орын = |дублёрлер = |ойналған ойындар саны = |голдар саны = |голдардың аты = |келушілер_саны = |бо... wikitext text/x-wiki {{Ұлттық чемпионат |уақыты = |атауы1 = УЕФА Еуропа лигасы 2022/23 |атауы = |логотипі = |өлшемі = |жазу = |қатысушылар саны = 32 |қалалар = |стадиондар = |чемпион = |рет = |2 орын = |3 орын = |дублёрлер = |ойналған ойындар саны = |голдар саны = |голдардың аты = |келушілер_саны = |бомбардир = |бголдар = |ең жақсы ойыншы = |алдыңғы сезон = [[УЕФА Еуропа лигасы 2021/22|2021/22]] |келесі сезон = [[УЕФА Еуропа лигасы 2023/24|2023/24]] }} '''УЕФА Еуропа лигасы 2022/23''' - [[УЕФА Еуропа Лигасы|турнирдің]] 14-ші маусымы. 6c1v3diffhdadxtm69nse4qvqm9ute4 3055434 3055432 2022-07-29T07:06:26Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 wikitext text/x-wiki {{Ұлттық чемпионат |уақыты = |атауы1 = УЕФА Еуропа лигасы 2022/23 |атауы = |логотипі = |өлшемі = |жазу = |қатысушылар саны = 32 |қалалар = |стадиондар = |чемпион = |рет = |2 орын = |3 орын = |дублёрлер = |ойналған ойындар саны = |голдар саны = |голдардың аты = |келушілер_саны = |бомбардир = |бголдар = |ең жақсы ойыншы = |алдыңғы сезон = [[УЕФА Еуропа лигасы 2021/22|2021/22]] |келесі сезон = [[УЕФА Еуропа лигасы 2023/24|2023/24]] }} '''УЕФА Еуропа лигасы 2022/23''' - [[УЕФА Еуропа Лигасы|турнирдің]] 14-ші маусымы. == Квалификация == === Чемпиондар жолы === === Лига өкілдерінің жолы === == Плей-офф == === Чемпиондар жолы === === Лига өкілдерінің жолы === == Топтық турнир == {{УЕФА кубогы мен УЕФА Еуропа лигасы}} rj4g15xnuobdujwk4ww5ej5t3eob4et 3055435 3055434 2022-07-29T07:07:35Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 wikitext text/x-wiki {{Ұлттық чемпионат |уақыты = |атауы1 = УЕФА Еуропа лигасы 2022/23 |атауы = |логотипі = |өлшемі = |жазу = |қатысушылар саны = 32 |қалалар = |стадиондар = |чемпион = |рет = |2 орын = |3 орын = |дублёрлер = |ойналған ойындар саны = |голдар саны = |голдардың аты = |келушілер_саны = |бомбардир = |бголдар = |ең жақсы ойыншы = |алдыңғы сезон = [[УЕФА Еуропа лигасы 2021/22|2021/22]] |келесі сезон = [[УЕФА Еуропа лигасы 2023/24|2023/24]] }} '''УЕФА Еуропа лигасы 2022/23''' - [[УЕФА Еуропа Лигасы|турнирдің]] 14-ші маусымы. [[Санат:УЕФА Еуропа лигасы 2022/23]] [[Санат:2022 жылғы футбол]] [[Санат:2023 жылғы футбол]] eijtv95fmqjfff52kmp9yzxhr4rgu35 3055438 3055435 2022-07-29T07:11:01Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 wikitext text/x-wiki {{Ұлттық чемпионат |уақыты = |атауы1 = УЕФА Еуропа лигасы 2022/23 |атауы = |логотипі = |өлшемі = |жазу = |қатысушылар саны = 32 |қалалар = |стадиондар = |чемпион = |рет = |2 орын = |3 орын = |дублёрлер = |ойналған ойындар саны = |голдар саны = |голдардың аты = |келушілер_саны = |бомбардир = |бголдар = |ең жақсы ойыншы = |алдыңғы сезон = [[УЕФА Еуропа лигасы 2021/22|2021/22]] |келесі сезон = [[УЕФА Еуропа лигасы 2023/24|2023/24]] }} '''УЕФА Еуропа лигасы 2022/23''' - [[УЕФА Еуропа Лигасы|турнирдің]] 14-ші