វិគីភីឌា kmwiki https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%91%E1%9F%86%E1%9E%96%E1%9F%90%E1%9E%9A%E1%9E%8A%E1%9E%BE%E1%9E%98 MediaWiki 1.39.0-wmf.26 first-letter មេឌា ពិសេស ការពិភាក្សា អ្នកប្រើប្រាស់ ការពិភាក្សារបស់អ្នកប្រើប្រាស់ វិគីភីឌា ការពិភាក្សាអំពីវិគីភីឌា ឯកសារ ការពិភាក្សាអំពីឯកសារ មេឌាវិគី ការពិភាក្សាអំពីមេឌាវិគី ទំព័រគំរូ ការពិភាក្សាអំពីទំព័រគំរូ ជំនួយ ការពិភាក្សាអំពីជំនួយ ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម ការពិភាក្សាអំពីចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម TimedText TimedText talk Module Module talk Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk 0 3754 282903 254993 2022-08-27T22:57:36Z San Pisith 28676 wikitext text/x-wiki {{Infobox Musician | Name = ទូច ស៊ុននិច | Img = Touch sreynich.jpg | Img_capt = | Img_size = 180 | Landscape = yes | Background = solo_singer | Birth_name = | Alias = | Blood = | School_background = | Birth_day = ១៩៨០ | Birth_place = [[ភ្នំពេញ]] | Died = | Origin = {{KHM}} | Instrument = | Genre = ប្រជាប្រិយ | Occupation = អ្នកចម្រៀង | Years_active = | Label = | Production = រស្មីហង្សមាស | Associated_acts = | Influences = | URL = | Current_members = | Past_members = | Notable_instruments = }} {{stub}} '''ទូច ស៊ុននិច''' (កើតនៅឆ្នាំ១៩៨០) ជាតារាចម្រៀងប្រជាប្រិយដ៏ល្បីឈ្មោះ ។ កញ្ញាត្រូវបានគេបាញ់ប្រហារកាលពីថ្ងៃទី២១ ខែតុលា ឆ្នាំ២០០៣ ។ សព្វថ្ងៃកញ្ញារស់នៅទីក្រុងឡូសអានជើលេស [[រដ្ឋកាលីហ្វ័រញា|រដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា]] [[សហរដ្ឋអាមេរិក]] ។ == ជីវប្រវត្តិ == === កុមារភាព === == ជីវិតអាជីព == អ្នក​នាង ជា​សាស្ត្រាចារ្យ​ផ្នែក​អក្សរសាស្ត្រ​ខ្មែរ និង​​ជា​តារាចម្រៀងដែល​ប្រជាជន​ខ្មែរ​ និង​សិស្ស​និស្សិត​ជាច្រើន​គោរពស្រឡាញ់។ កាល​ពី​នៅ​ក្មេង អ្នក​នាងបាន​សិក្សា​សិល្បៈចម្រៀងជាមួយ​នឹង​អ្នក​គ្រូ​ '''[[គង់ ណារី]] '''នៅ​វិទ្យាល័យ​វត្តកោះ។<ref>https://www.youtube.com/watch?v=p2pHke0YGLo</ref> == ការបាញ់ប្រហារឆ្នាំ២០០៣ == កាល​ពី​ថ្ងៃទី​២១ តុលា ឆ្នាំ​២០០៣ អ្នក​នាង​ និង​ម្ដាយ​ត្រូវបាន​ខ្មាន់​កាំភ្លើង​បួន​នាក់​បាញ់​ប្រហារ។ ម្ដាយ​អ្នក​នាង​ស្លាប់​នៅ​នឹង​កន្លែង។ ឯអ្នក​នាង​ត្រូវ​បាន​បញ្ជូន​ទៅ​មន្ទីរពេទ្យ។ ជា​សំណាង​ក្នុង​គ្រោះ អ្នក​នាង​នៅ​មាន​ជីវិត​រស់​រាន​ដល់​សព្វថ្ងៃ។<ref>សាំង សុឥន្ទរិទ្ធ និង ខេវិន ដ័រយ៉ល. "Popular Singer Shot in Face, Mother Killed" ''ខេមបូឌាដេលី. ''២២ តុលា ២០០៣.'' ''https://www.cambodiadaily.com/archives/popular-singer-shot-in-face-mother-killed-43467/. ចូល​មើល​ ៨ មីនា ២០១៥។</ref> មូលហេតុ​ពីក្រោយ​ការ​បាញ់​ប្រហារ​នេះ​​មិន​ច្បាស់​លាស់​ទេ។ មាន​អ្នក​លើក​ឡើង​ថា​ជា​បញ្ហា​ស្នេហា និង​អ្នកខ្លះទៀត​លើក​ឡើង​ថា​ជាបញ្ហា​នយោបាយ។ ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​ការ​ស៊ើប​អង្កេត​ចាប់​ខ្លួន​នេះ លោក ចាន់ សុវ៉េត អនុ​ប្រធាន​ផ្នែក​ស៊ើប​អង្កេត​សមាគម​ការ​ពារ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​អាដហុក បាន​ប្រាប់​វិទ្យុ​អាស៊ី​សេរី​ថា តុលាការ​កំពុង​តែ​ដំណើរការ​នៅ​ឡើយ ៖ "ករណី​នេះ​គេ​កំពុង​តែ​ដំណើរការ… បាន​ន័យ​ថា គេ​កំពុង​ធ្វើ​ការ​អង្កេត​បន្ត ហើយ​ករណី​រាប់​ឆ្នាំ​ដូច​កញ្ញា ទូច ស៊ុននិច ហ្នឹង​ហាក់​បី​ដូច​ជា​នៅ​ងងឹត​ឈឹង​មិន​ទាន់​មើល​ឃើញ​កិច្ច​ខិត​ខំ​ប្រឹង​ប្រែង​របស់​អាជ្ញាធរ​មាន​សមត្ថកិច្ច ដើម្បី​តាម​រក​ជន​ដៃ​ដល់​ដែល​បាន​ប៉ុនប៉ង​ផ្ដាច់​អាយុ​ជីវិត​កញ្ញា ទូច សូនិច ហ្នឹង​ទេ រហូត​ដល់​ថ្ងៃ​នេះ​មិន​ទាន់​មាន​ទេ"។ ចំណែក​ឪពុក​នាង ទូច ស៊ុននិច ក៏​បាន​អះអាង​ដែរ​ថា កន្លង​មក លោក​ធ្លាប់​បាន​ឮ​ប្រពន្ធ​លោក ហេង ពៅ ប្រាប់​លោក​ថា ប្តី​របស់​គាត់​ដឹង​អ្នក​សម្លាប់ ទូច ស៊ុននិច ហើយ​ថា​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា មាន​នារី​វ័យ​ក្មេង​មួយ​ចំនួន​រង​ការ​បាញ់​ប្រហារ ឬ​ធ្វើ​ឃាត​ពី​គ្រួសារ​មន្ត្រី​ជាន់ខ្ពស់ ដោយ​ចោទ​ថា​បាន​លួច​ស្នេហា​ជា​មួយ​ប្ដី​គេ។ លោក​ក៏​បន្ថែម​ថា៖ "ហើយ​សម្លាប់​នោះ​រឿង​ស្អី? អ៊ីចឹង​បាន​ថា ក្នុង​ពេល​នេះ​ខ្ញុំ​មាន​អារម្មណ៍​មួយ​ចង់​ជម្រាប​ដល់​បង​ប្អូន​ទាំង​អស់​កុំ​ឲ្យ​យល់​ច្រឡំ​ថា ទូច សូនិច យក​ប្ដី​គេ​ឲ្យ​សោះ អា​ហ្នឹង​មួយ គឺ​ថា ទូច សូនិច អត់​មាន​អត​ចរិត​របៀប​ទៅ​យក​ប្ដី​គេ ហើយ​ប្រពន្ធ​គេ​មក​សម្លាប់​ទេ មាន​តែ​គេ​យក​នាង​តែ​នាង​មិន​ព្រម មិន​លក់​កិត្តិយស​បាទ ដូច​ខ្ញុំ​ជម្រាប​អ៊ីចឹង នៅ​ស្រុក​ខ្មែរ​បើ​សិន​មាន​ស្រី​ម្នាក់​មាន​អ្នក​ធំ​ទៅ​យក អ្នក​ធំ​ហ្នឹង​យក​មិន​បាន អ្នក​ធំ​ហ្នឹង​ទៅ​សម្លាប់​នាង​ហ្នឹង តែ​បើ​អ្នក​ធំ​ហ្នឹង​យក​នាង​ហ្នឹង​បាន ប្រពន្ធ​អ្នក​ធំ​ហ្នឹង​ទៅ​សម្លាប់​នាង​ហ្នឹង​ទៀត នេះ​ជា​បញ្ហា។ តើ​សម្ដេច​តេជា លោក​ទ្រង់​ជ្រាប​ទេ​រឿង​ហ្នឹង? តើ​រដ្ឋាភិបាល​ខ្មែរ​លោក​ជ្រាប​ទេ? អ៊ីចឹង​នារី​ដែល​គេ​មាន​បំណង​ចង់​យក​នោះ មិន​យក​គេ ក៏​ងាប់ យក​គេ​ក៏​ងាប់ តើ​អយុត្តិធម៌​ទេ​រឿង​ហ្នឹង"។ ទាក់​ទង​នឹង​ការ​រក​យុត្តិធម៌​ដល់​ជន​រង​គ្រោះ និង​ប្រព័ន្ធ​តុលាការ​នៅ​កម្ពុជា​នេះ លោក ចាន់ សុវ៉េត មាន​ប្រសាសន៍​បន្ថែម​ថា​ប្រសិន​បើ​អាជ្ញាធរ​មាន​សមត្ថកិច្ច​មាន​ឆន្ទៈ​ចង់​រក​នោះ វា​មិន​ពិបាក​ទេ​បើ​ទោះបី​ជា​នៅ​កន្លែង​ណា​ក៏​រក​ឃើញ​ដែរ ៖ "យើង​ឃើញ​ថា ស្ថាប័ន​តុលាការ​ក៏​ដូច​ជា​ស្ថាប័ន​មាន​សមត្ថកិច្ច​ដែរ ព្រោះ​ថា​អ្នក​ទាំង​អស់​គ្នា​ជា​អ្នក​មាន​សមត្ថកិច្ច​នោះ គឺ​មិន​បាន​បង្ហាញ​អំពី​សញ្ញាណ​ឲ្យ​បាន​ច្បាស់​លាស់​អំពី​សមត្ថភាព​របស់​ខ្លួន ដែល​ធ្វើ​ការ​ខិត​ខំ​ប្រឹង​ប្រែង​ដើម្បី​រក​យុត្តិធម៌ គឺ​ពិបាក​រក​យុត្តិធម៌​ណាស់ ក្នុង​ស្រុក​ខ្មែរ​នោះ... ហើយ​ពាក់ព័ន្ធ​ជា​មួយ​កញ្ញា ទូច ស៊ុននិច នេះ យើង​គិត​ថា មិន​អាន​នឹង​រក​ឃើញ​ទេ បើ​សិន​ជា​អាជ្ញាធរ​មាន​សមត្ថកិច្ច​គាត់​មាន​ឆន្ទៈ​រក ដើម្បី​ឲ្យ​ឃាតក​នោះ​មក​កាត់​ទោស គឺ​ងាយ​ស្រួល​ទេ ទោះ​ដល់​ក្រហែង​ណា​ក៏​ចាប់​បាន​មក​វិញ​ដែរ។ ដូច​ជា​លោក ហេង ពៅ ជា​ដើម នៅ​ពេល​ដែល​គេ​ដឹង​ថា គាត់​បាន​ប្រព្រឹត្ត ហើយ​រាជ​រដ្ឋាភិបាល​តម្រូវ​ការ​ចាំបាច់​នោះ ធ្វើ​អី​ក៏​បាន​ដែរ អាច​ចាប់​នាំ​ខ្លួន​លោក ហេង ពៅ មក​ផ្ដន្ទា​ទោស​ចាំបាច់​នៅ​ក្នុង​ស្រុក​ខ្មែរ​យើង"។ កញ្ញា ទូច ស៊ុននិច ជា​ជន​រង​គ្រោះ​ដែល​ត្រូវ​បាន​ជន​មិន​ស្គាល់​មុខ បាន​លួច​បាញ់​កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី​២១ តុលា ឆ្នាំ​២០០៣ ខណៈ​ដែល​នាង​កំពុង​ដើរ​ចេញ​ពី​ហាង​ទំនិញ​មួយ​ជា​មួយ​ម្ដាយ​នាង​ត្រូវ​ស្លាប់​នៅ​នឹង​កន្លែង​កើត​ហេតុ។ == ឯកសារយោង == <references /> == មើលផងដែរ == [[ពិសិដ្ឋ ពីលីកា]] [[ពៅ​ បញ្ញាពេជ្រ]] [[គង់ ណារី]] [[Category:អ្នកចម្រៀងខ្មែរ]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:បុគ្កលមកពីភ្នំពេញ]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:បុគ្គលដែលកើតនៅឆ្នាំ ​១៩៨០]] 5c0b483omuui5vfh9fq4nvqm1r80lyq 0 7122 282905 239784 2022-08-28T07:47:00Z Nguyenhuunhien 27974 wikitext text/x-wiki '''ខណ្ឌព្រៃនប់''' គឺជា ខណ្ឌមួយក្នុងខណ្ឌបី នៃ[[ខេត្តព្រះសីហនុ]] បច្ចុប្បន្នបានក្លាយទៅជា [[ស្រុកព្រៃនប់]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ]] យោងទៅតាមចំនួនប្រជាជន ក្នុងឆ្នាំ២០០៨ មាន៨៩២៣៨នាក់<ref>Prey Nob District Data Book 2009". National Committee for Sub-National Democratic Development (NCDD). October, 2009. Retrieved 2011-10-25. See page 11.</ref> រួមមាន ១៤ឃុំ និង៦៥ភូមិ។ ខណ្ឌព្រៃនប់ជាខណ្ឌដែលធំជាងគេ ក្នុងចំណោមខណ្ឌទាំងបី([[ខណ្ឌព្រៃនប់|ខណ្ឌព្រៃនប់]] [[ស្រុកមិត្តភាព|ខណ្ឌមិត្ដភាព]] [[ស្រុកស្ទឹងហាវ]]) នៃខេត្ត ព្រះសីហនុ ។ព្រៃនប់ត្រូវបានប្តូរពីខណ្ឌមកជាស្រុកនៅឆ្នាំ ២០០៩។ {| border="1" cellpadding="2" align="center" |- | colspan="3" align="center" style="background:#964B00; color:#F0DC82" | '''មិត្តភាព''' |- ! style="background:#FFBF00; color:#3D2B1F" | ឃុំ !! style="background:#E32636; color:white" | ភូមិ |- | style="background:#4169E1; color:white" align="center" |អណ្ដូងថ្ម || style="background:#FFF8E7" align="center" | អណ្ដូងថ្ម, បន្ទាយប្រី, អូក្រោវ, ត្រពាំងស្អយ១, ត្រពាំងស្អយ២ |- | style="background:#CBA135; color:white" align="center" |បឹងតាព្រហ្ម ||​ style="background:#FFF8E7" align="center" | បឹងជុំ, បឹងតាព្រហ្ម, បឹងតាស្រី, ដូនលយ, ភ្នំតូច, ទឹកចេញ |- | style="background:#4169E1; color:white" align="center" |បិតត្រាំង || style="background:#FFF8E7" align="center" | ចំណោតរាម, គគីរ, ពូចឿង |- | style="background:#CBA135; color:white" align="center" |ជើងគោ ||​ style="background:#FFF8E7" align="center" | [[ចំការកៅស៊ូ]], ជើងគោ, ត្រពាំងគា, ត្រពាំងមូល, តាពៅ |- | style="background:#4169E1; color:white" align="center" |អូរជ្រៅ ||​ style="background:#FFF8E7" align="center" | [[កោះខ្យង]], អូរជ្រៅ, ស្រែចាមក្រោម, [[ស្រែចាមលើ]], ស្រែក្នុង |- | style="background:#4169E1; color:white" align="center" |អូរឧកញ៉ាហេង || style="background:#FFF8E7" align="center" | បត់គគីរ, អូរចំនារ, [[អូរតាប៉ាង]], អូរតាសេក, អូរឧកញ៉ាហេង |- | style="background:#CBA135; color:white" align="center" |[[ព្រៃនប់]] ||​ style="background:#FFF8E7" align="center" | [[បត់សិរមាន់]] , ព្រៃនប់១, ព្រៃនប់២, ព្រៃនប់៣, [[បែកក្រង់]] |- | style="background:#CBA135; color:white" align="center" |[[រាម]] || style="background:#FFF8E7" align="center" | អុង, រាម, [[ស្មាច់ដែង]], ថ្មធំ |- | style="background:#CBA135; color:white" align="center" |សាមគ្គី||​ style="background:#FFF8E7" align="center" | តាអោងធំ, បឹងរាំង, ព្រែកក្រាញ់ |- | style="background:#4169E1; color:white" align="center" |សំរុង||​ style="background:#FFF8E7" align="center" | ចុងអូរ, សំរុងកណ្ដាល, សំរុងក្រោម, សំរុងលើ, អូត្រជាក់ចិត្ត |- | style="background:#4169E1; color:white" align="center" |ទឹកល្អក់ || style="background:#FFF8E7" align="center" | ទួល, ព្រែកផ្អាវ, កំពង់ស្មាច់តូច, ជ្រលង |- | style="background:#CBA135; color:white" align="center" |ទឹកថ្លា||​ style="background:#FFF8E7" align="center" | ព្រែកប្រស់, ព្រែកទាល់, ព្រែកសង្កែ, កំពង់ចិន |- | style="background:#4169E1; color:white" align="center" |ទូលទទឹង || style="background:#FFF8E7" align="center" | ទួលទទឹង១, ទួលទទឹង២, ទួលទទឹង៣, ជំពូខ្មៅ |- | style="background:#CBA135; color:white" align="center" |វាលរេញ ||​ style="background:#FFF8E7" align="center" | បឹងវែង, វាលមាស, វាលធំ |- |តានៃ |តានៃ ស្វាយ មនោរម្យ អន្លង់ក្រពើ |- |} == ភូមិក្នុងស្រុកព្រៃនប់ == [[ភូមិរាម ឃុំរាម ខ័ណ្ឌព្រៃនប់ ខេត្ដព្រះសីហនុ|ភូមិរាម]] [[ភូមិស្មាច់ដែង ឃុំរាម ខ័ណ្ឌព្រៃនប់ ខេត្ដព្រះសីហនុ|ភូមិស្មាច់ដែង ]] [[ភូមិថ្មធំ ឃុំរាម ខ័ណ្ឌព្រៃនប់ ខេត្ដព្រះសីហនុ|ភូមិថ្មធំ]] [[ភូមិអុង ឃុំរាម ខ័ណ្ឌព្រៃនប់ ខេត្ដព្រះសីហនុ|ភូមិអុង]] នៅក្នុងភូមិទាំង បូន នេះមានភូមិមួយដែលមានចំនួនប្រជាជនរស់នៅច្រើនជាងគេគឺ ភូមិស្មាច់ដែង។ == ភូមិស្មាច់ដែង == នៅក្នុងភូមិស្មាច់ដែងមានទេសភាពយ៉ាងស្រស់ស្អាតហើយនៅទីនោះមានវត្តចំនួនពីរ គឺ វត្តស្មាច់ដែង