វិគីភីឌា
kmwiki
https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%91%E1%9F%86%E1%9E%96%E1%9F%90%E1%9E%9A%E1%9E%8A%E1%9E%BE%E1%9E%98
MediaWiki 1.39.0-wmf.25
first-letter
មេឌា
ពិសេស
ការពិភាក្សា
អ្នកប្រើប្រាស់
ការពិភាក្សារបស់អ្នកប្រើប្រាស់
វិគីភីឌា
ការពិភាក្សាអំពីវិគីភីឌា
ឯកសារ
ការពិភាក្សាអំពីឯកសារ
មេឌាវិគី
ការពិភាក្សាអំពីមេឌាវិគី
ទំព័រគំរូ
ការពិភាក្សាអំពីទំព័រគំរូ
ជំនួយ
ការពិភាក្សាអំពីជំនួយ
ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម
ការពិភាក្សាអំពីចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម
TimedText
TimedText talk
Module
Module talk
Gadget
Gadget talk
Gadget definition
Gadget definition talk
ហ្វីលីពីន
0
8036
282701
281212
2022-08-22T09:32:43Z
117.20.115.147
/* អាកាសធាតុ */
wikitext
text/x-wiki
{{ប្រអប់ព័ត៌មាន ប្រទេស
| conventional_long_name = សាធារណរដ្ឋហ្វីលីពីន
| common_name = ហ្វីលីពីន
| native_name = {{nobold|''Republika ng Pilipinas'' ([[ភាសាហ្វីលីពីន]])}}
| image_flag = Flag of the Philippines.svg
| flag_type = [[ទង់ជាតិហ្វីលីពីន|ទង់ជាតិ]]
| image_coat = Coat of arms of the Philippines.svg
| symbol_width =
| symbol_type = [[វរលញ្ឆករហ្វីលីពីន|វរលញ្ឆករ]]
| other_symbol = <div style="padding:0.3em;">[[File:Seal of the Philippines.svg|100px|Great Seal of the Philippines]]</div>
| other_symbol_type = [[មហាត្រាហ្វីលីពីន|មហាត្រា៖]]
| national_motto = ''[[ដើម្បីព្រះ ប្រជាជន ធម្មជាតិ និងប្រទេស|Maka-Diyos, Maka-tao, Makakalikasan at Makabansa]]''<br/>"ដើម្បីព្រះ ប្រជាជន ធម្មជាតិ និងប្រទេស"
| national_anthem = ''[[ទឹកដីដ៏សំណប់|Lupang Hinirang]]''<br/>"ទឹកដីដ៏សំណប់"<br /><div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">[[File:Philippine National Anthem, the Lupang Hinirang, Himno Nacional Filipino Unknown Artist.ogg|center]]</div>
| image_map = Philippines on the globe (Philippines centered).svg
| image_map_caption = ទីតាំងប្រទេសហ្វីលីពីន (ក្រហម) នៅលើភូគោល
| capital_type = រដ្ឋធានី
| capital = [[ម៉ានីល]]
| coordinates = {{Coord|14|35|N|120|58|E|type:city}}
| largest_city = [[ទីក្រុងកេហ្ស៊ុន]]<br/>{{small|{{coord|14|38|N|121|02|E|display=inline}}}}
| official_languages = {{ublist
| item_style = white-space:nowrap;
|[[ភាសាហ្វីលីពីន]]
|[[ភាសាអង់គ្លេស]]
}}
| regional_languages = [[ភាសានៃហ្វីលីពីន|ភាសាចំនួន ១៩]]
| languages_sub = yes
| languages_type = ភាសាទទួលស្គាល់ដទៃទៀត
| languages = {{ublist
| item_style = white-space:nowrap;
|[[ភាសាអេស្ប៉ាញ]]
|[[ភាសាអារ៉ាប់]]
}}
| ethnic_groups = {{unbulleted list
| ៣៣.៧% [[ជនជាតិប៊ីសាយ៉ា|ប៊ីសាយ៉ា]]
| ២៤.៤% [[ជនជាតិតាកាឡូ|តាកាឡូ]]
| ៨.៤% [[ជនជាតិអ៊ីឡូកាណូ|អ៊ីឡូណាកូ]]
| ៦.៨% [[ជនជាតិប៊ីកូឡាណូ|ប៊ីកូឡាណូ]]
| ២៦.២% [[ក្រុមជនជាតិនៅហ្វីលីពីន|ជនជាតិផ្សេងៗ]]
}}
| ethnic_groups_year = ២០១៥
| ethnic_groups_ref =
| religion = {{ublist |item_style=white-space:nowrap;
|៩២.២% [[គ្រិស្តសាសនានៅហ្វីលីពីន|គ្រិស្តសាសនា]]<br/>—៨០.៦% [[ព្រះសហគមន៍កាតូលិកនៅហ្វីលីពីន|រ៉ូម៉ាំងកាតូលិក]]<br/>—៨.២% [[សាសនានៅហ្វីលីពីន#ប្រូតេស្តង់|ប្រូតេស្តង់]]
|៥.៦% [[ឥស្លាមសាសនានៅហ្វីលីពីន|ឥស្លាមសាសនា]]
|២.២% [[សាសនានៅហ្វីលីពីន|សាសនាផ្សេងៗ]] / គ្មានជំនឿសាសនា}}
| religion_year = ២០១៥
| religion_ref = <ref name=PSA2019>[https://psa.gov.ph/content/philippines-figures-0 "2019 Philippines In Figures" (as of June 2019)], [[Philippine Statistics Authority]].<!-- from the 2015 column of De4mographics table on page 23 --></ref>
| government_type = [[សាធារណរដ្ឋអាស្រ័យសភា]][[រដ្ឋឯកភូត|ឯកភូត]]
| leader_title1 = [[ប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីន|ប្រធានាធិបតី]]
| leader_name1 = [[បុងបុង ម៉ាកូស|ហ៊្វែឌីណង់ ម៉ាកូស ជូញ័រ]]
| leader_title2 = [[អនុប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីន|អនុប្រធានាធិបតី]]
| leader_name2 = [[សារ៉ា ឌុយទែរតេ]]
| leader_title3 = [[ប្រធានព្រឹទ្ធសភាហ្វីលីពីន|ប្រធានព្រឹទ្ធសភា]]
| leader_name3 = ''ទំនេរ''
| leader_title4 = [[ប្រធានសភាតំណាងរាស្ត្រហ្វីលីពីន|ប្រធានសភាតំណាងរាស្ត្រ]]
| leader_name4 = ''ទំនេរ''
| legislature = [[សមាជហ្វីលីពីន|សមាជ]]
| upper_house = [[ព្រឹទ្ធសភាហ្វីលីពីន|ព្រឹទ្ធសភា]]
| lower_house = [[សភាតំណាងរាស្ត្រហ្វីលីពីន|សភាតំណាងរាស្ត្រ]]
| sovereignty_type = [[អធិបតេយ្យភាពហ្វីលីពីន|ទទួលឯករាជ្យ]]ពី
| sovereignty_note = [[សហរដ្ឋអាមេរិក]]
| established_event2 = [[សេចក្តីប្រកាសឯករាជ្យភាពហ្វីលីពីន|ប្រកាសឯករាជ្យពីអេស្ប៉ាញ]]
| established_date2 = ១២ មិថុនា ១៨៩៨
| established_event3 = [[សន្ធិសញ្ញាទីក្រុងប៉ារីស (១៨៩៨)|អេស្ប៉ាញកាត់ទឹកដីហ្វីលីពីនមកឱ្យសហរដ្ឋអាមេរិក]]
| established_date3 = ១០ ធ្នូ ១៨៩៨
| established_event4
= [[សន្ធិសញ្ញាទីក្រុងម៉ានីស (១៩៤៦)|ទទួលឯករាជ្យពីសហរដ្ឋអាមេរិក]]
| established_date4 = ៤ កក្កដា ១៩៤៦
| established_event5 =
| established_date5 =
| established_event6 =
| established_date6 =
| established_event7 =
| established_date7 =
| established_event8 =
| established_date8 =
| area_size = 1 E7
| area_km2 = ៣០០,០០០
| area_rank = ទី៧២
| percent_water = ០.៦១<ref name="CIAfactbook">{{cite web |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/philippines/ |publisher=Central Intelligence Agency |title=East & Southeast Asia :: Philippines |website=The World Factbook |location=Washington, DC |date=October 28, 2009 |access-date=10 មេសា 2022 }}</ref>
| area_label2 = [[ផ្ទៃដីសរុប]]
| area_data2 = ២៩៨,១៧០ គ.ម<sup>២</sup>
| population_estimate = ១០៩,៩៩១,០៩៥<ref name=PH2021>{{cite news|url=https://www.pna.gov.ph/articles/1163852|title=PH 2021 population growth lowest in 7 decades |last1=Cudis |first1=Christine |access-date=10 មេសា 2022 |date=27 December 2021 |work=Philippine News Agency}}</ref>
| population_census = {{increaseNeutral}} ១០៩,០៣៥,៣៤៣<ref name=pop2020>{{cite web|url= https://psa.gov.ph/content/2020-census-population-and-housing-2020-cph-population-counts-declared-official-president|title=2020 Census of Population and Housing (2020 CPH) Population Counts Declared Official by the President|publisher=Philippine Statistics Authority}}</ref>
| population_estimate_year = ២០២១
| population_estimate_rank =
| population_census_year = ២០២០
| population_census_rank = ទី១៣
| population_density_km2 = ៣៣៦
| population_density_rank = ទី៤៧
| GDP_PPP = {{increase}} ១ ទ្រីលានដុល្លារ<ref name="auto">{{cite news | url = https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2021/April/weo-report?c=566,&s=NGDP_RPCH,NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2019&ey=2026&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 | title = World Economic Outlook database: April 2021 |newspaper = [[មូកនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ]] |date=April 2021 |access-date=10 មេសា 2022}}</ref>
| GDP_PPP_year = ២០២១
| GDP_PPP_rank = ទី២៩
| GDP_PPP_per_capita = {{increase}} ៩,០៦១ ដុល្លារ<ref name="auto"/>
| GDP_PPP_per_capita_rank = ទី១១៥
| GDP_nominal = {{increase}} ៤០២.៦៣៨ ពាន់លានដុល្លារ<ref name="auto"/>
| GDP_nominal_year = ២០២១
| GDP_nominal_rank = ទី៣២
| GDP_nominal_per_capita = {{increase}} ៣,៦៤៦ ដុល្លារ<ref name="auto"/>
| GDP_nominal_per_capita_rank = ទី១១៨
| Gini = ៤២.៣
| Gini_year = ២០១៨
| Gini_change = increase<!--increase/decrease/steady-->
| Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=ធនាគារពិភពលោក |access-date=10 មេសា 2022}}</ref>
| Gini_rank = ទី៤៤
| HDI = ០.៧១៨
| HDI_year = ២០១៩
| HDI_change = increase<!--increase/decrease/steady-->
| HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|title=Human Development Report 2020|publisher=[[កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍សហប្រជាជាតិ]]|date=December 15, 2020|access-date=10 មេសា 2022}}</ref>
| HDI_rank = ទី១០៧
| currency = [[ប៉េសូហ្វីលីពីន]] (₱)
| currency_code = PHP
| time_zone = [[ម៉ោងស្ដង់ដាហ្វីលីពីន|PST]]
| utc_offset = +០៨:០០
| utc_offset_DST =
| DST_note =
| time_zone_DST =
| date_format = ខែ/ថ្ងៃ/ឆ្នាំ – {{abbr|mm|month}}/{{abbr|dd|day}}/{{abbr|yyyy|year}}
| drives_on = ស្ដាំ
| calling_code = [[លេខទូរស័ព្ទនៅហ្វីលីពីន|+៦៣]]
| iso3166code =
| cctld = [[.ph]]
| today =
}}
'''ប្រទេសហ្វីលីពីន''' ([[ភាសាហ្វីលីពីន]]៖ ''Pilipinas'') ដោយមានឈ្មោះជាផ្លូវការថា '''សាធារណរដ្ឋហ្វីលីពីន''' ([[ភាសាហ្វីលីពីន]]៖ ''Republika ng Pilipinas'') គឺជា[[រដ្ឋប្រជុំកោះ|ប្រទេសប្រជុំកោះ]]មួយស្ថិតនៅតំបន់[[អាស៊ីអាគ្នេយ៍]]។ ប្រទេសនេះមានទីតាំងនៅក្នុងតំបន់ភាគខាងលិចនៃមហាសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិក និងមានកោះប្រហែល ៧,៦៤០ កោះដែលត្រូវបានចាត់ថ្នាក់តាមបំណែងចែកភូមិសាស្ត្រសំខាន់ៗចំនួនបីពីខាងជើងទៅត្បូងរួមមាន៖ [[លូហ្ស៊ុន]] [[ប៊ីសាយ៉ា]] និង[[មីនដាណាវ]]។ ប្រទេសហ្វីលីពីនត្រូវបានហុំព័ទ្ធជុំវិញដោយ[[សមុទ្រហ្វីលីពីនខាងលិច]]នៅភាគខាងលិច [[សមុទ្រហ្វីលីពីននៅខាងកើត]]និង[[សមុទ្រសេឡេបេស]]នៅភាគនិរតី និងមានព្រំដែនសមុទ្រជាមួយ[[តៃវ៉ាន់]]នៅភាគខាងជើង [[ជប៉ុន]]នៅភាគឦសាន [[ប៉ាឡូ]]នៅភាគខាងកើតនិងអាគ្នេយ៍ [[ឥណ្ឌូណេស៊ី]]នៅភាគខាងត្បូង [[ម៉ាឡេស៊ី]]នៅភាគនិរតី [[វៀតណាម]]នៅភាគខាងលិច និង[[ចិន]]នៅភាគពាយព្យ។ ប្រទេសហ្វីលីពីនបានគ្របដណ្តប់លើផ្ទៃក្រឡាសរុប ៣០០,០០០ គីឡូម៉ែត្រការ៉េ ហើយគិតត្រឹមឆ្នាំ២០២០ ប្រទេសមួយនេះមានប្រជាជនប្រហែល ១០៩ លាននាក់ ដែលធ្វើឱ្យវាក្លាយជាប្រទេសដែលមាន[[បញ្ជីប្រទេសតាមចំនួនប្រជាជន|ចំនួនប្រជាជនច្រើនជាងគេលំដាប់ទីដប់បី]]នៅលើពិភពលោក។ ហ្វីលីពីនជារដ្ឋចម្រុះជាតិសាសន៍ ដែលមានជនជាតិ និងវប្បធម៌ចម្រុះនៅគ្រប់ជ្រុងជ្រោយនៃកោះរបស់ខ្លួន។ [[ម៉ានីល]]គឺជារដ្ឋធានី ខណៈដែលទីក្រុងធំបំផុតមានឈ្មោះថា[[ទីក្រុងកេហ្ស៊ុន]]។
ហ្វីលីពីនធ្លាប់ស្ថិតនៅក្រោមអាណានិគម[[អេស្ប៉ាញ]] និង ក្រោយមកអាមេរិក។ ហ្វីលីពីនបានទទួលឯករាជ្យពេញលេញពីអាមេរិកនៅថ្ងៃទី៤ មិថុនា ១៩៤៦ បន្ទាប់ពី[[សង្គ្រាមប៉ាស៊ីហ្វិក]]បញ្ចប់ តាមរយៈសន្ឋិសញ្ញាម៉ានីល។ ក្រោយមកហ្វីលីពីនក្លាយជាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យយ៉ាងសន្តិភាព រហូតដល់ការកាន់កាប់អំនាចរបស់លោក [[ហ្វឺឌីណាន់ ម៉ារកូស]] ដែលបាននាំទៅដល់ការទំលាក់តំនែងលោកដោយបដិវដ្ដន៍កំលាំងប្រជាជន។ បន្ទាប់ពីនោះមកស្ថានភាពនយោបាយមានភាពឡើងចុះ ប៉ុន្តែប្រកបដោយសន្ដិភាព។
បច្ចុប្បន្ន ហ្វីលីពីនមានលក្ខណៈស្រដៀងនឹងបស្ចិមប្រទេស ដែលភាគច្រើនក្លាយមកពីវប្បធម៌អេស្ប៉ាញ អាមេរិកឡាទីន និង សហរដ្ឋអាមេរិក។ សាសនារ៉ូម៉ាំងកាតូលិក បានក្លាយជាសាសនាធំជាងគេក្នុងប្រទេស និងក្រៅពីនេះគឺសាសនារបៀបអេស្ប៉ាញ និង[[ឥស្លាម]]។ ភាសាផ្លូវការនៅហ្វីលីពីនគឺ[[ភាសាហ្វីលីពីន]] និង[[ភាសាអង់គ្លេស]]។
== ឈ្មោះ ==
''ហ្វីលីពីន'' ជាពាក្យក្លាយមកពីឈ្មោះព្រះរាជា''ហ្វីលីពទី២''របស់អេស្ប៉ាញ។ ឈ្មោះនេះត្រូវបានប្រើសំរាប់ហៅ[[កោះលេយតេ]] និង [[កោះសាម៉ារ]] ក្នុងបេសសកម្មព្រះរាជាអេស្ប៉ាញមកហ្វីលីពីន។ ក្រោយមកឈ្មោះនេះត្រូវបានប្រើសំរាប់ហៅកំរងកោះនេះទាំងមូល។
នៅមុនពេលក្លាយជាអាណានិគម ហ្វីលីពីនមិនទាន់ជាប្រទេសបង្រួបបង្រួមមួយទេ ប៉ុន្តែតំបន់នោះទាំងមូលត្រូវបានគេហៅជាភាសាម៉ាឡេបុរាណថា '''ម៉ាហារលីកា'''។ ហ្វីលីពីនធ្លាប់គិតគូរដាក់ឈ្មោះខ្លួនឯងថា '''ម៉ាឡេស៊ី''' ប៉ុន្តែត្រូវបានប្រទេសម៉ាឡេស៊ីបច្ចុប្បន្នសំរេចប្រើប្រាស់ឈ្មោះនេះមុននៅឆ្នាំ១៩៦៣ មុនពេលដែលហ្វីលីពីនអាចធ្វើអ្វីកើតទៀតអំពីបញ្ហានេះ។
== ប្រវត្តិសាស្ត្រ ==
{{Main|ប្រវត្តិសាស្ត្រហ្វីលីពីន}}
ជនជាតិដើមនៅហ្វីលីពីនជាជនជាតិនេហ្គ្រីតូសដែលជាជនជាតិនៅក្នុងអំបូរអូស្ត្រូឡូ-មេឡានេស៊ី បានមកដល់ហ្វីលីពីនតាំងពី ៣០០០០ឆ្នាំមុនមកម៉្លេះ។ នៅស.វទី៩ដល់ទី១២ ហ្វីលីពីនធ្លាប់មានទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មជាមួយ[[ចិន]]និង[[ជប៉ុន]] និងមានចំនងវប្បធម៌រឹងមាំជាមួយ[[ឥណ្ឌា]] តាមរយៈប្រទេសជិតខាងសព្វថ្ងៃ [[ម៉ាឡេស៊ី]] និង [[ឥណ្ឌូនេស៊ី]]។
[[សាសនាឥស្លាម]]ត្រូវបាននាំមកហ្វីលីពីនដោយពួកឈ្មួញនិងពួកអ្នកនិយមប្ដូរសាសនា មកពីម៉ាឡេស៊ី និង ឥណ្ឌូនេស៊ី។ ឥស្លាមនីយកម្មរបស់ហ្វីលីពីនគឺបណ្ដាលមកពីឥទ្ឋិពលឥណ្ឌា ដែលពេលនោះជាប្រទេសមូស្លីម។ មកទល់ស.វទី១៣ សាសនាឥស្លាមបានចាក់ឫសនៅ[[កំរងកោះស៊ូលូ]] និងបានសាយភាយទៅ[[កោះមិនដាណាវ]] និងទៅដល់ម៉ានីលនៅឆ្នាំ១៥៦៥។ ទោះបីជាសាសនាឥស្លាមបានរីកសាយភាយរហូតទៅដល់[[កោះលូសុង]] ក៏ដោយ ក៏សាសនាព្រលឹង ព្រាហ្មណ៍ និងព្រះពុទ្ឋសាសនានិកាយវជ្ជរាយាន នៅតែជាសាសនាចំបងនៅហ្វលីពីន។ អ្នកចំនូលស្រុកមូស្លីមបាននាំមកនូវគំនិតនយោបានក្នុងការរៀបចំប្រទេសអោយដឹកនាំដោយ រាជា ឬ ស៊ុលតង់។
ពួកអេស្ប៉ាញបានមកដល់ហ្វីលីពីននៅស.វទី១៦។ អ្នករុករកសញ្ជាតិ[[ព័រទុយហ្គាល់]]ឈ្មោះ '''ហ្វឺឌីណាន់ ម៉ាហ្គែល្លាន់''' (Ferdinand Magellan) និងកូនចៅរបស់គាត់ ដែលបំរើការអោយអេស្ប៉ាញ បានចេញដំនើរនៅថ្ងៃទី២០ កញ្ញា ១៥១៩ និងមកដល់កោះសាម៉ារនៅថ្ងៃទី១៧ មិនា ១៥១២។ នៅថ្ងៃបន្ទាប់ពួកគេបានមកដល់[[កោះហូម៉ុនហុន]] និងទៅដល់[[កោះលីម៉ាសាវ៉ា]]នៅថ្ងៃទី២៨ មិនា ១៥១២។ នៅថ្ងៃទី៧ មេសា ១៥១២ ពួកគេបានទៅដល់[[កោះសេប៊ូ]] និងបានក្លាយជាមិត្តជាមួយរាជាហ៊ូម៉ាបុន(Rajah Humabon) ហើយបានធ្វើអោយក្រុមញាតិវង្សនិងជនជាតិសេប៊ូ៧០០នាក់ផ្សេងទៀត ក្លាយជាអ្នកកាន់សាសនាគ្រឹស្ត។ ប៉ុន្តែក្រោយមក ម៉ាហ្គែល្លាន់ ត្រូវបានសំលាប់ក្នុងសមរភូមិម៉ាកតាន់ ដោយអ្នកចំបាំងជនជាតិភាគតិចដែលដឹកនាំដោយឡាពូឡាពូ (Lapu-Lapu) (គូប្រជែងរបស់ហ៊ូម៉ាបុន)។
ចំនាប់ផ្ដើមនៃរបបអាណានិគមធ្វើឡើងនៅពេលស្តេច ហ្វីលីពទី២ របស់អេស្ប៉ាញបញ្ជាអោយមានការរុករកបន្តទៀត និងបានអោយលោក '''មីហ្គែល ឡូប៉េ ឌឺ ឡេហ្គាស្ពី'''(Miguel López de Legazpi) មកបោះទីតាំងអេស្ប៉ាញនៅសេប៊ូក្នុងឆ្នាំ១៥៦៥។ នៅឆ្នាំ១៥៧១ គាត់បានយកក្រុងម៉ានីលធ្វើជារដ្ឋធានីរបស់ដែនដីអាណានិគមថ្មីនេះ។
ការគ្រប់គ្រប់របស់អេស្ប៉ាញបាននាំមកនូវការបង្រួបបង្រួមនយោបាយនៅលើកំរងកោះនេះ ដែលនៅមុននេះបន្តិចជាកោះនិងសហគមន៍ឯករាជ្យនិងដាច់ដោយឡែកពីគ្នា។ អេស្ប៉ាញបាននាំមកនូវអារ្យធម៌បស្ចិមប្រទេសដូចជា ក្រមច្បាប់ របៀបបោះពុម្ព និង ប្រក្រតិទិនជាដើម។ ហ្វីលីពីនត្រូវបានគ្រប់គ្រងក្នុងឋានៈជាដែនដី អេស្ប៉ាញថ្មី ពីឆ្នាំ១៥៦៥ដល់ឆ្នាំ១៨២១ និងស្ថិតនៅក្រោមរដ្ឋបាលផ្ទាល់ពីក្រុង[[ម៉ាឌ្រីដ]] បន្ទាប់ពីឯករាជ្យម៉ិកស៊ិក។ ក្នុងកំឡុងពេលនោះ ក្រុងជាច្រើនត្រូវបានបង្កើត ហេដ្ឋារចនាសំព័ន្ឋត្រូវបានស្ថាបនា ប្រភេទដំនាំដាំដុះនិងសត្វពាហនៈថ្មីៗត្រូវបាននាំចូលមក ហើយជំនួញក៏មានភាពសកម្មឡើង។ នៅស.វទី១៦ នាវា ម៉ានីឡា ហ្គាល្លេអុន (Manila Galleon) ដែលតភ្ជាប់ម៉ានីលនិងអាកាពុលកូ បើកដំនើរការម្ដងដងទៅ២ដងក្នុង១ឆ្នាំ ដើម្បីដឹកជញ្ជូន សូត្រ គ្រឿងទេស ភ្លុកនិងប៉រសឺឡែន ទៅទ្វីបអាមេរិក ហើយដឹកជញ្ជូនប្រាក់មកហ្វីលីពីនវិញ។ ទាហានអេស្ប៉ាញបានវាយប្រយុទ្ឋជាមួយអ្នកបះបោរក្នុងស្រុកជាច្រើន ក៏ដូចជាជាមួយប្រទេសប៉ុនប៉ងដាក់អាណានិគមពីក្រោជាច្រើនមាន អង់គ្លេស ចោរសមុទ្រចិន ហុល្លង់ និង ព័រទុយហ្គាល់។ បេសកជនរ៉ូម៉ាន់កាតូលិកជាច្រើនបានបំលែងប្រជាជនភាគច្រើនមកកាន់សាសនាគ្រឹស្ត និងបានកសាងសាលារៀន សាកលវិទ្យាល័យនិងមន្ទីរពេទ្យជាច្រើន។ នៅឆ្នាំ១៨៦៣ ព្រះរាជក្រិត្យពីអេស្ប៉ាញបានបញ្ជាអោយបង្កើត វិស័យអប់រំសាធារណៈ ដោយផ្តល់ការបង្ហាត់បង្រៀនដោយឥតគិតថ្លៃ ជាភាសាអេស្ប៉ាញ។
នៅចុងស.វទី១៩ ចលនាឃោសនានយោបាយដែលមានអ្នកជាតិនិយមហ្វីលីពីនឈ្មោះ[[ចូសេ រីហ្សាល់]] (ពេលនោះជានិស្សិតសិក្សានៅអេស្ប៉ាញ)ចូលរួម បានផុសផុលឡើងនៅអេស្ប៉ាញ ដើម្បីទាមទារអោយមានកំនែទំរង់រដ្ឋាភិបាលអយុត្តិធម៌នៅហ្វីលីពីននិងបំបាត់អំពើរំលោភបំពានទៅលើអ្នកកាន់សាសនាគ្រឹស្ត។ ដោយមិនអាចសំរេចបំនងបាន រីហ្សាល់ក៏ត្រលប់មកហ្វីលីពីនវិញ និងបានបំផុសអោយមានកំនែទំរង់ក្នុងស្រុក។ រីហ្សាល់ត្រូវបានគេចាប់ខ្លួននិងកាត់ទោសពីបទក្បត់ជាតិនៅថ្ងៃទី១០ ធ្នូ ១៨៩៦។ នៅដើមឆ្នាំដដែលនោះ មានចលនាបដិវដ្តន៍មួយផ្សេងទៀតរបស់ពូកកាទីពូណាន់ ដែលដឹកនាំដោយលោក '''អង់ដ្រេស បូនីហ្វាស្យូ'''(Andrés Bonifacio) និងក្រោយមកដោយលោក '''អេមីល្យូ អាហ្គីណាល់ដូ'''(Emilio Aguinaldo) បានបង្កើតអោយមានរដ្ឋាភិបាលបដិវត្តន៍មួយ។ ចលនានេះត្រូវបានអេស្ប៉ាញបង្ក្រាបវិញនៅថ្ងៃទី១៧ មិនា ១៨៩៧។
[[សង្គ្រាមអេស្ប៉ាញ-អាមេរិក]]បានផ្ទុះឡើងនៅ[[គុយបា]]នៅឆ្នាំ១៨៩៨ និងបានរាលដាលមកដល់ហ្វីលីពីន នៅពេលដែល'''ឧត្តមនាវីត្រី ចច ដេវី''' (Commodore George Dewey) យកឈ្នះលើកងពលអេស្ប៉ាញនៅ[[ឆកម៉ានីល]]។ ដោយចាញ់សង្គ្រាម អេស្ប៉ាញបានប្រគល់ជាផ្លូវការទៅអោយអាមេរិកនូវ[[ហ្វីលីពីន]], [[គុយបា]], [[ហ្គាំ]] និង [[ពែរតូ រីកូ]]។
លោកអាហ្គីណាល់ដូ បានប្រកាសឯករាជ្យអោយហ្វីលីពីននៅថ្ងៃទី១២ មិថុនា ១៨៩៨។ និងបានឡើងធ្វើជាប្រមុខរដ្ឋ។ នៅឆ្នាំ១៨៩៩ សាធារណរដ្ឋហ្វីលីពីនទី១ ត្រូវបានបង្កើតនៅម៉ាឡូឡូស និង ប៊ូឡាកាន់ ប៉ុន្តែត្រូវបានរំលាយចោលវិញដោយកងកំលាំងអាមេរិក ហើយភ្លើង[[សង្គ្រាមហ្វីលីពីន-អាមេរិក]] រវាងកងទ័ពអាមេរិកនិងអ្នកបដិវដ្ដន៍ហ្វីលីពីនបានឆេះឡើង។ អាមេរិកឈ្នះសង្គ្រាមនោះ ដោយបានចាប់ខ្លួនលោកអាហ្គីណាល់ដូនៅថ្ងៃទី២៣ មិនា ១៩០១។ ក៏ប៉ុន្តែចលនាបដិវដ្ដន៍មិនទាន់ចប់ភ្លាមៗទេ ដោយអូសបន្លាយរហូតដល់ឆ្នាំ១៩១៣ និងបានឆក់យកអាយុជីវិតជនជាតិហ្វីលីពីនជាង១លាននាក់។ ឋានៈគ្រាន់តែជាដែនដីមួយ បានផ្លាស់ប្ដូរនៅពេលហ្វីលីពីនក្លាយជា ខំមិនវ៉ែលនៃហ្វីលីពីន នៅឆ្នាំ១៩៣៥ ដែលផ្ដល់នូវស្វ័យភាពជាងមុន។ គំរោងការទៅរកឯករាជ្យបរិបូណ៌ត្រូវបានអាក់ខាន ដោយសារ[[សង្គ្រាមលោកលើកទី២]] នៅពេល[[ជប៉ុន]]បានឈ្លានពានកាន់កាប់កំរងកោះនេះ។ បន្ទាប់ពីជប៉ុនចាញ់សង្គ្រាម ហ្វីលីពីនបានទទួលឯករាជ្យពីអាមេរិកនៅថ្ងៃទី៤ កក្កដា ១៩៤៦ ដើម្បីជាការសងគុណដល់កងទ័ពហ្វីលីពីនដែលបានចូលរួមនឹងកងទ័ពអាមេរិកក្នុងការវាយរំដោះហ្វីលីពីនពីឆ្នាំ១៩៤៤ដល់ឆ្នាំ១៩៤៥។
តាំងពីឆ្នាំ១៩៤៦ ហ្វីលីពីនបានជួបនិងអស្ថេរភាពនយោបាយ ដោយសារមានក្រុមបះបោរជាច្រើនក្រុមកើតឡើង។ ទ.វឆ្នាំ៦០និង៧០ ជាពេលដែលសេដ្ឋកិច្ចហ្វីលីពីនរីកចំរើន (លេខ២នៅអាស៊ី បន្ទាប់ពីជប៉ុន)។ ប្រធានាធិបតីជាប់ឆ្នោតនៅពេលនោះគឺលោក [[ហ្វឺឌីណាន់ ម៉ារកូស]]។ ដោយត្រូវបានគេហាមមិនអោយលោកកាន់តំនែងនៅអាណត្តិទី៣ ម៉ារកូសបានប្រកាសប្រើច្បាប់អាជ្ញាសឹកនៅថ្ងៃទី២១ កញ្ញា ១៩៧២ ដោយយកលេសថាអស្ថេរភាពនយោបាយនិងកុបកម្មរបស់ពួកកុម្មុយនីសនិងមូស្លីម ហើយបានដឹកនាំប្រទេសតាមរបៀបប្រើប្រាស់ក្រឹត្យ (ផ្ដាច់ការ)។
អ្នកដឹកនាំបក្សប្រឆាំងលោក បេនីញូ អាគីណូ (Benigno Aquino) ត្រូវបានគេលួចធ្វើឃាតនៅថ្ងៃទី២១ សីហា ១៩៨៣ បន្ទាប់ពីត្រលប់មកពីការនិរទេសខ្លួន។ នៅខែមករា ១៩៨៦ លោក ម៉ារកូសបានអនុញ្ញាតអោយមានការបោះឆ្នោតយ៉ាងទាន់ហន់ បន្ទាប់ពីមានការទាមទារយ៉ាងធំពីប្រជាជន។ ការបោះឆ្នោតនោះប្រកបដោយភាពទុច្ចរិត បន្លំសន្លឹកឆ្នោត និងបាននាំទៅដល់ការប្រឈមមុខដាក់គ្នារវាងពលទាហានបះបោរនិងពលទាហានស្ម័គ្រស្មោះនឹងរដ្ឋាភិបាល។ ក្រុមអ្នកតវ៉ារួមជាមួយមន្ត្រីសំខាន់ៗក្នុងជួរគណរដ្ឋមន្ត្រីលាលែងពីតំនែង បានគាំទ្រទាហានបះបោរ។ ទីបំផុត អ្នកស្រី កូរ៉ាហ្សូន អាគីណូ (Corazon Aquino) ភរិយារបស់លោក បេនីញូ អាគីណូ ត្រូវបានគេទទួលស្គាល់ថាបានឈ្នះការបោះឆ្នោតលើកនោះ។ បន្ទាប់ពីបដិវដ្ដន៍កំលាំងប្រជាជន អ្នកស្រីអាគីណូបានឡើងជាប្រមុខរដ្ឋាភិបាល និងបានបើកសន្និបាតរដ្ឋធម្មនុញ្ញមួយ ដើម្បីធ្វើពង្រាងច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មី។ លោក ម៉ារកូសនិងគ្រួសារបានគេចខ្លួនទៅកាន់[[កោះហាវ៉ៃ]]បាត់ទៅ។
ការត្រលប់មកវិញនូវរបបប្រជាធិបតេយ្យនិងកំនែទំរង់រដ្ឋាភិបាលបន្ទាប់ពីព្រឹត្តិការណ៍ឆ្នាំ១៩៨៦ ត្រូវបានរារាំងរំខានដោយបញ្ហាមួយចំនួនធំជាពិសេស បំណុលជាតិដ៍សំបើម អំពើពុករលួយក្នុងជួររដ្ឋាភិបាល ការប៉ុនប៉ងធ្វើរដ្ឋប្រហារ កុបកម្មរបស់ពួកកុម្មុយនីស និង ចលនាបំបែកខ្លួនរបស់ពួកមូស្លីម។ សេដ្ឋកិច្ចរីកលូតលាស់ក្រោមអំនាចលោក ហ្វីដែល វ៉ាល់ដេ រ៉ាម៉ូស (Fidel Valdez Ramos) ដែលបានជាប់ឆ្នោតនៅឆ្នាំ១៩៩២។ ប៉ុន្តែការរីកចំរើនផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចនេះត្រូវបានបង្អាក់ដំនើរដោយសារ[[វិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចអាស៊ីឆ្នាំ១៩៩៧]]។ បដិវដ្ដន៍EDSAឆ្នាំ២០០១ បាននាំអោយប្រធានាធិបតី [[ចូសេហ្វ អេស្ត្រាដា]] (Joseph Estrada) ធ្លាក់ពីតំនែង។ រដ្ឋាភិបាលបច្ចុប្បន្នរបស់លោកស្រី [[ហ្គ្លូរីយ៉ា ម៉ាកាប៉ាហ្គាល់ អាររ៉ូយ៉ូ]] (Gloria Macapagal Arroyo) ត្រូវបានគេរិះគន់ថាបានប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ និង កេងបន្លំសន្លឹកឆ្នោតក្នុងការបោះឆ្នោត។
== ភូមិសាស្ត្រ ==
{{Main|ភូមិសាស្ត្រហ្វីលីពីន}}
===អាកាសធាតុ===
ប្រទេសនេះស្ថិតនៅក្រោមឥទ្ធិពលអាកាសធាតុត្រូពិចសមុទ្រ បន្ថែមដោយខ្យល់មូសុងនិរតី និងឦសាន ដែលបង្កើតអោយមានរដូវ ២ ច្បាស់លាស់គឺ រដូវប្រាំងចាប់ពីខែវិច្ឆិកាដល់មេសា និងរដូវវស្សាពីខែឩសភាដល់ខែតុលា។ហាសហា
== នយោបាយ និងរដ្ឋាភិបាល ==
{{Main|នយោបាយនៅហ្វីលីពីន}}
រដ្ឋាភិបាលហ្វីលីពីនជារដ្ឋាភិបាលគ្រប់គ្រងដោយប្រធានាធិបតី បង្រួបបង្រួមរដ្ឋាភិបាលស្វ័យយ័តតាមតំបន់នីមួយៗដែលមានសេរីភាពពីរដ្ឋាភិបាលកណ្ដាល។ ប្រធានាធិបតីមាននាទីជាប្រមុខរដ្ឋផងនិងជាប្រមុខរដ្ឋាភិបាលផង និងជាអគ្គមេបញ្ជាការកងកំលាំងប្រដាប់អាវុធ។ ប្រធានាធិបតីត្រូវបានជ្រើសរើសដោយសំលេងភាគច្រើនក្នុងការបោះឆ្នោត សំរាប់១អាណត្តិដែលមានរយៈពេល៦ឆ្នាំ ហើយមានសិទ្ឋិជ្រើសតាំងនិងដឹកនាំគណរដ្ឋមន្ត្រី។
អង្គការនីតិបញ្ញត្តិមានសភា២គឺ ព្រឹទ្ឋសភា (សភាជាន់ខ្ពស់) និង សភាតំណាងរាស្ត្រ (សភាជាន់ទាប)។ ព្រឹទ្ឋសភាមានសមាជិកជ្រើសរើសដោយការបោះឆ្នោតជាតិ និងមានអាណត្តិរយៈពេល៦ឆ្នាំ។ សភាតំណាងរាស្ត្រមានអាណត្តិរយៈពេល៣ឆ្នាំ។
អំណាចនីតិបញ្ញត្តិត្រូវបានប្រគល់អោយតុលាការកំពូល ដែលអង្គចៅក្រមដឹកនាំដោយ អគ្គចៅក្រមម្នាក់ និង ចៅក្រមរង១៤នាក់។ ចៅក្រមទាំងអស់ត្រូវតែងតាំងដោយប្រធានាធិបតី បន្ទាប់ពីមានការឧទ្ទេសនាមពីក្រុមប្រឹក្សាតុលាការនិងច្បាប់។
ហ្វីលីពីនជាសមាជិកស្ថាបនិកនិងសកម្មមួយរបស់[[អង្គការសហប្រជាជាតិ]] តាំងពីកំនរកំនើតអង្គការនេះនៅថ្ងៃទី២៤ តុលា ១៩៤៥ និងជាសមាជិកស្ថាបនិករបស់[[អាស៊ាន]]។ ហ្វីលីពីនជាសមាជិករបស់ East Asia Summit (កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ីខាងកើត ហៅកាត់ថាEAS) និងជាសមាជិកសកម្មរបស់ Asia-Pacific Economic Cooperation (កិច្ចសហប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ចអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក ហៅកាត់ថាAPEC) , Latin Union (សំព័ន្ឋឡាទីន)
និង Group of 24 (ក្រុមប្រទេស២៤)។ ប្រទេសនេះជាសំព័ន្ឋមិត្តមិនមែនណាតូរបស់អាមេរិក ប៉ុន្តែទន្ទឹមនឹងនោះជាសមាជិកចលនាមិនចូលបក្សសម្ព័ន្ធ។
== ប្រជាសាស្ត្រ ==
{{Main|ប្រជាសាស្ត្រហ្វីលីពីន}}
ជនជាតិភីលីពីនមានដូចជា ជនជាតិតាកាឡូ ២៨,១% សេប៉ូអាណួ ១៣,១% អ៊ីឡូកាណូ ៩% ប៊ីសសាយ៉ា ៧,៦% ហ៊ីឡូកាណូន ៧,៥% ប៊ីកុល ៦% វ៉ារ៉េ ៣,៤% និងជនជាតិដទៃទៀត ២៥,៣% ។
===ភាសា===
ភីលីពីនមានភាសាចំនួន ១៧៥ ដែលក្នុងនោះមាន ភាសាចំនួន៤ត្រូវបានបាត់បង់ ។ ភាសា ភីលីពីណូ ( តាកាឡូ) និង ភាសាអង់គ្លេសជាភាសាផ្លូវការ ។ ភាសាធំៗមាន ៦ គឺ តាកាឡូ សេបូអាណូ អ៊ីឡយឡូ ហ៊ីលីកាណូន កាប៉ាមប៉ានង៉ាន និង ប៉ានហ្គាស៊ីណាន ។
===សាសនា===
ប្រជាជនភីលីពីន ៩០%កាន់សាសនាគ្រិស្ត ។ ប្រជាជន ប្រហែល ៥ ទៅ ១០%កាន់សាសនាអ៊ីស្លាម ។ ព្រះពុទ្ធសាសនា សាសនាតាវ គ
ចេញមាន សឺមីកុងឌុចទ័រ ផលិតផលអគ្គិសនី ឧបករណ៍ដឹកជញ្ជូន ប្រេងកាត ទង់ដែង ដូងប្រេង និងផ្លែឈើ ។ដៃគូពាណិជ្ជកម្មសំខាន់ៗមាន សហរដ្ឋអាមេរិច ជប៉ុន ចិន សឹង្ហបុរី កូរ៉េខាងត្បូង ហូឡង់ ហុងកុង អាឡឺម៉ង់ តៃវ៉ាន់ និងថៃ ។ រូបិយប័ណ្ណរបស់ភីលីពីនគឺ ពីសូ (₱ រី PHP) ។
===សុខភាព===
ក្នុងឆ្នាំ ២០០១ ប្រទេសភីលីពីនមានមន្ទីរពេទ្យចំនួន ១៧០០ ក្នុងនោះមនី្ទរពេទ្យរដ្ឋមាន ៤០% និង មនី្ទរពេទ្យឯកជនមាន ៦០% ។ ក្នុងឆ្នាំ ២០០៥ មានអ្នកផ្ទុកមេរោគអេដស៏ចំនួន ១៥០០០នាក់ ។
==ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ==
===គមនាគមន៍ និងទូរគមនាគមន៍===
ប្រទេសភីលីពីនមានផ្លូវជាតិប្រវែង ២០៣ ០២៥គម ។ នៅភីលីពីនមានអាកាសយានដ្ឋានសាធារណៈចំនួន ៨៥ និង ឯកជនចំនួនប្រហែល ១១១ ។ ក្រុមហ៊ុនអាកាសចរណ៍ភីលីពីនអ៊ែរឡាញដែលជាក្រុមហ៊ុនចាស់ជាងគេនៅអាស៊ីនៅតែបន្តប្រតិបត្តិការ ។
ឆ្នាំ ២០០៨ មានអ្នកប្រើទូរស័ព្ទចំនួន ៦៧,៩ លាននាក់ ។ នៅឆ្នាំ ២០០៧ មានសារជាអក្សរចំនួន ១ពាន់លានត្រូវបានផ្ញើរក្នុង១ថៃ្ង ។ មានស្ថានីយ៍វិទ្យុ អេអឹមចំនួន ៣៨៣ និង អេហ្វអឹមចំនួន ៦៥៩ ។
ស្ថានីយ៍ទូរទស្សន៏ចំនូន ២៩៧ និងទូរទស្សន៏ខ្សែកាបចំនូន ៨៧៣ ។ អ្នកប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណេតមានប្រហែល ២៤លាននាក់ ។ បណ្តាញសង្គម និងការមើលវីដេអូជាសកម្មភាពអ៊ីនធឺនេតដែលគេចូលចិត្តបំផុត ។
==វប្បធម៌==
{{Main|វប្បធម៌ហ្វីលីពីន}}
{{ផ្នែកទទេ}}
[[ឯកសារ:Halo_halo1.jpg|thumb|ម្ហូបហាឡូ ហាឡូ ធ្វើពីទឹកកក ទឹកដោះគោ ផ្លែឈើ និងការ៉េម]]
==ឯកសារយោង==
{{Reflist}}
{{ASEAN}}
{{ប្រទេសនៅទ្វីបអាស៊ី}}
[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ហ្វីលីពីន| ]]
[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:អតីតអាណានិគមនៅអាស៊ី]]
[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:អតីតអាណានិគមអេស្ប៉ាញ]]
[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ប្រទេសកោះ]]
[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:រដ្ឋសមាជិកអាស៊ាន]]
[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:រដ្ឋសមាជិកនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ]]
[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ប្រទេសឧស្សាហកម្មថ្មី]]
[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:សាធារណរដ្ឋ]]
[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ប្រទេសអាស៊ីខាងត្បូង]]
[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ប្រទេសនៅអាស៊ី]]
[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:អតីតអាណានិគមជប៉ុន]]
oe5jtb2p05hqm98mynl8zsjgcg7r5u3
282702
282701
2022-08-22T09:33:58Z
117.20.115.147
/* អាកាសធាតុ */
wikitext
text/x-wiki
{{ប្រអប់ព័ត៌មាន ប្រទេស
| conventional_long_name = សាធារណរដ្ឋហ្វីលីពីន
| common_name = ហ្វីលីពីន
| native_name = {{nobold|''Republika ng Pilipinas'' ([[ភាសាហ្វីលីពីន]])}}
| image_flag = Flag of the Philippines.svg
| flag_type = [[ទង់ជាតិហ្វីលីពីន|ទង់ជាតិ]]
| image_coat = Coat of arms of the Philippines.svg
| symbol_width =
| symbol_type = [[វរលញ្ឆករហ្វីលីពីន|វរលញ្ឆករ]]
| other_symbol = <div style="padding:0.3em;">[[File:Seal of the Philippines.svg|100px|Great Seal of the Philippines]]</div>
| other_symbol_type = [[មហាត្រាហ្វីលីពីន|មហាត្រា៖]]
| national_motto = ''[[ដើម្បីព្រះ ប្រជាជន ធម្មជាតិ និងប្រទេស|Maka-Diyos, Maka-tao, Makakalikasan at Makabansa]]''<br/>"ដើម្បីព្រះ ប្រជាជន ធម្មជាតិ និងប្រទេស"
| national_anthem = ''[[ទឹកដីដ៏សំណប់|Lupang Hinirang]]''<br/>"ទឹកដីដ៏សំណប់"<br /><div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">[[File:Philippine National Anthem, the Lupang Hinirang, Himno Nacional Filipino Unknown Artist.ogg|center]]</div>
| image_map = Philippines on the globe (Philippines centered).svg
| image_map_caption = ទីតាំងប្រទេសហ្វីលីពីន (ក្រហម) នៅលើភូគោល
| capital_type = រដ្ឋធានី
| capital = [[ម៉ានីល]]
| coordinates = {{Coord|14|35|N|120|58|E|type:city}}
| largest_city = [[ទីក្រុងកេហ្ស៊ុន]]<br/>{{small|{{coord|14|38|N|121|02|E|display=inline}}}}
| official_languages = {{ublist
| item_style = white-space:nowrap;
|[[ភាសាហ្វីលីពីន]]
|[[ភាសាអង់គ្លេស]]
}}
| regional_languages = [[ភាសានៃហ្វីលីពីន|ភាសាចំនួន ១៩]]
| languages_sub = yes
| languages_type = ភាសាទទួលស្គាល់ដទៃទៀត
| languages = {{ublist
| item_style = white-space:nowrap;
|[[ភាសាអេស្ប៉ាញ]]
|[[ភាសាអារ៉ាប់]]
}}
| ethnic_groups = {{unbulleted list
| ៣៣.៧% [[ជនជាតិប៊ីសាយ៉ា|ប៊ីសាយ៉ា]]
| ២៤.៤% [[ជនជាតិតាកាឡូ|តាកាឡូ]]
| ៨.៤% [[ជនជាតិអ៊ីឡូកាណូ|អ៊ីឡូណាកូ]]
| ៦.៨% [[ជនជាតិប៊ីកូឡាណូ|ប៊ីកូឡាណូ]]
| ២៦.២% [[ក្រុមជនជាតិនៅហ្វីលីពីន|ជនជាតិផ្សេងៗ]]
}}
| ethnic_groups_year = ២០១៥
| ethnic_groups_ref =
| religion = {{ublist |item_style=white-space:nowrap;
|៩២.២% [[គ្រិស្តសាសនានៅហ្វីលីពីន|គ្រិស្តសាសនា]]<br/>—៨០.៦% [[ព្រះសហគមន៍កាតូលិកនៅហ្វីលីពីន|រ៉ូម៉ាំងកាតូលិក]]<br/>—៨.២% [[សាសនានៅហ្វីលីពីន#ប្រូតេស្តង់|ប្រូតេស្តង់]]
|៥.៦% [[ឥស្លាមសាសនានៅហ្វីលីពីន|ឥស្លាមសាសនា]]
|២.២% [[សាសនានៅហ្វីលីពីន|សាសនាផ្សេងៗ]] / គ្មានជំនឿសាសនា}}
| religion_year = ២០១៥
| religion_ref = <ref name=PSA2019>[https://psa.gov.ph/content/philippines-figures-0 "2019 Philippines In Figures" (as of June 2019)], [[Philippine Statistics Authority]].<!-- from the 2015 column of De4mographics table on page 23 --></ref>
| government_type = [[សាធារណរដ្ឋអាស្រ័យសភា]][[រដ្ឋឯកភូត|ឯកភូត]]
| leader_title1 = [[ប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីន|ប្រធានាធិបតី]]
| leader_name1 = [[បុងបុង ម៉ាកូស|ហ៊្វែឌីណង់ ម៉ាកូស ជូញ័រ]]
| leader_title2 = [[អនុប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីន|អនុប្រធានាធិបតី]]
| leader_name2 = [[សារ៉ា ឌុយទែរតេ]]
| leader_title3 = [[ប្រធានព្រឹទ្ធសភាហ្វីលីពីន|ប្រធានព្រឹទ្ធសភា]]
| leader_name3 = ''ទំនេរ''
| leader_title4 = [[ប្រធានសភាតំណាងរាស្ត្រហ្វីលីពីន|ប្រធានសភាតំណាងរាស្ត្រ]]
| leader_name4 = ''ទំនេរ''
| legislature = [[សមាជហ្វីលីពីន|សមាជ]]
| upper_house = [[ព្រឹទ្ធសភាហ្វីលីពីន|ព្រឹទ្ធសភា]]
| lower_house = [[សភាតំណាងរាស្ត្រហ្វីលីពីន|សភាតំណាងរាស្ត្រ]]
| sovereignty_type = [[អធិបតេយ្យភាពហ្វីលីពីន|ទទួលឯករាជ្យ]]ពី
| sovereignty_note = [[សហរដ្ឋអាមេរិក]]
| established_event2 = [[សេចក្តីប្រកាសឯករាជ្យភាពហ្វីលីពីន|ប្រកាសឯករាជ្យពីអេស្ប៉ាញ]]
| established_date2 = ១២ មិថុនា ១៨៩៨
| established_event3 = [[សន្ធិសញ្ញាទីក្រុងប៉ារីស (១៨៩៨)|អេស្ប៉ាញកាត់ទឹកដីហ្វីលីពីនមកឱ្យសហរដ្ឋអាមេរិក]]
| established_date3 = ១០ ធ្នូ ១៨៩៨
| established_event4
= [[សន្ធិសញ្ញាទីក្រុងម៉ានីស (១៩៤៦)|ទទួលឯករាជ្យពីសហរដ្ឋអាមេរិក]]
| established_date4 = ៤ កក្កដា ១៩៤៦
| established_event5 =
| established_date5 =
| established_event6 =
| established_date6 =
| established_event7 =
| established_date7 =
| established_event8 =
| established_date8 =
| area_size = 1 E7
| area_km2 = ៣០០,០០០
| area_rank = ទី៧២
| percent_water = ០.៦១<ref name="CIAfactbook">{{cite web |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/philippines/ |publisher=Central Intelligence Agency |title=East & Southeast Asia :: Philippines |website=The World Factbook |location=Washington, DC |date=October 28, 2009 |access-date=10 មេសា 2022 }}</ref>
| area_label2 = [[ផ្ទៃដីសរុប]]
| area_data2 = ២៩៨,១៧០ គ.ម<sup>២</sup>
| population_estimate = ១០៩,៩៩១,០៩៥<ref name=PH2021>{{cite news|url=https://www.pna.gov.ph/articles/1163852|title=PH 2021 population growth lowest in 7 decades |last1=Cudis |first1=Christine |access-date=10 មេសា 2022 |date=27 December 2021 |work=Philippine News Agency}}</ref>
| population_census = {{increaseNeutral}} ១០៩,០៣៥,៣៤៣<ref name=pop2020>{{cite web|url= https://psa.gov.ph/content/2020-census-population-and-housing-2020-cph-population-counts-declared-official-president|title=2020 Census of Population and Housing (2020 CPH) Population Counts Declared Official by the President|publisher=Philippine Statistics Authority}}</ref>
| population_estimate_year = ២០២១
| population_estimate_rank =
| population_census_year = ២០២០
| population_census_rank = ទី១៣
| population_density_km2 = ៣៣៦
| population_density_rank = ទី៤៧