маусымы. == Квалификация == === Чемпиондар жолы === === Лига өкілдерінің жолы === == Плей-офф == {{УЕФА кубогы мен УЕФА Еуропа лигасы}} [[Санат:УЕФА Еуропа лигасы 2022/23]] [[Санат:2022 жылғы футбол]] [[Санат:2023 жылғы футбол]] eq7wq7fhh0g4zo8rfaut8oasx2arh7k 14 685674 3055436 2022-07-29T07:08:37Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 Жаңа бетте: {{Басты мақала}} [[Санат:УЕФА Еуропа лигасы]] wikitext text/x-wiki {{Басты мақала}} [[Санат:УЕФА Еуропа лигасы]] lipypqx29kh9cy4jnx6wp5cb4oh1t36 3055437 3055436 2022-07-29T07:08:57Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[Санат:УЕФА Еуропа лигасы|УЕФА Еуропа лигасы]]» деген санатты аластады; «[[Санат:УЕФА Еуропа Лигасының маусымдары|УЕФА Еуропа Лигасының маусымдары]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) wikitext text/x-wiki {{Басты мақала}} [[Санат:УЕФА Еуропа Лигасының маусымдары]] h4jv3dr2u31rntzi2owc7h51nfxj54q 0 685675 3055450 2022-07-29T07:34:33Z Салиха 17167 Салиха [[Көксеңгір]] бетін [[Көксеңгір (тау, Абай облысы)]] бетіне жылжытты: Атауын өзгерту wikitext text/x-wiki #АЙДАУ [[Көксеңгір (тау, Абай облысы)]] kezg4e19kjd1azry4ah6ij7b80fw9xy 3055452 3055450 2022-07-29T07:40:05Z Салиха 17167 Removed redirect to [[Көксеңгір (тау, Абай облысы)]] wikitext text/x-wiki * [[Көксеңгір (тау, Қарағанды облысы)|Көксеңгір]] – [[Жақсы Айыртау]] тауының оңтүстігіндегі оқшауланған шоқылы тау. * [[Көксеңгір (төбе, Қызылорда облысы)|Көксеңгір]] – [[Қызылқұм (шөл)|Қызылқұм]] құмының солтүстігіндегі төбе. * [[Көксеңгір (төбе, Ақтөбе облысы)|Көксеңгір]] – [[Матайқұм]] құмының оңтүстік-шығысындағы оқшауланған төбе. * [[Көксеңгір (тау, Абай облысы)|Көксеңгір]] – [[Шыңғыстау]] жотасының батысындағы оқшауланған тау массиві. {{айрық}} edfgzm1mvufpeej6q5dc9f7l5j6rw47 3 685676 3055464 2022-07-29T08:16:05Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Minas Niktaris}} -- [[Қатысушы:GanS NIS|<span style="text-shadow:gray 4px 4px 3px;"><font face="AR Cena" color="black"><b>Fани</b></font></span>]] ([[Қатысушы талқылауы:GanS NIS|талқылауы]]) 14:16, 2022 ж. шілденің 29 (+06) i5gzj61c4f7hrep9yjn722ph2agls7x 3 685677 3055466 2022-07-29T08:26:22Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Marta987M}} -- [[Қатысушы:Салиха|Салиха]] ([[Қатысушы талқылауы:Салиха|талқылауы]]) 14:26, 2022 ж. шілденің 29 (+06) dtbrqjcoryqzfsyb8wbf2isy9t27thn 1 685678 3055470 2022-07-29T08:29:43Z Marta987M 122111 /* Umlaut */ жаңа бөлім wikitext text/x-wiki == Umlaut == Жақсы материал. Мен сондай-ақ deutscherpapa-да умлаут туралы егжей-тегжейлі мақаланы оқуды ұсынғым келеді <nowiki>https://deutscherpapa.by/nemeckie-bukvy-umlaut-u-o-a/</nowiki>. сондай-ақ, сайтта көптеген басқа пайдалы грамматикалық материалдарды табуға болады. [[Қатысушы:Marta987M|Marta987M]] ([[Қатысушы талқылауы:Marta987M|талқылауы]]) 14:29, 2022 ж. шілденің 29 (+06) 0skxpe0bm1ll7syl4nn7bg7em29bgfk 3 685679 3055478 