និង វត្តសមាធិផងដែរ។ នៅក្នុងភូមិស្មាច់ដែងមានផ្លូវជាច្រើនខ្វាត់ខ្វែងជាច្រើនដែលមានផ្លូវដូចជា ផ្លូវលំ ផ្លូវជាតិលេខ៤ ហើយនៅទីនោះមាន ផ្សារស្មាច់ដែងដែលមានទីតាំងនៅ ជាប់និងផ្លូវជាតិលេខ៤ ។ នៅក្នុងផ្សារនោះមានលក់របស់របរជាច្រើនដូចជា បន្លែផ្លែឈើ ជាច្រើនមុខ សំភារៈផ្សេងៗ និង មាន លក់នូវសំលៀកបំពាក់ជាច្រើនផងដែរ។ == ឃុំអូរឧកញ៉ាហេង == នៅក្នុង[[ឃុំអូរឧកញ៉ាហេង ស្រុកព្រៃនប់ ខេត្ដព្រះសីហនុ|ឃុំអូរឧកញ៉ាហេង]]មានភូមិ៖ ភូមិបត់គគិរក្រោម ភូមិបត់គគីរលើ ភូមិអូរឧកញ៉ាហេង ភូមិអូតាប៉ាង ភូមិបត់សិមាន់ ភូមិអូតាទាត់ ភូមិអូតាសេក។ == ប្រជាជន == នៅក្នុងឃុំនេះមានប្រជាជនរស់នៅច្រើន ដោយប្រកបរបរផ្សេងៗពីគ្នាដូចជា អ្នកលក់ដូរ អ្នកនេសាទ គ្រូបង្រៀននិងធ្វើការងារក្នុងអង្គការនានាដែលមាននៅក្នុងភូមិនេះ។ប៉ុន្តែភាគច្រើននែប្រជាជនក្នុងភូមិនេះតែងប្រកបរបរជាកសិករ ដោយសារតែ ក្នុងឃុំនេះមានការអភិវឌ្ឍគ្រប់គ្រាន់ដូចជា៖ ប្រព័ន្ធប្រឡាយទឹកសំរាប់ធ្វើកសិកម្ម និងមានផ្លូវសំរាប់ដឹកជញ្ជូនផងដែរ ។ [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ស្រុកព្រៃនប់]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ខ័ណ្ឌព្រៃនប់]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុមៈក្រុងព្រះសីហនុ]] gdwqa5m1tctq4cziq5xwho31s3zt5va 0 28263 282915 282819 2022-08-28T10:54:21Z Camhistory 36281 wikitext text/x-wiki {{Infobox |name = ស្រីរាជា - (Srei Reachea) |type = Khmer History |image = * '''ព្រះនាម''': ស្រីរាជា * '''[[អង់គ្លេស]]''': Srei Reachea * '''រជ្ជកាល''': ១៤៣៧-១៤៦៨ [[អាណាចក្រខ្មែរ]] * '''រាជសម័យ''': [[សម័យកាលចតុមុខ]] * '''ព្រះនាមពេញ''': ព្រះរាជអង្ការ ព្រះស្រីរាជា * '''គ្រងរាជ''': ១៤៣៧ នៃគ.សករាជ * '''ក្សត្រមុន''': [[នរាយណ៍រាមា]] * '''រាជបន្ត''': [[ស្រីសុរិយោទ័យ]] * '''សន្តិវង្ស''': រាជវង្សចតុមុខ * '''ចូលទីវង្គត់''': ១៤៦៨ * '''ជំនឿសាសនា''': [[ពុទ្ធសាសនា]] [[មហាយាន]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា }} ivz9sp94nlpuwcbez1f0ti48pd9731a 282916 282915 2022-08-28T10:56:35Z Camhistory 36281 wikitext text/x-wiki {{Infobox |name = ស្រីរាជា - (Srei Reachea) |type = Khmer History |image = * '''ព្រះនាម''': ស្រីរាជា * '''[[អង់គ្លេស]]''': Srei Reachea * '''រជ្ជកាល''': ១៤៣៧-១៤៦៨ [[អាណាចក្រខ្មែរ]] * '''រាជសម័យ''': [[សម័យកាលចតុមុខ]] * '''ព្រះនាមពេញ''': ព្រះរាជអង្ការ ព្រះសុរិយោទ័យ ស្រីរាជា * '''គ្រងរាជ''': ១៤៣៧ នៃគ.សករាជ * '''ក្សត្រមុន''': [[នរាយណ៍រាមា]] * '''រាជបន្ត''': [[ស្រីសុរិយោទ័យ]] * '''សន្តិវង្ស''': រាជវង្សចតុមុខ * '''ចូលទីវង្គត់''': ១៤៦៨ * '''ជំនឿសាសនា''': [[ពុទ្ធសាសនា]] [[មហាយាន]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា }} nskq7ismzn53xcm4ephvj519zmujn6r 0 28297 282904 282876 2022-08-28T07:01:24Z Camhistory 36281 /* សៀមវាយប្រហារក្រុងអង្គរ ៧ខែ */ wikitext text/x-wiki {{Infobox |name = ធម្មរាជាទី១ - (Dhamma Reachea I) |type = Khmer History |image = * '''ព្រះនាម''': ធម្មរាជាទី១ * '''[[អង់គ្លេស]]''': Dhamma Reachea I * '''រជ្ជកាល''': ១៣៧៣-១៣៨៥ [[អាណាចក្រខ្មែរ]] * '''រាជសម័យ''': [[ចុងសម័យកាលអង្គរ]] * '''ព្រះនាមពេញ''': ព្រះរាជអង្ការ ព្រះធម្មាសោករាជ * '''គ្រងរាជ''': ១៣៧៣ នៃគ.សករាជ * '''ក្សត្រមុន''': [[បរមរាមាទី១]] * '''រាជបន្ត''': [[បរមរាជាទី១]] * '''សន្តិវង្ស''': រាជវង្សអង្គរ * '''ចូលទីវង្គត់''': ១៣៨៥ * '''បិតា''': [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] * '''មាតា''': មិនមានកំណត់ត្រា * '''បុត្រ''': ពញ្ញាកែវ, ពញ្ញាទ័យ, [[ពញ្ញាយ៉ាត]] * '''ជំនឿសាសនា''': [[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា }} '''ធម្មរាជាទី១''' ([[អង់គ្លេស]]: Dhamma Reachea I) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៣៨៥) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៧៣-១៣៨៥) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រទី២ របស់ [[ស្រីសុរិយោវង្ស|ព្រះស្រីសុរិយោវង្ស]] ទ្រង់ឡើងសោយរាជសម្បត្តិក្នុងឆ្នាំឆ្លូវ បញ្ចស័ក ព.សករាជ ១៩១៦ ត្រូវនិង គ.សករាជ ១៣៧៣ ត្រូវនិង មហាសករាជ ១២៩៥ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជអង្ការ ព្រះធម្មាសោករាជ"''' ទ្រង់បានឡើងសោយរាជបន្តពីបងប្រុសរបស់ខ្លួនគឺ [[បរមរាមាទី១|ព្រះបរមរាមាទី១]] រហូតដល់សៀមលើកទ័ពវាយប្រហាររាជធានីអង្គរជាលើកទី២ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៨៥ នៃគ.សករាជ ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique.html?id=gq9UAAAAcAAJ Journal asiatique: ou recueil de mémoires d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 18], Publisher: Society, Original from the Bavarian State Library </ref> == សៀមវាយប្រហារក្រុងអង្គរ ៧ខែ == '''Siam attacks Angkor city seven months''' ក្នុងឆ្នាំដែល ធម្មរាជាទី១ ឡើងគ្រងរាជ សៀមបានវាយ យកបណ្ដារស្រុកភាគខាងលិច បានជាបន្តបន្ទាប់ រហូតដល់ក្នុងឆ្នាំ ១៣៨៥ ស្ដេចសៀមនាម ចៅបរមរាជា បានចាត់ឱ្យ ពញ្ញាព្រែក ដែលជាបុត្ររបស់ខ្លួន លើកទ័ព ១០០,០០០ (១សែននាក់) និង ប្រើប្រាសដំរី ៣៦០ ក្បាល ហើយបានបំពាក់កាំភ្លើងធំ នៅពីលើខ្នងដំរីផងដែរ បូករួមជាមួយនិង រទេះសឹកចម្បាំង ៥ពាន់គ្រឿង វាយប្រហារចូលក្រុងអង្គរ គ្រានោះ ដោយសារតែជញ្ជាំងក្រុងអង្គរពីមុនខូតខាតស្ទើរទាំងអស់ ព្រះធម្មរាជាទី១ ក៏ចាត់ឱ្យលោក មហាឧបរាជ ចៅហ៊្វាលោហៈ សង់ជញ្ជាំងក្រុងអង្គរឡើងវិញ ធ្វើពីឬស្សីកម្ពស់ ២២ហត្ថ ដោយស្មើនិងកម្ពស់ ១១ម៉ែត្រ និង ប្រមូលកងទ័ព ចំនួន ៨០,០០០ (៨មុឺននាក់) ជាមួយនិង ដំរីចម្បាំង ២៤០ ក្បាល នៅចាំការពារក្រុងអង្គរ ។ មេទ័ពសៀម ពញ្ញាព្រែក បានលើកទ័ព ព័ទ្ធជុំវិញក្រុងអង្គរទាំង ៤ទិស និងបានបញ្ជារឱ្យកងទ័ពដាក់ជណ្ដើរឬស្សី ឡើងវាយប្រហារចូលក្រុងអង្គរ និង បានប្រើឈើធំស្រួចរុញបំបុកទ្វារក្រុងអង្គរទាំង ៤ច្រក ដោយសារតែទ្វារក្រុងអង្គរធ្វើពីបន្ទះដែក លាយសំរិទ្ធ ទើបកងទ័ពសៀមពិបាកវាយសម្រុកចូល ។ ក្នុងពេលដែលទ័ពសៀម វាយសម្រុកចូល ធម្មរាជាទី១ បានចាត់ឱ្យ ពញ្ញាកែវ ការពារច្រកទ្វារខាងលិច ពញ្ញាទ័យ ការពារច្រកទ្វារខាងជើង [[ពញ្ញាយ៉ាត]] ការពារច្រកទ្វារខាងត្បូង និង ចៅហ៊្វាលោហៈ ការពារច្រកទ្វារខាងកើត ទ័ពសៀមវាយសម្រុកចូល ដោយការឡើងជណ្ដើរឬស្សី ក៏ត្រូវទ័ពខ្មែរបាញ់ព្រួញធ្លាក់ស្លាប់អស់ច្រើន សម្លេងកាំភ្លើងធំបាញ់ប្រហារគ្នាទៅមក លាន់លឺពេញសមរភូមិអង្គរ ដោយកាំភ្លើងធំខ្មែរនៅទីខ្ពស់ ហើយមានព្រៀបជាងបានបាញ់បំបែកទ័ពសៀមខ្ចាត់ខ្ចាយជាបន្តបន្ទាប់ សៀមបានវាយឡោមព័ទ្ធក្រុងអង្គរអស់រយៈពេល៧ខែ តែនៅតែមិនអាចបំបែកក្រុងអង្គរបាន ទើបពញ្ញាព្រែក ផ្ញើសំបុត្រទៅបិតាខ្លួន ចៅបរមរាជា ឱ្យរកយុទ្ធសាស្ត្រវាយបំបែកក្រុងអង្គរជាបន្តទៀត ។<ref> Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 </ref> == ជ័យជំនះសៀម មកលើក្រុងអង្គរ == '''Siamese victory over Angkor city''' ខណៈពេលដែលកងទ័ពសៀមមិនអាចវាយចូលក្រុងអង្គរបាន ស្ដេចសៀម បានប្រើកលល្បិចមួយ ដោយឱ្យ ពញ្ញាព្រែក បញ្ជូនចារកម្ម ៦នាក់ ចូលបន្លំជាកងទ័ពខ្មែរ និង បានឡើងទៅបង្ខូច កាំភ្លើងធំអស់ជាច្រើន ដែលដាក់បម្រុងនៅលើកំពែងក្រុង ក្រោយពេលដែលបង្ខូចកាំភ្លើងធំរួចរាល់ ចារកម្មទាំង ៦នាក់នោះ បានផ្ញើរសំបុត្រតាមព្រាបនាំសារ ឱ្យពញ្ញាព្រែក លើកទ័ពវាយចូលក្រុងអង្គរ រួចបក្សពួកខ្លួននិងលួចបើកទ្វារក្រុងអង្គរផ្នែកខាងលិចនៅយប់នេះ ក្នុងពេលច្បាំងគ្នា កាំភ្លើងធំមួយចំនួនបាញ់មិនចេញនោះទេ ក្រោយមក ចារកម្មទាំង៦ បានបើកទ្វារក្រុងអង្គរខាងលិច ពញ្ញាព្រែក ក៏លើកទ័ពចូលតាមច្រកទ្វារខាងលិច ច្បាំងធ្វើឃាតពញ្ញាកែវ នៅពេលនោះ ចៅហ៊្វាលោហៈ លឺដំណឹងថាទ័ពសៀមវាយបែកទ្វារខាងលិច ក៏ចេញពីទ្វារខាងកើត វាយសម្រុកចេញ ទៅការពារ [[ពញ្ញាយ៉ាត]] នាំរត់ចេញពីក្រុងអង្គរតាមច្រកទ្វារខាងត្បូង ក៏ប្រទះនិងទ័ពដំរីសៀម ក៏ដឹកនាំទ័ពដំរីខ្មែរ ទៅប្រជល់និងទ័ពដំរីសៀម វាយសម្រុកឱ្យពញ្ញាយ៉ាត រត់គេចខ្លួនបាននៅពេលនោះ រីឯចៅហ៊្វាលោហៈ ក៏ស្លាប់ក្នុងសមរភូមិអង្គរនាពេលនោះ បូករួមទាំង ធម្មរាជាទី១ និង បុត្រទាំង២អង្គទៀតផងដែរ នៅទីបំផុតសៀមវាយបែកក្រុងអង្គរក្នុងឆ្នាំ ១៣៨៥ នៃគ.សករាជ ពញ្ញាព្រែក ដែលជាបុត្រស្ដេចសៀម បានដាក់ឱ្យត្រួតត្រាក្រុងអង្គរ ហើយពញ្ញាព្រែក បានប្រកាសសោយរាជ្យ និងបានប្ដូរឈោះថ្មីហៅថា "ឥន្ទរាជា" (Indra Rachha) និងបានសោយរាជនៅក្រុងអង្គរអស់រយៈពេល ៣ឆ្នាំ ទើបពញ្ញាយ៉ាត លើកទ័ពមកបណ្ដេញសៀមចេញពីក្រុងអង្គរក្នុងឆ្នាំ ១៣៨៨ នៃគ.សករាជ ហើយជាពេលដែលទ្រង់យាងចាកចោលក្រុងអង្គរ មកតាំងបន្ទាយ នៅតំបន់ "ទួលបាសាន" ស្រុកស្រីសន្ធរ (បច្ចុប្បន្ន: [[ខេត្តកំពង់ចាម]]) ចាប់ពីពេលនោះមក ហើយទ្រង់មានព្រះនាម ក្នុងរាជថា [[បរមរាជាទី១]] ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref> == មើលផងដែរ == * [[រាជានិយមកម្ពុជា]] == តំណភ្ជាប់ រជ្ជកាលគ្រងរាជ == {{S-start}} {{S-hou|''(គ.ស ០០០០-១៣៨៥)''}} {{Succession box|before= [[បរមរាមាទី១]]|title=[[អាណាចក្រខ្មែរ]]|years='''១៣៧៣-១៣៨៥'''|after=[[បរមរាជាទី១]]}} {{S-end}} == ឯកសារយោង == ohqhed65clvybyg8ckxd8pzcuvmkfj0 0 28608 282910 282763 2022-08-28T09:23:08Z Camhistory 36281 /* ផែនដីព្រះចន្ទរាជា (គ.ស ១៥១៦-១៥៦៦) */ wikitext text/x-wiki {{Infobox |name = ចន្ទរាជា - (Chan Reachea) |type = Khmer History |image = * '''ព្រះនាម''': ចន្ទរាជា * '''[[អង់គ្លេស]]''': Chan Reachea * '''រជ្ជកាល''': ១៥១៦-១៥៦៦ [[អាណាចក្រលង្វែក]] * '''រាជសម័យ''': [[សម័យកាលលង្វែក]] * '''ព្រះនាមពេញ''': ​​​ព្រះរាជអង្ការ ខត្តិយាមហាចន្ទរាជា * '''មរណៈនាម''': បរមចន្ទរាជា * '''គ្រងរាជ''': លើកទី១ ១៥១៦ <br/> លើកទី២ ១៥៣៩ * '''ក្សត្រមុន''': [[ស្រីជេដ្ឋា]] * '''រាជបន្ត''': [[បរមរាជាទី២]] * '''សន្តិវង្ស''': រាជវង្សចតុមុខ * '''ប្រសូត''': ១៤៨៦ * '''ចូលទីវង្គត់''': ១៥៦៧ * '''ជំនឿសាសនា''': [[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា }} '''ចន្ទរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Chan Reachea) ([[ថៃ]]៖ Record: Chandra Raja) (ប្រ.ស|គ.ស ១៤៨៦-១៥៦៧) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៥១៦-១៥៦៦) ក្រោយធ្វើពិធីរាជាភិសេកគ្រងរាជសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ជាលើកទី២នៅ [[រាជធានីលង្វែក]] គ.សករាជ ១៥៣៩ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា "សម្ដេចព្រះរាជអង្ការ ខត្តិយាមហាចន្ទរាជា" និងបានប្រកាសរាជ [[សម័យកាលលង្វែក]] នៃ [[អាណាចក្រលង្វែក]] ។​<ref> Helen Ibbitson Jessup, Sāramandīr Jāti Kambujā (2006) [https://books.google.com.kh/books?id=eiQWAQAAIAAJ&q=%E1%9E%A2%E1%9E%84%E1%9F%92%E1%9E%82%E1%9E%85%E1%9E%93%E1%9F%92%E1%9E%91%E1%9E%9A%E1%9E%B6%E1%9E%87%E1%9E%B6&dq=%E1%9E%A2%E1%9E%84%E1%9F%92%E1%9E%82%E1%9E%85%E1%9E%93%E1%9F%92%E1%9E%91%E1%9E%9A%E1%9E%B6%E1%9E%87%E1%9E%B6&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjpjJ-C697zAhWcyzgGHVD6CtYQ6AF6BAgLEAM Chefs d'œuvre du Musée national du Cambodge], Publisher: Friends of Khmer Culture p.112 [[ISBN]]: 9995083604 </ref> == ជីវិតចាប់ផ្ដើម == '''Early Life''' ព្រះចន្ទរាជា កើតនៅរាជធានីចតុមុខ កើតឆ្នាំ ១៤៨៦ នៃគ.