| GDP_PPP = {{increase}} ១ ទ្រីលានដុល្លារ<ref name="auto">{{cite news | url = https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2021/April/weo-report?c=566,&s=NGDP_RPCH,NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2019&ey=2026&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 | title = World Economic Outlook database: April 2021 |newspaper = [[មូកនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ]] |date=April 2021 |access-date=10 មេសា 2022}}</ref>
| GDP_PPP_year = ២០២១
| GDP_PPP_rank = ទី២៩
| GDP_PPP_per_capita = {{increase}} ៩,០៦១ ដុល្លារ<ref name="auto"/>
| GDP_PPP_per_capita_rank = ទី១១៥
| GDP_nominal = {{increase}} ៤០២.៦៣៨ ពាន់លានដុល្លារ<ref name="auto"/>
| GDP_nominal_year = ២០២១
| GDP_nominal_rank = ទី៣២
| GDP_nominal_per_capita = {{increase}} ៣,៦៤៦ ដុល្លារ<ref name="auto"/>
| GDP_nominal_per_capita_rank = ទី១១៨
| Gini = ៤២.៣
| Gini_year = ២០១៨
| Gini_change = increase<!--increase/decrease/steady-->
| Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=ធនាគារពិភពលោក |access-date=10 មេសា 2022}}</ref>
| Gini_rank = ទី៤៤
| HDI = ០.៧១៨
| HDI_year = ២០១៩
| HDI_change = increase<!--increase/decrease/steady-->
| HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|title=Human Development Report 2020|publisher=[[កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍សហប្រជាជាតិ]]|date=December 15, 2020|access-date=10 មេសា 2022}}</ref>
| HDI_rank = ទី១០៧
| currency = [[ប៉េសូហ្វីលីពីន]] (₱)
| currency_code = PHP
| time_zone = [[ម៉ោងស្ដង់ដាហ្វីលីពីន|PST]]
| utc_offset = +០៨:០០
| utc_offset_DST =
| DST_note =
| time_zone_DST =
| date_format = ខែ/ថ្ងៃ/ឆ្នាំ – {{abbr|mm|month}}/{{abbr|dd|day}}/{{abbr|yyyy|year}}
| drives_on = ស្ដាំ
| calling_code = [[លេខទូរស័ព្ទនៅហ្វីលីពីន|+៦៣]]
| iso3166code =
| cctld = [[.ph]]
| today =
}}
'''ប្រទេសហ្វីលីពីន''' ([[ភាសាហ្វីលីពីន]]៖ ''Pilipinas'') ដោយមានឈ្មោះជាផ្លូវការថា '''សាធារណរដ្ឋហ្វីលីពីន''' ([[ភាសាហ្វីលីពីន]]៖ ''Republika ng Pilipinas'') គឺជា[[រដ្ឋប្រជុំកោះ|ប្រទេសប្រជុំកោះ]]មួយស្ថិតនៅតំបន់[[អាស៊ីអាគ្នេយ៍]]។ ប្រទេសនេះមានទីតាំងនៅក្នុងតំបន់ភាគខាងលិចនៃមហាសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិក និងមានកោះប្រហែល ៧,៦៤០ កោះដែលត្រូវបានចាត់ថ្នាក់តាមបំណែងចែកភូមិសាស្ត្រសំខាន់ៗចំនួនបីពីខាងជើងទៅត្បូងរួមមាន៖ [[លូហ្ស៊ុន]] [[ប៊ីសាយ៉ា]] និង[[មីនដាណាវ]]។ ប្រទេសហ្វីលីពីនត្រូវបានហុំព័ទ្ធជុំវិញដោយ[[សមុទ្រហ្វីលីពីនខាងលិច]]នៅភាគខាងលិច [[សមុទ្រហ្វីលីពីននៅខាងកើត]]និង[[សមុទ្រសេឡេបេស]]នៅភាគនិរតី និងមានព្រំដែនសមុទ្រជាមួយ[[តៃវ៉ាន់]]នៅភាគខាងជើង [[ជប៉ុន]]នៅភាគឦសាន [[ប៉ាឡូ]]នៅភាគខាងកើតនិងអាគ្នេយ៍ [[ឥណ្ឌូណេស៊ី]]នៅភាគខាងត្បូង [[ម៉ាឡេស៊ី]]នៅភាគនិរតី [[វៀតណាម]]នៅភាគខាងលិច និង[[ចិន]]នៅភាគពាយព្យ។ ប្រទេសហ្វីលីពីនបានគ្របដណ្តប់លើផ្ទៃក្រឡាសរុប ៣០០,០០០ គីឡូម៉ែត្រការ៉េ ហើយគិតត្រឹមឆ្នាំ២០២០ ប្រទេសមួយនេះមានប្រជាជនប្រហែល ១០៩ លាននាក់ ដែលធ្វើឱ្យវាក្លាយជាប្រទេសដែលមាន[[បញ្ជីប្រទេសតាមចំនួនប្រជាជន|ចំនួនប្រជាជនច្រើនជាងគេលំដាប់ទីដប់បី]]នៅលើពិភពលោក។ ហ្វីលីពីនជារដ្ឋចម្រុះជាតិសាសន៍ ដែលមានជនជាតិ និងវប្បធម៌ចម្រុះនៅគ្រប់ជ្រុងជ្រោយនៃកោះរបស់ខ្លួន។ [[ម៉ានីល]]គឺជារដ្ឋធានី ខណៈដែលទីក្រុងធំបំផុតមានឈ្មោះថា[[ទីក្រុងកេហ្ស៊ុន]]។
ហ្វីលីពីនធ្លាប់ស្ថិតនៅក្រោមអាណានិគម[[អេស្ប៉ាញ]] និង ក្រោយមកអាមេរិក។ ហ្វីលីពីនបានទទួលឯករាជ្យពេញលេញពីអាមេរិកនៅថ្ងៃទី៤ មិថុនា ១៩៤៦ បន្ទាប់ពី[[សង្គ្រាមប៉ាស៊ីហ្វិក]]បញ្ចប់ តាមរយៈសន្ឋិសញ្ញាម៉ានីល។ ក្រោយមកហ្វីលីពីនក្លាយជាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យយ៉ាងសន្តិភាព រហូតដល់ការកាន់កាប់អំនាចរបស់លោក [[ហ្វឺឌីណាន់ ម៉ារកូស]] ដែលបាននាំទៅដល់ការទំលាក់តំនែងលោកដោយបដិវដ្ដន៍កំលាំងប្រជាជន។ បន្ទាប់ពីនោះមកស្ថានភាពនយោបាយមានភាពឡើងចុះ ប៉ុន្តែប្រកបដោយសន្ដិភាព។
បច្ចុប្បន្ន ហ្វីលីពីនមានលក្ខណៈស្រដៀងនឹងបស្ចិមប្រទេស ដែលភាគច្រើនក្លាយមកពីវប្បធម៌អេស្ប៉ាញ អាមេរិកឡាទីន និង សហរដ្ឋអាមេរិក។ សាសនារ៉ូម៉ាំងកាតូលិក បានក្លាយជាសាសនាធំជាងគេក្នុងប្រទេស និងក្រៅពីនេះគឺសាសនារបៀបអេស្ប៉ាញ និង[[ឥស្លាម]]។ ភាសាផ្លូវការនៅហ្វីលីពីនគឺ[[ភាសាហ្វីលីពីន]] និង[[ភាសាអង់គ្លេស]]។
== ឈ្មោះ ==
''ហ្វីលីពីន'' ជាពាក្យក្លាយមកពីឈ្មោះព្រះរាជា''ហ្វីលីពទី២''របស់អេស្ប៉ាញ។ ឈ្មោះនេះត្រូវបានប្រើសំរាប់ហៅ[[កោះលេយតេ]] និង [[កោះសាម៉ារ]] ក្នុងបេសសកម្មព្រះរាជាអេស្ប៉ាញមកហ្វីលីពីន។ ក្រោយមកឈ្មោះនេះត្រូវបានប្រើសំរាប់ហៅកំរងកោះនេះទាំងមូល។
នៅមុនពេលក្លាយជាអាណានិគម ហ្វីលីពីនមិនទាន់ជាប្រទេសបង្រួបបង្រួមមួយទេ ប៉ុន្តែតំបន់នោះទាំងមូលត្រូវបានគេហៅជាភាសាម៉ាឡេបុរាណថា '''ម៉ាហារលីកា'''។ ហ្វីលីពីនធ្លាប់គិតគូរដាក់ឈ្មោះខ្លួនឯងថា '''ម៉ាឡេស៊ី''' ប៉ុន្តែត្រូវបានប្រទេសម៉ាឡេស៊ីបច្ចុប្បន្នសំរេចប្រើប្រាស់ឈ្មោះនេះមុននៅឆ្នាំ១៩៦៣ មុនពេលដែលហ្វីលីពីនអាចធ្វើអ្វីកើតទៀតអំពីបញ្ហានេះ។
== ប្រវត្តិសាស្ត្រ ==
{{Main|ប្រវត្តិសាស្ត្រហ្វីលីពីន}}
ជនជាតិដើមនៅហ្វីលីពីនជាជនជាតិនេហ្គ្រីតូសដែលជាជនជាតិនៅក្នុងអំបូរអូស្ត្រូឡូ-មេឡានេស៊ី បានមកដល់ហ្វីលីពីនតាំងពី ៣០០០០ឆ្នាំមុនមកម៉្លេះ។ នៅស.វទី៩ដល់ទី១២ ហ្វីលីពីនធ្លាប់មានទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មជាមួយ[[ចិន]]និង[[ជប៉ុន]] និងមានចំនងវប្បធម៌រឹងមាំជាមួយ[[ឥណ្ឌា]] តាមរយៈប្រទេសជិតខាងសព្វថ្ងៃ [[ម៉ាឡេស៊ី]] និង [[ឥណ្ឌូនេស៊ី]]។
[[សាសនាឥស្លាម]]ត្រូវបាននាំមកហ្វីលីពីនដោយពួកឈ្មួញនិងពួកអ្នកនិយមប្ដូរសាសនា មកពីម៉ាឡេស៊ី និង ឥណ្ឌូនេស៊ី។ ឥស្លាមនីយកម្មរបស់ហ្វីលីពីនគឺបណ្ដាលមកពីឥទ្ឋិពលឥណ្ឌា ដែលពេលនោះជាប្រទេសមូស្លីម។ មកទល់ស.វទី១៣ សាសនាឥស្លាមបានចាក់ឫសនៅ[[កំរងកោះស៊ូលូ]] និងបានសាយភាយទៅ[[កោះមិនដាណាវ]] និងទៅដល់ម៉ានីលនៅឆ្នាំ១៥៦៥។ ទោះបីជាសាសនាឥស្លាមបានរីកសាយភាយរហូតទៅដល់[[កោះលូសុង]] ក៏ដោយ ក៏សាសនាព្រលឹង ព្រាហ្មណ៍ និងព្រះពុទ្ឋសាសនានិកាយវជ្ជរាយាន នៅតែជាសាសនាចំបងនៅហ្វលីពីន។ អ្នកចំនូលស្រុកមូស្លីមបាននាំមកនូវគំនិតនយោបានក្នុងការរៀបចំប្រទេសអោយដឹកនាំដោយ រាជា ឬ ស៊ុលតង់។
ពួកអេស្ប៉ាញបានមកដល់ហ្វីលីពីននៅស.វទី១៦។ អ្នករុករកសញ្ជាតិ[[ព័រទុយហ្គាល់]]ឈ្មោះ '''ហ្វឺឌីណាន់ ម៉ាហ្គែល្លាន់''' (Ferdinand Magellan) និងកូនចៅរបស់គាត់ ដែលបំរើការអោយអេស្ប៉ាញ បានចេញដំនើរនៅថ្ងៃទី២០ កញ្ញា ១៥១៩ និងមកដល់កោះសាម៉ារនៅថ្ងៃទី១៧ មិនា ១៥១២។ នៅថ្ងៃបន្ទាប់ពួកគេបានមកដល់[[កោះហូម៉ុនហុន]] និងទៅដល់[[កោះលីម៉ាសាវ៉ា]]នៅថ្ងៃទី២៨ មិនា ១៥១២។ នៅថ្ងៃទី៧ មេសា ១៥១២ ពួកគេបានទៅដល់[[កោះសេប៊ូ]] និងបានក្លាយជាមិត្តជាមួយរាជាហ៊ូម៉ាបុន(Rajah Humabon) ហើយបានធ្វើអោយក្រុមញាតិវង្សនិងជនជាតិសេប៊ូ៧០០នាក់ផ្សេងទៀត ក្លាយជាអ្នកកាន់សាសនាគ្រឹស្ត។ ប៉ុន្តែក្រោយមក ម៉ាហ្គែល្លាន់ ត្រូវបានសំលាប់ក្នុងសមរភូមិម៉ាកតាន់ ដោយអ្នកចំបាំងជនជាតិភាគតិចដែលដឹកនាំដោយឡាពូឡាពូ (Lapu-Lapu) (គូប្រជែងរបស់ហ៊ូម៉ាបុន)។
ចំនាប់ផ្ដើមនៃរបបអាណានិគមធ្វើឡើងនៅពេលស្តេច ហ្វីលីពទី២ របស់អេស្ប៉ាញបញ្ជាអោយមានការរុករកបន្តទៀត និងបានអោយលោក '''មីហ្គែល ឡូប៉េ ឌឺ ឡេហ្គាស្ពី'''(Miguel López de Legazpi) មកបោះទីតាំងអេស្ប៉ាញនៅសេប៊ូក្នុងឆ្នាំ១៥៦៥។ នៅឆ្នាំ១៥៧១ គាត់បានយកក្រុងម៉ានីលធ្វើជារដ្ឋធានីរបស់ដែនដីអាណានិគមថ្មីនេះ។
ការគ្រប់គ្រប់របស់អេស្ប៉ាញបាននាំមកនូវការបង្រួបបង្រួមនយោបាយនៅលើកំរងកោះនេះ ដែលនៅមុននេះបន្តិចជាកោះនិងសហគមន៍ឯករាជ្យនិងដាច់ដោយឡែកពីគ្នា។ អេស្ប៉ាញបាននាំមកនូវអារ្យធម៌បស្ចិមប្រទេសដូចជា ក្រមច្បាប់ របៀបបោះពុម្ព និង ប្រក្រតិទិនជាដើម។ ហ្វីលីពីនត្រូវបានគ្រប់គ្រងក្នុងឋានៈជាដែនដី អេស្ប៉ាញថ្មី ពីឆ្នាំ១៥៦៥ដល់ឆ្នាំ១៨២១ និងស្ថិតនៅក្រោមរដ្ឋបាលផ្ទាល់ពីក្រុង[[ម៉ាឌ្រីដ]] បន្ទាប់ពីឯករាជ្យម៉ិកស៊ិក។ ក្នុងកំឡុងពេលនោះ ក្រុងជាច្រើនត្រូវបានបង្កើត ហេដ្ឋារចនាសំព័ន្ឋត្រូវបានស្ថាបនា ប្រភេទដំនាំដាំដុះនិងសត្វពាហនៈថ្មីៗត្រូវបាននាំចូលមក ហើយជំនួញក៏មានភាពសកម្មឡើង។ នៅស.វទី១៦ នាវា ម៉ានីឡា ហ្គាល្លេអុន (Manila Galleon) ដែលតភ្ជាប់ម៉ានីលនិងអាកាពុលកូ បើកដំនើរការម្ដងដងទៅ២ដងក្នុង១ឆ្នាំ ដើម្បីដឹកជញ្ជូន សូត្រ គ្រឿងទេស ភ្លុកនិងប៉រសឺឡែន ទៅទ្វីបអាមេរិក ហើយដឹកជញ្ជូនប្រាក់មកហ្វីលីពីនវិញ។ ទាហានអេស្ប៉ាញបានវាយប្រយុទ្ឋជាមួយអ្នកបះបោរក្នុងស្រុកជាច្រើន ក៏ដូចជាជាមួយប្រទេសប៉ុនប៉ងដាក់អាណានិគមពីក្រោជាច្រើនមាន អង់គ្លេស ចោរសមុទ្រចិន ហុល្លង់ និង ព័រទុយហ្គាល់។ បេសកជនរ៉ូម៉ាន់កាតូលិកជាច្រើនបានបំលែងប្រជាជនភាគច្រើនមកកាន់សាសនាគ្រឹស្ត និងបានកសាងសាលារៀន សាកលវិទ្យាល័យនិងមន្ទីរពេទ្យជាច្រើន។ នៅឆ្នាំ១៨៦៣ ព្រះរាជក្រិត្យពីអេស្ប៉ាញបានបញ្ជាអោយបង្កើត វិស័យអប់រំសាធារណៈ ដោយផ្តល់ការបង្ហាត់បង្រៀនដោយឥតគិតថ្លៃ ជាភាសាអេស្ប៉ាញ។
នៅចុងស.វទី១៩ ចលនាឃោសនានយោបាយដែលមានអ្នកជាតិនិយមហ្វីលីពីនឈ្មោះ[[ចូសេ រីហ្សាល់]] (ពេលនោះជានិស្សិតសិក្សានៅអេស្ប៉ាញ)ចូលរួម បានផុសផុលឡើងនៅអេស្ប៉ាញ ដើម្បីទាមទារអោយមានកំនែទំរង់រដ្ឋាភិបាលអយុត្តិធម៌នៅហ្វីលីពីននិងបំបាត់អំពើរំលោភបំពានទៅលើអ្នកកាន់សាសនាគ្រឹស្ត។ ដោយមិនអាចសំរេចបំនងបាន រីហ្សាល់ក៏ត្រលប់មកហ្វីលីពីនវិញ និងបានបំផុសអោយមានកំនែទំរង់ក្នុងស្រុក។ រីហ្សាល់ត្រូវបានគេចាប់ខ្លួននិងកាត់ទោសពីបទក្បត់ជាតិនៅថ្ងៃទី១០ ធ្នូ ១៨៩៦។ នៅដើមឆ្នាំដដែលនោះ មានចលនាបដិវដ្តន៍មួយផ្សេងទៀតរបស់ពូកកាទីពូណាន់ ដែលដឹកនាំដោយលោក '''អង់ដ្រេស បូនីហ្វាស្យូ'''(Andrés Bonifacio) និងក្រោយមកដោយលោក '''អេមីល្យូ អាហ្គីណាល់ដូ'''(Emilio Aguinaldo) បានបង្កើតអោយមានរដ្ឋាភិបាលបដិវត្តន៍មួយ។ ចលនានេះត្រូវបានអេស្ប៉ាញបង្ក្រាបវិញនៅថ្ងៃទី១៧ មិនា ១៨៩៧។
[[សង្គ្រាមអេស្ប៉ាញ-អាមេរិក]]បានផ្ទុះឡើងនៅ[[គុយបា]]នៅឆ្នាំ១៨៩៨ និងបានរាលដាលមកដល់ហ្វីលីពីន នៅពេលដែល'''ឧត្តមនាវីត្រី ចច ដេវី''' (Commodore George Dewey) យកឈ្នះលើកងពលអេស្ប៉ាញនៅ[[ឆកម៉ានីល]]។ ដោយចាញ់សង្គ្រាម អេស្ប៉ាញបានប្រគល់ជាផ្លូវការទៅអោយអាមេរិកនូវ[[ហ្វីលីពីន]], [[គុយបា]], [[ហ្គាំ]] និង [[ពែរតូ រីកូ]]។
លោកអាហ្គីណាល់ដូ បានប្រកាសឯករាជ្យអោយហ្វីលីពីននៅថ្ងៃទី១២ មិថុនា ១៨៩៨។ និងបានឡើងធ្វើជាប្រមុខរដ្ឋ។ នៅឆ្នាំ១៨៩៩ សាធារណរដ្ឋហ្វីលីពីនទី១ ត្រូវបានបង្កើតនៅម៉ាឡូឡូស និង ប៊ូឡាកាន់ ប៉ុន្តែត្រូវបានរំលាយចោលវិញដោយកងកំលាំងអាមេរិក ហើយភ្លើង[[សង្គ្រាមហ្វីលីពីន-អាមេរិក]] រវាងកងទ័ពអាមេរិកនិងអ្នកបដិវដ្ដន៍ហ្វីលីពីនបានឆេះឡើង។ អាមេរិកឈ្នះសង្គ្រាមនោះ ដោយបានចាប់ខ្លួនលោកអាហ្គីណាល់ដូនៅថ្ងៃទី២៣ មិនា ១៩០១។ ក៏ប៉ុន្តែចលនាបដិវដ្ដន៍មិនទាន់ចប់ភ្លាមៗទេ ដោយអូសបន្លាយរហូតដល់ឆ្នាំ១៩១៣ និងបានឆក់យកអាយុជីវិតជនជាតិហ្វីលីពីនជាង១លាននាក់។ ឋានៈគ្រាន់តែជាដែនដីមួយ បានផ្លាស់ប្ដូរនៅពេលហ្វីលីពីនក្លាយជា ខំមិនវ៉ែលនៃហ្វីលីពីន នៅឆ្នាំ១៩៣៥ ដែលផ្ដល់នូវស្វ័យភាពជាងមុន។ គំរោងការទៅរកឯករាជ្យបរិបូណ៌ត្រូវបានអាក់ខាន ដោយសារ[[សង្គ្រាមលោកលើកទី២]] នៅពេល[[ជប៉ុន]]បានឈ្លានពានកាន់កាប់កំរងកោះនេះ។ បន្ទាប់ពីជប៉ុនចាញ់សង្គ្រាម ហ្វីលីពីនបានទទួលឯករាជ្យពីអាមេរិកនៅថ្ងៃទី៤ កក្កដា ១៩៤៦ ដើម្បីជាការសងគុណដល់កងទ័ពហ្វីលីពីនដែលបានចូលរួមនឹងកងទ័ពអាមេរិកក្នុងការវាយរំដោះហ្វីលីពីនពីឆ្នាំ១៩៤៤ដល់ឆ្នាំ១៩៤៥។
តាំងពីឆ្នាំ១៩៤៦ ហ្វីលីពីនបានជួបនិងអស្ថេរភាពនយោបាយ ដោយសារមានក្រុមបះបោរជាច្រើនក្រុមកើតឡើង។ ទ.វឆ្នាំ៦០និង៧០ ជាពេលដែលសេដ្ឋកិច្ចហ្វីលីពីនរីកចំរើន (លេខ២នៅអាស៊ី បន្ទាប់ពីជប៉ុន)។ ប្រធានាធិបតីជាប់ឆ្នោតនៅពេលនោះគឺលោក [[ហ្វឺឌីណាន់ ម៉ារកូស]]។ ដោយត្រូវបានគេហាមមិនអោយលោកកាន់តំនែងនៅអាណត្តិទី៣ ម៉ារកូសបានប្រកាសប្រើច្បាប់អាជ្ញាសឹកនៅថ្ងៃទី២១ កញ្ញា ១៩៧២ ដោយយកលេសថាអស្ថេរភាពនយោបាយនិងកុបកម្មរបស់ពួកកុម្មុយនីសនិងមូស្លីម ហើយបានដឹកនាំប្រទេសតាមរបៀបប្រើប្រាស់ក្រឹត្យ (ផ្ដាច់ការ)។
អ្នកដឹកនាំបក្សប្រឆាំងលោក បេនីញូ អាគីណូ (Benigno Aquino) ត្រូវបានគេលួចធ្វើឃាតនៅថ្ងៃទី២១ សីហា ១៩៨៣ បន្ទាប់ពីត្រលប់មកពីការនិរទេសខ្លួន។ នៅខែមករា ១៩៨៦ លោក ម៉ារកូសបានអនុញ្ញាតអោយមានការបោះឆ្នោតយ៉ាងទាន់ហន់ បន្ទាប់ពីមានការទាមទារយ៉ាងធំពីប្រជាជន។ ការបោះឆ្នោតនោះប្រកបដោយភាពទុច្ចរិត បន្លំសន្លឹកឆ្នោត និងបាននាំទៅដល់ការប្រឈមមុខដាក់គ្នារវាងពលទាហានបះបោរនិងពលទាហានស្ម័គ្រស្មោះនឹងរដ្ឋាភិបាល។ ក្រុមអ្នកតវ៉ារួមជាមួយមន្ត្រីសំខាន់ៗក្នុងជួរគណរដ្ឋមន្ត្រីលាលែងពីតំនែង បានគាំទ្រទាហានបះបោរ។ ទីបំផុត អ្នកស្រី កូរ៉ាហ្សូន អាគីណូ (Corazon Aquino) ភរិយារបស់លោក បេនីញូ អាគីណូ ត្រូវបានគេទទួលស្គាល់ថាបានឈ្នះការបោះឆ្នោតលើកនោះ។ បន្ទាប់ពីបដិវដ្ដន៍កំលាំងប្រជាជន អ្នកស្រីអាគីណូបានឡើងជាប្រមុខរដ្ឋាភិបាល និងបានបើកសន្និបាតរដ្ឋធម្មនុញ្ញមួយ ដើម្បីធ្វើពង្រាងច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មី។ លោក ម៉ារកូសនិងគ្រួសារបានគេចខ្លួនទៅកាន់[[កោះហាវ៉ៃ]]បាត់ទៅ។
ការត្រលប់មកវិញនូវរបបប្រជាធិបតេយ្យនិងកំនែទំរង់រដ្ឋាភិបាលបន្ទាប់ពីព្រឹត្តិការណ៍ឆ្នាំ១៩៨៦ ត្រូវបានរារាំងរំខានដោយបញ្ហាមួយចំនួនធំជាពិសេស បំណុលជាតិដ៍សំបើម អំពើពុករលួយក្នុងជួររដ្ឋាភិបាល ការប៉ុនប៉ងធ្វើរដ្ឋប្រហារ កុបកម្មរបស់ពួកកុម្មុយនីស និង ចលនាបំបែកខ្លួនរបស់ពួកមូស្លីម។ សេដ្ឋកិច្ចរីកលូតលាស់ក្រោមអំនាចលោក ហ្វីដែល វ៉ាល់ដេ រ៉ាម៉ូស (Fidel Valdez Ramos) ដែលបានជាប់ឆ្នោតនៅឆ្នាំ១៩៩២។ ប៉ុន្តែការរីកចំរើនផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចនេះត្រូវបានបង្អាក់ដំនើរដោយសារ[[វិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចអាស៊ីឆ្នាំ១៩៩៧]]។ បដិវដ្ដន៍EDSAឆ្នាំ២០០១ បាននាំអោយប្រធានាធិបតី [[ចូសេហ្វ អេស្ត្រាដា]] (Joseph Estrada) ធ្លាក់ពីតំនែង។ រដ្ឋាភិបាលបច្ចុប្បន្នរបស់លោកស្រី [[ហ្គ្លូរីយ៉ា ម៉ាកាប៉ាហ្គាល់ អាររ៉ូយ៉ូ]] (Gloria Macapagal Arroyo) ត្រូវបានគេរិះគន់ថាបានប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ និង កេងបន្លំសន្លឹកឆ្នោតក្នុងការបោះឆ្នោត។
== ភូមិសាស្ត្រ ==
{{Main|ភូមិសាស្ត្រហ្វីលីពីន}}
===អាកាសធាតុ===
ប្រទេសនេះស្ថិតនៅក្រោមឥទ្ធិពលអាកាសធាតុត្រូពិចសមុទ្រ បន្ថែមដោយខ្យល់មូសុងនិរតី និងឦសាន ដែលបង្កើតអោយមានរដូវ ២ ច្បាស់លាស់គឺ រដូវប្រាំងចាប់ពីខែវិច្ឆិកាដល់មេសា និងរដូវវស្សាពីខែឩសភាដល់ខែតុលា។
== នយោបាយ និងរដ្ឋាភិបាល ==
{{Main|នយោបាយនៅហ្វីលីពីន}}
រដ្ឋាភិបាលហ្វីលីពីនជារដ្ឋាភិបាលគ្រប់គ្រងដោយប្រធានាធិបតី បង្រួបបង្រួមរដ្ឋាភិបាលស្វ័យយ័តតាមតំបន់នីមួយៗដែលមានសេរីភាពពីរដ្ឋាភិបាលកណ្ដាល។ ប្រធានាធិបតីមាននាទីជាប្រមុខរដ្ឋផងនិងជាប្រមុខរដ្ឋាភិបាលផង និងជាអគ្គមេបញ្ជាការកងកំលាំងប្រដាប់អាវុធ។ ប្រធានាធិបតីត្រូវបានជ្រើសរើសដោយសំលេងភាគច្រើនក្នុងការបោះឆ្នោត សំរាប់១អាណត្តិដែលមានរយៈពេល៦ឆ្នាំ ហើយមានសិទ្ឋិជ្រើសតាំងនិងដឹកនាំគណរដ្ឋមន្ត្រី។
អង្គការនីតិបញ្ញត្តិមានសភា២គឺ ព្រឹទ្ឋសភា (សភាជាន់ខ្ពស់) និង សភាតំណាងរាស្ត្រ (សភាជាន់ទាប)។ ព្រឹទ្ឋសភាមានសមាជិកជ្រើសរើសដោយការបោះឆ្នោតជាតិ និងមានអាណត្តិរយៈពេល៦ឆ្នាំ។ សភាតំណាងរាស្ត្រមានអាណត្តិរយៈពេល៣ឆ្នាំ។
អំណាចនីតិបញ្ញត្តិត្រូវបានប្រគល់អោយតុលាការកំពូល ដែលអង្គចៅក្រមដឹកនាំដោយ អគ្គចៅក្រមម្នាក់ និង ចៅក្រមរង១៤នាក់។ ចៅក្រមទាំងអស់ត្រូវតែងតាំងដោយប្រធានាធិបតី បន្ទាប់ពីមានការឧទ្ទេសនាមពីក្រុមប្រឹក្សាតុលាការនិងច្បាប់។
ហ្វីលីពីនជាសមាជិកស្ថាបនិកនិងសកម្មមួយរបស់[[អង្គការសហប្រជាជាតិ]] តាំងពីកំនរកំនើតអង្គការនេះនៅថ្ងៃទី២៤ តុលា ១៩៤៥ និងជាសមាជិកស្ថាបនិករបស់[[អាស៊ាន]]។ ហ្វីលីពីនជាសមាជិករបស់ East Asia Summit (កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ីខាងកើត ហៅកាត់ថាEAS) និងជាសមាជិកសកម្មរបស់ Asia-Pacific Economic Cooperation (កិច្ចសហប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ចអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក ហៅកាត់ថាAPEC) , Latin Union (សំព័ន្ឋឡាទីន)
និង Group of 24 (ក្រុមប្រទេស២៤)។ ប្រទេសនេះជាសំព័ន្ឋមិត្តមិនមែនណាតូរបស់អាមេរិក ប៉ុន្តែទន្ទឹមនឹងនោះជាសមាជិកចលនាមិនចូលបក្សសម្ព័ន្ធ។
== ប្រជាសាស្ត្រ ==
{{Main|ប្រជាសាស្ត្រហ្វីលីពីន}}
ជនជាតិភីលីពីនមានដូចជា ជនជាតិតាកាឡូ ២៨,១% សេប៉ូអាណួ ១៣,១% អ៊ីឡូកាណូ ៩% ប៊ីសសាយ៉ា ៧,៦% ហ៊ីឡូកាណូន ៧,៥% ប៊ីកុល ៦% វ៉ារ៉េ ៣,៤% និងជនជាតិដទៃទៀត ២៥,៣% ។
===ភាសា===
ភីលីពីនមានភាសាចំនួន ១៧៥ ដែលក្នុងនោះមាន ភាសាចំនួន៤ត្រូវបានបាត់បង់ ។ ភាសា ភីលីពីណូ ( តាកាឡូ) និង ភាសាអង់គ្លេសជាភាសាផ្លូវការ ។ ភាសាធំៗមាន ៦ គឺ តាកាឡូ សេបូអាណូ អ៊ីឡយឡូ ហ៊ីលីកាណូន កាប៉ាមប៉ានង៉ាន និង ប៉ានហ្គាស៊ីណាន ។
===សាសនា===
ប្រជាជនភីលីពីន ៩០%កាន់សាសនាគ្រិស្ត ។ ប្រជាជន ប្រហែល ៥ ទៅ ១០%កាន់សាសនាអ៊ីស្លាម ។ ព្រះពុទ្ធសាសនា សាសនាតាវ គ
ចេញមាន សឺមីកុងឌុចទ័រ ផលិតផលអគ្គិសនី ឧបករណ៍ដឹកជញ្ជូន ប្រេងកាត ទង់ដែង ដូងប្រេង និងផ្លែឈើ ។ដៃគូពាណិជ្ជកម្មសំខាន់ៗមាន សហរដ្ឋអាមេរិច ជប៉ុន ចិន សឹង្ហបុរី កូរ៉េខាងត្បូង ហូឡង់ ហុងកុង អាឡឺម៉ង់ តៃវ៉ាន់ និងថៃ ។ រូបិយប័ណ្ណរបស់ភីលីពីនគឺ ពីសូ (₱ រី PHP) ។
===សុខភាព===
ក្នុងឆ្នាំ ២០០១ ប្រទេសភីលីពីនមានមន្ទីរពេទ្យចំនួន ១៧០០ ក្នុងនោះមនី្ទរពេទ្យរដ្ឋមាន ៤០% និង មនី្ទរពេទ្យឯកជនមាន ៦០% ។ ក្នុងឆ្នាំ ២០០៥ មានអ្នកផ្ទុកមេរោគអេដស៏ចំនួន ១៥០០០នាក់ ។
==ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ==
===គមនាគមន៍ និងទូរគមនាគមន៍===
ប្រទេសភីលីពីនមានផ្លូវជាតិប្រវែង ២០៣ ០២៥គម ។ នៅភីលីពីនមានអាកាសយានដ្ឋានសាធារណៈចំនួន ៨៥ និង ឯកជនចំនួនប្រហែល ១១១ ។ ក្រុមហ៊ុនអាកាសចរណ៍ភីលីពីនអ៊ែរឡាញដែលជាក្រុមហ៊ុនចាស់ជាងគេនៅអាស៊ីនៅតែបន្តប្រតិបត្តិការ ។
ឆ្នាំ ២០០៨ មានអ្នកប្រើទូរស័ព្ទចំនួន ៦៧,៩ លាននាក់ ។ នៅឆ្នាំ ២០០៧ មានសារជាអក្សរចំនួន ១ពាន់លានត្រូវបានផ្ញើរក្នុង១ថៃ្ង ។ មានស្ថានីយ៍វិទ្យុ អេអឹមចំនួន ៣៨៣ និង អេហ្វអឹមចំនួន ៦៥៩ ។
ស្ថានីយ៍ទូរទស្សន៏ចំនូន ២៩៧ និងទូរទស្សន៏ខ្សែកាបចំនូន ៨៧៣ ។ អ្នកប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណេតមានប្រហែល ២៤លាននាក់ ។ បណ្តាញសង្គម និងការមើលវីដេអូជាសកម្មភាពអ៊ីនធឺនេតដែលគេចូលចិត្តបំផុត ។
==វប្បធម៌==
{{Main|វប្បធម៌ហ្វីលីពីន}}
{{ផ្នែកទទេ}}
[[ឯកសារ:Halo_halo1.jpg|thumb|ម្ហូបហាឡូ ហាឡូ ធ្វើពីទឹកកក ទឹកដោះគោ ផ្លែឈើ និងការ៉េម]]
==ឯកសារយោង==
{{Reflist}}
{{ASEAN}}
{{ប្រទេសនៅទ្វីបអាស៊ី}}
[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ហ្វីលីពីន| ]]
[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:អតីតអាណានិគមនៅអាស៊ី]]
[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:អតីតអាណានិគមអេស្ប៉ាញ]]
[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ប្រទេសកោះ]]
[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:រដ្ឋសមាជិកអាស៊ាន]]
[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:រដ្ឋសមាជិកនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ]]
[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ប្រទេសឧស្សាហកម្មថ្មី]]
[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:សាធារណរដ្ឋ]]
[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ប្រទេសអាស៊ីខាងត្បូង]]
[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ប្រទេសនៅអាស៊ី]]
[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:អតីតអាណានិគមជប៉ុន]]
021t1j714ru1h0noqfjpnorljgm4ayr
រឿងផ្កាស្រពោន
0
9515
282687
279597
2022-08-21T21:24:58Z
117.20.117.107
wikitext
text/x-wiki
'''រឿងផ្កាស្រពោន''' គឺជាប្រលោមលោកដ៏ប្រជាប្រិយមួយនៅប្រទេសកម្ពុជា ហើយរឿងនេះក៏ត្រូវបានថតជាខ្សែភាពយន្តផងដែរ។ ប្រលោមលោកដ៏ប្រជាប្រិយនេះ គឺជាស្នាដៃដ៏ឆ្នើមរបស់កវីនិពន្ធ [[នូ ហាច]] ដែលបាននិពន្ធឡើងនៅព.ស.២៤៩០ ត្រូវនឹងគ.ស.១៩៣៨
[[File:រឿង ផ្កាស្រពោន.jpg|រឿង ផ្កាស្រពោន|thumb|150px]]
==ឧទ្ទិស==
ប្រលោមលោកនេះ បានក្រងកើតឡើងក្នុងសម័យដែលប្រទេសកម្ពុជាត្រូវបែងចែកអាណាខែត្រខាងលិច ទៅនៅក្រោមអំណាចប្រទេសជិតខាង គឺរវាង៧ឆ្នាំមកហើយ។
<br \>
ដូច្នេះហើយសេចក្តីរំលឹកដល់ភូមិកំណើត ដល់ញាតិមិត្តដែលព្រាត់ទៅម្ខាងៗ ព្រំដែនអកុសល ក៏សឹងមានងំនៅក្នុងថ្លើម ក្នុងប្រមាត់នៃខ្មែរគ្រប់ៗរូប។
<br \>
ដូច្នេះហើយបានជាកន្លែងណា តំបន់ណាដែលជាទីស្រឡាញ់របស់អ្នកតែងក៏ត្រូវកម្លាំងនៃសេចក្តីរំលឹក ច្រានបញ្ជូនមកជាក្របខ័ណ្ឌនៃរឿងនេះ។
<br \>
ដូច្នេះហើយបានជាខ្ញុំឧទ្ទិសរឿងនេះ ជូនចំពោះដែនកំណើតរបស់ខ្ញុំ។
==ជម្រាបអ្នកអាន==
សៀវភៅដែលលោក-អ្នក ចាប់ផ្ទាត់ទំព័រមើលក្នុងពេលនេះបាននិពន្ធរួចជាយូរឆ្នាំមកហើយ តែពុំមានឱកាសនឹងបោះពុម្ពនោះ។កាលពីថ្ងៃទី១៩ កក្កដា គ.ស១៩៤៧ កាសែតកម្ពុជា បានចុះផ្សាយបន្តិចម្តងៗ រាល់ថ្ងៃសៅរ៍ ដរាបដល់ថ្ងៃ២៧ កញ្ញា ឆ្នាំដដែលទើបចប់ តែដោយឃើញថា ជាការរាត់រាយពេក ទើបមានមិត្រជាច្រើននាក់សុំឲ្យប្រមូលបោះពុម្ពជាសៀវភៅឡើង។
<br \>
ឥលូវសេចក្តីនេះបានសម្រេចហើយ តែអ្នកនិពន្ធសូមអភ័យទោសចំពោះលោក-អ្នកប្រាជ្ញទាំងឡាយ បើឃើញថាមានឆ្គាំឆ្គង ព្រោះជាជំហានដើមបំផុតក្នុងអក្សរសាស្ត្រជាតិ។
==សាច់រឿង==
*[[រឿងផ្កាស្រពោនវគ្គទី១]]
*[[រឿងផ្កាស្រពោនវគ្គទី២]]
*[[រឿងផ្កាស្រពោនវគ្គទី៣]]
*[[រឿងផ្កាស្រពោនវគ្គទី៤]]
*[[រឿងផ្កាស្រពោនវគ្គទី៥]]
*[[រឿងផ្កាស្រពោនវគ្គទី៦]]
*[[រឿងផ្កាស្រពោនវគ្គទី៧]]
*[[រឿងផ្កាស្រពោនវគ្គទី៨]]
*[[រឿងផ្កាស្រពោនវគ្គទី៩]]
*[[រឿងផ្កាស្រពោនវគ្គទី១០]]
*[[រឿងផ្កាស្រពោនវគ្គទី១១]]
*[[រឿងផ្កាស្រពោនវគ្គទី១២]]
[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:រឿងផ្កាស្រពោន]]
[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ប្រលោមលោកខ្មែរ|ផ្កាស្រពោន]]
337heym7227fdzr6qn1spm722wln13u
រឿងកុលាបប៉ៃលិន
0
9746
282688
216264
2022-08-21T21:34:04Z
117.20.117.107
wikitext
text/x-wiki
'''រឿងកុលាបប៉ៃលិន''' ជាស្នាដៃនិពន្ធរបស់លោក[[ញ៉ុក ថែម]] ដែលបាននិពន្ធកាលពីព.ស.២៥០៤ ត្រូវនឹង គ.ស.១៩៣៦ឬឆ្នាំ១៩៤៣គឺជាវណ្ណកម្មមួយ ដែលមានប្រជាប្រិយភាពមិនចាញ់[[រឿងផ្កាស្រពោន]] របស់កវី [[នូ ហាច]]ឡើយ។
==ដំណើររឿង==
*[[រឿងកុលាបប៉ៃលិនវគ្គទី១]]
*[[រឿងកុលាបប៉ៃលិនវគ្គទី២]]
*[[រឿងកុលាបប៉ៃលិនវគ្គទី៣]]
*[[រឿងកុលាបប៉ៃលិនវគ្គទី៤]]
*[[រឿងកុលាបប៉ៃលិនវគ្គទី៥]]
*[[រឿងកុលាបប៉ៃលិនវគ្គទី៦]]
[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:រឿងកុលាបប៉ៃលិន]]
[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ប្រលោមលោកខ្មែរ]]
fvbawg4ns8l3jzk833qpkchvzaj84ca
ល្បុក្កតោ
0
26146
282700
281738
2022-08-22T09:27:17Z
CommonsDelinker
142
Removing [[:c:File:Kun_Khmer_Martial_Arts.jpg|Kun_Khmer_Martial_Arts.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:King of Hearts|King of Hearts]] because: [[:c:COM:VRT|No permission]] since 23 July 2022.
wikitext
text/x-wiki
{| class="infobox" style="width:2em;"
|- style="text-align:center;"
!style="background: #008080;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS ; font-size:22pt; color:gold ; text-shadow: 3px 2px gray;>ល្បុក្កតោ</p>
|- style="text-align:center;"
| colspan="2" |
|- style="text-align:center;"
|style="background: #ABCDEF;" colspan="5" |
|- style="background: #f1f5fc;"
|- style="vertical-align:center;"
|'''ឈ្មោះផ្លូវការណ៍'''
|'''ល្បុក្កតោ'''
|- style="vertical-align:top;"
|'''ប្រភពដើម'''
|[[សូរ្យវរ្ម័នទី២]] ស.វទី១២
|- style="vertical-align:top;"
|'''ចំនួនមេក្បាច់គុន'''
|១២ ទ្វារគុន
(12 Door Directly)
|- style="vertical-align:top;"
|'''ចំនួនស្នៀតគុន'''
|៩៥៦៣ ស្នៀតគុន
|- style="vertical-align:top;"
|'''ចំនួនកម្រិតគុន'''
|ថ្នាក់ក្រណាត់សូត្រចងក្បាល ៧កម្រិត (7 Level)
* {{color box|gold|ក្រណាត់សូត្រមាស}}
* {{color box|black|ក្រណាត់សូត្រខ្មៅ|White}}
* {{color box|brown|ក្រណាត់សូត្រត្នោត|White}}
* {{color box|red|ក្រណាត់សូត្រក្រហម|White}}
* {{color box|blue|ក្រណាត់សូត្រខៀវ|White}}
* {{color box|green|ក្រណាត់សូត្របៃតង|White}}
* {{color box|white|ក្រណាត់សូត្រស}}
|- style="vertical-align:top;"
|'''អ្នកបង្កើតឡើងវិញ'''
|សាន គីមស៊ាន
|- style="vertical-align:top;"
|'''ឆ្នាំបង្កើតឡើងវិញ'''
|២៤ មេសា ២០០៤
|- style="vertical-align:top;"
|'''ក្នុងបញ្ចីក្របខ័ណ្ឌ'''
|[[ក្រសួងការពារជាតិ]]
[[ក្រសួងមហាផ្ទៃ]]
|- style="vertical-align:top;"
|'''ស្ថាប័នគ្រប់គ្រង'''
|សហព័ន្ធល្បុក្កតោកម្ពុជា [[File:Flag of Cambodia.svg|20px]]
Bokator Federation of Cambodia (B.F.C)
|}
'''ល្បុក្កតោ''' (Sanskrit: Labokator) ([[អង់គ្លេស]]: Bokator) គឺជាក្បាច់គុនប្រយុទ្ធដូចសត្វតោ (English mean: The Lion Boxing)
ការប្រើកម្លាំងវាយប្រយុទ្ធដូចសត្វតោ ។ ល្បុក្កតោ ត្រូវបានចាត់ទុកជាមេក្បាច់គុន នៃសិល្បៈគុនខ្មែរ ([[អង់គ្លេស]]: Kun Khmer Martial Arts) ដែលត្រូវបានគេជឿថាកើតឡើង ក្នុងរាជពង្សាវតារខ្មែរ នៃរាជព្រះបាទ [[សូរ្យវរ្ម័នទី២]] ជាស្ដេចខ្លាំងពូកែមួយអង្គដែលបានបង្កើត ច្បាប់កងទ័ព ដែលបែងចែកកងទ័ព ជាច្រើនក្រុម ទ័ពថ្មើជើង ទ័ពលំពែង ទ័ពសេះ ទ័ពដំរី និង ទ័ពព្រួញ ផ្សេងៗ... ទាំងនេះហើយ ដែលជាឬសគល់នៃការបង្កើតសម័យកាលចក្រភពអង្គរ ក្នុងការគ្របគ្រងរបស់ព្រះអង្គ ។<ref> Shiv Shanker Tiwary, Rajeev Kumar (2009)
[https://books.google.com.kh/books?id=YdEjAQAAIAAJ&q=Labokator+angkor+period&dq=Labokator+angkor+period&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjcqpjMjqnyAhVTL6YKHWIdCx8Q6AF6BAgDEAM Encyclopaedia of Southeast Asia and Its Tribes, Volume 1], Publisher: Anmol Publications p.934 [[ISBN]]: 8126138378 </ref>
ពាក្យ "ល្បុក្កតោ" ក្នុងវចនានុក្រមខ្មែររបស់សម្ដេចសង្ឃរាជ [[ជួន ណាត]] បោះពុម្ពផ្សាយជាផ្លូវការណ៍ ឆ្នាំ1938 បានបញ្ចាក់ច្បាស់នៅចុងឃ្លាវចនានុក្រមថា ល្បុក្កតោ គឺជាឈ្មោះស្នៀតគុន ដែលមានស្នៀតគុនច្រើនជាគ្រឿងការពារ ហើយល្បុក្កតោ មានតាំងពីសម័យបុរាណមក ដូចនេះពាក្យ ល្បុក្កតោ មិនគួរត្រូវបានកែប្រែជាពាក្យ បុក្កតោ បុកកាតោ ដែលផ្ទុយពីវចនានុក្រមជាតិឡើយ ។<ref> Choun Nath (1993) [https://books.google.com.kh/books?id=ZqgmAAAACAAJ&dq=bokator+dictionary&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwj07ebt6IXyAhVOBKYKHZ-QA_QQ6AEwBnoECAcQAw The Khmer dictionary], Publisher: A.I.T. (Australian International Translators)
[[ISBN]]: 0646160524 </ref>
== ល្បុក្កតោ មានមេគុន ១២ទ្វារ ==
'''12 Door Directly of Bokator'''
ល្បុក្កតោមានមេគុន ១២ទ្វារ ដែលជាច្រកទ្វារក្បាច់គុន សម្រាប់ការប្រើប្រាសទៅក្នុងសង្គ្រាមសម្រាប់កងទ័ព ដែលបែងចែក ច្រកទ្វារទី១ ដល់ច្រកទ្វារទី៨ ត្រូវបានហៅថា "រហ័នយុទ្ធ" មានន័យថា ច្បាប់វាយប្រហារ កម្រិតតូច ទៅមធ្យម ដូចជាការប្រើប្រាសកាយសម្បទាដើម្បីប្រយុទ្ធ ដូចជាគុនដៃ ([[អង់គ្លេស]]: Hand to Hand Combat) និង គុនជើង ([[អង់គ្លេស]]: Foot Kicking) ដែលបែងចែកជាក្បាច់ប្រយុទ្ធផ្សេងៗទៀតដូចជា៖ ក្បាច់ប្រដាល់ ([[អង់គ្លេស]]: Boxing) ដែលមានដើមកំណើតក្នុងការកកើតក្នុងអំឡុងនាការចាប់ផ្ដើមដំបូងនៃសម័យអង្គរ ។<ref> National Geographic Society (U.S.) (1964)
[https://books.google.com.kh/books?id=CZsvAAAAYAAJ&q=Cambodian+boxe&dq=Cambodian+boxe&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiF0_e9k6nyAhWDyYsBHQjcCegQ6AF6BAgKEAM National Geographic, Volume 126],
Publisher: National Geographic Society, Original from Cornell University. </ref>
ល្បុក្កតោ ដែលជាមោទនភាពនៃគុនខ្មែរ ក្បាច់ប្រដាល់កម្ពុជា បានឈ្នះមេដាយប្រាក់ចំនួន២ ក្នុងព្រឹត្តិការណ៍ កីឡាទ្វីបអាសុី ([[អង់គ្លេស]]: Asian Games) ក្នុងទស្សវតន៍ ឆ្នាំ 1970s ។<ref> [http://www.asbcnews.org/highlights-of-the-asbc-national-federations-cambodia-won-three-titles-in-the-southeast-asian-games-and-three-medals-in-the-asian-games-during-its-boxing-history/ Highlights of the ASBC National Federations – Cambodia won three titles in the Southeast Asian Games and three medals in the Asian Games during its boxing history] (2015) www.asbcnews.org, Publisher: ASBC-ASIAN BOXING CONFEDERATION, © Copyright Boxing Sport 2016 by Boxing Asia </ref>
{| class="wikitable"
!ឆ្នាំ
!ឈ្មោះអត្តៈពលលិក
!ព្រឹត្តិការណ៍កីឡា
!មេដាយ
!Asian Games
|-
|1970
|ខៀវសឿន
|កីឡាប្រដាល់
Light welterweight
(63.5 kg)
|មេដាយប្រាក់ {{Silver medal}}
|Bangkok, Thailand
|-
|1970
|ឡុង សាវឿន
|កីឡាប្រដាល់
Welterweight
(67 kg)
|មេដាយប្រាក់ {{Silver medal}}
|Bangkok, Thailand
|}
ល្បុក្កតោ នៃច្រកទ្វារទី៩ ដល់ច្រកទ្វារទី១០ ត្រូវបានហៅថា "អាខ័នយុទ្ធ" មានន័យថា ច្បាប់វាយប្រហារ ដោយគ្រឿងសាស្ត្រាវុធ ដែលរាប់បញ្ចូល ដំបង ដាវ កាំបិត លំពែង បាញ់ធ្នូរ ជាដើម ដែលរាប់ជារឿងសាស្ត្រាវុធក្នុងការធ្វើសង្គ្រាមនិងបញ្ចាមិត្ត រីឯច្រកទ្វារទី១១ ដល់ច្រកទ្វារទី១២ ត្រូវបានហៅថា "អាត្ម័នយុទ្ធ" មានន័យថា ច្បាប់ប្រយុទ្ធ ដែលប្រើប្រាសដួងវិញាណ មានន័យថា អ្នកចម្បាំងល្បុក្កតោអាចប្រើបាន គ្រប់សំភារៈដែលប្រទះនៅក្នុងដៃជាគុនខែលការពារខ្លួនផង និង ជាការប្រើទៅវាយប្រហារសត្រូវ ដៃគូបានផងដែរ រួមមាន៖ ពូថៅ គប់កូនកាំបិត គប់កងចក្រ ការវាយនិងក្រម៉ា ការវាយនិងខ្សែរទី ផ្សេងៗ ល- ។ ដោយយោងតាម សិលាចារឹកមួយ នៅបាងថាក ប្រទេស[[ឡាវ]] បានតំណាលពីព្រះបាទ [[សូរ្យវរ្ម័នទី២]] ដែលកំពុងប្រយុទ្ធក្នុងសមរភូមិ ថាព្រះអង្គលោតផ្លោះពីលើព្រះទីនាំងគជេន្ទ្រទៅគង់លើក្បាលដំរីរបស់ សត្រូវ ហើយទ្រង់ប្រហារជិវិតសត្រូវបីដូចជា គ្រុឌស្ទុះទៅសង្គ្រប់សំលាប់នាគនាកំពូលភ្នំ ដែលបញ្ចាក់ថា ស្ដេចខ្មែរជំនាន់មុនគឺចេះក្បាច់គុន និងការរៀបចំច្បាប់កងទ័ព ទើបវិសាលភាព ក្នុងការពង្រីកទឹកដីរបស់ព្រះអង្គគឺមានភាពធំធេង និងជាកិច្ចការ ដ៏អស្ចារ្យរបស់ព្រះអង្គក្នុងការបង្កើតសម័យកាលដ៏រុងរឿងនោះគឺ សម័យកាលអង្គរ ។<ref> [http://www.khmerlegend.com/2014/06/khmer-fighting-skill.html?m=1 History of Khmer Martial Arts] (25 June 2014) www.khmerlegend.com, Publisher: khmerlegend, khmer fighting-skill. </ref>
== ប្រវត្តិល្បុក្កតោ ==
'''Bokator History'''
[[ល្បុក្កតោ]] ត្រូវបានជឿជាក់ថា ជាសិល្បៈក្បាច់គុនបុរាណខ្មែរ ដែលបង្កើតឡើងដោយ ព្រះបាទ [[សូរ្យវរ្ម័នទី២]] តាមរយៈរឿងទេវៈកថា របស់ សាសនាហិណ្ឌូ ដែលហូរចូលមកកម្ពុជានូវរវាង ស.វទី១០ ក្នុងរាជព្រះបាទ [[រាជេន្ទ្រវរ្ម័នទី២]] (Rajendravarman II) ដែលពណ៌នាអំពី អាវតា [[ព្រះវិស្ណុ]] ក្រឡាខ្លួនជា នរ:សិង្ហ (Narasimha Narayana) ដែលមានក្បាលជា សត្វតោ ដងខ្លួនជាមនុស្ស ដែលបានប្រយុទ្ធគ្នាជាមួយនិង អាសុរា (Asura) នាម "ហិរណយក្សសិបុ" (Hiranyakashipu) ដោយភាពស្មោះត្រង់និងការគោរពដល់សាសនា [[ព្រះសិវៈ]] "ហិរណយក្សសិបុ" ត្រូវបានប្រទានពរ ពីទេព ព្រះសិវៈ ផ្ទាល់ ដែលទទួលបានពរទាំង១០ប្រការ ដូចជា ៖
[[File:Angkor-Banteay Srei-42-Narasimha-2007-gje.jpg|thumb|Angkor Sculpture Banteay Srei, The Legend of Narasimha Narayana 10th century.]]
១.មិនអាចសម្លាប់នៅទីណាណាទាំងអស់ <br/>
(Can not kill anywhere.)
២.មិនអាចសម្លាប់នៅពេលព្រឹក <br/>
(Can not kill in the morning)
៣.មិនអាចសម្លាប់នៅពេលថ្ងៃ <br/>
(Can not kill at noon)
៤.មិនអាចសម្លាប់នៅពេលយប់ <br/>
(Can not kill at night)
៥.មិនអាចសម្លាប់នៅក្រោមដី <br/>
(Can not kill underground)
៦.មិនអាចសម្លាប់នៅក្នុងទឹក <br/>
(Can not kill in water)
៧.មិនអាចសម្លាប់នៅលំហអាកាស <br/>
(Can not kill in space)
៨.មិនអាចសម្លាប់ដោយភ្លើង <br/>
(Cannot be killed by fire)
៩.មិនអាចសម្លាប់ នៅក្នុងនិងក្រៅ កន្លែងស្នាក់នៅណាទាំងអស់ <br/>
(Cannot kill inside and outside any accommodation)
១០.មិនអាចសម្លាប់ដោយអវុធណាទាំងអស់នៅក្នុងចក្រវាឡ ។ <br/>
(Can not be killed by all weapons in the universe.)
ប៉ុន្តែក្រោយមក "ហិរណយក្សសិបុ" នៅតែអាចស្លាប់ ដោយ [[អវតារ]] [[ព្រះវិស្ណុ]] នាម "នរៈសិង្ហ" ដែលមានរាង្គកាយពាក់កណ្ដាលជាសត្វ និងពាក់កណ្ដាលជាមនុស្ស សម្លាប់ដោយប្រើ ក្រចកមុតស្រួត ត្រង់ពាក់កណ្ដាលមាត់ទ្វារ ចំពេលព្រះអាទិត្យលិចបាត់អស់ពាក់កណ្ដាល ប្រហែលភាពអស្ចារ្យនៃសាច់រឿងនេះហើយទើបសិល្បៈគុនខ្មែរត្រូវបានដាក់ឈ្មោះថា "[[ល្បុក្កតោ]]" ការវាយសម្រុកដូចសត្វតោ ដែលបានដកស្រង់ចេញពីទេវៈកថាដ៏អស្ចារ្យនេះ ដែលមានតឹកតាងឆ្លាក់នៅលើ [[ប្រាសាទ បន្ទាយស្រី]] ផងដែរ ។<ref> Pang Khat Royal Library of Cambodia (1941) [https://www.worldcat.org/title/magguddesk-nagar/oclc/23578724 Magguddesk nagar], Publisher: Bhnaṃ beñ : Roṅ Bumb Braḥ Rāja Draby, 2484 OCLC Number: 23578724 </ref>
[[File:Bokator Cambodian Boxing 1930.jpg|thumb|Bokator Cambodian Boxing 1930 record from France document infront of Angkor Wat temple by French Ministry of Culture.]]
