វិគីភីឌា kmwiki https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%91%E1%9F%86%E1%9E%96%E1%9F%90%E1%9E%9A%E1%9E%8A%E1%9E%BE%E1%9E%98 MediaWiki 1.39.0-wmf.26 first-letter មេឌា ពិសេស ការពិភាក្សា អ្នកប្រើប្រាស់ ការពិភាក្សារបស់អ្នកប្រើប្រាស់ វិគីភីឌា ការពិភាក្សាអំពីវិគីភីឌា ឯកសារ ការពិភាក្សាអំពីឯកសារ មេឌាវិគី ការពិភាក្សាអំពីមេឌាវិគី ទំព័រគំរូ ការពិភាក្សាអំពីទំព័រគំរូ ជំនួយ ការពិភាក្សាអំពីជំនួយ ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម ការពិភាក្សាអំពីចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម TimedText TimedText talk Module Module talk Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk 0 27164 282927 282774 2022-08-28T13:02:44Z Camhistory 36281 /* ជីវិតចាប់ផ្ដើម */ wikitext text/x-wiki {{Infobox |name = លំពង្សរាជា - (Lompong Reachea) |type = Khmer History |image = * '''ព្រះនាម''': លំពង្សរាជា * '''[[អង់គ្លេស]]''': Lompong Reachea * '''រជ្ជកាល''': ១៣៤៦-១៣៥២ [[អាណាចក្រខ្មែរ]] * '''រាជសម័យ''': [[ចុងសម័យកាលអង្គរ]] * '''ព្រះនាមពេញ''': ​​​ព្រះរាជអង្ការ ព្រះបរម លំពង្សរាជា * '''គ្រងរាជ''': លើកទី១ ១៣៤៦ <br/> លើកទី២ ១៣៤៨ * '''ក្សត្រមុន''': [[បរមនិពាន្វបទ]] * '''រាជបន្ត''': [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] * '''សន្តិវង្ស''': រាជវង្សអង្គរ * '''ប្រសូត''': ១២៩២ * '''ចូលទីវង្គត់''': ១៣៥២ * '''បិតា''': [[សិទ្ធានរាជា|សម្ដេចព្រះ សិទ្ធានរាជា]] * '''មាតា''': មិនមានកំណត់ត្រា * '''បុត្រ''': បរមរាមា ស្រីវិចក្រ, ស្រីសុរិយោទ័យ * '''ជំនឿសាសនា''': [[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា }} '''លំពង្សរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Lompong Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ១២៩២-១៣៥២) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៤៦-១៣៥២) ក្រោយធ្វើពិធីរាជាភិសេកគ្រងរាជសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ជាលើកទី២នៅ រាជធានីអង្គរ គ.សករាជ ១៣៤៨ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជអង្ការ ព្រះបរម លំពង្សរាជា​"''' ព្រះអង្គមានព្រះអនុជ (ប្អូន) មួយអង្គព្រះនាម [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] ហើយបានតែងតាំងជាមហាឧបរាជ ។ ក្រោយពេលសោយរាជ្យសម្បត្តិបាន ៥ឆ្នាំ ព្រះអង្គបាន ប្រឈួន ឈឺធ្ងន់ ដោយជាហេតុធ្វើឱ្យពួកសៀមលើកទ័ពមកឈ្លានពានមហានគរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ប្អូនរបស់ទ្រង់នេះហើយដែលបានឡើងសោយរាជ បន្តពីព្រះអង្គផងដែរ ។<ref> Eng Suth (1991) [http://www.elibraryofcambodia.org/moha-buros-khmer-1-dorl-7/ Mohaboros Khmer Documents Volume 1-7], Publisher: Member of the Committee on History and Culture p.78 </ref> == ជីវិតចាប់ផ្ដើម == '''Early Life''' លំពង្សរាជា កើតនៅរាជធានីអង្គរ កើតឆ្នាំ ១២៩២ នៃគ.សករាជ​ ព្រះអង្គ ​គឺជាបុត្រចៅពញ្ញាសួស ដែលមានព្រះនាមថា (ព្រះសិន្ធានរាជា) ព្រះអង្គមានបុត្រពីរអង្គ ទី១ "បរមរាមា ស្រីវិចក្រ" សោយទីវង្គត់ដោយរោគប្រឈួន ទី២ "ស្រីសុរិយោទ័យ" សោយទីវង្គត់ក្នុងចម្បាំងខ្មែរសៀម ឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។ ព្រះលំពង្សរាជា មាននាមជាចៅពញ្ញាជ័យ ជាប្រមុខមេទ័ពធំ ដែលមានងារ ជាព្រះលំពែងជ័យ ទ្រង់ឡើងសោយរាជនៅរាជធានីអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៦ ដោយការជម្រុញពីកងទ័ព និង ប្រជានុរាស្ត្រ ដោយសារមិនមាន រតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ ទ្រង់បានបញ្ជារឱ្យធ្វើថ្មី បូករួមទាំងបដិមាករ "[[ព្រះកែវមរកត]]" មួយទៀតផងដែរ ហើយ ព្រះកែវមរកត នេះ ត្រូវបានសៀមយកទៅក្រោយវាយបែករាជនីលង្វែក ក្នុងឆ្នាំ ១៥៩៣ នៃគ.សករាជ និង បានរក្សាទុកក្នុងរាជវាំង [[បាងកក]] មកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ក្រោយធ្វើរតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ថ្មីរួច ទ្រង់បានឡើងសោយរាជសម្បត្តិលើកទី២ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៨ នៃគ.សករាជ ។<ref> Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 </ref> <ref> Treng Nga (1973) [https://books.google.com/books/about/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F.html?id=jFjKxgEACAAJ Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 </ref> == សៀមវាយយក នគររាជសីមា == '''Siam invades Nokor Reachseima''' * (Thai Pronounciation: Nakhon Ratchasima) ពុទ្ធសករាជ ១៨៩៥ សៀមបានលើកទ័ព ១៥,០០០ (១មុឺន ៥ពាន់នាក់) វាយយកខេត្ត [[នគររាជសីមា]] ដោយកងទ័ពសៀម បានចែកចេញជាពីរកង កងទី១ មានចំនួន ១០,០០០ (១មុឺននាក់) ដឹកនាំដោយ មេទ័ពសៀមនាម "រាមាសូរ" និង កងទី២ មានចំនួន ៥០០០ (៥ពាន់នាក់) ដឹកនាំដោយ មេទ័ពរងនាម "ស្រីសុប័ត" បានចូលមកឈ្លានពានអាណាខេត្តកម្ពុជា ជាមុនដោយមិនបានប្រកាសសង្គ្រាមឡើយ ដោយភាគីកម្ពុជា រៀបចំកងទ័ពមិនទាន់ កងទ័ពសៀមក៏វាយបែក នគររាជសីមា ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។ ក្រោយពេលសៀមវាយបែក នគររាជសីមា កងទ័ពសៀមក៏ចូលហួសមកបោះជំរុំជាប់ស្រុកនាងរង ខណៈពេលនោះ ព្រះលំពង្សរាជា បានបង្គាប់ឱ្យបុត្ររបស់ខ្លួន ស្រីសុរិយោទ័យ លើកទ័ព ២០,០០០ (២មុឺននាក់) ទៅបង្ក្រាបទ័ពសៀម ហើយក៏ទទួលបានជោគជ័យនាពេលនោះ និងបានសម្លាប់ចៅស្ដេចសៀមដែលជាមេទ័ពរង ស្រីសុប័ត នោះផងដែរ ។ ក្រោយទទួលបានជោគជ័យ ព្រះលំពង្សរាជា នឹកស្មានថា កងទ័ពសៀមមិនលើកមកឈ្លានពានភ្លាមៗទៀតនោះទេ ទ្រង់បានប្រកាសឱ្យរំសាយជួរកងទ័ព ជាបណ្ដោះអាសន្នដើម្បីឱ្យកងទ័ពបានទៅជួយធ្វើស្រែចំការប្រជានុរាស្ត្រ ព្រោះក្រុង [[យៈសោធរៈបុរៈ]] ឬ ([[ក្រុងអង្គរ]]) ពេលនោះជួបវិបត្តិខ្វះស្បៀង ។<ref> Eng Suth (2001) [https://library.khmerstudies.org/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=10854%20thumbnail-shelfbrowser Documents of the great Khmer man, the royal genealogy of the Khmer people according to the real manuscript], Publisher: Phnom Penh Publishing House of the Ministry of Education, Youth and Sports p.250 </ref> == សៀមវាយយក បច្ចឹមបុរី និង នាងរង == '''Siam invades Pachim Borei & Neang Rorng''' * (Thai Pronounciation: Prachin Buri & Nang Rong) ៣ខែ ក្រោយមក ត្រូវនិងរដូវវស្សា ពេលដែលសៀមដឹងថា ស្ដេចកម្ពុជា រំសាយជួរកងទ័ព ស្ដេចសៀមព្រះនាម "អ៊ូតងរាជា រាមាធិបតី" (U Thongracha Ramathibodi) បានចាត់ឱ្យ រាមាសូរ លើកទ័ពសៀម ៥០,០០០ (៥មុឺននាក់) ឈ្លានពានកម្ពុជាម្ដងទៀត និង បានបែងចែកកងទ័ពជាពីរកង កងទី១ ៣០,០០០ (៣មុឺននាក់) វាយយក បច្ចឹមបុរី និង កងទី២ ២០,០០០ (២មុឺននាក់) ដឹកនាំដោយ ចៅបាសាត វាយយក នាងរង ហើយចាត់ បរមរាមា ជាមេទ័ពធំ ឱ្យដឹកនាំទ័ពចំនួន ១០០,០០០ (១សែននាក់) តាមមកពីក្រោយជាទ័ពជំនួយ ។ ដោយភាគីកម្ពុជាប្រមូលកងទ័ព និង រៀបចំកងទ័ពមិនទាន់ ព្រះលំពង្សរាជា បានចាត់ឱ្យ ស្រីសុរិយោទ័យ លើកទ័ព ២០០០០ (២មុឺននាក់) ចេញទៅច្បាំងតទល់ ហើយចាត់ឱ្យមហាឧបរាជ [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] លើកទ័ព ១០,០០០ (១មុឺននាក់) ចេញទៅទប់កងទ័ពសៀមនៅ ស្រុកនាងរង ដោយចំនួនកងទ័ពនិង គ្រឿងសឹកចម្បាំងសៀម ច្រើនជាងភាគីកម្ពុជាពេកណាស់ នៅទីបំផុតកងទ័ពទាំង២ របស់កម្ពុជា ត្រូវបរាជ័យ និង បានដកថយជាបន្តបន្ទាប់ ហើយព្រះអង្គម្ចាស់ ស្រីសុរិយោទ័យ ត្រូវទ័ពសៀមបាញ់ព្រួញសម្លាប់ នៅបច្ចឹមបុរី ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។<ref> Eng Suth (1991) [http://www.elibraryofcambodia.org/moha-buros-khmer-1-dorl-7/ Mohaboros Khmer Documents Volume 1-7], Publisher: Member of the Committee on History and Culture p.78 </ref> == សៀមវាយប្រហារ យៈសោធរៈបុរៈ == '''Siam attacks Yasodharapura''' ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥២ នៃគ.សករាជ សៀមបានលើកទ័ព ២០០,០០០ (២សែននាក់) វាយប្រហារ យៈសោធរៈបុរៈ ពេលនោះ ព្រះលំពង្សរាជា ត្រាសបញ្ជារឱ្យ ស្រីសុរិយោវង្ស សង់កំពែងក្រុងកម្ពស់ ១៦ហត្ថ ដោយស្មើនិងកម្ពស់ ៨ម៉ែត្រ និង បានប្រមូលទ័ពជាង ១០០,០០០ (១សែននាក់) នៅចាំការពារ [[ក្រុងអង្គរ]] ។ មេទ័ពធំសៀម បរមរាមា បានបែងចែកកងទ័ពសៀមជា ៤ច្រក ច្រកទី១ ដឹកនាំដោយ រាមាសូរ វាយចូលពីទិសខាងជើង ច្រកទី២ ដឹកនាំដោយ ចៅបាសាត វាយចូលពីទិសខាងកើត ច្រកទី៣ ដឹកនាំដោយ ចៅបាអាត វាយចូលពីទិសខាងត្បូង ច្រកទី៤ ដឹកនាំដោយ ចៅកំបាំងពិសី វាយចូលពីទិសខាងលិច កងទ័ពសៀមឡោមព័ទ្ធក្រុងអង្គរត្រឹមចម្ងាយតែ ៣០សិន ដោយស្មើនិង រយៈចម្ងាយ ១.២ គីឡូម៉ែត្រ ប៉ុនណោះ ។ មេទ័ពសៀម បរមរាមា បានចាត់ឱ្យពលសេនា លើករន្ទារឬស្សី កម្ពស់ ១៤ហត្ថ ដោយស្មើនិងកម្ពស់ ៧ម៉ែត្រ ដាក់នៅកាំភ្លើងធំ មានកង់អូសដោយដំរី បានបាញ់ប្រហារមកលើកំពែងក្រុង និងបានឱ្យកងទ័ពដាក់ជណ្ដើរឬស្សី ឡើងវាយប្រហារចូលក្រុងអង្គរ ។ ស្រីសុរិយោវង្ស ឃើញដូច្នេះក៏ឱ្យដាក់កាំភ្លើងធំបាញ់ប្រហារតបតទៅវិញ កងទ័ពសៀមកាន់តែវាយសម្រុក កងទ័ពស្លាប់អស់ជាច្រើន ចំនួនទ័ពកាន់តែថយទៅៗ ព្រះលំពង្សរាជា យល់សេចក្ដីដូចនេះ ក៏បង្គាប់ឱ្យ ស្រីសុរិយោវង្ស ដកទ័ព ២០,០០០ (២មុឺននាក់) វាយសម្រុកចេញ ទៅនគរ "ឡានឆាង" (Lan Xang) (Kh-Pronoun: Lan Chhang) ប្រែថាដំរីមួយលាន ដើម្បីសុំទ័ពជំនួយពីស្ដេច [[ឡាវ]] ។ កងទ័ពសៀម វាយឡោមព័ទ្ធក្រុងអង្គរ អស់រយៈពេល ៥ខែ នៅទីបំផុត ក៏វាយបែកក្រុងអង្គរ ព្រះលំពង្សរាជា ដឹងដំណឹងដូចនេះ ក៏ក្អួតឈាម សោយទីវង្គត់ក្នុងរាជវាំង ក្នុងពេលនោះទៅ ចំណែកឯ [[ធម្មរាជាទី១]] ជាបុត្រ ស្រីសុរិយោវង្ស ក៏នាំយកគ្រឿងបញ្ចក្សេត្រ ដែលជាគ្រឿងសម្រាប់រាជ បូករួមទាំង [[ព្រះកែវមរកត]] រត់ភៀសខ្លួនចាកចោលក្រុងអង្គរ មេទ័ពសៀម បរមរាមា បានគៀរយកប្រជានុរាស្ត្រជាង ១សែននាក់យកទៅ ក្រុងទេពបុរី ស្រីអាយុធ្យា "Tep Borei Srei Ayudthya" (Thai-Pronoun: Tepburi Sri Ayutthaya) ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥២ នៃគ.