Батыс Қазақстан облысы

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="kk">
  <siteinfo>
    <sitename>Уикипедия</sitename>
    <dbname>kkwiki</dbname>
    <base>https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B_%D0%B1%D0%B5%D1%82</base>
    <generator>MediaWiki 1.39.0-wmf.23</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Таспа</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Арнайы</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Талқылау</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Қатысушы</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Қатысушы талқылауы</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Уикипедия</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Уикипедия талқылауы</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Сурет</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Сурет талқылауы</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">МедиаУики</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">МедиаУики талқылауы</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Үлгі</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Үлгі талқылауы</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Анықтама</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Анықтама талқылауы</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Санат</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Санат талқылауы</namespace>
      <namespace key="100" case="first-letter">Портал</namespace>
      <namespace key="101" case="first-letter">Портал талқылауы</namespace>
      <namespace key="102" case="first-letter">Жоба</namespace>
      <namespace key="103" case="first-letter">Жоба талқылауы</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Module</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Module talk</namespace>
      <namespace key="2300" case="first-letter">Gadget</namespace>
      <namespace key="2301" case="first-letter">Gadget talk</namespace>
      <namespace key="2302" case="case-sensitive">Gadget definition</namespace>
      <namespace key="2303" case="case-sensitive">Gadget definition talk</namespace>
      <namespace key="2600" case="first-letter">Topic</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Батыс Қазақстан облысы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1658</id>
    <revision>
      <id>3057584</id>
      <parentid>3055122</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T19:15:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>Қате ақпараттарды түзедім.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="46653" xml:space="preserve">{{Қазақстан облысы
 |облыстың атауы      = Батыс Қазақстан облысы
 |елтаңба             = Coat of Arms Batys Oblysy.png
 |карта               = {{Қазақстан облысы (карта)|Батыс Қазақстан облысы|330|center|bottom-right|кедергілер=иә|жылжыту=15|тақырыбы=}}
 |әкімшілік бірліктің картасы = 
  |lat_dir = N |lat_deg = 51 |lat_min = 14 |lat_sec = 00
  |lon_dir = E |lon_deg = 51 |lon_min = 22 |lon_sec = 00
 |облыс орталығы      = [[Орал]]
 |құрылған уақыты     = [[1932 жыл]]
 |аудандар саны       = 12
 |ауылдық округтер саны   = 
 |кенттік әкімдіктер саны = 
 |қалалық әкімдіктер саны = 
 |ауылдар саны       = 
 |тұрғыны            = {{өсім}} 651 356&lt;ref name=&quot;stat1&quot;&gt;{{Cite web|url=https://stat.gov.kz/getImg?id=ESTAT287264|title=2018 жылдың басынан 2018 жылдың 1 қарашасына дейінгі 
Қазақстан Республикасы халық санының өзгеруі туралы|publisher=Қазақстан Республикасы Ұлттық Экономика министрлігі Статистика комитеті|accessdate=2019-01-03}}&lt;/ref&gt;
 |санақ жылы         = 2018
 |халық саны бойынша орны  = 12-ші
 |тығыздығы          = 4,30
 |тығыздығы бойынша орны   = 10-шы
 |ұлттық құрамы      = [[қазақтар]] 75,89 %&lt;br&gt;[[орыстар]] 19,65 %&lt;br&gt;[[украиндар]] 1,46 %&lt;br&gt;[[татарлар]] 1,31 %&lt;br&gt;басқалары 1,7 % (2018ж.)&lt;ref&gt;[http://stat.gov.kz/getImg?id=ESTAT260594 2018 ж. Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны]&lt;/ref&gt;
 |жер аумағы         = 151 339
 |жер аумағы бойынша орны  = 8-ші
 |су ауданы          = 
 |ЖІӨ                = 
 |ЖІӨ бойынша орны   = 
 |ЖІӨ жылы           = 
 |жан басына шаққанда ЖІӨ   = 
 |экономикалық аудан        = [[Батыс Қазақстан]]
 |ресми тілі         = 
 |әкімі              = 
 |ISO 3166-2 коды    = KZ-ZAP
 |телефон коды       = +7 7112 xx-xx-xx
 |пошта индекстері   = 09xxxx
 |марапаттары        =
 |сайты              = http://bko.gov.kz
 |ортаққордағы санаты = West Kazakhstan Province
}}
'''Батыс Қазақстан облысы''' — [[Қазақстан|Қазақстан Республикасы]]ның солтүстік-батысындағы әкімшілік-аумақтық бөлік. Шығысында [[Ақтөбе облысы|Ақтөбе]], оңтүстігінде [[Атырау облысы|Атырау]] облыстарымен, батысында Ресейдің [[Астрахан облысы|Астрахан]], [[Волгоград облысы|Волгоград]], солтүстік-батысында [[Саратов облысы|Саратов]], [[Самара облысы|Самара]], солтүстігінде [[Орынбор облысы|Орынбор]] облыстарымен шектеседі.

Облыс 1932 ж. 10 наурызда ''Батыс Қазақстан облысы'' болып құрылған. 1962 жылы Орал облысы болып өзгертілген. 1992 жылдан Батыс Қазақстан облысы болып аталады. Жерінің аумағы 151,3 мың км², тұрғындары 646 828 адам (2018)&lt;ref&gt;[http://stat.gov.kz/getImg?id=ESTAT250955  2018 жылдың 1 қаңтарға Қазақстан Республикасы халқының облыстар, қалалар және аудандар бойынша саны]&lt;/ref&gt;. Әкімшілік жағынан Батыс Қазақстан облысы 12 ауылдық, 2 қалалық әкімшілік ауданға, олар 4 кенттік және 155 ауылдық әкімшілік округтерге бөлінген.

Орталығы — [[Орал]] қаласы. Облыстағы 539 елді мекеннің тұрғындары біркелкі орналаспаған. Халықтың орташа тығыздығы 1 км²-ге 4,0 адамнан келеді (1999). Солтүстік аудандарда және [[Жайық]] өзенінің аңғарында халық жиі қоныстанған (1 км²-ге 9 — 12 адам). Қала халқы бүкіл халықтың 49,1% құрайды. Қалалары: [[Орал]], [[Ақсай (Бөрлі ауданы)|Ақсай]]; ірі кенттері: [[Бөрілі]], [[Дерқұл]], [[Зашаған]], [[Круглоозерное]], [[Чапаев (Батыс Қазақстан облысы)|Чапаев]], [[Тасқала (Батыс Қазақстан облысы)|Тасқала]], [[Шыңғырлау]].

== Батыс Қазақстан облысының аудандары ==
#[[Ақжайық ауданы]]
#[[Бөкей ордасы ауданы]]
#[[Бөрлі ауданы]]
#[[Жаңақала ауданы]]
#[[Жәнібек ауданы]]
#[[Бәйтерек ауданы]]
#[[Казталов ауданы]]
#[[Қаратөбе ауданы]]
#[[Сырым ауданы]]
#[[Тасқала ауданы]]
#[[Теректі ауданы]]
#[[Шыңғырлау ауданы]]

== Табиғаты ==
Батыс Қазақстан облысы аумағының басым бөлігі [[Каспий маңы ойпаты]]ның солтүстігінде орналасқан. Жер бедері, негізінен, құмды алқаптар мен сор ойпаңдар алмасып жатқан жазық болып келеді. Бұл өңірдің абсолюттік биіктік 10 — 25 м-ден аспайды. Солтүстігіндегі қырат бөлігі (абсолюттік биіктігі 45 — 65 м)  Сырт қырқасы арқылы [[Орал үстірті]]не ұласады. [[Жалпы Сырт]]тың осы тұстағы ең биік жері 259 м ([[Ешкітау]]). Орал үстіртінің облыс жеріндегі бөлігі — құрғақ арналармен тілімденген жонды-белесті өңір. Оның абсолюттік биіктігі 110 — 260 м, ең биік жері — [[Бортау|Ақтау (Бортау) тауы]] (263 м).

== Топырағы==
Батыс Қазақстан облысының солтүстік бөлігі далалық белдемде, қалған жері шөлейт және шөл белдемдерде жатыр. Облыс жерінің 15%-ін құмды алқап алады. Қиыр солтүстік, Сырт суайрықтарында қара, Сырт және Орал үстіртінің қыратты бөліктерінде қызыл қоңыр, өзен аңғарларында шалғынды сортаң, шөгінді (құмдақ-сазды) топырақ түрлері тараған. Облыстың оңтүстік бөлігін құмды алқаптар (Нарын, Көкөзенқұм, Аққұм, [[Қарағандықұм]], т.б.) алып жатыр.

== Геологиясы және кен байлықтары ==
Жер қыртысы бор кезеңінің мергелінен, палеогеннің құмтастарынан, әктастарынан түзілген. Олардың бетін Каспий маңы ойпатының төрттік кезең шөгінділері жапқан. Өзен аңғары [[аллювий]] шөгінділерінен құралған. Облыс жерінде тұз күмбездерінен құралған ірі тектоник құрылымдар (Сантас (Батыс Қазақстан облысы)|Сантас, [[Сасай]], т.б.) көп. Облыстың жер қойнауы мұнайға, әсіресе, газға (газ-конденсат) мейлінше бай. Мұнда [[Қазақстан]]дағы зерттелген газ-конденсаты қорының 90%-тен астамы шоғырланған ([[Қарашығанақ мұнай-газ конденсат кен орны]]). Одан басқа облыс аумағында жанғыш тақтатас (Чернозатон, Тоғай, Новошаново), калий, магний тұздары ([[Шалқар (көл, Батыс Қазақстан облысы)|Шалқар көлі]]), цементтік шикізат (Ақсуат, Шаново), керамзиттік саз (Тұйықсай, Погодаев), т.б. құрылыс материалдары кен орындары бар.

==Қазба байлықтары==
Облыс аумағында Цыганов, Ульянов, Гремячинск, Батыс Теплов, Теплов, Қарашығанақ сынды бірқатар газ конденсаттары мен мұнай кендері анықталған. Олардың ішіндегі ең ірілері : Батыс Теплов және Қарашығанақ болып табылады. Сонымен бірге Чернозатон, Түксай, Новосеменов жанғыш тақтатастар кендері табылды. Тас тұзы, калий және бор қабатындағы тұздар, гипс, әк жыныстары, бор және басқа қазба байлықтар ашылды.
Құрылысқа жарамды минералды шикізаттардан облыста кірпіш және цемент өндірісі шикізаты, керамзит, әк, құрылыстық құм, құм – қиыршық қоспалары, құрылыс тастары, оларды алмастыратын басқа түзілімдер бар. Керамзитті шикізаттың Погодаев және Түксай кендері барланған. Ақтау («Белая Горка») кенінің құмы силикатты кірпіш дайындау үшін пайдаланылады. Әк өндіруге жарамды бор облыстың солт. және оңт. бөліктеріндегі аудандарда таралған : пайдалы қазбалардың өндірістік балансына Ақтау («Белая Горка») және Бөрлі кендері енгізілген ; бұлардың жиынтық қоры 16081 мың метр куб.
Жылдық қуаты 1300 мың т. цемент зауытын шикізатпен толық қамтамасыз ететін қоры 1106482 мың метр куб Ақсуат кені барланды. Гидравликалық қосымша ретінде қоры 21619 мың метр куб болатын кремний сазы бар Шипов кенінің пайдаланылуы мүмкін. Қыш шикізаты Федровка с – ның жанынан ашылды, қоры 2042 мың метр куб.

== Гидрографиясы ==

==Өзендер==
Облыстағы өзендер Каспий теңізі алабында жатыр. Ұзындығы 100 км-ден асатын 14 өзен бар. Басты су артериясы — [[Жайық өзені]] солтүстік-шығыстан оңтүстікке қарай ағады. Оның облыс жеріндегі Ұзындығы 500 км-дей. [[Жайық]]қа облыс аумағында [[Емболат]], [[Шаған (Жайық алабы)|Шаған]], [[Дерқұл]], [[Елек]], [[Шыңғырлау]], [[Барбастау]] өзендері құяды. Облыстың шығыс жағындағы шағын Өлеңті, Қалдығайты, Жақсыбай өзендері Орал үстіртінен басталып құмға сіңіп жоғалады. Өзендері қарашаның 2-жартысында қатып, сәуірдің 1-жартысында мұзы ериді. 
Облыстың негізгі су көзі – Жайық өзені болып табылады. Облыс шегіне Елек ауылының батыс жағынан енген өзен батыс бағытқа қарай ағып, Орал қаласына дейін жетіп, оңтүстікке шұғыл бұрылады да, Солтүстік Каспий маңын кесіп өтеді. Облыс шегіндегі ұзындығы – 761 км, су жинайтын алабы – 116678 шаршы км. Жайықтың облыс аумағындағы салалары – Елек, Шыңғырлау, Шаған, Барбастау, Емболат, Быковка, Рубежка. Барбастау өзенінен төменірек Жайықтан Көшім (Қабыршақты) бөлініп шығады.Жайық өзені бүкіл облыс жерін жер беті ағын суларының жиілігі әр түрлі қос торапқа ажыратады. Сол жағалаулық өзен торы тығыздығының коэффициенті К – 0,54 км/км квадрат мөлшерімен сипатталады, оң жағалаулық бөліктегі өзен торы тығыздығының коэффициенті К – 0,26 км/км квадрат. Бүкіл облыс үшін өзен торының тығыздығы Жайық өзенісіз – 0,036 км/км квадрат, Жайықпен қосып есептегенде 0,040 км/км квадрат коэффицентпен сипатталады.
Жалпы облыста үлкенді – кішілі 200 - ден астам өзен бар, олардың 65 - і жазда кеуіп құрғақ арналарға айналады ; ұзындығы 10 км – ден аспайтын шағын жылға – өзендер де баршылық. Ұзындығы 200 км – ден асатын өзендер небәрі – 8. Қараөзен, Сарыөзен, Елек жерінде тек өздерінің сағалық бөлігі мен ғана ағады, олардың жалпы ағыны шегінен тыс қалыптасады. Өңірдің жер бедері мен топырақ қабатының ерекшелігіне байланысты көптеген өзендердің арналары өте ирелең қалыптасқан. Мыс., Барбастаудың ирелеңдеу коэффициенті К – 1,4, Шолаңқаты – К -1,04, Жақсыбай – 1,07, Ащыөзек – К – 1,75, Мұқыр – К – 1,4 – ке тең келеді.

==Көлдері==
Батыс Қазақстан облысы-нда 140-тан астам көл бар. Оның 9-ның су айдыны 10 км²-ден асады. Суы тұщы маңызды көлдері: Қамысты Самар, Итмұрынкөл, Сұлукөл; ірі тұзды көлдері: Шалқар, Аралсор, Жалтыр, [[Жалтыркөл (көл, Сырым ауданы)|Жалтыркөл]], Боткөл, т.б. Жер бетіндегі ағынды суды реттеу үшін облыс аумағында бірнеше бөгендер салынған. Олар негізінен Көшім суландыру жүйесінде және [[Үлкен Өзен (өзен)|Қараөзен (Үлкенөзен)]] бойында (Бітік, Дөңгелек, Киров, Пятимар, Сарышаған, Айдархан) орналасқан.
Облыстағы көлдің таралу коэффициенті 10% (жайылма суларды есепке алмағанда) ; олардың айдындарының аумағы 1532 шаршы км. Облыстың өзен бойларына жуық өңірлерінде жайылма су (қарасу) айдындары көп. Мысалы Шежін жайылмасы 2200 шаршы км  ауданды алып жатыр. Дүре – 700 км², Қараөзен – 600 – 700 км², Сарыөзен – 200 – 300 км², ал Бұлдырты – 100 км² жуық жерге жайылған.
Облыс аумағында көлдер әркелкі орналасқан : Елек алабында – 5, Өлеңті алабында – 1 - 2, Бұлдырты алабында – 10 – нан аса, Қалдығайты алабында – 20 – дан аса (оның ішінде жазда тартылып қалатын Итмұрын тұзды көлінің шарасы – 112 км²), Жақсыбай алабында 5 – 6 шағын көл бар. Ойыл сағасындағы Аралсор (Өзенсор) көлінің ауданы – 112 км². Бұл көлдердің бәрі Жайықпен ұласпайтын өзендердің алаптарында орналасқан. Облыстың оңтүстік – батыс бөлігі көлді келеді. Олар Дүре – Шежін жайылма суларының оңтүстік бөлігінде, Көшім және Мұқыр өзендерінің сағалық жағында Қараөзен, Сарыөзен сағаларында (Қамыс – Самар көлдері) шоғырланған. Бұлардың арасында 200 км² ауданды алып жатқан Балықты Сакрыл, Сарай, Қамыс – Самар көлдерін бөліп атауға болады. Облыстың осы бөлігінде су айдыны 1 – ден 4 км² дейін тұзды, кеуіп қалатын көлдер көп, олардың да ауданы 72 км² тұзды Боткөл бар. Оның ең терең әрі уқымды су айдыны Шалқар көлі, ауданы – 242 км².

==Жануарлар дүниесі. ==
Батыс Қазақстан облысының тоғайлы-орманды өңірлерінде бұлан, елік, өзендер бойындағы қалың қамыс арасында қабан, оңтүстігіндегі құмды жағында ақбөкен, түлкі, қарсақ, қасқыр, қоян, күзен, құндыз; кеміргіштерден сарышұнақ, құм тышқаны, т.б. мекендейді. Облыста құстардың көптеген түрлері (аққу, қоңырқаз, сұрқаз, тырна, бірқазан, балықшы, құр, ақиық, кезқұйрық, безгелдек, қаршыға, т.б.) кездеседі. Өзен-көлдері балыққа бай (сазан, көксерке, аққайраң, табан, жайын, шортан, т.б.). Жайық өзенінде бекіретәріздестер (бекіре, шоқыр) кездеседі.
Облыс аумағында сүтқоректілердің 70 түрі, құстардың 310 – ға жуық, рептилияның 19, қос мекенділердің 7, балықтардың 51, әр алуан омыртқасыздардың мыңдаған және дөңгелек ауыздылар мекендейді.
Сүтқоректілерден өздерінің алуан түрлілігімен ерекшелінетін кеміргіштер де бар. Олардың ішінде әсіресе кішкентай сарышұнақ, кәдімгі сұртышқан, дала алақоржыны кеңінен таралған. Қамысты – қоғалы қалың нудың арасында, кейбір өзендер мен ірі көлдерде аңдатр (су тышқаны) мекендейді. Жайықтың ескі арналарында қайтадан құндыз кездесе бастады. Орқоян кең таралған, ал облыстың солт. бөлігінде аққоян мен дала шақылдағы кездеседі. 
Жыртқыштардан қасқыр, түлкі, аққұлақ, аққіс мекендейді, сондай – ақ қарсақ, дала мен борсықты, кейде шұбаркүзенді көруге болады, оңтүстік – батыстағы адырлы құмдарда жабайы мысық бар, кейде бұл ауданда жанат тәрізді ит кездеседі. Оқта – текте тоғай тауығы, кәмшат, еуропа қара күзені, тіпті сілеусінді ұшырастыруға болады. Жәндік қоректілерден кәдімгі және құлақты кірпі, жертесердің бірнеше түрі, жұпартышқан кеңінен таралған, жарқанат едәуір көп (8 түрі бар).
Тұяқтылардан киік көп тараған. Жайылмалық орман – тоғайларда бұлан мен елік мекендейді. 
Құстардың ішінде ең көбі торғай тектестер (120 – ға жуық түрі бар). Орман – тоғайда қызылторғай, мысықторғай, сарышымшық, қызылқұйрық, мақтанторғай, құрқылтай, барқылдақ торғай кездеседі. Орман алаңқайларында сұлусары, бақторғай сұр мақтанторғай, өзен жағалауларын, ескі арналарды бойлай өскен бұталарда құрқылдақторғай, жасымықторғай, Жайын жайылмасының солт. бөлігінде шырылдақторғай, сарықасторғайлар бар.
Облыста бауырымен жорғалаушылардан кесірткенің 10 түрі, жыландардың сегіз түрі және тасбақа (батпақты) бар.
Облыстың өзендері мен көлдері өздерінің балыққа байлығымен және әр алуандығымен ерекшелінеді. Ең көбі тұқы тәрізділер (28 түр), олардың ішінде әсіресе жерсінгендері – ақамур мен дөңмаңдай. Тұщы суларда табан, мөңке, сазан, ақбалық, көксерке, т.б. кездеседі. Жайық өзені аса бағалы бекіре тұқымдастарға (шоқыр, бекіре, қортпа) бай.
Омыртқасыздар ішінде буынаяқтылары, әсіресе жәндіктер (2,5 мың түрге жуық) көп және қоңыздар басым болып табылады (1,2 мың түрге жуық). Көбелектер отрядының 400 – ге жуық түрі бар, екі қанатты және жарғақ қанаттылар 150 – 200 түрден саналады. Әр түрлі типтегі омыртқасыздар негізінен топырақ қабатында таралған. Олардың ішінде қарапайымдылар мен ірі құрттардың – 10 – 15, өрмекші, кенелердің 100 – ден астам түрі бар. Су түбін мекендеушілерден, әдетте, әр түрлі құрттар, буынаяқтылар мен олардың дернәсілдері (шамамен 100 түрден), сондай – ақ молюскалар кездеседі. Планктонның негізгі массасын шаян тәрізділер (дафния, циклоптар), қарапайымдар (инфузория, арцелдер), жәндіктердің дернәсілдері, хиромид және басқалары құрайды.

==Өсімдіктер дүниесі. ==
Облыстың солтүстік бөлігінде бетегелі дала өсімдіктері мен шөлейт белдемнің өсімдік түрі басым. Өзен жайылымдарында астық тұқымдасты шөп түрлері, кей жерлерде қалың қамыс, құрақ өскен. Жайық аңғарында терек, емен, қайың, тал, Сырт және Орал үстіртінде, Елек өзені алабында шоқ қайың орманы көптеп кездеседі.
Облыстың флорасында 106 тұқымдасқа жатқызылатын гүлді өсімдіктердің 1300 – ге жуық түрі, олардың ішінде күрделі гүлді (220), атбас бұршақты (139), астық тұқымдас (118), көкпек (113), зиягүл (104) түрлері бар. Өсімдіктерді эндимиктік түрлері : Талиев гүлкекіресі, қатты жапырақты келерия, майысқақ боз, Еділ майқарағайы және т.б. Облыстың өсімді жамылғысында үш белдем (зона) элемент кездеседі. Солтүстіктен нағыз дала белдем өтеді, орталықтың едәуір бөлігі шөл дала немесе шөлейіт белдемге енеді, ал оңт. аудандар шөлдің солт. шегіне ұласады. Жалпы өсімдік жамылғысында бір кездері далалық сипаттың басым болғаны байқалады, бірақ оны пайдалану барысында табиғи жағдайының өзгеруінен бірте – бірте шөлге айналу құбылысы етек жаюда. Негізінен нағыз дала зонасы облыстың солт. бөлігін алып жатыр және бұл өңір боз әрі бетегелі дала болып табылады.
Боз даланың оңт. шегі Еруслан бастауынан Қараөзен және Сарыөзен арқылы, Ершов кентінен 2025 км оңтүстікке, одан әрі Жалпы Сырт сілемдерімен Красный кентіне дейін, Дарьинск арқылы Шалқар көлінімен солт. жағалаумен, содан соң Елек және Қобда су айырығын бөле шығысқа қарай өтеді. Бұнда далалық боздың әр алуан түрлерімен қатар қылтанақсыз арпабас, бедетүнгі шегіргүл, дала шиесі, талбұршақ және т.б. кездеседі.Облыстың шөптесін қорының бсты түрі – жайылмалық шалғындар. Жайықтың төңірегінен биіктеу белесті – жады келетін жайылмаларында бидайық тектес және жусанды – бидайық аралас өскен шалғын көп кездеседі. Жайылмалық шалғындарда көбіне миямен араласа бидайық, сұлыбас өседі. Жайылмалардың ең төмен учаскелерін өлең шөбі басым батпақты шалғындар алып жатыр. Облыстың орман – тоғай өсімдіктерін зерттеген кезде дала тоғайларының негізінен қосымша ылғалды белдемдерге ұштасып келетіні анықталды. Облыстағы орман алқаптары – жайылмалық орман – тоғай, құмайт масивтердегі бұталы алқап және көлтабан ойпандарындағы массивтер түрінде өскен ; жайылмалық тоғай көбіне өзен аңғарларымен байланысты. Мұнда аралас өскен бұталы үйеңкі, қара және ақтерек, шегіршін, көктерек, қайың, емен ағаштары ұзақ уақыт суда қалуға бейімделген.Құмайт массивтердегі тоғай шегі оңтүстікке қарай сұғына түсіп, 49 градус солт. ендікке дейін жетеді.

== Климаты ==
Облыстың климаты тым континенттік. Қысы суық, жазы ыстық әрі құрғақ. Қаңтар айының орташа температурасы –11 — 14 °С, кейде —40 °С-қа дейін төмендейді, шілде айындағы температура 22 — 25 °С, кейде 40 °С-қа дейін көтеріледі. Жауын-шашынның көп жылдық орташа мөлш. 190 (оңт-те) — 350 мм (солтүстікте). Қар жамылғысы 70 күннен (оңтүстікте) 140 күнге (солтүстікте) дейін жатады. Жыл бойына екпінді желдер (кейде 15 — 20 м/с-қа дейін) болып тұрады. Өсімдіктердің вегетациялық кезеңі 150 — 170 тәулік.

== Шаруашылығы ==

Батыс Қазақстан облысы экономикасында ауыл шаруашылық өндірісінің үлесі басым. Мұнда астық егу, жайылымдық мал шаруашылығы, етті-сүтті сиыр өсіру дамыған. Облыс шаруашылығының негізгі саласының бірі — өнеркәсіп. Облыста мұнай, газ өндіру, металл өңдеу және машина жасау, тамақ, жеңіл, құрылыс материалдары, ауыл шаруашылық техникасын жөндеу, халыққа тұрмыстық қызмет көрсету, т.б. салалар жақсы дамыған. Ірі өндірістерден Қарашығанақ газ-конденсат  комбинаты, “Металлист”, “Зенит”, “Металл өңдеу”, “Омега” зауыттары, жеңіл және тамақ өнеркәсібінде “Надежда” тігін-тоқыма  комбинаты, былғары аяқ киім з-ты, аң терісін өңдеу, балық комбинаттары, арақ-шарап, сыра з-ты, нан  комбинаты, сондай-ақ, “Жайықжылужарық”, Оралоблгаз, “Диана”, “Орал-Алма”, “Нұржанар”, Оралагрореммаш, т.б. кәсіпорындары жұмыс істейді. Батыс Қазақстан облысы-нда республикадағы табиғи газдың 30%-тен астамы өндіріледі. Облыстағы а. ш.-на тиімді жер 13,9 млн га (1997). Оның ішінде жыртылатын жер аумағы 1,4 млн га, шабындық 940 мың га, жайылымы 8,2 млн га. Астық дақылдары 934 мың га жерге, тех. дақылдар 34,1 мың га, картоп және көкөніс-бақша дақылдары 7,6 мың га, жемшөп дақылдары 222 мың га жерге егіледі. Мал ш-нда сиыр саны 444 мың, қой мен ешкі 904 мың, шошқа 28,5 мың, жылқы 94 мың, түйе 3,9 мың, құстың саны 371 мың (1997). Облыстағы ауыл шаруашылығы бағытындағы өндіріс кооперативтері мен шаруа қожалықтарының жалпы саны 2467 (1997). Олар мемлекет қарауындағы ұжымдық шаруашылықтарға (25), ұжымшарларға (3), серіктестіктер мен өндірістік кооперативтерге (400-ге жуық), акцион. қоғамдарға (21) және шаруа (фермер) қожалықтарына (2017) біріктірілген. Сонымен қатар шет елдермен бірлескен кәсіпорындар да (17) жұмыс істейді (1997).

=== Жолдары ===
Батыс Қазақстан облысында темір жол, автомобиль жолы және су жолы көлігі дамыған. Темір жолдың жалпы ұзындығы 417 км. Автомобиль жолдарының ұзындығы 8,5 мың км, оның ішінде 2,5 мың км жол асфальттанған. Негізгі автомагистралдары: Орал—Атырау, Орал—Ақтөбе, Орал—Орынбор. Жайық өзенінен Атырауға дейін кеме қатынайды. Қазақстанның ірі қалаларымен және кейбір шет ел қалаларымен әуе қатынасы бар.&lt;ref&gt;Батыс Қазақстан облысы. Энциклопедия. — Алматы: «Арыс» баспасы, 2002
ISBN 9965-607-02-8&lt;/ref&gt;

==Өңірдің мәдени өмірі==
Батыс Қазақстан облысы бай тарихи және мәдени мұраларға ие. Оның аумағында 6 мыңнан астам әртүрлі дәуірдегі археологиялық ескерткіштер және 500-ден астам тарих, сәулет және монументалды өнер ескерткіштері бар, олардың 14-і республикалық маңызы бар ескерткіштер болып табылады. Мәдениет және өнер жүйесінде облыста 717 мәдениет мекемелері қызмет етеді.

Облыста тарихи-мәдени мұраны насихаттау мақсатында 22 тарихи-өлкетану, мемориалдық музейлері халыққа қызмет көрсетеді, олардың 13-і ауылдық жерде орналасқан. Облыс кітапханалары жүйесінде 377 көпшілік кітапхана халыққа қызмет көрсетеді.

==Халқы==
Батыс Қазақстан облысы халқының саны&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-division.htm|title=Division of Kazakhstan|publisher=pop-stat.mashke.org|lang=en|accessdate=2016-03-29}}&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;[http://demoscope.ru/weekly/ssp/kaz_pop.php Қазақстан Республикасының облыстары, қалалары және аудандары бойынша халық саны, 2003-2012]&lt;/ref&gt;

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! 1970!!	1979!!	1989!!	1999!!	2003!!	2004!!	2005!!	2006!!	2007 
|-
|513 077	
|581 499	
|630 887	
|616 800	
|602 133	
|603 832	
|606 534	
|609 291	
|612 479
|}

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
!2008!!	2009!! 2010!!	2011!!	2012!!	2013!!	2014!!	2015
|-
|615 310	
|598 341	
|603 828	
|608 280	
|612 498	
|617 640	
|623 977	
|629 932	
|}

Қазіргі Батыс Қазақстан облысының жерінің ерте дәуірлерден қазақ халқының құрамына кіретін Кіші жүз, соның ішінде Байұлы, Жетіру тайпа бірлестіктері, сондай-ақ Әлімұлының кейбір рулары жайылады. Байырғы тұрғындар негізінен мал бағу, егін егумен айналысты. Ел билеушілердің алауыздығы мен бақталастығы салдарынан әлемге айбынын асырған ''Алтын Орда'' құлап, ''Ноғай Ордасы'' ыдырағаннан кейін өлкеге жатжұрттықтар келе бастады. XVI ғасырдың орта шенінде Ресейде жерсіз, кәсіпсіз қалып, қаңғып жүрген еркін қауымдастықтар мен қарақшы топтар Жайық бойына жетіп, құнарлы жерлерге қоныстана бастады. Үш ғасырға созылған Ресей империясының отарлау саясатының негізінде, өлкенің бастапқы бет-бейнесі өзгеріп, байырғы тұрғындар - қазақ ұлты экономикалық-әлеуметтік қысымшылыққа ұшырады, құнарлы қоныстарынан қазақтарды шөл-шөлейт аймақтарға ығыстырды. Әсіресе XIX ғасырдың 2-жартысында Ресей империясының әкімшілік реформасының нәтижесінде, дәстүрлі саяси-билік еркіндігінен айырылып, отар елге айналған қазақ өлкесіне, Батыс Қазақстан облысына орыс және украин шаруасы ағыла бастады. 1871 жылғы халық санағы бойынша облыс жеріндегі қазақтардың үлесі 71,3%, орыстар 14,9% болды. 1897 жылы облыс тұрғындарының жалпы саны 678 мың адамға, Орал қаласы бойынша 45,5 мың адамға жеткен. Саяси-әлеуметттік құқылар қорғаусыз қалған қазақтардың ұлттық мүдделері ескерілмей, ғасырлар бойы қоныс тепкен мекендерінен күшпен қуытылды. Орыс әкімшілік озбырлығына қарсы  шығып, қару көтерген бірнеше ұлт-азаттық көтерілістер аяғы қанға боялып тыңды. 1890 жылдың соңында 100 мыңнан астам қазақ, өзінің құнарлы жерінен айырылды, облыстың оңтүстігіндегі қуаң далаға көшті. Босаған барлық жерге орыстар қоныс етті. Ресей мемлекетінің озыбырлығы мен отарлау әскерінің, сондай-ақ Кеңес өкіметінің асыра сілтеу саясатының салдарынан облыс тұрғындарының, оның ішінде қазақтар саны өсудің орнына, күннен күге азайып отырған. Мысалы,
*	1920 жылы облыс халқы 500 мың,
*	1926 жылы осы көрсеткіш 325 мың адамға кеміп кеткен
*	1959 жылы облыс тұрғындарының саны 23,8% -ке қазақтар саны 43,1% -ке кеміген.
*	1950 жылдардың ортасынан бастап қала тұрғындарының саны көбейе бастады. Оған халықтың тұрмысқа қолайлы қалалық жерлерге қоныс аудару әсер етті.  
*	1960 жылдарына дейін ауыл тұрғындарының саны кеми берді. 
*	Тың және тыңайған жерлерді игеру кезінде ауыл тұрғындары азадап көбейгенмен, 1970-жылдары қайта төмендеп кетті. Қала халқының механикалық өсімінің негізгі бөлігін ауылдан келгендер құрады.
*	1920 жылы облыстағы қала тұрғындарының үлес салмағы 9,9% болса, 1992 жылы бұл көрсеткіш 35,7%-ке көтерілді.
	
	XX ғасыр басына дейін облыс аумағында халықтың ұдайы өсу көрсеткіші де, сондай-ақ өлім-жітімі де жоғары деңгейде болды. Бұл жағдай 1940 жылға дейін сақталды, кейінгі кездерде ахуал біршама жақсарып, әсіресе оңтүстік аудандарда халықтың ұдайы өсімі жоғарылады, бірақ Теректі, Бәйтерек ауданы мен облыс орталығында бұл көрсеткіш әлі төмендеу. 1950 жылдардағы туу коэффицентінің төмендеуі де халықтың табиғи өсуіне елеулі түрінде кері әсерін тигізді.
Жалпы облыста ер адамдарға қарағанда, әйел адамдар саны көбірек болды. Некеге отырушылар қатары жыл сайын кеми түсуде. Орта есеппен әр отбасында - 4 адам, ал қалада – 3,4; Сырым, Казталов, Қаратөбе аудандарында 5 адамнан бар. 
Соңғы мәлімет бойынша, облыста 100-ге жеткен 24 адам бар.

=== Білім беру ===
Облыста 4 жоғарғы оқу орны бар, олардың барлығы Орал қаласында орналасқан, атап өткенде Махамбет Өтемісұлы атындағы Батыс Қазақстан Мемлекеттік Университеті, Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-технологиялық университеті, Батыс Қазақстан инженерлік-технологиялық университеті, Еуразия академиясы.

==Машина жасау және металл өңдеу==
Қазіргі кезде бұл саладағы өндірістің негізгі бөлігі «''Орал-Зенит зауыты''», «''Орал «Металлист» зауыты''», АҚҚ, «''Омега''», «''Гидроприбор''» ҒЗИ, «''Орал арматура зауыты''» - ның үлесіне тиіп отыр. Бұл кәсіпорындарда осы заман талабына сай кәсіп өндірістік корпустар мен құрал-жабдықтар бар, тәжібиелі де ьілекті жұмысшы және инженер-техник кадрлар легі қалыптасқан. Олардың шығарған өнімдері ТМД елдеріне де, шетел тұтынушыларына да кеңінен танымал.

==Құрылыс материалдары мен құрылыс өндірісі  ==
Облыста құрылыс материалдары өнеркәсібін дамытуға мүмкіндігі мол. Геологтар 100-ден астам кен орындар барлап, цемент өндіруге шикізаттар көзін, құм-қиыршық қоспасын, бетон мен қабырға материалдарын ауыстыратынжеңіл түзілімдер қорын тапты. Мұның келешекте облыс аумағына шеттен цемент, гипс, қиыршық тас, құм және тағы басқа материалдар тасымалдау шығынын шегеруге мүмкіндік бермек. Қазіргі кезде жергілікті құрылыс индустриясының сапында «''Орал құрылыс материалдарды өндірістік белгісі''» (УПОСМ), «''Орал әк зауыты''» (УИЗ), «''Орал силикатты кірпіш зауыты''» (УЗСК), акциялық қоғамдары толық өндірістік қуатпен жұмыс істеуде. Соңғы кездерде Ақсуат пен Тасқала маңындағы шикізат игеру мақсатында, «Орал цемент» кәсіпорыны құрылып, зәру өнім түрімен Батыс Қазақстан аумағын - Атырау, Маңғыстау, Ақтөбе сондай-ақ, Қызылорда мен Қостанай облыстың құрылыс алаңдарын қамтамасыз етуге жұмсануда. Жол құрылысын жақсарту үшін Орпл асфальт-бетон зауытымен қатар Ақсай қаласы мен Жәнібек ауданында осындай кәсіп орые іске қосылмақ. Орман және ағаш өңдеу кәсібінде де 1997 жылдан өндіріс көлемі артып келеді. 1963 жылдан бастап, Орал қаласында іске қосылған «Орал жиһазы» комбинатының «Сатурн», «Слава»,  тағы басқа үй жиһаздары әлі күнге дейін жоғары сұранысқа ие.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сыртқы сілтеме ==
* [http://www.dmoz.org/World/Kazakh/Региондық/Азия/Қазақстан/Әкiмшiлiк-аумақтық_құрылысы/Батыс_Қазақстан_облысы Батыс Қазақстан облысы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170309225657/https://www.dmoz.org/World/Kazakh/%D0%A0%D0%B5%D0%B3%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B4%D1%8B%D2%9B/%D0%90%D0%B7%D0%B8%D1%8F/%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD/%D3%98%D0%BAi%D0%BC%D1%88i%D0%BBi%D0%BA-%D0%B0%D1%83%D0%BC%D0%B0%D2%9B%D1%82%D1%8B%D2%9B_%D2%9B%D2%B1%D1%80%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D1%81%D1%8B/%D0%91%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%81_%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D1%8B%D1%81%D1%8B/ |date=2017-03-09 }} в [[Ашық Тізімдеме Жобасы|Ашық Тізімдеме Жобасы (ODP)]]

{{Қазақстан Республикасының әкімшілік аумақтары}}
{{Батыс Қазақстан облысы}}

[[Санат:Батыс Қазақстан облысы]]</text>
      <sha1>pfop6l6aq6f1y7zen2ajdt6exfo6oml</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057585</id>
      <parentid>3057584</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T19:18:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>Облыста қалалық аудан жоқ. Барлығы ауылдық аудан</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="46635" xml:space="preserve">{{Қазақстан облысы
 |облыстың атауы      = Батыс Қазақстан облысы
 |елтаңба             = Coat of Arms Batys Oblysy.png
 |карта               = {{Қазақстан облысы (карта)|Батыс Қазақстан облысы|330|center|bottom-right|кедергілер=иә|жылжыту=15|тақырыбы=}}
 |әкімшілік бірліктің картасы = 
  |lat_dir = N |lat_deg = 51 |lat_min = 14 |lat_sec = 00
  |lon_dir = E |lon_deg = 51 |lon_min = 22 |lon_sec = 00
 |облыс орталығы      = [[Орал]]
 |құрылған уақыты     = [[1932 жыл]]
 |аудандар саны       = 12
 |ауылдық округтер саны   = 
 |кенттік әкімдіктер саны = 
 |қалалық әкімдіктер саны = 
 |ауылдар саны       = 
 |тұрғыны            = {{өсім}} 651 356&lt;ref name=&quot;stat1&quot;&gt;{{Cite web|url=https://stat.gov.kz/getImg?id=ESTAT287264|title=2018 жылдың басынан 2018 жылдың 1 қарашасына дейінгі 
Қазақстан Республикасы халық санының өзгеруі туралы|publisher=Қазақстан Республикасы Ұлттық Экономика министрлігі Статистика комитеті|accessdate=2019-01-03}}&lt;/ref&gt;
 |санақ жылы         = 2018
 |халық саны бойынша орны  = 12-ші
 |тығыздығы          = 4,30
 |тығыздығы бойынша орны   = 10-шы
 |ұлттық құрамы      = [[қазақтар]] 75,89 %&lt;br&gt;[[орыстар]] 19,65 %&lt;br&gt;[[украиндар]] 1,46 %&lt;br&gt;[[татарлар]] 1,31 %&lt;br&gt;басқалары 1,7 % (2018ж.)&lt;ref&gt;[http://stat.gov.kz/getImg?id=ESTAT260594 2018 ж. Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны]&lt;/ref&gt;
 |жер аумағы         = 151 339
 |жер аумағы бойынша орны  = 8-ші
 |су ауданы          = 
 |ЖІӨ                = 
 |ЖІӨ бойынша орны   = 
 |ЖІӨ жылы           = 
 |жан басына шаққанда ЖІӨ   = 
 |экономикалық аудан        = [[Батыс Қазақстан]]
 |ресми тілі         = 
 |әкімі              = 
 |ISO 3166-2 коды    = KZ-ZAP
 |телефон коды       = +7 7112 xx-xx-xx
 |пошта индекстері   = 09xxxx
 |марапаттары        =
 |сайты              = http://bko.gov.kz
 |ортаққордағы санаты = West Kazakhstan Province
}}
'''Батыс Қазақстан облысы''' — [[Қазақстан|Қазақстан Республикасы]]ның солтүстік-батысындағы әкімшілік-аумақтық бөлік. Шығысында [[Ақтөбе облысы|Ақтөбе]], оңтүстігінде [[Атырау облысы|Атырау]] облыстарымен, батысында Ресейдің [[Астрахан облысы|Астрахан]], [[Волгоград облысы|Волгоград]], солтүстік-батысында [[Саратов облысы|Саратов]], [[Самара облысы|Самара]], солтүстігінде [[Орынбор облысы|Орынбор]] облыстарымен шектеседі.

Облыс 1932 ж. 10 наурызда ''Батыс Қазақстан облысы'' болып құрылған. 1962 жылы Орал облысы болып өзгертілген. 1992 жылдан Батыс Қазақстан облысы болып аталады. Жерінің аумағы 151,3 мың км², тұрғындары 646 828 адам (2018)&lt;ref&gt;[http://stat.gov.kz/getImg?id=ESTAT250955  2018 жылдың 1 қаңтарға Қазақстан Республикасы халқының облыстар, қалалар және аудандар бойынша саны]&lt;/ref&gt;. Әкімшілік жағынан Батыс Қазақстан облысы 12 ауылдық әкімшілік ауданға, олар 4 кенттік және 155 ауылдық әкімшілік округтерге бөлінген.

Орталығы — [[Орал]] қаласы. Облыстағы 539 елді мекеннің тұрғындары біркелкі орналаспаған. Халықтың орташа тығыздығы 1 км²-ге 4,0 адамнан келеді (1999). Солтүстік аудандарда және [[Жайық]] өзенінің аңғарында халық жиі қоныстанған (1 км²-ге 9 — 12 адам). Қала халқы бүкіл халықтың 49,1% құрайды. Қалалары: [[Орал]], [[Ақсай (Бөрлі ауданы)|Ақсай]]; ірі кенттері: [[Бөрілі]], [[Дерқұл]], [[Зашаған]], [[Круглоозерное]], [[Чапаев (Батыс Қазақстан облысы)|Чапаев]], [[Тасқала (Батыс Қазақстан облысы)|Тасқала]], [[Шыңғырлау]].

== Батыс Қазақстан облысының аудандары ==
#[[Ақжайық ауданы]]
#[[Бөкей ордасы ауданы]]
#[[Бөрлі ауданы]]
#[[Жаңақала ауданы]]
#[[Жәнібек ауданы]]
#[[Бәйтерек ауданы]]
#[[Казталов ауданы]]
#[[Қаратөбе ауданы]]
#[[Сырым ауданы]]
#[[Тасқала ауданы]]
#[[Теректі ауданы]]
#[[Шыңғырлау ауданы]]

== Табиғаты ==
Батыс Қазақстан облысы аумағының басым бөлігі [[Каспий маңы ойпаты]]ның солтүстігінде орналасқан. Жер бедері, негізінен, құмды алқаптар мен сор ойпаңдар алмасып жатқан жазық болып келеді. Бұл өңірдің абсолюттік биіктік 10 — 25 м-ден аспайды. Солтүстігіндегі қырат бөлігі (абсолюттік биіктігі 45 — 65 м)  Сырт қырқасы арқылы [[Орал үстірті]]не ұласады. [[Жалпы Сырт]]тың осы тұстағы ең биік жері 259 м ([[Ешкітау]]). Орал үстіртінің облыс жеріндегі бөлігі — құрғақ арналармен тілімденген жонды-белесті өңір. Оның абсолюттік биіктігі 110 — 260 м, ең биік жері — [[Бортау|Ақтау (Бортау) тауы]] (263 м).

== Топырағы==
Батыс Қазақстан облысының солтүстік бөлігі далалық белдемде, қалған жері шөлейт және шөл белдемдерде жатыр. Облыс жерінің 15%-ін құмды алқап алады. Қиыр солтүстік, Сырт суайрықтарында қара, Сырт және Орал үстіртінің қыратты бөліктерінде қызыл қоңыр, өзен аңғарларында шалғынды сортаң, шөгінді (құмдақ-сазды) топырақ түрлері тараған. Облыстың оңтүстік бөлігін құмды алқаптар (Нарын, Көкөзенқұм, Аққұм, [[Қарағандықұм]], т.б.) алып жатыр.

== Геологиясы және кен байлықтары ==
Жер қыртысы бор кезеңінің мергелінен, палеогеннің құмтастарынан, әктастарынан түзілген. Олардың бетін Каспий маңы ойпатының төрттік кезең шөгінділері жапқан. Өзен аңғары [[аллювий]] шөгінділерінен құралған. Облыс жерінде тұз күмбездерінен құралған ірі тектоник құрылымдар (Сантас (Батыс Қазақстан облысы)|Сантас, [[Сасай]], т.б.) көп. Облыстың жер қойнауы мұнайға, әсіресе, газға (газ-конденсат) мейлінше бай. Мұнда [[Қазақстан]]дағы зерттелген газ-конденсаты қорының 90%-тен астамы шоғырланған ([[Қарашығанақ мұнай-газ конденсат кен орны]]). Одан басқа облыс аумағында жанғыш тақтатас (Чернозатон, Тоғай, Новошаново), калий, магний тұздары ([[Шалқар (көл, Батыс Қазақстан облысы)|Шалқар көлі]]), цементтік шикізат (Ақсуат, Шаново), керамзиттік саз (Тұйықсай, Погодаев), т.б. құрылыс материалдары кен орындары бар.

==Қазба байлықтары==
Облыс аумағында Цыганов, Ульянов, Гремячинск, Батыс Теплов, Теплов, Қарашығанақ сынды бірқатар газ конденсаттары мен мұнай кендері анықталған. Олардың ішіндегі ең ірілері : Батыс Теплов және Қарашығанақ болып табылады. Сонымен бірге Чернозатон, Түксай, Новосеменов жанғыш тақтатастар кендері табылды. Тас тұзы, калий және бор қабатындағы тұздар, гипс, әк жыныстары, бор және басқа қазба байлықтар ашылды.
Құрылысқа жарамды минералды шикізаттардан облыста кірпіш және цемент өндірісі шикізаты, керамзит, әк, құрылыстық құм, құм – қиыршық қоспалары, құрылыс тастары, оларды алмастыратын басқа түзілімдер бар. Керамзитті шикізаттың Погодаев және Түксай кендері барланған. Ақтау («Белая Горка») кенінің құмы силикатты кірпіш дайындау үшін пайдаланылады. Әк өндіруге жарамды бор облыстың солт. және оңт. бөліктеріндегі аудандарда таралған : пайдалы қазбалардың өндірістік балансына Ақтау («Белая Горка») және Бөрлі кендері енгізілген ; бұлардың жиынтық қоры 16081 мың метр куб.
Жылдық қуаты 1300 мың т. цемент зауытын шикізатпен толық қамтамасыз ететін қоры 1106482 мың метр куб Ақсуат кені барланды. Гидравликалық қосымша ретінде қоры 21619 мың метр куб болатын кремний сазы бар Шипов кенінің пайдаланылуы мүмкін. Қыш шикізаты Федровка с – ның жанынан ашылды, қоры 2042 мың метр куб.

== Гидрографиясы ==

==Өзендер==
Облыстағы өзендер Каспий теңізі алабында жатыр. Ұзындығы 100 км-ден асатын 14 өзен бар. Басты су артериясы — [[Жайық өзені]] солтүстік-шығыстан оңтүстікке қарай ағады. Оның облыс жеріндегі Ұзындығы 500 км-дей. [[Жайық]]қа облыс аумағында [[Емболат]], [[Шаған (Жайық алабы)|Шаған]], [[Дерқұл]], [[Елек]], [[Шыңғырлау]], [[Барбастау]] өзендері құяды. Облыстың шығыс жағындағы шағын Өлеңті, Қалдығайты, Жақсыбай өзендері Орал үстіртінен басталып құмға сіңіп жоғалады. Өзендері қарашаның 2-жартысында қатып, сәуірдің 1-жартысында мұзы ериді. 
Облыстың негізгі су көзі – Жайық өзені болып табылады. Облыс шегіне Елек ауылының батыс жағынан енген өзен батыс бағытқа қарай ағып, Орал қаласына дейін жетіп, оңтүстікке шұғыл бұрылады да, Солтүстік Каспий маңын кесіп өтеді. Облыс шегіндегі ұзындығы – 761 км, су жинайтын алабы – 116678 шаршы км. Жайықтың облыс аумағындағы салалары – Елек, Шыңғырлау, Шаған, Барбастау, Емболат, Быковка, Рубежка. Барбастау өзенінен төменірек Жайықтан Көшім (Қабыршақты) бөлініп шығады.Жайық өзені бүкіл облыс жерін жер беті ағын суларының жиілігі әр түрлі қос торапқа ажыратады. Сол жағалаулық өзен торы тығыздығының коэффициенті К – 0,54 км/км квадрат мөлшерімен сипатталады, оң жағалаулық бөліктегі өзен торы тығыздығының коэффициенті К – 0,26 км/км квадрат. Бүкіл облыс үшін өзен торының тығыздығы Жайық өзенісіз – 0,036 км/км квадрат, Жайықпен қосып есептегенде 0,040 км/км квадрат коэффицентпен сипатталады.
Жалпы облыста үлкенді – кішілі 200 - ден астам өзен бар, олардың 65 - і жазда кеуіп құрғақ арналарға айналады ; ұзындығы 10 км – ден аспайтын шағын жылға – өзендер де баршылық. Ұзындығы 200 км – ден асатын өзендер небәрі – 8. Қараөзен, Сарыөзен, Елек жерінде тек өздерінің сағалық бөлігі мен ғана ағады, олардың жалпы ағыны шегінен тыс қалыптасады. Өңірдің жер бедері мен топырақ қабатының ерекшелігіне байланысты көптеген өзендердің арналары өте ирелең қалыптасқан. Мыс., Барбастаудың ирелеңдеу коэффициенті К – 1,4, Шолаңқаты – К -1,04, Жақсыбай – 1,07, Ащыөзек – К – 1,75, Мұқыр – К – 1,4 – ке тең келеді.

==Көлдері==
Батыс Қазақстан облысы-нда 140-тан астам көл бар. Оның 9-ның су айдыны 10 км²-ден асады. Суы тұщы маңызды көлдері: Қамысты Самар, Итмұрынкөл, Сұлукөл; ірі тұзды көлдері: Шалқар, Аралсор, Жалтыр, [[Жалтыркөл (көл, Сырым ауданы)|Жалтыркөл]], Боткөл, т.б. Жер бетіндегі ағынды суды реттеу үшін облыс аумағында бірнеше бөгендер салынған. Олар негізінен Көшім суландыру жүйесінде және [[Үлкен Өзен (өзен)|Қараөзен (Үлкенөзен)]] бойында (Бітік, Дөңгелек, Киров, Пятимар, Сарышаған, Айдархан) орналасқан.
Облыстағы көлдің таралу коэффициенті 10% (жайылма суларды есепке алмағанда) ; олардың айдындарының аумағы 1532 шаршы км. Облыстың өзен бойларына жуық өңірлерінде жайылма су (қарасу) айдындары көп. Мысалы Шежін жайылмасы 2200 шаршы км  ауданды алып жатыр. Дүре – 700 км², Қараөзен – 600 – 700 км², Сарыөзен – 200 – 300 км², ал Бұлдырты – 100 км² жуық жерге жайылған.
Облыс аумағында көлдер әркелкі орналасқан : Елек алабында – 5, Өлеңті алабында – 1 - 2, Бұлдырты алабында – 10 – нан аса, Қалдығайты алабында – 20 – дан аса (оның ішінде жазда тартылып қалатын Итмұрын тұзды көлінің шарасы – 112 км²), Жақсыбай алабында 5 – 6 шағын көл бар. Ойыл сағасындағы Аралсор (Өзенсор) көлінің ауданы – 112 км². Бұл көлдердің бәрі Жайықпен ұласпайтын өзендердің алаптарында орналасқан. Облыстың оңтүстік – батыс бөлігі көлді келеді. Олар Дүре – Шежін жайылма суларының оңтүстік бөлігінде, Көшім және Мұқыр өзендерінің сағалық жағында Қараөзен, Сарыөзен сағаларында (Қамыс – Самар көлдері) шоғырланған. Бұлардың арасында 200 км² ауданды алып жатқан Балықты Сакрыл, Сарай, Қамыс – Самар көлдерін бөліп атауға болады. Облыстың осы бөлігінде су айдыны 1 – ден 4 км² дейін тұзды, кеуіп қалатын көлдер көп, олардың да ауданы 72 км² тұзды Боткөл бар. Оның ең терең әрі уқымды су айдыны Шалқар көлі, ауданы – 242 км².

==Жануарлар дүниесі. ==
Батыс Қазақстан облысының тоғайлы-орманды өңірлерінде бұлан, елік, өзендер бойындағы қалың қамыс арасында қабан, оңтүстігіндегі құмды жағында ақбөкен, түлкі, қарсақ, қасқыр, қоян, күзен, құндыз; кеміргіштерден сарышұнақ, құм тышқаны, т.б. мекендейді. Облыста құстардың көптеген түрлері (аққу, қоңырқаз, сұрқаз, тырна, бірқазан, балықшы, құр, ақиық, кезқұйрық, безгелдек, қаршыға, т.б.) кездеседі. Өзен-көлдері балыққа бай (сазан, көксерке, аққайраң, табан, жайын, шортан, т.б.). Жайық өзенінде бекіретәріздестер (бекіре, шоқыр) кездеседі.
Облыс аумағында сүтқоректілердің 70 түрі, құстардың 310 – ға жуық, рептилияның 19, қос мекенділердің 7, балықтардың 51, әр алуан омыртқасыздардың мыңдаған және дөңгелек ауыздылар мекендейді.
Сүтқоректілерден өздерінің алуан түрлілігімен ерекшелінетін кеміргіштер де бар. Олардың ішінде әсіресе кішкентай сарышұнақ, кәдімгі сұртышқан, дала алақоржыны кеңінен таралған. Қамысты – қоғалы қалың нудың арасында, кейбір өзендер мен ірі көлдерде аңдатр (су тышқаны) мекендейді. Жайықтың ескі арналарында қайтадан құндыз кездесе бастады. Орқоян кең таралған, ал облыстың солт. бөлігінде аққоян мен дала шақылдағы кездеседі. 
Жыртқыштардан қасқыр, түлкі, аққұлақ, аққіс мекендейді, сондай – ақ қарсақ, дала мен борсықты, кейде шұбаркүзенді көруге болады, оңтүстік – батыстағы адырлы құмдарда жабайы мысық бар, кейде бұл ауданда жанат тәрізді ит кездеседі. Оқта – текте тоғай тауығы, кәмшат, еуропа қара күзені, тіпті сілеусінді ұшырастыруға болады. Жәндік қоректілерден кәдімгі және құлақты кірпі, жертесердің бірнеше түрі, жұпартышқан кеңінен таралған, жарқанат едәуір көп (8 түрі бар).
Тұяқтылардан киік көп тараған. Жайылмалық орман – тоғайларда бұлан мен елік мекендейді. 
Құстардың ішінде ең көбі торғай тектестер (120 – ға жуық түрі бар). Орман – тоғайда қызылторғай, мысықторғай, сарышымшық, қызылқұйрық, мақтанторғай, құрқылтай, барқылдақ торғай кездеседі. Орман алаңқайларында сұлусары, бақторғай сұр мақтанторғай, өзен жағалауларын, ескі арналарды бойлай өскен бұталарда құрқылдақторғай, жасымықторғай, Жайын жайылмасының солт. бөлігінде шырылдақторғай, сарықасторғайлар бар.
Облыста бауырымен жорғалаушылардан кесірткенің 10 түрі, жыландардың сегіз түрі және тасбақа (батпақты) бар.
Облыстың өзендері мен көлдері өздерінің балыққа байлығымен және әр алуандығымен ерекшелінеді. Ең көбі тұқы тәрізділер (28 түр), олардың ішінде әсіресе жерсінгендері – ақамур мен дөңмаңдай. Тұщы суларда табан, мөңке, сазан, ақбалық, көксерке, т.б. кездеседі. Жайық өзені аса бағалы бекіре тұқымдастарға (шоқыр, бекіре, қортпа) бай.
Омыртқасыздар ішінде буынаяқтылары, әсіресе жәндіктер (2,5 мың түрге жуық) көп және қоңыздар басым болып табылады (1,2 мың түрге жуық). Көбелектер отрядының 400 – ге жуық түрі бар, екі қанатты және жарғақ қанаттылар 150 – 200 түрден саналады. Әр түрлі типтегі омыртқасыздар негізінен топырақ қабатында таралған. Олардың ішінде қарапайымдылар мен ірі құрттардың – 10 – 15, өрмекші, кенелердің 100 – ден астам түрі бар. Су түбін мекендеушілерден, әдетте, әр түрлі құрттар, буынаяқтылар мен олардың дернәсілдері (шамамен 100 түрден), сондай – ақ молюскалар кездеседі. Планктонның негізгі массасын шаян тәрізділер (дафния, циклоптар), қарапайымдар (инфузория, арцелдер), жәндіктердің дернәсілдері, хиромид және басқалары құрайды.

==Өсімдіктер дүниесі. ==
Облыстың солтүстік бөлігінде бетегелі дала өсімдіктері мен шөлейт белдемнің өсімдік түрі басым. Өзен жайылымдарында астық тұқымдасты шөп түрлері, кей жерлерде қалың қамыс, құрақ өскен. Жайық аңғарында терек, емен, қайың, тал, Сырт және Орал үстіртінде, Елек өзені алабында шоқ қайың орманы көптеп кездеседі.
Облыстың флорасында 106 тұқымдасқа жатқызылатын гүлді өсімдіктердің 1300 – ге жуық түрі, олардың ішінде күрделі гүлді (220), атбас бұршақты (139), астық тұқымдас (118), көкпек (113), зиягүл (104) түрлері бар. Өсімдіктерді эндимиктік түрлері : Талиев гүлкекіресі, қатты жапырақты келерия, майысқақ боз, Еділ майқарағайы және т.б. Облыстың өсімді жамылғысында үш белдем (зона) элемент кездеседі. Солтүстіктен нағыз дала белдем өтеді, орталықтың едәуір бөлігі шөл дала немесе шөлейіт белдемге енеді, ал оңт. аудандар шөлдің солт. шегіне ұласады. Жалпы өсімдік жамылғысында бір кездері далалық сипаттың басым болғаны байқалады, бірақ оны пайдалану барысында табиғи жағдайының өзгеруінен бірте – бірте шөлге айналу құбылысы етек жаюда. Негізінен нағыз дала зонасы облыстың солт. бөлігін алып жатыр және бұл өңір боз әрі бетегелі дала болып табылады.
Боз даланың оңт. шегі Еруслан бастауынан Қараөзен және Сарыөзен арқылы, Ершов кентінен 2025 км оңтүстікке, одан әрі Жалпы Сырт сілемдерімен Красный кентіне дейін, Дарьинск арқылы Шалқар көлінімен солт. жағалаумен, содан соң Елек және Қобда су айырығын бөле шығысқа қарай өтеді. Бұнда далалық боздың әр алуан түрлерімен қатар қылтанақсыз арпабас, бедетүнгі шегіргүл, дала шиесі, талбұршақ және т.б. кездеседі.Облыстың шөптесін қорының бсты түрі – жайылмалық шалғындар. Жайықтың төңірегінен биіктеу белесті – жады келетін жайылмаларында бидайық тектес және жусанды – бидайық аралас өскен шалғын көп кездеседі. Жайылмалық шалғындарда көбіне миямен араласа бидайық, сұлыбас өседі. Жайылмалардың ең төмен учаскелерін өлең шөбі басым батпақты шалғындар алып жатыр. Облыстың орман – тоғай өсімдіктерін зерттеген кезде дала тоғайларының негізінен қосымша ылғалды белдемдерге ұштасып келетіні анықталды. Облыстағы орман алқаптары – жайылмалық орман – тоғай, құмайт масивтердегі бұталы алқап және көлтабан ойпандарындағы массивтер түрінде өскен ; жайылмалық тоғай көбіне өзен аңғарларымен байланысты. Мұнда аралас өскен бұталы үйеңкі, қара және ақтерек, шегіршін, көктерек, қайың, емен ағаштары ұзақ уақыт суда қалуға бейімделген.Құмайт массивтердегі тоғай шегі оңтүстікке қарай сұғына түсіп, 49 градус солт. ендікке дейін жетеді.

== Климаты ==
Облыстың климаты тым континенттік. Қысы суық, жазы ыстық әрі құрғақ. Қаңтар айының орташа температурасы –11 — 14 °С, кейде —40 °С-қа дейін төмендейді, шілде айындағы температура 22 — 25 °С, кейде 40 °С-қа дейін көтеріледі. Жауын-шашынның көп жылдық орташа мөлш. 190 (оңт-те) — 350 мм (солтүстікте). Қар жамылғысы 70 күннен (оңтүстікте) 140 күнге (солтүстікте) дейін жатады. Жыл бойына екпінді желдер (кейде 15 — 20 м/с-қа дейін) болып тұрады. Өсімдіктердің вегетациялық кезеңі 150 — 170 тәулік.

== Шаруашылығы ==

Батыс Қазақстан облысы экономикасында ауыл шаруашылық өндірісінің үлесі басым. Мұнда астық егу, жайылымдық мал шаруашылығы, етті-сүтті сиыр өсіру дамыған. Облыс шаруашылығының негізгі саласының бірі — өнеркәсіп. Облыста мұнай, газ өндіру, металл өңдеу және машина жасау, тамақ, жеңіл, құрылыс материалдары, ауыл шаруашылық техникасын жөндеу, халыққа тұрмыстық қызмет көрсету, т.б. салалар жақсы дамыған. Ірі өндірістерден Қарашығанақ газ-конденсат  комбинаты, “Металлист”, “Зенит”, “Металл өңдеу”, “Омега” зауыттары, жеңіл және тамақ өнеркәсібінде “Надежда” тігін-тоқыма  комбинаты, былғары аяқ киім з-ты, аң терісін өңдеу, балық комбинаттары, арақ-шарап, сыра з-ты, нан  комбинаты, сондай-ақ, “Жайықжылужарық”, Оралоблгаз, “Диана”, “Орал-Алма”, “Нұржанар”, Оралагрореммаш, т.б. кәсіпорындары жұмыс істейді. Батыс Қазақстан облысы-нда республикадағы табиғи газдың 30%-тен астамы өндіріледі. Облыстағы а. ш.-на тиімді жер 13,9 млн га (1997). Оның ішінде жыртылатын жер аумағы 1,4 млн га, шабындық 940 мың га, жайылымы 8,2 млн га. Астық дақылдары 934 мың га жерге, тех. дақылдар 34,1 мың га, картоп және көкөніс-бақша дақылдары 7,6 мың га, жемшөп дақылдары 222 мың га жерге егіледі. Мал ш-нда сиыр саны 444 мың, қой мен ешкі 904 мың, шошқа 28,5 мың, жылқы 94 мың, түйе 3,9 мың, құстың саны 371 мың (1997). Облыстағы ауыл шаруашылығы бағытындағы өндіріс кооперативтері мен шаруа қожалықтарының жалпы саны 2467 (1997). Олар мемлекет қарауындағы ұжымдық шаруашылықтарға (25), ұжымшарларға (3), серіктестіктер мен өндірістік кооперативтерге (400-ге жуық), акцион. қоғамдарға (21) және шаруа (фермер) қожалықтарына (2017) біріктірілген. Сонымен қатар шет елдермен бірлескен кәсіпорындар да (17) жұмыс істейді (1997).

=== Жолдары ===
Батыс Қазақстан облысында темір жол, автомобиль жолы және су жолы көлігі дамыған. Темір жолдың жалпы ұзындығы 417 км. Автомобиль жолдарының ұзындығы 8,5 мың км, оның ішінде 2,5 мың км жол асфальттанған. Негізгі автомагистралдары: Орал—Атырау, Орал—Ақтөбе, Орал—Орынбор. Жайық өзенінен Атырауға дейін кеме қатынайды. Қазақстанның ірі қалаларымен және кейбір шет ел қалаларымен әуе қатынасы бар.&lt;ref&gt;Батыс Қазақстан облысы. Энциклопедия. — Алматы: «Арыс» баспасы, 2002
ISBN 9965-607-02-8&lt;/ref&gt;

==Өңірдің мәдени өмірі==
Батыс Қазақстан облысы бай тарихи және мәдени мұраларға ие. Оның аумағында 6 мыңнан астам әртүрлі дәуірдегі археологиялық ескерткіштер және 500-ден астам тарих, сәулет және монументалды өнер ескерткіштері бар, олардың 14-і республикалық маңызы бар ескерткіштер болып табылады. Мәдениет және өнер жүйесінде облыста 717 мәдениет мекемелері қызмет етеді.

Облыста тарихи-мәдени мұраны насихаттау мақсатында 22 тарихи-өлкетану, мемориалдық музейлері халыққа қызмет көрсетеді, олардың 13-і ауылдық жерде орналасқан. Облыс кітапханалары жүйесінде 377 көпшілік кітапхана халыққа қызмет көрсетеді.

==Халқы==
Батыс Қазақстан облысы халқының саны&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-division.htm|title=Division of Kazakhstan|publisher=pop-stat.mashke.org|lang=en|accessdate=2016-03-29}}&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;[http://demoscope.ru/weekly/ssp/kaz_pop.php Қазақстан Республикасының облыстары, қалалары және аудандары бойынша халық саны, 2003-2012]&lt;/ref&gt;

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! 1970!!	1979!!	1989!!	1999!!	2003!!	2004!!	2005!!	2006!!	2007 
|-
|513 077	
|581 499	
|630 887	
|616 800	
|602 133	
|603 832	
|606 534	
|609 291	
|612 479
|}

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
!2008!!	2009!! 2010!!	2011!!	2012!!	2013!!	2014!!	2015
|-
|615 310	
|598 341	
|603 828	
|608 280	
|612 498	
|617 640	
|623 977	
|629 932	
|}

Қазіргі Батыс Қазақстан облысының жерінің ерте дәуірлерден қазақ халқының құрамына кіретін Кіші жүз, соның ішінде Байұлы, Жетіру тайпа бірлестіктері, сондай-ақ Әлімұлының кейбір рулары жайылады. Байырғы тұрғындар негізінен мал бағу, егін егумен айналысты. Ел билеушілердің алауыздығы мен бақталастығы салдарынан әлемге айбынын асырған ''Алтын Орда'' құлап, ''Ноғай Ордасы'' ыдырағаннан кейін өлкеге жатжұрттықтар келе бастады. XVI ғасырдың орта шенінде Ресейде жерсіз, кәсіпсіз қалып, қаңғып жүрген еркін қауымдастықтар мен қарақшы топтар Жайық бойына жетіп, құнарлы жерлерге қоныстана бастады. Үш ғасырға созылған Ресей империясының отарлау саясатының негізінде, өлкенің бастапқы бет-бейнесі өзгеріп, байырғы тұрғындар - қазақ ұлты экономикалық-әлеуметтік қысымшылыққа ұшырады, құнарлы қоныстарынан қазақтарды шөл-шөлейт аймақтарға ығыстырды. Әсіресе XIX ғасырдың 2-жартысында Ресей империясының әкімшілік реформасының нәтижесінде, дәстүрлі саяси-билік еркіндігінен айырылып, отар елге айналған қазақ өлкесіне, Батыс Қазақстан облысына орыс және украин шаруасы ағыла бастады. 1871 жылғы халық санағы бойынша облыс жеріндегі қазақтардың үлесі 71,3%, орыстар 14,9% болды. 1897 жылы облыс тұрғындарының жалпы саны 678 мың адамға, Орал қаласы бойынша 45,5 мың адамға жеткен. Саяси-әлеуметттік құқылар қорғаусыз қалған қазақтардың ұлттық мүдделері ескерілмей, ғасырлар бойы қоныс тепкен мекендерінен күшпен қуытылды. Орыс әкімшілік озбырлығына қарсы  шығып, қару көтерген бірнеше ұлт-азаттық көтерілістер аяғы қанға боялып тыңды. 1890 жылдың соңында 100 мыңнан астам қазақ, өзінің құнарлы жерінен айырылды, облыстың оңтүстігіндегі қуаң далаға көшті. Босаған барлық жерге орыстар қоныс етті. Ресей мемлекетінің озыбырлығы мен отарлау әскерінің, сондай-ақ Кеңес өкіметінің асыра сілтеу саясатының салдарынан облыс тұрғындарының, оның ішінде қазақтар саны өсудің орнына, күннен күге азайып отырған. Мысалы,
*	1920 жылы облыс халқы 500 мың,
*	1926 жылы осы көрсеткіш 325 мың адамға кеміп кеткен
*	1959 жылы облыс тұрғындарының саны 23,8% -ке қазақтар саны 43,1% -ке кеміген.
*	1950 жылдардың ортасынан бастап қала тұрғындарының саны көбейе бастады. Оған халықтың тұрмысқа қолайлы қалалық жерлерге қоныс аудару әсер етті.  
*	1960 жылдарына дейін ауыл тұрғындарының саны кеми берді. 
*	Тың және тыңайған жерлерді игеру кезінде ауыл тұрғындары азадап көбейгенмен, 1970-жылдары қайта төмендеп кетті. Қала халқының механикалық өсімінің негізгі бөлігін ауылдан келгендер құрады.
*	1920 жылы облыстағы қала тұрғындарының үлес салмағы 9,9% болса, 1992 жылы бұл көрсеткіш 35,7%-ке көтерілді.
	
	XX ғасыр басына дейін облыс аумағында халықтың ұдайы өсу көрсеткіші де, сондай-ақ өлім-жітімі де жоғары деңгейде болды. Бұл жағдай 1940 жылға дейін сақталды, кейінгі кездерде ахуал біршама жақсарып, әсіресе оңтүстік аудандарда халықтың ұдайы өсімі жоғарылады, бірақ Теректі, Бәйтерек ауданы мен облыс орталығында бұл көрсеткіш әлі төмендеу. 1950 жылдардағы туу коэффицентінің төмендеуі де халықтың табиғи өсуіне елеулі түрінде кері әсерін тигізді.
Жалпы облыста ер адамдарға қарағанда, әйел адамдар саны көбірек болды. Некеге отырушылар қатары жыл сайын кеми түсуде. Орта есеппен әр отбасында - 4 адам, ал қалада – 3,4; Сырым, Казталов, Қаратөбе аудандарында 5 адамнан бар. 
Соңғы мәлімет бойынша, облыста 100-ге жеткен 24 адам бар.

=== Білім беру ===
Облыста 4 жоғарғы оқу орны бар, олардың барлығы Орал қаласында орналасқан, атап өткенде Махамбет Өтемісұлы атындағы Батыс Қазақстан Мемлекеттік Университеті, Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-технологиялық университеті, Батыс Қазақстан инженерлік-технологиялық университеті, Еуразия академиясы.

==Машина жасау және металл өңдеу==
Қазіргі кезде бұл саладағы өндірістің негізгі бөлігі «''Орал-Зенит зауыты''», «''Орал «Металлист» зауыты''», АҚҚ, «''Омега''», «''Гидроприбор''» ҒЗИ, «''Орал арматура зауыты''» - ның үлесіне тиіп отыр. Бұл кәсіпорындарда осы заман талабына сай кәсіп өндірістік корпустар мен құрал-жабдықтар бар, тәжібиелі де ьілекті жұмысшы және инженер-техник кадрлар легі қалыптасқан. Олардың шығарған өнімдері ТМД елдеріне де, шетел тұтынушыларына да кеңінен танымал.

==Құрылыс материалдары мен құрылыс өндірісі  ==
Облыста құрылыс материалдары өнеркәсібін дамытуға мүмкіндігі мол. Геологтар 100-ден астам кен орындар барлап, цемент өндіруге шикізаттар көзін, құм-қиыршық қоспасын, бетон мен қабырға материалдарын ауыстыратынжеңіл түзілімдер қорын тапты. Мұның келешекте облыс аумағына шеттен цемент, гипс, қиыршық тас, құм және тағы басқа материалдар тасымалдау шығынын шегеруге мүмкіндік бермек. Қазіргі кезде жергілікті құрылыс индустриясының сапында «''Орал құрылыс материалдарды өндірістік белгісі''» (УПОСМ), «''Орал әк зауыты''» (УИЗ), «''Орал силикатты кірпіш зауыты''» (УЗСК), акциялық қоғамдары толық өндірістік қуатпен жұмыс істеуде. Соңғы кездерде Ақсуат пен Тасқала маңындағы шикізат игеру мақсатында, «Орал цемент» кәсіпорыны құрылып, зәру өнім түрімен Батыс Қазақстан аумағын - Атырау, Маңғыстау, Ақтөбе сондай-ақ, Қызылорда мен Қостанай облыстың құрылыс алаңдарын қамтамасыз етуге жұмсануда. Жол құрылысын жақсарту үшін Орпл асфальт-бетон зауытымен қатар Ақсай қаласы мен Жәнібек ауданында осындай кәсіп орые іске қосылмақ. Орман және ағаш өңдеу кәсібінде де 1997 жылдан өндіріс көлемі артып келеді. 1963 жылдан бастап, Орал қаласында іске қосылған «Орал жиһазы» комбинатының «Сатурн», «Слава»,  тағы басқа үй жиһаздары әлі күнге дейін жоғары сұранысқа ие.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сыртқы сілтеме ==
* [http://www.dmoz.org/World/Kazakh/Региондық/Азия/Қазақстан/Әкiмшiлiк-аумақтық_құрылысы/Батыс_Қазақстан_облысы Батыс Қазақстан облысы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170309225657/https://www.dmoz.org/World/Kazakh/%D0%A0%D0%B5%D0%B3%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B4%D1%8B%D2%9B/%D0%90%D0%B7%D0%B8%D1%8F/%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD/%D3%98%D0%BAi%D0%BC%D1%88i%D0%BBi%D0%BA-%D0%B0%D1%83%D0%BC%D0%B0%D2%9B%D1%82%D1%8B%D2%9B_%D2%9B%D2%B1%D1%80%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D1%81%D1%8B/%D0%91%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%81_%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D1%8B%D1%81%D1%8B/ |date=2017-03-09 }} в [[Ашық Тізімдеме Жобасы|Ашық Тізімдеме Жобасы (ODP)]]

{{Қазақстан Республикасының әкімшілік аумақтары}}
{{Батыс Қазақстан облысы}}

[[Санат:Батыс Қазақстан облысы]]</text>
      <sha1>pkihoc2dkjcegspdafdml0cyz0mwrfa</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057586</id>
      <parentid>3057585</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T19:20:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="46670" xml:space="preserve">{{Қазақстан облысы
 |облыстың атауы      = Батыс Қазақстан облысы
 |елтаңба             = Coat of Arms Batys Oblysy.png
 |карта               = {{Қазақстан облысы (карта)|Батыс Қазақстан облысы|330|center|bottom-right|кедергілер=иә|жылжыту=15|тақырыбы=}}
 |әкімшілік бірліктің картасы = 
  |lat_dir = N |lat_deg = 51 |lat_min = 14 |lat_sec = 00
  |lon_dir = E |lon_deg = 51 |lon_min = 22 |lon_sec = 00
 |облыс орталығы      = [[Орал]]
 |құрылған уақыты     = [[1932 жыл]]
 |аудандар саны       = 12
 |ауылдық округтер саны   = 
 |кенттік әкімдіктер саны = 
 |қалалық әкімдіктер саны = 
 |ауылдар саны       = 
 |тұрғыны            = {{өсім}} 651 356&lt;ref name=&quot;stat1&quot;&gt;{{Cite web|url=https://stat.gov.kz/getImg?id=ESTAT287264|title=2018 жылдың басынан 2018 жылдың 1 қарашасына дейінгі 
Қазақстан Республикасы халық санының өзгеруі туралы|publisher=Қазақстан Республикасы Ұлттық Экономика министрлігі Статистика комитеті|accessdate=2019-01-03}}&lt;/ref&gt;
 |санақ жылы         = 2018
 |халық саны бойынша орны  = 12-ші
 |тығыздығы          = 4,30
 |тығыздығы бойынша орны   = 10-шы
 |ұлттық құрамы      = [[қазақтар]] 75,89 %&lt;br&gt;[[орыстар]] 19,65 %&lt;br&gt;[[украиндар]] 1,46 %&lt;br&gt;[[татарлар]] 1,31 %&lt;br&gt;басқалары 1,7 % (2018ж.)&lt;ref&gt;[http://stat.gov.kz/getImg?id=ESTAT260594 2018 ж. Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны]&lt;/ref&gt;
 |жер аумағы         = 151 339
 |жер аумағы бойынша орны  = 8-ші
 |су ауданы          = 
 |ЖІӨ                = 
 |ЖІӨ бойынша орны   = 
 |ЖІӨ жылы           = 
 |жан басына шаққанда ЖІӨ   = 
 |экономикалық аудан        = [[Батыс Қазақстан]]
 |ресми тілі         = 
 |әкімі              = 
 |ISO 3166-2 коды    = KZ-ZAP
 |телефон коды       = +7 7112 xx-xx-xx
 |пошта индекстері   = 09xxxx
 |марапаттары        =
 |сайты              = http://bko.gov.kz
 |ортаққордағы санаты = West Kazakhstan Province
}}
'''Батыс Қазақстан облысы''' — [[Қазақстан|Қазақстан Республикасы]]ның солтүстік-батысындағы әкімшілік-аумақтық бөлік. Шығысында [[Ақтөбе облысы|Ақтөбе]], оңтүстігінде [[Атырау облысы|Атырау]] облыстарымен, батысында Ресейдің [[Астрахан облысы|Астрахан]], [[Волгоград облысы|Волгоград]], солтүстік-батысында [[Саратов облысы|Саратов]], [[Самара облысы|Самара]], солтүстігінде [[Орынбор облысы|Орынбор]] облыстарымен шектеседі.

Облыс 1932 ж. 10 наурызда ''Батыс Қазақстан облысы'' болып құрылған. 1962 жылы Орал облысы болып өзгертілген. 1992 жылдан Батыс Қазақстан облысы болып аталады. Жерінің аумағы 151,3 мың км², тұрғындары 646 828 адам (2018)&lt;ref&gt;[http://stat.gov.kz/getImg?id=ESTAT250955  2018 жылдың 1 қаңтарға Қазақстан Республикасы халқының облыстар, қалалар және аудандар бойынша саны]&lt;/ref&gt;. Әкімшілік жағынан Батыс Қазақстан облысы 12 ауылдық әкімшілік ауданға, олар 4 кенттік және 155 ауылдық әкімшілік округтерге бөлінген.

Орталығы — [[Орал]] қаласы. Облыстағы 539 елді мекеннің тұрғындары біркелкі орналаспаған. Халықтың орташа тығыздығы 1 км²-ге 4,0 адамнан келеді (1999). Солтүстік аудандарда және [[Жайық]] өзенінің аңғарында халық жиі қоныстанған (1 км²-ге 9 — 12 адам). Қала халқы бүкіл халықтың 49,1% құрайды. Қалалары: [[Орал]], [[Ақсай (Бөрлі ауданы)|Ақсай]]; ірі кенттері: [[Бөрлі (Бөрлі ауданы)|Бөрлі]], [[Деркөл]], [[Зашаған]], [[Круглоозерное]], [[Чапаев (Батыс Қазақстан облысы)|Чапаев]], [[Тасқала (Батыс Қазақстан облысы)|Тасқала]], [[Шыңғырлау]].

== Батыс Қазақстан облысының аудандары ==
#[[Ақжайық ауданы]]
#[[Бөкей ордасы ауданы]]
#[[Бөрлі ауданы]]
#[[Жаңақала ауданы]]
#[[Жәнібек ауданы]]
#[[Бәйтерек ауданы]]
#[[Казталов ауданы]]
#[[Қаратөбе ауданы]]
#[[Сырым ауданы]]
#[[Тасқала ауданы]]
#[[Теректі ауданы]]
#[[Шыңғырлау ауданы]]

== Табиғаты ==
Батыс Қазақстан облысы аумағының басым бөлігі [[Каспий маңы ойпаты]]ның солтүстігінде орналасқан. Жер бедері, негізінен, құмды алқаптар мен сор ойпаңдар алмасып жатқан жазық болып келеді. Бұл өңірдің абсолюттік биіктік 10 — 25 м-ден аспайды. Солтүстігіндегі қырат бөлігі (абсолюттік биіктігі 45 — 65 м)  Сырт қырқасы арқылы [[Орал үстірті]]не ұласады. [[Жалпы Сырт]]тың осы тұстағы ең биік жері 259 м ([[Ешкітау]]). Орал үстіртінің облыс жеріндегі бөлігі — құрғақ арналармен тілімденген жонды-белесті өңір. Оның абсолюттік биіктігі 110 — 260 м, ең биік жері — [[Бортау|Ақтау (Бортау) тауы]] (263 м).

== Топырағы==
Батыс Қазақстан облысының солтүстік бөлігі далалық белдемде, қалған жері шөлейт және шөл белдемдерде жатыр. Облыс жерінің 15%-ін құмды алқап алады. Қиыр солтүстік, Сырт суайрықтарында қара, Сырт және Орал үстіртінің қыратты бөліктерінде қызыл қоңыр, өзен аңғарларында шалғынды сортаң, шөгінді (құмдақ-сазды) топырақ түрлері тараған. Облыстың оңтүстік бөлігін құмды алқаптар (Нарын, Көкөзенқұм, Аққұм, [[Қарағандықұм]], т.б.) алып жатыр.

== Геологиясы және кен байлықтары ==
Жер қыртысы бор кезеңінің мергелінен, палеогеннің құмтастарынан, әктастарынан түзілген. Олардың бетін Каспий маңы ойпатының төрттік кезең шөгінділері жапқан. Өзен аңғары [[аллювий]] шөгінділерінен құралған. Облыс жерінде тұз күмбездерінен құралған ірі тектоник құрылымдар (Сантас (Батыс Қазақстан облысы)|Сантас, [[Сасай]], т.б.) көп. Облыстың жер қойнауы мұнайға, әсіресе, газға (газ-конденсат) мейлінше бай. Мұнда [[Қазақстан]]дағы зерттелген газ-конденсаты қорының 90%-тен астамы шоғырланған ([[Қарашығанақ мұнай-газ конденсат кен орны]]). Одан басқа облыс аумағында жанғыш тақтатас (Чернозатон, Тоғай, Новошаново), калий, магний тұздары ([[Шалқар (көл, Батыс Қазақстан облысы)|Шалқар көлі]]), цементтік шикізат (Ақсуат, Шаново), керамзиттік саз (Тұйықсай, Погодаев), т.б. құрылыс материалдары кен орындары бар.

==Қазба байлықтары==
Облыс аумағында Цыганов, Ульянов, Гремячинск, Батыс Теплов, Теплов, Қарашығанақ сынды бірқатар газ конденсаттары мен мұнай кендері анықталған. Олардың ішіндегі ең ірілері : Батыс Теплов және Қарашығанақ болып табылады. Сонымен бірге Чернозатон, Түксай, Новосеменов жанғыш тақтатастар кендері табылды. Тас тұзы, калий және бор қабатындағы тұздар, гипс, әк жыныстары, бор және басқа қазба байлықтар ашылды.
Құрылысқа жарамды минералды шикізаттардан облыста кірпіш және цемент өндірісі шикізаты, керамзит, әк, құрылыстық құм, құм – қиыршық қоспалары, құрылыс тастары, оларды алмастыратын басқа түзілімдер бар. Керамзитті шикізаттың Погодаев және Түксай кендері барланған. Ақтау («Белая Горка») кенінің құмы силикатты кірпіш дайындау үшін пайдаланылады. Әк өндіруге жарамды бор облыстың солт. және оңт. бөліктеріндегі аудандарда таралған : пайдалы қазбалардың өндірістік балансына Ақтау («Белая Горка») және Бөрлі кендері енгізілген ; бұлардың жиынтық қоры 16081 мың метр куб.
Жылдық қуаты 1300 мың т. цемент зауытын шикізатпен толық қамтамасыз ететін қоры 1106482 мың метр куб Ақсуат кені барланды. Гидравликалық қосымша ретінде қоры 21619 мың метр куб болатын кремний сазы бар Шипов кенінің пайдаланылуы мүмкін. Қыш шикізаты Федровка с – ның жанынан ашылды, қоры 2042 мың метр куб.

== Гидрографиясы ==

==Өзендер==
Облыстағы өзендер Каспий теңізі алабында жатыр. Ұзындығы 100 км-ден асатын 14 өзен бар. Басты су артериясы — [[Жайық өзені]] солтүстік-шығыстан оңтүстікке қарай ағады. Оның облыс жеріндегі Ұзындығы 500 км-дей. [[Жайық]]қа облыс аумағында [[Емболат]], [[Шаған (Жайық алабы)|Шаған]], [[Дерқұл]], [[Елек]], [[Шыңғырлау]], [[Барбастау]] өзендері құяды. Облыстың шығыс жағындағы шағын Өлеңті, Қалдығайты, Жақсыбай өзендері Орал үстіртінен басталып құмға сіңіп жоғалады. Өзендері қарашаның 2-жартысында қатып, сәуірдің 1-жартысында мұзы ериді. 
Облыстың негізгі су көзі – Жайық өзені болып табылады. Облыс шегіне Елек ауылының батыс жағынан енген өзен батыс бағытқа қарай ағып, Орал қаласына дейін жетіп, оңтүстікке шұғыл бұрылады да, Солтүстік Каспий маңын кесіп өтеді. Облыс шегіндегі ұзындығы – 761 км, су жинайтын алабы – 116678 шаршы км. Жайықтың облыс аумағындағы салалары – Елек, Шыңғырлау, Шаған, Барбастау, Емболат, Быковка, Рубежка. Барбастау өзенінен төменірек Жайықтан Көшім (Қабыршақты) бөлініп шығады.Жайық өзені бүкіл облыс жерін жер беті ағын суларының жиілігі әр түрлі қос торапқа ажыратады. Сол жағалаулық өзен торы тығыздығының коэффициенті К – 0,54 км/км квадрат мөлшерімен сипатталады, оң жағалаулық бөліктегі өзен торы тығыздығының коэффициенті К – 0,26 км/км квадрат. Бүкіл облыс үшін өзен торының тығыздығы Жайық өзенісіз – 0,036 км/км квадрат, Жайықпен қосып есептегенде 0,040 км/км квадрат коэффицентпен сипатталады.
Жалпы облыста үлкенді – кішілі 200 - ден астам өзен бар, олардың 65 - і жазда кеуіп құрғақ арналарға айналады ; ұзындығы 10 км – ден аспайтын шағын жылға – өзендер де баршылық. Ұзындығы 200 км – ден асатын өзендер небәрі – 8. Қараөзен, Сарыөзен, Елек жерінде тек өздерінің сағалық бөлігі мен ғана ағады, олардың жалпы ағыны шегінен тыс қалыптасады. Өңірдің жер бедері мен топырақ қабатының ерекшелігіне байланысты көптеген өзендердің арналары өте ирелең қалыптасқан. Мыс., Барбастаудың ирелеңдеу коэффициенті К – 1,4, Шолаңқаты – К -1,04, Жақсыбай – 1,07, Ащыөзек – К – 1,75, Мұқыр – К – 1,4 – ке тең келеді.

==Көлдері==
Батыс Қазақстан облысы-нда 140-тан астам көл бар. Оның 9-ның су айдыны 10 км²-ден асады. Суы тұщы маңызды көлдері: Қамысты Самар, Итмұрынкөл, Сұлукөл; ірі тұзды көлдері: Шалқар, Аралсор, Жалтыр, [[Жалтыркөл (көл, Сырым ауданы)|Жалтыркөл]], Боткөл, т.б. Жер бетіндегі ағынды суды реттеу үшін облыс аумағында бірнеше бөгендер салынған. Олар негізінен Көшім суландыру жүйесінде және [[Үлкен Өзен (өзен)|Қараөзен (Үлкенөзен)]] бойында (Бітік, Дөңгелек, Киров, Пятимар, Сарышаған, Айдархан) орналасқан.
Облыстағы көлдің таралу коэффициенті 10% (жайылма суларды есепке алмағанда) ; олардың айдындарының аумағы 1532 шаршы км. Облыстың өзен бойларына жуық өңірлерінде жайылма су (қарасу) айдындары көп. Мысалы Шежін жайылмасы 2200 шаршы км  ауданды алып жатыр. Дүре – 700 км², Қараөзен – 600 – 700 км², Сарыөзен – 200 – 300 км², ал Бұлдырты – 100 км² жуық жерге жайылған.
Облыс аумағында көлдер әркелкі орналасқан : Елек алабында – 5, Өлеңті алабында – 1 - 2, Бұлдырты алабында – 10 – нан аса, Қалдығайты алабында – 20 – дан аса (оның ішінде жазда тартылып қалатын Итмұрын тұзды көлінің шарасы – 112 км²), Жақсыбай алабында 5 – 6 шағын көл бар. Ойыл сағасындағы Аралсор (Өзенсор) көлінің ауданы – 112 км². Бұл көлдердің бәрі Жайықпен ұласпайтын өзендердің алаптарында орналасқан. Облыстың оңтүстік – батыс бөлігі көлді келеді. Олар Дүре – Шежін жайылма суларының оңтүстік бөлігінде, Көшім және Мұқыр өзендерінің сағалық жағында Қараөзен, Сарыөзен сағаларында (Қамыс – Самар көлдері) шоғырланған. Бұлардың арасында 200 км² ауданды алып жатқан Балықты Сакрыл, Сарай, Қамыс – Самар көлдерін бөліп атауға болады. Облыстың осы бөлігінде су айдыны 1 – ден 4 км² дейін тұзды, кеуіп қалатын көлдер көп, олардың да ауданы 72 км² тұзды Боткөл бар. Оның ең терең әрі уқымды су айдыны Шалқар көлі, ауданы – 242 км².

==Жануарлар дүниесі. ==
Батыс Қазақстан облысының тоғайлы-орманды өңірлерінде бұлан, елік, өзендер бойындағы қалың қамыс арасында қабан, оңтүстігіндегі құмды жағында ақбөкен, түлкі, қарсақ, қасқыр, қоян, күзен, құндыз; кеміргіштерден сарышұнақ, құм тышқаны, т.б. мекендейді. Облыста құстардың көптеген түрлері (аққу, қоңырқаз, сұрқаз, тырна, бірқазан, балықшы, құр, ақиық, кезқұйрық, безгелдек, қаршыға, т.б.) кездеседі. Өзен-көлдері балыққа бай (сазан, көксерке, аққайраң, табан, жайын, шортан, т.б.). Жайық өзенінде бекіретәріздестер (бекіре, шоқыр) кездеседі.
Облыс аумағында сүтқоректілердің 70 түрі, құстардың 310 – ға жуық, рептилияның 19, қос мекенділердің 7, балықтардың 51, әр алуан омыртқасыздардың мыңдаған және дөңгелек ауыздылар мекендейді.
Сүтқоректілерден өздерінің алуан түрлілігімен ерекшелінетін кеміргіштер де бар. Олардың ішінде әсіресе кішкентай сарышұнақ, кәдімгі сұртышқан, дала алақоржыны кеңінен таралған. Қамысты – қоғалы қалың нудың арасында, кейбір өзендер мен ірі көлдерде аңдатр (су тышқаны) мекендейді. Жайықтың ескі арналарында қайтадан құндыз кездесе бастады. Орқоян кең таралған, ал облыстың солт. бөлігінде аққоян мен дала шақылдағы кездеседі. 
Жыртқыштардан қасқыр, түлкі, аққұлақ, аққіс мекендейді, сондай – ақ қарсақ, дала мен борсықты, кейде шұбаркүзенді көруге болады, оңтүстік – батыстағы адырлы құмдарда жабайы мысық бар, кейде бұл ауданда жанат тәрізді ит кездеседі. Оқта – текте тоғай тауығы, кәмшат, еуропа қара күзені, тіпті сілеусінді ұшырастыруға болады. Жәндік қоректілерден кәдімгі және құлақты кірпі, жертесердің бірнеше түрі, жұпартышқан кеңінен таралған, жарқанат едәуір көп (8 түрі бар).
Тұяқтылардан киік көп тараған. Жайылмалық орман – тоғайларда бұлан мен елік мекендейді. 
Құстардың ішінде ең көбі торғай тектестер (120 – ға жуық түрі бар). Орман – тоғайда қызылторғай, мысықторғай, сарышымшық, қызылқұйрық, мақтанторғай, құрқылтай, барқылдақ торғай кездеседі. Орман алаңқайларында сұлусары, бақторғай сұр мақтанторғай, өзен жағалауларын, ескі арналарды бойлай өскен бұталарда құрқылдақторғай, жасымықторғай, Жайын жайылмасының солт. бөлігінде шырылдақторғай, сарықасторғайлар бар.
Облыста бауырымен жорғалаушылардан кесірткенің 10 түрі, жыландардың сегіз түрі және тасбақа (батпақты) бар.
Облыстың өзендері мен көлдері өздерінің балыққа байлығымен және әр алуандығымен ерекшелінеді. Ең көбі тұқы тәрізділер (28 түр), олардың ішінде әсіресе жерсінгендері – ақамур мен дөңмаңдай. Тұщы суларда табан, мөңке, сазан, ақбалық, көксерке, т.б. кездеседі. Жайық өзені аса бағалы бекіре тұқымдастарға (шоқыр, бекіре, қортпа) бай.
Омыртқасыздар ішінде буынаяқтылары, әсіресе жәндіктер (2,5 мың түрге жуық) көп және қоңыздар басым болып табылады (1,2 мың түрге жуық). Көбелектер отрядының 400 – ге жуық түрі бар, екі қанатты және жарғақ қанаттылар 150 – 200 түрден саналады. Әр түрлі типтегі омыртқасыздар негізінен топырақ қабатында таралған. Олардың ішінде қарапайымдылар мен ірі құрттардың – 10 – 15, өрмекші, кенелердің 100 – ден астам түрі бар. Су түбін мекендеушілерден, әдетте, әр түрлі құрттар, буынаяқтылар мен олардың дернәсілдері (шамамен 100 түрден), сондай – ақ молюскалар кездеседі. Планктонның негізгі массасын шаян тәрізділер (дафния, циклоптар), қарапайымдар (инфузория, арцелдер), жәндіктердің дернәсілдері, хиромид және басқалары құрайды.

==Өсімдіктер дүниесі. ==
Облыстың солтүстік бөлігінде бетегелі дала өсімдіктері мен шөлейт белдемнің өсімдік түрі басым. Өзен жайылымдарында астық тұқымдасты шөп түрлері, кей жерлерде қалың қамыс, құрақ өскен. Жайық аңғарында терек, емен, қайың, тал, Сырт және Орал үстіртінде, Елек өзені алабында шоқ қайың орманы көптеп кездеседі.
Облыстың флорасында 106 тұқымдасқа жатқызылатын гүлді өсімдіктердің 1300 – ге жуық түрі, олардың ішінде күрделі гүлді (220), атбас бұршақты (139), астық тұқымдас (118), көкпек (113), зиягүл (104) түрлері бар. Өсімдіктерді эндимиктік түрлері : Талиев гүлкекіресі, қатты жапырақты келерия, майысқақ боз, Еділ майқарағайы және т.б. Облыстың өсімді жамылғысында үш белдем (зона) элемент кездеседі. Солтүстіктен нағыз дала белдем өтеді, орталықтың едәуір бөлігі шөл дала немесе шөлейіт белдемге енеді, ал оңт. аудандар шөлдің солт. шегіне ұласады. Жалпы өсімдік жамылғысында бір кездері далалық сипаттың басым болғаны байқалады, бірақ оны пайдалану барысында табиғи жағдайының өзгеруінен бірте – бірте шөлге айналу құбылысы етек жаюда. Негізінен нағыз дала зонасы облыстың солт. бөлігін алып жатыр және бұл өңір боз әрі бетегелі дала болып табылады.
Боз даланың оңт. шегі Еруслан бастауынан Қараөзен және Сарыөзен арқылы, Ершов кентінен 2025 км оңтүстікке, одан әрі Жалпы Сырт сілемдерімен Красный кентіне дейін, Дарьинск арқылы Шалқар көлінімен солт. жағалаумен, содан соң Елек және Қобда су айырығын бөле шығысқа қарай өтеді. Бұнда далалық боздың әр алуан түрлерімен қатар қылтанақсыз арпабас, бедетүнгі шегіргүл, дала шиесі, талбұршақ және т.б. кездеседі.Облыстың шөптесін қорының бсты түрі – жайылмалық шалғындар. Жайықтың төңірегінен биіктеу белесті – жады келетін жайылмаларында бидайық тектес және жусанды – бидайық аралас өскен шалғын көп кездеседі. Жайылмалық шалғындарда көбіне миямен араласа бидайық, сұлыбас өседі. Жайылмалардың ең төмен учаскелерін өлең шөбі басым батпақты шалғындар алып жатыр. Облыстың орман – тоғай өсімдіктерін зерттеген кезде дала тоғайларының негізінен қосымша ылғалды белдемдерге ұштасып келетіні анықталды. Облыстағы орман алқаптары – жайылмалық орман – тоғай, құмайт масивтердегі бұталы алқап және көлтабан ойпандарындағы массивтер түрінде өскен ; жайылмалық тоғай көбіне өзен аңғарларымен байланысты. Мұнда аралас өскен бұталы үйеңкі, қара және ақтерек, шегіршін, көктерек, қайың, емен ағаштары ұзақ уақыт суда қалуға бейімделген.Құмайт массивтердегі тоғай шегі оңтүстікке қарай сұғына түсіп, 49 градус солт. ендікке дейін жетеді.

== Климаты ==
Облыстың климаты тым континенттік. Қысы суық, жазы ыстық әрі құрғақ. Қаңтар айының орташа температурасы –11 — 14 °С, кейде —40 °С-қа дейін төмендейді, шілде айындағы температура 22 — 25 °С, кейде 40 °С-қа дейін көтеріледі. Жауын-шашынның көп жылдық орташа мөлш. 190 (оңт-те) — 350 мм (солтүстікте). Қар жамылғысы 70 күннен (оңтүстікте) 140 күнге (солтүстікте) дейін жатады. Жыл бойына екпінді желдер (кейде 15 — 20 м/с-қа дейін) болып тұрады. Өсімдіктердің вегетациялық кезеңі 150 — 170 тәулік.

== Шаруашылығы ==

Батыс Қазақстан облысы экономикасында ауыл шаруашылық өндірісінің үлесі басым. Мұнда астық егу, жайылымдық мал шаруашылығы, етті-сүтті сиыр өсіру дамыған. Облыс шаруашылығының негізгі саласының бірі — өнеркәсіп. Облыста мұнай, газ өндіру, металл өңдеу және машина жасау, тамақ, жеңіл, құрылыс материалдары, ауыл шаруашылық техникасын жөндеу, халыққа тұрмыстық қызмет көрсету, т.б. салалар жақсы дамыған. Ірі өндірістерден Қарашығанақ газ-конденсат  комбинаты, “Металлист”, “Зенит”, “Металл өңдеу”, “Омега” зауыттары, жеңіл және тамақ өнеркәсібінде “Надежда” тігін-тоқыма  комбинаты, былғары аяқ киім з-ты, аң терісін өңдеу, балық комбинаттары, арақ-шарап, сыра з-ты, нан  комбинаты, сондай-ақ, “Жайықжылужарық”, Оралоблгаз, “Диана”, “Орал-Алма”, “Нұржанар”, Оралагрореммаш, т.б. кәсіпорындары жұмыс істейді. Батыс Қазақстан облысы-нда республикадағы табиғи газдың 30%-тен астамы өндіріледі. Облыстағы а. ш.-на тиімді жер 13,9 млн га (1997). Оның ішінде жыртылатын жер аумағы 1,4 млн га, шабындық 940 мың га, жайылымы 8,2 млн га. Астық дақылдары 934 мың га жерге, тех. дақылдар 34,1 мың га, картоп және көкөніс-бақша дақылдары 7,6 мың га, жемшөп дақылдары 222 мың га жерге егіледі. Мал ш-нда сиыр саны 444 мың, қой мен ешкі 904 мың, шошқа 28,5 мың, жылқы 94 мың, түйе 3,9 мың, құстың саны 371 мың (1997). Облыстағы ауыл шаруашылығы бағытындағы өндіріс кооперативтері мен шаруа қожалықтарының жалпы саны 2467 (1997). Олар мемлекет қарауындағы ұжымдық шаруашылықтарға (25), ұжымшарларға (3), серіктестіктер мен өндірістік кооперативтерге (400-ге жуық), акцион. қоғамдарға (21) және шаруа (фермер) қожалықтарына (2017) біріктірілген. Сонымен қатар шет елдермен бірлескен кәсіпорындар да (17) жұмыс істейді (1997).

=== Жолдары ===
Батыс Қазақстан облысында темір жол, автомобиль жолы және су жолы көлігі дамыған. Темір жолдың жалпы ұзындығы 417 км. Автомобиль жолдарының ұзындығы 8,5 мың км, оның ішінде 2,5 мың км жол асфальттанған. Негізгі автомагистралдары: Орал—Атырау, Орал—Ақтөбе, Орал—Орынбор. Жайық өзенінен Атырауға дейін кеме қатынайды. Қазақстанның ірі қалаларымен және кейбір шет ел қалаларымен әуе қатынасы бар.&lt;ref&gt;Батыс Қазақстан облысы. Энциклопедия. — Алматы: «Арыс» баспасы, 2002
ISBN 9965-607-02-8&lt;/ref&gt;

==Өңірдің мәдени өмірі==
Батыс Қазақстан облысы бай тарихи және мәдени мұраларға ие. Оның аумағында 6 мыңнан астам әртүрлі дәуірдегі археологиялық ескерткіштер және 500-ден астам тарих, сәулет және монументалды өнер ескерткіштері бар, олардың 14-і республикалық маңызы бар ескерткіштер болып табылады. Мәдениет және өнер жүйесінде облыста 717 мәдениет мекемелері қызмет етеді.

Облыста тарихи-мәдени мұраны насихаттау мақсатында 22 тарихи-өлкетану, мемориалдық музейлері халыққа қызмет көрсетеді, олардың 13-і ауылдық жерде орналасқан. Облыс кітапханалары жүйесінде 377 көпшілік кітапхана халыққа қызмет көрсетеді.

==Халқы==
Батыс Қазақстан облысы халқының саны&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-division.htm|title=Division of Kazakhstan|publisher=pop-stat.mashke.org|lang=en|accessdate=2016-03-29}}&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;[http://demoscope.ru/weekly/ssp/kaz_pop.php Қазақстан Республикасының облыстары, қалалары және аудандары бойынша халық саны, 2003-2012]&lt;/ref&gt;

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! 1970!!	1979!!	1989!!	1999!!	2003!!	2004!!	2005!!	2006!!	2007 
|-
|513 077	
|581 499	
|630 887	
|616 800	
|602 133	
|603 832	
|606 534	
|609 291	
|612 479
|}

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
!2008!!	2009!! 2010!!	2011!!	2012!!	2013!!	2014!!	2015
|-
|615 310	
|598 341	
|603 828	
|608 280	
|612 498	
|617 640	
|623 977	
|629 932	
|}

Қазіргі Батыс Қазақстан облысының жерінің ерте дәуірлерден қазақ халқының құрамына кіретін Кіші жүз, соның ішінде Байұлы, Жетіру тайпа бірлестіктері, сондай-ақ Әлімұлының кейбір рулары жайылады. Байырғы тұрғындар негізінен мал бағу, егін егумен айналысты. Ел билеушілердің алауыздығы мен бақталастығы салдарынан әлемге айбынын асырған ''Алтын Орда'' құлап, ''Ноғай Ордасы'' ыдырағаннан кейін өлкеге жатжұрттықтар келе бастады. XVI ғасырдың орта шенінде Ресейде жерсіз, кәсіпсіз қалып, қаңғып жүрген еркін қауымдастықтар мен қарақшы топтар Жайық бойына жетіп, құнарлы жерлерге қоныстана бастады. Үш ғасырға созылған Ресей империясының отарлау саясатының негізінде, өлкенің бастапқы бет-бейнесі өзгеріп, байырғы тұрғындар - қазақ ұлты экономикалық-әлеуметтік қысымшылыққа ұшырады, құнарлы қоныстарынан қазақтарды шөл-шөлейт аймақтарға ығыстырды. Әсіресе XIX ғасырдың 2-жартысында Ресей империясының әкімшілік реформасының нәтижесінде, дәстүрлі саяси-билік еркіндігінен айырылып, отар елге айналған қазақ өлкесіне, Батыс Қазақстан облысына орыс және украин шаруасы ағыла бастады. 1871 жылғы халық санағы бойынша облыс жеріндегі қазақтардың үлесі 71,3%, орыстар 14,9% болды. 1897 жылы облыс тұрғындарының жалпы саны 678 мың адамға, Орал қаласы бойынша 45,5 мың адамға жеткен. Саяси-әлеуметттік құқылар қорғаусыз қалған қазақтардың ұлттық мүдделері ескерілмей, ғасырлар бойы қоныс тепкен мекендерінен күшпен қуытылды. Орыс әкімшілік озбырлығына қарсы  шығып, қару көтерген бірнеше ұлт-азаттық көтерілістер аяғы қанға боялып тыңды. 1890 жылдың соңында 100 мыңнан астам қазақ, өзінің құнарлы жерінен айырылды, облыстың оңтүстігіндегі қуаң далаға көшті. Босаған барлық жерге орыстар қоныс етті. Ресей мемлекетінің озыбырлығы мен отарлау әскерінің, сондай-ақ Кеңес өкіметінің асыра сілтеу саясатының салдарынан облыс тұрғындарының, оның ішінде қазақтар саны өсудің орнына, күннен күге азайып отырған. Мысалы,
*	1920 жылы облыс халқы 500 мың,
*	1926 жылы осы көрсеткіш 325 мың адамға кеміп кеткен
*	1959 жылы облыс тұрғындарының саны 23,8% -ке қазақтар саны 43,1% -ке кеміген.
*	1950 жылдардың ортасынан бастап қала тұрғындарының саны көбейе бастады. Оған халықтың тұрмысқа қолайлы қалалық жерлерге қоныс аудару әсер етті.  
*	1960 жылдарына дейін ауыл тұрғындарының саны кеми берді. 
*	Тың және тыңайған жерлерді игеру кезінде ауыл тұрғындары азадап көбейгенмен, 1970-жылдары қайта төмендеп кетті. Қала халқының механикалық өсімінің негізгі бөлігін ауылдан келгендер құрады.
*	1920 жылы облыстағы қала тұрғындарының үлес салмағы 9,9% болса, 1992 жылы бұл көрсеткіш 35,7%-ке көтерілді.
	
	XX ғасыр басына дейін облыс аумағында халықтың ұдайы өсу көрсеткіші де, сондай-ақ өлім-жітімі де жоғары деңгейде болды. Бұл жағдай 1940 жылға дейін сақталды, кейінгі кездерде ахуал біршама жақсарып, әсіресе оңтүстік аудандарда халықтың ұдайы өсімі жоғарылады, бірақ Теректі, Бәйтерек ауданы мен облыс орталығында бұл көрсеткіш әлі төмендеу. 1950 жылдардағы туу коэффицентінің төмендеуі де халықтың табиғи өсуіне елеулі түрінде кері әсерін тигізді.
Жалпы облыста ер адамдарға қарағанда, әйел адамдар саны көбірек болды. Некеге отырушылар қатары жыл сайын кеми түсуде. Орта есеппен әр отбасында - 4 адам, ал қалада – 3,4; Сырым, Казталов, Қаратөбе аудандарында 5 адамнан бар. 
Соңғы мәлімет бойынша, облыста 100-ге жеткен 24 адам бар.

=== Білім беру ===
Облыста 4 жоғарғы оқу орны бар, олардың барлығы Орал қаласында орналасқан, атап өткенде Махамбет Өтемісұлы атындағы Батыс Қазақстан Мемлекеттік Университеті, Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-технологиялық университеті, Батыс Қазақстан инженерлік-технологиялық университеті, Еуразия академиясы.

==Машина жасау және металл өңдеу==
Қазіргі кезде бұл саладағы өндірістің негізгі бөлігі «''Орал-Зенит зауыты''», «''Орал «Металлист» зауыты''», АҚҚ, «''Омега''», «''Гидроприбор''» ҒЗИ, «''Орал арматура зауыты''» - ның үлесіне тиіп отыр. Бұл кәсіпорындарда осы заман талабына сай кәсіп өндірістік корпустар мен құрал-жабдықтар бар, тәжібиелі де ьілекті жұмысшы және инженер-техник кадрлар легі қалыптасқан. Олардың шығарған өнімдері ТМД елдеріне де, шетел тұтынушыларына да кеңінен танымал.

==Құрылыс материалдары мен құрылыс өндірісі  ==
Облыста құрылыс материалдары өнеркәсібін дамытуға мүмкіндігі мол. Геологтар 100-ден астам кен орындар барлап, цемент өндіруге шикізаттар көзін, құм-қиыршық қоспасын, бетон мен қабырға материалдарын ауыстыратынжеңіл түзілімдер қорын тапты. Мұның келешекте облыс аумағына шеттен цемент, гипс, қиыршық тас, құм және тағы басқа материалдар тасымалдау шығынын шегеруге мүмкіндік бермек. Қазіргі кезде жергілікті құрылыс индустриясының сапында «''Орал құрылыс материалдарды өндірістік белгісі''» (УПОСМ), «''Орал әк зауыты''» (УИЗ), «''Орал силикатты кірпіш зауыты''» (УЗСК), акциялық қоғамдары толық өндірістік қуатпен жұмыс істеуде. Соңғы кездерде Ақсуат пен Тасқала маңындағы шикізат игеру мақсатында, «Орал цемент» кәсіпорыны құрылып, зәру өнім түрімен Батыс Қазақстан аумағын - Атырау, Маңғыстау, Ақтөбе сондай-ақ, Қызылорда мен Қостанай облыстың құрылыс алаңдарын қамтамасыз етуге жұмсануда. Жол құрылысын жақсарту үшін Орпл асфальт-бетон зауытымен қатар Ақсай қаласы мен Жәнібек ауданында осындай кәсіп орые іске қосылмақ. Орман және ағаш өңдеу кәсібінде де 1997 жылдан өндіріс көлемі артып келеді. 1963 жылдан бастап, Орал қаласында іске қосылған «Орал жиһазы» комбинатының «Сатурн», «Слава»,  тағы басқа үй жиһаздары әлі күнге дейін жоғары сұранысқа ие.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сыртқы сілтеме ==
* [http://www.dmoz.org/World/Kazakh/Региондық/Азия/Қазақстан/Әкiмшiлiк-аумақтық_құрылысы/Батыс_Қазақстан_облысы Батыс Қазақстан облысы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170309225657/https://www.dmoz.org/World/Kazakh/%D0%A0%D0%B5%D0%B3%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B4%D1%8B%D2%9B/%D0%90%D0%B7%D0%B8%D1%8F/%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD/%D3%98%D0%BAi%D0%BC%D1%88i%D0%BBi%D0%BA-%D0%B0%D1%83%D0%BC%D0%B0%D2%9B%D1%82%D1%8B%D2%9B_%D2%9B%D2%B1%D1%80%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D1%81%D1%8B/%D0%91%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%81_%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D1%8B%D1%81%D1%8B/ |date=2017-03-09 }} в [[Ашық Тізімдеме Жобасы|Ашық Тізімдеме Жобасы (ODP)]]

{{Қазақстан Республикасының әкімшілік аумақтары}}
{{Батыс Қазақстан облысы}}

[[Санат:Батыс Қазақстан облысы]]</text>
      <sha1>33yl7qb8map6mkyowpdy1m0mf3k01zu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057587</id>
      <parentid>3057586</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T19:21:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="46694" xml:space="preserve">{{Қазақстан облысы
 |облыстың атауы      = Батыс Қазақстан облысы
 |елтаңба             = Coat of Arms Batys Oblysy.png
 |карта               = {{Қазақстан облысы (карта)|Батыс Қазақстан облысы|330|center|bottom-right|кедергілер=иә|жылжыту=15|тақырыбы=}}
 |әкімшілік бірліктің картасы = 
  |lat_dir = N |lat_deg = 51 |lat_min = 14 |lat_sec = 00
  |lon_dir = E |lon_deg = 51 |lon_min = 22 |lon_sec = 00
 |облыс орталығы      = [[Орал]]
 |құрылған уақыты     = [[1932 жыл]]
 |аудандар саны       = 12
 |ауылдық округтер саны   = 
 |кенттік әкімдіктер саны = 
 |қалалық әкімдіктер саны = 
 |ауылдар саны       = 
 |тұрғыны            = {{өсім}} 651 356&lt;ref name=&quot;stat1&quot;&gt;{{Cite web|url=https://stat.gov.kz/getImg?id=ESTAT287264|title=2018 жылдың басынан 2018 жылдың 1 қарашасына дейінгі 
Қазақстан Республикасы халық санының өзгеруі туралы|publisher=Қазақстан Республикасы Ұлттық Экономика министрлігі Статистика комитеті|accessdate=2019-01-03}}&lt;/ref&gt;
 |санақ жылы         = 2018
 |халық саны бойынша орны  = 12-ші
 |тығыздығы          = 4,30
 |тығыздығы бойынша орны   = 10-шы
 |ұлттық құрамы      = [[қазақтар]] 75,89 %&lt;br&gt;[[орыстар]] 19,65 %&lt;br&gt;[[украиндар]] 1,46 %&lt;br&gt;[[татарлар]] 1,31 %&lt;br&gt;басқалары 1,7 % (2018ж.)&lt;ref&gt;[http://stat.gov.kz/getImg?id=ESTAT260594 2018 ж. Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны]&lt;/ref&gt;
 |жер аумағы         = 151 339
 |жер аумағы бойынша орны  = 8-ші
 |су ауданы          = 
 |ЖІӨ                = 
 |ЖІӨ бойынша орны   = 
 |ЖІӨ жылы           = 
 |жан басына шаққанда ЖІӨ   = 
 |экономикалық аудан        = [[Батыс Қазақстан]]
 |ресми тілі         = 
 |әкімі              = 
 |ISO 3166-2 коды    = KZ-ZAP
 |телефон коды       = +7 7112 xx-xx-xx
 |пошта индекстері   = 09xxxx
 |марапаттары        =
 |сайты              = http://bko.gov.kz
 |ортаққордағы санаты = West Kazakhstan Province
}}
'''Батыс Қазақстан облысы''' — [[Қазақстан|Қазақстан Республикасы]]ның солтүстік-батысындағы әкімшілік-аумақтық бөлік. Шығысында [[Ақтөбе облысы|Ақтөбе]], оңтүстігінде [[Атырау облысы|Атырау]] облыстарымен, батысында Ресейдің [[Астрахан облысы|Астрахан]], [[Волгоград облысы|Волгоград]], солтүстік-батысында [[Саратов облысы|Саратов]], [[Самара облысы|Самара]], солтүстігінде [[Орынбор облысы|Орынбор]] облыстарымен шектеседі.

Облыс 1932 ж. 10 наурызда ''Батыс Қазақстан облысы'' болып құрылған. 1962 жылы Орал облысы болып өзгертілген. 1992 жылдан Батыс Қазақстан облысы болып аталады. Жерінің аумағы 151,3 мың км², тұрғындары 646 828 адам (2018)&lt;ref&gt;[http://stat.gov.kz/getImg?id=ESTAT250955  2018 жылдың 1 қаңтарға Қазақстан Республикасы халқының облыстар, қалалар және аудандар бойынша саны]&lt;/ref&gt;. Әкімшілік жағынан Батыс Қазақстан облысы 12 ауылдық әкімшілік ауданға, олар 4 кенттік және 155 ауылдық әкімшілік округтерге бөлінген.

Орталығы — [[Орал]] қаласы. Облыстағы 539 елді мекеннің тұрғындары біркелкі орналаспаған. Халықтың орташа тығыздығы 1 км²-ге 4,0 адамнан келеді (1999). Солтүстік аудандарда және [[Жайық]] өзенінің аңғарында халық жиі қоныстанған (1 км²-ге 9 — 12 адам). Қала халқы бүкіл халықтың 49,1% құрайды. Қалалары: [[Орал]], [[Ақсай (Бөрлі ауданы)|Ақсай]]; ірі кенттері: [[Бөрлі (Бөрлі ауданы)|Бөрлі]], [[Деркөл (кент)|Деркөл]], [[Зашаған]], [[Круглоозерное]], [[Чапаев (Батыс Қазақстан облысы)|Чапаев]], [[Тасқала (Батыс Қазақстан облысы)|Тасқала]], [[Шыңғырлау]].

== Батыс Қазақстан облысының аудандары ==
#[[Ақжайық ауданы]]
#[[Бөкей ордасы ауданы]]
#[[Бөрлі ауданы]]
#[[Жаңақала ауданы]]
#[[Жәнібек ауданы]]
#[[Бәйтерек ауданы]]
#[[Казталов ауданы]]
#[[Қаратөбе ауданы]]
#[[Сырым ауданы]]
#[[Тасқала ауданы]]
#[[Теректі ауданы]]
#[[Шыңғырлау ауданы]]

== Табиғаты ==
Батыс Қазақстан облысы аумағының басым бөлігі [[Каспий маңы ойпаты]]ның солтүстігінде орналасқан. Жер бедері, негізінен, құмды алқаптар мен сор ойпаңдар алмасып жатқан жазық болып келеді. Бұл өңірдің абсолюттік биіктік 10 — 25 м-ден аспайды. Солтүстігіндегі қырат бөлігі (абсолюттік биіктігі 45 — 65 м)  Сырт қырқасы арқылы [[Орал үстірті]]не ұласады. [[Жалпы Сырт]]тың осы тұстағы ең биік жері 259 м ([[Ешкітау]]). Орал үстіртінің облыс жеріндегі бөлігі — құрғақ арналармен тілімденген жонды-белесті өңір. Оның абсолюттік биіктігі 110 — 260 м, ең биік жері — [[Бортау|Ақтау (Бортау) тауы]] (263 м).

== Топырағы==
Батыс Қазақстан облысының солтүстік бөлігі далалық белдемде, қалған жері шөлейт және шөл белдемдерде жатыр. Облыс жерінің 15%-ін құмды алқап алады. Қиыр солтүстік, Сырт суайрықтарында қара, Сырт және Орал үстіртінің қыратты бөліктерінде қызыл қоңыр, өзен аңғарларында шалғынды сортаң, шөгінді (құмдақ-сазды) топырақ түрлері тараған. Облыстың оңтүстік бөлігін құмды алқаптар (Нарын, Көкөзенқұм, Аққұм, [[Қарағандықұм]], т.б.) алып жатыр.

== Геологиясы және кен байлықтары ==
Жер қыртысы бор кезеңінің мергелінен, палеогеннің құмтастарынан, әктастарынан түзілген. Олардың бетін Каспий маңы ойпатының төрттік кезең шөгінділері жапқан. Өзен аңғары [[аллювий]] шөгінділерінен құралған. Облыс жерінде тұз күмбездерінен құралған ірі тектоник құрылымдар (Сантас (Батыс Қазақстан облысы)|Сантас, [[Сасай]], т.б.) көп. Облыстың жер қойнауы мұнайға, әсіресе, газға (газ-конденсат) мейлінше бай. Мұнда [[Қазақстан]]дағы зерттелген газ-конденсаты қорының 90%-тен астамы шоғырланған ([[Қарашығанақ мұнай-газ конденсат кен орны]]). Одан басқа облыс аумағында жанғыш тақтатас (Чернозатон, Тоғай, Новошаново), калий, магний тұздары ([[Шалқар (көл, Батыс Қазақстан облысы)|Шалқар көлі]]), цементтік шикізат (Ақсуат, Шаново), керамзиттік саз (Тұйықсай, Погодаев), т.б. құрылыс материалдары кен орындары бар.

==Қазба байлықтары==
Облыс аумағында Цыганов, Ульянов, Гремячинск, Батыс Теплов, Теплов, Қарашығанақ сынды бірқатар газ конденсаттары мен мұнай кендері анықталған. Олардың ішіндегі ең ірілері : Батыс Теплов және Қарашығанақ болып табылады. Сонымен бірге Чернозатон, Түксай, Новосеменов жанғыш тақтатастар кендері табылды. Тас тұзы, калий және бор қабатындағы тұздар, гипс, әк жыныстары, бор және басқа қазба байлықтар ашылды.
Құрылысқа жарамды минералды шикізаттардан облыста кірпіш және цемент өндірісі шикізаты, керамзит, әк, құрылыстық құм, құм – қиыршық қоспалары, құрылыс тастары, оларды алмастыратын басқа түзілімдер бар. Керамзитті шикізаттың Погодаев және Түксай кендері барланған. Ақтау («Белая Горка») кенінің құмы силикатты кірпіш дайындау үшін пайдаланылады. Әк өндіруге жарамды бор облыстың солт. және оңт. бөліктеріндегі аудандарда таралған : пайдалы қазбалардың өндірістік балансына Ақтау («Белая Горка») және Бөрлі кендері енгізілген ; бұлардың жиынтық қоры 16081 мың метр куб.
Жылдық қуаты 1300 мың т. цемент зауытын шикізатпен толық қамтамасыз ететін қоры 1106482 мың метр куб Ақсуат кені барланды. Гидравликалық қосымша ретінде қоры 21619 мың метр куб болатын кремний сазы бар Шипов кенінің пайдаланылуы мүмкін. Қыш шикізаты Федровка с – ның жанынан ашылды, қоры 2042 мың метр куб.

== Гидрографиясы ==

==Өзендер==
Облыстағы өзендер Каспий теңізі алабында жатыр. Ұзындығы 100 км-ден асатын 14 өзен бар. Басты су артериясы — [[Жайық өзені]] солтүстік-шығыстан оңтүстікке қарай ағады. Оның облыс жеріндегі Ұзындығы 500 км-дей. [[Жайық]]қа облыс аумағында [[Емболат]], [[Шаған (Жайық алабы)|Шаған]], [[Дерқұл]], [[Елек]], [[Шыңғырлау]], [[Барбастау]] өзендері құяды. Облыстың шығыс жағындағы шағын Өлеңті, Қалдығайты, Жақсыбай өзендері Орал үстіртінен басталып құмға сіңіп жоғалады. Өзендері қарашаның 2-жартысында қатып, сәуірдің 1-жартысында мұзы ериді. 
Облыстың негізгі су көзі – Жайық өзені болып табылады. Облыс шегіне Елек ауылының батыс жағынан енген өзен батыс бағытқа қарай ағып, Орал қаласына дейін жетіп, оңтүстікке шұғыл бұрылады да, Солтүстік Каспий маңын кесіп өтеді. Облыс шегіндегі ұзындығы – 761 км, су жинайтын алабы – 116678 шаршы км. Жайықтың облыс аумағындағы салалары – Елек, Шыңғырлау, Шаған, Барбастау, Емболат, Быковка, Рубежка. Барбастау өзенінен төменірек Жайықтан Көшім (Қабыршақты) бөлініп шығады.Жайық өзені бүкіл облыс жерін жер беті ағын суларының жиілігі әр түрлі қос торапқа ажыратады. Сол жағалаулық өзен торы тығыздығының коэффициенті К – 0,54 км/км квадрат мөлшерімен сипатталады, оң жағалаулық бөліктегі өзен торы тығыздығының коэффициенті К – 0,26 км/км квадрат. Бүкіл облыс үшін өзен торының тығыздығы Жайық өзенісіз – 0,036 км/км квадрат, Жайықпен қосып есептегенде 0,040 км/км квадрат коэффицентпен сипатталады.
Жалпы облыста үлкенді – кішілі 200 - ден астам өзен бар, олардың 65 - і жазда кеуіп құрғақ арналарға айналады ; ұзындығы 10 км – ден аспайтын шағын жылға – өзендер де баршылық. Ұзындығы 200 км – ден асатын өзендер небәрі – 8. Қараөзен, Сарыөзен, Елек жерінде тек өздерінің сағалық бөлігі мен ғана ағады, олардың жалпы ағыны шегінен тыс қалыптасады. Өңірдің жер бедері мен топырақ қабатының ерекшелігіне байланысты көптеген өзендердің арналары өте ирелең қалыптасқан. Мыс., Барбастаудың ирелеңдеу коэффициенті К – 1,4, Шолаңқаты – К -1,04, Жақсыбай – 1,07, Ащыөзек – К – 1,75, Мұқыр – К – 1,4 – ке тең келеді.

==Көлдері==
Батыс Қазақстан облысы-нда 140-тан астам көл бар. Оның 9-ның су айдыны 10 км²-ден асады. Суы тұщы маңызды көлдері: Қамысты Самар, Итмұрынкөл, Сұлукөл; ірі тұзды көлдері: Шалқар, Аралсор, Жалтыр, [[Жалтыркөл (көл, Сырым ауданы)|Жалтыркөл]], Боткөл, т.б. Жер бетіндегі ағынды суды реттеу үшін облыс аумағында бірнеше бөгендер салынған. Олар негізінен Көшім суландыру жүйесінде және [[Үлкен Өзен (өзен)|Қараөзен (Үлкенөзен)]] бойында (Бітік, Дөңгелек, Киров, Пятимар, Сарышаған, Айдархан) орналасқан.
Облыстағы көлдің таралу коэффициенті 10% (жайылма суларды есепке алмағанда) ; олардың айдындарының аумағы 1532 шаршы км. Облыстың өзен бойларына жуық өңірлерінде жайылма су (қарасу) айдындары көп. Мысалы Шежін жайылмасы 2200 шаршы км  ауданды алып жатыр. Дүре – 700 км², Қараөзен – 600 – 700 км², Сарыөзен – 200 – 300 км², ал Бұлдырты – 100 км² жуық жерге жайылған.
Облыс аумағында көлдер әркелкі орналасқан : Елек алабында – 5, Өлеңті алабында – 1 - 2, Бұлдырты алабында – 10 – нан аса, Қалдығайты алабында – 20 – дан аса (оның ішінде жазда тартылып қалатын Итмұрын тұзды көлінің шарасы – 112 км²), Жақсыбай алабында 5 – 6 шағын көл бар. Ойыл сағасындағы Аралсор (Өзенсор) көлінің ауданы – 112 км². Бұл көлдердің бәрі Жайықпен ұласпайтын өзендердің алаптарында орналасқан. Облыстың оңтүстік – батыс бөлігі көлді келеді. Олар Дүре – Шежін жайылма суларының оңтүстік бөлігінде, Көшім және Мұқыр өзендерінің сағалық жағында Қараөзен, Сарыөзен сағаларында (Қамыс – Самар көлдері) шоғырланған. Бұлардың арасында 200 км² ауданды алып жатқан Балықты Сакрыл, Сарай, Қамыс – Самар көлдерін бөліп атауға болады. Облыстың осы бөлігінде су айдыны 1 – ден 4 км² дейін тұзды, кеуіп қалатын көлдер көп, олардың да ауданы 72 км² тұзды Боткөл бар. Оның ең терең әрі уқымды су айдыны Шалқар көлі, ауданы – 242 км².

==Жануарлар дүниесі. ==
Батыс Қазақстан облысының тоғайлы-орманды өңірлерінде бұлан, елік, өзендер бойындағы қалың қамыс арасында қабан, оңтүстігіндегі құмды жағында ақбөкен, түлкі, қарсақ, қасқыр, қоян, күзен, құндыз; кеміргіштерден сарышұнақ, құм тышқаны, т.б. мекендейді. Облыста құстардың көптеген түрлері (аққу, қоңырқаз, сұрқаз, тырна, бірқазан, балықшы, құр, ақиық, кезқұйрық, безгелдек, қаршыға, т.б.) кездеседі. Өзен-көлдері балыққа бай (сазан, көксерке, аққайраң, табан, жайын, шортан, т.б.). Жайық өзенінде бекіретәріздестер (бекіре, шоқыр) кездеседі.
Облыс аумағында сүтқоректілердің 70 түрі, құстардың 310 – ға жуық, рептилияның 19, қос мекенділердің 7, балықтардың 51, әр алуан омыртқасыздардың мыңдаған және дөңгелек ауыздылар мекендейді.
Сүтқоректілерден өздерінің алуан түрлілігімен ерекшелінетін кеміргіштер де бар. Олардың ішінде әсіресе кішкентай сарышұнақ, кәдімгі сұртышқан, дала алақоржыны кеңінен таралған. Қамысты – қоғалы қалың нудың арасында, кейбір өзендер мен ірі көлдерде аңдатр (су тышқаны) мекендейді. Жайықтың ескі арналарында қайтадан құндыз кездесе бастады. Орқоян кең таралған, ал облыстың солт. бөлігінде аққоян мен дала шақылдағы кездеседі. 
Жыртқыштардан қасқыр, түлкі, аққұлақ, аққіс мекендейді, сондай – ақ қарсақ, дала мен борсықты, кейде шұбаркүзенді көруге болады, оңтүстік – батыстағы адырлы құмдарда жабайы мысық бар, кейде бұл ауданда жанат тәрізді ит кездеседі. Оқта – текте тоғай тауығы, кәмшат, еуропа қара күзені, тіпті сілеусінді ұшырастыруға болады. Жәндік қоректілерден кәдімгі және құлақты кірпі, жертесердің бірнеше түрі, жұпартышқан кеңінен таралған, жарқанат едәуір көп (8 түрі бар).
Тұяқтылардан киік көп тараған. Жайылмалық орман – тоғайларда бұлан мен елік мекендейді. 
Құстардың ішінде ең көбі торғай тектестер (120 – ға жуық түрі бар). Орман – тоғайда қызылторғай, мысықторғай, сарышымшық, қызылқұйрық, мақтанторғай, құрқылтай, барқылдақ торғай кездеседі. Орман алаңқайларында сұлусары, бақторғай сұр мақтанторғай, өзен жағалауларын, ескі арналарды бойлай өскен бұталарда құрқылдақторғай, жасымықторғай, Жайын жайылмасының солт. бөлігінде шырылдақторғай, сарықасторғайлар бар.
Облыста бауырымен жорғалаушылардан кесірткенің 10 түрі, жыландардың сегіз түрі және тасбақа (батпақты) бар.
Облыстың өзендері мен көлдері өздерінің балыққа байлығымен және әр алуандығымен ерекшелінеді. Ең көбі тұқы тәрізділер (28 түр), олардың ішінде әсіресе жерсінгендері – ақамур мен дөңмаңдай. Тұщы суларда табан, мөңке, сазан, ақбалық, көксерке, т.б. кездеседі. Жайық өзені аса бағалы бекіре тұқымдастарға (шоқыр, бекіре, қортпа) бай.
Омыртқасыздар ішінде буынаяқтылары, әсіресе жәндіктер (2,5 мың түрге жуық) көп және қоңыздар басым болып табылады (1,2 мың түрге жуық). Көбелектер отрядының 400 – ге жуық түрі бар, екі қанатты және жарғақ қанаттылар 150 – 200 түрден саналады. Әр түрлі типтегі омыртқасыздар негізінен топырақ қабатында таралған. Олардың ішінде қарапайымдылар мен ірі құрттардың – 10 – 15, өрмекші, кенелердің 100 – ден астам түрі бар. Су түбін мекендеушілерден, әдетте, әр түрлі құрттар, буынаяқтылар мен олардың дернәсілдері (шамамен 100 түрден), сондай – ақ молюскалар кездеседі. Планктонның негізгі массасын шаян тәрізділер (дафния, циклоптар), қарапайымдар (инфузория, арцелдер), жәндіктердің дернәсілдері, хиромид және басқалары құрайды.

==Өсімдіктер дүниесі. ==
Облыстың солтүстік бөлігінде бетегелі дала өсімдіктері мен шөлейт белдемнің өсімдік түрі басым. Өзен жайылымдарында астық тұқымдасты шөп түрлері, кей жерлерде қалың қамыс, құрақ өскен. Жайық аңғарында терек, емен, қайың, тал, Сырт және Орал үстіртінде, Елек өзені алабында шоқ қайың орманы көптеп кездеседі.
Облыстың флорасында 106 тұқымдасқа жатқызылатын гүлді өсімдіктердің 1300 – ге жуық түрі, олардың ішінде күрделі гүлді (220), атбас бұршақты (139), астық тұқымдас (118), көкпек (113), зиягүл (104) түрлері бар. Өсімдіктерді эндимиктік түрлері : Талиев гүлкекіресі, қатты жапырақты келерия, майысқақ боз, Еділ майқарағайы және т.б. Облыстың өсімді жамылғысында үш белдем (зона) элемент кездеседі. Солтүстіктен нағыз дала белдем өтеді, орталықтың едәуір бөлігі шөл дала немесе шөлейіт белдемге енеді, ал оңт. аудандар шөлдің солт. шегіне ұласады. Жалпы өсімдік жамылғысында бір кездері далалық сипаттың басым болғаны байқалады, бірақ оны пайдалану барысында табиғи жағдайының өзгеруінен бірте – бірте шөлге айналу құбылысы етек жаюда. Негізінен нағыз дала зонасы облыстың солт. бөлігін алып жатыр және бұл өңір боз әрі бетегелі дала болып табылады.
Боз даланың оңт. шегі Еруслан бастауынан Қараөзен және Сарыөзен арқылы, Ершов кентінен 2025 км оңтүстікке, одан әрі Жалпы Сырт сілемдерімен Красный кентіне дейін, Дарьинск арқылы Шалқар көлінімен солт. жағалаумен, содан соң Елек және Қобда су айырығын бөле шығысқа қарай өтеді. Бұнда далалық боздың әр алуан түрлерімен қатар қылтанақсыз арпабас, бедетүнгі шегіргүл, дала шиесі, талбұршақ және т.б. кездеседі.Облыстың шөптесін қорының бсты түрі – жайылмалық шалғындар. Жайықтың төңірегінен биіктеу белесті – жады келетін жайылмаларында бидайық тектес және жусанды – бидайық аралас өскен шалғын көп кездеседі. Жайылмалық шалғындарда көбіне миямен араласа бидайық, сұлыбас өседі. Жайылмалардың ең төмен учаскелерін өлең шөбі басым батпақты шалғындар алып жатыр. Облыстың орман – тоғай өсімдіктерін зерттеген кезде дала тоғайларының негізінен қосымша ылғалды белдемдерге ұштасып келетіні анықталды. Облыстағы орман алқаптары – жайылмалық орман – тоғай, құмайт масивтердегі бұталы алқап және көлтабан ойпандарындағы массивтер түрінде өскен ; жайылмалық тоғай көбіне өзен аңғарларымен байланысты. Мұнда аралас өскен бұталы үйеңкі, қара және ақтерек, шегіршін, көктерек, қайың, емен ағаштары ұзақ уақыт суда қалуға бейімделген.Құмайт массивтердегі тоғай шегі оңтүстікке қарай сұғына түсіп, 49 градус солт. ендікке дейін жетеді.

== Климаты ==
Облыстың климаты тым континенттік. Қысы суық, жазы ыстық әрі құрғақ. Қаңтар айының орташа температурасы –11 — 14 °С, кейде —40 °С-қа дейін төмендейді, шілде айындағы температура 22 — 25 °С, кейде 40 °С-қа дейін көтеріледі. Жауын-шашынның көп жылдық орташа мөлш. 190 (оңт-те) — 350 мм (солтүстікте). Қар жамылғысы 70 күннен (оңтүстікте) 140 күнге (солтүстікте) дейін жатады. Жыл бойына екпінді желдер (кейде 15 — 20 м/с-қа дейін) болып тұрады. Өсімдіктердің вегетациялық кезеңі 150 — 170 тәулік.

== Шаруашылығы ==

Батыс Қазақстан облысы экономикасында ауыл шаруашылық өндірісінің үлесі басым. Мұнда астық егу, жайылымдық мал шаруашылығы, етті-сүтті сиыр өсіру дамыған. Облыс шаруашылығының негізгі саласының бірі — өнеркәсіп. Облыста мұнай, газ өндіру, металл өңдеу және машина жасау, тамақ, жеңіл, құрылыс материалдары, ауыл шаруашылық техникасын жөндеу, халыққа тұрмыстық қызмет көрсету, т.б. салалар жақсы дамыған. Ірі өндірістерден Қарашығанақ газ-конденсат  комбинаты, “Металлист”, “Зенит”, “Металл өңдеу”, “Омега” зауыттары, жеңіл және тамақ өнеркәсібінде “Надежда” тігін-тоқыма  комбинаты, былғары аяқ киім з-ты, аң терісін өңдеу, балық комбинаттары, арақ-шарап, сыра з-ты, нан  комбинаты, сондай-ақ, “Жайықжылужарық”, Оралоблгаз, “Диана”, “Орал-Алма”, “Нұржанар”, Оралагрореммаш, т.б. кәсіпорындары жұмыс істейді. Батыс Қазақстан облысы-нда республикадағы табиғи газдың 30%-тен астамы өндіріледі. Облыстағы а. ш.-на тиімді жер 13,9 млн га (1997). Оның ішінде жыртылатын жер аумағы 1,4 млн га, шабындық 940 мың га, жайылымы 8,2 млн га. Астық дақылдары 934 мың га жерге, тех. дақылдар 34,1 мың га, картоп және көкөніс-бақша дақылдары 7,6 мың га, жемшөп дақылдары 222 мың га жерге егіледі. Мал ш-нда сиыр саны 444 мың, қой мен ешкі 904 мың, шошқа 28,5 мың, жылқы 94 мың, түйе 3,9 мың, құстың саны 371 мың (1997). Облыстағы ауыл шаруашылығы бағытындағы өндіріс кооперативтері мен шаруа қожалықтарының жалпы саны 2467 (1997). Олар мемлекет қарауындағы ұжымдық шаруашылықтарға (25), ұжымшарларға (3), серіктестіктер мен өндірістік кооперативтерге (400-ге жуық), акцион. қоғамдарға (21) және шаруа (фермер) қожалықтарына (2017) біріктірілген. Сонымен қатар шет елдермен бірлескен кәсіпорындар да (17) жұмыс істейді (1997).

=== Жолдары ===
Батыс Қазақстан облысында темір жол, автомобиль жолы және су жолы көлігі дамыған. Темір жолдың жалпы ұзындығы 417 км. Автомобиль жолдарының ұзындығы 8,5 мың км, оның ішінде 2,5 мың км жол асфальттанған. Негізгі автомагистралдары: Орал—Атырау, Орал—Ақтөбе, Орал—Орынбор. Жайық өзенінен Атырауға дейін кеме қатынайды. Қазақстанның ірі қалаларымен және кейбір шет ел қалаларымен әуе қатынасы бар.&lt;ref&gt;Батыс Қазақстан облысы. Энциклопедия. — Алматы: «Арыс» баспасы, 2002
ISBN 9965-607-02-8&lt;/ref&gt;

==Өңірдің мәдени өмірі==
Батыс Қазақстан облысы бай тарихи және мәдени мұраларға ие. Оның аумағында 6 мыңнан астам әртүрлі дәуірдегі археологиялық ескерткіштер және 500-ден астам тарих, сәулет және монументалды өнер ескерткіштері бар, олардың 14-і республикалық маңызы бар ескерткіштер болып табылады. Мәдениет және өнер жүйесінде облыста 717 мәдениет мекемелері қызмет етеді.

Облыста тарихи-мәдени мұраны насихаттау мақсатында 22 тарихи-өлкетану, мемориалдық музейлері халыққа қызмет көрсетеді, олардың 13-і ауылдық жерде орналасқан. Облыс кітапханалары жүйесінде 377 көпшілік кітапхана халыққа қызмет көрсетеді.

==Халқы==
Батыс Қазақстан облысы халқының саны&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-division.htm|title=Division of Kazakhstan|publisher=pop-stat.mashke.org|lang=en|accessdate=2016-03-29}}&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;[http://demoscope.ru/weekly/ssp/kaz_pop.php Қазақстан Республикасының облыстары, қалалары және аудандары бойынша халық саны, 2003-2012]&lt;/ref&gt;

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! 1970!!	1979!!	1989!!	1999!!	2003!!	2004!!	2005!!	2006!!	2007 
|-
|513 077	
|581 499	
|630 887	
|616 800	
|602 133	
|603 832	
|606 534	
|609 291	
|612 479
|}

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
!2008!!	2009!! 2010!!	2011!!	2012!!	2013!!	2014!!	2015
|-
|615 310	
|598 341	
|603 828	
|608 280	
|612 498	
|617 640	
|623 977	
|629 932	
|}

Қазіргі Батыс Қазақстан облысының жерінің ерте дәуірлерден қазақ халқының құрамына кіретін Кіші жүз, соның ішінде Байұлы, Жетіру тайпа бірлестіктері, сондай-ақ Әлімұлының кейбір рулары жайылады. Байырғы тұрғындар негізінен мал бағу, егін егумен айналысты. Ел билеушілердің алауыздығы мен бақталастығы салдарынан әлемге айбынын асырған ''Алтын Орда'' құлап, ''Ноғай Ордасы'' ыдырағаннан кейін өлкеге жатжұрттықтар келе бастады. XVI ғасырдың орта шенінде Ресейде жерсіз, кәсіпсіз қалып, қаңғып жүрген еркін қауымдастықтар мен қарақшы топтар Жайық бойына жетіп, құнарлы жерлерге қоныстана бастады. Үш ғасырға созылған Ресей империясының отарлау саясатының негізінде, өлкенің бастапқы бет-бейнесі өзгеріп, байырғы тұрғындар - қазақ ұлты экономикалық-әлеуметтік қысымшылыққа ұшырады, құнарлы қоныстарынан қазақтарды шөл-шөлейт аймақтарға ығыстырды. Әсіресе XIX ғасырдың 2-жартысында Ресей империясының әкімшілік реформасының нәтижесінде, дәстүрлі саяси-билік еркіндігінен айырылып, отар елге айналған қазақ өлкесіне, Батыс Қазақстан облысына орыс және украин шаруасы ағыла бастады. 1871 жылғы халық санағы бойынша облыс жеріндегі қазақтардың үлесі 71,3%, орыстар 14,9% болды. 1897 жылы облыс тұрғындарының жалпы саны 678 мың адамға, Орал қаласы бойынша 45,5 мың адамға жеткен. Саяси-әлеуметттік құқылар қорғаусыз қалған қазақтардың ұлттық мүдделері ескерілмей, ғасырлар бойы қоныс тепкен мекендерінен күшпен қуытылды. Орыс әкімшілік озбырлығына қарсы  шығып, қару көтерген бірнеше ұлт-азаттық көтерілістер аяғы қанға боялып тыңды. 1890 жылдың соңында 100 мыңнан астам қазақ, өзінің құнарлы жерінен айырылды, облыстың оңтүстігіндегі қуаң далаға көшті. Босаған барлық жерге орыстар қоныс етті. Ресей мемлекетінің озыбырлығы мен отарлау әскерінің, сондай-ақ Кеңес өкіметінің асыра сілтеу саясатының салдарынан облыс тұрғындарының, оның ішінде қазақтар саны өсудің орнына, күннен күге азайып отырған. Мысалы,
*	1920 жылы облыс халқы 500 мың,
*	1926 жылы осы көрсеткіш 325 мың адамға кеміп кеткен
*	1959 жылы облыс тұрғындарының саны 23,8% -ке қазақтар саны 43,1% -ке кеміген.
*	1950 жылдардың ортасынан бастап қала тұрғындарының саны көбейе бастады. Оған халықтың тұрмысқа қолайлы қалалық жерлерге қоныс аудару әсер етті.  
*	1960 жылдарына дейін ауыл тұрғындарының саны кеми берді. 
*	Тың және тыңайған жерлерді игеру кезінде ауыл тұрғындары азадап көбейгенмен, 1970-жылдары қайта төмендеп кетті. Қала халқының механикалық өсімінің негізгі бөлігін ауылдан келгендер құрады.
*	1920 жылы облыстағы қала тұрғындарының үлес салмағы 9,9% болса, 1992 жылы бұл көрсеткіш 35,7%-ке көтерілді.
	
	XX ғасыр басына дейін облыс аумағында халықтың ұдайы өсу көрсеткіші де, сондай-ақ өлім-жітімі де жоғары деңгейде болды. Бұл жағдай 1940 жылға дейін сақталды, кейінгі кездерде ахуал біршама жақсарып, әсіресе оңтүстік аудандарда халықтың ұдайы өсімі жоғарылады, бірақ Теректі, Бәйтерек ауданы мен облыс орталығында бұл көрсеткіш әлі төмендеу. 1950 жылдардағы туу коэффицентінің төмендеуі де халықтың табиғи өсуіне елеулі түрінде кері әсерін тигізді.
Жалпы облыста ер адамдарға қарағанда, әйел адамдар саны көбірек болды. Некеге отырушылар қатары жыл сайын кеми түсуде. Орта есеппен әр отбасында - 4 адам, ал қалада – 3,4; Сырым, Казталов, Қаратөбе аудандарында 5 адамнан бар. 
Соңғы мәлімет бойынша, облыста 100-ге жеткен 24 адам бар.

=== Білім беру ===
Облыста 4 жоғарғы оқу орны бар, олардың барлығы Орал қаласында орналасқан, атап өткенде Махамбет Өтемісұлы атындағы Батыс Қазақстан Мемлекеттік Университеті, Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-технологиялық университеті, Батыс Қазақстан инженерлік-технологиялық университеті, Еуразия академиясы.

==Машина жасау және металл өңдеу==
Қазіргі кезде бұл саладағы өндірістің негізгі бөлігі «''Орал-Зенит зауыты''», «''Орал «Металлист» зауыты''», АҚҚ, «''Омега''», «''Гидроприбор''» ҒЗИ, «''Орал арматура зауыты''» - ның үлесіне тиіп отыр. Бұл кәсіпорындарда осы заман талабына сай кәсіп өндірістік корпустар мен құрал-жабдықтар бар, тәжібиелі де ьілекті жұмысшы және инженер-техник кадрлар легі қалыптасқан. Олардың шығарған өнімдері ТМД елдеріне де, шетел тұтынушыларына да кеңінен танымал.

==Құрылыс материалдары мен құрылыс өндірісі  ==
Облыста құрылыс материалдары өнеркәсібін дамытуға мүмкіндігі мол. Геологтар 100-ден астам кен орындар барлап, цемент өндіруге шикізаттар көзін, құм-қиыршық қоспасын, бетон мен қабырға материалдарын ауыстыратынжеңіл түзілімдер қорын тапты. Мұның келешекте облыс аумағына шеттен цемент, гипс, қиыршық тас, құм және тағы басқа материалдар тасымалдау шығынын шегеруге мүмкіндік бермек. Қазіргі кезде жергілікті құрылыс индустриясының сапында «''Орал құрылыс материалдарды өндірістік белгісі''» (УПОСМ), «''Орал әк зауыты''» (УИЗ), «''Орал силикатты кірпіш зауыты''» (УЗСК), акциялық қоғамдары толық өндірістік қуатпен жұмыс істеуде. Соңғы кездерде Ақсуат пен Тасқала маңындағы шикізат игеру мақсатында, «Орал цемент» кәсіпорыны құрылып, зәру өнім түрімен Батыс Қазақстан аумағын - Атырау, Маңғыстау, Ақтөбе сондай-ақ, Қызылорда мен Қостанай облыстың құрылыс алаңдарын қамтамасыз етуге жұмсануда. Жол құрылысын жақсарту үшін Орпл асфальт-бетон зауытымен қатар Ақсай қаласы мен Жәнібек ауданында осындай кәсіп орые іске қосылмақ. Орман және ағаш өңдеу кәсібінде де 1997 жылдан өндіріс көлемі артып келеді. 1963 жылдан бастап, Орал қаласында іске қосылған «Орал жиһазы» комбинатының «Сатурн», «Слава»,  тағы басқа үй жиһаздары әлі күнге дейін жоғары сұранысқа ие.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сыртқы сілтеме ==
* [http://www.dmoz.org/World/Kazakh/Региондық/Азия/Қазақстан/Әкiмшiлiк-аумақтық_құрылысы/Батыс_Қазақстан_облысы Батыс Қазақстан облысы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170309225657/https://www.dmoz.org/World/Kazakh/%D0%A0%D0%B5%D0%B3%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B4%D1%8B%D2%9B/%D0%90%D0%B7%D0%B8%D1%8F/%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD/%D3%98%D0%BAi%D0%BC%D1%88i%D0%BBi%D0%BA-%D0%B0%D1%83%D0%BC%D0%B0%D2%9B%D1%82%D1%8B%D2%9B_%D2%9B%D2%B1%D1%80%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D1%81%D1%8B/%D0%91%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%81_%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D1%8B%D1%81%D1%8B/ |date=2017-03-09 }} в [[Ашық Тізімдеме Жобасы|Ашық Тізімдеме Жобасы (ODP)]]

{{Қазақстан Республикасының әкімшілік аумақтары}}
{{Батыс Қазақстан облысы}}

[[Санат:Батыс Қазақстан облысы]]</text>
      <sha1>900znnsgnzmkl9pmiiax2pxgjhgpc3v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қарағанды облысы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1662</id>
    <revision>
      <id>3057569</id>
      <parentid>3045297</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T17:31:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Әкімшілік бөлінісі */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="95433" xml:space="preserve">{{Қазақстан облысы
 |облыстың атауы      = Қарағанды облысы
 |елтаңба             = Coat of Arms of Karagandy Province.svg
 |карта               = Karaganda Region.png
 |әкімшілік бірліктің картасы = 
  |lat_dir = N |lat_deg = 48 |lat_min = 0 |lat_sec = 
  |lon_dir = E |lon_deg = 71 |lon_min = 0 |lon_sec = 
  |region     = KZ
 |облыс орталығы      = [[Қарағанды]]
 |құрылған уақыты     = [[10 наурыз]] [[1932 жыл]]ы
 |аудандар саны       = 7
 |ауылдық округтер саны   = 
 |кенттік әкімдіктер саны = 
 |қалалық әкімдіктер саны = 
 |ауылдар саны       = 
 |тұрғыны            = {{құлдырау}} 1 379 061&lt;ref name=&quot;stat1&quot;&gt;{{Cite web|url=https://stat.gov.kz/getImg?id=ESTAT287264|title=2018 жылдың басынан 2018 жылдың 1 қарашасына дейінгі 
Қазақстан Республикасы халық санының өзгеруі туралы|publisher=Қазақстан Республикасы Ұлттық Экономика министрлігі Статистика комитеті|accessdate=2019-01-03}}&lt;/ref&gt;
 |санақ жылы         = 2018
 |халық саны бойынша орны  = 4-ші
 |тығыздығы          = 3,22
 |тығыздығы бойынша орны   = 13-ші
 |ұлттық құрамы      = [[қазақтар]] 51,31&amp;nbsp;%&lt;br&gt;[[орыстар]] 35,83&amp;nbsp;%&lt;br&gt;[[украиндар]] 2,98&amp;nbsp;%&lt;br&gt;[[немістер]] 2,34&amp;nbsp;%&lt;br&gt;[[татарлар]] 2,24&amp;nbsp;%&lt;br&gt;другие 5,29&amp;nbsp;% (2018ж.)&lt;ref&gt;[http://stat.gov.kz/getImg?id=ESTAT260594 2018 ж. Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны]&lt;/ref&gt;
 |жер аумағы         = 239 045 
 |жер аумағы бойынша орны  = 1-ші
 |су ауданы          = 
 |ЖІӨ                = 
 |ЖІӨ бойынша орны   = 
 |ЖІӨ жылы           = 
 |жан басына шаққанда ЖІӨ   = 
 |экономикалық аудан        = [[Орталық Қазақстан]]
 |ресми тілі         = 
 |әкімі              = [[Жеңіс Махмұдұлы Қасымбек]]
 |ISO 3166-2 коды    = KZ-KAR
 |телефон коды       = +7 721
 |пошта индекстері   = 100000
 |марапаттары        =
 |сайты              = http://www.karaganda-region.kz/ 
 |ортаққордағы санаты = Qaraghandy Province
}}
'''Қарағанды облысы''' – [[Қазақстан|Қазақстан Республикасы]]ның орталығында орналасқан әкімшілік-аумақтық бөлініс. 1932 ж. 10 наурызда құрылған. Жер аумағы 239,0 мың км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;. Тұрғыны 1 380 280 адам, орташа тығыздығы 1 км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;-ге 3,2 адамнан келеді (2018)&lt;ref&gt;[http://stat.gov.kz/getImg?id=ESTAT250955  2018 жылдың 1 қаңтарға Қазақстан Республикасы халқының облыстар, қалалар және аудандар бойынша саны]&lt;/ref&gt;. Солтүстігінде [[Ақмола облысы|Ақмола]], [[Павлодар облысы|Павлодар]], шығысында [[Абай|Абай облысы]], батысында [[Ұлытау облысы|Ұлытау]], оңтүстігінде [[Жамбыл облысы|Жамбыл]], оңтүстік-шығысында [[Алматы облысы|Алматы]], [[Жетісу облысы|Жетісу]], солтүстік-батысында [[Қостанай облысы|Қостанай]] облыстарымен шектеседі. Облыс 7 ауылдық, 2 қалалық әкімшілік аудандарға бөлінеді. 8 қала, 39 кент, 168 ауылдық әкімшілік округі бар. Әкімшілік орталық – Қарағанды қаласы.

== Тарихы ==
'''Қарағанды облысының''' тарихы [[1932]] жылдан бастау алады. Сол жылы орталығы [[Петропавл қаласы]] болып белгіленген Қарағанды облысы құрылды. Арада төрт жыл өткенде ол екіге бөлінді. Біреуі [[Солтүстік Қазақстан облысы|Солтүстік Қазақстан]] аталып, екіншісі Қарағанды қаласы және 14 аудан қараған жаңа аймаққа айналды.

ҚОАК-тің Қарағанды облысы бойынша Ұйымдық комитетінің төрағасы, өлкелік партия комитетінің ұйымдастыру бюросының мүшесі Абдолла Асылбеков болды.

Осы өңірдің тумасы, сол замандағы қоғамдық құбылыстардың, өзгерістердің ұйытқысы, ұлттық басшылық құрамның көрнекті өкілі '''Абдолла Әбдірахманұлы Асылбеков''' облыстық кеңес атқару комитетінің тұңғыш төрағасы болып сайланды. Бірақ ол [[1937]] жылдың зобалаңына ұшырап, нақақтан нақақ ауыр жазаға кесілді.

[[1938]] жылдың қыркүйегінде Қарағандыда екі жылдық мұғалімдер институтының құрылды. Ол кейін педагогикалық институттың, бұдан соң қазіргі Е.А.Бөкетов атындағы мемлекеттік [[университет]]тің негізін қалаған облыстағы тұңғыш жоғары оқу орны болды. Бұл уақытта қала тұрғындарының саны 162 мың адамға ұлғайып, бүгінгі орталық бөлігіндегі ғимараттар мен үйлердің салынуы басталды.

[[1939]] жылы құрамынан Ақмола облысы бөлініп шығып, әкімшілік-аумақтық құрылымы жүйелене түсті.

[[1943]] жылы Қарағандыда облыстар арасынан алғаш рет өткізілген әйгілі ақындар айтысы болды. Облыстың барлық қалаларына, аудан орталықтарына, ірі кәсіпорындарына радио арқылы тыңдатылған бұл айтыста атақты халық ақындары Доскей Әлімбаев, [[Шашубай]] Қошқарбаев, [[Қайып Айнабеков]], Жолдыкей Нұрмағамбетов, [[Нартай Бекежанов]],[[Ғабдиман Игенсартов]], [[Нұрлыбек Баймұратов]], Көшен Елеуовтер жыр додасын қыздырды.

[[1944]] жылдың 31 желтоқсанында Теміртаудағы Қазақ металлургиялық қайта өңдеу зауытының бірінші мартен пешінің қатарға қосылып, қазақстандық тұңғыш болат алынды.

[[1947]] жылы 12 миллион 565 мың тонна көмір өндіріліп, [[Қарағанды]] Одақтағы үшінші отын ошағы ретінде танылды. Қазақ металлургия зауытында екінші мартен пеші іске қосылып, экономиканың нығаюы басталды.

[[1949]] жылдың 16-21 маусымы аралығында қалада «Орталық Қазақстанның өндіргіш күштерін зерттеп, игеру проблемалары» жөніндегі Қазақ КСР Ғылым академиясының көшпелі сессиясы өткізілуі аймақ ғылымының дамуына тың қозғау салды. Геология басқармасы құрылып, жаңа кен көздерін іздестіріп табу істерін кең ауқымды жүргізу жолға қойылды.

[[1949]] жылдың 29 тамызында Семей полигонында тұңғыш атом бомбасының сыналуы облыс тарихындағы қаралы таңба болып қалды. Төрт жылдан кейін Дегелең тауы тұсында сутегі қаруы жарылып, Егіндібұлақ аймағы өңірі тұрғындарына тағы ауыр зардап әкелді. [[1949]]-[[1962]] жылдары бір кездегі әсем өңірдің ашық аспанында дүлей қарудың 266 жарылысы жасалды. Содан кейінгі уақытта да сынақтар тоқталмай, дала 300 рет ғаламат жарылыстардан сілкінді.

[[1950]] жылдың 17 қазанында облыстағы екінші жоғары оқу орны&amp;nbsp;— Қарағанды медициналық институты ашылды. Аймақтың өз білікті дәрігерлерін көптеп даярлауына мүмкіндік туды.

Облыс елуінші жылдары тек өнеркәсібі дамуымен ерекшеленбей сондай-ақ ауыл шаруашылығын да өркендетті. [[1956]]-[[1957]] жылдары аймақта ірі қара саны&amp;nbsp;— 36,5 мың, қой мен ешкі 358,7 мың басқа жетті. Сонымен қатар бұл кезеңде тұрғын үй құрылысы кең қанат жайды. Облыс бойынша [[1958]] жылы [[1957]] жылмен салыстырғанда осы мақсатқа жұмсалған қаржы мөлшері 13 пайызға өсіп, тұрғын үйлерді пайдалануға беру 28 пайызға артты.

[[1953]] жылдың қыркүйегінде облыстағы үшінші жоғары оқу орны Қарағанды тау-кен институты (қазіргі мемлекеттік техникалық университет) тұңғыш рет студенттер қабылдады. Бұл жылы Ғабиден Мұстафиннің «Қарағанды» және [[Ғабит Мүсірепов]]тің «Оянған өлке» романдары қарағандылық оқырмандардың қолына тиді.

Қарағандының түбіндегі Жауыртау етегінде туып-өскен Ғабиден Мұстафин бұдан соң аймақ өткендегісін баяндаған «Дауылдан кейін» және «Көз көрген» кітаптарын жазды.

=== Тың ===
Елуінші жылдардың орта шенінде облыстың топырағы құнарлы бөліктерінде тың игеру науқанының басталуы елеулі оқиғалардың бірі болды. Осынау іс жері егін өсіруге қолайлы Нұра және Осакаров аудандарында кең өріс алды. Алғашқы тың шаруашылықтары «Донской», «Родниковский», «Киевский», «Энтузиаст», «Шахтер», «Индустриальный», «Шербаковский», «Киргизия» т.б. құрылды.

[[1954]] жылы Жезқазғанға қала мәртебесі берілді. [[1957]] жылдың 3 желтоқсанында Кеңес одағындағы ең ірі металлургиялық зауыт Қазақстан Магниткасында бірінші домнаның іргетасы қаланды.

[[1958]] жылдың қазан айында облыс Ленин орденімен марапатталды. Ол астық және ауыл шаруашылығының басқа да өнімдерін өндірудегі зор жетістіктер үшін берілген еді.

=== Қоныстандыру ===
{{main|19-20 ғасырларда Қарағанды облысының аумағын қоныстандыру тарихы}} [[Орталық Қазақстан]]ның этникалық құрылымының құрылуы мен дамуының тарихы ұзақ. Өлкені қоныстандыру әртүрлі уақыттарда және түрліше жүргізілді. Орталық [[Қазақстан]] аумағында адам баласы ежелгі кезеңнен өмір сүргені белгілі, бірақ, өлкені қоныстандыру және игеру үдерісі XX ғасырға дейін созылды.

Бұл кезең [[Қазақстан]] аумағында өз позициясын нығайту мақсатында күрес жүргізген Ресей империясының аймақта өз қызметін жандандыруымен сипатталады. [[1822]] жылғы «[[Сібір]] [[қырғыздар]]ы туралы [[Жарғы]]» бойынша қазіргі Қарағанды облысының аумағы [[Баянауыл]], [[Ақмола]], [[Қарқаралы]] округтерінің құрамына кірді. Өз әсерінің күшін нығайту және өлкені игеруге қажетті жағдай жасау үшін патша үкіметі шекара бойына нығайтылған шептер ұйымдастырды. Осы шептер бойында сібір казактары мекендеген [[Қарқаралы]] (1824 ж.), [[Ұлытау]] (1841 ж.), [[Ақтау]] (1837 ж.) және тағы да басқа осылар сияқты алғашқы елді мекен-станицалар пайда болды.

Орта жүздің ірі руларының бірі арғындардың негізгі бұқарасы Орталық Қазақстанда шоғырланғаны белгілі. Деректік мәліметтер бойынша олардың саны уездер бойынша келесідегідей болған: Қарқаралы уезінде – 87 381 шаруашылық, Ақмолада- шамамен 100 мың, Атбасарда – 32 207 болған. Бұнымен қоса осы жерлерде найман руынан шыққан қазақтар да көшіп-қонып жүрген. Атбасар уезінде олар 38 375 шаруашылық болды.

==Саяси, әлеуметтік-экономикалық дамуы==
{{main|Темір жол транспорты (Қарағанды облысы)}}
[[Орталық Қазақстан]] өнеркәсіптік даму деңгейі тұрғысында республика аймақтары арасында бірінші орын алады. Онда қуатты екі өнеркәсіптік торап құрылған. Бірі [[Қарағанды]]-[[Теміртау]] көмір-металлургиялық кешені, оған Қарағанды, [[Теміртау]], [[Саран]], [[Абай]], [[Шахтинск]], [[Ақтау]], [[Жезқазған]] қалаларындағы [[электр]] [[энергетика]]сы, [[машина жасау]], [[металл өңдеу]], [[химия]], жеңіл, азық-түлік өнеркәсібінің көптеген кәсіпорындары кіреді, екіншісі [[Балқаш]] түсті металлургия өнеркәсіптік кешені, ол негізінен мыс кендерін өндіру және өңдеуге тазартылмаған және тазартылған [[мыс]]ты, түсті прокатты, сондай-ақ [[марганец]], [[қорғасын]], [[мырыш]] және басқа [[полиметалл]] концентраттарын шығаруга маманданған. Осынау кәсілорындық торап Жезқазган, Балқаш, [[Сәтпаев]], [[Қаражал]] қалаларының, Жәйрем, [[Жезді (кент)|Жезді]], [[Қоңырат]], [[Саяқ]], [[Ақшатау]] кенттерінін кеніштері мең [[шахта]]ларын, байыту [[фабрика]]ларын, мыс қорыту зауыттарын, өнеркәсіптін химия, азық-түлік және басқа салаларын біріктірген.

Облыс [[экономика]]сының қазіргі жағдайы экономикалық және әлеуметтік құрылымдардағы елеулі өзгерістермен сипатталады. Облыстың республикадағы өнеркәсіптік өндірістің жалпы көлеміндегі үлес салмағы 15% пайыздан асып жығылады. Бүгінде аймақта 300-ден астам бірлескен және шетелдік кәсіпорындар жұмыс істейді. Олардың ішіндегі ең ірілері мыналар: «Қазақмыс» корпорациясы ААҚ, ол көп қырлы, өндірісі аяқталған циклды кен-металлургия кәсіпорны, әрі бірқатар зауыттар, кеніштер және энергетикалық нысаңдардьі біріктіреді; «Арселор Миттал» ААҚ, ол толық металлургиялық циклді кәсіпорындардын барлығының Қарағанды бассейнінің көмір шахталарының ЖЭО, қосалқы және басқа да қызмет көрсететін өндірістік инфрақұрылымының басын қосқан.

Марганецтің ірі өндірушісі «Жәйрем КБК» ААҚ болып табылады. Мәшине жасау және металл өңдеудегі жетекші кәсіпорындар Пархоменко атындағы мәшине жасау зауыты, «Қарағандыкенмаш» НТЭК» ЖАҚ, «Қарағанды құю-мәшине жасау зауыты» ААҚ, «Техол» ЗПХ ЖАҚ, «Қазкарметавтоматика» ААҚ және басқа кәсіпорындар есептеледі. Резеңке және пластмасса бұйымдар шығаратын негізгі өнеркәсіптік кәсіпорындар қатарына «Қарағанды резеңке техника» ЖШС, «Саранрезеңкетехника» ААҚ, «Восход» ЖШС жатады.

Химиялык өнеркәсіпте «Теміртау химия-металлургиялық зауыт», «Монета Дитерджентс жуғыш заттары зауыты» ЖШС жұмыс істейді. Құрылыс материалдарды өндірумен «Сеntral Аzia Cement» ААҚ және «Қарағанды асбоцементтік бұйымдары» ЖШС айналысады.

Жеңіл өнеркәсіптің ірі кәсіпорындары «Гүлден» ЖШС және «Тоmiris» ЖШС, азық-түлік өндірісінде «Тұлпар» фирмасы саналады.

Өндірістік мәселелерді шешу және тұрғындардың қажеттіліктерін қанағаттандыру, сондай-ақ жаңа технологияларды енгізу үшін тың өндірістік куаттар және нысандар іске қосылуда, әртүрлі мәшинелер мен тау-кен және өңдеу өнеркәсібінің техникалық жабдықтарына қосалқы бөлшектер өндіру және тұтыну тауарларын даярлау ауқымы ұлғая түсуде.

== Ұлттық-мәдени орталықтар ==
Қарағанды облысы бойынша 55 ұлттық-мәдени орталықтар жұмыс істейді.
20 орталықта кешкілік мектептер жұмыс жасайды.Әр мектепте оқып үйренушілер саны орта есеппен 25 адамды құрайды.

Аса белсенді ұлттық-мәдени орталықтарға Қарағанды қаласы, Жезқазған қаласы, Сатпаев, Теміртау, Бұхар-Жырау аудандары кіреді.

Қарағанды облысы  Қазақстан Республикасының орталығында орналасқан әкімшілік-аумақтық бөлік. 1932 жылы, 10 наурызда құрылған. Жерінің аумағы 428,0 мың км². Тұрғыны 1333, 6 мың адам. Солтүстігінде Ақмола, Павлодар, шығысында [[Шығыс Қазақстан облысы|Шығыс Қазақстан]], оңтүстігінде Қызылорда, Оңтүстік Қазақстан, Жамбыл, батысында Ақтөбе, Қостанай облыстарымен шектеседі. Облыс 9 ауылдық, 2 қалалық, әкімшілік ауданға бөлінеді. 11 қала, 39 кент, 168 ауылдық әкімшілік округі бар. Әкімшілік орталығы-Қарағанды қаласы.

Қарағанды облысы  Сарыарқаның оңтүстік жарты бөлігінде орналасқан. Қиыр батысын Торғай қолатының шығысы мен Тұран ойпатының сотүстік-шығысы, солтүстігін Теңіз-Қорғалжын ойысы, Есіл жазығы, Ерейментау, Қызылтау және басқа ұсақ таулар, шығысында Ащысу, Дағанбай өзендерінің аңғары, оңтүстігін Бетпақдалада сазды шөлі мен Балқаш көлі алып жатыр. Бедері негізінен ұсақ шоқылы, төбелі-белесті болып келеді. Олардың арасында ерте кездегі өте биік қатпарлы  таулардың жұрнақтары-гранитті тау массивтері көптеп кездеседі.

Қарағанды облысының шығысын көтеріңкі келген  Балқаш-Ертіс суайрығын құрайтын таулар тізбегі-Қарқаралы (Жиренсақал тауы, 1403 м), Кент тауы, Қу, Қарақуыс тауы, Қызылтас тауы, Қызыларай тауы т.б. көптеген таулар алып жатыр.

Қарағанды облысы өзендерінің ішіндегі шаруашылыққа маңыздылары Балқаш-Ертіс су айрығынан басталып, Теңіз-Қорғалжын көліне құятын Нұра, оның сол салалары - [[Шерубайнұра]] және [[Құланөтпес]] пен Көң өзендері. Облыстың оңтүстік-шығысын Мойынты, Жәмші, Тоқырауын, Құсақ, т.б. өзендер суландырады.

Қарағанды облысы - Қазақстанның ірі өнеркәсіп кен байлықтары мен ауылшаруашылығы шикізатының негізінде көмір өндіру, энергетика, қара және түсті металлургия , химия өнеркәсібі, машина жасау және металл өңдеу, құрылыс индустриясы, жеңіл және тамақ өнеркәсіптері дамыған , облыс экономикасының   ірі орталығы.

Халқының саны 1 миллион 381,6 мың адам,оның ішінде  1 миллион  138,5 мың адам қалаларда тұрады. Облыста [[республика]] халқының 9% -ы тұрады. Тұрғындарының орташа тығыздығы 1 км².- 3,2 адамнан келеді.

Қалалары : Қарағанды, Абай, Балқаш, Жезқазған, Қаражал, Қарқаралы, Приозерск, Саран, Сәтбаев, Теміртау, Шахтинск.

Қарағанды облысында қазақтардан (37,6 %) басқа көптеген ұлт өкілдері мекендейді: орыстар (43,6%), украинлар (5%), беларусьтер (4.0%), немістер.(0.2%) ,  басқалары (7.5%).

Облыс республикадағы марганецтің баланстық қорының 100 пайызын, вольфрамның 80, молибденнің 64, қорғасынның 54, мырыштың 40, мыстың 36, көмірдің 32, соның ішінде коксті көмірдің 100, баридің 70 пайызының қоры бар.

Кеңес өкіметі жылдары облыста жергілікті кен байлықтары мен ауыл шаруашылығы шикізатының негізінде көмір өндіру, энергетика, қара және түсті металлургия, химия өнеркәсібі, машина жасау және металл өңдеу, құрылыс индустриясы, жеңіл және тамақ-өнеркәсіптері дамып, облыс экономикасының негізгі салаларына айналды.

Қарағанды облысы 2001 жылы республикада жалпы ішкі өнімнің 10,1% -ын (290,6 млрд.теңге) берді.

Облыстың энергетикасы жергілікті көмірге негізделген. Ірі аудандық және жылу электр станциялары Қарағанды, Теміртау, Жезқазған, Балқаш, Тентек, Топар, Қаражал елді мекендерінде, ұсақтары Қарсақбай, Атасу, Жамбыл, Мойынты, Сарышағанда орналасқан. Өнеркәсіптің басты салаларының бірі-көмір өндіру, кокс шығару. Түсті металлургия мыс кендерін өндіру мен қорыту және полиметалл мен сирек кездесетін металл кентастарын шығару мен байыту салаларынан тұрады. Облыста мыс өнеркәсібі екі орталықта дамыған. Оның біріншісі «Қазақмысә корпорациясына қарайтын Жезқазған кен-металлургия комбинатында. Оның құрамында Жезқазған кентінде, Сәтбаев қаласында 10-ға жуық механикаландырылған шахталар, екі карьер, екі байыту фабрикасы, мыс қорыту зауыты бар. Екіншісі-«Балқашмыс» кен-металлургия комбинаты. Оның құрамында Қоңырат, Саяқ, [[Шатыркөл|Шатыркөл карьерлері]], байыту фабрикасы, мыс қорыту, қақтау зауыттары бар.  [[Жезқазған]], [[Балқаш]] кен-металлургия комбинаттары мыс балқытумен қатар таза алтын, күміс, т.б. сирек металдар алумен шұғылданады.

[[Полиметалл]] мен сирек кездесетін металдарды өндіру өнеркәсібі дамып келеді. Оныің ірі орталығыАқжол (қорғаысн, мырыш), Ақшатау, Жамбыл (вольфрам, молибден), Қарағайлы, Жоғарғы Қайрақты (полиметалл, сирек металдар).  Облыста Балқаш, Жезқазған, Теміртау зауыттарынан   шығатын газ, әк-тас, минералды түз кендерінің негізінде химия өнеркәсібі дамып келеді. Химия кәсіпорындарынан Теміртауда химияда химия- металлургия зауыты, «Қарағанды химя өнеркәсібі» ЖШС-і, Саранда екі машина жөндеу зауыттары бар. Машина жасау және металл өңдеу кәсіпорындары негізінен Қарағанды қаласында орналасқан. Мұнда құю-машина жасау зауыты, «Қарағанды кен-машина-ИТЭКС» ААҚ, Энергия, сауда-техника комбинаты,турбо-механикалық, Пархоменко атындағы машина жасау, көмір машинасын жасау, №1 машина жасау, тұрмыстықтехника заттары, [[Теміртау]]да «Шығысэнергияжөндеу-SEE», «Энергия жөндеу-Т» ЖШС-рі, «Энергоприбор» өндірістік кооперативі, Жезқазғанда «Салаларалық өндіріс-өндіру фирмасы» өндіріс кооперативі жұмыс істейді. Облыс қалаларында және кейбір ірі кенттерде,аудан орталықтарында тұрмыс қажетін өтеу комбинаттары, баспаханалар жұмыс істейді. Балқаш көлінде балық ауланады.Ол Шашубай кентіндегі (Балқаш қаласы жағалауында) балық зауытында өңделеді.

Қарағанды  облысында 95 аурухана, 359 [[амбулатория]] мен емхана болды Оларда 5777 дәрігер, 10866 орта медициналық  мамандар жұмыс істеді. 298 кітапхана, қазақ, орыс драматетрлары, филармония, музыкалық комедия театры. 33 клуб пен мәдениет үйі, 8 мұражай, цирк бар. 1931 жылдан 2 облыстық («Орталық Қазақстан», «Индустриальная Караганда») және бір қалалық (Темиртауский рабочий») газеті шығады.Бір сөзбен айтқанда,  Қарағанды қаласының  облыс орталығы болуы оның жан-жақты, түрлі салада дамып, одан әрі өсіп өркендеуіне мүмкіндік берді.

== Әкімшілік бөлінісі ==
Облыста 8 қала бар: [[Абай (қала)|Абай]], [[Балқаш (қала)|Балқаш]], [[Қарағанды]], [[Қарқаралы]], [[Приозерск]], [[Саран (қала)|Саран]], [[Теміртау]], [[Шахтинск]].

Кенттер: [[Ағадыр]], [[Ақжал (Қарағанды облысы)|Ақжал]], [[Ақтас (Ұлытау облысы)|Ақтас]], [[Ақтау (кент)|Ақтау]], [[Ақшатау (Қарағанды облысы)|Ақшатау]], [[Жаңаарқа]], [[Жоғарғы Қайрақты]], [[Гүлшат]], [[Дария]], [[Долинка (Қарағанды облысы)|Долинка]], [[Жәйрем]], [[Жамбыл (Қарағанды облысы)|Жамбыл]], [[Сәкен Сейфуллин (кент)|Жарық]] (Сейфуллин), [[Жезді (кент)|Жезді]], [[Жезқазған (кент)|Жезқазған]], [[Изумрудное (Қарағанды облысы)|Изумрудный]], [[Қайрақты (Қарағанды облысы)|Қайрақты]], [[Қарабас (Қарағанды облысы)|Қарабас]], [[Қарағайлы (Қарқаралы ауданы)|Қарағайлы]], [[Қарсақпай]], [[Нұра (Нұра ауданы)|Нұра]], [[Қоңырат (кент)|Қоңырат]], [[Қушоқы]], [[Қызылжар (Ұлытау облысы)|Қызылжар]], [[Мойынты (кент)|Мойынты]], [[Молодежный (Қарағанды облысы)|Молодёжный]], [[Новодолинский]], [[Осакаровка]], [[Сарышаған (кент)|Сарышаған]], [[Саяқ]], [[Ғабиден Мұстафин кенті|Ғабиден Мұстафин]], [[Топар (Қарағанды облысы)|Топар]], [[Ботақара (кент, Ботақара кенттік әкімдігі)|Ботақара]], [[Шахан (Қарағанды облысы)|Шақан]], [[Шашубай]], [[Шұбаркөл (кент)|Шұбаркөл]], [[Южный (Қарағанды облысы)|Южный]].

Ауылдар — 273.

{| class=&quot;wikitable sortable standard&quot;									
!қалалар мен аудандар	||халық саны(2007 г) 	||ауданы(км кв.)	||әкімшілік орталығы	||құрылған жылы	||әкімшілік бөлінісі				
|-
|[[Қарағанды]]	||453 400	||543	||-	||1934	||1 а.о. 				
|-
|[[Теміртау]]	||171 900	||300	||-	||1945	||1п				
|-
|[[Балқаш (қала)|Балқаш]]	||73 700	||5 900	||-	||1937	||4 п				
|-
|[[Саран]]	||50 700	||174	||-	||1954	||1п				
|-
|[[Шахтинск]]	||56 600	||200	||-	||1961	||3п								
|-
|[[Приозерск]]	||12 800	||54	||-	||1956	||-				
|-
|[[Абай ауданы (Қарағанды облысы)|Абай ауданы]]||54 700	||6 500	||[[Абай қаласы|Абай]]	||1997(1973)	||10 а.о. және  4 к.				
|-
|[[Бұқар жырау ауданы]]	||60 700||14 600||[[Ботақара]]	||1938	||27 а.о. және  3 к.				
|-
|[[Ақтоғай ауданы (Қарағанды облысы)|Ақтоғай ауданы]]||18 900	||52 000	||[[Ақтоғай (Қарағанды облысы)|Ақтоғай]]	||1928	||15 а.о. және  2 к.				
|-
|[[Шет ауданы]]||46 500	||65 700	||[[Ақсу-Аюлы]]	||1928	||18 а.о. және  9 к.				
|-
|[[Нұра ауданы]]||30 600	||46 300	||[[Нұра (Нұра ауданы)|Нұра]]	||1928	||25 а.о. және  2 к.				
|-
|[[Осакаров ауданы]]||36 800	||11 200	||[[Осакаровка]]	||1940	||22 а.о. және  2 к.				
|-
|[[Қарқаралы ауданы]]||42 500	||35 500	||[[Қарқаралы]]	||1930	||23 а.о. және  1 к. 1 қ										
|-
|}
а.о. – ауылдық округ
к. – кент
қ - қала

==Қарағанды облысының аудандары ==
# [[Бұқар жырау ауданы]]
# [[Осакаров ауданы]]
# [[Қарқаралы ауданы]]
# [[Абай ауданы (Қарағанды облысы)|Абай ауданы]]
# [[Шет ауданы]]
# [[Нұра ауданы]]
# [[Ақтоғай ауданы (Қарағанды облысы)|Ақтоғай ауданы]]

== Қалалары ==
Облыстық қалалар
#[[Қарағанды]]
#[[Теміртау]]
#[[Балқаш]]
#[[Саран]]
#[[Шахтинск]]
#[[Приозерск]]
Аудандық қалалар
#[[Абай]]
#[[Қарқаралы]]

==Табиғаты==
Қарағанды облысы [[Сарыарқа]]ның оңтүстік жарты бөлігінде орналасқан. Қиыр батысын [[Торғай]] қолатының шығысы мен [[Тұран ойпаты]]ның солтүстік-шығысы, солтүстігін Теңіз – Қорғалжын ойысы, Есіл жазығы, [[Ерейментау]], Қызылтау және басқа ұсақ таулар, шығысында Ащысу, Дағанделі өзендерінің аңғары, оңтүстігін [[Бетпақдала]] сазды шөлі мен Балқаш көлі алып жатыр. Бедері негізінен ұсақ шоқылы, төбелі-белесті болып келеді. Олардың арасында ерте кездегі өте биік қатпарлы таулардың жұрнақтары – гранитті тау массивтері көптеп кездеседі. Мұндай аласа тауларды тауаралық кең жазықтар, өзен аңғарлары, көл ойыстары бөліп тұрады. Облыстың батыс бөлігін Ұлытау (1131 м), Арғанаты, Желдіадыр, т.б. таулар, ұсақ, орташа [[Абсолюттік биіктік|Абсолюттік биіктігі]] 300 – 500 м Сарысу төбелі-белесті жазығы алып жатыр. Қарағанды облысының шығысын көтеріңкі келген Балқаш – Ертіс суайрығын құрайтын таулар тізбегі – [[Қарқаралы]] (Жиренсақал тауы, 1403 м), [[Кент тауы]] (1469 м), Қу (1356 м), Қарақуыс тауы (1342 м), [[Қызылтас]] тауы (Қушоқы, 1283 м), Қызыларай тауы (Ақсораң, 1565 м, Сарыарқаның ең биік нүктесі), Кешубай (Сарыобалы, 1320 м), Қоңыртемірші тауы (Қарасораң, 1368 м), т.б. көптеген таулар алып жатыр. Шығыс бөлігі өзінің биіктігімен (орташа Абсолюттік биіктігі 500 – 1000 м) және жер бетінің қатты тілімденгендігімен ерекшеленеді. Облыстың бұл бөлігі солтүстіктен оңтүстікке қарай бірте-бірте аласарады. Үлкенді-кішілі ойыс пен қазаншұңқырлар бір-бірімен алмасып жатады. Аласа тау массивтерінің салыстырмалы биікт. 500 – 600 м, бұлардың арасында белесті қырат немесе көптеген шашыранды ұсақ шоқылар, дөңесті бұйраттар, адырлар кездеседі. Облыстың солтүстігінде Ерейментаудың оңтүстік сілемдері – Ақдің (899 м), Нияз (833 м), Айыртау (814 м), Желтау, т.б. таулар, Қарасор көлінің ойысы бар. Облыстың оңтүстік-батысы мен оңтүстігінде Арал маңы Қарақұмы, Мойынқұм, Жетіқоңыр, Қарақойын, Сарықұм сияқты құм массивтері жайғасқан.

==Геологиялық құрылымы және пайдалы қазбалары ==
Облыстың жер аумағы каледон және герцин құрылымдарын қамтитын Орталық Қазақстан палеозоидының ортаңғы бөлігінде орналасқан. [[Каледон қатпарлығы]]на Шыңғыс-Тарбағатай мегаантиклинориі мен Шыңғысалды синклинориі және Семізбұғы синклинориі, каледонид пен герцинидтің орта тұсында орналасқан Қарағанды синклинориі герциндік Теңіз ойысы мен Карағанды синклинорийіне батыс бөлігінен келіп жалғасатын Сарысу-Теңіз көтерілімі жатады. Құрамына [[Спасск]] антиклинорийі, Қарасор және Өспен синклинорийі, Жоңғар-Балқаш қатпарлы жүйесінің сож. доғасы кіретін герциндік құрылым Қарағанды синклинориінен оңтүстікте орналасқан. Бұл құрылымдар түрлі құрамды құмтас, әктас, кварцит, жаңғыш тақтатас, вулканиттерден түзілген. Әртүрлі бағыттағы жарылыстары мен опырылыстары бар интрузиялар жыныстарды қатпарлыққа жаншып, қиып өткен. Геологиялық құрылымдар ішінде егжей-тегжейлі зерттелгені ендік бағытқа жақын созылып жатқан Қарағанды синклинорийі. Синклинорийдің орта тұсын Қарағанды көмір бассейні алып жатыр. Қарағанды [[синклинорий]]інің батыс бөлігі грабен-синклинальды девон және төменгі палеозойдың вулканогеңді-терригенді қабаттарынан түзілген майысулар мен көтерілімдердің кезектесіп отыруымен сипатталады. Мұнда Самар және Завьяловка тас көмір кен орындары орналасқан. Грабен-синклинальдар шығыс және батыс жағынан меридиан бағыттағы жарылыстармен шектелген. Бассейннен солтүстікке таман фамен және турней ярусының карбонатты жыныстарымен, сол сияқты төменгі карбонның көмірлі қабаттарынан түзілген брахисинклинальдардың және мульдалардың көтеріңкі учаскілерімен кезектесіп отыратыны байқалады. Бұл тұсқа көміріндегі күл мөлшері жоғары Қушоқы және Бөрілі кен орындарының қабаттары сай келеді. [[Қарағанды көмір алабы|Қарағанды көмір бассейнінің]] оңтүстік жиегінде қорғасын-мырышты руда жүлгілері мен Жалайыр барит кені белгілі. Бассейннің түрлі бөліктерінен металлургия, химия және цемент өнеркәсібіне пайдалануға жарамды әктастың бірнеше кен орны анықталды. Бұлардың қатарына барланып, пайдалануға берілген Астахов, Сарыапан, Волын, Оңтүстік Топар әктас кен орындары жатады. Құмтас-қиыршықтас кенорындарының негізгі зертгелген бөлігі өзен аңғарларында шоғырланған. Юра шөгінділері үстіне жиналған саз балшық аязға төзімді құрылыс кірпішін, керамиқалық бұйымдар, отқа төзімді материалдар даярлауға пайдаланылады. Актас, Сасыққарасу саз кені пайдаланылуда. Девон эффузияларынан құрылысқа жарамды тас кені жан-жақты зерттеліп, игерілуде. Қарағанды [[синклинорий]]інін оңтүстігін ала, Тектұрмас [[антиклинорий]]інен солтүстікке таман шығыс-солтүстік-шығыс бағытта ұзындығы 250 км, ені 5-15 км-лік Спасск жаншылу зонасы орналасқан. Бұл зонада Орталық Қазақстанның девондық жанартаулық белдеуінің жыныстары солтүстік-шығыс бағытқа қарай созылған. Мұнда 20 шақты жанартаулық-тұнбалы мыс кені (Жалғызтөбе, Жетімшоқы, Қызылшоқы, Қожақонған, Қызылөгіз, Көктал, Көктасжал, Сарыадыр, Алтынтөбе және т.б. кен орындары) және 250-ден астам мыс белгілері мен бірнеше геохимиялық аномалиялар анықталды. Пирофиллит, мәрмәр кендері де табылып, барланды (Спасск). Зонаның оңтүстігіне таман ендік бағытқа жақын силурдың терригендік жыныстарынан түзілген, кіші гранодиоритгі интрузияларымен байланысы бар Нұра синклинорийі өтеді. Гранит және жоғарғы фамен туфы, туфогенді құм тасы бар гранодиориттің солтүстік массивтерінде кремнийпиритті-магнетитті-гематитті кен орыңдары (Кентөбе темір кен орны) ұштасып жатыр. Облыс жерінде батыс жағынан қоршап жатқан Сарысу-Теңіз көтерілімі әр кездері грабен-синклиналь және горст-антиклиналь түзейтін қатпарлық пен жарылыстың бұзылуға жиі ұшырап отырған жанартаулық шөгінді және интрузивті жыныстардан түзілген. Көтерілімнің орталық белігін алып жатқан Шұбаркөл грабен-синклиналіне күлділігі аз (2-10%), қоры 2 млрд.т [[Шұбаркөл]] көмір кені орналасқан юра ойысы, ал Қызылжар горст-антиклиналіне Баршын липарит және кірпіштік саз кендері сай келеді. Шыңғысалды синклинорийі мен Шыңғыс-[[Тарбағатай]] мегаантиклинорийінің батыс бөлігін тұтас қамтитын палеозой жыныстарынан түзілген. Мұнда карбонның порфирлі гранитоидтарының ұсақ интрузияларымен байланысты келетін мысты-порфирлік типті плутогенді-гидротермальды рудалану (Көктасжал кен орны) және колчедандық типке жақындайтын ұсақ мыс кен орындары анықталған. Ұлытау-Жезқазған аймағының геологиялық құрылымы тау жыныстарының әр түрлі үш кешендерінен қалыптасқан: 1-кембрийге дейінгі күрделі дислокацияға ұшыраған метаморфтық жыныстар; 2-палеозойдың жанартаулық тұнба қатпарлы жыныстары; 3-мезозой және [[кайнозой]]дың құмтасты-сазды платформалық құрылымдары. Ұлытау-Жезқазған аймағы шегінде мыстың аса ірі кен орындары, марганецтің, қорғасын және мырыштың ірі кен орындары, темірдің, никельдің, кобальттың, көмірдің, асбестің құрылыстық және флюстік шикізаттардың орташа және шағын кен орындары, алтынның, [[хром]], [[никель]], [[мыс]], [[платина]] руда түзілу белгілерінің, бейруда пайдалы қазбалары — [[магнезит]], [[тальк]], [[барит]], [[кварц]], [[флюорит]], [[асбест]] шоғырланған. Қара және түсті металдар рудаларында күміс, [[рений]], [[кадмий]], [[таллий]], [[германий]] және т.б. шашыранды элементтердің құнды қоспалары кездеседі. [[Темір рудалары]] ның жер бетіне шығып жатқан ірі орындары Қарсақбай зауыты ауданында 40 км-ге созылып жатыр. Мұнда Керегетас, [[Балбырауын темір кен орны|Балбырауын]], [[Қаратас мыс-молибден кен орны|Қаратас]], [[Қарашоқы обалары|Қарашоқы]] және [[Сазтөбе]] кен орындары орналасқан. Керегетас және Балбырауын кен орындарының [[темір]]лі кварциттің қалынды{{start citation}}{{end citation|қайнары=}}ғы 10 м-ден 220 м-ге баратын 5-7 горизонты бар. Бүкіл 400 км-лік өн бойындағы темірдің қоры миллиард тонна деп бағаланып отыр. Ұлытау-Жезқазған аймағы марганец рудаларының қоры бойынша Қазақстаңда негізгі аудандарға жатады. Жезді кен орны ауданында темірлі-марганецті руда белгілері бар Балажал, Емельяновское, Батыс Керегетас, Жаман Кергетас орыңдары белгілі. 20 ғ-дың 80-жылдарының ортасында [[Қаптыадыр]] тауының оңтүстігін ала Айдарлы фабен-синклиналінде марганецтің жаңа кен орындары (Богач, Тур 1, Тур II және т.б.) ашылды. Қазіргі танда мыс рудалы формацияларының ішіндегі [[өнеркәсіп]]тік маңыздысы — Жезқазған рудалы формациясы. Осы формацияның [[Жезқазған]], Жыланды тобы ([[Итауыз мыс кен орны|Итауыз]], [[Сарыоба темір кен орны|Сарыоба]], Қарашошақ, Қыпшақбай, Аралбай, Жаманайбат және т.б. ұсақ кен орындары төменагі, орта және жоғарғы карбон және төменгі пермьнің терригендік шөгінділеріне байланысты түзілген. Никель және кобальт кен орындары Шайтантас, Ешкіөлмес, [[Талдысай ауылдық округі|Талдысай]] массивтерінің желмен үгілген гипербазиттері негізінде шоғырланған, бетін миоцен шөгінділері жапқан. Шу-Сарысу ойпаңының шығыс жапсарындағы кең алаптағы көне үгілу қыртысында бокситтің қоры анықталуда. Жезқазған-Ұлытау өңірінде жанғыш пайдалы қазындылардан Байкоңыр ауылының маңында юраның коңыр [[көмір кені]] (Байкоңыр және Қияқты кені) кездеседі. Қоры 100 млн т. шамасында. Шұбаркөл кенішіндегі көмір қоры 1,7 млрд т. деп есептеледі. Байкоңыр поселкесінен оңтүстік-батысқа қарай 170 км жерден Оңтүстік-Торғай мұнай-газ провинциясы (Құмкел тобы) ашылды. Шу-Сарысу ойпаңынан 14 мұнайлы-газды мүмкіндігі мол құрылымдар анықталды және Шу көтерілімінен [[Придорожное газ кен орны]] ашылды.&lt;ref&gt;Қарағанды. Қарағанды облысы: Энциклопедия. - Алматы: Атамұра, 2006. ІSBN 9965-34-515-5&lt;/ref&gt;

==Геологиясы== 
Жерінің геологиялық құрылымы каледон және герцин қатпарлығы кезеңінде қалыптасқан. Палеозой дәуірінің соңында континенттік түзілу кезеңі басталды. Өте ұзақ мерзімге созылған тегістелудің нәтижесінде пайда болған таулы өлке мезозой дәуірінде бірте-бірте қыраттарға айналды. Облыс жері негізінен палеозойдың метаморфтанған тақтатастарынан, кварциттерінен, құмтастарынан, әктастары және конгломераттарынан түзілген. Солармен бірге интрузивті ([[гранит]], [[диорит]], [[габбро]], т.б.) және эффузивті жыныстар кең таралған. Байырғы жыныстарды неоген мен төрттік кезеңдердің сарғыш шөгінділерінің қалың қабаттары жауып жатыр. Облыс минералдық шикізат ресурстарына өте бай. Мұнда көмір, мыс, қорғасын, темір, мырыш, марганец, вольфрам кендерінің мол қоры бар. [[Күшәла]], [[кобальт]], [[никель]], сирек металдар да кездеседі. Бейкентас шикізатынан – құрылыс тасы, әктас, цемент шикізатының, отқа төзімді саздың, пирофилиттің, құмның мол қорлары кездеседі.

==Климаты==
Климаты тым [[Континенттік климат|континенттік]] және өте құрғақ. Негізгі климат түзуші факторлардың бірі — күн сәулесінің ұзақтығы, ол жылына 2300-2500 сағат; ең жоғары орта айлық мәні шілдеге келеді. Жылдық жиынтық радиация мөлшері 110-120 ккал/см&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;, шашыранды радиация 45-50 ккал/см&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;. Облыс аймағы негізгі үш түрлі ауа массалары ықпалында болады: арктикалық, полярлық (қоңыржай белдеу ауасы), тропиктік. Жылдың суық мезгіліндегі ауа райының қалыптасуына азия антициклонының батыс тармағы үлкен әсерін тигізеді. Қыста ашық ауа райы басым. Ең суық ай - қантардың орташа температурасы Солтүстікте — 18°С, Оңтүстікте — 14°С байқалады. Абсолюттік минимум — 52°-44°С аралығында ауытқиды. Көктемдеде антициклондық [[ауа райы]] режимі сақталып, құрғақ әрі желді ауа райы қалыптасады: күндіз өте жылы, түнде үсік байқалады. Жалпы көктемгі ауа райы тұрақсыздығымен ерекшеленеді. Жазда Орталық Қазақстанның дала аймағы тұсындағы ауа массалары қатты қызып, бұлтсыз, ашық әрі ыстық ауа райы орнайды. Ең жылы ай — шілденің орташа температурасы Солтүстікте + 18°С, Оңтүстік аймағында +22°С болады. Ең жоғары температура +40-43°С мөлшерінде. Жоғары температура (30°С және одан жоғары) шілдеде орта шамамен 7-8 күннен, 10-15 күнге дейін созылады. Ауа температурасының орташа жылдық мөлшері 1,2-3,5°С аралығында. Жылы мерзім ұзақтығы облыстың қыратты бөліктерінде (Қарқаралы, Ақтоғай таулы аймақтары) 198 күннен — 207-220 күнге (Ұлытау, Жаңаарқа, Шет аудандары) дейін ауытқиды. Аязсыз мерзім ұзақтығы тиісінше 90-100 және 110-135 күнге жақын. Ауаның салыстырмалы ылғалдылығының ең жоғары мәндері қыста байқалады. Облыс аймағында қарашадан наурызға дейін оның орта айлық мөлшері 78-82%. Жылы мерзімде салыстырмалы ылғалдылық Солтүстік бағыттан Оңтүстікке қарай кемиді. Маусым-шілде айларында ең төмен орташа айлық мөлшері 53-58% байқалады. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері көпшілік жерде 200-300 мм, Шығыс бөлігінде 330 мм түседі. Ең жоғары айлық орташа мәні шілдеде 40-47 мм, ең төмені қаңтарда 8-18 мм. Көктемде жылдық жауын-шашынның 25% жауады. Жазда жауатын мөлшері (маусым-тамыз) 120 мм, яғни жылдық норманың 40%-ын құрайды, әрі нөсерлі болады. Қыркүйекте 23 мм, қазанда 27 мм жауын-шашын жауады. Ең бірінші қар жаууы қыркүйектің бірінші онкүндігінде байқалады. Желдің орташа жылдық жылдамдығы — 5,5 м/сек. Ең жоғары айлық орташа мәні наурызда — 6,8 м/сек, сәл төмен мөлшері ақпан мен желтоқсанға келеді (6,5 және 6,1 м/сек). Ең бәсең жел жылдамдығы тамызда — 4,3 м/сек. Жылы мерзімдегі жел режимінің қалыптасуы айқын білінбейтін төмен қысымды бариқалық өріспен байланысты. Қарашадан наурызға дейін айлық орташа жел жылдамдығы өсіп отырады; Қарағандыда оның ең жоғары көрсеткіші 37 м/сек. және шамамен 20 жылда бір қайталанады. Облыс аймағының басым бөлігінде күшті жел соғуы (15 м/с және одан жоғары) үш күннен аспайды. Ал Қарағандыда ондай күндер саны наурызда 5-6 күнге созылады. Қыста жиі боран байқалады, боранды күндер саны 21-38-ге дейін жетсе, кейде 50 күнге дейін барады. Жылы маусымда құрғақшылық, желді жағдайда шаңды дауыл қалыптасады. Жыл бойынша ондай күндер саны орта есеппен 1-ден (Қарқаралы) 12-17 күнге дейін (дала аймақтарында) байқалады. [[Шөлейт]]ті, [[шөл]]ді аймақтарында шаң дауылды күндер саны жылына 20-38 күнге дейін жетеді. Жазда, кейде көктем мен күз мезгілдерінде облыс аумағында найзағай байқалып, дауыл, нөсер жаңбыр, бұршақпен қабаттасады. Жылына [[найзағай]]лы күндер саны 20-24 күн, ал Қарқаралыда 28 күн мөлшеріңде. Ең жиі байқалатын кезең жаз, оның ішінде шілде айы (6-8 күн). Найзағайдың орташа ұзақтығы — 1,8 сағат. Бұршақ жылы мерзімде сирек байқалады; әрі біркелкі емес, ені мен ұзындығы бірнеше шақырым жолақпен жауып өтеді. Орта есеппен жыл бойы [[бұршақ]] жауған күндер саны 2-3, кейде 4-8-ге жетеді. Күз, көктем айларында жер беті қатты суынып, антициклондық ауа райы жағдайында тұман қалыптасады. Облыста жылына тұманды күндер саны 16-28 күн аралығында болса, Қарағандыда шамамен 37 күн, ал ең жоғары айлық орташа көрсеткіші — наурызда. Облыс климатының айқын білінетін ерекшелігінің бірі — қуаңшылық. Күшті қуаңшылық орта есеппен 10-12 жылда бір қайталанады. Сәуірден қыркүйекке дейін аңызақ жел соғатын күндер саны 60-100 күн аралығында. Аңызақ, құрғақ желдер жазда Солтүстіктен келген арктикалық ауа массаларынан қалыптасады. Ауыл шаруашылығына үлкен шығын әкеледі. Облыс аймағындағы қыс кейбір жылдары тым қатаң болып, 5-5,5 айға созылады. Тұрақты қар жамылғысы әдетте қарашаның ортасында қалыптасып, 110-150 күндей жатады. Қаңтарда аяз күшейеді, -25°С және одан төмен температуралы күндер саны аймақ бойынша қыс ішінде 40-50 күннен (Солтүстікте), 10—15 күнге дейін (Оңтүстікте) ауытқиды, ал кейбір жылдары айына 20-25 күнге дейін жетеді. Қар жамылғысының орташа қалыңдығы — 20-26 см-ден 10-15 смге Солтүстіктен Оңтүстікке өзгереді. Қарлы жылдары оның қалындығы таулы аймақтарда 40-50 см-ге жетеді. Көктем наурыздың екінші жартысында басталып, 1,5-2 айға созылады. Орташа тәуліктік ауа температурасының 0°С көтерілуі әдетте 4-10 сәуірде байқалады. Қар жамылғысының ерте еруі — 16-28 наурызда, кеш еруі — 20-25 сәуірде. Түнгі үсіктің түсуі мамырдын 23-28-нде аяқталады. Жазы 3-4 айға созылып, ыссы әрі құрғақ болады. Күзі қыркүйектің басынан қазанның аяғына дейін созылады, әрі жазға қарағанда куаң келеді. Бұл айдың орташа температурасы Солтүстіктен Оңтүстіке қарай 10°-14°С аралығыңда өзгереді. Әдетте, айдың бірінші онкүңдігіңде түнде тұрақты үсік басталады. Жылу мен ылғал таралуына байланысты, облыс аймағы 4 климаттық ауданға бөлінеді: қоңыржай-салқын қуаң ұсақ шоқылы; қоңыржай-жылы қуаң ұсақ шоқылы; қоныржай-жылы өте қуан. Біріншісіне біршама ылғалды, алайда ылғалды өсімдіктің еркін өсуіне жеткіліксіз таулы аймақ (Қаркаралы, Актоғай) жатады. Гидротермиялық коэффициент (ГТК) — 0,7-0,8; әсерлі температуралар жиынтығы (яғни орта тәулік температурасы +10°С жоғары) 2000°С жуық. Өсімдіктердің өсіп-өну мерзім ұзақтығы орта шамамен 130 күн. [[Агроклиматология|Агроклиматтық жағдайы]] ерте себілетін жаздық дәнді дақылдар, [[Қарақұмық жармасы|қарақұмық]], [[Орамжапырақ тұқымдасы|орамжапырақ]], картоп, қияр т.б. өсіруге қолайлы. Жер бедеріне байланысты, көпшілік шаруашылықтар мал шаруашылығымен, онымен қоса, егіншілікпен шұғылданады. Қоныржай-жылы қуаң ұсақ шоқылы аудан — облыстың неғұрлым ойпаң өңірін қамтиды. Оған Бұқар жырау, Абай, Нұра, Осакаров ауданының Солтүстік-Шығыс, Қарқаралы ауданының Солтүстік-Шығыс кіреді. ГТК - 0,7-0,8. Әсерлі температуралар жиынтығы 2000-2200°С. Өсімдіктердің өсіп-өну мерзім ұзақтығы 130-135 күн. Қоңыржай-жылы өте қуаң ауданға Осакаров ауданының басым бөлігі, Жаңаарқа ауданының Солтүстік, Қарқаралы ауданының Оңтүстік-Шығысы жатады. ГТК — 0,5-0,7. Әсерлі температуралар жиынтығы (+10°С жоғары) 2000-2600°С. Осакаров ауданында егіншілік кеңінен дамыған. Жылы өте қуаң аудан облыстың Батыс және Оңтүстік аймақтарын (шөлейтті, шөлді) толығымен қамтиды. ГТК — 0,5-0,7. Әсерлі температуралар жиынтығы 2200-2800°С. Мұнда қой шаруашылығы басым дамыған. 

==Өзендері мен көлдері==
Қарағанды облысы өзендерінің ішіндегі шаруашылыққа маңыздылары Балқаш – Ертіс суайрығынан басталып, Теңіз – Қорғалжын көліне құятын Нұра, оның сол салалары – Шерубайнұра және Құланөтпес пен Көң өзендері. Сонымен қатар Қарасор көлі алабының өзендері – Жарлы, Қарқаралы, Талды және Ертіс алабына жататын Есіл, Өлеңті, Шідерті, Түндік өзендерінің де маңызы айтарлықтай. Облыстың батыс жағын суландыруда Сарысудың, Терісаққан, Торғай, Ұлы Жыланшық өзендерінің Жоғарғы ағыстарының және Байқоңыр, Қалмаққырылған, т.б. көптеген кіші өзендердің маңызы өте зор. Облыстың оңтүстік-шығысын Мойынты, Жәмші, Тоқырауын, Қусақ, т.б. өзендер суландырады. Өзендерінің суы аз, тек көктемде қар еріген кезде ғана суы молаяды да біраз күн тасиды. Жаз ортасында кіші өзендер саязданып, сулары кермектеніп, қарасуларға бөлініп қалады, кіші өзендер тартылып қалады.

Қарағанды облысында жалпы ауданы 926 км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt; болатын 1910 көл бар (бұрынғы Теңіз ауданын қоспағанда). Олардың 90%-ы облыстың солтүстік аудандарында шоғырланған. Облысты екіге бөлетін 48 параллельден оңтүстікке қарай тек 108 көл ғана бар. Барлық көлдердің тек 131-інің ғана ауданы 1 км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;-ден асады. Оларда 576 млн м&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt; су жиналады. Көлдердің көпшілігі көктемде суға толып, жазда құрғап, күзде сорға айналады. Ірілері: Балқаш, Қарасор, Қыпшақ, Керей, Қарақойын, Қияқты, Шошқакөл, Балықтыкөл, Шыбынды, Тассуат, Ащысу. Облыста 460 тоған мен бөген бар. Олардың ірілері: Нұра өзеніндегі Самарқан, Шерубайнұра, Жартас, Самар, Кеңгірдегі Кеңгір, Жезді, Атасудағы Қылыш, Сарысаздағы Ақтасты, Поливное, Қумоладағы Қарсақпай бөгендері. Ертіс – Қарағанды – Жезқазған каналдары Атасу кентіне дейін салынды. Оның бойында 6 бөген бар. Жер асты тұщы сулары кеңінен пайдаланылады.

===Көлдері===
Облыс аймағында 1600-ге жуық көл бар, оның ішінде 200-ден астамының ауданы 1 шаршы км-ден асады. Облыс жерінің онтүстік-шығыс бөлігінде су айдыны көлемі жағынан Қазақстаңдағы үшінші көл — [[Балқаш]] жағалауы кіреді. Көл Батыстан Шығысқа қарай созылыңқы (614 км) орналасқан. Ауданы 18,2 мың км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;, су көлемі 106 км&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt;, су айдынының теңіз деңгейінен биіктігі 342 м. Тереңдігі 6-12 м-ден (Батыс), 15 м-ге дейін (Шығыс) ауытқиды, ең терең жері — 26 м. Тұздылығы біркелкі таралмаған, Батыс бөлігі Іле өзенінің суымен тұщыланады, Шығысында тұздылық мөлшері 5г/л дейін жоғарылайды. [[Антропоген]]дік әсерден [[Балқаш көлі]]нің деңгейі 2 м төмендеп, суының сапасы да нашарлаған. Аласа таулы және қыратты суайрықтар мен үлкен тұйық ағынсыз алап көлдеріне қарағанда, анғарлық-арналық көлдер түрі көп тараған. Айдын ауданы 0,5-1,5 м&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt; ұсақ көлдер куаң жылдары жазда кеуіп қалады. Көлдер суының орта минералдылығы 1-10 г/л аралығында. Облыстың аласа таулы және қыратты Шығыс, Оңтүстік-Шығыс аймақтарындағы көлдердің қазаншұңқырлары кіші, таяз, аласа жағалаулы болып келеді. Қуаң жылдары олар құрғап қалады. Неғұрлым терең көлдерінің суы жыл бойы сақталады (Үлкенкөл). Үлкен тұйық ойыстардағы көлдер бежі және жер асты су ағындарының негізі болып саналады. Солардың бірі — Қаркаралы ауданында орналасқан Қарасор адырлы-жазықты тұйық ойыс. Ол өңірде 50-ге жуық (Қарасор, Саумалкөл, Балықтыкөл, т.б.) көлдер бар. Орта тереңдіктері 1 м, кей жерде 4-5м, орта тұздылығы 35-41 г/л. Көл түбінде емдеу мақсатында пайдаланатын күкіртгі-сутекті шипалы балшық тұнған. Облыстың Солтүстік-Батысында мына көлдер орналасқан — Шошқакөл, Барақкөл, Саумалкөл, Құнақай, Әжібексор, Тассуат т.б., Солтүстігінде Шыбынды, Қаракөл, Оңтүстік-Батысында — Дөңсары, [[Алакөл]], орталық аймағында — Көктіңкөлі т.б. Тұздылығына байланысты олардың суы аса пайдаланылмайды. Облысты сумен тұрақты қамтамасыз етуде су қоймалары мен каналдардың маңызы зор. Су қоймалары: Самарқан (Нұра өзені), [[Шерубай-Нұра]] (Шерубай-Нұра өзені), Кеңгір (Кеңгір өзені), Жезді (Жезді өзені) т.б., сонымен қоса кіші өзендерде көптеген тоғандар салынған. 1973 жылдан бері облыс аймағында Ертіс—Қарағанды каналы жұмыс істейді. Бұл алып гидротехникалық құрылымның (суды төменнен жоғары деңгейге тасымалдайды) ұзындығы 458 км. Орта шамамен 75 м&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt;/с су тасымалдап, Қарағанды, Теміртау сияқты ірі, және кіші қалаларды сумен қамтамасыздандырады. Су тасымалдау үшін 20-ға жуық насос стансалары іске қосылған. Облыс аймағында беткі су қорлары жеткіліксіз болғандықтан, жер асты суларының маңызы зор. Әр түрлі тереңдіктерде, яғни 10-100 м аралығында өспе су көздері мол. Бірақ көпшілік аймақта (шөлейтті, шөлді) олардың минералдылығы, оның ішінде кермектік қасиеті жоғары болғандықтан, ауыз су ретінде қолдану біраз қиындық келтіреді. Облыс аймағыңда 200-600 м жер қыртысы қабаттарында көзі тереңде жатқан жер асты сулары кең таралған. Олардың шаруашылықта кеңінен қолданылуы техникалық тұрғыдан әлі шешілмеген. Аймақта ғасырлардан бері пайдаланып келе жатқан көптеген құдықтар қолданылады (мал шаруашылығында). Олардың тереңдігі орта шамамен 4-10 м, сағатына шамамен 300-500 л су бере алады. 

==Топырақтары==
Қарағанды облысының солтүстігіндегі дала белдемінде оңт-тің карбонатты қара және күңгірт қоңыр, қоңыр топырақтары қалыптасқан. Қарқаралы, Кент, Бақты, Қу, т.б. тауларда таудың қара топырағы тараған. Облыстың орталық өңірін алып жатқан шөлейтті белдемде сортаңды карбонатты қоңыр, ашық қоңыр топырақ басым. Облыстың оңтүстік шөл белдемінде сұр және сұрғылт қоңыр топырақ тараған. Өзен аңғарларында шалғынды қоңыр топырақ түрлері кездеседі.

==Халқы==
Қарағанды облысы халқының саны&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-division.htm|title=Division of Kazakhstan|publisher=pop-stat.mashke.org|lang=en|accessdate=2016-03-29}}&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;[http://demoscope.ru/weekly/ssp/kaz_pop.php Қазақстан Республикасының облыстары, қалалары және аудандары бойынша халық саны, 2003-2012]&lt;/ref&gt;

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! 1970!!	1979!!	1989!!	1999!!	2003!!	2004!!	2005!!	2006!!	2007 
|-
|1 552 056	
|1 715 502	
|1 848 157	
|1 410 218	
|1 333 656	
|1 330 927	
|1 331 702	
|1 334 438	
|1 339 368
|}

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
!2008!!	2009!! 2010!!	2011!!	2012!!	2013!!	2014!!	2015
|-
|1 342 081	
|1 341 207	
|1 346 810	
|1 352 178	
|1 357 878	
|1 362 743	
|1 369 667	
|1 378 298	
|}

Қазіргі кезенде аймақтың демографиялық дамуының басты ерекшелігі тұрғындардың абсолютті санының динамикалық өзгеріп отыруымен сипатталады. [[Республика]] тұрғындарының 1989-1992 жыддар аралығында өсіп-енуінің орташа жылдық қарқыны 0,7%-ға жетсе, 1999 ж. орташа жылдық төмендеу қарқыны 0,9%ды құрады. Келесі жылдары тұрғындар санының төмендеу деңгені шұғыл түрде азайды. 2005 ж. алғаш рет тұрақты өсім көрсеткіші тіркелді.

Бұл кезең халық санының азаюына себепші болған қолайсыз [[демография]]лық жағдаймен сипатталады. Қазақстан Республикасы тұрғындар санының тіркелуі бойынша 1999 ж. [[Орталық Қазақстан]] тұрғындарының саны 1 410 218 адам, яғни 1989 жылмен салыстырғанда 19,1%, келесі жылдары тағы 5,6%-ға азайып, 2006 жылдың басында 1 331 702 адамға түсті. Аймақта қалаға шоғырлану үрдісі жалғасып жатыр. Облыс тұрғындарының құрамында кала тұрғындарының үлесі үнемі өсуде, ал ауыл тұрғындарының үлес салмағы керісінше азаюда. Мысалы, егер 1989 ж. қала мен ауыл тұрғындары санының қатынасы 82,1% және 17,9% болса, 2006 жылдың басында — 83,8% және 16,2% болды. Ұлттық құрылымда 1980 жылдың аяғында басталған аймақтың компоненттерінің абсолютті және қатысты көрсеткіштердің өзгеру үрдісі жалғасуда. Егер 1989 - 2005 ж. аралығында қазақтардың абсолютті саны 18,4%-ға өсіп, 551 536 адамға жетті, ал аймақ тұрғындарының құрамындағы үлесі 41,4%-ды құрады, бұл көрсеткіш 1989 ж. 25,8% болған еді. Орыстардың саны 553 058 адамға дейін немесе 48%-ға жуық азайған, ал үлес салмағы 41,5%-ға тең болды, бұл көрсеткіш 1989 ж. 46,9% болатын. Аймақтың басқа да көптеген [[этнос]]тарының абсолютті саны да азайды: [[немістер]] 4 есе (1899 ж. - 159 208 адам; 2005 жылдың басында - 40 135 адам); [[белорустар]] — 2 есеге жуық (35331 -ден 18229-ға); [[Украиндар|украиндықтар]] - 2 есе (128547-ден 67496-ға); [[татарлар]] - 1,5 есе (52769-дан 35640-қа); [[корейлер]] 1,1 есе (14672-ден 13519-ге-түскен) азайған.

Аймақтың ұлттық құрамында төмендегі ұлттардың үлес салмағы да өзгерді: немістер 1989 жылғы 9,1%-дан 2005 жылдың басында 3%-ға; белорустар — 2%-дан 1,4%-ға; украиндар — 7,4%-дан 5,1%-ға; татарлар - 3%-дан 2,7%-ға; корейлер — 0,8%-дан 1%-ға дейін өзгерген. [[Орталық Қазақстан]] тұрғындарының табиғи қозғалыс ерекшелігі аталған аймақтың ұлттық құрамындағы орыс тұрғындарының үлес салмағының жоғары болу ерекшелігіне байланысты. Табиғи өсім қазақтар (13,5 [[промилле]]) мен өзбектер (22,0 [[промилле]]) арасында біршама жоғары деңгейде; жыл сайын [[орыстар]]дың (-4,9 промилле), [[украиндар]] мен [[белорустар]]дың (-8,6 промилле) сан жағынан азаюы байқалуда. 90-жылдардың 2-жартысында табиғи өсім коэффициенті бірыңғай теріс мәнге ие болды, яғни аймақта адамдар өлімі туу санына қарағанда жоғары еді. 2002 жылдан бастап, бұл көрсеткіштер тұрақты түрде оң динамиканы көрсете бастады, алайда өсім деңгейі төмен болды — 1,44 [[промилле]] (1000 тұрғынға шаққанда).

Жалпы [[республика]] бойынша жүрген миграция үрдісі Орталық Қазақстан өнірінде қамтыды. 1991-2003 жылдар аралығында ішкі миграция сальдосы -313 838 адамды құрады.

Халықтың орналасуы аймақ бойынша біркелкі емес. Облыс халқының орташа тығыздығы 1 шаршы км-ге 3,1 адамнан келеді. [[Қарағанды]]-[[Теміртау]] өнеркәсіпті ауданы аймағында бұл көрсеткіш 80 адамнан асты. Облыстың солтүстік және орталық бөлігінде халық тығыздығы 1 шаршы км-ге 5-6 адамнан келеді. Бұкар жырау, [[Осакаров ауданы|Осакаров]] және [[Абай ауданы (Қарағанды облысы)|Абай аудандарының]] тұрғындары басқа аудандарға қарағанда тығыз орналасқан — 4,4; 3,5; 1 шаршы км-ге 8,9 адам. [[Ертіс]] — Қарағанды каналы аймағында, қала маңында халықтың тығыздығы біршама артты; облыс аумағының батыс бөлігінде 1 шаршы км-ге келетін орташа мөлшер 0,4 адамнан, кей жерлерде [[Ұлытау]], Нұра ауданының батысында тығыздық көрсеткіші 1 адамнан да кем — 0,1 адам. Шығыс бөліктегі, негізінен ауыл шаруашылығына маманданған [[Қарқаралы ауданы]]ның жерінде халықтың орналасу тығыздығы 1 шаршы км-ге 1,3 адамнан келеді. Қарқаралы орманды шұратында халық жиірек қоныстанған.

Жезқазған өңірінің солтүстік-батысыңда және ауылды жерлерде халықтың тығыздығы өте төмен. Мәселен, 1966 ж. әрбір шаршы километрге 1,36 адамнан келсе, бұл көрсеткіш 1976 ж. 1,48, ал 1988 ж. 1,58 адам болды. Жезқазған - Балқаш өңіріңде 5 қала, 4 аудан, 22 қалашық, 53 ауылдық аймақ бар. 1998 ж. 20-дан артық тұрғыны бар 256 елді мекен болды. Халықтың басым көпшілігі [[Жезқазған]], [[Балқаш]], [[Сәтбаев]], [[Қаражал]] қалалары мен оның төңірегіне топтасқан. Онда әрбір шаршы километрде 18,8 адам тұрады. [[Ұлытау ауданы]]нда әрбір шаршы километрге 0,1 ғана адамнан, оның оңтүстігінде 1 шаршы километрге бір адамнан келеді. Ал халықтың тығыздығы Шет ауданында бір шаршы километрге 0,7 адам, [[Ақтоғай ауданы (Қарағанды облысы)|Ақтоғай ауданында]] 0,4 адам, Жаңаарқа ауданында 0,5 адамнан келеді.

Облыс жерінде 11 қала, 39 қалашық және 171 ауыл-селолық округтер (3 ірі қала - Қарағанды, Теміртау және Жезқазған, ауданы жағынан орташа 4 кала — Балқаш, Саран, Шахтинск, Абай және 4 шағын кала - Қарқаралы, Қаражал,Сәтбаев, Приозерск) орналасқан. Аймақтағы ең ірі Қарағанды-Теміртау қалалық агломерациясы соғыстан кейінгі жылдары қалыптасып, дамыған [[Қарағанды]] мен [[Теміртау]]да бүкіл облыс халқының 42%-ы және қала халқының 70,5%-ы тұрады (2005). Мұның өзі бұл қалаларда халықтың көп шоғырланғандығын сипаттайды. Олардың төңірегіңде [[Саран]] (48,2 мың адам), [[Шахтинск]] (59,9 мың адам) қалалары және [[Қарабас]], НовоДолинка, Топар, Южный, Ақтас, Долинка, Шахан, Ақтау, Мұстафин, [[Қушоқы]] сияқты кенттер орналасқан. Бұлардың барлығы көмір кен орындарының қарқынды игерілуіне, шахталар, қара және түсті металлургия, химия, машина жасау кәсіпорындарының салынуына байланысты пайда болды.

Облыста 558 ауылдық елді мекендер бар (2004). Кеңшарлардың тарауы, шаруа қожалықтарының, өндірістік кооперативтердің, [[акционерлік қоғам]]дардың құрылуы, ауылда нарық катынастарының қиындықпен енгізілуі жекеменшік шаруашылықтардың көптеп жабылуына өз әсерін тигізді. Қазіргі уақытта тарихи қалыптасқан ауыл-селолық орналасу жүйесін қайта құру іске асырылуда.

==Флорасы==
Облыстың дала белдемінде, негізінен, бөрте жусан, бетеге, селеу және жіңішке қоңырбас, қозықұлақ, сарыбас беде, бұйырғын, жебіршөп, борпылдақ шөп, т.б. жазық жерінде қараған, тобылғы, итмұрын, қыраттарында жатаған арша, ырғай, тасжарған, т.б. бұталар өседі. Грунт суы таяу тауаралық өлкелер мен өзен аңғарларының жайылмаларын бидайық, шалғындық көде мен түлкі құйрық сияқты өсімдіктер жапқан. Қарқаралы, Кент, Қу, Бақты, Қызыларай, т.б. гранитті тауларда қарағай, ал олардың сайларында [[қайың]], [[Көктерек (ағаш)|көктерек]], өзен бойында түрлі тал, шілік өседі. Облыстың шөлейт белдемінде [[бетеге]], [[селеу]], т.б. түрлі шөп пен эфемерлер өседі. Шоқылардың тастақты беткейлерінде жусан басым. Шоқыаралық ойыстарда түрлі бұта кездеседі. Ұлытау, Қараағаш, Бектауата тауларында қайың, көк терек, қандыағаш, оңтүстігіндегі шөл далада жусан мен әр түрлі сораң шөп тараған.

==Фаунасы==
Облыс өңірін арқар, елік, бөкен, қарақұйрық, қасқыр, түлкі, қарсақ, борсық, аққұлақ, ақкіс, сасық күзен, ақ тиін, қоян, сарышұнақ, суыр, қосаяқ, көл қамыстарында жабайы шошқа, ондатр; құстардан дуадақ, тырна, құр, шіл, бүркіт, кезқұйрық, қарақұс, күйкентай, безгелдек, үкі, жапалақ, қасқалдақ, қаз, үйрек, шағала, т.б. су құстары мекендейді. Көлдері мен өзендерінде мөңке, оңғақ, лақа, алабұға, торта, шортан, аққайран, көкбас балықтары бар. Балқаш көлінде ақ амур, ақмарқа, табан, тұқы, жайын, көксерке, қаяз, пілмай жерсіндірілген.

==Өндірісі==
Кеңес өкіметі жылдары облыста жергілікті кен байлықтары мен ауыл шаруашылығы  шикізатының негізінде көмір өндіру, энергетика, қара және түсті металлургия, химия өнеркәсібі, машина жасау және металл өңдеу, құрылыс индустриясы, жеңіл және тамақ өнеркәсіптері дамып, облыс экономикасының негізгі салаларына айналды. Қарағанды облысының ауыл шаруашылығына пайдалануға жарамды жері 34257,1 мың га, оның ішінде егістік жер 1062,2 мың га, шабындық 389,6 мың га, жайылымы 31724,9 мың га жерді құрайды. Ауыл шаруашылығының басты салалары – жаздық астық өсіру, етті-сүтті [[сиыр]], [[қой]], [[жылқы]] өсіру. Өнеркәсіп орталықтарына таяу жерде қала маңына тән ауыл шаруашылығы  дамыған (сүтті сиыр, құс, шошқа өсіру, картоп, көкөніс өсіру). 2002 ж. егістік аумағы (мың га) 1316,7 болды. Облысты қамтитын Сарыарқа темір жолының Ұзындығы 1827 км. Сарыарқа әуежайы облыс тұрғындарын көптеген шет елдермен және республиканың басқа қалаларымен байланыстырады. Облыс жері арқылы [[Павлодар]] – [[Шымкент]] мұнай құбыры өтеді.&lt;ref&gt;[[Қазақ Энциклопедиясы]]&lt;/ref&gt;

== Әкімдер ==
# [[Идеал Ғалиұлы Мүсәлімов]] (1990—1991)
# [[Пётр Петрович Нефёдов]] (1992—1997)
# [[Мәжит Төлеубекұлы Есенбаев]] (шілде 1997 — қазан 1999)
# [[Камалтин Ескендірұлы Мұхамеджанов]] (қазан 1999 — 19 қантар 2006)
# [[Нұрлан Зайроллаұлы Нығматулин]] (19 қантар 2006 — 19 қараша 2009) 
# [[Серік Нығметұлы Ахметов]] (19.11.2009 — 01.2012)
# [[Әбілғазы Қалиақпарұлы Құсайынов]] (20 қантар 2012 — 28 қантар 2013) 
# [[Бауыржан Түйтеұлы Әбдішев]] (29 қантар 2013 — 20 маусым 2014)
# [[Нұрмұхамбет Қанапияұлы Әбдібеков]] (20 маусым 2014 — 14 наурыз 2017)
# [[Ерлан Жақанұлы Қошанов]] (14 наурыз 2017 - 18 қыркүйек 2019) 
# [[Жеңіс Махмұдұлы Қасымбек]] 18 қыркүйек 2019

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Тағы қараңыз ==
* [[Қарағанды облысының мемлекеттік мұрағаты]]
* [[Қарағанды облысының жер-су аттары]]
* [[Қарағанды облысының мәдениеті]]
* [[Қарағанды облысындағы байланыс]]
* [[Қарағанды облысының ауыл шаруашылығы]]
* [[Қарағанды облысындағы радиохабар тарихы]]
* [[Қарағанды облысының ғарыш саласы]]
* [[Қарағанды облысынан Ұлы Отан соғысына қатысушылар]]

== Сыртқы сілтеме ==
* [http://www.egemen.kz/?act=readarticle&amp;id=1874  Өндірісті өлке өрнектері]
* [http://www.karaganda.kz/ Карағанды торабы]{{ref-ru}}
* [http://www.dmoz.org/World/Kazakh/Региондық/Азия/Қазақстан/Әкiмшiлiк-аумақтық_құрылысы/Қарағанды_облысы Қарағанды облысы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170309225656/https://www.dmoz.org/World/Kazakh/%D0%A0%D0%B5%D0%B3%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B4%D1%8B%D2%9B/%D0%90%D0%B7%D0%B8%D1%8F/%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD/%D3%98%D0%BAi%D0%BC%D1%88i%D0%BBi%D0%BA-%D0%B0%D1%83%D0%BC%D0%B0%D2%9B%D1%82%D1%8B%D2%9B_%D2%9B%D2%B1%D1%80%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D1%81%D1%8B/%D2%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D2%93%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%8B_%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D1%8B%D1%81%D1%8B/ |date=2017-03-09 }} в [[Ашық Тізімдеме Жобасы|Ашық Тізімдеме Жобасы (ODP)]]

{{Қазақстан Республикасының әкімшілік аумақтары}}
{{Қарағанды облысы}}

[[Санат:Қарағанды облысы|*]]</text>
      <sha1>7hvsj2o9hxasy3mxmj9qudfj6vk13s8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қостанай облысы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1664</id>
    <revision>
      <id>3057662</id>
      <parentid>2974852</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T07:59:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <comment>/* Су торабы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="38352" xml:space="preserve">{{Қазақстан облысы
 |облыстың атауы      = Қостанай облысы
 |елтаңба             = Logo Kostanay Province.png
 |карта               = {{Қазақстан облысы (карта)|Қостанай облысы|330|center|bottom-right|кедергілер=иә|жылжыту=15|тақырыбы=}}
 |әкімшілік бірліктің картасы = 
  |lat_dir = N |lat_deg = 53 |lat_min = 12 |lat_sec = 
  |lon_dir = E |lon_deg = 63 |lon_min = 38 |lon_sec = 
 |облыс орталығы      = [[Қостанай]]
 |құрылған уақыты     = [[29 шілде]] [[1936 жыл]]
 |аудандар саны       = 16
 |ауылдық округтер саны   = 
 |кенттік әкімдіктер саны = 
 |қалалық әкімдіктер саны = 
 |ауылдар саны       = 
 |тұрғыны            = {{құлдырау}}873 444&lt;ref name=&quot;stat1&quot;&gt;{{Cite web|url=https://stat.gov.kz/getImg?id=ESTAT287264|title=2018 жылдың басынан 2018 жылдың 1 қарашасына дейінгі 
Қазақстан Республикасы халық санының өзгеруі туралы|publisher=Қазақстан Республикасы Ұлттық Экономика министрлігі Статистика комитеті|accessdate=2019-01-03}}&lt;/ref&gt;
 |санақ жылы         = 2018
 |халық саны бойынша орны  = 6-шы
 |тығыздығы          = 4,45
 |тығыздығы бойынша орны   = 9-шы
 |ұлттық құрамы      = [[орыстар]] — 41,28 % &lt;br&gt;[[қазақтар]] — 40,27 %&lt;br&gt; [[украиндар]] — 8,37 %&lt;br&gt; [[немістер]] — 3,14 %&lt;br&gt;[[татарлар]] — 1,84 %&lt;br&gt; басқалары — 5,1 % (2018 ж.)&lt;ref&gt;[http://stat.gov.kz/getImg?id=ESTAT260594 2018 ж. Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны]&lt;/ref&gt;
 |жер аумағы         = 196 001 
 |жер аумағы бойынша орны  = 6-шы
 |су ауданы          = 
 |ЖІӨ                = 
 |ЖІӨ бойынша орны   = 
 |ЖІӨ жылы           = 
 |жан басына шаққанда ЖІӨ   = 
 |экономикалық аудан        = [[Солтүстік Қазақстан]]
 |ресми тілі         = 
 |әкімі              = [[Архимед Бегежанұлы Мұхамбетов|Архимед Мұхамбетов]]
 |ISO 3166-2 коды    = KZ-KUS
 |телефон коды       = 	+7 7142
 |пошта индекстері   = 11xxxx
 |марапаттары        =
 |сайты              = http://www.kostanay.gov.kz/
 |ортаққордағы санаты = Qostanay Province
}}
'''Қостанай облысы''' — [[Қазақстан|Қазақстан Республикасы]]ның [[әкімшілік-аумақтық бөлініс]]і. [[1936 жыл]]ы [[29 шілде]]де бұрынғы Қостанай мен Торғай [[губерния]]ларының негізінде құрылған. Облыс орталығы – [[Қостанай]] қаласы ([[1879 жыл]]ы құрылған). Жер аумағы 196 мың км².&lt;ref&gt;Қазақстан табиғаты:Энциклопедия / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы:&quot; Қазақ энциклопедиясы&quot; ЖШС, 2011. Т.З. - 304 бет. ISBN 9965-893-64-0 (Т.З.), ISBN 9965-893-19-5&lt;/ref&gt;

== Географиялық орны ==
Қостанай облысы [[солтүстік]]-[[батыс]]ы мен солтүстігінде [[Ресей]]дің [[Орынбор]], [[Челябі]], Қорған [[облыс]]тарымен, шығысында және оңтүстік-шығысында [[Қазақстан]]ның [[Солтүстік Қазақстан]], [[Ақмола]] және [[Қарағанды]] облыстарымен, оңтүстік-батысында [[Ақтөбе облысы]]мен шектеседі.