ល្បុក្កតោ បានចាប់ផ្ដើមឃើញមានវត្តមានជាលើកដំបូងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា នាដើម ស.វទី២០ នៅឆ្នាំ ១៩២៣ នៃគ.សករាជ ដែលត្រូវបាន Record ទុកដោយប្រវត្តិវិទូជនជាតិបារាំង ដោយពួកគេបានមកទស្សនា ការប្រកួតក្បាច់គុនខ្មែរ នាទីរួម [[ខេត្តបាត់ដំបង]] រាល់ពេលដែលមានការប្រកួត គេតែងតែសែងមជ្ឈូសយកទៅដាក់នៅទីនោះតែម្ដង ព្រោះវាជាការប្រកួតភ្នាល់ដាក់ជីវិត នៃភាគីជម្លោះម្ខាងៗ ដោយភាពល្បីល្បាញ ក្រុមទេសាភិបាលបារាំងក៏បង្កើតឱ្យមានជាកីឡាប្រដាល់ ជំនួសវិញ ក្នុងឆ្នាំ ១៩២៨ ដែលត្រូវបានគេស្គាល់ថា [[ប្រដាល់គុនខ្មែរ]] ([[អង់គ្លេស]]: Kun Khmer Boxing) ទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី ប្រដាល់គុនខ្មែរ វាគ្រាន់តែជាក្បាច់គុនមួយផ្នែក នៅក្នុងចង្កោមមេក្បាច់គុនរបស់ គុនល្បុក្កតោប៉ុនណោះ <ref> Lucienne Delmas (1928) [https://www.culture.gouv.fr/ Musée de l ' Homme in Paris, France], Website: www.culture.gouv.fr </ref>
== ក្រណាត់សូត្រចងក្បាល ៧កម្រិត ==
'''7 levels of silk Headband'''
ល្បុក្កតោ ត្រូវបានបែងចែកជា ៧កម្រិត ដែលកម្រិតនីមួយៗត្រូវបានសម្គាល់ ដោយពណ៌នៃក្រណាត់សូត្រដែលរួមមាន៖ ពណ៌ស បៃតង ខៀវ ក្រហម ត្នោត ខ្មៅ និង ថ្នាក់គ្រូ ពណ៌មាស ។ ក្រណាត់សូត្រ ក្នុងមួយពណ៌ តំណាងឱ្យ យុទ្ធក្រមមួយ មានន័យថា តំណាងឱ្យច្បាប់ប្រយុទ្ធមួយ កម្រិតពណ៌ស រាប់ចាប់ពី មេគុន ៥ក្បាច់ បាតដៃ កណ្ដាប់ដៃ ក្រញាំដៃ ម្រាមដៃ កែងដៃ ហើយក្នុងមួយក្បាច់ ចែកចេញជាច្រើន "ស្នៀត" (Techniques) ឧទាហរណ៍: ការប្រើប្រាសកែងដៃ ដូចជា៖ កែងរុញស្រប កែងរុញខ្វែង កែងបត់ កែងពុះ កែងបុករះ កែងបុកចំហៀង កែងគាស់ កែងខោក កែងញុល កែងស៊ក កែងស៊កពុះ កែងគ្រលាស់ កែងវាត់ ....។<ref> Shiv Shanker Tiwary, Rajeev Kumar (2009) [https://www.amazon.com/Encyclopaedia-Southeast-Asia-Its-Tribes/dp/8126138378/ref=mp_s_a_1_1?keywords=9788126138371&linkCode=qs&qid=1658554024&s=books&sr=1-1 Encyclopaedia of Southeast Asia and Its Tribes, Volume 1], Publisher: Anmol Publications Pvt Ltd p.934 [[ISBN]]: 8126138378, 9788126138371 </ref>
== ភ្លេងសំពះគ្រូ ==
'''Music honors the teacher'''
=== ការរស់ឡើងវិញនៃក្បាច់គុនល្បុក្កតោ ===
'''The Resurrection of Bokator'''
== ឯកសារយោង ==
19f2awpskgiy4dxa3rcie6bg2jvb5jo
លំពង្សរាជា
0
27164
282676
282666
2022-08-21T13:02:17Z
Camhistory
36281
wikitext
text/x-wiki
{| class="infobox" style="width:1em;"
|- style="text-align:center;"
|style="background: #008631;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> លំពង្សរាជា </p>
|- style="text-align:center;"
| colspan="2" |
|- style="text-align:center;"
|style="background: #ABCDEF;" colspan="5" |
|- style="background: #f1f5fc;"
|- style="vertical-align:center;"
|'''រជ្ជកាល'''
| ១៣៤៦-១៣៥២
[[អាណាចក្រខ្មែរ]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''រាជសម័យ'''
|[[ចុងសម័យកាលអង្គរ]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''គ្រងរាជ'''
|លើកទី១ ១៣៤៦ <br/> លើកទី២ ១៣៤៨
|- style="vertical-align:center;"
|'''ព្រះនាមពេញ'''
|ព្រះរាជអង្ការ ព្រះបរម លំពង្សរាជា
|- style="vertical-align:center;"
|'''មរណៈនាម'''
| មិនមានកំណត់ត្រា
|- style="vertical-align:center;"
|'''ក្សត្រមុន'''
| [[បរមនិពាន្វបទ]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''រាជបន្ត'''
| [[ស្រីសុរិយោវង្ស]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''សន្តិវង្ស'''
| រាជវង្សអង្គរ
|- style="vertical-align:center;"
|'''ប្រសូត្រ'''
| ១២៩២
|- style="vertical-align:center;"
|'''ចូលទីវង្គត់'''
| ១៣៥២
|- style="vertical-align:center;"
|'''ជំនឿសាសនា'''
| [[ពុទ្ធសាសនា]] ថេរវាទ
និង [[ព្រហ្មញ្ញសាសនា]] លទ្ធិជំនឿ
ជំនឿលើទេវតា (Theravada)
|}
'''លំពង្សរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Lompong Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ១២៩២-១៣៥២) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៤៦-១៣៥២) ក្រោយធ្វើពិធីរាជាភិសេកគ្រងរាជសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ជាលើកទី២នៅ រាជធានីអង្គរ គ.សករាជ ១៣៤៨ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជអង្ការ ព្រះបរម លំពង្សរាជា"''' ព្រះអង្គមានព្រះអនុជ (ប្អូន) មួយអង្គព្រះនាម [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] ហើយបានតែងតាំងជាមហាឧបរាជ ។ ក្រោយពេលសោយរាជ្យសម្បត្តិបាន ៥ឆ្នាំ ព្រះអង្គបាន ប្រឈួន ឈឺធ្ងន់ ដោយជាហេតុធ្វើឱ្យពួកសៀមលើកទ័ពមកឈ្លានពានមហានគរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ប្អូនរបស់ទ្រង់នេះហើយដែលបានឡើងសោយរាជ បន្តពីព្រះអង្គផងដែរ ។<ref> Eng Suth (1991) [http://www.elibraryofcambodia.org/moha-buros-khmer-1-dorl-7/ Mohaboros Khmer Documents Volume 1-7], Publisher: Member of the Committee on History and Culture p.78 </ref>
== ជីវិតចាប់ផ្ដើម ==
'''Early Life'''
លំពង្សរាជា កើតនៅរាជធានីអង្គរ កើតឆ្នាំ ១២៩២ នៃគ.សករាជ ព្រះអង្គ គឺជាបុត្រចៅពញ្ញាសួស ដែលមានព្រះនាមថា (ព្រះសន្ធានរាជា) ព្រះអង្គមានបុត្រពីរអង្គ ទី១ បរមរាមា សោយទីវង្គត់ដោយរោគប្រឈួន ទី២ ស្រីសុរិយោទ័យ សោយទីវង្គត់ក្នុងចម្បាំងខ្មែរសៀម ឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។ ព្រះលំពង្សរាជា មាននាមជាចៅពញ្ញាជ័យ ជាប្រមុខមេទ័ពធំ ដែលមានងារ ជាព្រះលំពែងជ័យ ទ្រង់ឡើងសោយរាជនៅរាជធានីអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៦ ដោយការជម្រុញពីកងទ័ព និង ប្រជានុរាស្ត្រ ដោយសារមិនមាន រតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ ទ្រង់បានបញ្ជារឱ្យធ្វើថ្មី បូករួមទាំងបដិមាករ "[[ព្រះកែវមរកត]]" មួយទៀតផងដែរ ហើយ ព្រះកែវមរកត នេះ ត្រូវបានសៀមយកទៅក្រោយវាយបែករាជនីលង្វែក ក្នុងឆ្នាំ ១៥៩៣ នៃគ.សករាជ និង បានរក្សាទុកក្នុងរាជវាំង [[បាងកក]] មកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ក្រោយធ្វើរតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ថ្មីរួច ទ្រង់បានឡើងសោយរាជសម្បត្តិលើកទី២ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៨ នៃគ.សករាជ ។<ref> Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 </ref> <ref> Tran Ngea (1973) [https://library.khmerstudies.org/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=10888 Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 </ref>
== សៀមវាយយក នគររាជសីមា ==
'''Siam invades Nokor Reachseima'''
* (Thai Pronounciation: Nakhon Ratchasima)
ពុទ្ធសករាជ ១៨៩៥ សៀមបានលើកទ័ព ១៥,០០០ (១មុឺន ៥ពាន់នាក់) វាយយកខេត្ត [[នគររាជសីមា]] ដោយកងទ័ពសៀម បានចែកចេញជាពីរកង កងទី១ មានចំនួន ១០,០០០ (១មុឺននាក់) ដឹកនាំដោយ មេទ័ពសៀមនាម "រាមាសូរ" និង កងទី២ មានចំនួន ៥០០០ (៥ពាន់នាក់) ដឹកនាំដោយ មេទ័ពរងនាម "ស្រីសុប័ត" បានចូលមកឈ្លានពានអាណាខេត្តកម្ពុជា ជាមុនដោយមិនបានប្រកាសសង្គ្រាមឡើយ ដោយភាគីកម្ពុជា រៀបចំកងទ័ពមិនទាន់ កងទ័ពសៀមក៏វាយបែក នគររាជសីមា ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។ ក្រោយពេលសៀមវាយបែក នគររាជសីមា កងទ័ពសៀមក៏ចូលហួសមកបោះជំរុំជាប់ស្រុកនាងរង ខណៈពេលនោះ ព្រះលំពង្សរាជា បានបង្គាប់ឱ្យបុត្ររបស់ខ្លួន ស្រីសុរិយោទ័យ លើកទ័ព ២០,០០០ (២មុឺននាក់) ទៅបង្ក្រាបទ័ពសៀម ហើយក៏ទទួលបានជោគជ័យនាពេលនោះ និងបានសម្លាប់ចៅស្ដេចសៀមដែលជាមេទ័ពរង ស្រីសុប័ត នោះផងដែរ ។ ក្រោយទទួលបានជោគជ័យ ព្រះលំពង្សរាជា នឹកស្មានថា កងទ័ពសៀមមិនលើកមកឈ្លានពានភ្លាមៗទៀតនោះទេ ទ្រង់បានប្រកាសឱ្យរំសាយជួរកងទ័ព ជាបណ្ដោះអាសន្នដើម្បីឱ្យកងទ័ពបានទៅជួយធ្វើស្រែចំការប្រជានុរាស្ត្រ ព្រោះក្រុង [[យៈសោធរៈបុរៈ]] ឬ ([[ក្រុងអង្គរ]]) ពេលនោះជួបវិបត្តិខ្វះស្បៀង ។<ref> Eng Suth (2001)
[https://library.khmerstudies.org/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=10854%20thumbnail-shelfbrowser Documents of the great Khmer man, the royal genealogy of the Khmer people according to the real manuscript], Publisher: Phnom Penh Publishing House of the Ministry of Education, Youth and Sports p.250 </ref>
== សៀមវាយយក បច្ចឹមបុរី និង នាងរង ==
'''Siam invades Pachim Borei & Neang Rorng'''
* (Thai Pronounciation: Prachin Buri & Nang Rong)
៣ខែ ក្រោយមក ត្រូវនិងរដូវវស្សា ពេលដែលសៀមដឹងថា ស្ដេចកម្ពុជា រំសាយជួរកងទ័ព ស្ដេចសៀមព្រះនាម "អ៊ូតងរាជា រាមាធិបតី" (U Thongracha Ramathibodi) បានចាត់ឱ្យ រាមាសូរ លើកទ័ពសៀម ៥០,០០០ (៥មុឺននាក់) ឈ្លានពានកម្ពុជាម្ដងទៀត និង បានបែងចែកកងទ័ពជាពីរកង កងទី១ ៣០,០០០ (៣មុឺននាក់) វាយយក បច្ចឹមបុរី និង កងទី២ ២០,០០០ (២មុឺននាក់) ដឹកនាំដោយ ចៅបាសាត វាយយក នាងរង ហើយចាត់ បរមរាមា ជាមេទ័ពធំ ឱ្យដឹកនាំទ័ពចំនួន ១០០,០០០ (១សែននាក់) តាមមកពីក្រោយជាទ័ពជំនួយ ។ ដោយភាគីកម្ពុជាប្រមូលកងទ័ព និង រៀបចំកងទ័ពមិនទាន់ ព្រះលំពង្សរាជា បានចាត់ឱ្យ ស្រីសុរិយោទ័យ លើកទ័ព ២០០០០ (២មុឺននាក់) ចេញទៅច្បាំងតទល់ ហើយចាត់ឱ្យមហាឧបរាជ [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] លើកទ័ព ១០,០០០ (១មុឺននាក់) ចេញទៅទប់កងទ័ពសៀមនៅ ស្រុកនាងរង ដោយចំនួនកងទ័ពនិង គ្រឿងសឹកចម្បាំងសៀម ច្រើនជាងភាគីកម្ពុជាពេកណាស់ នៅទីបំផុតកងទ័ពទាំង២ របស់កម្ពុជា ត្រូវបរាជ័យ និង បានដកថយជាបន្តបន្ទាប់ ហើយព្រះអង្គម្ចាស់ ស្រីសុរិយោទ័យ ត្រូវទ័ពសៀមបាញ់ព្រួញសម្លាប់ នៅបច្ចឹមបុរី ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។<ref> Eng Suth (1991) [http://www.elibraryofcambodia.org/moha-buros-khmer-1-dorl-7/ Mohaboros Khmer Documents Volume 1-7], Publisher: Member of the Committee on History and Culture p.78 </ref>
== សៀមវាយប្រហារ យៈសោធរៈបុរៈ ==
'''Siam attacks Yasodharapura'''
ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥២ នៃគ.សករាជ សៀមបានលើកទ័ព ២០០,០០០ (២សែននាក់) វាយប្រហារ យៈសោធរៈបុរៈ ពេលនោះ ព្រះលំពង្សរាជា ត្រាសបញ្ជារឱ្យ ស្រីសុរិយោវង្ស សង់កំពែងក្រុងកម្ពស់ ១៦ហត្ថ ដោយស្មើនិងកម្ពស់ ៨ម៉ែត្រ និង បានប្រមូលទ័ពជាង ១០០,០០០ (១សែននាក់) នៅចាំការពារ [[ក្រុងអង្គរ]] ។ មេទ័ពធំសៀម បរមរាមា បានបែងចែកកងទ័ពសៀមជា ៤ច្រក ច្រកទី១ ដឹកនាំដោយ រាមាសូរ វាយចូលពីទិសខាងជើង ច្រកទី២ ដឹកនាំដោយ ចៅបាសាត វាយចូលពីទិសខាងកើត ច្រកទី៣ ដឹកនាំដោយ ចៅបាអាត វាយចូលពីទិសខាងត្បូង ច្រកទី៤ ដឹកនាំដោយ ចៅកំបាំងពិសី វាយចូលពីទិសខាងលិច កងទ័ពសៀមឡោមព័ទ្ធក្រុងអង្គរត្រឹមចម្ងាយតែ ៣០សិន ដោយស្មើនិង រយៈចម្ងាយ ១.២ គីឡូម៉ែត្រ ប៉ុនណោះ ។ មេទ័ពសៀម បរមរាមា បានចាត់ឱ្យពលសេនា លើករន្ទារឬស្សី កម្ពស់ ១៤ហត្ថ ដោយស្មើនិងកម្ពស់ ៧ម៉ែត្រ ដាក់នៅកាំភ្លើងធំ មានកង់អូសដោយដំរី បានបាញ់ប្រហារមកលើកំពែងក្រុង និងបានឱ្យកងទ័ពដាក់ជណ្ដើរឬស្សី ឡើងវាយប្រហារចូលក្រុងអង្គរ ។ ស្រីសុរិយោវង្ស ឃើញដូច្នេះក៏ឱ្យដាក់កាំភ្លើងធំបាញ់ប្រហារតបតទៅវិញ កងទ័ពសៀមកាន់តែវាយសម្រុក កងទ័ពស្លាប់អស់ជាច្រើន ចំនួនទ័ពកាន់តែថយទៅៗ ព្រះលំពង្សរាជា យល់សេចក្ដីដូចនេះ ក៏បង្គាប់ឱ្យ ស្រីសុរិយោវង្ស ដកទ័ព ២០,០០០ (២មុឺននាក់) វាយសម្រុកចេញ ទៅនគរ "ឡានឆាង" (Lan Xang) (Kh-Pronoun: Lan Chhang) ប្រែថាដំរីមួយលាន ដើម្បីសុំទ័ពជំនួយពីស្ដេច [[ឡាវ]] ។ កងទ័ពសៀម វាយឡោមព័ទ្ធក្រុងអង្គរ អស់រយៈពេល ៥ខែ នៅទីបំផុត ក៏វាយបែកក្រុងអង្គរ ព្រះលំពង្សរាជា ដឹងដំណឹងដូចនេះ ក៏ក្អួតឈាម សោយទីវង្គត់ក្នុងរាជវាំង ក្នុងពេលនោះទៅ ចំណែកឯ [[ធម្មរាជាទី១]] ជាបុត្រ ស្រីសុរិយោវង្ស ក៏នាំយកគ្រឿងបញ្ចក្សេត្រ ដែលជាគ្រឿងសម្រាប់រាជ បូករួមទាំង [[ព្រះកែវមរកត]] រត់ភៀសខ្លួនចាកចោលក្រុងអង្គរ មេទ័ពសៀម បរមរាមា បានគៀរយកប្រជានុរាស្ត្រជាង ១សែននាក់យកទៅ ក្រុងទេពបុរី ស្រីអាយុធ្យា "Tep Borei Srei Ayudthya" (Thai-Pronoun: Tepburi Sri Ayutthaya) ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥២ នៃគ.សករាជ និង បានដាក់ឱ្យ ចៅបាអាត ដែលជាបុត្រស្ដេចសៀម អ៊ូតង ឱ្យគ្រប់គ្រងនៅ យៈសោធរៈបុរៈ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៣ នៃគ.សករាជ ហើយបានគ្រប់គ្រងក្រុងអង្គរអស់រយៈពេល៤ឆ្នាំទើប ស្រីសុរិយោវង្ស លើកទ័ពទៅបណ្ដេញទ័ពសៀមចេញពីក្រុងអង្គរ ក្រោយទទួលបាន ទ័ពជំនួយពីស្ដេចឡាវ ព្រះនាម "ហ្វាង៉ាំ" (Fa Ngum) ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៧ នៃគ.សករាជ ។<ref> Achille Dauphin-Meunier (1968) [https://books.google.com/books/about/Histoire_du_Cambodge.html?id=uu8yAAAAMAAJ Histoire du Cambodge], Publisher: Presses universitaires de France,
Original from the University of Michigan p.128 </ref> <ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref>
== មើលផងដែរ ==
* [[រាជានិយមកម្ពុជា]]
== តំណភ្ជាប់ រជ្ជកាលគ្រងរាជ ==
{{S-start}}
{{S-hou|''(គ.ស ១២៩២-១៣៥២)''}}
{{Succession box|before= [[បរមនិពាន្វបទ]]|title=[[អាណាចក្រខ្មែរ]]|years='''១៣៤៦-១៣៥២'''|after=[[ស្រីសុរិយោវង្ស]]}}
{{S-end}}
== ឯកសារយោង ==
la2s6xyo1mpixo0279dcf24nc1qr27l
282683
282676
2022-08-21T16:11:00Z
Camhistory
36281
/* ជីវិតចាប់ផ្ដើម */
wikitext
text/x-wiki
{| class="infobox" style="width:1em;"
|- style="text-align:center;"
|style="background: #008631;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> លំពង្សរាជា </p>
|- style="text-align:center;"
| colspan="2" |
|- style="text-align:center;"
|style="background: #ABCDEF;" colspan="5" |
|- style="background: #f1f5fc;"
|- style="vertical-align:center;"
|'''រជ្ជកាល'''
| ១៣៤៦-១៣៥២
[[អាណាចក្រខ្មែរ]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''រាជសម័យ'''
|[[ចុងសម័យកាលអង្គរ]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''គ្រងរាជ'''
|លើកទី១ ១៣៤៦ <br/> លើកទី២ ១៣៤៨
|- style="vertical-align:center;"
|'''ព្រះនាមពេញ'''
|ព្រះរាជអង្ការ ព្រះបរម លំពង្សរាជា
|- style="vertical-align:center;"
|'''មរណៈនាម'''
| មិនមានកំណត់ត្រា
|- style="vertical-align:center;"
|'''ក្សត្រមុន'''
| [[បរមនិពាន្វបទ]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''រាជបន្ត'''
| [[ស្រីសុរិយោវង្ស]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''សន្តិវង្ស'''
| រាជវង្សអង្គរ
|- style="vertical-align:center;"
|'''ប្រសូត្រ'''
| ១២៩២
|- style="vertical-align:center;"
|'''ចូលទីវង្គត់'''
| ១៣៥២
|- style="vertical-align:center;"
|'''ជំនឿសាសនា'''
| [[ពុទ្ធសាសនា]] ថេរវាទ
និង [[ព្រហ្មញ្ញសាសនា]] លទ្ធិជំនឿ
ជំនឿលើទេវតា (Theravada)
|}
'''លំពង្សរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Lompong Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ១២៩២-១៣៥២) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៤៦-១៣៥២) ក្រោយធ្វើពិធីរាជាភិសេកគ្រងរាជសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ជាលើកទី២នៅ រាជធានីអង្គរ គ.សករាជ ១៣៤៨ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជអង្ការ ព្រះបរម លំពង្សរាជា"''' ព្រះអង្គមានព្រះអនុជ (ប្អូន) មួយអង្គព្រះនាម [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] ហើយបានតែងតាំងជាមហាឧបរាជ ។ ក្រោយពេលសោយរាជ្យសម្បត្តិបាន ៥ឆ្នាំ ព្រះអង្គបាន ប្រឈួន ឈឺធ្ងន់ ដោយជាហេតុធ្វើឱ្យពួកសៀមលើកទ័ពមកឈ្លានពានមហានគរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ប្អូនរបស់ទ្រង់នេះហើយដែលបានឡើងសោយរាជ បន្តពីព្រះអង្គផងដែរ ។<ref> Eng Suth (1991) [http://www.elibraryofcambodia.org/moha-buros-khmer-1-dorl-7/ Mohaboros Khmer Documents Volume 1-7], Publisher: Member of the Committee on History and Culture p.78 </ref>
== ជីវិតចាប់ផ្ដើម ==
'''Early Life'''
លំពង្សរាជា កើតនៅរាជធានីអង្គរ កើតឆ្នាំ ១២៩២ នៃគ.សករាជ ព្រះអង្គ គឺជាបុត្រចៅពញ្ញាសួស ដែលមានព្រះនាមថា (ព្រះសិន្ធានរាជា) ព្រះអង្គមានបុត្រពីរអង្គ ទី១ បរមរាមា សោយទីវង្គត់ដោយរោគប្រឈួន ទី២ ស្រីសុរិយោទ័យ សោយទីវង្គត់ក្នុងចម្បាំងខ្មែរសៀម ឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។ ព្រះលំពង្សរាជា មាននាមជាចៅពញ្ញាជ័យ ជាប្រមុខមេទ័ពធំ ដែលមានងារ ជាព្រះលំពែងជ័យ ទ្រង់ឡើងសោយរាជនៅរាជធានីអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៦ ដោយការជម្រុញពីកងទ័ព និង ប្រជានុរាស្ត្រ ដោយសារមិនមាន រតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ ទ្រង់បានបញ្ជារឱ្យធ្វើថ្មី បូករួមទាំងបដិមាករ "[[ព្រះកែវមរកត]]" មួយទៀតផងដែរ ហើយ ព្រះកែវមរកត នេះ ត្រូវបានសៀមយកទៅក្រោយវាយបែករាជនីលង្វែក ក្នុងឆ្នាំ ១៥៩៣ នៃគ.សករាជ និង បានរក្សាទុកក្នុងរាជវាំង [[បាងកក]] មកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ក្រោយធ្វើរតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ថ្មីរួច ទ្រង់បានឡើងសោយរាជសម្បត្តិលើកទី២ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៨ នៃគ.សករាជ ។<ref> Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 </ref> <ref> Tran Ngea (1973) [https://library.khmerstudies.org/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=10888 Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 </ref>
== សៀមវាយយក នគររាជសីមា ==
'''Siam invades Nokor Reachseima'''
* (Thai Pronounciation: Nakhon Ratchasima)
ពុទ្ធសករាជ ១៨៩៥ សៀមបានលើកទ័ព ១៥,០០០ (១មុឺន ៥ពាន់នាក់) វាយយកខេត្ត [[នគររាជសីមា]] ដោយកងទ័ពសៀម បានចែកចេញជាពីរកង កងទី១ មានចំនួន ១០,០០០ (១មុឺននាក់) ដឹកនាំដោយ មេទ័ពសៀមនាម "រាមាសូរ" និង កងទី២ មានចំនួន ៥០០០ (៥ពាន់នាក់) ដឹកនាំដោយ មេទ័ពរងនាម "ស្រីសុប័ត" បានចូលមកឈ្លានពានអាណាខេត្តកម្ពុជា ជាមុនដោយមិនបានប្រកាសសង្គ្រាមឡើយ ដោយភាគីកម្ពុជា រៀបចំកងទ័ពមិនទាន់ កងទ័ពសៀមក៏វាយបែក នគររាជសីមា ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។ ក្រោយពេលសៀមវាយបែក នគររាជសីមា កងទ័ពសៀមក៏ចូលហួសមកបោះជំរុំជាប់ស្រុកនាងរង ខណៈពេលនោះ ព្រះលំពង្សរាជា បានបង្គាប់ឱ្យបុត្ររបស់ខ្លួន ស្រីសុរិយោទ័យ លើកទ័ព ២០,០០០ (២មុឺននាក់) ទៅបង្ក្រាបទ័ពសៀម ហើយក៏ទទួលបានជោគជ័យនាពេលនោះ និងបានសម្លាប់ចៅស្ដេចសៀមដែលជាមេទ័ពរង ស្រីសុប័ត នោះផងដែរ ។ ក្រោយទទួលបានជោគជ័យ ព្រះលំពង្សរាជា នឹកស្មានថា កងទ័ពសៀមមិនលើកមកឈ្លានពានភ្លាមៗទៀតនោះទេ ទ្រង់បានប្រកាសឱ្យរំសាយជួរកងទ័ព ជាបណ្ដោះអាសន្នដើម្បីឱ្យកងទ័ពបានទៅជួយធ្វើស្រែចំការប្រជានុរាស្ត្រ ព្រោះក្រុង [[យៈសោធរៈបុរៈ]] ឬ ([[ក្រុងអង្គរ]]) ពេលនោះជួបវិបត្តិខ្វះស្បៀង ។<ref> Eng Suth (2001)
[https://library.khmerstudies.org/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=10854%20thumbnail-shelfbrowser Documents of the great Khmer man, the royal genealogy of the Khmer people according to the real manuscript], Publisher: Phnom Penh Publishing House of the Ministry of Education, Youth and Sports p.250 </ref>
== សៀមវាយយក បច្ចឹមបុរី និង នាងរង ==
'''Siam invades Pachim Borei & Neang Rorng'''
* (Thai Pronounciation: Prachin Buri & Nang Rong)
៣ខែ ក្រោយមក ត្រូវនិងរដូវវស្សា ពេលដែលសៀមដឹងថា ស្ដេចកម្ពុជា រំសាយជួរកងទ័ព ស្ដេចសៀមព្រះនាម "អ៊ូតងរាជា រាមាធិបតី" (U Thongracha Ramathibodi) បានចាត់ឱ្យ រាមាសូរ លើកទ័ពសៀម ៥០,០០០ (៥មុឺននាក់) ឈ្លានពានកម្ពុជាម្ដងទៀត និង បានបែងចែកកងទ័ពជាពីរកង កងទី១ ៣០,០០០ (៣មុឺននាក់) វាយយក បច្ចឹមបុរី និង កងទី២ ២០,០០០ (២មុឺននាក់) ដឹកនាំដោយ ចៅបាសាត វាយយក នាងរង ហើយចាត់ បរមរាមា ជាមេទ័ពធំ ឱ្យដឹកនាំទ័ពចំនួន ១០០,០០០ (១សែននាក់) តាមមកពីក្រោយជាទ័ពជំនួយ ។ ដោយភាគីកម្ពុជាប្រមូលកងទ័ព និង រៀបចំកងទ័ពមិនទាន់ ព្រះលំពង្សរាជា បានចាត់ឱ្យ ស្រីសុរិយោទ័យ លើកទ័ព ២០០០០ (២មុឺននាក់) ចេញទៅច្បាំងតទល់ ហើយចាត់ឱ្យមហាឧបរាជ [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] លើកទ័ព ១០,០០០ (១មុឺននាក់) ចេញទៅទប់កងទ័ពសៀមនៅ ស្រុកនាងរង ដោយចំនួនកងទ័ពនិង គ្រឿងសឹកចម្បាំងសៀម ច្រើនជាងភាគីកម្ពុជាពេកណាស់ នៅទីបំផុតកងទ័ពទាំង២ របស់កម្ពុជា ត្រូវបរាជ័យ និង បានដកថយជាបន្តបន្ទាប់ ហើយព្រះអង្គម្ចាស់ ស្រីសុរិយោទ័យ ត្រូវទ័ពសៀមបាញ់ព្រួញសម្លាប់ នៅបច្ចឹមបុរី ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។<ref> Eng Suth (1991) [http://www.elibraryofcambodia.org/moha-buros-khmer-1-dorl-7/ Mohaboros Khmer Documents Volume 1-7], Publisher: Member of the Committee on History and Culture p.78 </ref>
== សៀមវាយប្រហារ យៈសោធរៈបុរៈ ==
'''Siam attacks Yasodharapura'''
ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥២ នៃគ.សករាជ សៀមបានលើកទ័ព ២០០,០០០ (២សែននាក់) វាយប្រហារ យៈសោធរៈបុរៈ ពេលនោះ ព្រះលំពង្សរាជា ត្រាសបញ្ជារឱ្យ ស្រីសុរិយោវង្ស សង់កំពែងក្រុងកម្ពស់ ១៦ហត្ថ ដោយស្មើនិងកម្ពស់ ៨ម៉ែត្រ និង បានប្រមូលទ័ពជាង ១០០,០០០ (១សែននាក់) នៅចាំការពារ [[ក្រុងអង្គរ]] ។ មេទ័ពធំសៀម បរមរាមា បានបែងចែកកងទ័ពសៀមជា ៤ច្រក ច្រកទី១ ដឹកនាំដោយ រាមាសូរ វាយចូលពីទិសខាងជើង ច្រកទី២ ដឹកនាំដោយ ចៅបាសាត វាយចូលពីទិសខាងកើត ច្រកទី៣ ដឹកនាំដោយ ចៅបាអាត វាយចូលពីទិសខាងត្បូង ច្រកទី៤ ដឹកនាំដោយ ចៅកំបាំងពិសី វាយចូលពីទិសខាងលិច កងទ័ពសៀមឡោមព័ទ្ធក្រុងអង្គរត្រឹមចម្ងាយតែ ៣០សិន ដោយស្មើនិង រយៈចម្ងាយ ១.២ គីឡូម៉ែត្រ ប៉ុនណោះ ។ មេទ័ពសៀម បរមរាមា បានចាត់ឱ្យពលសេនា លើករន្ទារឬស្សី កម្ពស់ ១៤ហត្ថ ដោយស្មើនិងកម្ពស់ ៧ម៉ែត្រ ដាក់នៅកាំភ្លើងធំ មានកង់អូសដោយដំរី បានបាញ់ប្រហារមកលើកំពែងក្រុង និងបានឱ្យកងទ័ពដាក់ជណ្ដើរឬស្សី ឡើងវាយប្រហារចូលក្រុងអង្គរ ។ ស្រីសុរិយោវង្ស ឃើញដូច្នេះក៏ឱ្យដាក់កាំភ្លើងធំបាញ់ប្រហារតបតទៅវិញ កងទ័ពសៀមកាន់តែវាយសម្រុក កងទ័ពស្លាប់អស់ជាច្រើន ចំនួនទ័ពកាន់តែថយទៅៗ ព្រះលំពង្សរាជា យល់សេចក្ដីដូចនេះ ក៏បង្គាប់ឱ្យ ស្រីសុរិយោវង្ស ដកទ័ព ២០,០០០ (២មុឺននាក់) វាយសម្រុកចេញ ទៅនគរ "ឡានឆាង" (Lan Xang) (Kh-Pronoun: Lan Chhang) ប្រែថាដំរីមួយលាន ដើម្បីសុំទ័ពជំនួយពីស្ដេច [[ឡាវ]] ។ កងទ័ពសៀម វាយឡោមព័ទ្ធក្រុងអង្គរ អស់រយៈពេល ៥ខែ នៅទីបំផុត ក៏វាយបែកក្រុងអង្គរ ព្រះលំពង្សរាជា ដឹងដំណឹងដូចនេះ ក៏ក្អួតឈាម សោយទីវង្គត់ក្នុងរាជវាំង ក្នុងពេលនោះទៅ ចំណែកឯ [[ធម្មរាជាទី១]] ជាបុត្រ ស្រីសុរិយោវង្ស ក៏នាំយកគ្រឿងបញ្ចក្សេត្រ ដែលជាគ្រឿងសម្រាប់រាជ បូករួមទាំង [[ព្រះកែវមរកត]] រត់ភៀសខ្លួនចាកចោលក្រុងអង្គរ មេទ័ពសៀម បរមរាមា បានគៀរយកប្រជានុរាស្ត្រជាង ១សែននាក់យកទៅ ក្រុងទេពបុរី ស្រីអាយុធ្យា "Tep Borei Srei Ayudthya" (Thai-Pronoun: Tepburi Sri Ayutthaya) ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥២ នៃគ.សករាជ និង បានដាក់ឱ្យ ចៅបាអាត ដែលជាបុត្រស្ដេចសៀម អ៊ូតង ឱ្យគ្រប់គ្រងនៅ យៈសោធរៈបុរៈ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៣ នៃគ.សករាជ ហើយបានគ្រប់គ្រងក្រុងអង្គរអស់រយៈពេល៤ឆ្នាំទើប ស្រីសុរិយោវង្ស លើកទ័ពទៅបណ្ដេញទ័ពសៀមចេញពីក្រុងអង្គរ ក្រោយទទួលបាន ទ័ពជំនួយពីស្ដេចឡាវ ព្រះនាម "ហ្វាង៉ាំ" (Fa Ngum) ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៧ នៃគ.សករាជ ។<ref> Achille Dauphin-Meunier (1968) [https://books.google.com/books/about/Histoire_du_Cambodge.html?id=uu8yAAAAMAAJ Histoire du Cambodge], Publisher: Presses universitaires de France,
Original from the University of Michigan p.128 </ref> <ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref>
== មើលផងដែរ ==
* [[រាជានិយមកម្ពុជា]]
== តំណភ្ជាប់ រជ្ជកាលគ្រងរាជ ==
{{S-start}}
{{S-hou|''(គ.ស ១២៩២-១៣៥២)''}}
{{Succession box|before= [[បរមនិពាន្វបទ]]|title=[[អាណាចក្រខ្មែរ]]|years='''១៣៤៦-១៣៥២'''|after=[[ស្រីសុរិយោវង្ស]]}}
{{S-end}}
== ឯកសារយោង ==
7w2805m5gta5nn5y1ut3olwmaipcm5y
ស្រីសុរិយោវង្ស
0
27175
282671
282670
2022-08-21T12:23:56Z
Camhistory
36281
/* ជីវិតចាប់ផ្ដើម */
wikitext
text/x-wiki
{| class="infobox" style="width:1em;"
|- style="text-align:center;"
|style="background: #008631;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> ស្រីសុរិយោវង្ស </p>
|- style="text-align:center;"
| colspan="2" |
|- style="text-align:center;"
|style="background: #ABCDEF;" colspan="5" |
|- style="background: #f1f5fc;"
|- style="vertical-align:center;"
|'''រជ្ជកាល'''
| ១៣៥៧-១៣៦៩
[[អាណាចក្រខ្មែរ]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''រាជសម័យ'''
|[[ចុងសម័យកាលអង្គរ]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''គ្រងរាជ'''
| ១៣៥៧
|- style="vertical-align:center;"
|'''ព្រះនាមពេញ'''
| ព្រះរាជអង្គារ ស្រីសុរិយោវង្ស
|- style="vertical-align:center;"
|'''មរណៈនាម'''
| មិនមានកំណត់ត្រា
|- style="vertical-align:center;"
|'''ក្សត្រមុន'''
| [[លំពង្សរាជា]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''រាជបន្ត'''
| [[បរមរាមាទី១]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''សន្តិវង្ស'''
| រាជវង្សអង្គរ
|- style="vertical-align:center;"
|'''ប្រសូត្រ'''
| មិនមានកំណត់ត្រា
|- style="vertical-align:center;"
|'''ចូលទីវង្គត់'''
| ១៣៦៩
|- style="vertical-align:center;"
|'''ជំនឿសាសនា'''
| [[ពុទ្ធសាសនា]] ថេរវាទ
និង [[ព្រហ្មញ្ញសាសនា]] លទ្ធិជំនឿ
ជំនឿលើទេវតា (Theravada)
|}
ស្រីសុរិយោវង្ស ([[អង់គ្លេស]]: Srei Soriyoavong) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០-១៣៦៩) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៥៧-១៣៦៩) ក្រោយធ្វើពិធីរាជាភិសេកគ្រងរាជសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ជាលើកទី២នៅ រាជធានីអង្គរ គ.សករាជ ១៣៥៩ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជអង្គារ ស្រីសុរិយោវង្ស"''' ព្រះអង្គជាប្អូនជីដូនមួយ និង [[លំពង្សរាជា|ព្រះលំពង្សរាជា]] ដែលត្រូវបានពួកសៀមវាយបែករាជធានីអង្គរ ហើយព្រះអង្គបានចាកចេញទៅសុំជំនួយកងទ័ពពីស្ដេចឡាវ និងបានលើកទ័ពមកបណ្ដេញពួកសៀមចេញពីក្រុងអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៧ នៃគ.សករាជ ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref>
== ជីវិតចាប់ផ្ដើម ==
ស្រីសុរិយោវង្ស មានបិតាព្រះនាម ស្រីសុគន្ធចក្រ និង មានមាតាព្រះនាម មាលា ទេវី ហើយទ្រង់ត្រូវជាប្អូនជីដូនមួយ ជាមួយនិង [[លំពង្សរាជា|ព្រះលំពង្សរាជា]] ដែលមានឋានៈជាមហាឧបរាជ (រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ) នៅពេលដែលសៀមលើកទ័ពមកវាយក្រុងអង្គរ ព្រះអង្គនេះហើយដែល ដែលលើកទ័ពច្បាំងនិងសៀមអស់រយៈពេល ១ឆ្នាំ ៥ខែ និងបានសាងសង់ជញ្ជាំងក្រុងអង្គរកម្ពស់ ៨ម៉ែត្រ ទប់ទល់និងកងទ័ពសៀមចុងក្រោយ អស់រយៈពេល ៥ខែ ទើបព្រះអង្គទៅសុំជំនួយកងទ័ពពីស្ដេចឡាវ ព្រះនាម "ហ្វាង៉ាំ" (Fa Ngum) នៃនគរឡានឆាង បានចំនួន ៤០,០០០ (៤មុឺននាក់) លើកមកបណ្ដេញពួកសៀម ចេញពីក្រុងអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៧ នៃគ.សករាជ និង បន្តធ្វើសង្គ្រាមនិងពួកសៀមយកបានអាណាខែត្រ មួយចំនួនពីសៀមមកវិញផងដែរ ។ ក្រោយពេលទ្រង់វាយបណ្ដេញទ័ពសៀមចេញពីអង្គររួចទ្រង់បានចាត់តំណាងទូត ឱ្យបញ្ជូនសួយសាអាករ និងថ្វាយអំណោយ ជាព្រះពុទ្ធបដិមារធ្វើពីសំរិទ្ធលាយមាស និង ប្រាក់ មួយអង្គទុកជាអំណោយ ដែលត្រូវបានឡាវហៅថា "ព្រះបាង" (Phra Bang) ដើម្បីរក្សាចំណងមិត្តភាពនៃនគរទាំងពីរផងដែរ ។<ref> Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 </ref>
== ឯកសារយោង ==
p6zmy94u3sx467lcriesz16h71fs0xa
282672
282671
2022-08-21T12:26:39Z
Camhistory
36281
/* ជីវិតចាប់ផ្ដើម */
wikitext
text/x-wiki
{| class="infobox" style="width:1em;"
|- style="text-align:center;"
|style="background: #008631;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> ស្រីសុរិយោវង្ស </p>
|- style="text-align:center;"
| colspan="2" |
|- style="text-align:center;"
|style="background: #ABCDEF;" colspan="5" |
|- style="background: #f1f5fc;"
|- style="vertical-align:center;"
|'''រជ្ជកាល'''
| ១៣៥៧-១៣៦៩
[[អាណាចក្រខ្មែរ]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''រាជសម័យ'''
|[[ចុងសម័យកាលអង្គរ]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''គ្រងរាជ'''
| ១៣៥៧
|- style="vertical-align:center;"
|'''ព្រះនាមពេញ'''
| ព្រះរាជអង្គារ ស្រីសុរិយោវង្ស
|- style="vertical-align:center;"
|'''មរណៈនាម'''
| មិនមានកំណត់ត្រា
|- style="vertical-align:center;"
|'''ក្សត្រមុន'''
| [[លំពង្សរាជា]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''រាជបន្ត'''
| [[បរមរាមាទី១]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''សន្តិវង្ស'''
| រាជវង្សអង្គរ
|- style="vertical-align:center;"
|'''ប្រសូត្រ'''
| មិនមានកំណត់ត្រា
|- style="vertical-align:center;"
|'''ចូលទីវង្គត់'''
| ១៣៦៩
|- style="vertical-align:center;"
|'''ជំនឿសាសនា'''
| [[ពុទ្ធសាសនា]] ថេរវាទ
និង [[ព្រហ្មញ្ញសាសនា]] លទ្ធិជំនឿ
ជំនឿលើទេវតា (Theravada)
|}
ស្រីសុរិយោវង្ស ([[អង់គ្លេស]]: Srei Soriyoavong) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០-១៣៦៩) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៥៧-១៣៦៩) ក្រោយធ្វើពិធីរាជាភិសេកគ្រងរាជសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ជាលើកទី២នៅ រាជធានីអង្គរ គ.សករាជ ១៣៥៩ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជអង្គារ ស្រីសុរិយោវង្ស"''' ព្រះអង្គជាប្អូនជីដូនមួយ និង [[លំពង្សរាជា|ព្រះលំពង្សរាជា]] ដែលត្រូវបានពួកសៀមវាយបែករាជធានីអង្គរ ហើយព្រះអង្គបានចាកចេញទៅសុំជំនួយកងទ័ពពីស្ដេចឡាវ និងបានលើកទ័ពមកបណ្ដេញពួកសៀមចេញពីក្រុងអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៧ នៃគ.សករាជ ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref>
== ជីវិតចាប់ផ្ដើម ==
ស្រីសុរិយោវង្ស មានបិតាព្រះនាម ស្រីសុគន្ធចក្រ និង មានមាតាព្រះនាម មាលា ទេវី ហើយទ្រង់ត្រូវជាប្អូនជីដូនមួយ ជាមួយនិង [[លំពង្សរាជា|ព្រះលំពង្សរាជា]] ដែលមានឋានៈជាមហាឧបរាជ (រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ) នៅពេលដែលសៀមលើកទ័ពមកវាយក្រុងអង្គរ ព្រះអង្គនេះហើយដែល ដែលលើកទ័ពច្បាំងនិងសៀមអស់រយៈពេល ១ឆ្នាំ ៥ខែ និងបានសាងសង់ជញ្ជាំងក្រុងអង្គរកម្ពស់ ៨ម៉ែត្រ ទប់ទល់និងកងទ័ពសៀមចុងក្រោយ អស់រយៈពេល ៥ខែ ទើបព្រះអង្គទៅសុំជំនួយកងទ័ពពីស្ដេចឡាវ ព្រះនាម "ហ្វាង៉ាំ" (Fa Ngum) នៃនគរឡានឆាង បានចំនួន ៤០,០០០ (៤មុឺននាក់) លើកមកបណ្ដេញពួកសៀម ចេញពីក្រុងអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៧ នៃគ.សករាជ និង បន្តធ្វើសង្គ្រាមនិងពួកសៀមយកបានអាណាខែត្រ មួយចំនួនពីសៀមមកវិញផងដែរ ។ ក្រោយពេលទ្រង់វាយបណ្ដេញទ័ពសៀមចេញពីអង្គររួចទ្រង់បានចាត់តំណាងទូត ឱ្យបញ្ជូនសួយសាអាករ និងថ្វាយអំណោយ ជាព្រះពុទ្ធបដិមារធ្វើពីសំរិទ្ធលាយមាស និង ប្រាក់ មួយអង្គទុកជាអំណោយ ដែលត្រូវបានឡាវហៅថា "ព្រះបាង" (Phra Bang) ដើម្បីរក្សាចំណងមិត្តភាពនៃនគរទាំងពីរផងដែរ ហើយបដិមារនេះ ស្ថិតនៅ [[ហ្លួងព្រះបាង]] (Luang Prabang) [[ប្រទេសឡាវ]] មកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ។<ref> Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 </ref>
== ឯកសារយោង ==
doovxpxepobzwiqbcy5bl3q02grozcl
282673
282672
2022-08-21T12:34:08Z
Camhistory
36281
/* ជីវិតចាប់ផ្ដើម */
wikitext
text/x-wiki
{| class="infobox" style="width:1em;"
|- style="text-align:center;"
|style="background: #008631;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> ស្រីសុរិយោវង្ស </p>
|- style="text-align:center;"
| colspan="2" |
|- style="text-align:center;"
|style="background: #ABCDEF;" colspan="5" |
|- style="background: #f1f5fc;"
|- style="vertical-align:center;"
|'''រជ្ជកាល'''
| ១៣៥៧-១៣៦៩
[[អាណាចក្រខ្មែរ]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''រាជសម័យ'''
|[[ចុងសម័យកាលអង្គរ]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''គ្រងរាជ'''
| ១៣៥៧
|- style="vertical-align:center;"
|'''ព្រះនាមពេញ'''
| ព្រះរាជអង្គារ ស្រីសុរិយោវង្ស
|- style="vertical-align:center;"
|'''មរណៈនាម'''
| មិនមានកំណត់ត្រា
|- style="vertical-align:center;"
|'''ក្សត្រមុន'''
| [[លំពង្សរាជា]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''រាជបន្ត'''
| [[បរមរាមាទី១]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''សន្តិវង្ស'''
| រាជវង្សអង្គរ
|- style="vertical-align:center;"
|'''ប្រសូត្រ'''
| មិនមានកំណត់ត្រា
|- style="vertical-align:center;"
|'''ចូលទីវង្គត់'''
| ១៣៦៩
|- style="vertical-align:center;"
|'''ជំនឿសាសនា'''
| [[ពុទ្ធសាសនា]] ថេរវាទ
និង [[ព្រហ្មញ្ញសាសនា]] លទ្ធិជំនឿ
ជំនឿលើទេវតា (Theravada)
|}
ស្រីសុរិយោវង្ស ([[អង់គ្លេស]]: Srei Soriyoavong) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០-១៣៦៩) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៥៧-១៣៦៩) ក្រោយធ្វើពិធីរាជាភិសេកគ្រងរាជសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ជាលើកទី២នៅ រាជធានីអង្គរ គ.សករាជ ១៣៥៩ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជអង្គារ ស្រីសុរិយោវង្ស"''' ព្រះអង្គជាប្អូនជីដូនមួយ និង [[លំពង្សរាជា|ព្រះលំពង្សរាជា]] ដែលត្រូវបានពួកសៀមវាយបែករាជធានីអង្គរ ហើយព្រះអង្គបានចាកចេញទៅសុំជំនួយកងទ័ពពីស្ដេចឡាវ និងបានលើកទ័ពមកបណ្ដេញពួកសៀមចេញពីក្រុងអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៧ នៃគ.សករាជ ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref>
== ជីវិតចាប់ផ្ដើម ==
ស្រីសុរិយោវង្ស មានបិតាព្រះនាម ស្រីសុគន្ធចក្រ និង មានមាតាព្រះនាម មាលា ទេវី ហើយព្រះអង្គមានបុត្រពីរអង្គ ទី១ [[បរមរាមាទី១]] និង បុត្រទី២ [[ធម្មរាជាទី១]] សុទ្ធតែបានឡើងគ្រងរាជបន្តពីព្រះអង្គ ហើយទ្រង់ត្រូវជាប្អូនជីដូនមួយ ជាមួយនិង [[លំពង្សរាជា|ព្រះលំពង្សរាជា]] ដែលមានឋានៈជាមហាឧបរាជ (រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ) នៅពេលដែលសៀមលើកទ័ពមកវាយក្រុងអង្គរ ព្រះអង្គនេះហើយ ដែលលើកទ័ពច្បាំងនិងសៀមអស់រយៈពេល ១ឆ្នាំ ៥ខែ និងបានសាងសង់ជញ្ជាំងក្រុងអង្គរកម្ពស់ ៨ម៉ែត្រ ទប់ទល់និងកងទ័ពសៀមចុងក្រោយ អស់រយៈពេល ៥ខែ ទើបព្រះអង្គទៅសុំជំនួយកងទ័ពពីស្ដេចឡាវ ព្រះនាម "ហ្វាង៉ាំ" (Fa Ngum) នៃនគរឡានឆាង បានចំនួន ៤០,០០០ (៤មុឺននាក់) លើកមកបណ្ដេញពួកសៀម ចេញពីក្រុងអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៧ នៃគ.សករាជ និង បន្តធ្វើសង្គ្រាមនិងពួកសៀមយកបានអាណាខែត្រ មួយចំនួនពីសៀមមកវិញផងដែរ ។ ក្រោយពេលទ្រង់វាយបណ្ដេញទ័ពសៀមចេញពីអង្គររួចទ្រង់បានចាត់តំណាងទូត ឱ្យបញ្ជូនសួយសាអាករ និងថ្វាយអំណោយ ជាព្រះពុទ្ធបដិមារធ្វើពីសំរិទ្ធលាយមាស និង ប្រាក់ មួយអង្គទុកជាអំណោយ ដែលត្រូវបានឡាវហៅថា "ព្រះបាង" (Phra Bang) ដើម្បីរក្សាចំណងមិត្តភាពនៃនគរទាំងពីរផងដែរ ហើយបដិមារនេះ ស្ថិតនៅ [[ហ្លួងព្រះបាង]] (Luang Prabang) [[ប្រទេសឡាវ]] មកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ។<ref> Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 </ref>
== ឯកសារយោង ==
d35t6mw36ollqfzwi5hdvhl4s1g8ab1
282674
282673
2022-08-21T12:39:35Z
Camhistory
36281
/* ជីវិតចាប់ផ្ដើម */
wikitext
text/x-wiki
{| class="infobox" style="width:1em;"
|- style="text-align:center;"
|style="background: #008631;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> ស្រីសុរិយោវង្ស </p>
|- style="text-align:center;"
| colspan="2" |
|- style="text-align:center;"
|style="background: #ABCDEF;" colspan="5" |
|- style="background: #f1f5fc;"
|- style="vertical-align:center;"
|'''រជ្ជកាល'''
| ១៣៥៧-១៣៦៩
[[អាណាចក្រខ្មែរ]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''រាជសម័យ'''
|[[ចុងសម័យកាលអង្គរ]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''គ្រងរាជ'''
| ១៣៥៧
|- style="vertical-align:center;"
|'''ព្រះនាមពេញ'''
| ព្រះរាជអង្គារ ស្រីសុរិយោវង្ស
|- style="vertical-align:center;"
|'''មរណៈនាម'''
| មិនមានកំណត់ត្រា
|- style="vertical-align:center;"
|'''ក្សត្រមុន'''
| [[លំពង្សរាជា]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''រាជបន្ត'''
| [[បរមរាមាទី១]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''សន្តិវង្ស'''
| រាជវង្សអង្គរ
|- style="vertical-align:center;"
|'''ប្រសូត្រ'''
| មិនមានកំណត់ត្រា
|- style="vertical-align:center;"
|'''ចូលទីវង្គត់'''
| ១៣៦៩
|- style="vertical-align:center;"
|'''ជំនឿសាសនា'''
| [[ពុទ្ធសាសនា]] ថេរវាទ
និង [[ព្រហ្មញ្ញសាសនា]] លទ្ធិជំនឿ
ជំនឿលើទេវតា (Theravada)
|}
ស្រីសុរិយោវង្ស ([[អង់គ្លេស]]: Srei Soriyoavong) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០-១៣៦៩) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៥៧-១៣៦៩) ក្រោយធ្វើពិធីរាជាភិសេកគ្រងរាជសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ជាលើកទី២នៅ រាជធានីអង្គរ គ.សករាជ ១៣៥៩ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជអង្គារ ស្រីសុរិយោវង្ស"''' ព្រះអង្គជាប្អូនជីដូនមួយ និង [[លំពង្សរាជា|ព្រះលំពង្សរាជា]] ដែលត្រូវបានពួកសៀមវាយបែករាជធានីអង្គរ ហើយព្រះអង្គបានចាកចេញទៅសុំជំនួយកងទ័ពពីស្ដេចឡាវ និងបានលើកទ័ពមកបណ្ដេញពួកសៀមចេញពីក្រុងអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៧ នៃគ.សករាជ ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref>
== ជីវិតចាប់ផ្ដើម ==
ស្រីសុរិយោវង្ស មានបិតាព្រះនាម ស្រីសុគន្ធចក្រ និង មានមាតាព្រះនាម មាលា ទេវី ហើយព្រះអង្គមានបុត្រពីរអង្គ ទី១ [[បរមរាមាទី១]] និង បុត្រទី២ [[ធម្មរាជាទី១]] សុទ្ធតែបានឡើងគ្រងរាជបន្តពីព្រះអង្គ ហើយទ្រង់ត្រូវជាប្អូនជីដូនមួយ ជាមួយនិង [[លំពង្សរាជា|ព្រះលំពង្សរាជា]] ដែលមានឋានៈជាមហាឧបរាជ (រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ) នៅពេលដែលសៀមលើកទ័ពមកវាយក្រុងអង្គរ ព្រះអង្គនេះហើយ ដែលលើកទ័ពច្បាំងនិងសៀមអស់រយៈពេល ១ឆ្នាំ ៥ខែ និងបានសាងសង់ជញ្ជាំងក្រុងអង្គរកម្ពស់ ៨ម៉ែត្រ ទប់ទល់និងកងទ័ពសៀមចុងក្រោយ អស់រយៈពេល ៥ខែ ទើបព្រះអង្គទៅសុំជំនួយកងទ័ពពីស្ដេចឡាវ ព្រះនាម "ហ្វាង៉ាំ" (Fa Ngum) នៃនគរឡានឆាង បានចំនួន ៤០,០០០ (៤មុឺននាក់) លើកមកបណ្ដេញពួកសៀម ចេញពីក្រុងអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៧ នៃគ.សករាជ និង បន្តធ្វើសង្គ្រាមនិងពួកសៀមយកបានអាណាខែត្រ មួយចំនួនពីសៀមមកវិញផងដែរ ។ ក្រោយពេលទ្រង់វាយបណ្ដេញទ័ពសៀមចេញពីអង្គររួចទ្រង់បានចាត់តំណាងទូត ឱ្យបញ្ជូនសួយសាអាករ និងថ្វាយអំណោយ ជាព្រះពុទ្ធបដិមារធ្វើពីសំរិទ្ធលាយមាស និង ប្រាក់ មួយអង្គទុកជាអំណោយ ដែលត្រូវបានឡាវហៅថា "ព្រះបាង" (Phra Bang) ដើម្បីរក្សាចំណងមិត្តភាពនៃនគរទាំងពីរផងដែរ ហើយបដិមារនេះ ស្ថិតនៅ [[ហ្លួងព្រះបាង]] (Luang Prabang) [[ប្រទេសឡាវ]] មកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ។<ref> Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 </ref>
== ការរៀបចំប្រទេសជាតិ ឡើងវិញ ==
'''Country Reorganization'''
== ឯកសារយោង ==
qbqu6mihrm29e6greau6trfukny6534
282675
282674
2022-08-21T13:00:58Z
Camhistory
36281
wikitext
text/x-wiki
{| class="infobox" style="width:1em;"
|- style="text-align:center;"
|style="background: #008631;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> ស្រីសុរិយោវង្ស </p>
|- style="text-align:center;"
| colspan="2" |
|- style="text-align:center;"
|style="background: #ABCDEF;" colspan="5" |
|- style="background: #f1f5fc;"
|- style="vertical-align:center;"
|'''រជ្ជកាល'''
| ១៣៥២-១៣៦៩
[[អាណាចក្រខ្មែរ]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''រាជសម័យ'''
|[[ចុងសម័យកាលអង្គរ]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''គ្រងរាជ'''
|លើកទី១ ១៣៥២ <br/> លើកទី២ ១៣៥៧
|- style="vertical-align:center;"
|'''ព្រះនាមពេញ'''
| ព្រះរាជអង្គារ ស្រីសុរិយោវង្ស
|- style="vertical-align:center;"
|'''មរណៈនាម'''
| មិនមានកំណត់ត្រា
|- style="vertical-align:center;"
|'''ក្សត្រមុន'''
| [[លំពង្សរាជា]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''រាជបន្ត'''
| [[បរមរាមាទី១]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''សន្តិវង្ស'''
| រាជវង្សអង្គរ
|- style="vertical-align:center;"
|'''ប្រសូត្រ'''
| មិនមានកំណត់ត្រា
|- style="vertical-align:center;"
|'''ចូលទីវង្គត់'''
| ១៣៦៩
|- style="vertical-align:center;"
|'''ជំនឿសាសនា'''
| [[ពុទ្ធសាសនា]] ថេរវាទ
និង [[ព្រហ្មញ្ញសាសនា]] លទ្ធិជំនឿ
ជំនឿលើទេវតា (Theravada)
|}
ស្រីសុរិយោវង្ស ([[អង់គ្លេស]]: Srei Soriyoavong) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៣៦៩) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៥២-១៣៦៩) ក្រោយធ្វើពិធីរាជាភិសេកគ្រងរាជសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ជាលើកទី២នៅ រាជធានីអង្គរ គ.សករាជ ១៣៥៧ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជអង្គារ ស្រីសុរិយោវង្ស"''' ព្រះអង្គជាប្អូនជីដូនមួយ និង [[លំពង្សរាជា|ព្រះលំពង្សរាជា]] ដែលត្រូវបានពួកសៀមវាយបែករាជធានីអង្គរ ហើយព្រះអង្គបានចាកចេញទៅសុំជំនួយកងទ័ពពីស្ដេចឡាវ និងបានលើកទ័ពមកបណ្ដេញពួកសៀមចេញពីក្រុងអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៧ នៃគ.សករាជ ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref>
== ជីវិតចាប់ផ្ដើម ==
ស្រីសុរិយោវង្ស មានបិតាព្រះនាម ស្រីសុគន្ធចក្រ និង មានមាតាព្រះនាម មាលា ទេវី ហើយព្រះអង្គមានបុត្រពីរអង្គ ទី១ [[បរមរាមាទី១]] និង បុត្រទី២ [[ធម្មរាជាទី១]] សុទ្ធតែបានឡើងគ្រងរាជបន្តពីព្រះអង្គ ហើយទ្រង់ត្រូវជាប្អូនជីដូនមួយ ជាមួយនិង [[លំពង្សរាជា|ព្រះលំពង្សរាជា]] ដែលមានឋានៈជាមហាឧបរាជ (រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ) នៅពេលដែលសៀមលើកទ័ពមកវាយក្រុងអង្គរ ព្រះអង្គនេះហើយ ដែលលើកទ័ពច្បាំងនិងសៀមអស់រយៈពេល ១ឆ្នាំ ៥ខែ និងបានសាងសង់ជញ្ជាំងក្រុងអង្គរកម្ពស់ ៨ម៉ែត្រ ទប់ទល់និងកងទ័ពសៀមចុងក្រោយ អស់រយៈពេល ៥ខែ ទើបព្រះអង្គទៅសុំជំនួយកងទ័ពពីស្ដេចឡាវ ព្រះនាម "ហ្វាង៉ាំ" (Fa Ngum) នៃនគរឡានឆាង បានចំនួន ៤០,០០០ (៤មុឺននាក់) លើកមកបណ្ដេញពួកសៀម ចេញពីក្រុងអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៧ នៃគ.សករាជ និង បន្តធ្វើសង្គ្រាមនិងពួកសៀមយកបានអាណាខែត្រ មួយចំនួនពីសៀមមកវិញផងដែរ ។ ក្រោយពេលទ្រង់វាយបណ្ដេញទ័ពសៀមចេញពីអង្គររួចទ្រង់បានចាត់តំណាងទូត ឱ្យបញ្ជូនសួយសាអាករ និងថ្វាយអំណោយ ជាព្រះពុទ្ធបដិមារធ្វើពីសំរិទ្ធលាយមាស និង ប្រាក់ មួយអង្គទុកជាអំណោយ ដែលត្រូវបានឡាវហៅថា "ព្រះបាង" (Phra Bang) ដើម្បីរក្សាចំណងមិត្តភាពនៃនគរទាំងពីរផងដែរ ហើយបដិមារនេះ ស្ថិតនៅ [[ហ្លួងព្រះបាង]] (Luang Prabang) [[ប្រទេសឡាវ]] មកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ។<ref> Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 </ref>
== ការរៀបចំប្រទេសជាតិ ឡើងវិញ ==
'''Country Reorganization'''
== ឯកសារយោង ==
gb6pydv7bz7whbfi8im6n7kll57rxjw
282693
282675
2022-08-22T04:39:37Z
Camhistory
36281
/* ការរៀបចំប្រទេសជាតិ ឡើងវិញ */
wikitext
text/x-wiki
{| class="infobox" style="width:1em;"
|- style="text-align:center;"
|style="background: #008631;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> ស្រីសុរិយោវង្ស </p>
|- style="text-align:center;"
| colspan="2" |
|- style="text-align:center;"
|style="background: #ABCDEF;" colspan="5" |
|- style="background: #f1f5fc;"
|- style="vertical-align:center;"
|'''រជ្ជកាល'''
| ១៣៥២-១៣៦៩
[[អាណាចក្រខ្មែរ]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''រាជសម័យ'''
|[[ចុងសម័យកាលអង្គរ]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''គ្រងរាជ'''
|លើកទី១ ១៣៥២ <br/> លើកទី២ ១៣៥៧
|- style="vertical-align:center;"
|'''ព្រះនាមពេញ'''
| ព្រះរាជអង្គារ ស្រីសុរិយោវង្ស
|- style="vertical-align:center;"
|'''មរណៈនាម'''
| មិនមានកំណត់ត្រា
|- style="vertical-align:center;"
