អក្សរខ្មែរ

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="km">
  <siteinfo>
    <sitename>វិគីភីឌា</sitename>
    <dbname>kmwiki</dbname>
    <base>https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%91%E1%9F%86%E1%9E%96%E1%9F%90%E1%9E%9A%E1%9E%8A%E1%9E%BE%E1%9E%98</base>
    <generator>MediaWiki 1.39.0-wmf.25</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">មេឌា</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">ពិសេស</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">ការពិភាក្សា</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">អ្នកប្រើប្រាស់</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">ការពិភាក្សារបស់អ្នកប្រើប្រាស់</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">វិគីភីឌា</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">ការពិភាក្សាអំពីវិគីភីឌា</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">ឯកសារ</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">ការពិភាក្សាអំពីឯកសារ</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">មេឌាវិគី</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">ការពិភាក្សាអំពីមេឌាវិគី</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">ទំព័រគំរូ</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">ការពិភាក្សាអំពីទំព័រគំរូ</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">ជំនួយ</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">ការពិភាក្សាអំពីជំនួយ</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">ការពិភាក្សាអំពីចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Module</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Module talk</namespace>
      <namespace key="2300" case="first-letter">Gadget</namespace>
      <namespace key="2301" case="first-letter">Gadget talk</namespace>
      <namespace key="2302" case="case-sensitive">Gadget definition</namespace>
      <namespace key="2303" case="case-sensitive">Gadget definition talk</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>អក្សរខ្មែរ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2156</id>
    <revision>
      <id>282575</id>
      <parentid>282559</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T12:04:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Minorax</username>
        <id>27400</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>បានត្រឡប់កំណែប្រែដោយ[[Special:Contributions/117.20.117.122|117.20.117.122]] ([[User talk:117.20.117.122|Talk]]) ទៅកំណែប្រែចុងក្រោយដោយ [[User:27.55.94.83|27.55.94.83]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13420" xml:space="preserve">

== ក្សរខ្មែរ ==
អក្សរខ្មែរ គឺជាអក្សរប្រើសម្រាប់សរសេរ[[ភាសាខ្មែរ]] ដែលជាភាសាផ្លូវការរបស់[[ប្រទេសកម្ពុជា]] ។ វាក៏ប្រើសម្រាប់សរសេរ[[ភាសាបាលី]]នៅពិធីបុណ្យព្រះពុទ្ធសាសនារបស់កម្ពុជានិងថៃផងដែរ។
វាត្រូវបានប្រែប្រួលពីស្គ្រីប Pallava ជាអក្ខរក្រមនៃហ្គ្រេនតាដែលបានមកពីអក្សរព្រហ្មីដែលត្រូវបានគេប្រើនៅភាគខាងត្បូងប្រទេសឥណ្ឌានិងអាស៊ីអាគ្នេយ៍ក្នុងអំឡុងពេលសតវត្សទី ៥ និងទី ៦។ សិលាចារឹកចាស់ជាងគេ ដែលអាចកំណត់បានជាភាសាខ្មែរត្រូវបានរកឃើញនៅ ស្រុកអង្គរបុរី ខេត្តតាកែវនៅភាគខាងត្បូងរាជធានីភ្នំពេញ និងមានកាលបរិច្ឆេទចារក្នុងអំឡុងឆ្នាំ ៦១១។ បច្ចុប្បន្ន អក្សរខ្មែរសម័យទំនើបមានភាពខុសគ្នាពីទំរង់គំរូ ដែលគេរកឃើញនៅលើសិលាចារឹកនៃប្រាសាទអង្គរ។ អក្សរថៃ និងឡាវត្រូវបានកម្លាយចេញពីទំរង់ចាស់នៃអក្សរខ្មែរ។

== ដើម​កំណើត​នៃ​អក្សរ​ខ្មែរ ==
ទាក់ទង​ទៅ​នឹង​បញ្ហា​ប្រភព​កំណើត​របស់​អក្សរ​ខ្មែរ​នេះ សមណ​និស្សិត​នៅ​ពុទ្ធិក​សាកល​វិទ្យាល័យ​ព្រះ​សីហមុនី​រាជា ព្រះតេជគុណ អ៊ឹម ទៀង មាន​ដីកា​ពន្យល់​ថា អក្សរ​ខ្មែរ​មាន​ប្រភព​មក​ពី​ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា​និង​ពី​បាលី​សំស្រ្កឹត ព្រមទាំង​មក​ពី​ខ្មែរ​មន​ផង​ដែរ ៖ ''«អក្សរសាស្រ្ដ​ខ្មែរ​មាន​ប្រវត្តិ ទី​១ មក​ពី​ព្រហ្មី ព្រហ្មី​ហ្នឹង​ព្រហ្មមញ្ញ​សាសនា ដែល​មាន​មក​តាំង​ពី​មុន​សម័យ​អង្គរ ហើយ​អក្សរសាស្រ្ដ​ខ្មែរ​យើង​បាន​កើត​ចេញ​ពី​បាលី​សំស្រ្កឹត​ខ្លះ​ដែរ។ ហើយ​មួយ​ទៀត កំណើត​ប្រភព​មក​ពី​ខ្មែរ​មន»''។&lt;ref&gt;សៀវភៅ វប្បធម៌ អរិយធម៌ ឆ្នាំ១៩៧១-១៩៧២ ទាវ ឆៃ សុក ទំព័រទី១៣&lt;/ref&gt;។

== ព្យញ្ជនៈ ==
អក្សរ តាម​ពាក្យ​សំស្រ្កឹត មាន​ន័យ​ថា ទន់​ភ្លន់​ អាច​បត់​បែន​បាន អាច​យក​ទៅ​ច្នៃ​បាន តាម​ការ​ផ្សំ​ជា​មួយ​ស្រៈ តាម​ការ​​ប្រកប​ជា​មួយ​នឹង​ព្យញ្ជនៈ​មួយ​ទៀត ឬ​តាម​ការ​ផ្សំ​ជា​មួយ​ជើង​អក្សរ​ណា​មួយ ។

អក្សរ ​ឬ​អក្ខរៈ អាច​ហៅ​បាន​ម្យ៉ាង​ទៀត​ថា “វណ្ណៈ” មាន​ចែក​ជា​បី​ក្រុម​គឺ ៖

១-ព្យញ្ជនៈ មាន ៣៣ តួ ។

២-ស្រៈ​ពេញ​តួ ១២ តួ ។

៣-ស្រៈ​និស្ស័យ​ពី​មុន​​មាន ២១ តែ​ត្រូវ​បន្ថែម ៧ ទៀត​បាន​ទៅ​ជា​ ២៨​ តួ បើ​គិត​ទាំង​សំឡេង ។ តែ​បើ​គិត​តែ​រូប​មាន​ ២៧ តួ ព្រោះ​​ស្រៈ (អ) មាន​នៅ​គ្រប់​ព្យញ្ជនៈ​ទាំង​ឃោសៈ​ទាំង​អឃោសៈ ។

១-​ព្យញ្ជនៈ

ព្យញ្ជនៈ​ទាំង​ ៣៣​ តួ ត្រូវ​រាប់​តាម​លំដាប់​ពី​ដើម​ដល់​ចប់៖

ក​ខ​គ​ឃ​ង

ច​ឆ​ជ​ឈ​ញ

ដ​ឋ​ឌ​ឍ​ណ

ត​ថ​ទ​ធ​ន

ប​ផ​ព​ភ​ម

យ​រ​ល​វ​ ស​ហ​ឡ​អ

២-ជើង​ព្យញ្ជនៈ

ព្យញ្ជនៈ​ប្រៀប​បាន​នឹង​មនុស្ស​ដែរ​ គឺ​មាន​សក់ (៊) មាន​តួ​ខ្លួន (ក) ​មាន​ជើង (្ក) ។ រូប​នៃ​ជើង​ព្យញ្ជនៈ​មាន​ទ្រង់​ទ្រាយ​ដូច​គ្នា​នឹង​តួ​អង្គ​ព្យញ្ជនៈ​ដែរ ប៉ុន្តែ​គ្រាន់​តែ​តូច​ជាង​តួ និង​ពុំ​មាន​”សក់”ទេ ។ ខាង​ក្រោម​នេះ គឺ​ជើង​ព្យញ្ជនៈ (Consonnes souscrites)​ ។

្ក ្ខ ្គ ្ឃ ្ង , ្ច ្ឆ ្ជ ្ឈ ្ញ , ្ដ ្ឋ ្ឌ ្ឍ ្ណ , ្ត ្ថ ្ទ ្ធ ្ន ​, ្ប ្ផ ្ព ្ភ ្ម , ្យ ្រ ្ល ្វ ្ស ្ហ ្ឡ ្អ

របៀប​សរសេរ ជើង​ព្យញ្ជនៈ ភ្ជាប់​ជា​មួយ​តួ​ព្យញ្ជនៈ ដូច​ខាង​ក្រោម​ ៖

ក្ខ​ខ្ខ​គ្គ​ឃ្ឃ​ង្ង ច្ច​ឆ្ឆ​ជ្ជ​ឈ្ឈ​ញ្ញ ដ្ត​ឋ្ឋ​ឌ្ឌ​ឍ្ឍ​ណ្ណ ត្ត​ថ្ថ​ទ្ទ​ធ្ធ​ន្ន ប្ប​ផ្ផ​ព្ព​ភ្ភ​ម្ម យ្យ​រ្រ​ល្ល​វ្វ​ ស្ស​ហ្ហ​ឡ្ឡ​អ្អ

៣-ស្រៈពេញ​តួ

អ្នក​ប្រាជ្ញ​ជំនាន់​មុន​ចែង​ថា ស្រៈ​ពេញ​តួ​មាន ១៥ តួ ដោយ​រាប់​យក​ អ អា មក​បញ្ចូល​ផង ។ ប៉ុន្តែ​អ្នក​ប្រាជ្ញ​បច្ចុប្បន្ន​លោក​ដក​យក​ “អ” និង “អា” នេះ​ចេញ​ពី​ប្រព័ន្ធ​ស្រៈ​ពេញ​តួ ព្រោះ​លោក​យល់​ថា​​ “អ” គឺ​ជា​ព្យញ្ជនៈ ដែល​ត្រូប​រាប់​បញ្ចូល​ទៅ​ក្នុង​ក្រុម​ព្យញ្ជនៈ ទាំង​៣៣​ តួ​នោះ​វិញ ។ ឯ “អា” គឺ​តួ​ព្យញ្ជនៈ​បំបែក ​យក​តួ ​​​​​​​​​ “ អ” មក​ផ្សំ​ជា​មួយ​ស្រៈ “ ា ” ដូច្នេះ​ស្រៈ​ពេញ​តួ​បច្ចុប្បន្ន​នេះ មាន​តែ ១៣​តួ​ទេ គឺ ឥ​ ឦ​ ឧ ​ឩ ឪ ឫ ឬ ឭ ឮ ឯ ឰ ឱ ឳ ។ ចំពោះ​អស់​លោក​អ្នក​ប្រាជ្ញ​ខ្លះ​ទៀត​យល់​ថា ​ក្នុង​ចំណោម​ស្រៈ​ពេញ​តួ​ទាំង​១៣​នេះ ស្រៈ ឩ គេ​មិន​សូវ​ប្រើ​ទេ ដូច្នេះ​ គួរ​រាប់​យក​ត្រឹម​តែ ១២ តួវិញ ព្រោះ​សព្វ​ថ្ងៃ​គេ​ប្រើ​ស្រៈ​ពេញ​តួ ឩ នេះ​តែ​ពាក្យ “ព្រះ​ឩរូ” មួយម៉ាត់​គត់ ដែល​មាន​នៅ​ក្នុង​ពាក្យ “ រាជ​ស័ព្ទ ” មាន​ន័យ​ថា “​ ភ្លៅ​ស្ដេច ” ។

៤-ស្រៈ​និស្ស័យ

គឺ​តួ​អក្សរ ដែល​ជា​ទី​ពឹង​ពាក់​អាស្រ័យ​នៃ​ព្យញ្ជនៈ ។ បើ​សរសេរ​តែ​រូប​វា​ដាច់​តែ​ឯង​នោះ នឹង​ពុំ​មាន​ន័យ​ប្រាកដ​ប្រជា​ថា​យ៉ាង​ណាៗ​នោះ​ឡើយ ។ ដូច​ជា​ស្រៈ ា ស្រៈ ៅ មាន​តែ​រូប និង​សំឡេង​ផ្សំ តែ​ពុំ​មាន​សារៈ​អ្វី​ទេ ។ ស្រៈ​និស្ស័យ​មាន ២១ តួ តាម​ការ​កំណត់​របស់​ក្បួន​ពី​មុន​នោះ​គឺ ្​ ា ិ ី ឹ ឺ ុ ូ ួ ើ ឿ ៀ េ ែ ៃ ោ ៅ ុំ ំ ាំ ះ ។ ប៉ុន្តែ​អស់​លោក​អ្នក​អក្សរសាស្រ្ត​ក្រោយ​មកសន្មត​ថា មាន​តែ២០តួវិញ ព្រោះ​ថា ស្រៈ​(អ) មាន​តែ​សំឡេង​តែ​គ្មាន​រូប​ មិន​គួរ​នឹង​រាប់​បញ្ចូល​ទេ ។ ស្រៈ​(អ) នេះ​មាន​បង្កប់​នៅ​គ្រប់​ព្យញ្ជនៈ​ទាំង​អស់ ទោះ​ជា​ឃោសៈ​ក្តី អឃោសៈ​ក្តី ប៉ុន្តែ​ប្រសិន​បើ​គេ​យក​ទៅ​ផ្សំ​ជា​មួយ​នឹង​ព្យញ្ជនៈ​សំឡេង​ឃោសៈ គេ​អាន​តាម​សំឡេង​ព្យញ្ជនៈ ឃោសៈ គឺ​សំឡេង(អ៊) ឧទាហរណ៍ ងា ងិ ងី ញោ ញៅ ទុំ ទាំ ទះ…. ។ បើ​ផ្សំ​ជា​មួយ​នឹង​ព្យញ្ជនៈ​អឃោសៈ ​វា​មាន​សំឡេង (អ) ដូច​ជា កា កី កោ ចូ ចើ ចេ ចែ ចៃ ចោ… ។ ចំពោះ​ស្រៈ ួ ឿ និង ៀ ទោះ​គេ​យក​ទៅ​ផ្សំ​នឹង​ព្យញ្ជនៈ ឃោសៈ​ក្តី អឃោសៈ​ក្តី វា​នៅ​តែ​មាន​សូរ​សំឡេង “អួ”​ (អឿ-អៀ) ​ដូច​គ្នា​ នេះ​វាជា​ករណី​លើក​លែង​សម្រាប់​ស្រៈ​និស្ស័យ​របស់​ខ្មែរ​យើង ។ រីឯ​ស្រៈ​៤​ទៀតដូច​ជា ស្រៈ ុះ ិះ ោះ វិញ​នោះ កាល​ពី​មុន​លោក​មិន​យក​មក​រាប់​បញ្ចូល​ក្នុង​ស្រៈ​និស្ស័យ​ទេ ។ ប៉ុន្តែ​នៅ​ពេល​ក្រោយ​មក​ ដោយ​បាន​ពិនិត្យ​ឃើញ​ថា មាន​ពាក្យ​ជា​ច្រើន ដែល​ត្រូវ​ការ​ប្រើ​ស្រៈ​ទាំង​នេះ នៅ​ក្នុង​ពាក្យ​ខ្មែរ​ជា​ចាំ​បាច់​នោះ ទើប​លោក​អ្នក​ប្រាជ្ញ​ជាន់​ក្រោយ ​ក៏​បាន​សម្រេច​បញ្ចូល​បន្ថែម​ស្រៈ​ទាំង​៤នេះ ហើយ​ស្រៈ​និស្ស័យ​ក៏​បាន​កើន​ដល់ (២១-១)+៤ = ២៤ ហើយ​បើ​បន្ថែម​ស្រៈ ​ ឹះ ,ស្រៈ ើះ, ស្រៈែះ ពីលើស្រៈ​និស្ស័យ​ដែល​ធ្លាប់​ឃើញ​​មាន​នៅ​ក្នុង​វចនានុក្រម​សម្ដេច​ ជួន ណាត ក្ដី ក្នុង​អត្ថបទ​នានា​ក្ដី​ទៀត​នោះ ស្រៈ​និស្ស័យ​អាច​កើន​ឡើង​ដល់​ ២៦ ឬ ២៧ ។

'''&lt;big&gt;writed by : Seila Oudom&lt;/big&gt;'''

== [[ឯ]]កសារយោង ==
[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ភាសាខ្មែរ]]
&lt;references /&gt;</text>
      <sha1>1gsvo0zhpxd3wbh1fqyldzss5c8xqd4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ប្រាសាទបន្ទាយស្រី</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3561</id>
    <revision>
      <id>282583</id>
      <parentid>268974</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T13:58:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>117.20.116.67</ip>
      </contributor>
      <comment>/* ប្រភពថ្មភក់ */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="29263" xml:space="preserve">{{Infobox ប្រាសាទ
|image = Banteay Srey temple.jpg
|creator = ព្រាហ្មណ៍យជ្ញវរាហៈ
|proper_name = &lt;center&gt;'''[[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]]'''&lt;/center&gt;
|date_built = គ.ស ៩៦៧
|primary_deity = ព្រាហ្មញ្ញណ៍សាសនា
|architecture = [[រចនាបថបន្ទាយស្រី]]
|location = [[ភូមិបន្ទាយស្រី]] [[ឃុំបន្ទាយស្រី]]([[ឃុំខ្នារសណ្តាយ]]) [[ស្រុកបន្ទាយស្រី]] [[ខេត្តសៀមរាប]]
}}

== ទីតាំងភូមិសាស្រ្ត ==
'''ប្រាសាទបន្ទាយស្រី .'''ស្ថិតនៅក្នុងភូមិបន្ទាយស្រី ឃុំបន្ទាយស្រី [[ស្រុកបន្ទាយស្រី]] ខេត្តសៀមរាប ដែលចម្ងាយប្រមាណ ៣៩គីឡូម៉ែត្រភាគខាងជើងទីរួមខេត្តសៀមរាប ឃ្លាតពី[[ស្រះស្រង់]] ២៧គីឡូម៉ែត្រនិងមានចំងាយ៣២គីឡូម៉ែត្រពី[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]តាមផ្លូវឆ្ពោះទៅ [[ភ្នំគូលេន]] ។ប្រាសាទបន្ទាយស្រីគឺជាប្រាង្គប្រាសាទមួយក្នុងចំណោមប្រាសាទជាច្រើននៅ [[ខេត្តសៀមរាប]] អង្គរដ៏ល្បីល្បាញនៅក្នុង [[ប្រទេសកម្ពុជា]] ក៏ដូចជានៅលើ [[ពិភពលោក]]ដែរ ដែលបានទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរជាតិ និងអន្តរជាតិយ៉ាងច្រើនកុះករមកពីតំបន់ជាច្រើន។ ក្រុមភ្ញៀវទេសចរដែលបានទៅទស្សនាប្រាង្គ [[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] និងប្រាសាទដទៃទៀតនៅក្នុងទឹកដីនៃ [[ខេត្តសៀមរាប]] តែងតែឆ្លៀតចំណាយពេល ធ្វើដំណើរក្នុងរយៈចម្ងាយដ៏ឆ្ងាយពីទីរួមខេត្ត ។
== ប្រវត្តិប្រាសាទ ==
ប្រាសាទបន្ទាយស្រីមានឈ្មោះល្បី ព្រោះវាត្រូវបានសាងសង់ឡើងពី ថ្មផ្កាឈូកជាមួយ នឹងក្បាច់ចម្លាក់ យ៉ាងល្អិតឆ្មាររស់រវើកជាងគេ ដោយមានតួប្រាង្គបី ដែលមានសភាពល្អឆើតឆាយដូចស្រីគ្រប់លក្ខណ៍។  ប្រាសាទនេះសង់លើដីរាបស្មើមានរាងតូចច្រឡឹងដោយថ្មភក់ផ្កាឈូក និង ឥដ្ឋរាង៤ជ្រុងទ្រវែង ហើយមានគូទឹកព័ទ្ធជុំវិញ ប្រាង្គទាំងបីនៃ ប្រាសាទសង់បែរមុខទៅទិសខាងកើត ហើយប្រាង្គកណ្តាលមានតម្កល់ លិង្គព្រះឥសូរ ខាងត្បូងឧទ្ទិសថ្វាយដល់[[ព្រហ្មញ្ញសាសនា]] និងខាងជើងឧទ្ទិសថ្វាយដល់ព្រះវិស្ណុ។ ប្រាសាទបន្ទាយស្រីកាលដើមឡើយមានឈ្មោះថា &quot;ឥសូរបុរៈ&quot; ប្រែថា &quot;បុរីនៃឥសូរ&quot; ប៉ុនែ្តសម័យក្រោយៗមកទៀតគេហៅថា ប្រាសាទបន្ទាយស្រី ទៅវិញដោយសារតែរាងតូចច្រឡឹង និងក្បូរក្បាច់រចនាដ៏ស្រស់ស្អាត និងរស់រវើកនៅ លើផ្ទាំងថ្មពណ៌ផ្កាឈូក។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ ប្រាសាទនេះបានទទួលការកោតសរសើរពីភ្ញៀវទេសចរសឹងគ្រប់រូបថា ពិតជាស្រស់ស្អាត ទោះបីមានបរិវេណតូចចង្អៀត បន្តិចមែនតែទ្រង់ទ្រាយ ប្រាសាទលំអទៅដោយចម្លាក់ផ្កាភ្ញី នៃរឿងរ៉ាវដែលទាក់ទងទៅនឹងលទ្ធិទេវរាជ &quot;រឿងរាមកេរ្តិ៏ខែ្មរ&quot; មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះចម្លាក់នីមួយៗ សុទ្ធតែមានលក្ខណៈរស់រវើកបើប្រៀបធៀបទៅ នឹងប្រាសាទដទៃ។តាមឯកសារប្រវត្តិសាស្រ្តអាណាចក្រខ្មែរបានកត់ត្រាថា ប្រាសាទបន្ទាយស្រីបានកសាងឡើងក្នុងគ្រិស្តសករាជ ៩៦៧ ក្នុងរជកាល[[ព្រះបាទរាជេន្ទ្រវរ្ម័នទី២]]គឺមុនការកសាង[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]និង[[អង្គរធំ]]  ដោយព្រហ្មណ៍ម្នាក់ឈ្មោះ '''យជ្ញវរាហៈ''' ដែលជាព្រះគូ្ររបស់[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៥]] ដើម្បីឧទ្ទិសដល់[[ព្រហ្មញ្ញសាសនា]] ។ ប្រាសាទបន្ទាយស្រីធ្វើពីថ្មភក់ពណ៌ស៊ីជម្ពូ និងរំលេចដោយ'''ទេពអប្សរាចំនួន១៥០០''' ''(អ្ហេ៎អ្នកអាន! ចេះតែជឿដែរឬ? ទៅមើលប្រាសាទហ្នឹងខ្លួនឯងទៅ កុំឱ្យគេបោកបាន)'' ដែលទេពអប្សរទាំងអស់សុទ្ធតែខុសគ្នា ហើយលើសពីនេះសិលាចារឹក ផ្កាភ្ញីនៅប្រាសាទបន្ទាយស្រីមានក្បាច់ល្អលើសពីក្បាច់ចម្លាក់នៅលើ [[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ទៅទៀតគឺដូចជាក្បាច់ដែលបានឆ្លាក់លើប្រាក់លើ ស្ពាន់ដូច្នេះដែរ ។ បើតាមមគ្គុទេសក៏វិញបញ្ជាក់ថា [[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៥]] ទ្រង់ជាអ្នកកសាងប្រាសាទនេះដែលតាមសិលាចារឹថា &quot;ឥសូរបុរៈ&quot; ឈ្មោះត្រីភុវតមហេស្វរៈប្រែថា &quot;ស្ពាននព្រះឥសូរជាធំត្រៃភព&quot; ប្រែថា &quot;បុរីព្រះឥសូរ&quot; មិនមែនឈ្មោះបន្ទាយស្រីដូចយើងស្គាល់ទេ ។ ប្រាសាទនេះមានកំពែងថ្មបាយក្រៀមព័ទ្ធ៣ជាន់មានទីលានក្រាលថ្មវែងទៅ ទិសខាងកើត មានគោបុរៈប្រកបដោយក្បាច់វិចិត្រ នៅចំកណ្តាលទីលានមានរោងទងខ្វាត់ខ្វែងក្រឡាចត្រង្គចេញទៅខាង ជើងមួយ ចេញទៅខាងត្បូងបីសុទ្ធសឹងប្រកបដោយក្បាច់រចនាល្អវិចិត្រ ។ សព្វថ្ងៃនេះបាក់ធ្លាក់អស់ហើយសល់តែសរសរច្រូងច្រាងគួរអោយស្តាយ ។ ប្រាសាទបន្ទាយស្រីជាប្រាសាទមួយដែលមានក្បាច់រចនាយ៉ាងបញ្ចង់ឆើត ឆាយ មានសន្ទឹកភ្ញីវល្លិវិលវង់ល្អិតឆ្មាស្រស់រស់រវីក ដែលមើលទៅគួរអោយនឹកគិតឥតមានក្តីង្ស័យថា &quot; ទេវតានិមិ្មត &quot; ។ សន្លឹកក្បាច់មួយទងៗដែលវិលវង់មូលក្រឡង់អាចទាញភ្នែកគយគន់មើល ម្តងហើយម្តងទៀតនិងអោយឈរទ្រឹងភាំងភ្លេចខ្លួនជញ្ជក់មាត់ដោយ សេចក្តីស្ងើចថ្វីដៃសម្តែងអោយឃើញថា សម័យកសាងប្រាសាទបន្ទាយស្រីនេះជាសម័យនៃការចេះដឹងស្ទាត់ជំនាញ របស់បុព្វបុរស់ខ្មែរនាសម័យនោះ ។ ប្រាសាទបន្ទាយស្រីកន្លងមកត្រូវរងនូវភាពមហន្តរាយ ដោយសារតែសង្គ្រាមបានធ្វើអោយប្រាសាទបុរាណមួយនេះខូចខាតខ្ទេច ខ្ទីអស់យ៉ាងច្រើន ។ របងកំពែងការពារខាងក្រៅត្រូវបានគេធ្វើការជីកគាស់កាយរុករក វត្ថុបុរាណកាលពីអំឡុងប្រទេសស្ថិតនៅក្នុងសង្គ្រាម ។ គំនរដុំថ្មប្រាសាទត្រូវទុករាយប៉ាយនៅមុខប្រាសាទ ។ តួប្រាសាទខាងក្នុងមួយភាគត្រូវបាក់បែកស្រុតទ្រុឌដែលមើលទៅគួរអោយសង្វេគ ។
== សិលាចារឹក ==
ប្រាសាទបន្ទាយស្រីមានឈ្មោះថាត្រីភូវនមហេស្វរៈ ដែលមានន័យថាម្ចាស់នៃលោកទាំងបី ស្ថាបនាឡើងក្នុងឆ្នាំ៩៦៧នៃគ្រិស្តសករាជក្នុង[[ព្រះបាទរាជេន្ទ្រវរ្ម័នទី២]](៩៤៤-១០០១) តាមសិលាចារឹកលេខ K-៨៤២ នាចុងសតវត្សរ៍ទី១០&lt;ref&gt; សៀវភៅ ដែនដីអាថ៌កំបាំងអច្ឆរិយៈប្រាសាទកោះកេរ ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៤ ឆ្នាំ២០១៧ ដោយលោក ស៊ឹម ភក្ត្រា ទំព័រទី៧។&lt;/ref&gt;។ តាមរយៈសិលាចារឹកសេកតាទុយបានសរសេរថា ក្សត្រិយព្រាហ្មណ៍នេះឈ្មោះ យជ្ញវរាហៈ ប្រកបដោយចំនេះដឹងខ្ពស់ខាងវិទ្យាសាស្រ្ត ទទួលមុខងារជាសាស្រ្តាចារ្យខាងសិវនិយម និងជារាជគ្រូទីមួយនៃព្រះមហាក្សត្&lt;ref&gt;សៀវភៅ ប្រវត្តិសាស្រ្តអង្គរ ដោយ ម៉ុញ សារី ឆ្នាំ២០០១ ទំព័រទី៣៥&lt;/ref&gt;។ 
== លក្ខណៈទូទៅ ==
សំណង់នានានៃប្រាសាទបន្ទាយស្រីរាយគ្នាសងខាងបន្ទាត់ទ្រូងមួយរត់ជួរកើតទៅលិច ហើយអាចបែកចែកជាពីរផ្នែក។ ទី១ផ្តើមចេញពីខ្លោងទ្វារចុងខាងកើត ដែលមានផ្លូវមួយប្រវែងរហូតដល់ទៅ ៦៧ម៉ែត្រចេញពីនោះមក។ ផ្លុវដើរនេះអមដោយថែវរហូតដល់ចុងខាងលិច ទើបមានអាគារលាតប្រវែងសន្ទឹងទទឹងទៅម្ខាងៗ។ នៅសង់ខាងផ្លូវដដែល តែដាច់ចេញថែវបន្តិចមានអាគារលាតទទឹងដែរគឺមួយនៅខាងជើងផ្លូវ បីទៀតនៅខាងត្បូង។ ដើរតាមនេះមកតាមខ្លោងទ្វារនៃធ្លាទី៣ភ្លាម គឺយើងចេញមកផ្នែកទីពីរនៃប្រាសាទទាំងមូលហើយ។ ផ្នែកនេះមានទំហំ៩៥ម៉ែត្រគុណនឹង១១០ម៉ែត្រ ហើយចែកចេញជារួត តៗគ្នាពីក្រៅទៅក្នុង។ ក្នុងបរិវេណទី៣នេះមានកសិណទឹកព័ទ្ធមួយជុំសិន ទើបមកដល់ធ្លាទី២ ដែលមានទំហំ៣៨ម៉ែត្រគុណ៤២មែត្រ។ ឯកំពែងទី១(រាប់ពីខាងក្នុង)រាងបួនជ្រុងស្មើមួយជ្រុងៗប្រវែង២៣.៥០ម៉ែត្រ។ កំពែងនីមួយៗមានខ្លោងទ្វារនៅចំកណ្តាល ខាងកើតនិងខាងលិច។ ធ្លាទី២មានសំណង់បន្ទាប់បន្សំជាខ្រើន ព្រមទាំងសំណង់ផ្សេងៗទៀតអំពីឈើ ដែលសព្វថ្ងៃបាត់បង់អស់ហើយ។ ធ្លាក្នុងបង្អស់ក៏ដូចគ្នាដែរ។ ក្នុងនោះមានតួប៉មកណ្តាលបីសាងនៅលើខឿនជាមួយគ្នា៩៥ម៉ែត្រ។ នៅកណ្តាលមានតួប៉មមួយកម្ពស់៩.៨០ម៉ែត្រ ដែលមានយ៉មួយជាមណ្ឌបលយចេញមកខាងមុខ និងហោត្រៃបែរទៅទិសខាងលិចនៅសងខាងមុខក្រុមប៉មទាំងបី&lt;ref&gt;ប្រភពមជ្ឈបណ្ឌលបកស្រាយព័ត៌មានវប្បធម៌ ក្បែរប្រាសាទបន្ទាយស្រី&lt;/ref&gt;។
== រចនាបថបន្ទាយស្រី ==
បន្ទាយស្រីជាឈ្មោះនៃរចនាបថប្រាសាទមួយ ដែលជួនកាលគេភ្ជាប់ទៅនឹងរចនាបថប្រែរូបផងដែរ ព្រោះរចនាបថទាំងពីរនេះស្ថិតនៅក្នុងសម័យកាលប្រហាក់ប្រហែលគ្នា តែយ៉ាងណារចនាបថបន្ទាយស្រីមានលក្ខណៈពិសេសលើសគេនៅត្រង់ក្បាច់លម្អនោះ គេសម្រេចចិត្តដាក់ឈ្មោះតែឯងនោះទៅ។ មានប្រាសាទតិចតួចណាស់ ដែលគេបញ្ចូលក្នុងរចនាបថបន្ទាយស្រី។ ទាំងអស់មានប្រាំ ហើយសុទ្ធតែនៅក្នុងខេត្តសៀមរាបមានដូចជា ប្រាសាទស្រឡៅ ប្រាសាទត្រពាំងខ្យង ប្រាសាទសេកតាទុយ និងប្រាសាទតូចមួយដែលគេចាត់ទុកក្នុងរចនាបថបន្ទាយស្រី ស្ថិតនៅខាងកើតប្រាសាទឃ្លាំងខាងជើង និងតួប៉មកណ្តាលប្រាសាទតុបខាងលិច ដែលប្រាសាទទាំងពីរស្ថិតនៅក្នុងរាជធានីអង្គរធំ។ មានតែប្រាសាទក្រោយនេះទេ ដែលសង់អំពីថ្មភក់ ប្រាសាទឯទៀតសង់អំពីឥដ្ធដោយមានផ្តែរ និងគ្រឿងលម្អឯទៀតឆ្លាក់លើថ្មភក់ជាធម្មតា ហើយដែលខ្លះទៀតគេយកមកដាក់តាំងនៅសារមន្ទីរនានា&lt;ref&gt;ប្រភពមជ្ឈបណ្ឌលបកស្រាយព័ត៌មានវប្បធម៌ ក្បែរប្រាសាទបន្ទាយស្រី&lt;/ref&gt;។
== ការធ្វើកំណាយ ==
ដើម្បីពិនិត្យឱ្យយល់អំពីស្ថានភាពក្រុមBSCPរៀបចំកម្មវិធីកំណាយជាលក្ខណៈទ្រង់ទ្រាយធំមួយតាមបុរាណវិទ្យា។ ក្រៅពីទិន្នន័យបានមកពីស្ថានភាពគ្រឹះប៉មនានា និងអំពីប្រព័ន្ធបង្ហូរទឹក ហើយដែលធ្វើឱ្យយល់មូលហេតុនៃការទ្រុឌទ្រោមនោះគេបានប្រទះឃើញវត្ថុព្រមទាំងស្លាកស្នាមបុរាណជាច្រើនទៀត។ ពេលរើកម្រាលទីធ្លាខាងក្នុងគេប្រទះឃើញរន្ធបង្គោលឬសសសរមួយចំនួន បង្ហាញថាពីមុនមកមានអាគារអំពីឈើបន្ថែមលើសំណង់ថ្មនៃប្រាសាទនេះ។ មើលទៅប្រហែលអាគារឈើនេះ សម្រាប់បម្រើការបូជា តែនេះគ្រាន់តែជាការស្មាននៅឡើយ។ កម្រាលថ្មនៅធ្លាខាងក្នុងស្រុតដោយកន្លែងធ្វើឱ្យគេឃើញវត្ថិថ្មីទៀត ដែលកាលពីពេលឆ្ការព្រៃស្តារប្រាសាទ ព្រមទាំងពេលជួសជុលក្រោយមកនោះ ពុំបានប្រទះដូចជាថ្មចម្លាក់ទាំងដុំៗ បំណែកចម្លាក់ខ្លះ ចម្លាក់សម្រាប់បញ្ចាំងប៉ម និងក្បាលរូបឆ្មាំប្រាសាទមួយផង&lt;ref&gt;ប្រភពមជ្ឈបណ្ឌលបកស្រាយព័ត៌មានវប្បធម៌ ក្បែរប្រាសាទបន្ទាយស្រី&lt;/ref&gt;។
== ផ្នែកដំបូល ==
តាំងពីដើមរៀងមក ដំបូលប៉ម និងហោត្រៃតែងតែសងដោយតម្រៀបថ្ម ឬឥដ្ធលាយគ្នាលយចេញពីមួយទៅមួយឡើងទៅលើ។ យូរបន្តិចទាល់តែមកដល់ចុងសតវត្សរ៍ទី១០ ទើបបច្ចេកទេសនេះរាលដាលយកមកសង់ជាដំបូលរោងទងនានា ដែលមានកំណើតមកពីពេលនោះមក។ បច្ចេកទេសដំបូលនេះមានលក្ខណៈងាយស្រួល តែពុំសូវសុក្រឹតទេ កាលណាដំបូលនោះធំរាងកោងរាងមូលពាក់កណ្តាល។ កាលសម័យមុនអង្គរ ដោយសារតួប៉មច្រើនតែជា[[ឥដ្ធ]] ដំបូលប្រើបច្ចេកទេសនេះក៏ជាឥដ្ធ តែនៅសម័យអង្គរគេនិយម[[ថ្មភក់]]ឃើញថាប្រាសាទបន្ទាយស្រី ក៏ដូចសំណង់ឯទៀតនៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទរាជេន្ទ្រវរ្ម័ន]]ដែរ បានងាកមករកឥដ្ឋវិញ។ ប្រាសាទបន្ទាយស្រីហាក់មានការដ្ឋានពិសោធន៍មួយនៅសម័យនោះ ត្បិតរបៀបធ្វើដំបូលដែលខ្មែរអនុវត្តន៍ទាំងប៉ុន្មានមាននៅទីនោះ។ អគារទ្រវែង និងថែវសុទ្ធតែមានគ្រោងឈើ និងប្រក់ក្បឿងដែលមេជាងស្គាល់ជាទូទៅធម្មតា។ បើហោត្រៃទាំងពីរ ព្រមទាំងយ៉ប៉មទាំងកណ្តាលវិញប្រក់ឥដ្ធតាមរបៀបលយចេញពីក្រោមទៅលើដូចបាននិយាយពីមុន។ រីឯក្រុមប៉មកណ្តាល ខ្លោងទ្វារខាងកើតទី១ យ៉ខ្លោងទ្វារខ្លះនៅកំពែងទី២គឺប្រក់របៀបលយលើគ្នាដែរ តែវត្ថុធាតុជាថ្មភក់។ ចាប់ពីខ្មែរចាបកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនាថេរវាទរវាងសតវត្សរ៍ទី១៤មក របៀបប្រក់ថ្មនេះក៏ត្រូវបានបោះបង់ចោលទៅ ហើយគេក៏និយមប្រើគ្រោងដំបូលឈើប្រក់ក្បឿងវិញ ព្រោះគេអាចធ្វើដំបូលធំ គ្រប់ដណ្តប់លើអគារដែលមានលំហទូលំទូលាយសម្រាប់មនុស្សមកធ្ចើបុណ្យបូជាព្រះពុទ្ធអង្គបាន&lt;ref&gt;ប្រភពមជ្ឈបណ្ឌលបកស្រាយព័ត៌មានវប្បធម៌ ក្បែរប្រាសាទបន្ទាយស្រី&lt;/ref&gt;។
== ស្ថាបត្យកម្មឈើ និងថ្ម ==
ជាប្រពៃណីរៀងមក ស្ថាបត្យករខ្មែរពូកែការជាងឈើមិនថាគ្រឿងគ្រោង ឬគ្រឿងបិទបាំងនោះទេ។ លំណៅទូទៅ រាប់បញ្ចូលទាំងព្រះរាជវាំងផងសង់អំពីឈើទាំងអស់មានន័យសំណង់ទាំងឡាយជាឈើ ប៉ុន្តែគ្មានអ្វីមួយនៅសល់មកដល់យើងឡើយ។ សំណង់ថ្មឆ្លុះបញ្ចាំងប្រពៃណីស្ថាបត្យកម្មឈើនេះឯង។ ធ្លាប់ផ្គុំឈើរបៀបណាក៏យករបៀបដដែលមកអនុវត្ថន៍លើថ្ម។ រហូតដល់សតវត្សរ៍ទី១២គ្រោងទ្វារបង្អួចផ្គុំគ្នាតាមបង្គុំឈើ ដែលមានមុំ៤៥អង្សាយកមកញាតបញ្ចូលគ្នា។ សសរ និងចម្រឹងជើងទៀននៃបង្អួចសុទ្ធសឹងយកមកបញ្ចូលបន្ទះថ្មមេ ដោយប្រើដំណាប់ញីឈ្មោល។ ជើងទៀនទាំងនេះសុទ្ធសឹងក្រឡឹងមិនខុសពីចម្រឹងទ្វារជើងទៀនឈើឡើយ។ សូម្បីតែគ្រឿងក្នុងក៏ឥទ្ធិពលឈើជះមកលើថ្មដែរ។ ប្រាសាទបន្ទាយស្រី ដែលសាងឡើងនៃផ្នែកទី២នៃសតវត្សរ៍ទី១០នេះឆ្លុះបញ្ចាំងឃើញច្បាស់ណាស់ អំពីការអនុវត្ថន៍ទាំថស្រុងនៃបច្ចេកទេសឈើទៅលើថ្ម ក្រោយមកនៅសម័យបាយ័ននាចុងសតវត្សរ៍ទី១២គេបោះបង់ការចម្លងនេះច្រើន ដើម្បីចំណេញ ត្បិតកម្មវិធីសាង់សង់នៃ[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧]]ធំធេងណាស់&lt;ref&gt;ប្រភពមជ្ឈបណ្ឌលបកស្រាយព័ត៌មានវប្បធម៌ ក្បែរប្រាសាទបន្ទាយស្រី&lt;/ref&gt;។
== ប្រភពថ្មភក់ ==
ថ្មភក់ប្រើនៅតំបន់អង្គរ គេយកមកពីជើងភ្នំគូលែនដែលស្ថិតនៅរវាងប្រមាណ ៣០គីឡូម៉ែត្រពីឧទ្យានបុរាណ។ គេឃើញមានកន្លែងយកថ្មផ្សេងៗ ជាអាទិ៍នៅខាងជើងប្រាសាទបេងមាលា។ គេមានប្រទះឃើញខ្លះដែរ កន្លែងមានថ្មពណ៌ផ្កាឈូកនេះ តែមានសមាសភាពលម្អិតនៃថ្មនោះមិនដូចថ្មនៅបន្ទាយស្រីឡើយ។ ខ្ពង់រាបជួរភ្នំគូលែននៅមានស្រទាបផ្នែកខាងលើ មានថ្មពណ៌ផ្កាឈូកកម្រាស់ប្រមាណ ២០ម៉ែត្រ។ ថ្មនេះហើយ ដែលគេយកមកសាង់សង់ប្រាសាទបន្ទាយស្រីគឺមានទីទាំងស្ថិតនៅក្បែរភ្នំដី ដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅក្បែរប្រាសាទបន្ទាយស្រីនេះ គេប្រទះឃើញអន្លុងជម្រៅប្រមាណ ១០មែ៉ត្រនៅក្បែរជើងភ្នំដីពោលមានចម្ងាយប្រមាណ ៣គីឡូម៉ែត្រពីប្រាសាទបន្ទាយស្រី ចំណែកថ្មបាយក្រៀមក៏បានយកពីទីតាំងក្បែរនោះផងដែរ&lt;ref&gt;ប្រភពមជ្ឈបណ្ឌលបកស្រាយព័ត៌មានវប្បធម៌ ក្បែរប្រាសាទបន្ទាយស្រី&lt;/ref&gt;។
{{Commons category|Banteay Srei|ប្រាសាទបន្ទាយស្រី}}

==រូបភាព ==
&lt;gallery&gt;
ឯកសារ:Banteay Srei full.jpg
ឯកសារ:Banteay Srei full2.jpg
ឯកសារ:Banteay Srei in Angkor.jpg
ឯកសារ:BanteaySrei ShivaUmaRavana.jpg
ឯកសារ:Banteaysreimandapa.JPG
ឯកសារ:Banteay Srei Kala.jpg
ឯកសារ:Colonettesbanteaysrei.JPG
ឯកសារ:Indraforestped01.JPG
ឯកសារ:នៅប្រាសាទបន្ទាយស្រី៩ - at Banteay Srei 9.jpg
ឯកសារ:៨ - at Banteay Srei 8.jpg
ឯកសារ:នៅប្រាសាទបន្ទាយស្រី៧ - at Banteay Srei 7.jpg
ឯកសារ:នៅប្រាសាទបន្ទាយស្រី៦ - at Banteay Srei 6.jpg
ឯកសារ:នៅប្រាសាទបន្ទាយស្រី២ - at Banteay Srei 2.jpg
&lt;/gallery&gt;
== ឯសារយោង ==
{{reflist}}

{{ទំព័រគំរូ:ស្ថានីយអង្គរ}}

[[Category: ខេត្តសៀមរាប]]
[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ប្រាសាទខ្មែរ|បន្ទាយស្រី]]</text>
      <sha1>d8ulgd2zexod8t9npn54sg2vwpaq39g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ប្រទេសថៃ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>5402</id>
    <revision>
      <id>282584</id>
      <parentid>282549</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T14:19:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chhen Pisey</username>
        <id>32423</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="104563" xml:space="preserve">{{ប្រអប់ព័ត៌មាន ប្រទេស
| latm                   = 45
| latNS                  = N
| longd                  = 100
| longm                  = 29
| longEW                 = E
| languages_type         = [[អក្សរផ្លូវការ]]
| languages2_type        = 
| leader_name2           = {{nowrap|[[ប្រយុទ្ធ ច័ន្ទ្រ៍ឱជា]]}}
| leader_name3           = 
| leader_name4           = 
| leader_name5           = 
| leader_name6           = 
| leader_name7           = 
| leader_name8           = 
| leader_name9           = 
| FR_total_population_estimate_year = 
| FR_foot                = 
| FR_total_population_estimate = 
| FR_total_population_estimate_rank = 
| FR_metropole_population_estimate_rank = 
| conventional_long_name = ព្រះរាជាណាចក្រថៃ
| native_name            = {{nobold|ราชอาณาจักรไทย ([[ភាសាថៃ]])&lt;br/&gt;''រ៉ាឆាអាក់ណាចាក់ថៃ''}}
| image_flag             = Flag of Thailand.svg
| flag_type              = [[ទង់ជាតិថៃ|ទង់ជាតិ]]
| image_coat             = Emblem of Thailand.svg
| common_name            = ថៃ
| symbol_type            = [[ត្រាផែនដី]]
| national_motto         =
| national_anthem        = ''[[ភ្លេងជាតិថៃ]]''&lt;br/&gt;''ភ្លេងជាតិថៃ (ជាគ្រឿងភ្លេង)''&lt;br/&gt;&lt;center&gt;[[File:Thai National Anthem - US Navy Band.ogg]]&lt;/center&gt;
| royal_anthem           = ''[[សរសើរព្រះបារមី]]''&lt;br/&gt;''ព្រះរាជភ្លេង (ជាគ្រឿងភ្លេង)''&lt;br/&gt;&lt;center&gt;[[File:Thai Royal Anthem - US Navy Band.ogg]]&lt;/center&gt;
| image_map              = Thailand on the globe (Southeast Asia centered).svg
| image_map_caption      = ទីតាំងប្រទេសថៃ (ក្រហម) នៅលើភូគោល
| capital_type           = រាជធានី
| capital                = [[បាងកក]]
| coordinates            = {{Coord|13|45|N|100|29|E|type:city}}
| largest_city           = capital
| latd                   = 13
| official_languages     = [[ភាសាថៃ|ថៃ]]&lt;ref name=CIA&gt;[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/th.html Thailand] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150703193043/https://www.cia.gov/Library/publications/the-world-factbook/geos/th.html |date=3 July 2015 }}, ''The World Factbook''.&lt;/ref&gt;&lt;!--Thai is the official language. English is a non-official secondary language.--&gt;
| languages              = [[អក្សរថៃ]]
| ethnic_groups          = {{unbulleted list
  | ៨៦% [[ជនជាតិថៃ|ថៃ]]&lt;br /&gt;{{nowrap|&amp;nbsp;–៣៩% [[ជនជាតិថៃ|សៀមកណ្តាល]]}}&lt;br /&gt;{{nowrap|&amp;nbsp;–២៨% [[ជនជាតិឦសាន|ឦសាន]]}}&lt;br /&gt;{{nowrap|&amp;nbsp;–១០% [[ជនជាតិសៀមខាងជើង|ឃុនមឿង]]}} &lt;br /&gt;{{nowrap|&amp;nbsp;–9% [[ជនជាតិថៃ|សៀមខាងត្បូង]]}} &lt;br /&gt;{{nowrap|៣% [[ខ្មែរលើ|ខ្មែរ]]}} &lt;br /&gt;{{nowrap|២% [[ជនជាតិថៃម៉ាឡេ|ម៉ាឡេ]]}}
  | ៩% [[ក្រុមជនជាតិនៅថៃ|ក្រុមជនជាតិចំនួន ៦៨ ក្រុមទៀត]]
 }}
| ethnic_groups_ref      = &lt;ref name=&quot;Springer&quot;&gt;{{cite journal |url=https://www.researchgate.net/publication/330368922 |author1=John Draper |author2=Joel Sawat Selway |title=A New Dataset on Horizontal Structural Ethnic Inequalities in Thailand in Order to Address Sustainable Development Goal 10 |journal=Social Indicators Research |page=284 |volume=141 |issue=4 |date=January 2019 |doi=10.1007/s11205-019-02065-4 |access-date=18 កញ្ញា 2021}}&lt;/ref&gt;
| ethnic_groups_year     = ២០១៩
| religion_year          = ២០១៨
| religion               = {{plainlist|
* ៩៣.៥% [[ព្រះពុទ្ធសាសនា​នៅ​ថៃ|ព្រះពុទ្ធសាសនា]]&lt;ref&gt;Article 67:&lt;br /&gt;&quot;The State should support and protect Buddhism.
In supporting and protecting Buddhism, [...] the State should promote and support education and dissemination of dharmic principles of Theravada Buddhism [...], and shall have measures and mechanisms to prevent Buddhism from being undermined in any form. The State should also encourage Buddhists to participate in implementing such measures or mechanisms.&quot;{{cite web|title=Constitution of the Kingdom of Thailand |url=http://www.constitutionnet.org/sites/default/files/2017-05/CONSTITUTION%2BOF%2BTHE%2BKINGDOM%2BOF%2BTHAILAND%2B%28B.E.%2B2560%2B%282017%29%29.pdf |website=constitutionnet.org|access-date=17 កុម្ភៈ 2022}}&lt;/ref&gt;
* ៥.៤% [[ឥស្លាមសាសនានៅថៃ|ឥស្លាមសាសនា]] 
* ១.១៣% [[គ្រិស្តសាសនានៅថៃ|គ្រិស្តសាសនា]] 
* ០.០២% [[ហិណ្ឌូសាសនានៅថៃ|ហិណ្ឌូសាសនា]] 
* ០.០០៣% គ្មានជំនឿសាសនា
}}
| religion_ref           = &lt;ref name=&quot;auto&quot;&gt;{{cite web |url=http://statbbi.nso.go.th/nso/nso_center/project/table/files/S-soc-health/2561/000/00_S-soc-health_2561_000_000000_00100.xls |title=Population by religion, region and area, 2018 |publisher=NSO |access-date=17 កុម្ភៈ 2022 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20210424172255/http://statbbi.nso.go.th/nso/nso_center/project/table/files/S-soc-health/2561/000/00_S-soc-health_2561_000_000000_00100.xls |archive-date=24 មេសា 2021 }}&lt;/ref&gt;
| government_type        = [[រាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ|រាជាធិបតេយ្យ​អាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ]][[សភាតំណាងរាស្ត្រ]]​[[រដ្ឋឯកភូត|ឯកភូត]]
| leader_title1          = [[បញ្ជីព្រះមហាក្សត្រថៃ|ព្រះមហាក្សត្រ]]
| leader_name1           = [[វជិរាលង្ករណ|ព្រះបាទសម្ដេចព្រះវជិរក្លៅចៅយ៉ូហួ]]&lt;br/&gt;(រាមាទី១០)
| leader_title2          = [[នាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃ|នាយករដ្ឋមន្ត្រី]]
| legislature            = [[រដ្ឋសភាថៃ|រដ្ឋសភា]]
| upper_house            = [[វុឌ្ឍិសភាថៃ|វុឌ្ឍិសភា]]
| lower_house            = {{nowrap|[[សភាតំណាងរាស្ត្រ (ថៃ)|សភាតំណាងរាស្ត្រ]]}}
| established_event2     = [[អាណាចក្រសុខោទ័យ]]
| sovereignty_type       = [[ប្រវត្តិសាស្ត្រសៀម|និម្មិតកម្ម]]
| established_event3     = [[អាណាចក្រអយុធ្យា]]
| established_date2      = ១២៣៨–១៤៤៨
| established_event4     = [[អាណាចក្រធនបុរី]]
| established_date3      = ១៣៥១–១៧៦៧
| established_event5     = [[អាណាចក្ររតនកោសិន្ទ្រ៍|សម័យក្រុងបាងកក]]
| established_date4      = ១៧៦៨–១៧៨២
| established_event6     = {{nowrap|[[បដិវត្តន៍សៀមឆ្នាំ១៩៣២|រាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ]]}}
| established_date5      = ៦ មេសា ១៧៨២
| established_date6      = ២៤ មិថុនា ១៩៣២
| area_km2               = ៥១៣,១២០
| area_size              = 1 E7
| area_rank              = ទី៥០
| percent_water          = {{nowrap|០.៤ (២,២៣០ គម{{smallsup|២}})}}
| population_estimate    = {{IncreaseNeutral}} ៦៩,៩៥០,៨៥០&lt;ref name=&quot;macro&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.macrotrends.net/countries/THA/thailand/population|title = Thailand Population 1950-2021}}&lt;/ref&gt;
| population_census      = ៦៤,៧៨៥,៩០៩&lt;ref&gt;(ជាភាសាថៃ National Statistics Office, [http://popcensus.nso.go.th/doc/8-thailand%20census.doc &quot;100th anniversary of population censuses in Thailand: Population and housing census 2010: 11th census of Thailand&quot;] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20120712002347/http://popcensus.nso.go.th/doc/8-thailand%20census.doc |date=12 July 2012}}. popcensus.nso.go.th.&lt;/ref&gt;
| population_estimate_year = ២០២១
| population_estimate_rank = ទី២០
| population_census_year = ២០១០
| population_density_km2 = ១៣២.១
| population_density_rank = ទី៨៨
| GDP_PPP                = {{increase}} ១.៤២៨ ទ្រីលានដុល្លារ&lt;ref name=imf2&gt;{{cite web|url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2021/October/weo-report?c=578,&amp;s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&amp;sy=2021&amp;ey=2022&amp;ssm=0&amp;scsm=1&amp;scc=0&amp;ssd=1&amp;ssc=0&amp;sic=0&amp;sort=country&amp;ds=.&amp;br=1|publisher=[[មូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ]]|access-date=17 កុម្ភៈ 2022}}&lt;/ref&gt;
| GDP_PPP_year           = ២០២២
| GDP_PPP_rank           = ទី២២
| GDP_PPP_per_capita     = {{increase}} ២០,៣៧៨ ដុល្លារ&lt;ref name=imf2/&gt;
| GDP_PPP_per_capita_rank = ទី៦៩
| GDP_nominal            = {{increase}} ៥៨៥.៥៨៦ ពាន់លានដុល្លារ&lt;ref name=imf2/&gt;
| GDP_nominal_year       = ២០២២
| GDP_nominal_rank       = ទី២៥
| GDP_nominal_per_capita = ៨,៣៥៦ ដុល្លារ&lt;ref name=imf2/&gt;
| GDP_nominal_per_capita_rank = ទី៨០
| Gini                   = ៣៤.៩ &lt;!--number only--&gt;
| Gini_year              = ២០១៩
| Gini_change            = decrease&lt;!--increase/decrease/steady--&gt;
| Gini_ref               = &lt;ref name=&quot;wb-gini&quot;&gt;{{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=ធនាគារពិភពលោក |access-date=17 កុម្ភៈ 2022}}&lt;/ref&gt;
| Gini_rank              = 
| HDI                    = ០.៧៧៧ &lt;!--number only--&gt;
| HDI_year               = ២០១៩
| HDI_change             = increase &lt;!--increase/decrease/steady--&gt;
| HDI_ref                = &lt;ref name=&quot;UNHDR&quot;&gt;{{cite web|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|title=Human Development Report 2020|publisher=[[កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍សហប្រជាជាតិ]]|date=15 December 2020|access-date=17 កុម្ភៈ 2022}}&lt;/ref&gt;
| HDI_rank               = ទី៧៩
| currency               = [[បាត]] (฿)
| currency_code          = THB
| time_zone              = 
| utc_offset             = +៧
| utc_offset_DST         = &lt;!-- +N, where N is number of hours --&gt;
| DST_note               = 
| time_zone_DST          = 
| drives_on              = ឆ្វេង
| calling_code           = [[លេខទូរស័ព្ទនៅថៃ|+៦៦]]
| cctld                  = {{unbulleted list |[[.th]] |[[.ไทย]]}}
| area_magnitude         = 1 E11
| itu_prefix             = HS, E2
}}
{{contains Thai text|compact=yes}}

'''ប្រទេសថៃ''' មានឈ្មោះជាផ្លូវការថា '''ព្រះរាជាណាចក្រថៃ''' ([[ភាសាថៃ|ថៃ]]:ราชอาณาจักรไทย) ជាប្រទេសដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុង[[ឧបទ្វីបឥណ្ឌូចិន]]នៃភូមិភាគ[[អាស៊ីអាគ្នេយ៍]]។ ប្រទេសនេះមានព្រំដែនខាងកើតជាប់នឹងប្រទេស[[ឡាវ|ប្រទេសឡាវ]] និងប្រទេស[[កម្ពុជា]] ខាងត្បូងជាប់ប្រទេស[[ម៉ាឡេស៊ី]] និង[[ឈូងសមុទ្រថៃ]] ខាងលិចជាប់នឹងប្រទេស[[ភូមា]] និង[[សមុទ្រអង់ដាម៉ង់]] ហើយមាន[[ទន្លេមេគង្គ]]ធ្វើជាព្រំដែលក្នុងតំបន់ខ្លះ គ្រប់គ្រងដោយរបបប្រជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ នឹងមានមជ្ឈមណ្ឌលគ្រប់គ្រងរាជការផែនដីនៅក្រុង[[បាងកក]] និងមាន[[ចង្វាតនៃថៃ|ការបែងចែករដ្ឋបាលភូមិភាគចែកជា ៧៧ ខេត្ដ]]។

ប្រទេសថៃជាប់លំដាប់[[បញ្ជីរាយប្រទេសតាមក្រឡាផ្ទៃសរុប|ទី ៥០ ខាងផ្ទៃដី]]ដោយមានក្រឡាផ្ទៃសរុប ៥១៣,១១៥ គម&lt;sup&gt;២&lt;/sup&gt; និងមាន[[បញ្ជីប្រទេសតាមចំនួនប្រជាជន|ប្រជាជនច្រើនលំដាប់ទី ២០ នៃពិភពលោក]]គឺមានប្រមាណ ៦៧ លាននាក់។ ថៃជាប្រទេសឧស្សាហកម្មថ្មី មានប្រាក់ចំណូលមូលដ្ឋានបានមកពីវិស័យឧស្សាហកម្មនិងសេវាកម្ម។ ថៃមានទីកន្លែងទេសចរណ៍ល្បីៗ ដូចជា ផាត់តាយ៉ា ភូកេត ក្រុងបាងកក និងឈៀងម៉ៃ ដែលបង្កើនប្រាក់ចំណូលឱ្យដល់ប្រទេសជាតិ។ ដូចគ្នានឹងការនាំចេញដែលមានដែលជាផ្នែកសំខាន់ក្នុងការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច មានតម្លៃ ៣៣៤,០២៦ លាន[[ដុល្លារអាមេរិក|ដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិក]] តាមការប៉ានប្រមាណនៅឆ្នាំ២០១០ សេដ្ឋកិច្ចថៃជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ទី ៣០ ក្នុងពិភពលោក។

[[ជនជាតិតៃ]]បានមកធ្វើចំណាកស្រុកពីភាគនិរតីប្រទេសចិនមកកាន់ទឹកដីប្រទេសថៃបច្ចុប្បន្ននៅអំឡុងសតវត្សទី១១។ អ្នកប្រវត្ដិសាស្រ្ដចាត់ទុកថា អាណាចក្រសុខោទ័យជាចំណុចចាប់ផ្ដើមនៃប្រវត្ដិសាស្រ្ដថៃដែលក្រោយមកបានធ្លាក់ក្រោយឥទ្ធិពលនៃអាណាចក្រអយុធ្យាដែលមានអំណាចជាង និងមានការទាក់ទងជាមួយជាតិបស្ចិមប្រទេស តែត្រូវបានធ្លាក់ចុះដុនដាបមួយរយៈដោយសារការពង្រីកអំណាចរបស់ភូមាចាប់តាំងពីឆ្នាំ ១៥១១ មុននឹងងើបឡើងវិញម្ដងទៀត​។ ពេលសម្ដេចព្រះចៅក្រុងធនបុរីទ្រង់ស្ថាបនា[[អាណាចក្រធនបុរី]] ហេតុការណ៍ច្របូកច្របល់នៅសម័យចុងអាណាចក្របាននាំប្រទេសថៃចូលដល់យុគសម័យរបស់[[រាជវង្សចក្រី]]នៃ[[អាណាចក្ររតនកោសិន្ទ្រ៍|ក្រុងរតនកោសិន្រ្ទ]]។