== Рельефі ==
Облыс аумағы негізінен [[жазық]] [[дала]]. Солтүстіктен оңтүстікке қарай тым созылып жатуына байланысты (740 км) әр түрлі физикалық-[[географиялық белдеулер]]ден тұрады:
* батыс жағында [[Орал]] маңы [[үстірт]]ін (250-400 м);
* солтүстігінде [[Батыс Сібір ойпаты]]ның (150-200 м) оңтүстік бөлігін;
* оңтүстігінде [[Торғай үстірті]]нің басым бөлігін (250-300 м);
* қиыр оңтүстік-шығысында [[Сарыарқа]]ның батыс бөлігін (450-500 м) қамтиды.
Орал маңы үстірті негізінен, шығысқа қарай еңісетене келіп, солтүстігінде Золотая сопка ([[Алтын шоқы]]) тұсымен, оңтүстігінде [[Тобыл өзені]]нің  жоғарғы ағысының [[аңғар]]ымен шектеледі. Мұның оңтүстік жағында жекелеген [[шоқы]]лар ([[Жетіқара]] тауы, 414 м, т.б.) кездеседі. 
&lt;br /&gt;
Батыс Сібір ойпатының оңтүстігін [[көл]] [[қазаншұңқыр]]лары бар Қостанай жазығы мен [[Обаған]]-[[Есіл]] суайрығы және [[Есіл жазығы]] алыпжатыр. 
&lt;br /&gt;
Облыстың оңтүстігіндегі Торғай үстіртінің солтүстік бөлігін көл қазаншұңқырлары мол Солтүстік Торғай жазығы ([[Құсмұрын (көл)|Құсмұрын]] көлінен Тобыл өзеніне дейінгі [[суайрық]]ты), орта бөлігін Сыпсыңағаш [[қолат]]ымен және [[Өлкейек]], [[Қабырға]], [[Теке]], [[Сарысу]] өзендерімен тілімделген Торғай үстіртінің орта бөлігін қамтыған. Мұндағы суайрықтарда [[Қарғалытау]] (310 м), [[Теке]] (262 м), [[Қызбелтау]] (219 м) және Сарыадыр (360 м) [[төрткіл тау]] [[жұрнақ]]тары, қиыр солтүстік-батысында [[Қоңыртау (тау, Қостанай облысы)|Қоңыртау]] таулары орналасқан. Торғай үстіртінің жалғасы саналатын Оңтүстік Торғай жазығы [[Сарықопа]] көлінің оңтүстік бөлігін қамтиды. Ол Торғай мен Ұлы Жыланшық өзендерімен тілімделген.
&lt;br /&gt;
Облыс аумағының  бір ерекшелігі - оның қиыр оңтүстік-батыстан солтүстікке қарай Торғай, Сарыөзен және Обаған өзендерінің аңғарларын қамти отырып, Тобыл өзеніне дейін жететін ұзындығы 700 км Торғай қолаты жатыр. 
&lt;br /&gt;
Облыстың ең биік бөлігі шоқылы келген Сарыарқа бөлігі. Мұнда [[Қарақұс]] ([[Шарықты]] [[шың]]ы 397 м), [[Көкшетау тауы|Көкшетау]] (478 м!, [[Қайыңдышоқы]] (569 м), т.б. көптеген тау шоқылары кездеседі.
&lt;br /&gt;
Ұлы Жыланшық пен Қараторғай өзендерінің суайрығын [[Жыланшықтүрме]] [[қырат]]ы алып жатыр

== Кен байлықтары ==
Қостанай облысы [[кен байлықтары]]на өте бай. Мұнда [[магнетит]]тік және оолиттік [[темір]] кендерінің, [[боксит]]тің, [[алтын]]ның, [[никель]]дің, [[асбес]]тің, [[қоңыр көмір]]дің, [[құрылыс материалдары]]ның ([[цемент]]тің, [[флюс]]тік [[әктас]]тың), [[доломит]]тің, [[от]]қа төзімді [[балшық]]тың, қыш және [[кірпіш]] балшықтарының, [[әйнек]]тік [[құм]]ның, [[гранит]]тің, [[диорит]]тің, [[құмтас]]тың, т.б. мол [[қор]]ы бар.

== Климаты ==
Облыс [[климат]]ы тым континеттік. [[Қыс]]ы [[суық]] және ызғарлы, [[қаңтар]]дың орташа [[температура]]сы солтүстігінде  -18-19°С, оңтүстігінде  -16-17°С. Кейбір қатаң жылдары -40°С-тан да төмен болады. Қысы ұзақ, [[қар жамылғысы]] 5 [[ай]]ға дейін жатады.
&lt;br /&gt;
[[Жаз]]ы біршама [[ыстық]], [[шілде]]нің орташа температурасы 19-20°С. Кей жылдары 35-40°С-қа дейін жетеді.
&lt;br /&gt;
Жылдық [[жауын-шашын]]ның орташа мөлшері солтүстіктен оңтүстікке қарай 300 мм-ден 170 мм-ге дейінгі аралықта, оның 70-75% -ы жылдың жылы мезгілінде жауады.
&lt;br /&gt;
Облыста [[қуаңшылық]] болып тұрады. Кейінгі [[50 жыл]]дың мәліметі бойынша қуаңшылық әр 10 жылда 3-4 рет қайталанған.
&lt;br /&gt;
[[Жел]]сіз күндер аз. Желдің жылдық орташа жылдамдығы солтүстігінде  4-4,5 м/с-тан, оңтүстігінде 5-6 м/с-қа жетеді. Солтүстігінде оңтүстік-батыс және оңтүстік желдер, оңтүстігінде солтүстік және солтүстік-шығыс желдер басым.

== Топырағы ==
Қостанай облысының аумағы үш ірі [[топырақ]] [[белдем]]інде орналасқан:
* солтүстік жағын [[қара топырақ]], ал оңтүстік бөлігін [[сұр]] топырақ белдемі алып жатыр;
* қара және қоңыр қызғылт топырақтар облыстың солтүстік және орталық аудандарында егін шаруашылығы мен [[мал шаруашылығы]]н өркендетуге қолайлы.
Облыс жеріндегі топырақ жамылғысының [[бойлық]] бағытта белдемдік байланыстағы [[өсімдік жамылғысы]] таралған.

== Белдемдері ==
Қостанай облысының солтүстік жіңішке бөлігін [[орман]]ды-[[дала]] белдемі алып жатыр. Орманды жерлері негізінен әр түрлі [[бұта]]лар өскен [[терек]] аралас қайыңды [[шоқ]]тардан тұрады. Кей жерлерде олар едәуір алқапты қамтитын [[қайыңды орман]] өңірлерін құрайды. Дала белдемі әр түрлі шөбі басым [[селеу]] мен [[боз]]дан тұрады, ал құрғақ дала белдемінде, негізінен, әр түрлі шөптер араласқан [[бетеге]]лі-[[селеу]]лі шөптер өседі. Дала және құрғақ дала белдемдерінің құмдақ топырақты жерлерінде қайың мен [[қарағай]]ы басым Наурызымқарағай ормандары өскен. Наурызымқарағай шоқ орманы негізінде [[1930]] жылы мемлекеттік [[қорық]]  ([[Наурызым қорығы]]) ұйымдастырылған.

== Жануарлар дүниесі ==
Облыстың жануарлар дүниесі әр түрлі. [[Жыртқыш аңдар]]дан - [[қасқыр]], [[түлкі]], [[қарсақ]], [[күзен]] жиі кездеседі. [[Ақ қоян]], [[ор қоян]], [[құм тышқаны]], [[сарышұнақ]], [[аламан тышқаны]], [[қосаяқ]] секілді [[кеміргіштер]] көп тараған. Орманды дала белдемінде [[елік]], оңтүстіктің шөлейтті жерлерінде [[ақбөкен]]дер жайылады. 
&lt;br /&gt;
Облыста [[құстар]]дың да сан алуан түрлері мекендейді.

== Су торабы ==
Қостанай облысы [[өзен]]дер мен [[көл]]дерге бай. Өзендер Тобыл мен Торғай және Ұлы Жыланшық өзендерінің алабына жатады. 
&lt;br /&gt;
Тобыл өзенінің алабына жататын өзендер (Үй, Тоғызақ, [[Әйет]], Желқуар, [[Шортанды]]) бастауларын Орал маңы үстіртінен, ал Обаған өзені Торғай қолатының орталық тұсынан алады.
&lt;br /&gt;
Торғай алабындағы өзендер, негізінен, Торғай және оның салалары бастауларын Торғай үстіртінен ([[Өлкейек]], Қабырға, [[Теке]]) және Сарыарқаның батыс беткейінен ([[Сарыөзен (өзен, Торғай алабы)|Сарыөзен]], [[Мойылды (өзен, Шалқартеңіз алабы)|Мойылды]] және [[Үлкен Дәмді]], [[Жалдама (өзен)|Жалдама]], [[Қарынсалды (өзен)|Қарынсалды]], Тасты, [[Ащытасты]], Қараторғай, Сарыторғай, [[Үлкен Сабасалды]], Сабасалды, т.б.) алады.
&lt;br /&gt;
Облыстың қиыр оңтүстігінде Торғай өзені  алабынан бастау алатын Ұлы Жыланшық өзені Жақсы Ақкөлге құяды. 
&lt;br /&gt;
Қостанай облысында 7 мыңнан астам көл бар. Олар көбіне тұщы келеді. [[Тұзды көл]]дер Солтүстік Торғай жазығында, Сыпсыңағаш пен Торғай қолаттарының орталық тұстарында шоғырланған. Көлдердің ең ірілері Торғай қолатында (Сарықопа, [[Күйіккөл|Күйік]], [[Ақсуат]], [[Сарымойын]], Құсмұрын, Алакөл, Теңіз, т.б.), облыстың солтүстік-шығысында ([[Қойбағар (Обаған алабындағы көл)|Қойбағар]], [[Алабота]], [[Тімтәуір]], [[Жаншора]], [[Биесойған]], [[Сарыкөл (көл, Қостанай облысы)|Сарыкөл]], [[Сарыоба (көл)|Сарыоба]], Жасылбағар, [[Қарақамыс (көл, Меңдіқара ауданы)|Қарақамыс]], Тоқта, т.б.), солтүстік-батысында ([[Шұбаркөл]], [[Сасықкөл (көл, Қостанай облысы)|Сасықкөл]], Үлкен Бөрілі, Тоқтас, Жолжарған, т.б.), Солтүстік Торғай жазығында (Шыбындысор, Айқамыс, Қарасор мен Тентексор көлдер топтары, т.б.), Сыпсыңағаш қолатында ([[Қулыкөл]], [[Кіндікті]], [[Орқаш]], [[Жақсыбай]], Шоғыркөл, Мамыркөл, т.б.) және оңтүстігінде ([[Жалтырсор]], Барақсор, Тентексор, [[Жаман Ақкөл]], Жақсы Ақкөл, Ащы Ақкөл, т.б.) орналасқан. Кейбір тұзды көлдердің (Әулиесор, [[Сабынды (көл)|Сабынды]], Қарабасты, Қарақалпақ, Жылысор, [[Балықты]], Ақсуатсор, т.б.) емдік және [[курорт]]тық маңызы бар.
&lt;br /&gt;
Тобыл мен Торғай өзендеріне және олардың салаларында көптеген [[бөген]]дер мен суғару жүйелері салынған. Олар Тобыл өзені мен оның салаларында Жайылма, Жоғары Тобыл, Қаратомар, Қостанай, Желқуар, Шортанды бөгендері, Торғай өзенінде Албарбөгет суғару жүйесі мен Үлкен Дәмді өзеніндегі көлдетіп суғару жүйесі, т.б.
&lt;br /&gt;
Жер асты сулары облыстың барлық жерінде бар. Олар мезо-кайназойдың құмды-[[сазды шөгінділер]]і мен [[палеозой]] жыныстарында шоғырланған.

== Халқы ==
Тұрғыны 886,2 мың [[адам]], орташа тығыздығы 1 км²-ге шаққанда 4,5 адамнан келеді ([[2010]]).
&lt;br /&gt;
Облыста 100-ден астам [[ұлт]] өкілдері тұрады. Олардың ішінде 34,9% [[қазақ]]тар, 41,2% - [[орыс]]тар, 11,9% - [[украин]]алықтар, 3,8% - [[неміс]]тер, қалған 8,2% - басқа ұлттар ([[2008]]).

Қостанай облысы халқының саны&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-division.htm|title=Division of Kazakhstan|publisher=pop-stat.mashke.org|lang=en|accessdate=2016-03-29}}&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;[http://demoscope.ru/weekly/ssp/kaz_pop.php Қазақстан Республикасының облыстары, қалалары және аудандары бойынша халық саны, 2003-2012]&lt;/ref&gt;

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! 1970!!	1979!!	1989!!	1999!!	2003!!	2004!!	2005!!	2006!!	2007 
|-
|984 551	
|1 084 383	
|1 220 750	
|1 017 729	
|919 558	
|913 435	
|907 396	
|903 178	
|900 333
|}

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
!2008!!	2009!! 2010!!	2011!!	2012!!	2013!!	2014!!	2015
|-
|894 192	
|886 328	
|883 333	
|881 544	
|879 454	
|879 941	
|880 776	
|881 456	
|}

== Елді мекендері мен аудандары ==
[[Сурет:Kostanaycentre.jpg|thumb|right|200px|Қостанай қаласының орталығы]]
Қостанай облысы [[құрам]]ында 5 [[қала]] ([[Арқалық]], [[Жітіқара]], [[Лисаковск]], [[Рудный]], [[Қостанай]]), 13 [[кент]], 16 [[аудан]] бар, 808 [[ауылдық мекендер]] бар ([[2010]]).
* Аудандары:
# [[Алтынсарин ауданы]]
# [[Амангелді ауданы]]
# [[Әулиекөл ауданы]]
# [[Денисов ауданы]]
# [[Жангелді ауданы]]	
# [[Жітіқара ауданы]]
# [[Қамысты ауданы]]
# [[Қарабалық ауданы]]
# [[Қарасу ауданы]]
# [[Қостанай ауданы]]
# [[Меңдіқара ауданы]]
# [[Наурызым ауданы]]
# [[Сарыкөл ауданы]]
# [[Бейімбет Майлин ауданы]]
# [[Ұзынкөл ауданы]]
# [[Федоров ауданы]]

== Экономикалық және инвестициялық әлеует ==
Қостанай облысы Қазақстанның қарқынды дамып келе жатқан өңірі болып табылады.

Облыс айтарлықтай экономикалық, өнеркәсіптік әлеуетке, тауарлар мен қызметтерді өткізудің үлкен нарығына, дамыған инфрақұрылымға, жоғары білікті кадрларға ие.

Қолайлы іскерлік климаттың маңызды факторы дамушы экономика болып табылады: облыстың жалпы өңірлік өнімі соңғы 10 жылда 5 есеге артты.

Қостанай облысының негізгі Өңірлік өнімдері темір өнімдері, алюминий кені, [[асбест]], [[ұн]], ауыл шаруашылығы өнімдері, [[кондитер өнімдері|кондитерлік өнімдер]] және көлік құралдары болып табылады.

Облыста республиканың темір жол өнімдерінің '''90%''' - дан астамы, темір кенді шекемтастар мен асбест '''100%''' өндіріледі.

Қазіргі уақытта облыс кәсіпорындарының сыртқы экономикалық байланыстарының географиясы 80 мемлекетті қамтиды.

Облыстың сыртқы сауда айналымы 2019 жылы '''2 276,2''' млн. АҚШ долл.құрады, өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда '''13,2%''' - ға өсті ('''2 011,0''' млн. АҚШ).

Өнім негізінен Қытайға, Германияға, Ресей Федерациясына, Швейцарияға, Украинаға, Белоруссияға, Өзбекстанға және әлемнің басқа да елдеріне экспортталады.

Импорттық өнімнің ірі жеткізушілері Ресей Федерациясы, Жапония, Қытай, Германия және басқалар болып табылады.

Қостанай облысы-аграрлы-өнеркәсіптік аймақ.

Қостанай облысының аумағы '''19,2''' млн гектарды құрайды.

Облыс аймақтағы ірі астық шаруашылықтарының біріне кіреді.

Қазақстан Республикасында республикалық көлемнен '''30%''' - ға дейін астық шығара отырып. Жыл сайын орта есеппен '''1,5''' млн.тонна көлемінде әлемнің '''33''' еліне, оның ішінде '''21''' алыс және '''12''' таяу шетелдерге экспортталады.

Облыста жылына '''2''' млн тонна астық өңдейтін '''70''' диірмен кешені бар.

Машина жасау маңызды негіз болып табылады экономика Қостанай облысының жетекші өнеркәсіп саласы өңір.

Машина жасаудың ірі ірі кәсіпорындары: «СарыарқаАвтоПром» ЖШС, «АгромашХолдинг KZ» ақ, «Композит Групп Казахстан» ЖШС, «Олжа Агротехмаш» ЖШС, «Дормаш» ЖШС, «Дон Мар» ЖШС, «Костанайский Тракторный завод» ЖШС болып табылады.

=== Жұмыс істеп тұрған ірі кәсіпорындар ===
Кәсіпорындармен ауыл шаруашылығы техникасын, оған қосалқы бөлшектерді, комбайндарды, тракторларды, жеңіл және жүк автомобильдерін, автобустарды өндіру жүзеге асырылады.
Қостанай облысында 5 қала құраушы кәсіпорын жұмыс істейді:

1. &quot;Соколов-Сарыбай тау-кен байыту өндірістік бірлестігі&quot; АҚ ([[Рудный]] қ.).

2. &quot;Қостанай минералдары&quot; АҚ ([[Жітіқара]] қ.).

3. &quot;Комаровское тау-кен кәсіпорны&quot; ЖШС (Жітіқара қ.).

4. &quot;Қазақстан алюминийі&quot; АҚ филиалы Торғай боксит кен басқармасы ([[Арқалық қаласы|Арқалық]] қ.).

5. &quot;Қазақстан алюминийі&quot; АҚ филиалы Краснооктябрь боксит кен басқармасы ([[Лисаковск]] қ.).
 
=== Индустриялық аймақ және бизнесті дамыту институттары ===
Қостанай облысының экономикалық саясатының негізгі басымдылығы инвестицияларды тарту және өңірде инвестициялық процесті дамыту үшін қолайлы жағдайлар жасау болып табылады.[http://investinkostanay.kz/ru/] 

Қостанай қаласында аумағы '''400 Га''' индустриялық аймақ дамуда.

Қазіргі уақытта индустриялық аймақ аумағында ауыл шаруашылығы машиналарын жасау саласында 2 жоба іске қосылды («Беларус» және «Кировец» тракторларын өндіру). Агроөнеркәсіп кешені мен машина жасау саласындағы жобалар іске асырылу сатысында.

Индустриялық аймақтың аумағында орналастырудың екі нұсқасы ұсынылады: гринфилд-алаң-инженерлік инфрақұрылымды жеткізумен жер учаскесі және браунфилд-алаң-инженерлік инфрақұрылымды жеткізумен және дайын өндірістік үй-жаймен жер учаскесі. Инвесторға тек қана құрал-жабдықтарды алып, жұмыс істеуді бастау қажет.

Облыста бизнесті дамытудың мынадай институттары жұмыс істейді.

'''«Тобыл» ӘКК» АҚ'''-инвестицияларды тарту және инвестициялық, оның ішінде әлеуметтік жобаларды іске асыруға қатысу арқылы Қостанай облысының өсу нүктелерінде экономикалық белсенділікті ынталандыратын Өңірлік даму институты.
Ұйымның мақсаты Қостанай облысының өсу нүктелерінде бизнес-бастамаларды қолдау және экономикалық белсенділікті ынталандыру болып табылады. [http://www.spk-tobol.kz/ru/]

'''Қостанай облысының кәсіпкерлер палатасы''' – аумақтық бөлімшесі, ҚР Ұлттық кәсіпкерлер палатасының құрылған қалыптастыру мақсатында институционалдық негіздері өсуінің және одан әрі дамуының өтті. Кәсіпкерлер палатасы кәсіпкерлердің құқықтары мен мүдделерін қорғауға, бизнес жұмысының заңнамалық және өзге де нормативтік ережелерін қалыптастыру процесіне барлық кәсіпкерлерді кеңінен қамту мен тартуды қамтамасыз етуге бағытталған. Палатаның қызметі іскерлік, инвестициялық ахуалды және тұрақтылықты жақсартуға, өңірде кәсіпкерлікті жүргізу үшін жағдайларды дамытуға бағытталған. [https://kostanay.atameken.kz/]

'''«Даму» КДҚ» АҚ''' – «Даму» Қорының филиалдары Қазақстан Республикасының барлық аймақтарында жұмыс істейді, жергілікті кәсіпкерлермен, қоғамдық ұйымдармен және жергілікті атқарушы билік органдарымен айтарлықтай жұмыс тәжірибесі бар.
Ұйымның миссиясы Қазақстан Республикасында шағын, шағын және орта кәсіпкерлікті қолдаудың кешенді және тиімді құралдарын іске асыру арқылы тұрақты дамытуда белсенді рөл болып табылады. 

'''«KAZAKH INVEST» ҰК» АҚ РП''' - ұйымның мақсаты экономиканың басым секторларына шетелдік инвестицияларды тарту және инвестициялық жобаларды кешенді сүйемелдеу арқылы Қазақстан Республикасының Тұрақты әлеуметтік-экономикалық дамуына жәрдемдесу болып табылады.[https://invest.gov.kz/ru/]

== Ауыл шаруашылығы ==
Қостанай облысы [[Қазақстан]]дағы ең ірі егін және мал шаруашылығымен айналысатын [[аймақ]]. Мұнда республиканың 18%-ға жуық егіс алқабы және 13%-дай [[ірі қара]] [[мал]]ы шоғырланған.
&lt;br /&gt;
[[Ауыл шаруашылығы]] жерінің жалпы аумағы 19,6 млн. [[га]], оның 5659,3 мың га-сы егістік жер, 351,6 мың га-сы [[шабындық]], 120,7 мың га-сы [[жайылым]] ([[2008]]).

== Туризм ==
Қостанай облысы табиғи және мәдени мұраның бай әлеуетіне ие. Аймақ мәдени мұраға, көптеген көрікті жерлерге, бірегей табиғи ландшафттарға бай.

Емдеу-сауықтыру демалысы [[Алтынсарин ауданы]]ның көркем курорттық аймағында ұсынылған, онда біздің өңірдің сауықтыру орны «Сосновый бор» шипажайы орналасқан. Мұнда: «ЖайлауКЗ» сауықтыру-ойын-сауық кешені, «Селена», «Деревенька в бору» демалыс базалары және 3 ірі сауықтыру балалар лагері орналасқан.

Негізгі емдік фактор-[[Минералды су]]. «Сосновый бор» шипажайының минералды суы «Пятигорский» курортының минералды көздеріне жақын, сондай-ақ «Моршин», «Карловы Вары» және «Ессентуки 17» суларының аналогы болып табылады.

Егер мәдени-танымдық туризмнің дамуы туралы айтатын болсақ, онда көрнекті жерлерге, мұражайларға, тарих және сәулет ескерткіштеріне бару, облыстың аудандары мен қалаларында туристерге қызықты нысандар бар. Облыста 1141 тарих және мәдениет ескерткіші бар, оның ішінде 38 киелі орын.

Мысалы, [[Лисаковск]] қаласынан 30 км радиуста археологиялық кешен орналасқан. Қазба жұмыстары кезінде мұнда шамамен бір жарым жүзге жуық жерлеу құрылыстары табылды (тас қоршаулары мен [[Қорған]]дар), сондай-ақ [[қола дәуірі]]нің тайпалары қонысы үлкен көлемде табылды.

[[Денисов ауданы]]ның аумағында б. з. д. 17-16 ғ. жататын бірегей археологиялық кешен орналасқан, ол «Қаз.АРК» - Қазақстан Арқайым, ал халық арасында Арқайым-2 деп аталатын, өйткені уақыт бойынша да, мәдениет жағынан да біздің ескерткіш Челябі облысының қонысымен сәйкес келеді.

Сондай – ақ, Қостанай облысының аумағында 60 геоглиф анықталды және олардың барлығы бір жерде – «Торғай иірімінде» немесе «Торғайда» орналасқан. Далалар ары қарай да созылып жатыр, бірақ оларда мұндай суреттер бұдан былай кездеспейді. Геоглифтер тек биіктіктен жақсы көрінеді. Қазақстанда және әлемде еш жерде мұндай нысандар әлі табылған жоқ. Кейбір құрылыстардың жасы б. з. д. IX-VIII ғғ. жатады.

Экологиялық туризм Қостанай облысының ең қызықты көрікті жерлерінің бірі - [[Наурызым қорығы|Наурызым мемлекеттік табиғи қорығы]], ол [[ЮНЕСКО]]-ның мәдени мұра нысандарының тізбесіне енгізілген.

Жабайы табиғаттың алуан түрлілігі мен байлығы мұнда өңірдің экологиялық туризмін дамытуға мүмкіндік береді.

Қорық аумағында 6 экскурсиялық соқпақ бар, 2 экскурсиялық бағыт әзірленді. Туристерді қабылдау үшін орман насихаттау үйі, 11 төсек-орынға арналған 3 қонақ үйі бар. «Наурызым – Жұмбақ жер» Визит – орталығы ашылды, онда мұражай экспозициялары, конференц-зал және шағын кафе, сондай-ақ [[Наурызым ауданы]]нда, туристерді 6 бөлмелі, 12 кереуеттік қормен қамтамасыз ететін, жайлы қонақ үй салынған.

Аң аулауды ұйымдастырумен отандық және шетелдік туристерге қызмет көрсететін 25 табиғат пайдаланушы айналысады. Аңшылық туризм кластеріне, 106 аңшылық шаруашылығы мен 225 балық шаруашылығы су айдындары ұсынған, аңшылық және балық аулау кіреді.

== Коммуникациялар ==
Қостанай облысының аумағы арқылы [[Қостанай]]-[[Тобыл (кент)|Тобыл]]-[[Жітіқара]], Қостанай-Тобыл-[[Алтынсарин]]-[[Хромтау]] ([[Ақтөбе облысы]]), Қостанай-Алтын шоқы, Қостанай-[[Көкшетау]], Горняцкое-[[Қашар]]-[[Жаркөл]] телімі өтеді.
&lt;br /&gt;
Негізгі автомобиль жолдары: Қостанай-[[Троицк]], Қостанай-[[Троебратский]], Қостанай-[[Әулиекөл]]-[[Шолақсай]]-[[Амангелді]], Қостанай-Әулиекөл-[[Қосағал]]-Аралкөл-Торғай, Қостанай-Әулиекөл-Есіл-Арқалық, Қостанай-Сарыкөл-Көкшетау.
&lt;br /&gt;
Облысты халықаралық «[[Екатеринбург]]–[[Алматы]]» [[автокөлік]] [[жол]]ы кесіп өтеді. [[Теміржол]]дың ұзындығы – 1452,3 шақырым, автожолдардың ұзындығы – 9514,3 шақырым, [[газ құбыры]] – 2491,4 шақырым, [[жылу]] құбырлары – 778,8 шақырым, [[су құбыры]] – 5937,1 шақырымға созылады.

== Әлеуметтік сала ==
1 қантар 2008 жылы облыста 644 [[мектеп]], 91 [[балабақша]], 28 арнай оқу орындары, 9 ЖОО, 48 [[емхана]], 8 емхана, 3 [[театр]], 10 [[мұражай]], 393 [[кітапхана]], 278 [[мәдениет]] [[үй]]і, 2 [[спорт]] [[сарай]]ы, 39 спорт орындары және 29 [[стадион]] саналған.

== Тағы қараңыз ==
* [[Қостанай Мемлекеттік Университеті]]
* [[Қостанай облысының мемлекеттік мұрағаты]]
* [[Қостанай мемлекеттік педагогикалық институты]]
* [[Қостанай уезі]]
* [[Қостанай Таңы]]
* [[Қостанай жылқысы]]
* [[Қостанай]]
* [[Наурызым қорығы]]
* [[Қостанай темір кенді алабы]]

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сыртқы сілтеме ==
* [http://www.kostanai.info/ Қостанай облысы портал] {{ru icon}}
* [http://www.dmoz.org/World/Kazakh/Региондық/Азия/Қазақстан/Әкiмшiлiк-аумақтық_құрылысы/Қостанай_облысы Қостанай облысы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170309225700/https://www.dmoz.org/World/Kazakh/%D0%A0%D0%B5%D0%B3%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B4%D1%8B%D2%9B/%D0%90%D0%B7%D0%B8%D1%8F/%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD/%D3%98%D0%BAi%D0%BC%D1%88i%D0%BBi%D0%BA-%D0%B0%D1%83%D0%BC%D0%B0%D2%9B%D1%82%D1%8B%D2%9B_%D2%9B%D2%B1%D1%80%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D1%81%D1%8B/%D2%9A%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%B9_%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D1%8B%D1%81%D1%8B/ |date=2017-03-09 }} в [[Ашық Тізімдеме Жобасы|Ашық Тізімдеме Жобасы (ODP)]]
{{Қазақстан Республикасының әкімшілік аумақтары}}
{{Қостанай облысы}}

[[Санат:Қостанай облысы]]</text>
      <sha1>4jfx6bnp2v33f852mwfrykovbn408w7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Талқылау:Қазақстан</title>
    <ns>1</ns>
    <id>1679</id>
    <revision>
      <id>3057620</id>
      <parentid>3015247</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T00:36:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>179.108.210.98</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Қазақстан 2 */ Жауап беру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8470" xml:space="preserve">{{Қазақстан жобасының мақаласы|маңыздылығы=өте жоғары|деңгейі=II}}
==Ғылым==
Құрметті бауырлар, бұл бетке Қазақсан ғылымы деген санатшаны қосуды сұраймын, себебі тек білім беру жүйесі дегенді оқығанда ''жоғарыдан'' берілетін біліммен қазақ халқының білім деңгейі шектеліп қалды ма дегенді, ғылым керек.
== Республикалық маңызы бар қалалар ==
&quot;республикалық маңызы бар 2 қаладан тұрады&quot; - Байқоңыр ше?

==Kasachstandeutsche== 
Privet! Sälemetsiz be? Men Germanijadan keldim i mening atim Simon. Khazakhsha az söjlemin... Aghilschinscha söjletin bireu bar ma? I would like to konow following about Germans in Kazakhstan: 
*How many Mennonites are living in Kazakhstan? 
*How many Germans speak Plautdietsch? 
*In Kazakhstan there were living a lot of German Seventh-Day-Adventists. But are any Sevebth-Day-Adventists in Kazakhstan Russia-Germans? 

Perhabs somebody understood my questions. If You answer, I will be very happy!
-I think,nobody in Kasakhstan knows this type of german))
 

[http://de.wikipedia.org/wiki/Kasachstandeutsche]

== Seventh-Day-Adventism ==

Advent-Communities were built by Volgagermans in Kazakhstan. Nowadays they come back to Germany and some Kazakhs are Adventists. Are living some German Adventists in Kazakhstan now?
I think,only Kazakh Germans can answer this question

== Қарамай ==

Қарамай - қою, жабысқақ, түсі қара немесе қарасұр келетін тұтқыр зат. 
Қарамайдың құрамына: ароматты көмірсутектер, бензолдың туындылары және олардың оттегі, азот және күкіртпен қосылыстары кіреді.

== екпін  ==

екпін Мақаланың сөзінде тұруы тиіс , бұл — энциклопедия.Оқырманға екпіннің тұрғаны керек болар --[[Қатысушы:Dambler|Dambler]] 19:35, 2012 ж. қаңтардың 21 (ALMT)

== Қазақстан әкімшілік бірліктері  ==

Қазақстан әкімшілік бірліктері жаңа картасын енгізу керек. [[:File:Kazakhstan provinces kz.svg]] -- [[Қатысушы:BernardTom|BernardTom]] 14:30, 2012 ж. сәуірдің 24 (ALMT)
:{{жасалынды}}  '''[[Қатысушы:Daniyar|&lt;span style=&quot;color:#1E50FF; font-family:Candara; font-size:130%&quot;&gt;Daniyar&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;&lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Daniyar|&lt;span style=&quot;color:#1E50FF&quot;&gt;✉&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt;''' 20:01, 2012 ж. сәуірдің 24 (ALMT)

Рахмет. [[Қатысушы:BernardTom|BernardTom]] ([[Қатысушы талқылауы:BernardTom|talk]]) 21:39, 2012 ж. сәуірдің 24 (ALMT)

Жаңа интерактивті картаны дайындадым.
{{Үлгі:Қазақстанның әкімшілік бөлінісі}}
[[Қатысушы:BernardTom|BernardTom]] ([[Қатысушы талқылауы:BernardTom|talk]]) 00:26, 2012 ж. сәуірдің 26 (ALMT)
:Керемет! -- '''[[Қатысушы:Daniyar|&lt;span style=&quot;color:#1E50FF; font-family:Candara; font-size:130%&quot;&gt;Daniyar&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;&lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Daniyar|&lt;span style=&quot;color:#1E50FF&quot;&gt;✉&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt;''' 19:48, 2012 ж. сәуірдің 26 (ALMT)

== Теңге нышаны  ==

Валютасы деген жерге теңгенің нышанын косу қажет.
[[Қазақстан теңгесі|{{Unicode|₸}}]]
[[Қатысушы:BernardTom|BernardTom]] ([[Қатысушы талқылауы:BernardTom|talk]]) 21:39, 2012 ж. сәуірдің 24 (ALMT)
:{{жасалынды}}, бірақ бұны өзіңізде өңдеуіңізге болады!  '''[[Қатысушы:Daniyar|&lt;span style=&quot;color:#1E50FF; font-family:Candara; font-size:130%&quot;&gt;Daniyar&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;&lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Daniyar|&lt;span style=&quot;color:#1E50FF&quot;&gt;✉&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt;''' 21:55, 2012 ж. сәуірдің 24 (ALMT)
Өзгертуге құқығым жоқ. [[Қатысушы:BernardTom|BernardTom]] ([[Қатысушы талқылауы:BernardTom|talk]]) 00:26, 2012 ж. сәуірдің 26 (ALMT)

== 17 ақпан 2018 кезіндегі өңдеу сұранысы (Жартылай қорғалған) ==

{{өңделуі жартылай қорғалған|Қазақстан|jauap_berilgen=жоқ}}
&lt;!-- Сұраныстың бас жағы. --&gt;
Мақалада артық, қажеті аз сілтемелер көп, сол  себепті оқуға ыңғайсыз. Мысалы Қазақстан - ... ... мемлекет, мемлекет сөзіне сілтеме жасалған, онсыз да сілтеме көп бұл сойлемде, рахмет!
&lt;!-- Сұраныстың соңы --&gt;
[[Қатысушы:Темірлан95|Темірлан95]] ([[Қатысушы талқылауы:Темірлан95|талқылауы]]) 20:31, 2018 ж. ақпанның 17 (+06)

== Қазақстан ==

--Премьер-Министрдін Суреті[[Арнайы:Үлесі/212.13.190.14|212.13.190.14]] 15:19, 2018 ж. желтоқсанның 7 (+06)

== 25 қаңтар 2019 кезіндегі өңдеу сұранысы (Жартылай қорғалған) ==

{{өңделуі жартылай қорғалған|Қазақстан|jauap_berilgen=жоқ}}
&lt;!-- Сұраныстың бас жағы. --&gt;Қазақстанның ресми тілі '''орыс тілі''' ма?

&lt;!-- Сұраныстың соңы --&gt;
[[Қатысушы:Askarbek7777|Askarbek7777]] ([[Қатысушы талқылауы:Askarbek7777|талқылауы]]) 14:03, 2019 ж. қаңтардың 25 (+06)

== Қазақстан ==

Осы мақаланы толық жаңартып, қызыл, жасыл сілтемелрді дұрыстап, сапасын жақсарту керек екен. Әйтпесе ұят екен, ағылшын, орыс уикипедиясынан да нашар болып тұр біздікі --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 16:22, 2019 ж. қыркүйектің 24 (+06)

:thales [[Арнайы:Үлесі/179.108.210.98|179.108.210.98]] 06:36, 2022 ж. тамыздың 5 (+06)

== Қазақстан ==

[[Қазақстан]] дегенді Қазақ эли қып һзгертіп тастапты. Қалпына келтіре алмадым--[[Қатысушы:Мықтыбек Оразтайұлы|Мықтыбек Оразтайұлы]] ([[Қатысушы талқылауы:Мықтыбек Оразтайұлы|талқылауы]]) 15:42, 2020 ж. қаңтардың 21 (+06)

== Russian is an official language ==

The Constitution states Russian is a co-official language in the country and the Russian name must be added in the tamplate and article.[[Арнайы:Үлесі/95.0.32.95|95.0.32.95]] 17:03, 2022 ж. наурыздың 30 (+06)
[[Арнайы:Үлесі/95.0.32.95|95.0.32.95]] 17:03, 2022 ж. наурыздың 30 (+06)
:Hello, you can translate or read The Constitution of Kazakhstan in here '''[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/K950001000_]'''. 
* 7-бап
#  '''Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік тіл - қазақ тілі.'''
# Мемлекеттік ұйымдарда және жергілікті өзін-өзі басқару органдарында орыс тілі ресми түрде қазақ тілімен тең қолданылады.
# Мемлекет Қазақстан халқының тілдерін үйрену мен дамыту үшін жағдай туғызуға қамқорлық жасайды. --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 20:45, 2022 ж. наурыздың 31 (+06)</text>
      <sha1>s5c8gzqsh764p818exfx0meopdnroga</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Халықаралық фонетикалық әліпби</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2304</id>
    <revision>
      <id>3057525</id>
      <parentid>3056873</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T16:16:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>NusrTansj</username>
        <id>121413</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4934" xml:space="preserve">__NOTITLECONVERT__
[[Сурет:IPA Chart Rev 1993.png|300px|thumb|right]]

'''Халықаралық фонетикалық әліпби''' ('''IPA''') (қысқ. ХФӘ) (ағыл. International Phonetic Alphabet, қысқ. IPA; фр. Alphabet phonétique international, қысқ. API) - негізінен латын әліпбиіне негізделген фонетикалық нотацияның алфавиттік жүйесі. Ол XIX ғасырдың соңында халықаралық фонетикалық қауымдастықпен әзірленген ауызекі тілдің дыбыстарының стандартталған көрінісі.&lt;ref name=&quot;IPA 1999&quot;&gt;International Phonetic Association (IPA), ''Handbook''.&lt;/ref&gt; ХФӘ-ны [[лексикограф]]тар, шет тілі [[студент]]тері мен [[оқытушы]]лары, [[лингвист]]ер, [[дефектолог]]тар, [[әнші]]лер, [[актёр]]лер, тіл жасаушылар мен [[аудармашы]]лар пайдаланады.&lt;ref name=&quot;world&quot;&gt;{{Cite book|last=MacMahon|first=Michael K. C.|chapter=Phonetic Notation|editor=P. T. Daniels|editor2=W. Bright|title=The World's Writing Systems|pages=[https://archive.org/details/isbn_9780195079937/page/821 821–846]|publisher=Oxford University Press|year=1996|location=New York|isbn=0-19-507993-0|url=https://archive.org/details/isbn_9780195079937/page/821}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|first=Joan |last=Wall |title=International Phonetic Alphabet for Singers: A Manual for English and Foreign Language Diction |publisher=Pst |year=1989 |isbn=1-877761-50-8 }}&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
1886 жылы француз лингвисті Пол Пасси бастаған бір топ француз және британ тілі мұғалімдері ұйым құрды, ол 1897 жылдан бастап Халықаралық фонетикалық қауымдастық (французша: Association phonétique internationale) деп аталды. Түпнұсқа әліпби ром алфавиті деп аталатын ағылшын тіліне арналған Г.Свит ұсынған емле реформасына негізделген, бірақ оны басқа тілдерге қолайлы ету үшін таңбалардың мағыналары тілден тілге өзгеруі мүмкін. Мысалы, ағылшын тілінде [ʃ] дыбысы «c» әрпімен, ал француз тілінде «ch» әріп тіркесімімен берілген. Дегенмен, 1888 жылы әліпби әртүрлі тілдер үшін біркелкі пішінге келтірілді, осылайша барлық кейінгі түзетулердің негізін қалады.

Құрылғаннан бері ХФӘ бірнеше рет қайта қараудан өтті. 1900 және 1932 жылдардағы елеулі өзгерістерден кейін ХФӘ 1989 жылғы Киль конгресіне дейін өзгеріссіз қалды. 1993 жылы кішігірім түзету жасалды - төрт орта ортаңғы дауысты дыбыстар қосылды және дауыссыз импласивті дауыссыз таңбалар жойылды. Соңғы өзгеріс 2005 жылы жасалды - лабио-дентальдық (labio-тіс) бір екпінді дауыссыз дыбыстың таңбасы - ⱱ қосылды. Таңбаларды қосу және алып тастаудан басқа, IPA өзгертулері негізінен таңбалар мен санаттардың атын өзгертуден, сондай-ақ қаріп түрлерін өзгертуден тұрды.

Детунды сөйлеудің фонетикалық транскрипциясына арналған ХФӘ кеңейтімдері 1990 жылы жасалды және 1994 жылы Халықаралық клиникалық фонетика және лингвистика қауымдастығы ресми түрде мойындады.

== Әріптер ==

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сілтемелер ==
{{commonscat|IPA charts|ХФӘ}}
* [http://www.internationalphoneticassociation.org| ХФӘ] ресми сайты
* [https://www.internationalphoneticassociation.org/IPAcharts/inter_chart_2018/IPA_2018.html ХФӘ интерактивті кестесі]
* [http://www.unicode.org/charts/collation/ Юникодты сұрыптау кестесі] – Латын және ХФӘ әріптері форма бойынша сұрыпталған

[[Санат:Юникод ауқымдары]]
[[Санат:Фонетикалық әліппелер]]
[[Санат:Транслитерация және транскрипция]]</text>
      <sha1>mm7vzu8ol5u8cnghggzwg5hzym9t00s</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057526</id>
      <parentid>3057525</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T16:19:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>NusrTansj</username>
        <id>121413</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4942" xml:space="preserve">__NOTITLECONVERT__
[[Сурет:IPA Chart Rev 1993.png|300px|thumb|right]]

'''Халықаралық фонетикалық әліпби''' ('''IPA''') (қысқ. ХФӘ) (ағыл. International Phonetic Alphabet, қысқ. IPA; фр. Alphabet phonétique international, қысқ. API) - негізінен латын әліпбиіне негізделген фонетикалық нотацияның алфавиттік жүйесі. Ол XIX ғасырдың соңында халықаралық фонетикалық қауымдастықпен әзірленген ауызекі тілдің дыбыстарының стандартталған көрінісі.&lt;ref name=&quot;IPA 1999&quot;&gt;International Phonetic Association (IPA), ''Handbook''.&lt;/ref&gt; ХФӘ-ны [[лексикограф]]тар, шет тілі [[студент]]тері мен [[оқытушы]]лары, [[лингвист]]ер, [[дефектолог]]тар, [[әнші]]лер, [[актёр]]лер, тіл жасаушылар мен [[аудармашы]]лар пайдаланады.&lt;ref name=&quot;world&quot;&gt;{{Cite book|last=MacMahon|first=Michael K. C.|chapter=Phonetic Notation|editor=P. T. Daniels|editor2=W. Bright|title=The World's Writing Systems|pages=[https://archive.org/details/isbn_9780195079937/page/821 821–846]|publisher=Oxford University Press|year=1996|location=New York|isbn=0-19-507993-0|url=https://archive.org/details/isbn_9780195079937/page/821}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|first=Joan |last=Wall |title=International Phonetic Alphabet for Singers: A Manual for English and Foreign Language Diction |publisher=Pst |year=1989 |isbn=1-877761-50-8 }}&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
1886 жылы француз лингвисті Пол Пасси бастаған бір топ француз және британ тілі мұғалімдері ұйым құрды, ол 1897 жылдан бастап Халықаралық фонетикалық қауымдастық (французша: Association phonétique internationale) деп аталды. Түпнұсқа әліпби ром алфавиті деп аталатын ағылшын тіліне арналған Г.Свит ұсынған емле реформасына негізделген, бірақ оны басқа тілдерге қолайлы ету үшін таңбалардың мағыналары тілден тілге өзгеруі мүмкін. Мысалы, ағылшын тілінде [ʃ] дыбысы «c» әрпімен, ал француз тілінде «ch» әріп тіркесімімен берілген. Дегенмен, 1888 жылы әліпби әртүрлі тілдер үшін біркелкі пішінге келтірілді, осылайша барлық кейінгі түзетулердің негізін қалады.

Құрылғаннан бері ХФӘ бірнеше рет қайта қараудан өтті. 1900 және 1932 жылдардағы елеулі өзгерістерден кейін ХФӘ 1989 жылғы Киль конгресіне дейін өзгеріссіз қалды. 1993 жылы кішігірім түзету жасалды - төрт орта ортаңғы дауысты дыбыстар қосылды және дауыссыз импласивті дауыссыз таңбалар жойылды. Соңғы өзгеріс 2005 жылы жасалды - лабио-дентальдық (labio-тіс) бір екпінді дауыссыз дыбыстың таңбасы - ⱱ қосылды. Таңбаларды қосу және алып тастаудан басқа, IPA өзгертулері негізінен таңбалар мен санаттардың атын өзгертуден, сондай-ақ қаріп түрлерін өзгертуден тұрды.

Детунды сөйлеудің фонетикалық транскрипциясына арналған ХФӘ кеңейтімдері 1990 жылы жасалды және 1994 жылы Халықаралық клиникалық фонетика және лингвистика қауымдастығымен ресми түрде мойындалды.

== Әріптер ==

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сілтемелер ==
{{commonscat|IPA charts|ХФӘ}}
* [http://www.internationalphoneticassociation.org| ХФӘ] ресми сайты
* [https://www.internationalphoneticassociation.org/IPAcharts/inter_chart_2018/IPA_2018.html ХФӘ интерактивті кестесі]
* [http://www.unicode.org/charts/collation/ Юникодты сұрыптау кестесі] – Латын және ХФӘ әріптері форма бойынша сұрыпталған

[[Санат:Юникод ауқымдары]]
[[Санат:Фонетикалық әліппелер]]
[[Санат:Транслитерация және транскрипция]]</text>
      <sha1>t1p9uclzfle15952v2j2qss8yb45zb4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057527</id>
      <parentid>3057526</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T16:20:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>NusrTansj</username>
        <id>121413</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4972" xml:space="preserve">__NOTITLECONVERT__
[[Сурет:IPA Chart Rev 1993.png|300px|thumb|right]]

'''Халықаралық фонетикалық әліпби''' ('''IPA''') (қысқ. ХФӘ) (ағыл. International Phonetic Alphabet, қысқ. IPA; фр. Alphabet phonétique international, қысқ. API) - негізінен латын әліпбиіне негізделген фонетикалық нотацияның алфавиттік жүйесі. Ол XIX ғасырдың соңында халықаралық фонетикалық қауымдастықпен әзірленген ауызекі тілдің дыбыстарының стандартталған көрінісі.&lt;ref name=&quot;IPA 1999&quot;&gt;International Phonetic Association (IPA), ''Handbook''.&lt;/ref&gt; ХФӘ-ны [[лексикограф]]тар, шет тілі [[студент]]тері мен [[оқытушы]]лары, [[лингвист]]ер, [[дефектолог]]тар, [[әнші]]лер, [[актёр]]лер, тіл жасаушылар мен [[аудармашы]]лар пайдаланады.&lt;ref name=&quot;world&quot;&gt;{{Cite book|last=MacMahon|first=Michael K. C.|chapter=Phonetic Notation|editor=P. T. Daniels|editor2=W. Bright|title=The World's Writing Systems|pages=[https://archive.org/details/isbn_9780195079937/page/821 821–846]|publisher=Oxford University Press|year=1996|location=New York|isbn=0-19-507993-0|url=https://archive.org/details/isbn_9780195079937/page/821}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|first=Joan |last=Wall |title=International Phonetic Alphabet for Singers: A Manual for English and Foreign Language Diction |publisher=Pst |year=1989 |isbn=1-877761-50-8 }}&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
1886 жылы француз лингвисті Пол Пасси бастаған бір топ француз және британ тілі мұғалімдері ұйым құрды, ол 1897 жылдан бастап Халықаралық фонетикалық қауымдастық (французша: Association phonétique internationale) деп аталды. Түпнұсқа әліпби ром алфавиті деп аталатын ағылшын тіліне арналған Г.Свит ұсынған емле реформасына негізделген, бірақ оны басқа тілдерге қолайлы ету үшін таңбалардың мағыналары тілден тілге өзгеруі мүмкін. Мысалы, ағылшын тілінде [ʃ] дыбысы «c» әрпімен, ал француз тілінде «ch» әріп тіркесімімен берілген. Дегенмен, 1888 жылы әліпби әртүрлі тілдер үшін біркелкі пішінге келтірілді, осылайша барлық кейінгі түзетулердің негізін қалады.

Құрылғаннан бері ХФӘ бірнеше рет қайта қараудан өтті. 1900 және 1932 жылдардағы елеулі өзгерістерден кейін ХФӘ 1989 жылғы Киль конгресіне дейін өзгеріссіз қалды. 1993 жылы кішігірім түзету жасалды - төрт орта ортаңғы дауысты дыбыстар қосылды және дауыссыз импласивті дауыссыз таңбалар жойылды. Соңғы өзгеріс 2005 жылы жасалды - лабио-дентальдық (labio-тіс) бір екпінді дауыссыз дыбыстың таңбасы - ⱱ қосылды. Таңбаларды қосу және алып тастаудан басқа, IPA өзгертулері негізінен таңбалар мен санаттардың атын өзгертуден, сондай-ақ қаріп түрлерін өзгертуден тұрды.

Детунды сөйлеудің фонетикалық транскрипциясына арналған ХФӘ кеңейтімдері 1990 жылы жасалды және 1994 жылы Халықаралық клиникалық фонетика және лингвистика қауымдастығымен ресми түрде мойындалды.

== Сипаттамасы ==

== Әріптер ==

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сілтемелер ==
{{commonscat|IPA charts|ХФӘ}}
* [http://www.internationalphoneticassociation.org| ХФӘ] ресми сайты
* [https://www.internationalphoneticassociation.org/IPAcharts/inter_chart_2018/IPA_2018.html ХФӘ интерактивті кестесі]
* [http://www.unicode.org/charts/collation/ Юникодты сұрыптау кестесі] – Латын және ХФӘ әріптері форма бойынша сұрыпталған

[[Санат:Юникод ауқымдары]]
[[Санат:Фонетикалық әліппелер]]
[[Санат:Транслитерация және транскрипция]]</text>
      <sha1>jc02gkhgj97av7gu4t06b8i7h5ilzzi</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057529</id>
      <parentid>3057527</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T16:24:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>NusrTansj</username>
        <id>121413</id>
      </contributor>
      <comment>/* Сипаттамасы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6017" xml:space="preserve">__NOTITLECONVERT__
[[Сурет:IPA Chart Rev 1993.png|300px|thumb|right]]

'''Халықаралық фонетикалық әліпби''' ('''IPA''') (қысқ. ХФӘ) (ағыл. International Phonetic Alphabet, қысқ. IPA; фр. Alphabet phonétique international, қысқ. API) - негізінен латын әліпбиіне негізделген фонетикалық нотацияның алфавиттік жүйесі. Ол XIX ғасырдың соңында халықаралық фонетикалық қауымдастықпен әзірленген ауызекі тілдің дыбыстарының стандартталған көрінісі.&lt;ref name=&quot;IPA 1999&quot;&gt;International Phonetic Association (IPA), ''Handbook''.&lt;/ref&gt; ХФӘ-ны [[лексикограф]]тар, шет тілі [[студент]]тері мен [[оқытушы]]лары, [[лингвист]]ер, [[дефектолог]]тар, [[әнші]]лер, [[актёр]]лер, тіл жасаушылар мен [[аудармашы]]лар пайдаланады.&lt;ref name=&quot;world&quot;&gt;{{Cite book|last=MacMahon|first=Michael K. C.|chapter=Phonetic Notation|editor=P. T. Daniels|editor2=W. Bright|title=The World's Writing Systems|pages=[https://archive.org/details/isbn_9780195079937/page/821 821–846]|publisher=Oxford University Press|year=1996|location=New York|isbn=0-19-507993-0|url=https://archive.org/details/isbn_9780195079937/page/821}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|first=Joan |last=Wall |title=International Phonetic Alphabet for Singers: A Manual for English and Foreign Language Diction |publisher=Pst |year=1989 |isbn=1-877761-50-8 }}&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
1886 жылы француз лингвисті Пол Пасси бастаған бір топ француз және британ тілі мұғалімдері ұйым құрды, ол 1897 жылдан бастап Халықаралық фонетикалық қауымдастық (французша: Association phonétique internationale) деп аталды. Түпнұсқа әліпби ром алфавиті деп аталатын ағылшын тіліне арналған Г.Свит ұсынған емле реформасына негізделген, бірақ оны басқа тілдерге қолайлы ету үшін таңбалардың мағыналары тілден тілге өзгеруі мүмкін. Мысалы, ағылшын тілінде [ʃ] дыбысы «c» әрпімен, ал француз тілінде «ch» әріп тіркесімімен берілген. Дегенмен, 1888 жылы әліпби әртүрлі тілдер үшін біркелкі пішінге келтірілді, осылайша барлық кейінгі түзетулердің негізін қалады.

Құрылғаннан бері ХФӘ бірнеше рет қайта қараудан өтті. 1900 және 1932 жылдардағы елеулі өзгерістерден кейін ХФӘ 1989 жылғы Киль конгресіне дейін өзгеріссіз қалды. 1993 жылы кішігірім түзету жасалды - төрт орта ортаңғы дауысты дыбыстар қосылды және дауыссыз импласивті дауыссыз таңбалар жойылды. Соңғы өзгеріс 2005 жылы жасалды - лабио-дентальдық (labio-тіс) бір екпінді дауыссыз дыбыстың таңбасы - ⱱ қосылды. Таңбаларды қосу және алып тастаудан басқа, IPA өзгертулері негізінен таңбалар мен санаттардың атын өзгертуден, сондай-ақ қаріп түрлерін өзгертуден тұрды.

Детунды сөйлеудің фонетикалық транскрипциясына арналған ХФӘ кеңейтімдері 1990 жылы жасалды және 1994 жылы Халықаралық клиникалық фонетика және лингвистика қауымдастығымен ресми түрде мойындалды.

== Сипаттамасы ==
IPA негізгі принципі әрбір ерекшеленетін дыбыс (немесе сөйлеу сегменті) үшін жеке таңбаны беру болып табылады[13]. Яғни, ол бір дыбысты [1 ескертпе] немесе бірнеше дыбысты көрсету үшін бір әріпті (ағылшын тіліндегі [ks] немесе [gz] үшін «x» сияқты) көрсету үшін әріп тіркесімін пайдаланбайды. Онда дыбыстық мәндері контекстке байланысты әріптер жоқ (мысалы, ағылшын және басқа еуропалық тілдердегі «c»). Ақырында, IPA әдетте екі дыбыс үшін ерекше әріптерге ие болмайды, егер олардың арасында қандай да бір белгілі тіл айырмашылық жасамаса (бұл қасиет «таңдаушылық» ретінде белгілі

== Әріптер ==

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сілтемелер ==
{{commonscat|IPA charts|ХФӘ}}
* [http://www.internationalphoneticassociation.org| ХФӘ] ресми сайты
* [https://www.internationalphoneticassociation.org/IPAcharts/inter_chart_2018/IPA_2018.html ХФӘ интерактивті кестесі]
* [http://www.unicode.org/charts/collation/ Юникодты сұрыптау кестесі] – Латын және ХФӘ әріптері форма бойынша сұрыпталған

[[Санат:Юникод ауқымдары]]
[[Санат:Фонетикалық әліппелер]]
[[Санат:Транслитерация және транскрипция]]</text>
      <sha1>jbph5fjzfbvg5cxhq8tcwaeqbtou6bd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057531</id>
      <parentid>3057529</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T16:26:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>NusrTansj</username>
        <id>121413</id>
      </contributor>
      <comment>/* Сипаттамасы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5995" xml:space="preserve">__NOTITLECONVERT__
[[Сурет:IPA Chart Rev 1993.png|300px|thumb|right]]

'''Халықаралық фонетикалық әліпби''' ('''IPA''') (қысқ. ХФӘ) (ағыл. International Phonetic Alphabet, қысқ. IPA; фр. Alphabet phonétique international, қысқ. API) - негізінен латын әліпбиіне негізделген фонетикалық нотацияның алфавиттік жүйесі. Ол XIX ғасырдың соңында халықаралық фонетикалық қауымдастықпен әзірленген ауызекі тілдің дыбыстарының стандартталған көрінісі.&lt;ref name=&quot;IPA 1999&quot;&gt;International Phonetic Association (IPA), ''Handbook''.&lt;/ref&gt; ХФӘ-ны [[лексикограф]]тар, шет тілі [[студент]]тері мен [[оқытушы]]лары, [[лингвист]]ер, [[дефектолог]]тар, [[әнші]]лер, [[актёр]]лер, тіл жасаушылар мен [[аудармашы]]лар пайдаланады.&lt;ref name=&quot;world&quot;&gt;{{Cite book|last=MacMahon|first=Michael K. C.|chapter=Phonetic Notation|editor=P. T. Daniels|editor2=W. Bright|title=The World's Writing Systems|pages=[https://archive.org/details/isbn_9780195079937/page/821 821–846]|publisher=Oxford University Press|year=1996|location=New York|isbn=0-19-507993-0|url=https://archive.org/details/isbn_9780195079937/page/821}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|first=Joan |last=Wall |title=International Phonetic Alphabet for Singers: A Manual for English and Foreign Language Diction |publisher=Pst |year=1989 |isbn=1-877761-50-8 }}&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
1886 жылы француз лингвисті Пол Пасси бастаған бір топ француз және британ тілі мұғалімдері ұйым құрды, ол 1897 жылдан бастап Халықаралық фонетикалық қауымдастық (французша: Association phonétique internationale) деп аталды. Түпнұсқа әліпби ром алфавиті деп аталатын ағылшын тіліне арналған Г.Свит ұсынған емле реформасына негізделген, бірақ оны басқа тілдерге қолайлы ету үшін таңбалардың мағыналары тілден тілге өзгеруі мүмкін. Мысалы, ағылшын тілінде [ʃ] дыбысы «c» әрпімен, ал француз тілінде «ch» әріп тіркесімімен берілген. Дегенмен, 1888 жылы әліпби әртүрлі тілдер үшін біркелкі пішінге келтірілді, осылайша барлық кейінгі түзетулердің негізін қалады.

Құрылғаннан бері ХФӘ бірнеше рет қайта қараудан өтті. 1900 және 1932 жылдардағы елеулі өзгерістерден кейін ХФӘ 1989 жылғы Киль конгресіне дейін өзгеріссіз қалды. 1993 жылы кішігірім түзету жасалды - төрт орта ортаңғы дауысты дыбыстар қосылды және дауыссыз импласивті дауыссыз таңбалар жойылды. Соңғы өзгеріс 2005 жылы жасалды - лабио-дентальдық (labio-тіс) бір екпінді дауыссыз дыбыстың таңбасы - ⱱ қосылды. Таңбаларды қосу және алып тастаудан басқа, IPA өзгертулері негізінен таңбалар мен санаттардың атын өзгертуден, сондай-ақ қаріп түрлерін өзгертуден тұрды.

Детунды сөйлеудің фонетикалық транскрипциясына арналған ХФӘ кеңейтімдері 1990 жылы жасалды және 1994 жылы Халықаралық клиникалық фонетика және лингвистика қауымдастығымен ресми түрде мойындалды.

== Сипаттамасы ==
IPA - дің негізгі принципі - әрбір жеке дыбыс (немесе сөйлеу сегменті) үшін жеке таңба, символ беру болып табылады. Яғни, ол бір дыбысты немесе бірнеше дыбысты көрсету үшін бір әріпті (ағылшын тіліндегі [ks] немесе [gz] үшін «x» сияқты) көрсету үшін әріп тіркесімін пайдаланбайды. Онда дыбыстық мәндері контекстке байланысты әріптер жоқ (мысалы, ағылшын және басқа еуропалық тілдердегі «c»). Ақырында, IPA әдетте екі дыбыс үшін ерекше әріптерге ие болмайды, егер олардың арасында қандай да бір белгілі тіл айырмашылық жасамаса (бұл қасиет «таңдаушылық» ретінде белгілі

== Әріптер ==

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сілтемелер ==
{{commonscat|IPA charts|ХФӘ}}
* [http://www.internationalphoneticassociation.org| ХФӘ] ресми сайты
* [https://www.internationalphoneticassociation.org/IPAcharts/inter_chart_2018/IPA_2018.html ХФӘ интерактивті кестесі]
* [http://www.unicode.org/charts/collation/ Юникодты сұрыптау кестесі] – Латын және ХФӘ әріптері форма бойынша сұрыпталған

[[Санат:Юникод ауқымдары]]
[[Санат:Фонетикалық әліппелер]]
[[Санат:Транслитерация және транскрипция]]</text>
      <sha1>gshwuiwhv0x6wh3dkb0dh0wfsxh67yl</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057536</id>
      <parentid>3057531</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T16:33:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>NusrTansj</username>
        <id>121413</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6194" xml:space="preserve">__NOTITLECONVERT__
[[Сурет:IPA Chart Rev 1993.png|300px|thumb|right]]

'''Халықаралық фонетикалық әліпби''' ('''IPA''') (қысқ. ХФӘ) (ағыл. International Phonetic Alphabet, қысқ. IPA; фр. Alphabet phonétique international, қысқ. API) - негізінен латын әліпбиіне негізделген фонетикалық нотацияның алфавиттік жүйесі. Ол XIX ғасырдың соңында халықаралық фонетикалық қауымдастықпен әзірленген ауызекі тілдің дыбыстарының стандартталған көрінісі.&lt;ref name=&quot;IPA 1999&quot;&gt;International Phonetic Association (IPA), ''Handbook''.&lt;/ref&gt; ХФӘ-ны [[лексикограф]]тар, шет тілі [[студент]]тері мен [[оқытушы]]лары, [[лингвист]]ер, [[дефектолог]]тар, [[әнші]]лер, [[актёр]]лер, тіл жасаушылар мен [[аудармашы]]лар пайдаланады.&lt;ref name=&quot;world&quot;&gt;{{Cite book|last=MacMahon|first=Michael K. C.|chapter=Phonetic Notation|editor=P. T. Daniels|editor2=W. Bright|title=The World's Writing Systems|pages=[https://archive.org/details/isbn_9780195079937/page/821 821–846]|publisher=Oxford University Press|year=1996|location=New York|isbn=0-19-507993-0|url=https://archive.org/details/isbn_9780195079937/page/821}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|first=Joan |last=Wall |title=International Phonetic Alphabet for Singers: A Manual for English and Foreign Language Diction |publisher=Pst |year=1989 |isbn=1-877761-50-8 }}&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
1886 жылы француз лингвисті Пол Пасси бастаған бір топ француз және британ тілі мұғалімдері ұйым құрды, ол 1897 жылдан бастап Халықаралық фонетикалық қауымдастық (французша: Association phonétique internationale) деп аталды. Түпнұсқа әліпби ром алфавиті деп аталатын ағылшын тіліне арналған Г.Свит ұсынған емле реформасына негізделген, бірақ оны басқа тілдерге қолайлы ету үшін таңбалардың мағыналары тілден тілге өзгеруі мүмкін. Мысалы, ағылшын тілінде [ʃ] дыбысы «c» әрпімен, ал француз тілінде «ch» әріп тіркесімімен берілген. Дегенмен, 1888 жылы әліпби әртүрлі тілдер үшін біркелкі пішінге келтірілді, осылайша барлық кейінгі түзетулердің негізін қалады.

Құрылғаннан бері ХФӘ бірнеше рет қайта қараудан өтті. 1900 және 1932 жылдардағы елеулі өзгерістерден кейін ХФӘ 1989 жылғы Киль конгресіне дейін өзгеріссіз қалды. 1993 жылы кішігірім түзету жасалды - төрт орта ортаңғы дауысты дыбыстар қосылды және дауыссыз импласивті дауыссыз таңбалар жойылды. Соңғы өзгеріс 2005 жылы жасалды - лабио-дентальдық (labio-тіс) бір екпінді дауыссыз дыбыстың таңбасы - ⱱ қосылды. Таңбаларды қосу және алып тастаудан басқа, IPA өзгертулері негізінен таңбалар мен санаттардың атын өзгертуден, сондай-ақ қаріп түрлерін өзгертуден тұрды.

Детунды сөйлеудің фонетикалық транскрипциясына арналған ХФӘ кеңейтімдері 1990 жылы жасалды және 1994 жылы Халықаралық клиникалық фонетика және лингвистика қауымдастығымен ресми түрде мойындалды.

== Сипаттамасы ==
IPA - дің негізгі принципі - әрбір жеке дыбыс (немесе сөйлеу сегменті) үшін жеке таңба, символ беру болып табылады. Яғни, ол бір дыбысты көрсету үшін бірнеше әріп(диграф)-ты қолданбайды немесе бірнеше дыбысты көрсету үшін бір әріпті пайдаланбайды (ағылшын тіліндегі [ks] немесе [gz] үшін «x» сияқты). Онда әріптің дыбысталуы контекстке байланысты болатын символдар жоқ (мысалы, ағылшын және басқа еуропалық тілдердегі «c»). Ақырында, IPA әдетте екі дыбыс үшін ерекше әріптерге ие болмайды, егер олардың арасында қандай да бір белгілі тіл айырмашылық жасамаса (бұл қасиет «таңдаушылық» ретінде белгілі). 

ХФӘ - нің 107 символы дауысты және дауыссыз дыбыстар үшін, 31 - і диакритиалар

== Әріптер ==

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сілтемелер ==
{{commonscat|IPA charts|ХФӘ}}
* [http://www.internationalphoneticassociation.org| ХФӘ] ресми сайты
* [https://www.internationalphoneticassociation.org/IPAcharts/inter_chart_2018/IPA_2018.html ХФӘ интерактивті кестесі]
* [http://www.unicode.org/charts/collation/ Юникодты сұрыптау кестесі] – Латын және ХФӘ әріптері форма бойынша сұрыпталған

[[Санат:Юникод ауқымдары]]
[[Санат:Фонетикалық әліппелер]]
[[Санат:Транслитерация және транскрипция]]</text>
      <sha1>l5ssfprfsgh3s67852h5cv6mgl69vfl</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057537</id>
      <parentid>3057536</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T16:38:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>NusrTansj</username>
        <id>121413</id>
      </contributor>
      <comment>/* Сипаттамасы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6470" xml:space="preserve">__NOTITLECONVERT__
[[Сурет:IPA Chart Rev 1993.png|300px|thumb|right]]

'''Халықаралық фонетикалық әліпби''' ('''IPA''') (қысқ. ХФӘ) (ағыл. International Phonetic Alphabet, қысқ. IPA; фр. Alphabet phonétique international, қысқ. API) - негізінен латын әліпбиіне негізделген фонетикалық нотацияның алфавиттік жүйесі. Ол XIX ғасырдың соңында халықаралық фонетикалық қауымдастықпен әзірленген ауызекі тілдің дыбыстарының стандартталған көрінісі.&lt;ref name=&quot;IPA 1999&quot;&gt;International Phonetic Association (IPA), ''Handbook''.&lt;/ref&gt; ХФӘ-ны [[лексикограф]]тар, шет тілі [[студент]]тері мен [[оқытушы]]лары, [[лингвист]]ер, [[дефектолог]]тар, [[әнші]]лер, [[актёр]]лер, тіл жасаушылар мен [[аудармашы]]лар пайдаланады.&lt;ref name=&quot;world&quot;&gt;{{Cite book|last=MacMahon|first=Michael K. C.|chapter=Phonetic Notation|editor=P. T. Daniels|editor2=W. Bright|title=The World's Writing Systems|pages=[https://archive.org/details/isbn_9780195079937/page/821 821–846]|publisher=Oxford University Press|year=1996|location=New York|isbn=0-19-507993-0|url=https://archive.org/details/isbn_9780195079937/page/821}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|first=Joan |last=Wall |title=International Phonetic Alphabet for Singers: A Manual for English and Foreign Language Diction |publisher=Pst |year=1989 |isbn=1-877761-50-8 }}&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
1886 жылы француз лингвисті Пол Пасси бастаған бір топ француз және британ тілі мұғалімдері ұйым құрды, ол 1897 жылдан бастап Халықаралық фонетикалық қауымдастық (французша: Association phonétique internationale) деп аталды. Түпнұсқа әліпби ром алфавиті деп аталатын ағылшын тіліне арналған Г.Свит ұсынған емле реформасына негізделген, бірақ оны басқа тілдерге қолайлы ету үшін таңбалардың мағыналары тілден тілге өзгеруі мүмкін. Мысалы, ағылшын тілінде [ʃ] дыбысы «c» әрпімен, ал француз тілінде «ch» әріп тіркесімімен берілген. Дегенмен, 1888 жылы әліпби әртүрлі тілдер үшін біркелкі пішінге келтірілді, осылайша барлық кейінгі түзетулердің негізін қалады.

Құрылғаннан бері ХФӘ бірнеше рет қайта қараудан өтті. 1900 және 1932 жылдардағы елеулі өзгерістерден кейін ХФӘ 1989 жылғы Киль конгресіне дейін өзгеріссіз қалды. 1993 жылы кішігірім түзету жасалды - төрт орта ортаңғы дауысты дыбыстар қосылды және дауыссыз импласивті дауыссыз таңбалар жойылды. Соңғы өзгеріс 2005 жылы жасалды - лабио-дентальдық (labio-тіс) бір екпінді дауыссыз дыбыстың таңбасы - ⱱ қосылды. Таңбаларды қосу және алып тастаудан басқа, IPA өзгертулері негізінен таңбалар мен санаттардың атын өзгертуден, сондай-ақ қаріп түрлерін өзгертуден тұрды.

Детунды сөйлеудің фонетикалық транскрипциясына арналған ХФӘ кеңейтімдері 1990 жылы жасалды және 1994 жылы Халықаралық клиникалық фонетика және лингвистика қауымдастығымен ресми түрде мойындалды.

== Сипаттамасы ==
IPA - дің негізгі принципі - әрбір жеке дыбыс (немесе сөйлеу сегменті) үшін жеке таңба, символ беру болып табылады. Яғни, ол бір дыбысты көрсету үшін бірнеше әріп(диграф)-ты қолданбайды немесе бірнеше дыбысты көрсету үшін бір әріпті пайдаланбайды (ағылшын тіліндегі [ks] немесе [gz] үшін «x» сияқты). Онда әріптің дыбысталуы контекстке байланысты болатын символдар жоқ (мысалы, ағылшын және басқа еуропалық тілдердегі «c»). Ақырында, IPA әдетте екі дыбыс үшін ерекше әріптерге ие болмайды, егер олардың арасында қандай да бір белгілі тіл айырмашылық жасамаса (бұл қасиет «таңдаушылық» ретінде белгілі). 

ХФӘ - нің 107 символы дауысты және дауыссыз дыбыстар үшін, 31 - і диакритикалар(дыбыстың неғұрлым нақты анықтамасы) ретінде қолданылады. Және 19 - ы бойлық, тон, екпін және интонация сияқты қасиеттерді белгілеу үшін пайдаланылады.

== Әріптер ==

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сілтемелер ==
{{commonscat|IPA charts|ХФӘ}}
* [http://www.internationalphoneticassociation.org| ХФӘ] ресми сайты
* [https://www.internationalphoneticassociation.org/IPAcharts/inter_chart_2018/IPA_2018.html ХФӘ интерактивті кестесі]
* [http://www.unicode.org/charts/collation/ Юникодты сұрыптау кестесі] – Латын және ХФӘ әріптері форма бойынша сұрыпталған

[[Санат:Юникод ауқымдары]]
[[Санат:Фонетикалық әліппелер]]
[[Санат:Транслитерация және транскрипция]]</text>
      <sha1>5j4zg3ycfcb6bjox42lxa8rhfl3dvti</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057539</id>
      <parentid>3057537</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T16:44:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>NusrTansj</username>
        <id>121413</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6489" xml:space="preserve">__NOTITLECONVERT__
[[Сурет:IPA Chart Rev 1993.png|300px|thumb|right]]

'''Халықаралық фонетикалық әліпби''' ('''IPA''') (қысқ. ХФӘ) (ағыл. International Phonetic Alphabet, қысқ. IPA; фр. Alphabet phonétique international, қысқ. API) - негізінен латын әліпбиіне негізделген фонетикалық нотацияның алфавиттік жүйесі. Ол XIX ғасырдың соңында халықаралық фонетикалық қауымдастықпен әзірленген ауызекі тілдің дыбыстарының стандартталған көрінісі.&lt;ref name=&quot;IPA 1999&quot;&gt;International Phonetic Association (IPA), ''Handbook''.&lt;/ref&gt; ХФӘ-ны [[лексикограф]]тар, шет тілі [[студент]]тері мен [[оқытушы]]лары, [[лингвист|лингвистт]]ер, [[дефектолог]]тар, [[әнші]]лер, [[актёр]]лер, тіл жасаушылар мен [[аудармашы]]лар пайдаланады.&lt;ref name=&quot;world&quot;&gt;{{Cite book|last=MacMahon|first=Michael K. C.|chapter=Phonetic Notation|editor=P. T. Daniels|editor2=W. Bright|title=The World's Writing Systems|pages=[https://archive.org/details/isbn_9780195079937/page/821 821–846]|publisher=Oxford University Press|year=1996|location=New York|isbn=0-19-507993-0|url=https://archive.org/details/isbn_9780195079937/page/821}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|first=Joan |last=Wall |title=International Phonetic Alphabet for Singers: A Manual for English and Foreign Language Diction |publisher=Pst |year=1989 |isbn=1-877761-50-8 }}&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
1886 жылы француз лингвисті Пол Пасси бастаған бір топ француз және британ тілі мұғалімдері ұйым құрды, ол 1897 жылдан бастап Халықаралық фонетикалық қауымдастық (французша: Association phonétique internationale) деп аталды. Түпнұсқа әліпби ром алфавиті деп аталатын ағылшын тіліне арналған Г.Свит ұсынған емле реформасына негізделген, бірақ оны басқа тілдерге қолайлы ету үшін таңбалардың мағыналары тілден тілге өзгеруі мүмкін. Мысалы, ағылшын тілінде [ʃ] дыбысы «c» әрпімен, ал француз тілінде «ch» әріп тіркесімімен берілген. Дегенмен, 1888 жылы әліпби әртүрлі тілдер үшін біркелкі пішінге келтірілді, осылайша барлық кейінгі түзетулердің негізін қалады.

Құрылғаннан бері ХФӘ бірнеше рет қайта қараудан өтті. 1900 және 1932 жылдардағы елеулі өзгерістерден кейін ХФӘ 1989 жылғы Киль конгресіне дейін өзгеріссіз қалды. 1993 жылы кішігірім түзету жасалды - төрт орта ортаңғы дауысты дыбыстар қосылды және дауыссыз импласивті дауыссыз таңбалар жойылды. Соңғы өзгеріс 2005 жылы жасалды - лабио-дентальдық (labio-тіс) бір екпінді дауыссыз дыбыстың таңбасы - ⱱ қосылды. Таңбаларды қосу және алып тастаудан басқа, IPA өзгертулері негізінен таңбалар мен санаттардың атын өзгертуден, сондай-ақ қаріп түрлерін өзгертуден тұрды.

Детунды сөйлеудің фонетикалық транскрипциясына арналған ХФӘ кеңейтімдері 1990 жылы жасалды және 1994 жылы Халықаралық клиникалық фонетика және лингвистика қауымдастығымен ресми түрде мойындалды.

== Сипаттамасы ==
IPA - дің негізгі принципі - әрбір жеке дыбыс (немесе сөйлеу сегменті) үшін жеке таңба, символ беру болып табылады. Яғни, ол бір дыбысты көрсету үшін бірнеше әріп(диграф)-ты қолданбайды немесе бірнеше дыбысты көрсету үшін бір әріпті пайдаланбайды (ағылшын тіліндегі [ks] немесе [gz] үшін «x» сияқты). Онда әріптің дыбысталуы контекстке байланысты болатын символдар жоқ (мысалы, ағылшын және басқа еуропалық тілдердегі «c»). Ақырында, IPA әдетте екі дыбыс үшін ерекше әріптерге ие болмайды, егер олардың арасында қандай да бір белгілі тіл айырмашылық жасамаса (бұл қасиет «таңдаушылық» ретінде белгілі). 

ХФӘ - нің 107 символы дауысты және дауыссыз дыбыстар үшін, 31 - і диакритикалар(дыбыстың неғұрлым нақты анықтамасы) ретінде қолданылады. Және 19 - ы бойлық, тон, екпін және интонация сияқты қасиеттерді белгілеу үшін пайдаланылады.

== Әріптер ==

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сілтемелер ==
{{commonscat|IPA charts|ХФӘ}}
* [http://www.internationalphoneticassociation.org| ХФӘ] ресми сайты
* [https://www.internationalphoneticassociation.org/IPAcharts/inter_chart_2018/IPA_2018.html ХФӘ интерактивті кестесі]
* [http://www.unicode.org/charts/collation/ Юникодты сұрыптау кестесі] – Латын және ХФӘ әріптері форма бойынша сұрыпталған

[[Санат:Юникод ауқымдары]]
[[Санат:Фонетикалық әліппелер]]
[[Санат:Транслитерация және транскрипция]]</text>
      <sha1>924sqfm3fqic6iykt1evblxdoqf72hv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Елдер тізімі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2774</id>
    <revision>
      <id>3057683</id>
      <parentid>2998951</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T09:09:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Malik Nursultan B</username>
        <id>111493</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="46404" xml:space="preserve">Осы бетте әліппемен сұрыпталған бүкіл әлем '''Ел тізімі''' беріледі, оның ішіне кіретін: ''халықаралық танылған'' және ''жалпы танылмаған'' '''тәуелсіз [[мемлекет]]тер''', тұрғынсыз '''тәуелді жерлер''', сонымен бірге '''арнайы [[Егемендік|егемендігі]] бар аумақтар'''. Тізімделген елдердің құқықтық биліктегі барлық аумақтар кіреді, соның ішінде ел жері, ел суы (соның ішінде ішкі су аумағы және ұласқан аумағы), Ерекше экономикалық аумақ, құрылық шельф және әуе кеңістігі. Тек тәуелсіз ел тізімін көру үшін, ''егеменді ел тізімін'' қараңыз.

Осы тізімдегі [[ел]] атаулары [[қазақ тілі]]нің фонетикасы заңымен беріледі. Тізімнің негізі қазақтың ел атау дәстүрімен беріледі. Сосын [[ҚазАқпарат]] агенттігі және [[Егемен Қазақстан]] газетінің қолданысымен, [[Қазақстан]]ның шетелдегі елшіліктері атауымен беріледі. Атау аударуы бауырлас [[түрік тілі]]мен салыстырылған, және араб не ислам ел атаулары қазақ мәдениетіне ықпал еткен [[араб тілі]] бойынша, сосын [[фонетика]] құрылысы түркі тілдеріне жақын [[француз тілі]] негіздерінде жасалған.

Сонымен, қазақша қысқартылған атаулар нұсқасын (мысалы, [[Ауғанстан]]) және қазақша толық атаулар нұсқасын (мысалы, Ауғанстан Ислам Республикасы) төменде қараңыз.&lt;ref name=&quot;names&quot;&gt;Кейбір кезде ел өкіметі [[ағылшын тілі]]нде ресми (бұрын қалыпталған дәстүрден бөлек) атауын қабылдаған, сонда аудару сол халықаралық атауға сүйенген. Осыған тиістілер: Қотдивуар/Піл Сүйегі Жағасы, Мақау/Макао, Мйанмар/Бирма, Транснистрия/Приднестровие және Тимор-Лесте/Шығыс Тимор.&lt;/ref&gt;

Осі тізімге кірген қайсы болса атау әрбір ел арасындағы атау талқылауында ресми көзқарас боп есептелмейді. Кейбір ескірген ел атауларын [[Ел тізімі (жалпы қабылданған атаулар)|мынадан]] қараңыз.

&lt;!--Table of Contents:--&gt;
{| id=&quot;toc&quot; border=&quot;0&quot;
! {{МедиаУики:Toc}}:
| [[#Осы мақалаға кірген елдер|Кірген елдер]] — [[Ел тізіміне қосымша|Кірмеген елдер]] — [[#Басқа тізімдеулер|Басқа тізімдеулер]]&lt;br /&gt;
[[#А|А]] [[#Ә|Ә]] [[#Б|Б]] [[#В|В]] [[#Г|Г]] [[#Ғ|Ғ]] [[#Д|Д]] [[#Е|Е]] [[#Ж|Ж]] [[#З|З]] [[#И|И]] [[#Й|Й]] [[#К|К]] [[#Қ|Қ]] [[#Л|Л]] [[#М|М]] [[#Н|Н]] [[#О|О]] [[#Ө|Ө]] [[#П|П]] [[#Р|Р]] [[#С|С]] [[#Т|Т]] [[#У|У]] [[#Ұ|Ұ]] [[#Ү|Ү]] [[#Ф|Ф]] [[#Х|Х]] [[#Ч|Ч]] [[#Ш|Ш]] [[#І|І]] [[#Ю|Ю]]&lt;br /&gt;
[[#Сыртқы сілтемелер|Сыртқы сілтемелер]] — [[#Түсініктемелер|Түсініктемелер]] — [[#Тағы қараңыз|Тағы қараңыз]]__NOTOC__
|}

== Осы тізімге кірген елдер ==
Осы тізімде ел деп саналатын 243 дана бар. Осыған лайықтылар:
* 202 егеменді ел:
** 192 [[Біріккен Ұлттар Ұйымы]]на мүше ел.
** 1 ел жалпы халықаралық тануы бар, бірақ БҰ мүшесі емес, Әзірет Тақ (БҰ тұрақты қараушы ел) басқарған, ''[[Ватикан]] қаласы''.
** 9 жалпы халықаралық тануы жоқ ел], біреуі де БҰ мүшесі емес, дегенмен Монтевидео келсімі бойынша әдеттегі халықаралық заң, ел деп белгілейді:
*** 1 ел, 1971 жылы аяғынан БҰ мүшесі емес, бірақ 25 БҰ мүшесі және Әзірет Тақтың [[Ватикан]] қаласы таныған, ағымда ''de facto'' басқаларымен халықаралық қатынастары бар [[Қытай Республикасы]] ([[Тайвань]] деп жалпы аталған).
*** 1 ел, 46 БҰҰ мүшесі таныған Ерікті Аумақ аталған [[Батыс Сахара]]дағы (солтүстік өлкелері [[Марокко]] әскері басқаруында) ''[[Сахара Араб Демократиялық Республикасы]]'', бірақ БҰҰ өзіне ешқашан қабылдамаған.
*** 1 ел, 92 БҰҰ мүшесі (соның ішінде 2 тұрақты БҰҚК мүшесі — [[Ресей]] мен [[Қытай Халық Республикасы]]) және Әзірет Тақ таныған, үміттеген жерінің тек жарым-жартылай ''de facto'' Палестин ұлттық өкіметі басқаруы бар, Палестин жерідегі ''Палестин Елі'' (БҰ тұрақты қараушы елі), бірақ БҰ өзіне ешқашан жіберілмеген.
*** 2 ''de facto'' тәуелсіз ел, ешбір елден көзге түсетіндей дипломатиялық тануы жоқ:
**** 1 ''de facto'' тәуелсіз ел, басқа БҰҰ мүшелерінің, [[Түркия]]ны қоспағанда, дипломатиялық тануы жоқ ''[[Солтүстік Кипр Түрік Республикасы|Солтүстік Қыбыр]]''.&lt;ref name=&quot;NC&quot;&gt;[[#Қ|Қыбыр]] ішіндегі de facto тәуелсіз ел, басқа БҰҰ мүшелерінің, [[Түркия]]ны қоспағанда, дипломатиялық тануы жоқ. Әмбепап дипломатиялық тануы жоқ болса да, осы ел [[Исләм Маслихаты Ұйымы]]на қарауышы ел есебінде ''Түрік Қыбырлық Елі'' деп [[1979]] жылы қабылданған. Толықтау үшін, [[Нахшыван|Нахшыван Аутономиялық Республикасы]] [[Солтүстік Кипр Түрік Республикасы]]н егеменді деп қарайды, бірақ [[#Ә|Әзірбайжан]] (Нахшыван тәуелді боп тұрған егеменді ел) осыған ерген жоқ. '' [http://www.cia.gov/cia/publications/factbook/geos/cy.html The World Factbook — Cyprus] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060726063201/https://www.cia.gov/cia/publications/factbook/geos/cy.html |date=2006-07-26 }} ([[Қаңтардың 10]], [[2006]]). Орталықталған Барлау Агенттігі. [[2006]] жылы [[Қаңтардың 17]] күні алынған мәліметті қараңыз''.&lt;/ref&gt;
**** 1 ''de facto'' тәуелсіз ел, ''Сомалиленд'',&lt;ref name=&quot;SOM&quot;&gt;Сомалиленд [[#С|Сомали]] ішіндегі, ешбір БҰ мүшелерінің дипломатиялық тануы жоқ, de facto тәуелсіз ел. ''[http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/country_profiles/3794847.stm Regions and territories: Somaliland] ([[30 желтоқсан]] [[2005]]). BBC News. [[2006]] жылы [[Қантар 17]] күні алынған мәліметті қараңыз.''&lt;/ref&gt;
*** 4 ''de facto'' басқа елге тәуелді (протекторат) ел:
**** 1 ''de facto'' Армения протектораты ''Қарабағ'',&lt;ref name=&quot;NK&quot;&gt;Таулы Қарабағ [[#Ә|Әзірбайжан]] ішіндегі, басқа БҰҰ мүшелерінің, [[Армения]]ды қоспағанда, дипломатиялық тануы жоқ, de facto Армения протектораты. ''[http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/country_profiles/3658938.stm Regions and territories: Nagorno-Karabakh] ([[Қаңтардың 17]] [[2006]]). BBC News. [[2006]] жылы [[Қантар 17]] күні алынған мәліметті қараңыз.''&lt;/ref&gt;
**** 3 ''de facto'' Ресей протектораты, атап айтқанда: ''[[Абхазия]]'',&lt;ref name=&quot;ABK&quot;&gt;Абхазия [[#Г|Гүржістан]] ішіндегі, басқа БҰҰ мүшелерінің дипломатиялық тануы жоқ, de facto Ресей протектораты. ''[http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/3261059.stm Regions and territories: Abkhazia] ([[14 желтоқсан]] [[2005]]). [[BBC News]]. [[2006]] жылы [[Қантар 17]] күні алынған мәліметті қараңыз.''&lt;/ref&gt; ''[[Транснистрия]]'',&lt;ref name=&quot;PRID&quot;&gt;Транснистрия (Приднестровие) [[#М|Молдова]] ішіндегі, ешбір БҰҰ мүшелерінің дипломатиялық тануы жоқ, de facto Ресей протектораты. ''[http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/country_profiles/3641826.stm Regions and territories: Trans-Dniester] ([[13 желтоқсан]] [[2005]]). BBC News. [[2006]] жылы [[Қантар 17]] күні алынған мәліметті қараңыз.''&lt;/ref&gt; және ''Оңтүстік Осетия'',&lt;ref name=&quot;SOS&quot;&gt;Оңтүстік Осетия [[#Г|Гүржістан]] ішіндегі, ешбір БҰ мүшелерінің дипломатиялық тануы жоқ, de facto Ресей протектораты. ''[http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/country_profiles/3797729.stm Regions and territories: South Ossetia] ([[14 желтоқсан]] [[2005]]). BBC News. [[2006]] жылы [[Қантар 17]] күні алынған мәліметті қараңыз.''&lt;/ref&gt; ешбір БҰ мүшелерінің тануы жоқ.
***
* 36 тұрақты тұрғыны жоқ тәуелді жер:
** 3 [[Аустралия]] тысқы жерлері (''Рождество аралы'', ''Какос (Килинг) аралдары'' және ''[[Норфолк аралы]]'').
** 2 [[Дания|Дания Патшалығына]] кіретін теңіз ар жағы елі (''[[Гренландия]]'' және ''Фарерлар'').
** 5 [[Франция]]ның теңіз ар жағы жерлері:&lt;ref&gt;[[Франзуз Гиана]], [[Гуаделупе]], [[Мартиника]] және [[Реүнйон]] теңіз ар жағы өлкелер/[[Француз теңіз ар жағы департаменттері және жерлері|теңіз ар жағы департаменттер]] [[Франция]]ның кіріктілген бөлігі есебінде бұл тізімге енгізбеген.&lt;/ref&gt;
*** 1 ''sui generis'' (арнайы күйі бар) коммуна (''[[Жаңа Каледония]]'').
*** 4 теңіз ар жағы коммуналар:
**** 1 теңіз ар жағы коммуна (''Сен-Пьер және Микелон'')
**** 1 жер (''[[Уоллис және Футуна]]'')
**** 1 теңіз ар жағы ел (''Француз Полинезиясы'')
**** 1 департамент деңгейдегі коммуна (''Майот'')
** 2 теңіз ар жағы ел, Нидерланд Патшалығы ішіндегі (''[[Аруба]]'' және ''Антийлер (Нидерланд)'').
** 3 [[Жаңа Зеландия]]ның теңіз ар жағы елі:
*** 2 ел, Жаңа Зеландиямен ерік құрамдылығы бар (''Кук Аралдары'' және ''[[Ниуэ]]'').
*** 1 теңіз ар жағы жер (''Токелау'').
** 16 Құрама Патшалығы тәуелді жері:
*** 3 тәж тәуелдісі (''Гернси'', ''Жерси'' және ''Ман аралы'').
*** 13 теңіз ар жағы жері (''[[Англия]]'', ''[[Бермуд]]'', ''Вирджиния аралдары (британ)'', ''Кайман Аралдары'', ''Фолкленд Аралдары'', ''Жебелітарық'', ''Монсеррат'', ''Питкерн Аралдары'', ''Сент-Хелена'' (және олардың тәуелділері: ''Әскенжен Аралы'' және ''Тристан-да-Куния''), ''Төркс және Кәйкөс Аралдары'', және ''Акротири мен Декелия'' Егеменді Негізгі Аумақтар).
** 5 [[АҚШ]] ықпалдаспаған жері:
*** 2 достастық (''Солтүстік Мариана Аралдары'' және ''Пуерто-Рико'').
*** 2 ұйымдасқан арал жері (''[[Гуам]]'' және ''[АҚШ Вирджиния Аралдары'').
*** 1 ''de facto'' ұйымдасқан арал жері Organic Act құжатына кірмеген (''Американ Самоа'').
* 5 арнайы егемендік аумағы:
** 4 халықаралық келсімбен танылатын арнайы өлкелер тізімі ([[Финляндия]] ішіндегі ''[[Аландар]]'', [[Норвегия]] ішіндегі ''Суалбард'', сонымен бірге [[Қытай Халық Республикасы]]ның [[гонконг]]'' және ''[[Макао]]'' арнайы әкімшілік өлкелері).
** 1 БҰ [[протекторат]]ы ''de jure'' егеменді ел [[Сербия]] жерінің ішінде ([[Сербия]] жерінің ішіндегі ''Қособа'' БҰ уақытша азаматтық әкімшілігі).

[[Қосымша]]да осы тізімге кірмеген ел мен жер атап өтілген.

== Елдер тізімі ==

=== А ===
* {{flagcountry|Abkhazia}} — Абхазия Республикасы
* {{flagicon|United Kingdom}} Акротири мен Декелия — Акротири мен Декелия Егеменді Негізгі Жерлері (''Британ теңіз ар жағы жері'')&lt;ref&gt;Агротур және Дикелия деп те аталуға мүмкін.&lt;/ref&gt;
* {{flagcountry|Albania}} — Албания Республикасы
* {{flagcountry|Algeria}} — Алжир Халық Демократиялық Республикасы&lt;ref&gt;Тағы да Алжир деп те аталады&lt;/ref&gt;
* {{flagcountry|Germany}} — Германия Федеративтік Республикасы&lt;ref&gt;Қазақша тағы бір атауы Алмания елі&lt;/ref&gt;
* {{flagcountry|Andorra}} — Андорра Кінәздігі
* {{flagcountry|Antigua and Barbuda}} - Антигуа және Барбуда
* {{flagcountry|Netherlands Antilles}} (''Нидерланд Корольдігінің өздігінен басқарылатын елі'')
* {{flagcountry|Anguilla}} (''Британ теңіз ар жағы жері'')
* {{flagcountry|Angola}} — Ангола Республикасы
* {{flagcountry|Saudi Arabia}} — Сауда Арабия Патшалығы
* {{flagcountry|Aruba}} (''Нидерланд Патшалығының өздігінен басқарылатын елі'')
* {{Flagicon image|Flag of Taliban.svg|border}} [[Ауғанстан]] — Ауғанстан Ислам Әмірлігі
* {{flagcountry|Armenia}} — Армения Республикасы
* {{flagcountry|Argentina}} — Аргентина Республикасы&lt;ref&gt;[[Аргентина]] тағы да заңнама үшін Аргентина Ұлты деп аталады.&lt;/ref&gt;
* {{flagcountry|Macau}} — Қытай Халық Республикасының Ауомын Арнайы әкімшілік өлкесі (''Арнайы егемендік аумағы'')&lt;ref name=&quot;names&quot; /&gt;&lt;ref&gt;[[Ауомын]] — [[#Қ|Қытай Халық Республикасы]]ның [[Арнайы әкімшілік өлке (ҚХР)|арнайы әкімшілік өлкесі]]. Сыртқы істер қатынасында бұл Макау, Қытай деп белгілі.&lt;/ref&gt;
* {{flagcountry|Australia}} — Аустралия Одағы
* {{flagcountry|Austria}} — Аустрия Республикасы
{{top}}

=== Ә ===
* {{flagcountry|Azerbaijan}} — Әзірбайжан Республикасы&lt;ref&gt;Тағы [[#Т|Таулы Қарабақ]] сілтемесін қараңыз.&lt;/ref&gt;
* {{flagicon|United Kingdom}}  [[Әскенжін аралы|Әскенжін Аралы]] (''Сент-Хелена Британ теңіз ар жағы жерінің тәуелдісі'')
{{top}}

=== Б ===
* {{flagcountry|Багам аралдары}} — Багамалар Достастығы
* {{flagcountry|Bangladesh}} — Бангладеш Халық Республикасы
* {{flagcountry|Barbados}}
* {{flagcountry|Western Sahara}} — Сахара Араб Демократиялық Республикасы&lt;ref&gt;[[Батыс Сахара]]дағы [[Сахара Араб Демократиялық Республикасы]]н ағымда 46 БҰҰ мүшесі танады. Бұл ел ешқашан БҰҰ өзіне жіберілген жоқ, бірақ  [[Африка одағы]]ның мүшелігіне қабылданған. Ел Батыс Сахараның бүкіл жеріне үміттенеді, бірақ тек [[Марокко жотасы]]ның шығысындағы [[Ерік аумақ|Ерік аумағын]] тиімді басқарады, a оңтүстіктегі кең аумақтарын [[Марокко]] басып алып еліне кіріктірген.&lt;/ref&gt;
* {{flagcountry|Bahrain}} — Бахрейн Патшалығы
* {{flagcountry|Belarus}} — Беларус Республикасы
* {{flagcountry|Belgium}} — Бельгия Патшалығы
* {{flagcountry|Belize}}
* {{flagcountry|Benin}} — Бенин Республикасы
* {{flagcountry|Bermuda}} (''Британ теңіз ар жағы жері'')
** ''Бирма үшін [[Мьянма]] сілтемесін қараңыз''&lt;ref name=&quot;names&quot; /&gt;
* {{flagcountry|Bolivia}} — Боливия Республикасы
* {{flagcountry|Bosnia and Herzegovina}}
* {{flagcountry|Botswana}} — Ботсвана Республикасы
* {{flagcountry|Brazil}} — Бразилия Федерациялық Республикасы
* {{flagcountry|Brunei}} — Негара Бруней Даруссалам
* {{flagcountry|Burkina Faso}}
* {{flagcountry|Burundi}} — Бурунди Республикасы
* {{flagcountry|Bulgaria}} — Болгария Республикасы
* {{flagcountry|Bhutan}} — Бутан Патшалығы
* {{flagcountry|United Arab Emirates|name=Біріккен Араб Әмірліктері}}
{{top}}

=== В ===
* {{flagcountry|Venezuela}} — Венесуэла Боливаршыл Республикасы
* {{flagcountry|Vietnam}}  — Вьетнам Социалистік Республикасы
* {{flagcountry|British Virgin Islands|name=Вирджин Аралдары (брит.)}} — Британ Вирджин Аралдары (''Британ теңіз ар жағы жері'')
* {{flagcountry|U.S. Virgin Islands|name=Вирджин Аралдары (АҚШ)}} — Құрама Штаттары Вирджин Аралдары (''АҚШ теңіз ар жағы жері'')
{{top}}

=== Г ===
* {{flagcountry|Gabon}} — Габон Республикасы
* {{flagcountry|Haiti}} — Гаити Республикасы
* {{flagcountry|Guyana}} — Гайана Коперативті Республикасы
* {{flagcountry|Gambia}} — Гамбия Республикасы
* {{flagcountry|Ghana}} — Гана Республикасы
* {{flagcountry|Guatemala}} — Гватемала Республикасы
* {{flagcountry|Guinea}} — Гвинея Республикасы
* {{flagcountry|Guinea-Bissau}} — Гвинея-Биссау Республикасы
* {{flagcountry|Guernsey}} — Гернси Жасаулдығы (''Британ Тажі тәуелдісі'')&lt;ref&gt;[[Гернси|Гернси Жасауылдығына]] өздігінен басқарылатын тәуелді [[Олдерни]], [[Ерм]] және [[Сарк]] аралдары қосылады.&lt;/ref&gt;
* {{flagcountry|Hong Kong}} — Қытай Халық Республикасының Гонг-Конг Арнайы әкімшілік өлкесі (''Арнайы егемендік аумағы'')&lt;ref&gt;[[Хонқоң]] [[#Қ|Қытай Халық Республикасы]]ның [[Арнайы әкімшілік өлке (ҚХР)|арнайы әкімшілік өлкесі]]. Сыртқы істер қатынасында Хонқоң, Қытай деп белгілі.&lt;/ref&gt;
* {{flagcountry|Honduras}} — Гондурас республикасы
* {{flagcountry|Greece}} — Грекия Республикасы&lt;ref&gt;Грекия деп те аталады.&lt;/ref&gt;
* {{flagcountry|Grenada}}
* {{flagcountry|Greenland}}  (''Дания Патшалығының өздігінен басқарылатын елі'')
* {{flagcountry|Georgia}}&lt;ref&gt;Тағы да [[#А|Абхазия]] және [[#О|Оңтүстік Осетия]] сілтемелерін қараңыз.&lt;/ref&gt;
* {{flagcountry|Guam}} — Гуам Жері (''АҚШ теңіз ар жағы жері'')
{{top}}

=== Д ===
* {{flagcountry|Denmark}} — Дания Патшалығы
* {{flagcountry|Dominica}} — Доминика Достастығы
* {{flagcountry|Dominican Republic|name=Доминикан Республикасы}}
** ''Декелия үшін [[Акротири мен Декелия]] сілтемесін қараңыз''
{{top}}

=== Е ===
* {{flagcountry|Ecuador}} — Эквадор Республикасы
* {{flagcountry|Equatorial Guinea}} — Экваторлық Гвинея Республикасы
* {{flagcountry|Eritrea}} — Эритрея
* {{flagcountry|Estonia}} — Эстония Республикасы
* {{flagcountry|Ethiopia}} — Эфиопия Федерациялық Демократиялық Республикасы
{{top}}

=== Ж ===
* {{flagcountry|New Zealand}}
* {{flagcountry|New Caledonia}} — Жаңа Каледония және Тәуелді жерлер (''Француз арнайы күйі бар коммунасы'')
* {{flagcountry|Japan}}
* {{flagcountry|Jamaica}}
* {{flagcountry|Gibraltar}} (''Британ теңіз ар жағы жері'')&lt;ref&gt;Гибралтар деп те аталады.&lt;/ref&gt;
* {{flagcountry|Jersey}} — Жерси Жасауылдығы (''Британ Тажі тәуелдісі'')
* {{flagcountry|Djibouti}} — Жибути Республикасы
{{top}}

=== З ===
* {{flagcountry|Zambia}} — Замбия Республикасы
* {{flagcountry|Zimbabwe}} — Зимбабве Республикасы
{{top}}

=== И ===
* {{flagcountry|Iran}} — Иран Ислам Республикасы
* {{flagcountry|Iraq}} — Ирак Республикасы
* {{flagcountry|Ireland}}&lt;ref&gt;[[Ирландия]] көпшілікте Ирландия Республикасы деп бүкіл [[Ирландия аралы]]нан айыру үшін ресми «сипаттамасы» ретінде аталады.&lt;/ref&gt;
* {{flagcountry|Iceland}} — Исландия Республикасы
* {{flagcountry|Spain}} — Испания Патшалығы
* {{flagcountry|Israel}} — Израел Мемлекеті
* {{flagcountry|Italy}} — Италия Республикасы
{{top}}

=== Й ===
* {{flagcountry|Yemen}} — Йемен Республикасы
{{top}}

=== К ===
* {{flagcountry|Cameroon}} — Камерун Республикасы
* {{flagcountry|Canada}}&lt;ref&gt;Тағы да [[Канада]] ресми түрде (бірақ сирек қолданылады) Канада Доминионы деп те аталады.&lt;/ref&gt;
* {{flagcountry|North Korea}} — Корея Демократиялық Халық Республикасы&lt;ref&gt;[[Солтүстік Корея|Корея Демократиялық Халық Республикасы]] көпшілікке Солтүстік Корея боп белгілі.&lt;/ref&gt;
* {{flagcountry|South Korea}} — Корея Республикасы&lt;ref&gt;[[Оңтүстік Корея|Корея Республикасы]] көпшілікке Оңтүстік Корея боп белгілі.&lt;/ref&gt;
* {{flagcountry|Kenya}} — Кения Республикасы
* {{flagcountry|Kiribati}} — Кирибати Республикасы
* {{flagcountry|Cocos (Keeling) Islands}} — Кокос (Килиң) Аралдары Жері (''Австралия теңіз ар жағы жері'')
* {{flagcountry|Colombia}} — Колумбия Республикасы
* {{flagcountry|Democratic Republic of the Congo}}&lt;ref&gt;Бұрын [[Конго Демократиялық Республикасы]] Заир боп кең танымал. Тағы да [[Конго Республикасы]]нан айыру үшін Конго-Киншаса деп те аталады.&lt;/ref&gt;
* {{flagcountry|Republic of the Congo}}&lt;ref&gt;[[Конго Республикасы]]н [[Конго Демократиялық Республикасы]]нан айыру үшін Конго-Браззавиль деп те аталады.&lt;/ref&gt;
* {{flagcountry|Kosovo}} — Косово (''БҰҰ протекторатындағы Сербияның автономиялық өлкесі'')&lt;ref&gt;[[Косова]] [[Сербия]]ның автономиялық өлкесі ағымда БҰҰ уақытша әкімшілігімен басқарылады.&lt;/ref&gt;
* {{flagcountry|Christmas Island}} — Кристмас Аралы Жері (''Аустралия теңіз ар жағы жері'')
* {{flagcountry|Cuba}} — Куба Республикасы
* {{flagcountry|Kuwait}} — Кувейт
* {{flagcountry|Cook Islands}} (''Жаңа Зеландия құрамды штаты'')
{{top}}

=== Қ ===
* {{flagcountry|Cape Verde}} — Қабо-Верде Республикасы&lt;ref&gt;Бұрын Жасыл Мүйіс деп те аталған.&lt;/ref&gt;
* {{flagcountry|Comoros}} — Камар Одағы
* {{flagcountry|Kazakhstan}} — Қазақстан Республикасы
* {{flagcountry|Cayman Islands}} — Кайман Аралдары (''Британ теңіз ар жағы жері'')
* {{flagcountry|Cambodia}}  — Кампучия Патшалығы&lt;ref&gt;Камбоджа деп те аталады&lt;/ref&gt;
* {{flagcountry|Nagorno-Karabakh}} — Таулы Қарабақ Республикасы&lt;ref name=&quot;NK&quot; /&gt;
* {{flagcountry|Qatar}} — Катар
* {{flagcountry|Costa Rica}} — Коста-Рика Республикасы
* {{flagcountry|Côte d'Ivoire}} — Кот-ди-Вуар Республикасы&lt;ref name=&quot;names&quot; /&gt;
* {{flagcountry|United Kingdom}} — Ұлы Британия және Солтүстік Ирландия Құрама Патшалығы&lt;ref&gt;Көпшілікте Ұлы Британия, Британия деп те аталады.&lt;/ref&gt;
* {{flagcountry|United States}} — Америка Құрама Штаттары&lt;ref&gt;Көбінесе АҚШ деп қысқатылып та аталады.&lt;/ref&gt;
* {{flagcountry|Cyprus}} — Кипр Республикасы&lt;ref&gt;Тағы да [[#С|Солтүстік Қыбыр]] сілтемесін қараңыз.&lt;/ref&gt;
* {{flagcountry|Kyrgyzstan}}— Қырғыз Республикасы
* {{flagcountry|Taiwan}} — Қытай Республикасы (Тайвань)&lt;ref&gt;[[Қытай Республикасы]] ([[Тайвань]])) елін халықаралық қатынаста жалпы [[Тайвань]] деп атайды. It is also [[Foreign relations of the Republic of China|diplomatically]] occassionally known as [[Chinese Taipei]] or [[Chinese Taipei#Other references to Taiwan|other names]] and regarded by UN as [[Taiwan Province|Taiwan, Province of China]] (see [[One-China policy]]). The Republic of China (Taiwan) is no longer an UN member [[China and the United Nations|since late 1971]]. It is currently recognized by [[Vatican City]] of the [[Holy See]] and [[Foreign relations of the Republic of China#List of countries with diplomatic relations with the ROC|24 UN member states]] and with ''de facto'' international relations with most others. The [[Political status of Taiwan|political status]] of the Republic of China (Taiwan) and the [[Legal status of Taiwan|legal status]] of [[Taiwan]] (alongside the [[Free Area of the Republic of China|territories]] currently under the ROC jurisdiction) are in dispute. The Republic of China (Taiwan) is currently a de-facto independent country should not be confused with the de-jure independent [[Republic of Taiwan]] proposed by supporters of [[Taiwan independence]].&lt;/ref&gt;
* {{flagcountry|People's Republic of China}} — Қытай Халық Республикасы&lt;ref&gt;Жұнгө деп те аталады. Қытай өкіметі {{lang-kk|Қытай}} ({{lang-ru|Китай}}) атауын қорлап кеміті атау деп санайды, сондықтан Қазақстан-Қытай халықаралық қатынастарда қолданылмайды. Қытай Халық Республикасы [[Шәнғаң]] және [[Макао]] [[Арнайы әкімшілік өлке (Қытай)|арнайы әкімшілік өлкелерімен]] [[Бір ел, екі жүйе|қатынасында]], сонымен бірге [[Қытай Республикасы]]мен ([[Тайвань]]) [[Бұғаз аралық қатынас|қатынасында]] да, кейде [[Қытай негізгі жері]] деп те аталады.&lt;/ref&gt;
{{top}}

=== Л ===
* {{flagcountry|Laos}} — Лаос Халық Демократиялық Республикасы
* {{flagcountry|Latvia}} — Латвия Республикасы
* {{flagcountry|Lesotho}}  — Лесото Патшалығы
* {{flagcountry|Liberia}} — Либерия Республикасы
* {{flagcountry|Libya}} — Ұлы Социалистік Халық Либиялық Араб Жамахириясы (Демократиялық Республикасы)
* {{flagcountry|Lithuania}} — Литва Республикасы
* {{flagcountry|Liechtenstein}} — Лихтенштейн Тархандығы
* {{flagcountry|Lebanon}} — Ливан Республикасы
* {{flagcountry|Luxembourg}} — Люксембург Ұлы Тархандығы
{{top}}

=== М ===
* {{flagcountry|Madagascar}} — Мадагаскар Республикасы
* {{flagcountry|Hungary}} — Мажарстан Республикасы
* {{flagcountry|Mayotte}} (''Француз теңіз ар жағы коммунасы'')
* {{flagcountry|Malaysia}}
* {{flagcountry|Malawi}} — Малави Республикасы
* {{flagcountry|Maldives}} — Малдивтер Республикасы
* {{flagcountry|Mali}} — Мали Республикасы
* {{flagcountry|Malta}} — Малта Республикасы
* {{flagcountry|Morocco}} — Марокко Патшалығы&lt;ref&gt;Тағы да [[#Б|Батыс Сахара]] сілтемесін қараңыз.&lt;/ref&gt;
* {{flagcountry|Marshall Islands}} — Маршал Аралдары Республикасы
* {{flagcountry|Macedonia}} — Македония Республикасы&lt;ref&gt;[[Мәкедөния Республикасы|Мәкедөнияны]] БҰ, бір қатар ел және халықаралық ұйымдар Бұрынғы Югославтық Македония Республикасы деп атайды.&lt;/ref&gt;
* {{flagcountry|Isle of Man}} (''Британ Тажі тәуелдісі'')
* {{flagcountry|Mexico}} — Мексика Құрама Штаттары&lt;ref&gt;Кейде Мексика деп те аталады.&lt;/ref&gt;
* {{flagcountry|Micronesia}} — Микронезия Федерациялық Штаттары
* {{flagcountry|Myanmar}} — Мьянма Одағы&lt;ref name=&quot;names&quot; /&gt;
* {{flagcountry|Mozambique}} — Мозамбик Республикасы
* {{flagcountry|Moldova}} — Молдова Республикасы&lt;ref&gt;Тағы да [[#Т|Транснистрия]] сілтемесін қараңыз.&lt;/ref&gt;
* {{flagcountry|Monaco}} — Монако Тархандығы
* {{flagcountry|Montserrat}} (''Британ теңіз ар жағы жері'')
* {{flagcountry|Mongolia}}
* {{flagcountry|Mauritius}} — Морис Республикасы
* {{flagcountry|Mauritania}} — Мавритания Ислам Республикасы
* {{flagcountry|Egypt}} — Мысыр Араб Республикасы
{{top}}

=== Н ===
* {{flagcountry|Nigeria}} — Нигерия Федерациялық Республикасы
* {{flagcountry|Namibia}} — Намибия Республикасы
* {{flagcountry|Nauru}} — Науру Республикасы
* {{flagcountry|Nepal}} — Непал Патшалығы
* {{flagcountry|Netherlands}}  — Нидерланд Патшалығы&lt;ref&gt;Заң бойынша [[Нидерланд]] деп [[Нидерланд Патшалығы]]нның негізгі Еуропа бөлігі аталады, соңғысына Нидерланд өзі және екі теңіз ар жағы елдер кіреді, атап айтқанда [[Аруба]] және [[Антийлер (недерланд)]]. Кейде [[Голландия]] деп те аталады&lt;/ref&gt;
* {{flagcountry|Niger}} — Нигер Республикасы
* {{flagcountry|Nicaragua}} — Никарагуа Республикасы
* {{flagcountry|Niue}} (''Жаңа Зеландия құрамды штаты'')
* {{flagcountry|Norway}} — Норвегия Патшалығы
* {{flagcountry|Norfolk Island}} — Норфолк Аралы Жері (''Аустралия теңіз ар жағы жері'')
{{top}}

=== О ===
* {{flagcountry|Åland Islands}} — Аланд Аралдары (''Финландия Аутономиялық Аймағы'')
* {{flagcountry|South Africa}} — Оңтүстік Африка Республикасы
** ''Оңтүстік Корея үшін [[Корея Республикасы]] сілтемесін қараңыз''
* {{flagcountry|South Ossetia}} — Оңтүстік Осетия Республикасы&lt;ref name=&quot;SOS&quot; /&gt;
* {{flagcountry|Central African Republic}}&lt;ref&gt;Тағы да [[Орта-Африкалық Республикасы]] Орта Африка деп те (сирек қолданылады) аталады.&lt;/ref&gt;
{{top}}

=== Ө ===
* {{flagcountry|Uzbekistan}} — Өзбекстан Республикасы
{{top}}

=== П ===
* {{flagcountry|Palestine}} — [[Палестина]]&lt;ref&gt;The [[Палестина|State of Palestine]] in the [[Palestinian territories]] is currently recognized by the [[Holy See]] and [[State of Palestine#States that recognize the State of Palestine|136 UN member states]]. It has never been admitted as a full UN member (only granted with a [[United Nations General Assembly observers|permanent observer]] status) but is a member of the [[Араб мемлекеттері Лигасы|Arab League]] and the [[Ислам Әріптестік Ұйымы|Organization of the Islamic Conference]]. The State claims the whole Palestinian territories but only exercises ''de facto'' control over part of the territories administered through its shadow organ, the [[Palestinian National Authority]] (PNA). It is further supported by other countries according the PNA a pivotal role in the [[Proposals for a Palestinian state|process]] that may involve their eventually recognizing the State as sovereign.&lt;/ref&gt;
* {{flagcountry|Palau}}
* {{flagcountry|Panama}} — Панама Республикасы
* {{flagcountry|Papua New Guinea}} — Папуа Жаңа Гвинея Тәуелсіз Мемлекеті
* {{flagcountry|Paraguay}} — Парагвай Республикасы
* {{flagcountry|Pakistan}} — Пәкістан Ислам Республикасы
* {{flagcountry|Peru}}— Перу Республикасы
* {{flagcountry|Philippines}} — Филиппин Республикасы
* {{flagcountry|Pitcairn}} — Питкерн, Хендерсон, Дюши және Оуено аралдары (''Британ теңіз ар жағы жері'')
* {{flagcountry|Poland}} — Польша Республикасы&lt;ref&gt;Тағы да Полша, Лехистан деп те аталады.&lt;/ref&gt;
* {{flagcountry|Portugal}} — Португал Республикасы
** ''Приднестровие үшін [[Транснистрия]] сілтемесін қараңыз''&lt;ref name=&quot;names&quot; /&gt;
* {{flagcountry|Puerto Rico}} — Пуерто-Рико Достастығы (''АҚШ теңіз ар жағы достастығы'')
** ''Піл Сүйегі Жағасы үшін [[Кот-д’Ивуар]] сілтемесін қараңыз''&lt;ref name=&quot;names&quot; /&gt;
{{top}}

=== Р ===
* {{flagcountry|Russia}} — Ресей Федерациясы
* {{flagcountry|Rwanda}} — Руанда Республикасы
* {{flagcountry|Romania}}
{{top}}

=== С ===
* {{flagcountry|El Salvador}} — Ел Сальвадор Республикасы
* {{flagcountry|American Samoa}} — Американ Самоа Жері (''АҚШ теңіз ар жағы жері'')
* {{flagcountry|Samoa}} — Самоа Тәуелсіз Елі
* {{flagcountry|San Marino}} — Сан-Марино Мәртебелі Республикасы
* {{flagcountry|São Tomé and Príncipe}} — Сан-Томе және Принсипе Демократиялық Республикасы
* {{flagcountry|Seychelles}} — Сейшелдер Республикасы
* {{flagcountry|Senegal}} — Сенегал Республикасы
* {{flagcountry|SPM}} (''Француз теңіз ар жағы коммунасы'')
* {{flagcountry|Saint Vincent and the Grenadines}}
* {{flagcountry|Saint Kitts and Nevis}} — Сент-Кристофер және Невис Федерациясы
* {{flagcountry|Saint Lucia}}
* {{flagcountry|Saint Helena}} (''Британ теңіз ар жағы жері'')
* {{flagcountry|Sierra Leone}} — Сиерра-Леоне Республикасы
* {{flagcountry|Singapore}} — Сингапур Республикасы
* {{flagcountry|Slovakia}} — Словак Республикасы
* {{flagcountry|Slovenia}} — Словения Республикасы
** ''Солтүстік Кoрея үшін [[Корея Демократиялық Халық Республикасы]] қараңыз''
* {{flagcountry|Northern Cyprus}} — Солтүстік Кипр Түрік Республикасы&lt;ref name=&quot;NC&quot; /&gt;
* {{flagcountry|Northern Mariana Islands}} — Солтүстік Мариана Аралдары Достастығы (''АҚШ теңіз ар жағы достастығы'')
* {{flagcountry|Somalia}}'&lt;ref&gt;[[Сомали]] ағымда Қуғын Өтпелі Ұлттық Үкметімен бөлісте. Тағы да [[#С|Сомалиленд]] сілтемесін қараңыз.&lt;/ref&gt;
* {{flagcountry|Somaliland}} — Сомалиленд Республикасы&lt;ref name=&quot;SOM&quot; /&gt;
* {{flagcountry|Swaziland}}— Свазиленд Патшалығы
* {{flagcountry|Svalbard}} (''Норвегия Жері'')&lt;ref&gt;[[Суалбард]] халықаралық келсіммен [[Норвегия]] теңіз ар жағы жері деп танылады.&lt;/ref&gt;
* {{flagcountry|Suriname}} — Суринам Республикасы
* {{flagcountry|Sudan}} — Судан Республикасы
* {{flagcountry|Solomon Islands}}
* {{flagcountry|Syria}} — Сирия Араб Республикасы
* {{flagcountry|Serbia}} — Сербия Республикасы&lt;ref&gt;Тағы да [[#К|Косово]] сілтемесін қараңыз.&lt;/ref&gt;
{{top}}

=== Т ===
* {{flagcountry|Thailand}} — Таиланд Патшалығы&lt;ref&gt;Тарихи деректерде Сиам деп те аталады.&lt;/ref&gt;
:* ''Тайвань елі туралы (жалпы атауы) [[Қытай Республикасы]] сілтемесін қараңыз''
* {{flagcountry|Tanzania}} — Танзания Құрама Республикасы
* {{flagcountry|Chad}} — Чад Республикасы&lt;ref&gt;Тағы да Чад деп те аталуға мүмкін&lt;/ref&gt;
* {{flagcountry|Tajikistan}} — Тәжікстан Республикасы
* {{flagcountry|Togo}} — Того Республикасы
* {{flagcountry|Tokelau|local}} (''Жаңа Зеландия теңіз ар жағы жері'')
* {{flagcountry|Tonga}} — Тонга Патшалығы
* {{flagcountry|Turks and Caicos Islands}} (''Британ теңіз ар жағы жері'')
* {{flagcountry|Transnistria}} — Транснистрия Молдова Республикасы&lt;ref name=&quot;names&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;PRID&quot; /&gt;
* {{flagcountry|Trinidad and Tobago}} — Тринидад және Тобаго Республикасы
* {{flagcountry|Tristan da Cunha}} (''Сент-Хелен Британ теңіз ар жағы жері тәуелдісі'')
* {{flagcountry|Tuvalu}}
* {{flagcountry|Tunisia}} — Тунис Республикасы
* {{flagcountry|Turkey}} — Түркия Республикасы
* {{flagcountry|Turkmenistan}}
{{top}}

=== У ===
* {{flagcountry|W and F}} — Уоллис және Футуна Аралдар Жері (''Француз теңіз ар жағы коммунасы'')
* {{flagcountry|Vanuatu}} — Вануату Республикасы
* {{flagcountry|Vatican City}} — Ватикан Қала Мемлекеті&lt;ref&gt;[[Ватикан]] қаласын [[Рим папасы]] ([[Әзірет Тақ]]тың және бірдей [[Ватикан]] қаласының басы) тағайындаған Губернатор басқарады.&lt;/ref&gt;
* {{flagcountry|Ukraine}}
* {{flagcountry|Uruguay}} — Уругвай Шығыс Республикасы
{{top}}

=== Ұ ===
* {{flagcountry|Uganda}} — Уганда Республикасы
* {{flagcountry|Oman}} — Оман Сұлтандығы
* {{flagcountry|Jordan}} — Иордания Һашемит Патшалығы
{{top}}

=== Ү ===
* {{flagcountry|Indonesia}} — Үндінезия Республикасы
* {{flagcountry|India}} — Үндістан Республикасы
{{top}}

=== Ф ===
* {{flagcountry|Fiji}} — Фиджи Аралдары Республикасы
* {{flagcountry|Finland}} — Финляндия Республикасы
* {{flagcountry|Falkland Islands}} Фолкленд Аралдары (''Британ теңіз ар жағы жері'')&lt;ref&gt;[[Фолкленд Аралдары]] үшін тағы да [[Малвиндер|Малвин Аралдары]] деп атап [[Аргентина]] үміттенеді.&lt;/ref&gt;
* {{flagcountry|Faroe Islands}} Форояр Аралдары (''Дания Патшалығының өздігінен басқарылатын елі'')
* {{flagcountry|France}} — Француз Республикасы
* {{flagcountry|French Polynesia}} (''Француз теңіз ар жағы коммунасы'')
{{top}}

=== Х ===
* {{flagcountry|Croatia}} — Хорватия Республикасы
{{top}}

=== Ч ===
* {{flagcountry|Montenegro}}  — Черногория Республикасы
* {{flagcountry|Czech Republic}}&lt;ref&gt;Тағы [[Чехия]] сирек Чехия деп те аталады.&lt;/ref&gt;
* {{flagcountry|Chile}} — Чили Республикасы
{{top}}

=== Ш ===
* {{flagcountry|Switzerland}} — Швейцария Конфедерациясы
* {{flagcountry|Sweden}} — Швеция Патшалығы
* {{flagcountry|Sri Lanka}} — Шри-Ланка Демократиялық Социалистік Республикасы
* {{flagcountry|East Timor}} — Шығыс Тимор Демократиялық Республикасы&lt;ref name=&quot;names&quot; /&gt;

=== Э ===
* {{flagcountry|Ecuador|name=Эквадор}} — Эквадор Республикасы
* {{flagcountry|Equatorial Guinea}} — Экваторлық Гвинея Республикасы
* {{flagcountry|Eritrea}} — Эритрея
* {{flagcountry|Estonia}} — Эстония Республикасы
* {{flagcountry|Ethiopia}} — Эфиопия Федерациялық Демократиялық Республикасы
{{top}}

=== Ш ===
* {{flagcountry|Sweden}} — Швеция Патшалығы
* {{flagcountry|Switzerland}} — Швейцария Конфедерациясы
{{top}}

== Түсініктемелер ==
{{reflist}}

== Сыртқы сілтемелер ==
* [http://www.dmoz.org/World/Kazakh/Региондық/Елдер Елдер] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170307200226/http://www.dmoz.org/World/Kazakh/%D0%A0%D0%B5%D0%B3%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B4%D1%8B%D2%9B/%D0%95%D0%BB%D0%B4%D0%B5%D1%80 |date=2017-03-07 }} [[Ашық Тізімдеме Жобасы]]нда
* [http://www.madore.org/~david/misc/countries.html How many countries are there in the world?] an article by David Madore on this unanswarable question
== Тағы қараңыз ==
*[[Үлгі:Шертілетін Әлем картасы|Шертілетін Әлем картасы]]
	

{{Суретсіз мақала}}
{{Елдер тізімі}}

[[Санат:Ел тізімдері]]
[[Санат:Тізімдер]]

[[nds:Land#Länner]]
[[sv:Världsgeografi#Lista över länder]]</text>
      <sha1>854jzwvg5vn64nc1iztn7iwyo8lduyg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Семей</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3387</id>
    <revision>
      <id>3057617</id>
      <parentid>3056485</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T22:55:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="40616" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан
 |статусы                 = Қала
 |атауы                   = Семей
 |сурет                   = Semey central square.jpg
 |әкімшілік күйі          = Облыс орталығы
 |елтаңба                 = Coat of arms of Semipalatinsk 1878.svg
 |ту                      = 
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 
 |ту ені                  = 
  |lat_deg= 50|lat_min= 24|lat_sec=40
  |lon_deg= 80|lon_min= 13|lon_sec=39
  |CoordAddon=type:city(1226000)_region:KZ
  |CoordScale             = 
 |ел картасының өлшемi    = 300 
 |облыс картасының өлшемi = 
 |аудан картасының өлшемi = 
 |облысы                  = Абай облысы
 |кестедегі облыс         = Абай облысы{{!}}Абай 
 |ауданы                  = 
 |кестедегі аудан         = 
 |мекен түрі              = 
 |мекені                  = 
 |кестедегі мекен         = 
 |ішкі бөлінісі           = 
 |әкімі                   = [[Нұрымбет Аманұлы Сақтағанов]]
 |құрылған уақыты         = 1718
 |алғашқы дерек           = 
 |бұрынғы атаулары        = Доржикент қалашығы, Семпалат (Семипалатинск) бекінісі, Алаш-қала
 |статус алуы             = 1782
 |жер аумағы              = 210
 |биiктiктiң түрi         = 
 |орталығының биiктігі    = 
 |климаты                 = қатаң-континенталды
 |ресми тілі              =қазақ тілі
  |тұрғыны                = 323 721
  |санақ жылы             = 2019&lt;ref name=&quot;stat.gov.kz&quot;&gt;[https://stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT333984 Қазақстан Республикасы халқының облыстар және астана, қалалар, аудандар, аудан орталықтары және кенттер бөлінісіндегі жынысы бойынша саны]&lt;/ref&gt; 
  |тығыздығы              = 4139 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = [[қазақтар]] 71,00% &lt;br /&gt; [[орыстар]] 24,00 % &lt;br /&gt; [[татарлар]] 3,00% &lt;br /&gt; [[немістер]] 0,99 % &lt;br /&gt; [[украиндар]] 0,77 % &lt;br /&gt; [[Беларустар|белорустар]] 0,21 % &lt;ref name=&quot;stat.kz2&quot;&gt;[http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/Демография/Bull_Hsany2010.rar Қазақстан Республикасының ұлттық құрамы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130117233602/http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F/Bull_Hsany2010.rar |date=2013-01-17 }}&lt;/ref&gt;
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = семейлік
 |телефон коды            = 7222
 |пошта индекстері        = F1*****
 |автомобиль коды         = F мен U (2013 жылға дейін), 16 (2013 жылдан соң)
 |идентификатор түрі      = 
 |сандық идентификаторы   = 
 |ортаққордағы санаты     = Semey
 |сайты                   = http://www.akimsemey.gov.kz/
 |сайт тілі               = kz
 |сайт тілі 2             = ru
 |сайт тілі 3             = 
}}
'''Семей''' — «Қазақстан Республикасының әкімшілік-аумақтық құрылысы туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 9-бабына сәйкес 2022 жылдың 8 маусым айынан бастап ресми түрде [[Абай облысы]]ның әкімшілік орталығы.&lt;ref&gt;https://akorda.kz/kz/kazakstan-respublikasynyn-akimshilik-aumaktyk-kurylysynyn-keybir-maseleleri-turaly-44412&lt;/ref&gt; Ол [[Ертіс]] өзенінің екі жағасына орналасқан. Аумағы – селолық округтерді қосқанда 27,5 мың шаршы метр. 1782 жылдан бастап 1997-ге дейін Семипалатинск облысының орталығы болған.

Гринвичтен 500 ендік және 800 бойлық сызықтары қиылысында Семей қаласынан батысқа қарай 40 км. Дегелең тауында Евразия супер-құрылығының Географиялық орталығы анықталған.

Қазақстанда қала мәдени астанасы болып саналады, өйткені оның көптеген тұрғындары қазақ мәдениеті мен шығармашылығының негізін салушылар болып табылады.  Семей «Қазақстанның тарихи орталығы» деген ерекше мәртебеге ие.

Өңір климаты ерекше географиялық орналасуымен ерекшеленеді, құрылықта, мұхиттардан барынша алыс орналасқан.

Аумақ арктикалық бассейнге ашылған, бірақ Азияның ең биік тау шыңдары оны Үнді мұхитының әсерінен оқшау қалдырған. Климатының шұғыл континентальдылығы жылдық және тәуліктік температуралардың жоғары амплитудасы салдарынан болып отыр. Қыста -45 – қа, жазда +45 –қа дейін жетеді.

Қала халқы 323 721 адам (2019ж.&lt;ref name=&quot;stat.gov.kz&quot;&gt;[https://stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT333984 Қазақстан Республикасы халқының облыстар және астана, қалалар, аудандар, аудан орталықтары және кенттер бөлінісіндегі жынысы бойынша саны]&lt;/ref&gt;). Ертістің екі жағасында орналасқан Семей еліміздің ірі де әсем қалаларының бірі болып табылады, жергілікті тұрғындар ғана емес, Қазақстанның «рухани астанасының» қонақтары да осындай пікірде.

== Тарихы ==
Семейдің негізі 1718 жылы қаланды, [[І Петр]] шығыс жеріне және [[Ертіс өзені|Ертіс]] өңіріндегі бекіністеріне қорған салу туралы жарлық шығарды, құрылыс 1714 жылдан 1720 жылға дейін созылды. 1718 жылдың кезінде Семипалат бекінісі подполковник П.Ступиннің бақылауымен «толық қарулану жүргізіліп, бекітілді». 
«Семей» сөзі – көне түркілерге жататын сары ұйғырлар тайпасының тілінде «киелі мекен»  деген мағынаны білдірсе, «Алаш» сөзі – түркі тілінде бауырлас, қандас, туыс деген мағынаны береді. Яғни, Семей,  Алаш атауы – тұтас түркі дәуірінде қалыптасқан ең ежелгі атаулардың бірі.
Семипалат бекінісі [[Ресей]] мен [[Қазақстан]] арасындағы негізгі сауда орталықтарының дамуы арасында ерекше роль атқарды. Семейдің алғашқы құрылғанынан бастап, мұнда сауда жасау үшін жоңғар қалмақтары, бұхаралықтар, ташкенттіктер, қоқандықтар келе бастады. [[Азия]]лық күпестер сауда операцияларын бақылау мақсатында  1728 жылдан кеден мекемесі құрылды. Алғашқы жылдары Семей кедені Москвадағы Мемлекеттік Комерц-Коллегия бас басқармасында орналасқан Сібір жарлығына бағынды. 1776 жылы Батыс-Сібір генерал-губернаторы бекіністің жаңа жобасын жасау үшін капитан И.Г.Андреевті жіберді. Дарынды инженер, бекіністерді қайта салып, жолдар, көпірлер салды, жолдар мен қоршаулардың, бекіністердің жоспары мен картасын түсірді. Жаңа бекініске ескі бекініс тұрғындары, казактар, әскери қызметкерлер, сол сияќты саудагер адамдардың бөлігі көшіп келе бастады. 1854 жылдың 1 қазанында Семей облысының салтанатты ашылуы болды. Шағын ғана Семей қаласы бірден облыстыққа айналды. Қайта құрылған облыс Ресей империясы құрамындағы ең көлемдісі болды.   Қалалық дума мен Қалалық сот бекітіледі.1858 жылы 1854 жылы құрылған көлемді Семей облысында – 261487 адам болды. 1873 жылдан Семейеде телеграф, ал 1910 жылдан телефон және Қазақстандағы тұңғыш су өткізу болды. 1906 жылы жоғарғы Ертісте су арқылы қатынастың ресми ашылуы болды.ХІХ ғасырдың аяғы мен XX ғасырда Семей облысында өнімді алғаш өңдеу өнеркәсібі құрылды. XX ғасырдың басында Ресейдің ірі фирмалары мен шұѓа фабрикаларында жөн, тері дайындалды.1863 жылы қалада 2 оқу орны жұмыс істеді. Оның ішінде бір уездік училище, 2 шіркеулік-приход училищесі, 14 қазақтардың және 9 жеке татар мектептері болды. 1864 жылы әйелдер мектебі 2-ші разрядты училище болып қайта құрылды. ХІХ ғасырдың аяғы мен XX ғасырдың  басында қалада ерлер мен әйелдер классикалық гимназиялары, мұғалімдер семинариясы жұмыс істеді. [[Әлімхан Әбеуұлы Ермеков|Әлімхан Ермеков]] Семей ерлер гимназиясын алтын медальға бітіріп, содан соң Томскінің технологиялық институтын бітірді. Мұғалімдер семинариясында [[Мұхтар Омарханұлы Әуезов|Мұхтар Әуезов]] пен [[Қаныш Имантайұлы Сәтбаев|Қаныш Сәтпаев]] оқыды. Семейде 5 жылдан артық (1854-1859) орыстың ұлы жазушысы Федор Михайлович Достоевский тұрып, өзінің мәңгілік шығармаларын осында жазды: «Записки из мертвого дома», «Дядюшкин сон», «Село Степанчиково и его обитатели». Осында Ф.М.Достоевский П.П. Семенов Тянь-Шанский мен [[Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов|Шоқан Уәлиханов]], Г.Потаниндермен кездесті.Семейге Петербург университетінің студенті Е.П.Михаэлис саяси жер аударылып келді, Н.Долгополов, С.Гросс, П.Лобановский, А.Леонтьев, Н.Коншин және басқалары. Олар Семейде үлкен ғылыми және мәдени-ағарту жұмыстарын жүргізді.Е.П.Михаэлис, Н.Долгополов жєне С.Гросс сияќты азаматтар қазақтың ұлы ағартушысы [[Абай Құнанбайұлы|Абай]] (Ибраћим) Құнанбаевпен достық қарым-қатынаста болды. Олардың көмегімен Абай классикалық әдебиет пен қоғамның саяси өмірімен танысты. Өз кезегінде Абай достарына қазақ халқының тарихын, мәдениеті мен тұрмысын оқып үйренуге көмектесті. Абай Құнанбаев қазақ халқының мәдениеті мен тұрмысын өте жетік біліп, қазақтың салт-дәстүрлері, көне заңдары, генеалогиясы, аңыздары және этнографиялық терминологиясы жөнінде үлкен жалпыхалықтық беделге ие болды.1878 жылы Семей қаласында Облыстық статистикалық комитет құрылды. Семей статистикалық комитетінің бірінші хатшысы саяси жер аударылып келген Е.П.Михаэлис. Ол сондай-ақ Семейде 1883 жылы  қоғамдық кітапхана мен өлкетану музейін қорушылардың бірі болды. Семей География қоғамы Батыс-Сібір бөлімшесі Орыс География қоғамының филиалы болып құрылған, бірақ  жұмысты  өз бетімен дербес атқарды.  Семей бөлімшесінің белсенді қайраткерлері ағайынды В.Н.Белослюдов және А.Н.Белослюдовтар болды. Алғашқысы суретші-этнограф болып көптеген суреттер салды. Олар қазір Қазақстан Республикасы ғылым Академиясы кітапханасының қорында қолжазба төрінде сақталған. Ал екіншісі қазақ фольклорының шығармаларын жинады. А.Н.Белослюдовтың жинаған қазақ ертегілері басқа фольклорлық деректер сияқты бөлімшенің «Жазбахатында» жарияланды. Г.Д.Гребеншиковтың еңбек жолы мен әдеби қызметі Семейде басталды. Семейде Г.Н.Потанин жєне В.А.Обручевтар, басқа да көрнекті ғалымдар жұмыс істеді. 1917 жылдың маусым айынан бастап Семей қаласында «Айқап» журналының бағытына жақын апта сайын шығатын  «Сары-арқа» үнқағазы шыға бастады. «Сары-арқа» үнқағазының редакторлары Р.Марсеков пен К.Ғаббасовтар болды. Оның беттерінде [[Әлихан Нұрмұхамедұлы Бөкейхан|Ә.Бөкейхановтың]], [[Міржақып Дулатұлы|М.Дулатовтың]], А.Ермековтың, М.Молдыбаевтың, Ж.Ақпаевтың мақалалары және басқа да Алаш қозғалысының көрнекті қайраткерлерінің мақалалары жарияланды. 1903 жылдың 23 қыркүйекінде Семей мұғалімдер семинариясының ашылуы болды. 1928 жылға дейін Семей губерниялық қала, одан кейін округтік  болды; 1932 жылы республика облыстарға бөлінді, алғашқыда Семей Шығыс Қазақстан облысының орталығы болып, 1939 жылдан Семей облысының орталығы болды. Соғыс алдындағы жылдары қалада ірі өндіріс орындары салынды. Солтүстік бөлігі Семей қаласынан басталатын Түрксиб темір жолы еліміздің маңызды құрылысының бірі болды. Семейде бірінші 5 жылдықтың ірі құрылысы ет консерві комбинаты болды, ол еліміздегі тамақ өнеркәсібі жөніндегі қуатты өнеркісіптердің бірі болды.  Қала мол өнімдік базасы бар ірі мал шаруашылық аймағының орталығы болды. Ет комбинатымен бір мезгілде ірі ұн комбинаты, жаңа техникамен жаңа тері зауыты салынып, ал 1938 жылы арнайы зертханасымен қой терісі зауытының құрылысы басталды.  Сол кездегі ең жаңа техникамен жабдықталған судорем зауытының құрылысы да дами бастады. 1920 жылдың қазан айында қалада құрамында 15 адамы бар  «Ес-Аймақ» театрлық   труппа  құрылды. Олардың арасында қазақ сахнасының көрнекті қайраткерлері – [[Иса Байзақов]], [[Әміре Қашаубаев]], [[Жұмат Тұрғынбайұлы Шанин|Жұмат Шанин]], Жүсіпбек Елебековтер болды. 1934 жылы Семейде қазақ сазды-драмалық театр ұйымдастырылды. Театр 1934 жылдың 6 шілдесінде [[Ілияс Жансүгіров|І.Жансүгіров]]тың «Кек» спектаклімен ашылды. Семей – тек Шығыс Қазақстандағы емес  республикадағы мәдени, тарихи орталық болып саналады. Мұнда Абай және [[Фёдор Михайлович Достоевский|Ф.М.Достоевский]] мұражайлары, Қазақстан мен Батыс-Сібір өлкетану музейі, Невзоровтар отбасы атындағы бейнелеу өнері мұражайы, кітапханалары бар. Қазақтың Абай атындағы сазды-драмалық және Ф.М.Достоевский атындағы орыс драмалық театрлары бар.

===Семей Ұлы Отан соғысы жылдарында===
1941 жылы облыс аумағында 238 және 8 атқыштар дивизиясы құрылды.  Ерлік істері үшін 238-ші атқыштар дивизиясы 1942 жылдың 3 мамырында КСРО Жоғарғы Кеңесі Президиумы Жарлығымен Жауынгерлік Қызыл ту орденімен марапатталды, ал 24 мамырда Халық Қомиссарының бұйрығымен 30-шы гвардиялық болып жасақталды. 1944 жылдың 3 қарашасында 30-шы гвардиялық дивизия «Рижск» құрметті атағы берілді. 1946 жылдың 6 мамырында дивизия таратылды. Өкіметтік марапаттарға дивизияның 13 мыңнан астам жауынгерлері ерліктері үшін ие болды.
Дивизия командирлері: полковник Коротков Геннадий Петрович (14 наурыз 1941 ж. – 10 мамыр 1942 ж.); полковник (27 қазан 1942ж. генерал-майор) Кулешов  Андрей Данилович (16 мамыр 1942 ж. – 17 қаңтар 1944ж.);  полковник (3 маусым 1944 ж. – генерал-майор) Исаев Михаил Александрович (18 қаңтар – 5 қараша 1944ж., 17 ақпан– 9  мамыр 1945ж.); полковник Фадейкин Иван Анисимович (6 қараша 1944ж. – 16 ақпан 1945жж.).
  
8-ші атқыштар дивизиясының жолы да даңқты болды. 1941 жылдың желтоқсанынан 1942 жылдың наурызына дейін Семей және Аягөз қалаларында жасақталды. Воронеж түбінен басталған жауынгерлік жол Курскі шайқасына ұласты. 1944 жылдың 5 наурызында дивизияға «Ямпольск» құрметті атағы берілді.
Дивизия командирлері: полковник Зверев Григорий Александрович (25 желтоқсан 1941ж. – 1 ақпан 1942 ж); подполковник (1 қазан 1942 ж. генерал-майор) Иванов Иван Иванович (2 ақпан 1942 ж. – 2 маусым 1943ж); подполковник Гудзь Порфирий Мартынович (15 маусым – 26 қазан1943ж); генерал-майор Иванов Николай Иванович (27 қазан  – 12 желтоқсан 1943ж); генерал – майор Смирнов Андрей Семенович (13 желтоқсан 1943ж. – 26 қыркүйек 1944ж); полковник Угрюмов Николай Степанович (27  қыркүйек 1944 ж. – 9 мамыр 1945ж).

56 семейліктерге Кеңес Одағының Батыры жоғарғы атақтар берілді (М.Әбеулов, В.В.Буторин, З.Белібаев, В.А.Засядко, М.К.Меркулов, Н.Н.Силин т.б.). 13 адам 3-ші дєрежелі Даңқ орденінің иегерлері болды (Ф.Әділбаев, М.Әубєкіров, П.П. Борков, М.Ф.Кружелев, Ф.Е. Маслин, В.Н.Кондратьев, В.А.Осипов, С.Рубаев, Б.Хайдаров т.б.)&lt;ref&gt;[http://akimsemey.gov.kz/journal/view/3/2771 Қала тарихы]&lt;/ref&gt;

== Географиясы ==
=== Климаты ===
&lt;div style=&quot;max-width:75%&quot;&gt;{{Қаланың ауа райы
|Жер_ілік = Семей 
|Дерекнама = [https://meteolabs.kz/қаз/климаты/семей/ Семей ауа райы мен климаты]
|Қаң_а_макс  = 5.7
|Ақп_а_макс  = 6.8
|Нау_а_макс  = 24.5
|Сәу_а_макс  = 33.0
|Мам_а_макс  = 37.6
|Мау_а_макс  = 38.8
|Шіл_а_макс  = 42.1
|Там_а_макс  = 42.5
|Қыр_а_макс  = 38.2
|Қаз_а_макс  = 29.5
|Қар_а_макс  = 21.0
|Жел_а_макс  = 6.7
|Жыл__а_макс  = 42.5
|Қаң_а_мин  = -42.6
|Ақп_а_мин  = -41.5
|Нау_а_мин  = -34.6
|Сәу_а_мин  = -18.4
|Мам_а_мин  = -6.5
|Мау_а_мин  = 0.2
|Шіл_а_мин  = 5.5
|Там_а_мин  = 0.6
|Қыр_а_мин  = -7.5
|Қаз_а_мин  = -20.8
|Қар_а_мин  = -42.1
|Жел_а_мин  = -42.2
|Жыл__а_мин  = -42.6
|Қаң_ор_макс  = -9.8
|Ақп_ор_макс  = -8.1
|Нау_ор_макс  = -0.2
|Сәу_ор_макс  = 13.7
|Мам_ор_макс  = 22.0
|Мау_ор_макс  = 27.2
|Шіл_ор_макс  = 28.5
|Там_ор_макс  = 26.9
|Қыр_ор_макс  = 20.6
|Қаз_ор_макс  = 11.8
|Қар_ор_макс  = 0.5
|Жел_ор_макс  = -6.8
|Жыл__ор_макс  = 10.5
|Қаң_ор_мин  = -19.5
|Ақп_ор_мин  = -19.4
|Нау_ор_мин  = -11.3
|Сәу_ор_мин  = 0.2
|Мам_ор_мин  = 6.9
|Мау_ор_мин  = 12.4
|Шіл_ор_мин  = 14.7
|Там_ор_мин  = 11.7
|Қыр_ор_мин  = 5.0
|Қаз_ор_мин  = -0.5
|Қар_ор_мин  = -8.7
|Жел_ор_мин  = -15.9
|Жыл__ор_мин  = -2.0
|Қаң_ор  = -14.7
|Ақп_ор  = -13.8
|Нау_ор  = -5.8
|Сәу_ор  = 7.0
|Мам_ор  = 14.5
|Мау_ор  = 19.8
|Шіл_ор  = 21.6
|Там_ор  = 19.3
|Қыр_ор  = 12.8
|Қаз_ор  = 5.6
|Қар_ор  = -4.1
|Жел_ор  = -11.3
|Жыл__ор  = 4.2
|Қаң_ор_ж-ш  = 14.6
|Ақп_ор_ж-ш  = 14.8
|Нау_ор_ж-ш  = 14.8
|Сәу_ор_ж-ш  = 17.7
|Мам_ор_ж-ш  = 27.7
|Мау_ор_ж-ш  = 30.5
|Шіл_ор_ж-ш  = 49.8
|Там_ор_ж-ш  = 21.7
|Қыр_ор_ж-ш  = 16.0
|Қаз_ор_ж-ш  = 20.9
|Қар_ор_ж-ш  = 25.8
|Жел_ор_ж-ш  = 21.3
|Жыл__ор_ж-ш  = 275.6
|}}
&lt;/div&gt;

== Халық саны ==
Семей қаласы халқының саны&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-cities.htm|title=City &amp; town of Kazakhstan|publisher=pop-stat.mashke.org|lang=en|accessdate=2016-03-29}}&lt;/ref&gt;

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! 1881!!	1897!!1910!!	1926!!	1939!!	1959	!!1970	!!1979	!!1989	!!1991	!!1999	
|-
|17 820	
|26 353	
|34 400	
|56 100	
|109 700	
|149 800	
|235 735	
|282 574	
|334 402
|344 700	
|269 574
|}

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
!	2004!!2005!!	2006!!2007!!	2008!!	2009!!	2010!!	2011!!	2012!!2013!!	2014!!	2015
|-
|268 998	
|273 781	
|277 261	
|279 910	
|282 110	
|299 264	
|301 471
|303 348	
|305 795	
|309 772	
|312 056	
|313 726
|}

== Мәдени өмір ==
Семей шаһары Қазақстанның &quot;мәдени астаны&quot; ретінде әйгілі. Қалада [[Абайдың әдеби-мемориалдық мұражайы|Абайдың Семейдегі әдеби-мемориалдық мұражайы]], [[Достоевскийдің әдеби-мемориалдық мұражайы|Федор Достоевскийдің әдеби-мемориалдық мұражайы]], [[Ф. Достоевский атындағы Семей мемлекеттік орыс драма театры]] сынды мәдениет орталықтары бар.

== Қаланың көрікті жерлері == 
[[Сурет:2-minaret mosque in Semey.jpg|thumb|left|Әнет баба атындағы қос мұнарлы тас мешіт (Орталық мешіт)]]
* '''Бір мұнаралы мешіт''' - Шебер Ғабулла Эфенди, XIX ғ. 2-ші жарт. – қала құрылысы және сәулет ескерткіші. Мешіт жұмыс істеп тұр. 
* '''Қос мұналары мешіт''' - сәулетші Болбатов, инженер поручик Манашев, 1856 - 1862 жж. - құрылысы және сәулет ескерткіші. ХІХ ғ. мұсылмандық сәулет үлгісі. Мешіт татар көпесінің қаржысына түрік жобасымен салынған. Мешіт жұмыс істеп тұр.
* '''[[Тыныбай мешіті]]''' - Тыныбай Кәукенов, XIX ғасырдың 30-40 жж. - қала құрылысы және сәулет ескерткіші. Мешіт жұмыс істеп тұр.
* '''Ямыш қақпасы''' - Бекіністің үш қақпасынан сақталған батыс Ямыш қақпасы 1773ж. қақпа және оның қабырғалары инженер капитан И.Г.Андреевтыњ басшылығымен салынды. Ямыш қақпасы - XVIII ғ. (1776 ж.). Қала құрылысы және сәулет ескерткіші.
[[Сурет:Semey Bridge.jpg|thumb|right| Семейдің аспалы көпірі]]
* '''Невзоровтар отбасы атындағы мұражай''' - Қала құрылыс және сәулет ескерткіші (көпес Степановтың бұрынғы үйі), 1827 жыл. Революциядан кейін ғимаратқа жеке мемлекеттік мекемелер орналасқан.
* '''Тарихи-өлкетану мұражайының ғимараты''' (бұрынғы губернатор үйі) - 1856 ж. қала құрылысы және сәулет ескерткіші. Сәулетшінің есімі белгісіз. Революцияға дейін ғимаратта әскери губернатор тұрған.
* '''Достоевскийдің әдеби-мемориалдық мұражай-үйінің ғимараты''' (бұрынғы почтальон Липухиннің үйі, 1857-1859 жж. жазушы Ф.М. Достоевский тұрған) 1838 ж. қала құрылысы және сәулет ескерткіші. Музей кешені 1,5 ќабаттық ағаш үйден тұрады. Мещан үлгісінде салынған. Көне Семейге тән   үйлердің бірі. Жартылай жертөледе 3 бөлме, жоғарғы қабатта 4 бөлме, ХІХ ғ. тән үлгі бойынша: асхана, қонақ бөлме, кабинет және жатын бөлмелерден тұрады. Бөлмелер аласа- 2,45 м. бірінші қабат терезелері қақпақтармен жабылады.
* '''Абай  тұрған Анияр  Молдабаевтің үйі'''  (Алаш арыстары). ХІХ ғасырдың соңы. Қала құрылысы және сәулет ескерткіші. Төртбұрышты, ағаштан салынған. Төменгі қабат жоғарғыдан кішілеу, терезелері қақпақталған. Екі қабаттың да терезелері оюланған. үйдің қабырғасына орыс және қазақ тілдерінде 2 мемориалдыќ тақта ілінген: «Бұл үйде 1878-1904 жж. ұлы ағартушы ақын Абай Құнанбаев тұрған».
* '''«Өлімнен де күшті» мемориалы''' - 1991 жылдың 29 тамызында ҚР Президенті Н.Ә.Назарбаев Семей ядролық полигонын жабу туралы Жарлыққа қол қойды. 2001 ж. 29 тамызында Семейдің «Полковничий» аралында Семей ядролық полигонның құрбандарына арналған «өлімнен де күшті» ескерткіш қойылды. Ескерткіш жобаның авторы Шота Уәлиханов.
* Ертіс өзені арқылы өтетін '''аспалы көпір''' 2000 ж. 17 қазанда ашылды.  Ертіс өзені арқылы өтетін аспалы көпір құрылысының жобасын ұсынған жапондық  Исакавадзима Харима Хеви Индастриз Компания ЛТД компаниясы және ШҚО Әкім аппараты.
* '''Республикалық әдеби-мемориальдық Абай мұражайының ғимараты''' – 1860 жыл. Мемлекттік  әдеби-мемориальдық Абай мұражайы Семей қаласында 1940 ж. Абайдың туғанына 95 жылдығына салынды.
* '''Жеңіс мемориалы''' - Фашистік Германияны кеңес халқы жеңгеніне 40 жыл толуына орай 1985ж 9 мамырында қаламыздағы Орталық саябақта Ұлы Отан соғысы жылдарында қаза тапқан семейліктерге арнап ескерткіш монумент тұрғызылды.  Монументальдық ескерткіш авторлары: Клюшкин О.С., Семченко А.В., Тихомолов В.Ф.

== Белгілі тұлғалары ==
* [[Дулат Бабатайұлы]] – көрнекті ақын, жырау, сатирик, қоғам қайраткері, тарихшы, Абайдың ұстазы.
* [[Абай Құнанбайұлы|Абай Құнанбаев]] – ақын, ағартушы, жазба қазақ әдебиетінің, қазақ әдеби тілінің негізін қалаушы, философ.
* [[Әміре Қашаубаев]] – атақты әнші, актер әрі музыкант.
* [[Шәкәрім Құдайбердіұлы]] – ақын, жазушы, философ, тарихшы, композитор, Абаймен замандас әрі інісі
* [[Әріп Тәңірбергенов]] – ұстаз, ақын, ағартушы, жазба қазақ әдебиетінің, қазақ әдеби тілінің негізін қалаушылардың бірі, философ, сазгер, аудармашы, саяси қайраткер. 
* [[Мұхтар Омарханұлы Әуезов|Мұхтар Әуезов]] – ұлы жазушы, қоғам қайраткері, ғұлама ғалым, Қазақстан Ғылым академиясының академигі (1946), филология ғылымдарының докторы, профессор (1946), Қазақ КСР-нің еңбек сіңірген ғылым қайраткері (1957)
* [[Көкбай Жанатайұлы]] – ақын, ағартушы, Абайдың әрі шәкірті, досы, әрі туысқан інісі.
* [[Бибігүл Төлегенова]] – қазақ әншісі (лирикалық-колоратуралық сопрано), КСРО халық әртісі (1967).
* [[Роза Рымбаева]] – кеңестік және қазақ эстрада әншісі (сопрано), профессор, актриса. Қазақстанның халық әртісі (1986), халықаралық конкурстардың лауреаты. Құрмет және Парасат ордендері мен марапаттың иегері. Қырғызстанның (2000) және Өзбекстанның (1984) еңбек сіңірген әртісі.
* [[Сейіт Асқарұлы Қасқабасов]] – әдебиеттану, фольклоршы ғалым. Қазақстан Ұлттық Ғылым Академиясының академигі, филология ғылымдарының докторы, профессор. ҚР Мемлекеттік сыйлығының лауреаты. Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері. Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия Ұлттық университетінің Қазақ әдебиеті кафедрасының меңгерушісі.
* [[Таупық Рымжанов]] – жазушы
* [[Амантай Исин]] – Тарихшы-ғалым (1988). Бірнеше монография және жүзге жуық ғылыми мақалалардың авторы.
* [[Қайым Мұқамедханов]] – Ғалым, абайтанушы, 1940 жылдан КСРО Жазушылар одағының мүшесі, қоғам қайраткері, жазушы, ақын, драматург, аудармашы, педагог. Семей қаласындағы Абай мұражайының негізін қалаушы (1940). Қазақ КСР-і Мемлекеттік Әнұраны мәтінінің авторы.
* [[Әлихан Нұрмұхамедұлы Бөкейхан]] — қазақтың мемлекеттік, саяси және қоғам қайраткері, ұлт-азаттық және Алаш партиясының жетекшісі, Алашорда автономиялы үкіметінің төрағасы, публицист, ғалым, аудармашы.

== Қаланың әлеуметтік-экономикалық дамуы ==
[[Сурет:SemAZ.jpg|thumb|center|800px|&lt;center&gt;Семей автобус құрастыру зауыты&lt;/center&gt;]]
Өнеркәсіп. 2011 жылдың қаңтар-маусым айларында қаланың өндірістік кәсіпорындарымен 49,3 млрд. теңге сомасына тауар өнімі өндірілді, бұл 2010 жылдың осындай кезеңіне қарағанда 15,3% артық.

Аграрлы секторда жалпы өнім көлемі 4 499,1 млн. теңгені немесе 2010 жылдың деңгейіне 101,7% құрады.

Ет өндірісі - 6,9%, сүт өндірісі - 2,0% артты.

Бөлшек тауарайналым көлемі 39,8 млрд. теңгені құрады және 2010 жылдың осындай кезеңімен салыстырғанда 15,3% артады, физикалық көлем индексі - 107%.

Шағын бизнестің белсенді кэсіпорындар саны 969 кәсіпорынға дейін немесе 2010 жылдың осындай кезеңіне 10,8% артты.

Негізгі капиталға инвестиция 11 316 млн.теңге сомасында немесе 2010 жылдың деңгейіне 116,1% игерілді.

16 мың ш.м. жеке тұрғын үй енгізілді, бұл 2010 жылдың деңгейінен 182% артық.

Жеке табыс көздері бойынша қала бюджеті 4 466,7 млн. теңге жоспар кезінде 4 518 млн. теңгеге немесе 101,1% орындалды.

Қосымша қорды қарастыру мақсатында, әкімдік пен қала бойынша салық басқармасының бірлескен іс-әрекет жоспар-кестесі бекітілді, оның нәтижесінде 378,5 млн. теңге анықталды, бюджетке нақты 338,7 млн. теңге түсті.

Бюджеттің шығыс бөлігі 10 458,3 млн. теңге жоспар кезінде 10 265 млн. теңге сомасында немесе 98,2% игерілді.

Еңбек нарығындағы жағдай. Халықты жұмыспен қамтуды арттыру үшін 2011 жылы Семей қаласының 2012-2015 жылдарға даму бағдарламасы, Жұмыспен қамту 2020 және Жол картасы бағдарламалары бойынша іс-шаралар қарастырылған.

Жұмысқа орналастыру мәселесі бойынша жүгінгендер қатарынан жұмысқа орналасқандардың үлесі 2011 жылдың қаңтар-маусым айларында 72,4% кұрады, бұл 2010 жылдың осындай кезеңіне қарағанда 8,8 пайыздық пунктке арттық.

2011 жылдың 1 шілдесіне жұмыссыздардың тіркелген саны 1518 адамға есептеліп, өткен жылдың деңгейінде қалды.

Ағымдағы жылдың бірінші жартыжылдығында аз қамтылған азаматтар саны 8,4% азайып, 4 581 адамды құрайды.

Ірі және орта кәсіпорындарда жұмыспен қамтылған қызметкерлердің орта айлық номиналды еңбек ақы төлемі 2011 жылдың қаңтар-маусым айларында 59 153 теңгені құрап 2010 жылдың осындай кезеңіне 13,5% артты.&lt;ref&gt;[http://akimsemey.gov.kz/journal/view/3/2771]&lt;/ref&gt;

== Бауырлас қалалары ==
* {{flagicon|Belgium}} Ипр, [[Бельгия]]

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Абай облысы}}
{{Қазақстан қалалары}}
{{Семей қалалық әкімдігі елді мекендері}}

[[Санат:Семей]]
[[Санат:Ертіс бойындағы қалалар]]
[[Санат:XVIII ғасырда құрылған қалалар]]</text>
      <sha1>g4fw6grbtzka4lg9g4512bar6yt8h54</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Үлгі:PD-USGov</title>
    <ns>10</ns>
    <id>12827</id>
    <revision>
      <id>3057618</id>
      <parentid>61539</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T00:22:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rkt2312</username>
        <id>120904</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="921" xml:space="preserve">{{imbox
| type       = license
| image      = [[File:PD-icon.svg|52px|Public domain]]
| imageright = [[File:Great Seal of the United States (obverse).svg|64px]]
| text       = {{lang|en|''This work is in the '''[[public domain]]''' in the United States because it is a [[:en:Work of the United States Government|work of the United States Federal Government]] under the terms of ''Title 17, Chapter 1, Section 105 of the [[United States Code|US Code]]''.  See [[Copyright]].''}}&lt;br /&gt;

&lt;small&gt;{{lang|en|'''&lt;u&gt;Note&lt;/u&gt;:  This only applies to works of the Federal Government and not to the work of any individual [[:en:U.S. state|U.S. state]], [[w:United States Territory|territory]], commonwealth, county, municipality, or any other subdivision. '''}}&lt;/small&gt;

}}{{image other
| [[Category:United States government images|{{PAGENAME}}]]
}}{{free media}}&lt;noinclude&gt;

{{pp-template|small=yes}}
{{documentation}}

&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>72co0xcfajf8sk4gphax7pj9wvntc6o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Жеті жылдық соғыс</title>
    <ns>0</ns>
    <id>13183</id>
    <revision>
      <id>3057619</id>
      <parentid>3053439</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T00:27:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Samhanin</username>
        <id>59182</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23784" xml:space="preserve">{{Cleanup|date=May 2008}}
{{Қарулы қақтығыс
|қақтығыс     =    Жеті жылдық соғыс
|сурет        =    Seven Years' War Collage.jpg
|сурет атауы  =    '''Сағат тілімен жоғарғы сол жақта:'''&lt;br /&gt;
Плесси шайқасы (1757 ж. 23 маусым), Кариллон шайқасы (1758 ж. 6-8 шілде), Цорндорф шайқасы (1758 ж. 25 тамыз), Кунерсдорф шайқасы (1759 ж. 12 тамыз)
|дата         =    [[17 мамыр]] [[1756 жыл|1756]] – [[15 ақпан]] [[1763 жыл|1763]]
|орын         =    [[Еуропа]], [[Солтүстік Америка]], [[Оңтүстік Америка]], [[Африка]], Кариб аралдары, [[Үндістан]], [[Филиппиндер]]
|себеп        =   • Еуропада Пруссияның күшеюі;
&lt;br /&gt;
• Франко-ағылшын отаршылдық бәсекелестігі&lt;br /&gt;
|нәтиже       =  Ағылшын-Пруссия коалициясының жеңісі&lt;br /&gt;
• [[Ұлыбритания Патшалығы|Ұлыбритания]] үстем әлемдік держава ретінде ерекшеленеді.&lt;br /&gt;
• Франция Ұлыбританияның пайдасына үлкен ықпал мен беделді жоғалтады.&lt;br /&gt;
• Пруссия еуропалық саяси аренада ірі мемлекет айналуда.&lt;br /&gt;
{{collapsible list
  | liststyle = margin-left:0.8em;
  | title     = Жасалған бейбіт шарттар:
  | 
• Санкт-Петербург бейбітшілік шарты (1762.ж)&lt;br /&gt;
• Гамбург бейбітшілік шарты (1762.ж)&lt;br /&gt;
• Париж бейбітшілік шарты (1763.ж)&lt;br /&gt;
• Губертусбург бейбітшілік шарты (1763.ж)&lt;br /&gt;
 }}
|өзгерістер   =     • Ұлыбритания, Франция, Португалия және Испания арасындағы отарлық иеліктерді беру.&lt;br /&gt;
• Франция мен Испания Ұлыбритания мен Португалияның жаулап алынған отарлық аумақтарын қайтарады.&lt;br /&gt;
• Франция Ұлыбританиядан Миссисипи өзенінің шығысында, Канадаға, Сент-Винсент аралына, Тобагоға, Доминикаға және Гренадаға, сондай-ақ Үндістанның солтүстік аралдарына иелік етеді.&lt;br /&gt;
• Франция Луизианадан және Испанияның Миссисипи өзенінің батысындағы Солтүстік Америка аумағынан төмен.&lt;br /&gt;
• Испания Флорида мен Маниладан Ұлыбританиядан төмен.&lt;br /&gt;
• [[Ұлы Моғолдар патшалығы|Моғол империясы]] Ұлыбританиядан Бенгалиядан төмен.
|қарсылас1    =     [[File:Flag of Great Britain (1707–1800).svg|22px|border]] [[Британ империясы]]:&lt;br /&gt;
{{collapsible list
  | liststyle = margin-left:0.8em;
  | title     = одақтастар мен колониялар
  | &lt;br /&gt;
* [[File:Red Ensign of Great Britain (1707–1800, square canton).svg|22px|border]] Британдық Америка
* [[File:Royal Standard of Ireland (1542–1801).svg|22px|border]] [[Ирландия патшалығы|Ирландия]]
* [[File:Flag of the British East India Company (1801).svg|22px|border]] Британдық Шығыс Үндістан компаниясы
 }}&lt;br /&gt;
[[File:Flag of Hanover (1692).svg|22px|border]] Хановер&lt;br /&gt;
[[File:Flag of the Kingdom of Prussia (1750-1801).svg|22px|border]] Пруссия патшалығы&lt;br /&gt;
[[File:Flag of Hesse.svg|22px|border]] Гессен-Кассель кінәздігі&lt;br /&gt;
[[File:Flagge Fürstentum Schaumburg-Lippe.svg|22px|border]] Шаумбург-Липпе кінәздігі&lt;br /&gt;
[[File:Coat of arms of the House of Welf-Brunswick (Braunschweig).svg|22px|border]] Брауншвейг-Вольфенбюттель кінәздігі&lt;br /&gt;
[[File:Flag of Portugal (1750).svg|22px|border]] Португалия патшалығы&lt;br /&gt;
[[File:Flag of the Maratha Empire.svg|22px|border]] Маратха империясы&lt;br /&gt;
[[File:Flag of Nawab.svg|22px|border]] Қарнат сұлтандығы&lt;br /&gt;
[[File:Asafia flag of Hyderabad State.svg|22px|border]] Хайдарабад мемлекеті&lt;br /&gt;
[[File:Flag of the Russian Empire (black-yellow-white).svg|22px|border]] [[Ресей империясы]] (1762 жылдан)&lt;br /&gt;
{{collapsible list
  | liststyle = margin-left:0.8em;
  | title     = үнді тайпалары
  | 
* [[Ирокез (тайпа)|Ирокездер]]
* Гурондар
* [[Чероки]] (1758 дейін)
* Катоба
* Минго
* Могикандар
* Делавэрлар (1758 жылдан)
 }}
|қарсылас2=[[File:Royal Standard of the King of France.svg|22px|border]] Франция патшалығы&lt;br /&gt;
{{collapsible list
  | liststyle = margin-left:0.8em;
  | title     = колониялар
  | 
* [[File:Pavillon royal de la France.svg|22px|border]] Жаңа Франция
* [[File:Pavillon royal de la France.svg|22px|border]] Француз Канада
* [[File:Drapeau du régiment de la Compagnie des Indes en 1756.png|22px|border]] Француз Шығыс Үндістан компаниясы
 }}
[[File:Banner of the Holy Roman Emperor with haloes (1400-1806).svg|22px|border]] [[Қасиетті Рим империясы]] (1757 жылдан)&lt;br /&gt;
[[File:Flag of the Habsburg Monarchy.svg|22px|border]] Габсбург монархиясы (1756 жылы – өздігінен)&lt;br /&gt;
[[File:Flag of Electoral Saxony.svg|22px|border]] Саксония&lt;br /&gt;
[[File:Flag of Hesse-Darmstadt Reiment during the Seven Years War (1756-1763).svg|22px|border]] Гессен-Дармштадт&lt;br /&gt;
[[File:Flag of Cross of Burgundy.svg|22px|border]] Испан империясы&lt;br /&gt;
[[File:VOC.svg|22px|border]] [[Голландық Ост-Үнді компаниясы|Голландиялық Шығыс Үндістан компаниясы]] (1759)&lt;br /&gt;
[[File:Flag of the Russian Empire (black-yellow-white).svg|22px|border]] [[Ресей империясы]] (1762 жылға дейін)&lt;br /&gt;
[[File:Naval Ensign of Sweden.svg|22px|border]] Швеция патшалығы  (1757 – 1762)&lt;br /&gt;
[[File:Flag of the Mughal Empire.png|22px|border]] [[Ұлы Моғолдар патшалығы]] &lt;br /&gt;
[[File:Flag of the Principality of Bengal (15th-18th century).svg|22px|border]] Бенгал суба (1756 – 1757, 1759)&lt;br /&gt;
{{collapsible list
  | liststyle = margin-left:0.8em;
  | title     = үнді тайпалары
  | 
* Вабанактер
* [[Микмак|Микмактар]]
* Алгонкиндер
* Делавэрлар (1758 жылға дейін)
* Оджибве
* Одава
* Шауни
* Инну
* Оттава
* Потаватоми
 }}
|күштер1=          Ұлыбритания:&lt;br /&gt;
300 000 (барлығы жұмылдырылған)&lt;br /&gt;
Хановер:&lt;br /&gt;
50 000&lt;br /&gt;
Пруссия патшалығы&lt;br /&gt;
200 000&lt;br /&gt;
|күштер2=           Франция патшалығы:&lt;br /&gt;
200 000 немесе 1 000 000&lt;br /&gt;
Ресей империясы:&lt;br /&gt;
333 000&lt;br /&gt;
Аустрия:&lt;br /&gt;
200 000&lt;br /&gt;
Испан империясы:&lt;br /&gt;
25 000
|жалпы шығындар=    900 000 – 1 400 000
}}

'''Жеті жылдық соғыс''' ([[1756 жыл]] – [[1763 жыл]]) — сол кездегі барлық маңызды еуропалық мемлекеттер қатысқан, 900 000-нан 1 400 000-ға дейін адам шығынына алып келген соғыс.&lt;ref&gt;[http://users.erols.com/mwhite28/wars18c.htm#7YrW Seven Years War (1755-63)]&lt;/ref&gt; Соғыс 1756 жылдан 1763 жылға дейін еуропалық және отарлық соғыс театрларында өрбіді. 1754 – 1763 жылдар арасында орын алған '''Помераниялық соғыс''' пен '''[[Француз және үнді соғысы]]''' соның бөлігі болып саналады.  

[[Пруссия]], Хановер курфюрсттығы және [[Ұлыбритания Патшалығы|Ұлыбритания патшалығы]] (Солтүстік Америкадағы отарлары, британиялық Шығыс Үнді компаниясы және [[Ирландия патшалығы]]мен бірге) одақ құрып, [[Аустрия]], [[Франция]] (Солтүстік Америкалық Жаңа Франция отары және франциялық Шығыс Үнді компаниясымен бірге), [[Ресей империясы]], [[Швеция]] және Саксония курфюрсттығына қарсы соғысты. Кейінірек текетіреске [[Португалия]] (Ұлыбританияның жағында) және [[Испания]] (Францияның жағында) да кірісті. Бейтарап Нидерланд республикасының қарулы күштері Үндістанда шабуылға ұшырады.

Соғыстың нәтижесінде Франция Америкалардағы басты отарлаушы мемлекет ретіндегі ролін (онда ол [[Француз Гвианасы]], [[Гваделупа]], [[Мартиника]], Сен-Доминг және Сент-Пьер және Микелон сияқты иеліктерін ғана сақтап қалды) және [[Француз төңкерісі|Ұлы француз төңкерісі]] дейін Еуропадағы ең басты мемлекет ролін жоғалтып алды.&lt;ref&gt;The [[Treaty of Paris (1763)|Treaty of Paris]] in {{cite book |last= Corbett |first= Julian |authorlink= Julian Corbett |coauthors= |editor= |others= |title= England in the Seven Years' War: A Study in Combined Strategy Vol. II. |origdate= |origyear=  |origmonth= |url= |format= book |accessdate= |accessyear= |accessmonth= |edition= Second Edition|date= 1918|year= |month= |publisher= Longman, Green and Co. |location= London |language= English|id= |doi = |pages= |chapter= |chapterurl= |quote = }}&lt;/ref&gt; 

[[Ұлыбритания]] болса дүниедегі басты отарлаушы мемлекетке айналды. Францияның әскери теңіз флоты бытырап кетті.&lt;ref&gt;{{cite book |last= Kennedy |first= Paul |authorlink= Paul Kennedy |coauthors= |editor= |others= |title= The Rise and Fall of British Naval Mastery |origdate= |origyear= 1976 |origmonth= |url= |format= book |accessdate= |accessyear= |accessmonth= |edition= new introduction|date= 2004|year= |month= |publisher= Penguin Books |location= London |language= English|id= |doi = |pages= |chapter= |chapterurl= |quote = }}&lt;/ref&gt; Дүниенің басқа бір шеті, Үндістанда британиялық Шығыс Үнді компаниясы орнығып, соның арқасында Үндістан «[[Британ империясы|Империялық]] тәждің асыл тасына» айналды. [[Уинстон Черчилль]] бұл соғысты бірінші дүниежүзілік соғыс деп атады,&lt;ref&gt;{{cite book | last = Bowen  
 | first = HV | year = 1998 | title = War and British Society 1688-1815 | publisher = Cambridge University Press | location = Cambridge, United Kingdom | id = ISBN 0-521-57645-8|pages=7}}&lt;/ref&gt; себебі ол адамзат тарихындағы бүкіл жер шары бойынша жүргізілген соғыс болды (соғысушы жақтардың көбі еуропалық мемлекеттер болса да). Өздерінің империяларын үлкейтумен айналысып жатқан Англия мен Франция арасындағы әскери жанжал болғандықтан, кейде оны екінші [[Жүзжылдық соғыс|Жүз жылдық соғыс]] деп те атайды.&lt;ref&gt;Tombs, Robert and Isabelle. ''That Sweet Enemy: The French and the British from the Sun King to the Present''. London: William Heinemann, 2006.&lt;/ref&gt;

Бұл соғыс Пруссия патшасы [[II Фридрих|Ұлы Фридрихтың]] [[Саксония]]ға шабуылымен басталды.

== Аттары ==
[[Канада]] мен [[Ұлыбритания|Құрама Патшалықта]] «Жеті жылдық соғыс» ұғымы Солтүстік Америкада да, Еуропа мен Азияда да жүргізілген әскери қимылдарды атау үшін қолданылады. [[Француз Канадасы]]нда болса ''«Жаулап алу соғысы»'' деген ұғым қолданылады. Үндістанда ''[[Карнатик соғыстары|Үшінші Карнатик соғысы]]'' деп аталады. Ал Германияда кейде қолданылатын балама атауы — Үшінші Силезия соғысы.

== Себептері ==

Көбінесе бұл соғыс нәтижесінде Фридрих патша бай [[Силезия]] аймағын қолына түсірген [[Аустрия мұрагерлігі үшін соғыс]]тың жалғасы ретінде қарастырылады. Аустрия императрицасы Мария Тереза 1748 жылғы [[Аахен келісімі (1748)|Аахен келісіміне]] тек өзінің қарулы күштерін қалпына келтіріп, жаңа әскери одақтар құруға уақыт ұту үшін ғана қол қойған болатын. Ол өзінің осы жоспарын асқан ептілікпен жүзеге асырды. Бірнеше жылдың ішінде ғана Еуропаның саяси картасы қайта сызылды. 1756 жылғы Дипломатиялық төңкерісінің кезінде ежелден бір-біріне жау Франция, Аустрия мен Ресей Пруссияға қарсы әскери одақ құрды.

Пруссияны тек Ұлыбритания ғана қолдайтын (себебі Ұлыбритания патшасы ІІ-ші Георгтың әкесі Һановер курфюрсттығының билеушісі еді). Осы екі мемлекеттің одағы бір-бірін жақсы толықтырып тұрды: Ұлыбританияның зор әскери теңіз флоты болды, ал Пруссияның құрлық әскері Еуропадағы ең қуатты әскер болды. Осылайша Ұлыбритания өзінің әскерін отарларын қорғауға қолдана алды.

Аустрия армиясы пруссиялықтардың үлгісі бойынша қайта құрылған болатын. Әскери мәселелер туралы білімі өзінің көптеген генералдарынікінен асып түсетін Мария Тереза әскери реформаны өзінің қатаң бақылауына алды. Оның өз жауынгерлерінің игілігін ойлағаны үшін ол әскердің зор қолдауына ие болды.

Соғыстың тағы бір себебі — [[Британ империясы]] мен [[Франция империясы]]ның арасындағы отарлар үшін аяусыз талас болды. Осы екі империя кеңіген сайын бір-бірімен екі құрлықта текетіреске түсіп қалып отырды.

== Жалпы стратегиясы ==

Он сегізінші ғасырдың көп бөлігінде [[Франция]] соғыстарын бірдей тәсілмен жүргізіп отырды: соғыс болған кезде ол отарларын бәрібір ұстап қала алмайтынын сезіп, оларды өз бетінше қалдырып, онда азғантай немесе тәжірибесіз әскер жіберіп отырды. Ол өзінің әскерінің басты бөлігін елге жақынырақ әскердің жеңіске жетуі ықтималдырақ деп Еуропа құрлығында ұстап отыратын. Содан соң соғыстың кезінде көбірек жерді басып алуға тырысып, бітім туралы келіссөздер жүргізгенде сол басып алған жерді өзінің теңіздің арғы жағында айырылып қалған жерін қайтарып алуға қолданатын. Бұндай стратегия осы соғыста Франция үшін аса тиімді бола қойған жоқ, себебі теңіздің ар жағындағы отарлардан ол шынында да айырылып қалды, бірақ Еуропада ол онша көп жер басып ала алған жоқ.

Ал британиялықтардың соғыс жүргізу тәсілі басқаша болды: олар өздерінің аса басым теңіз қуатын пайдаланып, елді теңізден қоршап, порттарын атқылай алатын және өз әскерлерін теңіз арқылы кез келген жерге жеткізе алатын. Олар жаудың теңіз қатынас кемелеріне шабуыл жасап, жақын жердегі британиялық отарлардан адам жинап, жаудың отарларына шабуыл жасайтын. Өздерінің құрлықтағы әлсіздігінің орнын британиялықтар өздерінің жауларының қарсыластарымен одақтасып толтыратын. Жеті жылдық соғыста британиялықтар өз заманының ең ұлы әскери стратегі Ұлы Фридрихпен одақтасты, ал оның мемлекеті Пруссия орталық Еуропаның көтеріліп келе жатқан әскери қуатты мемлекеті болды. Олар Фридрихқа соғыстарын қаржыландыру үшін көп қаржы беріп отырды.

== Соғыстың басталуы ==

Соғыс қимылдары Еуропада әлі басталмай тұрып Солтүстік Америкада басталып кетті. Оның себебі – 1740 жылдары, 1750 жылдардың басында шығыс жағалауда тізбектеле орналасқан британиялық отарлардың батысқа қарай кеңеюінің салдарынан Францияның «Жаңа Франция» атты отарымен шектесіп қалған еді. Сол себепті Франция Вирджиния және Пеннсильвания отарларының батысқа әрі қарай кеңеюінің алдын алу үшін 1750-ші жылдардың орта шенінде қазіргі батыс Пеннсильванияда бекіністер тізбегін салған болатын. Британиялықтардың сол бекіністерді басып алуға бағытталған әрекеттері [[Француз және үндіс соғысы]]ның басталуына алып келді. Ал Солтүстік Америкада жеті жылдық соғыс осылай аталады.

Еуропадағы әскери қимылдар Фридрихтың Аустриямен одақтасқан кіші неміс мемлекеттерінің бірі – Саксонияға басып кіруімен басталды. Саксония және Аустрия әскерлері шабуылға дайын болмаған болатын, сондықтан Фридрих [[Лобозиц шайқасы]]нда Саксония әскеріне Аустрия әскерінің көмекке келтіргізбеді. Алайда Саксония Фридрихтың қимылдарына кедергі болып оны кешеуілдетіп тастады. Жерорта теңізінде француздар Миноркаға шабуыл жасап, британиялықтарға қарсы соғыс бастады. Британиялықтардың жауап соққысы [[Минорка шайқасы]]нда сәтсіз аяқталып, олар аралдан айырылып қалды. Жеңіліске жол бергені үшін британиялық адмирал Джон Бингтың ісі әскери сотта қаралып, өлім жазасына кесілді.

1757 жылдың көктемінде Фридрих қайтадан бірінші болып шабуылдап, Прагаға қарай жылжыды. Қанқұйлы [[Прага шайқасы]]нан кейін пруссиялықтар қаланы қоршап алған болатын, бірақ [[Колин шайқасы]]нда Фридрихтың алғашқы жеңілісінен кейін қаладан кетуге мәжбүр болды. Жазда орыстар шығыс Пруссияға басып кіріп, [[Гросс-Егерсдорф шайқасы]]нда пруссиялықтардың шағынырақ әскери қосынын жеңді.

Аустриялықтар бір жақтан, француздар батыстан Пруссияға қарсы әскер жылжыта бастағанда жағдай пруссиялықтар үшін қиындай түсті. Бірақ Фридрих бір күтпеген ерекше қимыл жасады. Ол бір айдың ішінде бір-бірлеп француздарды [[Россбах шайқасы]]нда, ал аустриялықтарды [[Лойтен шайқасы]]нда талқандады. Осы керемет жеңістердің арқасында Фридрих өзін Еуропаның ең ұлы қолбасшысы, ал өз әскерін Еуропаның ең құдіретті әскері ретінде атағын шығарды. Фридрихты қатты құрметтеген [[Ресей патшасы ІІІ Петр|ІІІ Петр]] патша таққа отырған соң Фридрихтың қуатты бір одақтасы пайда болды. Бұл одақ [[Бірінші дүниежүзілік соғыс|Бірінші Дүниежүзілік соғысқа]] дейін, 150 жылдан астам күшінде болды.

== Британиялықтардың құрлық десанттары ==
&lt;references /&gt;&lt;/s&gt;

[[Санат:Соғыстар]]
[[Санат:Жеті жылдық соғыс]]
[[Санат:Ғаламдық соғыстар]]</text>
      <sha1>069osa4nhmqt477riwo2i57wedd1w7b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Генетика</title>
    <ns>0</ns>
    <id>18674</id>
    <revision>
      <id>3057518</id>
      <parentid>2857402</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T15:21:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерден Карсыбеков</username>
        <id>3744</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18114" xml:space="preserve">'''Генетика''' — бүкіл тірі [[ағза]]ларға тән тұқым қуалаушылық пен өзгергіштікті зерттейтін [[биология]] ғылымының бір саласы. Ағзалардың тұқым қуалаушылығы мен өзгергіштігі туралы ғылымды генетика деп атайды (грекше “genetіkos” — шығу тегіне тән). Бұл атауды [[1906]] жылы ағылшын биологы У.Бэтсон ұсынды.

Тұқым қуалаушылық пен өзгергіштіктің заңдылықтарын ашып, оларды қоғамды дамыту үшін пайдаланудың жолдарын шешуде генетика ғылымы зор үлес қосты. Сондықтан, [[биология]] ғылымының басқа салаларының арасында маңызды орын алады. [[Жер]] бетіндегі тірі материяның дамуы олардың үздіксіз ұрпақ алмастыруымен қатар жүріп отырады. Тіршілік организмдердің көбеюімен тікелей байланысты. Сол арқылы белгілі бір биологиялық түрге тән белгілер мен қасиеттер ұрпақтан-ұрпаққа беріліп отырады. Басқаша айтқанда, ұрпақтар белгілі дәрежеде өзінің ата-анасына ұқсас болып туады. Мұны тұқым қуалаушылық дейді. Көпшілік жағдайда организмнің белгілері мен қасиеттері өзгермей біршама тұрақты түрде берілетіндіктен, ұрпағы ата-аналарына ұқсас болып келеді. Бірақ олардың арасында толық ұқсастық болмайды. Бір ата-анадан тарайтын ұрпақтың бір-бірінен қандай да бір белгісі жөнінен айырмашылығы болады.Организмнің тұқым қуалаушылық қасиеті сыртқы орта [[фактор]]ларының әсерінен үнемі өзгеріп отырады. Оны — өзгергіштік дейді. Көбею барысында организмнің белгілі бір қасиеттерінің тұрақты сақталуымен қатар, екінші біреуі өзгеріске ұшырайды. Осыған байланысты олар жаңарып, түрлене түседі.Тұқым қуалаушылық пен өзгергіштік — бірімен-бірі қатар жүретін, бір жағынан бір-біріне қарама-қарсы, өзара тығыз байланысты процестер.
[[Сурет:ADN static.png|thumb|right|180px| [[ДНҚ]] фрагмент.]]


== Тарихы==
{{main|Генетика тарихы}}
=== Алғашқы кезеңдер ===
Тұқым қуалаушылық туралы алғашқы түсініктер ежелгі дәуірде — [[Демокрит]], [[Гиппократ]], [[Платон]] және [[Аристотель]] еңбектерінде кездеседі. Гиппократ жұмыртқа клеткасы мен сперма организмнің барлық бөліктерінің қатысуымен қалыптасады және ата-ананың бойындағы белгі-қасиеттері ұрпағына тікелей беріледі деп есептеді. Ал Аристотельдің көзқарасы бойынша белгі қасиеттердің тұқым қуалауы тікелей жүрмейді. Яғни тұқым қуалайтын материал дененің барлық бөліктерінен келіп түспейді, керісінше, оның әр түрлі бөлшектерін құрастыруға арналған қоректік заттардан жасалады.
Бұдан кейін Ч.Дарвиннің пангенезис теориясы маңызды орын алады. Бұл теория бойынша өсімдіктер мен жануарлардың барлық клеткалары өзінен ұсақ бөлшектер — геммулалар бөліп шығарады. Олар жыныс органдарына өтеді де сол арқылы белгілер мен қасиеттер ұрпаққа беріледі. Геммулалар кейде “мүлгіген жағдайдаң болып, бірнеше ұрпақтан кейін білінуі мүмкін. Соған байланысты ұрпақтарда арғы ата-ана тектерінің белгі-қасиеттері қайталана алады деп есептелінген.ХІХ ғасырдың 80-жылдарында “пангенезис” теориясын А.Вейсман өткір сынға алды. А.Вейсман “ұрық плазмасы” туралы болжам ұсынды. Бұл болжамында тек жыныс клеткаларында кездесетін, тұқым қуалайтын заттың болатындығын айтты.
Генетиканың биология ғылымының жеке бір саласы ретінде қалыптасуына ХІХ ғасырдың екінші жартысында ашылған ірі ғылыми жаңалықтар себепші болды. 1965 жылы чех ғалымы Г.Мендельдің “Өсімдік будандарымен жүргізілген тәжірибелер” деген еңбегі жарық көрді. Ол тәжірибелері арқылы тұқым қуалаушылықтың негізгі заңдылықтарын қалыптастырады. Сөйтіп, Мендель генетиканың негізін қалады. Бірақ оның еңбегі 1865 жылдан бастап 35 жыл бойы көпшілік биологтарға, соның ішінде Ч.Дарвинге де белгісіз күйде қалды.Г.Мендель ашқан тұқым қуалау заңдылықтары тек 1900 жылы ғана өзінің тиісті бағасын алды. Себебі үш елдің ғалымдары: голландиялық Г. де Фриз, неміс ғалымы К.Корренс және австриялық генетик Э.Чермак-Зейзенегг әр түрлі объектілермен тәжірибелер жүргізіп, нәтижесінде Мендель заңдылықтарының дұрыстығын дәлелдеді. Көп кешікпей бұл заңдылықтардың жануарларға да тән екендігі анықталды. 1909 жылы ағылшын биологы У.Бэтсон өсімдіктер мен жануарлардың әрқайсысының 100 шақты белгілерінің тұқым қуалауы Мендель заңдарына сәйкес жүретіндігін дәлелдейтін ғылыми деректерді жариялады. Сөйтіп, Мендель ілімі ғылымнан берік орын алды.1909 жылы дат оқымыстысы Вильгельм Йоханнсен биологияда аса маңызды болып есептелетін ген (герекше “genos” — шығу тегі), генотип және фенотип деген ұғымдарды қалыптастырды. Генетика тарихының бұл кезеңінде ағзалардың жекелеген белгілерінің ұрпақтан-ұрпаққа берілуіне жауапты тұқым қуалаушылықтың материалдық бірлігі — ген туралы ұғым қалыптасып, Мендель ілімінің әрі қарай дамуына мүмкіндік туды. Дәл сол кездегі (1901 жыл) голландиялық ботаник ғалым Х. Де Фриздің организмнің тұқым қуалайтын қасиеттерінің өзгеретіндігін көрсететін мутация теориясының ұсынылуы генетика ғылымының дамуында ерекше орын алады.Генетика тарихындағы шешуші бір кезең американдық генетик, әрі эмбриолог Т.Морганның және оның ғылыми [[Мектеп|мектеб]]інің тұқым қуалаушылықтың хромосомалық теориясын ашуымен тығыз байланысты. Т.Морган және оның шәкірттері жеміс шыбыны — дрозофилаға тәжірибе жасаудың нәтижесінде тұқым қуалаушылықтың көптеген заңдылықтарын ашты.Тұқым қуалайтын өзгергіштік туралы ілімді дамытуда [[орыс]] ғалымы Н.И.Вавилов зор үлес қосты. Ол [[1920]] жылы тұқым қуалайтын өзгергіштіктің ұқсас (гомологиялық) қатарлары заңын қалыптастырды. Бұл заң бір-біріне жақын туыстар мен түрлерде болатын тұқым қуалайтын өзгерістердің ұқсас болып келетіндігін дәлелдейді. Ғылымға енгізілген жаңалықтың бірі — [[1927]] жылы орыс ғалымдары Г.А.Надсон мен Г.С.Филипповтың радиоактивті сәулелердің төменгі сатыдағы саңырауқұлақтарда мутация тудыра алатындығын дәлелдеуі еді. Ген теориясын дамытуда орыс биологтары А.С.Серебровский мен Н.П.Дубининнің эксперименттік және теориялық жұмыстарының үлкен маңызы болды. Сол сияқты популяциялық генетика мен эволюциялық генетиканың негізін қалауда орыс генетигі С.С.Четвериковтың алатын орны ерекше. Генетиканың даму [[тарих]]ы үш кезеңге бөлінеді. Оның алғашқы екеуі 1865—1953 жылдар аралығын, яғни классикалық генетика дәуірін қамтиды.

=== Генетика тарихындағы үшінші кезең ===
Генетика тарихындағы үшінші кезең 1953 жылдан басталады. Ол — [[химия]], [[физика]], [[математика]], [[кибернетика]] сияқты нақты ғылымдардың зерттеу әдістері мен электрондық [[микроскоп]], рентгенқұрылымдық анализ, т.б. қолданудың нәтижесінде молекулалық генетика негізінің қалануы.1944 жылы американдық микробиолог әрі генетик О.Эври тұқым қуалаушылықтың материалдық негізі — ДНҚ екендігін дәлелдеді. 1953 жылы американдық биохимик әрі генетик Дж. Уотсон мен ағылшын биофизигі Ф.Крик ДНҚ молекуласының [[молекула]]лық құрылымының моделін жасады.Қазіргі кездегі генетиканың дамуы тұқым қуалаушылық пен өзгергіштік туралы ілімнің барлық салаларында зерттеу жұмыстары молекулалық деңгейде жүргізілетіндігімен ерекшеленеді. Мысалы, генді организмнен тыс қолдан синтездеу, дене клеткаларын будандастыру, генетикалық материалдың алмасуы (рекомбинация), геннің қайта қалпына келуі (репарация), биополимерлерді қолдан синтездеу, гендік инженерия сияқты проблемаларды зерттеу кеңінен таралып отыр.Генетика мен селекцияның дамуына Қазақстан ғалымдарының да қосқан үлесі ерекше. Алшақ будандастыру, мутагенез, полиплоидия, гетерозис, т.б. мәселелерді қамтитын генетикалық зерттеулер жүргізілуде. [[Дән]]ді және техникалық дақылдарды түрішілік және түраралық будандастырудың нәтижесінде бидайдың, арпаның, көксағыздың, [[жүгері]] мен [[қант]] [[қызылша]]сының жоғары өнімді будандары мен сорттарын алуда К.Мыңбаев, А.Ғаббасов, Ғ.Бияшев, Н.Л.Удольская және т.б. еңбектері зор. М.Х.Шығаева мен Н.Б.Ахматуллина микроорганизмдер генетикасының дамуына айтарлықтай үлес қосты.
Н.С.Бутарин, Ә.Е.Есенжолов, А.Ы.Жандеркин алшақ будандастыру әдісімен қойдың архар-меринос тұқымын алды. М.А.Ермеков, Ә.Е.Еламанов, В.А.Бальмонт, т.б. қазақтың ақбас сиырын, [[Алатау]] сиырын және [[Қостанай]] жылқысын, т.б. асыл тұқымдарды шығарды.&lt;ref&gt;Қазақ энциклопедиясы&lt;/ref&gt;

[[Қазақстан]]да тұңғыш рет М.А.Айтхожиннің басқаруымен молекулалық биология және ген инженериясы саласында көптеген зерттеулер жүргізіліп, ғылымға айтарлықтай жаңалықтар қосылды.Соңғы жылдары елімізде генетиканың аса маңызды салалары: молекулалық генетика, экологиялық генетика және радиациялық генетика бойынша ғылыми-зерттеу жұмыстары жүргізілуде.
==Адамдың тұқым қуалаушылығын зерттеу әдістері==
# Будандастыру (гибритизация) әдісі бойынша бір немесе бірнеше белгі бойынша айырмашылығы бар екі ағзаны будандастырады. Будандастырудың нәтижесінде алынған ұрпақ [[гибрид]]тер деп аталады.
# Генеологиялық әдіс.  Бұл әдіс негізінде адамда болатын түрлі белгілер мен қасиеттердің немесе аурулардың тұқым қуалауын оның шежірелік қатысын құрып, туыстарының арасында таралуын және ата-бабасынан ұрпақтан –ұрпаққа қалай берілгенін зеріттеу жатады. мұндай әдіспен ұрпаққа түрлі аурулардың берілу мүмкіндігін анықтауға болады.
# Егіздерді салыстыру әдісі. Бұл әдісті бір жұмыртқалы егіздердің (бір жұмыртқадан дамығандықтан) генотипі бірдей болғандықтан әр түрлі белгілердің қалыптасуна сыртқы ортаның әсерін зерттелінеді.
# Цитогенетикалық әдіс.  Бұл әдісте кариотип, яғни хромосомалардың саны,  пішіні және мөлшері зеріттелінеді. Адамда пайда болған хромосомдық  және геномдық мутацияларды байқауға мүмкіндік туғызады. Мұндай өзгерістер түрлі аурулардың тууына себепкер болады. Сондықтан цитогенетикалық әдісті медицинада диагностикалық мақсатта қолданады.
# Биохимиялық әдіс.  Адамда болатын зат алмасудың бұзылуы түрлі тұқым қуалайтын өзгерістермен тікелей байланысты. Бұл әдіспен гендік мутацияны анықтауға болады. Биохимиялық әдістің практикалық та үлкен маңызы бар. Мысалы, ДНҚ-ға талдау жасау арқылы баланың ата-анасын дәл анықтап табуға болады.
# Популяциялық әдіс. Бұл әдіспен гендердің және генотиптердің популяцияда кездесу жиілігін зеріттейді. әдіс арқылы популяция генофондында түрлі аурулардың қаншасы гетерозиготалық және гомозиготалық күйде таралғаны жайлы ақпарат береді.
== Дереккөздер==
&lt;references/&gt;

{{Генетика}}
[[Санат:Биология]]
[[Санат:Генетика]]</text>
      <sha1>cnzu7pjqrzx25vvz373e3x5znqidq0l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ақжайық ауданы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>20299</id>
    <revision>
      <id>3057520</id>
      <parentid>3047801</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T15:28:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>1928 ж. Ілбішін ауданы болып құрылды</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9019" xml:space="preserve">{{Қазақстан ауданы
 |ауданның атауы      = Ақжайық ауданы
 |елтаңба             =  
 |ту                  = 
 |елтаңба сипаттамасы   = 
 |ту сипаттамасы        = 
  |lat_dir = N |lat_deg = 49 |lat_min = 42 |lat_sec = 50 
  |lon_dir = E |lon_deg = 51 |lon_min = 39 |lon_sec = 43
 |облысы              = Батыс Қазақстан облысы
 |аудан орталығы          = [[Чапаев (Батыс Қазақстан облысы)|Чапаев]]
 |ауылдық округтер саны   =18 
 |кенттік әкімдіктер саны =  
 |қалалық әкімдіктер саны =  
 |ауылдар саны       = 49
 |қалалар саны       = 
 |әкімі              = 
 |әкімдіктің мекенжайы  = 
 |құрылған уақыты    = 1928
 |жер аумағы          = 25,2 мың
 |жер аумағы бойынша орны  = 
 |тұрғыны             = 40574&lt;ref&gt;[http://www.stat.gov.kz/dinamika/dinamikadem.htm Батыс Қазақстан облысының Статистика департаменті. 01.07.2019]&lt;/ref&gt;
 |халық саны бойынша орны  = 
 |санақ жылы          = 2019
 |тығыздығы           = 1,8
 |тығыздығы бойынша орны   = 
 |ұлттық құрамы       =  {{nobr|[[қазақтар]] (95,76%)}}, {{nobr|[[орыстар]] (3,42%)}}, {{nobr|басқалары (0,82%)}}&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F/Bull_Hsany2010.rar Қазақстан Республикасының Статистика агенттігі. Қазақстан Республикасы тұрғындарының облыстар, қалалар мен аудандар, жынысы мен жас ерекшелігі топтары, этностық бөлігі бойынша 2019 жылдың басындағы саны]&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;пер.2019&quot;&gt;[http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-ethnic2010.htm 2009 жылғы санақ бойынша Қазақстан тұрғындарының ұлттық құрамы]&lt;/ref&gt;
 |телефон коды        = 
 |пошта индексі       = 090100- 090120&lt;ref name=&quot;kazindex.ru&quot;&gt;[http://kazindex.ru/09/0.html Қазақстан почталық индекстері]&lt;/ref&gt;
 |сайты               = 
 |карта               = KazakhstanAkzhaikDistrict.png
 |әкімшілік бірліктің картасы = West Kazakhstan Region Akzhaik District.svg
 |ортаққордағы санаты = 
}}

'''Ақжайық ауданы''' — [[Батыс Қазақстан облысы]]ның орталық аймағындағы әкімшілік аудан. 1997 жылға дейін &quot;Чапаев ауданы&quot; деп аталған.&lt;ref name=&quot;source1&quot;&gt;[[Қазақ Энциклопедиясы]]&lt;/ref&gt; Жерінің аумағы 25,2 мың км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;. Орталығы — [[Чапаев (Батыс Қазақстан облысы)|Чапаев]] ауылы.

== Географиялық орны, климаты ==
Аудан [[Каспий маңы ойпаты]]ның солтүстік бөлігін алып жатыр. Климаты аса құбылмалы. Орташа ауа температурасы қаңтарда — 13-14°С, шілдеде 23-24°С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 200-250 мм. Ақжайық ауданының жерін [[Жайық]] өзені жарып ағады.

== Өсімдігі мен жануарлар дүниесі ==
Ақжайық ауданының жері шөлейтті белдемге жатады. Топырағы негізінен қызғылт қоңыр, сортаң болып келеді. Өсімдіктерден: селеу, бетеге, еркек шөп, көкпек, жусан т.б. өседі. Жануарлардан: негізінен қасқыр, шиебөрі, түлкі, суыр, бөкен, елік, жабайы шошқа, құстан: қаршыға, құр, үкі, қаз, үйрек, тырна т.б. мекендейді.

== Шаруашылығы ==
Ауданда май және нан зауыттары, тұрмыс қажетін өтеу комбинаты, жол жөндеу учаскесі, астық қабылдау пункті, тамақ комбинаты, орман шаруашылық кәсіпорны жұмыс істейді. Ауыл шаруашылық жерінің ауданы 12,8 мың га (1997), оның ішінде егістік — 14%, шабындық — 11%, жайылым — 72%. Суармалы дәнді дақылдар, картоп, көкөніс және бақша дақылдарын өсіру дамыған. Аудан тұрғындары мүйізді ірі қара, қой, ешкі, шошқа, жылқы, түйе өсірумен айналысады. Аудан жері арқылы Орал — Атырау, Чапаев — Жаңақала, Чапаев — Фурманов автомобиль жолы өтеді. Музыка, спорт мектебі, кәсіптік-техника учильище, кітапханалар, мәдениет үйлері, кинотеатрлар, аурухана т.б. бар. 1931 жылдан қазақ, орыс тілдерінде аудандық “Еңбек”, “Труд” газеттері шығады.

==Халқы==
Тұрғыны 40574 адам ([[2019 жыл|2019]]). Ұлттық құрамы: [[қазақтар]] (95,76%), [[орыстар]] (3,42%), басқалары (0,82%). Тұрғындарының орташа тығыздығы 1 км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;-ге 1,8 адамнан келеді.

== Әкімшілік бөлінісі ==
Аудандағы 40 елді мекен 18 ауылдық округке біріктірілген:
* [[Ақжол ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы)|Ақжол ауылдық округі]] – [[Ілбішін]] ауылы  
* [[Ақсуат ауылдық округі (Ақжайық ауданы)|Ақсуат ауылдық округі]] – [[Ақсуат (Ақжайық ауданы)|Ақсуат]] ауылы 
* [[Алғабас ауылдық округі (Ақжайық ауданы)|Алғабас ауылдық округі]] – [[Алғабас (Ақжайық ауданы)|Алғабас]] ауылы 
* [[Алмалы ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы)|Алмалы ауылдық округі]] – [[Алмалы (Ақжайық ауданы)|Алмалы]] ауылы 
* [[Базартөбе ауылдық округі]] – [[Базартөбе]] ауылы
* [[Базаршолан ауылдық округі]] – [[Базаршолан]] ауылы
* [[Бударин ауылдық округі]] – [[Бударин]] ауылы
* [[Есенсай ауылдық округі]] – [[Есенсай]] ауылы
* [[Жамбыл ауылдық округі (Ақжайық ауданы)|Жамбыл ауылдық округі]] – [[Жамбыл (Ақжайық ауданы)|Жамбыл]] ауылы 
* [[Жаңабұлақ ауылдық округі]] – [[Жаңабұлақ]] ауылы
* [[Көнеккеткен ауылдық округі]] – [[Көнеккеткен]] ауылы
* [[Қабыршақты ауылдық округі]] – [[Қабыршақты (ауыл)|Қабыршақты]] ауылы
* [[Қарауылтөбе ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы)|Қарауылтөбе ауылдық округі]] – [[Қарауылтөбе (Батыс Қазақстан облысы)|Қарауылтөбе]] ауылы 
* [[Қурайлысай ауылдық округі]] – [[Жұбан Молдағалиев ауылы|Жұбан Молдағалиев]] ауылы
* [[Мерген ауылдық округі]] – [[Мерген (Батыс Қазақстан облысы)|Мерген]] ауылы
* [[Сарытоғай ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы)|Сарытоғай ауылдық округі]] – [[Жанама (Батыс Қазақстан облысы)|Жанама]] ауылы 
* [[Тайпақ ауылдық округі]] – [[Тайпақ (Батыс Қазақстан облысы)|Тайпақ]] ауылы
* [[Чапаев ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы)|Чапаев ауылдық округі]] – [[Чапаев (Батыс Қазақстан облысы)|Чапаев]] ауылы 

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Батыс Қазақстан облысы}}
{{Ақжайық ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Ақжайық ауданы]]</text>
      <sha1>2wmpinfztlmpldsow2kuwm1lhg9hbdj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057593</id>
      <parentid>3057520</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T20:36:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Әкімшілік бөлінісі */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10811" xml:space="preserve">{{Қазақстан ауданы
 |ауданның атауы      = Ақжайық ауданы
 |елтаңба             =  
 |ту                  = 
 |елтаңба сипаттамасы   = 
 |ту сипаттамасы        = 
  |lat_dir = N |lat_deg = 49 |lat_min = 42 |lat_sec = 50 
  |lon_dir = E |lon_deg = 51 |lon_min = 39 |lon_sec = 43
 |облысы              = Батыс Қазақстан облысы
 |аудан орталығы          = [[Чапаев (Батыс Қазақстан облысы)|Чапаев]]
 |ауылдық округтер саны   =18 
 |кенттік әкімдіктер саны =  
 |қалалық әкімдіктер саны =  
 |ауылдар саны       = 49
 |қалалар саны       = 
 |әкімі              = 
 |әкімдіктің мекенжайы  = 
 |құрылған уақыты    = 1928
 |жер аумағы          = 25,2 мың
 |жер аумағы бойынша орны  = 
 |тұрғыны             = 40574&lt;ref&gt;[http://www.stat.gov.kz/dinamika/dinamikadem.htm Батыс Қазақстан облысының Статистика департаменті. 01.07.2019]&lt;/ref&gt;
 |халық саны бойынша орны  = 
 |санақ жылы          = 2019
 |тығыздығы           = 1,8
 |тығыздығы бойынша орны   = 
 |ұлттық құрамы       =  {{nobr|[[қазақтар]] (95,76%)}}, {{nobr|[[орыстар]] (3,42%)}}, {{nobr|басқалары (0,82%)}}&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F/Bull_Hsany2010.rar Қазақстан Республикасының Статистика агенттігі. Қазақстан Республикасы тұрғындарының облыстар, қалалар мен аудандар, жынысы мен жас ерекшелігі топтары, этностық бөлігі бойынша 2019 жылдың басындағы саны]&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;пер.2019&quot;&gt;[http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-ethnic2010.htm 2009 жылғы санақ бойынша Қазақстан тұрғындарының ұлттық құрамы]&lt;/ref&gt;
 |телефон коды        = 
 |пошта индексі       = 090100- 090120&lt;ref name=&quot;kazindex.ru&quot;&gt;[http://kazindex.ru/09/0.html Қазақстан почталық индекстері]&lt;/ref&gt;
 |сайты               = 
 |карта               = KazakhstanAkzhaikDistrict.png
 |әкімшілік бірліктің картасы = West Kazakhstan Region Akzhaik District.svg
 |ортаққордағы санаты = 
}}

'''Ақжайық ауданы''' — [[Батыс Қазақстан облысы]]ның орталық аймағындағы әкімшілік аудан. 1997 жылға дейін &quot;Чапаев ауданы&quot; деп аталған.&lt;ref name=&quot;source1&quot;&gt;[[Қазақ Энциклопедиясы]]&lt;/ref&gt; Жерінің аумағы 25,2 мың км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;. Орталығы — [[Чапаев (Батыс Қазақстан облысы)|Чапаев]] ауылы.

== Географиялық орны, климаты ==
Аудан [[Каспий маңы ойпаты]]ның солтүстік бөлігін алып жатыр. Климаты аса құбылмалы. Орташа ауа температурасы қаңтарда — 13-14°С, шілдеде 23-24°С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 200-250 мм. Ақжайық ауданының жерін [[Жайық]] өзені жарып ағады.

== Өсімдігі мен жануарлар дүниесі ==
Ақжайық ауданының жері шөлейтті белдемге жатады. Топырағы негізінен қызғылт қоңыр, сортаң болып келеді. Өсімдіктерден: селеу, бетеге, еркек шөп, көкпек, жусан т.б. өседі. Жануарлардан: негізінен қасқыр, шиебөрі, түлкі, суыр, бөкен, елік, жабайы шошқа, құстан: қаршыға, құр, үкі, қаз, үйрек, тырна т.б. мекендейді.

== Шаруашылығы ==
Ауданда май және нан зауыттары, тұрмыс қажетін өтеу комбинаты, жол жөндеу учаскесі, астық қабылдау пункті, тамақ комбинаты, орман шаруашылық кәсіпорны жұмыс істейді. Ауыл шаруашылық жерінің ауданы 12,8 мың га (1997), оның ішінде егістік — 14%, шабындық — 11%, жайылым — 72%. Суармалы дәнді дақылдар, картоп, көкөніс және бақша дақылдарын өсіру дамыған. Аудан тұрғындары мүйізді ірі қара, қой, ешкі, шошқа, жылқы, түйе өсірумен айналысады. Аудан жері арқылы Орал — Атырау, Чапаев — Жаңақала, Чапаев — Фурманов автомобиль жолы өтеді. Музыка, спорт мектебі, кәсіптік-техника учильище, кітапханалар, мәдениет үйлері, кинотеатрлар, аурухана т.б. бар. 1931 жылдан қазақ, орыс тілдерінде аудандық “Еңбек”, “Труд” газеттері шығады.

==Халқы==
Тұрғыны 40574 адам ([[2019 жыл|2019]]). Ұлттық құрамы: [[қазақтар]] (95,76%), [[орыстар]] (3,42%), басқалары (0,82%). Тұрғындарының орташа тығыздығы 1 км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;-ге 1,8 адамнан келеді.

== Әкімшілік бөлінісі ==
Аудандағы 40 елді мекен 18 ауылдық округке біріктірілген:
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Ауылдық округ/қала !! Халқы (2009) !! Елді мекендері
|-
| [[Ақжол ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы)|Ақжол ауылдық округі]] || 2 559 || [[Ілбішін]], [[Битілеу]], [[Қабыл (ауыл)|Қабыл]], [[Тінәлі]]  ауылдары
|-
| [[Ақсуат ауылдық округі (Ақжайық ауданы)|Ақсуат ауылдық округі]] || 964 || [[Ақсуат (Ақжайық ауданы)|Ақсуат]], [[Ақбұлақ (Ақжайық ауданы)|Ақбұлақ]] ауылдары
|-
| [[Алғабас ауылдық округі (Ақжайық ауданы)|Алғабас ауылдық округі]] || 2 447 || [[Алғабас (Ақжайық ауданы)|Алғабас]], [[Жаңажол (Ақжайық ауданы)|Жаңажол]], [[Қарағай (Батыс Қазақстан облысы)|Қарағай]], [[Тегісжол (Батыс Қазақстан облысы)|Тегісжол]], [[Тоған (Батыс Қазақстан облысы)|Тоған]] ауылдары
|-
| [[Алмалы ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы)|Алмалы ауылдық округі]] || 2 281 || [[Алмалы (Ақжайық ауданы)|Алмалы]], [[Атамекен (Ақжайық ауданы)|Атамекен]], [[Жантемір]] ауылдары
|-
| [[Базартөбе ауылдық округі]] || 2 100 || [[Базартөбе]], [[Қадырқұл]], [[Қызылжар (Ақжайық ауданы)|Қызылжар]] ауылдары
|-
| [[Базаршолан ауылдық округі]] || 1 989 || [[Базаршолан]], [[Есім (Батыс Қазақстан облысы)|Есім]], [[Баянтөбе]] ауылдары
|-
| [[Бударин ауылдық округі]] || 2 019 || [[Бударин]], [[Коловертное]], [[Самал]] ауылдары
|-
| [[Есенсай ауылдық округі]] || 2 018 || [[Есенсай]], [[Кеңсуат]], [[Тасоба (Ақжайық ауданы)|Тасоба]] ауылдары
|-
| [[Жамбыл ауылдық округі (Ақжайық ауданы)|Жамбыл ауылдық округі]] || 987 || [[Жамбыл (Ақжайық ауданы)|Жамбыл]], [[Бітік (ауыл)|Бітік]], [[Дөңгелек (ауыл)|Дөңгелек]], [[Үштөбе (Батыс Қазақстан облысы)|Үштөбе]] ауылдары
|-
| [[Жаңабұлақ ауылдық округі]] || 1 313 || [[Жаңабұлақ]], [[Қосшығыр]] ауылдары
|-
| [[Көнеккеткен ауылдық округі]] || 1 194 || [[Көнеккеткен]], [[Қамыстыкөл (ауыл)|Қамыстыкөл]] ауылдары
|-
| [[Қабыршақты ауылдық округі]] || 1 078 || [[Қабыршақты (ауыл)|Қабыршақты]] ауылы
|-
| [[Қарауылтөбе ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы)|Қарауылтөбе ауылдық округі]] || 2 137 || [[Қарауылтөбе (Батыс Қазақстан облысы)|Қарауылтөбе]] ауылы
|-
| [[Қурайлысай ауылдық округі]] || 2 218 || [[Жұбан Молдағалиев ауылы|Жұбан Молдағалиев]], [[Әтібек]], [[Сайқұдық]] ауылдары
|-
| [[Мерген ауылдық округі]] || 1 591 || [[Мерген (Батыс Қазақстан облысы)|Мерген]], [[Жолап]], [[Мойылды (Батыс Қазақстан облысы)|Мойылды]] ауылдары
|-
| [[Сарытоғай ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы)|Сарытоғай ауылдық округі]] || 1 137 || [[Жанама (Батыс Қазақстан облысы)|Жанама]], [[Сарман (Батыс Қазақстан облысы)|Сарман]] ауылдары
|-
| [[Тайпақ ауылдық округі]] || 5 749 || [[Тайпақ (Батыс Қазақстан облысы)|Тайпақ]], [[Томпақ]], [[Шабдаржап]] ауылдары
|-
| [[Чапаев ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы)|Чапаев ауылдық округі]] || 9 090 || [[Чапаев (Батыс Қазақстан облысы)|Чапаев]], [[Жайық (Ақжайық ауданы)|Жайық]] ауылдары
|}

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Батыс Қазақстан облысы}}
{{Ақжайық ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Ақжайық ауданы]]</text>
      <sha1>l7z488k9zy807d94wdfirdu4m7vgjm1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бәйтерек ауданы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>20303</id>
    <revision>
      <id>3057493</id>
      <parentid>3047808</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T14:32:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Әкімшілік бөлінісі */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12606" xml:space="preserve">{{Қазақстан ауданы
 |ауданның атауы      = Бәйтерек ауданы
 |елтаңба             =  
 |ту                  = 
 |елтаңба сипаттамасы   = 
 |ту сипаттамасы        = 
  |lat_dir = N |lat_deg = 51 |lat_min = 10 |lat_sec = 11 
  |lon_dir = E |lon_deg = 50 |lon_min = 44 |lon_sec = 40 
 |облысы              = Батыс Қазақстан облысы
 |аудан орталығы          = [[Перемётное]]
 |ауылдық округтер саны   =22 
 |кенттік әкімдіктер саны =  
 |қалалық әкімдіктер саны =  
 |ауылдар саны       = 68
 |қалалар саны       = 
 |әкімі              = 
 |әкімдіктің мекенжайы  = 
 |құрылған уақыты    = 1939
 |жер аумағы          = 7,4 мың
 |жер аумағы бойынша орны  = 
 |тұрғыны             = 57762&lt;ref&gt;[http://www.stat.gov.kz/dinamika/dinamikadem.htm Батыс Қазақстан облысының Статистика департаменті. 01.07.2019]&lt;/ref&gt;
 |халық саны бойынша орны  = 
 |санақ жылы          = 2019
 |тығыздығы           =  
 |тығыздығы бойынша орны   = 
 |ұлттық құрамы       =   {{nobr|[[қазақтар]] (58,71%)}}, {{nobr|[[орыстар]] (34,88%)}}, {{nobr|[[украиндар]] (1,91%)}}, {{nobr|[[татарлар]] (1,48%)}}, {{nobr|басқалары (3,02%)}}&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F/Bull_Hsany2010.rar Қазақстан Республикасының Статистика агенттігі. Қазақстан Республикасы тұрғындарының облыстар, қалалар мен аудандар, жынысы мен жас ерекшелігі топтары, этностық бөлігі бойынша 2019 жылдың басындағы саны]&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;пер.2019&quot;&gt;[http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-ethnic2010.htm 2009 жылғы санақ бойынша Қазақстан тұрғындарының ұлттық құрамы]&lt;/ref&gt;
 |телефон коды        = 
 |пошта индексі       = 090600—090628&lt;ref name=&quot;kazindex.ru&quot;&gt;[http://kazindex.ru/09/0.html Қазақстан почталық индекстері]&lt;/ref&gt;
 |сайты               = 
 |карта               = Zelenov District Kazakhstan.png
 |әкімшілік бірліктің картасы = West Kazakhstan Region Bayterek District.svg
 |ортаққордағы санаты = 
}}

'''Бәйтерек ауданы''' — [[Батыс Қазақстан облысы]]ның солтүстік бөлігіндегі әкімшілік бөлініс.

== Географиялық орны, жер бедері ==
Аудан облыстың солтүстік бөлігінде орналасқан, [[1939 жыл|1939]] жылы құрылды, [[1997 жыл|1997]] жылы аудан құрамына [[Приурал ауданы]] енді. Аумақ бедері оңтүстігінде өзен, сайлар және құрғақ аңғарлар кесіп өтетін және солтүстігінде 100 және одан аса метр биіктікті құрайтын толқынды жондары бар (Үлкен Сырт сілемінің суайрығы) ойпатты жазықтан тұрады. Орталығы – [[Перемётное]] ауылы. Ауданның жалпы көлемі -  7,4 мың шаршы шақырым.

== Халқы ==
Тұрғындар саны 57762 адам ([[2019 жыл|2019]]).
Ұлттық құрамы: [[қазақтар]] (58,71%), [[орыстар]] (34,88%), [[украиндар]] (1,91%), [[татарлар]] (1,48%),  басқалары (3,02%).

== Әкімшілік бөлінісі ==
Аудандағы 68 елді мекен 22 ауылдық округке біріктірілген:

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Ауылдық округ/қала !! Халқы (2009) !! Елді мекендері
|-
| [[Атамекен ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы)|Атамекен ауылдық округі]] || 1 848 || [[Атамекен (Бәйтерек ауданы)|Атамекен]], [[Гремячее (Батыс Қазақстан облысы)|Гремячее]], [[Қайнар (Батыс Қазақстан облысы)|Қайнар]]  ауылдары
|-
| [[Бейбітшілік ауылдық округі]] || 1 322 || [[Бейбітшілік (Батыс Қазақстан облысы)|Бейбітшілік]], [[Астафьево (Батыс Қазақстан облысы)|Астафьево]], [[Сырым батыр (ауыл)|Сырым батыр]], [[Чапурино]] ауылдары
|-
| [[Белес ауылдық округі]] || 1 697 || [[Белес (ауыл)|Белес]], [[Ақжол (Батыс Қазақстан облысы)|Ақжол]] ауылдары
|-
| [[Дариян ауылдық округі]] || 6 046 || [[Дарьинское]], [[Озерное (Батыс Қазақстан облысы)|Озерное]] ауылдары
|-
| [[Достық ауылдық округі (Бәйтерек ауданы)|Достық ауылдық округі]] || 4 272 || [[Достық (Бәйтерек ауданы)|Достық]], [[Красный Урал]], [[Чувашинское]] ауылдары
|-
| [[Егіндібұлақ ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы)|Егіндібұлақ ауылдық округі]] || 631 || [[Егіндібұлақ (Батыс Қазақстан облысы)|Егіндібұлақ]], [[Алмалы (Бәйтерек ауданы)|Алмалы]] ауылдары
|-
| [[Зелёнов ауылдық округі]] || 1 603 || [[Зелёное (Зелёнов ауылдық округі)|Зелёное]] ауылы
|-
| [[Көшім ауылдық округі]] || 4 454 || [[Үлкен Шаған]], [[Ақсу (Бәйтерек ауданы)|Ақсу]], [[Колесово]], [[Көшім (ауыл)|Көшім]], [[Кіші Шаған]], [[Өркен (Бәйтерек ауданы)|Өркен]] ауылдары
|-
| [[Құрманғазы ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы)|Құрманғазы ауылдық округі]] || 604 || [[Құрманғазы (Батыс Қазақстан облысы)|Құрманғазы]], [[Аманат (Батыс Қазақстан облысы)|Аманат]]  ауылдары
|-
| [[Макаров ауылдық округі]] || 1 654 || [[Макарово (Батыс Қазақстан облысы)|Макарово]], [[Жалын (Батыс Қазақстан облысы)|Жалын]], [[Мирное (Батыс Қазақстан облысы)|Мирное]], [[Садовое (Батыс Қазақстан облысы)|Садовое]] ауылдары
|-
| [[Махамбет ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы)|Махамбет ауылдық округі]] || 2 279 ||  [[Махамбет (Батыс Қазақстан облысы)|Махамбет]], [[Горбуново (Батыс Қазақстан облысы)|Горбуново]], [[Кожевниково (Батыс Қазақстан облысы)|Кожевниково]], [[Павлово (Батыс Қазақстан облысы)|Павлово]] ауылдары
|-
| [[Мичурин ауылдық округі (Бәйтерек ауданы)|Мичурин ауылдық округі]] || 8 429 || [[Мичуринское (Батыс Қазақстан облысы)|Мичуринское]], [[Асан (Батыс Қазақстан облысы)|Асан]], [[Жамбыл (Бәйтерек ауданы)|Жамбыл]], [[Зеленое (Мичурин ауылдық округі)|Зеленое]], [[Октябрьское (Батыс Қазақстан облысы)|Октябрьское]] ауылдары
|-
| [[Перемётный ауылдық округі]] || 6 459 || [[Перемётное]], [[Забродино]], [[Калининское (Батыс Қазақстан облысы)|Калининское]], [[Болашақ (Бәйтерек ауданы)|Болашақ]], [[Поливное (Батыс Қазақстан облысы)|Поливное]], [[Қаражар (Батыс Қазақстан облысы)|Қаражар]] ауылдары
|-
| [[Раздольный ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы)|Раздольный ауылдық округі]] || 751 || [[Раздольное (Батыс Қазақстан облысы)|Раздольное]], [[Ақбидай (ауыл)|Ақбидай]] ауылдары
|-
| [[Рубежин ауылдық округі]] || 1 628 || [[Рубежинское]] ауылы
|-
| [[Сұлукөл ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы)|Сұлукөл ауылдық округі]] || 527 || [[Сұлу көл]] ауылы
|-
| [[Трёкин ауылдық округі]] || 4 571 || [[Трёкино]], [[Володарское (Батыс Қазақстан облысы)|Володарское]], [[Жайық (Бәйтерек ауданы)|Жайық]], [[Новенькое (Батыс Қазақстан облысы)|Новенькое]] ауылдары
|-
| [[Чиров ауылдық округі]] || 481 || [[Чирово]], [[Балабаново (Батыс Қазақстан облысы)|Балабаново]] ауылдары
|-
| [[Шалғай ауылдық округі]] || 1 101 || [[Шалғай (Батыс Қазақстан облысы)|Шалғай]], [[Тыңдала (Батыс Қазақстан облысы)|Тыңдала]], [[Таловая (Батыс Қазақстан облысы)|Таловая]] ауылдары
|-
| [[Щапов ауылдық округі]] || 1 547 || [[Щапов]], [[Жаңатаң (Бәйтерек ауданы)|Жаңатаң]] ауылдары
|}
* [[Янайкин ауылдық округі]] – [[Янайкино]] ауылы
* [[Январцев ауылдық округі]] – [[Январцев]] ауылы

== Су жүйесі, топырағы ==
Ауданның негізгі табиғи су ресурстары [[Шаған (Жайық алабы)|Шаған]] саласымен (116 км) [[Орал]] өзені (184 км), [[Көшім (өзен)|Көшім]] (48км), Ембулатовка (99 км) [[Рубежка (Жайық тармағы)|Рубежка]] (82 км), Быковка (90 км) және сондай-ақ [[Киров бөгені]] мен Орал-Көшім суландыру жүйесі және негізінен ауданның солтүстік бөлігінде орналасқан 99 әуіт пен апандар болып табылады. Топырағы саз бен саздақтан тұрады, кей жерлерінде құм және сор топырақ кездеседі. Солтүстігінде жері қара топырақты.

== Шаруашылығы ==
Шаруашылықтағы негізгі бағыт - егін шаруашылығы. Егін шаруашылығымен қатар, негізінен ет-сүт бағытындағы мал шарушалығы дамыған.

Бәйтерек ауданы I ауылшарушылық аумаққа жатады. Бұл аумақта дәнді, майлы дақылдар, жемшөптер, қартоп және көкөніс, жеміс-жидек, екпе ағаштары жинақталған. Мұнда сүтті мал шаруашылығы, шошқа және құс өсіру және ет-жүнді қой шаруашылығы жақсы дамыған.&lt;ref&gt;«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы|Қазақ энциклопедиясы»]] Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IV том 3 бөлім&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
{{Батыс Қазақстан облысы}}
{{Бәйтерек ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Бәйтерек ауданы]]</text>
      <sha1>a791n3p64ybe2z1hhj859ixzdrakta1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057494</id>
      <parentid>3057493</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T14:36:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Әкімшілік бөлінісі */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13066" xml:space="preserve">{{Қазақстан ауданы
 |ауданның атауы      = Бәйтерек ауданы
 |елтаңба             =  
 |ту                  = 
 |елтаңба сипаттамасы   = 
 |ту сипаттамасы        = 
  |lat_dir = N |lat_deg = 51 |lat_min = 10 |lat_sec = 11 
  |lon_dir = E |lon_deg = 50 |lon_min = 44 |lon_sec = 40 
 |облысы              = Батыс Қазақстан облысы
 |аудан орталығы          = [[Перемётное]]
 |ауылдық округтер саны   =22 
 |кенттік әкімдіктер саны =  
 |қалалық әкімдіктер саны =  
 |ауылдар саны       = 68
 |қалалар саны       = 
 |әкімі              = 
 |әкімдіктің мекенжайы  = 
 |құрылған уақыты    = 1939
 |жер аумағы          = 7,4 мың
 |жер аумағы бойынша орны  = 
 |тұрғыны             = 57762&lt;ref&gt;[http://www.stat.gov.kz/dinamika/dinamikadem.htm Батыс Қазақстан облысының Статистика департаменті. 01.07.2019]&lt;/ref&gt;
 |халық саны бойынша орны  = 
 |санақ жылы          = 2019
 |тығыздығы           =  
 |тығыздығы бойынша орны   = 
 |ұлттық құрамы       =   {{nobr|[[қазақтар]] (58,71%)}}, {{nobr|[[орыстар]] (34,88%)}}, {{nobr|[[украиндар]] (1,91%)}}, {{nobr|[[татарлар]] (1,48%)}}, {{nobr|басқалары (3,02%)}}&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F/Bull_Hsany2010.rar Қазақстан Республикасының Статистика агенттігі. Қазақстан Республикасы тұрғындарының облыстар, қалалар мен аудандар, жынысы мен жас ерекшелігі топтары, этностық бөлігі бойынша 2019 жылдың басындағы саны]&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;пер.2019&quot;&gt;[http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-ethnic2010.htm 2009 жылғы санақ бойынша Қазақстан тұрғындарының ұлттық құрамы]&lt;/ref&gt;
 |телефон коды        = 
 |пошта индексі       = 090600—090628&lt;ref name=&quot;kazindex.ru&quot;&gt;[http://kazindex.ru/09/0.html Қазақстан почталық индекстері]&lt;/ref&gt;
 |сайты               = 
 |карта               = Zelenov District Kazakhstan.png
 |әкімшілік бірліктің картасы = West Kazakhstan Region Bayterek District.svg
 |ортаққордағы санаты = 
}}

'''Бәйтерек ауданы''' — [[Батыс Қазақстан облысы]]ның солтүстік бөлігіндегі әкімшілік бөлініс.

== Географиялық орны, жер бедері ==
Аудан облыстың солтүстік бөлігінде орналасқан, [[1939 жыл|1939]] жылы құрылды, [[1997 жыл|1997]] жылы аудан құрамына [[Приурал ауданы]] енді. Аумақ бедері оңтүстігінде өзен, сайлар және құрғақ аңғарлар кесіп өтетін және солтүстігінде 100 және одан аса метр биіктікті құрайтын толқынды жондары бар (Үлкен Сырт сілемінің суайрығы) ойпатты жазықтан тұрады. Орталығы – [[Перемётное]] ауылы. Ауданның жалпы көлемі -  7,4 мың шаршы шақырым.

== Халқы ==
Тұрғындар саны 57762 адам ([[2019 жыл|2019]]).
Ұлттық құрамы: [[қазақтар]] (58,71%), [[орыстар]] (34,88%), [[украиндар]] (1,91%), [[татарлар]] (1,48%),  басқалары (3,02%).

== Әкімшілік бөлінісі ==
Аудандағы 68 елді мекен 22 ауылдық округке біріктірілген:

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Ауылдық округ/қала !! Халқы (2009) !! Елді мекендері
|-
| [[Атамекен ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы)|Атамекен ауылдық округі]] || 1 848 || [[Атамекен (Бәйтерек ауданы)|Атамекен]], [[Гремячее (Батыс Қазақстан облысы)|Гремячее]], [[Қайнар (Батыс Қазақстан облысы)|Қайнар]]  ауылдары
|-
| [[Бейбітшілік ауылдық округі]] || 1 322 || [[Бейбітшілік (Батыс Қазақстан облысы)|Бейбітшілік]], [[Астафьево (Батыс Қазақстан облысы)|Астафьево]], [[Сырым батыр (ауыл)|Сырым батыр]], [[Чапурино]] ауылдары
|-
| [[Белес ауылдық округі]] || 1 697 || [[Белес (ауыл)|Белес]], [[Ақжол (Батыс Қазақстан облысы)|Ақжол]] ауылдары
|-
| [[Дариян ауылдық округі]] || 6 046 || [[Дарьинское]], [[Озерное (Батыс Қазақстан облысы)|Озерное]] ауылдары
|-
| [[Достық ауылдық округі (Бәйтерек ауданы)|Достық ауылдық округі]] || 4 272 || [[Достық (Бәйтерек ауданы)|Достық]], [[Красный Урал]], [[Чувашинское]] ауылдары
|-
| [[Егіндібұлақ ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы)|Егіндібұлақ ауылдық округі]] || 631 || [[Егіндібұлақ (Батыс Қазақстан облысы)|Егіндібұлақ]], [[Алмалы (Бәйтерек ауданы)|Алмалы]] ауылдары
|-
| [[Зелёнов ауылдық округі]] || 1 603 || [[Зелёное (Зелёнов ауылдық округі)|Зелёное]] ауылы
|-
| [[Көшім ауылдық округі]] || 4 454 || [[Үлкен Шаған]], [[Ақсу (Бәйтерек ауданы)|Ақсу]], [[Колесово]], [[Көшім (ауыл)|Көшім]], [[Кіші Шаған]], [[Өркен (Бәйтерек ауданы)|Өркен]] ауылдары
|-
| [[Құрманғазы ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы)|Құрманғазы ауылдық округі]] || 604 || [[Құрманғазы (Батыс Қазақстан облысы)|Құрманғазы]], [[Аманат (Батыс Қазақстан облысы)|Аманат]]  ауылдары
|-
| [[Макаров ауылдық округі]] || 1 654 || [[Макарово (Батыс Қазақстан облысы)|Макарово]], [[Жалын (Батыс Қазақстан облысы)|Жалын]], [[Мирное (Батыс Қазақстан облысы)|Мирное]], [[Садовое (Батыс Қазақстан облысы)|Садовое]] ауылдары
|-
| [[Махамбет ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы)|Махамбет ауылдық округі]] || 2 279 ||  [[Махамбет (Батыс Қазақстан облысы)|Махамбет]], [[Горбуново (Батыс Қазақстан облысы)|Горбуново]], [[Кожевниково (Батыс Қазақстан облысы)|Кожевниково]], [[Павлово (Батыс Қазақстан облысы)|Павлово]] ауылдары
|-
| [[Мичурин ауылдық округі (Бәйтерек ауданы)|Мичурин ауылдық округі]] || 8 429 || [[Мичуринское (Батыс Қазақстан облысы)|Мичуринское]], [[Асан (Батыс Қазақстан облысы)|Асан]], [[Жамбыл (Бәйтерек ауданы)|Жамбыл]], [[Зеленое (Мичурин ауылдық округі)|Зеленое]], [[Октябрьское (Батыс Қазақстан облысы)|Октябрьское]] ауылдары
|-
| [[Перемётный ауылдық округі]] || 6 459 || [[Перемётное]], [[Забродино]], [[Калининское (Батыс Қазақстан облысы)|Калининское]], [[Болашақ (Бәйтерек ауданы)|Болашақ]], [[Поливное (Батыс Қазақстан облысы)|Поливное]], [[Қаражар (Батыс Қазақстан облысы)|Қаражар]] ауылдары
|-
| [[Раздольный ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы)|Раздольный ауылдық округі]] || 751 || [[Раздольное (Батыс Қазақстан облысы)|Раздольное]], [[Ақбидай (ауыл)|Ақбидай]] ауылдары
|-
| [[Рубежин ауылдық округі]] || 1 628 || [[Рубежинское]] ауылы
|-
| [[Сұлукөл ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы)|Сұлукөл ауылдық округі]] || 527 || [[Сұлу көл]] ауылы
|-
| [[Трёкин ауылдық округі]] || 4 571 || [[Трёкино]], [[Володарское (Батыс Қазақстан облысы)|Володарское]], [[Жайық (Бәйтерек ауданы)|Жайық]], [[Новенькое (Батыс Қазақстан облысы)|Новенькое]] ауылдары
|-
| [[Чиров ауылдық округі]] || 481 || [[Чирово]], [[Балабаново (Батыс Қазақстан облысы)|Балабаново]] ауылдары
|-
| [[Шалғай ауылдық округі]] || 1 101 || [[Шалғай (Батыс Қазақстан облысы)|Шалғай]], [[Тыңдала (Батыс Қазақстан облысы)|Тыңдала]], [[Таловая (Батыс Қазақстан облысы)|Таловая]] ауылдары
|-
| [[Щапов ауылдық округі]] || 1 547 || [[Щапов]], [[Жаңатаң (Бәйтерек ауданы)|Жаңатаң]] ауылдары
|-
| [[Янайкин ауылдық округі]] || 1 309 || [[Янайкино]], [[Богатск]], [[Скворкино]] ауылдары
|-
| [[Январцев ауылдық округі]] || 3 020 || [[Январцев]], [[Кирсаново (Батыс Қазақстан облысы)|Кирсаново]], [[Красноармейское (Батыс Қазақстан облысы)|Красноармейское]], [[Петрово (Батыс Қазақстан облысы)|Петрово]], [[Спартак (Батыс Қазақстан облысы)|Спартак]], [[Чинарево]] ауылдары
|}

== Су жүйесі, топырағы ==
Ауданның негізгі табиғи су ресурстары [[Шаған (Жайық алабы)|Шаған]] саласымен (116 км) [[Орал]] өзені (184 км), [[Көшім (өзен)|Көшім]] (48км), Ембулатовка (99 км) [[Рубежка (Жайық тармағы)|Рубежка]] (82 км), Быковка (90 км) және сондай-ақ [[Киров бөгені]] мен Орал-Көшім суландыру жүйесі және негізінен ауданның солтүстік бөлігінде орналасқан 99 әуіт пен апандар болып табылады. Топырағы саз бен саздақтан тұрады, кей жерлерінде құм және сор топырақ кездеседі. Солтүстігінде жері қара топырақты.