|'''ក្សត្រមុន'''
| [[លំពង្សរាជា]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''រាជបន្ត'''
| [[បរមរាមាទី១]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''សន្តិវង្ស'''
| រាជវង្សអង្គរ
|- style="vertical-align:center;"
|'''ប្រសូត្រ'''
| មិនមានកំណត់ត្រា
|- style="vertical-align:center;"
|'''ចូលទីវង្គត់'''
| ១៣៦៩
|- style="vertical-align:center;"
|'''ជំនឿសាសនា'''
| [[ពុទ្ធសាសនា]] ថេរវាទ
និង [[ព្រហ្មញ្ញសាសនា]] លទ្ធិជំនឿ
ជំនឿលើទេវតា (Theravada)
|}
ស្រីសុរិយោវង្ស ([[អង់គ្លេស]]: Srei Soriyoavong) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៣៦៩) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៥២-១៣៦៩) ក្រោយធ្វើពិធីរាជាភិសេកគ្រងរាជសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ជាលើកទី២នៅ រាជធានីអង្គរ គ.សករាជ ១៣៥៧ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជអង្គារ ស្រីសុរិយោវង្ស"''' ព្រះអង្គជាប្អូនជីដូនមួយ និង [[លំពង្សរាជា|ព្រះលំពង្សរាជា]] ដែលត្រូវបានពួកសៀមវាយបែករាជធានីអង្គរ ហើយព្រះអង្គបានចាកចេញទៅសុំជំនួយកងទ័ពពីស្ដេចឡាវ និងបានលើកទ័ពមកបណ្ដេញពួកសៀមចេញពីក្រុងអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៧ នៃគ.សករាជ ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref>
== ជីវិតចាប់ផ្ដើម ==
ស្រីសុរិយោវង្ស មានបិតាព្រះនាម ស្រីសុគន្ធចក្រ និង មានមាតាព្រះនាម មាលា ទេវី ហើយព្រះអង្គមានបុត្រពីរអង្គ ទី១ [[បរមរាមាទី១]] និង បុត្រទី២ [[ធម្មរាជាទី១]] សុទ្ធតែបានឡើងគ្រងរាជបន្តពីព្រះអង្គ ហើយទ្រង់ត្រូវជាប្អូនជីដូនមួយ ជាមួយនិង [[លំពង្សរាជា|ព្រះលំពង្សរាជា]] ដែលមានឋានៈជាមហាឧបរាជ (រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ) នៅពេលដែលសៀមលើកទ័ពមកវាយក្រុងអង្គរ ព្រះអង្គនេះហើយ ដែលលើកទ័ពច្បាំងនិងសៀមអស់រយៈពេល ១ឆ្នាំ ៥ខែ និងបានសាងសង់ជញ្ជាំងក្រុងអង្គរកម្ពស់ ៨ម៉ែត្រ ទប់ទល់និងកងទ័ពសៀមចុងក្រោយ អស់រយៈពេល ៥ខែ ទើបព្រះអង្គទៅសុំជំនួយកងទ័ពពីស្ដេចឡាវ ព្រះនាម "ហ្វាង៉ាំ" (Fa Ngum) នៃនគរឡានឆាង បានចំនួន ៤០,០០០ (៤មុឺននាក់) លើកមកបណ្ដេញពួកសៀម ចេញពីក្រុងអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៧ នៃគ.សករាជ និង បន្តធ្វើសង្គ្រាមនិងពួកសៀមយកបានអាណាខែត្រ មួយចំនួនពីសៀមមកវិញផងដែរ ។ ក្រោយពេលទ្រង់វាយបណ្ដេញទ័ពសៀមចេញពីអង្គររួចទ្រង់បានចាត់តំណាងទូត ឱ្យបញ្ជូនសួយសាអាករ និងថ្វាយអំណោយ ជាព្រះពុទ្ធបដិមារធ្វើពីសំរិទ្ធលាយមាស និង ប្រាក់ មួយអង្គទុកជាអំណោយ ដែលត្រូវបានឡាវហៅថា "ព្រះបាង" (Phra Bang) ដើម្បីរក្សាចំណងមិត្តភាពនៃនគរទាំងពីរផងដែរ ហើយបដិមារនេះ ស្ថិតនៅ [[ហ្លួងព្រះបាង]] (Luang Prabang) [[ប្រទេសឡាវ]] មកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ។<ref> Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 </ref>
== ការរៀបចំប្រទេសជាតិ ឡើងវិញ ==
'''Country Reorganization'''
ក្រោយពេលដណ្ដើមបាន ក្រុងអង្គរមកវិញ ព្រះអង្គបានថ្លែងរាជសារ ទៅកាន់ចៅហ្វាយស្រុកទូទាំងនគរ ជាពិសេសចៅហ្វាយស្រុកនា [[កម្ពុជាក្រោម]] ឱ្យប្រមូលទ័ពឡើងវិញ និង បង្កើតគ្រឿងសឹកចម្បាំងជាច្រើន បូករួមទាំងទូកចម្បាំងផងដែរ ត្រៀមវាយប្រហារសៀម យកទឹកដីត្រឡប់មកវិញ ក្នុងការប្រមូលកងទ័ពនេះ ទ្រង់ប្រមូលកងទ័ពបានប្រមាណជា ១៧០,០០០ (១៧មុឺននាក់) ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៩ នៃគ.សករាជ ទ្រង់ត្រាសបញ្ជារ ឱ្យ មេទ័ពខ្មែរ ពញ្ញាចក្រី លើកទ័ព ៥០,០០០ (៥មុឺននាក់) វាយយក ស្រុកនាងរង ត្រឡប់មកវិញ និង បង្គាប់ឱ្យជីករណ្ដៅធំៗ រាយអន្ទាក់ដាក់នៅចម្រូងលំពែង នៅតាមផ្លូវជាច្រើន កងទ័ពសៀម ៦០,០០០ (៦មុឺននាក់) ក៏លើកមកច្បាំងយក ស្រុកនាងរងវិញ ក៏ជាប់អន្ទាក់ធ្លាក់ចូលរណ្ដៅចម្រូងលំពែង ស្លាប់អស់ជាច្រើន កងទ័ពសៀម វាយទៅមុខមិនបានក៏ដកថយត្រឡប់ទៅវិញ មេទ័ពខ្មែរដឹងថាសៀមបាក់ទ័ពដកថយ ក៏បកសំបុត្រមក ស្រីសុរិយោវង្ស សុំជំនួយទ័ព វាយសម្រុកចេញយកបានស្រុក បុរីរម្យ ស្រះកែវ គោខាន់ សុរិន្ទ និង សុីសាកេត ថែមទៀតផង ។
== ឯកសារយោង ==
b26e751lbmkhvfjh7v33he3zow6fcl6
282694
282693
2022-08-22T04:45:01Z
Camhistory
36281
/* ការរៀបចំប្រទេសជាតិ ឡើងវិញ */
wikitext
text/x-wiki
{| class="infobox" style="width:1em;"
|- style="text-align:center;"
|style="background: #008631;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> ស្រីសុរិយោវង្ស </p>
|- style="text-align:center;"
| colspan="2" |
|- style="text-align:center;"
|style="background: #ABCDEF;" colspan="5" |
|- style="background: #f1f5fc;"
|- style="vertical-align:center;"
|'''រជ្ជកាល'''
| ១៣៥២-១៣៦៩
[[អាណាចក្រខ្មែរ]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''រាជសម័យ'''
|[[ចុងសម័យកាលអង្គរ]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''គ្រងរាជ'''
|លើកទី១ ១៣៥២ <br/> លើកទី២ ១៣៥៧
|- style="vertical-align:center;"
|'''ព្រះនាមពេញ'''
| ព្រះរាជអង្គារ ស្រីសុរិយោវង្ស
|- style="vertical-align:center;"
|'''មរណៈនាម'''
| មិនមានកំណត់ត្រា
|- style="vertical-align:center;"
|'''ក្សត្រមុន'''
| [[លំពង្សរាជា]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''រាជបន្ត'''
| [[បរមរាមាទី១]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''សន្តិវង្ស'''
| រាជវង្សអង្គរ
|- style="vertical-align:center;"
|'''ប្រសូត្រ'''
| មិនមានកំណត់ត្រា
|- style="vertical-align:center;"
|'''ចូលទីវង្គត់'''
| ១៣៦៩
|- style="vertical-align:center;"
|'''ជំនឿសាសនា'''
| [[ពុទ្ធសាសនា]] ថេរវាទ
និង [[ព្រហ្មញ្ញសាសនា]] លទ្ធិជំនឿ
ជំនឿលើទេវតា (Theravada)
|}
ស្រីសុរិយោវង្ស ([[អង់គ្លេស]]: Srei Soriyoavong) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៣៦៩) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៥២-១៣៦៩) ក្រោយធ្វើពិធីរាជាភិសេកគ្រងរាជសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ជាលើកទី២នៅ រាជធានីអង្គរ គ.សករាជ ១៣៥៧ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជអង្គារ ស្រីសុរិយោវង្ស"''' ព្រះអង្គជាប្អូនជីដូនមួយ និង [[លំពង្សរាជា|ព្រះលំពង្សរាជា]] ដែលត្រូវបានពួកសៀមវាយបែករាជធានីអង្គរ ហើយព្រះអង្គបានចាកចេញទៅសុំជំនួយកងទ័ពពីស្ដេចឡាវ និងបានលើកទ័ពមកបណ្ដេញពួកសៀមចេញពីក្រុងអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៧ នៃគ.សករាជ ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref>
== ជីវិតចាប់ផ្ដើម ==
ស្រីសុរិយោវង្ស មានបិតាព្រះនាម ស្រីសុគន្ធចក្រ និង មានមាតាព្រះនាម មាលា ទេវី ហើយព្រះអង្គមានបុត្រពីរអង្គ ទី១ [[បរមរាមាទី១]] និង បុត្រទី២ [[ធម្មរាជាទី១]] សុទ្ធតែបានឡើងគ្រងរាជបន្តពីព្រះអង្គ ហើយទ្រង់ត្រូវជាប្អូនជីដូនមួយ ជាមួយនិង [[លំពង្សរាជា|ព្រះលំពង្សរាជា]] ដែលមានឋានៈជាមហាឧបរាជ (រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ) នៅពេលដែលសៀមលើកទ័ពមកវាយក្រុងអង្គរ ព្រះអង្គនេះហើយ ដែលលើកទ័ពច្បាំងនិងសៀមអស់រយៈពេល ១ឆ្នាំ ៥ខែ និងបានសាងសង់ជញ្ជាំងក្រុងអង្គរកម្ពស់ ៨ម៉ែត្រ ទប់ទល់និងកងទ័ពសៀមចុងក្រោយ អស់រយៈពេល ៥ខែ ទើបព្រះអង្គទៅសុំជំនួយកងទ័ពពីស្ដេចឡាវ ព្រះនាម "ហ្វាង៉ាំ" (Fa Ngum) នៃនគរឡានឆាង បានចំនួន ៤០,០០០ (៤មុឺននាក់) លើកមកបណ្ដេញពួកសៀម ចេញពីក្រុងអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៧ នៃគ.សករាជ និង បន្តធ្វើសង្គ្រាមនិងពួកសៀមយកបានអាណាខែត្រ មួយចំនួនពីសៀមមកវិញផងដែរ ។ ក្រោយពេលទ្រង់វាយបណ្ដេញទ័ពសៀមចេញពីអង្គររួចទ្រង់បានចាត់តំណាងទូត ឱ្យបញ្ជូនសួយសាអាករ និងថ្វាយអំណោយ ជាព្រះពុទ្ធបដិមារធ្វើពីសំរិទ្ធលាយមាស និង ប្រាក់ មួយអង្គទុកជាអំណោយ ដែលត្រូវបានឡាវហៅថា "ព្រះបាង" (Phra Bang) ដើម្បីរក្សាចំណងមិត្តភាពនៃនគរទាំងពីរផងដែរ ហើយបដិមារនេះ ស្ថិតនៅ [[ហ្លួងព្រះបាង]] (Luang Prabang) [[ប្រទេសឡាវ]] មកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ។<ref> Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 </ref>
== ការរៀបចំប្រទេសជាតិ ឡើងវិញ ==
'''Country Reorganization'''
ក្រោយពេលដណ្ដើមបាន ក្រុងអង្គរមកវិញ ព្រះអង្គបានថ្លែងរាជសារ ទៅកាន់ចៅហ្វាយស្រុកទូទាំងនគរ ជាពិសេសចៅហ្វាយស្រុកនា [[កម្ពុជាក្រោម]] ឱ្យប្រមូលទ័ពឡើងវិញ និង បង្កើតគ្រឿងសឹកចម្បាំងជាច្រើន បូករួមទាំងទូកចម្បាំងផងដែរ ត្រៀមវាយប្រហារសៀម យកទឹកដីត្រឡប់មកវិញ ក្នុងការប្រមូលកងទ័ពនេះ ទ្រង់ប្រមូលកងទ័ពបានប្រមាណជា ១៧០,០០០ (១៧មុឺននាក់) ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៩ នៃគ.សករាជ ទ្រង់ត្រាសបញ្ជារ ឱ្យ មេទ័ពខ្មែរ ពញ្ញាចក្រី លើកទ័ព ៥០,០០០ (៥មុឺននាក់) វាយយក ស្រុកនាងរង ត្រឡប់មកវិញ និង បង្គាប់ឱ្យជីករណ្ដៅធំៗ រាយអន្ទាក់ដាក់នៅចម្រូងលំពែង នៅតាមផ្លូវជាច្រើន កងទ័ពសៀម ៦០,០០០ (៦មុឺននាក់) ក៏លើកមកច្បាំងយក ស្រុកនាងរងវិញ ក៏ជាប់អន្ទាក់ធ្លាក់ចូលរណ្ដៅចម្រូងលំពែង ស្លាប់អស់ជាច្រើន កងទ័ពសៀម វាយទៅមុខមិនបានក៏ដកថយត្រឡប់ទៅវិញ មេទ័ពខ្មែរដឹងថាសៀមបាក់ទ័ពដកថយ ក៏បកសំបុត្រមក ស្រីសុរិយោវង្ស សុំជំនួយទ័ព វាយសម្រុកចេញយកបានស្រុក បុរីរម្យ ស្រះកែវ គោខាន់ សុរិន្ទ និង សុីសាកេត ថែមទៀតផង ឆ្នាំដែលទ្រង់គ្រងរាជនេះហើយជាឆ្នាំដែលទ្រង់នឿយហត់បំផុតក៏ធ្លាក់ខ្លួនប្រឈួនឈឺធ្ងន់ រហូតដល់សោយទីវង្គត់ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៦៩ នៃគ.សករាជ និងត្រូវបាន បុត្រទី១ របស់ទ្រង់ព្រះនាម [[បរមរាមាទី១|ព្រះបរមរាមាទី១]] ឡើងសើយរាជបន្តពីព្រះអង្គ ។
== ឯកសារយោង ==
jtr78mvrkpw8n1g78c10d6wclqnty6o
282695
282694
2022-08-22T04:54:29Z
Camhistory
36281
/* ការរៀបចំប្រទេសជាតិ ឡើងវិញ */
wikitext
text/x-wiki
{| class="infobox" style="width:1em;"
|- style="text-align:center;"
|style="background: #008631;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> ស្រីសុរិយោវង្ស </p>
|- style="text-align:center;"
| colspan="2" |
|- style="text-align:center;"
|style="background: #ABCDEF;" colspan="5" |
|- style="background: #f1f5fc;"
|- style="vertical-align:center;"
|'''រជ្ជកាល'''
| ១៣៥២-១៣៦៩
[[អាណាចក្រខ្មែរ]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''រាជសម័យ'''
|[[ចុងសម័យកាលអង្គរ]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''គ្រងរាជ'''
|លើកទី១ ១៣៥២ <br/> លើកទី២ ១៣៥៧
|- style="vertical-align:center;"
|'''ព្រះនាមពេញ'''
| ព្រះរាជអង្គារ ស្រីសុរិយោវង្ស
|- style="vertical-align:center;"
|'''មរណៈនាម'''
| មិនមានកំណត់ត្រា
|- style="vertical-align:center;"
|'''ក្សត្រមុន'''
| [[លំពង្សរាជា]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''រាជបន្ត'''
| [[បរមរាមាទី១]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''សន្តិវង្ស'''
| រាជវង្សអង្គរ
|- style="vertical-align:center;"
|'''ប្រសូត្រ'''
| មិនមានកំណត់ត្រា
|- style="vertical-align:center;"
|'''ចូលទីវង្គត់'''
| ១៣៦៩
|- style="vertical-align:center;"
|'''ជំនឿសាសនា'''
| [[ពុទ្ធសាសនា]] ថេរវាទ
និង [[ព្រហ្មញ្ញសាសនា]] លទ្ធិជំនឿ
ជំនឿលើទេវតា (Theravada)
|}
ស្រីសុរិយោវង្ស ([[អង់គ្លេស]]: Srei Soriyoavong) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៣៦៩) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៥២-១៣៦៩) ក្រោយធ្វើពិធីរាជាភិសេកគ្រងរាជសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ជាលើកទី២នៅ រាជធានីអង្គរ គ.សករាជ ១៣៥៧ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជអង្គារ ស្រីសុរិយោវង្ស"''' ព្រះអង្គជាប្អូនជីដូនមួយ និង [[លំពង្សរាជា|ព្រះលំពង្សរាជា]] ដែលត្រូវបានពួកសៀមវាយបែករាជធានីអង្គរ ហើយព្រះអង្គបានចាកចេញទៅសុំជំនួយកងទ័ពពីស្ដេចឡាវ និងបានលើកទ័ពមកបណ្ដេញពួកសៀមចេញពីក្រុងអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៧ នៃគ.សករាជ ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref>
== ជីវិតចាប់ផ្ដើម ==
ស្រីសុរិយោវង្ស មានបិតាព្រះនាម ស្រីសុគន្ធចក្រ និង មានមាតាព្រះនាម មាលា ទេវី ហើយព្រះអង្គមានបុត្រពីរអង្គ ទី១ [[បរមរាមាទី១]] និង បុត្រទី២ [[ធម្មរាជាទី១]] សុទ្ធតែបានឡើងគ្រងរាជបន្តពីព្រះអង្គ ហើយទ្រង់ត្រូវជាប្អូនជីដូនមួយ ជាមួយនិង [[លំពង្សរាជា|ព្រះលំពង្សរាជា]] ដែលមានឋានៈជាមហាឧបរាជ (រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ) នៅពេលដែលសៀមលើកទ័ពមកវាយក្រុងអង្គរ ព្រះអង្គនេះហើយ ដែលលើកទ័ពច្បាំងនិងសៀមអស់រយៈពេល ១ឆ្នាំ ៥ខែ និងបានសាងសង់ជញ្ជាំងក្រុងអង្គរកម្ពស់ ៨ម៉ែត្រ ទប់ទល់និងកងទ័ពសៀមចុងក្រោយ អស់រយៈពេល ៥ខែ ទើបព្រះអង្គទៅសុំជំនួយកងទ័ពពីស្ដេចឡាវ ព្រះនាម "ហ្វាង៉ាំ" (Fa Ngum) នៃនគរឡានឆាង បានចំនួន ៤០,០០០ (៤មុឺននាក់) លើកមកបណ្ដេញពួកសៀម ចេញពីក្រុងអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៧ នៃគ.សករាជ និង បន្តធ្វើសង្គ្រាមនិងពួកសៀមយកបានអាណាខែត្រ មួយចំនួនពីសៀមមកវិញផងដែរ ។ ក្រោយពេលទ្រង់វាយបណ្ដេញទ័ពសៀមចេញពីអង្គររួចទ្រង់បានចាត់តំណាងទូត ឱ្យបញ្ជូនសួយសាអាករ និងថ្វាយអំណោយ ជាព្រះពុទ្ធបដិមារធ្វើពីសំរិទ្ធលាយមាស និង ប្រាក់ មួយអង្គទុកជាអំណោយ ដែលត្រូវបានឡាវហៅថា "ព្រះបាង" (Phra Bang) ដើម្បីរក្សាចំណងមិត្តភាពនៃនគរទាំងពីរផងដែរ ហើយបដិមារនេះ ស្ថិតនៅ [[ហ្លួងព្រះបាង]] (Luang Prabang) [[ប្រទេសឡាវ]] មកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ។<ref> Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 </ref>
== ការរៀបចំប្រទេសជាតិ ឡើងវិញ ==
'''Country Reorganization'''
ក្រោយពេលដណ្ដើមបាន ក្រុងអង្គរមកវិញ ព្រះអង្គបានថ្លែងរាជសារ ទៅកាន់ចៅហ្វាយស្រុកទូទាំងនគរ ជាពិសេសចៅហ្វាយស្រុកនា [[កម្ពុជាក្រោម]] ឱ្យប្រមូលទ័ពឡើងវិញ និង បង្កើតគ្រឿងសឹកចម្បាំងជាច្រើន បូករួមទាំងទូកចម្បាំងផងដែរ ត្រៀមវាយប្រហារសៀម យកទឹកដីត្រឡប់មកវិញ ក្នុងការប្រមូលកងទ័ពនេះ ទ្រង់ប្រមូលកងទ័ពបានប្រមាណជា ១៧០,០០០ (១៧មុឺននាក់) ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៩ នៃគ.សករាជ ទ្រង់ត្រាសបញ្ជារ ឱ្យ មេទ័ពខ្មែរ ពញ្ញាចក្រី លើកទ័ព ៥០,០០០ (៥មុឺននាក់) វាយយក ស្រុកនាងរង ត្រឡប់មកវិញ និង បង្គាប់ឱ្យជីករណ្ដៅធំៗ រាយអន្ទាក់ដាក់នៅចម្រូងលំពែង នៅតាមផ្លូវជាច្រើន កងទ័ពសៀម ៦០,០០០ (៦មុឺននាក់) ក៏លើកមកច្បាំងយក ស្រុកនាងរងវិញ ក៏ជាប់អន្ទាក់ធ្លាក់ចូលរណ្ដៅចម្រូងលំពែង ស្លាប់អស់ជាច្រើន កងទ័ពសៀម វាយទៅមុខមិនបានក៏ដកថយត្រឡប់ទៅវិញ មេទ័ពខ្មែរដឹងថាសៀមបាក់ទ័ពដកថយ ក៏បកសំបុត្រមក ស្រីសុរិយោវង្ស សុំជំនួយទ័ព វាយសម្រុកចេញយកបានស្រុក បុរីរម្យ ស្រះកែវ គោខាន់ សុរិន្ទ និង សុីសាកេត ថែមទៀតផង ឆ្នាំដែលទ្រង់គ្រងរាជនេះហើយជាឆ្នាំដែលទ្រង់នឿយហត់បំផុតក៏ធ្លាក់ខ្លួនប្រឈួនឈឺធ្ងន់ រហូតដល់សោយទីវង្គត់ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៦៩ នៃគ.សករាជ និងត្រូវបាន បុត្រទី១ របស់ទ្រង់ព្រះនាម [[បរមរាមាទី១|ព្រះបរមរាមាទី១]] ឡើងសើយរាជបន្តពីព្រះអង្គ ។<ref> Société asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique.html?id=DAopeuAmOfcC Journal asiatique, Volume 99], Publisher: Société asiatique, Original from Lyon Public Library </ref>
== ឯកសារយោង ==
ctks1q43y3m3fyf2q299czhfvzuufws
នរោត្តម កានវិមាន នរល័ក្ខទេវី
0
37380
282691
278798
2022-08-22T03:28:06Z
203.144.71.221
wikitext
text/x-wiki
{| class="infobox" style="width:1em;"
|- style="text-align:center;"
|style="background: #008000;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> សម្ដេចព្រះរាជអគ្គមហេសីនរោត្តម កានវិមាន នរល័ក្ខទេវី<br></p>
|- style="text-align:center;"
| colspan="2" |
|- style="text-align:center;"
|style="background: #ABCDEF;" colspan="5" | សម្ដេចព្រះរាជអគ្គមហេសីនរោត្តម កានវិមាន នរល័ក្ខទេវី.
|- style="background: #f1f5fc;"
|- style="vertical-align:center;"
|'''ប្រសូត'''
| 1876
|- style="vertical-align:center;"
|'''សុគត'''
| 1912 (អាយុ 35 - 36 ឆ្នាំ)
|- style="vertical-align:center;"
|'''រាជពន្ធភាព'''
| [[បញ្ជីព្រះមហាក្សត្រកម្ពុជា|ព្រះបាទ]][[ស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''រាជបច្ឆាញាតិ'''
| [[ស៊ីសុវត្ថិ កុសមៈ|ព្រះមហាក្សត្រិយានី ស៊ីសុវត្ថិ កុសុមៈ ]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''បិតា'''
| នរោត្តម ហស្សកាន្ត
|}
'''សម្ដេចព្រះរាជអគ្គមហេសីនរោត្តម កានវិមាន នរល័ក្ខទេវី''' ({{lang-en|Norodom Kanviman Norleak Tevi}} : {{lang-vi| Norodom Kanviman Norleak Tevi }}) គឺជាមាតានៃ[[បញ្ជីព្រះមហាក្សត្រកម្ពុជា|នគររកម្ពុជា]] នាងជាអគ្គមហេសីឯកព្រះមហាក្សត្រិយានីនៃ[[បញ្ជីព្រះមហាក្សត្រកម្ពុជា|ព្រះបាទ]][[ស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស]] និងជាម្ដាយរបស់[[ស៊ីសុវត្ថិ កុសមៈ|ព្រះមហាក្សត្រិយានី ស៊ីសុវត្ថិ កុសុមៈ ]] ។៚<ref>{{Cite web |url=http://freepages.genealogy.rootsweb.ancestry.com/~royalty/cambodia/i121.html |title=Neak Ang Mechas Norodom Kanviman Norleak Tevi |access-date=2015-09-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121104103218/http://freepages.genealogy.rootsweb.ancestry.com/~royalty/cambodia/i121.html |archive-date=2012-11-04 |url-status=dead }}</ref>
==កំណត់==
{{commons category|Norodom Kanviman Norleak Tevi|សម្ដេចព្រះរាជអគ្គមហេសីនរោត្តម កានវិមាន នរល័ក្ខទេវី}}
{{Reflist}}
== មើលផងដែរ ==
*[[រាយព្រះនាមព្រះមហេសីនៃព្រះមហាក្សត្រនៃខ្មែរ]]
*[[បញ្ជីព្រះមហាក្សត្រកម្ពុជា]]
{{S-start}}
{{Succession box|before=[[សម្តេចព្រះអគ្គមហេសី សាម៉រ រតនធីតាវរ៉ាមិត្ត]]<br>ព្រះអគ្គមហេសីនំ នៃ ព្រះករុណា[[ព្រះបាទសម្តេចព្រះ ស៊ីសុវត្ថិ]].|title=[[រាយព្រះនាមព្រះមហេសីនៃព្រះមហាក្សត្រនៃខ្មែរ|សម្ដេចព្រះរាជអគ្គមហេសីនៃព្រះមហាក្សត្រកម្វុជទេឝ]]|years=|after=[[ស៊ីសុវត្ថិ កុសមៈ|សម្ដេចព្រះរាជអគ្គមហេសី ស៊ីសុវត្ថិ កុសមៈ]]<br>ព្រះអគ្គមហេសីនំ នៃ[[នរោត្តម សុរាម្រិត|ព្រះករុណា ព្រះបាទសម្ដេចព្រះ នរោត្តម សុរាម្រិត]].}}
{{s-end}}
[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ក្សត្រីនៃកម្វុជទេឝ]]
[[Category:អ្នករបាំ]]
[[Category:សិល្បៈខ្មែរ]]
[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:រាជវង្សនរោត្តម]]
lrcjzyvogw9kgyz40m1hw03oqtaozae
រាជានិយមកម្ពុជា
0
41748
282677
282634
2022-08-21T14:54:03Z
Camhistory
36281
/* ចក្រភពខ្មែរ (គ.ស ៨០២-១៤២០) */
wikitext
text/x-wiki
{| class="infobox" style="width:1em;"
|- style="text-align:center;"
|style="background: #FFD700;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> រាជានិយមកម្ពុជា </p>
|- style="text-align:center;"
| colspan="2" |
|- style="text-align:center;"
|style="background: #ABCDEF;" colspan="5" | King Norodom Sihamoni Ascended the throne in Cambodia 2004-Present.
|- style="background: #f1f5fc;"
|- style="vertical-align:center;"
|'''រាជសម័យ'''
| ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី២
(1993-Present)
|- style="vertical-align:center;"
|'''របបដឹកនាំជាតិ'''
| រាជានិយមអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ
(Constitutional monarchy)
|- style="vertical-align:center;"
|'''និមិត្តសញ្ញាព្រះរាជា'''
[[File:Royal Standard of the King of Cambodia.svg|50px]]
| ទង់ព្រះមហាក្សត្រនៃកម្ពុជា
Royal Standard of the King of Cambodia
|- style="vertical-align:center;"
|'''ស្ដេចនៃប្រទេសកម្ពុជា'''
| [[នរោត្ដម សីហមុនី]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
| (គ.សករាជ ២០០៤ - បច្ចុប្បន្ន)
|- style="vertical-align:center;"
|'''សន្តិវង្ស'''
| ខ្សែររាជ្យវង្ស "[[នរោត្ដម]]"
(Norodom)
|- style="vertical-align:center;"
|'''ព្រះនាមទូលហៅ'''
| ព្រះករុណា (Preah Karona)
|- style="vertical-align:center;"
|'''ពង្សាវតារ'''
| ស្វ័យកម្ពុជ និង ម្ចាស់ក្សត្រី
ស្រីមេរ៉ា
|- style="vertical-align:center;"
|'''រាជ្យវង្សចាប់ផ្ដើម'''
| ដើមសតវត្សទី១ គ.សករាជ ៥២
|}
'''រាជានិយមកម្ពុជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Monarchy of Cambodia) គឺជាប្រវត្តិសាស្ត្រនៃស្ដេចប្រទេសកម្ពុជា ដែលបានដឹកនាំរដ្ឋ [[ប្រទេសកម្ពុជា]] បន្តពីសម័យកាលមួយ ទៅសម័យកាលមួយទៀត តាមព្រះរាជវង្សពង្សាវតារ ដែលកត់សម្គាល់ជាព្រះប្រមុខរដ្ឋ កាន់កាប់រាល់កិច្ចការជាតិទាំងឡាយ ទាំងនយោបាយ សង្គមកិច្ច និង សេដ្ឋកិច្ចជាតិ ដែលជារបបស្វ័យភាពដែលគ្រប់គ្រងដោយព្រះមហាក្សត្រ ដែលជាធម្មតាទទួលមរតក និងអំណាចគ្រប់គ្រង ពីមួយជំនាន់ទៅមួយជំនាន់ ។<ref> KHMER.ENGLISH-DICTIONARY.HELP © (2018)
[https://khmer.english-dictionary.help/khmer-to-english-meaning-%E1%9E%9A%E1%9E%94%E1%9E%94%E1%9E%9A%E1%9E%B6%E1%9E%87%E1%9E%B6%E1%9E%93%E1%9E%B7%E1%9E%99%E1%9E%98 Khmer to English Meaning :: របបរាជានិយម: Monarchy], Publisher: All Rights Reserved by KHMER.ENGLISH-DICTIONARY.HELP </ref>
== អាណាចក្រ [[នគរភ្នំ]] (គ.ស ៥២-៥៥០) ==
'''Funan Kingdom (AD 52-550)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ០១
| align="center" | [[ស្វ័យកម្ពុជ]] និងនាងស្រី [[មេរ៉ា]]
| align="center" | មិនស្គាល់
| align="center" | គ.ស ០១-៥២
|-
| align="center" | ០២
| align="center" | [[នាងសោម៉ា]]
| align="center" | [[នាងនាគ]] - កំណត់ត្រាចិន [[នាងលុីវយុី]]
| align="center" | គ.ស ៥២-៦៨
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | សន្តិវង្ស ជ្វា [[កោណ្ឌិន្យ]] លើកទ័ពតាមសំពៅមកវាយ ស្ដេចស្រី [[នាងសោម៉ា]]
|-
| align="center" | ០៣
| align="center" | [[កោណ្ឌិន្យទី១]]
| align="center" | [[ព្រះថោង]] - កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ [[ហ៊ុនទៀន]]
| align="center" | គ.ស ៦៨-ស.វទី១
|-
| align="center" | ០៤
| align="center" | ប្រហែល កៅណ្ឌិន្យទី២
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ១២៧-ស.វទី២
|-
| align="center" | ០៥
| align="center" | ប្រហែល កៅណ្ឌិន្យទី៤
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ហ៊ុនប៉ានហួង
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ១៧៧-១៨០
|-
| align="center" | ០៦
| align="center" | ប្រហែល កៅណ្ឌិន្យទី៦
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ [[ផានផាន]]
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ១៨០-២០៥
|-
| align="center" | ០៧
| align="center" | វ្នំ ជ័យវរ្ម័ន
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ហ្វានចេម៉ាន់
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ២០៥-២១៧
|-
| align="center" | ០៨
| align="center" | វ្នំ សូរ្យវរ្ម័ន
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ហ្វានជីនសេង
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ២១៧-២២៥
|-
| align="center" | ០៩
| align="center" | វ្នំ ធរណិន្ទ្រ
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ហ្វានឆាង
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ២២៥-២៤០
|-
| align="center" | ១០
| align="center" | វ្នំ ទិត្យវរ្ម័ន
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ហ្វានសុីឈុន
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ២៤០-២៨៧
|-
| align="center" | ១១
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
|-
| align="center" | ១២
| align="center" | ចន្ទ្រា (កម្ពុជសូរីយា)
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ទៀនឈូ ឆានតាន
| align="center" | គ.ស ៣៥៧
|-
| align="center" | ១៣
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
|-
| align="center" | ១៤
| align="center" | កៅណ្ឌិន្យវរ្ម័ន
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ កៅឆេយុន
| align="center" | គ.ស ៤២០-៤៣៤
|-
| align="center" | ១៥
| align="center" | ស្រីឥន្ទ្រវរ្ម័ន
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ៤៣៤-៤៧០
|-
| align="center" | ១៦
| align="center" | កៅណ្ឌិន្យជ័យវរ្ម័ន
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ៤៧០-៥១៤
|-
| align="center" | ១៧
| align="center" | រុទ្រវរ្ម័ន
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ៥១៤-៥៣៩
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | សន្តិវង្ស '''[[នគរភ្នំ]]''' បែកបាក់ជា ជានគរ '''[[ចេនឡា]]'''
|}
== អាណាចក្រ [[ចេនឡា]] (គ.ស ៥៥០-៨០២) ==
''' Chenla Kingdom (AD 550-802)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ១៨
| align="center" | ភរវរ្ម័នទី១
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៥៥០-៦០០
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | '''[[នគរភ្នំ]]''' ធ្វើសង្គ្រាមជាមួយ នគរ '''[[ចេនឡា]]''' '''(គ.ស ៥៥០-៦២៧)'''
|-
| align="center" | ១៩
| align="center" | មហិន្ទ្រវរ្ម័នទី១
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៦០០-៦១៥
|-
| align="center" | ២០
| align="center" | ឥសានរវរ្ម័នទី១
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៦១៥-៦៣៩
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | '''[[នគរភ្នំ]]''' ក្លាយជាចេនឡាដីគោក នគរ '''[[ចេនឡា]]''' ''' ក្លាយជាចេនឡាទឹកឡិច (គ.ស ៦២៧)
|-
| align="center" | ២១
| align="center" | ភរវរ្ម័នទី២
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៦៣៩-៦៥៥
|-
| align="center" | ២២
| align="center" | ជ័យវរ្ម័នទី១
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៦៥៥-៦៨១
|-
| align="center" | ២៣
| align="center" | ក្សត្រី ជ័យទេវី
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៧១៣ (ទ្វារវតី)
|-
| align="center" | ២៤
| align="center" | ទេវៈទិត្យ
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៧១៣-៧៣០
|-
| align="center" | ២៥
| align="center" | រាជឥន្ទ្រលោក
| align="center" | រាជធានី វ្យាធៈបុរៈ ([[ខេត្តតាកែវ]])
| align="center" | គ.ស ៧៣០-៧៥៤
|-
| align="center" | ២៦
| align="center" | បុស្កៈរាជ
| align="center" | រាជធានី គុម្ភពបុរៈ ([[ខេត្តក្រចេះ]])
| align="center" | គ.ស ៧៥៤-៧៧០
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | ពួកជ្វានៃរាជវង្ស សៃលេន្ត្រៈ លើកទ័ពជើងទឹកវាយចូលរាជធានី គុម្ភពបុរៈ [[ខេត្តក្រចេះ]] ត្រួត្រារយៈពេល ២០ឆ្នាំ (៧៨០-៨០០ នៃគ.ស)
|-
| align="center" | ២៧
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី២]]
| align="center" | សន្តិវង្ស បុស្កៈរាជ
| align="center" | គ.ស ៨០២-៨៣៥
|}
== [[ចក្រភពខ្មែរ]] (គ.ស ៨០២-១៤២០) ==
'''Khmer Empire (AD 802-1420)'''
យោងតាមកំណត់ត្រារាជទូត[[ចិន]] របស់រាជវង្សយ័ន្ត គឺលោក ចូវតាក្វាន់ ([[អង់គ្លេស]]: Zhou Daguan) ដែលមកដល់[[ចក្រភពខ្មែរ]] នាសម័យអង្គរ ឆ្នាំ១២៩៦ នៃគ.ស បានសរសេរក្នុងកំណត់ហេតុរបស់លោកថា
"ចក្រភពអង្គរ" មានខេត្តចំនួនជាង៩០ ។ <ref> Buddhasāsnapaṇḍity (1996)
[https://books.google.com.kh/books?id=AEYvRguRPBUC&q Kambuja suriyā: dassanāvattī phsāy qaksarsāstr niṅ qaksarsāstr dūdau, Volume 50, Issue 2], Publisher: University of California, Berkeley </ref> '''[[ចក្រភពខ្មែរ]]''' ឬ '''មហាអាណាចក្រខ្មែរ''' ដែលត្រួតត្រា [[អាស៊ីអាគ្នេយ៍]] ដីគោកមួយភាគធំអស់រយៈពេលជាងប្រាំមួយរយឆ្នាំដែលគេស្គាល់ថាជាសម័យកាលដ៏មានឥទ្ធិពលនិងខ្លាំងពូកែរបស់ប្រជារាស្ត្រខ្មែនាសម័យកាល ចក្រភពអង្គរ (គ.ស ៨០២-១៤៣១) ដែលលាតសន្ធឹង លើប្រទេស[[ឡាវ]] ប្រទេស[[ថៃ]] ផ្នែកខ្លះនៃប្រទេស[[វៀតណាម]] និងប្រទេស[[ភូមា]]។
<ref> Buddhasāsnapaṇḍity (1998)
[https://books.google.com.kh/books?id=Vc3wik82cQsC&q Kambuja suriyā: dassanāvattī phsāy qaksarsāstr niṅ qaksarsāstr dūdau, Volume 52], Publisher: the University of Wisconsin - Madison </ref>
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ២៧
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី២]]
(Jeyvaraman II)
| align="center" | បង្កើតឬសគល់ '''[[ចក្រភពខ្មែរ]]''' គ.ស ៨០២
| align="center" | គ.ស ៨០២-៨៣៥
|-
| align="center" | ២៨
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៣]]
(Jeyvaraman III)
| align="center" | រាជធានី "ហៈរិហៈរាល័យ" នៅតំបន់រលួស [[ខេត្តសៀមរាប]]
| align="center" | គ.ស ៨៣៥-៨៧៧
|-
| align="center" | ២៩
| align="center" | [[ឥន្ទ្រវរ្ម័នទី១]]
(Indra Varaman I)
| align="center" | ស្ថាបនិករាជធានីអង្គរធំ
| align="center" | គ.ស ៨៧៧-៨៨៩
|-
| align="center" | ៣០
| align="center" | [[យសោវរ្ម័នទី១]]
(Yasoa Varaman I)
| align="center" | ស្ថាបនិករាជធានី
"[[យៈសោធរៈបុរៈ]]" លទ្ធិជំនឿ: ជំនឿសែនដូនតា
| align="center" | គ.ស ៨៨៩-៩១០
|-
| align="center" | ៣១
| align="center" | [[ហស៌វរ្ម័នទី១]]
(Hors Varaman I)
| align="center" | "ស្ដេចនៃស្នាមញញឹមទី១"
| align="center" | គ.ស ៩១០-៩២២
|-
| align="center" | ៣២
| align="center" | [[ឥសានវរ្ម័នទី២]]
(Eysan Varaman II)
| align="center" | [[ហិណ្ឌូសាសនា]] លទ្ធិជំនឿអរូបី គោរពលើ ព្រះយមរាជ
| align="center" | គ.ស ៩២៣-៩២៨
|-
| align="center" | ៣៣
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៤]]
(Jeyvaraman IV)
| align="center" | ស្ថាបនិកក្រុងថ្មី នៃ
"[[រាជធានីកោះកេរ្តិ៍]]"
| align="center" | គ.ស ៩២៨-៩៤២
|-
| align="center" | ៣៤
| align="center" | [[ហស៌វរ្ម័នទី២]]
(Hors Varaman II)
| align="center" | "ស្ដេចនៃស្នាមញញឹមទី២" ចម្បាំងជាមួយ រាជវង្ស "សៃលេន្ត្រៈ" នៃអាណាចក្រចូឡា
| align="center" | គ.ស ៩៤២-៩៤៤
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" |កងទ័ព អាណាចក្រចូឡា វាយចូលរាជធានីកោះកេរ្តិ៍ ចាប់យក [[ហស៌វរ្ម័នទី២]] ទៅកាត់ក្បាលនៅក្រុង "ស្រីវិជ័យ" (Srivijaya) នាឧបទ្វីបម៉ាឡេ ឆ្នាំ៩៤៤ នៃគ.សករាជ
|-
| align="center" | ៣៥
| align="center" | [[រាជេន្ទ្រវរ្ម័នទី២]]
(Reajendra Varaman II)
| align="center" | លើកទ័ពឡោមព័ទរឹបយករាជធានី "ស្រីវិជ័យ" បានទាំងស្រុងក្នុងឆ្នាំ ៩៥២ នៃគ.សករាជ
| align="center" | គ.ស ៩៤៤-៩៦៨
|-
| align="center" | ៣៦
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៥]]
(Jeyvaraman V)
| align="center" | បង្កើតសិល្បៈ "[[ល្ខោនខោល]]"
| align="center" | គ.ស ៩៦៨-១០០១
|-
| align="center" | ៣៧
| align="center" | [[ឧទ័យទិត្យវរ្ម័នទី១]]
(Utey Tityavaraman I)
| align="center" | សង្គ្រាមនៅ "លប់បុរី"
| align="center" | គ.ស ១០០១-១០០២
|-
| align="center" | ៣៨
| align="center" | [[ជ័យវីរៈវរ្ម័ន]]
(Jeyvireak Varaman)
| align="center" | សង្គ្រាមដណ្ដើមរាជ្យ [[យៈសោធរៈបុរៈ]]
| align="center" | គ.ស ១០០២-១០១០
|-
| align="center" | ៣៩
| align="center" | [[សូរ្យវរ្ម័នទី១]]
(Sorya Varaman I)
| align="center" | ស្រង់បាន [[ព្រះកែវមរកត]] និង បង្កើតសម័យកាល អង្គរទី២
| align="center" | គ.ស ១០១១-១០៥០
|-
| align="center" | ៤០
| align="center" | [[ឧទ័យទិត្យវរ្ម័នទី២]]
(Utey Tityavaraman II)
| align="center" | បង្ក្រាបការបះបោរ ចំនួន៣លើក ប៉ាន់តុរាំង សម្ភពបុរៈ លប់បុរី
| align="center" | គ.ស ១០៥០-១០៦៦
|-
| align="center" | ៤១
| align="center" | [[ហស៌វរ្ម័នទី៣]]
(Hors Varaman III)
| align="center" | ទឹកជំនន់ធំលិចក្រុងអង្គរ ស្ដេចចម្ប៉ា (ហៈរិវរ្ម័នទី៤/សេនកៈរាជ) លើកទ័ពជើងទឹកមកឈ្លានពានក្រុងអង្គរ
| align="center" | គ.ស ១០៦៦-១០៨០
|-
| align="center" | ៤២
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៦]]
(Jeyvaraman VI)
| align="center" | ស្ថាបនិករាជធានីថ្មី "មហិធរៈបុរៈ" និង ចម្បាំងខ្មែរចាម
| align="center" | គ.ស ១០៨០-១១០៧
|-
| align="center" | ៤៣
| align="center" | [[ធរណីន្ទ្រវរ្ម័នទី១]]
| align="center" | សង្គ្រាមដណ្ដើមរាជបងប្អូន [[ជ័យវរ្ម័នទី៦]]
| align="center" | គ.ស ១១០៧-១១១៣
|-
| align="center" | ៤៤
| align="center" | [[សូរ្យវរ្ម័នទី២]]
| align="center" | សូរ្យវង្សទី២ កសាងអច្ឆៈរិយៈវត្ថុពិភពលោក គឺ '''[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]'''
| align="center" | គ.ស ១១១៣-១១៥០
|-
| align="center" | ៤៥
| align="center" | [[ធរណីន្ទ្រវរ្ម័នទី២]]
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ១១៥០-១១៦០
|-
| align="center" | ៤៥
| align="center" | [[យៈសោវរ្ម័នទី២]]
| align="center" | ត្រូវមន្ទ្រីឈ្មោះ ត្រីភូវនាទិត្យ ធ្វើឃាត ហើយមិនមានឯកសារណាមួយកត់ត្រាអំពីរាជវង្សរបស់ទ្រង់ឡើយ ។
| align="center" | គ.ស ១១៦០-១១៦៥
|-
| align="center" | ៤៦
| align="center" | [[ត្រីភូវនាទិត្យវរ្ម័ន]]
| align="center" | ត្រូវទ័ពស្ដេចចាម មកពីនគរចម្ប៉ាព្រះនាម ឥន្ត្រវរ្ម័នទី៤ បរសំពៅបញ្ច្រាសទន្លេវាយចូលក្នុងក្រុងអង្គរ ហើយធ្វើឃាតក្នុងឆ្នាំ ១១៧៧ នៃគ.ស
| align="center" | គ.ស ១១៦៥-១១៧៧
|-
| align="center" | ៤៧
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៧]]
| align="center" | ព្រះអង្គជាស្តេចខ្លាំងពូកែវាយចាមរំដោះ[[ក្រុងអង្គរ]] ឆ្នាំ ១១៨១ និងវាយត្រួតត្រាប្រទេសចាម្ប៉ាទាំងស្រុងឆ្នាំ ១២០៣។
| align="center" | គ.ស ១១៨១-១២១៥
|-
| align="center" | ៤៨
| align="center" | [[ឥន្ទ្រវរ្ម័នទី២]]
| align="center" | ការបាត់បង់ទឹកដីបួនចំណែកធំ ([[ចម្ប៉ា]]ប្រកាសឯករាជឆ្នាំ ១២២៣) (ស្យាមសៀម រួមគ្នាប្រកាសឯករាជ [[សុខោទ័យ]] ឆ្នាំ ១២៣៨) (ជនជាតិតៃ ប្រកាសកាត់យក លួងព្រះបាង ឆ្នាំ ១២៣៨) (ជនជាតិមន ប្រកាសរដ្ឋឯករាជ ដាវ៉ូ លប់បុរី ឆ្នាំ ១២៣៩)
| align="center" | គ.ស ១២១៩-១២៤៣
|-
| align="center" | ៤៩
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៨]]
| align="center" | ឆ្នាំដែលព្រះអង្គគ្រប់គ្រងបានកើតនូវសង្គ្រាមសាសនា [[ហិណ្ឌូ]] និង [[ពុទ្ធសាសនា]] (សៀមលើកទ័ពឈ្លានពានឆ្នាំ ១២៥៧) (ម៉ុងហ្គោល លើកទ័ពវៀតទីមកទល់និងចម្ប៉ាសាក់ ឆ្នាំ ១២៨៣)
| align="center" | គ.ស ១២៤៣-១២៩៥
|-
| align="center" | ៥០
| align="center" | [[ឥន្ទ្រវរ្ម័នទី៣]]
| align="center" | បុត្រីទ្រង់នាម ត្រីឥន្ទ្រភូកេតត្រៈចិន្តា បានលួចព្រះខ័នមាសទៅឲស្វាមីខ្លួនហើយប្រកាសរាជសារក្លែងបន្លំឲប្ដីរបស់ខ្លួន គ្រងរាជក្នុងឆ្នាំ ១២៩៦ ក្នុងកំណត់ត្រាលោក [[ចូវតាក្វាន់]] (Zhou Daguan)
| align="center" | គ.ស ១២៩៦-១៣០៨
|-
| align="center" | ៥១
| align="center" | [[ឥន្ទ្រជ័យវរ្ម័ន]]
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ១៣០៨-១៣២៧
|-
| align="center" | ៥២
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៩]]
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ១៣២៧-១៣៣៦
|-
| align="center" | ៥៣
| align="center" | [[បរមនិពា្វនបទ]]
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ១៣៣៧-១៣៤៦
|-
| align="center" | ៥៤
| align="center" | [[លំពង្សរាជា]]
(Lompong Reachea)
| align="center" | (នាម ពញ្ញាជ័យ) មិនមាន រតនៈបល្ល័ង្កទាំងប្រាំសោយរាជ្យ និងបានធ្វើ រតនៈបល្ល័ង្កទាំងប្រាំថ្មី និងប្រកាសសោយរាជឆ្នាំ ១៣៤៨
| align="center" | គ.ស ១៣៤៦-១៣៥២
|-
| align="center" | ៥៥
| align="center" | [[ស្រីសុរិយោវង្ស]]
(Srei Soriyoavong)
| align="center" | បានលើកទ័ពដោយមានជំនួយពីកងទ័ពនគរ "ឡានឆាង" បានបណ្តេញកងទ័ពសៀមនៅឆ្នាំ ១៣៥៧ ។
| align="center" | គ.ស ១៣៥២-១៣៦៩
|-
| align="center" | ៥៦
| align="center" | [[បរមរាមាទី១]]
(Borom Reamea I)
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ១៣៦៩-១៣៧២
|-
| align="center" | ៥៧
| align="center" | [[ធម្មារាជាទី១]]
(Thamma Reachea I)
| align="center" | (នាម ធម្មាសោករាជ) សមរភូមិអង្គរដែល ស្តេចសៀមមានឈ្មោះថា "បរមរាមាធិបតី" បានលើកកងទ័ពសៀម ១០,០០០០ ជាមួយនិងកាំភ្លើងធំវាយប្រហារ ក្រុងអង្គរជាលើកទី២ ក៏បំបែកទីក្រុងអង្គរបាន ។
| align="center" | គ.ស ១៣៧៣-១៣៨៥
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | ស្ដេចសៀម នាម "បរមរាមាធិបតី" ប្ដូរឈ្មោះជា "ព្រះឥន្ទ្ររាជា" ហើយបានរស់នៅអង្គរ ២ ឆ្នាំ បន្ទាប់ពីស្តេចខ្មែរតែមួយគត់ដែលមានឈ្មោះថា "ពញាយ៉ាត" បានសម្លាប់ស្ដេចសៀមនោះ និងបណ្ដេញកងទ័ពសៀមឲ្យចេញពីអង្គរឆ្នាំ ១៣៨៥ ។
|-
| align="center" | ៥៨
| align="center" | [[បរមរាជាទី១]]
(Borom Reachea I)
| align="center" | (នាម ពញ្ញាយ៉ាត) បណ្ដេញទ័ពសៀមឲ្យចេញពីតំបន់អង្គរ ឆ្នាំ ១៣៨៥ និងបានផ្លាសរាជធានីពីតំបន់អង្គរនៅឆ្នាំ ១៣៨៧ ទៅ "ទួលបាសាន" នា [[ខេត្តកំពង់ចាម]] និង បានផ្លាសប្ដូររាជធានី ចុងក្រោយ មកតំបន់ "ចតុមខ" (បច្ចុប្បន្ន: [[ក្រុងភ្នំពេញ]])
| align="center" | គ.ស ១៣៨៥-១៤៣២
|}
== សម័យកាលចតុមុខទី១ (គ.ស ១៤២០-១៥២៨) ==
'''Chaktomok I Period (AD 1420-1528)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ៥៨
| align="center" | [[ព្រះបរមរាជាទី១]]
(Borom Reachea I)
| align="center" | (នាម ពញ្ញាយ៉ាត) ប្រកាសសម័យកាលចតុមុខទី១
| align="center" | គ.ស ១៣៨២-១៤២៩
|-
| align="center" | ៥៩
| align="center" | [[ព្រះនរាយ៍រាជា]]
(Noreay Reachea)
| align="center" | (នាម នរាយ៍រាជា)
| align="center" | គ.ស ១៤៣០-១៤៣៣
|-
| align="center" | ៦០
| align="center" | [[ព្រះស្រីរាជា]]
(Srei Reachea)
| align="center" | (នាម ស្រីរាជា)
| align="center" | គ.ស ១៤៣៣-១៤៧១
|-
| align="center" | ៦១
| align="center" | [[ព្រះស្រីសុរិយោទ័យ]]
(Srei Soriyoatey)
| align="center" | (នាម ស្រីសុរិយោទ័យ)
| align="center" | គ.ស ១៤៧១-១៤៧៨
|-
| align="center" | ៦២
| align="center" | [[ព្រះធម្មរាជាទី២]]
(Thamma Reachea II)
| align="center" | (នាម ស្រីធម្មរាជា)
| align="center" | គ.ស ១៤៧៨-១៥០៤
|-
| align="center" | ៦៣
| align="center" | [[ព្រះស្រីសុគន្ធបទ]]
(Srei Sokuntbot)
| align="center" | ទឹកជំនន់ធំលិចក្រុងចតុមុខ ផ្លាសរាជធានីទៅ ស្រីសឈរ [[ខេត្តកំពង់ចាម]] ១៥០៨
| align="center" | គ.ស ១៥០៤-១៥១៤
|-
| align="center" | ៦៤
| align="center" | [[ព្រះស្រីជេដ្ឋា]]
(Srei Chedtha)
| align="center" | (នាម ហ្លួងព្រះស្ដេចកន) ចងសម្ព័នជាមួយ អណ្ណាម កាត់យកភាគកើតឆ្នាំ ១៥១២
មានរាជធានីឈ្មោះ (ស្រឡប់ដូនតីពិជ័យព្រៃនគរ)
ប្រកាសរាជឆ្នាំ ១៥១៦ ក្រោយដណ្ដើមបានពី "ព្រះស្រីសុគន្ធបទ ។
| align="center" | គ.ស ១៥១៦-១៥២៥
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | អង្គចន្ទ មករួមគ្នា និងទ័ពចៅហ្វាយស្រុកឃ្លាំងមឿងនៅបន្ទាយ
[[ខេត្តពោធិ៍សាត់]] ប្រកាសសង្គ្រាមនិងស្ដេចកន ឆ្នាំ១៥២០ ។ អង្គចន្ទ លើកទ័ពជើងទឹកទៅវាយ មេទ័ពរបស់ស្ដេចកន នាមពញ្ញាកៅ ឲ្យថយចេញពីកំពង់ឆ្នាំង ឆ្នាំ ១៥២៣ ។ អង្គចន្ទលើកទ័ពវាយបន្ទាយ ស្រឡប់ពិជ័យ និងបានធ្វើឃាតស្ដេចកន ឆ្នាំ១៥២៥ ។
|-
| align="center" | ៦៥
| align="center" | [[ចន្ទរាជា]]
(Chan Reachea)
| align="center" | (នាម អង្គចន្ទ) ក្រោយទទួលជ័យជំនះលើស្ដេចកន ឆ្នាំ ១៥២៥ ស្ដេចដាយវៀត
(នាម ម៉ាកដាងដុង) លើកទ័ពមកវាតទី [[កម្ពុជាក្រោម]] ត្រង់ខេត្ត ព្រះត្រពាំង ឆ្នាំ១៥២៨ ។ ឆ្នាំ១៥២៩ ទើបទ្រង់ប្រកាសរាជ និងប្ដូររាជសម័យមក [[អាណាចក្រកម្ពុជា]] នៃ សម័យកាលលង្វែក ។
| align="center" | គ.ស ១៥១៦-១៥៦៦
|}
== អាណាចក្រលង្វែក (គ.ស ១៥២៩-១៥៩៣) ==
'''Longvek Kingdom (Period: AD 1529-1593)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ៦៥
| align="center" | [[ព្រះចន្ទរាជា]]
(Chan Reachea)
| align="center" | (នាម អង្គចន្ទ) ប្រកាសសម័យកាលលង្វែក ឆ្នាំ១៥២៩
| align="center" | គ.ស ១៥២៩-១៥៦៦
|-
| align="center" | ៦៦
| align="center" | [[ព្រះបរមរាជាទី២]]
(Borom Reachea II)
| align="center" | (នាម បរមិន្ទរាជា)
| align="center" | គ.ស ១៥៦៦-១៥៧៦
|-
| align="center" | ៦៦
| align="center" | [[ព្រះបរមរាជាទី៣]]
| align="center" | (នាម សត្ថាទី១)
| align="center" | គ.ស ១៥៧៧-១៥៨៦
|-
| align="center" | ៦៧
| align="center" | [[ព្រះជ័យជេដ្ឋា]]
| align="center" | (នាម ជ័យជេដ្ឋា)
| align="center" | គ.ស ១៥៨៦-១៥៩៣
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | ស្ដេចសៀម នរាសួន លើកទ័ព ២សែននាក់ វាយបែករាជធានីលង្វែក ១៥៩៣
|}
== អាណាចក្រកម្ពុជា សម័យកាលស្រីសន្ធរ (គ.ស ១៥៩៤-១៦១៨) ==
'''Kampuchea Kingdom (Srei Santhor Period: AD 1594-1618)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ៦៨
| align="center" | [[ព្រះបរមរាមាទី២]]
| align="center" | (នាម ព្រះរាមាជើងព្រៃ)
| align="center" | គ.ស ១៥៩៤-១៥៩៦
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | ស្ដេចរាមាជើងព្រៃ ត្រូវទាហ៊ានពួកអេស្ប៉ាញ ([[អង់គ្លេស]] Spain) លួចធ្វើឃាតដោយគ្រាប់កាំភ្លើង ឆ្នាំ ១៥៩៦
|-
| align="center" | ៦៩
| align="center" | [[ព្រះបរមរាជាទី៤]]
| align="center" | (នាម ពញ្ញាអន)
| align="center" | គ.ស ១៥៩៦-១៥៩៩
|-
| align="center" | ៧០
| align="center" | [[ព្រះបរមរាជាទី៥]]
| align="center" | (នាម ពញ្ញាញោម)
| align="center" | គ.ស ១៦០០-១៦០២
|-
| align="center" | ៧១
| align="center" | [[ព្រះស្រីសុរិយោពណ៌]]
| align="center" | (នាម ស្រីសុរិយោពណ៌)
| align="center" | គ.ស ១៦០២-១៦២០
|}
== អាណាចក្រកម្ពុជា សម័យកាលឧដុង្គ (គ.ស ១៦២០-១៨៦៣) ==
'''Kampuchea Kingdom ([[Oudong]] Period: AD 1620-1863)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=3% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ៧២
| align="center" | [[ជ័យជេដ្ឋាធិរាជ]]
| align="center" | (នាម ជ័យជេស្ដា)
| align="center" | គ.ស ១៦២០-១៦២៧
|-
| align="center" | ៧៣
| align="center" | [[ឧទ័យរាជា]]
| align="center" | (នាម ពញ្ញានូរ)
| align="center" | គ.ស ១៦២៨-១៦២៩
|-
| align="center" | ៧៤
| align="center" | [[បរមរាជសម្ភារ]]
| align="center" | (នាម ពញ្ញាតូ)
| align="center" | គ.ស ១៦២៩-១៦៣៤
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | ទាហ៊ាន ព័រទុយហ្កាល់ ([[អង់គ្លេស]]: [https://en.m.wikipedia.org/wiki/Portugal Portugal] បាញ់និងគ្រាប់កាំភ្លើង សោយទីវង្គត់លើចុង[[ដើមត្នោត]] ឆ្នាំ១៦៣៤ នៃគ.ស ។
|-
| align="center" | ៧៥
| align="center" | [[អង្គទងរាជាធិរាជ]]
| align="center" | (នាម ពញ្ញាសូរ)
| align="center" | គ.ស ១៦៣៤-១៦៣៩
|}
== '''ព្រះចៅក្រុងកម្ពុជា (កម្ពុជាក្រោមអណាព្យាបាល[[បារាំង]]) | Royal Arm of Cambodia (Cambodge under French protectorate)''' (គ.ស ១៨៦៣-១៩៤១) ==
== '''កម្ពុជាក្រោមអណានិគម[[ជប៉ុន]] | Cambodge under Japanese colonization''' (គ.ស ១៩៤១-១៩៤៥) ==
== '''កម្ពុជាក្រោមអណានិគម[[បារាំង]] | Cambodge under French colonization''' (គ.ស ១៩៤៦-១៩៥២) ==
== '''[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]] | Kingdom of Cambodia''' (គ.ស ១៩៥៣-១៩៧០) ==
== '''កម្ពុជានៃសង្គ្រាមផ្ទៃក្នុង | Cambodia of Civil War''' (គ.ស ១៩៧០-១៩៩២) ==
== '''កម្ពុជាក្រោមកិច្ចការពារ ដោយអង្គការសហប្រជាជាតិ |Cambodia under the protection of the United Nations''' (១៩៩២-១៩៩៣) ==
== '''[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]] រាជាណាចក្រអច្ឆរិយ: | Cambodia Kingdom of Wonder''' (គ.ស ១៩៩៣-បច្ចុប្បន្ន) ==
== '''បាវចនាព្រះមហាក្សត្រ ព្រះចៅក្រុងកម្ពុជា''' ==
<center><gallery>
Image:Royal Standard of the King of Cambodia.svg|ទង់ព្រះមហាក្សត្រកម្ពុជា
Image:Royal Arms of Cambodia.svg|ព្រះរាជសិង្ហាកម្ពុជា
</gallery></center>
== ឯកសារយោង ==
16n9e4shqjjikyxz1nnizj87k5m1luo
282678
282677
2022-08-21T15:25:27Z
Camhistory
36281
/* សម័យកាលចតុមុខទី១ (គ.ស ១៤២០-១៥២៨) */
wikitext
text/x-wiki
{| class="infobox" style="width:1em;"
|- style="text-align:center;"
|style="background: #FFD700;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> រាជានិយមកម្ពុជា </p>
|- style="text-align:center;"
| colspan="2" |
|- style="text-align:center;"
|style="background: #ABCDEF;" colspan="5" | King Norodom Sihamoni Ascended the throne in Cambodia 2004-Present.