2022-07-29T09:00:14Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Litvinchechka}} -- [[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 15:00, 2022 ж. шілденің 29 (+06) 71j78qlg8ad5o7xsfcc6g4nd3ra9ymm 0 685680 3055535 2022-07-29T10:27:56Z Malik Nursultan B 111493 Malik Nursultan B [[Өзбекстан Республикасының Президенті]] бетін [[Өзбекстан президенті]] бетіне жылжытты: Басқа мақалалар атауларымен сәйкестендіру wikitext text/x-wiki #АЙДАУ [[Өзбекстан президенті]] 1uyrokj9cykltinmst9inicub40d7dv 0 685681 3055539 2022-07-29T11:00:47Z Мағыпар 100137 Жаңа бетте: '''Баурчи''' (молд. Baurci; {{lang-gag|Baurçu}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы ауыл. Чадыр-Лунг ауданының құрамына енеді. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} wikitext text/x-wiki '''Баурчи''' (молд. Baurci; {{lang-gag|Baurçu}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы ауыл. Чадыр-Лунг ауданының құрамына енеді. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} e6nq9518cmwzri1lq8d0ct6jeod2xvi 3055540 3055539 2022-07-29T11:01:58Z Мағыпар 100137 дереккөз wikitext text/x-wiki '''Баурчи''' (молд. Baurci; {{lang-gag|Baurçu}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы ауыл. Чадыр-Лунг ауданының құрамына енеді.<ref>с.Баурчи https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/chadyir-lungskij-rajon/s.-baurchi.html</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} 0bqwc7etmz0mtdujabd73k7jvf9n5ql 3055541 3055540 2022-07-29T11:02:50Z Мағыпар 100137 дереккөз wikitext text/x-wiki '''Баурчи''' (молд. Baurci; {{lang-gag|Baurçu}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы ауыл. Чадыр-Лунг ауданының құрамына енеді.<ref>с.Баурчи https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/chadyir-lungskij-rajon/s.-baurchi.html</ref><ref>Баурчи на карте, Молдова https://ru.toponavi.com/61912</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} 3f2kqw54r96g2q02yscjynk1f33q0ho 3055547 3055541 2022-07-29T11:08:15Z Мағыпар 100137 толықтыру wikitext text/x-wiki '''Баурчи''' (молд. Baurci; {{lang-gag|Baurçu}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы ауыл. Чадыр-Лунг ауданының құрамына енеді.<ref>с.Баурчи https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/chadyir-lungskij-rajon/s.-baurchi.html</ref><ref>Баурчи на карте, Молдова https://ru.toponavi.com/61912</ref> == Сипаттама == Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігінің оңтүстік бөлігінде орналасқан. [[Комрат]]тан 30 км, [[Конгаз]] қаласынан шығысқа қарай 6 км және Чадыр-Лунга қаласынан батысқа қарай 12 км жерде орналасқан. Ауыл арқылы аттас өзен ағып өтеді. Атауы жер бедерінен шыққан: "Байыр" (төбе) және "Ичи" (ішкі), яғни төбе ішінде деген екі сөзден тұрады. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} 6xs928tz7vr2xo00f6zh5iuotg5mlz8 3055549 3055547 2022-07-29T11:08:55Z Мағыпар 100137 /* Сипаттама */ дереккөз wikitext text/x-wiki '''Баурчи''' (молд. Baurci; {{lang-gag|Baurçu}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы ауыл. Чадыр-Лунг ауданының құрамына енеді.