នៅក្នុងអំឡុងដើមសម័យក្រុងរតនកោសិន្ទ្រ ប្រទេសថៃរងការវាយលុកពីប្រទេសជិតខាង តែក្រោយរជ្ជសម័យព្រះបាទសម្ដេចព្រះចមក្លៅចៅយូហួ ជនជាតិអឺរ៉ុបចាប់ផ្ដើមមានឥទ្ធិពលលើភូមិភាគនេះយ៉ាងខ្លាំង ដែលនាំទៅរកការធ្វើសន្ធិសញ្ញាជាច្រើន និងការបាត់បង់ទឹកដីក្នុងផ្នែកខ្លះ ធ្វើឱ្យថៃអាចចៀសផុតពីអាណានិគមកិច្ចពីសំណាក់ប្រទេសអឺរ៉ុបបាន។ ក្រោយមកក្នុងអំឡុងសង្គ្រាមលោកលើកទី១ ថៃបានចូលរួបជាមួយបក្សសម្ព័ន្ធមិត្ត ហើយក្នុងឆ្នាំ ១៩៣២ មានការធ្វើបដិវត្តប្ដូរពីរបបរាជានិយមផ្ដាច់ការមកជារបបប្រជាធិបតេយ្យ។ ថៃបានចូលរួមខាងបក្សសម្ព័ន្ធត្រីភាគីនៅក្នុង[[សង្គ្រាមលោកលើកទី២]]។ រហូតដល់អំឡុង[[សង្គ្រាមត្រជាក់]] ថៃបានចងសម្ព័ន្ធនយោបាយជាមួយអាមេរិក។ ពួកទាហានចូលមកមានឥទ្ធិពលក្នុងកិច្ចការនយោបាយថៃយ៉ាងខ្លាំងក្រោយបដិវត្ដថៃរាប់សិបឆ្នាំ ទាំងក្នុងពេលដែលមានរដ្ឋបាលស៊ីវិល និងចូលទៅរកសម័យលោកសេរីក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន។

==និរុត្តិសាស្ត្រ==
ពាក្យថា សៀម ជាពាក្យដែលបរទេសប្រើសម្រាប់ហៅអាណាចក្រអយុធ្យា ក្នុងកំឡុងឆ្នាំគ.ស ១៤៥៧ កាលពីដើមប្រទេសថៃខ្លួនឯងក៏ធ្លាប់ប្រើពាក្យថា សៀម រាប់តាំងពីរជ្ជកាលសម័យរបស់ព្រះបាទសម្ដេចព្រះចមក្លាវចៅយូហួមក ដោយប្រាកដឃើញមានការប្រើឈ្មោះច្បាស់លាស់ក្នុងឆ្នាំគ.ស ១៨៥៦ តែជនជាតិថៃមិនធ្លាប់ហៅខ្លួនឯងថា “សៀម” ឬ “ជនជាតិសៀម”  ដូចពួកបរទេស ឬតាមឈ្មោះជាផ្លូវការក្នុងសម័យនោះឡើយ។ ចំណែកពាក្យថា “ជនជាតិថៃ” វិញ កំណត់ហេតុរបស់ឡាឡូបែបានកត់ត្រាទុកយ៉ាងច្បាស់ថា អ្នកស្រុកអយុធ្យាបានហៅខ្លួនឯងដូច្នេះមកជាយូរហើយ។

ក្រោយមកនៅថ្ងៃទី២៤ មិថុនា ១៩៣៩ តាមប្រកាសរដ្ឋនិយម ច្បាប់ទី១ នៅសម័យរដ្ឋបាលលោកវិបុលសង្គ្រាម(ដែលប្រកាសឱ្យប្រើកាលពីថ្ងៃទី២៤ មិថុនា ១៩៣៩) បានប្ដូរឈ្មោះប្រទេស និងសញ្ជាតិ​ពី “សៀម” មកជា “ថៃ” ដែលលោកវិបុលសង្គ្រាមមានចេតនាចង់បង្ហាញថាដែនដីនេះជារបស់ជនជាតិថៃ ពុំមែនជារបស់ជនជាតិណាផ្សេង តាមលទ្ធិជាតិនិយមក្នុងពេលនោះ ដោយមួយកំឡុងពេលក្រោយមកបានប្ដូរមកជា “សៀម” នៅឆ្នាំគ.ស  ១៩៤៥ តែក៏មានការប្ដូរមកជាថៃម្ដងទៀតក្នុងឆ្នាំគ.ស ១៩៤៨ ដែលជាកំឡុងពេលដែលលោកវិបុលសង្គ្រាមធ្វើជានាយករដ្ឋមន្រ្ដី។ ការប្ដូរឈ្មោះលើកនេះនៅមានការប្ដូរពី “Siam” ក្នុងភាសាអង់គ្លេសនិងភាសាបារាំង មកជា “Thaïlande” ក្នុងភាសាបារាំង និង “Thailand” ក្នុងភាសាអង់គ្លេសរហូតដល់បច្ចុប្បន្ន។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយឈ្មោះសៀម នៅមានគេស្គាល់ជាទូទៅទាំងក្នុងនិងក្រៅប្រទេស។           

== ប្រវត្ដិសាស្ដ្រ ==
{{Main|ប្រវត្តិសាស្ត្រថៃ}}
====​​​សម័យបុរេប្រវត្ដិ====
[[ឯកសារ:Tai Migration.svg|រូបភាពតូច|ផែនទីបង្ហាញការរស់នៅភូមិសាស្ត្រនៃ គ្រួសារភាសាតៃ-ក្រដៃ ។ ព្រួញតំណាងឱ្យគំរូទូទៅនៃការធ្វើចំណាកស្រុកនៃ កុលសម្ព័ន្ធនិយាយតៃ តាមដងទន្លេ និងឆ្លងកាត់ខាងក្រោម។]]
ប្រទេសថៃមានប្រវត្ដិសាស្រ្ដជាយូរមកហើយ ក្នុងសម័យអតីកាល ទឹកដីដែលជាប្រទេសថៃបច្ចុប្បន្នបានមានមនុស្សចូលមករស់នៅតាំងពីសម័យយុគថ្មរំលីង គឺប្រហែល ២០០០០ឆ្នាំមកហើយ។ ភូមិភាគនេះបានទទួលឥទ្ធិពលវប្បធម៌និងសាសនាពីឥណ្ឌា ចាប់តាំងពីអាណាចក្រហ្វូណន នៅកំឡុងគ្រិស្ដសតវត្សទី១ តែចំពោះរដ្ឋរបស់ជនជាតិថៃវិញ តាមតំណាលយោនកបានកត់ត្រាថា ការស្ថាបនាអាណាចក្រថៃដំបូងកើតឡើងក្នុងកំឡុងឆ្នាំគ.ស ៨៥៧ ។ នៅសតវត្សរ៍ទី៧ និងទី ៨ ក្នុងភាគអាគ្នេយ៍នៃប្រទេសចិន ជនជាតិតៃឬថៃ បានបង្កើតរដ្ឋខ្លួនឯងមួយឈ្មោះថា '''ណាមជីវ ឬ ណានចាវ''' ដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅខេត្តយូណាន ប្រទេសចិន បច្ចុប្បន្ន។ មុនដំបូងពួកសៀម ឬ ថៃចុះមកតាំងទីលំនៅនៅភាគកណ្ដាលនៃ[[ទន្លេព្រះចៅយ៉ា|ទន្លេមេណាម]](ទន្លេព្រះចៅយ៉ាបច្ចុប្បន្ន) ដែលចន្លោះរដ្ឋទ្វារវតី និង រដ្ឋហរិបុញ្ជយ ហើយបានបង្កើតជាបុរីនិងរដ្ឋតូចៗឋិតនៅក្រោមស្តេចត្រាញ់ ។ នៅសតវត្សរ៍ទី១២ គេក៏ប្រទះឃើញពាក្យស្យាម (Syam) និងរូបចម្លាក់ជនជាតិសៀមនៅលើជញ្ជាំងថ្មនៃប្រាសាទអង្គរវត្ត ព្រមទាំងមានសេចក្តីនាមថា '''ស្យាម''' រួចបញ្ជាក់ថាជាពួកព្រៃ តាមឯកសារសិលាចារឹករបស់ចាមបានកត់សំគាល់ថា ពីមុនជនជាតិសៀមឬថៃស្ថិតនៅក្នុងជួរកងទ័ពខ្មែរក្នុងឋានៈជាទាសករ ឬ ជាឈ្លើយសឹក។&lt;ref&gt;ដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅសិក្សាគោលថ្នាក់ទី១០ '''ការចុះខ្សោយនៅចុងសម័យអង្គរ''' ទំព័រទី១៦២&lt;/ref&gt; នៅដើមសតវត្សរ៍ទី១២ ពួកសៀមឬថៃ បានរំកិលខ្លួនពីតំបន់យូណានចុះមកទិសខាងត្បូងបន្តិចម្តងៗ ការធ្វើទេសន្តប្រវេសន៍នៃជនជាតិសៀមនេះបណ្តាលមកពីចម្បាំងរវាងពួកម៉ុងហ្គោល និងចិននៅភាគខាងជើង ។ &lt;ref&gt;ដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅសិក្សាគោលថ្នាក់ទី៨ '''២.ប្រវត្តិជនជាតិសៀម និងការបង្កើតរដ្ឋ''' ទំព័រទី១៣៨ និងទី១៣៩ &lt;/ref&gt; 

==== អាណាចក្រសុខោទ័យ ====
{{Main|អាណាចក្រសុខោទ័យ}}
[[ឯកសារ:4Y1A0508 Sukhothai (34384510751).jpg|រូបភាពតូច|វត្តស៊ីជុំ នៅ សុខោទ័យដែលធ្លាប់ជារាជធានីនៃនរគសុខោទ័យ]]
ក្រោយការដួលរលំនៃចក្រពត្ដិខ្មែរក្នុងកំឡុងគ្រិស្ដសតវត្សទី១៣ ធ្វើឱ្យកើតមានរដ្ឋតូចៗ ជាច្រើន មានជាអាទិ សៀម មន និងម៉ាឡេ។ ជនជាតិសៀមដែលបានចេញពីប្រទេសកំណើតខ្លួនមកតាំងលំនៅក្នុងអាណាចក្រខ្មែរត្រង់សុខោទ័យ បានធ្វើការបះបោរប្រឆាំងនឹងចៅហ្វាយខេត្តខ្មែរបន្ទាប់មកបានវាយយកខេត្តខ្មែរ ដោយបណ្តេញចៅហ្វាយខេត្តខ្មែរចេញរួចតាំងអាណាចក្រសុខោទ័យឡើង។&lt;ref&gt;ដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅសិក្សាគោលថ្នាក់ទី៨ '''២.ប្រវត្តិជនជាតិសៀម និងការបង្កើតរដ្ឋ''' ទំព័រ១៣៩&lt;/ref&gt; អ្នកប្រវត្ដិសាស្រ្ដថៃចាប់ផ្ដើមរាប់យកសម័យអាណាចក្រសុខោទ័យ ចាប់ពីឆ្នាំគ.ស ១២៣៨ ជាចំណុចចាប់ផ្ដើមនៃប្រវត្ដិសាស្រ្ដជាតិថៃ ដែលត្រូវនឹងសម័យរុងរឿងរបស់អាណាចក្រឡានណា និងអាណាចក្រឡានឆាង។ អាណាចក្រសុខោទ័យបានពង្រីកដែនដីបានយ៉ាងធំទូលាយក្នុងរជ្ជសម័យផឃុរាមកំហែងមហារាជ តែចាប់ផ្ដើមធ្លាក់ចុះអំណាចវិញក្រោយពេលដែលព្រះអង់ចូលទីវង្គត់។ ការគោរពព្រះពុទ្ធសាសនានិកាយថេរវាទបែបលង្កាវង្ស ធ្វើឱ្យអាណាចក្រសុខោទ័យចាប់ផ្ដើមមានការគ្រប់គ្រងបែបធម្មរាជា។  អាណាចក្រសុខោទ័យ គឺជានគរដំបូងរបស់ថៃ ដែលនៅតំបន់ជុំវិញទីក្រុងសុខោទ័យ ស្ថិតនៅភាគខាងជើងភាគកណ្តាលនៃ ប្រទេសថៃ ។ នគរនេះមានកំណើតប្រហែលពីឆ្នាំ ១២៣៨ រហូតដល់ឆ្នាំ ១៤៣៨ ហើយត្រូវបានគេដឹងជាទូទៅថាជា“ នគរថៃដំបូង” នៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រថៃនៅសតវត្សរ៍ទី ២០ ។ 

==== អាណាចក្រអយុធ្យា ធនបុរី និងដើមសម័យរតនកោសិន្ត្រ ====
{{Main|អាណាចក្រអយុធ្យា|អាណាចក្រធនបុរី|អាណាចក្ររតនកោសិន្ទ្រ៍}}
នៅឆ្នាំ ១២៨៥ ក្រោមការដឹកនាំរបស់ព្រះចៅរាមាកំហែងកងទ័ពសៀមបានចេញពីខេត្តសុខោទ័យមកវាយដណ្តើមយកឆ្នេរទន្លេមេណាមដែលជាទឹកដីនៃអាណាចក្រខ្មែរ ។ ឆ្នាំ១៣៥០ ទឹកដីនេះក្លាយជាទឹកដីសៀមមានព្រំប្រទល់ជាប់ហ្លួងព្រះបាងមកទល់លពបុរី(លវោ) ព្រះចៅរាមាធិបតីបានបញ្ជូលខេត្តខ្មែរមួយចំនួនជារបស់ខ្លួនហើយបានតាំងរាជធានីនៅក្រុងអយុធ្យា។&lt;ref&gt;ដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅសិក្សាគោលថ្នាក់ទី៨ '''៣. រដ្ឋអយុធ្យា និង អរិយធម៌ខ្មែរ''' ទំព័រទី១៣៩&lt;/ref&gt; ព្រះចៅអ៊ូថងទ្រង់បង្កើតអាណាចក្រអយុធ្យានៅក្នុងឆ្នាំគ.ស ១៣៥០ មានការគ្រប់គ្របបែបទេវរាជា ដែលប្រតិបត្ដិតាមមូលដ្ឋាននៃសាសនាព្រាហ្មណ៍ ការចូលទន្ទ្រានសុខោទ័យជាបន្ដបន្ទាប់ធ្វើឱ្យអាណាចក្រសុខោទ័យក្លាយជានគរចំណុះរបស់អាណាចក្រអយុធ្យា។ ក្រោយមក ក្នុងរជ្ជសម័យរបស់សម្ដេចព្រះបរមត្រៃលោកនាថ ទ្រង់បានធ្វើបដិវត្ដរបបគ្រប់គ្រងថ្មី ដែលប្រការខ្លះត្រូវបានប្រើរហូតមកដល់រជ្ជសម័យរបស់ព្រះបាទសម្ដេចព្រះជុនឡាចមក្លៅចៅយូហួ។ 

ការវាយគ្រប់គ្រងម៉ាឡាការបស់ពួកព័រទុយហ្ក្ាល់ក្នុងឆ្នាំគ.ស  ១៥១១ ត្រូវនឹងរជ្ជសម័យរបស់សម្ដេចព្រះរាមាធិបតីទី២ ធ្វើឱ្យអយុធ្យាចាប់ផ្ដើមមានទំនាក់ទំនងជាមួយពួកអឺរ៉ុប។ ក្នុងខណៈនោះដែររាជវង្សតងអ៊ូរបស់ភូមាចាប់ផ្ដើមមានអំណាចកាន់តែខ្លាំងឡើង រហូតមានការពង្រីកដែនដីមកដល់ក្រុងស្រីអយុធ្យា។ ក្នុងរជ្ជសម័យព្រះចៅតាបេងឆាក់វេទី និងព្រះចៅបុរេងណង មានការធ្វើសង្គ្រាមអូសបន្លាយរាប់សិបឆ្នាំ ធ្វើឱ្យអយុធ្យាក្លាយជានគរចំណុះរបស់អាណាចក្រតងអ៊ូក្នុងឆ្នាំគ.ស ១៥៦៩ ។ សម្ដេចព្រះនរេសួនមហារាជទ្រង់បានចំណាយពេល ១៥ ឆ្នាំដើម្បីដេញពួកភូមា និងពង្រឹងអំណាចរបស់អយុធ្យានៅតំបន់ទំនាបទន្លេមេណាមម្ដងទៀត។

ចាប់ពីពេលនោះមក ក្រុងស្រីអយុធ្យាបានក្លាយជាអាណាចក្ររុងរឿងដល់កម្រិតកំពូល ទំនាក់ទំនងអន្ដរជាតិរបស់អយុធ្យាមានការរីកចម្រើនណាស់ក្នុងរជ្ជសម័យសម្ដេចព្រះនរាយណ៍មហារាជ ដែលមានការចងសម្ព័ន្ធការទូតជាមួយបារាំង ដាណឺម៉ាក និងអង់គ្លេស។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ឥទ្ធិពលដែលកាន់តែកើនឡើងរបស់ជនបរទេសក្នុងក្រុងស្រីអយុធ្យាធ្វើឱ្យព្រះទេពរាជាប្រហារជីវិតខន់ស្ដេនទីន ហ្វលខន់ ទំនាស់ផ្ទៃក្នុងធ្វើឱ្យទំនាក់ទំនងរបស់អយុធ្យាជាមួយជនជាតិអឺរ៉ុបមានសភាពជូរចត់។

អាណាចក្រអយុធ្យាចាប់ផ្ដើមធ្លាក់ចុះអំណាចក្នុងកំឡុងគ្រិស្ដសតវត្សទី១៩ សង្គ្រាមជាមួយរាជវង្សខងបង(អាឡងព្យា) បានធ្វើឱ្យអយុធ្យាក្លាយជានគរចំណុះរបស់ភូមាជាលើកទី២ គឺក្នុងឆ្នាំគ.ស ១៧៦៧ ។​ ក្នុងឆ្នាំជាមួយគ្នាដែរ ព្រះចៅតាកស៊ិនបានប្រមូលកងទ័ពប្រយុទ្ធដើម្បីទាមទារឯករាជ្យ ហើយបានប្ដូររាជធានីមកឯក្រុងធនបុរី ដែលជារាជធានីរបស់ជនជាតិថៃ ក្នុងរយៈពេល ១៥ ឆ្នាំជាកំឡុងពេលនៃការធ្វើសង្គ្រាមនិងទាមទារឯករាជ្យជាតិ ព្រះបាទសម្ដេចព្រះពុទ្ធយ៉តហ្វាជុឡាលោក បឋមក្សត្រនៃរាជវង្សចក្រីបានស្ថាបនាក្រុងរតនកោសិន្ទ្រឡើងនៅថ្ងៃទី៦ មេសា ឆ្នាំគ.ស ១៧៨២ ។

ក្នុងកំឡុងដើមសម័យរតនកោសិន្ទ្រ ថៃបានប្រឈមនឹងការវាយលុកពីប្រទេសដទៃ ជាច្រើនលើកច្រើនគ្រារហូតដល់សម័យរជ្ជកាលទី៤ ។ ព្រះរាជនយោបាយរបស់ព្រះមហាក្សត្រក្នុងកំឡុងពេលនោះគឺ ការពារខ្លួនឯងពីមហាអំណាចអាណានិគម តែក៏មានការគាំទ្រឱ្យមានការដាក់ទុនពីបរទេស ការទទួលយកវិទ្យាសាស្រ្ដបច្ចេកទេសពីលោកខាងលិច និងការសិក្សាបែបទាន់សម័យដែរ។

===ការប្រឈមមុខជាមួយពួកបច្ចិមប្រទេស===

ក្នុងរជ្ជសម័យព្រះបាទសម្ដេចព្រះចមក្លៅចៅយូហួ សឺចន បៅរិង រាជទូតអង់គ្លេស បានចូលមកធ្វើសន្ធិសញ្ញាបៅរិង ដែលនាំឱ្យមានការធ្វើសន្ធិសញ្ញាជាមួយប្រទេសដទៃទៀត ក្នងលក្ខខណ្ឌស្រដៀងគ្នា ហើយក៏បាននាំមកនូវការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចក្នុងទីក្រុងបាងកកនិងពានិជ្ជកម្មអន្ដរជាតិ។

ក្រោយមក ការរុករានរបស់ចក្រពត្ដិនិយម ធ្វើឱ្យសៀមបាត់បង់ទឹកដីឱ្យទៅបារាំង និងអង់គ្លេស ក្នុងរជ្ជសម័យព្រះបាទសម្ដេចព្រះជុនឡាចមក្លៅចៅយូហួ តែថ្វីបើមានគំនាបយ៉ាងខ្លាំងពីប្រទេសមហាអំណាច ក៏សៀមអាចរក្សាខ្លួនមិនឱ្យធ្លាក់ក្រោយអាណានិគមរបស់ពួកអឺរ៉ុប តែត្រូវទទួលឥទ្ធិពលពីលោកខាងលិច រហូតធ្វើឱ្យមានការធ្វើបដិវត្ដសង្គមនិងវប្បធម៌នាពេលក្រោយមក និងរក្សាឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួនជារដ្ឋព្រំដែនរវាងមហាអំណាចអាណានិគមទាំងពីរ។

ព្រះបាទមកុដ្ឋក្លៅចៅយូហួទ្រង់មានព្រះរាជតម្រិះឱ្យប្រទេសសៀមចូលរួមក្នុងសង្គ្រាមលោកលើកទី១ ដោយចូលជាមួយបក្សសម្ព័ន្ធមិត្ដធ្វើឱ្យប្រទេសសៀមត្រូវបានទទួលស្គាល់ជាអន្ដរជាតិ នាំមកនូវការកែខៃសន្ធិសញ្ញាដែលមិនមានយុត្ដិធម៌ទាំងឡាយដើម្បីឱ្យជាតិមានអធិបតេយ្យពិតប្រាកដ តែទន្រាំនឹងទទួលបានជោគជ័យត្រូវចំណាយពេលរហូតដល់រជ្ជសម័យព្រះបាទសម្ដេចព្រះចៅយូហួអានន្ទមហិឌុល។

===ការផ្លាស់ប្ដូររបបគ្រប់គ្រង===
====សង្គ្រាមលោកលើកទី២ និងសង្គ្រាមត្រជាក់====
ថ្ងៃទី២៤ មិថុនា ឆ្នាំគ.ស១៩៣២ គណៈរាស្ដ្របានធ្វើបដិវត្ដផ្លាស់ប្ដូររបបគ្រប់គ្រងពីរាជាធិបតេយ្យផ្ដាច់ការមកជារបបប្រជាធិបតេយ្យ ធ្វើឱ្យគណៈរាស្រ្ដចូលមកមានឥទ្ធិពលលើនយោបាយក្នុងប្រទេស។ នៅរវាងសម័យសង្គ្រាមលោកលើកទី២ ប្រទេសថៃបានចុះឈ្មោះចូលធ្វើជាសម្ព័ន្ធមិត្ដយោធាជាមួយជប៉ុន ហើយប្រកាសសង្គ្រាមជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក និងអង់គ្លេស តែដោយសារប្រទេសខាងភាគីបក្សសម្ព័ន្ធមិត្ដទទួលស្គាល់ចលនាថៃសេរី ទើបប្រទេសថៃអាចរួចផុតពីស្ថានភាពជាប្រទេសអ្នកចាញ់សង្គ្រាម។

នៅក្នុងកំឡុងពេលនៃសង្គ្រាមត្រជាក់ ប្រទេសថៃបានដំណើរការនយោបាយជាសម្ព័ន្ធមិត្ដជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក ដោយមាននយោបាយក្នុងការទប់ស្កាត់ការរីករាលដាលនៃរបបកុម្មុយនីស្ដនៅក្នុងភូមិភាគ ហើយបញ្ជូនទាហានទៅចូលរួមច្បាំងក្នុងសង្គ្រាមកូរ៉េ និងសង្គ្រាមវៀតណាម ក្រោយមកប្រទេសថៃបានជួបនឹងបញ្ហាការរីករាលដាលនៃចរន្ដកុម្មុនីស្ដក្នុងប្រទេស តែក្រោយមកបក្សកុម្មុយនីស្ដនៃប្រទេសទេសថៃបានធ្លាក់ចុះអំណាចរហូតមិនអាចប្រតិបត្ដិការចលនានយោបាយរបស់ខ្លួនបានទៀត សង្គ្រាមជាមួយពួកកុម្មុនីស្ដត្រូវបានបញ្ចប់ទាំងស្រុងនៅក្នុងឆ្នាំគ.ស ១៩៨០។

=== ការវិវត្ដន៍នៃរបបប្រជាធិបតេយ្យ ===
ក្រោយពេលមានការប្ដូររបបគ្រប់គ្រង គ.ស ១៩៣២ ប្រទេសថៃនៅចាត់ទុកថា នៅក្រោមរបបយោធាផ្ដាច់ការអស់រយៈពេលជាច្រើនទសវត្ស។ ការបោះឆ្នោតក្នុងឆ្នាំគ.ស ១៩៧៣ ក្រោយហេតុការ ១៤ តុលា ជំរុញឱ្យមាននាយករដ្ឋមន្រ្ដីស៊ីវិលជាលើកដំបូង។ ក្នុងកំឡុងពេលនោះ ប្រទេសថៃជួបនឹងអស្ថេរភាពនយោបាយ ហើយមានការបន្ដអំណាចរដ្ឋបាលយោធាជាបន្ដបន្ទាប់ជាងដប់ដង តែទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ មានហេតុការណ៍ទាមទារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យសំខាន់ៗ ចំនួន ២ ដង គឺហេតុការណ៍ ៦ តុលា និងហេតុការណ៍ឧសភាទមិឡ ទើបធ្វើឱ្យលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅប្រទេសថៃមានស្ថេរភាពនិងកាន់តែល្អឡើង។

ក្នុងកំឡុងទសវត្សឆ្នាំ ១៩៩០ មានកើតវិបត្ដិហិរញ្ញវត្ថុអាស៊ី ឆ្នាំ ១៩៩៧ ធ្វើឱ្យថៃត្រូវខ្ចីលុយពីបរទេសយ៉ាងច្រើន។ លោកតាក់ស៊ីនស៊ីណាវ៉ាត្រាបានកាន់តំណែកនាយករដ្ឋមន្រ្ដីពីរអាណត្ដិជាប់ៗ គ្នា គាត់ជានាយករដ្ឋមន្រ្ដីដែលធ្វើឱ្យមានការឈ្លោះប្រកែកគ្នាច្រើនបំផុត ដោយបានដំណើរការនយោបាយសេដ្ឋកិច្ចហើយទទួលបានភាពជោគជ័យច្រើនយ៉ាង តែក៏ធ្លាក់ក្នុងបទចោទប្រកាន់ដ៏ធ្ងន់ធ្ងរដូចគ្នា។ ក្នុងកំឡុងពេលនេះឯងដែលធ្វើឱ្យកើតហេតុការណ៍នយោបាយឡើង ក្នុងឆ្នាំគ.ស ២០០៦ មានរដ្ឋប្រហារផ្ដួលរំលំរដ្ឋាភិបាលតាក់ស៊ីន។ ការបោះឆ្នោតជាសាកលក្នុងឆ្នាំគ.ស ២០០៧ ធ្វើឱ្យប្រទេសថៃត្រឡប់មករកបរិយាកាសប្រជាធិបតេយ្យដូចដើម។

វិបត្ដិនយោបាយនេះទាក់ទងនឹងក្រុមប្រជាជន ២ ក្រុមគឺ ក្រុមសម្ព័ន្ធមិត្ដប្រជាជនដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យ និងក្រុមចលនារួមប្រជាធិបតេយ្យប្រឆាំរបបផ្ដាច់ការថ្នាក់ជាតិ។ ក្រុមទី១ បាតុកម្មប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាលតាក់ស៊ីន ជារហូតមក រហូតដល់រដ្ឋាភិបាលលោកសាម៉ាក់ស៊ុនថារ៉ាវេត និងរដ្ឋាភិបាលលោកស៊ុមឆាយវង់សាវ៉ាត ដោយមានបាតុកម្មធំក្នុងកំឡុងឆ្នាំគ.ស ២០០៨ ។ ចំណែកក្រុមទី២ បាតុកម្មប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាលលោកអភិសិទ្ធិវេចាជីវ៉ា រវាងឆ្នាំគ.ស ២០០៩-២០១១ ដោយមានការធ្វើបាតុកម្ម មានការបាត់បង់ជីវិតមនុស្សដល់ទៅ ២ លើក ក្នុងឆ្នាំគ.ស ២០០៩ និង ២០១០​ ។ នៅទីបំផុតមានការបោះឆ្នោតជាសាកលម្ដងទៀតក្នុងឆ្នាំគ.ស ២០១១ លទ្ធផលគឺគណបក្សភឿថៃបានឈ្នះការបោះឆ្នោត និងជាអ្នកដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល។

==នយោបាយ==
{{Main|នយោបាយនៅថៃ}}
ពីដើមប្រទេសថៃមានការគ្រប់គ្រងតាមបែបរាជាធិបតេយ្យផ្ដាច់ការ តាំងពីសម័យអាណាចក្រអយុធ្យារហូតមក ថែមទាំងមានការគ្រប់គ្រងក្នុងលក្ខណៈអំណាចប្រមូលផ្ដុំ តាំងពីរជ្ជសម័យរបស់ព្រះបាទសម្ដេចព្រះជុនឡាចមក្លៅចៅយូហួ លុះដល់ថ្ងៃទី២៤ មិថុនា ១៩៣២ គណៈរាស្រ្ដបានធ្វើបដិវត្ដក្នុងរជ្ជសម័យព្រះបាទសម្ដេចព្រះប៉ុកក្លៅចៅយូហួ ហើយផ្លាស់ប្ដូររបបគ្រប់គ្រងមកជារបបប្រជាធិបតេយ្យរហូតដល់បច្ចុប្បន្ន។

បច្ចុប្បន្នប្រទេសថៃមានទម្រង់រដ្ឋជារាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងប្រើប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងបែបរបបប្រជាធិបតេយ្យបែបរដ្ឋសភា ឬដែលរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រថៃហៅជារួមថា របបប្រជាធិបតេយ្យដែលមានព្រះមហាក្សត្រទ្រង់ជាប្រមុខ។ រដ្ឋធម្មនុញ្ញច្បាប់បច្ចុប្បន្នគឺ រដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រថៃ ឆ្នាំគ.ស  ២០០៧ ដែលជាច្បាប់ទី១៨ ដែលកំណត់ទម្រង់អង្គការគ្រប់គ្រងអំណាចទាំង ៣ ផ្នែកដូចជា៖

*'''អំណាចនីតិបញ្ញាត្ដិ''' មានរដ្ឋសភាក្នុងប្រព័ន្ធសភា២ ដែលប្រកបដោយសភាតំណាងរាស្ដ្រ និងព្រឹទ្ធិសភា មានសមាជិករួមទាំងអស់ ៦៣០ រូប ជាអង្គការគ្រប់គ្រងអំណាច មានប្រធានសភាជាប្រមុខ។ សភាតំណាងរាស្ដ្រប្រកបដោយតំណាងរាស្រ្ដចំនួន ៥០០ រូប បានមកពីការបោះឆ្នោតបែបបែងចែកតំបន់ចំនួន ៣៧៥ រូប និងបានមកពីការជ្រើសតំាងចំនួន ១២៥ រូប នៅក្នុងតំណែងនៃអាណត្ដិ ៤ ឆ្នាំ។ ព្រឹទ្ធិសភាប្រកបដោយសមាជិកចំនួន ១៥០ រូប បានមកពីការបោះឆ្នោតមួយខេត្ដ ១រូប (រួមក្រុងបាងកកដែរ) និងបានមកពីការចាត់តាំង ៧៣ រូប ដោយមានគណៈកម្មការចាត់តាំងសមាជិកព្រឹទ្ធិសភា ៧ រូប នៅក្នុងអំណាចមួយអាណត្ដិ ៦ ឆ្នាំ ហើយមិនអាចធ្វើជាសមាជិកព្រឹទ្ធិសភាលើពី ១ អាណត្ដិបានឡើយ។
*'''អំណាចនីតិប្រតិបត្ដិ''' មាននាយករដ្ឋមន្រ្ដីដែលបានទទួលការតែងតាំងពីព្រះមហាក្សត្រតាមពាក្យក្រាបង្គំទូលរបស់ប្រធានរដ្ឋសភា និងគណៈរដ្ឋមន្រ្ដី ដែលព្រះមហាក្សត្រទ្រង់តែងតាំងតាមពាក្យក្រាបបង្គំទូលរបស់នាយករដ្ឋមន្រ្ដី ជាអង្គការគ្រប់គ្រងអំណាច នាយករដ្ឋមន្រ្ដីជាប្រមុខនៃអំណាច។ នាយករដ្ឋមន្ដ្រីកាន់អំណាចមួយអាណត្ដិ ៤ ឆ្នាំ តាមសភាតំណាងរាស្រ្ដ ហើយមិនអាចកាន់អំណាចជាប់គ្នាលើ ៨ ឆ្នាំបានទេ។ នាយករដ្ឋមន្រ្ដីមិនបានទទួលការជ្រើសតាំងដោយផ្ទាល់ពីប្រជាជន តែបានទទួលការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសពីសភាតំណាងរាស្រ្ដ។ គណៈរដ្ឋមន្រ្ដីប្រកបដោយនាយករដ្ឋមន្រ្ដី ១ រូប និងរដ្ឋមន្ដ្រីផ្សេងៗ ទៀតមិនលើស ៣៥ រូប។
*'''អំណាចតុលាការ''' មានប្រព័ន្ធសាលាក្ដី ដែលប្រកបដោយសាលាយុត្ដិធម៌ សាលារដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងសាលាគ្រប់គ្រង ជាអង្គការគ្រប់គ្រងអំណាច មានប្រធានសាលាដីកា ប្រធានសាលាធម្មនុញ្ញ និងប្រធានសាលាគ្រប់គ្រងកំពូល ជាប្រមុខក្នុងផ្នែករបស់ខ្លួន។

== សេដ្ឋកិច្ច==
{{Main|សេដ្ឋកិច្ចថៃ}}
ប្រទេសថៃមានសេដ្ឋកិច្ចបែបគួបផ្សំ​ មានប្រាក់ចំណូលមូលដ្ឋានមកពីឧស្សាហកម្ម ការនំាចេញទំនិញនិងសេវាកម្ម ទេសចរណ៍ សេវាកម្ម កសិកម្មនិងធនធានធម្មជាតិ។ ប្រទេសថៃជាប្រទេសដែលមានអត្រាការនាំចេញលំដាប់ទី២៤ នៃពិភពលោក និងមានអត្រាការនាំចូលលំដាប់ទី២៣ នៃពិភពលោក។ ផ្សារនាំចូលទំនិញថៃដែលសំខាន់ៗ មានដូចជា ជប៉ុន ចិន អាមេរិក ម៉ាលេស៊ី សហរដ្ឋអារ៉ាបអេមីរ៉េត សិង្ហបូរី តៃវ៉ាន់ កូរ៉េខាងត្បូង អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត និងឥណ្ឌូនេស៊ី។ ទិន្នន័យក្នុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០០៩ ប្រទេសថៃនាំចេញទំនិញមានតម្លៃជាង ៤០៦ ៩៩០ លានបាត ដោយទំនិញនាំចេញសំខាន់មានដូចជា គ្រឿងចក្រ ១៤១៤០១ លានបាត អាហារ ៥២៣៣២ លានបាត ទំនិញឧស្សាហកម្ម ៤៥៩៥៩ លានបាត និងមានអត្រាតម្លៃទំនិញនាំចូល ២៨៥៩៦៥ លានបាត ដោយទំនិញនាំចូលសំខាន់មានដូចជា គ្រឿងចក្រ ១១៣៤២១ លានបាត ប្រេងនិងឥន្ធនៈ ៥០៨២៤ លានបាត និងសារធាតុគីមី ៤២៣៧៦ លានបាត មានតម្លៃការធ្វើពានិជ្ជកម្មប្រាក់សុទ្ធ ១២១០២៥ លានបាត។

ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ កម្លំាងពលកម្មភាគច្រើនរបស់ថៃគឺនៅខាងវិស័យកសិកម្ម ដោយមានស្រូវជាផលិតផលសេដ្ឋកិច្ចមូលដ្ឋានដែលសំខាន់បំផុតនៅក្នុងប្រទេស ហើយអាចចាត់ទុកបានថាជាប្រទេសដែលនាំចេញផលិតផលស្រូវច្រើនជាងគេនៅលើពិភពលោក ដោយអត្រាកំណត់ការនាំចេញមាន​ ៣៦% ក្នុងពិភពលោក ប្រទេសថៃមានផ្ទៃដីសមស្របសម្រាប់ដាំដុះជាង ២៧.២៥%  ដែលក្នុងចំនួននេះមាន ៥០% ប្រើសម្រាប់ដំាស្រូវ។ ចំណែកផលិតផលកសិកម្មផ្សេងៗ មានដូចជា កៅស៊ូ បន្លែ និងផ្លែឈើផ្សេងៗ រួមទាំងមានការចិញ្ចឹមបសុសត្វ ដូចជា មាន់ សត្វទឹកទាំងត្រីទឹកសាប ត្រីទឹកប្រៃក្នុងទ្រុង ការធ្វើស្រែបង្កង ការចិញ្ចឹមខ្យង រួមទាំងការនេសាទសមុទ្រ។ ដោយសារប្រទេសថៃសម្បូរទៅដោយពូជរុក្ខជាតិសម្រាប់ធ្វើអាហារពេញមួយឆ្នាំ ទើបមានឈ្មោះថាជាទីកន្លែងផលិតអាហារដ៏សំខាន់នៃពិភពលោក និងជាប្រទេសនាំចេញអាហារសំខាន់លំដាប់ទី៥ លើពិភពលោក។

ប្រទេសថៃត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាប្រទេសឧស្សាហកម្មថ្មីនៃពិភពលោក ធ្លាប់មានអត្រាលូតលាស់ខ្ពស់បំផុតខាងសេដ្ឋកិច្ចនៅក្នុងចន្លោះឆ្នាំគ.ស ១៩៨៥-១៩៩៦(អត្រាកំណើនជាមធ្យម ៩.៤%ក្នុងមួយឆ្នាំ)។ ទៅជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ការលូតលាស់នេះបានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់តម្លៃប្រាក់បាតយ៉ាងគ្រោះថ្នាក់ ក្នុងឆ្នាំគ.ស ១៩៩៧ ដែលជាឆ្នាំកើតវិបត្ដិហិរញ្ញវត្ថុនៅអាស៊ី សេដ្ឋកិច្ចថៃធ្លាក់ចុះនៅសល់ត្រឹម ១.៩% លោកនាយករដ្ឋមន្រី្ដឆាវលីតយ៉ុងឆាយុត បានប្រកាសភាពអាសន្នតម្លៃប្រាក់បាត ដែលធ្វើឱ្យតម្លៃប្រាក់បាតធ្លាក់ចុះទៅដល់​ ៥៦បាតក្នុង ១ ដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិក។ មុនពេលដែលសេដ្ឋកិច្ចថៃចាប់ផ្ដើមងើបឡើងវិញម្ដងទៀតក្នុងឆ្នាំគ.ស ១៩៩៩ ក្រោយពេលនោះ នៅចន្លោះឆ្នាំគ.ស ២០០២-២០០៤ ក្រោមនយោបាយសេដ្ឋកិច្ចរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្រ្ដីតាក់ស៊ីនស៊ីណាវ៉ាត្រា សេដ្ឋកិច្ចថៃបានរីកលូតលាស់ឡើងវិញជាង ៥-៧% ក្នុងមួយឆ្នាំ និង ៤-៥% ក្នុងមួយឆ្នាំ នៅចន្លោះឆ្នាំគ.ស ២០០៥-២០០៧ វិបត្ដិនយោបាយប្រទេសថៃបានធ្វើឱ្យមានផលប៉ះពាល់ដល់អត្រាការលូតលាស់សេដ្ឋកិច្ចរបស់ថៃ។ វិបត្ដិសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក និងការខ្វះស្ថេរភាពនយោបាយនៅតែជាឧបសក្គរារាំងការលូតលាស់សេដ្ឋកិច្ចរបស់ថៃ។

===វិទ្យាសាស្រ្ដ និងបច្ចេកវិទ្យា===
មានការកំណត់ផែនការប្រើ​ និងអភិវឌ្ឍវិទ្យាសាស្រ្ដបច្ចេកទេស​ ចាប់តាំងពីមានផែនការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមថា្នក់ជាតិ រយៈកាលទី៥ (គ.ស ១៩៨២-១៩៨៦) មក តែក្នុងពេលនោះ នៅឃើញមានឧបសគ្គផែ្នកសមត្ថភាពក្នុងប្រទេសក្នុងផ្នែកវិទ្យាសាស្រ្ដបច្ចេកទេសមិនទាន់រឹងមាំ រហូតដល់ផែនការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចនិងសង្គមថ្នាក់ជាតិរយៈកាលទី៦ (គ.ស ១៩៨៧-១៩៩១) ទើបបានរៀបចំផែនការអភិវឌ្ឍវិទ្យាសាស្រ្ដបច្ចេកទេសឱ្យក្លាយជា ១ ភាគ ១០ នៃផែនការ ដើម្បីអភិវឌ្ឍកម្រិតសមត្ថភាពផ្នែកការផលិតនិងកែច្នែទំនិញ។  

ព្រះបាទសម្ដេចព្រះចមក្លៅចៅយូហួទ្រង់បានទទួលព្រះនាមថាជា “ព្រះបិតានៃវិទ្យាសាស្រ្ដជាតិថៃ” តាមរយៈការដែលទ្រង់បានគណនាដំណើរសូរ្យគ្រាសពេញវង្ស ១៨ សីហា ១៨៦៨ យ៉ាងស្ទាត់ជំនាញ។ ថ្ងៃទី១៤ មេសា ១៩៨២ រដ្ឋាភិបាលថៃបានកំណត់យកថ្ងៃទី១៨ សីហារៀងរាល់ឆ្នាំជាទិវាវិទ្យាសាស្រ្ដជាតិថៃ។

បច្ចុប្បន្នប្រទេសថៃបានចូលមករួមចំណែកក្នុងការអភិវឌ្ឍប្រទេសថៃកាន់តែច្រើនឡើង ជាពិសេសក្នុងរឿងវេជ្ជសាស្រ្ដ គមនាគមន៍ ការសិក្សា និងការទំនាក់ទំនង ធ្វើឱ្យវិទ្យាសាស្រ្ដបច្ចេកទេសនៅប្រទេសថៃមានការរីកចម្រើនយ៉ាងលឿន។

===ទំនាក់ទំនងអន្ដរជាតិ និងកិច្ចការយោធា===
បច្ចុប្បន្នប្រទេសថៃបានចូលមកមានឥទ្ធិពលកាន់តែខ្លាំងឡើងលើឆាកអន្ដរជាតិដោយបានចូលរួមចំណែកជាមួយអង្គការសហប្រជាជាតិនិងអង្គការក្នុងតំបន់។ ប្រទេសថៃជាសម្ព័ន្ធមិត្ដដ៏សំខាន់របស់អាមេរិក ហើយបានពង្រឹងទំនាក់ទំនងរវាងក្រុមប្រទេសសមាជិកអាស៊ាន ទាំងក្នុងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច ពានិជ្ជកម្ម ធនាគារ នយោបាយ និងផ្នែកវប្បធម៌។ ក្រៅពីនេះ ប្រទេសថៃបានធ្វើកិច្ចសហប្រតិបត្ដិការជាមួយអង្គការក្នុងតំបន់ មានដូចជា អង្គការស្ថេរភាពនិងកិច្ចសហប្រតិបត្ដិការនៅអឺរ៉ុប​ ក្រៅពីនេះ ប្រទេសថៃធ្លាប់បានបញ្ជូនទាហានទៅចូលរួមក្នុងកងកម្លាំងអន្ដរជាតិនៅទីម័រខាងកើត អាហ្កានីស្ថាន អ៊ីរ៉ាក់ ប៊ូរុនឌី និងបច្ចុប្បន្ននៅដាហ៊្វូប្រទេសស៊ូដង់ តែទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសថៃនឹងប្រទេសជិតខាងនៅមានលក្ខណៈទន់ខ្សោយនៅឡើយ។  

កងទ័ពថៃត្រូវបានបែងចែកចេញជា ៣ ប្រភេទ គឺ កងទ័ពជើងគោក កងទ័ពជើងទឹក និងកងទ័ពជើងអាកាស។ សព្វថ្ងៃនេះកងទ័ពថៃមានចំនួនសរុប ប្រមាណ ១០២៥៦៤០នាក់ និងមានកម្លាំងត្រៀមជាង ២០០០០០នាក់ ហើយមានកម្លាំងពាក់កណ្ដាលទាហានប្រចាំការប្រមាណ ១១៣៧០០នាក់ ។ ព្រះមហាក្សត្រថៃកាន់តំណែងជាអគ្គមេបញ្ជាការទ័ពដោយនីតិន័យ ដែលបច្ចុប្បន្នគឺព្រះបាទសម្ដេចព្រះបរមិន្រ្ទមហាភូមិពលអាឌុលយ៉ាដេត តែក្នុងកិច្ចប្រតិបត្ដិ កងទ័ពត្រូវនៅក្រោមការគ្រង់គ្រងរបស់ក្រសួងមហាផ្ទៃ មានរដ្ឋមន្រ្ដីក្រសួងមហាផ្ទៃជាមេបញ្ជាការ និងនៅក្រោមការបង្គាប់បញ្ជារបស់កងបញ្ជាការកងទ័ពថៃ មានមេបញ្ជាការរបស់កងទ័ពថៃជាមេបញ្ជាការ នៅឆ្នាំគ.ស ២០១០ ក្រសួងមហាផ្ទៃបានប្រើទឹកប្រាក់សរុប ១៥៤០៣២៤៧៨៦០០បាត សម្រាប់ចំណាយក្នុងវិស័យនេះ។        

រដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រថៃ បញ្ញាត្ដិថាកិច្ចការពារប្រទេសជាតួនាទីរបស់ប្រជាជនថៃគ្រប់រូប ជនជាតិថៃទាំងអស់មានតួនាទីបម្រើរាជការយោធា។ កងទ័ពនឹងប្រមូលកេណ្ឌបុរសដែលបានអាយុឈានចូល ២១ ឆ្នាំ ដោយអាស្រ័យតាមព្រះរាជបញ្ញាត្ដិ បម្រើរាជការយោធា គ.ស ១៩៥៤ ដោយនឹងត្រូវហៅមកពិនិត្យឈាម ឬចូលបម្រើកងប្រចាំការ។  

រយៈពេលធ្វើការហ្វឹកហាត់នៅចន្លោះពេលពី ៦ ខែទៅ ២ ឆ្នាំអាស្រ័យលើកម្រិតការសិក្សាវិទ្យាការទាហាន និងការស្ម័គ្រចូលធ្វើជាទាហានដោយបើអ្នកទទួលការពិនិត្យឈាមចប់ការសិក្សាមិនទាបជាងកម្រិតបរិញ្ញាបត្រ បើចាប់បានស្លាកពណ៌ក្រហម គឺត្រូវបម្រើរាជការ ១ ឆ្នំាពេញ បើស្ម័គ្រដោយមិនចាប់ស្លាក នឹងបម្រើរាជការត្រឹមតែ ៦ ខែ ជាដើម។ អ្នកដែលចាប់បានស្លាកពណ៌ខ្មៅ មិនបាច់ចូលបម្រើរាជការយោធា បើអ្នកសិក្សាវិទ្យាការទាហានបញ្ចប់ការសិក្សាថ្នាក់ឆ្នាំទី១ នឹងត្រូវបម្រើរាជការ ១ ឆ្នាំពេញ បើបញ្ចប់ការសិក្សាថ្នាក់ឆ្នាំទី២ នឹងត្រូវបម្រើរាជការ ៦ ខែ ហើយបើបញ្ចប់ការសិក្សាថ្នាក់ឆ្នំាទី៣-៥ មិនត្រូវបានបញ្ជូលក្នុងកងប្រចាំការ តែអាចហៅថាពលបាន ក្នុងឋានៈជាទាហានកងជំនួយប្រភេទ១។

ចុងក្រោយ ខាងគេហទំព័រ GlobalFirepower បានចាត់លំដាប់ថ្នាក់ភាពរឹងមាំរបស់កងទ័ពថៃនៅក្នុងលំដាប់ទី១៩ លើពិភពលោក។

== ប្រជាសាស្ត្រ==
{{Main|ប្រជាសាស្ត្រថៃ}}
ស្ថិតិចំនួនប្រជាជនថៃមានភាពខុសគ្នាអាស្រ័យលើប្រភព។ តាមការប្រមាណរបស់ CIA The World Factbook កាលពីឆ្នំាគ.ស២០១០ ប្រជាជនថៃទាំងអស់ក្នុងប្រទេសមានប្រមាណ ៦៦៤០៤៦៨៨នាក់ ប្រកបដោយថៃសៀម ៧៥% ថៃខ្សែស្រឡាយចិន ១៤% ថៃខ្សែស្រឡាយម៉ាឡាយូ ៣% ។ ប្រទេសថៃជួបនឹងបញ្ហាអត្រាកំណើតទាបជាងមាត្រដ្ឋាន ដោយក្នុងឆ្នាំគ.ស ២០០៨ អត្រាកំណើនរបស់ប្រជាជននៅត្រឹមកម្រិត ១.៥% ហើយមានទំនោរប្រុងនឹងធ្លាក់ចុះនៅត្រឹម ១.៤៥% ក្នុងឆ្នាំគ.ស ២០២៥។ មូលហេតុមកពីមានអត្រាការពន្យាកំណើតខ្ពស់ ៨១% ក្នុងឆ្នំាគ.ស ២០០៨ បើប្រៀបធៀបនឹងអត្រាមរណៈដែលធ្លាក់ចុះក្នុងសតវត្សកន្លងមក ធ្វើឱ្យប្រទេសថៃនឹងមានប្រជាជនជាមនុស្សចាស់កាន់តែច្រើនឡើងក្នុងពេលអនាគត។  

ប្រទេសថៃជាប្រទេសដែលមានភាពចម្រុះនៃជនជាតិ ដោយមានទាំងជនជាតិថៃ ថៃខ្សែស្រឡាយឡាវ ថៃខ្សែស្រឡាយមន ថៃខ្សែស្រឡាយខ្មែរ រួមទាំងជនជាតថៃខ្សែស្រឡាយចិន ថៃខ្សែស្រឡាយម៉ាឡាយូ ថៃខ្សែស្រឡាយជ្វា ជនជាតិចាម ជនជាតិវៀតណាម ជនជាតិភូមា និងជនជាតិថៃតំបន់ភ្នំជាតិពន្ធុផ្សេងៗ ដូចជា ការៀង លីស​ ម៉ុង កួយ ជាដើម។​ ក្នុងឆ្នាំkគ.ស ២០១០ តាមរយៈទិន្នន័យរបស់សភាជាតិ ប្រទេសថៃមានកម្លាំងពលកម្មបរទេសស្របច្បាប់ ១.៤លាននាក់ ដោយមានបន្ថែមទៀតស្មើដើមដែលនៅមិនទាន់បានចុះបញ្ជី។ តាមរយៈទិន្នន័យការភាសខ្លួនអន្ដរជាតិរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ បានបង្ហាញថា ក្នុងឆ្នាំគ.ស ២០០៥ ប្រទេសថៃមានជនភាសខ្លួនចូលមករស់នៅចំនួន ១.០៥លាននាក់ ស្មើនឹង១.៦% នៃចំនួនប្រជាជនសរុប។

ប្រទេសថៃមានការបែងចែកជនជាតិ និងជាតិពន្ធុកម្រិតទាបពេលប្រៀបធៀបនឹងប្រទេសជិតខាង មានការគាំទ្រនយោបាយឥស្សរៈភាពនៃជនជាតិនីមួយៗ អ្នកជំនាញការបស្ចឹមប្រទេសបានកត់ត្រាទុកថា​ ប្រទេសថៃជា “សង្គមដែលមានគ្រោងសាងធូររលុង”។

===សាសនា===
{{Main|សាសនានៅថៃ}}
តាមរយៈការធ្វើជំរឿនប្រជាជនក្នុងឆ្នាំគ.ស ២០១០ ប្រជាជនថៃជាពុទ្ធសាសនិកមាន ៩៣.៤% ដែលចាត់ទុកថាជាសាសនាប្រចាំជាតិរបស់ថៃដោយន័យប្រយោល ថ្វីបើថានៅមិនទាន់មាន​ការបញ្ញត្ដិក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រថៃនៅឡើយក៏ដោយ ទាំងអស់នេះចាត់ទុកបានថា ប្រទេសថៃមានអ្នកគោរពព្រះពុទ្ធសាសនាលំដាប់ខ្ពស់ដែរក្នុងពិភពលោក។

បន្ទាប់មកមានដូចជាសាសនាឥស្លាម មានអ្នកគោរពប្រមាណ​ ៥.២% ដែលភាគច្រើនអាស្រ័យនៅភូមិភាគខាងត្បូងផ្នែកខាងក្រោម ប្រជាជនក្នុងខេត្ដយ៉ាក់ឡា ប៉ាត់តានី ណារ៉ាធិវ៉ាត តំបន់ខ្លះនៃខេត្ដសុងក្លា និងខេត្ដឈុមផន ភាគច្រើនគោរពសាសនាឥស្លាម។ ក្រៅពីនេះនៅមានអ្នកគោរពសាសនាផ្សេងៗ ទៀត ដូចជា គ្រិស្ដ សិខ និងហិណ្ឌូ សរុបប្រមាណ ១.៤% ចំពោះសហគមន៍ជនជាតិជ្វីបវិញ មានប្រវត្ដិជាយូរមកហើយគឺតាំងពីគ្រិស្ដសតវត្សទី១៧ មកម្ល៉េះ។

===ភាសា===
{{Main|ភាសានៃថៃ}}
ប្រទេសថៃមានភាសាថៃជាភាសាផ្លូវការ និងជាភាសាសំខាន់ដែលប្រើសម្រាប់ទាក់ទងគ្នា សម្រាប់ការសិក្សា និងជាភាសានិយាយដែលប្រើជាទូទៅក្នុងប្រទេស ដោយប្រើអក្សរថៃជាទម្រង់មូលដ្ឋានក្នុងការសរសេរ ដែលប្រឌិតឡើងជាផ្លូវការនៅសម័យក្រុងសុខោទ័យដោយផឃុនរាមកំហែងមហារាជ។ ក្រៅអំពីភាសាថៃនៅភូមិភាគកណ្ដាល ភាសាថៃសំនៀងផ្សេងៗ នៅមានការប្រើសម្រាប់និយាយតាមភូមិភាគនីមួយៗ ដូចជា ភាសាថៃភូមិភាគខាងជើង ភាសាថៃភូមិភាគឥសាន និងភាសាថៃភូមិភាគខាងត្បូងជាដើម។

ក្រៅអំពីភាសាថៃ ក្នុងប្រទេសថៃនៅមានការប្រើភាសារបស់ក្រុមជនជាតិភាគតិច ដូចជា ភាសាចិនជាពិសេសសំនៀងតេជីវ ភាសាឡាវនៅភូមិភាគឥសានដែលជួនកាលគេហៅថាភាសាឡាវសំនៀងថៃ ភាសាម៉ាឡាយូប៉ាត់តានីនៅភូមិភាគខាងត្បូង។ ក្រៅពីនេះនៅមានភាសាផ្សេងៗ ទៀតដូចជា ភាសាកួយ ភាសាកាក់យ៉ាខាងកើត ភាសាផួន ភាសាថៃលឺ ភាសាថៃយ៉ៃ រួមទាំងភាសាដែលគេប្រើក្នុងជនជាតិតំបន់ភ្នំ ប្រកបដោយត្រកូលភាសាមន-ខ្មែរ ភាសាវៀតណាម និងភាសាឡាបរី ត្រកូលភាសាអូស្ដ្រូអាស៊ី ដូចជា ភាសាចាម ត្រកូលភាសាចិន-ទីបេ ដូចជា ភាសាម៉ុង ភាសាការៀង និងភាសាតៃផ្សេងៗ ដូចជាភាសាភូថៃ ភាសាសែក ជាដើម។

ភាសានិងអក្សរអង់គ្លេសមានបង្រៀនក្នុងសាលាចំណេះទូទៅនិងសាកលវិទ្យាល័យ តែចំនួនអ្នកដែលចេះភាសាអង់គ្លេសស្ទាត់ជំនាញក្នុងប្រទេសថៃនៅមានចំនួនតិចតួចណាស់ ហើយភាគច្រើននៅតាមតំបន់ទីក្រុង និងក្នុងគ្រួសារដែលមានការសិក្សាខ្ពស់តែប៉ុណ្ណោះ។ ក្នុងផ្នែកសមត្ថភាពនៃការប្រើភាសាអង់គ្លេស ប្រទេសថៃធ្លាប់នៅលំដាប់នាំមុខក្នុងឆ្នាំគ.ស ១៩៩៧ តែនៅពាក់កណ្ដាលឆ្នាំគ.ស ២០០៦ ថៃបែរជាដើរក្រោយប្រទេសឡាវនិងប្រទេសវៀតណាម។

===ការអប់រំ===
ការតម្រូវឱ្យប្រជាជនត្រូវទទួលការសិក្សាអប់រំនៅប្រទេសថៃមានតាំងពីឆ្នាំគ.ស ១៩២១ មកម្ល៉េះ។ រដ្ឋាភិបាលថៃត្រូវរៀបចំឱ្យមានការសិក្សាថ្នាក់មូលដ្ឋានដោយឥតគិតថ្លៃដល់ប្រជាជនក្នុងរយៈពេល ១២ ឆ្នាំ។ ចំណែកការសិក្សាបែបតម្រូវឱ្យប្រជាជនត្រូវទទួលការសិក្សាអប់រំនាពេលបច្ចុប្បន្នត្រូវបានកំណត់ត្រឹម ៩ ឆ្នាំ មានប្រព័ន្ធសាលារៀនដែលបានរៀបចំទុកមានចាប់តាំងពីកម្រិតមតេយ្យសិក្សា បឋមសិក្សា និងមធ្យមសិក្សាបឋមភូមិតាមលំដាប់ តែក្រោយពេលបញ្ចប់ការសិក្សាកម្រិតមធ្យមសិក្សាបឋមភូមិហើយអ្នកសិក្សាអាចជ្រើសរើសបានរវាងការសិក្សាបន្ដទៅមធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិ ឬជ្រើសរើសសិក្សាថ្នាក់មុខវិជ្ជាបច្ចេកទេស ឬអាចជ្រើសរើសសិក្សាបន្ដក្នុងស្ថាប័នទាហារ ឬប៉ូលីស។

ក្នុងការសិក្សាបន្ដថ្នាក់ឧត្ដមសិក្សានៅប្រទេសថៃ សិស្សក្នុងកម្រិតមធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិត្រូវឆ្លងកាត់ប្រព័ន្ធការទទួលបុគ្គលចូលសិក្សាបន្ដក្នុងកម្រិតឧត្ដមសិក្សា ដែលជាទូទៅត្រូវរៀនចប់ថ្នាក់ទី១២ ។ សាកលវិទ្យាល័យក្នុងប្រទេសថៃត្រូវបានទទួលស្គាល់ក្នុងកម្រិតសាកល មានដូចជា សាកលវិទ្យាល័យមហិឌុល និងសាកលវិទ្យាល័យជុឡាឡុងកន ដែលជាប់ជាសាកលវិទ្យាល័យល្អបំផុតនៅអាស៊ីពី QS Asian University Rankings 2011។

តែទោះជាយ៉ាងណា ក៏នៅមានការព្រួយបារម្ភលើកម្រិតបញ្ញារបស់យុវជនថៃ ដែលតាមរយៈការសិក្សារបស់កាសែតដឺណេសិនបានបញ្ចេញរបាយការណ៍ថា “ក្រមអនាម័យនិងក្រុមសុខភាពចិត្ដនឹងត្រូវទទួលអម្រែកលើសភាពឆ្លាតវៃដែលធ្លាក់ចុះ ក្រោយពេលបានរកឃើញថា កម្រិតបញ្ញាជាមធ្យមនៃក្រុមយុវជនមានទាបជាង ៨០” ។ វជរ ផនរណជេដ្ឋបានធ្វើសេចក្ដីរាយការក្នុងឆ្នាំគ.ស ២០០៦ ថា “អត្រាមធ្យមនៃកម្រិតបញ្ញារបស់ក្មេងថៃនៅរវាងពី ៨៧-៨៨ ដែលស្ថិតនៅក្នុងកម្រិត “ទាបជាងស្ដង់ដា”  បើប្រៀបធៀបនឹងកម្រិតសាកល។ បញ្ហានៃការសិក្សាក្នុងប្រទេសថៃឃើញថា មានការនាំយកនូវវិទ្យាសាស្រ្ដបច្ចេកទេសមកប្រើក្នុងការរៀននិងបង្រៀននៅមានកំណត់។