|- style="background: #f1f5fc;"
|- style="vertical-align:center;"
|'''រាជសម័យ'''
| ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី២
(1993-Present)
|- style="vertical-align:center;"
|'''របបដឹកនាំជាតិ'''
| រាជានិយមអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ
(Constitutional monarchy)
|- style="vertical-align:center;"
|'''និមិត្តសញ្ញាព្រះរាជា'''
[[File:Royal Standard of the King of Cambodia.svg|50px]]
| ទង់ព្រះមហាក្សត្រនៃកម្ពុជា
Royal Standard of the King of Cambodia
|- style="vertical-align:center;"
|'''ស្ដេចនៃប្រទេសកម្ពុជា'''
| [[នរោត្ដម សីហមុនី]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
| (គ.សករាជ ២០០៤ - បច្ចុប្បន្ន)
|- style="vertical-align:center;"
|'''សន្តិវង្ស'''
| ខ្សែររាជ្យវង្ស "[[នរោត្ដម]]"
(Norodom)
|- style="vertical-align:center;"
|'''ព្រះនាមទូលហៅ'''
| ព្រះករុណា (Preah Karona)
|- style="vertical-align:center;"
|'''ពង្សាវតារ'''
| ស្វ័យកម្ពុជ និង ម្ចាស់ក្សត្រី
ស្រីមេរ៉ា
|- style="vertical-align:center;"
|'''រាជ្យវង្សចាប់ផ្ដើម'''
| ដើមសតវត្សទី១ គ.សករាជ ៥២
|}
'''រាជានិយមកម្ពុជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Monarchy of Cambodia) គឺជាប្រវត្តិសាស្ត្រនៃស្ដេចប្រទេសកម្ពុជា ដែលបានដឹកនាំរដ្ឋ [[ប្រទេសកម្ពុជា]] បន្តពីសម័យកាលមួយ ទៅសម័យកាលមួយទៀត តាមព្រះរាជវង្សពង្សាវតារ ដែលកត់សម្គាល់ជាព្រះប្រមុខរដ្ឋ កាន់កាប់រាល់កិច្ចការជាតិទាំងឡាយ ទាំងនយោបាយ សង្គមកិច្ច និង សេដ្ឋកិច្ចជាតិ ដែលជារបបស្វ័យភាពដែលគ្រប់គ្រងដោយព្រះមហាក្សត្រ ដែលជាធម្មតាទទួលមរតក និងអំណាចគ្រប់គ្រង ពីមួយជំនាន់ទៅមួយជំនាន់ ។<ref> KHMER.ENGLISH-DICTIONARY.HELP © (2018)
[https://khmer.english-dictionary.help/khmer-to-english-meaning-%E1%9E%9A%E1%9E%94%E1%9E%94%E1%9E%9A%E1%9E%B6%E1%9E%87%E1%9E%B6%E1%9E%93%E1%9E%B7%E1%9E%99%E1%9E%98 Khmer to English Meaning :: របបរាជានិយម: Monarchy], Publisher: All Rights Reserved by KHMER.ENGLISH-DICTIONARY.HELP </ref>
== អាណាចក្រ [[នគរភ្នំ]] (គ.ស ៥២-៥៥០) ==
'''Funan Kingdom (AD 52-550)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ០១
| align="center" | [[ស្វ័យកម្ពុជ]] និងនាងស្រី [[មេរ៉ា]]
| align="center" | មិនស្គាល់
| align="center" | គ.ស ០១-៥២
|-
| align="center" | ០២
| align="center" | [[នាងសោម៉ា]]
| align="center" | [[នាងនាគ]] - កំណត់ត្រាចិន [[នាងលុីវយុី]]
| align="center" | គ.ស ៥២-៦៨
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | សន្តិវង្ស ជ្វា [[កោណ្ឌិន្យ]] លើកទ័ពតាមសំពៅមកវាយ ស្ដេចស្រី [[នាងសោម៉ា]]
|-
| align="center" | ០៣
| align="center" | [[កោណ្ឌិន្យទី១]]
| align="center" | [[ព្រះថោង]] - កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ [[ហ៊ុនទៀន]]
| align="center" | គ.ស ៦៨-ស.វទី១
|-
| align="center" | ០៤
| align="center" | ប្រហែល កៅណ្ឌិន្យទី២
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ១២៧-ស.វទី២
|-
| align="center" | ០៥
| align="center" | ប្រហែល កៅណ្ឌិន្យទី៤
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ហ៊ុនប៉ានហួង
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ១៧៧-១៨០
|-
| align="center" | ០៦
| align="center" | ប្រហែល កៅណ្ឌិន្យទី៦
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ [[ផានផាន]]
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ១៨០-២០៥
|-
| align="center" | ០៧
| align="center" | វ្នំ ជ័យវរ្ម័ន
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ហ្វានចេម៉ាន់
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ២០៥-២១៧
|-
| align="center" | ០៨
| align="center" | វ្នំ សូរ្យវរ្ម័ន
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ហ្វានជីនសេង
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ២១៧-២២៥
|-
| align="center" | ០៩
| align="center" | វ្នំ ធរណិន្ទ្រ
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ហ្វានឆាង
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ២២៥-២៤០
|-
| align="center" | ១០
| align="center" | វ្នំ ទិត្យវរ្ម័ន
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ហ្វានសុីឈុន
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ២៤០-២៨៧
|-
| align="center" | ១១
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
|-
| align="center" | ១២
| align="center" | ចន្ទ្រា (កម្ពុជសូរីយា)
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ទៀនឈូ ឆានតាន
| align="center" | គ.ស ៣៥៧
|-
| align="center" | ១៣
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
|-
| align="center" | ១៤
| align="center" | កៅណ្ឌិន្យវរ្ម័ន
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ កៅឆេយុន
| align="center" | គ.ស ៤២០-៤៣៤
|-
| align="center" | ១៥
| align="center" | ស្រីឥន្ទ្រវរ្ម័ន
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ៤៣៤-៤៧០
|-
| align="center" | ១៦
| align="center" | កៅណ្ឌិន្យជ័យវរ្ម័ន
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ៤៧០-៥១៤
|-
| align="center" | ១៧
| align="center" | រុទ្រវរ្ម័ន
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ៥១៤-៥៣៩
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | សន្តិវង្ស '''[[នគរភ្នំ]]''' បែកបាក់ជា ជានគរ '''[[ចេនឡា]]'''
|}
== អាណាចក្រ [[ចេនឡា]] (គ.ស ៥៥០-៨០២) ==
''' Chenla Kingdom (AD 550-802)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ១៨
| align="center" | ភរវរ្ម័នទី១
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៥៥០-៦០០
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | '''[[នគរភ្នំ]]''' ធ្វើសង្គ្រាមជាមួយ នគរ '''[[ចេនឡា]]''' '''(គ.ស ៥៥០-៦២៧)'''
|-
| align="center" | ១៩
| align="center" | មហិន្ទ្រវរ្ម័នទី១
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៦០០-៦១៥
|-
| align="center" | ២០
| align="center" | ឥសានរវរ្ម័នទី១
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៦១៥-៦៣៩
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | '''[[នគរភ្នំ]]''' ក្លាយជាចេនឡាដីគោក នគរ '''[[ចេនឡា]]''' ''' ក្លាយជាចេនឡាទឹកឡិច (គ.ស ៦២៧)
|-
| align="center" | ២១
| align="center" | ភរវរ្ម័នទី២
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៦៣៩-៦៥៥
|-
| align="center" | ២២
| align="center" | ជ័យវរ្ម័នទី១
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៦៥៥-៦៨១
|-
| align="center" | ២៣
| align="center" | ក្សត្រី ជ័យទេវី
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៧១៣ (ទ្វារវតី)
|-
| align="center" | ២៤
| align="center" | ទេវៈទិត្យ
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៧១៣-៧៣០
|-
| align="center" | ២៥
| align="center" | រាជឥន្ទ្រលោក
| align="center" | រាជធានី វ្យាធៈបុរៈ ([[ខេត្តតាកែវ]])
| align="center" | គ.ស ៧៣០-៧៥៤
|-
| align="center" | ២៦
| align="center" | បុស្កៈរាជ
| align="center" | រាជធានី គុម្ភពបុរៈ ([[ខេត្តក្រចេះ]])
| align="center" | គ.ស ៧៥៤-៧៧០
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | ពួកជ្វានៃរាជវង្ស សៃលេន្ត្រៈ លើកទ័ពជើងទឹកវាយចូលរាជធានី គុម្ភពបុរៈ [[ខេត្តក្រចេះ]] ត្រួត្រារយៈពេល ២០ឆ្នាំ (៧៨០-៨០០ នៃគ.ស)
|-
| align="center" | ២៧
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី២]]
| align="center" | សន្តិវង្ស បុស្កៈរាជ
| align="center" | គ.ស ៨០២-៨៣៥
|}
== [[ចក្រភពខ្មែរ]] (គ.ស ៨០២-១៤២០) ==
'''Khmer Empire (AD 802-1420)'''
យោងតាមកំណត់ត្រារាជទូត[[ចិន]] របស់រាជវង្សយ័ន្ត គឺលោក ចូវតាក្វាន់ ([[អង់គ្លេស]]: Zhou Daguan) ដែលមកដល់[[ចក្រភពខ្មែរ]] នាសម័យអង្គរ ឆ្នាំ១២៩៦ នៃគ.ស បានសរសេរក្នុងកំណត់ហេតុរបស់លោកថា
"ចក្រភពអង្គរ" មានខេត្តចំនួនជាង៩០ ។ <ref> Buddhasāsnapaṇḍity (1996)
[https://books.google.com.kh/books?id=AEYvRguRPBUC&q Kambuja suriyā: dassanāvattī phsāy qaksarsāstr niṅ qaksarsāstr dūdau, Volume 50, Issue 2], Publisher: University of California, Berkeley </ref> '''[[ចក្រភពខ្មែរ]]''' ឬ '''មហាអាណាចក្រខ្មែរ''' ដែលត្រួតត្រា [[អាស៊ីអាគ្នេយ៍]] ដីគោកមួយភាគធំអស់រយៈពេលជាងប្រាំមួយរយឆ្នាំដែលគេស្គាល់ថាជាសម័យកាលដ៏មានឥទ្ធិពលនិងខ្លាំងពូកែរបស់ប្រជារាស្ត្រខ្មែនាសម័យកាល ចក្រភពអង្គរ (គ.ស ៨០២-១៤៣១) ដែលលាតសន្ធឹង លើប្រទេស[[ឡាវ]] ប្រទេស[[ថៃ]] ផ្នែកខ្លះនៃប្រទេស[[វៀតណាម]] និងប្រទេស[[ភូមា]]។
<ref> Buddhasāsnapaṇḍity (1998)
[https://books.google.com.kh/books?id=Vc3wik82cQsC&q Kambuja suriyā: dassanāvattī phsāy qaksarsāstr niṅ qaksarsāstr dūdau, Volume 52], Publisher: the University of Wisconsin - Madison </ref>
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ២៧
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី២]]
(Jeyvaraman II)
| align="center" | បង្កើតឬសគល់ '''[[ចក្រភពខ្មែរ]]''' គ.ស ៨០២
| align="center" | គ.ស ៨០២-៨៣៥
|-
| align="center" | ២៨
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៣]]
(Jeyvaraman III)
| align="center" | រាជធានី "ហៈរិហៈរាល័យ" នៅតំបន់រលួស [[ខេត្តសៀមរាប]]
| align="center" | គ.ស ៨៣៥-៨៧៧
|-
| align="center" | ២៩
| align="center" | [[ឥន្ទ្រវរ្ម័នទី១]]
(Indra Varaman I)
| align="center" | ស្ថាបនិករាជធានីអង្គរធំ
| align="center" | គ.ស ៨៧៧-៨៨៩
|-
| align="center" | ៣០
| align="center" | [[យសោវរ្ម័នទី១]]
(Yasoa Varaman I)
| align="center" | ស្ថាបនិករាជធានី
"[[យៈសោធរៈបុរៈ]]" លទ្ធិជំនឿ: ជំនឿសែនដូនតា
| align="center" | គ.ស ៨៨៩-៩១០
|-
| align="center" | ៣១
| align="center" | [[ហស៌វរ្ម័នទី១]]
(Hors Varaman I)
| align="center" | "ស្ដេចនៃស្នាមញញឹមទី១"
| align="center" | គ.ស ៩១០-៩២២
|-
| align="center" | ៣២
| align="center" | [[ឥសានវរ្ម័នទី២]]
(Eysan Varaman II)
| align="center" | [[ហិណ្ឌូសាសនា]] លទ្ធិជំនឿអរូបី គោរពលើ ព្រះយមរាជ
| align="center" | គ.ស ៩២៣-៩២៨
|-
| align="center" | ៣៣
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៤]]
(Jeyvaraman IV)
| align="center" | ស្ថាបនិកក្រុងថ្មី នៃ
"[[រាជធានីកោះកេរ្តិ៍]]"
| align="center" | គ.ស ៩២៨-៩៤២
|-
| align="center" | ៣៤
| align="center" | [[ហស៌វរ្ម័នទី២]]
(Hors Varaman II)
| align="center" | "ស្ដេចនៃស្នាមញញឹមទី២" ចម្បាំងជាមួយ រាជវង្ស "សៃលេន្ត្រៈ" នៃអាណាចក្រចូឡា
| align="center" | គ.ស ៩៤២-៩៤៤
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" |កងទ័ព អាណាចក្រចូឡា វាយចូលរាជធានីកោះកេរ្តិ៍ ចាប់យក [[ហស៌វរ្ម័នទី២]] ទៅកាត់ក្បាលនៅក្រុង "ស្រីវិជ័យ" (Srivijaya) នាឧបទ្វីបម៉ាឡេ ឆ្នាំ៩៤៤ នៃគ.សករាជ
|-
| align="center" | ៣៥
| align="center" | [[រាជេន្ទ្រវរ្ម័នទី២]]
(Reajendra Varaman II)
| align="center" | លើកទ័ពឡោមព័ទរឹបយករាជធានី "ស្រីវិជ័យ" បានទាំងស្រុងក្នុងឆ្នាំ ៩៥២ នៃគ.សករាជ
| align="center" | គ.ស ៩៤៤-៩៦៨
|-
| align="center" | ៣៦
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៥]]
(Jeyvaraman V)
| align="center" | បង្កើតសិល្បៈ "[[ល្ខោនខោល]]"
| align="center" | គ.ស ៩៦៨-១០០១
|-
| align="center" | ៣៧
| align="center" | [[ឧទ័យទិត្យវរ្ម័នទី១]]
(Utey Tityavaraman I)
| align="center" | សង្គ្រាមនៅ "លប់បុរី"
| align="center" | គ.ស ១០០១-១០០២
|-
| align="center" | ៣៨
| align="center" | [[ជ័យវីរៈវរ្ម័ន]]
(Jeyvireak Varaman)
| align="center" | សង្គ្រាមដណ្ដើមរាជ្យ [[យៈសោធរៈបុរៈ]]
| align="center" | គ.ស ១០០២-១០១០
|-
| align="center" | ៣៩
| align="center" | [[សូរ្យវរ្ម័នទី១]]
(Sorya Varaman I)
| align="center" | ស្រង់បាន [[ព្រះកែវមរកត]] និង បង្កើតសម័យកាល អង្គរទី២
| align="center" | គ.ស ១០១១-១០៥០
|-
| align="center" | ៤០
| align="center" | [[ឧទ័យទិត្យវរ្ម័នទី២]]
(Utey Tityavaraman II)
| align="center" | បង្ក្រាបការបះបោរ ចំនួន៣លើក ប៉ាន់តុរាំង សម្ភពបុរៈ លប់បុរី
| align="center" | គ.ស ១០៥០-១០៦៦
|-
| align="center" | ៤១
| align="center" | [[ហស៌វរ្ម័នទី៣]]
(Hors Varaman III)
| align="center" | ទឹកជំនន់ធំលិចក្រុងអង្គរ ស្ដេចចម្ប៉ា (ហៈរិវរ្ម័នទី៤/សេនកៈរាជ) លើកទ័ពជើងទឹកមកឈ្លានពានក្រុងអង្គរ
| align="center" | គ.ស ១០៦៦-១០៨០
|-
| align="center" | ៤២
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៦]]
(Jeyvaraman VI)
| align="center" | ស្ថាបនិករាជធានីថ្មី "មហិធរៈបុរៈ" និង ចម្បាំងខ្មែរចាម
| align="center" | គ.ស ១០៨០-១១០៧
|-
| align="center" | ៤៣
| align="center" | [[ធរណីន្ទ្រវរ្ម័នទី១]]
| align="center" | សង្គ្រាមដណ្ដើមរាជបងប្អូន [[ជ័យវរ្ម័នទី៦]]
| align="center" | គ.ស ១១០៧-១១១៣
|-
| align="center" | ៤៤
| align="center" | [[សូរ្យវរ្ម័នទី២]]
| align="center" | សូរ្យវង្សទី២ កសាងអច្ឆៈរិយៈវត្ថុពិភពលោក គឺ '''[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]'''
| align="center" | គ.ស ១១១៣-១១៥០
|-
| align="center" | ៤៥
| align="center" | [[ធរណីន្ទ្រវរ្ម័នទី២]]
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ១១៥០-១១៦០
|-
| align="center" | ៤៥
| align="center" | [[យៈសោវរ្ម័នទី២]]
| align="center" | ត្រូវមន្ទ្រីឈ្មោះ ត្រីភូវនាទិត្យ ធ្វើឃាត ហើយមិនមានឯកសារណាមួយកត់ត្រាអំពីរាជវង្សរបស់ទ្រង់ឡើយ ។
| align="center" | គ.ស ១១៦០-១១៦៥
|-
| align="center" | ៤៦
| align="center" | [[ត្រីភូវនាទិត្យវរ្ម័ន]]
| align="center" | ត្រូវទ័ពស្ដេចចាម មកពីនគរចម្ប៉ាព្រះនាម ឥន្ត្រវរ្ម័នទី៤ បរសំពៅបញ្ច្រាសទន្លេវាយចូលក្នុងក្រុងអង្គរ ហើយធ្វើឃាតក្នុងឆ្នាំ ១១៧៧ នៃគ.ស
| align="center" | គ.ស ១១៦៥-១១៧៧
|-
| align="center" | ៤៧
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៧]]
| align="center" | ព្រះអង្គជាស្តេចខ្លាំងពូកែវាយចាមរំដោះ[[ក្រុងអង្គរ]] ឆ្នាំ ១១៨១ និងវាយត្រួតត្រាប្រទេសចាម្ប៉ាទាំងស្រុងឆ្នាំ ១២០៣។
| align="center" | គ.ស ១១៨១-១២១៥
|-
| align="center" | ៤៨
| align="center" | [[ឥន្ទ្រវរ្ម័នទី២]]
| align="center" | ការបាត់បង់ទឹកដីបួនចំណែកធំ ([[ចម្ប៉ា]]ប្រកាសឯករាជឆ្នាំ ១២២៣) (ស្យាមសៀម រួមគ្នាប្រកាសឯករាជ [[សុខោទ័យ]] ឆ្នាំ ១២៣៨) (ជនជាតិតៃ ប្រកាសកាត់យក លួងព្រះបាង ឆ្នាំ ១២៣៨) (ជនជាតិមន ប្រកាសរដ្ឋឯករាជ ដាវ៉ូ លប់បុរី ឆ្នាំ ១២៣៩)
| align="center" | គ.ស ១២១៩-១២៤៣
|-
| align="center" | ៤៩
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៨]]
| align="center" | ឆ្នាំដែលព្រះអង្គគ្រប់គ្រងបានកើតនូវសង្គ្រាមសាសនា [[ហិណ្ឌូ]] និង [[ពុទ្ធសាសនា]] (សៀមលើកទ័ពឈ្លានពានឆ្នាំ ១២៥៧) (ម៉ុងហ្គោល លើកទ័ពវៀតទីមកទល់និងចម្ប៉ាសាក់ ឆ្នាំ ១២៨៣)
| align="center" | គ.ស ១២៤៣-១២៩៥
|-
| align="center" | ៥០
| align="center" | [[ឥន្ទ្រវរ្ម័នទី៣]]
| align="center" | បុត្រីទ្រង់នាម ត្រីឥន្ទ្រភូកេតត្រៈចិន្តា បានលួចព្រះខ័នមាសទៅឲស្វាមីខ្លួនហើយប្រកាសរាជសារក្លែងបន្លំឲប្ដីរបស់ខ្លួន គ្រងរាជក្នុងឆ្នាំ ១២៩៦ ក្នុងកំណត់ត្រាលោក [[ចូវតាក្វាន់]] (Zhou Daguan)
| align="center" | គ.ស ១២៩៦-១៣០៨
|-
| align="center" | ៥១
| align="center" | [[ឥន្ទ្រជ័យវរ្ម័ន]]
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ១៣០៨-១៣២៧
|-
| align="center" | ៥២
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៩]]
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ១៣២៧-១៣៣៦
|-
| align="center" | ៥៣
| align="center" | [[បរមនិពា្វនបទ]]
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ១៣៣៧-១៣៤៦
|-
| align="center" | ៥៤
| align="center" | [[លំពង្សរាជា]]
(Lompong Reachea)
| align="center" | (នាម ពញ្ញាជ័យ) មិនមាន រតនៈបល្ល័ង្កទាំងប្រាំសោយរាជ្យ និងបានធ្វើ រតនៈបល្ល័ង្កទាំងប្រាំថ្មី និងប្រកាសសោយរាជឆ្នាំ ១៣៤៨
| align="center" | គ.ស ១៣៤៦-១៣៥២
|-
| align="center" | ៥៥
| align="center" | [[ស្រីសុរិយោវង្ស]]
(Srei Soriyoavong)
| align="center" | បានលើកទ័ពដោយមានជំនួយពីកងទ័ពនគរ "ឡានឆាង" បានបណ្តេញកងទ័ពសៀមនៅឆ្នាំ ១៣៥៧ ។
| align="center" | គ.ស ១៣៥២-១៣៦៩
|-
| align="center" | ៥៦
| align="center" | [[បរមរាមាទី១]]
(Borom Reamea I)
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ១៣៦៩-១៣៧២
|-
| align="center" | ៥៧
| align="center" | [[ធម្មារាជាទី១]]
(Thamma Reachea I)
| align="center" | (នាម ធម្មាសោករាជ) សមរភូមិអង្គរដែល ស្តេចសៀមមានឈ្មោះថា "បរមរាមាធិបតី" បានលើកកងទ័ពសៀម ១០,០០០០ ជាមួយនិងកាំភ្លើងធំវាយប្រហារ ក្រុងអង្គរជាលើកទី២ ក៏បំបែកទីក្រុងអង្គរបាន ។
| align="center" | គ.ស ១៣៧៣-១៣៨៥
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | ស្ដេចសៀម នាម "បរមរាមាធិបតី" ប្ដូរឈ្មោះជា "ព្រះឥន្ទ្ររាជា" ហើយបានរស់នៅអង្គរ ២ ឆ្នាំ បន្ទាប់ពីស្តេចខ្មែរតែមួយគត់ដែលមានឈ្មោះថា "ពញាយ៉ាត" បានសម្លាប់ស្ដេចសៀមនោះ និងបណ្ដេញកងទ័ពសៀមឲ្យចេញពីអង្គរឆ្នាំ ១៣៨៥ ។
|-
| align="center" | ៥៨
| align="center" | [[បរមរាជាទី១]]
(Borom Reachea I)
| align="center" | (នាម ពញ្ញាយ៉ាត) បណ្ដេញទ័ពសៀមឲ្យចេញពីតំបន់អង្គរ ឆ្នាំ ១៣៨៥ និងបានផ្លាសរាជធានីពីតំបន់អង្គរនៅឆ្នាំ ១៣៨៧ ទៅ "ទួលបាសាន" នា [[ខេត្តកំពង់ចាម]] និង បានផ្លាសប្ដូររាជធានី ចុងក្រោយ មកតំបន់ "ចតុមខ" (បច្ចុប្បន្ន: [[ក្រុងភ្នំពេញ]])
| align="center" | គ.ស ១៣៨៥-១៤៣២
|}
== សម័យកាលចតុមុខទី១ (គ.ស ១៤២០-១៥២៨) ==
'''Chaktomok I Period (AD 1420-1528)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ៥៨
| align="center" | [[បរមរាជាទី១]]
(Borom Reachea I) "Ponhea Yat"
| align="center" | (នាម ពញ្ញាយ៉ាត) ប្រកាសសម័យកាលចតុមុខទី១ ១៤២០
| align="center" | គ.ស ១៣៨៥-១៤៣២
|-
| align="center" | ៥៩
| align="center" | [[នរាយ៍រាជា]]
(Noreay Reachea)
| align="center" | (នាម នរាយ៍រាជា)
| align="center" | គ.ស ១៤៣៣-១៤៣៧
|-
| align="center" | ៦០
| align="center" | [[ស្រីរាជា]]
(Srei Reachea)
| align="center" | (នាម ស្រីរាជា)
| align="center" | គ.ស ១៤៣៧-១៤៦៨
|-
| align="center" | ៦១
| align="center" | [[ស្រីសុរិយោទ័យ]]
(Srei Soriyoatey)
| align="center" | (នាម ស្រីសុរិយោទ័យ)
| align="center" | គ.ស ១៤៦៨-១៤៧៦
|-
| align="center" | ៦២
| align="center" | [[ធម្មរាជាទី២]]
(Dharma Reachea II)
| align="center" | (នាម ស្រីធម្មរាជា)
| align="center" | គ.ស ១៤៧៦-១៥០៤
|-
| align="center" | ៦៣
| align="center" | [[ស្រីសុគន្ធបទ]]
(Srei Sokunbot)
| align="center" | ទឹកជំនន់ធំលិចក្រុងចតុមុខ ផ្លាសរាជធានីទៅ ស្រីសឈរ [[ខេត្តកំពង់ចាម]] ១៥០៨
| align="center" | គ.ស ១៥០៤-១៥១៤
|-
| align="center" | ៦៤
| align="center" | [[ស្រីជេដ្ឋា]]
(Srei Chedtha)
| align="center" | (នាម ហ្លួងព្រះស្ដេចកន) កាត់យកភាគកើតឆ្នាំ ១៥១២
មានរាជធានីឈ្មោះ (ស្រឡប់ដូនតីពិជ័យព្រៃនគរ)
ប្រកាសរាជឆ្នាំ ១៥១៦ ក្រោយដណ្ដើមបានពី "ព្រះស្រីសុគន្ធបទ ។
| align="center" | គ.ស ១៥១៦-១៥២៥
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | សង្គ្រាមនាគខាងកើត ទល់និងនាគខាងលិច (១៥១៦-១៥២៥)
|-
| align="center" | ៦៥
| align="center" | [[ចន្ទរាជា]]
(Chan Reachea)
| align="center" | ប្រកាសប្ដូររាជសម័យ មកសម័យកាលលង្វែក ឆ្នាំ ១៥២៨ នៃគ.សករាជ
| align="center" | គ.ស ១៥១៦-១៥៦៦
|}
== អាណាចក្រលង្វែក (គ.ស ១៥២៩-១៥៩៣) ==
'''Longvek Kingdom (Period: AD 1529-1593)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ៦៥
| align="center" | [[ព្រះចន្ទរាជា]]
(Chan Reachea)
| align="center" | (នាម អង្គចន្ទ) ប្រកាសសម័យកាលលង្វែក ឆ្នាំ១៥២៩
| align="center" | គ.ស ១៥២៩-១៥៦៦
|-
| align="center" | ៦៦
| align="center" | [[ព្រះបរមរាជាទី២]]
(Borom Reachea II)
| align="center" | (នាម បរមិន្ទរាជា)
| align="center" | គ.ស ១៥៦៦-១៥៧៦
|-
| align="center" | ៦៦
| align="center" | [[ព្រះបរមរាជាទី៣]]
| align="center" | (នាម សត្ថាទី១)
| align="center" | គ.ស ១៥៧៧-១៥៨៦
|-
| align="center" | ៦៧
| align="center" | [[ព្រះជ័យជេដ្ឋា]]
| align="center" | (នាម ជ័យជេដ្ឋា)
| align="center" | គ.ស ១៥៨៦-១៥៩៣
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | ស្ដេចសៀម នរាសួន លើកទ័ព ២សែននាក់ វាយបែករាជធានីលង្វែក ១៥៩៣
|}
== អាណាចក្រកម្ពុជា សម័យកាលស្រីសន្ធរ (គ.ស ១៥៩៤-១៦១៨) ==
'''Kampuchea Kingdom (Srei Santhor Period: AD 1594-1618)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ៦៨
| align="center" | [[ព្រះបរមរាមាទី២]]
| align="center" | (នាម ព្រះរាមាជើងព្រៃ)
| align="center" | គ.ស ១៥៩៤-១៥៩៦
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | ស្ដេចរាមាជើងព្រៃ ត្រូវទាហ៊ានពួកអេស្ប៉ាញ ([[អង់គ្លេស]] Spain) លួចធ្វើឃាតដោយគ្រាប់កាំភ្លើង ឆ្នាំ ១៥៩៦
|-
| align="center" | ៦៩
| align="center" | [[ព្រះបរមរាជាទី៤]]
| align="center" | (នាម ពញ្ញាអន)
| align="center" | គ.ស ១៥៩៦-១៥៩៩
|-
| align="center" | ៧០
| align="center" | [[ព្រះបរមរាជាទី៥]]
| align="center" | (នាម ពញ្ញាញោម)
| align="center" | គ.ស ១៦០០-១៦០២
|-
| align="center" | ៧១
| align="center" | [[ព្រះស្រីសុរិយោពណ៌]]
| align="center" | (នាម ស្រីសុរិយោពណ៌)
| align="center" | គ.ស ១៦០២-១៦២០
|}
== អាណាចក្រកម្ពុជា សម័យកាលឧដុង្គ (គ.ស ១៦២០-១៨៦៣) ==
'''Kampuchea Kingdom ([[Oudong]] Period: AD 1620-1863)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=3% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ៧២
| align="center" | [[ជ័យជេដ្ឋាធិរាជ]]
| align="center" | (នាម ជ័យជេស្ដា)
| align="center" | គ.ស ១៦២០-១៦២៧
|-
| align="center" | ៧៣
| align="center" | [[ឧទ័យរាជា]]
| align="center" | (នាម ពញ្ញានូរ)
| align="center" | គ.ស ១៦២៨-១៦២៩
|-
| align="center" | ៧៤
| align="center" | [[បរមរាជសម្ភារ]]
| align="center" | (នាម ពញ្ញាតូ)
| align="center" | គ.ស ១៦២៩-១៦៣៤
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | ទាហ៊ាន ព័រទុយហ្កាល់ ([[អង់គ្លេស]]: [https://en.m.wikipedia.org/wiki/Portugal Portugal] បាញ់និងគ្រាប់កាំភ្លើង សោយទីវង្គត់លើចុង[[ដើមត្នោត]] ឆ្នាំ១៦៣៤ នៃគ.ស ។
|-
| align="center" | ៧៥
| align="center" | [[អង្គទងរាជាធិរាជ]]
| align="center" | (នាម ពញ្ញាសូរ)
| align="center" | គ.ស ១៦៣៤-១៦៣៩
|}
== '''ព្រះចៅក្រុងកម្ពុជា (កម្ពុជាក្រោមអណាព្យាបាល[[បារាំង]]) | Royal Arm of Cambodia (Cambodge under French protectorate)''' (គ.ស ១៨៦៣-១៩៤១) ==
== '''កម្ពុជាក្រោមអណានិគម[[ជប៉ុន]] | Cambodge under Japanese colonization''' (គ.ស ១៩៤១-១៩៤៥) ==
== '''កម្ពុជាក្រោមអណានិគម[[បារាំង]] | Cambodge under French colonization''' (គ.ស ១៩៤៦-១៩៥២) ==
== '''[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]] | Kingdom of Cambodia''' (គ.ស ១៩៥៣-១៩៧០) ==
== '''កម្ពុជានៃសង្គ្រាមផ្ទៃក្នុង | Cambodia of Civil War''' (គ.ស ១៩៧០-១៩៩២) ==
== '''កម្ពុជាក្រោមកិច្ចការពារ ដោយអង្គការសហប្រជាជាតិ |Cambodia under the protection of the United Nations''' (១៩៩២-១៩៩៣) ==
== '''[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]] រាជាណាចក្រអច្ឆរិយ: | Cambodia Kingdom of Wonder''' (គ.ស ១៩៩៣-បច្ចុប្បន្ន) ==
== '''បាវចនាព្រះមហាក្សត្រ ព្រះចៅក្រុងកម្ពុជា''' ==
<center><gallery>
Image:Royal Standard of the King of Cambodia.svg|ទង់ព្រះមហាក្សត្រកម្ពុជា
Image:Royal Arms of Cambodia.svg|ព្រះរាជសិង្ហាកម្ពុជា
</gallery></center>
== ឯកសារយោង ==
91rfotm86ry7oogzdsdfrs6o2g409xs
282679
282678
2022-08-21T15:47:37Z
Camhistory
36281
/* អាណាចក្រលង្វែក (គ.ស ១៥២៩-១៥៩៣) */
wikitext
text/x-wiki
{| class="infobox" style="width:1em;"
|- style="text-align:center;"
|style="background: #FFD700;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> រាជានិយមកម្ពុជា </p>
|- style="text-align:center;"
| colspan="2" |
|- style="text-align:center;"
|style="background: #ABCDEF;" colspan="5" | King Norodom Sihamoni Ascended the throne in Cambodia 2004-Present.
|- style="background: #f1f5fc;"
|- style="vertical-align:center;"
|'''រាជសម័យ'''
| ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី២
(1993-Present)
|- style="vertical-align:center;"
|'''របបដឹកនាំជាតិ'''
| រាជានិយមអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ
(Constitutional monarchy)
|- style="vertical-align:center;"
|'''និមិត្តសញ្ញាព្រះរាជា'''
[[File:Royal Standard of the King of Cambodia.svg|50px]]
| ទង់ព្រះមហាក្សត្រនៃកម្ពុជា
Royal Standard of the King of Cambodia
|- style="vertical-align:center;"
|'''ស្ដេចនៃប្រទេសកម្ពុជា'''
| [[នរោត្ដម សីហមុនី]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
| (គ.សករាជ ២០០៤ - បច្ចុប្បន្ន)
|- style="vertical-align:center;"
|'''សន្តិវង្ស'''
| ខ្សែររាជ្យវង្ស "[[នរោត្ដម]]"
(Norodom)
|- style="vertical-align:center;"
|'''ព្រះនាមទូលហៅ'''
| ព្រះករុណា (Preah Karona)
|- style="vertical-align:center;"
|'''ពង្សាវតារ'''
| ស្វ័យកម្ពុជ និង ម្ចាស់ក្សត្រី
ស្រីមេរ៉ា
|- style="vertical-align:center;"
|'''រាជ្យវង្សចាប់ផ្ដើម'''
| ដើមសតវត្សទី១ គ.សករាជ ៥២
|}
'''រាជានិយមកម្ពុជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Monarchy of Cambodia) គឺជាប្រវត្តិសាស្ត្រនៃស្ដេចប្រទេសកម្ពុជា ដែលបានដឹកនាំរដ្ឋ [[ប្រទេសកម្ពុជា]] បន្តពីសម័យកាលមួយ ទៅសម័យកាលមួយទៀត តាមព្រះរាជវង្សពង្សាវតារ ដែលកត់សម្គាល់ជាព្រះប្រមុខរដ្ឋ កាន់កាប់រាល់កិច្ចការជាតិទាំងឡាយ ទាំងនយោបាយ សង្គមកិច្ច និង សេដ្ឋកិច្ចជាតិ ដែលជារបបស្វ័យភាពដែលគ្រប់គ្រងដោយព្រះមហាក្សត្រ ដែលជាធម្មតាទទួលមរតក និងអំណាចគ្រប់គ្រង ពីមួយជំនាន់ទៅមួយជំនាន់ ។<ref> KHMER.ENGLISH-DICTIONARY.HELP © (2018)
[https://khmer.english-dictionary.help/khmer-to-english-meaning-%E1%9E%9A%E1%9E%94%E1%9E%94%E1%9E%9A%E1%9E%B6%E1%9E%87%E1%9E%B6%E1%9E%93%E1%9E%B7%E1%9E%99%E1%9E%98 Khmer to English Meaning :: របបរាជានិយម: Monarchy], Publisher: All Rights Reserved by KHMER.ENGLISH-DICTIONARY.HELP </ref>
== អាណាចក្រ [[នគរភ្នំ]] (គ.ស ៥២-៥៥០) ==
'''Funan Kingdom (AD 52-550)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ០១
| align="center" | [[ស្វ័យកម្ពុជ]] និងនាងស្រី [[មេរ៉ា]]
| align="center" | មិនស្គាល់
| align="center" | គ.ស ០១-៥២
|-
| align="center" | ០២
| align="center" | [[នាងសោម៉ា]]
| align="center" | [[នាងនាគ]] - កំណត់ត្រាចិន [[នាងលុីវយុី]]
| align="center" | គ.ស ៥២-៦៨
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | សន្តិវង្ស ជ្វា [[កោណ្ឌិន្យ]] លើកទ័ពតាមសំពៅមកវាយ ស្ដេចស្រី [[នាងសោម៉ា]]
|-
| align="center" | ០៣
| align="center" | [[កោណ្ឌិន្យទី១]]
| align="center" | [[ព្រះថោង]] - កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ [[ហ៊ុនទៀន]]
| align="center" | គ.ស ៦៨-ស.វទី១
|-
| align="center" | ០៤
| align="center" | ប្រហែល កៅណ្ឌិន្យទី២
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ១២៧-ស.វទី២
|-
| align="center" | ០៥
| align="center" | ប្រហែល កៅណ្ឌិន្យទី៤
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ហ៊ុនប៉ានហួង
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ១៧៧-១៨០
|-
| align="center" | ០៦
| align="center" | ប្រហែល កៅណ្ឌិន្យទី៦
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ [[ផានផាន]]
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ១៨០-២០៥
|-
| align="center" | ០៧
| align="center" | វ្នំ ជ័យវរ្ម័ន
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ហ្វានចេម៉ាន់
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ២០៥-២១៧
|-
| align="center" | ០៨
| align="center" | វ្នំ សូរ្យវរ្ម័ន
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ហ្វានជីនសេង
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ២១៧-២២៥
|-
| align="center" | ០៩
| align="center" | វ្នំ ធរណិន្ទ្រ
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ហ្វានឆាង
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ២២៥-២៤០
|-
| align="center" | ១០
| align="center" | វ្នំ ទិត្យវរ្ម័ន
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ហ្វានសុីឈុន
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ២៤០-២៨៧
|-
| align="center" | ១១
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
|-
| align="center" | ១២
| align="center" | ចន្ទ្រា (កម្ពុជសូរីយា)
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ទៀនឈូ ឆានតាន
| align="center" | គ.ស ៣៥៧
|-
| align="center" | ១៣
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
|-
| align="center" | ១៤
| align="center" | កៅណ្ឌិន្យវរ្ម័ន
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ កៅឆេយុន
| align="center" | គ.ស ៤២០-៤៣៤
|-
| align="center" | ១៥
| align="center" | ស្រីឥន្ទ្រវរ្ម័ន
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ៤៣៤-៤៧០
|-
| align="center" | ១៦
| align="center" | កៅណ្ឌិន្យជ័យវរ្ម័ន
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ៤៧០-៥១៤
|-
| align="center" | ១៧
| align="center" | រុទ្រវរ្ម័ន
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ៥១៤-៥៣៩
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | សន្តិវង្ស '''[[នគរភ្នំ]]''' បែកបាក់ជា ជានគរ '''[[ចេនឡា]]'''
|}
== អាណាចក្រ [[ចេនឡា]] (គ.ស ៥៥០-៨០២) ==
''' Chenla Kingdom (AD 550-802)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ១៨
| align="center" | ភរវរ្ម័នទី១
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៥៥០-៦០០
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | '''[[នគរភ្នំ]]''' ធ្វើសង្គ្រាមជាមួយ នគរ '''[[ចេនឡា]]''' '''(គ.ស ៥៥០-៦២៧)'''
|-
| align="center" | ១៩
| align="center" | មហិន្ទ្រវរ្ម័នទី១
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៦០០-៦១៥
|-
| align="center" | ២០
| align="center" | ឥសានរវរ្ម័នទី១
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៦១៥-៦៣៩
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | '''[[នគរភ្នំ]]''' ក្លាយជាចេនឡាដីគោក នគរ '''[[ចេនឡា]]''' ''' ក្លាយជាចេនឡាទឹកឡិច (គ.ស ៦២៧)
|-
| align="center" | ២១
| align="center" | ភរវរ្ម័នទី២
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៦៣៩-៦៥៥
|-
| align="center" | ២២
| align="center" | ជ័យវរ្ម័នទី១
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៦៥៥-៦៨១
|-
| align="center" | ២៣
| align="center" | ក្សត្រី ជ័យទេវី
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៧១៣ (ទ្វារវតី)
|-
| align="center" | ២៤
| align="center" | ទេវៈទិត្យ
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៧១៣-៧៣០
|-
| align="center" | ២៥
| align="center" | រាជឥន្ទ្រលោក
| align="center" | រាជធានី វ្យាធៈបុរៈ ([[ខេត្តតាកែវ]])
| align="center" | គ.ស ៧៣០-៧៥៤
|-
| align="center" | ២៦
| align="center" | បុស្កៈរាជ
| align="center" | រាជធានី គុម្ភពបុរៈ ([[ខេត្តក្រចេះ]])
| align="center" | គ.ស ៧៥៤-៧៧០
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | ពួកជ្វានៃរាជវង្ស សៃលេន្ត្រៈ លើកទ័ពជើងទឹកវាយចូលរាជធានី គុម្ភពបុរៈ [[ខេត្តក្រចេះ]] ត្រួត្រារយៈពេល ២០ឆ្នាំ (៧៨០-៨០០ នៃគ.ស)
|-
| align="center" | ២៧
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី២]]
| align="center" | សន្តិវង្ស បុស្កៈរាជ
| align="center" | គ.ស ៨០២-៨៣៥
|}
== [[ចក្រភពខ្មែរ]] (គ.ស ៨០២-១៤២០) ==
'''Khmer Empire (AD 802-1420)'''
យោងតាមកំណត់ត្រារាជទូត[[ចិន]] របស់រាជវង្សយ័ន្ត គឺលោក ចូវតាក្វាន់ ([[អង់គ្លេស]]: Zhou Daguan) ដែលមកដល់[[ចក្រភពខ្មែរ]] នាសម័យអង្គរ ឆ្នាំ១២៩៦ នៃគ.ស បានសរសេរក្នុងកំណត់ហេតុរបស់លោកថា
"ចក្រភពអង្គរ" មានខេត្តចំនួនជាង៩០ ។ <ref> Buddhasāsnapaṇḍity (1996)
[https://books.google.com.kh/books?id=AEYvRguRPBUC&q Kambuja suriyā: dassanāvattī phsāy qaksarsāstr niṅ qaksarsāstr dūdau, Volume 50, Issue 2], Publisher: University of California, Berkeley </ref> '''[[ចក្រភពខ្មែរ]]''' ឬ '''មហាអាណាចក្រខ្មែរ''' ដែលត្រួតត្រា [[អាស៊ីអាគ្នេយ៍]] ដីគោកមួយភាគធំអស់រយៈពេលជាងប្រាំមួយរយឆ្នាំដែលគេស្គាល់ថាជាសម័យកាលដ៏មានឥទ្ធិពលនិងខ្លាំងពូកែរបស់ប្រជារាស្ត្រខ្មែនាសម័យកាល ចក្រភពអង្គរ (គ.ស ៨០២-១៤៣១) ដែលលាតសន្ធឹង លើប្រទេស[[ឡាវ]] ប្រទេស[[ថៃ]] ផ្នែកខ្លះនៃប្រទេស[[វៀតណាម]] និងប្រទេស[[ភូមា]]។
<ref> Buddhasāsnapaṇḍity (1998)
[https://books.google.com.kh/books?id=Vc3wik82cQsC&q Kambuja suriyā: dassanāvattī phsāy qaksarsāstr niṅ qaksarsāstr dūdau, Volume 52], Publisher: the University of Wisconsin - Madison </ref>
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ២៧
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី២]]
(Jeyvaraman II)
| align="center" | បង្កើតឬសគល់ '''[[ចក្រភពខ្មែរ]]''' គ.ស ៨០២
| align="center" | គ.ស ៨០២-៨៣៥
|-
| align="center" | ២៨
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៣]]
(Jeyvaraman III)
| align="center" | រាជធានី "ហៈរិហៈរាល័យ" នៅតំបន់រលួស [[ខេត្តសៀមរាប]]
| align="center" | គ.ស ៨៣៥-៨៧៧
|-
| align="center" | ២៩
| align="center" | [[ឥន្ទ្រវរ្ម័នទី១]]
(Indra Varaman I)
| align="center" | ស្ថាបនិករាជធានីអង្គរធំ
| align="center" | គ.ស ៨៧៧-៨៨៩
|-
| align="center" | ៣០
| align="center" | [[យសោវរ្ម័នទី១]]
(Yasoa Varaman I)
| align="center" | ស្ថាបនិករាជធានី
"[[យៈសោធរៈបុរៈ]]" លទ្ធិជំនឿ: ជំនឿសែនដូនតា
| align="center" | គ.ស ៨៨៩-៩១០
|-
| align="center" | ៣១
| align="center" | [[ហស៌វរ្ម័នទី១]]
(Hors Varaman I)
| align="center" | "ស្ដេចនៃស្នាមញញឹមទី១"
| align="center" | គ.ស ៩១០-៩២២
|-
| align="center" | ៣២
| align="center" | [[ឥសានវរ្ម័នទី២]]
(Eysan Varaman II)
| align="center" | [[ហិណ្ឌូសាសនា]] លទ្ធិជំនឿអរូបី គោរពលើ ព្រះយមរាជ
| align="center" | គ.ស ៩២៣-៩២៨
|-
| align="center" | ៣៣
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៤]]
(Jeyvaraman IV)
| align="center" | ស្ថាបនិកក្រុងថ្មី នៃ
"[[រាជធានីកោះកេរ្តិ៍]]"
| align="center" | គ.ស ៩២៨-៩៤២
|-
| align="center" | ៣៤
| align="center" | [[ហស៌វរ្ម័នទី២]]
(Hors Varaman II)
| align="center" | "ស្ដេចនៃស្នាមញញឹមទី២" ចម្បាំងជាមួយ រាជវង្ស "សៃលេន្ត្រៈ" នៃអាណាចក្រចូឡា
| align="center" | គ.ស ៩៤២-៩៤៤
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" |កងទ័ព អាណាចក្រចូឡា វាយចូលរាជធានីកោះកេរ្តិ៍ ចាប់យក [[ហស៌វរ្ម័នទី២]] ទៅកាត់ក្បាលនៅក្រុង "ស្រីវិជ័យ" (Srivijaya) នាឧបទ្វីបម៉ាឡេ ឆ្នាំ៩៤៤ នៃគ.សករាជ
|-
| align="center" | ៣៥
| align="center" | [[រាជេន្ទ្រវរ្ម័នទី២]]
(Reajendra Varaman II)
| align="center" | លើកទ័ពឡោមព័ទរឹបយករាជធានី "ស្រីវិជ័យ" បានទាំងស្រុងក្នុងឆ្នាំ ៩៥២ នៃគ.សករាជ
| align="center" | គ.ស ៩៤៤-៩៦៨
|-
| align="center" | ៣៦
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៥]]
(Jeyvaraman V)
| align="center" | បង្កើតសិល្បៈ "[[ល្ខោនខោល]]"
| align="center" | គ.ស ៩៦៨-១០០១
|-
| align="center" | ៣៧
| align="center" | [[ឧទ័យទិត្យវរ្ម័នទី១]]
(Utey Tityavaraman I)
| align="center" | សង្គ្រាមនៅ "លប់បុរី"
| align="center" | គ.ស ១០០១-១០០២
|-
| align="center" | ៣៨
| align="center" | [[ជ័យវីរៈវរ្ម័ន]]
(Jeyvireak Varaman)
| align="center" | សង្គ្រាមដណ្ដើមរាជ្យ [[យៈសោធរៈបុរៈ]]
| align="center" | គ.ស ១០០២-១០១០
|-
| align="center" | ៣៩
| align="center" | [[សូរ្យវរ្ម័នទី១]]
(Sorya Varaman I)
| align="center" | ស្រង់បាន [[ព្រះកែវមរកត]] និង បង្កើតសម័យកាល អង្គរទី២
| align="center" | គ.ស ១០១១-១០៥០
|-
| align="center" | ៤០
| align="center" | [[ឧទ័យទិត្យវរ្ម័នទី២]]
(Utey Tityavaraman II)
| align="center" | បង្ក្រាបការបះបោរ ចំនួន៣លើក ប៉ាន់តុរាំង សម្ភពបុរៈ លប់បុរី
| align="center" | គ.ស ១០៥០-១០៦៦
|-
| align="center" | ៤១
| align="center" | [[ហស៌វរ្ម័នទី៣]]
(Hors Varaman III)
| align="center" | ទឹកជំនន់ធំលិចក្រុងអង្គរ ស្ដេចចម្ប៉ា (ហៈរិវរ្ម័នទី៤/សេនកៈរាជ) លើកទ័ពជើងទឹកមកឈ្លានពានក្រុងអង្គរ
| align="center" | គ.ស ១០៦៦-១០៨០
|-
| align="center" | ៤២
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៦]]
(Jeyvaraman VI)
| align="center" | ស្ថាបនិករាជធានីថ្មី "មហិធរៈបុរៈ" និង ចម្បាំងខ្មែរចាម
| align="center" | គ.ស ១០៨០-១១០៧
|-
| align="center" | ៤៣
| align="center" | [[ធរណីន្ទ្រវរ្ម័នទី១]]
| align="center" | សង្គ្រាមដណ្ដើមរាជបងប្អូន [[ជ័យវរ្ម័នទី៦]]
| align="center" | គ.ស ១១០៧-១១១៣
|-
| align="center" | ៤៤
| align="center" | [[សូរ្យវរ្ម័នទី២]]
| align="center" | សូរ្យវង្សទី២ កសាងអច្ឆៈរិយៈវត្ថុពិភពលោក គឺ '''[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]'''
| align="center" | គ.ស ១១១៣-១១៥០
|-
| align="center" | ៤៥
| align="center" | [[ធរណីន្ទ្រវរ្ម័នទី២]]
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ១១៥០-១១៦០
|-
| align="center" | ៤៥
| align="center" | [[យៈសោវរ្ម័នទី២]]
| align="center" | ត្រូវមន្ទ្រីឈ្មោះ ត្រីភូវនាទិត្យ ធ្វើឃាត ហើយមិនមានឯកសារណាមួយកត់ត្រាអំពីរាជវង្សរបស់ទ្រង់ឡើយ ។
| align="center" | គ.ស ១១៦០-១១៦៥
|-
| align="center" | ៤៦
| align="center" | [[ត្រីភូវនាទិត្យវរ្ម័ន]]
| align="center" | ត្រូវទ័ពស្ដេចចាម មកពីនគរចម្ប៉ាព្រះនាម ឥន្ត្រវរ្ម័នទី៤ បរសំពៅបញ្ច្រាសទន្លេវាយចូលក្នុងក្រុងអង្គរ ហើយធ្វើឃាតក្នុងឆ្នាំ ១១៧៧ នៃគ.ស
| align="center" | គ.ស ១១៦៥-១១៧៧
|-
| align="center" | ៤៧
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៧]]
| align="center" | ព្រះអង្គជាស្តេចខ្លាំងពូកែវាយចាមរំដោះ[[ក្រុងអង្គរ]] ឆ្នាំ ១១៨១ និងវាយត្រួតត្រាប្រទេសចាម្ប៉ាទាំងស្រុងឆ្នាំ ១២០៣។
| align="center" | គ.ស ១១៨១-១២១៥
|-
| align="center" | ៤៨
| align="center" | [[ឥន្ទ្រវរ្ម័នទី២]]
| align="center" | ការបាត់បង់ទឹកដីបួនចំណែកធំ ([[ចម្ប៉ា]]ប្រកាសឯករាជឆ្នាំ ១២២៣) (ស្យាមសៀម រួមគ្នាប្រកាសឯករាជ [[សុខោទ័យ]] ឆ្នាំ ១២៣៨) (ជនជាតិតៃ ប្រកាសកាត់យក លួងព្រះបាង ឆ្នាំ ១២៣៨) (ជនជាតិមន ប្រកាសរដ្ឋឯករាជ ដាវ៉ូ លប់បុរី ឆ្នាំ ១២៣៩)
| align="center" | គ.ស ១២១៩-១២៤៣
|-
| align="center" | ៤៩
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៨]]
| align="center" | ឆ្នាំដែលព្រះអង្គគ្រប់គ្រងបានកើតនូវសង្គ្រាមសាសនា [[ហិណ្ឌូ]] និង [[ពុទ្ធសាសនា]] (សៀមលើកទ័ពឈ្លានពានឆ្នាំ ១២៥៧) (ម៉ុងហ្គោល លើកទ័ពវៀតទីមកទល់និងចម្ប៉ាសាក់ ឆ្នាំ ១២៨៣)
| align="center" | គ.ស ១២៤៣-១២៩៥
|-
| align="center" | ៥០
| align="center" | [[ឥន្ទ្រវរ្ម័នទី៣]]
| align="center" | បុត្រីទ្រង់នាម ត្រីឥន្ទ្រភូកេតត្រៈចិន្តា បានលួចព្រះខ័នមាសទៅឲស្វាមីខ្លួនហើយប្រកាសរាជសារក្លែងបន្លំឲប្ដីរបស់ខ្លួន គ្រងរាជក្នុងឆ្នាំ ១២៩៦ ក្នុងកំណត់ត្រាលោក [[ចូវតាក្វាន់]] (Zhou Daguan)
| align="center" | គ.ស ១២៩៦-១៣០៨
|-
| align="center" | ៥១
| align="center" | [[ឥន្ទ្រជ័យវរ្ម័ន]]
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ១៣០៨-១៣២៧
|-
| align="center" | ៥២
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៩]]
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ១៣២៧-១៣៣៦
|-
| align="center" | ៥៣
| align="center" | [[បរមនិពា្វនបទ]]
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ១៣៣៧-១៣៤៦
|-
| align="center" | ៥៤
| align="center" | [[លំពង្សរាជា]]
(Lompong Reachea)
| align="center" | (នាម ពញ្ញាជ័យ) មិនមាន រតនៈបល្ល័ង្កទាំងប្រាំសោយរាជ្យ និងបានធ្វើ រតនៈបល្ល័ង្កទាំងប្រាំថ្មី និងប្រកាសសោយរាជឆ្នាំ ១៣៤៨
| align="center" | គ.ស ១៣៤៦-១៣៥២
|-
| align="center" | ៥៥
| align="center" | [[ស្រីសុរិយោវង្ស]]
(Srei Soriyoavong)
| align="center" | បានលើកទ័ពដោយមានជំនួយពីកងទ័ពនគរ "ឡានឆាង" បានបណ្តេញកងទ័ពសៀមនៅឆ្នាំ ១៣៥៧ ។
| align="center" | គ.ស ១៣៥២-១៣៦៩
|-
| align="center" | ៥៦
| align="center" | [[បរមរាមាទី១]]
(Borom Reamea I)
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ១៣៦៩-១៣៧២
|-
| align="center" | ៥៧
| align="center" | [[ធម្មារាជាទី១]]
(Thamma Reachea I)
| align="center" | (នាម ធម្មាសោករាជ) សមរភូមិអង្គរដែល ស្តេចសៀមមានឈ្មោះថា "បរមរាមាធិបតី" បានលើកកងទ័ពសៀម ១០,០០០០ ជាមួយនិងកាំភ្លើងធំវាយប្រហារ ក្រុងអង្គរជាលើកទី២ ក៏បំបែកទីក្រុងអង្គរបាន ។
| align="center" | គ.ស ១៣៧៣-១៣៨៥
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | ស្ដេចសៀម នាម "បរមរាមាធិបតី" ប្ដូរឈ្មោះជា "ព្រះឥន្ទ្ររាជា" ហើយបានរស់នៅអង្គរ ២ ឆ្នាំ បន្ទាប់ពីស្តេចខ្មែរតែមួយគត់ដែលមានឈ្មោះថា "ពញាយ៉ាត" បានសម្លាប់ស្ដេចសៀមនោះ និងបណ្ដេញកងទ័ពសៀមឲ្យចេញពីអង្គរឆ្នាំ ១៣៨៥ ។
|-
| align="center" | ៥៨
| align="center" | [[បរមរាជាទី១]]
(Borom Reachea I)
| align="center" | (នាម ពញ្ញាយ៉ាត) បណ្ដេញទ័ពសៀមឲ្យចេញពីតំបន់អង្គរ ឆ្នាំ ១៣៨៥ និងបានផ្លាសរាជធានីពីតំបន់អង្គរនៅឆ្នាំ ១៣៨៧ ទៅ "ទួលបាសាន" នា [[ខេត្តកំពង់ចាម]] និង បានផ្លាសប្ដូររាជធានី ចុងក្រោយ មកតំបន់ "ចតុមខ" (បច្ចុប្បន្ន: [[ក្រុងភ្នំពេញ]])
| align="center" | គ.ស ១៣៨៥-១៤៣២
|}
== សម័យកាលចតុមុខទី១ (គ.ស ១៤២០-១៥២៨) ==
'''Chaktomok I Period (AD 1420-1528)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ៥៨
| align="center" | [[បរមរាជាទី១]]
(Borom Reachea I) "Ponhea Yat"
| align="center" | (នាម ពញ្ញាយ៉ាត) ប្រកាសសម័យកាលចតុមុខទី១ ១៤២០
| align="center" | គ.ស ១៣៨៥-១៤៣២
|-
| align="center" | ៥៩
| align="center" | [[នរាយ៍រាជា]]
(Noreay Reachea)
| align="center" | (នាម នរាយ៍រាជា)
| align="center" | គ.ស ១៤៣៣-១៤៣៧
|-
| align="center" | ៦០
| align="center" | [[ស្រីរាជា]]
(Srei Reachea)
| align="center" | (នាម ស្រីរាជា)
| align="center" | គ.ស ១៤៣៧-១៤៦៨
|-
| align="center" | ៦១
| align="center" | [[ស្រីសុរិយោទ័យ]]
(Srei Soriyoatey)
| align="center" | (នាម ស្រីសុរិយោទ័យ)
| align="center" | គ.ស ១៤៦៨-១៤៧៦
|-
| align="center" | ៦២
| align="center" | [[ធម្មរាជាទី២]]
(Dharma Reachea II)
| align="center" | (នាម ស្រីធម្មរាជា)
| align="center" | គ.ស ១៤៧៦-១៥០៤
|-
| align="center" | ៦៣
| align="center" | [[ស្រីសុគន្ធបទ]]
(Srei Sokunbot)
| align="center" | ទឹកជំនន់ធំលិចក្រុងចតុមុខ ផ្លាសរាជធានីទៅ ស្រីសឈរ [[ខេត្តកំពង់ចាម]] ១៥០៨
| align="center" | គ.ស ១៥០៤-១៥១៤
|-
| align="center" | ៦៤
| align="center" | [[ស្រីជេដ្ឋា]]
(Srei Chedtha)
| align="center" | (នាម ហ្លួងព្រះស្ដេចកន) កាត់យកភាគកើតឆ្នាំ ១៥១២
មានរាជធានីឈ្មោះ (ស្រឡប់ដូនតីពិជ័យព្រៃនគរ)
ប្រកាសរាជឆ្នាំ ១៥១៦ ក្រោយដណ្ដើមបានពី "ព្រះស្រីសុគន្ធបទ ។
| align="center" | គ.ស ១៥១៦-១៥២៥
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | សង្គ្រាមនាគខាងកើត ទល់និងនាគខាងលិច (១៥១៦-១៥២៥)
|-
| align="center" | ៦៥
| align="center" | [[ចន្ទរាជា]]
(Chan Reachea)
| align="center" | ប្រកាសប្ដូររាជសម័យ មកសម័យកាលលង្វែក ឆ្នាំ ១៥២៨ នៃគ.សករាជ
| align="center" | គ.ស ១៥១៦-១៥៦៦
|}
== អាណាចក្រលង្វែក (គ.ស ១៥២៩-១៥៩៣) ==
'''Longvek Kingdom (Period: AD 1529-1593)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ៦៥
| align="center" | [[ចន្ទរាជា]]
(Chan Reachea)
| align="center" | ប្រកាសសម័យកាលលង្វែក ឆ្នាំ ១៥២៨ នៃគ.សករាជ
| align="center" | គ.ស ១៥១៦-១៥៦៦
|-
| align="center" | ៦៦
| align="center" | [[បរមរាជាទី២]]
(Borom Reachea II)
| align="center" | (នាម បរមិន្ទរាជា)
| align="center" | គ.ស ១៥៦៦-១៥៧៦
|-
| align="center" | ៦៦
| align="center" | [[ព្រះសត្ថាទី១]]
(Preah Satha I)
| align="center" | (នាម សត្ថាទី១)
| align="center" | គ.ស ១៥៧៦-១៥៨៤
|-
| align="center" | ៦៧
| align="center" | [[ជ័យជេស្ឋា]]
(Chey Chestha)
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ១៥៨៤-១៥៩៣
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | ស្ដេចសៀម នរេសូរ លើកទ័ព ២០០,០០០ (២សែននាក់) វាយបែករាជធានីលង្វែក ១៥៩៣
|}
== អាណាចក្រកម្ពុជា សម័យកាលស្រីសន្ធរ (គ.ស ១៥៩៤-១៦១៨) ==
'''Kampuchea Kingdom (Srei Santhor Period: AD 1594-1618)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ៦៨
| align="center" | [[ព្រះបរមរាមាទី២]]
| align="center" | (នាម ព្រះរាមាជើងព្រៃ)
| align="center" | គ.ស ១៥៩៤-១៥៩៦
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | ស្ដេចរាមាជើងព្រៃ ត្រូវទាហ៊ានពួកអេស្ប៉ាញ ([[អង់គ្លេស]] Spain) លួចធ្វើឃាតដោយគ្រាប់កាំភ្លើង ឆ្នាំ ១៥៩៦
|-
| align="center" | ៦៩
| align="center" | [[ព្រះបរមរាជាទី៤]]
| align="center" | (នាម ពញ្ញាអន)
| align="center" | គ.ស ១៥៩៦-១៥៩៩
|-
| align="center" | ៧០
| align="center" | [[ព្រះបរមរាជាទី៥]]
| align="center" | (នាម ពញ្ញាញោម)
| align="center" | គ.ស ១៦០០-១៦០២
|-
| align="center" | ៧១
| align="center" | [[ព្រះស្រីសុរិយោពណ៌]]
| align="center" | (នាម ស្រីសុរិយោពណ៌)
| align="center" | គ.ស ១៦០២-១៦២០
|}
== អាណាចក្រកម្ពុជា សម័យកាលឧដុង្គ (គ.ស ១៦២០-១៨៦៣) ==
'''Kampuchea Kingdom ([[Oudong]] Period: AD 1620-1863)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=3% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ៧២
| align="center" | [[ជ័យជេដ្ឋាធិរាជ]]
| align="center" | (នាម ជ័យជេស្ដា)
| align="center" | គ.ស ១៦២០-១៦២៧
|-
| align="center" | ៧៣
| align="center" | [[ឧទ័យរាជា]]
| align="center" | (នាម ពញ្ញានូរ)
| align="center" | គ.ស ១៦២៨-១៦២៩
|-
| align="center" | ៧៤
| align="center" | [[បរមរាជសម្ភារ]]
| align="center" | (នាម ពញ្ញាតូ)
| align="center" | គ.ស ១៦២៩-១៦៣៤
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | ទាហ៊ាន ព័រទុយហ្កាល់ ([[អង់គ្លេស]]: [https://en.m.wikipedia.org/wiki/Portugal Portugal] បាញ់និងគ្រាប់កាំភ្លើង សោយទីវង្គត់លើចុង[[ដើមត្នោត]] ឆ្នាំ១៦៣៤ នៃគ.ស ។
|-
| align="center" | ៧៥
| align="center" | [[អង្គទងរាជាធិរាជ]]
| align="center" | (នាម ពញ្ញាសូរ)
| align="center" | គ.ស ១៦៣៤-១៦៣៩
|}
== '''ព្រះចៅក្រុងកម្ពុជា (កម្ពុជាក្រោមអណាព្យាបាល[[បារាំង]]) | Royal Arm of Cambodia (Cambodge under French protectorate)''' (គ.ស ១៨៦៣-១៩៤១) ==
== '''កម្ពុជាក្រោមអណានិគម[[ជប៉ុន]] | Cambodge under Japanese colonization''' (គ.ស ១៩៤១-១៩៤៥) ==
== '''កម្ពុជាក្រោមអណានិគម[[បារាំង]] | Cambodge under French colonization''' (គ.ស ១៩៤៦-១៩៥២) ==
== '''[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]] | Kingdom of Cambodia''' (គ.ស ១៩៥៣-១៩៧០) ==
== '''កម្ពុជានៃសង្គ្រាមផ្ទៃក្នុង | Cambodia of Civil War''' (គ.ស ១៩៧០-១៩៩២) ==
== '''កម្ពុជាក្រោមកិច្ចការពារ ដោយអង្គការសហប្រជាជាតិ |Cambodia under the protection of the United Nations''' (១៩៩២-១៩៩៣) ==
== '''[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]] រាជាណាចក្រអច្ឆរិយ: | Cambodia Kingdom of Wonder''' (គ.ស ១៩៩៣-បច្ចុប្បន្ន) ==
== '''បាវចនាព្រះមហាក្សត្រ ព្រះចៅក្រុងកម្ពុជា''' ==
<center><gallery>
Image:Royal Standard of the King of Cambodia.svg|ទង់ព្រះមហាក្សត្រកម្ពុជា
Image:Royal Arms of Cambodia.svg|ព្រះរាជសិង្ហាកម្ពុជា
</gallery></center>
== ឯកសារយោង ==
0pvulnqbzgpa6jx64svddwiv6o6cenb
282680
282679
2022-08-21T15:51:32Z
Camhistory
36281
/* ចក្រភពខ្មែរ (គ.ស ៨០២-១៤២០) */
wikitext
text/x-wiki
{| class="infobox" style="width:1em;"
|- style="text-align:center;"
|style="background: #FFD700;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> រាជានិយមកម្ពុជា </p>
|- style="text-align:center;"
| colspan="2" |
|- style="text-align:center;"
|style="background: #ABCDEF;" colspan="5" | King Norodom Sihamoni Ascended the throne in Cambodia 2004-Present.