សករាជ និង បានដាក់ឱ្យ ចៅបាអាត ដែលជាបុត្រស្ដេចសៀម អ៊ូតង ឱ្យគ្រប់គ្រងនៅ យៈសោធរៈបុរៈ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៣ នៃគ.សករាជ ហើយបានគ្រប់គ្រងក្រុងអង្គរអស់រយៈពេល៤ឆ្នាំទើប ស្រីសុរិយោវង្ស លើកទ័ពទៅបណ្ដេញទ័ពសៀមចេញពីក្រុងអង្គរ ក្រោយទទួលបាន ទ័ពជំនួយពីស្ដេចឡាវ ព្រះនាម "ហ្វាង៉ាំ" (Fa Ngum) ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៧ នៃគ.សករាជ ។<ref> Achille Dauphin-Meunier (1968) [https://books.google.com/books/about/Histoire_du_Cambodge.html?id=uu8yAAAAMAAJ Histoire du Cambodge], Publisher: Presses universitaires de France, Original from the University of Michigan p.128 </ref> <ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref> == មើលផងដែរ == * [[រាជានិយមកម្ពុជា]] == តំណភ្ជាប់ រជ្ជកាលគ្រងរាជ == {{S-start}} {{S-hou|''(គ.ស ១២៩២-១៣៥២)''}} {{Succession box|before= [[បរមនិពាន្វបទ]]|title=[[អាណាចក្រខ្មែរ]]|years='''១៣៤៦-១៣៥២'''|after=[[ស្រីសុរិយោវង្ស]]}} {{S-end}} == ឯកសារយោង == 3qjmozyf255kimjhgf49c4h0cs5wrp6 282931 282927 2022-08-28T17:36:02Z Khmerreal 36659 Treng Nga of Cambodia Historian Record wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width:1em;" |- style="text-align:center;" |style="background: #0B6623;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> លំពង្សរាជា </p> |- style="text-align:center;" | colspan="2" |[[File:Emerald Buddha, August 2012, Bangkok (cropped).jpg|250px]] |- style="text-align:center;" |style="background: #ABCDEF;" colspan="5" |Emerald Buddha made from Lompong Reachea 14th century, After Siamese taken from Longvek 1593 AD. |- style="background: #f1f5fc;" |- style="vertical-align:center;" |'''រជ្ជកាល''' | ១៣៤៦-១៣៥២ ([[ចក្រភពខ្មែរ]]) |- style="vertical-align:center;" |'''គ្រងរាជ''' |​លើកទី១ - ១៣៤៦ <br/> លើកទី២ - ១៣៤៨ |- style="vertical-align:center;" |'''រាជសម័យ''' | [[ចុងសម័យកាលអង្គរ]] |- style="vertical-align:center;" |'''ព្រះនាមពេញ''' |​​​ព្រះរាជអង្ការ ព្រះបរម លំពង្សរាជា |- style="vertical-align:center;" |'''មរណៈនាម''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ក្សត្រមុន''' | [[បរមនិពាន្វបទ]] |- style="vertical-align:center;" |'''រាជបន្ត''' | [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] |- style="vertical-align:center;" |'''សន្តិវង្ស''' | រាជវង្ស​អង្គរ |- style="vertical-align:center;" |'''ប្រសូត្រ''' | ១២៩២ |- style="vertical-align:center;" |'''ចូលទីវង្គត់''' | ១៣៥២ |- style="vertical-align:center;" |'''ជំនឿសាសនា''' |[[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា |} '''លំពង្សរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Lompong Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ១២៩២-១៣៥២) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៤៦-១៣៥២) ក្រោយធ្វើពិធីរាជាភិសេកគ្រងរាជសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ជាលើកទី២នៅ រាជធានីអង្គរ គ.សករាជ ១៣៤៨ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជអង្ការ ព្រះបរម លំពង្សរាជា​"''' ព្រះអង្គមានព្រះអនុជ (ប្អូន) មួយអង្គព្រះនាម [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] ហើយបានតែងតាំងជាមហាឧបរាជ ។ ក្រោយពេលសោយរាជ្យសម្បត្តិបាន ៥ឆ្នាំ ព្រះអង្គបាន ប្រឈួន ឈឺធ្ងន់ ដោយជាហេតុធ្វើឱ្យពួកសៀមលើកទ័ពមកឈ្លានពានមហានគរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ប្អូនរបស់ទ្រង់នេះហើយដែលបានឡើងសោយរាជ បន្តពីព្រះអង្គផងដែរ ។<ref> Eng Suth (1991) [http://www.elibraryofcambodia.org/moha-buros-khmer-1-dorl-7/ Mohaboros Khmer Documents Volume 1-7], Publisher: Member of the Committee on History and Culture p.78 </ref> == ជីវិតចាប់ផ្ដើម == '''Early Life''' លំពង្សរាជា កើតនៅរាជធានីអង្គរ កើតឆ្នាំ ១២៩២ នៃគ.សករាជ​ ព្រះអង្គ ​គឺជាបុត្រចៅពញ្ញាសួស ដែលមានព្រះនាមថា (ព្រះសិន្ធានរាជា) ព្រះអង្គមានបុត្រពីរអង្គ ទី១ "បរមរាមា ស្រីវិចក្រ" សោយទីវង្គត់ដោយរោគប្រឈួន ទី២ "ស្រីសុរិយោទ័យ" សោយទីវង្គត់ក្នុងចម្បាំងខ្មែរសៀម ឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។ ព្រះលំពង្សរាជា មាននាមជាចៅពញ្ញាជ័យ ជាប្រមុខមេទ័ពធំ ដែលមានងារ ជាព្រះលំពែងជ័យ ទ្រង់ឡើងសោយរាជនៅរាជធានីអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៦ ដោយការជម្រុញពីកងទ័ព និង ប្រជានុរាស្ត្រ ដោយសារមិនមាន រតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ ទ្រង់បានបញ្ជារឱ្យធ្វើថ្មី បូករួមទាំងបដិមាករ "[[ព្រះកែវមរកត]]" មួយទៀតផងដែរ ហើយ ព្រះកែវមរកត នេះ ត្រូវបានសៀមយកទៅក្រោយវាយបែករាជនីលង្វែក ក្នុងឆ្នាំ ១៥៩៣ នៃគ.សករាជ និង បានរក្សាទុកក្នុងរាជវាំង [[បាងកក]] មកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ក្រោយធ្វើរតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ថ្មីរួច ទ្រង់បានឡើងសោយរាជសម្បត្តិលើកទី២ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៨ នៃគ.សករាជ ។<ref> Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 </ref> <ref> Treng Nga (1973) [https://books.google.com/books/about/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F.html?id=jFjKxgEACAAJ Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 </ref> == សៀមវាយយក នគររាជសីមា == '''Siam invades Nokor Reachseima''' * (Thai Pronounciation: Nakhon Ratchasima) ពុទ្ធសករាជ ១៨៩៥ សៀមបានលើកទ័ព ១៥,០០០ (១មុឺន ៥ពាន់នាក់) វាយយកខេត្ត [[នគររាជសីមា]] ដោយកងទ័ពសៀម បានចែកចេញជាពីរកង កងទី១ មានចំនួន ១០,០០០ (១មុឺននាក់) ដឹកនាំដោយ មេទ័ពសៀមនាម "រាមាសូរ" និង កងទី២ មានចំនួន ៥០០០ (៥ពាន់នាក់) ដឹកនាំដោយ មេទ័ពរងនាម "ស្រីសុប័ត" បានចូលមកឈ្លានពានអាណាខេត្តកម្ពុជា ជាមុនដោយមិនបានប្រកាសសង្គ្រាមឡើយ ដោយភាគីកម្ពុជា រៀបចំកងទ័ពមិនទាន់ កងទ័ពសៀមក៏វាយបែក នគររាជសីមា ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។ ក្រោយពេលសៀមវាយបែក នគររាជសីមា កងទ័ពសៀមក៏ចូលហួសមកបោះជំរុំជាប់ស្រុកនាងរង ខណៈពេលនោះ ព្រះលំពង្សរាជា បានបង្គាប់ឱ្យបុត្ររបស់ខ្លួន ស្រីសុរិយោទ័យ លើកទ័ព ២០,០០០ (២មុឺននាក់) ទៅបង្ក្រាបទ័ពសៀម ហើយក៏ទទួលបានជោគជ័យនាពេលនោះ និងបានសម្លាប់ចៅស្ដេចសៀមដែលជាមេទ័ពរង ស្រីសុប័ត នោះផងដែរ ។ ក្រោយទទួលបានជោគជ័យ ព្រះលំពង្សរាជា នឹកស្មានថា កងទ័ពសៀមមិនលើកមកឈ្លានពានភ្លាមៗទៀតនោះទេ ទ្រង់បានប្រកាសឱ្យរំសាយជួរកងទ័ព ជាបណ្ដោះអាសន្នដើម្បីឱ្យកងទ័ពបានទៅជួយធ្វើស្រែចំការប្រជានុរាស្ត្រ ព្រោះក្រុង [[យៈសោធរៈបុរៈ]] ឬ ([[ក្រុងអង្គរ]]) ពេលនោះជួបវិបត្តិខ្វះស្បៀង ។<ref> Eng Suth (2001) [https://library.khmerstudies.org/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=10854%20thumbnail-shelfbrowser Documents of the great Khmer man, the royal genealogy of the Khmer people according to the real manuscript], Publisher: Phnom Penh Publishing House of the Ministry of Education, Youth and Sports p.250 </ref> == សៀមវាយយក បច្ចឹមបុរី និង នាងរង == '''Siam invades Pachim Borei & Neang Rorng''' * (Thai Pronounciation: Prachin Buri & Nang Rong) ៣ខែ ក្រោយមក ត្រូវនិងរដូវវស្សា ពេលដែលសៀមដឹងថា ស្ដេចកម្ពុជា រំសាយជួរកងទ័ព ស្ដេចសៀមព្រះនាម "អ៊ូតងរាជា រាមាធិបតី" (U Thongracha Ramathibodi) បានចាត់ឱ្យ រាមាសូរ លើកទ័ពសៀម ៥០,០០០ (៥មុឺននាក់) ឈ្លានពានកម្ពុជាម្ដងទៀត និង បានបែងចែកកងទ័ពជាពីរកង កងទី១ ៣០,០០០ (៣មុឺននាក់) វាយយក បច្ចឹមបុរី និង កងទី២ ២០,០០០ (២មុឺននាក់) ដឹកនាំដោយ ចៅបាសាត វាយយក នាងរង ហើយចាត់ បរមរាមា ជាមេទ័ពធំ ឱ្យដឹកនាំទ័ពចំនួន ១០០,០០០ (១សែននាក់) តាមមកពីក្រោយជាទ័ពជំនួយ ។ ដោយភាគីកម្ពុជាប្រមូលកងទ័ព និង រៀបចំកងទ័ពមិនទាន់ ព្រះលំពង្សរាជា បានចាត់ឱ្យ ស្រីសុរិយោទ័យ លើកទ័ព ២០០០០ (២មុឺននាក់) ចេញទៅច្បាំងតទល់ ហើយចាត់ឱ្យមហាឧបរាជ [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] លើកទ័ព ១០,០០០ (១មុឺននាក់) ចេញទៅទប់កងទ័ពសៀមនៅ ស្រុកនាងរង ដោយចំនួនកងទ័ពនិង គ្រឿងសឹកចម្បាំងសៀម ច្រើនជាងភាគីកម្ពុជាពេកណាស់ នៅទីបំផុតកងទ័ពទាំង២ របស់កម្ពុជា ត្រូវបរាជ័យ និង បានដកថយជាបន្តបន្ទាប់ ហើយព្រះអង្គម្ចាស់ ស្រីសុរិយោទ័យ ត្រូវទ័ពសៀមបាញ់ព្រួញសម្លាប់ នៅបច្ចឹមបុរី ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។<ref> Eng Suth (1991) [http://www.elibraryofcambodia.org/moha-buros-khmer-1-dorl-7/ Mohaboros Khmer Documents Volume 1-7], Publisher: Member of the Committee on History and Culture p.78 </ref> == សៀមវាយប្រហារ យៈសោធរៈបុរៈ == '''Siam attacks Yasodharapura''' ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥២ នៃគ.សករាជ សៀមបានលើកទ័ព ២០០,០០០ (២សែននាក់) វាយប្រហារ យៈសោធរៈបុរៈ ពេលនោះ ព្រះលំពង្សរាជា ត្រាសបញ្ជារឱ្យ ស្រីសុរិយោវង្ស សង់កំពែងក្រុងកម្ពស់ ១៦ហត្ថ ដោយស្មើនិងកម្ពស់ ៨ម៉ែត្រ និង បានប្រមូលទ័ពជាង ១០០,០០០ (១សែននាក់) នៅចាំការពារ [[ក្រុងអង្គរ]] ។ មេទ័ពធំសៀម បរមរាមា បានបែងចែកកងទ័ពសៀមជា ៤ច្រក ច្រកទី១ ដឹកនាំដោយ រាមាសូរ វាយចូលពីទិសខាងជើង ច្រកទី២ ដឹកនាំដោយ ចៅបាសាត វាយចូលពីទិសខាងកើត ច្រកទី៣ ដឹកនាំដោយ ចៅបាអាត វាយចូលពីទិសខាងត្បូង ច្រកទី៤ ដឹកនាំដោយ ចៅកំបាំងពិសី វាយចូលពីទិសខាងលិច កងទ័ពសៀមឡោមព័ទ្ធក្រុងអង្គរត្រឹមចម្ងាយតែ ៣០សិន ដោយស្មើនិង រយៈចម្ងាយ ១.