<ref>с.Баурчи https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/chadyir-lungskij-rajon/s.-baurchi.html</ref><ref>Баурчи на карте, Молдова https://ru.toponavi.com/61912</ref> == Сипаттама == Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігінің оңтүстік бөлігінде орналасқан. [[Комрат]]тан 30 км, [[Конгаз]] қаласынан шығысқа қарай 6 км және Чадыр-Лунга қаласынан батысқа қарай 12 км жерде орналасқан. Ауыл арқылы аттас өзен ағып өтеді. Атауы жер бедерінен шыққан: "Байыр" (төбе) және "Ичи" (ішкі), яғни төбе ішінде деген екі сөзден тұрады.<ref>Баурчи (Гагаузия) https://stroi-archive.ru/stati/18532-baurchi-gagauziya.html</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} sxx9o9fm9pbg0tod6xcyeku3u3ntbmm 3055553 3055549 2022-07-29T11:19:22Z Мағыпар 100137 толықтыру wikitext text/x-wiki '''Баурчи''' (молд. Baurci; {{lang-gag|Baurçu}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы ауыл. Чадыр-Лунг ауданының құрамына енеді.<ref>с.Баурчи https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/chadyir-lungskij-rajon/s.-baurchi.html</ref><ref>Баурчи на карте, Молдова https://ru.toponavi.com/61912</ref> == Сипаттама == Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігінің оңтүстік бөлігінде орналасқан. [[Комрат]]тан 30 км, [[Конгаз]] қаласынан шығысқа қарай 6 км және Чадыр-Лунга қаласынан батысқа қарай 12 км жерде орналасқан. Ауыл арқылы аттас өзен ағып өтеді. Атауы жер бедерінен шыққан: "Байыр" (төбе) және "Ичи" (ішкі), яғни төбе ішінде деген екі сөзден тұрады.<ref>Баурчи (Гагаузия) https://stroi-archive.ru/stati/18532-baurchi-gagauziya.html</ref> == Халқы == 2004 жылғы халық санағы бойынша ауылда 8783 адам тұрса, оның 49,90%-ы ерлер, 50,10%-ы әйелдер. Халықтың ұлттық құрамы: *97,88% - [[ғағауыздар]], *0,60% - [[молдовандар]], *0,50% - [[орыстар]], *0,47% - [[бұлғарлар]], *0,33% - [[украиндар]], *0,17% - [[сығандар]], *0,05% - басқа ұлттар. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} f8b8yt22tl7d2tuul4an67zbpl58nay 3055554 3055553 2022-07-29T11:20:15Z Мағыпар 100137 /* Халқы */ дереккөз wikitext text/x-wiki '''Баурчи''' (молд. Baurci; {{lang-gag|Baurçu}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы ауыл. Чадыр-Лунг ауданының құрамына енеді.<ref>с.Баурчи https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/chadyir-lungskij-rajon/s.-baurchi.html</ref><ref>Баурчи на карте, Молдова https://ru.toponavi.com/61912</ref> == Сипаттама == Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігінің оңтүстік бөлігінде орналасқан. [[Комрат]]тан 30 км, [[Конгаз]] қаласынан шығысқа қарай 6 км және Чадыр-Лунга қаласынан батысқа қарай 12 км жерде орналасқан. Ауыл арқылы аттас өзен ағып өтеді. Атауы жер бедерінен шыққан: "Байыр" (төбе) және "Ичи" (ішкі), яғни төбе ішінде деген екі сөзден тұрады.