== វប្បធម៌ ==
{{Main|វប្បធម៌ថៃ}}
វប្បធម៌ថៃបានទទួលឥទ្ធិពលនៃវប្បធម៌ឥណ្ឌា ចិន ខ្មែរនិងដែនដីផ្នែកខ្លះនៃអាស៊ីអាគ្នេយ៍យ៉ាងខ្លាំង។ ពុទ្ធសាសនានិកាយថេរវាទ ដែលជាសាសនាដែលមានគេគោរពច្រើនបំផុតនៅប្រទេសថៃ ឈរនៅលើមូលដ្ឋានអត្ដសញ្ញាណនិងជំនឿរបស់ជនជាតិថៃសម័យថ្មី ធ្វើឱ្យព្រះពុទ្ធសាសនានៅប្រទេសថៃមានការអភិវឌ្ឍតាមកាលវេលា ដែលរួមទៅដល់ការរួមយកជំនឿក្នុងស្រុកដែលមកពីសាសនាហិណ្ឌូ ការគោរពខ្មោច និងការគោរពបូជាបុព្វបុរស។ ចំណែកឯពួកមុស្លីមភាគច្រើនរស់នៅភាគខាងត្បូងនៃប្រទេសថៃ រួមទាំងជនជាតិចិនឯនាយសមុទ្រដែលចូកមកមានការរួមចំណែកសំខាន់នៅក្នុងសង្គមថៃ ជាពិសេសក្នុងតំបន់ទីក្រុងបាងកកនិងតំបន់ជិតខាង ដែលមានការសម្របខ្លួនចូលជាមួយសង្គមថៃបានយ៉ាងល្អ ធ្វើឱ្យក្រុមជនជាតិចិនបានមានតំណែកក្នុងអំណាចខាងសេដ្ឋកិច្ចនិងនយោបាយ។

វប្បធម៌ថៃមានលក្ខណៈស្រដៀងនឹងវប្បធម៌អាស៊ី ពោលគឺ មានការគោរពបុព្វបុរស ដែលជាការប្រតិបត្ដិតៗ គ្នាជាយូរមកហើយ។ ជនជាតិថៃតែងមានភាពជាម្ចាស់ផ្ទះនិងក្ដីករុណាយ៉ាងល្អ តែក៏មានអារម្មណ៍ក្នុងការបែងចែកវណ្ណៈយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដែរ។ ភាពចាស់ទុំជាផ្នត់គំនិតសំខាន់ម្យ៉ាងក្នុងវប្បធម៌ថៃ មនុស្សចាស់ត្រូវគ្រប់គ្រងមើលថែគ្រួសាររបស់ខ្លួនតាមទំនៀម ហើយប្អូនត្រូវចេះស្ដាប់បង្គាប់បង។

ការរាក់ទាក់តាមប្រពៃណីថៃគឺ ការសំពះ។ អ្នកអាយុតិចតែងតែជាអ្នករាក់ទាក់អ្នកអាយុច្រើនមុន ពេលជួបគ្នា ហើយមនុស្សចាស់សោតក៏នឹងរាក់ទាក់ត្រឡប់ទៅវិញក្នុងលក្ខណៈស្រដៀងៗ គ្នា។ ឋានៈនិងតំណែងក្នុងសង្គមក៏ជាផ្នែកមួយនៃការសម្រេចថាអ្នកណាគួរសំពះអ្នកណាមុន។ ការសំពះចាត់ទុកជាការផ្ដល់សេចក្ដីគោរពនិងការរាប់អាចចំពោះនរណាម្នាក់។

===សិល្បៈ===
សិល្បៈគំនូរថៃ ជាលក្ខណៈឧត្ដមគតិ ជារូបដែលមាន ២ ករណី ដោយនាំយកវត្ថុនៅជិតទុកខាងក្រោមនៃរូប វត្ថុនៅឆ្ងាយទុកនៅខាងលើរូប ប្រើពណ៌បែបឯករង្គ គឺ​ ប្រើច្រើនពណ៌ តែមានពណ៌លេចធ្លោតែមួយ។

បដិមាកម្មថៃ កាលពីដើមជាងថៃធ្វើរូបបដិមាចំពោះតែវត្ថុសក្ដិសិទ្ធិ ដូចជា ព្រះពុទ្ធរូប ទេវរូប ដោយមានត្រកូលជាងផ្សេងៗ រាប់ចាប់តាំងពីសម័យសុខោទ័យហៅថា ត្រកូលជាងឈៀងសែន ត្រកូលជាងសុខោទ័យ អយុធ្យា និងរតនកោសិន្រ្ទ ដោយប្រើមាសសំរិទ្ធជាវត្ថុសំខាន់ក្នុងការធ្វើរូបបដិមា មុខដំបូងគេឆ្លាក់ដោយក្រមួនឃ្មុំ តុបតែងឱ្យល្អ រួចយកទៅចាក់ពុម្ពលោហៈ បើធៀបនឹងបដិមាធ្វើពីថ្មនៅយុគសម័យមុន បដិមាកម្មសំរិទ្ធមានលក្ខណៈស្រស់ស្អាតជាង។

ស្ថាបត្យកម្មថៃ មានបង្ហាញឱ្យឃើញនៅសម័យក្រោយ មកពីស្នាដៃស្ថាបត្យកម្មភាគច្រើនងាយខូចទ្រុឌទ្រោម ជាពិសេសសំណង់ធ្វើអំពីឈើ ពុំឃើញមានស្លាកស្នាមនៅសម័យបុរាណទេ។ ស្ថាបត្យកម្មថៃបង្ហាញឱ្យឃើញតាមរយៈផ្ទះថៃ វត្ដ វិហារ និងប្រាសាទរាជវាំង ដែលសុទ្ធតែសាងសង់ឡើងឱ្យសមស្របតាមលក្ខណៈអាកាសធាតុ និងការប្រើប្រាស់ជាក់ស្ដែង។
 
==ភូមិសាស្ត្រ==
===ចង្វាត (ខេត្ត)===
{{ដើមចំបង|ចង្វាតនៃថៃ}}[[ឯកសារ:Thailand adm location map.svg|ធ្វេង|រូបភាពតូច|351x351ភីកសែល|ផែនទីខេត្តនៃប្រទេសថៃ]]
ប្រទេសថៃមាន ៧៥ ខេត្ត​ដែលគេហៅនៅភាសាថៃ ចាំងវ៉ាត់(จังหวัด) (សណ្ដាន​នៃ​ពាក្យ​នេះ មាន​ពាក្យ « ចង្វាត » ដែល​ខ្មែរ​ប្រើប្រាស់​ជា​ធម្មតា​នៅ​សម័យ​មុន​អង្គរ និង​អង្គរ សំរាប់​សំគាល់​សីមា ព្រំ​ប្រទល់ ឬ​ខ្សែ​ក្រវ៉ាត់​នៃ​ព្រំ​ប្រទល់​ដែន ដែល​ជា​កម្មសិទ្ធិ ឬ​ទឹក​ដី​ចំណុះ​របស់​ស្ថាប័ន​ណា​មួយ ឬ​មន្រ្តី​ណា​ម្នាក់ ។ ពាក្យ​នេះ យើង​ឈប់​ប្រើប្រាស់​នៅ​ក្នុង​ភាសា​យើង​ទៅ​ហើយ ប៉ុន្តែ​សៀម​បាន​ខ្ចី​យក​ទៅ​ប្រើ​រហូត​ដល់​សព្វ​ថ្ងៃ ដែល​មាន​ន័យ​សំគាល់ ដែនដី​រដ្ឋបាល​ថ្នាក់ « ខេត្ត » ។) &lt;ref&gt;សិលា​ចារឹក​ថ្មី ka 17 នៅ​ប្រាសាទ​អំពិល ខេត្ត ឧត្ដរមានជ័យ&lt;/ref&gt;(จังหวัด) និងមានដែ ពីរទីក្រុងដែលជា ស្វ័យយន្តៈ [[ទីក្រុងបាងកក]]​ និង [[ទីក្រុងផាត់ថាយ៉ា]]។

ចង្វាតចែកទៅ [[ស្រុក]] (អាំភើ) និងស្រុកចែកទៅជា ឃុំ/អនុស្រុក (ដាំប៊ូន[តំបន់]) ។​ នៅឆ្នាំ២០០៦មាន ៨៧៧​សង្កាត់ (อำเภอ) និង ៥០ខេត្ត (ស្មើសង្កាត់ក្នុងខណ្ឌខ្មែរ) ទៀត នៅទីក្រុងបង់កក (เขต, ខេត្ត)។ មានដែ [[មាតុធានីរបស់បង់កក]] គឺជាតំបន់ជុំវិញទីក្រុងបង់កក​ ។
[[ឯកសារ:Thailand location relief map.svg|រូបភាពតូច|390x390ភីកសែល|សណ្ឋានដីប្រទេសថៃ]]

==== ភាគកណ្ដាល ====
# [[ខេត្តអាងទង]]
# [[បាងកក|ទីក្រុងបាងកក]]​ (ក្រុងទេពមហានគរ)
# [[ខេត្តពិចិត្រ]] (ខេត្តវិចិត្រ)
# [[ខេត្តជ័យនាថ]]
# [[ខេត្តកញ្ចនបុរី|ខេត្តកាណចាណាបុរី]]
# [[ខេត្តលពបុរី]] (លពបុរី)
# [[ខេត្តនគរនាយក]]
# [[ខេត្តនគរបឋម]]
# [[ខេត្តនន្ទបុរី]]
# [[ខេត្តបទុមធានី]]
# [[ខេត្តពេជ្របូរណ៍]]
# [[ខេត្តអយុធ្យា]]
# [[ខេត្តរាជបុរី]]
# [[ខេត្តសមុទ្រប្រាការ]]
# [[ខេត្តសមុទ្រសាគរ]]
# [[ខេត្តសមុទ្រសង្គ្រាម]]
# [[ខេត្តស្រះបុរី]]
# [[ខេត្តសិង្ហបុរី]]
# [[ខេត្តសុពណ៌បុរី]] (សុវណ្ណបុរី)
# [[ខេត្តកំពែងពេជ្រ]]
#[[ខេត្តឧទ័យធានី]]
[[ឯកសារ:Grand Palace Chakri Mahaprasad.jpg|right|thumb|200px|[[ព្រះបរមមហារាជវាំង]] [[បាងកក]]]]
[[ឯកសារ:Bangkok skytrain sunset.jpg|right|thumb|200px|ទេសភាពទីក្រុងបាងកក នាពេលរាត្រី]]
[[ឯកសារ:Wat Pho, Bangkok, Tailandia, 2013-08-22, DD 02.jpg|រូបភាពតូច|300x300ភីកសែល|[[វត្តព្រះជេតុពនវិមលមង្គលារាម]]  ([[Wat Pho]]) [[ប្រទេសថៃ|បាងកក]] [[ប្រទេសថៃ]]]]
[[ឯកសារ:วัดพระศรีรัตนศาสดาราม วัดพระแก้ว กรุงเทพมหานคร - Wat Phra Kaew, Temple of Emerald Buddha, Bangkok, Thailand.jpg|រូបភាពតូច|200x200ភីកសែល|[[វត្តព្រះកែវ]] នៅទីក្រុង[[បាងកក]]]]
[[ឯកសារ:Wat Suthat, Bangkok.jpg|right|thumb|200px|[[វត្ត សូថាត់]] Wat Suthat បាងកក]]
[[ឯកសារ:Democracy Monument Bangkok 001.JPG|right|thumb|200px|[[វិមានប្រជាធិបតេយ្យ]]]]

==== ភាគខាងកើត ====
# [[ខេត្តស្ទឹងជ្រៅ]] (ឆ្ជើងទ្រៅ)
# [[ខេត្តច័ន្ទបុរី|ខេត្តចន្ទបុរី]]
# [[ខេត្តធនបុរី]] (ជលបុរី)
# [[ខេត្តប្រាចិនបុរី]]
# [[ខេត្តរយ៉ង]]
# [[ខេត្តស្រះកែវ]]
# [[ខេត្តត្រាច|ខេត្តត្រាត]]

==== ភាគខាងជើង ====
# [[ខេត្តឈៀងម៉ៃ]]
# [[ខេត្តឈៀងរ៉ាយ]]
# [[ខេត្តកំពែងពេជ្រ]] (កំផែងពេជ្រ)
# [[ខេត្តលំប៉ាង]]
# [[ខេត្តលំពូន]]
# [[ខេត្តម៉ែហងសន]]
# [[ខេត្តនគរសួគ៌]]
# [[ខេត្តណាន]]
# [[ខេត្តព្យៅ]]
# [[ខេត្តពេជ្របុរី]]
# [[ខេត្តពិស្ណុលោក]] (វិស្ណុលោក)
# [[ខេត្តព្រែ]]
# [[ខេត្តសុខោទ័យ]]
# [[ខេត្តតាក]]
# [[ខេត្តឧត្តរឌិត្ថ]]

==== ភាគឦសាន ====

# [[ខេត្តអំណាចច្រើន]]
# [[ខេត្តជ័យភូមិ]]
# [[ខេត្តកាលសិន្ធុ]]
# [[ខេត្តខនកែន]]
# [[ខេត្តលើយ]]
# [[ខេត្តមហាសារខាម]]
# [[ខេត្តមុក្តាហារ]]
# [[ខេត្តនគរភ្នំ]]
# [[ខេត្តនគររាជ|ខេត្តនគររាជសីមា]]
# ខេត្តហ្នងបួលំភូ
# [[ខេត្តហ្នងគាយ]]
# [[ខេត្តរយឯត]]
# [[ខេត្តសកលនគរ]]
# [[ខេត្តស៊ីសាកេត]]
# [[ខេត្តសុរិន្ទ្រ]] 
# [[ខេត្តឧប្បលរាជធានី]]
# [[ខេត្តឧត្តរធានី]]
# [[ខេត្តយសោធរ]]
# [[ខេត្តបឹងកាល]]

==== ភាគខាងត្បូង ====
# [[ខេត្តជុម្ពរ]]
# [[ខេត្តក្របី]]
# [[ខេត្តនគរស្រីធម្មរាជ]]
# [[ខេត្តនរាធិវាស]]
# [[ខេត្តប៉ាត់តានី|ខេត្តប៉័ត្តានី]] (ប៉ាត់តានី, ប៉័ត្តាណី)
# [[ខេត្តផាំងង៉ា]]
# [[ខេត្តព័ទ្ទលុង]] 
# [[ខេត្តភូកេត]]
# [[ខេត្តរនង]]
# [[ខេត្តស្តូល]]
# [[ខេត្តសង្ខលា|ខេត្តសងខ្លា]]
# [[ខេត្តសុរាស្ត្រធានី]]
# [[ខេត្តត្រាំង]]
# [[ខេត្តយលា]]

{| class=&quot;infobox&quot; style=&quot;text-align:center; width:97%; margin-right:10px; font-size:90%&quot;

{{Largest cities|country=ថៃ|div_15=ខេត្តបទុមធានី{{!}}បទុមធានី|pop_10=120,045|city_11=ព័ទ្យា{{!}}ទីក្រុងផាត់ថាយ៉ា|div_11=ខេត្តជលបុរី{{!}}ជលបុរី|pop_11=117,371|city_12=នគរស្រីធម្មរាជ{{!}}ទេសបាលនគរនគរស្រីធម្មរាជ|div_12=ខេត្តនគរស្រីធម្មរាជ{{!}}នគរស្រីធម្មរាជ|pop_12=104,948|city_13=នគរសួគ៌{{!}}ទេសបាលនគរនគរសួគ៌|div_13=ខេត្តនគរសួគ៌{{!}}នគរសួគ៌|pop_13=84,122|city_14=ឡែមឆ្បាំង{{!}}ទេសបាលនគរឡែមឆ្បាំង|div_14=ខេត្តជលបុរី{{!}}ជលបុរី|pop_14=82,960|city_15=រង្សិត{{!}}ទេសបាលនគររង្សិត|pop_15=81,084|city_10=ខនកែន{{!}}ទេសបាលនគរខនកែន|city_16=ភូកេត{{!}}ទេសបាលនគរភូកេត|div_16=ខេត្តភូកេត{{!}}ភូកេត|pop_16=78,923|city_17=នគរបឋម{{!}}ទេសបាលនគរនគរបឋម|div_17=ខេត្តនគរបឋម{{!}}នគរបឋម|pop_17=77,651|city_18=ឧប្បលរាជធានី{{!}}ទេសបាលនគរឧប្បលរាជធានី|div_18=ខេត្តឧប្បលរាជធានី{{!}}ឧប្បលរាជធានី|pop_18=77,306|city_19=ឈៀងរ៉ាយ{{!}}ទេសបាលនគរឈៀងរ៉ាយ|div_19=ខេត្តឈៀងរ៉ាយ{{!}}ឈៀងរ៉ាយ|pop_19=74,226|city_20=ពិស្ណុលោក{{!}}ទេសបាលនគរពិស្ណុលោក|div_20=ខេត្តពិស្ណុលោក{{!}}ពិស្ណុលោក|div_10=ខេត្តខនកែន{{!}}ខនកែន|pop_9=130,114|kind=ធំ|city_4=រហាតយ៉ៃ{{!}}ទេសបាលនគរហាតយ៉ៃ|stat_ref={{citation needed|date=November 2021}}|div_name=ខេត្ត|city_1=បាងកក (អង្គការរដ្ឋាភិបាលក្នុងតំបន់){{!}}បាងកក|div_1=បាងកក|pop_1=5,686,646|img_1=View from Baiyoke Sky Hotel, Bangkok (7053110333) cropped.jpg|city_2=នន្ទបុរី{{!}}ទេសបាលនគរនន្ទបុរី|div_2=ខេត្តនន្ទបុរី{{!}}នន្ទបុរី|pop_2=255,793|img_2=Nonthaburi - Bangbuathong.jpg|city_3=ប៉ាកក្រេត{{!}}ទេសបាលនគរប៉ាកក្រេត|div_3=ខេត្តនន្ទបុរី{{!}}នន្ទបុរី|pop_3=189,258|img_3=Sunset at pakkred - panoramio.jpg|div_4=ខេត្តសង្ខលា{{!}}សង្ខលា|div_9=ខេត្តសុរាស្ត្រធានី{{!}}សុរាស្ត្រធានី|city_7=ឧត្តរធានី{{!}}ទេសបាលនគរឧត្តរធានី|city_9=សុរាស្ត្រធានី{{!}}ទេសបាលនគរសុរាស្ត្រធានី|pop_8=131,091|div_8=ខេត្តឈៀងម៉ៃ{{!}}ឈៀងម៉ៃ|city_8=ឈៀងម៉ៃ{{!}}ទេសបាលនគរឈៀងម៉ៃ|pop_7=131,192|div_7=ខេត្តឧត្តរធានី{{!}}ឧត្តរធានី|pop_6=131,286|pop_4=159,627|div_6=ខេត្តនគររាជសីមា{{!}}នគររាជសីមា|city_6=នគររាជសីមា{{!}}ទេសបាលនគរនគររាជសីមា|pop_5=132,172|div_5=ខេត្តជលបុរី{{!}}ជលបុរី|city_5=ចៅព្រះយាសុរស័ក្តិ{{!}}ទេសបាលនគរចៅព្រះយាសុរស័ក្តិ|img_4=Skyline of Hat Yai City, June 2012 by.jpg|pop_20=68,898}}
&lt;noinclude&gt;

== សូមមើលផងដែរ ==
* [[ភាសាថៃ]]
* [[ប្រវត្តិសាស្ត្រថៃ]]

== ឯកសារយោង ==
{{reflist}}
== តំណភ្ជាប់ក្រៅ ==
* [http://en.wikivoyage.org/wiki/Thailand Wikivoyage - Thailand] {{en icon}}
* [http://www2.tat.co.th/ Tourism Authority of Thailand] {{th icon}}

{{Commons&amp;cat|Thailand|Thailand|ថៃ}}

{{Geographic location
|Centre={{THA}}
|North={{MYA}} {{LAO}}
|Northeast={{LAO}}
|East={{LAO}}&lt;br&gt;{{CAM}}
|Southeast=[[ឈូងសមុទ្រថៃ]]
|South= {{MAS}}
|Southwest=[[សមុទ្រអង់ដាម៉ង់]]
|West={{MYA}}
|Northwest={{MYA}}
}}

{{ASEAN}}
{{ប្រទេសនៅទ្វីបអាស៊ី}}
{{ប្រទេសនិយាយភាសាម៉ាឡេ}}

[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ថៃ| ]]
[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ព្រះរាជាណាចក្រ]]
[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ប្រទេសនៅអាស៊ី]]
[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ប្រទេសឧស្សាហកម្មថ្មី]]
[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:រដ្ឋសមាជិកនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ]]
[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍]]
[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:រដ្ឋសមាជិកអាស៊ាន]]</text>
      <sha1>djupworxpzrdhf8c2x6s2s5h6dt5ub6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>282585</id>
      <parentid>282584</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T14:41:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chhen Pisey</username>
        <id>32423</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="105024" xml:space="preserve">{{ប្រអប់ព័ត៌មាន ប្រទេស
| latm                   = 45
| latNS                  = N
| longd                  = 100
| longm                  = 29
| longEW                 = E
| languages_type         = [[អក្សរផ្លូវការ]]
| languages2_type        = 
| leader_name2           = {{nowrap|[[ប្រយុទ្ធ ច័ន្ទ្រ៍ឱជា]]}}
| leader_name3           = 
| leader_name4           = 
| leader_name5           = 
| leader_name6           = 
| leader_name7           = 
| leader_name8           = 
| leader_name9           = 
| FR_total_population_estimate_year = 
| FR_foot                = 
| FR_total_population_estimate = 
| FR_total_population_estimate_rank = 
| FR_metropole_population_estimate_rank = 
| conventional_long_name = ព្រះរាជាណាចក្រថៃ
| native_name            = {{nobold|ราชอาณาจักรไทย ([[ភាសាថៃ]])&lt;br/&gt;''រ៉ាឆាអាក់ណាចាក់ថៃ''}}
| image_flag             = Flag of Thailand.svg
| flag_type              = [[ទង់ជាតិថៃ|ទង់ជាតិ]]
| image_coat             = Emblem of Thailand.svg
| common_name            = ថៃ
| symbol_type            = [[ត្រាផែនដី]]
| national_motto         =
| national_anthem        = ''[[ភ្លេងជាតិថៃ]]''&lt;br/&gt;''ភ្លេងជាតិថៃ (ជាគ្រឿងភ្លេង)''&lt;br/&gt;&lt;center&gt;[[File:Thai National Anthem - US Navy Band.ogg]]&lt;/center&gt;
| royal_anthem           = ''[[សរសើរព្រះបារមី]]''&lt;br/&gt;''ព្រះរាជភ្លេង (ជាគ្រឿងភ្លេង)''&lt;br/&gt;&lt;center&gt;[[File:Thai Royal Anthem - US Navy Band.ogg]]&lt;/center&gt;
| image_map              = Thailand on the globe (Southeast Asia centered).svg
| image_map_caption      = ទីតាំងប្រទេសថៃ (ក្រហម) នៅលើភូគោល
| capital_type           = រាជធានី
| capital                = [[បាងកក]]
| coordinates            = {{Coord|13|45|N|100|29|E|type:city}}
| largest_city           = capital
| latd                   = 13
| official_languages     = [[ភាសាថៃ|ថៃ]]&lt;ref name=CIA&gt;[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/th.html Thailand] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150703193043/https://www.cia.gov/Library/publications/the-world-factbook/geos/th.html |date=3 July 2015 }}, ''The World Factbook''.&lt;/ref&gt;&lt;!--Thai is the official language. English is a non-official secondary language.--&gt;
| languages              = [[អក្សរថៃ]]
| ethnic_groups          = {{unbulleted list
  | ៨៦% [[ជនជាតិថៃ|ថៃ]]&lt;br /&gt;{{nowrap|&amp;nbsp;–៣៩% [[ជនជាតិថៃ|សៀមកណ្តាល]]}}&lt;br /&gt;{{nowrap|&amp;nbsp;–២៨% [[ជនជាតិឦសាន|ឦសាន]]}}&lt;br /&gt;{{nowrap|&amp;nbsp;–១០% [[ជនជាតិសៀមខាងជើង|ឃុនមឿង]]}} &lt;br /&gt;{{nowrap|&amp;nbsp;–9% [[ជនជាតិថៃ|សៀមខាងត្បូង]]}} &lt;br /&gt;{{nowrap|៣% [[ខ្មែរលើ|ខ្មែរ]]}} &lt;br /&gt;{{nowrap|២% [[ជនជាតិថៃម៉ាឡេ|ម៉ាឡេ]]}}
  | ៩% [[ក្រុមជនជាតិនៅថៃ|ក្រុមជនជាតិចំនួន ៦៨ ក្រុមទៀត]]
 }}
| ethnic_groups_ref      = &lt;ref name=&quot;Springer&quot;&gt;{{cite journal |url=https://www.researchgate.net/publication/330368922 |author1=John Draper |author2=Joel Sawat Selway |title=A New Dataset on Horizontal Structural Ethnic Inequalities in Thailand in Order to Address Sustainable Development Goal 10 |journal=Social Indicators Research |page=284 |volume=141 |issue=4 |date=January 2019 |doi=10.1007/s11205-019-02065-4 |access-date=18 កញ្ញា 2021}}&lt;/ref&gt;
| ethnic_groups_year     = ២០១៩
| religion_year          = ២០១៨
| religion               = {{plainlist|
* ៩៣.៥% [[ព្រះពុទ្ធសាសនា​នៅ​ថៃ|ព្រះពុទ្ធសាសនា]]&lt;ref&gt;Article 67:&lt;br /&gt;&quot;The State should support and protect Buddhism.
In supporting and protecting Buddhism, [...] the State should promote and support education and dissemination of dharmic principles of Theravada Buddhism [...], and shall have measures and mechanisms to prevent Buddhism from being undermined in any form. The State should also encourage Buddhists to participate in implementing such measures or mechanisms.&quot;{{cite web|title=Constitution of the Kingdom of Thailand |url=http://www.constitutionnet.org/sites/default/files/2017-05/CONSTITUTION%2BOF%2BTHE%2BKINGDOM%2BOF%2BTHAILAND%2B%28B.E.%2B2560%2B%282017%29%29.pdf |website=constitutionnet.org|access-date=17 កុម្ភៈ 2022}}&lt;/ref&gt;
* ៥.៤% [[ឥស្លាមសាសនានៅថៃ|ឥស្លាមសាសនា]] 
* ១.១៣% [[គ្រិស្តសាសនានៅថៃ|គ្រិស្តសាសនា]] 
* ០.០២% [[ហិណ្ឌូសាសនានៅថៃ|ហិណ្ឌូសាសនា]] 
* ០.០០៣% គ្មានជំនឿសាសនា
}}
| religion_ref           = &lt;ref name=&quot;auto&quot;&gt;{{cite web |url=http://statbbi.nso.go.th/nso/nso_center/project/table/files/S-soc-health/2561/000/00_S-soc-health_2561_000_000000_00100.xls |title=Population by religion, region and area, 2018 |publisher=NSO |access-date=17 កុម្ភៈ 2022 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20210424172255/http://statbbi.nso.go.th/nso/nso_center/project/table/files/S-soc-health/2561/000/00_S-soc-health_2561_000_000000_00100.xls |archive-date=24 មេសា 2021 }}&lt;/ref&gt;
| government_type        = [[រាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ|រាជាធិបតេយ្យ​អាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ]][[សភាតំណាងរាស្ត្រ]]​[[រដ្ឋឯកភូត|ឯកភូត]]
| leader_title1          = [[បញ្ជីព្រះមហាក្សត្រថៃ|ព្រះមហាក្សត្រ]]
| leader_name1           = [[វជិរាលង្ករណ|ព្រះបាទសម្ដេចព្រះវជិរក្លៅចៅយ៉ូហួ]]&lt;br/&gt;(រាមាទី១០)
| leader_title2          = [[នាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃ|នាយករដ្ឋមន្ត្រី]]
| legislature            = [[រដ្ឋសភាថៃ|រដ្ឋសភា]]
| upper_house            = [[វុឌ្ឍិសភាថៃ|វុឌ្ឍិសភា]]
| lower_house            = {{nowrap|[[សភាតំណាងរាស្ត្រ (ថៃ)|សភាតំណាងរាស្ត្រ]]}}
| established_event2     = [[អាណាចក្រសុខោទ័យ]]
| sovereignty_type       = [[ប្រវត្តិសាស្ត្រសៀម|និម្មិតកម្ម]]
| established_event3     = [[អាណាចក្រអយុធ្យា]]
| established_date2      = ១២៣៨–១៤៤៨
| established_event4     = [[អាណាចក្រធនបុរី]]
| established_date3      = ១៣៥១–១៧៦៧
| established_event5     = [[អាណាចក្ររតនកោសិន្ទ្រ៍|សម័យក្រុងបាងកក]]
| established_date4      = ១៧៦៨–១៧៨២
| established_event6     = {{nowrap|[[បដិវត្តន៍សៀមឆ្នាំ១៩៣២|រាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ]]}}
| established_date5      = ៦ មេសា ១៧៨២
| established_date6      = ២៤ មិថុនា ១៩៣២
| area_km2               = ៥១៣,១២០
| area_size              = 1 E7
| area_rank              = ទី៥០
| percent_water          = {{nowrap|០.៤ (២,២៣០ គម{{smallsup|២}})}}
| population_estimate    = {{IncreaseNeutral}} ៦៩,៩៥០,៨៥០&lt;ref name=&quot;macro&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.macrotrends.net/countries/THA/thailand/population|title = Thailand Population 1950-2021}}&lt;/ref&gt;
| population_census      = ៦៤,៧៨៥,៩០៩&lt;ref&gt;(ជាភាសាថៃ National Statistics Office, [http://popcensus.nso.go.th/doc/8-thailand%20census.doc &quot;100th anniversary of population censuses in Thailand: Population and housing census 2010: 11th census of Thailand&quot;] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20120712002347/http://popcensus.nso.go.th/doc/8-thailand%20census.doc |date=12 July 2012}}. popcensus.nso.go.th.&lt;/ref&gt;
| population_estimate_year = ២០២១
| population_estimate_rank = ទី២០
| population_census_year = ២០១០
| population_density_km2 = ១៣២.១
| population_density_rank = ទី៨៨
| GDP_PPP                = {{increase}} ១.៤២៨ ទ្រីលានដុល្លារ&lt;ref name=imf2&gt;{{cite web|url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2021/October/weo-report?c=578,&amp;s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&amp;sy=2021&amp;ey=2022&amp;ssm=0&amp;scsm=1&amp;scc=0&amp;ssd=1&amp;ssc=0&amp;sic=0&amp;sort=country&amp;ds=.&amp;br=1|publisher=[[មូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ]]|access-date=17 កុម្ភៈ 2022}}&lt;/ref&gt;
| GDP_PPP_year           = ២០២២
| GDP_PPP_rank           = ទី២២
| GDP_PPP_per_capita     = {{increase}} ២០,៣៧៨ ដុល្លារ&lt;ref name=imf2/&gt;
| GDP_PPP_per_capita_rank = ទី៦៩
| GDP_nominal            = {{increase}} ៥៨៥.៥៨៦ ពាន់លានដុល្លារ&lt;ref name=imf2/&gt;
| GDP_nominal_year       = ២០២២
| GDP_nominal_rank       = ទី២៥
| GDP_nominal_per_capita = ៨,៣៥៦ ដុល្លារ&lt;ref name=imf2/&gt;
| GDP_nominal_per_capita_rank = ទី៨០
| Gini                   = ៣៤.៩ &lt;!--number only--&gt;
| Gini_year              = ២០១៩
| Gini_change            = decrease&lt;!--increase/decrease/steady--&gt;
| Gini_ref               = &lt;ref name=&quot;wb-gini&quot;&gt;{{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=ធនាគារពិភពលោក |access-date=17 កុម្ភៈ 2022}}&lt;/ref&gt;
| Gini_rank              = 
| HDI                    = ០.៧៧៧ &lt;!--number only--&gt;
| HDI_year               = ២០១៩
| HDI_change             = increase &lt;!--increase/decrease/steady--&gt;
| HDI_ref                = &lt;ref name=&quot;UNHDR&quot;&gt;{{cite web|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|title=Human Development Report 2020|publisher=[[កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍សហប្រជាជាតិ]]|date=15 December 2020|access-date=17 កុម្ភៈ 2022}}&lt;/ref&gt;
| HDI_rank               = ទី៧៩
| currency               = [[បាត]] (฿)
| currency_code          = THB
| time_zone              = 
| utc_offset             = +៧
| utc_offset_DST         = &lt;!-- +N, where N is number of hours --&gt;
| DST_note               = 
| time_zone_DST          = 
| drives_on              = ឆ្វេង
| calling_code           = [[លេខទូរស័ព្ទនៅថៃ|+៦៦]]
| cctld                  = {{unbulleted list |[[.th]] |[[.ไทย]]}}
| area_magnitude         = 1 E11
| itu_prefix             = HS, E2
}}
{{contains Thai text|compact=yes}}

'''ប្រទេសថៃ''' មានឈ្មោះជាផ្លូវការថា '''ព្រះរាជាណាចក្រថៃ''' ([[ភាសាថៃ|ថៃ]]:ราชอาณาจักรไทย) ជាប្រទេសដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុង[[ឧបទ្វីបឥណ្ឌូចិន]]នៃភូមិភាគ[[អាស៊ីអាគ្នេយ៍]]។ ប្រទេសនេះមានព្រំដែនខាងកើតជាប់នឹងប្រទេស[[ឡាវ|ប្រទេសឡាវ]] និងប្រទេស[[កម្ពុជា]] ខាងត្បូងជាប់ប្រទេស[[ម៉ាឡេស៊ី]] និង[[ឈូងសមុទ្រថៃ]] ខាងលិចជាប់នឹងប្រទេស[[ភូមា]] និង[[សមុទ្រអង់ដាម៉ង់]] ហើយមាន[[ទន្លេមេគង្គ]]ធ្វើជាព្រំដែលក្នុងតំបន់ខ្លះ គ្រប់គ្រងដោយរបបប្រជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ នឹងមានមជ្ឈមណ្ឌលគ្រប់គ្រងរាជការផែនដីនៅក្រុង[[បាងកក]] និងមាន[[ចង្វាតនៃថៃ|ការបែងចែករដ្ឋបាលភូមិភាគចែកជា ៧៧ ខេត្ដ]]។

ប្រទេសថៃជាប់លំដាប់[[បញ្ជីរាយប្រទេសតាមក្រឡាផ្ទៃសរុប|ទី ៥០ ខាងផ្ទៃដី]]ដោយមានក្រឡាផ្ទៃសរុប ៥១៣,១១៥ គម&lt;sup&gt;២&lt;/sup&gt; និងមាន[[បញ្ជីប្រទេសតាមចំនួនប្រជាជន|ប្រជាជនច្រើនលំដាប់ទី ២០ នៃពិភពលោក]]គឺមានប្រមាណ ៦៧ លាននាក់។ ថៃជាប្រទេសឧស្សាហកម្មថ្មី មានប្រាក់ចំណូលមូលដ្ឋានបានមកពីវិស័យឧស្សាហកម្មនិងសេវាកម្ម។ ថៃមានទីកន្លែងទេសចរណ៍ល្បីៗ ដូចជា ផាត់តាយ៉ា ភូកេត ក្រុងបាងកក និងឈៀងម៉ៃ ដែលបង្កើនប្រាក់ចំណូលឱ្យដល់ប្រទេសជាតិ។ ដូចគ្នានឹងការនាំចេញដែលមានដែលជាផ្នែកសំខាន់ក្នុងការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច មានតម្លៃ ៣៣៤,០២៦ លាន[[ដុល្លារអាមេរិក|ដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិក]] តាមការប៉ានប្រមាណនៅឆ្នាំ២០១០ សេដ្ឋកិច្ចថៃជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ទី ៣០ ក្នុងពិភពលោក។

[[ជនជាតិតៃ]]បានមកធ្វើចំណាកស្រុកពីភាគនិរតីប្រទេសចិនមកកាន់ទឹកដីប្រទេសថៃបច្ចុប្បន្ននៅអំឡុងសតវត្សទី១១។ អ្នកប្រវត្ដិសាស្រ្ដចាត់ទុកថា អាណាចក្រសុខោទ័យជាចំណុចចាប់ផ្ដើមនៃប្រវត្ដិសាស្រ្ដថៃដែលក្រោយមកបានធ្លាក់ក្រោយឥទ្ធិពលនៃអាណាចក្រអយុធ្យាដែលមានអំណាចជាង និងមានការទាក់ទងជាមួយជាតិបស្ចិមប្រទេស តែត្រូវបានធ្លាក់ចុះដុនដាបមួយរយៈដោយសារការពង្រីកអំណាចរបស់ភូមាចាប់តាំងពីឆ្នាំ ១៥១១ មុននឹងងើបឡើងវិញម្ដងទៀត​។ ពេលសម្ដេចព្រះចៅក្រុងធនបុរីទ្រង់ស្ថាបនា[[អាណាចក្រធនបុរី]] ហេតុការណ៍ច្របូកច្របល់នៅសម័យចុងអាណាចក្របាននាំប្រទេសថៃចូលដល់យុគសម័យរបស់[[រាជវង្សចក្រី]]នៃ[[អាណាចក្ររតនកោសិន្ទ្រ៍|ក្រុងរតនកោសិន្រ្ទ]]។

នៅក្នុងអំឡុងដើមសម័យក្រុងរតនកោសិន្ទ្រ ប្រទេសថៃរងការវាយលុកពីប្រទេសជិតខាង តែក្រោយរជ្ជសម័យព្រះបាទសម្ដេចព្រះចមក្លៅចៅយូហួ ជនជាតិអឺរ៉ុបចាប់ផ្ដើមមានឥទ្ធិពលលើភូមិភាគនេះយ៉ាងខ្លាំង ដែលនាំទៅរកការធ្វើសន្ធិសញ្ញាជាច្រើន និងការបាត់បង់ទឹកដីក្នុងផ្នែកខ្លះ ធ្វើឱ្យថៃអាចចៀសផុតពីអាណានិគមកិច្ចពីសំណាក់ប្រទេសអឺរ៉ុបបាន។ ក្រោយមកក្នុងអំឡុងសង្គ្រាមលោកលើកទី១ ថៃបានចូលរួបជាមួយបក្សសម្ព័ន្ធមិត្ត ហើយក្នុងឆ្នាំ ១៩៣២ មានការធ្វើបដិវត្តប្ដូរពីរបបរាជានិយមផ្ដាច់ការមកជារបបប្រជាធិបតេយ្យ។ ថៃបានចូលរួមខាងបក្សសម្ព័ន្ធត្រីភាគីនៅក្នុង[[សង្គ្រាមលោកលើកទី២]]។ រហូតដល់អំឡុង[[សង្គ្រាមត្រជាក់]] ថៃបានចងសម្ព័ន្ធនយោបាយជាមួយអាមេរិក។ ពួកទាហានចូលមកមានឥទ្ធិពលក្នុងកិច្ចការនយោបាយថៃយ៉ាងខ្លាំងក្រោយបដិវត្ដថៃរាប់សិបឆ្នាំ ទាំងក្នុងពេលដែលមានរដ្ឋបាលស៊ីវិល និងចូលទៅរកសម័យលោកសេរីក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន។

==និរុត្តិសាស្ត្រ==
ពាក្យថា សៀម ជាពាក្យដែលបរទេសប្រើសម្រាប់ហៅអាណាចក្រអយុធ្យា ក្នុងកំឡុងឆ្នាំគ.ស ១៤៥៧ កាលពីដើមប្រទេសថៃខ្លួនឯងក៏ធ្លាប់ប្រើពាក្យថា សៀម រាប់តាំងពីរជ្ជកាលសម័យរបស់ព្រះបាទសម្ដេចព្រះចមក្លាវចៅយូហួមក ដោយប្រាកដឃើញមានការប្រើឈ្មោះច្បាស់លាស់ក្នុងឆ្នាំគ.ស ១៨៥៦ តែជនជាតិថៃមិនធ្លាប់ហៅខ្លួនឯងថា “សៀម” ឬ “ជនជាតិសៀម”  ដូចពួកបរទេស ឬតាមឈ្មោះជាផ្លូវការក្នុងសម័យនោះឡើយ។ ចំណែកពាក្យថា “ជនជាតិថៃ” វិញ កំណត់ហេតុរបស់ឡាឡូបែបានកត់ត្រាទុកយ៉ាងច្បាស់ថា អ្នកស្រុកអយុធ្យាបានហៅខ្លួនឯងដូច្នេះមកជាយូរហើយ។

ក្រោយមកនៅថ្ងៃទី២៤ មិថុនា ១៩៣៩ តាមប្រកាសរដ្ឋនិយម ច្បាប់ទី១ នៅសម័យរដ្ឋបាលលោកវិបុលសង្គ្រាម(ដែលប្រកាសឱ្យប្រើកាលពីថ្ងៃទី២៤ មិថុនា ១៩៣៩) បានប្ដូរឈ្មោះប្រទេស និងសញ្ជាតិ​ពី “សៀម” មកជា “ថៃ” ដែលលោកវិបុលសង្គ្រាមមានចេតនាចង់បង្ហាញថាដែនដីនេះជារបស់ជនជាតិថៃ ពុំមែនជារបស់ជនជាតិណាផ្សេង តាមលទ្ធិជាតិនិយមក្នុងពេលនោះ ដោយមួយកំឡុងពេលក្រោយមកបានប្ដូរមកជា “សៀម” នៅឆ្នាំគ.ស  ១៩៤៥ តែក៏មានការប្ដូរមកជាថៃម្ដងទៀតក្នុងឆ្នាំគ.ស ១៩៤៨ ដែលជាកំឡុងពេលដែលលោកវិបុលសង្គ្រាមធ្វើជានាយករដ្ឋមន្រ្ដី។ ការប្ដូរឈ្មោះលើកនេះនៅមានការប្ដូរពី “Siam” ក្នុងភាសាអង់គ្លេសនិងភាសាបារាំង មកជា “Thaïlande” ក្នុងភាសាបារាំង និង “Thailand” ក្នុងភាសាអង់គ្លេសរហូតដល់បច្ចុប្បន្ន។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយឈ្មោះសៀម នៅមានគេស្គាល់ជាទូទៅទាំងក្នុងនិងក្រៅប្រទេស។           

== ប្រវត្ដិសាស្ដ្រ ==
{{Main|ប្រវត្តិសាស្ត្រថៃ}}
====​​​សម័យបុរេប្រវត្ដិ====
[[ឯកសារ:Tai Migration.svg|រូបភាពតូច|ផែនទីបង្ហាញការរស់នៅភូមិសាស្ត្រនៃ គ្រួសារភាសាតៃ-ក្រដៃ ។ ព្រួញតំណាងឱ្យគំរូទូទៅនៃការធ្វើចំណាកស្រុកនៃ កុលសម្ព័ន្ធនិយាយតៃ តាមដងទន្លេ និងឆ្លងកាត់ខាងក្រោម។]]
ប្រទេសថៃមានប្រវត្ដិសាស្រ្ដជាយូរមកហើយ ក្នុងសម័យអតីកាល ទឹកដីដែលជាប្រទេសថៃបច្ចុប្បន្នបានមានមនុស្សចូលមករស់នៅតាំងពីសម័យយុគថ្មរំលីង គឺប្រហែល ២០០០០ឆ្នាំមកហើយ។ ភូមិភាគនេះបានទទួលឥទ្ធិពលវប្បធម៌និងសាសនាពីឥណ្ឌា ចាប់តាំងពីអាណាចក្រហ្វូណន នៅកំឡុងគ្រិស្ដសតវត្សទី១ តែចំពោះរដ្ឋរបស់ជនជាតិថៃវិញ តាមតំណាលយោនកបានកត់ត្រាថា ការស្ថាបនាអាណាចក្រថៃដំបូងកើតឡើងក្នុងកំឡុងឆ្នាំគ.ស ៨៥៧ ។ នៅសតវត្សរ៍ទី៧ និងទី ៨ ក្នុងភាគអាគ្នេយ៍នៃប្រទេសចិន ជនជាតិតៃឬថៃ បានបង្កើតរដ្ឋខ្លួនឯងមួយឈ្មោះថា '''ណាមជីវ ឬ ណានចាវ''' ដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅខេត្តយូណាន ប្រទេសចិន បច្ចុប្បន្ន។ មុនដំបូងពួកសៀម ឬ ថៃចុះមកតាំងទីលំនៅនៅភាគកណ្ដាលនៃ[[ទន្លេព្រះចៅយ៉ា|ទន្លេមេណាម]](ទន្លេព្រះចៅយ៉ាបច្ចុប្បន្ន) ដែលចន្លោះរដ្ឋទ្វារវតី និង រដ្ឋហរិបុញ្ជយ ហើយបានបង្កើតជាបុរីនិងរដ្ឋតូចៗឋិតនៅក្រោមស្តេចត្រាញ់ ។ នៅសតវត្សរ៍ទី១២ គេក៏ប្រទះឃើញពាក្យស្យាម (Syam) និងរូបចម្លាក់ជនជាតិសៀមនៅលើជញ្ជាំងថ្មនៃប្រាសាទអង្គរវត្ត ព្រមទាំងមានសេចក្តីនាមថា '''ស្យាម''' រួចបញ្ជាក់ថាជាពួកព្រៃ តាមឯកសារសិលាចារឹករបស់ចាមបានកត់សំគាល់ថា ពីមុនជនជាតិសៀមឬថៃស្ថិតនៅក្នុងជួរកងទ័ពខ្មែរក្នុងឋានៈជាទាសករ ឬ ជាឈ្លើយសឹក។&lt;ref&gt;ដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅសិក្សាគោលថ្នាក់ទី១០ '''ការចុះខ្សោយនៅចុងសម័យអង្គរ''' ទំព័រទី១៦២&lt;/ref&gt; នៅដើមសតវត្សរ៍ទី១២ ពួកសៀមឬថៃ បានរំកិលខ្លួនពីតំបន់យូណានចុះមកទិសខាងត្បូងបន្តិចម្តងៗ ការធ្វើទេសន្តប្រវេសន៍នៃជនជាតិសៀមនេះបណ្តាលមកពីចម្បាំងរវាងពួកម៉ុងហ្គោល និងចិននៅភាគខាងជើង ។ &lt;ref&gt;ដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅសិក្សាគោលថ្នាក់ទី៨ '''២.ប្រវត្តិជនជាតិសៀម និងការបង្កើតរដ្ឋ''' ទំព័រទី១៣៨ និងទី១៣៩ &lt;/ref&gt; 

==== អាណាចក្រសុខោទ័យ ====
{{Main|អាណាចក្រសុខោទ័យ}}
[[ឯកសារ:4Y1A0508 Sukhothai (34384510751).jpg|រូបភាពតូច|វត្តស៊ីជុំ នៅ សុខោទ័យដែលធ្លាប់ជារាជធានីនៃនរគសុខោទ័យ]]
ក្រោយការដួលរលំនៃចក្រពត្ដិខ្មែរក្នុងកំឡុងគ្រិស្ដសតវត្សទី១៣ ធ្វើឱ្យកើតមានរដ្ឋតូចៗ ជាច្រើន មានជាអាទិ សៀម មន និងម៉ាឡេ។ ជនជាតិសៀមដែលបានចេញពីប្រទេសកំណើតខ្លួនមកតាំងលំនៅក្នុងអាណាចក្រខ្មែរត្រង់សុខោទ័យ បានធ្វើការបះបោរប្រឆាំងនឹងចៅហ្វាយខេត្តខ្មែរបន្ទាប់មកបានវាយយកខេត្តខ្មែរ ដោយបណ្តេញចៅហ្វាយខេត្តខ្មែរចេញរួចតាំងអាណាចក្រសុខោទ័យឡើង។&lt;ref&gt;ដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅសិក្សាគោលថ្នាក់ទី៨ '''២.ប្រវត្តិជនជាតិសៀម និងការបង្កើតរដ្ឋ''' ទំព័រ១៣៩&lt;/ref&gt; អ្នកប្រវត្ដិសាស្រ្ដថៃចាប់ផ្ដើមរាប់យកសម័យអាណាចក្រសុខោទ័យ ចាប់ពីឆ្នាំគ.ស ១២៣៨ ជាចំណុចចាប់ផ្ដើមនៃប្រវត្ដិសាស្រ្ដជាតិថៃ ដែលត្រូវនឹងសម័យរុងរឿងរបស់អាណាចក្រឡានណា និងអាណាចក្រឡានឆាង។ អាណាចក្រសុខោទ័យបានពង្រីកដែនដីបានយ៉ាងធំទូលាយក្នុងរជ្ជសម័យផឃុរាមកំហែងមហារាជ តែចាប់ផ្ដើមធ្លាក់ចុះអំណាចវិញក្រោយពេលដែលព្រះអង់ចូលទីវង្គត់។ ការគោរពព្រះពុទ្ធសាសនានិកាយថេរវាទបែបលង្កាវង្ស ធ្វើឱ្យអាណាចក្រសុខោទ័យចាប់ផ្ដើមមានការគ្រប់គ្រងបែបធម្មរាជា។  អាណាចក្រសុខោទ័យ គឺជានគរដំបូងរបស់ថៃ ដែលនៅតំបន់ជុំវិញទីក្រុងសុខោទ័យ ស្ថិតនៅភាគខាងជើងភាគកណ្តាលនៃ ប្រទេសថៃ ។ នគរនេះមានកំណើតប្រហែលពីឆ្នាំ ១២៣៨ រហូតដល់ឆ្នាំ ១៤៣៨ ហើយត្រូវបានគេដឹងជាទូទៅថាជា“ នគរថៃដំបូង” នៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រថៃនៅសតវត្សរ៍ទី ២០ ។ 

==== អាណាចក្រអយុធ្យា ធនបុរី និងដើមសម័យរតនកោសិន្ត្រ ====
{{Main|អាណាចក្រអយុធ្យា|អាណាចក្រធនបុរី|អាណាចក្ររតនកោសិន្ទ្រ៍}}
[[ឯកសារ:Fra Mauro World Map detail South East Asian mainland.jpg|រូបភាពតូច|អយុធ្យាបង្ហាញនៅក្នុង[[ផែនទីផ្វ្រាម៉ាវរ៉ូ]]នៃពិភពលោក (រ.១៤៥០) ស្ថិតក្រោមឈ្មោះថា &quot;Scierno&quot; យកចេញពីភាសាពែរ្ស &quot;Shahr-I-Naw&quot; មានន័យថា &quot;ទីក្រុងថ្មី&quot;]]
នៅឆ្នាំ ១២៨៥ ក្រោមការដឹកនាំរបស់ព្រះចៅរាមាកំហែងកងទ័ពសៀមបានចេញពីខេត្តសុខោទ័យមកវាយដណ្តើមយកឆ្នេរទន្លេមេណាមដែលជាទឹកដីនៃអាណាចក្រខ្មែរ ។ ឆ្នាំ១៣៥០ ទឹកដីនេះក្លាយជាទឹកដីសៀមមានព្រំប្រទល់ជាប់ហ្លួងព្រះបាងមកទល់លពបុរី(លវោ) ព្រះចៅរាមាធិបតីបានបញ្ជូលខេត្តខ្មែរមួយចំនួនជារបស់ខ្លួនហើយបានតាំងរាជធានីនៅក្រុងអយុធ្យា។&lt;ref&gt;ដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅសិក្សាគោលថ្នាក់ទី៨ '''៣. រដ្ឋអយុធ្យា និង អរិយធម៌ខ្មែរ''' ទំព័រទី១៣៩&lt;/ref&gt; ព្រះចៅអ៊ូថងទ្រង់បង្កើតអាណាចក្រអយុធ្យានៅក្នុងឆ្នាំគ.ស ១៣៥០ មានការគ្រប់គ្របបែបទេវរាជា ដែលប្រតិបត្ដិតាមមូលដ្ឋាននៃសាសនាព្រាហ្មណ៍ ការចូលទន្ទ្រានសុខោទ័យជាបន្ដបន្ទាប់ធ្វើឱ្យអាណាចក្រសុខោទ័យក្លាយជានគរចំណុះរបស់អាណាចក្រអយុធ្យា។ ក្រោយមក ក្នុងរជ្ជសម័យរបស់សម្ដេចព្រះបរមត្រៃលោកនាថ ទ្រង់បានធ្វើបដិវត្ដរបបគ្រប់គ្រងថ្មី ដែលប្រការខ្លះត្រូវបានប្រើរហូតមកដល់រជ្ជសម័យរបស់ព្រះបាទសម្ដេចព្រះជុនឡាចមក្លៅចៅយូហួ។ 

ការវាយគ្រប់គ្រងម៉ាឡាការបស់ពួកព័រទុយហ្គាល់

ល់ក្នុងឆ្នាំគ.ស  ១៥១១ ត្រូវនឹងរជ្ជសម័យរបស់សម្ដេចព្រះរាមាធិបតីទី២ ធ្វើឱ្យអយុធ្យាចាប់ផ្ដើមមានទំនាក់ទំនងជាមួយពួកអឺរ៉ុប។ ក្នុងខណៈនោះដែររាជវង្សតងអ៊ូរបស់ភូមាចាប់ផ្ដើមមានអំណាចកាន់តែខ្លាំងឡើង រហូតមានការពង្រីកដែនដីមកដល់ក្រុងស្រីអយុធ្យា។ ក្នុងរជ្ជសម័យព្រះចៅតាបេងឆាក់វេទី និងព្រះចៅបុរេងណង មានការធ្វើសង្គ្រាមអូសបន្លាយរាប់សិបឆ្នាំ ធ្វើឱ្យអយុធ្យាក្លាយជានគរចំណុះរបស់អាណាចក្រតងអ៊ូក្នុងឆ្នាំគ.ស ១៥៦៩ ។ សម្ដេចព្រះនរេសួនមហារាជទ្រង់បានចំណាយពេល ១៥ ឆ្នាំដើម្បីដេញពួកភូមា និងពង្រឹងអំណាចរបស់អយុធ្យានៅតំបន់ទំនាបទន្លេមេណាមម្ដងទៀត។

ចាប់ពីពេលនោះមក ក្រុងស្រីអយុធ្យាបានក្លាយជាអាណាចក្ររុងរឿងដល់កម្រិតកំពូល ទំនាក់ទំនងអន្ដរជាតិរបស់អយុធ្យាមានការរីកចម្រើនណាស់ក្នុងរជ្ជសម័យសម្ដេចព្រះនរាយណ៍មហារាជ ដែលមានការចងសម្ព័ន្ធការទូតជាមួយបារាំង ដាណឺម៉ាក និងអង់គ្លេស។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ឥទ្ធិពលដែលកាន់តែកើនឡើងរបស់ជនបរទេសក្នុងក្រុងស្រីអយុធ្យាធ្វើឱ្យព្រះទេពរាជាប្រហារជីវិតខន់ស្ដេនទីន ហ្វលខន់ ទំនាស់ផ្ទៃក្នុងធ្វើឱ្យទំនាក់ទំនងរបស់អយុធ្យាជាមួយជនជាតិអឺរ៉ុបមានសភាពជូរចត់។

អាណាចក្រអយុធ្យាចាប់ផ្ដើមធ្លាក់ចុះអំណាចក្នុងកំឡុងគ្រិស្ដសតវត្សទី១៩ សង្គ្រាមជាមួយរាជវង្សខងបង(អាឡងព្យា) បានធ្វើឱ្យអយុធ្យាក្លាយជានគរចំណុះរបស់ភូមាជាលើកទី២ គឺក្នុងឆ្នាំគ.ស ១៧៦៧ ។​ ក្នុងឆ្នាំជាមួយគ្នាដែរ ព្រះចៅតាកស៊ិនបានប្រមូលកងទ័ពប្រយុទ្ធដើម្បីទាមទារឯករាជ្យ ហើយបានប្ដូររាជធានីមកឯក្រុងធនបុរី ដែលជារាជធានីរបស់ជនជាតិថៃ ក្នុងរយៈពេល ១៥ ឆ្នាំជាកំឡុងពេលនៃការធ្វើសង្គ្រាមនិងទាមទារឯករាជ្យជាតិ ព្រះបាទសម្ដេចព្រះពុទ្ធយ៉តហ្វាជុឡាលោក បឋមក្សត្រនៃរាជវង្សចក្រីបានស្ថាបនាក្រុងរតនកោសិន្ទ្រឡើងនៅថ្ងៃទី៦ មេសា ឆ្នាំគ.ស ១៧៨២ ។

ក្នុងកំឡុងដើមសម័យរតនកោសិន្ទ្រ ថៃបានប្រឈមនឹងការវាយលុកពីប្រទេសដទៃ ជាច្រើនលើកច្រើនគ្រារហូតដល់សម័យរជ្ជកាលទី៤ ។ ព្រះរាជនយោបាយរបស់ព្រះមហាក្សត្រក្នុងកំឡុងពេលនោះគឺ ការពារខ្លួនឯងពីមហាអំណាចអាណានិគម តែក៏មានការគាំទ្រឱ្យមានការដាក់ទុនពីបរទេស ការទទួលយកវិទ្យាសាស្រ្ដបច្ចេកទេសពីលោកខាងលិច និងការសិក្សាបែបទាន់សម័យដែរ។

===ការប្រឈមមុខជាមួយពួកបច្ចិមប្រទេស===

ក្នុងរជ្ជសម័យព្រះបាទសម្ដេចព្រះចមក្លៅចៅយូហួ សឺចន បៅរិង រាជទូតអង់គ្លេស បានចូលមកធ្វើសន្ធិសញ្ញាបៅរិង ដែលនាំឱ្យមានការធ្វើសន្ធិសញ្ញាជាមួយប្រទេសដទៃទៀត ក្នងលក្ខខណ្ឌស្រដៀងគ្នា ហើយក៏បាននាំមកនូវការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចក្នុងទីក្រុងបាងកកនិងពានិជ្ជកម្មអន្ដរជាតិ។

ក្រោយមក ការរុករានរបស់ចក្រពត្ដិនិយម ធ្វើឱ្យសៀមបាត់បង់ទឹកដីឱ្យទៅបារាំង និងអង់គ្លេស ក្នុងរជ្ជសម័យព្រះបាទសម្ដេចព្រះជុនឡាចមក្លៅចៅយូហួ តែថ្វីបើមានគំនាបយ៉ាងខ្លាំងពីប្រទេសមហាអំណាច ក៏សៀមអាចរក្សាខ្លួនមិនឱ្យធ្លាក់ក្រោយអាណានិគមរបស់ពួកអឺរ៉ុប តែត្រូវទទួលឥទ្ធិពលពីលោកខាងលិច រហូតធ្វើឱ្យមានការធ្វើបដិវត្ដសង្គមនិងវប្បធម៌នាពេលក្រោយមក និងរក្សាឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួនជារដ្ឋព្រំដែនរវាងមហាអំណាចអាណានិគមទាំងពីរ។

ព្រះបាទមកុដ្ឋក្លៅចៅយូហួទ្រង់មានព្រះរាជតម្រិះឱ្យប្រទេសសៀមចូលរួមក្នុងសង្គ្រាមលោកលើកទី១ ដោយចូលជាមួយបក្សសម្ព័ន្ធមិត្ដធ្វើឱ្យប្រទេសសៀមត្រូវបានទទួលស្គាល់ជាអន្ដរជាតិ នាំមកនូវការកែខៃសន្ធិសញ្ញាដែលមិនមានយុត្ដិធម៌ទាំងឡាយដើម្បីឱ្យជាតិមានអធិបតេយ្យពិតប្រាកដ តែទន្រាំនឹងទទួលបានជោគជ័យត្រូវចំណាយពេលរហូតដល់រជ្ជសម័យព្រះបាទសម្ដេចព្រះចៅយូហួអានន្ទមហិឌុល។

===ការផ្លាស់ប្ដូររបបគ្រប់គ្រង===
====សង្គ្រាមលោកលើកទី២ និងសង្គ្រាមត្រជាក់====
ថ្ងៃទី២៤ មិថុនា ឆ្នាំគ.ស១៩៣២ គណៈរាស្ដ្របានធ្វើបដិវត្ដផ្លាស់ប្ដូររបបគ្រប់គ្រងពីរាជាធិបតេយ្យផ្ដាច់ការមកជារបបប្រជាធិបតេយ្យ ធ្វើឱ្យគណៈរាស្រ្ដចូលមកមានឥទ្ធិពលលើនយោបាយក្នុងប្រទេស។ នៅរវាងសម័យសង្គ្រាមលោកលើកទី២ ប្រទេសថៃបានចុះឈ្មោះចូលធ្វើជាសម្ព័ន្ធមិត្ដយោធាជាមួយជប៉ុន ហើយប្រកាសសង្គ្រាមជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក និងអង់គ្លេស តែដោយសារប្រទេសខាងភាគីបក្សសម្ព័ន្ធមិត្ដទទួលស្គាល់ចលនាថៃសេរី ទើបប្រទេសថៃអាចរួចផុតពីស្ថានភាពជាប្រទេសអ្នកចាញ់សង្គ្រាម។

នៅក្នុងកំឡុងពេលនៃសង្គ្រាមត្រជាក់ ប្រទេសថៃបានដំណើរការនយោបាយជាសម្ព័ន្ធមិត្ដជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក ដោយមាននយោបាយក្នុងការទប់ស្កាត់ការរីករាលដាលនៃរបបកុម្មុយនីស្ដនៅក្នុងភូមិភាគ ហើយបញ្ជូនទាហានទៅចូលរួមច្បាំងក្នុងសង្គ្រាមកូរ៉េ និងសង្គ្រាមវៀតណាម ក្រោយមកប្រទេសថៃបានជួបនឹងបញ្ហាការរីករាលដាលនៃចរន្ដកុម្មុនីស្ដក្នុងប្រទេស តែក្រោយមកបក្សកុម្មុយនីស្ដនៃប្រទេសទេសថៃបានធ្លាក់ចុះអំណាចរហូតមិនអាចប្រតិបត្ដិការចលនានយោបាយរបស់ខ្លួនបានទៀត សង្គ្រាមជាមួយពួកកុម្មុនីស្ដត្រូវបានបញ្ចប់ទាំងស្រុងនៅក្នុងឆ្នាំគ.ស ១៩៨០។