|- style="background: #f1f5fc;"
|- style="vertical-align:center;"
|'''រាជសម័យ'''
| ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី២
(1993-Present)
|- style="vertical-align:center;"
|'''របបដឹកនាំជាតិ'''
| រាជានិយមអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ
(Constitutional monarchy)
|- style="vertical-align:center;"
|'''និមិត្តសញ្ញាព្រះរាជា'''
[[File:Royal Standard of the King of Cambodia.svg|50px]]
| ទង់ព្រះមហាក្សត្រនៃកម្ពុជា
Royal Standard of the King of Cambodia
|- style="vertical-align:center;"
|'''ស្ដេចនៃប្រទេសកម្ពុជា'''
| [[នរោត្ដម សីហមុនី]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
| (គ.សករាជ ២០០៤ - បច្ចុប្បន្ន)
|- style="vertical-align:center;"
|'''សន្តិវង្ស'''
| ខ្សែររាជ្យវង្ស "[[នរោត្ដម]]"
(Norodom)
|- style="vertical-align:center;"
|'''ព្រះនាមទូលហៅ'''
| ព្រះករុណា (Preah Karona)
|- style="vertical-align:center;"
|'''ពង្សាវតារ'''
| ស្វ័យកម្ពុជ និង ម្ចាស់ក្សត្រី
ស្រីមេរ៉ា
|- style="vertical-align:center;"
|'''រាជ្យវង្សចាប់ផ្ដើម'''
| ដើមសតវត្សទី១ គ.សករាជ ៥២
|}
'''រាជានិយមកម្ពុជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Monarchy of Cambodia) គឺជាប្រវត្តិសាស្ត្រនៃស្ដេចប្រទេសកម្ពុជា ដែលបានដឹកនាំរដ្ឋ [[ប្រទេសកម្ពុជា]] បន្តពីសម័យកាលមួយ ទៅសម័យកាលមួយទៀត តាមព្រះរាជវង្សពង្សាវតារ ដែលកត់សម្គាល់ជាព្រះប្រមុខរដ្ឋ កាន់កាប់រាល់កិច្ចការជាតិទាំងឡាយ ទាំងនយោបាយ សង្គមកិច្ច និង សេដ្ឋកិច្ចជាតិ ដែលជារបបស្វ័យភាពដែលគ្រប់គ្រងដោយព្រះមហាក្សត្រ ដែលជាធម្មតាទទួលមរតក និងអំណាចគ្រប់គ្រង ពីមួយជំនាន់ទៅមួយជំនាន់ ។<ref> KHMER.ENGLISH-DICTIONARY.HELP © (2018)
[https://khmer.english-dictionary.help/khmer-to-english-meaning-%E1%9E%9A%E1%9E%94%E1%9E%94%E1%9E%9A%E1%9E%B6%E1%9E%87%E1%9E%B6%E1%9E%93%E1%9E%B7%E1%9E%99%E1%9E%98 Khmer to English Meaning :: របបរាជានិយម: Monarchy], Publisher: All Rights Reserved by KHMER.ENGLISH-DICTIONARY.HELP </ref>
== អាណាចក្រ [[នគរភ្នំ]] (គ.ស ៥២-៥៥០) ==
'''Funan Kingdom (AD 52-550)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ០១
| align="center" | [[ស្វ័យកម្ពុជ]] និងនាងស្រី [[មេរ៉ា]]
| align="center" | មិនស្គាល់
| align="center" | គ.ស ០១-៥២
|-
| align="center" | ០២
| align="center" | [[នាងសោម៉ា]]
| align="center" | [[នាងនាគ]] - កំណត់ត្រាចិន [[នាងលុីវយុី]]
| align="center" | គ.ស ៥២-៦៨
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | សន្តិវង្ស ជ្វា [[កោណ្ឌិន្យ]] លើកទ័ពតាមសំពៅមកវាយ ស្ដេចស្រី [[នាងសោម៉ា]]
|-
| align="center" | ០៣
| align="center" | [[កោណ្ឌិន្យទី១]]
| align="center" | [[ព្រះថោង]] - កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ [[ហ៊ុនទៀន]]
| align="center" | គ.ស ៦៨-ស.វទី១
|-
| align="center" | ០៤
| align="center" | ប្រហែល កៅណ្ឌិន្យទី២
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ១២៧-ស.វទី២
|-
| align="center" | ០៥
| align="center" | ប្រហែល កៅណ្ឌិន្យទី៤
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ហ៊ុនប៉ានហួង
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ១៧៧-១៨០
|-
| align="center" | ០៦
| align="center" | ប្រហែល កៅណ្ឌិន្យទី៦
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ [[ផានផាន]]
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ១៨០-២០៥
|-
| align="center" | ០៧
| align="center" | វ្នំ ជ័យវរ្ម័ន
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ហ្វានចេម៉ាន់
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ២០៥-២១៧
|-
| align="center" | ០៨
| align="center" | វ្នំ សូរ្យវរ្ម័ន
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ហ្វានជីនសេង
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ២១៧-២២៥
|-
| align="center" | ០៩
| align="center" | វ្នំ ធរណិន្ទ្រ
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ហ្វានឆាង
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ២២៥-២៤០
|-
| align="center" | ១០
| align="center" | វ្នំ ទិត្យវរ្ម័ន
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ហ្វានសុីឈុន
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ២៤០-២៨៧
|-
| align="center" | ១១
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
|-
| align="center" | ១២
| align="center" | ចន្ទ្រា (កម្ពុជសូរីយា)
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ទៀនឈូ ឆានតាន
| align="center" | គ.ស ៣៥៧
|-
| align="center" | ១៣
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
|-
| align="center" | ១៤
| align="center" | កៅណ្ឌិន្យវរ្ម័ន
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ កៅឆេយុន
| align="center" | គ.ស ៤២០-៤៣៤
|-
| align="center" | ១៥
| align="center" | ស្រីឥន្ទ្រវរ្ម័ន
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ៤៣៤-៤៧០
|-
| align="center" | ១៦
| align="center" | កៅណ្ឌិន្យជ័យវរ្ម័ន
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ៤៧០-៥១៤
|-
| align="center" | ១៧
| align="center" | រុទ្រវរ្ម័ន
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ៥១៤-៥៣៩
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | សន្តិវង្ស '''[[នគរភ្នំ]]''' បែកបាក់ជា ជានគរ '''[[ចេនឡា]]'''
|}
== អាណាចក្រ [[ចេនឡា]] (គ.ស ៥៥០-៨០២) ==
''' Chenla Kingdom (AD 550-802)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ១៨
| align="center" | ភរវរ្ម័នទី១
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៥៥០-៦០០
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | '''[[នគរភ្នំ]]''' ធ្វើសង្គ្រាមជាមួយ នគរ '''[[ចេនឡា]]''' '''(គ.ស ៥៥០-៦២៧)'''
|-
| align="center" | ១៩
| align="center" | មហិន្ទ្រវរ្ម័នទី១
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៦០០-៦១៥
|-
| align="center" | ២០
| align="center" | ឥសានរវរ្ម័នទី១
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៦១៥-៦៣៩
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | '''[[នគរភ្នំ]]''' ក្លាយជាចេនឡាដីគោក នគរ '''[[ចេនឡា]]''' ''' ក្លាយជាចេនឡាទឹកឡិច (គ.ស ៦២៧)
|-
| align="center" | ២១
| align="center" | ភរវរ្ម័នទី២
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៦៣៩-៦៥៥
|-
| align="center" | ២២
| align="center" | ជ័យវរ្ម័នទី១
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៦៥៥-៦៨១
|-
| align="center" | ២៣
| align="center" | ក្សត្រី ជ័យទេវី
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៧១៣ (ទ្វារវតី)
|-
| align="center" | ២៤
| align="center" | ទេវៈទិត្យ
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៧១៣-៧៣០
|-
| align="center" | ២៥
| align="center" | រាជឥន្ទ្រលោក
| align="center" | រាជធានី វ្យាធៈបុរៈ ([[ខេត្តតាកែវ]])
| align="center" | គ.ស ៧៣០-៧៥៤
|-
| align="center" | ២៦
| align="center" | បុស្កៈរាជ
| align="center" | រាជធានី គុម្ភពបុរៈ ([[ខេត្តក្រចេះ]])
| align="center" | គ.ស ៧៥៤-៧៧០
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | ពួកជ្វានៃរាជវង្ស សៃលេន្ត្រៈ លើកទ័ពជើងទឹកវាយចូលរាជធានី គុម្ភពបុរៈ [[ខេត្តក្រចេះ]] ត្រួត្រារយៈពេល ២០ឆ្នាំ (៧៨០-៨០០ នៃគ.ស)
|-
| align="center" | ២៧
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី២]]
| align="center" | សន្តិវង្ស បុស្កៈរាជ
| align="center" | គ.ស ៨០២-៨៣៥
|}
== [[ចក្រភពខ្មែរ]] (គ.ស ៨០២-១៤២០) ==
'''Khmer Empire (AD 802-1420)'''
យោងតាមកំណត់ត្រារាជទូត[[ចិន]] របស់រាជវង្សយ័ន្ត គឺលោក ចូវតាក្វាន់ ([[អង់គ្លេស]]: Zhou Daguan) ដែលមកដល់[[ចក្រភពខ្មែរ]] នាសម័យអង្គរ ឆ្នាំ១២៩៦ នៃគ.ស បានសរសេរក្នុងកំណត់ហេតុរបស់លោកថា
"ចក្រភពអង្គរ" មានខេត្តចំនួនជាង៩០ ។ <ref> Buddhasāsnapaṇḍity (1996)
[https://books.google.com.kh/books?id=AEYvRguRPBUC&q Kambuja suriyā: dassanāvattī phsāy qaksarsāstr niṅ qaksarsāstr dūdau, Volume 50, Issue 2], Publisher: University of California, Berkeley </ref> '''[[ចក្រភពខ្មែរ]]''' ឬ '''មហាអាណាចក្រខ្មែរ''' ដែលត្រួតត្រា [[អាស៊ីអាគ្នេយ៍]] ដីគោកមួយភាគធំអស់រយៈពេលជាងប្រាំមួយរយឆ្នាំដែលគេស្គាល់ថាជាសម័យកាលដ៏មានឥទ្ធិពលនិងខ្លាំងពូកែរបស់ប្រជារាស្ត្រខ្មែនាសម័យកាល ចក្រភពអង្គរ (គ.ស ៨០២-១៤៣១) ដែលលាតសន្ធឹង លើប្រទេស[[ឡាវ]] ប្រទេស[[ថៃ]] ផ្នែកខ្លះនៃប្រទេស[[វៀតណាម]] និងប្រទេស[[ភូមា]]។
<ref> Buddhasāsnapaṇḍity (1998)
[https://books.google.com.kh/books?id=Vc3wik82cQsC&q Kambuja suriyā: dassanāvattī phsāy qaksarsāstr niṅ qaksarsāstr dūdau, Volume 52], Publisher: the University of Wisconsin - Madison </ref>
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ២៧
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី២]]
(Jeyvaraman II)
| align="center" | បង្កើតឬសគល់ '''[[ចក្រភពខ្មែរ]]''' គ.ស ៨០២
| align="center" | គ.ស ៨០២-៨៣៥
|-
| align="center" | ២៨
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៣]]
(Jeyvaraman III)
| align="center" | រាជធានី "ហៈរិហៈរាល័យ" នៅតំបន់រលួស [[ខេត្តសៀមរាប]]
| align="center" | គ.ស ៨៣៥-៨៧៧
|-
| align="center" | ២៩
| align="center" | [[ឥន្ទ្រវរ្ម័នទី១]]
(Indra Varaman I)
| align="center" | ស្ថាបនិករាជធានីអង្គរធំ
| align="center" | គ.ស ៨៧៧-៨៨៩
|-
| align="center" | ៣០
| align="center" | [[យសោវរ្ម័នទី១]]
(Yasoa Varaman I)
| align="center" | ស្ថាបនិករាជធានី
"[[យៈសោធរៈបុរៈ]]" លទ្ធិជំនឿ: ជំនឿសែនដូនតា
| align="center" | គ.ស ៨៨៩-៩១០
|-
| align="center" | ៣១
| align="center" | [[ហស៌វរ្ម័នទី១]]
(Hors Varaman I)
| align="center" | "ស្ដេចនៃស្នាមញញឹមទី១"
| align="center" | គ.ស ៩១០-៩២២
|-
| align="center" | ៣២
| align="center" | [[ឥសានវរ្ម័នទី២]]
(Eysan Varaman II)
| align="center" | [[ហិណ្ឌូសាសនា]] លទ្ធិជំនឿអរូបី គោរពលើ ព្រះយមរាជ
| align="center" | គ.ស ៩២៣-៩២៨
|-
| align="center" | ៣៣
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៤]]
(Jeyvaraman IV)
| align="center" | ស្ថាបនិកក្រុងថ្មី នៃ
"[[រាជធានីកោះកេរ្តិ៍]]"
| align="center" | គ.ស ៩២៨-៩៤២
|-
| align="center" | ៣៤
| align="center" | [[ហស៌វរ្ម័នទី២]]
(Hors Varaman II)
| align="center" | "ស្ដេចនៃស្នាមញញឹមទី២" ចម្បាំងជាមួយ រាជវង្ស "សៃលេន្ត្រៈ" នៃអាណាចក្រចូឡា
| align="center" | គ.ស ៩៤២-៩៤៤
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" |កងទ័ព អាណាចក្រចូឡា វាយចូលរាជធានីកោះកេរ្តិ៍ ចាប់យក [[ហស៌វរ្ម័នទី២]] ទៅកាត់ក្បាលនៅក្រុង "ស្រីវិជ័យ" (Srivijaya) នាឧបទ្វីបម៉ាឡេ ឆ្នាំ៩៤៤ នៃគ.សករាជ
|-
| align="center" | ៣៥
| align="center" | [[រាជេន្ទ្រវរ្ម័នទី២]]
(Reajendra Varaman II)
| align="center" | លើកទ័ពឡោមព័ទរឹបយករាជធានី "ស្រីវិជ័យ" បានទាំងស្រុងក្នុងឆ្នាំ ៩៥២ នៃគ.សករាជ
| align="center" | គ.ស ៩៤៤-៩៦៨
|-
| align="center" | ៣៦
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៥]]
(Jeyvaraman V)
| align="center" | បង្កើតសិល្បៈ "[[ល្ខោនខោល]]"
| align="center" | គ.ស ៩៦៨-១០០១
|-
| align="center" | ៣៧
| align="center" | [[ឧទ័យទិត្យវរ្ម័នទី១]]
(Utey Tityavaraman I)
| align="center" | សង្គ្រាមនៅ "លប់បុរី"
| align="center" | គ.ស ១០០១-១០០២
|-
| align="center" | ៣៨
| align="center" | [[ជ័យវីរៈវរ្ម័ន]]
(Jeyvireak Varaman)
| align="center" | សង្គ្រាមដណ្ដើមរាជ្យ [[យៈសោធរៈបុរៈ]]
| align="center" | គ.ស ១០០២-១០១០
|-
| align="center" | ៣៩
| align="center" | [[សូរ្យវរ្ម័នទី១]]
(Sorya Varaman I)
| align="center" | ស្រង់បាន [[ព្រះកែវមរកត]] និង បង្កើតសម័យកាល អង្គរទី២
| align="center" | គ.ស ១០១១-១០៥០
|-
| align="center" | ៤០
| align="center" | [[ឧទ័យទិត្យវរ្ម័នទី២]]
(Utey Tityavaraman II)
| align="center" | បង្ក្រាបការបះបោរ ចំនួន៣លើក ប៉ាន់តុរាំង សម្ភពបុរៈ លប់បុរី
| align="center" | គ.ស ១០៥០-១០៦៦
|-
| align="center" | ៤១
| align="center" | [[ហស៌វរ្ម័នទី៣]]
(Hors Varaman III)
| align="center" | ទឹកជំនន់ធំលិចក្រុងអង្គរ ស្ដេចចម្ប៉ា (ហៈរិវរ្ម័នទី៤/សេនកៈរាជ) លើកទ័ពជើងទឹកមកឈ្លានពានក្រុងអង្គរ
| align="center" | គ.ស ១០៦៦-១០៨០
|-
| align="center" | ៤២
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៦]]
(Jeyvaraman VI)
| align="center" | ស្ថាបនិករាជធានីថ្មី "មហិធរៈបុរៈ" និង ចម្បាំងខ្មែរចាម
| align="center" | គ.ស ១០៨០-១១០៧
|-
| align="center" | ៤៣
| align="center" | [[ធរណីន្ទ្រវរ្ម័នទី១]]
| align="center" | សង្គ្រាមដណ្ដើមរាជបងប្អូន [[ជ័យវរ្ម័នទី៦]]
| align="center" | គ.ស ១១០៧-១១១៣
|-
| align="center" | ៤៤
| align="center" | [[សូរ្យវរ្ម័នទី២]]
| align="center" | សូរ្យវង្សទី២ កសាងអច្ឆៈរិយៈវត្ថុពិភពលោក គឺ '''[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]'''
| align="center" | គ.ស ១១១៣-១១៥០
|-
| align="center" | ៤៥
| align="center" | [[ធរណីន្ទ្រវរ្ម័នទី២]]
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ១១៥០-១១៦០
|-
| align="center" | ៤៥
| align="center" | [[យៈសោវរ្ម័នទី២]]
| align="center" | ត្រូវមន្ទ្រីឈ្មោះ ត្រីភូវនាទិត្យ ធ្វើឃាត ហើយមិនមានឯកសារណាមួយកត់ត្រាអំពីរាជវង្សរបស់ទ្រង់ឡើយ ។
| align="center" | គ.ស ១១៦០-១១៦៥
|-
| align="center" | ៤៦
| align="center" | [[ត្រីភូវនាទិត្យវរ្ម័ន]]
| align="center" | ត្រូវទ័ពស្ដេចចាម មកពីនគរចម្ប៉ាព្រះនាម ឥន្ត្រវរ្ម័នទី៤ បរសំពៅបញ្ច្រាសទន្លេវាយចូលក្នុងក្រុងអង្គរ ហើយធ្វើឃាតក្នុងឆ្នាំ ១១៧៧ នៃគ.ស
| align="center" | គ.ស ១១៦៥-១១៧៧
|-
| align="center" | ៤៧
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៧]]
| align="center" | ព្រះអង្គជាស្តេចខ្លាំងពូកែវាយចាមរំដោះ[[ក្រុងអង្គរ]] ឆ្នាំ ១១៨១ និងវាយត្រួតត្រាប្រទេសចាម្ប៉ាទាំងស្រុងឆ្នាំ ១២០៣។
| align="center" | គ.ស ១១៨១-១២១៥
|-
| align="center" | ៤៨
| align="center" | [[ឥន្ទ្រវរ្ម័នទី២]]
| align="center" | ការបាត់បង់ទឹកដីបួនចំណែកធំ ([[ចម្ប៉ា]]ប្រកាសឯករាជឆ្នាំ ១២២៣) (ស្យាមសៀម រួមគ្នាប្រកាសឯករាជ [[សុខោទ័យ]] ឆ្នាំ ១២៣៨) (ជនជាតិតៃ ប្រកាសកាត់យក លួងព្រះបាង ឆ្នាំ ១២៣៨) (ជនជាតិមន ប្រកាសរដ្ឋឯករាជ ដាវ៉ូ លប់បុរី ឆ្នាំ ១២៣៩)
| align="center" | គ.ស ១២១៩-១២៤៣
|-
| align="center" | ៤៩
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៨]]
| align="center" | ឆ្នាំដែលព្រះអង្គគ្រប់គ្រងបានកើតនូវសង្គ្រាមសាសនា [[ហិណ្ឌូ]] និង [[ពុទ្ធសាសនា]] (សៀមលើកទ័ពឈ្លានពានឆ្នាំ ១២៥៧) (ម៉ុងហ្គោល លើកទ័ពវៀតទីមកទល់និងចម្ប៉ាសាក់ ឆ្នាំ ១២៨៣)
| align="center" | គ.ស ១២៤៣-១២៩៥
|-
| align="center" | ៥០
| align="center" | [[ឥន្ទ្រវរ្ម័នទី៣]]
| align="center" | បុត្រីទ្រង់នាម ត្រីឥន្ទ្រភូកេតត្រៈចិន្តា បានលួចព្រះខ័នមាសទៅឲស្វាមីខ្លួនហើយប្រកាសរាជសារក្លែងបន្លំឲប្ដីរបស់ខ្លួន គ្រងរាជក្នុងឆ្នាំ ១២៩៦ ក្នុងកំណត់ត្រាលោក [[ចូវតាក្វាន់]] (Zhou Daguan)
| align="center" | គ.ស ១២៩៦-១៣០៨
|-
| align="center" | ៥១
| align="center" | [[ឥន្ទ្រជ័យវរ្ម័ន]]
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ១៣០៨-១៣២៧
|-
| align="center" | ៥២
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៩]]
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ១៣២៧-១៣៣៦
|-
| align="center" | ៥៣
| align="center" | [[បរមនិពា្វនបទ]]
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ១៣៣៧-១៣៤៦
|-
| align="center" | ៥៤
| align="center" | [[លំពង្សរាជា]]
(Lompong Reachea)
| align="center" | (នាម ពញ្ញាជ័យ) មិនមាន រតនៈបល្ល័ង្កទាំងប្រាំសោយរាជ្យ និងបានធ្វើ រតនៈបល្ល័ង្កទាំងប្រាំថ្មី និងប្រកាសសោយរាជឆ្នាំ ១៣៤៨
| align="center" | គ.ស ១៣៤៦-១៣៥២
|-
| align="center" | ៥៥
| align="center" | [[ស្រីសុរិយោវង្ស]]
(Srei Soriyoavong)
| align="center" | បានលើកទ័ពដោយមានជំនួយពីកងទ័ពនគរ "ឡានឆាង" បានបណ្តេញកងទ័ពសៀមនៅឆ្នាំ ១៣៥៧ ។
| align="center" | គ.ស ១៣៥២-១៣៦៩
|-
| align="center" | ៥៦
| align="center" | [[បរមរាមាទី១]]
(Borom Reamea I)
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ១៣៦៩-១៣៧២
|-
| align="center" | ៥៧
| align="center" | [[ធម្មរាជាទី១]]
(Dharma Reachea I)
| align="center" | (នាម ធម្មាសោករាជ) សមរភូមិអង្គរដែល ស្តេចសៀមមានឈ្មោះថា "បរមរាមាធិបតី" បានលើកកងទ័ពសៀម ១០,០០០០ ជាមួយនិងកាំភ្លើងធំវាយប្រហារ ក្រុងអង្គរជាលើកទី២ ក៏បំបែកទីក្រុងអង្គរបាន ។
| align="center" | គ.ស ១៣៧៣-១៣៨៥
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | ស្ដេចសៀម នាម "បរមរាមាធិបតី" ប្ដូរឈ្មោះជា "ព្រះឥន្ទ្ររាជា" ហើយបានរស់នៅអង្គរ ២ ឆ្នាំ បន្ទាប់ពីស្តេចខ្មែរតែមួយគត់ដែលមានឈ្មោះថា "ពញាយ៉ាត" បានសម្លាប់ស្ដេចសៀមនោះ និងបណ្ដេញកងទ័ពសៀមឲ្យចេញពីអង្គរឆ្នាំ ១៣៨៥ ។
|-
| align="center" | ៥៨
| align="center" | [[បរមរាជាទី១]]
(Borom Reachea I)
| align="center" | (នាម ពញ្ញាយ៉ាត) បណ្ដេញទ័ពសៀមឲ្យចេញពីតំបន់អង្គរ ឆ្នាំ ១៣៨៥ និងបានផ្លាសរាជធានីពីតំបន់អង្គរនៅឆ្នាំ ១៣៨៧ ទៅ "ទួលបាសាន" នា [[ខេត្តកំពង់ចាម]] និង បានផ្លាសប្ដូររាជធានី ចុងក្រោយ មកតំបន់ "ចតុមខ" (បច្ចុប្បន្ន: [[ក្រុងភ្នំពេញ]])
| align="center" | គ.ស ១៣៨៥-១៤៣២
|}
== សម័យកាលចតុមុខទី១ (គ.ស ១៤២០-១៥២៨) ==
'''Chaktomok I Period (AD 1420-1528)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ៥៨
| align="center" | [[បរមរាជាទី១]]
(Borom Reachea I) "Ponhea Yat"
| align="center" | (នាម ពញ្ញាយ៉ាត) ប្រកាសសម័យកាលចតុមុខទី១ ១៤២០
| align="center" | គ.ស ១៣៨៥-១៤៣២
|-
| align="center" | ៥៩
| align="center" | [[នរាយ៍រាជា]]
(Noreay Reachea)
| align="center" | (នាម នរាយ៍រាជា)
| align="center" | គ.ស ១៤៣៣-១៤៣៧
|-
| align="center" | ៦០
| align="center" | [[ស្រីរាជា]]
(Srei Reachea)
| align="center" | (នាម ស្រីរាជា)
| align="center" | គ.ស ១៤៣៧-១៤៦៨
|-
| align="center" | ៦១
| align="center" | [[ស្រីសុរិយោទ័យ]]
(Srei Soriyoatey)
| align="center" | (នាម ស្រីសុរិយោទ័យ)
| align="center" | គ.ស ១៤៦៨-១៤៧៦
|-
| align="center" | ៦២
| align="center" | [[ធម្មរាជាទី២]]
(Dharma Reachea II)
| align="center" | (នាម ស្រីធម្មរាជា)
| align="center" | គ.ស ១៤៧៦-១៥០៤
|-
| align="center" | ៦៣
| align="center" | [[ស្រីសុគន្ធបទ]]
(Srei Sokunbot)
| align="center" | ទឹកជំនន់ធំលិចក្រុងចតុមុខ ផ្លាសរាជធានីទៅ ស្រីសឈរ [[ខេត្តកំពង់ចាម]] ១៥០៨
| align="center" | គ.ស ១៥០៤-១៥១៤
|-
| align="center" | ៦៤
| align="center" | [[ស្រីជេដ្ឋា]]
(Srei Chedtha)
| align="center" | (នាម ហ្លួងព្រះស្ដេចកន) កាត់យកភាគកើតឆ្នាំ ១៥១២
មានរាជធានីឈ្មោះ (ស្រឡប់ដូនតីពិជ័យព្រៃនគរ)
ប្រកាសរាជឆ្នាំ ១៥១៦ ក្រោយដណ្ដើមបានពី "ព្រះស្រីសុគន្ធបទ ។
| align="center" | គ.ស ១៥១៦-១៥២៥
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | សង្គ្រាមនាគខាងកើត ទល់និងនាគខាងលិច (១៥១៦-១៥២៥)
|-
| align="center" | ៦៥
| align="center" | [[ចន្ទរាជា]]
(Chan Reachea)
| align="center" | ប្រកាសប្ដូររាជសម័យ មកសម័យកាលលង្វែក ឆ្នាំ ១៥២៨ នៃគ.សករាជ
| align="center" | គ.ស ១៥១៦-១៥៦៦
|}
== អាណាចក្រលង្វែក (គ.ស ១៥២៩-១៥៩៣) ==
'''Longvek Kingdom (Period: AD 1529-1593)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ៦៥
| align="center" | [[ចន្ទរាជា]]
(Chan Reachea)
| align="center" | ប្រកាសសម័យកាលលង្វែក ឆ្នាំ ១៥២៨ នៃគ.សករាជ
| align="center" | គ.ស ១៥១៦-១៥៦៦
|-
| align="center" | ៦៦
| align="center" | [[បរមរាជាទី២]]
(Borom Reachea II)
| align="center" | (នាម បរមិន្ទរាជា)
| align="center" | គ.ស ១៥៦៦-១៥៧៦
|-
| align="center" | ៦៦
| align="center" | [[ព្រះសត្ថាទី១]]
(Preah Satha I)
| align="center" | (នាម សត្ថាទី១)
| align="center" | គ.ស ១៥៧៦-១៥៨៤
|-
| align="center" | ៦៧
| align="center" | [[ជ័យជេស្ឋា]]
(Chey Chestha)
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ១៥៨៤-១៥៩៣
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | ស្ដេចសៀម នរេសូរ លើកទ័ព ២០០,០០០ (២សែននាក់) វាយបែករាជធានីលង្វែក ១៥៩៣
|}
== អាណាចក្រកម្ពុជា សម័យកាលស្រីសន្ធរ (គ.ស ១៥៩៤-១៦១៨) ==
'''Kampuchea Kingdom (Srei Santhor Period: AD 1594-1618)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ៦៨
| align="center" | [[ព្រះបរមរាមាទី២]]
| align="center" | (នាម ព្រះរាមាជើងព្រៃ)
| align="center" | គ.ស ១៥៩៤-១៥៩៦
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | ស្ដេចរាមាជើងព្រៃ ត្រូវទាហ៊ានពួកអេស្ប៉ាញ ([[អង់គ្លេស]] Spain) លួចធ្វើឃាតដោយគ្រាប់កាំភ្លើង ឆ្នាំ ១៥៩៦
|-
| align="center" | ៦៩
| align="center" | [[ព្រះបរមរាជាទី៤]]
| align="center" | (នាម ពញ្ញាអន)
| align="center" | គ.ស ១៥៩៦-១៥៩៩
|-
| align="center" | ៧០
| align="center" | [[ព្រះបរមរាជាទី៥]]
| align="center" | (នាម ពញ្ញាញោម)
| align="center" | គ.ស ១៦០០-១៦០២
|-
| align="center" | ៧១
| align="center" | [[ព្រះស្រីសុរិយោពណ៌]]
| align="center" | (នាម ស្រីសុរិយោពណ៌)
| align="center" | គ.ស ១៦០២-១៦២០
|}
== អាណាចក្រកម្ពុជា សម័យកាលឧដុង្គ (គ.ស ១៦២០-១៨៦៣) ==
'''Kampuchea Kingdom ([[Oudong]] Period: AD 1620-1863)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=3% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ៧២
| align="center" | [[ជ័យជេដ្ឋាធិរាជ]]
| align="center" | (នាម ជ័យជេស្ដា)
| align="center" | គ.ស ១៦២០-១៦២៧
|-
| align="center" | ៧៣
| align="center" | [[ឧទ័យរាជា]]
| align="center" | (នាម ពញ្ញានូរ)
| align="center" | គ.ស ១៦២៨-១៦២៩
|-
| align="center" | ៧៤
| align="center" | [[បរមរាជសម្ភារ]]
| align="center" | (នាម ពញ្ញាតូ)
| align="center" | គ.ស ១៦២៩-១៦៣៤
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | ទាហ៊ាន ព័រទុយហ្កាល់ ([[អង់គ្លេស]]: [https://en.m.wikipedia.org/wiki/Portugal Portugal] បាញ់និងគ្រាប់កាំភ្លើង សោយទីវង្គត់លើចុង[[ដើមត្នោត]] ឆ្នាំ១៦៣៤ នៃគ.ស ។
|-
| align="center" | ៧៥
| align="center" | [[អង្គទងរាជាធិរាជ]]
| align="center" | (នាម ពញ្ញាសូរ)
| align="center" | គ.ស ១៦៣៤-១៦៣៩
|}
== '''ព្រះចៅក្រុងកម្ពុជា (កម្ពុជាក្រោមអណាព្យាបាល[[បារាំង]]) | Royal Arm of Cambodia (Cambodge under French protectorate)''' (គ.ស ១៨៦៣-១៩៤១) ==
== '''កម្ពុជាក្រោមអណានិគម[[ជប៉ុន]] | Cambodge under Japanese colonization''' (គ.ស ១៩៤១-១៩៤៥) ==
== '''កម្ពុជាក្រោមអណានិគម[[បារាំង]] | Cambodge under French colonization''' (គ.ស ១៩៤៦-១៩៥២) ==
== '''[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]] | Kingdom of Cambodia''' (គ.ស ១៩៥៣-១៩៧០) ==
== '''កម្ពុជានៃសង្គ្រាមផ្ទៃក្នុង | Cambodia of Civil War''' (គ.ស ១៩៧០-១៩៩២) ==
== '''កម្ពុជាក្រោមកិច្ចការពារ ដោយអង្គការសហប្រជាជាតិ |Cambodia under the protection of the United Nations''' (១៩៩២-១៩៩៣) ==
== '''[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]] រាជាណាចក្រអច្ឆរិយ: | Cambodia Kingdom of Wonder''' (គ.ស ១៩៩៣-បច្ចុប្បន្ន) ==
== '''បាវចនាព្រះមហាក្សត្រ ព្រះចៅក្រុងកម្ពុជា''' ==
<center><gallery>
Image:Royal Standard of the King of Cambodia.svg|ទង់ព្រះមហាក្សត្រកម្ពុជា
Image:Royal Arms of Cambodia.svg|ព្រះរាជសិង្ហាកម្ពុជា
</gallery></center>
== ឯកសារយោង ==
c93wg7rf8n83swll3s2qqygh5bsmv3t
282681
282680
2022-08-21T15:55:01Z
Camhistory
36281
/* អាណាចក្រកម្ពុជា សម័យកាលស្រីសន្ធរ (គ.ស ១៥៩៤-១៦១៨) */
wikitext
text/x-wiki
{| class="infobox" style="width:1em;"
|- style="text-align:center;"
|style="background: #FFD700;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> រាជានិយមកម្ពុជា </p>
|- style="text-align:center;"
| colspan="2" |
|- style="text-align:center;"
|style="background: #ABCDEF;" colspan="5" | King Norodom Sihamoni Ascended the throne in Cambodia 2004-Present.
|- style="background: #f1f5fc;"
|- style="vertical-align:center;"
|'''រាជសម័យ'''
| ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី២
(1993-Present)
|- style="vertical-align:center;"
|'''របបដឹកនាំជាតិ'''
| រាជានិយមអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ
(Constitutional monarchy)
|- style="vertical-align:center;"
|'''និមិត្តសញ្ញាព្រះរាជា'''
[[File:Royal Standard of the King of Cambodia.svg|50px]]
| ទង់ព្រះមហាក្សត្រនៃកម្ពុជា
Royal Standard of the King of Cambodia
|- style="vertical-align:center;"
|'''ស្ដេចនៃប្រទេសកម្ពុជា'''
| [[នរោត្ដម សីហមុនី]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
| (គ.សករាជ ២០០៤ - បច្ចុប្បន្ន)
|- style="vertical-align:center;"
|'''សន្តិវង្ស'''
| ខ្សែររាជ្យវង្ស "[[នរោត្ដម]]"
(Norodom)
|- style="vertical-align:center;"
|'''ព្រះនាមទូលហៅ'''
| ព្រះករុណា (Preah Karona)
|- style="vertical-align:center;"
|'''ពង្សាវតារ'''
| ស្វ័យកម្ពុជ និង ម្ចាស់ក្សត្រី
ស្រីមេរ៉ា
|- style="vertical-align:center;"
|'''រាជ្យវង្សចាប់ផ្ដើម'''
| ដើមសតវត្សទី១ គ.សករាជ ៥២
|}
'''រាជានិយមកម្ពុជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Monarchy of Cambodia) គឺជាប្រវត្តិសាស្ត្រនៃស្ដេចប្រទេសកម្ពុជា ដែលបានដឹកនាំរដ្ឋ [[ប្រទេសកម្ពុជា]] បន្តពីសម័យកាលមួយ ទៅសម័យកាលមួយទៀត តាមព្រះរាជវង្សពង្សាវតារ ដែលកត់សម្គាល់ជាព្រះប្រមុខរដ្ឋ កាន់កាប់រាល់កិច្ចការជាតិទាំងឡាយ ទាំងនយោបាយ សង្គមកិច្ច និង សេដ្ឋកិច្ចជាតិ ដែលជារបបស្វ័យភាពដែលគ្រប់គ្រងដោយព្រះមហាក្សត្រ ដែលជាធម្មតាទទួលមរតក និងអំណាចគ្រប់គ្រង ពីមួយជំនាន់ទៅមួយជំនាន់ ។<ref> KHMER.ENGLISH-DICTIONARY.HELP © (2018)
[https://khmer.english-dictionary.help/khmer-to-english-meaning-%E1%9E%9A%E1%9E%94%E1%9E%94%E1%9E%9A%E1%9E%B6%E1%9E%87%E1%9E%B6%E1%9E%93%E1%9E%B7%E1%9E%99%E1%9E%98 Khmer to English Meaning :: របបរាជានិយម: Monarchy], Publisher: All Rights Reserved by KHMER.ENGLISH-DICTIONARY.HELP </ref>
== អាណាចក្រ [[នគរភ្នំ]] (គ.ស ៥២-៥៥០) ==
'''Funan Kingdom (AD 52-550)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ០១
| align="center" | [[ស្វ័យកម្ពុជ]] និងនាងស្រី [[មេរ៉ា]]
| align="center" | មិនស្គាល់
| align="center" | គ.ស ០១-៥២
|-
| align="center" | ០២
| align="center" | [[នាងសោម៉ា]]
| align="center" | [[នាងនាគ]] - កំណត់ត្រាចិន [[នាងលុីវយុី]]
| align="center" | គ.ស ៥២-៦៨
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | សន្តិវង្ស ជ្វា [[កោណ្ឌិន្យ]] លើកទ័ពតាមសំពៅមកវាយ ស្ដេចស្រី [[នាងសោម៉ា]]
|-
| align="center" | ០៣
| align="center" | [[កោណ្ឌិន្យទី១]]
| align="center" | [[ព្រះថោង]] - កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ [[ហ៊ុនទៀន]]
| align="center" | គ.ស ៦៨-ស.វទី១
|-
| align="center" | ០៤
| align="center" | ប្រហែល កៅណ្ឌិន្យទី២
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ១២៧-ស.វទី២
|-
| align="center" | ០៥
| align="center" | ប្រហែល កៅណ្ឌិន្យទី៤
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ហ៊ុនប៉ានហួង
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ១៧៧-១៨០
|-
| align="center" | ០៦
| align="center" | ប្រហែល កៅណ្ឌិន្យទី៦
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ [[ផានផាន]]
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ១៨០-២០៥
|-
| align="center" | ០៧
| align="center" | វ្នំ ជ័យវរ្ម័ន
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ហ្វានចេម៉ាន់
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ២០៥-២១៧
|-
| align="center" | ០៨
| align="center" | វ្នំ សូរ្យវរ្ម័ន
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ហ្វានជីនសេង
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ២១៧-២២៥
|-
| align="center" | ០៩
| align="center" | វ្នំ ធរណិន្ទ្រ
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ហ្វានឆាង
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ២២៥-២៤០
|-
| align="center" | ១០
| align="center" | វ្នំ ទិត្យវរ្ម័ន
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ហ្វានសុីឈុន
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ២៤០-២៨៧
|-
| align="center" | ១១
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
|-
| align="center" | ១២
| align="center" | ចន្ទ្រា (កម្ពុជសូរីយា)
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ទៀនឈូ ឆានតាន
| align="center" | គ.ស ៣៥៧
|-
| align="center" | ១៣
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
|-
| align="center" | ១៤
| align="center" | កៅណ្ឌិន្យវរ្ម័ន
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ កៅឆេយុន
| align="center" | គ.ស ៤២០-៤៣៤
|-
| align="center" | ១៥
| align="center" | ស្រីឥន្ទ្រវរ្ម័ន
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ៤៣៤-៤៧០
|-
| align="center" | ១៦
| align="center" | កៅណ្ឌិន្យជ័យវរ្ម័ន
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ៤៧០-៥១៤
|-
| align="center" | ១៧
| align="center" | រុទ្រវរ្ម័ន
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ៥១៤-៥៣៩
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | សន្តិវង្ស '''[[នគរភ្នំ]]''' បែកបាក់ជា ជានគរ '''[[ចេនឡា]]'''
|}
== អាណាចក្រ [[ចេនឡា]] (គ.ស ៥៥០-៨០២) ==
''' Chenla Kingdom (AD 550-802)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ១៨
| align="center" | ភរវរ្ម័នទី១
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៥៥០-៦០០
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | '''[[នគរភ្នំ]]''' ធ្វើសង្គ្រាមជាមួយ នគរ '''[[ចេនឡា]]''' '''(គ.ស ៥៥០-៦២៧)'''
|-
| align="center" | ១៩
| align="center" | មហិន្ទ្រវរ្ម័នទី១
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៦០០-៦១៥
|-
| align="center" | ២០
| align="center" | ឥសានរវរ្ម័នទី១
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៦១៥-៦៣៩
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | '''[[នគរភ្នំ]]''' ក្លាយជាចេនឡាដីគោក នគរ '''[[ចេនឡា]]''' ''' ក្លាយជាចេនឡាទឹកឡិច (គ.ស ៦២៧)
|-
| align="center" | ២១
| align="center" | ភរវរ្ម័នទី២
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៦៣៩-៦៥៥
|-
| align="center" | ២២
| align="center" | ជ័យវរ្ម័នទី១
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៦៥៥-៦៨១
|-
| align="center" | ២៣
| align="center" | ក្សត្រី ជ័យទេវី
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៧១៣ (ទ្វារវតី)
|-
| align="center" | ២៤
| align="center" | ទេវៈទិត្យ
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៧១៣-៧៣០
|-
| align="center" | ២៥
| align="center" | រាជឥន្ទ្រលោក
| align="center" | រាជធានី វ្យាធៈបុរៈ ([[ខេត្តតាកែវ]])
| align="center" | គ.ស ៧៣០-៧៥៤
|-
| align="center" | ២៦
| align="center" | បុស្កៈរាជ
| align="center" | រាជធានី គុម្ភពបុរៈ ([[ខេត្តក្រចេះ]])
| align="center" | គ.ស ៧៥៤-៧៧០
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | ពួកជ្វានៃរាជវង្ស សៃលេន្ត្រៈ លើកទ័ពជើងទឹកវាយចូលរាជធានី គុម្ភពបុរៈ [[ខេត្តក្រចេះ]] ត្រួត្រារយៈពេល ២០ឆ្នាំ (៧៨០-៨០០ នៃគ.ស)
|-
| align="center" | ២៧
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី២]]
| align="center" | សន្តិវង្ស បុស្កៈរាជ
| align="center" | គ.ស ៨០២-៨៣៥
|}
== [[ចក្រភពខ្មែរ]] (គ.ស ៨០២-១៤២០) ==
'''Khmer Empire (AD 802-1420)'''
យោងតាមកំណត់ត្រារាជទូត[[ចិន]] របស់រាជវង្សយ័ន្ត គឺលោក ចូវតាក្វាន់ ([[អង់គ្លេស]]: Zhou Daguan) ដែលមកដល់[[ចក្រភពខ្មែរ]] នាសម័យអង្គរ ឆ្នាំ១២៩៦ នៃគ.ស បានសរសេរក្នុងកំណត់ហេតុរបស់លោកថា
"ចក្រភពអង្គរ" មានខេត្តចំនួនជាង៩០ ។ <ref> Buddhasāsnapaṇḍity (1996)
[https://books.google.com.kh/books?id=AEYvRguRPBUC&q Kambuja suriyā: dassanāvattī phsāy qaksarsāstr niṅ qaksarsāstr dūdau, Volume 50, Issue 2], Publisher: University of California, Berkeley </ref> '''[[ចក្រភពខ្មែរ]]''' ឬ '''មហាអាណាចក្រខ្មែរ''' ដែលត្រួតត្រា [[អាស៊ីអាគ្នេយ៍]] ដីគោកមួយភាគធំអស់រយៈពេលជាងប្រាំមួយរយឆ្នាំដែលគេស្គាល់ថាជាសម័យកាលដ៏មានឥទ្ធិពលនិងខ្លាំងពូកែរបស់ប្រជារាស្ត្រខ្មែនាសម័យកាល ចក្រភពអង្គរ (គ.ស ៨០២-១៤៣១) ដែលលាតសន្ធឹង លើប្រទេស[[ឡាវ]] ប្រទេស[[ថៃ]] ផ្នែកខ្លះនៃប្រទេស[[វៀតណាម]] និងប្រទេស[[ភូមា]]។
<ref> Buddhasāsnapaṇḍity (1998)
[https://books.google.com.kh/books?id=Vc3wik82cQsC&q Kambuja suriyā: dassanāvattī phsāy qaksarsāstr niṅ qaksarsāstr dūdau, Volume 52], Publisher: the University of Wisconsin - Madison </ref>
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ២៧
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី២]]
(Jeyvaraman II)
| align="center" | បង្កើតឬសគល់ '''[[ចក្រភពខ្មែរ]]''' គ.ស ៨០២
| align="center" | គ.ស ៨០២-៨៣៥
|-
| align="center" | ២៨
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៣]]
(Jeyvaraman III)
| align="center" | រាជធានី "ហៈរិហៈរាល័យ" នៅតំបន់រលួស [[ខេត្តសៀមរាប]]
| align="center" | គ.ស ៨៣៥-៨៧៧
|-
| align="center" | ២៩
| align="center" | [[ឥន្ទ្រវរ្ម័នទី១]]
(Indra Varaman I)
| align="center" | ស្ថាបនិករាជធានីអង្គរធំ
| align="center" | គ.ស ៨៧៧-៨៨៩
|-
| align="center" | ៣០
| align="center" | [[យសោវរ្ម័នទី១]]
(Yasoa Varaman I)
| align="center" | ស្ថាបនិករាជធានី
"[[យៈសោធរៈបុរៈ]]" លទ្ធិជំនឿ: ជំនឿសែនដូនតា
| align="center" | គ.ស ៨៨៩-៩១០
|-
| align="center" | ៣១
| align="center" | [[ហស៌វរ្ម័នទី១]]
(Hors Varaman I)
| align="center" | "ស្ដេចនៃស្នាមញញឹមទី១"
| align="center" | គ.ស ៩១០-៩២២
|-
| align="center" | ៣២
| align="center" | [[ឥសានវរ្ម័នទី២]]
(Eysan Varaman II)
| align="center" | [[ហិណ្ឌូសាសនា]] លទ្ធិជំនឿអរូបី គោរពលើ ព្រះយមរាជ
| align="center" | គ.ស ៩២៣-៩២៨
|-
| align="center" | ៣៣
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៤]]
(Jeyvaraman IV)
| align="center" | ស្ថាបនិកក្រុងថ្មី នៃ
"[[រាជធានីកោះកេរ្តិ៍]]"
| align="center" | គ.ស ៩២៨-៩៤២
|-
| align="center" | ៣៤
| align="center" | [[ហស៌វរ្ម័នទី២]]
(Hors Varaman II)
| align="center" | "ស្ដេចនៃស្នាមញញឹមទី២" ចម្បាំងជាមួយ រាជវង្ស "សៃលេន្ត្រៈ" នៃអាណាចក្រចូឡា
| align="center" | គ.ស ៩៤២-៩៤៤
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" |កងទ័ព អាណាចក្រចូឡា វាយចូលរាជធានីកោះកេរ្តិ៍ ចាប់យក [[ហស៌វរ្ម័នទី២]] ទៅកាត់ក្បាលនៅក្រុង "ស្រីវិជ័យ" (Srivijaya) នាឧបទ្វីបម៉ាឡេ ឆ្នាំ៩៤៤ នៃគ.សករាជ
|-
| align="center" | ៣៥
| align="center" | [[រាជេន្ទ្រវរ្ម័នទី២]]
(Reajendra Varaman II)
| align="center" | លើកទ័ពឡោមព័ទរឹបយករាជធានី "ស្រីវិជ័យ" បានទាំងស្រុងក្នុងឆ្នាំ ៩៥២ នៃគ.សករាជ
| align="center" | គ.ស ៩៤៤-៩៦៨
|-
| align="center" | ៣៦
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៥]]
(Jeyvaraman V)
| align="center" | បង្កើតសិល្បៈ "[[ល្ខោនខោល]]"
| align="center" | គ.ស ៩៦៨-១០០១
|-
| align="center" | ៣៧
| align="center" | [[ឧទ័យទិត្យវរ្ម័នទី១]]
(Utey Tityavaraman I)
| align="center" | សង្គ្រាមនៅ "លប់បុរី"
| align="center" | គ.ស ១០០១-១០០២
|-
| align="center" | ៣៨
| align="center" | [[ជ័យវីរៈវរ្ម័ន]]
(Jeyvireak Varaman)
| align="center" | សង្គ្រាមដណ្ដើមរាជ្យ [[យៈសោធរៈបុរៈ]]
| align="center" | គ.ស ១០០២-១០១០
|-
| align="center" | ៣៩
| align="center" | [[សូរ្យវរ្ម័នទី១]]
(Sorya Varaman I)
| align="center" | ស្រង់បាន [[ព្រះកែវមរកត]] និង បង្កើតសម័យកាល អង្គរទី២
| align="center" | គ.ស ១០១១-១០៥០
|-
| align="center" | ៤០
| align="center" | [[ឧទ័យទិត្យវរ្ម័នទី២]]
(Utey Tityavaraman II)
| align="center" | បង្ក្រាបការបះបោរ ចំនួន៣លើក ប៉ាន់តុរាំង សម្ភពបុរៈ លប់បុរី
| align="center" | គ.ស ១០៥០-១០៦៦
|-
| align="center" | ៤១
| align="center" | [[ហស៌វរ្ម័នទី៣]]
(Hors Varaman III)
| align="center" | ទឹកជំនន់ធំលិចក្រុងអង្គរ ស្ដេចចម្ប៉ា (ហៈរិវរ្ម័នទី៤/សេនកៈរាជ) លើកទ័ពជើងទឹកមកឈ្លានពានក្រុងអង្គរ
| align="center" | គ.ស ១០៦៦-១០៨០
|-
| align="center" | ៤២
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៦]]
(Jeyvaraman VI)
| align="center" | ស្ថាបនិករាជធានីថ្មី "មហិធរៈបុរៈ" និង ចម្បាំងខ្មែរចាម
| align="center" | គ.ស ១០៨០-១១០៧
|-
| align="center" | ៤៣
| align="center" | [[ធរណីន្ទ្រវរ្ម័នទី១]]
| align="center" | សង្គ្រាមដណ្ដើមរាជបងប្អូន [[ជ័យវរ្ម័នទី៦]]
| align="center" | គ.ស ១១០៧-១១១៣
|-
| align="center" | ៤៤
| align="center" | [[សូរ្យវរ្ម័នទី២]]
| align="center" | សូរ្យវង្សទី២ កសាងអច្ឆៈរិយៈវត្ថុពិភពលោក គឺ '''[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]'''
| align="center" | គ.ស ១១១៣-១១៥០
|-
| align="center" | ៤៥
| align="center" | [[ធរណីន្ទ្រវរ្ម័នទី២]]
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ១១៥០-១១៦០
|-
| align="center" | ៤៥
| align="center" | [[យៈសោវរ្ម័នទី២]]
| align="center" | ត្រូវមន្ទ្រីឈ្មោះ ត្រីភូវនាទិត្យ ធ្វើឃាត ហើយមិនមានឯកសារណាមួយកត់ត្រាអំពីរាជវង្សរបស់ទ្រង់ឡើយ ។
| align="center" | គ.ស ១១៦០-១១៦៥
|-
| align="center" | ៤៦
| align="center" | [[ត្រីភូវនាទិត្យវរ្ម័ន]]
| align="center" | ត្រូវទ័ពស្ដេចចាម មកពីនគរចម្ប៉ាព្រះនាម ឥន្ត្រវរ្ម័នទី៤ បរសំពៅបញ្ច្រាសទន្លេវាយចូលក្នុងក្រុងអង្គរ ហើយធ្វើឃាតក្នុងឆ្នាំ ១១៧៧ នៃគ.ស
| align="center" | គ.ស ១១៦៥-១១៧៧
|-
| align="center" | ៤៧
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៧]]
| align="center" | ព្រះអង្គជាស្តេចខ្លាំងពូកែវាយចាមរំដោះ[[ក្រុងអង្គរ]] ឆ្នាំ ១១៨១ និងវាយត្រួតត្រាប្រទេសចាម្ប៉ាទាំងស្រុងឆ្នាំ ១២០៣។
| align="center" | គ.ស ១១៨១-១២១៥
|-
| align="center" | ៤៨
| align="center" | [[ឥន្ទ្រវរ្ម័នទី២]]
| align="center" | ការបាត់បង់ទឹកដីបួនចំណែកធំ ([[ចម្ប៉ា]]ប្រកាសឯករាជឆ្នាំ ១២២៣) (ស្យាមសៀម រួមគ្នាប្រកាសឯករាជ [[សុខោទ័យ]] ឆ្នាំ ១២៣៨) (ជនជាតិតៃ ប្រកាសកាត់យក លួងព្រះបាង ឆ្នាំ ១២៣៨) (ជនជាតិមន ប្រកាសរដ្ឋឯករាជ ដាវ៉ូ លប់បុរី ឆ្នាំ ១២៣៩)
| align="center" | គ.ស ១២១៩-១២៤៣
|-
| align="center" | ៤៩
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៨]]
| align="center" | ឆ្នាំដែលព្រះអង្គគ្រប់គ្រងបានកើតនូវសង្គ្រាមសាសនា [[ហិណ្ឌូ]] និង [[ពុទ្ធសាសនា]] (សៀមលើកទ័ពឈ្លានពានឆ្នាំ ១២៥៧) (ម៉ុងហ្គោល លើកទ័ពវៀតទីមកទល់និងចម្ប៉ាសាក់ ឆ្នាំ ១២៨៣)
| align="center" | គ.ស ១២៤៣-១២៩៥
|-
| align="center" | ៥០
| align="center" | [[ឥន្ទ្រវរ្ម័នទី៣]]
| align="center" | បុត្រីទ្រង់នាម ត្រីឥន្ទ្រភូកេតត្រៈចិន្តា បានលួចព្រះខ័នមាសទៅឲស្វាមីខ្លួនហើយប្រកាសរាជសារក្លែងបន្លំឲប្ដីរបស់ខ្លួន គ្រងរាជក្នុងឆ្នាំ ១២៩៦ ក្នុងកំណត់ត្រាលោក [[ចូវតាក្វាន់]] (Zhou Daguan)
| align="center" | គ.ស ១២៩៦-១៣០៨
|-
| align="center" | ៥១
| align="center" | [[ឥន្ទ្រជ័យវរ្ម័ន]]
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ១៣០៨-១៣២៧
|-
| align="center" | ៥២
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៩]]
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ១៣២៧-១៣៣៦
|-
| align="center" | ៥៣
| align="center" | [[បរមនិពា្វនបទ]]
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ១៣៣៧-១៣៤៦
|-
| align="center" | ៥៤
| align="center" | [[លំពង្សរាជា]]
(Lompong Reachea)
| align="center" | (នាម ពញ្ញាជ័យ) មិនមាន រតនៈបល្ល័ង្កទាំងប្រាំសោយរាជ្យ និងបានធ្វើ រតនៈបល្ល័ង្កទាំងប្រាំថ្មី និងប្រកាសសោយរាជឆ្នាំ ១៣៤៨
| align="center" | គ.ស ១៣៤៦-១៣៥២
|-
| align="center" | ៥៥
| align="center" | [[ស្រីសុរិយោវង្ស]]
(Srei Soriyoavong)
| align="center" | បានលើកទ័ពដោយមានជំនួយពីកងទ័ពនគរ "ឡានឆាង" បានបណ្តេញកងទ័ពសៀមនៅឆ្នាំ ១៣៥៧ ។
| align="center" | គ.ស ១៣៥២-១៣៦៩
|-
| align="center" | ៥៦
| align="center" | [[បរមរាមាទី១]]
(Borom Reamea I)
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ១៣៦៩-១៣៧២
|-
| align="center" | ៥៧
| align="center" | [[ធម្មរាជាទី១]]
(Dharma Reachea I)
| align="center" | (នាម ធម្មាសោករាជ) សមរភូមិអង្គរដែល ស្តេចសៀមមានឈ្មោះថា "បរមរាមាធិបតី" បានលើកកងទ័ពសៀម ១០,០០០០ ជាមួយនិងកាំភ្លើងធំវាយប្រហារ ក្រុងអង្គរជាលើកទី២ ក៏បំបែកទីក្រុងអង្គរបាន ។
| align="center" | គ.ស ១៣៧៣-១៣៨៥
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | ស្ដេចសៀម នាម "បរមរាមាធិបតី" ប្ដូរឈ្មោះជា "ព្រះឥន្ទ្ររាជា" ហើយបានរស់នៅអង្គរ ២ ឆ្នាំ បន្ទាប់ពីស្តេចខ្មែរតែមួយគត់ដែលមានឈ្មោះថា "ពញាយ៉ាត" បានសម្លាប់ស្ដេចសៀមនោះ និងបណ្ដេញកងទ័ពសៀមឲ្យចេញពីអង្គរឆ្នាំ ១៣៨៥ ។
|-
| align="center" | ៥៨
| align="center" | [[បរមរាជាទី១]]
(Borom Reachea I)
| align="center" | (នាម ពញ្ញាយ៉ាត) បណ្ដេញទ័ពសៀមឲ្យចេញពីតំបន់អង្គរ ឆ្នាំ ១៣៨៥ និងបានផ្លាសរាជធានីពីតំបន់អង្គរនៅឆ្នាំ ១៣៨៧ ទៅ "ទួលបាសាន" នា [[ខេត្តកំពង់ចាម]] និង បានផ្លាសប្ដូររាជធានី ចុងក្រោយ មកតំបន់ "ចតុមខ" (បច្ចុប្បន្ន: [[ក្រុងភ្នំពេញ]])
| align="center" | គ.ស ១៣៨៥-១៤៣២
|}
== សម័យកាលចតុមុខទី១ (គ.ស ១៤២០-១៥២៨) ==
'''Chaktomok I Period (AD 1420-1528)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ៥៨
| align="center" | [[បរមរាជាទី១]]
(Borom Reachea I) "Ponhea Yat"
| align="center" | (នាម ពញ្ញាយ៉ាត) ប្រកាសសម័យកាលចតុមុខទី១ ១៤២០
| align="center" | គ.ស ១៣៨៥-១៤៣២
|-
| align="center" | ៥៩
| align="center" | [[នរាយ៍រាជា]]
(Noreay Reachea)
| align="center" | (នាម នរាយ៍រាជា)
| align="center" | គ.ស ១៤៣៣-១៤៣៧
|-
| align="center" | ៦០
| align="center" | [[ស្រីរាជា]]
(Srei Reachea)
| align="center" | (នាម ស្រីរាជា)
| align="center" | គ.ស ១៤៣៧-១៤៦៨
|-
| align="center" | ៦១
| align="center" | [[ស្រីសុរិយោទ័យ]]
(Srei Soriyoatey)
| align="center" | (នាម ស្រីសុរិយោទ័យ)
| align="center" | គ.ស ១៤៦៨-១៤៧៦
|-
| align="center" | ៦២
| align="center" | [[ធម្មរាជាទី២]]
(Dharma Reachea II)
| align="center" | (នាម ស្រីធម្មរាជា)
| align="center" | គ.ស ១៤៧៦-១៥០៤
|-
| align="center" | ៦៣
| align="center" | [[ស្រីសុគន្ធបទ]]
(Srei Sokunbot)
| align="center" | ទឹកជំនន់ធំលិចក្រុងចតុមុខ ផ្លាសរាជធានីទៅ ស្រីសឈរ [[ខេត្តកំពង់ចាម]] ១៥០៨
| align="center" | គ.ស ១៥០៤-១៥១៤
|-
| align="center" | ៦៤
| align="center" | [[ស្រីជេដ្ឋា]]
(Srei Chedtha)
| align="center" | (នាម ហ្លួងព្រះស្ដេចកន) កាត់យកភាគកើតឆ្នាំ ១៥១២
មានរាជធានីឈ្មោះ (ស្រឡប់ដូនតីពិជ័យព្រៃនគរ)
ប្រកាសរាជឆ្នាំ ១៥១៦ ក្រោយដណ្ដើមបានពី "ព្រះស្រីសុគន្ធបទ ។
| align="center" | គ.ស ១៥១៦-១៥២៥
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | សង្គ្រាមនាគខាងកើត ទល់និងនាគខាងលិច (១៥១៦-១៥២៥)
|-
| align="center" | ៦៥
| align="center" | [[ចន្ទរាជា]]
(Chan Reachea)
| align="center" | ប្រកាសប្ដូររាជសម័យ មកសម័យកាលលង្វែក ឆ្នាំ ១៥២៨ នៃគ.សករាជ
| align="center" | គ.ស ១៥១៦-១៥៦៦
|}
== អាណាចក្រលង្វែក (គ.ស ១៥២៩-១៥៩៣) ==
'''Longvek Kingdom (Period: AD 1529-1593)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ៦៥
| align="center" | [[ចន្ទរាជា]]
(Chan Reachea)
| align="center" | ប្រកាសសម័យកាលលង្វែក ឆ្នាំ ១៥២៨ នៃគ.សករាជ
| align="center" | គ.ស ១៥១៦-១៥៦៦
|-
| align="center" | ៦៦
| align="center" | [[បរមរាជាទី២]]
(Borom Reachea II)
| align="center" | (នាម បរមិន្ទរាជា)
| align="center" | គ.ស ១៥៦៦-១៥៧៦
|-
| align="center" | ៦៦
| align="center" | [[ព្រះសត្ថាទី១]]
(Preah Satha I)
| align="center" | (នាម សត្ថាទី១)
| align="center" | គ.ស ១៥៧៦-១៥៨៤
|-
| align="center" | ៦៧
| align="center" | [[ជ័យជេស្ឋា]]
(Chey Chestha)
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ១៥៨៤-១៥៩៣
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | ស្ដេចសៀម នរេសូរ លើកទ័ព ២០០,០០០ (២សែននាក់) វាយបែករាជធានីលង្វែក ១៥៩៣
|}
== អាណាចក្រកម្ពុជា សម័យកាលស្រីសន្ធរ (គ.ស ១៥៩៤-១៦១៨) ==
'''Kampuchea Kingdom (Srei Santhor Period: AD 1594-1618)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ៦៨
| align="center" | [[បរមរាមាទី២]]
(Borom Reamea II)
| align="center" | (នាម ព្រះរាមាជើងព្រៃ)
| align="center" | គ.ស ១៥៩៤-១៥៩៦
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | ស្ដេចរាមាជើងព្រៃ ត្រូវទាហ៊ានពួកអេស្ប៉ាញ ([[អង់គ្លេស]] Spain) លួចធ្វើឃាតដោយគ្រាប់កាំភ្លើង ឆ្នាំ ១៥៩៦
|-
| align="center" | ៦៩
| align="center" | [[ព្រះបរមរាជាទី៤]]
| align="center" | (នាម ពញ្ញាអន)
| align="center" | គ.ស ១៥៩៦-១៥៩៩
|-
| align="center" | ៧០
| align="center" | [[ព្រះបរមរាជាទី៥]]
| align="center" | (នាម ពញ្ញាញោម)
| align="center" | គ.ស ១៦០០-១៦០២
|-
| align="center" | ៧១
| align="center" | [[ព្រះស្រីសុរិយោពណ៌]]
| align="center" | (នាម ស្រីសុរិយោពណ៌)
| align="center" | គ.ស ១៦០២-១៦២០
|}
== អាណាចក្រកម្ពុជា សម័យកាលឧដុង្គ (គ.ស ១៦២០-១៨៦៣) ==
'''Kampuchea Kingdom ([[Oudong]] Period: AD 1620-1863)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=3% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ៧២
| align="center" | [[ជ័យជេដ្ឋាធិរាជ]]
| align="center" | (នាម ជ័យជេស្ដា)
| align="center" | គ.ស ១៦២០-១៦២៧
|-
| align="center" | ៧៣
| align="center" | [[ឧទ័យរាជា]]
| align="center" | (នាម ពញ្ញានូរ)
| align="center" | គ.ស ១៦២៨-១៦២៩
|-
| align="center" | ៧៤
| align="center" | [[បរមរាជសម្ភារ]]
| align="center" | (នាម ពញ្ញាតូ)
| align="center" | គ.ស ១៦២៩-១៦៣៤
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | ទាហ៊ាន ព័រទុយហ្កាល់ ([[អង់គ្លេស]]: [https://en.m.wikipedia.org/wiki/Portugal Portugal] បាញ់និងគ្រាប់កាំភ្លើង សោយទីវង្គត់លើចុង[[ដើមត្នោត]] ឆ្នាំ១៦៣៤ នៃគ.ស ។
|-
| align="center" | ៧៥
| align="center" | [[អង្គទងរាជាធិរាជ]]
| align="center" | (នាម ពញ្ញាសូរ)
| align="center" | គ.ស ១៦៣៤-១៦៣៩
|}
== '''ព្រះចៅក្រុងកម្ពុជា (កម្ពុជាក្រោមអណាព្យាបាល[[បារាំង]]) | Royal Arm of Cambodia (Cambodge under French protectorate)''' (គ.ស ១៨៦៣-១៩៤១) ==
== '''កម្ពុជាក្រោមអណានិគម[[ជប៉ុន]] | Cambodge under Japanese colonization''' (គ.ស ១៩៤១-១៩៤៥) ==
== '''កម្ពុជាក្រោមអណានិគម[[បារាំង]] | Cambodge under French colonization''' (គ.ស ១៩៤៦-១៩៥២) ==
== '''[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]] | Kingdom of Cambodia''' (គ.ស ១៩៥៣-១៩៧០) ==
== '''កម្ពុជានៃសង្គ្រាមផ្ទៃក្នុង | Cambodia of Civil War''' (គ.ស ១៩៧០-១៩៩២) ==
== '''កម្ពុជាក្រោមកិច្ចការពារ ដោយអង្គការសហប្រជាជាតិ |Cambodia under the protection of the United Nations''' (១៩៩២-១៩៩៣) ==
== '''[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]] រាជាណាចក្រអច្ឆរិយ: | Cambodia Kingdom of Wonder''' (គ.ស ១៩៩៣-បច្ចុប្បន្ន) ==
== '''បាវចនាព្រះមហាក្សត្រ ព្រះចៅក្រុងកម្ពុជា''' ==
<center><gallery>
Image:Royal Standard of the King of Cambodia.svg|ទង់ព្រះមហាក្សត្រកម្ពុជា
Image:Royal Arms of Cambodia.svg|ព្រះរាជសិង្ហាកម្ពុជា
</gallery></center>
== ឯកសារយោង ==
97jvvons9no92pd9hqkpai9y7nibb33
282682
282681
2022-08-21T16:01:22Z
Camhistory
36281
/* អាណាចក្រលង្វែក (គ.ស ១៥២៨-១៥៩៣) */
wikitext
text/x-wiki
{| class="infobox" style="width:1em;"
|- style="text-align:center;"
|style="background: #FFD700;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> រាជានិយមកម្ពុជា </p>
|- style="text-align:center;"
| colspan="2" |
|- style="text-align:center;"
|style="background: #ABCDEF;" colspan="5" | King Norodom Sihamoni Ascended the throne in Cambodia 2004-Present.