២ គីឡូម៉ែត្រ ប៉ុនណោះ ។ មេទ័ពសៀម បរមរាមា បានចាត់ឱ្យពលសេនា លើករន្ទារឬស្សី កម្ពស់ ១៤ហត្ថ ដោយស្មើនិងកម្ពស់ ៧ម៉ែត្រ ដាក់នៅកាំភ្លើងធំ មានកង់អូសដោយដំរី បានបាញ់ប្រហារមកលើកំពែងក្រុង និងបានឱ្យកងទ័ពដាក់ជណ្ដើរឬស្សី ឡើងវាយប្រហារចូលក្រុងអង្គរ ។ ស្រីសុរិយោវង្ស ឃើញដូច្នេះក៏ឱ្យដាក់កាំភ្លើងធំបាញ់ប្រហារតបតទៅវិញ កងទ័ពសៀមកាន់តែវាយសម្រុក កងទ័ពស្លាប់អស់ជាច្រើន ចំនួនទ័ពកាន់តែថយទៅៗ ព្រះលំពង្សរាជា យល់សេចក្ដីដូចនេះ ក៏បង្គាប់ឱ្យ ស្រីសុរិយោវង្ស ដកទ័ព ២០,០០០ (២មុឺននាក់) វាយសម្រុកចេញ ទៅនគរ "ឡានឆាង" (Lan Xang) (Kh-Pronoun: Lan Chhang) ប្រែថាដំរីមួយលាន ដើម្បីសុំទ័ពជំនួយពីស្ដេច [[ឡាវ]] ។ កងទ័ពសៀម វាយឡោមព័ទ្ធក្រុងអង្គរ អស់រយៈពេល ៥ខែ នៅទីបំផុត ក៏វាយបែកក្រុងអង្គរ ព្រះលំពង្សរាជា ដឹងដំណឹងដូចនេះ ក៏ក្អួតឈាម សោយទីវង្គត់ក្នុងរាជវាំង ក្នុងពេលនោះទៅ ចំណែកឯ [[ធម្មរាជាទី១]] ជាបុត្រ ស្រីសុរិយោវង្ស ក៏នាំយកគ្រឿងបញ្ចក្សេត្រ ដែលជាគ្រឿងសម្រាប់រាជ បូករួមទាំង [[ព្រះកែវមរកត]] រត់ភៀសខ្លួនចាកចោលក្រុងអង្គរ មេទ័ពសៀម បរមរាមា បានគៀរយកប្រជានុរាស្ត្រជាង ១សែននាក់យកទៅ ក្រុងទេពបុរី ស្រីអាយុធ្យា "Tep Borei Srei Ayudthya" (Thai-Pronoun: Tepburi Sri Ayutthaya) ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥២ នៃគ.សករាជ និង បានដាក់ឱ្យ ចៅបាអាត ដែលជាបុត្រស្ដេចសៀម អ៊ូតង ឱ្យគ្រប់គ្រងនៅ យៈសោធរៈបុរៈ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៣ នៃគ.សករាជ ហើយបានគ្រប់គ្រងក្រុងអង្គរអស់រយៈពេល៤ឆ្នាំទើប ស្រីសុរិយោវង្ស លើកទ័ពទៅបណ្ដេញទ័ពសៀមចេញពីក្រុងអង្គរ ក្រោយទទួលបាន ទ័ពជំនួយពីស្ដេចឡាវ ព្រះនាម "ហ្វាង៉ាំ" (Fa Ngum) ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៧ នៃគ.សករាជ ។<ref> Achille Dauphin-Meunier (1968) [https://books.google.com/books/about/Histoire_du_Cambodge.html?id=uu8yAAAAMAAJ Histoire du Cambodge], Publisher: Presses universitaires de France, Original from the University of Michigan p.128 </ref> <ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref> == មើលផងដែរ == * [[រាជានិយមកម្ពុជា]] == តំណភ្ជាប់ រជ្ជកាលគ្រងរាជ == {{S-start}} {{S-hou|''(គ.ស ១២៩២-១៣៥២)''}} {{Succession box|before= [[បរមនិពាន្វបទ]]|title=[[អាណាចក្រខ្មែរ]]|years='''១៣៤៦-១៣៥២'''|after=[[ស្រីសុរិយោវង្ស]]}} {{S-end}} == ឯកសារយោង == 39prcujqd8002dynwdeooctm59whno3 282932 282931 2022-08-28T17:38:38Z Khmerreal 36659 wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width:1em;" |- style="text-align:center;" |style="background: #0B6623;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> លំពង្សរាជា </p> |- style="text-align:center;" | colspan="2" |[[File:Emerald Buddha, August 2012, Bangkok (cropped).jpg|250px]] |- style="text-align:center;" |style="background: #ABCDEF;" colspan="5" |Second Emerald Buddha made from Lompong Reachea 14th century, After Siamese taken from Longvek 1593 AD. |- style="background: #f1f5fc;" |- style="vertical-align:center;" |'''រជ្ជកាល''' | ១៣៤៦-១៣៥២ ([[ចក្រភពខ្មែរ]]) |- style="vertical-align:center;" |'''គ្រងរាជ''' |​លើកទី១ - ១៣៤៦ <br/> លើកទី២ - ១៣៤៨ |- style="vertical-align:center;" |'''រាជសម័យ''' | [[ចុងសម័យកាលអង្គរ]] |- style="vertical-align:center;" |'''ព្រះនាមពេញ''' |​​​ព្រះរាជអង្ការ ព្រះបរម លំពង្សរាជា |- style="vertical-align:center;" |'''មរណៈនាម''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ក្សត្រមុន''' | [[បរមនិពាន្វបទ]] |- style="vertical-align:center;" |'''រាជបន្ត''' | [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] |- style="vertical-align:center;" |'''សន្តិវង្ស''' | រាជវង្ស​អង្គរ |- style="vertical-align:center;" |'''ប្រសូត្រ''' | ១២៩២ |- style="vertical-align:center;" |'''ចូលទីវង្គត់''' | ១៣៥២ |- style="vertical-align:center;" |'''ជំនឿសាសនា''' |[[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា |} '''លំពង្សរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Lompong Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ១២៩២-១៣៥២) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៤៦-១៣៥២) ក្រោយធ្វើពិធីរាជាភិសេកគ្រងរាជសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ជាលើកទី២នៅ រាជធានីអង្គរ គ.សករាជ ១៣៤៨ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជអង្ការ ព្រះបរម លំពង្សរាជា​"''' ព្រះអង្គមានព្រះអនុជ (ប្អូន) មួយអង្គព្រះនាម [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] ហើយបានតែងតាំងជាមហាឧបរាជ ។ ក្រោយពេលសោយរាជ្យសម្បត្តិបាន ៥ឆ្នាំ ព្រះអង្គបាន ប្រឈួន ឈឺធ្ងន់ ដោយជាហេតុធ្វើឱ្យពួកសៀមលើកទ័ពមកឈ្លានពានមហានគរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ប្អូនរបស់ទ្រង់នេះហើយដែលបានឡើងសោយរាជ បន្តពីព្រះអង្គផងដែរ ។<ref> Eng Suth (1991) [http://www.elibraryofcambodia.org/moha-buros-khmer-1-dorl-7/ Mohaboros Khmer Documents Volume 1-7], Publisher: Member of the Committee on History and Culture p.78 </ref> == ជីវិតចាប់ផ្ដើម == '''Early Life''' លំពង្សរាជា កើតនៅរាជធានីអង្គរ កើតឆ្នាំ ១២៩២ នៃគ.សករាជ​ ព្រះអង្គ ​គឺជាបុត្រចៅពញ្ញាសួស ដែលមានព្រះនាមថា (ព្រះសិន្ធានរាជា) ព្រះអង្គមានបុត្រពីរអង្គ ទី១ "បរមរាមា ស្រីវិចក្រ" សោយទីវង្គត់ដោយរោគប្រឈួន ទី២ "ស្រីសុរិយោទ័យ" សោយទីវង្គត់ក្នុងចម្បាំងខ្មែរសៀម ឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។ ព្រះលំពង្សរាជា មាននាមជាចៅពញ្ញាជ័យ ជាប្រមុខមេទ័ពធំ ដែលមានងារ ជាព្រះលំពែងជ័យ ទ្រង់ឡើងសោយរាជនៅរាជធានីអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៦ ដោយការជម្រុញពីកងទ័ព និង ប្រជានុរាស្ត្រ ដោយសារមិនមាន រតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ ទ្រង់បានបញ្ជារឱ្យធ្វើថ្មី បូករួមទាំងបដិមាករ "[[ព្រះកែវមរកត]]" មួយទៀតផងដែរ ហើយ ព្រះកែវមរកត នេះ ត្រូវបានសៀមយកទៅក្រោយវាយបែករាជនីលង្វែក ក្នុងឆ្នាំ ១៥៩៣ នៃគ.សករាជ និង បានរក្សាទុកក្នុងរាជវាំង [[បាងកក]] មកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ក្រោយធ្វើរតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ថ្មីរួច ទ្រង់បានឡើងសោយរាជសម្បត្តិលើកទី២ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៨ នៃគ.សករាជ ។<ref> Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 </ref> <ref> Treng Nga (1973) [https://books.google.com/books/about/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F.html?id=jFjKxgEACAAJ Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 </ref> == សៀមវាយយក នគររាជសីមា == '''Siam invades Nokor Reachseima''' * (Thai Pronounciation: Nakhon Ratchasima) ពុទ្ធសករាជ ១៨៩៥ សៀមបានលើកទ័ព ១៥,០០០ (១មុឺន ៥ពាន់នាក់) វាយយកខេត្ត [[នគររាជសីមា]] ដោយកងទ័ពសៀម បានចែកចេញជាពីរកង កងទី១ មានចំនួន ១០,០០០ (១មុឺននាក់) ដឹកនាំដោយ មេទ័ពសៀមនាម "រាមាសូរ" និង កងទី២ មានចំនួន ៥០០០ (៥ពាន់នាក់) ដឹកនាំដោយ មេទ័ពរងនាម "ស្រីសុប័ត" បានចូលមកឈ្លានពានអាណាខេត្តកម្ពុជា ជាមុនដោយមិនបានប្រកាសសង្គ្រាមឡើយ ដោយភាគីកម្ពុជា រៀបចំកងទ័ពមិនទាន់ កងទ័ពសៀមក៏វាយបែក នគររាជសីមា ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។ ក្រោយពេលសៀមវាយបែក នគររាជសីមា កងទ័ពសៀមក៏ចូលហួសមកបោះជំរុំជាប់ស្រុកនាងរង ខណៈពេលនោះ ព្រះលំពង្សរាជា បានបង្គាប់ឱ្យបុត្ររបស់ខ្លួន ស្រីសុរិយោទ័យ លើកទ័ព ២០,០០០ (២មុឺននាក់) ទៅបង្ក្រាបទ័ពសៀម ហើយក៏ទទួលបានជោគជ័យនាពេលនោះ និងបានសម្លាប់ចៅស្ដេចសៀមដែលជាមេទ័ពរង ស្រីសុប័ត នោះផងដែរ ។ ក្រោយទទួលបានជោគជ័យ ព្រះលំពង្សរាជា នឹកស្មានថា កងទ័ពសៀមមិនលើកមកឈ្លានពានភ្លាមៗទៀតនោះទេ ទ្រង់បានប្រកាសឱ្យរំសាយជួរកងទ័ព ជាបណ្ដោះអាសន្នដើម្បីឱ្យកងទ័ពបានទៅជួយធ្វើស្រែចំការប្រជានុរាស្ត្រ ព្រោះក្រុង [[យៈសោធរៈបុរៈ]] ឬ ([[ក្រុងអង្គរ]]) ពេលនោះជួបវិបត្តិខ្វះស្បៀង ។<ref> Eng Suth (2001) [https://library.khmerstudies.org/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=10854%20thumbnail-shelfbrowser Documents of the great Khmer man, the royal genealogy of the Khmer people according to the real manuscript], Publisher: Phnom Penh Publishing House of the Ministry of Education, Youth and Sports p.250 </ref> == សៀមវាយយក បច្ចឹមបុរី និង នាងរង == '''Siam invades Pachim Borei & Neang Rorng''' * (Thai Pronounciation: Prachin Buri & Nang Rong) ៣ខែ ក្រោយមក ត្រូវនិងរដូវវស្សា ពេលដែលសៀមដឹងថា ស្ដេចកម្ពុជា រំសាយជួរកងទ័ព ស្ដេចសៀមព្រះនាម "អ៊ូតងរាជា រាមាធិបតី" (U Thongracha Ramathibodi) បានចាត់ឱ្យ រាមាសូរ លើកទ័ពសៀម ៥០,០០០ (៥មុឺននាក់) ឈ្លានពានកម្ពុជាម្ដងទៀត និង បានបែងចែកកងទ័ពជាពីរកង កងទី១ ៣០,០០០ (៣មុឺននាក់) វាយយក បច្ចឹមបុរី និង កងទី២ ២០,០០០ (២មុឺននាក់) ដឹកនាំដោយ ចៅបាសាត វាយយក នាងរង ហើយចាត់ បរមរាមា ជាមេទ័ពធំ ឱ្យដឹកនាំទ័ពចំនួន ១០០,០០០ (១សែននាក់) តាមមកពីក្រោយជាទ័ពជំនួយ ។ ដោយភាគីកម្ពុជាប្រមូលកងទ័ព និង រៀបចំកងទ័ពមិនទាន់ ព្រះលំពង្សរាជា បានចាត់ឱ្យ ស្រីសុរិយោទ័យ លើកទ័ព ២០០០០ (២មុឺននាក់) ចេញទៅច្បាំងតទល់ ហើយចាត់ឱ្យមហាឧបរាជ [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] លើកទ័ព ១០,០០០ (១មុឺននាក់) ចេញទៅទប់កងទ័ពសៀមនៅ ស្រុកនាងរង ដោយចំនួនកងទ័ពនិង គ្រឿងសឹកចម្បាំងសៀម ច្រើនជាងភាគីកម្ពុជាពេកណាស់ នៅទីបំផុតកងទ័ពទាំង២ របស់កម្ពុជា ត្រូវបរាជ័យ និង បានដកថយជាបន្តបន្ទាប់ ហើយព្រះអង្គម្ចាស់ ស្រីសុរិយោទ័យ ត្រូវទ័ពសៀមបាញ់ព្រួញសម្លាប់ នៅបច្ចឹមបុរី ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។<ref> Eng Suth (1991) [http://www.elibraryofcambodia.org/moha-buros-khmer-1-dorl-7/ Mohaboros Khmer Documents Volume 1-7], Publisher: Member of the Committee on History and Culture p.78 </ref> == សៀមវាយប្រហារ យៈសោធរៈបុរៈ == '''Siam attacks Yasodharapura''' ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥២ នៃគ.សករាជ សៀមបានលើកទ័ព ២០០,០០០ (២សែននាក់) វាយប្រហារ យៈសោធរៈបុរៈ ពេលនោះ ព្រះលំពង្សរាជា ត្រាសបញ្ជារឱ្យ ស្រីសុរិយោវង្ស សង់កំពែងក្រុងកម្ពស់ ១៦ហត្ថ ដោយស្មើនិងកម្ពស់ ៨ម៉ែត្រ និង បានប្រមូលទ័ពជាង ១០០,០០០ (១សែននាក់) នៅចាំការពារ [[ក្រុងអង្គរ]] ។ មេទ័ពធំសៀម បរមរាមា បានបែងចែកកងទ័ពសៀមជា ៤ច្រក ច្រកទី១ ដឹកនាំដោយ រាមាសូរ វាយចូលពីទិសខាងជើង ច្រកទី២ ដឹកនាំដោយ ចៅបាសាត វាយចូលពីទិសខាងកើត ច្រកទី៣ ដឹកនាំដោយ ចៅបាអាត វាយចូលពីទិសខាងត្បូង ច្រកទី៤ ដឹកនាំដោយ ចៅកំបាំងពិសី វាយចូលពីទិសខាងលិច កងទ័ពសៀមឡោមព័ទ្ធក្រុងអង្គរត្រឹមចម្ងាយតែ ៣០សិន ដោយស្មើនិង រយៈចម្ងាយ ១.២ គីឡូម៉ែត្រ ប៉ុនណោះ ។ មេទ័ពសៀម បរមរាមា បានចាត់ឱ្យពលសេនា លើករន្ទារឬស្សី កម្ពស់ ១៤ហត្ថ ដោយស្មើនិងកម្ពស់ ៧ម៉ែត្រ ដាក់នៅកាំភ្លើងធំ មានកង់អូសដោយដំរី បានបាញ់ប្រហារមកលើកំពែងក្រុង និងបានឱ្យកងទ័ពដាក់ជណ្ដើរឬស្សី ឡើងវាយប្រហារចូលក្រុងអង្គរ ។ ស្រីសុរិយោវង្ស ឃើញដូច្នេះក៏ឱ្យដាក់កាំភ្លើងធំបាញ់ប្រហារតបតទៅវិញ កងទ័ពសៀមកាន់តែវាយសម្រុក កងទ័ពស្លាប់អស់ជាច្រើន ចំនួនទ័ពកាន់តែថយទៅៗ ព្រះលំពង្សរាជា យល់សេចក្ដីដូចនេះ ក៏បង្គាប់ឱ្យ ស្រីសុរិយោវង្ស ដកទ័ព ២០,០០០ (២មុឺននាក់) វាយសម្រុកចេញ ទៅនគរ "ឡានឆាង" (Lan Xang) (Kh-Pronoun: Lan Chhang) ប្រែថាដំរីមួយលាន ដើម្បីសុំទ័ពជំនួយពីស្ដេច [[ឡាវ]] ។ កងទ័ពសៀម វាយឡោមព័ទ្ធក្រុងអង្គរ អស់រយៈពេល ៥ខែ នៅទីបំផុត ក៏វាយបែកក្រុងអង្គរ ព្រះលំពង្សរាជា ដឹងដំណឹងដូចនេះ ក៏ក្អួតឈាម សោយទីវង្គត់ក្នុងរាជវាំង ក្នុងពេលនោះទៅ ចំណែកឯ [[ធម្មរាជាទី១]] ជាបុត្រ ស្រីសុរិយោវង្ស ក៏នាំយកគ្រឿងបញ្ចក្សេត្រ ដែលជាគ្រឿងសម្រាប់រាជ បូករួមទាំង [[ព្រះកែវមរកត]] រត់ភៀសខ្លួនចាកចោលក្រុងអង្គរ មេទ័ពសៀម បរមរាមា បានគៀរយកប្រជានុរាស្ត្រជាង ១សែននាក់យកទៅ ក្រុងទេពបុរី ស្រីអាយុធ្យា "Tep Borei Srei Ayudthya" (Thai-Pronoun: Tepburi Sri Ayutthaya) ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥២ នៃគ.សករាជ និង បានដាក់ឱ្យ ចៅបាអាត ដែលជាបុត្រស្ដេចសៀម អ៊ូតង ឱ្យគ្រប់គ្រងនៅ យៈសោធរៈបុរៈ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៣ នៃគ.សករាជ ហើយបានគ្រប់គ្រងក្រុងអង្គរអស់រយៈពេល៤ឆ្នាំទើប ស្រីសុរិយោវង្ស លើកទ័ពទៅបណ្ដេញទ័ពសៀមចេញពីក្រុងអង្គរ ក្រោយទទួលបាន ទ័ពជំនួយពីស្ដេចឡាវ ព្រះនាម "ហ្វាង៉ាំ" (Fa Ngum) ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៧ នៃគ.សករាជ ។<ref> Achille Dauphin-Meunier (1968) [https://books.google.com/books/about/Histoire_du_Cambodge.html?id=uu8yAAAAMAAJ Histoire du Cambodge], Publisher: Presses universitaires de France, Original from the University of Michigan p.128 </ref> <ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref> == មើលផងដែរ == * [[រាជានិយមកម្ពុជា]] == តំណភ្ជាប់ រជ្ជកាលគ្រងរាជ == {{S-start}} {{S-hou|''(គ.ស ១២៩២-១៣៥២)''}} {{Succession box|before= [[បរមនិពាន្វបទ]]|title=[[អាណាចក្រខ្មែរ]]|years='''១៣៤៦-១៣៥២'''|after=[[ស្រីសុរិយោវង្ស]]}} {{S-end}} == ឯកសារយោង == js7ow46bklqj5oot31gl1rw1esz480e 282933 282932 2022-08-28T18:20:55Z Khmerreal 36659 wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width:1em;" |- style="text-align:center;" |style="background: #0B6623;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> លំពង្សរាជា </p> |- style="text-align:center;" | colspan="2" |[[File:Emerald Buddha, August 2012, Bangkok (cropped).jpg|250px]] |- style="text-align:center;" |style="background: #ABCDEF;" colspan="5" |Second Emerald Buddha made from Lompong Reachea 14th century, After Siamese taken from Longvek 1593 AD. |- style="background: #f1f5fc;" |- style="vertical-align:center;" |'''រជ្ជកាល''' | ១៣៤៦-១៣៥២ ([[ចក្រភពខ្មែរ]]) |- style="vertical-align:center;" |'''គ្រងរាជ''' |​លើកទី១ - ១៣៤៦ <br/> លើកទី២ - ១៣៤៨ |- style="vertical-align:center;" |'''រាជសម័យ''' | [[ចុងសម័យកាលអង្គរ]] |- style="vertical-align:center;" |'''ព្រះនាមពេញ''' |​​​ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះបរម លំពង្សរាជា |- style="vertical-align:center;" |'''មរណៈនាម''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ក្សត្រមុន''' | [[បរមនិពាន្វបទ]] |- style="vertical-align:center;" |'''រាជបន្ត''' | [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] |- style="vertical-align:center;" |'''សន្តិវង្ស''' | រាជវង្ស​អង្គរ |- style="vertical-align:center;" |'''ប្រសូត្រ''' | ១២៩២ |- style="vertical-align:center;" |'''ចូលទីវង្គត់''' | ១៣៥២ |- style="vertical-align:center;" |'''ជំនឿសាសនា''' |[[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា |} '''លំពង្សរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Lompong Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ១២៩២-១៣៥២) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៤៦-១៣៥២) ក្រោយធ្វើពិធីរាជាភិសេកគ្រងរាជសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ជាលើកទី២នៅ រាជធានីអង្គរ គ.សករាជ ១៣៤៨ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះបរម លំពង្សរាជា​"''' ព្រះអង្គមានព្រះអនុជ (ប្អូន) មួយអង្គព្រះនាម [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] ហើយបានតែងតាំងជាមហាឧបរាជ ។ ក្រោយពេលសោយរាជ្យសម្បត្តិបាន ៥ឆ្នាំ ព្រះអង្គបាន ប្រឈួន ឈឺធ្ងន់ ដោយជាហេតុធ្វើឱ្យពួកសៀមលើកទ័ពមកឈ្លានពានមហានគរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ប្អូនរបស់ទ្រង់នេះហើយដែលបានឡើងសោយរាជ បន្តពីព្រះអង្គផងដែរ ។<ref> Eng Suth (1991) [http://www.elibraryofcambodia.org/moha-buros-khmer-1-dorl-7/ Mohaboros Khmer Documents Volume 1-7], Publisher: Member of the Committee on History and Culture p.78 </ref> == ជីវិតចាប់ផ្ដើម == '''Early Life''' លំពង្សរាជា កើតនៅរាជធានីអង្គរ កើតឆ្នាំ ១២៩២ នៃគ.សករាជ​ ព្រះអង្គ ​គឺជាបុត្រចៅពញ្ញាសួស ដែលមានព្រះនាមថា (ព្រះសិន្ធានរាជា) ព្រះអង្គមានបុត្រពីរអង្គ ទី១ "បរមរាមា ស្រីវិចក្រ" សោយទីវង្គត់ដោយរោគប្រឈួន ទី២ "ស្រីសុរិយោទ័យ" សោយទីវង្គត់ក្នុងចម្បាំងខ្មែរសៀម ឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។ ព្រះលំពង្សរាជា មាននាមជាចៅពញ្ញាជ័យ ជាប្រមុខមេទ័ពធំ ដែលមានងារ ជាព្រះលំពែងជ័យ ទ្រង់ឡើងសោយរាជនៅរាជធានីអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៦ ដោយការជម្រុញពីកងទ័ព និង ប្រជានុរាស្ត្រ ដោយសារមិនមាន រតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ ទ្រង់បានបញ្ជារឱ្យធ្វើថ្មី បូករួមទាំងបដិមាករ "[[ព្រះកែវមរកត]]" មួយទៀតផងដែរ ហើយ ព្រះកែវមរកត នេះ ត្រូវបានសៀមយកទៅក្រោយវាយបែករាជនីលង្វែក ក្នុងឆ្នាំ ១៥៩៣ នៃគ.សករាជ និង បានរក្សាទុកក្នុងរាជវាំង [[បាងកក]] មកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ក្រោយធ្វើរតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ថ្មីរួច ទ្រង់បានឡើងសោយរាជសម្បត្តិលើកទី២ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៨ នៃគ.សករាជ ។<ref> Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 </ref> <ref> Treng Nga (1973) [https://books.google.com/books/about/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F.html?id=jFjKxgEACAAJ Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 </ref> == សៀមវាយយក នគររាជសីមា == '''Siam invades Nokor Reachseima''' * (Thai Pronounciation: Nakhon Ratchasima) ពុទ្ធសករាជ ១៨៩៥ សៀមបានលើកទ័ព ១៥,០០០ (១មុឺន ៥ពាន់នាក់) វាយយកខេត្ត [[នគររាជសីមា]] ដោយកងទ័ពសៀម បានចែកចេញជាពីរកង កងទី១ មានចំនួន ១០,០០០ (១មុឺននាក់) ដឹកនាំដោយ មេទ័ពសៀមនាម "រាមាសូរ" និង កងទី២ មានចំនួន ៥០០០ (៥ពាន់នាក់) ដឹកនាំដោយ មេទ័ពរងនាម "ស្រីសុប័ត" បានចូលមកឈ្លានពានអាណាខេត្តកម្ពុជា ជាមុនដោយមិនបានប្រកាសសង្គ្រាមឡើយ ដោយភាគីកម្ពុជា រៀបចំកងទ័ពមិនទាន់ កងទ័ពសៀមក៏វាយបែក នគររាជសីមា ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។ ក្រោយពេលសៀមវាយបែក នគររាជសីមា កងទ័ពសៀមក៏ចូលហួសមកបោះជំរុំជាប់ស្រុកនាងរង ខណៈពេលនោះ ព្រះលំពង្សរាជា បានបង្គាប់ឱ្យបុត្ររបស់ខ្លួន ស្រីសុរិយោទ័យ លើកទ័ព ២០,០០០ (២មុឺននាក់) ទៅបង្ក្រាបទ័ពសៀម ហើយក៏ទទួលបានជោគជ័យនាពេលនោះ និងបានសម្លាប់ចៅស្ដេចសៀមដែលជាមេទ័ពរង ស្រីសុប័ត នោះផងដែរ ។ ក្រោយទទួលបានជោគជ័យ ព្រះលំពង្សរាជា នឹកស្មានថា កងទ័ពសៀមមិនលើកមកឈ្លានពានភ្លាមៗទៀតនោះទេ ទ្រង់បានប្រកាសឱ្យរំសាយជួរកងទ័ព ជាបណ្ដោះអាសន្នដើម្បីឱ្យកងទ័ពបានទៅជួយធ្វើស្រែចំការប្រជានុរាស្ត្រ ព្រោះក្រុង [[យៈសោធរៈបុរៈ]] ឬ ([[ក្រុងអង្គរ]]) ពេលនោះជួបវិបត្តិខ្វះស្បៀង ។<ref> Eng Suth (2001) [https://library.khmerstudies.org/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=10854%20thumbnail-shelfbrowser Documents of the great Khmer man, the royal genealogy of the Khmer people according to the real manuscript], Publisher: Phnom Penh Publishing House of the Ministry of Education, Youth and Sports p.250 </ref> == សៀមវាយយក បច្ចឹមបុរី និង នាងរង == '''Siam invades Pachim Borei & Neang Rorng''' * (Thai Pronounciation: Prachin Buri & Nang Rong) ៣ខែ ក្រោយមក ត្រូវនិងរដូវវស្សា ពេលដែលសៀមដឹងថា ស្ដេចកម្ពុជា រំសាយជួរកងទ័ព ស្ដេចសៀមព្រះនាម "អ៊ូតងរាជា រាមាធិបតី" (U Thongracha Ramathibodi) បានចាត់ឱ្យ រាមាសូរ លើកទ័ពសៀម ៥០,០០០ (៥មុឺននាក់) ឈ្លានពានកម្ពុជាម្ដងទៀត និង បានបែងចែកកងទ័ពជាពីរកង កងទី១ ៣០,០០០ (៣មុឺននាក់) វាយយក បច្ចឹមបុរី និង កងទី២ ២០,០០០ (២មុឺននាក់) ដឹកនាំដោយ ចៅបាសាត វាយយក នាងរង ហើយចាត់ បរមរាមា ជាមេទ័ពធំ ឱ្យដឹកនាំទ័ពចំនួន ១០០,០០០ (១សែននាក់) តាមមកពីក្រោយជាទ័ពជំនួយ ។ ដោយភាគីកម្ពុជាប្រមូលកងទ័ព និង រៀបចំកងទ័ពមិនទាន់ ព្រះលំពង្សរាជា បានចាត់ឱ្យ ស្រីសុរិយោទ័យ លើកទ័ព ២០០០០ (២មុឺននាក់) ចេញទៅច្បាំងតទល់ ហើយចាត់ឱ្យមហាឧបរាជ [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] លើកទ័ព ១០,០០០ (១មុឺននាក់) ចេញទៅទប់កងទ័ពសៀមនៅ ស្រុកនាងរង ដោយចំនួនកងទ័ពនិង គ្រឿងសឹកចម្បាំងសៀម ច្រើនជាងភាគីកម្ពុជាពេកណាស់ នៅទីបំផុតកងទ័ពទាំង២ របស់កម្ពុជា ត្រូវបរាជ័យ និង បានដកថយជាបន្តបន្ទាប់ ហើយព្រះអង្គម្ចាស់ ស្រីសុរិយោទ័យ ត្រូវទ័ពសៀមបាញ់ព្រួញសម្លាប់ នៅបច្ចឹមបុរី ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។<ref> Eng Suth (1991) [http://www.elibraryofcambodia.org/moha-buros-khmer-1-dorl-7/ Mohaboros Khmer Documents Volume 1-7], Publisher: Member of the Committee on History and Culture p.78 </ref> == សៀមវាយប្រហារ យៈសោធរៈបុរៈ == '''Siam attacks Yasodharapura''' ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥២ នៃគ.សករាជ សៀមបានលើកទ័ព ២០០,០០០ (២សែននាក់) វាយប្រហារ យៈសោធរៈបុរៈ ពេលនោះ ព្រះលំពង្សរាជា ត្រាសបញ្ជារឱ្យ ស្រីសុរិយោវង្ស សង់កំពែងក្រុងកម្ពស់ ១៦ហត្ថ ដោយស្មើនិងកម្ពស់ ៨ម៉ែត្រ និង បានប្រមូលទ័ពជាង ១០០,០០០ (១សែននាក់) នៅចាំការពារ [[ក្រុងអង្គរ]] ។ មេទ័ពធំសៀម បរមរាមា បានបែងចែកកងទ័ពសៀមជា ៤ច្រក ច្រកទី១ ដឹកនាំដោយ រាមាសូរ វាយចូលពីទិសខាងជើង ច្រកទី២ ដឹកនាំដោយ ចៅបាសាត វាយចូលពីទិសខាងកើត ច្រកទី៣ ដឹកនាំដោយ ចៅបាអាត វាយចូលពីទិសខាងត្បូង ច្រកទី៤ ដឹកនាំដោយ ចៅកំបាំងពិសី វាយចូលពីទិសខាងលិច កងទ័ពសៀមឡោមព័ទ្ធក្រុងអង្គរត្រឹមចម្ងាយតែ ៣០សិន ដោយស្មើនិង រយៈចម្ងាយ ១.២ គីឡូម៉ែត្រ ប៉ុនណោះ ។ មេទ័ពសៀម បរមរាមា បានចាត់ឱ្យពលសេនា លើករន្ទារឬស្សី កម្ពស់ ១៤ហត្ថ ដោយស្មើនិងកម្ពស់ ៧ម៉ែត្រ ដាក់នៅកាំភ្លើងធំ មានកង់អូសដោយដំរី បានបាញ់ប្រហារមកលើកំពែងក្រុង និងបានឱ្យកងទ័ពដាក់ជណ្ដើរឬស្សី ឡើងវាយប្រហារចូលក្រុងអង្គរ ។ ស្រីសុរិយោវង្ស ឃើញដូច្នេះក៏ឱ្យដាក់កាំភ្លើងធំបាញ់ប្រហារតបតទៅវិញ កងទ័ពសៀមកាន់តែវាយសម្រុក កងទ័ពស្លាប់អស់ជាច្រើន ចំនួនទ័ពកាន់តែថយទៅៗ ព្រះលំពង្សរាជា យល់សេចក្ដីដូចនេះ ក៏បង្គាប់ឱ្យ ស្រីសុរិយោវង្ស ដកទ័ព ២០,០០០ (២មុឺននាក់) វាយសម្រុកចេញ ទៅនគរ "ឡានឆាង" (Lan Xang) (Kh-Pronoun: Lan Chhang) ប្រែថាដំរីមួយលាន ដើម្បីសុំទ័ពជំនួយពីស្ដេច [[ឡាវ]] ។ កងទ័ពសៀម វាយឡោមព័ទ្ធក្រុងអង្គរ អស់រយៈពេល ៥ខែ នៅទីបំផុត ក៏វាយបែកក្រុងអង្គរ ព្រះលំពង្សរាជា ដឹងដំណឹងដូចនេះ ក៏ក្អួតឈាម សោយទីវង្គត់ក្នុងរាជវាំង ក្នុងពេលនោះទៅ ចំណែកឯ [[ធម្មរាជាទី១]] ជាបុត្រ ស្រីសុរិយោវង្ស ក៏នាំយកគ្រឿងបញ្ចក្សេត្រ ដែលជាគ្រឿងសម្រាប់រាជ បូករួមទាំង [[ព្រះកែវមរកត]] រត់ភៀសខ្លួនចាកចោលក្រុងអង្គរ មេទ័ពសៀម បរមរាមា បានគៀរយកប្រជានុរាស្ត្រជាង ១សែននាក់យកទៅ ក្រុងទេពបុរី ស្រីអាយុធ្យា "Tep Borei Srei Ayudthya" (Thai-Pronoun: Tepburi Sri Ayutthaya) ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥២ នៃគ.សករាជ និង បានដាក់ឱ្យ ចៅបាអាត ដែលជាបុត្រស្ដេចសៀម អ៊ូតង ឱ្យគ្រប់គ្រងនៅ យៈសោធរៈបុរៈ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៣ នៃគ.សករាជ ហើយបានគ្រប់គ្រងក្រុងអង្គរអស់រយៈពេល៤ឆ្នាំទើប ស្រីសុរិយោវង្ស លើកទ័ពទៅបណ្ដេញទ័ពសៀមចេញពីក្រុងអង្គរ ក្រោយទទួលបាន ទ័ពជំនួយពីស្ដេចឡាវ ព្រះនាម "ហ្វាង៉ាំ" (Fa Ngum) ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៧ នៃគ.សករាជ ។<ref> Achille Dauphin-Meunier (1968) [https://books.google.com/books/about/Histoire_du_Cambodge.html?id=uu8yAAAAMAAJ Histoire du Cambodge], Publisher: Presses universitaires de France, Original from the University of Michigan p.128 </ref> <ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref> == មើលផងដែរ == * [[រាជានិយមកម្ពុជា]] == តំណភ្ជាប់ រជ្ជកាលគ្រងរាជ == {{S-start}} {{S-hou|''(គ.ស ១២៩២-១៣៥២)''}} {{Succession box|before= [[បរមនិពាន្វបទ]]|title=[[អាណាចក្រខ្មែរ]]|years='''១៣៤៦-១៣៥២'''|after=[[ស្រីសុរិយោវង្ស]]}} {{S-end}} == ឯកសារយោង == f505bnjnm6oy9o5k2rvareh18hkgtoi 282935 282933 2022-08-28T18:31:09Z Khmerreal 36659 wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width:1em;" |- style="text-align:center;" |style="background: #0B6623;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> លំពង្សរាជា </p> |- style="text-align:center;" | colspan="2" |[[File:Royal Standard of Cambodia (Pre-1993).svg|250px]] |- style="text-align:center;" |style="background: #ABCDEF;" colspan="5" | |- style="background: #f1f5fc;" |- style="vertical-align:center;" |'''រជ្ជកាល''' | ១៣៤៦-១៣៥២ ([[ចក្រភពខ្មែរ]]) |- style="vertical-align:center;" |'''គ្រងរាជ''' |​លើកទី១ - ១៣៤៦ <br/> លើកទី២ - ១៣៤៨ |- style="vertical-align:center;" |'''រាជសម័យ''' | [[ចុងសម័យកាលអង្គរ]] |- style="vertical-align:center;" |'''ព្រះនាមពេញ''' |​​​ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះបរម លំពង្សរាជា |- style="vertical-align:center;" |'''មរណៈនាម''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ក្សត្រមុន''' | [[បរមនិពាន្វបទ]] |- style="vertical-align:center;" |'''រាជបន្ត''' | [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] |- style="vertical-align:center;" |'''សន្តិវង្ស''' | រាជវង្ស​អង្គរ |- style="vertical-align:center;" |'''ប្រសូត្រ''' | ១២៩២ |- style="vertical-align:center;" |'''ចូលទីវង្គត់''' | ១៣៥២ |- style="vertical-align:center;" |'''ជំនឿសាសនា''' |[[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា |} '''លំពង្សរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Lompong Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ១២៩២-១៣៥២) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៤៦-១៣៥២) ក្រោយធ្វើពិធីរាជាភិសេកគ្រងរាជសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ជាលើកទី២នៅ រាជធានីអង្គរ គ.សករាជ ១៣៤៨ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះបរម លំពង្សរាជា​"''' ព្រះអង្គមានព្រះអនុជ (ប្អូន) មួយអង្គព្រះនាម [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] ហើយបានតែងតាំងជាមហាឧបរាជ ។ ក្រោយពេលសោយរាជ្យសម្បត្តិបាន ៥ឆ្នាំ ព្រះអង្គបាន ប្រឈួន ឈឺធ្ងន់ ដោយជាហេតុធ្វើឱ្យពួកសៀមលើកទ័ពមកឈ្លានពានមហានគរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ប្អូនរបស់ទ្រង់នេះហើយដែលបានឡើងសោយរាជ បន្តពីព្រះអង្គផងដែរ ។<ref> Eng Suth (1991) [http://www.elibraryofcambodia.org/moha-buros-khmer-1-dorl-7/ Mohaboros Khmer Documents Volume 1-7], Publisher: Member of the Committee on History and Culture p.78 </ref> == ជីវិតចាប់ផ្ដើម == '''Early Life''' លំពង្សរាជា កើតនៅរាជធានីអង្គរ កើតឆ្នាំ ១២៩២ នៃគ.សករាជ​ ព្រះអង្គ ​គឺជាបុត្រចៅពញ្ញាសួស ដែលមានព្រះនាមថា (ព្រះសិន្ធានរាជា) ព្រះអង្គមានបុត្រពីរអង្គ ទី១ "បរមរាមា ស្រីវិចក្រ" សោយទីវង្គត់ដោយរោគប្រឈួន ទី២ "ស្រីសុរិយោទ័យ" សោយទីវង្គត់ក្នុងចម្បាំងខ្មែរសៀម ឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។ ព្រះលំពង្សរាជា មាននាមជាចៅពញ្ញាជ័យ ជាប្រមុខមេទ័ពធំ ដែលមានងារ ជាព្រះលំពែងជ័យ ទ្រង់ឡើងសោយរាជនៅរាជធានីអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៦ ដោយការជម្រុញពីកងទ័ព និង ប្រជានុរាស្ត្រ ដោយសារមិនមាន រតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ ទ្រង់បានបញ្ជារឱ្យធ្វើថ្មី បូករួមទាំងបដិមាករ "[[ព្រះកែវមរកត]]" មួយទៀតផងដែរ ហើយ ព្រះកែវមរកត នេះ ត្រូវបានសៀមយកទៅក្រោយវាយបែករាជនីលង្វែក ក្នុងឆ្នាំ ១៥៩៣ នៃគ.សករាជ និង បានរក្សាទុកក្នុងរាជវាំង [[បាងកក]] មកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ក្រោយធ្វើរតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ថ្មីរួច ទ្រង់បានឡើងសោយរាជសម្បត្តិលើកទី២ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៨ នៃគ.