=== ការវិវត្ដន៍នៃរបបប្រជាធិបតេយ្យ ===
ក្រោយពេលមានការប្ដូររបបគ្រប់គ្រង គ.ស ១៩៣២ ប្រទេសថៃនៅចាត់ទុកថា នៅក្រោមរបបយោធាផ្ដាច់ការអស់រយៈពេលជាច្រើនទសវត្ស។ ការបោះឆ្នោតក្នុងឆ្នាំគ.ស ១៩៧៣ ក្រោយហេតុការ ១៤ តុលា ជំរុញឱ្យមាននាយករដ្ឋមន្រ្ដីស៊ីវិលជាលើកដំបូង។ ក្នុងកំឡុងពេលនោះ ប្រទេសថៃជួបនឹងអស្ថេរភាពនយោបាយ ហើយមានការបន្ដអំណាចរដ្ឋបាលយោធាជាបន្ដបន្ទាប់ជាងដប់ដង តែទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ មានហេតុការណ៍ទាមទារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យសំខាន់ៗ ចំនួន ២ ដង គឺហេតុការណ៍ ៦ តុលា និងហេតុការណ៍ឧសភាទមិឡ ទើបធ្វើឱ្យលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅប្រទេសថៃមានស្ថេរភាពនិងកាន់តែល្អឡើង។

ក្នុងកំឡុងទសវត្សឆ្នាំ ១៩៩០ មានកើតវិបត្ដិហិរញ្ញវត្ថុអាស៊ី ឆ្នាំ ១៩៩៧ ធ្វើឱ្យថៃត្រូវខ្ចីលុយពីបរទេសយ៉ាងច្រើន។ លោកតាក់ស៊ីនស៊ីណាវ៉ាត្រាបានកាន់តំណែកនាយករដ្ឋមន្រ្ដីពីរអាណត្ដិជាប់ៗ គ្នា គាត់ជានាយករដ្ឋមន្រ្ដីដែលធ្វើឱ្យមានការឈ្លោះប្រកែកគ្នាច្រើនបំផុត ដោយបានដំណើរការនយោបាយសេដ្ឋកិច្ចហើយទទួលបានភាពជោគជ័យច្រើនយ៉ាង តែក៏ធ្លាក់ក្នុងបទចោទប្រកាន់ដ៏ធ្ងន់ធ្ងរដូចគ្នា។ ក្នុងកំឡុងពេលនេះឯងដែលធ្វើឱ្យកើតហេតុការណ៍នយោបាយឡើង ក្នុងឆ្នាំគ.ស ២០០៦ មានរដ្ឋប្រហារផ្ដួលរំលំរដ្ឋាភិបាលតាក់ស៊ីន។ ការបោះឆ្នោតជាសាកលក្នុងឆ្នាំគ.ស ២០០៧ ធ្វើឱ្យប្រទេសថៃត្រឡប់មករកបរិយាកាសប្រជាធិបតេយ្យដូចដើម។

វិបត្ដិនយោបាយនេះទាក់ទងនឹងក្រុមប្រជាជន ២ ក្រុមគឺ ក្រុមសម្ព័ន្ធមិត្ដប្រជាជនដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យ និងក្រុមចលនារួមប្រជាធិបតេយ្យប្រឆាំរបបផ្ដាច់ការថ្នាក់ជាតិ។ ក្រុមទី១ បាតុកម្មប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាលតាក់ស៊ីន ជារហូតមក រហូតដល់រដ្ឋាភិបាលលោកសាម៉ាក់ស៊ុនថារ៉ាវេត និងរដ្ឋាភិបាលលោកស៊ុមឆាយវង់សាវ៉ាត ដោយមានបាតុកម្មធំក្នុងកំឡុងឆ្នាំគ.ស ២០០៨ ។ ចំណែកក្រុមទី២ បាតុកម្មប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាលលោកអភិសិទ្ធិវេចាជីវ៉ា រវាងឆ្នាំគ.ស ២០០៩-២០១១ ដោយមានការធ្វើបាតុកម្ម មានការបាត់បង់ជីវិតមនុស្សដល់ទៅ ២ លើក ក្នុងឆ្នាំគ.ស ២០០៩ និង ២០១០​ ។ នៅទីបំផុតមានការបោះឆ្នោតជាសាកលម្ដងទៀតក្នុងឆ្នាំគ.ស ២០១១ លទ្ធផលគឺគណបក្សភឿថៃបានឈ្នះការបោះឆ្នោត និងជាអ្នកដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល។

==នយោបាយ==
{{Main|នយោបាយនៅថៃ}}
ពីដើមប្រទេសថៃមានការគ្រប់គ្រងតាមបែបរាជាធិបតេយ្យផ្ដាច់ការ តាំងពីសម័យអាណាចក្រអយុធ្យារហូតមក ថែមទាំងមានការគ្រប់គ្រងក្នុងលក្ខណៈអំណាចប្រមូលផ្ដុំ តាំងពីរជ្ជសម័យរបស់ព្រះបាទសម្ដេចព្រះជុនឡាចមក្លៅចៅយូហួ លុះដល់ថ្ងៃទី២៤ មិថុនា ១៩៣២ គណៈរាស្រ្ដបានធ្វើបដិវត្ដក្នុងរជ្ជសម័យព្រះបាទសម្ដេចព្រះប៉ុកក្លៅចៅយូហួ ហើយផ្លាស់ប្ដូររបបគ្រប់គ្រងមកជារបបប្រជាធិបតេយ្យរហូតដល់បច្ចុប្បន្ន។

បច្ចុប្បន្នប្រទេសថៃមានទម្រង់រដ្ឋជារាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងប្រើប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងបែបរបបប្រជាធិបតេយ្យបែបរដ្ឋសភា ឬដែលរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រថៃហៅជារួមថា របបប្រជាធិបតេយ្យដែលមានព្រះមហាក្សត្រទ្រង់ជាប្រមុខ។ រដ្ឋធម្មនុញ្ញច្បាប់បច្ចុប្បន្នគឺ រដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រថៃ ឆ្នាំគ.ស  ២០០៧ ដែលជាច្បាប់ទី១៨ ដែលកំណត់ទម្រង់អង្គការគ្រប់គ្រងអំណាចទាំង ៣ ផ្នែកដូចជា៖

*'''អំណាចនីតិបញ្ញាត្ដិ''' មានរដ្ឋសភាក្នុងប្រព័ន្ធសភា២ ដែលប្រកបដោយសភាតំណាងរាស្ដ្រ និងព្រឹទ្ធិសភា មានសមាជិករួមទាំងអស់ ៦៣០ រូប ជាអង្គការគ្រប់គ្រងអំណាច មានប្រធានសភាជាប្រមុខ។ សភាតំណាងរាស្ដ្រប្រកបដោយតំណាងរាស្រ្ដចំនួន ៥០០ រូប បានមកពីការបោះឆ្នោតបែបបែងចែកតំបន់ចំនួន ៣៧៥ រូប និងបានមកពីការជ្រើសតំាងចំនួន ១២៥ រូប នៅក្នុងតំណែងនៃអាណត្ដិ ៤ ឆ្នាំ។ ព្រឹទ្ធិសភាប្រកបដោយសមាជិកចំនួន ១៥០ រូប បានមកពីការបោះឆ្នោតមួយខេត្ដ ១រូប (រួមក្រុងបាងកកដែរ) និងបានមកពីការចាត់តាំង ៧៣ រូប ដោយមានគណៈកម្មការចាត់តាំងសមាជិកព្រឹទ្ធិសភា ៧ រូប នៅក្នុងអំណាចមួយអាណត្ដិ ៦ ឆ្នាំ ហើយមិនអាចធ្វើជាសមាជិកព្រឹទ្ធិសភាលើពី ១ អាណត្ដិបានឡើយ។
*'''អំណាចនីតិប្រតិបត្ដិ''' មាននាយករដ្ឋមន្រ្ដីដែលបានទទួលការតែងតាំងពីព្រះមហាក្សត្រតាមពាក្យក្រាបង្គំទូលរបស់ប្រធានរដ្ឋសភា និងគណៈរដ្ឋមន្រ្ដី ដែលព្រះមហាក្សត្រទ្រង់តែងតាំងតាមពាក្យក្រាបបង្គំទូលរបស់នាយករដ្ឋមន្រ្ដី ជាអង្គការគ្រប់គ្រងអំណាច នាយករដ្ឋមន្រ្ដីជាប្រមុខនៃអំណាច។ នាយករដ្ឋមន្ដ្រីកាន់អំណាចមួយអាណត្ដិ ៤ ឆ្នាំ តាមសភាតំណាងរាស្រ្ដ ហើយមិនអាចកាន់អំណាចជាប់គ្នាលើ ៨ ឆ្នាំបានទេ។ នាយករដ្ឋមន្រ្ដីមិនបានទទួលការជ្រើសតាំងដោយផ្ទាល់ពីប្រជាជន តែបានទទួលការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសពីសភាតំណាងរាស្រ្ដ។ គណៈរដ្ឋមន្រ្ដីប្រកបដោយនាយករដ្ឋមន្រ្ដី ១ រូប និងរដ្ឋមន្ដ្រីផ្សេងៗ ទៀតមិនលើស ៣៥ រូប។
*'''អំណាចតុលាការ''' មានប្រព័ន្ធសាលាក្ដី ដែលប្រកបដោយសាលាយុត្ដិធម៌ សាលារដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងសាលាគ្រប់គ្រង ជាអង្គការគ្រប់គ្រងអំណាច មានប្រធានសាលាដីកា ប្រធានសាលាធម្មនុញ្ញ និងប្រធានសាលាគ្រប់គ្រងកំពូល ជាប្រមុខក្នុងផ្នែករបស់ខ្លួន។

== សេដ្ឋកិច្ច==
{{Main|សេដ្ឋកិច្ចថៃ}}
ប្រទេសថៃមានសេដ្ឋកិច្ចបែបគួបផ្សំ​ មានប្រាក់ចំណូលមូលដ្ឋានមកពីឧស្សាហកម្ម ការនំាចេញទំនិញនិងសេវាកម្ម ទេសចរណ៍ សេវាកម្ម កសិកម្មនិងធនធានធម្មជាតិ។ ប្រទេសថៃជាប្រទេសដែលមានអត្រាការនាំចេញលំដាប់ទី២៤ នៃពិភពលោក និងមានអត្រាការនាំចូលលំដាប់ទី២៣ នៃពិភពលោក។ ផ្សារនាំចូលទំនិញថៃដែលសំខាន់ៗ មានដូចជា ជប៉ុន ចិន អាមេរិក ម៉ាលេស៊ី សហរដ្ឋអារ៉ាបអេមីរ៉េត សិង្ហបូរី តៃវ៉ាន់ កូរ៉េខាងត្បូង អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត និងឥណ្ឌូនេស៊ី។ ទិន្នន័យក្នុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០០៩ ប្រទេសថៃនាំចេញទំនិញមានតម្លៃជាង ៤០៦ ៩៩០ លានបាត ដោយទំនិញនាំចេញសំខាន់មានដូចជា គ្រឿងចក្រ ១៤១៤០១ លានបាត អាហារ ៥២៣៣២ លានបាត ទំនិញឧស្សាហកម្ម ៤៥៩៥៩ លានបាត និងមានអត្រាតម្លៃទំនិញនាំចូល ២៨៥៩៦៥ លានបាត ដោយទំនិញនាំចូលសំខាន់មានដូចជា គ្រឿងចក្រ ១១៣៤២១ លានបាត ប្រេងនិងឥន្ធនៈ ៥០៨២៤ លានបាត និងសារធាតុគីមី ៤២៣៧៦ លានបាត មានតម្លៃការធ្វើពានិជ្ជកម្មប្រាក់សុទ្ធ ១២១០២៥ លានបាត។

ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ កម្លំាងពលកម្មភាគច្រើនរបស់ថៃគឺនៅខាងវិស័យកសិកម្ម ដោយមានស្រូវជាផលិតផលសេដ្ឋកិច្ចមូលដ្ឋានដែលសំខាន់បំផុតនៅក្នុងប្រទេស ហើយអាចចាត់ទុកបានថាជាប្រទេសដែលនាំចេញផលិតផលស្រូវច្រើនជាងគេនៅលើពិភពលោក ដោយអត្រាកំណត់ការនាំចេញមាន​ ៣៦% ក្នុងពិភពលោក ប្រទេសថៃមានផ្ទៃដីសមស្របសម្រាប់ដាំដុះជាង ២៧.២៥%  ដែលក្នុងចំនួននេះមាន ៥០% ប្រើសម្រាប់ដំាស្រូវ។ ចំណែកផលិតផលកសិកម្មផ្សេងៗ មានដូចជា កៅស៊ូ បន្លែ និងផ្លែឈើផ្សេងៗ រួមទាំងមានការចិញ្ចឹមបសុសត្វ ដូចជា មាន់ សត្វទឹកទាំងត្រីទឹកសាប ត្រីទឹកប្រៃក្នុងទ្រុង ការធ្វើស្រែបង្កង ការចិញ្ចឹមខ្យង រួមទាំងការនេសាទសមុទ្រ។ ដោយសារប្រទេសថៃសម្បូរទៅដោយពូជរុក្ខជាតិសម្រាប់ធ្វើអាហារពេញមួយឆ្នាំ ទើបមានឈ្មោះថាជាទីកន្លែងផលិតអាហារដ៏សំខាន់នៃពិភពលោក និងជាប្រទេសនាំចេញអាហារសំខាន់លំដាប់ទី៥ លើពិភពលោក។

ប្រទេសថៃត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាប្រទេសឧស្សាហកម្មថ្មីនៃពិភពលោក ធ្លាប់មានអត្រាលូតលាស់ខ្ពស់បំផុតខាងសេដ្ឋកិច្ចនៅក្នុងចន្លោះឆ្នាំគ.ស ១៩៨៥-១៩៩៦(អត្រាកំណើនជាមធ្យម ៩.៤%ក្នុងមួយឆ្នាំ)។ ទៅជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ការលូតលាស់នេះបានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់តម្លៃប្រាក់បាតយ៉ាងគ្រោះថ្នាក់ ក្នុងឆ្នាំគ.ស ១៩៩៧ ដែលជាឆ្នាំកើតវិបត្ដិហិរញ្ញវត្ថុនៅអាស៊ី សេដ្ឋកិច្ចថៃធ្លាក់ចុះនៅសល់ត្រឹម ១.៩% លោកនាយករដ្ឋមន្រី្ដឆាវលីតយ៉ុងឆាយុត បានប្រកាសភាពអាសន្នតម្លៃប្រាក់បាត ដែលធ្វើឱ្យតម្លៃប្រាក់បាតធ្លាក់ចុះទៅដល់​ ៥៦បាតក្នុង ១ ដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិក។ មុនពេលដែលសេដ្ឋកិច្ចថៃចាប់ផ្ដើមងើបឡើងវិញម្ដងទៀតក្នុងឆ្នាំគ.ស ១៩៩៩ ក្រោយពេលនោះ នៅចន្លោះឆ្នាំគ.ស ២០០២-២០០៤ ក្រោមនយោបាយសេដ្ឋកិច្ចរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្រ្ដីតាក់ស៊ីនស៊ីណាវ៉ាត្រា សេដ្ឋកិច្ចថៃបានរីកលូតលាស់ឡើងវិញជាង ៥-៧% ក្នុងមួយឆ្នាំ និង ៤-៥% ក្នុងមួយឆ្នាំ នៅចន្លោះឆ្នាំគ.ស ២០០៥-២០០៧ វិបត្ដិនយោបាយប្រទេសថៃបានធ្វើឱ្យមានផលប៉ះពាល់ដល់អត្រាការលូតលាស់សេដ្ឋកិច្ចរបស់ថៃ។ វិបត្ដិសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក និងការខ្វះស្ថេរភាពនយោបាយនៅតែជាឧបសក្គរារាំងការលូតលាស់សេដ្ឋកិច្ចរបស់ថៃ។

===វិទ្យាសាស្រ្ដ និងបច្ចេកវិទ្យា===
មានការកំណត់ផែនការប្រើ​ និងអភិវឌ្ឍវិទ្យាសាស្រ្ដបច្ចេកទេស​ ចាប់តាំងពីមានផែនការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមថា្នក់ជាតិ រយៈកាលទី៥ (គ.ស ១៩៨២-១៩៨៦) មក តែក្នុងពេលនោះ នៅឃើញមានឧបសគ្គផែ្នកសមត្ថភាពក្នុងប្រទេសក្នុងផ្នែកវិទ្យាសាស្រ្ដបច្ចេកទេសមិនទាន់រឹងមាំ រហូតដល់ផែនការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចនិងសង្គមថ្នាក់ជាតិរយៈកាលទី៦ (គ.ស ១៩៨៧-១៩៩១) ទើបបានរៀបចំផែនការអភិវឌ្ឍវិទ្យាសាស្រ្ដបច្ចេកទេសឱ្យក្លាយជា ១ ភាគ ១០ នៃផែនការ ដើម្បីអភិវឌ្ឍកម្រិតសមត្ថភាពផ្នែកការផលិតនិងកែច្នែទំនិញ។  

ព្រះបាទសម្ដេចព្រះចមក្លៅចៅយូហួទ្រង់បានទទួលព្រះនាមថាជា “ព្រះបិតានៃវិទ្យាសាស្រ្ដជាតិថៃ” តាមរយៈការដែលទ្រង់បានគណនាដំណើរសូរ្យគ្រាសពេញវង្ស ១៨ សីហា ១៨៦៨ យ៉ាងស្ទាត់ជំនាញ។ ថ្ងៃទី១៤ មេសា ១៩៨២ រដ្ឋាភិបាលថៃបានកំណត់យកថ្ងៃទី១៨ សីហារៀងរាល់ឆ្នាំជាទិវាវិទ្យាសាស្រ្ដជាតិថៃ។

បច្ចុប្បន្នប្រទេសថៃបានចូលមករួមចំណែកក្នុងការអភិវឌ្ឍប្រទេសថៃកាន់តែច្រើនឡើង ជាពិសេសក្នុងរឿងវេជ្ជសាស្រ្ដ គមនាគមន៍ ការសិក្សា និងការទំនាក់ទំនង ធ្វើឱ្យវិទ្យាសាស្រ្ដបច្ចេកទេសនៅប្រទេសថៃមានការរីកចម្រើនយ៉ាងលឿន។

===ទំនាក់ទំនងអន្ដរជាតិ និងកិច្ចការយោធា===
បច្ចុប្បន្នប្រទេសថៃបានចូលមកមានឥទ្ធិពលកាន់តែខ្លាំងឡើងលើឆាកអន្ដរជាតិដោយបានចូលរួមចំណែកជាមួយអង្គការសហប្រជាជាតិនិងអង្គការក្នុងតំបន់។ ប្រទេសថៃជាសម្ព័ន្ធមិត្ដដ៏សំខាន់របស់អាមេរិក ហើយបានពង្រឹងទំនាក់ទំនងរវាងក្រុមប្រទេសសមាជិកអាស៊ាន ទាំងក្នុងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច ពានិជ្ជកម្ម ធនាគារ នយោបាយ និងផ្នែកវប្បធម៌។ ក្រៅពីនេះ ប្រទេសថៃបានធ្វើកិច្ចសហប្រតិបត្ដិការជាមួយអង្គការក្នុងតំបន់ មានដូចជា អង្គការស្ថេរភាពនិងកិច្ចសហប្រតិបត្ដិការនៅអឺរ៉ុប​ ក្រៅពីនេះ ប្រទេសថៃធ្លាប់បានបញ្ជូនទាហានទៅចូលរួមក្នុងកងកម្លាំងអន្ដរជាតិនៅទីម័រខាងកើត អាហ្កានីស្ថាន អ៊ីរ៉ាក់ ប៊ូរុនឌី និងបច្ចុប្បន្ននៅដាហ៊្វូប្រទេសស៊ូដង់ តែទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសថៃនឹងប្រទេសជិតខាងនៅមានលក្ខណៈទន់ខ្សោយនៅឡើយ។  

កងទ័ពថៃត្រូវបានបែងចែកចេញជា ៣ ប្រភេទ គឺ កងទ័ពជើងគោក កងទ័ពជើងទឹក និងកងទ័ពជើងអាកាស។ សព្វថ្ងៃនេះកងទ័ពថៃមានចំនួនសរុប ប្រមាណ ១០២៥៦៤០នាក់ និងមានកម្លាំងត្រៀមជាង ២០០០០០នាក់ ហើយមានកម្លាំងពាក់កណ្ដាលទាហានប្រចាំការប្រមាណ ១១៣៧០០នាក់ ។ ព្រះមហាក្សត្រថៃកាន់តំណែងជាអគ្គមេបញ្ជាការទ័ពដោយនីតិន័យ ដែលបច្ចុប្បន្នគឺព្រះបាទសម្ដេចព្រះបរមិន្រ្ទមហាភូមិពលអាឌុលយ៉ាដេត តែក្នុងកិច្ចប្រតិបត្ដិ កងទ័ពត្រូវនៅក្រោមការគ្រង់គ្រងរបស់ក្រសួងមហាផ្ទៃ មានរដ្ឋមន្រ្ដីក្រសួងមហាផ្ទៃជាមេបញ្ជាការ និងនៅក្រោមការបង្គាប់បញ្ជារបស់កងបញ្ជាការកងទ័ពថៃ មានមេបញ្ជាការរបស់កងទ័ពថៃជាមេបញ្ជាការ នៅឆ្នាំគ.ស ២០១០ ក្រសួងមហាផ្ទៃបានប្រើទឹកប្រាក់សរុប ១៥៤០៣២៤៧៨៦០០បាត សម្រាប់ចំណាយក្នុងវិស័យនេះ។        

រដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រថៃ បញ្ញាត្ដិថាកិច្ចការពារប្រទេសជាតួនាទីរបស់ប្រជាជនថៃគ្រប់រូប ជនជាតិថៃទាំងអស់មានតួនាទីបម្រើរាជការយោធា។ កងទ័ពនឹងប្រមូលកេណ្ឌបុរសដែលបានអាយុឈានចូល ២១ ឆ្នាំ ដោយអាស្រ័យតាមព្រះរាជបញ្ញាត្ដិ បម្រើរាជការយោធា គ.ស ១៩៥៤ ដោយនឹងត្រូវហៅមកពិនិត្យឈាម ឬចូលបម្រើកងប្រចាំការ។  

រយៈពេលធ្វើការហ្វឹកហាត់នៅចន្លោះពេលពី ៦ ខែទៅ ២ ឆ្នាំអាស្រ័យលើកម្រិតការសិក្សាវិទ្យាការទាហាន និងការស្ម័គ្រចូលធ្វើជាទាហានដោយបើអ្នកទទួលការពិនិត្យឈាមចប់ការសិក្សាមិនទាបជាងកម្រិតបរិញ្ញាបត្រ បើចាប់បានស្លាកពណ៌ក្រហម គឺត្រូវបម្រើរាជការ ១ ឆ្នំាពេញ បើស្ម័គ្រដោយមិនចាប់ស្លាក នឹងបម្រើរាជការត្រឹមតែ ៦ ខែ ជាដើម។ អ្នកដែលចាប់បានស្លាកពណ៌ខ្មៅ មិនបាច់ចូលបម្រើរាជការយោធា បើអ្នកសិក្សាវិទ្យាការទាហានបញ្ចប់ការសិក្សាថ្នាក់ឆ្នាំទី១ នឹងត្រូវបម្រើរាជការ ១ ឆ្នាំពេញ បើបញ្ចប់ការសិក្សាថ្នាក់ឆ្នាំទី២ នឹងត្រូវបម្រើរាជការ ៦ ខែ ហើយបើបញ្ចប់ការសិក្សាថ្នាក់ឆ្នំាទី៣-៥ មិនត្រូវបានបញ្ជូលក្នុងកងប្រចាំការ តែអាចហៅថាពលបាន ក្នុងឋានៈជាទាហានកងជំនួយប្រភេទ១។

ចុងក្រោយ ខាងគេហទំព័រ GlobalFirepower បានចាត់លំដាប់ថ្នាក់ភាពរឹងមាំរបស់កងទ័ពថៃនៅក្នុងលំដាប់ទី១៩ លើពិភពលោក។

== ប្រជាសាស្ត្រ==
{{Main|ប្រជាសាស្ត្រថៃ}}
ស្ថិតិចំនួនប្រជាជនថៃមានភាពខុសគ្នាអាស្រ័យលើប្រភព។ តាមការប្រមាណរបស់ CIA The World Factbook កាលពីឆ្នំាគ.ស២០១០ ប្រជាជនថៃទាំងអស់ក្នុងប្រទេសមានប្រមាណ ៦៦៤០៤៦៨៨នាក់ ប្រកបដោយថៃសៀម ៧៥% ថៃខ្សែស្រឡាយចិន ១៤% ថៃខ្សែស្រឡាយម៉ាឡាយូ ៣% ។ ប្រទេសថៃជួបនឹងបញ្ហាអត្រាកំណើតទាបជាងមាត្រដ្ឋាន ដោយក្នុងឆ្នាំគ.ស ២០០៨ អត្រាកំណើនរបស់ប្រជាជននៅត្រឹមកម្រិត ១.៥% ហើយមានទំនោរប្រុងនឹងធ្លាក់ចុះនៅត្រឹម ១.៤៥% ក្នុងឆ្នាំគ.ស ២០២៥។ មូលហេតុមកពីមានអត្រាការពន្យាកំណើតខ្ពស់ ៨១% ក្នុងឆ្នំាគ.ស ២០០៨ បើប្រៀបធៀបនឹងអត្រាមរណៈដែលធ្លាក់ចុះក្នុងសតវត្សកន្លងមក ធ្វើឱ្យប្រទេសថៃនឹងមានប្រជាជនជាមនុស្សចាស់កាន់តែច្រើនឡើងក្នុងពេលអនាគត។  

ប្រទេសថៃជាប្រទេសដែលមានភាពចម្រុះនៃជនជាតិ ដោយមានទាំងជនជាតិថៃ ថៃខ្សែស្រឡាយឡាវ ថៃខ្សែស្រឡាយមន ថៃខ្សែស្រឡាយខ្មែរ រួមទាំងជនជាតថៃខ្សែស្រឡាយចិន ថៃខ្សែស្រឡាយម៉ាឡាយូ ថៃខ្សែស្រឡាយជ្វា ជនជាតិចាម ជនជាតិវៀតណាម ជនជាតិភូមា និងជនជាតិថៃតំបន់ភ្នំជាតិពន្ធុផ្សេងៗ ដូចជា ការៀង លីស​ ម៉ុង កួយ ជាដើម។​ ក្នុងឆ្នាំkគ.ស ២០១០ តាមរយៈទិន្នន័យរបស់សភាជាតិ ប្រទេសថៃមានកម្លាំងពលកម្មបរទេសស្របច្បាប់ ១.៤លាននាក់ ដោយមានបន្ថែមទៀតស្មើដើមដែលនៅមិនទាន់បានចុះបញ្ជី។ តាមរយៈទិន្នន័យការភាសខ្លួនអន្ដរជាតិរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ បានបង្ហាញថា ក្នុងឆ្នាំគ.ស ២០០៥ ប្រទេសថៃមានជនភាសខ្លួនចូលមករស់នៅចំនួន ១.០៥លាននាក់ ស្មើនឹង១.៦% នៃចំនួនប្រជាជនសរុប។

ប្រទេសថៃមានការបែងចែកជនជាតិ និងជាតិពន្ធុកម្រិតទាបពេលប្រៀបធៀបនឹងប្រទេសជិតខាង មានការគាំទ្រនយោបាយឥស្សរៈភាពនៃជនជាតិនីមួយៗ អ្នកជំនាញការបស្ចឹមប្រទេសបានកត់ត្រាទុកថា​ ប្រទេសថៃជា “សង្គមដែលមានគ្រោងសាងធូររលុង”។

===សាសនា===
{{Main|សាសនានៅថៃ}}
តាមរយៈការធ្វើជំរឿនប្រជាជនក្នុងឆ្នាំគ.ស ២០១០ ប្រជាជនថៃជាពុទ្ធសាសនិកមាន ៩៣.៤% ដែលចាត់ទុកថាជាសាសនាប្រចាំជាតិរបស់ថៃដោយន័យប្រយោល ថ្វីបើថានៅមិនទាន់មាន​ការបញ្ញត្ដិក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រថៃនៅឡើយក៏ដោយ ទាំងអស់នេះចាត់ទុកបានថា ប្រទេសថៃមានអ្នកគោរពព្រះពុទ្ធសាសនាលំដាប់ខ្ពស់ដែរក្នុងពិភពលោក។

បន្ទាប់មកមានដូចជាសាសនាឥស្លាម មានអ្នកគោរពប្រមាណ​ ៥.២% ដែលភាគច្រើនអាស្រ័យនៅភូមិភាគខាងត្បូងផ្នែកខាងក្រោម ប្រជាជនក្នុងខេត្ដយ៉ាក់ឡា ប៉ាត់តានី ណារ៉ាធិវ៉ាត តំបន់ខ្លះនៃខេត្ដសុងក្លា និងខេត្ដឈុមផន ភាគច្រើនគោរពសាសនាឥស្លាម។ ក្រៅពីនេះនៅមានអ្នកគោរពសាសនាផ្សេងៗ ទៀត ដូចជា គ្រិស្ដ សិខ និងហិណ្ឌូ សរុបប្រមាណ ១.៤% ចំពោះសហគមន៍ជនជាតិជ្វីបវិញ មានប្រវត្ដិជាយូរមកហើយគឺតាំងពីគ្រិស្ដសតវត្សទី១៧ មកម្ល៉េះ។

===ភាសា===
{{Main|ភាសានៃថៃ}}
ប្រទេសថៃមានភាសាថៃជាភាសាផ្លូវការ និងជាភាសាសំខាន់ដែលប្រើសម្រាប់ទាក់ទងគ្នា សម្រាប់ការសិក្សា និងជាភាសានិយាយដែលប្រើជាទូទៅក្នុងប្រទេស ដោយប្រើអក្សរថៃជាទម្រង់មូលដ្ឋានក្នុងការសរសេរ ដែលប្រឌិតឡើងជាផ្លូវការនៅសម័យក្រុងសុខោទ័យដោយផឃុនរាមកំហែងមហារាជ។ ក្រៅអំពីភាសាថៃនៅភូមិភាគកណ្ដាល ភាសាថៃសំនៀងផ្សេងៗ នៅមានការប្រើសម្រាប់និយាយតាមភូមិភាគនីមួយៗ ដូចជា ភាសាថៃភូមិភាគខាងជើង ភាសាថៃភូមិភាគឥសាន និងភាសាថៃភូមិភាគខាងត្បូងជាដើម។

ក្រៅអំពីភាសាថៃ ក្នុងប្រទេសថៃនៅមានការប្រើភាសារបស់ក្រុមជនជាតិភាគតិច ដូចជា ភាសាចិនជាពិសេសសំនៀងតេជីវ ភាសាឡាវនៅភូមិភាគឥសានដែលជួនកាលគេហៅថាភាសាឡាវសំនៀងថៃ ភាសាម៉ាឡាយូប៉ាត់តានីនៅភូមិភាគខាងត្បូង។ ក្រៅពីនេះនៅមានភាសាផ្សេងៗ ទៀតដូចជា ភាសាកួយ ភាសាកាក់យ៉ាខាងកើត ភាសាផួន ភាសាថៃលឺ ភាសាថៃយ៉ៃ រួមទាំងភាសាដែលគេប្រើក្នុងជនជាតិតំបន់ភ្នំ ប្រកបដោយត្រកូលភាសាមន-ខ្មែរ ភាសាវៀតណាម និងភាសាឡាបរី ត្រកូលភាសាអូស្ដ្រូអាស៊ី ដូចជា ភាសាចាម ត្រកូលភាសាចិន-ទីបេ ដូចជា ភាសាម៉ុង ភាសាការៀង និងភាសាតៃផ្សេងៗ ដូចជាភាសាភូថៃ ភាសាសែក ជាដើម។

ភាសានិងអក្សរអង់គ្លេសមានបង្រៀនក្នុងសាលាចំណេះទូទៅនិងសាកលវិទ្យាល័យ តែចំនួនអ្នកដែលចេះភាសាអង់គ្លេសស្ទាត់ជំនាញក្នុងប្រទេសថៃនៅមានចំនួនតិចតួចណាស់ ហើយភាគច្រើននៅតាមតំបន់ទីក្រុង និងក្នុងគ្រួសារដែលមានការសិក្សាខ្ពស់តែប៉ុណ្ណោះ។ ក្នុងផ្នែកសមត្ថភាពនៃការប្រើភាសាអង់គ្លេស ប្រទេសថៃធ្លាប់នៅលំដាប់នាំមុខក្នុងឆ្នាំគ.ស ១៩៩៧ តែនៅពាក់កណ្ដាលឆ្នាំគ.ស ២០០៦ ថៃបែរជាដើរក្រោយប្រទេសឡាវនិងប្រទេសវៀតណាម។

===ការអប់រំ===
ការតម្រូវឱ្យប្រជាជនត្រូវទទួលការសិក្សាអប់រំនៅប្រទេសថៃមានតាំងពីឆ្នាំគ.ស ១៩២១ មកម្ល៉េះ។ រដ្ឋាភិបាលថៃត្រូវរៀបចំឱ្យមានការសិក្សាថ្នាក់មូលដ្ឋានដោយឥតគិតថ្លៃដល់ប្រជាជនក្នុងរយៈពេល ១២ ឆ្នាំ។ ចំណែកការសិក្សាបែបតម្រូវឱ្យប្រជាជនត្រូវទទួលការសិក្សាអប់រំនាពេលបច្ចុប្បន្នត្រូវបានកំណត់ត្រឹម ៩ ឆ្នាំ មានប្រព័ន្ធសាលារៀនដែលបានរៀបចំទុកមានចាប់តាំងពីកម្រិតមតេយ្យសិក្សា បឋមសិក្សា និងមធ្យមសិក្សាបឋមភូមិតាមលំដាប់ តែក្រោយពេលបញ្ចប់ការសិក្សាកម្រិតមធ្យមសិក្សាបឋមភូមិហើយអ្នកសិក្សាអាចជ្រើសរើសបានរវាងការសិក្សាបន្ដទៅមធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិ ឬជ្រើសរើសសិក្សាថ្នាក់មុខវិជ្ជាបច្ចេកទេស ឬអាចជ្រើសរើសសិក្សាបន្ដក្នុងស្ថាប័នទាហារ ឬប៉ូលីស។

ក្នុងការសិក្សាបន្ដថ្នាក់ឧត្ដមសិក្សានៅប្រទេសថៃ សិស្សក្នុងកម្រិតមធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិត្រូវឆ្លងកាត់ប្រព័ន្ធការទទួលបុគ្គលចូលសិក្សាបន្ដក្នុងកម្រិតឧត្ដមសិក្សា ដែលជាទូទៅត្រូវរៀនចប់ថ្នាក់ទី១២ ។ សាកលវិទ្យាល័យក្នុងប្រទេសថៃត្រូវបានទទួលស្គាល់ក្នុងកម្រិតសាកល មានដូចជា សាកលវិទ្យាល័យមហិឌុល និងសាកលវិទ្យាល័យជុឡាឡុងកន ដែលជាប់ជាសាកលវិទ្យាល័យល្អបំផុតនៅអាស៊ីពី QS Asian University Rankings 2011។

តែទោះជាយ៉ាងណា ក៏នៅមានការព្រួយបារម្ភលើកម្រិតបញ្ញារបស់យុវជនថៃ ដែលតាមរយៈការសិក្សារបស់កាសែតដឺណេសិនបានបញ្ចេញរបាយការណ៍ថា “ក្រមអនាម័យនិងក្រុមសុខភាពចិត្ដនឹងត្រូវទទួលអម្រែកលើសភាពឆ្លាតវៃដែលធ្លាក់ចុះ ក្រោយពេលបានរកឃើញថា កម្រិតបញ្ញាជាមធ្យមនៃក្រុមយុវជនមានទាបជាង ៨០” ។ វជរ ផនរណជេដ្ឋបានធ្វើសេចក្ដីរាយការក្នុងឆ្នាំគ.ស ២០០៦ ថា “អត្រាមធ្យមនៃកម្រិតបញ្ញារបស់ក្មេងថៃនៅរវាងពី ៨៧-៨៨ ដែលស្ថិតនៅក្នុងកម្រិត “ទាបជាងស្ដង់ដា”  បើប្រៀបធៀបនឹងកម្រិតសាកល។ បញ្ហានៃការសិក្សាក្នុងប្រទេសថៃឃើញថា មានការនាំយកនូវវិទ្យាសាស្រ្ដបច្ចេកទេសមកប្រើក្នុងការរៀននិងបង្រៀននៅមានកំណត់។

== វប្បធម៌ ==
{{Main|វប្បធម៌ថៃ}}
វប្បធម៌ថៃបានទទួលឥទ្ធិពលនៃវប្បធម៌ឥណ្ឌា ចិន ខ្មែរនិងដែនដីផ្នែកខ្លះនៃអាស៊ីអាគ្នេយ៍យ៉ាងខ្លាំង។ ពុទ្ធសាសនានិកាយថេរវាទ ដែលជាសាសនាដែលមានគេគោរពច្រើនបំផុតនៅប្រទេសថៃ ឈរនៅលើមូលដ្ឋានអត្ដសញ្ញាណនិងជំនឿរបស់ជនជាតិថៃសម័យថ្មី ធ្វើឱ្យព្រះពុទ្ធសាសនានៅប្រទេសថៃមានការអភិវឌ្ឍតាមកាលវេលា ដែលរួមទៅដល់ការរួមយកជំនឿក្នុងស្រុកដែលមកពីសាសនាហិណ្ឌូ ការគោរពខ្មោច និងការគោរពបូជាបុព្វបុរស។ ចំណែកឯពួកមុស្លីមភាគច្រើនរស់នៅភាគខាងត្បូងនៃប្រទេសថៃ រួមទាំងជនជាតិចិនឯនាយសមុទ្រដែលចូកមកមានការរួមចំណែកសំខាន់នៅក្នុងសង្គមថៃ ជាពិសេសក្នុងតំបន់ទីក្រុងបាងកកនិងតំបន់ជិតខាង ដែលមានការសម្របខ្លួនចូលជាមួយសង្គមថៃបានយ៉ាងល្អ ធ្វើឱ្យក្រុមជនជាតិចិនបានមានតំណែកក្នុងអំណាចខាងសេដ្ឋកិច្ចនិងនយោបាយ។

វប្បធម៌ថៃមានលក្ខណៈស្រដៀងនឹងវប្បធម៌អាស៊ី ពោលគឺ មានការគោរពបុព្វបុរស ដែលជាការប្រតិបត្ដិតៗ គ្នាជាយូរមកហើយ។ ជនជាតិថៃតែងមានភាពជាម្ចាស់ផ្ទះនិងក្ដីករុណាយ៉ាងល្អ តែក៏មានអារម្មណ៍ក្នុងការបែងចែកវណ្ណៈយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដែរ។ ភាពចាស់ទុំជាផ្នត់គំនិតសំខាន់ម្យ៉ាងក្នុងវប្បធម៌ថៃ មនុស្សចាស់ត្រូវគ្រប់គ្រងមើលថែគ្រួសាររបស់ខ្លួនតាមទំនៀម ហើយប្អូនត្រូវចេះស្ដាប់បង្គាប់បង។

ការរាក់ទាក់តាមប្រពៃណីថៃគឺ ការសំពះ។ អ្នកអាយុតិចតែងតែជាអ្នករាក់ទាក់អ្នកអាយុច្រើនមុន ពេលជួបគ្នា ហើយមនុស្សចាស់សោតក៏នឹងរាក់ទាក់ត្រឡប់ទៅវិញក្នុងលក្ខណៈស្រដៀងៗ គ្នា។ ឋានៈនិងតំណែងក្នុងសង្គមក៏ជាផ្នែកមួយនៃការសម្រេចថាអ្នកណាគួរសំពះអ្នកណាមុន។ ការសំពះចាត់ទុកជាការផ្ដល់សេចក្ដីគោរពនិងការរាប់អាចចំពោះនរណាម្នាក់។

===សិល្បៈ===
សិល្បៈគំនូរថៃ ជាលក្ខណៈឧត្ដមគតិ ជារូបដែលមាន ២ ករណី ដោយនាំយកវត្ថុនៅជិតទុកខាងក្រោមនៃរូប វត្ថុនៅឆ្ងាយទុកនៅខាងលើរូប ប្រើពណ៌បែបឯករង្គ គឺ​ ប្រើច្រើនពណ៌ តែមានពណ៌លេចធ្លោតែមួយ។

បដិមាកម្មថៃ កាលពីដើមជាងថៃធ្វើរូបបដិមាចំពោះតែវត្ថុសក្ដិសិទ្ធិ ដូចជា ព្រះពុទ្ធរូប ទេវរូប ដោយមានត្រកូលជាងផ្សេងៗ រាប់ចាប់តាំងពីសម័យសុខោទ័យហៅថា ត្រកូលជាងឈៀងសែន ត្រកូលជាងសុខោទ័យ អយុធ្យា និងរតនកោសិន្រ្ទ ដោយប្រើមាសសំរិទ្ធជាវត្ថុសំខាន់ក្នុងការធ្វើរូបបដិមា មុខដំបូងគេឆ្លាក់ដោយក្រមួនឃ្មុំ តុបតែងឱ្យល្អ រួចយកទៅចាក់ពុម្ពលោហៈ បើធៀបនឹងបដិមាធ្វើពីថ្មនៅយុគសម័យមុន បដិមាកម្មសំរិទ្ធមានលក្ខណៈស្រស់ស្អាតជាង។

ស្ថាបត្យកម្មថៃ មានបង្ហាញឱ្យឃើញនៅសម័យក្រោយ មកពីស្នាដៃស្ថាបត្យកម្មភាគច្រើនងាយខូចទ្រុឌទ្រោម ជាពិសេសសំណង់ធ្វើអំពីឈើ ពុំឃើញមានស្លាកស្នាមនៅសម័យបុរាណទេ។ ស្ថាបត្យកម្មថៃបង្ហាញឱ្យឃើញតាមរយៈផ្ទះថៃ វត្ដ វិហារ និងប្រាសាទរាជវាំង ដែលសុទ្ធតែសាងសង់ឡើងឱ្យសមស្របតាមលក្ខណៈអាកាសធាតុ និងការប្រើប្រាស់ជាក់ស្ដែង។
 
==ភូមិសាស្ត្រ==
===ចង្វាត (ខេត្ត)===
{{ដើមចំបង|ចង្វាតនៃថៃ}}[[ឯកសារ:Thailand adm location map.svg|ធ្វេង|រូបភាពតូច|351x351ភីកសែល|ផែនទីខេត្តនៃប្រទេសថៃ]]
ប្រទេសថៃមាន ៧៥ ខេត្ត​ដែលគេហៅនៅភាសាថៃ ចាំងវ៉ាត់(จังหวัด) (សណ្ដាន​នៃ​ពាក្យ​នេះ មាន​ពាក្យ « ចង្វាត » ដែល​ខ្មែរ​ប្រើប្រាស់​ជា​ធម្មតា​នៅ​សម័យ​មុន​អង្គរ និង​អង្គរ សំរាប់​សំគាល់​សីមា ព្រំ​ប្រទល់ ឬ​ខ្សែ​ក្រវ៉ាត់​នៃ​ព្រំ​ប្រទល់​ដែន ដែល​ជា​កម្មសិទ្ធិ ឬ​ទឹក​ដី​ចំណុះ​របស់​ស្ថាប័ន​ណា​មួយ ឬ​មន្រ្តី​ណា​ម្នាក់ ។ ពាក្យ​នេះ យើង​ឈប់​ប្រើប្រាស់​នៅ​ក្នុង​ភាសា​យើង​ទៅ​ហើយ ប៉ុន្តែ​សៀម​បាន​ខ្ចី​យក​ទៅ​ប្រើ​រហូត​ដល់​សព្វ​ថ្ងៃ ដែល​មាន​ន័យ​សំគាល់ ដែនដី​រដ្ឋបាល​ថ្នាក់ « ខេត្ត » ។) &lt;ref&gt;សិលា​ចារឹក​ថ្មី ka 17 នៅ​ប្រាសាទ​អំពិល ខេត្ត ឧត្ដរមានជ័យ&lt;/ref&gt;(จังหวัด) និងមានដែ ពីរទីក្រុងដែលជា ស្វ័យយន្តៈ [[ទីក្រុងបាងកក]]​ និង [[ទីក្រុងផាត់ថាយ៉ា]]។

ចង្វាតចែកទៅ [[ស្រុក]] (អាំភើ) និងស្រុកចែកទៅជា ឃុំ/អនុស្រុក (ដាំប៊ូន[តំបន់]) ។​ នៅឆ្នាំ២០០៦មាន ៨៧៧​សង្កាត់ (อำเภอ) និង ៥០ខេត្ត (ស្មើសង្កាត់ក្នុងខណ្ឌខ្មែរ) ទៀត នៅទីក្រុងបង់កក (เขต, ខេត្ត)។ មានដែ [[មាតុធានីរបស់បង់កក]] គឺជាតំបន់ជុំវិញទីក្រុងបង់កក​ ។
[[ឯកសារ:Thailand location relief map.svg|រូបភាពតូច|390x390ភីកសែល|សណ្ឋានដីប្រទេសថៃ]]

==== ភាគកណ្ដាល ====
# [[ខេត្តអាងទង]]
# [[បាងកក|ទីក្រុងបាងកក]]​ (ក្រុងទេពមហានគរ)
# [[ខេត្តពិចិត្រ]] (ខេត្តវិចិត្រ)
# [[ខេត្តជ័យនាថ]]
# [[ខេត្តកញ្ចនបុរី|ខេត្តកាណចាណាបុរី]]
# [[ខេត្តលពបុរី]] (លពបុរី)
# [[ខេត្តនគរនាយក]]
# [[ខេត្តនគរបឋម]]
# [[ខេត្តនន្ទបុរី]]
# [[ខេត្តបទុមធានី]]
# [[ខេត្តពេជ្របូរណ៍]]
# [[ខេត្តអយុធ្យា]]
# [[ខេត្តរាជបុរី]]
# [[ខេត្តសមុទ្រប្រាការ]]
# [[ខេត្តសមុទ្រសាគរ]]
# [[ខេត្តសមុទ្រសង្គ្រាម]]
# [[ខេត្តស្រះបុរី]]
# [[ខេត្តសិង្ហបុរី]]
# [[ខេត្តសុពណ៌បុរី]] (សុវណ្ណបុរី)
# [[ខេត្តកំពែងពេជ្រ]]
#[[ខេត្តឧទ័យធានី]]
[[ឯកសារ:Grand Palace Chakri Mahaprasad.jpg|right|thumb|200px|[[ព្រះបរមមហារាជវាំង]] [[បាងកក]]]]
[[ឯកសារ:Bangkok skytrain sunset.jpg|right|thumb|200px|ទេសភាពទីក្រុងបាងកក នាពេលរាត្រី]]
[[ឯកសារ:Wat Pho, Bangkok, Tailandia, 2013-08-22, DD 02.jpg|រូបភាពតូច|300x300ភីកសែល|[[វត្តព្រះជេតុពនវិមលមង្គលារាម]]  ([[Wat Pho]]) [[ប្រទេសថៃ|បាងកក]] [[ប្រទេសថៃ]]]]
[[ឯកសារ:วัดพระศรีรัตนศาสดาราม วัดพระแก้ว กรุงเทพมหานคร - Wat Phra Kaew, Temple of Emerald Buddha, Bangkok, Thailand.jpg|រូបភាពតូច|200x200ភីកសែល|[[វត្តព្រះកែវ]] នៅទីក្រុង[[បាងកក]]]]
[[ឯកសារ:Wat Suthat, Bangkok.jpg|right|thumb|200px|[[វត្ត សូថាត់]] Wat Suthat បាងកក]]
[[ឯកសារ:Democracy Monument Bangkok 001.JPG|right|thumb|200px|[[វិមានប្រជាធិបតេយ្យ]]]]

==== ភាគខាងកើត ====
# [[ខេត្តស្ទឹងជ្រៅ]] (ឆ្ជើងទ្រៅ)
# [[ខេត្តច័ន្ទបុរី|ខេត្តចន្ទបុរី]]
# [[ខេត្តធនបុរី]] (ជលបុរី)
# [[ខេត្តប្រាចិនបុរី]]
# [[ខេត្តរយ៉ង]]
# [[ខេត្តស្រះកែវ]]
# [[ខេត្តត្រាច|ខេត្តត្រាត]]

==== ភាគខាងជើង ====
# [[ខេត្តឈៀងម៉ៃ]]
# [[ខេត្តឈៀងរ៉ាយ]]
# [[ខេត្តកំពែងពេជ្រ]] (កំផែងពេជ្រ)
# [[ខេត្តលំប៉ាង]]
# [[ខេត្តលំពូន]]
# [[ខេត្តម៉ែហងសន]]
# [[ខេត្តនគរសួគ៌]]
# [[ខេត្តណាន]]
# [[ខេត្តព្យៅ]]
# [[ខេត្តពេជ្របុរី]]
# [[ខេត្តពិស្ណុលោក]] (វិស្ណុលោក)
# [[ខេត្តព្រែ]]
# [[ខេត្តសុខោទ័យ]]
# [[ខេត្តតាក]]
# [[ខេត្តឧត្តរឌិត្ថ]]

==== ភាគឦសាន ====

# [[ខេត្តអំណាចច្រើន]]
# [[ខេត្តជ័យភូមិ]]
# [[ខេត្តកាលសិន្ធុ]]
# [[ខេត្តខនកែន]]
# [[ខេត្តលើយ]]
# [[ខេត្តមហាសារខាម]]
# [[ខេត្តមុក្តាហារ]]
# [[ខេត្តនគរភ្នំ]]
# [[ខេត្តនគររាជ|ខេត្តនគររាជសីមា]]
# ខេត្តហ្នងបួលំភូ
# [[ខេត្តហ្នងគាយ]]
# [[ខេត្តរយឯត]]
# [[ខេត្តសកលនគរ]]
# [[ខេត្តស៊ីសាកេត]]
# [[ខេត្តសុរិន្ទ្រ]] 
# [[ខេត្តឧប្បលរាជធានី]]
# [[ខេត្តឧត្តរធានី]]
# [[ខេត្តយសោធរ]]
# [[ខេត្តបឹងកាល]]

==== ភាគខាងត្បូង ====
# [[ខេត្តជុម្ពរ]]
# [[ខេត្តក្របី]]
# [[ខេត្តនគរស្រីធម្មរាជ]]
# [[ខេត្តនរាធិវាស]]
# [[ខេត្តប៉ាត់តានី|ខេត្តប៉័ត្តានី]] (ប៉ាត់តានី, ប៉័ត្តាណី)
# [[ខេត្តផាំងង៉ា]]
# [[ខេត្តព័ទ្ទលុង]] 
# [[ខេត្តភូកេត]]
# [[ខេត្តរនង]]
# [[ខេត្តស្តូល]]
# [[ខេត្តសង្ខលា|ខេត្តសងខ្លា]]
# [[ខេត្តសុរាស្ត្រធានី]]
# [[ខេត្តត្រាំង]]
# [[ខេត្តយលា]]

{| class=&quot;infobox&quot; style=&quot;text-align:center; width:97%; margin-right:10px; font-size:90%&quot;

{{Largest cities|country=ថៃ|div_15=ខេត្តបទុមធានី{{!}}បទុមធានី|pop_10=120,045|city_11=ព័ទ្យា{{!}}ទីក្រុងផាត់ថាយ៉ា|div_11=ខេត្តជលបុរី{{!}}ជលបុរី|pop_11=117,371|city_12=នគរស្រីធម្មរាជ{{!}}ទេសបាលនគរនគរស្រីធម្មរាជ|div_12=ខេត្តនគរស្រីធម្មរាជ{{!}}នគរស្រីធម្មរាជ|pop_12=104,948|city_13=នគរសួគ៌{{!}}ទេសបាលនគរនគរសួគ៌|div_13=ខេត្តនគរសួគ៌{{!}}នគរសួគ៌|pop_13=84,122|city_14=ឡែមឆ្បាំង{{!}}ទេសបាលនគរឡែមឆ្បាំង|div_14=ខេត្តជលបុរី{{!}}ជលបុរី|pop_14=82,960|city_15=រង្សិត{{!}}ទេសបាលនគររង្សិត|pop_15=81,084|city_10=ខនកែន{{!}}ទេសបាលនគរខនកែន|city_16=ភូកេត{{!}}ទេសបាលនគរភូកេត|div_16=ខេត្តភូកេត{{!}}ភូកេត|pop_16=78,923|city_17=នគរបឋម{{!}}ទេសបាលនគរនគរបឋម|div_17=ខេត្តនគរបឋម{{!}}នគរបឋម|pop_17=77,651|city_18=ឧប្បលរាជធានី{{!}}ទេសបាលនគរឧប្បលរាជធានី|div_18=ខេត្តឧប្បលរាជធានី{{!}}ឧប្បលរាជធានី|pop_18=77,306|city_19=ឈៀងរ៉ាយ{{!}}ទេសបាលនគរឈៀងរ៉ាយ|div_19=ខេត្តឈៀងរ៉ាយ{{!}}ឈៀងរ៉ាយ|pop_19=74,226|city_20=ពិស្ណុលោក{{!}}ទេសបាលនគរពិស្ណុលោក|div_20=ខេត្តពិស្ណុលោក{{!}}ពិស្ណុលោក|div_10=ខេត្តខនកែន{{!}}ខនកែន|pop_9=130,114|kind=ធំ|city_4=រហាតយ៉ៃ{{!}}ទេសបាលនគរហាតយ៉ៃ|stat_ref={{citation needed|date=November 2021}}|div_name=ខេត្ត|city_1=បាងកក (អង្គការរដ្ឋាភិបាលក្នុងតំបន់){{!}}បាងកក|div_1=បាងកក|pop_1=5,686,646|img_1=View from Baiyoke Sky Hotel, Bangkok (7053110333) cropped.jpg|city_2=នន្ទបុរី{{!}}ទេសបាលនគរនន្ទបុរី|div_2=ខេត្តនន្ទបុរី{{!}}នន្ទបុរី|pop_2=255,793|img_2=Nonthaburi - Bangbuathong.jpg|city_3=ប៉ាកក្រេត{{!}}ទេសបាលនគរប៉ាកក្រេត|div_3=ខេត្តនន្ទបុរី{{!}}នន្ទបុរី|pop_3=189,258|img_3=Sunset at pakkred - panoramio.jpg|div_4=ខេត្តសង្ខលា{{!}}សង្ខលា|div_9=ខេត្តសុរាស្ត្រធានី{{!}}សុរាស្ត្រធានី|city_7=ឧត្តរធានី{{!}}ទេសបាលនគរឧត្តរធានី|city_9=សុរាស្ត្រធានី{{!}}ទេសបាលនគរសុរាស្ត្រធានី|pop_8=131,091|div_8=ខេត្តឈៀងម៉ៃ{{!}}ឈៀងម៉ៃ|city_8=ឈៀងម៉ៃ{{!}}ទេសបាលនគរឈៀងម៉ៃ|pop_7=131,192|div_7=ខេត្តឧត្តរធានី{{!}}ឧត្តរធានី|pop_6=131,286|pop_4=159,627|div_6=ខេត្តនគររាជសីមា{{!}}នគររាជសីមា|city_6=នគររាជសីមា{{!}}ទេសបាលនគរនគររាជសីមា|pop_5=132,172|div_5=ខេត្តជលបុរី{{!}}ជលបុរី|city_5=ចៅព្រះយាសុរស័ក្តិ{{!}}ទេសបាលនគរចៅព្រះយាសុរស័ក្តិ|img_4=Skyline of Hat Yai City, June 2012 by.jpg|pop_20=68,898}}
&lt;noinclude&gt;

== សូមមើលផងដែរ ==
* [[ភាសាថៃ]]
* [[ប្រវត្តិសាស្ត្រថៃ]]

== ឯកសារយោង ==
{{reflist}}
== តំណភ្ជាប់ក្រៅ ==
* [http://en.wikivoyage.org/wiki/Thailand Wikivoyage - Thailand] {{en icon}}
* [http://www2.tat.co.th/ Tourism Authority of Thailand] {{th icon}}

{{Commons&amp;cat|Thailand|Thailand|ថៃ}}

{{Geographic location
|Centre={{THA}}
|North={{MYA}} {{LAO}}
|Northeast={{LAO}}
|East={{LAO}}&lt;br&gt;{{CAM}}
|Southeast=[[ឈូងសមុទ្រថៃ]]
|South= {{MAS}}
|Southwest=[[សមុទ្រអង់ដាម៉ង់]]
|West={{MYA}}
|Northwest={{MYA}}
}}

{{ASEAN}}
{{ប្រទេសនៅទ្វីបអាស៊ី}}
{{ប្រទេសនិយាយភាសាម៉ាឡេ}}

[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ថៃ| ]]
[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ព្រះរាជាណាចក្រ]]
[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ប្រទេសនៅអាស៊ី]]
[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ប្រទេសឧស្សាហកម្មថ្មី]]
[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:រដ្ឋសមាជិកនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ]]
[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍]]
[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:រដ្ឋសមាជិកអាស៊ាន]]</text>
      <sha1>sygdtxdlum20q899q0ngp2bqzb5ilyj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>សិទ្ធិមនុស្ស</title>
    <ns>0</ns>
    <id>11956</id>
    <revision>
      <id>282598</id>
      <parentid>233268</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T03:52:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>36.37.194.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* សេចក្ដីប្រកាសជាសកលស្ដីអំពីសិទ្ធិមនុស្ស */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="40884" xml:space="preserve">សិទ្ធិពីកំណើត=០ &lt;big align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=200 style=&quot;margin: 0.5em 0 1em 1em; background: #ffffff; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 100%;&quot;&gt;
|+'''[[សិទ្ធិ]]'''&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;

|-
| ភាពខុសគ្នានៃទ្រឹស្ដី
|-
|[[សិទ្ធិពីកំនើត និងតាមផ្ឡូវច្បាប់]]
|-
|[[សិទ្ធិបញ្ចេញយោបល់ និង សេរីភាព]]
|-
|[[សិទ្ធិវិជ្ជមាននិងអវិជ្ជមាន]] 
|-
| [[សិទ្ធិបុគ្គល និងជាក្រុម]]
|-
|}
'''សិទ្ធិមនុស្ស''' គឺជា [[សិទ្ធ]]និង[[សេរីភាព]]ដែលមនុស្សទាំងអស់បានដាក់អោយ។អ្នកដែលប្រឆាំងនិងគំនិតនេះតែងតែអះអាងថាយើងម្នាក់ៗទទួលបាននូវសិទ្ធិតែមានព្រំដែនដោយសារហេតុផលនៃ[[មនុស្ស]]។&lt;br /&gt;

សិទ្ធិមនុស្សគ្របតណ្ដប់ពាសពេញ[[ពិភពលោក]]និងមាន[[ភាពស្មើគ្នា]]។សិទ្ធិជាចំនែកធម្មជាតិនៃសីលធ៌មពិតរបស់មនុស្ស។ សិទ្ធិមនុស្សត្រូវបានបង្ហាញជាទូទៅហើយគឹជាទង្វើនិយម ការប្រគលអំអាចមានការចែក&lt;br /&gt;
រំលែកបទដ្ឋានពិតនៃធម្មចរិយារបស់មនុស្ស  ជាការបង្ហាញនូវសមាសភាពសមហេតុផលនៃបទដ្ឋានសីលធម៍ឬសិទ្ធិពីធម្មជាតិត្រូវបានគាំទ្រដោយហេតុផលយ៉ាងរឹងមាំ ឬក៏សិទ្ធិត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់មួយណាក៏បានឲ្យ&lt;br /&gt;ស្មើរគ្នានៅក្នុងប្រទេសឬ អន្តរជាតិ  ។ យ៉ាងណាក៏ដោយវាមិនមានមតិទូទៅនៃច្បាប់ធម្មជាតិ ហើយអ្វីជាពិសេសដែលគួរឬមិនគួរគោរពដូចជាសិទ្ធិខ្លះដឹងដោយវិញ្ញាណ  ហើយគំនិតអរូបីនៃសិទ្ធិមនុស្សបានដាក់&lt;br /&gt;ក្រោមប្រធានបទនៃការពិភាក្សារតទលជាច្រើននៃអ្នកទស្សនះវិទ្យានិងការិះគន់&lt;br &gt; ។


សិទិ្ធមនុស្សបានកំរើកផុសចេញនៅឆ្នាំ ១៩៧០  ជាពិសេសគឺមុនអ្នកគាំទ្រសង្គមនិយមក្នុងទិសខាងកើតនិងទិសខាងលិច អុឺរ៉ុប  ជាមួយនិងវិភាគទានច្រើនជាងគេមកពីសហរដ្ឋអាមេរិច និងអាមេរិចឡាទីនផងដែរ។&lt;br&gt;
ការងើបឡើងយ៉ាងឆាប់រហ័សបានកើតជារូបរាង ហើយបានប្រមូលគ្នាជាសកម្មជនិងនយោបាយវោហាសាស្រ្ត នៅក្នុងប្រទេសជាច្រើនបានបញ្ជូសិទ្ធិមនុស្សជារបៀបវីរះនៃពិភពលោក   ។ ជិតសត្តវត្សទី២១  moyn មានការឈ្លោះគ្នា  សិទិ្ធមនុស្សបានកំរើកឡើងហើយរីករាលដាលយ៉ាងធំជាមួយនិងការប្រឆាំងនៃលទ្ធិផ្ដាច់ការរួមបញ្ជូលទាំងបុព្វហេតុជាច្រើនកំពុងធើ្វអោយជាប់ទាក់ទងនៃមេត្តាករុណា ឬស្រលាញមនុស្សជាតិ&lt;br&gt;
ហើយនិងការរួមរស់ការអភិវឌ្ឍ សេដ្ឋកិច្ចនៅក្នុងពិភពលោកទីបីនេះ ។&lt;br/&gt;

គំនិតដែលចំបងយ៉ាងសកម្មមួយចំនួនមានសន្ទុះអភិវឌ្ឍនៅក្នុងលទ្ធផលសង្គ្រាមលោកលើកទីបី   វាឡើងដល់ចំនុចខ្ពស់បំផុតនៃការអនុម័តដោយសេចក្ដីថ្លែងការជាទូទៅនៃសិទិ្ធមនុស្សដោយប្រជុំប្រជាជាតិរួមគ្នា&lt;br&gt;
ជាទូទៅក្នុងឆ្នាំ១៩៤៨  ។ ខណ្ណះពេលដែលពាក្យថា  សិទិ្ធមនុស្ស  គ្មានអ្វីជាដំណើការជាក់លាក់ជាគ្រឹះបញ្ញវន្ដនៅសម័យថ្មីអាចតាមដានតាមរយះប្រវត្តសាស្រ្តនៃនិរុតសាស្រ្តហើយជាដំណើសិទ្ធិនៃ[[ច្បាប់ធម្មជាតិ]]&lt;br&gt;
និងសេរីភាព  គឺជាផ្នែកម្ខាងនៃសភាវទីក្រុងប្រទេសក្រិក ក្នុងការអភិវឌ្ឍនៃច្បាប់ទីក្រុងរូមបូរាណ ។ សេចក្តីថ្លែងការគឺជាការពិតដែលដឹកនាំសិទិ្ធមនុស្សហើយបានដំណើការ ការចូលរួមជាបពួកនៃ[[សិទិ្ធធម្មជាតិ]]&lt;br&gt;
ហើយបានអភិវឌ្ឍលោក ចន ឡុក និង លោក អ៊ីមមែននែល កែន តាមវិស័យនយោបាយនៅក្នុងការរួបរួមបញ្ជូលគ្នានៃសិទិ្ធហើយបានប្រកាសនៃសិទិ្ធពលរដ្ឋ ។ គ្រប់មនុស្សទាំអស់គឺកើតដោយសេរីហើយមាន&lt;br&gt;
សិទិ្ធស្មើរៗគ្នា។ ពួកគេបានបង្កើតការរួបរួមនិងមនសិការ ហើយគួរតែជំរុញលើកទឹកចិត្តអ្នកដែលមានទំនាក់ទំនងជាភាតរភាព ។

    អត្ថបតទី ១ សេចក្តីថ្លែងការប្រជាជាតិបញ្ជូលគ្នាជាទូទៅនៃសិទិ្ធមនុស្ស (UDHR)

==ប្រវត្តសាស្រ្ត==
{{អត្ថបទសំខាន់|ប្រវត្តសាស្រ្តនៃសិទិ្ធមនុស្ស​​}}
[[ឯកសារ:Magna_Carta_(British_Library_Cotton_MS_Augustus_II.106).jpg|thumb|left| [[ម៉ាញណា សាតា]] បានប្រកាសក្នុងប្រទេសអងគ្លេសក្នុងឆ្នាំ១២១៥.]]