សករាជ​ ព្រះអង្គ ​គឺជាព្រះបុត្រាទី២ នៃព្រះបាទ [[ធម្មរាជាទី២]] ដែលត្រូវជាប្អូនប្រុសបង្កើត ម្ដាយទីទៃជាមួយ [[ស្រីសុគន្ធបទ]] ដែលបានសោយរាជ្យនៅរាជធានីទួលបាសាន [[ខេត្តកំពង់ចាម]] ។ ព្រះចន្ទរាជា មាននាមជាចៅពញ្ញាចន្ទរាជា ជាចៅហ្វាយស្រុកចតុមុខ នៅវ័យ ២៤ ឆ្នាំ ព្រះអង្គ​ត្រូវបង្ខំចិត្តចាកចេញពីចតុមុខ ដោយការនិរទេសព្រះអង្គ ក្នុងឆ្នាំ ១៥០៩ នៃគ​.សករាជ ទៅកាន់តំបន់ទេពបុរី (តំបន់ព្រំដែនខ្មែរ-សៀម បច្ចុប្បន្ន​ជា ក្រុង [[បាងកក]]​) តាមការស្នើសុំរបស់ ព្រះស្រីសុគន្ធបទ ដែលយល់សុបិន្តឃើញនាគពីរក្បាល ហោះហើរមកពាំឆ្វេទឆត្ររបស់ព្រះអង្គ ដែលទ្រង់យល់ឃើញថា វាជាការគំរាមកំហែងនៃរាជ្យបល័ង្ក របស់ព្រះអង្គ ដែលម្នាក់ទៀត ជាហ្លួងព្រះស្ដេចកន ។ ជីវិតរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ របស់ព្រះចន្ទរាជា នៅតំបន់ព្រំដែនខ្មែរ-សៀម ព្រះអង្គ បន្លំខ្លួនចូលធ្វើជាក្រមការខាងទាក់ដំរីថ្វាយ ស្ដេចសៀមចក្រព័ត្ត ព្រះនាម "បរមរាមាធិបតីទី២" ។ នៅឆ្នាំ ១៥១២ ហ្លួងព្រះស្ដេចកន លើកទ័ពវាយយករាជធានី ទួលបាសាន និងបានជ័យជំនះបណ្ដេញ ស្រីសុគន្ធបទ ចេញពីរាជធានី ទៅបោះបន្ទាយនៅស្រុកស្ទឹងសែន [[ខេត្តកំពង់ធំ]] ។ ព្រះស្រីសុគន្ធបទ បានផ្ញើចុតហ្មាយ ប្រាប់ដំណឹងពីការបះបោររបស់នាយកន ទៅកាន់ចន្ទរាជា និងបានប្រកាសតែងតាំង ព្រះចន្ទរាជា ជាមហាឧបរាជ ឱ្យយាងត្រឡប់មកជួយព្រះអង្គវិញ ។ ការយាងត្រឡប់មកវិញរបស់ព្រះចន្ទរាជា បានខ្ចីទ័ពសៀមចំនួន ៥,០០០ (៥ពាន់នាក់) ជាមួយនិងការចរចារប្រគល់ព្រះដង្វាយ ដោយការថ្វាយដំរីចំនួន ១០០ ក្បាល និង ពលទ័ព ៥,០០០ នាក់ទៅឱ្យព្រះចៅសៀមវិញ ទ័ពព្រះចន្ទរាជា បានធ្វើដំណើរមកដល់ [[ខេត្តបាត់ដំបង]] ចៅហ្វាយស្រុក នាមពញ្ញានោ បានថ្វាយពលចំនួន ១០,០០០ (១មុឺននាក់) និងស្បៀងអាហារចំនួន ១០០ រទេះ ដល់ព្រះចន្ទរាជា ហើយទ្រង់បន្តដំណើរមកដល់ [[ខេត្តពោធិសាត់]] និងបានជួបពិភាក្សា ជាមួយចៅហ្វាយស្រុកឈ្មោះ ហ្មឺនពេជ្រ ដែលកាន់សិទ្ធទ័ព ចំនួន ៤០,០០០ នាក់ នៅ "បន្ទាយហ្មឺនជ័យ" ដែលពេលវេលាមកដល់របស់ព្រះចន្ទរាជា ជាមួយនិងការរៀបចំយុទ្ធសាស្ត្រទ័ព ដើម្បីទៅជួយ "ព្រះស្រីសុគន្ធបទ" បានអូសបន្លាយដល់ ២ឆ្នាំ ដោយមើលឃើញពីការរៀបចំទ័ពយឺតយ៉ាវរបស់ ព្រះចន្ទរាជា ពោលក្នុងឆ្នាំ ១៥១៤ នៃគ.សករាជ ហ្លួងព្រះស្ដេចកន បានលើកទ័ពជើងទឹក ជាមួយកាំភ្លើងធំ វាយចូលបន្ទាយស្ទឹងសែន [[ខេត្តកំពង់ធំ]] ពីយប់អធ្រាត និងបានធ្វើឃាត ស្រីសុគន្ធបទ នាពេលនោះ ។ ក្រោយពេល ហ្លួងព្រះស្ដេចកន ធ្វើឃាត "ព្រះស្រីសុគន្ធបទ" នៅបន្ទាយស្ទឹងសែន រួចមក គ្រឿងសោយរាជ្យទាំង ៥ បានបាត់នាពេលនោះផងដែរ ទើបការឡើងសោយរាជ្យផ្លូវការណ៍ របស់នាយកន ត្រូវពន្យាពេល ២ឆ្នាំ ដើម្បីរងចាំ គ្រឿងសោយរាជ្យទាំង​៥ ថ្មីធ្វើរួច ។ នៅទីបំផុត ហ្លួងព្រះស្ដេចកន បានប្រកាសសោយរាជ្យជាផ្លូវការណ៍ ក្នុងឆ្នាំ ១៥១៦ នៃគ.​សករាជ ដែលមានព្រះនាមក្នុងរាជ្យថា "ព្រះស្រីជេដ្ឋា ធិរាជរាមាធិបតី" ហើយវាជាពេលដែលនាគពីរ ត្រូវមកប្រជែងឥទ្ធិពលគ្នា មួយជា ព្រះចន្ទរាជា ជាស្ដេចនៃអាណាចក្រខាងលិច និង ហ្លួងព្រះស្ដេចកន ជាស្ដេចនៃអាណាចក្រខាងកើត ដែលបានយក [[ទន្លេមេគង្គ]] ខ័នបែងចែកទឹកដីជា ២ចំណែក តាមបណ្ដោយខ្សែរទឹកហូរ ដែលបានអូសបន្លាយសង្គ្រាមអស់ពេល ១ទស្សវតន៍ (១០ឆ្នាំ) ។<ref> Mak Phoeun (1988) [https://books.google.com.kh/books?id=AEJvAAAAMAAJ&q=%E1%9E%85%E1%9E%93%E1%9F%92%E1%9E%91%E1%9E%9A%E1%9E%B6%E1%9E%87%E1%9E%B6&dq=%E1%9E%85%E1%9E%93%E1%9F%92%E1%9E%91%E1%9E%9A%E1%9E%B6%E1%9E%87%E1%9E%B6&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjxw46jt-DzAhWVfd4KHSORA3c4ChDoAXoECAkQAw Chroniques royales du Cambodge: De Bañā yāt à la prise de Laṅvaek : de 1417 à 1595] Publisher: Ecole française d'Extrême-Orient, Original from the University of Michigan, [[ISBN]]: 2855395372 </ref> == ចម្បាំងនៅ ទួលបានសាន == '''Battle at Tuol Basan''' ក្រោយពេល [[ស្រីជេដ្ឋា]] ឡើងសោយរាជ្យនៅ រាជធានីទួលបាសាន បានរយៈពេល ៣ខែ ព្រះចន្ទរាជា បានលើកទ័ព ចំនួន ៣០,០០០ (៣មុឺននាក់) វាយឡោមព័ទ្ធ បណ្ដេញ ព្រះស្ដេចកន ចេញពី រាជធានីទួលបាសាន ក្នុងឆ្នាំ ១៥១៦ នៃ.គសរាជ ។ ព្រះស្ដេចកន និងកងទ័ពបានភៀសខ្លួនទៅភាគខាងកើត ទៅបោះបន្ទាយថ្មីមួយត្រង់ ចន្លោះដូនតី នា [[ស្រុកត្បូងឃ្មុំ]] និងបានបង្កើតរាជធានីថ្មី ឈ្មោះថា "ស្រឡប់ដូនតី ពិជ័យព្រៃនគរ" បន្ទាយថ្មីព្រះស្ដេចកន មានកំពែងព័ទ្ធជុំវិញ រាងបួនជ្រុង មានដាំដើមឬស្សីកំរាស ២សិន ដោយស្មើនិង (80m) និងមានកម្ពស់ ១៥ហត្ថ ដោយស្មើនិង កម្ពស់ (7.5m) និងមានប្រវែងសរុប (2.5km) ដែលជាបន្ទាយការពារដ៏រឹងមាំមួយ មិនងាយនិងវាយចូលបំបែកបាន ។ មួយឆ្នាំបន្ទាប់ពី ហ្លួងព្រះស្ដេចកន វាយបកត្រឡប់ទៅកាន់ ព្រះចន្ទរាជា និងបានដុតបំផ្លាញរាជធានីទួលបាសាន ក្នុងឆ្នាំ ១៥១៧ នៃគ​.សករាជ ហើយព្រះចន្ទរាជា និងកងទ័ពបានដកត្រឡប់ទៅបន្ទាយនា [[ខេត្តពោធិសាត់]] វិញ ក្នុងឆ្នាំ​ដដែលស្ដេចទាំងពីរបានបើកកិច្ចចរចាររកសន្តិភាពមិនធ្វើសង្គ្រាម ដើម្បីទុកពេលប្រមូលស្បៀង និងបង្កើនកងទ័ពឡើងវិញ ដែលផ្អាកការធ្វើសង្គ្រាមនិងគ្នា ៣ឆ្នាំ រហូតដល់ឆ្នាំ ១៥២០ នៃគ.សករាជ ទើបទ័ព ព្រះស្ដេចកន បើកការវាយប្រហារជាមុនទៅលើ ព្រះចន្ទរាជា ត្រង់ [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង]] ។​<ref> Bhun Khol (1994) [https://books.google.com.kh/books?id=W1dQAQAAMAAJ&q=%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8A%E1%9F%81%E1%9E%85%E1%9E%80%E1%9E%93&dq=%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8A%E1%9F%81%E1%9E%85%E1%9E%80%E1%9E%93&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjAx9_R1uLzAhVB6mEKHZS_CNkQ6AF6BAgEEAM Pravatti vidyā saṃrâp pathamsiksā], Publisher: Griḥsthān Poḥbumb Phsāy Qâpraṃ, Original from University of California, Berkeley p.138 </ref> == ចម្បាំងនៅកំពង់ឆ្នាំង == '''Battle at Kampong Chhnang''' ក្រោយផ្អាកសង្គ្រាម៣ឆ្នាំ ពីឆ្នាំ (១៥១៧-១៥២០) ព្រះស្ដេចកន បានប្រមូលកងទ័ពចំនួន ១២០,០០០ (១២មុឺននាក់) និងបានចែកជាពីរកងពល ដែលកងពលទី១ មានចំនួន ២០,០០០ (២មុឺននាក់) ដឹកនាំដោយមេទ័ព "ចៅពញ្ញាលំពាំង" ឱ្យទៅបោះបន្ទាយនៅ ស្រុកសំរោងទង (បច្ចុប្បន្នជា [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ]]) និង កងពលទី២ មានចំនួន ៣០,០០០ (៣មុឺននាក់) ដឹកនាំដោយមេទ័ព ខ្លាំងពូកែរបស់ព្រះស្ដេចកន នាម "ពញ្ញាកៅ" ឱ្យទៅបោះបន្ទាយនៅ ភូមិជ័យសួគ៌ (បច្ចុប្បន្នជា វត្តវិហារសួគ៌ [[ខេត្តកណ្ដាល]]) ។ ក្រោយប្រមូលកងទ័ពដ៏សំបើម កងទ័ពព្រះស្ដេចកន ចំនួន ២០,០០០ (២មុឺននាក់) ដឹកនាំដោយមេទ័ព "ចៅពញ្ញាលំពាំង" បានចេញពីសំរោងទង បើកការវាយប្រហារជាមុនទៅលើ ព្រះចន្ទរាជា ត្រង់ [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង]] ពេលនោះមេទ័ព ២រូប របស់ព្រះចន្ទរាជា នាម "ឧកញាចក្រីកែវ" និង "ឧកញ៉ា​វង្សាអគ្គរាជ" បានដឹកនាំទ័ព ចំនួន ២០,០០០ (២មុឺននាក់) មកចេញច្បាំងតទល់ យ៉ាងខ្លាំងក្លា ស្នូរសម្លេងព្រួញដាវលំពែង និងស្នូរកាំភ្លើងធំ លាន់រំពងពេញសមរភូមិកំពង់ឆ្នាំង រំពេចនោះ កងទ័ពជំនួយ របស់ព្រះចន្ទរាជា ដែលបង្កប់ខ្លួនក្នុងព្រៃចំនួន ១០,០០០ (១មុឺននាក់) ផ្សេងទៀត បូករួមនិងដំរីចម្បាំង ចំនួន ១៤០ក្បាល ដែលនៅពីខាងក្រោយកងទ័ព "ចៅពញ្ញាលំពាំង" របស់ព្រះស្ដេចកន បានសំរុកចេញមកវាយគាបទ័ពព្រះស្ដេចកន ឱ្យបែកបាក់បរាជ័យ រត់ភៀសខ្លួនទៅបោះបន្ទាយនៅ ចតុមុខ (បច្ចុប្បន្នជា [[ក្រុងភ្នំពេញ]]) ។<ref> Eng Suth (1991) [http://www.elibraryofcambodia.org/moha-buros-khmer-1-dorl-7/ Mohaboros Khmer Documents Volume 1-7], Publisher: Member of the Committee on History and Culture p.78 </ref> == ចម្បាំងនៅ​ចតុមុខ == '''Battle at Chaktomuk''' មួយឆ្នាំ​បន្ទាប់ពីសង្គ្រាមនៅ [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង]] ព្រះចន្ទរាជា ត្រាសបង្គាប់ ឱ្យមេទ័ពចំនួន ២រូប គឺមេទ័ព "ឧកញាចក្រីកែវ" និង "ឧកញ៉ា​វង្សាអគ្គរាជ" ឱ្យដឹកនាំទ័ពចំនួន ៣០,០០០ (៣មុឺននាក់) វាយយកបន្ទាយចតុមុខ ដែលមានកងទ័ព របស់ព្រះស្ដេចកន ចំនួន ១០,០០០ (១មុឺននាក់) នៅឈរជើងចាំការពារតំបន់នេះ ដែលដឹកនាំដោយមេទ័ព "ចៅពញ្ញាលំពាំង" ។ ចំនួនកងទ័ព របស់ព្រះចន្ទរាជា ដែលលើស ២ដង នៃចំនួនទ័ពព្រះស្ដេចកន បានវាយបែកសមរភូមិចតុមុខ (Chaktomuk Battlefield) ក្នុងឆ្នាំ ១៥២១ នៃគ.សករាជ ហើយកងទ័ពព្រះចន្ទរាជា បានចេញបង្ហួសទៅវាយយក [[ស្រុកបាទី]] (បច្ចុប្បន្នជា [[ខេត្តតាកែវ]]) បន្ថែមទៀត ក្រោយមក ព្រះចន្ទរាជា បានប្រកាសឱ្យ ចៅហ្វាយស្រុកនាតំបន់ [[កម្ពុជាក្រោម]] ទាំងអស់ ត្រូវរក្សាទ័ពឱ្យនៅអព្យាក្រិត បើពុំនោះទេព្រះអង្គនិងច្បាំងស្លាប់រស់ដល់ទីបញ្ចប់ក្នុងសង្គ្រាមនេះ ។​<ref> Eng Suth (1991) [http://www.elibraryofcambodia.org/moha-buros-khmer-1-dorl-7/ Mohaboros Khmer Documents Volume 2], Publisher: Member of the Committee on History and Culture p.78 </ref> == ចម្បាំងនៅទន្លេមុខបួន == '''Battle on the Four Rivers''' '''(ហេតុដែលនាំឱ្យហៅទន្លេច្រាបឈាម!)''' '''(Reasons to call the bloods river! )''' ក្រោយពេលដែល ព្រះស្ដេចកន ដឹងថា ក្មួយរបស់ខ្លួន "ចៅពញ្ញាលំពាំង" បានស្លាប់ក្នុងបន្ទាយចតុមុខ ដោយទ័ពព្រះចន្ទរាជា ព្រះអង្គ​ទ្រង់ពិរោធ (ខឹង) ជាខ្លាំងបានផ្ញើចុតហ្មាយទៅមេទ័ពធំរបស់ខ្លួន "ពញ្ញាកៅ" ដែលបោះទ័ពនៅ ភូមិជ័យសួគ៌ [[ខេត្តកណ្ដាល]] ឱ្យលើកទ័ពទៅសងសឹកឱ្យខ្លួនជាប្រញាប់ ក្នុងឆ្នាំ ១៥២២ នៃគ.សករាជ កងទ័ព ពញ្ញាកៅ ចំនួ​ន ៣០,០០០ (៣មុឺននាក់) បានឆ្លងទន្លេមកត្រើយខាងលិច ពញ្ញាកៅ បានចែកកងទ័ពជាពីរកង កងទី១ ១៥,០០០ (១មុឺន ៥ពាន់នាក់)​ ជាទ័ពជើងគោក ដឹកនាំដោយ "ពញ្ញា​ស្រាល" និង "ជហ្វាវាំង" លើកទៅបង្កប់នៅ [[បឹងពោងពាយ]] ខាងជើងភ្នំពេញ ចំណែកឯ ពញ្ញាកៅផ្ទាល់ ដឹកនាំកងទី២ ១៥,០០០ (១មុឺន ៥ពាន់នាក់) ជាមួយនិងទូកចម្បាំង ៦០ គ្រឿង វាយចូលចំណតផែទូក របស់ព្រះចន្ទរាជា​នៅ ជ្រោយពន្លា (បច្ចុប្បន្នជា [[ជ្រោយចង្វា​រ]]) កងទ័ព​ជើងទឹក ពញ្ញាកៅ មានភាពខ្លាំងក្លាណាស់បានដេញវាយទ័ពជើងទឹករបស់ព្រះចន្ទរាជា ដែលដឹកនាំដោយ មេទ័ព "វិបុលរាជ" និង មេទ័ព "ប្រទសរាជ" ទៅដល់តំបន់ព្រែកព្នៅ ទើបមេទ័ពធំរបស់ ព្រះចន្ទរាជា​ នាម "ពញ្ញា​ហ្មឺនពេជ្រ" ដែលតាំងបន្ទាយនៅព្រែកតាទែន បានចេញមកជួយទ័ព "វិបុលរាជ" និង "ប្រទសរាជ" ។​ ពញ្ញាកៅ ឃើញដូច្នេះ ក៏ប្រើល្បិចធ្វើជាចាញ់ដកថយទៅក្រោយវិញដើម្បី ឱ្យ "ពញ្ញា​ហ្មឺនពេជ្រ" មកដេញតាមកងទ័ពខ្លួន ។ "ពញ្ញា​ស្រាល" និង "ជហ្វាវាំង" ដែលបង្កប់នៅ [[បឹងពោងពាយ]] ខាងជើងភ្នំពេញ យល់សេចក្ដីដូចនេះ ក៏លើកទៅវាយគាបទ័ព "ពញ្ញា​ហ្មឺនពេជ្រ" ពីក្រោយត្រង់ទន្លេមុខបួន នៅទីបំផុតក៍ធ្វើឃាត ពញ្ញា​ហ្មឺនពេជ្រ បាននៅពេលនោះ (បច្ចុប្បន្នបូជនីដ្ឋាន ពញ្ញាហ្មឺនពេជ្រ ឬ ហៅតាពេជ្រ នៅជាប់និង បូជនីយ​ដ្ឋាន ព្រះអង្គដង្កើ មុខព្រះបរមរាជវាំង សព្វថ្ងៃនេះ) ហើយទន្លេមុខបួន ដែលពោពេញទៅដោយការបង្ហូរឈាម ត្រូវបានអ្នកស្រុកទីនោះហៅថា "ទន្លេច្រាបឈាម" ។ ​<ref> Eng Suth (1969) [http://media-ifc.com/index.php?lvl=indexint_see&id=153 Mohaboros Khmer Documents Volume 1-2], Publisher: Institut Français du Cambodge Bibliothèque Numérique Culturethèque.</ref> == សមរភូមិកំពង់ចាម (គ.ស ១៥២៣) == '''Kampong Cham Battlefield (AD 1523)''' ក្រោយពេលដែល "ពញ្ញាកៅ​" ទទួលជ័យជំនះនៅទន្លេមុខបួន ទ័ពរបស់ខ្លួន បានដាច់ស្បៀង និងនឿយហត់ជាច្រើនថ្ងៃផងនោះ បានសំរេចចិត្តទៅបោះបន្ទាយនៅ [[ស្រុកកំពង់សៀម]] [[ខេត្តកំពង់ចាម]] ដែលមានទ័ពសេសសល់ត្រឹមតែ ១០,០០​០ (១មុឺននាក់) ប៉ុនណោះ ។ ចំណែក​ឯខាង ព្រះចន្ទរាជា ដែលទទួលបានដំណឹងពីការមរណៈភាពលោក "ពញ្ញាហ្មឺនពេជ្រ" មានភាពតក់ស្លុត និង ឈឺព្រះទ័យជាខ្លាំង ព្រះអង្គបានថ្វាយមរណៈនាមទៅលោកថា "ចៅពញ្ញាសួគ៌ាលោក" ។ បន្ទាប់មកបានតែងតាំងលោក "ឧកញ៉ា ឃ្លាំងមឿង" ជាប្រមុខមេទ័ពធំជំនួសវិញ លោកឧកញ៉ា ឃ្លាំងមឿង ល្បីខាងយុត្តិសាស្ត្រសឹកសង្គ្រាម និងការដឹកនាំទ័ព ។ ក្នុងឆ្នាំ ១៥២៣ នៃគ​.