== Шаруашылығы ==
Шаруашылықтағы негізгі бағыт - егін шаруашылығы. Егін шаруашылығымен қатар, негізінен ет-сүт бағытындағы мал шарушалығы дамыған.

Бәйтерек ауданы I ауылшарушылық аумаққа жатады. Бұл аумақта дәнді, майлы дақылдар, жемшөптер, қартоп және көкөніс, жеміс-жидек, екпе ағаштары жинақталған. Мұнда сүтті мал шаруашылығы, шошқа және құс өсіру және ет-жүнді қой шаруашылығы жақсы дамыған.&lt;ref&gt;«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы|Қазақ энциклопедиясы»]] Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IV том 3 бөлім&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
{{Батыс Қазақстан облысы}}
{{Бәйтерек ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Бәйтерек ауданы]]</text>
      <sha1>91mycszf6lcnbj6vvfnn4opwd0onguv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тасқала ауданы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>20307</id>
    <revision>
      <id>3057603</id>
      <parentid>2991668</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T21:20:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Әкімшілік бөлінісі */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10481" xml:space="preserve">{{Қазақстан ауданы
 |ауданның атауы      = Тасқала ауданы
 |елтаңба             =  
 |ту                  = 
 |елтаңба сипаттамасы   = 
 |ту сипаттамасы        = 
  |lat_dir = N |lat_deg = 50 |lat_min = 48 |lat_sec = 04 
  |lon_dir = E |lon_deg = 49 |lon_min = 57 |lon_sec = 41
 |облысы              = Батыс Қазақстан облысы
 |аудан орталығы          = [[Тасқала (Батыс Қазақстан облысы)|Тасқала]]
 |ауылдық округтер саны   =9 
 |кенттік әкімдіктер саны =  
 |қалалық әкімдіктер саны =  
 |ауылдар саны       = 28
 |қалалар саны       = 
 |әкімі              = 
 |әкімдіктің мекенжайы  = 
 |құрылған уақыты    = 1933 
 |жер аумағы          = 8,0 мың
 |жер аумағы бойынша орны  = 
 |тұрғыны             = 16 701&lt;ref&gt;[http://www.taskala-bko.gov.kz/dinamika/dinamikadem.htm Батыс Қазақстан облысының Статистика департаменті. 01.07.2019]&lt;/ref&gt;
 |халық саны бойынша орны  = 
 |санақ жылы          = 2019
 |тығыздығы           = 
 |тығыздығы бойынша орны   = 
 |ұлттық құрамы       =  {{nobr|[[қазақтар]] (88,96%)}}, {{nobr|[[орыстар]] (8,68%)}}, {{nobr|басқалары (2,35%)}}&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F/Bull_Hsany2010.rar Қазақстан Республикасының Статистика агенттігі. Қазақстан Республикасы тұрғындарының облыстар, қалалар мен аудандар, жынысы мен жас ерекшелігі топтары, этностық бөлігі бойынша 2019 жылдың басындағы саны]&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;пер.2019&quot;&gt;[http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-ethnic209.htm 2019 жылғы санақ бойынша Қазақстан тұрғындарының ұлттық құрамы]&lt;/ref&gt;
 |телефон коды        = 
 |пошта индексі       = 091000- 091008&lt;ref name=&quot;kazindex.ru&quot;&gt;[http://kazindex.ru/09/0.html Қазақстан почталық индекстері]&lt;/ref&gt;
 |сайты               = 
 |карта               = KazakhstanTaskalaDistrict.png
 |әкімшілік бірліктің картасы = West Kazakhstan Region Taskala District.svg
 |ортаққордағы санаты = 
}}
'''Тасқала ауданы''' — [[Батыс Қазақстан облысы]]ның солтүстік-батысында орналасқан әкімшілік бөлініс. Тасқала ауданы [[1933 жыл|1933]] жылы 8 қараша айында құрылып, &quot;Каменка ауданы&quot; деп аталған, [[1993 жыл|1993]] жылдан қазіргі атуын иеленді. Ауданның аумағы - 8 068 ш.м. 

== Географиялық орны ==
Аудан [[Ресей|Ресей Федерациясы]]ның [[Саратов облысы]] аумағымен, [[Батыс Қазақстан облысы]]ның  [[Бәйтерек ауданы|Бәйтерек]], [[Ақжайық ауданы|Ақжайық]], [[Казталов ауданы|Казталов]] аудандарымен шектесіп жатыр. Ауданның орталығы [[Тасқала (Батыс Қазақстан облысы)|Тасқала]], облыс орталығы [[Орал]] қаласынан 80 шақырым жерде орналасқан.
Аудан [[Қазақстан]] мен [[Орталық Азия]]ны Ресейдің еуропалық бөлігімен жалғайтын темір жол және Орал – Тасқала – РФ  бойында орналасқан.

== Жер бедері ==
Ауданның жалпы жер қыртысы тегіс. Ең биік төбесі Ешкітау (Ичка), теңіз деңгейінен  биіктігі 259 метр. Бұл облыстағы ең биік нүкте.
Ауданның гидрографиялық жүйесінде  [[Деркөл]], 1-Шежін, 2-Шежін шағын өзендері бар.
Аудан арқылы [[Шежін ауылдық округі|Шежін]], [[Мереке ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы)|Мереке]], [[Қазақстан ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы)|Қазақстан]], [[Қосшы ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы)|Қосшы]] ауылдық округтері аумағынан өтетін, Киров су қоймасынан өз бастауын алатын Жайықбай каналы өтеді.

Шежін ауылдық округінің аумағында Бірқазан мемлекеттік қорығы бар. Онда табиғатта сирек кездесетін су құстары мен жыртқыш аңдар мекендейді.

== Білім саласы ==
Тасқала ауданының жалпы орта білім беру жүйесі өте жоғары деңгейде. Тасқала ауданының оқушылары әртүрлі деңгейдегі білім сайыстарына қатысып жоғары орындарды иеленіп келеді. Аудан ҰБТ нәтижелері бойынша алдыңғы қатарларда тұрақты орналасып келеді. Аудан білімінің деңгейін көтеруде 2005 жылы негізі қаланған &quot;Сәулет&quot; мектеп-лицейінің үлесі зор. Сәулет лицейі облыс орталығының алпауыттарынан қалыспай айтарлықтай бәсеке көрсетеді, лицейдің әсіресе жаратылыстану пәндері бойынша жетістіктері зор.

== Пайдалы қазбалары ==
Құрылыс материалдары жасақталған - ақ балшық, құм және гравиі бар,  ауданда 5 пайдалы кен орындары және күйдірілген, отқа тұрақты селикат тасын дайындауға арналған цемент қоспасына бай тас шығару шикі заты бар 3 кен орны ашылған.

Зерттеу барысында анықталған өндіріс әйнегіне жарамды кварц құмы, тау тектес өндіріске пайдалы шебін қорлары анықталған. Сонымен қатар аудан аумағында көгілдір газбен   мұнай қоры орналасқан жер анықталды.

== Халқы ==
Халқының саны [[2019 жыл|2019]] жылы 16 701 адамды құрады. Ұлттық құрамы: қазақтар — 88,96%, орыстар – 8,68%, басқалары — 2,35%.

== Әкімшілік бөлінісі ==
28 елді мекен 9 ауылдық округтерге біріктірілген:
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Ауылдық округ/қала !! Халқы (2009) !! Елді мекендері
|-
| [[Ақтау ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы)|Ақтау ауылдық округі]] || 1 248 || [[Ақтау (Тасқала ауданы)|Ақтау]], [[Ақкүтір]], [[Қараой (Батыс Қазақстан облысы)|Қараой]], [[Қызылбас]] ауылдары
|-
| [[Амангелді ауылдық округі (Тасқала ауданы)|Амангелді ауылдық округі]] || 1 378 || [[Амангелді (Тасқала ауданы)|Амангелді]], [[1-Шежін]] ауылдары
|-
| [[Достық ауылдық округі (Тасқала ауданы)|Достық ауылдық округі]] || 1 054 || [[Достық (Тасқала ауданы)|Достық]], [[Бастау (Батыс Қазақстан облысы)|Бастау]], [[Ынтымақ (Батыс Қазақстан облысы)|Ынтымақ]] ауылдары
|-
| [[Қазақстан ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы)|Қазақстан ауылдық округі]] || 1 196 || [[Атамекен (Тасқала ауданы)|Атамекен]], [[Алмалы (Тасқала ауданы)|Алмалы]],  [[Қалмақшабын]], [[Қисықсай]] ауылдары
|-
| [[Қосшы ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы)|Қосшы ауылдық округі]] || 714 || [[Оян (Батыс Қазақстан облысы)|Оян]], [[Кеңжайлау]] ауылдары
|-
| [[Мерей ауылдық округі]] || 1 629 || [[Мерей (Батыс Қазақстан облысы)|Мерей]], [[Айнабұлақ (Батыс Қазақстан облысы)|Айнабұлақ]], [[Аққайнар (Батыс Қазақстан облысы)|Аққайнар]], [[Өркен (Тасқала ауданы)|Өркен]], [[Тоғайлы (Батыс Қазақстан облысы)|Тоғайлы]] ауылдары
|-
| [[Мереке ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы)|Мереке ауылдық округі]] || 801 || [[Мереке (Тасқала ауданы)|Мереке]], [[Қалмақ (ауыл)|Қалмақ]] ауылдары
|-
| [[Тасқала ауылдық округі]] || 7 731 || [[Тасқала (Батыс Қазақстан облысы)|Тасқала]], [[Бірлік (Тасқала ауданы)|Бірлік]], [[Жігер (Тасқала ауданы)|Жігер]] ауылдары
|-
| [[Шежін ауылдық округі]] || 1 390 || [[2-Шежін]], [[Еменжар]], [[Талдыбұлақ (Тасқала ауданы)|Талдыбұлақ]] ауылдары
|}

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
{{Батыс Қазақстан облысы}}
{{Тасқала ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Тасқала ауданы]]</text>
      <sha1>d2sznibcamvn285q7r6axalfez8o49m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Индер ауданы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>20347</id>
    <revision>
      <id>3057611</id>
      <parentid>3055224</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T21:32:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Әкімшілік-аумақтық бөлінісі */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42341" xml:space="preserve">{{Қазақстан ауданы
 |ауданның атауы      = Индер ауданы
 |елтаңба             = Индер ауданының эмблемасы.gif
 |ту                  = 
 |елтаңба сипаттамасы   = Индер ауданының эмблемасы
 |ту сипаттамасы        = 
  |lat_dir = N |lat_deg =  |lat_min =  |lat_sec = 
  |lon_dir = E |lon_deg =  |lon_min =  |lon_sec = 
 |облысы              = Атырау облысы
 |аудан орталығы          = [[Индербор]]
 |ауылдық округтер саны   = 6
 |кенттік әкімдіктер саны = 1
 |қалалық әкімдіктер саны = 
 |ауылдар саны       = 14
 |қалалар саны       = 
 |әкімі              = Салауат Өтеғұлов
 |әкімдіктің мекенжайы  = Индербор кенті, Қонаев көшесі №12
 |құрылған уақыты    = [[1933]]
 |жер аумағы          = 10,9
 |жер аумағы бойынша орны  = 5-ші
 |тұрғыны             = 32 057&lt;ref&gt;[https://www.stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT354434 Қазақстан Республикасы халқының облыстар және астана, қалалар, аудандар, аудан орталықтары және кенттер бөлінісіндегі жынысы бойынша саны (2020 жылдың басына)]&lt;/ref&gt;
 |халық саны бойынша орны  = 3-ші
 |санақ жылы          = 2020
 |тығыздығы           = 2,8
 |тығыздығы бойынша орны   = 
 |ұлттық құрамы       = қазақ 96,3%, орыс 3%, татар 0,3%
 |телефон коды        = +7 71234
 |пошта индексі       = 0602XX
 |сайты               = 
 |карта               = Inder District Kazakhstan.png
 |әкімшілік бірліктің картасы = Inder District in Atyrau Region.svg
 |ортаққордағы санаты = 
}}
'''Индер ауданы''' — [[Атырау облысы]]ның солтүстігіндегі әкімшілік бірлік. Аудан [[1933]] жылы құрылған. Аудан орталығы – [[Индербор]] кенті.

==Жалпы сипаттама==
Жер аумағы 10,9 мың км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;. Тұрғыны 33,5 мың адам, орташа тығыздығы 1 км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;-ге 3,1 адамнан келеді (2018). Құрамында 1 кенттік, 6 ауылдық әкімшілігі округі және оларға қарасты 21 ауыл бар. Аудан орталығы  [[Индербор|Индербор кенті]].  Индербор кентінің [[Атырау]] қаласына дейінгі арақашықтығы - 200 км. Ең ірі елді мекендері: Индербор кенті, Есбол, Өрлік, Елтай, Көктоғай, Жарсуат және Бөдене ауылдары.

Жер бедері — негізінен жусанды жазық далалық. Сондай-ақ тұйықталған қуыстар, құлама [[сай]]лар, [[сор]]лар кездеседі. Сайлардың тереңдігі шамамен (1-1,5 м), олардың ұзындығы бірнеше шақырымға созылады. 6-10 м-дей ойпаңда орналасқан сорлардың суы тұзды келеді. Тұзды көлдер жазда көбіне кеуіп қалады. Онша биік емес дөңестер оңтүстік-батысында Оңдасын жалымен (Димаштөбе), солтүстігінде Тотжалмен, шығысында Көктаумен ұштасады. Бұл аумақта жүздеген [[қазаншұңқыр]]лар, терең [[оқпан]]дар, үлкенді-кішілі [[үңгір]]лер, [[жыра]]лар кездеседі.

== Географиясы, рельефі және геологиялық құрылысы==
Индер ауданы – Атырау облысындағы өнеркәсіпті және ауыл шаруашылықты аудандарының бірі. Индер ауданының жері [[Каспий маңы ойпаты]]ның солтүстігін алып жатыр. Ауданды екіге бөліп жатқан [[Жайық]] өзенінің батыс жағы, негізінен, жазық құмды [[шөл]] болып келеді, ал шығыс жағы [[үстірт]]ті ([[Индер (тау)|Индер]] мен Жамантау тауларының [[теңіз]] деңгейінен биіктігі 52 және 26 м). Одан әрі сортаң топырақты жазыққа айналады. Индер тауында карстық опырылымдар мен үйінділер өте жиі тараған. Аймақ [[рельеф]]і жазық, топырағы сазды.

Ауданның қазіргі жер бедері антропогенде болған бірнеше теңіз трансгрес- сияларымен (Баку, Хазар, Хвальн) байланысты.

Индер ауданы жерінде шығыстан [[Ойыл (өзен)|Ойыл өзенінің]] жаңа [[Өзен атырауы|атырауы]] аласара келіп ұсақ тұйық [[көлтабан]]дарымен аяқталады. Бұл саздақты-құмайтты атыраудың биіктігі солтүстікте 5 м., ал оңтүстік етегінде 10-15 м. Ауданның орталық бөлігінде теңіздің шегінуінен пайда болған әр жастағы бір-бірімен жалғасқан ежелгі теңіздік атыраулары (Жайық- Көшім, Оңтүстік-Жайық маңы) жатыр.
[[File:Индер тауы 2011ж.jpg |thumb|left|300px|Индер тауы]]
Жайық-Көшім ежелгі теңіз-атырауы (дельтасы) Жайық өзенінің оң жағымен тұйық өзендер өңірінің арасында орналасқан. Абсолюттіқ биіктігі 0—10 м шамасы. Саздақтармен құмдақтардан түзілген және тармақталған құрғақ арналармен тілімденген. Оларды биіктігі 3—3,5 м [[қырқалар]] бөліп тұрады.

Оңтүстік-Жайық маңы теңіздік-атырауы [[Индер (тау)|Индер]] тауының оңтүстігінде Жайықтың сол жағымен шығыста Ойылдың тұйық ағынсыз атырауының арасында жатыр. Рельефі белесті-жалды болып келеді, биіктікгері 4—5 м. 
Ауданның батыс жартысын алып жатқан Еділ-Жайық өзендер аралығында орналасқан Нарын құмының шығыс шеті. Бұл өңірде беткі ағындар жоқ. Нағыз құмды шөлмен сипатталады. Шығысында [[Төбешікті құмдар, бұталық төбелер|төбешікті құмдар]] батысқа қарай төбешікті-қырқалы, қырқалы- шағыл құмдарға жалғасады. Қамыс, Самара көлдер ойысына жақын жатқан құмдарда аздаған айырмашылықтар бар. Қара және Сары өзендер көктемде тасыған кезде оның тармақтарымен келген немесе жерге сіңіп, жер астымен келген сулар құмдарды ылғалдандырып грунт суларын тұшытады. Индер ауданының рельефін құруда желдің маңызы зор. Құмды жазықтарда эолды-рельеф формалары кеңінен таралған. Орта төбешікті құмдардың биіктіктері 5-6 м, ал еспелі шағыл құмдардың биіктігі 18 м-ге дейін жетеді. Аудан рельефінің жалпы көрінісі ойпатты жазық болғанмен мұнда түпкілікті тау жыныстарынан түзілген, тұзкүмбездерінен жасалған Индер, Жамантау таулары бар. Оңтүстік беткейі жер қабықты тілімделіп келген. 

Платформа кембрийге дейін пайда болған, екі қабаттан тұрады. Төменгі іргетасы, кристалды тау жыныстарынан тұратын бөлігі 20 шақырымдық тереңде жатыр. Оның бетін кейінгі эралардың (палеозой, мезозой және кайнозой) шөгінді тысы жапқан. Ауданның жер бетінде [[Неоген кезеңі|неогеннің]] құм-саз құрылымынан тұратын шөгінді жыныстар кеңінен таралған. Ежелгі тау жыныстарынан [[пермь кезеңі]]нің Кунгур ярусының шөгінділері [[Индер (тау)|Индер]] тауында жер бетіне шыққан. Олар тастұзынан, гипсінен, гипсті- мергельді тақта-тастардан түзілген.

== Халқы ==
Тұрғыны 2021 жыл басында 32 254 адам болды.&lt;ref&gt;https://stat.gov.kz/region/252311/statistical_information/industry/2361&lt;/ref&gt; Жекеленген этностары  бойынша халық саны төмендегіше бөлінеді:(2021 ж.)
* [[Қазақтар]] –31 140 адам
* [[Орыстар]] -906
* [[Татарлар]] -75
* [[Өзбектер]] 53
* [[Қарақалпақтар]] -19
* [[Шешендер]] – 12
* [[Немістер]] -11
* [[Даргиндер]] -5
* [[Грузиндер]] -4
* [[Корейлер]] -2
* [[Болгарлар]] -2
* [[Лактар]] -1
* Басқа ұлттар -24

Халықтың 1 км2-ге шаққандағы орташа тығыздығы — 2,7 адам. 

== Тарихы ==
Аудан аумағын ақ гвардияшылардан тазарту үшін 1919 жылдың 22 желтоқсанынан 1920 жылдың 3 қаңтарының кешіне дейін В.И.Чапаев дивизиясы ұрыс жүргізді. Азат етілген елді мекендерде Горы, Гребенщик, Кулагино, Өрлік, Зеленый селолық кеңестерін құру қолға алынды. Олардың бәрі де Зеленый болыстық атқару комитетіне бағынды. Ал Зеленый болыстық комитеті 1920 жылы 6 қаңтарда құрылған Гурьев уездік революциялық комитетіне бағынды. Түрлі себептермен 1923 жылдың аяғында Зеленый болыскомы таратылып, оның орнына Топайлы болыскомы құрылып, орталығы әуелі Топайлы, кейін [[Есбол (Индер ауданы)|Кулагино]] ауылы болды. Оған бұрын орыстар көбірек мекендеген 11 ауыл қарады, оларда 1927 жылы 8299 адам тұрды.&lt;br /&gt;
1928 ж. республика бойынша жаңаша әкімшілік-аумақтық аудандастыру шаралары жүргізілді. Бес басқышты (ауыл-село, облыс, уезд, губерния, өлке) баскару жүйесінің орнына төрт басқышты (ауыл-село, аудан, округ, өлке) басқару жүйесі енгізіліп, 1928 ж. 6 мамырда Гурьев округі кұрылды. Оның кұрамына кірген жеті әкімшілік бөліктің бірі — [[Есбол ауданы]]. 1928 ж. 17 қаңтарда құрылған [[Есбол ауданы]]ның орталығы № 9 ауыл болған. Ол екі жылдан кейін таратылып, Гурьев ауданының кұрамына енгізілген.&lt;br /&gt;
Жайықтың оң бетіндегі кұм ішіндегі ауылдар да кеңестерге біріктірілді. 1931 жылы Толыбай және Мәмбет кеңестері құрылып, бұл ауылдық кеңеске төрт мал серіктігі қараған. Олар: “Шұбалаң”,  “Тұрмантай”, Үлкеншағыл”, “Жұлдыз”. 1939 жылы бұл серіктіктер таратылып, Жайық бойындағы шаруашылықтарға қосылды.&lt;br /&gt;
1933 ж. Гурьев өз алдына облыс болып жариялануына байланысты сол жылдың 26 тамызындағы округгік комитеттің шешімімен Есбол ауданы қайта құрылып, орталығы Кулагино селосы болып бекітіледі. Оның құрамына 28 ауылдық, селолық кеңес кірген. 1942 жылы жазында Мәмбет ауылдық кеңесі таратылып, оған қарасты “Мәмбет”, “Энгельс”, “Еңбек” шағын шаруашылықтары тиісінше Зеленый, Жарсуат, Бөдене ауылдарындағы ұжымшарлар құрамына енгізілген.&lt;br /&gt;
Аудан 1963 жылы көршілес Бақсай ауданымен біріктіріліп, 1964 ж. қайта бөлінді. Содан Индер ауданы атанып, орталығы [[Индербор]] кенті болды.

== Әкімшілік-аумақтық бөлінісі ==
Ауданның әкімшілік-аумақтық бөлінуі:
{| class=&quot;wikitable&quot;
 !Ауылдық округ/қала
 !Халқы (2009)
 !Елді мекендері
|-
 | [[Индербор кенттік әкімдігі]]
 | 12 915
 | [[Индербор]] кенті
|-
 | [[Бөдене ауылдық округі]]
 | 1 476
 | [[Бөдене (Атырау облысы)|Бөдене]] ауылы
|-
 | [[Елтай ауылдық округі (Атырау облысы) |Елтай ауылдық округі]]
 | 3 269
 | [[Елтай (Атырау облысы)|Елтай]], [[Аққала (Атырау облысы)|Аққала]] ауылдары
|-
 | [[Жарсуат ауылдық округі (Атырау облысы)|Жарсуат ауылдық округі ]]
 | 2 955
 | [[Жарсуат (Атырау облысы)|Жарсуат]], [[Ақтаң]], [[Кетебай (Атырау облысы)|Кетебай]], [[Құрылыс (Атырау облысы)|Құрылыс]], [[Қызылжар (Индер ауданы)|Қызылжар]] ауылдары
|-
 | [[Көктоғай ауылдық округі]]
 | 2 418
 | [[Көктоғай (Атырау облысы)|Көктоғай]] ауылы
|-
 | [[Есбол ауылдық округі (Индер ауданы)|Есбол ауылдық округі ]]
 | 4 808
 | [[Есбол (Индер ауданы)|Есбол]], [[Ынтымақ (Атырау облысы)|Ынтымақ]] ауылдары
|-
 | [[Өрлік ауылдық округі]]
 | 2 741
 | [[Өрлік |Өрлік]] ауылы
|}

== Әкімдері ==
* Серік Арыстан 2013-2019
* Мейірім Қалауи 2019-2021
* Салауат Өтеғұлов 2021-

==Климаты==   
Индер ауданы мұхиттардан қашық жатуына байланысты олардың климатты жұмсартарлық әсері байқалмайды. Сол сияқты Каспий теңізінің әсері де тек қана жағалауларында сезіледі. Аудан аумағының климаты арктикалық, иран және тұран ауа массаларының әсерінен қалыптасады. Жылдың салқын кезінде мұнда Сібір антициклонының батыс тармағын (Воейков осінен) келген ауа массасы үстем болады. Жылы кезде олар Орта Азиямен Ираннан келген ыстық тропиктік ауамен алмасады. Осы ауа массаларының әсерінен өте қуаң шұғыл континентгік шөлейт климат типі қалыптасады. Жылы атлант ауа массаларының да аудан аума- ғының ылғалына әсері мардымсыз, өйткені жолда күшті өзгеріске үшырап жетеді және жазық жер бедерінің үстімен тоқтамай өтіп кетеді. Шұғыл континенттік климат жыл мезгілдерінде үлкен айырмашылықтармен сипатталады. Жазы өте ыстық, қысы суық, түсетін жауын-шашын аз, ал буланушылық өте көп болуынан байқалады. 

Индер ауданының климаты метеостансалардың мәліметтері бойынша, ең салқын ай қаңтарда -13,0°С. Жалпы қыс қоңыржай салқын, онша ұзақ емес.
Жаз аудан аумағында ыстық және ұзак болады. Ең жылы шілде айының орташа температурасы +25,0°, бірақ кей жылдары ауаның темературасы +45°С дейін көтеріледі. Орташа жылдык температураның амплитудасы (айырмашылығы) 37°С.

Жауын-шашынның жылдық мөлшері 242-282 мм. Қуаңшылық жылдары 80 мм-н аспаған (1891). Жауын-шашын көбінесе батыстан келетін циклондарға байланысты салқын кездерде түседі.&lt;br /&gt;
Қар жамылғысының қалындығы 10 см-ден аспайды, желтоқсан айының екінші онкүндігінен бастап 2—3 ай бойы сақталады. Ал жазда буланушылық (ылғалды жер, су бетінен ауаға булану) 800—900 мм.

==Өзендері мен көлдері==
Индер ауданы бүкіл облыс жерлері сияқты су қорына өте тапшы аймақтардың қатарына жатқызылады, яғни жерінің аумағына шаққанда мұндағы су мөлшері өте аз. Есепке алынған өзен-көлдердін су деңгейлері де жыл мезгілдерінде кенет өзгеріп отырады. Ірілері тартылып, ұсақтары құрғап қалады. Басты өзені — [[Жайық]], Атырау облысының үлесіне 323 км бөлігі тиетін болса, соның 150 км-дей ұзындығы Индер ауданының жерімен солтүстіктен оңтүстікке ағып өтеді. 
[[Сурет:Индер кенті тұсындағы Жайық өзені.jpg |thumb|right|250px|Индер кенті тұсындағы Жайық өзені]] 
Судың тасу кезінде (мамыр айында) өзен деңгейі сабасынан (межень) орташа 4— 5 м көтеріледі, су көп жылдары 10 м жоғарылайды. Аудан жерінде су тасқыны пайда болып, жайылмаларды, өзен террасаларын бірнеше километрге жайылып су басады. [[Бағырлай]], [[Бағырлайсай]] өзендерінің, көптеген көлдердің деңгейі көтеріледі. Жалпы өзен жайылмалары әр бір екі жылда, өзен террасалары әрбір 5-6 жылда су астында қалып отырады.
Аудан жерінде Жайық, [[Бағырлай]], Алғабас, Құрайлы өзенінің екі жағындағы өзен аңғарлары арқылы салынған, Ақсай суару-суландыру жүйелері бар.

Ауданның ірі көлі — [[Индер (көл)|Индер]]. Ол тұзды, тұйық көл. Жайық өзенінің сол жағында 15 км жерде орналасқан. Ауданы 110 км2, ұзындығы 13.5	км, ені 11 км, терендігі 0,7 м, жағалау сызығы 40 км. Тектоникалық жолмен пайда болған, жер қыртысының төмен түскен жері. Жағалары саздақты, су бетіне- қарай 4—8 м құлама тік жар. Қоректену көзі айналасындағы саздардан шығатын тұзды бұлақтар. Су жинайтын алабы 425 км2. Индер көлі мен шығыстағы [[Ойыл өзені|Ойыл өзендерінің]] аңғарындағы [[Ақтөбе (көл)|Ақтөбе]], Отаркөл, [[Бөлекаяқ]], т.б. көлдерден тұрады.&lt;br /&gt;
[[Бөлекаяқ]] көлі ауданның солтүстік шығысында ең төмен бөлігіңце орналасқан. Абсолюттік биіктігі — 17,5 м, ауданы 13,5 км2, ұзындығы 9,5 км, енді жері 2,1 км, жағалау сызығының ұзындығы 34,4 км.&lt;br /&gt;
Ауданның шығысында Отаркөл көлі жатыр. Теңіз деңгейінен биіктігі — 8,5 м, ауданы 3 км2, ұзындығы 3,4 км, ені 1,7 км, жағалау сызығы 12 км.
Оның солтүстігінде жатқан [[Ақтөбе (көл)|Ақтөбе]] көліне Ойыл өзені құяды. Бөлекаяқ өзені ағып шығады. Абс. биіктігі — 5 м., ауданы 5,5 км2, ұзындығы 5 км, ені 3 км, жағалау сызығы 17,5 км.

==Өсімдіктер мен жануарлар дүниесі==
Өсімдіктерден шөлейт аймаққа тән [[қара жусан]], [[көкпек]], [[изен]], [[еркек шөп]], [[қияқ]], т.б. өседі. Жайық аңғарындағы тоғайлы алқаптар, Тайсойған, Мәмбет, Қараой кұмды өңірлері бай келеді. Жайықтың екі жағы қалың [[тоғай]]. 
Құмдардың шығысында топырақта дақылдардан [[Бидайық (өсімдік)|бидайық]], [[айрауық]], [[арпабас]], аздап [[бұта]]лар - [[ақтал]], [[жыңғыл]]дар кездеседі. Қырқалар төбешіктер мен жазықтарда жусанды, [[бұйырғын]] өсімдіктері өседі.&lt;br /&gt;
Ойыс жерлерді сор алып жатыр. Басым өсімдіктері: жусанды-бұйырғын, сораңды-қаражусанды, дақылды-жусанды, бидайықты-түрлі шөпті топтар.

Аңдардан [[қасқыр]], [[түлкі]], [[борсық]], [[ақ бөкен|киік]], [[қарсақ]], [[жабайы шошқа]], [[қоян]], [[бауырымен жорғалаушылар]]дан [[жылан]], [[кесіртке]], [[бақа]] көп. [[Құстар]]дан [[қарақұс]], [[қарға]], [[Шауқарға|ұзақ қарға]], [[шағала]], [[сауысқан]], [[үйрек]], [[көкек]], [[Торғайлар|торғай түрлері]], [[жапалақ]], [[үкі]] кездеседі. Өзен бойларында [[су құстары]], сондай-ақ [[бозторғай]] т.б. мекендейді. Жайық өзенінде балықтың бірнеше түрі, оның ішінде бекіре тұқымдас [[балықтар]] да бар. Жазда [[бүйі]], [[қарақұрт]] байқалады.

== Экологиясы. == 
Аудандағы 300-ден аса кәсіпорын, шаруа қожалықтарының қоршаған ортаға зиянды әсер ету ықтималдығы бақылауға алынған. 
Аудан аумағын қақ жарып өтетін [[Жайық]] өзенінің фаунасы бай, суында сирек ұшырасатын балық түрлері тіршілік етеді. Өзенді жағалай өскен жасыл желек ауа құрамын үнемі тазартып отырады. Сондықтан Индер ауданы экологиялық жағдайы жағынан қалыпты аймақтардың қатарына жатады. Аудан бойынша кәсіпорындар мен автокөліктер арқылы жылына 3936 тоннадай зиянды-улы газдар ауаға тарап, 1500 тоннаға жуық [[қалдықтар]] шығады. Сондықтан автокөліктердің жүріс-тұрысына, техникалық-диагностикалық ахуалына баса назар аударылады. 2002 жылы өндірістік және тұтыну қалдықтарын жинақтап, жайғастыратын, Индербор кентін көгалдандырумен айналысатын “Келбет” мемлекеттік- коммуналдық кәсіпорны кұрылды. Кәсіпорыңдар мен мекемелердің лас су шығару мөлшері белгіленген нормадан ауытқымайды, сондықтан экологиялық ахуалға кері әсері тимейді.&lt;ref&gt;Индер ауданы, «Арыс» баспасы Алматы, 2006 ISBN 9965-17-273-0&lt;/ref&gt;

==Пайдалы қазбалары==
[[Сурет:Индер көлі маңындағы борат кені.tif|thumb|right|150px|Индер көлі маңындағы борат кені]]
Геологиялық және гидрогеологиялық сипаты жағынан, пайдалы қазындылары жөнінен аудан өте күрделі жер қойнауымен ерекшеленеді.  Пайдалы қазындыларынан кұрылыстық материалдар бағытындағы шикізаттарына аса бай. Индер көлінің жағасындағы төбешіктердің асты күмбез пішінді [[тұздар]]дан тұрады және көлдің өзі әр түрлі [[шикізат]]тарға бай: [[борат]], [[калий]], [[магний]], [[ас тұзы]], [[гипс]], [[қиыршықтас]], [[ұлутас]], т.б. Құрылыс материалдары бар. Гипстің жалпы қоры − 10-15 млрд. тоннадай. [[Индер көлі|Индер көлінің]] солтүстік-шығысында [[минералды су]] көздері мен [[шипалы балшық]] та көп тараған. Оларды жергілікті тұрғындар ежелгі заманнан бері әр түрлі сырқаттарды емдеуге пайдаланып келеді.

==Экономикасы==
[[Сурет:«ИСИ - Гипс - Индер».jpg|thumb|right|200px|«ИСИ - Гипс - Индер» ЖШС]]«Жайықгазтасымалдау» басқармасы, геологиялык «Бор» ЖШС, «Индертұз» кәсіпорны, «Индер» мұнай айдау стансасы, емдік бишофит пен тұз өндіретін «Геохим» кәсіпорны, «Индергипс» бірлескен кәсіпорны аудан экономикасын нарық тұйығынан шығару үшін жұмыс істеуде. Өнеркәсібі түгелдей дерлік «Индерборат» және «Индертұз» акционерлік қоғамына қарасты борат карьерлері мен байыту фабрикасынан, нан мен сүт зауыттарынан тұрады. Мұндағы өнеркәсіп орталығы  [[Индербор]] кенті.&lt;ref name=&quot;test&quot;&gt;«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 жыл. ISBN 5-89800-123-9,&lt;/ref&gt; 
Индер ауданында «ИСИ - Гипс - Индер», «Индергаз» ЖШС-рі, «Қазақтелеком» АҚ-ның аудандық филиалы, [[Индер желілік- өндірістік басқармасы]], [[Индер мұнай айдау стансасы]], Индер [[орман шаруашылығы]] мекемесі бар. [[Атырау облысы]] [[статистика]] департаментінің мәліметі бойынша экономиканың нақты секторында 2009 жылдың қаңтар-қазанына 2008 жылғы қаңтар - қазанға %-бен кен өндіру өнеркәсібі -80,5, электр энергиясын, газ бен су өндіру және бөлу - 97,8, ауыл шаруашылығы - 102,5.

== Шаруашылығы==
Ауыл шаруашылығы негізінен қаракөл [[қой]]ы мен [[сиыр]],  [[жылқы]], [[түйе]] өсіруге маманданған. Ауыл шаруашылығы жерінің аумағы 987,9 мың га. Оның 1,3 мың га-сы егістік, 3,4 мың га-сы шабындық, 983,2 мың га жайылым. Негізгі айналысатын шаруашылығы - [[мал шаруашылығы]], дәлірек айтқанда [[қаракөл тұқымдас қой]] түрін өсіру. 2009 жылы (қаңтар - қазан) 3,8 мың тонна (тірі салмақта) ет, 6,1 мың тонна сиыр сүті, 288 мың дана жұмыртқа өндірілді. 2009 жылдың 1 қарашасына ауданда 20,4 мың бас ірі қара, 104,4 мың бас қой мен ешкі, 6,3 мың бас жылқы, 2,7 мың бас түйе болды. Сондай-ақ, мал шаруашылығымен бірге егін шаруашылығы да дамыған. 

==Көлік жолдары==
Аудан жері бойынша [[Жайық]] өзенінің екі жағасын бойлай ең ірі елді мекендерді қамтып республикалық маңызы бар Атырау - Орал автомобиль магистралі өтеді. Жайық өзенінде өзен су жолы бар. Аудан аумағымен [[Орта Азия]]  Орталық [[газ]] құбырынан тартылған тармақтар арқылы газ тасымалданады. Ауданда өзен айлағы, «Индергаз» желісі мекемесі жұмыс істейді.&lt;ref name=&quot;test&quot;/&gt;

== Білім беру ісі ==
1920-21 жылдары ауданда [[Көктоғай (Атырау облысы)|Зеленый]] (қазіргі Көктоғай), 1-сатылы Есбол орталау және Қызыл үй орталау мектептері жұмыс істеген. Кеңес өкіметінің халықты жаппай оқыту шараларына сәйкес ашылған алғашқы мекгептердің бірі — [[Есбол (Индер ауданы)|Кулагиндегі]] үшжылдық “Церковно-приходская школа” 1920 жылдан жұмыс істеп, 1924-33 жылдары алғашқы орыс-қазақ бастауыш мектебіне айналған. 
1923-24 жылдары аудан жерінде 1-сатылы 11 қазақ мектебінде он бір мұғалім қызмет еткен. 
1936 жылы Тас деген жерде бастауыш мектеп ашылып, он жылдан кейін ол жетіжылдық мектепке айналдырылды. 
Құм ішіндегі “Жұлдыз”, “Қараой”, “Қостан”, “Сазды”, “Майда”, “Үлкен шағыл”, “Қыстаушағыл” (кейде “Құлжым мектебі” деп те аталады), “Қарақұс”, “Тума”, “Қырғи”, “Хозауыл” бастауыш, жетіжылдық мектептері жергілікті халықка білім берудің үлкен ордасына айналды. 

№ 6 ауылда “Қазбек”, № 5 ауылда “Құрылыс”, № 4 ауылда “Қызылжар” бастауыш мектептері ашылды, “Қызылжар” мектебі 1938 ж. орталау мектепке айналды.&lt;br /&gt; 
1929-30 оқу жылында [[Жарсуат (Атырау облысы)|Жарсуат]] ауылында мектеп үйі тұрғызылып, № 2,3 ауылдардың балалары осында оқыды. 
1993 жылға дейін ауданда 1 орталау, 12 орта, барлығы 13 мектеп болды. 1993 жылы Кулагин селосында аудан тарихында тұңғыш рет ұлттық гимназия ашылып, 1993-94 оқу жылында өзінің алғашқы шәкірттерін қабылдады.&lt;br /&gt;
2006 жылы ауданда 1 бастауыш, 14 орта, 1 гимназиялық мектеп балаларға білім беруде. Оның 12-сі таза қазақ мектебі де, 4-і аралас мектеп, бұл білім ордаларында 7381 оқушы білім алды.

== Денсаулық сақтау ісі ==
Есбол ауданының орталығы болған [[Есбол (Индер ауданы)|Кулагинд]]е ең алғашқы медицина мекемесі -5 орындық [[аурухана]] 1939 жылы ашылған. Онда (аудандық денсаулық сақтау бөлімі деп аталған) Сергей Михайлович Ларионов деген фельдшер, 1941 жылдан Л.А.Саута деген дәрігер басшылық жасаған. 1941 жылы бұл аурухананың көлемі 15 орынға дейін өсіп, фельдшер Наурызова Зияда меңгерушісі болып істеген. 
Кулагин ауруханасында төсек саны 1948 жылы -25, 1950 жылы 35 орынға дейін өсіп, жергілікті тұрғындарға білікті мамандәрігерлер медициналық қызмет көрсеткен. 1956 жылы аурухана 50 орынға дейін өсті.&lt;br /&gt;
1986 жылы борат кенішінің жаңадан салынған профилакторий үйі аудандық ауруханаға берілді. Онда аурухананың басқа бөлімдерімен қатар 6 орындық реанимация бөлімі ашылып, орталықтандырылған оттегімен қамту іске асырылды, қажетті құрал-сайманмен жабдықталды.

1990 жылы аудандық ауруханадағы төсек саны 210-ға, аудан бойынша төсек саны 310-ға жетті. Елді мекендердің бәрінде сүтханалар ашылды. Кулагин ауруханасы үшін жатақхана үйі, тұрғын үйлер есебінен бірнеше ғимараттар салынып, аурухана сол жаңа үйлерге көшірілді.
Өкпе аурулар ауруханасы жаңа құрылыспен кеңейтілді, мамандармен, жабдықтармен толықтырылды. 
Зеленыйда 30 орындық аурухана үйі ашылды. Арнаулы мамандар жіберіліп, құрал-жабдықтар бөлінді. [[Елтай (Атырау облысы)|Елтайда]], [[Өрлік]]те, [[Бөдене (Атырау облысы)|Бөденеде]], [[Жарсуат (Атырау облысы)|Жарсуатта]] ауылдық дәрігерлік [[амбулатория]]лар ашылды.&lt;br /&gt; 
1992 жылы облыста бірінші типтік амбулатория жұмысқа кірісті. 2001 жылы Елтай ауылында типтік жобамен ауылдық дәрігерлік амбулатория, 4 ауылда медициналық пункт салынды, [[Кетебай (Атырау облысы)|Кетебай]], [[Құрылыс (Атырау облысы)|Құрылыс]], [[Ынтымақ (Атырау облысы)|Гребенщик]] ауылдарында [[фельдшерлік-акушерлік пункт]] іске қосылды.

== Мәдениеті ==
“Қызыл отаулар” ауданның елді мекендерінде өткен ғасырдың отызыншы жылдары ашыла бастады. 1948 жылы ауданда 7 оқу үйі, 3 [[кітапхана]], 2 қызыл отау, Кулагино ауылында клуб болды. 

1968 жылы Өрлік селолық клубы жанындағы драма үйірмесінің мүшелері А.Шамкеновтың “Адасқан қаз” пьесасын облыс орталығында қойып, [[Өрлік халық театры|халық театры]] атағын жеңіп алды. Өрлік халық театры режиссер Бақыг Қабышевтің басшылығымен 1967-97 жылдар аралығында 80-ге тарта [[спектакль]], сахналық көріністер қойды. 

[[Аққала халық театры|Осындай театр]] 1974 жылы Аққала ауылында да өмірге келді. 1970-80 жылдары ауданда вокальды-аспапты, отбасылық ансамбльдер өмірге келді. 1971 жылы Кулагино селолық клубында құрылған “Жас әуендер” ансамблі әлі күнге өнер көрсетуде. “Борат” клубында ұйымдастырған “Жайық әуендері” вокальды-аспапты ансамблі 1980 жылы Алматы қаласында өнер көрсетіп, республикаға та- нылды. Мұндай ансамбльдер [[Жарсуат (Атырау облысы)|Жарсуатта]], [[Өрлік]]те, [[Елтай (Атырау облысы)|Елтайда]], [[Бөдене (Атырау облысы)|Бөдене]], [[Көктоғай (Атырау облысы)|Зеленый]] ауылдарында да жалғасын тапты.

1986 жылы Бөдене орта мектебінде құрылған “Мұрагер” ұлт аспаптар оркестрі 1992 жылы республика мәдениет министрлігі коллегиясының шешімімен “Үлгілі ұжым” атанды.
Ауданда “Индер-Мәдениет” мемлекеттік қазыналық коммуналдық кәсіпорны және оның құрамында Жарсуат, Көктоғай, Өрлік, Кулагино, Елтай селолық мәдениет үйлері, Гребенщик селолық және 1 жылжымалы клуб, 13 кітапхана, мұражай жұмыс істейді.
Мәдениет үйлерінде 4 ұлт аспаптары оркестрі, ансамблі, 5 [[хор]] ұжымы, 7 [[драма]] үйірмесі, 6 вокальды аспапты ансамбль өнер көрсетеді. 

Аудандық орталықтандырылған [[кітапхана]] жүйесі бойынша 12 кітапхана бар. Оларда 89762 дана кітап бар. Кітапханаларға 10623 оқырман тартылған. 

Ауданда мұражай 1977 жылдың 5 қарашасында Индерборда қоғамдық негізде ашылған. Ол 1992 жылы облыстық тарихи-өлкетану мұражайының аудандағы бөлімшесі ретінде кұрылып, 1999 жылы жаңа орынға көшірілді. Ондағы 3246 жәдігер үш бөлмеде орналасқан.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

==Сыртқы сілтемелер==
*[http://www.google.kz/url?sa=t&amp;source=web&amp;cd=2&amp;ved=0CCEQFjAB&amp;url=http%3A%2F%2Fwww.e-atyrau.kz%2Fkaz%2Findex.php%3Fname%3DPages%26op%3Dpage%26pid%3D93&amp;ei=FQf6TbjjK4SWswbGnLzHDw&amp;usg=AFQjCNEcHn0WpcrWLEBOutCTk_2EyVDyRw Индер ауданы]
*https://www.youtube.com/watch?v=un4vrrk63aY
{{wikify}}
{{Атырау облысы}}
{{Индер ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Индер ауданы]]</text>
      <sha1>46vso0czdpns8f2dzs17fanamhe5h74</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ген</title>
    <ns>0</ns>
    <id>22077</id>
    <revision>
      <id>3057516</id>
      <parentid>2802001</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T15:12:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерден Карсыбеков</username>
        <id>3744</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7619" xml:space="preserve">[[Сурет:PBR322 plasmid.gif|thumb| right]]

'''Ген''' ({{lang-grc|γένος}} — тұқым, тек) — тұқым қуалаудың қандай да бір элементтер белгісін қалыптастыруға жауапты материалдық бірлік. Генде [[жасуша]]ның құрылымы мен қызметін анықтайтын генетикалық ақпарат болады. Бір организмнің Гендер жиынтығы оның генотипін құрайды.Ген терминін алғаш рет 1909 жылы Дания ғалымы В.Йогансен енгізді. Барлық Гендер [[ДНҚ]]-дан тұрады және әрбір жеке жасушадағы мыңдаған осындай Гендер жеке ДНҚ молекуларының үзіндісі түрінде емес, хромосома деп аталатын, ірі құрылымдық бірлік құрамында болады. Жасушаның бөлінуі кезінде бұл [[хромосомалар]] екі еселенеді және жаңа түзілген жас жасушалар осындай ата-аналық Гендер жиынтығының көшірмесін алады. Соның нәтижесінде жасушаның барлық белгілері (қасиеттері) [[ұрпақ]]тан ұрпаққа беріледі, яғни тұқым қуалайды. Әртүрлі органимздердегі Геннің орташа ұзындығы 1000 нуклеотид негіздерінің жұбынан құралады деп есептеуге болады. Мыс., жануарларда кездесетін SV-40 [[вирус]]ындағы ДНҚ-ның ұзындығы 5000 нуклеотид, яғни ол 5 геннен; Т4 бактериофагы — 200, ішек бактериясы — 4600, ал адамның гаплоидты жасушасы 100000 — 500000 Гендерден тұрады. 1865 жылы чех ғалымы Г. Мендел [[организм]] белгілерінің жеке тұқым қуалайтынын және шағылысу (будандастыру) кезінде ұрпақтарында жоғалмай сақталатынын анықтады.
[[Сурет:DNA_transcription.png|thumb| left]]

Будандардың бірінші ұрпағында ата-ананың біреуінің ғана белгісінің басым болуы доминанттық деп аталады. Генетикада Гендерді латын әліпбиінің әріптерімен белгілеу қалыптасқан, мыс., доминантты Генді бас әріппен (А), ал рецессивті (басылыңқы) Генді кіші (а) әріппен белгілейді. Микроорганизмдерде белгілі бір қосылыстар синтезіне жауапты Гендерді сол қосылыстар атауының алғашқы әріптерімен және “+” (қосу) белгісімен белгілейді, мыс., hіs+ — гистидин Гені, leu+ — лейцин Гені, тағыда басқа Гаметалардың түзілуі мен ұрықтану процестеріндегі әртүрлі Гендер бойынша белгілердің тәуелсіз ажырауы мен гомологтық емес хромосомалар әрекетінің арасындағы қатарластық (параллелизм), тұқым қуалаушылықтың хромосомалық теориясының негізін қалады. Бұл [[теория]] бойынша Гендер хромосомаларда тізбектеле орналасады да, олар тұқым қуалаушылықтың материалдық негізін қалайды (қ. Мейоз). Жасушадағы ақуыздың синтезделуі және олардың қарым-қатынасы туралы ақпарат тек Гендерде болады, яғни әрбір Ген белгілі бір [[ақуыз]] (полипептидті тізбек) синтезіне жауапты. Ақуыз синтезін бақылай отырып, Ген организмдегі барлық химиялық реакцияларды басқарады, яғни оның белгілерін (мысалы, [[шаш]]тың түсін, [[қан]]ның тобын, өсуді және т.с.с.) анықтайды. Гендер өзінде болатын ферменттер құрылымы және басқа жасушалық ақуыздар туралы ақпарат есебінен жасушалық метаболизмге бақылау жасайды. Ал ферменттер тірі организмдерде жүретін барлық химиялық реакцияларды басқаратын биокатализатор рөлін атқарады.Геннің құрылымы мен қызметін, Ген мен ферменттер арасындағы өзара байланысты әрі қарай тереңдете зерттеудің нәтижесінде “бір ген — бір полипептид” деген ұғым тұжырымдалды.Геннің қызметі туралы қазіргі көзқарастың қалыптасуына [[Америка]] ғалымдары Д. Бидл, Э. Тейтем (Татум) және С. Бензер жүргізген зерттеулердің әсері көп болды (1940 — 60).

----[[ДНҚ]]-да “жазылған” (кодталған) тұқым қуалау туралы генетикалық ақпарат [[РНҚ]] молекуласына беріледі де, ақуыз биосинтезі (трансляция) нәтижесінде ақуыз молекулалары құрылымынан көрініс табады. Генетикалық ақпараттың [[ДНҚ]]-дан [[РНҚ]] арқылы полипептидтер мен ақуыздарға тасымалдануы экспрессия немесе Гендердің көрінуі деп аталады. ДНҚ-ның басқа Гендердің белсенділігін реттейтін бөліктерін реттеуші Гендер деп атайды. Реттеуші Гендер басқа молекулалармен әрекеттесе отырып, сол жасушадағы ақуыз синтезіне әсер етеді. Геннің маңызды қасиеттерінің бірі — олардың жоғары тұрақтылығының (ұрпақтар бойында өзгермеушілігі) тұқым қуалағыш өзгерістерге — мутацияға ұшырау қабілеттілігімен үйлесімділігі. Бұл [[қасиет]] табиғи сұрыпталудың, оның нәтижесінде организмдер өзгергіштігінің негізі болып табылады.&lt;ref&gt;Вирусология, иммунология, генетика, молекулалық биология. Орысша-қазақша сөздік. – Алматы, «Ана тілі» баспасы, 1993 жыл. ISBN 5-630-0283-X&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{wikify}}
{{Генетика}}

[[Санат:ДНҚ]]
[[Санат:Генетика]]</text>
      <sha1>kyfr570vbt6tm34aioisegpk6p4kbvd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сексеуіл (ауыл)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>31257</id>
    <revision>
      <id>3057616</id>
      <parentid>2919408</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T22:52:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4420" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 = Ауыл
|атауы                   = Сексеуіл
|сурет                   =   Сексеуіл Қызылорда облысы.jpg
|әкімшілік күйі          = Ауылдық округ орталығы  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =    
   |lat_deg =47 |lat_min =04|lat_sec = 47
   |lon_deg =64|lon_min = 09|lon_sec =16
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Қызылорда облысы
|кестедегі облыс         = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда 
|ауданы                  = Арал ауданы
|кестедегі аудан         = Арал ауданы{{!}}Арал  
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Сексеуіл ауылдық округі{{!}}Сексеуіл
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = Төрешов Сәкен Құлмағанбетұлы 
|құрылған уақыты         =    
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = Саксаульск
|статус алуы             = 
|жер аумағы              = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны               = 9296
  |санақ жылы            = 2009
  |тығыздығы             = 
  |шоғырлануы            = 
  |ұлттық құрамы         = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 72433
|пошта индексі           = 120116
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Сексеуіл''' — [[Қызылорда облысы]]  [[Арал ауданы]]ндағы ауыл, [[Сексеуіл ауылдық округі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Арал (қала)|Арал]] қаласынан солтүстік-батысқа қарай 53 км-дей жерде, Алтыншоқысу тауларының оңтүстік баурайында, қуаң шөлді белдемде орналасқан. 

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 8347 адам (4117 ер адам және 4230 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 9296 адамды (4616 ер адам және 4680 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Іргесі [[Орынбор-Ташкент темір жолы]] магистралін (20 ғасырдың бас кезі) салуға байланысты қаланған. Кентте темір жол стансасының локомотив депосы, &quot;Құланды асыл тұқымды жылқы&quot; зауытының орталығы орналасқан. Соңғы халық санағы бойынша Сексеуіл кентіндегі халық саны 11 мың болды. Бұл Сексеуіл кентінде демографияның өсіп келе жатқанын көрсетеді. 

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Арал ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Арал ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>fx6daimo3swmicy8g4d9g1eiw7r1h07</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қаракөл (көл, Қарағанды облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>34467</id>
    <revision>
      <id>3057672</id>
      <parentid>2614023</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T08:24:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2180" xml:space="preserve">{{Көл
 |Атауы             = Қаракөл
  |Төл атауы        = 
 |Сурет             = 
  |Сурет тақырыбы   = 
 |Координаттары     = 50/48/45/N/73/17/10/E
  |CoordScale       = 
 |Теңiз деңгейiнен биіктігі   = 512,3
 |Ұзындығы       = 4,6
 |Ені            = 2,3
 |Ауданы         = 7,2
 |Көлемі         = 
 |Жағалау сызығының ұзындығы   = 12,5
 |Тереңдігі   = 3
  |Орташа тереңдігі      = 
 |Судың тұздылығы        =
 |Судың мөлдірлігі       = 
 |Суды жинау ауданы      = 
  |Құятын өзендер     = 
  |Шығатын өзендер    = 
 |Ел       = Қазақстан
  |Аймақ     = Қарағанды облысы
  |Аудан     = Осакаров ауданы
 |Позициялық карта       = Қазақстан
  |Позициялық карта 1    = Қазақстан Қарағанды облысы
 |Ортаққордағы санаты    = 
}}
{{мағына|Қаракөл}}
'''Қаракөл''' – [[Қарағанды облысы]] [[Осакаров ауданы]]ның орталық бөлігіндегі тұйық [[көл]]. 

== Гидрографикасы ==
Аумағы 7,2 км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;. Теңіз деңгейінен 512,3 м биіктікте. Ұзындығы 4,6 км, енді жері 2,3 км, жағалау бойының ұзындығы 12,5 км, ең терең жері 3 м. Қар, жауын-шашын және грунт суларымен толысады. Суы [[қараша]]да қатып, [[сәуір]]дің 2-жартысында ериді. Суы тұщы, сәл сілтілі, мал және бау-бақша суғарылады.&lt;ref&gt;“Қазақстан”: Ұлттық энциклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “[[Қазақ энциклопедиясы]]” Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Осакаров ауданы көлдері]]</text>
      <sha1>qz1qlstjfbbdy0onngxul1ujwjbf8ml</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қаракөл (көл, Жамбыл облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>34469</id>
    <revision>
      <id>3057670</id>
      <parentid>2805950</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T08:22:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2639" xml:space="preserve">{{Көл
 |Атауы             = Қаракөл
  |Төл атауы        = 
 |Сурет             = 
  |Сурет тақырыбы   = 
 |Координаттары     = 44/48/54/N/71/26/44/E
  |CoordScale       = 
 |Теңiз деңгейiнен биіктігі   = 262
 |Ұзындығы       = 3,2
 |Ені            = 1
 |Ауданы         = 3,8
 |Көлемі         = 
 |Жағалау сызығының ұзындығы   = 20,5
 |Тереңдігі   = 
  |Орташа тереңдігі      = 
 |Судың тұздылығы        =
 |Судың мөлдірлігі       = 
 |Суды жинау ауданы      = 
  |Құятын өзендер     = 
  |Шығатын өзендер    = 
 |Ел       = Қазақстан
  |Аймақ     = Жамбыл облысы
  |Аудан     = Мойынқұм ауданы
 |Позициялық карта       = 
  |Позициялық карта 1    = Қазақстан Жамбыл облысы
 |Ортаққордағы санаты    = 
}}
{{мағына|Қаракөл}}
'''Қаракөл''' – [[Шу]] алабындағы көл. 

== Географиялық орны ==
[[Жамбыл облысы]] [[Мойынқұм ауданы]] [[Ұланбел]] ауылының шығысында 23 км жерде орналасқан. Теңіз деңгейінен 262 м биіктікте жатыр. 

== Гидрографикасы ==
Аумағы 3,8 км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;, ұзындығы 3,2 км, енді жері 1 км, жағалау бойының ұзындығы 20,5 км. Көктемгі еріген [[қар]], [[Атмосфералық жауын-шашын|жауын-шашын]] және [[Жер асты суы|жер асты сулары]]мен толысады.

== Жағалау сипаты ==
Жағалауы сор батпақты, күрделі тілімденген, түбі лайлы. Солтүгінде [[Лебяжье (көл, Жамбыл облысы)|Лебяжье]], оңтүстігінде [[Қамқалыкөл|Қамқалы]], т.б. маңында көптеген ұсақ көлдер бар. Суы ащы, суатқа пайдаланылады.&lt;ref&gt;АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5&lt;/ref&gt; 

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Мойынқұм ауданы көлдері]]
[[Санат:Шу су алабы]]
[[Санат:Жамбыл облысы көлдері]]</text>
      <sha1>c046ryn4w69hm08p8qtvete9q70chl9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мәдениет (Жалағаш ауданы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>40076</id>
    <revision>
      <id>3057463</id>
      <parentid>2918153</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T13:02:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4420" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 =Мәдениет 
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          = Ауылдық округ орталығы  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =   
   |lat_deg =44 |lat_min = 51|lat_sec = 57
   |lon_deg =64|lon_min = 23|lon_sec =53
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Қызылорда облысы 
|кестедегі облыс         = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда
|ауданы                  = Жалағаш ауданы 
|кестедегі аудан         = Жалағаш ауданы{{!}}Жалағаш
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}ауылдық округі 
|мекені                  = Мәдениет ауылдық округі (Қызылорда облысы){{!}}Мәдениет
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =    1929
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = 
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =2161
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Мәдениет (айрық)}}
'''Мәдениет''' — [[Қызылорда облысы]] [[Жалағаш ауданы]]ндағы ауыл, [[Мәдениет ауылдық округі (Қызылорда облысы)|Мәдениет ауылдық округі]] орталығы. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Жалағаш]] кентінен оңтүстік-батысқа қарай 40 км жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 2538 адам (1294 ер адам және 1244 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 2161 адамды (1123 ер адам және 1038 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Іргесі [[1929 жыл]]ы “Кедей бірлігі” артелі ретінде қаланды. [[1950 жыл]]ы “Қызыл жұлдыз”, Жамбыл, “Қызыл диқан”  және “Бірлік” ұжымдары бірігіп, Жамбыл атындағы ұжымшар болып құрылды. [[1963 жыл]]ы [[Мырзабай Ахун ауылы|Қазақстанның 20 жылдығы]] атындағы ұжымшарымен бірігіп, “Мәдениет” кеңшары болып ұйымдасты. [[1997 жыл]]дан кейін Мәдениетте шаруа қожалықтары құрылды. &lt;ref name=&quot;source1&quot;&gt;[[Қазақ энциклопедиясы]]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Жалағаш ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Жалағаш ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>miuf72dl4xboz38rtr4ytap3kzemo5l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мәлібаев</title>
    <ns>0</ns>
    <id>41349</id>
    <revision>
      <id>3057468</id>
      <parentid>2918157</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T13:04:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4233" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Мәлібаев
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          = Ауылдық округ орталығы  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =    
   |lat_deg =45 |lat_min =03|lat_sec = 13
   |lon_deg =64|lon_min = 57|lon_sec =38
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Қызылорда облысы 
|кестедегі облыс         = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда
|ауданы                  = Сырдария ауданы (Қызылорда облысы) 
|кестедегі аудан         = Сырдария ауданы (Қызылорда облысы){{!}}Сырдария 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Құндызды ауылдық округі (Қызылорда облысы){{!}}Құндызды 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =  1929  
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = ''Қызылдиқан''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =1251
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Мәлібаев''' — [[Қызылорда облысы]] [[Сырдария ауданы (Қызылорда облысы)|Сырдария ауданы]]ндағы ауыл, [[Құндызды ауылдық округі (Қызылорда облысы)|Құндызды ауылдық округі]] орталығы. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Тереңөзек (Қызылорда облысы)|Тереңөзек]] ауылының батыс жақ шетінде орналасқан.  

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 1119 адам (575 ер адам және 544 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1251 адамды (621 ер адам және 630 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt; 

== Тарихы ==
Іргесі [[1929 жыл]]ы қаланған. [[1939 жыл]]ы “Қызылдиқан” деп аталды. [[1964 жыл]]ы  кеңшар орталығы болды. [[1992 жыл]]дан Мәлібаев ауылы деп аталады. [[1997 жыл]]ы мұнда ЖШС және 4 шаруа қожалығы құрылды.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}} 

{{Сырдария ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Сырдария ауданы (Қызылорда облысы) елді мекендері]]</text>
      <sha1>98st3sem7mhtafzj96j9ics4280tmgf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қашқантеңіз (көл)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>45244</id>
    <revision>
      <id>3057675</id>
      <parentid>2806355</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T08:29:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2164" xml:space="preserve">{{Көл
 |Атауы             = Қашқантеңіз
  |Төл атауы        = 
 |Сурет             = 
  |Сурет тақырыбы   = 
 |Координаттары     = 45/56/11/N/73/18/28/E
  |CoordScale       = 
 |Теңiз деңгейiнен биіктігі   = 
 |Ұзындығы       = 22,5
 |Ені            = 4,3
 |Ауданы         = 18,5
 |Көлемі         = 
 |Жағалау сызығының ұзындығы   = 
 |Тереңдігі   = 1,4
  |Орташа тереңдігі      = 
 |Судың тұздылығы        =
 |Судың мөлдірлігі       = 
 |Суды жинау ауданы      = 
  |Құятын өзендер     = 
  |Шығатын өзендер    = 
 |Ел       = Қазақстан
  |Аймақ     = Жамбыл облысы
  |Аудан     = Мойынқұм ауданы
 |Позициялық карта       = Қазақстан
  |Позициялық карта 1    = Қазақстан Жамбыл облысы
 |Ортаққордағы санаты    = 
}}
'''Қашқантеңіз''' – [[Жамбыл облысы]] [[Мойынқұм ауданы]]ндағы [[тұйық көл]]. [[Балқаш]] көлінің батыс жағында, Қашқантеңіз шығанағымен ертеде қосылып жатқан. 

== Гидрографикасы ==
Ауданы 18,5 км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt; (жауын-шашынға байланысты өзгеріп отырады). Ұзындығы 22,5 км, ені 4,3 км. Тереңдігі 1,4 м. Солтүстік-шығыстан соққан күшті желдің әсерінен тасқын айдаған Балқаш суы кейде Қашқантеңіз көліне құяды. Суы тұзды, жағалауы сортаң батпақты.&lt;ref&gt;АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5&lt;/ref&gt; 

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Мойынқұм ауданы көлдері]]</text>
      <sha1>d1upco9td081ehr9o33vd740500u3pd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мырзабай Ахун ауылы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>46467</id>
    <revision>
      <id>3057447</id>
      <parentid>2918125</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T12:28:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4215" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Мырзабай Ахун ауылы
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          = Ауылдық округ орталығы  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =  
   |lat_deg =44 |lat_min = 51|lat_sec =13
   |lon_deg =64|lon_min = 27|lon_sec =10
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Қызылорда облысы 
|кестедегі облыс         = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда
|ауданы                  = Жалағаш ауданы 
|кестедегі аудан         = Жалағаш ауданы{{!}}Жалағаш
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}ауылдық округі 
|мекені                  = Мырзабай ахун ауылдық округі{{!}}Мырзабай Ахун 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =     
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  ''Қазақстанның 20 жылдығы'' 
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =1344
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Мырзабай Ахун ауылы''' — [[Қызылорда облысы]] [[Жалағаш ауданы]], [[Мырзабай ахун ауылдық округі]] орталығы. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Жалағаш]] кентінен оңтүстік-батысқа қарай 25 км жерде, [[Сырдария]] өзенінің сол жағалық аңғарында орналасқан. 

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 1412 адам (712 ер адам және 700 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1344 адамды (677 ер адам және 667 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Ауыл [[1996 жыл]]ға дейін &quot;Қазақстанның 20 жылдығы атындағы&quot; ауыл деп аталған. [[1956 жыл|1956]]-[[1996 жыл|1996]] жылдары күріш өсіретін «Мәдениет» кеңшарының орталығы болып келді. Оның негізінде 1996-[[1997 жыл|1997]] жылдары Мырзабай Ахун ауылында ЖШС және бірнеше шаруа қожалықтары құрылды.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}} 

{{Жалағаш ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Жалағаш ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>chck3xfnvd51gxbybpknkkdz4dc87rw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Нағи Ілиясов ауылы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>46837</id>
    <revision>
      <id>3057477</id>
      <parentid>2918186</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T13:33:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6138" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Нағи Ілиясов ауылы
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =  Ауылдық округ орталығы 
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =  
   |lat_deg =44 |lat_min = 54|lat_sec = 39
   |lon_deg =65|lon_min = 06|lon_sec =07
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Қызылорда облысы 
|кестедегі облыс         = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда
|ауданы                  = Сырдария ауданы (Қызылорда облысы) 
|кестедегі аудан         = Сырдария ауданы (Қызылорда облысы){{!}}Сырдария 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Нағи Ілиясов ауылдық округі{{!}}Нағи Ілиясов 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = Дархан Ералиев
|құрылған уақыты         = 1931
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  ''ҚазССР-ның 50 жылдығы'' (1997 жылға дейін)  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =2217
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Нағи Ілиясов ауылы''' — [[Қызылорда облысы]] [[Сырдария ауданы (Қызылорда облысы)|Сырдария ауданы]]ндағы ауыл, [[Нағи Ілиясов ауылдық округі]] орталығы. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Тереңөзек (Қызылорда облысы)|Тереңөзек]] ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 30 км жерде, [[Мәдениет каналы]]ның бойында орналасқан. Жер көлемі-17549 га.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 2291 адам (1173 ер адам және 1118 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 2217 адамды (1117 ер адам және 1100 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;  

== Тарихы ==
[[1931 жыл]]ы құрылып, ең бірінші &quot;Мақпалкөл&quot; совхозы деп аталған. [1940 жыл]]ы - &quot;К.Маркс совхозы&quot;, [[1970 жыл]]ы - &quot;Қаз ССР-іне 50 жыл&quot; совхозы деп аталған. [[1992 жыл]]ы ауылға ҰОС ардагері [[Нағи Ілиясов]]тың аты берілген. Ауыл [[1966 жыл|1966]]-[[1996 жыл|1996]] жылдары бұрынғы Тереңөзек ауданының күріш өсіретін кеңшарының орталығы болып келген. Кеңшар негізінде ЖШС жұмыс істейді.

== Ғимараттар ==
Ауылда соңғы жылдар ішінде &quot;Абзал и К&quot; компаниясының демеуімен салынған ғимараттар бар. Олар: сауда орталығы, мәдениет үйі, мешіт,мұражай спорт кешені, футбол алаңы және т.б.

== Шаруышылығы ==
Халықтың негізгі шаруашылығы - күріш өсіріп, өңдеу. Жиналған күріш &quot;Абзал и К&quot; компаниясына жеткізіліп тазартылған соң, өңдеуге жөнелтіледі. Зауытта сағатына 5000 тонна күріш өндіретін кәріс, қытай техникалары қолданылады. Осы технологиялық құралдар арқалы күріш Қазақстандық және Ресейлік стандартқа сай ақталып, дүкендерге жіберіледі. [[Өнім сапасы]] лабараторияда жіті тексеріліп отырады. &quot;Абзал и К&quot; компаниясынан өндірілген күріштің 40%-ы экспортталады. 
Мал шаруашылығымен жеке шаруашылықтар айналысып, сиыр, жылқы, қой малдарын өсіреді (Ірі қара-1947О.; Сиыр-767; Қой-628; Ешкі-675; Жылқы-670; Тауық-269).

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Сырдария ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Сырдария ауданы (Қызылорда облысы) елді мекендері]]</text>
      <sha1>rj3gn0elyyq9139dejolowgvh8gwjqj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қаракөл (көл, Қармақшы ауданы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>49335</id>
    <revision>
      <id>3057681</id>
      <parentid>2614024</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T08:58:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2191" xml:space="preserve">{{Көл
 |Атауы             = Қаракөл
  |Төл атауы        = 
 |Сурет             = 
  |Сурет тақырыбы   = 
 |Координаттары     = 45/24/9/N/64/27/59/E
  |CoordScale       = 
 |Теңiз деңгейiнен биіктігі   = 98
 |Ұзындығы       = 10
 |Ені            = 1-2
 |Ауданы         = 11,8
 |Көлемі         = 
 |Жағалау сызығының ұзындығы   = 
 |Тереңдігі   = 
  |Орташа тереңдігі      = 
 |Судың тұздылығы        =
 |Судың мөлдірлігі       = 
 |Суды жинау ауданы      = 
  |Құятын өзендер     = 
  |Шығатын өзендер    = 
 |Ел       = Қазақстан
  |Аймақ     = Қызылорда облысы
  |Аудан     = Қармақшы ауданы
 |Позициялық карта       = 
  |Позициялық карта 1    = Қазақстан Қызылорда облысы
 |Ортаққордағы санаты    = 
}}
{{мағына|Қаракөл}}
'''Қаракөл''' – [[Сырдария]] алабындағы көл. 

== Географиялық орны ==
[[Қызылорда облысы]] [[Қармақшы ауданы]] жерінде, [[Қызылтам]] ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 8 км-дей жерде орналасқан. 

== Гидрографикасы ==
Аумағы 11,8 км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;, ұзындығы 10 км, ені 1-2 км, теңіз деңгейінен 98 м биіктікте. Жағалауы түйетайлы. Көлдің батыс бөлігінде шағын арал бар. Суы тұзды. Деңгейі қар суымен толысады. Атырабы – мал жайылымы.&lt;ref&gt;АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Қармақшы ауданы көлдері]]
[[Санат:Сырдария су алабы]]</text>
      <sha1>tgujlgzi5n33726ltuqwsr0dyn5mzj2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қаракөл (көл, Арал ауданы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>49337</id>
    <revision>
      <id>3057678</id>
      <parentid>2614010</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T08:46:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2301" xml:space="preserve">{{Көл
 |Атауы             = Қаракөл
  |Төл атауы        = 
 |Сурет             = 
  |Сурет тақырыбы   = 
 |Координаттары     = 45/58/37/N/62/0/10/E
  |CoordScale       = 
 |Теңiз деңгейiнен биіктігі   = 
 |Ұзындығы       = 4,5
 |Ені            = 1,8
 |Ауданы         = 10,7
 |Көлемі         = 32 млн.
 |Жағалау сызығының ұзындығы   = 
 |Тереңдігі   = 10
  |Орташа тереңдігі      = 
 |Судың тұздылығы        =
 |Судың мөлдірлігі       = 
 |Суды жинау ауданы      = 
  |Құятын өзендер     = 
  |Шығатын өзендер    = 
 |Ел       = Қазақстан
  |Аймақ     = Қызылорда облысы
  |Аудан     = Арал ауданы
 |Позициялық карта       = 
  |Позициялық карта 1    =Қазақстан Қызылорда облысы 
 |Ортаққордағы санаты    = 
}}
{{мағына|Қаракөл}}
'''Қаракөл''' – [[Қызылорда облысы]] [[Арал ауданы]]ндағы көл. [[Бекбауыл]] аулынан шығысқа қарай 4 км-дей жерде орналасқан. 

== Гидрографикасы ==
Аумағы 10,7 км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;. Ұзындығы 4,5 км, ені 1,8 км, ең терең жері 10 м. Көлге 32 млн. м&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt; су жиналады. 

== Жағалау сипаты ==
Биіктігі 1,5-2,0 м жағалауын қамыс басқан. Жоғары жерінде түйе тікенегі және қуаң жерлерде өсетін өсімдіктер, көл ішінде шалаң шөптер көп кездеседі. Көл түбінде қоңыр түсті, құмды және ұлутас қабыршақтары бар. Суы кермек татиды (3,0 г/л).&lt;ref&gt;АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5&lt;/ref&gt; 

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Қызылорда облысы көлдері]]</text>
      <sha1>90yfbz8nb26rw8q69j6m3jt5tvgjg0d</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057679</id>
      <parentid>3057678</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T08:47:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2293" xml:space="preserve">{{Көл
 |Атауы             = Қаракөл
  |Төл атауы        = 
 |Сурет             = 
  |Сурет тақырыбы   = 
 |Координаттары     = 45/58/37/N/62/0/10/E
  |CoordScale       = 
 |Теңiз деңгейiнен биіктігі   = 
 |Ұзындығы       = 4,5
 |Ені            = 1,8
 |Ауданы         = 10,7
 |Көлемі         = 32 млн.
 |Жағалау сызығының ұзындығы   = 
 |Тереңдігі   = 10
  |Орташа тереңдігі      = 
 |Судың тұздылығы        =
 |Судың мөлдірлігі       = 
 |Суды жинау ауданы      = 
  |Құятын өзендер     = 
  |Шығатын өзендер    = 
 |Ел       = Қазақстан
  |Аймақ     = Қызылорда облысы
  |Аудан     = Арал ауданы
 |Позициялық карта       = 
  |Позициялық карта 1    =Қазақстан Қызылорда облысы 
 |Ортаққордағы санаты    = 
}}
{{мағына|Қаракөл}}
'''Қаракөл''' – [[Қызылорда облысы]] [[Арал ауданы]]ндағы көл. [[Бекбауыл]] ауылынан шығысқа қарай 4 км-дей жерде орналасқан. 

== Гидрографикасы ==
Аумағы 10,7 км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;. Ұзындығы 4,5 км, ені 1,8 км, ең терең жері 10 м. Көлге 32 млн. м&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt; су жиналады. 

== Жағалау сипаты ==
Биіктігі 1,5-2,0 м жағалауын қамыс басқан. Жоғары жерінде түйе тікенегі және қуаң жерлерде өсетін өсімдіктер, көл ішінде шалаң шөптер көп кездеседі. Көл түбінде қоңыр түсті, құмды және ұлутас қабыршақтары бар. Суы кермек татиды (3,0 г/л).&lt;ref&gt;АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5&lt;/ref&gt; 

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Арал ауданы көлдері]]</text>
      <sha1>arik00iez80u03edr57kal46sdci52c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қаракөл (көл, Шалқар ауданы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>49341</id>
    <revision>
      <id>3057666</id>
      <parentid>2620578</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T08:12:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2098" xml:space="preserve">{{Көл
 |Атауы             = Қаракөл
  |Төл атауы        = 
 |Сурет             = 
  |Сурет тақырыбы   = 
 |Координаттары     =  48/5/45/N/59/31/20/E
  |CoordScale       = 
 |Теңiз деңгейiнен биіктігі   = 
 |Ұзындығы       = 7
 |Ені            = 2
 |Ауданы         = 10
 |Көлемі         = 
 |Жағалау сызығының ұзындығы   = 
 |Тереңдігі   = 
  |Орташа тереңдігі      = 
 |Судың тұздылығы        =
 |Судың мөлдірлігі       = 
 |Суды жинау ауданы      = 
  |Құятын өзендер     = 
  |Шығатын өзендер    = 
 |Ел       = Қазақстан
  |Аймақ     = Ақтөбе облысы
  |Аудан     = Шалқар ауданы
 |Позициялық карта       = 
  |Позициялық карта 1    = Қазақстан Аөтөбе облысы
 |Ортаққордағы санаты    = 
}}
'''Қаракөл''' – [[Ырғыз]] алабындағы тұйық көл. 

== Географиялық орны ==
[[Ақтөбе облысы]] [[Шалқар ауданы]] жерінде, [[Болғасын]] өзенінің сағасынан оңтүстік-батыста 16 км жерде орналасқан. 

== Гидрографикасы ==
Аумағы 10 км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;, ұзындығы 7 км, енді жері 2 км-ге жетеді. Жағалауы жайпақ, батысы батпақты. Көлде үлкенді-кішілі 6 арал бар. Суы тұзды. Көл деңгейі қар суымен толысады. Атырабы – жайылым.&lt;ref&gt;АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Шалқар ауданы көлдері]]
[[Санат:Ырғыз су алабы]]</text>
      <sha1>mc1x08ztt6sxjp8e5c6o0vqvf7dz51k</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057667</id>
      <parentid>3057666</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T08:13:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2130" xml:space="preserve">{{Көл
 |Атауы             = Қаракөл
  |Төл атауы        = 
 |Сурет             = 
  |Сурет тақырыбы   = 
 |Координаттары     =  48/5/45/N/59/31/20/E
  |CoordScale       = 
 |Теңiз деңгейiнен биіктігі   = 
 |Ұзындығы       = 7
 |Ені            = 2
 |Ауданы         = 10
 |Көлемі         = 
 |Жағалау сызығының ұзындығы   = 
 |Тереңдігі   = 
  |Орташа тереңдігі      = 
 |Судың тұздылығы        =
 |Судың мөлдірлігі       = 
 |Суды жинау ауданы      = 
  |Құятын өзендер     = 
  |Шығатын өзендер    = 
 |Ел       = Қазақстан
  |Аймақ     = Ақтөбе облысы
  |Аудан     = Шалқар ауданы
 |Позициялық карта       = 
  |Позициялық карта 1    = Қазақстан Ақтөбе облысы
 |Ортаққордағы санаты    = 
}}
{{мағына|Қаракөл}}
'''Қаракөл''' – [[Ырғыз]] алабындағы тұйық көл. 

== Географиялық орны ==
[[Ақтөбе облысы]] [[Шалқар ауданы]] жерінде, [[Болғасын]] өзенінің сағасынан оңтүстік-батыста 16 км жерде орналасқан. 

== Гидрографикасы ==
Аумағы 10 км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;, ұзындығы 7 км, енді жері 2 км-ге жетеді. Жағалауы жайпақ, батысы батпақты. Көлде үлкенді-кішілі 6 арал бар. Суы тұзды. Көл деңгейі қар суымен толысады. Атырабы – жайылым.&lt;ref&gt;АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Шалқар ауданы көлдері]]
[[Санат:Ырғыз су алабы]]</text>
      <sha1>l7dqkjk4l7tdk54puq9yg57n6r0ldlb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қаракөл (көл, Ырғыз ауданы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>49359</id>
    <revision>
      <id>3057669</id>
      <parentid>2628253</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T08:15:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2476" xml:space="preserve">{{Көл
 |Атауы             = Қаракөл
  |Төл атауы        = 
 |Сурет             = 
  |Сурет тақырыбы   = 
 |Координаттары     = 48/1/20/N/62/54/18/E
  |CoordScale       = 
 |Теңiз деңгейiнен биіктігі   = 51,2
 |Ұзындығы       = 3,9
 |Ені            = 2,2
 |Ауданы         = 4,7
 |Көлемі         = 
 |Жағалау сызығының ұзындығы   = 15,5
 |Тереңдігі   = 
  |Орташа тереңдігі      = 
 |Судың тұздылығы        =
 |Судың мөлдірлігі       = 
 |Суды жинау ауданы      = 
  |Құятын өзендер     = 
  |Шығатын өзендер    = 
 |Ел       = Қазақстан
  |Аймақ     = Ақтөбе облысы
  |Аудан     = Ырғыз ауданы
 |Позициялық карта       = Қазақстан
  |Позициялық карта 1    = Қазақстан Ақтөбе облысы
 |Ортаққордағы санаты    = 
}}
{{мағына|Қаракөл}}
'''Қаракөл''' – [[Торғай өзені (Шалқартеңіз)|Торғай]] алабындағы көл. 

== Географиялық орны ==
[[Ақтөбе облысы]] [[Ырғыз ауданы]] [[Жайсаңбай]] ауылының оңтүстік-шығысында, Шалқартеңіз сорының оңтүстігінде орналасқан. Көл теңіз деңгейінен 51,2 м биіктікте жатыр.

== Гидрографикасы ==
Аумағы 4,7 км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;, ұзындығы 3,9 км, енді жері 2,2 км, жағалау бойының ұзындығы 15,5 км. 

== Жағалау сипаты ==
Қаракөлдің шығысында [[Құрдым]] көлі жатыр. Көл жағалауында [[қамыс]], [[құрақ]] өскен. Көл табаны тегіс, лайлы. Суы жаз айларында тұзды, кермекті болады. Мал суаруға жарамды. Алабы – жайылым.&lt;ref&gt;АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Ырғыз ауданы көлдері]]
[[Санат:Торғай су алабы]]</text>
      <sha1>qcin1k1zu38eqkcct81uss7crtnvk1t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Новодолинский</title>
    <ns>0</ns>
    <id>50112</id>
    <revision>
      <id>3057491</id>
      <parentid>2918269</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T14:14:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4367" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Кент
|атауы                 = Новодолинский
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          = 
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =  
   |lat_deg =49|lat_min =42|lat_sec =21
   |lon_deg =72|lon_min =42|lon_sec =31
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Қарағанды облысы
|кестедегі облыс         = Қарағанды облысы
|ауданы                  =     Шахтинск қалалық әкімдігі
|кестедегі аудан         = Шахтинск қалалық әкімдігі
|мекен түрі              = ауылдық округ
|мекені                  = Новодолин кенттік әкімдігі
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         = 1954   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =6365
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
'''Новодолинский''' — [[Қарағанды облысы]] [[Шахтинск қалалық әкімдігі]] құрамындағы кент (1988 жылдан). [[1967 жыл|1967]]–[[1988 жыл|1988]] жылдары [[Абай (қала)|Абай]] қалалық кеңесі құрамында болды. 

== Тарихы ==
Іргесі [[Қарағанды]] көмір алабының батыс жағында барлау және көмір өндіру жұмыстарының дамуына байланысты [[1954 жыл]]ы қаланған. Новодолинскийде ''“Долинка”'' шахтасы, автокөлік кәсіпорны, ''“Арнайы шахта құрастыру”'' басқармасының тау-кен құрастыру бөлімшесі, т.б. жұмыс істеді.&lt;ref&gt;Қарағанды. Қарағанды облысы: Энциклопедия. - Алматы: Атамұра, 2006. ІSBN 9965-34-515-5&lt;/ref&gt; 

== Географиялық орны ==
Новодолинский [[Шахтинск]] қаласынан шығысқа қарай 6 км-дей жерде, [[Шерубайнұра]] өзенінің оң жағасында орналасқан.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 6581 адам (3162 еркек және 3419 әйел) болса, [[2009 жыл]]ы 6365 адамды (3034 еркек және 3331 әйел) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt; 

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
{{Шахтинск қалалық әкімдігі елді мекендері}}

[[Санат:Шахтинск қалалық әкімдігі елді мекендері]]</text>
      <sha1>tqfdd72icsbjhgie6fcfralfrbpkdl8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шабдаржап</title>
    <ns>0</ns>
    <id>51892</id>
    <revision>
      <id>3057599</id>
      <parentid>3049736</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T20:54:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4109" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Шабдаржап
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =  
   |lat_deg =48 |lat_min = 44|lat_sec =36
   |lon_deg =51|lon_min = 49|lon_sec =00 
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Батыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Батыс Қазақстан облысы{{!}}Батыс Қазақстан
|ауданы                  = Ақжайық ауданы
|кестедегі аудан         = Ақжайық ауданы{{!}}Ақжайық 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Тайпақ ауылдық округі{{!}}Тайпақ
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   1931
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = ''Ха́рькино''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =758
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
'''Шабдаржап''' — [[Батыс Қазақстан облысы]] [[Ақжайық ауданы]], [[Тайпақ ауылдық округі]]нің құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Чапаев (Батыс Қазақстан облысы)|Чапаев]] ауылынан оңтүстікке қарай 165 км-дей, округ орталығы [[Тайпақ (Батыс Қазақстан облысы)|Тайпақ]] ауылынан 35 км-дей жерде, [[Жайық]] өзенінің оң жағалық аңғарында орналасқан.

== Халқы ==
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 5070 адам (2524 ер адам және 2546 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 4692 адамды (2345 ер адам және 2347 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt; 

== Тарихы ==
[[1957 жыл|1957]]-[[1997 жыл|1997]] жылдары қаракөл қойын өсіретін Октябрьдің 50 жылдығы атындағы кеңшар бөлімшесінің орталығы болған. Оның негізінде [[1997 жыл]]ы шаруа қожалықтары құрылды.&lt;ref&gt;[[Қазақ энциклопедиясы]], 9 том 18 бөлім&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Ақжайық ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Ақжайық ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Жайық казак әскерінің елді мекендері]]</text>
      <sha1>4c3v3vmss77nm25do42o61d10ki49vb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сабынды (ауыл)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>54299</id>
    <revision>
      <id>3057633</id>
      <parentid>2771599</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T06:29:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Салиха [[Сабынды]] бетін [[Сабынды (ауыл)]] бетіне жылжытты: Атауын өзгерту</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4003" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 =Сабынды
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =  Ауылдық округ орталығы 
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені         =  
   |lat_deg =50 |lat_min =52|lat_sec =37
   |lon_deg =70|lon_min =32|lon_sec =58
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Ақмола облысы
|кестедегі облыс         = Ақмола облысы{{!}}Ақмола
|ауданы                  = Қорғалжын ауданы
|кестедегі аудан         = Қорғалжын ауданы{{!}}Қорғалжын 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Сабынды ауылдық округі{{!}}Сабынды 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         = 1903   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =1300
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}} 
'''Сабынды''' — [[Ақмола облысы]] [[Қорғалжын ауданы]]ндағы ауыл, [[Сабынды ауылдық округі]] орталығы. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы — [[Қорғалжын (кент)|Қорғалжын]] кентінен солтүстік-шығысқа қарай 48 км-дей жерде. 

== Халқы ==
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 1815 адам (908 ер адам және 907 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 1300 адамды (669 ер адам және 631 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Іргесі [[1903 жыл]]ы қаланған. [[1961 жыл|1961]] — [[1996 жыл|96]] жылдары астық өсіретін “Ленин жолы” кеңшарының орталығы болған. Кеңшар негізінде Сабындыда және округтегі [[Қараегін]], [[Алғабас (Қорғалжын ауданы)|Алғабас]] ауылдарында шаруа қожалықтары жұмыс істейді. Ауыл арқылы Қорғалжын — Астана автомобиль жолы өтеді. Ең жақын темір жол стансасы — Нұр-Сұлтан (72 км).

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Қорғалжын ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Қорғалжын ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>gkrmz0rwroytw50f7fl801skwg1tham</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057641</id>
      <parentid>3057633</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T06:41:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4035" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 =Сабынды
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =  Ауылдық округ орталығы 
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені         =  
   |lat_deg =50 |lat_min =52|lat_sec =37
   |lon_deg =70|lon_min =32|lon_sec =58
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Ақмола облысы
|кестедегі облыс         = Ақмола облысы{{!}}Ақмола
|ауданы                  = Қорғалжын ауданы
|кестедегі аудан         = Қорғалжын ауданы{{!}}Қорғалжын 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Сабынды ауылдық округі{{!}}Сабынды 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         = 1903   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =1300
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Сабынды}} 
'''Сабынды''' — [[Ақмола облысы]] [[Қорғалжын ауданы]]ндағы ауыл, [[Сабынды ауылдық округі]] орталығы. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы — [[Қорғалжын (кент)|Қорғалжын]] кентінен солтүстік-шығысқа қарай 48 км-дей жерде. 

== Халқы ==
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 1815 адам (908 ер адам және 907 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 1300 адамды (669 ер адам және 631 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Іргесі [[1903 жыл]]ы қаланған. [[1961 жыл|1961]] — [[1996 жыл|96]] жылдары астық өсіретін “Ленин жолы” кеңшарының орталығы болған. Кеңшар негізінде Сабындыда және округтегі [[Қараегін]], [[Алғабас (Қорғалжын ауданы)|Алғабас]] ауылдарында шаруа қожалықтары жұмыс істейді. Ауыл арқылы Қорғалжын — Астана автомобиль жолы өтеді. Ең жақын темір жол стансасы — Нұр-Сұлтан (72 км).

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Қорғалжын ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Қорғалжын ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>9ej6dw994s2ymijvqh44h5predqzayb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қарауылтөбе ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>54360</id>
    <revision>
      <id>3057590</id>
      <parentid>2780865</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T20:24:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1893" xml:space="preserve">{{Қазақстан ауылдық округі
 |Атауы      = Қарауылтөбе ауылдық округі
 |Облысы     = Батыс Қазақстан облысы
 |Ауданы     = [[Ақжайық ауданы]]
 |Құрылған уақыты = 
 |Орталығы   = [[Қарауылтөбе (Батыс Қазақстан облысы)|Қарауылтөбе]]
 |Енеді      =2 ауыл
 |Тұрғыны    = 2137
 |Санақ жылы = [[2009 жыл|2009]]
 |Тығыздығы    = 
 |Жер аумағы   = 
 |Әкімі        =
 |Телефон коды   = 
 |Пошта индексі  = 
}}
{{мағына|Қарауылтөбе ауылдық округі}}
'''Қарауылтөбе ауылдық округі''' — [[Батыс Қазақстан облысы]] [[Ақжайық ауданы]]ндағы әкімшілік бірлік.

== Әкімшілік құрамы ==
Құрамына [[Қарауылтөбе (Батыс Қазақстан облысы)|Қарауылтөбе]], [[Қырыққұдық (Батыс Қазақстан облысы)|''Қырыққұдық'']] ауылдары кіреді. Орталығы – Қарауылтөбе ауылы&lt;ref&gt;&quot;Қазақ энциклопедиясы&quot;, X том&lt;/ref&gt;.

== Халқы ==
[[2009 жыл|2009 жылғы]] санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 2137 адамды құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Ақжайық ауданы ауылдық округтері}}

[[Санат:Ақжайық ауданы ауылдық округтері]]</text>
      <sha1>prrpbj3ypof03unviwkr82d346t037w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қабыршақты ауылдық округі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>55195</id>
    <revision>
      <id>3057589</id>
      <parentid>2780862</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T20:23:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1669" xml:space="preserve">{{Қазақстан ауылдық округі
 |Атауы      =Қабыршақты ауылдық округі
 |Облысы     = Батыс Қазақстан облысы
 |Ауданы     = [[Ақжайық ауданы]]
 |Құрылған уақыты = 
 |Орталығы   = [[Қабыршақты (ауыл)|Қабыршақты]]
 |Енеді      =2 ауыл
 |Тұрғыны    = 1078
 |Санақ жылы = [[2009 жыл|2009]]
 |Тығыздығы    = 
 |Жер аумағы   = 
 |Әкімі        =
 |Телефон коды   = 
 |Пошта индексі  = 
}}
'''Қабыршақты ауылдық округі''' – [[Батыс Қазақстан облысы]] [[Ақжайық ауданы]]ндағы әкімшілік бірлік. 

== Әкімшілік құрамы ==
Құрамына [[Қабыршақты (ауыл)|Қабыршақты]], [[Үшқұдық (Батыс Қазақстан облысы)|''Үшқұдық'']] ауылдары кіреді. Орталығы – Қабыршақты ауылы.

== Халқы ==
[[2009 жыл|2009 жылғы]] санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 1078 адамды құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Ақжайық ауданы ауылдық округтері}}

[[Санат:Ақжайық ауданы ауылдық округтері]]</text>
      <sha1>bv6olionf9ez0fy01i68i3tem1khztz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Нартай Бекежанов ауылы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>57185</id>
    <revision>
      <id>3057475</id>
      <parentid>2918176</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T13:25:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4547" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Нартай Бекежанов ауылы
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          = Ауылдық округ орталығы  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =   
   |lat_deg =44 |lat_min = 11|lat_sec = 33
   |lon_deg =66|lon_min = 46|lon_sec =55
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Қызылорда облысы 
|кестедегі облыс         = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда
|ауданы                  = Шиелі ауданы
|кестедегі аудан         = Шиелі ауданы{{!}}Шиелі 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Керделі ауылдық округі{{!}}Керделі 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =  1928  
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = ''Коммунизм''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                = 2776
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Нартай Бекежанов ауылы''' — [[Қызылорда облысы]] [[Шиелі ауданы]]ндағы ауыл, [[Керделі ауылдық округі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Шиелі (Қызылорда облысы)|Шиелі]] ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 6 км жерде, [[Шиелі-Телікөл Каналы|Телікөл каналы]]ның жусан, баялыш, ши аралас өскен құрақты-қамысты аңғарында орналасқан. 

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 2457 адам (1213 ер адам және 1244 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 2776 адамды (1386 ер адам және 1390 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
[[1997 жыл]]ға дейін «Коммунизм» деп аталып келген. Іргесі [[1928  жыл]]ы  қаланған. Күріш өсіруге маманданған бұрынғы «Коммунизм» кеңшары негізінде ауылда бірнеше шаруа қожалықтары құрылған. Ауылға белгілі ақын әрі әнші – [[Нартай Бекежанов]]тың есімі берілген.&lt;ref&gt;«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 жыл, ISBN 5-89800-123-9, II том	&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Шиелі ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Шиелі ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>7vi3wo9yzodpiv32hjjcu61ctjij97q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қамқалыкөл</title>
    <ns>0</ns>
    <id>58568</id>
    <revision>
      <id>3057673</id>
      <parentid>2806349</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T08:28:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2376" xml:space="preserve">{{Көл
 |Атауы             =  Қамқалыкөл
  |Төл атауы        = 
 |Сурет             = 
  |Сурет тақырыбы   = 
 |Координаттары     = 44/43/26/N/71/32/21/E
  |CoordScale       = 
 |Теңiз деңгейiнен биіктігі   = 274
 |Ұзындығы       = 3,2
 |Ені            = 1
 |Ауданы         = 3,2
 |Көлемі         = 
 |Жағалау сызығының ұзындығы   = 12,5
 |Тереңдігі   = 
  |Орташа тереңдігі      = 
 |Судың тұздылығы        =
 |Судың мөлдірлігі       = 
 |Суды жинау ауданы      = 
  |Құятын өзендер     = 
  |Шығатын өзендер    = 
 |Ел       = Қазақстан
  |Аймақ     = Жамбыл облысы
  |Аудан     = Мойынқұм ауданы
 |Позициялық карта       = 
  |Позициялық карта 1    = Қазақстан Жамбыл облысы
 |Ортаққордағы санаты    = 
}}
'''Қамқалыкөл''' – [[Шу]] алабының төменгі ағысындағы көл. 

== Географиялық орны ==
[[Жамбыл облысы]] [[Мойынқұм ауданы]] [[Ұланбел]] ауылының оңтүстік-шығысында 32 км жерде орналасқан. Теңіз деңгейінен 274 м биіктікте жатыр. 

== Гидрографикасы ==
Аумағы 3,2 км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;, ұзындығы 3,2 км, енді жері 1 км, жағалау бойының ұзындығы 12,5 км. Жағалауындағы батпақта [[қамыс]] өскен. [[Атмосфералық жауын-шашын|Жауын-шашын]] және [[Жер асты суы|жер асты сулары]]мен толысады. [[Қараша]]ның аяғында суы қатып, [[наурыз]]да ериді. Мал суаруға пайдаланылады.&lt;ref&gt;АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Мойынқұм ауданы көлдері]]
[[Санат:Шу су алабы көлдері]]</text>
      <sha1>4c8lzg1g67xt64gak43zligv3cxauel</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057674</id>
      <parentid>3057673</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T08:28:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2361" xml:space="preserve">{{Көл
 |Атауы             =  Қамқалыкөл
  |Төл атауы        = 
 |Сурет             = 
  |Сурет тақырыбы   = 
 |Координаттары     = 44/43/26/N/71/32/21/E
  |CoordScale       = 
 |Теңiз деңгейiнен биіктігі   = 274
 |Ұзындығы       = 3,2
 |Ені            = 1
 |Ауданы         = 3,2
 |Көлемі         = 
 |Жағалау сызығының ұзындығы   = 12,5
 |Тереңдігі   = 
  |Орташа тереңдігі      = 
 |Судың тұздылығы        =
 |Судың мөлдірлігі       = 
 |Суды жинау ауданы      = 
  |Құятын өзендер     = 
  |Шығатын өзендер    = 
 |Ел       = Қазақстан
  |Аймақ     = Жамбыл облысы
  |Аудан     = Мойынқұм ауданы
 |Позициялық карта       = 
  |Позициялық карта 1    = Қазақстан Жамбыл облысы
 |Ортаққордағы санаты    = 
}}
'''Қамқалыкөл''' – [[Шу]] алабының төменгі ағысындағы көл. 

== Географиялық орны ==
[[Жамбыл облысы]] [[Мойынқұм ауданы]] [[Ұланбел]] ауылының оңтүстік-шығысында 32 км жерде орналасқан. Теңіз деңгейінен 274 м биіктікте жатыр. 

== Гидрографикасы ==
Аумағы 3,2 км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;, ұзындығы 3,2 км, енді жері 1 км, жағалау бойының ұзындығы 12,5 км. Жағалауындағы батпақта [[қамыс]] өскен. [[Атмосфералық жауын-шашын|Жауын-шашын]] және [[Жер асты суы|жер асты сулары]]мен толысады. [[Қараша]]ның аяғында суы қатып, [[наурыз]]да ериді. Мал суаруға пайдаланылады.&lt;ref&gt;АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Мойынқұм ауданы көлдері]]
[[Санат:Шу су алабы]]</text>
      <sha1>mwnt0aww0wunk6foyz6fkfjt4tqps2z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Құттығұл Қалпақов</title>
    <ns>0</ns>
    <id>75123</id>
    <revision>
      <id>3057503</id>
      <parentid>2535229</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T14:47:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Акбергенов Сундет</username>
        <id>122242</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1934" xml:space="preserve">'''Құттығұл  Қалпақов'''(1930 жылы туған, [[Маңғыстау ауданы]]) – шопан. Маңғыстау ауданындағы ұжымшарда жұмысшы болып бастап, 1969 – 92 жылы «[[Ленин]]» кеңшарында бас шопан болып еңбек еткен. «[[В.И. Лениннің туғанына 100 жыл]]» медалімен (1970) марапатталған.&lt;ref&gt;«Маңғыстау» энциклопедиясына, Компьютерлік-баспа орталығы, 2007
&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;«Қазақ Совет энциклопедиясы» (12 томдық), Алматы, 1972 – 1978;
&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;[[Маңғыстау энциклопедиясы]], Алматы, 1997;
&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;«Қазақ тілі» энциклопедиясы, Алматы, 1998;
&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;«Атырау» энциклопедиясы, Алматы, 2000;
&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;«Қазақ әдебиеті» энциклопедиясы, Алматы, 2001; 
&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;«Қазақ өнері» энциклопедиясы, Алматы, 2002; 
&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;«Батыс Қазақстан облысы» энциклопедиясы, Алматы, 2002;
&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;«Қазақстанның қорықтары мен ұлттық бақтары», Алматы, 2006;
&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;«Красная книга Казахстана», Алматы, 2006;
&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;«Маңғыстау өсімдіктерінің каталогы», Ақтау, 2006;
&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;«Қазақстан» ұлттық энциклопедиясы (10 томдық), Алматы, 1998 – 2007.
&lt;/ref&gt;

==Дереккөздер==
&lt;references/&gt;

{{wikify}}

{{Суретсіз мақала}}

[[Санат:Тұлғалар]]
[[Санат:1932 жылы туғандар]]


{{Stub}}
[[Санат:Лениннің туғанына 100 жыл медалінің иегерлері]]</text>
      <sha1>7tc6tva9sdm0kg2kygskfi5pxjzx68u</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057514</id>
      <parentid>3057503</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T14:57:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Акбергенов Сундет</username>
        <id>122242</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1709" xml:space="preserve">'''Құттығұл  Қалпақов'''(1930 жылы туған, [[Маңғыстау ауданы]]) – шопан. Маңғыстау ауданындағы ұжымшарда жұмысшы болып бастап, 1969 – 92 жылы «[[Ленин]]» кеңшарында бас шопан болып еңбек еткен. «[[В.И. Лениннің туғанына 100 жыл]]» медалімен (1970) марапатталған.&lt;ref&gt;«Маңғыстау» энциклопедиясына, Компьютерлік-баспа орталығы, 2007
&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;«Қазақ Совет энциклопедиясы» (12 томдық), Алматы, 1972 – 1978;
&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;[[Маңғыстау энциклопедиясы]], Алматы, 1997;
&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;«Қазақ тілі» энциклопедиясы, Алматы, 1998;
&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;«Атырау» энциклопедиясы, Алматы, 2000;
&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;«Қазақ әдебиеті» энциклопедиясы, Алматы, 2001; 
&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;«Қазақ өнері» энциклопедиясы, Алматы, 2002; 
&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;«Батыс Қазақстан облысы» энциклопедиясы, Алматы, 2002;
&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;«Қазақстанның қорықтары мен ұлттық бақтары», Алматы, 2006;
&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;«Красная книга Казахстана», Алматы, 2006;
&lt;/ref&gt;

==Дереккөздер==
&lt;references/&gt;

{{wikify}}

{{Суретсіз мақала}}

[[Санат:Тұлғалар]]
[[Санат:1932 жылы туғандар]]


{{Stub}}
[[Санат:Лениннің туғанына 100 жыл медалінің иегерлері]]</text>
      <sha1>tu3d29wqqehcnfv3lf00c1y0k16x4yu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Алғабас (Ақжайық ауданы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>90795</id>
    <revision>
      <id>3057596</id>
      <parentid>2780363</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T20:48:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5153" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Алғабас
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =  Ауылдық округ орталығы 
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =   
   |lat_deg =50 |lat_min = 38|lat_sec = 03
   |lon_deg =50|lon_min = 35|lon_sec =53 
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Батыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Батыс Қазақстан облысы{{!}}Батыс Қазақстан
|ауданы                  = Ақжайық ауданы
|кестедегі аудан         = Ақжайық ауданы{{!}}Ақжайық 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Алғабас ауылдық округі (Ақжайық ауданы){{!}}Алғабас
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =  1963
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = ''Верхневоло́гино (Верхний Вологин)''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                = 1189
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Алғабас}}
'''Алғабас''' — [[Батыс Қазақстан облысы]] [[Ақжайық ауданы]]ндағы ауыл, [[Алғабас ауылдық округі (Ақжайық ауданы)|Алғабас ауылдық округі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Чапаев (Батыс Қазақстан облысы)|Чапаев]]тан солтүстік-батысқа қарай 65 км жерде, [[Жайық]]тың [[Көшім (өзен)|Көшім]] тармағы мен [[Дүре жайылмасы]] аралығындағы жазық келген қуаң агроклиматтық белдемде орналасқан.

== Халқы == 
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 1244 адам (628 ер адам және 616 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 1189 адамды (594 ер адам және 595 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt; 
 
== Тарихы ==
Іргесі [[1963 жыл]]ы «Алғабас» қой өсіру кеңшары ретінде қаланды. [[1993 жыл]]ға дейін &quot;Верхний Вологин&quot; селосы аталып келді. [[1997 жыл]]дан кеңшар негізінде 29 шаруа қожалығы мен 1 ЖШС жұмыс істейді. Алғабаста және ауылдық округ құрамындағы [[Қарағай (Батыс Қазақстан облысы)|Қарағай]], [[Бесоба (Ақжайық ауданы)|Бесоба]], [[Тоған (Батыс Қазақстан облысы)|Тоған]], [[Жаңажол (Ақжайық ауданы)|Жаңажол]], [[Тегісжол (Батыс Қазақстан облысы)|Тегісжол]] ауылдарында 2 орта, 2 орталау, бастауыш мектеп, 2 мәдениет үйі, 5 кітапхана, дәрігерлік амбулатория мен 5 фельдшерлік-акушерлік пункт бар. Тұрғындары басқа елді мекендермен автомобиль жолы арқылы қатынасады.&lt;ref&gt;Батыс Қазақстан облысы. Энциклопедия. — Алматы: «Арыс» баспасы, 2002 ISBN 9965-607-02-8&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Ақжайық ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Ақжайық ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>m5tzxsw9juymrwhhgrcb65s88f4cwfm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Атамекен (Бәйтерек ауданы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>91892</id>
    <revision>
      <id>3057495</id>
      <parentid>3028587</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T14:38:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4976" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Атамекен
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          = Ауылдық округ орталығы  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =  
   |lat_deg =51 |lat_min = 18|lat_sec =26
   |lon_deg =50|lon_min = 43|lon_sec =21
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Батыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Батыс Қазақстан облысы{{!}}Батыс Қазақстан
|ауданы                  = Бәйтерек ауданы
|кестедегі аудан         = Бәйтерек ауданы{{!}}Бәйтерек 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Атамекен ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы){{!}}Атамекен 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =     
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = ''Железново''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =1016
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}} 
{{мағына|Атамекен (айрық)}}
'''Атамекен''' (2022 ж. дейін Железнов)&lt;ref&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V22Z0027626 Батыс Қазақстан облысының кейбір елді мекендерін қайта атау туралы]&lt;/ref&gt; — [[Батыс Қазақстан облысы]] [[Бәйтерек ауданы]]ндағы ауыл, [[Атамекен ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы)|Атамекен ауылдық округі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Перемётное]] ауылынан солтүстік-батысқа қарай 18 км-дей жерде, бетеге, жусан, т.б. әр түрлі ксерофитті астық тұқымдас шөптесін өскен карбонатты-қара топырақты дала белдемінде орналасқан.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 1104 адам (541 ер адам және 563 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1016 адамды (505 ер адам және 511 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
[[1954 жыл|1954]]-[[1997 жыл|1997]] жылдары аралығында «''Ульянов''» астық өсіру кеңшарының орталығы болды. Кеңшар негізінде [[1997 жыл]]дан Железновта және әкімшілік округтегі [[Гремячее (Батыс Қазақстан облысы)|Гремячее]], [[Қайнар (Батыс Қазақстан облысы)|Новенький]] ауылдарында 18 шаруа қожалығы жұмыс істейді.

== Инфрақұрылымы ==
Ауылдарда 4 мектеп, 3 мәдениет мекемесі, 3 дәрігерлік пункт бар. Тұрғындары елді мекендермен автомобиль жолы арқылы қатынасады.&lt;ref&gt;Батыс Қазақстан облысы. Энциклопедия. — Алматы: «Арыс» баспасы, 2002 ISBN 9965-607-02-8&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Бәйтерек ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Бәйтерек ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>eyb5q59l3v2kwjrnj0mir4lsl623nwj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Жайық казак-орыс әскері</title>
    <ns>0</ns>
    <id>92097</id>
    <revision>
      <id>3057483</id>
      <parentid>3056355</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T13:55:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* 1-ші Орал әскери бөлімі */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11395" xml:space="preserve">{{Біріктірілсін|Жетісу казак-орыстары}}
'''Жайық казак-орыс әскері''' — [[Ресей]]дің оңтүстік аудандарынан қашып-пысқан босқындардан [[Жайық]] бойында 16 ғ-дың 2-жартысында қазақ жерін ашықтан-ашық [[отарлау]] үшін құралған құрамалар. 

Билік толығымен [[казактар|казак]]-орыс қолында болды. Казактар алғашқы кезде негізінен балық аулаумен, 18 ғ-дан бастап мал бағумен де айналысты. Бірақ, бойлары үйренгеннен кейін, яғни 19 ғ-дан бастап олар қорғансыз Жайық қазақтарының шұрайлы жайылымдық жерін, өрістегі малын тартып ала бастады, ауылдарға тұтқиылдан шабуыл жасап, адамдарды қырды. 1919 ж. таратылды.&lt;ref&gt;Батыс Қазақстан облысы. Энциклопедия. — Алматы: «Арыс» баспасы, 2002 жыл. ISBN 9965-607-02-8&lt;/ref&gt;

== Елді мекендері ==
=== 1-ші Орал әскери бөлімі ===
* 1. Кирсанов станицасы
** '''[[Кирсаново (Батыс Қазақстан облысы)|Кирсанов]] кенті'''
** Елтышев кенті
** [[Январцев]] кенті
* 2. Рубежин станицасы
** '''[[Рубежинское|Рубежин]] кенті (Рубежинское)'''
** [[Красноармейское (Батыс Қазақстан облысы)|Требушин]] кенті (Красноармейское)
** [[Озерное (Батыс Қазақстан облысы)|Дьяков]] кенті (Озёрное)
** Серпутов кенті
** [[Ақбидай (ауыл)|Курноскин]] кенті (Красный Свет, Ақбидай)
** Савичев кенті
** [[Құрманғазы (Батыс Қазақстан облысы)|Чеботарёв]] кенті (Құрманғазы)
** Полварин кенті
* 3. Трёкин станицасы
** '''[[Трёкино|Трёкин]] кенті'''
** [[Володарское (Батыс Қазақстан облысы)|Гнилой]] кенті (Володарское)
** [[Дарьинское|Дарьинск]] кенті
** Голицын кенті (Галицино)
** [[Новенькое (Батыс Қазақстан облысы)|Новенький]] кенті
* 4. Орал станицасы
** '''[[Орал]] қаласы'''
** Ревун кенті (Зашаған, Коминтерн ш/а)
** [[Подстепное (Батыс Қазақстан облысы)|Подстёпный]] кенті
** [[Жамбыл (Бәйтерек ауданы)|Ново-Деркульский]] кенті (Жамбыл)
** [[Садовое (Батыс Қазақстан облысы)|Садовый]] кенті
** [[Маштаково|Маштаков]] кенті
* 5. Круглоозёрная станицасы
** '''[[Круглоозерное|Круглоозёрный]] кенті'''
** [[Серебряково|Серебряков]] кенті
** [[Щапов]] кенті
** [[Ливкино|Ливкин]] кенті
** [[Деркөл (кент)|Деркөл]] кенті
** [[Гремячее (Батыс Қазақстан облысы)|Верхне-Гремячий]] кенті
** Широкий кенті
** [[Қайнар (Батыс Қазақстан облысы)|Перемётный]] кенті (Новенькое, Қайнар)
** [[Перемётное|Ново-Перемётный]] кенті (Перемётное)
** [[Атамекен (Бәйтерек ауданы)|Железнов]] кенті (Атамекен)

=== 2-ші Калмыков әскери бөлімі ===
* 1. Шаған станицасы
** '''[[Үлкен Шаған|1-ші Шаған]] кенті (Үлкен Шаған)'''
** [[Кіші Шаған|2-ші Шаған]] кенті (Кіші Шаған)
** [[Көшім (ауыл)|Көшім]] кенті
* 2. Скворкин станицасы
** [[Ақсу (Бәйтерек ауданы)|Владимир]] кенті (Владимировка, Ақсу)
** '''[[Скворкино|Скворкин]] кенті'''
** [[Янайкино|Янайкин]] кенті
** [[Богатск]] кенті
** [[Тоғайлы (Батыс Қазақстан облысы)|Жемшин]] кенті (Тоғайлы)
* 3. Бударин станицасы
** ''Прорва кенті''&lt;ref&gt;[http://wikimapia.org/36954138/ru/пос-Прорвинский-Бударинской-станицы Прорва қонысы]&lt;/ref&gt;
** [[Коловертное|Коловертной]] кенті
** '''[[Бударин]] кенті'''
** [[Самал|Баранов]] кенті (Самал)
* 4. Ілбішін станицасы
** [[Жаңабұлақ|Кожехаров]] кенті (Жаңабұлақ)
** '''[[Чапаев (Батыс Қазақстан облысы)|Ілбішін]] қаласы (Чапаев)'''
* 5. Мергенев станицасы
** [[Мойылды (Батыс Қазақстан облысы)|Горячин]] кенті (Горячкино, Мойылды)
** '''[[Мерген (Батыс Қазақстан облысы)|Мергенев]] кенті'''
** ''Қаршы кенті''&lt;ref&gt;[http://wikimapia.org/#lang=ru&amp;lat=49.802541&amp;lon=51.458588&amp;z=11&amp;m=b&amp;show=/27546933/ru/ Қаршы қонысы]&lt;/ref&gt;
* 6. Сахарная станицасы
** '''''Сахарный кенті'''''&lt;ref&gt;[http://wikimapia.org/#lang=ru&amp;lat=49.693397&amp;lon=51.497726&amp;z=11&amp;m=b Сахарная қонысы]&lt;/ref&gt;
** [[Ақбұлақ (Ақжайық ауданы)|Калёный]] кенті (Ақбұлақ)
** ''Лебяжин кенті''&lt;ref&gt;[http://wikimapia.org/#lang=ru&amp;lat=49.437324&amp;lon=51.633682&amp;z=11&amp;m=b Лебедок қонысы]&lt;/ref&gt;
** [[Атамекен (Ақжайық ауданы)|Антонов]] кенті (Атамекен)
* 7. Калмыков станицасы
** ''Круглый кенті''&lt;ref&gt;[http://wikimapia.org/#lang=ru&amp;lat=49.274525&amp;lon=51.856842&amp;z=11&amp;m=b&amp;show=/27546162/ru/ Круглое қонысы]&lt;/ref&gt;
** [[Алмалы (Ақжайық ауданы)|Котельный]] кенті (Котельниково, Алмалы)
** '''[[Тайпақ (Батыс Қазақстан облысы)|Калмыков]] кенті (Тайпақ)'''
** [[Томпақ|Краснояр]] кенті (Томпақ)
* 8. Каменская станицасы
** '''[[Тасқала (Батыс Қазақстан облысы)|Каменка]] кенті (Тасқала)'''
** ''Ассеричев кенті (Асерчево)''
** [[Зелёное (Зелёнов ауылдық округі)|Зелёный]] кенті
** [[Бастау (Батыс Қазақстан облысы)|Вавилин]] кенті (Бастау)
** [[Ақтау (Тасқала ауданы)|Паника]] кенті (Ақтау)
** [[Егіндібұлақ (Батыс Қазақстан облысы)|Цыганов]] кенті (Егіндібұлақ)
* 9. Шежін станицасы
** [[1-Шежін|1-ші Шежін]] кенті
** '''[[2-Шежін|2-ші Шежін]] кенті'''
** [[Еменжар|Ермоличев]] кенті (Ермольчево, Еменжар)
** [[Алмалы (Тасқала ауданы)|Ширяев]] кенті (Кирово, Алмалы)
** [[Мереке (Тасқала ауданы)|Подтяжки]] кенті (Мереке)
** [[Аққурай (ауыл)|Шильная Балка]] кенті (Аққурай)
** [[Болашақ (Казталов ауданы)|Богатырёв]] кенті (Болашақ)
* 10. Карманов станицасы
** '''[[Қырқопа|Карманов]] кенті (Қырқопа)'''
** [[Қызылоба (Батыс Қазақстан облысы)|Қызылоба]] кенті (Красногорское, Қызылоба)
** [[Пятимар|Бесоба]] кенті (Пятимарское, Пятимар)
** [[Жаңақала (Батыс Қазақстан облысы)|Қисыққамыс]] кенті (Жаңақала)
* 11. Глиненская станицасы
** ''1-ші Глиненский кенті''&lt;ref&gt;[http://wikimapia.org/27550761/ru/Урочище-Глиненский 1-ші Глиненский қонысы]&lt;/ref&gt;
** [[Мәстексай|2-ші Глиненский]] кенті (Ленинское, Мәстексай)
** '''[[Сарыкөл (Батыс Қазақстан облысы)|Бородин]] кенті (Факеево, Сарыкөл)'''
** [[Мұқыр (Батыс Қазақстан облысы)|Мухорский]] кенті (Мұқыр)
** [[Жаңажол (Жаңақала ауданы)|Мокринский]] кенті (Жаңажол)
* 12. Сламихин станицасы
** '''[[Жалпақтал|Сламихин]] кенті (Фурманово, Жалпақтал)'''
** [[Қайыңды (Казталов ауданы)|Берёзов]] кенті (Берёзино, Қайыңды)
** [[Ащысай (Казталов ауданы)|Талов]] кенті (Русская Таловка, Ащысай)
** [[Көктерек (Казталов ауданы)|Үлкеноба]] кенті (Көктерек)

=== 3-ші Гурьев әскери бөлімі ===
* 1. Кулагин станицасы
** [[Шабдаржап|Харькин]] кенті (Шабдаржап)
** [[Аққала (Атырау облысы)|Горы]] кенті (Аққала)
** [[Ынтымақ (Атырау облысы)|Гребенщиков]] кенті (Ынтымақ)
** '''[[Есбол (Индер ауданы)|Кулагин]] кенті (Есбол)'''
* 2. Орлов станицасы
** '''[[Өрлік|Орлов]] кенті (Өрлік)'''
** [[Көктоғай (Атырау облысы)|Зелёный]] кенті (Көктоғай)
** [[Өтешқали Атамбаев ауылы|Топайлы]] кенті (Ө. Атамбаев)
* 3. Жаманқала станицасы
** [[Кеңөріс|Карманов]] кенті (Бала Ораз)
** [[Ақтоғай (Атырау облысы)|Бақсай]] кенті (Ақтоғай)
** '''[[Махамбет (Атырау облысы)|Жаманқала]] кенті (Махамбет)'''
* 4. Сарайшық станицасы
** '''[[Ескі Сарайшық|Сарайшық]] кенті (Ескі Сарайшық)'''
** [[Аққайың (Атырау облысы)|Сорочинский]] кенті (Аққайың)
** [[Талдыкөл (Атырау облысы)|Редут]] кенті (Талдыкөл)
** [[Алмалы (Атырау облысы)|Кандауров]] кенті (Алмалы)
** [[Хамит Ерғалиев ауылы|Новобогат]] кенті (Х. Ерғалиев)
* 5. Гурьев станицасы
** '''[[Атырау|Гурьев]] қаласы (Атырау)'''

==Дереккөздер==
&lt;references/&gt;

{{бастама}}
{{Суретсіз мақала}}

[[Санат:Ресей империясы тарихы]]
[[Санат:Казактар]]</text>
      <sha1>caaxao49vlvz3hi496ksek3pn73os6l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бейбітшілік (Батыс Қазақстан облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>93378</id>
    <revision>
      <id>3057497</id>
      <parentid>3028583</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T14:39:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4939" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Бейбітшілік
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          = Ауылдық округ орталығы  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  = 
   |lat_deg =51 |lat_min = 35|lat_sec = 35
   |lon_deg =51|lon_min = 04|lon_sec =29
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Батыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Батыс Қазақстан облысы{{!}}Батыс Қазақстан
|ауданы                  = Бәйтерек ауданы
|кестедегі аудан         = Бәйтерек ауданы{{!}}Бәйтерек 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Бейбітшілік ауылдық округі{{!}} Бейбітшілік 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         = 1929    
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = ''Погодаево''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =967
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}} 
'''Бейбітшілік''' (2022 ж. дейін — Погодаев)&lt;ref&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V22Z0027626 Батыс Қазақстан облысының кейбір елді мекендерін қайта атау туралы]&lt;/ref&gt; — [[Батыс Қазақстан облысы]] [[Бәйтерек ауданы]]ндағы ауыл, [[Бейбітшілік ауылдық округі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Перемётное]] ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 47 км-дей жерде, бетеге, боз басым әр түрлі астық тұқымдасты шөптесін өскен қара топырақты орманды-дала белдемінде орналасқан.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 860 адам (391 ер адам және 469 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 967 адамды (466 ер адам және 501 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Іргесі [[1929 жыл]]ы «Красновский» астық өсіру ұжымшарының, [[1960 жыл]]дан кеңшардың орталығы ретінде қаланды. [[1997 жыл]]дан Погодаевта және округке қарасты [[Астафьево (Батыс Қазақстан облысы)|Астафьево]], [[Сырым батыр (ауыл)|Котельниково]], [[Чапурино]] ауылдарында шағын шаруа қожалықтары (100-ден астам) құрылған.

== Инфрақұрылымы ==
Орта, орталау, 2 бастауыш мектеп, 2 клуб, кітапхана, дәрігерлік амбулатория, 3 фельдшірлік-акушерлік пунк т.б. мекемелер бар. Тұрғындары елді мекендермен автомобиль жолы арқылы қатынасады.&lt;ref&gt;Батыс Қазақстан облысы. Энциклопедия. — Алматы: «Арыс» баспасы, 2002 жыл. ISBN 9965-607-02-8&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Бәйтерек ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Бәйтерек ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>b60l3we8q4zy7947b02k4qf0x3a79m5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қазақ тілінің диалектілері</title>
    <ns>0</ns>
    <id>109350</id>
    <revision>
      <id>3057524</id>
      <parentid>3057230</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T16:08:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>NusrTansj</username>
        <id>121413</id>
      </contributor>
      <comment>/* Әдеби қазақ тілі */Саған бастауыш сынып емес балабақшаға барып оқу керек сияқтығой</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="31407" xml:space="preserve">[[Сурет:Siedlungsgebiet der Kasachen.png|300px|нобай|Қазақ тілі таралған аймақтар.]]

'''Қазақ тілінің диалектілері''' ({{unicode|قازاق ءتىلىنىڭ ديالەكتىلەرى, Qazaq tiliniñ dïalektileri}}) — белгілі бір аймақтарда таралған [[қазақ тілі]]нің түрлері. Тілтанушылардың арасында кең таралған пікір бойынша, қазақ тілі [[Қазақ тілінің батыс диалектісі|батыс]], оңтүстік және солтүстік-шығыс деген үш диалектіден тұрады. [[Қазақ әдеби тілі|Әдеби қазақ тілі]] [[Абай Құнанбайұлы]] мен [[Ыбырай Алтынсарин]] өз шығармаларын жазған солтүстік-шығыс диалектісінің негізінде қалыптасқан.

== Зерттелу тарихы ==
Қазақ тілінің таң қалдырарлық біркелкілігінің кесірінен ұзақ уақыт бойы оның диалектілерге бөлінген-бөлінбегендігі даулы мәселе болып келді&lt;ref&gt;{{кітап|авторы=В. И. Абаев|тақырыбы=Скифо-европейские изоглоссы|сілтеме=https://books.google.kz/books?id=MVcIAwAAQBAJ|жыл=1965|беттері=121|барлық беті=166|isbn=9785458555562}}&lt;/ref&gt;. Қазақ тілінде диалектілердің жоқтығы туралы В. В. Радлов, П. М. Мелиоранский, Н. И. Ильминский, А. М. Позднеев, С. Е. Малов және тағы да басқа зерттеушілер жазған болатын.
{{start citation}}
Қырғыздардың (''қазақтардың'') тілі өзінің бастапқы, таза түркі сипатын сақтап қалған. Қырғыз сахарасының кең аумағында қырғыз-қайсақтардың тілі диалектілерге бөлінбейді: Еділ мен Ертісте бір ғана тіл. Қарақырғыздардың (''қырғыздар'') тілі қырғыз-қайсақтардың тіліне өте жақын, бірақ одан фонетикалық тұрғыдан айырмашылықтары бар.
{{oq|ru|Язык киргизов (казахов) сохранил свой первоначальный, чисто тюркский характер. На всем обширном пространстве Киргизской степи язык киргиз-кайсаков не распадается на диалекты: на Волге и на Иртыше он один и тот же. Язык каракиргизов (киргизов) весьма близок к языку киргиз-кайсаков, но отличается от него фонетически.}}
{{end citation|қайнары=Яновский А. Е. [[:s:ru:ЭСБЕ/Киргизы|Киргизы]] // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.}}
Қазақ тілтанушыларының  тарабынан да қолдау тапқан қазақ тілінің диалектсіздігі туралы пікір 1937—1938 жылдары қазақ тілі диалектілерін анықтауға арналған алғашқы экспедициялар құрылғанға дейін басым болып келді. Ұзақ уақыт бойы бұл мағлұматтар өңделмеген қалпында қала берді. Тек 1946 жылы қазақ диалектологиясы туралы [[Досқараев Жұмат Досқараұлы|Жұмат Досқараев]] пен [[Аманжолов Сәрсен Аманжолұлы|Сәрсен Аманжолов]] жазған алғашқы мақалалар пайда болды. [[Ұлы Отан соғысы]]нан кейін Сәрсен Аманжоловтың «Қазақ диалектологиясы туралы» тақырабы бойынша докторлық диссертациясы жазылды, 1951 жылы шағын диалектологиялық жинақ жарыққа шықты, 1954 жылы Жұмат Досқараевтың «Қазақ тілінің облыстық лексикасының материалдары» деген жұмысы баспаға тапсырылды, 1953—1954 жылдары «Тілтану мәселелері» ({{lang-ru|«Вопросы языкознания»}}) журналында Аманжолов пен Досқараевтың диалектілер туралы мақалалары шықты{{sfn|Н. Т. Сауранбаев|1955|б=43}}.

1952 жылдың наурыз айында Николай Маррдың «яфеттік теориясының» күл-талқанын шығару науқанына байланысты [[Алматы]] қаласында тілтанушылардың пікірталасы ұйымдастырылды{{sfn|Об ошибках казахских языковедов|1953|беттері=111}}. 1953 жылы КСРО ғылым Академиясының түркі тілдері секторының атынан «Тілтану мәселелері» журналының беттерінде Эрванд Севортян (1901—1978) Маррдың теориясын жақтаушы қазақ тілтанушыларын қатты сынға алды. Қазақ тілтанушыларының қате пікірлерінің арасында қазақ тілінде диалектілердің бар екенін жоққа шығару мен диалектілік құбылыстарды «бұрмалану» деп квалификациялау аталды{{sfn|Об ошибках казахских языковедов|1953|б=120}}.

Қазақ тілінің «жергілікті өзгешеліктері» туралы тақырыпты алғаш қозғаған ғалым — [[Жүсіпбек Аймауытов]] (1889—1931)&lt;ref&gt;{{мақала|авторы=[[:kk:Ербол Несіпбайұлы Жанпейісов|Е. Жанпейісов]]|тақырыбы=Жүсіпбек. Тіл туралы|басылым=Тілтаным|жыл=2001|нөмірі=3}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{кітап|авторы=[[Оқас Нақысбеков|О. Нақысбеков]]|бөлімі=Ж. Аймауытұлының диалектология туралы негізгі ойлары|тақырыбы=«Қазақ тілі тарихы мен диалек­тологиясы» атты ғылыми теориялық конференция материалдары|жыл=2001}}&lt;/ref&gt;. «Еңбекші қазақ» газетінде 1926 жылы шыққан «Тіл туралы» мақаласында Аймауытов «қазақтың әр елінде, әр гүбірнесінде өздері ғана қолданатын, өзге елдер білмейтін тілдер бар. Мұны ғылым тілінде жергілікті тіл (провинциализм) деп атайды», — деп жазған екен. Әрі қарай ол [[Бөкей Ордасы]] қазақтарының тілінде  татардың, арабтың, парсының, орыстың әсері, [[Жетісу]] мен [[Сырдария]] қазақтарында өзбектің, [[Қостанай]] тұрғындарында орыс, ноғайдың, [[Семей]], [[Ақмола]] қазақтарында да араб, орыс тілдерінің әсері бар екенін тұжырымдаған&lt;ref name=&quot;анатілі&quot;&gt;{{мақала|авторы=Гүлфар Мамырбекова|тақырыбы=Академик Нығмет Сауранбаев және қазақ тілінің диалектологиясы|сілтеме=http://anatili.kazgazeta.kz/?p=18195|басылым=Ана тілі|баспасы=«Қазақ газеттері» ЖШС|жыл=13 ақпан 2014}}&lt;/ref&gt;.

== Диалектілердің пайда болуы ==
Қазақ тілінде диалектілердің пайда болу себебін Сәрсен Аманжолов осы өңірлерді бағзы заманда мекен еткен ру-тайпалармен байланыстырады. Алайда, академик [[Нығмет Сауранбаев]]тың айтуынша, диалектілерді [[Қазақ жүздері|жүздің]] не [[ру]]дың тілінен пайда болған деу қате пікір, олар [[XV ғасыр]]да қазақ тілі қалыптасқаннан кейін,  халық өміріндегі қоғамдық-әлеуметтік, шаруашылық-мәдени өзгерістердің себебінен пайда болған құбылыс екен&lt;ref name=&quot;анатілі&quot; /&gt;.

== Классификациялау ==
[[Сурет:Sugar 2xmacro.jpg|300px|нобай|Батыс аймақтардың қазақтары [[қант]]ты ({{lang-fa|قند/qand}}) ''секер'' не ''шекер'' ({{lang-fa|شکر/šakar}}) деп атайды.]]
Бір-бірінен азғантай ғана айырмашылықтары бар&lt;ref name=&quot;гренобль&quot;&gt;{{кітап|авторы=L. A. Grenoble|тақырыбы=Language Policy in the Soviet Union|сілтеме=https://books.google.kz/books?id=WUeWBwAAQBAJ|баспасы=Springer Science &amp; Business Media|жыл=2006|pages=150|allpages=240|isbn=9780306480836}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;этн&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.ethnologue.com/language/kaz|title=Kazakh|publisher=[http://www.ethnologue.com Ethnologue]|lang=en|accessdate=2015-04-02}}&lt;/ref&gt; қазақ тілі диалектілерінің арасында нақты шекара жоқ&lt;ref&gt;{{кітап|авторы=Г. И. Кульдеева|тақырыбы=Антропонимическая система современного казахского языка: монография|сілтеме=https://books.google.kz/books?id=Bn4ZAQAAIAAJ|баспасы=ДАС|жыл=2001|беттері=122|барлық беті=239}}&lt;/ref&gt; (немесе әлі күнге шейін анықталмаған&lt;ref&gt;{{кітап|авторs=[[Тұрап Айдаров|Т. Айдаров]]|тақырыбы=Проблемы диалектной лексикологии и лингвистической географии|сілтеме=https://books.google.kz/books?id=5bYtAAAAMAAJ|баспасы=Рауан|жыл=1991|беттері=191|барлық беті=239}}&lt;/ref&gt;). Зерттеушілер бұны осы тілде сөйлейтіндердің жоғары мобильділігімен түсіндіреді&lt;ref name=&quot;энц&quot;&gt;{{кітап|авторы=Keith Brown, Sarah Ogilvie|тақырыбы=Concise Encyclopedia of Languages of the World|сілтеме=https://books.google.kz/books?id=F2SRqDzB50wC|баспасы=Elsevier|жыл=2010|pages=589—591|allpages=1310|isbn=9780080877754}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{кітап|авторы=E. K. Brown, R. E. Asher, J. M. Y. Simpson|тақырыбы=Encyclopedia of language &amp; linguistics|сілтеме=https://books.google.kz/books?id=1D8OAQAAMAAJ|баспасы=SIL International|жыл=2006|pages=174|allpages=966|isbn=9780080442990}}&lt;/ref&gt;. Тек әдеби тілдің емес, ауызекі халық тілінің тұтастығына шексіз қазақ даласының географиялық ерекшеліктері әсер еткен болуы мүмкін{{sfn|Малов С. Е.|1941|беттер=97}}. Бірақ Сәрсен Аманжолов [[қазақтар]]дың арасында еркін көшіп-қону дегеннің мүлдем болмағанын, басқа рулардың меншігіндегі жерлермен жүру қанды қақтығыстарға әкеп соқтыратындығын алға тартып, халықтың еркін қарым-қатынасына жағдай болмағанын тұжырымдаған{{sfn|С. А. Аманжолов|1959|беттер=150}}.

;Негізгі диалектілер
Қазақ тілінде негізгі үш диалекті бар (бұл пікірді қазақ диалектологиясының негізін қалаушылардың бірі Сәрсен Аманжолов ұстанған) — батыс, оңтүстік және солтүстік-шығыс диалектілері{{sfn|С. А. Аманжолов|1959|беттер=169}}&lt;ref name=&quot;этн&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{кітап|авторы=S. A. Wurm, Peter Mühlhäusler, Darrell T. Tryon|тақырыбы=Atlas of Languages of Intercultural Communication in the Pacific, Asia, and the Americas|сілтеме=https://books.google.kz/books?id=glU0vte5gSkC|баспасы=Walter de Gruyter|жыл=1996|томы=3|pages=933|allpages=1627|isbn=9783110134179}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;гренобль&quot; /&gt;. Бұл диалектілер [[түрікмен тілі]] диалектілері сияқты ру-тайпалық құрылым бойынша емес, [[Қарақалпақ тілі|қарақалпақ]] және [[Қырғыз тілі|қырғыз тілдерінің]] диалектілері секілді аумақтық принцип бойынша анықталады&lt;ref&gt;{{кітап|авторы=Wolfgang Weissleder|тақырыбы=The Nomadic Alternative: Modes and Models of Interaction in the African-Asian Deserts and Steppes|сілтеме=https://books.google.kz/books?id=JRyqfpi5BKcC|баспасы=Walter de Gruyter|жыл=1978|сериясы=World Anthropology|pages=142|allpages=423|isbn=9783110810233}}&lt;/ref&gt;. Кейбір зерттеушілер қазақ тіліне өте жақын саналатын қарақалпақ тілін қазақ тілінің бір диалекті ретінде қарастырады{{sfn|Ferhat Karabulut|2003|p=11}}{{sfn|Sociolinguistics|2006|p=1893}}&lt;ref name=&quot;ucla&quot;&gt;{{cite web|url=http://lmp.ucla.edu/Profile.aspx?menu=004&amp;LangID=60|title=Kazakh|publisher=UCLA Language Materials Project|lang=en|accessdate=2015-04-04}}&lt;/ref&gt;{{sfn|W. K. Matthews|2013|p=75}}&lt;ref&gt;{{кітап|тақырыбы=Central Asia, 130 Years of Russian Dominance: A Historical Overview|сілтеме=https://books.google.kz/books?id=X2XpddVB0l0C|жауапты=Edward Allworth|баспасы=Duke University Press|жыл=1994|сериясы=Central Asia book series|pages=64|allpages=650|isbn=9780822315216}}&lt;/ref&gt; (әсіресе оның солтүстік-шығыс диалектісін&lt;ref&gt;{{кітап|авторы=[[:en:James S. Olson|James Stuart Olson]], Lee Brigance Pappas, Nicholas Charles Pappas|тақырыбы=An Ethnohistorical Dictionary of the Russian and Soviet Empires|баспасы=Greenwood Publishing Group|жыл=1994|беттері=344|барлық беті=840|isbn=9780313274978}}&lt;/ref&gt;). Кейде қазақ тілі диалектілерінің қатарына [[өзбек тілі]]нің қыпшақ диалектісі&lt;ref&gt;{{кітап|авторы=Christopher Moseley|бөлімі=Turkic language family|тақырыбы=Encyclopedia of the World's Endangered Languages|сілтеме=https://books.google.kz/books?id=p-7ON7Rvx_AC|баспасы=Routledge|жыл=2008|allpages=688|isbn=9781135796402}}&lt;/ref&gt; мен [[құрама]]лықтардың тілі де жатқызылады&lt;ref&gt;{{кітап|тақырыбы=Uralic and Altaic Series|сілтеме=https://books.google.kz/books?id=rCZkAAAAMAAJ|баспасы=Indiana University|жыл=1963|томы=26|сериясы=Uralic and Altaic Series|беттері=35}}&lt;/ref&gt;.

Жұмат Досқараев пен [[Нығмет Сауранбаев]] қазақ тілі оңтүстік-шығыс және солтүстік-батыс деп белгіленген екі диалектіден тұрады деп есептеген. [[Сарыбаев Шора Шамғалиұлы|Шора Сарыбаев]] Сәрсен Аманжоловтың пікірімен келісіп, бірақ солтүстік-шығыс диалектіні солтүстік және шығыс деп екі субдиалекті ретінде қарастырған. Қазіргі кезде қазақ тілінде батыс, оңтүстік, шығыс және орталық-солтүстік деген төрт диалекті бар деген пікір таралған&lt;ref&gt;{{кітап|тақырыбы=Қазақ тілі. Энциклопедия |жыл=1998 |орны=Алматы |барлық беті=509 |isbn=5-7667-2616-3}}&lt;/ref&gt;.

;Қытай және Моңғолия қазақтарының тілі
{{see also|Қытайда тұратын қазақтар}}
[[Қытай]] мен [[Моңғолия]] қазақтарының тіліне біршама ерекшеліктер тән{{sfn|Sociolinguistics|2006|беттер=1893}}. Қытай қазақтарының тілі [[қытай тілі]]нің (''мандарин'') аз ғана әсеріне ұшыраған&lt;ref name=&quot;энц&quot; /&gt;, сонымен қатар Қытай мен Қазақстанда тұратын қазақтардың көп уақыт бойы оқшау өмір сүруінің кесірінен кей терминдердің қолданылуында айырмашылықтар байқалады. Мысалға, Қазақстанда таралған ''дәрігер'' сөзінің орнына Қытай қазақтары ''шипагер'' сөзін қолданады&lt;ref&gt;{{мақала|авторы=Айжан Көшкенова|тақырыбы=Сұлтан Жанболат, профессор, жазушы: Ұлттың тілі мен жазуы ортақ болмай, біртұтас болуы қиын|сілтеме=http://old.abai.kz/content/syltan-zhanbolat-professor-zhazushy-ylttyn-tili-men-zhazuy-ortak-bolmai-birtytas-boluy-kiyn|баспасы=«Айқын» газеті}}&lt;/ref&gt;. 1982 жылғы санаққа сәйкес, Қытайда 830 мың қазақ солтүстік-шығыс диалектісінде сөйлесе, 70 мыңы оңтүстік диалектіде сөйлеген екен&lt;ref name=&quot;этн&quot; /&gt;.

;Қарақалпақстан қазақтарының тілі
Қазақтардың [[қарақалпақтар]]мен бірге ұзақ уақыт бойы бірге тұруының себебінен олардың тілі жергілікті қазақтар тілінің [[лексика]]сы, [[фонетика]]сы мен [[грамматика]]сына әсер еткен. Өз кезегінде қазақ тілінің себебінен қарақалпақтардың тілінде дәл осындай өзгерістер орын алған{{sfn|Асанова Ж. Е.|2011|беттер=5}}. Қарақалпақ әдеби тілінің сөздері қазақтардың тіліне еніп, қазақ тілінің байырғы сөздерімен бірге қолданылады. Кейбір әдеби қазақ тілінің сөздері бұл көршіліктің кесірінен қосымша мағыналарға ие болған{{sfn|Асанова Ж. Е.|2011|беттер=6}}.

Қарақалпақстанның [[Қоңырат ауданы]]нда жүргізілген зерттеулерге сәйкес, қазақ тілін оқып-үйреніге жағдай жасалған қазақтар тілінің қазіргі заманғы нормативті қазақ тілінен еш айырмашылығы жоқ екен, ал ауылдарды мекен еткен қазақтардың тілі бөгде тілдердің әсеріне ұшыраған&lt;ref name=&quot;куттымуратова&quot;&gt;{{мақала|авторы=Куттымуратова Ы. А.|тақырыбы=Изучение лексики казахского говора Кунградского района в лингвогеографческом аспекте|сілтеме=http://www.lib.csu.ru/vch/228/017.pdf|баспасы=Вестник Челябинского государственного университета|жыл=2011|нөмірі=13|беттері=84—86}}&lt;/ref&gt;.

{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;text-align:left
! style=scope=&quot;col&quot; | Қарақалпақстан қазақтарының&lt;br /&gt;тіліне енген сөздер{{sfn|Асанова Ж. Е.|2011|беттер=5—7}}
! style=scope=&quot;col&quot; | Әдеби қазақ тілі
|-
|''зәңгі, баспа, теппе'' ||''баспалдақ, басқыш''
|-
|''қаридар, мүтаж, қардар'' ||''мұқтаж''
|-
|''бардамлы, құрғын'' ||''күйлі''
|-
|''шише'' ||''шыны, бөтелке, шөлмек''
|-
|''ділмар'' ||''шешен''
|-
|''пошақ'':&lt;br /&gt;1. қауын-қарбыз тұқымдары&lt;br /&gt;2. қауын-қарбыз қабығы||&lt;br /&gt;1. ''шопақ''&lt;br /&gt;2. ''қабық''
|}

== Әдеби қазақ тілі ==
{{main|Қазақ әдеби тілі}}
Қазіргі заманғы қазақ әдеби тілі [[Абай Құнанбайұлы]] мен [[Ыбырай Алтынсарин]] шығармаларын жазған солтүстік-шығыс диалектісінің негізінде құралған{{sfn|С. А. Аманжолов|1959|беттер=169, 232}}&lt;ref name=&quot;энц&quot; /&gt;{{sfn|Ferhat Karabulut|2003|беттер=11}}. Басқа диалектілерде ''ч'' дыбысы сақталғанымен, әдеби тіл ''ч'' → ''ш'' және ''ш'' → ''с'' дыбыстарының ауысуы орын алған диалектіге негізделген&lt;ref&gt;{{кітап|авторы=Н. З. Гаджиева|бөлімі=К вопросу о классификации тюркских языков и диалектов|тақырыбы=Теоретические основы классификации языков мира|бөлім сілтемесі=http://www.philology.ru/linguistics4/gadzhiyeva-80.htm|орны=М|жыл=1980|беттері=100—126}}&lt;/ref&gt;. Ж дыбысы қазақ тілінде әр қашан (орыс тіліндегідей) ДЖ аффрикатасын арқылы беретін дыбысты береді. Бұрыңғы шығармаларда араб әрпі ج - жим(jeem)-джим(орысша) деген хәріппен белгіленген جامانشيليق- жаманшылық. Географиялық алшақтығына байланысты солтүстік-шығыс өңірінің тілінде басқа аймақтардың диалектілерімен салыстырғанда [[Араб тілі|араб]] және [[Парсы тілі|парсы тілдерінің]] әсері азырақ байқалады&lt;ref name=&quot;гренобль&quot; /&gt;. Кейде басқа аймақтардың сөздері солтүстік-шығыс диалектісінде анықтамасы болмаған жаңа құбылыстарды атау үшін әдеби тілге енгізіледі{{sfn|С. А. Аманжолов|1959|беттер=155}}.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер|2}}

== Әдебиет ==
* {{кітап|авторы=С. А. Аманжолов|тақырыбы=Вопросы диалектологии и истории казахского языка, Часть 1|сілтеме=https://books.google.kz/books?id=VRbgAAAAMAAJ|баспасы=Алма-Атинский гос. педагог. ин-т им. Абая|жыл=1959|ref=С. А. Аманжолов}}
* {{кітап|авторы=С. А. Аманжолов|тақырыбы=Вопросы диалектологии и истории казахского языка|басылым=2-е|сілтеме=http://books.google.kz/books?id=9XwZAQAAIAAJ|орны=Алматы|баспасы=Санат|жыл=1997}}
* {{кітап|авторы=Сауранбаев Н. Т.|тақырыбы=Проблемы казахского языкознания: избранные труды|сілтеме=https://books.google.kz/books?id=0AO6AAAAIAAJ|баспасы=Изд-во Наука Казахской ССР|жыл=1982|барлық беті=349}}
* {{кітап|авторы=[[Сарыбаев Шора Шамғалиұлы|Сарыбаев Ш. Ш.]]|тақырыбы=Вопросы истории и диалектологии казахского языка|орны=Алматы|жыл=1960}}
* {{мақала|авторы=Сарыбаев Ш. Ш.|тақырыбы=Диалектологический атлас казахского языка|басылым=Советская тюркология|орны=М|жыл=1972|нөмірі=3|беттері=85—92}}
* {{кітап|авторы=Ван Лицзэн|тақырыбы=Введение в диалектологию казахского языка|оригинал=哈萨克语方言概论|сілтеме=https://books.google.kz/books?id=GVchAQAAMAAJ|орны=Пекин|баспасы=民族出版社|жыл=2000|барлық беті=96|isbn=7-105-04044-0}}
* {{кітап|авторы=[[Жамалбек Болатов|Ж. Болатов]]|тақырыбы=Восточная группа говоров казахского языка и ее отношение к литературному языку|орны=Алматы|жыл=1970}}
* {{кітап|авторы=[[Сапарғали Омарбекұлы|С. Омарбеков]]|тақырыбы=Сравнительный анализ ареальных черт казахских говоров в сфере консанантизма|орны=Алматы|жыл=1987}}
* {{кітап|тақырыбы=Казахская диалектология|оригинал=Қазақ диалектологиясы|басылым=1-е|орны=Алматы|баспасы=Ғылым|жыл=1965|барлық беті=292|isbn=}}
* {{кітап|тақырыбы=История и диалектология казахского языка|оригинал=Қазақ тілі тарихы мен диалектологиясы|орны=Алматы|баспасы=Арыс|жыл=2001|барлық беті=320|isbn=9965-447-89-6}}
* {{кітап|авторы=Г. Калиев|тақырыбы=Казахская диалектология|оригинал=Қазақ диалектологиясы|орны=Алматы|баспасы=Мектеп|жыл=1967|барлық беті=172}}
* {{кітап|авторы=Сарыбаев Ш. Ш.|тақырыбы=Казахская диалектология|оригинал=Қазақ диалектологиясы|басылым=3-е|орны=Алматы|баспасы=Атамұра|жыл=1991|барлық беті=200|isbn=5-630-00008-Х}}
* {{кітап|авторы=Н. З. Гаджиева|тақырыбы=Проблемы тюркской ареальной лингвистики: среднеазиатский ареал|сілтеме=https://books.google.kz/books?id=HZ0OAAAAMAAJ|орны=М|баспасы=Наука|жыл=1975|барлық беті=302}}
* {{кітап|авторы=Ferhat Karabulut|тақырыбы=Relative clause contructions in Kazakh|сілтеме=https://books.google.kz/books?id=m-GPAAAAMAAJ|баспасы=University of Wisconsin—Madison|жыл=2003|allpages=286}}
* {{кітап|авторы=[[Әбдуәли Туғанбайұлы Қайдаров|А. Т. Кайдаров]], [[Рабига Ғалиқызы Сыздықова|Р. Сыздыкова]], Ш. Ш. Сарыбаев|тақырыбы=Развитие казахского советского языкознания|сілтеме=https://books.google.kz/books?id=XjkMAQAAIAAJ|баспасы=Изд-во «Наука» Казахской ССР|жыл=1980|барлық беті=242}}
* {{мақала|авторы=Н. Т. Сауранбаев|тақырыбы=Диалекты в современном казахском языке|басылым=Вопросы языкознания|орны=М|баспасы=Изд-во Академии наук СССР|жыл=1955|нөмірі=5|беттері=43—51|ref=Н. Т. Сауранбаев}}
* {{кітап|авторы=Ulrich Ammon, Norbert Dittmar, Klaus J. Mattheier|тақырыбы=Sociolinguistics: An International Handbook of the Science of Language and Society|сілтеме=https://books.google.kz/books?id=LMZm0w0k1c4C|баспасы=Walter de Gruyter|жыл=2006|том=3|allpages=2622|isbn=9783110184181|ref=Sociolinguistics}}
* {{кітап|авторы=W. K. Matthews|тақырыбы=Languages of the USSR|сілтеме=https://books.google.kz/books?id=RWNsAAAAQBAJ|баспасы=Cambridge University Press|жыл=2013|allpages=192|isbn=9781107623552|ref=W. K. Matthews}}
* {{кітап|авторы=James B. Minahan|тақырыбы=Ethnic Groups of North, East, and Central Asia: An Encyclopedia|сілтеме=https://books.google.kz/books?id=oZCOAwAAQBAJ|баспасы=ABC-CLIO|жыл=2014|серия=Ethnic Groups of the World|allpages=345|isbn=9781610690188|ref=James B. Minahan}}
* {{мақала|тақырыбы=Об ошибках казахских языковедов|басылым=Вопросы языкознания|баспасы=Изд-во Академии наук СССР|жыл=1953|нөмірі=2|беттері=111—120|ref=Об ошибках казахских языковедов}}
* {{кітап|авторы=[[Өмірзақ Айтбайұлы Айтбаев|Айтбаев У. А.]], [[Сауытбек Абдрахманов|Абдрахманов С. А.]]|тақырыбы=Диалектологический словарь казахского языка|оригинал=Қазақ тілінің диалектологиялық сөздігі|орны=Алматы|баспасы=Арыс|жыл=2008|барлық беті=800}}
* {{мақала|авторы=Малов С. Е.|тақырыбы=К истории казахского языка|сілтеме=http://altaica.ru/LIBRARY/AN_SSSR/malov2.pdf|басылым=Известия Академии наук Союза ССР|жыл=1941|нөмірі=3|ref=Малов С. Е.}}
* {{мақала|авторы=Асанова Ж. Е.|тақырыбы=Лексические особенности языка казахов Каракалпакстана|сілтеме=http://cyberleninka.ru/article/n/leksicheskie-osobennosti-yazyka-kazahov-karakalpakstana|басылым=Вестник Челябинского государственного университета|жыл=2011|нөмірі=37|беттері=5—7|ref=Асанова Ж. Е.}}
[[Санат:Қазақ тілі]]
[[Санат:Қазақ тілінің диалектілері]]</text>
      <sha1>mnscnp5isc1mizh7ppsdfyn3x5j0fxr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Исағалым Үсенбайұлы Ақбасов</title>
    <ns>0</ns>
    <id>140103</id>
    <revision>
      <id>3057544</id>
      <parentid>2432755</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T16:46:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Malik Nursultan B</username>
        <id>111493</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Malik Nursultan B [[Ақбасов Исағалым Үсенбайұлы]] бетін [[Исағалым Үсенбайұлы Ақбасов]] бетіне жылжытты</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3319" xml:space="preserve">'''Ақбасов Исағалым Үсенбайұлы''' – [[1949 жыл]]ы Алматы облысы, Талғар ауданыңың &quot;Веселое&quot; кеңшарында дүниеге келген.&lt;ref&gt;Қазақстан баспагерлері мен полиграфистері. Анықтамалық. Алматы, &quot;Білім баспасы&quot;. 2005 ж. - 576 бет. ISBN 9965-09-134-X&lt;/ref&gt;.

[[1972 жыл]]ы [[Мәскеу полиграфия институты]]н тәмәмдап, инженер экономист мамандығын алып шықты. Еңбек жолын [[1967 жыл]]ы Алматы қаласындағы №2 баспаханасының теру цехында теруші болып бастады.

[[1973 жыл]]ы қеңес әскері катарына шақырылып, 1973 жылы запаска қалдырылады.
1973 жылы өндіріс бөлімінің бас инженертехнологы болып тағайын далып, 1974 жылы &quot;Кітап&quot; фабрикасына теру цехының бастығы болып ауысты.
[[1979 жыл]]ы Қазақ КСР баспа, полиграфия және кітап саудасы жөніндегі Мемлекеттік Комитетінің мерзімді басылымдар бөліміне аға инженер болып ауыстырылады.

[[1981 жыл]]ы &quot;Мектеп&quot; баспасының директорының орынбасары болып тағайындалады.

[[1984 жыл]]ы &quot;Жедел басу және билет бланқалар өнімі баспаханасының&quot; директоры ретінде ауыстырылып, осы жылдын желтоқсан айында &quot;Кітап&quot; өндірістік бірлестігінің бас директоры бола жүріп, 1992 жылдан бастап Қазақстан Республикасы Баспа және бұкаралық ақпарат министрінің орынбасары қызметіне таға йындалады.

[[1996 жыл]]дан ҚР Парламенті баспа ханасының директоры болды. Қүры лым озгеріске үшыраға ннан кейін, [[2000 жыл]]дан &quot;Жедел басу&quot; ЖШС дирек¬торы.

[[2003 жыл]]дын желтоқсан айында Республикалық статистикалық басқару департаментінің директоры болды.
Қазіргі кезде &quot;ҚР Ұлттық Банкінің банкноттар фабрикасы&quot; шаруашылық жүргізу құқығында РММ-де менеджмент және сапа жүйесі бөлім бастығының орынбасары болып қызмет етеді.

Жоғарғы Кенес грамотасы, &quot;Астана ның 10 жылдыгы&quot; медалімен, &quot;Баспа және полиграфия ісінің қайраткері&quot; құрмет белгісімен марапатталған.

==Дереккөздер==
&lt;references/&gt;

{{Суретсіз мақала}}
[[Санат: Журналистика]]

[[Санат:Қазақстан баспагерлері мен полиграфистері]]</text>
      <sha1>3qunduy3u51fsdzrp2mc5ylk05x3up2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Жұмаділдә Жұпарбайұлы Бәзілов</title>
    <ns>0</ns>
    <id>140114</id>
    <revision>
      <id>3057540</id>
      <parentid>2111802</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T16:45:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Malik Nursultan B</username>
        <id>111493</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Malik Nursultan B [[Бәзілов Жұмаділдә Жұпарбайұлы]] бетін [[Жұмаділдә Жұпарбайұлы Бәзілов]] бетіне жылжытты</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4454" xml:space="preserve">'''Бәзілов Жүмаділдә Жүпарбайұлы''' – [[1940 жыл]]ы [[22 сәуір]]де [[Алматы облысы]], [[Балқаш ауданы]], Құйған ауылында дүниеге келген.&lt;ref&gt;Қазақстан баспагерлері мен полиграфистері. Анықтамалық. Алматы, &quot;Білім баспасы&quot;. 2005 ж. - 576 бет. ISBN 9965-09-134-X&lt;/ref&gt;.

[[1958 жыл]]ы орта мектепті бітіргеннен кейін еңбек жолын Алматы облысы, Балқаш ауданы Құйған совхозында механизатор болып бастады. Кеңес әскері қатарында әскери борышын өтеді.

[[1971 жыл]]ы [[Мәскеу]] полиграфия институтын инженер-механик мамандығы бойынша аяқтап, &quot;Кітап&quot; бірлестігіне жолдама алды. Осында шебер, цех бастығы, бірлестік бас директорының орынбасары болды.

[[1976 жыл]]ы жаңа салынып жатқан полиграфия училищесінің директоры болып тағайындалды. Күні бүгінге дейін осында еңбек етеді. Кәсіби білім беру жүйесінде өзін қабілетті ұйымдастырушы, өз ісін жетік меңгерген маман, дарынды педагог ретінде көрсетті. Мектептің оқу материалдық жағдайын жақсартуға, жұмысшылар дайындау сапасын көтеруде, педагогтық ұжымның нығаюына көп еңбек сіңірді.

Жұмысшы кадрларды дайындау ісіндегі Жоғары көрсеткіштері үшін ол басқарып отырған оқу орнына Ленин комсомолы сыйлығының лауреаты сыйлығы берілді.

Үш мәрте Совет (Алмалы) аудандық еңбеккер депутаттар Кеңесіне депутат болып сайланды.

Ғылыми жұмыспен табысты айналысып келеді. 1940 жылы диссертациясын қорғады, педагогика ғылымдарының кандидаты, [[Қ.И.Сәтбаев атындағы ҚазҰТУ]] доценті. 26 ғылыми-методикалық еңбектің авторы. ҚР Президентінің Жарлығымен бекітілген Тілдерді дамыту мемлекеттік бағдарламасы аясында &quot;Жалпы техника және полиграфия&quot; терминологиялық сөздігін жасауга қатысты. &quot;Полиграфиялық өндіріс негіздері&quot; оқулығын және &quot;Басудан кейінгі процестер технологиясы&quot; атты оқу құралын, жоғары оқу орындарына арналған оқу-әдістемелік кешендерін басылымға дайындады.

№5 (полиграфистер) кәсіби мектебін басқара жүріп, ол әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университетінің &quot;Баспа ісі және редакциялау&quot; кафедрасында аға оқытушы болып істеді. 1994 жылдан Қ.И.Сәтбаев атындағы ҚазҰТУда &quot;Полиграфиялық өндіріс машиналары мен технологиялары&quot; кафедрасында доцент.

&quot;Ұлы жеңіске 20 жыл&quot;, &quot;Еңбек ері&quot; медальдарымен, &quot;Қазақ КСР Кәсіби техникалық білім беру үздігі&quot; құрмет белгісімен, &quot;Баспа және полиграфия ісінің қайраткері&quot; құрмет белгісімен және баска да көптеген құрмет грамоталарымен марапатталған.

==Дереккөздер==
&lt;references/&gt;

{{Суретсіз мақала}}

[[Санат:Қазақстан ғалымдары]]
[[Санат:1940 жылы туғандар]]
[[Санат:Қазақстан баспагерлері мен полиграфистері]]</text>
      <sha1>ny8yp9xglxmgkdd3d244igwem244qve</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Наталья Иосифовна Макарова</title>
    <ns>0</ns>
    <id>140161</id>
    <revision>
      <id>3057559</id>
      <parentid>2111894</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T16:57:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Malik Nursultan B</username>
        <id>111493</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Malik Nursultan B [[Макарова Наталья Иосифовна]] бетін [[Наталья Иосифовна Макарова]] бетіне жылжытты</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1586" xml:space="preserve">'''Макарова Наталья Иосифовна''' — [[1950 жыл]]ы 13 қыркүйекте [[Целиноград қаласы]]нда туған. &lt;ref&gt;Қазақстан баспагерлері мен полиграфистері. Анықтамалық. Алматы, «Білім» баспасы. 2005 ж. – 576 бет. ISBN 9965-09-134-Х &lt;/ref&gt;

*[[1972 жыл]]ы Львов полиграфиялық институтын инженер-экономист мамандығы бойынша бітіргеннен кейін [[Алматы]] қалалық №2 баспаханасы жоспарлау бөлімінің бастығы, кейін «Кітап» РӨБ «Кітап» фабрикасында бас директордың экономика жөніндегі орынбасары болды.
*[[1994]]-[[2000 жыл]]дары «Баспагер» АҚ экономика және қаржы вице-президенті болды. [[«Алма-Медиа» Баспа үйі» ЖШС]]-ның директорының өндіріс және экономика жөніндегі орынбасары болып ауысты.
*[[2005 жыл]]ы «Қазақстан Республикасы баспа және полиграфия ісінің қайраткері» атағы берілді.

==Дереккөздер==
&lt;references/&gt;

{{Суретсіз мақала}}
[[Санат: Журналистика]] 
[[Санат: Тұлғалар]]
[[Санат:Қазақстан баспагерлері мен полиграфистері]]</text>
      <sha1>ozm2c7w9366i5ia4xh05t8ztrimr4or</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қалима Әділханқызы Мақатаева</title>
    <ns>0</ns>
    <id>140162</id>
    <revision>
      <id>3057552</id>
      <parentid>2470049</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T16:56:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Malik Nursultan B</username>
        <id>111493</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Malik Nursultan B [[Мақатаева Қалима Әділханқызы]] бетін [[Қалима Әділханқызы Мақатаева]] бетіне жылжытты</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2198" xml:space="preserve">'''Мақатаева Қалима Әділханқызы''' — [[1957 жыл]]ы [[Семей облысы]], [[Шұбартау ауданы]], [[Бақанас (ауыл)|Бақанас ауылы]]нда дүниеге келген.&lt;ref&gt;Қазақстан баспагерлері мен полиграфистері. Анықтамалық. Алматы, «Білім» баспасы. 2005 ж. – 576 бет. ISBN 9965-09-134-Х&lt;/ref&gt;

*[[1974 жыл]]ы [[Талдықорған]]да орта мектепті бітірген.
*[[1974]]-75 жылдары [[Сарқанд қаласы]]нда Островский атындағы орта мектепте комсомол комитетінің хатшысы болып істеді. 
*[[1975]]-80 жылдары [[Мәскеу полиграфия институты]]нда оқыды. 
*[[1980 жыл]]ы [[Алматы]] «Кітап» РӨБ-ына жолдама берілді, осында терім, басу, түптеу цехтарында шебер маман болып, кейін цех бастығы болып жұмыс істеді. 
*[[1983]]-89 жылдары [[Талдықорған қаласы]]ндағы баспаханада технолог, бас инженер жұмысынан директорға дейін көтерілді. 
*[[1989 жыл]]ы отбасының жағдайына байланысты Алматыға келіп, [[2002 жыл]]ы дейін «Кітап» РӨБ-нда өндіріс бөлімінің технологы, маркетинг бөлімінің бастығы болып істеді. 
*[[2002 жыл]]дан «Дәуір» ААҚ-ында бас технолог, өндіріс бөлімінің бастығы болып істеді.
*[[2003 жыл]]дан «Востокстрой Сервис» фирмасында директордың орынбасары болып жұмыс атқаруда.

==Дереккөздер==
&lt;references/&gt;

{{Суретсіз мақала}}

[[Санат:Журналистика]]
[[Санат:Тұлғалар]]
[[Санат:Қазақстан баспагерлері мен полиграфистері]]</text>
      <sha1>chdm5w1tnrxad7sf7l1w1x63czf0ii1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Лариса Александровна Мозгова</title>
    <ns>0</ns>
    <id>140167</id>
    <revision>
      <id>3057561</id>
      <parentid>2111916</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T16:58:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Malik Nursultan B</username>
        <id>111493</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Malik Nursultan B [[Мозгова Лариса Александровна]] бетін [[Лариса Александровна Мозгова]] бетіне жылжытты</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1370" xml:space="preserve">'''Мозгова Лариса Александровна''' – [[1956 жыл]]ы 10 мамырда дүниеге келген. &lt;ref&gt;Қазақстан баспагерлері мен полиграфистері. Анықтамалық. Алматы, «Білім» баспасы. 2005 ж. – 576 бет. ISBN 9965-09-134-Х &lt;/ref&gt;

[[Мәскеу полиграфиялық институты]]н инженер-экономист мамандығы бойынша бітірді. Институтты тәмамдағаннан кейін [[1981]]-[[1979 жыл]]дары «Кітап» РӨБ-нде EҒҰ (еңбекті ғылыми ұйымдастыру) бойынша инженер болып еңбек жолын бастады.

[[1994]]-[[2002 жыл]]дары «Кітап» РӨБ директорының экономика және қаржы жөніндегі орынбасары болды. 

[[2002 жыл]]дан қазіргі уақытқа дейін ''«Алма-Медиа» баспа үйі» ЖШС''-ның экономикалық жоспарлау бөлімінің бастығы.

==Дереккөздер==
&lt;references/&gt;

{{Суретсіз мақала}}
[[Санат: Журналистика]] 
[[Санат: Тұлғалар]]
[[Санат:Қазақстан баспагерлері мен полиграфистері]]</text>
      <sha1>qqasc78atxa5ncsng3fff4l9uew1vhd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бәтима Қалиқызы Оразалинова</title>
    <ns>0</ns>
    <id>140180</id>
    <revision>
      <id>3057542</id>
      <parentid>2111980</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T16:46:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Malik Nursultan B</username>
        <id>111493</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Malik Nursultan B [[Оразалинова Бәтима Қалиқызы]] бетін [[Бәтима Қалиқызы Оразалинова]] бетіне жылжытты</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2180" xml:space="preserve">'''Оразалинова Бәтима Қалиқызы''' – [[1952 жыл]]ы 13 мамырда [[Қарағанды облысы]], [[Тельман ауданы]], Майөзек селосында дүниеге келген. &lt;ref&gt;Қазақстан баспагерлері мен полиграфистері. Анықтамалық. Алматы, «Білім» баспасы. 2005 ж. – 576 бет. ISBN 9965-09-134-Х &lt;/ref&gt;

*[[1969 жыл]]ы [[Қарағанды қаласы]]ндағы №23 орта мектепті аяқтады.
*[[1973 жыл]]ы Алматы №2 полиграфия училищесін бітіріп, жолма жол теру машинасында машинамен терудің 6 разрядты терушісі мамандығын алып шықты. Сол жылы №2 қалалық баспаханаға жіберілді. 
*[[1973]]-[[1979 жыл]]дары [[Мәскеу полиграфия институты]]нда сырттай оқып, [[1979 жыл]]ы полиграфиялық өнеркәсіптің инженер-технолог мамандығын алып шықты. &quot;Кітап» РӨБ-інің «Кітап» фабрикасында кәсіподақ комитетінің төрағасы болды. 
*[[1999]]-[[2004 жыл]]дары «Дәуір» РПБК-да бас технолог, өндіріс бөлімі бастығының орынбасары, тапсырыстарды қабылдау және дайындау бөлімінің технологы болып еңбек жолын жалғады.
*[[2004 жыл]]дан осы уақытқа дейін «Білім» баспасында өндірістік бөлім бастығы болып істейді.

Белсенді еңбегі ушін БОКОК белгісімен және ВЦСПС құрмет белгісімен марапатталған.

==Дереккөздер==
&lt;references/&gt;

{{Суретсіз мақала}}
[[Санат: Журналистика]] 
[[Санат: Тұлғалар]]
[[Санат:Қазақстан баспагерлері мен полиграфистері]]</text>
      <sha1>a0xmdk92w7hxdnuyp0w2305j1whj3cq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Алла Даниловна Сердюкова</title>
    <ns>0</ns>
    <id>140196</id>
    <revision>
      <id>3057557</id>
      <parentid>2112040</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T16:57:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Malik Nursultan B</username>
        <id>111493</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Malik Nursultan B [[Сердюкова Алла Даниловна]] бетін [[Алла Даниловна Сердюкова]] бетіне жылжытты</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2954" xml:space="preserve">'''Сердюкова Алла Даниловна''' – [[1927 жыл]]ы 18 қыркүйекте [[Украина]]ның [[Сум қаласы]]нда туған. &lt;ref&gt;Қазақстан баспагерлері мен полиграфистері. Анықтамалық. Алматы, «Білім» баспасы. 2005 ж. – 576 бет. ISBN 9965-09-134-Х &lt;/ref&gt;

[[1946 жыл]]ы Львов полиграфиялық институтына оқуға түсті. [[1951 жыл]]ы институтты бітіргеннен кейін, жолдамамен [[Алматы қаласы]]на жұмысқа келіп, сол кездегі ҚазКСР Министрлер Кеңесі жанындағы Казполиграфиздатқа қарасты №3 газет-журнал баспаханасына орналасып, жазық-баспа цехының шебері болып еңбек жолын бастады. Кейіннен ауысым техно жетекшісі, ОТК бастығы болып жоғарылады. Ал [[1954 жыл]]ы полиграфкомбинатқа ОТК бастығы қызметіне ауысты. Осы жылы Мәдениет министрлігі құрылып, [[Қазполиграфиздат]] министрліктің құрамына кіргеннен кейін, А.Д. Сердюкова өндірістік техникалық бөлімнің инженер-технологы болып ауысты. Өндірісте істей жүріп, 14 облыстық, 190 аудандық баспаханалармен тығыз байланыста болды. 

[[1964 жыл]]ы [[Баспа ісі]], [[полиграфия]] және кітап саудасы жөніндегі мемлекеттік комитетінің құрамындағы Главполиграфпром бастығы және өндіріс бөлімінің бастығы болып тағайындалды. Бұл кезде баспахана жүйесінде көптеген өзгерістер, ұжымдық, техникалық, технологиялық жаңарулар болды. Әсіресе Комитет төрағасы болып Ш.Р. Елеукенов істеген [[1970]]-[[1987 жыл]]дары полиграфия өндірісі қарқынды дамыды.

[[1991 жыл]]ы зейнет демалысына шыққаннан кейін Д.Д. Түркбенбаеваның шақыруымен жұмысқа қайта оралып, жоспарлау-қаржы басқармасында [[1994 жыл]]дан [[1996 жыл]]ға дейін жұмыс істеді.

==Дереккөздер==
&lt;references/&gt;

{{Суретсіз мақала}}
[[Санат: Журналистика]] 
[[Санат: Тұлғалар]]
[[Санат:Қазақстан баспагерлері мен полиграфистері]]</text>
      <sha1>adwbnth0qjf1wgsophs669d5b9lcnbr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Валентина Александровна Сумская</title>
    <ns>0</ns>
    <id>140201</id>
    <revision>
      <id>3057555</id>
      <parentid>2112055</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T16:57:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Malik Nursultan B</username>
        <id>111493</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Malik Nursultan B [[Сумская Валентина Александровна]] бетін [[Валентина Александровна Сумская]] бетіне жылжытты</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2028" xml:space="preserve">'''Сумская Валентина Александровна''' – [[Украина]]да [[Харьков облысы]], [[Люботине қаласы]]нда [[1947 жыл]]ы дүниеге келген. &lt;ref&gt;Қазақстан баспагерлері мен полиграфистері. Анықтамалық. Алматы, «Білім» баспасы. 2005 ж. – 576 бет. ISBN 9965-09-134-Х &lt;/ref&gt;

Мектеп бітіргеннен кейін [[Омбы]] политехникалық институтына түсіп, [[1970 жыл]]ы полиграфиялық өнеркәсіптің инженер-технологы мамандығы бойынша бітірді. Жолдамамен [[Целиноград]] қаласындағы №3 облыстық баспаханасына жіберілді. Еңбек жолын бланктер цехының шебері болып бастап, кейін баспа жөніндегі облыстық басқарманың бас инженері болып ауыстырылады.

[[1972 жыл]]дан Целиноград полиграф-комбинатында офсетті цехтың бастығы, өндіріс бөлімінің инженер-технологы, бастық орынбасары, бастық болып қызмет етті.

[[2005 жыл]]ға дейін «Астана полиграфия» АҚ өндірістік басқармасының бастығы болды.

Жемісті еңбегі үшін бірнеше мәрте грамоталармен, бағалы сыйлықтармен және «Баспа және полиграфия ісінің қайраткері» құрмет белгісімен марапатталды. 

==Дереккөздер==
&lt;references/&gt;

{{Суретсіз мақала}}
[[Санат: Журналистика]] 
[[Санат: Тұлғалар]]
[[Санат:Қазақстан баспагерлері мен полиграфистері]]</text>
      <sha1>2ce0yrinse8y6l65ac806xob0jgnkyj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ирактықтар</title>
    <ns>0</ns>
    <id>159899</id>
    <revision>
      <id>3057643</id>
      <parentid>3027560</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T06:47:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>нақтылау</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2318" xml:space="preserve">'''Ирактықтар''' немесе ирактық [[араб]]тар қазіргі [[Ирак]] мемлекетінің негізгі халқы. Одан бөлек [[Кувейт]] және [[Германия]]да да тұрады. Елдің солтүстігінде [[сүннит]]тер, ал оңтүстігінде [[шиит]]тер басым. Жалпы саны	14,6 млн.

==Тілі==
Тілі	Араб тілі

== Діні ==
Діні	Мұсылман-сүннитер және шииттер

==Тарихы==
VII ғасырда Ирак аумағы арабтардың қол астына өтті. Нәтижесінде жергілікті халық арабтарға сіңісіп, солардың дінін, тілін, мәдениетін толықтай қабылдап алды. VIII ғасырда Бағдад қаласы [[Аббасид]] [[Араб]] [[Халифат]]ының орталығы болды.

== Кәсібі ==
Ирактықтар негізінен дәнді-дақыл өсіру және мал шаруашылығымен айналысады. Оңтүстік аудандарда бау-бақша егу жақсы дамыған. Дәстүрлі қолөнерге бай аталған халық ауылшарушылығы бұйымдарын, ыдыс-аяқ және тағы басқа тұрмыстық құралдар жасауға бейім.

Сонымен қатар, Ирак елі мұнайымен де танымал. Мұнай қоры жөнінен әлемде алдыңғы елдер арасынан орын алады.

== Өмір салты ==
Арпа және бидай ұнынан дайындалған тандыр, күріш, сүт, құрма ирактықтардың негізгі асы болып табылады. Етті құрметті қонақ келгенде ғана дайындайды.

==Дереккөздер==
1. &quot;Ислам және өркениет&quot; газеті. 
2. http://www.islam-orkeniet.kz/?p=312 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160611014041/http://www.islam-orkeniet.kz/?p=312 |date=2016-06-11 }}
{{Әлем халықтары}}
[[Санат:Тарих]]
[[Санат:Мұсылман халықтары]]
[[Санат:Халықтар]]</text>
      <sha1>sjlg4968rjo64vbjctyyvab8405unw4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057649</id>
      <parentid>3057643</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T07:07:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>дереккөз</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2302" xml:space="preserve">'''Ирактықтар''' (араб.: العراقيون ʿIrāqīyūn, курд.: عیراقÎraqîyan) — ирактық [[араб]]тар қазіргі [[Ирак]] мемлекетінің негізгі халқы.&lt;ref&gt;Значение слова иракцы https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BA%D1%86%D1%8B&lt;/ref&gt; 
Одан бөлек [[Кувейт]] және [[Германия]]да да тұрады. Елдің солтүстігінде [[сүннит]]тер, ал оңтүстігінде [[шиит]]тер басым. Жалпы саны	14,6 млн.

==Тілі==
Тілі	Араб тілі

== Діні ==
Діні	Мұсылман-сүннитер және шииттер

==Тарихы==
VII ғасырда Ирак аумағы арабтардың қол астына өтті. Нәтижесінде жергілікті халық арабтарға сіңісіп, солардың дінін, тілін, мәдениетін толықтай қабылдап алды. VIII ғасырда Бағдад қаласы [[Аббасид]] [[Араб]] [[Халифат]]ының орталығы болды.

== Кәсібі ==
Ирактықтар негізінен дәнді-дақыл өсіру және мал шаруашылығымен айналысады. Оңтүстік аудандарда бау-бақша егу жақсы дамыған. Дәстүрлі қолөнерге бай аталған халық ауылшарушылығы бұйымдарын, ыдыс-аяқ және тағы басқа тұрмыстық құралдар жасауға бейім.

Сонымен қатар, Ирак елі мұнайымен де танымал. Мұнай қоры жөнінен әлемде алдыңғы елдер арасынан орын алады.

== Өмір салты ==
Арпа және бидай ұнынан дайындалған тандыр, күріш, сүт, құрма ирактықтардың негізгі асы болып табылады. Етті құрметті қонақ келгенде ғана дайындайды.

==Дереккөздер==

{{Әлем халықтары}}
[[Санат:Тарих]]
[[Санат:Мұсылман халықтары]]
[[Санат:Халықтар]]</text>
      <sha1>tnn6kzjpxh9eehavbfg9ary3qqwipew</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057650</id>
      <parentid>3057649</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T07:12:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2412" xml:space="preserve">'''Ирактықтар''' (араб.: العراقيون ʿIrāqīyūn, курд.: عیراقÎraqîyan) — ирактық [[араб]]тар қазіргі [[Ирак]] мемлекетінің негізгі халқы.&lt;ref&gt;Значение слова иракцы https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BA%D1%86%D1%8B&lt;/ref&gt; Жалпы саны 24,8 млн адам. (2007). Олар сондай-ақ [[Иордания]]да (832 мың адам), [[Түркия]]да (506 мың адам), [[Америка құрама шатттары|АҚШ]]-та (460 мың адам)&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2019700&lt;/ref&gt; 


==Тілі==
Тілі	Араб тілі

== Діні ==
Мұсылман-сүннитер және шииттер

==Тарихы==
VII ғасырда Ирак аумағы арабтардың қол астына өтті. Нәтижесінде жергілікті халық арабтарға сіңісіп, солардың дінін, тілін, мәдениетін толықтай қабылдап алды. VIII ғасырда Бағдад қаласы [[Аббасид]] [[Араб]] [[Халифат]]ының орталығы болды.

== Кәсібі ==
Ирактықтар негізінен дәнді-дақыл өсіру және мал шаруашылығымен айналысады. Оңтүстік аудандарда бау-бақша егу жақсы дамыған. Дәстүрлі қолөнерге бай аталған халық ауылшарушылығы бұйымдарын, ыдыс-аяқ және тағы басқа тұрмыстық құралдар жасауға бейім.

Сонымен қатар, Ирак елі мұнайымен де танымал. Мұнай қоры жөнінен әлемде алдыңғы елдер арасынан орын алады.

== Өмір салты ==
Арпа және бидай ұнынан дайындалған тандыр, күріш, сүт, құрма ирактықтардың негізгі асы болып табылады. Етті құрметті қонақ келгенде ғана дайындайды.

==Дереккөздер==

{{Әлем халықтары}}
[[Санат:Тарих]]
[[Санат:Мұсылман халықтары]]
[[Санат:Халықтар]]</text>
      <sha1>8asflc2e5fan839cj7is292tyrm5qac</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057651</id>
      <parentid>3057650</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T07:18:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>толықтыру, дереккөз</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2630" xml:space="preserve">'''Ирактықтар''' (араб.: العراقيون ʿIrāqīyūn, курд.: عیراقÎraqîyan) — ирактық [[араб]]тар қазіргі [[Ирак]] мемлекетінің негізгі халқы.&lt;ref&gt;Значение слова иракцы https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BA%D1%86%D1%8B&lt;/ref&gt; Жалпы саны 24,8 млн адам. (2007). Олар сондай-ақ [[Иордания]]да (832 мың адам), [[Түркия]]да (506 мың адам), [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-та (460 мың адам)&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2019700&lt;/ref&gt; тұрады. 

==Тілі==
Олар [[араб тілі]]нің Ирак [[диалект]]ісінде сөйлейді.&lt;ref&gt;Большой энциклопедический словарь https://gufo.me/dict/bes/%D0%98%D0%A0%D0%90%D0%9A%D0%A6%D0%AB&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Мұсылман-сүннитер және шииттер

==Тарихы==
VII ғасырда Ирак аумағы арабтардың қол астына өтті. Нәтижесінде жергілікті халық арабтарға сіңісіп, солардың дінін, тілін, мәдениетін толықтай қабылдап алды. VIII ғасырда Бағдад қаласы [[Аббасид]] [[Араб]] [[Халифат]]ының орталығы болды.

== Кәсібі ==
Ирактықтар негізінен дәнді-дақыл өсіру және мал шаруашылығымен айналысады. Оңтүстік аудандарда бау-бақша егу жақсы дамыған. Дәстүрлі қолөнерге бай аталған халық ауылшарушылығы бұйымдарын, ыдыс-аяқ және тағы басқа тұрмыстық құралдар жасауға бейім.

Сонымен қатар, Ирак елі мұнайымен де танымал. Мұнай қоры жөнінен әлемде алдыңғы елдер арасынан орын алады.

== Өмір салты ==
Арпа және бидай ұнынан дайындалған тандыр, күріш, сүт, құрма ирактықтардың негізгі асы болып табылады. Етті құрметті қонақ келгенде ғана дайындайды.

==Дереккөздер==

{{Әлем халықтары}}
[[Санат:Тарих]]
[[Санат:Мұсылман халықтары]]
[[Санат:Халықтар]]</text>
      <sha1>tp61ixt21yum6t9dwpcvbaxhjhroccw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057652</id>
      <parentid>3057651</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T07:20:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>толықтыру, дереккөз</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2823" xml:space="preserve">'''Ирактықтар''' (араб.: العراقيون ʿIrāqīyūn, курд.: عیراقÎraqîyan) — ирактық [[араб]]тар қазіргі [[Ирак]] мемлекетінің негізгі халқы.&lt;ref&gt;Значение слова иракцы https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BA%D1%86%D1%8B&lt;/ref&gt; Жалпы саны 24,8 млн адам. (2007). Олар сондай-ақ [[Иордания]]да (832 мың адам), [[Түркия]]да (506 мың адам), [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-та (460 мың адам)&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2019700&lt;/ref&gt; тұрады. 

==Тілі==
Олар [[араб тілі]]нің Ирак [[диалект]]ісінде сөйлейді.&lt;ref&gt;Большой энциклопедический словарь https://gufo.me/dict/bes/%D0%98%D0%A0%D0%90%D0%9A%D0%A6%D0%AB&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Дінге сенушілер: мұсылмандар (сунниттер мен шииттер).&lt;ref&gt;Современная энциклопедия ИРАКЦЫ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4490-%D0%98%D0%A0%D0%90%D0%9A%D0%A6%D0%AB&lt;/ref&gt;

==Тарихы==
VII ғасырда Ирак аумағы арабтардың қол астына өтті. Нәтижесінде жергілікті халық арабтарға сіңісіп, солардың дінін, тілін, мәдениетін толықтай қабылдап алды. VIII ғасырда Бағдад қаласы [[Аббасид]] [[Араб]] [[Халифат]]ының орталығы болды.

== Кәсібі ==
Ирактықтар негізінен дәнді-дақыл өсіру және мал шаруашылығымен айналысады. Оңтүстік аудандарда бау-бақша егу жақсы дамыған. Дәстүрлі қолөнерге бай аталған халық ауылшарушылығы бұйымдарын, ыдыс-аяқ және тағы басқа тұрмыстық құралдар жасауға бейім.

Сонымен қатар, Ирак елі мұнайымен де танымал. Мұнай қоры жөнінен әлемде алдыңғы елдер арасынан орын алады.

== Өмір салты ==
Арпа және бидай ұнынан дайындалған тандыр, күріш, сүт, құрма ирактықтардың негізгі асы болып табылады. Етті құрметті қонақ келгенде ғана дайындайды.

==Дереккөздер==

{{Әлем халықтары}}
[[Санат:Тарих]]
[[Санат:Мұсылман халықтары]]
[[Санат:Халықтар]]</text>
      <sha1>1it4844sbhyrs53txag1slh1htwcox0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057653</id>
      <parentid>3057652</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T07:22:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Діні */ толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3013" xml:space="preserve">'''Ирактықтар''' (араб.: العراقيون ʿIrāqīyūn, курд.: عیراقÎraqîyan) — ирактық [[араб]]тар қазіргі [[Ирак]] мемлекетінің негізгі халқы.&lt;ref&gt;Значение слова иракцы https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BA%D1%86%D1%8B&lt;/ref&gt; Жалпы саны 24,8 млн адам. (2007). Олар сондай-ақ [[Иордания]]да (832 мың адам), [[Түркия]]да (506 мың адам), [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-та (460 мың адам)&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2019700&lt;/ref&gt; тұрады. 

==Тілі==
Олар [[араб тілі]]нің Ирак [[диалект]]ісінде сөйлейді.&lt;ref&gt;Большой энциклопедический словарь https://gufo.me/dict/bes/%D0%98%D0%A0%D0%90%D0%9A%D0%A6%D0%AB&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Дінге сенушілер: мұсылмандар (сунниттер мен шииттер).&lt;ref&gt;Современная энциклопедия ИРАКЦЫ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4490-%D0%98%D0%A0%D0%90%D0%9A%D0%A6%D0%AB&lt;/ref&gt; Шағын бөлігі езидизмді, мандеизмді (бірнеше діндердің қоспасы ретінде пайда болған нанымдар) қолдайды.

==Тарихы==
VII ғасырда Ирак аумағы арабтардың қол астына өтті. Нәтижесінде жергілікті халық арабтарға сіңісіп, солардың дінін, тілін, мәдениетін толықтай қабылдап алды. VIII ғасырда Бағдад қаласы [[Аббасид]] [[Араб]] [[Халифат]]ының орталығы болды.

== Кәсібі ==
Ирактықтар негізінен дәнді-дақыл өсіру және мал шаруашылығымен айналысады. Оңтүстік аудандарда бау-бақша егу жақсы дамыған. Дәстүрлі қолөнерге бай аталған халық ауылшарушылығы бұйымдарын, ыдыс-аяқ және тағы басқа тұрмыстық құралдар жасауға бейім.

Сонымен қатар, Ирак елі мұнайымен де танымал. Мұнай қоры жөнінен әлемде алдыңғы елдер арасынан орын алады.

== Өмір салты ==
Арпа және бидай ұнынан дайындалған тандыр, күріш, сүт, құрма ирактықтардың негізгі асы болып табылады. Етті құрметті қонақ келгенде ғана дайындайды.

==Дереккөздер==

{{Әлем халықтары}}
[[Санат:Тарих]]
[[Санат:Мұсылман халықтары]]
[[Санат:Халықтар]]</text>
      <sha1>s2y208e3luhnqmwhpimubnp05pdp2od</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057655</id>
      <parentid>3057653</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T07:31:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Тарихы */ толықтыру, дереккөз</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3945" xml:space="preserve">'''Ирактықтар''' (араб.: العراقيون ʿIrāqīyūn, курд.: عیراقÎraqîyan) — ирактық [[араб]]тар қазіргі [[Ирак]] мемлекетінің негізгі халқы.&lt;ref&gt;Значение слова иракцы https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BA%D1%86%D1%8B&lt;/ref&gt; Жалпы саны 24,8 млн адам. (2007). Олар сондай-ақ [[Иордания]]да (832 мың адам), [[Түркия]]да (506 мың адам), [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-та (460 мың адам)&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2019700&lt;/ref&gt; тұрады. 

==Тілі==
Олар [[араб тілі]]нің Ирак [[диалект]]ісінде сөйлейді.&lt;ref&gt;Большой энциклопедический словарь https://gufo.me/dict/bes/%D0%98%D0%A0%D0%90%D0%9A%D0%A6%D0%AB&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Дінге сенушілер: мұсылмандар (сунниттер мен шииттер).&lt;ref&gt;Современная энциклопедия ИРАКЦЫ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4490-%D0%98%D0%A0%D0%90%D0%9A%D0%A6%D0%AB&lt;/ref&gt; Шағын бөлігі езидизмді, мандеизмді (бірнеше діндердің қоспасы ретінде пайда болған нанымдар) қолдайды.

==Тарихы==
Ежелгі Шумер мемлекеттері қазіргі Ирак территориясында орналасты. Сонымен қатар Ассирия, Аккад, Вавилония болды. Уақыт өте келе бұл аумақтарды [[парсылар]], [[эллиндер]] және [[арабтар]] басып алды. 7 ғасыр араб халифалары әкелген [[ислам]] дінін қабылдау кезеңі болды. Жаулап алушылардың ықпалымен жергілікті тұрғындардың дәстүрлері, тілі, тұрмыс-тіршілігі өзгерді. Олар әуелі [[шумер тілі]]нде, арамей тілінде сөйлеп, кейін араб тіліне ауысты.

Орта ғасыр Осман империясының үстемдігімен ерекшеленді. Ол Ұлыбританияның бастамасымен Ирак Корольдігі құрылған 20 ғасырға дейін жалғасты. Сәл кейінірек монархия құлады, мемлекет республикаға айналды.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Иракцы — арабский народ с трудной судьбой https://travelask.ru/articles/iraktsy-arabskiy-narod-s-trudnoy-sudboy &lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Ирактықтар негізінен дәнді-дақыл өсіру және мал шаруашылығымен айналысады. Оңтүстік аудандарда бау-бақша егу жақсы дамыған. Дәстүрлі қолөнерге бай аталған халық ауылшарушылығы бұйымдарын, ыдыс-аяқ және тағы басқа тұрмыстық құралдар жасауға бейім.

Сонымен қатар, Ирак елі мұнайымен де танымал. Мұнай қоры жөнінен әлемде алдыңғы елдер арасынан орын алады.

== Өмір салты ==
Арпа және бидай ұнынан дайындалған тандыр, күріш, сүт, құрма ирактықтардың негізгі асы болып табылады. Етті құрметті қонақ келгенде ғана дайындайды.

==Дереккөздер==

{{Әлем халықтары}}
[[Санат:Тарих]]
[[Санат:Мұсылман халықтары]]
[[Санат:Халықтар]]</text>
      <sha1>g6aeo2pr2yrkya6fykvyksteegi0ovx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057656</id>
      <parentid>3057655</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T07:41:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Кәсібі */ толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4438" xml:space="preserve">'''Ирактықтар''' (араб.: العراقيون ʿIrāqīyūn, курд.: عیراقÎraqîyan) — ирактық [[араб]]тар қазіргі [[Ирак]] мемлекетінің негізгі халқы.&lt;ref&gt;Значение слова иракцы https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BA%D1%86%D1%8B&lt;/ref&gt; Жалпы саны 24,8 млн адам. (2007). Олар сондай-ақ [[Иордания]]да (832 мың адам), [[Түркия]]да (506 мың адам), [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-та (460 мың адам)&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2019700&lt;/ref&gt; тұрады. 

==Тілі==
Олар [[араб тілі]]нің Ирак [[диалект]]ісінде сөйлейді.&lt;ref&gt;Большой энциклопедический словарь https://gufo.me/dict/bes/%D0%98%D0%A0%D0%90%D0%9A%D0%A6%D0%AB&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Дінге сенушілер: мұсылмандар (сунниттер мен шииттер).&lt;ref&gt;Современная энциклопедия ИРАКЦЫ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4490-%D0%98%D0%A0%D0%90%D0%9A%D0%A6%D0%AB&lt;/ref&gt; Шағын бөлігі езидизмді, мандеизмді (бірнеше діндердің қоспасы ретінде пайда болған нанымдар) қолдайды.

==Тарихы==
Ежелгі Шумер мемлекеттері қазіргі Ирак территориясында орналасты. Сонымен қатар Ассирия, Аккад, Вавилония болды. Уақыт өте келе бұл аумақтарды [[парсылар]], [[эллиндер]] және [[арабтар]] басып алды. 7 ғасыр араб халифалары әкелген [[ислам]] дінін қабылдау кезеңі болды. Жаулап алушылардың ықпалымен жергілікті тұрғындардың дәстүрлері, тілі, тұрмыс-тіршілігі өзгерді. Олар әуелі [[шумер тілі]]нде, арамей тілінде сөйлеп, кейін араб тіліне ауысты.

Орта ғасыр Осман империясының үстемдігімен ерекшеленді. Ол Ұлыбританияның бастамасымен Ирак Корольдігі құрылған 20 ғасырға дейін жалғасты. Сәл кейінірек монархия құлады, мемлекет республикаға айналды.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Иракцы — арабский народ с трудной судьбой https://travelask.ru/articles/iraktsy-arabskiy-narod-s-trudnoy-sudboy &lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі суармалы [[егіншілік]] ([[бидай]], [[арпа]], [[күріш]], [[тары]], [[жүгері]], [[бұршақ]], [[құрма]], [[темекі]], [[мақта]]) және [[мал шаруашылығы]]. Оңтүстік өңірлерде бау-бақша шаруашылығы дамыған.

[[Бәдеуилер|Бәдеуи]] малшылары түйе, қой өсіреді. Жартылай отырықшы халық негізінен мал шаруашылығымен айналысады. Дәстүрлі қолөнер - бұл ауылшаруашылық құрал-саймандарын, киім-кешек, ыдыс-аяқ, шатыр, киіз төсеніш, кілемше, мата және жүн бұйымдарын жасау, тақтайшалар мен металға ою т.б. Қала тұрғындары қолөнермен, саудамен, қызмет көрсету және өнеркәсіп (негізінен мұнай) саласында жұмыс істейді.&lt;ref&gt;Иракцы http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_i/iraqcy.php&lt;/ref&gt;

== Өмір салты ==
Арпа және бидай ұнынан дайындалған тандыр, күріш, сүт, құрма ирактықтардың негізгі асы болып табылады. Етті құрметті қонақ келгенде ғана дайындайды.

==Дереккөздер==

{{Әлем халықтары}}
[[Санат:Тарих]]
[[Санат:Мұсылман халықтары]]
[[Санат:Халықтар]]</text>
      <sha1>lz82g128ck1nct7zwdo7fnirozyvmp8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057660</id>
      <parentid>3057656</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T07:58:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Өмір салты */ толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5081" xml:space="preserve">'''Ирактықтар''' (араб.: العراقيون ʿIrāqīyūn, курд.: عیراقÎraqîyan) — ирактық [[араб]]тар қазіргі [[Ирак]] мемлекетінің негізгі халқы.&lt;ref&gt;Значение слова иракцы https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BA%D1%86%D1%8B&lt;/ref&gt; Жалпы саны 24,8 млн адам. (2007). Олар сондай-ақ [[Иордания]]да (832 мың адам), [[Түркия]]да (506 мың адам), [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-та (460 мың адам)&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2019700&lt;/ref&gt; тұрады. 

==Тілі==
Олар [[араб тілі]]нің Ирак [[диалект]]ісінде сөйлейді.&lt;ref&gt;Большой энциклопедический словарь https://gufo.me/dict/bes/%D0%98%D0%A0%D0%90%D0%9A%D0%A6%D0%AB&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Дінге сенушілер: мұсылмандар (сунниттер мен шииттер).&lt;ref&gt;Современная энциклопедия ИРАКЦЫ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4490-%D0%98%D0%A0%D0%90%D0%9A%D0%A6%D0%AB&lt;/ref&gt; Шағын бөлігі езидизмді, мандеизмді (бірнеше діндердің қоспасы ретінде пайда болған нанымдар) қолдайды.

==Тарихы==
Ежелгі Шумер мемлекеттері қазіргі Ирак территориясында орналасты. Сонымен қатар Ассирия, Аккад, Вавилония болды. Уақыт өте келе бұл аумақтарды [[парсылар]], [[эллиндер]] және [[арабтар]] басып алды. 7 ғасыр араб халифалары әкелген [[ислам]] дінін қабылдау кезеңі болды. Жаулап алушылардың ықпалымен жергілікті тұрғындардың дәстүрлері, тілі, тұрмыс-тіршілігі өзгерді. Олар әуелі [[шумер тілі]]нде, арамей тілінде сөйлеп, кейін араб тіліне ауысты.

Орта ғасыр Осман империясының үстемдігімен ерекшеленді. Ол Ұлыбританияның бастамасымен Ирак Корольдігі құрылған 20 ғасырға дейін жалғасты. Сәл кейінірек монархия құлады, мемлекет республикаға айналды.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Иракцы — арабский народ с трудной судьбой https://travelask.ru/articles/iraktsy-arabskiy-narod-s-trudnoy-sudboy &lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі суармалы [[егіншілік]] ([[бидай]], [[арпа]], [[күріш]], [[тары]], [[жүгері]], [[бұршақ]], [[құрма]], [[темекі]], [[мақта]]) және [[мал шаруашылығы]]. Оңтүстік өңірлерде бау-бақша шаруашылығы дамыған.

[[Бәдеуилер|Бәдеуи]] малшылары түйе, қой өсіреді. Жартылай отырықшы халық негізінен мал шаруашылығымен айналысады. Дәстүрлі қолөнер - бұл ауылшаруашылық құрал-саймандарын, киім-кешек, ыдыс-аяқ, шатыр, киіз төсеніш, кілемше, мата және жүн бұйымдарын жасау, тақтайшалар мен металға ою т.б. Қала тұрғындары қолөнермен, саудамен, қызмет көрсету және өнеркәсіп (негізінен мұнай) саласында жұмыс істейді.&lt;ref&gt;Иракцы http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_i/iraqcy.php&lt;/ref&gt;

== Өмір салты ==
=== Неке және отбасы ===
Ирактықтар үшін [[отбасы]] өте маңызды. Неке – күйеу мен қалыңдықтың туыстық қатынастарын мұқият зерттей отырып, алдын ала дайындалатын рәсім. Егер олардың ортақ туыстары болса (тіпті үшінші немесе төртінші ұрпақ болса да), отбасын құру мүмкін емес деп саналады. Үлкен қалаларда қатаңдық азырақ, бірақ Ирактың шағын елді мекендерінде әдет-ғұрып өте қатал. Иракта көшеде танысуға болмайды - бұл қызды қорлау деп санауға болады. Жан жар таңдауда жастардың сезімі басымдық бермейді.

==Дереккөздер==

{{Әлем халықтары}}
[[Санат:Тарих]]
[[Санат:Мұсылман халықтары]]
[[Санат:Халықтар]]</text>
      <sha1>qsccsx4cizxoo1aqkuzi1w1g06ghek1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057663</id>
      <parentid>3057660</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T08:08:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Неке және отбасы */ толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6052" xml:space="preserve">'''Ирактықтар''' (араб.: العراقيون ʿIrāqīyūn, курд.: عیراقÎraqîyan) — ирактық [[араб]]тар қазіргі [[Ирак]] мемлекетінің негізгі халқы.&lt;ref&gt;Значение слова иракцы https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BA%D1%86%D1%8B&lt;/ref&gt; Жалпы саны 24,8 млн адам. (2007). Олар сондай-ақ [[Иордания]]да (832 мың адам), [[Түркия]]да (506 мың адам), [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-та (460 мың адам)&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2019700&lt;/ref&gt; тұрады. 

==Тілі==
Олар [[араб тілі]]нің Ирак [[диалект]]ісінде сөйлейді.&lt;ref&gt;Большой энциклопедический словарь https://gufo.me/dict/bes/%D0%98%D0%A0%D0%90%D0%9A%D0%A6%D0%AB&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Дінге сенушілер: мұсылмандар (сунниттер мен шииттер).&lt;ref&gt;Современная энциклопедия ИРАКЦЫ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4490-%D0%98%D0%A0%D0%90%D0%9A%D0%A6%D0%AB&lt;/ref&gt; Шағын бөлігі езидизмді, мандеизмді (бірнеше діндердің қоспасы ретінде пайда болған нанымдар) қолдайды.

==Тарихы==
Ежелгі Шумер мемлекеттері қазіргі Ирак территориясында орналасты. Сонымен қатар Ассирия, Аккад, Вавилония болды. Уақыт өте келе бұл аумақтарды [[парсылар]], [[эллиндер]] және [[арабтар]] басып алды. 7 ғасыр араб халифалары әкелген [[ислам]] дінін қабылдау кезеңі болды. Жаулап алушылардың ықпалымен жергілікті тұрғындардың дәстүрлері, тілі, тұрмыс-тіршілігі өзгерді. Олар әуелі [[шумер тілі]]нде, арамей тілінде сөйлеп, кейін араб тіліне ауысты.

Орта ғасыр Осман империясының үстемдігімен ерекшеленді. Ол Ұлыбританияның бастамасымен Ирак Корольдігі құрылған 20 ғасырға дейін жалғасты. Сәл кейінірек монархия құлады, мемлекет республикаға айналды.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Иракцы — арабский народ с трудной судьбой https://travelask.ru/articles/iraktsy-arabskiy-narod-s-trudnoy-sudboy &lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі суармалы [[егіншілік]] ([[бидай]], [[арпа]], [[күріш]], [[тары]], [[жүгері]], [[бұршақ]], [[құрма]], [[темекі]], [[мақта]]) және [[мал шаруашылығы]]. Оңтүстік өңірлерде бау-бақша шаруашылығы дамыған.

[[Бәдеуилер|Бәдеуи]] малшылары түйе, қой өсіреді. Жартылай отырықшы халық негізінен мал шаруашылығымен айналысады. Дәстүрлі қолөнер - бұл ауылшаруашылық құрал-саймандарын, киім-кешек, ыдыс-аяқ, шатыр, киіз төсеніш, кілемше, мата және жүн бұйымдарын жасау, тақтайшалар мен металға ою т.б. Қала тұрғындары қолөнермен, саудамен, қызмет көрсету және өнеркәсіп (негізінен мұнай) саласында жұмыс істейді.&lt;ref&gt;Иракцы http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_i/iraqcy.php&lt;/ref&gt;

== Өмір салты ==
=== Неке және отбасы ===
Ирактықтар үшін [[отбасы]] өте маңызды. Неке – күйеу мен қалыңдықтың туыстық қатынастарын мұқият зерттей отырып, алдын ала дайындалатын рәсім. Егер олардың ортақ туыстары болса (тіпті үшінші немесе төртінші ұрпақ болса да), отбасын құру мүмкін емес деп саналады. Үлкен қалаларда қатаңдық азырақ, бірақ Ирактың шағын елді мекендерінде әдет-ғұрып өте қатал. Иракта көшеде танысуға болмайды - бұл қызды қорлау деп санауға болады. Жан жар таңдауда жастардың сезімі басымдық бермейді.

Көбінесе неке туыстарының ұсынысы бойынша болады. Қазіргі заманның өзінде қалыңдық пен күйеу жігіттің бір-бірін тек неке қию рәсімінде ғана көретін жағдайлары кездеседі. Олар қалыңдықтың анасымен сөйлеседі және егер қыз және оның туыстары күйеу жігіттің кандидатурасына қарсы болмаса, үйлену тойына ұзақ және байыпты дайындық басталады. Отбасылардың әрқайсысы мүмкіндігінше болашақ туыстары туралы көбірек білуге тырысады. Егер қалыңдықтың немесе күйеу жігіттің беделіне аз да болса дақ болса, құда түсу тоқтатылуы мүмкін.

==Дереккөздер==

{{Әлем халықтары}}
[[Санат:Тарих]]
[[Санат:Мұсылман халықтары]]
[[Санат:Халықтар]]</text>
      <sha1>5v00egatb0nddyoe83r5ok16rs8gf2k</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057664</id>
      <parentid>3057663</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T08:09:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Өмір салты */ дереккөз</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6250" xml:space="preserve">'''Ирактықтар''' (араб.: العراقيون ʿIrāqīyūn, курд.: عیراقÎraqîyan) — ирактық [[араб]]тар қазіргі [[Ирак]] мемлекетінің негізгі халқы.&lt;ref&gt;Значение слова иракцы https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BA%D1%86%D1%8B&lt;/ref&gt; Жалпы саны 24,8 млн адам. (2007). Олар сондай-ақ [[Иордания]]да (832 мың адам), [[Түркия]]да (506 мың адам), [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-та (460 мың адам)&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2019700&lt;/ref&gt; тұрады. 

==Тілі==
Олар [[араб тілі]]нің Ирак [[диалект]]ісінде сөйлейді.&lt;ref&gt;Большой энциклопедический словарь https://gufo.me/dict/bes/%D0%98%D0%A0%D0%90%D0%9A%D0%A6%D0%AB&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Дінге сенушілер: мұсылмандар (сунниттер мен шииттер).&lt;ref&gt;Современная энциклопедия ИРАКЦЫ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4490-%D0%98%D0%A0%D0%90%D0%9A%D0%A6%D0%AB&lt;/ref&gt; Шағын бөлігі езидизмді, мандеизмді (бірнеше діндердің қоспасы ретінде пайда болған нанымдар) қолдайды.

==Тарихы==
Ежелгі Шумер мемлекеттері қазіргі Ирак территориясында орналасты. Сонымен қатар Ассирия, Аккад, Вавилония болды. Уақыт өте келе бұл аумақтарды [[парсылар]], [[эллиндер]] және [[арабтар]] басып алды. 7 ғасыр араб халифалары әкелген [[ислам]] дінін қабылдау кезеңі болды. Жаулап алушылардың ықпалымен жергілікті тұрғындардың дәстүрлері, тілі, тұрмыс-тіршілігі өзгерді. Олар әуелі [[шумер тілі]]нде, арамей тілінде сөйлеп, кейін араб тіліне ауысты.

Орта ғасыр Осман империясының үстемдігімен ерекшеленді. Ол Ұлыбританияның бастамасымен Ирак Корольдігі құрылған 20 ғасырға дейін жалғасты. Сәл кейінірек монархия құлады, мемлекет республикаға айналды.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Иракцы — арабский народ с трудной судьбой https://travelask.ru/articles/iraktsy-arabskiy-narod-s-trudnoy-sudboy &lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі суармалы [[егіншілік]] ([[бидай]], [[арпа]], [[күріш]], [[тары]], [[жүгері]], [[бұршақ]], [[құрма]], [[темекі]], [[мақта]]) және [[мал шаруашылығы]]. Оңтүстік өңірлерде бау-бақша шаруашылығы дамыған.

[[Бәдеуилер|Бәдеуи]] малшылары түйе, қой өсіреді. Жартылай отырықшы халық негізінен мал шаруашылығымен айналысады. Дәстүрлі қолөнер - бұл ауылшаруашылық құрал-саймандарын, киім-кешек, ыдыс-аяқ, шатыр, киіз төсеніш, кілемше, мата және жүн бұйымдарын жасау, тақтайшалар мен металға ою т.б. Қала тұрғындары қолөнермен, саудамен, қызмет көрсету және өнеркәсіп (негізінен мұнай) саласында жұмыс істейді.&lt;ref&gt;Иракцы http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_i/iraqcy.php&lt;/ref&gt;

== Өмір салты ==
=== Неке және отбасы ===
Ирактықтар үшін [[отбасы]] өте маңызды. Неке – күйеу мен қалыңдықтың туыстық қатынастарын мұқият зерттей отырып, алдын ала дайындалатын рәсім. Егер олардың ортақ туыстары болса (тіпті үшінші немесе төртінші ұрпақ болса да), отбасын құру мүмкін емес деп саналады. Үлкен қалаларда қатаңдық азырақ, бірақ Ирактың шағын елді мекендерінде әдет-ғұрып өте қатал. Иракта көшеде танысуға болмайды - бұл қызды қорлау деп санауға болады. Жан жар таңдауда жастардың сезімі басымдық бермейді.

Көбінесе неке туыстарының ұсынысы бойынша болады. Қазіргі заманның өзінде қалыңдық пен күйеу жігіттің бір-бірін тек неке қию рәсімінде ғана көретін жағдайлары кездеседі. Олар қалыңдықтың анасымен сөйлеседі және егер қыз және оның туыстары күйеу жігіттің кандидатурасына қарсы болмаса, үйлену тойына ұзақ және байыпты дайындық басталады. Отбасылардың әрқайсысы мүмкіндігінше болашақ туыстары туралы көбірек білуге тырысады. Егер қалыңдықтың немесе күйеу жігіттің беделіне аз да болса дақ болса, құда түсу тоқтатылуы мүмкін.&lt;ref name=&quot;Reference2&quot;&gt;Традиции иракцев – общение и семейный уклад в Ираке https://musaget.ru/traditsii-iraktsev-obschenie-i-semeynyy-uklad-v-irake &lt;/ref&gt;

==Дереккөздер==

{{Әлем халықтары}}
[[Санат:Тарих]]
[[Санат:Мұсылман халықтары]]
[[Санат:Халықтар]]</text>
      <sha1>m53gr9muvbtztkfrjjc9vow37yze92l</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057665</id>
      <parentid>3057664</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T08:11:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Тарихы */ дереккөз</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6645" xml:space="preserve">'''Ирактықтар''' (араб.: العراقيون ʿIrāqīyūn, курд.: عیراقÎraqîyan) — ирактық [[араб]]тар қазіргі [[Ирак]] мемлекетінің негізгі халқы.&lt;ref&gt;Значение слова иракцы https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BA%D1%86%D1%8B&lt;/ref&gt; Жалпы саны 24,8 млн адам. (2007). Олар сондай-ақ [[Иордания]]да (832 мың адам), [[Түркия]]да (506 мың адам), [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-та (460 мың адам)&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2019700&lt;/ref&gt; тұрады. 

==Тілі==
Олар [[араб тілі]]нің Ирак [[диалект]]ісінде сөйлейді.&lt;ref&gt;Большой энциклопедический словарь https://gufo.me/dict/bes/%D0%98%D0%A0%D0%90%D0%9A%D0%A6%D0%AB&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Дінге сенушілер: мұсылмандар (сунниттер мен шииттер).&lt;ref&gt;Современная энциклопедия ИРАКЦЫ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4490-%D0%98%D0%A0%D0%90%D0%9A%D0%A6%D0%AB&lt;/ref&gt; Шағын бөлігі езидизмді, мандеизмді (бірнеше діндердің қоспасы ретінде пайда болған нанымдар) қолдайды.

==Тарихы==
Ежелгі Шумер мемлекеттері қазіргі Ирак территориясында орналасты. Сонымен қатар Ассирия, Аккад, Вавилония болды. Шамамен алты мың жыл бұрын қазіргі Ирак аумағы өркениет орталығына айналды, онда өмір қайнап, адам қызметінің әртүрлі маңызды салалары дамыды.&lt;ref&gt;Иракцы — кто такие? https://zen.yandex.ru/media/history_world/irakcy--kto-takie-5b57637b56f65d00a87f9ca0&lt;/ref&gt;

Уақыт өте келе бұл аумақтарды [[парсылар]], [[эллиндер]] және [[арабтар]] басып алды. 7 ғасыр араб халифалары әкелген [[ислам]] дінін қабылдау кезеңі болды. Жаулап алушылардың ықпалымен жергілікті тұрғындардың дәстүрлері, тілі, тұрмыс-тіршілігі өзгерді. Олар әуелі [[шумер тілі]]нде, арамей тілінде сөйлеп, кейін араб тіліне ауысты.

Орта ғасыр Осман империясының үстемдігімен ерекшеленді. Ол Ұлыбританияның бастамасымен Ирак Корольдігі құрылған 20 ғасырға дейін жалғасты. Сәл кейінірек монархия құлады, мемлекет республикаға айналды.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Иракцы — арабский народ с трудной судьбой https://travelask.ru/articles/iraktsy-arabskiy-narod-s-trudnoy-sudboy &lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі суармалы [[егіншілік]] ([[бидай]], [[арпа]], [[күріш]], [[тары]], [[жүгері]], [[бұршақ]], [[құрма]], [[темекі]], [[мақта]]) және [[мал шаруашылығы]]. Оңтүстік өңірлерде бау-бақша шаруашылығы дамыған.

[[Бәдеуилер|Бәдеуи]] малшылары түйе, қой өсіреді. Жартылай отырықшы халық негізінен мал шаруашылығымен айналысады. Дәстүрлі қолөнер - бұл ауылшаруашылық құрал-саймандарын, киім-кешек, ыдыс-аяқ, шатыр, киіз төсеніш, кілемше, мата және жүн бұйымдарын жасау, тақтайшалар мен металға ою т.б. Қала тұрғындары қолөнермен, саудамен, қызмет көрсету және өнеркәсіп (негізінен мұнай) саласында жұмыс істейді.&lt;ref&gt;Иракцы http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_i/iraqcy.php&lt;/ref&gt;

== Өмір салты ==
=== Неке және отбасы ===
Ирактықтар үшін [[отбасы]] өте маңызды. Неке – күйеу мен қалыңдықтың туыстық қатынастарын мұқият зерттей отырып, алдын ала дайындалатын рәсім. Егер олардың ортақ туыстары болса (тіпті үшінші немесе төртінші ұрпақ болса да), отбасын құру мүмкін емес деп саналады. Үлкен қалаларда қатаңдық азырақ, бірақ Ирактың шағын елді мекендерінде әдет-ғұрып өте қатал. Иракта көшеде танысуға болмайды - бұл қызды қорлау деп санауға болады. Жан жар таңдауда жастардың сезімі басымдық бермейді.

Көбінесе неке туыстарының ұсынысы бойынша болады. Қазіргі заманның өзінде қалыңдық пен күйеу жігіттің бір-бірін тек неке қию рәсімінде ғана көретін жағдайлары кездеседі. Олар қалыңдықтың анасымен сөйлеседі және егер қыз және оның туыстары күйеу жігіттің кандидатурасына қарсы болмаса, үйлену тойына ұзақ және байыпты дайындық басталады. Отбасылардың әрқайсысы мүмкіндігінше болашақ туыстары туралы көбірек білуге тырысады. Егер қалыңдықтың немесе күйеу жігіттің беделіне аз да болса дақ болса, құда түсу тоқтатылуы мүмкін.&lt;ref name=&quot;Reference2&quot;&gt;Традиции иракцев – общение и семейный уклад в Ираке https://musaget.ru/traditsii-iraktsev-obschenie-i-semeynyy-uklad-v-irake &lt;/ref&gt;

==Дереккөздер==

{{Әлем халықтары}}
[[Санат:Тарих]]
[[Санат:Мұсылман халықтары]]
[[Санат:Халықтар]]</text>
      <sha1>9ei5jrmhy4f202724x1ww2voxj09x3l</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057684</id>
      <parentid>3057665</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T09:17:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Өмір салты */ толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7689" xml:space="preserve">'''Ирактықтар''' (араб.: العراقيون ʿIrāqīyūn, курд.: عیراقÎraqîyan) — ирактық [[араб]]тар қазіргі [[Ирак]] мемлекетінің негізгі халқы.&lt;ref&gt;Значение слова иракцы https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BA%D1%86%D1%8B&lt;/ref&gt; Жалпы саны 24,8 млн адам. (2007). Олар сондай-ақ [[Иордания]]да (832 мың адам), [[Түркия]]да (506 мың адам), [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-та (460 мың адам)&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2019700&lt;/ref&gt; тұрады. 

==Тілі==
Олар [[араб тілі]]нің Ирак [[диалект]]ісінде сөйлейді.&lt;ref&gt;Большой энциклопедический словарь https://gufo.me/dict/bes/%D0%98%D0%A0%D0%90%D0%9A%D0%A6%D0%AB&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Дінге сенушілер: мұсылмандар (сунниттер мен шииттер).&lt;ref&gt;Современная энциклопедия ИРАКЦЫ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4490-%D0%98%D0%A0%D0%90%D0%9A%D0%A6%D0%AB&lt;/ref&gt; Шағын бөлігі езидизмді, мандеизмді (бірнеше діндердің қоспасы ретінде пайда болған нанымдар) қолдайды.

==Тарихы==
Ежелгі Шумер мемлекеттері қазіргі Ирак территориясында орналасты. Сонымен қатар Ассирия, Аккад, Вавилония болды. Шамамен алты мың жыл бұрын қазіргі Ирак аумағы өркениет орталығына айналды, онда өмір қайнап, адам қызметінің әртүрлі маңызды салалары дамыды.&lt;ref&gt;Иракцы — кто такие? https://zen.yandex.ru/media/history_world/irakcy--kto-takie-5b57637b56f65d00a87f9ca0&lt;/ref&gt;

Уақыт өте келе бұл аумақтарды [[парсылар]], [[эллиндер]] және [[арабтар]] басып алды. 7 ғасыр араб халифалары әкелген [[ислам]] дінін қабылдау кезеңі болды. Жаулап алушылардың ықпалымен жергілікті тұрғындардың дәстүрлері, тілі, тұрмыс-тіршілігі өзгерді. Олар әуелі [[шумер тілі]]нде, арамей тілінде сөйлеп, кейін араб тіліне ауысты.

Орта ғасыр Осман империясының үстемдігімен ерекшеленді. Ол Ұлыбританияның бастамасымен Ирак Корольдігі құрылған 20 ғасырға дейін жалғасты. Сәл кейінірек монархия құлады, мемлекет республикаға айналды.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Иракцы — арабский народ с трудной судьбой https://travelask.ru/articles/iraktsy-arabskiy-narod-s-trudnoy-sudboy &lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі суармалы [[егіншілік]] ([[бидай]], [[арпа]], [[күріш]], [[тары]], [[жүгері]], [[бұршақ]], [[құрма]], [[темекі]], [[мақта]]) және [[мал шаруашылығы]]. Оңтүстік өңірлерде бау-бақша шаруашылығы дамыған.

[[Бәдеуилер|Бәдеуи]] малшылары түйе, қой өсіреді. Жартылай отырықшы халық негізінен мал шаруашылығымен айналысады. Дәстүрлі қолөнер - бұл ауылшаруашылық құрал-саймандарын, киім-кешек, ыдыс-аяқ, шатыр, киіз төсеніш, кілемше, мата және жүн бұйымдарын жасау, тақтайшалар мен металға ою т.б. Қала тұрғындары қолөнермен, саудамен, қызмет көрсету және өнеркәсіп (негізінен мұнай) саласында жұмыс істейді.&lt;ref&gt;Иракцы http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_i/iraqcy.php&lt;/ref&gt;

== Өмір салты ==
=== Неке және отбасы ===
Ирактықтар үшін [[отбасы]] өте маңызды. Неке – күйеу мен қалыңдықтың туыстық қатынастарын мұқият зерттей отырып, алдын ала дайындалатын рәсім. Егер олардың ортақ туыстары болса (тіпті үшінші немесе төртінші ұрпақ болса да), отбасын құру мүмкін емес деп саналады. Үлкен қалаларда қатаңдық азырақ, бірақ Ирактың шағын елді мекендерінде әдет-ғұрып өте қатал. Иракта көшеде танысуға болмайды - бұл қызды қорлау деп санауға болады. Жан жар таңдауда жастардың сезімі басымдық бермейді.

Көбінесе неке туыстарының ұсынысы бойынша болады. Қазіргі заманның өзінде қалыңдық пен күйеу жігіттің бір-бірін тек неке қию рәсімінде ғана көретін жағдайлары кездеседі. Олар қалыңдықтың анасымен сөйлеседі және егер қыз және оның туыстары күйеу жігіттің кандидатурасына қарсы болмаса, үйлену тойына ұзақ және байыпты дайындық басталады. Отбасылардың әрқайсысы мүмкіндігінше болашақ туыстары туралы көбірек білуге тырысады. Егер қалыңдықтың немесе күйеу жігіттің беделіне аз да болса дақ болса, құда түсу тоқтатылуы мүмкін.&lt;ref name=&quot;Reference2&quot;&gt;Традиции иракцев – общение и семейный уклад в Ираке https://musaget.ru/traditsii-iraktsev-obschenie-i-semeynyy-uklad-v-irake &lt;/ref&gt;

=== Отбасы құрылымы ===
Ирак отбасыларында басшы ер адам. Әйел болса, жайлылық пен ошақ сақтаушы қасиеттерді бойына сіңіреді, барлық үй шаруасына, бала тәрбиесіне жауапты. Бірақ мұны әйелдердің рөлін төмендету деп қабылдауға болмайды, керісінше, ер адам үйден тыс басты, бірақ отбасында көптеген сұрақтар мен шешімдер әйелде қалады.

Ерлердің иығына үлкен жауапкершілік жүктеледі: олар отбасының әл-ауқатын құрушылар, олар әйелі мен балаларының лайықты өмір сүруін қамтамасыз етуге міндетті. Көптеген ирактық ер адамдар екі жұмыс істейді немесе жалдамалы жұмыс істейді.

==Дереккөздер==

{{Әлем халықтары}}
[[Санат:Тарих]]
[[Санат:Мұсылман халықтары]]
[[Санат:Халықтар]]</text>
      <sha1>juuirkudox3dqg3tv9wylxqmf5g14qf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057688</id>
      <parentid>3057684</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T09:57:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Отбасы құрылымы */ толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8565" xml:space="preserve">'''Ирактықтар''' (араб.: العراقيون ʿIrāqīyūn, курд.: عیراقÎraqîyan) — ирактық [[араб]]тар қазіргі [[Ирак]] мемлекетінің негізгі халқы.&lt;ref&gt;Значение слова иракцы https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BA%D1%86%D1%8B&lt;/ref&gt; Жалпы саны 24,8 млн адам. (2007). Олар сондай-ақ [[Иордания]]да (832 мың адам), [[Түркия]]да (506 мың адам), [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-та (460 мың адам)&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2019700&lt;/ref&gt; тұрады. 

==Тілі==
Олар [[араб тілі]]нің Ирак [[диалект]]ісінде сөйлейді.&lt;ref&gt;Большой энциклопедический словарь https://gufo.me/dict/bes/%D0%98%D0%A0%D0%90%D0%9A%D0%A6%D0%AB&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Дінге сенушілер: мұсылмандар (сунниттер мен шииттер).&lt;ref&gt;Современная энциклопедия ИРАКЦЫ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4490-%D0%98%D0%A0%D0%90%D0%9A%D0%A6%D0%AB&lt;/ref&gt; Шағын бөлігі езидизмді, мандеизмді (бірнеше діндердің қоспасы ретінде пайда болған нанымдар) қолдайды.

==Тарихы==
Ежелгі Шумер мемлекеттері қазіргі Ирак территориясында орналасты. Сонымен қатар Ассирия, Аккад, Вавилония болды. Шамамен алты мың жыл бұрын қазіргі Ирак аумағы өркениет орталығына айналды, онда өмір қайнап, адам қызметінің әртүрлі маңызды салалары дамыды.&lt;ref&gt;Иракцы — кто такие? https://zen.yandex.ru/media/history_world/irakcy--kto-takie-5b57637b56f65d00a87f9ca0&lt;/ref&gt;

Уақыт өте келе бұл аумақтарды [[парсылар]], [[эллиндер]] және [[арабтар]] басып алды. 7 ғасыр араб халифалары әкелген [[ислам]] дінін қабылдау кезеңі болды. Жаулап алушылардың ықпалымен жергілікті тұрғындардың дәстүрлері, тілі, тұрмыс-тіршілігі өзгерді. Олар әуелі [[шумер тілі]]нде, арамей тілінде сөйлеп, кейін араб тіліне ауысты.

Орта ғасыр Осман империясының үстемдігімен ерекшеленді. Ол Ұлыбританияның бастамасымен Ирак Корольдігі құрылған 20 ғасырға дейін жалғасты. Сәл кейінірек монархия құлады, мемлекет республикаға айналды.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Иракцы — арабский народ с трудной судьбой https://travelask.ru/articles/iraktsy-arabskiy-narod-s-trudnoy-sudboy &lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі суармалы [[егіншілік]] ([[бидай]], [[арпа]], [[күріш]], [[тары]], [[жүгері]], [[бұршақ]], [[құрма]], [[темекі]], [[мақта]]) және [[мал шаруашылығы]]. Оңтүстік өңірлерде бау-бақша шаруашылығы дамыған.

[[Бәдеуилер|Бәдеуи]] малшылары түйе, қой өсіреді. Жартылай отырықшы халық негізінен мал шаруашылығымен айналысады. Дәстүрлі қолөнер - бұл ауылшаруашылық құрал-саймандарын, киім-кешек, ыдыс-аяқ, шатыр, киіз төсеніш, кілемше, мата және жүн бұйымдарын жасау, тақтайшалар мен металға ою т.б. Қала тұрғындары қолөнермен, саудамен, қызмет көрсету және өнеркәсіп (негізінен мұнай) саласында жұмыс істейді.&lt;ref&gt;Иракцы http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_i/iraqcy.php&lt;/ref&gt;

== Өмір салты ==
=== Неке және отбасы ===
Ирактықтар үшін [[отбасы]] өте маңызды. Неке – күйеу мен қалыңдықтың туыстық қатынастарын мұқият зерттей отырып, алдын ала дайындалатын рәсім. Егер олардың ортақ туыстары болса (тіпті үшінші немесе төртінші ұрпақ болса да), отбасын құру мүмкін емес деп саналады. Үлкен қалаларда қатаңдық азырақ, бірақ Ирактың шағын елді мекендерінде әдет-ғұрып өте қатал. Иракта көшеде танысуға болмайды - бұл қызды қорлау деп санауға болады. Жан жар таңдауда жастардың сезімі басымдық бермейді.

Көбінесе неке туыстарының ұсынысы бойынша болады. Қазіргі заманның өзінде қалыңдық пен күйеу жігіттің бір-бірін тек неке қию рәсімінде ғана көретін жағдайлары кездеседі. Олар қалыңдықтың анасымен сөйлеседі және егер қыз және оның туыстары күйеу жігіттің кандидатурасына қарсы болмаса, үйлену тойына ұзақ және байыпты дайындық басталады. Отбасылардың әрқайсысы мүмкіндігінше болашақ туыстары туралы көбірек білуге тырысады. Егер қалыңдықтың немесе күйеу жігіттің беделіне аз да болса дақ болса, құда түсу тоқтатылуы мүмкін.&lt;ref name=&quot;Reference2&quot;&gt;Традиции иракцев – общение и семейный уклад в Ираке https://musaget.ru/traditsii-iraktsev-obschenie-i-semeynyy-uklad-v-irake &lt;/ref&gt;

=== Отбасы құрылымы ===
Ирак отбасыларында басшы ер адам. Әйел болса, жайлылық пен ошақ сақтаушы қасиеттерді бойына сіңіреді, барлық үй шаруасына, бала тәрбиесіне жауапты. Бірақ мұны әйелдердің рөлін төмендету деп қабылдауға болмайды, керісінше, ер адам үйден тыс басты, бірақ отбасында көптеген сұрақтар мен шешімдер әйелде қалады.

Ерлердің иығына үлкен жауапкершілік жүктеледі: олар отбасының әл-ауқатын құрушылар, олар әйелі мен балаларының лайықты өмір сүруін қамтамасыз етуге міндетті. Көптеген ирактық ер адамдар екі жұмыс істейді немесе жалдамалы жұмыс істейді.

Ирактықтардың ежелгі дәстүрлерінің бірі – қонақжайлылық салты. Егер сізді қонаққа шақырса, үй иелеріне шағын сыйлық алу керек. Бұл кәдесыйлар, тәттілер болуы мүмкін. Қиын өмір мен қиын жағдайға қарамастан, ирактықтар өзін-өзі құрметтейтін адамдар.

Ирактықтар – талай апаттар мен қасіреттерді бастан өткерген халық. Алайда олардың мәдениеті күшейуде, ал ирактықтардың дәстүрлері бүгінде әртүрлі жергілікті тайпалардың әдет-ғұрыптарының түрлі-түсті қоспасы болып табылады.

==Дереккөздер==

{{Әлем халықтары}}
[[Санат:Тарих]]
[[Санат:Мұсылман халықтары]]
[[Санат:Халықтар]]</text>
      <sha1>6mzfuc6jpk5h5vk1pocksvny843invi</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057689</id>
      <parentid>3057688</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T09:58:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Өмір салты */ дереккөз</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8589" xml:space="preserve">'''Ирактықтар''' (араб.: العراقيون ʿIrāqīyūn, курд.: عیراقÎraqîyan) — ирактық [[араб]]тар қазіргі [[Ирак]] мемлекетінің негізгі халқы.&lt;ref&gt;Значение слова иракцы https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BA%D1%86%D1%8B&lt;/ref&gt; Жалпы саны 24,8 млн адам. (2007). Олар сондай-ақ [[Иордания]]да (832 мың адам), [[Түркия]]да (506 мың адам), [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-та (460 мың адам)&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2019700&lt;/ref&gt; тұрады. 

==Тілі==
Олар [[араб тілі]]нің Ирак [[диалект]]ісінде сөйлейді.&lt;ref&gt;Большой энциклопедический словарь https://gufo.me/dict/bes/%D0%98%D0%A0%D0%90%D0%9A%D0%A6%D0%AB&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Дінге сенушілер: мұсылмандар (сунниттер мен шииттер).&lt;ref&gt;Современная энциклопедия ИРАКЦЫ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4490-%D0%98%D0%A0%D0%90%D0%9A%D0%A6%D0%AB&lt;/ref&gt; Шағын бөлігі езидизмді, мандеизмді (бірнеше діндердің қоспасы ретінде пайда болған нанымдар) қолдайды.

==Тарихы==
Ежелгі Шумер мемлекеттері қазіргі Ирак территориясында орналасты. Сонымен қатар Ассирия, Аккад, Вавилония болды. Шамамен алты мың жыл бұрын қазіргі Ирак аумағы өркениет орталығына айналды, онда өмір қайнап, адам қызметінің әртүрлі маңызды салалары дамыды.&lt;ref&gt;Иракцы — кто такие? https://zen.yandex.ru/media/history_world/irakcy--kto-takie-5b57637b56f65d00a87f9ca0&lt;/ref&gt;

Уақыт өте келе бұл аумақтарды [[парсылар]], [[эллиндер]] және [[арабтар]] басып алды. 7 ғасыр араб халифалары әкелген [[ислам]] дінін қабылдау кезеңі болды. Жаулап алушылардың ықпалымен жергілікті тұрғындардың дәстүрлері, тілі, тұрмыс-тіршілігі өзгерді. Олар әуелі [[шумер тілі]]нде, арамей тілінде сөйлеп, кейін араб тіліне ауысты.

Орта ғасыр Осман империясының үстемдігімен ерекшеленді. Ол Ұлыбританияның бастамасымен Ирак Корольдігі құрылған 20 ғасырға дейін жалғасты. Сәл кейінірек монархия құлады, мемлекет республикаға айналды.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Иракцы — арабский народ с трудной судьбой https://travelask.ru/articles/iraktsy-arabskiy-narod-s-trudnoy-sudboy &lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі суармалы [[егіншілік]] ([[бидай]], [[арпа]], [[күріш]], [[тары]], [[жүгері]], [[бұршақ]], [[құрма]], [[темекі]], [[мақта]]) және [[мал шаруашылығы]]. Оңтүстік өңірлерде бау-бақша шаруашылығы дамыған.

[[Бәдеуилер|Бәдеуи]] малшылары түйе, қой өсіреді. Жартылай отырықшы халық негізінен мал шаруашылығымен айналысады. Дәстүрлі қолөнер - бұл ауылшаруашылық құрал-саймандарын, киім-кешек, ыдыс-аяқ, шатыр, киіз төсеніш, кілемше, мата және жүн бұйымдарын жасау, тақтайшалар мен металға ою т.б. Қала тұрғындары қолөнермен, саудамен, қызмет көрсету және өнеркәсіп (негізінен мұнай) саласында жұмыс істейді.&lt;ref&gt;Иракцы http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_i/iraqcy.php&lt;/ref&gt;

== Өмір салты ==
=== Неке және отбасы ===
Ирактықтар үшін [[отбасы]] өте маңызды. Неке – күйеу мен қалыңдықтың туыстық қатынастарын мұқият зерттей отырып, алдын ала дайындалатын рәсім. Егер олардың ортақ туыстары болса (тіпті үшінші немесе төртінші ұрпақ болса да), отбасын құру мүмкін емес деп саналады. Үлкен қалаларда қатаңдық азырақ, бірақ Ирактың шағын елді мекендерінде әдет-ғұрып өте қатал. Иракта көшеде танысуға болмайды - бұл қызды қорлау деп санауға болады. Жан жар таңдауда жастардың сезімі басымдық бермейді.

Көбінесе неке туыстарының ұсынысы бойынша болады. Қазіргі заманның өзінде қалыңдық пен күйеу жігіттің бір-бірін тек неке қию рәсімінде ғана көретін жағдайлары кездеседі. Олар қалыңдықтың анасымен сөйлеседі және егер қыз және оның туыстары күйеу жігіттің кандидатурасына қарсы болмаса, үйлену тойына ұзақ және байыпты дайындық басталады. Отбасылардың әрқайсысы мүмкіндігінше болашақ туыстары туралы көбірек білуге тырысады. Егер қалыңдықтың немесе күйеу жігіттің беделіне аз да болса дақ болса, құда түсу тоқтатылуы мүмкін.&lt;ref name=&quot;Reference2&quot;&gt;Традиции иракцев – общение и семейный уклад в Ираке https://musaget.ru/traditsii-iraktsev-obschenie-i-semeynyy-uklad-v-irake &lt;/ref&gt;

=== Отбасы құрылымы ===
Ирак отбасыларында басшы ер адам. Әйел болса, жайлылық пен ошақ сақтаушы қасиеттерді бойына сіңіреді, барлық үй шаруасына, бала тәрбиесіне жауапты. Бірақ мұны әйелдердің рөлін төмендету деп қабылдауға болмайды, керісінше, ер адам үйден тыс басты, бірақ отбасында көптеген сұрақтар мен шешімдер әйелде қалады.