'''សិន្ធិសញ្ញា'''('''Treaties''')

ក្នុងឆ្នាំ១៩៩៦ កិច្ចព្រមព្រៀងអន្ដរជាតិស្ដីអំពីសិទ្ធិប្រជាជន និងសិទ្ធិនយោបាយ('''ICCPR''')និង កិច្ចព្រមព្រៀងស្ដីអំពីសិទ្ធិសេដ្ឋកិច្ច, សិទ្ធិសង្គម និងសិទ្ធិវប្បធម៌('''ICESCR''') ត្រូវបានអនុវត្ដន៍ដោយសហប្រជាជាតិ, រវាងកិច្ចព្រមព្រៀងនីមួយៗក្នុងការបង្កើតសិទ្ធិដែលមាននៅក្នុង '''UDHR''' ដើម្បីចងភ្ជាប់ទៅនឺងរដ្ឋទាំងអស់ដែលបានចុះហត្ថលេខាក្នុងសិន្ធិសញ្ញានេះ គឺក្នុងការបង្កើតច្បាប់នៃសិទ្ធិមនុស្ស។&lt;br /&gt;

ចាប់តាំងពីពេលនោះមក មានសិន្ធិសញ្ញាជាច្រើនផ្សេងៗគ្នា(បណ្ដុំនៃនិតិបញ្ញាតិ)ត្រូវបានចាត់ចូលជាថ្នាក់អន្ដរជាតិ។​ សិន្ធិសញ្ញាទាំងនេះត្រូវបានគេស្គាល់ថា ជាមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃសិទ្ធិមនុស្ស។​ សេចក្ដីសំខាន់ៗក្នុងចំនោមសេចក្ដីសំខាន់ទាំងអស់('''ជាមួយ ICCPR និង ICESCR''') គឺយោងទៅលើ‌ '''សិន្ធសញ្ញាសំខាន់ចំនួន៧''' ដែលមានដូចជា៖
* កិច្ចព្រមព្រៀងស្ដីអំពី ការលុបបំបាត់ការប្រកាន់ពូជសាសន៍
* កិច្ចព្រមព្រៀងស្ដីអំពី​ ការលុបបំបាត់ទំរង់នៃការរើសអើងស្ដ្រី
* កិច្ចព្រមព្រៀងរបស់សហប្រជាជាតិស្ដីអំពី ការប្រយុទ្ធប្រឆាំងការធ្វើទារុណកម្ម

==សេចក្ដីប្រកាសជាសកលស្ដីអំពីសិទ្ធិមនុស្ស==

ដោយយល់ឃើញថា ការទទួលស្គាល់សេចក្ដីថ្លៃថ្នូរជាប់ពីកំណើត និងសិទ្ធិស្មើភាព និងសិទ្ធិមិនអាចលក់ដូរ ផ្ទេរ ឬ ដកហូតបានរបស់សមាជិកទាំងអស់ នៃគ្រួរសារ មនុស្ស គឺ ជាគ្រឹះនៃសេរីភាព យុត្តិធម៌ និងសន្ដិភាព ក្នុងពិភពលោក,

ដោយយល់ឃើញថា ការមិនទទួលស្គាល់ និងការប្រមាថ មើលងាយ សិទ្ធិមនុស្ស នាំឲ្យមានអំពើព្រៃផ្សៃ សាហាវយង់ឃ្នង ធ្វើឱ្យក្ដៅក្រហាយ ដល់សតិសម្បជញ្ញៈ មនុស្សជាតិ និងថា ការឈានដល់ពិភពលោកមួយ ដែលមនុស្សទាំងឡាយមានសេរីភាព ត្រូវបានប្រកាសថា ជាសេចក្ដី ប្រាថ្នាដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុត របស់មនុស្ស ត្រូវតែបានការពារ ដោយនីតិរដ្ធ ដើម្បីជៀសវាង កុំឱ្យមនុស្ស បង្ខំចិត្តជាចុងក្រោយបង្អស់ បះបោរ ប្រឆាំងទល់នឹង អំណាចផ្ដាច់ការ និងការគាបសង្កត់,

ដោយយល់ឃើញថា ជាការចាំបាច់ ដែលត្រូវលើកស្ទួយការពង្រីកទំនាក់ទំនង ជាមិត្តភាពរវាងប្រជាជាតិនានា,

ដោយយល់ឃើញថា ប្រជាជាតិទាំងឡាយ នៃសហប្រជាជាតិបានប្រកាស បញ្ជាក់ សាជាថ្មី ក្នុងធម្មនុញ្ញសហប្រជាជាតិ នូវជំនឿរបស់ខ្លួន ទៅលើមូលដ្ឋាននៃមនុស្ស លើ #សេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ លើតម្លៃរបស់មនុស្ស និងលើសមភាព នៃសិទ្ធិរវាងបុរស និងស្រ្ដី ហើយប្ដេជ្ញាលើកស្ទួយវឌ្ឍនភាពសង្គម និងកម្រិតជីវភាពរស់នៅ ឱ្យកាន់ តែប្រសើរឡើង ក្នុងសេរីភាព កាន់តែទូលំទូលាយ,

ដោយយល់ឃើញថា ដោយសហប្រតិបត្តិការជាមួយ អង្គការសហប្រជាជាតិ រដ្ឋជាសមាជិកទាំងអស់សន្យាធ្វើឱ្យ មានការគោរពជាសកល និងការប្រតិបត្តិនូវសិទ្ធិ សិរីភាព មូលដ្ឋាន,

ដោយយល់ឃើញថា ការយល់ដូចគ្នាអំពីសិទ្ធិ និងសេរីភាពទាំងនេះ មានសារសំខាន់បំផុត ដើម្បីបំពេញនូវការសន្យាខាងលើ,

អាស្រ័យហេតុនេះ មហាសន្និបាតប្រកាសថា៖

សេចក្ដីប្រកាសជាសកលស្ដីពំពីសិទ្ធិមនុស្សនេះ ជាឧត្ដមគតិរួម ដែលប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់ៗប្រទេស និងប្រជាជាតិទាំងអស់ ត្រូវធ្វើឱ្យបានសម្រេច ដើម្បីឱ្យបុគ្គលគ្រប់ៗរូប និងអង្គការសង្គមទាំងអស់ ដោយរក្សាខ្ជាប់ខ្ជួនជានិច្ចក្នុងស្មារតីរបស់ខ្លួន នូវសេចក្ដីប្រកាសនេះ ខិតខំប្រឹប្រែង បណ្ដុះបណ្ដាលការគោរពសិទ្ធិ និងសេរីភាពទាំងនេះ តាមរយៈការបង្រៀន និងការអប់រំ ហើយនិងខំប្រឹងប្រែង ធានាឱ្យមានការទទួលស្គាល់ និងការអនុវត្តជាសកល និង ដោយស័ក្កិសិទ្ធិ នូវសិទ្ធិ និងសេរីភាព ដោយវិធានការជាតិ និងអន្ដរជាតិ ដែលមានលក្ខណៈរីកចម្រើន ជាលំដាប់ ទាំងក្នុងចំណោម ប្រជាពលរដ្ធនៃរដ្ឋសមាជិក ទាំងក្នុងចំណោម ប្រជាពលរដ្ឋដែនដី ដែលស្ថិតនៅក្រោម ដែនសមត្ថកិច្ចនៃរដ្ឋទាំងនោះ, 

'''មាត្រា១'''

មនុស្សទាំងអស់ កើតមកមានសេរីភាព និង សមភាព ក្នុងផ្នែកសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ និង សិទ្ធិ។ មនុស្សមានវិចារណញ្ញាណនិង សតិសម្បធញ្ញៈ ជាប់ពីកំណើត ហើយគប្បី ប្រព្រឹត្ដ ចំពោះ គ្នាទៅវិញទៅមក ក្នុងស្មារតី ភាតរភាពជាបងប្អូន។

'''មាត្រា២'''

មនុស្សម្នាក់ៗ អាចប្រើប្រាស់សិទ្ធិនិង សេរីភាព ទាំងអស់ ដែលមានចែង ក្នុង សេចក្ដីប្រកាស នេះ ដោយគ្មាន ការប្រកាន់បែងចែក បែបណាមួយ មានជាអាទិ៍ ពូជសាសន៏ ពណ៏សម្បុរ ភេទ ភាសា សាសនា មតិនយោបាយ ឬ មតិផ្សេងៗ ទៀត ដើមកំណើត ជាតិ ឬ ទ្រព្យសម្បត្តិ កំណើត ឬ ស្ថានភាពដ៏ទៃផ្សេងៗ ទៀតឡើយ។
លើសពីនេះ មិនត្រូវធ្វើ ការប្រកាន់ បែងចែកណាមួយ ដោយសំអាងទៅលើឋានៈ ខាងនយោបាយ ខាងដែនសមត្ថកិច្ច ឬ ខាងអន្ដរជាតិរបស់ប្រទេស ឬ ដែនដី ដែលបុគ្គលណាម្នាក់ រស់នៅ ទោះបីជាប្រទេស ឬ ដែនដីនោះឯករាជ្យក្ដី ស្ថិត ក្រោម អាណា ព្យាបាលក្ដី ឬ គ្មានស្វយ័ គ្រប់គ្រង ក្ដី ឬ ស្ថិតក្រោម ការដាក់កម្រិតផ្សេង ទៀតណាមួយ ដល់ អធិបតរយ្យភាពក្ដី។

'''មាត្រា៣'''

បុគ្គលម្នាក់ៗ មានសិទ្ធិ រស់រានមានជីវិត សេរីភាព និង សន្ដិភាព ផ្ទាល់ ខ្លួន។

'''មាត្រា៤'''

គ្មានជនណាម្នាក់ ត្រូវស្ថិតនៅ ក្នុង ទោសភាព ឬ ស្ថិតក្នុង ភាពជាអ្នក បម្រើដាច់ថ្លៃឡើយ។ ទោសភាព និង ទាសពានិជ្ជកម្ម តាម គ្រប់ទម្រង់ទាំងអស់ ត្រូវហាមឃាត់។

'''មាត្រា៥'''

គ្មានជនណាម្នាក់ ត្រូវទទួលទារុណកម្ម ឬ ការប្រព្រឹត្ដិមកលើខ្លួន ឬ ទណ្ឌកម្ម ឃោឃៅ អមនុស្ស ធម៌ ឬ បន្ថោកបន្ទាប បានឡើយ។

'''មាត្រា៦'''

ជនគ្រប់រូប មានសិទ្ធិឲ្យគេទទួលស្គាល់បុគ្គលិកលក្ខណះ គតិយុត្ដរបស់ខ្លួន នៅគ្រប់ទីកន្លែង។

'''មាត្រា៧'''

ជនគ្រប់រូប មានសិទ្ធិស្មើគ្នា ចំពោះមុខច្បាប់ និង មានសិទ្ធិ ទទួលការការពារ ពីច្បាប់ ស្មើៗគ្នា ដោយគ្មានការរើសអើង។ មនុស្សគ្រប់រូបមានសិទ្ធិទទួលការការពារ ស្មើៗគ្នា ប្រឆាំង នឹង ការ រើសអើង ណា ដែលរំលោភលើសេចក្ដី ប្រកាសនេះ ព្រមទាំអ ប្រឆាំង និង ករញុះញង់ឲ្យមានកររើសអើង។

'''មាត្រា៨'''

មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិ រកដំណោះស្រាយ ស័ក្ដិសិទ្ធ មួយ នៅចំពោះមុខ សាលាជំរះក្ដី ជាតិ ដែលមានសមត្ថកិច្ច ចំពោះអំពើរទាំងឡាយណាដែល រំលោភ សិទ្ធិមូលដ្ធាន របស់ខ្លួន ដែលត្រូចបានទទួលស្គាល់ ដោយរដ្ធធម្មនុញ្ញ ឬ ដោយច្បាប់។

'''មាត្រា៩'''

គ្មានជនណាម្នាក់ ត្រូវបានចាប់ខ្លួន ឃុំខ្លួន ឬ និរទេសខ្លួន តាមអំពើចិត្តឡើយ។

'''មាត្រា១០'''

មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិស្មីគ្នា ពេញលេញ សុំឲ្យតុលាការឯករាជ្យ និង មិនលំអៀង ពិនិត្យរឿង ក្ដីរបស់ខ្លួន ជាសាធារណះ និង ដោយសមធម៌ ដើម្បីសម្រេច លើសិទ្ធិនិងកាតព្វកិច្ច និង លើភាពសមហេតុផល នៃការចោទ ប្រកាន់ទាំង ឡាយខាងបទ ព្រហ្មទណ្ឌមកលើខ្លួន។

'''មាត្រា១១'''

១. ជនណាដែលជាប់ចោទ ពីបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌ ត្រូវសន្មតជាជនគ្មានទោសរហូត ដល់ពិរុទ្ធភាព ត្រូវបានរកឃើញ នៅក្នុង សវនាករជាសាធារណះដែលមាន ការធានាចំបាច់ ដើម្បី អោយ ជននោះការពារខ្លួន។
២. គ្មានជនណាម្នាក់ ត្រូវបានផ្ដន្ទាទោសពីបទល្មើស ព្រហ្មទណ្ឌ នៅពេលធ្វើអំពើ ឬ មានការខកខាន នេះ ដូចគ្នានេះដែរមិន ត្រូវមានការផ្ដន្ទាទោសឲ្យធ្ងន់ធ្ងរជាងទោសដែលបានកំណត់ឲ្យអនុវត្តក្នុងអំឡុងពេលដែលបទល្មើសបានកើតឡើងនោះឡើយ។

'''មាត្រា១២'''

គ្មានមនុស្សណាម្នាក់ ត្រូវរងការរំលោភ ជ្រៀតជ្រែកតាមអំពើចិត្តក្នុងជីវិត ឯកជនគ្រួសារ ទីលំនៅ ឬការឆ្លើយឆ្លង ឬការធ្វើឲ្យបះពល់ ដល់កិត្តិយស និង កេរ្ដិ៍ ឈ្មោះ របស់ខ្លួន បានឡើយ។ ជនគ្រប់រូប មានសិទ្ធិ ទទួលការការពារំពីច្បាប់ ប្រឆាំង នឹងការជ្រៀតជ្រែក ឬការប៉ះពាល់បែបនេះ។

'''មាត្រា១៣'''

១. មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិធ្វើដំណើរ ដោយ សេរី និង មានសិទ្ធិជ្រើសរើស និវេសនដ្ឋានក្នុងរដ្ឋមួយ។
២. មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិចាកចេញពីប្រទេសណាមួយ រួមទាំង ប្រទេសរបស់ខ្លួនផង និង មានសិទ្ធិវិលត្រឡប់មកប្រទេសរបស់ខ្លួនវិញ។

'''មាត្រា១៤'''

១. មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិ ស្វែងរក និងទទួល កន្លែងជ្រកកោន ក្នុង ប្រទេស ដទៃទៀត ក្នុងករណីមានការធ្វើទុកបុកម្នេញមកលើខ្លួន។
២. សិទ្ធិសុំជ្រកកោននេះ មិនអាចលើកមក សំអាងបានទេ ក្នុងករណីមានការចោទ ប្រកាន់ ដែលពិតជាកើតឡើង ពីបទល្មើស មិនមែននយោបាយ របស់សហប្រជាជាតិ។
'''
មាត្រា១៥'''

១.មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិ ទទួលបានសញ្ជាតិមួយ។
២.គ្មានជនណាម្នាក់ អាចត្រូវដកហូតសញ្ជាតិ ឬ រារាំង សិទ្ធិប្ដូរសញ្ជាតិ របស់ខ្លួនបានឡើយ។

'''មាត្រា១៦'''

១. មនុស្ស ប្រុសស្រីដល់អាយុគ្រប់ការ មានសិទ្ធិរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ និង កសាងគ្រួសារ ដោយមិនប្រកាន់ពូជសាសន៍ សញ្ជាតិ ឬ សាសនាឡើយ។ មនុស្សប្រុសស្រី មានសិទ្ធិ ស្មើគ្នាក្នុងការរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ ក្នុងចំណងអពាហ៍ពិពាហ៍ និង ក្នុង ពេល រំលាយ ចំណងអាពាហ៍ពិពាហ៍។
២. អាពាហ៍ពិពាហ៍អាចនឹងប្រព្រឹត្ត ទៅបាន លុះត្រាតែមាន ការព្រមព្រៀង ដោយ សេរី និង ពេញលេញពីអនាគត់ប្ដីប្រពន្ធ។
៣. គ្រួសារ ជាអង្គភាពធម្មជាតិ និង ជាអង្គភាពមូលដ្ឋាននៃសង្គម ហើយ គ្រួសារ មាន សិទ្ធិ ទទួលការការពារ ពីសង្គមនិង រដ្ឋ។

'''មាត្រា១៧'''

១. មនុស្ស គ្រប់រូប ទោះតែម្នាក់ឯងក្ដី ឬ ដោយរួមជាមួយ អ្នកដ៏ទៃក្ដី មានសិទ្ធិជាម្ចាស់ កម្មសិទ្ធិ។
២. គ្មានជនណាម្នាក់ ត្រូវបានដកហូតកម្មសិទ្ធិ តាមអំពើចិត្តឡើយ។

'''មាត្រា១៨'''

ជនគ្រប់រូប មានសិទ្ធិ សេរីភាព ខាងការគិត សតិសម្បជញ្ញះ និង សាសនា សិទញធិ នេះ រាប់ បញ្ចូល ទាំងសេរីភាព ផ្លាស់ប្ដូរសាសនា ឬ ជំនឿ ព្រមទាំង សេរីភាព សម្ដែងសាសនា ឬ ជំនឿរបស់ខ្លួន តែម្នាក់ឯង ឬ ដោយរួមជាមួយអ្នកដ៏ទៃជាសាធារណះឬជាឯកជន តាមការបង្ហាត់បង្រៀន ការអនុវត្ត ការគោរពបូជា និងការប្រតិ្តតាម។

'''មាត្រា១៩'''

មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ឋិសេរីភាពក្នុងការមានមតិ និងការសម្តែងមតិ។ សិទ្ឋិនេះរាប់បញ្ចូលទាំងសេរីភាពក្នុងការប្រកាន់មតិ ដោយគា្មនការរជ្រៀតជ្រែក និង សេរីភាពក្នុងការស្វែងរកការទទួល និងការផ្សព្វផ្សាយព័តមាន និងគំនិតនានាដោយគា្មនព្រំដែនទឹកដី ទោះតាមរយះមធ្យោបាយសម្តែងមតិណាមួយដ៏ដោយ។

'''មាត្រា២០'''

១. មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ឋិសេរីភាពក្នុងការប្រជុំ ឬការរួមគា្នជាសមាគមដោយសន្តិវិធី។
២. គ្មានជនណាម្នាក់ ត្រូវបានបង្ខិតបង្ខំអោយចូលរួមក្នុងសមាគមណាមួយឡើយ។

'''មាត្រា២១'''

១. មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ឋិចូលរួមក្នុងការដឹកនាំកិច្ចការសាធារណះនៃប្រទេសរបស់ខ្លួនដោយផ្ទាល់ ឬ តាមរយះតំណាង ដែលបានជ្រើសរើសដោយសេរី។
២. មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ឋិចូលបម្រើមុខងារសារណះនៃប្រទេសរបស់ខ្លួន ក្នុងលក្ខខណ្ឌសមភាព។
៣. ឆន្ទះរបស់់ប្រជាពលរដ្ឋជាមូលដ្ឋានអំណាចនៃការដឹកនំាកិច្ចការ សាធារណះ។ ឆន្ទះនេះត្រូវសម្តែងចេញតាមរយះការបោះឆ្នោតទៀងទាត់ តាមពេលកំណត់ និងពិតប្រាកដ ដែលមានលក្ខណះសកល ស្មើភាព និងសម្ងាត់ ឬតាមនីតិវិធីសមមូល ដែលធានាសេរីភាពនៃការបោះឆ្នោត។

'''មាត្រា២២'''

ក្នុងឋានះជាសមាជិកនៃសង្គមមនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ឋិទទួលបានសន្តិសុខសង្គម និងមានបុព្វ សិទ្ឋិសម្រេចបានសិទិ្ឋខាងសេដ្ឋកិច្ច សង្គមកិច្ច និងវប្បធម៍ដែលចំាបាច់សម្រាប់សេចក្តីថ្លៃថ្នូរ និងការរីកចំរើនដោយសេរីនៃបុគ្គលិកលក្ខណះរបសខ្លួនតាមរយះការខិតខំ របស់ជាតិនិង សហប្រតិបត្តិការអន្ដរជាតិ និង ដោយយោងទៅតាមការរៀចំនិង ធនធានរបស់ប្រទេសនីមួយៗ។

'''មាត្រា២៣'''

១. មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិមានការងារធ្វើជ្រើសរើស ការងារដោយសេរី ទទួលលក្ខណ្ឌ ការងារត្រឹមត្រូវ និង ពេញចត្ត និង មានការការពារប្រឆាំង នឹង ភាពអត់ ការងារ ធ្វើ។
២. មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិទទួលប្រាក់បៀវត្សស្មើគ្នា ចំពោះការងារដូចគ្នា ដោយគ្នាន ការរើសអើង។
៣. អ្នកធ្វើការងារ មានសិទ្ធិទទួលបានលាភការដោយសមធម៌ និងពេញចិត្ត ដើម្បីធានាអត្ថិភាព រស់នៅ រស់ខ្លួន និង គ្រួសារ ឲ្យសមស្រប នឹង សេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ នៃ មនុស្ស និង ត្រូវ បានបំពេញ បន្ដែមទៀត ដោយមធ្យោបាយផ្សេៗ នៃការកាពារ ផ្នែកសង្គម ប្រសិន បើចាំបាច់។
៤. មនុស្ស គ្រប់រូប មានសិទ្ធិ បង្កើត សហជីព និង ចូលរួម ក្នុង សហជីព ដើម្បី ការពារ ផលប្រយោជន៏របស់ខ្លួន។

'''មាត្រា២៤'''

មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិឈប់សម្រាក និង លំហែកាយ កំសាន្ដ រូមបញ្ជូលទាំង កម្រិតម៉ោងការងារសមហេតុផល និង ការឈប់សម្រាកដោយបានប្រាក់បៀវត្សតាមពេលកំណត់ទៀងទាត់ ។

'''មាត្រា២៥'''

១. មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិ ទទួលបានកម្រិតជីវភាព គ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីធានា សុខភាព និង សុខមាលភាព របស់ខ្លួន និង គ្រួសារ រួមមានចំណីអាហារ សម្លៀកបំពាក់ លំនៅដ្ឋាន ការថែទាំ សុខភាព និង ដរវសង្គមកិច្ច ចាំបាច់ផ្សេងៗទៀផង។ មនុស្ស គ្រប់រូប មានសិទ្ធិទទួល បានការគាំពារនៅ ពេលគ្មាន ការងារធ្វើ មានជំងឺ ពិការ មេម៉ាយ ឬពោះម៉ាយ ចាស់ជរា ឬ នៅ ពេលបាត់បង់ មធ្យោបាយធានាជីវភាព ដែលបណ្ដាលមកពីកាលះទេសៈផុតពីឆន្ទៈ របស់ខ្លួន។
២. មាតុភាព និង កុមារភាព មានសិទ្ធិ ទទួលជំនួយ និងការថែទាំពិសេស។ កុមារគ្រប់ រូប ទោះកើត ពីឪពុកម្ដាយមានខាន់ស្លា ឬ ឥតខាន់ស្លាក្ដី ត្រូវបានទទួលការកាពារខាងសង្គមកិច្ច ដូចគ្នា។

'''មាត្រា២៦'''

១. មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិ ទទួលបានការអប់រំ។ ការអប់រំ ត្រូវឥតបង់ថ្លៃ យ៉ាងហោច ណាស់ សម្រាប់ការអប់រំបឋមសិក្សា និង អប់រំមូលដ្ឋាន។ ការអប់រំបឋមសិក្សា គឺជាកាតព្វកិច្ច។ ការអប់រំខាងបច្ចេកទេស និង វិជ្ជាជីវះ ត្រូវ រៀបចំអោយមានជាទូទៅ។ ការអប់រំឧត្ដមសិក្សា ត្រូវបើកអោយចូលរៀន ស្មើភាពគ្នា ដោយឈរលើមូលដ្ឋាន សមត្ថភាព។
២. ការអប់រំ ត្រូវសំដៅទៅរកការរើកលូតលាស់ពេញលេញ នៃបុគ្គលិក លក្ខណះ របស់ មនុស្ស និង ការពង្រឹងការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និង សេរីភាព មូលដ្ឍាន ការអប់រំ នេះ ត្រូលើកកំពស់ ការយល់ដឹង ការអត់ឳនអធ្យាស្រយ័គ្នា និោង មិត្តភាព រវាង ប្រជាជាតិ និង ក្រុម ជូជសាសន៏ ឬ ក្រុម សាសនាទាំងអស់ ព្រមទាំង ការអភិវឌ្ឃន៏ សកម្មភាពរបស់ សហប្រជាជាតិ ក្នុង ការថែរក្សា សន្ដិភាព។
៣. មាតាបិតា មានសិទ្ធិ ជាអាទិភាព ក្នុងការជ្រើសរើស ប្រភេទ នៃការ អប់រំសម្រាប់បុត្រធីតារបស់ខ្លួន។

'''មាត្រា២៧'''

១. មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិចូលរួមដោយសេរី ក្នុងជីវភាព វប្បធម៌ របស់សហគមន៏ អាស្រយ័ផល សិល្បះ និង ចូលរួមចំណែកក្នុងវឌ្ឍនភាព វិទ្យាសាស្រ្ដ និង ក្នុង ផលប្រយោជន៏ ដែលបានមកពីវឌ្ឍនភាពនេះ។
២. មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិទទួលការការពារផលប្រយោជន៍ខាងសីលធម៌ និងសម្ភារៈ ដែលបានមកពីផលិតកម្មខាងវិទ្យាសាស្ត្រ និងអក្សរសាស្រ្តឬ សិល្បៈ ដែលជាស្នាដៃរបស់ខ្លួន។

'''មាត្រា២៨'''

មនុស្សគ្រប់រូបមានសិទ្ធិទទួលបាននូវសណ្តាប់ធ្នាប់សង្គមនិងអន្តរជាតិ ដែលធ្វើ អោយសិទ្ធិ និង សេរីភាព ចែងក្នុងសេចក្តីប្រកាសនេះ អាចសំរេចបានដោយពេញលេញ។

'''មាត្រា២៩'''

១.មនុស្សគ្រប់រូបមានករណីកិច្ចចំពោះសហកមន៍ ដែលជាកន្លែងតែមួយគត់ ដែល អាច បង្កើតបានការរីកចម្រើនដោយសេរី និងពេញបរិបូរណ៍នូវបុគ្គលិកលណះរបស់ខ្លួន ។
២.ក្នុងការប្រើប្រាស់សិទ្ធិនិងសេរីភាពរបស់ខ្លួន មនុស្សគ្រប់រូប ត្រូវស្ថិតនៅត្រឹមតែ កំរិត ព្រំ ដែនដែលច្បាប់បានកំណត់សំរាប់ការទទួលស្គាល់ និងការគោរពសិទ្ធិ និងសេរីភាព របស់អ្នកដ៏ទៃ និងបំពេញសេចក្តីត្រូវការយ៉ាងត្រឹមត្រូវខាងសីលធម៌ សណ្តាប់ធ្នាប់សាធា រណះ និងសុខុមាលភាពទូទៅ នៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យតែប៉ុណ្ណោះ ។
៣.តែយ៉ាងណាក៏ដោយ សិទ្ធិនិងសេរីភាពទាំងនេះ មិនអាចយកទៅប្រើផ្ទុយនិង គោលបំណងនិងគោលការទាំងឡាយរបស់សហប្រជាជាតិឡើយ ។

'''មាត្រា៣០'''

គ្មានបទបញ្ញាតិណាមួយនៃសេចក្តីប្រកាសនេះ អាចត្រូចបានបកស្រាយតម្រូវថា រដ្ឋណាមួយ ក្រុមណាមួយ ឬបុគ្គលណាម្នាក់ មានសិទ្ធិបែបណាមួយធ្វើ ក្នុង ការធ្វើ សកម្មភាព ឬ ការប្រព្រឹតអំពើអ្វីមួយ ដែលសំដៅទៅបំផ្លិចបំផ្លាញ នូវសិទ្ធិ និង សេរីភាព ទាំងឡាយ ដែលមានចែង នៅក្នុង សេចក្ដីប្រកាស នេះឡើយ។


{{DEFAULTSORT:Human Rights}}
[[Category:សិទ្ធិមនុស្ស| ]]
[[Category:ច្បាប់]]

&lt;sup&gt;&lt;/sup&gt;</text>
      <sha1>22p632h7vr1z3r5y36seopda23qqp83</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>លំពង្សរាជា</title>
    <ns>0</ns>
    <id>27164</id>
    <revision>
      <id>282577</id>
      <parentid>282574</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T12:09:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Camhistory</username>
        <id>36281</id>
      </contributor>
      <comment>/* ជីវិតចាប់ផ្ដើម */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6296" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox&quot; style=&quot;width:1em;&quot;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|style=&quot;background: #008631;&quot; colspan=&quot;2&quot;|&lt;p style=&quot;font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;&gt; លំពង្សរាជា &lt;/p&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; |
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|style=&quot;background: #ABCDEF;&quot; colspan=&quot;5&quot; | 
|- style=&quot;background: #f1f5fc;&quot;
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''រជ្ជកាល'''
| ១៣៤៦-១៣៥២
[[អាណាចក្រកម្ពុជា]]
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''រាជសម័យ'''
|[[ចុងសម័យកាលអង្គរ]]
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''គ្រងរាជ'''
|​ ១៣៤៨
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ព្រះនាមពេញ'''
|​​​ព្រះបាទ​សម្ដេច​ ​ព្រះ​លំពង្សរាជា​ ​រាមាធិបតី
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''មរណៈនាម'''
| មិនមានកំណត់ត្រា 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ក្សត្រមុន'''
| [[ស្រីនិពាន្វបទ]]
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''រាជបន្ត'''
| [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''សន្តិវង្ស'''
| រាជវង្សអង្គរ 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ប្រសូត្រ'''
| ១២៩២ 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ចូលទីវង្គត់'''
| ១៣៥២
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ជំនឿសាសនា'''
| [[ពុទ្ធសាសនា]] ថេរវាទ 
និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] លទ្ធិ​ជំនឿ
ជំនឿ​លើទេវតា (Theravada) 
|}

'''លំពង្សរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Lompong Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ១២៩២-១៣៥២) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៤៦-១៣៥២) ក្រោយធ្វើពិធីរាជាភិសេកគ្រងរាជសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ជាលើកទី២នៅ រាជធានីអង្គរ គ.សករាជ ១៣៤៨ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា &quot;ព្រះបាទសម្ដេច ព្រះលំពង្សរាជា​ ​រាមាធិបតី&quot; ព្រះអង្គមានព្រះអនុជ (ប្អូន) មួយអង្គព្រះនាម [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] ហើយបានតែងតាំងជាមហាឧបរាជ ។ ក្រោយពេលសោយរាជ្យសម្បត្តិបាន ៣ឆ្នាំ ព្រះអង្គបាន ប្រឈួន ឈឺធ្ងន់ ដោយជាហេតុធ្វើឱ្យពួកសៀមលើកទ័ពមកឈ្លានពានមហានគរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ប្អូនរបស់ទ្រង់នេះហើយដែលបានឡើងសោយរាជ បន្តពីព្រះអង្គផងដែរ ។&lt;ref&gt; Eng Suth (1991) [http://www.elibraryofcambodia.org/moha-buros-khmer-1-dorl-7/ Mohaboros Khmer Documents Volume 1-7], Publisher: Member of the Committee on History and Culture p.78 &lt;/ref&gt;

== ជីវិតចាប់ផ្ដើម ==
'''Early Life'''

លំពង្សរាជា កើតនៅរាជធានីអង្គរ កើតឆ្នាំ ១២៩២ នៃគ.សករាជ​ ព្រះអង្គ ​គឺជាបុត្រចៅពញ្ញាសួស ដែលមានព្រះនាមថា (សន្ធានរាជា ស្រីនិពាន្វបទ) ព្រះអង្គមានបុត្រពីរអង្គ ទី១ បរមរាមា សោយទីវង្គត់ដោយរោគប្រឈួន ទី២ ស្រីសុរិយោទ័យ សោយទីវង្គត់ក្នុងចម្បាំងខ្មែរសៀម ឆ្នាំ ១៣៥២ នៃគ.សករាជ ។ ព្រះលំពង្សរាជា មាននាមជាចៅពញ្ញាជ័យ ប្រមុខមេទ័ពធំ ដែលមានងារ ជាព្រះលំពែងជ័យ ទ្រង់ឡើងសោយរាជនៅរាជធានីអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៦ ដោយការជម្រុញពីកងទ័ព និង ប្រជានុរាស្ត្រ ដោយសារមិនមាន រតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ ទ្រង់បានបញ្ជារឱ្យធ្វើថ្មី បូករួមទាំងបដិមាករ &quot;[[ព្រះកែវមរកត]]&quot; មួយទៀតផងដែរ ហើយ ព្រះកែវមរកត នេះ ត្រូវបានសៀមយកទៅក្រោយវាយបែករាជនីលង្វែក ក្នុងឆ្នាំ ១៥៩៣ នៃគ.សករាជ និង បានរក្សាទុកក្នុងរាជវាំង [[បាងកក]] មកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ក្រោយធ្វើរតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ថ្មីរួច ទ្រង់បានឡើងសោយរាជសម្បត្តិលើកទី២ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៨ នៃគ.សករាជ ។&lt;ref&gt; Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 &lt;/ref&gt; &lt;ref&gt; Tran Ngea (1973) [https://library.khmerstudies.org/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=10888 Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 &lt;/ref&gt;

== សៀមវាយយកនគររាជសីមា ==
'''Siam invades Nokor Reachseima'''

* (Thai Pronounciation: Nakhon Ratchasima)

== ឯកសារយោង ==</text>
      <sha1>tn5dqaw3j1a3x62adn83hkke5ky2fqg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>282578</id>
      <parentid>282577</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T12:10:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Camhistory</username>
        <id>36281</id>
      </contributor>
      <comment>/* សៀមវាយយក នគររាជសីមា */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6297" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox&quot; style=&quot;width:1em;&quot;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|style=&quot;background: #008631;&quot; colspan=&quot;2&quot;|&lt;p style=&quot;font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;&gt; លំពង្សរាជា &lt;/p&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; |
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|style=&quot;background: #ABCDEF;&quot; colspan=&quot;5&quot; | 
|- style=&quot;background: #f1f5fc;&quot;
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''រជ្ជកាល'''
| ១៣៤៦-១៣៥២
[[អាណាចក្រកម្ពុជា]]
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''រាជសម័យ'''
|[[ចុងសម័យកាលអង្គរ]]
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''គ្រងរាជ'''
|​ ១៣៤៨
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ព្រះនាមពេញ'''
|​​​ព្រះបាទ​សម្ដេច​ ​ព្រះ​លំពង្សរាជា​ ​រាមាធិបតី
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''មរណៈនាម'''
| មិនមានកំណត់ត្រា 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ក្សត្រមុន'''
| [[ស្រីនិពាន្វបទ]]
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''រាជបន្ត'''
| [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''សន្តិវង្ស'''
| រាជវង្សអង្គរ 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ប្រសូត្រ'''
| ១២៩២ 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ចូលទីវង្គត់'''
| ១៣៥២
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ជំនឿសាសនា'''
| [[ពុទ្ធសាសនា]] ថេរវាទ 
និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] លទ្ធិ​ជំនឿ
ជំនឿ​លើទេវតា (Theravada) 
|}

'''លំពង្សរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Lompong Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ១២៩២-១៣៥២) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៤៦-១៣៥២) ក្រោយធ្វើពិធីរាជាភិសេកគ្រងរាជសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ជាលើកទី២នៅ រាជធានីអង្គរ គ.សករាជ ១៣៤៨ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា &quot;ព្រះបាទសម្ដេច ព្រះលំពង្សរាជា​ ​រាមាធិបតី&quot; ព្រះអង្គមានព្រះអនុជ (ប្អូន) មួយអង្គព្រះនាម [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] ហើយបានតែងតាំងជាមហាឧបរាជ ។ ក្រោយពេលសោយរាជ្យសម្បត្តិបាន ៣ឆ្នាំ ព្រះអង្គបាន ប្រឈួន ឈឺធ្ងន់ ដោយជាហេតុធ្វើឱ្យពួកសៀមលើកទ័ពមកឈ្លានពានមហានគរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ប្អូនរបស់ទ្រង់នេះហើយដែលបានឡើងសោយរាជ បន្តពីព្រះអង្គផងដែរ ។&lt;ref&gt; Eng Suth (1991) [http://www.elibraryofcambodia.org/moha-buros-khmer-1-dorl-7/ Mohaboros Khmer Documents Volume 1-7], Publisher: Member of the Committee on History and Culture p.78 &lt;/ref&gt;

== ជីវិតចាប់ផ្ដើម ==
'''Early Life'''

លំពង្សរាជា កើតនៅរាជធានីអង្គរ កើតឆ្នាំ ១២៩២ នៃគ.សករាជ​ ព្រះអង្គ ​គឺជាបុត្រចៅពញ្ញាសួស ដែលមានព្រះនាមថា (សន្ធានរាជា ស្រីនិពាន្វបទ) ព្រះអង្គមានបុត្រពីរអង្គ ទី១ បរមរាមា សោយទីវង្គត់ដោយរោគប្រឈួន ទី២ ស្រីសុរិយោទ័យ សោយទីវង្គត់ក្នុងចម្បាំងខ្មែរសៀម ឆ្នាំ ១៣៥២ នៃគ.សករាជ ។ ព្រះលំពង្សរាជា មាននាមជាចៅពញ្ញាជ័យ ប្រមុខមេទ័ពធំ ដែលមានងារ ជាព្រះលំពែងជ័យ ទ្រង់ឡើងសោយរាជនៅរាជធានីអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៦ ដោយការជម្រុញពីកងទ័ព និង ប្រជានុរាស្ត្រ ដោយសារមិនមាន រតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ ទ្រង់បានបញ្ជារឱ្យធ្វើថ្មី បូករួមទាំងបដិមាករ &quot;[[ព្រះកែវមរកត]]&quot; មួយទៀតផងដែរ ហើយ ព្រះកែវមរកត នេះ ត្រូវបានសៀមយកទៅក្រោយវាយបែករាជនីលង្វែក ក្នុងឆ្នាំ ១៥៩៣ នៃគ.សករាជ និង បានរក្សាទុកក្នុងរាជវាំង [[បាងកក]] មកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ក្រោយធ្វើរតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ថ្មីរួច ទ្រង់បានឡើងសោយរាជសម្បត្តិលើកទី២ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៨ នៃគ.សករាជ ។&lt;ref&gt; Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 &lt;/ref&gt; &lt;ref&gt; Tran Ngea (1973) [https://library.khmerstudies.org/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=10888 Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 &lt;/ref&gt;

== សៀមវាយយក នគររាជសីមា ==
'''Siam invades Nokor Reachseima'''

* (Thai Pronounciation: Nakhon Ratchasima)

== ឯកសារយោង ==</text>
      <sha1>93stwmt6z5o2c1jwoszzf5b7qwi4e2m</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>282579</id>
      <parentid>282578</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T13:19:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Camhistory</username>
        <id>36281</id>
      </contributor>
      <comment>/* សៀមវាយយក នគររាជសីមា */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8773" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox&quot; style=&quot;width:1em;&quot;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|style=&quot;background: #008631;&quot; colspan=&quot;2&quot;|&lt;p style=&quot;font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;&gt; លំពង្សរាជា &lt;/p&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; |
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|style=&quot;background: #ABCDEF;&quot; colspan=&quot;5&quot; | 
|- style=&quot;background: #f1f5fc;&quot;
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''រជ្ជកាល'''
| ១៣៤៦-១៣៥២
[[អាណាចក្រកម្ពុជា]]
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''រាជសម័យ'''
|[[ចុងសម័យកាលអង្គរ]]
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''គ្រងរាជ'''
|​ ១៣៤៨
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ព្រះនាមពេញ'''
|​​​ព្រះបាទ​សម្ដេច​ ​ព្រះ​លំពង្សរាជា​ ​រាមាធិបតី
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''មរណៈនាម'''
| មិនមានកំណត់ត្រា 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ក្សត្រមុន'''
| [[ស្រីនិពាន្វបទ]]
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''រាជបន្ត'''
| [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''សន្តិវង្ស'''
| រាជវង្សអង្គរ 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ប្រសូត្រ'''
| ១២៩២ 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ចូលទីវង្គត់'''
| ១៣៥២
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ជំនឿសាសនា'''
| [[ពុទ្ធសាសនា]] ថេរវាទ 
និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] លទ្ធិ​ជំនឿ
ជំនឿ​លើទេវតា (Theravada) 
|}

'''លំពង្សរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Lompong Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ១២៩២-១៣៥២) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៤៦-១៣៥២) ក្រោយធ្វើពិធីរាជាភិសេកគ្រងរាជសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ជាលើកទី២នៅ រាជធានីអង្គរ គ.សករាជ ១៣៤៨ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា &quot;ព្រះបាទសម្ដេច ព្រះលំពង្សរាជា​ ​រាមាធិបតី&quot; ព្រះអង្គមានព្រះអនុជ (ប្អូន) មួយអង្គព្រះនាម [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] ហើយបានតែងតាំងជាមហាឧបរាជ ។ ក្រោយពេលសោយរាជ្យសម្បត្តិបាន ៣ឆ្នាំ ព្រះអង្គបាន ប្រឈួន ឈឺធ្ងន់ ដោយជាហេតុធ្វើឱ្យពួកសៀមលើកទ័ពមកឈ្លានពានមហានគរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ប្អូនរបស់ទ្រង់នេះហើយដែលបានឡើងសោយរាជ បន្តពីព្រះអង្គផងដែរ ។&lt;ref&gt; Eng Suth (1991) [http://www.elibraryofcambodia.org/moha-buros-khmer-1-dorl-7/ Mohaboros Khmer Documents Volume 1-7], Publisher: Member of the Committee on History and Culture p.78 &lt;/ref&gt;

== ជីវិតចាប់ផ្ដើម ==
'''Early Life'''

លំពង្សរាជា កើតនៅរាជធានីអង្គរ កើតឆ្នាំ ១២៩២ នៃគ.សករាជ​ ព្រះអង្គ ​គឺជាបុត្រចៅពញ្ញាសួស ដែលមានព្រះនាមថា (សន្ធានរាជា ស្រីនិពាន្វបទ) ព្រះអង្គមានបុត្រពីរអង្គ ទី១ បរមរាមា សោយទីវង្គត់ដោយរោគប្រឈួន ទី២ ស្រីសុរិយោទ័យ សោយទីវង្គត់ក្នុងចម្បាំងខ្មែរសៀម ឆ្នាំ ១៣៥២ នៃគ.សករាជ ។ ព្រះលំពង្សរាជា មាននាមជាចៅពញ្ញាជ័យ ប្រមុខមេទ័ពធំ ដែលមានងារ ជាព្រះលំពែងជ័យ ទ្រង់ឡើងសោយរាជនៅរាជធានីអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៦ ដោយការជម្រុញពីកងទ័ព និង ប្រជានុរាស្ត្រ ដោយសារមិនមាន រតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ ទ្រង់បានបញ្ជារឱ្យធ្វើថ្មី បូករួមទាំងបដិមាករ &quot;[[ព្រះកែវមរកត]]&quot; មួយទៀតផងដែរ ហើយ ព្រះកែវមរកត នេះ ត្រូវបានសៀមយកទៅក្រោយវាយបែករាជនីលង្វែក ក្នុងឆ្នាំ ១៥៩៣ នៃគ.សករាជ និង បានរក្សាទុកក្នុងរាជវាំង [[បាងកក]] មកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ក្រោយធ្វើរតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ថ្មីរួច ទ្រង់បានឡើងសោយរាជសម្បត្តិលើកទី២ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៨ នៃគ.សករាជ ។&lt;ref&gt; Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 &lt;/ref&gt; &lt;ref&gt; Tran Ngea (1973) [https://library.khmerstudies.org/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=10888 Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 &lt;/ref&gt;

== សៀមវាយយក នគររាជសីមា ==
'''Siam invades Nokor Reachseima'''

* (Thai Pronounciation: Nakhon Ratchasima)

ពុទ្ធសករាជ ១៨៩៥ សៀមបានលើកទ័ព ១៥០,០០០ (១មុឺន ៥ពាន់នាក់) វាយយកខេត្ត [[នគររាជសីមា]] ដោយកងទ័ពសៀម បានចែកចេញជាពីរកង កងទី១ មានចំនួន ១០,០០០ (១មុឺននាក់) ដឹកនាំដោយ មេទ័ពសៀមនាម &quot;រាមាសូរ&quot; និង កងទី២ មានចំនួន ៥០០០ (៥ពាន់នាក់) ដឹកនាំដោយ មេទ័ពរងនាម &quot;ស្រីសុប័ត&quot; បានចូលមកឈ្លានពានអាណាខេត្តកម្ពុជា ជាមុនដោយមិនបានប្រកាសសង្គ្រាមឡើយ ដោយភាគីកម្ពុជា រៀបចំកងទ័ពមិនទាន់ កងទ័ពសៀមក៏វាយបែក នគររាជសីមា ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។ ក្រោយពេលសៀមវាយបែក នគររាជសីមា កងទ័ពសៀមបានបង្ហួសមកដល់ព្រំប្រទល់ ខេត្តមហានគរ (បច្ចុប្បន្ន ជាខេត្ត [[សៀមរាប]]) ខណៈពេលនោះ ព្រះលំពង្សរាជា បានបង្គាប់ឱ្យបុត្ររបស់ខ្លួន ស្រីសុរិយោទ័យ លើកទ័ព ២០,០០០ (២មុឺននាក់) ទៅបង្ក្រាបទ័ពសៀម ហើយក៏ទទួលបានជោគជ័យនាពេលនោះ ក្រោយទទួលបានជោគជ័យ ព្រះលំពង្សរាជា នឹកស្មានថា កងទ័ពសៀមមិនលើកមកឈ្លានពានភ្លាមៗទៀត ទ្រង់បានប្រកាសឱ្យរំសាយជួរកងទ័ព ជាបណ្ដោះអាសន្នដើម្បីឱ្យកងទ័ពបានទៅជួយធ្វើស្រែចំការប្រជានុរាស្ត្រ ព្រោះក្រុង [[យៈសោធរៈបុរៈ]] ឬ ([[ក្រុងអង្គរ]]) ពេលនោះជួបវិបត្តិខ្វះស្បៀង ។

== ឯកសារយោង ==</text>
      <sha1>1aluchpeb5hgqa87ltsjklgz4r6abo6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>282580</id>
      <parentid>282579</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T13:21:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Camhistory</username>
        <id>36281</id>
      </contributor>
      <comment>/* សៀមវាយយក នគររាជសីមា */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9109" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox&quot; style=&quot;width:1em;&quot;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|style=&quot;background: #008631;&quot; colspan=&quot;2&quot;|&lt;p style=&quot;font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;&gt; លំពង្សរាជា &lt;/p&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; |
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|style=&quot;background: #ABCDEF;&quot; colspan=&quot;5&quot; | 
|- style=&quot;background: #f1f5fc;&quot;
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''រជ្ជកាល'''
| ១៣៤៦-១៣៥២
[[អាណាចក្រកម្ពុជា]]
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''រាជសម័យ'''
|[[ចុងសម័យកាលអង្គរ]]
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''គ្រងរាជ'''
|​ ១៣៤៨
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ព្រះនាមពេញ'''
|​​​ព្រះបាទ​សម្ដេច​ ​ព្រះ​លំពង្សរាជា​ ​រាមាធិបតី
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''មរណៈនាម'''
| មិនមានកំណត់ត្រា 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ក្សត្រមុន'''
| [[ស្រីនិពាន្វបទ]]
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''រាជបន្ត'''
| [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''សន្តិវង្ស'''
| រាជវង្សអង្គរ 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ប្រសូត្រ'''
| ១២៩២ 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ចូលទីវង្គត់'''
| ១៣៥២
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ជំនឿសាសនា'''
| [[ពុទ្ធសាសនា]] ថេរវាទ 
និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] លទ្ធិ​ជំនឿ
ជំនឿ​លើទេវតា (Theravada) 
|}

'''លំពង្សរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Lompong Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ១២៩២-១៣៥២) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៤៦-១៣៥២) ក្រោយធ្វើពិធីរាជាភិសេកគ្រងរាជសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ជាលើកទី២នៅ រាជធានីអង្គរ គ.សករាជ ១៣៤៨ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា &quot;ព្រះបាទសម្ដេច ព្រះលំពង្សរាជា​ ​រាមាធិបតី&quot; ព្រះអង្គមានព្រះអនុជ (ប្អូន) មួយអង្គព្រះនាម [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] ហើយបានតែងតាំងជាមហាឧបរាជ ។ ក្រោយពេលសោយរាជ្យសម្បត្តិបាន ៣ឆ្នាំ ព្រះអង្គបាន ប្រឈួន ឈឺធ្ងន់ ដោយជាហេតុធ្វើឱ្យពួកសៀមលើកទ័ពមកឈ្លានពានមហានគរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ប្អូនរបស់ទ្រង់នេះហើយដែលបានឡើងសោយរាជ បន្តពីព្រះអង្គផងដែរ ។&lt;ref&gt; Eng Suth (1991) [http://www.elibraryofcambodia.org/moha-buros-khmer-1-dorl-7/ Mohaboros Khmer Documents Volume 1-7], Publisher: Member of the Committee on History and Culture p.78 &lt;/ref&gt;

== ជីវិតចាប់ផ្ដើម ==
'''Early Life'''

លំពង្សរាជា កើតនៅរាជធានីអង្គរ កើតឆ្នាំ ១២៩២ នៃគ.សករាជ​ ព្រះអង្គ ​គឺជាបុត្រចៅពញ្ញាសួស ដែលមានព្រះនាមថា (សន្ធានរាជា ស្រីនិពាន្វបទ) ព្រះអង្គមានបុត្រពីរអង្គ ទី១ បរមរាមា សោយទីវង្គត់ដោយរោគប្រឈួន ទី២ ស្រីសុរិយោទ័យ សោយទីវង្គត់ក្នុងចម្បាំងខ្មែរសៀម ឆ្នាំ ១៣៥២ នៃគ.សករាជ ។ ព្រះលំពង្សរាជា មាននាមជាចៅពញ្ញាជ័យ ប្រមុខមេទ័ពធំ ដែលមានងារ ជាព្រះលំពែងជ័យ ទ្រង់ឡើងសោយរាជនៅរាជធានីអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៦ ដោយការជម្រុញពីកងទ័ព និង ប្រជានុរាស្ត្រ ដោយសារមិនមាន រតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ ទ្រង់បានបញ្ជារឱ្យធ្វើថ្មី បូករួមទាំងបដិមាករ &quot;[[ព្រះកែវមរកត]]&quot; មួយទៀតផងដែរ ហើយ ព្រះកែវមរកត នេះ ត្រូវបានសៀមយកទៅក្រោយវាយបែករាជនីលង្វែក ក្នុងឆ្នាំ ១៥៩៣ នៃគ.សករាជ និង បានរក្សាទុកក្នុងរាជវាំង [[បាងកក]] មកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ក្រោយធ្វើរតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ថ្មីរួច ទ្រង់បានឡើងសោយរាជសម្បត្តិលើកទី២ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៨ នៃគ.សករាជ ។&lt;ref&gt; Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 &lt;/ref&gt; &lt;ref&gt; Tran Ngea (1973) [https://library.khmerstudies.org/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=10888 Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 &lt;/ref&gt;

== សៀមវាយយក នគររាជសីមា ==
'''Siam invades Nokor Reachseima'''

* (Thai Pronounciation: Nakhon Ratchasima)

ពុទ្ធសករាជ ១៨៩៥ សៀមបានលើកទ័ព ១៥០,០០០ (១មុឺន ៥ពាន់នាក់) វាយយកខេត្ត [[នគររាជសីមា]] ដោយកងទ័ពសៀម បានចែកចេញជាពីរកង កងទី១ មានចំនួន ១០,០០០ (១មុឺននាក់) ដឹកនាំដោយ មេទ័ពសៀមនាម &quot;រាមាសូរ&quot; និង កងទី២ មានចំនួន ៥០០០ (៥ពាន់នាក់) ដឹកនាំដោយ មេទ័ពរងនាម &quot;ស្រីសុប័ត&quot; បានចូលមកឈ្លានពានអាណាខេត្តកម្ពុជា ជាមុនដោយមិនបានប្រកាសសង្គ្រាមឡើយ ដោយភាគីកម្ពុជា រៀបចំកងទ័ពមិនទាន់ កងទ័ពសៀមក៏វាយបែក នគររាជសីមា ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។ ក្រោយពេលសៀមវាយបែក នគររាជសីមា កងទ័ពសៀមបានបង្ហួសមកដល់ព្រំប្រទល់ ខេត្តមហានគរ (បច្ចុប្បន្ន ជាខេត្ត [[សៀមរាប]]) ខណៈពេលនោះ ព្រះលំពង្សរាជា បានបង្គាប់ឱ្យបុត្ររបស់ខ្លួន ស្រីសុរិយោទ័យ លើកទ័ព ២០,០០០ (២មុឺននាក់) ទៅបង្ក្រាបទ័ពសៀម ហើយក៏ទទួលបានជោគជ័យនាពេលនោះ ក្រោយទទួលបានជោគជ័យ ព្រះលំពង្សរាជា នឹកស្មានថា កងទ័ពសៀមមិនលើកមកឈ្លានពានភ្លាមៗទៀត ទ្រង់បានប្រកាសឱ្យរំសាយជួរកងទ័ព ជាបណ្ដោះអាសន្នដើម្បីឱ្យកងទ័ពបានទៅជួយធ្វើស្រែចំការប្រជានុរាស្ត្រ ព្រោះក្រុង [[យៈសោធរៈបុរៈ]] ឬ ([[ក្រុងអង្គរ]]) ពេលនោះជួបវិបត្តិខ្វះស្បៀង ។&lt;ref&gt; Eng Suth (2001) 
[https://library.khmerstudies.org/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=10854%20thumbnail-shelfbrowser Documents of the great Khmer man, the royal genealogy of the Khmer people according to the real manuscript], Publisher: Phnom Penh Publishing House of the Ministry of Education, Youth and Sports p.250 &lt;/ref&gt;

== ឯកសារយោង ==</text>
      <sha1>508n6oz36jovw2gz33eadw3bqm8022e</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>282581</id>
      <parentid>282580</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T13:25:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Camhistory</username>
        <id>36281</id>
      </contributor>
      <comment>/* សៀមវាយយក នគររាជសីមា */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9124" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox&quot; style=&quot;width:1em;&quot;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|style=&quot;background: #008631;&quot; colspan=&quot;2&quot;|&lt;p style=&quot;font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;&gt; លំពង្សរាជា &lt;/p&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; |
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|style=&quot;background: #ABCDEF;&quot; colspan=&quot;5&quot; | 
|- style=&quot;background: #f1f5fc;&quot;
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''រជ្ជកាល'''
| ១៣៤៦-១៣៥២
[[អាណាចក្រកម្ពុជា]]
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''រាជសម័យ'''
|[[ចុងសម័យកាលអង្គរ]]
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''គ្រងរាជ'''
|​ ១៣៤៨
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ព្រះនាមពេញ'''
|​​​ព្រះបាទ​សម្ដេច​ ​ព្រះ​លំពង្សរាជា​ ​រាមាធិបតី
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''មរណៈនាម'''
| មិនមានកំណត់ត្រា 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ក្សត្រមុន'''
| [[ស្រីនិពាន្វបទ]]
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''រាជបន្ត'''
| [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''សន្តិវង្ស'''
| រាជវង្សអង្គរ 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ប្រសូត្រ'''
| ១២៩២ 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ចូលទីវង្គត់'''
| ១៣៥២
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ជំនឿសាសនា'''
| [[ពុទ្ធសាសនា]] ថេរវាទ 
និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] លទ្ធិ​ជំនឿ
ជំនឿ​លើទេវតា (Theravada) 
|}

'''លំពង្សរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Lompong Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ១២៩២-១៣៥២) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៤៦-១៣៥២) ក្រោយធ្វើពិធីរាជាភិសេកគ្រងរាជសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ជាលើកទី២នៅ រាជធានីអង្គរ គ.សករាជ ១៣៤៨ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា &quot;ព្រះបាទសម្ដេច ព្រះលំពង្សរាជា​ ​រាមាធិបតី&quot; ព្រះអង្គមានព្រះអនុជ (ប្អូន) មួយអង្គព្រះនាម [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] ហើយបានតែងតាំងជាមហាឧបរាជ ។ ក្រោយពេលសោយរាជ្យសម្បត្តិបាន ៣ឆ្នាំ ព្រះអង្គបាន ប្រឈួន ឈឺធ្ងន់ ដោយជាហេតុធ្វើឱ្យពួកសៀមលើកទ័ពមកឈ្លានពានមហានគរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ប្អូនរបស់ទ្រង់នេះហើយដែលបានឡើងសោយរាជ បន្តពីព្រះអង្គផងដែរ ។&lt;ref&gt; Eng Suth (1991) [http://www.elibraryofcambodia.org/moha-buros-khmer-1-dorl-7/ Mohaboros Khmer Documents Volume 1-7], Publisher: Member of the Committee on History and Culture p.78 &lt;/ref&gt;

== ជីវិតចាប់ផ្ដើម ==
'''Early Life'''