សករាជ ព្រះចន្ទរាជា បានចាត់កងទ័ពជាពីរកង កងទី១ ដឹកនាំដោយព្រះអង្គផ្ទាល់ បានយាងចេញជិះទូកចម្បាំងទីនាំង ឈ្មោះ "សារ៉ាយអណ្ដែត" និងទូកចម្បាំង ចំនួន៣០០ គ្រឿងទៀត ទៅប្រមូលផ្ដុំទ័ពនៅខេត្តសន្ទុក (បច្ចុប្បន្នជា [[ខេត្តកំពង់ធំ]]) ដែលមានចំនួន ៥៥,០០០ (៥មុឺន ៥ពាន់នាក់) រីឯកងទី២ មានចំនួន ៥០,០០០ (៥មុឺននាក់) ទៀតដឹកនាំដោយ "ឧកញ៉ា ឃ្លាំងមឿង" ចេញទៅវាយបន្ទាយទ័ព "ពញ្ញាកៅ​" នៅ [[ស្រុកកំពង់សៀម]] [[ខេត្តកំពង់ចាម]] ព្រមគ្នាតែម្ដង ។ ដំណឹងប្រកាសសង្គ្រាម របស់ព្រះចន្ទរាជា បានជ្រាបទៅដល់ ព្រះស្ដេចកន ទ្រង់បានប្រមូលទ័ពសេសសល់ ៨០,០០០ (៨មុឺននាក់) ចែកចេញជា ប្រាំកងពល កងទី១ ដឹកនាំដោយ "ពញ្ញា​ព្រំវៀង" មានចំនួន ១៥,០០០ (១មុឺន ៥ពាន់នាក់) ជាកងទ័ពជួរមុខ កងទី២ ដឹកនាំដោយ "ពញ្ញា​ពេញ" មានចំនួន ១០,០០​០ (១មុឺននាក់) កងទី៣ ដឹកនាំដោយ "ពញ្ញា​នួន" មានចំនួន ១០,០០​០ (១មុឺននាក់) កងទី៤ ដឹកនាំដោយ "ពញ្ញាទន់" មានចំនួន ១០,០០​០ (១មុឺននាក់) ជាកងទ័ពជួរក្រោយ និងកងទី៥ ដឹកនាំដោយ "ពញ្ញាផាតស្រាល" និង "ពញ្ញាវិបុលរាជ" មានចំនួន ២០,០០០ (២មុឺននាក់) ជាមួយនិងទូកចម្បាំង ៣០០ គ្រឿង ជាកងទ័ពជើងទឹក ចេញទៅការពារបន្ទាយនៅ [[ស្រុកកំពង់សៀម]] ដែលជាទីតាំងនៃសមរភូមិកំពង់ចាម ។ រីឯព្រះស្ដេចកនកាន់ទ័ព ហ្លួងដោយផ្ទាល់ ចំនួន ២០,០០០ (២មុឺននាក់) និងចាត់ឱ្យ មេទ័ព​ធំ "ពញ្ញាកៅ" និង "ជហ្វាវាំង" ដឹកនាំទ័ព ចំនួន ២០,០០០ (២មុឺននាក់) បូករួមទាំងទ័ពហ្លួងបាន ចំនួន ៤០,០០០ (៤មុឺននាក់) នៅចាំការពារបន្ទាយ "ស្រឡប់ពិជ័យ" នា [[ស្រុកត្បូងឃ្មុំ]] ។ ដូចនេះ​កងទ័ពសរុបដែលការពារបន្ទាយ ស្រុកកំពង់សៀម របស់ព្រះស្ដេចកន មានចំនួន ៦៥,០០០ (ជាង ៦មុឺននាក់) នៅទីបំផុតកងទ័ពជាង ១សែននាក់ របស់ព្រះចន្ទរាជា បានវាយបែកបន្ទាយ ស្រុកកំពង់សៀម នៃសមរភូមិកំពង់ចាម ក្នុងឆ្នាំ ១៥២៣ នៃគ.សករាជ ។​<ref> Eng Suth (1969) [http://media-ifc.com/index.php?lvl=indexint_see&id=153 Mohaboros Khmer Documents Volume 1-2], Publisher: Institut Français du Cambodge Bibliothèque Numérique Culturethèque.</ref>​ == ចន្ទរាជា និង ស្រីជេដ្ឋា នៃសង្គ្រាមចុងក្រោយ == '''Chan Reachea & Srei Chedtha of Final War''' ក្រោយពេល ​ព្រះចន្ទរាជា និង ព្រះស្រីជេដ្ឋា ធ្វើសង្គ្រាមយ៉ាងធំនៅសមរភូមិ ស្រុកកំពង់សៀម កងទ័ព​ទាំងសងខាង បានខូចខាតសំភារៈសឹកអស់ជាច្រើន ដូចនេះ​ក្នុងឆ្នាំ ១៥២៣ នៃគ.សករាជ ស្ដេចទាំង២ បានចាត់បេសកជន ទាំងសងខាង​ឱ្យទៅបញ្ជារទិញ កាំភ្លើងធំ (Cannons) ពីពួក "ប៉តទុយហ្គេស" (Portuguese) នៅជ្រោយម៉ាឡាកា (Malacca) នាឧបទ្វីប​ម៉ាឡេ (Malay Peninsula) ដែលត្រូវ បាន (Record ទុកដោយប្រវត្តិវិទូ នៅស.វទី១៦​) <ref> Mamitua Saber, Dionisio G. Orellana (1977) [https://books.google.com.kh/books?id=1U4cAQAAMAAJ&q=Portuguese+cannons+to+Cambodia+16th+century&dq=Portuguese+cannons+to+Cambodia+16th+century&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiyp4zR7vTzAhVNIIgKHUeYAI8Q6AF6BAgDEAM Comparative Notes on Museum Exhibits in Singapore, Malaysia, Indonesia, Brunei, Macao, and the Philippines: A Report to the Ford Foundation on Travelling Symposium for Southeast Asia Museum Development, April-May, 1971], Publisher: Aga Khan Museum, Mindanao State University, Original from the University of Michigan p.354 </ref> <ref> Contributor: James Richardson Logan (1851) [https://books.google.com.kh/books?id=PkhFAQAAMAAJ&dq=Portuguese+cannons+to+Cambodia+16th+century&source=gbs_navlinks_s The Journal of the Indian Archipelago and Eastern Asia, Volume 5], Publisher: Kraus Reprint, Original from Cornell University. </ref> ខាងព្រះចន្ទរាជា បញ្ជារទិញបាន កាំភ្លើងធំ ១០០ (១រយដើម) និងកាំភ្លើងវែងខ្លី ចំនួន ១០០០ (១ពាន់ដើម​) ទុករក្សាក្នុងបន្ទាយ ចំណែកឯ ព្រះស្រីជេដ្ឋា បញ្ជារទិញបាន កាំភ្លើងធំ ១៥០ (១រយហាសិបដើម) និងកាំភ្លើងវែងខ្លី ចំនួន ២០០០ (២ពាន់ដើម​) ទូកសំពៅខាងព្រះស្រីជេដ្ឋា ដែលដឹកកាំភ្លើងធំ ១៥០ដើម និង កាំភ្លើងវែងខ្លី ចំនួន ២០០០ (២ពាន់ដើម​) ត្រូវបានស្ទាក់ចាប់បាន នៅ ស្រុកពាម (ពួកដាយវៀតហៅ៖ ម៉ាងខម) (Đại Việt call: Mán Khảm) មានន័យថា "ពាមខ្មែរ" នា [[កម្ពុជា​ក្រោម]] ហើយក្រមការខេត្តបានបញ្ជូនថ្វាយ ព្រះចន្ទរាជា ដូចនេះខាង ព្រះស្រីជេដ្ឋា មិនមានសញ្ញវុធសម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់កងទ័ពនោះទេ ។ <ref> Eng Suth (2001) [https://library.khmerstudies.org/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=10854%20thumbnail-shelfbrowser Documents of the great Khmer man, the royal genealogy of the Khmer people according to the real manuscript], Publisher: Phnom Penh Publishing House of the Ministry of Education, Youth and Sports p.250 </ref> === សមរភូមិ​ទន្លេបិទ (គ.ស ១៥២៤) === '''Tonle Bet Battlefield (AD 1524)''' ក្នុងឆ្នាំ ១៥២៤ នៃគ.សករាជ ព្រះចន្ទរាជា បានលើកទ័ព ១៣៥,០០០ (ជាង១៣មុឺននាក់) ចែកចេញជា បួនកងពល កងពលទី១ ដឹកនាំដោយ "ពញ្ញាភក្ដី" លើកទ័ព ៥០,០០០ (៥មុឺននាក់) លើកទៅស្ទាក់កងទ័ព "ពញ្ញាកំហែង" ដែលជាឪពុកក្មេកព្រះស្ដេចកន ដែលកាន់ទ័ពនៅស្រុក សៀមប៉ោយ (បច្ចុប្បន្នជា [[ស្រុកសៀមប៉ាង]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង]]) ដែលមាន ចំនួន ៤០,០០០ (៤មុឺននាក់) កុំឱ្យលើកមកជួយ ព្រះស្ដេចកនបាន ។ កងទី២ ដឹកនាំដោយ "ពញ្ញាទេព" លើកទ័ព ចំនួន ៤០,០០០ (៤មុឺននាក់) វាយចូលសមរភូមិ​ទន្លេបិទ ចំពីមុខផ្លូវទៅបន្ទាយ "ស្រឡបពិជ័យ" កងទី ៣ ដឹកនាំដោយ "ព្រះចន្ទរាជា" ផ្ទាល់ ចំនួន ៤០,០០០ (៤មុឺននាក់) ជាទ័ពជំនួយបោះនៅស្រុកកំពង់សៀម កងទី៤ ដឹកនាំដោយ "ឧកញ៉ាមហាមន្ត្រី" ចំនួន ៥,០០០ (៥ពាន់នាក់) ចេញទៅបង្កប់នៅ [[ខេត្តព្រៃវែង]] ។ កងទ័ព "ពញ្ញាទេព" ចំនួន ៤មុឺននាក់ ក៏ប្រទះនិងទ័ព ព្រះស្ដេចកន ចំនួន ២មុឺននាក់ ដែលបោះបន្ទាយនៅ ទន្លេបិទ​ ទ័ពទាំងពីរ បានច្បាំងគ្នាពេលវេលាព្រឹក រហូតដល់ថ្ងៃរសៀល ទ័ព "ពញ្ញាទេព" ក៏ឡោមព័ទ ទ័ពព្រះស្ដេចកនជាប់ ពេលនោះ ដំណឹងច្បាំងគ្នានៅសរមភូមិទន្លេបិទបានទៅដល់ "ពញ្ញាកៅ" ដែលកំពង់យាមការក្នុង "បន្ទាយស្រឡប់ពិជ័យ" ដឹងដំណឹងដូចនេះ "ពញ្ញាកៅ" ប្រញាប់​ដកទ័ព ៥០,០០០ (៥មុឺននាក់) ពីក្នុងបន្ទាយចេញទៅជួយព្រះស្ដេចកន យ៉ាងប្រញាប់ ទុកឱ្យ "ជហ្វាវាំងជុំ" ដែលមានទ័ព ១០,០០០ (១មុឺននាក់) នៅចាំការពារបន្ទាយស្រឡប់ពិជ័យ ។ កងទ័ព "ពញ្ញាកៅ" បានទៅជួយរំដោះ ព្រះស្ដេចកន ទាន់ពេល ដោយកងទ័ព "ពញ្ញាទេព" បិទផ្លូវខាងក្រោយជាប់ ព្រះស្ដេចកន និង ពញ្ញាកៅ បានវាយសម្រុកចេញទៅមុខមកដល់ [[ខេត្តព្រៃវែង]] ក៏ប្រទះនិងទ័ពបង្កប់ ៥,០០០ (៥ពាន់នាក់) របស់ "ឧកញ៉ាមហាមន្ត្រីបែន" វាយស្ទាក់ពីមុខ ពញ្ញាកៅ​ឃើញដូចនេះ ក៏ឱ្យព្រះស្ដេចកន ស្រូតទៅបន្ទាយស្រឡប់ពិជ័យមុន ខ្លួននៅចាំច្បាំងការពារជាមួយ "ឧកញ៉ា​បែន" ហើយពញ្ញាកៅ ក៏ចោលលំពែងត្រូវ "ឧកញ៉ា​បែន" ស្លាប់ក្នុងពេលនោះ ហើយក៏ត្រឡប់មកដល់ក្នុងបន្ទាយស្រឡប់ពិជ័យវិញ ចំណែកឯ ទ័ពឪពុកក្មេក ព្រះស្ដេចកន "ពញ្ញាកំហែង" ត្រូវទ័ព "ពញ្ញាភក្ដី" វាយធ្វើឃាតបាននៅពេលនោះទៅ ។<ref> Eng Suth (1969) [http://media-ifc.com/index.php?lvl=indexint_see&id=153 Mohaboros Khmer Documents Volume 1-2], Publisher: Institut Français du Cambodge Bibliothèque Numérique Culturethèque.</ref> === ជ័យជំនះព្រះចន្ទរាជា (គ.ស ១៥២៥) === '''Victory of Chan Reachea (AD 1525)''' ក្នុងឆ្នាំ ១៥២៥ នៃគ.សករាជ ព្រះចន្ទរាជា បានលើកកងទ័ព ចំនួន ១៤០,០០០ (១៤មុឺននាក់) វាយចូលបន្ទាយ "ស្រឡប់ពិជ័យ​" របស់ ព្រះស្រីជេដ្ឋា ដែលមានកងទ័ព​យាមការ ចុងក្រោយក្នុងបន្ទាយតែ ៤០,០០០ (៤មុឺននាក់) ប៉ុនណោះ នៅសមរភូមិ [[ស្រុកត្បូងឃ្មុំ]] កងទ័ព ព្រះចន្ទរាជា​ បានឡោមព័ទ្ធ បន្ទាយស្រឡប់ពិជ័យ អស់វេលា ១៥ ថ្ងៃ ដោយបន្ទាយនេះខ្ពស់ពិបាកនិងវាយចូលពេក ព្រះចន្ទរាជា មានល្បិចមួយថា រាល់ជនទាំងឡាយណា ដែលអាចចាប់ ឬ សម្លាប់ស្ដេចកនបាន និងមានប្រាក់រង្វាន់ ហើយលើកយស័ក្តជាចៅហ្វាយស្រុកត្បូងឃ្មុំនេះ ក្រោយមន្ត្រីប្រកាសរាជសារនៅមុខបន្ទាយស្ដេចកនចប់ ប៉ុន្មានថ្ងៃក្រោយមក ព្រះស្រីជេដ្ឋា ក៏បានសោយទីវង្គត់ ដោយត្រូវប្អូនថ្លៃរបស់ខ្លួន នាម "មន្ត្រី​ដូនកែវ" លួចធ្វើឃាតដោយកាត់ក្បាល បូករួមទាំងពញ្ញាកៅ និងបក្សពួកទាំងអស់នៃមន្ត្រីជំនិតទាំង២៥នាក់ យកទៅថ្វាយ ព្រះចន្ទរាជា ដោយក្ដីអំណរនិងជ័យជំនៈនេះ តាមការសន្យា ទ្រង់បានលើកយ័ស្ដ "មន្ត្រី​ដូនកែវ" ជាពញ្ញាដូនកែវ មានឋានៈជាចៅហ្វាយស្រុកត្បូងឃ្មុំនេះ ចំណែកឯ​ក្បាលព្រះស្ដេចកន និងបក្សពួកទាំង២៥នាក់ ត្រូវបានយកទៅដោតនៅមុខកំពែងបន្ទាយ ស្រឡប់ពិជ័យ​នេះតែម្ដង ។<ref> Eng Suth (1991) [http://www.elibraryofcambodia.org/moha-buros-khmer-1-dorl-7/ Mohaboros Khmer Documents Volume 1-7], Publisher: Member of the Committee on History and Culture p.78 </ref>​ == ផែនដីព្រះចន្ទរាជា (គ.ស ១៥១៦-១៥៦៦)== '''Earth of Chan Reachea (AD 1516-1566) ''' ព្រះរាជពង្សាវតារភាគ២ របស់ព្រះរាជបណ្ណាល័យចុះលេខ គ.៥៣-៣ ហ្លួងព្រះស្ដេចកនសុគតក្នុងឆ្នាំកុរ នពស័ក ព.សករាជ ២០៧១, ត្រូវនិង គ.សករាជ ១៥២៥ ។ ក្រោយ ព្រះចន្ទរាជាបាន ជ័យជំនះលើស្ដេចកន ទ្រង់បានយាងត្រឡប់មកបន្ទាយហ្មឺនជ័យ នាខេត្រពោធិសាត់វិញ និងបានបង្គាប់ឱ្យសព្វមុខមន្ត្រី សាងសង់បន្ទាយរាជវាំងថ្មី នៅលង្វែក នា[[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង]] ដើម្បីគេចចេញពីការគំរាមកំហែងរបស់កងទ័ពសៀម ក្រុមមេការ ឱ្យជីកបុកឫសរៀបថ្ម ៦ហត្ថ ស្មើជម្រៅ ៣ម៉ែត្រ ជុំវិញបន្ទាយជា ៣ ជ្រុង ហើយលើកដីច្រុះក្ដារ ធ្វើជាបន្ទាយខាងលើនោះតម្កល់ ១៧ហត្ថ ស្មើនិងកម្ពស់ ៨ម៉ែត្រ កម្រាស់ខាងលិច ១០ហត្ថ ស្មើនិងកម្រាស ៥ម៉ែត្រ ជើងទេរក្រោម ២២ហត្ថ ស្មើនិងកម្រាសជើងទេរ ១១ម៉ែត្រ ជុំវិញទាំង ៣ ជ្រុង "ព្រោះជ្រុងទី៤ នោះគឺទន្លេ កំពែងបន្ទាយមាន ៥ជាន់ និងមានទ្វារធំ៨ ។ ទ្វារនីមួយៗ មានសើនមួយ ។ ទាំង៨សើននោះ កំពស់ ២២ ហត្ថ ស្មើនិងកម្ពស់១១ម៉ែត្រ សម្រាប់ដាក់កាំភ្លើងធំ ចំជ្រុងទាំង ៤ មានប៉មកម្ពស់ ២៥ហត្ថ ស្មើនិងកម្ពស់ ១២.៥ម៉ែត្រ សម្រាប់ឆ្មាំយាម និងដាក់កាំភ្លើងធំដូចគ្នា រីឯលើបន្ទាយជុំវិញនោះទ្រង់ឱ្យដាក់សុទ្ធតែកាំភ្លើងវែងបាញ់ច្រូងជុំវិញទាំង ៥ ជាន់ ។ ខាងមុខកំពែង ជាន់ទី១ ស្ដេចឱ្យធ្វើរោងសម្រាប់ដាក់ទ័ព ដំរី និងទ័ពសេះ ក្នុងកំពែងជាន់ទី១ ដដែរនេះ ដាក់សុទ្ធតែទាហ៊ានកងកាំភ្លើងធំ ។ ខាងកំពែងជាន់ទី២ តាំងថែវ ដាក់សុទ្ធតែទាហ៊ានកងកាំភ្លើងតូច និងធ្វើសាលាជំនុំក្ដី ដាក់សាលាដំបូងខាងឆ្វេង សាលាឧទ្ធរណ៍ខាងស្ដាំ ។ ខាងក្នុងកំពែងទី៣ តាំងថែវដាក់សុទ្ធតែទាហ៊ានកងដាវ កងផ្គាក់ ជាសេនាអាវុធខ្លី ។ ខាងកំពែងជាន់ទី៤ សាងដំណាក់រោងល្ខោន និង ព្រះពន្លាទតល្ខោន ។ នៅខាងក្នុងកំពែងទី៥ សាងដំណាក់ដាក់ព្រះបញ្ចក្សេត្រ គ្រឿងសោយរាជ្យទាំង៥ និង ដំណាក់សំរិទ្ធ សម្រាប់ដាក់ព្រះរាជទ្រព្យ មានវិមានសម្រាន្តភិរម្យ សម្រាប់ក្រុមបារគូ ក្រុមបុរោហិត និងក្រុមមហាតលិក នៅក្នុងកំពែងជាន់ទី៥ ដដែរ នៅទ្វារយាម តាំងថែវឱ្យកំពូល ៥ មានជហ្វាដងក្ដារ សុទ្ធតែលាបម្រ័ក្សណ៍ ជាតិហិង្គុល បិទមាស មានសោភោណភ្លឺផ្លេកពន់ប្រមាណ ហើយធ្វើប្រាង្គមហាប្រាសាទមួយកំពូល ៥ ជាប្រាសាទសម្រាប់ព្រះមហាក្សត្រធិរាជផ្ទំសម្រាក មានសាងព្រះរាជមន្ទីរធំមួយ សម្រាប់ព្រះស្នំក្រមការប្រចាំយាម រាជមន្ទីរមួយទៀតមានកំពូល៣ជាន់ សម្រាប់ព្រះរាជបុត្រី មានសាងព្រះដំណាក់៥ខ្នង សម្រាប់ព្រះស្នំ និង ព្រះដំណាក់៥ខ្នងទៀត សម្រាប់ពួកអ្នកម្នាង រីឯព្រះដំណាក់២ខ្នងទៀត សម្រាប់អ្នកអង្គម្ចាស់ ហើយខាងក្រោយកំពែងនោះ ឱ្យតាំងឃ្លាំងស្រូវអង្ករ និងឃ្លាំងអំបិល ត្រីសាច់ ១៥ខ្នង ខាងត្បូងនិងខាងជើងកំពែងនោះ តាំងឃ្លាំងគ្រាប់រំសេវ១០ខ្នង ខាកើតព្រះរាជវាំង ឱ្យតាំង ឃ្លាំងសម្រាប់ដាក់ ព្រួញស្នារ ទុកការពារផ្នែកខាងក្រោយ ។ នៅគ្រប់ដំណាក់មានជីកស្រះស្រង់រងថ្លា សួនច្បារផ្កា ដំណាំ ក្រអូប ល្វឹងល្វើយ ល្អជាអនេក ប្លែកត្រកាលក្នុងព្រះរាជវាំង ដែលបានសាងសង់រួចក្នុងរយៈពេល ៣ឆ្នាំ ត្រូវបញ្ចប់ក្នុង គ.