Ерлердің иығына үлкен жауапкершілік жүктеледі: олар отбасының әл-ауқатын құрушылар, олар әйелі мен балаларының лайықты өмір сүруін қамтамасыз етуге міндетті. Көптеген ирактық ер адамдар екі жұмыс істейді немесе жалдамалы жұмыс істейді.

Ирактықтардың ежелгі дәстүрлерінің бірі – қонақжайлылық салты. Егер сізді қонаққа шақырса, үй иелеріне шағын сыйлық алу керек. Бұл кәдесыйлар, тәттілер болуы мүмкін. Қиын өмір мен қиын жағдайға қарамастан, ирактықтар өзін-өзі құрметтейтін адамдар.

Ирактықтар – талай апаттар мен қасіреттерді бастан өткерген халық. Алайда олардың мәдениеті күшейуде, ал ирактықтардың дәстүрлері бүгінде әртүрлі жергілікті тайпалардың әдет-ғұрыптарының түрлі-түсті қоспасы болып табылады.&lt;ref name=&quot;Reference2&quot;/&gt;

==Дереккөздер==

{{Әлем халықтары}}
[[Санат:Тарих]]
[[Санат:Мұсылман халықтары]]
[[Санат:Халықтар]]</text>
      <sha1>c0ro6d899msmx9xbi3murz0cftkt4n7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057690</id>
      <parentid>3057689</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T10:03:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Өмір салты */ толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9322" xml:space="preserve">'''Ирактықтар''' (араб.: العراقيون ʿIrāqīyūn, курд.: عیراقÎraqîyan) — ирактық [[араб]]тар қазіргі [[Ирак]] мемлекетінің негізгі халқы.&lt;ref&gt;Значение слова иракцы https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BA%D1%86%D1%8B&lt;/ref&gt; Жалпы саны 24,8 млн адам. (2007). Олар сондай-ақ [[Иордания]]да (832 мың адам), [[Түркия]]да (506 мың адам), [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-та (460 мың адам)&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2019700&lt;/ref&gt; тұрады. 

==Тілі==
Олар [[араб тілі]]нің Ирак [[диалект]]ісінде сөйлейді.&lt;ref&gt;Большой энциклопедический словарь https://gufo.me/dict/bes/%D0%98%D0%A0%D0%90%D0%9A%D0%A6%D0%AB&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Дінге сенушілер: мұсылмандар (сунниттер мен шииттер).&lt;ref&gt;Современная энциклопедия ИРАКЦЫ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4490-%D0%98%D0%A0%D0%90%D0%9A%D0%A6%D0%AB&lt;/ref&gt; Шағын бөлігі езидизмді, мандеизмді (бірнеше діндердің қоспасы ретінде пайда болған нанымдар) қолдайды.

==Тарихы==
Ежелгі Шумер мемлекеттері қазіргі Ирак территориясында орналасты. Сонымен қатар Ассирия, Аккад, Вавилония болды. Шамамен алты мың жыл бұрын қазіргі Ирак аумағы өркениет орталығына айналды, онда өмір қайнап, адам қызметінің әртүрлі маңызды салалары дамыды.&lt;ref&gt;Иракцы — кто такие? https://zen.yandex.ru/media/history_world/irakcy--kto-takie-5b57637b56f65d00a87f9ca0&lt;/ref&gt;

Уақыт өте келе бұл аумақтарды [[парсылар]], [[эллиндер]] және [[арабтар]] басып алды. 7 ғасыр араб халифалары әкелген [[ислам]] дінін қабылдау кезеңі болды. Жаулап алушылардың ықпалымен жергілікті тұрғындардың дәстүрлері, тілі, тұрмыс-тіршілігі өзгерді. Олар әуелі [[шумер тілі]]нде, арамей тілінде сөйлеп, кейін араб тіліне ауысты.

Орта ғасыр Осман империясының үстемдігімен ерекшеленді. Ол Ұлыбританияның бастамасымен Ирак Корольдігі құрылған 20 ғасырға дейін жалғасты. Сәл кейінірек монархия құлады, мемлекет республикаға айналды.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Иракцы — арабский народ с трудной судьбой https://travelask.ru/articles/iraktsy-arabskiy-narod-s-trudnoy-sudboy &lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі суармалы [[егіншілік]] ([[бидай]], [[арпа]], [[күріш]], [[тары]], [[жүгері]], [[бұршақ]], [[құрма]], [[темекі]], [[мақта]]) және [[мал шаруашылығы]]. Оңтүстік өңірлерде бау-бақша шаруашылығы дамыған.

[[Бәдеуилер|Бәдеуи]] малшылары түйе, қой өсіреді. Жартылай отырықшы халық негізінен мал шаруашылығымен айналысады. Дәстүрлі қолөнер - бұл ауылшаруашылық құрал-саймандарын, киім-кешек, ыдыс-аяқ, шатыр, киіз төсеніш, кілемше, мата және жүн бұйымдарын жасау, тақтайшалар мен металға ою т.б. Қала тұрғындары қолөнермен, саудамен, қызмет көрсету және өнеркәсіп (негізінен мұнай) саласында жұмыс істейді.&lt;ref&gt;Иракцы http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_i/iraqcy.php&lt;/ref&gt;

== Өмір салты ==
=== Неке және отбасы ===
Ирактықтар үшін [[отбасы]] өте маңызды. Неке – күйеу мен қалыңдықтың туыстық қатынастарын мұқият зерттей отырып, алдын ала дайындалатын рәсім. Егер олардың ортақ туыстары болса (тіпті үшінші немесе төртінші ұрпақ болса да), отбасын құру мүмкін емес деп саналады. Үлкен қалаларда қатаңдық азырақ, бірақ Ирактың шағын елді мекендерінде әдет-ғұрып өте қатал. Иракта көшеде танысуға болмайды - бұл қызды қорлау деп санауға болады. Жан жар таңдауда жастардың сезімі басымдық бермейді.

Көбінесе неке туыстарының ұсынысы бойынша болады. Қазіргі заманның өзінде қалыңдық пен күйеу жігіттің бір-бірін тек неке қию рәсімінде ғана көретін жағдайлары кездеседі. Олар қалыңдықтың анасымен сөйлеседі және егер қыз және оның туыстары күйеу жігіттің кандидатурасына қарсы болмаса, үйлену тойына ұзақ және байыпты дайындық басталады. Отбасылардың әрқайсысы мүмкіндігінше болашақ туыстары туралы көбірек білуге тырысады. Егер қалыңдықтың немесе күйеу жігіттің беделіне аз да болса дақ болса, құда түсу тоқтатылуы мүмкін.&lt;ref name=&quot;Reference2&quot;&gt;Традиции иракцев – общение и семейный уклад в Ираке https://musaget.ru/traditsii-iraktsev-obschenie-i-semeynyy-uklad-v-irake &lt;/ref&gt;

=== Отбасы құрылымы ===
Ирак отбасыларында басшы ер адам. Әйел болса, жайлылық пен ошақ сақтаушы қасиеттерді бойына сіңіреді, барлық үй шаруасына, бала тәрбиесіне жауапты. Бірақ мұны әйелдердің рөлін төмендету деп қабылдауға болмайды, керісінше, ер адам үйден тыс басты, бірақ отбасында көптеген сұрақтар мен шешімдер әйелде қалады.

Ерлердің иығына үлкен жауапкершілік жүктеледі: олар отбасының әл-ауқатын құрушылар, олар әйелі мен балаларының лайықты өмір сүруін қамтамасыз етуге міндетті. Көптеген ирактық ер адамдар екі жұмыс істейді немесе жалдамалы жұмыс істейді.

Ирактықтардың ежелгі дәстүрлерінің бірі – қонақжайлылық салты. Егер сізді қонаққа шақырса, үй иелеріне шағын сыйлық алу керек. Бұл кәдесыйлар, тәттілер болуы мүмкін. Қиын өмір мен қиын жағдайға қарамастан, ирактықтар өзін-өзі құрметтейтін адамдар.

Ирактықтар – талай апаттар мен қасіреттерді бастан өткерген халық. Алайда олардың мәдениеті күшейуде, ал ирактықтардың дәстүрлері бүгінде әртүрлі жергілікті тайпалардың әдет-ғұрыптарының түрлі-түсті қоспасы болып табылады.&lt;ref name=&quot;Reference2&quot;/&gt;

=== Тұрғын үйлері ===
Ирактықтардың дәстүрлі тұрғын үйі - бұл ерекше ғимарат ғана емес, сонымен қатар практикалық құрылым. Ертеде Ирак халқы қамыс пен пальма жапырақтарынан лашық жасаған, бұл жергілікті климатқа өте қолайлы болды. Олардың негізгі қызметі құмнан қорғау болатын. Жарты шар тәрізді шатыр судың тез ағып кетуіне көмектесті, сондықтан мұндай үйге тіпті қатты жаңбыр да қорқынышты емес еді.

==Дереккөздер==

{{Әлем халықтары}}
[[Санат:Тарих]]
[[Санат:Мұсылман халықтары]]
[[Санат:Халықтар]]</text>
      <sha1>f1jtuowvduuqr2odlftic31jdp9p31f</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057691</id>
      <parentid>3057690</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T10:08:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Тұрғын үйлері */ толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9983" xml:space="preserve">'''Ирактықтар''' (араб.: العراقيون ʿIrāqīyūn, курд.: عیراقÎraqîyan) — ирактық [[араб]]тар қазіргі [[Ирак]] мемлекетінің негізгі халқы.&lt;ref&gt;Значение слова иракцы https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BA%D1%86%D1%8B&lt;/ref&gt; Жалпы саны 24,8 млн адам. (2007). Олар сондай-ақ [[Иордания]]да (832 мың адам), [[Түркия]]да (506 мың адам), [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-та (460 мың адам)&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2019700&lt;/ref&gt; тұрады. 

==Тілі==
Олар [[араб тілі]]нің Ирак [[диалект]]ісінде сөйлейді.&lt;ref&gt;Большой энциклопедический словарь https://gufo.me/dict/bes/%D0%98%D0%A0%D0%90%D0%9A%D0%A6%D0%AB&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Дінге сенушілер: мұсылмандар (сунниттер мен шииттер).&lt;ref&gt;Современная энциклопедия ИРАКЦЫ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4490-%D0%98%D0%A0%D0%90%D0%9A%D0%A6%D0%AB&lt;/ref&gt; Шағын бөлігі езидизмді, мандеизмді (бірнеше діндердің қоспасы ретінде пайда болған нанымдар) қолдайды.

==Тарихы==
Ежелгі Шумер мемлекеттері қазіргі Ирак территориясында орналасты. Сонымен қатар Ассирия, Аккад, Вавилония болды. Шамамен алты мың жыл бұрын қазіргі Ирак аумағы өркениет орталығына айналды, онда өмір қайнап, адам қызметінің әртүрлі маңызды салалары дамыды.&lt;ref&gt;Иракцы — кто такие? https://zen.yandex.ru/media/history_world/irakcy--kto-takie-5b57637b56f65d00a87f9ca0&lt;/ref&gt;

Уақыт өте келе бұл аумақтарды [[парсылар]], [[эллиндер]] және [[арабтар]] басып алды. 7 ғасыр араб халифалары әкелген [[ислам]] дінін қабылдау кезеңі болды. Жаулап алушылардың ықпалымен жергілікті тұрғындардың дәстүрлері, тілі, тұрмыс-тіршілігі өзгерді. Олар әуелі [[шумер тілі]]нде, арамей тілінде сөйлеп, кейін араб тіліне ауысты.

Орта ғасыр Осман империясының үстемдігімен ерекшеленді. Ол Ұлыбританияның бастамасымен Ирак Корольдігі құрылған 20 ғасырға дейін жалғасты. Сәл кейінірек монархия құлады, мемлекет республикаға айналды.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Иракцы — арабский народ с трудной судьбой https://travelask.ru/articles/iraktsy-arabskiy-narod-s-trudnoy-sudboy &lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі суармалы [[егіншілік]] ([[бидай]], [[арпа]], [[күріш]], [[тары]], [[жүгері]], [[бұршақ]], [[құрма]], [[темекі]], [[мақта]]) және [[мал шаруашылығы]]. Оңтүстік өңірлерде бау-бақша шаруашылығы дамыған.

[[Бәдеуилер|Бәдеуи]] малшылары түйе, қой өсіреді. Жартылай отырықшы халық негізінен мал шаруашылығымен айналысады. Дәстүрлі қолөнер - бұл ауылшаруашылық құрал-саймандарын, киім-кешек, ыдыс-аяқ, шатыр, киіз төсеніш, кілемше, мата және жүн бұйымдарын жасау, тақтайшалар мен металға ою т.б. Қала тұрғындары қолөнермен, саудамен, қызмет көрсету және өнеркәсіп (негізінен мұнай) саласында жұмыс істейді.&lt;ref&gt;Иракцы http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_i/iraqcy.php&lt;/ref&gt;

== Өмір салты ==
=== Неке және отбасы ===
Ирактықтар үшін [[отбасы]] өте маңызды. Неке – күйеу мен қалыңдықтың туыстық қатынастарын мұқият зерттей отырып, алдын ала дайындалатын рәсім. Егер олардың ортақ туыстары болса (тіпті үшінші немесе төртінші ұрпақ болса да), отбасын құру мүмкін емес деп саналады. Үлкен қалаларда қатаңдық азырақ, бірақ Ирактың шағын елді мекендерінде әдет-ғұрып өте қатал. Иракта көшеде танысуға болмайды - бұл қызды қорлау деп санауға болады. Жан жар таңдауда жастардың сезімі басымдық бермейді.

Көбінесе неке туыстарының ұсынысы бойынша болады. Қазіргі заманның өзінде қалыңдық пен күйеу жігіттің бір-бірін тек неке қию рәсімінде ғана көретін жағдайлары кездеседі. Олар қалыңдықтың анасымен сөйлеседі және егер қыз және оның туыстары күйеу жігіттің кандидатурасына қарсы болмаса, үйлену тойына ұзақ және байыпты дайындық басталады. Отбасылардың әрқайсысы мүмкіндігінше болашақ туыстары туралы көбірек білуге тырысады. Егер қалыңдықтың немесе күйеу жігіттің беделіне аз да болса дақ болса, құда түсу тоқтатылуы мүмкін.&lt;ref name=&quot;Reference2&quot;&gt;Традиции иракцев – общение и семейный уклад в Ираке https://musaget.ru/traditsii-iraktsev-obschenie-i-semeynyy-uklad-v-irake &lt;/ref&gt;

=== Отбасы құрылымы ===
Ирак отбасыларында басшы ер адам. Әйел болса, жайлылық пен ошақ сақтаушы қасиеттерді бойына сіңіреді, барлық үй шаруасына, бала тәрбиесіне жауапты. Бірақ мұны әйелдердің рөлін төмендету деп қабылдауға болмайды, керісінше, ер адам үйден тыс басты, бірақ отбасында көптеген сұрақтар мен шешімдер әйелде қалады.

Ерлердің иығына үлкен жауапкершілік жүктеледі: олар отбасының әл-ауқатын құрушылар, олар әйелі мен балаларының лайықты өмір сүруін қамтамасыз етуге міндетті. Көптеген ирактық ер адамдар екі жұмыс істейді немесе жалдамалы жұмыс істейді.

Ирактықтардың ежелгі дәстүрлерінің бірі – қонақжайлылық салты. Егер сізді қонаққа шақырса, үй иелеріне шағын сыйлық алу керек. Бұл кәдесыйлар, тәттілер болуы мүмкін. Қиын өмір мен қиын жағдайға қарамастан, ирактықтар өзін-өзі құрметтейтін адамдар.

Ирактықтар – талай апаттар мен қасіреттерді бастан өткерген халық. Алайда олардың мәдениеті күшейуде, ал ирактықтардың дәстүрлері бүгінде әртүрлі жергілікті тайпалардың әдет-ғұрыптарының түрлі-түсті қоспасы болып табылады.&lt;ref name=&quot;Reference2&quot;/&gt;

=== Тұрғын үйлері ===
Ирактықтардың дәстүрлі тұрғын үйі - бұл ерекше ғимарат ғана емес, сонымен қатар практикалық құрылым. Ертеде Ирак халқы қамыс пен пальма жапырақтарынан лашық жасаған, бұл жергілікті климатқа өте қолайлы болды. Олардың негізгі қызметі құмнан қорғау болатын. Жарты шар тәрізді шатыр судың тез ағып кетуіне көмектесті, сондықтан мұндай үйге тіпті қатты жаңбыр да қорқынышты емес еді.

Жазда ирактықтар үйлерінен арнайы алынбалы бөлшектерді алып тастайды, ал қыста оларды түрде нығайтады. Ыстық ауа райында бұл үй бөлмелерді желдетуге көмектеседі, ал суық мезгілде ол өз тұрғындарын қорғайды және жылытады. Алғашқы дәстүрлі Ирак лашықтары көптеген ғасырлар бұрын пайда болғанымен, ұқсас ғимараттар, әсіресе  \ауылдық жерлерде әлі де кездеседі.

==Дереккөздер==

{{Әлем халықтары}}
[[Санат:Тарих]]
[[Санат:Мұсылман халықтары]]
[[Санат:Халықтар]]</text>
      <sha1>pcabfrtk78idsx9jg3gtlg8lcf9gsys</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057692</id>
      <parentid>3057691</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T10:09:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Тұрғын үйлері */ дереккөз</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10197" xml:space="preserve">'''Ирактықтар''' (араб.: العراقيون ʿIrāqīyūn, курд.: عیراقÎraqîyan) — ирактық [[араб]]тар қазіргі [[Ирак]] мемлекетінің негізгі халқы.&lt;ref&gt;Значение слова иракцы https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BA%D1%86%D1%8B&lt;/ref&gt; Жалпы саны 24,8 млн адам. (2007). Олар сондай-ақ [[Иордания]]да (832 мың адам), [[Түркия]]да (506 мың адам), [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-та (460 мың адам)&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2019700&lt;/ref&gt; тұрады. 

==Тілі==
Олар [[араб тілі]]нің Ирак [[диалект]]ісінде сөйлейді.&lt;ref&gt;Большой энциклопедический словарь https://gufo.me/dict/bes/%D0%98%D0%A0%D0%90%D0%9A%D0%A6%D0%AB&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Дінге сенушілер: мұсылмандар (сунниттер мен шииттер).&lt;ref&gt;Современная энциклопедия ИРАКЦЫ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4490-%D0%98%D0%A0%D0%90%D0%9A%D0%A6%D0%AB&lt;/ref&gt; Шағын бөлігі езидизмді, мандеизмді (бірнеше діндердің қоспасы ретінде пайда болған нанымдар) қолдайды.

==Тарихы==
Ежелгі Шумер мемлекеттері қазіргі Ирак территориясында орналасты. Сонымен қатар Ассирия, Аккад, Вавилония болды. Шамамен алты мың жыл бұрын қазіргі Ирак аумағы өркениет орталығына айналды, онда өмір қайнап, адам қызметінің әртүрлі маңызды салалары дамыды.&lt;ref&gt;Иракцы — кто такие? https://zen.yandex.ru/media/history_world/irakcy--kto-takie-5b57637b56f65d00a87f9ca0&lt;/ref&gt;

Уақыт өте келе бұл аумақтарды [[парсылар]], [[эллиндер]] және [[арабтар]] басып алды. 7 ғасыр араб халифалары әкелген [[ислам]] дінін қабылдау кезеңі болды. Жаулап алушылардың ықпалымен жергілікті тұрғындардың дәстүрлері, тілі, тұрмыс-тіршілігі өзгерді. Олар әуелі [[шумер тілі]]нде, арамей тілінде сөйлеп, кейін араб тіліне ауысты.

Орта ғасыр Осман империясының үстемдігімен ерекшеленді. Ол Ұлыбританияның бастамасымен Ирак Корольдігі құрылған 20 ғасырға дейін жалғасты. Сәл кейінірек монархия құлады, мемлекет республикаға айналды.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Иракцы — арабский народ с трудной судьбой https://travelask.ru/articles/iraktsy-arabskiy-narod-s-trudnoy-sudboy &lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі суармалы [[егіншілік]] ([[бидай]], [[арпа]], [[күріш]], [[тары]], [[жүгері]], [[бұршақ]], [[құрма]], [[темекі]], [[мақта]]) және [[мал шаруашылығы]]. Оңтүстік өңірлерде бау-бақша шаруашылығы дамыған.

[[Бәдеуилер|Бәдеуи]] малшылары түйе, қой өсіреді. Жартылай отырықшы халық негізінен мал шаруашылығымен айналысады. Дәстүрлі қолөнер - бұл ауылшаруашылық құрал-саймандарын, киім-кешек, ыдыс-аяқ, шатыр, киіз төсеніш, кілемше, мата және жүн бұйымдарын жасау, тақтайшалар мен металға ою т.б. Қала тұрғындары қолөнермен, саудамен, қызмет көрсету және өнеркәсіп (негізінен мұнай) саласында жұмыс істейді.&lt;ref&gt;Иракцы http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_i/iraqcy.php&lt;/ref&gt;

== Өмір салты ==
=== Неке және отбасы ===
Ирактықтар үшін [[отбасы]] өте маңызды. Неке – күйеу мен қалыңдықтың туыстық қатынастарын мұқият зерттей отырып, алдын ала дайындалатын рәсім. Егер олардың ортақ туыстары болса (тіпті үшінші немесе төртінші ұрпақ болса да), отбасын құру мүмкін емес деп саналады. Үлкен қалаларда қатаңдық азырақ, бірақ Ирактың шағын елді мекендерінде әдет-ғұрып өте қатал. Иракта көшеде танысуға болмайды - бұл қызды қорлау деп санауға болады. Жан жар таңдауда жастардың сезімі басымдық бермейді.

Көбінесе неке туыстарының ұсынысы бойынша болады. Қазіргі заманның өзінде қалыңдық пен күйеу жігіттің бір-бірін тек неке қию рәсімінде ғана көретін жағдайлары кездеседі. Олар қалыңдықтың анасымен сөйлеседі және егер қыз және оның туыстары күйеу жігіттің кандидатурасына қарсы болмаса, үйлену тойына ұзақ және байыпты дайындық басталады. Отбасылардың әрқайсысы мүмкіндігінше болашақ туыстары туралы көбірек білуге тырысады. Егер қалыңдықтың немесе күйеу жігіттің беделіне аз да болса дақ болса, құда түсу тоқтатылуы мүмкін.&lt;ref name=&quot;Reference2&quot;&gt;Традиции иракцев – общение и семейный уклад в Ираке https://musaget.ru/traditsii-iraktsev-obschenie-i-semeynyy-uklad-v-irake &lt;/ref&gt;

=== Отбасы құрылымы ===
Ирак отбасыларында басшы ер адам. Әйел болса, жайлылық пен ошақ сақтаушы қасиеттерді бойына сіңіреді, барлық үй шаруасына, бала тәрбиесіне жауапты. Бірақ мұны әйелдердің рөлін төмендету деп қабылдауға болмайды, керісінше, ер адам үйден тыс басты, бірақ отбасында көптеген сұрақтар мен шешімдер әйелде қалады.

Ерлердің иығына үлкен жауапкершілік жүктеледі: олар отбасының әл-ауқатын құрушылар, олар әйелі мен балаларының лайықты өмір сүруін қамтамасыз етуге міндетті. Көптеген ирактық ер адамдар екі жұмыс істейді немесе жалдамалы жұмыс істейді.

Ирактықтардың ежелгі дәстүрлерінің бірі – қонақжайлылық салты. Егер сізді қонаққа шақырса, үй иелеріне шағын сыйлық алу керек. Бұл кәдесыйлар, тәттілер болуы мүмкін. Қиын өмір мен қиын жағдайға қарамастан, ирактықтар өзін-өзі құрметтейтін адамдар.

Ирактықтар – талай апаттар мен қасіреттерді бастан өткерген халық. Алайда олардың мәдениеті күшейуде, ал ирактықтардың дәстүрлері бүгінде әртүрлі жергілікті тайпалардың әдет-ғұрыптарының түрлі-түсті қоспасы болып табылады.&lt;ref name=&quot;Reference2&quot;/&gt;

=== Тұрғын үйлері ===
Ирактықтардың дәстүрлі тұрғын үйі - бұл ерекше ғимарат ғана емес, сонымен қатар практикалық құрылым. Ертеде Ирак халқы қамыс пен пальма жапырақтарынан лашық жасаған, бұл жергілікті климатқа өте қолайлы болды. Олардың негізгі қызметі құмнан қорғау болатын. Жарты шар тәрізді шатыр судың тез ағып кетуіне көмектесті, сондықтан мұндай үйге тіпті қатты жаңбыр да қорқынышты емес еді.

Жазда ирактықтар үйлерінен арнайы алынбалы бөлшектерді алып тастайды, ал қыста оларды түрде нығайтады. Ыстық ауа райында бұл үй бөлмелерді желдетуге көмектеседі, ал суық мезгілде ол өз тұрғындарын қорғайды және жылытады. Алғашқы дәстүрлі Ирак лашықтары көптеген ғасырлар бұрын пайда болғанымен, ұқсас ғимараттар, әсіресе ауылдық жерлерде әлі де кездеседі.&lt;ref&gt;Потомки древних цивилизаций — что известно об иракцах и Ираке? https://worldofhistory.ru/potomki-drevnih-tsivilizatsiy-chto-izvestno-ob-iraktsah-i-irake&lt;/ref&gt;

==Дереккөздер==

{{Әлем халықтары}}
[[Санат:Тарих]]
[[Санат:Мұсылман халықтары]]
[[Санат:Халықтар]]</text>
      <sha1>t3btnxfjo7zalxiyb9qc5vtcm7hj3o1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057693</id>
      <parentid>3057692</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T10:23:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Өмір салты */ толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10921" xml:space="preserve">'''Ирактықтар''' (араб.: العراقيون ʿIrāqīyūn, курд.: عیراقÎraqîyan) — ирактық [[араб]]тар қазіргі [[Ирак]] мемлекетінің негізгі халқы.&lt;ref&gt;Значение слова иракцы https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BA%D1%86%D1%8B&lt;/ref&gt; Жалпы саны 24,8 млн адам. (2007). Олар сондай-ақ [[Иордания]]да (832 мың адам), [[Түркия]]да (506 мың адам), [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-та (460 мың адам)&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2019700&lt;/ref&gt; тұрады. 

==Тілі==
Олар [[араб тілі]]нің Ирак [[диалект]]ісінде сөйлейді.&lt;ref&gt;Большой энциклопедический словарь https://gufo.me/dict/bes/%D0%98%D0%A0%D0%90%D0%9A%D0%A6%D0%AB&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Дінге сенушілер: мұсылмандар (сунниттер мен шииттер).&lt;ref&gt;Современная энциклопедия ИРАКЦЫ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4490-%D0%98%D0%A0%D0%90%D0%9A%D0%A6%D0%AB&lt;/ref&gt; Шағын бөлігі езидизмді, мандеизмді (бірнеше діндердің қоспасы ретінде пайда болған нанымдар) қолдайды.

==Тарихы==
Ежелгі Шумер мемлекеттері қазіргі Ирак территориясында орналасты. Сонымен қатар Ассирия, Аккад, Вавилония болды. Шамамен алты мың жыл бұрын қазіргі Ирак аумағы өркениет орталығына айналды, онда өмір қайнап, адам қызметінің әртүрлі маңызды салалары дамыды.&lt;ref&gt;Иракцы — кто такие? https://zen.yandex.ru/media/history_world/irakcy--kto-takie-5b57637b56f65d00a87f9ca0&lt;/ref&gt;

Уақыт өте келе бұл аумақтарды [[парсылар]], [[эллиндер]] және [[арабтар]] басып алды. 7 ғасыр араб халифалары әкелген [[ислам]] дінін қабылдау кезеңі болды. Жаулап алушылардың ықпалымен жергілікті тұрғындардың дәстүрлері, тілі, тұрмыс-тіршілігі өзгерді. Олар әуелі [[шумер тілі]]нде, арамей тілінде сөйлеп, кейін араб тіліне ауысты.

Орта ғасыр Осман империясының үстемдігімен ерекшеленді. Ол Ұлыбританияның бастамасымен Ирак Корольдігі құрылған 20 ғасырға дейін жалғасты. Сәл кейінірек монархия құлады, мемлекет республикаға айналды.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Иракцы — арабский народ с трудной судьбой https://travelask.ru/articles/iraktsy-arabskiy-narod-s-trudnoy-sudboy &lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі суармалы [[егіншілік]] ([[бидай]], [[арпа]], [[күріш]], [[тары]], [[жүгері]], [[бұршақ]], [[құрма]], [[темекі]], [[мақта]]) және [[мал шаруашылығы]]. Оңтүстік өңірлерде бау-бақша шаруашылығы дамыған.

[[Бәдеуилер|Бәдеуи]] малшылары түйе, қой өсіреді. Жартылай отырықшы халық негізінен мал шаруашылығымен айналысады. Дәстүрлі қолөнер - бұл ауылшаруашылық құрал-саймандарын, киім-кешек, ыдыс-аяқ, шатыр, киіз төсеніш, кілемше, мата және жүн бұйымдарын жасау, тақтайшалар мен металға ою т.б. Қала тұрғындары қолөнермен, саудамен, қызмет көрсету және өнеркәсіп (негізінен мұнай) саласында жұмыс істейді.&lt;ref&gt;Иракцы http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_i/iraqcy.php&lt;/ref&gt;

== Өмір салты ==
=== Неке және отбасы ===
Ирактықтар үшін [[отбасы]] өте маңызды. Неке – күйеу мен қалыңдықтың туыстық қатынастарын мұқият зерттей отырып, алдын ала дайындалатын рәсім. Егер олардың ортақ туыстары болса (тіпті үшінші немесе төртінші ұрпақ болса да), отбасын құру мүмкін емес деп саналады. Үлкен қалаларда қатаңдық азырақ, бірақ Ирактың шағын елді мекендерінде әдет-ғұрып өте қатал. Иракта көшеде танысуға болмайды - бұл қызды қорлау деп санауға болады. Жан жар таңдауда жастардың сезімі басымдық бермейді.

Көбінесе неке туыстарының ұсынысы бойынша болады. Қазіргі заманның өзінде қалыңдық пен күйеу жігіттің бір-бірін тек неке қию рәсімінде ғана көретін жағдайлары кездеседі. Олар қалыңдықтың анасымен сөйлеседі және егер қыз және оның туыстары күйеу жігіттің кандидатурасына қарсы болмаса, үйлену тойына ұзақ және байыпты дайындық басталады. Отбасылардың әрқайсысы мүмкіндігінше болашақ туыстары туралы көбірек білуге тырысады. Егер қалыңдықтың немесе күйеу жігіттің беделіне аз да болса дақ болса, құда түсу тоқтатылуы мүмкін.&lt;ref name=&quot;Reference2&quot;&gt;Традиции иракцев – общение и семейный уклад в Ираке https://musaget.ru/traditsii-iraktsev-obschenie-i-semeynyy-uklad-v-irake &lt;/ref&gt;

=== Отбасы құрылымы ===
Ирак отбасыларында басшы ер адам. Әйел болса, жайлылық пен ошақ сақтаушы қасиеттерді бойына сіңіреді, барлық үй шаруасына, бала тәрбиесіне жауапты. Бірақ мұны әйелдердің рөлін төмендету деп қабылдауға болмайды, керісінше, ер адам үйден тыс басты, бірақ отбасында көптеген сұрақтар мен шешімдер әйелде қалады.

Ерлердің иығына үлкен жауапкершілік жүктеледі: олар отбасының әл-ауқатын құрушылар, олар әйелі мен балаларының лайықты өмір сүруін қамтамасыз етуге міндетті. Көптеген ирактық ер адамдар екі жұмыс істейді немесе жалдамалы жұмыс істейді.

Ирактықтардың ежелгі дәстүрлерінің бірі – қонақжайлылық салты. Егер сізді қонаққа шақырса, үй иелеріне шағын сыйлық алу керек. Бұл кәдесыйлар, тәттілер болуы мүмкін. Қиын өмір мен қиын жағдайға қарамастан, ирактықтар өзін-өзі құрметтейтін адамдар.

Ирактықтар – талай апаттар мен қасіреттерді бастан өткерген халық. Алайда олардың мәдениеті күшейуде, ал ирактықтардың дәстүрлері бүгінде әртүрлі жергілікті тайпалардың әдет-ғұрыптарының түрлі-түсті қоспасы болып табылады.&lt;ref name=&quot;Reference2&quot;/&gt;

=== Тұрғын үйлері ===
Ирактықтардың дәстүрлі тұрғын үйі - бұл ерекше ғимарат ғана емес, сонымен қатар практикалық құрылым. Ертеде Ирак халқы қамыс пен пальма жапырақтарынан лашық жасаған, бұл жергілікті климатқа өте қолайлы болды. Олардың негізгі қызметі құмнан қорғау болатын. Жарты шар тәрізді шатыр судың тез ағып кетуіне көмектесті, сондықтан мұндай үйге тіпті қатты жаңбыр да қорқынышты емес еді.

Жазда ирактықтар үйлерінен арнайы алынбалы бөлшектерді алып тастайды, ал қыста оларды түрде нығайтады. Ыстық ауа райында бұл үй бөлмелерді желдетуге көмектеседі, ал суық мезгілде ол өз тұрғындарын қорғайды және жылытады. Алғашқы дәстүрлі Ирак лашықтары көптеген ғасырлар бұрын пайда болғанымен, ұқсас ғимараттар, әсіресе ауылдық жерлерде әлі де кездеседі.&lt;ref&gt;Потомки древних цивилизаций — что известно об иракцах и Ираке? https://worldofhistory.ru/potomki-drevnih-tsivilizatsiy-chto-izvestno-ob-iraktsah-i-irake&lt;/ref&gt;

== Киімдері ==
Ирактықтардың киімдері араб әлеміндегі дәстүрлі киімдер. Бәдеуи ерлер киімі – белдігі бар кең көйлек, оның үстінде жүннен тоқылған жадағай (плащ), оны ұстап тұратын бауы бар орамал. Отырықшы арабтар бұл киімдермен қатар көбінесе ақ түсті шалбар киеді. Әйелдер киімі – қыздар мен жас әйелдерге ашық түсті және егде жастағы әйелдерге қара түсті ұзын көйлек киіп, қара орамал тартады.

==Дереккөздер==

{{Әлем халықтары}}
[[Санат:Тарих]]
[[Санат:Мұсылман халықтары]]
[[Санат:Халықтар]]</text>
      <sha1>q7o4ay3jnsb8c6j4eq1fbe6p8l34geh</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057694</id>
      <parentid>3057693</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T10:24:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Киімдері */ дереккөз</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11010" xml:space="preserve">'''Ирактықтар''' (араб.: العراقيون ʿIrāqīyūn, курд.: عیراقÎraqîyan) — ирактық [[араб]]тар қазіргі [[Ирак]] мемлекетінің негізгі халқы.&lt;ref&gt;Значение слова иракцы https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BA%D1%86%D1%8B&lt;/ref&gt; Жалпы саны 24,8 млн адам. (2007). Олар сондай-ақ [[Иордания]]да (832 мың адам), [[Түркия]]да (506 мың адам), [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-та (460 мың адам)&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2019700&lt;/ref&gt; тұрады. 

==Тілі==
Олар [[араб тілі]]нің Ирак [[диалект]]ісінде сөйлейді.&lt;ref&gt;Большой энциклопедический словарь https://gufo.me/dict/bes/%D0%98%D0%A0%D0%90%D0%9A%D0%A6%D0%AB&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Дінге сенушілер: мұсылмандар (сунниттер мен шииттер).&lt;ref&gt;Современная энциклопедия ИРАКЦЫ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4490-%D0%98%D0%A0%D0%90%D0%9A%D0%A6%D0%AB&lt;/ref&gt; Шағын бөлігі езидизмді, мандеизмді (бірнеше діндердің қоспасы ретінде пайда болған нанымдар) қолдайды.

==Тарихы==
Ежелгі Шумер мемлекеттері қазіргі Ирак территориясында орналасты. Сонымен қатар Ассирия, Аккад, Вавилония болды. Шамамен алты мың жыл бұрын қазіргі Ирак аумағы өркениет орталығына айналды, онда өмір қайнап, адам қызметінің әртүрлі маңызды салалары дамыды.&lt;ref&gt;Иракцы — кто такие? https://zen.yandex.ru/media/history_world/irakcy--kto-takie-5b57637b56f65d00a87f9ca0&lt;/ref&gt;

Уақыт өте келе бұл аумақтарды [[парсылар]], [[эллиндер]] және [[арабтар]] басып алды. 7 ғасыр араб халифалары әкелген [[ислам]] дінін қабылдау кезеңі болды. Жаулап алушылардың ықпалымен жергілікті тұрғындардың дәстүрлері, тілі, тұрмыс-тіршілігі өзгерді. Олар әуелі [[шумер тілі]]нде, арамей тілінде сөйлеп, кейін араб тіліне ауысты.

Орта ғасыр Осман империясының үстемдігімен ерекшеленді. Ол Ұлыбританияның бастамасымен Ирак Корольдігі құрылған 20 ғасырға дейін жалғасты. Сәл кейінірек монархия құлады, мемлекет республикаға айналды.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Иракцы — арабский народ с трудной судьбой https://travelask.ru/articles/iraktsy-arabskiy-narod-s-trudnoy-sudboy &lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі суармалы [[егіншілік]] ([[бидай]], [[арпа]], [[күріш]], [[тары]], [[жүгері]], [[бұршақ]], [[құрма]], [[темекі]], [[мақта]]) және [[мал шаруашылығы]]. Оңтүстік өңірлерде бау-бақша шаруашылығы дамыған.

[[Бәдеуилер|Бәдеуи]] малшылары түйе, қой өсіреді. Жартылай отырықшы халық негізінен мал шаруашылығымен айналысады. Дәстүрлі қолөнер - бұл ауылшаруашылық құрал-саймандарын, киім-кешек, ыдыс-аяқ, шатыр, киіз төсеніш, кілемше, мата және жүн бұйымдарын жасау, тақтайшалар мен металға ою т.б. Қала тұрғындары қолөнермен, саудамен, қызмет көрсету және өнеркәсіп (негізінен мұнай) саласында жұмыс істейді.&lt;ref&gt;Иракцы http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_i/iraqcy.php&lt;/ref&gt;

== Өмір салты ==
=== Неке және отбасы ===
Ирактықтар үшін [[отбасы]] өте маңызды. Неке – күйеу мен қалыңдықтың туыстық қатынастарын мұқият зерттей отырып, алдын ала дайындалатын рәсім. Егер олардың ортақ туыстары болса (тіпті үшінші немесе төртінші ұрпақ болса да), отбасын құру мүмкін емес деп саналады. Үлкен қалаларда қатаңдық азырақ, бірақ Ирактың шағын елді мекендерінде әдет-ғұрып өте қатал. Иракта көшеде танысуға болмайды - бұл қызды қорлау деп санауға болады. Жан жар таңдауда жастардың сезімі басымдық бермейді.

Көбінесе неке туыстарының ұсынысы бойынша болады. Қазіргі заманның өзінде қалыңдық пен күйеу жігіттің бір-бірін тек неке қию рәсімінде ғана көретін жағдайлары кездеседі. Олар қалыңдықтың анасымен сөйлеседі және егер қыз және оның туыстары күйеу жігіттің кандидатурасына қарсы болмаса, үйлену тойына ұзақ және байыпты дайындық басталады. Отбасылардың әрқайсысы мүмкіндігінше болашақ туыстары туралы көбірек білуге тырысады. Егер қалыңдықтың немесе күйеу жігіттің беделіне аз да болса дақ болса, құда түсу тоқтатылуы мүмкін.&lt;ref name=&quot;Reference2&quot;&gt;Традиции иракцев – общение и семейный уклад в Ираке https://musaget.ru/traditsii-iraktsev-obschenie-i-semeynyy-uklad-v-irake &lt;/ref&gt;

=== Отбасы құрылымы ===
Ирак отбасыларында басшы ер адам. Әйел болса, жайлылық пен ошақ сақтаушы қасиеттерді бойына сіңіреді, барлық үй шаруасына, бала тәрбиесіне жауапты. Бірақ мұны әйелдердің рөлін төмендету деп қабылдауға болмайды, керісінше, ер адам үйден тыс басты, бірақ отбасында көптеген сұрақтар мен шешімдер әйелде қалады.

Ерлердің иығына үлкен жауапкершілік жүктеледі: олар отбасының әл-ауқатын құрушылар, олар әйелі мен балаларының лайықты өмір сүруін қамтамасыз етуге міндетті. Көптеген ирактық ер адамдар екі жұмыс істейді немесе жалдамалы жұмыс істейді.

Ирактықтардың ежелгі дәстүрлерінің бірі – қонақжайлылық салты. Егер сізді қонаққа шақырса, үй иелеріне шағын сыйлық алу керек. Бұл кәдесыйлар, тәттілер болуы мүмкін. Қиын өмір мен қиын жағдайға қарамастан, ирактықтар өзін-өзі құрметтейтін адамдар.

Ирактықтар – талай апаттар мен қасіреттерді бастан өткерген халық. Алайда олардың мәдениеті күшейуде, ал ирактықтардың дәстүрлері бүгінде әртүрлі жергілікті тайпалардың әдет-ғұрыптарының түрлі-түсті қоспасы болып табылады.&lt;ref name=&quot;Reference2&quot;/&gt;

=== Тұрғын үйлері ===
Ирактықтардың дәстүрлі тұрғын үйі - бұл ерекше ғимарат ғана емес, сонымен қатар практикалық құрылым. Ертеде Ирак халқы қамыс пен пальма жапырақтарынан лашық жасаған, бұл жергілікті климатқа өте қолайлы болды. Олардың негізгі қызметі құмнан қорғау болатын. Жарты шар тәрізді шатыр судың тез ағып кетуіне көмектесті, сондықтан мұндай үйге тіпті қатты жаңбыр да қорқынышты емес еді.

Жазда ирактықтар үйлерінен арнайы алынбалы бөлшектерді алып тастайды, ал қыста оларды түрде нығайтады. Ыстық ауа райында бұл үй бөлмелерді желдетуге көмектеседі, ал суық мезгілде ол өз тұрғындарын қорғайды және жылытады. Алғашқы дәстүрлі Ирак лашықтары көптеген ғасырлар бұрын пайда болғанымен, ұқсас ғимараттар, әсіресе ауылдық жерлерде әлі де кездеседі.&lt;ref&gt;Потомки древних цивилизаций — что известно об иракцах и Ираке? https://worldofhistory.ru/potomki-drevnih-tsivilizatsiy-chto-izvestno-ob-iraktsah-i-irake&lt;/ref&gt;

== Киімдері ==
Ирактықтардың киімдері араб әлеміндегі дәстүрлі киімдер. Бәдеуи ерлер киімі – белдігі бар кең көйлек, оның үстінде жүннен тоқылған жадағай (плащ), оны ұстап тұратын бауы бар орамал. Отырықшы арабтар бұл киімдермен қатар көбінесе ақ түсті шалбар киеді. Әйелдер киімі – қыздар мен жас әйелдерге ашық түсті және егде жастағы әйелдерге қара түсті ұзын көйлек киіп, қара орамал тартады.&lt;ref&gt; народы мира / Иракцы http://www.etnolog.ru/people.php?id=IRAK&lt;/ref&gt;

==Дереккөздер==

{{Әлем халықтары}}
[[Санат:Тарих]]
[[Санат:Мұсылман халықтары]]
[[Санат:Халықтар]]</text>
      <sha1>5g4ukpii3vta3kjsz0iexxa2v9p296g</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057696</id>
      <parentid>3057694</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T10:33:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12049" xml:space="preserve">'''Ирактықтар''' (араб.: العراقيون ʿIrāqīyūn, курд.: عیراقÎraqîyan) — ирактық [[араб]]тар қазіргі [[Ирак]] мемлекетінің негізгі халқы.&lt;ref&gt;Значение слова иракцы https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BA%D1%86%D1%8B&lt;/ref&gt; Жалпы саны 24,8 млн адам. (2007). Олар сондай-ақ [[Иордания]]да (832 мың адам), [[Түркия]]да (506 мың адам), [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-та (460 мың адам)&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2019700&lt;/ref&gt; тұрады. 

==Тілі==
Олар [[араб тілі]]нің Ирак [[диалект]]ісінде сөйлейді.&lt;ref&gt;Большой энциклопедический словарь https://gufo.me/dict/bes/%D0%98%D0%A0%D0%90%D0%9A%D0%A6%D0%AB&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Дінге сенушілер: мұсылмандар (сунниттер мен шииттер).&lt;ref&gt;Современная энциклопедия ИРАКЦЫ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4490-%D0%98%D0%A0%D0%90%D0%9A%D0%A6%D0%AB&lt;/ref&gt; Шағын бөлігі езидизмді, мандеизмді (бірнеше діндердің қоспасы ретінде пайда болған нанымдар) қолдайды.

==Тарихы==
Ежелгі Шумер мемлекеттері қазіргі Ирак территориясында орналасты. Сонымен қатар Ассирия, Аккад, Вавилония болды. Шамамен алты мың жыл бұрын қазіргі Ирак аумағы өркениет орталығына айналды, онда өмір қайнап, адам қызметінің әртүрлі маңызды салалары дамыды.&lt;ref&gt;Иракцы — кто такие? https://zen.yandex.ru/media/history_world/irakcy--kto-takie-5b57637b56f65d00a87f9ca0&lt;/ref&gt;

Уақыт өте келе бұл аумақтарды [[парсылар]], [[эллиндер]] және [[арабтар]] басып алды. 7 ғасыр араб халифалары әкелген [[ислам]] дінін қабылдау кезеңі болды. Жаулап алушылардың ықпалымен жергілікті тұрғындардың дәстүрлері, тілі, тұрмыс-тіршілігі өзгерді. Олар әуелі [[шумер тілі]]нде, арамей тілінде сөйлеп, кейін араб тіліне ауысты.

Орта ғасыр Осман империясының үстемдігімен ерекшеленді. Ол Ұлыбританияның бастамасымен Ирак Корольдігі құрылған 20 ғасырға дейін жалғасты. Сәл кейінірек монархия құлады, мемлекет республикаға айналды.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Иракцы — арабский народ с трудной судьбой https://travelask.ru/articles/iraktsy-arabskiy-narod-s-trudnoy-sudboy &lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі суармалы [[егіншілік]] ([[бидай]], [[арпа]], [[күріш]], [[тары]], [[жүгері]], [[бұршақ]], [[құрма]], [[темекі]], [[мақта]]) және [[мал шаруашылығы]]. Оңтүстік өңірлерде бау-бақша шаруашылығы дамыған.

[[Бәдеуилер|Бәдеуи]] малшылары түйе, қой өсіреді. Жартылай отырықшы халық негізінен мал шаруашылығымен айналысады. Дәстүрлі қолөнер - бұл ауылшаруашылық құрал-саймандарын, киім-кешек, ыдыс-аяқ, шатыр, киіз төсеніш, кілемше, мата және жүн бұйымдарын жасау, тақтайшалар мен металға ою т.б. Қала тұрғындары қолөнермен, саудамен, қызмет көрсету және өнеркәсіп (негізінен мұнай) саласында жұмыс істейді.&lt;ref&gt;Иракцы http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_i/iraqcy.php&lt;/ref&gt;

== Өмір салты ==
=== Неке және отбасы ===
Ирактықтар үшін [[отбасы]] өте маңызды. Неке – күйеу мен қалыңдықтың туыстық қатынастарын мұқият зерттей отырып, алдын ала дайындалатын рәсім. Егер олардың ортақ туыстары болса (тіпті үшінші немесе төртінші ұрпақ болса да), отбасын құру мүмкін емес деп саналады. Үлкен қалаларда қатаңдық азырақ, бірақ Ирактың шағын елді мекендерінде әдет-ғұрып өте қатал. Иракта көшеде танысуға болмайды - бұл қызды қорлау деп санауға болады. Жан жар таңдауда жастардың сезімі басымдық бермейді.

Көбінесе неке туыстарының ұсынысы бойынша болады. Қазіргі заманның өзінде қалыңдық пен күйеу жігіттің бір-бірін тек неке қию рәсімінде ғана көретін жағдайлары кездеседі. Олар қалыңдықтың анасымен сөйлеседі және егер қыз және оның туыстары күйеу жігіттің кандидатурасына қарсы болмаса, үйлену тойына ұзақ және байыпты дайындық басталады. Отбасылардың әрқайсысы мүмкіндігінше болашақ туыстары туралы көбірек білуге тырысады. Егер қалыңдықтың немесе күйеу жігіттің беделіне аз да болса дақ болса, құда түсу тоқтатылуы мүмкін.&lt;ref name=&quot;Reference2&quot;&gt;Традиции иракцев – общение и семейный уклад в Ираке https://musaget.ru/traditsii-iraktsev-obschenie-i-semeynyy-uklad-v-irake &lt;/ref&gt;

=== Отбасы құрылымы ===
Ирак отбасыларында басшы ер адам. Әйел болса, жайлылық пен ошақ сақтаушы қасиеттерді бойына сіңіреді, барлық үй шаруасына, бала тәрбиесіне жауапты. Бірақ мұны әйелдердің рөлін төмендету деп қабылдауға болмайды, керісінше, ер адам үйден тыс басты, бірақ отбасында көптеген сұрақтар мен шешімдер әйелде қалады.

Ерлердің иығына үлкен жауапкершілік жүктеледі: олар отбасының әл-ауқатын құрушылар, олар әйелі мен балаларының лайықты өмір сүруін қамтамасыз етуге міндетті. Көптеген ирактық ер адамдар екі жұмыс істейді немесе жалдамалы жұмыс істейді.

Ирактықтардың ежелгі дәстүрлерінің бірі – қонақжайлылық салты. Егер сізді қонаққа шақырса, үй иелеріне шағын сыйлық алу керек. Бұл кәдесыйлар, тәттілер болуы мүмкін. Қиын өмір мен қиын жағдайға қарамастан, ирактықтар өзін-өзі құрметтейтін адамдар.

Ирактықтар – талай апаттар мен қасіреттерді бастан өткерген халық. Алайда олардың мәдениеті күшейуде, ал ирактықтардың дәстүрлері бүгінде әртүрлі жергілікті тайпалардың әдет-ғұрыптарының түрлі-түсті қоспасы болып табылады.&lt;ref name=&quot;Reference2&quot;/&gt;

=== Тұрғын үйлері ===
Ирактықтардың дәстүрлі тұрғын үйі - бұл ерекше ғимарат ғана емес, сонымен қатар практикалық құрылым. Ертеде Ирак халқы қамыс пен пальма жапырақтарынан лашық жасаған, бұл жергілікті климатқа өте қолайлы болды. Олардың негізгі қызметі құмнан қорғау болатын. Жарты шар тәрізді шатыр судың тез ағып кетуіне көмектесті, сондықтан мұндай үйге тіпті қатты жаңбыр да қорқынышты емес еді.

Жазда ирактықтар үйлерінен арнайы алынбалы бөлшектерді алып тастайды, ал қыста оларды түрде нығайтады. Ыстық ауа райында бұл үй бөлмелерді желдетуге көмектеседі, ал суық мезгілде ол өз тұрғындарын қорғайды және жылытады. Алғашқы дәстүрлі Ирак лашықтары көптеген ғасырлар бұрын пайда болғанымен, ұқсас ғимараттар, әсіресе ауылдық жерлерде әлі де кездеседі.&lt;ref&gt;Потомки древних цивилизаций — что известно об иракцах и Ираке? https://worldofhistory.ru/potomki-drevnih-tsivilizatsiy-chto-izvestno-ob-iraktsah-i-irake&lt;/ref&gt;

=== Киімдері ===
Ирактықтардың киімдері араб әлеміндегі дәстүрлі киімдер. Бәдеуи ерлер киімі – белдігі бар кең [[көйлек]], оның үстінде жүннен тоқылған жадағай (плащ), оны ұстап тұратын бауы бар орамал. Отырықшы арабтар бұл киімдермен қатар көбінесе ақ түсті [[шалбар]] киеді. Әйелдер киімі – қыздар мен жас әйелдерге ашық түсті және егде жастағы әйелдерге қара түсті ұзын көйлек киіп, қара [[орамал]] тартады.&lt;ref&gt; народы мира / Иракцы http://www.etnolog.ru/people.php?id=IRAK&lt;/ref&gt;

=== Тағамдары ===
Ирактың күнделікті тағамы онша бай емес. Олар [[бидай]]дан, [[арпа]]дан, [[жүгері]]ден қышқыл сүт қосылған бұқтырылған ашытқысыз тандыр нан жейді. Көкөніс қосылған күріш те жиі кездеседі. Балықшылар тағамға [[балық]] пен ұлуларды қосады.
Мерекелерде мейіз, інжір, қой еті қосылған [[палау]], дәмдеуіштермен толтырылған баклажан ұсынылады. Тәттілердің ішінде [[халва]], тәтті жемістер танымал. Сусындардан ирактықтар шай мен кофені жақсы көреді. Олар дәмдеуіштерді қосу арқылы қант қоспай ішеді. Оңтүстікте жеміс шербеттері мен лимонадтар қолданылады.


==Дереккөздер==

{{Әлем халықтары}}
[[Санат:Тарих]]
[[Санат:Мұсылман халықтары]]
[[Санат:Халықтар]]</text>
      <sha1>73dxoeby52ew822ibbl0krfbimp4o0f</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057697</id>
      <parentid>3057696</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T10:33:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Тағамдары */ дереккөз</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12072" xml:space="preserve">'''Ирактықтар''' (араб.: العراقيون ʿIrāqīyūn, курд.: عیراقÎraqîyan) — ирактық [[араб]]тар қазіргі [[Ирак]] мемлекетінің негізгі халқы.&lt;ref&gt;Значение слова иракцы https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BA%D1%86%D1%8B&lt;/ref&gt; Жалпы саны 24,8 млн адам. (2007). Олар сондай-ақ [[Иордания]]да (832 мың адам), [[Түркия]]да (506 мың адам), [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-та (460 мың адам)&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2019700&lt;/ref&gt; тұрады. 

==Тілі==
Олар [[араб тілі]]нің Ирак [[диалект]]ісінде сөйлейді.&lt;ref&gt;Большой энциклопедический словарь https://gufo.me/dict/bes/%D0%98%D0%A0%D0%90%D0%9A%D0%A6%D0%AB&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Дінге сенушілер: мұсылмандар (сунниттер мен шииттер).&lt;ref&gt;Современная энциклопедия ИРАКЦЫ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4490-%D0%98%D0%A0%D0%90%D0%9A%D0%A6%D0%AB&lt;/ref&gt; Шағын бөлігі езидизмді, мандеизмді (бірнеше діндердің қоспасы ретінде пайда болған нанымдар) қолдайды.

==Тарихы==
Ежелгі Шумер мемлекеттері қазіргі Ирак территориясында орналасты. Сонымен қатар Ассирия, Аккад, Вавилония болды. Шамамен алты мың жыл бұрын қазіргі Ирак аумағы өркениет орталығына айналды, онда өмір қайнап, адам қызметінің әртүрлі маңызды салалары дамыды.&lt;ref&gt;Иракцы — кто такие? https://zen.yandex.ru/media/history_world/irakcy--kto-takie-5b57637b56f65d00a87f9ca0&lt;/ref&gt;

Уақыт өте келе бұл аумақтарды [[парсылар]], [[эллиндер]] және [[арабтар]] басып алды. 7 ғасыр араб халифалары әкелген [[ислам]] дінін қабылдау кезеңі болды. Жаулап алушылардың ықпалымен жергілікті тұрғындардың дәстүрлері, тілі, тұрмыс-тіршілігі өзгерді. Олар әуелі [[шумер тілі]]нде, арамей тілінде сөйлеп, кейін араб тіліне ауысты.

Орта ғасыр Осман империясының үстемдігімен ерекшеленді. Ол Ұлыбританияның бастамасымен Ирак Корольдігі құрылған 20 ғасырға дейін жалғасты. Сәл кейінірек монархия құлады, мемлекет республикаға айналды.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Иракцы — арабский народ с трудной судьбой https://travelask.ru/articles/iraktsy-arabskiy-narod-s-trudnoy-sudboy &lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі суармалы [[егіншілік]] ([[бидай]], [[арпа]], [[күріш]], [[тары]], [[жүгері]], [[бұршақ]], [[құрма]], [[темекі]], [[мақта]]) және [[мал шаруашылығы]]. Оңтүстік өңірлерде бау-бақша шаруашылығы дамыған.

[[Бәдеуилер|Бәдеуи]] малшылары түйе, қой өсіреді. Жартылай отырықшы халық негізінен мал шаруашылығымен айналысады. Дәстүрлі қолөнер - бұл ауылшаруашылық құрал-саймандарын, киім-кешек, ыдыс-аяқ, шатыр, киіз төсеніш, кілемше, мата және жүн бұйымдарын жасау, тақтайшалар мен металға ою т.б. Қала тұрғындары қолөнермен, саудамен, қызмет көрсету және өнеркәсіп (негізінен мұнай) саласында жұмыс істейді.&lt;ref&gt;Иракцы http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_i/iraqcy.php&lt;/ref&gt;

== Өмір салты ==
=== Неке және отбасы ===
Ирактықтар үшін [[отбасы]] өте маңызды. Неке – күйеу мен қалыңдықтың туыстық қатынастарын мұқият зерттей отырып, алдын ала дайындалатын рәсім. Егер олардың ортақ туыстары болса (тіпті үшінші немесе төртінші ұрпақ болса да), отбасын құру мүмкін емес деп саналады. Үлкен қалаларда қатаңдық азырақ, бірақ Ирактың шағын елді мекендерінде әдет-ғұрып өте қатал. Иракта көшеде танысуға болмайды - бұл қызды қорлау деп санауға болады. Жан жар таңдауда жастардың сезімі басымдық бермейді.

Көбінесе неке туыстарының ұсынысы бойынша болады. Қазіргі заманның өзінде қалыңдық пен күйеу жігіттің бір-бірін тек неке қию рәсімінде ғана көретін жағдайлары кездеседі. Олар қалыңдықтың анасымен сөйлеседі және егер қыз және оның туыстары күйеу жігіттің кандидатурасына қарсы болмаса, үйлену тойына ұзақ және байыпты дайындық басталады. Отбасылардың әрқайсысы мүмкіндігінше болашақ туыстары туралы көбірек білуге тырысады. Егер қалыңдықтың немесе күйеу жігіттің беделіне аз да болса дақ болса, құда түсу тоқтатылуы мүмкін.&lt;ref name=&quot;Reference2&quot;&gt;Традиции иракцев – общение и семейный уклад в Ираке https://musaget.ru/traditsii-iraktsev-obschenie-i-semeynyy-uklad-v-irake &lt;/ref&gt;

=== Отбасы құрылымы ===
Ирак отбасыларында басшы ер адам. Әйел болса, жайлылық пен ошақ сақтаушы қасиеттерді бойына сіңіреді, барлық үй шаруасына, бала тәрбиесіне жауапты. Бірақ мұны әйелдердің рөлін төмендету деп қабылдауға болмайды, керісінше, ер адам үйден тыс басты, бірақ отбасында көптеген сұрақтар мен шешімдер әйелде қалады.

Ерлердің иығына үлкен жауапкершілік жүктеледі: олар отбасының әл-ауқатын құрушылар, олар әйелі мен балаларының лайықты өмір сүруін қамтамасыз етуге міндетті. Көптеген ирактық ер адамдар екі жұмыс істейді немесе жалдамалы жұмыс істейді.

Ирактықтардың ежелгі дәстүрлерінің бірі – қонақжайлылық салты. Егер сізді қонаққа шақырса, үй иелеріне шағын сыйлық алу керек. Бұл кәдесыйлар, тәттілер болуы мүмкін. Қиын өмір мен қиын жағдайға қарамастан, ирактықтар өзін-өзі құрметтейтін адамдар.

Ирактықтар – талай апаттар мен қасіреттерді бастан өткерген халық. Алайда олардың мәдениеті күшейуде, ал ирактықтардың дәстүрлері бүгінде әртүрлі жергілікті тайпалардың әдет-ғұрыптарының түрлі-түсті қоспасы болып табылады.&lt;ref name=&quot;Reference2&quot;/&gt;

=== Тұрғын үйлері ===
Ирактықтардың дәстүрлі тұрғын үйі - бұл ерекше ғимарат ғана емес, сонымен қатар практикалық құрылым. Ертеде Ирак халқы қамыс пен пальма жапырақтарынан лашық жасаған, бұл жергілікті климатқа өте қолайлы болды. Олардың негізгі қызметі құмнан қорғау болатын. Жарты шар тәрізді шатыр судың тез ағып кетуіне көмектесті, сондықтан мұндай үйге тіпті қатты жаңбыр да қорқынышты емес еді.

Жазда ирактықтар үйлерінен арнайы алынбалы бөлшектерді алып тастайды, ал қыста оларды түрде нығайтады. Ыстық ауа райында бұл үй бөлмелерді желдетуге көмектеседі, ал суық мезгілде ол өз тұрғындарын қорғайды және жылытады. Алғашқы дәстүрлі Ирак лашықтары көптеген ғасырлар бұрын пайда болғанымен, ұқсас ғимараттар, әсіресе ауылдық жерлерде әлі де кездеседі.&lt;ref&gt;Потомки древних цивилизаций — что известно об иракцах и Ираке? https://worldofhistory.ru/potomki-drevnih-tsivilizatsiy-chto-izvestno-ob-iraktsah-i-irake&lt;/ref&gt;

=== Киімдері ===
Ирактықтардың киімдері араб әлеміндегі дәстүрлі киімдер. Бәдеуи ерлер киімі – белдігі бар кең [[көйлек]], оның үстінде жүннен тоқылған жадағай (плащ), оны ұстап тұратын бауы бар орамал. Отырықшы арабтар бұл киімдермен қатар көбінесе ақ түсті [[шалбар]] киеді. Әйелдер киімі – қыздар мен жас әйелдерге ашық түсті және егде жастағы әйелдерге қара түсті ұзын көйлек киіп, қара [[орамал]] тартады.&lt;ref&gt; народы мира / Иракцы http://www.etnolog.ru/people.php?id=IRAK&lt;/ref&gt;

=== Тағамдары ===
Ирактың күнделікті тағамы онша бай емес. Олар [[бидай]]дан, [[арпа]]дан, [[жүгері]]ден қышқыл сүт қосылған бұқтырылған ашытқысыз тандыр нан жейді. Көкөніс қосылған күріш те жиі кездеседі. Балықшылар тағамға [[балық]] пен ұлуларды қосады.
Мерекелерде мейіз, інжір, қой еті қосылған [[палау]], дәмдеуіштермен толтырылған баклажан ұсынылады. Тәттілердің ішінде [[халва]], тәтті жемістер танымал. Сусындардан ирактықтар шай мен кофені жақсы көреді. Олар дәмдеуіштерді қосу арқылы қант қоспай ішеді. Оңтүстікте жеміс шербеттері мен лимонадтар қолданылады.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;/&gt;

==Дереккөздер==

{{Әлем халықтары}}
[[Санат:Тарих]]
[[Санат:Мұсылман халықтары]]
[[Санат:Халықтар]]</text>
      <sha1>5v9051v1y5am2547bg8u13lw0vqhfvk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057702</id>
      <parentid>3057697</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T11:04:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Арабтар|Арабтар]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12102" xml:space="preserve">'''Ирактықтар''' (араб.: العراقيون ʿIrāqīyūn, курд.: عیراقÎraqîyan) — ирактық [[араб]]тар қазіргі [[Ирак]] мемлекетінің негізгі халқы.&lt;ref&gt;Значение слова иракцы https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BA%D1%86%D1%8B&lt;/ref&gt; Жалпы саны 24,8 млн адам. (2007). Олар сондай-ақ [[Иордания]]да (832 мың адам), [[Түркия]]да (506 мың адам), [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-та (460 мың адам)&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2019700&lt;/ref&gt; тұрады. 

==Тілі==
Олар [[араб тілі]]нің Ирак [[диалект]]ісінде сөйлейді.&lt;ref&gt;Большой энциклопедический словарь https://gufo.me/dict/bes/%D0%98%D0%A0%D0%90%D0%9A%D0%A6%D0%AB&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Дінге сенушілер: мұсылмандар (сунниттер мен шииттер).&lt;ref&gt;Современная энциклопедия ИРАКЦЫ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4490-%D0%98%D0%A0%D0%90%D0%9A%D0%A6%D0%AB&lt;/ref&gt; Шағын бөлігі езидизмді, мандеизмді (бірнеше діндердің қоспасы ретінде пайда болған нанымдар) қолдайды.

==Тарихы==
Ежелгі Шумер мемлекеттері қазіргі Ирак территориясында орналасты. Сонымен қатар Ассирия, Аккад, Вавилония болды. Шамамен алты мың жыл бұрын қазіргі Ирак аумағы өркениет орталығына айналды, онда өмір қайнап, адам қызметінің әртүрлі маңызды салалары дамыды.&lt;ref&gt;Иракцы — кто такие? https://zen.yandex.ru/media/history_world/irakcy--kto-takie-5b57637b56f65d00a87f9ca0&lt;/ref&gt;

Уақыт өте келе бұл аумақтарды [[парсылар]], [[эллиндер]] және [[арабтар]] басып алды. 7 ғасыр араб халифалары әкелген [[ислам]] дінін қабылдау кезеңі болды. Жаулап алушылардың ықпалымен жергілікті тұрғындардың дәстүрлері, тілі, тұрмыс-тіршілігі өзгерді. Олар әуелі [[шумер тілі]]нде, арамей тілінде сөйлеп, кейін араб тіліне ауысты.

Орта ғасыр Осман империясының үстемдігімен ерекшеленді. Ол Ұлыбританияның бастамасымен Ирак Корольдігі құрылған 20 ғасырға дейін жалғасты. Сәл кейінірек монархия құлады, мемлекет республикаға айналды.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Иракцы — арабский народ с трудной судьбой https://travelask.ru/articles/iraktsy-arabskiy-narod-s-trudnoy-sudboy &lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі суармалы [[егіншілік]] ([[бидай]], [[арпа]], [[күріш]], [[тары]], [[жүгері]], [[бұршақ]], [[құрма]], [[темекі]], [[мақта]]) және [[мал шаруашылығы]]. Оңтүстік өңірлерде бау-бақша шаруашылығы дамыған.

[[Бәдеуилер|Бәдеуи]] малшылары түйе, қой өсіреді. Жартылай отырықшы халық негізінен мал шаруашылығымен айналысады. Дәстүрлі қолөнер - бұл ауылшаруашылық құрал-саймандарын, киім-кешек, ыдыс-аяқ, шатыр, киіз төсеніш, кілемше, мата және жүн бұйымдарын жасау, тақтайшалар мен металға ою т.б. Қала тұрғындары қолөнермен, саудамен, қызмет көрсету және өнеркәсіп (негізінен мұнай) саласында жұмыс істейді.&lt;ref&gt;Иракцы http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_i/iraqcy.php&lt;/ref&gt;

== Өмір салты ==
=== Неке және отбасы ===
Ирактықтар үшін [[отбасы]] өте маңызды. Неке – күйеу мен қалыңдықтың туыстық қатынастарын мұқият зерттей отырып, алдын ала дайындалатын рәсім. Егер олардың ортақ туыстары болса (тіпті үшінші немесе төртінші ұрпақ болса да), отбасын құру мүмкін емес деп саналады. Үлкен қалаларда қатаңдық азырақ, бірақ Ирактың шағын елді мекендерінде әдет-ғұрып өте қатал. Иракта көшеде танысуға болмайды - бұл қызды қорлау деп санауға болады. Жан жар таңдауда жастардың сезімі басымдық бермейді.

Көбінесе неке туыстарының ұсынысы бойынша болады. Қазіргі заманның өзінде қалыңдық пен күйеу жігіттің бір-бірін тек неке қию рәсімінде ғана көретін жағдайлары кездеседі. Олар қалыңдықтың анасымен сөйлеседі және егер қыз және оның туыстары күйеу жігіттің кандидатурасына қарсы болмаса, үйлену тойына ұзақ және байыпты дайындық басталады. Отбасылардың әрқайсысы мүмкіндігінше болашақ туыстары туралы көбірек білуге тырысады. Егер қалыңдықтың немесе күйеу жігіттің беделіне аз да болса дақ болса, құда түсу тоқтатылуы мүмкін.&lt;ref name=&quot;Reference2&quot;&gt;Традиции иракцев – общение и семейный уклад в Ираке https://musaget.ru/traditsii-iraktsev-obschenie-i-semeynyy-uklad-v-irake &lt;/ref&gt;

=== Отбасы құрылымы ===
Ирак отбасыларында басшы ер адам. Әйел болса, жайлылық пен ошақ сақтаушы қасиеттерді бойына сіңіреді, барлық үй шаруасына, бала тәрбиесіне жауапты. Бірақ мұны әйелдердің рөлін төмендету деп қабылдауға болмайды, керісінше, ер адам үйден тыс басты, бірақ отбасында көптеген сұрақтар мен шешімдер әйелде қалады.

Ерлердің иығына үлкен жауапкершілік жүктеледі: олар отбасының әл-ауқатын құрушылар, олар әйелі мен балаларының лайықты өмір сүруін қамтамасыз етуге міндетті. Көптеген ирактық ер адамдар екі жұмыс істейді немесе жалдамалы жұмыс істейді.

Ирактықтардың ежелгі дәстүрлерінің бірі – қонақжайлылық салты. Егер сізді қонаққа шақырса, үй иелеріне шағын сыйлық алу керек. Бұл кәдесыйлар, тәттілер болуы мүмкін. Қиын өмір мен қиын жағдайға қарамастан, ирактықтар өзін-өзі құрметтейтін адамдар.

Ирактықтар – талай апаттар мен қасіреттерді бастан өткерген халық. Алайда олардың мәдениеті күшейуде, ал ирактықтардың дәстүрлері бүгінде әртүрлі жергілікті тайпалардың әдет-ғұрыптарының түрлі-түсті қоспасы болып табылады.&lt;ref name=&quot;Reference2&quot;/&gt;

=== Тұрғын үйлері ===
Ирактықтардың дәстүрлі тұрғын үйі - бұл ерекше ғимарат ғана емес, сонымен қатар практикалық құрылым. Ертеде Ирак халқы қамыс пен пальма жапырақтарынан лашық жасаған, бұл жергілікті климатқа өте қолайлы болды. Олардың негізгі қызметі құмнан қорғау болатын. Жарты шар тәрізді шатыр судың тез ағып кетуіне көмектесті, сондықтан мұндай үйге тіпті қатты жаңбыр да қорқынышты емес еді.

Жазда ирактықтар үйлерінен арнайы алынбалы бөлшектерді алып тастайды, ал қыста оларды түрде нығайтады. Ыстық ауа райында бұл үй бөлмелерді желдетуге көмектеседі, ал суық мезгілде ол өз тұрғындарын қорғайды және жылытады. Алғашқы дәстүрлі Ирак лашықтары көптеген ғасырлар бұрын пайда болғанымен, ұқсас ғимараттар, әсіресе ауылдық жерлерде әлі де кездеседі.&lt;ref&gt;Потомки древних цивилизаций — что известно об иракцах и Ираке? https://worldofhistory.ru/potomki-drevnih-tsivilizatsiy-chto-izvestno-ob-iraktsah-i-irake&lt;/ref&gt;

=== Киімдері ===
Ирактықтардың киімдері араб әлеміндегі дәстүрлі киімдер. Бәдеуи ерлер киімі – белдігі бар кең [[көйлек]], оның үстінде жүннен тоқылған жадағай (плащ), оны ұстап тұратын бауы бар орамал. Отырықшы арабтар бұл киімдермен қатар көбінесе ақ түсті [[шалбар]] киеді. Әйелдер киімі – қыздар мен жас әйелдерге ашық түсті және егде жастағы әйелдерге қара түсті ұзын көйлек киіп, қара [[орамал]] тартады.&lt;ref&gt; народы мира / Иракцы http://www.etnolog.ru/people.php?id=IRAK&lt;/ref&gt;

=== Тағамдары ===
Ирактың күнделікті тағамы онша бай емес. Олар [[бидай]]дан, [[арпа]]дан, [[жүгері]]ден қышқыл сүт қосылған бұқтырылған ашытқысыз тандыр нан жейді. Көкөніс қосылған күріш те жиі кездеседі. Балықшылар тағамға [[балық]] пен ұлуларды қосады.
Мерекелерде мейіз, інжір, қой еті қосылған [[палау]], дәмдеуіштермен толтырылған баклажан ұсынылады. Тәттілердің ішінде [[халва]], тәтті жемістер танымал. Сусындардан ирактықтар шай мен кофені жақсы көреді. Олар дәмдеуіштерді қосу арқылы қант қоспай ішеді. Оңтүстікте жеміс шербеттері мен лимонадтар қолданылады.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;/&gt;

==Дереккөздер==

{{Әлем халықтары}}
[[Санат:Тарих]]
[[Санат:Мұсылман халықтары]]
[[Санат:Халықтар]]
[[Санат:Арабтар]]</text>
      <sha1>5gcx5d73vqvsdun3lkxo9dgnvb3ga00</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057703</id>
      <parentid>3057702</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T11:05:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Ирак халықтары|Ирак халықтары]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12145" xml:space="preserve">'''Ирактықтар''' (араб.: العراقيون ʿIrāqīyūn, курд.: عیراقÎraqîyan) — ирактық [[араб]]тар қазіргі [[Ирак]] мемлекетінің негізгі халқы.&lt;ref&gt;Значение слова иракцы https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BA%D1%86%D1%8B&lt;/ref&gt; Жалпы саны 24,8 млн адам. (2007). Олар сондай-ақ [[Иордания]]да (832 мың адам), [[Түркия]]да (506 мың адам), [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-та (460 мың адам)&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2019700&lt;/ref&gt; тұрады. 

==Тілі==
Олар [[араб тілі]]нің Ирак [[диалект]]ісінде сөйлейді.&lt;ref&gt;Большой энциклопедический словарь https://gufo.me/dict/bes/%D0%98%D0%A0%D0%90%D0%9A%D0%A6%D0%AB&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Дінге сенушілер: мұсылмандар (сунниттер мен шииттер).&lt;ref&gt;Современная энциклопедия ИРАКЦЫ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4490-%D0%98%D0%A0%D0%90%D0%9A%D0%A6%D0%AB&lt;/ref&gt; Шағын бөлігі езидизмді, мандеизмді (бірнеше діндердің қоспасы ретінде пайда болған нанымдар) қолдайды.

==Тарихы==
Ежелгі Шумер мемлекеттері қазіргі Ирак территориясында орналасты. Сонымен қатар Ассирия, Аккад, Вавилония болды. Шамамен алты мың жыл бұрын қазіргі Ирак аумағы өркениет орталығына айналды, онда өмір қайнап, адам қызметінің әртүрлі маңызды салалары дамыды.&lt;ref&gt;Иракцы — кто такие? https://zen.yandex.ru/media/history_world/irakcy--kto-takie-5b57637b56f65d00a87f9ca0&lt;/ref&gt;

Уақыт өте келе бұл аумақтарды [[парсылар]], [[эллиндер]] және [[арабтар]] басып алды. 7 ғасыр араб халифалары әкелген [[ислам]] дінін қабылдау кезеңі болды. Жаулап алушылардың ықпалымен жергілікті тұрғындардың дәстүрлері, тілі, тұрмыс-тіршілігі өзгерді. Олар әуелі [[шумер тілі]]нде, арамей тілінде сөйлеп, кейін араб тіліне ауысты.

Орта ғасыр Осман империясының үстемдігімен ерекшеленді. Ол Ұлыбританияның бастамасымен Ирак Корольдігі құрылған 20 ғасырға дейін жалғасты. Сәл кейінірек монархия құлады, мемлекет республикаға айналды.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Иракцы — арабский народ с трудной судьбой https://travelask.ru/articles/iraktsy-arabskiy-narod-s-trudnoy-sudboy &lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі суармалы [[егіншілік]] ([[бидай]], [[арпа]], [[күріш]], [[тары]], [[жүгері]], [[бұршақ]], [[құрма]], [[темекі]], [[мақта]]) және [[мал шаруашылығы]]. Оңтүстік өңірлерде бау-бақша шаруашылығы дамыған.

[[Бәдеуилер|Бәдеуи]] малшылары түйе, қой өсіреді. Жартылай отырықшы халық негізінен мал шаруашылығымен айналысады. Дәстүрлі қолөнер - бұл ауылшаруашылық құрал-саймандарын, киім-кешек, ыдыс-аяқ, шатыр, киіз төсеніш, кілемше, мата және жүн бұйымдарын жасау, тақтайшалар мен металға ою т.б. Қала тұрғындары қолөнермен, саудамен, қызмет көрсету және өнеркәсіп (негізінен мұнай) саласында жұмыс істейді.&lt;ref&gt;Иракцы http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_i/iraqcy.php&lt;/ref&gt;

== Өмір салты ==
=== Неке және отбасы ===
Ирактықтар үшін [[отбасы]] өте маңызды. Неке – күйеу мен қалыңдықтың туыстық қатынастарын мұқият зерттей отырып, алдын ала дайындалатын рәсім. Егер олардың ортақ туыстары болса (тіпті үшінші немесе төртінші ұрпақ болса да), отбасын құру мүмкін емес деп саналады. Үлкен қалаларда қатаңдық азырақ, бірақ Ирактың шағын елді мекендерінде әдет-ғұрып өте қатал. Иракта көшеде танысуға болмайды - бұл қызды қорлау деп санауға болады. Жан жар таңдауда жастардың сезімі басымдық бермейді.

Көбінесе неке туыстарының ұсынысы бойынша болады. Қазіргі заманның өзінде қалыңдық пен күйеу жігіттің бір-бірін тек неке қию рәсімінде ғана көретін жағдайлары кездеседі. Олар қалыңдықтың анасымен сөйлеседі және егер қыз және оның туыстары күйеу жігіттің кандидатурасына қарсы болмаса, үйлену тойына ұзақ және байыпты дайындық басталады. Отбасылардың әрқайсысы мүмкіндігінше болашақ туыстары туралы көбірек білуге тырысады. Егер қалыңдықтың немесе күйеу жігіттің беделіне аз да болса дақ болса, құда түсу тоқтатылуы мүмкін.&lt;ref name=&quot;Reference2&quot;&gt;Традиции иракцев – общение и семейный уклад в Ираке https://musaget.ru/traditsii-iraktsev-obschenie-i-semeynyy-uklad-v-irake &lt;/ref&gt;

=== Отбасы құрылымы ===
Ирак отбасыларында басшы ер адам. Әйел болса, жайлылық пен ошақ сақтаушы қасиеттерді бойына сіңіреді, барлық үй шаруасына, бала тәрбиесіне жауапты. Бірақ мұны әйелдердің рөлін төмендету деп қабылдауға болмайды, керісінше, ер адам үйден тыс басты, бірақ отбасында көптеген сұрақтар мен шешімдер әйелде қалады.

Ерлердің иығына үлкен жауапкершілік жүктеледі: олар отбасының әл-ауқатын құрушылар, олар әйелі мен балаларының лайықты өмір сүруін қамтамасыз етуге міндетті. Көптеген ирактық ер адамдар екі жұмыс істейді немесе жалдамалы жұмыс істейді.

Ирактықтардың ежелгі дәстүрлерінің бірі – қонақжайлылық салты. Егер сізді қонаққа шақырса, үй иелеріне шағын сыйлық алу керек. Бұл кәдесыйлар, тәттілер болуы мүмкін. Қиын өмір мен қиын жағдайға қарамастан, ирактықтар өзін-өзі құрметтейтін адамдар.

Ирактықтар – талай апаттар мен қасіреттерді бастан өткерген халық. Алайда олардың мәдениеті күшейуде, ал ирактықтардың дәстүрлері бүгінде әртүрлі жергілікті тайпалардың әдет-ғұрыптарының түрлі-түсті қоспасы болып табылады.&lt;ref name=&quot;Reference2&quot;/&gt;

=== Тұрғын үйлері ===
Ирактықтардың дәстүрлі тұрғын үйі - бұл ерекше ғимарат ғана емес, сонымен қатар практикалық құрылым. Ертеде Ирак халқы қамыс пен пальма жапырақтарынан лашық жасаған, бұл жергілікті климатқа өте қолайлы болды. Олардың негізгі қызметі құмнан қорғау болатын. Жарты шар тәрізді шатыр судың тез ағып кетуіне көмектесті, сондықтан мұндай үйге тіпті қатты жаңбыр да қорқынышты емес еді.

Жазда ирактықтар үйлерінен арнайы алынбалы бөлшектерді алып тастайды, ал қыста оларды түрде нығайтады. Ыстық ауа райында бұл үй бөлмелерді желдетуге көмектеседі, ал суық мезгілде ол өз тұрғындарын қорғайды және жылытады. Алғашқы дәстүрлі Ирак лашықтары көптеген ғасырлар бұрын пайда болғанымен, ұқсас ғимараттар, әсіресе ауылдық жерлерде әлі де кездеседі.&lt;ref&gt;Потомки древних цивилизаций — что известно об иракцах и Ираке? https://worldofhistory.ru/potomki-drevnih-tsivilizatsiy-chto-izvestno-ob-iraktsah-i-irake&lt;/ref&gt;

=== Киімдері ===
Ирактықтардың киімдері араб әлеміндегі дәстүрлі киімдер. Бәдеуи ерлер киімі – белдігі бар кең [[көйлек]], оның үстінде жүннен тоқылған жадағай (плащ), оны ұстап тұратын бауы бар орамал. Отырықшы арабтар бұл киімдермен қатар көбінесе ақ түсті [[шалбар]] киеді. Әйелдер киімі – қыздар мен жас әйелдерге ашық түсті және егде жастағы әйелдерге қара түсті ұзын көйлек киіп, қара [[орамал]] тартады.&lt;ref&gt; народы мира / Иракцы http://www.etnolog.ru/people.php?id=IRAK&lt;/ref&gt;

=== Тағамдары ===
Ирактың күнделікті тағамы онша бай емес. Олар [[бидай]]дан, [[арпа]]дан, [[жүгері]]ден қышқыл сүт қосылған бұқтырылған ашытқысыз тандыр нан жейді. Көкөніс қосылған күріш те жиі кездеседі. Балықшылар тағамға [[балық]] пен ұлуларды қосады.
Мерекелерде мейіз, інжір, қой еті қосылған [[палау]], дәмдеуіштермен толтырылған баклажан ұсынылады. Тәттілердің ішінде [[халва]], тәтті жемістер танымал. Сусындардан ирактықтар шай мен кофені жақсы көреді. Олар дәмдеуіштерді қосу арқылы қант қоспай ішеді. Оңтүстікте жеміс шербеттері мен лимонадтар қолданылады.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;/&gt;

==Дереккөздер==

{{Әлем халықтары}}
[[Санат:Тарих]]
[[Санат:Мұсылман халықтары]]
[[Санат:Халықтар]]
[[Санат:Арабтар]]
[[Санат:Ирак халықтары]]</text>
      <sha1>k4cnl8faca7597qq0bzr8lzup9oio3x</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057705</id>
      <parentid>3057703</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T11:14:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>үлгі, толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13542" xml:space="preserve">{{Этникалық топ
|атауы      = Ирактықтар
|төл атауы  = {{lang-ar|العراقيون ʿIrāqīyūn}}
|сурет      = 
|сурет тақырыбы      = 
|саны       = 24,8 млн. (2007)
|аймақ      = {{Байрақ|Ирак}}, {{JOR}}, {{Байрақ|Түркия}}
|аймақ1     = 
|саны1      = 
|түсініктемелер1     = 
|аймақ2     = 
|саны2      = 
|түсініктемелер2     = 
|аймақ3     = 
|саны3      = 
|түсініктемелер3     = 
|аймақ4     = 
|саны4      = 
|түсініктемелер4     = 
|аймақ5     = 
|саны5      = 
|түсініктемелер5     = 
|аймақ6     = 
|саны6      = 
|түсініктемелер6     = 
|аймақ7     = 
|саны7      = 
|түсініктемелер7     = 
|аймақ8     = 
|саны8      = 
|түсініктемелер8     = 
|аймақ9     = 
|саны9      = 
|түсініктемелер9     = 
|аймақ10    = 
|саны10     = 
|түсініктемелер10    = 
|аймақ11    = 
|саны11     = 
|түсініктемелер11    = 
|аймақ12    = 
|саны12     = 
|түсініктемелер12    = 
|аймақ13    = 
|саны13     = 
|түсініктемелер13    = 
|тілдері    = 
|діні       = 
|этникалық топтары   = 
|ескертпелер  = 
}}

'''Ирактықтар''' ({{lang-ar|العراقيون ʿIrāqīyūn}}) — ирактық [[араб]]тар қазіргі [[Ирак]] мемлекетінің негізгі халқы.&lt;ref&gt;Значение слова иракцы https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BA%D1%86%D1%8B&lt;/ref&gt; Жалпы саны 24,8 млн адам. (2007). Олар сондай-ақ [[Иордания]]да (832 мың адам), [[Түркия]]да (506 мың адам), [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-та (460 мың адам)&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2019700&lt;/ref&gt; тұрады. 

==Тілі==
Олар [[араб тілі]]нің Ирак [[диалект]]ісінде сөйлейді.&lt;ref&gt;Большой энциклопедический словарь https://gufo.me/dict/bes/%D0%98%D0%A0%D0%90%D0%9A%D0%A6%D0%AB&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Дінге сенушілер: мұсылмандар (сунниттер мен шииттер).&lt;ref&gt;Современная энциклопедия ИРАКЦЫ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4490-%D0%98%D0%A0%D0%90%D0%9A%D0%A6%D0%AB&lt;/ref&gt; Шағын бөлігі езидизмді, мандеизмді (бірнеше діндердің қоспасы ретінде пайда болған нанымдар) қолдайды.

==Тарихы==
Ежелгі Шумер мемлекеттері қазіргі Ирак территориясында орналасты. Сонымен қатар Ассирия, Аккад, Вавилония болды. Шамамен алты мың жыл бұрын қазіргі Ирак аумағы өркениет орталығына айналды, онда өмір қайнап, адам қызметінің әртүрлі маңызды салалары дамыды.&lt;ref&gt;Иракцы — кто такие? https://zen.yandex.ru/media/history_world/irakcy--kto-takie-5b57637b56f65d00a87f9ca0&lt;/ref&gt;

Уақыт өте келе бұл аумақтарды [[парсылар]], [[эллиндер]] және [[арабтар]] басып алды. 7 ғасыр араб халифалары әкелген [[ислам]] дінін қабылдау кезеңі болды. Жаулап алушылардың ықпалымен жергілікті тұрғындардың дәстүрлері, тілі, тұрмыс-тіршілігі өзгерді. Олар әуелі [[шумер тілі]]нде, арамей тілінде сөйлеп, кейін араб тіліне ауысты.

Орта ғасыр Осман империясының үстемдігімен ерекшеленді. Ол Ұлыбританияның бастамасымен Ирак Корольдігі құрылған 20 ғасырға дейін жалғасты. Сәл кейінірек монархия құлады, мемлекет республикаға айналды.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Иракцы — арабский народ с трудной судьбой https://travelask.ru/articles/iraktsy-arabskiy-narod-s-trudnoy-sudboy &lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі суармалы [[егіншілік]] ([[бидай]], [[арпа]], [[күріш]], [[тары]], [[жүгері]], [[бұршақ]], [[құрма]], [[темекі]], [[мақта]]) және [[мал шаруашылығы]]. Оңтүстік өңірлерде бау-бақша шаруашылығы дамыған.

[[Бәдеуилер|Бәдеуи]] малшылары түйе, қой өсіреді. Жартылай отырықшы халық негізінен мал шаруашылығымен айналысады. Дәстүрлі қолөнер - бұл ауылшаруашылық құрал-саймандарын, киім-кешек, ыдыс-аяқ, шатыр, киіз төсеніш, кілемше, мата және жүн бұйымдарын жасау, тақтайшалар мен металға ою т.б. Қала тұрғындары қолөнермен, саудамен, қызмет көрсету және өнеркәсіп (негізінен мұнай) саласында жұмыс істейді.&lt;ref&gt;Иракцы http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_i/iraqcy.php&lt;/ref&gt;

== Өмір салты ==
=== Неке және отбасы ===
Ирактықтар үшін [[отбасы]] өте маңызды. Неке – күйеу мен қалыңдықтың туыстық қатынастарын мұқият зерттей отырып, алдын ала дайындалатын рәсім. Егер олардың ортақ туыстары болса (тіпті үшінші немесе төртінші ұрпақ болса да), отбасын құру мүмкін емес деп саналады. Үлкен қалаларда қатаңдық азырақ, бірақ Ирактың шағын елді мекендерінде әдет-ғұрып өте қатал. Иракта көшеде танысуға болмайды - бұл қызды қорлау деп санауға болады. Жан жар таңдауда жастардың сезімі басымдық бермейді.

Көбінесе неке туыстарының ұсынысы бойынша болады. Қазіргі заманның өзінде қалыңдық пен күйеу жігіттің бір-бірін тек неке қию рәсімінде ғана көретін жағдайлары кездеседі. Олар қалыңдықтың анасымен сөйлеседі және егер қыз және оның туыстары күйеу жігіттің кандидатурасына қарсы болмаса, үйлену тойына ұзақ және байыпты дайындық басталады. Отбасылардың әрқайсысы мүмкіндігінше болашақ туыстары туралы көбірек білуге тырысады. Егер қалыңдықтың немесе күйеу жігіттің беделіне аз да болса дақ болса, құда түсу тоқтатылуы мүмкін.&lt;ref name=&quot;Reference2&quot;&gt;Традиции иракцев – общение и семейный уклад в Ираке https://musaget.ru/traditsii-iraktsev-obschenie-i-semeynyy-uklad-v-irake &lt;/ref&gt;

=== Отбасы құрылымы ===
Ирак отбасыларында басшы ер адам. Әйел болса, жайлылық пен ошақ сақтаушы қасиеттерді бойына сіңіреді, барлық үй шаруасына, бала тәрбиесіне жауапты. Бірақ мұны әйелдердің рөлін төмендету деп қабылдауға болмайды, керісінше, ер адам үйден тыс басты, бірақ отбасында көптеген сұрақтар мен шешімдер әйелде қалады.

Ерлердің иығына үлкен жауапкершілік жүктеледі: олар отбасының әл-ауқатын құрушылар, олар әйелі мен балаларының лайықты өмір сүруін қамтамасыз етуге міндетті. Көптеген ирактық ер адамдар екі жұмыс істейді немесе жалдамалы жұмыс істейді.

Ирактықтардың ежелгі дәстүрлерінің бірі – қонақжайлылық салты. Егер сізді қонаққа шақырса, үй иелеріне шағын сыйлық алу керек. Бұл кәдесыйлар, тәттілер болуы мүмкін. Қиын өмір мен қиын жағдайға қарамастан, ирактықтар өзін-өзі құрметтейтін адамдар.

Ирактықтар – талай апаттар мен қасіреттерді бастан өткерген халық. Алайда олардың мәдениеті күшейуде, ал ирактықтардың дәстүрлері бүгінде әртүрлі жергілікті тайпалардың әдет-ғұрыптарының түрлі-түсті қоспасы болып табылады.&lt;ref name=&quot;Reference2&quot;/&gt;

=== Тұрғын үйлері ===
Ирактықтардың дәстүрлі тұрғын үйі - бұл ерекше ғимарат ғана емес, сонымен қатар практикалық құрылым. Ертеде Ирак халқы қамыс пен пальма жапырақтарынан лашық жасаған, бұл жергілікті климатқа өте қолайлы болды. Олардың негізгі қызметі құмнан қорғау болатын. Жарты шар тәрізді шатыр судың тез ағып кетуіне көмектесті, сондықтан мұндай үйге тіпті қатты жаңбыр да қорқынышты емес еді.

Жазда ирактықтар үйлерінен арнайы алынбалы бөлшектерді алып тастайды, ал қыста оларды түрде нығайтады. Ыстық ауа райында бұл үй бөлмелерді желдетуге көмектеседі, ал суық мезгілде ол өз тұрғындарын қорғайды және жылытады. Алғашқы дәстүрлі Ирак лашықтары көптеген ғасырлар бұрын пайда болғанымен, ұқсас ғимараттар, әсіресе ауылдық жерлерде әлі де кездеседі.&lt;ref&gt;Потомки древних цивилизаций — что известно об иракцах и Ираке? https://worldofhistory.ru/potomki-drevnih-tsivilizatsiy-chto-izvestno-ob-iraktsah-i-irake&lt;/ref&gt;

=== Киімдері ===
Ирактықтардың киімдері араб әлеміндегі дәстүрлі киімдер. Бәдеуи ерлер киімі – белдігі бар кең [[көйлек]], оның үстінде жүннен тоқылған жадағай (плащ), оны ұстап тұратын бауы бар орамал. Отырықшы арабтар бұл киімдермен қатар көбінесе ақ түсті [[шалбар]] киеді. Әйелдер киімі – қыздар мен жас әйелдерге ашық түсті және егде жастағы әйелдерге қара түсті ұзын көйлек киіп, қара [[орамал]] тартады.&lt;ref&gt; народы мира / Иракцы http://www.etnolog.ru/people.php?id=IRAK&lt;/ref&gt;

=== Тағамдары ===
Ирактың күнделікті тағамы онша бай емес. Олар [[бидай]]дан, [[арпа]]дан, [[жүгері]]ден қышқыл сүт қосылған бұқтырылған ашытқысыз тандыр нан жейді. Көкөніс қосылған күріш те жиі кездеседі. Балықшылар тағамға [[балық]] пен ұлуларды қосады.
Мерекелерде мейіз, інжір, қой еті қосылған [[палау]], дәмдеуіштермен толтырылған баклажан ұсынылады. Тәттілердің ішінде [[халва]], тәтті жемістер танымал. Сусындардан ирактықтар шай мен кофені жақсы көреді. Олар дәмдеуіштерді қосу арқылы қант қоспай ішеді. Оңтүстікте жеміс шербеттері мен лимонадтар қолданылады.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;/&gt;

==Дереккөздер==

{{Әлем халықтары}}
[[Санат:Тарих]]
[[Санат:Мұсылман халықтары]]
[[Санат:Халықтар]]
[[Санат:Арабтар]]
[[Санат:Ирак халықтары]]</text>
      <sha1>g77cwlxvstla5lpqo38k7zosi824y8h</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057709</id>
      <parentid>3057705</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T11:17:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>үлгі, толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13611" xml:space="preserve">{{Этникалық топ
|атауы      = Ирактықтар
|төл атауы  = {{lang-ar|العراقيون ʿIrāqīyūn}}
|сурет      = 
|сурет тақырыбы      = 
|саны       = 24,8 млн. (2007)
|аймақ      = {{Байрақ|Ирак}}, {{JOR}}, {{Байрақ|Түркия}}
|аймақ1     = 
|саны1      = 
|түсініктемелер1     = 
|аймақ2     = 
|саны2      = 
|түсініктемелер2     = 
|аймақ3     = 
|саны3      = 
|түсініктемелер3     = 
|аймақ4     = 
|саны4      = 
|түсініктемелер4     = 
|аймақ5     = 
|саны5      = 
|түсініктемелер5     = 
|аймақ6     = 
|саны6      = 
|түсініктемелер6     = 
|аймақ7     = 
|саны7      = 
|түсініктемелер7     = 
|аймақ8     = 
|саны8      = 
|түсініктемелер8     = 
|аймақ9     = 
|саны9      = 
|түсініктемелер9     = 
|аймақ10    = 
|саны10     = 
|түсініктемелер10    = 
|аймақ11    = 
|саны11     = 
|түсініктемелер11    = 
|аймақ12    = 
|саны12     = 
|түсініктемелер12    = 
|аймақ13    = 
|саны13     = 
|түсініктемелер13    = 
|тілдері    = [[араб тілі]]
|діні       = [[сунниттер]] мен [[шииттер]]
|этникалық топтары   = 
|ескертпелер  = 
}}

'''Ирактықтар''' ({{lang-ar|العراقيون ʿIrāqīyūn}}) — ирактық [[араб]]тар қазіргі [[Ирак]] мемлекетінің негізгі халқы.&lt;ref&gt;Значение слова иракцы https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BA%D1%86%D1%8B&lt;/ref&gt; Жалпы саны 24,8 млн адам. (2007). Олар сондай-ақ [[Иордания]]да (832 мың адам), [[Түркия]]да (506 мың адам), [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-та (460 мың адам)&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2019700&lt;/ref&gt; тұрады. 

==Тілі==
Олар [[араб тілі]]нің Ирак [[диалект]]ісінде сөйлейді.&lt;ref&gt;Большой энциклопедический словарь https://gufo.me/dict/bes/%D0%98%D0%A0%D0%90%D0%9A%D0%A6%D0%AB&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Дінге сенушілер: мұсылмандар (сунниттер мен шииттер).&lt;ref&gt;Современная энциклопедия ИРАКЦЫ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4490-%D0%98%D0%A0%D0%90%D0%9A%D0%A6%D0%AB&lt;/ref&gt; Шағын бөлігі езидизмді, мандеизмді (бірнеше діндердің қоспасы ретінде пайда болған нанымдар) қолдайды.

==Тарихы==
Ежелгі Шумер мемлекеттері қазіргі Ирак территориясында орналасты. Сонымен қатар Ассирия, Аккад, Вавилония болды. Шамамен алты мың жыл бұрын қазіргі Ирак аумағы өркениет орталығына айналды, онда өмір қайнап, адам қызметінің әртүрлі маңызды салалары дамыды.&lt;ref&gt;Иракцы — кто такие? https://zen.yandex.ru/media/history_world/irakcy--kto-takie-5b57637b56f65d00a87f9ca0&lt;/ref&gt;

Уақыт өте келе бұл аумақтарды [[парсылар]], [[эллиндер]] және [[арабтар]] басып алды. 7 ғасыр араб халифалары әкелген [[ислам]] дінін қабылдау кезеңі болды. Жаулап алушылардың ықпалымен жергілікті тұрғындардың дәстүрлері, тілі, тұрмыс-тіршілігі өзгерді. Олар әуелі [[шумер тілі]]нде, арамей тілінде сөйлеп, кейін араб тіліне ауысты.

Орта ғасыр Осман империясының үстемдігімен ерекшеленді. Ол Ұлыбританияның бастамасымен Ирак Корольдігі құрылған 20 ғасырға дейін жалғасты. Сәл кейінірек монархия құлады, мемлекет республикаға айналды.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Иракцы — арабский народ с трудной судьбой https://travelask.ru/articles/iraktsy-arabskiy-narod-s-trudnoy-sudboy &lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі суармалы [[егіншілік]] ([[бидай]], [[арпа]], [[күріш]], [[тары]], [[жүгері]], [[бұршақ]], [[құрма]], [[темекі]], [[мақта]]) және [[мал шаруашылығы]]. Оңтүстік өңірлерде бау-бақша шаруашылығы дамыған.

[[Бәдеуилер|Бәдеуи]] малшылары түйе, қой өсіреді. Жартылай отырықшы халық негізінен мал шаруашылығымен айналысады. Дәстүрлі қолөнер - бұл ауылшаруашылық құрал-саймандарын, киім-кешек, ыдыс-аяқ, шатыр, киіз төсеніш, кілемше, мата және жүн бұйымдарын жасау, тақтайшалар мен металға ою т.б. Қала тұрғындары қолөнермен, саудамен, қызмет көрсету және өнеркәсіп (негізінен мұнай) саласында жұмыс істейді.&lt;ref&gt;Иракцы http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_i/iraqcy.php&lt;/ref&gt;

== Өмір салты ==
=== Неке және отбасы ===
Ирактықтар үшін [[отбасы]] өте маңызды. Неке – күйеу мен қалыңдықтың туыстық қатынастарын мұқият зерттей отырып, алдын ала дайындалатын рәсім. Егер олардың ортақ туыстары болса (тіпті үшінші немесе төртінші ұрпақ болса да), отбасын құру мүмкін емес деп саналады. Үлкен қалаларда қатаңдық азырақ, бірақ Ирактың шағын елді мекендерінде әдет-ғұрып өте қатал. Иракта көшеде танысуға болмайды - бұл қызды қорлау деп санауға болады. Жан жар таңдауда жастардың сезімі басымдық бермейді.

Көбінесе неке туыстарының ұсынысы бойынша болады. Қазіргі заманның өзінде қалыңдық пен күйеу жігіттің бір-бірін тек неке қию рәсімінде ғана көретін жағдайлары кездеседі. Олар қалыңдықтың анасымен сөйлеседі және егер қыз және оның туыстары күйеу жігіттің кандидатурасына қарсы болмаса, үйлену тойына ұзақ және байыпты дайындық басталады. Отбасылардың әрқайсысы мүмкіндігінше болашақ туыстары туралы көбірек білуге тырысады. Егер қалыңдықтың немесе күйеу жігіттің беделіне аз да болса дақ болса, құда түсу тоқтатылуы мүмкін.&lt;ref name=&quot;Reference2&quot;&gt;Традиции иракцев – общение и семейный уклад в Ираке https://musaget.ru/traditsii-iraktsev-obschenie-i-semeynyy-uklad-v-irake &lt;/ref&gt;

=== Отбасы құрылымы ===
Ирак отбасыларында басшы ер адам. Әйел болса, жайлылық пен ошақ сақтаушы қасиеттерді бойына сіңіреді, барлық үй шаруасына, бала тәрбиесіне жауапты. Бірақ мұны әйелдердің рөлін төмендету деп қабылдауға болмайды, керісінше, ер адам үйден тыс басты, бірақ отбасында көптеген сұрақтар мен шешімдер әйелде қалады.

Ерлердің иығына үлкен жауапкершілік жүктеледі: олар отбасының әл-ауқатын құрушылар, олар әйелі мен балаларының лайықты өмір сүруін қамтамасыз етуге міндетті. Көптеген ирактық ер адамдар екі жұмыс істейді немесе жалдамалы жұмыс істейді.

Ирактықтардың ежелгі дәстүрлерінің бірі – қонақжайлылық салты. Егер сізді қонаққа шақырса, үй иелеріне шағын сыйлық алу керек. Бұл кәдесыйлар, тәттілер болуы мүмкін. Қиын өмір мен қиын жағдайға қарамастан, ирактықтар өзін-өзі құрметтейтін адамдар.

Ирактықтар – талай апаттар мен қасіреттерді бастан өткерген халық. Алайда олардың мәдениеті күшейуде, ал ирактықтардың дәстүрлері бүгінде әртүрлі жергілікті тайпалардың әдет-ғұрыптарының түрлі-түсті қоспасы болып табылады.&lt;ref name=&quot;Reference2&quot;/&gt;

=== Тұрғын үйлері ===
Ирактықтардың дәстүрлі тұрғын үйі - бұл ерекше ғимарат ғана емес, сонымен қатар практикалық құрылым. Ертеде Ирак халқы қамыс пен пальма жапырақтарынан лашық жасаған, бұл жергілікті климатқа өте қолайлы болды. Олардың негізгі қызметі құмнан қорғау болатын. Жарты шар тәрізді шатыр судың тез ағып кетуіне көмектесті, сондықтан мұндай үйге тіпті қатты жаңбыр да қорқынышты емес еді.

Жазда ирактықтар үйлерінен арнайы алынбалы бөлшектерді алып тастайды, ал қыста оларды түрде нығайтады. Ыстық ауа райында бұл үй бөлмелерді желдетуге көмектеседі, ал суық мезгілде ол өз тұрғындарын қорғайды және жылытады. Алғашқы дәстүрлі Ирак лашықтары көптеген ғасырлар бұрын пайда болғанымен, ұқсас ғимараттар, әсіресе ауылдық жерлерде әлі де кездеседі.&lt;ref&gt;Потомки древних цивилизаций — что известно об иракцах и Ираке? https://worldofhistory.ru/potomki-drevnih-tsivilizatsiy-chto-izvestno-ob-iraktsah-i-irake&lt;/ref&gt;

=== Киімдері ===
Ирактықтардың киімдері араб әлеміндегі дәстүрлі киімдер. Бәдеуи ерлер киімі – белдігі бар кең [[көйлек]], оның үстінде жүннен тоқылған жадағай (плащ), оны ұстап тұратын бауы бар орамал. Отырықшы арабтар бұл киімдермен қатар көбінесе ақ түсті [[шалбар]] киеді. Әйелдер киімі – қыздар мен жас әйелдерге ашық түсті және егде жастағы әйелдерге қара түсті ұзын көйлек киіп, қара [[орамал]] тартады.&lt;ref&gt; народы мира / Иракцы http://www.etnolog.ru/people.php?id=IRAK&lt;/ref&gt;

=== Тағамдары ===
Ирактың күнделікті тағамы онша бай емес. Олар [[бидай]]дан, [[арпа]]дан, [[жүгері]]ден қышқыл сүт қосылған бұқтырылған ашытқысыз тандыр нан жейді. Көкөніс қосылған күріш те жиі кездеседі. Балықшылар тағамға [[балық]] пен ұлуларды қосады.
Мерекелерде мейіз, інжір, қой еті қосылған [[палау]], дәмдеуіштермен толтырылған баклажан ұсынылады. Тәттілердің ішінде [[халва]], тәтті жемістер танымал. Сусындардан ирактықтар шай мен кофені жақсы көреді. Олар дәмдеуіштерді қосу арқылы қант қоспай ішеді. Оңтүстікте жеміс шербеттері мен лимонадтар қолданылады.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;/&gt;

==Дереккөздер==

{{Әлем халықтары}}
[[Санат:Тарих]]
[[Санат:Мұсылман халықтары]]
[[Санат:Халықтар]]
[[Санат:Арабтар]]
[[Санат:Ирак халықтары]]</text>
      <sha1>ai36eyqmxhfaj0j1unv4mong6vvemc2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бад-Штаффельштайн</title>
    <ns>0</ns>
    <id>212699</id>
    <revision>
      <id>3057515</id>
      <parentid>1827068</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T14:58:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gliwi</username>
        <id>67438</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>([[c:GR|GR]])  [[File:Wappen Bad Staffelstein.png]] → [[File:Wappen von Bad Staffelstein.svg]] PNG → SVG</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4497" xml:space="preserve">{{Елді мекен
 |статусы                 = қала 
 |қазақша атауы           = Бад-Штаффельштайн 
 |шынайы атауы            = Bad Staffelstein 
 |сурет                   =  
 |жағдайы                 = 
 |ел                      = Германия 
 |елтаңба                 = Wappen von Bad Staffelstein.svg 
 |ту                      = 
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 
 |ту ені                  = 
  |lat_dir=N |lat_deg=50 |lat_min=6 |lat_sec=0 
  |lon_dir=E |lon_deg=10 |lon_min=58 |lon_sec=0 
  |CoordAddon             = 
  |CoordScale             = 
 |шекара түрі             = 
 |кестедегі шекара        = 
 |ел картасының өлшемi    = 
 |аймақ картасының өлшемi = 
 |аудан картасының өлшемi = 
 |аймақ түрі              = Германия жерлері{{!}}Жер 
 |аймағы                  = Бавария 
 |кестедегі аймақ         = Бавария 
 |аудан түрі              = Германия ауданы{{!}}Ауданы 
 |ауданы                  = Лихтенфельс 
 |кестедегі аудан         = Лихтенфельс (аудан){{!}}Лихтенфельс 
 |қауым түрі              = 
 |қауым                   = 
 |кестедегі қауым         = 
 |ішкі бөлінісі           = 20 ішкі аудан 
 |басшының түрi           = 
 |басшысы                  = Юрген Коман 
 |құрылған уақыты         = 
 |алғашқы дерек           = 
 |бұрынғы атаулары        = 
 |статус алуы             = 
 |жер аумағы              = 99,39 
 |биiктiктiң түрi         = 
 |орталығының биiктігі    = 274 
 |климаты                 = 
 |ресми тілі              = 
  |тұрғыны                = 10 618 
  |санақ жылы             = 2010 
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
 |уақыт белдеуі           = +1 
 |DST                     = бар 
 |телефон коды            = 09573 
 |пошта индексі           = 96231 
 |пошта индекстері        = 
 |автомобиль коды         = LIF 
 |идентификатор түрі      = Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды{{!}}Ресми коды 
 |сандық идентификаторы   = 09 4 78 165 
 |ортаққордағы санаты     =  
 |сайты                   = http://www.bad-staffelstein.de 
 |сайт тілі               = de 
}} 
'''Бад-Штаффельштайн''' ({{lang-de|Bad Staffelstein}}) — [[Германия|Германия Федеративтік Республикасының]] [[Бавария]] [[Германия жерлері|жерінде]] орналасқан [[қала]]. [[Жоғарғы Франкония (округ)|Жоғарғы Франкония]] [[Әкімшілік округ (Германия)|әкімшілік округіне]] бағынады. [[Лихтенфельс (аудан)|Лихтенфельс]] ауданының құрамына енеді.

Қаланың тұрақты тұрғындарының саны 10 618 адамды құрайды (31 желтоқсан 2010 жыл). Алып жатқан жер аумағы 99,39 км² шамасында. Мемлекет ішінде бекітілген [[Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды|ресми коды]] — ''09 4 78 165''. Қаланың басшысы — Юрген Коман.

Қаланың өзі әкімшілік құрылымы бойынша 20 қалалық ауданға бөлінеді.

== Дереккөздер ==
{{reflist}}

== Сыртқы сілтемелер ==
* [http://www.bad-staffelstein.de Ресми сайты]

{{Бавария аудандары}}
{{Германия:Лихтенфельс ауданы:Қалалар}}
{{Bavaria-geo-stub}}

[[Санат:Бавария елді мекендері]]</text>
      <sha1>82jtedta29erd2x7uuj4v9fkw95w0w5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Димбах (Пфальц)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>213606</id>
    <revision>
      <id>3057510</id>
      <parentid>2900347</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T14:52:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gliwi</username>
        <id>67438</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>([[c:GR|GR]])  [[File:Wappen dimbach.jpg]] → [[File:DEU Dimbach COA.svg]] JPG → SVG</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4663" xml:space="preserve">{{Елді мекен
 |статусы                 = муниципалитет 
 |қазақша атауы           = Димбах (Пфальц) 
 |шынайы атауы            = Dimbach (Pfalz) 
 |сурет                   =  
 |жағдайы                 = 
 |ел                      = Германия 
 |елтаңба                 = DEU Dimbach COA.svg 
 |ту                      = 
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 
 |ту ені                  = 
  |lat_dir=N |lat_deg=49 |lat_min=10 |lat_sec=02 
  |lon_dir=E |lon_deg=7 |lon_min=53 |lon_sec=52 
  |CoordAddon             = 
  |CoordScale             = 
 |шекара түрі             = 
 |кестедегі шекара        = 
 |ел картасының өлшемi    = 
 |аймақ картасының өлшемi = 
 |аудан картасының өлшемi = 
 |аймақ түрі              = Германия жерлері{{!}}Жер 
 |аймағы                  = Рейнланд-Пфальц 
 |кестедегі аймақ         = Рейнланд-Пфальц 
 |аудан түрі              = Германия ауданы{{!}}Ауданы 
 |ауданы                  = Оңтүстік-батыс Пфальц 
 |кестедегі аудан         = Оңтүстік-батыс Пфальц (аудан){{!}}Оңтүстік-батыс Пфальц 
 |қауым түрі              = 
 |қауым                   = 
 |кестедегі қауым         = 
 |ішкі бөлінісі           =  
 |басшының түрi           = 
 |басшысы                  = Хайнц Хефт 
 |құрылған уақыты         = 
 |алғашқы дерек           = 
 |бұрынғы атаулары        = 
 |статус алуы             = 
 |жер аумағы              = 2,19 
 |биiктiктiң түрi         = 
 |орталығының биiктігі    = 250 
 |климаты                 = 
 |ресми тілі              = 
  |тұрғыны                = 166 
  |санақ жылы             = 2010 
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
 |уақыт белдеуі           = +1 
 |DST                     = бар 
 |телефон коды            = 06392 
 |пошта индексі           = 76848 
 |пошта индекстері        = 
 |автомобиль коды         = PS 
 |идентификатор түрі      = Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды{{!}}Ресми коды 
 |сандық идентификаторы   = 07 3 40 006 
 |ортаққордағы санаты     =  
 |сайты                   =  
 |сайт тілі               = de 
}} 
'''Димбах (Пфальц)''' ({{lang-de|Dimbach (Pfalz)}}) — [[Германия|Германия Федеративтік Республикасының]] [[Рейнланд-Пфальц]] [[Германия жерлері|жерінде]] орналасқан [[муниципалитет]].  [[Оңтүстік-батыс Пфальц (аудан)|Оңтүстік-батыс Пфальц]] ауданының құрамына енеді.

Муниципалитеттің тұрақты тұрғындарының саны 166 адамды құрайды (31 желтоқсан 2010 жыл).&lt;ref&gt;[http://www.statistik.rlp.de/fileadmin/dokumente/berichte/A1033_201022_hj_G.pdf Statistisches Landesamt Rheinland-Pfalz – Bevölkerung der Gemeinden am 31. Dezember 2010] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120131082852/http://www.statistik.rlp.de/fileadmin/dokumente/berichte/A1033_201022_hj_G.pdf |date=2012-01-31 }} (PDF; 727 KB)&lt;/ref&gt; Алып жатқан жер аумағы 2,19 км² шамасында. Мемлекет ішінде бекітілген [[Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды|ресми коды]] — ''07 3 40 006''. Муниципалитеттің басшысы — Хайнц Хефт.


== Дереккөздер ==
{{reflist}}

== Сыртқы сілтемелер ==
* 

{{Рейнланд-Пфальц аудандары}}
{{Германия:Оңтүстік-батыс Пфальц ауданы:Қалалар}}
{{RhinelandPalatinate-geo-stub}}

[[Санат:Рейнланд-Пфальц елді мекендері]]</text>
      <sha1>77uunaw1p80brrrnse3gpnh0hna53ge</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Витнау</title>
    <ns>0</ns>
    <id>302065</id>
    <revision>
      <id>3057713</id>
      <parentid>1855469</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T11:50:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Doc Taxon</username>
        <id>34017</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>([[c:GR|GR]])  [[File:Wittnau-blason.png]] → [[File:CHE Wittnau COA.svg]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4100" xml:space="preserve">{{Елді мекен
 |статусы                 = коммуна 
 |қазақша атауы           = Витнау 
 |шынайы атауы            = Wittnau AG 
 |сурет                   = [[Сурет:Wittnau Kirche.jpg|330px]] 
 |жағдайы                 = 
 |ел                      = Швейцария 
 |елтаңба                 = CHE Wittnau COA.svg 
 |ту                      = 
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 
 |ту ені                  = 
  |lat_dir=N |lat_deg=47 |lat_min=28 |lat_sec=52 
  |lon_dir=E |lon_deg=7 |lon_min=58 |lon_sec=40 
  |CoordAddon             = 
  |CoordScale             = 
 |шекара түрі             = 
 |кестедегі шекара        = 
 |ел картасының өлшемi    = 
 |аймақ картасының өлшемi = 
 |аудан картасының өлшемi = 
 |аймақ түрі              = Швейцария әкімшілік бөлінісі{{!}}Кантоны 
 |аймағы                  = Аргау 
 |кестедегі аймақ         = Аргау (кантон){{!}}Аргау  
 |аудан түрі              = Швейцария округтерінің тізімі{{!}}Округі 
 |ауданы                  = Лауфенбург 
 |кестедегі аудан         = Лауфенбург (округ){{!}}Лауфенбург 
 |қауым түрі              = 
 |қауым                   = 
 |кестедегі қауым         = 
 |ішкі бөлінісі           = 
 |басшының түрi           = Мэр{{!}}Бургомистрі
 |басшысы                 = 
 |құрылған уақыты         = 
 |алғашқы дерек           = 
 |бұрынғы атаулары        = 
 |статус алуы             = 
 |жер аумағы              = 11.25 
 |биiктiктiң түрi         = 
 |орталығының биiктігі    = 411 
 |климаты                 = 
 |ресми тілі              = неміс тілі
  |тұрғыны                = 1108 
  |санақ жылы             = 2007 
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
 |уақыт белдеуі           = +1 
 |DST                     = бар 
 |телефон коды            = 
 |пошта индексі           = 5064 
 |пошта индекстері        = 
 |автомобиль коды         = AG 
 |идентификатор түрі      = Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды{{!}}Ресми коды
 |сандық идентификаторы   = 4181 
 |ортаққордағы санаты     = Wittnau 
 |сайты                   = http://www.wittnau.ch 
 |сайт тілі               = 
}} 
[[Сурет:Karte Gemeinde Wittnau 2007.png|250px|thumb|Картада орналасуы]]
'''Витнау''' ({{lang-de|Wittnau AG}}) — [[Швейцария]]ның [[Аргау (кантон)|Аргау]] кантонында орналасқан коммуна. [[Лауфенбург (округ)|Лауфенбург]] округінің құрамына кіреді.

[[2007 жыл]]ғы  мәліметтер бойынша тұрғындарының саны 1108 адамды құрайды. Алып жатқан жер аумағы 11.25 км² шамасында. [[Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды|Ресми идентификациялық коды]] — ''4181'', [[пошта индексі]] — 5064.

== Сыртқы сілтемелер ==
* [http://www.wittnau.ch Ресми сайты]

{{Switzerland-geo-stub}}
{{Швейцария:Лауфенбург округі:Қалалар}} 

[[Санат:Аргау елді мекендері]]</text>
      <sha1>0g1cygpu8kgcnwtf26dz3tdm0ctq4mv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Цайэн</title>
    <ns>0</ns>
    <id>302070</id>
    <revision>
      <id>3057714</id>
      <parentid>1855345</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T11:53:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Doc Taxon</username>
        <id>34017</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>([[c:GR|GR]])  [[File:Zeihen-blason.png]] → [[File:CHE Zeihen COA.svg]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4071" xml:space="preserve">{{Елді мекен
 |статусы                 = коммуна 
 |қазақша атауы           = Цайэн 
 |шынайы атауы            = Zeihen 
 |сурет                   = [[Сурет:Zeihen02.jpg|330px]] 
 |жағдайы                 = 
 |ел                      = Швейцария 
 |елтаңба                 = CHE Zeihen COA.svg 
 |ту                      = 
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 
 |ту ені                  = 
  |lat_dir=N |lat_deg=47 |lat_min=28 |lat_sec=39 
  |lon_dir=E |lon_deg=8 |lon_min=5 |lon_sec=5 
  |CoordAddon             = 
  |CoordScale             = 
 |шекара түрі             = 
 |кестедегі шекара        = 
 |ел картасының өлшемi    = 
 |аймақ картасының өлшемi = 
 |аудан картасының өлшемi = 
 |аймақ түрі              = Швейцария әкімшілік бөлінісі{{!}}Кантоны 
 |аймағы                  = Аргау 
 |кестедегі аймақ         = Аргау (кантон){{!}}Аргау  
 |аудан түрі              = Швейцария округтерінің тізімі{{!}}Округі 
 |ауданы                  = Лауфенбург 
 |кестедегі аудан         = Лауфенбург (округ){{!}}Лауфенбург 
 |қауым түрі              = 
 |қауым                   = 
 |кестедегі қауым         = 
 |ішкі бөлінісі           = 
 |басшының түрi           = Мэр{{!}}Бургомистрі
 |басшысы                 = 
 |құрылған уақыты         = 
 |алғашқы дерек           = 
 |бұрынғы атаулары        = 
 |статус алуы             = 
 |жер аумағы              = 6.87 
 |биiктiктiң түрi         = 
 |орталығының биiктігі    = 445 
 |климаты                 = 
 |ресми тілі              = неміс тілі
  |тұрғыны                = 949 
  |санақ жылы             = 2007 
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
 |уақыт белдеуі           = +1 
 |DST                     = бар 
 |телефон коды            = 
 |пошта индексі           = 5079 
 |пошта индекстері        = 
 |автомобиль коды         = AG 
 |идентификатор түрі      = Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды{{!}}Ресми коды
 |сандық идентификаторы   = 4183 
 |ортаққордағы санаты     = Zeihen 
 |сайты                   = http://www.zeihen.ch 
 |сайт тілі               = 
}} 
[[Сурет:Karte Gemeinde Zeihen 2007.png|250px|thumb|Картада орналасуы]]
'''Цайэн''' ({{lang-de|Zeihen}}) — [[Швейцария]]ның [[Аргау (кантон)|Аргау]] кантонында орналасқан коммуна. [[Лауфенбург (округ)|Лауфенбург]] округінің құрамына кіреді.

[[2007 жыл]]ғы  мәліметтер бойынша тұрғындарының саны 949 адамды құрайды. Алып жатқан жер аумағы 6.87 км² шамасында. [[Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды|Ресми идентификациялық коды]] — ''4183'', [[пошта индексі]] — 5079.

== Сыртқы сілтемелер ==
* [http://www.zeihen.ch Ресми сайты]

{{Switzerland-geo-stub}}
{{Швейцария:Лауфенбург округі:Қалалар}} 

[[Санат:Аргау елді мекендері]]</text>
      <sha1>ptc6e2epqycgkpbryxt94i3tub9lbzc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gmail</title>
    <ns>0</ns>
    <id>326016</id>
    <revision>
      <id>3057676</id>
      <parentid>2809311</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T08:30:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Madi Dos</username>
        <id>18369</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10040" xml:space="preserve">{{Сайт
 |атауы       = Google Mail
 |логотипі        = Gmail icon (2020).svg
 |URL            = {{URL|https://gmail.com/}}, {{URL|mail.google.com/}}
 |скриншоты       =
 |скриншот ені    = 200px
 |тақырыбы        = Gmail сайтының басты беті, 2012 жыл
 |саудалық   = иә
 |түрі            = [[электрондық пошта]]
 |ұраны            = 
 |тіркелу    = міндетті
 |тілдері          = көп тілді
 |кірушілер саны   = 
 |орналасқан жері   = 
 |иесі       = [[Google|Google Inc.]]
 |авторы          = [[Пол Бакхайт]]
 |ашылды         = 2004 жыл, 1 сәуір; 8 жыл бұрын
 |жабылды         = 
 |қазіргі статусы = белсенді
 |айналымы         = 
 |таза табысы = 
 |телефоны        = 
}}

'''Gmail''' ('''Google Mail'''-ден қысқартылған, ''джи-мэ́л'' немесе ''гмэйл'' деп оқылады)&amp;nbsp;—  америкалық [[Google]] компаниясынан тегін [[электрондық пошта]]  қызметі. [[Уеб-интерфейс]] және [[POP3]], [[SMTP]], [[IMAP]] протоколдары арқылы пошталық жәшікпен қолдануға мүмкіндік береді. 2012 жылдың 6 маусымындағы жағдайына сәйкес, әлем бойынша 425 миллион белсенді қолданушысымен Gmail ең кең тараған уеб-негізделген электронды пошта қызметі.&lt;ref name=&quot;theverge&quot;&gt;{{cite web
| url = http://www.theverge.com/2012/6/28/3123643/gmail-425-million-total-users
| title = Gmail now has 425 million total users
| first = Dante
| last = D'Orazio
| date = 28 маусым 2012
| accessdate = 28 маусым 2012
| publisher = [[Vox Media]]
| work = [[The Verge (website)|The Verge]]}}
&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;venturebeat&quot;&gt;{{cite web
| url = http://venturebeat.com/2012/06/28/gmail-hotmail-yahoo-email-users/
| title = Google finally blows past Hotmail to become the world's largest email service
| first = Ludwig
| date = 28 маусым 2012
| accessdate = 15 November 2012}}
&lt;/ref&gt;

Бұл пошталық қызметтің қолданушылары үшін gmail.com доменінде пошталық адресі беріледі (&lt;tt&gt;username@gmail.com&lt;/tt&gt; сияқты) және googlemail.com доменінде бүркеме ат беріледі  (&lt;tt&gt;username@googlemail.com&lt;/tt&gt;). [[Google Apps]] қолданушыларға  пошталық адрес өз группаларындағы доменде беріледі. Google Apps кәсіптік пакет қолданушыларға электрондық поштаға 25 Гб кеңістік беріледі. Сервис пошта сақтау үшін 10 гигабайттан көп кеңістік береді, бұл сан 2005 жылдан бастап өсіп келеді, сол жылы сервиске бір жыл толып, кеңістік 1 Гб-тан  Гб-қа өсті. 2012 жылдың 24 сәуірінде [[Google Drive]] пайда болысымен [[Google]] [[пошталық жәшік]]тің 7,5 Гб-тан 10 Гб өсетіні туралы жариялады.&lt;ref&gt;[http://gmailblog.blogspot.in/2012/04/gmail-now-with-10-gb-of-storage-and.html Gmail, now with 10 GB of storage (and counting)]&lt;/ref&gt;.

Gmail уеб-интерфейсі браузерлік скрипті программалау тілі [[JavaScript]]-те жасалған, бұл уеб-орта үшін әдеттегіден тыс мүмкіндіктер береді, мысалы командаларды пернетақтадан қабылдау, бетті қайта жүктеусіз жаңарту ([[AJAX]] технологиясы), адресаттардың жалбыраған тізімі және басқалар. [[HTML|HTML-де]] жасалған интерфейске көшуге болады, ол барлық браузерлермен  қолданылады. Уеб-интерфейс жүктелгенде браузер нұсқасы тексеріледі, егер браузер JavaScript қолданатын барлық нұсқауларды қолданбаса, уеб-интерфейс автоматты түрде  HTML-режимге ауыстырылып, қолданушы браузер бүкіл функцияларды қолдамайтыны туралы хабарланады.&lt;ref name=&quot;html_only_issues&quot;&gt;{{cite web|url=http://mail.google.com/support/bin/answer.py?ctx=%67mail&amp;answer=15046|title=«Куда пропали все функции?»|publisher=Gmail Справочный центр|accessdate=19 қазан 2008|archiveurl=http://www.webcitation.org/65EHTqf3a|archivedate=2012-02-05}}&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
2004 жылдың көктемінде [[Google]] қалаушылары [[Сергей Брин]] және [[Лари Пейдж]]  [[Google|Google-дан]] электронды пошта жасау туралы шешім қабылдайды. Жоба дайындалуы құпия болып, 2004 жылдың 1 сәуірінде іске қосылды. Сол кездегі басқа электронды пошталарға қарағанда, Gmail көбірек пошталық жәшікке көбірек кеңістік берді ([[Hotmail]] және [[Yahoo! Mail|Yahoo!]] 2-4 МБайт қарағанда 1 Гбайт-қа дейін ).

Жүйені тарқату үшін, компания мыңдаған кездейсоқ адамдарға оны қолдануға берді. Басында, пошталық жәшікті ашу үшін, пошталық жәшігі бар адамдардан шақыру алу керек болды, немесе АҚШ тұрғындары үшін, SMS текстті хат жіберу қажет болды. Қазіргі уақытта тіркелу бүкіл елдердің тұрғындарына ашық. Бета-нұсқа дәрежесі 2009 жылдың 8 шілдесінде алынды.

=== Хаттардың құпиялылығы туралы дау жанжал ===
Пошталық жүйеге контексті [[жарнама]] көрсетуі енгізілген. Бұл әрекет көптеген сынға ұшырады, кейбір БАҚ бұл жөнінде, Google жеке хаттарды оқып оларды анализден өткізеді деп есептеді. Google басшылығы бұл ақпаратты адамдар емес, машиналар анализден өткізеді деп қолданушыларды сендірді, бірақ контексті жарнама сыны бірнеше жылға созылды (2012 жылдың 26 қыркүйегіне дейін). Google-ды сынаған құқық қорғаушылардың кейбірі пошталық қызметпен қолданып, онымен риза болып қалды.

== Ерекшеліктері ==
Басқа электрондық пошталарда болмаған жаңа енгізілімдер Gmail-де бар.

* &quot;Контакттардың жетілген тізімі&quot;. Әр әңгімелесуші үшін сурет, адрес және телефон енгізуге болады.
* ''Автотолтыру'' — тізімнен адрестерді алмастырып қою, ол &quot;Кімге&quot; деген жолда, текст тергенде шығады (қолданушы аты не элктрондық адресі бойынша).
* ''Кіріктірме орфографии тексеру&quot;. Хабарламаның тілін автоматты түрде танып, қате жазылған сөздерді түзеу үшін нұсқалар ұсынады.
* ''Хат фильтрлері''. 
* ''Жарлықтар (ярлык)''. 
** ''Архив жасау''. 
* ''Автосақтау''. Хат жазыб жатқан кезде 1 минут сайын текст сақталады, бұл электр көзі өшіп қалса, ақпараттың жоғалмауына көмектеседі.
* ''Енгізілген чат''. Хаттарды тек пошталық протоколдар арқылы ғана емес, [[Jabber]] протоколы арқылы да жіберуге болады, сол арқылы қолданушыларпоштаның уеб-интерфейсі және  [[Google Talk]] программасы арқылы, немесе [[Jabber]] қолдайтын басқа программалар арқылы лезде хаттармен алмаса алады. Одан басқа Gmail чатында дауыстық және [[видео]] байланысу мүмкіндігі бар.
* ''[[RSS]] қолдауы''. 
* ''10 гигабайт'' хаттарға арналған кеңістік. Бірақ, жіберетін не қабыл алатын бір хаттың көлемі 25 мегабайттан аспау керек.
* ''Қауіпсіз  қосылуды қолдану''. Басқа тегін не кейбір ақылы пошталық сервистермен салыстырғанда, Gmail [[SMTP]]/[[POP3]]/[[IMAP]] протоколдары арқылы шифрленген жалғастыруды ұсынады. Уеб-интерфейс шифрленген [[HTTPS]] протокол арқылы жұмыс істейді.
* ''Интернет жарнама өте сирек кездеседі''. Бұл интернеттен жүктелетін ақпарат мөлшерін төмендетеді,

== Дереккөздер ==

{{Әлеуметтік желілер}}
&lt;references/&gt;

[[Санат:Google қызметтері]]</text>
      <sha1>rro5dn5wel7au8cy114b3ij1mwvhggv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Плумагоар</title>
    <ns>0</ns>
    <id>425109</id>
    <revision>
      <id>3057574</id>
      <parentid>2918615</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T18:03:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6241" xml:space="preserve">{{Елді мекен
 |статусы                 = [[Коммуна (Франция)|Коммуна]]
 |қазақша атауы           = Плумагоар
 |шынайы атауы            = Ploumagoar
 |сурет                   = Mairie de Ploumagoar.jpg
 |жағдайы                 = 
 |ел                      = Франция
 |елтаңба                 = 
 |ту                      = 
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 
 |ту ені                  = 
  |lat_dir= |lat_deg=48.545833333 |lat_min= |lat_sec=
  |lon_dir= |lon_deg=-3.131388889 |lon_min= |lon_sec=
  |CoordAddon             = type:city(5098)_region:FR
  |CoordScale             = 
 |шекара түрі             = 
 |кестедегі шекара        = 
 |ел картасының өлшемi    = 270
 |аймақ картасының өлшемi = 270
 |аудан картасының өлшемi = 
 |аймақ түрі              = Франция аймақтары{{!}}Аймағы
 |аймағы                  = Бретань
 |кестедегі аймақ         = Бретань
 |аудан түрі              = Франция департаменттері{{!}}Департаменті
 |ауданы                  = Кот-д'Армор
 |кестедегі аудан         = Кот-д'Армор (департамент){{!}}Кот-д'Армор
 |қауым түрі              = Франция округтері{{!}}Округі
 |қауым                   = Гингам (округ){{!}}Гингам
 |кестедегі қауым         = 
 |ішкі бөлінісі           = &lt;!-- [[Франция кантондары|Кантоны]]:&lt;br /&gt; [[Гингам (кантон)|Гингам]] --&gt;
 |басшының түрi           = Мэр{{!}}Мэрі
 |басшысы                 = Bernard Hamon ([[2010]]-[[2014]])
 |құрылған уақыты         = 
 |алғашқы дерек           = 
 |бұрынғы атаулары        = 
 |статус алуы             = 
 |жер аумағы              = 32,07
 |биiктiктiң түрi         = Биіктігі
 |орталығының биiктігі    = 67—202
 |климаты                 = 
 |ресми тілі              = 
  |тұрғыны                = 5098
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 158,96
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
 |уақыт белдеуі           = +1
 |DST                     = бар
 |телефон коды            = 
 |пошта индексі           = 22970
 |пошта индекстері        = 
 |автомобиль коды         = 
 |идентификатор түрі      = INSEE коды
 |сандық идентификаторы   = 22225
 |ортаққордағы санаты     = Ploumagoar
 |сайты                   = http://www.commune-ploumagoar.fr
 |сайт тілі               = 
}}
'''Плумагоар''' ({{lang-fr|Ploumagoar}}) — [[Франция]]дағы коммуна. [[Бретань]] аймағына қарасты [[Кот-д'Армор (департамент)|Кот-д'Армор]] департаментінде орналасқан. [[Гингам (округ)|Гингам]] округінің құрамына енеді. Алып жатқан жер аумағы 32,07 км² шамасында.

Коммунаның [[INSEE коды]] — ''22225'', [[пошта индексі]] — ''22970''.

== Демографиясы ==
[[2009 жыл]]ғы мәліметтер бойынша тұрғындарының саны 5098 адамды құрады&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/departement.asp |title = 2009 жылғы тұрғындар саны |publisher=[[INSEE]] |accessdate=25.11.2012}}{{ref-fr}}&lt;/ref&gt;. Халық тығыздығы — 158,96 адам/км².

{{Демография/FRA/Ploumagoar}}

Тұрғындарының жас шамасы және жынысы бойынша құрамы (2006)&lt;ref&gt;{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&amp;ref_id=pop-sexe-age-quinquennal| title=Population selon le sexe et l'âge...2006| language=fr| description = Жас шамасы және жынысы бойынша құрамы (2006) |publisher=[[INSEE]] | accessdate=25.11.2012}}&lt;/ref&gt;:
{{ЖЖ-Кесте
 | макс=220 | барлығы=4705
 | е0=136 | ә0=128
 | е5=132 | ә5=148
 | е10=140 | ә10=136
 | е15=116 | ә15=116
 | е20=112 | ә20=60
 | е25=76 | ә25=88
 | е30=168 | ә30=180
 | е35=128 | ә35=140
 | е40=188 | ә40=156
 | е45=212 | ә45=176
 | е50=160 | ә50=220
 | е55=168 | ә55=200
 | е60=88 | ә60=112
 | е65=108 | ә65=189
 | е70=140 | ә70=164
 | е75=68 | ә75=120
 | е80=72 | ә80=100
 | е85=20 | ә85=40
}}

== Тағы қараңыз ==
* [[Кот-д’Армор департаментінің коммуналары]]

== Дереккөздер ==
{{reflist}}

== Сыртқы сілтемелер ==
{{commonscat|Ploumagoar|Плумагоар}}
* [http://www.commune-ploumagoar.fr Ресми сайты] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071012082134/http://www.commune-ploumagoar.fr/ |date=2007-10-12 }}
* [http://www.recensement.insee.fr/searchResults.action?zoneSearchField=&amp;codeZone=22225-COM Францияның ұлттық статистика және экономикалық зерттеулер институты сайтындағы парақшасы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121022165722/http://recensement.insee.fr/searchResults.action?zoneSearchField=&amp;codeZone=22225-COM |date=2012-10-22 }}
* [http://www.mapquest.com/?q=48.545833333,-3.131388889&amp;zoom=8 «Mapquest» картасында орналасуы]

{{Кот-д’Армор департаментінің коммуналары}}

[[Санат:Кот-д’Армор департаментінің коммуналары]]


{{France-geo-stub}}</text>
      <sha1>77v8zrbzpvwd3kbbmnhxa5nmynlf14x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аққала (Атырау облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>482971</id>
    <revision>
      <id>3057572</id>
      <parentid>3051188</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T18:01:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5199" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан
 |статусы                 = ауыл
 |атауы                   = Аққала 
 |сурет                   =
 |әкімшілік күйі          = 
 |елтаңба                 = 
 |ту                      = 
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 
 |ту ені                  = 
  |lat_deg =48  |lat_min =37  |lat_sec = 09
  |lon_deg = 51 |lon_min = 45 |lon_sec = 30
  |CoordAddon             =  
  |CoordScale             =
 |ел картасы             = 
 |облыс картасы          =  
 |аудан картасы          = 
 |ел картасының өлшемi    = 
 |облыс картасының өлшемi = 
 |аудан картасының өлшемi = 
 |облысы                  = Атырау облысы
 |кестедегі облыс         = Атырау облысы{{!}}Атырау
 |ауданы                  = Индер ауданы
 |кестедегі аудан         = Индер ауданы{{!}}Индер 
 |мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
 |мекені                  = Елтай ауылдық округі (Атырау облысы){{!}}Елтай
 |кестедегі мекен         = 
 |ішкі бөлінісі           = 
 |әкімі                   = 
 |құрылған уақыты         = 
 |алғашқы дерек           = 
 |бұрынғы атаулары        = ''Индерские горы, Горы''
 |статус алуы               = 
 |жер аумағы                  = 
 |биiктiктiң түрi         =
 |орталығының биiктігі    =
 |климаты                 = 
  |тұрғыны                = {{өсім}} 825
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
 |телефон коды            = 
 |пошта индексі           = 
 |пошта индекстері        = 
 |автомобиль коды         =  
 |идентификатор түрі      =
 |сандық идентификаторы   = 
 |ортаққордағы санаты     = 
 |сайты                   =
 |сайт тілі               = 
 |сайт тілі 2            =
 |сайт тілі 3            = 
 |сайт тілі 4           = 
 |сайт тілі 5            = 
 |add1n                  =
 |add1                   = 
 |add2n                  = 
 |add2                   = 
 |add3n                  = 
 |add3                   = 
}}
{{мағына|Аққала (айрық)}}
'''Аққала''' (1993 ж. дейін ''Горы'') — [[Атырау облысы]] [[Индер ауданы]], [[Елтай ауылдық округі (Атырау облысы)|Елтай ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
[[Жайық]] өзенінің оң жағасында, аудан орталығы [[Индербор]] кентінен солтүстікке қарай 5 шақырым жерде орналасқан. 

== Халқы ==
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 733 адам (380 ер адам және 353 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 825 адамды (411 ер адам және 414 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Мәдени-әлеуметтік мекемелері ==
* Аққала орта мектебі — 1923 жылы ұйымдастырылып, ол мектеп бастауыш орыс мектебі болған. Кейін аралас жеті жылдық мектеп болып қайта құрылған. 1990-1991 жылғы оқу жылында Горы орта мектебіне айналдырылып, 1993 жылы Аққала орта мектебі деп аталды.&lt;ref&gt;[http://akkala.inderoo.kz/kz/mektep-turaly/tarikhy.html Аққала орта мектебінің қысқаша тарихы]&lt;/ref&gt; 2017 жылы жаңа мектеп ғимараты пайдалануға берілді.

== Ауыл көшелері ==
Тілеген Жылысов, Қабдол Жұмалиев, Орайхан Құспанғалиев, Қосжан Есқалиев, Есмұрат Құсусанов, Жұмажан Сағындықов, Иван Махорин, Нығмет Құлбаев атындағы көшелер.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Индер ауданы елді мекендері}}
[[Санат:Индер ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Жайық казак әскерінің елді мекендері]]</text>
      <sha1>kg91ec8ako654fuekwsc1tdijltwsvi</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057598</id>
      <parentid>3057572</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T20:54:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5201" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан
 |статусы                 = ауыл
 |атауы                   = Аққала 
 |сурет                   =
 |әкімшілік күйі          = 
 |елтаңба                 = 
 |ту                      = 
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 
 |ту ені                  = 
  |lat_deg =48  |lat_min =37  |lat_sec = 09
  |lon_deg = 51 |lon_min = 45 |lon_sec = 30
  |CoordAddon             =  
  |CoordScale             =
 |ел картасы             = 
 |облыс картасы          =  
 |аудан картасы          = 
 |ел картасының өлшемi    = 
 |облыс картасының өлшемi = 
 |аудан картасының өлшемi = 
 |облысы                  = Атырау облысы
 |кестедегі облыс         = Атырау облысы{{!}}Атырау
 |ауданы                  = Индер ауданы
 |кестедегі аудан         = Индер ауданы{{!}}Индер 
 |мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
 |мекені                  = Елтай ауылдық округі (Атырау облысы){{!}}Елтай
 |кестедегі мекен         = 
 |ішкі бөлінісі           = 
 |әкімі                   = 
 |құрылған уақыты         = 
 |алғашқы дерек           = 
 |бұрынғы атаулары        = ''Индерские горы, Го́ры''
 |статус алуы               = 
 |жер аумағы                  = 
 |биiктiктiң түрi         =
 |орталығының биiктігі    =
 |климаты                 = 
  |тұрғыны                = {{өсім}} 825
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
 |телефон коды            = 
 |пошта индексі           = 
 |пошта индекстері        = 
 |автомобиль коды         =  
 |идентификатор түрі      =
 |сандық идентификаторы   = 
 |ортаққордағы санаты     = 
 |сайты                   =
 |сайт тілі               = 
 |сайт тілі 2            =
 |сайт тілі 3            = 
 |сайт тілі 4           = 
 |сайт тілі 5            = 
 |add1n                  =
 |add1                   = 
 |add2n                  = 
 |add2                   = 
 |add3n                  = 
 |add3                   = 
}}
{{мағына|Аққала (айрық)}}
'''Аққала''' (1993 ж. дейін ''Горы'') — [[Атырау облысы]] [[Индер ауданы]], [[Елтай ауылдық округі (Атырау облысы)|Елтай ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
[[Жайық]] өзенінің оң жағасында, аудан орталығы [[Индербор]] кентінен солтүстікке қарай 5 шақырым жерде орналасқан. 

== Халқы ==
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 733 адам (380 ер адам және 353 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 825 адамды (411 ер адам және 414 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Мәдени-әлеуметтік мекемелері ==
* Аққала орта мектебі — 1923 жылы ұйымдастырылып, ол мектеп бастауыш орыс мектебі болған. Кейін аралас жеті жылдық мектеп болып қайта құрылған. 1990-1991 жылғы оқу жылында Горы орта мектебіне айналдырылып, 1993 жылы Аққала орта мектебі деп аталды.&lt;ref&gt;[http://akkala.inderoo.kz/kz/mektep-turaly/tarikhy.html Аққала орта мектебінің қысқаша тарихы]&lt;/ref&gt; 2017 жылы жаңа мектеп ғимараты пайдалануға берілді.

== Ауыл көшелері ==
Тілеген Жылысов, Қабдол Жұмалиев, Орайхан Құспанғалиев, Қосжан Есқалиев, Есмұрат Құсусанов, Жұмажан Сағындықов, Иван Махорин, Нығмет Құлбаев атындағы көшелер.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Индер ауданы елді мекендері}}
[[Санат:Индер ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Жайық казак әскерінің елді мекендері]]</text>
      <sha1>mwuthyashqrmiov82upw2eot0isjpfq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Үлгі:Қорғалжын ауданы елді мекендері</title>
    <ns>10</ns>
    <id>489698</id>
    <revision>
      <id>3057637</id>
      <parentid>2771651</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T06:35:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1832" xml:space="preserve">{{Навигациялық жол
 |state = &lt;includeonly&gt;{{{state|collapsed}}}&lt;/includeonly&gt;
 |navbar = plain
 |түс         = {{түс|Қазақстан}}
 |сурет  = 
 |сурет2 = 
 |жасыру       = 
 |тақырыбы     = [[Ақмола облысы]] [[Қорғалжын ауданы]] елді мекендері
 |мазмұны   = 
{{nobr| [[Абай (Қорғалжын ауданы)|Абай]] •}}
{{nobr| [[Алғабас (Қорғалжын ауданы)|Алғабас]] •}}
{{nobr| [[Алмас (Ақмола облысы)|''Алмас'']] •}}
{{nobr| [[Арықты]] •}}
{{nobr| ''[[Біртабан]]'' •}}
{{nobr| [[Екпінді (Ақмола облысы)|Екпінді]] •}}
{{nobr| [[Жантеке]] •}}
{{nobr| [[Жұмай (ауыл)|Жұмай]] •}}
{{nobr| [[Кеңбидайық]] •}}
{{nobr| [[Күлтай (Ақмола облысы)|''Күлтай'']] •}}
{{nobr| [[Қараегін]] •}}
{{nobr| [[Қарғалы (Ақмола облысы)|Қарғалы]] •}}
{{nobr| [[Қорғалжын (кент)|Қорғалжын]] •}}
{{nobr| [[Құмкөл (Ақмола облысы)|Құмкөл]] •}}
{{nobr| [[Майшұқыр]] •}}
{{nobr| [[Өркендеу (Ақмола облысы)|Өркендеу]] •}}
{{nobr| [[Сабынды (көл)|Сабынды]] •}}
{{nobr| [[Садырбай]] •}}
{{nobr| [[Сулыкөл (Ақмола облысы)|''Сулыкөл'']] •}}
{{nobr| [[Ұялы (Қорғалжын ауданы)|Ұялы]] •}}
{{nobr| [[Үшсарт]] •}}
{{nobr| [[Шалқар (Қорғалжын ауданы)|Шалқар]] }}
}}
&lt;noinclude&gt;
[[Санат:Навигациялық үлгілер:Аудан бойынша елді мекендер:Ақмола облысы|Қорғалжын ауданы]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>alt7p70tspqb71k0slhrfr98q2zl46i</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057638</id>
      <parentid>3057637</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T06:36:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1834" xml:space="preserve">{{Навигациялық жол
 |state = &lt;includeonly&gt;{{{state|collapsed}}}&lt;/includeonly&gt;
 |navbar = plain
 |түс         = {{түс|Қазақстан}}
 |сурет  = 
 |сурет2 = 
 |жасыру       = 
 |тақырыбы     = [[Ақмола облысы]] [[Қорғалжын ауданы]] елді мекендері
 |мазмұны   = 
{{nobr| [[Абай (Қорғалжын ауданы)|Абай]] •}}
{{nobr| [[Алғабас (Қорғалжын ауданы)|Алғабас]] •}}
{{nobr| [[Алмас (Ақмола облысы)|''Алмас'']] •}}
{{nobr| [[Арықты]] •}}
{{nobr| ''[[Біртабан]]'' •}}
{{nobr| [[Екпінді (Ақмола облысы)|Екпінді]] •}}
{{nobr| [[Жантеке]] •}}
{{nobr| [[Жұмай (ауыл)|Жұмай]] •}}
{{nobr| [[Кеңбидайық]] •}}
{{nobr| [[Күлтай (Ақмола облысы)|''Күлтай'']] •}}
{{nobr| [[Қараегін]] •}}
{{nobr| [[Қарғалы (Ақмола облысы)|Қарғалы]] •}}
{{nobr| [[Қорғалжын (кент)|Қорғалжын]] •}}
{{nobr| [[Құмкөл (Ақмола облысы)|Құмкөл]] •}}
{{nobr| [[Майшұқыр]] •}}
{{nobr| [[Өркендеу (Ақмола облысы)|Өркендеу]] •}}
{{nobr| [[Сабынды (ауыл)|Сабынды]] •}}
{{nobr| [[Садырбай]] •}}
{{nobr| [[Сулыкөл (Ақмола облысы)|''Сулыкөл'']] •}}
{{nobr| [[Ұялы (Қорғалжын ауданы)|Ұялы]] •}}
{{nobr| [[Үшсарт]] •}}
{{nobr| [[Шалқар (Қорғалжын ауданы)|Шалқар]] }}
}}
&lt;noinclude&gt;
[[Санат:Навигациялық үлгілер:Аудан бойынша елді мекендер:Ақмола облысы|Қорғалжын ауданы]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>iwkbdp3e2d1p56o7i59cd9ffqfbwfad</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уикипедия:Белсенді қатысушылар</title>
    <ns>4</ns>
    <id>492279</id>
    <revision>
      <id>3057436</id>
      <parentid>3057166</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T12:03:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Jembot</username>
        <id>36112</id>
      </contributor>
      <comment>Bot: Рейтингті жаңарту</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5106" xml:space="preserve">{{/begin|200}}
|-
| 1 || [[User:Мағыпар|Мағыпар]] || [[Special:Contributions/Мағыпар|{{formatnum:1143}}]] || {{Permissions|Мағыпар}}
|-
| 2 || [[User:Салиха|Салиха]] || [[Special:Contributions/Салиха|{{formatnum:656}}]] || {{Permissions|Салиха}}
|-
| 3 || [[User:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] || [[Special:Contributions/Білгіш Шежіреші|{{formatnum:609}}]] || {{Permissions|Білгіш Шежіреші}}
|-
| 4 || [[User:Ұлы Тұран|Ұлы Тұран]] || [[Special:Contributions/Ұлы Тұран|{{formatnum:478}}]] || {{Permissions|Ұлы Тұран}}
|-
| 5 || [[User:Kasymov|Kasymov]] || [[Special:Contributions/Kasymov|{{formatnum:338}}]] || {{Permissions|Kasymov}}
|-
| 6 || [[User:Орел Карл|Орел Карл]] || [[Special:Contributions/Орел Карл|{{formatnum:201}}]] || {{Permissions|Орел Карл}}
|-
| 7 || [[User:Kas77777|Kas77777]] || [[Special:Contributions/Kas77777|{{formatnum:199}}]] || {{Permissions|Kas77777}}
|-
| 8 || [[User:Мықтыбек Оразтайұлы|Мықтыбек Оразтайұлы]] || [[Special:Contributions/Мықтыбек Оразтайұлы|{{formatnum:125}}]] || {{Permissions|Мықтыбек Оразтайұлы}}
|-
| 9 || [[User:Malik Nursultan B|Malik Nursultan B]] || [[Special:Contributions/Malik Nursultan B|{{formatnum:124}}]] || {{Permissions|Malik Nursultan B}}
|-
| 10 || [[User:Dimash Kenesbek|Dimash Kenesbek]] || [[Special:Contributions/Dimash Kenesbek|{{formatnum:87}}]] || {{Permissions|Dimash Kenesbek}}
|-
| 11 || [[User:NusrTansj|NusrTansj]] || [[Special:Contributions/NusrTansj|{{formatnum:79}}]] || {{Permissions|NusrTansj}}
|-
| 12 || [[User:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] || [[Special:Contributions/Ерден Карсыбеков|{{formatnum:79}}]] || {{Permissions|Ерден Карсыбеков}}
|-
| 13 || [[User:Madi Dos|Madi Dos]] || [[Special:Contributions/Madi Dos|{{formatnum:72}}]] || {{Permissions|Madi Dos}}
|-
| 14 || [[User:Didar.Bayan21NS|Didar.Bayan21NS]] || [[Special:Contributions/Didar.Bayan21NS|{{formatnum:70}}]] || {{Permissions|Didar.Bayan21NS}}
|-
| 15 || [[User:Kristianmusic|Kristianmusic]] || [[Special:Contributions/Kristianmusic|{{formatnum:70}}]] || {{Permissions|Kristianmusic}}
|-
| 16 || [[User:Alphy Haydar|Alphy Haydar]] || [[Special:Contributions/Alphy Haydar|{{formatnum:51}}]] || {{Permissions|Alphy Haydar}}
|-
| 17 || [[User:Ерқанат Рыскулбеков|Ерқанат Рыскулбеков]] || [[Special:Contributions/Ерқанат Рыскулбеков|{{formatnum:50}}]] || {{Permissions|Ерқанат Рыскулбеков}}
|-
| 18 || [[User:TuranNur|TuranNur]] || [[Special:Contributions/TuranNur|{{formatnum:41}}]] || {{Permissions|TuranNur}}
|-
| 19 || [[User:Wolfgang1212|Wolfgang1212]] || [[Special:Contributions/Wolfgang1212|{{formatnum:40}}]] || {{Permissions|Wolfgang1212}}
|-
| 20 || [[User:Nurbekovanurly|Nurbekovanurly]] || [[Special:Contributions/Nurbekovanurly|{{formatnum:35}}]] || {{Permissions|Nurbekovanurly}}
|-
| 21 || [[User:СеніңШешең|СеніңШешең]] || [[Special:Contributions/СеніңШешең|{{formatnum:25}}]] || {{Permissions|СеніңШешең}}
|-
| 22 || [[User:Doc Taxon|Doc Taxon]] || [[Special:Contributions/Doc Taxon|{{formatnum:23}}]] || {{Permissions|Doc Taxon}}
|-
| 23 || [[User:Gerelyi|Gerelyi]] || [[Special:Contributions/Gerelyi|{{formatnum:21}}]] || {{Permissions|Gerelyi}}
|-
| 24 || [[User:Arris17|Arris17]] || [[Special:Contributions/Arris17|{{formatnum:20}}]] || {{Permissions|Arris17}}
|-
| 25 || [[User:Nurkhan|Nurkhan]] || [[Special:Contributions/Nurkhan|{{formatnum:17}}]] || {{Permissions|Nurkhan}}
|-
| 26 || [[User:Қайсар Қылышбек|Қайсар Қылышбек]] || [[Special:Contributions/Қайсар Қылышбек|{{formatnum:17}}]] || {{Permissions|Қайсар Қылышбек}}
|-
| 27 || [[User:B25es|B25es]] || [[Special:Contributions/B25es|{{formatnum:17}}]] || {{Permissions|B25es}}
|-
| 28 || [[User:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] || [[Special:Contributions/Нұрлан Рахымжанов|{{formatnum:16}}]] || {{Permissions|Нұрлан Рахымжанов}}
|-
| 29 || [[User:Coffee86|Coffee86]] || [[Special:Contributions/Coffee86|{{formatnum:13}}]] || {{Permissions|Coffee86}}
|-
| 30 || [[User:Сәуір 1|Сәуір 1]] || [[Special:Contributions/Сәуір 1|{{formatnum:13}}]] || {{Permissions|Сәуір 1}}
|-
| 31 || [[User:Айвентадор|Айвентадор]] || [[Special:Contributions/Айвентадор|{{formatnum:13}}]] || {{Permissions|Айвентадор}}
|-
| 32 || [[User:Kazman322|Kazman322]] || [[Special:Contributions/Kazman322|{{formatnum:11}}]] || {{Permissions|Kazman322}}
|-
| 33 || [[User:Abayconvict|Abayconvict]] || [[Special:Contributions/Abayconvict|{{formatnum:10}}]] || {{Permissions|Abayconvict}}
|-
| 34 || [[User:Gliwi|Gliwi]] || [[Special:Contributions/Gliwi|{{formatnum:10}}]] || {{Permissions|Gliwi}}
{{/end}}</text>
      <sha1>55brkmgsjotehqtdifa5ian1ndmkwot</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Arystanbek</title>
    <ns>3</ns>
    <id>492668</id>
    <revision>
      <id>3057575</id>
      <parentid>3056741</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T18:10:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Бот дәрежесіне сұраныс */ жаңа бөлім</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="114283" xml:space="preserve">&lt;!-- {{Уики-демалыс|тамыздың ортасы}}--~~~~ --&gt;

&lt;div class=&quot;scrollingtext&quot;&gt;
&lt;p&gt;Проблемалар сені депрессияға емес, әрекет етуге итермелеуі керек. (с) [[Бернард Шоу]]&lt;/p&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;position: fixed; top: 70px; right: 0; transparency: 1; z-index: 100;&quot;&gt;[[Сурет:Kz tu.jpg|160px]]&lt;/div&gt;
&lt;div align=&quot;center&quot; class=&quot;usermessage&quot;&gt;Егер мен сіздің талқылау бетіңізге жазсам, [[Арнайы:Талқылауым|талқылау бетіңізде]] жауап беріңіз;&lt;br /&gt;
Егер сіз менің талқылау бетіме жазсаңыз, менің талқылау бетімде жауап беремін.&lt;br /&gt;
Жайдан жай сұрамаңыз, сұрауға тұрарлық {{Тақырып қосу|нәрсе сұраңыз!|section=new{{{link|}}}}} ([[Уикипедия:Администраторлар|админдерге]] және тәжірибелі 
қатысушыларға қатыссыз ескертпе)
{{{!}} style=&quot;border:0; margin:0 auto; width:94%; background:transparent&quot;
{{!}} style=&quot;valign:center;text-align:center;padding-right:0.5em;padding-left:0.25em;width:47%;&quot; {{!}} '''{{color|white|Жаңа талқылау бастау:}}'''
&lt;inputbox&gt;
type=commenttitle
page=Қатысушы талқылауы:Arystanbek
width=60
placeholder=Жаңа бөлім атын енгізіңіз
preload=Қатысушы_талқылауы:Arystanbek/Preload
editintro=Қатысушы_талқылауы:Arystanbek/Editintro
buttonlabel=Тақырып қосу
&lt;/inputbox&gt;
{{!}}}

&lt;/div&gt;
{{User:box/Көмек көрсету}}
&lt;!--{{User:Box/Хат жіберу}}--&gt;
[[Санат:Уикипедия:Көмек көрсетуге дайын қатысушылар]]
{{Мұрағат|2012 жылғы талқылаулар|2013 жылғы талқылаулар|2014 жылғы талқылаулар|2015 жылғы талқылаулар|2016 жылғы талқылаулар}}
{{астынан}}
{{User:Box/Боқтық сөздерге қарсы}}
{{User:Box/Telegram қолданушы}}
{{user:box/buttons}}


== Нав. үлгілер ==

Нав. үлгілер қайтадан өткеннен бері дұрыс істемей тұр --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 18:43, 2016 ж. желтоқсанның 27 (+06)
:Мысал ретінде сілтеме берші. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 07:47, 2016 ж. желтоқсанның 29 (+06)
::Кез келген мақаланы ашып қараңыз, мысалы ретінде Салиха ханым жазып жатқан елді мекендерді --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 16:56, 2016 ж. желтоқсанның 29 (+06)
Мені жаңа жыл тойлатып кетті деп ойлап қалмаңыздар, мен үшін жаңа жыл маңызды емес, әрбір жаңа күн маңызды, әрбір күнімді қуанып оянамын. Маған тұмау тиіп көңіл бөле алмай жатырмын, оңалғасын көрейін. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 10:54, 2016 ж. желтоқсанның 30 (+06)

{{@|Kasymov}} Қателік [[МедиаУики:Common.css]] бетінде болған екен, Арыстанбек мырза басқа қателіктерді жөндеймін деп, сіз айтқан пробеламны жоятын функцияны жойып жіберіпті. --&lt;font color=&quot;#009900&quot;&gt;[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|&lt;span style=&quot;font-family:Georgia;&quot;&gt;&lt;i&gt;Мұхамеджан А.А.&lt;/i&gt;&lt;/span&gt;]]&lt;/font&gt; [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|&lt;span style=&quot;font-size:90%&quot;&gt;&lt;font color=&quot;#0000FF&quot;&gt;(талқылау)&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] 16:48, 2017 ж. қаңтардың 2 (+06)
:Мен өңдеу аумағындағы қаріпін өзгертемін деп &lt;span class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=МедиаУики:Common.css&amp;action=edit&amp;oldid=2507367 7-мен 10 аралығындағы кодты алып тасаймын деп 7-мен 14 аралығындағы кодты алып тастаппын]&lt;/span&gt;.  --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 18:49, 2017 ж. қаңтардың 2 (+06)

== Таңдаулы мақалаға жаңа үміткер ==

{{Сәлем}} {{u|Arystanbek}} мырза! [[Уикипедия:Таңдаулы мақалаға үміткерлер/Корея Республикасы|Мында]] өз пікіріңізді білдірсеңіз --&lt;font color=&quot;#009900&quot;&gt;[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|&lt;span style=&quot;font-family:Georgia;&quot;&gt;&lt;i&gt;Мұхамеджан А.А.&lt;/i&gt;&lt;/span&gt;]]&lt;/font&gt; [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|&lt;span style=&quot;font-size:90%&quot;&gt;&lt;font color=&quot;#0000FF&quot;&gt;(талқылау)&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] 13:42, 2017 ж. қаңтардың 8 (+06)

== Request ==

Hello.

Could you create the article [[:en:Foreign relations of Azerbaijan]] in Kazakh?

Thank you.

== Жуықтағы өзгерістер ==

Арыстанбек мырза жуықтағы өзгерістердегі ''1 апталық'' өңдеулерді көрсетуге бола ма? --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 03:53, 2017 ж. ақпанның 12 (+06)

== Маңқыстау көтерілісі ==

Бұл бетті жоюыңызды сұраймын - [[Маңқыстау көтерілісі]]. Себебі - бұл көтеріліске арналған басқа бет бар ([[Маңғыстау көтерілісі]]). Маңызды ақпараттарды мен біріктірдім.

== [[Уикипедия:Гаджеттер/Cat-a-lot]] ==

Ассалаумағалейкум! [[Уикипедия:Гаджеттер/Cat-a-lot]] менде істемей тұр. Себебін тауып бере аласыз ба? --[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 15:58, 2017 ж. қыркүйектің 6 (+06)
:{{@|Нұрлан Рахымжанов}} енді істей бастады, қолдана берсеңіз болады. Аудармаларын дұрыстап қою керек, анықтама бетін жазу керек болды --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 10:06, 2019 ж. қаңтардың 23 (+06)
::Мың болыңыз! --[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 21:55, 2019 ж. қаңтардың 23 (+06)

== Болыс ==

Өзініздің ата бабаларыныз мекендеген болыстар туралы мақала жаза аласыз ба? Мысалы манадай: [[Ақшатау болысы]]--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылауы]]) 12:13, 2017 ж. қыркүйектің 16 (+06)
== Бөлім тақырыбы ==
--[[Қатысушы:Mira03|Mira03]] ([[Қатысушы талқылауы:Mira03|талқылауы]]) 11:00, 2017 ж. желтоқсанның 12 (+06) Арыстанбек мырза, Уикипедя жайы сзге белгілі. осыны көпшілік алдында фейсбукте жандандырсақ қалай болады?
:Бөлім тақырыбын қоюды ұмытпаңыз. Сосын сауаттырақ жазсаңыз. Қазақша Уикипедияның фейсбуқта парақшасы бар, админ {{@|Qarakesek}} соңғы бірнеше жыл не өзі жүргізбеді не тізгінді басқаға бермеді: https://www.facebook.com/KazakhWikipedia/
Нөлден бастап дамыту қиын. Кезінде Wikibilim иемденген парақшаны да сұрағанда бермеген. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 22:09, 2017 ж. желтоқсанның 12 (+06)

== көмек керек!!! ==

Сәлеметсіз бе, Арыстанбек! Хокинс округі (Огайо штаты) деген мақала еш жарияланбай жатыр. Көре аласыз ба?

== Sabulak ==

Hello,
I am looking for a village called &quot;Sabulak&quot;. This village is at the river Syrdarja a few kilometers from Qysylorda, which I found both. In the 1920s, people from Austria went there an built up a new village called &quot;Uhlfeld&quot;, but it was too difficult to live there so they gave up. This village was next to Sabulak. After this, Uhlfeld bekame a Komsomol camp. Can you please help me to find Sabulak or Uhlfeld. Details can be found in [https://de.wikipedia.org/wiki/Uhlfeldkolonie] --[[Арнайы:Үлесі/178.190.50.137|178.190.50.137]] 06:19, 2018 ж. наурыздың 17 (+06)

== Туған күні ==

Арыстанбек мырза қалайсыз? Тұлғалар жайлы үлгісіне көптеген бергі сұрағым бар еді. Нұрлан мен Батырбек мырзаға жазғанман-ды. Мәселе санатта: яғни туған күнінде айдың жалғауы дұрыс болмай жатыр, уикипедияның өзінен шығып тұр. Бір шешімін айтасыңыз) --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 23:09, 2019 ж. қаңтардың 4 (+06)
:Жақсы өзіңіз қалайсың. Көптеген нәрсе дұрыс істемей қалғанын көрдім. Ескі ноутбугым баяу жасап жүр, жаңа ноутбукқа қол жеткізсем қарап көрейін. Қазір интернетке смартфонмен ғана кіріп жүрмін, шындығына келгенде смартфонның жылдамдығына үйреніп алып ноутбукқа жолағым келмей жүр [[File:Face-smile.svg|23px]]. Негізі адамдардың еңбегі еш кеткенін менде қаламаймын. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 07:45, 2019 ж. қаңтардың 5 (+06)
* Туған күнін санатын қай уақытта қарай аласыз, Арыстанбек мырза? Сосын нав. үлгіні кезінде Амангелді дизайын жаңартып еді, сол кезде сол жақтағы қарау, өңдеу, талқылау дегендер кетіп, түсініксіз суреттер пайда болған. Сол жерін қайтадан қайтарса, бірақ дизайны қала берсін (қазақша параметрлері де) --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 14:06, 2019 ж. қаңтардың 14 (+06)
:Мен біраз тірліктерімді реттеп алайын. Бір екі айға қайта орала алмайтын шығармын. Сосын көрейік, мендегі үлкен шектеу ноутбук өте баяулап жүр. Әйтпесе қазір-ақ қолдан келетін жеңілдерін жасай салар едім. Әр бет жүктелуін 10 секунт күтіп шаршатып жібереді, жылдам ноутбукпен жұмыс істеп жаман үйреніп қалпын, өз ноутыма өзім үйрене алмай жүрмін. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 16:57, 2019 ж. қаңтардың 14 (+06)
::{{Ok}} --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 17:30, 2019 ж. қаңтардың 14 (+06)
{{@|Kasymov}} жалғаулардың қате шығып жатқаны аудармаға байланысты сияқты қара: https://translatewiki.net/w/i.php?title=MediaWiki:March-gen/kk-cyrl. наурыз'''дың''', ақпан'''ның''' деп қана аударылған. Кеңейтілген аударуды қажет етеді, ол үшін phabricator-да  [https://phabricator.wikimedia.org/source/mediawiki/browse/master/languages/messages/MessagesRu.php;215f0327fe5dc3f5e66c7acf92789e5f6be4f5d4$393 мынандай кеңейтілген аударма қоймасын жасау керек.]. 30 наурыз'''да''' туғандар дегендегі ''-да, -де, -та, -те'' жалғауларын ешқандай үлгіден жасаған жоқсың ғой солай ма? Демек аутоматты түрде қазақша айға ауысатын сиқырлы сөздер көмегімен жасағансың. Бұны реттеу біршама уақытты талап етеді. Комп қатып жынға тиіп тұр. Кейін жасармын. Әзірге осылай қатемен тұра берсін. Төменде сиқырлы сөздердің нәтижесін қара:

&lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;{{CURRENTMONTHNAMEGEN}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt; → &lt;tt&gt;{{CURRENTMONTHNAMEGEN}}&lt;/tt&gt;

&lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;{{LOCALMONTHNAMEGEN}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt; → &lt;tt&gt;{{LOCALMONTHNAMEGEN}}&lt;/tt&gt;

Екінші нав үлгі туралы сұрағың нав үлгі ойдағыдай тұрған сияқты ғой: https://ibb.co/Zxrjm33

--&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 23:13, 2019 ж. қаңтардың 22 (+06)
: Иә менде осы &lt;nowiki&gt;{{CURRENTMONTHNAMEGEN}}&lt;/nowiki&gt; үлгіден екенін білдім, егер осыны алып үлгіден алып тастап орнына туғанкүні үшін үлгі жасасам бола ма? әлде сізді күтейін бе? Бұл үлгі жуықтағы өзгерістергеде қолданылады ғой деймін. Нав. үлгі бойынша дәл солай маған ұнамайды сурет болып тұрғаны, бұрынғыша '''қ.т.ө.''' дегенді қойса --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 10:43, 2019 ж. қаңтардың 23 (+06)
:: Әрине жасасаң жақсы болар еді, әрқайсысына жеке өз жалғауы жалғанатындай етіп. Ал нав үлгіні қалай жасалғанын толық білмеймін, сондықтан істеп тұрған нәрсені бүлдіріп алғым келмейді. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 10:56, 2019 ж. қаңтардың 23 (+06)
* Жуықтағы өзгерістердегі гаджеттер ағылшынша соларды қазақша аударсаңыз дұрыс болар еді. Сосын жоғарыдан баннер шыға береді соларды алып тастасаңыз --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 11:07, 2019 ж. қаңтардың 23 (+06)
:Жуықтағы өзгерістердегі гаджеттер емес [[File:Face-tongue.svg|23px]], ол MediaWiki-дің жаңа кеңейтілімі. Менің жеке өз ресурстарым барлығына жетпейтінін түсінгем, менің ойым сол аударуды ниеті барларға үйреткім келеді. Бұйырса Алматыда жиналармыз, сонда үйретермін. Webinar өткізуді де ойлап жүрмін, оныда өзім ғана өткізбей саған, Нұрлан, Батырбек, Салиха тағы басқа аты аталмаған кісілерге үйреткім келеді. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 11:16, 2019 ж. қаңтардың 23 (+06)
* Қысқасы жасай алмаймын сізді күтейік (туған күн санаты бойынша). Жуықтағы өзгерістерге кеңейтілімді қазақша аударсаңыз дұрыс болар еді --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 12:39, 2019 ж. қаңтардың 31 (+06)
:&lt;s&gt;Жасырын санат қылып жасай тұрған дұрыс шығар.&lt;/s&gt; Қатеден көз ашпайтын болдық, сайттарда, әлеуметтік желілерде қателер өріп жүргенінен бе ми дұрыс сөздерді қате оқитын жағдайға жетіп қалды, жұмыскерлер дегенді қылмыскерлер, жекешелендіріп дегенді жезөкшелендіріп деп оқитын болдым, бұл ауру 4-5 жылдан бері пайда болды. Әлде осы сөздерге қатысты жаңалықтар тым көбейгенен бе білмеймін [[File:SMirC-facepalm.svg|20px]] --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 16:44, 2019 ж. қаңтардың 31 (+06)
::{{@|Kasymov}} көптеген мәселенің шешімі табан астында табылмайды екен. Басқа бір мәселенің шешімін іздеп отырғанда алдыңғы мәселелердің шешімі табылып жатады. Мүмкін басқа да шешімдерін тауып қалатын шығармыз. Біз көптеген уикилерден алға кеттік, қалып қойған жағымызда жетерлік. Ең басты мәселе белсенді қатысушыларды артыру. Одан кейінгі екі үлкен мәселе телефонға арналған нұсқасындағы басты бет мүлдем быт-шыт. Соны дұрыстау керек. Сосын латынға көшу мәселесі. Аударуға арнайы отырып жүйке талшықтарымен жұмыс жасау керек. Аудару атүсті қарайтын нәрсе емес, аударушылардан жаңғыз қалып көптеген аударманы дұрыс мағынасын келтіре алмай қиналған едім. Бірігіп аударатын қауымдастық керек-ақ. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 06:23, 2019 ж. ақпанның 8 (+06)
:::Иә дұрыс айтасыз, бірақ көп уақыт қажет етеді. Байқасаңыз соңғы екі апта қатты белсенді болып жүрмін: жұмыста қазір қолым босағандықтан құр отырмай үлгілерді түзетіп, жаңасын жасап, жаңартып жүрмін. Байқағаным көп уикилер викидатамен жұмыс істейтін болыпты. Мен оны қақпаймын, соның кесірінен ''Санат:Уикипедия:Карта базада жоқ'' осындай пайда болыпты (викидатадан болу керек). Туған күні санаты әлі шешілмейтін сияқты ғой) --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 12:19, 2019 ж. ақпанның 8 (+06)
Уикидерек маған да күрделі, түсініксіз көрінді. Арнайы уақыт бөліп кіріспеген едім. Вандализмді қалай барынша азайтуға болады деп соған көп уақытымды жұмсадым да жаңадан пайда болған уикидерекке шыныкерек жүрегім дауаламады. Туған күн санатын үлгіден жасап көру керек, дәл қазір шеше салам деп уәде бере алмаймын. Мін байдың қызында да болады деп, мына енуикидегі қызықты қараңдар: https://ibb.co/QXGSYky 1.25 trillion Kazakhs дейді [[File:Face-smile.svg|23px]] --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 14:18, 2019 ж. ақпанның 8 (+06)

== Атырау НЗМ оқушыларымен кездесу ==

Сәлем! Ертең Атыраудағы Назарбаев мектебінің оқушыларымен кездеспекпін. Ойыңызды қосып жіберсеңіз. Өзіңіз болғанда қандай ұсыныс, кеңес айтар едіңіз?--[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 10:39, 2019 ж. ақпанның 8 (+06)
:Сәлем. Өте дұрыс, кейде жас балаларға артық сын айтып қоятын сияқтымын. Сын оларға емес үлкендерге айтылуы керек сияқты. Жастар деген қалай бағыттасаң солай кетеді. Дұрыс бағыт бағдар көрсету керек. Мүмкіндігің болса барлығын телеграмға тіркеп бір топ құру керек, Ортақ топ емес сол НЗМ оқушыларына ғана арнап, кейін ортақ топ аша алып жатсақ оларды ортақ топқа құя салу қиын емес. Сосын интерактив тақтамен көрсететін мүмкіндігің болса негізгі іс әрекет, ұғымдармен таныстырып шықсаң, терең кетудің қажеті жоқ, олар көп жылдық қатысушылар емес қой. Сосын ол топты қызықтырып Webinar ұйымдастырсаң жақсы болар еді. Сосын мақала жазуға ғана шабыттандырмай уикидегі басқа да қызықты боларлық нәрселерді де қоса кету керек. Олардың санасында Уикипедия деген мақала жариялайтын жер ғана деген түсінік қалыптастырмау керек. Алдыңғыларда солай болды. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 14:00, 2019 ж. ақпанның 8 (+06)

== Әкімшілік бірлік ==

{{tl|Әкімшілік бірлік}} үлгісінде ''максималды биіктігі, орташа биіктігі'' деген параметрде қате болып жатыр түзете аласыз ба? [[Борго-Маджоре]] деген мақалада '''биіктігі''' параметрінде орташа биіктігі арасы алшақтап тұр( --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 22:12, 2019 ж. наурыздың 10 (+06)
:Енді қарап көрші, анау айтқандай өзгеріс жасамадым: [[Арнайы:Diff/2678369]]. Мүмкін дұрыс түсінбеген шығармын. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 12:58, 2019 ж. наурыздың 11 (+06)
::Болмады, егер үшеуінде толтырса дұрыс шықпайды --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 16:57, 2019 ж. наурыздың 15 (+06)
Кейін асықпай қарамаса, оған аударатын назарым болмай тұр. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 16:30, 2019 ж. наурыздың 17 (+06)

== Уикипедиядағы қателер ==

Pages using Timeline деген санат пайда болыпты неліктен? --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 02:30, 2019 ж. наурыздың 23 (+06)
:Ол ешқандай қате емес: [[:en:Category:Pages using Timeline]] бұны қазақша шығатын етіп жасаса болды. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 09:33, 2019 ж. наурыздың 23 (+06)

== AutoWikiBrowser ==

AutoWikiBrowser-да аты ауысқан және жойылған үлгілерді қалай қойып шығуға болады. Әр мақаланы түртіп шаршап кеттім. --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 18:27, 2019 ж. наурыздың 27 (+06)
:Кәдімгі алмастырумен болмай ма? Біраз ұмытып қаппын. Есіме түсірсем. Мен скринкаст түсірейін --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 08:30, 2019 ж. наурыздың 28 (+06)
::{{@|Kasymov}} арнайы сен үшін скринкаст түсірдім: https://www.youtube.com/watch?v=-Kdy-dRb64A. Дауыстан комплекс байқап қалсаң қатты сөге көрме [[File:Face-smile.svg|23px]]. Скринкаст түсіріп жүргеніме көп болған жоқ. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 10:16, 2019 ж. наурыздың 29 (+06)
:::Рахмет --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 16:22, 2019 ж. наурыздың 29 (+06)

== Аударма ==

Басқа тілден аударатын функцияны өшірсе болмай ма? Соның кесірінен қалай болса солай асығып жазылған шала-мақалалар қаптап жатыр. Оны тексеріп/жойып жатқан ешкімде жоқ --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 11:16, 2019 ж. сәуірдің 19 (+06)
:NIS дегене пәлені тоқтату керек. Дипломдық жоба деген не пәле? phabricator-ға сұраныс жіберу керек. Ол біраз уақыт алады. Мен өңдеме сүзгісі арқылы тоқтататын жолын қарастырып көрейін. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 13:37, 2019 ж. сәуірдің 19 (+06)
::{{@|Kasymov}} дұрыс жұмыс жасаса жаңа тіркелген қатысушылар қолдана алмайтындай етіп жасап қойдым. Басқа тәжірибелі қолданушылар бұрыңғыдай қолдана береді. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 14:09, 2019 ж. сәуірдің 19 (+06)
:::Ок --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 17:19, 2019 ж. сәуірдің 19 (+06)

== Arystanbek ==

Kajet bolsa ozin durystap alshish, ne magan kelip dirildep otsyn, levchik! Men jumystagy adammyn, sen siakty komputerge kuirygy jabysyp kalgan adam emespin alarris 19:44, 2019 ж. сәуірдің 19 (+06)

== [[Іле_Қазақ_автономиялық_облысы#Басшылары]] ==

Сәлем! Осы облыстың басшыларының тізімің жасауға көмектесесіз бе?--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылауы]]) 17:23, 2019 ж. сәуірдің 27 (+06)
:Қазір уақытым шектеулі болып тұр. Көмектесе аламын деп өтірік уәде бере алмаймын. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 09:39, 2019 ж. сәуірдің 28 (+06)
:: Жасап қойдым. Бірінші хатшылары ханзулар шығар ылғы ШҰАР-дағындай.--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылауы]]) 16:29, 2019 ж. сәуірдің 30 (+06)
Бұрындары тек қазақтар болған. Қазір қытайлардың саны басым болып бара жатыр. Бұрын біртіндеп қытайландырып келді, енді жаппай қытайландырып жатыр. Қытай қазақтарына қысым күшейді. Серікжан Білаштан ғана біліп отырған жоқпын, сол жақтан келген қазақтар да растап отыр, жағдай қыиындап кетті дейді. Қытайдың алдыңғы басшысы жұмсақ еді, қазіргісі өте зұлым адам сияқты. Дереккөздерді тәжірибелі қатысушылар сияқты келтірсеңші. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 20:02, 2019 ж. сәуірдің 30 (+06)
* Дереккөздерді жасадым. Мынаны толықтуру керек болып жатыр: [[Баян-Өлгей_аймағы#Басшылары]]--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылауы]]) 13:58, 2019 ж. мамырдың 2 (+06)
Саған бұйрық түсті ме неге бәрін толтырғыш болып кеттің? --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 19:04, 2019 ж. мамырдың 2 (+06)

== Жуықтағы өзгерістер 2 ==

Жуықтағы өзгерістерде неге 1000-ға көрсетпейтін болған? --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 11:00, 2019 ж. мамырдың 14 (+06)
:Көрсетеді, менде көрсетіп тұр. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 11:01, 2019 ж. мамырдың 14 (+06)
::Егер бір айда 1000-нан аз өңдеме жасалса әрине мыңнан азы ғана көрсетіледі. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 11:03, 2019 ж. мамырдың 14 (+06)
:::Жоқ, кешегі өзім тоқталған жерге бара алмады, 500-ге жетіп тұр --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 11:15, 2019 ж. мамырдың 14 (+06)
Баптауларыңды қарап көрсеңші, Нұрлан мырза да мыңғы жуық өңдеме жасаған екен, менде кешегі күннің [[Арнайы:Diff/2689999|15:08]] бергі көзгерістер көрсетіліп тұр. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 11:28, 2019 ж. мамырдың 14 (+06)
:Баптауда 1000 өзгеріс, күнге 30 қойғанмын. Бәрібірде түнгі 3-48 уақытқа дейін барып тұр --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 12:16, 2019 ж. мамырдың 14 (+06)
::Screencast түсіріп жібере аласың ба? Obs studio қолданып. Қай жерден екенін табуым керек. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 12:48, 2019 ж. мамырдың 14 (+06)

== Дауыс беру ==

Сәлем! Егер лайықтымын деп ойласаңыз, [[Уикипедия:Форум/Жаңалықтар#Wikimedia CEE Meeting 2019|Мында]] дауыс беруіңізді сұраймын. --[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 16:46, 2019 ж. шілденің 17 (+06)

== Санат:Pages using Timeline ==

[https://translatewiki.net/wiki/MediaWiki:Timeline-tracking-category/en Аударма бетінде] '''Pages using Timeline''' деген сөзді '''Уақытша диаграммалар пайдаланылатын беттер''' деп ауыстыру керек еді. --[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 15:14, 2019 ж. тамыздың 6 (+06)

== NBbox ==

'''NBbox''' үлгісі не үшін жасалынған --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 15:05, 2019 ж. қазанның 8 (+06)
:Не үшін жасалғанын қайдан білейін? [[File:Face-grin.svg|23px]]. Не үшін жасағанымды сол кездегі ойым ғана біледі. Қажеті жоқ болса өшірсең өшіре бер --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 18:37, 2019 ж. қазанның 12 (+06)

== Тексерілмеген мақалалар ==

[[:Санат:Уикипедия:Тексерілмеген мақалалар]] бетінде бүгінгі таңда 1681 тексерілмеген мақала бар екен. Тексерілмеген мақаланың басы 2016 жылдан бастап қалыптасқан, яғни 4 жыл уақыт болды деген сөз. Осы санаттағы мақалаларды бәріміз жабылып 2016 жылғы мақаланы түгелге жуық тексеріп шықсақ қалай болады? Ай-айға бөліп алсақ. --[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 00:03, 2020 ж. қаңтардың 9 (+06)
:Қазір мен кіріп көмектесем деп айта алмаймын. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 17:48, 2020 ж. ақпанның 21 (+06)

== Бірнеше өтініш/мәселе ==

Арыстанбек мырза қалайсыз. Кезінде туған күні санатын дұрыстап беремін дегеңіз, әлі ұмытпадым (жасап кетсеңіз). Түркі уикипедия жобасының шақыру билеттері кесіренен келесі талқылаулар сонымен бірге жалғасып кетіп жатыр. Сосын қазуикидің интерфейсі қазақша аударылмай басқа уикилерден артта қалып жатыр. Осы айтылғандарды түзетіп/жөңдеп кетсеңіз --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 01:15, 2020 ж. маусымның 7 (+06)
:Туғандар санатындағы қате туралы админдер форумында айттым, оны бір адам ғана жасау қиын, уақытым болса жасар едім. Сосын аудармаға қатысты да уақытым шектеулі, биыл қысқа қарай болмаса. Басқа уикилерде аударманы қауымдастық болып бірге аударады, ал бізде болса бір адамның басына үйіп төгіп қояды, мақала тексеруді де бір бірнеше адам ғана жасап жатыр екен. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 10:30, 2020 ж. маусымның 7 (+06)
Бәрін өзі ғана аударып жатқан ешкімді көрмейсің. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 10:33, 2020 ж. маусымның 7 (+06)
::Иә бәрін түсінем, менде де сол жағдай. Бірақ та асықпай жасай беріңіз) --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 13:36, 2020 ж. маусымның 10 (+06)
:::Солай біртіндеп жасамаса, қазір мүлдем уақытым болмай жүр. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 17:23, 2020 ж. маусымның 11 (+06)

== Жою ==

Сіз біршама мақала жойыпсыз, олардың шын мәнінде маңыздылығы төмен бе, мысалы елді мекендер? --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 00:05, 2020 ж. тамыздың 1 (+06)
:{{@|Kasymov}} сол мақаланың иесі менің жазғандарымды беталды жойса, менің жазғандарымды маңыздылығы төмен десе, менің еңбегімді төмен бағаласа менде ол кісінің еңбегін іске алғысыз деп бағалаймын. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 23:29, 2020 ж. тамыздың 1 (+06)
:: Өкінішке орай егер де осылай ережені бұзып себепсіз мақалалар жоя берсеңіз бұғаттауға тура келеді.--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылауы]]) 14:18, 2020 ж. тамыздың 2 (+06)
Нұрлан мырзамен жеке сөйлестік, мәселені арықарай ушықтырмай біржақты етуге келістік. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 20:37, 2020 ж. тамыздың 3 (+06)
:Өте дұрыс болыпты, енді қалпына келтірілген мақалалардың интеруикиін қойып шығыңыз (міндетті түрде) --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 16:59, 2020 ж. тамыздың 4 (+06)
::Қалпына келтірдім, өзің тексеріп шықсаң болады, осындай қатаң талап қоя алатын қатысушысы бар Уикидің болашағынан үміт күтуге болады. Жоқтаушысы жоқ уики емес жоқтаушысы бар уики екен. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 20:55, 2020 ж. тамыздың 4 (+06)

== Module:Infocards ==

күні орнына жылды қойып шықтым, ''туған жылы белгісіздер''. Сосын суффикстер бар екен, кейбір санаттар аударылмаған әлі де. Сосын жылдар дұрыс сілтенбей тұр (жасыл болмау керек қой) --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 15:54, 2020 ж. тамыздың 14 (+06)
:{{Орындалды}} --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 19:51, 2020 ж. тамыздың 14 (+06)
::Жақсы, алайда Крис Эванс мақаласын ашып қараңызшы: туған жылы параметрінде жылы көрсетілмей тұр, бірақ жасыл болмай тұр. Сосын орыстар да параметрлерді толтырмаса автоматты түрде пайда болады, бізде ондай нәрсе жасамай тұр. --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 10:36, 2020 ж. тамыздың 17 (+06)
{{@|Kasymov}} сен тұлға үлгісі сияқты үлгілердің барлығын осылай ([[Арнайы:Diff/2784515]]) жасап шыққан жоқсың өзгеріс болмау себебі сол. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 22:58, 2020 ж. тамыздың 17 (+06)
:Кейін қарап көрейін, қазір үйқым келіп тұр --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 23:01, 2020 ж. тамыздың 17 (+06)
::Жоқ түсінбедіңіз, білемін ол үлгіге түзету енгізбегенімді. Салыстырып айттым, жылы көрсетілмей тұрады және бос болса автоматты түрде толтырылмайды дедім --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 16:50, 2020 ж. тамыздың 19 (+06)
Уақытым болғанда қарап көрейін. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 18:03, 2020 ж. тамыздың 21 (+06)
::Жылды түзеттім, тірі тұлғалар деген санат пайда болыпты. Қалғандарда бар ма екен, болса жасырын шығар? --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 18:18, 2020 ж. тамыздың 21 (+06)
:::Тірі тұлғалар санаты бола берсе қалай болады? Көптеген уикилерде бар екен. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 21:51, 2020 ж. тамыздың 21 (+06)
::::Тірі тұлғаларды жасырын санат қылдым. Тағы басқа да санаттар бар екен, оларды санаттап, интеруикиін қойып шықсаңың). Сосын Мықтыбек мырза ''Үлгі:Үлгі:Байрақ/Англия'' деп бар үлгіні жылжытып быт-шыты шығып кетті мен үлгіні қалпына келтірдім, бірақ аталған үлгі:үлгіге масқара мақала сілтеніп тұр, соларды түзете алмай жатырмын --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 15:28, 2020 ж. тамыздың 26 (+06)
Неге жасырын? Басқа Уикилерде ашық санат болып тұр ғой, енуикиді қарашы. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 11:18, 2020 ж. тамыздың 27 (+06)
* Жасырын болған дұрыс артық санат, қалған жаңадан пайда болған санаттарды да солай болсын --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 10:50, 2020 ж. тамыздың 28 (+06)

== Үлгі:Country data England ==

Үлгі:Country data England үлгісін бұрынғы қалпын қайтарып беріңізші --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 17:02, 2020 ж. тамыздың 26 (+06)
:[[Үлгі:Country data England]] қарап көрші, өзің жойып тастап, маған қарап отырсың [[File:Face-tongue.svg|23px]] --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 00:17, 2020 ж. тамыздың 31 (+06)
::Оны мен емес менің алдымда Мықтыбек мырза жойды, дәл сол кісі жойған нұсқасын қайтара алмай жатырмын. '''Үлгі:Үлгі:Байрақ/Англия''' не үшін қайтардыңыз, бар ғой ондай сосын үлгі:үлгі деген болмайды ғой --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 15:41, 2020 ж. тамыздың 31 (+06)

== Транскрипция ==

[[Талқылау:Кек алушылар: Финал|Мұнда]] ойларыңызды жазып кетсеңіз --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 18:45, 2020 ж. қыркүйектің 18 (+06)
* Сосын тағы өтініш: уикипедияның интерфейсін қазақша аударып, жасыл сілтемелерді өзгертіп, жаңартып шықсаңыз --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 19:26, 2020 ж. қыркүйектің 18 (+06)
:Өтірік уәде бергім келмейді, дәл қазірден бастап емес осы қыста деген уәдені де бергім келмей тұр. Өйткені уәде беріп алып орындалмай қалса екі сөйлеген сияқты болып қалады, бәрі уақыт уақытымен болады, біраз күту керек. Сосын қандай жасыл сілтемелерді айтасың? --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 17:18, 2020 ж. қыркүйектің 19 (+06)
::Енді уақыт тауып жатқанда түзетілер, жасыл сілтеме ''арнайы:санақ'' деген бөлімде, сосын оң жақ бұршатағы УПт деген нәрсе де қателеспесем (уикипедияға қатысты жобаларға кіргенде) --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 11:14, 2020 ж. қыркүйектің 21 (+06)
Жасыл сілтеме ол сондай жаман нәрсе емес, бағыттау беттерін басқа беттерден ажырату үшін ғана қосқам, қайтадан алып тастауға да болады. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 15:14, 2020 ж. қыркүйектің 22 (+06)
:Жоқ, білемін ғой баяғыдан ондай нәрсені. Сізге айтқаным ''[[Арнайы:Санақ]]'' бетінде боттар тағы сол сияқты сөздер жасыл сілетеме болып тұр, Уикипедияның арнайы беттерінде ''лақап'' деген қорапшалар жасыл сілтеме болып тұр. Соларды түзетіп шықсаңыз, қанша дегенмен мақала емес тұрақты Уикипедияның беттері ғой --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 22:24, 2020 ж. қыркүйектің 25 (+06)
::{{@|Kasymov}} [[Арнайы:Санақ]] бетіндегі жасыл сілтемелерді көкке өзгертіп қойдым. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 20:45, 2020 ж. қыркүйектің 27 (+06)
:::Ок --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 11:12, 2020 ж. қыркүйектің 29 (+06)

== We sent you an e-mail ==

Hello {{PAGENAME}},

Really sorry for the inconvenience. This is a gentle note to request that you check your email. We sent you a message titled &quot;The Community Insights survey is coming!&quot;. If you have questions, email surveys@wikimedia.org. 

You can [[:m:Special:Diff/20479077|see my explanation here]].

[[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылауы]]) 00:52, 2020 ж. қыркүйектің 26 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Samuel_(WMF)/Community_Insights_survey/other-languages&amp;oldid=20479295 тізімін пайдаланып User:Samuel (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Аудару ==

Аудару функциясын өшіру керек сияқты немесе өңдеу саны мыңнан асқандарға рұқстан беру керек. Әйтпесе әркім бар мақаланы өздеріңше ерленіп орысшаның шала қазақша нұсқасын жасап жүр, әрі кері шегіндерсең бетпақтырмай жоққа шығарады еңбегім менің деп. Соны сізден талап етемін --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 22:37, 2020 ж. желтоқсанның 19 (+06)

Кейінірек қарап көрейін &lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 10:54, 2020 ж. желтоқсанның 21 (+06)

== &quot;Лос Анджелес&quot; ==

[[Лос Анжелес]] мақаласында қаланың аты дұрыс жазылмаған. &quot;Лос Анджелес&quot; деген болады [[Қатысушы:Ergeshow|Ergeshow]] ([[Қатысушы талқылауы:Ergeshow|талқылауы]]) 23:14, 2021 ж. қаңтардың 29 (+06)

:Анжелес неге дұрыс емес? &lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 08:27, 2021 ж. сәуірдің 29 (+06)

== Интерфейс ==

Қалайсыз? Көрінбей кеттіңіз ғой. Арыстанбек мырза уикипедияның интерфейсін қазақша аударсаңыз) --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 12:23, 2021 ж. сәуірдің 13 (+06)
:Жақсы, өзің қалайсың? Уақытым болғанда аударармын. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 18:37, 2021 ж. сәуірдің 28 (+06)

== [[phab:T266584]] ==

Hi. I see that a couple of your filters are due for updates in line with this ticket. [[Қатысушы:Billinghurst|Billinghurst]] ([[Қатысушы талқылауы:Billinghurst|талқылауы]]) 14:30, 2021 ж. мамырдың 10 (+06)

== Алтай Уикипедия ==

Салеметсіз бе? Сіз Алтай уикипедиясы коса аласыз ба [[:Үлгі:Түркі тілдеріндегі Уикипедиялар статистикасы]]

|-
| [[УП:УТ|{{Үлгі:Уикипедия/Мақала саны бойынша орны|alt}}]]
| [[Алтай Уикипедия|Алтай]]
| [[:alt:|alt]]
| [[2021]]
| [[:alt:Special:Statistics|{{NUMBEROF|ARTICLES|alt|N}}]]
| [[:alt:Special:Statistics|{{NUMBEROF|PAGES|alt|N}}]]
| [[:alt:Special:Statistics|{{NUMBEROF|EDITS|alt|N}}]]
| [[:alt:Special:Listadmins|{{NUMBEROF|ADMINS|alt|N}}]]
| [[:alt:Special:Listusers|{{NUMBEROF|USERS|alt|N}}]]
| [[:alt:Special:ActiveUsers|{{NUMBEROF|ACTIVEUSERS|alt|N}}]]
| [[:alt:Special:Imagelist|{{NUMBEROF|FILES|alt|N}}]]
| {{Тереңдік|alt}}


Мен косыпалмаймын, кате шыгады. Сіз [https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D2%AE%D0%BB%D0%B3%D1%96%3A%D0%A2%D2%AF%D1%80%D0%BA%D1%96_%D1%82%D1%96%D0%BB%D0%B4%D0%B5%D1%80%D1%96%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D0%B3%D1%96_%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F%D0%BB%D0%B0%D1%80_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%81%D1%8B&amp;type=revision&amp;diff=2340610&amp;oldid=2340562 бурын] костыныз --[[Қатысушы:Sibom|Sibom]] ([[Қатысушы талқылауы:Sibom|талқылауы]]) 22:50, 2021 ж. маусымның 4 (+06)
:{{@|Sibom}} ол үшін мында қосқызу керек: [[:commons:Data:Wikipedia_statistics/data.tab]], кеш жауап бергенім үшін кешірім сұраймын --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 20:36, 2021 ж. маусымның 23 (+06)
::{{@|Sibom}} [[Арнайы:Diff/2896771|қостым]] --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 15:37, 2021 ж. шілденің 28 (+06)
* Рақмет--[[Қатысушы:Sibom|Sibom]] ([[Қатысушы талқылауы:Sibom|талқылауы]]) 14:17, 2021 ж. тамыздың 8 (+06)

== Translation request ==

Hello.

Can you translate and upload the article [[:ru:Флаг Азербайджанской Республики]] in Kazakh Wikipedia? It does not need to be long.

Yours sincerely, [[Қатысушы:Multituberculata|Multituberculata]] ([[Қатысушы талқылауы:Multituberculata|талқылауы]]) 15:23, 2021 ж. тамыздың 4 (+06)
:I am sorry, I can't. Because time and energy are not limitless things. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 20:58, 2021 ж. тамыздың 4 (+06)

== Намыс→Ар-намыс ==

Қайырлы кеш, бір кісі '''Намыс → Ар-намыс''' деп атауын өзгертіпті, қаншалықты дұрыс деп ойласыз? Меніңше намыс қала берген дұрыс-ау, ол кісіге жазайын десем дұрыс қабылдамай дүрсе қоя береді. Оның алдында талай мақала атауын өз бетінше өзгерте берген-ді. Сіздің пікіріңізді күтемін --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 00:10, 2021 ж. желтоқсанның 3 (+06)
:{{@|Kasymov}} шынымды айтсам екеуінің қандай айырмашылығы бар екенін білмеймін. Маған философия, ақындық, көп сөздіктен қарағанда техникалық терминдер түсінікті әрі жақын. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 18:36, 2021 ж. желтоқсанның 3 (+06)

== Санат туралы ==

Қайырлы түн! Санат:1992 жылы құрылған банктер санатын қарай аласыз ба? Мен мүлдем түсінбей тұрмын. Санатты бастап едім, басталмаған сияқты болып тұр. [[Қатысушы:Тұран Нұрәліұлы|Тұран Нұрәліұлы]] ([[Қатысушы талқылауы:Тұран Нұрәліұлы|талқылауы]]) 23:03, 2021 ж. желтоқсанның 6 (+06)

:@[[Қатысушы:Тұран Нұрәліұлы|Тұран Нұрәліұлы]] Бос санат бастағансыз, бос санат бастаған дұрыс емес. &lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 19:30, 2021 ж. желтоқсанның 7 (+06)

Рақмет, бұл мәселені шештім. Ренжімесеңіз, тағы бір сұрағым бар. &quot;Санат:Уикипедия:Тексерілмеген мақалалар&quot; осы беттегі өңдемемді неге қайтардыңыз? &quot;Автоматты&quot; емес па? &quot;Аутоматты&quot; деген қандай сөз? Түсіндіріп кетсеңіз, жақсы болар еді.  [[Қатысушы:Тұран Нұрәліұлы|Тұран Нұрәліұлы]] ([[Қатысушы талқылауы:Тұран Нұрәліұлы|талқылауы]]) 20:45, 2021 ж. желтоқсанның 7 (+06)

== Ерден Карсыбеков ==

Арыстанбек мырза осы кісі {{@|Ерден Карсыбеков}} аузына келгенін айтып, мені балағаттап, жасаған өңдемелерімді итше аңдып, соған күнде талқылау бетіме дөрекі түрде жаза береді. Ол адамға жарайды, доғарайық кейбір жерлерім қате кетіпті, түсінікті деп жазсам болмады. Менде ол кісінің қатесін көрсетсем, мойындамайды және өзіңе кінә тағады, сұрақтарға жауап бермеудің шебері. Өтініш менің талқылау бетіме осы адамға '''жазуға мәңгілікке шектеу қойып беріңізші немесе 3 айға бұғатталсын'''. Басқа қатысушылардан ұят болды енді ит пен мысық ұқсап --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 00:44, 2021 ж. желтоқсанның 23 (+06)
: Қайрлы күн! Менің ойымша, Айдын Касымов админдікке мүлдем жарамайды. Ол басқа қатысушыларды итше аңдып, балағаттап жүреді. Өтірікті жиі айтады, қойған сұрақтарға жауап бермейді, санаттарды бүлдіріп жүреді, мақала өзі де жазбайды, басқаларға да жазуға бөгет жасап тұрады. Оның админ құқығын алып тастауын сұраймын. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 11:30, 2021 ж. желтоқсанның 23 (+06)
::Дауды тоқтатудың ең оңай жолы жауап бермеу, үндемеу. Қатысушыны бұғаттау кіші қауымдастықтар үшін мәселені шешудің тиімді жолы емес. Ал админнің талқылау беті баршаға ашық болғаны дұрыс. Мен дауласқым келмейтін, маңыздылығы жоқ дауларға жауап бермеймін, жауап бермей шыдай аламын, дауласқым келіп тұрған тақырыптарда жауап беремін, жауап бергенде даудың өрши түсетінін білемін алдын ала дайын боламын. Ал дайын емес адам жауап бермеу керек. Дауды шешудің тағы бір жолы араағайындық, бірақ бұл жағдайда тепе теңдік бейтараптылық сақталмай бір жаққа бүйір бұрылып кететін жағдай болады. Сіздердің дауларыңыз жан алып жан беретіндей сондай бір маңызды емес, мылалға мақалада орысша Уикипедияға сілтеу керек пе керек емес пе? админ бе &lt;s&gt;әкімші&lt;/s&gt; ме, үш әліпбиге ауыстыратын түрлендіргіш керек пе керек емес пе, туған күн бе &lt;s&gt;туылған күн&lt;/s&gt; бе? --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 11:46, 2021 ж. желтоқсанның 23 (+06)

== How we will see unregistered users ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=content/&gt;
Hi!

You get this message because you are an admin on a Wikimedia wiki.

When someone edits a Wikimedia wiki without being logged in today, we show their IP address. As you may already know, we will not be able to do this in the future. This is a decision by the Wikimedia Foundation Legal department, because norms and regulations for privacy online have changed.

Instead of the IP we will show a masked identity. You as an admin '''will still be able to access the IP'''. There will also be a new user right for those who need to see the full IPs of unregistered users to fight vandalism, harassment and spam without being admins. Patrollers will also see part of the IP even without this user right. We are also working on [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Improving tools|better tools]] to help.

If you have not seen it before, you can [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|read more on Meta]]. If you want to make sure you don’t miss technical changes on the Wikimedia wikis, you can [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|subscribe]] to [[m:Tech/News|the weekly technical newsletter]].

We have [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#IP Masking Implementation Approaches (FAQ)|two suggested ways]] this identity could work. '''We would appreciate your feedback''' on which way you think would work best for you and your wiki, now and in the future. You can [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|let us know on the talk page]]. You can write in your language. The suggestions were posted in October and we will decide after 17 January.

Thank you. 
/[[m:User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]&lt;section end=content/&gt;
&lt;/div&gt;

00:17, 2022 ж. қаңтардың 5 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Target_lists/Admins2022(5)&amp;oldid=22532651 тізімін пайдаланып User:Johan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Жақсы мақалаға дауыс беру ==
Кеш жарық! [[Уикипедия:Жақсы мақалаға үміткерлер/Қымыз]] деген бетте өз дауысыңызды қалдырыңыз. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 19:24, 2022 ж. қаңтардың 16 (+06)

== [[:Санат:Жедел жоюға ұсынылғандар]] ==

Қайырлы күн! Сізді мына бетті қарап шығып, тазартуға шақырамын. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 09:15, 2022 ж. қаңтардың 27 (+06)
:@[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] біразын жойдым, бірден бәрін жою міндет емес &lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 13:56, 2022 ж. қаңтардың 27 (+06)
::Мұндағы [[Гигроскопиялық]] деген бет бар, одан гөрі [[Гигроскоптық су тартқыштық]] нақтырақ болып көрінеді. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 19:47, 2022 ж. қаңтардың 27 (+06)

== Шрифт ==

Арыстанбек мырза, қазуикидің шрифті өзгерген ба? Бұрынғысы дұрыс па еді мүмкін. Және екінші сұрақ бізде қазақ әліпбиі санатқа кірсең дұрыс көрсетпейді, яғни '''аәб''' реттілігінде қазақ әріптері соңында тұрады. Соны түзетуге болама? --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 21:39, 2022 ж. ақпанның 13 (+06)

:Біріншісін бойынша енді қалай болып тұр? Екіншісі бойынша нақты санатты көрсетсең жақсы болар еді. &lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 13:09, 2022 ж. ақпанның 14 (+06)
::Майда жазу болып кетті ғой, бұрынғысы дұрыс па еді. Екінші сұрақ бойынша: кез келген санаттарға кірсеңіз ''әғү'' қазақша әліпбилер соңында тұрады --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 15:13, 2022 ж. ақпанның 14 (+06)
:::Телеграмнан скриншот жібере аласың ба? айырмашылығын көрейін. Сосын кез келген санат көбі қазақ тілінде емес пе? --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 15:15, 2022 ж. ақпанның 14 (+06)

== Үлгідегі қате ==

Қайырлы түн! [[Үлгі:Commons-inline|Мына бет]] қорғалған екен. Ондағы ''файлар'' сөзін ''файлдар'' сөзімен ауыстырсаңыз?.. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 23:27, 2022 ж. ақпанның 17 (+06)
:Қайырлы түн! {{@|Ерден Карсыбеков}} [[Арнайы:Diff/2986823|орындалды]] --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 23:32, 2022 ж. ақпанның 17 (+06)
::{{like|username=Ерден Карсыбеков}}

== Жылжыту ==

Арыстанбек мырза, Алфи мырзаны админге ұсыныпсыз, бірақ мен қарсымын (ренжімесі'''н''' ол кісі). Себебі: интерфейс, үлгілерді жақсы түсінбейді, орынсыз '''талқыға салмай''' мақала атауларын жылжыта береді. Соның кесірінен шынжырлы беттер қаптап кетті (бақылап түзетіп жүрмін). Соңғы жылжытуларын назар аударсаңыз (басқа тілдерде жекеше түрде тұр). Жалпы мақала атын, ортақ талқыға салып, дереккөздерге сілтей отырып жасаған дұрыс, міндетті тіпті --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 16:42, 2022 ж. ақпанның 18 (+06)

:Ол кісі қарсы, ниет жоқ. &lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 17:57, 2022 ж. ақпанның 18 (+06)
::Ок, түсінікті. Бірақ соңғы айтылған сөйлемге назар аудару керек. Нақты ережелерге бағыну керек, әйтпесе әркім өз жасаған жолмен жүріп міндетсіне бастайды. ПС: топқа скриншотпен жіберудің қажеті шамалы еді, керек болса сол жаққа жазар едім) --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 14:19, 2022 ж. ақпанның 20 (+06)


:сіз '''''Н''''' мен '''''Ң''''' әріптерінде әдейі  шатасасыз ба әлде қалай? [[Қатысушы:Madi Dos|Madi Dos]] ([[Қатысушы талқылауы:Madi Dos|талқылауы]]) 17:59, 2022 ж. ақпанның 18 (+06)
::{{@|Madi Dos}} мен уикипедияда әдейі жүрмін. Түзетілді --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 14:19, 2022 ж. ақпанның 20 (+06)

== Интерфейс ==

Арыстанбек мырза, интерфейсті аударсаңыз дұрыс болар еді). Көп сөйлемдер ағылшынша, тіпті ''өңдемеңіз сақталды'' деген хабарламада ағылшынша көрсетіп тұр менде --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 20:56, 2022 ж. сәуірдің 2 (+06)

:Бұл ерікті жоба, аударманы да ерікті түрде аударады. Интерфейсті аударғаным үшін маған ешкім ақша төлемейді. Қазір менің аударуға уақытым жоқ. Кейін уақыт болғанда аударатын шығармын. Ал мені еріксіз түрде дәл қазір мәжбүрлеген дұрыс емес деп санаймын. Түсіністік танытар деп үміттенемін. &lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 22:50, 2022 ж. сәуірдің 2 (+06)
::Уақыт тапқанда аударарсыз деген үміттемін. Бұл жерде ешкімге ақы төленбейтіні туралы білемін, менің жуықтағы өзгерістер мен ағылшын үлгілерді қазақша үлгілермен алмастырудан қолым босамай жатыр. Сіздің тәжірибеңіз болғандықтан, сізден сұрап едім. Жарайды, рахмет --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 23:04, 2022 ж. сәуірдің 3 (+06)

== Рулар ==

Q-anatomiyaqazaqskoymentalnosti деген қатысушы телеграм тобында немесе хат жазуға бола ма? Жалпы сотқа беруге болады осы [[https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D2%9A%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%81%D1%83%D1%88%D1%8B_%D1%82%D0%B0%D0%BB%D2%9B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%83%D1%8B:Kasymov&amp;diff=3021811&amp;oldid=3021701|үшін]]. --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 16:54, 2022 ж. сәуірдің 10 (+06)
:Ондайларға назар аудармау керек. Уақытты босқа құртпай жәй ғана бұғаттай салу керек. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 17:06, 2022 ж. сәуірдің 10 (+06)
::Жақсы, рахмет) Жалпы белсенділік төмендеп кетті, Нұрлан мырза кетіп қалған жоқ па? --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 17:12, 2022 ж. сәуірдің 10 (+06)
::: Ол кісіні білмеймін. Масс медиаға қол жеткізсек белсенділікті қалпына келтіруге болады. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 19:12, 2022 ж. сәуірдің 10 (+06)

== Разрешение на публикацию статьи ==

Добрый день, [[Қатысушы:Arystanbek|Arystanbek]]! Извините, что пишу на русском, я из России. Хочу создать статью про один из районов Дагестана. Дайте, пожалуйста, разрешение на публикацию. С правилами знаком, уже 10 лет как редактирую в Википедии. С уважением, --[[Қатысушы:Buntarion|Buntarion]] ([[Қатысушы талқылауы:Buntarion|талқылауы]]) 04:27, 2022 ж. сәуірдің 12 (+06)

== Ноғай тіліне көмектес ==

Сәлеметсіз бе, мен ноғайларға латын әліпбиін қолдану үшін translatewiki'де талқылау бастадым.  Өкінішке орай, бұл екіталай, өйткені мен оны сұрайтын жалғыз Пайдаланушымын.  Мен сіздердің қолдауларыңызды қалаймын, сіз оны қолдай аласыз, мысалы, пікір қалдыру арқылы.
https://translatewiki.net/wiki/Support [[Қатысушы:TayfunEt.|TayfunEt.]] ([[Қатысушы талқылауы:TayfunEt.|талқылауы]]) 17:04, 2022 ж. мамырдың 7 (+06)

== Болмашы нәрсе ==

Бастысы менің мазамды алмаса болды, мен ол кісіге бірнәрсе жазып, басын қатырып жатқан жоқпын. Алфи мырза ешқайда жоғалған жоқ) Мақаласын жазып жүр. Жақсы сылтау табылыпты ғой: неде болса уикипедиядан кетуге мен кінәлі-мыс. Негізі Алфи мырзаның мақаласына мазмұнын түзетіп немесе толықтырып жағаласқан емеспін, тек үлгілер мен санаттарды түзетіп, сол туралы жаза кеткенмін. Ол кісі сен жүрген ақымақ бала, мен философ деп ағамыз жақтырмай, дөрекі, кемсітіп жауап қатқан еді. Осы және Ерден мырзаның мазасын алмай өз жолымен жүрсем де, қайта-қайта соқтығыса береді. 

Сондықтан сіз немес Нұрлан мырза екеулеріңіз толық ережені жазып шықсаңыздар) Әрине қиын, бірақ осындай жағдай болмас үшін. Мен де жалғыз болып шамам келгенше соңғы өзгерістерге тексеріс жасап, үлгілерді толықтырып/жаңартып/жаңасын жасап уақыт бөліп жүрмін. Рахмет --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 19:17, 2022 ж. мамырдың 10 (+06)

:Алфы мырза бұрыңғыдай белсенді емес, ереже басқа уики бөлімдерде бар ғой, оны аударуға да уақыт керек. &lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 17:29, 2022 ж. мамырдың 11 (+06)

== Қорытынды шығару ==

Қайырлы күн! [[Уикипедия:Жақсы мақалаға үміткерлер/Қымыз]] бетіне қорытынды шығарып кетсеңіз? --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 14:26, 2022 ж. мамырдың 17 (+06)

:Қортынды шығаруға әлі ерте, біраз қолдаушы дауыстар керек, әрі ескертпелер ескерілуі керек &lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 14:57, 2022 ж. мамырдың 17 (+06)
:: [[Уикипедия:Таңдаулы мақалаға үміткерлер/Қара құрдым|Мына сіз ұсынған бетте]] қорытынды бір айдың ішінде шығарылды, дауыстар саны да сол. Мүмкін сіз қорытындыны шығаруға қорқақтап жүрген шығарсыз? --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 15:53, 2022 ж. мамырдың 17 (+06)
:::@[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] қалыс дауыс көп, ол шындығында жартылай қарсы немесе жартылай қолдау дауыс болуы мүмкін. Мен дауысымды сіздің көңіліңізді қимай қарсы дауысқа өзгерткен жоқпын. Сондықтан әлі біраз қолдау дауыс керек. &lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 23:19, 2022 ж. мамырдың 17 (+06)
::::Қалыс дауыстар ешқашанда еш санақта ескерілмейтін еді ғой. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 23:55, 2022 ж. мамырдың 17 (+06)
:::::Олардың дауысы емес айтқан ескертпелері ескеріледі &lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 10:46, 2022 ж. мамырдың 18 (+06)

== Уикидәйек бөлімі бойынша ұсынысым бар ==

Құрметті админ мырза, Уикидәйек бөлімінде бар жоғы 20 шақты қазақтың мақал-мәтелі енгізілген екен. Ал біз, оқушылармен бірге қазақтың  16мыңға жуық мақал-мәтелін енгізгіміз келеді. Бізге осындай мүмкіндік бере аласыздар ма? Ол үшін кімге жүгіне аламын?
--[[Қатысушы:Aseltengebaeva21nis|Aseltengebaeva21nis]] ([[Қатысушы талқылауы:Aseltengebaeva21nis|талқылауы]]) 16:16, 2022 ж. мамырдың 18 (+06)

:@[[Қатысушы:Aseltengebaeva21nis|Aseltengebaeva21nis]] [[:m:Proposals for closing projects/Closure of Kazakh Wikiquote|бұл жоба белсенді болмағандықтан жабылған]]. Мүмкіндіктеріңізді қазақша Уикипедия дамуына жұмсағандарыңыз дұрыс болар. &lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 17:08, 2022 ж. мамырдың 18 (+06)
* Құрметті Әсел, қазір бұл жоба инкубаторлық қалыпқа көшті. Яғни жаңа материалдарды енгізу үшін сізге [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wq/kk/%D0%91%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B_%D0%B1%D0%B5%D1%82 мына бетке] өтуіңізге болады. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 18:58, 2022 ж. мамырдың 19 (+06)

== Madi Dos ==

Madi Dos қатысушыны неге бұғаттадыңыз, сәлде болсын біраз нәрсені үйреніп, түсініп келе жатқан қатысушы еді. --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 22:50, 2022 ж. мамырдың 23 (+06)

:Ол үнемі орысша ерегесіп қосып сөйлейді, айтса түсінбейді. &lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 09:49, 2022 ж. мамырдың 24 (+06)
::Егер сол үшін болса, бұғаттан босатамын. Вандалдар ұқсап мән-мағынасыз сөйлемдер енгізіп немесе біреудің қайта-қайта мазасын алып жатқан жоқ --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 22:32, 2022 ж. мамырдың 26 (+06)
::Сен ауысып , ауышып қалғансың ау деймін, Арыстанбек. 
::Немене мені телеграм топтан өшіріп жойып тастадың? 
::Бір адекватты админ ба десем , өздеріңнің эгоистік тәжіңді қайрайтын орынға айналдырып алыпсың ғой Арыстанбек мырза. Бопты, айтарға сөзім жоқ. [[Қатысушы:Madi Dos|Madi Dos]] ([[Қатысушы талқылауы:Madi Dos|талқылауы]]) 15:51, 2022 ж. мамырдың 27 (+06)
::маған десеңдер өшіре салыңдаршы мәңгілікке, бопты. 
::Өмір сүруіңе бөгет жасап жүр екенмін ғой бопты сөйте ғой айналайын Арыстанбек
::))))))
::Орысша айтқанда фигней страдаешь))) Басқа сөз жоқ солай жеткізуге))) [[Қатысушы:Madi Dos|Madi Dos]] ([[Қатысушы талқылауы:Madi Dos|талқылауы]]) 15:56, 2022 ж. мамырдың 27 (+06)

:[[Қатысушы:Madi Dos|@Madi Dos]] қазақша дұрыстап жаз десе ерегесіп әдейі қате жазасың ғой, енді қайталанса тағы бұғаттаймын, сен қазақ тілінің жауысың &lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 15:58, 2022 ж. мамырдың 27 (+06)
::бұғаттасаң бұғаттай бер, сен аурусың негізі. [[Қатысушы:Madi Dos|Madi Dos]] ([[Қатысушы талқылауы:Madi Dos|талқылауы]]) 16:03, 2022 ж. мамырдың 27 (+06)

:[[Қатысушы:Madi Dos|@Madi Dos]] сен де аурусың, ерегескенді жақсы көресің &lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 16:06, 2022 ж. мамырдың 27 (+06)
::Дәріңді ішіп жүрші.))))  [[Қатысушы:Madi Dos|Madi Dos]] ([[Қатысушы талқылауы:Madi Dos|талқылауы]]) 21:16, 2022 ж. мамырдың 27 (+06)

== Жетісу облысы ==

Арыстанбек мырза, Жетісу облысы (Қазақстан) мақаласының атын [[Жетісу облысы]]на өзгерту үшін [[Жетісу облысы (Ресей империясы)]]-на сілтейтін аттас бетті өшіру керек болып тұр. [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 03:49, 2022 ж. маусымның 12 (+06)
:@[[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] дұрыс жасадым ба көріп шығыңыз. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 08:35, 2022 ж. маусымның 12 (+06)

Иә, көп рахмет. [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 14:51, 2022 ж. маусымның 12 (+06)

Енді Тарбағатай ауданына сілтеуші [[Ақсуат ауданы]] бетін жою керек болып тұр. [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 15:55, 2022 ж. маусымның 15 (+06)
:Екеуі екі бөлек аудан ба? --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 15:59, 2022 ж. маусымның 15 (+06)

Иә, бөлек аудандар. Ақсуат ауданының бөлек мақаласы болса да, Ақсуат ауданын Тарбағатай ауданына сілтеп қойған. [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 20:06, 2022 ж. маусымның 15 (+06)

Сосын [[:Санат:Абай ауданы (Шығыс Қазақстан облысы) елді мекендері]] бетін де кетіру керек [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 22:14, 2022 ж. маусымның 15 (+06)

Осы бетті [[:Санат:Қапшағай қалалық әкімдігі ауылдық округтері]]. [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 01:06, 2022 ж. маусымның 17 (+06)

Санат:Қапшағай қалалық әкімдігі ауылдық округтері [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 01:07, 2022 ж. маусымның 17 (+06)
:@[[Қатысушы:Білгіш Шежіреші]] ойыңызды толық ашып жазсаңыз, қазіргісі дым түсініксіз. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 11:17, 2022 ж. маусымның 18 (+06)

== Айдын Касымов мақалаларды жойып жүр ==

Осы аталған қатысушы [[А.Байтұрсынов жазуы және емле ережелерінің тарихы]] деген мақаланы жойды, [[Қайта жаңғырту]] деген мақаланы жоюға ниеттенді, Брэнсон және Непомнящий туралы мақалаларды жедел жоюға ұсынды. Олай істеме десе, құлақ аспайды. Бұл нағыз вандал ғой. Оған не істеуге болады екен? --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 23:50, 2022 ж. маусымның 13 (+06)

== Таңдаулы/жақсы мақалалар ==

Қайырлы кеш Арыстанбек мырза! Мен таңдаулы және жақсы мақалалар жобасын реттеп, жаңартып, тізімдерге толтырып жатқанмын. Таңдаулы мақала түсінікті ол, жақсы мақаланы түгендеп жатқанда, қызық нәрсе болды: (жақсы мақала үлгісіне сілтенген мақалалар бойынша тексеріп жатқанмын) ''Mband''  деген мақалаға өздігінше ''жақсы мақала үлгісін'' қойып қойыпты пысықтар) Алып тастадым, сәл болмағанда тізімге енгізе жаздадым. '''Енді өтініш сізден 18 жақсы мақалалардың дауыс берген тізімдерін қайдан табуға болады?''' 


ПС жалпы қазуикиге таңдаулы/жақсы мақалаларды көбісін жаңарту керек, кейбіреулері лайықты да емес, ескірген. Әрине сын айта салу оңай, бірақ әзірбайжан, түрік уикилерден біздікі әлдеқалай нашарлау болып тұр. Мақала жазып жарысқанша, сапаға көңіл бөлсе мықты болар еді. Неге сондай ақшалай/сыйлық ретінде жарыс ұйымдастырмайды екен. Сонда 1000 шақты сапасыз мақаланы тексерістен өткізбес едік [[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 01:17, 2022 ж. шілденің 7 (+06)
:Қайырлы күн! Оны [[Уикипедия:Таңдаулы_мақалаға_үміткерлер/Мұрағат]] бетіндегідей жазып шықса болады немесе &lt;tt&gt;Уикипедия:Жақсы мақалаға үміткерлер/&lt;/tt&gt; деп іздеу жолағына жазса шығады. Тікелей сілтемесі: https://kk.wikipedia.org/w/index.php?search=Уикипедия%3AЖақсы+мақалаға+үміткерлер%2F&amp;title=Арнайы%3AІздеу&amp;go=Өту&amp;ns0=1. 