លំពង្សរាជា កើតនៅរាជធានីអង្គរ កើតឆ្នាំ ១២៩២ នៃគ.សករាជ​ ព្រះអង្គ ​គឺជាបុត្រចៅពញ្ញាសួស ដែលមានព្រះនាមថា (សន្ធានរាជា ស្រីនិពាន្វបទ) ព្រះអង្គមានបុត្រពីរអង្គ ទី១ បរមរាមា សោយទីវង្គត់ដោយរោគប្រឈួន ទី២ ស្រីសុរិយោទ័យ សោយទីវង្គត់ក្នុងចម្បាំងខ្មែរសៀម ឆ្នាំ ១៣៥២ នៃគ.សករាជ ។ ព្រះលំពង្សរាជា មាននាមជាចៅពញ្ញាជ័យ ប្រមុខមេទ័ពធំ ដែលមានងារ ជាព្រះលំពែងជ័យ ទ្រង់ឡើងសោយរាជនៅរាជធានីអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៦ ដោយការជម្រុញពីកងទ័ព និង ប្រជានុរាស្ត្រ ដោយសារមិនមាន រតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ ទ្រង់បានបញ្ជារឱ្យធ្វើថ្មី បូករួមទាំងបដិមាករ &quot;[[ព្រះកែវមរកត]]&quot; មួយទៀតផងដែរ ហើយ ព្រះកែវមរកត នេះ ត្រូវបានសៀមយកទៅក្រោយវាយបែករាជនីលង្វែក ក្នុងឆ្នាំ ១៥៩៣ នៃគ.សករាជ និង បានរក្សាទុកក្នុងរាជវាំង [[បាងកក]] មកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ក្រោយធ្វើរតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ថ្មីរួច ទ្រង់បានឡើងសោយរាជសម្បត្តិលើកទី២ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៨ នៃគ.សករាជ ។&lt;ref&gt; Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 &lt;/ref&gt; &lt;ref&gt; Tran Ngea (1973) [https://library.khmerstudies.org/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=10888 Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 &lt;/ref&gt;

== សៀមវាយយក នគររាជសីមា ==
'''Siam invades Nokor Reachseima'''

* (Thai Pronounciation: Nakhon Ratchasima)

ពុទ្ធសករាជ ១៨៩៥ សៀមបានលើកទ័ព ១៥០,០០០ (១មុឺន ៥ពាន់នាក់) វាយយកខេត្ត [[នគររាជសីមា]] ដោយកងទ័ពសៀម បានចែកចេញជាពីរកង កងទី១ មានចំនួន ១០,០០០ (១មុឺននាក់) ដឹកនាំដោយ មេទ័ពសៀមនាម &quot;រាមាសូរ&quot; និង កងទី២ មានចំនួន ៥០០០ (៥ពាន់នាក់) ដឹកនាំដោយ មេទ័ពរងនាម &quot;ស្រីសុប័ត&quot; បានចូលមកឈ្លានពានអាណាខេត្តកម្ពុជា ជាមុនដោយមិនបានប្រកាសសង្គ្រាមឡើយ ដោយភាគីកម្ពុជា រៀបចំកងទ័ពមិនទាន់ កងទ័ពសៀមក៏វាយបែក នគររាជសីមា ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។ ក្រោយពេលសៀមវាយបែក នគររាជសីមា កងទ័ពសៀមបានបង្ហួសមកដល់ព្រំប្រទល់ ខេត្តមហានគរ (បច្ចុប្បន្ន ជាខេត្ត [[សៀមរាប]]) ខណៈពេលនោះ ព្រះលំពង្សរាជា បានបង្គាប់ឱ្យបុត្ររបស់ខ្លួន ស្រីសុរិយោទ័យ លើកទ័ព ២០,០០០ (២មុឺននាក់) ទៅបង្ក្រាបទ័ពសៀម ហើយក៏ទទួលបានជោគជ័យនាពេលនោះ ក្រោយទទួលបានជោគជ័យ ព្រះលំពង្សរាជា នឹកស្មានថា កងទ័ពសៀមមិនលើកមកឈ្លានពានភ្លាមៗទៀតនោះទេ ទ្រង់បានប្រកាសឱ្យរំសាយជួរកងទ័ព ជាបណ្ដោះអាសន្នដើម្បីឱ្យកងទ័ពបានទៅជួយធ្វើស្រែចំការប្រជានុរាស្ត្រ ព្រោះក្រុង [[យៈសោធរៈបុរៈ]] ឬ ([[ក្រុងអង្គរ]]) ពេលនោះជួបវិបត្តិខ្វះស្បៀង ។&lt;ref&gt; Eng Suth (2001) 
[https://library.khmerstudies.org/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=10854%20thumbnail-shelfbrowser Documents of the great Khmer man, the royal genealogy of the Khmer people according to the real manuscript], Publisher: Phnom Penh Publishing House of the Ministry of Education, Youth and Sports p.250 &lt;/ref&gt;

== ឯកសារយោង ==</text>
      <sha1>14w0uc224sirdryrsrosbfixrh4oox7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>282582</id>
      <parentid>282581</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T13:29:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Camhistory</username>
        <id>36281</id>
      </contributor>
      <comment>/* សៀមវាយយក នគររាជសីមា */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9121" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox&quot; style=&quot;width:1em;&quot;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|style=&quot;background: #008631;&quot; colspan=&quot;2&quot;|&lt;p style=&quot;font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;&gt; លំពង្សរាជា &lt;/p&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; |
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|style=&quot;background: #ABCDEF;&quot; colspan=&quot;5&quot; | 
|- style=&quot;background: #f1f5fc;&quot;
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''រជ្ជកាល'''
| ១៣៤៦-១៣៥២
[[អាណាចក្រកម្ពុជា]]
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''រាជសម័យ'''
|[[ចុងសម័យកាលអង្គរ]]
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''គ្រងរាជ'''
|​ ១៣៤៨
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ព្រះនាមពេញ'''
|​​​ព្រះបាទ​សម្ដេច​ ​ព្រះ​លំពង្សរាជា​ ​រាមាធិបតី
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''មរណៈនាម'''
| មិនមានកំណត់ត្រា 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ក្សត្រមុន'''
| [[ស្រីនិពាន្វបទ]]
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''រាជបន្ត'''
| [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''សន្តិវង្ស'''
| រាជវង្សអង្គរ 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ប្រសូត្រ'''
| ១២៩២ 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ចូលទីវង្គត់'''
| ១៣៥២
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ជំនឿសាសនា'''
| [[ពុទ្ធសាសនា]] ថេរវាទ 
និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] លទ្ធិ​ជំនឿ
ជំនឿ​លើទេវតា (Theravada) 
|}

'''លំពង្សរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Lompong Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ១២៩២-១៣៥២) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៤៦-១៣៥២) ក្រោយធ្វើពិធីរាជាភិសេកគ្រងរាជសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ជាលើកទី២នៅ រាជធានីអង្គរ គ.សករាជ ១៣៤៨ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា &quot;ព្រះបាទសម្ដេច ព្រះលំពង្សរាជា​ ​រាមាធិបតី&quot; ព្រះអង្គមានព្រះអនុជ (ប្អូន) មួយអង្គព្រះនាម [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] ហើយបានតែងតាំងជាមហាឧបរាជ ។ ក្រោយពេលសោយរាជ្យសម្បត្តិបាន ៣ឆ្នាំ ព្រះអង្គបាន ប្រឈួន ឈឺធ្ងន់ ដោយជាហេតុធ្វើឱ្យពួកសៀមលើកទ័ពមកឈ្លានពានមហានគរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ប្អូនរបស់ទ្រង់នេះហើយដែលបានឡើងសោយរាជ បន្តពីព្រះអង្គផងដែរ ។&lt;ref&gt; Eng Suth (1991) [http://www.elibraryofcambodia.org/moha-buros-khmer-1-dorl-7/ Mohaboros Khmer Documents Volume 1-7], Publisher: Member of the Committee on History and Culture p.78 &lt;/ref&gt;

== ជីវិតចាប់ផ្ដើម ==
'''Early Life'''

លំពង្សរាជា កើតនៅរាជធានីអង្គរ កើតឆ្នាំ ១២៩២ នៃគ.សករាជ​ ព្រះអង្គ ​គឺជាបុត្រចៅពញ្ញាសួស ដែលមានព្រះនាមថា (សន្ធានរាជា ស្រីនិពាន្វបទ) ព្រះអង្គមានបុត្រពីរអង្គ ទី១ បរមរាមា សោយទីវង្គត់ដោយរោគប្រឈួន ទី២ ស្រីសុរិយោទ័យ សោយទីវង្គត់ក្នុងចម្បាំងខ្មែរសៀម ឆ្នាំ ១៣៥២ នៃគ.សករាជ ។ ព្រះលំពង្សរាជា មាននាមជាចៅពញ្ញាជ័យ ប្រមុខមេទ័ពធំ ដែលមានងារ ជាព្រះលំពែងជ័យ ទ្រង់ឡើងសោយរាជនៅរាជធានីអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៦ ដោយការជម្រុញពីកងទ័ព និង ប្រជានុរាស្ត្រ ដោយសារមិនមាន រតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ ទ្រង់បានបញ្ជារឱ្យធ្វើថ្មី បូករួមទាំងបដិមាករ &quot;[[ព្រះកែវមរកត]]&quot; មួយទៀតផងដែរ ហើយ ព្រះកែវមរកត នេះ ត្រូវបានសៀមយកទៅក្រោយវាយបែករាជនីលង្វែក ក្នុងឆ្នាំ ១៥៩៣ នៃគ.សករាជ និង បានរក្សាទុកក្នុងរាជវាំង [[បាងកក]] មកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ក្រោយធ្វើរតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ថ្មីរួច ទ្រង់បានឡើងសោយរាជសម្បត្តិលើកទី២ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៨ នៃគ.សករាជ ។&lt;ref&gt; Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 &lt;/ref&gt; &lt;ref&gt; Tran Ngea (1973) [https://library.khmerstudies.org/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=10888 Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 &lt;/ref&gt;

== សៀមវាយយក នគររាជសីមា ==
'''Siam invades Nokor Reachseima'''

* (Thai Pronounciation: Nakhon Ratchasima)

ពុទ្ធសករាជ ១៨៩៥ សៀមបានលើកទ័ព ១៥,០០០ (១មុឺន ៥ពាន់នាក់) វាយយកខេត្ត [[នគររាជសីមា]] ដោយកងទ័ពសៀម បានចែកចេញជាពីរកង កងទី១ មានចំនួន ១០,០០០ (១មុឺននាក់) ដឹកនាំដោយ មេទ័ពសៀមនាម &quot;រាមាសូរ&quot; និង កងទី២ មានចំនួន ៥០០០ (៥ពាន់នាក់) ដឹកនាំដោយ មេទ័ពរងនាម &quot;ស្រីសុប័ត&quot; បានចូលមកឈ្លានពានអាណាខេត្តកម្ពុជា ជាមុនដោយមិនបានប្រកាសសង្គ្រាមឡើយ ដោយភាគីកម្ពុជា រៀបចំកងទ័ពមិនទាន់ កងទ័ពសៀមក៏វាយបែក នគររាជសីមា ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។ ក្រោយពេលសៀមវាយបែក នគររាជសីមា កងទ័ពសៀមបានបង្ហួសមកដល់ព្រំប្រទល់ ខេត្តមហានគរ (បច្ចុប្បន្ន ជាខេត្ត [[សៀមរាប]]) ខណៈពេលនោះ ព្រះលំពង្សរាជា បានបង្គាប់ឱ្យបុត្ររបស់ខ្លួន ស្រីសុរិយោទ័យ លើកទ័ព ២០,០០០ (២មុឺននាក់) ទៅបង្ក្រាបទ័ពសៀម ហើយក៏ទទួលបានជោគជ័យនាពេលនោះ ក្រោយទទួលបានជោគជ័យ ព្រះលំពង្សរាជា នឹកស្មានថា កងទ័ពសៀមមិនលើកមកឈ្លានពានភ្លាមៗទៀតនោះទេ ទ្រង់បានប្រកាសឱ្យរំសាយជួរកងទ័ព ជាបណ្ដោះអាសន្នដើម្បីឱ្យកងទ័ពបានទៅជួយធ្វើស្រែចំការប្រជានុរាស្ត្រ ព្រោះក្រុង [[យៈសោធរៈបុរៈ]] ឬ ([[ក្រុងអង្គរ]]) ពេលនោះជួបវិបត្តិខ្វះស្បៀង ។&lt;ref&gt; Eng Suth (2001) 
[https://library.khmerstudies.org/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=10854%20thumbnail-shelfbrowser Documents of the great Khmer man, the royal genealogy of the Khmer people according to the real manuscript], Publisher: Phnom Penh Publishing House of the Ministry of Education, Youth and Sports p.250 &lt;/ref&gt;

== ឯកសារយោង ==</text>
      <sha1>iojtslnjv5kh8sxizm9k1d9q7q2m0ku</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>282586</id>
      <parentid>282582</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T15:53:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Camhistory</username>
        <id>36281</id>
      </contributor>
      <comment>/* សៀមវាយយក នគររាជសីមា */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9307" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox&quot; style=&quot;width:1em;&quot;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|style=&quot;background: #008631;&quot; colspan=&quot;2&quot;|&lt;p style=&quot;font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;&gt; លំពង្សរាជា &lt;/p&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; |
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|style=&quot;background: #ABCDEF;&quot; colspan=&quot;5&quot; | 
|- style=&quot;background: #f1f5fc;&quot;
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''រជ្ជកាល'''
| ១៣៤៦-១៣៥២
[[អាណាចក្រកម្ពុជា]]
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''រាជសម័យ'''
|[[ចុងសម័យកាលអង្គរ]]
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''គ្រងរាជ'''
|​ ១៣៤៨
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ព្រះនាមពេញ'''
|​​​ព្រះបាទ​សម្ដេច​ ​ព្រះ​លំពង្សរាជា​ ​រាមាធិបតី
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''មរណៈនាម'''
| មិនមានកំណត់ត្រា 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ក្សត្រមុន'''
| [[ស្រីនិពាន្វបទ]]
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''រាជបន្ត'''
| [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''សន្តិវង្ស'''
| រាជវង្សអង្គរ 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ប្រសូត្រ'''
| ១២៩២ 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ចូលទីវង្គត់'''
| ១៣៥២
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ជំនឿសាសនា'''
| [[ពុទ្ធសាសនា]] ថេរវាទ 
និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] លទ្ធិ​ជំនឿ
ជំនឿ​លើទេវតា (Theravada) 
|}

'''លំពង្សរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Lompong Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ១២៩២-១៣៥២) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៤៦-១៣៥២) ក្រោយធ្វើពិធីរាជាភិសេកគ្រងរាជសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ជាលើកទី២នៅ រាជធានីអង្គរ គ.សករាជ ១៣៤៨ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា &quot;ព្រះបាទសម្ដេច ព្រះលំពង្សរាជា​ ​រាមាធិបតី&quot; ព្រះអង្គមានព្រះអនុជ (ប្អូន) មួយអង្គព្រះនាម [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] ហើយបានតែងតាំងជាមហាឧបរាជ ។ ក្រោយពេលសោយរាជ្យសម្បត្តិបាន ៣ឆ្នាំ ព្រះអង្គបាន ប្រឈួន ឈឺធ្ងន់ ដោយជាហេតុធ្វើឱ្យពួកសៀមលើកទ័ពមកឈ្លានពានមហានគរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ប្អូនរបស់ទ្រង់នេះហើយដែលបានឡើងសោយរាជ បន្តពីព្រះអង្គផងដែរ ។&lt;ref&gt; Eng Suth (1991) [http://www.elibraryofcambodia.org/moha-buros-khmer-1-dorl-7/ Mohaboros Khmer Documents Volume 1-7], Publisher: Member of the Committee on History and Culture p.78 &lt;/ref&gt;

== ជីវិតចាប់ផ្ដើម ==
'''Early Life'''

លំពង្សរាជា កើតនៅរាជធានីអង្គរ កើតឆ្នាំ ១២៩២ នៃគ.សករាជ​ ព្រះអង្គ ​គឺជាបុត្រចៅពញ្ញាសួស ដែលមានព្រះនាមថា (សន្ធានរាជា ស្រីនិពាន្វបទ) ព្រះអង្គមានបុត្រពីរអង្គ ទី១ បរមរាមា សោយទីវង្គត់ដោយរោគប្រឈួន ទី២ ស្រីសុរិយោទ័យ សោយទីវង្គត់ក្នុងចម្បាំងខ្មែរសៀម ឆ្នាំ ១៣៥២ នៃគ.សករាជ ។ ព្រះលំពង្សរាជា មាននាមជាចៅពញ្ញាជ័យ ប្រមុខមេទ័ពធំ ដែលមានងារ ជាព្រះលំពែងជ័យ ទ្រង់ឡើងសោយរាជនៅរាជធានីអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៦ ដោយការជម្រុញពីកងទ័ព និង ប្រជានុរាស្ត្រ ដោយសារមិនមាន រតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ ទ្រង់បានបញ្ជារឱ្យធ្វើថ្មី បូករួមទាំងបដិមាករ &quot;[[ព្រះកែវមរកត]]&quot; មួយទៀតផងដែរ ហើយ ព្រះកែវមរកត នេះ ត្រូវបានសៀមយកទៅក្រោយវាយបែករាជនីលង្វែក ក្នុងឆ្នាំ ១៥៩៣ នៃគ.សករាជ និង បានរក្សាទុកក្នុងរាជវាំង [[បាងកក]] មកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ក្រោយធ្វើរតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ថ្មីរួច ទ្រង់បានឡើងសោយរាជសម្បត្តិលើកទី២ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៨ នៃគ.សករាជ ។&lt;ref&gt; Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 &lt;/ref&gt; &lt;ref&gt; Tran Ngea (1973) [https://library.khmerstudies.org/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=10888 Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 &lt;/ref&gt;

== សៀមវាយយក នគររាជសីមា ==
'''Siam invades Nokor Reachseima'''

* (Thai Pronounciation: Nakhon Ratchasima)

ពុទ្ធសករាជ ១៨៩៥ សៀមបានលើកទ័ព ១៥,០០០ (១មុឺន ៥ពាន់នាក់) វាយយកខេត្ត [[នគររាជសីមា]] ដោយកងទ័ពសៀម បានចែកចេញជាពីរកង កងទី១ មានចំនួន ១០,០០០ (១មុឺននាក់) ដឹកនាំដោយ មេទ័ពសៀមនាម &quot;រាមាសូរ&quot; និង កងទី២ មានចំនួន ៥០០០ (៥ពាន់នាក់) ដឹកនាំដោយ មេទ័ពរងនាម &quot;ស្រីសុប័ត&quot; បានចូលមកឈ្លានពានអាណាខេត្តកម្ពុជា ជាមុនដោយមិនបានប្រកាសសង្គ្រាមឡើយ ដោយភាគីកម្ពុជា រៀបចំកងទ័ពមិនទាន់ កងទ័ពសៀមក៏វាយបែក នគររាជសីមា ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។ ក្រោយពេលសៀមវាយបែក នគររាជសីមា កងទ័ពសៀមបានបង្ហួសមកដល់ព្រំប្រទល់ ខេត្តមហានគរ (បច្ចុប្បន្ន ជាខេត្ត [[សៀមរាប]]) ខណៈពេលនោះ ព្រះលំពង្សរាជា បានបង្គាប់ឱ្យបុត្ររបស់ខ្លួន ស្រីសុរិយោទ័យ លើកទ័ព ២០,០០០ (២មុឺននាក់) ទៅបង្ក្រាបទ័ពសៀម ហើយក៏ទទួលបានជោគជ័យនាពេលនោះ ក្រោយទទួលបានជោគជ័យ ព្រះលំពង្សរាជា នឹកស្មានថា កងទ័ពសៀមមិនលើកមកឈ្លានពានភ្លាមៗទៀតនោះទេ ទ្រង់បានប្រកាសឱ្យរំសាយជួរកងទ័ព ជាបណ្ដោះអាសន្នដើម្បីឱ្យកងទ័ពបានទៅជួយធ្វើស្រែចំការប្រជានុរាស្ត្រ ព្រោះក្រុង [[យៈសោធរៈបុរៈ]] ឬ ([[ក្រុងអង្គរ]]) ពេលនោះជួបវិបត្តិខ្វះស្បៀង ។&lt;ref&gt; Eng Suth (2001) 
[https://library.khmerstudies.org/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=10854%20thumbnail-shelfbrowser Documents of the great Khmer man, the royal genealogy of the Khmer people according to the real manuscript], Publisher: Phnom Penh Publishing House of the Ministry of Education, Youth and Sports p.250 &lt;/ref&gt;

== សៀមវាយយក បច្ចឹមបុរី និង នាងរង ==
'''Siam invades Pachim Borei &amp; Neang Rorng'''

* (Thai Pronounciation: Prachin Buri &amp; Nang Rong)

== ឯកសារយោង ==</text>
      <sha1>67a2z2tlesrzee68p6yrptmgagw02vc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>282587</id>
      <parentid>282586</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T16:01:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Camhistory</username>
        <id>36281</id>
      </contributor>
      <comment>/* សៀមវាយយក នគររាជសីមា */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9379" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox&quot; style=&quot;width:1em;&quot;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|style=&quot;background: #008631;&quot; colspan=&quot;2&quot;|&lt;p style=&quot;font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;&gt; លំពង្សរាជា &lt;/p&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; |
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|style=&quot;background: #ABCDEF;&quot; colspan=&quot;5&quot; | 
|- style=&quot;background: #f1f5fc;&quot;
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''រជ្ជកាល'''
| ១៣៤៦-១៣៥២
[[អាណាចក្រកម្ពុជា]]
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''រាជសម័យ'''
|[[ចុងសម័យកាលអង្គរ]]
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''គ្រងរាជ'''
|​ ១៣៤៨
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ព្រះនាមពេញ'''
|​​​ព្រះបាទ​សម្ដេច​ ​ព្រះ​លំពង្សរាជា​ ​រាមាធិបតី
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''មរណៈនាម'''
| មិនមានកំណត់ត្រា 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ក្សត្រមុន'''
| [[ស្រីនិពាន្វបទ]]
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''រាជបន្ត'''
| [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''សន្តិវង្ស'''
| រាជវង្សអង្គរ 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ប្រសូត្រ'''
| ១២៩២ 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ចូលទីវង្គត់'''
| ១៣៥២
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ជំនឿសាសនា'''
| [[ពុទ្ធសាសនា]] ថេរវាទ 
និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] លទ្ធិ​ជំនឿ
ជំនឿ​លើទេវតា (Theravada) 
|}

'''លំពង្សរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Lompong Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ១២៩២-១៣៥២) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៤៦-១៣៥២) ក្រោយធ្វើពិធីរាជាភិសេកគ្រងរាជសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ជាលើកទី២នៅ រាជធានីអង្គរ គ.សករាជ ១៣៤៨ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា &quot;ព្រះបាទសម្ដេច ព្រះលំពង្សរាជា​ ​រាមាធិបតី&quot; ព្រះអង្គមានព្រះអនុជ (ប្អូន) មួយអង្គព្រះនាម [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] ហើយបានតែងតាំងជាមហាឧបរាជ ។ ក្រោយពេលសោយរាជ្យសម្បត្តិបាន ៣ឆ្នាំ ព្រះអង្គបាន ប្រឈួន ឈឺធ្ងន់ ដោយជាហេតុធ្វើឱ្យពួកសៀមលើកទ័ពមកឈ្លានពានមហានគរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ប្អូនរបស់ទ្រង់នេះហើយដែលបានឡើងសោយរាជ បន្តពីព្រះអង្គផងដែរ ។&lt;ref&gt; Eng Suth (1991) [http://www.elibraryofcambodia.org/moha-buros-khmer-1-dorl-7/ Mohaboros Khmer Documents Volume 1-7], Publisher: Member of the Committee on History and Culture p.78 &lt;/ref&gt;

== ជីវិតចាប់ផ្ដើម ==
'''Early Life'''

លំពង្សរាជា កើតនៅរាជធានីអង្គរ កើតឆ្នាំ ១២៩២ នៃគ.សករាជ​ ព្រះអង្គ ​គឺជាបុត្រចៅពញ្ញាសួស ដែលមានព្រះនាមថា (សន្ធានរាជា ស្រីនិពាន្វបទ) ព្រះអង្គមានបុត្រពីរអង្គ ទី១ បរមរាមា សោយទីវង្គត់ដោយរោគប្រឈួន ទី២ ស្រីសុរិយោទ័យ សោយទីវង្គត់ក្នុងចម្បាំងខ្មែរសៀម ឆ្នាំ ១៣៥២ នៃគ.សករាជ ។ ព្រះលំពង្សរាជា មាននាមជាចៅពញ្ញាជ័យ ប្រមុខមេទ័ពធំ ដែលមានងារ ជាព្រះលំពែងជ័យ ទ្រង់ឡើងសោយរាជនៅរាជធានីអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៦ ដោយការជម្រុញពីកងទ័ព និង ប្រជានុរាស្ត្រ ដោយសារមិនមាន រតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ ទ្រង់បានបញ្ជារឱ្យធ្វើថ្មី បូករួមទាំងបដិមាករ &quot;[[ព្រះកែវមរកត]]&quot; មួយទៀតផងដែរ ហើយ ព្រះកែវមរកត នេះ ត្រូវបានសៀមយកទៅក្រោយវាយបែករាជនីលង្វែក ក្នុងឆ្នាំ ១៥៩៣ នៃគ.សករាជ និង បានរក្សាទុកក្នុងរាជវាំង [[បាងកក]] មកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ក្រោយធ្វើរតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ថ្មីរួច ទ្រង់បានឡើងសោយរាជសម្បត្តិលើកទី២ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៨ នៃគ.សករាជ ។&lt;ref&gt; Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 &lt;/ref&gt; &lt;ref&gt; Tran Ngea (1973) [https://library.khmerstudies.org/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=10888 Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 &lt;/ref&gt;

== សៀមវាយយក នគររាជសីមា ==
'''Siam invades Nokor Reachseima'''

* (Thai Pronounciation: Nakhon Ratchasima)

ពុទ្ធសករាជ ១៨៩៥ សៀមបានលើកទ័ព ១៥,០០០ (១មុឺន ៥ពាន់នាក់) វាយយកខេត្ត [[នគររាជសីមា]] ដោយកងទ័ពសៀម បានចែកចេញជាពីរកង កងទី១ មានចំនួន ១០,០០០ (១មុឺននាក់) ដឹកនាំដោយ មេទ័ពសៀមនាម &quot;រាមាសូរ&quot; និង កងទី២ មានចំនួន ៥០០០ (៥ពាន់នាក់) ដឹកនាំដោយ មេទ័ពរងនាម &quot;ស្រីសុប័ត&quot; បានចូលមកឈ្លានពានអាណាខេត្តកម្ពុជា ជាមុនដោយមិនបានប្រកាសសង្គ្រាមឡើយ ដោយភាគីកម្ពុជា រៀបចំកងទ័ពមិនទាន់ កងទ័ពសៀមក៏វាយបែក នគររាជសីមា ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។ ក្រោយពេលសៀមវាយបែក នគររាជសីមា កងទ័ពសៀមក៏ចូលហួសមកបោះជំរុំជាប់ខេត្តនាងរង ខណៈពេលនោះ ព្រះលំពង្សរាជា បានបង្គាប់ឱ្យបុត្ររបស់ខ្លួន ស្រីសុរិយោទ័យ លើកទ័ព ២០,០០០ (២មុឺននាក់) ទៅបង្ក្រាបទ័ពសៀម ហើយក៏ទទួលបានជោគជ័យនាពេលនោះ និងបានសម្លាប់ចៅស្ដេចសៀមដែលជាមេទ័ពរង ស្រីសុប័ត នោះផងដែរ ។ ក្រោយទទួលបានជោគជ័យ ព្រះលំពង្សរាជា នឹកស្មានថា កងទ័ពសៀមមិនលើកមកឈ្លានពានភ្លាមៗទៀតនោះទេ ទ្រង់បានប្រកាសឱ្យរំសាយជួរកងទ័ព ជាបណ្ដោះអាសន្នដើម្បីឱ្យកងទ័ពបានទៅជួយធ្វើស្រែចំការប្រជានុរាស្ត្រ ព្រោះក្រុង [[យៈសោធរៈបុរៈ]] ឬ ([[ក្រុងអង្គរ]]) ពេលនោះជួបវិបត្តិខ្វះស្បៀង ។&lt;ref&gt; Eng Suth (2001) 
[https://library.khmerstudies.org/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=10854%20thumbnail-shelfbrowser Documents of the great Khmer man, the royal genealogy of the Khmer people according to the real manuscript], Publisher: Phnom Penh Publishing House of the Ministry of Education, Youth and Sports p.250 &lt;/ref&gt;

== សៀមវាយយក បច្ចឹមបុរី និង នាងរង ==
'''Siam invades Pachim Borei &amp; Neang Rorng'''

* (Thai Pronounciation: Prachin Buri &amp; Nang Rong)

== ឯកសារយោង ==</text>
      <sha1>cxvz7uf5khmcxkjsy3u4ig4o4iv7mbr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>282588</id>
      <parentid>282587</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T16:46:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Camhistory</username>
        <id>36281</id>
      </contributor>
      <comment>/* ជីវិតចាប់ផ្ដើម */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9385" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox&quot; style=&quot;width:1em;&quot;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|style=&quot;background: #008631;&quot; colspan=&quot;2&quot;|&lt;p style=&quot;font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;&gt; លំពង្សរាជា &lt;/p&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; |
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|style=&quot;background: #ABCDEF;&quot; colspan=&quot;5&quot; | 
|- style=&quot;background: #f1f5fc;&quot;
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''រជ្ជកាល'''
| ១៣៤៦-១៣៥២
[[អាណាចក្រកម្ពុជា]]
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''រាជសម័យ'''
|[[ចុងសម័យកាលអង្គរ]]
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''គ្រងរាជ'''
|​ ១៣៤៨
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ព្រះនាមពេញ'''
|​​​ព្រះបាទ​សម្ដេច​ ​ព្រះ​លំពង្សរាជា​ ​រាមាធិបតី
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''មរណៈនាម'''
| មិនមានកំណត់ត្រា 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ក្សត្រមុន'''
| [[ស្រីនិពាន្វបទ]]
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''រាជបន្ត'''
| [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''សន្តិវង្ស'''
| រាជវង្សអង្គរ 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ប្រសូត្រ'''
| ១២៩២ 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ចូលទីវង្គត់'''
| ១៣៥២
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ជំនឿសាសនា'''
| [[ពុទ្ធសាសនា]] ថេរវាទ 
និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] លទ្ធិ​ជំនឿ
ជំនឿ​លើទេវតា (Theravada) 
|}

'''លំពង្សរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Lompong Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ១២៩២-១៣៥២) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៤៦-១៣៥២) ក្រោយធ្វើពិធីរាជាភិសេកគ្រងរាជសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ជាលើកទី២នៅ រាជធានីអង្គរ គ.សករាជ ១៣៤៨ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា &quot;ព្រះបាទសម្ដេច ព្រះលំពង្សរាជា​ ​រាមាធិបតី&quot; ព្រះអង្គមានព្រះអនុជ (ប្អូន) មួយអង្គព្រះនាម [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] ហើយបានតែងតាំងជាមហាឧបរាជ ។ ក្រោយពេលសោយរាជ្យសម្បត្តិបាន ៣ឆ្នាំ ព្រះអង្គបាន ប្រឈួន ឈឺធ្ងន់ ដោយជាហេតុធ្វើឱ្យពួកសៀមលើកទ័ពមកឈ្លានពានមហានគរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ប្អូនរបស់ទ្រង់នេះហើយដែលបានឡើងសោយរាជ បន្តពីព្រះអង្គផងដែរ ។&lt;ref&gt; Eng Suth (1991) [http://www.elibraryofcambodia.org/moha-buros-khmer-1-dorl-7/ Mohaboros Khmer Documents Volume 1-7], Publisher: Member of the Committee on History and Culture p.78 &lt;/ref&gt;

== ជីវិតចាប់ផ្ដើម ==
'''Early Life'''

លំពង្សរាជា កើតនៅរាជធានីអង្គរ កើតឆ្នាំ ១២៩២ នៃគ.សករាជ​ ព្រះអង្គ ​គឺជាបុត្រចៅពញ្ញាសួស ដែលមានព្រះនាមថា (សន្ធានរាជា ស្រីនិពាន្វបទ) ព្រះអង្គមានបុត្រពីរអង្គ ទី១ បរមរាមា សោយទីវង្គត់ដោយរោគប្រឈួន ទី២ ស្រីសុរិយោទ័យ សោយទីវង្គត់ក្នុងចម្បាំងខ្មែរសៀម ឆ្នាំ ១៣៥២ នៃគ.សករាជ ។ ព្រះលំពង្សរាជា មាននាមជាចៅពញ្ញាជ័យ ជាប្រមុខមេទ័ពធំ ដែលមានងារ ជាព្រះលំពែងជ័យ ទ្រង់ឡើងសោយរាជនៅរាជធានីអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៦ ដោយការជម្រុញពីកងទ័ព និង ប្រជានុរាស្ត្រ ដោយសារមិនមាន រតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ ទ្រង់បានបញ្ជារឱ្យធ្វើថ្មី បូករួមទាំងបដិមាករ &quot;[[ព្រះកែវមរកត]]&quot; មួយទៀតផងដែរ ហើយ ព្រះកែវមរកត នេះ ត្រូវបានសៀមយកទៅក្រោយវាយបែករាជនីលង្វែក ក្នុងឆ្នាំ ១៥៩៣ នៃគ.សករាជ និង បានរក្សាទុកក្នុងរាជវាំង [[បាងកក]] មកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ក្រោយធ្វើរតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ថ្មីរួច ទ្រង់បានឡើងសោយរាជសម្បត្តិលើកទី២ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៨ នៃគ.សករាជ ។&lt;ref&gt; Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 &lt;/ref&gt; &lt;ref&gt; Tran Ngea (1973) [https://library.khmerstudies.org/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=10888 Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 &lt;/ref&gt;

== សៀមវាយយក នគររាជសីមា ==
'''Siam invades Nokor Reachseima'''

* (Thai Pronounciation: Nakhon Ratchasima)

ពុទ្ធសករាជ ១៨៩៥ សៀមបានលើកទ័ព ១៥,០០០ (១មុឺន ៥ពាន់នាក់) វាយយកខេត្ត [[នគររាជសីមា]] ដោយកងទ័ពសៀម បានចែកចេញជាពីរកង កងទី១ មានចំនួន ១០,០០០ (១មុឺននាក់) ដឹកនាំដោយ មេទ័ពសៀមនាម &quot;រាមាសូរ&quot; និង កងទី២ មានចំនួន ៥០០០ (៥ពាន់នាក់) ដឹកនាំដោយ មេទ័ពរងនាម &quot;ស្រីសុប័ត&quot; បានចូលមកឈ្លានពានអាណាខេត្តកម្ពុជា ជាមុនដោយមិនបានប្រកាសសង្គ្រាមឡើយ ដោយភាគីកម្ពុជា រៀបចំកងទ័ពមិនទាន់ កងទ័ពសៀមក៏វាយបែក នគររាជសីមា ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។ ក្រោយពេលសៀមវាយបែក នគររាជសីមា កងទ័ពសៀមក៏ចូលហួសមកបោះជំរុំជាប់ខេត្តនាងរង ខណៈពេលនោះ ព្រះលំពង្សរាជា បានបង្គាប់ឱ្យបុត្ររបស់ខ្លួន ស្រីសុរិយោទ័យ លើកទ័ព ២០,០០០ (២មុឺននាក់) ទៅបង្ក្រាបទ័ពសៀម ហើយក៏ទទួលបានជោគជ័យនាពេលនោះ និងបានសម្លាប់ចៅស្ដេចសៀមដែលជាមេទ័ពរង ស្រីសុប័ត នោះផងដែរ ។ ក្រោយទទួលបានជោគជ័យ ព្រះលំពង្សរាជា នឹកស្មានថា កងទ័ពសៀមមិនលើកមកឈ្លានពានភ្លាមៗទៀតនោះទេ ទ្រង់បានប្រកាសឱ្យរំសាយជួរកងទ័ព ជាបណ្ដោះអាសន្នដើម្បីឱ្យកងទ័ពបានទៅជួយធ្វើស្រែចំការប្រជានុរាស្ត្រ ព្រោះក្រុង [[យៈសោធរៈបុរៈ]] ឬ ([[ក្រុងអង្គរ]]) ពេលនោះជួបវិបត្តិខ្វះស្បៀង ។&lt;ref&gt; Eng Suth (2001) 
[https://library.khmerstudies.org/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=10854%20thumbnail-shelfbrowser Documents of the great Khmer man, the royal genealogy of the Khmer people according to the real manuscript], Publisher: Phnom Penh Publishing House of the Ministry of Education, Youth and Sports p.250 &lt;/ref&gt;

== សៀមវាយយក បច្ចឹមបុរី និង នាងរង ==
'''Siam invades Pachim Borei &amp; Neang Rorng'''

* (Thai Pronounciation: Prachin Buri &amp; Nang Rong)

== ឯកសារយោង ==</text>
      <sha1>f5axac25u1fzkmvuc7nhvkxkdzcn3v6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>282599</id>
      <parentid>282588</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T05:11:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Camhistory</username>
        <id>36281</id>
      </contributor>
      <comment>/* សៀមវាយយក បច្ចឹមបុរី និង នាងរង */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11686" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox&quot; style=&quot;width:1em;&quot;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|style=&quot;background: #008631;&quot; colspan=&quot;2&quot;|&lt;p style=&quot;font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;&gt; លំពង្សរាជា &lt;/p&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; |
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|style=&quot;background: #ABCDEF;&quot; colspan=&quot;5&quot; | 
|- style=&quot;background: #f1f5fc;&quot;
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''រជ្ជកាល'''
| ១៣៤៦-១៣៥២
[[អាណាចក្រកម្ពុជា]]
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''រាជសម័យ'''
|[[ចុងសម័យកាលអង្គរ]]
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''គ្រងរាជ'''
|​ ១៣៤៨
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ព្រះនាមពេញ'''
|​​​ព្រះបាទ​សម្ដេច​ ​ព្រះ​លំពង្សរាជា​ ​រាមាធិបតី
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''មរណៈនាម'''
| មិនមានកំណត់ត្រា 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ក្សត្រមុន'''
| [[ស្រីនិពាន្វបទ]]
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''រាជបន្ត'''
| [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''សន្តិវង្ស'''
| រាជវង្សអង្គរ 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ប្រសូត្រ'''
| ១២៩២ 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ចូលទីវង្គត់'''
| ១៣៥២
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ជំនឿសាសនា'''
| [[ពុទ្ធសាសនា]] ថេរវាទ 
និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] លទ្ធិ​ជំនឿ
ជំនឿ​លើទេវតា (Theravada) 
|}

'''លំពង្សរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Lompong Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ១២៩២-១៣៥២) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៤៦-១៣៥២) ក្រោយធ្វើពិធីរាជាភិសេកគ្រងរាជសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ជាលើកទី២នៅ រាជធានីអង្គរ គ.សករាជ ១៣៤៨ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា &quot;ព្រះបាទសម្ដេច ព្រះលំពង្សរាជា​ ​រាមាធិបតី&quot; ព្រះអង្គមានព្រះអនុជ (ប្អូន) មួយអង្គព្រះនាម [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] ហើយបានតែងតាំងជាមហាឧបរាជ ។ ក្រោយពេលសោយរាជ្យសម្បត្តិបាន ៣ឆ្នាំ ព្រះអង្គបាន ប្រឈួន ឈឺធ្ងន់ ដោយជាហេតុធ្វើឱ្យពួកសៀមលើកទ័ពមកឈ្លានពានមហានគរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ប្អូនរបស់ទ្រង់នេះហើយដែលបានឡើងសោយរាជ បន្តពីព្រះអង្គផងដែរ ។&lt;ref&gt; Eng Suth (1991) [http://www.elibraryofcambodia.org/moha-buros-khmer-1-dorl-7/ Mohaboros Khmer Documents Volume 1-7], Publisher: Member of the Committee on History and Culture p.78 &lt;/ref&gt;

== ជីវិតចាប់ផ្ដើម ==
'''Early Life'''

លំពង្សរាជា កើតនៅរាជធានីអង្គរ កើតឆ្នាំ ១២៩២ នៃគ.សករាជ​ ព្រះអង្គ ​គឺជាបុត្រចៅពញ្ញាសួស ដែលមានព្រះនាមថា (សន្ធានរាជា ស្រីនិពាន្វបទ) ព្រះអង្គមានបុត្រពីរអង្គ ទី១ បរមរាមា សោយទីវង្គត់ដោយរោគប្រឈួន ទី២ ស្រីសុរិយោទ័យ សោយទីវង្គត់ក្នុងចម្បាំងខ្មែរសៀម ឆ្នាំ ១៣៥២ នៃគ.សករាជ ។ ព្រះលំពង្សរាជា មាននាមជាចៅពញ្ញាជ័យ ជាប្រមុខមេទ័ពធំ ដែលមានងារ ជាព្រះលំពែងជ័យ ទ្រង់ឡើងសោយរាជនៅរាជធានីអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៦ ដោយការជម្រុញពីកងទ័ព និង ប្រជានុរាស្ត្រ ដោយសារមិនមាន រតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ ទ្រង់បានបញ្ជារឱ្យធ្វើថ្មី បូករួមទាំងបដិមាករ &quot;[[ព្រះកែវមរកត]]&quot; មួយទៀតផងដែរ ហើយ ព្រះកែវមរកត នេះ ត្រូវបានសៀមយកទៅក្រោយវាយបែករាជនីលង្វែក ក្នុងឆ្នាំ ១៥៩៣ នៃគ.សករាជ និង បានរក្សាទុកក្នុងរាជវាំង [[បាងកក]] មកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ក្រោយធ្វើរតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ថ្មីរួច ទ្រង់បានឡើងសោយរាជសម្បត្តិលើកទី២ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៨ នៃគ.សករាជ ។&lt;ref&gt; Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 &lt;/ref&gt; &lt;ref&gt; Tran Ngea (1973) [https://library.khmerstudies.org/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=10888 Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 &lt;/ref&gt;

== សៀមវាយយក នគររាជសីមា ==
'''Siam invades Nokor Reachseima'''

* (Thai Pronounciation: Nakhon Ratchasima)

ពុទ្ធសករាជ ១៨៩៥ សៀមបានលើកទ័ព ១៥,០០០ (១មុឺន ៥ពាន់នាក់) វាយយកខេត្ត [[នគររាជសីមា]] ដោយកងទ័ពសៀម បានចែកចេញជាពីរកង កងទី១ មានចំនួន ១០,០០០ (១មុឺននាក់) ដឹកនាំដោយ មេទ័ពសៀមនាម &quot;រាមាសូរ&quot; និង កងទី២ មានចំនួន ៥០០០ (៥ពាន់នាក់) ដឹកនាំដោយ មេទ័ពរងនាម &quot;ស្រីសុប័ត&quot; បានចូលមកឈ្លានពានអាណាខេត្តកម្ពុជា ជាមុនដោយមិនបានប្រកាសសង្គ្រាមឡើយ ដោយភាគីកម្ពុជា រៀបចំកងទ័ពមិនទាន់ កងទ័ពសៀមក៏វាយបែក នគររាជសីមា ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។ ក្រោយពេលសៀមវាយបែក នគររាជសីមា កងទ័ពសៀមក៏ចូលហួសមកបោះជំរុំជាប់ខេត្តនាងរង ខណៈពេលនោះ ព្រះលំពង្សរាជា បានបង្គាប់ឱ្យបុត្ររបស់ខ្លួន ស្រីសុរិយោទ័យ លើកទ័ព ២០,០០០ (២មុឺននាក់) ទៅបង្ក្រាបទ័ពសៀម ហើយក៏ទទួលបានជោគជ័យនាពេលនោះ និងបានសម្លាប់ចៅស្ដេចសៀមដែលជាមេទ័ពរង ស្រីសុប័ត នោះផងដែរ ។ ក្រោយទទួលបានជោគជ័យ ព្រះលំពង្សរាជា នឹកស្មានថា កងទ័ពសៀមមិនលើកមកឈ្លានពានភ្លាមៗទៀតនោះទេ ទ្រង់បានប្រកាសឱ្យរំសាយជួរកងទ័ព ជាបណ្ដោះអាសន្នដើម្បីឱ្យកងទ័ពបានទៅជួយធ្វើស្រែចំការប្រជានុរាស្ត្រ ព្រោះក្រុង [[យៈសោធរៈបុរៈ]] ឬ ([[ក្រុងអង្គរ]]) ពេលនោះជួបវិបត្តិខ្វះស្បៀង ។&lt;ref&gt; Eng Suth (2001) 
[https://library.khmerstudies.org/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=10854%20thumbnail-shelfbrowser Documents of the great Khmer man, the royal genealogy of the Khmer people according to the real manuscript], Publisher: Phnom Penh Publishing House of the Ministry of Education, Youth and Sports p.250 &lt;/ref&gt;

== សៀមវាយយក បច្ចឹមបុរី និង នាងរង ==
'''Siam invades Pachim Borei &amp; Neang Rorng'''

* (Thai Pronounciation: Prachin Buri &amp; Nang Rong)

៣ខែ ក្រោយមក ពេលដែលសៀមដឹងថា ស្ដេចកម្ពុជា រំសាយជួរកងទ័ព ស្ដេចសៀមព្រះនាម &quot;អ៊ូតងរាជា រាមាធិបតី&quot; (U Thongracha Ramathibodi) បានចាត់ឱ្យ រាមាសូរ លើកទ័ពសៀម ៥០,០០០ (៥មុឺននាក់) ឈ្លានពានកម្ពុជាម្ដងទៀត និង បានបែងចែកកងទ័ពជាពីរកង កងទី១ ៣០,០០០ (៣មុឺននាក់) វាយយក បច្ចឹមបុរី និង កងទី២ ២០,០០០ (២មុឺននាក់) ដឹកនាំដោយ ចៅបាសាត វាយយក នាងរង ហើយចាត់ បរមសុខា ជាមេទ័ពធំ ឱ្យដឹកនាំទ័ពចំនួន ១០០,០០០ (១សែននាក់) តាមមកពីក្រោយជាទ័ពជំនួយ ។ ដោយភាគីកម្ពុជាប្រមូលកងទ័ព និង រៀបចំកងទ័ពមិនទាន់ ព្រះលំពង្សរាជា បានចាត់ឱ្យ ស្រីសុរិយោទ័យ លើកទ័ព ២០០០០ (២មុឺននាក់) ចេញទៅច្បាំងតទល់ ហើយចាត់ឱ្យមហាឧបរាជ [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] លើកទ័ព ១០,០០០ (១មុឺននាក់) ចេញទៅទប់កងទ័ពសៀមនៅ ខេត្តនាងរង ដោយចំនួនកងទ័ពនិង គ្រឿងសឹកចម្បាំងសៀម ច្រើនជាងភាគីកម្ពុជាពេកណាស់ នៅទីបំផុតកងទ័ពទាំង២ របស់កម្ពុជា ត្រូវបរាជ័យ និង បានដកថយជាបន្តបន្ទាប់ ហើយ ស្រីសុរិយោទ័យ ត្រូវទ័ពសៀមបាញ់ព្រួញសម្លាប់ នៅបច្ចឹមបុរី  ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។

== ឯកសារយោង ==</text>
      <sha1>4fkjl4rcyfn6p2ciqyzggdwv0mqhuvo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>282600</id>
      <parentid>282599</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T05:12:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Camhistory</username>
        <id>36281</id>
      </contributor>
      <comment>/* ជីវិតចាប់ផ្ដើម */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11686" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox&quot; style=&quot;width:1em;&quot;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|style=&quot;background: #008631;&quot; colspan=&quot;2&quot;|&lt;p style=&quot;font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;&gt; លំពង្សរាជា &lt;/p&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; |
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|style=&quot;background: #ABCDEF;&quot; colspan=&quot;5&quot; | 
|- style=&quot;background: #f1f5fc;&quot;
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''រជ្ជកាល'''
| ១៣៤៦-១៣៥២
[[អាណាចក្រកម្ពុជា]]
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''រាជសម័យ'''
|[[ចុងសម័យកាលអង្គរ]]
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''គ្រងរាជ'''
|​ ១៣៤៨
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ព្រះនាមពេញ'''
|​​​ព្រះបាទ​សម្ដេច​ ​ព្រះ​លំពង្សរាជា​ ​រាមាធិបតី
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''មរណៈនាម'''
| មិនមានកំណត់ត្រា 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ក្សត្រមុន'''
| [[ស្រីនិពាន្វបទ]]
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''រាជបន្ត'''
| [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''សន្តិវង្ស'''
| រាជវង្សអង្គរ 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ប្រសូត្រ'''
| ១២៩២ 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ចូលទីវង្គត់'''
| ១៣៥២
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ជំនឿសាសនា'''
| [[ពុទ្ធសាសនា]] ថេរវាទ 
និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] លទ្ធិ​ជំនឿ
ជំនឿ​លើទេវតា (Theravada) 
|}

'''លំពង្សរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Lompong Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ១២៩២-១៣៥២) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៤៦-១៣៥២) ក្រោយធ្វើពិធីរាជាភិសេកគ្រងរាជសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ជាលើកទី២នៅ រាជធានីអង្គរ គ.សករាជ ១៣៤៨ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា &quot;ព្រះបាទសម្ដេច ព្រះលំពង្សរាជា​ ​រាមាធិបតី&quot; ព្រះអង្គមានព្រះអនុជ (ប្អូន) មួយអង្គព្រះនាម [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] ហើយបានតែងតាំងជាមហាឧបរាជ ។ ក្រោយពេលសោយរាជ្យសម្បត្តិបាន ៣ឆ្នាំ ព្រះអង្គបាន ប្រឈួន ឈឺធ្ងន់ ដោយជាហេតុធ្វើឱ្យពួកសៀមលើកទ័ពមកឈ្លានពានមហានគរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ប្អូនរបស់ទ្រង់នេះហើយដែលបានឡើងសោយរាជ បន្តពីព្រះអង្គផងដែរ ។&lt;ref&gt; Eng Suth (1991) [http://www.elibraryofcambodia.org/moha-buros-khmer-1-dorl-7/ Mohaboros Khmer Documents Volume 1-7], Publisher: Member of the Committee on History and Culture p.78 &lt;/ref&gt;

== ជីវិតចាប់ផ្ដើម ==
'''Early Life'''

លំពង្សរាជា កើតនៅរាជធានីអង្គរ កើតឆ្នាំ ១២៩២ នៃគ.សករាជ​ ព្រះអង្គ ​គឺជាបុត្រចៅពញ្ញាសួស ដែលមានព្រះនាមថា (សន្ធានរាជា ស្រីនិពាន្វបទ) ព្រះអង្គមានបុត្រពីរអង្គ ទី១ បរមរាមា សោយទីវង្គត់ដោយរោគប្រឈួន ទី២ ស្រីសុរិយោទ័យ សោយទីវង្គត់ក្នុងចម្បាំងខ្មែរសៀម ឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។ ព្រះលំពង្សរាជា មាននាមជាចៅពញ្ញាជ័យ ជាប្រមុខមេទ័ពធំ ដែលមានងារ ជាព្រះលំពែងជ័យ ទ្រង់ឡើងសោយរាជនៅរាជធានីអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៦ ដោយការជម្រុញពីកងទ័ព និង ប្រជានុរាស្ត្រ ដោយសារមិនមាន រតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ ទ្រង់បានបញ្ជារឱ្យធ្វើថ្មី បូករួមទាំងបដិមាករ &quot;[[ព្រះកែវមរកត]]&quot; មួយទៀតផងដែរ ហើយ ព្រះកែវមរកត នេះ ត្រូវបានសៀមយកទៅក្រោយវាយបែករាជនីលង្វែក ក្នុងឆ្នាំ ១៥៩៣ នៃគ.សករាជ និង បានរក្សាទុកក្នុងរាជវាំង [[បាងកក]] មកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ក្រោយធ្វើរតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ថ្មីរួច ទ្រង់បានឡើងសោយរាជសម្បត្តិលើកទី២ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៨ នៃគ.សករាជ ។&lt;ref&gt; Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 &lt;/ref&gt; &lt;ref&gt; Tran Ngea (1973) [https://library.khmerstudies.org/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=10888 Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 &lt;/ref&gt;

== សៀមវាយយក នគររាជសីមា ==
'''Siam invades Nokor Reachseima'''

* (Thai Pronounciation: Nakhon Ratchasima)

ពុទ្ធសករាជ ១៨៩៥ សៀមបានលើកទ័ព ១៥,០០០ (១មុឺន ៥ពាន់នាក់) វាយយកខេត្ត [[នគររាជសីមា]] ដោយកងទ័ពសៀម បានចែកចេញជាពីរកង កងទី១ មានចំនួន ១០,០០០ (១មុឺននាក់) ដឹកនាំដោយ មេទ័ពសៀមនាម &quot;រាមាសូរ&quot; និង កងទី២ មានចំនួន ៥០០០ (៥ពាន់នាក់) ដឹកនាំដោយ មេទ័ពរងនាម &quot;ស្រីសុប័ត&quot; បានចូលមកឈ្លានពានអាណាខេត្តកម្ពុជា ជាមុនដោយមិនបានប្រកាសសង្គ្រាមឡើយ ដោយភាគីកម្ពុជា រៀបចំកងទ័ពមិនទាន់ កងទ័ពសៀមក៏វាយបែក នគររាជសីមា ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។ ក្រោយពេលសៀមវាយបែក នគររាជសីមា កងទ័ពសៀមក៏ចូលហួសមកបោះជំរុំជាប់ខេត្តនាងរង ខណៈពេលនោះ ព្រះលំពង្សរាជា បានបង្គាប់ឱ្យបុត្ររបស់ខ្លួន ស្រីសុរិយោទ័យ លើកទ័ព ២០,០០០ (២មុឺននាក់) ទៅបង្ក្រាបទ័ពសៀម ហើយក៏ទទួលបានជោគជ័យនាពេលនោះ និងបានសម្លាប់ចៅស្ដេចសៀមដែលជាមេទ័ពរង ស្រីសុប័ត នោះផងដែរ ។ ក្រោយទទួលបានជោគជ័យ ព្រះលំពង្សរាជា នឹកស្មានថា កងទ័ពសៀមមិនលើកមកឈ្លានពានភ្លាមៗទៀតនោះទេ ទ្រង់បានប្រកាសឱ្យរំសាយជួរកងទ័ព ជាបណ្ដោះអាសន្នដើម្បីឱ្យកងទ័ពបានទៅជួយធ្វើស្រែចំការប្រជានុរាស្ត្រ ព្រោះក្រុង [[យៈសោធរៈបុរៈ]] ឬ ([[ក្រុងអង្គរ]]) ពេលនោះជួបវិបត្តិខ្វះស្បៀង ។&lt;ref&gt; Eng Suth (2001) 
[https://library.khmerstudies.org/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=10854%20thumbnail-shelfbrowser Documents of the great Khmer man, the royal genealogy of the Khmer people according to the real manuscript], Publisher: Phnom Penh Publishing House of the Ministry of Education, Youth and Sports p.250 &lt;/ref&gt;

== សៀមវាយយក បច្ចឹមបុរី និង នាងរង ==
'''Siam invades Pachim Borei &amp; Neang Rorng'''

* (Thai Pronounciation: Prachin Buri &amp; Nang Rong)

៣ខែ ក្រោយមក ពេលដែលសៀមដឹងថា ស្ដេចកម្ពុជា រំសាយជួរកងទ័ព ស្ដេចសៀមព្រះនាម &quot;អ៊ូតងរាជា រាមាធិបតី&quot; (U Thongracha Ramathibodi) បានចាត់ឱ្យ រាមាសូរ លើកទ័ពសៀម ៥០,០០០ (៥មុឺននាក់) ឈ្លានពានកម្ពុជាម្ដងទៀត និង បានបែងចែកកងទ័ពជាពីរកង កងទី១ ៣០,០០០ (៣មុឺននាក់) វាយយក បច្ចឹមបុរី និង កងទី២ ២០,០០០ (២មុឺននាក់) ដឹកនាំដោយ ចៅបាសាត វាយយក នាងរង ហើយចាត់ បរមសុខា ជាមេទ័ពធំ ឱ្យដឹកនាំទ័ពចំនួន ១០០,០០០ (១សែននាក់) តាមមកពីក្រោយជាទ័ពជំនួយ ។ ដោយភាគីកម្ពុជាប្រមូលកងទ័ព និង រៀបចំកងទ័ពមិនទាន់ ព្រះលំពង្សរាជា បានចាត់ឱ្យ ស្រីសុរិយោទ័យ លើកទ័ព ២០០០០ (២មុឺននាក់) ចេញទៅច្បាំងតទល់ ហើយចាត់ឱ្យមហាឧបរាជ [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] លើកទ័ព ១០,០០០ (១មុឺននាក់) ចេញទៅទប់កងទ័ពសៀមនៅ ខេត្តនាងរង ដោយចំនួនកងទ័ពនិង គ្រឿងសឹកចម្បាំងសៀម ច្រើនជាងភាគីកម្ពុជាពេកណាស់ នៅទីបំផុតកងទ័ពទាំង២ របស់កម្ពុជា ត្រូវបរាជ័យ និង បានដកថយជាបន្តបន្ទាប់ ហើយ ស្រីសុរិយោទ័យ ត្រូវទ័ពសៀមបាញ់ព្រួញសម្លាប់ នៅបច្ចឹមបុរី  ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។

== ឯកសារយោង ==</text>
      <sha1>41zajsindoeklqbkvlvrnbvyachhmcm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>282601</id>
      <parentid>282600</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T05:15:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Camhistory</username>
        <id>36281</id>
      </contributor>
      <comment>/* សៀមវាយយក បច្ចឹមបុរី និង នាងរង */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11929" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox&quot; style=&quot;width:1em;&quot;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|style=&quot;background: #008631;&quot; colspan=&quot;2&quot;|&lt;p style=&quot;font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;&gt; លំពង្សរាជា &lt;/p&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; |
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|style=&quot;background: #ABCDEF;&quot; colspan=&quot;5&quot; | 
|- style=&quot;background: #f1f5fc;&quot;
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''រជ្ជកាល'''
| ១៣៤៦-១៣៥២
[[អាណាចក្រកម្ពុជា]]
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''រាជសម័យ'''
|[[ចុងសម័យកាលអង្គរ]]
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''គ្រងរាជ'''
|​ ១៣៤៨
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ព្រះនាមពេញ'''
|​​​ព្រះបាទ​សម្ដេច​ ​ព្រះ​លំពង្សរាជា​ ​រាមាធិបតី
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''មរណៈនាម'''
| មិនមានកំណត់ត្រា 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ក្សត្រមុន'''
| [[ស្រីនិពាន្វបទ]]
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''រាជបន្ត'''
| [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''សន្តិវង្ស'''
| រាជវង្សអង្គរ 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ប្រសូត្រ'''
| ១២៩២ 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ចូលទីវង្គត់'''
| ១៣៥២
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ជំនឿសាសនា'''
| [[ពុទ្ធសាសនា]] ថេរវាទ 
និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] លទ្ធិ​ជំនឿ
ជំនឿ​លើទេវតា (Theravada) 
|}

'''លំពង្សរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Lompong Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ១២៩២-១៣៥២) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៤៦-១៣៥២) ក្រោយធ្វើពិធីរាជាភិសេកគ្រងរាជសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ជាលើកទី២នៅ រាជធានីអង្គរ គ.សករាជ ១៣៤៨ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា &quot;ព្រះបាទសម្ដេច ព្រះលំពង្សរាជា​ ​រាមាធិបតី&quot; ព្រះអង្គមានព្រះអនុជ (ប្អូន) មួយអង្គព្រះនាម [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] ហើយបានតែងតាំងជាមហាឧបរាជ ។ ក្រោយពេលសោយរាជ្យសម្បត្តិបាន ៣ឆ្នាំ ព្រះអង្គបាន ប្រឈួន ឈឺធ្ងន់ ដោយជាហេតុធ្វើឱ្យពួកសៀមលើកទ័ពមកឈ្លានពានមហានគរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ប្អូនរបស់ទ្រង់នេះហើយដែលបានឡើងសោយរាជ បន្តពីព្រះអង្គផងដែរ ។&lt;ref&gt; Eng Suth (1991) [http://www.elibraryofcambodia.org/moha-buros-khmer-1-dorl-7/ Mohaboros Khmer Documents Volume 1-7], Publisher: Member of the Committee on History and Culture p.78 &lt;/ref&gt;

== ជីវិតចាប់ផ្ដើម ==
'''Early Life'''