|- style="background: #f1f5fc;"
|- style="vertical-align:center;"
|'''រាជសម័យ'''
| ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី២
(1993-Present)
|- style="vertical-align:center;"
|'''របបដឹកនាំជាតិ'''
| រាជានិយមអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ
(Constitutional monarchy)
|- style="vertical-align:center;"
|'''និមិត្តសញ្ញាព្រះរាជា'''
[[File:Royal Standard of the King of Cambodia.svg|50px]]
| ទង់ព្រះមហាក្សត្រនៃកម្ពុជា
Royal Standard of the King of Cambodia
|- style="vertical-align:center;"
|'''ស្ដេចនៃប្រទេសកម្ពុជា'''
| [[នរោត្ដម សីហមុនី]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
| (គ.សករាជ ២០០៤ - បច្ចុប្បន្ន)
|- style="vertical-align:center;"
|'''សន្តិវង្ស'''
| ខ្សែររាជ្យវង្ស "[[នរោត្ដម]]"
(Norodom)
|- style="vertical-align:center;"
|'''ព្រះនាមទូលហៅ'''
| ព្រះករុណា (Preah Karona)
|- style="vertical-align:center;"
|'''ពង្សាវតារ'''
| ស្វ័យកម្ពុជ និង ម្ចាស់ក្សត្រី
ស្រីមេរ៉ា
|- style="vertical-align:center;"
|'''រាជ្យវង្សចាប់ផ្ដើម'''
| ដើមសតវត្សទី១ គ.សករាជ ៥២
|}
'''រាជានិយមកម្ពុជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Monarchy of Cambodia) គឺជាប្រវត្តិសាស្ត្រនៃស្ដេចប្រទេសកម្ពុជា ដែលបានដឹកនាំរដ្ឋ [[ប្រទេសកម្ពុជា]] បន្តពីសម័យកាលមួយ ទៅសម័យកាលមួយទៀត តាមព្រះរាជវង្សពង្សាវតារ ដែលកត់សម្គាល់ជាព្រះប្រមុខរដ្ឋ កាន់កាប់រាល់កិច្ចការជាតិទាំងឡាយ ទាំងនយោបាយ សង្គមកិច្ច និង សេដ្ឋកិច្ចជាតិ ដែលជារបបស្វ័យភាពដែលគ្រប់គ្រងដោយព្រះមហាក្សត្រ ដែលជាធម្មតាទទួលមរតក និងអំណាចគ្រប់គ្រង ពីមួយជំនាន់ទៅមួយជំនាន់ ។<ref> KHMER.ENGLISH-DICTIONARY.HELP © (2018)
[https://khmer.english-dictionary.help/khmer-to-english-meaning-%E1%9E%9A%E1%9E%94%E1%9E%94%E1%9E%9A%E1%9E%B6%E1%9E%87%E1%9E%B6%E1%9E%93%E1%9E%B7%E1%9E%99%E1%9E%98 Khmer to English Meaning :: របបរាជានិយម: Monarchy], Publisher: All Rights Reserved by KHMER.ENGLISH-DICTIONARY.HELP </ref>
== អាណាចក្រ [[នគរភ្នំ]] (គ.ស ៥២-៥៥០) ==
'''Funan Kingdom (AD 52-550)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ០១
| align="center" | [[ស្វ័យកម្ពុជ]] និងនាងស្រី [[មេរ៉ា]]
| align="center" | មិនស្គាល់
| align="center" | គ.ស ០១-៥២
|-
| align="center" | ០២
| align="center" | [[នាងសោម៉ា]]
| align="center" | [[នាងនាគ]] - កំណត់ត្រាចិន [[នាងលុីវយុី]]
| align="center" | គ.ស ៥២-៦៨
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | សន្តិវង្ស ជ្វា [[កោណ្ឌិន្យ]] លើកទ័ពតាមសំពៅមកវាយ ស្ដេចស្រី [[នាងសោម៉ា]]
|-
| align="center" | ០៣
| align="center" | [[កោណ្ឌិន្យទី១]]
| align="center" | [[ព្រះថោង]] - កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ [[ហ៊ុនទៀន]]
| align="center" | គ.ស ៦៨-ស.វទី១
|-
| align="center" | ០៤
| align="center" | ប្រហែល កៅណ្ឌិន្យទី២
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ១២៧-ស.វទី២
|-
| align="center" | ០៥
| align="center" | ប្រហែល កៅណ្ឌិន្យទី៤
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ហ៊ុនប៉ានហួង
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ១៧៧-១៨០
|-
| align="center" | ០៦
| align="center" | ប្រហែល កៅណ្ឌិន្យទី៦
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ [[ផានផាន]]
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ១៨០-២០៥
|-
| align="center" | ០៧
| align="center" | វ្នំ ជ័យវរ្ម័ន
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ហ្វានចេម៉ាន់
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ២០៥-២១៧
|-
| align="center" | ០៨
| align="center" | វ្នំ សូរ្យវរ្ម័ន
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ហ្វានជីនសេង
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ២១៧-២២៥
|-
| align="center" | ០៩
| align="center" | វ្នំ ធរណិន្ទ្រ
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ហ្វានឆាង
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ២២៥-២៤០
|-
| align="center" | ១០
| align="center" | វ្នំ ទិត្យវរ្ម័ន
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ហ្វានសុីឈុន
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ២៤០-២៨៧
|-
| align="center" | ១១
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
|-
| align="center" | ១២
| align="center" | ចន្ទ្រា (កម្ពុជសូរីយា)
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ទៀនឈូ ឆានតាន
| align="center" | គ.ស ៣៥៧
|-
| align="center" | ១៣
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
|-
| align="center" | ១៤
| align="center" | កៅណ្ឌិន្យវរ្ម័ន
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ កៅឆេយុន
| align="center" | គ.ស ៤២០-៤៣៤
|-
| align="center" | ១៥
| align="center" | ស្រីឥន្ទ្រវរ្ម័ន
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ៤៣៤-៤៧០
|-
| align="center" | ១៦
| align="center" | កៅណ្ឌិន្យជ័យវរ្ម័ន
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ៤៧០-៥១៤
|-
| align="center" | ១៧
| align="center" | រុទ្រវរ្ម័ន
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ៥១៤-៥៣៩
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | សន្តិវង្ស '''[[នគរភ្នំ]]''' បែកបាក់ជា ជានគរ '''[[ចេនឡា]]'''
|}
== អាណាចក្រ [[ចេនឡា]] (គ.ស ៥៥០-៨០២) ==
''' Chenla Kingdom (AD 550-802)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ១៨
| align="center" | ភរវរ្ម័នទី១
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៥៥០-៦០០
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | '''[[នគរភ្នំ]]''' ធ្វើសង្គ្រាមជាមួយ នគរ '''[[ចេនឡា]]''' '''(គ.ស ៥៥០-៦២៧)'''
|-
| align="center" | ១៩
| align="center" | មហិន្ទ្រវរ្ម័នទី១
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៦០០-៦១៥
|-
| align="center" | ២០
| align="center" | ឥសានរវរ្ម័នទី១
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៦១៥-៦៣៩
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | '''[[នគរភ្នំ]]''' ក្លាយជាចេនឡាដីគោក នគរ '''[[ចេនឡា]]''' ''' ក្លាយជាចេនឡាទឹកឡិច (គ.ស ៦២៧)
|-
| align="center" | ២១
| align="center" | ភរវរ្ម័នទី២
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៦៣៩-៦៥៥
|-
| align="center" | ២២
| align="center" | ជ័យវរ្ម័នទី១
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៦៥៥-៦៨១
|-
| align="center" | ២៣
| align="center" | ក្សត្រី ជ័យទេវី
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៧១៣ (ទ្វារវតី)
|-
| align="center" | ២៤
| align="center" | ទេវៈទិត្យ
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៧១៣-៧៣០
|-
| align="center" | ២៥
| align="center" | រាជឥន្ទ្រលោក
| align="center" | រាជធានី វ្យាធៈបុរៈ ([[ខេត្តតាកែវ]])
| align="center" | គ.ស ៧៣០-៧៥៤
|-
| align="center" | ២៦
| align="center" | បុស្កៈរាជ
| align="center" | រាជធានី គុម្ភពបុរៈ ([[ខេត្តក្រចេះ]])
| align="center" | គ.ស ៧៥៤-៧៧០
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | ពួកជ្វានៃរាជវង្ស សៃលេន្ត្រៈ លើកទ័ពជើងទឹកវាយចូលរាជធានី គុម្ភពបុរៈ [[ខេត្តក្រចេះ]] ត្រួត្រារយៈពេល ២០ឆ្នាំ (៧៨០-៨០០ នៃគ.ស)
|-
| align="center" | ២៧
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី២]]
| align="center" | សន្តិវង្ស បុស្កៈរាជ
| align="center" | គ.ស ៨០២-៨៣៥
|}
== [[ចក្រភពខ្មែរ]] (គ.ស ៨០២-១៤២០) ==
'''Khmer Empire (AD 802-1420)'''
យោងតាមកំណត់ត្រារាជទូត[[ចិន]] របស់រាជវង្សយ័ន្ត គឺលោក ចូវតាក្វាន់ ([[អង់គ្លេស]]: Zhou Daguan) ដែលមកដល់[[ចក្រភពខ្មែរ]] នាសម័យអង្គរ ឆ្នាំ១២៩៦ នៃគ.ស បានសរសេរក្នុងកំណត់ហេតុរបស់លោកថា
"ចក្រភពអង្គរ" មានខេត្តចំនួនជាង៩០ ។ <ref> Buddhasāsnapaṇḍity (1996)
[https://books.google.com.kh/books?id=AEYvRguRPBUC&q Kambuja suriyā: dassanāvattī phsāy qaksarsāstr niṅ qaksarsāstr dūdau, Volume 50, Issue 2], Publisher: University of California, Berkeley </ref> '''[[ចក្រភពខ្មែរ]]''' ឬ '''មហាអាណាចក្រខ្មែរ''' ដែលត្រួតត្រា [[អាស៊ីអាគ្នេយ៍]] ដីគោកមួយភាគធំអស់រយៈពេលជាងប្រាំមួយរយឆ្នាំដែលគេស្គាល់ថាជាសម័យកាលដ៏មានឥទ្ធិពលនិងខ្លាំងពូកែរបស់ប្រជារាស្ត្រខ្មែនាសម័យកាល ចក្រភពអង្គរ (គ.ស ៨០២-១៤៣១) ដែលលាតសន្ធឹង លើប្រទេស[[ឡាវ]] ប្រទេស[[ថៃ]] ផ្នែកខ្លះនៃប្រទេស[[វៀតណាម]] និងប្រទេស[[ភូមា]]។
<ref> Buddhasāsnapaṇḍity (1998)
[https://books.google.com.kh/books?id=Vc3wik82cQsC&q Kambuja suriyā: dassanāvattī phsāy qaksarsāstr niṅ qaksarsāstr dūdau, Volume 52], Publisher: the University of Wisconsin - Madison </ref>
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ២៧
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី២]]
(Jeyvaraman II)
| align="center" | បង្កើតឬសគល់ '''[[ចក្រភពខ្មែរ]]''' គ.ស ៨០២
| align="center" | គ.ស ៨០២-៨៣៥
|-
| align="center" | ២៨
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៣]]
(Jeyvaraman III)
| align="center" | រាជធានី "ហៈរិហៈរាល័យ" នៅតំបន់រលួស [[ខេត្តសៀមរាប]]
| align="center" | គ.ស ៨៣៥-៨៧៧
|-
| align="center" | ២៩
| align="center" | [[ឥន្ទ្រវរ្ម័នទី១]]
(Indra Varaman I)
| align="center" | ស្ថាបនិករាជធានីអង្គរធំ
| align="center" | គ.ស ៨៧៧-៨៨៩
|-
| align="center" | ៣០
| align="center" | [[យសោវរ្ម័នទី១]]
(Yasoa Varaman I)
| align="center" | ស្ថាបនិករាជធានី
"[[យៈសោធរៈបុរៈ]]" លទ្ធិជំនឿ: ជំនឿសែនដូនតា
| align="center" | គ.ស ៨៨៩-៩១០
|-
| align="center" | ៣១
| align="center" | [[ហស៌វរ្ម័នទី១]]
(Hors Varaman I)
| align="center" | "ស្ដេចនៃស្នាមញញឹមទី១"
| align="center" | គ.ស ៩១០-៩២២
|-
| align="center" | ៣២
| align="center" | [[ឥសានវរ្ម័នទី២]]
(Eysan Varaman II)
| align="center" | [[ហិណ្ឌូសាសនា]] លទ្ធិជំនឿអរូបី គោរពលើ ព្រះយមរាជ
| align="center" | គ.ស ៩២៣-៩២៨
|-
| align="center" | ៣៣
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៤]]
(Jeyvaraman IV)
| align="center" | ស្ថាបនិកក្រុងថ្មី នៃ
"[[រាជធានីកោះកេរ្តិ៍]]"
| align="center" | គ.ស ៩២៨-៩៤២
|-
| align="center" | ៣៤
| align="center" | [[ហស៌វរ្ម័នទី២]]
(Hors Varaman II)
| align="center" | "ស្ដេចនៃស្នាមញញឹមទី២" ចម្បាំងជាមួយ រាជវង្ស "សៃលេន្ត្រៈ" នៃអាណាចក្រចូឡា
| align="center" | គ.ស ៩៤២-៩៤៤
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" |កងទ័ព អាណាចក្រចូឡា វាយចូលរាជធានីកោះកេរ្តិ៍ ចាប់យក [[ហស៌វរ្ម័នទី២]] ទៅកាត់ក្បាលនៅក្រុង "ស្រីវិជ័យ" (Srivijaya) នាឧបទ្វីបម៉ាឡេ ឆ្នាំ៩៤៤ នៃគ.សករាជ
|-
| align="center" | ៣៥
| align="center" | [[រាជេន្ទ្រវរ្ម័នទី២]]
(Reajendra Varaman II)
| align="center" | លើកទ័ពឡោមព័ទរឹបយករាជធានី "ស្រីវិជ័យ" បានទាំងស្រុងក្នុងឆ្នាំ ៩៥២ នៃគ.សករាជ
| align="center" | គ.ស ៩៤៤-៩៦៨
|-
| align="center" | ៣៦
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៥]]
(Jeyvaraman V)
| align="center" | បង្កើតសិល្បៈ "[[ល្ខោនខោល]]"
| align="center" | គ.ស ៩៦៨-១០០១
|-
| align="center" | ៣៧
| align="center" | [[ឧទ័យទិត្យវរ្ម័នទី១]]
(Utey Tityavaraman I)
| align="center" | សង្គ្រាមនៅ "លប់បុរី"
| align="center" | គ.ស ១០០១-១០០២
|-
| align="center" | ៣៨
| align="center" | [[ជ័យវីរៈវរ្ម័ន]]
(Jeyvireak Varaman)
| align="center" | សង្គ្រាមដណ្ដើមរាជ្យ [[យៈសោធរៈបុរៈ]]
| align="center" | គ.ស ១០០២-១០១០
|-
| align="center" | ៣៩
| align="center" | [[សូរ្យវរ្ម័នទី១]]
(Sorya Varaman I)
| align="center" | ស្រង់បាន [[ព្រះកែវមរកត]] និង បង្កើតសម័យកាល អង្គរទី២
| align="center" | គ.ស ១០១១-១០៥០
|-
| align="center" | ៤០
| align="center" | [[ឧទ័យទិត្យវរ្ម័នទី២]]
(Utey Tityavaraman II)
| align="center" | បង្ក្រាបការបះបោរ ចំនួន៣លើក ប៉ាន់តុរាំង សម្ភពបុរៈ លប់បុរី
| align="center" | គ.ស ១០៥០-១០៦៦
|-
| align="center" | ៤១
| align="center" | [[ហស៌វរ្ម័នទី៣]]
(Hors Varaman III)
| align="center" | ទឹកជំនន់ធំលិចក្រុងអង្គរ ស្ដេចចម្ប៉ា (ហៈរិវរ្ម័នទី៤/សេនកៈរាជ) លើកទ័ពជើងទឹកមកឈ្លានពានក្រុងអង្គរ
| align="center" | គ.ស ១០៦៦-១០៨០
|-
| align="center" | ៤២
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៦]]
(Jeyvaraman VI)
| align="center" | ស្ថាបនិករាជធានីថ្មី "មហិធរៈបុរៈ" និង ចម្បាំងខ្មែរចាម
| align="center" | គ.ស ១០៨០-១១០៧
|-
| align="center" | ៤៣
| align="center" | [[ធរណីន្ទ្រវរ្ម័នទី១]]
| align="center" | សង្គ្រាមដណ្ដើមរាជបងប្អូន [[ជ័យវរ្ម័នទី៦]]
| align="center" | គ.ស ១១០៧-១១១៣
|-
| align="center" | ៤៤
| align="center" | [[សូរ្យវរ្ម័នទី២]]
| align="center" | សូរ្យវង្សទី២ កសាងអច្ឆៈរិយៈវត្ថុពិភពលោក គឺ '''[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]'''
| align="center" | គ.ស ១១១៣-១១៥០
|-
| align="center" | ៤៥
| align="center" | [[ធរណីន្ទ្រវរ្ម័នទី២]]
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ១១៥០-១១៦០
|-
| align="center" | ៤៥
| align="center" | [[យៈសោវរ្ម័នទី២]]
| align="center" | ត្រូវមន្ទ្រីឈ្មោះ ត្រីភូវនាទិត្យ ធ្វើឃាត ហើយមិនមានឯកសារណាមួយកត់ត្រាអំពីរាជវង្សរបស់ទ្រង់ឡើយ ។
| align="center" | គ.ស ១១៦០-១១៦៥
|-
| align="center" | ៤៦
| align="center" | [[ត្រីភូវនាទិត្យវរ្ម័ន]]
| align="center" | ត្រូវទ័ពស្ដេចចាម មកពីនគរចម្ប៉ាព្រះនាម ឥន្ត្រវរ្ម័នទី៤ បរសំពៅបញ្ច្រាសទន្លេវាយចូលក្នុងក្រុងអង្គរ ហើយធ្វើឃាតក្នុងឆ្នាំ ១១៧៧ នៃគ.ស
| align="center" | គ.ស ១១៦៥-១១៧៧
|-
| align="center" | ៤៧
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៧]]
| align="center" | ព្រះអង្គជាស្តេចខ្លាំងពូកែវាយចាមរំដោះ[[ក្រុងអង្គរ]] ឆ្នាំ ១១៨១ និងវាយត្រួតត្រាប្រទេសចាម្ប៉ាទាំងស្រុងឆ្នាំ ១២០៣។
| align="center" | គ.ស ១១៨១-១២១៥
|-
| align="center" | ៤៨
| align="center" | [[ឥន្ទ្រវរ្ម័នទី២]]
| align="center" | ការបាត់បង់ទឹកដីបួនចំណែកធំ ([[ចម្ប៉ា]]ប្រកាសឯករាជឆ្នាំ ១២២៣) (ស្យាមសៀម រួមគ្នាប្រកាសឯករាជ [[សុខោទ័យ]] ឆ្នាំ ១២៣៨) (ជនជាតិតៃ ប្រកាសកាត់យក លួងព្រះបាង ឆ្នាំ ១២៣៨) (ជនជាតិមន ប្រកាសរដ្ឋឯករាជ ដាវ៉ូ លប់បុរី ឆ្នាំ ១២៣៩)
| align="center" | គ.ស ១២១៩-១២៤៣
|-
| align="center" | ៤៩
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៨]]
| align="center" | ឆ្នាំដែលព្រះអង្គគ្រប់គ្រងបានកើតនូវសង្គ្រាមសាសនា [[ហិណ្ឌូ]] និង [[ពុទ្ធសាសនា]] (សៀមលើកទ័ពឈ្លានពានឆ្នាំ ១២៥៧) (ម៉ុងហ្គោល លើកទ័ពវៀតទីមកទល់និងចម្ប៉ាសាក់ ឆ្នាំ ១២៨៣)
| align="center" | គ.ស ១២៤៣-១២៩៥
|-
| align="center" | ៥០
| align="center" | [[ឥន្ទ្រវរ្ម័នទី៣]]
| align="center" | បុត្រីទ្រង់នាម ត្រីឥន្ទ្រភូកេតត្រៈចិន្តា បានលួចព្រះខ័នមាសទៅឲស្វាមីខ្លួនហើយប្រកាសរាជសារក្លែងបន្លំឲប្ដីរបស់ខ្លួន គ្រងរាជក្នុងឆ្នាំ ១២៩៦ ក្នុងកំណត់ត្រាលោក [[ចូវតាក្វាន់]] (Zhou Daguan)
| align="center" | គ.ស ១២៩៦-១៣០៨
|-
| align="center" | ៥១
| align="center" | [[ឥន្ទ្រជ័យវរ្ម័ន]]
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ១៣០៨-១៣២៧
|-
| align="center" | ៥២
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៩]]
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ១៣២៧-១៣៣៦
|-
| align="center" | ៥៣
| align="center" | [[បរមនិពា្វនបទ]]
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ១៣៣៧-១៣៤៦
|-
| align="center" | ៥៤
| align="center" | [[លំពង្សរាជា]]
(Lompong Reachea)
| align="center" | (នាម ពញ្ញាជ័យ) មិនមាន រតនៈបល្ល័ង្កទាំងប្រាំសោយរាជ្យ និងបានធ្វើ រតនៈបល្ល័ង្កទាំងប្រាំថ្មី និងប្រកាសសោយរាជឆ្នាំ ១៣៤៨
| align="center" | គ.ស ១៣៤៦-១៣៥២
|-
| align="center" | ៥៥
| align="center" | [[ស្រីសុរិយោវង្ស]]
(Srei Soriyoavong)
| align="center" | បានលើកទ័ពដោយមានជំនួយពីកងទ័ពនគរ "ឡានឆាង" បានបណ្តេញកងទ័ពសៀមនៅឆ្នាំ ១៣៥៧ ។
| align="center" | គ.ស ១៣៥២-១៣៦៩
|-
| align="center" | ៥៦
| align="center" | [[បរមរាមាទី១]]
(Borom Reamea I)
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ១៣៦៩-១៣៧២
|-
| align="center" | ៥៧
| align="center" | [[ធម្មរាជាទី១]]
(Dharma Reachea I)
| align="center" | (នាម ធម្មាសោករាជ) សមរភូមិអង្គរដែល ស្តេចសៀមមានឈ្មោះថា "បរមរាមាធិបតី" បានលើកកងទ័ពសៀម ១០,០០០០ ជាមួយនិងកាំភ្លើងធំវាយប្រហារ ក្រុងអង្គរជាលើកទី២ ក៏បំបែកទីក្រុងអង្គរបាន ។
| align="center" | គ.ស ១៣៧៣-១៣៨៥
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | ស្ដេចសៀម នាម "បរមរាមាធិបតី" ប្ដូរឈ្មោះជា "ព្រះឥន្ទ្ររាជា" ហើយបានរស់នៅអង្គរ ២ ឆ្នាំ បន្ទាប់ពីស្តេចខ្មែរតែមួយគត់ដែលមានឈ្មោះថា "ពញាយ៉ាត" បានសម្លាប់ស្ដេចសៀមនោះ និងបណ្ដេញកងទ័ពសៀមឲ្យចេញពីអង្គរឆ្នាំ ១៣៨៥ ។
|-
| align="center" | ៥៨
| align="center" | [[បរមរាជាទី១]]
(Borom Reachea I)
| align="center" | (នាម ពញ្ញាយ៉ាត) បណ្ដេញទ័ពសៀមឲ្យចេញពីតំបន់អង្គរ ឆ្នាំ ១៣៨៥ និងបានផ្លាសរាជធានីពីតំបន់អង្គរនៅឆ្នាំ ១៣៨៧ ទៅ "ទួលបាសាន" នា [[ខេត្តកំពង់ចាម]] និង បានផ្លាសប្ដូររាជធានី ចុងក្រោយ មកតំបន់ "ចតុមខ" (បច្ចុប្បន្ន: [[ក្រុងភ្នំពេញ]])
| align="center" | គ.ស ១៣៨៥-១៤៣២
|}
== សម័យកាលចតុមុខទី១ (គ.ស ១៤២០-១៥២៨) ==
'''Chaktomok I Period (AD 1420-1528)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ៥៨
| align="center" | [[បរមរាជាទី១]]
(Borom Reachea I) "Ponhea Yat"
| align="center" | (នាម ពញ្ញាយ៉ាត) ប្រកាសសម័យកាលចតុមុខទី១ ១៤២០
| align="center" | គ.ស ១៣៨៥-១៤៣២
|-
| align="center" | ៥៩
| align="center" | [[នរាយ៍រាជា]]
(Noreay Reachea)
| align="center" | (នាម នរាយ៍រាជា)
| align="center" | គ.ស ១៤៣៣-១៤៣៧
|-
| align="center" | ៦០
| align="center" | [[ស្រីរាជា]]
(Srei Reachea)
| align="center" | (នាម ស្រីរាជា)
| align="center" | គ.ស ១៤៣៧-១៤៦៨
|-
| align="center" | ៦១
| align="center" | [[ស្រីសុរិយោទ័យ]]
(Srei Soriyoatey)
| align="center" | (នាម ស្រីសុរិយោទ័យ)
| align="center" | គ.ស ១៤៦៨-១៤៧៦
|-
| align="center" | ៦២
| align="center" | [[ធម្មរាជាទី២]]
(Dharma Reachea II)
| align="center" | (នាម ស្រីធម្មរាជា)
| align="center" | គ.ស ១៤៧៦-១៥០៤
|-
| align="center" | ៦៣
| align="center" | [[ស្រីសុគន្ធបទ]]
(Srei Sokunbot)
| align="center" | ទឹកជំនន់ធំលិចក្រុងចតុមុខ ផ្លាសរាជធានីទៅ ស្រីសឈរ [[ខេត្តកំពង់ចាម]] ១៥០៨
| align="center" | គ.ស ១៥០៤-១៥១៤
|-
| align="center" | ៦៤
| align="center" | [[ស្រីជេដ្ឋា]]
(Srei Chedtha)
| align="center" | (នាម ហ្លួងព្រះស្ដេចកន) កាត់យកភាគកើតឆ្នាំ ១៥១២
មានរាជធានីឈ្មោះ (ស្រឡប់ដូនតីពិជ័យព្រៃនគរ)
ប្រកាសរាជឆ្នាំ ១៥១៦ ក្រោយដណ្ដើមបានពី "ព្រះស្រីសុគន្ធបទ ។
| align="center" | គ.ស ១៥១៦-១៥២៥
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | សង្គ្រាមនាគខាងកើត ទល់និងនាគខាងលិច (១៥១៦-១៥២៥)
|-
| align="center" | ៦៥
| align="center" | [[ចន្ទរាជា]]
(Chan Reachea)
| align="center" | ប្រកាសប្ដូររាជសម័យ មកសម័យកាលលង្វែក ឆ្នាំ ១៥២៨ នៃគ.សករាជ
| align="center" | គ.ស ១៥១៦-១៥៦៦
|}
== អាណាចក្រលង្វែក (គ.ស ១៥២៨-១៥៩៣) ==
'''Longvek Kingdom (Period: AD 1528-1593)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ៦៥
| align="center" | [[ចន្ទរាជា]]
(Chan Reachea)
| align="center" | ប្រកាសសម័យកាលលង្វែក ឆ្នាំ ១៥២៨ នៃគ.សករាជ
| align="center" | គ.ស ១៥១៦-១៥៦៦
|-
| align="center" | ៦៦
| align="center" | [[បរមរាជាទី២]]
(Borom Reachea II)
| align="center" | (នាម បរមិន្ទរាជា)
| align="center" | គ.ស ១៥៦៦-១៥៧៦
|-
| align="center" | ៦៦
| align="center" | [[ព្រះសត្ថាទី១]]
(Preah Satha I)
| align="center" | (នាម សត្ថាទី១)
| align="center" | គ.ស ១៥៧៦-១៥៨៤
|-
| align="center" | ៦៧
| align="center" | [[ជ័យជេស្ឋា]]
(Chey Chestha)
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ១៥៨៤-១៥៩៣
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | ស្ដេចសៀម នរេសូរ លើកទ័ព ២០០,០០០ (២សែននាក់) វាយបែករាជធានីលង្វែក ១៥៩៣
|}
== អាណាចក្រកម្ពុជា សម័យកាលស្រីសន្ធរ (គ.ស ១៥៩៤-១៦១៨) ==
'''Kampuchea Kingdom (Srei Santhor Period: AD 1594-1618)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ៦៨
| align="center" | [[បរមរាមាទី២]]
(Borom Reamea II)
| align="center" | (នាម ព្រះរាមាជើងព្រៃ)
| align="center" | គ.ស ១៥៩៤-១៥៩៦
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | ស្ដេចរាមាជើងព្រៃ ត្រូវទាហ៊ានពួកអេស្ប៉ាញ ([[អង់គ្លេស]] Spain) លួចធ្វើឃាតដោយគ្រាប់កាំភ្លើង ឆ្នាំ ១៥៩៦
|-
| align="center" | ៦៩
| align="center" | [[ព្រះបរមរាជាទី៤]]
| align="center" | (នាម ពញ្ញាអន)
| align="center" | គ.ស ១៥៩៦-១៥៩៩
|-
| align="center" | ៧០
| align="center" | [[ព្រះបរមរាជាទី៥]]
| align="center" | (នាម ពញ្ញាញោម)
| align="center" | គ.ស ១៦០០-១៦០២
|-
| align="center" | ៧១
| align="center" | [[ព្រះស្រីសុរិយោពណ៌]]
| align="center" | (នាម ស្រីសុរិយោពណ៌)
| align="center" | គ.ស ១៦០២-១៦២០
|}
== អាណាចក្រកម្ពុជា សម័យកាលឧដុង្គ (គ.ស ១៦២០-១៨៦៣) ==
'''Kampuchea Kingdom ([[Oudong]] Period: AD 1620-1863)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=3% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ៧២
| align="center" | [[ជ័យជេដ្ឋាធិរាជ]]
| align="center" | (នាម ជ័យជេស្ដា)
| align="center" | គ.ស ១៦២០-១៦២៧
|-
| align="center" | ៧៣
| align="center" | [[ឧទ័យរាជា]]
| align="center" | (នាម ពញ្ញានូរ)
| align="center" | គ.ស ១៦២៨-១៦២៩
|-
| align="center" | ៧៤
| align="center" | [[បរមរាជសម្ភារ]]
| align="center" | (នាម ពញ្ញាតូ)
| align="center" | គ.ស ១៦២៩-១៦៣៤
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | ទាហ៊ាន ព័រទុយហ្កាល់ ([[អង់គ្លេស]]: [https://en.m.wikipedia.org/wiki/Portugal Portugal] បាញ់និងគ្រាប់កាំភ្លើង សោយទីវង្គត់លើចុង[[ដើមត្នោត]] ឆ្នាំ១៦៣៤ នៃគ.ស ។
|-
| align="center" | ៧៥
| align="center" | [[អង្គទងរាជាធិរាជ]]
| align="center" | (នាម ពញ្ញាសូរ)
| align="center" | គ.ស ១៦៣៤-១៦៣៩
|}
== '''ព្រះចៅក្រុងកម្ពុជា (កម្ពុជាក្រោមអណាព្យាបាល[[បារាំង]]) | Royal Arm of Cambodia (Cambodge under French protectorate)''' (គ.ស ១៨៦៣-១៩៤១) ==
== '''កម្ពុជាក្រោមអណានិគម[[ជប៉ុន]] | Cambodge under Japanese colonization''' (គ.ស ១៩៤១-១៩៤៥) ==
== '''កម្ពុជាក្រោមអណានិគម[[បារាំង]] | Cambodge under French colonization''' (គ.ស ១៩៤៦-១៩៥២) ==
== '''[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]] | Kingdom of Cambodia''' (គ.ស ១៩៥៣-១៩៧០) ==
== '''កម្ពុជានៃសង្គ្រាមផ្ទៃក្នុង | Cambodia of Civil War''' (គ.ស ១៩៧០-១៩៩២) ==
== '''កម្ពុជាក្រោមកិច្ចការពារ ដោយអង្គការសហប្រជាជាតិ |Cambodia under the protection of the United Nations''' (១៩៩២-១៩៩៣) ==
== '''[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]] រាជាណាចក្រអច្ឆរិយ: | Cambodia Kingdom of Wonder''' (គ.ស ១៩៩៣-បច្ចុប្បន្ន) ==
== '''បាវចនាព្រះមហាក្សត្រ ព្រះចៅក្រុងកម្ពុជា''' ==
<center><gallery>
Image:Royal Standard of the King of Cambodia.svg|ទង់ព្រះមហាក្សត្រកម្ពុជា
Image:Royal Arms of Cambodia.svg|ព្រះរាជសិង្ហាកម្ពុជា
</gallery></center>
== ឯកសារយោង ==
gkb9q67zvoedkwxfc8nv5jpfhbobvsp
282684
282682
2022-08-21T16:41:06Z
Camhistory
36281
/* សម័យកាលចតុមុខទី១ (គ.ស ១៤២០-១៥២៨) */
wikitext
text/x-wiki
{| class="infobox" style="width:1em;"
|- style="text-align:center;"
|style="background: #FFD700;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> រាជានិយមកម្ពុជា </p>
|- style="text-align:center;"
| colspan="2" |
|- style="text-align:center;"
|style="background: #ABCDEF;" colspan="5" | King Norodom Sihamoni Ascended the throne in Cambodia 2004-Present.