<ref>Баурчи (Гагаузия) https://stroi-archive.ru/stati/18532-baurchi-gagauziya.html</ref> == Халқы == 2004 жылғы халық санағы бойынша ауылда 8783 адам тұрса, оның 49,90%-ы ерлер, 50,10%-ы әйелдер. Халықтың ұлттық құрамы: *97,88% - [[ғағауыздар]], *0,60% - [[молдовандар]], *0,50% - [[орыстар]], *0,47% - [[бұлғарлар]], *0,33% - [[украиндар]], *0,17% - [[сығандар]], *0,05% - басқа ұлттар.<ref>Баурчи, Гагаузия, АТО http://www.moldovenii.md/ru/city/details/id/1651</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} h7p9znlwjulg3ihmlswijazyobvhh8k 3055555 3055554 2022-07-29T11:26:39Z Мағыпар 100137 толықтыру, дереккөз wikitext text/x-wiki '''Баурчи''' (молд. Baurci; {{lang-gag|Baurçu}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы ауыл. Чадыр-Лунг ауданының құрамына енеді.<ref>с.Баурчи https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/chadyir-lungskij-rajon/s.-baurchi.html</ref><ref>Баурчи на карте, Молдова https://ru.toponavi.com/61912</ref> == Сипаттама == Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігінің оңтүстік бөлігінде орналасқан. [[Комрат]]тан 30 км, [[Конгаз]] қаласынан шығысқа қарай 6 км және Чадыр-Лунга қаласынан батысқа қарай 12 км жерде орналасқан. Ауылдың ауданы 76,6 шаршы км. Ауыл арқылы өзі аттас өзен ағып өтеді. Атауы жер бедерінен шыққан: "Байыр" (төбе) және "Ичи" (ішкі), яғни төбе ішінде деген екі сөзден тұрады.<ref>Баурчи (Гагаузия) https://stroi-archive.ru/stati/18532-baurchi-gagauziya.html</ref> == Халқы == 2004 жылғы халық санағы бойынша ауылда 8783 адам тұрса, оның 49,90%-ы ерлер, 50,10%-ы әйелдер. Халықтың ұлттық құрамы: *97,88% - [[ғағауыздар]], *0,60% - [[молдовандар]], *0,50% - [[орыстар]], *0,47% - [[бұлғарлар]], *0,33% - [[украиндар]], *0,17% - [[сығандар]], *0,05% - басқа ұлттар.<ref>Баурчи, Гагаузия, АТО http://www.moldovenii.md/ru/city/details/id/1651</ref> == Тарихы == Тарихшылар А.А.Скальковский, М.В. Маруневич, С.С.Курогло жазбалары бойыншы, Баурчи ауылы 1812 жылы Лунгуца өзенінің аңғарында пайда болды.<ref>"ГАГАУЗИЯ ПРАВОСЛАВНАЯ". Церковный сайт из Конгаза http://klise.ru/index.php/2011-04-02-16-48-22/196-2011-04-02-16-47-31</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} oun6xrlgogbkcpkgtdjzjm6mmahyxvb 3055557 3055555 2022-07-29T11:30:43Z Мағыпар 100137 /* Тарихы */ толықтыру wikitext text/x-wiki '''Баурчи''' (молд. Baurci; {{lang-gag|Baurçu}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы ауыл. Чадыр-Лунг ауданының құрамына енеді.<ref>с.Баурчи https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/chadyir-lungskij-rajon/s.-baurchi.html</ref><ref>Баурчи на карте, Молдова https://ru.toponavi.com/61912</ref> == Сипаттама == Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігінің оңтүстік бөлігінде орналасқан. [[Комрат]]тан 30 км, [[Конгаз]] қаласынан шығысқа қарай 6 км және Чадыр-Лунга қаласынан батысқа қарай 12 км жерде орналасқан. Ауылдың ауданы 76,6 шаршы км. Ауыл арқылы өзі аттас өзен ағып өтеді. Атауы жер бедерінен шыққан: "Байыр" (төбе) және "Ичи" (ішкі), яғни төбе ішінде деген екі сөзден тұрады.