លំពង្សរាជា កើតនៅរាជធានីអង្គរ កើតឆ្នាំ ១២៩២ នៃគ.សករាជ​ ព្រះអង្គ ​គឺជាបុត្រចៅពញ្ញាសួស ដែលមានព្រះនាមថា (សន្ធានរាជា ស្រីនិពាន្វបទ) ព្រះអង្គមានបុត្រពីរអង្គ ទី១ បរមរាមា សោយទីវង្គត់ដោយរោគប្រឈួន ទី២ ស្រីសុរិយោទ័យ សោយទីវង្គត់ក្នុងចម្បាំងខ្មែរសៀម ឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។ ព្រះលំពង្សរាជា មាននាមជាចៅពញ្ញាជ័យ ជាប្រមុខមេទ័ពធំ ដែលមានងារ ជាព្រះលំពែងជ័យ ទ្រង់ឡើងសោយរាជនៅរាជធានីអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៦ ដោយការជម្រុញពីកងទ័ព និង ប្រជានុរាស្ត្រ ដោយសារមិនមាន រតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ ទ្រង់បានបញ្ជារឱ្យធ្វើថ្មី បូករួមទាំងបដិមាករ &quot;[[ព្រះកែវមរកត]]&quot; មួយទៀតផងដែរ ហើយ ព្រះកែវមរកត នេះ ត្រូវបានសៀមយកទៅក្រោយវាយបែករាជនីលង្វែក ក្នុងឆ្នាំ ១៥៩៣ នៃគ.សករាជ និង បានរក្សាទុកក្នុងរាជវាំង [[បាងកក]] មកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ក្រោយធ្វើរតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ថ្មីរួច ទ្រង់បានឡើងសោយរាជសម្បត្តិលើកទី២ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៨ នៃគ.សករាជ ។&lt;ref&gt; Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 &lt;/ref&gt; &lt;ref&gt; Tran Ngea (1973) [https://library.khmerstudies.org/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=10888 Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 &lt;/ref&gt;

== សៀមវាយយក នគររាជសីមា ==
'''Siam invades Nokor Reachseima'''

* (Thai Pronounciation: Nakhon Ratchasima)

ពុទ្ធសករាជ ១៨៩៥ សៀមបានលើកទ័ព ១៥,០០០ (១មុឺន ៥ពាន់នាក់) វាយយកខេត្ត [[នគររាជសីមា]] ដោយកងទ័ពសៀម បានចែកចេញជាពីរកង កងទី១ មានចំនួន ១០,០០០ (១មុឺននាក់) ដឹកនាំដោយ មេទ័ពសៀមនាម &quot;រាមាសូរ&quot; និង កងទី២ មានចំនួន ៥០០០ (៥ពាន់នាក់) ដឹកនាំដោយ មេទ័ពរងនាម &quot;ស្រីសុប័ត&quot; បានចូលមកឈ្លានពានអាណាខេត្តកម្ពុជា ជាមុនដោយមិនបានប្រកាសសង្គ្រាមឡើយ ដោយភាគីកម្ពុជា រៀបចំកងទ័ពមិនទាន់ កងទ័ពសៀមក៏វាយបែក នគររាជសីមា ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។ ក្រោយពេលសៀមវាយបែក នគររាជសីមា កងទ័ពសៀមក៏ចូលហួសមកបោះជំរុំជាប់ខេត្តនាងរង ខណៈពេលនោះ ព្រះលំពង្សរាជា បានបង្គាប់ឱ្យបុត្ររបស់ខ្លួន ស្រីសុរិយោទ័យ លើកទ័ព ២០,០០០ (២មុឺននាក់) ទៅបង្ក្រាបទ័ពសៀម ហើយក៏ទទួលបានជោគជ័យនាពេលនោះ និងបានសម្លាប់ចៅស្ដេចសៀមដែលជាមេទ័ពរង ស្រីសុប័ត នោះផងដែរ ។ ក្រោយទទួលបានជោគជ័យ ព្រះលំពង្សរាជា នឹកស្មានថា កងទ័ពសៀមមិនលើកមកឈ្លានពានភ្លាមៗទៀតនោះទេ ទ្រង់បានប្រកាសឱ្យរំសាយជួរកងទ័ព ជាបណ្ដោះអាសន្នដើម្បីឱ្យកងទ័ពបានទៅជួយធ្វើស្រែចំការប្រជានុរាស្ត្រ ព្រោះក្រុង [[យៈសោធរៈបុរៈ]] ឬ ([[ក្រុងអង្គរ]]) ពេលនោះជួបវិបត្តិខ្វះស្បៀង ។&lt;ref&gt; Eng Suth (2001) 
[https://library.khmerstudies.org/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=10854%20thumbnail-shelfbrowser Documents of the great Khmer man, the royal genealogy of the Khmer people according to the real manuscript], Publisher: Phnom Penh Publishing House of the Ministry of Education, Youth and Sports p.250 &lt;/ref&gt;

== សៀមវាយយក បច្ចឹមបុរី និង នាងរង ==
'''Siam invades Pachim Borei &amp; Neang Rorng'''

* (Thai Pronounciation: Prachin Buri &amp; Nang Rong)

៣ខែ ក្រោយមក ត្រូវនិងរដូវវស្សា ពេលដែលសៀមដឹងថា ស្ដេចកម្ពុជា រំសាយជួរកងទ័ព ស្ដេចសៀមព្រះនាម &quot;អ៊ូតងរាជា រាមាធិបតី&quot; (U Thongracha Ramathibodi) បានចាត់ឱ្យ រាមាសូរ លើកទ័ពសៀម ៥០,០០០ (៥មុឺននាក់) ឈ្លានពានកម្ពុជាម្ដងទៀត និង បានបែងចែកកងទ័ពជាពីរកង កងទី១ ៣០,០០០ (៣មុឺននាក់) វាយយក បច្ចឹមបុរី និង កងទី២ ២០,០០០ (២មុឺននាក់) ដឹកនាំដោយ ចៅបាសាត វាយយក នាងរង ហើយចាត់ បរមសុខា ជាមេទ័ពធំ ឱ្យដឹកនាំទ័ពចំនួន ១០០,០០០ (១សែននាក់) តាមមកពីក្រោយជាទ័ពជំនួយ ។ ដោយភាគីកម្ពុជាប្រមូលកងទ័ព និង រៀបចំកងទ័ពមិនទាន់ ព្រះលំពង្សរាជា បានចាត់ឱ្យ ស្រីសុរិយោទ័យ លើកទ័ព ២០០០០ (២មុឺននាក់) ចេញទៅច្បាំងតទល់ ហើយចាត់ឱ្យមហាឧបរាជ [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] លើកទ័ព ១០,០០០ (១មុឺននាក់) ចេញទៅទប់កងទ័ពសៀមនៅ ខេត្តនាងរង ដោយចំនួនកងទ័ពនិង គ្រឿងសឹកចម្បាំងសៀម ច្រើនជាងភាគីកម្ពុជាពេកណាស់ នៅទីបំផុតកងទ័ពទាំង២ របស់កម្ពុជា ត្រូវបរាជ័យ និង បានដកថយជាបន្តបន្ទាប់ ហើយ ស្រីសុរិយោទ័យ ត្រូវទ័ពសៀមបាញ់ព្រួញសម្លាប់ នៅបច្ចឹមបុរី ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។&lt;ref&gt; Eng Suth (1991) [http://www.elibraryofcambodia.org/moha-buros-khmer-1-dorl-7/ Mohaboros Khmer Documents Volume 1-7], Publisher: Member of the Committee on History and Culture p.78 &lt;/ref&gt;

== ឯកសារយោង ==</text>
      <sha1>tqf0cku0iytesix5pu5lhzz713pev2c</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>282602</id>
      <parentid>282601</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T05:24:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Camhistory</username>
        <id>36281</id>
      </contributor>
      <comment>/* សៀមវាយយក បច្ចឹមបុរី និង នាងរង */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12040" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox&quot; style=&quot;width:1em;&quot;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|style=&quot;background: #008631;&quot; colspan=&quot;2&quot;|&lt;p style=&quot;font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;&gt; លំពង្សរាជា &lt;/p&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; |
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|style=&quot;background: #ABCDEF;&quot; colspan=&quot;5&quot; | 
|- style=&quot;background: #f1f5fc;&quot;
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''រជ្ជកាល'''
| ១៣៤៦-១៣៥២
[[អាណាចក្រកម្ពុជា]]
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''រាជសម័យ'''
|[[ចុងសម័យកាលអង្គរ]]
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''គ្រងរាជ'''
|​ ១៣៤៨
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ព្រះនាមពេញ'''
|​​​ព្រះបាទ​សម្ដេច​ ​ព្រះ​លំពង្សរាជា​ ​រាមាធិបតី
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''មរណៈនាម'''
| មិនមានកំណត់ត្រា 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ក្សត្រមុន'''
| [[ស្រីនិពាន្វបទ]]
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''រាជបន្ត'''
| [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''សន្តិវង្ស'''
| រាជវង្សអង្គរ 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ប្រសូត្រ'''
| ១២៩២ 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ចូលទីវង្គត់'''
| ១៣៥២
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ជំនឿសាសនា'''
| [[ពុទ្ធសាសនា]] ថេរវាទ 
និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] លទ្ធិ​ជំនឿ
ជំនឿ​លើទេវតា (Theravada) 
|}

'''លំពង្សរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Lompong Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ១២៩២-១៣៥២) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៤៦-១៣៥២) ក្រោយធ្វើពិធីរាជាភិសេកគ្រងរាជសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ជាលើកទី២នៅ រាជធានីអង្គរ គ.សករាជ ១៣៤៨ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា &quot;ព្រះបាទសម្ដេច ព្រះលំពង្សរាជា​ ​រាមាធិបតី&quot; ព្រះអង្គមានព្រះអនុជ (ប្អូន) មួយអង្គព្រះនាម [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] ហើយបានតែងតាំងជាមហាឧបរាជ ។ ក្រោយពេលសោយរាជ្យសម្បត្តិបាន ៣ឆ្នាំ ព្រះអង្គបាន ប្រឈួន ឈឺធ្ងន់ ដោយជាហេតុធ្វើឱ្យពួកសៀមលើកទ័ពមកឈ្លានពានមហានគរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ប្អូនរបស់ទ្រង់នេះហើយដែលបានឡើងសោយរាជ បន្តពីព្រះអង្គផងដែរ ។&lt;ref&gt; Eng Suth (1991) [http://www.elibraryofcambodia.org/moha-buros-khmer-1-dorl-7/ Mohaboros Khmer Documents Volume 1-7], Publisher: Member of the Committee on History and Culture p.78 &lt;/ref&gt;

== ជីវិតចាប់ផ្ដើម ==
'''Early Life'''

លំពង្សរាជា កើតនៅរាជធានីអង្គរ កើតឆ្នាំ ១២៩២ នៃគ.សករាជ​ ព្រះអង្គ ​គឺជាបុត្រចៅពញ្ញាសួស ដែលមានព្រះនាមថា (សន្ធានរាជា ស្រីនិពាន្វបទ) ព្រះអង្គមានបុត្រពីរអង្គ ទី១ បរមរាមា សោយទីវង្គត់ដោយរោគប្រឈួន ទី២ ស្រីសុរិយោទ័យ សោយទីវង្គត់ក្នុងចម្បាំងខ្មែរសៀម ឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។ ព្រះលំពង្សរាជា មាននាមជាចៅពញ្ញាជ័យ ជាប្រមុខមេទ័ពធំ ដែលមានងារ ជាព្រះលំពែងជ័យ ទ្រង់ឡើងសោយរាជនៅរាជធានីអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៦ ដោយការជម្រុញពីកងទ័ព និង ប្រជានុរាស្ត្រ ដោយសារមិនមាន រតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ ទ្រង់បានបញ្ជារឱ្យធ្វើថ្មី បូករួមទាំងបដិមាករ &quot;[[ព្រះកែវមរកត]]&quot; មួយទៀតផងដែរ ហើយ ព្រះកែវមរកត នេះ ត្រូវបានសៀមយកទៅក្រោយវាយបែករាជនីលង្វែក ក្នុងឆ្នាំ ១៥៩៣ នៃគ.សករាជ និង បានរក្សាទុកក្នុងរាជវាំង [[បាងកក]] មកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ក្រោយធ្វើរតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ថ្មីរួច ទ្រង់បានឡើងសោយរាជសម្បត្តិលើកទី២ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៨ នៃគ.សករាជ ។&lt;ref&gt; Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 &lt;/ref&gt; &lt;ref&gt; Tran Ngea (1973) [https://library.khmerstudies.org/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=10888 Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 &lt;/ref&gt;

== សៀមវាយយក នគររាជសីមា ==
'''Siam invades Nokor Reachseima'''

* (Thai Pronounciation: Nakhon Ratchasima)

ពុទ្ធសករាជ ១៨៩៥ សៀមបានលើកទ័ព ១៥,០០០ (១មុឺន ៥ពាន់នាក់) វាយយកខេត្ត [[នគររាជសីមា]] ដោយកងទ័ពសៀម បានចែកចេញជាពីរកង កងទី១ មានចំនួន ១០,០០០ (១មុឺននាក់) ដឹកនាំដោយ មេទ័ពសៀមនាម &quot;រាមាសូរ&quot; និង កងទី២ មានចំនួន ៥០០០ (៥ពាន់នាក់) ដឹកនាំដោយ មេទ័ពរងនាម &quot;ស្រីសុប័ត&quot; បានចូលមកឈ្លានពានអាណាខេត្តកម្ពុជា ជាមុនដោយមិនបានប្រកាសសង្គ្រាមឡើយ ដោយភាគីកម្ពុជា រៀបចំកងទ័ពមិនទាន់ កងទ័ពសៀមក៏វាយបែក នគររាជសីមា ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។ ក្រោយពេលសៀមវាយបែក នគររាជសីមា កងទ័ពសៀមក៏ចូលហួសមកបោះជំរុំជាប់ខេត្តនាងរង ខណៈពេលនោះ ព្រះលំពង្សរាជា បានបង្គាប់ឱ្យបុត្ររបស់ខ្លួន ស្រីសុរិយោទ័យ លើកទ័ព ២០,០០០ (២មុឺននាក់) ទៅបង្ក្រាបទ័ពសៀម ហើយក៏ទទួលបានជោគជ័យនាពេលនោះ និងបានសម្លាប់ចៅស្ដេចសៀមដែលជាមេទ័ពរង ស្រីសុប័ត នោះផងដែរ ។ ក្រោយទទួលបានជោគជ័យ ព្រះលំពង្សរាជា នឹកស្មានថា កងទ័ពសៀមមិនលើកមកឈ្លានពានភ្លាមៗទៀតនោះទេ ទ្រង់បានប្រកាសឱ្យរំសាយជួរកងទ័ព ជាបណ្ដោះអាសន្នដើម្បីឱ្យកងទ័ពបានទៅជួយធ្វើស្រែចំការប្រជានុរាស្ត្រ ព្រោះក្រុង [[យៈសោធរៈបុរៈ]] ឬ ([[ក្រុងអង្គរ]]) ពេលនោះជួបវិបត្តិខ្វះស្បៀង ។&lt;ref&gt; Eng Suth (2001) 
[https://library.khmerstudies.org/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=10854%20thumbnail-shelfbrowser Documents of the great Khmer man, the royal genealogy of the Khmer people according to the real manuscript], Publisher: Phnom Penh Publishing House of the Ministry of Education, Youth and Sports p.250 &lt;/ref&gt;

== សៀមវាយយក បច្ចឹមបុរី និង នាងរង ==
'''Siam invades Pachim Borei &amp; Neang Rorng'''

* (Thai Pronounciation: Prachin Buri &amp; Nang Rong)

៣ខែ ក្រោយមក ត្រូវនិងរដូវវស្សា ពេលដែលសៀមដឹងថា ស្ដេចកម្ពុជា រំសាយជួរកងទ័ព ស្ដេចសៀមព្រះនាម &quot;អ៊ូតងរាជា រាមាធិបតី&quot; (U Thongracha Ramathibodi) បានចាត់ឱ្យ រាមាសូរ លើកទ័ពសៀម ៥០,០០០ (៥មុឺននាក់) ឈ្លានពានកម្ពុជាម្ដងទៀត និង បានបែងចែកកងទ័ពជាពីរកង កងទី១ ៣០,០០០ (៣មុឺននាក់) វាយយក បច្ចឹមបុរី និង កងទី២ ២០,០០០ (២មុឺននាក់) ដឹកនាំដោយ ចៅបាសាត វាយយក នាងរង ហើយចាត់ បរមសុខា ជាមេទ័ពធំ ឱ្យដឹកនាំទ័ពចំនួន ១០០,០០០ (១សែននាក់) តាមមកពីក្រោយជាទ័ពជំនួយ ។ ដោយភាគីកម្ពុជាប្រមូលកងទ័ព និង រៀបចំកងទ័ពមិនទាន់ ព្រះលំពង្សរាជា បានចាត់ឱ្យ ស្រីសុរិយោទ័យ លើកទ័ព ២០០០០ (២មុឺននាក់) ចេញទៅច្បាំងតទល់ ហើយចាត់ឱ្យមហាឧបរាជ [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] លើកទ័ព ១០,០០០ (១មុឺននាក់) ចេញទៅទប់កងទ័ពសៀមនៅ ខេត្តនាងរង ដោយចំនួនកងទ័ពនិង គ្រឿងសឹកចម្បាំងសៀម ច្រើនជាងភាគីកម្ពុជាពេកណាស់ នៅទីបំផុតកងទ័ពទាំង២ របស់កម្ពុជា ត្រូវបរាជ័យ និង បានដកថយជាបន្តបន្ទាប់ ហើយ ស្រីសុរិយោទ័យ ត្រូវទ័ពសៀមបាញ់ព្រួញសម្លាប់ នៅបច្ចឹមបុរី ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។&lt;ref&gt; Eng Suth (1991) [http://www.elibraryofcambodia.org/moha-buros-khmer-1-dorl-7/ Mohaboros Khmer Documents Volume 1-7], Publisher: Member of the Committee on History and Culture p.78 &lt;/ref&gt;

== សៀមវាយប្រហារ យៈសោធរៈបុរៈ ==
'''Siam attacks Yasodharapura'''

== ឯកសារយោង ==</text>
      <sha1>1li26o94bza254xjclrj1mba4zl015w</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>282603</id>
      <parentid>282602</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T09:11:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Camhistory</username>
        <id>36281</id>
      </contributor>
      <comment>/* សៀមវាយប្រហារ យៈសោធរៈបុរៈ */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12703" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox&quot; style=&quot;width:1em;&quot;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|style=&quot;background: #008631;&quot; colspan=&quot;2&quot;|&lt;p style=&quot;font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;&gt; លំពង្សរាជា &lt;/p&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; |
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|style=&quot;background: #ABCDEF;&quot; colspan=&quot;5&quot; | 
|- style=&quot;background: #f1f5fc;&quot;
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''រជ្ជកាល'''
| ១៣៤៦-១៣៥២
[[អាណាចក្រកម្ពុជា]]
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''រាជសម័យ'''
|[[ចុងសម័យកាលអង្គរ]]
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''គ្រងរាជ'''
|​ ១៣៤៨
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ព្រះនាមពេញ'''
|​​​ព្រះបាទ​សម្ដេច​ ​ព្រះ​លំពង្សរាជា​ ​រាមាធិបតី
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''មរណៈនាម'''
| មិនមានកំណត់ត្រា 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ក្សត្រមុន'''
| [[ស្រីនិពាន្វបទ]]
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''រាជបន្ត'''
| [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''សន្តិវង្ស'''
| រាជវង្សអង្គរ 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ប្រសូត្រ'''
| ១២៩២ 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ចូលទីវង្គត់'''
| ១៣៥២
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ជំនឿសាសនា'''
| [[ពុទ្ធសាសនា]] ថេរវាទ 
និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] លទ្ធិ​ជំនឿ
ជំនឿ​លើទេវតា (Theravada) 
|}

'''លំពង្សរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Lompong Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ១២៩២-១៣៥២) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៤៦-១៣៥២) ក្រោយធ្វើពិធីរាជាភិសេកគ្រងរាជសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ជាលើកទី២នៅ រាជធានីអង្គរ គ.សករាជ ១៣៤៨ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា &quot;ព្រះបាទសម្ដេច ព្រះលំពង្សរាជា​ ​រាមាធិបតី&quot; ព្រះអង្គមានព្រះអនុជ (ប្អូន) មួយអង្គព្រះនាម [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] ហើយបានតែងតាំងជាមហាឧបរាជ ។ ក្រោយពេលសោយរាជ្យសម្បត្តិបាន ៣ឆ្នាំ ព្រះអង្គបាន ប្រឈួន ឈឺធ្ងន់ ដោយជាហេតុធ្វើឱ្យពួកសៀមលើកទ័ពមកឈ្លានពានមហានគរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ប្អូនរបស់ទ្រង់នេះហើយដែលបានឡើងសោយរាជ បន្តពីព្រះអង្គផងដែរ ។&lt;ref&gt; Eng Suth (1991) [http://www.elibraryofcambodia.org/moha-buros-khmer-1-dorl-7/ Mohaboros Khmer Documents Volume 1-7], Publisher: Member of the Committee on History and Culture p.78 &lt;/ref&gt;

== ជីវិតចាប់ផ្ដើម ==
'''Early Life'''

លំពង្សរាជា កើតនៅរាជធានីអង្គរ កើតឆ្នាំ ១២៩២ នៃគ.សករាជ​ ព្រះអង្គ ​គឺជាបុត្រចៅពញ្ញាសួស ដែលមានព្រះនាមថា (សន្ធានរាជា ស្រីនិពាន្វបទ) ព្រះអង្គមានបុត្រពីរអង្គ ទី១ បរមរាមា សោយទីវង្គត់ដោយរោគប្រឈួន ទី២ ស្រីសុរិយោទ័យ សោយទីវង្គត់ក្នុងចម្បាំងខ្មែរសៀម ឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។ ព្រះលំពង្សរាជា មាននាមជាចៅពញ្ញាជ័យ ជាប្រមុខមេទ័ពធំ ដែលមានងារ ជាព្រះលំពែងជ័យ ទ្រង់ឡើងសោយរាជនៅរាជធានីអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៦ ដោយការជម្រុញពីកងទ័ព និង ប្រជានុរាស្ត្រ ដោយសារមិនមាន រតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ ទ្រង់បានបញ្ជារឱ្យធ្វើថ្មី បូករួមទាំងបដិមាករ &quot;[[ព្រះកែវមរកត]]&quot; មួយទៀតផងដែរ ហើយ ព្រះកែវមរកត នេះ ត្រូវបានសៀមយកទៅក្រោយវាយបែករាជនីលង្វែក ក្នុងឆ្នាំ ១៥៩៣ នៃគ.សករាជ និង បានរក្សាទុកក្នុងរាជវាំង [[បាងកក]] មកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ក្រោយធ្វើរតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ថ្មីរួច ទ្រង់បានឡើងសោយរាជសម្បត្តិលើកទី២ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៨ នៃគ.សករាជ ។&lt;ref&gt; Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 &lt;/ref&gt; &lt;ref&gt; Tran Ngea (1973) [https://library.khmerstudies.org/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=10888 Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 &lt;/ref&gt;

== សៀមវាយយក នគររាជសីមា ==
'''Siam invades Nokor Reachseima'''

* (Thai Pronounciation: Nakhon Ratchasima)

ពុទ្ធសករាជ ១៨៩៥ សៀមបានលើកទ័ព ១៥,០០០ (១មុឺន ៥ពាន់នាក់) វាយយកខេត្ត [[នគររាជសីមា]] ដោយកងទ័ពសៀម បានចែកចេញជាពីរកង កងទី១ មានចំនួន ១០,០០០ (១មុឺននាក់) ដឹកនាំដោយ មេទ័ពសៀមនាម &quot;រាមាសូរ&quot; និង កងទី២ មានចំនួន ៥០០០ (៥ពាន់នាក់) ដឹកនាំដោយ មេទ័ពរងនាម &quot;ស្រីសុប័ត&quot; បានចូលមកឈ្លានពានអាណាខេត្តកម្ពុជា ជាមុនដោយមិនបានប្រកាសសង្គ្រាមឡើយ ដោយភាគីកម្ពុជា រៀបចំកងទ័ពមិនទាន់ កងទ័ពសៀមក៏វាយបែក នគររាជសីមា ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។ ក្រោយពេលសៀមវាយបែក នគររាជសីមា កងទ័ពសៀមក៏ចូលហួសមកបោះជំរុំជាប់ខេត្តនាងរង ខណៈពេលនោះ ព្រះលំពង្សរាជា បានបង្គាប់ឱ្យបុត្ររបស់ខ្លួន ស្រីសុរិយោទ័យ លើកទ័ព ២០,០០០ (២មុឺននាក់) ទៅបង្ក្រាបទ័ពសៀម ហើយក៏ទទួលបានជោគជ័យនាពេលនោះ និងបានសម្លាប់ចៅស្ដេចសៀមដែលជាមេទ័ពរង ស្រីសុប័ត នោះផងដែរ ។ ក្រោយទទួលបានជោគជ័យ ព្រះលំពង្សរាជា នឹកស្មានថា កងទ័ពសៀមមិនលើកមកឈ្លានពានភ្លាមៗទៀតនោះទេ ទ្រង់បានប្រកាសឱ្យរំសាយជួរកងទ័ព ជាបណ្ដោះអាសន្នដើម្បីឱ្យកងទ័ពបានទៅជួយធ្វើស្រែចំការប្រជានុរាស្ត្រ ព្រោះក្រុង [[យៈសោធរៈបុរៈ]] ឬ ([[ក្រុងអង្គរ]]) ពេលនោះជួបវិបត្តិខ្វះស្បៀង ។&lt;ref&gt; Eng Suth (2001) 
[https://library.khmerstudies.org/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=10854%20thumbnail-shelfbrowser Documents of the great Khmer man, the royal genealogy of the Khmer people according to the real manuscript], Publisher: Phnom Penh Publishing House of the Ministry of Education, Youth and Sports p.250 &lt;/ref&gt;

== សៀមវាយយក បច្ចឹមបុរី និង នាងរង ==
'''Siam invades Pachim Borei &amp; Neang Rorng'''

* (Thai Pronounciation: Prachin Buri &amp; Nang Rong)

៣ខែ ក្រោយមក ត្រូវនិងរដូវវស្សា ពេលដែលសៀមដឹងថា ស្ដេចកម្ពុជា រំសាយជួរកងទ័ព ស្ដេចសៀមព្រះនាម &quot;អ៊ូតងរាជា រាមាធិបតី&quot; (U Thongracha Ramathibodi) បានចាត់ឱ្យ រាមាសូរ លើកទ័ពសៀម ៥០,០០០ (៥មុឺននាក់) ឈ្លានពានកម្ពុជាម្ដងទៀត និង បានបែងចែកកងទ័ពជាពីរកង កងទី១ ៣០,០០០ (៣មុឺននាក់) វាយយក បច្ចឹមបុរី និង កងទី២ ២០,០០០ (២មុឺននាក់) ដឹកនាំដោយ ចៅបាសាត វាយយក នាងរង ហើយចាត់ បរមសុខា ជាមេទ័ពធំ ឱ្យដឹកនាំទ័ពចំនួន ១០០,០០០ (១សែននាក់) តាមមកពីក្រោយជាទ័ពជំនួយ ។ ដោយភាគីកម្ពុជាប្រមូលកងទ័ព និង រៀបចំកងទ័ពមិនទាន់ ព្រះលំពង្សរាជា បានចាត់ឱ្យ ស្រីសុរិយោទ័យ លើកទ័ព ២០០០០ (២មុឺននាក់) ចេញទៅច្បាំងតទល់ ហើយចាត់ឱ្យមហាឧបរាជ [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] លើកទ័ព ១០,០០០ (១មុឺននាក់) ចេញទៅទប់កងទ័ពសៀមនៅ ខេត្តនាងរង ដោយចំនួនកងទ័ពនិង គ្រឿងសឹកចម្បាំងសៀម ច្រើនជាងភាគីកម្ពុជាពេកណាស់ នៅទីបំផុតកងទ័ពទាំង២ របស់កម្ពុជា ត្រូវបរាជ័យ និង បានដកថយជាបន្តបន្ទាប់ ហើយ ស្រីសុរិយោទ័យ ត្រូវទ័ពសៀមបាញ់ព្រួញសម្លាប់ នៅបច្ចឹមបុរី ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។&lt;ref&gt; Eng Suth (1991) [http://www.elibraryofcambodia.org/moha-buros-khmer-1-dorl-7/ Mohaboros Khmer Documents Volume 1-7], Publisher: Member of the Committee on History and Culture p.78 &lt;/ref&gt;

== សៀមវាយប្រហារ យៈសោធរៈបុរៈ ==
'''Siam attacks Yasodharapura'''

ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥២ សៀមបានលើកទ័ព ២០០,០០០ (២សែននាក់) វាយប្រហារ យៈសោធរៈបុរៈ ពេលនោះ ព្រះលំពង្សរាជា ត្រាសបញ្ជារឱ្យ ស្រីសុរិយោវង្ស សង់កំពែងក្រុងកម្ពស់ ១៦ហត្ថ ដោយស្មើនិងកម្ពស់ ៨ម៉ែត្រ និង បានប្រមូលទ័ពជាង ១០០,០០០ (១សែននាក់) នៅចាំការពារ [[ក្រុងអង្គរ]] ។

== ឯកសារយោង ==</text>
      <sha1>l8uxerwywdt7tp0elblckz9r7wggm1p</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>282604</id>
      <parentid>282603</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T09:13:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Camhistory</username>
        <id>36281</id>
      </contributor>
      <comment>/* សៀមវាយប្រហារ យៈសោធរៈបុរៈ */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12729" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox&quot; style=&quot;width:1em;&quot;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|style=&quot;background: #008631;&quot; colspan=&quot;2&quot;|&lt;p style=&quot;font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;&gt; លំពង្សរាជា &lt;/p&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; |
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|style=&quot;background: #ABCDEF;&quot; colspan=&quot;5&quot; | 
|- style=&quot;background: #f1f5fc;&quot;
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''រជ្ជកាល'''
| ១៣៤៦-១៣៥២
[[អាណាចក្រកម្ពុជា]]
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''រាជសម័យ'''
|[[ចុងសម័យកាលអង្គរ]]
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''គ្រងរាជ'''
|​ ១៣៤៨
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ព្រះនាមពេញ'''
|​​​ព្រះបាទ​សម្ដេច​ ​ព្រះ​លំពង្សរាជា​ ​រាមាធិបតី
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''មរណៈនាម'''
| មិនមានកំណត់ត្រា 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ក្សត្រមុន'''
| [[ស្រីនិពាន្វបទ]]
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''រាជបន្ត'''
| [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''សន្តិវង្ស'''
| រាជវង្សអង្គរ 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ប្រសូត្រ'''
| ១២៩២ 
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ចូលទីវង្គត់'''
| ១៣៥២
|- style=&quot;vertical-align:center;&quot;
|'''ជំនឿសាសនា'''
| [[ពុទ្ធសាសនា]] ថេរវាទ 
និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] លទ្ធិ​ជំនឿ
ជំនឿ​លើទេវតា (Theravada) 
|}

'''លំពង្សរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Lompong Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ១២៩២-១៣៥២) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៤៦-១៣៥២) ក្រោយធ្វើពិធីរាជាភិសេកគ្រងរាជសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ជាលើកទី២នៅ រាជធានីអង្គរ គ.សករាជ ១៣៤៨ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា &quot;ព្រះបាទសម្ដេច ព្រះលំពង្សរាជា​ ​រាមាធិបតី&quot; ព្រះអង្គមានព្រះអនុជ (ប្អូន) មួយអង្គព្រះនាម [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] ហើយបានតែងតាំងជាមហាឧបរាជ ។ ក្រោយពេលសោយរាជ្យសម្បត្តិបាន ៣ឆ្នាំ ព្រះអង្គបាន ប្រឈួន ឈឺធ្ងន់ ដោយជាហេតុធ្វើឱ្យពួកសៀមលើកទ័ពមកឈ្លានពានមហានគរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ប្អូនរបស់ទ្រង់នេះហើយដែលបានឡើងសោយរាជ បន្តពីព្រះអង្គផងដែរ ។&lt;ref&gt; Eng Suth (1991) [http://www.elibraryofcambodia.org/moha-buros-khmer-1-dorl-7/ Mohaboros Khmer Documents Volume 1-7], Publisher: Member of the Committee on History and Culture p.78 &lt;/ref&gt;

== ជីវិតចាប់ផ្ដើម ==
'''Early Life'''

លំពង្សរាជា កើតនៅរាជធានីអង្គរ កើតឆ្នាំ ១២៩២ នៃគ.សករាជ​ ព្រះអង្គ ​គឺជាបុត្រចៅពញ្ញាសួស ដែលមានព្រះនាមថា (សន្ធានរាជា ស្រីនិពាន្វបទ) ព្រះអង្គមានបុត្រពីរអង្គ ទី១ បរមរាមា សោយទីវង្គត់ដោយរោគប្រឈួន ទី២ ស្រីសុរិយោទ័យ សោយទីវង្គត់ក្នុងចម្បាំងខ្មែរសៀម ឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។ ព្រះលំពង្សរាជា មាននាមជាចៅពញ្ញាជ័យ ជាប្រមុខមេទ័ពធំ ដែលមានងារ ជាព្រះលំពែងជ័យ ទ្រង់ឡើងសោយរាជនៅរាជធានីអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៦ ដោយការជម្រុញពីកងទ័ព និង ប្រជានុរាស្ត្រ ដោយសារមិនមាន រតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ ទ្រង់បានបញ្ជារឱ្យធ្វើថ្មី បូករួមទាំងបដិមាករ &quot;[[ព្រះកែវមរកត]]&quot; មួយទៀតផងដែរ ហើយ ព្រះកែវមរកត នេះ ត្រូវបានសៀមយកទៅក្រោយវាយបែករាជនីលង្វែក ក្នុងឆ្នាំ ១៥៩៣ នៃគ.សករាជ និង បានរក្សាទុកក្នុងរាជវាំង [[បាងកក]] មកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ក្រោយធ្វើរតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ថ្មីរួច ទ្រង់បានឡើងសោយរាជសម្បត្តិលើកទី២ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៨ នៃគ.សករាជ ។&lt;ref&gt; Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 &lt;/ref&gt; &lt;ref&gt; Tran Ngea (1973) [https://library.khmerstudies.org/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=10888 Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 &lt;/ref&gt;

== សៀមវាយយក នគររាជសីមា ==
'''Siam invades Nokor Reachseima'''

* (Thai Pronounciation: Nakhon Ratchasima)

ពុទ្ធសករាជ ១៨៩៥ សៀមបានលើកទ័ព ១៥,០០០ (១មុឺន ៥ពាន់នាក់) វាយយកខេត្ត [[នគររាជសីមា]] ដោយកងទ័ពសៀម បានចែកចេញជាពីរកង កងទី១ មានចំនួន ១០,០០០ (១មុឺននាក់) ដឹកនាំដោយ មេទ័ពសៀមនាម &quot;រាមាសូរ&quot; និង កងទី២ មានចំនួន ៥០០០ (៥ពាន់នាក់) ដឹកនាំដោយ មេទ័ពរងនាម &quot;ស្រីសុប័ត&quot; បានចូលមកឈ្លានពានអាណាខេត្តកម្ពុជា ជាមុនដោយមិនបានប្រកាសសង្គ្រាមឡើយ ដោយភាគីកម្ពុជា រៀបចំកងទ័ពមិនទាន់ កងទ័ពសៀមក៏វាយបែក នគររាជសីមា ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។ ក្រោយពេលសៀមវាយបែក នគររាជសីមា កងទ័ពសៀមក៏ចូលហួសមកបោះជំរុំជាប់ខេត្តនាងរង ខណៈពេលនោះ ព្រះលំពង្សរាជា បានបង្គាប់ឱ្យបុត្ររបស់ខ្លួន ស្រីសុរិយោទ័យ លើកទ័ព ២០,០០០ (២មុឺននាក់) ទៅបង្ក្រាបទ័ពសៀម ហើយក៏ទទួលបានជោគជ័យនាពេលនោះ និងបានសម្លាប់ចៅស្ដេចសៀមដែលជាមេទ័ពរង ស្រីសុប័ត នោះផងដែរ ។ ក្រោយទទួលបានជោគជ័យ ព្រះលំពង្សរាជា នឹកស្មានថា កងទ័ពសៀមមិនលើកមកឈ្លានពានភ្លាមៗទៀតនោះទេ ទ្រង់បានប្រកាសឱ្យរំសាយជួរកងទ័ព ជាបណ្ដោះអាសន្នដើម្បីឱ្យកងទ័ពបានទៅជួយធ្វើស្រែចំការប្រជានុរាស្ត្រ ព្រោះក្រុង [[យៈសោធរៈបុរៈ]] ឬ ([[ក្រុងអង្គរ]]) ពេលនោះជួបវិបត្តិខ្វះស្បៀង ។&lt;ref&gt; Eng Suth (2001) 
[https://library.khmerstudies.org/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=10854%20thumbnail-shelfbrowser Documents of the great Khmer man, the royal genealogy of the Khmer people according to the real manuscript], Publisher: Phnom Penh Publishing House of the Ministry of Education, Youth and Sports p.250 &lt;/ref&gt;

== សៀមវាយយក បច្ចឹមបុរី និង នាងរង ==
'''Siam invades Pachim Borei &amp; Neang Rorng'''

* (Thai Pronounciation: Prachin Buri &amp; Nang Rong)

៣ខែ ក្រោយមក ត្រូវនិងរដូវវស្សា ពេលដែលសៀមដឹងថា ស្ដេចកម្ពុជា រំសាយជួរកងទ័ព ស្ដេចសៀមព្រះនាម &quot;អ៊ូតងរាជា រាមាធិបតី&quot; (U Thongracha Ramathibodi) បានចាត់ឱ្យ រាមាសូរ លើកទ័ពសៀម ៥០,០០០ (៥មុឺននាក់) ឈ្លានពានកម្ពុជាម្ដងទៀត និង បានបែងចែកកងទ័ពជាពីរកង កងទី១ ៣០,០០០ (៣មុឺននាក់) វាយយក បច្ចឹមបុរី និង កងទី២ ២០,០០០ (២មុឺននាក់) ដឹកនាំដោយ ចៅបាសាត វាយយក នាងរង ហើយចាត់ បរមសុខា ជាមេទ័ពធំ ឱ្យដឹកនាំទ័ពចំនួន ១០០,០០០ (១សែននាក់) តាមមកពីក្រោយជាទ័ពជំនួយ ។ ដោយភាគីកម្ពុជាប្រមូលកងទ័ព និង រៀបចំកងទ័ពមិនទាន់ ព្រះលំពង្សរាជា បានចាត់ឱ្យ ស្រីសុរិយោទ័យ លើកទ័ព ២០០០០ (២មុឺននាក់) ចេញទៅច្បាំងតទល់ ហើយចាត់ឱ្យមហាឧបរាជ [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] លើកទ័ព ១០,០០០ (១មុឺននាក់) ចេញទៅទប់កងទ័ពសៀមនៅ ខេត្តនាងរង ដោយចំនួនកងទ័ពនិង គ្រឿងសឹកចម្បាំងសៀម ច្រើនជាងភាគីកម្ពុជាពេកណាស់ នៅទីបំផុតកងទ័ពទាំង២ របស់កម្ពុជា ត្រូវបរាជ័យ និង បានដកថយជាបន្តបន្ទាប់ ហើយ ស្រីសុរិយោទ័យ ត្រូវទ័ពសៀមបាញ់ព្រួញសម្លាប់ នៅបច្ចឹមបុរី ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។&lt;ref&gt; Eng Suth (1991) [http://www.elibraryofcambodia.org/moha-buros-khmer-1-dorl-7/ Mohaboros Khmer Documents Volume 1-7], Publisher: Member of the Committee on History and Culture p.78 &lt;/ref&gt;

== សៀមវាយប្រហារ យៈសោធរៈបុរៈ ==
'''Siam attacks Yasodharapura'''

ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥២ នៃគ.សករាជ សៀមបានលើកទ័ព ២០០,០០០ (២សែននាក់) វាយប្រហារ យៈសោធរៈបុរៈ ពេលនោះ ព្រះលំពង្សរាជា ត្រាសបញ្ជារឱ្យ ស្រីសុរិយោវង្ស សង់កំពែងក្រុងកម្ពស់ ១៦ហត្ថ ដោយស្មើនិងកម្ពស់ ៨ម៉ែត្រ និង បានប្រមូលទ័ពជាង ១០០,០០០ (១សែននាក់) នៅចាំការពារ [[ក្រុងអង្គរ]] ។

== ឯកសារយោង ==</text>
      <sha1>igr7f3xy6qzc65xe1z2ytv2fsfftpo6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ឃុំព្រែកសាម៉ាន់</title>
    <ns>0</ns>
    <id>37886</id>
    <revision>
      <id>282597</id>
      <parentid>266629</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T03:44:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>175.100.6.254</ip>
      </contributor>
      <comment>/* ព្រំប្រទល់ */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5727" xml:space="preserve">=រដ្ឋបាល=
ឃុំព្រែកសាម៉ាន់មានចំនួន០៥ភូមិគឺ÷
* [[ភូមិឈើទាលភ្លោះ ]]
* [[ភូមិព្រែកសាម៉ាន់ ]]
* [[ភូមិឆក់កន្ទោង ]]
* [[ភូមិល្វាធំ ]]
* [[ភូមិដីថ្មី ]]

==ព្រំប្រទល់==
{|class=&quot;wikitable&quot;
|+
!rowspan=&quot;3&quot; style=&quot;background:#000080;color:white;&quot;|ឃុំ ព្រែកសាម៉ាន់
!colspan=&quot;4&quot; style=&quot;background:#000080;color:white;&quot;|ទិស
|-
!  |[[ជើង]](N)
!  |[[កើត]](E)
!  |[[លិច]](W)
!  |[[ត្បូង]](S)
|-
! ខាងជើងទល់ នឹងឃុំកញ្ជរ
! ខាងកើតទល់នឹងឃុំដំរីផុង
! ខាងលិចទល់នឹងឃុំព្រែកប្រសព្វខណ្ឌដោយទន្លេមេគង្គ]]
! ខាងត្បូងទល់នឹងឃុំឆ្លូង
|}

=អប់រំ=
==បឋមសិក្សា==
==អនុវិទ្យាល័យ==
=សាសនា=
==ព្រះពុទ្ធសាសនា==
===វត្ត===
=ផ្សារ=
=រមណីដ្ឋាន=
==ឯកសារពិគ្រោះ==
{{ខេត្តក្រុងខ្មែរ}}

[[Category:ខេត្តក្រចេះ]]
==មើលផងដែរ==
{{Navbox
|name = ខេត្តក្រចេះ
|titlestyle= background: #DAA520; 
|title =[[Image:Flag of Cambodia.svg|30px]] [[ខេត្តក្រចេះ]]
|image = [[រូបភាព:Cambodia-Kratie.png|90px]]
|above = '''ទីរួខេត្ត: [[ក្រុងក្រចេះ]]''' {{spaces|3}} [[ខេត្តក្រចេះ]]មានស្រុក'''៥''' និង ឃុំ-សង្កាត់ '''៤៦''' មានផ្ទៃដី'''១១០៩៤''' គម&lt;sup&gt;២&lt;/sup&gt;
|groupstyle = text-align:left; background: #FADFAD; color:#DAA520;
|group1 =​[[ក្រុងក្រចេះ|ក្រចេះ]]
|list1 = [[សង្កាត់កោះទ្រង់|កោះទ្រង់]] {{spaces|2}} [[សង្កាត់ក្រគរ|ក្រគរ]] {{spaces|2}} [[សង្កាត់ក្រចេះ|ក្រចេះ]] {{spaces|2}} [[រកាកណ្តាល]]{{spaces|2}} [[សង្កាត់អូរឫស្សី|អូរឫស្សី]]
|group2 =[[ស្រុកចិត្របុរី|ចិត្របុរី]]
|list2 = [[ឃុំកន្ទួត(ស្រុកចិត្របុរី)|កន្ទួត]] {{spaces|2}} [[កោះច្រែង]] {{spaces|2}}[[ឃុំគោលាប់|គោលាប់]] {{spaces|2}} [[ឃុំចង្ក្រង់|ចង្ក្រង់]] {{spaces|2}}[[ឃុំដារ(ស្រុកចិត្របុរី)|ដារ]] {{spaces|2}} [[ថ្មគ្រែ]] {{spaces|2}}[[ថ្មអណ្តើក]] {{spaces|2}} [[ឃុំថ្មី(ស្រុកចិត្របុរី)|ថ្មី]] {{spaces|2}} [[បុសលាវ]] {{spaces|2}} [[ឃុំសំបុក|សំបុក]] 
|group3 =[[ស្រុកឆ្លូង|ឆ្លូង]]
|list3 = [[ឃុំកញ្ជរ(ស្រុកឆ្លូង)|កញ្ជរ]] {{spaces|2}} [[ឃុំកំពង់ដំរី|កំពង់ដំរី]] {{spaces|2}} [[ខ្សាច់អណ្តែត]] {{spaces|2}} [[ឃុំឆ្លូង|ឆ្លូង]] {{spaces|2}} [[ឃុំដំរីផុង|ដំរីផុង]] {{spaces|2}} [[ឃុំពង្រ(ស្រុកឆ្លូង)|ពង្រ]] {{spaces|2}} [[ឃុំព្រែកសាម៉ាន់|ព្រែកសាម៉ាន់]] {{spaces|2}} [[ឃុំហាន់ជ័យ(ស្រុកឆ្លូង)|ហាន់ជ័យ]] 
|group4 =[[ស្រុកព្រែកប្រសព្វ|ព្រែកប្រសព្វ]]
|list4 =  [[ឃុំកំពង់គរ|កំពង់គរ]]{{spaces|2}} [[កោះតាស៊ុយ]]{{spaces|2}} [[ឃុំចំបក់(ស្រុកព្រែកប្រសព្វ)|ចំបក់]] {{spaces|2}} [[ឃុំជ្រោយបន្ទាយ|ជ្រោយបន្ទាយ]] {{spaces|2}} [[ឃុំតាម៉ៅ|តាម៉ៅ]] {{spaces|2}} [[ឃុំព្រែកប្រសព្វ|ព្រែកប្រសព្វ]] {{spaces|2}} [[ឃុំឫស្សីកែវ|ឫស្សីកែវ]] {{spaces|2}} [[សោប]] 
|group5 =[[ស្រុកសំបូរ|សំបូរ]]
|list5 = [[ឃុំកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] {{spaces|2}} [[ឃុំកោះខ្ញែរ|កោះខ្ញែរ]] {{spaces|2}} [[ឃុំក្បាលដំរី|ក្បាលដំរី]] {{spaces|2}} [[បឹងចារ]] {{spaces|2}} [[រលួសមានជ័យ]] {{spaces|2}} [[ឃុំវឌ្ឍនៈ|វឌ្ឍនៈ]] {{spaces|2}} [[ឃុំសណ្ដាន់(ស្រុកសំបូរ)|សណ្តាន់]]  {{spaces|2}} [[ឃុំសំបូរ(ស្រុកសំបូរ)|សំបូរ]] {{spaces|2}} [[ឃុំស្រែជិះ|ស្រែជិះ]] {{spaces|2}} [[ឃុំអូរគ្រៀង|អូរគ្រៀង]]  
|group6 =[[ស្រុកស្នួល|ស្នួល]]
|list6 = [[ឃុំ២ធ្នូ|២ធ្នូ]] {{spaces|2}} [[ឃ្សឹម]] {{spaces|2}} [[ឃុំស្នួល|ស្នួល]] {{spaces|2}} [[ឃុំស្រែចារ|ស្រែចារ]] {{spaces|2}} [[ស្វាយជ្រះ]] 
}}

{{ខេត្តក្រុងខ្មែរ}}

[[Category:ខេត្តក្រចេះ]]</text>
      <sha1>jbo863huae506xhrb430wr1ve9xgspk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ព្រះរាជាណាចក្រហ្លួងព្រះបាំង</title>
    <ns>0</ns>
    <id>43759</id>
    <revision>
      <id>282589</id>
      <parentid>264255</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T02:22:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chhen Pisey</username>
        <id>32423</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5675" xml:space="preserve">'''ព្រះរាជាណាចក្រហ្លួងព្រះបាំង''' ត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ ១៧០៧ ជាការបំបែករដ្ឋចេញពី [[ឡានសាង|ព្រះរាជាណាចក្រឡានសាង]] ។ នៅពេលដែលនគរបានបែកបាក់គ្នា  [[មឿងភួន]] បានក្លាយជារដ្ឋដៃទន្លេហ្លួងព្រះបាង។ ព្រះរាជាណាចក្រនេះកាន់របបរាជាធិបតេយ្យផ្ដាច់ការ សាសនាព្រះពុទ្ធ និយាយភាសាឡាវ ស្ថានភាពស្ថិតនៅក្រោមអំណាចសៀម មានរាជធានីនៅ [[ហ្លួងព្រះបាំង]] មានប្រវត្តិ ហ្លួងព្រះបាងត្រូវបានបង្កើតឡើងឆ្នាំ១៧០៧ដោយបំបែកចេញពី [[ឡានសាង|ព្រះរាជាណាចក្រឡានសាង]] សង្គ្រាមហោវពីឆ្នាំ ១៨៦៥ ដល់ ១៨៩០ សង្គ្រាម[[បារាំង]]និងសៀមឆ្នាំ ១៨៦៥  ដល់១៨៩០ ហើយព្រះរាជាណាចក្រមួយនេះស្ថិតនៅក្រោមអាណាព្យាបាលបារាំងនៅឆ្នាំ ១៨៩៣ ។ 


ស្ថានកុងស៊ល បារាង មួយ ត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅរាជធានី ហ្លួងព្រះបង ក្នុងឆ្នាំ១៨៨។ នគរនជ្ថិតនៅក្រោមសាសេនាប្រមុខសៀម ដែលខ្លាចបារាំងគ្រោងដាក់បញ្ចូលហ្លួងព្រះបទៅជាអាណាព្យាបាទរបស់បារាំងាង។ សន្ធិសញ្ញា​មួយ​ត្រូវ​បាន​ចុះ​ហត្ថលេខា​នៅ​ថ្ងៃ​ទ៧  ខែ​ឧសភា ឆ្ន១៨៨៦ រវាង​សៀម និង​បារាំង​ដែល​ទទួល​ស្គាល់​ករ ​គ្រប់គ្រង​របស់ ​សៀម ​លើ​ហ្លួងព្រះបាង និង​នគរ​ឡាវផ្សេងទៀតាង។  ប្រទេសបារាំងបានធ្វើបេសកកម្មនៅក្នុងតំបន់ ដោយស្វែងរកលទ្ធភាពនៃការបង្កើតទឹកដីបារាំងនៅទីនោះ។ ការវាយប្រហារបំផ្លិចបំផ្លាញជាពិសេសក្នុងអំឡុងពេល សង្រ្គាហោវ ដកកងទ័ពទង់ខ្មៅ របស់ចិន ក្នុងឆ្នា១៨៨៧ បានឲ្យឃើញថាសេ្តចអ៊ុនខាំ បានស្នើសុំការការពារពីបារាំងទើបត្រូវបានទទួលយកនិងចុះហត្ថលេខានៅថ្ងៃទី ២៧ ខែមីនាឆ្នាំ ១៨៨៩ ប្រឆាំងនឹងការតវ៉ារបស់សៀម។ 

បារាំង​និង​សៀម ​បាន​ធ្វើ​សង្គ្រាម​នៅ​ឆ្នាំ​១៨៩៣ ដោយ​បញ្ចប់ ​ឧប្បត្តិហេតុ​ប៉ាក់ណាម ​ពេល​បារាំង ផ្ទុយ​នឹង​ការ​សន្យា​ដែល​ខ្លួន​បាន​ធ្វើ​ចំពោះចក្រភព​អង់គ្លេសនឹងបាន​ចូលទៅទីក្រុង​បាងកក ​ដោយ​នាវា​ចម្បាំង។ សៀមត្រូវបង្ខំចិត្តទទួលយកឱសានវាទរបស់បារាំងដើម្បីប្រគល់ទឹកដីនៅខាងកើត ទន្លេមេគង្គ រួមទាំងកោះផង។ នេះជា អាណាព្យាបាលបារាំងនៃប្រទេសឡាវ ត្រូវបានបង្កើតឡើងជាផ្លូវការដោយមានរដ្ឋធានីរដ្ឋបាលផ្លាស់ប្តូរពី ហ្លួងព្រះបាង ទៅ ទីក្រុងវៀងច័ន្ទ ។ ទោះយ៉ាងណាហ្លួងព្រះបាងនៅតែជាអាសនៈរបស់គ្រួសាររាជវង្សដែលគ្មានអំណាចត្រឹមជាឋានៈធំ ខណៈដែលអំណាចពិតប្រាកដត្រូវបានផ្ទេរទៅឱ្យមន្រ្តីបារាំងរួមទាំងអគ្គកុងស៊ុលនិងអគ្គកុងស៊ុល។ នៅក្នុងខែមករាឆ្នាំ ១៨៩៦ បារាំងនិង ចក្រភពអង់គ្លេស បានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងទទួលស្គាល់ព្រំដែនរវាងបារាំងប្រទេសឡាវនិងមួយ របស់អង់គ្លេសភូមា ។ 

== ឯកសារយោង ==</text>
      <sha1>2z1sj921kfg0wbuiuw8xt5mhkkuwep8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>282590</id>
      <parentid>282589</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T02:27:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chhen Pisey</username>
        <id>32423</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5921" xml:space="preserve">'''ព្រះរាជាណាចក្រហ្លួងព្រះបាំង''' ត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ ១៧០៧ ជាការបំបែករដ្ឋចេញពី [[ឡានសាង|ព្រះរាជាណាចក្រឡានសាង]] ។ នៅពេលដែលនគរបានបែកបាក់គ្នា  [[មឿងភួន]] បានក្លាយជារដ្ឋដៃទន្លេហ្លួងព្រះបាង។ ព្រះរាជាណាចក្រនេះកាន់របបរាជាធិបតេយ្យផ្ដាច់ការ សាសនាព្រះពុទ្ធ និយាយភាសាឡាវ ស្ថានភាពស្ថិតនៅក្រោមអំណាចសៀម មានរាជធានីនៅ [[ហ្លួងព្រះបាំង]] មានប្រវត្តិ ហ្លួងព្រះបាងត្រូវបានបង្កើតឡើងឆ្នាំ១៧០៧ដោយបំបែកចេញពី [[ឡានសាង|ព្រះរាជាណាចក្រឡានសាង]] សង្គ្រាមហោវពីឆ្នាំ ១៨៦៥ ដល់ ១៨៩០ សង្គ្រាម[[បារាំង]]និងសៀមឆ្នាំ ១៨៦៥  ដល់១៨៩០ ហើយព្រះរាជាណាចក្រមួយនេះស្ថិតនៅក្រោមអាណាព្យាបាលបារាំងនៅឆ្នាំ ១៨៩៣ ។ 
[[ឯកសារ:Flag of the Kingdom of Luang Phrabang (1707-1893).svg|រូបភាពតូច|ទង់ជាតិនៃ[[ព្រះរាជាណាចក្រហ្លួងព្រះបាំង]] (១៧០៧-១៨៩៣)]]


ស្ថានកុងស៊ល បារាំង មួយ ត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅរាជធានី ហ្លួងព្រះបង ក្នុងឆ្នាំ១៨៨។ នគរនជ្ថិតនៅក្រោមសាសេនាប្រមុខសៀម ដែលខ្លាចបារាំងគ្រោងដាក់បញ្ចូលហ្លួងព្រះបទៅជាអាណាព្យាបាទរបស់បារាំងាង។ សន្ធិសញ្ញា​មួយ​ត្រូវ​បាន​ចុះ​ហត្ថលេខា​នៅ​ថ្ងៃ​ទ៧  ខែ​ឧសភា ឆ្ន១៨៨៦ រវាង​សៀម និង​បារាំង​ដែល​ទទួល​ស្គាល់​ករ ​គ្រប់គ្រង​របស់ ​សៀម ​លើ​ហ្លួងព្រះបាង និង​នគរ​ឡាវផ្សេងទៀតាង។  ប្រទេសបារាំងបានធ្វើបេសកកម្មនៅក្នុងតំបន់ ដោយស្វែងរកលទ្ធភាពនៃការបង្កើតទឹកដីបារាំងនៅទីនោះ។ ការវាយប្រហារបំផ្លិចបំផ្លាញជាពិសេសក្នុងអំឡុងពេល សង្រ្គាហោវ ដកកងទ័ពទង់ខ្មៅ របស់ចិន ក្នុងឆ្នា១៨៨៧ បានឲ្យឃើញថាសេ្តចអ៊ុនខាំ បានស្នើសុំការការពារពីបារាំងទើបត្រូវបានទទួលយកនិងចុះហត្ថលេខានៅថ្ងៃទី ២៧ ខែមីនាឆ្នាំ ១៨៨៩ ប្រឆាំងនឹងការតវ៉ារបស់សៀម។ 

បារាំង​និង​សៀម ​បាន​ធ្វើ​សង្គ្រាម​នៅ​ឆ្នាំ​១៨៩៣ ដោយ​បញ្ចប់ ​ឧប្បត្តិហេតុ​ប៉ាក់ណាម ​ពេល​បារាំង ផ្ទុយ​នឹង​ការ​សន្យា​ដែល​ខ្លួន​បាន​ធ្វើ​ចំពោះចក្រភព​អង់គ្លេសនឹងបាន​ចូលទៅទីក្រុង​បាងកក ​ដោយ​នាវា​ចម្បាំង។ សៀមត្រូវបង្ខំចិត្តទទួលយកឱសានវាទរបស់បារាំងដើម្បីប្រគល់ទឹកដីនៅខាងកើត ទន្លេមេគង្គ រួមទាំងកោះផង។ នេះជា អាណាព្យាបាលបារាំងនៃប្រទេសឡាវ ត្រូវបានបង្កើតឡើងជាផ្លូវការដោយមានរដ្ឋធានីរដ្ឋបាលផ្លាស់ប្តូរពី ហ្លួងព្រះបាង ទៅ ទីក្រុងវៀងច័ន្ទ ។ ទោះយ៉ាងណាហ្លួងព្រះបាងនៅតែជាអាសនៈរបស់គ្រួសាររាជវង្សដែលគ្មានអំណាចត្រឹមជាឋានៈធំ ខណៈដែលអំណាចពិតប្រាកដត្រូវបានផ្ទេរទៅឱ្យមន្រ្តីបារាំងរួមទាំងអគ្គកុងស៊ុលនិងអគ្គកុងស៊ុល។ នៅក្នុងខែមករាឆ្នាំ ១៨៩៦ បារាំងនិង ចក្រភពអង់គ្លេស បានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងទទួលស្គាល់ព្រំដែនរវាងបារាំងប្រទេសឡាវនិងមួយ របស់អង់គ្លេសភូមា ។ 

== ឯកសារយោង ==</text>
      <sha1>svczfqzg3mdalepncezmdt5jpuphzy3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>តន់ ចន្ទសីម៉ា</title>
    <ns>0</ns>
    <id>44088</id>
    <revision>
      <id>282576</id>
      <parentid>282558</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T12:04:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Minorax</username>
        <id>27400</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>បានត្រឡប់កំណែប្រែដោយ[[Special:Contributions/36.37.228.27|36.37.228.27]] ([[User talk:36.37.228.27|Talk]]) ទៅកំណែប្រែចុងក្រោយដោយ [[User:Tiamichaelnuksu1994|Tiamichaelnuksu1994]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="993" xml:space="preserve">{{Db-a7}}{{ត្រូវការឯកសារយោង}}
{{របៀបរៀបរយ}}
{{Infobox Musician|Name=តន់ ចន្ទសីម៉ា|Img=|Background=solo_singer|Birth_name=|Birth_day={{birth year and age|1997}}|Birth_place=[[កម្ពុជា]]|Instrument=អ្នកចំរៀង|Genre=ប៉ុប|Years_active=|Label=Galaxy navatra|Associated_acts=}}

'''តន់ ចន្ទសីម៉ា'''​ ({{Lang-en|Ton Chanseyma}}) ជាតារាចម្រៀងស្រីខ្មែរពី[[ផលិតកម្មកាឡាក់ស៊ី ណាវាត្រា]] (Galaxy navatra)

== ប្រវត្តិនិងអាជីព ==
{{ផ្នែកទទេ}}

== ការងារចម្រៀង ==

=== Single ===

* 2020 - ឡានសារ៉េន
* 2021 - Are you Ok?
{{ផ្នែកទទេ}}

== ឯកសារយោង ==
[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:អ្នកចម្រៀងខ្មែរ]]</text>
      <sha1>gggm21ebqsw1yyelcpyopsxppb7wj0c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ផេតសារាជ រតនាវង្សា</title>
    <ns>0</ns>
    <id>46773</id>
    <revision>
      <id>282592</id>
      <parentid>278274</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T02:53:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chhen Pisey</username>
        <id>32423</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Chhen Pisey បានប្ដូរទីតាំង ទំព័រ [[ភេតសារ៉ាត់ រតនាវង្សា]] ទៅ [[ភេតសារាជ រតនាវង្សា]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19001" xml:space="preserve">{{Infobox officeholder
| honorific_suffix    = [[Uparaja]]
| successor2          = [[Phaya Khammao]]
| party               = [[Lao Issara]] &lt;small&gt;(1945-1949)&lt;/small&gt;
| death_place         = [[Luang Prabang]]&lt;br&gt;[[Kingdom of Laos]]
| birth_place         = [[Luang Prabang]]&lt;br&gt;[[Kingdom of Luang Phrabang]]
| death_date          = {{Death date and age|1959|10|14|1890|01|19|df=y}}
| birth_date          = {{Birth date|1890|01|19|df=y}}
| termend2            = 10 October 1945
| termstart2          = 21 August 1941
| predecessor2        = ''Office created''
| name                = Phetsarath Ratanavongsa
| monarch2            = [[Sisavang Vong]]
| office2             = [[Prime Minister of Laos|Prime Minister of Luang Phrabang]]
| termend1            = 24 April 1946
| termstart1          = 12 October 1945
| successor1          = [[Sisavang Vong]]
| predecessor1        = [[Sisavang Vong]]
| office1             = [[Lao Issara|Head of State of Laos]]
| image               = Prince Phetsarath.jpg
| spouse              = Nhin Kham Venne&lt;br&gt;Apinnaphon Yongchaiyudh
}}