Екінші сұрақ бойынша жарыс ұйымдастыратын адам жоқ қой. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 12:09, 2022 ж. шілденің 7 (+06)

== Check your email ==

Hello! Please check your email. Thanks,  [[User:Mehman97|&lt;span style=&quot;color:#ff0500&quot;&gt;'''''Mehman'''''&lt;/span&gt;]] [[User Talk:Mehman97|&lt;span style=&quot;color:#0500ff&quot;&gt;'''''97'''''&lt;/span&gt;]] 19:47, 2022 ж. шілденің 11 (+06)

== Кенттік және қалалық әкімдік үлгілерін құру ==

Саламатсыз ба, Арыстанбек мырза! Айтайын дегенім, [[Үлгі:Қазақстан ауылдық округі|ауылдық округтің үлгісі]] бар да, кенттік әкімдік пен қалалық әкімдіктің үлгілері жоқ екен, сәйкесінше кенттік/қалалық әкімдіктердің мақалаларында үлгі кірістірілмеген. Соларды құрсам бола ма (ауылдық округ үлгісінің негізінде)? Әлде тек ондайды әкімшілер құра ма? [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 00:22, 2022 ж. шілденің 15 (+06)
:{{@|Білгіш Шежіреші}} мен жауап бере салайын, кенттік, қалалық әкімдіктер аса көп емес, сондықтан ауылдық округ үлгісін пайдалана берген дұрыс шығар. Үлгі атауының басқа қандай айырмашылығы бар, дубликат үлгі болуы мүмкін --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 16:37, 2022 ж. шілденің 16 (+06)
::Жарайды, рахмет. [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 22:22, 2022 ж. шілденің 16 (+06)

@[[Қатысушы:Kasymov|Kasymov]], [[Әл-Фараби ауданы]] мақаласына &quot;Қазақстан ауданы&quot; үлгісін қойып едім, оны алып тастапсыз. Сонда оны ауылдық ауданға қоюға болады да, қалалық ауданға қоюға болмай ма? Мүмкін &quot;Қалалық аудан&quot; деген басқа үлгі құру керек шығар? [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 04:27, 2022 ж. шілденің 19 (+06)
:{{@|Білгіш Шежіреші}} мүмкін солай, аудан деген үлгі жасау керек шығар (орыс уикиден қарап) --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 22:57, 2022 ж. шілденің 22 (+06)
::Онда орысша уикиге қарап, сол үлгіні жасап көрейін. [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 00:50, 2022 ж. шілденің 24 (+06)

== Again, check your email ==

Hello. Please check your email. Thanks, – [[User:Mehman97|&lt;span style=&quot;color:#ff0500&quot;&gt;'''''Mehman'''''&lt;/span&gt;]] [[User Talk:Mehman97|&lt;span style=&quot;color:#0500ff&quot;&gt;'''''97'''''&lt;/span&gt;]] 23:38, 2022 ж. шілденің 30 (+06)

:[[Қатысушы:Mehman97|@Mehman97]] HI. I can't find any emails from you. &lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 08:30, 2022 ж. тамыздың 2 (+06)
::Well. You should have checked Spam, but unfortunately the deadline for completing the form was July 31st. [[User:Mehman97|&lt;span style=&quot;color:#ff0500&quot;&gt;'''''Mehman'''''&lt;/span&gt;]] [[User Talk:Mehman97|&lt;span style=&quot;color:#0500ff&quot;&gt;'''''97'''''&lt;/span&gt;]] 14:42, 2022 ж. тамыздың 2 (+06)

== Бот дәрежесіне сұраныс ==

Саламатсыз ба, [[Қатысушы:BilgishShezhireshiBot|BilgishShezhireshiBot]] деген ботыма сәйкес бот статусын беруіңізді сұраймын. Талаптардың бәрін орындадым. [[Уикипедия:Бот дәрежесіне сұраныс]] бетіне де жаздым, жауап болмады. [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 00:10, 2022 ж. тамыздың 5 (+06)</text>
      <sha1>s7d1vo9ke6wbd46c8axa14ooiywudpw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уикипедия:Форум/Сұрақтар</title>
    <ns>4</ns>
    <id>497712</id>
    <revision>
      <id>3057521</id>
      <parentid>3048246</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T15:35:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>СеніңШешең</username>
        <id>121905</id>
      </contributor>
      <comment>/* Өмір -&gt; Тіршілік */ жаңа бөлім</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="97987" xml:space="preserve">&lt;div class=&quot;scrollingtext&quot;&gt;
&lt;p&gt;{{color|red|Ескерту: Уикипедияға қатыссыз сұрақтарға жауап берілмейді!}}&lt;/p&gt;
&lt;/div&gt;
{{/Header}}&lt;!-- Бұл жолды өшірмеңіз, астына жазыңыз! және  == Тақырып аты == қосып жазғанды ұмытпаңыз --&gt;
{{clear}}
{{Жинақталған мазмұн|30|400}}

==Неліктен қазақша Википедия соншалықты қиын==
Неліктен қазақша Википедия соншалықты қиын [[Қатысушы:Xeyal Azerbeyli|Xeyal Azerbeyli]] ([[Қатысушы талқылауы:Xeyal Azerbeyli|талқылауы]]) 23:16, 2020 ж. маусымның 6 (+06)

:Несі қиын болып жатыр? &lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 10:34, 2020 ж. маусымның 7 (+06)

==Мақала шығу уақыты==
[[Қатысушы:Акбар Аскарулы|Акбар Аскарулы]] ([[Қатысушы талқылауы:Акбар Аскарулы|талқылауы]]) 13:03, 2020 ж. мамырдың 5 (+06) Мақала неше күнде интернет бетіне шығады? [[Қатысушы:Акбар Аскарулы|Акбар Аскарулы]] ([[Қатысушы талқылауы:Акбар Аскарулы|талқылауы]]) 13:03, 2020 ж. мамырдың 5 (+06)

:Мақала сол жарияланған сәттен бастап Уикипедия бетіне шығады.
[[Қатысушы:Madi Dos|Madi Dos]] ([[Қатысушы талқылауы:Madi Dos|талқылауы]]) 17:09, 2020 ж. шілденің 20 (+06)

==Құмық тілі==
Құмық тіліне атауың қосқым келеді.[[Арнайы:Үлесі/2.134.92.3|2.134.92.3]] 19:37, 2019 ж. сәуірдің 7 (+06)
==Аружан==
[[Арнайы:Үлесі/89.43.20.39|89.43.20.39]] 11:29, 2018 ж. қарашаның 25 (+06)Аружаннын  сурагы◇ЗОЖ деген не?
11:29, 2018 ж. қарашаның 25 (+06)~~
==Қалай мақаланың атын өзгертуге болад, тексерістен өтпесе?==
[[Қатысушы:KaldarovNurymzhan|KaldarovNurymzhan]] ([[Қатысушы талқылауы:KaldarovNurymzhan|талқылауы]]) 00:01, 2018 ж. қарашаның 24 (+06)
==АРУЖАН==
[[Арнайы:Үлесі/89.40.194.51|89.40.194.51]] 23:00, 2018 ж. қарашаның 22 (+06)Абай Кунанбаевтын ажесы туралы акпарат берсеныздер.
23:00, 2018 ж. қарашаның 22 (+06)
==Уикипедияға қатысты ұсақ түйек сұрақтарды кімге қойса болады? )))==
Уикипедияға қатысты ұсақ түйек сұрақтарды кімге қойса болады? )))

[[Қатысушы:Madi Dos|Madi Dos]] ([[Қатысушы талқылауы:Madi Dos|талқылауы]]) 15:55, 2018 ж. қарашаның 5 (+06)
* Маған--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылауы]]) 17:12, 2018 ж. қарашаның 6 (+06)

==Мақала жазу және жариялау==
[[Қатысушы:Нурлан Хамзин|Нурлан Хамзин]] ([[Қатысушы талқылауы:Нурлан Хамзин|талқылауы]]) 21:59, 2018 ж. қазанның 18 (+06)мақала жаздым,зертханамда тур енді ары қарай тағыда басқа мақалаларымды қалай жазамын? жариялаймын?суреттерді де жүктей алмай отырмын толық мәнді түсініктеме керек еді[[Қатысушы:Нурлан Хамзин|Нурлан Хамзин]] ([[Қатысушы талқылауы:Нурлан Хамзин|талқылауы]]) 21:59, 2018 ж. қазанның 18 (+06)
* Не туралы?--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылауы]]) 17:06, 2018 ж. қарашаның 24 (+06)

==Аспалы бақтың шын мәнінде болу болмауы  туралы ақпарат==
[[Арнайы:Үлесі/178.91.16.209|178.91.16.209]] 12:39, 2018 ж. қазанның 15 (+06)

:Болуына жазба деректерi.болмауына кейбiреулер легенда дейдi
Аружан22:25, 2018 ж. қарашаның 22 (+06)~

==Интервики жоқ беттер==
Интервики жоқ мақалаларды қайдан көруге болады? Санты болса[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылауы]]) 18:31, 2018 ж. қазанның 10 (+06)

:[[Арнайы:Уики-аралықсыздар]] мына арнайы беттен &lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 16:52, 2020 ж. маусымның 3 (+06)

==мақала жариялау==
саламатсиз, мен клуб жетекшісі едім википедия кз сайтына мақаланы қалай жариялайды? жұмыс барысын толық түсіндіріп беріңіздерші
[[Қатысушы:Janat.8484|Janat.8484]] ([[Қатысушы талқылауы:Janat.8484|талқылауы]]) 17:57, 2018 ж. мамырдың 14 (+06)
* Не туралы мақала?--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылауы]]) 18:31, 2018 ж. қазанның 10 (+06)
**[[Қатысушы:Janat.8484|Janat.8484]], Мынадай сауатыңмен мақала жазбай-ақ, тыныш жүрші).--[[Қатысушы:Мықтыбек Оразтайұлы|Мықтыбек Оразтайұлы]] ([[Қатысушы талқылауы:Мықтыбек Оразтайұлы|талқылауы]]) 22:33, 2021 ж. қазанның 6 (+06)

==торнадо деген не==
[[Арнайы:Үлесі/178.91.152.143|178.91.152.143]] 22:36, 2018 ж. наурыздың 1 (+06)

:[[Арнайы:Үлесі/89.42.60.68|89.42.60.68]] 18:43, 2018 ж. қарашаның 23 (+06)Улкен куйын , жел[[Арнайы:Үлесі/89.42.60.68|89.42.60.68]] 18:43, 2018 ж. қарашаның 23 (+06)
Аружаннын жауабы осы
18:43, 2018 ж. қарашаның 23 (+06)

==Ассалаумағалейкум. Әлдебек Абызұлы деген мақаланың атауын Әлдебек Сатайұлына өзгерту қажет.==
Себебі Абызұлы бұл жалған ақпарат. Оның Сатайұлы екені туралы мақаланы өңдеу барысында дәлелдермен келтірдім. Оны мақаладан көре аласыздар. Тарихы деректі бұрмалау үшін ақиқаттың дұрыс жазылуын сұраймын. рахмет[[Қатысушы:Bauka K|Bauka K]] ([[Қатысушы талқылауы:Bauka K|талқылауы]]) 12:55, 2017 ж. желтоқсанның 2 (+06)
==гималай тауы координатасы==
[[Арнайы:Үлесі/178.90.225.250|178.90.225.250]] 14:42, 2017 ж. қарашаның 26 (+06)
==Мақала==
Уикипедияда жоқ мақалалар тізімін қайдан білуге болады?[[Қатысушы:Nazym Tuan|Nazym Tuan]] ([[Қатысушы талқылауы:Nazym Tuan|талқылауы]]) 17:58, 2017 ж. маусымның 7 (+06)

:Қызыл шрифтпен жазылған сілтемелер - әлі жазылмаған мақалалар. Мысалы, [[Қазақстан аудандары]] мақаласында -- [[Қатысушы:GanS NIS|&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 4px 4px 3px;&quot;&gt;&lt;font face=&quot;AR Cena&quot; color=&quot;black&quot;&gt;&lt;b&gt;Fани&lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] ([[Қатысушы талқылауы:GanS NIS|талқылауы]]) 15:44, 2017 ж. маусымның 8 (+06)

==Уикипедияда мақала жариялау==
[[Қатысушы:Maratviki|Maratviki]] ([[Қатысушы талқылауы:Maratviki|талқылауы]]) 12:14, 2017 ж. маусымның 1 (+06)Саламатсыздар мен kk.wikipedia.org сайтында Қазақ Түрік университетінің әнші компазитор Сауранбек Елеуовтын мақаласын жариялаған болатынмын бірақ мақала өшіп кету мүмкін деген тексты оқыдым, мақала толық жариялану үшін не істеу керек жәнеде сіздермен қалай байланыс алам, рахмет. Егер киын болмаса жауапты мына почтага жибере аласыздарма marat@ayu.edu.kz[[Қатысушы:Maratviki|Maratviki]] ([[Қатысушы талқылауы:Maratviki|талқылауы]]) 12:14, 2017 ж. маусымның 1 (+06)
==Арабица==
Егер қытайдың қазағы арабицамен уикипедиядағы мақаланы гугл немесе байдуда терсе онда қазақ уикипедиядағы мақала табылама? Әлде уикипедиядағы мақаланы поисковикпен табы үшін кириллицамен жазу керек пе поисковикте?[[Арнайы:Үлесі/195.88.192.148|195.88.192.148]] 13:47, 2017 ж. мамырдың 8 (+06)

==Грация дегеніміз қандай гүл ? Сипаттама берсеңіз.[[Арнайы:Үлесі/145.255.163.213|145.255.163.213]] 14:45, 2017 ж. наурыздың 30 (+06)==
[[Арнайы:Үлесі/145.255.163.213|145.255.163.213]] 14:45, 2017 ж. наурыздың 30 (+06)


==Макала калай аударамын орыс тілінен?==
Макала калай аударамын орыс тілінен?
[[Қатысушы:R-ManShit|R-ManShit]] ([[Қатысушы талқылауы:R-ManShit|талқылауы]]) 00:14, 2017 ж. қаңтардың 25 (+06)
* https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&amp;campaign=contributions-page Осы арқылы аударуға болады.--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылауы]]) 18:32, 2018 ж. қазанның 10 (+06)

:[[Арнайы:Үлесі/89.43.21.113|89.43.21.113]] 22:20, 2018 ж. қарашаның 22 (+06)
Шетiнде Тiлдерден.жок болса онда аударылмайды
[[Арнайы:Үлесі/89.43.21.113|89.43.21.113]] 22:20, 2018 ж. қарашаның 22 (+06)

==Жаңа тілді уикипедияға қалай қосады?==
Жаңа тілді қалай қосады, кімге жазады, жалпы қалай жүзеге асады?
[[Қатысушы:TemirlanSarsen|TemirlanSarsen]] ([[Қатысушы талқылауы:TemirlanSarsen|талқылауы]]) 20:45, 2017 ж. қаңтардың 4 (+06)

:Қандай тілді қоспақшысың? Егер жаңа Уикипедия бастау керек болса инкубаторға барасың &lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 21:27, 2017 ж. қаңтардың 4 (+06)

==Мақаланы жария ету==
Салеметсіз бе менде бетті жария ету мәселесі бойынша қате шығып жатыр , мен Денвер (бағдарлама) деп жарияладым, ДНВР деп көрдім, жай Денвер деп те көрдім. Бірақ мына қатені көрсете береді &quot;Аударманы жариялау кезіне қате орын алды. Бетті жариялау үшін қайта сынап көріңіз. Қате: TitleBlacklist prevents this title from being created&quot;, қай жерде қате? жауап беріңіздерші.[[Қатысушы:Madendinara|Madendinara]] ([[Қатысушы талқылауы:Madendinara|талқылауы]]) 05:26, 2016 ж. қарашаның 14 (+06)
:{{@|Madendinara}} енді жариялай берсеңіз болады. Атаулар қара тізіміне жарамсыз енгізіліп жасалған екен. ''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 09:30, 2016 ж. қарашаның 14 (+06)

==Үлгілерді қалай өзгертуге болады?==
Кейбір үлгілер толық емес, жетіспейтін нәрселері көп, соларды қалай өзгертуге болады? 
[[Қатысушы:TemirlanSarsen|TemirlanSarsen]] ([[Қатысушы талқылауы:TemirlanSarsen|талқылауы]]) 00:44, 2016 ж. тамыздың 10 (+06)

:{{@|TemirlanSarsen}} нақты қай үлгі жайлы айтып отырсыз? Ол үшін сол үлгінің бетіне барып өңдеу қажет. Мысалы Кинематограф үлгісіне бару үшін: іздеу жолағына '''[[Үлгі:Кинематограф]]''' деп жазсыз. Алайда үлгі құрылымы қиын болуы мүмкін сол үшін абайлап өңдеуді сұраймыз, не болмаса қай үлгі екендігін нақты айтсаңыз көмектесе аламын&lt;font color=&quot;#009900&quot;&gt;[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|&lt;span style=&quot;font-family:Georgia;&quot;&gt;&lt;i&gt;Мұхамеджан А.А.&lt;/i&gt;&lt;/span&gt;]]&lt;/font&gt; [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|&lt;span style=&quot;font-size:90%&quot;&gt;&lt;font color=&quot;#0000FF&quot;&gt;(талқылау)&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] 11:22, 2016 ж. тамыздың 10 (+06)

:Оны білем, мысалы: Телесериал үлгісі, біздің үлгіде орыстардыкі секілді толық емес, соны реттеп, толықтыруға болады ма? 
[[Қатысушы:TemirlanSarsen|TemirlanSarsen]] ([[Қатысушы талқылауы:TemirlanSarsen|талқылауы]]) 18:05, 2016 ж. тамыздың 13 (+06)

==''Қате: $1'' бұл қандай қате?==
[[Pokémon Go]] мақаласын, басқа тілдерде деген жерге қосайын десем,мынадай қате шығып жатыр.
&quot;Қате: $1
Бөлшектер
You do not have the permissions needed to carry out this action.&quot;
Бұл не қате?
[[Қатысушы:TemirlanSarsen|TemirlanSarsen]] ([[Қатысушы талқылауы:TemirlanSarsen|талқылауы]]) 21:00, 2016 ж. шілденің 30 (+06)
:{{Орындалды}}Егер қайталанып жатса тағы айтарсыз--&lt;font color=&quot;#009900&quot;&gt;[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|&lt;span style=&quot;font-family:Georgia;&quot;&gt;&lt;i&gt;Мұхамеджан А.А.&lt;/i&gt;&lt;/span&gt;]]&lt;/font&gt; [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|&lt;span style=&quot;font-size:90%&quot;&gt;&lt;font color=&quot;#0000FF&quot;&gt;(талқылау)&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] 23:17, 2016 ж. шілденің 30 (+06)

==Қалай мақалаларды тексеруші болуға болады?==
Мақалаларды тексеруші болу үшін 500 өңдеу жасау керек па?
[[Қатысушы:TemirlanSarsen|TemirlanSarsen]] ([[Қатысушы талқылауы:TemirlanSarsen|талқылауы]]) 18:55, 2016 ж. шілденің 25 (+06)

:Тек 500-ден астам өңдеме жасаған қатысушы ғана мақаланы тексеру құқығына ие бола алады&lt;font color=&quot;#009900&quot;&gt;[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|&lt;span style=&quot;font-family:Georgia;&quot;&gt;&lt;i&gt;Мұхамеджан А.А.&lt;/i&gt;&lt;/span&gt;]]&lt;/font&gt; [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|&lt;span style=&quot;font-size:90%&quot;&gt;&lt;font color=&quot;#0000FF&quot;&gt;(талқылау)&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] 20:52, 2016 ж. шілденің 25 (+06)

==Мақалаларға қалай сурет қойылады?==
Мақалаға қалай сурет қоюға болады? Тіркелгеннен соң 14 күн өту керек па? Басқа тілдеге уикидегі суретті түсіріп алып, соны қоя беруге болады ма? Түсіндіріңдерші, қысқы нұсқа!
[[Қатысушы:TemirlanSarsen|TemirlanSarsen]] ([[Қатысушы талқылауы:TemirlanSarsen|талқылауы]]) 15:49, 2016 ж. маусымның 24 (+06)

:Иә, екі апта мерзім өткенен кейін оң жақ бүйірдегі мәзірде файл жүктеу деген пайда болады. Оған едейін ортаққордағы суреттерді пайдалана берсеңіз болады. Басқа уикидегі суреттерді қолдана алмайсыз ''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 16:00, 2016 ж. маусымның 24 (+06)

==Өзім  салған  мәліметті  қалай  жояды?==
Сәлеметсіздер ме! Менің есімім Арнұр. Менің  қойар сұрағым мына сілтемедегі [[Көктөбе_(Созақ_ауданы)]] мәліметті осыдан біраз уақыт бұрын салған едім. Бірақ  ондағы  кейбір  нәрселер дұрыс емес.  Сол кездегі тірлкеген эл. почтамды да ұмытып қалдым. Ал  өңдейін десем өңделмейді. Өшірейін десем де өшірілмейді. Енді сол сілтемедегі мәліметті жойып жібере аласыздар ма? Себебі жаңадан жазайын десем, жазылмайды. [[Арнайы:Үлесі/178.88.135.236|178.88.135.236]] 21:59, 2016 ж. наурыздың 18 (ALMT)

:Жоюға басқа себеп жоқ болса мен оны жоя алмаймын. Бұған басқа админдер де араласып шешуі керек ''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 23:27, 2016 ж. наурыздың 18 (ALMT)

==Мақаламның жарыққа шығуы==
Сәлеметсіздер ме, мен осыдан екі ай бұрын журналист Дина Төлепберген жайлы мақаламды уикипедияға жазып шығарған едім. Бірақ мақала әлі тексерістен өтпеді. Неліктен? Мақалада қандай да бір қате бар ма? Мақалада жарық көрген материалдардың барлығы да ресми ақпарат, жазар алдында Дина ханымның тікелей тексерісінен өткен. Және мақаланы жарыққа шығарар алдында жүктеген суретім де жоқ болып кетті. Неге? Сұрағыма назар аударғандарғандарыңызға рахмет! Жауаптарыңызды күтемін! [[Қатысушы:Gulbanu.yessilkyzy|Gulbanu.yessilkyzy]] ([[Қатысушы талқылауы:Gulbanu.yessilkyzy|талқылауы]]) 12:19, 2016 ж. қаңтардың 12 (ALMT)

:{{@|Gulbanu.yessilkyzy}} Мақалаңыздың тексерістен әлі өтпей жату себебі, мақала тексерушілер аз болғандықтан тексеріп үлгермей жатыр. Ал суретіңізді авторлық құқықты бұзды деп ортаққордың қатысушысы жойыпты ''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 12:40, 2016 ж. қаңтардың 12 (ALMT)

:Сосын мақалаңызда бірде-бір дереккөз жоқ. Яғни мақаладағы деректер қайдан алынғаны белгісіз ''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 12:45, 2016 ж. қаңтардың 12 (ALMT)

:[[Қатысушы:Gulbanu.yessilkyzy|Gulbanu.yessilkyzy]] ([[Қатысушы талқылауы:Gulbanu.yessilkyzy|талқылауы]]) 12:58, 2016 ж. қаңтардың 12 (ALMT) Суретті Дина ханымның жеке өзінен алсам да авторлық құқықты бұзу болып саналады ма? Мәліметтердің кейбіреуі интернеттен, ал кейбіреуін өзінен сұраған болатынмын. Интернеттен алғандарымды сілтемеге көрсеттім. Дереккөзге жеке тағы сілтеме жасау керек пе? [[Қатысушы:Gulbanu.yessilkyzy|Gulbanu.yessilkyzy]] ([[Қатысушы талқылауы:Gulbanu.yessilkyzy|талқылауы]]) 12:58, 2016 ж. қаңтардың 12 (ALMT)

==Ғазиз Әбдібекұлы Байтасов==
Кешіріңіз, менің өтінішім бар еді, Ғазиз Әбдібекұлы Байтасовтың өмір баянның тауып бере аласыздарма? Қазақша нұсқасын [[Қатысушы:Ару Болат|Ару Болат]] ([[Қатысушы талқылауы:Ару Болат|талқылауы]]) 19:49, 2015 ж. қарашаның 11 (ALMT)

:{{@|Ару Болат}} мына мақаланы қараңыз: [[Ғазиз Әбдібекұлы Байтасов]] ''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 20:53, 2015 ж. қарашаның 11 (ALMT)

==Мақаланың атауы өзгерту==
Түсіндіріңізші
Мақаланың атауы мен оның мекенжайын өзгерту үшін қалай
[[Қатысушы:Nauryzbek Mukhanov|Nauryzbek Mukhanov]] ([[Қатысушы талқылауы:Nauryzbek Mukhanov|талқылауы]]) 17:20, 2015 ж. қазанның 20 (ALMT)

:Басқаларыңыз жауап бере берсеңіздер болмады ма? Мен көрмей қалыппын. Уақытында жауап беру керек еді. {{@|Nauryzbek Mukhanov}} жоғары оң жақта тұрған &lt;tt&gt;Оқу&lt;/tt&gt; &lt;tt&gt;Өңдеу&lt;/tt&gt; &lt;tt&gt;Өңделу тарихы&lt;/tt&gt; деген бөлімнен кейін тұрған &lt;tt&gt;Тағы&lt;/tt&gt; бөліміне тінтуірді апарсаңыз &lt;tt&gt;Атауын өзгерту&lt;/tt&gt; деген шығады ''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 19:05, 2015 ж. қазанның 24 (ALMT)

==Нұр-Мүбарак университетіне қатысты тақырып қате, соны түзетсеңіздер!  ==
Ассаламуалейкум! Кешіріңіз, менің өтінішім бар еді, Нұр-Мүбарак университетіне қатысты тақырыпты өзгертсеңіздер, нақты ресми атау жазылса! Әйтпесе сіздерде &quot;Нұр&quot; университеті деп аты қате жане мен универге қатысты мәліметтерді түзеген болатынмын, ал тақырыбын өзгерте алмадым . Басқаша өздеріңізбен телефон арқылы қалай хабарласуға болады?

[[Арнайы:Үлесі/89.250.82.34|89.250.82.34]] 16:01, 2015 ж. қыркүйектің 11 (ALMT)

==Тест==
Бұл тестік сұрақ ''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 15:43, 2015 ж. тамыздың 22 (ALMT)

:Сәтті болды! ''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 15:44, 2015 ж. тамыздың 22 (ALMT)

== Көмек берсеңіздер ==
Мен кей сұрақтарға берілген жауаптардың қарама-қайшылықтарына түсіне алмай отырмын. &lt;br /&gt;
Тақырып әсіресе бір аумақты қамтитын болса бірақ өте қысқа болса, оларды жеке-жеке емес жинақтап беру керек дегенді оқыдым. Соны үлгі етіп Атырау облысының қыстақтары деген тақырыпта шолу ретінде жинақтап шығарғам. Ал енді оны Касымов мырза жоюға ұсынып отыр. Сонда қалай болғаны. Уақыттарыңыз болса мақаланы қарап қалай реттеу жөнінде көмек берсеңіздер. &lt;br /&gt;
Сонымен қатар жойар алдында әуелі хабарлама берсеңіздер. Мен Касымовтың талқылауларын қарап отырмын, көптеген авторлардың мақалаларын  жойып жіберген, авторлардың наразылығына қарағанда ескертпеген тәрізді.&lt;br /&gt;
Біз бәріміз де еріккеннен жазып отырған жоқпыз, кішкене болса да қазақша Уикипедия аяғынан тұрсын деп тілеп жатырмыз  (Орысшасын жазу әлде қайда оңай).  Осы тақырыпты 3 күн отырып орысшадан аудардым. Бірігіп ортақтасып жүйеге келтірейік. Жауап күтемін.&lt;br /&gt;
--[[Қатысушы:Магпар|Магпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Магпар|талқылауы]]) 00:21, 2015 ж. қаңтардың 5 (ALMT)
{{like|username=Madi Dos}} --[[Қатысушы:Madi Dos|Madi Dos]] ([[Қатысушы талқылауы:Madi Dos|талқылауы]]) 11:12, 2015 ж. қыркүйектің 21 (ALMT)Madi Dos
:Бұл жерде ешкім ерігіп жүрген жоқ, соның ішінде мен. Мен сіздің мақалаңызды жойған жоқпын, тек ескерту қалдырып кеттім. Мен жойған мақалалардың көбі энциклопедиялық стильге сай келмейтін, көбі қайдаға жоқ бір нәрселерді жаза береді. Және жою керек деген ескертулер қалдырылған мақалаларын көбісін мен жойып жүрдім. Сол үшін маған мақаламды неге жойдыңыз деп жаза шығады. Мен оларға ескерткенмін, бірақ та тасқа сөйлеген сияқты ешқандай реакция бермейді. Мен сіздің еңбегіңізге ризамын. Бірақ та қазақша уикипедияның сапасы жақсы болғанын қалаймын.--[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 00:49, 2015 ж. қаңтардың 5 (ALMT)
::Нақты: қандай мақалаға көмек керек?--[[Қатысушы:GanS NIS|&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 4px 4px 3px;&quot;&gt;&lt;font face=&quot;AR Cena&quot; color=&quot;black&quot;&gt;&lt;b&gt;FaбдyлFани&lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] 03:42, 2015 ж. қаңтардың 5 (ALMT)

== Жаңа қатысушылардың мақала сапасы ==
Соңғы жарты жылда тіркелулер көбейіп, мақала жазу қыза түсті. Бірақ та олардың 80-85 пайызы сапасы сын көтермейді. Менің байқағаным НЗМ оқушылары өзарасында мақала жазудан жарысып жатқан сияқты. Ал онда не жазып жазылып жатқаны, сапасы т.б. жағдайлары тексеріліп жатқан жоқ. Осыны қолға алу керек сияқты. --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 00:46, 2015 ж. қаңтардың 5 (ALMT)
:Бұл жағдайда 2 шешім бар: 
# жазушылардың санын азайту 
# тексерушілредің белсендігін көбейту. Біріншісі  мүмкін емес. --[[Қатысушы:GanS NIS|&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 4px 4px 3px;&quot;&gt;&lt;font face=&quot;AR Cena&quot; color=&quot;black&quot;&gt;&lt;b&gt;FaбдyлFани&lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] 03:38, 2015 ж. қаңтардың 5 (ALMT)

Тағы айтқым келгені: өкінішке орай, тек қана жаңадан жазылып жатқан мақалалар емес, ертеде жазылған мақалалардың көбісі де сын көтермейді. --[[Қатысушы:GanS NIS|&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 4px 4px 3px;&quot;&gt;&lt;font face=&quot;AR Cena&quot; color=&quot;black&quot;&gt;&lt;b&gt;FaбдyлFани&lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] 03:39, 2015 ж. қаңтардың 5 (ALMT)
::Қасымов мырза, өте орынды мәселе көтердіңіз. Менің ойымша санын қысқарту мүмкін емес. Сондай-ақ Уикипедияға кері әсер ететін шешім болар. НЗМ оқушыларының үлесі күннен күнге артып келеді. Бұрысқа қарағанда, жақсы жаққа қарай өзгеріп жатыр динамика. Қазіргі уақытта байқап жүргенім, ескерту айтып, көмектесіп отырса жақсы мақала жазып шығады. Ал мәселенің шешімі, өзің айтқан тексерушілерді көбейту. Жаңа мақалаларды тексеріп отыру, жаңа жазылғандарды реттеуге қызығушылығы бар уикиқауымдасдық мүшелері жұмысын үйлестіріп ала отырар едім. Бір топ болса осы шаруаны бітіретін, Уикипедияға келіп жатқан ең басты (әзірге) мәселені шешер едік. Кейінгі кезекте басқа істеріміз өнетін болады. [[Қатысушы:Alibek2030|Alibek2030]] ([[Қатысушы талқылауы:Alibek2030|талқылауы]]) 11:37, 2015 ж. қаңтардың 6 (ALMT)

== Музыкалық шығармалардың санаттары ==

Құрметті Уикипедяишылдар, «Алфавит бойынша альбомдар» санатын «Альбомдар алфавит бойынша» деп қайта атасақ қалай қарайсыздар?
Бұл ұсыныстың пайда болу себебі: альбомдар бойынша санаттарды бір реттілікке келтіру:
*''Альбомдар шыққан жылы бойынша'';
*''Альбомдар жанр бойынша'';
*''Альбомдар орындаушылар бойынша;'' - т.с.с. (мені түсінген шығарсыздар деп ойлаймын [[File:Face-wink.svg|23px]]).
[[Қатысушы:Абылай|Абылай]] ([[Қатысушы талқылауы:Абылай|талқылауы]]) 16:16, 2015 ж. қаңтардың 8 (ALMT) &lt;!-- БҰЛ СІЗДІҢ ҚОЛТАҢБАҢЫЗ ОНЫ ӨШІРМЕҢІЗ --&gt;
:Тағы бір мәселе. &quot;Музыкалық топ&quot; және &quot;Музыкалық ұжым&quot; атауларының қайсысын қолданған дұрыс? --[[Қатысушы:Абылай|Абылай]] ([[Қатысушы талқылауы:Абылай|талқылауы]]) 16:50, 2015 ж. қаңтардың 8 (ALMT)
::Бірінші сұраққа мен еш қате көріп тұрғам жоқ. Сонымен бірге ''Санат:Алфавит бойынша'' деген жүйелілік қалыптасып қалған. Он бұзбау керек деп ойлаймын. Екінші сұраққа музыкалық топ деген көп қолданып жүр ғой. --''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 18:03, 2015 ж. қаңтардың 8 (ALMT)
:Музыкалық топ деген атауды пайдаланған дұрыс болар. Себебі, ұжым кең мағынаға ие. Сондай-ақ Арыстанбек атап өткен жүйелік (Алфавит бойынша) сақталғаны жөн болар. [[Қатысушы:Alibek2030|Alibek2030]] ([[Қатысушы талқылауы:Alibek2030|талқылауы]]) 20:34, 2015 ж. қаңтардың 10 (ALMT)

== 10 қаңтар 2015 кезіндегі сұрақ ==

Атырау қаласы туралы тақырыпта қаланың климаты, халқы және колледждерінің тізімін толықтырдым. Қаланың тарихы туралы  қысқаша ықшамдауға бізге бола ма? Себебі жазылған тарихы біреудің еңбегі ғой, жақсы жазылған, өшіріп тастауға құқымыз жоқ. Қалған тарауларға да түзетулер енгіздім, алдыңғы авторлардың сөздерін түгел қалдырдым, бірақ кей жерлерінде сөздерімізде связка болмай қалады. Не болмаса тарихын жазған авторын табуға көмектесесіздер ме, рұхсат сұрайын.
[[Қатысушы:Магпар|Магпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Магпар|талқылауы]]) 10:57, 2015 ж. қаңтардың 15 (ALMT)
:Жөндеп реттей беріңіз. Уақыты өткен, қазіргі уақытта маңыздылығы жоқ жерлерін сылып тастауыңызға болады. Уикипедия - ол еркін өңдейтін энциклопедия. Оның авторын іздеудің қажеттілігі жоқ. --[[Қатысушы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов 11:06, 2015 ж. қаңтардың 15 (ALMT)]]

== 29 қаңтар 2015 кезіндегі сұрақ ==

&lt;!-- БҰЛ ЖОЛДАН КЕЙІН СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ЖАЗЫҢЫЗ--&gt;
Аптаның бірлескен жұмыстарына кімдер қатыса алады? Мерзімі бар ма?
&lt;!-- СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ОСЫ ЖОЛДЫҢ БАС ЖАҒЫНА ЖАЗЫҢЫЗ --&gt;
[[Қатысушы:Магпар|Магпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Магпар|талқылауы]]) 16:03, 2015 ж. қаңтардың 29 (ALMT) &lt;!-- БҰЛ СІЗДІҢ ҚОЛТАҢБАҢЫЗ ОНЫ ӨШІРМЕҢІЗ --&gt;
:Аптаның бірлескен жұмысы жобасына барлық қатысушылар қатыса алады. Бұл жобаның соңғы кезде жұмысы тоқтап қалған, себебі қатысушыларының белсенділігі төмендеген. Өзіңіз де бұл жұмысты жандандырсаңыз болады. Нақты мәлімет [[Жоба:Аптаның жұмысы|мына жерде]]. --[[Қатысушы:GanS NIS|&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 4px 4px 3px;&quot;&gt;&lt;font face=&quot;AR Cena&quot; color=&quot;black&quot;&gt;&lt;b&gt;FaбдyлFани&lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] 18:41, 2015 ж. қаңтардың 29 (ALMT)

== 29 қаңтар 2015 кезіндегі сұрақ ==

&lt;!-- БҰЛ ЖОЛДАН КЕЙІН СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ЖАЗЫҢЫЗ--&gt;
Менде екі парақша болып тұр.Бастабында ашылған парақша мен соңғы парақшаның эмайл адристері ,телефон нөмірі, құпия сөзі бәрі бірдей.Айырмашылығы маған бастапқы ашылған парақша ұнайды.Соңғысын орысшаны түсінбегендіктен парақшаға кіремін деп отырғанда Қате басылып тіркеліп  кеткен басы артық парақша . Енді сол басы артық парақшаны өшірейін десем өшіре алмадым, ал бастапқысына кірейін десем соңғы парақша ашылады да бастапқысы табылмайды . Қалай істерімді білмей, Сіздерден көмек сұрап отырмын?--[[Арнайы:Үлесі/2.132.183.176|2.132.183.176]] 20:33, 2015 ж. қаңтардың 29 (ALMT)
&lt;!-- СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ОСЫ ЖОЛДЫҢ БАС ЖАҒЫНА ЖАЗЫҢЫЗ --&gt;
[[Арнайы:Үлесі/2.132.183.176|2.132.183.176]] 20:33, 2015 ж. қаңтардың 29 (ALMT) &lt;!-- БҰЛ СІЗДІҢ ҚОЛТАҢБАҢЫЗ ОНЫ ӨШІРМЕҢІЗ --&gt;

== 4 ақпан 2015 кезіндегі сұрақ ==

&lt;!-- БҰЛ ЖОЛДАН КЕЙІН СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ЖАЗЫҢЫЗ--&gt;
Сәләматсыздар ма? Мен Үнді мұхитына қызықты деректер бөлімін қостым. Осындай деректерді барлық мұхиттар мен құм, шөлдерге толтырсам дұрыс болар ма екен
&lt;!-- СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ОСЫ ЖОЛДЫҢ БАС ЖАҒЫНА ЖАЗЫҢЫЗ --&gt;
[[Қатысушы:Магпар|Магпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Магпар|талқылауы]]) 11:54, 2015 ж. ақпанның 7 (ALMT) &lt;!-- БҰЛ СІЗДІҢ ҚОЛТАҢБАҢЫЗ ОНЫ ӨШІРМЕҢІЗ --&gt;
:{{@|Магпар}} әрине болады. ''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 12:11, 2015 ж. ақпанның 7 (ALMT)

== 7 ақпан 2015 кезіндегі сұрақ ==

&lt;!-- БҰЛ ЖОЛДАН КЕЙІН СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ЖАЗЫҢЫЗ--&gt;
Менің бетшем неге жоғалып кеткен? Магпар.
&lt;!-- СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ОСЫ ЖОЛДЫҢ БАС ЖАҒЫНА ЖАЗЫҢЫЗ --&gt;
[[Арнайы:Үлесі/37.151.49.222|37.151.49.222]] 10:48, 2015 ж. ақпанның 9 (ALMT) &lt;!-- БҰЛ СІЗДІҢ ҚОЛТАҢБАҢЫЗ ОНЫ ӨШІРМЕҢІЗ --&gt;

== 9 ақпан 2015 кезіндегі сұрақ ==

&lt;!-- БҰЛ ЖОЛДАН КЕЙІН СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ЖАЗЫҢЫЗ--&gt;
Паролді ұмытып қалып, жобаға кіре алмай қалса не істеу керек?  
&lt;!-- СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ОСЫ ЖОЛДЫҢ БАС ЖАҒЫНА ЖАЗЫҢЫЗ --&gt;
[[Қатысушы:GanS NIS|&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 4px 4px 3px;&quot;&gt;&lt;font face=&quot;AR Cena&quot; color=&quot;black&quot;&gt;&lt;b&gt;FaбдyлFани&lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] 18:14, 2015 ж. ақпанның 9 (ALMT) &lt;!-- БҰЛ СІЗДІҢ ҚОЛТАҢБАҢЫЗ ОНЫ ӨШІРМЕҢІЗ --&gt;
:Құпия сөзіңізді ұмыттыңыз ба дегенді басу керек. Содан соң электрондық почтаға хат келеді. Менің басымнан екі рет өтті. --[[Қатысушы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов 18:18, 2015 ж. ақпанның 9 (ALMT)]]
::Рахмет--[[Қатысушы:GanS NIS|&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 4px 4px 3px;&quot;&gt;&lt;font face=&quot;AR Cena&quot; color=&quot;black&quot;&gt;&lt;b&gt;FaбдyлFани&lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] 18:58, 2015 ж. ақпанның 9 (ALMT)

== бозторгай жыл  кусы ма? ==

&lt;!-- БҰЛ ЖОЛДАН КЕЙІН СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ЖАЗЫҢЫЗ--&gt;

&lt;!-- СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ОСЫ ЖОЛДЫҢ БАС ЖАҒЫНА ЖАЗЫҢЫЗ --&gt;
[[Арнайы:Үлесі/37.151.221.63|37.151.221.63]] 10:45, 2015 ж. ақпанның 10 (ALMT) &lt;!-- БҰЛ СІЗДІҢ ҚОЛТАҢБАҢЫЗ ОНЫ ӨШІРМЕҢІЗ --&gt;
:[[Уикипедия:Уикипедия туралы|Уикипедияға]] қатыссыз сұрақтарға жауап берілмейді.  --''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 20:59, 2015 ж. ақпанның 18 (ALMT)

== 11 ақпан 2015 кезіндегі сұрақ ==

&lt;!-- БҰЛ ЖОЛДАН КЕЙІН СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ЖАЗЫҢЫЗ--&gt;Намазды қалай оқуға болады?

&lt;!-- СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ОСЫ ЖОЛДЫҢ БАС ЖАҒЫНА ЖАЗЫҢЫЗ --&gt;
[[Арнайы:Үлесі/46.227.191.95|46.227.191.95]] 00:04, 2015 ж. ақпанның 11 (ALMT) &lt;!-- БҰЛ СІЗДІҢ ҚОЛТАҢБАҢЫЗ ОНЫ ӨШІРМЕҢІЗ --&gt;
:Уикипедияға қатыссыз сұрақтарға жауап берілмейді. --''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 16:08, 2015 ж. ақпанның 11 (ALMT)

== 4 ақпан 2015 кезіндегі сұрақ ==

&lt;!-- БҰЛ ЖОЛДАН КЕЙІН СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ЖАЗЫҢЫЗ--&gt;
қысқаша нұсқама дегендегі 1ді дұры түсінбедім түсіндіріңізші
&lt;!-- СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ОСЫ ЖОЛДЫҢ БАС ЖАҒЫНА ЖАЗЫҢЫЗ --&gt;
[[Қатысушы:Сауран|Сауран]] ([[Қатысушы талқылауы:Сауран|талқылауы]]) 20:45, 2015 ж. ақпанның 11 (ALMT) &lt;!-- БҰЛ СІЗДІҢ ҚОЛТАҢБАҢЫЗ ОНЫ ӨШІРМЕҢІЗ --&gt;
:{{@|Сауран}} мүмкін [[Уикипедия:Өңдеу құралдары үстелі]] дегенді оқысаңыз түсініп қаларсыз. --''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 20:52, 2015 ж. ақпанның 11 (ALMT)

== 11 ақпан 2015 кезіндегі сұрақ ==

&lt;!-- БҰЛ ЖОЛДАН КЕЙІН СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ЖАЗЫҢЫЗ --&gt;
Тамақтардың рецепттерін жазуға бола ма?
&lt;!-- СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ОСЫ ЖОЛДЫҢ БАС ЖАҒЫНА ЖАЗЫҢЫЗ --&gt;
[[Қатысушы:Әбілмажинов Ерасыл|Әбілмажинов Ерасыл]] ([[Қатысушы талқылауы:Әбілмажинов Ерасыл|талқылауы]]) 18:52, 2015 ж. ақпанның 12 (ALMT) &lt;!-- БҰЛ СІЗДІҢ ҚОЛТАҢБАҢЫЗ ОНЫ ӨШІРМЕҢІЗ --&gt;
:{{@|Әбілмажинов Ерасыл}} [[Уикипедия:Уикипедия —_бұл_энциклопедия#Уикипедия — ақпараттың жүйесіз үйіндісі емес|Уикипедия —бұл энциклопедия. Басшылықтар, рецепттер, нұсқаулықтар емес]]. Рецептер жазуға болмайды. ''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 21:37, 2015 ж. ақпанның 12 (ALMT)
::{{@|Әбілмажинов Ерасыл}}, сізге қызықты болатын тақырыптарды [https://kk.wikibooks.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B_%D0%B1%D0%B5%D1%82 мында] жазсаңыз болады.[[Қатысушы:Alibek2030|Alibek2030]] ([[Қатысушы талқылауы:Alibek2030|талқылауы]]) 09:52, 2015 ж. ақпанның 13 (ALMT)

== 4 ақпан 2015 кезіндегі сұрақ ==

&lt;!-- БҰЛ ЖОЛДАН КЕЙІН СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ЖАЗЫҢЫЗ--&gt;

&lt;!-- СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ОСЫ ЖОЛДЫҢ БАС ЖАҒЫНА ЖАЗЫҢЫЗ --&gt;
[[Арнайы:Үлесі/2.132.179.82|2.132.179.82]] 20:00, 2015 ж. ақпанның 18 (ALMT) &lt;!-- БҰЛ СІЗДІҢ ҚОЛТАҢБАҢЫЗ ОНЫ ӨШІРМЕҢІЗ --&gt;

алапес ауыруын калаи емдеуге болады
:[[Уикипедия:Уикипедия туралы|Уикипедияға]] қатыссыз сұрақтарға жауап берілмейді. --''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 20:57, 2015 ж. ақпанның 18 (ALMT)

== Жаппай бұғаттау ==

&lt;!-- БҰЛ ЖОЛДАН КЕЙІН СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ЖАЗЫҢЫЗ--&gt;
Құрметті админдер! Сіздердің назарыңызды менің жұмысымда туындаған қиындыққа  аударсам деп едім. Өткен аптада қатысушыларды жаппай бұғаттау жүрген болатын. Осы бұғаттаудың себебі неде? Біз оның себептерін біліп, тез арада жоюға тырысамыз.
&lt;!-- СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ОСЫ ЖОЛДЫҢ БАС ЖАҒЫНА ЖАЗЫҢЫЗ --&gt;
[[Қатысушы:NErnur98|NErnur98]] ([[Қатысушы талқылауы:NErnur98|талқылауы]]) 01:09, 2015 ж. наурыздың 3 (ALMT) &lt;!-- БҰЛ СІЗДІҢ ҚОЛТАҢБАҢЫЗ ОНЫ ӨШІРМЕҢІЗ --&gt;
:Бұғаттаудың себебі - жаңадан жазылып жатқан мақалалардың санының құрт көтерілуі. Тіпті жаңадан жазылған мақалаларды тексеріп үлгере алмағандығымыз. Оның үстіне мақалалардың көбісінің сапасы өте төмен, сын көтермейтіндей болды. Сосын 1 апта мақала жазбай, әркім алдыңғы жазған мақалаларын тағы бір қарап шығуға мүмкіндік бергіміз келген еді, бұл әрекетімізді бітікшіміз заңсыз деп танып, қатысушыларды бұғаттаудан босатты. Тағы сұрақ бар ма?-- [[Қатысушы:GanS NIS|&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 4px 4px 3px;&quot;&gt;&lt;font face=&quot;AR Cena&quot; color=&quot;black&quot;&gt;&lt;b&gt;FaбдyлFани&lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] ([[Қатысушы талқылауы:GanS NIS|талқылауы]]) 01:33, 2015 ж. наурыздың 3 (ALMT)

== жақсы мақала ==

&lt;!-- БҰЛ ЖОЛДАН КЕЙІН СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ЖАЗЫҢЫЗ--&gt;
Таңдаулы немесе жақсы мақалаға ұсыныс беру үшін өңдеу статистикасында үлесім неше пайыз болу керек. Мыс. мен бір  мақаланы алып өңдеуді бастасам, Бірақ алдыңғы қатысушының үлесі 75 пайыз, сонда жаңа өңдеулер қосып оның үлесін 50 пайыздан төмен түсіруім керек пе?
&lt;!-- СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ОСЫ ЖОЛДЫҢ БАС ЖАҒЫНА ЖАЗЫҢЫЗ --&gt;
[[Қатысушы:Магпар|Магпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Магпар|талқылауы]]) 10:10, 2015 ж. наурыздың 9 (ALMT) &lt;!-- БҰЛ СІЗДІҢ ҚОЛТАҢБАҢЫЗ ОНЫ ӨШІРМЕҢІЗ --&gt;
:Ұсыныс беру үшін өзінің жазған немесе өңдеген мақаласы болуы міндетті емес, бұрын немесе жаңа жазылған кез келген мақаланы қалауыңыз бойынша ұсына аласыз. --[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов 11:38, 2015 ж. наурыздың 9 (ALMT)]]

== Навигациялық үлгі ==

&lt;!-- БҰЛ ЖОЛДАН КЕЙІН СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ЖАЗЫҢЫЗ--&gt;
маған бокс жайлы навигациялық үлгі керек еді. Таба алмадым. Әлі жасалмаған-ау деймін. 
&lt;!-- СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ОСЫ ЖОЛДЫҢ БАС ЖАҒЫНА ЖАЗЫҢЫЗ --&gt;
[[Қатысушы:Sagzhan|Sagzhan]] ([[Қатысушы талқылауы:Sagzhan|талқылауы]]) 20:22, 2015 ж. наурыздың 21 (ALMT) &lt;!-- БҰЛ СІЗДІҢ ҚОЛТАҢБАҢЫЗ ОНЫ ӨШІРМЕҢІЗ --&gt;
:[[:Үлгі:Боксшы]], [[:Үлгі:Бокстан жарыс]] дегендер бар. --[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов 20:39, 2015 ж. наурыздың 21 (ALMT)]]

== Ринг журналының тұжырымы бойынша үздік боксшы ==

&lt;!-- БҰЛ ЖОЛДАН КЕЙІН СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ЖАЗЫҢЫЗ--&gt; 
осындай үлгі қажет еді. Оны қалай жасасам болады? [[Қатысушы:Sagzhan|Sagzhan]] ([[Қатысушы талқылауы:Sagzhan|талқылауы]]) 20:55, 2015 ж. наурыздың 21 (ALMT)
:Басқа тілден мысал ретінде көрсетсеңіз --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 21:00, 2015 ж. наурыздың 21 (ALMT)

== Возвращение года по  версии журнала «Ринг» ==

&lt;!-- БҰЛ ЖОЛДАН КЕЙІН СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ЖАЗЫҢЫЗ--&gt;міне мынадай үлгі қажет. п• о• р Возвращение года по  версии журнала «Ринг»
1980 Огума•1981 Янг•1982 Чэкон•1983 Дуран•1984 Джонсон•1985 Пинтор•1986 Росарио•1987 Дуарте•1988 Доукс•1989 Дуран•1990 Лопес•1991 Пациенца•1992 Баркли•1993 Падилья•1994 Форман•1995 Нельсон•1996 Ромеро•1997 Филлипс•1998 Цзю•1999 Карбахаль•2000 Хилл•2001 Джонсон•2002 Гатти•2003 Тони•2004 Баррера•2005 Куорти•2006 Маскаев•2007 Малиньяджи•2008 Кличко•2009Мэйуэзер-младший•2010 Хопкинс•2011 Моралес•2013 Майдана•2014 Котто

&lt;!-- СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ОСЫ ЖОЛДЫҢ БАС ЖАҒЫНА ЖАЗЫҢЫЗ --&gt;
[[Қатысушы:Sagzhan|Sagzhan]] ([[Қатысушы талқылауы:Sagzhan|талқылауы]]) 21:16, 2015 ж. наурыздың 21 (ALMT) &lt;!-- БҰЛ СІЗДІҢ ҚОЛТАҢБАҢЫЗ ОНЫ ӨШІРМЕҢІЗ --&gt;

== 27 наурыз 2015 кезіндегі сұрақ ==

&lt;!-- БҰЛ ЖОЛДАН КЕЙІН СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ЖАЗЫҢЫЗ--&gt;
Как переводится медаль - За доблестный труд в Великой Отечественной войне --[[Қатысушы:Sibom|Sibom]] ([[Қатысушы талқылауы:Sibom|талқылауы]]) 13:15, 2015 ж. наурыздың 28 (ALMT)
&lt;!-- СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ОСЫ ЖОЛДЫҢ БАС ЖАҒЫНА ЖАЗЫҢЫЗ --&gt;
[[Қатысушы:Sibom|Sibom]] ([[Қатысушы талқылауы:Sibom|талқылауы]]) 13:15, 2015 ж. наурыздың 28 (ALMT) &lt;!-- БҰЛ СІЗДІҢ ҚОЛТАҢБАҢЫЗ ОНЫ ӨШІРМЕҢІЗ --&gt;
:Ұлы Отан соғысындағы қажырлы еңбегі үшін. --''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 13:17, 2015 ж. наурыздың 28 (ALMT)
*А если полное название, то так? За доблестный труд в Великой Отечественной войне 1941— 1945 гг -- 1941-1945 жылы Ұлы Отан соғысындағы қажырлы еңбегі үшін.
Рахмет.--[[Қатысушы:Sibom|Sibom]] ([[Қатысушы талқылауы:Sibom|талқылауы]]) 13:24, 2015 ж. наурыздың 28 (ALMT)
:''1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысындағы қажырлы еңбегі үшін'' немесе (если) ''1941-1945 жж Ұлы Отан соғысындағы қажырлы еңбегі үшін''. --''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 13:41, 2015 ж. наурыздың 28 (ALMT)

== 10 сәуір 2015 кезіндегі сұрақ ==

&lt;!-- БҰЛ ЖОЛДАН КЕЙІН СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ЖАЗЫҢЫЗ--&gt;
сіздерге аптасайын салынган слайд не болмаса рефораттарга ақша төлене ме?
&lt;!-- СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ОСЫ ЖОЛДЫҢ БАС ЖАҒЫНА ЖАЗЫҢЫЗ --&gt;
[[Қатысушы:Зарина Жарылхасынова|Зарина Жарылхасынова]] ([[Қатысушы талқылауы:Зарина Жарылхасынова|талқылауы]]) 16:25, 2015 ж. сәуірдің 10 (ALMT) &lt;!-- БҰЛ СІЗДІҢ ҚОЛТАҢБАҢЫЗ ОНЫ ӨШІРМЕҢІЗ --&gt;
:{{@|Зарина Жарылхасынова}} Уикипедия коммерциялық жоба емес. Бұл жерде реферат, слайт дегендерге орын жоқ. Уикипедияда тек энциклопедиялық мақалалар ғана жазылады. --''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 16:31, 2015 ж. сәуірдің 10 (ALMT)

== 9 сәуір 2015 кезіндегі сұрақ ==

&lt;!-- БҰЛ ЖОЛДАН КЕЙІН СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ЖАЗЫҢЫЗ--&gt; 
қазақ әдебиеті газетіне жазылу 1 жылға қанша тұрады?

&lt;!-- СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ОСЫ ЖОЛДЫҢ БАС ЖАҒЫНА ЖАЗЫҢЫЗ --&gt;
[[Арнайы:Үлесі/217.76.76.87|217.76.76.87]] 19:19, 2015 ж. сәуірдің 10 (ALMT) &lt;!-- БҰЛ СІЗДІҢ ҚОЛТАҢБАҢЫЗ ОНЫ ӨШІРМЕҢІЗ --&gt;
:Уикипедияға қатыссыз сұрақтарға жауап берілмейді. --''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 19:22, 2015 ж. сәуірдің 10 (ALMT)

== 26 сәуір 2015 кезіндегі сұрақ ==

&lt;!-- БҰЛ ЖОЛДАН КЕЙІН СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ЖАЗЫҢЫЗ--&gt;
Кешіріңіз, мақалаға суреттерді қалай салу керек екенін айтып жібермейсіздер ме?
&lt;!-- СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ОСЫ ЖОЛДЫҢ БАС ЖАҒЫНА ЖАЗЫҢЫЗ --&gt;
[[Қатысушы:Нургуль Тулепова2|Нургуль Тулепова2]] ([[Қатысушы талқылауы:Нургуль Тулепова2|талқылауы]]) 23:29, 2015 ж. сәуірдің 26 (ALMT) &lt;!-- БҰЛ СІЗДІҢ ҚОЛТАҢБАҢЫЗ ОНЫ ӨШІРМЕҢІЗ --&gt;
:[[Уикипедия:Жиі қойылатын сұрақтар#Суретті қалай енгізе аламын?|Мына жерде]] жаңа суретті жүктеу туралы, ал [[Уикипедия:Жиі қойылатын сұрақтар#Суретті қалай орналастырамын?|мына жерде]] суретті мақалада орналастыру туралы айтылған.-- [[Қатысушы:GanS NIS|&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 4px 4px 3px;&quot;&gt;&lt;font face=&quot;AR Cena&quot; color=&quot;black&quot;&gt;&lt;b&gt;FaбдyлFани&lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] ([[Қатысушы талқылауы:GanS NIS|талқылауы]]) 22:10, 2015 ж. сәуірдің 27 (ALMT)

== 13 мамыр 2015 кезіндегі сұрақ ==

&lt;!-- БҰЛ ЖОЛДАН КЕЙІН СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ЖАЗЫҢЫЗ--&gt;мен тущы су гидрасы деп жазгам малеметтер шыкты сол малемет дурус па

&lt;!-- СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ОСЫ ЖОЛДЫҢ БАС ЖАҒЫНА ЖАЗЫҢЫЗ --&gt;
[[Арнайы:Үлесі/92.47.241.70|92.47.241.70]] 14:10, 2015 ж. мамырдың 15 (ALMT) &lt;!-- БҰЛ СІЗДІҢ ҚОЛТАҢБАҢЫЗ ОНЫ ӨШІРМЕҢІЗ --&gt;

== 15 мамыр 2015 кезіндегі сұрақ ==

&lt;!-- БҰЛ ЖОЛДАН КЕЙІН СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ЖАЗЫҢЫЗ--&gt;
жойылмайтындай етіп, мақаланы қалай жазу керек? кателіктерді көрсетсеңіз жақсы болушы еді. Әйтпесе, 25 мақалам жойылып, қай жерде қате кеткенін және қай жағын жөндеу керек екенің білмеймін. 
&lt;!-- СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ОСЫ ЖОЛДЫҢ БАС ЖАҒЫНА ЖАЗЫҢЫЗ --&gt;
[[Қатысушы:Armanayk|Armanayk]] ([[Қатысушы талқылауы:Armanayk|талқылауы]]) 21:14, 2015 ж. мамырдың 21 (ALMT) &lt;!-- БҰЛ СІЗДІҢ ҚОЛТАҢБАҢЫЗ ОНЫ ӨШІРМЕҢІЗ --&gt;

== Сілтеме ==
Сәлеметсіздер ме! Менде бір сұрағым бар еді. Егер менің барлық жазып жатқан мақалаларым бір кітаптан алынған болса, онда мен сілтеме енгізбесем бола ма? ал кітап туралы ақпарат дереккөздерге енгізген едім. Осы жағдайда мақалам жойылады ма?--[[Қатысушы:Utebayeva|Utebayeva]] ([[Қатысушы талқылауы:Utebayeva|талқылауы]]) 10:42, 2015 ж. мамырдың 30 (ALMT)
:[[Қатысушы:Utebayeva|Utebayeva]] :Сілтеме деген екі квадрат жақшаға алынған сөздер, басқа мақалаларға сілтейтін сөздер. Мысалы, тұлға туралы мақалаларда жылдарға сілтегенде - сол жылда әлемде, қоғамда не болып жатқан, қандай ғылыми және техникалық жетістіктер болған, қандай адамдар туылып, қайтыс болған, т.с.с. мәлімет ала аламыз. Мысалы, [[Әсет Найманбайұлы]] мақаласын оқып, ол кісі 1867 жылы туғанын білеміз. Ал енді сол [[1867 жыл]] деген сілтемемен жүрсек - сол жылы Еуропада Мария Кюри туылғанын білеміз, т.б. яғни, кіммен замандас болғанын, қай кездерде өмір сүргенін білеміз.

:Ал сіз айтып жатқаныңыз - [[Уикипедия:Ақпарат дереккөздері|дереккөздерге]] сілтеме жасау. Ол үшін мақала ішінде дерек келтірілген сөйлемнен кейін {{Bg|yellow|&lt;nowiki&gt;&lt;ref&gt;Дереккөзге сілтеме&lt;/ref&gt;&lt;/nowiki&gt;}} белгісін қою қажет. '''Дереккөздерге сілтеме''' деген жерге кітап туралы толық ақпарат болу керек: авторы, шыққан жері, баспаханасы, жылы, коды. Мақаланың соңында {{Bg|yellow|&lt;nowiki&gt;==&amp;nbsp;Дереккөздер&amp;nbsp;==&lt;/nowiki&gt;}} деген тарау жасап, оған {{Bg|yellow|&lt;nowiki&gt;{{Дереккөздер}}&lt;/nowiki&gt;}} үлгісін қою керек, содан кеін бұл тарауда көрсеткен дереккөздер тізімі пайда болады.  Және дереккөз сенімді болу керек. Әрине, бір дереккөз болған үшін мақала жойылмайды.--- [[Қатысушы:GanS NIS|&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 4px 4px 3px;&quot;&gt;&lt;font face=&quot;AR Cena&quot; color=&quot;black&quot;&gt;&lt;b&gt;FaбдyлFани&lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] ([[Қатысушы талқылауы:GanS NIS|талқылауы]]) 12:50, 2015 ж. мамырдың 30 (ALMT)

==  мақала ұқсастығы ==

егер мен жазған мақалам Көқ бұта болса, ал уикипедияда оның КӨКБҰТА дегет түрі бар болса, бірақ мен жазған ақпаратпен сәйкес болмаса, мпн оны жаңа мақала ретінде сақтасам болады ма?--[[Қатысушы:Utebayeva|Utebayeva]] ([[Қатысушы талқылауы:Utebayeva|талқылауы]]) 13:36, 2015 ж. мамырдың 30 (ALMT)
:[[Қатысушы:Utebayeva|Utebayeva]]: Қазақ уикипедиясында бар [[Көкбұта]] мақаласы - көкбұталар тұқымдасының көкбұта тегінің жалғыз биологиялық түрі - Кәдімгі көкбұта туралы жазылған. Бұл тектің жалғыз уәкілі болғандықтан - көкбұта тегі мен кәдімгі көкбұта өсімдігі үшін арналған бір мақала. Ағылшын және орыс уикиде де бұл өсімдік пен тек үшін 1 мақала арнаған. [[көкбұталар тұқымдасы]] туралы да мақала бар. Ал сіз жазайын деп жатқан мақала мүлдем өсімдік туралы емес, басқа нәрсе туралы болса (мысалы, Көкбұта фильмы туралы) - онда мақаланы Көкбұта (фильм) деп атап бастаймыз.-- [[Қатысушы:GanS NIS|&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 4px 4px 3px;&quot;&gt;&lt;font face=&quot;AR Cena&quot; color=&quot;black&quot;&gt;&lt;b&gt;FaбдyлFани&lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] ([[Қатысушы талқылауы:GanS NIS|талқылауы]]) 18:16, 2015 ж. мамырдың 30 (ALMT)

:Сіздің соңғы жазған мақалаңыз - үлкен сүйелшөп туралы жойылды. Себебі бұл тақырыпта мақала бар. Қара: [[Үлкен сүйелшөп]]. Егер қай тақырыпта мақала жазамын деген сұрақ туындаса, мен айтар кеңесім - қалалар туралы, деп айтар едім. Бір елді алып, мысалы, Мысыр немесе Лаос, сол елдің қалалар тізімін құрап, сосын шетінен [[Үлгі:Елді мекен]] үлгісін қолданып жазып шығатын едім. Тағы бір идея - ЮНЕСКО Әлемдік мұралары. [[Еуропадағы Әлемдік мұра нысандары]], [[Азиядағы Әлемдік мұра нысандары]], т.с.с. тізімдерден тақырыпты алып, гуглдан, басқа уикипедиялардан мәлімет алып, [[Үлгі:ЮНЕСКО әлемдік мұрасы]] қолданып, жазатын едім.-- [[Қатысушы:GanS NIS|&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 4px 4px 3px;&quot;&gt;&lt;font face=&quot;AR Cena&quot; color=&quot;black&quot;&gt;&lt;b&gt;FaбдyлFани&lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] ([[Қатысушы талқылауы:GanS NIS|талқылауы]]) 18:12, 2015 ж. мамырдың 30 (ALMT)

== 30 мамыр 2015 кезіндегі сұрақ ==

Құрметті сайт әкімшілігі! Ақтөбе педколледжіне түсу үшін қандай құжаттар дайындау керек (оралман болса)

&lt;!-- СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ОСЫ ЖОЛДЫҢ БАС ЖАҒЫНА ЖАЗЫҢЫЗ --&gt;
[[Арнайы:Үлесі/145.255.180.120|145.255.180.120]] 20:47, 2015 ж. мамырдың 30 (ALMT) &lt;!-- БҰЛ СІЗДІҢ ҚОЛТАҢБАҢЫЗ ОНЫ ӨШІРМЕҢІЗ --&gt;
:Уикипедияға қатыссыз сұрақтарға жауап берілмейді, ондай ескертуде бар. Солай болса да жауап бере кетейін. Коллежге түсу үшін де жоғарғы оқу орнына түсуге қажетті құжаттар талап етіледі. Егер резидент емес шетел азаматы болсаңыз денсаулық тексерісінен өткендігі туралы анықтама (086 форматындағы), бірнеше дана 3x4 фотосурет, конверт, мекенжай анықтамасы, атестаттың нотариуспен бекітілген аудармасы, паспортың нотариуспен бекітілген анықтамасы, ұлты қазақ деген анықтама (бұл грантқа түсу үшін керек болуы мүмкін), жеке сәйкестендіру нөмірі (ЖСН {{lang-ru|ИИН}} бұл тест тапсырғаны үшін төленетін мемлекеттік салықты төлеу үшін қажет) тағы сол сияқтылар. Ал резидент болсаңыз анау айтқан аудармалардың қажеті жоқ, ЖСН-де жеке куәліктің немесе ықтиярхаттың өзінде қамтылған. Толық білмеймін сол коллеждің өзінен барып сұрасаңыз бәрін айтып беретін болуы керек. Мына жерде де тұр екен ғой: http://testcenter.kz/entrants/kta/ --''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 21:20, 2015 ж. мамырдың 30 (ALMT)
==Жарыс==
Қазақша Уикипедияда басқа уикипедиялардағы сияқты (мысалы &quot;Марафон юниоров&quot;) жарыстар өткізу ойда бар ма? ''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Кырмызов |Кырмызов&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Кырмызов|талқылауы]]) 16:18, 2015 ж. тамыздың 27 (ALMT)

:{{@|Кырмызов}} жақын арада ондай жоспар жоқ, болашақта болып қалар. ''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 19:35, 2015 ж. тамыздың 27 (ALMT)

==Қазақ Велоспорт==
туралы ақпарат сұрау көру: [[Портал талқылауы:Спорт]]. рахмет — [[Қатысушы:Nicolas ANCEAU|Николя]]

== Неге? ==

Неге? менің өңдгенімді Нұрлан Рахымжанов өшіріп тастай береді. 
[[Қатысушы:Бауыржан Жақсылық|Бауыржан Жақсылық]] 4:09, 2016 ж. қыркүйектің 15(ALMT)

:Сіз бұрыңғы өтіп кеткен сайлауларға дауыс бердіңіз, сол үшін сіздің өңдемеңізді кері қайтардым ''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 19:05, 2016 ж. қыркүйектің 15 (+06)

== Әкiмшiлерге айтар назым бар ==

Неге? осы жазған мақаламды өшiрiп тастай бересiңдер. Мен не iстеп қойдым соншама сендерге. Әкiмшiлер өз бастарын ғана ойлайды басқа қатысушыларды ойламайды, құрметтемейдi, жазған мақалаларын өшiрiп тастайды.

[[Қатысушы:Бауыржан Жақсылық|Бауыржан Жақсылық]] -- 16 қараша 2017ж. 01:04 (+06)


Жалпы жариялаудында ережесі бар

[[Қатысушы:Daisy Maxutson|Daisy Maxutson]] ([[Қатысушы талқылауы:Daisy Maxutson|талқылауы]]) 03:48, 2018 ж. қаңтардың 28 (+06)

== Құдайберген Біртаев ==

Бұл менің атам. Осы Еңбек ері атамды УИКИПЕДИЯ қоюларыңызды сұраймын.
:[[:ru:Список Героев Социалистического Труда (Берг — Блюнских)]] бетінде де сіздің атаңыз туралы тек тізімде көрсетіліпті. Мойынқұмдық Еңбек ері туралы өзіңіз жазбасаңыз болмсайды-ау деймін. ---[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 09:26, 2017 ж. қарашаның 22 (+06)

== АссалямуАлейкум. әлі танылмаған ақындар жайында жазсам деп едім ==

Армысыздар. Аты шыкпаган жас акындар жайында макала жазсамба деп едим... алгашкыда Бирнеше жас акынга арнап макалалар ашып, сол жерге олендерин салсаин деп
. кейын барлыгын бир макалага жазсамба деп едим... тек олар туралы накты дереккоздер жок... сол акындардын оз ангимелери болмаса...

[[Қатысушы:Daisy Maxutson|Daisy Maxutson]] ([[Қатысушы талқылауы:Daisy Maxutson|талқылауы]]) 05:07, 2018 ж. қаңтардың 21 (+06)
:Уағалейкумассалам! Танылмаған ақындар өлеңін басқа сайттарға салсаңыз болады. Ал, Уикипедияға ол мақалалар жарай қоймайтын шығар. ---[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 12:55, 2018 ж. қаңтардың 28 (+06)

== Аружаннын сурагы: ==

Тауелдi  халыктар шамамен канша????
21:31, 2018 ж. қарашаның 22 (+06)~

:[[Арнайы:Үлесі/89.42.61.164|89.42.61.164]] 21:33, 2018 ж. қарашаның 22 (+06)Шамамен 200-дей.
[[Арнайы:Үлесі/89.42.61.164|89.42.61.164]] 21:33, 2018 ж. қарашаның 22 (+06)

== Мені википедияга шығарасыздарма кейін таныстырам өзімді Өтініш ==

Муталов Бағдат Абдумаликович 2005 жылы Өзбекстан елді мекенінде Бостандық ауданында дүниеге келген. Голливудтың танымал актері Американдық тегі Қазақ. Нью-Йоркта тұрады.
:Уикипедия — оқырмандар мен авторлар үшін тегін және ашық, көптілді, онлайн энциклопедия. Сайтқа қонақ болған кез келген тұтынушы ондағы мақалаларға өзгерістер енгізіп, толықтырып немесе қысқарта алады.-- [[Қатысушы:GanS NIS|&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 4px 4px 3px;&quot;&gt;&lt;font face=&quot;AR Cena&quot; color=&quot;black&quot;&gt;&lt;b&gt;Fани&lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] ([[Қатысушы талқылауы:GanS NIS|талқылауы]]) 18:16, 2019 ж. наурыздың 7 (+06)

== жаңа қатысушыдан сұрақ ==

Сәлеметсізбе, суретші шаблонын қайда алуға болады? Негізі мақаламды алдында орысша википедиясында жазғанмын жойылды сілтемелерді жасайалмадым тәжірибем жетпегендіктен, кәзір дайндап қойдым, шамалы үйрендім, алғашқы түрін қазақшада жасайын дегенмін- суретші қазақстаннан, болама, кеңес беріңізші?
[[Қатысушы:Zhr2012|Zhr2012]] ([[Қатысушы талқылауы:Zhr2012|талқылауы]]) 22:25, 2019 ж. қаңтардың 13 (+06)

:[[Үлгі:Суретші]] — осы сілтемемен жүрсеңіз үлгінің скелеті шығады, соны толтырыңыз. Басқа осыған ұқсас үлгілерлі Санат:Үлгілер-инфобокстар:Тұлғалар деген санаттан табасыз. -- [[Қатысушы:GanS NIS|&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 4px 4px 3px;&quot;&gt;&lt;font face=&quot;AR Cena&quot; color=&quot;black&quot;&gt;&lt;b&gt;Fани&lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] ([[Қатысушы талқылауы:GanS NIS|талқылауы]]) 18:20, 2019 ж. наурыздың 7 (+06)

== жаңа қатысушыдан сұрақ ==

сәлеметсізбе, жазған сұрағым көрінбейлі сондықтан қайталап отырмын. суретші *шаблонына сілтеме беріңізші? *бұл суретші туралы алдыңғы мақаламды орыстіліндегінде википедияда тәжірибем жетпей сілтемелері болмағандықтан жойған- кәзір жинадым сілтемелерді және шамалы үйрендім сілтеме жазуын, Қазақстан арқылы жазсам болама? Суретші Хотея Қазақстаннан (тұрадыда)  Ресей халықаралық қолонер қорының мүшесі. Қазақстанда жеке көрмелері 8рет болды көркем сурет кормелерімен мен аукциондар дирекциясының Орталық болімінде,1 Астанада Кәзіргі замаңғы өнер мұражайында 1 халықаралық Ресейде, сайты magic-vernissage.com. Біздің телеарналар мен газетте жариаланған, рецензиялары бар (сайттада көруге болады). Реализм мен символизм жанрында істейді. Қеңесіңізді күтем. Рахмет
[[Қатысушы:Zhr2012|Zhr2012]] ([[Қатысушы талқылауы:Zhr2012|талқылауы]]) 23:39, 2019 ж. қаңтардың 13 (+06)

== ARU QUEEN ==

Уикипедия тегiн бе?[[Арнайы:Үлесі/89.40.195.248|89.40.195.248]]♥14:56, 2019 ж. наурыздың 7 (+06)
:Уикипедия — Уики технологиясының негізінде жасалған оқырмандар мен авторлар үшін тегін және ашық онлайн энциклопедия.-- [[Қатысушы:GanS NIS|&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 4px 4px 3px;&quot;&gt;&lt;font face=&quot;AR Cena&quot; color=&quot;black&quot;&gt;&lt;b&gt;Fани&lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] ([[Қатысушы талқылауы:GanS NIS|талқылауы]]) 18:13, 2019 ж. наурыздың 7 (+06)

== Бет бастау ==

Сəлем. Бұл сайтта қалай өзімнің бетімді ашуыма болады?[[Қатысушы:Хакимания|Хакимания]] ([[Қатысушы талқылауы:Хакимания|талқылауы]]) 19:22, 2019 ж. қыркүйектің 12 (+06)

== Үлгі:Кино-ға Сурет қою ==

Неге &quot;Үлгі:Кино&quot;-ға мүлдем сурет қойылмайды? Мысалы ағылшын тіліндегі мақаладан алсам суретті, оны мақалама орналастырайын десем, ол сілтемеге айналып кетеді! Оны қалай орналастырса болады, сурет мақалада шығып тұратындай?

== Уикипедияшылардың араласу ортасы, әлеуметтік желіде белсенді топтары ==

Уикипедияшылардың араласу ортасы, әлеуметтік желіде белсенді топтары бар ма?  Керек кезде жылдам сұрақ қоятын, мысалы WhatsApp , Telegram чаттары дегендей? Сондай топтар ашсақ қосыла аласыздар ма Телеграмнан?
[[Қатысушы:Madi Dos|Madi Dos]] ([[Қатысушы талқылауы:Madi Dos|талқылауы]]) 17:07, 2020 ж. шілденің 20 (+06)
* Ватсап, телеграм тобы бар. Тел нөміріңізді жазыныз. Қосамыз.--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылауы]]) 17:33, 2020 ж. шілденің 20 (+06)

:Телеграмда @madi_dos [[Қатысушы:Madi Dos|Madi Dos]] ([[Қатысушы талқылауы:Madi Dos|талқылауы]]) 12:51, 2020 ж. шілденің 21 (+06)

== Аптаның бірлескен жұмыстарын қалай белсенді қылу керек? ==

Аптаның бірлескен жұмыстарын қалай белсенді қылу керек?
[[Қатысушы:Madi Dos|Madi Dos]] ([[Қатысушы талқылауы:Madi Dos|талқылауы]]) 17:08, 2020 ж. шілденің 20 (+06)

== Бағыттау беті  ==

Бағыттау беті жасыл түспен көрінетін біздің уикипедияда ғана ма? Орыс,, ағылшын, украин тілдеріндегі уикилерде бағыттау беттері көк түсті боп тұра береді ғой. [[Қатысушы:Мықтыбек Оразтайұлы|Мықтыбек Оразтайұлы]] ([[Қатысушы талқылауы:Мықтыбек Оразтайұлы|талқылауы]]) 16:56, 2020 ж. тамыздың 30 (+06)

:Тіркелген қатысушыларға ғана солай көрінеді, оны гаджетке айналдырып жасауға да болады &lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 23:58, 2020 ж. тамыздың 30 (+06)

== Уикпедиядағы қазақша жарияланған материалды қалай орысшаға аударуға болады ==

  Уикпедиядағы қазақша жарияланған материалды қалай орысшаға аударуға болады    [[Қатысушы:Колэн|Колэн]] ([[Қатысушы талқылауы:Колэн|талқылауы]]) 18:02, 2020 ж. қыркүйектің 15 (+06)

==Амбедкар==
Мен бұл мақаланы [[Б.Р. Амбедкар]] ( [[:en:B. R. Ambedkar]] ) жасауға тырысамын, бірақ мақала жасалмаған. Мен ынтымақтастық жасауым керек. – [[Қатысушы:Sandesh9822|Sandesh9822]] ([[Қатысушы талқылауы:Sandesh9822|талқылауы]]) 18:08, 2020 ж. қарашаның 8 (+06)

== Тексерілмеген мақала ==

Тексерілмеген мақала дегеніміз не? Оны кім тексереді және қанша уақыттан кейін?
[[Қатысушы:Ergeshow|Ergeshow]] ([[Қатысушы талқылауы:Ergeshow|талқылауы]]) 23:01, 2021 ж. қаңтардың 30 (+06)

:{{@|Ergeshow}} Тексерілмеген мақала дегеніміз тәжірибесіз қатысушы бастаған мақала. Ол мақаланы өңдеме саны 500-ден асқан және Уикипедияға тіркелгеніне 6 айдан асқан қатысушылар тексереді. [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылауы]]) 16:12, 2021 ж. ақпанның 7 (+06)

== Wikimedia Commons:Deletion requests ==

Кешіріңіз, мен орыс тілінде жазамын. Во всех Уикипедиях(каз),Википедия (рус) [https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Kazakhstani_FOP_cases/pending удаляются] фотографии зданий, памятников, которые расположены на территории Казахстана, т.к. они загружены на Wikimedia Commons и админы руководствуются [https://online.zakon.kz/document/?doc_id=1005798&amp;show_di=1#pos=179;-49 Закон об авторском праве РК] ст7 п.9 , где указано что к объектами авторского прав относятся: произведения архитектуры, градостроительства, дизайна и садово-паркового искусства.

Таким образом могут удалится все фотографии достопримечательностей Казахстана.
[[Сурет:Жою.png|нобай|оңға|500px|]]

В соседней [https://commons.wikimedia.org/wiki/Template:FoP-Russia России] и многих [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:Freedom_of_panorama европейских странах] например допускается воспроизведение без согласия правообладателя, в том числе в форме изображений, «произведений архитектуры, градостроительства и произведений садово-паркового искусства, расположенных в месте, открытом для свободного посещения, или видных из этого места.

Можно ли как то эту информацию донести в Мажелис, чтоб сделали соответсвующие поправки в закон?
--[[Қатысушы:Sibom|Sibom]] ([[Қатысушы талқылауы:Sibom|талқылауы]]) 23:23, 2021 ж. ақпанның 6 (+06)
:Здравствуйте {{@|Sibom}}. По этому вопросу можете обращаться с ''Батырбеком, Кайыром, Нурланом или Салиха'' (все они админы). Наверняка они знают куда обращаться --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 19:25, 2021 ж. ақпанның 8 (+06)

== Ермахан Шайхыұлының өмірбаянын толықтырып, суретін жаңалау қажет. Мәтінді және суретті өзім бере аламын.Ол үшін не істеу керек? 87017361421. хабарласып айта аласыздар ма? Эл поштаға да болады. ==

[[Қатысушы:Ершай Әзірет|Ершай Әзірет]] ([[Қатысушы талқылауы:Ершай Әзірет|талқылауы]]) 18:10, 2021 ж. ақпанның 11 (+06)

== Əлем мұрасы ==

Əлем мұрасына қатысты қандай сайттар бар?
:Тест

== Ave Adikus жайлы мақалаға көмек керек ==

Ave Adikus жайлы мақаланы қанша жазсамда уикипедия шығармай жатыр. Инкубаторға салдым. Администратор мен модераторлар болса тексеріп, қате болса дұрыстап, шығарсаңыздар. Барлық сайттардағы сілтемелерге сүйене отырып жазған едім.  [[Қатысушы:Terenozek|Terenozek]] ([[Қатысушы талқылауы:Terenozek|талқылауы]]) 01:21, 2021 ж. сәуірдің 24 (+06)

== Ағылшын тілінен мақалаларды аударғым келеді, бастаушы аудармашыға не білу қажет? ==

Сәлеметсіздер ме!

Уикипедяға жаңадан кірісіп отырмын. Қазақша сапалы мақалалар саны аздау екен деп, өзімнің үлесімді қосқым кеп тұр. Бірақ сайттың ережлері, админдері, бәрі әрі-бері шашылып жатқан сияқты боп көрінеді, кішкене жоғалып қалдым осының бәрінін ішінде. Кімге сұрақтарымды қоятынымды да білмей тұрмын. Кіммен сұхбаттасып, жұмыс туралы кеңес алуға болады? Сайтта орналасу туралы гайдтар бар ма?

Негізгі мақсатым - ағылшын тілінен бүкіл физикаға қатысты мақалаларды аударып шығу. Аударма жасайтын құралды енді таптым, ақырын-ақырын бастадым. Бірақ осы өзгерістерді біреумен мақұлдау керек па? Әлде аударып пере берейін ба бәрін? Физика мақалаларын қарап тексеріп отыратын адам бар ма? Шетел Уикипедияларында сондай адамдар бар сияқты ғой, бірақ біздің Уикипедияда таба алмадым.

[[Қатысушы:IDynbek|IDynbek]] ([[Қатысушы талқылауы:IDynbek|талқылауы]]) 19:59, 2021 ж. мамырдың 7 (+06)

:Сәлеметсіз бе, Уикипедияға сіз сияқты энтуазистер үлес қосатыны анық. Уикипедияға қощ келдіңіз. Иа, шынында да физика, математикаға қатысты сапалы мақалалар аз-ақ. Негізі ВК, телеграмдарда көмектесетін уикипедияшы кісілер бар. Маған телеграмға жазыңыз. @madi_gram Өзім де әлі тәжірибесі аз қолданушымын, дегенмен көмектесуге тырысамын. [[Қатысушы:Madi Dos|Madi Dos]] ([[Қатысушы талқылауы:Madi Dos|талқылауы]]) 09:34, 2021 ж. мамырдың 11 (+06)

== Сұрақ ==

Жатқан б..... ,.й.... 
Менің қалағанымды табасыз

== бетті басқа біреу жасауы керек ==
Мен жаңа мүшемін, сондықтан басқа біреу жасауы керек
[[Talqılaw:Şaýqalğan Şañıraq]], сіз осында бетті жасай аласыз ба [[Қатысушы:BurakD53|BurakD53]] ([[Қатысушы талқылауы:BurakD53|талқылауы]]) 00:31, 2021 ж. қарашаның 3 (+06) [[Қатысушы:BurakD53]]

== Екі Құлтума ==

[[Құлтума Өтемісұлы]] және [[Құлтума Сармұратұлы]] бір адам ба әлде тексттерін шатыстырып алған ба?[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылауы]]) 14:03, 2022 ж. қаңтардың 22 (+06)
* Бір адам болуы керек: https://ulagat.com/2020/08/21/%D1%81%D0%B5%D1%80%D1%96%D0%BA-%D0%BD%D0%B5%D0%B3%D0%B8%D0%BC%D0%BE%D0%B2-%D0%B0%D0%B9%D1%82%D1%8B%D1%81-%D3%A9%D0%BD%D0%B5%D1%80%D1%96%D0%BD-%D0%B7%D0%B5%D1%80%D1%82%D1%82%D0%B5%D1%83%D1%88%D1%96/ --[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылауы]]) 14:07, 2022 ж. қаңтардың 22 (+06)

== Automatic edit filters have identified problematic content in your translation. Filter hit: Content Translation Edits деген қате немен байланысты шығады? ==

Automatic edit filters have identified problematic content in your translation. Filter hit: Content Translation Edits
Аудару барысында осындай қате шығады, не себебті олай?[[Қатысушы:AnuarKalikhanForVideo1|AnuarKalikhanForVideo1]] ([[Қатысушы талқылауы:AnuarKalikhanForVideo1|талқылауы]]) 00:14, 2022 ж. ақпанның 14 (+06)
:{{@|AnuarKalikhanForVideo1}} қазіргі уақытта Қазақша Уикипедияда мазмұн аудару құралын тәжірибесіз жаңа тіркелген қатысушылардың қолдануына шектелген. Толығырақ ақпарат үшін '''[[Қатысушы талқылауы:Arystanbek#Аударма|мына талқылауды]]''' және '''[[Уикипедия:Форум/Администраторлар_форумы#Мазмұн_аудару|мына талқылауды]]''' қараңыз. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 13:13, 2022 ж. ақпанның 14 (+06)

== Мақала аудару барысындағы мәселе ==

[[Қатысушы:AnuarKalikhanForVideo1|AnuarKalikhanForVideo1]] ([[Қатысушы талқылауы:AnuarKalikhanForVideo1|талқылауы]]) 00:16, 2022 ж. ақпанның 14 (+06)
Automatic edit filters have identified problematic content in your translation. Filter hit: Content Translation Edits қателігін қалай шешуге болады? Бұл мақала аудару барысында пайда болады
[[Қатысушы:AnuarKalikhanForVideo1|AnuarKalikhanForVideo1]] ([[Қатысушы талқылауы:AnuarKalikhanForVideo1|талқылауы]]) 00:16, 2022 ж. ақпанның 14 (+06)

== Мақаламның жарыққа шығуы ==

Коллеги, добрый день! Извините, что пишу на русском, я из России. Хотел бы опубликовать статью про один из н/п в России, но у вас тут стоит ограничение. Я уже почти 10 лет работаю в Википедии. Дайте, пожалуйста, разрешение на публикацию. Заранее благодарю [[Қатысушы:Buntarion|Buntarion]] ([[Қатысушы талқылауы:Buntarion|талқылауы]]) 17:37, 2022 ж. сәуірдің 5 (+06)

== Менің мақалам қабылданбайды ==

https://kk.wikipedia.org/wiki/%D2%9A%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%81%D1%83%D1%88%D1%8B:Mp5am/%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D2%A3_%D0%9B%D0%93%D0%91%D0%A2_%D2%9B%D2%B1%D2%9B%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B 

Сәлеметсіз бе. Менің мақалам қабылданбайды. Не істеу керек? Мақаланы инкубаторға апардым. [[Қатысушы:Mp5am|Mp5am]] ([[Қатысушы талқылауы:Mp5am|талқылауы]]) 23:48, 2022 ж. мамырдың 13 (+06)

== [[Морис Давидович Симашко]] ==

Коллеги, извините, за кросс-вики обращение. Смогут ли заинтересованные в теме литературы помочь отыскать (заказать) книгу:  Морис Шамис (Симашко). Первые международные литературные чтения, посвящённые творчеству Народного писателя Казахстана / М. Ш. Симашко ; Объединение юридических лиц Ассоциация «Мицва» РК ; ред. колл.: М. М. Ауэзов, К. С. Матыжанов и др. — Алматы, 2021. — 202 с. Я намерен сделать статью о писателе, по крайней мере, &quot;хорошей&quot; в русской Википедии. [[Қатысушы:Dmartyn80|Dmartyn80]] ([[Қатысушы талқылауы:Dmartyn80|талқылауы]]) 20:30, 2022 ж. маусымның 4 (+06)

== [[Нұрмұхамедов]] ==

&lt;tt&gt;Өтінемін, біреу осы түсініктемені жасаңыз

* [[Дінәш Нұрмұхамедов]] - радиожурнадист
* [[Нағымбек Жемал-Әд-Динұлы Нұрмұхамедов]] – кескіндемеші, өнертану ғылым кандидаты (1961), Қазақ КСР-інің халық суретшісі (1974)
* [[Төленді Қапанұлы Нұрмұхамедов]] — ақын, Қазақстан Жазушылар одағының мүшесі
* [[Хасен Нұрмұхамедов]]

&lt;nowiki&gt;{{disambig}}&lt;/nowiki&gt;

iwiki - [[:ru:Нурмухамедов]]&lt;tt/&gt;


[[Қатысушы:Хомелка|Хомелка]] ([[Қатысушы талқылауы:Хомелка|талқылауы]]) 10:51, 2022 ж. маусымның 30 (+06)

:Орындалды &lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 12:52, 2022 ж. маусымның 30 (+06)

== Өмір -&gt; Тіршілік ==

[[Тіршілік]] деген бет үшін мақала бастап едім, бірақ ол бет бос болғандықтан, өңдемем сүзгіден өтпей қойды. Әзірше ол [[Өмір]] бетінде сақталып тұр, алайда, атауын өзгертейін десем, олай аталған бет бар дейді. Тіршілік деген Өмір емес, Өмір деген Тіршілік емес. Өмір мақаласындағы жазылған мәтіннің бәрін Тіршілікке жылжыта аласыздар ма, өтініш?
[[Қатысушы:СеніңШешең|СеніңШешең]] ([[Қатысушы талқылауы:СеніңШешең|талқылауы]]) 21:35, 2022 ж. тамыздың 4 (+06)</text>
      <sha1>d0qioz9un27vp9xo6n59hdgrwjs7g3z</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057522</id>
      <parentid>3057521</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T15:40:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>СеніңШешең</username>
        <id>121905</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Өмір -&gt; Тіршілік */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="98005" xml:space="preserve">&lt;div class=&quot;scrollingtext&quot;&gt;
&lt;p&gt;{{color|red|Ескерту: Уикипедияға қатыссыз сұрақтарға жауап берілмейді!}}&lt;/p&gt;
&lt;/div&gt;
{{/Header}}&lt;!-- Бұл жолды өшірмеңіз, астына жазыңыз! және  == Тақырып аты == қосып жазғанды ұмытпаңыз --&gt;
{{clear}}
{{Жинақталған мазмұн|30|400}}

==Неліктен қазақша Википедия соншалықты қиын==
Неліктен қазақша Википедия соншалықты қиын [[Қатысушы:Xeyal Azerbeyli|Xeyal Azerbeyli]] ([[Қатысушы талқылауы:Xeyal Azerbeyli|талқылауы]]) 23:16, 2020 ж. маусымның 6 (+06)

:Несі қиын болып жатыр? &lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 10:34, 2020 ж. маусымның 7 (+06)

==Мақала шығу уақыты==
[[Қатысушы:Акбар Аскарулы|Акбар Аскарулы]] ([[Қатысушы талқылауы:Акбар Аскарулы|талқылауы]]) 13:03, 2020 ж. мамырдың 5 (+06) Мақала неше күнде интернет бетіне шығады? [[Қатысушы:Акбар Аскарулы|Акбар Аскарулы]] ([[Қатысушы талқылауы:Акбар Аскарулы|талқылауы]]) 13:03, 2020 ж. мамырдың 5 (+06)

:Мақала сол жарияланған сәттен бастап Уикипедия бетіне шығады.
[[Қатысушы:Madi Dos|Madi Dos]] ([[Қатысушы талқылауы:Madi Dos|талқылауы]]) 17:09, 2020 ж. шілденің 20 (+06)

==Құмық тілі==
Құмық тіліне атауың қосқым келеді.[[Арнайы:Үлесі/2.134.92.3|2.134.92.3]] 19:37, 2019 ж. сәуірдің 7 (+06)
==Аружан==
[[Арнайы:Үлесі/89.43.20.39|89.43.20.39]] 11:29, 2018 ж. қарашаның 25 (+06)Аружаннын  сурагы◇ЗОЖ деген не?
11:29, 2018 ж. қарашаның 25 (+06)~~
==Қалай мақаланың атын өзгертуге болад, тексерістен өтпесе?==
[[Қатысушы:KaldarovNurymzhan|KaldarovNurymzhan]] ([[Қатысушы талқылауы:KaldarovNurymzhan|талқылауы]]) 00:01, 2018 ж. қарашаның 24 (+06)
==АРУЖАН==
[[Арнайы:Үлесі/89.40.194.51|89.40.194.51]] 23:00, 2018 ж. қарашаның 22 (+06)Абай Кунанбаевтын ажесы туралы акпарат берсеныздер.
23:00, 2018 ж. қарашаның 22 (+06)
==Уикипедияға қатысты ұсақ түйек сұрақтарды кімге қойса болады? )))==
Уикипедияға қатысты ұсақ түйек сұрақтарды кімге қойса болады? )))

[[Қатысушы:Madi Dos|Madi Dos]] ([[Қатысушы талқылауы:Madi Dos|талқылауы]]) 15:55, 2018 ж. қарашаның 5 (+06)
* Маған--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылауы]]) 17:12, 2018 ж. қарашаның 6 (+06)

==Мақала жазу және жариялау==
[[Қатысушы:Нурлан Хамзин|Нурлан Хамзин]] ([[Қатысушы талқылауы:Нурлан Хамзин|талқылауы]]) 21:59, 2018 ж. қазанның 18 (+06)мақала жаздым,зертханамда тур енді ары қарай тағыда басқа мақалаларымды қалай жазамын? жариялаймын?суреттерді де жүктей алмай отырмын толық мәнді түсініктеме керек еді[[Қатысушы:Нурлан Хамзин|Нурлан Хамзин]] ([[Қатысушы талқылауы:Нурлан Хамзин|талқылауы]]) 21:59, 2018 ж. қазанның 18 (+06)
* Не туралы?--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылауы]]) 17:06, 2018 ж. қарашаның 24 (+06)

==Аспалы бақтың шын мәнінде болу болмауы  туралы ақпарат==
[[Арнайы:Үлесі/178.91.16.209|178.91.16.209]] 12:39, 2018 ж. қазанның 15 (+06)

:Болуына жазба деректерi.болмауына кейбiреулер легенда дейдi
Аружан22:25, 2018 ж. қарашаның 22 (+06)~

==Интервики жоқ беттер==
Интервики жоқ мақалаларды қайдан көруге болады? Санты болса[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылауы]]) 18:31, 2018 ж. қазанның 10 (+06)

:[[Арнайы:Уики-аралықсыздар]] мына арнайы беттен &lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 16:52, 2020 ж. маусымның 3 (+06)

==мақала жариялау==
саламатсиз, мен клуб жетекшісі едім википедия кз сайтына мақаланы қалай жариялайды? жұмыс барысын толық түсіндіріп беріңіздерші
[[Қатысушы:Janat.8484|Janat.8484]] ([[Қатысушы талқылауы:Janat.8484|талқылауы]]) 17:57, 2018 ж. мамырдың 14 (+06)
* Не туралы мақала?--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылауы]]) 18:31, 2018 ж. қазанның 10 (+06)
**[[Қатысушы:Janat.8484|Janat.8484]], Мынадай сауатыңмен мақала жазбай-ақ, тыныш жүрші).--[[Қатысушы:Мықтыбек Оразтайұлы|Мықтыбек Оразтайұлы]] ([[Қатысушы талқылауы:Мықтыбек Оразтайұлы|талқылауы]]) 22:33, 2021 ж. қазанның 6 (+06)

==торнадо деген не==
[[Арнайы:Үлесі/178.91.152.143|178.91.152.143]] 22:36, 2018 ж. наурыздың 1 (+06)

:[[Арнайы:Үлесі/89.42.60.68|89.42.60.68]] 18:43, 2018 ж. қарашаның 23 (+06)Улкен куйын , жел[[Арнайы:Үлесі/89.42.60.68|89.42.60.68]] 18:43, 2018 ж. қарашаның 23 (+06)
Аружаннын жауабы осы
18:43, 2018 ж. қарашаның 23 (+06)

==Ассалаумағалейкум. Әлдебек Абызұлы деген мақаланың атауын Әлдебек Сатайұлына өзгерту қажет.==
Себебі Абызұлы бұл жалған ақпарат. Оның Сатайұлы екені туралы мақаланы өңдеу барысында дәлелдермен келтірдім. Оны мақаладан көре аласыздар. Тарихы деректі бұрмалау үшін ақиқаттың дұрыс жазылуын сұраймын. рахмет[[Қатысушы:Bauka K|Bauka K]] ([[Қатысушы талқылауы:Bauka K|талқылауы]]) 12:55, 2017 ж. желтоқсанның 2 (+06)
==гималай тауы координатасы==
[[Арнайы:Үлесі/178.90.225.250|178.90.225.250]] 14:42, 2017 ж. қарашаның 26 (+06)
==Мақала==
Уикипедияда жоқ мақалалар тізімін қайдан білуге болады?[[Қатысушы:Nazym Tuan|Nazym Tuan]] ([[Қатысушы талқылауы:Nazym Tuan|талқылауы]]) 17:58, 2017 ж. маусымның 7 (+06)

:Қызыл шрифтпен жазылған сілтемелер - әлі жазылмаған мақалалар. Мысалы, [[Қазақстан аудандары]] мақаласында -- [[Қатысушы:GanS NIS|&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 4px 4px 3px;&quot;&gt;&lt;font face=&quot;AR Cena&quot; color=&quot;black&quot;&gt;&lt;b&gt;Fани&lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] ([[Қатысушы талқылауы:GanS NIS|талқылауы]]) 15:44, 2017 ж. маусымның 8 (+06)

==Уикипедияда мақала жариялау==
[[Қатысушы:Maratviki|Maratviki]] ([[Қатысушы талқылауы:Maratviki|талқылауы]]) 12:14, 2017 ж. маусымның 1 (+06)Саламатсыздар мен kk.wikipedia.org сайтында Қазақ Түрік университетінің әнші компазитор Сауранбек Елеуовтын мақаласын жариялаған болатынмын бірақ мақала өшіп кету мүмкін деген тексты оқыдым, мақала толық жариялану үшін не істеу керек жәнеде сіздермен қалай байланыс алам, рахмет. Егер киын болмаса жауапты мына почтага жибере аласыздарма marat@ayu.edu.kz[[Қатысушы:Maratviki|Maratviki]] ([[Қатысушы талқылауы:Maratviki|талқылауы]]) 12:14, 2017 ж. маусымның 1 (+06)
==Арабица==
Егер қытайдың қазағы арабицамен уикипедиядағы мақаланы гугл немесе байдуда терсе онда қазақ уикипедиядағы мақала табылама? Әлде уикипедиядағы мақаланы поисковикпен табы үшін кириллицамен жазу керек пе поисковикте?[[Арнайы:Үлесі/195.88.192.148|195.88.192.148]] 13:47, 2017 ж. мамырдың 8 (+06)

==Грация дегеніміз қандай гүл ? Сипаттама берсеңіз.[[Арнайы:Үлесі/145.255.163.213|145.255.163.213]] 14:45, 2017 ж. наурыздың 30 (+06)==
[[Арнайы:Үлесі/145.255.163.213|145.255.163.213]] 14:45, 2017 ж. наурыздың 30 (+06)


==Макала калай аударамын орыс тілінен?==
Макала калай аударамын орыс тілінен?
[[Қатысушы:R-ManShit|R-ManShit]] ([[Қатысушы талқылауы:R-ManShit|талқылауы]]) 00:14, 2017 ж. қаңтардың 25 (+06)
* https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&amp;campaign=contributions-page Осы арқылы аударуға болады.--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылауы]]) 18:32, 2018 ж. қазанның 10 (+06)

:[[Арнайы:Үлесі/89.43.21.113|89.43.21.113]] 22:20, 2018 ж. қарашаның 22 (+06)
Шетiнде Тiлдерден.жок болса онда аударылмайды
[[Арнайы:Үлесі/89.43.21.113|89.43.21.113]] 22:20, 2018 ж. қарашаның 22 (+06)

==Жаңа тілді уикипедияға қалай қосады?==
Жаңа тілді қалай қосады, кімге жазады, жалпы қалай жүзеге асады?
[[Қатысушы:TemirlanSarsen|TemirlanSarsen]] ([[Қатысушы талқылауы:TemirlanSarsen|талқылауы]]) 20:45, 2017 ж. қаңтардың 4 (+06)

:Қандай тілді қоспақшысың? Егер жаңа Уикипедия бастау керек болса инкубаторға барасың &lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 21:27, 2017 ж. қаңтардың 4 (+06)

==Мақаланы жария ету==
Салеметсіз бе менде бетті жария ету мәселесі бойынша қате шығып жатыр , мен Денвер (бағдарлама) деп жарияладым, ДНВР деп көрдім, жай Денвер деп те көрдім. Бірақ мына қатені көрсете береді &quot;Аударманы жариялау кезіне қате орын алды. Бетті жариялау үшін қайта сынап көріңіз. Қате: TitleBlacklist prevents this title from being created&quot;, қай жерде қате? жауап беріңіздерші.[[Қатысушы:Madendinara|Madendinara]] ([[Қатысушы талқылауы:Madendinara|талқылауы]]) 05:26, 2016 ж. қарашаның 14 (+06)
:{{@|Madendinara}} енді жариялай берсеңіз болады. Атаулар қара тізіміне жарамсыз енгізіліп жасалған екен. ''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 09:30, 2016 ж. қарашаның 14 (+06)

==Үлгілерді қалай өзгертуге болады?==
Кейбір үлгілер толық емес, жетіспейтін нәрселері көп, соларды қалай өзгертуге болады? 
[[Қатысушы:TemirlanSarsen|TemirlanSarsen]] ([[Қатысушы талқылауы:TemirlanSarsen|талқылауы]]) 00:44, 2016 ж. тамыздың 10 (+06)

:{{@|TemirlanSarsen}} нақты қай үлгі жайлы айтып отырсыз? Ол үшін сол үлгінің бетіне барып өңдеу қажет. Мысалы Кинематограф үлгісіне бару үшін: іздеу жолағына '''[[Үлгі:Кинематограф]]''' деп жазсыз. Алайда үлгі құрылымы қиын болуы мүмкін сол үшін абайлап өңдеуді сұраймыз, не болмаса қай үлгі екендігін нақты айтсаңыз көмектесе аламын&lt;font color=&quot;#009900&quot;&gt;[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|&lt;span style=&quot;font-family:Georgia;&quot;&gt;&lt;i&gt;Мұхамеджан А.А.&lt;/i&gt;&lt;/span&gt;]]&lt;/font&gt; [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|&lt;span style=&quot;font-size:90%&quot;&gt;&lt;font color=&quot;#0000FF&quot;&gt;(талқылау)&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] 11:22, 2016 ж. тамыздың 10 (+06)

:Оны білем, мысалы: Телесериал үлгісі, біздің үлгіде орыстардыкі секілді толық емес, соны реттеп, толықтыруға болады ма? 
[[Қатысушы:TemirlanSarsen|TemirlanSarsen]] ([[Қатысушы талқылауы:TemirlanSarsen|талқылауы]]) 18:05, 2016 ж. тамыздың 13 (+06)

==''Қате: $1'' бұл қандай қате?==
[[Pokémon Go]] мақаласын, басқа тілдерде деген жерге қосайын десем,мынадай қате шығып жатыр.
&quot;Қате: $1
Бөлшектер
You do not have the permissions needed to carry out this action.&quot;
Бұл не қате?
[[Қатысушы:TemirlanSarsen|TemirlanSarsen]] ([[Қатысушы талқылауы:TemirlanSarsen|талқылауы]]) 21:00, 2016 ж. шілденің 30 (+06)
:{{Орындалды}}Егер қайталанып жатса тағы айтарсыз--&lt;font color=&quot;#009900&quot;&gt;[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|&lt;span style=&quot;font-family:Georgia;&quot;&gt;&lt;i&gt;Мұхамеджан А.А.&lt;/i&gt;&lt;/span&gt;]]&lt;/font&gt; [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|&lt;span style=&quot;font-size:90%&quot;&gt;&lt;font color=&quot;#0000FF&quot;&gt;(талқылау)&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] 23:17, 2016 ж. шілденің 30 (+06)

==Қалай мақалаларды тексеруші болуға болады?==
Мақалаларды тексеруші болу үшін 500 өңдеу жасау керек па?
[[Қатысушы:TemirlanSarsen|TemirlanSarsen]] ([[Қатысушы талқылауы:TemirlanSarsen|талқылауы]]) 18:55, 2016 ж. шілденің 25 (+06)

:Тек 500-ден астам өңдеме жасаған қатысушы ғана мақаланы тексеру құқығына ие бола алады&lt;font color=&quot;#009900&quot;&gt;[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|&lt;span style=&quot;font-family:Georgia;&quot;&gt;&lt;i&gt;Мұхамеджан А.А.&lt;/i&gt;&lt;/span&gt;]]&lt;/font&gt; [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|&lt;span style=&quot;font-size:90%&quot;&gt;&lt;font color=&quot;#0000FF&quot;&gt;(талқылау)&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] 20:52, 2016 ж. шілденің 25 (+06)

==Мақалаларға қалай сурет қойылады?==
Мақалаға қалай сурет қоюға болады? Тіркелгеннен соң 14 күн өту керек па? Басқа тілдеге уикидегі суретті түсіріп алып, соны қоя беруге болады ма? Түсіндіріңдерші, қысқы нұсқа!
[[Қатысушы:TemirlanSarsen|TemirlanSarsen]] ([[Қатысушы талқылауы:TemirlanSarsen|талқылауы]]) 15:49, 2016 ж. маусымның 24 (+06)

:Иә, екі апта мерзім өткенен кейін оң жақ бүйірдегі мәзірде файл жүктеу деген пайда болады. Оған едейін ортаққордағы суреттерді пайдалана берсеңіз болады. Басқа уикидегі суреттерді қолдана алмайсыз ''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 16:00, 2016 ж. маусымның 24 (+06)

==Өзім  салған  мәліметті  қалай  жояды?==
Сәлеметсіздер ме! Менің есімім Арнұр. Менің  қойар сұрағым мына сілтемедегі [[Көктөбе_(Созақ_ауданы)]] мәліметті осыдан біраз уақыт бұрын салған едім. Бірақ  ондағы  кейбір  нәрселер дұрыс емес.  Сол кездегі тірлкеген эл. почтамды да ұмытып қалдым. Ал  өңдейін десем өңделмейді. Өшірейін десем де өшірілмейді. Енді сол сілтемедегі мәліметті жойып жібере аласыздар ма? Себебі жаңадан жазайын десем, жазылмайды. [[Арнайы:Үлесі/178.88.135.236|178.88.135.236]] 21:59, 2016 ж. наурыздың 18 (ALMT)

:Жоюға басқа себеп жоқ болса мен оны жоя алмаймын. Бұған басқа админдер де араласып шешуі керек ''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 23:27, 2016 ж. наурыздың 18 (ALMT)

==Мақаламның жарыққа шығуы==
Сәлеметсіздер ме, мен осыдан екі ай бұрын журналист Дина Төлепберген жайлы мақаламды уикипедияға жазып шығарған едім. Бірақ мақала әлі тексерістен өтпеді. Неліктен? Мақалада қандай да бір қате бар ма? Мақалада жарық көрген материалдардың барлығы да ресми ақпарат, жазар алдында Дина ханымның тікелей тексерісінен өткен. Және мақаланы жарыққа шығарар алдында жүктеген суретім де жоқ болып кетті. Неге? Сұрағыма назар аударғандарғандарыңызға рахмет! Жауаптарыңызды күтемін! [[Қатысушы:Gulbanu.yessilkyzy|Gulbanu.yessilkyzy]] ([[Қатысушы талқылауы:Gulbanu.yessilkyzy|талқылауы]]) 12:19, 2016 ж. қаңтардың 12 (ALMT)

:{{@|Gulbanu.yessilkyzy}} Мақалаңыздың тексерістен әлі өтпей жату себебі, мақала тексерушілер аз болғандықтан тексеріп үлгермей жатыр. Ал суретіңізді авторлық құқықты бұзды деп ортаққордың қатысушысы жойыпты ''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 12:40, 2016 ж. қаңтардың 12 (ALMT)

:Сосын мақалаңызда бірде-бір дереккөз жоқ. Яғни мақаладағы деректер қайдан алынғаны белгісіз ''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 12:45, 2016 ж. қаңтардың 12 (ALMT)

:[[Қатысушы:Gulbanu.yessilkyzy|Gulbanu.yessilkyzy]] ([[Қатысушы талқылауы:Gulbanu.yessilkyzy|талқылауы]]) 12:58, 2016 ж. қаңтардың 12 (ALMT) Суретті Дина ханымның жеке өзінен алсам да авторлық құқықты бұзу болып саналады ма? Мәліметтердің кейбіреуі интернеттен, ал кейбіреуін өзінен сұраған болатынмын. Интернеттен алғандарымды сілтемеге көрсеттім. Дереккөзге жеке тағы сілтеме жасау керек пе? [[Қатысушы:Gulbanu.yessilkyzy|Gulbanu.yessilkyzy]] ([[Қатысушы талқылауы:Gulbanu.yessilkyzy|талқылауы]]) 12:58, 2016 ж. қаңтардың 12 (ALMT)

==Ғазиз Әбдібекұлы Байтасов==
Кешіріңіз, менің өтінішім бар еді, Ғазиз Әбдібекұлы Байтасовтың өмір баянның тауып бере аласыздарма? Қазақша нұсқасын [[Қатысушы:Ару Болат|Ару Болат]] ([[Қатысушы талқылауы:Ару Болат|талқылауы]]) 19:49, 2015 ж. қарашаның 11 (ALMT)

:{{@|Ару Болат}} мына мақаланы қараңыз: [[Ғазиз Әбдібекұлы Байтасов]] ''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 20:53, 2015 ж. қарашаның 11 (ALMT)

==Мақаланың атауы өзгерту==
Түсіндіріңізші
Мақаланың атауы мен оның мекенжайын өзгерту үшін қалай
[[Қатысушы:Nauryzbek Mukhanov|Nauryzbek Mukhanov]] ([[Қатысушы талқылауы:Nauryzbek Mukhanov|талқылауы]]) 17:20, 2015 ж. қазанның 20 (ALMT)

:Басқаларыңыз жауап бере берсеңіздер болмады ма? Мен көрмей қалыппын. Уақытында жауап беру керек еді. {{@|Nauryzbek Mukhanov}} жоғары оң жақта тұрған &lt;tt&gt;Оқу&lt;/tt&gt; &lt;tt&gt;Өңдеу&lt;/tt&gt; &lt;tt&gt;Өңделу тарихы&lt;/tt&gt; деген бөлімнен кейін тұрған &lt;tt&gt;Тағы&lt;/tt&gt; бөліміне тінтуірді апарсаңыз &lt;tt&gt;Атауын өзгерту&lt;/tt&gt; деген шығады ''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 19:05, 2015 ж. қазанның 24 (ALMT)

==Нұр-Мүбарак университетіне қатысты тақырып қате, соны түзетсеңіздер!  ==
Ассаламуалейкум! Кешіріңіз, менің өтінішім бар еді, Нұр-Мүбарак университетіне қатысты тақырыпты өзгертсеңіздер, нақты ресми атау жазылса! Әйтпесе сіздерде &quot;Нұр&quot; университеті деп аты қате жане мен универге қатысты мәліметтерді түзеген болатынмын, ал тақырыбын өзгерте алмадым . Басқаша өздеріңізбен телефон арқылы қалай хабарласуға болады?

[[Арнайы:Үлесі/89.250.82.34|89.250.82.34]] 16:01, 2015 ж. қыркүйектің 11 (ALMT)

==Тест==
Бұл тестік сұрақ ''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 15:43, 2015 ж. тамыздың 22 (ALMT)

:Сәтті болды! ''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 15:44, 2015 ж. тамыздың 22 (ALMT)

== Көмек берсеңіздер ==
Мен кей сұрақтарға берілген жауаптардың қарама-қайшылықтарына түсіне алмай отырмын. &lt;br /&gt;
Тақырып әсіресе бір аумақты қамтитын болса бірақ өте қысқа болса, оларды жеке-жеке емес жинақтап беру керек дегенді оқыдым. Соны үлгі етіп Атырау облысының қыстақтары деген тақырыпта шолу ретінде жинақтап шығарғам. Ал енді оны Касымов мырза жоюға ұсынып отыр. Сонда қалай болғаны. Уақыттарыңыз болса мақаланы қарап қалай реттеу жөнінде көмек берсеңіздер. &lt;br /&gt;
Сонымен қатар жойар алдында әуелі хабарлама берсеңіздер. Мен Касымовтың талқылауларын қарап отырмын, көптеген авторлардың мақалаларын  жойып жіберген, авторлардың наразылығына қарағанда ескертпеген тәрізді.&lt;br /&gt;
Біз бәріміз де еріккеннен жазып отырған жоқпыз, кішкене болса да қазақша Уикипедия аяғынан тұрсын деп тілеп жатырмыз  (Орысшасын жазу әлде қайда оңай).  Осы тақырыпты 3 күн отырып орысшадан аудардым. Бірігіп ортақтасып жүйеге келтірейік. Жауап күтемін.&lt;br /&gt;
--[[Қатысушы:Магпар|Магпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Магпар|талқылауы]]) 00:21, 2015 ж. қаңтардың 5 (ALMT)
{{like|username=Madi Dos}} --[[Қатысушы:Madi Dos|Madi Dos]] ([[Қатысушы талқылауы:Madi Dos|талқылауы]]) 11:12, 2015 ж. қыркүйектің 21 (ALMT)Madi Dos
:Бұл жерде ешкім ерігіп жүрген жоқ, соның ішінде мен. Мен сіздің мақалаңызды жойған жоқпын, тек ескерту қалдырып кеттім. Мен жойған мақалалардың көбі энциклопедиялық стильге сай келмейтін, көбі қайдаға жоқ бір нәрселерді жаза береді. Және жою керек деген ескертулер қалдырылған мақалаларын көбісін мен жойып жүрдім. Сол үшін маған мақаламды неге жойдыңыз деп жаза шығады. Мен оларға ескерткенмін, бірақ та тасқа сөйлеген сияқты ешқандай реакция бермейді. Мен сіздің еңбегіңізге ризамын. Бірақ та қазақша уикипедияның сапасы жақсы болғанын қалаймын.--[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 00:49, 2015 ж. қаңтардың 5 (ALMT)
::Нақты: қандай мақалаға көмек керек?--[[Қатысушы:GanS NIS|&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 4px 4px 3px;&quot;&gt;&lt;font face=&quot;AR Cena&quot; color=&quot;black&quot;&gt;&lt;b&gt;FaбдyлFани&lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] 03:42, 2015 ж. қаңтардың 5 (ALMT)

== Жаңа қатысушылардың мақала сапасы ==
Соңғы жарты жылда тіркелулер көбейіп, мақала жазу қыза түсті. Бірақ та олардың 80-85 пайызы сапасы сын көтермейді. Менің байқағаным НЗМ оқушылары өзарасында мақала жазудан жарысып жатқан сияқты. Ал онда не жазып жазылып жатқаны, сапасы т.б. жағдайлары тексеріліп жатқан жоқ. Осыны қолға алу керек сияқты. --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 00:46, 2015 ж. қаңтардың 5 (ALMT)
:Бұл жағдайда 2 шешім бар: 
# жазушылардың санын азайту 
# тексерушілредің белсендігін көбейту. Біріншісі  мүмкін емес. --[[Қатысушы:GanS NIS|&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 4px 4px 3px;&quot;&gt;&lt;font face=&quot;AR Cena&quot; color=&quot;black&quot;&gt;&lt;b&gt;FaбдyлFани&lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] 03:38, 2015 ж. қаңтардың 5 (ALMT)

Тағы айтқым келгені: өкінішке орай, тек қана жаңадан жазылып жатқан мақалалар емес, ертеде жазылған мақалалардың көбісі де сын көтермейді. --[[Қатысушы:GanS NIS|&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 4px 4px 3px;&quot;&gt;&lt;font face=&quot;AR Cena&quot; color=&quot;black&quot;&gt;&lt;b&gt;FaбдyлFани&lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] 03:39, 2015 ж. қаңтардың 5 (ALMT)
::Қасымов мырза, өте орынды мәселе көтердіңіз. Менің ойымша санын қысқарту мүмкін емес. Сондай-ақ Уикипедияға кері әсер ететін шешім болар. НЗМ оқушыларының үлесі күннен күнге артып келеді. Бұрысқа қарағанда, жақсы жаққа қарай өзгеріп жатыр динамика. Қазіргі уақытта байқап жүргенім, ескерту айтып, көмектесіп отырса жақсы мақала жазып шығады. Ал мәселенің шешімі, өзің айтқан тексерушілерді көбейту. Жаңа мақалаларды тексеріп отыру, жаңа жазылғандарды реттеуге қызығушылығы бар уикиқауымдасдық мүшелері жұмысын үйлестіріп ала отырар едім. Бір топ болса осы шаруаны бітіретін, Уикипедияға келіп жатқан ең басты (әзірге) мәселені шешер едік. Кейінгі кезекте басқа істеріміз өнетін болады. [[Қатысушы:Alibek2030|Alibek2030]] ([[Қатысушы талқылауы:Alibek2030|талқылауы]]) 11:37, 2015 ж. қаңтардың 6 (ALMT)

== Музыкалық шығармалардың санаттары ==

Құрметті Уикипедяишылдар, «Алфавит бойынша альбомдар» санатын «Альбомдар алфавит бойынша» деп қайта атасақ қалай қарайсыздар?
Бұл ұсыныстың пайда болу себебі: альбомдар бойынша санаттарды бір реттілікке келтіру:
*''Альбомдар шыққан жылы бойынша'';
*''Альбомдар жанр бойынша'';
*''Альбомдар орындаушылар бойынша;'' - т.с.с. (мені түсінген шығарсыздар деп ойлаймын [[File:Face-wink.svg|23px]]).
[[Қатысушы:Абылай|Абылай]] ([[Қатысушы талқылауы:Абылай|талқылауы]]) 16:16, 2015 ж. қаңтардың 8 (ALMT) &lt;!-- БҰЛ СІЗДІҢ ҚОЛТАҢБАҢЫЗ ОНЫ ӨШІРМЕҢІЗ --&gt;
:Тағы бір мәселе. &quot;Музыкалық топ&quot; және &quot;Музыкалық ұжым&quot; атауларының қайсысын қолданған дұрыс? --[[Қатысушы:Абылай|Абылай]] ([[Қатысушы талқылауы:Абылай|талқылауы]]) 16:50, 2015 ж. қаңтардың 8 (ALMT)
::Бірінші сұраққа мен еш қате көріп тұрғам жоқ. Сонымен бірге ''Санат:Алфавит бойынша'' деген жүйелілік қалыптасып қалған. Он бұзбау керек деп ойлаймын. Екінші сұраққа музыкалық топ деген көп қолданып жүр ғой. --''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 18:03, 2015 ж. қаңтардың 8 (ALMT)
:Музыкалық топ деген атауды пайдаланған дұрыс болар. Себебі, ұжым кең мағынаға ие. Сондай-ақ Арыстанбек атап өткен жүйелік (Алфавит бойынша) сақталғаны жөн болар. [[Қатысушы:Alibek2030|Alibek2030]] ([[Қатысушы талқылауы:Alibek2030|талқылауы]]) 20:34, 2015 ж. қаңтардың 10 (ALMT)

== 10 қаңтар 2015 кезіндегі сұрақ ==

Атырау қаласы туралы тақырыпта қаланың климаты, халқы және колледждерінің тізімін толықтырдым. Қаланың тарихы туралы  қысқаша ықшамдауға бізге бола ма? Себебі жазылған тарихы біреудің еңбегі ғой, жақсы жазылған, өшіріп тастауға құқымыз жоқ. Қалған тарауларға да түзетулер енгіздім, алдыңғы авторлардың сөздерін түгел қалдырдым, бірақ кей жерлерінде сөздерімізде связка болмай қалады. Не болмаса тарихын жазған авторын табуға көмектесесіздер ме, рұхсат сұрайын.
[[Қатысушы:Магпар|Магпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Магпар|талқылауы]]) 10:57, 2015 ж. қаңтардың 15 (ALMT)
:Жөндеп реттей беріңіз. Уақыты өткен, қазіргі уақытта маңыздылығы жоқ жерлерін сылып тастауыңызға болады. Уикипедия - ол еркін өңдейтін энциклопедия. Оның авторын іздеудің қажеттілігі жоқ. --[[Қатысушы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов 11:06, 2015 ж. қаңтардың 15 (ALMT)]]

== 29 қаңтар 2015 кезіндегі сұрақ ==

&lt;!-- БҰЛ ЖОЛДАН КЕЙІН СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ЖАЗЫҢЫЗ--&gt;
Аптаның бірлескен жұмыстарына кімдер қатыса алады? Мерзімі бар ма?
&lt;!-- СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ОСЫ ЖОЛДЫҢ БАС ЖАҒЫНА ЖАЗЫҢЫЗ --&gt;
[[Қатысушы:Магпар|Магпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Магпар|талқылауы]]) 16:03, 2015 ж. қаңтардың 29 (ALMT) &lt;!-- БҰЛ СІЗДІҢ ҚОЛТАҢБАҢЫЗ ОНЫ ӨШІРМЕҢІЗ --&gt;
:Аптаның бірлескен жұмысы жобасына барлық қатысушылар қатыса алады. Бұл жобаның соңғы кезде жұмысы тоқтап қалған, себебі қатысушыларының белсенділігі төмендеген. Өзіңіз де бұл жұмысты жандандырсаңыз болады. Нақты мәлімет [[Жоба:Аптаның жұмысы|мына жерде]]. --[[Қатысушы:GanS NIS|&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 4px 4px 3px;&quot;&gt;&lt;font face=&quot;AR Cena&quot; color=&quot;black&quot;&gt;&lt;b&gt;FaбдyлFани&lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] 18:41, 2015 ж. қаңтардың 29 (ALMT)

== 29 қаңтар 2015 кезіндегі сұрақ ==

&lt;!-- БҰЛ ЖОЛДАН КЕЙІН СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ЖАЗЫҢЫЗ--&gt;
Менде екі парақша болып тұр.Бастабында ашылған парақша мен соңғы парақшаның эмайл адристері ,телефон нөмірі, құпия сөзі бәрі бірдей.Айырмашылығы маған бастапқы ашылған парақша ұнайды.Соңғысын орысшаны түсінбегендіктен парақшаға кіремін деп отырғанда Қате басылып тіркеліп  кеткен басы артық парақша . Енді сол басы артық парақшаны өшірейін десем өшіре алмадым, ал бастапқысына кірейін десем соңғы парақша ашылады да бастапқысы табылмайды . Қалай істерімді білмей, Сіздерден көмек сұрап отырмын?--[[Арнайы:Үлесі/2.132.183.176|2.132.183.176]] 20:33, 2015 ж. қаңтардың 29 (ALMT)
&lt;!-- СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ОСЫ ЖОЛДЫҢ БАС ЖАҒЫНА ЖАЗЫҢЫЗ --&gt;
[[Арнайы:Үлесі/2.132.183.176|2.132.183.176]] 20:33, 2015 ж. қаңтардың 29 (ALMT) &lt;!-- БҰЛ СІЗДІҢ ҚОЛТАҢБАҢЫЗ ОНЫ ӨШІРМЕҢІЗ --&gt;

== 4 ақпан 2015 кезіндегі сұрақ ==

&lt;!-- БҰЛ ЖОЛДАН КЕЙІН СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ЖАЗЫҢЫЗ--&gt;
Сәләматсыздар ма? Мен Үнді мұхитына қызықты деректер бөлімін қостым. Осындай деректерді барлық мұхиттар мен құм, шөлдерге толтырсам дұрыс болар ма екен
&lt;!-- СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ОСЫ ЖОЛДЫҢ БАС ЖАҒЫНА ЖАЗЫҢЫЗ --&gt;
[[Қатысушы:Магпар|Магпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Магпар|талқылауы]]) 11:54, 2015 ж. ақпанның 7 (ALMT) &lt;!-- БҰЛ СІЗДІҢ ҚОЛТАҢБАҢЫЗ ОНЫ ӨШІРМЕҢІЗ --&gt;
:{{@|Магпар}} әрине болады. ''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 12:11, 2015 ж. ақпанның 7 (ALMT)

== 7 ақпан 2015 кезіндегі сұрақ ==

&lt;!-- БҰЛ ЖОЛДАН КЕЙІН СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ЖАЗЫҢЫЗ--&gt;
Менің бетшем неге жоғалып кеткен? Магпар.
&lt;!-- СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ОСЫ ЖОЛДЫҢ БАС ЖАҒЫНА ЖАЗЫҢЫЗ --&gt;
[[Арнайы:Үлесі/37.151.49.222|37.151.49.222]] 10:48, 2015 ж. ақпанның 9 (ALMT) &lt;!-- БҰЛ СІЗДІҢ ҚОЛТАҢБАҢЫЗ ОНЫ ӨШІРМЕҢІЗ --&gt;

== 9 ақпан 2015 кезіндегі сұрақ ==

&lt;!-- БҰЛ ЖОЛДАН КЕЙІН СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ЖАЗЫҢЫЗ--&gt;
Паролді ұмытып қалып, жобаға кіре алмай қалса не істеу керек?  
&lt;!-- СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ОСЫ ЖОЛДЫҢ БАС ЖАҒЫНА ЖАЗЫҢЫЗ --&gt;
[[Қатысушы:GanS NIS|&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 4px 4px 3px;&quot;&gt;&lt;font face=&quot;AR Cena&quot; color=&quot;black&quot;&gt;&lt;b&gt;FaбдyлFани&lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] 18:14, 2015 ж. ақпанның 9 (ALMT) &lt;!-- БҰЛ СІЗДІҢ ҚОЛТАҢБАҢЫЗ ОНЫ ӨШІРМЕҢІЗ --&gt;
:Құпия сөзіңізді ұмыттыңыз ба дегенді басу керек. Содан соң электрондық почтаға хат келеді. Менің басымнан екі рет өтті. --[[Қатысушы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов 18:18, 2015 ж. ақпанның 9 (ALMT)]]
::Рахмет--[[Қатысушы:GanS NIS|&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 4px 4px 3px;&quot;&gt;&lt;font face=&quot;AR Cena&quot; color=&quot;black&quot;&gt;&lt;b&gt;FaбдyлFани&lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] 18:58, 2015 ж. ақпанның 9 (ALMT)

== бозторгай жыл  кусы ма? ==

&lt;!-- БҰЛ ЖОЛДАН КЕЙІН СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ЖАЗЫҢЫЗ--&gt;

&lt;!-- СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ОСЫ ЖОЛДЫҢ БАС ЖАҒЫНА ЖАЗЫҢЫЗ --&gt;
[[Арнайы:Үлесі/37.151.221.63|37.151.221.63]] 10:45, 2015 ж. ақпанның 10 (ALMT) &lt;!-- БҰЛ СІЗДІҢ ҚОЛТАҢБАҢЫЗ ОНЫ ӨШІРМЕҢІЗ --&gt;
:[[Уикипедия:Уикипедия туралы|Уикипедияға]] қатыссыз сұрақтарға жауап берілмейді.  --''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 20:59, 2015 ж. ақпанның 18 (ALMT)

== 11 ақпан 2015 кезіндегі сұрақ ==

&lt;!-- БҰЛ ЖОЛДАН КЕЙІН СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ЖАЗЫҢЫЗ--&gt;Намазды қалай оқуға болады?

&lt;!-- СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ОСЫ ЖОЛДЫҢ БАС ЖАҒЫНА ЖАЗЫҢЫЗ --&gt;
[[Арнайы:Үлесі/46.227.191.95|46.227.191.95]] 00:04, 2015 ж. ақпанның 11 (ALMT) &lt;!-- БҰЛ СІЗДІҢ ҚОЛТАҢБАҢЫЗ ОНЫ ӨШІРМЕҢІЗ --&gt;
:Уикипедияға қатыссыз сұрақтарға жауап берілмейді. --''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 16:08, 2015 ж. ақпанның 11 (ALMT)

== 4 ақпан 2015 кезіндегі сұрақ ==

&lt;!-- БҰЛ ЖОЛДАН КЕЙІН СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ЖАЗЫҢЫЗ--&gt;
қысқаша нұсқама дегендегі 1ді дұры түсінбедім түсіндіріңізші
&lt;!-- СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ОСЫ ЖОЛДЫҢ БАС ЖАҒЫНА ЖАЗЫҢЫЗ --&gt;
[[Қатысушы:Сауран|Сауран]] ([[Қатысушы талқылауы:Сауран|талқылауы]]) 20:45, 2015 ж. ақпанның 11 (ALMT) &lt;!-- БҰЛ СІЗДІҢ ҚОЛТАҢБАҢЫЗ ОНЫ ӨШІРМЕҢІЗ --&gt;
:{{@|Сауран}} мүмкін [[Уикипедия:Өңдеу құралдары үстелі]] дегенді оқысаңыз түсініп қаларсыз. --''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 20:52, 2015 ж. ақпанның 11 (ALMT)

== 11 ақпан 2015 кезіндегі сұрақ ==

&lt;!-- БҰЛ ЖОЛДАН КЕЙІН СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ЖАЗЫҢЫЗ --&gt;
Тамақтардың рецепттерін жазуға бола ма?
&lt;!-- СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ОСЫ ЖОЛДЫҢ БАС ЖАҒЫНА ЖАЗЫҢЫЗ --&gt;
[[Қатысушы:Әбілмажинов Ерасыл|Әбілмажинов Ерасыл]] ([[Қатысушы талқылауы:Әбілмажинов Ерасыл|талқылауы]]) 18:52, 2015 ж. ақпанның 12 (ALMT) &lt;!-- БҰЛ СІЗДІҢ ҚОЛТАҢБАҢЫЗ ОНЫ ӨШІРМЕҢІЗ --&gt;
:{{@|Әбілмажинов Ерасыл}} [[Уикипедия:Уикипедия —_бұл_энциклопедия#Уикипедия — ақпараттың жүйесіз үйіндісі емес|Уикипедия —бұл энциклопедия. Басшылықтар, рецепттер, нұсқаулықтар емес]]. Рецептер жазуға болмайды. ''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 21:37, 2015 ж. ақпанның 12 (ALMT)
::{{@|Әбілмажинов Ерасыл}}, сізге қызықты болатын тақырыптарды [https://kk.wikibooks.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B_%D0%B1%D0%B5%D1%82 мында] жазсаңыз болады.[[Қатысушы:Alibek2030|Alibek2030]] ([[Қатысушы талқылауы:Alibek2030|талқылауы]]) 09:52, 2015 ж. ақпанның 13 (ALMT)

== 4 ақпан 2015 кезіндегі сұрақ ==

&lt;!-- БҰЛ ЖОЛДАН КЕЙІН СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ЖАЗЫҢЫЗ--&gt;

&lt;!-- СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ОСЫ ЖОЛДЫҢ БАС ЖАҒЫНА ЖАЗЫҢЫЗ --&gt;
[[Арнайы:Үлесі/2.132.179.82|2.132.179.82]] 20:00, 2015 ж. ақпанның 18 (ALMT) &lt;!-- БҰЛ СІЗДІҢ ҚОЛТАҢБАҢЫЗ ОНЫ ӨШІРМЕҢІЗ --&gt;

алапес ауыруын калаи емдеуге болады
:[[Уикипедия:Уикипедия туралы|Уикипедияға]] қатыссыз сұрақтарға жауап берілмейді. --''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 20:57, 2015 ж. ақпанның 18 (ALMT)

== Жаппай бұғаттау ==

&lt;!-- БҰЛ ЖОЛДАН КЕЙІН СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ЖАЗЫҢЫЗ--&gt;
Құрметті админдер! Сіздердің назарыңызды менің жұмысымда туындаған қиындыққа  аударсам деп едім. Өткен аптада қатысушыларды жаппай бұғаттау жүрген болатын. Осы бұғаттаудың себебі неде? Біз оның себептерін біліп, тез арада жоюға тырысамыз.
&lt;!-- СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ОСЫ ЖОЛДЫҢ БАС ЖАҒЫНА ЖАЗЫҢЫЗ --&gt;
[[Қатысушы:NErnur98|NErnur98]] ([[Қатысушы талқылауы:NErnur98|талқылауы]]) 01:09, 2015 ж. наурыздың 3 (ALMT) &lt;!-- БҰЛ СІЗДІҢ ҚОЛТАҢБАҢЫЗ ОНЫ ӨШІРМЕҢІЗ --&gt;
:Бұғаттаудың себебі - жаңадан жазылып жатқан мақалалардың санының құрт көтерілуі. Тіпті жаңадан жазылған мақалаларды тексеріп үлгере алмағандығымыз. Оның үстіне мақалалардың көбісінің сапасы өте төмен, сын көтермейтіндей болды. Сосын 1 апта мақала жазбай, әркім алдыңғы жазған мақалаларын тағы бір қарап шығуға мүмкіндік бергіміз келген еді, бұл әрекетімізді бітікшіміз заңсыз деп танып, қатысушыларды бұғаттаудан босатты. Тағы сұрақ бар ма?-- [[Қатысушы:GanS NIS|&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 4px 4px 3px;&quot;&gt;&lt;font face=&quot;AR Cena&quot; color=&quot;black&quot;&gt;&lt;b&gt;FaбдyлFани&lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] ([[Қатысушы талқылауы:GanS NIS|талқылауы]]) 01:33, 2015 ж. наурыздың 3 (ALMT)

== жақсы мақала ==

&lt;!-- БҰЛ ЖОЛДАН КЕЙІН СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ЖАЗЫҢЫЗ--&gt;
Таңдаулы немесе жақсы мақалаға ұсыныс беру үшін өңдеу статистикасында үлесім неше пайыз болу керек. Мыс. мен бір  мақаланы алып өңдеуді бастасам, Бірақ алдыңғы қатысушының үлесі 75 пайыз, сонда жаңа өңдеулер қосып оның үлесін 50 пайыздан төмен түсіруім керек пе?
&lt;!-- СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ОСЫ ЖОЛДЫҢ БАС ЖАҒЫНА ЖАЗЫҢЫЗ --&gt;
[[Қатысушы:Магпар|Магпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Магпар|талқылауы]]) 10:10, 2015 ж. наурыздың 9 (ALMT) &lt;!-- БҰЛ СІЗДІҢ ҚОЛТАҢБАҢЫЗ ОНЫ ӨШІРМЕҢІЗ --&gt;
:Ұсыныс беру үшін өзінің жазған немесе өңдеген мақаласы болуы міндетті емес, бұрын немесе жаңа жазылған кез келген мақаланы қалауыңыз бойынша ұсына аласыз. --[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов 11:38, 2015 ж. наурыздың 9 (ALMT)]]

== Навигациялық үлгі ==

&lt;!-- БҰЛ ЖОЛДАН КЕЙІН СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ЖАЗЫҢЫЗ--&gt;
маған бокс жайлы навигациялық үлгі керек еді. Таба алмадым. Әлі жасалмаған-ау деймін. 
&lt;!-- СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ОСЫ ЖОЛДЫҢ БАС ЖАҒЫНА ЖАЗЫҢЫЗ --&gt;
[[Қатысушы:Sagzhan|Sagzhan]] ([[Қатысушы талқылауы:Sagzhan|талқылауы]]) 20:22, 2015 ж. наурыздың 21 (ALMT) &lt;!-- БҰЛ СІЗДІҢ ҚОЛТАҢБАҢЫЗ ОНЫ ӨШІРМЕҢІЗ --&gt;
:[[:Үлгі:Боксшы]], [[:Үлгі:Бокстан жарыс]] дегендер бар. --[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов 20:39, 2015 ж. наурыздың 21 (ALMT)]]

== Ринг журналының тұжырымы бойынша үздік боксшы ==

&lt;!-- БҰЛ ЖОЛДАН КЕЙІН СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ЖАЗЫҢЫЗ--&gt; 
осындай үлгі қажет еді. Оны қалай жасасам болады? [[Қатысушы:Sagzhan|Sagzhan]] ([[Қатысушы талқылауы:Sagzhan|талқылауы]]) 20:55, 2015 ж. наурыздың 21 (ALMT)
:Басқа тілден мысал ретінде көрсетсеңіз --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 21:00, 2015 ж. наурыздың 21 (ALMT)

== Возвращение года по  версии журнала «Ринг» ==

&lt;!-- БҰЛ ЖОЛДАН КЕЙІН СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ЖАЗЫҢЫЗ--&gt;міне мынадай үлгі қажет. п• о• р Возвращение года по  версии журнала «Ринг»
1980 Огума•1981 Янг•1982 Чэкон•1983 Дуран•1984 Джонсон•1985 Пинтор•1986 Росарио•1987 Дуарте•1988 Доукс•1989 Дуран•1990 Лопес•1991 Пациенца•1992 Баркли•1993 Падилья•1994 Форман•1995 Нельсон•1996 Ромеро•1997 Филлипс•1998 Цзю•1999 Карбахаль•2000 Хилл•2001 Джонсон•2002 Гатти•2003 Тони•2004 Баррера•2005 Куорти•2006 Маскаев•2007 Малиньяджи•2008 Кличко•2009Мэйуэзер-младший•2010 Хопкинс•2011 Моралес•2013 Майдана•2014 Котто

&lt;!-- СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ОСЫ ЖОЛДЫҢ БАС ЖАҒЫНА ЖАЗЫҢЫЗ --&gt;
[[Қатысушы:Sagzhan|Sagzhan]] ([[Қатысушы талқылауы:Sagzhan|талқылауы]]) 21:16, 2015 ж. наурыздың 21 (ALMT) &lt;!-- БҰЛ СІЗДІҢ ҚОЛТАҢБАҢЫЗ ОНЫ ӨШІРМЕҢІЗ --&gt;

== 27 наурыз 2015 кезіндегі сұрақ ==

&lt;!-- БҰЛ ЖОЛДАН КЕЙІН СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ЖАЗЫҢЫЗ--&gt;
Как переводится медаль - За доблестный труд в Великой Отечественной войне --[[Қатысушы:Sibom|Sibom]] ([[Қатысушы талқылауы:Sibom|талқылауы]]) 13:15, 2015 ж. наурыздың 28 (ALMT)
&lt;!-- СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ОСЫ ЖОЛДЫҢ БАС ЖАҒЫНА ЖАЗЫҢЫЗ --&gt;
[[Қатысушы:Sibom|Sibom]] ([[Қатысушы талқылауы:Sibom|талқылауы]]) 13:15, 2015 ж. наурыздың 28 (ALMT) &lt;!-- БҰЛ СІЗДІҢ ҚОЛТАҢБАҢЫЗ ОНЫ ӨШІРМЕҢІЗ --&gt;
:Ұлы Отан соғысындағы қажырлы еңбегі үшін. --''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 13:17, 2015 ж. наурыздың 28 (ALMT)
*А если полное название, то так? За доблестный труд в Великой Отечественной войне 1941— 1945 гг -- 1941-1945 жылы Ұлы Отан соғысындағы қажырлы еңбегі үшін.
Рахмет.--[[Қатысушы:Sibom|Sibom]] ([[Қатысушы талқылауы:Sibom|талқылауы]]) 13:24, 2015 ж. наурыздың 28 (ALMT)
:''1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысындағы қажырлы еңбегі үшін'' немесе (если) ''1941-1945 жж Ұлы Отан соғысындағы қажырлы еңбегі үшін''. --''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 13:41, 2015 ж. наурыздың 28 (ALMT)

== 10 сәуір 2015 кезіндегі сұрақ ==

&lt;!-- БҰЛ ЖОЛДАН КЕЙІН СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ЖАЗЫҢЫЗ--&gt;
сіздерге аптасайын салынган слайд не болмаса рефораттарга ақша төлене ме?
&lt;!-- СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ОСЫ ЖОЛДЫҢ БАС ЖАҒЫНА ЖАЗЫҢЫЗ --&gt;
[[Қатысушы:Зарина Жарылхасынова|Зарина Жарылхасынова]] ([[Қатысушы талқылауы:Зарина Жарылхасынова|талқылауы]]) 16:25, 2015 ж. сәуірдің 10 (ALMT) &lt;!-- БҰЛ СІЗДІҢ ҚОЛТАҢБАҢЫЗ ОНЫ ӨШІРМЕҢІЗ --&gt;
:{{@|Зарина Жарылхасынова}} Уикипедия коммерциялық жоба емес. Бұл жерде реферат, слайт дегендерге орын жоқ. Уикипедияда тек энциклопедиялық мақалалар ғана жазылады. --''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 16:31, 2015 ж. сәуірдің 10 (ALMT)

== 9 сәуір 2015 кезіндегі сұрақ ==

&lt;!-- БҰЛ ЖОЛДАН КЕЙІН СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ЖАЗЫҢЫЗ--&gt; 
қазақ әдебиеті газетіне жазылу 1 жылға қанша тұрады?

&lt;!-- СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ОСЫ ЖОЛДЫҢ БАС ЖАҒЫНА ЖАЗЫҢЫЗ --&gt;
[[Арнайы:Үлесі/217.76.76.87|217.76.76.87]] 19:19, 2015 ж. сәуірдің 10 (ALMT) &lt;!-- БҰЛ СІЗДІҢ ҚОЛТАҢБАҢЫЗ ОНЫ ӨШІРМЕҢІЗ --&gt;
:Уикипедияға қатыссыз сұрақтарға жауап берілмейді. --''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 19:22, 2015 ж. сәуірдің 10 (ALMT)

== 26 сәуір 2015 кезіндегі сұрақ ==

&lt;!-- БҰЛ ЖОЛДАН КЕЙІН СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ЖАЗЫҢЫЗ--&gt;
Кешіріңіз, мақалаға суреттерді қалай салу керек екенін айтып жібермейсіздер ме?
&lt;!-- СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ОСЫ ЖОЛДЫҢ БАС ЖАҒЫНА ЖАЗЫҢЫЗ --&gt;
[[Қатысушы:Нургуль Тулепова2|Нургуль Тулепова2]] ([[Қатысушы талқылауы:Нургуль Тулепова2|талқылауы]]) 23:29, 2015 ж. сәуірдің 26 (ALMT) &lt;!-- БҰЛ СІЗДІҢ ҚОЛТАҢБАҢЫЗ ОНЫ ӨШІРМЕҢІЗ --&gt;
:[[Уикипедия:Жиі қойылатын сұрақтар#Суретті қалай енгізе аламын?|Мына жерде]] жаңа суретті жүктеу туралы, ал [[Уикипедия:Жиі қойылатын сұрақтар#Суретті қалай орналастырамын?|мына жерде]] суретті мақалада орналастыру туралы айтылған.-- [[Қатысушы:GanS NIS|&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 4px 4px 3px;&quot;&gt;&lt;font face=&quot;AR Cena&quot; color=&quot;black&quot;&gt;&lt;b&gt;FaбдyлFани&lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] ([[Қатысушы талқылауы:GanS NIS|талқылауы]]) 22:10, 2015 ж. сәуірдің 27 (ALMT)

== 13 мамыр 2015 кезіндегі сұрақ ==

&lt;!-- БҰЛ ЖОЛДАН КЕЙІН СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ЖАЗЫҢЫЗ--&gt;мен тущы су гидрасы деп жазгам малеметтер шыкты сол малемет дурус па

&lt;!-- СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ОСЫ ЖОЛДЫҢ БАС ЖАҒЫНА ЖАЗЫҢЫЗ --&gt;
[[Арнайы:Үлесі/92.47.241.70|92.47.241.70]] 14:10, 2015 ж. мамырдың 15 (ALMT) &lt;!-- БҰЛ СІЗДІҢ ҚОЛТАҢБАҢЫЗ ОНЫ ӨШІРМЕҢІЗ --&gt;

== 15 мамыр 2015 кезіндегі сұрақ ==

&lt;!-- БҰЛ ЖОЛДАН КЕЙІН СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ЖАЗЫҢЫЗ--&gt;
жойылмайтындай етіп, мақаланы қалай жазу керек? кателіктерді көрсетсеңіз жақсы болушы еді. Әйтпесе, 25 мақалам жойылып, қай жерде қате кеткенін және қай жағын жөндеу керек екенің білмеймін. 
&lt;!-- СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ОСЫ ЖОЛДЫҢ БАС ЖАҒЫНА ЖАЗЫҢЫЗ --&gt;
[[Қатысушы:Armanayk|Armanayk]] ([[Қатысушы талқылауы:Armanayk|талқылауы]]) 21:14, 2015 ж. мамырдың 21 (ALMT) &lt;!-- БҰЛ СІЗДІҢ ҚОЛТАҢБАҢЫЗ ОНЫ ӨШІРМЕҢІЗ --&gt;

== Сілтеме ==
Сәлеметсіздер ме! Менде бір сұрағым бар еді. Егер менің барлық жазып жатқан мақалаларым бір кітаптан алынған болса, онда мен сілтеме енгізбесем бола ма? ал кітап туралы ақпарат дереккөздерге енгізген едім. Осы жағдайда мақалам жойылады ма?--[[Қатысушы:Utebayeva|Utebayeva]] ([[Қатысушы талқылауы:Utebayeva|талқылауы]]) 10:42, 2015 ж. мамырдың 30 (ALMT)
:[[Қатысушы:Utebayeva|Utebayeva]] :Сілтеме деген екі квадрат жақшаға алынған сөздер, басқа мақалаларға сілтейтін сөздер. Мысалы, тұлға туралы мақалаларда жылдарға сілтегенде - сол жылда әлемде, қоғамда не болып жатқан, қандай ғылыми және техникалық жетістіктер болған, қандай адамдар туылып, қайтыс болған, т.с.с. мәлімет ала аламыз. Мысалы, [[Әсет Найманбайұлы]] мақаласын оқып, ол кісі 1867 жылы туғанын білеміз. Ал енді сол [[1867 жыл]] деген сілтемемен жүрсек - сол жылы Еуропада Мария Кюри туылғанын білеміз, т.б. яғни, кіммен замандас болғанын, қай кездерде өмір сүргенін білеміз.

:Ал сіз айтып жатқаныңыз - [[Уикипедия:Ақпарат дереккөздері|дереккөздерге]] сілтеме жасау. Ол үшін мақала ішінде дерек келтірілген сөйлемнен кейін {{Bg|yellow|&lt;nowiki&gt;&lt;ref&gt;Дереккөзге сілтеме&lt;/ref&gt;&lt;/nowiki&gt;}} белгісін қою қажет. '''Дереккөздерге сілтеме''' деген жерге кітап туралы толық ақпарат болу керек: авторы, шыққан жері, баспаханасы, жылы, коды. Мақаланың соңында {{Bg|yellow|&lt;nowiki&gt;==&amp;nbsp;Дереккөздер&amp;nbsp;==&lt;/nowiki&gt;}} деген тарау жасап, оған {{Bg|yellow|&lt;nowiki&gt;{{Дереккөздер}}&lt;/nowiki&gt;}} үлгісін қою керек, содан кеін бұл тарауда көрсеткен дереккөздер тізімі пайда болады.  Және дереккөз сенімді болу керек. Әрине, бір дереккөз болған үшін мақала жойылмайды.--- [[Қатысушы:GanS NIS|&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 4px 4px 3px;&quot;&gt;&lt;font face=&quot;AR Cena&quot; color=&quot;black&quot;&gt;&lt;b&gt;FaбдyлFани&lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] ([[Қатысушы талқылауы:GanS NIS|талқылауы]]) 12:50, 2015 ж. мамырдың 30 (ALMT)

==  мақала ұқсастығы ==

егер мен жазған мақалам Көқ бұта болса, ал уикипедияда оның КӨКБҰТА дегет түрі бар болса, бірақ мен жазған ақпаратпен сәйкес болмаса, мпн оны жаңа мақала ретінде сақтасам болады ма?--[[Қатысушы:Utebayeva|Utebayeva]] ([[Қатысушы талқылауы:Utebayeva|талқылауы]]) 13:36, 2015 ж. мамырдың 30 (ALMT)
:[[Қатысушы:Utebayeva|Utebayeva]]: Қазақ уикипедиясында бар [[Көкбұта]] мақаласы - көкбұталар тұқымдасының көкбұта тегінің жалғыз биологиялық түрі - Кәдімгі көкбұта туралы жазылған. Бұл тектің жалғыз уәкілі болғандықтан - көкбұта тегі мен кәдімгі көкбұта өсімдігі үшін арналған бір мақала. Ағылшын және орыс уикиде де бұл өсімдік пен тек үшін 1 мақала арнаған. [[көкбұталар тұқымдасы]] туралы да мақала бар. Ал сіз жазайын деп жатқан мақала мүлдем өсімдік туралы емес, басқа нәрсе туралы болса (мысалы, Көкбұта фильмы туралы) - онда мақаланы Көкбұта (фильм) деп атап бастаймыз.-- [[Қатысушы:GanS NIS|&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 4px 4px 3px;&quot;&gt;&lt;font face=&quot;AR Cena&quot; color=&quot;black&quot;&gt;&lt;b&gt;FaбдyлFани&lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] ([[Қатысушы талқылауы:GanS NIS|талқылауы]]) 18:16, 2015 ж. мамырдың 30 (ALMT)

:Сіздің соңғы жазған мақалаңыз - үлкен сүйелшөп туралы жойылды. Себебі бұл тақырыпта мақала бар. Қара: [[Үлкен сүйелшөп]]. Егер қай тақырыпта мақала жазамын деген сұрақ туындаса, мен айтар кеңесім - қалалар туралы, деп айтар едім. Бір елді алып, мысалы, Мысыр немесе Лаос, сол елдің қалалар тізімін құрап, сосын шетінен [[Үлгі:Елді мекен]] үлгісін қолданып жазып шығатын едім. Тағы бір идея - ЮНЕСКО Әлемдік мұралары. [[Еуропадағы Әлемдік мұра нысандары]], [[Азиядағы Әлемдік мұра нысандары]], т.с.с. тізімдерден тақырыпты алып, гуглдан, басқа уикипедиялардан мәлімет алып, [[Үлгі:ЮНЕСКО әлемдік мұрасы]] қолданып, жазатын едім.-- [[Қатысушы:GanS NIS|&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 4px 4px 3px;&quot;&gt;&lt;font face=&quot;AR Cena&quot; color=&quot;black&quot;&gt;&lt;b&gt;FaбдyлFани&lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] ([[Қатысушы талқылауы:GanS NIS|талқылауы]]) 18:12, 2015 ж. мамырдың 30 (ALMT)

== 30 мамыр 2015 кезіндегі сұрақ ==

Құрметті сайт әкімшілігі! Ақтөбе педколледжіне түсу үшін қандай құжаттар дайындау керек (оралман болса)

&lt;!-- СҰРАҒЫҢЫЗДЫ ОСЫ ЖОЛДЫҢ БАС ЖАҒЫНА ЖАЗЫҢЫЗ --&gt;
[[Арнайы:Үлесі/145.255.180.120|145.255.180.120]] 20:47, 2015 ж. мамырдың 30 (ALMT) &lt;!-- БҰЛ СІЗДІҢ ҚОЛТАҢБАҢЫЗ ОНЫ ӨШІРМЕҢІЗ --&gt;
:Уикипедияға қатыссыз сұрақтарға жауап берілмейді, ондай ескертуде бар. Солай болса да жауап бере кетейін. Коллежге түсу үшін де жоғарғы оқу орнына түсуге қажетті құжаттар талап етіледі. Егер резидент емес шетел азаматы болсаңыз денсаулық тексерісінен өткендігі туралы анықтама (086 форматындағы), бірнеше дана 3x4 фотосурет, конверт, мекенжай анықтамасы, атестаттың нотариуспен бекітілген аудармасы, паспортың нотариуспен бекітілген анықтамасы, ұлты қазақ деген анықтама (бұл грантқа түсу үшін керек болуы мүмкін), жеке сәйкестендіру нөмірі (ЖСН {{lang-ru|ИИН}} бұл тест тапсырғаны үшін төленетін мемлекеттік салықты төлеу үшін қажет) тағы сол сияқтылар. Ал резидент болсаңыз анау айтқан аудармалардың қажеті жоқ, ЖСН-де жеке куәліктің немесе ықтиярхаттың өзінде қамтылған. Толық білмеймін сол коллеждің өзінен барып сұрасаңыз бәрін айтып беретін болуы керек. Мына жерде де тұр екен ғой: http://testcenter.kz/entrants/kta/ --''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 21:20, 2015 ж. мамырдың 30 (ALMT)
==Жарыс==
Қазақша Уикипедияда басқа уикипедиялардағы сияқты (мысалы &quot;Марафон юниоров&quot;) жарыстар өткізу ойда бар ма? ''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Кырмызов |Кырмызов&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Кырмызов|талқылауы]]) 16:18, 2015 ж. тамыздың 27 (ALMT)

:{{@|Кырмызов}} жақын арада ондай жоспар жоқ, болашақта болып қалар. ''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 19:35, 2015 ж. тамыздың 27 (ALMT)

==Қазақ Велоспорт==
туралы ақпарат сұрау көру: [[Портал талқылауы:Спорт]]. рахмет — [[Қатысушы:Nicolas ANCEAU|Николя]]

== Неге? ==

Неге? менің өңдгенімді Нұрлан Рахымжанов өшіріп тастай береді. 
[[Қатысушы:Бауыржан Жақсылық|Бауыржан Жақсылық]] 4:09, 2016 ж. қыркүйектің 15(ALMT)

:Сіз бұрыңғы өтіп кеткен сайлауларға дауыс бердіңіз, сол үшін сіздің өңдемеңізді кері қайтардым ''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 19:05, 2016 ж. қыркүйектің 15 (+06)

== Әкiмшiлерге айтар назым бар ==

Неге? осы жазған мақаламды өшiрiп тастай бересiңдер. Мен не iстеп қойдым соншама сендерге. Әкiмшiлер өз бастарын ғана ойлайды басқа қатысушыларды ойламайды, құрметтемейдi, жазған мақалаларын өшiрiп тастайды.

[[Қатысушы:Бауыржан Жақсылық|Бауыржан Жақсылық]] -- 16 қараша 2017ж. 01:04 (+06)


Жалпы жариялаудында ережесі бар

[[Қатысушы:Daisy Maxutson|Daisy Maxutson]] ([[Қатысушы талқылауы:Daisy Maxutson|талқылауы]]) 03:48, 2018 ж. қаңтардың 28 (+06)

== Құдайберген Біртаев ==

Бұл менің атам. Осы Еңбек ері атамды УИКИПЕДИЯ қоюларыңызды сұраймын.
:[[:ru:Список Героев Социалистического Труда (Берг — Блюнских)]] бетінде де сіздің атаңыз туралы тек тізімде көрсетіліпті. Мойынқұмдық Еңбек ері туралы өзіңіз жазбасаңыз болмсайды-ау деймін. ---[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 09:26, 2017 ж. қарашаның 22 (+06)

== АссалямуАлейкум. әлі танылмаған ақындар жайында жазсам деп едім ==

Армысыздар. Аты шыкпаган жас акындар жайында макала жазсамба деп едим... алгашкыда Бирнеше жас акынга арнап макалалар ашып, сол жерге олендерин салсаин деп
. кейын барлыгын бир макалага жазсамба деп едим... тек олар туралы накты дереккоздер жок... сол акындардын оз ангимелери болмаса...

[[Қатысушы:Daisy Maxutson|Daisy Maxutson]] ([[Қатысушы талқылауы:Daisy Maxutson|талқылауы]]) 05:07, 2018 ж. қаңтардың 21 (+06)
:Уағалейкумассалам! Танылмаған ақындар өлеңін басқа сайттарға салсаңыз болады. Ал, Уикипедияға ол мақалалар жарай қоймайтын шығар. ---[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 12:55, 2018 ж. қаңтардың 28 (+06)

== Аружаннын сурагы: ==

Тауелдi  халыктар шамамен канша????
21:31, 2018 ж. қарашаның 22 (+06)~

:[[Арнайы:Үлесі/89.42.61.164|89.42.61.164]] 21:33, 2018 ж. қарашаның 22 (+06)Шамамен 200-дей.
[[Арнайы:Үлесі/89.42.61.164|89.42.61.164]] 21:33, 2018 ж. қарашаның 22 (+06)

== Мені википедияга шығарасыздарма кейін таныстырам өзімді Өтініш ==

Муталов Бағдат Абдумаликович 2005 жылы Өзбекстан елді мекенінде Бостандық ауданында дүниеге келген. Голливудтың танымал актері Американдық тегі Қазақ. Нью-Йоркта тұрады.
:Уикипедия — оқырмандар мен авторлар үшін тегін және ашық, көптілді, онлайн энциклопедия. Сайтқа қонақ болған кез келген тұтынушы ондағы мақалаларға өзгерістер енгізіп, толықтырып немесе қысқарта алады.-- [[Қатысушы:GanS NIS|&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 4px 4px 3px;&quot;&gt;&lt;font face=&quot;AR Cena&quot; color=&quot;black&quot;&gt;&lt;b&gt;Fани&lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] ([[Қатысушы талқылауы:GanS NIS|талқылауы]]) 18:16, 2019 ж. наурыздың 7 (+06)

== жаңа қатысушыдан сұрақ ==

Сәлеметсізбе, суретші шаблонын қайда алуға болады? Негізі мақаламды алдында орысша википедиясында жазғанмын жойылды сілтемелерді жасайалмадым тәжірибем жетпегендіктен, кәзір дайндап қойдым, шамалы үйрендім, алғашқы түрін қазақшада жасайын дегенмін- суретші қазақстаннан, болама, кеңес беріңізші?
[[Қатысушы:Zhr2012|Zhr2012]] ([[Қатысушы талқылауы:Zhr2012|талқылауы]]) 22:25, 2019 ж. қаңтардың 13 (+06)

:[[Үлгі:Суретші]] — осы сілтемемен жүрсеңіз үлгінің скелеті шығады, соны толтырыңыз. Басқа осыған ұқсас үлгілерлі Санат:Үлгілер-инфобокстар:Тұлғалар деген санаттан табасыз. -- [[Қатысушы:GanS NIS|&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 4px 4px 3px;&quot;&gt;&lt;font face=&quot;AR Cena&quot; color=&quot;black&quot;&gt;&lt;b&gt;Fани&lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] ([[Қатысушы талқылауы:GanS NIS|талқылауы]]) 18:20, 2019 ж. наурыздың 7 (+06)

== жаңа қатысушыдан сұрақ ==

сәлеметсізбе, жазған сұрағым көрінбейлі сондықтан қайталап отырмын. суретші *шаблонына сілтеме беріңізші? *бұл суретші туралы алдыңғы мақаламды орыстіліндегінде википедияда тәжірибем жетпей сілтемелері болмағандықтан жойған- кәзір жинадым сілтемелерді және шамалы үйрендім сілтеме жазуын, Қазақстан арқылы жазсам болама? Суретші Хотея Қазақстаннан (тұрадыда)  Ресей халықаралық қолонер қорының мүшесі. Қазақстанда жеке көрмелері 8рет болды көркем сурет кормелерімен мен аукциондар дирекциясының Орталық болімінде,1 Астанада Кәзіргі замаңғы өнер мұражайында 1 халықаралық Ресейде, сайты magic-vernissage.com. Біздің телеарналар мен газетте жариаланған, рецензиялары бар (сайттада көруге болады). Реализм мен символизм жанрында істейді. Қеңесіңізді күтем. Рахмет
[[Қатысушы:Zhr2012|Zhr2012]] ([[Қатысушы талқылауы:Zhr2012|талқылауы]]) 23:39, 2019 ж. қаңтардың 13 (+06)

== ARU QUEEN ==

Уикипедия тегiн бе?[[Арнайы:Үлесі/89.40.195.248|89.40.195.248]]♥14:56, 2019 ж. наурыздың 7 (+06)
:Уикипедия — Уики технологиясының негізінде жасалған оқырмандар мен авторлар үшін тегін және ашық онлайн энциклопедия.-- [[Қатысушы:GanS NIS|&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 4px 4px 3px;&quot;&gt;&lt;font face=&quot;AR Cena&quot; color=&quot;black&quot;&gt;&lt;b&gt;Fани&lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] ([[Қатысушы талқылауы:GanS NIS|талқылауы]]) 18:13, 2019 ж. наурыздың 7 (+06)

== Бет бастау ==

Сəлем. Бұл сайтта қалай өзімнің бетімді ашуыма болады?[[Қатысушы:Хакимания|Хакимания]] ([[Қатысушы талқылауы:Хакимания|талқылауы]]) 19:22, 2019 ж. қыркүйектің 12 (+06)

== Үлгі:Кино-ға Сурет қою ==

Неге &quot;Үлгі:Кино&quot;-ға мүлдем сурет қойылмайды? Мысалы ағылшын тіліндегі мақаладан алсам суретті, оны мақалама орналастырайын десем, ол сілтемеге айналып кетеді! Оны қалай орналастырса болады, сурет мақалада шығып тұратындай?

== Уикипедияшылардың араласу ортасы, әлеуметтік желіде белсенді топтары ==

Уикипедияшылардың араласу ортасы, әлеуметтік желіде белсенді топтары бар ма?  Керек кезде жылдам сұрақ қоятын, мысалы WhatsApp , Telegram чаттары дегендей? Сондай топтар ашсақ қосыла аласыздар ма Телеграмнан?
[[Қатысушы:Madi Dos|Madi Dos]] ([[Қатысушы талқылауы:Madi Dos|талқылауы]]) 17:07, 2020 ж. шілденің 20 (+06)
* Ватсап, телеграм тобы бар. Тел нөміріңізді жазыныз. Қосамыз.--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылауы]]) 17:33, 2020 ж. шілденің 20 (+06)

:Телеграмда @madi_dos [[Қатысушы:Madi Dos|Madi Dos]] ([[Қатысушы талқылауы:Madi Dos|талқылауы]]) 12:51, 2020 ж. шілденің 21 (+06)

== Аптаның бірлескен жұмыстарын қалай белсенді қылу керек? ==

Аптаның бірлескен жұмыстарын қалай белсенді қылу керек?
[[Қатысушы:Madi Dos|Madi Dos]] ([[Қатысушы талқылауы:Madi Dos|талқылауы]]) 17:08, 2020 ж. шілденің 20 (+06)

== Бағыттау беті  ==

Бағыттау беті жасыл түспен көрінетін біздің уикипедияда ғана ма? Орыс,, ағылшын, украин тілдеріндегі уикилерде бағыттау беттері көк түсті боп тұра береді ғой. [[Қатысушы:Мықтыбек Оразтайұлы|Мықтыбек Оразтайұлы]] ([[Қатысушы талқылауы:Мықтыбек Оразтайұлы|талқылауы]]) 16:56, 2020 ж. тамыздың 30 (+06)

:Тіркелген қатысушыларға ғана солай көрінеді, оны гаджетке айналдырып жасауға да болады &lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 23:58, 2020 ж. тамыздың 30 (+06)

== Уикпедиядағы қазақша жарияланған материалды қалай орысшаға аударуға болады ==

  Уикпедиядағы қазақша жарияланған материалды қалай орысшаға аударуға болады    [[Қатысушы:Колэн|Колэн]] ([[Қатысушы талқылауы:Колэн|талқылауы]]) 18:02, 2020 ж. қыркүйектің 15 (+06)

==Амбедкар==
Мен бұл мақаланы [[Б.Р. Амбедкар]] ( [[:en:B. R. Ambedkar]] ) жасауға тырысамын, бірақ мақала жасалмаған. Мен ынтымақтастық жасауым керек. – [[Қатысушы:Sandesh9822|Sandesh9822]] ([[Қатысушы талқылауы:Sandesh9822|талқылауы]]) 18:08, 2020 ж. қарашаның 8 (+06)

== Тексерілмеген мақала ==

Тексерілмеген мақала дегеніміз не? Оны кім тексереді және қанша уақыттан кейін?
[[Қатысушы:Ergeshow|Ergeshow]] ([[Қатысушы талқылауы:Ergeshow|талқылауы]]) 23:01, 2021 ж. қаңтардың 30 (+06)

:{{@|Ergeshow}} Тексерілмеген мақала дегеніміз тәжірибесіз қатысушы бастаған мақала. Ол мақаланы өңдеме саны 500-ден асқан және Уикипедияға тіркелгеніне 6 айдан асқан қатысушылар тексереді. [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылауы]]) 16:12, 2021 ж. ақпанның 7 (+06)

== Wikimedia Commons:Deletion requests ==

Кешіріңіз, мен орыс тілінде жазамын. Во всех Уикипедиях(каз),Википедия (рус) [https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Kazakhstani_FOP_cases/pending удаляются] фотографии зданий, памятников, которые расположены на территории Казахстана, т.к. они загружены на Wikimedia Commons и админы руководствуются [https://online.zakon.kz/document/?doc_id=1005798&amp;show_di=1#pos=179;-49 Закон об авторском праве РК] ст7 п.9 , где указано что к объектами авторского прав относятся: произведения архитектуры, градостроительства, дизайна и садово-паркового искусства.

Таким образом могут удалится все фотографии достопримечательностей Казахстана.
[[Сурет:Жою.png|нобай|оңға|500px|]]

В соседней [https://commons.wikimedia.org/wiki/Template:FoP-Russia России] и многих [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:Freedom_of_panorama европейских странах] например допускается воспроизведение без согласия правообладателя, в том числе в форме изображений, «произведений архитектуры, градостроительства и произведений садово-паркового искусства, расположенных в месте, открытом для свободного посещения, или видных из этого места.

Можно ли как то эту информацию донести в Мажелис, чтоб сделали соответсвующие поправки в закон?
--[[Қатысушы:Sibom|Sibom]] ([[Қатысушы талқылауы:Sibom|талқылауы]]) 23:23, 2021 ж. ақпанның 6 (+06)
:Здравствуйте {{@|Sibom}}. По этому вопросу можете обращаться с ''Батырбеком, Кайыром, Нурланом или Салиха'' (все они админы). Наверняка они знают куда обращаться --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 19:25, 2021 ж. ақпанның 8 (+06)

== Ермахан Шайхыұлының өмірбаянын толықтырып, суретін жаңалау қажет. Мәтінді және суретті өзім бере аламын.Ол үшін не істеу керек? 87017361421. хабарласып айта аласыздар ма? Эл поштаға да болады. ==

[[Қатысушы:Ершай Әзірет|Ершай Әзірет]] ([[Қатысушы талқылауы:Ершай Әзірет|талқылауы]]) 18:10, 2021 ж. ақпанның 11 (+06)

== Əлем мұрасы ==

Əлем мұрасына қатысты қандай сайттар бар?
:Тест

== Ave Adikus жайлы мақалаға көмек керек ==

Ave Adikus жайлы мақаланы қанша жазсамда уикипедия шығармай жатыр. Инкубаторға салдым. Администратор мен модераторлар болса тексеріп, қате болса дұрыстап, шығарсаңыздар. Барлық сайттардағы сілтемелерге сүйене отырып жазған едім.  [[Қатысушы:Terenozek|Terenozek]] ([[Қатысушы талқылауы:Terenozek|талқылауы]]) 01:21, 2021 ж. сәуірдің 24 (+06)

== Ағылшын тілінен мақалаларды аударғым келеді, бастаушы аудармашыға не білу қажет? ==

Сәлеметсіздер ме!

Уикипедяға жаңадан кірісіп отырмын. Қазақша сапалы мақалалар саны аздау екен деп, өзімнің үлесімді қосқым кеп тұр. Бірақ сайттың ережлері, админдері, бәрі әрі-бері шашылып жатқан сияқты боп көрінеді, кішкене жоғалып қалдым осының бәрінін ішінде. Кімге сұрақтарымды қоятынымды да білмей тұрмын. Кіммен сұхбаттасып, жұмыс туралы кеңес алуға болады? Сайтта орналасу туралы гайдтар бар ма?

Негізгі мақсатым - ағылшын тілінен бүкіл физикаға қатысты мақалаларды аударып шығу. Аударма жасайтын құралды енді таптым, ақырын-ақырын бастадым. Бірақ осы өзгерістерді біреумен мақұлдау керек па? Әлде аударып пере берейін ба бәрін? Физика мақалаларын қарап тексеріп отыратын адам бар ма? Шетел Уикипедияларында сондай адамдар бар сияқты ғой, бірақ біздің Уикипедияда таба алмадым.

[[Қатысушы:IDynbek|IDynbek]] ([[Қатысушы талқылауы:IDynbek|талқылауы]]) 19:59, 2021 ж. мамырдың 7 (+06)

:Сәлеметсіз бе, Уикипедияға сіз сияқты энтуазистер үлес қосатыны анық. Уикипедияға қощ келдіңіз. Иа, шынында да физика, математикаға қатысты сапалы мақалалар аз-ақ. Негізі ВК, телеграмдарда көмектесетін уикипедияшы кісілер бар. Маған телеграмға жазыңыз. @madi_gram Өзім де әлі тәжірибесі аз қолданушымын, дегенмен көмектесуге тырысамын. [[Қатысушы:Madi Dos|Madi Dos]] ([[Қатысушы талқылауы:Madi Dos|талқылауы]]) 09:34, 2021 ж. мамырдың 11 (+06)

== Сұрақ ==

Жатқан б..... ,.й.... 
Менің қалағанымды табасыз

== бетті басқа біреу жасауы керек ==
Мен жаңа мүшемін, сондықтан басқа біреу жасауы керек
[[Talqılaw:Şaýqalğan Şañıraq]], сіз осында бетті жасай аласыз ба [[Қатысушы:BurakD53|BurakD53]] ([[Қатысушы талқылауы:BurakD53|талқылауы]]) 00:31, 2021 ж. қарашаның 3 (+06) [[Қатысушы:BurakD53]]

== Екі Құлтума ==

[[Құлтума Өтемісұлы]] және [[Құлтума Сармұратұлы]] бір адам ба әлде тексттерін шатыстырып алған ба?[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылауы]]) 14:03, 2022 ж. қаңтардың 22 (+06)
* Бір адам болуы керек: https://ulagat.com/2020/08/21/%D1%81%D0%B5%D1%80%D1%96%D0%BA-%D0%BD%D0%B5%D0%B3%D0%B8%D0%BC%D0%BE%D0%B2-%D0%B0%D0%B9%D1%82%D1%8B%D1%81-%D3%A9%D0%BD%D0%B5%D1%80%D1%96%D0%BD-%D0%B7%D0%B5%D1%80%D1%82%D1%82%D0%B5%D1%83%D1%88%D1%96/ --[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылауы]]) 14:07, 2022 ж. қаңтардың 22 (+06)

== Automatic edit filters have identified problematic content in your translation. Filter hit: Content Translation Edits деген қате немен байланысты шығады? ==

Automatic edit filters have identified problematic content in your translation. Filter hit: Content Translation Edits
Аудару барысында осындай қате шығады, не себебті олай?[[Қатысушы:AnuarKalikhanForVideo1|AnuarKalikhanForVideo1]] ([[Қатысушы талқылауы:AnuarKalikhanForVideo1|талқылауы]]) 00:14, 2022 ж. ақпанның 14 (+06)
:{{@|AnuarKalikhanForVideo1}} қазіргі уақытта Қазақша Уикипедияда мазмұн аудару құралын тәжірибесіз жаңа тіркелген қатысушылардың қолдануына шектелген. Толығырақ ақпарат үшін '''[[Қатысушы талқылауы:Arystanbek#Аударма|мына талқылауды]]''' және '''[[Уикипедия:Форум/Администраторлар_форумы#Мазмұн_аудару|мына талқылауды]]''' қараңыз. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 13:13, 2022 ж. ақпанның 14 (+06)

== Мақала аудару барысындағы мәселе ==

[[Қатысушы:AnuarKalikhanForVideo1|AnuarKalikhanForVideo1]] ([[Қатысушы талқылауы:AnuarKalikhanForVideo1|талқылауы]]) 00:16, 2022 ж. ақпанның 14 (+06)
Automatic edit filters have identified problematic content in your translation. Filter hit: Content Translation Edits қателігін қалай шешуге болады? Бұл мақала аудару барысында пайда болады
[[Қатысушы:AnuarKalikhanForVideo1|AnuarKalikhanForVideo1]] ([[Қатысушы талқылауы:AnuarKalikhanForVideo1|талқылауы]]) 00:16, 2022 ж. ақпанның 14 (+06)

== Мақаламның жарыққа шығуы ==

Коллеги, добрый день! Извините, что пишу на русском, я из России. Хотел бы опубликовать статью про один из н/п в России, но у вас тут стоит ограничение. Я уже почти 10 лет работаю в Википедии. Дайте, пожалуйста, разрешение на публикацию. Заранее благодарю [[Қатысушы:Buntarion|Buntarion]] ([[Қатысушы талқылауы:Buntarion|талқылауы]]) 17:37, 2022 ж. сәуірдің 5 (+06)

== Менің мақалам қабылданбайды ==

https://kk.wikipedia.org/wiki/%D2%9A%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%81%D1%83%D1%88%D1%8B:Mp5am/%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D2%A3_%D0%9B%D0%93%D0%91%D0%A2_%D2%9B%D2%B1%D2%9B%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B 

Сәлеметсіз бе. Менің мақалам қабылданбайды. Не істеу керек? Мақаланы инкубаторға апардым. [[Қатысушы:Mp5am|Mp5am]] ([[Қатысушы талқылауы:Mp5am|талқылауы]]) 23:48, 2022 ж. мамырдың 13 (+06)

== [[Морис Давидович Симашко]] ==

Коллеги, извините, за кросс-вики обращение. Смогут ли заинтересованные в теме литературы помочь отыскать (заказать) книгу:  Морис Шамис (Симашко). Первые международные литературные чтения, посвящённые творчеству Народного писателя Казахстана / М. Ш. Симашко ; Объединение юридических лиц Ассоциация «Мицва» РК ; ред. колл.: М. М. Ауэзов, К. С. Матыжанов и др. — Алматы, 2021. — 202 с. Я намерен сделать статью о писателе, по крайней мере, &quot;хорошей&quot; в русской Википедии. [[Қатысушы:Dmartyn80|Dmartyn80]] ([[Қатысушы талқылауы:Dmartyn80|талқылауы]]) 20:30, 2022 ж. маусымның 4 (+06)

== [[Нұрмұхамедов]] ==

&lt;tt&gt;Өтінемін, біреу осы түсініктемені жасаңыз

* [[Дінәш Нұрмұхамедов]] - радиожурнадист
* [[Нағымбек Жемал-Әд-Динұлы Нұрмұхамедов]] – кескіндемеші, өнертану ғылым кандидаты (1961), Қазақ КСР-інің халық суретшісі (1974)
* [[Төленді Қапанұлы Нұрмұхамедов]] — ақын, Қазақстан Жазушылар одағының мүшесі
* [[Хасен Нұрмұхамедов]]

&lt;nowiki&gt;{{disambig}}&lt;/nowiki&gt;

iwiki - [[:ru:Нурмухамедов]]&lt;tt/&gt;


[[Қатысушы:Хомелка|Хомелка]] ([[Қатысушы талқылауы:Хомелка|талқылауы]]) 10:51, 2022 ж. маусымның 30 (+06)

:Орындалды &lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 12:52, 2022 ж. маусымның 30 (+06)

== Өмір -&gt; Тіршілік ==

[[Тіршілік]] деген бет үшін мақала бастап едім, бірақ ол бет бос болғандықтан, өңдемем сүзгіден өтпей қойды. Әзірше ол [[Өмір]] бетінде сақталып тұр, алайда, атауын өзгертейін десем, олай аталған бет бар дейді. Тіршілік деген Өмір емес, Өмір деген Тіршілік емес. Әдминдер, Өмір мақаласындағы жазылған мәтіннің бәрін Тіршілікке жылжыта аласыздар ма, өтініш?
[[Қатысушы:СеніңШешең|СеніңШешең]] ([[Қатысушы талқылауы:СеніңШешең|талқылауы]]) 21:35, 2022 ж. тамыздың 4 (+06)</text>
      <sha1>cyz4xh91c1d8wlt7ps04sw9v43mcwvq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Муромское (Солтүстік Қазақстан облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>510475</id>
    <revision>
      <id>3057445</id>
      <parentid>2918117</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T12:22:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4143" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан
 |статусы                 = ауыл
 |атауы                   = Муромское
 |сурет                   =
 |әкімшілік күйі          = 
 |елтаңба                 = 
 |ту                      = 
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 
 |ту ені                  = 
  |lat_deg= 54 |lat_min= 21|lat_sec= 09 
  |lon_deg= 67 |lon_min= 33|lon_sec= 40
  |CoordAddon             = 
  |CoordScale             =
 |ел картасы             = 
 |облыс картасы          = 
 |аудан картасы          = 
 |ел картасының өлшемi    = 
 |облыс картасының өлшемi = 
 |аудан картасының өлшемi = 
 |облысы                   = Солтүстік Қазақстан облысы
 |кестедегі облыс         = 
 |ауданы                   = Жамбыл ауданы (Солтүстік Қазақстан облысы)
 |кестедегі аудан         = 
 |мекен түрі              =  
 |мекені                   = 
 |кестедегі мекен         = 
 |ішкі бөлінісі           = 
 |әкімі                   = 
 |құрылған уақыты         =  
 |алғашқы дерек           = 
 |бұрынғы атаулары        = 
 |статус алуы               = 
 |жер аумағы                  = 
 |биiктiктiң түрi         =
 |орталығының биiктігі    = 
 |климаты                 = 
  |тұрғыны                = 60
  |санақ жылы             = 2009 
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
 |телефон коды            = 
 |пошта индексі           = 
 |пошта индекстері        = 
 |автомобиль коды         = 
 |идентификатор түрі      =
 |сандық идентификаторы   = 
 |ортаққордағы санаты     = 
 |сайты                   =
 |сайт тілі               = 
 |сайт тілі 2            =
 |сайт тілі 3            = 
 |сайт тілі 4           = 
 |сайт тілі 5            = 
 |add1n                  =
 |add1                   = 
 |add2n                  = 
 |add2                   = 
 |add3n                  = 
 |add3                   = 
}}

'''Муромское''' — [[Солтүстік Қазақстан облысы]] [[Жамбыл ауданы (Солтүстік Қазақстан облысы)|Жамбыл ауданы]], Баянауыл ауылдық округі құрамында болған ауыл, 2013 жылы таратылған.

== Географиясы ==
Аудан орталығы – [[Пресновка (Жамбыл ауданы)|Пресновка]] ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 43 км-дей жерде.

== Жергілікті халық ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті халық саны 298 адам (152 еркек және 146 әйел)&lt;ref name=&quot;stat.kz&quot;&gt;http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/Население%20рус%201%20том.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt; болса,  [[2009 жыл]]ғы санақтың мәлiметтерi бойынша, ауылда 60 адам тұрады (31 еркек және 29 әйел)&lt;ref name=&quot;stat.kz&quot;/&gt;.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
{{Жамбыл ауданы елді мекендері (Солтүстік Қазақстан облысы)}}

[[Санат:Жамбыл ауданы (Солтүстік Қазақстан облысы) таратылған елді мекендері]]</text>
      <sha1>6es60e1wpougeaf8lf7qnmnkcqq896v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Паразаулороф</title>
    <ns>0</ns>
    <id>512056</id>
    <revision>
      <id>3057629</id>
      <parentid>2041210</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T05:49:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DariaUrinbasarova21nis</username>
        <id>117340</id>
      </contributor>
      <comment>төот-төрт</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1940" xml:space="preserve">[[Сурет:Parasaurolophus cyrtocristatus.jpg|thumb|Паразаулороф]]
[[Сурет:Human-parasaurolophus size comparison.svg|thumb|left|Паразаулороф]]
[[Сурет:Parasaurolophuspic steveoc.jpg|thumb|Паразаулороф]]
'''Паразаулороф''' — бұдан шамамен 76 - 73 [[миллион]] жыл бұрын кейінгі Бор кезеңінде өмір сүрген орнитопод тұқымдас динозавр. Ол шөппен қоректенген. Екі аяқпен де, төрт аяқпен де жүре білген жануарды алғаш рет [[1922]] жылы Вильям Паркс сипаттаған. Сүйектері Канаданың Альберта қаласынан табылған. Паразаулороф — басындағы ерекше айдарымен белгілі гадрозаврид. Айдары жоғары және артқа қарай иілген ұзанша түтікшеге ұқсайды. Паразаулороф азық іздегенде төрт аяқтап жүріп, жүгіргенде екі аяғын пайдаланған.

== Қызықты дерек==
* Паразаулороф айдарымен дыбыс шығарған. 
* Паразаулорофтың сүйектері Канаданың Альберта қаласынан табылған. 
* Кейінрек динозаврдың сүйектері Нью–Мексикодан да қазылып алынды.
== Мәліметтер==
*Қорегі : [[өсімдіктер]]
*Салмағы : 2,5 тонна
*Тұқымдас : Гадрозаврид
*Отряд тармағы : [[Динозавр]] &lt;ref&gt;Динозавр энциклопедиясы—Алматы: „Аруна“ баспасы&lt;/ref&gt;
== Дереккөздер ==
&lt;references/&gt;
[[Санат: Динозаврлар]]
[[Санат: Зоология]]</text>
      <sha1>f8tjxthjr5rmtbco0bl7cdqen8r8js7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057630</id>
      <parentid>3057629</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T05:54:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DariaUrinbasarova21nis</username>
        <id>117340</id>
      </contributor>
      <comment>/* Мәліметтер */Қатені түзеп, керек деген мәліметтерді қостым. Мәліметтерді Ақсу-Жабағылы қорығының музейінен алдым.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2076" xml:space="preserve">[[Сурет:Parasaurolophus cyrtocristatus.jpg|thumb|Паразаулороф]]
[[Сурет:Human-parasaurolophus size comparison.svg|thumb|left|Паразаулороф]]
[[Сурет:Parasaurolophuspic steveoc.jpg|thumb|Паразаулороф]]
'''Паразаулороф''' — бұдан шамамен 76 - 73 [[миллион]] жыл бұрын кейінгі Бор кезеңінде өмір сүрген орнитопод тұқымдас динозавр. Ол шөппен қоректенген. Екі аяқпен де, төрт аяқпен де жүре білген жануарды алғаш рет [[1922]] жылы Вильям Паркс сипаттаған. Сүйектері Канаданың Альберта қаласынан табылған. Паразаулороф — басындағы ерекше айдарымен белгілі гадрозаврид. Айдары жоғары және артқа қарай иілген ұзанша түтікшеге ұқсайды. Паразаулороф азық іздегенде төрт аяқтап жүріп, жүгіргенде екі аяғын пайдаланған.

== Қызықты дерек==
* Паразаулороф айдарымен дыбыс шығарған. 
* Паразаулорофтың сүйектері Канаданың Альберта қаласынан табылған. 
* Кейінрек динозаврдың сүйектері Нью–Мексикодан да қазылып алынды.
== Мәліметтер==
*Мәні : &quot;Айдарлы кесіртке&quot;
*Ұзындығы : Мұрнынан құйрығының ұшына дейін 10м
*Қорегі : [[өсімдіктер]]
*Салмағы : 2,5 тонна
*Тұқымдас : Хамбеозаврит
*Отряд тармағы : [[Орнитилли]] &lt;ref&gt;Динозавр энциклопедиясы—Алматы: „Аруна“ баспасы&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
&lt;references/&gt;
[[Санат: Динозаврлар]]
[[Санат: Зоология]]</text>
      <sha1>2vcsrhc7lu2igq48ggswitk83q00bss</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мұхаммед Садық Зелилий</title>
    <ns>0</ns>
    <id>512356</id>
    <revision>
      <id>3057461</id>
      <parentid>2834737</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T12:57:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1625" xml:space="preserve">'''Зелилий Мұхаммед Садық''' – ұйғырдың классик ақыны. Шығармаларын парсы тілінде де жазған. Ол 1674 жылы [[Жаркенд]]те дүниеге келген. Зелилий «[[Шілтендер туралы әңгіме]]» (1733), «Мұхаммед Шериптің өмірі» (1742) атты көлемді дастандармен бірге қасида, ғазал, [[рубаи]], мухаммас, мустаһзад түріндекөптеген өлеңдерін қалдырды. [[Қашғар]],Ақсу, Артуш, Кучар,Тұрпан,Қумул,Хотан т. б. ұйғыр қалаларын аралап, «Сапарнамасын»жазды. Зелилий поэзиясы тақырыпқа бай. Арам ниетті адамдарды сынап,адалдық пен таза махабатты, Отан сүйгіштікті беріле жырлаған. Зелилий шығармалары 18ғ-дағы ұйғыр поэзиясынбиік белеске көтерді.

==Дереккөздер==

[http://Имин%20Турсун,%20Зелилий%20шеирлиридин,%20«Тарим»,%201957,%20№12,;Маматахунов%20У.,%20уйғур%20әдәбияти%20классиклари,%20А.,1960. Имин Турсун, Зелилий шеирлиридин, «Тарим», 1957, №12,;Маматахунов У., уйғур әдәбияти классиклари, А.,1960.]{{Deadlink|date=August 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}

[[Санат:Ақындар]]</text>
      <sha1>j242th031em8of32c3hlkwd4qla9uiq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Гарет Бейл</title>
    <ns>0</ns>
    <id>521053</id>
    <revision>
      <id>3057440</id>
      <parentid>3057431</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T12:09:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ұлы Тұран</username>
        <id>120792</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11603" xml:space="preserve">{{Футболшы
|есімі = Гарет Бейл
|толық аты = Гарет Фрэнк Бейл
|сурет = AUT vs. WAL 2016-10-06 (155).jpg 
|сурет ені = 220px
|атауы = Гарет Бейл 2016 жылы
|туған күні = 16.07.1989
|туған жері = [[Кардифф]], [[Уэльс]], [[Ұлыбритания]]
|азаматтығы = {{байрақ|Уэльс}}
|бойы = 185 [[сантиметр|см]]&lt;ref name=&quot;LA&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.lafc.com/players/gareth-bale/|title=Gareth Bale|author=|date=|work=|publisher=''Los Angeles Football Club''|accessdate=4 тамыз 2022|lang=en}}&lt;/ref&gt;
|салмағы = 81 [[килограмм|кг]]&lt;ref name=&quot;LA&quot;/&gt;
|позиция = [[жартылай қорғаушы]]
|қазіргі клуб = {{ту|АҚШ}} [[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]
|номері = 11 
|жастар клубы = {{футбол карьерасы
||{{ту|Уэльс}} Кардифф Сивил Сервис|
|1999—2006|{{ту|Англия}} Саутгемптон}}|
|клубтары = {{футбол карьерасы
|2006—2007|{{ту|Англия}} [[Саутгемптон]]|40 (5)
|2007—2013|{{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур]]|146 (42)
|2013—2022|{{ту|Испания}} [[Реал Мадрид]]|176 (81)
|2020—2021|{{аренда}} {{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур]] (аренда)|20 (11)
|2022—|{{ту|АҚШ}} [[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]|3 (1)
}}
|ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы
|2005—2006|{{ту|Уэльс}} Уэльс U17|7 (1)
|2006|{{ту|Уэльс}} Уэльс U19|1 (1)
|2006—2008|{{ту|Уэльс}} Уэльс U21|4 (2)
|2006—|{{футбол|Уэльс}}|103 (38)}}
|медальдары = [[Сурет:OBE Civil ribbon.svg|60px]]
|Commons = Gareth Bale
}}
'''Гарет Фрэнк Бейл''' ({{lang-en|Gareth Frank Bale}}; [[1989 жыл]]ы [[16 шілде]]де туған, [[Кардифф]], [[Уэльс]]) — уэльс футболшысы, &quot;[[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]&quot; футбол клубы мен [[Уэльс Ұлттық футбол құрамасы|Уэльс құрамасының]] жартылай қорғаушы. Шеткі жартылай қорғаушы ретінде ойынға қатысады. Өзінің тез жылдамдығымен және дәл тебуімен ерекшеленеді.

== Карьерасы ==
=== Клубтық ===
Өз карьерасын сол жақтағы қорғаушы ретінде &quot;[[Саутгемптон]]&quot; клубында бастаған. Айыптық стандарттан соғуда шеберлік қасиеттерін көрсете білді. Алғашқы ойынын &quot;Миллоулға&quot; қарсы өткізді де [[Тео Уолкотт]]тан кейін [[Англия Премьер-лигасы]]нда алаңға шыққан жас футболшы атанды. 2006/07 маусымда 38 рет алаңға шығып, 5 гол соқты.

2007 жылы «[[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэм]]&lt;nowiki/&gt;» клубына ауысып, шабуылшы ретінде ойнауды бастады. &quot;Тоттенхэм&quot; сапындағы ресми дебютін 26 тамызда &quot;Манчестер Юнайтедке&quot; қарсы ойында өткізді&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/21584747|title=Gareth Bale: From Spurs jinx to 'world-class' performer|author=By Jeremy Butler &amp; Chris McKenna|date=26 ақпан 2013|work=|publisher=''BBC Sport''|accessdate=|lang=en}}&lt;/ref&gt;. Алты күннен соң тұңғыш голын &quot;[[Фулхэм (футбол клубы)|Фулхэм]]&quot; қақпасына соқты (3:3).

2008 жылы келісім шартын 2013 жылға дейін созды&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://newsimg.bbc.co.uk/sport1/hi/football/teams/t/tottenham_hotspur/7558883.stm|title=Bale signs new Tottenham contract|author=|date=13 тамыз 2008|work=|publisher=''Sport Football''|accessdate=|lang=en}}&lt;/ref&gt;. Бұдан кейінгі екі маусымды өте сәтті өткізді де, футболшыға алпауыт клубтардың көзі түсе бастады.

2010 жылы 21 тамызда &quot;[[Сток Сити]]&quot; қақпасына тұңғыш дублін соқты. 29 қыркүйекте [[УЕФА Чемпиондар Лигасы]]ндағы тұңғыш голын &quot;[[Твенте (футбол клубы)|Твенте]]&quot; қақпасына соқты. 20 қыркүйекте Чемпиондар лигасындағы тұңғыш хет-тригін &quot;[[Интернационале]]&quot; қақпасына енгізді, бірақ &quot;Тоттенхэм&quot; 3:4 есебімен ұтылып қалды. 2011 жылы ақпан айында АПЛ-дың үздік футболшысы атанды.

2012/13 маусымда 11-нөмірлі жейдені киді (бұған дейін 3-нөмірде ойнаған). Маусым қорытындысында Англия премьер лигасының &quot;Жыл ойыншысы&quot; және &quot;Үздік жас ойыншысы&quot; деген екі бірдей номинациясын ұтып алды. Бұған дейін мұндай дубльді Энди Грей мен [[Криштиану Роналду]] ғана жасай алған.

2013 жылы 1 қыркүйекте 100 миллион еуроға &quot;[[Реал Мадрид]]ке&quot; ауысты. Бұл сол кездегі трансферлердің рекорды болды, &quot;Реалда&quot; ойнаған алғашқы маусымда УЕФА Чемпиондар Лигасын, [[Футболдан Испания Кубогы|Испания кубогын]] ұтып алды. Осы екі турнирдің финалында гол соқты. Корольдық клуб сапындағы алғашқы ойынын &quot;[[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреалға]]&quot; қарсы өткізіп, алғашқы голын да соқты. 

2014 жылғы клубтар әлем чемпионатында &quot;Сан-Лоренсоның&quot; қақпасына бір гол соқты, &quot;Реал&quot; турнир жеңімпазы атанды. Бұл Бейлдің &quot;Реал&quot; сапындағы төртінші ірі жүлдесі болды. 

2015 жылы 20 желтоқсанда &quot;Райо Вальекано&quot; қақпасына төрт гол соғып, карьерасындағы тұңғыш покерін жасады. 

2016 жылы клубпен келісім шартын 2022 жылға дейін созды. 

2018 жылы [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2018|УЕФА Чемпиондар лигасының финалында]] &quot;[[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпульдің]]&quot; қақпасына екі гол соғып, клубқа жеңіс әперді. Чемпиондар лигасының финалдарында ойынға тыңнан қосылып дубль жасаған тұңғыш футболшы атанды. 

2019 жылы 9 ақпанда &quot;Атлетико&quot; қақпасына &quot;Реал&quot; сапындағы 100-ші голын соқты. 

2020 жылы қыркүйекте бұрынғы клубы &quot;[[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэмге]]&quot; жалға берілді. 20 рет алаңға шығып, 11 голмен ерекшеленді.

2022 жылы &quot;Реал Мадридпен&quot; келісімшарты аяқталған соң, сол жылы 25 маусымда &quot;[[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]&quot; клубына ауысты. Өзінің сүйікті 11 номерін таңдап алды.

=== Ұлттық құрама ===
Уэльстің бірнеше жастағы құрамаларында ойнады. Негізгі құрамада 2006 жылы 7 қазанда [[Словакия Ұлттық футбол құрамасы|Словакияға]] қарсы [[Футболдан 2008 жылғы Еуропа біріншілігі|ЕУРО-2008 іріктеу матчында]] алаңға шықты. Бұл ойында Уэльс 1:5 есебімен ойсырай ұтылды, құраманың жалғыз голын Бейл айып добынан соққан еді.

[[Футболдан 2016 жылғы Еуропа біріншілігі|2016 жылы Еуропа чемпионатына қатысып]], топтық кезеңде сол  Словакияның, [[Англия Ұлттық футбол құрамасы|Англияның]], [[Ресей Ұлттық футбол құрамасы|Ресейдің]] қақпасына бір-бір голдан соғып, құрамасының 1/8 финалға шығуына көмектесті. Плей-офф кезеңінде Бейл гол соға алмады, соған қарамастан Уэльс жартылай финалға дейін жетті.

2018 жылы 6 қыркүйекте [[УЕФА Ұлттар Лигасы 2018/19|УЕФА Ұлттар лигасында]] [[Ирландия Ұлттық футбол құрамасы|Ирландия]] қақпасына гол соғып, ұлттық құрамадағы голдар санын 30-ға жеткізді (рекордтық көрсеткіш).

== Жетістіктері ==
=== Командалық ===
; «Тоттенхэм Хотспур»
* Англия футбол лигасы: 2007/08

; «Реал Мадрид»
* Испания чемпионы: 2016/17, 2019/20, 2021/22
* Испания кубогы: 2013/14
* Испания суперкубогы: 2017, 2020
* Чемпиондар лигасы ('''5'''): 2013/14, 2015/16, 2016/17, 2017/18, 2021/22
* УЕФА суперкубогы ('''2'''): 2014, 2017
* Клубтар әлем чемпионаты ('''4'''): 2014, 2016, 2017, 2018

; Уэльс құрамасы
* Еуропа чемпионатының жартылай финалисі: 2016

=== Жеке ===
* Англия премьер-лигасының үздігі: 2012/13
* Англия премьер-лигасының жыл ойыншысы ('''2'''): 2010/11, 2012/13
* УЕФА символикалық құрамы ('''2'''): 2011, 2013
* Уэльстің жыл ойыншысы: 2010, 2011, 2013, 2014, 2015, 2016

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сілтемелер ==
* {{cite web|url=http://www.national-football-teams.com/player/14541.html|title=General Information about the player Gareth Bale|author=|date=|work=|publisher=''National Football Team''|accessdate=4 тамыз 2022|lang=en}}
* {{cite web|url=https://www.soccerbase.com/players/player.sd?player_id=43700|title=11. Gareth Bale|author=|date=|work=|publisher=''Soccerbase''|accessdate=4 тамыз 2022|lang=en}}

[[Санат:Уэльс футболшылары]]
[[Санат:Уэльс Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары‎]]
[[Санат:Саутгемптон ФК ойыншылары]]
[[Санат:Тоттенхэм Хотспур ФК ойыншылары]]
[[Санат:Реал Мадрид ФК ойыншылары]]
[[Санат:Лос-Анжелес ФК ойыншылары]]</text>
      <sha1>s3ll2isp9e22y23t0d04uxnq19f4hl4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057455</id>
      <parentid>3057440</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T12:43:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ұлы Тұран</username>
        <id>120792</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13468" xml:space="preserve">{{Футболшы
|есімі = Гарет Бейл
|толық аты = Гарет Фрэнк Бейл
|сурет = AUT vs. WAL 2016-10-06 (155).jpg 
|сурет ені = 220px
|атауы = Гарет Бейл 2016 жылы
|туған күні = 16.07.1989
|туған жері = [[Кардифф]], [[Уэльс]], [[Ұлыбритания]]
|азаматтығы = {{байрақ|Уэльс}}
|бойы = 185 [[сантиметр|см]]&lt;ref name=&quot;LA&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.lafc.com/players/gareth-bale/|title=Gareth Bale|author=|date=|work=|publisher=''Los Angeles Football Club''|accessdate=4 тамыз 2022|lang=en}}&lt;/ref&gt;
|салмағы = 81 [[килограмм|кг]]&lt;ref name=&quot;LA&quot;/&gt;
|позиция = [[жартылай қорғаушы]]
|қазіргі клуб = {{ту|АҚШ}} [[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]
|номері = 11 
|жастар клубы = {{футбол карьерасы
||{{ту|Уэльс}} Кардифф Сивил Сервис|
|1999—2006|{{ту|Англия}} Саутгемптон}}|
|клубтары = {{футбол карьерасы
|2006—2007|{{ту|Англия}} [[Саутгемптон]]|40 (5)
|2007—2013|{{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур]]|146 (42)
|2013—2022|{{ту|Испания}} [[Реал Мадрид]]|176 (81)
|2020—2021|{{аренда}} {{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур]] (аренда)|20 (11)
|2022—|{{ту|АҚШ}} [[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]|3 (1)
}}
|ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы
|2005—2006|{{ту|Уэльс}} Уэльс U17|7 (1)
|2006|{{ту|Уэльс}} Уэльс U19|1 (1)
|2006—2008|{{ту|Уэльс}} Уэльс U21|4 (2)
|2006—|{{футбол|Уэльс}}|106 (40)}}
|медальдары = [[Сурет:OBE Civil ribbon.svg|60px]]
|Commons = Gareth Bale
}}
'''Гарет Фрэнк Бейл''' ({{lang-en|Gareth Frank Bale}}; [[1989 жыл]]ы [[16 шілде]]де туған, [[Кардифф]], [[Уэльс]]) — уэльс футболшысы, &quot;[[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]&quot; футбол клубы мен [[Уэльс Ұлттық футбол құрамасы|Уэльс құрамасының]] жартылай қорғаушы. Шеткі жартылай қорғаушы ретінде ойынға қатысады. Өзінің тез жылдамдығымен және дәл тебуімен ерекшеленеді.

== Карьерасы ==
=== Клубтық ===
Өз карьерасын сол жақтағы қорғаушы ретінде &quot;[[Саутгемптон]]&quot; клубында бастаған. Айыптық стандарттан соғуда шеберлік қасиеттерін көрсете білді. Алғашқы ойынын &quot;Миллоулға&quot; қарсы өткізді де [[Тео Уолкотт]]тан кейін [[Англия Премьер-лигасы]]нда алаңға шыққан жас футболшы атанды. 2006/07 маусымда 38 рет алаңға шығып, 5 гол соқты.

2007 жылы «[[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэм]]&lt;nowiki/&gt;» клубына ауысып, шабуылшы ретінде ойнауды бастады. &quot;Тоттенхэм&quot; сапындағы ресми дебютін 26 тамызда &quot;Манчестер Юнайтедке&quot; қарсы ойында өткізді&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/21584747|title=Gareth Bale: From Spurs jinx to 'world-class' performer|author=By Jeremy Butler &amp; Chris McKenna|date=26 ақпан 2013|work=|publisher=''BBC Sport''|accessdate=|lang=en}}&lt;/ref&gt;. Алты күннен соң тұңғыш голын &quot;[[Фулхэм (футбол клубы)|Фулхэм]]&quot; қақпасына соқты (3:3).

2008 жылы келісім шартын 2013 жылға дейін созды&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://newsimg.bbc.co.uk/sport1/hi/football/teams/t/tottenham_hotspur/7558883.stm|title=Bale signs new Tottenham contract|author=|date=13 тамыз 2008|work=|publisher=''Sport Football''|accessdate=|lang=en}}&lt;/ref&gt;. Бұдан кейінгі екі маусымды өте сәтті өткізді де, футболшыға алпауыт клубтардың көзі түсе бастады.

2010 жылы 21 тамызда &quot;[[Сток Сити]]&quot; қақпасына тұңғыш дублін соқты. 29 қыркүйекте [[УЕФА Чемпиондар Лигасы]]ндағы тұңғыш голын &quot;[[Твенте (футбол клубы)|Твенте]]&quot; қақпасына соқты. 20 қыркүйекте Чемпиондар лигасындағы тұңғыш хет-тригін &quot;[[Интернационале]]&quot; қақпасына енгізді, бірақ &quot;Тоттенхэм&quot; 3:4 есебімен ұтылып қалды. 2011 жылы ақпан айында АПЛ-дың үздік футболшысы атанды.

2012/13 маусымда 11-нөмірлі жейдені киді (бұған дейін 3-нөмірде ойнаған). Маусым қорытындысында Англия премьер лигасының &quot;Жыл ойыншысы&quot; және &quot;Үздік жас ойыншысы&quot; деген екі бірдей номинациясын ұтып алды. Бұған дейін мұндай дубльді Энди Грей мен [[Криштиану Роналду]] ғана жасай алған.

2013 жылы 1 қыркүйекте 100 миллион еуроға &quot;[[Реал Мадрид]]ке&quot; ауысты. Бұл сол кездегі трансферлердің рекорды болды, &quot;Реалда&quot; ойнаған алғашқы маусымда УЕФА Чемпиондар Лигасын, [[Футболдан Испания Кубогы|Испания кубогын]] ұтып алды. Осы екі турнирдің финалында гол соқты. Корольдық клуб сапындағы алғашқы ойынын &quot;[[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреалға]]&quot; қарсы өткізіп, алғашқы голын да соқты. 

2014 жылғы клубтар әлем чемпионатында &quot;Сан-Лоренсоның&quot; қақпасына бір гол соқты, &quot;Реал&quot; турнир жеңімпазы атанды. Бұл Бейлдің &quot;Реал&quot; сапындағы төртінші ірі жүлдесі болды. 

2015 жылы 20 желтоқсанда &quot;Райо Вальекано&quot; қақпасына төрт гол соғып, карьерасындағы тұңғыш покерін жасады. 

2016 жылы клубпен келісім шартын 2022 жылға дейін созды. 

2018 жылы [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2018|УЕФА Чемпиондар лигасының финалында]] &quot;[[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпульдің]]&quot; қақпасына екі гол соғып, клубқа жеңіс әперді. Чемпиондар лигасының финалдарында ойынға тыңнан қосылып дубль жасаған тұңғыш футболшы атанды. 

2019 жылы 9 ақпанда &quot;Атлетико&quot; қақпасына &quot;Реал&quot; сапындағы 100-ші голын соқты. 

2020 жылы қыркүйекте бұрынғы клубы &quot;[[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэмге]]&quot; жалға берілді. 20 рет алаңға шығып, 11 голмен ерекшеленді.

2022 жылы &quot;Реал Мадридпен&quot; келісімшарты аяқталған соң, сол жылы 25 маусымда &quot;[[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]&quot; клубына ауысты. Өзінің сүйікті 11 номерін таңдап алды.

=== Ұлттық құрама ===
Уэльстің бірнеше жастағы құрамаларында ойнады. Негізгі құрамада 2006 жылы 7 қазанда [[Словакия Ұлттық футбол құрамасы|Словакияға]] қарсы [[Футболдан 2008 жылғы Еуропа біріншілігі|ЕУРО-2008 іріктеу матчында]] алаңға шықты. Бұл ойында Уэльс 1:5 есебімен ойсырай ұтылды, құраманың жалғыз голын Бейл айып добынан соққан еді.

[[Футболдан 2016 жылғы Еуропа біріншілігі|2016 жылы Еуропа чемпионатына қатысып]], топтық кезеңде сол  Словакияның, [[Англия Ұлттық футбол құрамасы|Англияның]], [[Ресей Ұлттық футбол құрамасы|Ресейдің]] қақпасына бір-бір голдан соғып, құрамасының 1/8 финалға шығуына көмектесті. Плей-офф кезеңінде Бейл гол соға алмады, соған қарамастан Уэльс жартылай финалға дейін жетті.

2018 жылы 6 қыркүйекте [[УЕФА Ұлттар Лигасы 2018/19|2018/19 жылғы УЕФА Ұлттар лигасында]] [[Ирландия Ұлттық футбол құрамасы|Ирландия]] қақпасына гол соғып, ұлттық құрамадағы голдар санын 30-ға жеткізді (рекордтық көрсеткіш).

2022 жылы 14 маусымда [[УЕФА Ұлттар Лигасы 2022/23, А лигасы|2022/23 жылғы УЕФА Ұлттар Лигасының]] маусымында [[Нидерланд Ұлттық футбол құрамасы|Нидерланд құрамасына]] қарсы ойында ұлттық құрамадағы 40-шы голын соқты.

== Жетістіктері ==
=== Командалық ===
; «Тоттенхэм Хотспур»
* Англия футбол лигасы: 2007/08

; «Реал Мадрид»
* [[Футболдан Испания чемпионаты|Испания чемпионы]] ('''3'''): [[Футболдан Испания Чемпионаты 2016/17|2016/17]], [[Футболдан Испания Чемпионаты 2019/20|2019/20]], [[Футболдан Испания чемпионаты 2021/22|2021/22]]
* [[Футболдан Испания Кубогы|Испания кубогы]]: 2013/14
* [[Футболдан Испания суперкубогы|Испания суперкубогы]] ('''2'''): 2017, 2020
* [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|Чемпиондар Лигасы]] ('''5'''): [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2013/14|2013/14]], [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2015/16|2015/16]], [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2016/17|2016/17]], [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2017/18|2017/18]], [[УЕФА Чемпиондар лигасы 2021/22|2021/22]]
* [[УЕФА Суперкубогы]] ('''2'''): [[УЕФА Суперкубогы 2014|2014]], [[УЕФА Суперкубогы 2017|2017]]
* [[Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі|Клубтар әлем чемпионаты]] ('''4'''): [[Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі 2014|2014]], [[Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі 2016|2016]], [[Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі 2017|2017]], [[Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі 2018|2018]]

; Уэльс құрамасы
* [[Футболдан Еуропа чемпионаты|Еуропа чемпионатының]] жартылай финалисі: [[Футболдан 2016 жылғы Еуропа біріншілігі|2016]]

=== Жеке ===
* [[Англия Премьер-лигасы|Англия Премьер-лигасының]] үздігі: 2012/13
* Англия Премьер-лигасының жыл ойыншысы ('''2'''): 2010/11, 2012/13
* [[УЕФА]] символикалық құрамы ('''2'''): 2011, 2013
* [[Уэльс|Уэльстің]] жыл ойыншысы: 2010, 2011, 2013, 2014, 2015, 2016

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сілтемелер ==
* {{cite web|url=http://www.national-football-teams.com/player/14541.html|title=General Information about the player Gareth Bale|author=|date=|work=|publisher=''National Football Team''|accessdate=4 тамыз 2022|lang=en}}
* {{cite web|url=https://www.soccerbase.com/players/player.sd?player_id=43700|title=11. Gareth Bale|author=|date=|work=|publisher=''Soccerbase''|accessdate=4 тамыз 2022|lang=en}}

[[Санат:Уэльс футболшылары]]
[[Санат:Уэльс Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары‎]]
[[Санат:Саутгемптон ФК ойыншылары]]
[[Санат:Тоттенхэм Хотспур ФК ойыншылары]]
[[Санат:Реал Мадрид ФК ойыншылары]]
[[Санат:Лос-Анжелес ФК ойыншылары]]</text>
      <sha1>ob1ek9jes5xi2box540icv2307fufv3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057481</id>
      <parentid>3057455</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T13:44:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ұлы Тұран</username>
        <id>120792</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25098" xml:space="preserve">{{Футболшы
|есімі = Гарет Бейл
|толық аты = Гарет Фрэнк Бейл
|сурет = AUT vs. WAL 2016-10-06 (155).jpg 
|сурет ені = 220px
|атауы = Гарет Бейл 2016 жылы
|туған күні = 16.07.1989
|туған жері = [[Кардифф]], [[Уэльс]], [[Ұлыбритания]]
|азаматтығы = {{байрақ|Уэльс}}
|бойы = 185 [[сантиметр|см]]&lt;ref name=&quot;LA&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.lafc.com/players/gareth-bale/|title=Gareth Bale|author=|date=|work=|publisher=''Los Angeles Football Club''|accessdate=4 тамыз 2022|lang=en}}&lt;/ref&gt;
|салмағы = 81 [[килограмм|кг]]&lt;ref name=&quot;LA&quot;/&gt;
|позиция = [[жартылай қорғаушы]]
|қазіргі клуб = {{ту|АҚШ}} [[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]
|номері = 11 
|жастар клубы = {{футбол карьерасы
||{{ту|Уэльс}} Кардифф Сивил Сервис|
|1999—2006|{{ту|Англия}} Саутгемптон}}|
|клубтары = {{футбол карьерасы
|2006—2007|{{ту|Англия}} [[Саутгемптон]]|40 (5)
|2007—2013|{{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур]]|146 (42)
|2013—2022|{{ту|Испания}} [[Реал Мадрид]]|176 (81)
|2020—2021|{{аренда}} {{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур]] (аренда)|20 (11)
|2022—|{{ту|АҚШ}} [[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]|3 (1)
}}
|ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы
|2005—2006|{{ту|Уэльс}} Уэльс U17|7 (1)
|2006|{{ту|Уэльс}} Уэльс U19|1 (1)
|2006—2008|{{ту|Уэльс}} Уэльс U21|4 (2)
|2006—|{{футбол|Уэльс}}|106 (40)}}
|медальдары = [[Сурет:OBE Civil ribbon.svg|60px]]
|Commons = Gareth Bale
}}
'''Гарет Фрэнк Бейл''' ({{lang-en|Gareth Frank Bale}}; [[1989 жыл]]ы [[16 шілде]]де туған, [[Кардифф]], [[Уэльс]]) — уэльс футболшысы, &quot;[[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]&quot; футбол клубы мен [[Уэльс Ұлттық футбол құрамасы|Уэльс құрамасының]] жартылай қорғаушы. Шеткі жартылай қорғаушы ретінде ойынға қатысады. Өзінің тез жылдамдығымен және дәл тебуімен ерекшеленеді.

== Карьерасы ==
=== Клубтық ===
Өз карьерасын сол жақтағы қорғаушы ретінде &quot;[[Саутгемптон]]&quot; клубында бастаған. Айыптық стандарттан соғуда шеберлік қасиеттерін көрсете білді. Алғашқы ойынын &quot;Миллоулға&quot; қарсы өткізді де [[Тео Уолкотт]]тан кейін [[Англия Премьер-лигасы]]нда алаңға шыққан жас футболшы атанды. 2006/07 маусымда 38 рет алаңға шығып, 5 гол соқты.

2007 жылы «[[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэм]]&lt;nowiki/&gt;» клубына ауысып, шабуылшы ретінде ойнауды бастады. &quot;Тоттенхэм&quot; сапындағы ресми дебютін 26 тамызда &quot;Манчестер Юнайтедке&quot; қарсы ойында өткізді&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/21584747|title=Gareth Bale: From Spurs jinx to 'world-class' performer|author=By Jeremy Butler &amp; Chris McKenna|date=26 ақпан 2013|work=|publisher=''BBC Sport''|accessdate=|lang=en}}&lt;/ref&gt;. Алты күннен соң тұңғыш голын &quot;[[Фулхэм (футбол клубы)|Фулхэм]]&quot; қақпасына соқты (3:3).

2008 жылы келісім шартын 2013 жылға дейін созды&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://newsimg.bbc.co.uk/sport1/hi/football/teams/t/tottenham_hotspur/7558883.stm|title=Bale signs new Tottenham contract|author=|date=13 тамыз 2008|work=|publisher=''Sport Football''|accessdate=|lang=en}}&lt;/ref&gt;. Бұдан кейінгі екі маусымды өте сәтті өткізді де, футболшыға алпауыт клубтардың көзі түсе бастады.

2010 жылы 21 тамызда &quot;[[Сток Сити]]&quot; қақпасына тұңғыш дублін соқты. 29 қыркүйекте [[УЕФА Чемпиондар Лигасы]]ндағы тұңғыш голын &quot;[[Твенте (футбол клубы)|Твенте]]&quot; қақпасына соқты. 20 қыркүйекте Чемпиондар лигасындағы тұңғыш хет-тригін &quot;[[Интернационале]]&quot; қақпасына енгізді, бірақ &quot;Тоттенхэм&quot; 3:4 есебімен ұтылып қалды. 2011 жылы ақпан айында АПЛ-дың үздік футболшысы атанды.

2012/13 маусымда 11-нөмірлі жейдені киді (бұған дейін 3-нөмірде ойнаған). Маусым қорытындысында Англия премьер лигасының &quot;Жыл ойыншысы&quot; және &quot;Үздік жас ойыншысы&quot; деген екі бірдей номинациясын ұтып алды. Бұған дейін мұндай дубльді Энди Грей мен [[Криштиану Роналду]] ғана жасай алған.

2013 жылы 1 қыркүйекте 100 миллион еуроға &quot;[[Реал Мадрид]]ке&quot; ауысты. Бұл сол кездегі трансферлердің рекорды болды, &quot;Реалда&quot; ойнаған алғашқы маусымда УЕФА Чемпиондар Лигасын, [[Футболдан Испания Кубогы|Испания кубогын]] ұтып алды. Осы екі турнирдің финалында гол соқты. Корольдық клуб сапындағы алғашқы ойынын &quot;[[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреалға]]&quot; қарсы өткізіп, алғашқы голын да соқты. 

2014 жылғы клубтар әлем чемпионатында &quot;Сан-Лоренсоның&quot; қақпасына бір гол соқты, &quot;Реал&quot; турнир жеңімпазы атанды. Бұл Бейлдің &quot;Реал&quot; сапындағы төртінші ірі жүлдесі болды. 

2015 жылы 20 желтоқсанда &quot;Райо Вальекано&quot; қақпасына төрт гол соғып, карьерасындағы тұңғыш покерін жасады. 

2016 жылы клубпен келісім шартын 2022 жылға дейін созды. 

2018 жылы [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2018|УЕФА Чемпиондар лигасының финалында]] &quot;[[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпульдің]]&quot; қақпасына екі гол соғып, клубқа жеңіс әперді. Чемпиондар лигасының финалдарында ойынға тыңнан қосылып дубль жасаған тұңғыш футболшы атанды. 

2019 жылы 9 ақпанда &quot;Атлетико&quot; қақпасына &quot;Реал&quot; сапындағы 100-ші голын соқты. 

2020 жылы қыркүйекте бұрынғы клубы &quot;[[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэмге]]&quot; жалға берілді. 20 рет алаңға шығып, 11 голмен ерекшеленді.

2022 жылы &quot;Реал Мадридпен&quot; келісімшарты аяқталған соң, сол жылы 25 маусымда &quot;[[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]&quot; клубына ауысты. Өзінің сүйікті 11 номерін таңдап алды.

=== Ұлттық құрама ===
Уэльстің бірнеше жастағы құрамаларында ойнады. Негізгі құрамада 2006 жылы 7 қазанда [[Словакия Ұлттық футбол құрамасы|Словакияға]] қарсы [[Футболдан 2008 жылғы Еуропа біріншілігі|ЕУРО-2008 іріктеу матчында]] алаңға шықты. Бұл ойында Уэльс 1:5 есебімен ойсырай ұтылды, құраманың жалғыз голын Бейл айып добынан соққан еді.

[[Футболдан 2016 жылғы Еуропа біріншілігі|2016 жылы Еуропа чемпионатына қатысып]], топтық кезеңде сол  Словакияның, [[Англия Ұлттық футбол құрамасы|Англияның]], [[Ресей Ұлттық футбол құрамасы|Ресейдің]] қақпасына бір-бір голдан соғып, құрамасының 1/8 финалға шығуына көмектесті. Плей-офф кезеңінде Бейл гол соға алмады, соған қарамастан Уэльс жартылай финалға дейін жетті.

2018 жылы 6 қыркүйекте [[УЕФА Ұлттар Лигасы 2018/19|2018/19 жылғы УЕФА Ұлттар лигасында]] [[Ирландия Ұлттық футбол құрамасы|Ирландия]] қақпасына гол соғып, ұлттық құрамадағы голдар санын 30-ға жеткізді (рекордтық көрсеткіш).

2022 жылы 14 маусымда [[УЕФА Ұлттар Лигасы 2022/23, А лигасы|2022/23 жылғы УЕФА Ұлттар Лигасының]] маусымында [[Нидерланд Ұлттық футбол құрамасы|Нидерланд құрамасына]] қарсы ойында ұлттық құрамадағы 40-шы голын соқты.

== Футболдан тыс ==
[[Сурет:Gareth Bale 2015 (6).jpg|170px|нобай|оңға|Бейл Adidas X15 аяқ киімінде]]
=== Жеке өмір ===
Бейл Мадридте әйелі Эмма Рис-Джонспен бірге тұрады, ол мектептің сүйіктісі&lt;ref&gt;{{Cite news |url=http://www.walesonline.co.uk/news/need-to-read/2012/10/20/updated-gareth-bale-withdraws-from-tottenham-match-as-partner-goes-into-labour-91466-32071244/ |title=Gareth Bale withdraws from Tottenham match as partner goes into labour |date=2012-10-20 |work=Wales Online |access-date=2018-09-27 |accessdate=2018-12-02 |archivedate=2012-10-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121023212413/http://www.walesonline.co.uk/news/need-to-read/2012/10/20/updated-gareth-bale-withdraws-from-tottenham-match-as-partner-goes-into-labour-91466-32071244/ }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/football/11238362/Gareth-Bale-exclusive-interview-Real-Madrid-Spurs.html |title=Gareth Bale: 'Without Real Madrid, it would have been very, very difficult to have ever left Spurs' |date=2014-11-21 |work=The Daily Telegraph |accessdate=2014-11-21 |last=Parrish |first=Charlie |archivedate=2018-07-13 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180713083013/https://www.telegraph.co.uk/sport/football/11238362/Gareth-Bale-exclusive-interview-Real-Madrid-Spurs.html }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://zvezda-fc.ru/17989-emma-ris-dzhons-romanticheskaya-istoriya-skromnoy-devushki.html|title=Эмма Рис-Джонс: романтическая история скромной девушки|date=2015-05-12|publisher=zvezda-fc.ru|access-date=2018-07-12|archive-date=2018-07-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20180712214732/http://zvezda-fc.ru/17989-emma-ris-dzhons-romanticheskaya-istoriya-skromnoy-devushki.html|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;. Ерлі-зайыптылардың төрт баласы бар — қызы Альба Виолет Бэйл (туған. 21 қазан 2012)&lt;ref&gt;{{cite news |last=Joel |first=Don |title=Gareth Bale reveals the emotion of being reunited with his daughter in pictures that endeared him to the world |url=https://www.walesonline.co.uk/sport/football/football-news/gareth-bale-reveals-emotion-being-11543014 |work=Wales Online |accessdate=2018-03-18 |date=2016-06-29 |archivedate=2018-06-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180612141719/https://www.walesonline.co.uk/sport/football/football-news/gareth-bale-reveals-emotion-being-11543014 }}&lt;/ref&gt; және Нава Валентина Бэйл (род. 22 наурыз 2016)&lt;ref&gt;{{Cite news |url=https://www.bbc.com/news/uk-wales-35876998 |title=Wales footballer Gareth Bale welcomes second daughter |work=BBC News |access-date=2016-03-22 |accessdate=2018-07-12 |archivedate=2019-08-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190804144344/https://www.bbc.com/news/uk-wales-35876998 }}&lt;/ref&gt; және ұлдары Аксел Чарльз Бэйл (род. 8 мамыр 2018)&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=en-US|url=https://expressdigest.com/wales-star-gareth-bale-announces-birth-of-baby-boy-axel/|title=Wales star Gareth Bale announces birth of baby boy Axel {{!}} {{!}} Express Digest|access-date=2021-07-11|archive-date=2021-07-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20210711163215/https://expressdigest.com/wales-star-gareth-bale-announces-birth-of-baby-boy-axel/|deadlink=no}}&lt;/ref&gt; және Зандер Фрэнк Бэйл (род. 7 маусым 2021)&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=en|url=https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/gareth-bale-baby-boy-son-24494049|title=Gareth Bale welcomes fourth child Xander with heartwarming announcement|author=Chris Doyle|website=mirror|date=2021-07-08|access-date=2021-07-11|archive-date=2021-07-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20210711163213/https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/gareth-bale-baby-boy-son-24494049|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.

Гарет-гольфтің үлкен жанкүйері&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.thetimes.co.uk/article/wales-manager-ryan-giggs-bans-golf-and-tells-gareth-bale-to-use-custom-seat-69vmzz2g9|title=Wales manager Ryan Giggs bans golf and tells Gareth Bale to use custom seat|publisher=The Times|access-date=2018-12-02|archive-date=2018-12-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20181203010852/https://www.thetimes.co.uk/article/wales-manager-ryan-giggs-bans-golf-and-tells-gareth-bale-to-use-custom-seat-69vmzz2g9|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.championat.com/football/news-3009577-bejl---o-pszh-ja-redko-smotrju-futbol-chestno-govorja-predpochitaju-golf.html|title=Бэйл: слежу ли за «ПСЖ»? Редко смотрю футбол, предпочитаю гольф|publisher=Чемпионат|access-date=2018-12-02|archive-date=2018-12-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20181203010903/https://www.championat.com/football/news-3009577-bejl---o-pszh-ja-redko-smotrju-futbol-chestno-govorja-predpochitaju-golf.html|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;. Гарет алкогольдік ішімдіктерден толықтай бас тартады-титотализм&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Malone |first1=Sam |title=Gareth: 'I can't stand the booze' |url=https://www.walesonline.co.uk/news/wales-news/gareth-i-cant-stand-booze-1884234 |accessdate=2018-03-22 |work=Wales Online |date=2013-03-27 |archivedate=2018-07-09 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180709182205/https://www.walesonline.co.uk/news/wales-news/gareth-i-cant-stand-booze-1884234 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Fifield |first1=Dominic |title=Danny Rose’s insight on Gareth Bale sends shivers down England spines |url=https://www.theguardian.com/football/2016/jun/11/danny-rose-england-gareth-bale-wales-euro-2016 |accessdate=2018-03-22 |work=The Observer |date=2016-06-11 |archivedate=2018-06-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180612144819/https://www.theguardian.com/football/2016/jun/11/danny-rose-england-gareth-bale-wales-euro-2016 }}&lt;/ref&gt;.

=== Сауда белгісі және жарнамалық келісімшарттар ===
Бэйлдің өзінің сауда белгісі бар. 2013 жылдың 26 наурызында Гарет Ұлыбританияның зияткерлік меншік кеңсесіне өзінің логотипін ресми түрде тіркеуге өтініш берді, ол өзінің жүрек қимылымен тойлауына негізделген, ол гол соққаннан кейін жиі көрсетеді, сонымен қатар ойын футболкасында бейнеленген сүйікті нөмірі — 11. Бұл логотип киім және аяқ киім сияқты әртүрлі өнімдерде қолданылады&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.telegraph.co.uk/finance/newsbysector/retailandconsumer/10042652/Gareth-Bale-plans-to-put-heart-goal-celebration-on-clothing-after-filing-trademark.html|title=Gareth Bale plans to put 'heart' goal celebration on clothing after filing trademark|publisher=The Telegraph|access-date=2018-07-12|archive-date=2018-07-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20180711042944/https://www.telegraph.co.uk/finance/newsbysector/retailandconsumer/10042652/Gareth-Bale-plans-to-put-heart-goal-celebration-on-clothing-after-filing-trademark.html|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.

Ол Adidas, EA Sports, Lucozade және BT Sport сияқты брендтермен жұмыс істейді&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/adidas-crazylights-real-madrid-superstar-3252051 |title=Real Madrid superstar Gareth Bale shows off the lightest football boot ever made |newspaper=Daily Mirror |accessdate=2014-06-04 |date=2014-03-17 |archive-date=2020-07-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200724235818/https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/adidas-crazylights-real-madrid-superstar-3252051 |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.scotsman.com/sport/rugby-union/gareth-bale-in-bt-sport-channel-deal-1-2859633 |title=Gareth Bale in BT Sport channel deal |newspaper=The Scotsman |accessdate=2018-09-27 |archive-date=2018-09-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180928043951/https://www.scotsman.com/sport/rugby-union/gareth-bale-in-bt-sport-channel-deal-1-2859633 |deadlink=yes }}&lt;/ref&gt;. 2014 жылы Бейл &quot;Реал Мадридпен&quot; келісімшарт бойынша тұрақты жалақы ретінде 15 миллион фунт алды, ал оның жарнамалық кірісі жылына 10 миллион фунт болды&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/gareth-bale-transfer-spurs-star-2244433 |title=Gareth Bale signs £300,000 A WEEK six-year deal with Real Madrid |newspaper=Daily Mirror |accessdate=2014-06-04 |date=2013-09 |archive-date=2018-07-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180709070655/https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/gareth-bale-transfer-spurs-star-2244433 |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/gareth-bale-could-earn-25-2246560#ixzz33lcyz6AO |title=Gareth Bale could earn £25 MILLION a year in total as Madrid falls in love with Wales star |newspaper=Daily Mirror |accessdate=2014-06-04 |date=2013-09-02 |archive-date=2018-12-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181213150319/https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/gareth-bale-could-earn-25-2246560#ixzz33lcyz6AO |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;. 2014 жылдың наурыз айында Бейл Adidas F50 crazylight футбол бутстерін қолданған алғашқы ойыншы болды. 2015 жылы Валлий Adidas x15 футбол аяқ киімін ұсынды&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.huffingtonpost.co.uk/2014/03/17/gareth-bale-adidas-adizero_n_4978083.html |title=Gareth Bale Reveals Adidas' Adizero F50 Crazylight Boots (Pictures) |newspaper=Huffington Post |date=2014-03-17 |accessdate=2018-09-27 |archive-date=2018-09-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180928003326/https://www.huffingtonpost.co.uk/2014/03/17/gareth-bale-adidas-adizero_n_4978083.html |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;. В 2015 году валлиец представил футбольные бутсы Adidas X15&lt;ref&gt;{{cite news |title=Adidas unveil brand new ACE15 and X15 boots as worn by Gareth Bale and Mesut Ozil |url=https://www.irishmirror.ie/sport/soccer/soccer-news/adidas-unveil-brand-new-ace15-6532587 |accessdate=2018-07-25 |newspaper=Irish Mirror |archivedate=2018-07-26 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180726040828/https://www.irishmirror.ie/sport/soccer/soccer-news/adidas-unveil-brand-new-ace15-6532587 }}&lt;/ref&gt;.

=== Қайырымдылық ===
2014 жылдың қараша айында Бейл Криштиану Роналду, Неймар, Хави және Дидье Дрогба секілді әлемнің үздік футболшыларының қатысуымен &quot;Эбола вирусына қарсы 11&quot; атты FIFA акциясына қатысты. &quot;Біз Эбола ауруын бірге жеңе аламыз&quot; ұранымен (ағылш. &quot;Together, we can beat Ebola&quot;) бұл акция Африка футбол конфедерациясымен және медициналық сарапшылармен бірлесіп өткізілді, ойыншылардың өздері ауру туралы және онымен күресу жолдары туралы хабардарлықты арттыру мақсатында он бір хабарлама жазды.

== Жетістіктері ==
=== Командалық ===
; «Тоттенхэм Хотспур»
* Англия футбол лигасы: 2007/08

; «Реал Мадрид»
* [[Футболдан Испания чемпионаты|Испания чемпионы]] ('''3'''): [[Футболдан Испания Чемпионаты 2016/17|2016/17]], [[Футболдан Испания Чемпионаты 2019/20|2019/20]], [[Футболдан Испания чемпионаты 2021/22|2021/22]]
* [[Футболдан Испания Кубогы|Испания кубогы]]: 2013/14
* [[Футболдан Испания суперкубогы|Испания суперкубогы]] ('''2'''): 2017, 2020
* [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|Чемпиондар Лигасы]] ('''5'''): [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2013/14|2013/14]], [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2015/16|2015/16]], [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2016/17|2016/17]], [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2017/18|2017/18]], [[УЕФА Чемпиондар лигасы 2021/22|2021/22]]
* [[УЕФА Суперкубогы]] ('''2'''): [[УЕФА Суперкубогы 2014|2014]], [[УЕФА Суперкубогы 2017|2017]]
* [[Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі|Клубтар әлем чемпионаты]] ('''4'''): [[Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі 2014|2014]], [[Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі 2016|2016]], [[Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі 2017|2017]], [[Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі 2018|2018]]

; Уэльс құрамасы
* [[Футболдан Еуропа чемпионаты|Еуропа чемпионатының]] жартылай финалисі: [[Футболдан 2016 жылғы Еуропа біріншілігі|2016]]

=== Жеке ===
* [[Англия Премьер-лигасы|Англия Премьер-лигасының]] үздігі: 2012/13
* Англия Премьер-лигасының жыл ойыншысы ('''2'''): 2010/11, 2012/13
* [[УЕФА]] символикалық құрамы ('''2'''): 2011, 2013
* [[Уэльс|Уэльстің]] жыл ойыншысы: 2010, 2011, 2013, 2014, 2015, 2016

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сілтемелер ==
* {{cite web|url=http://www.national-football-teams.com/player/14541.html|title=General Information about the player Gareth Bale|author=|date=|work=|publisher=''National Football Team''|accessdate=4 тамыз 2022|lang=en}}
* {{cite web|url=https://www.soccerbase.com/players/player.sd?player_id=43700|title=11. Gareth Bale|author=|date=|work=|publisher=''Soccerbase''|accessdate=4 тамыз 2022|lang=en}}

[[Санат:Уэльс футболшылары]]
[[Санат:Уэльс Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары‎]]
[[Санат:Саутгемптон ФК ойыншылары]]
[[Санат:Тоттенхэм Хотспур ФК ойыншылары]]
[[Санат:Реал Мадрид ФК ойыншылары]]
[[Санат:Лос-Анжелес ФК ойыншылары]]</text>
      <sha1>a5nxsbi63an083y0zn7jipsxi6kt2sr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057482</id>
      <parentid>3057481</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T13:50:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ұлы Тұран</username>
        <id>120792</id>
      </contributor>
      <comment>/* Футболдан тыс */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24780" xml:space="preserve">{{Футболшы
|есімі = Гарет Бейл
|толық аты = Гарет Фрэнк Бейл
|сурет = AUT vs. WAL 2016-10-06 (155).jpg 
|сурет ені = 220px
|атауы = Гарет Бейл 2016 жылы
|туған күні = 16.07.1989
|туған жері = [[Кардифф]], [[Уэльс]], [[Ұлыбритания]]
|азаматтығы = {{байрақ|Уэльс}}
|бойы = 185 [[сантиметр|см]]&lt;ref name=&quot;LA&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.lafc.com/players/gareth-bale/|title=Gareth Bale|author=|date=|work=|publisher=''Los Angeles Football Club''|accessdate=4 тамыз 2022|lang=en}}&lt;/ref&gt;
|салмағы = 81 [[килограмм|кг]]&lt;ref name=&quot;LA&quot;/&gt;
|позиция = [[жартылай қорғаушы]]
|қазіргі клуб = {{ту|АҚШ}} [[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]
|номері = 11 
|жастар клубы = {{футбол карьерасы
||{{ту|Уэльс}} Кардифф Сивил Сервис|
|1999—2006|{{ту|Англия}} Саутгемптон}}|
|клубтары = {{футбол карьерасы
|2006—2007|{{ту|Англия}} [[Саутгемптон]]|40 (5)
|2007—2013|{{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур]]|146 (42)
|2013—2022|{{ту|Испания}} [[Реал Мадрид]]|176 (81)
|2020—2021|{{аренда}} {{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур]] (аренда)|20 (11)
|2022—|{{ту|АҚШ}} [[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]|3 (1)
}}
|ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы
|2005—2006|{{ту|Уэльс}} Уэльс U17|7 (1)
|2006|{{ту|Уэльс}} Уэльс U19|1 (1)
|2006—2008|{{ту|Уэльс}} Уэльс U21|4 (2)
|2006—|{{футбол|Уэльс}}|106 (40)}}
|медальдары = [[Сурет:OBE Civil ribbon.svg|60px]]
|Commons = Gareth Bale
}}
'''Гарет Фрэнк Бейл''' ({{lang-en|Gareth Frank Bale}}; [[1989 жыл]]ы [[16 шілде]]де туған, [[Кардифф]], [[Уэльс]]) — уэльс футболшысы, &quot;[[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]&quot; футбол клубы мен [[Уэльс Ұлттық футбол құрамасы|Уэльс құрамасының]] жартылай қорғаушы. Шеткі жартылай қорғаушы ретінде ойынға қатысады. Өзінің тез жылдамдығымен және дәл тебуімен ерекшеленеді.

== Карьерасы ==
=== Клубтық ===
Өз карьерасын сол жақтағы қорғаушы ретінде &quot;[[Саутгемптон]]&quot; клубында бастаған. Айыптық стандарттан соғуда шеберлік қасиеттерін көрсете білді. Алғашқы ойынын &quot;Миллоулға&quot; қарсы өткізді де [[Тео Уолкотт]]тан кейін [[Англия Премьер-лигасы]]нда алаңға шыққан жас футболшы атанды. 2006/07 маусымда 38 рет алаңға шығып, 5 гол соқты.

2007 жылы «[[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэм]]&lt;nowiki/&gt;» клубына ауысып, шабуылшы ретінде ойнауды бастады. &quot;Тоттенхэм&quot; сапындағы ресми дебютін 26 тамызда &quot;Манчестер Юнайтедке&quot; қарсы ойында өткізді&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/21584747|title=Gareth Bale: From Spurs jinx to 'world-class' performer|author=By Jeremy Butler &amp; Chris McKenna|date=26 ақпан 2013|work=|publisher=''BBC Sport''|accessdate=|lang=en}}&lt;/ref&gt;. Алты күннен соң тұңғыш голын &quot;[[Фулхэм (футбол клубы)|Фулхэм]]&quot; қақпасына соқты (3:3).

2008 жылы келісім шартын 2013 жылға дейін созды&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://newsimg.bbc.co.uk/sport1/hi/football/teams/t/tottenham_hotspur/7558883.stm|title=Bale signs new Tottenham contract|author=|date=13 тамыз 2008|work=|publisher=''Sport Football''|accessdate=|lang=en}}&lt;/ref&gt;. Бұдан кейінгі екі маусымды өте сәтті өткізді де, футболшыға алпауыт клубтардың көзі түсе бастады.

2010 жылы 21 тамызда &quot;[[Сток Сити]]&quot; қақпасына тұңғыш дублін соқты. 29 қыркүйекте [[УЕФА Чемпиондар Лигасы]]ндағы тұңғыш голын &quot;[[Твенте (футбол клубы)|Твенте]]&quot; қақпасына соқты. 20 қыркүйекте Чемпиондар лигасындағы тұңғыш хет-тригін &quot;[[Интернационале]]&quot; қақпасына енгізді, бірақ &quot;Тоттенхэм&quot; 3:4 есебімен ұтылып қалды. 2011 жылы ақпан айында АПЛ-дың үздік футболшысы атанды.

2012/13 маусымда 11-нөмірлі жейдені киді (бұған дейін 3-нөмірде ойнаған). Маусым қорытындысында Англия премьер лигасының &quot;Жыл ойыншысы&quot; және &quot;Үздік жас ойыншысы&quot; деген екі бірдей номинациясын ұтып алды. Бұған дейін мұндай дубльді Энди Грей мен [[Криштиану Роналду]] ғана жасай алған.

2013 жылы 1 қыркүйекте 100 миллион еуроға &quot;[[Реал Мадрид]]ке&quot; ауысты. Бұл сол кездегі трансферлердің рекорды болды, &quot;Реалда&quot; ойнаған алғашқы маусымда УЕФА Чемпиондар Лигасын, [[Футболдан Испания Кубогы|Испания кубогын]] ұтып алды. Осы екі турнирдің финалында гол соқты. Корольдық клуб сапындағы алғашқы ойынын &quot;[[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреалға]]&quot; қарсы өткізіп, алғашқы голын да соқты. 

2014 жылғы клубтар әлем чемпионатында &quot;Сан-Лоренсоның&quot; қақпасына бір гол соқты, &quot;Реал&quot; турнир жеңімпазы атанды. Бұл Бейлдің &quot;Реал&quot; сапындағы төртінші ірі жүлдесі болды. 

2015 жылы 20 желтоқсанда &quot;Райо Вальекано&quot; қақпасына төрт гол соғып, карьерасындағы тұңғыш покерін жасады. 

2016 жылы клубпен келісім шартын 2022 жылға дейін созды. 

2018 жылы [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2018|УЕФА Чемпиондар лигасының финалында]] &quot;[[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпульдің]]&quot; қақпасына екі гол соғып, клубқа жеңіс әперді. Чемпиондар лигасының финалдарында ойынға тыңнан қосылып дубль жасаған тұңғыш футболшы атанды. 

2019 жылы 9 ақпанда &quot;Атлетико&quot; қақпасына &quot;Реал&quot; сапындағы 100-ші голын соқты. 

2020 жылы қыркүйекте бұрынғы клубы &quot;[[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэмге]]&quot; жалға берілді. 20 рет алаңға шығып, 11 голмен ерекшеленді.

2022 жылы &quot;Реал Мадридпен&quot; келісімшарты аяқталған соң, сол жылы 25 маусымда &quot;[[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]&quot; клубына ауысты. Өзінің сүйікті 11 номерін таңдап алды.

=== Ұлттық құрама ===
Уэльстің бірнеше жастағы құрамаларында ойнады. Негізгі құрамада 2006 жылы 7 қазанда [[Словакия Ұлттық футбол құрамасы|Словакияға]] қарсы [[Футболдан 2008 жылғы Еуропа біріншілігі|ЕУРО-2008 іріктеу матчында]] алаңға шықты. Бұл ойында Уэльс 1:5 есебімен ойсырай ұтылды, құраманың жалғыз голын Бейл айып добынан соққан еді.

[[Футболдан 2016 жылғы Еуропа біріншілігі|2016 жылы Еуропа чемпионатына қатысып]], топтық кезеңде сол  Словакияның, [[Англия Ұлттық футбол құрамасы|Англияның]], [[Ресей Ұлттық футбол құрамасы|Ресейдің]] қақпасына бір-бір голдан соғып, құрамасының 1/8 финалға шығуына көмектесті. Плей-офф кезеңінде Бейл гол соға алмады, соған қарамастан Уэльс жартылай финалға дейін жетті.

2018 жылы 6 қыркүйекте [[УЕФА Ұлттар Лигасы 2018/19|2018/19 жылғы УЕФА Ұлттар лигасында]] [[Ирландия Ұлттық футбол құрамасы|Ирландия]] қақпасына гол соғып, ұлттық құрамадағы голдар санын 30-ға жеткізді (рекордтық көрсеткіш).

2022 жылы 14 маусымда [[УЕФА Ұлттар Лигасы 2022/23, А лигасы|2022/23 жылғы УЕФА Ұлттар Лигасының]] маусымында [[Нидерланд Ұлттық футбол құрамасы|Нидерланд құрамасына]] қарсы ойында ұлттық құрамадағы 40-шы голын соқты.

== Футболдан тыс ==
[[Сурет:Gareth Bale 2015 (6).jpg|170px|нобай|оңға|Бейл Adidas X15 аяқ киімінде]]
=== Жеке өмір ===
Бейл Мадридте әйелі Эмма Рис-Джонспен бірге тұрады, ол мектеп кезіндегі сүйіктісі болатын&lt;ref&gt;{{Cite news |url=http://www.walesonline.co.uk/news/need-to-read/2012/10/20/updated-gareth-bale-withdraws-from-tottenham-match-as-partner-goes-into-labour-91466-32071244/ |title=Gareth Bale withdraws from Tottenham match as partner goes into labour |date=2012-10-20 |work=Wales Online |access-date=2018-09-27 |accessdate=2018-12-02 |archivedate=2012-10-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121023212413/http://www.walesonline.co.uk/news/need-to-read/2012/10/20/updated-gareth-bale-withdraws-from-tottenham-match-as-partner-goes-into-labour-91466-32071244/ }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/football/11238362/Gareth-Bale-exclusive-interview-Real-Madrid-Spurs.html |title=Gareth Bale: 'Without Real Madrid, it would have been very, very difficult to have ever left Spurs' |date=2014-11-21 |work=The Daily Telegraph |accessdate=2014-11-21 |last=Parrish |first=Charlie |archivedate=2018-07-13 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180713083013/https://www.telegraph.co.uk/sport/football/11238362/Gareth-Bale-exclusive-interview-Real-Madrid-Spurs.html }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://zvezda-fc.ru/17989-emma-ris-dzhons-romanticheskaya-istoriya-skromnoy-devushki.html|title=Эмма Рис-Джонс: романтическая история скромной девушки|date=2015-05-12|publisher=zvezda-fc.ru|access-date=2018-07-12|archive-date=2018-07-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20180712214732/http://zvezda-fc.ru/17989-emma-ris-dzhons-romanticheskaya-istoriya-skromnoy-devushki.html|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;. Ерлі-зайыптылардың төрт баласы бар — қызы Альба Виолет Бэйл (2012 жылы 21 қазанда туған)&lt;ref&gt;{{cite news |last=Joel |first=Don |title=Gareth Bale reveals the emotion of being reunited with his daughter in pictures that endeared him to the world |url=https://www.walesonline.co.uk/sport/football/football-news/gareth-bale-reveals-emotion-being-11543014 |work=Wales Online |accessdate=2018-03-18 |date=2016-06-29 |archivedate=2018-06-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180612141719/https://www.walesonline.co.uk/sport/football/football-news/gareth-bale-reveals-emotion-being-11543014 }}&lt;/ref&gt; және Нава Валентина Бэйл (2016 жылы 22 наурызда туған)&lt;ref&gt;{{Cite news |url=https://www.bbc.com/news/uk-wales-35876998 |title=Wales footballer Gareth Bale welcomes second daughter |work=BBC News |access-date=2016-03-22 |accessdate=2018-07-12 |archivedate=2019-08-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190804144344/https://www.bbc.com/news/uk-wales-35876998 }}&lt;/ref&gt; және ұлдары Аксел Чарльз Бэйл (2018 жылы 8 мамырда туған)&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=en-US|url=https://expressdigest.com/wales-star-gareth-bale-announces-birth-of-baby-boy-axel/|title=Wales star Gareth Bale announces birth of baby boy Axel {{!}} {{!}} Express Digest|access-date=2021-07-11|archive-date=2021-07-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20210711163215/https://expressdigest.com/wales-star-gareth-bale-announces-birth-of-baby-boy-axel/|deadlink=no}}&lt;/ref&gt; және Зандер Фрэнк Бэйл (2021 жылы 7 маусымда туған)&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=en|url=https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/gareth-bale-baby-boy-son-24494049|title=Gareth Bale welcomes fourth child Xander with heartwarming announcement|author=Chris Doyle|website=mirror|date=2021-07-08|access-date=2021-07-11|archive-date=2021-07-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20210711163213/https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/gareth-bale-baby-boy-son-24494049|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.