<ref>Баурчи (Гагаузия) https://stroi-archive.ru/stati/18532-baurchi-gagauziya.html</ref> == Халқы == 2004 жылғы халық санағы бойынша ауылда 8783 адам тұрса, оның 49,90%-ы ерлер, 50,10%-ы әйелдер. Халықтың ұлттық құрамы: *97,88% - [[ғағауыздар]], *0,60% - [[молдовандар]], *0,50% - [[орыстар]], *0,47% - [[бұлғарлар]], *0,33% - [[украиндар]], *0,17% - [[сығандар]], *0,05% - басқа ұлттар.<ref>Баурчи, Гагаузия, АТО http://www.moldovenii.md/ru/city/details/id/1651</ref> == Тарихы == Тарихшылар А.А.Скальковский, М.В. Маруневич, С.С.Курогло жазбалары бойыншы, Баурчи ауылы 1812 жылы Лунгуца өзенінің аңғарында пайда болды.<ref>"ГАГАУЗИЯ ПРАВОСЛАВНАЯ". Церковный сайт из Конгаза http://klise.ru/index.php/2011-04-02-16-48-22/196-2011-04-02-16-47-31</ref> Ғағауыздардың алғашқы қоныстанушылары Баурчи ауылына 57 адаммен келді. Бірте-бірте ауыл халқының саны өсіп, 1844 жылға қарай ауылда 166 отбасы тұратын 149 үй болды. Ауыл тұрғындары пайдаланатын жер көлемі 6420 гектарды құрады. Осы уақытқа дейін ағаш шіркеу салынды. 1806-1812 жылдардағы орыс-түрік соғысының соңында бітім шарты бойынша Баурчи ауылы Буджак ауданына бекітілді. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} kju66jo06mpbh8tlq1na4glxbekdyr4 3055561 3055557 2022-07-29T11:48:54Z Мағыпар 100137 /* Тарихы */ толықтыру wikitext text/x-wiki '''Баурчи''' (молд. Baurci; {{lang-gag|Baurçu}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы ауыл. Чадыр-Лунг ауданының құрамына енеді.<ref>с.Баурчи https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/chadyir-lungskij-rajon/s.-baurchi.html</ref><ref>Баурчи на карте, Молдова https://ru.toponavi.com/61912</ref> == Сипаттама == Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігінің оңтүстік бөлігінде орналасқан. [[Комрат]]тан 30 км, [[Конгаз]] қаласынан шығысқа қарай 6 км және Чадыр-Лунга қаласынан батысқа қарай 12 км жерде орналасқан. Ауылдың ауданы 76,6 шаршы км. Ауыл арқылы өзі аттас өзен ағып өтеді. Атауы жер бедерінен шыққан: "Байыр" (төбе) және "Ичи" (ішкі), яғни төбе ішінде деген екі сөзден тұрады.<ref>Баурчи (Гагаузия) https://stroi-archive.ru/stati/18532-baurchi-gagauziya.html</ref> == Халқы == 2004 жылғы халық санағы бойынша ауылда 8783 адам тұрса, оның 49,90%-ы ерлер, 50,10%-ы әйелдер. Халықтың ұлттық құрамы: *97,88% - [[ғағауыздар]], *0,60% - [[молдовандар]], *0,50% - [[орыстар]], *0,47% - [[бұлғарлар]], *0,33% - [[украиндар]], *0,17% - [[сығандар]], *0,05% - басқа ұлттар.<ref>Баурчи, Гагаузия, АТО http://www.moldovenii.md/ru/city/details/id/1651</ref> == Тарихы == Тарихшылар А.А.Скальковский, М.В. Маруневич, С.С.Курогло жазбалары бойыншы, Баурчи ауылы 1812 жылы Лунгуца өзенінің аңғарында пайда болды.