'''ព្រះអង្គម្ចាស់ភេតសារ៉ាត់ រតនាវង្សា ឬ សម្តេចចៅមហាឧបរាជភេតសារ៉ាត់ រតនាវង្សា''' ( ''Somdej Chao Maha Uparaja Petsaraj Ratanavongsa'' ) ( {{Lang-lo|ສົມເດັຈເຈົ້າ ມຫາ ອຸປຣາຊ ເພັຊຣາຊ ຣັຕນວົງສາ}}   ) (19 មករា 1890 &amp;#x2013; 14 តុលា 1959) គឺជា [[នាយករដ្ឋមន្ត្រីឡាវ|នាយករដ្ឋមន្ត្រីទី 1 នៃហ្លួងព្រះបាង]] នៅ [[អាណាព្យាបាលបារាំងនៃប្រទេសឡាវ|អាណាព្យាបាលបារាំងនៅប្រទេសឡាវ]] ពីថ្ងៃទី 21 ខែសីហា ឆ្នាំ 1941 ដល់ថ្ងៃទី 10 ខែតុលា ឆ្នាំ 1945  និង ជាប្រមុខរដ្ឋនៃប្រទេសឡាវចន្លោះថ្ងៃទី 12 ខែតុលា ឆ្នាំ 1945 ដល់ថ្ងៃទី 4 ខែមេសា ឆ្នាំ 1946 ។

== ជីវប្រវត្តិ ==

=== ជីវិតដំបូង ===
ព្រះអង្គម្ចាស់ភេតសារ៉ាត់រតនាវង្សា ប្រសូតនៅថ្ងៃទី 19 ខែមករា ឆ្នាំ 1890 នៅ [[ព្រះរាជាណាចក្រហ្លួងព្រះបាំង|ព្រះរាជាណាចក្រហ្លួងព្រះបាង]] ដែលជាកូនប្រុសទីពីររបស់ ឧប៉ៈហាត ប៊ុនខុង និងភរិយាទី 2 គឺព្រះនាងថងស៊ី។ ប្អូនប្រុសរបស់គាត់ម្នាក់គឺ [[សុវណ្ណភូមា]] ។ ភរិយាទី ១១ របស់ប៊ុនគង់ គឺជាម្តាយរបស់ [[សុភានុវង្ស]]។ ហ្លួងព្រះបាងបានក្លាយជា [[អាណាព្យាបាលបារាំងនៃប្រទេសឡាវ|អាណាព្យាបាលរបស់បារាំង]] នៅឆ្នាំ 1893 ។ គាត់បានទៅសិក្សានៅអាណានិគម វិទ្យាល័យ ឆាសសេឡុប ឡាបាត់ នៅ [[ទីក្រុងព្រៃនគរ|ទីក្រុងសៃហ្គន(ព្រៃនគរ)]] ហើយបានបន្តនៅឆ្នាំ 1905 នៅ [[Lycée Montaigne (ប៉ារីស)|វិទ្យាល័យ ម៉នធីញ]] និងទៅ អាណានិគមអេកូល។ ក្នុងទីក្រុងប៉ារីស។ ព្រះអង្គ​បាន​ត្រឡប់​ទៅ​ប្រទេស​លាវ​វិញ​ក្នុង​ឆ្នាំ​១៩១២ ហើយ​បាន​រៀប​អភិសេក​ជាមួយ​ព្រះនាង​ញិន​ខាំ​វេណេ ក្នុង​ឆ្នាំ​១៩១៣ ហើយ​ចាប់​ផ្តើម​ធ្វើ​ការ​ជា​អ្នក​បក​ប្រែ​ឱ្យ​បិតា​របស់​ទ្រង់។

=== បម្រើការរដ្ឋាភិបាល៖ ១៩១៤-១៩៤១ ===
នៅឆ្នាំ 1914 គាត់បានក្លាយជាស្មៀននៅការិយាល័យអភិបាលបារាំងនៅ [[វៀងច័ន្ទន៍|ទីក្រុងវៀងចន្ទន៍]] ។ ពីរ​ឆ្នាំ​ក្រោយ​មក គាត់​ត្រូវ​បាន​ដំឡើង​ឋានៈ​ជា​ជំនួយការ​លេខា​អភិបាល​បារាំង។ នៅឆ្នាំ 1919 ព្រះអង្គបានទទួលគោរម្យងារជា [[សម្ដេចចៅពញារាជា ភគិណយ|សម្ដេចចៅ រតនៈភគិណយ]] ដែលជាឋានន្តរស័ក្តិរបស់បិតាព្រះអង្គ និងជាឋានៈខ្ពស់បំផុតមួយក្នុងប្រទេស។ នៅ​ឆ្នាំ​ដដែល​នោះ លោក​ត្រូវ​បាន​តែងតាំង​ជា​នាយក​កិច្ចការ​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​នៃ​ប្រទេស​ឡាវ ដែល​ប្រតិបត្តិការ​ក្រោម ​អភិបាល​បារាំង​នៅ​ប្រទេស​ឡាវ ។

ក្នុងនាមជា ឧបរាជ ចុងក្រោយរបស់ប្រទេស គាត់បានក្លាយជាឥស្សរជនឈានមុខគេនៃប្រទេសឡាវសម័យទំនើប។ ទ្រង់បានបង្កើតប្រព័ន្ធឋានន្តរស័ក្តិ និងឋានន្តរស័ក្តិនៃមុខងារស៊ីវិល ផែនការដំឡើងឋានៈ និងប្រាក់សោធននិវត្តន៍ ហើយបានបង្កើតសភាប្រឹក្សាឡាវ រៀបចំក្រុមប្រឹក្សាប្រឹក្សារបស់ព្រះមហាក្សត្រឡើងវិញ។ គាត់បាន​រៀបចំ​ប្រព័ន្ធ​រដ្ឋបាល​របស់​បព្វជិត​ព្រះពុទ្ធសាសនា​ឡើងវិញ ហើយ​បាន​បង្កើត​ប្រព័ន្ធ​សាលា​សម្រាប់​អប់រំ​ព្រះសង្ឃ​ជា ​[[ភាសាបាលី]] ។ ព្រះអង្គបានបង្កើតវិទ្យាស្ថានច្បាប់ និងរដ្ឋបាល ដើម្បីបណ្ដុះបណ្ដាលមន្ត្រីកម្រិតបឋមសិក្សា (សាមៀន) ដែលនឹងឡើងជណ្ដើរដូចជា ភឿង វៃ ចៅមឿង និងចៅខឿងជាបន្តបន្ទាប់។ គាត់បានបង្កើតច្បាប់ដើម្បីផ្តល់រង្វាន់ ចាត់តាំងឡើងវិញ និងលើកកម្ពស់មន្ត្រីរាជការដែលសក្តិសម ហើយបានបង្កើតប្រព័ន្ធតុលាការ រួមមានក្រមរដ្ឋប្បវេណី និងក្រមព្រហ្មទណ្ឌ។

=== ការកាន់កាប់របស់ជប៉ុន និងឡាវឥស្សរៈ: 1941-1957 ===
[[ឯកសារ:Phetsarath_Rattanavongsa.jpg|រូបភាពតូច| មន្តស្នេហ៍របស់ព្រះអង្គម្ចាស់ ភេតសារ៉ាត់ ដែលជនជាតិឡាវជាច្រើនជឿថាមានអំណាចវេទមន្ត ត្រូវបានលក់យ៉ាងទូលំទូលាយនៅប្រទេសឡាវសព្វថ្ងៃនេះ]]
គាត់ បានដើរតួយ៉ាងលេចធ្លោក្នុងនយោបាយឡាវ មុន និងក្រោយការកាន់កាប់របស់ជប៉ុន។ គាត់គឺជានាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃហ្លួងប្រាបាង ដែលចាប់ផ្តើមនៅខែសីហា ឆ្នាំ 1941 &lt;ref name=&quot;Evans&quot;&gt;{{Cite book|last=Evans|first=Grant|title=A Short history of Laos, the land in between|year=2002|publisher=Allen &amp; Unwin|url=http://asc.mcu.ac.th/database/wp-content/uploads/2018/06/A-Short-History-of-Laos.pdf}}&lt;cite class=&quot;citation book cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot; id=&quot;CITEREFEvans2002&quot;&gt;Evans, Grant (2002). [http://asc.mcu.ac.th/database/wp-content/uploads/2018/06/A-Short-History-of-Laos.pdf ''A Short history of Laos, the land in between''] &lt;span class=&quot;cs1-format&quot;&gt;(PDF)&lt;/span&gt;. Allen &amp; Unwin.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; ឡើងយ៉ាងលេចធ្លោក្រោមការសន្យាសម្រាប់អំណាចពីប្រទេសជប៉ុន។ ពីឆ្នាំ 1941 ដល់ 1945 គាត់បានព្យាយាមដាក់ជំនួសមន្ត្រីនៅប្រទេសឡាវ និងវៀតណាម ប៉ុន្តែនៅក្នុងតំបន់នៃប្រទេសវៀតណាម ការតស៊ូពី បុព្វបុរស ក្នុងស្រុកគឺខ្លាំងពេក។ 

នៅខែមីនា ឆ្នាំ ១៩៤៥ ជប៉ុនបានផ្តួលរំលំការគ្រប់គ្រងរបស់បារាំង នៅ [[សហភាពឥណ្ឌូចិន|ឥណ្ឌូចិន]] ទាំងអស់ រួមទាំងឡាវផងដែរ។ នៅថ្ងៃទី 8 ខែមេសា ឆ្នាំ 1945 ព្រះបាទ [[ស្រីស្វាងវង្ស]] បានប្រកាស - ក្រោមសម្ពាធរបស់ជប៉ុន និងតាមការជំរុញរបស់ គាត់ - ថានគររបស់គាត់មិនមែនជាអាណាព្យាបាលរបស់បារាំងទៀតទេ។ មិនយូរប៉ុន្មានក្រោយមក នៅថ្ងៃទី 28 ខែសីហា ឆ្នាំ 1945 ជប៉ុនបានចុះចាញ់ ។

នៅ​ក្នុង​អំណាច​បន្តបន្ទាប់​ទៀត ភេតសារ៉ាត់​បាន​ផ្លាស់​ទៅ​បង្រួបបង្រួម​ខេត្ត​ភាគ​ខាង​ត្បូង​នៃ​ប្រទេស​លាវ​ជាមួយ​នឹង​ហ្លួងព្រះបាង។ ប្រការនេះធ្វើឱ្យគាត់មានគំនិតផ្ទុយពីស្តេចស្រីស្វាងវង្សដែលគាំទ្របារាំងដែលបានយល់ព្រមជាមួយបារាំងថាគាត់មានបំណងចង់ឱ្យប្រទេសនេះត្រឡប់ទៅជាអតីតអាណានិគមបារាំងវិញ។ គាត់ បានផ្ញើទូរលេខមួយទៅកាន់អភិបាលខេត្តឡាវទាំងអស់ដោយជូនដំណឹងដល់ពួកគេថា ការចុះចាញ់របស់ជប៉ុនមិនប៉ះពាល់ដល់ឋានៈប្រទេសឡាវជាឯករាជ្យទេ ហើយព្រមានពួកគេឱ្យទប់ទល់នឹងអន្តរាគមន៍ពីបរទេសណាមួយ។ នៅថ្ងៃទី ១៥ ខែកញ្ញា គាត់បានប្រកាសជាអាណាចក្រលាវឯកភាព ដែលនាំឱ្យព្រះមហាក្សត្រទម្លាក់ព្រះអង្គចេញពីតំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីនៅថ្ងៃទី ១០ ខែតុលា។

រូបគាត់ និង​អ្នក​ជាតិនិយម​ឡាវ​ដទៃទៀត​បន្ទាប់មក​បាន​បង្កើត​ចលនា ​ឡាវ​ឥស្សរៈ ( ​''ឡាវ​សេរី'' ​) ហើយ​បាន​គ្រប់គ្រង​ប្រទេស​។ សភាបណ្ដោះអាសន្នរបស់ឡាវឥស្សរៈ ក្រោមឈ្មោះ ភេតសារ៉ាត់ បានប្រកាសតែងតាំងព្រះមហាក្សត្រ និងតែងតាំង ភេតសារ៉ាត់ ជា &quot;ប្រមុខរដ្ឋ&quot;។ នៅពេលបារាំងបានកាន់កាប់ឡាវវិញ ភេតសារ៉ាត់បានភៀសខ្លួននៅខែមេសា ឆ្នាំ ១៩៤៦ ទៅកាន់ [[ថៃ|ប្រទេសថៃ]] ជាកន្លែងដែលគាត់បានដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលឡាវឥស្សរាដែលកំពុងនិរទេសខ្លួន។ ក្រុមនេះត្រូវបានរំលាយនៅឆ្នាំ 1949 ហើយអតីតសមាជិករបស់ខ្លួនត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យត្រឡប់ទៅប្រទេសឡាវវិញក្រោមការលើកលែងទោស។

=== ត្រឡប់មកវិញ៖ ១៩៥៧-១៩៥៩ ===
នៅខែមីនា ឆ្នាំ 1957 គាត់បានត្រឡប់ទៅ [[វៀងច័ន្ទន៍|ទីក្រុងវៀងច័ន្ទ]] វិញ ជាកន្លែងដែលគាត់ទទួលបានការស្វាគមន៍យ៉ាងកក់ក្តៅ។ នៅថ្ងៃទី 10 ខែមេសា ឆ្នាំ 1957 គាត់បានធ្វើដំណើរទៅកាន់ [[ហ្លួងព្រះបាំង|ទីក្រុងហ្លួងព្រះបាង]] ដោយរថយន្ត ហើយត្រូវបានទទួលដោយហ្វូងមនុស្សយ៉ាងច្រើនកុះករពីប្រជាពលរដ្ឋ មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល និងសមាជិកប៉ូលីស និងកងទ័ព។ នៅថ្ងៃទី ១៦ ខែមេសា ព្រះអង្គបានចូលគាល់ព្រះមហាក្សត្រ [[ស្រីស្វាងវង្ស|ស្រីសា្វងវង្ស]] ហើយត្រូវបានប្រគល់ងារចាស់របស់ព្រះអង្គជា ឧបរាជ នៃ [[ព្រះរាជាណាចក្រឡាវ|ព្រះរាជាណាចក្រលាវ]] ។ នៅខែធ្នូ ឆ្នាំ 1957 គាត់បានទៅលេង សំនៀង និង ផុងសាលី ជាកន្លែងដែល [[សុភានុវង្ស]] ជានិមិត្តរូបនៃការប្រគល់ខេត្តទាំងពីររបស់ [[ប៉ៈថេតឡាវ]] មកវិញ ទៅកាន់ព្រះរាជាណាចក្រឡាវ។

គាត់ត្រូវបានផ្តល់ជូនលំនៅដ្ឋានផ្លូវការរបស់រដ្ឋាភិបាលនៅ [[វៀងច័ន្ទន៍|ទីក្រុងវៀងចន្ទន៍]] ប៉ុន្តែគាត់ចូលចិត្តស្នាក់នៅក្នុងវីឡារបស់គាត់ឈ្មោះ សេង កែវ ក្នុង [[ហ្លួងព្រះបាំង|ទីក្រុងហ្លួងព្រះបាង]] ជាមួយមហេសីថៃរបស់គាត់គឺ ម៉ម អាភីផន ។ នៅដើមខែតុលា ឆ្នាំ 1959 រដ្ឋាភិបាល ភូយ សាណានិកន បានសម្រេចចិត្តប្រើប្រាស់លំនៅដ្ឋានផ្លូវការរបស់ ព្រះអង្គម្ចាស់ភេតសារ៉ាត់រតនាវង្សា នៅ [[វៀងច័ន្ទន៍|ទីក្រុងវៀងចន្ទន៍]] ជាការិយាល័យនាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្មី។ ពួក​គេ​បាន​ចាក​ចេញ​ពី​អគារ​នេះ ហើយ​បាន​ដឹក​ជញ្ជូន​របស់​របរ​ផ្ទាល់​ខ្លួន​តាម​ទូក​ទៅ​ក្រុង ​[[ហ្លួងព្រះបាំង|ហ្លួងព្រះបាង]] ដែល​ធ្វើ​ឲ្យ​លោក​ខក​ចិត្ត​យ៉ាង​ខ្លាំង។ នៅ​ថ្ងៃ​ទី​១៤ ខែ​តុលា ឆ្នាំ​១៩៥៩ ព្រះអង្គម្ចាស់ភេតសារ៉ាត់រតនាវង្សា បាន​ធ្លាក់​ខ្លួន​ឈឺ​ទៅ​មន្ទីរពេទ្យ ដោយ​មាន​ជំងឺ ​ដាច់​សរសៃឈាម​ខួរក្បាល​ធ្ងន់ធ្ងរ ។ វេជ្ជបណ្ឌិតជនជាតិបារាំងម្នាក់បានវះកាត់លើគាត់ ប៉ុន្តែវាយឺតពេលទៅហើយ។ គាត់មិនដែលដឹងខ្លួនឡើងវិញទេ ហើយគាត់បានស្លាប់នៅអាយុ 69 ឆ្នាំ។

មួយផ្នែកដោយសារតែប្រជាប្រិយភាពរបស់គាត់ និងមួយផ្នែកដោយសារតែអំណាច ''[[សក្តិ]]/ [[ព្រះសិវៈ|សិវៈ]]'' របស់គាត់ [[ជនជាតិលាវ|ប្រជាជនឡាវជាច្រើន]] ព្យួររូបភាពរបស់គាត់នៅក្នុងផ្ទះរបស់ពួកគេ។

== ឯកសារយោង ==</text>
      <sha1>nngcy1zbv0p6gasg4d2f6dh60ewkrlk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>282594</id>
      <parentid>282592</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T02:53:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chhen Pisey</username>
        <id>32423</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Chhen Pisey បានប្ដូរទីតាំង ទំព័រ [[ភេតសារាជ រតនាវង្សា]] ទៅ [[ផេតសារាជ រតនាវង្សា]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19001" xml:space="preserve">{{Infobox officeholder
| honorific_suffix    = [[Uparaja]]
| successor2          = [[Phaya Khammao]]
| party               = [[Lao Issara]] &lt;small&gt;(1945-1949)&lt;/small&gt;
| death_place         = [[Luang Prabang]]&lt;br&gt;[[Kingdom of Laos]]
| birth_place         = [[Luang Prabang]]&lt;br&gt;[[Kingdom of Luang Phrabang]]
| death_date          = {{Death date and age|1959|10|14|1890|01|19|df=y}}
| birth_date          = {{Birth date|1890|01|19|df=y}}
| termend2            = 10 October 1945
| termstart2          = 21 August 1941
| predecessor2        = ''Office created''
| name                = Phetsarath Ratanavongsa
| monarch2            = [[Sisavang Vong]]
| office2             = [[Prime Minister of Laos|Prime Minister of Luang Phrabang]]
| termend1            = 24 April 1946
| termstart1          = 12 October 1945
| successor1          = [[Sisavang Vong]]
| predecessor1        = [[Sisavang Vong]]
| office1             = [[Lao Issara|Head of State of Laos]]
| image               = Prince Phetsarath.jpg
| spouse              = Nhin Kham Venne&lt;br&gt;Apinnaphon Yongchaiyudh
}}

'''ព្រះអង្គម្ចាស់ភេតសារ៉ាត់ រតនាវង្សា ឬ សម្តេចចៅមហាឧបរាជភេតសារ៉ាត់ រតនាវង្សា''' ( ''Somdej Chao Maha Uparaja Petsaraj Ratanavongsa'' ) ( {{Lang-lo|ສົມເດັຈເຈົ້າ ມຫາ ອຸປຣາຊ ເພັຊຣາຊ ຣັຕນວົງສາ}}   ) (19 មករា 1890 &amp;#x2013; 14 តុលា 1959) គឺជា [[នាយករដ្ឋមន្ត្រីឡាវ|នាយករដ្ឋមន្ត្រីទី 1 នៃហ្លួងព្រះបាង]] នៅ [[អាណាព្យាបាលបារាំងនៃប្រទេសឡាវ|អាណាព្យាបាលបារាំងនៅប្រទេសឡាវ]] ពីថ្ងៃទី 21 ខែសីហា ឆ្នាំ 1941 ដល់ថ្ងៃទី 10 ខែតុលា ឆ្នាំ 1945  និង ជាប្រមុខរដ្ឋនៃប្រទេសឡាវចន្លោះថ្ងៃទី 12 ខែតុលា ឆ្នាំ 1945 ដល់ថ្ងៃទី 4 ខែមេសា ឆ្នាំ 1946 ។

== ជីវប្រវត្តិ ==

=== ជីវិតដំបូង ===
ព្រះអង្គម្ចាស់ភេតសារ៉ាត់រតនាវង្សា ប្រសូតនៅថ្ងៃទី 19 ខែមករា ឆ្នាំ 1890 នៅ [[ព្រះរាជាណាចក្រហ្លួងព្រះបាំង|ព្រះរាជាណាចក្រហ្លួងព្រះបាង]] ដែលជាកូនប្រុសទីពីររបស់ ឧប៉ៈហាត ប៊ុនខុង និងភរិយាទី 2 គឺព្រះនាងថងស៊ី។ ប្អូនប្រុសរបស់គាត់ម្នាក់គឺ [[សុវណ្ណភូមា]] ។ ភរិយាទី ១១ របស់ប៊ុនគង់ គឺជាម្តាយរបស់ [[សុភានុវង្ស]]។ ហ្លួងព្រះបាងបានក្លាយជា [[អាណាព្យាបាលបារាំងនៃប្រទេសឡាវ|អាណាព្យាបាលរបស់បារាំង]] នៅឆ្នាំ 1893 ។ គាត់បានទៅសិក្សានៅអាណានិគម វិទ្យាល័យ ឆាសសេឡុប ឡាបាត់ នៅ [[ទីក្រុងព្រៃនគរ|ទីក្រុងសៃហ្គន(ព្រៃនគរ)]] ហើយបានបន្តនៅឆ្នាំ 1905 នៅ [[Lycée Montaigne (ប៉ារីស)|វិទ្យាល័យ ម៉នធីញ]] និងទៅ អាណានិគមអេកូល។ ក្នុងទីក្រុងប៉ារីស។ ព្រះអង្គ​បាន​ត្រឡប់​ទៅ​ប្រទេស​លាវ​វិញ​ក្នុង​ឆ្នាំ​១៩១២ ហើយ​បាន​រៀប​អភិសេក​ជាមួយ​ព្រះនាង​ញិន​ខាំ​វេណេ ក្នុង​ឆ្នាំ​១៩១៣ ហើយ​ចាប់​ផ្តើម​ធ្វើ​ការ​ជា​អ្នក​បក​ប្រែ​ឱ្យ​បិតា​របស់​ទ្រង់។

=== បម្រើការរដ្ឋាភិបាល៖ ១៩១៤-១៩៤១ ===
នៅឆ្នាំ 1914 គាត់បានក្លាយជាស្មៀននៅការិយាល័យអភិបាលបារាំងនៅ [[វៀងច័ន្ទន៍|ទីក្រុងវៀងចន្ទន៍]] ។ ពីរ​ឆ្នាំ​ក្រោយ​មក គាត់​ត្រូវ​បាន​ដំឡើង​ឋានៈ​ជា​ជំនួយការ​លេខា​អភិបាល​បារាំង។ នៅឆ្នាំ 1919 ព្រះអង្គបានទទួលគោរម្យងារជា [[សម្ដេចចៅពញារាជា ភគិណយ|សម្ដេចចៅ រតនៈភគិណយ]] ដែលជាឋានន្តរស័ក្តិរបស់បិតាព្រះអង្គ និងជាឋានៈខ្ពស់បំផុតមួយក្នុងប្រទេស។ នៅ​ឆ្នាំ​ដដែល​នោះ លោក​ត្រូវ​បាន​តែងតាំង​ជា​នាយក​កិច្ចការ​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​នៃ​ប្រទេស​ឡាវ ដែល​ប្រតិបត្តិការ​ក្រោម ​អភិបាល​បារាំង​នៅ​ប្រទេស​ឡាវ ។

ក្នុងនាមជា ឧបរាជ ចុងក្រោយរបស់ប្រទេស គាត់បានក្លាយជាឥស្សរជនឈានមុខគេនៃប្រទេសឡាវសម័យទំនើប។ ទ្រង់បានបង្កើតប្រព័ន្ធឋានន្តរស័ក្តិ និងឋានន្តរស័ក្តិនៃមុខងារស៊ីវិល ផែនការដំឡើងឋានៈ និងប្រាក់សោធននិវត្តន៍ ហើយបានបង្កើតសភាប្រឹក្សាឡាវ រៀបចំក្រុមប្រឹក្សាប្រឹក្សារបស់ព្រះមហាក្សត្រឡើងវិញ។ គាត់បាន​រៀបចំ​ប្រព័ន្ធ​រដ្ឋបាល​របស់​បព្វជិត​ព្រះពុទ្ធសាសនា​ឡើងវិញ ហើយ​បាន​បង្កើត​ប្រព័ន្ធ​សាលា​សម្រាប់​អប់រំ​ព្រះសង្ឃ​ជា ​[[ភាសាបាលី]] ។ ព្រះអង្គបានបង្កើតវិទ្យាស្ថានច្បាប់ និងរដ្ឋបាល ដើម្បីបណ្ដុះបណ្ដាលមន្ត្រីកម្រិតបឋមសិក្សា (សាមៀន) ដែលនឹងឡើងជណ្ដើរដូចជា ភឿង វៃ ចៅមឿង និងចៅខឿងជាបន្តបន្ទាប់។ គាត់បានបង្កើតច្បាប់ដើម្បីផ្តល់រង្វាន់ ចាត់តាំងឡើងវិញ និងលើកកម្ពស់មន្ត្រីរាជការដែលសក្តិសម ហើយបានបង្កើតប្រព័ន្ធតុលាការ រួមមានក្រមរដ្ឋប្បវេណី និងក្រមព្រហ្មទណ្ឌ។

=== ការកាន់កាប់របស់ជប៉ុន និងឡាវឥស្សរៈ: 1941-1957 ===
[[ឯកសារ:Phetsarath_Rattanavongsa.jpg|រូបភាពតូច| មន្តស្នេហ៍របស់ព្រះអង្គម្ចាស់ ភេតសារ៉ាត់ ដែលជនជាតិឡាវជាច្រើនជឿថាមានអំណាចវេទមន្ត ត្រូវបានលក់យ៉ាងទូលំទូលាយនៅប្រទេសឡាវសព្វថ្ងៃនេះ]]
គាត់ បានដើរតួយ៉ាងលេចធ្លោក្នុងនយោបាយឡាវ មុន និងក្រោយការកាន់កាប់របស់ជប៉ុន។ គាត់គឺជានាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃហ្លួងប្រាបាង ដែលចាប់ផ្តើមនៅខែសីហា ឆ្នាំ 1941 &lt;ref name=&quot;Evans&quot;&gt;{{Cite book|last=Evans|first=Grant|title=A Short history of Laos, the land in between|year=2002|publisher=Allen &amp; Unwin|url=http://asc.mcu.ac.th/database/wp-content/uploads/2018/06/A-Short-History-of-Laos.pdf}}&lt;cite class=&quot;citation book cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot; id=&quot;CITEREFEvans2002&quot;&gt;Evans, Grant (2002). [http://asc.mcu.ac.th/database/wp-content/uploads/2018/06/A-Short-History-of-Laos.pdf ''A Short history of Laos, the land in between''] &lt;span class=&quot;cs1-format&quot;&gt;(PDF)&lt;/span&gt;. Allen &amp; Unwin.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; ឡើងយ៉ាងលេចធ្លោក្រោមការសន្យាសម្រាប់អំណាចពីប្រទេសជប៉ុន។ ពីឆ្នាំ 1941 ដល់ 1945 គាត់បានព្យាយាមដាក់ជំនួសមន្ត្រីនៅប្រទេសឡាវ និងវៀតណាម ប៉ុន្តែនៅក្នុងតំបន់នៃប្រទេសវៀតណាម ការតស៊ូពី បុព្វបុរស ក្នុងស្រុកគឺខ្លាំងពេក។ 

នៅខែមីនា ឆ្នាំ ១៩៤៥ ជប៉ុនបានផ្តួលរំលំការគ្រប់គ្រងរបស់បារាំង នៅ [[សហភាពឥណ្ឌូចិន|ឥណ្ឌូចិន]] ទាំងអស់ រួមទាំងឡាវផងដែរ។ នៅថ្ងៃទី 8 ខែមេសា ឆ្នាំ 1945 ព្រះបាទ [[ស្រីស្វាងវង្ស]] បានប្រកាស - ក្រោមសម្ពាធរបស់ជប៉ុន និងតាមការជំរុញរបស់ គាត់ - ថានគររបស់គាត់មិនមែនជាអាណាព្យាបាលរបស់បារាំងទៀតទេ។ មិនយូរប៉ុន្មានក្រោយមក នៅថ្ងៃទី 28 ខែសីហា ឆ្នាំ 1945 ជប៉ុនបានចុះចាញ់ ។

នៅ​ក្នុង​អំណាច​បន្តបន្ទាប់​ទៀត ភេតសារ៉ាត់​បាន​ផ្លាស់​ទៅ​បង្រួបបង្រួម​ខេត្ត​ភាគ​ខាង​ត្បូង​នៃ​ប្រទេស​លាវ​ជាមួយ​នឹង​ហ្លួងព្រះបាង។ ប្រការនេះធ្វើឱ្យគាត់មានគំនិតផ្ទុយពីស្តេចស្រីស្វាងវង្សដែលគាំទ្របារាំងដែលបានយល់ព្រមជាមួយបារាំងថាគាត់មានបំណងចង់ឱ្យប្រទេសនេះត្រឡប់ទៅជាអតីតអាណានិគមបារាំងវិញ។ គាត់ បានផ្ញើទូរលេខមួយទៅកាន់អភិបាលខេត្តឡាវទាំងអស់ដោយជូនដំណឹងដល់ពួកគេថា ការចុះចាញ់របស់ជប៉ុនមិនប៉ះពាល់ដល់ឋានៈប្រទេសឡាវជាឯករាជ្យទេ ហើយព្រមានពួកគេឱ្យទប់ទល់នឹងអន្តរាគមន៍ពីបរទេសណាមួយ។ នៅថ្ងៃទី ១៥ ខែកញ្ញា គាត់បានប្រកាសជាអាណាចក្រលាវឯកភាព ដែលនាំឱ្យព្រះមហាក្សត្រទម្លាក់ព្រះអង្គចេញពីតំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីនៅថ្ងៃទី ១០ ខែតុលា។

រូបគាត់ និង​អ្នក​ជាតិនិយម​ឡាវ​ដទៃទៀត​បន្ទាប់មក​បាន​បង្កើត​ចលនា ​ឡាវ​ឥស្សរៈ ( ​''ឡាវ​សេរី'' ​) ហើយ​បាន​គ្រប់គ្រង​ប្រទេស​។ សភាបណ្ដោះអាសន្នរបស់ឡាវឥស្សរៈ ក្រោមឈ្មោះ ភេតសារ៉ាត់ បានប្រកាសតែងតាំងព្រះមហាក្សត្រ និងតែងតាំង ភេតសារ៉ាត់ ជា &quot;ប្រមុខរដ្ឋ&quot;។ នៅពេលបារាំងបានកាន់កាប់ឡាវវិញ ភេតសារ៉ាត់បានភៀសខ្លួននៅខែមេសា ឆ្នាំ ១៩៤៦ ទៅកាន់ [[ថៃ|ប្រទេសថៃ]] ជាកន្លែងដែលគាត់បានដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលឡាវឥស្សរាដែលកំពុងនិរទេសខ្លួន។ ក្រុមនេះត្រូវបានរំលាយនៅឆ្នាំ 1949 ហើយអតីតសមាជិករបស់ខ្លួនត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យត្រឡប់ទៅប្រទេសឡាវវិញក្រោមការលើកលែងទោស។

=== ត្រឡប់មកវិញ៖ ១៩៥៧-១៩៥៩ ===
នៅខែមីនា ឆ្នាំ 1957 គាត់បានត្រឡប់ទៅ [[វៀងច័ន្ទន៍|ទីក្រុងវៀងច័ន្ទ]] វិញ ជាកន្លែងដែលគាត់ទទួលបានការស្វាគមន៍យ៉ាងកក់ក្តៅ។ នៅថ្ងៃទី 10 ខែមេសា ឆ្នាំ 1957 គាត់បានធ្វើដំណើរទៅកាន់ [[ហ្លួងព្រះបាំង|ទីក្រុងហ្លួងព្រះបាង]] ដោយរថយន្ត ហើយត្រូវបានទទួលដោយហ្វូងមនុស្សយ៉ាងច្រើនកុះករពីប្រជាពលរដ្ឋ មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល និងសមាជិកប៉ូលីស និងកងទ័ព។ នៅថ្ងៃទី ១៦ ខែមេសា ព្រះអង្គបានចូលគាល់ព្រះមហាក្សត្រ [[ស្រីស្វាងវង្ស|ស្រីសា្វងវង្ស]] ហើយត្រូវបានប្រគល់ងារចាស់របស់ព្រះអង្គជា ឧបរាជ នៃ [[ព្រះរាជាណាចក្រឡាវ|ព្រះរាជាណាចក្រលាវ]] ។ នៅខែធ្នូ ឆ្នាំ 1957 គាត់បានទៅលេង សំនៀង និង ផុងសាលី ជាកន្លែងដែល [[សុភានុវង្ស]] ជានិមិត្តរូបនៃការប្រគល់ខេត្តទាំងពីររបស់ [[ប៉ៈថេតឡាវ]] មកវិញ ទៅកាន់ព្រះរាជាណាចក្រឡាវ។

គាត់ត្រូវបានផ្តល់ជូនលំនៅដ្ឋានផ្លូវការរបស់រដ្ឋាភិបាលនៅ [[វៀងច័ន្ទន៍|ទីក្រុងវៀងចន្ទន៍]] ប៉ុន្តែគាត់ចូលចិត្តស្នាក់នៅក្នុងវីឡារបស់គាត់ឈ្មោះ សេង កែវ ក្នុង [[ហ្លួងព្រះបាំង|ទីក្រុងហ្លួងព្រះបាង]] ជាមួយមហេសីថៃរបស់គាត់គឺ ម៉ម អាភីផន ។ នៅដើមខែតុលា ឆ្នាំ 1959 រដ្ឋាភិបាល ភូយ សាណានិកន បានសម្រេចចិត្តប្រើប្រាស់លំនៅដ្ឋានផ្លូវការរបស់ ព្រះអង្គម្ចាស់ភេតសារ៉ាត់រតនាវង្សា នៅ [[វៀងច័ន្ទន៍|ទីក្រុងវៀងចន្ទន៍]] ជាការិយាល័យនាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្មី។ ពួក​គេ​បាន​ចាក​ចេញ​ពី​អគារ​នេះ ហើយ​បាន​ដឹក​ជញ្ជូន​របស់​របរ​ផ្ទាល់​ខ្លួន​តាម​ទូក​ទៅ​ក្រុង ​[[ហ្លួងព្រះបាំង|ហ្លួងព្រះបាង]] ដែល​ធ្វើ​ឲ្យ​លោក​ខក​ចិត្ត​យ៉ាង​ខ្លាំង។ នៅ​ថ្ងៃ​ទី​១៤ ខែ​តុលា ឆ្នាំ​១៩៥៩ ព្រះអង្គម្ចាស់ភេតសារ៉ាត់រតនាវង្សា បាន​ធ្លាក់​ខ្លួន​ឈឺ​ទៅ​មន្ទីរពេទ្យ ដោយ​មាន​ជំងឺ ​ដាច់​សរសៃឈាម​ខួរក្បាល​ធ្ងន់ធ្ងរ ។ វេជ្ជបណ្ឌិតជនជាតិបារាំងម្នាក់បានវះកាត់លើគាត់ ប៉ុន្តែវាយឺតពេលទៅហើយ។ គាត់មិនដែលដឹងខ្លួនឡើងវិញទេ ហើយគាត់បានស្លាប់នៅអាយុ 69 ឆ្នាំ។

មួយផ្នែកដោយសារតែប្រជាប្រិយភាពរបស់គាត់ និងមួយផ្នែកដោយសារតែអំណាច ''[[សក្តិ]]/ [[ព្រះសិវៈ|សិវៈ]]'' របស់គាត់ [[ជនជាតិលាវ|ប្រជាជនឡាវជាច្រើន]] ព្យួររូបភាពរបស់គាត់នៅក្នុងផ្ទះរបស់ពួកគេ។

== ឯកសារយោង ==</text>
      <sha1>nngcy1zbv0p6gasg4d2f6dh60ewkrlk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>282596</id>
      <parentid>282594</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T03:06:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chhen Pisey</username>
        <id>32423</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19349" xml:space="preserve">{{Infobox officeholder
| honorific_suffix    = [[ឧបរាជ]]
| successor2          = [[ផាយ៉ា ខាំម៉ៅ]]
| party               = [[ឡាវឥស្សរៈ]] &lt;small&gt;(1945-1949)&lt;/small&gt;
| death_place         = [[ហ្លួងព្រះបាង]]&lt;br&gt;[[ព្រះរាជាណាចក្រឡាវ]]
| birth_place         = [[ហ្លួងព្រះបាង]]&lt;br&gt;[[រាជាណាចក្រហ្លួងព្រះបាង]]
| death_date          = {{Death date and age|១៩៥៩|តុលា|១៤|១៨៩០|មករា|១៩|df=y}}
| birth_date          = {{Birth date|១៨៩០|មករា|១៩|df=y}}
| termend2            = ១០ តុលា ១៩៤៥
| termstart2          = ២១ សីហា ១៩៤១
| predecessor2        = ''Office created''
| name                = ព្រះអង្គម្ចាស់ផេតសារាជរតនាវង្សា
| monarch2            = [[ស្រីស្វាងវង្ស]]
| office2             = [[Prime Minister of Laos|នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃហ្លួងព្រះបាង]]
| termend1            = ២៤ មេសា ១៩៤៦
| termstart1          = ១២ តុលា ១៩៤៥
| successor1          = [[ស្រីស្វាងវង្ស]]
| predecessor1        = [[ស្រីស្វាងវង្ស]]
| office1             = [[Lao Issara|ប្រមុខរដ្ឋឡាវ]]
| image               = Prince Phetsarath.jpg
| spouse              = ញីន ខាំវេណេ&lt;br&gt; អាភីនណាផុន យ៉ុងឆៃយុទ្ធ
}}

'''ព្រះអង្គម្ចាស់ផេតសារាជរតនាវង្សា ឬ សម្តេចចៅមហាឧបរាជភេតសារាជរតនាវង្សា''' ( ''Somdej Chao Maha Uparaja Petsaraj Ratanavongsa'' ) ( {{Lang-lo|ສົມເດັຈເຈົ້າ ມຫາ ອຸປຣາຊ ເພັຊຣາຊ ຣັຕນວົງສາ}}   ) (១៩ មករា ១៨៩០ &amp;#x2013; ១៤ តុលា ១៩៥៩) គឺជា [[នាយករដ្ឋមន្ត្រីឡាវ|នាយករដ្ឋមន្ត្រីទី 1 នៃហ្លួងព្រះបាង]] នៅ [[អាណាព្យាបាលបារាំងនៃប្រទេសឡាវ|អាណាព្យាបាលបារាំងនៅប្រទេសឡាវ]] ពីថ្ងៃទី ២១ ខែសីហា ឆ្នាំ ១៩៤១ ដល់ថ្ងៃទី ១០ ខែតុលា ឆ្នាំ ១៩៤៥  និង ជាប្រមុខរដ្ឋនៃប្រទេសឡាវចន្លោះថ្ងៃទី ១២ ខែតុលា ឆ្នាំ ១៩៤៥ ដល់ថ្ងៃទី ៤ ខែមេសា ឆ្នាំ ១៩៤៦ ។

== ជីវប្រវត្តិ ==

=== ជីវិតដំបូង ===
ព្រះអង្គម្ចាស់ភេតសារ៉ាត់រតនាវង្សា ប្រសូតនៅថ្ងៃទី 19 ខែមករា ឆ្នាំ 1890 នៅ [[ព្រះរាជាណាចក្រហ្លួងព្រះបាំង|ព្រះរាជាណាចក្រហ្លួងព្រះបាង]] ដែលជាកូនប្រុសទីពីររបស់ ឧប៉ៈហាត ប៊ុនខុង និងភរិយាទី 2 គឺព្រះនាងថងស៊ី។ ប្អូនប្រុសរបស់គាត់ម្នាក់គឺ [[សុវណ្ណភូមា]] ។ ភរិយាទី ១១ របស់ប៊ុនគង់ គឺជាម្តាយរបស់ [[សុភានុវង្ស]]។ ហ្លួងព្រះបាងបានក្លាយជា [[អាណាព្យាបាលបារាំងនៃប្រទេសឡាវ|អាណាព្យាបាលរបស់បារាំង]] នៅឆ្នាំ 1893 ។ គាត់បានទៅសិក្សានៅអាណានិគម វិទ្យាល័យ ឆាសសេឡុប ឡាបាត់ នៅ [[ទីក្រុងព្រៃនគរ|ទីក្រុងសៃហ្គន(ព្រៃនគរ)]] ហើយបានបន្តនៅឆ្នាំ 1905 នៅ [[Lycée Montaigne (ប៉ារីស)|វិទ្យាល័យ ម៉នធីញ]] និងទៅ អាណានិគមអេកូល។ ក្នុងទីក្រុងប៉ារីស។ ព្រះអង្គ​បាន​ត្រឡប់​ទៅ​ប្រទេស​លាវ​វិញ​ក្នុង​ឆ្នាំ​១៩១២ ហើយ​បាន​រៀប​អភិសេក​ជាមួយ​ព្រះនាង​ញិន​ខាំ​វេណេ ក្នុង​ឆ្នាំ​១៩១៣ ហើយ​ចាប់​ផ្តើម​ធ្វើ​ការ​ជា​អ្នក​បក​ប្រែ​ឱ្យ​បិតា​របស់​ទ្រង់។

=== បម្រើការរដ្ឋាភិបាល៖ ១៩១៤-១៩៤១ ===
នៅឆ្នាំ 1914 គាត់បានក្លាយជាស្មៀននៅការិយាល័យអភិបាលបារាំងនៅ [[វៀងច័ន្ទន៍|ទីក្រុងវៀងចន្ទន៍]] ។ ពីរ​ឆ្នាំ​ក្រោយ​មក គាត់​ត្រូវ​បាន​ដំឡើង​ឋានៈ​ជា​ជំនួយការ​លេខា​អភិបាល​បារាំង។ នៅឆ្នាំ 1919 ព្រះអង្គបានទទួលគោរម្យងារជា [[សម្ដេចចៅពញារាជា ភគិណយ|សម្ដេចចៅ រតនៈភគិណយ]] ដែលជាឋានន្តរស័ក្តិរបស់បិតាព្រះអង្គ និងជាឋានៈខ្ពស់បំផុតមួយក្នុងប្រទេស។ នៅ​ឆ្នាំ​ដដែល​នោះ លោក​ត្រូវ​បាន​តែងតាំង​ជា​នាយក​កិច្ចការ​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​នៃ​ប្រទេស​ឡាវ ដែល​ប្រតិបត្តិការ​ក្រោម ​អភិបាល​បារាំង​នៅ​ប្រទេស​ឡាវ ។

ក្នុងនាមជា ឧបរាជ ចុងក្រោយរបស់ប្រទេស គាត់បានក្លាយជាឥស្សរជនឈានមុខគេនៃប្រទេសឡាវសម័យទំនើប។ ទ្រង់បានបង្កើតប្រព័ន្ធឋានន្តរស័ក្តិ និងឋានន្តរស័ក្តិនៃមុខងារស៊ីវិល ផែនការដំឡើងឋានៈ និងប្រាក់សោធននិវត្តន៍ ហើយបានបង្កើតសភាប្រឹក្សាឡាវ រៀបចំក្រុមប្រឹក្សាប្រឹក្សារបស់ព្រះមហាក្សត្រឡើងវិញ។ គាត់បាន​រៀបចំ​ប្រព័ន្ធ​រដ្ឋបាល​របស់​បព្វជិត​ព្រះពុទ្ធសាសនា​ឡើងវិញ ហើយ​បាន​បង្កើត​ប្រព័ន្ធ​សាលា​សម្រាប់​អប់រំ​ព្រះសង្ឃ​ជា ​[[ភាសាបាលី]] ។ ព្រះអង្គបានបង្កើតវិទ្យាស្ថានច្បាប់ និងរដ្ឋបាល ដើម្បីបណ្ដុះបណ្ដាលមន្ត្រីកម្រិតបឋមសិក្សា (សាមៀន) ដែលនឹងឡើងជណ្ដើរដូចជា ភឿង វៃ ចៅមឿង និងចៅខឿងជាបន្តបន្ទាប់។ គាត់បានបង្កើតច្បាប់ដើម្បីផ្តល់រង្វាន់ ចាត់តាំងឡើងវិញ និងលើកកម្ពស់មន្ត្រីរាជការដែលសក្តិសម ហើយបានបង្កើតប្រព័ន្ធតុលាការ រួមមានក្រមរដ្ឋប្បវេណី និងក្រមព្រហ្មទណ្ឌ។

=== ការកាន់កាប់របស់ជប៉ុន និងឡាវឥស្សរៈ: 1941-1957 ===
[[ឯកសារ:Phetsarath_Rattanavongsa.jpg|រូបភាពតូច| មន្តស្នេហ៍របស់ព្រះអង្គម្ចាស់ ភេតសារ៉ាត់ ដែលជនជាតិឡាវជាច្រើនជឿថាមានអំណាចវេទមន្ត ត្រូវបានលក់យ៉ាងទូលំទូលាយនៅប្រទេសឡាវសព្វថ្ងៃនេះ]]
គាត់ បានដើរតួយ៉ាងលេចធ្លោក្នុងនយោបាយឡាវ មុន និងក្រោយការកាន់កាប់របស់ជប៉ុន។ គាត់គឺជានាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃហ្លួងប្រាបាង ដែលចាប់ផ្តើមនៅខែសីហា ឆ្នាំ 1941 &lt;ref name=&quot;Evans&quot;&gt;{{Cite book|last=Evans|first=Grant|title=A Short history of Laos, the land in between|year=2002|publisher=Allen &amp; Unwin|url=http://asc.mcu.ac.th/database/wp-content/uploads/2018/06/A-Short-History-of-Laos.pdf}}&lt;/ref&gt; ឡើងយ៉ាងលេចធ្លោក្រោមការសន្យាសម្រាប់អំណាចពីប្រទេសជប៉ុន។ ពីឆ្នាំ 1941 ដល់ 1945 គាត់បានព្យាយាមដាក់ជំនួសមន្ត្រីនៅប្រទេសឡាវ និងវៀតណាម ប៉ុន្តែនៅក្នុងតំបន់នៃប្រទេសវៀតណាម ការតស៊ូពី បុព្វបុរស ក្នុងស្រុកគឺខ្លាំងពេក។ 

នៅខែមីនា ឆ្នាំ ១៩៤៥ ជប៉ុនបានផ្តួលរំលំការគ្រប់គ្រងរបស់បារាំង នៅ [[សហភាពឥណ្ឌូចិន|ឥណ្ឌូចិន]] ទាំងអស់ រួមទាំងឡាវផងដែរ។ នៅថ្ងៃទី 8 ខែមេសា ឆ្នាំ 1945 ព្រះបាទ [[ស្រីស្វាងវង្ស]] បានប្រកាស - ក្រោមសម្ពាធរបស់ជប៉ុន និងតាមការជំរុញរបស់ គាត់ - ថានគររបស់គាត់មិនមែនជាអាណាព្យាបាលរបស់បារាំងទៀតទេ។ មិនយូរប៉ុន្មានក្រោយមក នៅថ្ងៃទី 28 ខែសីហា ឆ្នាំ 1945 ជប៉ុនបានចុះចាញ់ ។

នៅ​ក្នុង​អំណាច​បន្តបន្ទាប់​ទៀត ភេតសារ៉ាត់​បាន​ផ្លាស់​ទៅ​បង្រួបបង្រួម​ខេត្ត​ភាគ​ខាង​ត្បូង​នៃ​ប្រទេស​លាវ​ជាមួយ​នឹង​ហ្លួងព្រះបាង។ ប្រការនេះធ្វើឱ្យគាត់មានគំនិតផ្ទុយពីស្តេចស្រីស្វាងវង្សដែលគាំទ្របារាំងដែលបានយល់ព្រមជាមួយបារាំងថាគាត់មានបំណងចង់ឱ្យប្រទេសនេះត្រឡប់ទៅជាអតីតអាណានិគមបារាំងវិញ។ គាត់ បានផ្ញើទូរលេខមួយទៅកាន់អភិបាលខេត្តឡាវទាំងអស់ដោយជូនដំណឹងដល់ពួកគេថា ការចុះចាញ់របស់ជប៉ុនមិនប៉ះពាល់ដល់ឋានៈប្រទេសឡាវជាឯករាជ្យទេ ហើយព្រមានពួកគេឱ្យទប់ទល់នឹងអន្តរាគមន៍ពីបរទេសណាមួយ។ នៅថ្ងៃទី ១៥ ខែកញ្ញា គាត់បានប្រកាសជាអាណាចក្រលាវឯកភាព ដែលនាំឱ្យព្រះមហាក្សត្រទម្លាក់ព្រះអង្គចេញពីតំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីនៅថ្ងៃទី ១០ ខែតុលា។

រូបគាត់ និង​អ្នក​ជាតិនិយម​ឡាវ​ដទៃទៀត​បន្ទាប់មក​បាន​បង្កើត​ចលនា ​ឡាវ​ឥស្សរៈ ( ​''ឡាវ​សេរី'' ​) ហើយ​បាន​គ្រប់គ្រង​ប្រទេស​។ សភាបណ្ដោះអាសន្នរបស់ឡាវឥស្សរៈ ក្រោមឈ្មោះ ភេតសារ៉ាត់ បានប្រកាសតែងតាំងព្រះមហាក្សត្រ និងតែងតាំង ភេតសារ៉ាត់ ជា &quot;ប្រមុខរដ្ឋ&quot;។ នៅពេលបារាំងបានកាន់កាប់ឡាវវិញ ភេតសារ៉ាត់បានភៀសខ្លួននៅខែមេសា ឆ្នាំ ១៩៤៦ ទៅកាន់ [[ថៃ|ប្រទេសថៃ]] ជាកន្លែងដែលគាត់បានដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលឡាវឥស្សរាដែលកំពុងនិរទេសខ្លួន។ ក្រុមនេះត្រូវបានរំលាយនៅឆ្នាំ 1949 ហើយអតីតសមាជិករបស់ខ្លួនត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យត្រឡប់ទៅប្រទេសឡាវវិញក្រោមការលើកលែងទោស។

=== ត្រឡប់មកវិញ៖ ១៩៥៧-១៩៥៩ ===
នៅខែមីនា ឆ្នាំ 1957 គាត់បានត្រឡប់ទៅ [[វៀងច័ន្ទន៍|ទីក្រុងវៀងច័ន្ទ]] វិញ ជាកន្លែងដែលគាត់ទទួលបានការស្វាគមន៍យ៉ាងកក់ក្តៅ។ នៅថ្ងៃទី 10 ខែមេសា ឆ្នាំ 1957 គាត់បានធ្វើដំណើរទៅកាន់ [[ហ្លួងព្រះបាំង|ទីក្រុងហ្លួងព្រះបាង]] ដោយរថយន្ត ហើយត្រូវបានទទួលដោយហ្វូងមនុស្សយ៉ាងច្រើនកុះករពីប្រជាពលរដ្ឋ មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល និងសមាជិកប៉ូលីស និងកងទ័ព។ នៅថ្ងៃទី ១៦ ខែមេសា ព្រះអង្គបានចូលគាល់ព្រះមហាក្សត្រ [[ស្រីស្វាងវង្ស|ស្រីសា្វងវង្ស]] ហើយត្រូវបានប្រគល់ងារចាស់របស់ព្រះអង្គជា ឧបរាជ នៃ [[ព្រះរាជាណាចក្រឡាវ|ព្រះរាជាណាចក្រលាវ]] ។ នៅខែធ្នូ ឆ្នាំ 1957 គាត់បានទៅលេង សំនៀង និង ផុងសាលី ជាកន្លែងដែល [[សុភានុវង្ស]] ជានិមិត្តរូបនៃការប្រគល់ខេត្តទាំងពីររបស់ [[ប៉ៈថេតឡាវ]] មកវិញ ទៅកាន់ព្រះរាជាណាចក្រឡាវ។

គាត់ត្រូវបានផ្តល់ជូនលំនៅដ្ឋានផ្លូវការរបស់រដ្ឋាភិបាលនៅ [[វៀងច័ន្ទន៍|ទីក្រុងវៀងចន្ទន៍]] ប៉ុន្តែគាត់ចូលចិត្តស្នាក់នៅក្នុងវីឡារបស់គាត់ឈ្មោះ សេង កែវ ក្នុង [[ហ្លួងព្រះបាំង|ទីក្រុងហ្លួងព្រះបាង]] ជាមួយមហេសីថៃរបស់គាត់គឺ ម៉ម អាភីផន ។ នៅដើមខែតុលា ឆ្នាំ 1959 រដ្ឋាភិបាល ភូយ សាណានិកន បានសម្រេចចិត្តប្រើប្រាស់លំនៅដ្ឋានផ្លូវការរបស់ ព្រះអង្គម្ចាស់ភេតសារ៉ាត់រតនាវង្សា នៅ [[វៀងច័ន្ទន៍|ទីក្រុងវៀងចន្ទន៍]] ជាការិយាល័យនាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្មី។ ពួក​គេ​បាន​ចាក​ចេញ​ពី​អគារ​នេះ ហើយ​បាន​ដឹក​ជញ្ជូន​របស់​របរ​ផ្ទាល់​ខ្លួន​តាម​ទូក​ទៅ​ក្រុង ​[[ហ្លួងព្រះបាំង|ហ្លួងព្រះបាង]] ដែល​ធ្វើ​ឲ្យ​លោក​ខក​ចិត្ត​យ៉ាង​ខ្លាំង។ នៅ​ថ្ងៃ​ទី​១៤ ខែ​តុលា ឆ្នាំ​១៩៥៩ ព្រះអង្គម្ចាស់ភេតសារ៉ាត់រតនាវង្សា បាន​ធ្លាក់​ខ្លួន​ឈឺ​ទៅ​មន្ទីរពេទ្យ ដោយ​មាន​ជំងឺ ​ដាច់​សរសៃឈាម​ខួរក្បាល​ធ្ងន់ធ្ងរ ។ វេជ្ជបណ្ឌិតជនជាតិបារាំងម្នាក់បានវះកាត់លើគាត់ ប៉ុន្តែវាយឺតពេលទៅហើយ។ គាត់មិនដែលដឹងខ្លួនឡើងវិញទេ ហើយគាត់បានស្លាប់នៅអាយុ 69 ឆ្នាំ។

មួយផ្នែកដោយសារតែប្រជាប្រិយភាពរបស់គាត់ និងមួយផ្នែកដោយសារតែអំណាច ''[[សក្តិ]]/ [[ព្រះសិវៈ|សិវៈ]]'' របស់គាត់ [[ជនជាតិលាវ|ប្រជាជនឡាវជាច្រើន]] ព្យួររូបភាពរបស់គាត់នៅក្នុងផ្ទះរបស់ពួកគេ។

== ឯកសារយោង ==</text>
      <sha1>avwddeodf1rrudyun4quj5aysi1llzd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ជ័យជេស្ឋាធិរាជទី ២</title>
    <ns>0</ns>
    <id>47570</id>
    <revision>
      <id>282591</id>
      <timestamp>2022-08-19T02:48:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chhen Pisey</username>
        <id>32423</id>
      </contributor>
      <comment>បង្កើតដោយការបកប្រែទំព័រ &quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1028415161|Setthathirath II]]&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3347" xml:space="preserve">{{Infobox royalty
| name         = Phra Chao Sai Ong Hue&lt;br&gt;{{lang|lo|ພຣະເຈົ້າໄຊອົງເວ້}}
| title        = Setthathirath II
| image        = 
| caption      = 
| coronation   = 
| birth_date   = 1685
| birth_place  = Hội Nguyên District, [[Đàng Ngoài]], [[Đại Việt]]&lt;br&gt;(present day [[Con Cuông District]], [[Nghệ An]], Vietnam)
| death_date   = 1735
| death_place  = [[Vientiane]]
| burial_date  = 
| burial_place = 
| spouse       = 
| issue        = [[Ong Long]]&lt;br&gt;[[Ong Bun]]&lt;br&gt;[[Khuang-Na]]&lt;br&gt;[[Phra Chao Sarasak]]
| full name    = Setthathirath II
| father       = 
| mother       = 
| succession1  = [[Lan Xang|King of Lan Xang]]
| reign1       = 1700-1707
| predecessor1 = [[Nan Tharat]]
| successor1   = As First King of [[Kingdom of Vientiane]]
| succession2  = [[Kingdom of Vientiane|King of Vientiane]]
| reign2       = 1707-1735
| coronation2  = 
| predecessor2 = As Last King of [[Lan Xang|Kingdom of Lan Xang]]
| successor2   = [[Ong Long]]
| royal house  = 
| dynasty      = |
}}
'''ជ័យជេស្ឋាធិរាជទី ២''' (សោយទិវង្គត ១៧៣៥) ហៅ '''អង្គលូ''' ផងដែរ។{{Citation needed|date=December 2018}} និង '''ជ័យអង្គហ៊ូ''' (ក៏សរសេរថា '''ជ័យអង្គវ៉េ''' ; {{Lang-lo|ໄຊອົງເວ້}}   ) ចៅប្រុសរបស់ស្តេចសុរិយាវង្សា ជា​ស្តេច​នៃ​ព្រះរាជាណាចក្ររបស់[[ជនជាតិលាវ|​ជនជាតិលាវ]]គឺ [[ឡានសាង|ព្រះរាជាណាចក្រឡានសាង]] ។ នៅក្នុងកំណត់ត្រាវៀតណាម គាត់ត្រូវបានគេហៅថា '''ទ្រីវ ភុក''' (朝福) ។

គាត់បានចំណាយពេលភាគច្រើនក្នុងវ័យដំបូងរបស់គាត់ក្នុងនាមជាព្រះអង្គម្ចាស់នៃរាជវង្សដែលកំពុងនិរទេសខ្លួននៅឯ[[ហ៊ូ|ហឺ]] (ឥឡូវនេះនៅប្រទេសវៀតណាម) ។ ព្រះបិតាព្រះអង្គម្ចាស់ [[សោម ភូ|សុរិយាវង្សា]] បានភៀសខ្លួនទៅ [[វៀតណាម|ប្រទេសវៀតណាម]] តាមការចាត់តាំងដោយពួកអភិជនរបស់ប្អូនប្រុស (ពូរបស់ព្រះបាទសត្ថាធិរាជទី ២) [[សូរីណា វង្សសា|សុរិយាវង្សា]] ជាស្តេចនៃ [[ឡានសាង|ឡាន]] ឆាង។ នៅឆ្នាំ ១៦៩៤ ព្រះបាទសុលីវង្សាសោយទីវង្គត់ ឥស្សរជនម្នាក់ឈ្មោះ [[ធានថាឡា|ធៀន ថាឡា]] បានឡើងសោយរាជ្យ។ ក្នុងរយៈពេលប្រាំមួយខែ ធៀន ថាឡា ត្រូវបានទម្លាក់។
[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:Articles containing Lao-language text]]</text>
      <sha1>atkhyaarz1d385u7u3r116bltyabgz5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ភេតសារ៉ាត់ រតនាវង្សា</title>
    <ns>0</ns>
    <id>47573</id>
    <redirect title="ភេតសារាជ រតនាវង្សា" />
    <revision>
      <id>282593</id>
      <timestamp>2022-08-19T02:53:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chhen Pisey</username>
        <id>32423</id>
      </contributor>
      <comment>Chhen Pisey បានប្ដូរទីតាំង ទំព័រ [[ភេតសារ៉ាត់ រតនាវង្សា]] ទៅ [[ភេតសារាជ រតនាវង្សា]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="88" xml:space="preserve">#បញ្ជូនបន្ត [[ភេតសារាជ រតនាវង្សា]]</text>
      <sha1>9fnp6a18r1v8813kups3aihc3xx5w1u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ភេតសារាជ រតនាវង្សា</title>
    <ns>0</ns>
    <id>47574</id>
    <redirect title="ផេតសារាជ រតនាវង្សា" />
    <revision>
      <id>282595</id>
      <timestamp>2022-08-19T02:53:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chhen Pisey</username>
        <id>32423</id>
      </contributor>
      <comment>Chhen Pisey បានប្ដូរទីតាំង ទំព័រ [[ភេតសារាជ រតនាវង្សា]] ទៅ [[ផេតសារាជ រតនាវង្សា]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="88" xml:space="preserve">#បញ្ជូនបន្ត [[ផេតសារាជ រតនាវង្សា]]</text>
      <sha1>mm2tzhkl8esyzfsyelziraoc5qllxsf</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>