សករាជ ។<ref> Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 </ref> <ref> Treng Nga (1973) [https://books.google.com/books/about/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F.html?id=jFjKxgEACAAJ Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 </ref> == សៀមវាយយក នគររាជសីមា == '''Siam invades Nokor Reachseima''' * (Thai Pronounciation: Nakhon Ratchasima) ពុទ្ធសករាជ ១៨៩៥ សៀមបានលើកទ័ព ១៥,០០០ (១មុឺន ៥ពាន់នាក់) វាយយកខេត្ត [[នគររាជសីមា]] ដោយកងទ័ពសៀម បានចែកចេញជាពីរកង កងទី១ មានចំនួន ១០,០០០ (១មុឺននាក់) ដឹកនាំដោយ មេទ័ពសៀមនាម "រាមាសូរ" និង កងទី២ មានចំនួន ៥០០០ (៥ពាន់នាក់) ដឹកនាំដោយ មេទ័ពរងនាម "ស្រីសុប័ត" បានចូលមកឈ្លានពានអាណាខេត្តកម្ពុជា ជាមុនដោយមិនបានប្រកាសសង្គ្រាមឡើយ ដោយភាគីកម្ពុជា រៀបចំកងទ័ពមិនទាន់ កងទ័ពសៀមក៏វាយបែក នគររាជសីមា ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។ ក្រោយពេលសៀមវាយបែក នគររាជសីមា កងទ័ពសៀមក៏ចូលហួសមកបោះជំរុំជាប់ស្រុកនាងរង ខណៈពេលនោះ ព្រះលំពង្សរាជា បានបង្គាប់ឱ្យបុត្ររបស់ខ្លួន ស្រីសុរិយោទ័យ លើកទ័ព ២០,០០០ (២មុឺននាក់) ទៅបង្ក្រាបទ័ពសៀម ហើយក៏ទទួលបានជោគជ័យនាពេលនោះ និងបានសម្លាប់ចៅស្ដេចសៀមដែលជាមេទ័ពរង ស្រីសុប័ត នោះផងដែរ ។ ក្រោយទទួលបានជោគជ័យ ព្រះលំពង្សរាជា នឹកស្មានថា កងទ័ពសៀមមិនលើកមកឈ្លានពានភ្លាមៗទៀតនោះទេ ទ្រង់បានប្រកាសឱ្យរំសាយជួរកងទ័ព ជាបណ្ដោះអាសន្នដើម្បីឱ្យកងទ័ពបានទៅជួយធ្វើស្រែចំការប្រជានុរាស្ត្រ ព្រោះក្រុង [[យៈសោធរៈបុរៈ]] ឬ ([[ក្រុងអង្គរ]]) ពេលនោះជួបវិបត្តិខ្វះស្បៀង ។<ref> Eng Suth (2001) [https://library.khmerstudies.org/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=10854%20thumbnail-shelfbrowser Documents of the great Khmer man, the royal genealogy of the Khmer people according to the real manuscript], Publisher: Phnom Penh Publishing House of the Ministry of Education, Youth and Sports p.250 </ref> == សៀមវាយយក បច្ចឹមបុរី និង នាងរង == '''Siam invades Pachim Borei & Neang Rorng''' * (Thai Pronounciation: Prachin Buri & Nang Rong) ៣ខែ ក្រោយមក ត្រូវនិងរដូវវស្សា ពេលដែលសៀមដឹងថា ស្ដេចកម្ពុជា រំសាយជួរកងទ័ព ស្ដេចសៀមព្រះនាម "អ៊ូតងរាជា រាមាធិបតី" (U Thongracha Ramathibodi) បានចាត់ឱ្យ រាមាសូរ លើកទ័ពសៀម ៥០,០០០ (៥មុឺននាក់) ឈ្លានពានកម្ពុជាម្ដងទៀត និង បានបែងចែកកងទ័ពជាពីរកង កងទី១ ៣០,០០០ (៣មុឺននាក់) វាយយក បច្ចឹមបុរី និង កងទី២ ២០,០០០ (២មុឺននាក់) ដឹកនាំដោយ ចៅបាសាត វាយយក នាងរង ហើយចាត់ បរមរាមា ជាមេទ័ពធំ ឱ្យដឹកនាំទ័ពចំនួន ១០០,០០០ (១សែននាក់) តាមមកពីក្រោយជាទ័ពជំនួយ ។ ដោយភាគីកម្ពុជាប្រមូលកងទ័ព និង រៀបចំកងទ័ពមិនទាន់ ព្រះលំពង្សរាជា បានចាត់ឱ្យ ស្រីសុរិយោទ័យ លើកទ័ព ២០០០០ (២មុឺននាក់) ចេញទៅច្បាំងតទល់ ហើយចាត់ឱ្យមហាឧបរាជ [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] លើកទ័ព ១០,០០០ (១មុឺននាក់) ចេញទៅទប់កងទ័ពសៀមនៅ ស្រុកនាងរង ដោយចំនួនកងទ័ពនិង គ្រឿងសឹកចម្បាំងសៀម ច្រើនជាងភាគីកម្ពុជាពេកណាស់ នៅទីបំផុតកងទ័ពទាំង២ របស់កម្ពុជា ត្រូវបរាជ័យ និង បានដកថយជាបន្តបន្ទាប់ ហើយព្រះអង្គម្ចាស់ ស្រីសុរិយោទ័យ ត្រូវទ័ពសៀមបាញ់ព្រួញសម្លាប់ នៅបច្ចឹមបុរី ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។<ref> Eng Suth (1991) [http://www.elibraryofcambodia.org/moha-buros-khmer-1-dorl-7/ Mohaboros Khmer Documents Volume 1-7], Publisher: Member of the Committee on History and Culture p.78 </ref> == សៀមវាយប្រហារ យៈសោធរៈបុរៈ == '''Siam attacks Yasodharapura''' ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥២ នៃគ.សករាជ សៀមបានលើកទ័ព ២០០,០០០ (២សែននាក់) វាយប្រហារ យៈសោធរៈបុរៈ ពេលនោះ ព្រះលំពង្សរាជា ត្រាសបញ្ជារឱ្យ ស្រីសុរិយោវង្ស សង់កំពែងក្រុងកម្ពស់ ១៦ហត្ថ ដោយស្មើនិងកម្ពស់ ៨ម៉ែត្រ និង បានប្រមូលទ័ពជាង ១០០,០០០ (១សែននាក់) នៅចាំការពារ [[ក្រុងអង្គរ]] ។ មេទ័ពធំសៀម បរមរាមា បានបែងចែកកងទ័ពសៀមជា ៤ច្រក ច្រកទី១ ដឹកនាំដោយ រាមាសូរ វាយចូលពីទិសខាងជើង ច្រកទី២ ដឹកនាំដោយ ចៅបាសាត វាយចូលពីទិសខាងកើត ច្រកទី៣ ដឹកនាំដោយ ចៅបាអាត វាយចូលពីទិសខាងត្បូង ច្រកទី៤ ដឹកនាំដោយ ចៅកំបាំងពិសី វាយចូលពីទិសខាងលិច កងទ័ពសៀមឡោមព័ទ្ធក្រុងអង្គរត្រឹមចម្ងាយតែ ៣០សិន ដោយស្មើនិង រយៈចម្ងាយ ១.២ គីឡូម៉ែត្រ ប៉ុនណោះ ។ មេទ័ពសៀម បរមរាមា បានចាត់ឱ្យពលសេនា លើករន្ទារឬស្សី កម្ពស់ ១៤ហត្ថ ដោយស្មើនិងកម្ពស់ ៧ម៉ែត្រ ដាក់នៅកាំភ្លើងធំ មានកង់អូសដោយដំរី បានបាញ់ប្រហារមកលើកំពែងក្រុង និងបានឱ្យកងទ័ពដាក់ជណ្ដើរឬស្សី ឡើងវាយប្រហារចូលក្រុងអង្គរ ។ ស្រីសុរិយោវង្ស ឃើញដូច្នេះក៏ឱ្យដាក់កាំភ្លើងធំបាញ់ប្រហារតបតទៅវិញ កងទ័ពសៀមកាន់តែវាយសម្រុក កងទ័ពស្លាប់អស់ជាច្រើន ចំនួនទ័ពកាន់តែថយទៅៗ ព្រះលំពង្សរាជា យល់សេចក្ដីដូចនេះ ក៏បង្គាប់ឱ្យ ស្រីសុរិយោវង្ស ដកទ័ព ២០,០០០ (២មុឺននាក់) វាយសម្រុកចេញ ទៅនគរ "ឡានឆាង" (Lan Xang) (Kh-Pronoun: Lan Chhang) ប្រែថាដំរីមួយលាន ដើម្បីសុំទ័ពជំនួយពីស្ដេច [[ឡាវ]] ។ កងទ័ពសៀម វាយឡោមព័ទ្ធក្រុងអង្គរ អស់រយៈពេល ៥ខែ នៅទីបំផុត ក៏វាយបែកក្រុងអង្គរ ព្រះលំពង្សរាជា ដឹងដំណឹងដូចនេះ ក៏ក្អួតឈាម សោយទីវង្គត់ក្នុងរាជវាំង ក្នុងពេលនោះទៅ ចំណែកឯ [[ធម្មរាជាទី១]] ជាបុត្រ ស្រីសុរិយោវង្ស ក៏នាំយកគ្រឿងបញ្ចក្សេត្រ ដែលជាគ្រឿងសម្រាប់រាជ បូករួមទាំង [[ព្រះកែវមរកត]] រត់ភៀសខ្លួនចាកចោលក្រុងអង្គរ មេទ័ពសៀម បរមរាមា បានគៀរយកប្រជានុរាស្ត្រជាង ១សែននាក់យកទៅ ក្រុងទេពបុរី ស្រីអាយុធ្យា "Tep Borei Srei Ayudthya" (Thai-Pronoun: Tepburi Sri Ayutthaya) ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥២ នៃគ.សករាជ និង បានដាក់ឱ្យ ចៅបាអាត ដែលជាបុត្រស្ដេចសៀម អ៊ូតង ឱ្យគ្រប់គ្រងនៅ យៈសោធរៈបុរៈ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៣ នៃគ.សករាជ ហើយបានគ្រប់គ្រងក្រុងអង្គរអស់រយៈពេល៤ឆ្នាំទើប ស្រីសុរិយោវង្ស លើកទ័ពទៅបណ្ដេញទ័ពសៀមចេញពីក្រុងអង្គរ ក្រោយទទួលបាន ទ័ពជំនួយពីស្ដេចឡាវ ព្រះនាម "ហ្វាង៉ាំ" (Fa Ngum) ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៧ នៃគ.សករាជ ។<ref> Achille Dauphin-Meunier (1968) [https://books.google.com/books/about/Histoire_du_Cambodge.html?id=uu8yAAAAMAAJ Histoire du Cambodge], Publisher: Presses universitaires de France, Original from the University of Michigan p.128 </ref> <ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref> == មើលផងដែរ == * [[រាជានិយមកម្ពុជា]] == តំណភ្ជាប់ រជ្ជកាលគ្រងរាជ == {{S-start}} {{S-hou|''(គ.ស ១២៩២-១៣៥២)''}} {{Succession box|before= [[បរមនិពាន្វបទ]]|title=[[អាណាចក្រខ្មែរ]]|years='''១៣៤៦-១៣៥២'''|after=[[ស្រីសុរិយោវង្ស]]}} {{S-end}} == ឯកសារយោង == 981t0rphgqi48nxwgduvnq4o1fsf6nc 282943 282935 2022-08-28T18:53:56Z Khmerreal 36659 wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width:1em;" |- style="text-align:center;" |style="background: #0B6623;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> លំពង្សរាជា </p> |- style="text-align:center;" | colspan="2" |[[File:Royal Standard of Cambodia (Pre-1993).svg|250px]] |- style="text-align:center;" |style="background: #ABCDEF;" colspan="5" | |- style="background: #f1f5fc;" |- style="vertical-align:center;" |'''រជ្ជកាល''' | ១៣៤៦-១៣៥២ ([[ចក្រភពខ្មែរ]]) |- style="vertical-align:center;" |'''គ្រងរាជ''' |​លើកទី១ - ១៣៤៦ <br/> លើកទី២ - ១៣៤៨ |- style="vertical-align:center;" |'''រាជសម័យ''' | [[ចុងសម័យកាលអង្គរ]] |- style="vertical-align:center;" |'''ព្រះនាមពេញ''' |​​​ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះបរម លំពង្សរាជា |- style="vertical-align:center;" |'''មរណៈនាម''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ក្សត្រមុន''' | [[បរមនិពាន្វបទ]] |- style="vertical-align:center;" |'''រាជបន្ត''' | [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] |- style="vertical-align:center;" |'''សន្តិវង្ស''' | រាជវង្ស​អង្គរ |- style="vertical-align:center;" |'''ប្រសូត្រ''' | ១២៩២ |- style="vertical-align:center;" |'''បុត្រ''' |បរមរាមា ស្រីវិចក្រ <br> ស្រីសុរិយោទ័យ |- style="vertical-align:center;" |'''ចូលទីវង្គត់''' | ១៣៥២ |- style="vertical-align:center;" |'''ជំនឿសាសនា''' |[[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា |} '''លំពង្សរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Lompong Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ១២៩២-១៣៥២) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៤៦-១៣៥២) ក្រោយធ្វើពិធីរាជាភិសេកគ្រងរាជសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ជាលើកទី២នៅ រាជធានីអង្គរ គ.សករាជ ១៣៤៨ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះបរម លំពង្សរាជា​"''' ព្រះអង្គមានព្រះអនុជ (ប្អូន) មួយអង្គព្រះនាម [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] ហើយបានតែងតាំងជាមហាឧបរាជ ។ ក្រោយពេលសោយរាជ្យសម្បត្តិបាន ៥ឆ្នាំ ព្រះអង្គបាន ប្រឈួន ឈឺធ្ងន់ ដោយជាហេតុធ្វើឱ្យពួកសៀមលើកទ័ពមកឈ្លានពានមហានគរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ប្អូនរបស់ទ្រង់នេះហើយដែលបានឡើងសោយរាជ បន្តពីព្រះអង្គផងដែរ ។<ref> Eng Suth (1991) [http://www.elibraryofcambodia.org/moha-buros-khmer-1-dorl-7/ Mohaboros Khmer Documents Volume 1-7], Publisher: Member of the Committee on History and Culture p.78 </ref> == ជីវិតចាប់ផ្ដើម == '''Early Life''' លំពង្សរាជា កើតនៅរាជធានីអង្គរ កើតឆ្នាំ ១២៩២ នៃគ.សករាជ​ ព្រះអង្គ ​គឺជាបុត្រចៅពញ្ញាសួស ដែលមានព្រះនាមថា (ព្រះសិន្ធានរាជា) ព្រះអង្គមានបុត្រពីរអង្គ ទី១ "បរមរាមា ស្រីវិចក្រ" សោយទីវង្គត់ដោយរោគប្រឈួន ទី២ "ស្រីសុរិយោទ័យ" សោយទីវង្គត់ក្នុងចម្បាំងខ្មែរសៀម ឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។ ព្រះលំពង្សរាជា មាននាមជាចៅពញ្ញាជ័យ ជាប្រមុខមេទ័ពធំ ដែលមានងារ ជាព្រះលំពែងជ័យ ទ្រង់ឡើងសោយរាជនៅរាជធានីអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៦ ដោយការជម្រុញពីកងទ័ព និង ប្រជានុរាស្ត្រ ដោយសារមិនមាន រតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ ទ្រង់បានបញ្ជារឱ្យធ្វើថ្មី បូករួមទាំងបដិមាករ "[[ព្រះកែវមរកត]]" មួយទៀតផងដែរ ហើយ ព្រះកែវមរកត នេះ ត្រូវបានសៀមយកទៅក្រោយវាយបែករាជនីលង្វែក ក្នុងឆ្នាំ ១៥៩៣ នៃគ.សករាជ និង បានរក្សាទុកក្នុងរាជវាំង [[បាងកក]] មកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ក្រោយធ្វើរតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ថ្មីរួច ទ្រង់បានឡើងសោយរាជសម្បត្តិលើកទី២ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៨ នៃគ.