<ref>"ГАГАУЗИЯ ПРАВОСЛАВНАЯ". Церковный сайт из Конгаза http://klise.ru/index.php/2011-04-02-16-48-22/196-2011-04-02-16-47-31</ref> Ғағауыздардың алғашқы қоныстанушылары Баурчи ауылына 57 адаммен келді. Бірте-бірте ауыл халқының саны өсіп, 1844 жылға қарай ауылда 166 отбасы тұратын 149 үй болды. Ауыл тұрғындары пайдаланатын жер көлемі 6420 гектарды құрады. Осы уақытқа дейін ағаш шіркеу салынды. 1806-1812 жылдардағы орыс-түрік соғысының соңында бітім шарты бойынша Баурчи ауылы Буджак ауданына бекітілді. Ауыл тұрғындарының біразының орыс-жапон соғысына қатысқаны, Қызыл Армия қатарында болғаны, Ұлы Отан соғысында Отанын қорғағаны туралы деректер бар. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} hsa88qwhi6iajldqri453927l2pwlxx 3055562 3055561 2022-07-29T11:52:54Z Мағыпар 100137 /* Тарихы */ толықтыру wikitext text/x-wiki '''Баурчи''' (молд. Baurci; {{lang-gag|Baurçu}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы ауыл. Чадыр-Лунг ауданының құрамына енеді.<ref>с.Баурчи https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/chadyir-lungskij-rajon/s.-baurchi.html</ref><ref>Баурчи на карте, Молдова https://ru.toponavi.com/61912</ref> == Сипаттама == Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігінің оңтүстік бөлігінде орналасқан. [[Комрат]]тан 30 км, [[Конгаз]] қаласынан шығысқа қарай 6 км және Чадыр-Лунга қаласынан батысқа қарай 12 км жерде орналасқан. Ауылдың ауданы 76,6 шаршы км. Ауыл арқылы өзі аттас өзен ағып өтеді. Атауы жер бедерінен шыққан: "Байыр" (төбе) және "Ичи" (ішкі), яғни төбе ішінде деген екі сөзден тұрады.<ref>Баурчи (Гагаузия) https://stroi-archive.ru/stati/18532-baurchi-gagauziya.html</ref> == Халқы == 2004 жылғы халық санағы бойынша ауылда 8783 адам тұрса, оның 49,90%-ы ерлер, 50,10%-ы әйелдер. Халықтың ұлттық құрамы: *97,88% - [[ғағауыздар]], *0,60% - [[молдовандар]], *0,50% - [[орыстар]], *0,47% - [[бұлғарлар]], *0,33% - [[украиндар]], *0,17% - [[сығандар]], *0,05% - басқа ұлттар.<ref>Баурчи, Гагаузия, АТО http://www.moldovenii.md/ru/city/details/id/1651</ref> == Тарихы == Тарихшылар А.А.Скальковский, М.В. Маруневич, С.С.Курогло жазбалары бойыншы, Баурчи ауылы 1812 жылы Лунгуца өзенінің аңғарында пайда болды. Ғағауыздардың алғашқы қоныстанушылары Баурчи ауылына 57 адаммен келді. Бірте-бірте ауыл халқының саны өсіп, 1844 жылға қарай ауылда 166 отбасы тұратын 149 үй болды. Ауыл тұрғындары пайдаланатын жер көлемі 6420 гектарды құрады. Осы уақытқа дейін ағаш шіркеу салынды. 1806-1812 жылдардағы орыс-түрік соғысының соңында бітім шарты бойынша Баурчи ауылы Буджак ауданына бекітілді. 1949 жылы ауыл тұрғындарының өтініші бойынша олар алдымен 4 колхозға біріктіріліп, кейін «Октябрьдің 40 жылдығы» колхозы құрылды. Колхоз бидай, жүгері, күнбағыс, жүзім, көкөніс, жеміс-жидек, бұршақ, темекі, тағы басқа дақылдар өсірумен айналысты. Колхозда фермалар салынып, онда ірі қара, қой, құс, шошқа және басқа да мал өсірілді. <ref>"ГАГАУЗИЯ ПРАВОСЛАВНАЯ". Церковный сайт из Конгаза http://klise.ru/index.php/2011-04-02-16-48-22/196-2011-04-02-16-47-31</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} radujjmsdzxvpg15b3utvnc3p7v5sbl 3055563 3055562 2022-07-29T11:53:36Z Мағыпар 100137 /* Тарихы */ дереккөз wikitext text/x-wiki '''Баурчи''' (молд. Baurci; {{lang-gag|Baurçu}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы ауыл. Чадыр-Лунг ауданының құрамына енеді.