ស ១៥២៨ ។ បន្ទាយព្រះរាជវាំងថ្មីសាងបញ្ចប់រួចរាល់ហើយ ព្រះចន្ទរាជា ត្រាសបង្គាប់ឱ្យរើបន្ទាយចេញពី ពោធិ៍សាត់ មកតាំងនៅរាជធានីលង្វែក និងបង្គាប់ឱ្យដាំដើមឬស្សីព័ទ្ធជុំវិញបន្ទាយកម្រាស ២សិន ដោយស្មើនិងកម្រាស ៨០ម៉ែត្រ ដើម្បីការពារបន្ទាយ ហើយព្រះអង្គឡើងប្រកាសជាស្ដេចផែនដីលើកទី២ រាជសម័យលង្វែក នៃអាណាចក្រលង្វែក ក្នុងឆ្នាំ ១៥៣៩ នៃគ.សករាជ ដែលទ្រង់មានព្រះនាមក្នុងរាជថា "ព្រះបរមខត្តិយាមហាចន្ទរាជា" ។ == ចម្បាំងខ្មែរសៀម លើកទី១ == '''The First Khmer-Siamese War''' ព.សករាជ ២០៧៤, គ.សករាជ ១៥៣០, ម.សករាជ ១៤៥១, ចុ.សករាជ ៨៩៧ ត្រូវនិងឆ្នាំឆ្នាំកុរ ឯកស័ក ក្រោយសៀមបានបញ្ចប់ជម្លោះរាជវង្ស ស្ដេចសៀមគ្រងរាជ្យថ្មីព្រះនាម ព្រះចៅចក្រព័ត្ត រាជាធិរាជ (Chakkraphat) បានចាត់បេសកជន ៣នាក់ ជាតំណាងទូត ឱ្យមកទារព្រះដង្វាយពី ព្រះចន្ទរាជា នាពេលនោះ ព្រះអង្គបានមានបន្ទូលឆ្លើយតបថា នគរកម្ពុជានាពេលនេះលែងចំណុះ ឱ្យនគរសៀមទៀតហើយ បើព្រះរាជាសៀមមិនសុខចិត្ត អាចមកសាកកម្លាំងនិងយើងបាន ។ មួយឆ្នាំ ក្រោយពេលកម្ពុជាមិនបញ្ជូនសួយសារអាករណ៍ ទៅកាន់នគរសៀម ឆ្នាំ១៥៣១ នៃគ.សករាជ ត្រូវនិងឆ្នាំជូតទោស័ក ស្ដេចសៀមបានលើកទ័ព ៥០,០០០ (៥មុឺននាក់) កាត់តាម នគររាជសីម៉ា (Nakhon Ratchasima) មកដល់ព្រំប្រទល់ខេត្ត មហានគរ (បច្ចុប្បន្នជាខេត្ត [[សៀមរាប]]) មេទ័ពសៀមព្រះនាម ពញ្ញាអុង ដំខាត់ ដែលជាបុត្រ របស់ក្សត្រខ្មែរនាម ព្រះស្រីរាជា ហើយត្រូវជាបងប្អូនជីដូនមួយ និង ព្រះចន្ទរាជា ផងដែរ ដែលធ្លាប់បានឱ្យទ័ពសៀម ដែលខ្ចី ចំនួន ៥០០០ (៥ពាន់នាក់) ទៅកាន់ចន្ទរាជា បានលើកទ័ពមកឈ្លានពានកម្ពុជា យ៉ាងកម្រោល ពេលនោះ ព្រះចន្ទរាជា បានលើកទ័ពលង្វែកទៅដោយផ្ទាល់ មានចំនួន ៥០,០០០ (៥មុឺននាក់) បូករួមនិង ទ័ពនៅមហានគរ មានចំនួន ២០,០០០ (២មុឺននាក់) សរុបទាំងអស់មានចំនួន ៧០,០០០ (៧មុឺននាក់) បានវាយបកត្រឡប់យ៉ាងខ្លាំងក្លាទៅកាន់កងទ័ពសៀម នៅត្រង់សមរភូមិស្ទឹងអង្គរ ហើយទីបំផុត កងទ័ពសៀមបានបរាជ័យ ដោយការបាក់ទ័ពរាបទាបអស់ ក្នុងជ័យជំនះដ៏អស្ចារ្យនេះ ព្រះចន្ទរាជា បានផ្លាសប្ដូរឈ្មោះខេត្ត មហានគរ ទៅជាឈ្មោះ [[ខេត្តសៀមរាប]] មកដល់សព្វថ្ងៃនេះ ចំណែកឯមេទ័ពសៀម ពញ្ញាអុង ដំខាត់ ក៏ត្រូវស្លាប់ដោយត្រូវកាប់និងស្នែងដាវទម្លាក់ពីលើខ្នងដំរីផងដែរ ។<ref> Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 </ref> == ចម្បាំងខ្មែរសៀម លើកទី២ == '''Second Khmer-Siamese War''' * មរណភាពលោក ឧកញ៉ា ឃ្លាំងមឿង ព.សករាជ ២០៩៣, គ.សករាជ ១៥៤៩, ម.សករាជ ១៤៧០, ចុ.សករាជ ៩១៦, សៀម បានលើកទ័ព ចំនួន ១៤០,០០០ (១៤មុឺននាក់) ចូលមកឈ្លានពានទឹកដីកម្ពុជា ជាលើកទី២ កងទ័ពសៀមបានបែងចែកជាពីរកងពល កងពលទី១ មានចំនួន ៩០,០០០ (៩មុឺននាក់) ដឹកនាំដោយ ស្ដេចសៀមផ្ទាល់ ព្រះនាម ចក្រព័ត ចូលមកវាយយក [[ខេត្តបាត់ដំបង]] និង បង្ហួសវាយយក [[ខេត្ត ពោធិ៍សាត់]] កងពលទី២ មានចំនួន ៥០,០០០ (៥មុឺននាក់) ជាកងទ័ពជើងទឹក ដឹកនាំដោយ ពញ្ញាវាំងសាន វាយចូល [[ខេត្តកំពត]] ។ ព្រះចន្ទរាជា ទ្រង់ជ្រាបហើយត្រាស់បង្គាប់ឱ្យ ឧកញ៉ា ក្រឡាហោមកែវ កេណ្ឌរេហ៍ពល នាខេត្តបាសាក់ ព្រះត្រពាំង ក្រមួនស និងបាទី បន្ទាយមាស បានចំនួន ៦០,០០០ (៦មុឺននាក់) ទៅច្បាំងតទល់ជាមួយទ័ពសៀមនៅសមរភូមិខេត្តកំពត ។ === សមរភូមិ ពោធិ៍សាត់ (គ.ស ១៥៤៩) === '''Pursat Battlefield (AD 1549)''' គ.សករាជ ១៥៤៩ កងទ័ពសៀមចំនួន ៩០,០០០ (៩មុឺននាក់) បានវាយចូល [[ខេត្តពោធិ៍សាត់]] ខណៈ ដែលលោក ឧកញ៉ា ឃ្លាំងមឿង ដឹកនាំទ័ពចំនួន ៤០,០០០ (៤មុឺននាក់) ទៅច្បាំងតទល់ជាមួយនិងទ័ពសៀម អស់ពេលជាច្រើនយាម ដោយចំនួនកងទ័ព និង គ្រឿងសឹកចម្បាំងរបស់សៀម ច្រើនជាងភាគីខាងលោក ឧកញ៉ា ឃ្លាំងមឿង ពេកណាស់ បើច្បាំងបន្តទៀតកងទ័ពនិងស្លាប់គ្មានសល់ លោកឧកញ៉ា ក៏សម្រេចចិត្តដកកងទ័ពថយ ទៅក្នុងបន្ទាយវិញ រីឯកងទ័ពស្លាប់អស់ប្រមាណ ២០,០០០ (២មុឺននាក់) ដូចនេះកងទ័ពក្នុងបន្ទាយនៅសល់តែ ២មុឺននាក់ ប៉ុនណោះ កំពុងតែដាច់ស្បៀងនិងត្រូវបានកងទ័ពសៀមឡោមព័ទ្ធ រីឯកងទ័ពជំនួយរបស់ព្រះចន្ទរាជា ២ថ្ងៃទៀតទើបមកដល់ ខេត្តពោធិ៍សាត់ ។ ឧកញ៉ា ឃ្លាំងមឿង បានមើលមកកងទ័ពរបស់ខ្លួន ឃើញទឹកមុខបាក់ស្បាតរបស់កងទ័ព បានគិតយ៉ាងល្អិតល្អន់អំពីក្បួនសឹកនេះ បើលើកនេះសៀមឈ្នះ ហើយយកបានតំបន់ ពោធិ៍សាត់នេះ សៀមនិង គម្រាមកំហែង ដល់អាណាចក្រលង្វែក ដូចនេះលោកផ្ទាល់និងពលីកម្ម ក្នុងសង្គ្រាមនេះ ។ លោកមឿង បានរៀបចំគម្រោងការមួយ ដោយឱ្យទាហ៊ានជំនិតៗ របស់លោក ដកកូនទាហាន ៤,០០០ (៤ពាន់នាក់) ចេញពីជួរទ័ព រួចឱ្យផ្លាសសំលៀកបំពាក់ បន្លំជាមនុស្សចំបើង ទៅបង្កប់ខ្លួនក្នុងព្រៃ ជិតជំរំសៀម រួចលោកឱ្យរៀបចំ មនុស្សចំបើងដែលជាទីងមោង ពាក់នៅសំលៀកបំពាក់កងទ័ពវិញ បន្ទាប់មកលោក ចាត់កូនទាហានឱ្យជីករណ្ដៅធំមួយ ជំរៅ ៨ ហត្ថ ៤ ជ្រុង ដោយស្មើនិង ៤ម៉ែត្រ ៤ជ្រុង ដាក់នៅចម្រូងលំពែង រួចឱ្យធ្វើរានទេវតា ៧ ថ្នាក់ដាក់បាយសី ទឹកអប់ និង គ្រឿងបូជា ហើយឱ្យធ្វើរាជព័ទ្ធជុំវិញ និង លេងភ្លេងថ្វាយទាំង៨ទិស ហើយលោក បាននាំគ្រួសាររបស់លោក ស្លៀកសម្លៀកបំពាក់ពណ៌ស ដោយពោលថា ខ្លួននិងសម្លាប់ខ្លួន ដើម្បីកេណ្ឌទ័ពខ្មោចឱ្យមកជួយក្នុងរយៈពេល ៧យាមទៀត ហើយប្រាប់ ឱ្យកងទ័ពទាំងអស់ត្រូវសម្រុកចេញពីការឡោមព័ទ្ធ ពេលដែលលោកនិងគ្រួសារលោតសម្លាប់ខ្លួនរួច ។ ''(ការពិតទៅការពលីកម្ម របស់លោក ឧកញ៉ា ឃ្លាំងមឿង គ្រាន់តែជាការលើកទឹកចិត្តកងទ័ពឱ្យមានភាពអង់អាចក្លាហានក្នុងការប្រយុទ្ធជាមួយនិងទ័ពសៀមប៉ុនណោះ ហើយការពិតមិនមានព្រឹត្តិការណ៍នៃកងទ័ពខ្មោចចេញមកជួយច្បាំងនោះទេ ដោយសារតែឯកសារដើមបានសរសេរច្របល់បញ្ចូលគ្នា នូវរឿងព្រេងនិទាន តាមសាស្ត្រាស្លឹករឹតវត្តមួយចំនួន និង ព្រេងនិទាន ប្រជុំរឿងព្រេងខ្មែរ ប៉ុនណោះដែលនាំឱ្យប្រវត្តិសាស្ត្រប្រទេសកម្ពុជា មានភាពស្រពិចស្រពិល និងច្របូកច្របល់ ចាប់ពីឆ្នាំ 1991 មករហូតដល់បច្ចុប្បន្ននេះ)'' ។ ចំណែកឯកងទ័ពសៀមត្រូវលើកទ័ពមកច្បាំងនូវរសៀលនេះ តែដោយសារ តែលោក ឧកញ៉ា ឃ្លាំងមឿង ធ្វើពិធីកេណ្ឌទ័ពខ្មោចឱ្យមកជួយក្នុងយប់នេះ ទើបភាគីទ័ពសៀមរងចាំដល់វេលាព្រលប់ទើបនាំទ័ពវាយលុកជំរំវិញ ព្រោះពួកសៀមមិនជឿថាមានកងទ័ពខ្មោចមកជួយនោះទេ ហើយពួកសៀមមិនបានដឹងថានេះជាការពន្យាពេលរបស់លោកមឿងនោះទេ ។ នៅពេលព្រលប់ សៀមបានលើកទ័ពចូលជុំរំកងទ័ពលោកមឿង តែមិនមានកងទ័ពខ្មែរនោះទេ មានតែមនុស្សចំបើងដែលបន្លំស្លៀកពាក់ជាទាហាន យល់សេចក្ដីដូចនេះ មេទ័ពរងខ្មែរ ឧកញ៉ាចក្រីសុខ បញ្ជារឱ្យបាញ់ព្រួញភ្លើង ដុតសម្លាប់កងទ័ពសៀម ឆេះស្លាប់អស់ជាច្រើន ច្បាំងគ្នាពីព្រលប់ដល់យប់អាធ្រាត កងទ័ពចំបើងខ្មែរដែលបង្កប់ក្នុងព្រៃ ៤,០០០ នាក់ ចូលទៅវាយដុតជុំរំស្បៀងកងទ័ពសៀម ភ្លើងឆាបឆេះទាំងមុខទាំងក្រោយ កងទ័ពសៀម ស្មានតែភាគីខ្មែរមានទ័ពជំនួយក៏ចាប់ផ្ដើមជ្រួច្របល់បែកទ័ព ឧកញ៉ាចក្រី ក៏ប្រកាសឱ្យកងទ័ពទាំងអស់កាប់សម្លាប់កងទ័ពសៀមដល់ អូរស្វាយដូនកែវ [[ខេត្តបាត់ដំបង]] ហើយកងទ័ពសៀមក៏បានបោះជុំរំនៅទីនោះ ២ថ្ងៃបន្ទាប់ពី កងទ័ព ២០០,០០០ (២សែននាក់) បូករួមទាំង ដំរី ៥០០ និង សេះចម្បាំង ៥,០០០ ដែលដឹកនាំដោយ ព្រះចន្ទរាជា ផ្ទាល់បានមកដល់ ខេត្តពោធិ៍សាត់ ដើម្បីត្រៀមធ្វើសង្គ្រាមបណ្ដេញកងទ័ពសៀម ។<ref> Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 </ref> === សមរភូមិ បាត់ដំបង (បរាជ័យកងទ័ពសៀម) === '''Battambang Battlefield (Defeat of Siamese army)''' ក្នុង គ.សករាជ ១៥៤៩ ដដែល កងទ័ព ២០០,០០០ (២សែននាក់) របស់ ព្រះចន្ទរាជា បានវាយសម្រុកទៅកាន់កងទ័ពសៀមនៅ សមរភូមិ [[បាត់ដំបង]] ដំរីចម្បាំងរបស់ ព្រះចន្ទរាជា បានទៅប្រជល់និង ដំរីចម្បាំងរបស់ ស្ដេចសៀម ចក្រព័ត្ត ហើយព្រះចន្ទរាជា បានហក់ទៅចាក់សម្លាប់ស្ដេចសៀម សោយទីវង្គតនៅលើខ្នងដំរី បរាជ័យកងទ័ពសៀម សមរភូមិបាត់ដំបង កងទ័ពលង្វែក បានរឹបអូសយក ដំរីសឹក ៩០ ក្បាល បានសេះ ៤៥០ ក្បាល បានដាវកាំភ្លើង គ្រឿងសស្ត្រាវុធ រទេះគោ រទេះចម្បាំងជាច្រើន ហើយចាប់បានកងទ័ពសៀមជាឈ្លើយសឹកប្រមាណ ១០,០០០ (១មុឺននាក់) កងទ័ពសៀមសរុប ១៤០,០០០ (១៤មុឺននាក់) ដែលលើកមកឈ្លានពានអាណាចក្រលង្វែក ទាំងជើងគោក និង ជើងទឹក បានបាត់បង់អស់ ៩០,០០០ (៩មុឺននាក់) ហើយសៀមសល់កងទ័ព ប្រមាណជា ៥០,០០០ (៥មុឺននាក់) ប៉ុនណោះបានដកទ័ពទៅដល់ អាងសិលា នាព្រំប្រទល់ខ្មែរសៀម បរាជ័យដ៏ធ្ងន់ធ្ងរនេះ កងទ័ពសៀមមិនបានលើកមកឈ្លានពានកម្ពុជាទៀតនោះទេ ផ្ទុយទៅវិញ វាជាពេលវេលា ដែលកងទ័ពលង្វែក បានវាតទីដណ្ដើមទឹកដីខ្លួនមកវិញ ហើយរឹបយកបាន អណាខែត្រទាំង ១៣ ពីសៀមផងដែរ ជ័យជំនះដ៏ធំធេងនេះ ប្រជានុរាស្ត្រ បានដាក់រហ័សនាម ព្រះចន្ទរាជា ថា៖ ស្ដេចនៃសឹកសង្គ្រាម ។<ref> Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 </ref> == មើលផងដែរ == * [[រាជានិយមកម្ពុជា]] == តំណភ្ជាប់ រជ្ជកាលគ្រងរាជ == {{S-start}} {{S-hou|''(គ.ស ១៤៨៦-១៥៦៧)''}} {{Succession box|before= [[ស្រីជេដ្ឋា]]|title=[[អាណាចក្រលង្វែក]]|years='''១៥១៦-១៥៦៦'''|after=[[បរមរាជាទី២]]}} {{S-end}} == ឯកសារយោង == kwdcdbihb2vy406ll7bnbsbju6ighbs 2 34350 282914 282814 2022-08-28T10:03:41Z EmausBot 3866 រ៉ូបូ៖ ជួសជុលការបញ្ជួនបន្តទ្វេដងទៅ [[អ្នកប្រើប្រាស់:G(x)]] wikitext text/x-wiki #បញ្ជូនបន្ត [[អ្នកប្រើប្រាស់:G(x)]] h162ilb7a07ncxliza8qvu4jemjjh3f 0 36020 282902 273693 2022-08-27T15:47:50Z 36.37.184.232 /* រដ្ឋបាល */ wikitext text/x-wiki {{pagename}} ({{lang-en|$ Commune}}) ស្ថិតនៅក្នុង [[ស្រុកសំរោងទង ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ]] មាន ភូមិ÷ {| class="wikitable" ! colspan="4" align="center" |'''{{pagename}}''' ! |- ! align="center"| លេខកូដភូមិ !! align="center"| ឈ្មោះភូមិជាអក្សរខ្មែរ !!align="center"| ឈ្មោះភូមិជាអក្សរអង់គ្លេស |'''រយៈបណ្ដោយ''' |'''រយៈទទឹង''' |- |05071001 |ភូមិ បិល | Bel Village |447719 |1263078 |- |05071002 |[[ភូមិ |ភូមិ ]]ក្រាំង | Krang Village |448102 |1263078 |- |05071003 |[[ភូមិ |ភូមិ ]]គោករងៀង | Kouk Rongieng Village |448964 |1262782 |- |05071004 |[[ភូមិ |ភូមិ ក្រាំងមេត្រី]] | Krang Metrei Village |450424 |1261915 |- |05071005 |[[ភូមិ |ភូមិ អូរស្នោ]] | Ou Snao Village |452374 |1261216 |- |05071006 |[[ភូមិ |ភូមិ ស្វាយដង្គំ]] | Svay Dangkum Village |451799 |1259880 |- |05071007 |[[ភូមិ |ភូមិ ដូនអាត់]] | Doun At Village |450611 |1259716 |- |05071008 |[[ភូមិ |ភូមិ ក្រាំងក្រូច]] | Krang Kruoch Village |449467 |1260467 |- |05071009 |[[ភូមិ |ភូមិ ក្រាំងត្រឡាច]] | Krang Tralach Village |448941 |1260376 |- |05071010 |[[ភូមិ |ភូមិ ព្រៃពង្រ]] | Prey Pongro Village |448261 |1259662 |- |05071011 |[[ភូមិ]] ត្រពាំងអង្គ |Trapeang Angk Village |447962 |1258957 |- |05071012 |[[ភូមិ]]​ អន្លង់ស្នោ |Anlong Snao Village |447667 |1258595 |- |05071013 |[[ភូមិ]] រើងពើង |Reung Peung Village |446184 |1259146 |- |05071014 |[[ភូមិ]] ក្រាំងអំពិល |Krang Ampil Village |448015 |1260820 |- |05071015 |[[ភូមិ]]​ ត្រពាំងស្រង់ |Trapeang Srang Village |447479 |1261074 |- |05071016 |[[ភូមិ]] ទឹកលិច |Tuek Lich Village |448134 |1261622 |- |05071017 |[[ភូមិ]] ព្រៃបេង |Prey Beng Village |447837 |1261813 |- |05071018 |[[ភូមិ]] ព្រៃត្រាច |Prey Trach Village |447171 |1261214 |- |05071019 |[[ភូមិ]] ត្រពាំងតាលួង |Trapeang Ta Luong Village |445130 |1261509 |- |05071020 |[[ភូមិ]] ព្រៃរងៀង |Prey Rongieng Village |445868 |1263003 |- |05071021 |[[ភូមិ]] ទន្លាប់ |Tonloab Village |447327 |1262957 |} =រដ្ឋបាល= ឃុំ មាន ភូមិគឺ÷ * បិល[[ភូមិ | ]] * [[ភូមិ | ]]ក្រាំង * [[ភូមិ | ]]គោករងៀង * [[ភូមិ | ]]ក្រាំងមេត្រី * [[ភូមិ | ]]អូរស្នោ * [[ភូមិ | ]]ស្វាយដង្គំ * [[ភូមិ | ]]ដូនអាត់ * [[ភូមិ | ]]ក្រាំងក្រូច * [[ភូមិ | ]]ក្រាំងត្រឡាច * ព្រៃពង្រ * ត្រពាំងអង្គ * អន្លង់ស្នោ * រើងពើង * ក្រាំងអំពិល * ត្រពាំងស្រង់ * ទឹកលិច * ព្រៃបេង * ព្រៃត្រាច * ត្រពាំងតាលួង * ព្រៃរងៀង * ទន្លាប់ ==ព្រំប្រទល់== {|class="wikitable" |+ !rowspan="3" style="background:#000080;color:white;"|ឃុំ !colspan="4" style="background:#000080;color:white;"|ទិស |- ! |[[ជើង]](N) ! |[[កើត]](E) ! |[[លិច]](W) ! |[[ត្បូង]](S) |- ! [[សង្កាត់ស្វាយក្រវ៉ាន់​ ]] និង [[ឃុំរលាំងចក​ ]] ! [[ឃុំសែនដី​ ]] ![[ឃុំកាហែង ]] និង [[ធម្មតាអរ]] ![[ឃុំក្រាំងអំពិល ]] |} =អប់រំ= ==បឋមសិក្សា== ==អនុវិទ្យាល័យ== =សាសនា= ==ព្រះពុទ្ធសាសនា== ===វត្ត=== =ផ្សារ= =រមណីដ្ឋាន= ==ឯកសារពិគ្រោះ== *[http://www.necelect.org.kh/Khmer/ElecResult.htm គណកម្មការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត] {{ខេត្ត-រាជធានីកម្ពុជា}} {{ខេត្តកំពង់ស្ពឺ}} gpbcddj74qrtl8a2yes5cjsl5kfpzpv 0 38959 282899 282462 2022-08-27T13:19:59Z Chhen Pisey 32423 wikitext text/x-wiki {{Other uses|ក្រុងព្រះសីហនុ (អសង្ស័យកម្ម)}} {{Infobox settlement | name = ក្រុងព្រះសីហនុ | official_name = | native_name = | other_name = កំពង់សោម | settlement_type = [[បញ្ជីទីក្រុងនិងទីប្រជុំជននៅកម្ពុជា|ទីក្រុង]] | image_skyline = Sihanoukville_City_image_montage.jpg | nick_name = | image_size = 280px | image_caption = | image_flag = | flag_size = | image_seal = | image_shield = | shield_size = | image_map = Sihanoukville_City_Locator_Map_2014.png | map_size = 276px | map_caption = តំបន់ទីក្រុងនៃក្រុងព្រះសីហនុ (លឿង)<br/>នៅក្នុង[[ស្រុកមិត្តភាព]] (ក្រហមចាស់) និង[[ខេត្តព្រះសីហនុ]] (ស្វាយ) | pushpin_map = |coordinates = {{coord|10|38|N|103|30|E|type:adm1st_region:KH|display=inline,title}} |subdivision_type = [[បញ្ជីរាយប្រទេស|ប្រទេស]] |subdivision_name = {{KHM}} |subdivision_type1 = [[ខេត្តនៃកម្ពុជា|ខេត្ត]] |subdivision_name1 = [[ខេត្តព្រះសីហនុ]] |subdivision_type2 = [[បញ្ជីទីក្រុងនិងទីប្រជុំជននៅកម្ពុជា|ទីក្រុង]] |subdivision_name2 = ទីក្រុងនៃក្រុងសីហនុ |government_type = |leader_title = [[អភិបាលក្រុង]] |leader_name = អ៊ី សុខឡេង |leader_party = [[គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា|គបក]] |leader_title1 = |leader_name1 = |leader_party1 = |established_title = ទីក្រុង |established_date = ២២ វិច្ឆិកា ១៩៥៧<ref>{{Cite web|url=https://drive.google.com/file/d/0B3hAjSrQ-z7fbmtVMDZWU0FxWVU/view?pli=1|title=Sihanoukville History Book|access-date=18 August 2019}}</ref> |named_for = [[នរោត្តម សីហនុ]] |area_footnotes = |area_magnitude = |area_total_km2 = 80 |area_total_sq_mi = |area_land_km2 = |area_land_sq_mi = |area_water_km2 = |area_water_sq_mi = |area_water_percent = |population_as_of = ២០០៨ |population_total = 89846 |population_density_km2 = |population_rank = [[បញ្ជីទីក្រុងនិងទីប្រជុំជននៅកម្ពុជា|ទី៧]] |population_blank1_title = ទីប្រជុំជន |population_blank1 = 66723 |population_density_blank1_km2 = 834 |population_blank2_title = [[បញ្ជីស្រុក ក្រុង និង ខណ្ឌកម្ពុជា|ស្រុក]] |population_blank2 = 89846 |population_density_blank2_km2 = |timezone = [[ម៉ោងនៅកម្ពុជា|ICT]] | utc_offset = +៧ |elevation_footnotes = |elevation_m = 15 |elevation_ft = 45 |postal_code_type = Postal code |postal_code = ១៨០០០ |area_code = ០៣៤ |website = |blank_name = |blank_info = }} '''ក្រុងព្រះសីហនុ''' ឬអាចហៅបានថា '''កំពង់សោម''' គឺជាទីក្រុងទេសចរណ៍និងសេដ្ឋកិច្ចដ៏សំខាន់មួយដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅ[[ខេត្តព្រះសីហនុ]] ភាគនិរតីនៃប្រទេស[[កម្ពុជា]] ជាប់នឹង[[ឈូងសមុទ្រថៃ]]។ ឈ្មោះទីក្រុងនេះគឺយកតាមអតីត[[ព្រះមហាក្សត្រកម្ពុជា]]ព្រះបាទ[[នរោត្តម សីហនុ]]។ គិតត្រឹមឆ្នាំ២០០៨ ក្រុងព្រះសីហនុមានប្រជាជនរស់នៅប្រមាណ ៨៩,៨០០ នាក់ និង ៦៦,៧០០ នៅមណ្ឌលក្រុង។<ref>{{cite web|url=http://www.nis.gov.kh/nis/census2008/Census.pdf|title=General Population Census of Cambodia 2008 |website=National Institute of Statistics|access-date=April 18, 2015}}</ref> ក្រុងព្រះសីហនុបានគ្របដណ្តប់លើ[[បំណែងចែករដ្ឋបាលនៃកម្ពុជា|សង្កាត់]]នៃខេត្តព្រះសីហនុចំនួនប្រាំមួយ។ ដំបូងជាទីប្រជុំជនតូចមួយ ក្រុងព្រះសីហនុបានចាប់វិវឌ្ឍន៍ឡើងស្របជាមួយនឹងការសាងសង់នូវ[[កំពង់ផែស្វយ័តក្រុងព្រះសីហនុ]]នៅអំឡុងខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៥៥ ដើម្បីបើកផ្លូវឱ្យកម្ពុជាចូលធ្វើពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិតាមសមុទ្រ។ កំពង់ផែក្រុងព្រះសីហនុគឺជាកំពង់ផែទឹកជ្រៅតែមួយគត់នៅកម្ពុជាដែលមាន[[ស្ថានីយ៍ប្រេងកាត]]និងសុខូបត្ថម្ភវត្ថុដឹកជញ្ជូនភស្តុភារ។<ref>{{cite book|last=Philpotts|first=Robert|title=A Port for Independence|publisher=Blackwater Books|location=UK|date=March 2006|isbn=2-9513524-0-9|page=18}}</ref> ជាលទ្ធផល ទីក្រុងនេះបានរីកចម្រើនក្លាយជាមជ្ឈមណ្ឌលជាតិឈានមុខគេខាងពាណិជ្ជកម្ម ការដឹកជញ្ជូន និងផលិតកម្ម។<ref>{{cite web |url=http://www.ide.go.jp/English/Publish/Download/Brc/pdf/06_chapter3.pdf |title=Economic Corridors and Industrial Estates, Ports and Alternative Roads in Cambodia |website=IDE-JETRO |access-date=April 18, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150616075105/http://www.ide.go.jp/English/Publish/Download/Brc/pdf/06_chapter3.pdf |archive-date=June 16, 2015 |url-status=dead |df=mdy-all }}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.nytimes.com/2003/10/19/travel/cambodia-re-emerges.html?pagewanted=1 |title=Cambodia Re-emerges |work= The New York Times |date= October 19, 2003 |access-date=May 19, 2016}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.infoplease.com/encyclopedia/world/kompong-som.html|title= Kompong Som |publisher= Sandbox Networks, Inc.| access-date=June 6, 2016}}</ref> ក្រុងព្រះសីហនុគឺពោរពេញទៅដោយឆ្នេរខ្សាច់និងកោះដ៏ស្រស់ស្អាតជាច្រើនដែលធ្វើឱ្យវាក្លាយជារមណីយដ្ឋានមាត់សមុទ្រដំបូងគេរបស់ប្រទេសកម្ពុជាដែលទាក់ទាញចំនួនភ្ញៀវទេសចរជាតិនិងអន្តរជាតិតាំងពីចុងសតវត្សទី២០ មកម្លេះ។<ref>{{cite news|url=http://www.phnompenhpost.com/real-estate/rise-sihanoukville|title=ការរីកចម្រើនឡើងនៃក្រុងព្រះសីហនុ (អង់គ្លេស) |work=ភ្នំពេញបុស្តិ៍ |date=March 21, 2013|access-date=April 18, 2015}}</ref> ជាលទ្ធផលនៃភាពសប្បូរបែបនៃសេដ្ឋកិច្ចចម្រុះ បរិស្ថានធម្មជាតិ និងការកើនឡើងនៃចំនួនជនបរទេសមករស់នៅជាបណ្តោះអាសន្នឬជាអចិន្ត្រៃយ៍ បានធ្វើឱ្យក្រុងព្រះសីហនុក្លាយជាទីក្រុងដែលមានវប្បធម៌និងប្រជាជនចម្រុះច្រើនបំផុតនៅប្រទេសកម្ពុជា។ អនាគតនៃក្រុងព្រះសីហនុនឹងត្រូវកំណត់ដោយសមត្ថភាពរបស់អាជ្ញាធរក្នុងការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិឱ្យបានជោគជ័យហើយភាពចាំបាច់ក្នុងការអភិវឌ្ឍន៍ទីក្រុងនិងតំបន់កោះដើម្បីបង្កើនចំនួនភ្ញៀវទេសចរ ពង្រីកហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ វិស័យឧស្សាហកម្ម និងកំណើនប្រជាជន។<ref>{{cite web |url=https://www.cambodiadaily.com/news/sar-kheng-orders-end-to-illegal-fishing-off-coast-93581/ |title= Sar Kheng Orders End to Illegal Fishing Off Coast |publisher= templenews org|date= September 8, 2015 |access-date=December 29, 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=https://openknowledge.worldbank.org/bitstream/handle/10986/17395/278400vol1040Ports0Logistics0Study.pdf?sequence=1|title=East Asia Ports in their Urban Context |website=Open Knowledge Repository |date=January 1, 2003 |access-date=April 18, 2015}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.cambodiadaily.com/news/officials-unable-to-explain-mystery-ships-99537/ |title= Officials Unable to Explain Mystery Ships |work= The Cambodia Daily |date=November 6, 2015 |access-date=November 6, 2015}}</ref> ជាលទ្ធផលនូវសង្គ្រាមដែលបានអូសបន្លាយជាច្រើនទស្សវត្ត ក្រុងព្រះសីហនុត្រូវបានរងនូវភាពខូចខាត និងភាពចលាចល ជាពិសេសគឺផ្នែកស្ថាបត្យកម្ម។<ref>{{cite web |url=https://www.lonelyplanet.com/cambodia/south-coast/sihanoukville|title= Sure, Sihanoukville would never win first prize in a pretty-town competition... |website= Lonely Planet |access-date=June 25, 2016}}</ref> បញ្ហាហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនៅតែបន្តកើតមានជាពិសេសទាក់ទងនឹងការផ្គត់ផ្គង់ទឹកនិងថាមពលខណៈពេលដែលសេវាមណ្ឌលសុខភាពនៅមានកម្រិតខ្សោយនៅឡើយ។<ref>{{cite news|url=https://www.cambodiadaily.com/archives/no-power-leads-to-no-water-in-sihanoukville-16858/|title=No Power Leads to No Water in Sihanoukville |work=The Cambodia Daily |date=April 2, 2013 |access-date=April 18, 2015}}</ref> មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ ក្រុងព្រះសីហនុក៏ប្រឈមនឹងបញ្ហាទាក់ទងនឹងឧក្រិដ្ឋកម្ម សន្តិសុខ និងសុវត្ថិភាពផងដែរដោយមានរឿងអាស្រូវជាច្រើនទាក់ទងនឹងក្រុមឧក្រិដ្ឋកម្មទាំងធ្ងន់ធ្ងរនិងធូរស្រាល ហើយនិងអំពើពុករលួយ។<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.khmertimeskh.com/news/15252/embassies-warn-of-rise-in-coastal-crime/|title=Embassies Warn of Rise in Coastal Crime|last=Laurenson|first=Jack|work=Khmer Times|access-date=2017-06-20}}</ref><ref name=":1">{{Cite news|url=https://aecnewstoday.com/2015/rapes-assaults-against-tourists-tarnishes-sihanoukvilles-charm/|title=Rapes & Assaults Against Tourists Tarnish Sihanoukville's Charm|date=2015-08-11|work=AEC News Today|access-date=2017-06-20|language=en-US}}</ref> នៅរយៈពេលថ្មីៗនេះ គេបានឃើញថាកម្រិតនៃការវិនិយោគរបស់ចិនបានកើនឡើងយ៉ាងខ្ពស់នៅក្រុងព្រះសីហនុដោយមានកាស៊ីណូជាច្រើនត្រូវបានបើកដំណើរការ។<ref name="Sihanoukvillesource1">{{cite news|url=https://www.smh.com.au/world/asia/the-next-macau-china-s-big-gamble-in-cambodia-20180615-p4zlqg.html|title=The next Macau? China's big gamble in Cambodia|date=20 June 2018|newspaper=[[The Sydney Morning Herald]]}}</ref> ជាតិពន្ធនៃក្រុងព្រះសីហនុបានមានការផ្លាស់ប្តូរច្រើនដោយសារកម្មករ ក្រុមហ៊ុន និងអ្នកវិនិយោគចិនរាប់ពាន់នាក់បានមកតាំងទីលំនៅនៅទីនេះ។<ref name="Sihanoukvillesource1"/><ref name="Sihanoukvillesource2">{{cite