|- style="background: #f1f5fc;"
|- style="vertical-align:center;"
|'''រាជសម័យ'''
| ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី២
(1993-Present)
|- style="vertical-align:center;"
|'''របបដឹកនាំជាតិ'''
| រាជានិយមអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ
(Constitutional monarchy)
|- style="vertical-align:center;"
|'''និមិត្តសញ្ញាព្រះរាជា'''
[[File:Royal Standard of the King of Cambodia.svg|50px]]
| ទង់ព្រះមហាក្សត្រនៃកម្ពុជា
Royal Standard of the King of Cambodia
|- style="vertical-align:center;"
|'''ស្ដេចនៃប្រទេសកម្ពុជា'''
| [[នរោត្ដម សីហមុនី]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
| (គ.សករាជ ២០០៤ - បច្ចុប្បន្ន)
|- style="vertical-align:center;"
|'''សន្តិវង្ស'''
| ខ្សែររាជ្យវង្ស "[[នរោត្ដម]]"
(Norodom)
|- style="vertical-align:center;"
|'''ព្រះនាមទូលហៅ'''
| ព្រះករុណា (Preah Karona)
|- style="vertical-align:center;"
|'''ពង្សាវតារ'''
| ស្វ័យកម្ពុជ និង ម្ចាស់ក្សត្រី
ស្រីមេរ៉ា
|- style="vertical-align:center;"
|'''រាជ្យវង្សចាប់ផ្ដើម'''
| ដើមសតវត្សទី១ គ.សករាជ ៥២
|}
'''រាជានិយមកម្ពុជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Monarchy of Cambodia) គឺជាប្រវត្តិសាស្ត្រនៃស្ដេចប្រទេសកម្ពុជា ដែលបានដឹកនាំរដ្ឋ [[ប្រទេសកម្ពុជា]] បន្តពីសម័យកាលមួយ ទៅសម័យកាលមួយទៀត តាមព្រះរាជវង្សពង្សាវតារ ដែលកត់សម្គាល់ជាព្រះប្រមុខរដ្ឋ កាន់កាប់រាល់កិច្ចការជាតិទាំងឡាយ ទាំងនយោបាយ សង្គមកិច្ច និង សេដ្ឋកិច្ចជាតិ ដែលជារបបស្វ័យភាពដែលគ្រប់គ្រងដោយព្រះមហាក្សត្រ ដែលជាធម្មតាទទួលមរតក និងអំណាចគ្រប់គ្រង ពីមួយជំនាន់ទៅមួយជំនាន់ ។<ref> KHMER.ENGLISH-DICTIONARY.HELP © (2018)
[https://khmer.english-dictionary.help/khmer-to-english-meaning-%E1%9E%9A%E1%9E%94%E1%9E%94%E1%9E%9A%E1%9E%B6%E1%9E%87%E1%9E%B6%E1%9E%93%E1%9E%B7%E1%9E%99%E1%9E%98 Khmer to English Meaning :: របបរាជានិយម: Monarchy], Publisher: All Rights Reserved by KHMER.ENGLISH-DICTIONARY.HELP </ref>
== អាណាចក្រ [[នគរភ្នំ]] (គ.ស ៥២-៥៥០) ==
'''Funan Kingdom (AD 52-550)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ០១
| align="center" | [[ស្វ័យកម្ពុជ]] និងនាងស្រី [[មេរ៉ា]]
| align="center" | មិនស្គាល់
| align="center" | គ.ស ០១-៥២
|-
| align="center" | ០២
| align="center" | [[នាងសោម៉ា]]
| align="center" | [[នាងនាគ]] - កំណត់ត្រាចិន [[នាងលុីវយុី]]
| align="center" | គ.ស ៥២-៦៨
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | សន្តិវង្ស ជ្វា [[កោណ្ឌិន្យ]] លើកទ័ពតាមសំពៅមកវាយ ស្ដេចស្រី [[នាងសោម៉ា]]
|-
| align="center" | ០៣
| align="center" | [[កោណ្ឌិន្យទី១]]
| align="center" | [[ព្រះថោង]] - កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ [[ហ៊ុនទៀន]]
| align="center" | គ.ស ៦៨-ស.វទី១
|-
| align="center" | ០៤
| align="center" | ប្រហែល កៅណ្ឌិន្យទី២
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ១២៧-ស.វទី២
|-
| align="center" | ០៥
| align="center" | ប្រហែល កៅណ្ឌិន្យទី៤
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ហ៊ុនប៉ានហួង
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ១៧៧-១៨០
|-
| align="center" | ០៦
| align="center" | ប្រហែល កៅណ្ឌិន្យទី៦
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ [[ផានផាន]]
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ១៨០-២០៥
|-
| align="center" | ០៧
| align="center" | វ្នំ ជ័យវរ្ម័ន
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ហ្វានចេម៉ាន់
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ២០៥-២១៧
|-
| align="center" | ០៨
| align="center" | វ្នំ សូរ្យវរ្ម័ន
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ហ្វានជីនសេង
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ២១៧-២២៥
|-
| align="center" | ០៩
| align="center" | វ្នំ ធរណិន្ទ្រ
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ហ្វានឆាង
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ២២៥-២៤០
|-
| align="center" | ១០
| align="center" | វ្នំ ទិត្យវរ្ម័ន
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ហ្វានសុីឈុន
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ២៤០-២៨៧
|-
| align="center" | ១១
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
|-
| align="center" | ១២
| align="center" | ចន្ទ្រា (កម្ពុជសូរីយា)
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ទៀនឈូ ឆានតាន
| align="center" | គ.ស ៣៥៧
|-
| align="center" | ១៣
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
|-
| align="center" | ១៤
| align="center" | កៅណ្ឌិន្យវរ្ម័ន
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ កៅឆេយុន
| align="center" | គ.ស ៤២០-៤៣៤
|-
| align="center" | ១៥
| align="center" | ស្រីឥន្ទ្រវរ្ម័ន
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ៤៣៤-៤៧០
|-
| align="center" | ១៦
| align="center" | កៅណ្ឌិន្យជ័យវរ្ម័ន
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ៤៧០-៥១៤
|-
| align="center" | ១៧
| align="center" | រុទ្រវរ្ម័ន
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ៥១៤-៥៣៩
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | សន្តិវង្ស '''[[នគរភ្នំ]]''' បែកបាក់ជា ជានគរ '''[[ចេនឡា]]'''
|}
== អាណាចក្រ [[ចេនឡា]] (គ.ស ៥៥០-៨០២) ==
''' Chenla Kingdom (AD 550-802)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ១៨
| align="center" | ភរវរ្ម័នទី១
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៥៥០-៦០០
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | '''[[នគរភ្នំ]]''' ធ្វើសង្គ្រាមជាមួយ នគរ '''[[ចេនឡា]]''' '''(គ.ស ៥៥០-៦២៧)'''
|-
| align="center" | ១៩
| align="center" | មហិន្ទ្រវរ្ម័នទី១
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៦០០-៦១៥
|-
| align="center" | ២០
| align="center" | ឥសានរវរ្ម័នទី១
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៦១៥-៦៣៩
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | '''[[នគរភ្នំ]]''' ក្លាយជាចេនឡាដីគោក នគរ '''[[ចេនឡា]]''' ''' ក្លាយជាចេនឡាទឹកឡិច (គ.ស ៦២៧)
|-
| align="center" | ២១
| align="center" | ភរវរ្ម័នទី២
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៦៣៩-៦៥៥
|-
| align="center" | ២២
| align="center" | ជ័យវរ្ម័នទី១
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៦៥៥-៦៨១
|-
| align="center" | ២៣
| align="center" | ក្សត្រី ជ័យទេវី
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៧១៣ (ទ្វារវតី)
|-
| align="center" | ២៤
| align="center" | ទេវៈទិត្យ
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៧១៣-៧៣០
|-
| align="center" | ២៥
| align="center" | រាជឥន្ទ្រលោក
| align="center" | រាជធានី វ្យាធៈបុរៈ ([[ខេត្តតាកែវ]])
| align="center" | គ.ស ៧៣០-៧៥៤
|-
| align="center" | ២៦
| align="center" | បុស្កៈរាជ
| align="center" | រាជធានី គុម្ភពបុរៈ ([[ខេត្តក្រចេះ]])
| align="center" | គ.ស ៧៥៤-៧៧០
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | ពួកជ្វានៃរាជវង្ស សៃលេន្ត្រៈ លើកទ័ពជើងទឹកវាយចូលរាជធានី គុម្ភពបុរៈ [[ខេត្តក្រចេះ]] ត្រួត្រារយៈពេល ២០ឆ្នាំ (៧៨០-៨០០ នៃគ.ស)
|-
| align="center" | ២៧
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី២]]
| align="center" | សន្តិវង្ស បុស្កៈរាជ
| align="center" | គ.ស ៨០២-៨៣៥
|}
== [[ចក្រភពខ្មែរ]] (គ.ស ៨០២-១៤២០) ==
'''Khmer Empire (AD 802-1420)'''
យោងតាមកំណត់ត្រារាជទូត[[ចិន]] របស់រាជវង្សយ័ន្ត គឺលោក ចូវតាក្វាន់ ([[អង់គ្លេស]]: Zhou Daguan) ដែលមកដល់[[ចក្រភពខ្មែរ]] នាសម័យអង្គរ ឆ្នាំ១២៩៦ នៃគ.ស បានសរសេរក្នុងកំណត់ហេតុរបស់លោកថា
"ចក្រភពអង្គរ" មានខេត្តចំនួនជាង៩០ ។ <ref> Buddhasāsnapaṇḍity (1996)
[https://books.google.com.kh/books?id=AEYvRguRPBUC&q Kambuja suriyā: dassanāvattī phsāy qaksarsāstr niṅ qaksarsāstr dūdau, Volume 50, Issue 2], Publisher: University of California, Berkeley </ref> '''[[ចក្រភពខ្មែរ]]''' ឬ '''មហាអាណាចក្រខ្មែរ''' ដែលត្រួតត្រា [[អាស៊ីអាគ្នេយ៍]] ដីគោកមួយភាគធំអស់រយៈពេលជាងប្រាំមួយរយឆ្នាំដែលគេស្គាល់ថាជាសម័យកាលដ៏មានឥទ្ធិពលនិងខ្លាំងពូកែរបស់ប្រជារាស្ត្រខ្មែនាសម័យកាល ចក្រភពអង្គរ (គ.ស ៨០២-១៤៣១) ដែលលាតសន្ធឹង លើប្រទេស[[ឡាវ]] ប្រទេស[[ថៃ]] ផ្នែកខ្លះនៃប្រទេស[[វៀតណាម]] និងប្រទេស[[ភូមា]]។
<ref> Buddhasāsnapaṇḍity (1998)
[https://books.google.com.kh/books?id=Vc3wik82cQsC&q Kambuja suriyā: dassanāvattī phsāy qaksarsāstr niṅ qaksarsāstr dūdau, Volume 52], Publisher: the University of Wisconsin - Madison </ref>
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ២៧
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី២]]
(Jeyvaraman II)
| align="center" | បង្កើតឬសគល់ '''[[ចក្រភពខ្មែរ]]''' គ.ស ៨០២
| align="center" | គ.ស ៨០២-៨៣៥
|-
| align="center" | ២៨
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៣]]
(Jeyvaraman III)
| align="center" | រាជធានី "ហៈរិហៈរាល័យ" នៅតំបន់រលួស [[ខេត្តសៀមរាប]]
| align="center" | គ.ស ៨៣៥-៨៧៧
|-
| align="center" | ២៩
| align="center" | [[ឥន្ទ្រវរ្ម័នទី១]]
(Indra Varaman I)
| align="center" | ស្ថាបនិករាជធានីអង្គរធំ
| align="center" | គ.ស ៨៧៧-៨៨៩
|-
| align="center" | ៣០
| align="center" | [[យសោវរ្ម័នទី១]]
(Yasoa Varaman I)
| align="center" | ស្ថាបនិករាជធានី
"[[យៈសោធរៈបុរៈ]]" លទ្ធិជំនឿ: ជំនឿសែនដូនតា
| align="center" | គ.ស ៨៨៩-៩១០
|-
| align="center" | ៣១
| align="center" | [[ហស៌វរ្ម័នទី១]]
(Hors Varaman I)
| align="center" | "ស្ដេចនៃស្នាមញញឹមទី១"
| align="center" | គ.ស ៩១០-៩២២
|-
| align="center" | ៣២
| align="center" | [[ឥសានវរ្ម័នទី២]]
(Eysan Varaman II)
| align="center" | [[ហិណ្ឌូសាសនា]] លទ្ធិជំនឿអរូបី គោរពលើ ព្រះយមរាជ
| align="center" | គ.ស ៩២៣-៩២៨
|-
| align="center" | ៣៣
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៤]]
(Jeyvaraman IV)
| align="center" | ស្ថាបនិកក្រុងថ្មី នៃ
"[[រាជធានីកោះកេរ្តិ៍]]"
| align="center" | គ.ស ៩២៨-៩៤២
|-
| align="center" | ៣៤
| align="center" | [[ហស៌វរ្ម័នទី២]]
(Hors Varaman II)
| align="center" | "ស្ដេចនៃស្នាមញញឹមទី២" ចម្បាំងជាមួយ រាជវង្ស "សៃលេន្ត្រៈ" នៃអាណាចក្រចូឡា
| align="center" | គ.ស ៩៤២-៩៤៤
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" |កងទ័ព អាណាចក្រចូឡា វាយចូលរាជធានីកោះកេរ្តិ៍ ចាប់យក [[ហស៌វរ្ម័នទី២]] ទៅកាត់ក្បាលនៅក្រុង "ស្រីវិជ័យ" (Srivijaya) នាឧបទ្វីបម៉ាឡេ ឆ្នាំ៩៤៤ នៃគ.សករាជ
|-
| align="center" | ៣៥
| align="center" | [[រាជេន្ទ្រវរ្ម័នទី២]]
(Reajendra Varaman II)
| align="center" | លើកទ័ពឡោមព័ទរឹបយករាជធានី "ស្រីវិជ័យ" បានទាំងស្រុងក្នុងឆ្នាំ ៩៥២ នៃគ.សករាជ
| align="center" | គ.ស ៩៤៤-៩៦៨
|-
| align="center" | ៣៦
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៥]]
(Jeyvaraman V)
| align="center" | បង្កើតសិល្បៈ "[[ល្ខោនខោល]]"
| align="center" | គ.ស ៩៦៨-១០០១
|-
| align="center" | ៣៧
| align="center" | [[ឧទ័យទិត្យវរ្ម័នទី១]]
(Utey Tityavaraman I)
| align="center" | សង្គ្រាមនៅ "លប់បុរី"
| align="center" | គ.ស ១០០១-១០០២
|-
| align="center" | ៣៨
| align="center" | [[ជ័យវីរៈវរ្ម័ន]]
(Jeyvireak Varaman)
| align="center" | សង្គ្រាមដណ្ដើមរាជ្យ [[យៈសោធរៈបុរៈ]]
| align="center" | គ.ស ១០០២-១០១០
|-
| align="center" | ៣៩
| align="center" | [[សូរ្យវរ្ម័នទី១]]
(Sorya Varaman I)
| align="center" | ស្រង់បាន [[ព្រះកែវមរកត]] និង បង្កើតសម័យកាល អង្គរទី២
| align="center" | គ.ស ១០១១-១០៥០
|-
| align="center" | ៤០
| align="center" | [[ឧទ័យទិត្យវរ្ម័នទី២]]
(Utey Tityavaraman II)
| align="center" | បង្ក្រាបការបះបោរ ចំនួន៣លើក ប៉ាន់តុរាំង សម្ភពបុរៈ លប់បុរី
| align="center" | គ.ស ១០៥០-១០៦៦
|-
| align="center" | ៤១
| align="center" | [[ហស៌វរ្ម័នទី៣]]
(Hors Varaman III)
| align="center" | ទឹកជំនន់ធំលិចក្រុងអង្គរ ស្ដេចចម្ប៉ា (ហៈរិវរ្ម័នទី៤/សេនកៈរាជ) លើកទ័ពជើងទឹកមកឈ្លានពានក្រុងអង្គរ
| align="center" | គ.ស ១០៦៦-១០៨០
|-
| align="center" | ៤២
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៦]]
(Jeyvaraman VI)
| align="center" | ស្ថាបនិករាជធានីថ្មី "មហិធរៈបុរៈ" និង ចម្បាំងខ្មែរចាម
| align="center" | គ.ស ១០៨០-១១០៧
|-
| align="center" | ៤៣
| align="center" | [[ធរណីន្ទ្រវរ្ម័នទី១]]
| align="center" | សង្គ្រាមដណ្ដើមរាជបងប្អូន [[ជ័យវរ្ម័នទី៦]]
| align="center" | គ.ស ១១០៧-១១១៣
|-
| align="center" | ៤៤
| align="center" | [[សូរ្យវរ្ម័នទី២]]
| align="center" | សូរ្យវង្សទី២ កសាងអច្ឆៈរិយៈវត្ថុពិភពលោក គឺ '''[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]'''
| align="center" | គ.ស ១១១៣-១១៥០
|-
| align="center" | ៤៥
| align="center" | [[ធរណីន្ទ្រវរ្ម័នទី២]]
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ១១៥០-១១៦០
|-
| align="center" | ៤៥
| align="center" | [[យៈសោវរ្ម័នទី២]]
| align="center" | ត្រូវមន្ទ្រីឈ្មោះ ត្រីភូវនាទិត្យ ធ្វើឃាត ហើយមិនមានឯកសារណាមួយកត់ត្រាអំពីរាជវង្សរបស់ទ្រង់ឡើយ ។
| align="center" | គ.ស ១១៦០-១១៦៥
|-
| align="center" | ៤៦
| align="center" | [[ត្រីភូវនាទិត្យវរ្ម័ន]]
| align="center" | ត្រូវទ័ពស្ដេចចាម មកពីនគរចម្ប៉ាព្រះនាម ឥន្ត្រវរ្ម័នទី៤ បរសំពៅបញ្ច្រាសទន្លេវាយចូលក្នុងក្រុងអង្គរ ហើយធ្វើឃាតក្នុងឆ្នាំ ១១៧៧ នៃគ.ស
| align="center" | គ.ស ១១៦៥-១១៧៧
|-
| align="center" | ៤៧
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៧]]
| align="center" | ព្រះអង្គជាស្តេចខ្លាំងពូកែវាយចាមរំដោះ[[ក្រុងអង្គរ]] ឆ្នាំ ១១៨១ និងវាយត្រួតត្រាប្រទេសចាម្ប៉ាទាំងស្រុងឆ្នាំ ១២០៣។
| align="center" | គ.ស ១១៨១-១២១៥
|-
| align="center" | ៤៨
| align="center" | [[ឥន្ទ្រវរ្ម័នទី២]]
| align="center" | ការបាត់បង់ទឹកដីបួនចំណែកធំ ([[ចម្ប៉ា]]ប្រកាសឯករាជឆ្នាំ ១២២៣) (ស្យាមសៀម រួមគ្នាប្រកាសឯករាជ [[សុខោទ័យ]] ឆ្នាំ ១២៣៨) (ជនជាតិតៃ ប្រកាសកាត់យក លួងព្រះបាង ឆ្នាំ ១២៣៨) (ជនជាតិមន ប្រកាសរដ្ឋឯករាជ ដាវ៉ូ លប់បុរី ឆ្នាំ ១២៣៩)
| align="center" | គ.ស ១២១៩-១២៤៣
|-
| align="center" | ៤៩
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៨]]
| align="center" | ឆ្នាំដែលព្រះអង្គគ្រប់គ្រងបានកើតនូវសង្គ្រាមសាសនា [[ហិណ្ឌូ]] និង [[ពុទ្ធសាសនា]] (សៀមលើកទ័ពឈ្លានពានឆ្នាំ ១២៥៧) (ម៉ុងហ្គោល លើកទ័ពវៀតទីមកទល់និងចម្ប៉ាសាក់ ឆ្នាំ ១២៨៣)
| align="center" | គ.ស ១២៤៣-១២៩៥
|-
| align="center" | ៥០
| align="center" | [[ឥន្ទ្រវរ្ម័នទី៣]]
| align="center" | បុត្រីទ្រង់នាម ត្រីឥន្ទ្រភូកេតត្រៈចិន្តា បានលួចព្រះខ័នមាសទៅឲស្វាមីខ្លួនហើយប្រកាសរាជសារក្លែងបន្លំឲប្ដីរបស់ខ្លួន គ្រងរាជក្នុងឆ្នាំ ១២៩៦ ក្នុងកំណត់ត្រាលោក [[ចូវតាក្វាន់]] (Zhou Daguan)
| align="center" | គ.ស ១២៩៦-១៣០៨
|-
| align="center" | ៥១
| align="center" | [[ឥន្ទ្រជ័យវរ្ម័ន]]
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ១៣០៨-១៣២៧
|-
| align="center" | ៥២
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៩]]
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ១៣២៧-១៣៣៦
|-
| align="center" | ៥៣
| align="center" | [[បរមនិពា្វនបទ]]
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ១៣៣៧-១៣៤៦
|-
| align="center" | ៥៤
| align="center" | [[លំពង្សរាជា]]
(Lompong Reachea)
| align="center" | (នាម ពញ្ញាជ័យ) មិនមាន រតនៈបល្ល័ង្កទាំងប្រាំសោយរាជ្យ និងបានធ្វើ រតនៈបល្ល័ង្កទាំងប្រាំថ្មី និងប្រកាសសោយរាជឆ្នាំ ១៣៤៨
| align="center" | គ.ស ១៣៤៦-១៣៥២
|-
| align="center" | ៥៥
| align="center" | [[ស្រីសុរិយោវង្ស]]
(Srei Soriyoavong)
| align="center" | បានលើកទ័ពដោយមានជំនួយពីកងទ័ពនគរ "ឡានឆាង" បានបណ្តេញកងទ័ពសៀមនៅឆ្នាំ ១៣៥៧ ។
| align="center" | គ.ស ១៣៥២-១៣៦៩
|-
| align="center" | ៥៦
| align="center" | [[បរមរាមាទី១]]
(Borom Reamea I)
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ១៣៦៩-១៣៧២
|-
| align="center" | ៥៧
| align="center" | [[ធម្មរាជាទី១]]
(Dharma Reachea I)
| align="center" | (នាម ធម្មាសោករាជ) សមរភូមិអង្គរដែល ស្តេចសៀមមានឈ្មោះថា "បរមរាមាធិបតី" បានលើកកងទ័ពសៀម ១០,០០០០ ជាមួយនិងកាំភ្លើងធំវាយប្រហារ ក្រុងអង្គរជាលើកទី២ ក៏បំបែកទីក្រុងអង្គរបាន ។
| align="center" | គ.ស ១៣៧៣-១៣៨៥
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | ស្ដេចសៀម នាម "បរមរាមាធិបតី" ប្ដូរឈ្មោះជា "ព្រះឥន្ទ្ររាជា" ហើយបានរស់នៅអង្គរ ២ ឆ្នាំ បន្ទាប់ពីស្តេចខ្មែរតែមួយគត់ដែលមានឈ្មោះថា "ពញាយ៉ាត" បានសម្លាប់ស្ដេចសៀមនោះ និងបណ្ដេញកងទ័ពសៀមឲ្យចេញពីអង្គរឆ្នាំ ១៣៨៥ ។
|-
| align="center" | ៥៨
| align="center" | [[បរមរាជាទី១]]
(Borom Reachea I)
| align="center" | (នាម ពញ្ញាយ៉ាត) បណ្ដេញទ័ពសៀមឲ្យចេញពីតំបន់អង្គរ ឆ្នាំ ១៣៨៥ និងបានផ្លាសរាជធានីពីតំបន់អង្គរនៅឆ្នាំ ១៣៨៧ ទៅ "ទួលបាសាន" នា [[ខេត្តកំពង់ចាម]] និង បានផ្លាសប្ដូររាជធានី ចុងក្រោយ មកតំបន់ "ចតុមខ" (បច្ចុប្បន្ន: [[ក្រុងភ្នំពេញ]])
| align="center" | គ.ស ១៣៨៥-១៤៣២
|}
== សម័យកាលចតុមុខទី១ (គ.ស ១៤២០-១៥២៨) ==
'''Chaktomok I Period (AD 1420-1528)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ៥៨
| align="center" | [[បរមរាជាទី១]]
(Borom Reachea I) "Ponhea Yat"
| align="center" | (នាម ពញ្ញាយ៉ាត) ប្រកាសសម័យកាលចតុមុខទី១ ១៤២០
| align="center" | គ.ស ១៣៨៥-១៤៣២
|-
| align="center" | ៥៩
| align="center" | [[នរាយ៍រាជា]]
(Noreay Reachea)
| align="center" | (នាម នរាយ៍រាជា)
| align="center" | គ.ស ១៤៣៣-១៤៣៧
|-
| align="center" | ៦០
| align="center" | [[ស្រីរាជា]]
(Srei Reachea)
| align="center" | (នាម ស្រីរាជា)
| align="center" | គ.ស ១៤៣៧-១៤៦៨
|-
| align="center" | ៦១
| align="center" | [[ស្រីសុរិយោទ័យ]]
(Srei Soriyoatey)
| align="center" | (នាម ស្រីសុរិយោទ័យ)
| align="center" | គ.ស ១៤៦៨-១៤៧៦
|-
| align="center" | ៦២
| align="center" | [[ធម្មរាជាទី២]]
(Dhamma Reachea II)
| align="center" | (នាម ស្រីធម្មរាជា)
| align="center" | គ.ស ១៤៧៦-១៥០៤
|-
| align="center" | ៦៣
| align="center" | [[ស្រីសុគន្ធបទ]]
(Srei Sokunbot)
| align="center" | ទឹកជំនន់ធំលិចក្រុងចតុមុខ ផ្លាសរាជធានីទៅ ស្រីសឈរ [[ខេត្តកំពង់ចាម]] ១៥០៨
| align="center" | គ.ស ១៥០៤-១៥១៤
|-
| align="center" | ៦៤
| align="center" | [[ស្រីជេដ្ឋា]]
(Srei Chedtha)
| align="center" | (នាម ហ្លួងព្រះស្ដេចកន) កាត់យកភាគកើតឆ្នាំ ១៥១២
មានរាជធានីឈ្មោះ (ស្រឡប់ដូនតីពិជ័យព្រៃនគរ)
ប្រកាសរាជឆ្នាំ ១៥១៦ ក្រោយដណ្ដើមបានពី "ព្រះស្រីសុគន្ធបទ ។
| align="center" | គ.ស ១៥១៦-១៥២៥
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | សង្គ្រាមនាគខាងកើត ទល់និងនាគខាងលិច (១៥១៦-១៥២៥)
|-
| align="center" | ៦៥
| align="center" | [[ចន្ទរាជា]]
(Chan Reachea)
| align="center" | ប្រកាសប្ដូររាជសម័យ មកសម័យកាលលង្វែក ឆ្នាំ ១៥២៨ នៃគ.សករាជ
| align="center" | គ.ស ១៥១៦-១៥៦៦
|}
== អាណាចក្រលង្វែក (គ.ស ១៥២៨-១៥៩៣) ==
'''Longvek Kingdom (Period: AD 1528-1593)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ៦៥
| align="center" | [[ចន្ទរាជា]]
(Chan Reachea)
| align="center" | ប្រកាសសម័យកាលលង្វែក ឆ្នាំ ១៥២៨ នៃគ.សករាជ
| align="center" | គ.ស ១៥១៦-១៥៦៦
|-
| align="center" | ៦៦
| align="center" | [[បរមរាជាទី២]]
(Borom Reachea II)
| align="center" | (នាម បរមិន្ទរាជា)
| align="center" | គ.ស ១៥៦៦-១៥៧៦
|-
| align="center" | ៦៦
| align="center" | [[ព្រះសត្ថាទី១]]
(Preah Satha I)
| align="center" | (នាម សត្ថាទី១)
| align="center" | គ.ស ១៥៧៦-១៥៨៤
|-
| align="center" | ៦៧
| align="center" | [[ជ័យជេស្ឋា]]
(Chey Chestha)
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ១៥៨៤-១៥៩៣
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | ស្ដេចសៀម នរេសូរ លើកទ័ព ២០០,០០០ (២សែននាក់) វាយបែករាជធានីលង្វែក ១៥៩៣
|}
== អាណាចក្រកម្ពុជា សម័យកាលស្រីសន្ធរ (គ.ស ១៥៩៤-១៦១៨) ==
'''Kampuchea Kingdom (Srei Santhor Period: AD 1594-1618)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ៦៨
| align="center" | [[បរមរាមាទី២]]
(Borom Reamea II)
| align="center" | (នាម ព្រះរាមាជើងព្រៃ)
| align="center" | គ.ស ១៥៩៤-១៥៩៦
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | ស្ដេចរាមាជើងព្រៃ ត្រូវទាហ៊ានពួកអេស្ប៉ាញ ([[អង់គ្លេស]] Spain) លួចធ្វើឃាតដោយគ្រាប់កាំភ្លើង ឆ្នាំ ១៥៩៦
|-
| align="center" | ៦៩
| align="center" | [[ព្រះបរមរាជាទី៤]]
| align="center" | (នាម ពញ្ញាអន)
| align="center" | គ.ស ១៥៩៦-១៥៩៩
|-
| align="center" | ៧០
| align="center" | [[ព្រះបរមរាជាទី៥]]
| align="center" | (នាម ពញ្ញាញោម)
| align="center" | គ.ស ១៦០០-១៦០២
|-
| align="center" | ៧១
| align="center" | [[ព្រះស្រីសុរិយោពណ៌]]
| align="center" | (នាម ស្រីសុរិយោពណ៌)
| align="center" | គ.ស ១៦០២-១៦២០
|}
== អាណាចក្រកម្ពុជា សម័យកាលឧដុង្គ (គ.ស ១៦២០-១៨៦៣) ==
'''Kampuchea Kingdom ([[Oudong]] Period: AD 1620-1863)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=3% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ៧២
| align="center" | [[ជ័យជេដ្ឋាធិរាជ]]
| align="center" | (នាម ជ័យជេស្ដា)
| align="center" | គ.ស ១៦២០-១៦២៧
|-
| align="center" | ៧៣
| align="center" | [[ឧទ័យរាជា]]
| align="center" | (នាម ពញ្ញានូរ)
| align="center" | គ.ស ១៦២៨-១៦២៩
|-
| align="center" | ៧៤
| align="center" | [[បរមរាជសម្ភារ]]
| align="center" | (នាម ពញ្ញាតូ)
| align="center" | គ.ស ១៦២៩-១៦៣៤
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | ទាហ៊ាន ព័រទុយហ្កាល់ ([[អង់គ្លេស]]: [https://en.m.wikipedia.org/wiki/Portugal Portugal] បាញ់និងគ្រាប់កាំភ្លើង សោយទីវង្គត់លើចុង[[ដើមត្នោត]] ឆ្នាំ១៦៣៤ នៃគ.ស ។
|-
| align="center" | ៧៥
| align="center" | [[អង្គទងរាជាធិរាជ]]
| align="center" | (នាម ពញ្ញាសូរ)
| align="center" | គ.ស ១៦៣៤-១៦៣៩
|}
== '''ព្រះចៅក្រុងកម្ពុជា (កម្ពុជាក្រោមអណាព្យាបាល[[បារាំង]]) | Royal Arm of Cambodia (Cambodge under French protectorate)''' (គ.ស ១៨៦៣-១៩៤១) ==
== '''កម្ពុជាក្រោមអណានិគម[[ជប៉ុន]] | Cambodge under Japanese colonization''' (គ.ស ១៩៤១-១៩៤៥) ==
== '''កម្ពុជាក្រោមអណានិគម[[បារាំង]] | Cambodge under French colonization''' (គ.ស ១៩៤៦-១៩៥២) ==
== '''[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]] | Kingdom of Cambodia''' (គ.ស ១៩៥៣-១៩៧០) ==
== '''កម្ពុជានៃសង្គ្រាមផ្ទៃក្នុង | Cambodia of Civil War''' (គ.ស ១៩៧០-១៩៩២) ==
== '''កម្ពុជាក្រោមកិច្ចការពារ ដោយអង្គការសហប្រជាជាតិ |Cambodia under the protection of the United Nations''' (១៩៩២-១៩៩៣) ==
== '''[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]] រាជាណាចក្រអច្ឆរិយ: | Cambodia Kingdom of Wonder''' (គ.ស ១៩៩៣-បច្ចុប្បន្ន) ==
== '''បាវចនាព្រះមហាក្សត្រ ព្រះចៅក្រុងកម្ពុជា''' ==
<center><gallery>
Image:Royal Standard of the King of Cambodia.svg|ទង់ព្រះមហាក្សត្រកម្ពុជា
Image:Royal Arms of Cambodia.svg|ព្រះរាជសិង្ហាកម្ពុជា
</gallery></center>
== ឯកសារយោង ==
szm484gm2m1ucbi3bwh2sc06zssg5lk
282685
282684
2022-08-21T16:42:36Z
Camhistory
36281
/* ចក្រភពខ្មែរ (គ.ស ៨០២-១៤២០) */
wikitext
text/x-wiki
{| class="infobox" style="width:1em;"
|- style="text-align:center;"
|style="background: #FFD700;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> រាជានិយមកម្ពុជា </p>
|- style="text-align:center;"
| colspan="2" |
|- style="text-align:center;"
|style="background: #ABCDEF;" colspan="5" | King Norodom Sihamoni Ascended the throne in Cambodia 2004-Present.
|- style="background: #f1f5fc;"
|- style="vertical-align:center;"
|'''រាជសម័យ'''
| ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី២
(1993-Present)
|- style="vertical-align:center;"
|'''របបដឹកនាំជាតិ'''
| រាជានិយមអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ
(Constitutional monarchy)
|- style="vertical-align:center;"
|'''និមិត្តសញ្ញាព្រះរាជា'''
[[File:Royal Standard of the King of Cambodia.svg|50px]]
| ទង់ព្រះមហាក្សត្រនៃកម្ពុជា
Royal Standard of the King of Cambodia
|- style="vertical-align:center;"
|'''ស្ដេចនៃប្រទេសកម្ពុជា'''
| [[នរោត្ដម សីហមុនី]]
|- style="vertical-align:center;"
|'''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
| (គ.សករាជ ២០០៤ - បច្ចុប្បន្ន)
|- style="vertical-align:center;"
|'''សន្តិវង្ស'''
| ខ្សែររាជ្យវង្ស "[[នរោត្ដម]]"
(Norodom)
|- style="vertical-align:center;"
|'''ព្រះនាមទូលហៅ'''
| ព្រះករុណា (Preah Karona)
|- style="vertical-align:center;"
|'''ពង្សាវតារ'''
| ស្វ័យកម្ពុជ និង ម្ចាស់ក្សត្រី
ស្រីមេរ៉ា
|- style="vertical-align:center;"
|'''រាជ្យវង្សចាប់ផ្ដើម'''
| ដើមសតវត្សទី១ គ.សករាជ ៥២
|}
'''រាជានិយមកម្ពុជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Monarchy of Cambodia) គឺជាប្រវត្តិសាស្ត្រនៃស្ដេចប្រទេសកម្ពុជា ដែលបានដឹកនាំរដ្ឋ [[ប្រទេសកម្ពុជា]] បន្តពីសម័យកាលមួយ ទៅសម័យកាលមួយទៀត តាមព្រះរាជវង្សពង្សាវតារ ដែលកត់សម្គាល់ជាព្រះប្រមុខរដ្ឋ កាន់កាប់រាល់កិច្ចការជាតិទាំងឡាយ ទាំងនយោបាយ សង្គមកិច្ច និង សេដ្ឋកិច្ចជាតិ ដែលជារបបស្វ័យភាពដែលគ្រប់គ្រងដោយព្រះមហាក្សត្រ ដែលជាធម្មតាទទួលមរតក និងអំណាចគ្រប់គ្រង ពីមួយជំនាន់ទៅមួយជំនាន់ ។<ref> KHMER.ENGLISH-DICTIONARY.HELP © (2018)
[https://khmer.english-dictionary.help/khmer-to-english-meaning-%E1%9E%9A%E1%9E%94%E1%9E%94%E1%9E%9A%E1%9E%B6%E1%9E%87%E1%9E%B6%E1%9E%93%E1%9E%B7%E1%9E%99%E1%9E%98 Khmer to English Meaning :: របបរាជានិយម: Monarchy], Publisher: All Rights Reserved by KHMER.ENGLISH-DICTIONARY.HELP </ref>
== អាណាចក្រ [[នគរភ្នំ]] (គ.ស ៥២-៥៥០) ==
'''Funan Kingdom (AD 52-550)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ០១
| align="center" | [[ស្វ័យកម្ពុជ]] និងនាងស្រី [[មេរ៉ា]]
| align="center" | មិនស្គាល់
| align="center" | គ.ស ០១-៥២
|-
| align="center" | ០២
| align="center" | [[នាងសោម៉ា]]
| align="center" | [[នាងនាគ]] - កំណត់ត្រាចិន [[នាងលុីវយុី]]
| align="center" | គ.ស ៥២-៦៨
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | សន្តិវង្ស ជ្វា [[កោណ្ឌិន្យ]] លើកទ័ពតាមសំពៅមកវាយ ស្ដេចស្រី [[នាងសោម៉ា]]
|-
| align="center" | ០៣
| align="center" | [[កោណ្ឌិន្យទី១]]
| align="center" | [[ព្រះថោង]] - កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ [[ហ៊ុនទៀន]]
| align="center" | គ.ស ៦៨-ស.វទី១
|-
| align="center" | ០៤
| align="center" | ប្រហែល កៅណ្ឌិន្យទី២
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ១២៧-ស.វទី២
|-
| align="center" | ០៥
| align="center" | ប្រហែល កៅណ្ឌិន្យទី៤
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ហ៊ុនប៉ានហួង
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ១៧៧-១៨០
|-
| align="center" | ០៦
| align="center" | ប្រហែល កៅណ្ឌិន្យទី៦
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ [[ផានផាន]]
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ១៨០-២០៥
|-
| align="center" | ០៧
| align="center" | វ្នំ ជ័យវរ្ម័ន
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ហ្វានចេម៉ាន់
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ២០៥-២១៧
|-
| align="center" | ០៨
| align="center" | វ្នំ សូរ្យវរ្ម័ន
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ហ្វានជីនសេង
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ២១៧-២២៥
|-
| align="center" | ០៩
| align="center" | វ្នំ ធរណិន្ទ្រ
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ហ្វានឆាង
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ២២៥-២៤០
|-
| align="center" | ១០
| align="center" | វ្នំ ទិត្យវរ្ម័ន
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ហ្វានសុីឈុន
| align="center" | ប្រហែល គ.ស ២៤០-២៨៧
|-
| align="center" | ១១
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
|-
| align="center" | ១២
| align="center" | ចន្ទ្រា (កម្ពុជសូរីយា)
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ ទៀនឈូ ឆានតាន
| align="center" | គ.ស ៣៥៧
|-
| align="center" | ១៣
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
| align="center" | មិនមានកំណត់ត្រា
|-
| align="center" | ១៤
| align="center" | កៅណ្ឌិន្យវរ្ម័ន
| align="center" | កំណត់ត្រាចិន ព្រះបាទ កៅឆេយុន
| align="center" | គ.ស ៤២០-៤៣៤
|-
| align="center" | ១៥
| align="center" | ស្រីឥន្ទ្រវរ្ម័ន
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ៤៣៤-៤៧០
|-
| align="center" | ១៦
| align="center" | កៅណ្ឌិន្យជ័យវរ្ម័ន
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ៤៧០-៥១៤
|-
| align="center" | ១៧
| align="center" | រុទ្រវរ្ម័ន
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ៥១៤-៥៣៩
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | សន្តិវង្ស '''[[នគរភ្នំ]]''' បែកបាក់ជា ជានគរ '''[[ចេនឡា]]'''
|}
== អាណាចក្រ [[ចេនឡា]] (គ.ស ៥៥០-៨០២) ==
''' Chenla Kingdom (AD 550-802)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ១៨
| align="center" | ភរវរ្ម័នទី១
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៥៥០-៦០០
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | '''[[នគរភ្នំ]]''' ធ្វើសង្គ្រាមជាមួយ នគរ '''[[ចេនឡា]]''' '''(គ.ស ៥៥០-៦២៧)'''
|-
| align="center" | ១៩
| align="center" | មហិន្ទ្រវរ្ម័នទី១
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៦០០-៦១៥
|-
| align="center" | ២០
| align="center" | ឥសានរវរ្ម័នទី១
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៦១៥-៦៣៩
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | '''[[នគរភ្នំ]]''' ក្លាយជាចេនឡាដីគោក នគរ '''[[ចេនឡា]]''' ''' ក្លាយជាចេនឡាទឹកឡិច (គ.ស ៦២៧)
|-
| align="center" | ២១
| align="center" | ភរវរ្ម័នទី២
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៦៣៩-៦៥៥
|-
| align="center" | ២២
| align="center" | ជ័យវរ្ម័នទី១
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៦៥៥-៦៨១
|-
| align="center" | ២៣
| align="center" | ក្សត្រី ជ័យទេវី
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៧១៣ (ទ្វារវតី)
|-
| align="center" | ២៤
| align="center" | ទេវៈទិត្យ
| align="center" | (អាណាចក្រ [[ចេនឡា]])
| align="center" | គ.ស ៧១៣-៧៣០
|-
| align="center" | ២៥
| align="center" | រាជឥន្ទ្រលោក
| align="center" | រាជធានី វ្យាធៈបុរៈ ([[ខេត្តតាកែវ]])
| align="center" | គ.ស ៧៣០-៧៥៤
|-
| align="center" | ២៦
| align="center" | បុស្កៈរាជ
| align="center" | រាជធានី គុម្ភពបុរៈ ([[ខេត្តក្រចេះ]])
| align="center" | គ.ស ៧៥៤-៧៧០
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | ពួកជ្វានៃរាជវង្ស សៃលេន្ត្រៈ លើកទ័ពជើងទឹកវាយចូលរាជធានី គុម្ភពបុរៈ [[ខេត្តក្រចេះ]] ត្រួត្រារយៈពេល ២០ឆ្នាំ (៧៨០-៨០០ នៃគ.ស)
|-
| align="center" | ២៧
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី២]]
| align="center" | សន្តិវង្ស បុស្កៈរាជ
| align="center" | គ.ស ៨០២-៨៣៥
|}
== [[ចក្រភពខ្មែរ]] (គ.ស ៨០២-១៤២០) ==
'''Khmer Empire (AD 802-1420)'''
យោងតាមកំណត់ត្រារាជទូត[[ចិន]] របស់រាជវង្សយ័ន្ត គឺលោក ចូវតាក្វាន់ ([[អង់គ្លេស]]: Zhou Daguan) ដែលមកដល់[[ចក្រភពខ្មែរ]] នាសម័យអង្គរ ឆ្នាំ១២៩៦ នៃគ.ស បានសរសេរក្នុងកំណត់ហេតុរបស់លោកថា
"ចក្រភពអង្គរ" មានខេត្តចំនួនជាង៩០ ។ <ref> Buddhasāsnapaṇḍity (1996)
[https://books.google.com.kh/books?id=AEYvRguRPBUC&q Kambuja suriyā: dassanāvattī phsāy qaksarsāstr niṅ qaksarsāstr dūdau, Volume 50, Issue 2], Publisher: University of California, Berkeley </ref> '''[[ចក្រភពខ្មែរ]]''' ឬ '''មហាអាណាចក្រខ្មែរ''' ដែលត្រួតត្រា [[អាស៊ីអាគ្នេយ៍]] ដីគោកមួយភាគធំអស់រយៈពេលជាងប្រាំមួយរយឆ្នាំដែលគេស្គាល់ថាជាសម័យកាលដ៏មានឥទ្ធិពលនិងខ្លាំងពូកែរបស់ប្រជារាស្ត្រខ្មែនាសម័យកាល ចក្រភពអង្គរ (គ.ស ៨០២-១៤៣១) ដែលលាតសន្ធឹង លើប្រទេស[[ឡាវ]] ប្រទេស[[ថៃ]] ផ្នែកខ្លះនៃប្រទេស[[វៀតណាម]] និងប្រទេស[[ភូមា]]។
<ref> Buddhasāsnapaṇḍity (1998)
[https://books.google.com.kh/books?id=Vc3wik82cQsC&q Kambuja suriyā: dassanāvattī phsāy qaksarsāstr niṅ qaksarsāstr dūdau, Volume 52], Publisher: the University of Wisconsin - Madison </ref>
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ២៧
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី២]]
(Jeyvaraman II)
| align="center" | បង្កើតឬសគល់ '''[[ចក្រភពខ្មែរ]]''' គ.ស ៨០២
| align="center" | គ.ស ៨០២-៨៣៥
|-
| align="center" | ២៨
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៣]]
(Jeyvaraman III)
| align="center" | រាជធានី "ហៈរិហៈរាល័យ" នៅតំបន់រលួស [[ខេត្តសៀមរាប]]
| align="center" | គ.ស ៨៣៥-៨៧៧
|-
| align="center" | ២៩
| align="center" | [[ឥន្ទ្រវរ្ម័នទី១]]
(Indra Varaman I)
| align="center" | ស្ថាបនិករាជធានីអង្គរធំ
| align="center" | គ.ស ៨៧៧-៨៨៩
|-
| align="center" | ៣០
| align="center" | [[យសោវរ្ម័នទី១]]
(Yasoa Varaman I)
| align="center" | ស្ថាបនិករាជធានី
"[[យៈសោធរៈបុរៈ]]" លទ្ធិជំនឿ: ជំនឿសែនដូនតា
| align="center" | គ.ស ៨៨៩-៩១០
|-
| align="center" | ៣១
| align="center" | [[ហស៌វរ្ម័នទី១]]
(Hors Varaman I)
| align="center" | "ស្ដេចនៃស្នាមញញឹមទី១"
| align="center" | គ.ស ៩១០-៩២២
|-
| align="center" | ៣២
| align="center" | [[ឥសានវរ្ម័នទី២]]
(Eysan Varaman II)
| align="center" | [[ហិណ្ឌូសាសនា]] លទ្ធិជំនឿអរូបី គោរពលើ ព្រះយមរាជ
| align="center" | គ.ស ៩២៣-៩២៨
|-
| align="center" | ៣៣
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៤]]
(Jeyvaraman IV)
| align="center" | ស្ថាបនិកក្រុងថ្មី នៃ
"[[រាជធានីកោះកេរ្តិ៍]]"
| align="center" | គ.ស ៩២៨-៩៤២
|-
| align="center" | ៣៤
| align="center" | [[ហស៌វរ្ម័នទី២]]
(Hors Varaman II)
| align="center" | "ស្ដេចនៃស្នាមញញឹមទី២" ចម្បាំងជាមួយ រាជវង្ស "សៃលេន្ត្រៈ" នៃអាណាចក្រចូឡា
| align="center" | គ.ស ៩៤២-៩៤៤
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" |កងទ័ព អាណាចក្រចូឡា វាយចូលរាជធានីកោះកេរ្តិ៍ ចាប់យក [[ហស៌វរ្ម័នទី២]] ទៅកាត់ក្បាលនៅក្រុង "ស្រីវិជ័យ" (Srivijaya) នាឧបទ្វីបម៉ាឡេ ឆ្នាំ៩៤៤ នៃគ.សករាជ
|-
| align="center" | ៣៥
| align="center" | [[រាជេន្ទ្រវរ្ម័នទី២]]
(Reajendra Varaman II)
| align="center" | លើកទ័ពឡោមព័ទរឹបយករាជធានី "ស្រីវិជ័យ" បានទាំងស្រុងក្នុងឆ្នាំ ៩៥២ នៃគ.សករាជ
| align="center" | គ.ស ៩៤៤-៩៦៨
|-
| align="center" | ៣៦
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៥]]
(Jeyvaraman V)
| align="center" | បង្កើតសិល្បៈ "[[ល្ខោនខោល]]"
| align="center" | គ.ស ៩៦៨-១០០១
|-
| align="center" | ៣៧
| align="center" | [[ឧទ័យទិត្យវរ្ម័នទី១]]
(Utey Tityavaraman I)
| align="center" | សង្គ្រាមនៅ "លប់បុរី"
| align="center" | គ.ស ១០០១-១០០២
|-
| align="center" | ៣៨
| align="center" | [[ជ័យវីរៈវរ្ម័ន]]
(Jeyvireak Varaman)
| align="center" | សង្គ្រាមដណ្ដើមរាជ្យ [[យៈសោធរៈបុរៈ]]
| align="center" | គ.ស ១០០២-១០១០
|-
| align="center" | ៣៩
| align="center" | [[សូរ្យវរ្ម័នទី១]]
(Sorya Varaman I)
| align="center" | ស្រង់បាន [[ព្រះកែវមរកត]] និង បង្កើតសម័យកាល អង្គរទី២
| align="center" | គ.ស ១០១១-១០៥០
|-
| align="center" | ៤០
| align="center" | [[ឧទ័យទិត្យវរ្ម័នទី២]]
(Utey Tityavaraman II)
| align="center" | បង្ក្រាបការបះបោរ ចំនួន៣លើក ប៉ាន់តុរាំង សម្ភពបុរៈ លប់បុរី
| align="center" | គ.ស ១០៥០-១០៦៦
|-
| align="center" | ៤១
| align="center" | [[ហស៌វរ្ម័នទី៣]]
(Hors Varaman III)
| align="center" | ទឹកជំនន់ធំលិចក្រុងអង្គរ ស្ដេចចម្ប៉ា (ហៈរិវរ្ម័នទី៤/សេនកៈរាជ) លើកទ័ពជើងទឹកមកឈ្លានពានក្រុងអង្គរ
| align="center" | គ.ស ១០៦៦-១០៨០
|-
| align="center" | ៤២
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៦]]
(Jeyvaraman VI)
| align="center" | ស្ថាបនិករាជធានីថ្មី "មហិធរៈបុរៈ" និង ចម្បាំងខ្មែរចាម
| align="center" | គ.ស ១០៨០-១១០៧
|-
| align="center" | ៤៣
| align="center" | [[ធរណីន្ទ្រវរ្ម័នទី១]]
| align="center" | សង្គ្រាមដណ្ដើមរាជបងប្អូន [[ជ័យវរ្ម័នទី៦]]
| align="center" | គ.ស ១១០៧-១១១៣
|-
| align="center" | ៤៤
| align="center" | [[សូរ្យវរ្ម័នទី២]]
| align="center" | សូរ្យវង្សទី២ កសាងអច្ឆៈរិយៈវត្ថុពិភពលោក គឺ '''[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]'''
| align="center" | គ.ស ១១១៣-១១៥០
|-
| align="center" | ៤៥
| align="center" | [[ធរណីន្ទ្រវរ្ម័នទី២]]
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ១១៥០-១១៦០
|-
| align="center" | ៤៥
| align="center" | [[យៈសោវរ្ម័នទី២]]
| align="center" | ត្រូវមន្ទ្រីឈ្មោះ ត្រីភូវនាទិត្យ ធ្វើឃាត ហើយមិនមានឯកសារណាមួយកត់ត្រាអំពីរាជវង្សរបស់ទ្រង់ឡើយ ។
| align="center" | គ.ស ១១៦០-១១៦៥
|-
| align="center" | ៤៦
| align="center" | [[ត្រីភូវនាទិត្យវរ្ម័ន]]
| align="center" | ត្រូវទ័ពស្ដេចចាម មកពីនគរចម្ប៉ាព្រះនាម ឥន្ត្រវរ្ម័នទី៤ បរសំពៅបញ្ច្រាសទន្លេវាយចូលក្នុងក្រុងអង្គរ ហើយធ្វើឃាតក្នុងឆ្នាំ ១១៧៧ នៃគ.ស
| align="center" | គ.ស ១១៦៥-១១៧៧
|-
| align="center" | ៤៧
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៧]]
| align="center" | ព្រះអង្គជាស្តេចខ្លាំងពូកែវាយចាមរំដោះ[[ក្រុងអង្គរ]] ឆ្នាំ ១១៨១ និងវាយត្រួតត្រាប្រទេសចាម្ប៉ាទាំងស្រុងឆ្នាំ ១២០៣។
| align="center" | គ.ស ១១៨១-១២១៥
|-
| align="center" | ៤៨
| align="center" | [[ឥន្ទ្រវរ្ម័នទី២]]
| align="center" | ការបាត់បង់ទឹកដីបួនចំណែកធំ ([[ចម្ប៉ា]]ប្រកាសឯករាជឆ្នាំ ១២២៣) (ស្យាមសៀម រួមគ្នាប្រកាសឯករាជ [[សុខោទ័យ]] ឆ្នាំ ១២៣៨) (ជនជាតិតៃ ប្រកាសកាត់យក លួងព្រះបាង ឆ្នាំ ១២៣៨) (ជនជាតិមន ប្រកាសរដ្ឋឯករាជ ដាវ៉ូ លប់បុរី ឆ្នាំ ១២៣៩)
| align="center" | គ.ស ១២១៩-១២៤៣
|-
| align="center" | ៤៩
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៨]]
| align="center" | ឆ្នាំដែលព្រះអង្គគ្រប់គ្រងបានកើតនូវសង្គ្រាមសាសនា [[ហិណ្ឌូ]] និង [[ពុទ្ធសាសនា]] (សៀមលើកទ័ពឈ្លានពានឆ្នាំ ១២៥៧) (ម៉ុងហ្គោល លើកទ័ពវៀតទីមកទល់និងចម្ប៉ាសាក់ ឆ្នាំ ១២៨៣)
| align="center" | គ.ស ១២៤៣-១២៩៥
|-
| align="center" | ៥០
| align="center" | [[ឥន្ទ្រវរ្ម័នទី៣]]
| align="center" | បុត្រីទ្រង់នាម ត្រីឥន្ទ្រភូកេតត្រៈចិន្តា បានលួចព្រះខ័នមាសទៅឲស្វាមីខ្លួនហើយប្រកាសរាជសារក្លែងបន្លំឲប្ដីរបស់ខ្លួន គ្រងរាជក្នុងឆ្នាំ ១២៩៦ ក្នុងកំណត់ត្រាលោក [[ចូវតាក្វាន់]] (Zhou Daguan)
| align="center" | គ.ស ១២៩៦-១៣០៨
|-
| align="center" | ៥១
| align="center" | [[ឥន្ទ្រជ័យវរ្ម័ន]]
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ១៣០៨-១៣២៧
|-
| align="center" | ៥២
| align="center" | [[ជ័យវរ្ម័នទី៩]]
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ១៣២៧-១៣៣៦
|-
| align="center" | ៥៣
| align="center" | [[បរមនិពា្វនបទ]]
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ១៣៣៧-១៣៤៦
|-
| align="center" | ៥៤
| align="center" | [[លំពង្សរាជា]]
(Lompong Reachea)
| align="center" | (នាម ពញ្ញាជ័យ) មិនមាន រតនៈបល្ល័ង្កទាំងប្រាំសោយរាជ្យ និងបានធ្វើ រតនៈបល្ល័ង្កទាំងប្រាំថ្មី និងប្រកាសសោយរាជឆ្នាំ ១៣៤៨
| align="center" | គ.ស ១៣៤៦-១៣៥២
|-
| align="center" | ៥៥
| align="center" | [[ស្រីសុរិយោវង្ស]]
(Srei Soriyoavong)
| align="center" | បានលើកទ័ពដោយមានជំនួយពីកងទ័ពនគរ "ឡានឆាង" បានបណ្តេញកងទ័ពសៀមនៅឆ្នាំ ១៣៥៧ ។
| align="center" | គ.ស ១៣៥២-១៣៦៩
|-
| align="center" | ៥៦
| align="center" | [[បរមរាមាទី១]]
(Borom Reamea I)
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ១៣៦៩-១៣៧២
|-
| align="center" | ៥៧
| align="center" | [[ធម្មរាជាទី១]]
(Dhamma Reachea I)
| align="center" | (នាម ធម្មាសោករាជ) សមរភូមិអង្គរដែល ស្តេចសៀមមានឈ្មោះថា "បរមរាមាធិបតី" បានលើកកងទ័ពសៀម ១០,០០០០ ជាមួយនិងកាំភ្លើងធំវាយប្រហារ ក្រុងអង្គរជាលើកទី២ ក៏បំបែកទីក្រុងអង្គរបាន ។
| align="center" | គ.ស ១៣៧៣-១៣៨៥
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | ស្ដេចសៀម នាម "បរមរាមាធិបតី" ប្ដូរឈ្មោះជា "ព្រះឥន្ទ្ររាជា" ហើយបានរស់នៅអង្គរ ២ ឆ្នាំ បន្ទាប់ពីស្តេចខ្មែរតែមួយគត់ដែលមានឈ្មោះថា "ពញាយ៉ាត" បានសម្លាប់ស្ដេចសៀមនោះ និងបណ្ដេញកងទ័ពសៀមឲ្យចេញពីអង្គរឆ្នាំ ១៣៨៥ ។
|-
| align="center" | ៥៨
| align="center" | [[បរមរាជាទី១]]
(Borom Reachea I)
| align="center" | (នាម ពញ្ញាយ៉ាត) បណ្ដេញទ័ពសៀមឲ្យចេញពីតំបន់អង្គរ ឆ្នាំ ១៣៨៥ និងបានផ្លាសរាជធានីពីតំបន់អង្គរនៅឆ្នាំ ១៣៨៧ ទៅ "ទួលបាសាន" នា [[ខេត្តកំពង់ចាម]] និង បានផ្លាសប្ដូររាជធានី ចុងក្រោយ មកតំបន់ "ចតុមខ" (បច្ចុប្បន្ន: [[ក្រុងភ្នំពេញ]])
| align="center" | គ.ស ១៣៨៥-១៤៣២
|}
== សម័យកាលចតុមុខទី១ (គ.ស ១៤២០-១៥២៨) ==
'''Chaktomok I Period (AD 1420-1528)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ៥៨
| align="center" | [[បរមរាជាទី១]]
(Borom Reachea I) "Ponhea Yat"
| align="center" | (នាម ពញ្ញាយ៉ាត) ប្រកាសសម័យកាលចតុមុខទី១ ១៤២០
| align="center" | គ.ស ១៣៨៥-១៤៣២
|-
| align="center" | ៥៩
| align="center" | [[នរាយ៍រាជា]]
(Noreay Reachea)
| align="center" | (នាម នរាយ៍រាជា)
| align="center" | គ.ស ១៤៣៣-១៤៣៧
|-
| align="center" | ៦០
| align="center" | [[ស្រីរាជា]]
(Srei Reachea)
| align="center" | (នាម ស្រីរាជា)
| align="center" | គ.ស ១៤៣៧-១៤៦៨
|-
| align="center" | ៦១
| align="center" | [[ស្រីសុរិយោទ័យ]]
(Srei Soriyoatey)
| align="center" | (នាម ស្រីសុរិយោទ័យ)
| align="center" | គ.ស ១៤៦៨-១៤៧៦
|-
| align="center" | ៦២
| align="center" | [[ធម្មរាជាទី២]]
(Dhamma Reachea II)
| align="center" | (នាម ស្រីធម្មរាជា)
| align="center" | គ.ស ១៤៧៦-១៥០៤
|-
| align="center" | ៦៣
| align="center" | [[ស្រីសុគន្ធបទ]]
(Srei Sokunbot)
| align="center" | ទឹកជំនន់ធំលិចក្រុងចតុមុខ ផ្លាសរាជធានីទៅ ស្រីសឈរ [[ខេត្តកំពង់ចាម]] ១៥០៨
| align="center" | គ.ស ១៥០៤-១៥១៤
|-
| align="center" | ៦៤
| align="center" | [[ស្រីជេដ្ឋា]]
(Srei Chedtha)
| align="center" | (នាម ហ្លួងព្រះស្ដេចកន) កាត់យកភាគកើតឆ្នាំ ១៥១២
មានរាជធានីឈ្មោះ (ស្រឡប់ដូនតីពិជ័យព្រៃនគរ)
ប្រកាសរាជឆ្នាំ ១៥១៦ ក្រោយដណ្ដើមបានពី "ព្រះស្រីសុគន្ធបទ ។
| align="center" | គ.ស ១៥១៦-១៥២៥
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | សង្គ្រាមនាគខាងកើត ទល់និងនាគខាងលិច (១៥១៦-១៥២៥)
|-
| align="center" | ៦៥
| align="center" | [[ចន្ទរាជា]]
(Chan Reachea)
| align="center" | ប្រកាសប្ដូររាជសម័យ មកសម័យកាលលង្វែក ឆ្នាំ ១៥២៨ នៃគ.សករាជ
| align="center" | គ.ស ១៥១៦-១៥៦៦
|}
== អាណាចក្រលង្វែក (គ.ស ១៥២៨-១៥៩៣) ==
'''Longvek Kingdom (Period: AD 1528-1593)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ៦៥
| align="center" | [[ចន្ទរាជា]]
(Chan Reachea)
| align="center" | ប្រកាសសម័យកាលលង្វែក ឆ្នាំ ១៥២៨ នៃគ.សករាជ
| align="center" | គ.ស ១៥១៦-១៥៦៦
|-
| align="center" | ៦៦
| align="center" | [[បរមរាជាទី២]]
(Borom Reachea II)
| align="center" | (នាម បរមិន្ទរាជា)
| align="center" | គ.ស ១៥៦៦-១៥៧៦
|-
| align="center" | ៦៦
| align="center" | [[ព្រះសត្ថាទី១]]
(Preah Satha I)
| align="center" | (នាម សត្ថាទី១)
| align="center" | គ.ស ១៥៧៦-១៥៨៤
|-
| align="center" | ៦៧
| align="center" | [[ជ័យជេស្ឋា]]
(Chey Chestha)
| align="center" |
| align="center" | គ.ស ១៥៨៤-១៥៩៣
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | ស្ដេចសៀម នរេសូរ លើកទ័ព ២០០,០០០ (២សែននាក់) វាយបែករាជធានីលង្វែក ១៥៩៣
|}
== អាណាចក្រកម្ពុជា សម័យកាលស្រីសន្ធរ (គ.ស ១៥៩៤-១៦១៨) ==
'''Kampuchea Kingdom (Srei Santhor Period: AD 1594-1618)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=1% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ៦៨
| align="center" | [[បរមរាមាទី២]]
(Borom Reamea II)
| align="center" | (នាម ព្រះរាមាជើងព្រៃ)
| align="center" | គ.ស ១៥៩៤-១៥៩៦
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | ស្ដេចរាមាជើងព្រៃ ត្រូវទាហ៊ានពួកអេស្ប៉ាញ ([[អង់គ្លេស]] Spain) លួចធ្វើឃាតដោយគ្រាប់កាំភ្លើង ឆ្នាំ ១៥៩៦
|-
| align="center" | ៦៩
| align="center" | [[ព្រះបរមរាជាទី៤]]
| align="center" | (នាម ពញ្ញាអន)
| align="center" | គ.ស ១៥៩៦-១៥៩៩
|-
| align="center" | ៧០
| align="center" | [[ព្រះបរមរាជាទី៥]]
| align="center" | (នាម ពញ្ញាញោម)
| align="center" | គ.ស ១៦០០-១៦០២
|-
| align="center" | ៧១
| align="center" | [[ព្រះស្រីសុរិយោពណ៌]]
| align="center" | (នាម ស្រីសុរិយោពណ៌)
| align="center" | គ.ស ១៦០២-១៦២០
|}
== អាណាចក្រកម្ពុជា សម័យកាលឧដុង្គ (គ.ស ១៦២០-១៨៦៣) ==
'''Kampuchea Kingdom ([[Oudong]] Period: AD 1620-1863)'''
{| width=100% class="wikitable"
! style="background-color:#F0DC82" width=3% | '''លេខរៀង'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''ព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យ'''
! style="background-color:#F0DC82" width=10% | '''ព្រះនាមផ្ទាល់ និង
កំណត់ត្រា'''
! style="background-color:#F0DC82" width=9% | '''រជ្ជកាលគ្រងរាជ'''
|-
| align="center" | ៧២
| align="center" | [[ជ័យជេដ្ឋាធិរាជ]]
| align="center" | (នាម ជ័យជេស្ដា)
| align="center" | គ.ស ១៦២០-១៦២៧
|-
| align="center" | ៧៣
| align="center" | [[ឧទ័យរាជា]]
| align="center" | (នាម ពញ្ញានូរ)
| align="center" | គ.ស ១៦២៨-១៦២៩
|-
| align="center" | ៧៤
| align="center" | [[បរមរាជសម្ភារ]]
| align="center" | (នាម ពញ្ញាតូ)
| align="center" | គ.ស ១៦២៩-១៦៣៤
|-
| colspan=4 align="center" style="background:#E6E6E6;" | ទាហ៊ាន ព័រទុយហ្កាល់ ([[អង់គ្លេស]]: [https://en.m.wikipedia.org/wiki/Portugal Portugal] បាញ់និងគ្រាប់កាំភ្លើង សោយទីវង្គត់លើចុង[[ដើមត្នោត]] ឆ្នាំ១៦៣៤ នៃគ.ស ។
|-
| align="center" | ៧៥
| align="center" | [[អង្គទងរាជាធិរាជ]]
| align="center" | (នាម ពញ្ញាសូរ)
| align="center" | គ.ស ១៦៣៤-១៦៣៩
|}
== '''ព្រះចៅក្រុងកម្ពុជា (កម្ពុជាក្រោមអណាព្យាបាល[[បារាំង]]) | Royal Arm of Cambodia (Cambodge under French protectorate)''' (គ.ស ១៨៦៣-១៩៤១) ==
== '''កម្ពុជាក្រោមអណានិគម[[ជប៉ុន]] | Cambodge under Japanese colonization''' (គ.ស ១៩៤១-១៩៤៥) ==
== '''កម្ពុជាក្រោមអណានិគម[[បារាំង]] | Cambodge under French colonization''' (គ.ស ១៩៤៦-១៩៥២) ==
== '''[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]] | Kingdom of Cambodia''' (គ.ស ១៩៥៣-១៩៧០) ==
== '''កម្ពុជានៃសង្គ្រាមផ្ទៃក្នុង | Cambodia of Civil War''' (គ.ស ១៩៧០-១៩៩២) ==
== '''កម្ពុជាក្រោមកិច្ចការពារ ដោយអង្គការសហប្រជាជាតិ |Cambodia under the protection of the United Nations''' (១៩៩២-១៩៩៣) ==
== '''[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]] រាជាណាចក្រអច្ឆរិយ: | Cambodia Kingdom of Wonder''' (គ.ស ១៩៩៣-បច្ចុប្បន្ន) ==
== '''បាវចនាព្រះមហាក្សត្រ ព្រះចៅក្រុងកម្ពុជា''' ==
<center><gallery>
Image:Royal Standard of the King of Cambodia.svg|ទង់ព្រះមហាក្សត្រកម្ពុជា
Image:Royal Arms of Cambodia.svg|ព្រះរាជសិង្ហាកម្ពុជា
</gallery></center>
== ឯកសារយោង ==
g8sh4wkd8ij7auz5s7gsygi4suw62ch
វិទ្យាល័យហ៊ុនសែនប៊ុនរ៉ានីវត្តភ្នំ
0
47582
282692
2022-08-22T04:14:21Z
203.189.150.92
បានបង្កើតទំព័រដែលផ្ដើមដោយ វិទ្យាល័យហ៊ុនសែនប៊ុនរ៉ានីវត្តភ្នំ
wikitext
text/x-wiki
វិទ្យាល័យហ៊ុនសែនប៊ុនរ៉ានីវត្តភ្នំ
rxr62b8znc3e6ijekrxbrcsa0nhq5fb
ផ្សារកន្ទួត
0
47583
282696
2022-08-22T06:20:37Z
96.9.94.1
បានបង្កើតទំព័រដែលផ្ដើមដោយ ronaldo is gay
wikitext
text/x-wiki
ronaldo is gay
mf8hphbls93cofhyxhasfnwgfk2ej0x
282697
282696
2022-08-22T06:23:25Z
96.9.94.1
wikitext
text/x-wiki
locate in kampong chnang province
5s1wk05ei54lv20v0ameqsht4tbfept
អ្នកប្រើប្រាស់:Sangjuphea
2
47584
282698
2022-08-22T06:53:31Z
Sangjuphea
36607
បានបង្កើតទំព័រដែលផ្ដើមដោយ Sangju is beyond beautiful.sangju love Cambodia so much. because Cambodia has culture, temple 🇰🇭. For me Cambodia is beautiful country
wikitext
text/x-wiki
Sangju is beyond beautiful.sangju love Cambodia so much. because Cambodia has culture, temple 🇰🇭. For me Cambodia is beautiful country
4j7qh33jpzz4670oq3x3hfivs8am7w8
អ្នកស្រី ឡូរ៉ង់ពិច
0
47585
282699
2022-08-22T09:27:14Z
សៀកហ៊
23845
បានបង្កើតទំព័រដែលផ្ដើមដោយ អ្នកស្រីឡូរ៉ង់ពិច ជាគ្រូបង្រៀននៅសាលាបឋមសិក្សាម្នាក់ ដែលបានរៀបការនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៦៧ ជាមួយនិស្សិតខ្មែរម្នាក់ឈ្មោះសួង ស៊ីគឿន។ ក្រោយព្រឹត្តិការណ៍ថ្ងៃ...
wikitext
text/x-wiki
អ្នកស្រីឡូរ៉ង់ពិច ជាគ្រូបង្រៀននៅសាលាបឋមសិក្សាម្នាក់ ដែលបានរៀបការនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៦៧ ជាមួយនិស្សិតខ្មែរម្នាក់ឈ្មោះសួង ស៊ីគឿន។ ក្រោយព្រឹត្តិការណ៍ថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០ អ្នកស្រីបានទៅរស់នៅជាមួយប្តីរបស់គាត់នៅទីក្រុងប៉េកាង ប្រទេសចិន អស់រយពេល ៥ឆ្នាំ ដើម្បីរួមចំណែកប្រយុទ្ធ កសាងសង្គមថ្មីមួយ។ ប្រាំមួយខែក្រោយថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ ពេលដែលអ្នកស្រីបានមកដល់ទឹកដីកម្ពុជា។
== ឯកសារយោង ==
2y163uej3vetlpl1xc06feuah5f0tzu