សករាជ ។<ref> Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 </ref> <ref> Treng Nga (1973) [https://books.google.com/books/about/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F.html?id=jFjKxgEACAAJ Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 </ref> == សៀមវាយយក នគររាជសីមា == '''Siam invades Nokor Reachseima''' * (Thai Pronounciation: Nakhon Ratchasima) ពុទ្ធសករាជ ១៨៩៥ សៀមបានលើកទ័ព ១៥,០០០ (១មុឺន ៥ពាន់នាក់) វាយយកខេត្ត [[នគររាជសីមា]] ដោយកងទ័ពសៀម បានចែកចេញជាពីរកង កងទី១ មានចំនួន ១០,០០០ (១មុឺននាក់) ដឹកនាំដោយ មេទ័ពសៀមនាម "រាមាសូរ" និង កងទី២ មានចំនួន ៥០០០ (៥ពាន់នាក់) ដឹកនាំដោយ មេទ័ពរងនាម "ស្រីសុប័ត" បានចូលមកឈ្លានពានអាណាខេត្តកម្ពុជា ជាមុនដោយមិនបានប្រកាសសង្គ្រាមឡើយ ដោយភាគីកម្ពុជា រៀបចំកងទ័ពមិនទាន់ កងទ័ពសៀមក៏វាយបែក នគររាជសីមា ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។ ក្រោយពេលសៀមវាយបែក នគររាជសីមា កងទ័ពសៀមក៏ចូលហួសមកបោះជំរុំជាប់ស្រុកនាងរង ខណៈពេលនោះ ព្រះលំពង្សរាជា បានបង្គាប់ឱ្យបុត្ររបស់ខ្លួន ស្រីសុរិយោទ័យ លើកទ័ព ២០,០០០ (២មុឺននាក់) ទៅបង្ក្រាបទ័ពសៀម ហើយក៏ទទួលបានជោគជ័យនាពេលនោះ និងបានសម្លាប់ចៅស្ដេចសៀមដែលជាមេទ័ពរង ស្រីសុប័ត នោះផងដែរ ។ ក្រោយទទួលបានជោគជ័យ ព្រះលំពង្សរាជា នឹកស្មានថា កងទ័ពសៀមមិនលើកមកឈ្លានពានភ្លាមៗទៀតនោះទេ ទ្រង់បានប្រកាសឱ្យរំសាយជួរកងទ័ព ជាបណ្ដោះអាសន្នដើម្បីឱ្យកងទ័ពបានទៅជួយធ្វើស្រែចំការប្រជានុរាស្ត្រ ព្រោះក្រុង [[យៈសោធរៈបុរៈ]] ឬ ([[ក្រុងអង្គរ]]) ពេលនោះជួបវិបត្តិខ្វះស្បៀង ។<ref> Eng Suth (2001) [https://library.khmerstudies.org/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=10854%20thumbnail-shelfbrowser Documents of the great Khmer man, the royal genealogy of the Khmer people according to the real manuscript], Publisher: Phnom Penh Publishing House of the Ministry of Education, Youth and Sports p.250 </ref> == សៀមវាយយក បច្ចឹមបុរី និង នាងរង == '''Siam invades Pachim Borei & Neang Rorng''' * (Thai Pronounciation: Prachin Buri & Nang Rong) ៣ខែ ក្រោយមក ត្រូវនិងរដូវវស្សា ពេលដែលសៀមដឹងថា ស្ដេចកម្ពុជា រំសាយជួរកងទ័ព ស្ដេចសៀមព្រះនាម "អ៊ូតងរាជា រាមាធិបតី" (U Thongracha Ramathibodi) បានចាត់ឱ្យ រាមាសូរ លើកទ័ពសៀម ៥០,០០០ (៥មុឺននាក់) ឈ្លានពានកម្ពុជាម្ដងទៀត និង បានបែងចែកកងទ័ពជាពីរកង កងទី១ ៣០,០០០ (៣មុឺននាក់) វាយយក បច្ចឹមបុរី និង កងទី២ ២០,០០០ (២មុឺននាក់) ដឹកនាំដោយ ចៅបាសាត វាយយក នាងរង ហើយចាត់ បរមរាមា ជាមេទ័ពធំ ឱ្យដឹកនាំទ័ពចំនួន ១០០,០០០ (១សែននាក់) តាមមកពីក្រោយជាទ័ពជំនួយ ។ ដោយភាគីកម្ពុជាប្រមូលកងទ័ព និង រៀបចំកងទ័ពមិនទាន់ ព្រះលំពង្សរាជា បានចាត់ឱ្យ ស្រីសុរិយោទ័យ លើកទ័ព ២០០០០ (២មុឺននាក់) ចេញទៅច្បាំងតទល់ ហើយចាត់ឱ្យមហាឧបរាជ [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] លើកទ័ព ១០,០០០ (១មុឺននាក់) ចេញទៅទប់កងទ័ពសៀមនៅ ស្រុកនាងរង ដោយចំនួនកងទ័ពនិង គ្រឿងសឹកចម្បាំងសៀម ច្រើនជាងភាគីកម្ពុជាពេកណាស់ នៅទីបំផុតកងទ័ពទាំង២ របស់កម្ពុជា ត្រូវបរាជ័យ និង បានដកថយជាបន្តបន្ទាប់ ហើយព្រះអង្គម្ចាស់ ស្រីសុរិយោទ័យ ត្រូវទ័ពសៀមបាញ់ព្រួញសម្លាប់ នៅបច្ចឹមបុរី ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។<ref> Eng Suth (1991) [http://www.elibraryofcambodia.org/moha-buros-khmer-1-dorl-7/ Mohaboros Khmer Documents Volume 1-7], Publisher: Member of the Committee on History and Culture p.78 </ref> == សៀមវាយប្រហារ យៈសោធរៈបុរៈ == '''Siam attacks Yasodharapura''' ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥២ នៃគ.សករាជ សៀមបានលើកទ័ព ២០០,០០០ (២សែននាក់) វាយប្រហារ យៈសោធរៈបុរៈ ពេលនោះ ព្រះលំពង្សរាជា ត្រាសបញ្ជារឱ្យ ស្រីសុរិយោវង្ស សង់កំពែងក្រុងកម្ពស់ ១៦ហត្ថ ដោយស្មើនិងកម្ពស់ ៨ម៉ែត្រ និង បានប្រមូលទ័ពជាង ១០០,០០០ (១សែននាក់) នៅចាំការពារ [[ក្រុងអង្គរ]] ។ មេទ័ពធំសៀម បរមរាមា បានបែងចែកកងទ័ពសៀមជា ៤ច្រក ច្រកទី១ ដឹកនាំដោយ រាមាសូរ វាយចូលពីទិសខាងជើង ច្រកទី២ ដឹកនាំដោយ ចៅបាសាត វាយចូលពីទិសខាងកើត ច្រកទី៣ ដឹកនាំដោយ ចៅបាអាត វាយចូលពីទិសខាងត្បូង ច្រកទី៤ ដឹកនាំដោយ ចៅកំបាំងពិសី វាយចូលពីទិសខាងលិច កងទ័ពសៀមឡោមព័ទ្ធក្រុងអង្គរត្រឹមចម្ងាយតែ ៣០សិន ដោយស្មើនិង រយៈចម្ងាយ ១.២ គីឡូម៉ែត្រ ប៉ុនណោះ ។ មេទ័ពសៀម បរមរាមា បានចាត់ឱ្យពលសេនា លើករន្ទារឬស្សី កម្ពស់ ១៤ហត្ថ ដោយស្មើនិងកម្ពស់ ៧ម៉ែត្រ ដាក់នៅកាំភ្លើងធំ មានកង់អូសដោយដំរី បានបាញ់ប្រហារមកលើកំពែងក្រុង និងបានឱ្យកងទ័ពដាក់ជណ្ដើរឬស្សី ឡើងវាយប្រហារចូលក្រុងអង្គរ ។ ស្រីសុរិយោវង្ស ឃើញដូច្នេះក៏ឱ្យដាក់កាំភ្លើងធំបាញ់ប្រហារតបតទៅវិញ កងទ័ពសៀមកាន់តែវាយសម្រុក កងទ័ពស្លាប់អស់ជាច្រើន ចំនួនទ័ពកាន់តែថយទៅៗ ព្រះលំពង្សរាជា យល់សេចក្ដីដូចនេះ ក៏បង្គាប់ឱ្យ ស្រីសុរិយោវង្ស ដកទ័ព ២០,០០០ (២មុឺននាក់) វាយសម្រុកចេញ ទៅនគរ "ឡានឆាង" (Lan Xang) (Kh-Pronoun: Lan Chhang) ប្រែថាដំរីមួយលាន ដើម្បីសុំទ័ពជំនួយពីស្ដេច [[ឡាវ]] ។ កងទ័ពសៀម វាយឡោមព័ទ្ធក្រុងអង្គរ អស់រយៈពេល ៥ខែ នៅទីបំផុត ក៏វាយបែកក្រុងអង្គរ ព្រះលំពង្សរាជា ដឹងដំណឹងដូចនេះ ក៏ក្អួតឈាម សោយទីវង្គត់ក្នុងរាជវាំង ក្នុងពេលនោះទៅ ចំណែកឯ [[ធម្មរាជាទី១]] ជាបុត្រ ស្រីសុរិយោវង្ស ក៏នាំយកគ្រឿងបញ្ចក្សេត្រ ដែលជាគ្រឿងសម្រាប់រាជ បូករួមទាំង [[ព្រះកែវមរកត]] រត់ភៀសខ្លួនចាកចោលក្រុងអង្គរ មេទ័ពសៀម បរមរាមា បានគៀរយកប្រជានុរាស្ត្រជាង ១សែននាក់យកទៅ ក្រុងទេពបុរី ស្រីអាយុធ្យា "Tep Borei Srei Ayudthya" (Thai-Pronoun: Tepburi Sri Ayutthaya) ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥២ នៃគ.សករាជ និង បានដាក់ឱ្យ ចៅបាអាត ដែលជាបុត្រស្ដេចសៀម អ៊ូតង ឱ្យគ្រប់គ្រងនៅ យៈសោធរៈបុរៈ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៣ នៃគ.សករាជ ហើយបានគ្រប់គ្រងក្រុងអង្គរអស់រយៈពេល៤ឆ្នាំទើប ស្រីសុរិយោវង្ស លើកទ័ពទៅបណ្ដេញទ័ពសៀមចេញពីក្រុងអង្គរ ក្រោយទទួលបាន ទ័ពជំនួយពីស្ដេចឡាវ ព្រះនាម "ហ្វាង៉ាំ" (Fa Ngum) ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៧ នៃគ.សករាជ ។<ref> Achille Dauphin-Meunier (1968) [https://books.google.com/books/about/Histoire_du_Cambodge.html?id=uu8yAAAAMAAJ Histoire du Cambodge], Publisher: Presses universitaires de France, Original from the University of Michigan p.128 </ref> <ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref> == មើលផងដែរ == * [[រាជានិយមកម្ពុជា]] == តំណភ្ជាប់ រជ្ជកាលគ្រងរាជ == {{S-start}} {{S-hou|''(គ.ស ១២៩២-១៣៥២)''}} {{Succession box|before= [[បរមនិពាន្វបទ]]|title=[[អាណាចក្រខ្មែរ]]|years='''១៣៤៦-១៣៥២'''|after=[[ស្រីសុរិយោវង្ស]]}} {{S-end}} == ឯកសារយោង == a6cxlkt1d46zkx7o4up9amx1j2phvoq 282944 282943 2022-08-28T18:55:13Z Khmerreal 36659 wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width:1em;" |- style="text-align:center;" |style="background: #0B6623;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> លំពង្សរាជា </p> |- style="text-align:center;" | colspan="2" |[[File:Royal Standard of Cambodia (Pre-1993).svg|250px]] |- style="text-align:center;" |style="background: #ABCDEF;" colspan="5" | |- style="background: #f1f5fc;" |- style="vertical-align:center;" |'''រជ្ជកាល''' | ១៣៤៦-១៣៥២ [[ចក្រភពខ្មែរ]] |- style="vertical-align:center;" |'''គ្រងរាជ''' |​លើកទី១ - ១៣៤៦ <br/> លើកទី២ - ១៣៤៨ |- style="vertical-align:center;" |'''រាជសម័យ''' | [[ចុងសម័យកាលអង្គរ]] |- style="vertical-align:center;" |'''ព្រះនាមពេញ''' |​​​ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះបរម លំពង្សរាជា |- style="vertical-align:center;" |'''មរណៈនាម''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ក្សត្រមុន''' | [[បរមនិពាន្វបទ]] |- style="vertical-align:center;" |'''រាជបន្ត''' | [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] |- style="vertical-align:center;" |'''សន្តិវង្ស''' | រាជវង្ស​អង្គរ |- style="vertical-align:center;" |'''ប្រសូត្រ''' | ១២៩២ |- style="vertical-align:center;" |'''បុត្រ''' |បរមរាមា ស្រីវិចក្រ <br> ស្រីសុរិយោទ័យ |- style="vertical-align:center;" |'''ចូលទីវង្គត់''' | ១៣៥២ |- style="vertical-align:center;" |'''ជំនឿសាសនា''' |[[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា |} '''លំពង្សរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Lompong Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ១២៩២-១៣៥២) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៤៦-១៣៥២) ក្រោយធ្វើពិធីរាជាភិសេកគ្រងរាជសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ជាលើកទី២នៅ រាជធានីអង្គរ គ.សករាជ ១៣៤៨ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះបរម លំពង្សរាជា​"''' ព្រះអង្គមានព្រះអនុជ (ប្អូន) មួយអង្គព្រះនាម [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] ហើយបានតែងតាំងជាមហាឧបរាជ ។ ក្រោយពេលសោយរាជ្យសម្បត្តិបាន ៥ឆ្នាំ ព្រះអង្គបាន ប្រឈួន ឈឺធ្ងន់ ដោយជាហេតុធ្វើឱ្យពួកសៀមលើកទ័ពមកឈ្លានពានមហានគរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ប្អូនរបស់ទ្រង់នេះហើយដែលបានឡើងសោយរាជ បន្តពីព្រះអង្គផងដែរ ។<ref> Eng Suth (1991) [http://www.elibraryofcambodia.org/moha-buros-khmer-1-dorl-7/ Mohaboros Khmer Documents Volume 1-7], Publisher: Member of the Committee on History and Culture p.78 </ref> == ជីវិតចាប់ផ្ដើម == '''Early Life''' លំពង្សរាជា កើតនៅរាជធានីអង្គរ កើតឆ្នាំ ១២៩២ នៃគ.