news|url=https://www.washingtonpost.com/world/asia_pacific/this-cambodian-city-is-turning-into-a-chinese-enclave-and-not-everyone-is-happy/2018/03/28/6c8963b0-2d8e-11e8-911f-ca7f68bff0fc_story.html?noredirect=on|title=This Cambodian city is turning into a Chinese enclave, and not everyone is happy|date=29 March 2018|newspaper=[[The Washington Post]]}}</ref> គិតត្រឹមឆ្នាំ២០១៩ ជនជាតិចិនប្រមាណ ៨០,០០០ នាក់កំពុងមានទីលំនៅនៅក្រុងព្រះសីហនុដែលស្មើនឹង ៩០% នៃជនបរទេសដែលរស់នៅក្នុងទីក្រុង។<ref name="KT-20190725">{{cite news |last1=Rodriguez T. Senase |first1=Jose |title=Qingdao Airlines launches inaugural flight to Sihanoukville |url=https://www.khmertimeskh.com/50626837/qingdao-airlines-launches-inaugural-flight-to-sihanoukville/ |access-date=25 July 2019 |work=Khmer Times |date=25 July 2019}}</ref> ស្លាក[[ចិនកុកងឺ]]កំពុងជំនួសស្លាកជាភាសាខ្មែរនិងអង់គ្លេសបន្តិចម្តងៗហើយសកម្មភាពឧក្រិដ្ឋកម្មក៏កំពុងតែកើនឡើងផងដែរ។<ref name="Sihanoukvillesource1"/><ref name="Sihanoukvillesource2"/> ក្រុងព្រះសីហនុគឺត្រូវជាទីក្រុងដ៏សំខាន់មួយក្នុងចំណោមទីក្រុងដែលស្ថិតនៅក្នុង[[គំនិតផ្តួចផ្តើមខ្សែក្រវាត់មួយនិងផ្លូវមួយ]]របស់[[ចិន|សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន]]។<ref name="Sihanoukvillesource1"/> ==ឈ្មោះ== ឈ្មោះផ្លូវការរបស់ទីក្រុងនេះគឺ"ក្រុងព្រះសីហនុ" (ក្រុង+ព្រះ+សីហនុ) ដែលយកតាមព្រះនាមរបស់អតីតព្រះមហាក្សត្រកម្ពុជាព្រះបាទសម្តេច[[នរោត្តម សីហនុ]] (សោយរាជ្យពីឆ្នាំ១៩៤១–១៩៥៥ និងម្តងទៀតនៅឆ្នាំ១៩៩៣–២០០៤) ដែលទ្រង់ត្រូវជាបុគ្គលដែលមានឥទ្ធិពលអំណាចខ្លាំងជាងគេរបស់ខ្មែរនៅសតវត្សទី២០ និងដើមសតវត្សទី២១។<ref>{{cite web |author=Cat Barton |url= http://www.ahrchk.net/ahrc-in-news/mainfile.php/2007ahrcinnews/1365/ |title=Cambodia: King Father Sihanouk holds ECCC at bay |website= Asian Human Rights Commission |date=September 7, 2007 |access-date=February 5, 2008}}</ref> ពាក្យថា"សីហនុ"គឺមានឫសគល់មកពីភាសា[[សំស្ក្រឹត]]តាមពាក្យ[[ភាសាបាលី]]ចំនួនពីរគឺ៖ "សីហៈ" និង "ហនុ"។ ឈ្មោះហៅទូទៅរបស់ក្រុងនេះគឺ"កំពង់សោម" (កំពង់+សោម) ដែលមានន័យថា"ទីកន្លែងមាត់ទឹកព្រះចន្ទឬព្រះសិវៈ"។<ref name=KhDict>Headly, Robert K.; Chhor, Kylin; Lim, Lam Kheng; Kheang, Lim Hak; Chun, Chen. 1977. ''Cambodian-English Dictionary''. Bureau of Special Research in Modern Languages. The Catholic University of America Press. Washington, D.C. {{ISBN|0-8132-0509-3}}</ref> ==ប្រវត្តិសាស្ត្រ== ===សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង (១៨៦៣–១៩៥៣)=== ==រដ្ឋបាលក្រុងព្រះសីហនុឆ្នាំ២០០៦== {| border="1" cellpadding="2" align="center" |- ! style="background:#E32636; color:white" |កូដស្រុក ! style="background:#FFBF00; color:#3D2B1F" |ស្រុក ! style="background:#964B00; color:#F0DC82"|ឈ្មោះជាអក្សរឡាតាំង |- | style="background:#FFF8E7"|១៨០១ | style="background:#FFF8E7"|[[ខណ្ឌមិត្តភាព|មិត្តភាព]] | style="background:#FFF8E7"|Mittakpheap |- | style="background:#FFF8E7"|១៨០២ | style="background:#FFF8E7"|[[ខណ្ឌព្រៃនប់|ព្រៃនប់]] | style="background:#FFF8E7"|Prey Nob |- | style="background:#FFF8E7"|១៨០៣ | style="background:#FFF8E7"|[[ខណ្ឌស្ទឹងហាវ|ស្ទឹងហាវ]] | style="background:#FFF8E7"|Stueng Hav |- |១៨០៤ |[[ស្រុកកំពង់សីលា|កំពង់សីលា]] |[[Kampong Seila District|Kampong Seila]] |} {{wide image|Panoramic_View_of_Sihanoukville_August_2022.jpg|1300px|align-cap=center|ទិដ្ឋភាពក្រុងព្រះសីហនុពីលើអាកាសឆ្នេរ​អូរឈើ​ទាល}} ==ឯកសារយោង== {{reflist}} euzki6rj5n6vy76tgnv7z5r7kg78abe 0 47250 282900 281600 2022-08-27T15:15:12Z Andre Engels 104 បញ្ជូនបន្តទៅ [[អង្គរថាយហ៊្គរ AFC]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[អង្គរថាយហ៊្គរ AFC]] 5x7zcwlci22yrimxwcr5j1vw851rnnd 0 47463 282898 281759 2022-08-27T13:04:14Z Andre Engels 104 wikitext text/x-wiki {{delete|No useful content}} ាាសដសថា ងសរ កល 2zgt1hozlq1ethmbrqdaals7ebzag2i 0 47533 282897 282241 2022-08-27T13:01:23Z Andre Engels 104 delete wikitext text/x-wiki {{delete|No useful content}} instruction jkft0wofojilzrnz3ksad8nexv18cax 0 47559 282901 282891 2022-08-27T15:15:53Z Andre Engels 104 បញ្ជូនបន្តទៅ [[គ្រីបតូខឺរេនស៊ី]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[គ្រីបតូខឺរេនស៊ី]] mstbbwvz6stehxl41fv613a15xhc7pn 0 47607 282906 282887 2022-08-28T08:54:04Z Camhistory 36281 /* ប្រវត្តិឈ្មោះ ភ្នំពេញ */ wikitext text/x-wiki {{Infobox |name = នរាយណ៍រាមា - (Noreay Reamea) |type = Khmer History |image = [[File:Wat Phnom.jpg|250px|thumb|Ponhea Yat Stupa 1434 AD.]] * '''ព្រះនាម''': នរាយណ៍រាមា * '''[[អង់គ្លេស]]''': Noreay Reamea * '''រជ្ជកាល''': ១៤៣៣-១៤៣៧ [[អាណាចក្រខ្មែរ]] * '''រាជសម័យ''': [[សម័យកាលចតុមុខ]] * '''ព្រះនាមពេញ''': ព្រះរាជអង្ការ ព្រះនរាយណ៍ រាមាធិបតី * '''គ្រងរាជ''': ១៤៣៣ នៃគ.សករាជ * '''ក្សត្រមុន''': [[បរមរាជាទី១]] * '''រាជបន្ត''': [[ស្រីរាជា]] * '''សន្តិវង្ស''': រាជវង្សចតុមុខ * '''ចូលទីវង្គត់''': ១៤៣៧ * '''ជំនឿសាសនា''': [[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា }} '''នរាយណ៍រាមា''' ([[អង់គ្លេស]]: Noreay Reamea) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៤៣៧) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៤៣៣-១៤៣៧) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រច្បងរបស់ [[ពញ្ញាយ៉ាត]] ទ្រង់ឡើងសោយរាជសម្បត្តិក្នុងឆ្នាំឆ្លូវ ឆស័ក ព.សករាជ ១៩៧៧ ត្រូវនិង គ.សករាជ ១៤៣៣ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជអង្ការ ព្រះនរាយណ៍ រាមាធិបតី"''' អំឡុងពេលសោយរាជ ទ្រង់បានចាត់ឱ្យគេសាងសង់ ចេតិយមួយយ៉ាងធំ នៅលើ [[វត្តភ្នំដូនពេញ]] ដើម្បីតម្កល់អដ្ឋិធាតុ បិតារបស់ខ្លួន ពញ្ញាយ៉ាត ផងដែរ ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref> == ប្រវត្តិឈ្មោះ ភ្នំពេញ == '''History of Phnom Penh''' អំឡុងពេលដែល ព្រះនរាយណ៍រាមា សាងសង់បញ្ចប់ ព្រះចេតិយបិតា [[ពញ្ញាយ៉ាត]] លើកំពូលភ្នំ ជាប់ វត្តដូនពេញ រួចមក ព្រះអង្គបានធ្វីពិធីបុណ្យឆ្លង ព្រះចេតិយបិតា អស់រយៈពេល ៧ថ្ងៃ ទើបសំ្ររេចប្ដូរឈ្មោះ ក្រុងចតុមុខ ទៅជា [[ក្រុងភ្នំពេញ]] ក្នុងឆ្នាំ ១៤៣៤ នៃគ.សករាជ ដែលយកលំនាំតាមឈ្មោះលោកយាយ ដូនពេញ ដែលសាងសង់ វត្តភ្នំនេះឡើង ក្នុងឆ្នាំ ១៣៧២ នៃគ.សករាជ មុនពេល ព្រះបរមរាជាទី១ ផ្លាសរាជធានីពីបន្ទាយទួលបាសាន ស្រុកស្រីសន្ធរ ទៅ បង្កើតក្រុងចតុមុខ ទៅទៀត ។<ref> Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 </ref> == ឯកសារយោង == 3adi8qz7ubulimf2k3snf6qsm9160bw 282907 282906 2022-08-28T08:56:00Z Camhistory 36281 /* ប្រវត្តិឈ្មោះ ភ្នំពេញ */ wikitext text/x-wiki {{Infobox |name = នរាយណ៍រាមា - (Noreay Reamea) |type = Khmer History |image = [[File:Wat Phnom.jpg|250px|thumb|Ponhea Yat Stupa 1434 AD.]] * '''ព្រះនាម''': នរាយណ៍រាមា * '''[[អង់គ្លេស]]''': Noreay Reamea * '''រជ្ជកាល''': ១៤៣៣-១៤៣៧ [[អាណាចក្រខ្មែរ]] * '''រាជសម័យ''': [[សម័យកាលចតុមុខ]] * '''ព្រះនាមពេញ''': ព្រះរាជអង្ការ ព្រះនរាយណ៍ រាមាធិបតី * '''គ្រងរាជ''': ១៤៣៣ នៃគ.សករាជ * '''ក្សត្រមុន''': [[បរមរាជាទី១]] * '''រាជបន្ត''': [[ស្រីរាជា]] * '''សន្តិវង្ស''': រាជវង្សចតុមុខ * '''ចូលទីវង្គត់''': ១៤៣៧ * '''ជំនឿសាសនា''': [[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា }} '''នរាយណ៍រាមា''' ([[អង់គ្លេស]]: Noreay Reamea) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៤៣៧) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៤៣៣-១៤៣៧) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រច្បងរបស់ [[ពញ្ញាយ៉ាត]] ទ្រង់ឡើងសោយរាជសម្បត្តិក្នុងឆ្នាំឆ្លូវ ឆស័ក ព.សករាជ ១៩៧៧ ត្រូវនិង គ.សករាជ ១៤៣៣ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជអង្ការ ព្រះនរាយណ៍ រាមាធិបតី"''' អំឡុងពេលសោយរាជ ទ្រង់បានចាត់ឱ្យគេសាងសង់ ចេតិយមួយយ៉ាងធំ នៅលើ [[វត្តភ្នំដូនពេញ]] ដើម្បីតម្កល់អដ្ឋិធាតុ បិតារបស់ខ្លួន ពញ្ញាយ៉ាត ផងដែរ ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref> == ប្រវត្តិឈ្មោះ ភ្នំពេញ == '''History of Phnom Penh''' អំឡុងពេលដែល ព្រះនរាយណ៍រាមា សាងសង់បញ្ចប់ ព្រះចេតិយបិតា [[ពញ្ញាយ៉ាត]] លើកំពូលភ្នំ ជាប់ វត្តដូនពេញ រួចមក ព្រះអង្គបានធ្វីពិធីបុណ្យឆ្លង ព្រះចេតិយបិតា អស់រយៈពេល ៧ថ្ងៃ ទើបសំ្ររេចប្ដូរឈ្មោះ ក្រុងចតុមុខ ទៅជា [[ក្រុងភ្នំពេញ]] ក្នុងឆ្នាំ ១៤៣៤ នៃគ.សករាជ ដែលយកលំនាំតាមឈ្មោះលោកយាយ ដូនពេញ ដែលសាងសង់ វត្តភ្នំនេះឡើង ក្នុងឆ្នាំ ១៣៧២ នៃគ.សករាជ មុនពេល ព្រះបរមរាជាទី១ ផ្លាសរាជធានីពីបន្ទាយទួលបាសាន ស្រុកស្រីសន្ធរ ទៅ បង្កើតក្រុងចតុមុខ ទៅទៀត ។<ref> Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 </ref> == ក្នុងរាជស្ដេច នរាយណ៍រាមា == == ឯកសារយោង == dkykm3h196jujidbm97k4fsjgovm6gw 282908 282907 2022-08-28T09:03:35Z Camhistory 36281 /* ប្រវត្តិឈ្មោះ ភ្នំពេញ */ wikitext text/x-wiki {{Infobox |name = នរាយណ៍រាមា - (Noreay Reamea) |type = Khmer History |image = [[File:Wat Phnom.jpg|250px|thumb|Ponhea Yat Stupa 1434 AD.]] * '''ព្រះនាម''': នរាយណ៍រាមា * '''[[អង់គ្លេស]]''': Noreay Reamea * '''រជ្ជកាល''': ១៤៣៣-១៤៣៧ [[អាណាចក្រខ្មែរ]] * '''រាជសម័យ''': [[សម័យកាលចតុមុខ]] * '''ព្រះនាមពេញ''': ព្រះរាជអង្ការ ព្រះនរាយណ៍ រាមាធិបតី * '''គ្រងរាជ''': ១៤៣៣ នៃគ.សករាជ * '''ក្សត្រមុន''': [[បរមរាជាទី១]] * '''រាជបន្ត''': [[ស្រីរាជា]] * '''សន្តិវង្ស''': រាជវង្សចតុមុខ * '''ចូលទីវង្គត់''': ១៤៣៧ * '''ជំនឿសាសនា''': [[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា }} '''នរាយណ៍រាមា''' ([[អង់គ្លេស]]: Noreay Reamea) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៤៣៧) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៤៣៣-១៤៣៧) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រច្បងរបស់ [[ពញ្ញាយ៉ាត]] ទ្រង់ឡើងសោយរាជសម្បត្តិក្នុងឆ្នាំឆ្លូវ ឆស័ក ព.សករាជ ១៩៧៧ ត្រូវនិង គ.សករាជ ១៤៣៣ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជអង្ការ ព្រះនរាយណ៍ រាមាធិបតី"''' អំឡុងពេលសោយរាជ ទ្រង់បានចាត់ឱ្យគេសាងសង់ ចេតិយមួយយ៉ាងធំ នៅលើ [[វត្តភ្នំដូនពេញ]] ដើម្បីតម្កល់អដ្ឋិធាតុ បិតារបស់ខ្លួន ពញ្ញាយ៉ាត ផងដែរ ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref> == ប្រវត្តិឈ្មោះ ភ្នំពេញ == '''History of Phnom Penh''' អំឡុងពេលដែល ព្រះនរាយណ៍រាមា សាងសង់បញ្ចប់ ព្រះចេតិយបិតា [[ពញ្ញាយ៉ាត]] លើកំពូលភ្នំ ជាប់ វត្តដូនពេញ រួចមក ព្រះអង្គបានធ្វីពិធីបុណ្យឆ្លង ព្រះចេតិយបិតា អស់រយៈពេល ៧ថ្ងៃ ទើបសំ្ររេចប្ដូរឈ្មោះ ក្រុងចតុមុខ ទៅជា [[ក្រុងភ្នំពេញ]] ក្នុងឆ្នាំ ១៤៣៤ នៃគ.សករាជ ដែលយកលំនាំតាមឈ្មោះលោកយាយ ដូនពេញ ដែលសាងសង់ វត្តភ្នំនេះឡើង ក្នុងឆ្នាំ ១៣៧២ នៃគ.