<ref>с.Баурчи https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/chadyir-lungskij-rajon/s.-baurchi.html</ref><ref>Баурчи на карте, Молдова https://ru.toponavi.com/61912</ref> == Сипаттама == Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігінің оңтүстік бөлігінде орналасқан. [[Комрат]]тан 30 км, [[Конгаз]] қаласынан шығысқа қарай 6 км және Чадыр-Лунга қаласынан батысқа қарай 12 км жерде орналасқан. Ауылдың ауданы 76,6 шаршы км. Ауыл арқылы өзі аттас өзен ағып өтеді. Атауы жер бедерінен шыққан: "Байыр" (төбе) және "Ичи" (ішкі), яғни төбе ішінде деген екі сөзден тұрады.<ref>Баурчи (Гагаузия) https://stroi-archive.ru/stati/18532-baurchi-gagauziya.html</ref> == Халқы == 2004 жылғы халық санағы бойынша ауылда 8783 адам тұрса, оның 49,90%-ы ерлер, 50,10%-ы әйелдер. Халықтың ұлттық құрамы: *97,88% - [[ғағауыздар]], *0,60% - [[молдовандар]], *0,50% - [[орыстар]], *0,47% - [[бұлғарлар]], *0,33% - [[украиндар]], *0,17% - [[сығандар]], *0,05% - басқа ұлттар.<ref>Баурчи, Гагаузия, АТО http://www.moldovenii.md/ru/city/details/id/1651</ref> == Тарихы == Тарихшылар А.А.Скальковский, М.В. Маруневич, С.С.Курогло жазбалары бойыншы, Баурчи ауылы 1812 жылы Лунгуца өзенінің аңғарында пайда болды. Ғағауыздардың алғашқы қоныстанушылары Баурчи ауылына 57 адаммен келді. Бірте-бірте ауыл халқының саны өсіп, 1844 жылға қарай ауылда 166 отбасы тұратын 149 үй болды. Ауыл тұрғындары пайдаланатын жер көлемі 6420 гектарды құрады. Осы уақытқа дейін ағаш шіркеу салынды. 1806-1812 жылдардағы орыс-түрік соғысының соңында бітім шарты бойынша Баурчи ауылы Буджак ауданына бекітілді.<ref>История села https://www.baurci.md/s-gajdar/istoriya-sela/</ref> 1949 жылы ауыл тұрғындарының өтініші бойынша олар алдымен 4 колхозға біріктіріліп, кейін «Октябрьдің 40 жылдығы» колхозы құрылды. Колхоз бидай, жүгері, күнбағыс, жүзім, көкөніс, жеміс-жидек, бұршақ, темекі, тағы басқа дақылдар өсірумен айналысты. Колхозда фермалар салынып, онда ірі қара, қой, құс, шошқа және басқа да мал өсірілді. <ref>"ГАГАУЗИЯ ПРАВОСЛАВНАЯ". Церковный сайт из Конгаза http://klise.ru/index.php/2011-04-02-16-48-22/196-2011-04-02-16-47-31</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} m0bmgoptgnzl99unb1cpeyd6culmujd 3 685682 3055546 2022-07-29T11:08:06Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Areyey}} -- [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 17:08, 2022 ж. шілденің 29 (+06) 9u45pg69v68xqtkyolx98iult5f7a95 3 685683 3055559 2022-07-29T11:44:38Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Dps04}} -- [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 17:44, 2022 ж. шілденің 29 (+06) 6n9l6rci62fg67f505vk387kypy53ly