Гарет - [[Гольф|гольфтің]] үлкен жанкүйері&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.thetimes.co.uk/article/wales-manager-ryan-giggs-bans-golf-and-tells-gareth-bale-to-use-custom-seat-69vmzz2g9|title=Wales manager Ryan Giggs bans golf and tells Gareth Bale to use custom seat|publisher=The Times|access-date=2018-12-02|archive-date=2018-12-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20181203010852/https://www.thetimes.co.uk/article/wales-manager-ryan-giggs-bans-golf-and-tells-gareth-bale-to-use-custom-seat-69vmzz2g9|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.championat.com/football/news-3009577-bejl---o-pszh-ja-redko-smotrju-futbol-chestno-govorja-predpochitaju-golf.html|title=Бэйл: слежу ли за «ПСЖ»? Редко смотрю футбол, предпочитаю гольф|publisher=Чемпионат|access-date=2018-12-02|archive-date=2018-12-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20181203010903/https://www.championat.com/football/news-3009577-bejl---o-pszh-ja-redko-smotrju-futbol-chestno-govorja-predpochitaju-golf.html|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;. Гарет [[Алкоголдік ішімдіктер|алкогольдік ішімдіктерден]] толықтай бас тартады&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Malone |first1=Sam |title=Gareth: 'I can't stand the booze' |url=https://www.walesonline.co.uk/news/wales-news/gareth-i-cant-stand-booze-1884234 |accessdate=2018-03-22 |work=Wales Online |date=2013-03-27 |archivedate=2018-07-09 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180709182205/https://www.walesonline.co.uk/news/wales-news/gareth-i-cant-stand-booze-1884234 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Fifield |first1=Dominic |title=Danny Rose’s insight on Gareth Bale sends shivers down England spines |url=https://www.theguardian.com/football/2016/jun/11/danny-rose-england-gareth-bale-wales-euro-2016 |accessdate=2018-03-22 |work=The Observer |date=2016-06-11 |archivedate=2018-06-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180612144819/https://www.theguardian.com/football/2016/jun/11/danny-rose-england-gareth-bale-wales-euro-2016 }}&lt;/ref&gt;.

=== Сауда белгісі және жарнамалық келісімшарттар ===
Бэйлдің өзінің сауда белгісі бар. 2013 жылдың 26 наурызында Гарет [[Ұлыбритания|Ұлыбританияның]] зияткерлік меншік кеңсесіне өзінің логотипін ресми түрде тіркеуге өтініш берді, ол өзінің жүрек қимылымен тойлауына негізделген, ол гол соққаннан кейін жиі көрсетеді, сонымен қатар ойын футболкасында бейнеленген сүйікті нөмірі — 11. Бұл логотип киім және аяқ киім сияқты әртүрлі өнімдерде қолданылады&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.telegraph.co.uk/finance/newsbysector/retailandconsumer/10042652/Gareth-Bale-plans-to-put-heart-goal-celebration-on-clothing-after-filing-trademark.html|title=Gareth Bale plans to put 'heart' goal celebration on clothing after filing trademark|publisher=The Telegraph|access-date=2018-07-12|archive-date=2018-07-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20180711042944/https://www.telegraph.co.uk/finance/newsbysector/retailandconsumer/10042652/Gareth-Bale-plans-to-put-heart-goal-celebration-on-clothing-after-filing-trademark.html|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.

Ол [[Adidas]], [[EA Sports]], [[Lucozade]] және [[BT Sport]] сияқты брендтермен жұмыс істейді&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/adidas-crazylights-real-madrid-superstar-3252051 |title=Real Madrid superstar Gareth Bale shows off the lightest football boot ever made |newspaper=Daily Mirror |accessdate=2014-06-04 |date=2014-03-17 |archive-date=2020-07-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200724235818/https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/adidas-crazylights-real-madrid-superstar-3252051 |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.scotsman.com/sport/rugby-union/gareth-bale-in-bt-sport-channel-deal-1-2859633 |title=Gareth Bale in BT Sport channel deal |newspaper=The Scotsman |accessdate=2018-09-27 |archive-date=2018-09-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180928043951/https://www.scotsman.com/sport/rugby-union/gareth-bale-in-bt-sport-channel-deal-1-2859633 |deadlink=yes }}&lt;/ref&gt;. 2014 жылы Бейл &quot;Реал Мадридпен&quot; келісімшарт бойынша тұрақты жалақы ретінде 15 миллион фунт алды, ал оның жарнамалық кірісі жылына 10 миллион фунт болды&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/gareth-bale-transfer-spurs-star-2244433 |title=Gareth Bale signs £300,000 A WEEK six-year deal with Real Madrid |newspaper=Daily Mirror |accessdate=2014-06-04 |date=2013-09 |archive-date=2018-07-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180709070655/https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/gareth-bale-transfer-spurs-star-2244433 |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/gareth-bale-could-earn-25-2246560#ixzz33lcyz6AO |title=Gareth Bale could earn £25 MILLION a year in total as Madrid falls in love with Wales star |newspaper=Daily Mirror |accessdate=2014-06-04 |date=2013-09-02 |archive-date=2018-12-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181213150319/https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/gareth-bale-could-earn-25-2246560#ixzz33lcyz6AO |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;. 2014 жылдың наурыз айында Бейл Adidas F50 crazylight футбол аяқ киімін қолданған алғашқы ойыншы болды. 2015 жылы Adidas Х15 футбол аяқ киімін ұсынды&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.huffingtonpost.co.uk/2014/03/17/gareth-bale-adidas-adizero_n_4978083.html |title=Gareth Bale Reveals Adidas' Adizero F50 Crazylight Boots (Pictures) |newspaper=Huffington Post |date=2014-03-17 |accessdate=2018-09-27 |archive-date=2018-09-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180928003326/https://www.huffingtonpost.co.uk/2014/03/17/gareth-bale-adidas-adizero_n_4978083.html |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;.

=== Қайырымдылық ===
2014 жылдың қараша айында Бейл [[Криштиану Роналду]], [[Неймар]], [[Хави]] және [[Дидье Дрогба]] секілді әлемнің үздік футболшыларының қатысуымен &quot;Эбола вирусына қарсы 11&quot; атты FIFA акциясына қатысты. &quot;Біз [[Эбола ауруы|Эбола ауруын]] бірге жеңе аламыз&quot; ұранымен (ағылш. &quot;Together, we can beat Ebola&quot;) бұл акция Африка футбол конфедерациясымен және медициналық сарапшылармен бірлесіп өткізілді, ойыншылардың өздері ауру туралы және онымен күресу жолдары туралы хабардарлықты арттыру мақсатында он бір хабарлама жазды.

== Жетістіктері ==
=== Командалық ===
; «Тоттенхэм Хотспур»
* Англия футбол лигасы: 2007/08

; «Реал Мадрид»
* [[Футболдан Испания чемпионаты|Испания чемпионы]] ('''3'''): [[Футболдан Испания Чемпионаты 2016/17|2016/17]], [[Футболдан Испания Чемпионаты 2019/20|2019/20]], [[Футболдан Испания чемпионаты 2021/22|2021/22]]
* [[Футболдан Испания Кубогы|Испания кубогы]]: 2013/14
* [[Футболдан Испания суперкубогы|Испания суперкубогы]] ('''2'''): 2017, 2020
* [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|Чемпиондар Лигасы]] ('''5'''): [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2013/14|2013/14]], [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2015/16|2015/16]], [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2016/17|2016/17]], [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2017/18|2017/18]], [[УЕФА Чемпиондар лигасы 2021/22|2021/22]]
* [[УЕФА Суперкубогы]] ('''2'''): [[УЕФА Суперкубогы 2014|2014]], [[УЕФА Суперкубогы 2017|2017]]
* [[Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі|Клубтар әлем чемпионаты]] ('''4'''): [[Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі 2014|2014]], [[Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі 2016|2016]], [[Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі 2017|2017]], [[Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі 2018|2018]]

; Уэльс құрамасы
* [[Футболдан Еуропа чемпионаты|Еуропа чемпионатының]] жартылай финалисі: [[Футболдан 2016 жылғы Еуропа біріншілігі|2016]]

=== Жеке ===
* [[Англия Премьер-лигасы|Англия Премьер-лигасының]] үздігі: 2012/13
* Англия Премьер-лигасының жыл ойыншысы ('''2'''): 2010/11, 2012/13
* [[УЕФА]] символикалық құрамы ('''2'''): 2011, 2013
* [[Уэльс|Уэльстің]] жыл ойыншысы: 2010, 2011, 2013, 2014, 2015, 2016

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сілтемелер ==
* {{cite web|url=http://www.national-football-teams.com/player/14541.html|title=General Information about the player Gareth Bale|author=|date=|work=|publisher=''National Football Team''|accessdate=4 тамыз 2022|lang=en}}
* {{cite web|url=https://www.soccerbase.com/players/player.sd?player_id=43700|title=11. Gareth Bale|author=|date=|work=|publisher=''Soccerbase''|accessdate=4 тамыз 2022|lang=en}}

[[Санат:Уэльс футболшылары]]
[[Санат:Уэльс Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары‎]]
[[Санат:Саутгемптон ФК ойыншылары]]
[[Санат:Тоттенхэм Хотспур ФК ойыншылары]]
[[Санат:Реал Мадрид ФК ойыншылары]]
[[Санат:Лос-Анжелес ФК ойыншылары]]</text>
      <sha1>ehhvqnlq1yq033nuuoc946ew6o2gsve</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057546</id>
      <parentid>3057482</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T16:47:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ұлы Тұран</username>
        <id>120792</id>
      </contributor>
      <comment>/* Футболдан тыс */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24807" xml:space="preserve">{{Футболшы
|есімі = Гарет Бейл
|толық аты = Гарет Фрэнк Бейл
|сурет = AUT vs. WAL 2016-10-06 (155).jpg 
|сурет ені = 220px
|атауы = Гарет Бейл 2016 жылы
|туған күні = 16.07.1989
|туған жері = [[Кардифф]], [[Уэльс]], [[Ұлыбритания]]
|азаматтығы = {{байрақ|Уэльс}}
|бойы = 185 [[сантиметр|см]]&lt;ref name=&quot;LA&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.lafc.com/players/gareth-bale/|title=Gareth Bale|author=|date=|work=|publisher=''Los Angeles Football Club''|accessdate=4 тамыз 2022|lang=en}}&lt;/ref&gt;
|салмағы = 81 [[килограмм|кг]]&lt;ref name=&quot;LA&quot;/&gt;
|позиция = [[жартылай қорғаушы]]
|қазіргі клуб = {{ту|АҚШ}} [[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]
|номері = 11 
|жастар клубы = {{футбол карьерасы
||{{ту|Уэльс}} Кардифф Сивил Сервис|
|1999—2006|{{ту|Англия}} Саутгемптон}}|
|клубтары = {{футбол карьерасы
|2006—2007|{{ту|Англия}} [[Саутгемптон]]|40 (5)
|2007—2013|{{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур]]|146 (42)
|2013—2022|{{ту|Испания}} [[Реал Мадрид]]|176 (81)
|2020—2021|{{аренда}} {{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур]] (аренда)|20 (11)
|2022—|{{ту|АҚШ}} [[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]|3 (1)
}}
|ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы
|2005—2006|{{ту|Уэльс}} Уэльс U17|7 (1)
|2006|{{ту|Уэльс}} Уэльс U19|1 (1)
|2006—2008|{{ту|Уэльс}} Уэльс U21|4 (2)
|2006—|{{футбол|Уэльс}}|106 (40)}}
|медальдары = [[Сурет:OBE Civil ribbon.svg|60px]]
|Commons = Gareth Bale
}}
'''Гарет Фрэнк Бейл''' ({{lang-en|Gareth Frank Bale}}; [[1989 жыл]]ы [[16 шілде]]де туған, [[Кардифф]], [[Уэльс]]) — уэльс футболшысы, &quot;[[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]&quot; футбол клубы мен [[Уэльс Ұлттық футбол құрамасы|Уэльс құрамасының]] жартылай қорғаушы. Шеткі жартылай қорғаушы ретінде ойынға қатысады. Өзінің тез жылдамдығымен және дәл тебуімен ерекшеленеді.

== Карьерасы ==
=== Клубтық ===
Өз карьерасын сол жақтағы қорғаушы ретінде &quot;[[Саутгемптон]]&quot; клубында бастаған. Айыптық стандарттан соғуда шеберлік қасиеттерін көрсете білді. Алғашқы ойынын &quot;Миллоулға&quot; қарсы өткізді де [[Тео Уолкотт]]тан кейін [[Англия Премьер-лигасы]]нда алаңға шыққан жас футболшы атанды. 2006/07 маусымда 38 рет алаңға шығып, 5 гол соқты.

2007 жылы «[[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэм]]&lt;nowiki/&gt;» клубына ауысып, шабуылшы ретінде ойнауды бастады. &quot;Тоттенхэм&quot; сапындағы ресми дебютін 26 тамызда &quot;Манчестер Юнайтедке&quot; қарсы ойында өткізді&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/21584747|title=Gareth Bale: From Spurs jinx to 'world-class' performer|author=By Jeremy Butler &amp; Chris McKenna|date=26 ақпан 2013|work=|publisher=''BBC Sport''|accessdate=|lang=en}}&lt;/ref&gt;. Алты күннен соң тұңғыш голын &quot;[[Фулхэм (футбол клубы)|Фулхэм]]&quot; қақпасына соқты (3:3).

2008 жылы келісім шартын 2013 жылға дейін созды&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://newsimg.bbc.co.uk/sport1/hi/football/teams/t/tottenham_hotspur/7558883.stm|title=Bale signs new Tottenham contract|author=|date=13 тамыз 2008|work=|publisher=''Sport Football''|accessdate=|lang=en}}&lt;/ref&gt;. Бұдан кейінгі екі маусымды өте сәтті өткізді де, футболшыға алпауыт клубтардың көзі түсе бастады.

2010 жылы 21 тамызда &quot;[[Сток Сити]]&quot; қақпасына тұңғыш дублін соқты. 29 қыркүйекте [[УЕФА Чемпиондар Лигасы]]ндағы тұңғыш голын &quot;[[Твенте (футбол клубы)|Твенте]]&quot; қақпасына соқты. 20 қыркүйекте Чемпиондар лигасындағы тұңғыш хет-тригін &quot;[[Интернационале]]&quot; қақпасына енгізді, бірақ &quot;Тоттенхэм&quot; 3:4 есебімен ұтылып қалды. 2011 жылы ақпан айында АПЛ-дың үздік футболшысы атанды.

2012/13 маусымда 11-нөмірлі жейдені киді (бұған дейін 3-нөмірде ойнаған). Маусым қорытындысында Англия премьер лигасының &quot;Жыл ойыншысы&quot; және &quot;Үздік жас ойыншысы&quot; деген екі бірдей номинациясын ұтып алды. Бұған дейін мұндай дубльді Энди Грей мен [[Криштиану Роналду]] ғана жасай алған.

2013 жылы 1 қыркүйекте 100 миллион еуроға &quot;[[Реал Мадрид]]ке&quot; ауысты. Бұл сол кездегі трансферлердің рекорды болды, &quot;Реалда&quot; ойнаған алғашқы маусымда УЕФА Чемпиондар Лигасын, [[Футболдан Испания Кубогы|Испания кубогын]] ұтып алды. Осы екі турнирдің финалында гол соқты. Корольдық клуб сапындағы алғашқы ойынын &quot;[[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреалға]]&quot; қарсы өткізіп, алғашқы голын да соқты. 

2014 жылғы клубтар әлем чемпионатында &quot;Сан-Лоренсоның&quot; қақпасына бір гол соқты, &quot;Реал&quot; турнир жеңімпазы атанды. Бұл Бейлдің &quot;Реал&quot; сапындағы төртінші ірі жүлдесі болды. 

2015 жылы 20 желтоқсанда &quot;Райо Вальекано&quot; қақпасына төрт гол соғып, карьерасындағы тұңғыш покерін жасады. 

2016 жылы клубпен келісім шартын 2022 жылға дейін созды. 

2018 жылы [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2018|УЕФА Чемпиондар лигасының финалында]] &quot;[[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпульдің]]&quot; қақпасына екі гол соғып, клубқа жеңіс әперді. Чемпиондар лигасының финалдарында ойынға тыңнан қосылып дубль жасаған тұңғыш футболшы атанды. 

2019 жылы 9 ақпанда &quot;Атлетико&quot; қақпасына &quot;Реал&quot; сапындағы 100-ші голын соқты. 

2020 жылы қыркүйекте бұрынғы клубы &quot;[[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэмге]]&quot; жалға берілді. 20 рет алаңға шығып, 11 голмен ерекшеленді.

2022 жылы &quot;Реал Мадридпен&quot; келісімшарты аяқталған соң, сол жылы 25 маусымда &quot;[[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]&quot; клубына ауысты. Өзінің сүйікті 11 номерін таңдап алды.

=== Ұлттық құрама ===
Уэльстің бірнеше жастағы құрамаларында ойнады. Негізгі құрамада 2006 жылы 7 қазанда [[Словакия Ұлттық футбол құрамасы|Словакияға]] қарсы [[Футболдан 2008 жылғы Еуропа біріншілігі|ЕУРО-2008 іріктеу матчында]] алаңға шықты. Бұл ойында Уэльс 1:5 есебімен ойсырай ұтылды, құраманың жалғыз голын Бейл айып добынан соққан еді.

[[Футболдан 2016 жылғы Еуропа біріншілігі|2016 жылы Еуропа чемпионатына қатысып]], топтық кезеңде сол  Словакияның, [[Англия Ұлттық футбол құрамасы|Англияның]], [[Ресей Ұлттық футбол құрамасы|Ресейдің]] қақпасына бір-бір голдан соғып, құрамасының 1/8 финалға шығуына көмектесті. Плей-офф кезеңінде Бейл гол соға алмады, соған қарамастан Уэльс жартылай финалға дейін жетті.

2018 жылы 6 қыркүйекте [[УЕФА Ұлттар Лигасы 2018/19|2018/19 жылғы УЕФА Ұлттар лигасында]] [[Ирландия Ұлттық футбол құрамасы|Ирландия]] қақпасына гол соғып, ұлттық құрамадағы голдар санын 30-ға жеткізді (рекордтық көрсеткіш).

2022 жылы 14 маусымда [[УЕФА Ұлттар Лигасы 2022/23, А лигасы|2022/23 жылғы УЕФА Ұлттар Лигасының]] маусымында [[Нидерланд Ұлттық футбол құрамасы|Нидерланд құрамасына]] қарсы ойында ұлттық құрамадағы 40-шы голын соқты.

== Футболдан тыс ==
[[Сурет:Gareth Bale 2015 (6).jpg|170px|нобай|оңға|Бейл Adidas X15 аяқ киімімен ойнауда]]
=== Жеке өмір ===
Бейл [[Мадрид]]те әйелі Эмма Рис-Джонспен бірге тұрады, ол мектеп кезіндегі сүйіктісі болған&lt;ref&gt;{{Cite news |url=http://www.walesonline.co.uk/news/need-to-read/2012/10/20/updated-gareth-bale-withdraws-from-tottenham-match-as-partner-goes-into-labour-91466-32071244/ |title=Gareth Bale withdraws from Tottenham match as partner goes into labour |date=2012-10-20 |work=Wales Online |access-date=2018-09-27 |accessdate=2018-12-02 |archivedate=2012-10-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121023212413/http://www.walesonline.co.uk/news/need-to-read/2012/10/20/updated-gareth-bale-withdraws-from-tottenham-match-as-partner-goes-into-labour-91466-32071244/ }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/football/11238362/Gareth-Bale-exclusive-interview-Real-Madrid-Spurs.html |title=Gareth Bale: 'Without Real Madrid, it would have been very, very difficult to have ever left Spurs' |date=2014-11-21 |work=The Daily Telegraph |accessdate=2014-11-21 |last=Parrish |first=Charlie |archivedate=2018-07-13 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180713083013/https://www.telegraph.co.uk/sport/football/11238362/Gareth-Bale-exclusive-interview-Real-Madrid-Spurs.html }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://zvezda-fc.ru/17989-emma-ris-dzhons-romanticheskaya-istoriya-skromnoy-devushki.html|title=Эмма Рис-Джонс: романтическая история скромной девушки|date=2015-05-12|publisher=zvezda-fc.ru|access-date=2018-07-12|archive-date=2018-07-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20180712214732/http://zvezda-fc.ru/17989-emma-ris-dzhons-romanticheskaya-istoriya-skromnoy-devushki.html|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;. Ерлі-зайыптылардың төрт баласы бар — қызы Альба Виолет Бэйл (2012 жылы 21 қазанда туған)&lt;ref&gt;{{cite news |last=Joel |first=Don |title=Gareth Bale reveals the emotion of being reunited with his daughter in pictures that endeared him to the world |url=https://www.walesonline.co.uk/sport/football/football-news/gareth-bale-reveals-emotion-being-11543014 |work=Wales Online |accessdate=2018-03-18 |date=2016-06-29 |archivedate=2018-06-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180612141719/https://www.walesonline.co.uk/sport/football/football-news/gareth-bale-reveals-emotion-being-11543014 }}&lt;/ref&gt; және Нава Валентина Бэйл (2016 жылы 22 наурызда туған)&lt;ref&gt;{{Cite news |url=https://www.bbc.com/news/uk-wales-35876998 |title=Wales footballer Gareth Bale welcomes second daughter |work=BBC News |access-date=2016-03-22 |accessdate=2018-07-12 |archivedate=2019-08-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190804144344/https://www.bbc.com/news/uk-wales-35876998 }}&lt;/ref&gt; және ұлдары Аксел Чарльз Бэйл (2018 жылы 8 мамырда туған)&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=en-US|url=https://expressdigest.com/wales-star-gareth-bale-announces-birth-of-baby-boy-axel/|title=Wales star Gareth Bale announces birth of baby boy Axel {{!}} {{!}} Express Digest|access-date=2021-07-11|archive-date=2021-07-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20210711163215/https://expressdigest.com/wales-star-gareth-bale-announces-birth-of-baby-boy-axel/|deadlink=no}}&lt;/ref&gt; және Зандер Фрэнк Бэйл (2021 жылы 7 маусымда туған)&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=en|url=https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/gareth-bale-baby-boy-son-24494049|title=Gareth Bale welcomes fourth child Xander with heartwarming announcement|author=Chris Doyle|website=mirror|date=2021-07-08|access-date=2021-07-11|archive-date=2021-07-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20210711163213/https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/gareth-bale-baby-boy-son-24494049|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.

Гарет — [[Гольф|гольфтің]] үлкен жанкүйері&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.thetimes.co.uk/article/wales-manager-ryan-giggs-bans-golf-and-tells-gareth-bale-to-use-custom-seat-69vmzz2g9|title=Wales manager Ryan Giggs bans golf and tells Gareth Bale to use custom seat|publisher=The Times|access-date=2018-12-02|archive-date=2018-12-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20181203010852/https://www.thetimes.co.uk/article/wales-manager-ryan-giggs-bans-golf-and-tells-gareth-bale-to-use-custom-seat-69vmzz2g9|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.championat.com/football/news-3009577-bejl---o-pszh-ja-redko-smotrju-futbol-chestno-govorja-predpochitaju-golf.html|title=Бэйл: слежу ли за «ПСЖ»? Редко смотрю футбол, предпочитаю гольф|publisher=Чемпионат|access-date=2018-12-02|archive-date=2018-12-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20181203010903/https://www.championat.com/football/news-3009577-bejl---o-pszh-ja-redko-smotrju-futbol-chestno-govorja-predpochitaju-golf.html|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;. Және де ол [[Алкоголдік ішімдіктер|алкогольдік ішімдіктерден]] толықтай бас тартады&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Malone |first1=Sam |title=Gareth: 'I can't stand the booze' |url=https://www.walesonline.co.uk/news/wales-news/gareth-i-cant-stand-booze-1884234 |accessdate=2018-03-22 |work=Wales Online |date=2013-03-27 |archivedate=2018-07-09 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180709182205/https://www.walesonline.co.uk/news/wales-news/gareth-i-cant-stand-booze-1884234 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Fifield |first1=Dominic |title=Danny Rose’s insight on Gareth Bale sends shivers down England spines |url=https://www.theguardian.com/football/2016/jun/11/danny-rose-england-gareth-bale-wales-euro-2016 |accessdate=2018-03-22 |work=The Observer |date=2016-06-11 |archivedate=2018-06-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180612144819/https://www.theguardian.com/football/2016/jun/11/danny-rose-england-gareth-bale-wales-euro-2016 }}&lt;/ref&gt;.

=== Сауда белгісі және жарнамалық келісімшарттар ===
Бэйлдің өзінің сауда белгісі бар. 2013 жылдың 26 наурызында Гарет [[Ұлыбритания|Ұлыбританияның]] зияткерлік меншік кеңсесіне өзінің логотипін ресми түрде тіркеуге өтініш берді, ол өзінің жүрек қимылымен тойлауына негізделген, ол гол соққаннан кейін жиі көрсетеді, сонымен қатар ойын футболкасында бейнеленген сүйікті нөмірі — 11. Бұл логотип киім және аяқ киім сияқты әртүрлі өнімдерде қолданылады&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.telegraph.co.uk/finance/newsbysector/retailandconsumer/10042652/Gareth-Bale-plans-to-put-heart-goal-celebration-on-clothing-after-filing-trademark.html|title=Gareth Bale plans to put 'heart' goal celebration on clothing after filing trademark|publisher=The Telegraph|access-date=2018-07-12|archive-date=2018-07-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20180711042944/https://www.telegraph.co.uk/finance/newsbysector/retailandconsumer/10042652/Gareth-Bale-plans-to-put-heart-goal-celebration-on-clothing-after-filing-trademark.html|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.

Ол [[Adidas]], [[EA Sports]], [[Lucozade]] және [[BT Sport]] сияқты брендтермен жұмыс істейді&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/adidas-crazylights-real-madrid-superstar-3252051 |title=Real Madrid superstar Gareth Bale shows off the lightest football boot ever made |newspaper=Daily Mirror |accessdate=2014-06-04 |date=2014-03-17 |archive-date=2020-07-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200724235818/https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/adidas-crazylights-real-madrid-superstar-3252051 |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.scotsman.com/sport/rugby-union/gareth-bale-in-bt-sport-channel-deal-1-2859633 |title=Gareth Bale in BT Sport channel deal |newspaper=The Scotsman |accessdate=2018-09-27 |archive-date=2018-09-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180928043951/https://www.scotsman.com/sport/rugby-union/gareth-bale-in-bt-sport-channel-deal-1-2859633 |deadlink=yes }}&lt;/ref&gt;. 2014 жылы Бейл &quot;Реал Мадридпен&quot; келісімшарт бойынша тұрақты жалақы ретінде 15 миллион фунт алды, ал оның жарнамалық кірісі жылына 10 миллион фунт болды&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/gareth-bale-transfer-spurs-star-2244433 |title=Gareth Bale signs £300,000 A WEEK six-year deal with Real Madrid |newspaper=Daily Mirror |accessdate=2014-06-04 |date=2013-09 |archive-date=2018-07-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180709070655/https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/gareth-bale-transfer-spurs-star-2244433 |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/gareth-bale-could-earn-25-2246560#ixzz33lcyz6AO |title=Gareth Bale could earn £25 MILLION a year in total as Madrid falls in love with Wales star |newspaper=Daily Mirror |accessdate=2014-06-04 |date=2013-09-02 |archive-date=2018-12-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181213150319/https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/gareth-bale-could-earn-25-2246560#ixzz33lcyz6AO |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;. 2014 жылдың наурыз айында Бейл Adidas F50 crazylight футбол аяқ киімін қолданған алғашқы ойыншы болды. 2015 жылы Adidas Х15 футбол аяқ киімін ұсынды&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.huffingtonpost.co.uk/2014/03/17/gareth-bale-adidas-adizero_n_4978083.html |title=Gareth Bale Reveals Adidas' Adizero F50 Crazylight Boots (Pictures) |newspaper=Huffington Post |date=2014-03-17 |accessdate=2018-09-27 |archive-date=2018-09-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180928003326/https://www.huffingtonpost.co.uk/2014/03/17/gareth-bale-adidas-adizero_n_4978083.html |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;.

=== Қайырымдылық ===
2014 жылдың қараша айында Бейл [[Криштиану Роналду]], [[Неймар]], [[Хави]] және [[Дидье Дрогба]] секілді әлемнің үздік футболшыларының қатысуымен &quot;Эбола вирусына қарсы 11&quot; атты FIFA акциясына қатысты. &quot;Біз [[Эбола ауруы|Эбола ауруын]] бірге жеңе аламыз&quot; ұранымен (ағылш. &quot;Together, we can beat Ebola&quot;) бұл акция Африка футбол конфедерациясымен және медициналық сарапшылармен бірлесіп өткізілді, ойыншылардың өздері ауру туралы және онымен күресу жолдары туралы хабардарлықты арттыру мақсатында он бір хабарлама жазды.

== Жетістіктері ==
=== Командалық ===
; «Тоттенхэм Хотспур»
* Англия футбол лигасы: 2007/08

; «Реал Мадрид»
* [[Футболдан Испания чемпионаты|Испания чемпионы]] ('''3'''): [[Футболдан Испания Чемпионаты 2016/17|2016/17]], [[Футболдан Испания Чемпионаты 2019/20|2019/20]], [[Футболдан Испания чемпионаты 2021/22|2021/22]]
* [[Футболдан Испания Кубогы|Испания кубогы]]: 2013/14
* [[Футболдан Испания суперкубогы|Испания суперкубогы]] ('''2'''): 2017, 2020
* [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|Чемпиондар Лигасы]] ('''5'''): [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2013/14|2013/14]], [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2015/16|2015/16]], [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2016/17|2016/17]], [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2017/18|2017/18]], [[УЕФА Чемпиондар лигасы 2021/22|2021/22]]
* [[УЕФА Суперкубогы]] ('''2'''): [[УЕФА Суперкубогы 2014|2014]], [[УЕФА Суперкубогы 2017|2017]]
* [[Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі|Клубтар әлем чемпионаты]] ('''4'''): [[Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі 2014|2014]], [[Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі 2016|2016]], [[Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі 2017|2017]], [[Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі 2018|2018]]

; Уэльс құрамасы
* [[Футболдан Еуропа чемпионаты|Еуропа чемпионатының]] жартылай финалисі: [[Футболдан 2016 жылғы Еуропа біріншілігі|2016]]

=== Жеке ===
* [[Англия Премьер-лигасы|Англия Премьер-лигасының]] үздігі: 2012/13
* Англия Премьер-лигасының жыл ойыншысы ('''2'''): 2010/11, 2012/13
* [[УЕФА]] символикалық құрамы ('''2'''): 2011, 2013
* [[Уэльс|Уэльстің]] жыл ойыншысы: 2010, 2011, 2013, 2014, 2015, 2016

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сілтемелер ==
* {{cite web|url=http://www.national-football-teams.com/player/14541.html|title=General Information about the player Gareth Bale|author=|date=|work=|publisher=''National Football Team''|accessdate=4 тамыз 2022|lang=en}}
* {{cite web|url=https://www.soccerbase.com/players/player.sd?player_id=43700|title=11. Gareth Bale|author=|date=|work=|publisher=''Soccerbase''|accessdate=4 тамыз 2022|lang=en}}

[[Санат:Уэльс футболшылары]]
[[Санат:Уэльс Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары‎]]
[[Санат:Саутгемптон ФК ойыншылары]]
[[Санат:Тоттенхэм Хотспур ФК ойыншылары]]
[[Санат:Реал Мадрид ФК ойыншылары]]
[[Санат:Лос-Анжелес ФК ойыншылары]]</text>
      <sha1>15dc43kiz7fhttar90z8d6x8vlzrqgp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057622</id>
      <parentid>3057546</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T03:39:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ұлы Тұран</username>
        <id>120792</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24932" xml:space="preserve">{{Футболшы
|есімі = Гарет Бейл
|толық аты = Гарет Фрэнк Бейл
|сурет = AUT vs. WAL 2016-10-06 (155).jpg 
|сурет ені = 220px
|атауы = Гарет Бейл 2016 жылы
|туған күні = 16.07.1989
|туған жері = [[Кардифф]], [[Уэльс]], [[Ұлыбритания]]
|азаматтығы = {{байрақ|Уэльс}}
|бойы = 185 [[сантиметр|см]]&lt;ref name=&quot;LA&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.lafc.com/players/gareth-bale/|title=Gareth Bale|author=|date=|work=|publisher=''Los Angeles Football Club''|accessdate=4 тамыз 2022|lang=en}}&lt;/ref&gt;
|салмағы = 81 [[килограмм|кг]]&lt;ref name=&quot;LA&quot;/&gt;
|позиция = [[жартылай қорғаушы]]
|қазіргі клуб = {{ту|АҚШ}} [[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]
|номері = 11 
|жастар клубы = {{футбол карьерасы
||{{ту|Уэльс}} Кардифф Сивил Сервис|
|1999—2006|{{ту|Англия}} Саутгемптон}}|
|клубтары = {{футбол карьерасы
|2006—2007|{{ту|Англия}} [[Саутгемптон]]|40 (5)
|2007—2013|{{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур]]|146 (42)
|2013—2022|{{ту|Испания}} [[Реал Мадрид]]|176 (81)
|2020—2021|{{аренда}} {{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур]] (аренда)|20 (11)
|2022—|{{ту|АҚШ}} [[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]|3 (1)
}}
|ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы
|2005—2006|{{ту|Уэльс}} Уэльс U17|7 (1)
|2006|{{ту|Уэльс}} Уэльс U19|1 (1)
|2006—2008|{{ту|Уэльс}} Уэльс U21|4 (2)
|2006—|{{футбол|Уэльс}}|106 (40)}}
|медальдары = [[Сурет:OBE Civil ribbon.svg|60px]]
|Commons = Gareth Bale
}}
'''Гарет Фрэнк Бейл''' ({{lang-en|Gareth Frank Bale}}; [[1989 жыл]]ы [[16 шілде]]де туған, [[Кардифф]], [[Уэльс]]) — уэльс футболшысы, &quot;[[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]&quot; футбол клубы мен [[Уэльс Ұлттық футбол құрамасы|Уэльс құрамасының]] жартылай қорғаушы. Шеткі жартылай қорғаушы ретінде ойынға қатысады. Өзінің тез жылдамдығымен және дәл тебуімен ерекшеленеді.

== Карьерасы ==
=== Клубтық ===
Өз карьерасын сол жақтағы қорғаушы ретінде &quot;[[Саутгемптон]]&quot; клубында бастаған. Айыптық стандарттан соғуда шеберлік қасиеттерін көрсете білді. Алғашқы ойынын &quot;Миллоулға&quot; қарсы өткізді де [[Тео Уолкотт]]тан кейін [[Англия Премьер-лигасы]]нда алаңға шыққан жас футболшы атанды. 2006/07 маусымда 38 рет алаңға шығып, 5 гол соқты.

2007 жылы «[[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэм]]&lt;nowiki/&gt;» клубына ауысып, шабуылшы ретінде ойнауды бастады. &quot;Тоттенхэм&quot; сапындағы ресми дебютін 26 тамызда &quot;Манчестер Юнайтедке&quot; қарсы ойында өткізді&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/21584747|title=Gareth Bale: From Spurs jinx to 'world-class' performer|author=By Jeremy Butler &amp; Chris McKenna|date=26 ақпан 2013|work=|publisher=''BBC Sport''|accessdate=|lang=en}}&lt;/ref&gt;. Алты күннен соң тұңғыш голын &quot;[[Фулхэм (футбол клубы)|Фулхэм]]&quot; қақпасына соқты (3:3).

2008 жылы келісім шартын 2013 жылға дейін созды&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://newsimg.bbc.co.uk/sport1/hi/football/teams/t/tottenham_hotspur/7558883.stm|title=Bale signs new Tottenham contract|author=|date=13 тамыз 2008|work=|publisher=''Sport Football''|accessdate=|lang=en}}&lt;/ref&gt;. Бұдан кейінгі екі маусымды өте сәтті өткізді де, футболшыға алпауыт клубтардың көзі түсе бастады.

2010 жылы 21 тамызда &quot;[[Сток Сити]]&quot; қақпасына тұңғыш дублін соқты. 29 қыркүйекте [[УЕФА Чемпиондар Лигасы]]ндағы тұңғыш голын &quot;[[Твенте (футбол клубы)|Твенте]]&quot; қақпасына соқты. 20 қыркүйекте Чемпиондар лигасындағы тұңғыш хет-тригін &quot;[[Интернационале]]&quot; қақпасына енгізді, бірақ &quot;Тоттенхэм&quot; 3:4 есебімен ұтылып қалды. 2011 жылы ақпан айында АПЛ-дың үздік футболшысы атанды.

2012/13 маусымда 11-нөмірлі жейдені киді (бұған дейін 3-нөмірде ойнаған). Маусым қорытындысында Англия премьер лигасының &quot;Жыл ойыншысы&quot; және &quot;Үздік жас ойыншысы&quot; деген екі бірдей номинациясын ұтып алды. Бұған дейін мұндай дубльді Энди Грей мен [[Криштиану Роналду]] ғана жасай алған.

2013 жылы 1 қыркүйекте 100 миллион еуроға &quot;[[Реал Мадрид]]ке&quot; ауысты. Бұл сол кездегі трансферлердің рекорды болды, &quot;Реалда&quot; ойнаған алғашқы маусымда УЕФА Чемпиондар Лигасын, [[Футболдан Испания Кубогы|Испания кубогын]] ұтып алды. Осы екі турнирдің финалында гол соқты. Корольдық клуб сапындағы алғашқы ойынын &quot;[[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреалға]]&quot; қарсы өткізіп, алғашқы голын да соқты. 

2014 жылғы клубтар әлем чемпионатында &quot;Сан-Лоренсоның&quot; қақпасына бір гол соқты, &quot;Реал&quot; турнир жеңімпазы атанды. Бұл Бейлдің &quot;Реал&quot; сапындағы төртінші ірі жүлдесі болды. 

2015 жылы 20 желтоқсанда &quot;Райо Вальекано&quot; қақпасына төрт гол соғып, карьерасындағы тұңғыш покерін жасады. 

2016 жылы клубпен келісім шартын 2022 жылға дейін созды. 

2018 жылы [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2018|УЕФА Чемпиондар лигасының финалында]] &quot;[[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпульдің]]&quot; қақпасына екі гол соғып, клубқа жеңіс әперді. Чемпиондар лигасының финалдарында ойынға тыңнан қосылып дубль жасаған тұңғыш футболшы атанды. 

2019 жылы 9 ақпанда &quot;Атлетико&quot; қақпасына &quot;Реал&quot; сапындағы 100-ші голын соқты. 

2020 жылы қыркүйекте бұрынғы клубы &quot;[[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэмге]]&quot; жалға берілді. 20 рет алаңға шығып, 11 голмен ерекшеленді.

2022 жылы &quot;Реал Мадридпен&quot; келісімшарты аяқталған соң, сол жылы 25 маусымда &quot;[[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]&quot; клубына ауысты. Өзінің сүйікті 11 номерін таңдап алды.

=== Ұлттық құрама ===
Уэльстің бірнеше жастағы құрамаларында ойнады. Негізгі құрамада 2006 жылы 7 қазанда [[Словакия Ұлттық футбол құрамасы|Словакияға]] қарсы [[Футболдан 2008 жылғы Еуропа біріншілігі|ЕУРО-2008 іріктеу матчында]] алаңға шықты. Бұл ойында Уэльс 1:5 есебімен ойсырай ұтылды, құраманың жалғыз голын Бейл айып добынан соққан еді.

[[Футболдан 2016 жылғы Еуропа біріншілігі|2016 жылы Еуропа чемпионатына қатысып]], топтық кезеңде сол  Словакияның, [[Англия Ұлттық футбол құрамасы|Англияның]], [[Ресей Ұлттық футбол құрамасы|Ресейдің]] қақпасына бір-бір голдан соғып, құрамасының 1/8 финалға шығуына көмектесті. Плей-офф кезеңінде Бейл гол соға алмады, соған қарамастан Уэльс жартылай финалға дейін жетті.

2018 жылы 6 қыркүйекте [[УЕФА Ұлттар Лигасы 2018/19|2018/19 жылғы УЕФА Ұлттар лигасында]] [[Ирландия Ұлттық футбол құрамасы|Ирландия]] қақпасына гол соғып, ұлттық құрамадағы голдар санын 30-ға жеткізді (рекордтық көрсеткіш).

2022 жылы 14 маусымда [[УЕФА Ұлттар Лигасы 2022/23, А лигасы|2022/23 жылғы УЕФА Ұлттар Лигасының]] маусымында [[Нидерланд Ұлттық футбол құрамасы|Нидерланд құрамасына]] қарсы ойында ұлттық құрамадағы 40-шы голын соқты.

== Футболдан тыс ==
[[Сурет:Gareth Bale 2015 (6).jpg|170px|нобай|оңға|Бейл Adidas X15 аяқ киімімен ойнауда]]
=== Жеке өмірі ===
Бейл [[Мадрид]]те әйелі Эмма Рис-Джонспен бірге тұрады, ол мектеп кезіндегі сүйіктісі болған&lt;ref&gt;{{Cite news |url=http://www.walesonline.co.uk/news/need-to-read/2012/10/20/updated-gareth-bale-withdraws-from-tottenham-match-as-partner-goes-into-labour-91466-32071244/ |title=Gareth Bale withdraws from Tottenham match as partner goes into labour |date=2012-10-20 |work=Wales Online |access-date=2018-09-27 |accessdate=2018-12-02 |archivedate=2012-10-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121023212413/http://www.walesonline.co.uk/news/need-to-read/2012/10/20/updated-gareth-bale-withdraws-from-tottenham-match-as-partner-goes-into-labour-91466-32071244/ }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/football/11238362/Gareth-Bale-exclusive-interview-Real-Madrid-Spurs.html |title=Gareth Bale: 'Without Real Madrid, it would have been very, very difficult to have ever left Spurs' |date=2014-11-21 |work=The Daily Telegraph |accessdate=2014-11-21 |last=Parrish |first=Charlie |archivedate=2018-07-13 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180713083013/https://www.telegraph.co.uk/sport/football/11238362/Gareth-Bale-exclusive-interview-Real-Madrid-Spurs.html }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://zvezda-fc.ru/17989-emma-ris-dzhons-romanticheskaya-istoriya-skromnoy-devushki.html|title=Эмма Рис-Джонс: романтическая история скромной девушки|date=2015-05-12|publisher=zvezda-fc.ru|access-date=2018-07-12|archive-date=2018-07-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20180712214732/http://zvezda-fc.ru/17989-emma-ris-dzhons-romanticheskaya-istoriya-skromnoy-devushki.html|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;. Ерлі-зайыптылардың төрт баласы бар — қыздары Альба Виолет Бэйл (2012 жылы 21 қазанда туған)&lt;ref&gt;{{cite news |last=Joel |first=Don |title=Gareth Bale reveals the emotion of being reunited with his daughter in pictures that endeared him to the world |url=https://www.walesonline.co.uk/sport/football/football-news/gareth-bale-reveals-emotion-being-11543014 |work=Wales Online |accessdate=2018-03-18 |date=2016-06-29 |archivedate=2018-06-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180612141719/https://www.walesonline.co.uk/sport/football/football-news/gareth-bale-reveals-emotion-being-11543014 }}&lt;/ref&gt; мен Нава Валентина Бэйл (2016 жылы 22 наурызда туған)&lt;ref&gt;{{Cite news |url=https://www.bbc.com/news/uk-wales-35876998 |title=Wales footballer Gareth Bale welcomes second daughter |work=BBC News |access-date=2016-03-22 |accessdate=2018-07-12 |archivedate=2019-08-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190804144344/https://www.bbc.com/news/uk-wales-35876998 }}&lt;/ref&gt; және ұлдары Аксел Чарльз Бэйл (2018 жылы 8 мамырда туған)&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=en-US|url=https://expressdigest.com/wales-star-gareth-bale-announces-birth-of-baby-boy-axel/|title=Wales star Gareth Bale announces birth of baby boy Axel {{!}} {{!}} Express Digest|access-date=2021-07-11|archive-date=2021-07-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20210711163215/https://expressdigest.com/wales-star-gareth-bale-announces-birth-of-baby-boy-axel/|deadlink=no}}&lt;/ref&gt; мен Зандер Фрэнк Бэйл (2021 жылы 7 маусымда туған)&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=en|url=https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/gareth-bale-baby-boy-son-24494049|title=Gareth Bale welcomes fourth child Xander with heartwarming announcement|author=Chris Doyle|website=mirror|date=2021-07-08|access-date=2021-07-11|archive-date=2021-07-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20210711163213/https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/gareth-bale-baby-boy-son-24494049|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.

Гарет — [[Гольф|гольфтің]] үлкен жанкүйері&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.thetimes.co.uk/article/wales-manager-ryan-giggs-bans-golf-and-tells-gareth-bale-to-use-custom-seat-69vmzz2g9|title=Wales manager Ryan Giggs bans golf and tells Gareth Bale to use custom seat|publisher=The Times|access-date=2018-12-02|archive-date=2018-12-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20181203010852/https://www.thetimes.co.uk/article/wales-manager-ryan-giggs-bans-golf-and-tells-gareth-bale-to-use-custom-seat-69vmzz2g9|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.championat.com/football/news-3009577-bejl---o-pszh-ja-redko-smotrju-futbol-chestno-govorja-predpochitaju-golf.html|title=Бэйл: слежу ли за «ПСЖ»? Редко смотрю футбол, предпочитаю гольф|publisher=Чемпионат|access-date=2018-12-02|archive-date=2018-12-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20181203010903/https://www.championat.com/football/news-3009577-bejl---o-pszh-ja-redko-smotrju-futbol-chestno-govorja-predpochitaju-golf.html|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;. Және де ол [[Алкоголдік ішімдіктер|алкогольдік ішімдіктерден]] толықтай бас тартқан&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Malone |first1=Sam |title=Gareth: 'I can't stand the booze' |url=https://www.walesonline.co.uk/news/wales-news/gareth-i-cant-stand-booze-1884234 |accessdate=2018-03-22 |work=Wales Online |date=2013-03-27 |archivedate=2018-07-09 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180709182205/https://www.walesonline.co.uk/news/wales-news/gareth-i-cant-stand-booze-1884234 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Fifield |first1=Dominic |title=Danny Rose’s insight on Gareth Bale sends shivers down England spines |url=https://www.theguardian.com/football/2016/jun/11/danny-rose-england-gareth-bale-wales-euro-2016 |accessdate=2018-03-22 |work=The Observer |date=2016-06-11 |archivedate=2018-06-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180612144819/https://www.theguardian.com/football/2016/jun/11/danny-rose-england-gareth-bale-wales-euro-2016 }}&lt;/ref&gt;.

=== Сауда белгісі және жарнамалық келісімшарттары ===
Бэйлдің өзінің сауда белгісі бар. 2013 жылдың 26 наурызында Гарет [[Ұлыбритания|Ұлыбританияның]] зияткерлік меншік кеңсесіне өзінің логотипін ресми түрде тіркеуге өтініш берді, ол өзінің жүрек қимылымен тойлауына негізделген, оны гол соққаннан кейін жиі көрсетеді, сонымен қатар ойын футболкасында бейнеленген сүйікті нөмірі — 11. Бұл логотип киім және аяқ киім сияқты әртүрлі өнімдерде қолданылады&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.telegraph.co.uk/finance/newsbysector/retailandconsumer/10042652/Gareth-Bale-plans-to-put-heart-goal-celebration-on-clothing-after-filing-trademark.html|title=Gareth Bale plans to put 'heart' goal celebration on clothing after filing trademark|publisher=The Telegraph|access-date=2018-07-12|archive-date=2018-07-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20180711042944/https://www.telegraph.co.uk/finance/newsbysector/retailandconsumer/10042652/Gareth-Bale-plans-to-put-heart-goal-celebration-on-clothing-after-filing-trademark.html|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.

Ол [[Adidas]], [[EA Sports]], [[Lucozade]] және [[BT Sport]] сияқты брендтермен жұмыс істейді&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/adidas-crazylights-real-madrid-superstar-3252051 |title=Real Madrid superstar Gareth Bale shows off the lightest football boot ever made |newspaper=Daily Mirror |accessdate=2014-06-04 |date=2014-03-17 |archive-date=2020-07-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200724235818/https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/adidas-crazylights-real-madrid-superstar-3252051 |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.scotsman.com/sport/rugby-union/gareth-bale-in-bt-sport-channel-deal-1-2859633 |title=Gareth Bale in BT Sport channel deal |newspaper=The Scotsman |accessdate=2018-09-27 |archive-date=2018-09-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180928043951/https://www.scotsman.com/sport/rugby-union/gareth-bale-in-bt-sport-channel-deal-1-2859633 |deadlink=yes }}&lt;/ref&gt;. 2014 жылы Бейл &quot;Реал Мадридпен&quot; келісімшарт бойынша тұрақты жалақы ретінде 15 миллион фунт алды, ал оның жарнамалық кірісі жылына 10 миллион фунт болды&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/gareth-bale-transfer-spurs-star-2244433 |title=Gareth Bale signs £300,000 A WEEK six-year deal with Real Madrid |newspaper=Daily Mirror |accessdate=2014-06-04 |date=2013-09 |archive-date=2018-07-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180709070655/https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/gareth-bale-transfer-spurs-star-2244433 |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/gareth-bale-could-earn-25-2246560#ixzz33lcyz6AO |title=Gareth Bale could earn £25 MILLION a year in total as Madrid falls in love with Wales star |newspaper=Daily Mirror |accessdate=2014-06-04 |date=2013-09-02 |archive-date=2018-12-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181213150319/https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/gareth-bale-could-earn-25-2246560#ixzz33lcyz6AO |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;. 2014 жылдың наурыз айында Бейл Adidas F50 crazylight футбол аяқ киімін қолданған алғашқы ойыншы болды. 2015 жылы Adidas Х15 футбол аяқ киімін киіп ұсынды&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.huffingtonpost.co.uk/2014/03/17/gareth-bale-adidas-adizero_n_4978083.html |title=Gareth Bale Reveals Adidas' Adizero F50 Crazylight Boots (Pictures) |newspaper=Huffington Post |date=2014-03-17 |accessdate=2018-09-27 |archive-date=2018-09-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180928003326/https://www.huffingtonpost.co.uk/2014/03/17/gareth-bale-adidas-adizero_n_4978083.html |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;.

=== Қайырымдылық ===
2014 жылдың қараша айында Бейл [[Криштиану Роналду]], [[Неймар]], [[Хави]] және [[Дидье Дрогба]] секілді әлемнің үздік футболшыларының қатысуымен &quot;Эбола вирусына қарсы 11&quot; атты [[ФИФА|FIFA]] акциясына қатысты. &quot;Біз [[Эбола ауруы|Эбола ауруын]] бірге жеңе аламыз&quot; ұранымен ([[Ағылшын тілі|ағылш.]] &quot;Together, we can beat Ebola&quot;) бұл акция [[Африка Футбол Конфедерациясы|Африка футбол конфедерациясымен]] және медициналық сарапшылармен бірлесіп өткізілді, ойыншылардың өздері ауру туралы және онымен күресу жолдары туралы хабарландыруларды арттыру мақсатында он бір хабарлама жазды.

== Жетістіктері ==
=== Командалық ===
; «Тоттенхэм Хотспур»
* Англия футбол лигасы: 2007/08

; «Реал Мадрид»
* [[Футболдан Испания чемпионаты|Испания чемпионы]] ('''3'''): [[Футболдан Испания Чемпионаты 2016/17|2016/17]], [[Футболдан Испания Чемпионаты 2019/20|2019/20]], [[Футболдан Испания чемпионаты 2021/22|2021/22]]
* [[Футболдан Испания Кубогы|Испания кубогы]]: 2013/14
* [[Футболдан Испания суперкубогы|Испания суперкубогы]] ('''2'''): 2017, 2020
* [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|Чемпиондар Лигасы]] ('''5'''): [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2013/14|2013/14]], [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2015/16|2015/16]], [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2016/17|2016/17]], [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2017/18|2017/18]], [[УЕФА Чемпиондар лигасы 2021/22|2021/22]]
* [[УЕФА Суперкубогы]] ('''2'''): [[УЕФА Суперкубогы 2014|2014]], [[УЕФА Суперкубогы 2017|2017]]
* [[Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі|Клубтар әлем чемпионаты]] ('''4'''): [[Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі 2014|2014]], [[Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі 2016|2016]], [[Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі 2017|2017]], [[Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі 2018|2018]]

; Уэльс құрамасы
* [[Футболдан Еуропа чемпионаты|Еуропа чемпионатының]] жартылай финалисі: [[Футболдан 2016 жылғы Еуропа біріншілігі|2016]]

=== Жеке ===
* [[Англия Премьер-лигасы|Англия Премьер-лигасының]] үздігі: 2012/13
* Англия Премьер-лигасының жыл ойыншысы ('''2'''): 2010/11, 2012/13
* [[УЕФА]] символикалық құрамы ('''2'''): 2011, 2013
* [[Уэльс|Уэльстің]] жыл ойыншысы: 2010, 2011, 2013, 2014, 2015, 2016

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сілтемелер ==
* {{cite web|url=http://www.national-football-teams.com/player/14541.html|title=General Information about the player Gareth Bale|author=|date=|work=|publisher=''National Football Team''|accessdate=4 тамыз 2022|lang=en}}
* {{cite web|url=https://www.soccerbase.com/players/player.sd?player_id=43700|title=11. Gareth Bale|author=|date=|work=|publisher=''Soccerbase''|accessdate=4 тамыз 2022|lang=en}}

[[Санат:Уэльс футболшылары]]
[[Санат:Уэльс Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары‎]]
[[Санат:Саутгемптон ФК ойыншылары]]
[[Санат:Тоттенхэм Хотспур ФК ойыншылары]]
[[Санат:Реал Мадрид ФК ойыншылары]]
[[Санат:Лос-Анжелес ФК ойыншылары]]</text>
      <sha1>heylj0a3eseze22ojkiuiqpf9kcrjdj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057623</id>
      <parentid>3057622</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T03:46:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ұлы Тұран</username>
        <id>120792</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24906" xml:space="preserve">{{Футболшы
|есімі = Гарет Бейл
|толық аты = Гарет Фрэнк Бейл
|сурет = AUT vs. WAL 2016-10-06 (155).jpg 
|сурет ені = 220px
|атауы = Гарет Бейл 2016 жылы
|туған күні = 16.07.1989
|туған жері = [[Кардифф]], [[Уэльс]], [[Ұлыбритания]]
|азаматтығы = {{байрақ|Уэльс}}
|бойы = 185 [[сантиметр|см]]&lt;ref name=&quot;LA&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.lafc.com/players/gareth-bale/|title=Gareth Bale|author=|date=|work=|publisher=''Los Angeles Football Club''|accessdate=4 тамыз 2022|lang=en}}&lt;/ref&gt;
|салмағы = 81 [[килограмм|кг]]&lt;ref name=&quot;LA&quot;/&gt;
|позиция = [[жартылай қорғаушы]]
|қазіргі клуб = {{ту|АҚШ}} [[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]
|номері = 11 
|жастар клубы = {{футбол карьерасы
||{{ту|Уэльс}} Кардифф Сивил Сервис|
|1999—2006|{{ту|Англия}} Саутгемптон}}|
|клубтары = {{футбол карьерасы
|2006—2007|{{ту|Англия}} [[Саутгемптон]]|40 (5)
|2007—2013|{{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур]]|146 (42)
|2013—2022|{{ту|Испания}} [[Реал Мадрид]]|176 (81)
|2020—2021|{{аренда}} {{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур]] (аренда)|20 (11)
|2022—|{{ту|АҚШ}} [[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]|3 (1)
}}
|ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы
|2005—2006|{{ту|Уэльс}} Уэльс U17|7 (1)
|2006|{{ту|Уэльс}} Уэльс U19|1 (1)
|2006—2008|{{ту|Уэльс}} Уэльс U21|4 (2)
|2006—|{{футбол|Уэльс}}|106 (40)}}
|медальдары = [[Сурет:OBE Civil ribbon.svg|60px]]
|Commons = Gareth Bale
}}
'''Гарет Фрэнк Бейл''' ({{lang-en|Gareth Frank Bale}}; [[1989 жыл]]ы [[16 шілде]]де туған, [[Кардифф]], [[Уэльс]]) — уэльс футболшысы, &quot;[[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]&quot; футбол клубы мен [[Уэльс Ұлттық футбол құрамасы|Уэльс құрамасының]] жартылай қорғаушы. Шеткі жартылай қорғаушы ретінде ойынға қатысады. Өзінің тез жылдамдығымен және дәл тебуімен ерекшеленеді.

== Карьерасы ==
=== Клубтық ===
Өз карьерасын сол жақтағы қорғаушы ретінде &quot;[[Саутгемптон]]&quot; клубында бастаған. Айыптық стандарттан соғуда шеберлік қасиеттерін көрсете білді. Алғашқы ойынын &quot;Миллоулға&quot; қарсы өткізді де [[Тео Уолкотт]]тан кейін [[Англия Премьер-лигасы]]нда алаңға шыққан жас футболшы атанды. 2006/07 маусымда 38 рет алаңға шығып, 5 гол соқты.

2007 жылы «[[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэм]]&lt;nowiki/&gt;» клубына ауысып, шабуылшы ретінде ойнауды бастады. &quot;Тоттенхэм&quot; сапындағы ресми дебютін 26 тамызда &quot;Манчестер Юнайтедке&quot; қарсы ойында өткізді&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/21584747|title=Gareth Bale: From Spurs jinx to 'world-class' performer|author=By Jeremy Butler &amp; Chris McKenna|date=26 ақпан 2013|work=|publisher=''BBC Sport''|accessdate=|lang=en}}&lt;/ref&gt;. Алты күннен соң тұңғыш голын &quot;[[Фулхэм (футбол клубы)|Фулхэм]]&quot; қақпасына соқты (3:3).

2008 жылы келісім шартын 2013 жылға дейін созды&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://newsimg.bbc.co.uk/sport1/hi/football/teams/t/tottenham_hotspur/7558883.stm|title=Bale signs new Tottenham contract|author=|date=13 тамыз 2008|work=|publisher=''Sport Football''|accessdate=|lang=en}}&lt;/ref&gt;. Бұдан кейінгі екі маусымды өте сәтті өткізді де, футболшыға алпауыт клубтардың көзі түсе бастады.

2010 жылы 21 тамызда &quot;[[Сток Сити]]&quot; қақпасына тұңғыш дублін соқты. 29 қыркүйекте [[УЕФА Чемпиондар Лигасы]]ндағы тұңғыш голын &quot;[[Твенте (футбол клубы)|Твенте]]&quot; қақпасына соқты. 20 қыркүйекте Чемпиондар лигасындағы тұңғыш хет-тригін &quot;[[Интернационале]]&quot; қақпасына енгізді, бірақ &quot;Тоттенхэм&quot; 3:4 есебімен ұтылып қалды. 2011 жылы ақпан айында АПЛ-дың үздік футболшысы атанды.

2012/13 маусымда 11-нөмірлі жейдені киді (бұған дейін 3-нөмірде ойнаған). Маусым қорытындысында Англия премьер лигасының &quot;Жыл ойыншысы&quot; және &quot;Үздік жас ойыншысы&quot; деген екі бірдей номинациясын ұтып алды. Бұған дейін мұндай дубльді Энди Грей мен [[Криштиану Роналду]] ғана жасай алған.

2013 жылы 1 қыркүйекте 100 миллион еуроға &quot;[[Реал Мадрид]]ке&quot; ауысты. Бұл сол кездегі трансферлердің рекорды болды, &quot;Реалда&quot; ойнаған алғашқы маусымда УЕФА Чемпиондар Лигасын, [[Футболдан Испания Кубогы|Испания кубогын]] ұтып алды. Осы екі турнирдің финалында гол соқты. Корольдық клуб сапындағы алғашқы ойынын &quot;[[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреалға]]&quot; қарсы өткізіп, алғашқы голын да соқты. 

2014 жылғы клубтар әлем чемпионатында &quot;Сан-Лоренсоның&quot; қақпасына бір гол соқты, &quot;Реал&quot; турнир жеңімпазы атанды. Бұл Бейлдің &quot;Реал&quot; сапындағы төртінші ірі жүлдесі болды. 

2015 жылы 20 желтоқсанда &quot;Райо Вальекано&quot; қақпасына төрт гол соғып, карьерасындағы тұңғыш покерін жасады. 

2016 жылы клубпен келісім шартын 2022 жылға дейін созды. 

2018 жылы [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2018|УЕФА Чемпиондар лигасының финалында]] &quot;[[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпульдің]]&quot; қақпасына екі гол соғып, клубқа жеңіс әперді. Чемпиондар лигасының финалдарында ойынға тыңнан қосылып дубль жасаған тұңғыш футболшы атанды. 

2019 жылы 9 ақпанда &quot;Атлетико&quot; қақпасына &quot;Реал&quot; сапындағы 100-ші голын соқты. 

2020 жылы қыркүйекте бұрынғы клубы &quot;[[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэмге]]&quot; жалға берілді. 20 рет алаңға шығып, 11 голмен ерекшеленді.

2022 жылы &quot;Реал Мадридпен&quot; келісімшарты аяқталған соң, сол жылы 25 маусымда &quot;[[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]&quot; клубына ауысты. Өзінің сүйікті 11 номерін таңдап алды.

=== Ұлттық құрама ===
Уэльстің бірнеше жастағы құрамаларында ойнады. Негізгі құрамада 2006 жылы 7 қазанда [[Словакия Ұлттық футбол құрамасы|Словакияға]] қарсы [[Футболдан 2008 жылғы Еуропа біріншілігі|ЕУРО-2008 іріктеу матчында]] алаңға шықты. Бұл ойында Уэльс 1:5 есебімен ойсырай ұтылды, құраманың жалғыз голын Бейл айып добынан соққан еді.

[[Футболдан 2016 жылғы Еуропа біріншілігі|2016 жылы Еуропа чемпионатына қатысып]], топтық кезеңде сол  Словакияның, [[Англия Ұлттық футбол құрамасы|Англияның]], [[Ресей Ұлттық футбол құрамасы|Ресейдің]] қақпасына бір-бір голдан соғып, құрамасының 1/8 финалға шығуына көмектесті. Плей-офф кезеңінде Бейл гол соға алмады, соған қарамастан Уэльс жартылай финалға дейін жетті.

2018 жылы 6 қыркүйекте [[УЕФА Ұлттар Лигасы 2018/19|2018/19 жылғы УЕФА Ұлттар лигасында]] [[Ирландия Ұлттық футбол құрамасы|Ирландия]] қақпасына гол соғып, ұлттық құрамадағы голдар санын 30-ға жеткізді (рекордтық көрсеткіш).

2022 жылы 14 маусымда [[УЕФА Ұлттар Лигасы 2022/23, А лигасы|2022/23 жылғы УЕФА Ұлттар Лигасының]] маусымында [[Нидерланд Ұлттық футбол құрамасы|Нидерланд құрамасына]] қарсы ойында ұлттық құрамадағы 40-шы голын соқты.

== Футболдан тыс ==
[[Сурет:Gareth Bale 2015 (6).jpg|170px|нобай|оңға|Бейл Adidas X15 аяқ киімімен ойнауда]]
=== Жеке өмірі ===
Бейл [[Мадрид]]те әйелі Эмма Рис-Джонспен бірге тұрады, ол мектеп кезіндегі сүйіктісі болған&lt;ref&gt;{{Cite news |url=http://www.walesonline.co.uk/news/need-to-read/2012/10/20/updated-gareth-bale-withdraws-from-tottenham-match-as-partner-goes-into-labour-91466-32071244/ |title=Gareth Bale withdraws from Tottenham match as partner goes into labour |date=2012-10-20 |work=Wales Online |access-date=2018-09-27 |accessdate=2018-12-02 |archivedate=2012-10-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121023212413/http://www.walesonline.co.uk/news/need-to-read/2012/10/20/updated-gareth-bale-withdraws-from-tottenham-match-as-partner-goes-into-labour-91466-32071244/ }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/football/11238362/Gareth-Bale-exclusive-interview-Real-Madrid-Spurs.html |title=Gareth Bale: 'Without Real Madrid, it would have been very, very difficult to have ever left Spurs' |date=2014-11-21 |work=The Daily Telegraph |accessdate=2014-11-21 |last=Parrish |first=Charlie |archivedate=2018-07-13 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180713083013/https://www.telegraph.co.uk/sport/football/11238362/Gareth-Bale-exclusive-interview-Real-Madrid-Spurs.html }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://zvezda-fc.ru/17989-emma-ris-dzhons-romanticheskaya-istoriya-skromnoy-devushki.html|title=Эмма Рис-Джонс: романтическая история скромной девушки|date=2015-05-12|publisher=zvezda-fc.ru|access-date=2018-07-12|archive-date=2018-07-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20180712214732/http://zvezda-fc.ru/17989-emma-ris-dzhons-romanticheskaya-istoriya-skromnoy-devushki.html|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;. Ерлі-зайыптылардың төрт баласы бар — қыздары Альба Виолет Бэйл (2012 жылы 21 қазанда туған)&lt;ref&gt;{{cite news |last=Joel |first=Don |title=Gareth Bale reveals the emotion of being reunited with his daughter in pictures that endeared him to the world |url=https://www.walesonline.co.uk/sport/football/football-news/gareth-bale-reveals-emotion-being-11543014 |work=Wales Online |accessdate=2018-03-18 |date=2016-06-29 |archivedate=2018-06-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180612141719/https://www.walesonline.co.uk/sport/football/football-news/gareth-bale-reveals-emotion-being-11543014 }}&lt;/ref&gt; мен Нава Валентина Бэйл (2016 жылы 22 наурызда туған)&lt;ref&gt;{{Cite news |url=https://www.bbc.com/news/uk-wales-35876998 |title=Wales footballer Gareth Bale welcomes second daughter |work=BBC News |access-date=2016-03-22 |accessdate=2018-07-12 |archivedate=2019-08-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190804144344/https://www.bbc.com/news/uk-wales-35876998 }}&lt;/ref&gt; және ұлдары Аксел Чарльз Бэйл (2018 жылы 8 мамырда туған)&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=en-US|url=https://expressdigest.com/wales-star-gareth-bale-announces-birth-of-baby-boy-axel/|title=Wales star Gareth Bale announces birth of baby boy Axel {{!}} {{!}} Express Digest|access-date=2021-07-11|archive-date=2021-07-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20210711163215/https://expressdigest.com/wales-star-gareth-bale-announces-birth-of-baby-boy-axel/|deadlink=no}}&lt;/ref&gt; мен Зандер Фрэнк Бэйл (2021 жылы 7 маусымда туған)&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=en|url=https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/gareth-bale-baby-boy-son-24494049|title=Gareth Bale welcomes fourth child Xander with heartwarming announcement|author=Chris Doyle|website=mirror|date=2021-07-08|access-date=2021-07-11|archive-date=2021-07-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20210711163213/https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/gareth-bale-baby-boy-son-24494049|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.

Гарет — [[Гольф|гольфтің]] үлкен жанкүйері&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.thetimes.co.uk/article/wales-manager-ryan-giggs-bans-golf-and-tells-gareth-bale-to-use-custom-seat-69vmzz2g9|title=Wales manager Ryan Giggs bans golf and tells Gareth Bale to use custom seat|publisher=The Times|access-date=2018-12-02|archive-date=2018-12-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20181203010852/https://www.thetimes.co.uk/article/wales-manager-ryan-giggs-bans-golf-and-tells-gareth-bale-to-use-custom-seat-69vmzz2g9|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.championat.com/football/news-3009577-bejl---o-pszh-ja-redko-smotrju-futbol-chestno-govorja-predpochitaju-golf.html|title=Бэйл: слежу ли за «ПСЖ»? Редко смотрю футбол, предпочитаю гольф|publisher=Чемпионат|access-date=2018-12-02|archive-date=2018-12-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20181203010903/https://www.championat.com/football/news-3009577-bejl---o-pszh-ja-redko-smotrju-futbol-chestno-govorja-predpochitaju-golf.html|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;. Және де ол [[Алкоголдік ішімдіктер|алкогольдік ішімдіктерден]] толықтай бас тартқан&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Malone |first1=Sam |title=Gareth: 'I can't stand the booze' |url=https://www.walesonline.co.uk/news/wales-news/gareth-i-cant-stand-booze-1884234 |accessdate=2018-03-22 |work=Wales Online |date=2013-03-27 |archivedate=2018-07-09 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180709182205/https://www.walesonline.co.uk/news/wales-news/gareth-i-cant-stand-booze-1884234 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Fifield |first1=Dominic |title=Danny Rose’s insight on Gareth Bale sends shivers down England spines |url=https://www.theguardian.com/football/2016/jun/11/danny-rose-england-gareth-bale-wales-euro-2016 |accessdate=2018-03-22 |work=The Observer |date=2016-06-11 |archivedate=2018-06-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180612144819/https://www.theguardian.com/football/2016/jun/11/danny-rose-england-gareth-bale-wales-euro-2016 }}&lt;/ref&gt;.

=== Сауда белгісі және жарнамалық келісімшарттары ===
Бэйлдің өзінің сауда белгісі бар. 2013 жылдың 26 наурызында Гарет Ұлыбританияның зияткерлік меншік кеңсесіне өзінің логотипін ресми түрде тіркеуге өтініш берді, ол өзінің жүрек қимылымен тойлауына негізделген, оны гол соққаннан кейін жиі көрсетеді, сонымен қатар ойын футболкасында бейнеленген сүйікті нөмірі — 11. Бұл логотип киім мен аяқ киім сияқты әртүрлі өнімдерде қолданылады&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.telegraph.co.uk/finance/newsbysector/retailandconsumer/10042652/Gareth-Bale-plans-to-put-heart-goal-celebration-on-clothing-after-filing-trademark.html|title=Gareth Bale plans to put 'heart' goal celebration on clothing after filing trademark|publisher=The Telegraph|access-date=2018-07-12|archive-date=2018-07-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20180711042944/https://www.telegraph.co.uk/finance/newsbysector/retailandconsumer/10042652/Gareth-Bale-plans-to-put-heart-goal-celebration-on-clothing-after-filing-trademark.html|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.

Ол [[Adidas]], [[EA Sports]], [[Lucozade]] және [[BT Sport]] сияқты брендтерімен жұмыс істейді&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/adidas-crazylights-real-madrid-superstar-3252051 |title=Real Madrid superstar Gareth Bale shows off the lightest football boot ever made |newspaper=Daily Mirror |accessdate=2014-06-04 |date=2014-03-17 |archive-date=2020-07-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200724235818/https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/adidas-crazylights-real-madrid-superstar-3252051 |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.scotsman.com/sport/rugby-union/gareth-bale-in-bt-sport-channel-deal-1-2859633 |title=Gareth Bale in BT Sport channel deal |newspaper=The Scotsman |accessdate=2018-09-27 |archive-date=2018-09-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180928043951/https://www.scotsman.com/sport/rugby-union/gareth-bale-in-bt-sport-channel-deal-1-2859633 |deadlink=yes }}&lt;/ref&gt;. 2014 жылы Бейл &quot;Реал Мадридпен&quot; келісімшарт бойынша тұрақты жалақы ретінде 15 миллион фунт алды, ал оның жарнамалық кірісі жылына 10 миллион фунт болды&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/gareth-bale-transfer-spurs-star-2244433 |title=Gareth Bale signs £300,000 A WEEK six-year deal with Real Madrid |newspaper=Daily Mirror |accessdate=2014-06-04 |date=2013-09 |archive-date=2018-07-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180709070655/https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/gareth-bale-transfer-spurs-star-2244433 |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/gareth-bale-could-earn-25-2246560#ixzz33lcyz6AO |title=Gareth Bale could earn £25 MILLION a year in total as Madrid falls in love with Wales star |newspaper=Daily Mirror |accessdate=2014-06-04 |date=2013-09-02 |archive-date=2018-12-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181213150319/https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/gareth-bale-could-earn-25-2246560#ixzz33lcyz6AO |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;. 2014 жылдың наурыз айында Бейл Adidas F50 crazylight футбол аяқ киімін қолданған алғашқы ойыншы болды. 2015 жылы Adidas Х15 футбол аяқ киімін киіп ұсынды&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.huffingtonpost.co.uk/2014/03/17/gareth-bale-adidas-adizero_n_4978083.html |title=Gareth Bale Reveals Adidas' Adizero F50 Crazylight Boots (Pictures) |newspaper=Huffington Post |date=2014-03-17 |accessdate=2018-09-27 |archive-date=2018-09-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180928003326/https://www.huffingtonpost.co.uk/2014/03/17/gareth-bale-adidas-adizero_n_4978083.html |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;.

=== Қайырымдылық ===
2014 жылдың қараша айында Бейл [[Криштиану Роналду]], [[Неймар]], [[Хави]] және [[Дидье Дрогба]] секілді әлемнің үздік футболшыларының қатысуымен &quot;Эбола вирусына қарсы 11&quot; атты [[ФИФА|FIFA]] акциясына қатысты. &quot;Біз [[Эбола ауруы|Эбола ауруын]] бірге жеңе аламыз&quot; ұранымен ([[Ағылшын тілі|ағылш.]] &quot;Together, we can beat Ebola&quot;), бұл акция [[Африка Футбол Конфедерациясы|Африка футбол конфедерациясымен]] және медициналық сарапшылармен бірлесіп өткізілді, ойыншылардың өздері ауру туралы және онымен күресу жолдары туралы хабарландыруларды арттыру мақсатында он бір хабарлама жазды.

== Жетістіктері ==
=== Командалық ===
; «Тоттенхэм Хотспур»
* Англия футбол лигасы: 2007/08

; «Реал Мадрид»
* [[Футболдан Испания чемпионаты|Испания чемпионы]] ('''3'''): [[Футболдан Испания Чемпионаты 2016/17|2016/17]], [[Футболдан Испания Чемпионаты 2019/20|2019/20]], [[Футболдан Испания чемпионаты 2021/22|2021/22]]
* [[Футболдан Испания Кубогы|Испания кубогы]]: 2013/14
* [[Футболдан Испания суперкубогы|Испания суперкубогы]] ('''2'''): 2017, 2020
* [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|Чемпиондар Лигасы]] ('''5'''): [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2013/14|2013/14]], [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2015/16|2015/16]], [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2016/17|2016/17]], [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2017/18|2017/18]], [[УЕФА Чемпиондар лигасы 2021/22|2021/22]]
* [[УЕФА Суперкубогы]] ('''2'''): [[УЕФА Суперкубогы 2014|2014]], [[УЕФА Суперкубогы 2017|2017]]
* [[Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі|Клубтар әлем чемпионаты]] ('''4'''): [[Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі 2014|2014]], [[Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі 2016|2016]], [[Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі 2017|2017]], [[Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі 2018|2018]]

; Уэльс құрамасы
* [[Футболдан Еуропа чемпионаты|Еуропа чемпионатының]] жартылай финалисі: [[Футболдан 2016 жылғы Еуропа біріншілігі|2016]]

=== Жеке ===
* [[Англия Премьер-лигасы|Англия Премьер-лигасының]] үздігі: 2012/13
* Англия Премьер-лигасының жыл ойыншысы ('''2'''): 2010/11, 2012/13
* [[УЕФА]] символикалық құрамы ('''2'''): 2011, 2013
* [[Уэльс|Уэльстің]] жыл ойыншысы: 2010, 2011, 2013, 2014, 2015, 2016

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сілтемелер ==
* {{cite web|url=http://www.national-football-teams.com/player/14541.html|title=General Information about the player Gareth Bale|author=|date=|work=|publisher=''National Football Team''|accessdate=4 тамыз 2022|lang=en}}
* {{cite web|url=https://www.soccerbase.com/players/player.sd?player_id=43700|title=11. Gareth Bale|author=|date=|work=|publisher=''Soccerbase''|accessdate=4 тамыз 2022|lang=en}}

[[Санат:Уэльс футболшылары]]
[[Санат:Уэльс Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары‎]]
[[Санат:Саутгемптон ФК ойыншылары]]
[[Санат:Тоттенхэм Хотспур ФК ойыншылары]]
[[Санат:Реал Мадрид ФК ойыншылары]]
[[Санат:Лос-Анжелес ФК ойыншылары]]</text>
      <sha1>293s0s7vaqz9mrdl2fk8rw5ywjpgriv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057624</id>
      <parentid>3057623</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T03:57:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ұлы Тұран</username>
        <id>120792</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25408" xml:space="preserve">{{Футболшы
|есімі = Гарет Бейл
|толық аты = Гарет Фрэнк Бейл
|сурет = AUT vs. WAL 2016-10-06 (155).jpg 
|сурет ені = 220px
|атауы = Гарет Бейл 2016 жылы
|туған күні = 16.07.1989
|туған жері = [[Кардифф]], [[Уэльс]], [[Ұлыбритания]]
|азаматтығы = {{байрақ|Уэльс}}
|бойы = 185 [[сантиметр|см]]&lt;ref name=&quot;LA&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.lafc.com/players/gareth-bale/|title=Gareth Bale|author=|date=|work=|publisher=''Los Angeles Football Club''|accessdate=4 тамыз 2022|lang=en}}&lt;/ref&gt;
|салмағы = 81 [[килограмм|кг]]&lt;ref name=&quot;LA&quot;/&gt;
|позиция = [[жартылай қорғаушы]]
|қазіргі клуб = {{ту|АҚШ}} [[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]
|номері = 11 
|жастар клубы = {{футбол карьерасы
||{{ту|Уэльс}} Кардифф Сивил Сервис|
|1999—2006|{{ту|Англия}} Саутгемптон}}|
|клубтары = {{футбол карьерасы
|2006—2007|{{ту|Англия}} [[Саутгемптон]]|40 (5)
|2007—2013|{{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур]]|146 (42)
|2013—2022|{{ту|Испания}} [[Реал Мадрид]]|176 (81)
|2020—2021|{{аренда}} {{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур]] (аренда)|20 (11)
|2022—|{{ту|АҚШ}} [[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]|3 (1)
}}
|ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы
|2005—2006|{{ту|Уэльс}} Уэльс U17|7 (1)
|2006|{{ту|Уэльс}} Уэльс U19|1 (1)
|2006—2008|{{ту|Уэльс}} Уэльс U21|4 (2)
|2006—|{{футбол|Уэльс}}|106 (40)}}
|медальдары = [[Сурет:OBE Civil ribbon.svg|60px]]
|Commons = Gareth Bale
}}
'''Гарет Фрэнк Бейл''' ({{lang-en|Gareth Frank Bale}}; [[1989 жыл]]ы [[16 шілде]]де туған, [[Кардифф]], [[Уэльс]]) — уэльс футболшысы, &quot;[[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]&quot; футбол клубы мен [[Уэльс Ұлттық футбол құрамасы|Уэльс құрамасының]] жартылай қорғаушы. Шеткі жартылай қорғаушы ретінде ойынға қатысады. Өзінің тез жылдамдығымен және дәл тебуімен ерекшеленеді.

== Карьерасы ==
=== Клубтық ===
Өз карьерасын сол жақтағы қорғаушы ретінде &quot;[[Саутгемптон]]&quot; клубында бастаған. Айыптық стандарттан соғуда шеберлік қасиеттерін көрсете білді. Алғашқы ойынын &quot;Миллоулға&quot; қарсы өткізді де [[Тео Уолкотт]]тан кейін [[Англия Премьер-лигасы]]нда алаңға шыққан жас футболшы атанды. 2006/07 маусымда 38 рет алаңға шығып, 5 гол соқты.

2007 жылы «[[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэм]]&lt;nowiki/&gt;» клубына ауысып, шабуылшы ретінде ойнауды бастады. &quot;Тоттенхэм&quot; сапындағы ресми дебютін 26 тамызда &quot;Манчестер Юнайтедке&quot; қарсы ойында өткізді&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/21584747|title=Gareth Bale: From Spurs jinx to 'world-class' performer|author=By Jeremy Butler &amp; Chris McKenna|date=26 ақпан 2013|work=|publisher=''BBC Sport''|accessdate=|lang=en}}&lt;/ref&gt;. Алты күннен соң тұңғыш голын &quot;[[Фулхэм (футбол клубы)|Фулхэм]]&quot; қақпасына соқты (3:3).

2008 жылы келісім шартын 2013 жылға дейін созды&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://newsimg.bbc.co.uk/sport1/hi/football/teams/t/tottenham_hotspur/7558883.stm|title=Bale signs new Tottenham contract|author=|date=13 тамыз 2008|work=|publisher=''Sport Football''|accessdate=|lang=en}}&lt;/ref&gt;. Бұдан кейінгі екі маусымды өте сәтті өткізді де, футболшыға алпауыт клубтардың көзі түсе бастады.

2010 жылы 21 тамызда &quot;[[Сток Сити]]&quot; қақпасына тұңғыш дублін соқты. 29 қыркүйекте [[УЕФА Чемпиондар Лигасы]]ндағы тұңғыш голын &quot;[[Твенте (футбол клубы)|Твенте]]&quot; қақпасына соқты. 20 қыркүйекте Чемпиондар лигасындағы тұңғыш хет-тригін &quot;[[Интернационале]]&quot; қақпасына енгізді, бірақ &quot;Тоттенхэм&quot; 3:4 есебімен ұтылып қалды. 2011 жылы ақпан айында АПЛ-дың үздік футболшысы атанды.

2012/13 маусымда 11-нөмірлі жейдені киді (бұған дейін 3-нөмірде ойнаған). Маусым қорытындысында Англия премьер лигасының &quot;Жыл ойыншысы&quot; және &quot;Үздік жас ойыншысы&quot; деген екі бірдей номинациясын ұтып алды. Бұған дейін мұндай дубльді Энди Грей мен [[Криштиану Роналду]] ғана жасай алған.

2013 жылы 1 қыркүйекте 100 миллион еуроға &quot;[[Реал Мадрид]]ке&quot; ауысты. Бұл сол кездегі трансферлердің рекорды болды, &quot;Реалда&quot; ойнаған алғашқы маусымда УЕФА Чемпиондар Лигасын, [[Футболдан Испания Кубогы|Испания кубогын]] ұтып алды. Осы екі турнирдің финалында гол соқты. Корольдық клуб сапындағы алғашқы ойынын &quot;[[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреалға]]&quot; қарсы өткізіп, алғашқы голын да соқты. 

2014 жылғы клубтар әлем чемпионатында &quot;Сан-Лоренсоның&quot; қақпасына бір гол соқты, &quot;Реал&quot; турнир жеңімпазы атанды. Бұл Бейлдің &quot;Реал&quot; сапындағы төртінші ірі жүлдесі болды. 

2015 жылы 20 желтоқсанда &quot;Райо Вальекано&quot; қақпасына төрт гол соғып, карьерасындағы тұңғыш покерін жасады. 

2016 жылы клубпен келісім шартын 2022 жылға дейін созды. 

2018 жылы [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2018|УЕФА Чемпиондар лигасының финалында]] &quot;[[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпульдің]]&quot; қақпасына екі гол соғып, клубқа жеңіс әперді. Чемпиондар лигасының финалдарында ойынға тыңнан қосылып дубль жасаған тұңғыш футболшы атанды. 

2019 жылы 9 ақпанда &quot;Атлетико&quot; қақпасына &quot;Реал&quot; сапындағы 100-ші голын соқты. 

2020 жылы қыркүйекте бұрынғы клубы &quot;[[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэмге]]&quot; жалға берілді. 20 рет алаңға шығып, 11 голмен ерекшеленді.

2022 жылы &quot;Реал Мадридпен&quot; келісімшарты аяқталған соң, сол жылы 25 маусымда &quot;[[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]&quot; клубына ауысты. Өзінің сүйікті 11 номерін таңдап алды.

=== Ұлттық құрама ===
Уэльстің бірнеше жастағы құрамаларында ойнады. Негізгі құрамада 2006 жылы 7 қазанда [[Словакия Ұлттық футбол құрамасы|Словакияға]] қарсы [[Футболдан 2008 жылғы Еуропа біріншілігі|ЕУРО-2008 іріктеу матчында]] алаңға шықты. Бұл ойында Уэльс 1:5 есебімен ойсырай ұтылды, құраманың жалғыз голын Бейл айып добынан соққан еді.

[[Футболдан 2016 жылғы Еуропа біріншілігі|2016 жылы Еуропа чемпионатына қатысып]], топтық кезеңде сол  Словакияның, [[Англия Ұлттық футбол құрамасы|Англияның]], [[Ресей Ұлттық футбол құрамасы|Ресейдің]] қақпасына бір-бір голдан соғып, құрамасының 1/8 финалға шығуына көмектесті. Плей-офф кезеңінде Бейл гол соға алмады, соған қарамастан Уэльс жартылай финалға дейін жетті.

2018 жылы 6 қыркүйекте [[УЕФА Ұлттар Лигасы 2018/19|2018/19 жылғы УЕФА Ұлттар лигасында]] [[Ирландия Ұлттық футбол құрамасы|Ирландия]] қақпасына гол соғып, ұлттық құрамадағы голдар санын 30-ға жеткізді (рекордтық көрсеткіш).

2022 жылы 14 маусымда [[УЕФА Ұлттар Лигасы 2022/23, А лигасы|2022/23 жылғы УЕФА Ұлттар Лигасының]] маусымында [[Нидерланд Ұлттық футбол құрамасы|Нидерланд құрамасына]] қарсы ойында ұлттық құрамадағы 40-шы голын соқты.

== Футболдан тыс ==
[[Сурет:Gareth Bale 2015 (6).jpg|170px|нобай|оңға|Бейл Adidas X15 аяқ киімімен ойнауда]]
=== Жеке өмірі ===
Бейл [[Мадрид]]те әйелі Эмма Рис-Джонспен бірге тұрады, ол мектеп кезіндегі сүйіктісі болған&lt;ref&gt;{{Cite news |url=http://www.walesonline.co.uk/news/need-to-read/2012/10/20/updated-gareth-bale-withdraws-from-tottenham-match-as-partner-goes-into-labour-91466-32071244/ |title=Gareth Bale withdraws from Tottenham match as partner goes into labour |date=2012-10-20 |work=Wales Online |access-date=2018-09-27 |accessdate=2018-12-02 |archivedate=2012-10-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121023212413/http://www.walesonline.co.uk/news/need-to-read/2012/10/20/updated-gareth-bale-withdraws-from-tottenham-match-as-partner-goes-into-labour-91466-32071244/ }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/football/11238362/Gareth-Bale-exclusive-interview-Real-Madrid-Spurs.html |title=Gareth Bale: 'Without Real Madrid, it would have been very, very difficult to have ever left Spurs' |date=2014-11-21 |work=The Daily Telegraph |accessdate=2014-11-21 |last=Parrish |first=Charlie |archivedate=2018-07-13 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180713083013/https://www.telegraph.co.uk/sport/football/11238362/Gareth-Bale-exclusive-interview-Real-Madrid-Spurs.html }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://zvezda-fc.ru/17989-emma-ris-dzhons-romanticheskaya-istoriya-skromnoy-devushki.html|title=Эмма Рис-Джонс: романтическая история скромной девушки|date=2015-05-12|publisher=zvezda-fc.ru|access-date=2018-07-12|archive-date=2018-07-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20180712214732/http://zvezda-fc.ru/17989-emma-ris-dzhons-romanticheskaya-istoriya-skromnoy-devushki.html|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;. Ерлі-зайыптылардың төрт баласы бар — қыздары Альба Виолет Бэйл (2012 жылы 21 қазанда туған)&lt;ref&gt;{{cite news |last=Joel |first=Don |title=Gareth Bale reveals the emotion of being reunited with his daughter in pictures that endeared him to the world |url=https://www.walesonline.co.uk/sport/football/football-news/gareth-bale-reveals-emotion-being-11543014 |work=Wales Online |accessdate=2018-03-18 |date=2016-06-29 |archivedate=2018-06-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180612141719/https://www.walesonline.co.uk/sport/football/football-news/gareth-bale-reveals-emotion-being-11543014 }}&lt;/ref&gt; мен Нава Валентина Бэйл (2016 жылы 22 наурызда туған)&lt;ref&gt;{{Cite news |url=https://www.bbc.com/news/uk-wales-35876998 |title=Wales footballer Gareth Bale welcomes second daughter |work=BBC News |access-date=2016-03-22 |accessdate=2018-07-12 |archivedate=2019-08-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190804144344/https://www.bbc.com/news/uk-wales-35876998 }}&lt;/ref&gt; және ұлдары Аксел Чарльз Бэйл (2018 жылы 8 мамырда туған)&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=en-US|url=https://expressdigest.com/wales-star-gareth-bale-announces-birth-of-baby-boy-axel/|title=Wales star Gareth Bale announces birth of baby boy Axel {{!}} {{!}} Express Digest|access-date=2021-07-11|archive-date=2021-07-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20210711163215/https://expressdigest.com/wales-star-gareth-bale-announces-birth-of-baby-boy-axel/|deadlink=no}}&lt;/ref&gt; мен Зандер Фрэнк Бэйл (2021 жылы 7 маусымда туған)&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=en|url=https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/gareth-bale-baby-boy-son-24494049|title=Gareth Bale welcomes fourth child Xander with heartwarming announcement|author=Chris Doyle|website=mirror|date=2021-07-08|access-date=2021-07-11|archive-date=2021-07-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20210711163213/https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/gareth-bale-baby-boy-son-24494049|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.

Гарет — [[Гольф|гольфтің]] үлкен жанкүйері&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.thetimes.co.uk/article/wales-manager-ryan-giggs-bans-golf-and-tells-gareth-bale-to-use-custom-seat-69vmzz2g9|title=Wales manager Ryan Giggs bans golf and tells Gareth Bale to use custom seat|publisher=The Times|access-date=2018-12-02|archive-date=2018-12-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20181203010852/https://www.thetimes.co.uk/article/wales-manager-ryan-giggs-bans-golf-and-tells-gareth-bale-to-use-custom-seat-69vmzz2g9|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.championat.com/football/news-3009577-bejl---o-pszh-ja-redko-smotrju-futbol-chestno-govorja-predpochitaju-golf.html|title=Бэйл: слежу ли за «ПСЖ»? Редко смотрю футбол, предпочитаю гольф|publisher=Чемпионат|access-date=2018-12-02|archive-date=2018-12-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20181203010903/https://www.championat.com/football/news-3009577-bejl---o-pszh-ja-redko-smotrju-futbol-chestno-govorja-predpochitaju-golf.html|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;. Және де ол [[Алкоголдік ішімдіктер|алкогольдік ішімдіктерден]] толықтай бас тартқан&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Malone |first1=Sam |title=Gareth: 'I can't stand the booze' |url=https://www.walesonline.co.uk/news/wales-news/gareth-i-cant-stand-booze-1884234 |accessdate=2018-03-22 |work=Wales Online |date=2013-03-27 |archivedate=2018-07-09 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180709182205/https://www.walesonline.co.uk/news/wales-news/gareth-i-cant-stand-booze-1884234 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Fifield |first1=Dominic |title=Danny Rose’s insight on Gareth Bale sends shivers down England spines |url=https://www.theguardian.com/football/2016/jun/11/danny-rose-england-gareth-bale-wales-euro-2016 |accessdate=2018-03-22 |work=The Observer |date=2016-06-11 |archivedate=2018-06-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180612144819/https://www.theguardian.com/football/2016/jun/11/danny-rose-england-gareth-bale-wales-euro-2016 }}&lt;/ref&gt;.

=== Сауда белгісі және жарнамалық келісімшарттары ===
Бэйлдің өзінің [[Тауар таңбасы|сауда белгісі]] бар. 2013 жылдың 26 наурызында Гарет Ұлыбританияның зияткерлік меншік кеңсесіне өзінің [[Логотип|логотипін]] ресми түрде тіркеуге өтініш берді, ол өзінің жүрек қимылымен тойлауына негізделген, оны гол соққаннан кейін жиі көрсетеді, сонымен қатар ойын футболкасында бейнеленген сүйікті нөмірі — 11. Бұл логотип киім мен аяқ киім сияқты әртүрлі өнімдерде қолданылады&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.telegraph.co.uk/finance/newsbysector/retailandconsumer/10042652/Gareth-Bale-plans-to-put-heart-goal-celebration-on-clothing-after-filing-trademark.html|title=Gareth Bale plans to put 'heart' goal celebration on clothing after filing trademark|publisher=The Telegraph|access-date=2018-07-12|archive-date=2018-07-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20180711042944/https://www.telegraph.co.uk/finance/newsbysector/retailandconsumer/10042652/Gareth-Bale-plans-to-put-heart-goal-celebration-on-clothing-after-filing-trademark.html|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.

Ол [[Adidas]], [[EA Sports]], [[Lucozade]] және [[BT Sport]] сияқты брендтерімен жұмыс істейді&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/adidas-crazylights-real-madrid-superstar-3252051 |title=Real Madrid superstar Gareth Bale shows off the lightest football boot ever made |newspaper=Daily Mirror |accessdate=2014-06-04 |date=2014-03-17 |archive-date=2020-07-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200724235818/https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/adidas-crazylights-real-madrid-superstar-3252051 |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.scotsman.com/sport/rugby-union/gareth-bale-in-bt-sport-channel-deal-1-2859633 |title=Gareth Bale in BT Sport channel deal |newspaper=The Scotsman |accessdate=2018-09-27 |archive-date=2018-09-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180928043951/https://www.scotsman.com/sport/rugby-union/gareth-bale-in-bt-sport-channel-deal-1-2859633 |deadlink=yes }}&lt;/ref&gt;. 2014 жылы Бейл &quot;Реал Мадридпен&quot; келісімшарт бойынша тұрақты жалақы ретінде 15 миллион фунт алды, ал оның жарнамалық кірісі жылына 10 миллион фунт болды&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/gareth-bale-transfer-spurs-star-2244433 |title=Gareth Bale signs £300,000 A WEEK six-year deal with Real Madrid |newspaper=Daily Mirror |accessdate=2014-06-04 |date=2013-09 |archive-date=2018-07-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180709070655/https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/gareth-bale-transfer-spurs-star-2244433 |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/gareth-bale-could-earn-25-2246560#ixzz33lcyz6AO |title=Gareth Bale could earn £25 MILLION a year in total as Madrid falls in love with Wales star |newspaper=Daily Mirror |accessdate=2014-06-04 |date=2013-09-02 |archive-date=2018-12-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181213150319/https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/gareth-bale-could-earn-25-2246560#ixzz33lcyz6AO |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;. 2014 жылдың наурыз айында Бейл Adidas F50 crazylight футбол аяқ киімін қолданған алғашқы ойыншы болды. 2015 жылы Adidas Х15 футбол аяқ киімін киіп ұсынды&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.huffingtonpost.co.uk/2014/03/17/gareth-bale-adidas-adizero_n_4978083.html |title=Gareth Bale Reveals Adidas' Adizero F50 Crazylight Boots (Pictures) |newspaper=Huffington Post |date=2014-03-17 |accessdate=2018-09-27 |archive-date=2018-09-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180928003326/https://www.huffingtonpost.co.uk/2014/03/17/gareth-bale-adidas-adizero_n_4978083.html |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;.

=== Қайырымдылық ===
2014 жылдың қараша айында Бейл [[Криштиану Роналду]], [[Неймар]], [[Хави]] және [[Дидье Дрогба]] секілді әлемнің үздік футболшыларының қатысуымен &quot;Эбола вирусына қарсы 11&quot; атты [[ФИФА|FIFA]] акциясына қатысты&lt;ref name=&quot;Ebola&quot;&gt;{{Cite web |url=https://www.fifa.com/aboutfifa/footballdevelopment/medical/media/news/newsid=2475755/ |title=Top players, FIFA, CAF and health experts unite against Ebola |website=FIFA.com |accessdate=2015-03-04 |date=2014-11-17 |archive-date=2014-11-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141122053900/http://www.fifa.com/aboutfifa/footballdevelopment/medical/media/news/newsid=2475755/ |deadlink=yes }}&lt;/ref&gt;. &quot;Біз [[Эбола ауруы|Эбола ауруын]] бірге жеңе аламыз&quot; ұранымен ([[Ағылшын тілі|ағылш.]] &quot;Together, we can beat Ebola&quot;) бұл акция [[Африка Футбол Конфедерациясы|Африка футбол конфедерациясымен]] және медициналық сарапшылармен бірлесіп өткізілді, ойыншылардың өздері ауру туралы және онымен күресу жолдары туралы хабарландыруларды арттыру мақсатында он бір хабарлама жазды&lt;ref name=&quot;Ebola&quot;/&gt;.

== Жетістіктері ==
=== Командалық ===
; «Тоттенхэм Хотспур»
* Англия футбол лигасы: 2007/08

; «Реал Мадрид»
* [[Футболдан Испания чемпионаты|Испания чемпионы]] ('''3'''): [[Футболдан Испания Чемпионаты 2016/17|2016/17]], [[Футболдан Испания Чемпионаты 2019/20|2019/20]], [[Футболдан Испания чемпионаты 2021/22|2021/22]]
* [[Футболдан Испания Кубогы|Испания кубогы]]: 2013/14
* [[Футболдан Испания суперкубогы|Испания суперкубогы]] ('''2'''): 2017, 2020
* [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|Чемпиондар Лигасы]] ('''5'''): [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2013/14|2013/14]], [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2015/16|2015/16]], [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2016/17|2016/17]], [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2017/18|2017/18]], [[УЕФА Чемпиондар лигасы 2021/22|2021/22]]
* [[УЕФА Суперкубогы]] ('''2'''): [[УЕФА Суперкубогы 2014|2014]], [[УЕФА Суперкубогы 2017|2017]]
* [[Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі|Клубтар әлем чемпионаты]] ('''4'''): [[Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі 2014|2014]], [[Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі 2016|2016]], [[Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі 2017|2017]], [[Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі 2018|2018]]

; Уэльс құрамасы
* [[Футболдан Еуропа чемпионаты|Еуропа чемпионатының]] жартылай финалисі: [[Футболдан 2016 жылғы Еуропа біріншілігі|2016]]

=== Жеке ===
* [[Англия Премьер-лигасы|Англия Премьер-лигасының]] үздігі: 2012/13
* Англия Премьер-лигасының жыл ойыншысы ('''2'''): 2010/11, 2012/13
* [[УЕФА]] символикалық құрамы ('''2'''): 2011, 2013
* [[Уэльс|Уэльстің]] жыл ойыншысы: 2010, 2011, 2013, 2014, 2015, 2016

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сілтемелер ==
* {{cite web|url=http://www.national-football-teams.com/player/14541.html|title=General Information about the player Gareth Bale|author=|date=|work=|publisher=''National Football Team''|accessdate=4 тамыз 2022|lang=en}}
* {{cite web|url=https://www.soccerbase.com/players/player.sd?player_id=43700|title=11. Gareth Bale|author=|date=|work=|publisher=''Soccerbase''|accessdate=4 тамыз 2022|lang=en}}

[[Санат:Уэльс футболшылары]]
[[Санат:Уэльс Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары‎]]
[[Санат:Саутгемптон ФК ойыншылары]]
[[Санат:Тоттенхэм Хотспур ФК ойыншылары]]
[[Санат:Реал Мадрид ФК ойыншылары]]
[[Санат:Лос-Анжелес ФК ойыншылары]]</text>
      <sha1>kakdl1ss7rjjevkxse4odht7ocekw0w</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057625</id>
      <parentid>3057624</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T04:01:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ұлы Тұран</username>
        <id>120792</id>
      </contributor>
      <comment>/* Қайырымдылық */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25381" xml:space="preserve">{{Футболшы
|есімі = Гарет Бейл
|толық аты = Гарет Фрэнк Бейл
|сурет = AUT vs. WAL 2016-10-06 (155).jpg 
|сурет ені = 220px
|атауы = Гарет Бейл 2016 жылы
|туған күні = 16.07.1989
|туған жері = [[Кардифф]], [[Уэльс]], [[Ұлыбритания]]
|азаматтығы = {{байрақ|Уэльс}}
|бойы = 185 [[сантиметр|см]]&lt;ref name=&quot;LA&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.lafc.com/players/gareth-bale/|title=Gareth Bale|author=|date=|work=|publisher=''Los Angeles Football Club''|accessdate=4 тамыз 2022|lang=en}}&lt;/ref&gt;
|салмағы = 81 [[килограмм|кг]]&lt;ref name=&quot;LA&quot;/&gt;
|позиция = [[жартылай қорғаушы]]
|қазіргі клуб = {{ту|АҚШ}} [[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]
|номері = 11 
|жастар клубы = {{футбол карьерасы
||{{ту|Уэльс}} Кардифф Сивил Сервис|
|1999—2006|{{ту|Англия}} Саутгемптон}}|
|клубтары = {{футбол карьерасы
|2006—2007|{{ту|Англия}} [[Саутгемптон]]|40 (5)
|2007—2013|{{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур]]|146 (42)
|2013—2022|{{ту|Испания}} [[Реал Мадрид]]|176 (81)
|2020—2021|{{аренда}} {{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур]] (аренда)|20 (11)
|2022—|{{ту|АҚШ}} [[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]|3 (1)
}}
|ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы
|2005—2006|{{ту|Уэльс}} Уэльс U17|7 (1)
|2006|{{ту|Уэльс}} Уэльс U19|1 (1)
|2006—2008|{{ту|Уэльс}} Уэльс U21|4 (2)
|2006—|{{футбол|Уэльс}}|106 (40)}}
|медальдары = [[Сурет:OBE Civil ribbon.svg|60px]]
|Commons = Gareth Bale
}}
'''Гарет Фрэнк Бейл''' ({{lang-en|Gareth Frank Bale}}; [[1989 жыл]]ы [[16 шілде]]де туған, [[Кардифф]], [[Уэльс]]) — уэльс футболшысы, &quot;[[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]&quot; футбол клубы мен [[Уэльс Ұлттық футбол құрамасы|Уэльс құрамасының]] жартылай қорғаушы. Шеткі жартылай қорғаушы ретінде ойынға қатысады. Өзінің тез жылдамдығымен және дәл тебуімен ерекшеленеді.

== Карьерасы ==
=== Клубтық ===
Өз карьерасын сол жақтағы қорғаушы ретінде &quot;[[Саутгемптон]]&quot; клубында бастаған. Айыптық стандарттан соғуда шеберлік қасиеттерін көрсете білді. Алғашқы ойынын &quot;Миллоулға&quot; қарсы өткізді де [[Тео Уолкотт]]тан кейін [[Англия Премьер-лигасы]]нда алаңға шыққан жас футболшы атанды. 2006/07 маусымда 38 рет алаңға шығып, 5 гол соқты.

2007 жылы «[[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэм]]&lt;nowiki/&gt;» клубына ауысып, шабуылшы ретінде ойнауды бастады. &quot;Тоттенхэм&quot; сапындағы ресми дебютін 26 тамызда &quot;Манчестер Юнайтедке&quot; қарсы ойында өткізді&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/21584747|title=Gareth Bale: From Spurs jinx to 'world-class' performer|author=By Jeremy Butler &amp; Chris McKenna|date=26 ақпан 2013|work=|publisher=''BBC Sport''|accessdate=|lang=en}}&lt;/ref&gt;. Алты күннен соң тұңғыш голын &quot;[[Фулхэм (футбол клубы)|Фулхэм]]&quot; қақпасына соқты (3:3).

2008 жылы келісім шартын 2013 жылға дейін созды&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://newsimg.bbc.co.uk/sport1/hi/football/teams/t/tottenham_hotspur/7558883.stm|title=Bale signs new Tottenham contract|author=|date=13 тамыз 2008|work=|publisher=''Sport Football''|accessdate=|lang=en}}&lt;/ref&gt;. Бұдан кейінгі екі маусымды өте сәтті өткізді де, футболшыға алпауыт клубтардың көзі түсе бастады.

2010 жылы 21 тамызда &quot;[[Сток Сити]]&quot; қақпасына тұңғыш дублін соқты. 29 қыркүйекте [[УЕФА Чемпиондар Лигасы]]ндағы тұңғыш голын &quot;[[Твенте (футбол клубы)|Твенте]]&quot; қақпасына соқты. 20 қыркүйекте Чемпиондар лигасындағы тұңғыш хет-тригін &quot;[[Интернационале]]&quot; қақпасына енгізді, бірақ &quot;Тоттенхэм&quot; 3:4 есебімен ұтылып қалды. 2011 жылы ақпан айында АПЛ-дың үздік футболшысы атанды.

2012/13 маусымда 11-нөмірлі жейдені киді (бұған дейін 3-нөмірде ойнаған). Маусым қорытындысында Англия премьер лигасының &quot;Жыл ойыншысы&quot; және &quot;Үздік жас ойыншысы&quot; деген екі бірдей номинациясын ұтып алды. Бұған дейін мұндай дубльді Энди Грей мен [[Криштиану Роналду]] ғана жасай алған.

2013 жылы 1 қыркүйекте 100 миллион еуроға &quot;[[Реал Мадрид]]ке&quot; ауысты. Бұл сол кездегі трансферлердің рекорды болды, &quot;Реалда&quot; ойнаған алғашқы маусымда УЕФА Чемпиондар Лигасын, [[Футболдан Испания Кубогы|Испания кубогын]] ұтып алды. Осы екі турнирдің финалында гол соқты. Корольдық клуб сапындағы алғашқы ойынын &quot;[[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреалға]]&quot; қарсы өткізіп, алғашқы голын да соқты. 

2014 жылғы клубтар әлем чемпионатында &quot;Сан-Лоренсоның&quot; қақпасына бір гол соқты, &quot;Реал&quot; турнир жеңімпазы атанды. Бұл Бейлдің &quot;Реал&quot; сапындағы төртінші ірі жүлдесі болды. 

2015 жылы 20 желтоқсанда &quot;Райо Вальекано&quot; қақпасына төрт гол соғып, карьерасындағы тұңғыш покерін жасады. 

2016 жылы клубпен келісім шартын 2022 жылға дейін созды. 

2018 жылы [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2018|УЕФА Чемпиондар лигасының финалында]] &quot;[[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпульдің]]&quot; қақпасына екі гол соғып, клубқа жеңіс әперді. Чемпиондар лигасының финалдарында ойынға тыңнан қосылып дубль жасаған тұңғыш футболшы атанды. 

2019 жылы 9 ақпанда &quot;Атлетико&quot; қақпасына &quot;Реал&quot; сапындағы 100-ші голын соқты. 

2020 жылы қыркүйекте бұрынғы клубы &quot;[[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэмге]]&quot; жалға берілді. 20 рет алаңға шығып, 11 голмен ерекшеленді.

2022 жылы &quot;Реал Мадридпен&quot; келісімшарты аяқталған соң, сол жылы 25 маусымда &quot;[[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]&quot; клубына ауысты. Өзінің сүйікті 11 номерін таңдап алды.

=== Ұлттық құрама ===
Уэльстің бірнеше жастағы құрамаларында ойнады. Негізгі құрамада 2006 жылы 7 қазанда [[Словакия Ұлттық футбол құрамасы|Словакияға]] қарсы [[Футболдан 2008 жылғы Еуропа біріншілігі|ЕУРО-2008 іріктеу матчында]] алаңға шықты. Бұл ойында Уэльс 1:5 есебімен ойсырай ұтылды, құраманың жалғыз голын Бейл айып добынан соққан еді.

[[Футболдан 2016 жылғы Еуропа біріншілігі|2016 жылы Еуропа чемпионатына қатысып]], топтық кезеңде сол  Словакияның, [[Англия Ұлттық футбол құрамасы|Англияның]], [[Ресей Ұлттық футбол құрамасы|Ресейдің]] қақпасына бір-бір голдан соғып, құрамасының 1/8 финалға шығуына көмектесті. Плей-офф кезеңінде Бейл гол соға алмады, соған қарамастан Уэльс жартылай финалға дейін жетті.

2018 жылы 6 қыркүйекте [[УЕФА Ұлттар Лигасы 2018/19|2018/19 жылғы УЕФА Ұлттар лигасында]] [[Ирландия Ұлттық футбол құрамасы|Ирландия]] қақпасына гол соғып, ұлттық құрамадағы голдар санын 30-ға жеткізді (рекордтық көрсеткіш).

2022 жылы 14 маусымда [[УЕФА Ұлттар Лигасы 2022/23, А лигасы|2022/23 жылғы УЕФА Ұлттар Лигасының]] маусымында [[Нидерланд Ұлттық футбол құрамасы|Нидерланд құрамасына]] қарсы ойында ұлттық құрамадағы 40-шы голын соқты.

== Футболдан тыс ==
[[Сурет:Gareth Bale 2015 (6).jpg|170px|нобай|оңға|Бейл Adidas X15 аяқ киімімен ойнауда]]
=== Жеке өмірі ===
Бейл [[Мадрид]]те әйелі Эмма Рис-Джонспен бірге тұрады, ол мектеп кезіндегі сүйіктісі болған&lt;ref&gt;{{Cite news |url=http://www.walesonline.co.uk/news/need-to-read/2012/10/20/updated-gareth-bale-withdraws-from-tottenham-match-as-partner-goes-into-labour-91466-32071244/ |title=Gareth Bale withdraws from Tottenham match as partner goes into labour |date=2012-10-20 |work=Wales Online |access-date=2018-09-27 |accessdate=2018-12-02 |archivedate=2012-10-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121023212413/http://www.walesonline.co.uk/news/need-to-read/2012/10/20/updated-gareth-bale-withdraws-from-tottenham-match-as-partner-goes-into-labour-91466-32071244/ }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/football/11238362/Gareth-Bale-exclusive-interview-Real-Madrid-Spurs.html |title=Gareth Bale: 'Without Real Madrid, it would have been very, very difficult to have ever left Spurs' |date=2014-11-21 |work=The Daily Telegraph |accessdate=2014-11-21 |last=Parrish |first=Charlie |archivedate=2018-07-13 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180713083013/https://www.telegraph.co.uk/sport/football/11238362/Gareth-Bale-exclusive-interview-Real-Madrid-Spurs.html }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://zvezda-fc.ru/17989-emma-ris-dzhons-romanticheskaya-istoriya-skromnoy-devushki.html|title=Эмма Рис-Джонс: романтическая история скромной девушки|date=2015-05-12|publisher=zvezda-fc.ru|access-date=2018-07-12|archive-date=2018-07-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20180712214732/http://zvezda-fc.ru/17989-emma-ris-dzhons-romanticheskaya-istoriya-skromnoy-devushki.html|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;. Ерлі-зайыптылардың төрт баласы бар — қыздары Альба Виолет Бэйл (2012 жылы 21 қазанда туған)&lt;ref&gt;{{cite news |last=Joel |first=Don |title=Gareth Bale reveals the emotion of being reunited with his daughter in pictures that endeared him to the world |url=https://www.walesonline.co.uk/sport/football/football-news/gareth-bale-reveals-emotion-being-11543014 |work=Wales Online |accessdate=2018-03-18 |date=2016-06-29 |archivedate=2018-06-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180612141719/https://www.walesonline.co.uk/sport/football/football-news/gareth-bale-reveals-emotion-being-11543014 }}&lt;/ref&gt; мен Нава Валентина Бэйл (2016 жылы 22 наурызда туған)&lt;ref&gt;{{Cite news |url=https://www.bbc.com/news/uk-wales-35876998 |title=Wales footballer Gareth Bale welcomes second daughter |work=BBC News |access-date=2016-03-22 |accessdate=2018-07-12 |archivedate=2019-08-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190804144344/https://www.bbc.com/news/uk-wales-35876998 }}&lt;/ref&gt; және ұлдары Аксел Чарльз Бэйл (2018 жылы 8 мамырда туған)&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=en-US|url=https://expressdigest.com/wales-star-gareth-bale-announces-birth-of-baby-boy-axel/|title=Wales star Gareth Bale announces birth of baby boy Axel {{!}} {{!}} Express Digest|access-date=2021-07-11|archive-date=2021-07-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20210711163215/https://expressdigest.com/wales-star-gareth-bale-announces-birth-of-baby-boy-axel/|deadlink=no}}&lt;/ref&gt; мен Зандер Фрэнк Бэйл (2021 жылы 7 маусымда туған)&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=en|url=https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/gareth-bale-baby-boy-son-24494049|title=Gareth Bale welcomes fourth child Xander with heartwarming announcement|author=Chris Doyle|website=mirror|date=2021-07-08|access-date=2021-07-11|archive-date=2021-07-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20210711163213/https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/gareth-bale-baby-boy-son-24494049|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.

Гарет — [[Гольф|гольфтің]] үлкен жанкүйері&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.thetimes.co.uk/article/wales-manager-ryan-giggs-bans-golf-and-tells-gareth-bale-to-use-custom-seat-69vmzz2g9|title=Wales manager Ryan Giggs bans golf and tells Gareth Bale to use custom seat|publisher=The Times|access-date=2018-12-02|archive-date=2018-12-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20181203010852/https://www.thetimes.co.uk/article/wales-manager-ryan-giggs-bans-golf-and-tells-gareth-bale-to-use-custom-seat-69vmzz2g9|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.championat.com/football/news-3009577-bejl---o-pszh-ja-redko-smotrju-futbol-chestno-govorja-predpochitaju-golf.html|title=Бэйл: слежу ли за «ПСЖ»? Редко смотрю футбол, предпочитаю гольф|publisher=Чемпионат|access-date=2018-12-02|archive-date=2018-12-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20181203010903/https://www.championat.com/football/news-3009577-bejl---o-pszh-ja-redko-smotrju-futbol-chestno-govorja-predpochitaju-golf.html|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;. Және де ол [[Алкоголдік ішімдіктер|алкогольдік ішімдіктерден]] толықтай бас тартқан&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Malone |first1=Sam |title=Gareth: 'I can't stand the booze' |url=https://www.walesonline.co.uk/news/wales-news/gareth-i-cant-stand-booze-1884234 |accessdate=2018-03-22 |work=Wales Online |date=2013-03-27 |archivedate=2018-07-09 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180709182205/https://www.walesonline.co.uk/news/wales-news/gareth-i-cant-stand-booze-1884234 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Fifield |first1=Dominic |title=Danny Rose’s insight on Gareth Bale sends shivers down England spines |url=https://www.theguardian.com/football/2016/jun/11/danny-rose-england-gareth-bale-wales-euro-2016 |accessdate=2018-03-22 |work=The Observer |date=2016-06-11 |archivedate=2018-06-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180612144819/https://www.theguardian.com/football/2016/jun/11/danny-rose-england-gareth-bale-wales-euro-2016 }}&lt;/ref&gt;.

=== Сауда белгісі және жарнамалық келісімшарттары ===
Бэйлдің өзінің [[Тауар таңбасы|сауда белгісі]] бар. 2013 жылдың 26 наурызында Гарет Ұлыбританияның зияткерлік меншік кеңсесіне өзінің [[Логотип|логотипін]] ресми түрде тіркеуге өтініш берді, ол өзінің жүрек қимылымен тойлауына негізделген, оны гол соққаннан кейін жиі көрсетеді, сонымен қатар ойын футболкасында бейнеленген сүйікті нөмірі — 11. Бұл логотип киім мен аяқ киім сияқты әртүрлі өнімдерде қолданылады&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.telegraph.co.uk/finance/newsbysector/retailandconsumer/10042652/Gareth-Bale-plans-to-put-heart-goal-celebration-on-clothing-after-filing-trademark.html|title=Gareth Bale plans to put 'heart' goal celebration on clothing after filing trademark|publisher=The Telegraph|access-date=2018-07-12|archive-date=2018-07-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20180711042944/https://www.telegraph.co.uk/finance/newsbysector/retailandconsumer/10042652/Gareth-Bale-plans-to-put-heart-goal-celebration-on-clothing-after-filing-trademark.html|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.

Ол [[Adidas]], [[EA Sports]], [[Lucozade]] және [[BT Sport]] сияқты брендтерімен жұмыс істейді&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/adidas-crazylights-real-madrid-superstar-3252051 |title=Real Madrid superstar Gareth Bale shows off the lightest football boot ever made |newspaper=Daily Mirror |accessdate=2014-06-04 |date=2014-03-17 |archive-date=2020-07-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200724235818/https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/adidas-crazylights-real-madrid-superstar-3252051 |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.scotsman.com/sport/rugby-union/gareth-bale-in-bt-sport-channel-deal-1-2859633 |title=Gareth Bale in BT Sport channel deal |newspaper=The Scotsman |accessdate=2018-09-27 |archive-date=2018-09-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180928043951/https://www.scotsman.com/sport/rugby-union/gareth-bale-in-bt-sport-channel-deal-1-2859633 |deadlink=yes }}&lt;/ref&gt;. 2014 жылы Бейл &quot;Реал Мадридпен&quot; келісімшарт бойынша тұрақты жалақы ретінде 15 миллион фунт алды, ал оның жарнамалық кірісі жылына 10 миллион фунт болды&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/gareth-bale-transfer-spurs-star-2244433 |title=Gareth Bale signs £300,000 A WEEK six-year deal with Real Madrid |newspaper=Daily Mirror |accessdate=2014-06-04 |date=2013-09 |archive-date=2018-07-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180709070655/https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/gareth-bale-transfer-spurs-star-2244433 |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/gareth-bale-could-earn-25-2246560#ixzz33lcyz6AO |title=Gareth Bale could earn £25 MILLION a year in total as Madrid falls in love with Wales star |newspaper=Daily Mirror |accessdate=2014-06-04 |date=2013-09-02 |archive-date=2018-12-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181213150319/https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/gareth-bale-could-earn-25-2246560#ixzz33lcyz6AO |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;. 2014 жылдың наурыз айында Бейл Adidas F50 crazylight футбол аяқ киімін қолданған алғашқы ойыншы болды. 2015 жылы Adidas Х15 футбол аяқ киімін киіп ұсынды&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.huffingtonpost.co.uk/2014/03/17/gareth-bale-adidas-adizero_n_4978083.html |title=Gareth Bale Reveals Adidas' Adizero F50 Crazylight Boots (Pictures) |newspaper=Huffington Post |date=2014-03-17 |accessdate=2018-09-27 |archive-date=2018-09-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180928003326/https://www.huffingtonpost.co.uk/2014/03/17/gareth-bale-adidas-adizero_n_4978083.html |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;.

=== Қайырымдылық ===
2014 жылдың қараша айында Бейл [[Криштиану Роналду]], [[Неймар]], [[Хави]] және [[Дидье Дрогба]] секілді әлемнің үздік футболшыларының қатысуымен &quot;Эбола вирусына қарсы 11&quot; атты [[ФИФА|FIFA]] акциясына қатысты&lt;ref name=&quot;Ebola&quot;&gt;{{Cite web |url=https://www.fifa.com/aboutfifa/footballdevelopment/medical/media/news/newsid=2475755/ |title=Top players, FIFA, CAF and health experts unite against Ebola |website=FIFA.com |accessdate=2015-03-04 |date=2014-11-17 |archive-date=2014-11-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141122053900/http://www.fifa.com/aboutfifa/footballdevelopment/medical/media/news/newsid=2475755/ |deadlink=yes }}&lt;/ref&gt;. &quot;Біз [[Эбола ауруы|Эбола ауруын]] бірге жеңе аламыз&quot; ұранымен ({{lang-en| &quot;Together, we can beat Ebola&quot;}}) бұл акция [[Африка Футбол Конфедерациясы|Африка футбол конфедерациясымен]] және медициналық сарапшылармен бірлесіп өткізілді, ойыншылардың өздері ауру туралы және онымен күресу жолдары туралы хабарландыруларды арттыру мақсатында он бір хабарлама жазды&lt;ref name=&quot;Ebola&quot;/&gt;.

== Жетістіктері ==
=== Командалық ===
; «Тоттенхэм Хотспур»
* Англия футбол лигасы: 2007/08

; «Реал Мадрид»
* [[Футболдан Испания чемпионаты|Испания чемпионы]] ('''3'''): [[Футболдан Испания Чемпионаты 2016/17|2016/17]], [[Футболдан Испания Чемпионаты 2019/20|2019/20]], [[Футболдан Испания чемпионаты 2021/22|2021/22]]
* [[Футболдан Испания Кубогы|Испания кубогы]]: 2013/14
* [[Футболдан Испания суперкубогы|Испания суперкубогы]] ('''2'''): 2017, 2020
* [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|Чемпиондар Лигасы]] ('''5'''): [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2013/14|2013/14]], [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2015/16|2015/16]], [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2016/17|2016/17]], [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2017/18|2017/18]], [[УЕФА Чемпиондар лигасы 2021/22|2021/22]]
* [[УЕФА Суперкубогы]] ('''2'''): [[УЕФА Суперкубогы 2014|2014]], [[УЕФА Суперкубогы 2017|2017]]
* [[Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі|Клубтар әлем чемпионаты]] ('''4'''): [[Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі 2014|2014]], [[Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі 2016|2016]], [[Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі 2017|2017]], [[Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі 2018|2018]]

; Уэльс құрамасы
* [[Футболдан Еуропа чемпионаты|Еуропа чемпионатының]] жартылай финалисі: [[Футболдан 2016 жылғы Еуропа біріншілігі|2016]]

=== Жеке ===
* [[Англия Премьер-лигасы|Англия Премьер-лигасының]] үздігі: 2012/13
* Англия Премьер-лигасының жыл ойыншысы ('''2'''): 2010/11, 2012/13
* [[УЕФА]] символикалық құрамы ('''2'''): 2011, 2013
* [[Уэльс|Уэльстің]] жыл ойыншысы: 2010, 2011, 2013, 2014, 2015, 2016

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сілтемелер ==
* {{cite web|url=http://www.national-football-teams.com/player/14541.html|title=General Information about the player Gareth Bale|author=|date=|work=|publisher=''National Football Team''|accessdate=4 тамыз 2022|lang=en}}
* {{cite web|url=https://www.soccerbase.com/players/player.sd?player_id=43700|title=11. Gareth Bale|author=|date=|work=|publisher=''Soccerbase''|accessdate=4 тамыз 2022|lang=en}}

[[Санат:Уэльс футболшылары]]
[[Санат:Уэльс Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары‎]]
[[Санат:Саутгемптон ФК ойыншылары]]
[[Санат:Тоттенхэм Хотспур ФК ойыншылары]]
[[Санат:Реал Мадрид ФК ойыншылары]]
[[Санат:Лос-Анжелес ФК ойыншылары]]</text>
      <sha1>k41ad87lhkz45n5ryrv4yyqk6spmdzc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Есбол (Индер ауданы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>527607</id>
    <revision>
      <id>3057576</id>
      <parentid>3052657</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T18:14:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7429" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан
 |статусы                 = Ауыл
 |атауы                   = Есбол
 |сурет                   =
 |әкімшілік күйі          = Ауылдық округ орталығы
 |елтаңба                 = 
 |ту                      = 
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 
 |ту ені                  = 
  |lat_deg = 48 |lat_min =22  |lat_sec = 05
  |lon_deg = 51 |lon_min =33  |lon_sec =27 
  |CoordAddon             =  
  |CoordScale             =
 |ел картасы             = 
 |облыс картасы          =  
 |аудан картасы          = 
 |ел картасының өлшемi    = 
 |облыс картасының өлшемi = 
 |аудан картасының өлшемi = 
 |облысы                  = Атырау облысы
 |кестедегі облыс         = Атырау облысы{{!}}Атырау
 |ауданы                  = Индер ауданы
 |кестедегі аудан         = Индер ауданы{{!}}Индер 
 |мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
 |мекені                  = Есбол ауылдық округі (Индер ауданы){{!}}Есбол
 |кестедегі мекен         = 
 |ішкі бөлінісі           = 
 |әкімі                   = 
 |құрылған уақыты         = 1744&lt;ref&gt;[http://www.hrono.ru/land/russ/kulagina_krep.html Кулагин бекінісі]&lt;/ref&gt;
 |алғашқы дерек           = 1740
 |бұрынғы атаулары        = ''Кулагино''
 |статус алуы               = 
 |жер аумағы                  = 
 |биiктiктiң түрi         =
 |орталығының биiктігі    =
 |климаты                 = 
  |тұрғыны                = {{өсім}} 4524
  |санақ жылы             = 2022
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
 |телефон коды            = 
 |пошта индексі           = 
 |пошта индекстері        = 
 |автомобиль коды         =  
 |идентификатор түрі      =
 |сандық идентификаторы   = 
 |ортаққордағы санаты     = 
 |сайты                   =
 |сайт тілі               = 
 |сайт тілі 2            =
 |сайт тілі 3            = 
 |сайт тілі 4           = 
 |сайт тілі 5            = 
 |add1n                  =
 |add1                   = 
 |add2n                  = 
 |add2                   = 
 |add3n                  = 
 |add3                   = 
}}
{{мағына|Есбол}}
'''Есбол''' (2007 ж. дейін ''Кулагино''&lt;ref&gt;[http://adilet.zan.kz/kaz/docs/V07T0002483 Индер ауданының кейбір әкімшілік-аумақтық бірліктерін қайта атау туралы]&lt;/ref&gt;) — [[Атырау облысы]] [[Индер ауданы]]ндағы ауыл, [[Есбол ауылдық округі (Индер ауданы)|Есбол ауылдық округі]] орталығы. Жайықтың оң жақ бетіндегі тарихи елді мекендердің бірі.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Индербор]] кентінен оңтүстік-батысқа қарай 22 км-дей жерде. Ірі елді мекендер арасы асфальт жолдармен жалғасқан.

== Тарихы == 
[[Сурет:Есбол ауылы.jpg|thumb|солға|200px|Есбол ауылы]]
«Ақжар» деп аталатын биік жар қабағынан салынған әскери бекіністі [[1740 жыл]]ы Орынбор губернаторы [[Иван Иванович Неплюев|И. И. Неплюев]]тің бұйрығымен кеңейтіп қайта салу ісі қолға алынады. Осы қамалдағы ішкі шаруашылықты басқаратын А.И. Кулагин деген кісінің есімі бірте-бірте ауылдың атына айналып, қазақтың Ақжар атауы ұмыт қалады&lt;ref&gt;Атырау: Энциклопедия. -Алматы: Атамұра, 2000 ISBN 5-7667-9129-1&lt;/ref&gt;. 1933-1963 жылдары [[Есбол ауданы]]ның орталығы болды.

== Халқы == 
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 4189 адам (2108 ер адам және 2081 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 4307 адамды (2174 ер адам және 2133 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt; 2022 жылы тұрғындар саны 4524 адамды құрады.&lt;ref&gt;[https://www.facebook.com/photo/?fbid=1750501108623040&amp;set=pcb.1750501128623038 Есбол ауылдық округі туралы ақпарат]&lt;/ref&gt;

== Мәдени-әлеуметтік мекемелері ==
=== Мектептер ===
* Есбол орта мектебі — 26 сәуір 1993 жылы Кулагино ұлттық гимназиясы болып құрылған. Кейін жай орта мектепке айналдырылған.&lt;ref&gt;https://esbol.inderoo.kz/kz/mektep-turaly/tarikhy.html Есбол орта мектебінің тарихы&lt;/ref&gt;

* Қалам Есқалиев атындағы орта мектеп — Мектептің іргетасы 1936 жылы қаланған. 2016 жылы «Қалам Есқалиев атындағы орта мектебі» коммуналдық  мемлекеттік мекемесі атауы берілді.&lt;ref&gt;https://eckaliev.inderoo.kz/kz/mektep-turaly/tarikhy.html Мектеп тарихы&lt;/ref&gt;

* Жамбыл атындағы орта мектеп — 1928-29 ж. алғаш қазақ балалары үшін ашылған мектеп. 1937 ж. орта мектепке айналды.

=== Мектепке дейінгі білім ===
* &quot;Қарлығаш&quot; бөбекжай-бақшасы
* &quot;Балапан&quot; бөбекжай-бақшасы

== Кәсіпорындар ==
Мұнда орман шаруашылығы, агроөнеркәсіптік техникалық жабдықтау бөлімі, байланыс бөлімі, тұтынушылар қоғамы сияқты мекемелер мен кәсіпорындар бар.&lt;ref&gt;Атырау: Энциклопедия. -Алматы: Атамұра, 2000 ISBN 5-7667-9129-1&lt;/ref&gt;

== Діни ұйымдар қызметі ==
* '''Есбол ауылдық мешіті'''

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
 
{{Индер ауданы елді мекендері}}
[[Санат:Индер ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Жайық казак әскерінің елді мекендері]]</text>
      <sha1>8ajdeea3o9qwp939zdjvbrasxgmvfyi</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057577</id>
      <parentid>3057576</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T18:16:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Тарихы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7532" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан
 |статусы                 = Ауыл
 |атауы                   = Есбол
 |сурет                   =
 |әкімшілік күйі          = Ауылдық округ орталығы
 |елтаңба                 = 
 |ту                      = 
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 
 |ту ені                  = 
  |lat_deg = 48 |lat_min =22  |lat_sec = 05
  |lon_deg = 51 |lon_min =33  |lon_sec =27 
  |CoordAddon             =  
  |CoordScale             =
 |ел картасы             = 
 |облыс картасы          =  
 |аудан картасы          = 
 |ел картасының өлшемi    = 
 |облыс картасының өлшемi = 
 |аудан картасының өлшемi = 
 |облысы                  = Атырау облысы
 |кестедегі облыс         = Атырау облысы{{!}}Атырау
 |ауданы                  = Индер ауданы
 |кестедегі аудан         = Индер ауданы{{!}}Индер 
 |мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
 |мекені                  = Есбол ауылдық округі (Индер ауданы){{!}}Есбол
 |кестедегі мекен         = 
 |ішкі бөлінісі           = 
 |әкімі                   = 
 |құрылған уақыты         = 1744&lt;ref&gt;[http://www.hrono.ru/land/russ/kulagina_krep.html Кулагин бекінісі]&lt;/ref&gt;
 |алғашқы дерек           = 1740
 |бұрынғы атаулары        = ''Кулагино''
 |статус алуы               = 
 |жер аумағы                  = 
 |биiктiктiң түрi         =
 |орталығының биiктігі    =
 |климаты                 = 
  |тұрғыны                = {{өсім}} 4524
  |санақ жылы             = 2022
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
 |телефон коды            = 
 |пошта индексі           = 
 |пошта индекстері        = 
 |автомобиль коды         =  
 |идентификатор түрі      =
 |сандық идентификаторы   = 
 |ортаққордағы санаты     = 
 |сайты                   =
 |сайт тілі               = 
 |сайт тілі 2            =
 |сайт тілі 3            = 
 |сайт тілі 4           = 
 |сайт тілі 5            = 
 |add1n                  =
 |add1                   = 
 |add2n                  = 
 |add2                   = 
 |add3n                  = 
 |add3                   = 
}}
{{мағына|Есбол}}
'''Есбол''' (2007 ж. дейін ''Кулагино''&lt;ref&gt;[http://adilet.zan.kz/kaz/docs/V07T0002483 Индер ауданының кейбір әкімшілік-аумақтық бірліктерін қайта атау туралы]&lt;/ref&gt;) — [[Атырау облысы]] [[Индер ауданы]]ндағы ауыл, [[Есбол ауылдық округі (Индер ауданы)|Есбол ауылдық округі]] орталығы. Жайықтың оң жақ бетіндегі тарихи елді мекендердің бірі.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Индербор]] кентінен оңтүстік-батысқа қарай 22 км-дей жерде. Ірі елді мекендер арасы асфальт жолдармен жалғасқан.

== Тарихы == 
[[Сурет:Есбол ауылы.jpg|thumb|солға|200px|Есбол ауылы]]
«Ақжар» деп аталатын биік жар қабағынан салынған әскери бекіністі [[1740 жыл]]ы Орынбор губернаторы [[Иван Иванович Неплюев|И. И. Неплюев]]тің бұйрығымен кеңейтіп қайта салу ісі қолға алынады. Бекініс 1744 жылы Жайық өзенінің оң жағалауынан салынады. Осы қамалдағы ішкі шаруашылықты басқаратын А.И. Кулагин деген кісінің есімі бірте-бірте ауылдың атына айналып, қазақтың Ақжар атауы ұмыт қалады&lt;ref&gt;Атырау: Энциклопедия. -Алматы: Атамұра, 2000 ISBN 5-7667-9129-1&lt;/ref&gt;. 1933-1963 жылдары [[Есбол ауданы]]ның орталығы болды.

== Халқы == 
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 4189 адам (2108 ер адам және 2081 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 4307 адамды (2174 ер адам және 2133 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt; 2022 жылы тұрғындар саны 4524 адамды құрады.&lt;ref&gt;[https://www.facebook.com/photo/?fbid=1750501108623040&amp;set=pcb.1750501128623038 Есбол ауылдық округі туралы ақпарат]&lt;/ref&gt;

== Мәдени-әлеуметтік мекемелері ==
=== Мектептер ===
* Есбол орта мектебі — 26 сәуір 1993 жылы Кулагино ұлттық гимназиясы болып құрылған. Кейін жай орта мектепке айналдырылған.&lt;ref&gt;https://esbol.inderoo.kz/kz/mektep-turaly/tarikhy.html Есбол орта мектебінің тарихы&lt;/ref&gt;

* Қалам Есқалиев атындағы орта мектеп — Мектептің іргетасы 1936 жылы қаланған. 2016 жылы «Қалам Есқалиев атындағы орта мектебі» коммуналдық  мемлекеттік мекемесі атауы берілді.&lt;ref&gt;https://eckaliev.inderoo.kz/kz/mektep-turaly/tarikhy.html Мектеп тарихы&lt;/ref&gt;

* Жамбыл атындағы орта мектеп — 1928-29 ж. алғаш қазақ балалары үшін ашылған мектеп. 1937 ж. орта мектепке айналды.

=== Мектепке дейінгі білім ===
* &quot;Қарлығаш&quot; бөбекжай-бақшасы
* &quot;Балапан&quot; бөбекжай-бақшасы

== Кәсіпорындар ==
Мұнда орман шаруашылығы, агроөнеркәсіптік техникалық жабдықтау бөлімі, байланыс бөлімі, тұтынушылар қоғамы сияқты мекемелер мен кәсіпорындар бар.&lt;ref&gt;Атырау: Энциклопедия. -Алматы: Атамұра, 2000 ISBN 5-7667-9129-1&lt;/ref&gt;

== Діни ұйымдар қызметі ==
* '''Есбол ауылдық мешіті'''

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
 
{{Индер ауданы елді мекендері}}
[[Санат:Индер ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Жайық казак әскерінің елді мекендері]]</text>
      <sha1>2ag9nbordk1gzkhsmx70ms0ijr4uds5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>КСРО ішкі істер халық комиссариаты</title>
    <ns>0</ns>
    <id>542697</id>
    <revision>
      <id>3057517</id>
      <parentid>3007746</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T15:13:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>165</id>
      </contributor>
      <comment>«[[:File:Bw1940-02-29-KorolevSP.jpg|Bw1940-02-29-KorolevSP.jpg]]» дегенді аластады, бұны [[Ортаққор]]дың қатысушысы [[commons:User:Rubin16|Rubin16]] [[commons:File:Bw1940-02-29-KorolevSP.jpg|жойған]], себебі: per [[:c:Commons:Deletion requests/File:Bw1940</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="53348" xml:space="preserve">{{redirect|НКВД}}
{{Мемлекеттік орган
 |атауы                 = КСРО ішкі істер халық комиссариаты
 |қысқартылған атауы    = КСРО ІІХК
 |шынайы атауы   = {{lang-ru|Народный комиссариат внутренних дел СССР}}
 |шынайы атауы1  = (НКВД СССР)
 |шынайы атауы2  = 
 |құзыреті       = {{USSR}}
 |құзерет_тақырып_мәтіні = Мемлекет
 |эмблема                =Emblema NKVD.svg 
 |эмблеманың ені         = 
 |эмблеманың тақырыбы    = 
 |мөрі              = 
 |мөрдің ені        = 
 |мөрдің тақырыбы   = 
 |сурет             = 
 |сурет ені         = 
 |сурет тақырыбы    = 
 |құрылған жылы     = [[10 шілде]] [[1934 жыл]]
 |ізашары1          = [[РКФСР ішкі істер халық комиссариаты|РКФСР ІІХК]], [[КСРО ХКК қарамағындағы БМСБ|БМСБ]]
 |ізашары2          = 
 |таратылған жылы   = [[26 тамыз]] [[1946 жыл]]
 |ізбасары          = [[КСРО ішкі істер министрлігі|КСРО ІІМ]], [[КСРО мемлекеттік қауіпсіздік министрлігі]]
 |бағынады          = 
 |штаб-пәтері       = [[Мәскеу]], [[Лубянский алаңы|Дзержинский атындағы алаң]] (1991 жылдан бастап Лубянский алаңы), №2 [[Ғимарат|үй]].
  |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = 
  |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = 
  |region_code      = 
 |қызметкерлер      = 
 |бюджет            = 
 |министрдің есімі1     = 
 |министрдің міндеті1   = 
 |министрдің есімі2     = 
 |министрдің міндеті2   = 
 |басшылықтың есімі1    = 
 |басшылықтың лауазымы1 = 
 |басшылықтың есімі2    = 
 |басшылықтың лауазымы2 = 
 |жоғарыда тұрған мекеме      = 
 |бір мекемеге қарасты орган1 = 
 |бір мекемеге қарасты орган2 = 
 |құжат1           = 
 |сайты            = 
 |түсініктемелер   = 
 |карта            = 
 |карта ені        = 
 |картаның тақырыбы   = 
}}
[[Сурет:2014 Moscow Lubyanka Building.JPG|thumb|right|240px|ІІХК ғимараты]]
'''КСРО ішкі істер халық комиссариаты''' ({{lang-ru|Народный комиссариат внутренних дел СССР}}) — [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|Кеңес Одағындағы]] [[1937 жыл|1937]]—[[1946 жыл|1946]] жылдары қылмыстық істер мен қоғамдық тыныштықты бұзушылықпен айналысатын, [[Ұлттық Қауіпсіздік|Мемлекеттік қауіпсіздік]]ті қамтамасыз ететін КСРО мемлекеттік атқару орталық органы. [[КСРО орталық атқару комитеті|КСРО ОАК]] [[10 шілде]] [[1934 жыл]]ғы қаулысымен негізі салынған&lt;ref&gt;[http://www.memo.ru/history/nkvd/stru/prikazy1.htm Об образовании Общесоюзного Народного Комиссариата Внутренних Дел Постановление Центрального Исполнительного Комитета Союза ССР.]&lt;/ref&gt;.КСРО ІІХК құрамына [[КСРО ХКК қарамағындағы БМСБ|КСРО Біріккен мемлекеттік саяси басқармасы]] кіріп, Мемлекеттік қауіпсіздік бас басқармасы ([[КСРО ІІХҚ мемлекеттік қауіпсіздік бас басқармасы|МҚББ]]) болып өзгертілді.

Ішкі істер халық комиссариатының жауапкершілігіне коммуналдық қызмет пен құрылыс, басқа да салалар, сондай-ақ саяси тергеу және соттан тыс үкім шығару, қылмыстық-атқару жүйесі, сыртқы барлау, шекара әскерлері, армияға қарсы барлау кірді.

Кейін 1946 жылы [[КСРО ішкі істер министрлігі|КСРО ІІМ]] қайта құрылды.

== ІІХК-ның дамуы ==
КСРО Ішкі істер халық комиссары болып [[Генрих Григорьевич Ягода|Генрих Ягода]] тағайындалды.
[[Сурет:USSR external passport 1929.jpg|thumb|right|240px|ІІХК берген кеңес шетелдік төлқұжат (1929 жыл)]]
[[Сурет:Постановление СНК СССР N 1187-291сс от 5 ноября 1938 года &quot;О квартирах для работников Наркомвнудела СССР&quot;.jpg|thumb|right|220px|Репрессияға ұшыраған адамдарға жылжымайтын мүлік пен жиһазды КСРО ІІХК-ға беру туралы қаулы]]

Жаңадан құрылған ІІХК-ның келесі міндеттеріне

*қоғамдық тәртіпті және мемлекет қауіпсіздігін қамтамасыз ету,
*социалистік меншікті қорғау,
*азаматтық хал актілерін тіркеу,
*шекараны қорғау,
*мәжбүрлі [[Еңбекпен түзеу лагері|еңбекпен түзеу лагерлерін]] ұстау және қорғау жүктелді.

ІІХК-ның құрамына:

*мемлекеттік қауіпсіздік бас басқармасы ([[КСРО ІІХК мемлекет қауіпсіздігінің бас басқармасы|МҚББ]])
*жұмысшылар мен шаруалар милициясының бас басқармасы ([[КСРО ІІХК жұмысшылар мен шаруалар милициясының бас басқармасы|ЖШ МББ]])
*шекара және ішкі қауіпсіздігінің бас басқармасы (ШжІҚ ББ)
*өрт сөндіру бөлімінің бас басқармасы (ӨСБ ББ)
*[[Еңбекпен түзеу лагері|еңбекпен түзеу лагерлері]] мен жер аударылғандар қоныстарының және қамау орындарының Бас басқармасы ([[ГУЛАГ|ГУЛаг]])
*азаматтық xaл актілерін тіркеу бөлімі ([[Азаматтық xaл актілерін тіркеу бөлімі|АХАТ]])
*әкімшілік-шаруашылық басқарма
*қаржы бөлімі
*кадрлар бөлімі
*хатшылық
*арнайы уәкілетті бөлімі кіреді.

Жалпы алғанда, ІІХК-ның орталық аппаратының штаты 8211 адамды құрады. МҚББ-ның жұмысын КСРО Ішкі істер халық комиссары Ягоданың өзі басқарды. ІІХК МҚББ-ның құрамына бұрынғы КСРО БМСБ-нің негізгі оперативті бөлімшелері кірді:

*арнайы бөлім (контрбарлау)
*құпия саяси бөлім (саяси қарсыластармен күрес)
*экономикалық бөлім (диверсия мен зиянкестікке қарсы күрес)
*шетел бөлімі (шетелдегі барлау)
*оперативтік бөлім (партия мен үкімет басшыларын қорғау, іздестіру, қамауға алу, сыртқы бақылау)
*арнайы бөлім (криптографиялық жұмыс, бөлімдердегі құпиямен қамтамасыз ету)
*көлік бөлімі (бүлікпен күрес, көліктегі диверсия)
*есеп және статистика бөлімі (жедел есеп, статистика, мұрағат)

Кейіннен бөлімнің де, бөлімшенің қайта құрылуы және қайта аталуы жүргізіліп отырды.

1936 жылдың қыркүйегінде  КСРО Ішкі істер халық комиссары болып [[Николай Иванович Ежов|Николай Ежов]] тағайындалды.

1938 жылдың желтоқсан айынан бастап  КСРО Ішкі істер халық комиссары болып [[Лаврентий Павлович Берия |Лаврентий Берия]] тағайындалды.

1941 жылы 3 ақпанда КСРО Жоғарғы Кеңесі Президиумының Жарлығымен ІІХК екі тәуелсіз органға бөлінді: ІІХК (халық комиссары - Лаврентий Берия) және КСРО мемлекеттік қауіпсіздік халық комиссарияты ([[КСРО мемлекеттік қауіпсіздік министрлігі|МҚХК]]) (халық комиссары - [[Всеволод Николаевич Меркулов|Всеволод Меркулов]]). ІІХК-ның арнайы бөлімі (армиядағы қарсы барлауға жауап берді) құрлықтағы күштер мен әскери-теңіз күштері (ЖШҚӘ және ЖШҚФ) болып бөлінді.

Сонымен бірге, ІІХК МҚББ-ның арнайы бөлімі таратылып, оның орнына Халықтық қорғаныс комиссариаты (ХҚО) және Әскери-теңіз флотының халықтық комиссариаты (ӘТФ ХҚ) және ІІХК-ның 3-бөлімі (ІІХК әскерлерінде жедел жұмыс жасау үшін) құрылды.

[[Ұлы Отан соғысы]] басталғаннан кейін, 1941 жылы 20 шілдеде ІІХК және МҚХК бірыңғай халық комиссариаты - ІІХК құрамына қайтарылып, Берия КСРО халықтық ішкі істер комиссары болып қалды, ал мемлекеттік қауіпсіздік халық комиссары Меркулов оның бірінші орынбасары болып тағайындалды. Мемлекеттік күзет органдарының қызметі майдандағы неміс барлау қызметінің әрекетімен күресуге, КСРО-ның тыл аймақтарындағы жау тыңшыларын анықтауға және жоюға, жаудың тылындағы барлау мен диверсияға бағытталған. ІІХК [[ІІХК әскерінің тыл қорғанысы|тыл күзет күштеріне]] бағынды.

[[1941 жыл|1941 жылы]] [[17 қазан|17 қазанда]] [[Мемлекеттік қорғаныс комитеті|Мемлекеттік қорғаныс комитетінің]] қаулысымен ІІХК-ның арнайы жиналысына РКФСР Қылмыстық кодексінің 58 және 59-баптарында көзделгендей, КСРО-ның басқаруына қарсы революциялық қылмыстар туралы істерде өлім жазасына дейін үкім шығару құқығы берілді. Арнайы жиналыстың шешімдері түпкілікті болды. Бұл МҚК қаулысы Арнайы жиналыстың жойылуымен [[1953 жыл|1953 жылы]] [[1 қыркүйек|1 қыркүйектен]] бастап тоқтатылды.

[[1942 жыл|1942 жылы]] [[11 қаңтар|11 қаңтарда]] ІІХК және ХК Әскери-теңіз күштерінің бірлескен бұйрығымен ХК Әскери-теңіз күштерінің 3-ші басқармасы ІІХК АББ-ның 9-шы бөліміне айналды. (АББ - арнайы бөлімдерді басқару - 1941 жылғы 17 шілдеде ХҚК 3-ші басқармасының негізінде құрылған).

[[1943 жыл|1943 жылы]] [[14 сәуір|14 сәуірде]] КСРО Жоғарғы Кеңесі Президиумының қаулысымен ІІХК-ның жедел-чекист басқармалары мен бөлімшелерін ІІХК-дан бөліп, КСРО Мемлекеттік қауіпсіздік жөніндегі тәуелсіз халық комиссариаты (КСРО [[КСРО мемлекеттік қауіпсіздік министрлігі|МҚХК]]) қайтадан құрылды.

1943 жылы [[18 сәуір|18 сәуірде]] КСРО Халық Комиссарлары Кеңесінің қаулысымен әскери контрбарлау (АББ) Халық қорғаныс комиссариатына және КСРО Әскери-теңіз флотының Халық комиссариатына берілді, онда КСРО [[КСРО халық қорғаныс комиссариаты|ХҚК]] [[СМЕРШ]] бас контрбарлау басқармасы және ХК әскери-теңіз флоты СМЕРШ контрбарлау басқармасы құрылды.

[[1945 жыл|1945 жылы]] желтоқсанда КСРО Ішкі істер халық комиссары болып [[Сергей Никифорович Круглов|Сергей Круглов]] тағайындалды.
[[Сурет:1944 Ершово РУЖД Пропуск.jpg|thumb|right|220px|[[Рязан-Орал Темір жолы|РОТЖ]] ІІХК жол бөлімшесінің бұрыштық мөрімен рұқсат қағаз. [[1944 жыл|1944]]]]
[[Сурет:1944 Ершово РУЖД Печать НКВД.jpg|thumb|right|200px|РОТЖ ІІХК-ның ЖШ милициясы жол бөлімінің мөрі. [[1944 жыл|1944]]]]

ІІХК әр уақытта ББ деп қысқартылған Бас басқармалардан тұрды:

*[[КСРО ІІХК-мемлекет қауіпсіздігінің бас басқармасы|МҚББ]] - Мемлекет қауіпсіздігінің бас басқармасы 
*[[КСРО ІІХК жұмысшылар мен шаруалар милициясының бас басқармасы|ЖШ МББ]] - Жұмысшылар мен шаруалар милициясы
*ШжІҚ ББ - шекара және ішкі қауіпсіздігінің бас басқармасы
*ӨСБ ББ - өрт сөндіру бөлімі
*Автожол ББ - автомобиль жолдарының бас басқармасы
*[[ГУЛАГ|ГУЛаг]] - лагерлер
*ЭББ - экономика
*КББ - көлік
*ӘТИББ - әскери тұтқындар мен интернационалдар

1946 жылы ІІХК [[КСРО ішкі істер министрлігі|Ішкі істер министрлігіне]] айналды.

== Орталық аппараттың құрылымы ==
Бұл бөлімде КСРО ІІХК ОМ жүйесінде бұрыннан бар барлық бөлімшелер мен арнайы лауазымдардың тізімі, білім алуға және жоюға бұйрықтардың саны мен күндері, басшылардың аты-жөндері және тиісті лауазымдарды атқару күндері көрсетілген.

; КСРО Ішкі істер халық комиссарлары 
*[[Генрих Григорьевич Ягода|Ягода Г. Г.]] [[10 шілде|10.07.]][[1934 жыл|1934]]-[[26 қыркүйек|26.09.]][[1936 жыл|1936]] (1938 жылы атылды)
*[[Николай Иванович Ежов|Ежов Н. И.]] [[26 қыркүйек|26.09.]][[1936 жыл|1936]]-[[25 қараша|25.11.]][[1938 жыл|1938]] (1940 жылы атылды)
*[[Лаврентий Павлович Берия|Берия Л. П.]] [[25 қараша|25.11.]][[1938 жыл|1938]]-[[29 желтоқсан|29.12.]][[1945 жыл|1945]] (1953 жылы атылды)
*[[Сергей Никифорович Круглов|Круглов С. Н.]] [[29 желтоқсан|29.12.]][[1945 жыл|1945]]-[[15 наурыз|15.03.]][[1946 жыл|1946]]

; КСРО Ішкі істер халық комиссарының орынбасарлары 
*[[Яков Саулович Агранов|Агранов Я. С.]] (1-орынб.) 10.07.1934-15.04.1937 (1938 жылы атылды)
*[[Яков Саулович Агранов|Агранов Я. С.]] 15.04.1937-17.05.1937 (1938 жылы атылды)
*[[Георгий Евгеньевич Прокофьев|Прокофьев Г. Е.]] 10.07.1934-29.09.1936 (1937 жылы атылды)
*[[Матвей Давыдович Берман|Берман М. Д.]] 29.09.1936-16.08.1937 (1939 жылы атылды)
*[[Михаил Петрович Фриновский|Фриновский М. П.]] 16.10.1936-15.04.1937 (1940 жылы атылды)
*[[Михаил Петрович Фриновский|Фриновский М. П.]] (1-орынб.) 15.04.1937-08.09.1938 (1940 жылы атылды)
*[[Лев Николаевич Бельский|Бельский Л. Н.]] 03.11.1936-08.04.1938 (1941 жылы атылды)
*[[Владимир Михайлович Курский|Курский В. М.]] (и. о.) 15.04.1937-08.07.1937
*[[Василий Васильевич Чернышёв|Чернышев В. В.]] 07.08.1937-22.04.1946
*[[Михаил Иванович Рыжов|Рыжов М. И.]] 16.08.1937-29.12.1937
*[[Семён Борисович Жуковский|Жуковский С. Б.]] 08.01.1938-03.10.1938 (1940 жылы атылды)
*[[Леонид Михайлович Заковский|Заковский Л. М.]] 29.01.1938-16.04.1938 (1938 жылы атылды)
*[[Лаврентий Павлович Берия|Берия Л. П.]] (1-орынб.) 22.08.1938-25.11.1938 (1953 жылы атылды)
*[[Глеб Васильевич Филаретов|Филаретов Г. В.]] 04.10.1938-18.02.1939
*[[Всеволод Николаевич Меркулов|Меркулов В. Н.]] (1-орынб.) 16.12.1938-03.02.1941 (1953 жылы атылды)
*[[Иван Иванович Масленников|Масленников И. И.]] 28.02.1939-03.07.1943
*[[Сергей Никифорович Круглов|Круглов С. Н.]] (кадрлар бойынша) 28.02.1939-25.02.1941

; КСРО Ішкі істер халық комиссарының жедел хатшысы 
Лауазым [[1936 жыл|1936 жылы]] [[28 наурыз|28 наурызда]] ІІХК №198 бұйрығымен енгізілді; ІІХК №00383 бұйрығымен [[1936 жыл|1936 жылы]] [[28 қараша|28 қарашада]] таратылды.

*[[Я́ков Абрамович Дейч|Дейч Я. А.]] [[28 наурыз|28.03.]][[1936 жыл|1936]]-[[28 қараша|28.11.]][[1936 жыл|1936]]

; КСРО Ішкі істер халық комиссарында арнайы жиын 
Лауазым [[1934 жыл|1934 жылы]] [[11 шілде|11 шілдеде]] №2 ІІХК бұйрығымен енгізілді; ІІХК-ның [[26 қараша]] 1[[1938 жыл|1938 жылы]] № 00762 бұйрығымен КСРО Ішкі істер халық комиссарының тұсындағы арнайы жиын  хатшылығы құрылып, КСРО Ішкі істер халық комиссары тұсындағы арнайы жиын хатшылығының меңгерушісі лауазымы енгізілді.

*[[Павел Петрович Буланов|Буланов П. П.]] 11.07.1934-29.03.1937 (1938 жылы атылды)
*[[Владимир Ефимович Цесарский|Цесарский В. Е.]] 01.04.1937-28.03.1938 (1940 жылы атылды)
*[[Исаак Ильич Шапиро|Шапиро И. И.]] 28.03.1938-13.11.1938 (1940 жылы атылды)
*[[Михаил Алексеевич Петров|Петров М. А.]] 07.12.1938-28.01.1939
*[[Михаил Иванович Маркеев|Маркеев М. И.]] 28.01.1939-04.09.1939
*[[Владимир Васильевич Иванов|Иванов В. В.]] 04.09.1939-22.03.1946

; КСРО Ішкі істер халық комиссары қарамағындағы арнайы бюро 
ІІХК № 00888 бұйрығымен [[8 ақпан|08.02.]][[1939 жыл|1939]] дәл осындай міндеттермен қайта құрылған

*[[Пётр Афанасьевич Шария|Шария П. А.]] [[2 тамыз|02.08.]][[1939 жыл|1939]]-[[26 ақпан|26.02.]][[1941 жыл|1941]]

; КСРО Ішкі істер халық комиссары қарамағындағы арнайы топ 
1937 жылы МҚББ шетел бөлімінен дербес бөлімшеге бөлінген; топқа шетелде террор және диверсия тапсырылды; 1938 жылдың қарашасында ыдыратылды.

*[[Яков Исаакович Серебрянский|Серебрянский Я. И.]] 1937-10.11.1938

; КСРО Ішкі істер халық комиссары қарамағындағы арнайы комиссарлар 
Лауазым ІІХК №00415 бұйрығымен 27.12.1936 ж. ыдыратылды.

*[[Абрам Яковлевич Беленький|Беленький А. Я.]] 10.07.1934-27.12.1936 (1941 жылы атылды)
*[[Владимир Ефимович Цесарский|Цесарский В. Е.]] 08.10.1936-28.11.1936 (1940 жылы атылды)

; КСРО Ішкі істер халық комиссары қарамағындағы бас инспекция 
[[1934 жыл|1934 жылы]] [[29 желтоқсан|29 желтоқсанда]] ІІХК №00190 бұйрығымен КСРО Халық Комиссарлар Кеңесінің 1934 жылғы 26 желтоқсандағы № 2769 қаулысының негізінде жұмысшылар мен шаруалар милициясы және шекара мен ішкі қауіпсіздік органдарын тексеру үшін құрылды; НКВД № 00383 бұйрығымен 1936 жылы 28 қарашада ыдыратылды.

*[[Николай Михайлович Быстрых|Быстрых Н. М.]] 29.12.1934-28.11.1936 (1939 жылы атылды)

; КСРО ІІХК басқармасы 
[[КОКП ОК Саяси бюросы|БКП(б) ОК Саяси бюросының]] 05.05.1938 ж. P60 / 62 шешімімен құрылған.

Құрамына:

*[[Николай Иванович Ежов|Ежов Н. И.]] (1940 жылы атылды)
*[[Михаил Петрович Фриновский|Фриновский М. П.]] (1940 жылы атылды)
*[[Лев Николаевич Бельский|Бельский Л. Н.]] (1941 жылы атылды)
*[[Леонид Михайлович Заковский|Заковский Л. М.]] (1938 жылы атылды)
*[[Семён Борисович Жуковский|Жуковский С. Б.]] (1940 жылы атылды)
*[[Василий Васильевич Чернышёв|Чернышёв В. В.]]
*[[Александр Антонович Ковалёв|Ковалёв А. А.]]
*[[Василий Абрамович Каруцкий|Каруцкий В. А.]]

; КСРО ІІХК хатшысы
Лауазым ІІХК №2 бұйрығымен 19.11.1934 ж. енгізілді.

*[[Павел Петрович Буланов|Буланов П. П.]] 11.07.1934-28.11.1936(1938 жылы атылды)

== ІІХК-ның қызметі ==
; Барлау 
ІІХК барлау қызметіне [[Коммунистік интернационал|Коминтерннің]] көмегімен өзінің жеке барлау желісін кеңейту кірді.

; Контрбарлау 
[[Сурет:СМЕРШ Удостоверение контрразведки 1943.jpg|thumb|right|200px|СМЕРШ төлқұжаты. [[1943 жыл|1943]] ж.]]
1941 жылы 17 шілдеде Мемлекеттік қорғаныс комитеті халықтық қорғаныс комиссариатының Үшінші басқармасының органдарын бөлімшелердегі және одан жоғарыдағы филиалдардан ІІХК-ның арнайы бөлімшелеріне, ал үшінші басқарманы ІІХК-ның арнайы бөлімшелеріне ауыстыру туралы №187 қаулы қабылдады.

; Ұлы Отан соғысы кезіндегі ІІХК 
[[Сурет:Музей истории донецкой милиции 064.jpg|thumb|right|200px|Донецк милициясының мұражайында ІІХК әскерінің 175-атқыштар полкінің жауынгерлік туы.]]
Ұлы Отан соғысы қарсаңында КСРО Ішкі істер халық комиссариятына шекара әскерлерімен қатар теміржол ғимараттары мен маңызды өнеркәсіптік кәсіпорындарды қорғайтын әскер, конвой әскерлері мен жедел басқару күштерін де қамтыды.

Соғыс басталған кезде ІІХК әскері 14 дивизиядан, 18 бригададан және әр түрлі мақсаттағы 21 жеке [[Полк|полктан]] тұрды, олардың ішінде 7 дивизия, 2 бригада және 11 ішкі әскерлердің жедел басқару полкі батыс аудандарда болды, соғысқа дейін Балтық, Батыс және Киев арнайы округтерінде 21, 22 және 23-мотоатқыштар дивизияларының құрылуы басталды. Сонымен қатар, КСРО-ның батыс шекарасында 49 шекара жасағы мен басқа да бөлімшелер кіретін 8 шекаралық округ болды.

ІІХК шекара әскерлерінде 167 600 әскери қызметші болды, ІІХК-ның ішкі әскерлерінде 173 900 әскери қызметкер болды, оның ішінде:
*жедел әскерлер (әскери мектептерді қоспағанда) - 27,3 мың адам;
*теміржол күзет әскерлері - 63,7 мың адам;
*маңызды өндірістік нысандарды қорғауға арналған әскерлер - 29,3 мың адам.

Конвой әскерлер саны 38,3 мың адамды құрады.

ІІХК шекара әскерлерінің міндеті Кеңес Одағының мемлекеттік шекарасын күзету, диверсанттармен күресу және шекара режимін бұзушыларды анықтау болды. ІІХК жедел күштерінің міндеті бандитизмге қарсы күрес болды: бандаларды анықтау, оқшаулау, қудалау және жою. ІІХК темір жол күштерінің міндеттері - объектілерді, атап айтқанда, құрышты пойыздарды күзету және қорғау болды. ІІХК әскерлерінің ерекше маңызды өндірістік нысандарды күзету қызметі мемлекеттік шекараны қорғаумен бірдей тәсілдермен жүзеге асырылды. ІІХК конвой әскерлерінің міндеті - сотталғандарды, әскери тұтқындар мен жер аударылғандарды ертіп жүру, әскери лагерлердегі тұтқындарды, сотталған еңбек үшін қолданылатын түрмелер мен мекемелерді күзету.

1941 жылы 22 маусымда 47 құрлықтық және 6 әскери-теңіз жасағы, 9 жеке ІІХК шекара комендантуралар неміс әскерлерімен шайқастарға кірді. Шекара бекетінің бастығы, Саратовтың 4-шекара мектебінің және БМСБ әскерлерінің түлегі (қазіргі Ресей ІІМ Саратов қызыл ту орденді жоғары командалық мектебі) А.В. Лопатин қайтыс болғаннан кейін Кеңес Одағының Батыры атағына ие болды.

Қызыл Әскерінің ([[Жұмысшы-шаруа қызыл әскері|ЖШҚӘ]]) құрылуында, әсіресе Ұлы Отан соғыстың бірінші жылдары ГУЛАГ маңызды рөл атқарды. ІІХК басшылығының өтініші бойынша КСРО Жоғарғы Кеңесінің Президиумы 1941 жылы 12 шілдеде және 24 қарашада екі рет сотталғандарға рақымшылық жасау және босату туралы жарлықтар қабылдады. Осы екі жарлыққа сәйкес 1941 жылдың аяғына дейін Қызыл Әскер құрамына шамамен 420 000 кешірілгендер жіберілді, ол 29 дивизияны құрады. Жалпы, соғыс жылдарында қарулы күштерге 975 000 жуық кешірілгендер жіберілді, соның арқасында 67 дивизия құрылған.

ІІХК әскери контрбарлау жұмысының алғашқы нәтижелерінің бірі 1941 жылы 10 қазанда жарияланды. Тыл қорғанысы бойынша ІІХК арнайы бөлімдері 657 364 әскери қызметшіні ұстады, оның ішінде: тыңшылар - 1505; диверсанттар - 308; сатқындар - 2 621; қорқақтар мен дабыл қағушылар - 2 643; арандатушылық қауесеттерді таратушылар - 3987; өздеріндегілерді ататындар- 1671; басқалары - 4371.

ІІХК конвой жасағының 41-жеке бригадасы [[Санкт-Петербург|Ленинградты]] қорғауға және тәртіпті сақтауға қатысты.

ІІХК ішкі әскерінің 10-атқыштар дивизиясы Сталинградты қорғауға белсенді қатысты.

Ұлы Отан соғысы жылдарындағы ІІХК ішкі әскерлері бандитизмге қарсы 9 292 операция өткізді, нәтижесінде 47 451 адам қаза тауып, 99 732 бандит тұтқынға алынды, барлығы 147 183 қылмыскер залалсыздандырылды. 1944-1945 жылдары шекара әскерлері жалпы саны 48 мыңға жуық бандит болатын 828 бандыны жойып жіберді. Соғыс кезінде ІІХК теміржол әскерлері КСРО темір жолдарында 3600-ге жуық нысандарды күзеткен. Әскери күзетшілер пойыздарды әскери және құнды бейбіт жүктермен ілесіп жүрді.

[[1945 жыл|1945 жылы]] [[24 маусым|24 маусымда]] Мәскеуде Қызыл алаңдағы Жеңіс парадында бірінші болып ІІХК әскерлерінен құрылған жеңіліске ұшыраған неміс әскерлерінің баннерлері мен стандарттары салынған алғашқы біріктірілген батальон шықты.

; ІІХК және партизан қозғалысы 
Ұлы Отан соғысы кезінде ІІХК оккупацияланған жерлердегі кеңес партизандарына көмек көрсетті&lt;ref&gt;{{кітап |авторы = Попов А. Ю.|бөлімі = |бөлім сілтемесі = |тақырыбы = ІІХК және партизандық қозғалыс|шынайы атауы = |сілтеме = https://books.google.com/books?id=wgiGoX2n6AQC&amp;lpg=PA1&amp;hl=ru&amp;pg=PA1#v=onepage&amp;q&amp;f=false|уикитека = |жауапты = А. А. Остроумов, Е. С. Сенявская|басылым = |орны = Мәскеу|баспасы = Олма медиа групп|жыл = 2003|томы = |беттері = 95, 96, 101|барлық беті = 380|сериясы = Мұрағат|isbn = 5-2240-4328-X|тиражы =}}&lt;/ref&gt;.

Әдетте, партизандық құрамда барлау командирінің орынбасары ұйымдастырып, басқарды. Мұндай жұмыс тәжірибесі бар адамдарды командирдің барлау жөніндегі орынбасарлары және олардың көмекшілері етіп тағайындау ұсынылды. Бұл істі ІІХК және БББ офицерлеріне беруді жөн көрді&lt;ref&gt;Брянск облысы әкімшілігінің мұрағат бөлімін басқару (БОӘМББ) Ф. 1650. Оп. 1. Д. 68. Л. 39.&lt;/ref&gt;.

Партизан жасақтарының аймақтық ауқымдағы барлау қызметіне астыртын облыстық комитеттер жөніндегі аймақтық жедел-барлау топтары тікелей жауап берді.

Зияткерлік барлау жүргізуді жетілдірудің негізі Сталин қол қойған «Партизандық қозғалыстың міндеттері туралы» КСРО ҚХК-ның 1942 жылғы 5 қыркүйектегі № 00189 бұйрығы болды. Онда партизандардың жау тылында агентуралық барлау құрылымдарын құруы, оны оккупациялық басқару органдарына, қарсыластың кәсіпорындары мен байланыстарына енгізуі көзделді&lt;ref&gt;Российский государственный архив социально-политической истории ([[РГАСПИ]]), Ф. 69. Оп. 1. Д. 790. Л. 128.&lt;/ref&gt;.

Партизандық барлау қызметін ұйымдастыруда маңызды рөлді партизандар жұмыс істейтін аймаққа тасталған мемлекеттік қауіпсіздік органдарының жедел топтары ойнады. Мемлекеттік қауіпсіздік органдарының көптеген жедел топтары партизандар бригадалары мен жасақтарының орналасқан жеріне негізделді, бұл олардың партизандардың жалпы барлау қызметіндегі жұмысын бүркемелеуге мүмкіндік берді және жау нысандарында жұмыс істейтін барлау қызметкерлерімен байланыс орнатуды жеңілдетті. Мысалы, КСРО МҚХК «Юрий» жедел тобы 1-Минск бригадасында, БССР МҚХК «Кочубей» арнайы тобы Борисов аймақтық жалғасу штабында орналасты.

Витебск облысының Полоцк ауданында А.И. В.И.Ленин ат. партизандық бригада жанында негізделген А.И.Бабушкин басқарған топ, кеңестік астыртын жұмыс істеушілердің көмегімен 3 неміс барлау мектебін және кеңес тылында тасталған 12 диверсантты анықтай алды&lt;ref&gt;{{кітап |авторы = Коровин В. В., Шибалин В. И.|бөлімі = |бөлім сілтемесі = |тақырыбы = Ұлы Отан соғысындағы кеңестік мемлекеттік қауіпсіздік органдары|шынайы атауы = |сілтеме = |уикитека = |жауапты = |басылым = |орны = Мәскеу|баспасы = |жыл = 1975|томы = |беттері = 56|барлық беті = |сериясы = |isbn = |тиражы =}}&lt;/ref&gt;.

; ІІХК және кеңес экономикасы 
ІІХК (ГУЛАГ) түзеу жүйесіндегі сотталғандардың еңбегі ел мен аймақтардың экономикасын дамытуда КСРО үшін бір қатарлы емес салдарға алып келді. Бір жағынан, бұл Сібірді, Қиыр Солтүстік пен Қиыр Шығысты игеруге, ал сотталғандардың физикалық еңбегі және олардың жұмысының төмен механикаландырылуы әскери дамуы Ұлы Отан соғысына дейінгі КСРО ресурстардың босатылуына және жұмылдыру әзірлігіне әкелді.

1941 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша лагерлер мен колонияларда 1 929 729 тұтқын болған, оның ішінде еңбекке жарамды жастағы ер адамдар 1 680 000 болды. Осы уақыт аралығында КСРО экономикасында жұмысшылардың жалпы саны 23,9 миллион адамды, ал өнеркәсіп жұмысшылары - 10 миллион адамды құрады. Осылайша, ІІХК (ГУЛАГ) жүйесіндегі еңбекке қабілетті тұтқындар Кеңес Одағы жұмысшыларының жалпы санының шамамен 7% құрады.

ІІХК 1941 жылғы 12 маусымдағы № 00767 бұйрығымен ГУЛАГ пен Главпромстрой кәсіпорындары үшін оқ-дәрілерді өндіруге жұмылдыру жоспары күшіне енді. Өндіріске 50-мм мина, 45-мм снаряд және РГД-33 қол гранатасы шығарылды.

 
Басқа жағынан, тұтқындардың ауыр жұмысы және жобалардың экономикалық тиімсіздігі елдің жұмыс күшіне және оның экономикасына айтарлықтай зиян келтірді. Л. П. Берия сотталғаннан және қайтыс болғаннан кейін көптеген жобалар аяқталмады, кейбіреулері тиімсіз деп танылды.

ІІХК ең ерекше жетістігі оның кеңестік ғылым мен техникадағы рөлі болды. Көптеген ғалымдар мен инженерлерге саяси және қылмыстық құқықбұзушылықтармен айыпталып, қамауға алынып, заңды түрде сотталды және «[[Шарашка|шарашки]]» деп аталған арнайы бас бостандығынан айыру орындарына жіберілді, сол жерде өз мамандығы бойынша жұмыс істеді. Зерттеулерін сол жерде жалғастырып, кейінірек бостандыққа шыққан соң, кейбіреулері ғылым мен техниканың көшбасшыларына айналды. Кеңестік ғарыштық бағдарламаны жасаушы [[Сергей Павлович Королев|Сергей Королев]] пен авиаконструктор [[Андрей Николаевич Туполев|Андрей Туполев]] сияқты ғалымдар мен инженерлер «шарашканың» тұтқыны болды.

== Саяси қуғын-сүргін ==
{{main|Сталиндік қуғын-сүргін}}{{main|ЖШҚӘ қуғын-сүргін (1937—1938)}}{{main|ІІХК ішіндегі тазарту 1937—1938}}

[[Сурет:5marshals 01.jpg|thumb|right|300px|Алғашқы бес [[Кеңес Одағы маршалы|Кеңес Одағы маршалдары]] отыр (солдан оңға қарай): [[Михаил Николаевич Тухачевский|Тухачевский]] (атылды), [[Климент Ефремович Ворошилов|Ворошилов]], [[Александр Ильич Егоров|Егоров]] (атылды); тұр: [[Семён Михайлович Будённый|Будённый]] және [[Василий Константинович Блюхер|Блюхер]] (қамауға алынды, азаптаудан Лефортов түрмесінде көз жұмды).]]

ІІХК пенитенциарлық атқарымдарды жүзеге асыратын мемлекеттік қауіпсіздік органы ретінде 1930 жж саяси қуғын-сүргіндерді орындаушы болды. КСРО-ның көптеген азаматтары [[ІІХК үштігі|ІІХК арнайы үштіктерімен]] соттан тыс сотталды.

«[[Үлкен террор]]» деп аталатын ең жаппай қуғын-сүргін кезеңі Н.И.Ежовты ІІХК бастығы етіп тағайындаудан басталды. Ежовтың 1937 жылғы шілдеде [[КСРО ІІХК № 00447 бұйрығы|КСРО ІІХК № 00447 бұйрығын]] жариялауымен. Бұл кезең 1938 жылдың қыркүйек-қараша айларында ІІХК, милиция және т.с.с. Ежов итаршыларының кең ауқымды қамауға алулармен және оны Л. П. Берия лауазымнан алмастыруымен аяқталды. Құжатталған мәліметтерге сәйкес, 1937-1938 жылдары саяси себептермен 1 344 923 адам сотталған, оның 681 692 өлім жазасына кесілген&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://scepsis.net/library/id_957.html|title=КСРО-дағы қуғын-сүргін ауқымы туралы // Виктор Земсков|publisher=scepsis.net|accessdate=2019-11-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{мақала | авторы = | тақырыбы =1921-1953 жылдар аралығында қамауға алынған және сотталған адамдар саны туралы КСРО ІІМ 1-арнайы бөлімінің анықтамалары|шынайы атауы = | сілтеме = http://www.alexanderyakovlev.org/fond/issues-doc/1009312| тілі = ru| жауапты = | баспа авторы = | басылым = Фонд Александра Н. Яковлева| түрі = | орны = | баспасы = | жыл = | томы = | нөмірі = | беттері =| isbn = | issn =}}&lt;/ref&gt;.

Сталин және БКП (б) ОК Саяси бюросының өзі «Сталиннің өлім тізімдері» бойынша 44 893 адамды соттауға растады (1937-1938 жж. - 43 768 адам, 1940-1950 жж. - 1125 адам), олардың басым көпшілігі басқару құрылымдарының мүшелері, соның ішінде ІІХК мен ЖШҚӘ болды. Барлығы дерлік атылды&lt;ref name=&quot;autogenerated20131129-2&quot;&gt;{{Cite web|lang=ru|url=https://echo.msk.ru/programs/staliname/696621-echo/|title=Сұхбат / Сталинизм: сандар және мифтер / Арсений Рогинский|author=Рогинский Арсений|publisher=Эхо Москвы|accessdate=2019-11-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=ru|url=https://echo.msk.ru/programs/staliname/549720-echo/|title=Сұхбат / Сталинизмнің саяси тарихы / Олег Хлевнюк|author=Хлевнюк Олег|publisher=Эхо Москвы|accessdate=2019-11-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{мақала | авторы = Мельчин С. А. және т.б.| тақырыбы =Сталиннің тізімдері - кіріспе|шынайы атауы = | сілтеме = http://stalin.memo.ru/images/intro.htm| тілі = ru| жауапты = | баспа авторы = | басылым = Мемориал| түрі = сайт| орны = | баспасы = | жыл = | томы = | нөмірі = | беттері =| isbn = | issn =}}&lt;/ref&gt;. 1937-1938 жылдары БКП (б) ОК мүшелерінің 78%-ы қайтыс болды. ІІХК-ның көптеген қызметкерлері, соның ішінде жоғарғы басшылыққа жататындар, өздері қуғын-сүргіннің құрбаны болды, көпшілігі ату жазасына кесілсе, қалғандары қызметінен алынып, әртүрлі мерзімге бас бостандығынан айырылды.

Ұлы Отан соғысы аяқталғаннан кейін КСРО ІІХК вермахтпен ынтымақтастық жасады деп айыпталған КСРО халықтарының ұлты негізінде жер аударуды орындаушы болды.

КСРО-да нацизмнен пана іздеген жүздеген неміс және аустриялық коммунистер мен антифашистер КСРО-дан қажетсіз шетелдіктер ретінде шығарылып, құжаттарымен бірге гестапоға тапсырылды&lt;ref&gt;''Norman Davies.'' God’s Playground: A History of Poland. Columbia University Press, 1984. ISBN 0-231-05353-3, 9780231053532 Page 444.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;''David Clay Large.'' Between Two Fires: Europe’s Path in the 1930s. Norton, 1991. ISBN 0-393-30757-3, 9780393307573. Page 306.&lt;/ref&gt;.

Ұлы Отан соғысы кезінде ІІХК шекара мен ішкі әскерлері белсенді армияның тылын қорғауға, жаудың диверсанттарына қарсы күреске, қашқындарды іздеуге, сондай-ақ ұрыс қимылдарына тікелей қатысуға қолданылды. Босатылған жерлерде немістер қалдырып кеткен жасырын коллаборационисттер мен сенімсіз адамдарды анықтау және залалсыздандыру бойынша жедел-іздестіру жұмыстары жүргізілді. [[Жұмысшы-шаруа қызыл әскері|Қызыл Әскерге]] қарсы соғысқан [[Крайова әскері|Крайова әскерінің]] кейбір басшылары мен мүшелеріне қарсы қуғын-сүргіндер болды.

ІІХК диверсиялық қызметтері өздерінің негізгі қызметімен қатар, шетелде және КСРО аумағында КСРО-ның мемлекеттік жүйесі үшін қауіпті деп танылған адамдарды өлтірумен айналысқан. Олардың ішінде:

* [[Лев Давидович Троцкий|Лев Троцкий]] — [[Иосиф Виссарионович Сталин|Иосиф Сталиннің]] саяси дұшпаны, соңғысының КСРО-ның даму жолын таңдау жолындағы қарсыласы. КСРО-дан шығарылғаннан кейін Сталинге қарсы күресті - бұқаралық баспасөзде де, Кеңес үкіметі мен ЖШҚӘ органдарындағы жақтастарының көмегімен де жүргізді;
* [[Евгений Михайлович Коновалец|Евгений Коновалец]] — [[Украин ұлтшылдары ұйымы|Украин ұлтшылдары ұйымының]] жетекшісі.
* [[Соломон Михайлович Михоэлс|Соломон Михоэлс]] — актер және режиссер, қоғам қайраткер, [[Еврейлердің антифашистік комитеті|Еврейлердің антифашистік комитетінің]] төрағасы. Минскіде өлтірілген. Өлтіру - жол апаты ретінде жазатайым оқиғамен жасырылды.
* [[Андреу Нин]] — каталондық коммунист, революционер, публицист, жазушы және аудармашы. [[Марксистік бірлік еңбек партиясы|Марксистік бірлік еңбек партиясының]] жетекшісі (ПОУМ).
* [[Карл Бернгардович Радек|Карл Радек]] — кеңестік саясаткер, халықаралық социал-демократиялық және коммунистік қозғалыстың мүшесі.
* [[Абрам Аронович Слуцкий|Абрам Слуцкий]] — кеңестік барлау қайраткері, 2-дәрежелі мемлекеттік қауіпсіздік комиссары. КСРО ІІХК МҚББ шетелдік бөлімінің жетекшісі.
* [[Теодор (Ромжа)|Теодор Ромжа]] — русиндік грек католик епископы, [[Мукачево грек католик епархиясы|Мукачево грек католик епархиясының]] епископы.

Сталин қайтыс болғаннан кейін «[[1953 жылғы амнистия|бериялық амнистия]]» өткізілді, оның барысында бірнеше мың әділетсіз сотталған адамдар ақталды. Алайда, науқан кезінде миллионнан астам қылмыскерлер де түрмеден босатылды, содан кейін КСРО-да қылмыстың өсуі байқалды.

КСРО ыдырағаннан кейін Балтық елдерінде өмір сүрген кейбір бұрынғы ІІХК қызметкерлеріне мұрағаттан табылған құжаттарға сәйкес жергілікті халыққа қарсы қылмыстар жасалды деп айып тағылды.

== ІІХК лауазымдары мен айырым белгілері ==
{{main|ІІХК мен КСРО ІІМ қызметкерлерінің лауазымдары мен айырым белгілері}}

== Естелік ==
Мәскеу атындағы арнасының №2 шлюзінің басқару мұнарасындағы ІІХК офицерлерінің мүсіндері&lt;ref&gt;{{кітап |авторы = Михайлов А. И.|бөлімі = |бөлім сілтемесі = |тақырыбы = Мәскеу-Еділ арнасының сәулетөнері|шынайы атауы = |сілтеме = http://moskva-volga.ru/mihajlov-a-i-arhitektura-kanala-moskva-volga/?pfstyle=wp|уикитека = |жауапты = Магидин И. Н.|басылым = |орны = Мәскеу|баспасы = Издательство Всесоюзной Академии Архитектуры|жыл = 1939|томы = |беттері =30|барлық беті = 72|сериясы = |isbn = |тиражы =}}&lt;/ref&gt;.

== Тағы қараңыз ==
* [[КСРО ішкі істер министірлігі]]
* [[Сандармох]]
* [[Куропаты]]
* [[Қатын қырғыны]]

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:КСРО ішкі істер халық комиссариаты]]</text>
      <sha1>hgs6n4f334x5xfhzphrpnqt3kbv34l8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мұратбаев (Келес ауданы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>545061</id>
    <revision>
      <id>3057458</id>
      <parentid>2918146</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T12:51:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4319" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Мұратбаев
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =    
   |lat_deg =41 |lat_min =02|lat_sec = 22
   |lon_deg =68|lon_min = 38|lon_sec =1
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Түркістан облысы
|кестедегі облыс         = Түркістан облысы{{!}}Түркістан
|ауданы                  = Келес ауданы
|кестедегі аудан         = Келес ауданы{{!}}Келес
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Ақтөбе ауылдық округі (Келес ауданы){{!}}Ақтөбе
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =1933
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Мұратбаев''' — [[Түркістан облысы]] [[Келес ауданы]], [[Ақтөбе ауылдық округі (Келес ауданы)|Ақтөбе ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Абай (Келес ауданы)|Абай]] ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 40 км-дей жерде, [[Келес (өзен)|Келес]] өзенінің жағалауында орналасқан.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1611 адам (841 ер адам және 770 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1933 адамды (1016 ер адам және 917 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Ауыл [[1957 жыл|1957]]–[[1996 жыл|96]] жылдары мақта өсіретін өзімен аттас кеңшардың бөлімшесі болып келді. Оның негізінде ауылда Ғ.Мұратбаев атындағы ЖШС құрылды.

== Инфрақұрылымы ==
Мектеп, дәрігерлік пункт, т.б. мекемелер бар. Ауыл арқылы [[Жетісай]] – Сарыағаш – [[Шымкент]] автомобиль жолы өтеді.&lt;ref name=&quot;test&quot;&gt;Оңтүстік Қазақстан облысының энциклопедиясы&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Келес ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Келес ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>f4sgwrw7z3up1g5lepy37iqajzl5az6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мұратбаев (Қызылорда облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>545066</id>
    <revision>
      <id>3057459</id>
      <parentid>2918147</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T12:51:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4786" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан
 |статусы                 = Ауыл
 |атауы                   = Мұратбаев
 |сурет                   =
 |әкімшілік күйі          = Ауылдық округ орталығы
 |елтаңба                 = 
 |ту                      = 
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 
 |ту ені                  = 
  |lat_dir =|lat_deg =45|lat_min =49 |lat_sec =26 
  |lon_dir = |lon_deg =62 |lon_min =04 |lon_sec = 12
  |CoordAddon             = type:city(7600)_region:KZ
  |CoordScale             =20000
 |ел картасы             = 
 |облыс картасы          = 
 |аудан картасы          = 
 |ел картасының өлшемi    = 
 |облыс картасының өлшемi = 
 |аудан картасының өлшемi = 
 |облысы                  = Қызылорда облысы 
 |кестедегі облыс         = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда
 |ауданы                  = Қазалы ауданы
 |кестедегі аудан         = Қазалы ауданы{{!}}Қазалы 
 |мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
 |мекені                  = Мұратбаев ауылдық округі{{!}}Мұратбаев 
 |кестедегі мекен         = 
 |ішкі бөлінісі           = 
 |әкімі                   = 
 |құрылған уақыты         = 
 |алғашқы дерек           = 
 |бұрынғы атаулары        = ''Қазақстанның 30 жылдығы''
 |статус алуы               = 
 |жер аумағы                  = 
 |биiктiктiң түрi         =
 |орталығының биiктігі    =
 |климаты                 = 
  |тұрғыны                = 1640
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
 |телефон коды            = 
 |пошта индексі           = 
 |пошта индекстері        = 
 |автомобиль коды         = 
 |идентификатор түрі      =
 |сандық идентификаторы   = 
 |ортаққордағы санаты     = 
 |сайты                   =
 |сайт тілі               = 
 |сайт тілі 2            =
 |сайт тілі 3            = 
 |сайт тілі 4           = 
 |сайт тілі 5            = 
 |add1n                  =
 |add1                   = 
 |add2n                  = 
 |add2                   = 
 |add3n                  = 
 |add3                   = 
}}
{{мағына|Мұратбаев}}
'''Мұратбаев''' — [[Қызылорда облысы]] [[Қазалы ауданы]]ндағы ауыл, [[Мұратбаев ауылдық округі]] орталығы. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Әйтеке би кенті]]нен батысқа қарай 8 км жерде, [[Сырдария]] атырауында. 

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 1329 адам (670 ер адам және 659 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1640 адамды (847 ер адам және 793 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Іргесі [[20 ғасыр]]дың 30-жылдары ауыл шаруашылығын ұжымдастыру кезінде қаланған. [[1928 жыл|1928]]-[[1996 жыл|1996]] жылдары күріш өсіретін өзімен аттас ұжымшардың орталығы болды. Оның негізінде [[1997 жыл]]дан ауылда [[Ғани Мұратбаев | Ғ. Мұратбаев]] атындағы ЖШС және бірнеше шаруа қожалықтары жұмыс істейді.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}} 
 
{{Қазалы ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Қазалы ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>qum9jmpyyfqqj1xvlksxr1e114cot0t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Новостройка (Шығыс Қазақстан облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>555276</id>
    <revision>
      <id>3057492</id>
      <parentid>3047157</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T14:16:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3848" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 =Новостройка
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  = 
   |lat_deg =49 |lat_min =03|lat_sec = 48 
   |lon_deg =83|lon_min =52|lon_sec =03
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Шығыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Шығыс Қазақстан облысы{{!}}Шығыс Қазақстан
|ауданы                  = Самар ауданы
|кестедегі аудан         = Самар ауданы{{!}}Самар 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Сарыбел ауылдық округі (Шығыс Қазақстан облысы){{!}}Сарыбел
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =  
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =190
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Новостройка}}
'''Новостройка''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Самар ауданы]]ндағы ауыл, [[Сарыбел ауылдық округі (Шығыс Қазақстан облысы)|Сарыбел ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Самарское (Шығыс Қазақстан облысы)|Самарское]] ауылынан шығысқа қарай 36 км-дей жерде, [[Бұқтырма (бөген)|Бұқтырма]] бөгенінің жағасында орналасқан.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 370 адам (177 ер адам және 193 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 190 адамды (91 ер адам және 99 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Самар ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Самар ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>cuwgkbe2ocep54r87ad8q6nmvjf8ohf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ново-Явленка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>555606</id>
    <revision>
      <id>3057490</id>
      <parentid>2918267</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T14:14:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3405" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 =Ново-Явленка
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =    
   |lat_deg =49 |lat_min =58|lat_sec = 34
   |lon_deg =82|lon_min =29|lon_sec =45
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Шығыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Шығыс Қазақстан облысы{{!}}Шығыс Қазақстан
|ауданы                  = Өскемен қалалық әкімдігі
|кестедегі аудан         = Өскемен қалалық әкімдігі
|мекен түрі              = 
|мекені                  = 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =  
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =872
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Ново-Явленка''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Өскемен қалалық әкімдігі]]не қарасты ауыл.

== Географиялық орны ==
[[Өскемен]] қаласынан батысқа қарай 7 км-дей жерде орналасқан.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 858 адам (404 ер адам және 454 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 872 адамды (447 ер адам және 425 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Өскемен қалалық әкімдігі елді мекендері}}

[[Санат:Өскемен қалалық әкімдігі елді мекендері]]</text>
      <sha1>9fwhdimnw15dmzygjzty8ysob3fw2me</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ново-Троицкое (Шығыс Қазақстан облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>555618</id>
    <revision>
      <id>3057489</id>
      <parentid>2918266</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T14:14:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3426" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 =Ново-Троицкое
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =   
   |lat_deg =49 |lat_min =49|lat_sec = 46
   |lon_deg =82|lon_min =53|lon_sec =25
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  =Шығыс Қазақстан 
|кестедегі облыс         =Шығыс Қазақстан облысы
|ауданы                  =     Өскемен
|кестедегі аудан         = Өскемен 
|мекен түрі              = 
|мекені                  = 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =  
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =444
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Новотроицкое}}
'''Ново-Троицкое''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Өскемен қалалық әкімдігі]]не қарасты ауыл.

== Географиялық орны ==
[[Өскемен]] қаласынан оңтүстік-шығысқа қарай 27 км-дей, [[Ертіс]] өзенінің сол жақ жағалау бойында орналасқан.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 474 адам (228 ер адам және 246 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 444 адамды (219 ер адам және 225 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Өскемен қалалық әкімдігі елді мекендері}}

[[Санат:Өскемен қалалық әкімдігі елді мекендері]]</text>
      <sha1>jcl9epd0vq72objuvgyx8fmxja69gvq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Атамекен (Тасқала ауданы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>560945</id>
    <revision>
      <id>3057606</id>
      <parentid>2789346</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T21:24:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3619" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 =Атамекен
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =Ауылдық округ орталығы   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  = 
   |lat_deg =50 |lat_min =49|lat_sec = 01
   |lon_deg =49|lon_min =58|lon_sec =04
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Батыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Батыс Қазақстан облысы{{!}}Батыс Қазақстан
|ауданы                  = Тасқала ауданы
|кестедегі аудан         = Тасқала ауданы{{!}}Тасқала 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Қазақстан ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы){{!}}Қазақстан 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = ''Совхозное''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =936
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Атамекен (айрық)}}
'''Атамекен''' — [[Батыс Қазақстан облысы]] [[Тасқала ауданы]]ндағы ауыл, [[Қазақстан ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы)|Қазақстан ауылдық округі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы — [[Тасқала (Батыс Қазақстан облысы)|Тасқала]] ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 37 км-дей жерде. 

== Халқы ==
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 1146 адам (563 ер адам және 583 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 936 адамды (468 ер адам және 468 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Тасқала ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Тасқала ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>bgw64w19yjd4q5dy9ttivmfniywmpdb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Футболдан Америка кубогы 2016 (Финал)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>564392</id>
    <revision>
      <id>3057534</id>
      <parentid>2996566</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T16:30:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мықтыбек Оразтайұлы</username>
        <id>69223</id>
      </contributor>
      <comment>/* Финалға жолдама */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12808" xml:space="preserve">{{main|Футболдан Америка кубогы 2016}}
{{Футбол матчы
 | атауы     =Футболдан Америка кубогы 2016 финалы
 | шынайы атауы     ='''Copa América Centenario Final'''
 | логотип     =New Meadowlands Stadium Mezz Corner.jpg
 | ені     =300px
 | стадион сипаттама     =
 | турнир     =[[Футболдан Америка кубогы 2016]]
 | команда1     = [[Аргентина Ұлттық футбол құрамасы|Аргентина]]
 | команда2     = [[Чили Ұлттық футбол құрамасы|Чили]]
 | команда1ел     ={{Flagicon|Аргентина|size=30px}}
 | команда2ел     ={{Flagicon|Чили|size=30px}}
 | команда1есеп     = 0
 | команда2есеп     = 0
 | детальдар     = Чили пенальти сериясында жеңіске жетті.
 | дата     = [[27 маусым]] [[2016 жыл]]
 | стадион     ={{flagicon|United States}} Метлайф Стэдиум
 | қала     = Ист-Ратерфорд
 | 1аматч ойыншысы     = {{Flagicon|Чили}} [[Клаудио Браво]]
 | арбитр     =  {{Flagicon|Бразилия}} Эбер Лопес
 | көрермендер     = 82 026
 | ауа райы         = Ашық күн&lt;br /&gt;16°С&lt;br /&gt;Ауа ылғалдығы – 81%
 |url=
 | алдыңғы     =[[Футболдан Америка кубогы 2015 (финал)|2015]]
 | келесі    =[[Футболдан Америка кубогы 2019 (финал)|2019]]
}}

'''[[Футболдан Америка кубогы 2016|Футболдан 2016 жылғы Америка кубогының]] финалы''' — [[2016 жыл]]дың [[27 маусым]]ында [[Америка Құрама Штаттары]]ның [[Ист-Ратерфорд]] қаласында, [[Метлайф Стэдиум]]ында өткен [[Футболдан Америка кубогы 2016|2016 жылғы Америка кубогының]] финалдық матчы. Матч [[Аргентина Ұлттық футбол құрамасы|Аргентина]] және [[Чили Ұлттық футбол құрамасы|Чили құрамаларының]] арасында өтті.

Ойын жергілікті уақыт бойынша ([[UTC+1:00|UTC-4]]) сағат 20:00-де басталады.

== Финалға жолдама ==
{| | width=&quot;100%&quot;
|- align=center valign=top bgcolor=#99ccff
!colspan=2|Аргентина
!Раунд
!colspan=2|Чили
|- valign=top bgcolor=#c1e0ff
|style=&quot;padding-left:20px&quot;|Қарсылас
|style=&quot;padding-left:20px&quot;|Есеп
|bgcolor=#c1e0ff align=center|[[Футболдан Америка кубогы 2016#Топтық кезең|Топтық кезең]]
|style=&quot;padding-left:20px&quot;|Қарсылас
|style=&quot;padding-left:20px&quot;|Есеп
|-
|style=&quot;padding-left:20px&quot;|{{футбол|Чили}}
|style=&quot;padding-left:30px&quot;|[[Футболдан Америка кубогы 2016#D тобы|2:1]]
|bgcolor=#c1e0ff align=center|1–матч
|style=&quot;padding-left:20px&quot;|{{футбол|Аргентина}}
|style=&quot;padding-left:30px&quot;|[[Футболдан Америка кубогы 2016#D тобы|1:2]]
|-
|style=&quot;padding-left:20px&quot;|{{футбол|Панама}}
|style=&quot;padding-left:30px&quot;|[[Футболдан Америка кубогы 2016#D тобы|5:0]]
|bgcolor=#c1e0ff align=center|2–матч
|style=&quot;padding-left:20px&quot;|{{футбол|Боливия}}
|style=&quot;padding-left:30px&quot;|[[Футболдан Америка кубогы 2016#D тобы|2:1]]
|-
|style=&quot;padding-left:20px&quot;|{{футбол|Боливия}}
|style=&quot;padding-left:30px&quot;|[[Футболдан Америка кубогы 2016#D тобы|3:0]]
|bgcolor=#c1e0ff align=center|3–матч
|style=&quot;padding-left:20px&quot;|{{футбол|Панама}}
|style=&quot;padding-left:30px&quot;|[[Футболдан Америка кубогы 2016#D тобы|4:2]]
|-
|colspan=&quot;2&quot; align=center|

''[[Футболдан Америка кубогы 2016#D тобы|Футболдан Америка кубогы 2016 2014. D тобы]]''{{^|-1em}}
{|class=&quot;wikitable&quot;
!width=&quot;15&quot;|#
!width=&quot;120&quot;|Команда
!width=&quot;15&quot;|{{comment|О|Ойын}}
!width=&quot;15&quot;|{{comment|Ж|Жеңіс}}
!width=&quot;15&quot;|{{comment|Т|Тең}}
!width=&quot;15&quot;|{{comment|Ш|Жеңіліс}}
!width=&quot;30&quot;|Доптар
!width=&quot;15&quot;|{{comment|Ұ|Ұпай}}
|-
|-bgcolor=&quot;#9EEE9E&quot;
|1||{{flagicon|Argentina}} '''[[Аргентина Ұлттық футбол құрамасы|Аргентина]]'''||3||3||0||0||10 − 1||'''9'''
|-
|-bgcolor=&quot;#9EEE9E&quot;
|2||{{flagicon|Chile}} [[Чили Ұлттық футбол құрамасы|Чили]]||3||2||0||1||7 − 5||'''6'''
|-
|3||{{flagicon|Panama}} [[Панама Ұлттық футбол құрамасы|Панама]]||3||1||0||2||4 − 10||'''3'''
|-
|4||{{flagicon|Bolivia}} [[Боливия Ұлттық футбол құрамасы|Боливия]]||3||0||0||3||2 − 7||'''0'''
|}
|bgcolor=#c1e0ff align=center|Нәтиже&lt;br /&gt;кестесі
|colspan=2 align=center|

''[[Футболдан Америка кубогы 2016#D тобы|Футболдан Америка кубогы 2014. D тобы]]''{{^|-1em}}
{|class=&quot;wikitable&quot;
!width=&quot;15&quot;|#
!width=&quot;120&quot;|Команда
!width=&quot;15&quot;|{{comment|О|Ойын}}
!width=&quot;15&quot;|{{comment|Ж|Жеңіс}}
!width=&quot;15&quot;|{{comment|Т|Тең}}
!width=&quot;15&quot;|{{comment|Ш|Жеңіліс}}
!width=&quot;30&quot;|Доптар
!width=&quot;15&quot;|{{comment|Ұ|Ұпай}}
|-
|-bgcolor=&quot;#9EEE9E&quot;
|1||{{flagicon|Argentina}} [[Аргентина Ұлттық футбол құрамасы|Аргентина]]||3||3||0||0||10 − 1||'''9'''
|-
|-bgcolor=&quot;#9EEE9E&quot;
|2||{{flagicon|Chile}} '''[[Чили Ұлттық футбол құрамасы|Чили]]'''||3||2||0||1||7 − 5||'''6'''
|-
|3||{{flagicon|Panama}} [[Панама Ұлттық футбол құрамасы|Панама]]||3||1||0||2||4 − 10||'''3'''
|-
|4||{{flagicon|Bolivia}} [[Боливия Ұлттық футбол құрамасы|Боливия]]||3||0||0||3||2 − 7||'''0'''
|}
|- valign=top bgcolor=#c1e0ff
|style=&quot;padding-left:20px&quot;|Қарсылас
|style=&quot;padding-left:20px&quot;|Есеп
|bgcolor=#c1e0ff align=center|[[Футболдан Америка кубогы 2016#Плей-офф|Плей-офф]]
|style=&quot;padding-left:20px&quot;|Қарсылас
|style=&quot;padding-left:20px&quot;|Есеп
|-
|style=&quot;padding-left:20px&quot;|{{футбол|Венесуэла}}
|style=&quot;padding-left:30px&quot;|[[Футболдан Америка кубогы 2016#Плей-офф|4:1]]
|bgcolor=#c1e0ff align=center|1/4 финал
|style=&quot;padding-left:20px&quot;|{{футбол|Мексика}}
|style=&quot;padding-left:30px&quot;|[[Футболдан Америка кубогы 2016#Плей-офф|7:0]]
|-
|style=&quot;padding-left:20px&quot;|{{футбол|АҚШ}}
|style=&quot;padding-left:30px&quot;|[[Футболдан Америка кубогы 2016#1/2 финал|4:0]]
|bgcolor=#c1e0ff align=center|1/2 финал
|style=&quot;padding-left:20px&quot;|{{футбол|Колумбия}}
|style=&quot;padding-left:30px&quot;|[[Футболдан Америка кубогы 2016#1/2 финал|2:0]]
|}

== Матч статистикасы ==
{{Матч туралы есептеме
|фон=#FFFFFF
|мерзімі=[[26 маусым]] [[2016 жыл]]&lt;br /&gt;20:00
|стадион= '''Стадион:''' Метлайф Стэдиум, Ист-Ратерфорд
|команда1= {{flagicon|Argentina}} [[Аргентина Ұлттық футбол құрамасы|Аргентина]]
|команда2= {{flagicon|Chile}} [[Чили Ұлттық футбол құрамасы|Чили]]
|шот=  0:0 (0:0, 0:0, 0:0)&lt;br \&gt;(2:4 пен.)
|хаттама= [http://estadisticas.conmebol.com/html/v3/index.html?channel=deportes.futbol.copaamerica.260295 есеп]&lt;br /&gt;[http://www.concacaf.com/category/copa-america-centenario/game-detail/260295 есеп]
|голдар1= 
|голдар2= 
|төреші= 
|көрермендер=
|бақ=
}}
{{Пенальтилер сериясы
|ком1 =  [[Лионель Месси|Месси]] {{пенмүлт}}&lt;br /&gt;[[Хавьер Маскерано|Маскерано]] {{пенгол}}&lt;br /&gt;[[Серхио Агуэро|Агуэро]] {{пенгол}}&lt;br /&gt;[[Лукас Билья|Билья]] {{пенмүлт}}
|ком2 = {{пенмүлт}} [[Артуро Видаль|Видаль]]&lt;br /&gt;{{пенгол}} [[Николас Кастильо|Кастильо]]&lt;br /&gt;{{пенгол}} [[Чарлес Арангис|Арангуис]]&lt;br /&gt;{{пенгол}} [[Жан Босежур|Босежур]]&lt;br /&gt;{{пенгол}} [[Франсиско Сильва|Сильва]]
|есеп=  2:4
|фон=#FFFFFF
}}
{| width=92%
|-
|{{Football kit
 |pattern_la = _arg16h
 |pattern_b  = _arg16h
 |pattern_ra = _arg16h
 |pattern_sh = _adidasblack
 |pattern_so = _arg16h
 |leftarm    = FFFFFF
 |body       = FFFFFF
 |rightarm   = FFFFFF
 |shorts     = FFFFFF
 |socks      = FFFFFF
 |title      = Аргентина
}}
|{{Football kit
 |pattern_la = _chi16h
 |pattern_b  = _chi16H
 |pattern_ra = _chi16h
 |pattern_sh = _darkblue_stripes
 |pattern_so = _chi16h
 |leftarm    = FF0000
 |body       = FF0000
 |rightarm   = FF0000
 |shorts     = FF0000
 |socks      = 0000E6
 |title      = Чили
}}
|}
{| style=&quot;width:100%&quot;
|-
|style=&quot;vertical-align:top; width:40%&quot;|
{| style=&quot;font-size: 90%&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot;
|-
!width=25| !!width=25|
|-
|Қақ ||'''1''' ||[[Серхио Ромеро]]
|-
|Қор ||'''4''' ||[[Габриэль Меркадо]]
|-
|Қор||'''17'''||[[Николас Отаменди]]
|-
|Қор ||'''13'''||[[Рамиро Фунес Мори]]
|-
|Қор ||'''16'''||[[Маркос Рохо]] || [[Сурет:Red card.svg|9px]]43'
|-
|ЖҚ ||'''6''' ||[[Лукас Билья]]
|-
|ЖҚ ||'''14'''||[[Хавьер Маскерано]] || {{СҚ|37}}
|-
|ЖҚ ||'''19'''||[[Эвер Банега]] || || {{алаңнан|111}}
|-
|ЖҚ ||'''7'''||[[Анхель Ди Мария]] || || {{алаңнан|57}}
|-
|Шаб ||'''10'''||[[Лионель Месси]] {{капитан спорт}} || {{СҚ|40}}
|-
|Шаб ||'''9''' ||[[Гонсало Игуаин]] || || {{алаңнан|70}}
|-
|colspan=3|'''Замены:'''
|-
|ЖҚ ||'''5'''||[[Матиас Краневиттер]] || {{СҚ|94}} || || {{алаңға|67}}
|-
|Шаб ||'''11'''||[[Серхио Агуэро]] || || {{алаңға|70}}
|-
|ЖҚ ||'''18''' ||[[Эрик Ламела]] || || {{алаңға|111}}
|-
|colspan=3|'''Бапкер'''
|-
|colspan=4|{{Ту|Аргентина|}} [[Херардо Мартино]]
|}
|valign=&quot;top&quot;|[[Сурет: ARG-CHI 2016-06-26.svg|300px]]
|style=&quot;vertical-align:top; width:50%&quot;|
{| cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;font-size:90%; margin:auto&quot;
|-
!width=25| !!width=25|
|-
|Қақ ||'''1''' ||[[Клаудио Браво]] {{капитан спорт}}
|-
|Қор ||'''6''' ||[[Хосе Педро Фуэнсалида]] || || {{алаңнан|80}}
|-
|Қор ||'''17'''||[[Гари Медель]]
|-
|Қор ||'''18'''||[[Гонсало Хара]]
|-
|Қор ||'''4'''||[[Маурисио Исла]]
|-
|ЖҚ ||'''15'''||[[Жан Босежур]] || {{СҚ|52}} 
|-
|ЖҚ ||'''20'''||[[Чарлес Арангис]] || {{СҚ|69}} 
|-
|ЖҚ ||'''8''' ||[[Артуро Видаль]] || {{СҚ|37}} 
|-
|ЖҚ ||'''21'''||[[Марсело Диас Рохас|Марсело Диас]]||{{СҚ|2}}{{СҚ|16}}[[Сурет:Red card.svg|9px]]28'
|-
|Шаб ||'''7''' ||[[Алексис Санчес]] || || {{алаңнан|104}}
|-
|Шаб ||'''11'''||[[Эдуардо Варгас]] || || {{алаңнан|109}}
|-
|colspan=3|'''Замены:'''
|-
|Шаб ||'''22''' ||[[Эдсон Пуч]] || || {{алаңға|80}}
|-
|ЖҚ ||'''5''' ||[[Франсиско Сильва]] || || {{алаңға|104}}
|-
|Шаб ||'''16'''||[[Николас Кастильо]] || || {{алаңға|109}}
|-
|colspan=3|'''Бапкер:'''
|-
|colspan=3|{{Ту|Испания|}} [[Хуан Антонио Пицци]]
|}
|}


{| width=50% style=&quot;font-size: 90%&quot;
|
'''Матч ойыншысы:'''
&lt;br /&gt;{{flagicon|Chile}} [[Клаудио Браво]]
&lt;br /&gt;'''[[Төреші көмекшілері]]:'''
&lt;br /&gt;
&lt;br /&gt;
&lt;br /&gt;'''Резервтік төреші:'''
&lt;br /&gt;
&lt;br /&gt;'''Резервтік төреші:'''
&lt;br /&gt;
|}

== Фотогалерея ==
== Қызықты мәліметтер ==
{{Футболдан Америка кубогы}}
[[Санат:Футболдан Америка кубогының финалдары]]
[[Санат:Аргентина Ұлттық футбол құрамасының ойындары]]
[[Санат:Чили Ұлттық футбол құрамасының ойындары]]
[[Санат:2016 жылғы футбол]]</text>
      <sha1>4p5ysisl537qpevtwkx92qx6cmbwexx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057535</id>
      <parentid>3057534</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T16:32:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мықтыбек Оразтайұлы</username>
        <id>69223</id>
      </contributor>
      <comment>/* Финалға жолдама */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12807" xml:space="preserve">{{main|Футболдан Америка кубогы 2016}}
{{Футбол матчы
 | атауы     =Футболдан Америка кубогы 2016 финалы
 | шынайы атауы     ='''Copa América Centenario Final'''
 | логотип     =New Meadowlands Stadium Mezz Corner.jpg
 | ені     =300px
 | стадион сипаттама     =
 | турнир     =[[Футболдан Америка кубогы 2016]]
 | команда1     = [[Аргентина Ұлттық футбол құрамасы|Аргентина]]
 | команда2     = [[Чили Ұлттық футбол құрамасы|Чили]]
 | команда1ел     ={{Flagicon|Аргентина|size=30px}}
 | команда2ел     ={{Flagicon|Чили|size=30px}}
 | команда1есеп     = 0
 | команда2есеп     = 0
 | детальдар     = Чили пенальти сериясында жеңіске жетті.
 | дата     = [[27 маусым]] [[2016 жыл]]
 | стадион     ={{flagicon|United States}} Метлайф Стэдиум
 | қала     = Ист-Ратерфорд
 | 1аматч ойыншысы     = {{Flagicon|Чили}} [[Клаудио Браво]]
 | арбитр     =  {{Flagicon|Бразилия}} Эбер Лопес
 | көрермендер     = 82 026
 | ауа райы         = Ашық күн&lt;br /&gt;16°С&lt;br /&gt;Ауа ылғалдығы – 81%
 |url=
 | алдыңғы     =[[Футболдан Америка кубогы 2015 (финал)|2015]]
 | келесі    =[[Футболдан Америка кубогы 2019 (финал)|2019]]
}}

'''[[Футболдан Америка кубогы 2016|Футболдан 2016 жылғы Америка кубогының]] финалы''' — [[2016 жыл]]дың [[27 маусым]]ында [[Америка Құрама Штаттары]]ның [[Ист-Ратерфорд]] қаласында, [[Метлайф Стэдиум]]ында өткен [[Футболдан Америка кубогы 2016|2016 жылғы Америка кубогының]] финалдық матчы. Матч [[Аргентина Ұлттық футбол құрамасы|Аргентина]] және [[Чили Ұлттық футбол құрамасы|Чили құрамаларының]] арасында өтті.

Ойын жергілікті уақыт бойынша ([[UTC+1:00|UTC-4]]) сағат 20:00-де басталады.

== Финалға жолдама ==
{| | width=&quot;85%&quot;
|- align=center valign=top bgcolor=#99ccff
!colspan=2|Аргентина
!Раунд
!colspan=2|Чили
|- valign=top bgcolor=#c1e0ff
|style=&quot;padding-left:20px&quot;|Қарсылас
|style=&quot;padding-left:20px&quot;|Есеп
|bgcolor=#c1e0ff align=center|[[Футболдан Америка кубогы 2016#Топтық кезең|Топтық кезең]]
|style=&quot;padding-left:20px&quot;|Қарсылас
|style=&quot;padding-left:20px&quot;|Есеп
|-
|style=&quot;padding-left:20px&quot;|{{футбол|Чили}}
|style=&quot;padding-left:30px&quot;|[[Футболдан Америка кубогы 2016#D тобы|2:1]]
|bgcolor=#c1e0ff align=center|1–матч
|style=&quot;padding-left:20px&quot;|{{футбол|Аргентина}}
|style=&quot;padding-left:30px&quot;|[[Футболдан Америка кубогы 2016#D тобы|1:2]]
|-
|style=&quot;padding-left:20px&quot;|{{футбол|Панама}}
|style=&quot;padding-left:30px&quot;|[[Футболдан Америка кубогы 2016#D тобы|5:0]]
|bgcolor=#c1e0ff align=center|2–матч
|style=&quot;padding-left:20px&quot;|{{футбол|Боливия}}
|style=&quot;padding-left:30px&quot;|[[Футболдан Америка кубогы 2016#D тобы|2:1]]
|-
|style=&quot;padding-left:20px&quot;|{{футбол|Боливия}}
|style=&quot;padding-left:30px&quot;|[[Футболдан Америка кубогы 2016#D тобы|3:0]]
|bgcolor=#c1e0ff align=center|3–матч
|style=&quot;padding-left:20px&quot;|{{футбол|Панама}}
|style=&quot;padding-left:30px&quot;|[[Футболдан Америка кубогы 2016#D тобы|4:2]]
|-
|colspan=&quot;2&quot; align=center|

''[[Футболдан Америка кубогы 2016#D тобы|Футболдан Америка кубогы 2016 2014. D тобы]]''{{^|-1em}}
{|class=&quot;wikitable&quot;
!width=&quot;15&quot;|#
!width=&quot;120&quot;|Команда
!width=&quot;15&quot;|{{comment|О|Ойын}}
!width=&quot;15&quot;|{{comment|Ж|Жеңіс}}
!width=&quot;15&quot;|{{comment|Т|Тең}}
!width=&quot;15&quot;|{{comment|Ш|Жеңіліс}}
!width=&quot;30&quot;|Доптар
!width=&quot;15&quot;|{{comment|Ұ|Ұпай}}
|-
|-bgcolor=&quot;#9EEE9E&quot;
|1||{{flagicon|Argentina}} '''[[Аргентина Ұлттық футбол құрамасы|Аргентина]]'''||3||3||0||0||10 − 1||'''9'''
|-
|-bgcolor=&quot;#9EEE9E&quot;
|2||{{flagicon|Chile}} [[Чили Ұлттық футбол құрамасы|Чили]]||3||2||0||1||7 − 5||'''6'''
|-
|3||{{flagicon|Panama}} [[Панама Ұлттық футбол құрамасы|Панама]]||3||1||0||2||4 − 10||'''3'''
|-
|4||{{flagicon|Bolivia}} [[Боливия Ұлттық футбол құрамасы|Боливия]]||3||0||0||3||2 − 7||'''0'''
|}
|bgcolor=#c1e0ff align=center|Нәтиже&lt;br /&gt;кестесі
|colspan=2 align=center|

''[[Футболдан Америка кубогы 2016#D тобы|Футболдан Америка кубогы 2014. D тобы]]''{{^|-1em}}
{|class=&quot;wikitable&quot;
!width=&quot;15&quot;|#
!width=&quot;120&quot;|Команда
!width=&quot;15&quot;|{{comment|О|Ойын}}
!width=&quot;15&quot;|{{comment|Ж|Жеңіс}}
!width=&quot;15&quot;|{{comment|Т|Тең}}
!width=&quot;15&quot;|{{comment|Ш|Жеңіліс}}
!width=&quot;30&quot;|Доптар
!width=&quot;15&quot;|{{comment|Ұ|Ұпай}}
|-
|-bgcolor=&quot;#9EEE9E&quot;
|1||{{flagicon|Argentina}} [[Аргентина Ұлттық футбол құрамасы|Аргентина]]||3||3||0||0||10 − 1||'''9'''
|-
|-bgcolor=&quot;#9EEE9E&quot;
|2||{{flagicon|Chile}} '''[[Чили Ұлттық футбол құрамасы|Чили]]'''||3||2||0||1||7 − 5||'''6'''
|-
|3||{{flagicon|Panama}} [[Панама Ұлттық футбол құрамасы|Панама]]||3||1||0||2||4 − 10||'''3'''
|-
|4||{{flagicon|Bolivia}} [[Боливия Ұлттық футбол құрамасы|Боливия]]||3||0||0||3||2 − 7||'''0'''
|}
|- valign=top bgcolor=#c1e0ff
|style=&quot;padding-left:20px&quot;|Қарсылас
|style=&quot;padding-left:20px&quot;|Есеп
|bgcolor=#c1e0ff align=center|[[Футболдан Америка кубогы 2016#Плей-офф|Плей-офф]]
|style=&quot;padding-left:20px&quot;|Қарсылас
|style=&quot;padding-left:20px&quot;|Есеп
|-
|style=&quot;padding-left:20px&quot;|{{футбол|Венесуэла}}
|style=&quot;padding-left:30px&quot;|[[Футболдан Америка кубогы 2016#Плей-офф|4:1]]
|bgcolor=#c1e0ff align=center|1/4 финал
|style=&quot;padding-left:20px&quot;|{{футбол|Мексика}}
|style=&quot;padding-left:30px&quot;|[[Футболдан Америка кубогы 2016#Плей-офф|7:0]]
|-
|style=&quot;padding-left:20px&quot;|{{футбол|АҚШ}}
|style=&quot;padding-left:30px&quot;|[[Футболдан Америка кубогы 2016#1/2 финал|4:0]]
|bgcolor=#c1e0ff align=center|1/2 финал
|style=&quot;padding-left:20px&quot;|{{футбол|Колумбия}}
|style=&quot;padding-left:30px&quot;|[[Футболдан Америка кубогы 2016#1/2 финал|2:0]]
|}

== Матч статистикасы ==
{{Матч туралы есептеме
|фон=#FFFFFF
|мерзімі=[[26 маусым]] [[2016 жыл]]&lt;br /&gt;20:00
|стадион= '''Стадион:''' Метлайф Стэдиум, Ист-Ратерфорд
|команда1= {{flagicon|Argentina}} [[Аргентина Ұлттық футбол құрамасы|Аргентина]]
|команда2= {{flagicon|Chile}} [[Чили Ұлттық футбол құрамасы|Чили]]
|шот=  0:0 (0:0, 0:0, 0:0)&lt;br \&gt;(2:4 пен.)
|хаттама= [http://estadisticas.conmebol.com/html/v3/index.html?channel=deportes.futbol.copaamerica.260295 есеп]&lt;br /&gt;[http://www.concacaf.com/category/copa-america-centenario/game-detail/260295 есеп]
|голдар1= 
|голдар2= 
|төреші= 
|көрермендер=
|бақ=
}}
{{Пенальтилер сериясы
|ком1 =  [[Лионель Месси|Месси]] {{пенмүлт}}&lt;br /&gt;[[Хавьер Маскерано|Маскерано]] {{пенгол}}&lt;br /&gt;[[Серхио Агуэро|Агуэро]] {{пенгол}}&lt;br /&gt;[[Лукас Билья|Билья]] {{пенмүлт}}
|ком2 = {{пенмүлт}} [[Артуро Видаль|Видаль]]&lt;br /&gt;{{пенгол}} [[Николас Кастильо|Кастильо]]&lt;br /&gt;{{пенгол}} [[Чарлес Арангис|Арангуис]]&lt;br /&gt;{{пенгол}} [[Жан Босежур|Босежур]]&lt;br /&gt;{{пенгол}} [[Франсиско Сильва|Сильва]]
|есеп=  2:4
|фон=#FFFFFF
}}
{| width=92%
|-
|{{Football kit
 |pattern_la = _arg16h
 |pattern_b  = _arg16h
 |pattern_ra = _arg16h
 |pattern_sh = _adidasblack
 |pattern_so = _arg16h
 |leftarm    = FFFFFF
 |body       = FFFFFF
 |rightarm   = FFFFFF
 |shorts     = FFFFFF
 |socks      = FFFFFF
 |title      = Аргентина
}}
|{{Football kit
 |pattern_la = _chi16h
 |pattern_b  = _chi16H
 |pattern_ra = _chi16h
 |pattern_sh = _darkblue_stripes
 |pattern_so = _chi16h
 |leftarm    = FF0000
 |body       = FF0000
 |rightarm   = FF0000
 |shorts     = FF0000
 |socks      = 0000E6
 |title      = Чили
}}
|}
{| style=&quot;width:100%&quot;
|-
|style=&quot;vertical-align:top; width:40%&quot;|
{| style=&quot;font-size: 90%&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot;
|-
!width=25| !!width=25|
|-
|Қақ ||'''1''' ||[[Серхио Ромеро]]
|-
|Қор ||'''4''' ||[[Габриэль Меркадо]]
|-
|Қор||'''17'''||[[Николас Отаменди]]
|-
|Қор ||'''13'''||[[Рамиро Фунес Мори]]
|-
|Қор ||'''16'''||[[Маркос Рохо]] || [[Сурет:Red card.svg|9px]]43'
|-
|ЖҚ ||'''6''' ||[[Лукас Билья]]
|-
|ЖҚ ||'''14'''||[[Хавьер Маскерано]] || {{СҚ|37}}
|-
|ЖҚ ||'''19'''||[[Эвер Банега]] || || {{алаңнан|111}}
|-
|ЖҚ ||'''7'''||[[Анхель Ди Мария]] || || {{алаңнан|57}}
|-
|Шаб ||'''10'''||[[Лионель Месси]] {{капитан спорт}} || {{СҚ|40}}
|-
|Шаб ||'''9''' ||[[Гонсало Игуаин]] || || {{алаңнан|70}}
|-
|colspan=3|'''Замены:'''
|-
|ЖҚ ||'''5'''||[[Матиас Краневиттер]] || {{СҚ|94}} || || {{алаңға|67}}
|-
|Шаб ||'''11'''||[[Серхио Агуэро]] || || {{алаңға|70}}
|-
|ЖҚ ||'''18''' ||[[Эрик Ламела]] || || {{алаңға|111}}
|-
|colspan=3|'''Бапкер'''
|-
|colspan=4|{{Ту|Аргентина|}} [[Херардо Мартино]]
|}
|valign=&quot;top&quot;|[[Сурет: ARG-CHI 2016-06-26.svg|300px]]
|style=&quot;vertical-align:top; width:50%&quot;|
{| cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;font-size:90%; margin:auto&quot;
|-
!width=25| !!width=25|
|-
|Қақ ||'''1''' ||[[Клаудио Браво]] {{капитан спорт}}
|-
|Қор ||'''6''' ||[[Хосе Педро Фуэнсалида]] || || {{алаңнан|80}}
|-
|Қор ||'''17'''||[[Гари Медель]]
|-
|Қор ||'''18'''||[[Гонсало Хара]]
|-
|Қор ||'''4'''||[[Маурисио Исла]]
|-
|ЖҚ ||'''15'''||[[Жан Босежур]] || {{СҚ|52}} 
|-
|ЖҚ ||'''20'''||[[Чарлес Арангис]] || {{СҚ|69}} 
|-
|ЖҚ ||'''8''' ||[[Артуро Видаль]] || {{СҚ|37}} 
|-
|ЖҚ ||'''21'''||[[Марсело Диас Рохас|Марсело Диас]]||{{СҚ|2}}{{СҚ|16}}[[Сурет:Red card.svg|9px]]28'
|-
|Шаб ||'''7''' ||[[Алексис Санчес]] || || {{алаңнан|104}}
|-
|Шаб ||'''11'''||[[Эдуардо Варгас]] || || {{алаңнан|109}}
|-
|colspan=3|'''Замены:'''
|-
|Шаб ||'''22''' ||[[Эдсон Пуч]] || || {{алаңға|80}}
|-
|ЖҚ ||'''5''' ||[[Франсиско Сильва]] || || {{алаңға|104}}
|-
|Шаб ||'''16'''||[[Николас Кастильо]] || || {{алаңға|109}}
|-
|colspan=3|'''Бапкер:'''
|-
|colspan=3|{{Ту|Испания|}} [[Хуан Антонио Пицци]]
|}
|}


{| width=50% style=&quot;font-size: 90%&quot;
|
'''Матч ойыншысы:'''
&lt;br /&gt;{{flagicon|Chile}} [[Клаудио Браво]]
&lt;br /&gt;'''[[Төреші көмекшілері]]:'''
&lt;br /&gt;
&lt;br /&gt;
&lt;br /&gt;'''Резервтік төреші:'''
&lt;br /&gt;
&lt;br /&gt;'''Резервтік төреші:'''
&lt;br /&gt;
|}

== Фотогалерея ==
== Қызықты мәліметтер ==
{{Футболдан Америка кубогы}}
[[Санат:Футболдан Америка кубогының финалдары]]
[[Санат:Аргентина Ұлттық футбол құрамасының ойындары]]
[[Санат:Чили Ұлттық футбол құрамасының ойындары]]
[[Санат:2016 жылғы футбол]]</text>
      <sha1>dmiv8k98iu8she38l3b9ficrvqf9nko</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сейфуллин (Қызылорда облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>568877</id>
    <revision>
      <id>3057615</id>
      <parentid>2919407</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T22:49:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4464" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Сейфуллин
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          = Ауылдық округ орталығы  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =
   |lat_deg =45|lat_min = 04|lat_sec = 29
   |lon_deg =64|lon_min = 56|lon_sec =41
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Қызылорда облысы 
|кестедегі облыс         = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда
|ауданы                  = Сырдария ауданы (Қызылорда облысы) 
|кестедегі аудан         = Сырдария ауданы (Қызылорда облысы){{!}}Сырдария 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Сейфуллин ауылдық округі (Қызылорда облысы){{!}}Сейфуллин
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =  
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = 
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =1600
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Сейфуллин}}
'''Сейфуллин''' — [[Қызылорда облысы]] [[Сырдария ауданы (Қызылорда облысы)|Сырдария ауданы]]ндағы ауыл, [[Сейфуллин ауылдық округі (Қызылорда облысы)|Сейфуллин ауылдық округі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Тереңөзек (Қызылорда облысы)|Тереңөзек]] ауылынан солтүстік-батысқа қарай 4 км-дей жерде.

== Тарихы ==
Ауылдың іргетасы ХХ ғасырдың басындағы [[1929 жыл|1929]]-[[1933 жыл|1933]] жылдар аралығындағы ұжымдастыру кезеңінде қаланды. [[1975 жыл]]ы «С. Сейфуллин» атындағы совхоз болып құрылды. Совхоз негізінен күріш өсірумен  және мал шаруашылығымен айналысты. &lt;ref&gt;«Қызылорда облысының жер-су атаулары», Қызылорда, 2013&lt;/ref&gt; 

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 1628 адам (811 ер адам және 817 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1600 адамды (803 ер адам және 797 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Сырдария ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Сырдария ауданы (Қызылорда облысы) елді мекендері]]</text>
      <sha1>94ukt54ol38fxhdtejp5df5ohas7pgp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мәдениет (Қазалы ауданы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>569552</id>
    <revision>
      <id>3057466</id>
      <parentid>2918156</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T13:02:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3486" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =Ауыл
|атауы                 = Мәдениет
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =   
   |lat_deg =45 |lat_min = 42|lat_sec = 51
   |lon_deg =62|lon_min = 16|lon_sec =28
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Қызылорда облысы 
|кестедегі облыс         = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда
|ауданы                  = Қазалы ауданы
|кестедегі аудан         = Қазалы ауданы{{!}}Қазалы 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Құмжиек ауылдық округі{{!}}Құмжиек 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =    
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = 
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =161
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}} 
{{мағына|Мәдениет (айрық)}}
'''Мәдениет''' — [[Қызылорда облысы]] [[Қазалы ауданы]], [[Құмжиек ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Әйтеке би кенті]]нен оңтүстік-шығысқа қарай 22 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 164 адам (91 ер адам және 73 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 161 адамды (81 ер адам және 80 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Қазалы ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Қазалы ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>694c1iywrnxiggq2bjv087gq800gi9c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қорқыт (станция)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>569985</id>
    <revision>
      <id>3057579</id>
      <parentid>3056279</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T18:44:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>үлгі, сурет қою</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3732" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Темір жол бекеті
|атауы                 = Қорқыт
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  = 
   |lat_deg =45 |lat_min =37|lat_sec = 25
   |lon_deg =63|lon_min = 54|lon_sec =39
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Қызылорда облысы 
|кестедегі облыс         = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда
|ауданы                  = Қармақшы ауданы
|кестедегі аудан         = Қармақшы ауданы{{!}}Қармақшы
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Жосалы кенттік әкімдігі{{!}}Жосалы 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =202
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Қорқыт''' — [[Қызылорда облысы]] [[Қармақшы ауданы]], [[Жосалы кенттік әкімдігі]] құрамындағы ауыл, темір жол бекеті.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Жосалы (Қызылорда облысы)|Жосалы]] ауылынан солтүстік-батысқа қарай 19 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 196 адам (104 ер адам және 92 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 202 адамды (104 ер адам және 98 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Ауыл суреттері ==
&lt;gallery&gt;
Қорқыт. Станция IMG 20220625 171434.jpg|Станция


&lt;/gallery&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Орынбор-Ташкент темір жолы}}
{{Қармақшы ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Қармақшы ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>4lynltbp7aenad710x1ewkmh3ejj00s</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057580</id>
      <parentid>3057579</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T18:45:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ауыл суреттері */ сурет қою</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3782" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Темір жол бекеті
|атауы                 = Қорқыт
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  = 
   |lat_deg =45 |lat_min =37|lat_sec = 25
   |lon_deg =63|lon_min = 54|lon_sec =39
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Қызылорда облысы 
|кестедегі облыс         = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда
|ауданы                  = Қармақшы ауданы
|кестедегі аудан         = Қармақшы ауданы{{!}}Қармақшы
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Жосалы кенттік әкімдігі{{!}}Жосалы 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =202
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Қорқыт''' — [[Қызылорда облысы]] [[Қармақшы ауданы]], [[Жосалы кенттік әкімдігі]] құрамындағы ауыл, темір жол бекеті.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Жосалы (Қызылорда облысы)|Жосалы]] ауылынан солтүстік-батысқа қарай 19 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 196 адам (104 ер адам және 92 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 202 адамды (104 ер адам және 98 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Ауыл суреттері ==
&lt;gallery&gt;
Қорқыт. Станция IMG 20220625 171434.jpg|Станция
Қорқыт IMG 20220625 171405.jpg| Қорқыт

&lt;/gallery&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Орынбор-Ташкент темір жолы}}
{{Қармақшы ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Қармақшы ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>agkqt7bjdaeoa18wjpcauhpo0ynmfif</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057581</id>
      <parentid>3057580</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T18:46:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ауыл суреттері */ сурет қою</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3876" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Темір жол бекеті
|атауы                 = Қорқыт
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  = 
   |lat_deg =45 |lat_min =37|lat_sec = 25
   |lon_deg =63|lon_min = 54|lon_sec =39
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Қызылорда облысы 
|кестедегі облыс         = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда
|ауданы                  = Қармақшы ауданы
|кестедегі аудан         = Қармақшы ауданы{{!}}Қармақшы
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Жосалы кенттік әкімдігі{{!}}Жосалы 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =202
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Қорқыт''' — [[Қызылорда облысы]] [[Қармақшы ауданы]], [[Жосалы кенттік әкімдігі]] құрамындағы ауыл, темір жол бекеті.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Жосалы (Қызылорда облысы)|Жосалы]] ауылынан солтүстік-батысқа қарай 19 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 196 адам (104 ер адам және 92 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 202 адамды (104 ер адам және 98 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Ауыл суреттері ==
&lt;gallery&gt;
Қорқыт. Станция IMG 20220625 171434.jpg|Станция
Қорқыт IMG 20220625 171405.jpg| Қорқыт
Қорқыт. ж.д.станция IMG 20220625 171418.jpg |Темір жол стансасы
&lt;/gallery&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Орынбор-Ташкент темір жолы}}
{{Қармақшы ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Қармақшы ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>ggxgunbfit3c226ikyakro7in2q2zn3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057582</id>
      <parentid>3057581</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T18:46:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ауыл суреттері */ сурет қою</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3936" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Темір жол бекеті
|атауы                 = Қорқыт
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  = 
   |lat_deg =45 |lat_min =37|lat_sec = 25
   |lon_deg =63|lon_min = 54|lon_sec =39
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Қызылорда облысы 
|кестедегі облыс         = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда
|ауданы                  = Қармақшы ауданы
|кестедегі аудан         = Қармақшы ауданы{{!}}Қармақшы
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Жосалы кенттік әкімдігі{{!}}Жосалы 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =202
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Қорқыт''' — [[Қызылорда облысы]] [[Қармақшы ауданы]], [[Жосалы кенттік әкімдігі]] құрамындағы ауыл, темір жол бекеті.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Жосалы (Қызылорда облысы)|Жосалы]] ауылынан солтүстік-батысқа қарай 19 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 196 адам (104 ер адам және 92 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 202 адамды (104 ер адам және 98 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Ауыл суреттері ==
&lt;gallery&gt;
Қорқыт. Станция IMG 20220625 171434.jpg|Станция
Қорқыт IMG 20220625 171405.jpg| Қорқыт
Қорқыт. ж.д.станция IMG 20220625 171418.jpg |Темір жол стансасы
Қорқыт Мешіт IMG 20220625 171414.jpg |Мешіт
&lt;/gallery&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Орынбор-Ташкент темір жолы}}
{{Қармақшы ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Қармақшы ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>oyfiyv38kzw8p5hlum692fejj3xp1do</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057583</id>
      <parentid>3057582</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T18:47:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>үлгі, толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3979" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Темір жол бекеті
|атауы                 = Қорқыт
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  = 
   |lat_deg =45 |lat_min =37|lat_sec = 25
   |lon_deg =63|lon_min = 54|lon_sec =39
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Қызылорда облысы 
|кестедегі облыс         = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда
|ауданы                  = Қармақшы ауданы
|кестедегі аудан         = Қармақшы ауданы{{!}}Қармақшы
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Жосалы кенттік әкімдігі{{!}}Жосалы 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =202
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = Кызылординская область
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Қорқыт''' — [[Қызылорда облысы]] [[Қармақшы ауданы]], [[Жосалы кенттік әкімдігі]] құрамындағы ауыл, темір жол бекеті.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Жосалы (Қызылорда облысы)|Жосалы]] ауылынан солтүстік-батысқа қарай 19 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 196 адам (104 ер адам және 92 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 202 адамды (104 ер адам және 98 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Ауыл суреттері ==
&lt;gallery&gt;
Қорқыт. Станция IMG 20220625 171434.jpg|Станция
Қорқыт IMG 20220625 171405.jpg| Қорқыт
Қорқыт. ж.д.станция IMG 20220625 171418.jpg |Темір жол стансасы
Қорқыт Мешіт IMG 20220625 171414.jpg |Мешіт
&lt;/gallery&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Орынбор-Ташкент темір жолы}}
{{Қармақшы ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Қармақшы ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>fga7wqwz4pswrixehxmeql85zfhewq8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мұратбаев (Жетісай ауданы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>570734</id>
    <revision>
      <id>3057457</id>
      <parentid>2918145</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T12:51:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3593" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 = Ауыл
|атауы                 = Мұратбаев
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  = 
   |lat_deg =40|lat_min =57|lat_sec = 24
   |lon_deg =68|lon_min = 18|lon_sec =10
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Түркістан облысы
|кестедегі облыс         = Түркістан облысы{{!}}Түркістан
|ауданы                  = Жетісай ауданы
|кестедегі аудан         = Жетісай ауданы{{!}}Жетісай
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Жолдасбай Ералиев ауылдық округі{{!}}Жолдасбай Ералиев
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =    
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =   
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =1135
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Мұратбаев}}
'''Мұратбаев''' — [[Түркістан облысы]] [[Жетісай ауданы]], [[Жолдасбай Ералиев ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Жетісай]] қаласынан солтүстік-батысқа қарай 22 км-дей жерде орналасқан. 