សករាជ មុនពេល ព្រះបរមរាជាទី១ ផ្លាសរាជធានីពីបន្ទាយទួលបាសាន ស្រុកស្រីសន្ធរ ទៅ បង្កើតក្រុងចតុមុខ ទៅទៀត រីឯ វត្តដូនពេញ ត្រូវបានអ្នកស្រុកហៅថា [[វត្តភ្នំដូនពេញ]] និង ប្រែមកហៅកាត់ៗថា [[វត្តភ្នំ]] មកដល់សព្វថ្ងៃនេះ ។<ref> Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 </ref> == ក្នុងរាជស្ដេច នរាយណ៍រាមា == == ឯកសារយោង == dlz925rlmtqqk46zhwapdbmxh2zf3c5 282909 282908 2022-08-28T09:17:15Z Camhistory 36281 /* ក្នុងរាជស្ដេច នរាយណ៍រាមា */ wikitext text/x-wiki {{Infobox |name = នរាយណ៍រាមា - (Noreay Reamea) |type = Khmer History |image = [[File:Wat Phnom.jpg|250px|thumb|Ponhea Yat Stupa 1434 AD.]] * '''ព្រះនាម''': នរាយណ៍រាមា * '''[[អង់គ្លេស]]''': Noreay Reamea * '''រជ្ជកាល''': ១៤៣៣-១៤៣៧ [[អាណាចក្រខ្មែរ]] * '''រាជសម័យ''': [[សម័យកាលចតុមុខ]] * '''ព្រះនាមពេញ''': ព្រះរាជអង្ការ ព្រះនរាយណ៍ រាមាធិបតី * '''គ្រងរាជ''': ១៤៣៣ នៃគ.សករាជ * '''ក្សត្រមុន''': [[បរមរាជាទី១]] * '''រាជបន្ត''': [[ស្រីរាជា]] * '''សន្តិវង្ស''': រាជវង្សចតុមុខ * '''ចូលទីវង្គត់''': ១៤៣៧ * '''ជំនឿសាសនា''': [[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា }} '''នរាយណ៍រាមា''' ([[អង់គ្លេស]]: Noreay Reamea) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៤៣៧) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៤៣៣-១៤៣៧) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រច្បងរបស់ [[ពញ្ញាយ៉ាត]] ទ្រង់ឡើងសោយរាជសម្បត្តិក្នុងឆ្នាំឆ្លូវ ឆស័ក ព.សករាជ ១៩៧៧ ត្រូវនិង គ.សករាជ ១៤៣៣ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជអង្ការ ព្រះនរាយណ៍ រាមាធិបតី"''' អំឡុងពេលសោយរាជ ទ្រង់បានចាត់ឱ្យគេសាងសង់ ចេតិយមួយយ៉ាងធំ នៅលើ [[វត្តភ្នំដូនពេញ]] ដើម្បីតម្កល់អដ្ឋិធាតុ បិតារបស់ខ្លួន ពញ្ញាយ៉ាត ផងដែរ ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref> == ប្រវត្តិឈ្មោះ ភ្នំពេញ == '''History of Phnom Penh''' អំឡុងពេលដែល ព្រះនរាយណ៍រាមា សាងសង់បញ្ចប់ ព្រះចេតិយបិតា [[ពញ្ញាយ៉ាត]] លើកំពូលភ្នំ ជាប់ វត្តដូនពេញ រួចមក ព្រះអង្គបានធ្វីពិធីបុណ្យឆ្លង ព្រះចេតិយបិតា អស់រយៈពេល ៧ថ្ងៃ ទើបសំ្ររេចប្ដូរឈ្មោះ ក្រុងចតុមុខ ទៅជា [[ក្រុងភ្នំពេញ]] ក្នុងឆ្នាំ ១៤៣៤ នៃគ.សករាជ ដែលយកលំនាំតាមឈ្មោះលោកយាយ ដូនពេញ ដែលសាងសង់ វត្តភ្នំនេះឡើង ក្នុងឆ្នាំ ១៣៧២ នៃគ.សករាជ មុនពេល ព្រះបរមរាជាទី១ ផ្លាសរាជធានីពីបន្ទាយទួលបាសាន ស្រុកស្រីសន្ធរ ទៅ បង្កើតក្រុងចតុមុខ ទៅទៀត រីឯ វត្តដូនពេញ ត្រូវបានអ្នកស្រុកហៅថា [[វត្តភ្នំដូនពេញ]] និង ប្រែមកហៅកាត់ៗថា [[វត្តភ្នំ]] មកដល់សព្វថ្ងៃនេះ ។<ref> Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 </ref> == ក្នុងរាជស្ដេច នរាយណ៍រាមា == ក្នុងរាជស្ដេច នរាយណ៍រាមា មិនមានព្រឹត្តការណ៍ នៃការផ្ទុះសង្គ្រាមនោះទេ ប៉ុន្តែក្នុងរាជរបស់ព្រះអង្គ ទ្រង់មិនសូវខ្វល់ពីកិច្ចការនយោបាយជាតិនោះទេ ទ្រង់ចូលចិត្តដើរលេងកំសាន្ត ដូចនេះហើយធ្វើឱ្យក្រុមមន្ត្រីក្នុងរាជវាំងមិនពេញចិត្ត ព្រះអង្គនោះទេ ក្រោយមកព្រះអង្គសោយទីវង្គត់ ដោយមិនដឹងពីមូលហេតុពិតប្រាកដនោះទេ ដោយគេអាចសន្និដ្ឋានថា ព្រះអង្គអាចសោយទីវង្គត់ដោយរោគប្រឈួន ឬ ទំនងអាចសោយទីវង្គត់ ដោយការដណ្ដើមរាជ ពីប្អូនរបស់ខ្លួនគឺ [[ស្រីរាជា|ព្រះស្រីរាជា]] ដែលត្រូវបានក្រុមមន្ត្រីលើកឱ្យសោយរាជបន្តពី [[នរាយណ៍រាមា|ព្រះនរាយណ៍រាមា]] ក្នុងឆ្នាំ ១៤៣៧ នៃគ.សករាជ ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique.html?id=gq9UAAAAcAAJ Journal asiatique: ou recueil de mémoires d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 18], Publisher: Society, Original from the Bavarian State Library </ref> == ឯកសារយោង == mrsqjvsdauoo6uya5nioe69kt80vptc 282917 282909 2022-08-28T11:02:16Z Camhistory 36281 /* ក្នុងរាជស្ដេច នរាយណ៍រាមា */ wikitext text/x-wiki {{Infobox |name = នរាយណ៍រាមា - (Noreay Reamea) |type = Khmer History |image = [[File:Wat Phnom.jpg|250px|thumb|Ponhea Yat Stupa 1434 AD.]] * '''ព្រះនាម''': នរាយណ៍រាមា * '''[[អង់គ្លេស]]''': Noreay Reamea * '''រជ្ជកាល''': ១៤៣៣-១៤៣៧ [[អាណាចក្រខ្មែរ]] * '''រាជសម័យ''': [[សម័យកាលចតុមុខ]] * '''ព្រះនាមពេញ''': ព្រះរាជអង្ការ ព្រះនរាយណ៍ រាមាធិបតី * '''គ្រងរាជ''': ១៤៣៣ នៃគ.សករាជ * '''ក្សត្រមុន''': [[បរមរាជាទី១]] * '''រាជបន្ត''': [[ស្រីរាជា]] * '''សន្តិវង្ស''': រាជវង្សចតុមុខ * '''ចូលទីវង្គត់''': ១៤៣៧ * '''ជំនឿសាសនា''': [[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា }} '''នរាយណ៍រាមា''' ([[អង់គ្លេស]]: Noreay Reamea) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៤៣៧) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៤៣៣-១៤៣៧) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រច្បងរបស់ [[ពញ្ញាយ៉ាត]] ទ្រង់ឡើងសោយរាជសម្បត្តិក្នុងឆ្នាំឆ្លូវ ឆស័ក ព.សករាជ ១៩៧៧ ត្រូវនិង គ.សករាជ ១៤៣៣ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជអង្ការ ព្រះនរាយណ៍ រាមាធិបតី"''' អំឡុងពេលសោយរាជ ទ្រង់បានចាត់ឱ្យគេសាងសង់ ចេតិយមួយយ៉ាងធំ នៅលើ [[វត្តភ្នំដូនពេញ]] ដើម្បីតម្កល់អដ្ឋិធាតុ បិតារបស់ខ្លួន ពញ្ញាយ៉ាត ផងដែរ ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref> == ប្រវត្តិឈ្មោះ ភ្នំពេញ == '''History of Phnom Penh''' អំឡុងពេលដែល ព្រះនរាយណ៍រាមា សាងសង់បញ្ចប់ ព្រះចេតិយបិតា [[ពញ្ញាយ៉ាត]] លើកំពូលភ្នំ ជាប់ វត្តដូនពេញ រួចមក ព្រះអង្គបានធ្វីពិធីបុណ្យឆ្លង ព្រះចេតិយបិតា អស់រយៈពេល ៧ថ្ងៃ ទើបសំ្ររេចប្ដូរឈ្មោះ ក្រុងចតុមុខ ទៅជា [[ក្រុងភ្នំពេញ]] ក្នុងឆ្នាំ ១៤៣៤ នៃគ.សករាជ ដែលយកលំនាំតាមឈ្មោះលោកយាយ ដូនពេញ ដែលសាងសង់ វត្តភ្នំនេះឡើង ក្នុងឆ្នាំ ១៣៧២ នៃគ.សករាជ មុនពេល ព្រះបរមរាជាទី១ ផ្លាសរាជធានីពីបន្ទាយទួលបាសាន ស្រុកស្រីសន្ធរ ទៅ បង្កើតក្រុងចតុមុខ ទៅទៀត រីឯ វត្តដូនពេញ ត្រូវបានអ្នកស្រុកហៅថា [[វត្តភ្នំដូនពេញ]] និង ប្រែមកហៅកាត់ៗថា [[វត្តភ្នំ]] មកដល់សព្វថ្ងៃនេះ ។<ref> Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 </ref> == ក្នុងរាជស្ដេច នរាយណ៍រាមា == ក្នុងរាជស្ដេច នរាយណ៍រាមា មិនមានព្រឹត្តការណ៍ នៃការផ្ទុះសង្គ្រាមនោះទេ ប៉ុន្តែក្នុងរាជរបស់ព្រះអង្គ ទ្រង់មិនសូវខ្វល់ពីកិច្ចការនយោបាយជាតិនោះទេ ទ្រង់ចូលចិត្តដើរលេងកំសាន្ត ដូចនេះហើយធ្វើឱ្យក្រុមមន្ត្រីក្នុងរាជវាំងមិនពេញចិត្ត ព្រះអង្គនោះទេ ក្រោយមកព្រះអង្គសោយទីវង្គត់ ដោយមិនដឹងពីមូលហេតុពិតប្រាកដនោះទេ ដោយគេអាចសន្និដ្ឋានថា ព្រះអង្គអាចសោយទីវង្គត់ដោយរោគប្រឈួន ឬ ទំនងអាចសោយទីវង្គត់ ដោយការដណ្ដើមរាជ ពីប្អូនរបស់ខ្លួនគឺ [[ស្រីរាជា|ព្រះស្រីរាជា]] ដែលត្រូវបានក្រុមមន្ត្រីលើកឱ្យសោយរាជបន្តពី [[នរាយណ៍រាមា|ព្រះនរាយណ៍រាមា]] ក្នុងឆ្នាំ ១៤៣៧ នៃគ.សករាជ ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique.html?id=gq9UAAAAcAAJ Journal asiatique: ou recueil de mémoires d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 18], Publisher: Society, Original from the Bavarian State Library </ref> == មើលផងដែរ == * [[រាជានិយមកម្ពុជា]] == ឯកសារយោង == eiazwbr3p5w4ftqrgulz6g0whholb9k 282918 282917 2022-08-28T11:03:49Z Camhistory 36281 /* មើលផងដែរ */ wikitext text/x-wiki {{Infobox |name = នរាយណ៍រាមា - (Noreay Reamea) |type = Khmer History |image = [[File:Wat Phnom.jpg|250px|thumb|Ponhea Yat Stupa 1434 AD.]] * '''ព្រះនាម''': នរាយណ៍រាមា * '''[[អង់គ្លេស]]''': Noreay Reamea * '''រជ្ជកាល''': ១៤៣៣-១៤៣៧ [[អាណាចក្រខ្មែរ]] * '''រាជសម័យ''': [[សម័យកាលចតុមុខ]] * '''ព្រះនាមពេញ''': ព្រះរាជអង្ការ ព្រះនរាយណ៍ រាមាធិបតី * '''គ្រងរាជ''': ១៤៣៣ នៃគ.សករាជ * '''ក្សត្រមុន''': [[បរមរាជាទី១]] * '''រាជបន្ត''': [[ស្រីរាជា]] * '''សន្តិវង្ស''': រាជវង្សចតុមុខ * '''ចូលទីវង្គត់''': ១៤៣៧ * '''ជំនឿសាសនា''': [[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា }} '''នរាយណ៍រាមា''' ([[អង់គ្លេស]]: Noreay Reamea) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៤៣៧) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៤៣៣-១៤៣៧) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រច្បងរបស់ [[ពញ្ញាយ៉ាត]] ទ្រង់ឡើងសោយរាជសម្បត្តិក្នុងឆ្នាំឆ្លូវ ឆស័ក ព.សករាជ ១៩៧៧ ត្រូវនិង គ.សករាជ ១៤៣៣ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជអង្ការ ព្រះនរាយណ៍ រាមាធិបតី"''' អំឡុងពេលសោយរាជ ទ្រង់បានចាត់ឱ្យគេសាងសង់ ចេតិយមួយយ៉ាងធំ នៅលើ [[វត្តភ្នំដូនពេញ]] ដើម្បីតម្កល់អដ្ឋិធាតុ បិតារបស់ខ្លួន ពញ្ញាយ៉ាត ផងដែរ ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref> == ប្រវត្តិឈ្មោះ ភ្នំពេញ == '''History of Phnom Penh''' អំឡុងពេលដែល ព្រះនរាយណ៍រាមា សាងសង់បញ្ចប់ ព្រះចេតិយបិតា [[ពញ្ញាយ៉ាត]] លើកំពូលភ្នំ ជាប់ វត្តដូនពេញ រួចមក ព្រះអង្គបានធ្វីពិធីបុណ្យឆ្លង ព្រះចេតិយបិតា អស់រយៈពេល ៧ថ្ងៃ ទើបសំ្ររេចប្ដូរឈ្មោះ ក្រុងចតុមុខ ទៅជា [[ក្រុងភ្នំពេញ]] ក្នុងឆ្នាំ ១៤៣៤ នៃគ.សករាជ ដែលយកលំនាំតាមឈ្មោះលោកយាយ ដូនពេញ ដែលសាងសង់ វត្តភ្នំនេះឡើង ក្នុងឆ្នាំ ១៣៧២ នៃគ.សករាជ មុនពេល ព្រះបរមរាជាទី១ ផ្លាសរាជធានីពីបន្ទាយទួលបាសាន ស្រុកស្រីសន្ធរ ទៅ បង្កើតក្រុងចតុមុខ ទៅទៀត រីឯ វត្តដូនពេញ ត្រូវបានអ្នកស្រុកហៅថា [[វត្តភ្នំដូនពេញ]] និង ប្រែមកហៅកាត់ៗថា [[វត្តភ្នំ]] មកដល់សព្វថ្ងៃនេះ ។<ref> Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 </ref> == ក្នុងរាជស្ដេច នរាយណ៍រាមា == ក្នុងរាជស្ដេច នរាយណ៍រាមា មិនមានព្រឹត្តការណ៍ នៃការផ្ទុះសង្គ្រាមនោះទេ ប៉ុន្តែក្នុងរាជរបស់ព្រះអង្គ ទ្រង់មិនសូវខ្វល់ពីកិច្ចការនយោបាយជាតិនោះទេ ទ្រង់ចូលចិត្តដើរលេងកំសាន្ត ដូចនេះហើយធ្វើឱ្យក្រុមមន្ត្រីក្នុងរាជវាំងមិនពេញចិត្ត ព្រះអង្គនោះទេ ក្រោយមកព្រះអង្គសោយទីវង្គត់ ដោយមិនដឹងពីមូលហេតុពិតប្រាកដនោះទេ ដោយគេអាចសន្និដ្ឋានថា ព្រះអង្គអាចសោយទីវង្គត់ដោយរោគប្រឈួន ឬ ទំនងអាចសោយទីវង្គត់ ដោយការដណ្ដើមរាជ ពីប្អូនរបស់ខ្លួនគឺ [[ស្រីរាជា|ព្រះស្រីរាជា]] ដែលត្រូវបានក្រុមមន្ត្រីលើកឱ្យសោយរាជបន្តពី [[នរាយណ៍រាមា|ព្រះនរាយណ៍រាមា]] ក្នុងឆ្នាំ ១៤៣៧ នៃគ.សករាជ ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique.html?id=gq9UAAAAcAAJ Journal asiatique: ou recueil de mémoires d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 18], Publisher: Society, Original from the Bavarian State Library </ref> == មើលផងដែរ == * [[រាជានិយមកម្ពុជា]] == តំណភ្ជាប់ រជ្ជកាលគ្រងរាជ == {{S-start}} {{S-hou|''(គ.ស ០០០០-១៤៣៧)''}} {{Succession box|before= [[បរមរាជាទី១]]|title=[[អាណាចក្រខ្មែរ]]|years='''១៤៣៣-១៤៣៧'''|after=[[ស្រីរាជា]]}} {{S-end}} == ឯកសារយោង == hjdfcftuw365e0s1w5rgxtzuzeg5opj 0 47608 282911 2022-08-28T09:58:55Z Pereslavtsev 13194 បញ្ជូនបន្តទៅ [[កម្ពុជាក្រោមអាណាព្យាបាលបារាំង]] wikitext text/x-wiki #បញ្ជូនបន្ត [[កម្ពុជាក្រោមអាណាព្យាបាលបារាំង]] 57qhmoguruagibhxor7qqx20pqhgftj 0 47609 282912 2022-08-28T10:00:06Z Pereslavtsev 13194 បញ្ជូនបន្តទៅ [[ចន្ទរាជា]] wikitext text/x-wiki #បញ្ជូនបន្ត [[ចន្ទរាជា]] jvko9h74ch37fif32gycz4mj9yf21km 0 47610 282913 2022-08-28T10:02:37Z Pereslavtsev 13194 បញ្ជូនបន្តទៅ [[បន្ទាយលង្វែក]] wikitext text/x-wiki #បញ្ជូនបន្ត [[បន្ទាយលង្វែក]] sxssugn7p55ptd11w1xlfo9vbc95h2a