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 991 адам (493 ер адам және 498 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1135 адамды (589 ер адам және 546 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Жетісай ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Жетісай ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>1sf5cmqu8tl3qeml6pobzi525ip4eu1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сейфуллин (Жолдасбай Ерәлиев ауылдық округі)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>570735</id>
    <revision>
      <id>3057613</id>
      <parentid>2919405</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T22:49:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3593" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 = Ауыл
|атауы                 = Сейфуллин
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  = 
   |lat_deg =40|lat_min =56|lat_sec = 29
   |lon_deg =68|lon_min = 15|lon_sec =26
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Түркістан облысы
|кестедегі облыс         = Түркістан облысы{{!}}Түркістан
|ауданы                  = Жетісай ауданы
|кестедегі аудан         = Жетісай ауданы{{!}}Жетісай
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Жолдасбай Ералиев ауылдық округі{{!}}Жолдасбай Ералиев
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =    
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =   
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =1577
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Сейфуллин}}
'''Сейфуллин''' — [[Түркістан облысы]] [[Жетісай ауданы]], [[Жолдасбай Ералиев ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Жетісай]] қаласынан солтүстік-батысқа қарай 20 км-дей жерде орналасқан. 

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1197 адам (586 ер адам және 611 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1577 адамды (798 ер адам және 779 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Жетісай ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Жетісай ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>o4s6u7v6dqv2b7nw31vtm6evn1i57pl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Наурыз (Түркістан облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>570836</id>
    <revision>
      <id>3057476</id>
      <parentid>2918181</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T13:30:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3530" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 = Ауыл
|атауы                 = Наурыз
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  = 
   |lat_deg =40|lat_min =41|lat_sec = 35
   |lon_deg =68|lon_min = 32|lon_sec =43
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Түркістан облысы
|кестедегі облыс         = Түркістан облысы{{!}}Түркістан
|ауданы                  = Мақтаарал ауданы
|кестедегі аудан         = Мақтаарал ауданы{{!}}Мақтаарал
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Мақтаарал ауылдық округі{{!}}Мақтаарал 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =    
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =   
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =1117
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Наурыз (айрық)}}
'''Наурыз''' — [[Түркістан облысы]] [[Мақтаарал ауданы]], [[Иіржар ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Мырзакент]] кентінен солтүстікке қарай 1,5 км-дей жерде. 

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 810 адам (405 ер адам және 405 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1117 адамды (587 ер адам және 530 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Мақтаарал ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Мақтаарал ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>e6yh61jv6dhp86utm7cj23x1y8hksza</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мәдениет (Мақтаарал ауданы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>570880</id>
    <revision>
      <id>3057465</id>
      <parentid>2918155</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T13:02:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3606" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 = Ауыл
|атауы                 = Мәдениет
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          = Ауылдық округ орталығы  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  = 
   |lat_deg =40|lat_min =47|lat_sec = 49
   |lon_deg =68|lon_min = 29|lon_sec =16
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Түркістан облысы
|кестедегі облыс         = Түркістан облысы{{!}}Түркістан
|ауданы                  = Мақтаарал ауданы
|кестедегі аудан         = Мақтаарал ауданы{{!}}Мақтаарал
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Мақтаарал ауылдық округі{{!}}Мақтаарал 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =    
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =   
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =1226
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Мәдениет (айрық)}}
'''Мәдениет''' — [[Түркістан облысы]] [[Мақтаарал ауданы]]ндағы ауыл, [[Мақтаарал ауылдық округі]] орталығы. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Мырзакент]] кентінен солтүстік-батысқа қарай 14 км-дей жерде. 

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1204 адам (615 ер адам және 589 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1226 адамды (639 ер адам және 587 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Мақтаарал ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Мақтаарал ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>1wb2urn0i6dh0vljt9y0fpjoeltsot5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Найман Бұқарбай ауылы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>570974</id>
    <revision>
      <id>3057472</id>
      <parentid>2918163</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T13:19:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3656" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 = Ауыл
|атауы                 = Найман Бұқарбай ауылы
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =   
   |lat_deg =40|lat_min =35|lat_sec = 59
   |lon_deg =68|lon_min = 29|lon_sec =54
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Түркістан облысы
|кестедегі облыс         = Түркістан облысы{{!}}Түркістан
|ауданы                  = Мақтаарал ауданы
|кестедегі аудан         = Мақтаарал ауданы{{!}}Мақтаарал
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Жаңажол ауылдық округі (Түркістан облысы){{!}}Жаңажол 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =    
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =   
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =379
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Найман Бұқарбай ауылы''' — [[Түркістан облысы]] [[Мақтаарал ауданы]], [[Жаңажол ауылдық округі (Түркістан облысы)|Жаңажол ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Мырзакент]] кентінен оңтүстік-батысқа қарай 7 км-дей жерде. 

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 260 адам (130 ер адам және 130 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 379 адамды (205 ер адам және 174 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Мақтаарал ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Мақтаарал ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>02ravrdk2vx0qw8bzp7o69lu10rs4ye</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сырабат</title>
    <ns>0</ns>
    <id>571471</id>
    <revision>
      <id>3057626</id>
      <parentid>2920955</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T04:07:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3524" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 = Ауыл
|атауы                 = Сырабат
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =    
   |lat_deg =40|lat_min =56|lat_sec = 58
   |lon_deg =68|lon_min = 24|lon_sec =47
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Түркістан облысы
|кестедегі облыс         = Түркістан облысы{{!}}Түркістан
|ауданы                  = Жетісай ауданы
|кестедегі аудан         = Жетісай ауданы{{!}}Жетісай
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Шаблан Ділдәбеков ауылдық округі{{!}}Шаблан Ділдәбеков    
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =    
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =   
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =1193
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Сырабат''' — [[Түркістан облысы]] [[Жетісай ауданы]], [[Шаблан Ділдәбеков ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Жетісай]] қаласынан солтүстікке қарай 25 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 923 адам (460 ер адам және 463 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1193 адамды (605 ер адам және 588 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Жетісай ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Жетісай ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>5pu3bi1p91atopvlvkj1wflzbzjgtiq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мырзашөл (ауыл)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>571553</id>
    <revision>
      <id>3057450</id>
      <parentid>2918128</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T12:29:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3590" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Мырзашөл
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =  
   |lat_deg =40 |lat_min =44|lat_sec = 16
   |lon_deg =68|lon_min = 17|lon_sec =40
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Түркістан облысы
|кестедегі облыс         = Түркістан облысы{{!}}Түркістан
|ауданы                  = Жетісай ауданы
|кестедегі аудан         = Жетісай ауданы{{!}}Жетісай
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Жаңаауыл ауылдық округі (Түркістан облысы){{!}}Жаңаауыл
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =1454
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
'''Мырзашөл''' — [[Түркістан облысы]] [[Жетісай ауданы]], [[Жаңаауыл ауылдық округі (Түркістан облысы)|Жаңаауыл ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Жетісай]] қаласынан оңтүстік-батысқа қарай 3 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 833 адам (408 ер адам және 425 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1454 адамды (729 ер адам және 725 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Жетісай ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Жетісай ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>mqvafvs2pa6o709160sbh0xhzc94hh1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мырзашоқы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>571659</id>
    <revision>
      <id>3057449</id>
      <parentid>2918127</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T12:29:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3471" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 =Мырзашоқы
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  = 
  |lat_deg = 40|lat_min = 46|lat_sec = 56
  |lon_deg = 68|lon_min = 07|lon_sec = 58
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Түркістан облысы
|кестедегі облыс         = Түркістан облысы{{!}}Түркістан
|ауданы                  = Жетісай ауданы
|кестедегі аудан         = Жетісай ауданы{{!}}Жетісай
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Жылысу ауылдық округі{{!}}Жылысу
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =2255
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
'''Мырзашоқы''' — [[Түркістан облысы]] [[Жетісай ауданы]], [[Жылысу ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Жетісай]] қаласынан оңтүстік-батысқа қарай 17 км-дей жерде. 

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1593 адам (832 ер адам және 761 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 2255 адамды (1157 ер адам және 1098 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Жетісай ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Жетісай ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>ebfob5e7waq4upq4mgujds2jwh6o7gi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сейфуллин (Жылысу ауылдық округі)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>571660</id>
    <revision>
      <id>3057614</id>
      <parentid>2919406</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T22:49:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3505" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 =Сейфуллин
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  = 
  |lat_deg = 40|lat_min = 48|lat_sec = 45
  |lon_deg = 68|lon_min = 04|lon_sec = 01
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Түркістан облысы
|кестедегі облыс         = Түркістан облысы{{!}}Түркістан
|ауданы                  = Жетісай ауданы
|кестедегі аудан         = Жетісай ауданы{{!}}Жетісай
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Жылысу ауылдық округі{{!}}Жылысу
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =1160
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Сейфуллин}}
'''Сейфуллин''' — [[Түркістан облысы]] [[Жетісай ауданы]], [[Жылысу ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Жетісай]] қаласынан оңтүстік-батысқа қарай 24 км-дей жерде. 

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1010 адам (510 ер адам және 500 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1160 адамды (579 ер адам және 581 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Жетісай ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Жетісай ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>plnv5d9b5nlr3t9fhs4ivhzdvgsx29i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мырзатөбе</title>
    <ns>0</ns>
    <id>571904</id>
    <revision>
      <id>3057448</id>
      <parentid>2918126</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T12:29:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3546" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 =Мырзатөбе
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =   
  |lat_deg = 40|lat_min = 41|lat_sec = 11
  |lon_deg = 68|lon_min = 23|lon_sec = 52
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Түркістан облысы
|кестедегі облыс         = Түркістан облысы{{!}}Түркістан
|ауданы                  = Мақтаарал ауданы
|кестедегі аудан         = Мақтаарал ауданы{{!}}Мақтаарал
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Жолдыбай Нұрлыбаев ауылдық округі{{!}}Жолдыбай Нұрлыбаев
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =886
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
'''Мырзатөбе''' — [[Түркістан облысы]] [[Мақтаарал ауданы]], [[Жолдыбай Нұрлыбаев ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Мырзакент]] кентінен батысқа қарай 10 км-дей жерде. 

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 719 адам (375 ер адам және 344 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 886 адамды (438 ер адам және 448 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Мақтаарал ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Мақтаарал ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>6p1bxmr1sv3qhqyn26fcp2ns03mco3e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мәдениет (Келес ауданы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>573870</id>
    <revision>
      <id>3057464</id>
      <parentid>2918154</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T13:02:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3622" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Мәдениет
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =   
   |lat_deg =41 |lat_min =13|lat_sec = 19
   |lon_deg =68|lon_min = 23|lon_sec =43
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Түркістан облысы
|кестедегі облыс         = Түркістан облысы{{!}}Түркістан
|ауданы                  = Келес ауданы
|кестедегі аудан         = Келес ауданы{{!}}Келес
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Бірлік ауылдық округі (Түркістан облысы){{!}}Бірлік
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =    
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =   
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =115
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Мәдениет (айрық)}}
'''Мәдениет''' — [[Түркістан облысы]] [[Келес ауданы]], [[Бірлік ауылдық округі (Түркістан облысы)|Бірлік ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Абай (Келес ауданы)|Абай]] ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 46 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 122 адам (59 ер адам және 63 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 115 адамды (59 ер адам және 56 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Келес ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Келес ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>7htbf0zrg8t811181p7c8lj3vf1u9uz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сабынды ауылдық округі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>587816</id>
    <revision>
      <id>3057642</id>
      <parentid>2771593</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T06:42:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1623" xml:space="preserve">{{Қазақстан ауылдық округі
 |Атауы      = Сабынды ауылдық округі 
 |Облысы     = Ақмола облысы
 |Ауданы     = [[Қорғалжын ауданы]]
 |Құрылған уақыты = 
 |Орталығы   = [[Сабынды (ауыл)|Сабынды]]
 |Енеді      = 3 ауыл
 |Тұрғыны    = 1794
 |Санақ жылы = [[2009 жыл|2009]]
 |Тығыздығы    = 
 |Жер аумағы   = 
 |Әкімі        =
 |Телефон коды   = 
 |Пошта индексі  = 
}}
'''Сабынды ауылдық округі''' – [[Ақмола облысы]] [[Қорғалжын ауданы]]ндағы  әкімшілік бірлік. 

== Әкімшілік құрамы ==
Құрамына [[Сабынды (ауыл)|Сабынды]], [[Алғабас (Қорғалжын ауданы)|Алғабас]], [[Қараегін]] ауылдары кіреді. Орталығы – Сабынды ауылы. 

== Халқы ==
[[2009 жыл|2009 жылғы]] санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 1794 адамды құрайды.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Қорғалжын ауданы ауылдық округтері}}

[[Санат:Қорғалжын ауданы ауылдық округтері]]</text>
      <sha1>k735wrlc6s0nxhtlxnv5754bprxeiee</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Битілеу</title>
    <ns>0</ns>
    <id>591391</id>
    <revision>
      <id>3057594</id>
      <parentid>2780377</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T20:43:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3481" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Битілеу
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  = 
   |lat_deg =49 |lat_min = 52|lat_sec = 57
   |lon_deg =50|lon_min = 47|lon_sec =26 
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Батыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Батыс Қазақстан облысы{{!}}Батыс Қазақстан
|ауданы                  = Ақжайық ауданы
|кестедегі аудан         = Ақжайық ауданы{{!}}Ақжайық 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Ақжол ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы){{!}}Ақжол 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =    
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = ''Кордон''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =272
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
'''Битілеу''' — [[Батыс Қазақстан облысы]] [[Ақжайық ауданы]], [[Ақжол ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы)|Ақжол ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Чапаев (Батыс Қазақстан облысы)|Чапаев]] ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 41 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 326 адам (151 ер адам және 175 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 272 адамды (137 ер адам және 135 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Ақжайық ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Ақжайық ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>cyitrkw1yk8yzpkce8sk09yy0p061tn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ақбұлақ (Ақжайық ауданы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>591446</id>
    <revision>
      <id>3057571</id>
      <parentid>3049718</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T18:00:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3608" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Ақбұлақ
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =  
   |lat_deg =49 |lat_min = 33|lat_sec = 32
   |lon_deg =51|lon_min = 34|lon_sec =34 
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Батыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Батыс Қазақстан облысы{{!}}Батыс Қазақстан
|ауданы                  = Ақжайық ауданы
|кестедегі аудан         = Ақжайық ауданы{{!}}Ақжайық 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Ақсуат ауылдық округі (Ақжайық ауданы){{!}}Ақсуат  
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =    
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = ''Калёные орешки, Калёное''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =203
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Ақбұлақ}}
'''Ақбұлақ''' — [[Батыс Қазақстан облысы]] [[Ақжайық ауданы]], [[Ақсуат ауылдық округі (Ақжайық ауданы)|Ақсуат ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Чапаев (Батыс Қазақстан облысы)|Чапаев]] ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 73 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 321 адам (165 ер адам және 156 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 203 адамды (100 ер адам және 103 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Ақжайық ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Ақжайық ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Жайық казак әскерінің елді мекендері]]</text>
      <sha1>6j7igusjn95e5k01rkt24tfijj5qva0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ақсуат (Ақжайық ауданы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>591447</id>
    <revision>
      <id>3057597</id>
      <parentid>3049719</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T20:50:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3537" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Ақсуат
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          = Ауылдық округ орталығы  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  = 
   |lat_deg =49 |lat_min = 36|lat_sec = 23
   |lon_deg =51|lon_min = 30|lon_sec =59 
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Батыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Батыс Қазақстан облысы{{!}}Батыс Қазақстан
|ауданы                  = Ақжайық ауданы
|кестедегі аудан         = Ақжайық ауданы{{!}}Ақжайық 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Ақсуат ауылдық округі (Ақжайық ауданы){{!}}Ақсуат 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =    
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = ''Бату́рино''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =761
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Ақсуат}}
'''Ақсуат''' — [[Батыс Қазақстан облысы]] [[Ақжайық ауданы]]ндағы ауыл, [[Ақсуат ауылдық округі (Ақжайық ауданы)|Ақсуат ауылдық округі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Чапаев (Батыс Қазақстан облысы)|Чапаев]] ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 66 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 945 адам (481 ер адам және 464 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 761 адамды (385 ер адам және 376 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Ақжайық ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Ақжайық ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>dibaty45rmp1u2es4x3ye3rhq9ty1y5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тегісжол (Батыс Қазақстан облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>591509</id>
    <revision>
      <id>3057601</id>
      <parentid>2780371</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T21:01:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4034" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан
 |статусы                 = Ауыл
 |атауы                   = Тегісжол
 |сурет                   =
 |әкімшілік күйі          = 
 |елтаңба                 = 
 |ту                      = 
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 
 |ту ені                  = 
  |lat_deg=50 |lat_min=29 |lat_sec=47
  |lon_deg=50 |lon_min=33 |lon_sec=18
  |CoordAddon             = 
  |CoordScale             =
 |ел картасы             = 
 |облыс картасы          = 
 |аудан картасы          = 
 |ел картасының өлшемi    = 
 |облыс картасының өлшемi = 
 |аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Батыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Батыс Қазақстан облысы{{!}}Батыс Қазақстан
|ауданы                  = Ақжайық ауданы
|кестедегі аудан         = Ақжайық ауданы{{!}}Ақжайық 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Алғабас ауылдық округі (Ақжайық ауданы){{!}}Алғабас
 |ішкі бөлінісі           = 
 |әкімі                   = 
 |құрылған уақыты         = 
 |алғашқы дерек           = 
 |бұрынғы атаулары        =  ''Тельнов''
 |статус алуы               = 
 |жер аумағы                  = 
 |биiктiктiң түрi         =
 |орталығының биiктігі    =
 |климаты                 = 
  |тұрғыны                = 228
  |санақ жылы             =2009 
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
 |телефон коды            = 
 |пошта индексі           = 
 |пошта индекстері        = 
 |автомобиль коды         = 
 |идентификатор түрі      =
 |сандық идентификаторы   = 
 |ортаққордағы санаты     = 
 |КАТО коды                   =  
 |сайт тілі               = 
 |сайт тілі 2            =
 |сайт тілі 3            = 
 |сайт тілі 4           = 
 |сайт тілі 5            = 
 |add1n                  =
 |add1                   = 
 |add2n                  = 
 |add2                   = 
 |add3n                  = 
 |add3                   = 
}}
{{мағына|Тегісжол}}
'''Тегісжол''' — [[Батыс Қазақстан облысы]] [[Ақжайық ауданы]], [[Алғабас ауылдық округі (Ақжайық ауданы)|Алғабас ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Чапаев (Батыс Қазақстан облысы)|Чапаев]] ауылынан солтүстік-батысқа қарай 69 км-дей жерде.

== Халқы == 
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 374 адам (197 ер адам және 177 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 228 адамды (120 ер адам және 108 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Ақжайық ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Ақжайық ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>d93cn3uhqktzgbylxttd7mg8m39zhl0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Үштөбе (Батыс Қазақстан облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>591669</id>
    <revision>
      <id>3057595</id>
      <parentid>2780645</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T20:47:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3493" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Үштөбе
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =  
   |lat_deg =50 |lat_min = 02|lat_sec = 43
   |lon_deg =50|lon_min = 18|lon_sec =29 
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Батыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Батыс Қазақстан облысы{{!}}Батыс Қазақстан
|ауданы                  = Ақжайық ауданы
|кестедегі аудан         = Ақжайық ауданы{{!}}Ақжайық 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Жамбыл ауылдық округі (Ақжайық ауданы){{!}}Жамбыл 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = ''Бо́лдырево''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =363
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Үштөбе}}
'''Үштөбе''' — [[Батыс Қазақстан облысы]] [[Ақжайық ауданы]], [[Жамбыл ауылдық округі (Ақжайық ауданы)|Жамбыл ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Чапаев (Батыс Қазақстан облысы)|Чапаев]] ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 63 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 425 адам (217 ер адам және 208 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 363 адамды (187 ер адам және 176 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Ақжайық ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Ақжайық ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>jbtjcbqgwc4mjtftzd8jyn464tpns1q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қосшығыр</title>
    <ns>0</ns>
    <id>593079</id>
    <revision>
      <id>3057600</id>
      <parentid>2780732</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T20:56:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3380" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 =Қосшығыр
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  = 
   |lat_deg =50 |lat_min = 19|lat_sec = 16
   |lon_deg =50|lon_min =25|lon_sec =32
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Батыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Батыс Қазақстан облысы{{!}}Батыс Қазақстан
|ауданы                  = Ақжайық ауданы
|кестедегі аудан         = Ақжайық ауданы{{!}}Ақжайық 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Жаңабұлақ ауылдық округі{{!}}Жаңабұлақ  
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =    
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  ''Ло́ктев''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                = 65
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Қосшығыр''' — [[Батыс Қазақстан облысы]] [[Ақжайық ауданы]], [[Жаңабұлақ ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Чапаев (Батыс Қазақстан облысы)|Чапаев]] ауылынан солтүстік-батысқа қарай 55 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 194 адам (89 ер адам және 105 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 65 адамды (33 ер адам және 32 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Ақжайық ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Ақжайық ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>5r4vrms0km6oxcv95i6p3f05c97tsrf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Үшқұдық (Батыс Қазақстан облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>593098</id>
    <revision>
      <id>3057602</id>
      <parentid>2780861</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T21:03:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3495" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 =Үшқұдық
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  = 
   |lat_deg =50 |lat_min = 27|lat_sec = 45
   |lon_deg =50|lon_min =22|lon_sec =03
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Батыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Батыс Қазақстан облысы{{!}}Батыс Қазақстан
|ауданы                  = Ақжайық ауданы
|кестедегі аудан         = Ақжайық ауданы{{!}}Ақжайық 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Қабыршақты ауылдық округі{{!}}Қабыршақты  
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =    
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  ''Бахирев''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =9
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Үшқұдық}}
'''Үшқұдық''' — [[Батыс Қазақстан облысы]] [[Ақжайық ауданы]], [[Қабыршақты ауылдық округі]] құрамында болған ауыл, [[2011 жыл|2011]]-жылы таратылған.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Чапаев (Батыс Қазақстан облысы)|Чапаев]] ауылынан солтүстік-батысқа қарай 64 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 162 адам (78 ер адам және 84 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 9 адамды (8 ер адам және 1 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Ақжайық ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Ақжайық ауданының таратылған елді мекендері]]</text>
      <sha1>rnku1ej3jk65kvzuvm15iykqxl94n2s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ақжол (Батыс Қазақстан облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>593878</id>
    <revision>
      <id>3057500</id>
      <parentid>2883110</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T14:42:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3319" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Ақжол
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  = 
   |lat_deg =51 |lat_min = 15|lat_sec = 47
   |lon_deg =51|lon_min = 00|lon_sec =22
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Батыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Батыс Қазақстан облысы{{!}}Батыс Қазақстан
|ауданы                  = Бәйтерек ауданы
|кестедегі аудан         = Бәйтерек ауданы{{!}}Бәйтерек 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Белес ауылдық округі{{!}}Белес
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =      
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = ''Бакаушино''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =202
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Ақжол}}
'''Ақжол''' — [[Батыс Қазақстан облысы]] [[Бәйтерек ауданы]], [[Белес ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Перемётное]] ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 12 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 234 адам (125 ер адам және 109 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 202 адамды (103 ер адам және 99 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Бәйтерек ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Бәйтерек ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>t7rt41pm2ec3og7ktth5hnxjkf0cwmx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Белес (ауыл)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>593880</id>
    <revision>
      <id>3057499</id>
      <parentid>2883111</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T14:41:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3339" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Белес
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          = Ауылдық округ орталығы  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =  
   |lat_deg =51 |lat_min = 15|lat_sec = 58
   |lon_deg =51|lon_min = 03|lon_sec =01
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Батыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Батыс Қазақстан облысы{{!}}Батыс Қазақстан
|ауданы                  = Бәйтерек ауданы
|кестедегі аудан         = Бәйтерек ауданы{{!}}Бәйтерек 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Белес ауылдық округі{{!}}Белес
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =      
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = ''Ростоши''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =1495
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Белес''' — [[Батыс Қазақстан облысы]] [[Бәйтерек ауданы]]ндағы ауыл, [[Белес ауылдық округі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Перемётное]] ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 14 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 1511 адам (745 ер адам және 766 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1495 адамды (742 ер адам және 753 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Бәйтерек ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Бәйтерек ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>8iao88fzs4473n1pkiqpoi4lajzovgr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Асан (Батыс Қазақстан облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>593882</id>
    <revision>
      <id>3057508</id>
      <parentid>2883112</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T14:51:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3442" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Асан
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =  
   |lat_deg =51 |lat_min = 16|lat_sec = 32
   |lon_deg =51|lon_min = 25|lon_sec =06
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
 |облысы                  = Батыс Қазақстан облысы
 |кестедегі облыс         = Батыс Қазақстан облысы{{!}}Батыс Қазақстан
 |ауданы                  = Бәйтерек ауданы
 |кестедегі аудан         = Бәйтерек ауданы{{!}}Бәйтерек 
 |мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
 |мекені                  = Мичурин ауылдық округі (Бәйтерек ауданы){{!}}Мичурин
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =      
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = ''Набережное''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =946
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Асан}}
'''Асан''' — [[Батыс Қазақстан облысы]] [[Бәйтерек ауданы]], [[Мичурин ауылдық округі (Бәйтерек ауданы)|Мичурин ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Перемётное]] ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 39 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 614 адам (299 ер адам және 315 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 946 адамды (462 ер адам және 484 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Бәйтерек ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Бәйтерек ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>0k7rbskxvs73uj7qhesu7vve4a69efs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сырым батыр (ауыл)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>593912</id>
    <revision>
      <id>3057498</id>
      <parentid>3028175</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T14:40:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3537" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Сырым батыр
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =  
  |lat_deg = 51 |lat_min = 36 |lat_sec = 54
  |lon_deg = 51 |lon_min = 07 |lon_sec = 38
  |CoordScale             = 25000
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Батыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Батыс Қазақстан облысы{{!}}Батыс Қазақстан
|ауданы                  = Бәйтерек ауданы
|кестедегі аудан         = Бәйтерек ауданы{{!}}Бәйтерек 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Бейбітшілік ауылдық округі{{!}} Бейбітшілік
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =      
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = ''Котельниково''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =232
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Сырым батыр''' (2022 ж. дейін Котельниково)&lt;ref&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V22Z0027626 Батыс Қазақстан облысының кейбір елді мекендерін қайта атау туралы]&lt;/ref&gt; — [[Батыс Қазақстан облысы]] [[Бәйтерек ауданы]], [[Бейбітшілік ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Перемётное]] ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 49 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 319 адам (159 ер адам және 160 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 232 адамды (118 ер адам және 114 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Бәйтерек ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Бәйтерек ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>nfkzq7f4u3p419lj1goyl3jrkx22d5v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Өркен (Бәйтерек ауданы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>593964</id>
    <revision>
      <id>3057504</id>
      <parentid>2883126</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T14:48:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3268" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Өркен
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =  
  |lat_deg = 50 |lat_min = 46 |lat_sec = 30
  |lon_deg = 50|lon_min = 58 |lon_sec = 58
  |CoordScale             = 25000
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Батыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Батыс Қазақстан облысы{{!}}Батыс Қазақстан
|ауданы                  = Бәйтерек ауданы
|кестедегі аудан         = Бәйтерек ауданы{{!}}Бәйтерек 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Көшім ауылдық округі{{!}}Көшім 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =      
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = ''Степное''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =338
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Өркен (айрық)}}
'''Өркен''' — [[Батыс Қазақстан облысы]] [[Бәйтерек ауданы]], [[Көшім ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Перемётное]] ауылынан оңтүстікке қарай 46 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 336 адам (174 ер адам және 162 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 338 адамды (185 ер адам және 153 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Бәйтерек ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Бәйтерек ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>58qz1obupuzo3o1vbm2mtwcanrrkfwr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Махамбет (Батыс Қазақстан облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>594000</id>
    <revision>
      <id>3057507</id>
      <parentid>2883130</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T14:49:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3488" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Махамбет
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          = Ауылдық округ орталығы  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =   
  |lat_deg = 51 |lat_min = 23 |lat_sec = 16
  |lon_deg = 51 |lon_min = 18 |lon_sec = 14
  |CoordScale             = 25000
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Батыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Батыс Қазақстан облысы{{!}}Батыс Қазақстан
|ауданы                  = Бәйтерек ауданы
|кестедегі аудан         = Бәйтерек ауданы{{!}}Бәйтерек 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Махамбет ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы){{!}}Махамбет 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =      
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = ''Чапово''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =1859
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Махамбет}}
'''Махамбет''' — [[Батыс Қазақстан облысы]] [[Бәйтерек ауданы]]ндағы ауыл, [[Махамбет ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы)|Махамбет ауылдық округі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Перемётное]] ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 37 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 1674 адам (790 ер адам және 884 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1859 адамды (899 ер адам және 960 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Бәйтерек ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Бәйтерек ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>goek38bgn0cpni8wdriniertjdm024n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қайнар (Батыс Қазақстан облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>594002</id>
    <revision>
      <id>3057496</id>
      <parentid>3028207</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T14:39:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3652" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Қайнар
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =   
  |lat_deg = 51 |lat_min = 14 |lat_sec = 28
  |lon_deg = 50 |lon_min = 54 |lon_sec = 56
  |CoordScale             = 25000
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Батыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Батыс Қазақстан облысы{{!}}Батыс Қазақстан
|ауданы                  = Бәйтерек ауданы
|кестедегі аудан         = Бәйтерек ауданы{{!}}Бәйтерек 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Атамекен ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы){{!}}Атамекен
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =      
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = ''Новенький''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =767
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Қайнар}}
'''Қайнар''' (2022 ж. дейін Новенький)&lt;ref&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V22Z0027626 Батыс Қазақстан облысының кейбір елді мекендерін қайта атау туралы]&lt;/ref&gt; — [[Батыс Қазақстан облысы]] [[Бәйтерек ауданы]], [[Атамекен ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы)|Атамекен ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Перемётное]] ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 4 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 762 адам (379 ер адам және 383 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 767 адамды (388 ер адам және 379 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Бәйтерек ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Бәйтерек ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>junzhnp3d9x1lb17zqadx4cez8963ob</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Достық (Бәйтерек ауданы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>594040</id>
    <revision>
      <id>3057501</id>
      <parentid>2883134</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T14:42:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3509" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Достық
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          = Ауылдық округ орталығы  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  = 
   |lat_deg =51 |lat_min = 21|lat_sec = 43
   |lon_deg =51|lon_min = 30|lon_sec =49
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
 |облысы                  = Батыс Қазақстан облысы
 |кестедегі облыс         = Батыс Қазақстан облысы{{!}}Батыс Қазақстан
 |ауданы                  = Бәйтерек ауданы
 |кестедегі аудан         = Бәйтерек ауданы{{!}}Бәйтерек 
 |мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
 |мекені                  = Достық ауылдық округі (Бәйтерек ауданы){{!}}Достық
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =      
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = ''Фурманово''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =3588
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Достық (айрық)}}
'''Достық''' — [[Батыс Қазақстан облысы]] [[Бәйтерек ауданы]]ндағы ауыл, [[Достық ауылдық округі (Бәйтерек ауданы)|Достық ауылдық округі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Перемётное]] ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 49 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 2926 адам (1381 ер адам және 1545 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 3588 адамды (1692 ер адам және 1896 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Бәйтерек ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Бәйтерек ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>lriz6zjz0wjbr9gvkc4lbzv5dhy2nn4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Жаңатаң (Бәйтерек ауданы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>594083</id>
    <revision>
      <id>3057513</id>
      <parentid>2883142</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T14:56:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3266" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 =Жаңатаң
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  = 
  |lat_deg = 50 |lat_min = 58 |lat_sec = 02
  |lon_deg = 51 |lon_min = 09 |lon_sec = 44
  |CoordScale             = 25000
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Батыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Батыс Қазақстан облысы{{!}}Батыс Қазақстан
|ауданы                  = Бәйтерек ауданы
|кестедегі аудан         = Бәйтерек ауданы{{!}}Бәйтерек 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Щапов ауылдық округі{{!}}Щапов 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =      
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = ''Балаған''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =342
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Жаңатаң''' — [[Батыс Қазақстан облысы]] [[Бәйтерек ауданы]]ндағы ауыл, [[Щапов ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Перемётное]] ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 33 км-дей жерде.

== Халқы == 
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 374 адам (172 ер адам және 202 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 342 адамды (178 ер адам және 164 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Бәйтерек ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Бәйтерек ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>7t7wedascxf4l88tdkwqo49cyqgyg9v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қаражар (Батыс Қазақстан облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>594086</id>
    <revision>
      <id>3057509</id>
      <parentid>2883145</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T14:52:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3312" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 =Қаражар
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  = 
  |lat_deg = 51 |lat_min = 09 |lat_sec = 45
  |lon_deg = 50 |lon_min = 45 |lon_sec = 43
  |CoordScale             = 25000
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Батыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Батыс Қазақстан облысы{{!}}Батыс Қазақстан
|ауданы                  = Бәйтерек ауданы
|кестедегі аудан         = Бәйтерек ауданы{{!}}Бәйтерек 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Перемётный ауылдық округі{{!}}Переметный 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =      
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = ''Черноярово''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =268
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Қаражар}}
'''Қаражар''' — [[Батыс Қазақстан облысы]] [[Бәйтерек ауданы]], [[Перемётный ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Перемётное]] ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 6 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 379 адам (181 ер адам және 198 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 268 адамды (125 ер адам және 143 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Бәйтерек ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Бәйтерек ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>56uf7pjkv04fksjytdvkszgajznfy37</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тыңдала (Батыс Қазақстан облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>594149</id>
    <revision>
      <id>3057512</id>
      <parentid>3028595</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T14:55:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3503" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Тыңдала
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =    
  |lat_deg = 51 |lat_min = 27 |lat_sec = 51
  |lon_deg = 50 |lon_min = 34 |lon_sec = 14
  |CoordScale             = 25000
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Батыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Батыс Қазақстан облысы{{!}}Батыс Қазақстан
|ауданы                  = Бәйтерек ауданы
|кестедегі аудан         = Бәйтерек ауданы{{!}}Бәйтерек 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Шалғай ауылдық округі{{!}}Шалғай
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =      
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = ''Карпово''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =105
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Тыңдала}}
'''Тыңдала''' (2022 ж. дейін Карпово)&lt;ref&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V22Z0027626 Батыс Қазақстан облысының кейбір елді мекендерін қайта атау туралы]&lt;/ref&gt; — [[Батыс Қазақстан облысы]] [[Бәйтерек ауданы]], [[Шалғай ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Перемётное]] ауылынан солтүстік-батысқа қарай 35 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 333 адам (163 ер адам және 170 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 105 адамды (56 ер адам және 49 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Бәйтерек ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Бәйтерек ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>g2izumhxsbtvarlcypmg3zwu87ob7td</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сұлу көл</title>
    <ns>0</ns>
    <id>594188</id>
    <revision>
      <id>3057511</id>
      <parentid>2883157</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T14:53:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3447" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Сұлу көл
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          = Ауылдық округ орталығы   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =  
  |lat_deg = 51 |lat_min = 39 |lat_sec = 30
  |lon_deg = 52 |lon_min = 10 |lon_sec =37
  |CoordScale             = 25000
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Батыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Батыс Қазақстан облысы{{!}}Батыс Қазақстан
|ауданы                  = Бәйтерек ауданы
|кестедегі аудан         = Бәйтерек ауданы{{!}}Бәйтерек 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Сұлукөл ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы){{!}}Сұлукөл
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =      
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = ''Чесноково''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =527
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Сұлу көл''' — [[Батыс Қазақстан облысы]] [[Бәйтерек ауданы]]ндағы ауыл, [[Сұлукөл ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы)|Сұлукөл ауылдық округі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Перемётное]] ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 104 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 634 адам (316 ер адам және 318 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 527 адамды (267 ер адам және 260 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Бәйтерек ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Бәйтерек ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>opc2k2xwbiyc8fomgsouoxjoylr6vxh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аманат (Батыс Қазақстан облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>594199</id>
    <revision>
      <id>3057506</id>
      <parentid>3028225</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T14:48:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3626" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Аманат
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =  
  |lat_deg = 51 |lat_min = 31 |lat_sec = 35
  |lon_deg = 52 |lon_min = 03 |lon_sec =52
  |CoordScale             = 25000
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Батыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Батыс Қазақстан облысы{{!}}Батыс Қазақстан
|ауданы                  = Бәйтерек ауданы
|кестедегі аудан         = Бәйтерек ауданы{{!}}Бәйтерек 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Құрманғазы ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы){{!}}Құрманғазы 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =      
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = ''Хамино''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =214
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Аманат''' (2022 ж. дейін Хамино)&lt;ref&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V22Z0027626 Батыс Қазақстан облысының кейбір елді мекендерін қайта атау туралы]&lt;/ref&gt; — [[Батыс Қазақстан облысы]] [[Бәйтерек ауданы]], [[Құрманғазы ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы)|Құрманғазы ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Перемётное]] ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 91 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 268 адам (136 ер адам және 132 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 214 адамды (115 ер адам және 99 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Бәйтерек ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Бәйтерек ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>g48wlsd3rrvgam0socn5pzjlw3eq694</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Құрманғазы (Батыс Қазақстан облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>594200</id>
    <revision>
      <id>3057505</id>
      <parentid>3028222</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T14:48:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3710" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Құрманғазы
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          = Ауылдық округ орталығы  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  = 
  |lat_deg = 51 |lat_min = 34 |lat_sec = 38
  |lon_deg = 52 |lon_min = 04 |lon_sec =56
  |CoordScale             = 25000
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Батыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Батыс Қазақстан облысы{{!}}Батыс Қазақстан
|ауданы                  = Бәйтерек ауданы
|кестедегі аудан         = Бәйтерек ауданы{{!}}Бәйтерек 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Құрманғазы ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы){{!}}Құрманғазы 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =      
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = ''Чеботарево''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =390
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Құрманғазы''' (2022 ж. дейін Чеботарево)&lt;ref&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V22Z0027626 Батыс Қазақстан облысының кейбір елді мекендерін қайта атау туралы]&lt;/ref&gt; — [[Батыс Қазақстан облысы]]ның [[Бәйтерек ауданы]]ндағы ауыл, [[Құрманғазы ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы)|Құрманғазы ауылдық округі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Перемётное]] ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 95 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 405 адам (194 ер адам және 211 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 390 адамды (185 ер адам және 205 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Бәйтерек ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Бәйтерек ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>cts20y4fpizwqsvw9ciqvfji8rld9b7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Құлақ (Жалпақтал ауылдық округі)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>594446</id>
    <revision>
      <id>3057588</id>
      <parentid>2785948</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T20:03:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3521" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Құлақ
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =   
   |lat_deg =49 |lat_min =38|lat_sec =58
   |lon_deg =49|lon_min = 28|lon_sec =41
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Батыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Батыс Қазақстан облысы{{!}}Батыс Қазақстан
|ауданы                  = Казталов ауданы
|кестедегі аудан         = Казталов ауданы{{!}}Казталов 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Жалпақтал ауылдық округі{{!}}Жалпақтал 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =     
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =368
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}} 
{{мағына|Құлақ (айрық)}}
'''Құлақ''' — [[Батыс Қазақстан облысы]] [[Казталов ауданы]], [[Жалпақтал ауылдық округі]] құрамында болған ауыл, [[2018 жыл|2018]]-жылы [[Жалпақтал]] ауылы құрамына енгендіктен таратылған.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Казталовка]] ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 56 км-дей жерде. 

== Халқы == 
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 313 адам (148 ер адам және 165 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 368 адамды (177 ер адам және 191 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Казталов ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Казталов ауданының таратылған елді мекендері]]</text>
      <sha1>312gp1f7198luee2h4owt524ym27alc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Алмалы (Тасқала ауданы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>594944</id>
    <revision>
      <id>3057605</id>
      <parentid>3049761</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T21:23:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3587" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 = Ауыл
|атауы                 = Алмалы
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  = 
  |lat_deg = 50|lat_min = 52 |lat_sec = 08
  |lon_deg = 50 |lon_min = 01 |lon_sec = 24
  |CoordScale             = 25000
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Батыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Батыс Қазақстан облысы{{!}}Батыс Қазақстан
|ауданы                  = Тасқала ауданы
|кестедегі аудан         = Тасқала ауданы{{!}}Тасқала 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Қазақстан ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы){{!}}Қазақстан  
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =     
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = ''Ширяево, Кирово''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                = 57
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Алмалы}}
'''Алмалы''' — [[Батыс Қазақстан облысы]] [[Тасқала ауданы]], [[Қазақстан ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы)|Қазақстан ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Тасқала (Батыс Қазақстан облысы)|Тасқала]] ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 31 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 125 адам (61 ер адам және 64 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 57 адамды (30 ер адам және 27 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Тасқала ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Тасқала ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Жайық казак әскерінің елді мекендері]]</text>
      <sha1>2qbd9jd7ej6eqs4p60ff93qnns4h06k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ынтымақ (Батыс Қазақстан облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>594948</id>
    <revision>
      <id>3057607</id>
      <parentid>2789274</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T21:26:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3427" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 = Ауыл
|атауы                 = Ынтымақ
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  = 
  |lat_deg = 51|lat_min = 07 |lat_sec = 25
  |lon_deg = 50 |lon_min = 00 |lon_sec = 34
  |CoordScale             = 25000
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Батыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Батыс Қазақстан облысы{{!}}Батыс Қазақстан
|ауданы                  = Тасқала ауданы
|кестедегі аудан         = Тасқала ауданы{{!}}Тасқала 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Достық ауылдық округі (Тасқала ауданы){{!}}Достық
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =     
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = ''Крутая''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                = 208
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Ынтымақ}}
'''Ынтымақ''' — [[Батыс Қазақстан облысы]] [[Тасқала ауданы]], [[Достық ауылдық округі (Тасқала ауданы)|Достық ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Тасқала (Батыс Қазақстан облысы)|Тасқала]] ауылынан батысқа қарай 18 км-дей жерде.

== Халқы == 
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 262 адам (136 ер адам және 126 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 208 адамды (105 ер адам және 103 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Тасқала ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Тасқала ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>f1xrcy8t6biip1r3216vsyzs0zwghmj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Достық (Тасқала ауданы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>594949</id>
    <revision>
      <id>3057609</id>
      <parentid>2789272</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T21:28:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3511" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 = Ауыл
|атауы                 = Достық
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          = Ауылдық округ орталығы 
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  = 
  |lat_deg = 51|lat_min = 11 |lat_sec = 47
  |lon_deg = 50 |lon_min = 03|lon_sec = 30
  |CoordScale             = 25000
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Батыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Батыс Қазақстан облысы{{!}}Батыс Қазақстан
|ауданы                  = Тасқала ауданы
|кестедегі аудан         = Тасқала ауданы{{!}}Тасқала 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Достық ауылдық округі (Тасқала ауданы){{!}}Достық
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =     
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = ''Семиглавый Мар''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =718
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Достық (айрық)}}
'''Достық''' — [[Батыс Қазақстан облысы]] [[Тасқала ауданы]]ндағы ауыл, [[Достық ауылдық округі (Тасқала ауданы)|Достық ауылдық округі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Тасқала (Батыс Қазақстан облысы)|Тасқала]] ауылынан солтүстік-батысқа қарай 17 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 827 адам (408 ер адам және 419 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 718 адамды (356 ер адам және 362 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Тасқала ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Тасқала ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>jsu3v5lkvp2c0uqhrxnb9f13r9apaht</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бірлік (Тасқала ауданы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>594952</id>
    <revision>
      <id>3057608</id>
      <parentid>2790134</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T21:27:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3332" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 = Ауыл
|атауы                 = Бірлік
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =  
  |lat_deg = 51|lat_min = 07 |lat_sec = 39
  |lon_deg = 50 |lon_min = 12 |lon_sec = 12
  |CoordScale             = 25000
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Батыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Батыс Қазақстан облысы{{!}}Батыс Қазақстан
|ауданы                  = Тасқала ауданы
|кестедегі аудан         = Тасқала ауданы{{!}}Тасқала 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Тасқала ауылдық округі{{!}}Тасқала 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =     
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = ''Кузнецово''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                = 329
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Бірлік}}
'''Бірлік''' — [[Батыс Қазақстан облысы]] [[Тасқала ауданы]], [[Тасқала ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Тасқала (Батыс Қазақстан облысы)|Тасқала]] ауылынан батысқа қарай 5 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 395 адам (189 ер адам және 206 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 329 адамды (173 ер адам және 156 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Тасқала ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Тасқала ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>f8jj3m6q6rr2pyhm3n8x8wayrikrngm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Жігер (Тасқала ауданы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>594953</id>
    <revision>
      <id>3057610</id>
      <parentid>2790138</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T21:29:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3306" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 = Ауыл
|атауы                 = Жігер
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =  
  |lat_deg = 51|lat_min = 13 |lat_sec = 07
  |lon_deg = 50 |lon_min = 18 |lon_sec = 37
  |CoordScale             = 25000
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Батыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Батыс Қазақстан облысы{{!}}Батыс Қазақстан
|ауданы                  = Тасқала ауданы
|кестедегі аудан         = Тасқала ауданы{{!}}Тасқала 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Тасқала ауылдық округі{{!}}Тасқала 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =     
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = ''Красненькое''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                = 52
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Жігер''' — [[Батыс Қазақстан облысы]] [[Тасқала ауданы]], [[Тасқала ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Тасқала (Батыс Қазақстан облысы)|Тасқала]] ауылынан солтүстікке қарай 12 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 169 адам (79 ер адам және 90 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 52 адамды (30 ер адам және 22 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Тасқала ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Тасқала ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>dvebufct72xgizi853wbxysw08615av</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кеңжайлау</title>
    <ns>0</ns>
    <id>594962</id>
    <revision>
      <id>3057604</id>
      <parentid>2789342</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T21:22:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3433" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 = Ауыл
|атауы                 =Кеңжайлау
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =   
  |lat_deg = 50|lat_min = 50 |lat_sec = 55
  |lon_deg = 50 |lon_min = 17 |lon_sec = 33
  |CoordScale             = 25000
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Батыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Батыс Қазақстан облысы{{!}}Батыс Қазақстан
|ауданы                  = Тасқала ауданы
|кестедегі аудан         = Тасқала ауданы{{!}}Тасқала 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Қосшы ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы){{!}}Қосшы 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =     
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = ''Чебаково''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                = 104
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
'''Кеңжайлау''' — [[Батыс Қазақстан облысы]] [[Тасқала ауданы]], [[Қосшы ауылдық округі (Батыс Қазақстан облысы)|Қосшы ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Тасқала (Батыс Қазақстан облысы)|Тасқала]] ауылынан оңтүстікке қарай 27 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 206 адам (112 ер адам және 94 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 104 адамды (53 ер адам және 51 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Тасқала ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Тасқала ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>380svlg9w98riwqobnauw7vwl7z3y93</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ирак Ұлттық футбол құрамасы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>595089</id>
    <revision>
      <id>3057479</id>
      <parentid>2957458</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T13:39:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мықтыбек Оразтайұлы</username>
        <id>69223</id>
      </contributor>
      <comment>/* Қазіргі құрамы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3984" xml:space="preserve">{{Ұлттық футбол құрама командасы
|Атауы={{flagicon|Ирак}} Ирак
|Badge=Iraq Football Association.svg
|Nickname=''Месопотамия арыстандары&lt;br /&gt;Asood Al Rafidain (اسود الرافدين)''
|Конфедерация = [[Азия Футбол Конфедерациясы|АФК]]
|Association=[[Ирак Футбол Қауымдастығы]]
|Coach={{flagicon|Ирак|20px}} [[Басим Касим]]
|Captain=[[Юнис Махмуд]]
|Most caps=[[Хуссейн Саид]] (126)
|Top scorer=[[Хуссейн Саид]] (63)
|FIFA Rank=85  (-3) &lt;small&gt;(15 ақпан 2018)&lt;/small&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.fifa.com/fifa-world-ranking/ranking-table/men/index.html|title=FIFA/Coca-Cola World Ranking|publisher=ФИФА|lang=en}}&lt;/ref&gt;
|FIFA Code=IRQ
|pattern_la1=_greenshoulders|pattern_b1=_greenshoulderscollar|pattern_ra1=_greenshoulders|pattern_sh1=|pattern_so1=_greeninnerband
|leftarm1=FFFFFF|body1=FFFFFF|rightarm1=FFFFFF|shorts1=FFFFFF|socks1=FFFFFF
|pattern_la2=_jakogreen1516|pattern_b2=_jakogreen1516|pattern_ra2=_jakogreen1516|pattern_sh2=_shortwhitesides|pattern_so2=_3whitehoops
|leftarm2=00AD43|body2=00AD43|rightarm2=00AD43|shorts2=00AD43|socks2=00AD43
|First game={{футбол|Марокко}}  3:3 Ирак {{flagicon|Ирак|20px}}&lt;br&gt;([[Ливан]]; [[19 қазан]], [[1957 жыл]])
|Largest win={{flagicon|Ирак|20px}} Ирак 10:1 [[Бахрейн Ұлттық футбол құрамасы|Бахрейн]] {{flagicon|Бахрейн|20px}}&lt;br&gt;([[Бағдат]], [[Ирак]]; [[5 сәуір]], [[1966 жыл]])
|Largest loss={{Футбол|ГДР}}  5:0 Ирак {{flagicon|Ирак|20px}}&lt;br&gt;([[Йена]], [[ГДР]]; [[26 шілде]], [[1970 жыл]])
}}
'''Ирак Ұлттық футбол құрамасы''' — халықаралық футбол жарыстарында [[Ирак]]тың намысын қорғайтын Ұлттық құрама. [[Футболдан 1986 жылғы әлем біріншілігі|1986 жылғы әлем чемпионатына]] қатысқан. [[2007 жыл]]ғы [[Азия]] чемпионы. [[Азия Футбол Конфедерациясы|АФК]] және [[ФИФА]] мүшесі. Басқарушы орган  - Ирак Футбол қауымдастығы.

==Жетістіктері==
*Азия чемпионы: 2007
*Әлем чемпионатының қатысушысы: 1986
*Батыс Азия ойындарының чемпионы: 2005
*Азия ойындарының күміс жүлдегері: 2006&lt;!-- |||[[Али Фаез]]||[[9 09]] [[1994]]||9||0||{{Flagicon|Тұркия}} [[Ризеспор]]
|-
--&gt;
== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сілтемелер ==
* [https://www.fifa.com/associations/association=irq/index.html Ирак құрамасы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180712054304/https://www.fifa.com/associations/association=irq/index.html |date=2018-07-12 }} [[ФИФА]] сайтында
* [http://www.football-iraq.net football-iraq.net] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201031215355/http://football-iraq.net/ |date=2020-10-31 }} 
* [http://www.iraq-football.net iraq-football.net] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181005145151/http://www.iraq-football.net/ |date=2018-10-05 }}
* [http://www.freewebs.com/iraqfc freewebs.com/Iraqfc]
* http://iraqsport.wordpress.com Хассанейн Мубарактың блогы
* [http://www.iraqfc.webs.com iraqfc.webs.com] 
* [http://www.niiis.com National &amp; International Iraqi Information of Soccer]
* [http://wildstat.ru/p/7001/ch/all/team1/IRQ/ydate/1957 Ирак құрамасының барлық матчтары] {{ref-ru}}

{{Азия Ұлттық футбол құрамалары}}
{{Футболдан әлем чемпионатына қатысқан құрамалар}}

[[Санат:Ирак Ұлттық футбол құрамасы]]</text>
      <sha1>6apjm7sed6twdhvjb67rpp6c5xttab8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Жасырын фигуралар</title>
    <ns>0</ns>
    <id>597386</id>
    <revision>
      <id>3057438</id>
      <parentid>2982010</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T12:08:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Muzaffar Turgunov</username>
        <id>120280</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10739" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox vevent&quot; data-name=&quot;Фильм&quot; style=&quot;margin-bottom: 10px;&quot;
| class=&quot;summary&quot; colspan=&quot;2&quot; id=&quot;7&quot; style=&quot;text-align:center; font-size: 125%; font-weight: bold; &quot; |Жасырын фигуралар
|- id=&quot;18&quot;
! id=&quot;19&quot; style=&quot;text-align:right; background-color:#dcebff; width:8.8em;&quot; |[[Кино жанрлары|Жанр]]
| class=&quot;&quot; id=&quot;22&quot; style=&quot;&quot; |
&lt;span class=&quot;no-wikidata&quot; data-wikidata-property-id=&quot;P136&quot;&gt;драма&lt;/span&gt;
|- id=&quot;27&quot;
! id=&quot;28&quot; style=&quot;text-align:right; background-color:#dcebff; width:8.8em;&quot; |Режиссёрі
| class=&quot;&quot; id=&quot;30&quot; style=&quot;&quot; |
&lt;span class=&quot;no-wikidata&quot; data-wikidata-property-id=&quot;P57&quot;&gt;Теодор Мелфи&lt;/span&gt;
|- id=&quot;34&quot;
! id=&quot;35&quot; style=&quot;text-align:right; background-color:#dcebff; width:8.8em;&quot; |Продюсері
| class=&quot;&quot; id=&quot;37&quot; style=&quot;&quot; |
&lt;span class=&quot;no-wikidata&quot; data-wikidata-property-id=&quot;P162&quot;&gt;Донна Джильотти&lt;br&gt;Питер Чернин&lt;br&gt;Дженно Топпинг&lt;br&gt;[[Фаррелл Уильямс]]&lt;br&gt;Теодор Мелфи&lt;/span&gt;
|- id=&quot;44&quot;
! id=&quot;45&quot; style=&quot;text-align:right; background-color:#dcebff; width:8.8em;&quot; |Сценарий &lt;br&gt;
авторы
| class=&quot;&quot; id=&quot;47&quot; style=&quot;&quot; |
&lt;span class=&quot;no-wikidata&quot; data-wikidata-property-id=&quot;P58&quot;&gt;Эллисон Шредер&lt;br&gt;Теодор Мелфи&lt;br&gt;Марго Ли Шеттерли&lt;/span&gt;
|- id=&quot;51&quot;
! id=&quot;52&quot; style=&quot;text-align:right; background-color:#dcebff; width:8.8em;&quot; |Басты &lt;br&gt;
рөлдерде
| class=&quot;&quot; id=&quot;54&quot; style=&quot;&quot; |
&lt;span class=&quot;no-wikidata&quot; data-wikidata-property-id=&quot;P161&quot;&gt;Тараджи П. Хенсон&lt;br&gt;Октавия Спенсер&lt;br&gt;Жанель Монэ&lt;/span&gt;
|- id=&quot;62&quot;
! id=&quot;63&quot; style=&quot;text-align:right; background-color:#dcebff; width:8.8em;&quot; |Операторы
| class=&quot;&quot; id=&quot;65&quot; style=&quot;&quot; |
&lt;span class=&quot;no-wikidata&quot; data-wikidata-property-id=&quot;P344&quot;&gt;Мэнди Уокер&lt;/span&gt;
|- id=&quot;70&quot;
! id=&quot;71&quot; style=&quot;text-align:right; background-color:#dcebff; width:8.8em;&quot; |Композиторы
| class=&quot;&quot; id=&quot;73&quot; style=&quot;&quot; |
&lt;span class=&quot;no-wikidata&quot; data-wikidata-property-id=&quot;P86&quot;&gt;[[Ханс Циммер]]&lt;br&gt;[[Фаррелл Уильямс]]&lt;br&gt;Бенджамин Уоллфиш&lt;/span&gt;
|- id=&quot;80&quot;
! id=&quot;81&quot; style=&quot;text-align:right; background-color:#dcebff; width:8.8em;&quot; |Кинокомпаниясы
| class=&quot;&quot; id=&quot;83&quot; style=&quot;&quot; |
&lt;div class=&quot;no-wikidata&quot; data-wikidata-property-id=&quot;P272&quot; id=&quot;84&quot;&gt;
Fox 2000 Pictures Chernin Entertainment&lt;br&gt;Levantine Films
&lt;/div&gt;
|- id=&quot;100&quot;
! id=&quot;101&quot; style=&quot;text-align:right; background-color:#dcebff; width:8.8em;&quot; |Ұзақтығы
| class=&quot;&quot; id=&quot;103&quot; style=&quot;&quot; |
&lt;span class=&quot;no-wikidata&quot; data-wikidata-property-id=&quot;P2047&quot;&gt;127 мин.&lt;/span&gt;
|- id=&quot;107&quot;
! id=&quot;108&quot; style=&quot;text-align:right; background-color:#dcebff; width:8.8em;&quot; |Бюджеті
| class=&quot;&quot; id=&quot;110&quot; style=&quot;&quot; |
&lt;span class=&quot;no-wikidata&quot; data-wikidata-property-id=&quot;P2130&quot;&gt;25  000 000 [[АҚШ доллары|доллар]]&lt;ref name=&quot;boxofficemojo&quot;&gt;[http://www.boxofficemojo.com/movies/?id=hiddenfigures.htm «Скрытые фигуры»]&amp;nbsp;(англ.) на сайте [//ru.wikipedia.org/wiki/Box_Office_Mojo Box Office Mojo]&lt;/ref&gt;&lt;/span&gt;
|- id=&quot;115&quot;
! id=&quot;116&quot; style=&quot;text-align:right; background-color:#dcebff; width:8.8em;&quot; |Жиналған қаражат
| class=&quot;&quot; id=&quot;118&quot; style=&quot;&quot; |
&lt;span class=&quot;no-wikidata&quot; data-wikidata-property-id=&quot;P2142&quot;&gt;235 950 607 [[АҚШ доллары|доллар]]&lt;/span&gt;
|- id=&quot;123&quot;
! id=&quot;124&quot; style=&quot;text-align:right; background-color:#dcebff; width:8.8em;&quot; |Ел
| class=&quot;locality&quot; id=&quot;126&quot; style=&quot;&quot; |
&lt;span class=&quot;no-wikidata&quot; data-wikidata-property-id=&quot;P495&quot;&gt; [[АҚШ]]&lt;/span&gt;
|- id=&quot;134&quot;
! id=&quot;135&quot; style=&quot;text-align: right; width: 8.8em;&quot; |Тілі
| class=&quot;&quot; id=&quot;137&quot; style=&quot;&quot; |
ағылшын
|- id=&quot;142&quot;
! id=&quot;143&quot; style=&quot;text-align: right; width: 8.8em;&quot; |Шыққан жылы
| class=&quot;&quot; id=&quot;145&quot; style=&quot;&quot; |
&lt;span class=&quot;dtstart&quot;&gt;2016&lt;/span&gt;
|- id=&quot;149&quot;
! id=&quot;150&quot; style=&quot;text-align:right; background-color:#dcebff; width:8.8em;&quot; |[[Internet Movie Database|IMDb]]
| class=&quot;&quot; id=&quot;153&quot; style=&quot;&quot; |
&lt;span class=&quot;no-wikidata&quot; data-wikidata-property-id=&quot;P345&quot;&gt;[[imdbtitle:4846340|ID 4846340]]&lt;/span&gt;
|- id=&quot;158&quot;
! colspan=&quot;2&quot; id=&quot;159&quot; style=&quot;text-align:center; &quot; |&lt;span class=&quot;wikidata-claim&quot; data-wikidata-claim-id=&quot;Q23755544$9F726F85-8E49-472C-A593-D4B52D1A71F0&quot; data-wikidata-property-id=&quot;P856&quot;&gt;&lt;span class=&quot;wikidata-snak wikidata-main-snak&quot;&gt;[http://www.hiddenfiguresmovie.com/  Ресми сайт]{{Deadlink|date=February 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/span&gt;&lt;/span&gt;
|}
'''&quot;Жасырын фигуралар&quot;''' ({{lang-en|Hidden Figures}}) — режиссер және сценарист Теодор Мелфидің Эллисон Шредермен бірлесіп түсірген биографиялық драмасы. Басты рөлдерді Тараджи П Хенсон, Октавия Спенсер және Жанель Монэ сомдады. Сценарий негізіне Мраго Ли Шеттерлидің 2010 жылы басталып, 2016 жылға дейін жазылған аттас деректі прозасы алынған. Фильм НАСАда ғарыштық жарыс кезеңінде жұмыс істейтін үш афроамерикалық әйел-математик жайлы баяндайды.

&quot;Жасырын фигуралардың&quot; премьерасы 25 желтоқсанда, 2016 жылы [[Нью-Йорк|Нью-Йоркте]] болды. Фильмнің дистрибьютері  20th Century Fox кинокомпаниясы атанса, бюджет көлемі 25 000 000 [[АҚШ доллары|доллар]] болды. Көрініс көбінесе жағымды пікірлерге ие болып, бүкіл әлем бойынша 235 950 607 [[АҚШ доллары|ақш]] долларын жинады. Фильм үш санат бойынша (&quot;Үздік фильм&quot;, &quot;Үздік бейімделген сценарий&quot;, &quot;Үздік қосалқы әйел рөлі&quot;) [[Оскар марапаты|&quot;Оскар&quot;]] жүлдесіне  және екі санат бойынша (&quot;Үздік қосалқы әйел рөлі&quot;, &quot;Ең үздік музыка&quot;) [[Алтын глобус|&quot;Алтын глобус&quot;]] жүлдесіне номинадталған. &quot;Үздік шытырман оқиғалы фильм немесе боевик&quot; санатындағы [[Сатурн марапаты|&quot;Сатурн&quot;]],  &quot;Үздік актерлік құрам&quot; санатындағы АҚШ актерлері Гильдиясының жүлдесінің иегері атанды. АҚШ фильмді 2016 жылғы үздік ондыққа енгізді.

== Желісі ==
Фильм 1960-шы жылдардағы АҚШ-тың ғарыштық ұшуларына қажет НАСА үшін математикалық есептеулер жүргізетін талантты афро-америкалық математиктер жайлы. Кейіпкерлер сегрегацияға ғана емес, жынысына байланысты кемсітуге де тап болады. КСРО-ның ғарыш саласындағы озық жетістіктері, атап айтқанда жер серігін ұшыру АҚШ үкіметін ғарыштық бағдарламаны тездетуге мәжбүрлейді. Жаңа жоспарлар мен міндеттер НАСА ұжымының қара әйелдерге көзқарастарын өзгертіп, оларды жоғары лауазымға тағайындауға түрткі болады.

== Рөлдерде ==
* Тараджи П Хенсон — Кэтрин Джонсон
* Октавия Спенсер — Дороти Вон
* Жанель Монэ — Мэри Джексон
* Кевин Костнер — Эл Харрисон
* [[Кирстен Данст]] — Вивьен Митчелл
* Джим Парсонс — Пол Стэффорд
* [[Махершала Әли]] — полковник Джим Джонсон
* Элдис Ходж — Леви Джексон
* Глен Пауэлл — Джон Гленн
* Кимберли Куинн — Рут
* Олек Жармасы — Карл Зилински
* Құрт Краузе — Сэм Тернер
* Кен Штрунк — Джим Вебб
* Лидия Джюэтт — жас Кэтрин Коулман
* Донна Биско — Джульетта Коулман

== Фактілер ==
* Фильм 60-шы жылдарда &quot;Меркурий&quot; ғарыш бағдарламасы басталған кездегі нақты оқиғаларға негізделген.  
* Бұл Жанель Монэ атты әншінің толықметражды дебюті.
* Бұл Октавия Спенсер және Кевин Костнердің екінші бірлескен жұмысы(біріншісі &quot;Қара немесе ақ&quot; фильмі).
* Музыкант Фаррелл Уильямс продюселердің бірі ретінде қатысып, фильмнің музыкалық сүйемелдеуін жасауда үлес қосты&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.kinoafisha.info/movies/8326226/|title=Фильм Скрытые фигуры: год выпуска и дата выхода, рейтинг, продолжительность, похожие фильмы|publisher=www.kinoafisha.info|lang=ru|accessdate=2017-02-09}}&lt;/ref&gt;.

== Маркетинг ==
Тизер-трейлер желіде 2016 жылы 14 тамызда, трейлер — 16 желтоқсанда пайда болды.

== Пікірлер ==
Фильм әлемдік кинопрессаларда үздік бағалар алды: Rotten Tomatoes сайтында оның рейтингі 93% құрады. Metacritic сайтында фильм 47 сыншының рецензиясы негізінде 100-ден 74 ұпай алды.

== Сілтемелер ==
* {{Metacritic film|hidden-figures|«Скрытые фигуры»}}(ағыл.) Metacriric сайтында&lt;br&gt;
* [http://www.rottentomatoes.com/m/hidden_figures/ &quot;Жасырын фигуралар&quot;]&amp;#x20;(ағыл.) Rotten Tomatoes сайтында&lt;span&gt; &lt;/span&gt;

== Дерексөздер ==
[[Санат:АҚШ тарихи фильмдері]]
[[Санат:2016 жылғы фильмдер]]
[[Санат:20th Century Fox фильмдері]]
[[Санат:2016 жылғы АҚШ фильмдері]]
[[Санат:Ағылшын тіліндегі фильмдер]]
[[Санат:Алфавит бойынша фильмдер]]</text>
      <sha1>2quun64dx69zqqfvvw1xmu2azt7x10q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Монументаль (стадион, Буэнос-Айрес)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>600232</id>
    <revision>
      <id>3057480</id>
      <parentid>2985197</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T13:42:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мықтыбек Оразтайұлы</username>
        <id>69223</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Аргентина футбол стадиондары|Аргентина футбол стадиондары]]» деген санатты аластады; «[[Санат:Аргентина стадиондары|Аргентина стадиондары]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6107" xml:space="preserve">{{Стадион
 |атауы               = Монументаль
 |толық атауы         = Монументаль Антонио Веспучио Либерти
 |шынайы атауы        = Estadio Monumental Antonio Vespucio Liberti
 |бұрынғы атаулары    = Монументаль де Нуньес
 |бейресми атауы      = 
 |логотипі            = 
 |логотип ені         = 
 |суреті              = RiverPlateStadium.jpg
 |ені                 = 
 |сурет атауы         = 
| lat_dir = S
| lat_deg = 34
| lat_min = 32
| lat_sec = 42.80
| lon_dir = W
| lon_deg = 58
| lon_min = 26
| lon_sec = 58.81
| region = 
| CoordScale = 
 |санат               = 
 |орналасуы           = [[Буэнос-Айрес]], [[Аргентина]]
 |қаланғаны           = 1936 
 |салынған            = 1938
 |жаңартылған         = 
 |иесі                = Ривер Плейт
 |басқарушы компания  = 
 |мердігер            = 
 |құрылыс құны        = 3 млн. песо
 |жаңартылған құны    =  
 |ашылған             = 25 мамыр 1938
 |жабылды             = 
 |қиратылды           = 
 |сәулетші            = Хосе Аслан, Эктор Эскурра
 |команда             = [[Ривер Плейт]]&lt;br /&gt;[[Аргентина Ұлттық футбол құрамасы|Аргентина құрамасы]]
 |сыйымдылығы         = 70,074&lt;ref&gt;{{cite web | title = Un Monumental cada vez más grande | url = http://www.cariverplate.com.ar/un-monumental-cada-vez-mas-grande | accessdate = 27 August 2019 | language = es}}&lt;/ref&gt;
 |рекордтық келушілер саны  = 
 |габариттері               = 105 x 68 м
 |алаң беті                 = шөп
 |жүгіретін жол ұзындығы    = 
 |материалы           = 
 |сайты               = https://www.cariverplate.com.ar/el-monumental
 |ортаққор            = Estadio Monumental Antonio Vespucio Liberti
 |позициялық карта    = Аргентина
  |карта ені          = 
}}
'''«Монументаль»''', бұрынғы атауы — '''«Монументаль де Нуньес»''' ([[Испан тілі|исп]]. ''Monumental de Núñez''), ресми атауы — '''«Эстадио Монументаль Антонио Веспучио Либерти»''' ([[Испан тілі|исп]]. ''Estadio Monumental Antonio Vespucio Liberti'') — [[Аргентина]] астанасы [[Буэнос-Айрес]]тегі футбол стадионы. [[Аргентина Ұлттық футбол құрамасы]] мен &quot;Ривер Плейт&quot; клубы өз алаңындағы ойындарын өткізеді.

1938 жылы 25 мамыр күні ашылу салтанаты өтті. &quot;Ривер Плейт&quot; пен Уругвайдың &quot;Пеньярол&quot; клубтары өзара кездесіп, су жаңа стадионның иелері 3:1 есебімен жеңіске жетті. Матчты 120 мың адам тамашалапты. Стадион кейін 1958 жылы, сосын 1978 жылғы әлемдік доданың қарсаңында реконструкция жасалды.

==Cтадионда өткен ірі турнирлер мен матчтар==
*[[Футболдан 1978 жылғы әлем біріншілігі|1978 жылғы әлем чемпионаты]] (жеті матч және финал)
*[[Футболдан Америка кубогы 1987|Америка кубогы 1987]] (4 матч және финал)
*[[Футболдан Америка кубогы 2011 (финал)|Америка кубогының финалы 2011]]
*Либертадорес кубогының финалдары:  1962, 1966, 1976, 1985 (&quot;Аргентина Хуниорс&quot; клубының өз стадионы ретінде), 1986, 1996
*Либертадорес кубогының суперкубогы: 1997
*Оңтүстік Америка кубогының финалдық матчы 2003.

==Концерттер==
*1987 — {{flagicon|Ұлыбритания}}  Стинг
*1988 — {{flagicon|АҚШ}} Тина Тёрнер
*1988 — {{flagicon|Ұлыбритания}} Питер Гэбриэл
*1988 —	{{flagicon|АҚШ}} Боб Дилан
*1988 —	{{flagicon|Ұлыбритания}} Стинг, Питер Гэбриэл, {{flagicon|АҚШ}} Брюс Спрингстин, {{flagicon|Аргентина}} Чарли Гарсия, Леон Хьеко
*1989 — {{flagicon|АҚШ}} Брюс Спрингстин
*1989 — {{flagicon|Ұлыбритания}} Род Стюарт
*1990 — {{flagicon|Ұлыбритания}} Дэвид Боуи
*1990 — {{flagicon|Ұлыбритания}} Эрик Клэптон
*1991 — {{flagicon|АҚШ}} Принс
*1992/1993 — {{flagicon|АҚШ}} Guns N' Roses
*1992 — {{flagicon|Ұлыбритания}} [[Элтон Джон]]
*1992 — {{flagicon|Аргентина}}Serú Girán
*1993/2010 — {{flagicon|Ұлыбритания}} Пол Маккартни
*1993/2008/2012 — {{flagicon|АҚШ}} Мадонна
*1993 — {{flagicon|АҚШ}} Майкл Джексон
*1994/1997/1999/2009 — {{flagicon|АҚШ}} Kiss
*1994	{{flagicon|Ұлыбритания}} Black Sabbath
*1995/98/2006 — {{flagicon|Ұлыбритания}} The Rolling Stones
*1993/95/2010 — {{flagicon|АҚШ}} Bon Jovi
*1996/2009 — {{flagicon|Австралия}} AC/DC

==Панорама==
{{Panorama
|image   = File:River Plate FC Monumental Stadium panorama.jpg 
|height  = 450px
|alt     = 
|caption = 
}}

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

==Сыртқы сілтемелер==
* [http://www.cariverplate.com/el-club/monumental &quot;Ривер Плейт&quot; сайтындағы стадионнның профилі]

[[Санат:Стадиондар]]
[[Санат:Аргентина стадиондары]]</text>
      <sha1>m60xjp4gcv1xf2v8hmicgruct0vmd3k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сырдария ауданы (Сырдария облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>611882</id>
    <revision>
      <id>3057627</id>
      <parentid>2682547</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T04:08:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2038" xml:space="preserve">{{мағына|Сырдария ауданы}}
'''Сырдария ауданы''' (Sirdaryo tumani, Сирдаре тумани) —&amp;nbsp;[[Сырдария облысы]]&amp;nbsp;([[Өзбекстан]])&amp;nbsp;құрамындағы әкімшілік бірлік. Әкімшілік орталығы - [[Сырдария (қала)|Сырдария қаласы]] қаласы.

2011 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша ауданының құрамына кіреді&lt;ref&gt;[http://stat.uz/upload/iblock/4eb/SOATO.zip &lt;span lang=&quot;mis&quot;&gt;СОАТО Система обозначений административно-территориальных образований&lt;/span&gt;].&amp;#x20;&lt;small&gt;тексерілді 1 қазан 2011.&lt;/small&gt;&amp;#x20;&lt;small&gt; 28&amp;nbsp;тамыз 2012&amp;nbsp;года.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;:

* Қала

# Сырдария
# Бахт

* Қалалық кенттер

# Куеш
# Құртшабақ
# Зиекор
# Дж. Маманов

* Азаматтардың ауылдық жиындары

# Хакикат
# Турон
# Халкабад
# Малик
# У. Юсупов атындағы
# Пахтазор
# Сырдария
# Чултукай
# Шаликор

Сырдария ауданы [[Ташкент облысы]] құрамында [[1939 жыл]]ы құрылған. 1963 жылдан Сырдария облысы құрамында. 1970 жылы Сырдария ауданы аумағының бөлігінде Ворошилов ауданы болып құрылды. 1990 жылы Ворошилов ауданынің атауы [[Сайхунабад ауданы]] болып өзгертілді.&lt;ref&gt;[http://wwhp.ru/swrda.htm &lt;span lang=&quot;ru&quot;&gt;Сырдарьинская область&lt;/span&gt;]&amp;nbsp;(рус.).&amp;#x20;&lt;small&gt;Проверено 1 октября 2011.&lt;/small&gt;&amp;#x20;&lt;small&gt; 30&amp;nbsp;августа 2012&amp;nbsp;года.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Дереккөздер == 
{{дереккөздер}}

[[Санат:Сырдария облысы аудандары]]</text>
      <sha1>tjwm7gw1z3d9zm9y5iukit4lxeabmb0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Саз (айрық)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>632975</id>
    <revision>
      <id>3057646</id>
      <parentid>2735355</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T07:01:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1100" xml:space="preserve">'''Негізгі ұғым:'''

* [[Саз]] – құрамының басым көпшілігін сазды минералдар құрайтын, дәнекерленіп қатаймаған шөгінді тау жыныстар.

'''Елді мекендер:'''

'''Қазақстан:'''

* [[Саз (станция)|Саз]] – [[Алматы облысы]] [[Жамбыл ауданы (Алматы облысы)|Жамбыл ауданы]]ндағы темір жол бекеті.
* [[Саз (ауыл)|Саз]] – [[Қарағанды облысы]] [[Қарқаралы ауданы]]ндағы ауыл.

'''Ресей:'''

* [[Саз (Калтасы районы)|Саз]] – [[Башқұртстан]]ның Калтасин ауданындағы ауыл.

'''Франция:'''

* [[Саз (Франция)|Саз]] – [[Франция]]дағы коммуна.

'''Басқа мағыналар:'''

* [[Саз (аспап)|Саз]] – ішекті музыкалық аспап.
* [[Саз (ауыл)|Саз]] – [[Тобыл]] алабындағы көл.
{{айрық}}</text>
      <sha1>nkk6ymwxdbxbcfugx9c5htbphe9uvmh</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057648</id>
      <parentid>3057646</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T07:02:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1098" xml:space="preserve">'''Негізгі ұғым:'''

* [[Саз]] – құрамының басым көпшілігін сазды минералдар құрайтын, дәнекерленіп қатаймаған шөгінді тау жыныстар.

'''Елді мекендер:'''

'''Қазақстан:'''

* [[Саз (станция)|Саз]] – [[Алматы облысы]] [[Жамбыл ауданы (Алматы облысы)|Жамбыл ауданы]]ндағы темір жол бекеті.
* [[Саз (ауыл)|Саз]] – [[Қарағанды облысы]] [[Қарқаралы ауданы]]ндағы ауыл.

'''Ресей:'''

* [[Саз (Калтасы районы)|Саз]] – [[Башқұртстан]]ның Калтасин ауданындағы ауыл.

'''Франция:'''

* [[Саз (Франция)|Саз]] – [[Франция]]дағы коммуна.

'''Басқа мағыналар:'''

* [[Саз (аспап)|Саз]] – ішекті музыкалық аспап.
* [[Саз (көл)|Саз]] – [[Тобыл]] алабындағы көл.
{{айрық}}</text>
      <sha1>3nix96kjvxb0b8879ss6w85j0z1rree</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:RalvahKaset</title>
    <ns>3</ns>
    <id>633962</id>
    <revision>
      <id>3057631</id>
      <parentid>2739633</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T06:26:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>QueerEcofeminist</username>
        <id>75287</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>QueerEcofeminist [[Қатысушы талқылауы:Pichnat Thong]] бетін [[Қатысушы талқылауы:RalvahKaset]] бетіне жылжытты: Automatically moved page while renaming the user &quot;[[Special:CentralAuth/Pichnat Thong|Pichnat Thong]]&quot; to &quot;[[Special:CentralAuth/RalvahKaset|RalvahKaset]]&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="223" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Pichnat Thong}}

-- [[Қатысушы:AlibekKS|AlibekKS]] ([[Қатысушы талқылауы:AlibekKS|талқылауы]])  16:50, 2020 ж. қаңтардың 26 (+06)</text>
      <sha1>jm9r61kr8z2iz2f84gdecl0ig6607m0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мота Роза</title>
    <ns>0</ns>
    <id>669312</id>
    <revision>
      <id>3057439</id>
      <parentid>2929537</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T12:08:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2936" xml:space="preserve">{{спортшы
| есімі = Роза Мота
| суреті= 
| туған күні = 29.6.1958
| азаматтығы ={{POR}}
| медальдары = 
{{турнир|[[Жазғы Олимпиада ойындары]]}}
{{медаль|Қола|[[1984 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|Лос-Анджелес 1984]]|Марафон}}
{{медаль|Алтын|[[1988 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|Сеул 1988]]|Марафон}}
{{турнир|[[Жеңіл атлетикадан әлем чемпионаты]]}}
{{медаль|Алтын|1987|Марафон}}
{{турнир|[[Жеңіл атлетикадан Еуропа чемпионаты]]}}
{{медаль|Алтын|Афина 1982|Марафон}}
{{медаль|Алтын|Штутгарт 1986|Марафон}}
{{медаль|Алтын|Сплит 1990|Марафон}}
}}
'''Роза Мария Коррея душ Сантуш Мота''' ({{lang-pt|Rosa Maria Correia dos Santos Mota}}, {{туғанкүні|29|6|1958}}, [[Порту]]) — португалиялық жеңіл атлет, марафоншы. [[1988 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|1988 жылғы Жазғы Олимпиада ойындарының]] чемпионы, [[1984 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|1984 жылғы Жазғы Олимпиада ойындарының]] қола жүлдегері. 1987 жылғы әлем чемпионы, 1982, 1986, 1990 жылғы Еуропа чемпионы. 

Португалия тарихында Олимпиада чемпионы атанған екінші спортшы.  

Порту қаласындағы спорт сарайларының біріне Розаның есімі берілген. 

== Сілтемелер ==

* {{SportsReference|mo/rosa-mota-1|NAME=Роза Мота}}
* [https://web.archive.org/web/20110901043350/http://fpatletismo.sapo.pt/conteudo.aspx?lang=pt&amp;id_object=608&amp;name=Rosa-Mota Профилі]
* [https://web.archive.org/web/20120105170200/http://atletismo.no.sapo.pt/rosa.htm Роза Мота]
* [http://athletics-sport.info/athletes/mota-rosa Статистикасы]
{{Бастама}}
[[Санат:Алфавит бойынша жеңіл атлеттер]]
[[Санат:Португалия жеңіл атлеттері]]
[[Санат:Жеңіл атлетикадан Олимпиада чемпиондары]]
[[Санат:Жеңіл атлетикадан Еуропа чемпиондары]]
[[Санат:Жеңіл атлетикадан әлем чемпиондары]]
[[Санат:Португалия Олимпиада чемпиондары]]
[[Санат:1984 жылғы Жазғы Олимпиада ойындарының қола жүлдегерлері]]
[[Санат:1988 жылғы Жазғы Олимпиада ойындарының чемпиондары]]</text>
      <sha1>3tjj8mke6i9ar4k94eieiy8i5h0u0x3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қазақстан кенттері</title>
    <ns>0</ns>
    <id>683416</id>
    <revision>
      <id>3057700</id>
      <parentid>3056372</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T11:00:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Қарағанды облысы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20569" xml:space="preserve">[[Қазақстан]]да 2015 жыл бойынша кент статусы бар 50 (2015 жылға Қазақстан Республикасының статистика агенттігінің мәліметтері, тек қала типтес кенттер), 145 (Қазақстан Республикасының статистика агенттігінің жер ресурстарын басқару бойынша ақпараттар) немесе 241 (Қазақстан Республикасының Электрондық үкіметінің ақпараттары) елді мекен бар. Қазақстанның халық саны бойынша ең үлкен кенті — [[Әйтеке би кенті|Әйтеке би]] (40,1 мың адам, 2011 жыл).

Қазақстанда кент деп өнеркәсіп мекемелері, құрылыстар, теміржол станциялары және басқа да экономикалық жағынан маңызды объектілердің маңындағы халқы 3 мыңнан кем емес, жалпы халық санының үштен екісінен жоғары бөлігі сол жерде жұмыс жасайтындар және олардың отбасы мүшелері құрайтын елді мекенді айтады.

== [[Ақмола облысы]] ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Атауы !! Халқы &lt;br&gt;(2019) !! Орналасқан жері 
|-
| [[Айдабол (Ақмола облысы)|Айдабол]] || || [[Зеренді ауданы]]
|-
| [[Ақсу (Степногорск қалалық әкімдігі)|Ақсу]] || 4000|| [[Степногорск қалалық әкімдігі]]
|-
| [[Аршалы (Ақмола облысы)|Аршалы]] || 5978 || [[Аршалы ауданы]]
|-
| [[Бестөбе (Ақмола облысы)|Бестөбе]] || 6839 || [[Степногорск қалалық әкімдігі]] 
|-
| [[Бурабай (кент)|Бурабай]] ||  || [[Бурабай ауданы]]
|-
| [[Жолымбет]] || || [[Шортанды ауданы]]
|-
| [[Заводской (Ақмола облысы)|Заводской]] || 3961 || [[Степногорск қалалық әкімдігі]] 
|-
| [[Красногор (Ақмола облысы)|Красногорский]] || || [[Есіл ауданы (Ақмола облысы)|Есіл ауданы]]
|-
| [[Научный]] || || [[Шортанды ауданы]]
|-
| [[Станционный (Ақмола облысы)|Станционный]] || 2596 || [[Көкшетау қалалық әкімдігі]]
|-
| [[Шаңтөбе (кент)|Шаңтөбе]] || 3541 || [[Степногорск қалалық әкімдігі]] 
|-
| [[Шортанды (Шортанды ауданы)|Шортанды]] || 5773 || [[Шортанды ауданы]]
|}

== [[Ақтөбе облысы]] ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Атауы !! Халқы &lt;br&gt;(2019) !! Орналасқан жері 
|-
| [[Шұбарқұдық]] || 13 580 || [[Темір ауданы]]
|-
| [[Шұбарши]] || || [[Темір ауданы]]
|}

== [[Алматы облысы]] ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Атауы !! Халқы &lt;br&gt;(2019) !! Орналасқан жері 
|-
| [[Боралдай (Алматы облысы)|Боралдай]] ||  || [[Іле ауданы]]
|}

== [[Атырау облысы]] ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Атауы !! Халқы &lt;br&gt;(2019) !! Орналасқан жері  
|-
| [[Доссор]] ||  || [[Мақат ауданы]]
|-
| [[Жаңа Қаратон]] ||  || [[Жылыой ауданы]]
|-
| [[Индербор]] || 14 091 || [[Индер ауданы]]
|-
| [[Мақат]] || 14 847 || [[Мақат ауданы]]
|}

== [[Батыс Қазақстан облысы]] ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Атауы !! Халқы &lt;br&gt;(2019) !! Орналасқан жері 
|-
| [[Деркөл (кент)|Деркөл]] || 13 825 || [[Орал қалалық әкімдігі]] 
|-
| [[Желаево]] ||  || [[Орал қалалық әкімдігі]] 
|-
| [[Зашаған]] || 50 553 || [[Орал қалалық әкімдігі]] 
|-
| [[Круглоозерное]] || 5394 || [[Орал қалалық әкімдігі]] 
|}

== [[Жамбыл облысы]] ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Атауы !! Халқы &lt;br&gt;(2019) !! Орналасқан жері 
|-
| [[Гвардейский]] ||  || [[Қордай ауданы]] 
|-
| [[Гранитогорск]] ||  || [[Меркі ауданы]] 
|}

== [[Қарағанды облысы]] ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Атауы !! Халқы &lt;br&gt;(2019) !! Орналасқан жері 
|-
| [[Ағадыр]] || || [[Шет ауданы]] 
|-
| [[Ақжал (Қарағанды облысы)|Ақжал]] || || [[Шет ауданы]] 
|-
| [[Ақтас (Саран қалалық әкімдігі)|Ақтас]] || 8729 || [[Саран (қала)|Саран]] қалалық әкімдігі 
|-
| [[Ақтас (Ұлытау облысы)|Ақтас]] || || [[Ұлытау ауданы]] 
|-
| [[Ақтау (кент)|Ақтау]] || 6986 || [[Теміртау]] қалалық әкімдігі 
|-
| [[Ақшатау (Қарағанды облысы)|Ақшатау]] || || [[Шет ауданы]] 
|-
| [[Ботақара (кент, Ботақара кенттік әкімдігі)|Ботақара]] || 5223 || [[Бұқар жырау ауданы]]
|-
| [[Гүлшат]] || 510 || [[Балқаш (қала)|Балқаш]] қалалық әкімдігі 
|-
| [[Ғабиден Мұстафин кенті|Ғабиден Мұстафин]] || || [[Бұқар жырау ауданы]]
|-
| [[Дария (ауыл)|Дария]] || || [[Шет ауданы]] 
|-
| [[Долинка (Қарағанды облысы)|Долинка]] || 4828 || [[Шахтинск қалалық әкімдігі]] 
|-
| [[Жамбыл (Қарағанды облысы)|Жамбыл]] || || [[Шет ауданы]] 
|-
| [[Жаңаарқа]] || 17 560 || [[Жаңаарқа ауданы]]
|-
| [[Жәйрем]] || 10 340 || [[Қаражал (қала)|Қаражал]] қалалық әкімдігі 
|-
| [[Жезді (кент)|Жезді]] || || [[Ұлытау ауданы]] 
|-
| [[Жезқазған (кент)|Жезқазған]] || 8103 || [[Сәтбаев (қала)|Сәтбаев]] қалалық әкімдігі 
|-
| [[Қарабас (Қарағанды облысы)|Қарабас]] || || [[Абай ауданы (Қарағанды облысы)|Абай ауданы]]
|-
| [[Қарағайлы (Қарқаралы ауданы)|Қарағайлы]] || || [[Қарқаралы ауданы]] 
|-
| [[Қарсақпай]] || || [[Ұлытау ауданы]] 
|-
| [[Қоңырат (кент)|Қоңырат]] || 2753 || [[Балқаш (қала)|Балқаш]] қалалық әкімдігі 
|-
| [[Қушоқы]] ||  || [[Бұқар жырау ауданы]]
|-
| [[Қызылжар (Ұлытау облысы)|Қызылжар]] || || [[Жаңаарқа ауданы]] 
|-
| [[Мойынты (кент)|Мойынты]] || || [[Шет ауданы]] 
|-
| [[Молодежный (Қарағанды облысы)|Молодежный]] || || [[Осакаров ауданы]] 
|-
| [[Новодолинский]] || 6250 || [[Шахтинск қалалық әкімдігі]] 
|-
| [[Нұра (Нұра ауданы)|Нұра]] || 5450 || [[Нұра ауданы]]
|-
| [[Осакаровка]] || 7922 || [[Осакаров ауданы]]
|-
| [[Сарышаған (кент)|Сарышаған]] || || [[Ақтоғай ауданы (Қарағанды облысы)|Ақтоғай ауданы]] 
|-
| [[Саяқ (кент)|Саяқ]] || 3019 || [[Балқаш (қала)|Балқаш]] қалалық әкімдігі 
|-
| [[Сәкен Сейфуллин (кент)|Сәкен Сейфуллин]] || || [[Шет ауданы]] 
|-
| [[Топар (Қарағанды облысы)|Топар]] || || [[Абай ауданы (Қарағанды облысы)|Абай ауданы]]
|-
| [[Шахан (Қарағанды облысы)|Шахан]] || 8429 || [[Шахтинск қалалық әкімдігі]] 
|-
| [[Шашубай]] || || [[Ақтоғай ауданы (Қарағанды облысы)|Ақтоғай ауданы]] 
|-
| [[Шұбаркөл (кент)|Шұбаркөл]] || || [[Нұра ауданы]] 
|-
| [[Шұбартүбек]] || || [[Ақтоғай ауданы (Қарағанды облысы)|Ақтоғай ауданы]]
|-
| [[Южный (Қарағанды облысы)|Южный]] || || [[Абай ауданы (Қарағанды облысы)|Абай ауданы]]
|}

== [[Қостанай облысы]] ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Атауы !! Халқы &lt;br&gt;(2019) !! Орналасқан жері 
|-
| [[Горняцкий (Қостанай облысы)|Горняцкий]] || 1652 || [[Рудный қалалық әкімдігі]] 
|-
| [[Қарабалық (кент)|Қарабалық]] || 11 372 || [[Қарабалық ауданы]]
|-
| [[Қашар (кент)|Қашар]] || 12 552 || [[Рудный қалалық әкімдігі]] 
|-
| [[Октябрьский (Қостанай облысы)|Октябрьский]] || 4142 || [[Лисаковск қалалық әкімдігі]] 
|-
| [[Сарыкөл (Сарыкөл ауданы)|Сарыкөл]] || 8853 || [[Сарыкөл ауданы]]
|}

== [[Қызылорда облысы]] ==
 {| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Атауы !! Халқы &lt;br&gt;(2019) !! Орналасқан жері 
|-
| [[Әйтеке би кенті|Әйтеке би]] || 43 152 || [[Қазалы ауданы]]
|-
| [[Белкөл]] || 4222 || [[Қызылорда қалалық әкімдігі]] 
|-
| [[Тасбөгет]] || 30 670 || [[Қызылорда қалалық әкімдігі]] 
|}

== [[Павлодар облысы]] ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Атауы !! Халқы &lt;br&gt;(2019) !! Орналасқан жері 
|-
| [[Ленинский (Павлодар облысы)|Ленинский]] || 9963 || [[Павлодар қалалық әкімдігі]] 
|-
| [[Солнечный (Павлодар облысы)|Солнечный]] || 5824 || [[Екібастұз қалалық әкімдігі]] 
|-
| [[Шідерті (Павлодар облысы)|Шідерті]] || 3645 || [[Екібастұз қалалық әкімдігі]] 
|}

== [[Түркістан облысы]] ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Атауы !! Халқы &lt;br&gt;(2019) !! Орналасқан жері 
|-
| [[Асықата]] || 25 300 || [[Жетісай ауданы]]
|-
| [[Атакент (кент)|Атакент]] ||  || [[Мақтаарал ауданы]]
|-
| [[Көктерек (Сарыағаш ауданы)|Көктерек]] ||  || [[Сарыағаш ауданы]]
|-
| [[Мырзакент]] || 13 339 || [[Мақтаарал ауданы]]
|}

== [[Шығыс Қазақстан облысы]] ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Атауы !! Халқы &lt;br&gt;(2019) !! Орналасқан жері 
|-
| [[Алтай (Глубокое ауданы)|Алтай]] || || [[Глубокое ауданы]]
|-
| [[Ақтоғай (Абай облысы)|Ақтоғай]] ||  || [[Аягөз ауданы]]
|-
| [[Асубұлақ]] || || [[Ұлан ауданы]]
|-
| [[Әуезов (кент)|Әуезов]] || || [[Жарма ауданы]]
|-
| [[Белогорский (Шығыс Қазақстан облысы)|Белогорский]] || || [[Ұлан ауданы]]
|-
| [[Белоусовка (Шығыс Қазақстан облысы)|Белоусовка]] || || [[Глубокое ауданы]]
|-
| [[Глубокое (Шығыс Қазақстан облысы)|Глубокое]] || 9548 || [[Глубокое ауданы]]
|-
| [[Жаңа Бұқтырма]] || || [[Алтай ауданы]]
|-
| [[Жаңғызтөбе]] || || [[Жарма ауданы]]
|-
| [[Жарма (Абай облысы)|Жарма]] || || [[Жарма ауданы]]
|-
| [[Жезкент]] || || [[Бородулиха ауданы]]
|-
| [[Жоғарғы Березовка (Шығыс Қазақстан облысы)|Жоғарғы Березовка]] || || [[Глубокое ауданы]]
|-
| [[Зубовка (Шығыс Қазақстан облысы)|Зубовка]] || || [[Алтай ауданы]]
|-
| [[Қасым Қайсенов кенті|Қасым Қайсенов]] || 5312 || [[Ұлан ауданы]] 
|-
| [[Огневка (Шығыс Қазақстан облысы)|Огневка]] || || [[Ұлан ауданы]]
|-
| [[Октябрьский (Шығыс Қазақстан облысы)|Октябрьский]] ||  || [[Алтай ауданы]]
|-
| [[Первомайский (Шығыс Қазақстан облысы)|Первомайский]] || || [[Шемонаиха ауданы]]
|-
| [[Прибрежный (Шығыс Қазақстан облысы)|Прибрежный]] || || [[Алтай ауданы]]
|-
| [[Суықбұлақ (кент)|Суықбұлақ]] || || [[Жарма ауданы]]
|-
| [[Усть-Таловка]] || || [[Шемонаиха ауданы]]
|-
| [[Үлбі]] || 5854 || [[Риддер қалалық әкімдігі]]
|-
| [[Шаған (кент)|Шаған]] || 727 || [[Семей қалалық әкімдігі]]
|-
| [[Шүлбі]] || 3063 || [[Семей қалалық әкімдігі]]
|}

== Бұрынғы кенттер ==
* [[Ақжал (Абай облысы)|Ақжал]] — Абай облысы, Жарма ауданы. Қала типтес кент статусынан 2000 жылдары айырылды.
* [[Балықшы кенті|Балықшы]] — Атырау облысы, Атырау қалалық әкімдігі. Қала типтес кент статусынан 2013-2014 жылдары айырылды. 2018 жылы Атырау қаласының құрамына кірді.
* [[Бөке]] (1993 жылға дейін — Юбилейный) — Абай облысы, Жарма ауданы. Қала типтес кент статусынан 2000 жылдары айырылды.
* Еспе (бұрынғы Октябрьский) — Абай облысы, Жарма ауданы. Қала типтес кент статусынан 2000 жылдары айырылды.
* [[Жұмыскер (Атырау облысы)|Жұмыскер]] — Атырау облысы, Атырау қалалық әкімдігі. Қала типтес кент статусынан 2013-2014 жылдары айырылды. 2018 жылы Атырау қаласының құрамына кірді.
* [[Қоңырат (кент)|Қоңырат]] — Қарағанды облысы, Балқаш қалалық әкімдігі. 2013 жылы Балқаш қаласының құрамына кірді.
* [[Рудничный]] — Жетісу облысы, Текелі қалалық әкімдігі. Қала типтес кент статусынан 2013 жылы айырылды.
* [[Шығыс Қоңырат]] — Қарағанды облысы, Балқаш қалалық әкімдігі. 2002 жылы Қоңырат кентінің құрамына енгізілді. 2013 жылы Қоңырат кенті Балқаш қаласының құрамына кірді.

{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Атауы !! Облысы !! Статус берілді !! Статус алынды !! Ескертпе
|-
| [[Ақсу (кент, Павлодар облысы)|Ақсу]] || [[Павлодар облысы]] || 1960 || 2019 ||
|-
| [[Байжансай]] || [[Түркістан облысы|Түркістан]] || 1941 || 1998 ||
|-
| [[Байшонас]] || [[Атырау облысы|Атырау]] || 1938 || 2008 ||
|-
| [[Балпық би (ауыл)|Балпық би]] || [[Алматы облысы|Алматы]] || 1942 || 2013 || 1998 жылға дейін — '''Кировский'''
|-
| [[Баутин]] || [[Маңғыстау облысы|Маңғыстау]] || 1976 || 2013 ||
|-
| [[Глубокое (Шығыс Қазақстан облысы)|Глубокое]] || [[Шығыс Қазақстан облысы|Шығыс Қазақстан]] || 1938 || 2010-е || 
|-
| [[Ескене]] || [[Атырау облысы|Атырау]] || 1938 || 2008 ||
|-
| [[Жансүгіров ауылы|Жансүгіров]] || [[Алматы облысы|Алматы]] || 1964 || 2013 || 1965 жылға дейін — '''Абакумовка'''
|-
| [[Жетібай (Маңғыстау облысы)|Жетібай]] || [[Маңғыстау облысы|Маңғыстау]] || 1963 || 2013 || 
|-
| [[Тобыл (қала)|Затобол]] || [[Қостанай облысы|Қостанай]] || 1964 || 2020 || Тобыл қаласына айналды
|-
| [[Изумрудное (Қарағанды облысы)|Изумрудный]] || [[Қарағанды облысы|Қарағанды]] || 1981 || 2006 || 
|-
| [[Комсомол (Атырау облысы)|Комсомольский]] || [[Атырау облысы|Атырау]] || 1951 || 2008 ||
|-
| [[Новоишим|Куйбышевский]] || [[Солтүстік Қазақстан облысы|Солтүстік Қазақстан]] || 1962 || 2004 || Новоишимский кентімен біріктіріліп, Новоишимское ауылына айналды. 1969 жылға дейін — '''Трудовое'''
|-
| [[Кішкенекөл]] || [[Солтүстік Қазақстан облысы|Солтүстік Қазақстан]] || 1964 || 2003 ||  1997 жылға дейін — '''Қызылту'''
|-
| [[Қарабұлақ (Ескелді ауданы)|Қарабұлақ]] || [[Алматы облысы|Алматы]] || 1944 || 2016 || 
|-
| [[Қошқар (Атырау облысы)|Қошқар]] || [[Атырау облысы|Атырау]] || 1951 || 2008 || 
|-
| [[Құлсары]] || [[Атырау облысы|Атырау]] || 1941 || 2001 || Қалаға айналды
|-
| [[Лепсі (Сарқан ауданы)|Лепсі]] || [[Алматы облысы|Алматы]] || 1938 || 2013 ||
|-
| [[Маңғыстау (ауыл)|Маңғышлақ]] || [[Маңғыстау облысы|Маңғыстау]] || 1966 || 2005 || Маңғыстау ауылына айналды
|-
| [[Матай]] || [[Алматы облысы|Алматы]] || 1938 || 2013 || 
|-
| [[Молалы]] || [[Алматы облысы|Алматы]] || 1949 || 2013 || 
|-
| [[Мұнайшы (ауыл)|Мұнайшы]] || [[Маңғыстау облысы|Маңғыстау]] || 1975 || 2013 || 
|-
| [[Новоишим|Новоишимский]] || [[Солтүстік Қазақстан облысы|Солтүстік Қазақстан]] || 1982 || 2004 || Куйбышевский кентімен біріктіріліп, Новоишимское ауылына айналды. 
|-
| [[Өтеген батыр]] || [[Алматы облысы|Алматы]] || 1966 || 2016 ||  1999 жылға дейін — '''Энергетический'''
|-
| Павловский || [[Қостанай облысы|Қостанай]] || 1956 || 1994 || Таратылды
|-
| [[Путинцево]] || [[Шығыс Қазақстан облысы|Шығыс Қазақстан]] || 1957 || 1997 || 
|-
| [[Рудничный]] || [[Алматы облысы|Алматы]] || 1958 || 2013 || 
|-
| [[Сарыөзек (Алматы облысы)|Сарыөзек]] || [[Алматы облысы|Алматы]] || 1938 || 2013 || 
|-
| [[Смирново (Солтүстік Қазақстан облысы)|Смирново]] || [[Солтүстік Қазақстан]] || 1941 || 2004 || 
|-
| [[Талшық]] || [[Солтүстік Қазақстан облысы|Солтүстік Қазақстан]] || 1964 || 2002 || 
|-
| [[Тұйық]] || [[Алматы облысы|Алматы]] || 1965 || 2013 || 
|-
| [[Үлкен (Жамбыл ауданы)|Үлкен]] || [[Алматы облысы|Алматы]] || 1986 || 2013 ||
|}

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
{{Қазақстан Республикасының әкімшілік аумақтары}}

[[Санат:Қазақстан бойынша тізімдер]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>mpwc6j1ymx9qt8xnevcbglo0kpeynkf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қазақстанның таратылған аудандары</title>
    <ns>0</ns>
    <id>683612</id>
    <revision>
      <id>3057701</id>
      <parentid>3057192</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T11:00:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Жезқазған облысы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22262" xml:space="preserve">1991 жылдың 16 желтоқсанынан бері Қазақстанның таратылған аудандарының тізімі

== Ақмола (Целиноград) облысы ==
* [[Сілеті ауданы]] — [[Сілеті (Ақмола облысы)|Сілеті]] ауылы
** 1997 жылы [[Ерейментау ауданы]]на қосылды.&lt;ref&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U970003370_ Ақмола облысының Сiлетi ауданын тарату туралы]&lt;/ref&gt;

== Ақтөбе облысы ==
* [[Ақтөбе ауданы]] — [[Ақтөбе]] қаласы
** 1997 жылы [[Ақтөбе қалалық әкімдігі]]не қосылды.&lt;ref name=&quot;Д3&quot;&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U970003550_ Ақтөбе, Батыс Қазақстан, Қызылорда және Қостанай облыстарының әкiмшiлiк-аумақтық құрылысындағы өзгерiстер туралы]&lt;/ref&gt;
* [[Қарабұтақ ауданы|Әйтеке би ауданы]] — [[Қарабұтақ (Әйтеке би ауданы)|Қарабұтақ]] ауылы
** 1997 жылы Бөгеткөл ауданына қосылып, Бөгеткөл ауданына [[Әйтеке би ауданы|Әйтеке би]] есімі берілді.&lt;ref name=&quot;Д3&quot; /&gt;
* [[Исатай ауданы (Ақтөбе облысы)|Исатай ауданы]] — [[Ақырап]] ауылы
** 1997 жылы [[Қобда ауданы]]на қосылды.&lt;ref&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U970003427_ Ақтөбе облысының Исатай ауданын тарату туралы]&lt;/ref&gt;
* [[Мұғалжар ауданы (Қазақ КСР)|Мұғалжар ауданы]] — [[Ембі]] қаласы
** 1997 жылы [[Мұғалжар ауданы|Октябрь ауданына]] қосылды.&lt;ref name=&quot;Д3&quot; /&gt;

== Алматы облысы ==
* [[Кеген ауданы]] — [[Кеген (ауыл)|Кеген]] ауылы
** 1997 жылы [[Райымбек ауданы]]на қосылып, Райымбек ауданының орталығы [[Нарынқол]]дан Кегенге көшті. 2018 жылы қалпына келтірілді.&lt;ref name=&quot;Д1&quot;&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U970003528_ Алматы, Шығыс Қазақстан, Қарағанды және Солтүстiк Қазақстан облыстарының әкiмшiлiк-аумақтық құрылысындағы өзгерiстер туралы]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U1800000653 Алматы облысының әкімшілік-аумақтық құрылысындағы өзгерістер туралы]&lt;/ref&gt;
* [[Күрті ауданы]] — [[Ақши (Іле ауданы)|Ақши]] ауылы
** 1997 жылы жері [[Балқаш ауданы|Балқаш]], [[Іле ауданы|Іле]], [[Жамбыл ауданы (Алматы облысы)|Жамбыл]] аудандарына берілді.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Шелек ауданы]] — [[Шелек (ауыл)|Шелек]] ауылы
** 1997 жылы [[Еңбекшіқазақ ауданы|Еңбекшіқазақ]] ауданына қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;

== Атырау (Гурьев) облысы ==
* [[Балықшы ауданы]] — [[Балықшы кенті|Балықшы]] кенті
** 1997 жылы [[Атырау қалалық әкімдігі]]не қосылды.&lt;ref&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U970003515_ Атырау облысының Балықшы ауданын тарату туралы]&lt;/ref&gt;

== Батыс Қазақстан (Орал) облысы ==
* [[Ақжайық ауданы (Қазақ КСР)|Ақжайық ауданы]] — [[Ақжайық (Батыс Қазақстан облысы)|Ақжайық]] ауылы
** 1997 жылы [[Теректі ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д2&quot;&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U970003489_ Батыс Қазақстан облысының Ақжайық және Тайпақ аудандарын тарату, Чапаев ауданын қайта атау туралы]&lt;/ref&gt;
* [[Жалпақтал ауданы]] — [[Жалпақтал]] ауылы.
** 1997 жылы [[Казталов ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д3&quot; /&gt;
* [[Приурал ауданы]] — [[Дарьинское]] ауылы
** 1997 жылы [[Бәйтерек ауданы|Зеленов ауданына]] қосылды.&lt;ref name=&quot;Д3&quot; /&gt;
* [[Тайпақ ауданы]] — [[Тайпақ (Батыс Қазақстан облысы)|Тайпақ]] ауылы
** 1997 жылы [[Ақжайық ауданы|Чапаев ауданына]] қосылды.&lt;ref name=&quot;Д2&quot; /&gt;

== Жезқазған облысы ==
* [[Ақадыр ауданы]] — [[Ағадыр|Ақадыр]] кенті
** 1997 жылы [[Шет ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Жезді ауданы]] — [[Жезді (кент)|Жезді]] кенті
** 1997 жылы [[Ұлытау ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Приозерный ауданы|Тоқырауын ауданы]] — [[Шашубай|Озерный]] кенті
** 1997 жылы [[Ақтоғай ауданы (Қарағанды облысы)|Ақтоғай ауданына]] қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;

== Көкшетау облысы ==
*  [[Арықбалық ауданы]] — [[Арықбалық]] ауылы
** 1997 жылы [[Айыртау ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д5&quot;&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U970003482_ Көкшетау облысының әкiмшiлiк-аумақтық құрылысындағы өзгерiстер туралы]&lt;/ref&gt;
* [[Келлер ауданы]] — [[Келлеровка]] ауылы
** 1997 жылы [[Тайынша ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д5&quot; /&gt;
* [[Көкшетау ауданы]] — [[Көкшетау]] қаласы
** 1997 жылы [[Зеренді ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д5&quot; /&gt;
* [[Ленинград ауданы]] — [[Ленинградское (Солтүстік Қазақстан облысы)|Ленинградское]] ауылы
** 1997 жылы [[Ақжар ауданы|Ленин ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д5&quot; /&gt;
* [[Рузаев ауданы]] — [[Рузаевка (Солтүстік Қазақстан облысы)|Рузаевка]] ауылы
** 1997 жылы [[Ғабит Мүсірепов ауданы|Куйбышев ауданына]] қосылды.&lt;ref name=&quot;Д5&quot; /&gt;
* [[Уәлиханов ауданы (Көкшетау облысы)|Уәлиханов ауданы]] — [[Уәлиханов (Біржан сал ауданы)|Уәлиханов]] ауылы
** 1997 жылы жері Қызылту, [[Біржан сал ауданы|Еңбекшілдер]] аудандарына қосылып, Қызылту ауданына [[Уәлиханов ауданы|Уәлиханов]] есімі берілді.&lt;ref name=&quot;Д5&quot; /&gt;
* [[Чистопол ауданы|Чистополье ауданы]] — [[Чистополье (Солтүстік Қазақстан облысы)|Чистополье]] ауылы
** 1997 жылы [[Ғабит Мүсірепов ауданы|Куйбышев ауданына]] қосылды.&lt;ref name=&quot;Д5&quot; /&gt;
* [[Чкалов ауданы]] — [[Чкалово (Солтүстік Қазақстан облысы)|Чкалово]] ауылы
** 1997 жылы [[Тайынша ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д5&quot; /&gt;

== Қарағанды облысы ==
* [[Молодежный ауданы]] — [[Молодежный (Қарағанды облысы)|Молодежный]] кенті 
** 1997 жылы [[Осакаров ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Қазыбек би ауданы (Қарағанды облысы)|Қазыбек би ауданы]] — [[Егіндібұлақ (Қарағанды облысы)|Егіндібұлақ]] ауылы
** 1997 жылы [[Қарқаралы ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Телман ауданы|Тельман ауданы]] — [[Ғабиден Мұстафин кенті|Токаревка]] кенті
** 1997 жылы [[Бұқар жырау ауданы|Ульянов ауданына]] қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Теңіз ауданы]] — [[Баршын (ауыл)|Баршын]] ауылы
** 1997 жылы [[Нұра ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;

== Қызылорда облысы ==
* [[Сырдария ауданы (Қазақ КСР)|Сырдария ауданы]] — [[Тасбөгет]] кенті
** 1997 жылы бір бөлігі [[Қызылорда қалалық әкімдігі]]не, бір бөлігі Тереңөзек ауданына қосылып, Тереңөзек ауданы [[Сырдария ауданы]] болып қайта аталды.&lt;ref name=&quot;Д3&quot; /&gt;

== Павлодар облысы ==
* [[Ақсу ауданы (Павлодар облысы)|Ақсу ауданы]] —  [[Ақсу]] қаласы
** 1997 жылы [[Ақсу қалалық әкімдігі]]не қосылды.&lt;ref name=&quot;Д8&quot;&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U970003490_ Павлодар облысының Ақсу және Екiбастұз аудандарын тарату туралы]&lt;/ref&gt;
* [[Екібастұз ауданы]] — [[Екібастұз]] қаласы 
** 1997 жылы [[Екібастұз қалалық әкімдігі]]не қосылды.&lt;ref name=&quot;Д8&quot; /&gt;

== Семей облысы ==
* [[Абыралы ауданы (Семей облысы)|Абыралы ауданы]] — [[Қайнар (Абай облысы)|Қайнар]] ауылы
** 1997 жылы [[Семей қалалық әкімдігі]]не қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Ақсуат ауданы]] — [[Ақсуат (Абай облысы)|Ақсуат]] ауылы&lt;ref name=&quot;Д11&quot;&gt;[https://akorda.kz/kz/kazakstan-respublikasynyn-akimshilik-aumaktyk-kurylysynyn-keybir-maseleleri-turaly-445742 Қазақстан Республикасының әкімшілік-аумақтық құрылысының кейбір мәселелері туралы]&lt;/ref&gt;
** 1997 жылы [[Тарбағатай ауданы]]на қосылып, Тарбағатай ауданының орталығы [[Ақжар (Шығыс Қазақстан облысы)|Ақжардан]] Ақсуатқа көшті. 2022 жылы қалпына келтірілді.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Жаңасемей ауданы]] — [[Семей]] қаласы
** 1996 жылы жері [[Семей қалалық әкімдігі]], [[Бесқарағай ауданы|Бесқарағай]], [[Бородулиха ауданы|Бородулиха]] аудандарына берілді.&lt;ref name=&quot;Д4&quot;&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U960003089_ Семей облысының Жаңасемей ауданын, Шымкент қаласындағы аудандарды тарату және Оңтүстiк Қазақстан облысының Леңгiр қаласын аудандық маңызы бар қалалардың санатына жатқызу туралы]&lt;/ref&gt;
* [[Жаңа Шүлбі ауданы]] — [[Жаңа Шүлбі]] ауылы
** 1997 жылы [[Бородулиха ауданы]]на қосылды.&lt;ref&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U970003335_ Семей облысының Новошульба ауданын тарату туралы]&lt;/ref&gt;
* [[Мақаншы ауданы]] — [[Мақаншы]] ауылы
** 1997 жылы [[Үржар ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Таскескен ауданы]] — [[Таскескен (Абай облысы)|Таскескен]] ауылы
** 1996 жылы жері [[Аягөз ауданы|Аягөз]], [[Үржар ауданы|Үржар]] аудандарына берілді.&lt;ref&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U960003164_ Семей облысының Таскескен ауданын тарату туралы]&lt;/ref&gt;
* [[Шар ауданы]] —  [[Шар (қала)|Шар]] қаласы 
** 1997 жылы [[Жарма ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Шұбартау ауданы]] — [[Баршатас]] ауылы
** 1997 жылы [[Аягөз ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;

== Солтүстік Қазақстан облысы ==
* [[Возвышенка ауданы]] — [[Возвышенка (Мағжан Жұмабаев ауданы)|Возвышенка]] ауылы
** 1997 жылы [[Мағжан Жұмабаев ауданы|Булаев ауданына]] қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Мәскеу ауданы]] — [[Корнеевка (Солтүстік Қазақстан облысы)|Корнеевка]] ауылы
** 1997 жылы [[Есіл ауданы (Солтүстік Қазақстан облысы)|Ленин ауданына]] қосылды.&lt;ref name=&quot;Д6&quot;&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U970003461_ Солтүстiк Қазақстан облысының Москва және Соколов аудандарын тарату, Бескөл және Ленин аудандарын қайта атау туралы]&lt;/ref&gt;
* [[Преснов ауданы]] — [[Пресновка (Жамбыл ауданы)|Пресновка]] ауылы
** 1997 жылы [[Жамбыл ауданы (Солтүстік Қазақстан облысы)|Жамбыл ауданына]] қосылып, Жамбыл ауданының орталығы [[Благовещенка (Солтүстік Қазақстан облысы)|Благовещенкадан]] Пресновкаға көшті.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Соколов ауданы]] — [[Соколовка (Қызылжар ауданы)|Соколовка]] ауылы
** 1997 жылы [[Қызылжар ауданы|Бескөл ауданына]] қосылды.&lt;ref name=&quot;Д6&quot; /&gt;

== Талдықорған облысы ==
* [[Бөрілітөбе ауданы]] — [[Лепсі (Сарқан ауданы)|Лепсі]] ауылы
** 1997 жылы жері [[Ақсу ауданы|Ақсу]], [[Қапал ауданы|Қапал]], [[Қаратал ауданы|Қаратал]], [[Сарқан ауданы|Сарқан]] аудандарына берілді.&lt;ref&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U970003371_ Талдықорған облысының Бөрлiтөбе ауданын тарату туралы]&lt;/ref&gt;
* [[Гвардия ауданы]] — [[Қоғалы (Алматы облысы)|Қоғалы]] ауылы
** 1997 жылы [[Кербұлақ ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Қапал ауданы]] — [[Қапал (Алматы облысы)|Қапал]] ауылы
** 1997 жылы жері [[Ақсу ауданы|Ақсу]], [[Ескелді ауданы|Талдықорған]] аудандарына берілді.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Үйгентас ауданы]] — [[Қабанбай (Алматы облысы)|Қабанбай]] ауылы
** 1997 жылы [[Алакөл ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;

== Торғай облысы ==
* [[Амантоғай ауданы]] — [[Жалдама (ауыл)|Жалдама]] ауылы
** 1997 жылы [[Амангелді ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д3&quot; /&gt;
* [[Арқалық ауданы]] —  [[Родина (Қостанай облысы)|Родина]] ауылы
** 1997 жылы [[Арқалық қалалық әкімдігі]]не қосылды.&lt;ref name=&quot;Д3&quot; /&gt;
* [[Жаңадала ауданы]] — [[Тасты-Талды]] ауылы
** 1997 жылы [[Жарқайың ауданы|Державин ауданына]] қосылды.&lt;ref name=&quot;Д7&quot;&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U970003604_ Ақмола облысының Жаңадала және Қима аудандарын тарату туралы]&lt;/ref&gt;
* [[Қима ауданы]] — [[Жаңақима]] ауылы
** 1997 жылы [[Жақсы ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д7&quot; /&gt;
* [[Октябрь ауданы (Қостанай облысы)|Октябрь ауданы]] — [[Октябрьское (Қарасу ауданы)|Октябрьское]] ауылы
** 1997 жылы [[Қарасу ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д3&quot; /&gt;

== Түркістан (Шымкент, Оңтүстік Қазақстан) облысы ==
* [[Арыс ауданы]] — [[Арыс]] қаласы
** 2008 жылы [[Арыс қалалық әкімдігі]]не қосылды.
* [[Асықата ауданы]] — [[Асықата]] ауылы
** 1997 жылы [[Мақтаарал ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д9&quot;&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U970003474_ Оңтүстiк Қазақстан облысының әкiмшiлiк-аумақтық құрылысының кейбiр мәселелерi туралы]&lt;/ref&gt;
* [[Жетісай ауданы]] — [[Жетісай]] қаласы
** 1997 жылы [[Мақтаарал ауданы]]на қосылып, Мақтаарал ауданының орталығы [[Мырзакент]]тен Жетісайға көшті. 2018 жылы қалпына келтірілді.&lt;ref name=&quot;Д9&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Д12&quot;&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U1800000698 Оңтүстік Қазақстан облысының әкімшілік-аумақтық құрылысындағы өзгерістер туралы]&lt;/ref&gt;
* [[Келес ауданы]] — [[Абай (Келес ауданы)|Абай]] ауылы
** 1997 жылы [[Сарыағаш ауданы]]на қосылды. 2018 жылы қалпына келтірілді.&lt;ref name=&quot;Д9&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Д12&quot; /&gt;
* [[Түркістан ауданы]] — [[Түркістан (қала)|Түркістан]] қаласы
** 1997 жылы Түркістан қалалық әкімдігіне қосылды.&lt;ref name=&quot;Д9&quot; /&gt;

== Шығыс Қазақстан облысы ==
* [[Большенарым ауданы]] — [[Үлкен Нарын|Большенарым]] ауылы
** 1997 жылы [[Катонқарағай ауданы|Катонқарағай ауданына]] қосылып, Катонқарағай ауданының орталығы [[Катонқарағай]]дан Большенарымға көшті.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Марқакөл ауданы]] — [[Марқакөл (ауыл)|Алексеевка]] ауылы
** 1997 жылы [[Күршім ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Самар ауданы]] — [[Самарское (Шығыс Қазақстан облысы)|Самарское]] ауылы
** 1997 жылы [[Көкпекті ауданы]]на қосылды. 2022 жылы қалпына келтірілді.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Д11&quot; /&gt;
* [[Таврия ауданы]] — [[Таврическое (Шығыс Қазақстан облысы)|Таврическое]] ауылы
** 1997 жылы [[Ұлан ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;

== Қалалық аудандар ==
=== [[Ақтөбе]] ===
* Пролетар ауданы (1988 жыл)
* Фрунзе ауданы (1988 жыл)

=== [[Алматы]] ===
* Алатау ауданы (1993 жыл)&lt;ref name=&quot;Д10&quot;&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U970003342_ Алматы қаласының Алатау мен Мәскеу аудандарын тарату туралы]&lt;/ref&gt;
* Мәскеу ауданы (1993 жыл)&lt;ref name=&quot;Д10&quot; /&gt;

=== [[Қарағанды]] ===
* Железнодорожный ауданы (1997 жыл)
** [[Әлихан Бөкейхан ауданы|Октябрь ауданына]] қосылды
* Киров ауданы (1997 жыл)
** [[Әлихан Бөкейхан ауданы|Октябрь ауданына]] қосылды&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* Ленин ауданы (1997 жыл)
** [[Қазыбек би ауданы (Қарағанды)|Совет ауданына]] қосылды&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;

=== [[Өскемен]] ===
* Левобережный ауданы
* Октябрь ауданы
* Үлбі ауданы

=== [[Павлодар]] ===
* Ильич ауданы (1999 жыл)
* Индустриальный ауданы (1999 жыл)

=== [[Семей]] ===
* Әуезов ауданы (1994 жыл)
* Ленин ауданы (1994 жыл)

=== [[Тараз]] (Жамбыл) ===
* Заводской ауданы
* Центральный ауданы

=== [[Шымкент]] ===
* Абай ауданы (1996 жыл)&lt;ref name=&quot;Д4&quot; /&gt;
** 2004 жылы қайтадан құрылды

== Жаңадан құрылған аудандар ==
* [[Түпқараған ауданы]] — [[Форт-Шевченко]] қаласы
** 1992 жылы [[Форт-Шевченко қалалық әкімдігі]] аумағынан құрылды.
* [[Мұнайлы ауданы]] — [[Маңғыстау (ауыл)|Маңғыстау]] ауылы
** 2007 жылы құрылды.
* [[Алатау ауданы]] ([[Алматы]])
** 2008 жылы құрылды.
* [[Есіл ауданы]] ([[Нұр-Сұлтан]])
** 2008 жылы құрылды.
* [[Наурызбай ауданы]] ([[Алматы]])
** 2014 жылы құрылды.
* [[Қаратау ауданы]] ([[Шымкент]])
** 2014 жылы құрылды.
* [[Алматы ауданы]] ([[Ақтөбе]])
** 2018 жылы құрылды.
* [[Астана ауданы]] ([[Ақтөбе]])
** 2018 жылы құрылды.
* [[Байқоңыр ауданы]] ([[Нұр-Сұлтан]])
** 2018 жылы құрылды.
* [[Сауран ауданы]] — [[Шорнақ]] ауылы
** 2021 жылы құрылды.
* [[Тұран ауданы]] ([[Шымкент]])
** 2022 жылы құрылды.

[[Санат:Қазақстан аудандары]]
[[Санат:Қазақстанның таратылған аудандары]]

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}</text>
      <sha1>rs871v1xxhafubonjjiu7ygx9aih94h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы:Білгіш Шежіреші/зертхана</title>
    <ns>2</ns>
    <id>684569</id>
    <revision>
      <id>3057549</id>
      <parentid>3057180</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T16:52:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ұлытау облысы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6292" xml:space="preserve">== Алматы облысы ==
# '''Ұзынағаш''' — 30 589 адам
# Боралдай — 28 142 адам
# Шелек — 26 688 адам
# '''Өтеген батыр''' — 20 362 адам
# '''Шонжы''' — 18 008 адам
# Жетіген — 15 616 адам
# Бесағаш — 15 458 адам
# [[Шамалған (станция)|Жібек жолы]] — 15 163 адам
# Байсерке — 15 124 адам
# Шамалған — 13 616 адам
# Түрген — 12 116 адам
# Абай — 10 439 адам
# Мұхаметжан Түймебаев — 10 312 адам
# Бәйдібек би — 9 802 адам
# Бәйтерек — 9 679 адам
# Панфилово — 9 575 адам
# '''Кеген''' — 9 049 адам
# Белбұлақ — 8 510 адам
# Кеңдала — 8 474 адам
# Көксай — 7 769 адам
# '''Нарынқол''' — 7 731 адам
# Казцик — 7 704 адам
# Чапаев — 7 307 адам
# Жәпек батыр — 7 238 адам
# Гүлдала — 7 104 адам
# Междуреченское — 6 972 адам
# Өрікті — 6 735 адам
# Қызылқайрат — 6 582 адам
# Покровка — 6 532 адам
# Іргелі — 6 284 адам
# Қорам — 5 979 адам
# Азат — 5 848 адам
# Ават — 5 670 адам
# Ақши — 5 646 адам
# Қараой — 5 577 адам
# Шарын — 5 572 адам
# Жандосов — 5 425 адам
# Малыбай — 5 198 адам
# Қаракемер — 5 045 адам
# '''Бақанас''' — 5 004 адам
# Ақши — 4 923 адам
# Шеңгелді — 4 601 адам
# Тескенсу — 4 443 адам
# Текес — 4 406 адам
# Бөлек — 4 355 адам
# Саймасай — 4 341 адам
# Нұра — 4 327 адам
# Қарабұлақ — 4 208 адам
# Нұра — 4 102 адам
# Хұсайын Бижанов — 4 085 адам
# Қайназар — 4 058 адам
# Бақбақты — 4 048 адам
# Сарыжаз — 4 011 адам
# Еркін — 3 924 адам
# Қызылшарық — 3 758 адам
# Қаражота — 3 728 адам
# Қызылжар — 3 709 адам
# Жалаңаш — 3 691 адам
# Байсейіт — 3 635 адам
# Көктөбе — 3 623 адам
# Қошмәмбет — 3 582 адам
# Райымбек — 3 572 адам
# Қаратұрық — 3 565 адам
# Жаңашар — 3 561 адам
# Қызылту — 3 552 адам
# Сүмбе — 3 545 адам
# Үлкен Ақсу — 3 534 адам
# Ащысай — 3 526 адам
# Береке — 3 511 адам
# Заречное — 3 477 адам
# Қырбалтабай — 3 466 адам
# Ынтымақ — 3 441 адам
# Қайнар — 3 241 адам
# Бекболат Әшекеев — 3 222 адам
# Сарыбастау — 3 129 адам
# Достық — 3 091 адам
# Шалқар — 3 089 адам
# Әйтей — 3 081 адам
# Қазақстан — 3 050 адам
# Балтабай — 3 049 адам

== Қарағанды облысы ==

== Қостанай облысы ==

== Ұлытау облысы ==
# Жаңаарқа — 14 265 адам
# Жәйрем — 9 382 адам

== Шығыс Қазақстан облысы ==

== Атырау облысы ==
=== Атырау қаласы ===
# Аманкелді Иман мешіті (Береке ы/а)
# Анашым мешіті (Мирас ы/а)
# Ат-Тақуа мешіті (Рембаза ы/а)
# ''Геолог ауылдық мешіті''
# Иманғали мешіті
# Қажымұқан Мұңайтпасұлы мешіті (Жұлдыз ы/а)
# Құспан молла мешіті
# Қызылбалық ауылдық мешіті
# Мәулімберген мешіті (Тасқала)
# Сұлтан Бейбарыс мешіті

=== Жылыой ауданы ===
# Жылыой аудандық мешіті (Құлсары)
# Есенгелді Нұршайұлы мешіті (Ақкиізтоғай)
# Қапан қажы мешіті (Шоқпартоғай)
# Қосшағыл ауылдық мешіті
# Майкөмген ауылдық мешіті
# Нұрқас-Сатыбалды мешіті (Жаңа Қаратон)
# Тұрғызба ауылдық мешіті

=== Индер ауданы ===
# Әйіп қажы мешіті (Индербор)
# Есбол ауылдық мешіті
# Жарсуат ауылдық мешіті
# ''Өрлік ауылдық мешіті''
# ''Елтай ауылдық мешіті''
# ''Бөдене ауылдық мешіті''

=== Исатай ауданы ===
# Әйтеке би мешіті (Жанбай)
# Зинеден Құрасұлы мешіті (Аққыстау)
# Қамысқала мешіті (Хамит Ерғалиев)

=== Құрманғазы ауданы ===
# Балқұдық ауылдық мешіті
# Бекмұханбет Халпе мешіті (Сүйіндік)
# Темірәлі мешіті (Құрманғазы)
# ''Шортанбай ауылдық мешіті''

=== Қызылқоға ауданы ===
# Абай Құнанбайұлы мешіті (Қоныстану)
# Абдолла хазрет мешіті (Сағыз)
# Аманияз ата мешіті (Мұқыр)
# Бәйтерек мешіті (Миялы)
# Бөкен би мешіті (Қаракөл)
# ''Жамансор ауылдық мешіті''
# ''Жангелдин ауылдық мешіті''
# ''Жантерек ауылдық мешіті''
# ''Жасқайрат ауылдық мешіті''
# ''Қарабау ауылдық мешіті''
# ''Тасшағыл ауылдық мешіті''

=== Мақат ауданы ===
# Доссор мұсылмандар мешіті
# Мақат аудандық мешіті (Мақат)
# Сатан-Шәмек мешіті (Доссор)

=== Махамбет ауданы ===
# Ақтоғай ауылдық мешіті
# Жәмил мешіті (Талдыкөл)
# Исатай-Махамбет мешіті (Махамбет)
# Қасым хан мешіті (Бейбарыс)
# ''Сарайшық ауылдық мешіті''
# ''Таңдай ауылдық мешіті''</text>
      <sha1>aczdj2idak2k5uivdngil07wrwr69vx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057550</id>
      <parentid>3057549</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T16:53:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ұлытау облысы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6298" xml:space="preserve">== Алматы облысы ==
# '''Ұзынағаш''' — 30 589 адам
# Боралдай — 28 142 адам
# Шелек — 26 688 адам
# '''Өтеген батыр''' — 20 362 адам
# '''Шонжы''' — 18 008 адам
# Жетіген — 15 616 адам
# Бесағаш — 15 458 адам
# [[Шамалған (станция)|Жібек жолы]] — 15 163 адам
# Байсерке — 15 124 адам
# Шамалған — 13 616 адам
# Түрген — 12 116 адам
# Абай — 10 439 адам
# Мұхаметжан Түймебаев — 10 312 адам
# Бәйдібек би — 9 802 адам
# Бәйтерек — 9 679 адам
# Панфилово — 9 575 адам
# '''Кеген''' — 9 049 адам
# Белбұлақ — 8 510 адам
# Кеңдала — 8 474 адам
# Көксай — 7 769 адам
# '''Нарынқол''' — 7 731 адам
# Казцик — 7 704 адам
# Чапаев — 7 307 адам
# Жәпек батыр — 7 238 адам
# Гүлдала — 7 104 адам
# Междуреченское — 6 972 адам
# Өрікті — 6 735 адам
# Қызылқайрат — 6 582 адам
# Покровка — 6 532 адам
# Іргелі — 6 284 адам
# Қорам — 5 979 адам
# Азат — 5 848 адам
# Ават — 5 670 адам
# Ақши — 5 646 адам
# Қараой — 5 577 адам
# Шарын — 5 572 адам
# Жандосов — 5 425 адам
# Малыбай — 5 198 адам
# Қаракемер — 5 045 адам
# '''Бақанас''' — 5 004 адам
# Ақши — 4 923 адам
# Шеңгелді — 4 601 адам
# Тескенсу — 4 443 адам
# Текес — 4 406 адам
# Бөлек — 4 355 адам
# Саймасай — 4 341 адам
# Нұра — 4 327 адам
# Қарабұлақ — 4 208 адам
# Нұра — 4 102 адам
# Хұсайын Бижанов — 4 085 адам
# Қайназар — 4 058 адам
# Бақбақты — 4 048 адам
# Сарыжаз — 4 011 адам
# Еркін — 3 924 адам
# Қызылшарық — 3 758 адам
# Қаражота — 3 728 адам
# Қызылжар — 3 709 адам
# Жалаңаш — 3 691 адам
# Байсейіт — 3 635 адам
# Көктөбе — 3 623 адам
# Қошмәмбет — 3 582 адам
# Райымбек — 3 572 адам
# Қаратұрық — 3 565 адам
# Жаңашар — 3 561 адам
# Қызылту — 3 552 адам
# Сүмбе — 3 545 адам
# Үлкен Ақсу — 3 534 адам
# Ащысай — 3 526 адам
# Береке — 3 511 адам
# Заречное — 3 477 адам
# Қырбалтабай — 3 466 адам
# Ынтымақ — 3 441 адам
# Қайнар — 3 241 адам
# Бекболат Әшекеев — 3 222 адам
# Сарыбастау — 3 129 адам
# Достық — 3 091 адам
# Шалқар — 3 089 адам
# Әйтей — 3 081 адам
# Қазақстан — 3 050 адам
# Балтабай — 3 049 адам

== Қарағанды облысы ==

== Қостанай облысы ==

== Ұлытау облысы ==
# '''Жаңаарқа''' — 14 265 адам
# Жәйрем — 9 382 адам

== Шығыс Қазақстан облысы ==

== Атырау облысы ==
=== Атырау қаласы ===
# Аманкелді Иман мешіті (Береке ы/а)
# Анашым мешіті (Мирас ы/а)
# Ат-Тақуа мешіті (Рембаза ы/а)
# ''Геолог ауылдық мешіті''
# Иманғали мешіті
# Қажымұқан Мұңайтпасұлы мешіті (Жұлдыз ы/а)
# Құспан молла мешіті
# Қызылбалық ауылдық мешіті
# Мәулімберген мешіті (Тасқала)
# Сұлтан Бейбарыс мешіті

=== Жылыой ауданы ===
# Жылыой аудандық мешіті (Құлсары)
# Есенгелді Нұршайұлы мешіті (Ақкиізтоғай)
# Қапан қажы мешіті (Шоқпартоғай)
# Қосшағыл ауылдық мешіті
# Майкөмген ауылдық мешіті
# Нұрқас-Сатыбалды мешіті (Жаңа Қаратон)
# Тұрғызба ауылдық мешіті

=== Индер ауданы ===
# Әйіп қажы мешіті (Индербор)
# Есбол ауылдық мешіті
# Жарсуат ауылдық мешіті
# ''Өрлік ауылдық мешіті''
# ''Елтай ауылдық мешіті''
# ''Бөдене ауылдық мешіті''

=== Исатай ауданы ===
# Әйтеке би мешіті (Жанбай)
# Зинеден Құрасұлы мешіті (Аққыстау)
# Қамысқала мешіті (Хамит Ерғалиев)

=== Құрманғазы ауданы ===
# Балқұдық ауылдық мешіті
# Бекмұханбет Халпе мешіті (Сүйіндік)
# Темірәлі мешіті (Құрманғазы)
# ''Шортанбай ауылдық мешіті''

=== Қызылқоға ауданы ===
# Абай Құнанбайұлы мешіті (Қоныстану)
# Абдолла хазрет мешіті (Сағыз)
# Аманияз ата мешіті (Мұқыр)
# Бәйтерек мешіті (Миялы)
# Бөкен би мешіті (Қаракөл)
# ''Жамансор ауылдық мешіті''
# ''Жангелдин ауылдық мешіті''
# ''Жантерек ауылдық мешіті''
# ''Жасқайрат ауылдық мешіті''
# ''Қарабау ауылдық мешіті''
# ''Тасшағыл ауылдық мешіті''

=== Мақат ауданы ===
# Доссор мұсылмандар мешіті
# Мақат аудандық мешіті (Мақат)
# Сатан-Шәмек мешіті (Доссор)

=== Махамбет ауданы ===
# Ақтоғай ауылдық мешіті
# Жәмил мешіті (Талдыкөл)
# Исатай-Махамбет мешіті (Махамбет)
# Қасым хан мешіті (Бейбарыс)
# ''Сарайшық ауылдық мешіті''
# ''Таңдай ауылдық мешіті''</text>
      <sha1>ei8yet8hlmxvd0ncr228jfmkxe2nmzt</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057554</id>
      <parentid>3057550</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T16:57:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ұлытау облысы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6338" xml:space="preserve">== Алматы облысы ==
# '''Ұзынағаш''' — 30 589 адам
# Боралдай — 28 142 адам
# Шелек — 26 688 адам
# '''Өтеген батыр''' — 20 362 адам
# '''Шонжы''' — 18 008 адам
# Жетіген — 15 616 адам
# Бесағаш — 15 458 адам
# [[Шамалған (станция)|Жібек жолы]] — 15 163 адам
# Байсерке — 15 124 адам
# Шамалған — 13 616 адам
# Түрген — 12 116 адам
# Абай — 10 439 адам
# Мұхаметжан Түймебаев — 10 312 адам
# Бәйдібек би — 9 802 адам
# Бәйтерек — 9 679 адам
# Панфилово — 9 575 адам
# '''Кеген''' — 9 049 адам
# Белбұлақ — 8 510 адам
# Кеңдала — 8 474 адам
# Көксай — 7 769 адам
# '''Нарынқол''' — 7 731 адам
# Казцик — 7 704 адам
# Чапаев — 7 307 адам
# Жәпек батыр — 7 238 адам
# Гүлдала — 7 104 адам
# Междуреченское — 6 972 адам
# Өрікті — 6 735 адам
# Қызылқайрат — 6 582 адам
# Покровка — 6 532 адам
# Іргелі — 6 284 адам
# Қорам — 5 979 адам
# Азат — 5 848 адам
# Ават — 5 670 адам
# Ақши — 5 646 адам
# Қараой — 5 577 адам
# Шарын — 5 572 адам
# Жандосов — 5 425 адам
# Малыбай — 5 198 адам
# Қаракемер — 5 045 адам
# '''Бақанас''' — 5 004 адам
# Ақши — 4 923 адам
# Шеңгелді — 4 601 адам
# Тескенсу — 4 443 адам
# Текес — 4 406 адам
# Бөлек — 4 355 адам
# Саймасай — 4 341 адам
# Нұра — 4 327 адам
# Қарабұлақ — 4 208 адам
# Нұра — 4 102 адам
# Хұсайын Бижанов — 4 085 адам
# Қайназар — 4 058 адам
# Бақбақты — 4 048 адам
# Сарыжаз — 4 011 адам
# Еркін — 3 924 адам
# Қызылшарық — 3 758 адам
# Қаражота — 3 728 адам
# Қызылжар — 3 709 адам
# Жалаңаш — 3 691 адам
# Байсейіт — 3 635 адам
# Көктөбе — 3 623 адам
# Қошмәмбет — 3 582 адам
# Райымбек — 3 572 адам
# Қаратұрық — 3 565 адам
# Жаңашар — 3 561 адам
# Қызылту — 3 552 адам
# Сүмбе — 3 545 адам
# Үлкен Ақсу — 3 534 адам
# Ащысай — 3 526 адам
# Береке — 3 511 адам
# Заречное — 3 477 адам
# Қырбалтабай — 3 466 адам
# Ынтымақ — 3 441 адам
# Қайнар — 3 241 адам
# Бекболат Әшекеев — 3 222 адам
# Сарыбастау — 3 129 адам
# Достық — 3 091 адам
# Шалқар — 3 089 адам
# Әйтей — 3 081 адам
# Қазақстан — 3 050 адам
# Балтабай — 3 049 адам

== Қарағанды облысы ==

== Қостанай облысы ==

== Ұлытау облысы ==
# '''Жаңаарқа''' — 14 265 адам
# Жәйрем — 9 382 адам
# Жезқазған — 8 277 адам

== Шығыс Қазақстан облысы ==

== Атырау облысы ==
=== Атырау қаласы ===
# Аманкелді Иман мешіті (Береке ы/а)
# Анашым мешіті (Мирас ы/а)
# Ат-Тақуа мешіті (Рембаза ы/а)
# ''Геолог ауылдық мешіті''
# Иманғали мешіті
# Қажымұқан Мұңайтпасұлы мешіті (Жұлдыз ы/а)
# Құспан молла мешіті
# Қызылбалық ауылдық мешіті
# Мәулімберген мешіті (Тасқала)
# Сұлтан Бейбарыс мешіті

=== Жылыой ауданы ===
# Жылыой аудандық мешіті (Құлсары)
# Есенгелді Нұршайұлы мешіті (Ақкиізтоғай)
# Қапан қажы мешіті (Шоқпартоғай)
# Қосшағыл ауылдық мешіті
# Майкөмген ауылдық мешіті
# Нұрқас-Сатыбалды мешіті (Жаңа Қаратон)
# Тұрғызба ауылдық мешіті

=== Индер ауданы ===
# Әйіп қажы мешіті (Индербор)
# Есбол ауылдық мешіті
# Жарсуат ауылдық мешіті
# ''Өрлік ауылдық мешіті''
# ''Елтай ауылдық мешіті''
# ''Бөдене ауылдық мешіті''

=== Исатай ауданы ===
# Әйтеке би мешіті (Жанбай)
# Зинеден Құрасұлы мешіті (Аққыстау)
# Қамысқала мешіті (Хамит Ерғалиев)

=== Құрманғазы ауданы ===
# Балқұдық ауылдық мешіті
# Бекмұханбет Халпе мешіті (Сүйіндік)
# Темірәлі мешіті (Құрманғазы)
# ''Шортанбай ауылдық мешіті''

=== Қызылқоға ауданы ===
# Абай Құнанбайұлы мешіті (Қоныстану)
# Абдолла хазрет мешіті (Сағыз)
# Аманияз ата мешіті (Мұқыр)
# Бәйтерек мешіті (Миялы)
# Бөкен би мешіті (Қаракөл)
# ''Жамансор ауылдық мешіті''
# ''Жангелдин ауылдық мешіті''
# ''Жантерек ауылдық мешіті''
# ''Жасқайрат ауылдық мешіті''
# ''Қарабау ауылдық мешіті''
# ''Тасшағыл ауылдық мешіті''

=== Мақат ауданы ===
# Доссор мұсылмандар мешіті
# Мақат аудандық мешіті (Мақат)
# Сатан-Шәмек мешіті (Доссор)

=== Махамбет ауданы ===
# Ақтоғай ауылдық мешіті
# Жәмил мешіті (Талдыкөл)
# Исатай-Махамбет мешіті (Махамбет)
# Қасым хан мешіті (Бейбарыс)
# ''Сарайшық ауылдық мешіті''
# ''Таңдай ауылдық мешіті''</text>
      <sha1>ozaaz4ogpwxj85na4842vwuxgjqa2mh</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057567</id>
      <parentid>3057554</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T17:24:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Шығыс Қазақстан облысы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7179" xml:space="preserve">== Алматы облысы ==
# '''Ұзынағаш''' — 30 589 адам
# Боралдай — 28 142 адам
# Шелек — 26 688 адам
# '''Өтеген батыр''' — 20 362 адам
# '''Шонжы''' — 18 008 адам
# Жетіген — 15 616 адам
# Бесағаш — 15 458 адам
# [[Шамалған (станция)|Жібек жолы]] — 15 163 адам
# Байсерке — 15 124 адам
# Шамалған — 13 616 адам
# Түрген — 12 116 адам
# Абай — 10 439 адам
# Мұхаметжан Түймебаев — 10 312 адам
# Бәйдібек би — 9 802 адам
# Бәйтерек — 9 679 адам
# Панфилово — 9 575 адам
# '''Кеген''' — 9 049 адам
# Белбұлақ — 8 510 адам
# Кеңдала — 8 474 адам
# Көксай — 7 769 адам
# '''Нарынқол''' — 7 731 адам
# Казцик — 7 704 адам
# Чапаев — 7 307 адам
# Жәпек батыр — 7 238 адам
# Гүлдала — 7 104 адам
# Междуреченское — 6 972 адам
# Өрікті — 6 735 адам
# Қызылқайрат — 6 582 адам
# Покровка — 6 532 адам
# Іргелі — 6 284 адам
# Қорам — 5 979 адам
# Азат — 5 848 адам
# Ават — 5 670 адам
# Ақши — 5 646 адам
# Қараой — 5 577 адам
# Шарын — 5 572 адам
# Жандосов — 5 425 адам
# Малыбай — 5 198 адам
# Қаракемер — 5 045 адам
# '''Бақанас''' — 5 004 адам
# Ақши — 4 923 адам
# Шеңгелді — 4 601 адам
# Тескенсу — 4 443 адам
# Текес — 4 406 адам
# Бөлек — 4 355 адам
# Саймасай — 4 341 адам
# Нұра — 4 327 адам
# Қарабұлақ — 4 208 адам
# Нұра — 4 102 адам
# Хұсайын Бижанов — 4 085 адам
# Қайназар — 4 058 адам
# Бақбақты — 4 048 адам
# Сарыжаз — 4 011 адам
# Еркін — 3 924 адам
# Қызылшарық — 3 758 адам
# Қаражота — 3 728 адам
# Қызылжар — 3 709 адам
# Жалаңаш — 3 691 адам
# Байсейіт — 3 635 адам
# Көктөбе — 3 623 адам
# Қошмәмбет — 3 582 адам
# Райымбек — 3 572 адам
# Қаратұрық — 3 565 адам
# Жаңашар — 3 561 адам
# Қызылту — 3 552 адам
# Сүмбе — 3 545 адам
# Үлкен Ақсу — 3 534 адам
# Ащысай — 3 526 адам
# Береке — 3 511 адам
# Заречное — 3 477 адам
# Қырбалтабай — 3 466 адам
# Ынтымақ — 3 441 адам
# Қайнар — 3 241 адам
# Бекболат Әшекеев — 3 222 адам
# Сарыбастау — 3 129 адам
# Достық — 3 091 адам
# Шалқар — 3 089 адам
# Әйтей — 3 081 адам
# Қазақстан — 3 050 адам
# Балтабай — 3 049 адам

== Қарағанды облысы ==

== Қостанай облысы ==

== Ұлытау облысы ==
# '''Жаңаарқа''' — 14 265 адам
# Жәйрем — 9 382 адам
# Жезқазған — 8 277 адам

== Шығыс Қазақстан облысы ==
# '''Глубокое''' — 9 652 адам
# Белоусовка — 9 649 адам
# '''Күршім''' — 8 490 адам
# '''Самарское''' — 6 526 адам
# '''Ақжар''' — 6 396 адам
# Усть-Таловка — 5 771 адам
# Жаңа Бұқтырма — 5 591 адам
# '''Үлкен Нарын''' — 5 095 адам
# Меновное — 4 870 адам
# Опытное поле — 4 704 адам
# Первомайский — 4597 адам
# Таврическое — 4 209 адам
# Қасым Қайсенов — 3 966 адам
# Катонқарағай — 3 869 адам
# Жоғарғы Берёзовка — 3 545 адам
# Марқакөл — 3 489 адам
# Черемшанка — 3 300 адам
# Предгорное — 3 277 адам
# Прапорщиково — 3 174 адам

== Атырау облысы ==
=== Атырау қаласы ===
# Аманкелді Иман мешіті (Береке ы/а)
# Анашым мешіті (Мирас ы/а)
# Ат-Тақуа мешіті (Рембаза ы/а)
# ''Геолог ауылдық мешіті''
# Иманғали мешіті
# Қажымұқан Мұңайтпасұлы мешіті (Жұлдыз ы/а)
# Құспан молла мешіті
# Қызылбалық ауылдық мешіті
# Мәулімберген мешіті (Тасқала)
# Сұлтан Бейбарыс мешіті

=== Жылыой ауданы ===
# Жылыой аудандық мешіті (Құлсары)
# Есенгелді Нұршайұлы мешіті (Ақкиізтоғай)
# Қапан қажы мешіті (Шоқпартоғай)
# Қосшағыл ауылдық мешіті
# Майкөмген ауылдық мешіті
# Нұрқас-Сатыбалды мешіті (Жаңа Қаратон)
# Тұрғызба ауылдық мешіті

=== Индер ауданы ===
# Әйіп қажы мешіті (Индербор)
# Есбол ауылдық мешіті
# Жарсуат ауылдық мешіті
# ''Өрлік ауылдық мешіті''
# ''Елтай ауылдық мешіті''
# ''Бөдене ауылдық мешіті''

=== Исатай ауданы ===
# Әйтеке би мешіті (Жанбай)
# Зинеден Құрасұлы мешіті (Аққыстау)
# Қамысқала мешіті (Хамит Ерғалиев)

=== Құрманғазы ауданы ===
# Балқұдық ауылдық мешіті
# Бекмұханбет Халпе мешіті (Сүйіндік)
# Темірәлі мешіті (Құрманғазы)
# ''Шортанбай ауылдық мешіті''

=== Қызылқоға ауданы ===
# Абай Құнанбайұлы мешіті (Қоныстану)
# Абдолла хазрет мешіті (Сағыз)
# Аманияз ата мешіті (Мұқыр)
# Бәйтерек мешіті (Миялы)
# Бөкен би мешіті (Қаракөл)
# ''Жамансор ауылдық мешіті''
# ''Жангелдин ауылдық мешіті''
# ''Жантерек ауылдық мешіті''
# ''Жасқайрат ауылдық мешіті''
# ''Қарабау ауылдық мешіті''
# ''Тасшағыл ауылдық мешіті''

=== Мақат ауданы ===
# Доссор мұсылмандар мешіті
# Мақат аудандық мешіті (Мақат)
# Сатан-Шәмек мешіті (Доссор)

=== Махамбет ауданы ===
# Ақтоғай ауылдық мешіті
# Жәмил мешіті (Талдыкөл)
# Исатай-Махамбет мешіті (Махамбет)
# Қасым хан мешіті (Бейбарыс)
# ''Сарайшық ауылдық мешіті''
# ''Таңдай ауылдық мешіті''</text>
      <sha1>1jlt53abdd4son8fkvdyde6s5reuiog</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057570</id>
      <parentid>3057567</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T17:59:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Қарағанды облысы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8150" xml:space="preserve">== Алматы облысы ==
# '''Ұзынағаш''' — 30 589 адам
# Боралдай — 28 142 адам
# Шелек — 26 688 адам
# '''Өтеген батыр''' — 20 362 адам
# '''Шонжы''' — 18 008 адам
# Жетіген — 15 616 адам
# Бесағаш — 15 458 адам
# [[Шамалған (станция)|Жібек жолы]] — 15 163 адам
# Байсерке — 15 124 адам
# Шамалған — 13 616 адам
# Түрген — 12 116 адам
# Абай — 10 439 адам
# Мұхаметжан Түймебаев — 10 312 адам
# Бәйдібек би — 9 802 адам
# Бәйтерек — 9 679 адам
# Панфилово — 9 575 адам
# '''Кеген''' — 9 049 адам
# Белбұлақ — 8 510 адам
# Кеңдала — 8 474 адам
# Көксай — 7 769 адам
# '''Нарынқол''' — 7 731 адам
# Казцик — 7 704 адам
# Чапаев — 7 307 адам
# Жәпек батыр — 7 238 адам
# Гүлдала — 7 104 адам
# Междуреченское — 6 972 адам
# Өрікті — 6 735 адам
# Қызылқайрат — 6 582 адам
# Покровка — 6 532 адам
# Іргелі — 6 284 адам
# Қорам — 5 979 адам
# Азат — 5 848 адам
# Ават — 5 670 адам
# Ақши — 5 646 адам
# Қараой — 5 577 адам
# Шарын — 5 572 адам
# Жандосов — 5 425 адам
# Малыбай — 5 198 адам
# Қаракемер — 5 045 адам
# '''Бақанас''' — 5 004 адам
# Ақши — 4 923 адам
# Шеңгелді — 4 601 адам
# Тескенсу — 4 443 адам
# Текес — 4 406 адам
# Бөлек — 4 355 адам
# Саймасай — 4 341 адам
# Нұра — 4 327 адам
# Қарабұлақ — 4 208 адам
# Нұра — 4 102 адам
# Хұсайын Бижанов — 4 085 адам
# Қайназар — 4 058 адам
# Бақбақты — 4 048 адам
# Сарыжаз — 4 011 адам
# Еркін — 3 924 адам
# Қызылшарық — 3 758 адам
# Қаражота — 3 728 адам
# Қызылжар — 3 709 адам
# Жалаңаш — 3 691 адам
# Байсейіт — 3 635 адам
# Көктөбе — 3 623 адам
# Қошмәмбет — 3 582 адам
# Райымбек — 3 572 адам
# Қаратұрық — 3 565 адам
# Жаңашар — 3 561 адам
# Қызылту — 3 552 адам
# Сүмбе — 3 545 адам
# Үлкен Ақсу — 3 534 адам
# Ащысай — 3 526 адам
# Береке — 3 511 адам
# Заречное — 3 477 адам
# Қырбалтабай — 3 466 адам
# Ынтымақ — 3 441 адам
# Қайнар — 3 241 адам
# Бекболат Әшекеев — 3 222 адам
# Сарыбастау — 3 129 адам
# Достық — 3 091 адам
# Шалқар — 3 089 адам
# Әйтей — 3 081 адам
# Қазақстан — 3 050 адам
# Балтабай — 3 049 адам

== Қарағанды облысы ==
# Ақадыр — 9 612 адам
# Топар — 9 314 адам
# Шахан — 8 289 адам
# Ақтас — 8 252 адам
# '''Осакаровка''' — 8 046 адам
# Ақтау — 6 906 адам
# Новодолинский — 6 365 адам
# Молодёжный — 6 139 адам
# '''Нұра''' — 5 956 адам
# '''Ботақара''' — 5 351 адам
# Долинка — 5 350 адам
# Қарағайлы — 4 850 адам
# '''Ақсу-Аюлы''' — 4 586 адам
# Сарышаған — 4 429 адам
# Қушоқы — 4 308 адам
# ''Қоңырат'' — 4 091 адам
# Ғабиден Мұстафин — 4 078 адам
# Доскей — 4 027 адам
# Сәкен Сейфуллин — 3 696 адам
# Саяқ — 3 669 адам
# Үштөбе — 3 519 адам
# Егіндібұлақ — 3 399 адам
# Ақжал — 3 397 адам
# Дубовка — 3 393 адам
# '''Ақтоғай''' — 3 145 адам

== Қостанай облысы ==

== Ұлытау облысы ==
# '''Жаңаарқа''' — 14 265 адам
# Жәйрем — 9 382 адам
# Жезқазған — 8 277 адам

== Шығыс Қазақстан облысы ==
# '''Глубокое''' — 9 652 адам
# Белоусовка — 9 649 адам
# '''Күршім''' — 8 490 адам
# '''Самарское''' — 6 526 адам
# '''Ақжар''' — 6 396 адам
# Усть-Таловка — 5 771 адам
# Жаңа Бұқтырма — 5 591 адам
# '''Үлкен Нарын''' — 5 095 адам
# Меновное — 4 870 адам
# Опытное поле — 4 704 адам
# Первомайский — 4597 адам
# Таврическое — 4 209 адам
# Қасым Қайсенов — 3 966 адам
# Катонқарағай — 3 869 адам
# Жоғарғы Берёзовка — 3 545 адам
# Марқакөл — 3 489 адам
# Черемшанка — 3 300 адам
# Предгорное — 3 277 адам
# Прапорщиково — 3 174 адам

== Атырау облысы ==
=== Атырау қаласы ===
# Аманкелді Иман мешіті (Береке ы/а)
# Анашым мешіті (Мирас ы/а)
# Ат-Тақуа мешіті (Рембаза ы/а)
# ''Геолог ауылдық мешіті''
# Иманғали мешіті
# Қажымұқан Мұңайтпасұлы мешіті (Жұлдыз ы/а)
# Құспан молла мешіті
# Қызылбалық ауылдық мешіті
# Мәулімберген мешіті (Тасқала)
# Сұлтан Бейбарыс мешіті

=== Жылыой ауданы ===
# Жылыой аудандық мешіті (Құлсары)
# Есенгелді Нұршайұлы мешіті (Ақкиізтоғай)
# Қапан қажы мешіті (Шоқпартоғай)
# Қосшағыл ауылдық мешіті
# Майкөмген ауылдық мешіті
# Нұрқас-Сатыбалды мешіті (Жаңа Қаратон)
# Тұрғызба ауылдық мешіті

=== Индер ауданы ===
# Әйіп қажы мешіті (Индербор)
# Есбол ауылдық мешіті
# Жарсуат ауылдық мешіті
# ''Өрлік ауылдық мешіті''
# ''Елтай ауылдық мешіті''
# ''Бөдене ауылдық мешіті''

=== Исатай ауданы ===
# Әйтеке би мешіті (Жанбай)
# Зинеден Құрасұлы мешіті (Аққыстау)
# Қамысқала мешіті (Хамит Ерғалиев)

=== Құрманғазы ауданы ===
# Балқұдық ауылдық мешіті
# Бекмұханбет Халпе мешіті (Сүйіндік)
# Темірәлі мешіті (Құрманғазы)
# ''Шортанбай ауылдық мешіті''

=== Қызылқоға ауданы ===
# Абай Құнанбайұлы мешіті (Қоныстану)
# Абдолла хазрет мешіті (Сағыз)
# Аманияз ата мешіті (Мұқыр)
# Бәйтерек мешіті (Миялы)
# Бөкен би мешіті (Қаракөл)
# ''Жамансор ауылдық мешіті''
# ''Жангелдин ауылдық мешіті''
# ''Жантерек ауылдық мешіті''
# ''Жасқайрат ауылдық мешіті''
# ''Қарабау ауылдық мешіті''
# ''Тасшағыл ауылдық мешіті''

=== Мақат ауданы ===
# Доссор мұсылмандар мешіті
# Мақат аудандық мешіті (Мақат)
# Сатан-Шәмек мешіті (Доссор)

=== Махамбет ауданы ===
# Ақтоғай ауылдық мешіті
# Жәмил мешіті (Талдыкөл)
# Исатай-Махамбет мешіті (Махамбет)
# Қасым хан мешіті (Бейбарыс)
# ''Сарайшық ауылдық мешіті''
# ''Таңдай ауылдық мешіті''</text>
      <sha1>r15pcgx5mkwwpbazlxpu2wcn7mcbyd2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057695</id>
      <parentid>3057570</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T10:33:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Қостанай облысы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8987" xml:space="preserve">== Алматы облысы ==
# '''Ұзынағаш''' — 30 589 адам
# Боралдай — 28 142 адам
# Шелек — 26 688 адам
# '''Өтеген батыр''' — 20 362 адам
# '''Шонжы''' — 18 008 адам
# Жетіген — 15 616 адам
# Бесағаш — 15 458 адам
# [[Шамалған (станция)|Жібек жолы]] — 15 163 адам
# Байсерке — 15 124 адам
# Шамалған — 13 616 адам
# Түрген — 12 116 адам
# Абай — 10 439 адам
# Мұхаметжан Түймебаев — 10 312 адам
# Бәйдібек би — 9 802 адам
# Бәйтерек — 9 679 адам
# Панфилово — 9 575 адам
# '''Кеген''' — 9 049 адам
# Белбұлақ — 8 510 адам
# Кеңдала — 8 474 адам
# Көксай — 7 769 адам
# '''Нарынқол''' — 7 731 адам
# Казцик — 7 704 адам
# Чапаев — 7 307 адам
# Жәпек батыр — 7 238 адам
# Гүлдала — 7 104 адам
# Междуреченское — 6 972 адам
# Өрікті — 6 735 адам
# Қызылқайрат — 6 582 адам
# Покровка — 6 532 адам
# Іргелі — 6 284 адам
# Қорам — 5 979 адам
# Азат — 5 848 адам
# Ават — 5 670 адам
# Ақши — 5 646 адам
# Қараой — 5 577 адам
# Шарын — 5 572 адам
# Жандосов — 5 425 адам
# Малыбай — 5 198 адам
# Қаракемер — 5 045 адам
# '''Бақанас''' — 5 004 адам
# Ақши — 4 923 адам
# Шеңгелді — 4 601 адам
# Тескенсу — 4 443 адам
# Текес — 4 406 адам
# Бөлек — 4 355 адам
# Саймасай — 4 341 адам
# Нұра — 4 327 адам
# Қарабұлақ — 4 208 адам
# Нұра — 4 102 адам
# Хұсайын Бижанов — 4 085 адам
# Қайназар — 4 058 адам
# Бақбақты — 4 048 адам
# Сарыжаз — 4 011 адам
# Еркін — 3 924 адам
# Қызылшарық — 3 758 адам
# Қаражота — 3 728 адам
# Қызылжар — 3 709 адам
# Жалаңаш — 3 691 адам
# Байсейіт — 3 635 адам
# Көктөбе — 3 623 адам
# Қошмәмбет — 3 582 адам
# Райымбек — 3 572 адам
# Қаратұрық — 3 565 адам
# Жаңашар — 3 561 адам
# Қызылту — 3 552 адам
# Сүмбе — 3 545 адам
# Үлкен Ақсу — 3 534 адам
# Ащысай — 3 526 адам
# Береке — 3 511 адам
# Заречное — 3 477 адам
# Қырбалтабай — 3 466 адам
# Ынтымақ — 3 441 адам
# Қайнар — 3 241 адам
# Бекболат Әшекеев — 3 222 адам
# Сарыбастау — 3 129 адам
# Достық — 3 091 адам
# Шалқар — 3 089 адам
# Әйтей — 3 081 адам
# Қазақстан — 3 050 адам
# Балтабай — 3 049 адам

== Қарағанды облысы ==
# Ақадыр — 9 612 адам
# Топар — 9 314 адам
# Шахан — 8 289 адам
# Ақтас — 8 252 адам
# '''Осакаровка''' — 8 046 адам
# Ақтау — 6 906 адам
# Новодолинский — 6 365 адам
# Молодёжный — 6 139 адам
# '''Нұра''' — 5 956 адам
# '''Ботақара''' — 5 351 адам
# Долинка — 5 350 адам
# Қарағайлы — 4 850 адам
# '''Ақсу-Аюлы''' — 4 586 адам
# Сарышаған — 4 429 адам
# Қушоқы — 4 308 адам
# ''Қоңырат'' — 4 091 адам
# Ғабиден Мұстафин — 4 078 адам
# Доскей — 4 027 адам
# Сәкен Сейфуллин — 3 696 адам
# Саяқ — 3 669 адам
# Үштөбе — 3 519 адам
# Егіндібұлақ — 3 399 адам
# Ақжал — 3 397 адам
# Дубовка — 3 393 адам
# '''Ақтоғай''' — 3 145 адам

== Қостанай облысы ==
# '''Әулиекөл''' — 11 692 адам
# Қашар — 11 357 адам
# '''Қарабалық''' — 11 080 адам
# '''Боровской''' — 9 781 адам
# Құсмұрын — 9 633 адам
# '''Сарыкөл''' — 9 469 адам
# '''Амангелді''' — 7 569 адам
# Аманқарағай — 7 304 адам
# Тобыл — 6 895 адам
# '''Фёдоровка''' — 6 410 адам
# '''Ұзынкөл''' — 6 378 адам
# Заречное — 5 804 адам
# '''Торғай''' — 5 767 адам
# '''Қамысты''' — 5 344 адам
# '''Денисовка''' — 5 196 адам
# '''Қарамеңді''' — 4 694 адам
# '''Әйет''' — 3 952 адам
# Октябрьский — 3 737 адам
# '''Қарасу''' — 3 728 адам
# Октябрьское — 3 034 адам

== Ұлытау облысы ==
# '''Жаңаарқа''' — 14 265 адам
# Жәйрем — 9 382 адам
# Жезқазған — 8 277 адам

== Шығыс Қазақстан облысы ==
# '''Глубокое''' — 9 652 адам
# Белоусовка — 9 649 адам
# '''Күршім''' — 8 490 адам
# '''Самарское''' — 6 526 адам
# '''Ақжар''' — 6 396 адам
# Усть-Таловка — 5 771 адам
# Жаңа Бұқтырма — 5 591 адам
# '''Үлкен Нарын''' — 5 095 адам
# Меновное — 4 870 адам
# Опытное поле — 4 704 адам
# Первомайский — 4597 адам
# Таврическое — 4 209 адам
# Қасым Қайсенов — 3 966 адам
# Катонқарағай — 3 869 адам
# Жоғарғы Берёзовка — 3 545 адам
# Марқакөл — 3 489 адам
# Черемшанка — 3 300 адам
# Предгорное — 3 277 адам
# Прапорщиково — 3 174 адам

== Атырау облысы ==
=== Атырау қаласы ===
# Аманкелді Иман мешіті (Береке ы/а)
# Анашым мешіті (Мирас ы/а)
# Ат-Тақуа мешіті (Рембаза ы/а)
# ''Геолог ауылдық мешіті''
# Иманғали мешіті
# Қажымұқан Мұңайтпасұлы мешіті (Жұлдыз ы/а)
# Құспан молла мешіті
# Қызылбалық ауылдық мешіті
# Мәулімберген мешіті (Тасқала)
# Сұлтан Бейбарыс мешіті

=== Жылыой ауданы ===
# Жылыой аудандық мешіті (Құлсары)
# Есенгелді Нұршайұлы мешіті (Ақкиізтоғай)
# Қапан қажы мешіті (Шоқпартоғай)
# Қосшағыл ауылдық мешіті
# Майкөмген ауылдық мешіті
# Нұрқас-Сатыбалды мешіті (Жаңа Қаратон)
# Тұрғызба ауылдық мешіті

=== Индер ауданы ===
# Әйіп қажы мешіті (Индербор)
# Есбол ауылдық мешіті
# Жарсуат ауылдық мешіті
# ''Өрлік ауылдық мешіті''
# ''Елтай ауылдық мешіті''
# ''Бөдене ауылдық мешіті''

=== Исатай ауданы ===
# Әйтеке би мешіті (Жанбай)
# Зинеден Құрасұлы мешіті (Аққыстау)
# Қамысқала мешіті (Хамит Ерғалиев)

=== Құрманғазы ауданы ===
# Балқұдық ауылдық мешіті
# Бекмұханбет Халпе мешіті (Сүйіндік)
# Темірәлі мешіті (Құрманғазы)
# ''Шортанбай ауылдық мешіті''

=== Қызылқоға ауданы ===
# Абай Құнанбайұлы мешіті (Қоныстану)
# Абдолла хазрет мешіті (Сағыз)
# Аманияз ата мешіті (Мұқыр)
# Бәйтерек мешіті (Миялы)
# Бөкен би мешіті (Қаракөл)
# ''Жамансор ауылдық мешіті''
# ''Жангелдин ауылдық мешіті''
# ''Жантерек ауылдық мешіті''
# ''Жасқайрат ауылдық мешіті''
# ''Қарабау ауылдық мешіті''
# ''Тасшағыл ауылдық мешіті''

=== Мақат ауданы ===
# Доссор мұсылмандар мешіті
# Мақат аудандық мешіті (Мақат)
# Сатан-Шәмек мешіті (Доссор)

=== Махамбет ауданы ===
# Ақтоғай ауылдық мешіті
# Жәмил мешіті (Талдыкөл)
# Исатай-Махамбет мешіті (Махамбет)
# Қасым хан мешіті (Бейбарыс)
# ''Сарайшық ауылдық мешіті''
# ''Таңдай ауылдық мешіті''</text>
      <sha1>njbebnqq8tkde56q3ivd9s6rett51s4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057704</id>
      <parentid>3057695</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T11:11:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Кіріспе бөлімін өңдеді */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11607" xml:space="preserve">== Алматы облысы ==
# '''Ұзынағаш''' — 30 589 адам
# Боралдай — 28 142 адам
# Шелек — 26 688 адам
# '''Өтеген батыр''' — 20 362 адам
# '''Шонжы''' — 18 008 адам
# Жетіген — 15 616 адам
# Бесағаш — 15 458 адам
# [[Шамалған (станция)|Жібек жолы]] — 15 163 адам
# Байсерке — 15 124 адам
# Шамалған — 13 616 адам
# Түрген — 12 116 адам
# Абай — 10 439 адам
# Мұхаметжан Түймебаев — 10 312 адам
# Бәйдібек би — 9 802 адам
# Бәйтерек — 9 679 адам
# Панфилово — 9 575 адам
# '''Кеген''' — 9 049 адам
# Белбұлақ — 8 510 адам
# Кеңдала — 8 474 адам
# Көксай — 7 769 адам
# '''Нарынқол''' — 7 731 адам
# Казцик — 7 704 адам
# Чапаев — 7 307 адам
# Жәпек батыр — 7 238 адам
# Гүлдала — 7 104 адам
# Междуреченское — 6 972 адам
# Өрікті — 6 735 адам
# Қызылқайрат — 6 582 адам
# Покровка — 6 532 адам
# Іргелі — 6 284 адам
# Қорам — 5 979 адам
# Азат — 5 848 адам
# Ават — 5 670 адам
# Ақши — 5 646 адам
# Қараой — 5 577 адам
# Шарын — 5 572 адам
# Жандосов — 5 425 адам
# Малыбай — 5 198 адам
# Қаракемер — 5 045 адам
# '''Бақанас''' — 5 004 адам
# Ақши — 4 923 адам
# Шеңгелді — 4 601 адам
# Тескенсу — 4 443 адам
# Текес — 4 406 адам
# Бөлек — 4 355 адам
# Саймасай — 4 341 адам
# Нұра — 4 327 адам
# Қарабұлақ — 4 208 адам
# Нұра — 4 102 адам
# Хұсайын Бижанов — 4 085 адам
# Қайназар — 4 058 адам
# Бақбақты — 4 048 адам
# Сарыжаз — 4 011 адам
# Еркін — 3 924 адам
# Қызылшарық — 3 758 адам
# Қаражота — 3 728 адам
# Қызылжар — 3 709 адам
# Жалаңаш — 3 691 адам
# Байсейіт — 3 635 адам
# Көктөбе — 3 623 адам
# Қошмәмбет — 3 582 адам
# Райымбек — 3 572 адам
# Қаратұрық — 3 565 адам
# Жаңашар — 3 561 адам
# Қызылту — 3 552 адам
# Сүмбе — 3 545 адам
# Үлкен Ақсу — 3 534 адам
# Ащысай — 3 526 адам
# Береке — 3 511 адам
# Заречное — 3 477 адам
# Қырбалтабай — 3 466 адам
# Ынтымақ — 3 441 адам
# Қайнар — 3 241 адам
# Бекболат Әшекеев — 3 222 адам
# Сарыбастау — 3 129 адам
# Достық — 3 091 адам
# Шалқар — 3 089 адам
# Әйтей — 3 081 адам
# Қазақстан — 3 050 адам
# Балтабай — 3 049 адам

== Қарағанды облысы ==
# [[Ағадыр|Ақадыр]] — 9 612 адам
# [[Топар (Қарағанды облысы)|Топар]] — 9 314 адам
# [[Шахан (Қарағанды облысы)|Шахан]] — 8 289 адам
# [[Ақтас (Саран қалалық әкімдігі)|Ақтас]] — 8 252 адам
# '''[[Осакаровка]]''' — 8 046 адам
# [[Ақтау (кент)|Ақтау]] — 6 906 адам
# [[Новодолинский]] — 6 365 адам
# [[Молодежный (Қарағанды облысы)|Молодёжный]] — 6 139 адам
# '''[[Нұра (Нұра ауданы)|Нұра]]''' — 5 956 адам
# '''[[Ботақара (кент, Ботақара кенттік әкімдігі)|Ботақара]]''' — 5 351 адам
# [[Долинка (Қарағанды облысы)|Долинка]] — 5 350 адам
# [[Қарағайлы (Қарқаралы ауданы)|Қарағайлы]] — 4 850 адам
# '''[[Ақсу-Аюлы]]''' — 4 586 адам
# [[Сарышаған (кент)|Сарышаған]] — 4 429 адам
# [[Қушоқы]] — 4 308 адам
# ''[[Қоңырат (кент)|Қоңырат]]'' — 4 091 адам
# [[Ғабиден Мұстафин кенті|Ғабиден Мұстафин]] — 4 078 адам
# [[Доскей]] — 4 027 адам
# [[Сәкен Сейфуллин (кент)|Сәкен Сейфуллин]] — 3 696 адам
# [[Саяқ (кент)|Саяқ]] — 3 669 адам
# [[Үштөбе (Қарағанды облысы)|Үштөбе]] — 3 519 адам
# [[Егіндібұлақ (Қарағанды облысы)|Егіндібұлақ]] — 3 399 адам
# [[Ақжал (Қарағанды облысы)|Ақжал]] — 3 397 адам
# [[Дубовка (Қарағанды облысы)|Дубовка]] — 3 393 адам
# '''[[Ақтоғай (Қарағанды облысы)|Ақтоғай]]''' — 3 145 адам

== Қостанай облысы ==
# '''[[Әулиекөл]]''' — 11 692 адам
# [[Қашар (кент)|Қашар]] — 11 357 адам
# '''[[Қарабалық (кент)|Қарабалық]]''' — 11 080 адам
# '''[[Боровской]]''' — 9 781 адам
# [[Құсмұрын (кент)|Құсмұрын]] — 9 633 адам
# '''[[Сарыкөл (Сарыкөл ауданы)|Сарыкөл]]''' — 9 469 адам
# '''[[Амангелді (Амангелді ауданы)|Амангелді]]''' — 7 569 адам
# [[Аманқарағай]] — 7 304 адам
# [[Тобыл (кент, Бейімбет Майлин ауданы)|Тобыл]] — 6 895 адам
# '''[[Федоровка (Федоров ауданы)|Фёдоровка]]''' — 6 410 адам
# '''[[Ұзынкөл (Қостанай облысы)|Ұзынкөл]]''' — 6 378 адам
# [[Заречное (Қостанай облысы)|Заречное]] — 5 804 адам
# '''[[Торғай (Қостанай облысы)|Торғай]]''' — 5 767 адам
# '''[[Қамысты (Қостанай облысы)|Қамысты]]''' — 5 344 адам
# '''[[Денисовка (Қостанай облысы)|Денисовка]]''' — 5 196 адам
# '''[[Қарамеңді]]''' — 4 694 адам
# '''[[Әйет (Бейімбет Майлин ауданы)|Әйет]]''' — 3 952 адам
# [[Октябрьский (Қостанай облысы)|Октябрьский]] — 3 737 адам
# '''[[Қарасу (Қарасу ауданы)|Қарасу]]''' — 3 728 адам
# [[Октябрьское (Қарасу ауданы)|Октябрьское]] — 3 034 адам

== Ұлытау облысы ==
# '''[[Жаңаарқа]]''' — 14 265 адам
# [[Жәйрем]] — 9 382 адам
# [[Жезқазған (кент)|Жезқазған]] — 8 277 адам

== Шығыс Қазақстан облысы ==
# '''[[Глубокое (Шығыс Қазақстан облысы)|Глубокое]]''' — 9 652 адам
# [[Белоусовка (Шығыс Қазақстан облысы)|Белоусовка]] — 9 649 адам
# '''[[Күршім]]''' — 8 490 адам
# '''[[Самарское (Шығыс Қазақстан облысы)|Самарское]]''' — 6 526 адам
# '''[[Ақжар (Шығыс Қазақстан облысы)|Ақжар]]''' — 6 396 адам
# [[Усть-Таловка]] — 5 771 адам
# [[Жаңа Бұқтырма]] — 5 591 адам
# '''[[Үлкен Нарын]]''' — 5 095 адам
# [[Меновное]] — 4 870 адам
# [[Опытное поле (Шығыс Қазақстан облысы)|Опытное поле]] — 4 704 адам
# [[Первомайский (Шығыс Қазақстан облысы)|Первомайский]] — 4597 адам
# [[Таврическое (Шығыс Қазақстан облысы)|Таврическое]] — 4 209 адам
# [[Қасым Қайсенов кенті|Қасым Қайсенов]] — 3 966 адам
# [[Катонқарағай]] — 3 869 адам
# [[Жоғарғы Березовка (Шығыс Қазақстан облысы)|Жоғарғы Берёзовка]] — 3 545 адам
# [[Марқакөл (ауыл)|Марқакөл]] — 3 489 адам
# [[Черемшанка (Шығыс Қазақстан облысы)|Черемшанка]] — 3 300 адам
# [[Предгорное (Шығыс Қазақстан облысы)|Предгорное]] — 3 277 адам
# [[Прапорщиково]] — 3 174 адам

== Атырау облысы ==
=== Атырау қаласы ===
# Аманкелді Иман мешіті (Береке ы/а)
# Анашым мешіті (Мирас ы/а)
# Ат-Тақуа мешіті (Рембаза ы/а)
# ''Геолог ауылдық мешіті''
# Иманғали мешіті
# Қажымұқан Мұңайтпасұлы мешіті (Жұлдыз ы/а)
# Құспан молла мешіті
# Қызылбалық ауылдық мешіті
# Мәулімберген мешіті (Тасқала)
# Сұлтан Бейбарыс мешіті

=== Жылыой ауданы ===
# Жылыой аудандық мешіті (Құлсары)
# Есенгелді Нұршайұлы мешіті (Ақкиізтоғай)
# Қапан қажы мешіті (Шоқпартоғай)
# Қосшағыл ауылдық мешіті
# Майкөмген ауылдық мешіті
# Нұрқас-Сатыбалды мешіті (Жаңа Қаратон)
# Тұрғызба ауылдық мешіті

=== Индер ауданы ===
# Әйіп қажы мешіті (Индербор)
# Есбол ауылдық мешіті
# Жарсуат ауылдық мешіті
# ''Өрлік ауылдық мешіті''
# ''Елтай ауылдық мешіті''
# ''Бөдене ауылдық мешіті''

=== Исатай ауданы ===
# Әйтеке би мешіті (Жанбай)
# Зинеден Құрасұлы мешіті (Аққыстау)
# Қамысқала мешіті (Хамит Ерғалиев)

=== Құрманғазы ауданы ===
# Балқұдық ауылдық мешіті
# Бекмұханбет Халпе мешіті (Сүйіндік)
# Темірәлі мешіті (Құрманғазы)
# ''Шортанбай ауылдық мешіті''

=== Қызылқоға ауданы ===
# Абай Құнанбайұлы мешіті (Қоныстану)
# Абдолла хазрет мешіті (Сағыз)
# Аманияз ата мешіті (Мұқыр)
# Бәйтерек мешіті (Миялы)
# Бөкен би мешіті (Қаракөл)
# ''Жамансор ауылдық мешіті''
# ''Жангелдин ауылдық мешіті''
# ''Жантерек ауылдық мешіті''
# ''Жасқайрат ауылдық мешіті''
# ''Қарабау ауылдық мешіті''
# ''Тасшағыл ауылдық мешіті''

=== Мақат ауданы ===
# Доссор мұсылмандар мешіті
# Мақат аудандық мешіті (Мақат)
# Сатан-Шәмек мешіті (Доссор)

=== Махамбет ауданы ===
# Ақтоғай ауылдық мешіті
# Жәмил мешіті (Талдыкөл)
# Исатай-Махамбет мешіті (Махамбет)
# Қасым хан мешіті (Бейбарыс)
# ''Сарайшық ауылдық мешіті''
# ''Таңдай ауылдық мешіті''</text>
      <sha1>opf8tuqcn2vwpiqdljxy4gzo9ecpye7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057706</id>
      <parentid>3057704</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T11:15:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7956" xml:space="preserve">== Алматы облысы ==
# '''Ұзынағаш''' — 30 589 адам
# Боралдай — 28 142 адам
# Шелек — 26 688 адам
# '''Өтеген батыр''' — 20 362 адам
# '''Шонжы''' — 18 008 адам
# Жетіген — 15 616 адам
# Бесағаш — 15 458 адам
# [[Шамалған (станция)|Жібек жолы]] — 15 163 адам
# Байсерке — 15 124 адам
# Шамалған — 13 616 адам
# Түрген — 12 116 адам
# Абай — 10 439 адам
# Мұхаметжан Түймебаев — 10 312 адам
# Бәйдібек би — 9 802 адам
# Бәйтерек — 9 679 адам
# Панфилово — 9 575 адам
# '''Кеген''' — 9 049 адам
# Белбұлақ — 8 510 адам
# Кеңдала — 8 474 адам
# Көксай — 7 769 адам
# '''Нарынқол''' — 7 731 адам
# Казцик — 7 704 адам
# Чапаев — 7 307 адам
# Жәпек батыр — 7 238 адам
# Гүлдала — 7 104 адам
# Междуреченское — 6 972 адам
# Өрікті — 6 735 адам
# Қызылқайрат — 6 582 адам
# Покровка — 6 532 адам
# Іргелі — 6 284 адам
# Қорам — 5 979 адам
# Азат — 5 848 адам
# Ават — 5 670 адам
# Ақши — 5 646 адам
# Қараой — 5 577 адам
# Шарын — 5 572 адам
# Жандосов — 5 425 адам
# Малыбай — 5 198 адам
# Қаракемер — 5 045 адам
# '''Бақанас''' — 5 004 адам
# Ақши — 4 923 адам
# Шеңгелді — 4 601 адам
# Тескенсу — 4 443 адам
# Текес — 4 406 адам
# Бөлек — 4 355 адам
# Саймасай — 4 341 адам
# Нұра — 4 327 адам
# Қарабұлақ — 4 208 адам
# Нұра — 4 102 адам
# Хұсайын Бижанов — 4 085 адам
# Қайназар — 4 058 адам
# Бақбақты — 4 048 адам
# Сарыжаз — 4 011 адам
# Еркін — 3 924 адам
# Қызылшарық — 3 758 адам
# Қаражота — 3 728 адам
# Қызылжар — 3 709 адам
# Жалаңаш — 3 691 адам
# Байсейіт — 3 635 адам
# Көктөбе — 3 623 адам
# Қошмәмбет — 3 582 адам
# Райымбек — 3 572 адам
# Қаратұрық — 3 565 адам
# Жаңашар — 3 561 адам
# Қызылту — 3 552 адам
# Сүмбе — 3 545 адам
# Үлкен Ақсу — 3 534 адам
# Ащысай — 3 526 адам
# Береке — 3 511 адам
# Заречное — 3 477 адам
# Қырбалтабай — 3 466 адам
# Ынтымақ — 3 441 адам
# Қайнар — 3 241 адам
# Бекболат Әшекеев — 3 222 адам
# Сарыбастау — 3 129 адам
# Достық — 3 091 адам
# Шалқар — 3 089 адам
# Әйтей — 3 081 адам
# Қазақстан — 3 050 адам
# Балтабай — 3 049 адам


== Ұлытау облысы ==
# '''[[Жаңаарқа]]''' — 14 265 адам
# [[Жәйрем]] — 9 382 адам
# [[Жезқазған (кент)|Жезқазған]] — 8 277 адам

== Шығыс Қазақстан облысы ==
# '''[[Глубокое (Шығыс Қазақстан облысы)|Глубокое]]''' — 9 652 адам
# [[Белоусовка (Шығыс Қазақстан облысы)|Белоусовка]] — 9 649 адам
# '''[[Күршім]]''' — 8 490 адам
# '''[[Самарское (Шығыс Қазақстан облысы)|Самарское]]''' — 6 526 адам
# '''[[Ақжар (Шығыс Қазақстан облысы)|Ақжар]]''' — 6 396 адам
# [[Усть-Таловка]] — 5 771 адам
# [[Жаңа Бұқтырма]] — 5 591 адам
# '''[[Үлкен Нарын]]''' — 5 095 адам
# [[Меновное]] — 4 870 адам
# [[Опытное поле (Шығыс Қазақстан облысы)|Опытное поле]] — 4 704 адам
# [[Первомайский (Шығыс Қазақстан облысы)|Первомайский]] — 4597 адам
# [[Таврическое (Шығыс Қазақстан облысы)|Таврическое]] — 4 209 адам
# [[Қасым Қайсенов кенті|Қасым Қайсенов]] — 3 966 адам
# [[Катонқарағай]] — 3 869 адам
# [[Жоғарғы Березовка (Шығыс Қазақстан облысы)|Жоғарғы Берёзовка]] — 3 545 адам
# [[Марқакөл (ауыл)|Марқакөл]] — 3 489 адам
# [[Черемшанка (Шығыс Қазақстан облысы)|Черемшанка]] — 3 300 адам
# [[Предгорное (Шығыс Қазақстан облысы)|Предгорное]] — 3 277 адам
# [[Прапорщиково]] — 3 174 адам

== Атырау облысы ==
=== Атырау қаласы ===
# Аманкелді Иман мешіті (Береке ы/а)
# Анашым мешіті (Мирас ы/а)
# Ат-Тақуа мешіті (Рембаза ы/а)
# ''Геолог ауылдық мешіті''
# Иманғали мешіті
# Қажымұқан Мұңайтпасұлы мешіті (Жұлдыз ы/а)
# Құспан молла мешіті
# Қызылбалық ауылдық мешіті
# Мәулімберген мешіті (Тасқала)
# Сұлтан Бейбарыс мешіті

=== Жылыой ауданы ===
# Жылыой аудандық мешіті (Құлсары)
# Есенгелді Нұршайұлы мешіті (Ақкиізтоғай)
# Қапан қажы мешіті (Шоқпартоғай)
# Қосшағыл ауылдық мешіті
# Майкөмген ауылдық мешіті
# Нұрқас-Сатыбалды мешіті (Жаңа Қаратон)
# Тұрғызба ауылдық мешіті

=== Индер ауданы ===
# Әйіп қажы мешіті (Индербор)
# Есбол ауылдық мешіті
# Жарсуат ауылдық мешіті
# ''Өрлік ауылдық мешіті''
# ''Елтай ауылдық мешіті''
# ''Бөдене ауылдық мешіті''

=== Исатай ауданы ===
# Әйтеке би мешіті (Жанбай)
# Зинеден Құрасұлы мешіті (Аққыстау)
# Қамысқала мешіті (Хамит Ерғалиев)

=== Құрманғазы ауданы ===
# Балқұдық ауылдық мешіті
# Бекмұханбет Халпе мешіті (Сүйіндік)
# Темірәлі мешіті (Құрманғазы)
# ''Шортанбай ауылдық мешіті''

=== Қызылқоға ауданы ===
# Абай Құнанбайұлы мешіті (Қоныстану)
# Абдолла хазрет мешіті (Сағыз)
# Аманияз ата мешіті (Мұқыр)
# Бәйтерек мешіті (Миялы)
# Бөкен би мешіті (Қаракөл)
# ''Жамансор ауылдық мешіті''
# ''Жангелдин ауылдық мешіті''
# ''Жантерек ауылдық мешіті''
# ''Жасқайрат ауылдық мешіті''
# ''Қарабау ауылдық мешіті''
# ''Тасшағыл ауылдық мешіті''

=== Мақат ауданы ===
# Доссор мұсылмандар мешіті
# Мақат аудандық мешіті (Мақат)
# Сатан-Шәмек мешіті (Доссор)

=== Махамбет ауданы ===
# Ақтоғай ауылдық мешіті
# Жәмил мешіті (Талдыкөл)
# Исатай-Махамбет мешіті (Махамбет)
# Қасым хан мешіті (Бейбарыс)
# ''Сарайшық ауылдық мешіті''
# ''Таңдай ауылдық мешіті''</text>
      <sha1>l7rz7ves8nkma77iewil8dfkh4sgsg0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057708</id>
      <parentid>3057706</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T11:16:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6060" xml:space="preserve">== Алматы облысы ==
# '''Ұзынағаш''' — 30 589 адам
# Боралдай — 28 142 адам
# Шелек — 26 688 адам
# '''Өтеген батыр''' — 20 362 адам
# '''Шонжы''' — 18 008 адам
# Жетіген — 15 616 адам
# Бесағаш — 15 458 адам
# [[Шамалған (станция)|Жібек жолы]] — 15 163 адам
# Байсерке — 15 124 адам
# Шамалған — 13 616 адам
# Түрген — 12 116 адам
# Абай — 10 439 адам
# Мұхаметжан Түймебаев — 10 312 адам
# Бәйдібек би — 9 802 адам
# Бәйтерек — 9 679 адам
# Панфилово — 9 575 адам
# '''Кеген''' — 9 049 адам
# Белбұлақ — 8 510 адам
# Кеңдала — 8 474 адам
# Көксай — 7 769 адам
# '''Нарынқол''' — 7 731 адам
# Казцик — 7 704 адам
# Чапаев — 7 307 адам
# Жәпек батыр — 7 238 адам
# Гүлдала — 7 104 адам
# Междуреченское — 6 972 адам
# Өрікті — 6 735 адам
# Қызылқайрат — 6 582 адам
# Покровка — 6 532 адам
# Іргелі — 6 284 адам
# Қорам — 5 979 адам
# Азат — 5 848 адам
# Ават — 5 670 адам
# Ақши — 5 646 адам
# Қараой — 5 577 адам
# Шарын — 5 572 адам
# Жандосов — 5 425 адам
# Малыбай — 5 198 адам
# Қаракемер — 5 045 адам
# '''Бақанас''' — 5 004 адам
# Ақши — 4 923 адам
# Шеңгелді — 4 601 адам
# Тескенсу — 4 443 адам
# Текес — 4 406 адам
# Бөлек — 4 355 адам
# Саймасай — 4 341 адам
# Нұра — 4 327 адам
# Қарабұлақ — 4 208 адам
# Нұра — 4 102 адам
# Хұсайын Бижанов — 4 085 адам
# Қайназар — 4 058 адам
# Бақбақты — 4 048 адам
# Сарыжаз — 4 011 адам
# Еркін — 3 924 адам
# Қызылшарық — 3 758 адам
# Қаражота — 3 728 адам
# Қызылжар — 3 709 адам
# Жалаңаш — 3 691 адам
# Байсейіт — 3 635 адам
# Көктөбе — 3 623 адам
# Қошмәмбет — 3 582 адам
# Райымбек — 3 572 адам
# Қаратұрық — 3 565 адам
# Жаңашар — 3 561 адам
# Қызылту — 3 552 адам
# Сүмбе — 3 545 адам
# Үлкен Ақсу — 3 534 адам
# Ащысай — 3 526 адам
# Береке — 3 511 адам
# Заречное — 3 477 адам
# Қырбалтабай — 3 466 адам
# Ынтымақ — 3 441 адам
# Қайнар — 3 241 адам
# Бекболат Әшекеев — 3 222 адам
# Сарыбастау — 3 129 адам
# Достық — 3 091 адам
# Шалқар — 3 089 адам
# Әйтей — 3 081 адам
# Қазақстан — 3 050 адам
# Балтабай — 3 049 адам

== Атырау облысы ==
=== Атырау қаласы ===
# Аманкелді Иман мешіті (Береке ы/а)
# Анашым мешіті (Мирас ы/а)
# Ат-Тақуа мешіті (Рембаза ы/а)
# ''Геолог ауылдық мешіті''
# Иманғали мешіті
# Қажымұқан Мұңайтпасұлы мешіті (Жұлдыз ы/а)
# Құспан молла мешіті
# Қызылбалық ауылдық мешіті
# Мәулімберген мешіті (Тасқала)
# Сұлтан Бейбарыс мешіті

=== Жылыой ауданы ===
# Жылыой аудандық мешіті (Құлсары)
# Есенгелді Нұршайұлы мешіті (Ақкиізтоғай)
# Қапан қажы мешіті (Шоқпартоғай)
# Қосшағыл ауылдық мешіті
# Майкөмген ауылдық мешіті
# Нұрқас-Сатыбалды мешіті (Жаңа Қаратон)
# Тұрғызба ауылдық мешіті

=== Индер ауданы ===
# Әйіп қажы мешіті (Индербор)
# Есбол ауылдық мешіті
# Жарсуат ауылдық мешіті
# ''Өрлік ауылдық мешіті''
# ''Елтай ауылдық мешіті''
# ''Бөдене ауылдық мешіті''

=== Исатай ауданы ===
# Әйтеке би мешіті (Жанбай)
# Зинеден Құрасұлы мешіті (Аққыстау)
# Қамысқала мешіті (Хамит Ерғалиев)

=== Құрманғазы ауданы ===
# Балқұдық ауылдық мешіті
# Бекмұханбет Халпе мешіті (Сүйіндік)
# Темірәлі мешіті (Құрманғазы)
# ''Шортанбай ауылдық мешіті''

=== Қызылқоға ауданы ===
# Абай Құнанбайұлы мешіті (Қоныстану)
# Абдолла хазрет мешіті (Сағыз)
# Аманияз ата мешіті (Мұқыр)
# Бәйтерек мешіті (Миялы)
# Бөкен би мешіті (Қаракөл)
# ''Жамансор ауылдық мешіті''
# ''Жангелдин ауылдық мешіті''
# ''Жантерек ауылдық мешіті''
# ''Жасқайрат ауылдық мешіті''
# ''Қарабау ауылдық мешіті''
# ''Тасшағыл ауылдық мешіті''

=== Мақат ауданы ===
# Доссор мұсылмандар мешіті
# Мақат аудандық мешіті (Мақат)
# Сатан-Шәмек мешіті (Доссор)

=== Махамбет ауданы ===
# Ақтоғай ауылдық мешіті
# Жәмил мешіті (Талдыкөл)
# Исатай-Махамбет мешіті (Махамбет)
# Қасым хан мешіті (Бейбарыс)
# ''Сарайшық ауылдық мешіті''
# ''Таңдай ауылдық мешіті''</text>
      <sha1>b0rgcuzi63fzykcbr1xtgnx1sd0fi9y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Адам</title>
    <ns>0</ns>
    <id>685501</id>
    <revision>
      <id>3057712</id>
      <parentid>3054467</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T11:50:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>СеніңШешең</username>
        <id>121905</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>екеуі де мүмкіндік берген</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15568" xml:space="preserve">{{Біріктірілсін|Һомо сапиенс}}

[[Сурет:Da Vinci Vitruve Luc Viatour.jpg|300 × 213px|нобай|оңға|]]
{{мағына|Адам (айрық)}}
'''Адам''' (''Homo sapiens'') ― приматтардың ең кең таралған түрі. Бипедализм мен үлкен, дамыған миымен ерекшеленеді. Бұлар адамға күрделі құрал жасап, тіл мен мәдинетті дамытуға мүмкіндік берген. Адамдарға отбасы, ұжым, мемлекет сияқты бір-бірімен серіктесіп, бір-бірімен бәсекелесетін күрделі әлеуметтік құрылымдарда өмір сүру тән. Адамдар арасындағы әлеуметтік әрекеттесу алуан түрлі құндылықтар, нормалар және ритуалдарды туғызды. Білімқұмарлық пен табиғи құбылыстарды түсінуге және өз пайдасына жұмсауға деген талпыныс адамдарда ғылым, философия, мифология, дін және т.с.с. салалардың пайда болуына әкелді.

Ағылшын ғылымы [[Чарльз Дарвин]] [[1871]] ж. шыққан «Адамның тегі және жыныстық сұрыпталу» деген еңбегінде: «Адам жануарлар әлемінің эволюциялық дамуы нәтижесінде, бәсекеге қабілеттілердің сұрыпталуы арқылы біртіндеп пайда болды», — деп түсіндіреді және хайуанат әлеміндегі түрлі эволюциялық белгілерді дәлел етеді.

=== Адамның қалыптасуы ===
[[Сурет:Anterior view of human female and male, with labels 2.png|thumb|right|200px|Адамның тыржалаңаш кескіні]]
[[Сурет:Yanomami Woman &amp; Child.jpg|thumb|right|200px|Адам сұлулығы туралы әралуан эстетика]]
Бүгінгі таңда адам баласының жер бетінде пайда болуы жөнінде түрлі көзқарастар бар. Ондай көзқарастардың кейі діни түсінік бойынша бүкіл әлемді, соның ішінде адамды да Құдай жаратты деген ұғым болса, кейбір ғылыми көзқарас бойынша адам баласы жер бетіне ғарыштан келген. Ал, үшінші пікір бойынша - адам баласы жер бетіндегі басқа да тіршілік иелері сияқты ұзақ эволюциялық даму нәтижесінде қалыптасқан. Әлемнің көпшілік ғалымдары осы көзқарасты жақтайды. Чарлз Дарвиннің ілімі бойынша адамның пайда болып, қалыптасуы мен дамуы қарапайымнан күрделіге қарай жүрген. Өйткені, алғашқы адамның қазіргі адамдардан көп айырмашылығы болды. Олар қолдары аяқтарынан ұзын, терісін қалың түк басқан ірі маймылдарға ұқсас келді.

Жер бетіндегі ең алғашқы адам қалдығы 1959-1963 жылдардағы археологиялық қазба жұмыстары барысында Шығыс Африканың Кения жеріндегі Олдувай шатқалынан табылды. Ғалымдар бұл ежелгі адамның түр-сипатына және қасынан табылған тас шапқыға қарап оны «епті адам» деп атады. «Епті адам» маймыл тәрізді төрт аяқпен емес, екі аяқпен жүрген. Оған табан сүйектерінің доғалданып келуі дәлел. Соңғы жылдары ғалымдар ашқан жаңалықтар жер бетінде адамның алғаш пайда болған отаны – Солтүстік-Шығыс Африка екенін дәлелдеді. Себебі ежелгі адамдардың қазынды қалдықтарының көбі осы аймақтан табылды.

Адамзаттың келесі даму сатысындағы тіршілік иесі [[Һомо Еректус]] (тік жүретін адам) деп аталады. Олардың ғылымға белгілі өкілдері питекантроп пен синантроптар. Олар бұдан 1 млн. жыл бұрын өмір сүрген. Бірінші питекантроп 1891 жылы Индонезиядағы Ява аралынан табылды. «Епті адаммен» салыстырғанда питекантроптың миының көлемі үлкейіп, бас және жақ сүйектері кішірейді, аяғы ұзарып, қолы қысқара бастаған. «Тік жүретін адамның» екінші бір түрі синантроп алғаш рет 1927 жылы Қытайдағы Чжоу-коу-дянь үңгірінен қазып алынды. Синантроп қаңқаларының жанынан түрлі пішіндегі тас құралдар мен күлдің, көмірдің, отқа күйген тастардың қалдықтары табылды.

Адам дамуының келесі сатысы – Һомо неандерталь адамының пайда болуы. Бұл адам 1856 жылы тұңғыш рет Германияның Неандерталь жотасынан табылды. [[Һомо Неандертал]] адамның өзінен бұрынғылармен салыстырғанда дене бітімі өзгеріп, қас үстіндегі дөңесі азайған және маңдайы жазылып, иек пайда болған . Қолдары күшті болғанымен, оларға қазіргі адамдарға тән икемділік пен шапшаң қимыл жетіспеді. 1938 жылы академик А.П.Окладников Өзбекстанның оңтүстігіндегі Тешіктас үңгірінен 8-9 жастағы неандерталь баланың қаңқа сүйегін тапты . Ал, бұл баланың бет әлпетін танымал антрополог-ғалым М.М.Герасимов қалпына келтірді.

Ежелгі дәуірде қоғамның дамуы өте баяу жүрген. Өйткені адамдар көп уақытын тамақ іздеумен өткізді. Дегенмен, адамзаттың жетілу құбылыстары да жүріп жатты. Олардың өмір сүру ортасына бейімделіп, денелерін тік ұстауы мен ойлау қабілеттерінің дамуы қазіргіге ұқсас адамдардың пайда болуына алып келді.
[[Сурет:Diagram of the human heart (cropped).svg|thumb|right|200px|Адам жүрегі]]
Адам дамуының келесі сатысында неандерталь адамнан кейін дене бітімі қазіргіге ұқсас [[Һомо Сапиенс]] (саналы адам) қалыптасты. Мұндай адамның сүйегі алғаш рет 1868 жылы Франциядағы Кро-Маньон үңгірінен табылғандықтан, оны «кроманьон» адам деп атайды. Бұл адамның түр-сипатында қазіргі адамдарға ұқсас белгілер көп. Олардың маңдайы жазық, қабақ үсті аздап шығыңқы, мұрны кішірек, бас сүйегі қазіргі адамдарға ұқсас болып келеді. Сондай-ақ, кроманьон адамның дене бітімінде қазіргі адамдардан еш айырмашылық болмаған . Олардың бойы биік, аяқтары ұзын болған және тік жүрген. Осылайша, сырт бейнесі жағынан маймылға көп ұқсастығы болғанына қарамастан, алғашқы адамдар өзінің ежелгі туысынан анағұрлым биік тұрды. Өйткені оның ойлау қабілеті бар еді. Алайда, ежелгі адамдардың ой-өрісі алғашқыда тым шектеулі болып, ауыр да баяу қалыптасқанын ұмытпауымыз керек.

== Адам анатомиясы ==
[[Сурет:Tubal Pregnancy with embryo.jpg|thumb|right|250px|5 айлық адам [[эмбрион]]ы]]
[[Сурет:NIA human brain drawing.jpg|thumb|right|200px|Адам миы құрылымы]]
'''Адам анатомиясы''' – адам денесінің құрылысын, пішінін, қимылдарын, мүшелердің өзара қарым-қатынасын зерттейтін жаратылыстану ғылымының бір саласы. Адам анатомиясының (латынша anatome – кесу, бөлшектеу деген ұғымды білдіреді) негізін салушы – ежелгі рим дәрігері Гален, одан кейін шығыс ғалымдары: ар-Рази, ибн-Рушд, Әбу Әли ибн Сина адам анатомиясына елеулі жаңалықтар қосты. Қазақ даласында адам анатомиясы мәселелері Өтейбойдақ Тілеуқабылұлының (15 ғасыр), Халел Досмұхамбетұлы (20 ғасыр) еңбектерінде баяндалды.

Бүкіл тірі организмдер сияқты адам денесі торшадан (клеткадан) тұрады. Торшалар торшааралық затпен қосылып [[тін]] (ұлпа) құрайды. Тін: эпителиалдық, дәнекерлік, бұлшық еттік, жүйкелік болып 4 топқа бөлінеді. Тін қосылып ағзаларды (орган) құрайды. Жалпы құрылысы мен дамуы біртектес және ортақ қызмет атқаратын ағзалар – ағзалар жүйесіне біріктіріледі. Шығу тегі мен құрылыстары ұқсамайтын, бірақ ортақ [[қызмет]] атқаратын ағзалар – ағзалар аппараттары деген топқа бөлінеді. Ағзалар жүйесі мен аппараттары адам организмін құрайды. Ағзалар бірнеше жүйеге бөлінеді: 1) тірек-қимыл аппараты; 2) ас қорыту жүйесі; 3) тыныс алу жүйесі, 4) несеп-жыныс аппараты; 5) жүрек-тамыр жүйесі (бұл жүйе өз ішінде қан жасап шығаратын және иммундық жүйе ағзалары болып бөлінеді); 6) сезім ағзалары; 7) эндокриндік бездер; 8) жүйке жүйесі. Осылардың бәрі бірігіп, адамның қоршаған ортамен арақатынасын жүзеге асырады. Адам денесі бас, мойын, тұлға, қол және аяқ бөліктерінен тұрады. Адам қаңқасына тұлға қаңқасы (омыртқа бағанасы және кеуде клеткасын құрайтын сүйектер), бас сүйек және қол-аяқ қаңқалары жатады. Бас сүйек: ми сауыт пен бет сүйектеріне бөлінеді. Ми сауытының ішінде ми, есту және тепе-теңдікті сақтау, көру ағзалары орналасқан. Омыртқа бағанасы: мойын (7 омыртқа), кеуде (12), бел (5), сегізкөз (5) және құймышақ (3 – 5) бөліктерінен тұрады. Омыртқа бағанасының кеуделік бөлігіне 12 жұп қабырғалар бекиді. Олар алдыңғы жағында төс сүйекпен қосылып кеудені құрайды. Кеуде қуысында өкпе, жүрек, кеңірдек, өңеш, тамырлар мен жүйке талшықтары орналасқан. Омыртқа бағанасының бел бөлігі іш бұлшықеттерімен бірге іш қуысын түзеді. Yстіңгі жағында іш қуысы кеуде қуысынан көк ет арқылы бөлінеді.
[[Сурет:201 Elements of the Human Body-01.jpg|thumb|right|250px|Адам денесін құрайтын элементтер]]
Іш қуысында бауыр, асқазан, талақ, ішек, ұйқы безі, бүйректер, тамырлар, жүйке талшықтары орналасқан. Іш қуысы төменгі жағында жамбас астауы қуысына жалғасады. Бұл қуыста [[несеп]] қуығы, тік ішек және жыныс ағзалары жатады. Қол қаңқаларын жауырын, бұғана, тоқпан жілік, шынтақ жілік, кәрі жілік, қол басы сүйектері құрайды.

Аяқ қаңқасына жамбас сүйектері, ортан жілік, асықты жілік (кіші жілік) және аяқ басы сүйектері жатады. Сүйектер өзара буындар, шеміршектер арқылы жалғасады. Оларды бұлшықеттер жауып жатады. Адам анатомиясы зерттеу ерекшеліктеріне байланысты бірнеше салаларға бөлінеді: жүйелік немесе қалыпты анатомия – адам денесінің құрылысын ағзалар жүйелері бойынша баяндайды; патологиялық анатомия – ауруға шалдыққан ағзаларды зерттейді; топографиялық анатомия – денедегі ағзалардың, тамырлардың, жүйке талшықтарының өзара орналасуын, арақатынасын талдайды; пластикалық анатомия – адам денесінің сыртқы пішіні мен құрылысы туралы ілім; салыстырмалы анатомия – дамудың әр түрлі сатысында орналасқан тіршілік иелерінің дене құрылысын салыстыра зерттейді.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{уики}}
{{толықтыру}}
{{clear}}

[[Санат:Адам]]
[[Санат:Антропология]]</text>
      <sha1>dmfghxmtoldedn0moasc3en3rcpikti</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Талқылау:Тіршілік</title>
    <ns>1</ns>
    <id>685692</id>
    <revision>
      <id>3057519</id>
      <parentid>3055621</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T15:25:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>СеніңШешең</username>
        <id>121905</id>
      </contributor>
      <comment>осы мақалаға Өмір дегенді жылжытқым келеді</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="0" />
      <sha1>phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қазақстанның ірі ауылдары мен кенттері</title>
    <ns>0</ns>
    <id>685816</id>
    <revision>
      <id>3057488</id>
      <parentid>3057181</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T14:10:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Батыс Қазақстан облысы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16501" xml:space="preserve">Тізімде халқының саны 2009 жылғы санақ бойынша 3000 адамнан асатын ауылдар мен кенттер көрсетілген.&lt;ref&gt;'''Майлы''' қаріппен аудан орталықтары, ''курсив'' қарпімен таратылған ауылдар белгіленген&lt;/ref&gt;

== Абай облысы ==
# '''[[Үржар (ауыл)|Үржар]]''' — 17 320 адам
# [[Мақаншы]] — 12 242 адам
# '''[[Қалбатау]]''' — 10 214 адам
# [[Жезкент]] — 9 888 адам
# [[Ақтоғай (Абай облысы)|Ақтоғай]] — 6 251 адам
# '''[[Ақсуат (Абай облысы)|Ақсуат]]''' — 6 126 адам
# '''[[Бородулиха]]''' — 5 226 адам
# '''[[Қарауыл (Абай ауданы)|Қарауыл]]''' — 5 010 адам
# [[Қабанбай (Қабанбай ауылдық округі)|Қабанбай]] — 4 396 адам
# '''[[Бесқарағай (Абай облысы)|Бесқарағай]]''' — 4 377 адам
# '''[[Көкпекті (Абай облысы)|Көкпекті]]''' — 4 189 адам
# [[Науалы]] — 3 421 адам
# [[Шүлбі]] — 3 149 адам
# [[Жаңа Шүлбі]] — 3 073 адам
# [[Жаңғызтөбе]] — 3 002 адам

== Ақмола облысы ==
# [[Қызыл жар|Красный Яр]] — 9 875 адам
# '''[[Зеренді]]''' — 7 083 адам
# '''[[Аршалы (Ақмола облысы)|Аршалы]]''' — 7 051 адам
# '''[[Астраханка (Ақмола облысы)|Астраханка]]''' — 6 313 адам
# '''[[Шортанды (Шортанды ауданы)|Шортанды]]''' — 6 268 адам
# [[Бестөбе (Ақмола облысы)|Бестөбе]] — 6 201 адам
# '''[[Ақмол]]''' — 5 711 адам
# [[Қабанбай батыр ауылы|Қабанбай батыр]] — 5 181 адам
# '''[[Жақсы (ауыл)|Жақсы]]''' — 5 097 адам
# '''[[Балкашино]]''' — 4 907 адам
# [[Қараөткел (Ақмола облысы)|Қараөткел]] — 4 310 адам
# [[Жолымбет]] — 4 258 адам
# [[Бурабай (кент)|Бурабай]] — 4 225 адам
# [[Шаңтөбе (кент)|Шаңтөбе]] — 4 214 адам
# '''[[Қорғалжын (кент)|Қорғалжын]]''' — 4 161 адам
# [[Жібек Жолы (Ақмола облысы)|Жібек жолы]] — 3 873 адам
# [[Ақсу (Степногорск қалалық әкімдігі)|Ақсу]] — 3 779 адам
# [[Еркіншілік]] — 3 708 адам
# [[Заводской (Ақмола облысы)|Заводской]] — 3 504 адам
# '''[[Егіндікөл (Ақмола облысы)|Егіндікөл]]''' — 3 285 адам
# [[Талапкер (Ақмола облысы)|Талапкер]] — 3 111 адам

== Ақтөбе облысы ==
# [[Қарғалы (Ақтөбе облысы)|Қарғалы]] — 16 093 адам
# '''[[Шұбарқұдық]]''' — 11 199 адам
# '''[[Мәртөк]]''' — 9 795 адам
# '''[[Қарауылкелді (ауыл)|Қарауылкелді]]''' — 7 862 адам
# [[Жаңақоныс (Ақтөбе облысы)|Жаңақоныс]] — 6 486 адам
# '''[[Темірбек Жүргенов ауылы|Темірбек Жүргенов]]''' — 5 909 адам
# '''[[Ырғыз (ауыл)|Ырғыз]]''' — 5 410 адам
# '''[[Бадамшы|Бадамша]]''' — 5 359 адам
# '''[[Ойыл (ауыл)|Ойыл]]''' — 5 340 адам
# '''[[Қобда (ауыл)|Қобда]]''' — 5 244 адам
# [[Кеңқияқ]] — 4 954 адам
# [[Кеңес Нокин ауылы|Кеңес Нокин]] — 4 092 адам
# [[Шұбарши]] — 3 736 адам
# [[Сарыжар]] — 3 531 адам
# [[Бестамақ (Алға ауданы)|Бестамақ]] — 3 332 адам
# ''[[Ясное (Ақтөбе облысы)|Ясное]]'' — 3 280 адам

== Атырау облысы ==
# '''[[Мақат]]''' — 14 266 адам
# ''[[Балықшы кенті|Балықшы]]'' — 12 954 адам
# '''[[Индербор]]''' — 12 915 адам
# '''[[Құрманғазы (Құрманғазы ауданы)|Құрманғазы]]''' — 12 750 адам
# [[Доссор]] — 11 470 адам
# ''[[Жұмыскер (Атырау облысы)|Жұмыскер]]'' — 9 498 адам
# ''[[Геолог (ауыл)|Геолог]]'' — 8 256 адам
# '''[[Махамбет (Атырау облысы)|Махамбет]]''' — 8 012 адам
# '''[[Аққыстау]]''' — 7 717 адам
# [[Сағыз (ауыл)|Сағыз]] — 6 530 адам
# '''[[Миялы (Атырау облысы)|Миялы]]''' — 6 473 адам
# [[Жаңа Қаратон]] — 6 038 адам
# [[Томарлы]] — 5 036 адам
# [[Ақкөл (Атырау облысы)|Ақкөл]] — 4 596 адам
# [[Есбол (Индер ауданы)|Есбол]] — 4 307 адам
# [[Тұщықұдық (Атырау облысы)|Тұщықұдық]] — 4 108 адам
# [[Қосшағыл]] — 3 935 адам
# [[Хамит Ерғалиев ауылы|Хамит Ерғалиев]] — 3 451 адам
# [[Мұқыр (Атырау облысы)|Мұқыр]] — 3 423 адам
# [[Ақжар (Атырау облысы)|Ақжар]] — 3 337 адам
# [[Еркінқала]] — 3 333 адам
# ''[[Құрсай (Атырау облысы)|Құрсай]]'' — 3 062 адам
# [[Жанбай]] — 3 036 адам
# [[Хиуаз]] — 3 009 адам

== Батыс Қазақстан облысы ==
# [[Зашаған]] — 27 065 адам
# [[Деркөл (кент)|Деркөл]] — 9 786 адам
# '''[[Чапаев (Батыс Қазақстан облысы)|Чапаев]]''' — 8 476 адам
# '''[[Жәнібек (Батыс Қазақстан облысы)|Жәнібек]]''' — 7 460 адам
# '''[[Тасқала (Атырау облысы)|Тасқала]]''' — 7 350 адам
# '''[[Жаңақала (Батыс Қазақстан облысы)|Жаңақала]]''' — 7 202 адам
# '''[[Шыңғырлау (ауыл)|Шыңғырлау]]''' — 7 005 адам
# [[Подстепное (Батыс Қазақстан облысы)|Подстёпное]] — 6 461 адам
# [[Дарьинское]] — 5 329 адам
# '''[[Казталовка]]''' — 5 055 адам
# '''[[Жымпиты]]''' — 4 931 адам
# [[Мичуринское (Батыс Қазақстан облысы)|Мичуринское]] — 4 924 адам
# [[Тайпақ (Батыс Қазақстан облысы)|Тайпақ]] — 4 692 адам
# '''[[Теректі (Батыс Қазақстан облысы)|Теректі]]''' — 4 597 адам
# [[Жалпақтал]] — 4 562 адам
# '''[[Перемётное]]''' — 4 308 адам
# [[Круглоозерное|Круглоозёрное]] — 3 782 адам
# '''[[Сайқын]]''' — 3 686 адам
# [[Достық (Бәйтерек ауданы)|Достық]] — 3 588 адам
# '''[[Қаратөбе (Батыс Қазақстан облысы)|Қаратөбе]]''' — 3 434 адам
# [[Бөрлі (Бөрлі ауданы)|Бөрлі]] — 3 244 адам

== Жамбыл облысы ==
# '''Қордай''' — 27 433 адам
# '''Сарыкемер''' — 24 314 адам
# '''Төле би''' — 19 000 адам
# '''Құлан''' — 15 380 адам
# Сортөбе — 14 646 адам
# Масанчи — 13 606 адам
# '''Меркі''' — 13 467 адам
# '''Бауыржан Момышұлы''' — 12 491 адам
# Луговой — 10 242 адам
# '''Аса''' — 8 640 адам
# '''Мойынқұм''' — 8 463 адам
# Сарымолдаев — 8 422 адам
# Жалпақтөбе — 8 394 адам
# Бурыл — 6 689 адам
# Жамбыл — 6 633 адам
# Гвардейский — 6 537 адам
# Ауқатты — 5 880 адам
# Дінмұхамед Қонаев — 5 371 адам
# Саудакент — 5 313 адам
# Андас батыр — 5 225 адам
# Түймекент — 5 195 адам
# Қызыл Жұлдыз — 5 070 адам
# Бірлік — 5 049 адам
# Айша бибі — 4 616 адам
# Отар — 4 540 адам
# Пригородное — 4 500 адам
# Ойтал — 4 181 адам
# Бетқайнар — 4 174 адам
# Шайқорық — 4 141 адам
# Гродеково — 4 085 адам
# Байзақ — 3 884 адам
# Қызылқайнар — 3 732 адам
# Нұрлыкент — 3 646 адам
# Құмжота — 3 603 адам
# Түрксіб — 3 516 адам
# Қарасу — 3 504 адам
# Қарасай батыр — 3 474 адам
# Көлбастау — 3 434 адам
# Әлжан ана — 3 378 адам
# Жамбыл — 3 313 адам
# Көгершін — 3 238 адам
# Ақбұлым — 3 084 адам

== Жетісу облысы ==
# '''[[Қарабұлақ (Ескелді ауданы)|Қарабұлақ]]''' — 16 037 адам
# '''[[Сарыөзек (Алматы облысы)|Сарыөзек]]''' — 12 912 адам
# '''[[Балпық би (ауыл)|Балпық би]]''' — 12 654 адам
# [[Еркін (Талдықорған қалалық әкімдігі)|Еркін]] — 11 465 адам
# [[Көктал (Панфилов ауданы)|Көктал]] — 10 360 адам
# '''[[Жансүгіров ауылы|Жансүгіров]]''' — 8 288 адам
# [[Өтенай (Талдықорған қалалық әкімдігі)|Өтенай]] — 7 118 адам
# [[Қабанбай (Алматы облысы)|Қабанбай]] — 6 049 адам
# [[Бақтыбай Жолбарысұлы ауылы|Бақтыбай Жолбарысұлы]] — 5 858 адам
# [[Пенжім]] — 5 081 адам
# [[Достық (Алакөл ауданы)|Достық]] — 4 698 адам
# [[Үлкен Шыған]] — 4 682 адам
# [[Үшарал (Панфилов ауданы)|Үшарал]] — 4 194 адам
# [[Қапал (Алматы облысы)|Қапал]] — 3 869 адам
# [[Матай]] — 3 778 адам
# [[Алтыүй]] — 3 697 адам
# [[Алдабергенов ауылы|Алдабергенов]] — 3 669 адам
# [[Шолақай]] — 3 407 адам
# [[Алмалы (Сарқан ауданы)|Алмалы]] — 3 361 адам
# [[Қоғалы (Алматы облысы)|Қоғалы]] — 3 322 адам
# [[Бастөбе]] — 3 316 адам
# [[Қойлық (ауыл)|Қойлық]] — 3 257 адам
# [[Қоңырөлең]] — 3 031 адам
# [[Алмалы (Панфилов ауданы)|Алмалы]] — 3 007 адам

== Қызылорда облысы ==
# '''[[Әйтеке би кенті|Әйтеке би]]''' — 38 046 адам
# '''[[Шиелі (Қызылорда облысы)|Шиелі]]''' — 29 632 адам
# '''[[Жаңақорған]]''' — 22 716 адам
# '''[[Жосалы (Қызылорда облысы)|Жосалы]]''' — 18 983 адам
# [[Тасбөгет]] — 18 875 адам
# '''[[Жалағаш]]''' — 13 479 адам
# [[Төретам]] — 9 548 адам
# [[Сексеуіл (ауыл)|Сексеуіл]] — 9 296 адам
# '''[[Тереңөзек (Қызылорда облысы)|Тереңөзек]]''' — 9 132 адам
# [[Қызылжарма]] — 5 484 адам
# [[Жақсықылыш (кент)|Жақсықылыш]] — 4 847 адам
# [[Төменарық]] — 4 069 адам
# [[Махамбетов]] — 3 780 адам
# [[Түгіскен (Қызылорда облысы)|Түгіскен]] — 3 766 адам

== Маңғыстау облысы ==
# '''[[Бейнеу]]''' — 32 452 адам
# [[Атамекен (Маңғыстау облысы)|Атамекен]] — 22 428 адам
# [[Теңге (ауыл)|Теңге]] — 16 688 адам
# [[Қызылтөбе (Маңғыстау облысы)|Қызылтөбе]] — 15 157 адам
# '''[[Маңғыстау (ауыл)|Маңғыстау]]''' — 14 818 адам
# [[Басқұдық (Мұнайлы ауданы)|Басқұдық]] — 14 215 адам
# '''[[Шетпе]]''' — 12 223 адам
# [[Жетібай (Маңғыстау облысы)|Жетібай]] — 11 326 адам
# '''[[Құрық (ауыл)|Құрық]]''' — 8 118 адам
# [[Боранқұл]] — 6 310 адам
# [[Ақшұқыр]] — 6 230 адам
# [[Қызылсай (Маңғыстау облысы)|Қызылсай]] — 4 994 адам
# [[Дәулет (Маңғыстау облысы)|Дәулет]] — 4 800 адам
# [[Мұнайшы (ауыл)|Мұнайшы]] — 4 647 адам
# [[Баутин|Баутино]] — 4 344 адам

== Павлодар облысы ==
# [[Майқайың]] — 8 761 адам
# [[Ленинский (Павлодар облысы)|Ленинский]] — 8 619 адам
# '''[[Шарбақты (Шарбақты ауданы)|Шарбақты]]''' — 7 915 адам
# '''[[Ертіс (Павлодар облысы)|Ертіс]]''' — 7 772 адам
# '''[[Тереңкөл (Тереңкөл ауданы)|Тереңкөл]]''' — 7 355 адам
# '''[[Баянауыл]]''' — 5 893 адам
# '''[[Железинка]]''' — 5 190 адам
# [[Солнечный (Павлодар облысы)|Солнечный]] — 4 892 адам
# '''[[Успенка (Павлодар облысы)|Успенка]]''' — 4 067 адам
# '''[[Ақтоғай (Павлодар облысы)|Ақтоғай]]''' — 4 000 адам
# [[Кенжекөл]] — 3 978 адам
# '''[[Көктөбе (Май ауданы)|Көктөбе]]''' — 3 815 адам
# [[Шідерті (Павлодар облысы)|Шідерті]] — 3 557 адам
# [[Ақсу (кент, Павлодар облысы)|Ақсу]] — 3 533 адам
# [[Қалқаман (ауыл)|Қалқаман]] — 3 145 адам

== Солтүстік Қазақстан облысы ==
# '''[[Новоишим]]ское''' — 11 284 адам
# '''[[Саумалкөл (Володар ауылдық округі)|Саумалкөл]]''' — 10 234 адам
# '''[[Бескөл (Солтүстік Қазақстан облысы)|Бескөл]]''' — 8 805 адам
# '''[[Кішкенекөл]]''' — 6 814 адам
# '''[[Смирново (Солтүстік Қазақстан облысы)|Смирново]]''' — 5 796 адам
# '''[[Пресновка (Жамбыл ауданы)|Пресновка]]''' — 5 725 адам
# '''[[Явленка]]''' — 5 630 адам
# '''[[Тимирязевка|Тимирязево]]''' — 4 601 адам
# [[Рузаевка (Солтүстік Қазақстан облысы)|Рузаевка]] — 4 420 адам
# '''[[Талшық]]''' — 3 754 адам
# [[Ленинградское (Солтүстік Қазақстан облысы)|Ленинградское]] — 3 509 адам
# [[Чкалово (Солтүстік Қазақстан облысы)|Чкалово]] — 3 274 адам
# [[Благовещенка (Солтүстік Қазақстан облысы)|Благовещенка]] — 3 106 адам

== Түркістан облысы ==
# [[Қарабұлақ (Сайрам ауданы)|Қарабұлақ]] — 35 301 адам
# '''[[Ақсукент]]''' — 29 541 адам
# [[Манкент (ауыл)|Манкент]] — 25 058 адам
# '''[[Абай (Келес ауданы)|Абай]]''' — 17 700 адам
# '''[[Тұрар Рысқұлов ауылы|Тұрар Рысқұлов]]''' — 17 311 адам
# '''[[Қазығұрт]]''' — 14 867 адам
# '''[[Мырзакент]]''' — 13 274 адам
# '''[[Темірлан]]''' — 12 495 адам
# [[Қарамұрт]] — 10 538 адам
# '''[[Шаян (Бәйдібек ауданы)|Шаян]]''' — 8 510 адам
# '''[[Шәуілдір]]''' — 8 428 адам
# '''[[Шолаққорған]]''' — 7 934 адам
# ''[[Тассай (Түркістан облысы)|Тассай]]'' — 4 786 адам
# ''[[Таскен]]'' — 4 414 адам
# [[Ақсуабат]] — 3 572 адам
# [[Жібек жолы (Сайрам ауданы)|Жібек жолы]] — 3 346 адам

== Ескертпелер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Тізімдер]]</text>
      <sha1>h6ui20rjne8dfmnkbcfh209kw6zvzyx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057530</id>
      <parentid>3057488</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T16:26:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Жамбыл облысы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17620" xml:space="preserve">Тізімде халқының саны 2009 жылғы санақ бойынша 3000 адамнан асатын ауылдар мен кенттер көрсетілген.&lt;ref&gt;'''Майлы''' қаріппен аудан орталықтары, ''курсив'' қарпімен таратылған ауылдар белгіленген&lt;/ref&gt;

== Абай облысы ==
# '''[[Үржар (ауыл)|Үржар]]''' — 17 320 адам
# [[Мақаншы]] — 12 242 адам
# '''[[Қалбатау]]''' — 10 214 адам
# [[Жезкент]] — 9 888 адам
# [[Ақтоғай (Абай облысы)|Ақтоғай]] — 6 251 адам
# '''[[Ақсуат (Абай облысы)|Ақсуат]]''' — 6 126 адам
# '''[[Бородулиха]]''' — 5 226 адам
# '''[[Қарауыл (Абай ауданы)|Қарауыл]]''' — 5 010 адам
# [[Қабанбай (Қабанбай ауылдық округі)|Қабанбай]] — 4 396 адам
# '''[[Бесқарағай (Абай облысы)|Бесқарағай]]''' — 4 377 адам
# '''[[Көкпекті (Абай облысы)|Көкпекті]]''' — 4 189 адам
# [[Науалы]] — 3 421 адам
# [[Шүлбі]] — 3 149 адам
# [[Жаңа Шүлбі]] — 3 073 адам
# [[Жаңғызтөбе]] — 3 002 адам

== Ақмола облысы ==
# [[Қызыл жар|Красный Яр]] — 9 875 адам
# '''[[Зеренді]]''' — 7 083 адам
# '''[[Аршалы (Ақмола облысы)|Аршалы]]''' — 7 051 адам
# '''[[Астраханка (Ақмола облысы)|Астраханка]]''' — 6 313 адам
# '''[[Шортанды (Шортанды ауданы)|Шортанды]]''' — 6 268 адам
# [[Бестөбе (Ақмола облысы)|Бестөбе]] — 6 201 адам
# '''[[Ақмол]]''' — 5 711 адам
# [[Қабанбай батыр ауылы|Қабанбай батыр]] — 5 181 адам
# '''[[Жақсы (ауыл)|Жақсы]]''' — 5 097 адам
# '''[[Балкашино]]''' — 4 907 адам
# [[Қараөткел (Ақмола облысы)|Қараөткел]] — 4 310 адам
# [[Жолымбет]] — 4 258 адам
# [[Бурабай (кент)|Бурабай]] — 4 225 адам
# [[Шаңтөбе (кент)|Шаңтөбе]] — 4 214 адам
# '''[[Қорғалжын (кент)|Қорғалжын]]''' — 4 161 адам
# [[Жібек Жолы (Ақмола облысы)|Жібек жолы]] — 3 873 адам
# [[Ақсу (Степногорск қалалық әкімдігі)|Ақсу]] — 3 779 адам
# [[Еркіншілік]] — 3 708 адам
# [[Заводской (Ақмола облысы)|Заводской]] — 3 504 адам
# '''[[Егіндікөл (Ақмола облысы)|Егіндікөл]]''' — 3 285 адам
# [[Талапкер (Ақмола облысы)|Талапкер]] — 3 111 адам

== Ақтөбе облысы ==
# [[Қарғалы (Ақтөбе облысы)|Қарғалы]] — 16 093 адам
# '''[[Шұбарқұдық]]''' — 11 199 адам
# '''[[Мәртөк]]''' — 9 795 адам
# '''[[Қарауылкелді (ауыл)|Қарауылкелді]]''' — 7 862 адам
# [[Жаңақоныс (Ақтөбе облысы)|Жаңақоныс]] — 6 486 адам
# '''[[Темірбек Жүргенов ауылы|Темірбек Жүргенов]]''' — 5 909 адам
# '''[[Ырғыз (ауыл)|Ырғыз]]''' — 5 410 адам
# '''[[Бадамшы|Бадамша]]''' — 5 359 адам
# '''[[Ойыл (ауыл)|Ойыл]]''' — 5 340 адам
# '''[[Қобда (ауыл)|Қобда]]''' — 5 244 адам
# [[Кеңқияқ]] — 4 954 адам
# [[Кеңес Нокин ауылы|Кеңес Нокин]] — 4 092 адам
# [[Шұбарши]] — 3 736 адам
# [[Сарыжар]] — 3 531 адам
# [[Бестамақ (Алға ауданы)|Бестамақ]] — 3 332 адам
# ''[[Ясное (Ақтөбе облысы)|Ясное]]'' — 3 280 адам

== Атырау облысы ==
# '''[[Мақат]]''' — 14 266 адам
# ''[[Балықшы кенті|Балықшы]]'' — 12 954 адам
# '''[[Индербор]]''' — 12 915 адам
# '''[[Құрманғазы (Құрманғазы ауданы)|Құрманғазы]]''' — 12 750 адам
# [[Доссор]] — 11 470 адам
# ''[[Жұмыскер (Атырау облысы)|Жұмыскер]]'' — 9 498 адам
# ''[[Геолог (ауыл)|Геолог]]'' — 8 256 адам
# '''[[Махамбет (Атырау облысы)|Махамбет]]''' — 8 012 адам
# '''[[Аққыстау]]''' — 7 717 адам
# [[Сағыз (ауыл)|Сағыз]] — 6 530 адам
# '''[[Миялы (Атырау облысы)|Миялы]]''' — 6 473 адам
# [[Жаңа Қаратон]] — 6 038 адам
# [[Томарлы]] — 5 036 адам
# [[Ақкөл (Атырау облысы)|Ақкөл]] — 4 596 адам
# [[Есбол (Индер ауданы)|Есбол]] — 4 307 адам
# [[Тұщықұдық (Атырау облысы)|Тұщықұдық]] — 4 108 адам
# [[Қосшағыл]] — 3 935 адам
# [[Хамит Ерғалиев ауылы|Хамит Ерғалиев]] — 3 451 адам
# [[Мұқыр (Атырау облысы)|Мұқыр]] — 3 423 адам
# [[Ақжар (Атырау облысы)|Ақжар]] — 3 337 адам
# [[Еркінқала]] — 3 333 адам
# ''[[Құрсай (Атырау облысы)|Құрсай]]'' — 3 062 адам
# [[Жанбай]] — 3 036 адам
# [[Хиуаз]] — 3 009 адам

== Батыс Қазақстан облысы ==
# [[Зашаған]] — 27 065 адам
# [[Деркөл (кент)|Деркөл]] — 9 786 адам
# '''[[Чапаев (Батыс Қазақстан облысы)|Чапаев]]''' — 8 476 адам
# '''[[Жәнібек (Батыс Қазақстан облысы)|Жәнібек]]''' — 7 460 адам
# '''[[Тасқала (Атырау облысы)|Тасқала]]''' — 7 350 адам
# '''[[Жаңақала (Батыс Қазақстан облысы)|Жаңақала]]''' — 7 202 адам
# '''[[Шыңғырлау (ауыл)|Шыңғырлау]]''' — 7 005 адам
# [[Подстепное (Батыс Қазақстан облысы)|Подстёпное]] — 6 461 адам
# [[Дарьинское]] — 5 329 адам
# '''[[Казталовка]]''' — 5 055 адам
# '''[[Жымпиты]]''' — 4 931 адам
# [[Мичуринское (Батыс Қазақстан облысы)|Мичуринское]] — 4 924 адам
# [[Тайпақ (Батыс Қазақстан облысы)|Тайпақ]] — 4 692 адам
# '''[[Теректі (Батыс Қазақстан облысы)|Теректі]]''' — 4 597 адам
# [[Жалпақтал]] — 4 562 адам
# '''[[Перемётное]]''' — 4 308 адам
# [[Круглоозерное|Круглоозёрное]] — 3 782 адам
# '''[[Сайқын]]''' — 3 686 адам
# [[Достық (Бәйтерек ауданы)|Достық]] — 3 588 адам
# '''[[Қаратөбе (Батыс Қазақстан облысы)|Қаратөбе]]''' — 3 434 адам
# [[Бөрлі (Бөрлі ауданы)|Бөрлі]] — 3 244 адам

== Жамбыл облысы ==
# '''[[Қордай]]''' — 27 433 адам
# '''[[Сарыкемер]]''' — 24 314 адам
# '''[[Төле би (Жамбыл облысы)|Төле би]]''' — 19 000 адам
# '''[[Құлан (Жамбыл облысы)|Құлан]]''' — 15 380 адам
# [[Сортөбе]] — 14 646 адам
# [[Масанчи (ауыл)|Масанчи]] — 13 606 адам
# '''[[Меркі]]''' — 13 467 адам
# '''[[Бауыржан Момышұлы ауылы|Бауыржан Момышұлы]]''' — 12 491 адам
# [[Луговой]] — 10 242 адам
# '''[[Аса (ауыл)|Аса]]''' — 8 640 адам
# '''[[Мойынқұм (Мойынқұм ауданы)|Мойынқұм]]''' — 8 463 адам
# [[Сарымолдаев ауылы|Сарымолдаев]] — 8 422 адам
# [[Жалпақтөбе (ауыл)|Жалпақтөбе]] — 8 394 адам
# [[Бурыл]] — 6 689 адам
# [[Жамбыл (Меркі ауданы)|Жамбыл]] — 6 633 адам
# [[Гвардейский]] — 6 537 адам
# [[Ауқатты]] — 5 880 адам
# [[Дінмұхамед Қонаев ауылы|Дінмұхамед Қонаев]] — 5 371 адам
# [[Саудакент]] — 5 313 адам
# [[Андас батыр ауылы|Андас батыр]] — 5 225 адам
# [[Түймекент]] — 5 195 адам
# [[Қызыл Жұлдыз (Жамбыл облысы)|Қызыл Жұлдыз]] — 5 070 адам
# [[Бірлік (Шу ауданы)|Бірлік]] — 5 049 адам
# [[Айша бибі ауылы|Айша бибі]] — 4 616 адам
# [[Отар (Жамбыл облысы)|Отар]] — 4 540 адам
# [[Пригородное (Жамбыл облысы)|Пригородное]] — 4 500 адам
# [[Ойтал (Ойтал ауылдық округі)|Ойтал]] — 4 181 адам
# [[Бетқайнар]] — 4 174 адам
# [[Шайқорық]] — 4 141 адам
# [[Гродеково]] — 4 085 адам
# [[Байзақ]] — 3 884 адам
# [[Қызылқайнар (Жамбыл облысы)|Қызылқайнар]] — 3 732 адам
# [[Нұрлыкент]] — 3 646 адам
# [[Құмжота]] — 3 603 адам
# [[Түрксіб (Жамбыл облысы)|Түрксіб]] — 3 516 адам
# [[Қарасу (Қордай ауданы)|Қарасу]] — 3 504 адам
# [[Қарасай батыр ауылы (Жамбыл облысы)|Қарасай батыр]] — 3 474 адам
# [[Көлбастау]] — 3 434 адам
# [[Әлжан ана]] — 3 378 адам
# [[Жамбыл (Жамбыл ауданы Жамбыл облысы)|Жамбыл]] — 3 313 адам
# [[Көгершін (ауыл)|Көгершін]] — 3 238 адам
# [[Ақбұлым]] — 3 084 адам

== Жетісу облысы ==
# '''[[Қарабұлақ (Ескелді ауданы)|Қарабұлақ]]''' — 16 037 адам
# '''[[Сарыөзек (Алматы облысы)|Сарыөзек]]''' — 12 912 адам
# '''[[Балпық би (ауыл)|Балпық би]]''' — 12 654 адам
# [[Еркін (Талдықорған қалалық әкімдігі)|Еркін]] — 11 465 адам
# [[Көктал (Панфилов ауданы)|Көктал]] — 10 360 адам
# '''[[Жансүгіров ауылы|Жансүгіров]]''' — 8 288 адам
# [[Өтенай (Талдықорған қалалық әкімдігі)|Өтенай]] — 7 118 адам
# [[Қабанбай (Алматы облысы)|Қабанбай]] — 6 049 адам
# [[Бақтыбай Жолбарысұлы ауылы|Бақтыбай Жолбарысұлы]] — 5 858 адам
# [[Пенжім]] — 5 081 адам
# [[Достық (Алакөл ауданы)|Достық]] — 4 698 адам
# [[Үлкен Шыған]] — 4 682 адам
# [[Үшарал (Панфилов ауданы)|Үшарал]] — 4 194 адам
# [[Қапал (Алматы облысы)|Қапал]] — 3 869 адам
# [[Матай]] — 3 778 адам
# [[Алтыүй]] — 3 697 адам
# [[Алдабергенов ауылы|Алдабергенов]] — 3 669 адам
# [[Шолақай]] — 3 407 адам
# [[Алмалы (Сарқан ауданы)|Алмалы]] — 3 361 адам
# [[Қоғалы (Алматы облысы)|Қоғалы]] — 3 322 адам
# [[Бастөбе]] — 3 316 адам
# [[Қойлық (ауыл)|Қойлық]] — 3 257 адам
# [[Қоңырөлең]] — 3 031 адам
# [[Алмалы (Панфилов ауданы)|Алмалы]] — 3 007 адам

== Қызылорда облысы ==
# '''[[Әйтеке би кенті|Әйтеке би]]''' — 38 046 адам
# '''[[Шиелі (Қызылорда облысы)|Шиелі]]''' — 29 632 адам
# '''[[Жаңақорған]]''' — 22 716 адам
# '''[[Жосалы (Қызылорда облысы)|Жосалы]]''' — 18 983 адам
# [[Тасбөгет]] — 18 875 адам
# '''[[Жалағаш]]''' — 13 479 адам
# [[Төретам]] — 9 548 адам
# [[Сексеуіл (ауыл)|Сексеуіл]] — 9 296 адам
# '''[[Тереңөзек (Қызылорда облысы)|Тереңөзек]]''' — 9 132 адам
# [[Қызылжарма]] — 5 484 адам
# [[Жақсықылыш (кент)|Жақсықылыш]] — 4 847 адам
# [[Төменарық]] — 4 069 адам
# [[Махамбетов]] — 3 780 адам
# [[Түгіскен (Қызылорда облысы)|Түгіскен]] — 3 766 адам

== Маңғыстау облысы ==
# '''[[Бейнеу]]''' — 32 452 адам
# [[Атамекен (Маңғыстау облысы)|Атамекен]] — 22 428 адам
# [[Теңге (ауыл)|Теңге]] — 16 688 адам
# [[Қызылтөбе (Маңғыстау облысы)|Қызылтөбе]] — 15 157 адам
# '''[[Маңғыстау (ауыл)|Маңғыстау]]''' — 14 818 адам
# [[Басқұдық (Мұнайлы ауданы)|Басқұдық]] — 14 215 адам
# '''[[Шетпе]]''' — 12 223 адам
# [[Жетібай (Маңғыстау облысы)|Жетібай]] — 11 326 адам
# '''[[Құрық (ауыл)|Құрық]]''' — 8 118 адам
# [[Боранқұл]] — 6 310 адам
# [[Ақшұқыр]] — 6 230 адам
# [[Қызылсай (Маңғыстау облысы)|Қызылсай]] — 4 994 адам
# [[Дәулет (Маңғыстау облысы)|Дәулет]] — 4 800 адам
# [[Мұнайшы (ауыл)|Мұнайшы]] — 4 647 адам
# [[Баутин|Баутино]] — 4 344 адам

== Павлодар облысы ==
# [[Майқайың]] — 8 761 адам
# [[Ленинский (Павлодар облысы)|Ленинский]] — 8 619 адам
# '''[[Шарбақты (Шарбақты ауданы)|Шарбақты]]''' — 7 915 адам
# '''[[Ертіс (Павлодар облысы)|Ертіс]]''' — 7 772 адам
# '''[[Тереңкөл (Тереңкөл ауданы)|Тереңкөл]]''' — 7 355 адам
# '''[[Баянауыл]]''' — 5 893 адам
# '''[[Железинка]]''' — 5 190 адам
# [[Солнечный (Павлодар облысы)|Солнечный]] — 4 892 адам
# '''[[Успенка (Павлодар облысы)|Успенка]]''' — 4 067 адам
# '''[[Ақтоғай (Павлодар облысы)|Ақтоғай]]''' — 4 000 адам
# [[Кенжекөл]] — 3 978 адам
# '''[[Көктөбе (Май ауданы)|Көктөбе]]''' — 3 815 адам
# [[Шідерті (Павлодар облысы)|Шідерті]] — 3 557 адам
# [[Ақсу (кент, Павлодар облысы)|Ақсу]] — 3 533 адам
# [[Қалқаман (ауыл)|Қалқаман]] — 3 145 адам

== Солтүстік Қазақстан облысы ==
# '''[[Новоишим]]ское''' — 11 284 адам
# '''[[Саумалкөл (Володар ауылдық округі)|Саумалкөл]]''' — 10 234 адам
# '''[[Бескөл (Солтүстік Қазақстан облысы)|Бескөл]]''' — 8 805 адам
# '''[[Кішкенекөл]]''' — 6 814 адам
# '''[[Смирново (Солтүстік Қазақстан облысы)|Смирново]]''' — 5 796 адам
# '''[[Пресновка (Жамбыл ауданы)|Пресновка]]''' — 5 725 адам
# '''[[Явленка]]''' — 5 630 адам
# '''[[Тимирязевка|Тимирязево]]''' — 4 601 адам
# [[Рузаевка (Солтүстік Қазақстан облысы)|Рузаевка]] — 4 420 адам
# '''[[Талшық]]''' — 3 754 адам
# [[Ленинградское (Солтүстік Қазақстан облысы)|Ленинградское]] — 3 509 адам
# [[Чкалово (Солтүстік Қазақстан облысы)|Чкалово]] — 3 274 адам
# [[Благовещенка (Солтүстік Қазақстан облысы)|Благовещенка]] — 3 106 адам

== Түркістан облысы ==
# [[Қарабұлақ (Сайрам ауданы)|Қарабұлақ]] — 35 301 адам
# '''[[Ақсукент]]''' — 29 541 адам
# [[Манкент (ауыл)|Манкент]] — 25 058 адам
# '''[[Абай (Келес ауданы)|Абай]]''' — 17 700 адам
# '''[[Тұрар Рысқұлов ауылы|Тұрар Рысқұлов]]''' — 17 311 адам
# '''[[Қазығұрт]]''' — 14 867 адам
# '''[[Мырзакент]]''' — 13 274 адам
# '''[[Темірлан]]''' — 12 495 адам
# [[Қарамұрт]] — 10 538 адам
# '''[[Шаян (Бәйдібек ауданы)|Шаян]]''' — 8 510 адам
# '''[[Шәуілдір]]''' — 8 428 адам
# '''[[Шолаққорған]]''' — 7 934 адам
# ''[[Тассай (Түркістан облысы)|Тассай]]'' — 4 786 адам
# ''[[Таскен]]'' — 4 414 адам
# [[Ақсуабат]] — 3 572 адам
# [[Жібек жолы (Сайрам ауданы)|Жібек жолы]] — 3 346 адам

== Ескертпелер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Тізімдер]]</text>
      <sha1>b6hrtpzggmp6s4d9eb0peguqaxhjmgp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057532</id>
      <parentid>3057530</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T16:27:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Жамбыл облысы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17650" xml:space="preserve">Тізімде халқының саны 2009 жылғы санақ бойынша 3000 адамнан асатын ауылдар мен кенттер көрсетілген.&lt;ref&gt;'''Майлы''' қаріппен аудан орталықтары, ''курсив'' қарпімен таратылған ауылдар белгіленген&lt;/ref&gt;

== Абай облысы ==
# '''[[Үржар (ауыл)|Үржар]]''' — 17 320 адам
# [[Мақаншы]] — 12 242 адам
# '''[[Қалбатау]]''' — 10 214 адам
# [[Жезкент]] — 9 888 адам
# [[Ақтоғай (Абай облысы)|Ақтоғай]] — 6 251 адам
# '''[[Ақсуат (Абай облысы)|Ақсуат]]''' — 6 126 адам
# '''[[Бородулиха]]''' — 5 226 адам
# '''[[Қарауыл (Абай ауданы)|Қарауыл]]''' — 5 010 адам
# [[Қабанбай (Қабанбай ауылдық округі)|Қабанбай]] — 4 396 адам
# '''[[Бесқарағай (Абай облысы)|Бесқарағай]]''' — 4 377 адам
# '''[[Көкпекті (Абай облысы)|Көкпекті]]''' — 4 189 адам
# [[Науалы]] — 3 421 адам
# [[Шүлбі]] — 3 149 адам
# [[Жаңа Шүлбі]] — 3 073 адам
# [[Жаңғызтөбе]] — 3 002 адам

== Ақмола облысы ==
# [[Қызыл жар|Красный Яр]] — 9 875 адам
# '''[[Зеренді]]''' — 7 083 адам
# '''[[Аршалы (Ақмола облысы)|Аршалы]]''' — 7 051 адам
# '''[[Астраханка (Ақмола облысы)|Астраханка]]''' — 6 313 адам
# '''[[Шортанды (Шортанды ауданы)|Шортанды]]''' — 6 268 адам
# [[Бестөбе (Ақмола облысы)|Бестөбе]] — 6 201 адам
# '''[[Ақмол]]''' — 5 711 адам
# [[Қабанбай батыр ауылы|Қабанбай батыр]] — 5 181 адам
# '''[[Жақсы (ауыл)|Жақсы]]''' — 5 097 адам
# '''[[Балкашино]]''' — 4 907 адам
# [[Қараөткел (Ақмола облысы)|Қараөткел]] — 4 310 адам
# [[Жолымбет]] — 4 258 адам
# [[Бурабай (кент)|Бурабай]] — 4 225 адам
# [[Шаңтөбе (кент)|Шаңтөбе]] — 4 214 адам
# '''[[Қорғалжын (кент)|Қорғалжын]]''' — 4 161 адам
# [[Жібек Жолы (Ақмола облысы)|Жібек жолы]] — 3 873 адам
# [[Ақсу (Степногорск қалалық әкімдігі)|Ақсу]] — 3 779 адам
# [[Еркіншілік]] — 3 708 адам
# [[Заводской (Ақмола облысы)|Заводской]] — 3 504 адам
# '''[[Егіндікөл (Ақмола облысы)|Егіндікөл]]''' — 3 285 адам
# [[Талапкер (Ақмола облысы)|Талапкер]] — 3 111 адам

== Ақтөбе облысы ==
# [[Қарғалы (Ақтөбе облысы)|Қарғалы]] — 16 093 адам
# '''[[Шұбарқұдық]]''' — 11 199 адам
# '''[[Мәртөк]]''' — 9 795 адам
# '''[[Қарауылкелді (ауыл)|Қарауылкелді]]''' — 7 862 адам
# [[Жаңақоныс (Ақтөбе облысы)|Жаңақоныс]] — 6 486 адам
# '''[[Темірбек Жүргенов ауылы|Темірбек Жүргенов]]''' — 5 909 адам
# '''[[Ырғыз (ауыл)|Ырғыз]]''' — 5 410 адам
# '''[[Бадамшы|Бадамша]]''' — 5 359 адам
# '''[[Ойыл (ауыл)|Ойыл]]''' — 5 340 адам
# '''[[Қобда (ауыл)|Қобда]]''' — 5 244 адам
# [[Кеңқияқ]] — 4 954 адам
# [[Кеңес Нокин ауылы|Кеңес Нокин]] — 4 092 адам
# [[Шұбарши]] — 3 736 адам
# [[Сарыжар]] — 3 531 адам
# [[Бестамақ (Алға ауданы)|Бестамақ]] — 3 332 адам
# ''[[Ясное (Ақтөбе облысы)|Ясное]]'' — 3 280 адам

== Атырау облысы ==
# '''[[Мақат]]''' — 14 266 адам
# ''[[Балықшы кенті|Балықшы]]'' — 12 954 адам
# '''[[Индербор]]''' — 12 915 адам
# '''[[Құрманғазы (Құрманғазы ауданы)|Құрманғазы]]''' — 12 750 адам
# [[Доссор]] — 11 470 адам
# ''[[Жұмыскер (Атырау облысы)|Жұмыскер]]'' — 9 498 адам
# ''[[Геолог (ауыл)|Геолог]]'' — 8 256 адам
# '''[[Махамбет (Атырау облысы)|Махамбет]]''' — 8 012 адам
# '''[[Аққыстау]]''' — 7 717 адам
# [[Сағыз (ауыл)|Сағыз]] — 6 530 адам
# '''[[Миялы (Атырау облысы)|Миялы]]''' — 6 473 адам
# [[Жаңа Қаратон]] — 6 038 адам
# [[Томарлы]] — 5 036 адам
# [[Ақкөл (Атырау облысы)|Ақкөл]] — 4 596 адам
# [[Есбол (Индер ауданы)|Есбол]] — 4 307 адам
# [[Тұщықұдық (Атырау облысы)|Тұщықұдық]] — 4 108 адам
# [[Қосшағыл]] — 3 935 адам
# [[Хамит Ерғалиев ауылы|Хамит Ерғалиев]] — 3 451 адам
# [[Мұқыр (Атырау облысы)|Мұқыр]] — 3 423 адам
# [[Ақжар (Атырау облысы)|Ақжар]] — 3 337 адам
# [[Еркінқала]] — 3 333 адам
# ''[[Құрсай (Атырау облысы)|Құрсай]]'' — 3 062 адам
# [[Жанбай]] — 3 036 адам
# [[Хиуаз]] — 3 009 адам

== Батыс Қазақстан облысы ==
# [[Зашаған]] — 27 065 адам
# [[Деркөл (кент)|Деркөл]] — 9 786 адам
# '''[[Чапаев (Батыс Қазақстан облысы)|Чапаев]]''' — 8 476 адам
# '''[[Жәнібек (Батыс Қазақстан облысы)|Жәнібек]]''' — 7 460 адам
# '''[[Тасқала (Атырау облысы)|Тасқала]]''' — 7 350 адам
# '''[[Жаңақала (Батыс Қазақстан облысы)|Жаңақала]]''' — 7 202 адам
# '''[[Шыңғырлау (ауыл)|Шыңғырлау]]''' — 7 005 адам
# [[Подстепное (Батыс Қазақстан облысы)|Подстёпное]] — 6 461 адам
# [[Дарьинское]] — 5 329 адам
# '''[[Казталовка]]''' — 5 055 адам
# '''[[Жымпиты]]''' — 4 931 адам
# [[Мичуринское (Батыс Қазақстан облысы)|Мичуринское]] — 4 924 адам
# [[Тайпақ (Батыс Қазақстан облысы)|Тайпақ]] — 4 692 адам
# '''[[Теректі (Батыс Қазақстан облысы)|Теректі]]''' — 4 597 адам
# [[Жалпақтал]] — 4 562 адам
# '''[[Перемётное]]''' — 4 308 адам
# [[Круглоозерное|Круглоозёрное]] — 3 782 адам
# '''[[Сайқын]]''' — 3 686 адам
# [[Достық (Бәйтерек ауданы)|Достық]] — 3 588 адам
# '''[[Қаратөбе (Батыс Қазақстан облысы)|Қаратөбе]]''' — 3 434 адам
# [[Бөрлі (Бөрлі ауданы)|Бөрлі]] — 3 244 адам

== Жамбыл облысы ==
{{Div col|3}}
# '''[[Қордай]]''' — 27 433 адам
# '''[[Сарыкемер]]''' — 24 314 адам
# '''[[Төле би (Жамбыл облысы)|Төле би]]''' — 19 000 адам
# '''[[Құлан (Жамбыл облысы)|Құлан]]''' — 15 380 адам
# [[Сортөбе]] — 14 646 адам
# [[Масанчи (ауыл)|Масанчи]] — 13 606 адам
# '''[[Меркі]]''' — 13 467 адам
# '''[[Бауыржан Момышұлы ауылы|Бауыржан Момышұлы]]''' — 12 491 адам
# [[Луговой]] — 10 242 адам
# '''[[Аса (ауыл)|Аса]]''' — 8 640 адам
# '''[[Мойынқұм (Мойынқұм ауданы)|Мойынқұм]]''' — 8 463 адам
# [[Сарымолдаев ауылы|Сарымолдаев]] — 8 422 адам
# [[Жалпақтөбе (ауыл)|Жалпақтөбе]] — 8 394 адам
# [[Бурыл]] — 6 689 адам
# [[Жамбыл (Меркі ауданы)|Жамбыл]] — 6 633 адам
# [[Гвардейский]] — 6 537 адам
# [[Ауқатты]] — 5 880 адам
# [[Дінмұхамед Қонаев ауылы|Дінмұхамед Қонаев]] — 5 371 адам
# [[Саудакент]] — 5 313 адам
# [[Андас батыр ауылы|Андас батыр]] — 5 225 адам
# [[Түймекент]] — 5 195 адам
# [[Қызыл Жұлдыз (Жамбыл облысы)|Қызыл Жұлдыз]] — 5 070 адам
# [[Бірлік (Шу ауданы)|Бірлік]] — 5 049 адам
# [[Айша бибі ауылы|Айша бибі]] — 4 616 адам
# [[Отар (Жамбыл облысы)|Отар]] — 4 540 адам
# [[Пригородное (Жамбыл облысы)|Пригородное]] — 4 500 адам
# [[Ойтал (Ойтал ауылдық округі)|Ойтал]] — 4 181 адам
# [[Бетқайнар]] — 4 174 адам
# [[Шайқорық]] — 4 141 адам
# [[Гродеково]] — 4 085 адам
# [[Байзақ]] — 3 884 адам
# [[Қызылқайнар (Жамбыл облысы)|Қызылқайнар]] — 3 732 адам
# [[Нұрлыкент]] — 3 646 адам
# [[Құмжота]] — 3 603 адам
# [[Түрксіб (Жамбыл облысы)|Түрксіб]] — 3 516 адам
# [[Қарасу (Қордай ауданы)|Қарасу]] — 3 504 адам
# [[Қарасай батыр ауылы (Жамбыл облысы)|Қарасай батыр]] — 3 474 адам
# [[Көлбастау]] — 3 434 адам
# [[Әлжан ана]] — 3 378 адам
# [[Жамбыл (Жамбыл ауданы Жамбыл облысы)|Жамбыл]] — 3 313 адам
# [[Көгершін (ауыл)|Көгершін]] — 3 238 адам
# [[Ақбұлым]] — 3 084 адам
{{Div col end}}

== Жетісу облысы ==
# '''[[Қарабұлақ (Ескелді ауданы)|Қарабұлақ]]''' — 16 037 адам
# '''[[Сарыөзек (Алматы облысы)|Сарыөзек]]''' — 12 912 адам
# '''[[Балпық би (ауыл)|Балпық би]]''' — 12 654 адам
# [[Еркін (Талдықорған қалалық әкімдігі)|Еркін]] — 11 465 адам
# [[Көктал (Панфилов ауданы)|Көктал]] — 10 360 адам
# '''[[Жансүгіров ауылы|Жансүгіров]]''' — 8 288 адам
# [[Өтенай (Талдықорған қалалық әкімдігі)|Өтенай]] — 7 118 адам
# [[Қабанбай (Алматы облысы)|Қабанбай]] — 6 049 адам
# [[Бақтыбай Жолбарысұлы ауылы|Бақтыбай Жолбарысұлы]] — 5 858 адам
# [[Пенжім]] — 5 081 адам
# [[Достық (Алакөл ауданы)|Достық]] — 4 698 адам
# [[Үлкен Шыған]] — 4 682 адам
# [[Үшарал (Панфилов ауданы)|Үшарал]] — 4 194 адам
# [[Қапал (Алматы облысы)|Қапал]] — 3 869 адам
# [[Матай]] — 3 778 адам
# [[Алтыүй]] — 3 697 адам
# [[Алдабергенов ауылы|Алдабергенов]] — 3 669 адам
# [[Шолақай]] — 3 407 адам
# [[Алмалы (Сарқан ауданы)|Алмалы]] — 3 361 адам
# [[Қоғалы (Алматы облысы)|Қоғалы]] — 3 322 адам
# [[Бастөбе]] — 3 316 адам
# [[Қойлық (ауыл)|Қойлық]] — 3 257 адам
# [[Қоңырөлең]] — 3 031 адам
# [[Алмалы (Панфилов ауданы)|Алмалы]] — 3 007 адам

== Қызылорда облысы ==
# '''[[Әйтеке би кенті|Әйтеке би]]''' — 38 046 адам
# '''[[Шиелі (Қызылорда облысы)|Шиелі]]''' — 29 632 адам
# '''[[Жаңақорған]]''' — 22 716 адам
# '''[[Жосалы (Қызылорда облысы)|Жосалы]]''' — 18 983 адам
# [[Тасбөгет]] — 18 875 адам
# '''[[Жалағаш]]''' — 13 479 адам
# [[Төретам]] — 9 548 адам
# [[Сексеуіл (ауыл)|Сексеуіл]] — 9 296 адам
# '''[[Тереңөзек (Қызылорда облысы)|Тереңөзек]]''' — 9 132 адам
# [[Қызылжарма]] — 5 484 адам
# [[Жақсықылыш (кент)|Жақсықылыш]] — 4 847 адам
# [[Төменарық]] — 4 069 адам
# [[Махамбетов]] — 3 780 адам
# [[Түгіскен (Қызылорда облысы)|Түгіскен]] — 3 766 адам

== Маңғыстау облысы ==
# '''[[Бейнеу]]''' — 32 452 адам
# [[Атамекен (Маңғыстау облысы)|Атамекен]] — 22 428 адам
# [[Теңге (ауыл)|Теңге]] — 16 688 адам
# [[Қызылтөбе (Маңғыстау облысы)|Қызылтөбе]] — 15 157 адам
# '''[[Маңғыстау (ауыл)|Маңғыстау]]''' — 14 818 адам
# [[Басқұдық (Мұнайлы ауданы)|Басқұдық]] — 14 215 адам
# '''[[Шетпе]]''' — 12 223 адам
# [[Жетібай (Маңғыстау облысы)|Жетібай]] — 11 326 адам
# '''[[Құрық (ауыл)|Құрық]]''' — 8 118 адам
# [[Боранқұл]] — 6 310 адам
# [[Ақшұқыр]] — 6 230 адам
# [[Қызылсай (Маңғыстау облысы)|Қызылсай]] — 4 994 адам
# [[Дәулет (Маңғыстау облысы)|Дәулет]] — 4 800 адам
# [[Мұнайшы (ауыл)|Мұнайшы]] — 4 647 адам
# [[Баутин|Баутино]] — 4 344 адам

== Павлодар облысы ==
# [[Майқайың]] — 8 761 адам
# [[Ленинский (Павлодар облысы)|Ленинский]] — 8 619 адам
# '''[[Шарбақты (Шарбақты ауданы)|Шарбақты]]''' — 7 915 адам
# '''[[Ертіс (Павлодар облысы)|Ертіс]]''' — 7 772 адам
# '''[[Тереңкөл (Тереңкөл ауданы)|Тереңкөл]]''' — 7 355 адам
# '''[[Баянауыл]]''' — 5 893 адам
# '''[[Железинка]]''' — 5 190 адам
# [[Солнечный (Павлодар облысы)|Солнечный]] — 4 892 адам
# '''[[Успенка (Павлодар облысы)|Успенка]]''' — 4 067 адам
# '''[[Ақтоғай (Павлодар облысы)|Ақтоғай]]''' — 4 000 адам
# [[Кенжекөл]] — 3 978 адам
# '''[[Көктөбе (Май ауданы)|Көктөбе]]''' — 3 815 адам
# [[Шідерті (Павлодар облысы)|Шідерті]] — 3 557 адам
# [[Ақсу (кент, Павлодар облысы)|Ақсу]] — 3 533 адам
# [[Қалқаман (ауыл)|Қалқаман]] — 3 145 адам

== Солтүстік Қазақстан облысы ==
# '''[[Новоишим]]ское''' — 11 284 адам
# '''[[Саумалкөл (Володар ауылдық округі)|Саумалкөл]]''' — 10 234 адам
# '''[[Бескөл (Солтүстік Қазақстан облысы)|Бескөл]]''' — 8 805 адам
# '''[[Кішкенекөл]]''' — 6 814 адам
# '''[[Смирново (Солтүстік Қазақстан облысы)|Смирново]]''' — 5 796 адам
# '''[[Пресновка (Жамбыл ауданы)|Пресновка]]''' — 5 725 адам
# '''[[Явленка]]''' — 5 630 адам
# '''[[Тимирязевка|Тимирязево]]''' — 4 601 адам
# [[Рузаевка (Солтүстік Қазақстан облысы)|Рузаевка]] — 4 420 адам
# '''[[Талшық]]''' — 3 754 адам
# [[Ленинградское (Солтүстік Қазақстан облысы)|Ленинградское]] — 3 509 адам
# [[Чкалово (Солтүстік Қазақстан облысы)|Чкалово]] — 3 274 адам
# [[Благовещенка (Солтүстік Қазақстан облысы)|Благовещенка]] — 3 106 адам

== Түркістан облысы ==
# [[Қарабұлақ (Сайрам ауданы)|Қарабұлақ]] — 35 301 адам
# '''[[Ақсукент]]''' — 29 541 адам
# [[Манкент (ауыл)|Манкент]] — 25 058 адам
# '''[[Абай (Келес ауданы)|Абай]]''' — 17 700 адам
# '''[[Тұрар Рысқұлов ауылы|Тұрар Рысқұлов]]''' — 17 311 адам
# '''[[Қазығұрт]]''' — 14 867 адам
# '''[[Мырзакент]]''' — 13 274 адам
# '''[[Темірлан]]''' — 12 495 адам
# [[Қарамұрт]] — 10 538 адам
# '''[[Шаян (Бәйдібек ауданы)|Шаян]]''' — 8 510 адам
# '''[[Шәуілдір]]''' — 8 428 адам
# '''[[Шолаққорған]]''' — 7 934 адам
# ''[[Тассай (Түркістан облысы)|Тассай]]'' — 4 786 адам
# ''[[Таскен]]'' — 4 414 адам
# [[Ақсуабат]] — 3 572 адам
# [[Жібек жолы (Сайрам ауданы)|Жібек жолы]] — 3 346 адам

== Ескертпелер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Тізімдер]]</text>
      <sha1>jw0j6ispq16xojqos0kdhkijlig36rm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057707</id>
      <parentid>3057532</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T11:16:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Жетісу облысы */Қарағанды, Қостанай обл.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21303" xml:space="preserve">Тізімде халқының саны 2009 жылғы санақ бойынша 3000 адамнан асатын ауылдар мен кенттер көрсетілген.&lt;ref&gt;'''Майлы''' қаріппен аудан орталықтары, ''курсив'' қарпімен таратылған ауылдар белгіленген&lt;/ref&gt;

== Абай облысы ==
# '''[[Үржар (ауыл)|Үржар]]''' — 17 320 адам
# [[Мақаншы]] — 12 242 адам
# '''[[Қалбатау]]''' — 10 214 адам
# [[Жезкент]] — 9 888 адам
# [[Ақтоғай (Абай облысы)|Ақтоғай]] — 6 251 адам
# '''[[Ақсуат (Абай облысы)|Ақсуат]]''' — 6 126 адам
# '''[[Бородулиха]]''' — 5 226 адам
# '''[[Қарауыл (Абай ауданы)|Қарауыл]]''' — 5 010 адам
# [[Қабанбай (Қабанбай ауылдық округі)|Қабанбай]] — 4 396 адам
# '''[[Бесқарағай (Абай облысы)|Бесқарағай]]''' — 4 377 адам
# '''[[Көкпекті (Абай облысы)|Көкпекті]]''' — 4 189 адам
# [[Науалы]] — 3 421 адам
# [[Шүлбі]] — 3 149 адам
# [[Жаңа Шүлбі]] — 3 073 адам
# [[Жаңғызтөбе]] — 3 002 адам

== Ақмола облысы ==
# [[Қызыл жар|Красный Яр]] — 9 875 адам
# '''[[Зеренді]]''' — 7 083 адам
# '''[[Аршалы (Ақмола облысы)|Аршалы]]''' — 7 051 адам
# '''[[Астраханка (Ақмола облысы)|Астраханка]]''' — 6 313 адам
# '''[[Шортанды (Шортанды ауданы)|Шортанды]]''' — 6 268 адам
# [[Бестөбе (Ақмола облысы)|Бестөбе]] — 6 201 адам
# '''[[Ақмол]]''' — 5 711 адам
# [[Қабанбай батыр ауылы|Қабанбай батыр]] — 5 181 адам
# '''[[Жақсы (ауыл)|Жақсы]]''' — 5 097 адам
# '''[[Балкашино]]''' — 4 907 адам
# [[Қараөткел (Ақмола облысы)|Қараөткел]] — 4 310 адам
# [[Жолымбет]] — 4 258 адам
# [[Бурабай (кент)|Бурабай]] — 4 225 адам
# [[Шаңтөбе (кент)|Шаңтөбе]] — 4 214 адам
# '''[[Қорғалжын (кент)|Қорғалжын]]''' — 4 161 адам
# [[Жібек Жолы (Ақмола облысы)|Жібек жолы]] — 3 873 адам
# [[Ақсу (Степногорск қалалық әкімдігі)|Ақсу]] — 3 779 адам
# [[Еркіншілік]] — 3 708 адам
# [[Заводской (Ақмола облысы)|Заводской]] — 3 504 адам
# '''[[Егіндікөл (Ақмола облысы)|Егіндікөл]]''' — 3 285 адам
# [[Талапкер (Ақмола облысы)|Талапкер]] — 3 111 адам

== Ақтөбе облысы ==
# [[Қарғалы (Ақтөбе облысы)|Қарғалы]] — 16 093 адам
# '''[[Шұбарқұдық]]''' — 11 199 адам
# '''[[Мәртөк]]''' — 9 795 адам
# '''[[Қарауылкелді (ауыл)|Қарауылкелді]]''' — 7 862 адам
# [[Жаңақоныс (Ақтөбе облысы)|Жаңақоныс]] — 6 486 адам
# '''[[Темірбек Жүргенов ауылы|Темірбек Жүргенов]]''' — 5 909 адам
# '''[[Ырғыз (ауыл)|Ырғыз]]''' — 5 410 адам
# '''[[Бадамшы|Бадамша]]''' — 5 359 адам
# '''[[Ойыл (ауыл)|Ойыл]]''' — 5 340 адам
# '''[[Қобда (ауыл)|Қобда]]''' — 5 244 адам
# [[Кеңқияқ]] — 4 954 адам
# [[Кеңес Нокин ауылы|Кеңес Нокин]] — 4 092 адам
# [[Шұбарши]] — 3 736 адам
# [[Сарыжар]] — 3 531 адам
# [[Бестамақ (Алға ауданы)|Бестамақ]] — 3 332 адам
# ''[[Ясное (Ақтөбе облысы)|Ясное]]'' — 3 280 адам

== Атырау облысы ==
# '''[[Мақат]]''' — 14 266 адам
# ''[[Балықшы кенті|Балықшы]]'' — 12 954 адам
# '''[[Индербор]]''' — 12 915 адам
# '''[[Құрманғазы (Құрманғазы ауданы)|Құрманғазы]]''' — 12 750 адам
# [[Доссор]] — 11 470 адам
# ''[[Жұмыскер (Атырау облысы)|Жұмыскер]]'' — 9 498 адам
# ''[[Геолог (ауыл)|Геолог]]'' — 8 256 адам
# '''[[Махамбет (Атырау облысы)|Махамбет]]''' — 8 012 адам
# '''[[Аққыстау]]''' — 7 717 адам
# [[Сағыз (ауыл)|Сағыз]] — 6 530 адам
# '''[[Миялы (Атырау облысы)|Миялы]]''' — 6 473 адам
# [[Жаңа Қаратон]] — 6 038 адам
# [[Томарлы]] — 5 036 адам
# [[Ақкөл (Атырау облысы)|Ақкөл]] — 4 596 адам
# [[Есбол (Индер ауданы)|Есбол]] — 4 307 адам
# [[Тұщықұдық (Атырау облысы)|Тұщықұдық]] — 4 108 адам
# [[Қосшағыл]] — 3 935 адам
# [[Хамит Ерғалиев ауылы|Хамит Ерғалиев]] — 3 451 адам
# [[Мұқыр (Атырау облысы)|Мұқыр]] — 3 423 адам
# [[Ақжар (Атырау облысы)|Ақжар]] — 3 337 адам
# [[Еркінқала]] — 3 333 адам
# ''[[Құрсай (Атырау облысы)|Құрсай]]'' — 3 062 адам
# [[Жанбай]] — 3 036 адам
# [[Хиуаз]] — 3 009 адам

== Батыс Қазақстан облысы ==
# [[Зашаған]] — 27 065 адам
# [[Деркөл (кент)|Деркөл]] — 9 786 адам
# '''[[Чапаев (Батыс Қазақстан облысы)|Чапаев]]''' — 8 476 адам
# '''[[Жәнібек (Батыс Қазақстан облысы)|Жәнібек]]''' — 7 460 адам
# '''[[Тасқала (Атырау облысы)|Тасқала]]''' — 7 350 адам
# '''[[Жаңақала (Батыс Қазақстан облысы)|Жаңақала]]''' — 7 202 адам
# '''[[Шыңғырлау (ауыл)|Шыңғырлау]]''' — 7 005 адам
# [[Подстепное (Батыс Қазақстан облысы)|Подстёпное]] — 6 461 адам
# [[Дарьинское]] — 5 329 адам
# '''[[Казталовка]]''' — 5 055 адам
# '''[[Жымпиты]]''' — 4 931 адам
# [[Мичуринское (Батыс Қазақстан облысы)|Мичуринское]] — 4 924 адам
# [[Тайпақ (Батыс Қазақстан облысы)|Тайпақ]] — 4 692 адам
# '''[[Теректі (Батыс Қазақстан облысы)|Теректі]]''' — 4 597 адам
# [[Жалпақтал]] — 4 562 адам
# '''[[Перемётное]]''' — 4 308 адам
# [[Круглоозерное|Круглоозёрное]] — 3 782 адам
# '''[[Сайқын]]''' — 3 686 адам
# [[Достық (Бәйтерек ауданы)|Достық]] — 3 588 адам
# '''[[Қаратөбе (Батыс Қазақстан облысы)|Қаратөбе]]''' — 3 434 адам
# [[Бөрлі (Бөрлі ауданы)|Бөрлі]] — 3 244 адам

== Жамбыл облысы ==
{{Div col|3}}
# '''[[Қордай]]''' — 27 433 адам
# '''[[Сарыкемер]]''' — 24 314 адам
# '''[[Төле би (Жамбыл облысы)|Төле би]]''' — 19 000 адам
# '''[[Құлан (Жамбыл облысы)|Құлан]]''' — 15 380 адам
# [[Сортөбе]] — 14 646 адам
# [[Масанчи (ауыл)|Масанчи]] — 13 606 адам
# '''[[Меркі]]''' — 13 467 адам
# '''[[Бауыржан Момышұлы ауылы|Бауыржан Момышұлы]]''' — 12 491 адам
# [[Луговой]] — 10 242 адам
# '''[[Аса (ауыл)|Аса]]''' — 8 640 адам
# '''[[Мойынқұм (Мойынқұм ауданы)|Мойынқұм]]''' — 8 463 адам
# [[Сарымолдаев ауылы|Сарымолдаев]] — 8 422 адам
# [[Жалпақтөбе (ауыл)|Жалпақтөбе]] — 8 394 адам
# [[Бурыл]] — 6 689 адам
# [[Жамбыл (Меркі ауданы)|Жамбыл]] — 6 633 адам
# [[Гвардейский]] — 6 537 адам
# [[Ауқатты]] — 5 880 адам
# [[Дінмұхамед Қонаев ауылы|Дінмұхамед Қонаев]] — 5 371 адам
# [[Саудакент]] — 5 313 адам
# [[Андас батыр ауылы|Андас батыр]] — 5 225 адам
# [[Түймекент]] — 5 195 адам
# [[Қызыл Жұлдыз (Жамбыл облысы)|Қызыл Жұлдыз]] — 5 070 адам
# [[Бірлік (Шу ауданы)|Бірлік]] — 5 049 адам
# [[Айша бибі ауылы|Айша бибі]] — 4 616 адам
# [[Отар (Жамбыл облысы)|Отар]] — 4 540 адам
# [[Пригородное (Жамбыл облысы)|Пригородное]] — 4 500 адам
# [[Ойтал (Ойтал ауылдық округі)|Ойтал]] — 4 181 адам
# [[Бетқайнар]] — 4 174 адам
# [[Шайқорық]] — 4 141 адам
# [[Гродеково]] — 4 085 адам
# [[Байзақ]] — 3 884 адам
# [[Қызылқайнар (Жамбыл облысы)|Қызылқайнар]] — 3 732 адам
# [[Нұрлыкент]] — 3 646 адам
# [[Құмжота]] — 3 603 адам
# [[Түрксіб (Жамбыл облысы)|Түрксіб]] — 3 516 адам
# [[Қарасу (Қордай ауданы)|Қарасу]] — 3 504 адам
# [[Қарасай батыр ауылы (Жамбыл облысы)|Қарасай батыр]] — 3 474 адам
# [[Көлбастау]] — 3 434 адам
# [[Әлжан ана]] — 3 378 адам
# [[Жамбыл (Жамбыл ауданы Жамбыл облысы)|Жамбыл]] — 3 313 адам
# [[Көгершін (ауыл)|Көгершін]] — 3 238 адам
# [[Ақбұлым]] — 3 084 адам
{{Div col end}}

== Жетісу облысы ==
# '''[[Қарабұлақ (Ескелді ауданы)|Қарабұлақ]]''' — 16 037 адам
# '''[[Сарыөзек (Алматы облысы)|Сарыөзек]]''' — 12 912 адам
# '''[[Балпық би (ауыл)|Балпық би]]''' — 12 654 адам
# [[Еркін (Талдықорған қалалық әкімдігі)|Еркін]] — 11 465 адам
# [[Көктал (Панфилов ауданы)|Көктал]] — 10 360 адам
# '''[[Жансүгіров ауылы|Жансүгіров]]''' — 8 288 адам
# [[Өтенай (Талдықорған қалалық әкімдігі)|Өтенай]] — 7 118 адам
# [[Қабанбай (Алматы облысы)|Қабанбай]] — 6 049 адам
# [[Бақтыбай Жолбарысұлы ауылы|Бақтыбай Жолбарысұлы]] — 5 858 адам
# [[Пенжім]] — 5 081 адам
# [[Достық (Алакөл ауданы)|Достық]] — 4 698 адам
# [[Үлкен Шыған]] — 4 682 адам
# [[Үшарал (Панфилов ауданы)|Үшарал]] — 4 194 адам
# [[Қапал (Алматы облысы)|Қапал]] — 3 869 адам
# [[Матай]] — 3 778 адам
# [[Алтыүй]] — 3 697 адам
# [[Алдабергенов ауылы|Алдабергенов]] — 3 669 адам
# [[Шолақай]] — 3 407 адам
# [[Алмалы (Сарқан ауданы)|Алмалы]] — 3 361 адам
# [[Қоғалы (Алматы облысы)|Қоғалы]] — 3 322 адам
# [[Бастөбе]] — 3 316 адам
# [[Қойлық (ауыл)|Қойлық]] — 3 257 адам
# [[Қоңырөлең]] — 3 031 адам
# [[Алмалы (Панфилов ауданы)|Алмалы]] — 3 007 адам

== Қарағанды облысы ==
# [[Ағадыр|Ақадыр]] — 9 612 адам
# [[Топар (Қарағанды облысы)|Топар]] — 9 314 адам
# [[Шахан (Қарағанды облысы)|Шахан]] — 8 289 адам
# [[Ақтас (Саран қалалық әкімдігі)|Ақтас]] — 8 252 адам
# '''[[Осакаровка]]''' — 8 046 адам
# [[Ақтау (кент)|Ақтау]] — 6 906 адам
# [[Новодолинский]] — 6 365 адам
# [[Молодежный (Қарағанды облысы)|Молодёжный]] — 6 139 адам
# '''[[Нұра (Нұра ауданы)|Нұра]]''' — 5 956 адам
# '''[[Ботақара (кент, Ботақара кенттік әкімдігі)|Ботақара]]''' — 5 351 адам
# [[Долинка (Қарағанды облысы)|Долинка]] — 5 350 адам
# [[Қарағайлы (Қарқаралы ауданы)|Қарағайлы]] — 4 850 адам
# '''[[Ақсу-Аюлы]]''' — 4 586 адам
# [[Сарышаған (кент)|Сарышаған]] — 4 429 адам
# [[Қушоқы]] — 4 308 адам
# ''[[Қоңырат (кент)|Қоңырат]]'' — 4 091 адам
# [[Ғабиден Мұстафин кенті|Ғабиден Мұстафин]] — 4 078 адам
# [[Доскей]] — 4 027 адам
# [[Сәкен Сейфуллин (кент)|Сәкен Сейфуллин]] — 3 696 адам
# [[Саяқ (кент)|Саяқ]] — 3 669 адам
# [[Үштөбе (Қарағанды облысы)|Үштөбе]] — 3 519 адам
# [[Егіндібұлақ (Қарағанды облысы)|Егіндібұлақ]] — 3 399 адам
# [[Ақжал (Қарағанды облысы)|Ақжал]] — 3 397 адам
# [[Дубовка (Қарағанды облысы)|Дубовка]] — 3 393 адам
# '''[[Ақтоғай (Қарағанды облысы)|Ақтоғай]]''' — 3 145 адам

== Қостанай облысы ==
# '''[[Әулиекөл]]''' — 11 692 адам
# [[Қашар (кент)|Қашар]] — 11 357 адам
# '''[[Қарабалық (кент)|Қарабалық]]''' — 11 080 адам
# '''[[Боровской]]''' — 9 781 адам
# [[Құсмұрын (кент)|Құсмұрын]] — 9 633 адам
# '''[[Сарыкөл (Сарыкөл ауданы)|Сарыкөл]]''' — 9 469 адам
# '''[[Амангелді (Амангелді ауданы)|Амангелді]]''' — 7 569 адам
# [[Аманқарағай]] — 7 304 адам
# [[Тобыл (кент, Бейімбет Майлин ауданы)|Тобыл]] — 6 895 адам
# '''[[Федоровка (Федоров ауданы)|Фёдоровка]]''' — 6 410 адам
# '''[[Ұзынкөл (Қостанай облысы)|Ұзынкөл]]''' — 6 378 адам
# [[Заречное (Қостанай облысы)|Заречное]] — 5 804 адам
# '''[[Торғай (Қостанай облысы)|Торғай]]''' — 5 767 адам
# '''[[Қамысты (Қостанай облысы)|Қамысты]]''' — 5 344 адам
# '''[[Денисовка (Қостанай облысы)|Денисовка]]''' — 5 196 адам
# '''[[Қарамеңді]]''' — 4 694 адам
# '''[[Әйет (Бейімбет Майлин ауданы)|Әйет]]''' — 3 952 адам
# [[Октябрьский (Қостанай облысы)|Октябрьский]] — 3 737 адам
# '''[[Қарасу (Қарасу ауданы)|Қарасу]]''' — 3 728 адам
# [[Октябрьское (Қарасу ауданы)|Октябрьское]] — 3 034 адам

== Қызылорда облысы ==
# '''[[Әйтеке би кенті|Әйтеке би]]''' — 38 046 адам
# '''[[Шиелі (Қызылорда облысы)|Шиелі]]''' — 29 632 адам
# '''[[Жаңақорған]]''' — 22 716 адам
# '''[[Жосалы (Қызылорда облысы)|Жосалы]]''' — 18 983 адам
# [[Тасбөгет]] — 18 875 адам
# '''[[Жалағаш]]''' — 13 479 адам
# [[Төретам]] — 9 548 адам
# [[Сексеуіл (ауыл)|Сексеуіл]] — 9 296 адам
# '''[[Тереңөзек (Қызылорда облысы)|Тереңөзек]]''' — 9 132 адам
# [[Қызылжарма]] — 5 484 адам
# [[Жақсықылыш (кент)|Жақсықылыш]] — 4 847 адам
# [[Төменарық]] — 4 069 адам
# [[Махамбетов]] — 3 780 адам
# [[Түгіскен (Қызылорда облысы)|Түгіскен]] — 3 766 адам

== Маңғыстау облысы ==
# '''[[Бейнеу]]''' — 32 452 адам
# [[Атамекен (Маңғыстау облысы)|Атамекен]] — 22 428 адам
# [[Теңге (ауыл)|Теңге]] — 16 688 адам
# [[Қызылтөбе (Маңғыстау облысы)|Қызылтөбе]] — 15 157 адам
# '''[[Маңғыстау (ауыл)|Маңғыстау]]''' — 14 818 адам
# [[Басқұдық (Мұнайлы ауданы)|Басқұдық]] — 14 215 адам
# '''[[Шетпе]]''' — 12 223 адам
# [[Жетібай (Маңғыстау облысы)|Жетібай]] — 11 326 адам
# '''[[Құрық (ауыл)|Құрық]]''' — 8 118 адам
# [[Боранқұл]] — 6 310 адам
# [[Ақшұқыр]] — 6 230 адам
# [[Қызылсай (Маңғыстау облысы)|Қызылсай]] — 4 994 адам
# [[Дәулет (Маңғыстау облысы)|Дәулет]] — 4 800 адам
# [[Мұнайшы (ауыл)|Мұнайшы]] — 4 647 адам
# [[Баутин|Баутино]] — 4 344 адам

== Павлодар облысы ==
# [[Майқайың]] — 8 761 адам
# [[Ленинский (Павлодар облысы)|Ленинский]] — 8 619 адам
# '''[[Шарбақты (Шарбақты ауданы)|Шарбақты]]''' — 7 915 адам
# '''[[Ертіс (Павлодар облысы)|Ертіс]]''' — 7 772 адам
# '''[[Тереңкөл (Тереңкөл ауданы)|Тереңкөл]]''' — 7 355 адам
# '''[[Баянауыл]]''' — 5 893 адам
# '''[[Железинка]]''' — 5 190 адам
# [[Солнечный (Павлодар облысы)|Солнечный]] — 4 892 адам
# '''[[Успенка (Павлодар облысы)|Успенка]]''' — 4 067 адам
# '''[[Ақтоғай (Павлодар облысы)|Ақтоғай]]''' — 4 000 адам
# [[Кенжекөл]] — 3 978 адам
# '''[[Көктөбе (Май ауданы)|Көктөбе]]''' — 3 815 адам
# [[Шідерті (Павлодар облысы)|Шідерті]] — 3 557 адам
# [[Ақсу (кент, Павлодар облысы)|Ақсу]] — 3 533 адам
# [[Қалқаман (ауыл)|Қалқаман]] — 3 145 адам

== Солтүстік Қазақстан облысы ==
# '''[[Новоишим]]ское''' — 11 284 адам
# '''[[Саумалкөл (Володар ауылдық округі)|Саумалкөл]]''' — 10 234 адам
# '''[[Бескөл (Солтүстік Қазақстан облысы)|Бескөл]]''' — 8 805 адам
# '''[[Кішкенекөл]]''' — 6 814 адам
# '''[[Смирново (Солтүстік Қазақстан облысы)|Смирново]]''' — 5 796 адам
# '''[[Пресновка (Жамбыл ауданы)|Пресновка]]''' — 5 725 адам
# '''[[Явленка]]''' — 5 630 адам
# '''[[Тимирязевка|Тимирязево]]''' — 4 601 адам
# [[Рузаевка (Солтүстік Қазақстан облысы)|Рузаевка]] — 4 420 адам
# '''[[Талшық]]''' — 3 754 адам
# [[Ленинградское (Солтүстік Қазақстан облысы)|Ленинградское]] — 3 509 адам
# [[Чкалово (Солтүстік Қазақстан облысы)|Чкалово]] — 3 274 адам
# [[Благовещенка (Солтүстік Қазақстан облысы)|Благовещенка]] — 3 106 адам

== Түркістан облысы ==
# [[Қарабұлақ (Сайрам ауданы)|Қарабұлақ]] — 35 301 адам
# '''[[Ақсукент]]''' — 29 541 адам
# [[Манкент (ауыл)|Манкент]] — 25 058 адам
# '''[[Абай (Келес ауданы)|Абай]]''' — 17 700 адам
# '''[[Тұрар Рысқұлов ауылы|Тұрар Рысқұлов]]''' — 17 311 адам
# '''[[Қазығұрт]]''' — 14 867 адам
# '''[[Мырзакент]]''' — 13 274 адам
# '''[[Темірлан]]''' — 12 495 адам
# [[Қарамұрт]] — 10 538 адам
# '''[[Шаян (Бәйдібек ауданы)|Шаян]]''' — 8 510 адам
# '''[[Шәуілдір]]''' — 8 428 адам
# '''[[Шолаққорған]]''' — 7 934 адам
# ''[[Тассай (Түркістан облысы)|Тассай]]'' — 4 786 адам
# ''[[Таскен]]'' — 4 414 адам
# [[Ақсуабат]] — 3 572 адам
# [[Жібек жолы (Сайрам ауданы)|Жібек жолы]] — 3 346 адам

== Ескертпелер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Тізімдер]]</text>
      <sha1>ibb8xlwknh2hlj37w2kka50rjr85kwe</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057710</id>
      <parentid>3057707</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T11:19:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Түркістан облысы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23203" xml:space="preserve">Тізімде халқының саны 2009 жылғы санақ бойынша 3000 адамнан асатын ауылдар мен кенттер көрсетілген.&lt;ref&gt;'''Майлы''' қаріппен аудан орталықтары, ''курсив'' қарпімен таратылған ауылдар белгіленген&lt;/ref&gt;

== Абай облысы ==
# '''[[Үржар (ауыл)|Үржар]]''' — 17 320 адам
# [[Мақаншы]] — 12 242 адам
# '''[[Қалбатау]]''' — 10 214 адам
# [[Жезкент]] — 9 888 адам
# [[Ақтоғай (Абай облысы)|Ақтоғай]] — 6 251 адам
# '''[[Ақсуат (Абай облысы)|Ақсуат]]''' — 6 126 адам
# '''[[Бородулиха]]''' — 5 226 адам
# '''[[Қарауыл (Абай ауданы)|Қарауыл]]''' — 5 010 адам
# [[Қабанбай (Қабанбай ауылдық округі)|Қабанбай]] — 4 396 адам
# '''[[Бесқарағай (Абай облысы)|Бесқарағай]]''' — 4 377 адам
# '''[[Көкпекті (Абай облысы)|Көкпекті]]''' — 4 189 адам
# [[Науалы]] — 3 421 адам
# [[Шүлбі]] — 3 149 адам
# [[Жаңа Шүлбі]] — 3 073 адам
# [[Жаңғызтөбе]] — 3 002 адам

== Ақмола облысы ==
# [[Қызыл жар|Красный Яр]] — 9 875 адам
# '''[[Зеренді]]''' — 7 083 адам
# '''[[Аршалы (Ақмола облысы)|Аршалы]]''' — 7 051 адам
# '''[[Астраханка (Ақмола облысы)|Астраханка]]''' — 6 313 адам
# '''[[Шортанды (Шортанды ауданы)|Шортанды]]''' — 6 268 адам
# [[Бестөбе (Ақмола облысы)|Бестөбе]] — 6 201 адам
# '''[[Ақмол]]''' — 5 711 адам
# [[Қабанбай батыр ауылы|Қабанбай батыр]] — 5 181 адам
# '''[[Жақсы (ауыл)|Жақсы]]''' — 5 097 адам
# '''[[Балкашино]]''' — 4 907 адам
# [[Қараөткел (Ақмола облысы)|Қараөткел]] — 4 310 адам
# [[Жолымбет]] — 4 258 адам
# [[Бурабай (кент)|Бурабай]] — 4 225 адам
# [[Шаңтөбе (кент)|Шаңтөбе]] — 4 214 адам
# '''[[Қорғалжын (кент)|Қорғалжын]]''' — 4 161 адам
# [[Жібек Жолы (Ақмола облысы)|Жібек жолы]] — 3 873 адам
# [[Ақсу (Степногорск қалалық әкімдігі)|Ақсу]] — 3 779 адам
# [[Еркіншілік]] — 3 708 адам
# [[Заводской (Ақмола облысы)|Заводской]] — 3 504 адам
# '''[[Егіндікөл (Ақмола облысы)|Егіндікөл]]''' — 3 285 адам
# [[Талапкер (Ақмола облысы)|Талапкер]] — 3 111 адам

== Ақтөбе облысы ==
# [[Қарғалы (Ақтөбе облысы)|Қарғалы]] — 16 093 адам
# '''[[Шұбарқұдық]]''' — 11 199 адам
# '''[[Мәртөк]]''' — 9 795 адам
# '''[[Қарауылкелді (ауыл)|Қарауылкелді]]''' — 7 862 адам
# [[Жаңақоныс (Ақтөбе облысы)|Жаңақоныс]] — 6 486 адам
# '''[[Темірбек Жүргенов ауылы|Темірбек Жүргенов]]''' — 5 909 адам
# '''[[Ырғыз (ауыл)|Ырғыз]]''' — 5 410 адам
# '''[[Бадамшы|Бадамша]]''' — 5 359 адам
# '''[[Ойыл (ауыл)|Ойыл]]''' — 5 340 адам
# '''[[Қобда (ауыл)|Қобда]]''' — 5 244 адам
# [[Кеңқияқ]] — 4 954 адам
# [[Кеңес Нокин ауылы|Кеңес Нокин]] — 4 092 адам
# [[Шұбарши]] — 3 736 адам
# [[Сарыжар]] — 3 531 адам
# [[Бестамақ (Алға ауданы)|Бестамақ]] — 3 332 адам
# ''[[Ясное (Ақтөбе облысы)|Ясное]]'' — 3 280 адам

== Атырау облысы ==
# '''[[Мақат]]''' — 14 266 адам
# ''[[Балықшы кенті|Балықшы]]'' — 12 954 адам
# '''[[Индербор]]''' — 12 915 адам
# '''[[Құрманғазы (Құрманғазы ауданы)|Құрманғазы]]''' — 12 750 адам
# [[Доссор]] — 11 470 адам
# ''[[Жұмыскер (Атырау облысы)|Жұмыскер]]'' — 9 498 адам
# ''[[Геолог (ауыл)|Геолог]]'' — 8 256 адам
# '''[[Махамбет (Атырау облысы)|Махамбет]]''' — 8 012 адам
# '''[[Аққыстау]]''' — 7 717 адам
# [[Сағыз (ауыл)|Сағыз]] — 6 530 адам
# '''[[Миялы (Атырау облысы)|Миялы]]''' — 6 473 адам
# [[Жаңа Қаратон]] — 6 038 адам
# [[Томарлы]] — 5 036 адам
# [[Ақкөл (Атырау облысы)|Ақкөл]] — 4 596 адам
# [[Есбол (Индер ауданы)|Есбол]] — 4 307 адам
# [[Тұщықұдық (Атырау облысы)|Тұщықұдық]] — 4 108 адам
# [[Қосшағыл]] — 3 935 адам
# [[Хамит Ерғалиев ауылы|Хамит Ерғалиев]] — 3 451 адам
# [[Мұқыр (Атырау облысы)|Мұқыр]] — 3 423 адам
# [[Ақжар (Атырау облысы)|Ақжар]] — 3 337 адам
# [[Еркінқала]] — 3 333 адам
# ''[[Құрсай (Атырау облысы)|Құрсай]]'' — 3 062 адам
# [[Жанбай]] — 3 036 адам
# [[Хиуаз]] — 3 009 адам

== Батыс Қазақстан облысы ==
# [[Зашаған]] — 27 065 адам
# [[Деркөл (кент)|Деркөл]] — 9 786 адам
# '''[[Чапаев (Батыс Қазақстан облысы)|Чапаев]]''' — 8 476 адам
# '''[[Жәнібек (Батыс Қазақстан облысы)|Жәнібек]]''' — 7 460 адам
# '''[[Тасқала (Атырау облысы)|Тасқала]]''' — 7 350 адам
# '''[[Жаңақала (Батыс Қазақстан облысы)|Жаңақала]]''' — 7 202 адам
# '''[[Шыңғырлау (ауыл)|Шыңғырлау]]''' — 7 005 адам
# [[Подстепное (Батыс Қазақстан облысы)|Подстёпное]] — 6 461 адам
# [[Дарьинское]] — 5 329 адам
# '''[[Казталовка]]''' — 5 055 адам
# '''[[Жымпиты]]''' — 4 931 адам
# [[Мичуринское (Батыс Қазақстан облысы)|Мичуринское]] — 4 924 адам
# [[Тайпақ (Батыс Қазақстан облысы)|Тайпақ]] — 4 692 адам
# '''[[Теректі (Батыс Қазақстан облысы)|Теректі]]''' — 4 597 адам
# [[Жалпақтал]] — 4 562 адам
# '''[[Перемётное]]''' — 4 308 адам
# [[Круглоозерное|Круглоозёрное]] — 3 782 адам
# '''[[Сайқын]]''' — 3 686 адам
# [[Достық (Бәйтерек ауданы)|Достық]] — 3 588 адам
# '''[[Қаратөбе (Батыс Қазақстан облысы)|Қаратөбе]]''' — 3 434 адам
# [[Бөрлі (Бөрлі ауданы)|Бөрлі]] — 3 244 адам

== Жамбыл облысы ==
{{Div col|3}}
# '''[[Қордай]]''' — 27 433 адам
# '''[[Сарыкемер]]''' — 24 314 адам
# '''[[Төле би (Жамбыл облысы)|Төле би]]''' — 19 000 адам
# '''[[Құлан (Жамбыл облысы)|Құлан]]''' — 15 380 адам
# [[Сортөбе]] — 14 646 адам
# [[Масанчи (ауыл)|Масанчи]] — 13 606 адам
# '''[[Меркі]]''' — 13 467 адам
# '''[[Бауыржан Момышұлы ауылы|Бауыржан Момышұлы]]''' — 12 491 адам
# [[Луговой]] — 10 242 адам
# '''[[Аса (ауыл)|Аса]]''' — 8 640 адам
# '''[[Мойынқұм (Мойынқұм ауданы)|Мойынқұм]]''' — 8 463 адам
# [[Сарымолдаев ауылы|Сарымолдаев]] — 8 422 адам
# [[Жалпақтөбе (ауыл)|Жалпақтөбе]] — 8 394 адам
# [[Бурыл]] — 6 689 адам
# [[Жамбыл (Меркі ауданы)|Жамбыл]] — 6 633 адам
# [[Гвардейский]] — 6 537 адам
# [[Ауқатты]] — 5 880 адам
# [[Дінмұхамед Қонаев ауылы|Дінмұхамед Қонаев]] — 5 371 адам
# [[Саудакент]] — 5 313 адам
# [[Андас батыр ауылы|Андас батыр]] — 5 225 адам
# [[Түймекент]] — 5 195 адам
# [[Қызыл Жұлдыз (Жамбыл облысы)|Қызыл Жұлдыз]] — 5 070 адам
# [[Бірлік (Шу ауданы)|Бірлік]] — 5 049 адам
# [[Айша бибі ауылы|Айша бибі]] — 4 616 адам
# [[Отар (Жамбыл облысы)|Отар]] — 4 540 адам
# [[Пригородное (Жамбыл облысы)|Пригородное]] — 4 500 адам
# [[Ойтал (Ойтал ауылдық округі)|Ойтал]] — 4 181 адам
# [[Бетқайнар]] — 4 174 адам
# [[Шайқорық]] — 4 141 адам
# [[Гродеково]] — 4 085 адам
# [[Байзақ]] — 3 884 адам
# [[Қызылқайнар (Жамбыл облысы)|Қызылқайнар]] — 3 732 адам
# [[Нұрлыкент]] — 3 646 адам
# [[Құмжота]] — 3 603 адам
# [[Түрксіб (Жамбыл облысы)|Түрксіб]] — 3 516 адам
# [[Қарасу (Қордай ауданы)|Қарасу]] — 3 504 адам
# [[Қарасай батыр ауылы (Жамбыл облысы)|Қарасай батыр]] — 3 474 адам
# [[Көлбастау]] — 3 434 адам
# [[Әлжан ана]] — 3 378 адам
# [[Жамбыл (Жамбыл ауданы Жамбыл облысы)|Жамбыл]] — 3 313 адам
# [[Көгершін (ауыл)|Көгершін]] — 3 238 адам
# [[Ақбұлым]] — 3 084 адам
{{Div col end}}

== Жетісу облысы ==
# '''[[Қарабұлақ (Ескелді ауданы)|Қарабұлақ]]''' — 16 037 адам
# '''[[Сарыөзек (Алматы облысы)|Сарыөзек]]''' — 12 912 адам
# '''[[Балпық би (ауыл)|Балпық би]]''' — 12 654 адам
# [[Еркін (Талдықорған қалалық әкімдігі)|Еркін]] — 11 465 адам
# [[Көктал (Панфилов ауданы)|Көктал]] — 10 360 адам
# '''[[Жансүгіров ауылы|Жансүгіров]]''' — 8 288 адам
# [[Өтенай (Талдықорған қалалық әкімдігі)|Өтенай]] — 7 118 адам
# [[Қабанбай (Алматы облысы)|Қабанбай]] — 6 049 адам
# [[Бақтыбай Жолбарысұлы ауылы|Бақтыбай Жолбарысұлы]] — 5 858 адам
# [[Пенжім]] — 5 081 адам
# [[Достық (Алакөл ауданы)|Достық]] — 4 698 адам
# [[Үлкен Шыған]] — 4 682 адам
# [[Үшарал (Панфилов ауданы)|Үшарал]] — 4 194 адам
# [[Қапал (Алматы облысы)|Қапал]] — 3 869 адам
# [[Матай]] — 3 778 адам
# [[Алтыүй]] — 3 697 адам
# [[Алдабергенов ауылы|Алдабергенов]] — 3 669 адам
# [[Шолақай]] — 3 407 адам
# [[Алмалы (Сарқан ауданы)|Алмалы]] — 3 361 адам
# [[Қоғалы (Алматы облысы)|Қоғалы]] — 3 322 адам
# [[Бастөбе]] — 3 316 адам
# [[Қойлық (ауыл)|Қойлық]] — 3 257 адам
# [[Қоңырөлең]] — 3 031 адам
# [[Алмалы (Панфилов ауданы)|Алмалы]] — 3 007 адам

== Қарағанды облысы ==
# [[Ағадыр|Ақадыр]] — 9 612 адам
# [[Топар (Қарағанды облысы)|Топар]] — 9 314 адам
# [[Шахан (Қарағанды облысы)|Шахан]] — 8 289 адам
# [[Ақтас (Саран қалалық әкімдігі)|Ақтас]] — 8 252 адам
# '''[[Осакаровка]]''' — 8 046 адам
# [[Ақтау (кент)|Ақтау]] — 6 906 адам
# [[Новодолинский]] — 6 365 адам
# [[Молодежный (Қарағанды облысы)|Молодёжный]] — 6 139 адам
# '''[[Нұра (Нұра ауданы)|Нұра]]''' — 5 956 адам
# '''[[Ботақара (кент, Ботақара кенттік әкімдігі)|Ботақара]]''' — 5 351 адам
# [[Долинка (Қарағанды облысы)|Долинка]] — 5 350 адам
# [[Қарағайлы (Қарқаралы ауданы)|Қарағайлы]] — 4 850 адам
# '''[[Ақсу-Аюлы]]''' — 4 586 адам
# [[Сарышаған (кент)|Сарышаған]] — 4 429 адам
# [[Қушоқы]] — 4 308 адам
# ''[[Қоңырат (кент)|Қоңырат]]'' — 4 091 адам
# [[Ғабиден Мұстафин кенті|Ғабиден Мұстафин]] — 4 078 адам
# [[Доскей]] — 4 027 адам
# [[Сәкен Сейфуллин (кент)|Сәкен Сейфуллин]] — 3 696 адам
# [[Саяқ (кент)|Саяқ]] — 3 669 адам
# [[Үштөбе (Қарағанды облысы)|Үштөбе]] — 3 519 адам
# [[Егіндібұлақ (Қарағанды облысы)|Егіндібұлақ]] — 3 399 адам
# [[Ақжал (Қарағанды облысы)|Ақжал]] — 3 397 адам
# [[Дубовка (Қарағанды облысы)|Дубовка]] — 3 393 адам
# '''[[Ақтоғай (Қарағанды облысы)|Ақтоғай]]''' — 3 145 адам

== Қостанай облысы ==
# '''[[Әулиекөл]]''' — 11 692 адам
# [[Қашар (кент)|Қашар]] — 11 357 адам
# '''[[Қарабалық (кент)|Қарабалық]]''' — 11 080 адам
# '''[[Боровской]]''' — 9 781 адам
# [[Құсмұрын (кент)|Құсмұрын]] — 9 633 адам
# '''[[Сарыкөл (Сарыкөл ауданы)|Сарыкөл]]''' — 9 469 адам
# '''[[Амангелді (Амангелді ауданы)|Амангелді]]''' — 7 569 адам
# [[Аманқарағай]] — 7 304 адам
# [[Тобыл (кент, Бейімбет Майлин ауданы)|Тобыл]] — 6 895 адам
# '''[[Федоровка (Федоров ауданы)|Фёдоровка]]''' — 6 410 адам
# '''[[Ұзынкөл (Қостанай облысы)|Ұзынкөл]]''' — 6 378 адам
# [[Заречное (Қостанай облысы)|Заречное]] — 5 804 адам
# '''[[Торғай (Қостанай облысы)|Торғай]]''' — 5 767 адам
# '''[[Қамысты (Қостанай облысы)|Қамысты]]''' — 5 344 адам
# '''[[Денисовка (Қостанай облысы)|Денисовка]]''' — 5 196 адам
# '''[[Қарамеңді]]''' — 4 694 адам
# '''[[Әйет (Бейімбет Майлин ауданы)|Әйет]]''' — 3 952 адам
# [[Октябрьский (Қостанай облысы)|Октябрьский]] — 3 737 адам
# '''[[Қарасу (Қарасу ауданы)|Қарасу]]''' — 3 728 адам
# [[Октябрьское (Қарасу ауданы)|Октябрьское]] — 3 034 адам

== Қызылорда облысы ==
# '''[[Әйтеке би кенті|Әйтеке би]]''' — 38 046 адам
# '''[[Шиелі (Қызылорда облысы)|Шиелі]]''' — 29 632 адам
# '''[[Жаңақорған]]''' — 22 716 адам
# '''[[Жосалы (Қызылорда облысы)|Жосалы]]''' — 18 983 адам
# [[Тасбөгет]] — 18 875 адам
# '''[[Жалағаш]]''' — 13 479 адам
# [[Төретам]] — 9 548 адам
# [[Сексеуіл (ауыл)|Сексеуіл]] — 9 296 адам
# '''[[Тереңөзек (Қызылорда облысы)|Тереңөзек]]''' — 9 132 адам
# [[Қызылжарма]] — 5 484 адам
# [[Жақсықылыш (кент)|Жақсықылыш]] — 4 847 адам
# [[Төменарық]] — 4 069 адам
# [[Махамбетов]] — 3 780 адам
# [[Түгіскен (Қызылорда облысы)|Түгіскен]] — 3 766 адам

== Маңғыстау облысы ==
# '''[[Бейнеу]]''' — 32 452 адам
# [[Атамекен (Маңғыстау облысы)|Атамекен]] — 22 428 адам
# [[Теңге (ауыл)|Теңге]] — 16 688 адам
# [[Қызылтөбе (Маңғыстау облысы)|Қызылтөбе]] — 15 157 адам
# '''[[Маңғыстау (ауыл)|Маңғыстау]]''' — 14 818 адам
# [[Басқұдық (Мұнайлы ауданы)|Басқұдық]] — 14 215 адам
# '''[[Шетпе]]''' — 12 223 адам
# [[Жетібай (Маңғыстау облысы)|Жетібай]] — 11 326 адам
# '''[[Құрық (ауыл)|Құрық]]''' — 8 118 адам
# [[Боранқұл]] — 6 310 адам
# [[Ақшұқыр]] — 6 230 адам
# [[Қызылсай (Маңғыстау облысы)|Қызылсай]] — 4 994 адам
# [[Дәулет (Маңғыстау облысы)|Дәулет]] — 4 800 адам
# [[Мұнайшы (ауыл)|Мұнайшы]] — 4 647 адам
# [[Баутин|Баутино]] — 4 344 адам

== Павлодар облысы ==
# [[Майқайың]] — 8 761 адам
# [[Ленинский (Павлодар облысы)|Ленинский]] — 8 619 адам
# '''[[Шарбақты (Шарбақты ауданы)|Шарбақты]]''' — 7 915 адам
# '''[[Ертіс (Павлодар облысы)|Ертіс]]''' — 7 772 адам
# '''[[Тереңкөл (Тереңкөл ауданы)|Тереңкөл]]''' — 7 355 адам
# '''[[Баянауыл]]''' — 5 893 адам
# '''[[Железинка]]''' — 5 190 адам
# [[Солнечный (Павлодар облысы)|Солнечный]] — 4 892 адам
# '''[[Успенка (Павлодар облысы)|Успенка]]''' — 4 067 адам
# '''[[Ақтоғай (Павлодар облысы)|Ақтоғай]]''' — 4 000 адам
# [[Кенжекөл]] — 3 978 адам
# '''[[Көктөбе (Май ауданы)|Көктөбе]]''' — 3 815 адам
# [[Шідерті (Павлодар облысы)|Шідерті]] — 3 557 адам
# [[Ақсу (кент, Павлодар облысы)|Ақсу]] — 3 533 адам
# [[Қалқаман (ауыл)|Қалқаман]] — 3 145 адам

== Солтүстік Қазақстан облысы ==
# '''[[Новоишим]]ское''' — 11 284 адам
# '''[[Саумалкөл (Володар ауылдық округі)|Саумалкөл]]''' — 10 234 адам
# '''[[Бескөл (Солтүстік Қазақстан облысы)|Бескөл]]''' — 8 805 адам
# '''[[Кішкенекөл]]''' — 6 814 адам
# '''[[Смирново (Солтүстік Қазақстан облысы)|Смирново]]''' — 5 796 адам
# '''[[Пресновка (Жамбыл ауданы)|Пресновка]]''' — 5 725 адам
# '''[[Явленка]]''' — 5 630 адам
# '''[[Тимирязевка|Тимирязево]]''' — 4 601 адам
# [[Рузаевка (Солтүстік Қазақстан облысы)|Рузаевка]] — 4 420 адам
# '''[[Талшық]]''' — 3 754 адам
# [[Ленинградское (Солтүстік Қазақстан облысы)|Ленинградское]] — 3 509 адам
# [[Чкалово (Солтүстік Қазақстан облысы)|Чкалово]] — 3 274 адам
# [[Благовещенка (Солтүстік Қазақстан облысы)|Благовещенка]] — 3 106 адам

== Түркістан облысы ==
# [[Қарабұлақ (Сайрам ауданы)|Қарабұлақ]] — 35 301 адам
# '''[[Ақсукент]]''' — 29 541 адам
# [[Манкент (ауыл)|Манкент]] — 25 058 адам
# '''[[Абай (Келес ауданы)|Абай]]''' — 17 700 адам
# '''[[Тұрар Рысқұлов ауылы|Тұрар Рысқұлов]]''' — 17 311 адам
# '''[[Қазығұрт]]''' — 14 867 адам
# '''[[Мырзакент]]''' — 13 274 адам
# '''[[Темірлан]]''' — 12 495 адам
# [[Қарамұрт]] — 10 538 адам
# '''[[Шаян (Бәйдібек ауданы)|Шаян]]''' — 8 510 адам
# '''[[Шәуілдір]]''' — 8 428 адам
# '''[[Шолаққорған]]''' — 7 934 адам
# ''[[Тассай (Түркістан облысы)|Тассай]]'' — 4 786 адам
# ''[[Таскен]]'' — 4 414 адам
# [[Ақсуабат]] — 3 572 адам
# [[Жібек жолы (Сайрам ауданы)|Жібек жолы]] — 3 346 адам

== Ұлытау облысы ==
# '''[[Жаңаарқа]]''' — 14 265 адам
# [[Жәйрем]] — 9 382 адам
# [[Жезқазған (кент)|Жезқазған]] — 8 277 адам

== Шығыс Қазақстан облысы ==
# '''[[Глубокое (Шығыс Қазақстан облысы)|Глубокое]]''' — 9 652 адам
# [[Белоусовка (Шығыс Қазақстан облысы)|Белоусовка]] — 9 649 адам
# '''[[Күршім]]''' — 8 490 адам
# '''[[Самарское (Шығыс Қазақстан облысы)|Самарское]]''' — 6 526 адам
# '''[[Ақжар (Шығыс Қазақстан облысы)|Ақжар]]''' — 6 396 адам
# [[Усть-Таловка]] — 5 771 адам
# [[Жаңа Бұқтырма]] — 5 591 адам
# '''[[Үлкен Нарын]]''' — 5 095 адам
# [[Меновное]] — 4 870 адам
# [[Опытное поле (Шығыс Қазақстан облысы)|Опытное поле]] — 4 704 адам
# [[Первомайский (Шығыс Қазақстан облысы)|Первомайский]] — 4597 адам
# [[Таврическое (Шығыс Қазақстан облысы)|Таврическое]] — 4 209 адам
# '''[[Қасым Қайсенов кенті|Қасым Қайсенов]]''' — 3 966 адам
# [[Катонқарағай]] — 3 869 адам
# [[Жоғарғы Березовка (Шығыс Қазақстан облысы)|Жоғарғы Берёзовка]] — 3 545 адам
# [[Марқакөл (ауыл)|Марқакөл]] — 3 489 адам
# [[Черемшанка (Шығыс Қазақстан облысы)|Черемшанка]] — 3 300 адам
# [[Предгорное (Шығыс Қазақстан облысы)|Предгорное]] — 3 277 адам
# [[Прапорщиково]] — 3 174 адам

== Ескертпелер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Тізімдер]]</text>
      <sha1>15c46t7gwf7k71zvgef1nur95uskfme</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Үлгі:Генетика</title>
    <ns>10</ns>
    <id>685821</id>
    <revision>
      <id>3057523</id>
      <parentid>3056893</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T15:44:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерден Карсыбеков</username>
        <id>3744</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2058" xml:space="preserve">{{Навигациялық кесте
|аты = Генетика
|state = collapsed
|тақырып = [[Генетика]]
|үсті = [[Генетика негіздері]] • [[Генетика тарихы]] • [[Генетика терминдерінің тізімі]]
|бөлім1 = Негізгі ұғымдар
|тізім1 = [[Тұқым қуалаушылық]] • [[Тұқым қуалайтын өзгергіштік|Өзгергіштік]] • [[Ген]] • [[Генотип]] • [[Фенотип]] • [[Аллель]] • [[Мутация]] • [[Хромосомалар]] • [[Дезоксирибонуклеин қышқылы|ДНҚ]] • [[Нуклеотидтер]] • [[Рибонуклеин қышқылы|РНҚ]] • [[Генетикалық код]] • [[Геном]]
|бөлім2 = Салалары
|тізім2 = [[Молекулалық генетика]] • [[Цитогенетика]] • [[Популяциялық генетика]] • [[Өсімдіктер генетикасы]] • [[Жануарлар генетикасы]] • [[Адам генетикасы]] • [[Медициналық генетика]] • [[Иммунды генетика]] • [[Фармакогенетика]] • [[Эпигенетика]] • [[Археогенетика]]
|бөлім3 = Заңдылықтары
|тізім3 = [[Тұқым қуалаушылық]] • [[Мендель заңдылықтары]] • [[Хромосомалық теория]] • [[Аллельді емес гендердің өзара әрекеттесуі|Гендердің өзара әрекеттесуі]] • [[Гендердің тіркесуі]] • [[Мутагенез]]
|бөлім4 = Тағы қараңыз
|тізім4 = [[Геномика]] • [[Генофонд]] • [[Гендік инженерия]] • [[Генетикалық карталар]] • [[ДНҚ-тестілеу]] • [[Гаплотоптар]]
}}&lt;noinclude&gt;
[[Санат:Навигациялық үлгілер:Биология]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>aansy20i087fipgmjcmvn84asidy97d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Иорданиялықтар</title>
    <ns>0</ns>
    <id>685880</id>
    <revision>
      <id>3057435</id>
      <parentid>3057434</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T12:00:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>дереккөз</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="265" xml:space="preserve">'''Иорданиялықтар''' — Иордания [[арабтар]]ы, [[Иордания]]ның негізгі халқы.&lt;pre&gt;Иорданцы http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_i/iordancy.php&lt;/pre&gt; 


== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}</text>
      <sha1>a2uq616l0u1lq856cw6u59vau2vqjnq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057437</id>
      <parentid>3057435</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T12:04:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>толықтыру, дереккөз</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="422" xml:space="preserve">'''Иорданиялықтар''' — Иордания [[арабтар]]ы, [[Иордания]]ның негізгі халқы.&lt;ref&gt;Иорданцы http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_i/iordancy.php&lt;/ref&gt; Саны 2,7 миллион адам. (2007).&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2018659&lt;/ref&gt;


== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}</text>
      <sha1>3pynks0aqpjhbkccdeuf28sh7xm4lft</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057441</id>
      <parentid>3057437</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T12:13:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="685" xml:space="preserve">'''Иорданиялықтар''' — Иордания [[арабтар]]ы, [[Иордания]]ның негізгі халқы.&lt;ref&gt;Иорданцы http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_i/iordancy.php&lt;/ref&gt; Саны 2,7 миллион адам. (2007).&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2018659&lt;/ref&gt; 

== Тілі ==
Араб тілі ресми тіл болып танылды. Ағылшын және француз тілдері іскер топтарда кең таралған болса да, оны бүкіл халық дерлік сөйлейді.


== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}</text>
      <sha1>1nq4rnd8newhjebwyxvlcug4mpea159</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057442</id>
      <parentid>3057441</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T12:14:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Тілі */ дереккөз</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="884" xml:space="preserve">'''Иорданиялықтар''' — Иордания [[арабтар]]ы, [[Иордания]]ның негізгі халқы.&lt;ref&gt;Иорданцы http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_i/iordancy.php&lt;/ref&gt; Саны 2,7 миллион адам. (2007).&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2018659&lt;/ref&gt; 

== Тілі ==
[[Араб тілі]] ресми тіл болып танылды. [[Ағылшын тілі|Ағылшын]] және [[француз тілі|француз]] тілдері іскер топтарда кең таралған болса да, оны бүкіл халық дерлік сөйлейді.&lt;ref&gt;Иорданцы — наследники двух религий https://travelask.ru/articles/iordantsy-nasledniki-dvuh-religiy&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}</text>
      <sha1>fzp0vlyc1ygs2h26bvlnwgyfvaf9a1d</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057443</id>
      <parentid>3057442</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T12:18:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1173" xml:space="preserve">'''Иорданиялықтар''' — Иордания [[арабтар]]ы, [[Иордания]]ның негізгі халқы.&lt;ref&gt;Иорданцы http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_i/iordancy.php&lt;/ref&gt; Саны 2,7 миллион адам. (2007).&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2018659&lt;/ref&gt; 

== Тілі ==
[[Араб тілі]] ресми тіл болып танылды. [[Ағылшын тілі|Ағылшын]] және [[француз тілі|француз]] тілдері іскер топтарда кең таралған болса да, оны бүкіл халық дерлік сөйлейді.&lt;ref&gt;Иорданцы — наследники двух религий https://travelask.ru/articles/iordantsy-nasledniki-dvuh-religiy&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Иорданиялықтар [[ислам]] дінін ұстанады – негізінен сунниттік бағытта. Соған қарамастан, елде [[Христиандық|христиандар]] да бар - халықтың шамамен 6%.


== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}</text>
      <sha1>indwbqgj0zu7c0ybp6rtsbqb2qbjiqk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057444</id>
      <parentid>3057443</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T12:19:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Діні */ дереккөз</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1391" xml:space="preserve">'''Иорданиялықтар''' — Иордания [[арабтар]]ы, [[Иордания]]ның негізгі халқы.&lt;ref&gt;Иорданцы http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_i/iordancy.php&lt;/ref&gt; Саны 2,7 миллион адам. (2007).&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2018659&lt;/ref&gt; 

== Тілі ==
[[Араб тілі]] ресми тіл болып танылды. [[Ағылшын тілі|Ағылшын]] және [[француз тілі|француз]] тілдері іскер топтарда кең таралған болса да, оны бүкіл халық дерлік сөйлейді.&lt;ref&gt;Иорданцы — наследники двух религий https://travelask.ru/articles/iordantsy-nasledniki-dvuh-religiy&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Иорданиялықтар [[ислам]] дінін ұстанады – негізінен сунниттік бағытта. Соған қарамастан, елде [[Христиандық|христиандар]] да бар - халықтың шамамен 6%.&lt;ref&gt;Почему иорданцы — это не народ, и кто живет в стране? https://zen.yandex.ru/media/etnofil/pochemu-iordancy--eto-ne-narod-i-kto-jivet-v-strane-5f5a425ad5e15d30dec08d46&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}</text>
      <sha1>fd1cc5uxbwj87w2pw3491yadcd8sg3n</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057451</id>
      <parentid>3057444</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T12:37:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1880" xml:space="preserve">'''Иорданиялықтар''' — Иордания [[арабтар]]ы, [[Иордания]]ның негізгі халқы.&lt;ref&gt;Иорданцы http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_i/iordancy.php&lt;/ref&gt; Саны 2,7 миллион адам. (2007).&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2018659&lt;/ref&gt; 

== Тілі ==
[[Араб тілі]] ресми тіл болып танылды. [[Ағылшын тілі|Ағылшын]] және [[француз тілі|француз]] тілдері іскер топтарда кең таралған болса да, оны бүкіл халық дерлік сөйлейді.&lt;ref&gt;Иорданцы — наследники двух религий https://travelask.ru/articles/iordantsy-nasledniki-dvuh-religiy&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Иорданиялықтар [[ислам]] дінін ұстанады – негізінен сунниттік бағытта. Соған қарамастан, елде [[Христиандық|христиандар]] да бар - халықтың шамамен 6%.&lt;ref&gt;Почему иорданцы — это не народ, и кто живет в стране? https://zen.yandex.ru/media/etnofil/pochemu-iordancy--eto-ne-narod-i-kto-jivet-v-strane-5f5a425ad5e15d30dec08d46&lt;/ref&gt;

== Таралу аймағы ==
Иорданиялық арабтардың басым көпшілігі елдің солтүстік-батысында тұрады. Иорданиялықтардың үштен екі бөлігінен астамы 10 мыңнан астам халқы бар қалаларда тұрады ([[Амман]], Эз-Зарка, Ирбид, Акаба, Эр-Русайфа, Эль-Мафрак, Эс-Салт, Эр-Рамта, Мадаба, Маан).

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}</text>
      <sha1>ic4gn5pti7xloivxbymaoprjgw00c0v</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057452</id>
      <parentid>3057451</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T12:38:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Таралу аймағы */ дереккөз</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1984" xml:space="preserve">'''Иорданиялықтар''' — Иордания [[арабтар]]ы, [[Иордания]]ның негізгі халқы.&lt;ref&gt;Иорданцы http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_i/iordancy.php&lt;/ref&gt; Саны 2,7 миллион адам. (2007).&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2018659&lt;/ref&gt; 

== Тілі ==
[[Араб тілі]] ресми тіл болып танылды. [[Ағылшын тілі|Ағылшын]] және [[француз тілі|француз]] тілдері іскер топтарда кең таралған болса да, оны бүкіл халық дерлік сөйлейді.&lt;ref&gt;Иорданцы — наследники двух религий https://travelask.ru/articles/iordantsy-nasledniki-dvuh-religiy&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Иорданиялықтар [[ислам]] дінін ұстанады – негізінен сунниттік бағытта. Соған қарамастан, елде [[Христиандық|христиандар]] да бар - халықтың шамамен 6%.&lt;ref&gt;Почему иорданцы — это не народ, и кто живет в стране? https://zen.yandex.ru/media/etnofil/pochemu-iordancy--eto-ne-narod-i-kto-jivet-v-strane-5f5a425ad5e15d30dec08d46&lt;/ref&gt;

== Таралу аймағы ==
Иорданиялық арабтардың басым көпшілігі елдің солтүстік-батысында тұрады. Иорданиялықтардың үштен екі бөлігінен астамы 10 мыңнан астам халқы бар қалаларда тұрады ([[Амман]], Эз-Зарка, Ирбид, Акаба, Эр-Русайфа, Эль-Мафрак, Эс-Салт, Эр-Рамта, Мадаба, Маан).&lt;ref&gt;Иорданцы https://megabook.ru/article/%D0%98%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}</text>
      <sha1>70rf6gpm7okkrvhytt13150c70g8gpf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057460</id>
      <parentid>3057452</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T12:56:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2857" xml:space="preserve">'''Иорданиялықтар''' — Иордания [[арабтар]]ы, [[Иордания]]ның негізгі халқы.&lt;ref&gt;Иорданцы http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_i/iordancy.php&lt;/ref&gt; Саны 2,7 миллион адам. (2007).&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2018659&lt;/ref&gt; 

== Тілі ==
Иорданиялықтардың көпшілігі араб тілінің сиро-Ливан диалектісінің жергілікті нұсқасында сөйлейді.[[Араб тілі]] ресми тіл болып танылды. [[Ағылшын тілі|Ағылшын]] және [[француз тілі|француз]] тілдері іскер топтарда кең таралған болса да, оны бүкіл халық дерлік сөйлейді.&lt;ref&gt;Иорданцы — наследники двух религий https://travelask.ru/articles/iordantsy-nasledniki-dvuh-religiy&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Иорданиялықтар [[ислам]] дінін ұстанады – негізінен сунниттік бағытта. Соған қарамастан, елде [[Христиандық|христиандар]] да бар - халықтың шамамен 6%.&lt;ref&gt;Почему иорданцы — это не народ, и кто живет в стране? https://zen.yandex.ru/media/etnofil/pochemu-iordancy--eto-ne-narod-i-kto-jivet-v-strane-5f5a425ad5e15d30dec08d46&lt;/ref&gt;

== Таралу аймағы ==
Иорданиялық арабтардың басым көпшілігі елдің солтүстік-батысында тұрады. Иорданиялықтардың үштен екі бөлігінен астамы 10 мыңнан астам халқы бар қалаларда тұрады ([[Амман]], Эз-Зарка, Ирбид, Акаба, Эр-Русайфа, Эль-Мафрак, Эс-Салт, Эр-Рамта, Мадаба, Маан).&lt;ref&gt;Иорданцы https://megabook.ru/article/%D0%98%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B&lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі – [[егіншілік]], егіс алқаптарында дәнді дақылдар ([[бидай]], [[арпа]], [[жүгері]], [[жасымық]]), бау-бақша ([[цитрус]]тық жемістер, [[зәйтүн]], [[жүзім]], [[қызанақ]], [[баклажан]], т.б.) өсіріледі.

Жартылай отырықшы халық пен жартылай көшпелілер [[егін шаруашылығы]]мен, [[мал шаруашылығы]]мен айналысады. Көшпелі тайпалар (50 мыңға жуық адам) [[қой]], [[ешкі]], [[түйе]] өсіреді.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}</text>
      <sha1>r6rji5a38gfjmyspzie9d2hb74d9yoh</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057462</id>
      <parentid>3057460</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T13:02:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Кәсібі */ толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3342" xml:space="preserve">'''Иорданиялықтар''' — Иордания [[арабтар]]ы, [[Иордания]]ның негізгі халқы.&lt;ref&gt;Иорданцы http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_i/iordancy.php&lt;/ref&gt; Саны 2,7 миллион адам. (2007).&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2018659&lt;/ref&gt; 

== Тілі ==
Иорданиялықтардың көпшілігі араб тілінің сиро-Ливан диалектісінің жергілікті нұсқасында сөйлейді.[[Араб тілі]] ресми тіл болып танылды. [[Ағылшын тілі|Ағылшын]] және [[француз тілі|француз]] тілдері іскер топтарда кең таралған болса да, оны бүкіл халық дерлік сөйлейді.&lt;ref&gt;Иорданцы — наследники двух религий https://travelask.ru/articles/iordantsy-nasledniki-dvuh-religiy&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Иорданиялықтар [[ислам]] дінін ұстанады – негізінен сунниттік бағытта. Соған қарамастан, елде [[Христиандық|христиандар]] да бар - халықтың шамамен 6%.&lt;ref&gt;Почему иорданцы — это не народ, и кто живет в стране? https://zen.yandex.ru/media/etnofil/pochemu-iordancy--eto-ne-narod-i-kto-jivet-v-strane-5f5a425ad5e15d30dec08d46&lt;/ref&gt;

== Таралу аймағы ==
Иорданиялық арабтардың басым көпшілігі елдің солтүстік-батысында тұрады. Иорданиялықтардың үштен екі бөлігінен астамы 10 мыңнан астам халқы бар қалаларда тұрады ([[Амман]], Эз-Зарка, Ирбид, Акаба, Эр-Русайфа, Эль-Мафрак, Эс-Салт, Эр-Рамта, Мадаба, Маан).&lt;ref&gt;Иорданцы https://megabook.ru/article/%D0%98%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B&lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі – [[егіншілік]], егіс алқаптарында дәнді дақылдар ([[бидай]], [[арпа]], [[жүгері]], [[жасымық]]), бау-бақша ([[цитрус]]тық жемістер, [[зәйтүн]], [[жүзім]], [[қызанақ]], [[баклажан]], т.б.) өсіріледі.

Жартылай отырықшы халық пен жартылай көшпелілер егін шаруашылығымен, [[мал шаруашылығы]]мен айналысады. Көшпелі тайпалар (50 мыңға жуық адам) [[қой]], [[ешкі]], [[түйе]] өсіреді.

Қолөнердің ішінен тоқымашылық (отырықшылар арасында ерлер, бәдәуилерде әйелдер тоқиды), тері, зергерлік бұйымдар, ағаш ұсталығы кең таралған.

Кейбір иорданиялықтар дамып келе жатқан [[Тау-кен өнеркәсібі|тау-кен өндіру]] және [[мұнай өңдеу]] салаларында жұмыс істейді.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}</text>
      <sha1>bf2c301224q38qeygyrh7a2tbdvkoho</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057467</id>
      <parentid>3057462</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T13:03:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>дереккөз</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3494" xml:space="preserve">'''Иорданиялықтар''' — Иордания [[арабтар]]ы, [[Иордания]]ның негізгі халқы.&lt;ref&gt;Иорданцы http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_i/iordancy.php&lt;/ref&gt; Саны 2,7 миллион адам. (2007).&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2018659&lt;/ref&gt; 

== Тілі ==
Иорданиялықтардың көпшілігі араб тілінің сиро-Ливан диалектісінің жергілікті нұсқасында сөйлейді.[[Араб тілі]] ресми тіл болып танылды. [[Ағылшын тілі|Ағылшын]] және [[француз тілі|француз]] тілдері іскер топтарда кең таралған болса да, оны бүкіл халық дерлік сөйлейді.&lt;ref&gt;Иорданцы — наследники двух религий https://travelask.ru/articles/iordantsy-nasledniki-dvuh-religiy&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Иорданиялықтар [[ислам]] дінін ұстанады – негізінен сунниттік бағытта. Соған қарамастан, елде [[Христиандық|христиандар]] да бар - халықтың шамамен 6%.&lt;ref&gt;Почему иорданцы — это не народ, и кто живет в стране? https://zen.yandex.ru/media/etnofil/pochemu-iordancy--eto-ne-narod-i-kto-jivet-v-strane-5f5a425ad5e15d30dec08d46&lt;/ref&gt;

== Таралу аймағы ==
Иорданиялық арабтардың басым көпшілігі елдің солтүстік-батысында тұрады. Иорданиялықтардың үштен екі бөлігінен астамы 10 мыңнан астам халқы бар қалаларда тұрады ([[Амман]], Эз-Зарка, Ирбид, Акаба, Эр-Русайфа, Эль-Мафрак, Эс-Салт, Эр-Рамта, Мадаба, Маан).&lt;ref&gt;Иорданцы https://megabook.ru/article/%D0%98%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B&lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі – [[егіншілік]], егіс алқаптарында дәнді дақылдар ([[бидай]], [[арпа]], [[жүгері]], [[жасымық]]), бау-бақша ([[цитрус]]тық жемістер, [[зәйтүн]], [[жүзім]], [[қызанақ]], [[баклажан]], т.б.) өсіріледі.

Жартылай отырықшы халық пен жартылай көшпелілер егін шаруашылығымен, [[мал шаруашылығы]]мен айналысады. Көшпелі тайпалар (50 мыңға жуық адам) [[қой]], [[ешкі]], [[түйе]] өсіреді.

Қолөнердің ішінен тоқымашылық (отырықшылар арасында ерлер, бәдәуилерде әйелдер тоқиды), тері, зергерлік бұйымдар, ағаш ұсталығы кең таралған.

Кейбір иорданиялықтар дамып келе жатқан [[Тау-кен өнеркәсібі|тау-кен өндіру]] және мұнай өңдеу салаларында жұмыс істейді.&lt;ref&gt;Иорданцы — арабский народ, основное население Иордании https://guide-israel.ru/10001082-iordancy/&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}</text>
      <sha1>mix1e9otd5kv0sek8ttpuy7l9a553mx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057469</id>
      <parentid>3057467</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T13:05:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Иордания халықтары|Иордания халықтары]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3546" xml:space="preserve">'''Иорданиялықтар''' — Иордания [[арабтар]]ы, [[Иордания]]ның негізгі халқы.&lt;ref&gt;Иорданцы http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_i/iordancy.php&lt;/ref&gt; Саны 2,7 миллион адам. (2007).&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2018659&lt;/ref&gt; 

== Тілі ==
Иорданиялықтардың көпшілігі араб тілінің сиро-Ливан диалектісінің жергілікті нұсқасында сөйлейді.[[Араб тілі]] ресми тіл болып танылды. [[Ағылшын тілі|Ағылшын]] және [[француз тілі|француз]] тілдері іскер топтарда кең таралған болса да, оны бүкіл халық дерлік сөйлейді.&lt;ref&gt;Иорданцы — наследники двух религий https://travelask.ru/articles/iordantsy-nasledniki-dvuh-religiy&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Иорданиялықтар [[ислам]] дінін ұстанады – негізінен сунниттік бағытта. Соған қарамастан, елде [[Христиандық|христиандар]] да бар - халықтың шамамен 6%.&lt;ref&gt;Почему иорданцы — это не народ, и кто живет в стране? https://zen.yandex.ru/media/etnofil/pochemu-iordancy--eto-ne-narod-i-kto-jivet-v-strane-5f5a425ad5e15d30dec08d46&lt;/ref&gt;

== Таралу аймағы ==
Иорданиялық арабтардың басым көпшілігі елдің солтүстік-батысында тұрады. Иорданиялықтардың үштен екі бөлігінен астамы 10 мыңнан астам халқы бар қалаларда тұрады ([[Амман]], Эз-Зарка, Ирбид, Акаба, Эр-Русайфа, Эль-Мафрак, Эс-Салт, Эр-Рамта, Мадаба, Маан).&lt;ref&gt;Иорданцы https://megabook.ru/article/%D0%98%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B&lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі – [[егіншілік]], егіс алқаптарында дәнді дақылдар ([[бидай]], [[арпа]], [[жүгері]], [[жасымық]]), бау-бақша ([[цитрус]]тық жемістер, [[зәйтүн]], [[жүзім]], [[қызанақ]], [[баклажан]], т.б.) өсіріледі.

Жартылай отырықшы халық пен жартылай көшпелілер егін шаруашылығымен, [[мал шаруашылығы]]мен айналысады. Көшпелі тайпалар (50 мыңға жуық адам) [[қой]], [[ешкі]], [[түйе]] өсіреді.

Қолөнердің ішінен тоқымашылық (отырықшылар арасында ерлер, бәдәуилерде әйелдер тоқиды), тері, зергерлік бұйымдар, ағаш ұсталығы кең таралған.

Кейбір иорданиялықтар дамып келе жатқан [[Тау-кен өнеркәсібі|тау-кен өндіру]] және мұнай өңдеу салаларында жұмыс істейді.&lt;ref&gt;Иорданцы — арабский народ, основное население Иордании https://guide-israel.ru/10001082-iordancy/&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Иордания халықтары]]</text>
      <sha1>3aref425rr45h69xdzfbpnf09k75p51</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057470</id>
      <parentid>3057469</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T13:06:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Арабтар|Арабтар]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3576" xml:space="preserve">'''Иорданиялықтар''' — Иордания [[арабтар]]ы, [[Иордания]]ның негізгі халқы.&lt;ref&gt;Иорданцы http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_i/iordancy.php&lt;/ref&gt; Саны 2,7 миллион адам. (2007).&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2018659&lt;/ref&gt; 

== Тілі ==
Иорданиялықтардың көпшілігі араб тілінің сиро-Ливан диалектісінің жергілікті нұсқасында сөйлейді.[[Араб тілі]] ресми тіл болып танылды. [[Ағылшын тілі|Ағылшын]] және [[француз тілі|француз]] тілдері іскер топтарда кең таралған болса да, оны бүкіл халық дерлік сөйлейді.&lt;ref&gt;Иорданцы — наследники двух религий https://travelask.ru/articles/iordantsy-nasledniki-dvuh-religiy&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Иорданиялықтар [[ислам]] дінін ұстанады – негізінен сунниттік бағытта. Соған қарамастан, елде [[Христиандық|христиандар]] да бар - халықтың шамамен 6%.&lt;ref&gt;Почему иорданцы — это не народ, и кто живет в стране? https://zen.yandex.ru/media/etnofil/pochemu-iordancy--eto-ne-narod-i-kto-jivet-v-strane-5f5a425ad5e15d30dec08d46&lt;/ref&gt;

== Таралу аймағы ==
Иорданиялық арабтардың басым көпшілігі елдің солтүстік-батысында тұрады. Иорданиялықтардың үштен екі бөлігінен астамы 10 мыңнан астам халқы бар қалаларда тұрады ([[Амман]], Эз-Зарка, Ирбид, Акаба, Эр-Русайфа, Эль-Мафрак, Эс-Салт, Эр-Рамта, Мадаба, Маан).&lt;ref&gt;Иорданцы https://megabook.ru/article/%D0%98%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B&lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі – [[егіншілік]], егіс алқаптарында дәнді дақылдар ([[бидай]], [[арпа]], [[жүгері]], [[жасымық]]), бау-бақша ([[цитрус]]тық жемістер, [[зәйтүн]], [[жүзім]], [[қызанақ]], [[баклажан]], т.б.) өсіріледі.

Жартылай отырықшы халық пен жартылай көшпелілер егін шаруашылығымен, [[мал шаруашылығы]]мен айналысады. Көшпелі тайпалар (50 мыңға жуық адам) [[қой]], [[ешкі]], [[түйе]] өсіреді.

Қолөнердің ішінен тоқымашылық (отырықшылар арасында ерлер, бәдәуилерде әйелдер тоқиды), тері, зергерлік бұйымдар, ағаш ұсталығы кең таралған.

Кейбір иорданиялықтар дамып келе жатқан [[Тау-кен өнеркәсібі|тау-кен өндіру]] және мұнай өңдеу салаларында жұмыс істейді.&lt;ref&gt;Иорданцы — арабский народ, основное население Иордании https://guide-israel.ru/10001082-iordancy/&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Иордания халықтары]]
[[Санат:Арабтар]]</text>
      <sha1>5lp9ugdt1s21hswnlrf8tm1ybdja0tc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057471</id>
      <parentid>3057470</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T13:08:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Семит халықтары|Семит халықтары]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3621" xml:space="preserve">'''Иорданиялықтар''' — Иордания [[арабтар]]ы, [[Иордания]]ның негізгі халқы.&lt;ref&gt;Иорданцы http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_i/iordancy.php&lt;/ref&gt; Саны 2,7 миллион адам. (2007).&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2018659&lt;/ref&gt; 

== Тілі ==
Иорданиялықтардың көпшілігі араб тілінің сиро-Ливан диалектісінің жергілікті нұсқасында сөйлейді.[[Араб тілі]] ресми тіл болып танылды. [[Ағылшын тілі|Ағылшын]] және [[француз тілі|француз]] тілдері іскер топтарда кең таралған болса да, оны бүкіл халық дерлік сөйлейді.&lt;ref&gt;Иорданцы — наследники двух религий https://travelask.ru/articles/iordantsy-nasledniki-dvuh-religiy&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Иорданиялықтар [[ислам]] дінін ұстанады – негізінен сунниттік бағытта. Соған қарамастан, елде [[Христиандық|христиандар]] да бар - халықтың шамамен 6%.&lt;ref&gt;Почему иорданцы — это не народ, и кто живет в стране? https://zen.yandex.ru/media/etnofil/pochemu-iordancy--eto-ne-narod-i-kto-jivet-v-strane-5f5a425ad5e15d30dec08d46&lt;/ref&gt;

== Таралу аймағы ==
Иорданиялық арабтардың басым көпшілігі елдің солтүстік-батысында тұрады. Иорданиялықтардың үштен екі бөлігінен астамы 10 мыңнан астам халқы бар қалаларда тұрады ([[Амман]], Эз-Зарка, Ирбид, Акаба, Эр-Русайфа, Эль-Мафрак, Эс-Салт, Эр-Рамта, Мадаба, Маан).&lt;ref&gt;Иорданцы https://megabook.ru/article/%D0%98%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B&lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі – [[егіншілік]], егіс алқаптарында дәнді дақылдар ([[бидай]], [[арпа]], [[жүгері]], [[жасымық]]), бау-бақша ([[цитрус]]тық жемістер, [[зәйтүн]], [[жүзім]], [[қызанақ]], [[баклажан]], т.б.) өсіріледі.

Жартылай отырықшы халық пен жартылай көшпелілер егін шаруашылығымен, [[мал шаруашылығы]]мен айналысады. Көшпелі тайпалар (50 мыңға жуық адам) [[қой]], [[ешкі]], [[түйе]] өсіреді.

Қолөнердің ішінен тоқымашылық (отырықшылар арасында ерлер, бәдәуилерде әйелдер тоқиды), тері, зергерлік бұйымдар, ағаш ұсталығы кең таралған.

Кейбір иорданиялықтар дамып келе жатқан [[Тау-кен өнеркәсібі|тау-кен өндіру]] және мұнай өңдеу салаларында жұмыс істейді.&lt;ref&gt;Иорданцы — арабский народ, основное население Иордании https://guide-israel.ru/10001082-iordancy/&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Иордания халықтары]]
[[Санат:Арабтар]]
[[Санат:Семит халықтары]]</text>
      <sha1>gdhomib658wzb3pk8ix6harmg7jeau3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057473</id>
      <parentid>3057471</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T13:19:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4294" xml:space="preserve">'''Иорданиялықтар''' — Иордания [[арабтар]]ы, [[Иордания]]ның негізгі халқы.&lt;ref&gt;Иорданцы http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_i/iordancy.php&lt;/ref&gt; Саны 2,7 миллион адам. (2007).&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2018659&lt;/ref&gt; 

== Тілі ==
Иорданиялықтардың көпшілігі араб тілінің сиро-Ливан диалектісінің жергілікті нұсқасында сөйлейді.[[Араб тілі]] ресми тіл болып танылды. [[Ағылшын тілі|Ағылшын]] және [[француз тілі|француз]] тілдері іскер топтарда кең таралған болса да, оны бүкіл халық дерлік сөйлейді.&lt;ref&gt;Иорданцы — наследники двух религий https://travelask.ru/articles/iordantsy-nasledniki-dvuh-religiy&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Иорданиялықтар [[ислам]] дінін ұстанады – негізінен сунниттік бағытта. Соған қарамастан, елде [[Христиандық|христиандар]] да бар - халықтың шамамен 6%.&lt;ref&gt;Почему иорданцы — это не народ, и кто живет в стране? https://zen.yandex.ru/media/etnofil/pochemu-iordancy--eto-ne-narod-i-kto-jivet-v-strane-5f5a425ad5e15d30dec08d46&lt;/ref&gt;

== Таралу аймағы ==
Иорданиялық арабтардың басым көпшілігі елдің солтүстік-батысында тұрады. Иорданиялықтардың үштен екі бөлігінен астамы 10 мыңнан астам халқы бар қалаларда тұрады ([[Амман]], Эз-Зарка, Ирбид, Акаба, Эр-Русайфа, Эль-Мафрак, Эс-Салт, Эр-Рамта, Мадаба, Маан).&lt;ref&gt;Иорданцы https://megabook.ru/article/%D0%98%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B&lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі – [[егіншілік]], егіс алқаптарында дәнді дақылдар ([[бидай]], [[арпа]], [[жүгері]], [[жасымық]]), бау-бақша ([[цитрус]]тық жемістер, [[зәйтүн]], [[жүзім]], [[қызанақ]], [[баклажан]], т.б.) өсіріледі.

Жартылай отырықшы халық пен жартылай көшпелілер егін шаруашылығымен, [[мал шаруашылығы]]мен айналысады. Көшпелі тайпалар (50 мыңға жуық адам) [[қой]], [[ешкі]], [[түйе]] өсіреді.

Қолөнердің ішінен тоқымашылық (отырықшылар арасында ерлер, бәдәуилерде әйелдер тоқиды), тері, зергерлік бұйымдар, ағаш ұсталығы кең таралған.

Кейбір иорданиялықтар дамып келе жатқан [[Тау-кен өнеркәсібі|тау-кен өндіру]] және мұнай өңдеу салаларында жұмыс істейді.&lt;ref&gt;Иорданцы — арабский народ, основное население Иордании https://guide-israel.ru/10001082-iordancy/&lt;/ref&gt;

== Өмір салты ==
Мәдениеті бойынша иорданиялықтар қонақжай халық, қонаққа келсең немесе жай ғана дүкенге баруды ұйғарсаң, мұнда ыстық шай беріледі. Дәстүр бойынша Иорданияда сәлемдесу мен қоштасу әрқашан қол алысумен бірге жүреді. Бірақ иордандықтар барлық ым-ишараны тек оң қолымен көрсетеді, иордандықтардың әдет-ғұрыптары бойынша сол қол арам қол болып саналады.


== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Иордания халықтары]]
[[Санат:Арабтар]]
[[Санат:Семит халықтары]]</text>
      <sha1>h2kz3z94efuheg8m84eb2zjsvv3ov1y</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057474</id>
      <parentid>3057473</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T13:20:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Өмір салты */ дереккөз</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4496" xml:space="preserve">'''Иорданиялықтар''' — Иордания [[арабтар]]ы, [[Иордания]]ның негізгі халқы.&lt;ref&gt;Иорданцы http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_i/iordancy.php&lt;/ref&gt; Саны 2,7 миллион адам. (2007).&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2018659&lt;/ref&gt; 

== Тілі ==
Иорданиялықтардың көпшілігі араб тілінің сиро-Ливан диалектісінің жергілікті нұсқасында сөйлейді.[[Араб тілі]] ресми тіл болып танылды. [[Ағылшын тілі|Ағылшын]] және [[француз тілі|француз]] тілдері іскер топтарда кең таралған болса да, оны бүкіл халық дерлік сөйлейді.&lt;ref&gt;Иорданцы — наследники двух религий https://travelask.ru/articles/iordantsy-nasledniki-dvuh-religiy&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Иорданиялықтар [[ислам]] дінін ұстанады – негізінен сунниттік бағытта. Соған қарамастан, елде [[Христиандық|христиандар]] да бар - халықтың шамамен 6%.&lt;ref&gt;Почему иорданцы — это не народ, и кто живет в стране? https://zen.yandex.ru/media/etnofil/pochemu-iordancy--eto-ne-narod-i-kto-jivet-v-strane-5f5a425ad5e15d30dec08d46&lt;/ref&gt;

== Таралу аймағы ==
Иорданиялық арабтардың басым көпшілігі елдің солтүстік-батысында тұрады. Иорданиялықтардың үштен екі бөлігінен астамы 10 мыңнан астам халқы бар қалаларда тұрады ([[Амман]], Эз-Зарка, Ирбид, Акаба, Эр-Русайфа, Эль-Мафрак, Эс-Салт, Эр-Рамта, Мадаба, Маан).&lt;ref&gt;Иорданцы https://megabook.ru/article/%D0%98%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B&lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі – [[егіншілік]], егіс алқаптарында дәнді дақылдар ([[бидай]], [[арпа]], [[жүгері]], [[жасымық]]), бау-бақша ([[цитрус]]тық жемістер, [[зәйтүн]], [[жүзім]], [[қызанақ]], [[баклажан]], т.б.) өсіріледі.

Жартылай отырықшы халық пен жартылай көшпелілер егін шаруашылығымен, [[мал шаруашылығы]]мен айналысады. Көшпелі тайпалар (50 мыңға жуық адам) [[қой]], [[ешкі]], [[түйе]] өсіреді.

Қолөнердің ішінен тоқымашылық (отырықшылар арасында ерлер, бәдәуилерде әйелдер тоқиды), тері, зергерлік бұйымдар, ағаш ұсталығы кең таралған.

Кейбір иорданиялықтар дамып келе жатқан [[Тау-кен өнеркәсібі|тау-кен өндіру]] және мұнай өңдеу салаларында жұмыс істейді.&lt;ref&gt;Иорданцы — арабский народ, основное население Иордании https://guide-israel.ru/10001082-iordancy/&lt;/ref&gt;

== Өмір салты ==
Мәдениеті бойынша иорданиялықтар қонақжай халық, қонаққа келсең немесе жай ғана дүкенге баруды ұйғарсаң, мұнда ыстық шай беріледі. Дәстүр бойынша Иорданияда сәлемдесу мен қоштасу әрқашан қол алысумен бірге жүреді. Бірақ иордандықтар барлық ым-ишараны тек оң қолымен көрсетеді, иордандықтардың әдет-ғұрыптары бойынша сол қол арам қол болып саналады.&lt;ref&gt;Национальные традиции Иордании и культура, как живут иорданцы https://travel-picture.ru/iordaniya/tradicii-iordanii-i-kultura-iordanii.html&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Иордания халықтары]]
[[Санат:Арабтар]]
[[Санат:Семит халықтары]]</text>
      <sha1>r3b0mfsuetvpuwmbld332srg7gndh32</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057478</id>
      <parentid>3057474</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T13:34:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Өмір салты */ дереккөз</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5051" xml:space="preserve">'''Иорданиялықтар''' — Иордания [[арабтар]]ы, [[Иордания]]ның негізгі халқы.&lt;ref&gt;Иорданцы http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_i/iordancy.php&lt;/ref&gt; Саны 2,7 миллион адам. (2007).&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2018659&lt;/ref&gt; 

== Тілі ==
Иорданиялықтардың көпшілігі араб тілінің сиро-Ливан диалектісінің жергілікті нұсқасында сөйлейді.[[Араб тілі]] ресми тіл болып танылды. [[Ағылшын тілі|Ағылшын]] және [[француз тілі|француз]] тілдері іскер топтарда кең таралған болса да, оны бүкіл халық дерлік сөйлейді.&lt;ref&gt;Иорданцы — наследники двух религий https://travelask.ru/articles/iordantsy-nasledniki-dvuh-religiy&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Иорданиялықтар [[ислам]] дінін ұстанады – негізінен сунниттік бағытта. Соған қарамастан, елде [[Христиандық|христиандар]] да бар - халықтың шамамен 6%.&lt;ref&gt;Почему иорданцы — это не народ, и кто живет в стране? https://zen.yandex.ru/media/etnofil/pochemu-iordancy--eto-ne-narod-i-kto-jivet-v-strane-5f5a425ad5e15d30dec08d46&lt;/ref&gt;

== Таралу аймағы ==
Иорданиялық арабтардың басым көпшілігі елдің солтүстік-батысында тұрады. Иорданиялықтардың үштен екі бөлігінен астамы 10 мыңнан астам халқы бар қалаларда тұрады ([[Амман]], Эз-Зарка, Ирбид, Акаба, Эр-Русайфа, Эль-Мафрак, Эс-Салт, Эр-Рамта, Мадаба, Маан).&lt;ref&gt;Иорданцы https://megabook.ru/article/%D0%98%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B&lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі – [[егіншілік]], егіс алқаптарында дәнді дақылдар ([[бидай]], [[арпа]], [[жүгері]], [[жасымық]]), бау-бақша ([[цитрус]]тық жемістер, [[зәйтүн]], [[жүзім]], [[қызанақ]], [[баклажан]], т.б.) өсіріледі.

Жартылай отырықшы халық пен жартылай көшпелілер егін шаруашылығымен, [[мал шаруашылығы]]мен айналысады. Көшпелі тайпалар (50 мыңға жуық адам) [[қой]], [[ешкі]], [[түйе]] өсіреді.

Қолөнердің ішінен тоқымашылық (отырықшылар арасында ерлер, бәдәуилерде әйелдер тоқиды), тері, зергерлік бұйымдар, ағаш ұсталығы кең таралған.

Кейбір иорданиялықтар дамып келе жатқан [[Тау-кен өнеркәсібі|тау-кен өндіру]] және мұнай өңдеу салаларында жұмыс істейді.&lt;ref&gt;Иорданцы — арабский народ, основное население Иордании https://guide-israel.ru/10001082-iordancy/&lt;/ref&gt;

== Өмір салты ==
Мәдениеті бойынша иорданиялықтар қонақжай халық, қонаққа келсең немесе жай ғана дүкенге баруды ұйғарсаң, мұнда ыстық шай беріледі. Дәстүр бойынша Иорданияда сәлемдесу мен қоштасу әрқашан қол алысумен бірге жүреді. Бірақ иордандықтар барлық ым-ишараны тек оң қолымен көрсетеді, иордандықтардың әдет-ғұрыптары бойынша сол қол арам қол болып саналады.&lt;ref&gt;Национальные традиции Иордании и культура, как живут иорданцы https://travel-picture.ru/iordaniya/tradicii-iordanii-i-kultura-iordanii.html&lt;/ref&gt;

Әйелдердің құқықтары шектелген, кейбір жағдайларда тіпті ер адамдармен бірге отыруға да тыйым салынған, иорданиялық үйлерде әйелдерге арналған бөлек бөлмелер жасалған. Әйелдер жабық киіммен жүріп, барынша қарапайым және ұстамды болуы керек.&lt;ref&gt;ИОРДАНЦЫ КАК ОНИ ЕСТЬ. https://www.liveinternet.ru/users/896621/post454695834/&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Иордания халықтары]]
[[Санат:Арабтар]]
[[Санат:Семит халықтары]]</text>
      <sha1>hdytb965h70ksrn8k9hbmdwkddtc0mc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057484</id>
      <parentid>3057478</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T13:55:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Өмір салты */ толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6103" xml:space="preserve">'''Иорданиялықтар''' — Иордания [[арабтар]]ы, [[Иордания]]ның негізгі халқы.&lt;ref&gt;Иорданцы http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_i/iordancy.php&lt;/ref&gt; Саны 2,7 миллион адам. (2007).&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2018659&lt;/ref&gt; 

== Тілі ==
Иорданиялықтардың көпшілігі араб тілінің сиро-Ливан диалектісінің жергілікті нұсқасында сөйлейді.[[Араб тілі]] ресми тіл болып танылды. [[Ағылшын тілі|Ағылшын]] және [[француз тілі|француз]] тілдері іскер топтарда кең таралған болса да, оны бүкіл халық дерлік сөйлейді.&lt;ref&gt;Иорданцы — наследники двух религий https://travelask.ru/articles/iordantsy-nasledniki-dvuh-religiy&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Иорданиялықтар [[ислам]] дінін ұстанады – негізінен сунниттік бағытта. Соған қарамастан, елде [[Христиандық|христиандар]] да бар - халықтың шамамен 6%.&lt;ref&gt;Почему иорданцы — это не народ, и кто живет в стране? https://zen.yandex.ru/media/etnofil/pochemu-iordancy--eto-ne-narod-i-kto-jivet-v-strane-5f5a425ad5e15d30dec08d46&lt;/ref&gt;

== Таралу аймағы ==
Иорданиялық арабтардың басым көпшілігі елдің солтүстік-батысында тұрады. Иорданиялықтардың үштен екі бөлігінен астамы 10 мыңнан астам халқы бар қалаларда тұрады ([[Амман]], Эз-Зарка, Ирбид, Акаба, Эр-Русайфа, Эль-Мафрак, Эс-Салт, Эр-Рамта, Мадаба, Маан).&lt;ref&gt;Иорданцы https://megabook.ru/article/%D0%98%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B&lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі – [[егіншілік]], егіс алқаптарында дәнді дақылдар ([[бидай]], [[арпа]], [[жүгері]], [[жасымық]]), бау-бақша ([[цитрус]]тық жемістер, [[зәйтүн]], [[жүзім]], [[қызанақ]], [[баклажан]], т.б.) өсіріледі.

Жартылай отырықшы халық пен жартылай көшпелілер егін шаруашылығымен, [[мал шаруашылығы]]мен айналысады. Көшпелі тайпалар (50 мыңға жуық адам) [[қой]], [[ешкі]], [[түйе]] өсіреді.

Қолөнердің ішінен тоқымашылық (отырықшылар арасында ерлер, бәдәуилерде әйелдер тоқиды), тері, зергерлік бұйымдар, ағаш ұсталығы кең таралған.

Кейбір иорданиялықтар дамып келе жатқан [[Тау-кен өнеркәсібі|тау-кен өндіру]] және мұнай өңдеу салаларында жұмыс істейді.&lt;ref&gt;Иорданцы — арабский народ, основное население Иордании https://guide-israel.ru/10001082-iordancy/&lt;/ref&gt;

== Өмір салты ==
Мәдениеті бойынша иорданиялықтар қонақжай халық, қонаққа келсең немесе жай ғана дүкенге баруды ұйғарсаң, мұнда ыстық шай беріледі. Дәстүр бойынша Иорданияда сәлемдесу мен қоштасу әрқашан қол алысумен бірге жүреді. Бірақ иордандықтар барлық ым-ишараны тек оң қолымен көрсетеді, иордандықтардың әдет-ғұрыптары бойынша сол қол арам қол болып саналады.&lt;ref&gt;Национальные традиции Иордании и культура, как живут иорданцы https://travel-picture.ru/iordaniya/tradicii-iordanii-i-kultura-iordanii.html&lt;/ref&gt;

Әйелдердің құқықтары шектелген, кейбір жағдайларда тіпті ер адамдармен бірге отыруға да тыйым салынған, иорданиялық үйлерде әйелдерге арналған бөлек бөлмелер жасалған. Әйелдер жабық киіммен жүріп, барынша қарапайым және ұстамды болуы керек.&lt;ref&gt;ИОРДАНЦЫ КАК ОНИ ЕСТЬ. https://www.liveinternet.ru/users/896621/post454695834/&lt;/ref&gt;

[[Көшпенділер]] мен отырықшы халықтың бір бөлігінде (бени хасан, бени сахр, атыйя, хувейтат, руала, сирхан және т.б.) тайпалық бөлініс сақталған. 

Отырықшы иорданиялықтардың үйі-тегіс төбесі бар сазды немесе [[саман]]нан (сирек тас) үй. Көшпенділердің үйлері ([[шатыр]]) қара немесе қоңыр ешкі жүнінен жасалған.

Иорданиялықтардың киімінде дәстүрлі және еуропалық ерекшеліктер біріктірілген (мысалы, ұзын [[көйлек]] пен [[күрте]]). Сонымен қатар ерлердің бас орамалы бар. Әйелдер костюмі басқа арабтардың костюміне ұқсас, әшекейлеудің әсемдігімен және тиянақтылығымен ерекшеленеді.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Иордания халықтары]]
[[Санат:Арабтар]]
[[Санат:Семит халықтары]]</text>
      <sha1>pctat4ts3rv89ijx8u4p95kdkj5hel1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057485</id>
      <parentid>3057484</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T13:58:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Өмір салты */ толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6609" xml:space="preserve">'''Иорданиялықтар''' — Иордания [[арабтар]]ы, [[Иордания]]ның негізгі халқы.&lt;ref&gt;Иорданцы http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_i/iordancy.php&lt;/ref&gt; Саны 2,7 миллион адам. (2007).&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2018659&lt;/ref&gt; 

== Тілі ==
Иорданиялықтардың көпшілігі араб тілінің сиро-Ливан диалектісінің жергілікті нұсқасында сөйлейді.[[Араб тілі]] ресми тіл болып танылды. [[Ағылшын тілі|Ағылшын]] және [[француз тілі|француз]] тілдері іскер топтарда кең таралған болса да, оны бүкіл халық дерлік сөйлейді.&lt;ref&gt;Иорданцы — наследники двух религий https://travelask.ru/articles/iordantsy-nasledniki-dvuh-religiy&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Иорданиялықтар [[ислам]] дінін ұстанады – негізінен сунниттік бағытта. Соған қарамастан, елде [[Христиандық|христиандар]] да бар - халықтың шамамен 6%.&lt;ref&gt;Почему иорданцы — это не народ, и кто живет в стране? https://zen.yandex.ru/media/etnofil/pochemu-iordancy--eto-ne-narod-i-kto-jivet-v-strane-5f5a425ad5e15d30dec08d46&lt;/ref&gt;

== Таралу аймағы ==
Иорданиялық арабтардың басым көпшілігі елдің солтүстік-батысында тұрады. Иорданиялықтардың үштен екі бөлігінен астамы 10 мыңнан астам халқы бар қалаларда тұрады ([[Амман]], Эз-Зарка, Ирбид, Акаба, Эр-Русайфа, Эль-Мафрак, Эс-Салт, Эр-Рамта, Мадаба, Маан).&lt;ref&gt;Иорданцы https://megabook.ru/article/%D0%98%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B&lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі – [[егіншілік]], егіс алқаптарында дәнді дақылдар ([[бидай]], [[арпа]], [[жүгері]], [[жасымық]]), бау-бақша ([[цитрус]]тық жемістер, [[зәйтүн]], [[жүзім]], [[қызанақ]], [[баклажан]], т.б.) өсіріледі.

Жартылай отырықшы халық пен жартылай көшпелілер егін шаруашылығымен, [[мал шаруашылығы]]мен айналысады. Көшпелі тайпалар (50 мыңға жуық адам) [[қой]], [[ешкі]], [[түйе]] өсіреді.

Қолөнердің ішінен тоқымашылық (отырықшылар арасында ерлер, бәдәуилерде әйелдер тоқиды), тері, зергерлік бұйымдар, ағаш ұсталығы кең таралған.

Кейбір иорданиялықтар дамып келе жатқан [[Тау-кен өнеркәсібі|тау-кен өндіру]] және мұнай өңдеу салаларында жұмыс істейді.&lt;ref&gt;Иорданцы — арабский народ, основное население Иордании https://guide-israel.ru/10001082-iordancy/&lt;/ref&gt;

== Өмір салты ==
Мәдениеті бойынша иорданиялықтар қонақжай халық, қонаққа келсең немесе жай ғана дүкенге баруды ұйғарсаң, мұнда ыстық шай беріледі. Дәстүр бойынша Иорданияда сәлемдесу мен қоштасу әрқашан қол алысумен бірге жүреді. Бірақ иордандықтар барлық ым-ишараны тек оң қолымен көрсетеді, иордандықтардың әдет-ғұрыптары бойынша сол қол арам қол болып саналады.&lt;ref&gt;Национальные традиции Иордании и культура, как живут иорданцы https://travel-picture.ru/iordaniya/tradicii-iordanii-i-kultura-iordanii.html&lt;/ref&gt;

Әйелдердің құқықтары шектелген, кейбір жағдайларда тіпті ер адамдармен бірге отыруға да тыйым салынған, иорданиялық үйлерде әйелдерге арналған бөлек бөлмелер жасалған. Әйелдер жабық киіммен жүріп, барынша қарапайым және ұстамды болуы керек.&lt;ref&gt;ИОРДАНЦЫ КАК ОНИ ЕСТЬ. https://www.liveinternet.ru/users/896621/post454695834/&lt;/ref&gt;

[[Көшпенділер]] мен отырықшы халықтың бір бөлігінде (бени хасан, бени сахр, атыйя, хувейтат, руала, сирхан және т.б.) тайпалық бөлініс сақталған. 

Отырықшы иорданиялықтардың үйі-тегіс төбесі бар сазды немесе [[саман]]нан (сирек тас) үй. Көшпенділердің үйлері ([[шатыр]]) қара немесе қоңыр ешкі жүнінен жасалған.

Иорданиялықтардың киімінде дәстүрлі және еуропалық ерекшеліктер біріктірілген (мысалы, ұзын [[көйлек]] пен [[күрте]]). Сонымен қатар ерлердің бас орамалы бар. Әйелдер костюмі басқа арабтардың костюміне ұқсас, әшекейлеудің әсемдігімен және тиянақтылығымен ерекшеленеді.

Шаруалардың күнделікті тамағы – ''бургул'' (қайнатылған ұсақталған бидайдан жасалған [[ботқа]]), [[арпа]] және бидай шелпектері, көк шөп, қышқыл ешкі сүті, қой ірімшігі. Көшпелілер мен жартылай көшпелілердің тағамында [[сүт өнімдері]] басым.

Музыкалық-поэтикалық фольклор өте бай.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Иордания халықтары]]
[[Санат:Арабтар]]
[[Санат:Семит халықтары]]</text>
      <sha1>nqdeufbc7uffcj6t86nnz1bnvql7kl3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057487</id>
      <parentid>3057485</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T14:09:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Өмір салты */ дереккөз</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6699" xml:space="preserve">'''Иорданиялықтар''' — Иордания [[арабтар]]ы, [[Иордания]]ның негізгі халқы.&lt;ref&gt;Иорданцы http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_i/iordancy.php&lt;/ref&gt; Саны 2,7 миллион адам. (2007).&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2018659&lt;/ref&gt; 

== Тілі ==
Иорданиялықтардың көпшілігі араб тілінің сиро-Ливан диалектісінің жергілікті нұсқасында сөйлейді.[[Араб тілі]] ресми тіл болып танылды. [[Ағылшын тілі|Ағылшын]] және [[француз тілі|француз]] тілдері іскер топтарда кең таралған болса да, оны бүкіл халық дерлік сөйлейді.&lt;ref&gt;Иорданцы — наследники двух религий https://travelask.ru/articles/iordantsy-nasledniki-dvuh-religiy&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Иорданиялықтар [[ислам]] дінін ұстанады – негізінен сунниттік бағытта. Соған қарамастан, елде [[Христиандық|христиандар]] да бар - халықтың шамамен 6%.&lt;ref&gt;Почему иорданцы — это не народ, и кто живет в стране? https://zen.yandex.ru/media/etnofil/pochemu-iordancy--eto-ne-narod-i-kto-jivet-v-strane-5f5a425ad5e15d30dec08d46&lt;/ref&gt;

== Таралу аймағы ==
Иорданиялық арабтардың басым көпшілігі елдің солтүстік-батысында тұрады. Иорданиялықтардың үштен екі бөлігінен астамы 10 мыңнан астам халқы бар қалаларда тұрады ([[Амман]], Эз-Зарка, Ирбид, Акаба, Эр-Русайфа, Эль-Мафрак, Эс-Салт, Эр-Рамта, Мадаба, Маан).&lt;ref&gt;Иорданцы https://megabook.ru/article/%D0%98%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B&lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі – [[егіншілік]], егіс алқаптарында дәнді дақылдар ([[бидай]], [[арпа]], [[жүгері]], [[жасымық]]), бау-бақша ([[цитрус]]тық жемістер, [[зәйтүн]], [[жүзім]], [[қызанақ]], [[баклажан]], т.б.) өсіріледі.

Жартылай отырықшы халық пен жартылай көшпелілер егін шаруашылығымен, [[мал шаруашылығы]]мен айналысады. Көшпелі тайпалар (50 мыңға жуық адам) [[қой]], [[ешкі]], [[түйе]] өсіреді.

Қолөнердің ішінен тоқымашылық (отырықшылар арасында ерлер, бәдәуилерде әйелдер тоқиды), тері, зергерлік бұйымдар, ағаш ұсталығы кең таралған.

Кейбір иорданиялықтар дамып келе жатқан [[Тау-кен өнеркәсібі|тау-кен өндіру]] және мұнай өңдеу салаларында жұмыс істейді.&lt;ref&gt;Иорданцы — арабский народ, основное население Иордании https://guide-israel.ru/10001082-iordancy/&lt;/ref&gt;

== Өмір салты ==
Мәдениеті бойынша иорданиялықтар қонақжай халық, қонаққа келсең немесе жай ғана дүкенге баруды ұйғарсаң, мұнда ыстық шай беріледі. Дәстүр бойынша Иорданияда сәлемдесу мен қоштасу әрқашан қол алысумен бірге жүреді. Бірақ иордандықтар барлық ым-ишараны тек оң қолымен көрсетеді, иордандықтардың әдет-ғұрыптары бойынша сол қол арам қол болып саналады.&lt;ref&gt;Национальные традиции Иордании и культура, как живут иорданцы https://travel-picture.ru/iordaniya/tradicii-iordanii-i-kultura-iordanii.html&lt;/ref&gt;

Әйелдердің құқықтары шектелген, кейбір жағдайларда тіпті ер адамдармен бірге отыруға да тыйым салынған, иорданиялық үйлерде әйелдерге арналған бөлек бөлмелер жасалған. Әйелдер жабық киіммен жүріп, барынша қарапайым және ұстамды болуы керек.&lt;ref&gt;ИОРДАНЦЫ КАК ОНИ ЕСТЬ. https://www.liveinternet.ru/users/896621/post454695834/&lt;/ref&gt;

[[Көшпенділер]] мен отырықшы халықтың бір бөлігінде (бени хасан, бени сахр, атыйя, хувейтат, руала, сирхан және т.б.) тайпалық бөлініс сақталған. 

Отырықшы иорданиялықтардың үйі-тегіс төбесі бар сазды немесе [[саман]]нан (сирек тас) үй. Көшпенділердің үйлері ([[шатыр]]) қара немесе қоңыр ешкі жүнінен жасалған.

Иорданиялықтардың киімінде дәстүрлі және еуропалық ерекшеліктер біріктірілген (мысалы, ұзын [[көйлек]] пен [[күрте]]). Сонымен қатар ерлердің бас орамалы бар. Әйелдер костюмі басқа арабтардың костюміне ұқсас, әшекейлеудің әсемдігімен және тиянақтылығымен ерекшеленеді.

Шаруалардың күнделікті тамағы – ''бургул'' (қайнатылған ұсақталған бидайдан жасалған [[ботқа]]), [[арпа]] және бидай шелпектері, көк шөп, қышқыл ешкі сүті, қой ірімшігі. Көшпелілер мен жартылай көшпелілердің тағамында [[сүт өнімдері]] басым.

Музыкалық-поэтикалық фольклор өте бай.&lt;ref&gt;народы мира/Иорданцы http://www.etnolog.ru/people.php?id=IORD&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Иордания халықтары]]
[[Санат:Арабтар]]
[[Санат:Семит халықтары]]</text>
      <sha1>r4qgw5rz97qquo4mt9ifeucm4oqdhhm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057547</id>
      <parentid>3057487</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T16:49:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>үлгі, толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8024" xml:space="preserve">{{Этникалық топ
|атауы      = Иорданиялықтар
|төл атауы  = 
|сурет      = 
|сурет тақырыбы      = 
|саны       = 
|аймақ      = 
|аймақ1     = {{JOR}}
|саны1      = 2 млн.
|түсініктемелер1     = 
|аймақ2     = 
|саны2      = 
|түсініктемелер2     = 
|аймақ3     = 
|саны3      = 
|түсініктемелер3     = 
|аймақ4     = 
|саны4      = 
|түсініктемелер4     = 
|аймақ5     = 
|саны5      = 
|түсініктемелер5     = 
|аймақ6     = 
|саны6      = 
|түсініктемелер6     = 
|аймақ7     = 
|саны7      = 
|түсініктемелер7     = 
|аймақ8     = 
|саны8      = 
|түсініктемелер8     = 
|аймақ9     = 
|саны9      = 
|түсініктемелер9     = 
|аймақ10    = 
|саны10     = 
|түсініктемелер10    = 
|аймақ11    = 
|саны11     = 
|түсініктемелер11    = 
|аймақ12    = 
|саны12     = 
|түсініктемелер12    = 
|аймақ13    = 
|саны13     = 
|түсініктемелер13    = 
|тілдері    = 
|діні       = 
|этникалық топтары   = 
|ескертпелер  = 
}}

'''Иорданиялықтар''' — Иордания [[арабтар]]ы, [[Иордания]]ның негізгі халқы.&lt;ref&gt;Иорданцы http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_i/iordancy.php&lt;/ref&gt; Саны 2,7 миллион адам. (2007).&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2018659&lt;/ref&gt; 

== Тілі ==
Иорданиялықтардың көпшілігі араб тілінің сиро-Ливан диалектісінің жергілікті нұсқасында сөйлейді.[[Араб тілі]] ресми тіл болып танылды. [[Ағылшын тілі|Ағылшын]] және [[француз тілі|француз]] тілдері іскер топтарда кең таралған болса да, оны бүкіл халық дерлік сөйлейді.&lt;ref&gt;Иорданцы — наследники двух религий https://travelask.ru/articles/iordantsy-nasledniki-dvuh-religiy&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Иорданиялықтар [[ислам]] дінін ұстанады – негізінен сунниттік бағытта. Соған қарамастан, елде [[Христиандық|христиандар]] да бар - халықтың шамамен 6%.&lt;ref&gt;Почему иорданцы — это не народ, и кто живет в стране? https://zen.yandex.ru/media/etnofil/pochemu-iordancy--eto-ne-narod-i-kto-jivet-v-strane-5f5a425ad5e15d30dec08d46&lt;/ref&gt;

== Таралу аймағы ==
Иорданиялық арабтардың басым көпшілігі елдің солтүстік-батысында тұрады. Иорданиялықтардың үштен екі бөлігінен астамы 10 мыңнан астам халқы бар қалаларда тұрады ([[Амман]], Эз-Зарка, Ирбид, Акаба, Эр-Русайфа, Эль-Мафрак, Эс-Салт, Эр-Рамта, Мадаба, Маан).&lt;ref&gt;Иорданцы https://megabook.ru/article/%D0%98%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B&lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі – [[егіншілік]], егіс алқаптарында дәнді дақылдар ([[бидай]], [[арпа]], [[жүгері]], [[жасымық]]), бау-бақша ([[цитрус]]тық жемістер, [[зәйтүн]], [[жүзім]], [[қызанақ]], [[баклажан]], т.б.) өсіріледі.

Жартылай отырықшы халық пен жартылай көшпелілер егін шаруашылығымен, [[мал шаруашылығы]]мен айналысады. Көшпелі тайпалар (50 мыңға жуық адам) [[қой]], [[ешкі]], [[түйе]] өсіреді.

Қолөнердің ішінен тоқымашылық (отырықшылар арасында ерлер, бәдәуилерде әйелдер тоқиды), тері, зергерлік бұйымдар, ағаш ұсталығы кең таралған.

Кейбір иорданиялықтар дамып келе жатқан [[Тау-кен өнеркәсібі|тау-кен өндіру]] және мұнай өңдеу салаларында жұмыс істейді.&lt;ref&gt;Иорданцы — арабский народ, основное население Иордании https://guide-israel.ru/10001082-iordancy/&lt;/ref&gt;

== Өмір салты ==
Мәдениеті бойынша иорданиялықтар қонақжай халық, қонаққа келсең немесе жай ғана дүкенге баруды ұйғарсаң, мұнда ыстық шай беріледі. Дәстүр бойынша Иорданияда сәлемдесу мен қоштасу әрқашан қол алысумен бірге жүреді. Бірақ иордандықтар барлық ым-ишараны тек оң қолымен көрсетеді, иордандықтардың әдет-ғұрыптары бойынша сол қол арам қол болып саналады.&lt;ref&gt;Национальные традиции Иордании и культура, как живут иорданцы https://travel-picture.ru/iordaniya/tradicii-iordanii-i-kultura-iordanii.html&lt;/ref&gt;

Әйелдердің құқықтары шектелген, кейбір жағдайларда тіпті ер адамдармен бірге отыруға да тыйым салынған, иорданиялық үйлерде әйелдерге арналған бөлек бөлмелер жасалған. Әйелдер жабық киіммен жүріп, барынша қарапайым және ұстамды болуы керек.&lt;ref&gt;ИОРДАНЦЫ КАК ОНИ ЕСТЬ. https://www.liveinternet.ru/users/896621/post454695834/&lt;/ref&gt;

[[Көшпенділер]] мен отырықшы халықтың бір бөлігінде (бени хасан, бени сахр, атыйя, хувейтат, руала, сирхан және т.б.) тайпалық бөлініс сақталған. 

Отырықшы иорданиялықтардың үйі-тегіс төбесі бар сазды немесе [[саман]]нан (сирек тас) үй. Көшпенділердің үйлері ([[шатыр]]) қара немесе қоңыр ешкі жүнінен жасалған.

Иорданиялықтардың киімінде дәстүрлі және еуропалық ерекшеліктер біріктірілген (мысалы, ұзын [[көйлек]] пен [[күрте]]). Сонымен қатар ерлердің бас орамалы бар. Әйелдер костюмі басқа арабтардың костюміне ұқсас, әшекейлеудің әсемдігімен және тиянақтылығымен ерекшеленеді.

Шаруалардың күнделікті тамағы – ''бургул'' (қайнатылған ұсақталған бидайдан жасалған [[ботқа]]), [[арпа]] және бидай шелпектері, көк шөп, қышқыл ешкі сүті, қой ірімшігі. Көшпелілер мен жартылай көшпелілердің тағамында [[сүт өнімдері]] басым.

Музыкалық-поэтикалық фольклор өте бай.&lt;ref&gt;народы мира/Иорданцы http://www.etnolog.ru/people.php?id=IORD&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Иордания халықтары]]
[[Санат:Арабтар]]
[[Санат:Семит халықтары]]</text>
      <sha1>0u4j3ou08gpzzp96u87hed61q2a19zb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057548</id>
      <parentid>3057547</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T16:51:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8100" xml:space="preserve">{{Этникалық топ
|атауы      = Иорданиялықтар
|төл атауы  = 
|сурет      = 
|сурет тақырыбы      = 
|саны       = 
|аймақ      = 
|аймақ1     = {{JOR}}
|саны1      = 2 млн.
|түсініктемелер1     = 
|аймақ2     = 
|саны2      = 
|түсініктемелер2     = 
|аймақ3     = 
|саны3      = 
|түсініктемелер3     = 
|аймақ4     = 
|саны4      = 
|түсініктемелер4     = 
|аймақ5     = 
|саны5      = 
|түсініктемелер5     = 
|аймақ6     = 
|саны6      = 
|түсініктемелер6     = 
|аймақ7     = 
|саны7      = 
|түсініктемелер7     = 
|аймақ8     = 
|саны8      = 
|түсініктемелер8     = 
|аймақ9     = 
|саны9      = 
|түсініктемелер9     = 
|аймақ10    = 
|саны10     = 
|түсініктемелер10    = 
|аймақ11    = 
|саны11     = 
|түсініктемелер11    = 
|аймақ12    = 
|саны12     = 
|түсініктемелер12    = 
|аймақ13    = 
|саны13     = 
|түсініктемелер13    = 
|тілдері    = 
|діні       = 
|этникалық топтары   = 
|ескертпелер  = 
}}

'''Иорданиялықтар''' — Иордания [[арабтар]]ы, [[Иордания]]ның негізгі халқы.&lt;ref&gt;Иорданцы http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_i/iordancy.php&lt;/ref&gt; Саны 2,7 миллион адам. (2007).&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2018659&lt;/ref&gt; Сонымен қатар Кувейтте 350 мың адам тұрады.

== Тілі ==
Иорданиялықтардың көпшілігі араб тілінің сиро-Ливан диалектісінің жергілікті нұсқасында сөйлейді.[[Араб тілі]] ресми тіл болып танылды. [[Ағылшын тілі|Ағылшын]] және [[француз тілі|француз]] тілдері іскер топтарда кең таралған болса да, оны бүкіл халық дерлік сөйлейді.&lt;ref&gt;Иорданцы — наследники двух религий https://travelask.ru/articles/iordantsy-nasledniki-dvuh-religiy&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Иорданиялықтар [[ислам]] дінін ұстанады – негізінен сунниттік бағытта. Соған қарамастан, елде [[Христиандық|христиандар]] да бар - халықтың шамамен 6%.&lt;ref&gt;Почему иорданцы — это не народ, и кто живет в стране? https://zen.yandex.ru/media/etnofil/pochemu-iordancy--eto-ne-narod-i-kto-jivet-v-strane-5f5a425ad5e15d30dec08d46&lt;/ref&gt;

== Таралу аймағы ==
Иорданиялық арабтардың басым көпшілігі елдің солтүстік-батысында тұрады. Иорданиялықтардың үштен екі бөлігінен астамы 10 мыңнан астам халқы бар қалаларда тұрады ([[Амман]], Эз-Зарка, Ирбид, Акаба, Эр-Русайфа, Эль-Мафрак, Эс-Салт, Эр-Рамта, Мадаба, Маан).&lt;ref&gt;Иорданцы https://megabook.ru/article/%D0%98%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B&lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі – [[егіншілік]], егіс алқаптарында дәнді дақылдар ([[бидай]], [[арпа]], [[жүгері]], [[жасымық]]), бау-бақша ([[цитрус]]тық жемістер, [[зәйтүн]], [[жүзім]], [[қызанақ]], [[баклажан]], т.б.) өсіріледі.

Жартылай отырықшы халық пен жартылай көшпелілер егін шаруашылығымен, [[мал шаруашылығы]]мен айналысады. Көшпелі тайпалар (50 мыңға жуық адам) [[қой]], [[ешкі]], [[түйе]] өсіреді.

Қолөнердің ішінен тоқымашылық (отырықшылар арасында ерлер, бәдәуилерде әйелдер тоқиды), тері, зергерлік бұйымдар, ағаш ұсталығы кең таралған.

Кейбір иорданиялықтар дамып келе жатқан [[Тау-кен өнеркәсібі|тау-кен өндіру]] және мұнай өңдеу салаларында жұмыс істейді.&lt;ref&gt;Иорданцы — арабский народ, основное население Иордании https://guide-israel.ru/10001082-iordancy/&lt;/ref&gt;

== Өмір салты ==
Мәдениеті бойынша иорданиялықтар қонақжай халық, қонаққа келсең немесе жай ғана дүкенге баруды ұйғарсаң, мұнда ыстық шай беріледі. Дәстүр бойынша Иорданияда сәлемдесу мен қоштасу әрқашан қол алысумен бірге жүреді. Бірақ иордандықтар барлық ым-ишараны тек оң қолымен көрсетеді, иордандықтардың әдет-ғұрыптары бойынша сол қол арам қол болып саналады.&lt;ref&gt;Национальные традиции Иордании и культура, как живут иорданцы https://travel-picture.ru/iordaniya/tradicii-iordanii-i-kultura-iordanii.html&lt;/ref&gt;

Әйелдердің құқықтары шектелген, кейбір жағдайларда тіпті ер адамдармен бірге отыруға да тыйым салынған, иорданиялық үйлерде әйелдерге арналған бөлек бөлмелер жасалған. Әйелдер жабық киіммен жүріп, барынша қарапайым және ұстамды болуы керек.&lt;ref&gt;ИОРДАНЦЫ КАК ОНИ ЕСТЬ. https://www.liveinternet.ru/users/896621/post454695834/&lt;/ref&gt;

[[Көшпенділер]] мен отырықшы халықтың бір бөлігінде (бени хасан, бени сахр, атыйя, хувейтат, руала, сирхан және т.б.) тайпалық бөлініс сақталған. 

Отырықшы иорданиялықтардың үйі-тегіс төбесі бар сазды немесе [[саман]]нан (сирек тас) үй. Көшпенділердің үйлері ([[шатыр]]) қара немесе қоңыр ешкі жүнінен жасалған.

Иорданиялықтардың киімінде дәстүрлі және еуропалық ерекшеліктер біріктірілген (мысалы, ұзын [[көйлек]] пен [[күрте]]). Сонымен қатар ерлердің бас орамалы бар. Әйелдер костюмі басқа арабтардың костюміне ұқсас, әшекейлеудің әсемдігімен және тиянақтылығымен ерекшеленеді.

Шаруалардың күнделікті тамағы – ''бургул'' (қайнатылған ұсақталған бидайдан жасалған [[ботқа]]), [[арпа]] және бидай шелпектері, көк шөп, қышқыл ешкі сүті, қой ірімшігі. Көшпелілер мен жартылай көшпелілердің тағамында [[сүт өнімдері]] басым.

Музыкалық-поэтикалық фольклор өте бай.&lt;ref&gt;народы мира/Иорданцы http://www.etnolog.ru/people.php?id=IORD&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Иордания халықтары]]
[[Санат:Арабтар]]
[[Санат:Семит халықтары]]</text>
      <sha1>etmxtkg6nt15vu0fee20aomuzz2hmny</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057551</id>
      <parentid>3057548</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T16:55:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>дереккөз</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8183" xml:space="preserve">{{Этникалық топ
|атауы      = Иорданиялықтар
|төл атауы  = 
|сурет      = 
|сурет тақырыбы      = 
|саны       = 
|аймақ      = 
|аймақ1     = {{JOR}}
|саны1      = 2 млн.
|түсініктемелер1     = 
|аймақ2     = 
|саны2      = 
|түсініктемелер2     = 
|аймақ3     = 
|саны3      = 
|түсініктемелер3     = 
|аймақ4     = 
|саны4      = 
|түсініктемелер4     = 
|аймақ5     = 
|саны5      = 
|түсініктемелер5     = 
|аймақ6     = 
|саны6      = 
|түсініктемелер6     = 
|аймақ7     = 
|саны7      = 
|түсініктемелер7     = 
|аймақ8     = 
|саны8      = 
|түсініктемелер8     = 
|аймақ9     = 
|саны9      = 
|түсініктемелер9     = 
|аймақ10    = 
|саны10     = 
|түсініктемелер10    = 
|аймақ11    = 
|саны11     = 
|түсініктемелер11    = 
|аймақ12    = 
|саны12     = 
|түсініктемелер12    = 
|аймақ13    = 
|саны13     = 
|түсініктемелер13    = 
|тілдері    = 
|діні       = 
|этникалық топтары   = 
|ескертпелер  = 
}}

'''Иорданиялықтар''' — Иордания [[арабтар]]ы, [[Иордания]]ның негізгі халқы.&lt;ref&gt;Иорданцы http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_i/iordancy.php&lt;/ref&gt; Саны 2,7 миллион адам. (2007).&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2018659&lt;/ref&gt; Сонымен қатар Кувейтте 350 мың адам тұрады.&lt;ref&gt;Иорданцы (народ) https://school1208.ru/raznoe/iordancy.html&lt;/ref&gt;

== Тілі ==
Иорданиялықтардың көпшілігі араб тілінің сиро-Ливан диалектісінің жергілікті нұсқасында сөйлейді.[[Араб тілі]] ресми тіл болып танылды. [[Ағылшын тілі|Ағылшын]] және [[француз тілі|француз]] тілдері іскер топтарда кең таралған болса да, оны бүкіл халық дерлік сөйлейді.&lt;ref&gt;Иорданцы — наследники двух религий https://travelask.ru/articles/iordantsy-nasledniki-dvuh-religiy&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Иорданиялықтар [[ислам]] дінін ұстанады – негізінен сунниттік бағытта. Соған қарамастан, елде [[Христиандық|христиандар]] да бар - халықтың шамамен 6%.&lt;ref&gt;Почему иорданцы — это не народ, и кто живет в стране? https://zen.yandex.ru/media/etnofil/pochemu-iordancy--eto-ne-narod-i-kto-jivet-v-strane-5f5a425ad5e15d30dec08d46&lt;/ref&gt;

== Таралу аймағы ==
Иорданиялық арабтардың басым көпшілігі елдің солтүстік-батысында тұрады. Иорданиялықтардың үштен екі бөлігінен астамы 10 мыңнан астам халқы бар қалаларда тұрады ([[Амман]], Эз-Зарка, Ирбид, Акаба, Эр-Русайфа, Эль-Мафрак, Эс-Салт, Эр-Рамта, Мадаба, Маан).&lt;ref&gt;Иорданцы https://megabook.ru/article/%D0%98%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B&lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі – [[егіншілік]], егіс алқаптарында дәнді дақылдар ([[бидай]], [[арпа]], [[жүгері]], [[жасымық]]), бау-бақша ([[цитрус]]тық жемістер, [[зәйтүн]], [[жүзім]], [[қызанақ]], [[баклажан]], т.б.) өсіріледі.

Жартылай отырықшы халық пен жартылай көшпелілер егін шаруашылығымен, [[мал шаруашылығы]]мен айналысады. Көшпелі тайпалар (50 мыңға жуық адам) [[қой]], [[ешкі]], [[түйе]] өсіреді.

Қолөнердің ішінен тоқымашылық (отырықшылар арасында ерлер, бәдәуилерде әйелдер тоқиды), тері, зергерлік бұйымдар, ағаш ұсталығы кең таралған.

Кейбір иорданиялықтар дамып келе жатқан [[Тау-кен өнеркәсібі|тау-кен өндіру]] және мұнай өңдеу салаларында жұмыс істейді.&lt;ref&gt;Иорданцы — арабский народ, основное население Иордании https://guide-israel.ru/10001082-iordancy/&lt;/ref&gt;

== Өмір салты ==
Мәдениеті бойынша иорданиялықтар қонақжай халық, қонаққа келсең немесе жай ғана дүкенге баруды ұйғарсаң, мұнда ыстық шай беріледі. Дәстүр бойынша Иорданияда сәлемдесу мен қоштасу әрқашан қол алысумен бірге жүреді. Бірақ иордандықтар барлық ым-ишараны тек оң қолымен көрсетеді, иордандықтардың әдет-ғұрыптары бойынша сол қол арам қол болып саналады.&lt;ref&gt;Национальные традиции Иордании и культура, как живут иорданцы https://travel-picture.ru/iordaniya/tradicii-iordanii-i-kultura-iordanii.html&lt;/ref&gt;

Әйелдердің құқықтары шектелген, кейбір жағдайларда тіпті ер адамдармен бірге отыруға да тыйым салынған, иорданиялық үйлерде әйелдерге арналған бөлек бөлмелер жасалған. Әйелдер жабық киіммен жүріп, барынша қарапайым және ұстамды болуы керек.&lt;ref&gt;ИОРДАНЦЫ КАК ОНИ ЕСТЬ. https://www.liveinternet.ru/users/896621/post454695834/&lt;/ref&gt;

[[Көшпенділер]] мен отырықшы халықтың бір бөлігінде (бени хасан, бени сахр, атыйя, хувейтат, руала, сирхан және т.б.) тайпалық бөлініс сақталған. 

Отырықшы иорданиялықтардың үйі-тегіс төбесі бар сазды немесе [[саман]]нан (сирек тас) үй. Көшпенділердің үйлері ([[шатыр]]) қара немесе қоңыр ешкі жүнінен жасалған.

Иорданиялықтардың киімінде дәстүрлі және еуропалық ерекшеліктер біріктірілген (мысалы, ұзын [[көйлек]] пен [[күрте]]). Сонымен қатар ерлердің бас орамалы бар. Әйелдер костюмі басқа арабтардың костюміне ұқсас, әшекейлеудің әсемдігімен және тиянақтылығымен ерекшеленеді.

Шаруалардың күнделікті тамағы – ''бургул'' (қайнатылған ұсақталған бидайдан жасалған [[ботқа]]), [[арпа]] және бидай шелпектері, көк шөп, қышқыл ешкі сүті, қой ірімшігі. Көшпелілер мен жартылай көшпелілердің тағамында [[сүт өнімдері]] басым.

Музыкалық-поэтикалық фольклор өте бай.&lt;ref&gt;народы мира/Иорданцы http://www.etnolog.ru/people.php?id=IORD&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Иордания халықтары]]
[[Санат:Арабтар]]
[[Санат:Семит халықтары]]</text>
      <sha1>4yzhs1sbkatp1zpc1x9ioharhrdqvv1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057563</id>
      <parentid>3057551</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T17:00:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>үлгі, толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8219" xml:space="preserve">{{Этникалық топ
|атауы      = Иорданиялықтар
|төл атауы  = 
|сурет      = 
|сурет тақырыбы      = 
|саны       = 
|аймақ      = 
|аймақ1     = {{JOR}}
|саны1      = 2 млн.
|түсініктемелер1     = 
|аймақ2     = {{Байрақ|Кувейт}}
|саны2      = 350 000
|түсініктемелер2     = 
|аймақ3     = 
|саны3      = 
|түсініктемелер3     = 
|аймақ4     = 
|саны4      = 
|түсініктемелер4     = 
|аймақ5     = 
|саны5      = 
|түсініктемелер5     = 
|аймақ6     = 
|саны6      = 
|түсініктемелер6     = 
|аймақ7     = 
|саны7      = 
|түсініктемелер7     = 
|аймақ8     = 
|саны8      = 
|түсініктемелер8     = 
|аймақ9     = 
|саны9      = 
|түсініктемелер9     = 
|аймақ10    = 
|саны10     = 
|түсініктемелер10    = 
|аймақ11    = 
|саны11     = 
|түсініктемелер11    = 
|аймақ12    = 
|саны12     = 
|түсініктемелер12    = 
|аймақ13    = 
|саны13     = 
|түсініктемелер13    = 
|тілдері    = 
|діні       = 
|этникалық топтары   = 
|ескертпелер  = 
}}

'''Иорданиялықтар''' — Иордания [[арабтар]]ы, [[Иордания]]ның негізгі халқы.&lt;ref&gt;Иорданцы http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_i/iordancy.php&lt;/ref&gt; Саны 2,7 миллион адам. (2007).&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2018659&lt;/ref&gt; Сонымен қатар Кувейтте 350 мың адам тұрады.&lt;ref&gt;Иорданцы (народ) https://school1208.ru/raznoe/iordancy.html&lt;/ref&gt;

== Тілі ==
Иорданиялықтардың көпшілігі араб тілінің сиро-Ливан диалектісінің жергілікті нұсқасында сөйлейді.[[Араб тілі]] ресми тіл болып танылды. [[Ағылшын тілі|Ағылшын]] және [[француз тілі|француз]] тілдері іскер топтарда кең таралған болса да, оны бүкіл халық дерлік сөйлейді.&lt;ref&gt;Иорданцы — наследники двух религий https://travelask.ru/articles/iordantsy-nasledniki-dvuh-religiy&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Иорданиялықтар [[ислам]] дінін ұстанады – негізінен сунниттік бағытта. Соған қарамастан, елде [[Христиандық|христиандар]] да бар - халықтың шамамен 6%.&lt;ref&gt;Почему иорданцы — это не народ, и кто живет в стране? https://zen.yandex.ru/media/etnofil/pochemu-iordancy--eto-ne-narod-i-kto-jivet-v-strane-5f5a425ad5e15d30dec08d46&lt;/ref&gt;

== Таралу аймағы ==
Иорданиялық арабтардың басым көпшілігі елдің солтүстік-батысында тұрады. Иорданиялықтардың үштен екі бөлігінен астамы 10 мыңнан астам халқы бар қалаларда тұрады ([[Амман]], Эз-Зарка, Ирбид, Акаба, Эр-Русайфа, Эль-Мафрак, Эс-Салт, Эр-Рамта, Мадаба, Маан).&lt;ref&gt;Иорданцы https://megabook.ru/article/%D0%98%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B&lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі – [[егіншілік]], егіс алқаптарында дәнді дақылдар ([[бидай]], [[арпа]], [[жүгері]], [[жасымық]]), бау-бақша ([[цитрус]]тық жемістер, [[зәйтүн]], [[жүзім]], [[қызанақ]], [[баклажан]], т.б.) өсіріледі.

Жартылай отырықшы халық пен жартылай көшпелілер егін шаруашылығымен, [[мал шаруашылығы]]мен айналысады. Көшпелі тайпалар (50 мыңға жуық адам) [[қой]], [[ешкі]], [[түйе]] өсіреді.

Қолөнердің ішінен тоқымашылық (отырықшылар арасында ерлер, бәдәуилерде әйелдер тоқиды), тері, зергерлік бұйымдар, ағаш ұсталығы кең таралған.

Кейбір иорданиялықтар дамып келе жатқан [[Тау-кен өнеркәсібі|тау-кен өндіру]] және мұнай өңдеу салаларында жұмыс істейді.&lt;ref&gt;Иорданцы — арабский народ, основное население Иордании https://guide-israel.ru/10001082-iordancy/&lt;/ref&gt;

== Өмір салты ==
Мәдениеті бойынша иорданиялықтар қонақжай халық, қонаққа келсең немесе жай ғана дүкенге баруды ұйғарсаң, мұнда ыстық шай беріледі. Дәстүр бойынша Иорданияда сәлемдесу мен қоштасу әрқашан қол алысумен бірге жүреді. Бірақ иордандықтар барлық ым-ишараны тек оң қолымен көрсетеді, иордандықтардың әдет-ғұрыптары бойынша сол қол арам қол болып саналады.&lt;ref&gt;Национальные традиции Иордании и культура, как живут иорданцы https://travel-picture.ru/iordaniya/tradicii-iordanii-i-kultura-iordanii.html&lt;/ref&gt;

Әйелдердің құқықтары шектелген, кейбір жағдайларда тіпті ер адамдармен бірге отыруға да тыйым салынған, иорданиялық үйлерде әйелдерге арналған бөлек бөлмелер жасалған. Әйелдер жабық киіммен жүріп, барынша қарапайым және ұстамды болуы керек.&lt;ref&gt;ИОРДАНЦЫ КАК ОНИ ЕСТЬ. https://www.liveinternet.ru/users/896621/post454695834/&lt;/ref&gt;

[[Көшпенділер]] мен отырықшы халықтың бір бөлігінде (бени хасан, бени сахр, атыйя, хувейтат, руала, сирхан және т.б.) тайпалық бөлініс сақталған. 

Отырықшы иорданиялықтардың үйі-тегіс төбесі бар сазды немесе [[саман]]нан (сирек тас) үй. Көшпенділердің үйлері ([[шатыр]]) қара немесе қоңыр ешкі жүнінен жасалған.

Иорданиялықтардың киімінде дәстүрлі және еуропалық ерекшеліктер біріктірілген (мысалы, ұзын [[көйлек]] пен [[күрте]]). Сонымен қатар ерлердің бас орамалы бар. Әйелдер костюмі басқа арабтардың костюміне ұқсас, әшекейлеудің әсемдігімен және тиянақтылығымен ерекшеленеді.

Шаруалардың күнделікті тамағы – ''бургул'' (қайнатылған ұсақталған бидайдан жасалған [[ботқа]]), [[арпа]] және бидай шелпектері, көк шөп, қышқыл ешкі сүті, қой ірімшігі. Көшпелілер мен жартылай көшпелілердің тағамында [[сүт өнімдері]] басым.

Музыкалық-поэтикалық фольклор өте бай.&lt;ref&gt;народы мира/Иорданцы http://www.etnolog.ru/people.php?id=IORD&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Иордания халықтары]]
[[Санат:Арабтар]]
[[Санат:Семит халықтары]]</text>
      <sha1>3mg9xt5b7h83l6r3n4fb2i44zfd4o0l</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057564</id>
      <parentid>3057563</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T17:01:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>үлгі, толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8254" xml:space="preserve">{{Этникалық топ
|атауы      = Иорданиялықтар
|төл атауы  = 
|сурет      = 
|сурет тақырыбы      = 
|саны       = 
|аймақ      = 
|аймақ1     = {{JOR}}
|саны1      = 2 млн.
|түсініктемелер1     = 
|аймақ2     = {{Байрақ|Кувейт}}
|саны2      = 350 000
|түсініктемелер2     = 
|аймақ3     = 
|саны3      = 
|түсініктемелер3     = 
|аймақ4     = 
|саны4      = 
|түсініктемелер4     = 
|аймақ5     = 
|саны5      = 
|түсініктемелер5     = 
|аймақ6     = 
|саны6      = 
|түсініктемелер6     = 
|аймақ7     = 
|саны7      = 
|түсініктемелер7     = 
|аймақ8     = 
|саны8      = 
|түсініктемелер8     = 
|аймақ9     = 
|саны9      = 
|түсініктемелер9     = 
|аймақ10    = 
|саны10     = 
|түсініктемелер10    = 
|аймақ11    = 
|саны11     = 
|түсініктемелер11    = 
|аймақ12    = 
|саны12     = 
|түсініктемелер12    = 
|аймақ13    = 
|саны13     = 
|түсініктемелер13    = 
|тілдері    = [[араб тілі]]
|діні       = [[ислам]]
|этникалық топтары   = 
|ескертпелер  = 
}}

'''Иорданиялықтар''' — Иордания [[арабтар]]ы, [[Иордания]]ның негізгі халқы.&lt;ref&gt;Иорданцы http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_i/iordancy.php&lt;/ref&gt; Саны 2,7 миллион адам. (2007).&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2018659&lt;/ref&gt; Сонымен қатар Кувейтте 350 мың адам тұрады.&lt;ref&gt;Иорданцы (народ) https://school1208.ru/raznoe/iordancy.html&lt;/ref&gt;

== Тілі ==
Иорданиялықтардың көпшілігі араб тілінің сиро-Ливан диалектісінің жергілікті нұсқасында сөйлейді.[[Араб тілі]] ресми тіл болып танылды. [[Ағылшын тілі|Ағылшын]] және [[француз тілі|француз]] тілдері іскер топтарда кең таралған болса да, оны бүкіл халық дерлік сөйлейді.&lt;ref&gt;Иорданцы — наследники двух религий https://travelask.ru/articles/iordantsy-nasledniki-dvuh-religiy&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Иорданиялықтар [[ислам]] дінін ұстанады – негізінен сунниттік бағытта. Соған қарамастан, елде [[Христиандық|христиандар]] да бар - халықтың шамамен 6%.&lt;ref&gt;Почему иорданцы — это не народ, и кто живет в стране? https://zen.yandex.ru/media/etnofil/pochemu-iordancy--eto-ne-narod-i-kto-jivet-v-strane-5f5a425ad5e15d30dec08d46&lt;/ref&gt;

== Таралу аймағы ==
Иорданиялық арабтардың басым көпшілігі елдің солтүстік-батысында тұрады. Иорданиялықтардың үштен екі бөлігінен астамы 10 мыңнан астам халқы бар қалаларда тұрады ([[Амман]], Эз-Зарка, Ирбид, Акаба, Эр-Русайфа, Эль-Мафрак, Эс-Салт, Эр-Рамта, Мадаба, Маан).&lt;ref&gt;Иорданцы https://megabook.ru/article/%D0%98%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B&lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі – [[егіншілік]], егіс алқаптарында дәнді дақылдар ([[бидай]], [[арпа]], [[жүгері]], [[жасымық]]), бау-бақша ([[цитрус]]тық жемістер, [[зәйтүн]], [[жүзім]], [[қызанақ]], [[баклажан]], т.б.) өсіріледі.

Жартылай отырықшы халық пен жартылай көшпелілер егін шаруашылығымен, [[мал шаруашылығы]]мен айналысады. Көшпелі тайпалар (50 мыңға жуық адам) [[қой]], [[ешкі]], [[түйе]] өсіреді.

Қолөнердің ішінен тоқымашылық (отырықшылар арасында ерлер, бәдәуилерде әйелдер тоқиды), тері, зергерлік бұйымдар, ағаш ұсталығы кең таралған.

Кейбір иорданиялықтар дамып келе жатқан [[Тау-кен өнеркәсібі|тау-кен өндіру]] және мұнай өңдеу салаларында жұмыс істейді.&lt;ref&gt;Иорданцы — арабский народ, основное население Иордании https://guide-israel.ru/10001082-iordancy/&lt;/ref&gt;

== Өмір салты ==
Мәдениеті бойынша иорданиялықтар қонақжай халық, қонаққа келсең немесе жай ғана дүкенге баруды ұйғарсаң, мұнда ыстық шай беріледі. Дәстүр бойынша Иорданияда сәлемдесу мен қоштасу әрқашан қол алысумен бірге жүреді. Бірақ иордандықтар барлық ым-ишараны тек оң қолымен көрсетеді, иордандықтардың әдет-ғұрыптары бойынша сол қол арам қол болып саналады.&lt;ref&gt;Национальные традиции Иордании и культура, как живут иорданцы https://travel-picture.ru/iordaniya/tradicii-iordanii-i-kultura-iordanii.html&lt;/ref&gt;

Әйелдердің құқықтары шектелген, кейбір жағдайларда тіпті ер адамдармен бірге отыруға да тыйым салынған, иорданиялық үйлерде әйелдерге арналған бөлек бөлмелер жасалған. Әйелдер жабық киіммен жүріп, барынша қарапайым және ұстамды болуы керек.&lt;ref&gt;ИОРДАНЦЫ КАК ОНИ ЕСТЬ. https://www.liveinternet.ru/users/896621/post454695834/&lt;/ref&gt;

[[Көшпенділер]] мен отырықшы халықтың бір бөлігінде (бени хасан, бени сахр, атыйя, хувейтат, руала, сирхан және т.б.) тайпалық бөлініс сақталған. 

Отырықшы иорданиялықтардың үйі-тегіс төбесі бар сазды немесе [[саман]]нан (сирек тас) үй. Көшпенділердің үйлері ([[шатыр]]) қара немесе қоңыр ешкі жүнінен жасалған.

Иорданиялықтардың киімінде дәстүрлі және еуропалық ерекшеліктер біріктірілген (мысалы, ұзын [[көйлек]] пен [[күрте]]). Сонымен қатар ерлердің бас орамалы бар. Әйелдер костюмі басқа арабтардың костюміне ұқсас, әшекейлеудің әсемдігімен және тиянақтылығымен ерекшеленеді.

Шаруалардың күнделікті тамағы – ''бургул'' (қайнатылған ұсақталған бидайдан жасалған [[ботқа]]), [[арпа]] және бидай шелпектері, көк шөп, қышқыл ешкі сүті, қой ірімшігі. Көшпелілер мен жартылай көшпелілердің тағамында [[сүт өнімдері]] басым.

Музыкалық-поэтикалық фольклор өте бай.&lt;ref&gt;народы мира/Иорданцы http://www.etnolog.ru/people.php?id=IORD&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Иордания халықтары]]
[[Санат:Арабтар]]
[[Санат:Семит халықтары]]</text>
      <sha1>bap5idj44elxe16fzk4lw23zburahfj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057565</id>
      <parentid>3057564</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T17:03:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>үлгі, сурет қою</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8273" xml:space="preserve">{{Этникалық топ
|атауы      = Иорданиялықтар
|төл атауы  = 
|сурет      = Kuwaityouth5020.jpg
|сурет тақырыбы      = 
|саны       = 
|аймақ      = 
|аймақ1     = {{JOR}}
|саны1      = 2 млн.
|түсініктемелер1     = 
|аймақ2     = {{Байрақ|Кувейт}}
|саны2      = 350 000
|түсініктемелер2     = 
|аймақ3     = 
|саны3      = 
|түсініктемелер3     = 
|аймақ4     = 
|саны4      = 
|түсініктемелер4     = 
|аймақ5     = 
|саны5      = 
|түсініктемелер5     = 
|аймақ6     = 
|саны6      = 
|түсініктемелер6     = 
|аймақ7     = 
|саны7      = 
|түсініктемелер7     = 
|аймақ8     = 
|саны8      = 
|түсініктемелер8     = 
|аймақ9     = 
|саны9      = 
|түсініктемелер9     = 
|аймақ10    = 
|саны10     = 
|түсініктемелер10    = 
|аймақ11    = 
|саны11     = 
|түсініктемелер11    = 
|аймақ12    = 
|саны12     = 
|түсініктемелер12    = 
|аймақ13    = 
|саны13     = 
|түсініктемелер13    = 
|тілдері    = [[араб тілі]]
|діні       = [[ислам]]
|этникалық топтары   = 
|ескертпелер  = 
}}

'''Иорданиялықтар''' — Иордания [[арабтар]]ы, [[Иордания]]ның негізгі халқы.&lt;ref&gt;Иорданцы http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_i/iordancy.php&lt;/ref&gt; Саны 2,7 миллион адам. (2007).&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2018659&lt;/ref&gt; Сонымен қатар Кувейтте 350 мың адам тұрады.&lt;ref&gt;Иорданцы (народ) https://school1208.ru/raznoe/iordancy.html&lt;/ref&gt;

== Тілі ==
Иорданиялықтардың көпшілігі араб тілінің сиро-Ливан диалектісінің жергілікті нұсқасында сөйлейді.[[Араб тілі]] ресми тіл болып танылды. [[Ағылшын тілі|Ағылшын]] және [[француз тілі|француз]] тілдері іскер топтарда кең таралған болса да, оны бүкіл халық дерлік сөйлейді.&lt;ref&gt;Иорданцы — наследники двух религий https://travelask.ru/articles/iordantsy-nasledniki-dvuh-religiy&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Иорданиялықтар [[ислам]] дінін ұстанады – негізінен сунниттік бағытта. Соған қарамастан, елде [[Христиандық|христиандар]] да бар - халықтың шамамен 6%.&lt;ref&gt;Почему иорданцы — это не народ, и кто живет в стране? https://zen.yandex.ru/media/etnofil/pochemu-iordancy--eto-ne-narod-i-kto-jivet-v-strane-5f5a425ad5e15d30dec08d46&lt;/ref&gt;

== Таралу аймағы ==
Иорданиялық арабтардың басым көпшілігі елдің солтүстік-батысында тұрады. Иорданиялықтардың үштен екі бөлігінен астамы 10 мыңнан астам халқы бар қалаларда тұрады ([[Амман]], Эз-Зарка, Ирбид, Акаба, Эр-Русайфа, Эль-Мафрак, Эс-Салт, Эр-Рамта, Мадаба, Маан).&lt;ref&gt;Иорданцы https://megabook.ru/article/%D0%98%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B&lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі – [[егіншілік]], егіс алқаптарында дәнді дақылдар ([[бидай]], [[арпа]], [[жүгері]], [[жасымық]]), бау-бақша ([[цитрус]]тық жемістер, [[зәйтүн]], [[жүзім]], [[қызанақ]], [[баклажан]], т.б.) өсіріледі.

Жартылай отырықшы халық пен жартылай көшпелілер егін шаруашылығымен, [[мал шаруашылығы]]мен айналысады. Көшпелі тайпалар (50 мыңға жуық адам) [[қой]], [[ешкі]], [[түйе]] өсіреді.

Қолөнердің ішінен тоқымашылық (отырықшылар арасында ерлер, бәдәуилерде әйелдер тоқиды), тері, зергерлік бұйымдар, ағаш ұсталығы кең таралған.

Кейбір иорданиялықтар дамып келе жатқан [[Тау-кен өнеркәсібі|тау-кен өндіру]] және мұнай өңдеу салаларында жұмыс істейді.&lt;ref&gt;Иорданцы — арабский народ, основное население Иордании https://guide-israel.ru/10001082-iordancy/&lt;/ref&gt;

== Өмір салты ==
Мәдениеті бойынша иорданиялықтар қонақжай халық, қонаққа келсең немесе жай ғана дүкенге баруды ұйғарсаң, мұнда ыстық шай беріледі. Дәстүр бойынша Иорданияда сәлемдесу мен қоштасу әрқашан қол алысумен бірге жүреді. Бірақ иордандықтар барлық ым-ишараны тек оң қолымен көрсетеді, иордандықтардың әдет-ғұрыптары бойынша сол қол арам қол болып саналады.&lt;ref&gt;Национальные традиции Иордании и культура, как живут иорданцы https://travel-picture.ru/iordaniya/tradicii-iordanii-i-kultura-iordanii.html&lt;/ref&gt;

Әйелдердің құқықтары шектелген, кейбір жағдайларда тіпті ер адамдармен бірге отыруға да тыйым салынған, иорданиялық үйлерде әйелдерге арналған бөлек бөлмелер жасалған. Әйелдер жабық киіммен жүріп, барынша қарапайым және ұстамды болуы керек.&lt;ref&gt;ИОРДАНЦЫ КАК ОНИ ЕСТЬ. https://www.liveinternet.ru/users/896621/post454695834/&lt;/ref&gt;

[[Көшпенділер]] мен отырықшы халықтың бір бөлігінде (бени хасан, бени сахр, атыйя, хувейтат, руала, сирхан және т.б.) тайпалық бөлініс сақталған. 

Отырықшы иорданиялықтардың үйі-тегіс төбесі бар сазды немесе [[саман]]нан (сирек тас) үй. Көшпенділердің үйлері ([[шатыр]]) қара немесе қоңыр ешкі жүнінен жасалған.

Иорданиялықтардың киімінде дәстүрлі және еуропалық ерекшеліктер біріктірілген (мысалы, ұзын [[көйлек]] пен [[күрте]]). Сонымен қатар ерлердің бас орамалы бар. Әйелдер костюмі басқа арабтардың костюміне ұқсас, әшекейлеудің әсемдігімен және тиянақтылығымен ерекшеленеді.

Шаруалардың күнделікті тамағы – ''бургул'' (қайнатылған ұсақталған бидайдан жасалған [[ботқа]]), [[арпа]] және бидай шелпектері, көк шөп, қышқыл ешкі сүті, қой ірімшігі. Көшпелілер мен жартылай көшпелілердің тағамында [[сүт өнімдері]] басым.

Музыкалық-поэтикалық фольклор өте бай.&lt;ref&gt;народы мира/Иорданцы http://www.etnolog.ru/people.php?id=IORD&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Иордания халықтары]]
[[Санат:Арабтар]]
[[Санат:Семит халықтары]]</text>
      <sha1>nilmoud13xavqkw2hb0iwmcrw41ptbz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057566</id>
      <parentid>3057565</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T17:08:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Өмір салты */ сурет қою</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8529" xml:space="preserve">{{Этникалық топ
|атауы      = Иорданиялықтар
|төл атауы  = 
|сурет      = Kuwaityouth5020.jpg
|сурет тақырыбы      = 
|саны       = 
|аймақ      = 
|аймақ1     = {{JOR}}
|саны1      = 2 млн.
|түсініктемелер1     = 
|аймақ2     = {{Байрақ|Кувейт}}
|саны2      = 350 000
|түсініктемелер2     = 
|аймақ3     = 
|саны3      = 
|түсініктемелер3     = 
|аймақ4     = 
|саны4      = 
|түсініктемелер4     = 
|аймақ5     = 
|саны5      = 
|түсініктемелер5     = 
|аймақ6     = 
|саны6      = 
|түсініктемелер6     = 
|аймақ7     = 
|саны7      = 
|түсініктемелер7     = 
|аймақ8     = 
|саны8      = 
|түсініктемелер8     = 
|аймақ9     = 
|саны9      = 
|түсініктемелер9     = 
|аймақ10    = 
|саны10     = 
|түсініктемелер10    = 
|аймақ11    = 
|саны11     = 
|түсініктемелер11    = 
|аймақ12    = 
|саны12     = 
|түсініктемелер12    = 
|аймақ13    = 
|саны13     = 
|түсініктемелер13    = 
|тілдері    = [[араб тілі]]
|діні       = [[ислам]]
|этникалық топтары   = 
|ескертпелер  = 
}}

'''Иорданиялықтар''' — Иордания [[арабтар]]ы, [[Иордания]]ның негізгі халқы.&lt;ref&gt;Иорданцы http://www.hrono.ru/etnosy/etnos_i/iordancy.php&lt;/ref&gt; Саны 2,7 миллион адам. (2007).&lt;ref&gt;Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2018659&lt;/ref&gt; Сонымен қатар Кувейтте 350 мың адам тұрады.&lt;ref&gt;Иорданцы (народ) https://school1208.ru/raznoe/iordancy.html&lt;/ref&gt;

== Тілі ==
Иорданиялықтардың көпшілігі араб тілінің сиро-Ливан диалектісінің жергілікті нұсқасында сөйлейді.[[Араб тілі]] ресми тіл болып танылды. [[Ағылшын тілі|Ағылшын]] және [[француз тілі|француз]] тілдері іскер топтарда кең таралған болса да, оны бүкіл халық дерлік сөйлейді.&lt;ref&gt;Иорданцы — наследники двух религий https://travelask.ru/articles/iordantsy-nasledniki-dvuh-religiy&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Иорданиялықтар [[ислам]] дінін ұстанады – негізінен сунниттік бағытта. Соған қарамастан, елде [[Христиандық|христиандар]] да бар - халықтың шамамен 6%.&lt;ref&gt;Почему иорданцы — это не народ, и кто живет в стране? https://zen.yandex.ru/media/etnofil/pochemu-iordancy--eto-ne-narod-i-kto-jivet-v-strane-5f5a425ad5e15d30dec08d46&lt;/ref&gt;

== Таралу аймағы ==
Иорданиялық арабтардың басым көпшілігі елдің солтүстік-батысында тұрады. Иорданиялықтардың үштен екі бөлігінен астамы 10 мыңнан астам халқы бар қалаларда тұрады ([[Амман]], Эз-Зарка, Ирбид, Акаба, Эр-Русайфа, Эль-Мафрак, Эс-Салт, Эр-Рамта, Мадаба, Маан).&lt;ref&gt;Иорданцы https://megabook.ru/article/%D0%98%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B&lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі – [[егіншілік]], егіс алқаптарында дәнді дақылдар ([[бидай]], [[арпа]], [[жүгері]], [[жасымық]]), бау-бақша ([[цитрус]]тық жемістер, [[зәйтүн]], [[жүзім]], [[қызанақ]], [[баклажан]], т.б.) өсіріледі.

Жартылай отырықшы халық пен жартылай көшпелілер егін шаруашылығымен, [[мал шаруашылығы]]мен айналысады. Көшпелі тайпалар (50 мыңға жуық адам) [[қой]], [[ешкі]], [[түйе]] өсіреді.

Қолөнердің ішінен тоқымашылық (отырықшылар арасында ерлер, бәдәуилерде әйелдер тоқиды), тері, зергерлік бұйымдар, ағаш ұсталығы кең таралған.

Кейбір иорданиялықтар дамып келе жатқан [[Тау-кен өнеркәсібі|тау-кен өндіру]] және мұнай өңдеу салаларында жұмыс істейді.&lt;ref&gt;Иорданцы — арабский народ, основное население Иордании https://guide-israel.ru/10001082-iordancy/&lt;/ref&gt;

== Өмір салты ==
Мәдениеті бойынша иорданиялықтар қонақжай халық, қонаққа келсең немесе жай ғана дүкенге баруды ұйғарсаң, мұнда ыстық шай беріледі. Дәстүр бойынша Иорданияда сәлемдесу мен қоштасу әрқашан қол алысумен бірге жүреді. Бірақ иордандықтар барлық ым-ишараны тек оң қолымен көрсетеді, иордандықтардың әдет-ғұрыптары бойынша сол қол арам қол болып саналады.&lt;ref&gt;Национальные традиции Иордании и культура, как живут иорданцы https://travel-picture.ru/iordaniya/tradicii-iordanii-i-kultura-iordanii.html&lt;/ref&gt;
[[Сурет:Group of school kids in front of their painting 01 (23443491186).jpg |нобай|оңға|200px| Аммандағы Әл-Нужа қаласындағы әл-Кудс қыздар орта мектебінің пилоттық мектебі]]
Әйелдердің құқықтары шектелген, кейбір жағдайларда тіпті ер адамдармен бірге отыруға да тыйым салынған, иорданиялық үйлерде әйелдерге арналған бөлек бөлмелер жасалған. Әйелдер жабық киіммен жүріп, барынша қарапайым және ұстамды болуы керек.&lt;ref&gt;ИОРДАНЦЫ КАК ОНИ ЕСТЬ. https://www.liveinternet.ru/users/896621/post454695834/&lt;/ref&gt;

[[Көшпенділер]] мен отырықшы халықтың бір бөлігінде (бени хасан, бени сахр, атыйя, хувейтат, руала, сирхан және т.б.) тайпалық бөлініс сақталған. 

Отырықшы иорданиялықтардың үйі-тегіс төбесі бар сазды немесе [[саман]]нан (сирек тас) үй. Көшпенділердің үйлері ([[шатыр]]) қара немесе қоңыр ешкі жүнінен жасалған.

Иорданиялықтардың киімінде дәстүрлі және еуропалық ерекшеліктер біріктірілген (мысалы, ұзын [[көйлек]] пен [[күрте]]). Сонымен қатар ерлердің бас орамалы бар. Әйелдер костюмі басқа арабтардың костюміне ұқсас, әшекейлеудің әсемдігімен және тиянақтылығымен ерекшеленеді.

Шаруалардың күнделікті тамағы – ''бургул'' (қайнатылған ұсақталған бидайдан жасалған [[ботқа]]), [[арпа]] және бидай шелпектері, көк шөп, қышқыл ешкі сүті, қой ірімшігі. Көшпелілер мен жартылай көшпелілердің тағамында [[сүт өнімдері]] басым.

Музыкалық-поэтикалық фольклор өте бай.&lt;ref&gt;народы мира/Иорданцы http://www.etnolog.ru/people.php?id=IORD&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Иордания халықтары]]
[[Санат:Арабтар]]
[[Санат:Семит халықтары]]</text>
      <sha1>5wee0vvycddel500asoh8ujk4zrdpcv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Synycia</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685881</id>
    <revision>
      <id>3057446</id>
      <timestamp>2022-08-04T12:23:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="312" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Synycia}}

-- [[Қатысушы:GanS NIS|&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 4px 4px 3px;&quot;&gt;&lt;font face=&quot;AR Cena&quot; color=&quot;black&quot;&gt;&lt;b&gt;Fани&lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] ([[Қатысушы талқылауы:GanS NIS|талқылауы]]) 18:23, 2022 ж. тамыздың 4 (+06)</text>
      <sha1>h1vmasa33wuznfexw0cvzotqwefzuyh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Gddtgx22</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685882</id>
    <revision>
      <id>3057453</id>
      <timestamp>2022-08-04T12:38:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="437" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Gddtgx22}}

-- &lt;font color=&quot;#009900&quot;&gt;[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|&lt;span style=&quot;font-family:Georgia;&quot;&gt;&lt;i&gt;Мұхамеджан А.А.&lt;/i&gt;&lt;/span&gt;]]&lt;/font&gt; [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|&lt;span style=&quot;font-size:90%&quot;&gt;&lt;font color=&quot;#0000FF&quot;&gt;(талқылауы)&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] 18:38, 2022 ж. тамыздың 4 (+06)</text>
      <sha1>5mv67qwniqztncjkw4ew40ss12lgfwl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Hoangcongron</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685883</id>
    <revision>
      <id>3057454</id>
      <timestamp>2022-08-04T12:42:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="441" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Hoangcongron}}

-- &lt;font color=&quot;#009900&quot;&gt;[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|&lt;span style=&quot;font-family:Georgia;&quot;&gt;&lt;i&gt;Мұхамеджан А.А.&lt;/i&gt;&lt;/span&gt;]]&lt;/font&gt; [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|&lt;span style=&quot;font-size:90%&quot;&gt;&lt;font color=&quot;#0000FF&quot;&gt;(талқылауы)&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] 18:42, 2022 ж. тамыздың 4 (+06)</text>
      <sha1>7s8m17nny2c7b77r1vwrzee30ygzmx5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:OlesYakovyshyn</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685884</id>
    <revision>
      <id>3057456</id>
      <timestamp>2022-08-04T12:45:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="319" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=OlesYakovyshyn}}

-- [[Қатысушы:GanS NIS|&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 4px 4px 3px;&quot;&gt;&lt;font face=&quot;AR Cena&quot; color=&quot;black&quot;&gt;&lt;b&gt;Fани&lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] ([[Қатысушы талқылауы:GanS NIS|талқылауы]]) 18:45, 2022 ж. тамыздың 4 (+06)</text>
      <sha1>b3vly491wv4qtzdyymd8t6oqmb48i62</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Cokeoska</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685885</id>
    <revision>
      <id>3057486</id>
      <timestamp>2022-08-04T14:01:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="204" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Cokeoska}}

-- [[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылауы]] 20:01, 2022 ж. тамыздың 4 (+06)</text>
      <sha1>f6d9iijb7qlgd7c2yv9zf7j90clsnnd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Акбергенов Сундет</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685886</id>
    <revision>
      <id>3057502</id>
      <timestamp>2022-08-04T14:46:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="251" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Акбергенов Сундет}}

-- [[Қатысушы:Салиха|Салиха]] ([[Қатысушы талқылауы:Салиха|талқылауы]]) 20:46, 2022 ж. тамыздың 4 (+06)</text>
      <sha1>pi5du84haf2rfrxtznvja4ofoe9eh1c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Qusaidi</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685887</id>
    <revision>
      <id>3057528</id>
      <timestamp>2022-08-04T16:22:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="289" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Qusaidi}}

-- [[Қатысушы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] ([[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|талқылауы]])  22:22, 2022 ж. тамыздың 4 (+06)</text>
      <sha1>oia1fwjpt7hjfyyu6jryhvioxh7rf6q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Kxeon</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685888</id>
    <revision>
      <id>3057533</id>
      <timestamp>2022-08-04T16:28:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="287" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Kxeon}}

-- [[Қатысушы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] ([[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|талқылауы]])  22:28, 2022 ж. тамыздың 4 (+06)</text>
      <sha1>rkd5x7drjdz20rue0t2tvkr5zp31byv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Ruslan ran</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685889</id>
    <revision>
      <id>3057538</id>
      <timestamp>2022-08-04T16:41:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="234" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Ruslan ran}}

-- [[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 22:41, 2022 ж. тамыздың 4 (+06)</text>
      <sha1>lt2rdohj29m74zd2k2ptdz5rtfensdw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бәзілов Жұмаділдә Жұпарбайұлы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>685890</id>
    <redirect title="Жұмаділдә Жұпарбайұлы Бәзілов" />
    <revision>
      <id>3057541</id>
      <timestamp>2022-08-04T16:45:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Malik Nursultan B</username>
        <id>111493</id>
      </contributor>
      <comment>Malik Nursultan B [[Бәзілов Жұмаділдә Жұпарбайұлы]] бетін [[Жұмаділдә Жұпарбайұлы Бәзілов]] бетіне жылжытты</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="72" xml:space="preserve">#АЙДАУ [[Жұмаділдә Жұпарбайұлы Бәзілов]]</text>
      <sha1>0q7hptlxf5u6u67ja2fr7rmclbypdn3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Оразалинова Бәтима Қалиқызы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>685891</id>
    <redirect title="Бәтима Қалиқызы Оразалинова" />
    <revision>
      <id>3057543</id>
      <timestamp>2022-08-04T16:46:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Malik Nursultan B</username>
        <id>111493</id>
      </contributor>
      <comment>Malik Nursultan B [[Оразалинова Бәтима Қалиқызы]] бетін [[Бәтима Қалиқызы Оразалинова]] бетіне жылжытты</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="68" xml:space="preserve">#АЙДАУ [[Бәтима Қалиқызы Оразалинова]]</text>
      <sha1>nime2htpupct81cqm5d98dr85kcr7ti</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ақбасов Исағалым Үсенбайұлы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>685892</id>
    <redirect title="Исағалым Үсенбайұлы Ақбасов" />
    <revision>
      <id>3057545</id>
      <timestamp>2022-08-04T16:46:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Malik Nursultan B</username>
        <id>111493</id>
      </contributor>
      <comment>Malik Nursultan B [[Ақбасов Исағалым Үсенбайұлы]] бетін [[Исағалым Үсенбайұлы Ақбасов]] бетіне жылжытты</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="68" xml:space="preserve">#АЙДАУ [[Исағалым Үсенбайұлы Ақбасов]]</text>
      <sha1>c2aapycg8g87ifkinp0crm5zjvu4lmv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мақатаева Қалима Әділханқызы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>685893</id>
    <redirect title="Қалима Әділханқызы Мақатаева" />
    <revision>
      <id>3057553</id>
      <timestamp>2022-08-04T16:56:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Malik Nursultan B</username>
        <id>111493</id>
      </contributor>
      <comment>Malik Nursultan B [[Мақатаева Қалима Әділханқызы]] бетін [[Қалима Әділханқызы Мақатаева]] бетіне жылжытты</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="70" xml:space="preserve">#АЙДАУ [[Қалима Әділханқызы Мақатаева]]</text>
      <sha1>6tpvjceabblll4l27zgcb85rm3i4enb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сумская Валентина Александровна</title>
    <ns>0</ns>
    <id>685894</id>
    <redirect title="Валентина Александровна Сумская" />
    <revision>
      <id>3057556</id>
      <timestamp>2022-08-04T16:57:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Malik Nursultan B</username>
        <id>111493</id>
      </contributor>
      <comment>Malik Nursultan B [[Сумская Валентина Александровна]] бетін [[Валентина Александровна Сумская]] бетіне жылжытты</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="76" xml:space="preserve">#АЙДАУ [[Валентина Александровна Сумская]]</text>
      <sha1>3rz0gtu2f15fdg52vb7s01bogburwef</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сердюкова Алла Даниловна</title>
    <ns>0</ns>
    <id>685895</id>
    <redirect title="Алла Даниловна Сердюкова" />
    <revision>
      <id>3057558</id>
      <timestamp>2022-08-04T16:57:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Malik Nursultan B</username>
        <id>111493</id>
      </contributor>
      <comment>Malik Nursultan B [[Сердюкова Алла Даниловна]] бетін [[Алла Даниловна Сердюкова]] бетіне жылжытты</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="62" xml:space="preserve">#АЙДАУ [[Алла Даниловна Сердюкова]]</text>
      <sha1>s243lzsl83lbbg8uiasr1url5c138r4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Макарова Наталья Иосифовна</title>
    <ns>0</ns>
    <id>685896</id>
    <redirect title="Наталья Иосифовна Макарова" />
    <revision>
      <id>3057560</id>
      <timestamp>2022-08-04T16:57:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Malik Nursultan B</username>
        <id>111493</id>
      </contributor>
      <comment>Malik Nursultan B [[Макарова Наталья Иосифовна]] бетін [[Наталья Иосифовна Макарова]] бетіне жылжытты</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="66" xml:space="preserve">#АЙДАУ [[Наталья Иосифовна Макарова]]</text>
      <sha1>ow4n44a3ok42g0dyu1r1fsucuos4y9c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мозгова Лариса Александровна</title>
    <ns>0</ns>
    <id>685897</id>
    <redirect title="Лариса Александровна Мозгова" />
    <revision>
      <id>3057562</id>
      <timestamp>2022-08-04T16:58:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Malik Nursultan B</username>
        <id>111493</id>
      </contributor>
      <comment>Malik Nursultan B [[Мозгова Лариса Александровна]] бетін [[Лариса Александровна Мозгова]] бетіне жылжытты</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="70" xml:space="preserve">#АЙДАУ [[Лариса Александровна Мозгова]]</text>
      <sha1>s782rz6x9yrm7sp21j8q6bxw4tiv026</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Sashabolshoj</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685898</id>
    <revision>
      <id>3057568</id>
      <timestamp>2022-08-04T17:27:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="240" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Sashabolshoj}}

-- [[Қатысушы:Erboldilyara|Сариев Ербол]] ([[Қатысушы талқылауы:Erboldilyara|талқылауы]] 23:27, 2022 ж. тамыздың 4 (+06)</text>
      <sha1>8563vt0309u95tufj3vsxc7i1wi1i4n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Furniture King</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685899</id>
    <revision>
      <id>3057573</id>
      <timestamp>2022-08-04T18:02:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="319" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Furniture King}}

-- [[Қатысушы:GanS NIS|&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 4px 4px 3px;&quot;&gt;&lt;font face=&quot;AR Cena&quot; color=&quot;black&quot;&gt;&lt;b&gt;Fани&lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] ([[Қатысушы талқылауы:GanS NIS|талқылауы]]) 00:02, 2022 ж. тамыздың 5 (+06)</text>
      <sha1>omvw0sqdf35k5q1wjb8il9ypmczj1er</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Nurik wq</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685900</id>
    <revision>
      <id>3057578</id>
      <timestamp>2022-08-04T18:20:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="290" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Nurik wq}}

-- [[Қатысушы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] ([[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|талқылауы]])  00:20, 2022 ж. тамыздың 5 (+06)</text>
      <sha1>6qyjtbcins1vdmiyehse94iro1f4lrk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Sshdinara</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685901</id>
    <revision>
      <id>3057591</id>
      <timestamp>2022-08-04T20:25:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="237" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Sshdinara}}

-- [[Қатысушы:Erboldilyara|Сариев Ербол]] ([[Қатысушы талқылауы:Erboldilyara|талқылауы]] 02:25, 2022 ж. тамыздың 5 (+06)</text>
      <sha1>d1p70q6t55lnmx8az80ir9h13x27n24</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Muhammet Erler</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685902</id>
    <revision>
      <id>3057592</id>
      <timestamp>2022-08-04T20:29:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="226" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Muhammet Erler}}

-- [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 02:29, 2022 ж. тамыздың 5 (+06)</text>
      <sha1>cflf5ye5w6izbxad4a79xypj7mls7ht</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Dee Lansky42</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685903</id>
    <revision>
      <id>3057612</id>
      <timestamp>2022-08-04T22:02:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="240" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Dee Lansky42}}

-- [[Қатысушы:Erboldilyara|Сариев Ербол]] ([[Қатысушы талқылауы:Erboldilyara|талқылауы]] 04:02, 2022 ж. тамыздың 5 (+06)</text>
      <sha1>nbr9h6cz9da00ksbhzmmvsgjdbzpwr4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Real Narim</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685904</id>
    <revision>
      <id>3057621</id>
      <timestamp>2022-08-05T02:25:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="347" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Real Narim}}

-- ''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 08:25, 2022 ж. тамыздың 5 (+06)</text>
      <sha1>hvlonokn4frq2oc7b4e8ihauoqzpvr6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Arman Orazov</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685905</id>
    <revision>
      <id>3057628</id>
      <timestamp>2022-08-05T05:25:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="236" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Arman Orazov}}

-- [[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 11:25, 2022 ж. тамыздың 5 (+06)</text>
      <sha1>6mb0p3aqkn7jyzzjzuu9i4yuhaevhrk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Pichnat Thong</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685906</id>
    <redirect title="Қатысушы талқылауы:RalvahKaset" />
    <revision>
      <id>3057632</id>
      <timestamp>2022-08-05T06:26:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>QueerEcofeminist</username>
        <id>75287</id>
      </contributor>
      <comment>QueerEcofeminist [[Қатысушы талқылауы:Pichnat Thong]] бетін [[Қатысушы талқылауы:RalvahKaset]] бетіне жылжытты: Automatically moved page while renaming the user &quot;[[Special:CentralAuth/Pichnat Thong|Pichnat Thong]]&quot; to &quot;[[Special:CentralAuth/RalvahKaset|RalvahKaset]]&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="63" xml:space="preserve">#АЙДАУ [[Қатысушы талқылауы:RalvahKaset]]</text>
      <sha1>eufas2n6i15cz0rh156x2brupa8903p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сабынды</title>
    <ns>0</ns>
    <id>685907</id>
    <revision>
      <id>3057634</id>
      <timestamp>2022-08-05T06:29:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <comment>Салиха [[Сабынды]] бетін [[Сабынды (ауыл)]] бетіне жылжытты: Атауын өзгерту</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="41" xml:space="preserve">#АЙДАУ [[Сабынды (ауыл)]]</text>
      <sha1>fd1dplotqn5vmskw6eh6t0fxtot53dh</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057635</id>
      <parentid>3057634</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T06:33:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <comment>Removed redirect to [[Сабынды (ауыл)]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="321" xml:space="preserve">'''Елді мекен:'''
[[Сабынды (ауыл)|Сабынды]] – [[Ақмола облысы]] [[Қорғалжын ауданы]]ндағы ауыл.

'''Көл:'''
[[Сабынды (көл)|Сабынды]] – [[Ақмола облысы]] [[Жарқайың ауданы]]ндағы көл.

{{айрық}}</text>
      <sha1>0fywfpqceshpdj0nr5w6c8fhwkpri5q</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057636</id>
      <parentid>3057635</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T06:34:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="325" xml:space="preserve">'''Елді мекен:'''
* [[Сабынды (ауыл)|Сабынды]] – [[Ақмола облысы]] [[Қорғалжын ауданы]]ндағы ауыл.

'''Көл:'''
* [[Сабынды (көл)|Сабынды]] – [[Ақмола облысы]] [[Жарқайың ауданы]]ндағы көл.

{{айрық}}</text>
      <sha1>528y2ufrz56tujb4qyrkqpq37fautfc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сабынды (көл)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>685908</id>
    <revision>
      <id>3057639</id>
      <timestamp>2022-08-05T06:39:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <comment>Жаңа бетте: {{Көл  |Атауы             = Сабынды   |Төл атауы        =   |Сурет             =    |Сурет тақырыбы   =   |Координаттары     = 50/29/55/N/67/11/6/E   |CoordScale       =   |Теңiз деңгейiнен биіктігі   = 338  |Ұзындығы       = 3  |Ені            = 2,4  |Ауданы         = 4,5  |Көлемі         =   |Жағалау сызығының ұзындығы   = 9,2   |Тереңдігі...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2563" xml:space="preserve">{{Көл
 |Атауы             = Сабынды
  |Төл атауы        = 
 |Сурет             = 
  |Сурет тақырыбы   = 
 |Координаттары     = 50/29/55/N/67/11/6/E
  |CoordScale       = 
 |Теңiз деңгейiнен биіктігі   = 338
 |Ұзындығы       = 3
 |Ені            = 2,4
 |Ауданы         = 4,5
 |Көлемі         = 
 |Жағалау сызығының ұзындығы   = 9,2 
 |Тереңдігі   = 1,2
  |Орташа тереңдігі      = 1
 |Судың тұздылығы        =
 |Судың мөлдірлігі       = 
 |Суды жинау ауданы      =  
  |Құятын өзендер     = 
  |Шығатын өзендер    = 
 |Ел       = Қазақстан
  |Аймақ     = Ақмола облысы
  |Аудан     = Жарқайың ауданы
 |Позициялық карта       = Қазақстан
  |Позициялық карта 1    = Қазақстан Ақмола облысы
 |Ортаққордағы санаты    = 
}}
{{мағына|Сабынды}}
'''Сабынды''' – [[Ақмола облысы]] [[Жарқайың ауданы]] [[Шойындыкөл (ауыл)|Шойындыкөл]] ауылынан батысқа қарай 8 км жерде орналасқан көл.

== Гидрографикасы ==
Аумағы 4,5 км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;. Дөңгелек пішінді, ұзындығы 3 км, енді жері 2,4 км. Көл теңіз деңгейінен 338 м биіктікте жатыр. Жағалау бойының ұзындығы 9,2 км. Орташа тереңдігі 1 м, ең терең жері 1,2 м. Көл жағалауының 90%-ына қамыс өскен. Жайылмасында əр түрлі шөптесіндер мен селеу өседі. Көктемде су көл жағалауынан 200 м-ге дейін жайылады. Көлге батыс жағынан жазда кеуіп қалатын шағын екі жылға құяды. Қараша айында суы қатып, сəуірде ериді. Қыста су түбіне дейін қатады. Қар жəне жер асты суларымен толысады. Көлдің түбі лайлы. Суы тұщы. Жағалау бойында Сабынды қыстауы мен жайлауы орналасқан.

== Дереккөздер == 
{{дереккөздер}}

[[Санат:Жарқайың ауданы көлдері]]
[[Санат:Есіл су алабы]]</text>
      <sha1>h6xhskry36lv7o336djdh55vmc3rd2v</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057640</id>
      <parentid>3057639</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T06:40:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2784" xml:space="preserve">{{Көл
 |Атауы             = Сабынды
  |Төл атауы        = 
 |Сурет             = 
  |Сурет тақырыбы   = 
 |Координаттары     = 50/29/55/N/67/11/6/E
  |CoordScale       = 
 |Теңiз деңгейiнен биіктігі   = 338
 |Ұзындығы       = 3
 |Ені            = 2,4
 |Ауданы         = 4,5
 |Көлемі         = 
 |Жағалау сызығының ұзындығы   = 9,2 
 |Тереңдігі   = 1,2
  |Орташа тереңдігі      = 1
 |Судың тұздылығы        =
 |Судың мөлдірлігі       = 
 |Суды жинау ауданы      =  
  |Құятын өзендер     = 
  |Шығатын өзендер    = 
 |Ел       = Қазақстан
  |Аймақ     = Ақмола облысы
  |Аудан     = Жарқайың ауданы
 |Позициялық карта       = Қазақстан
  |Позициялық карта 1    = Қазақстан Ақмола облысы
 |Ортаққордағы санаты    = 
}}
{{мағына|Сабынды}}
'''Сабынды''' – [[Ақмола облысы]] [[Жарқайың ауданы]] [[Шойындыкөл (ауыл)|Шойындыкөл]] ауылынан батысқа қарай 8 км жерде орналасқан көл.

== Гидрографикасы ==
Аумағы 4,5 км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;. Дөңгелек пішінді, ұзындығы 3 км, енді жері 2,4 км. Көл теңіз деңгейінен 338 м биіктікте жатыр. Жағалау бойының ұзындығы 9,2 км. Орташа тереңдігі 1 м, ең терең жері 1,2 м. Көл жағалауының 90%-ына қамыс өскен. Жайылмасында əр түрлі шөптесіндер мен селеу өседі. Көктемде су көл жағалауынан 200 м-ге дейін жайылады. Көлге батыс жағынан жазда кеуіп қалатын шағын екі жылға құяды. Қараша айында суы қатып, сəуірде ериді. Қыста су түбіне дейін қатады. Қар жəне жер асты суларымен толысады. Көлдің түбі лайлы. Суы тұщы. Жағалау бойында Сабынды қыстауы мен жайлауы орналасқан.&lt;ref&gt;АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5&lt;/ref&gt;‎

== Дереккөздер == 
{{дереккөздер}}

[[Санат:Жарқайың ауданы көлдері]]
[[Санат:Есіл су алабы]]</text>
      <sha1>fj3hyfwyit0ccbxiffw9j0jmrkcw5z6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Саз (көл)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>685909</id>
    <revision>
      <id>3057644</id>
      <timestamp>2022-08-05T06:59:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <comment>Жаңа бетте: {{Көл  |Атауы             = Сабынды   |Төл атауы        =   |Сурет             =    |Сурет тақырыбы   =   |Координаттары     = 52/12/25/N/62/53/1/E   |CoordScale       =   |Теңiз деңгейiнен биіктігі   = 189  |Ұзындығы       = 3,2  |Ені            = 1,3  |Ауданы         = 3  |Көлемі         =   |Жағалау сызығының ұзындығы   = 7,2   |Тереңдігі...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2844" xml:space="preserve">{{Көл
 |Атауы             = Сабынды
  |Төл атауы        = 
 |Сурет             = 
  |Сурет тақырыбы   = 
 |Координаттары     = 52/12/25/N/62/53/1/E
  |CoordScale       = 
 |Теңiз деңгейiнен биіктігі   = 189
 |Ұзындығы       = 3,2
 |Ені            = 1,3
 |Ауданы         = 3
 |Көлемі         = 
 |Жағалау сызығының ұзындығы   = 7,2 
 |Тереңдігі   =  
  |Орташа тереңдігі      =  
 |Судың тұздылығы        =
 |Судың мөлдірлігі       = 
 |Суды жинау ауданы      =  
  |Құятын өзендер     = 
  |Шығатын өзендер    = 
 |Ел       = Қазақстан
  |Аймақ     = Қостанай облысы
  |Аудан     = Бейімбет Майлин ауданы
 |Позициялық карта       = Қазақстан
  |Позициялық карта 1    = Қазақстан Қостанай облысы
 |Ортаққордағы санаты    = 
}}
{{мағына|Саз}}
'''Саз''' – [[Тобыл]] алабындағы көл. 

== Географиялық орны ==
[[Қостанай облысы]] [[Бейімбет Майлин ауданы]] [[Қайыңдыкөл (ауыл)|Қайыңдыкөл]] ауылының оңтүстік-шығысында 16 км жерде орналасқан. 

== Гидрографикасы ==
Теңіз деңгейінен 189 м биіктікте жатыр. Аумағы 3 км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;, ұзындығы 3,2 км, енді жері 1,3 км, жағалау бойының ұзындығы 7,2 км. Ендік бағытта сопақша пішінмен созылып жатқан көлдің аумағы қуаңшылық жылдары өзгеріп отырады. Көктемгі еріген қар, жер асты суларымен толысады. Қарашаның соңында суы қатып, сəуір айында ериді. Суы тұзды. Жарқабақты келген солтүстік жəне шығыс жағалауының биіктігі 6 м-ге жетеді. Батысында Комаров атындағы мектеп лагері орналасқан. Жонды-белесті келген оңтүстік алабы шабындыққа жəне мал жайылымына пайдаланылады.&lt;ref&gt;АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Бейімбет Майлин ауданы көлдері]]
[[Санат:Тобыл су алабы]]</text>
      <sha1>qs2vh88cff4w36z8w5fvqboj8liovco</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057645</id>
      <parentid>3057644</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T06:59:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2857" xml:space="preserve">{{Көл
 |Атауы             = Сабынды
  |Төл атауы        = 
 |Сурет             = 
  |Сурет тақырыбы   = 
 |Координаттары     = 52/12/25/N/62/53/1/E
  |CoordScale       = 
 |Теңiз деңгейiнен биіктігі   = 189
 |Ұзындығы       = 3,2
 |Ені            = 1,3
 |Ауданы         = 3
 |Көлемі         = 
 |Жағалау сызығының ұзындығы   = 7,2 
 |Тереңдігі   =  
  |Орташа тереңдігі      =  
 |Судың тұздылығы        =
 |Судың мөлдірлігі       = 
 |Суды жинау ауданы      =  
  |Құятын өзендер     = 
  |Шығатын өзендер    = 
 |Ел       = Қазақстан
  |Аймақ     = Қостанай облысы
  |Аудан     = Бейімбет Майлин ауданы
 |Позициялық карта       = Қазақстан
  |Позициялық карта 1    = Қазақстан Қостанай облысы
 |Ортаққордағы санаты    = 
}}
{{мағына|Саз (айрық)}}
'''Саз''' – [[Тобыл]] алабындағы көл. 

== Географиялық орны ==
[[Қостанай облысы]] [[Бейімбет Майлин ауданы]] [[Қайыңдыкөл (ауыл)|Қайыңдыкөл]] ауылының оңтүстік-шығысында 16 км жерде орналасқан. 

== Гидрографикасы ==
Теңіз деңгейінен 189 м биіктікте жатыр. Аумағы 3 км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;, ұзындығы 3,2 км, енді жері 1,3 км, жағалау бойының ұзындығы 7,2 км. Ендік бағытта сопақша пішінмен созылып жатқан көлдің аумағы қуаңшылық жылдары өзгеріп отырады. Көктемгі еріген қар, жер асты суларымен толысады. Қарашаның соңында суы қатып, сəуір айында ериді. Суы тұзды. Жарқабақты келген солтүстік жəне шығыс жағалауының биіктігі 6 м-ге жетеді. Батысында Комаров атындағы мектеп лагері орналасқан. Жонды-белесті келген оңтүстік алабы шабындыққа жəне мал жайылымына пайдаланылады.&lt;ref&gt;АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Бейімбет Майлин ауданы көлдері]]
[[Санат:Тобыл су алабы]]</text>
      <sha1>tgdvotdk4tu8wrxzddqqxmcqd5gjv1b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Daniya71</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685910</id>
    <revision>
      <id>3057647</id>
      <timestamp>2022-08-05T07:01:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="232" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Daniya71}}

-- [[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 13:01, 2022 ж. тамыздың 5 (+06)</text>
      <sha1>omdjzo4y62vxpnoussfotax24qjkri4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сандыбай</title>
    <ns>0</ns>
    <id>685911</id>
    <revision>
      <id>3057654</id>
      <timestamp>2022-08-05T07:25:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <comment>Жаңа бетте: {{Тау  |Түрі                     = Тау сілемі   |Атауы                =  Сандыбай   |Шынайы атауы  =   |Сурет             =        |Сурет ені     =    |Сурет атауы                =        |lat_dir = |lat_deg = 49|lat_min = 34|lat_sec = 27   |lon_dir = |lon_deg = 67|lon_min = 24|lon_sec = 37    |region                 =     |CoordScale             =   |Орналасуы            =  {{KAZ}}, Ұлытау...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2744" xml:space="preserve">{{Тау
 |Түрі                     = Тау сілемі 
 |Атауы                =  Сандыбай
  |Шынайы атауы  = 
 |Сурет             =     
  |Сурет ені     = 
  |Сурет атауы                =     
  |lat_dir = |lat_deg = 49|lat_min = 34|lat_sec = 27
  |lon_dir = |lon_deg = 67|lon_min = 24|lon_sec = 37 
  |region                 =  
  |CoordScale             = 
 |Орналасуы            =  {{KAZ}}, [[Ұлытау облысы]] [[Ұлытау ауданы]]    
  |Тау жүйесі         =    
 |Пайда болған кезеңі     =     
 |Аумағы                 =  
  |Ұзындығы                  = 3,5
  |Ені                 =  1,5 
 |Ең биік шыңы      = 
  |Биіктігі                 =  543
 |Карта                   = 
 |Позициялық карта 1     =  Қазақстан
  |ПозКарта 1 ені     = 
  |crosses180             = 
 |Позициялық карта 2     =  Қазақстан Ұлытау облысы 
  |ПозКарта 2 ені     = 
 |Ортаққордағы санаты = 
}}
'''Сандыбай''' – [[Арғанаты (тау, Қарағанды облысы)|Арғанаты]] тауларының солтүстік-шығысындағы оқшау тау.

== Географиялық орны ==
[[Ұлытау облысы]] [[Ұлытау ауданы]] [[Терісаққан (Ұлытау облысы)|Терісаққан]] ауылының оңтүстігінде 17 км жерде орналасқан. 

== Жер бедері ==
Абсолюттік биіктігі 543 м. Солтүстік-батыстан оңтүстік-шығысқа қарай 3,5 км-ге созылған, енді жері 1,5 км. Солтүстік беткейі тіктеу, оңтүстігіне қарай еңістеніп ұсақ шоқылықтарға ұласады. Батысынан Ұлжан, шығысынан [[Терісаққан (өзен)|Терісаққан]] өзендері ағып өтеді. 

== Өсімдігі ==
Бозғылт қоңыр топырақ жамылғысында бұта аралас қылқан селеу, сұлыбас, қылша, көкпек, дегелең өсімдіктері өседі.&lt;ref&gt;«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, II том;&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Ұлытау облысы таулары]]
[[Санат:Ұлытау ауданы географиясы]]</text>
      <sha1>c1czac30f1kyokeo63q1vfw6tz0l8hj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Саржан (көл)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>685912</id>
    <revision>
      <id>3057657</id>
      <timestamp>2022-08-05T07:48:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <comment>Жаңа бетте: {{Көл  |Атауы             = Саржан   |Төл атауы        =   |Сурет             =    |Сурет тақырыбы   =   |Координаттары     = 53/19/1/N/62/34/47/E   |CoordScale       =   |Теңiз деңгейiнен биіктігі   = 199  |Ұзындығы       = 4  |Ені            = 2,3  |Ауданы         = 5,5  |Көлемі         =   |Жағалау сызығының ұзындығы   =10,8   |Тереңдігі...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2878" xml:space="preserve">{{Көл
 |Атауы             = Саржан
  |Төл атауы        = 
 |Сурет             = 
  |Сурет тақырыбы   = 
 |Координаттары     = 53/19/1/N/62/34/47/E
  |CoordScale       = 
 |Теңiз деңгейiнен биіктігі   = 199
 |Ұзындығы       = 4
 |Ені            = 2,3
 |Ауданы         = 5,5
 |Көлемі         = 
 |Жағалау сызығының ұзындығы   =10,8 
 |Тереңдігі   = 
  |Орташа тереңдігі      = 
 |Судың тұздылығы        =
 |Судың мөлдірлігі       = 
 |Суды жинау ауданы      =  
  |Құятын өзендер     = 
  |Шығатын өзендер    = 
 |Ел       = Қазақстан
  |Аймақ     = Қостанай облысы
  |Аудан     = Федоров ауданы
 |Позициялық карта       = Қазақстан
  |Позициялық карта 1    = Қазақстан Қостанай облысы
 |Ортаққордағы санаты    = 
}}
'''Саржан''', ''Саржау'' – [[Тобыл]] алабындағы, [[Қаратомар бөгені|Қаратомар]] бөгенінің солтүстігіндегі тұйық көл. 

== Географиялық орны ==
[[Қостанай облысы]] [[Федоров ауданы]] [[Лесное (Федоров ауданы)|Лесное]] ауылының солтүстік-батысында 9 км жерде орналасқан. Теңіз деңгейінен 199 м биіктікте жатыр.

== Гидрографикасы ==
Аумағы 5,5 км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;, ұзындығы 4 км, енді жері 2,3 км, жағалау бойының ұзындығы 10,8 км. Көктемгі еріген қар, жер асты суларымен толысады. Жағалауы тегіс, қамыс, құрақ өскен. Жазда айдыны тартылып, жағалауы батпаққа айналады. Қараша айының аяғында суы қатып, сəуірде ериді. Солтүстігінде Қаракөл, солтүстік-шығысында [[Тұзөнген]] көлдері, батысында Үлкенбарақ, оңтүстік-батысында Үлкен Талдыкөл, оңтүстігінде Мыңбай батпақтары қоршап жатыр. Алабы – шабындық, жайылым.&lt;ref&gt;«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Федоров ауданы көлдері]]
[[Санат:Тобыл су алабы]]</text>
      <sha1>sy40lkqsjoikzxql23db1edz76kx5my</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тұрмаханова Гауһар Ғалымжанқызы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>685913</id>
    <revision>
      <id>3057658</id>
      <timestamp>2022-08-05T07:51:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DariaUrinbasarova21nis</username>
        <id>117340</id>
      </contributor>
      <comment>Жаңа бетте: '''Тұрмаханова Гауһар Ғалымжанқызы''' -  1992жылы 28-ші шілде айында, Отырар ауданы, Көксарай ауылы, Жанкелді елді мекенінде дүниеге келген. Мектеп жасынан дзюдо және самбо күресімен айналыса бастаған. Денсаулығына байланысты 2016 жылы спорттық өмірін тәмәмдады.  ==Т...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2972" xml:space="preserve">'''Тұрмаханова Гауһар Ғалымжанқызы''' -  1992жылы 28-ші шілде айында, Отырар ауданы, Көксарай ауылы, Жанкелді елді мекенінде дүниеге келген. Мектеп жасынан дзюдо және самбо күресімен айналыса бастаған. Денсаулығына байланысты 2016 жылы спорттық өмірін тәмәмдады. 
==Тарихта орны==
Тарихта Қазақстан бойынша 3-ші  әлем чемпионы атанған қыз.
2012 жылы Шымкет қаласында өткен  «Үздік» жастар премиясының коминанттарының тізімінде &quot;Үздік жас спортшы&quot; деген атауды иеленген.
==Отбасы==
Отбасында:Әкесі, анасы, екі інісі және екі сіңілісі бар.
==Білімі==
Көксарай ауылындағы Мұхтар Әуезов атындағы орта мектебінде 9 жыл білім алып, 2008 жылы Шымкент қаласындағы Мұхтар Әуезов атындағы ОҚМУ университетінде Заңгер мамандығына оқуға түседі.
==Жетістіктері==
*2012 жылы [[Корея]] елінде өткен самбо күресінен Азия біріншілігінде алтын медаль иегері.
*2013 жылы [[Болгария]] елінің [[София қаласы]]нда өткен жастар арасындағы әлем біріншілігінде алтын медаль иегері.
*2014 жылы [[Жапония елі]]нің [[Нарита қаласы]]нда өткен ересектер арасында самбо күресінен әлем чемпионы атанған.
*2014 жылы [[Самбо күресі]]нен әлемді бағындырған қыз атанды.
*2015 жылы [[Африка]] құрлығындағы [[Морокко қаласы]]нда өткен кезекті әлем біріншілігінде 2 орын иегері.
==Жұмыс орны==
2011 жылы [[Мұхтар Әуезов атындағы ОҚМУ университеті]]нде дене шынықтыру маманы болып жұмысқа тұрады.

2017 жылы Шымкент қаласындағы ХББ НЗМ дене шынықтыру пәніне мұғалім болып жұмысқа тұрды.

2021 жылы Түркістан қаласындағы ХББ НЗМ дене шынықтыру пәніне мұғалім болып жұмысқа тұрды.
==Дереккөз==
&lt;ref&gt;Тұрмаханова Гауһар Ғалымжанқызының жеке сұхбаты&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;2012 жылы Шымкент қаласында болған &quot;Үздіктер&quot;сайтынан алынды&lt;/ref&gt;</text>
      <sha1>01zhpchtsc6jiej94wl7o4wd2dgdig5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057659</id>
      <parentid>3057658</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T07:53:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DariaUrinbasarova21nis</username>
        <id>117340</id>
      </contributor>
      <comment>/* Кіріспе бөлімін өңдеді */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2967" xml:space="preserve">'''Тұрмаханова Гауһар Ғалымжанқызы''' -  1992 жылы шілденің 28-де , Отырар ауданы, Көксарай ауылы, Жанкелді елді мекенінде дүниеге келген. Мектеп жасынан дзюдо және самбо күресімен айналыса бастаған. Денсаулығына байланысты 2016 жылы спорттық өмірін тәмәмдады. 
==Тарихта орны==
Тарихта Қазақстан бойынша 3-ші  әлем чемпионы атанған қыз.
2012 жылы Шымкет қаласында өткен  «Үздік» жастар премиясының коминанттарының тізімінде &quot;Үздік жас спортшы&quot; деген атауды иеленген.
==Отбасы==
Отбасында:Әкесі, анасы, екі інісі және екі сіңілісі бар.
==Білімі==
Көксарай ауылындағы Мұхтар Әуезов атындағы орта мектебінде 9 жыл білім алып, 2008 жылы Шымкент қаласындағы Мұхтар Әуезов атындағы ОҚМУ университетінде Заңгер мамандығына оқуға түседі.
==Жетістіктері==
*2012 жылы [[Корея]] елінде өткен самбо күресінен Азия біріншілігінде алтын медаль иегері.
*2013 жылы [[Болгария]] елінің [[София қаласы]]нда өткен жастар арасындағы әлем біріншілігінде алтын медаль иегері.
*2014 жылы [[Жапония елі]]нің [[Нарита қаласы]]нда өткен ересектер арасында самбо күресінен әлем чемпионы атанған.
*2014 жылы [[Самбо күресі]]нен әлемді бағындырған қыз атанды.
*2015 жылы [[Африка]] құрлығындағы [[Морокко қаласы]]нда өткен кезекті әлем біріншілігінде 2 орын иегері.
==Жұмыс орны==
2011 жылы [[Мұхтар Әуезов атындағы ОҚМУ университеті]]нде дене шынықтыру маманы болып жұмысқа тұрады.

2017 жылы Шымкент қаласындағы ХББ НЗМ дене шынықтыру пәніне мұғалім болып жұмысқа тұрды.

2021 жылы Түркістан қаласындағы ХББ НЗМ дене шынықтыру пәніне мұғалім болып жұмысқа тұрды.
==Дереккөз==
&lt;ref&gt;Тұрмаханова Гауһар Ғалымжанқызының жеке сұхбаты&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;2012 жылы Шымкент қаласында болған &quot;Үздіктер&quot;сайтынан алынды&lt;/ref&gt;</text>
      <sha1>n2rrpo5zu2lue669zhfydvkqx4x57py</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057711</id>
      <parentid>3057659</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T11:29:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DariaUrinbasarova21nis</username>
        <id>117340</id>
      </contributor>
      <comment>/* Дереккөздер */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2973" xml:space="preserve">'''Тұрмаханова Гауһар Ғалымжанқызы''' -  1992 жылы шілденің 28-де , Отырар ауданы, Көксарай ауылы, Жанкелді елді мекенінде дүниеге келген. Мектеп жасынан дзюдо және самбо күресімен айналыса бастаған. Денсаулығына байланысты 2016 жылы спорттық өмірін тәмәмдады. 
==Тарихта орны==
Тарихта Қазақстан бойынша 3-ші  әлем чемпионы атанған қыз.
2012 жылы Шымкет қаласында өткен  «Үздік» жастар премиясының коминанттарының тізімінде &quot;Үздік жас спортшы&quot; деген атауды иеленген.
==Отбасы==
Отбасында:Әкесі, анасы, екі інісі және екі сіңілісі бар.
==Білімі==
Көксарай ауылындағы Мұхтар Әуезов атындағы орта мектебінде 9 жыл білім алып, 2008 жылы Шымкент қаласындағы Мұхтар Әуезов атындағы ОҚМУ университетінде Заңгер мамандығына оқуға түседі.
==Жетістіктері==
*2012 жылы [[Корея]] елінде өткен самбо күресінен Азия біріншілігінде алтын медаль иегері.
*2013 жылы [[Болгария]] елінің [[София қаласы]]нда өткен жастар арасындағы әлем біріншілігінде алтын медаль иегері.
*2014 жылы [[Жапония елі]]нің [[Нарита қаласы]]нда өткен ересектер арасында самбо күресінен әлем чемпионы атанған.
*2014 жылы [[Самбо күресі]]нен әлемді бағындырған қыз атанды.
*2015 жылы [[Африка]] құрлығындағы [[Морокко қаласы]]нда өткен кезекті әлем біріншілігінде 2 орын иегері.
==Жұмыс орны==
2011 жылы [[Мұхтар Әуезов атындағы ОҚМУ университеті]]нде дене шынықтыру маманы болып жұмысқа тұрады.

2017 жылы Шымкент қаласындағы ХББ НЗМ дене шынықтыру пәніне мұғалім болып жұмысқа тұрды.

2021 жылы Түркістан қаласындағы ХББ НЗМ дене шынықтыру пәніне мұғалім болып жұмысқа тұрды.
==Дереккөздер==
&lt;ref&gt;Тұрмаханова Гауһар Ғалымжанқызының жеке сұхбаты&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;2012 жылы Шымкент қаласында болған &quot;Үздіктер&quot;сайтынан алынды&lt;/ref&gt;</text>
      <sha1>puh355kout4k8s636emlfv1c378w493</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Sambarvadadosa</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685914</id>
    <revision>
      <id>3057661</id>
      <timestamp>2022-08-05T07:58:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="307" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Sambarvadadosa}}

-- [[Қатысушы:Мықтыбек Оразтайұлы|Мықтыбек Оразтайұлы]] ([[Қатысушы талқылауы:Мықтыбек Оразтайұлы|талқылауы]]) 13:58, 2022 ж. тамыздың 5 (+06)</text>
      <sha1>ral43sw2srvcy09tsr35z7wdt0n2hi7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Natural paradox</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685915</id>
    <revision>
      <id>3057668</id>
      <timestamp>2022-08-05T08:15:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="444" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Natural paradox}}

-- &lt;font color=&quot;#009900&quot;&gt;[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|&lt;span style=&quot;font-family:Georgia;&quot;&gt;&lt;i&gt;Мұхамеджан А.А.&lt;/i&gt;&lt;/span&gt;]]&lt;/font&gt; [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|&lt;span style=&quot;font-size:90%&quot;&gt;&lt;font color=&quot;#0000FF&quot;&gt;(талқылауы)&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] 14:15, 2022 ж. тамыздың 5 (+06)</text>
      <sha1>dpym9f5x4ihfpozmltrki082c50n5r6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Санат:Мойынқұм ауданы көлдері</title>
    <ns>14</ns>
    <id>685916</id>
    <revision>
      <id>3057671</id>
      <timestamp>2022-08-05T08:23:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <comment>Жаңа бетте: [[Санат:Мойынқұм ауданы]] [[Санат:Жамбыл облысы көлдері]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="100" xml:space="preserve">[[Санат:Мойынқұм ауданы]]
[[Санат:Жамбыл облысы көлдері]]</text>
      <sha1>08ypzg1y1fybsz4sk7m8o73a96mw8lk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:เทพเทวดา</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685917</id>
    <revision>
      <id>3057677</id>
      <timestamp>2022-08-05T08:36:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="248" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=เทพเทวดา}}

-- [[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 14:36, 2022 ж. тамыздың 5 (+06)</text>
      <sha1>p4dqbcg3xfh9c3ydohgdclkw8x1bsmg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Санат:Арал ауданы көлдері</title>
    <ns>14</ns>
    <id>685918</id>
    <revision>
      <id>3057680</id>
      <timestamp>2022-08-05T08:47:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <comment>Жаңа бетте: [[Санат:Арал ауданы]] [[Санат:Қызылорда облысы көлдері]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="98" xml:space="preserve">[[Санат:Арал ауданы]]
[[Санат:Қызылорда облысы көлдері]]</text>
      <sha1>b3j9pud63clf0ybzydmb03c9no2wn79</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Санат:Қармақшы ауданы көлдері</title>
    <ns>14</ns>
    <id>685919</id>
    <revision>
      <id>3057682</id>
      <timestamp>2022-08-05T08:59:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <comment>Жаңа бетте: [[Санат:Қармақшы ауданы]] [[Санат:Қызылорда облысы көлдері]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="106" xml:space="preserve">[[Санат:Қармақшы ауданы]]
[[Санат:Қызылорда облысы көлдері]]</text>
      <sha1>t614dukoqrmlgo4eudwi6rt3s8r8pux</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Νόνα900989</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685920</id>
    <revision>
      <id>3057685</id>
      <timestamp>2022-08-05T09:24:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="210" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Νόνα900989}}

-- [[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылауы]] 15:24, 2022 ж. тамыздың 5 (+06)</text>
      <sha1>gjwo3s91ih359v86v64qr90ee9o0564</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Hwang hwan</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685921</id>
    <revision>
      <id>3057686</id>
      <timestamp>2022-08-05T09:38:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="234" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Hwang hwan}}

-- [[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 15:38, 2022 ж. тамыздың 5 (+06)</text>
      <sha1>j6lkwljarwawkhe1f4ovgusbw7q17ep</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Zerokrush</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685922</id>
    <revision>
      <id>3057687</id>
      <timestamp>2022-08-05T09:51:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="221" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Zerokrush}}

-- [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 15:51, 2022 ж. тамыздың 5 (+06)</text>
      <sha1>biiz3o5n4gn54y1cv6i4hbb6k5w1ntn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Zeppowilbury</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685923</id>
    <revision>
      <id>3057698</id>
      <timestamp>2022-08-05T10:36:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="294" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Zeppowilbury}}

-- [[Қатысушы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] ([[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|талқылауы]])  16:36, 2022 ж. тамыздың 5 (+06)</text>
      <sha1>ai44kfgrlmwga9vgd6rpod0xi5zz96c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Captainganiev</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685924</id>
    <revision>
      <id>3057699</id>
      <timestamp>2022-08-05T10:41:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="350" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Captainganiev}}

-- ''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 16:41, 2022 ж. тамыздың 5 (+06)</text>
      <sha1>6g3jseozlypz4u1fhup8mj73ig9yacu</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>