សករាជ​ ព្រះអង្គ ​គឺជាបុត្រចៅពញ្ញាសួស ដែលមានព្រះនាមថា (ព្រះសិន្ធានរាជា) ព្រះអង្គមានបុត្រពីរអង្គ ទី១ "បរមរាមា ស្រីវិចក្រ" សោយទីវង្គត់ដោយរោគប្រឈួន ទី២ "ស្រីសុរិយោទ័យ" សោយទីវង្គត់ក្នុងចម្បាំងខ្មែរសៀម ឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។ ព្រះលំពង្សរាជា មាននាមជាចៅពញ្ញាជ័យ ជាប្រមុខមេទ័ពធំ ដែលមានងារ ជាព្រះលំពែងជ័យ ទ្រង់ឡើងសោយរាជនៅរាជធានីអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៦ ដោយការជម្រុញពីកងទ័ព និង ប្រជានុរាស្ត្រ ដោយសារមិនមាន រតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ ទ្រង់បានបញ្ជារឱ្យធ្វើថ្មី បូករួមទាំងបដិមាករ "[[ព្រះកែវមរកត]]" មួយទៀតផងដែរ ហើយ ព្រះកែវមរកត នេះ ត្រូវបានសៀមយកទៅក្រោយវាយបែករាជនីលង្វែក ក្នុងឆ្នាំ ១៥៩៣ នៃគ.សករាជ និង បានរក្សាទុកក្នុងរាជវាំង [[បាងកក]] មកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ក្រោយធ្វើរតនៈបល្ល័ង្កទាំង៥ថ្មីរួច ទ្រង់បានឡើងសោយរាជសម្បត្តិលើកទី២ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៨ នៃគ.សករាជ ។<ref> Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 </ref> <ref> Treng Nga (1973) [https://books.google.com/books/about/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F.html?id=jFjKxgEACAAJ Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 </ref> == សៀមវាយយក នគររាជសីមា == '''Siam invades Nokor Reachseima''' * (Thai Pronounciation: Nakhon Ratchasima) ពុទ្ធសករាជ ១៨៩៥ សៀមបានលើកទ័ព ១៥,០០០ (១មុឺន ៥ពាន់នាក់) វាយយកខេត្ត [[នគររាជសីមា]] ដោយកងទ័ពសៀម បានចែកចេញជាពីរកង កងទី១ មានចំនួន ១០,០០០ (១មុឺននាក់) ដឹកនាំដោយ មេទ័ពសៀមនាម "រាមាសូរ" និង កងទី២ មានចំនួន ៥០០០ (៥ពាន់នាក់) ដឹកនាំដោយ មេទ័ពរងនាម "ស្រីសុប័ត" បានចូលមកឈ្លានពានអាណាខេត្តកម្ពុជា ជាមុនដោយមិនបានប្រកាសសង្គ្រាមឡើយ ដោយភាគីកម្ពុជា រៀបចំកងទ័ពមិនទាន់ កងទ័ពសៀមក៏វាយបែក នគររាជសីមា ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។ ក្រោយពេលសៀមវាយបែក នគររាជសីមា កងទ័ពសៀមក៏ចូលហួសមកបោះជំរុំជាប់ស្រុកនាងរង ខណៈពេលនោះ ព្រះលំពង្សរាជា បានបង្គាប់ឱ្យបុត្ររបស់ខ្លួន ស្រីសុរិយោទ័យ លើកទ័ព ២០,០០០ (២មុឺននាក់) ទៅបង្ក្រាបទ័ពសៀម ហើយក៏ទទួលបានជោគជ័យនាពេលនោះ និងបានសម្លាប់ចៅស្ដេចសៀមដែលជាមេទ័ពរង ស្រីសុប័ត នោះផងដែរ ។ ក្រោយទទួលបានជោគជ័យ ព្រះលំពង្សរាជា នឹកស្មានថា កងទ័ពសៀមមិនលើកមកឈ្លានពានភ្លាមៗទៀតនោះទេ ទ្រង់បានប្រកាសឱ្យរំសាយជួរកងទ័ព ជាបណ្ដោះអាសន្នដើម្បីឱ្យកងទ័ពបានទៅជួយធ្វើស្រែចំការប្រជានុរាស្ត្រ ព្រោះក្រុង [[យៈសោធរៈបុរៈ]] ឬ ([[ក្រុងអង្គរ]]) ពេលនោះជួបវិបត្តិខ្វះស្បៀង ។<ref> Eng Suth (2001) [https://library.khmerstudies.org/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=10854%20thumbnail-shelfbrowser Documents of the great Khmer man, the royal genealogy of the Khmer people according to the real manuscript], Publisher: Phnom Penh Publishing House of the Ministry of Education, Youth and Sports p.250 </ref> == សៀមវាយយក បច្ចឹមបុរី និង នាងរង == '''Siam invades Pachim Borei & Neang Rorng''' * (Thai Pronounciation: Prachin Buri & Nang Rong) ៣ខែ ក្រោយមក ត្រូវនិងរដូវវស្សា ពេលដែលសៀមដឹងថា ស្ដេចកម្ពុជា រំសាយជួរកងទ័ព ស្ដេចសៀមព្រះនាម "អ៊ូតងរាជា រាមាធិបតី" (U Thongracha Ramathibodi) បានចាត់ឱ្យ រាមាសូរ លើកទ័ពសៀម ៥០,០០០ (៥មុឺននាក់) ឈ្លានពានកម្ពុជាម្ដងទៀត និង បានបែងចែកកងទ័ពជាពីរកង កងទី១ ៣០,០០០ (៣មុឺននាក់) វាយយក បច្ចឹមបុរី និង កងទី២ ២០,០០០ (២មុឺននាក់) ដឹកនាំដោយ ចៅបាសាត វាយយក នាងរង ហើយចាត់ បរមរាមា ជាមេទ័ពធំ ឱ្យដឹកនាំទ័ពចំនួន ១០០,០០០ (១សែននាក់) តាមមកពីក្រោយជាទ័ពជំនួយ ។ ដោយភាគីកម្ពុជាប្រមូលកងទ័ព និង រៀបចំកងទ័ពមិនទាន់ ព្រះលំពង្សរាជា បានចាត់ឱ្យ ស្រីសុរិយោទ័យ លើកទ័ព ២០០០០ (២មុឺននាក់) ចេញទៅច្បាំងតទល់ ហើយចាត់ឱ្យមហាឧបរាជ [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] លើកទ័ព ១០,០០០ (១មុឺននាក់) ចេញទៅទប់កងទ័ពសៀមនៅ ស្រុកនាងរង ដោយចំនួនកងទ័ពនិង គ្រឿងសឹកចម្បាំងសៀម ច្រើនជាងភាគីកម្ពុជាពេកណាស់ នៅទីបំផុតកងទ័ពទាំង២ របស់កម្ពុជា ត្រូវបរាជ័យ និង បានដកថយជាបន្តបន្ទាប់ ហើយព្រះអង្គម្ចាស់ ស្រីសុរិយោទ័យ ត្រូវទ័ពសៀមបាញ់ព្រួញសម្លាប់ នៅបច្ចឹមបុរី ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ។<ref> Eng Suth (1991) [http://www.elibraryofcambodia.org/moha-buros-khmer-1-dorl-7/ Mohaboros Khmer Documents Volume 1-7], Publisher: Member of the Committee on History and Culture p.78 </ref> == សៀមវាយប្រហារ យៈសោធរៈបុរៈ == '''Siam attacks Yasodharapura''' ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥២ នៃគ.សករាជ សៀមបានលើកទ័ព ២០០,០០០ (២សែននាក់) វាយប្រហារ យៈសោធរៈបុរៈ ពេលនោះ ព្រះលំពង្សរាជា ត្រាសបញ្ជារឱ្យ ស្រីសុរិយោវង្ស សង់កំពែងក្រុងកម្ពស់ ១៦ហត្ថ ដោយស្មើនិងកម្ពស់ ៨ម៉ែត្រ និង បានប្រមូលទ័ពជាង ១០០,០០០ (១សែននាក់) នៅចាំការពារ [[ក្រុងអង្គរ]] ។ មេទ័ពធំសៀម បរមរាមា បានបែងចែកកងទ័ពសៀមជា ៤ច្រក ច្រកទី១ ដឹកនាំដោយ រាមាសូរ វាយចូលពីទិសខាងជើង ច្រកទី២ ដឹកនាំដោយ ចៅបាសាត វាយចូលពីទិសខាងកើត ច្រកទី៣ ដឹកនាំដោយ ចៅបាអាត វាយចូលពីទិសខាងត្បូង ច្រកទី៤ ដឹកនាំដោយ ចៅកំបាំងពិសី វាយចូលពីទិសខាងលិច កងទ័ពសៀមឡោមព័ទ្ធក្រុងអង្គរត្រឹមចម្ងាយតែ ៣០សិន ដោយស្មើនិង រយៈចម្ងាយ ១.២ គីឡូម៉ែត្រ ប៉ុនណោះ ។ មេទ័ពសៀម បរមរាមា បានចាត់ឱ្យពលសេនា លើករន្ទារឬស្សី កម្ពស់ ១៤ហត្ថ ដោយស្មើនិងកម្ពស់ ៧ម៉ែត្រ ដាក់នៅកាំភ្លើងធំ មានកង់អូសដោយដំរី បានបាញ់ប្រហារមកលើកំពែងក្រុង និងបានឱ្យកងទ័ពដាក់ជណ្ដើរឬស្សី ឡើងវាយប្រហារចូលក្រុងអង្គរ ។ ស្រីសុរិយោវង្ស ឃើញដូច្នេះក៏ឱ្យដាក់កាំភ្លើងធំបាញ់ប្រហារតបតទៅវិញ កងទ័ពសៀមកាន់តែវាយសម្រុក កងទ័ពស្លាប់អស់ជាច្រើន ចំនួនទ័ពកាន់តែថយទៅៗ ព្រះលំពង្សរាជា យល់សេចក្ដីដូចនេះ ក៏បង្គាប់ឱ្យ ស្រីសុរិយោវង្ស ដកទ័ព ២០,០០០ (២មុឺននាក់) វាយសម្រុកចេញ ទៅនគរ "ឡានឆាង" (Lan Xang) (Kh-Pronoun: Lan Chhang) ប្រែថាដំរីមួយលាន ដើម្បីសុំទ័ពជំនួយពីស្ដេច [[ឡាវ]] ។ កងទ័ពសៀម វាយឡោមព័ទ្ធក្រុងអង្គរ អស់រយៈពេល ៥ខែ នៅទីបំផុត ក៏វាយបែកក្រុងអង្គរ ព្រះលំពង្សរាជា ដឹងដំណឹងដូចនេះ ក៏ក្អួតឈាម សោយទីវង្គត់ក្នុងរាជវាំង ក្នុងពេលនោះទៅ ចំណែកឯ [[ធម្មរាជាទី១]] ជាបុត្រ ស្រីសុរិយោវង្ស ក៏នាំយកគ្រឿងបញ្ចក្សេត្រ ដែលជាគ្រឿងសម្រាប់រាជ បូករួមទាំង [[ព្រះកែវមរកត]] រត់ភៀសខ្លួនចាកចោលក្រុងអង្គរ មេទ័ពសៀម បរមរាមា បានគៀរយកប្រជានុរាស្ត្រជាង ១សែននាក់យកទៅ ក្រុងទេពបុរី ស្រីអាយុធ្យា "Tep Borei Srei Ayudthya" (Thai-Pronoun: Tepburi Sri Ayutthaya) ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥២ នៃគ.សករាជ និង បានដាក់ឱ្យ ចៅបាអាត ដែលជាបុត្រស្ដេចសៀម អ៊ូតង ឱ្យគ្រប់គ្រងនៅ យៈសោធរៈបុរៈ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៣ នៃគ.សករាជ ហើយបានគ្រប់គ្រងក្រុងអង្គរអស់រយៈពេល៤ឆ្នាំទើប ស្រីសុរិយោវង្ស លើកទ័ពទៅបណ្ដេញទ័ពសៀមចេញពីក្រុងអង្គរ ក្រោយទទួលបាន ទ័ពជំនួយពីស្ដេចឡាវ ព្រះនាម "ហ្វាង៉ាំ" (Fa Ngum) ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៧ នៃគ.សករាជ ។<ref> Achille Dauphin-Meunier (1968) [https://books.google.com/books/about/Histoire_du_Cambodge.html?id=uu8yAAAAMAAJ Histoire du Cambodge], Publisher: Presses universitaires de France, Original from the University of Michigan p.128 </ref> <ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref> == មើលផងដែរ == * [[រាជានិយមកម្ពុជា]] == តំណភ្ជាប់ រជ្ជកាលគ្រងរាជ == {{S-start}} {{S-hou|''(គ.ស ១២៩២-១៣៥២)''}} {{Succession box|before= [[បរមនិពាន្វបទ]]|title=[[អាណាចក្រខ្មែរ]]|years='''១៣៤៦-១៣៥២'''|after=[[ស្រីសុរិយោវង្ស]]}} {{S-end}} == ឯកសារយោង == hoa9ze39l1ecz25mp9ymngp1ckhw06v 0 27175 282923 282874 2022-08-28T12:49:14Z Camhistory 36281 /* ការរៀបចំប្រទេសជាតិ ឡើងវិញ */ wikitext text/x-wiki {{Infobox |name = ស្រីសុរិយោវង្ស - (Srei Soriyoavong) |type = Khmer History |image = * '''ព្រះនាម''': ស្រីសុរិយោវង្ស * '''[[អង់គ្លេស]]''': Srei Soriyoavong * '''រជ្ជកាល''': ១៣៥២-១៣៦៩ [[អាណាចក្រខ្មែរ]] * '''រាជសម័យ''': [[ចុងសម័យកាលអង្គរ]] * '''ព្រះនាមពេញ''': ព្រះរាជអង្ការ ស្រីសុរិយោវង្ស * '''គ្រងរាជ''': លើកទី១ ១៣៥២ <br/> លើកទី២ ១៣៥៧ * '''ក្សត្រមុន''': [[លំពង្សរាជា]] * '''រាជបន្ត''': [[បរមរាមាទី១]] * '''សន្តិវង្ស''': រាជវង្សអង្គរ * '''ចូលទីវង្គត់''': ១៣៦៩ * '''បិតា''': ស្រីសុគន្ធចក្រ * '''មាតា''': មាលា ទេវី * '''បុត្រ''': [[បរមរាមាទី១]], [[ធម្មរាជាទី១]] * '''ជំនឿសាសនា''': [[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា }} '''ស្រីសុរិយោវង្ស''' ([[អង់គ្លេស]]: Srei Soriyoavong) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៣៦៩) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៥២-១៣៦៩) ក្រោយធ្វើពិធីរាជាភិសេកគ្រងរាជសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ជាលើកទី២នៅ រាជធានីអង្គរ គ.សករាជ ១៣៥៧ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជអង្ការ ស្រីសុរិយោវង្ស"''' ព្រះអង្គជាប្អូនជីដូនមួយ និង [[លំពង្សរាជា|ព្រះលំពង្សរាជា]] ដែលត្រូវបានពួកសៀមវាយបែករាជធានីអង្គរ ហើយព្រះអង្គបានចាកចេញទៅសុំជំនួយកងទ័ពពីស្ដេចឡាវ និងបានលើកទ័ពមកបណ្ដេញពួកសៀមចេញពីក្រុងអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៧ នៃគ.សករាជ ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref> == ជីវិតចាប់ផ្ដើម == ស្រីសុរិយោវង្ស មានបិតាព្រះនាម ស្រីសុគន្ធចក្រ និង មានមាតាព្រះនាម មាលា ទេវី ហើយព្រះអង្គមានបុត្រពីរអង្គ ទី១ [[បរមរាមាទី១]] និង បុត្រទី២ [[ធម្មរាជាទី១]] សុទ្ធតែបានឡើងគ្រងរាជបន្តពីព្រះអង្គ ហើយទ្រង់ត្រូវជាប្អូនជីដូនមួយ ជាមួយនិង [[លំពង្សរាជា|ព្រះលំពង្សរាជា]] ដែលមានឋានៈជាមហាឧបរាជ (រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ) នៅពេលដែលសៀមលើកទ័ពមកវាយក្រុងអង្គរ ព្រះអង្គនេះហើយ ដែលលើកទ័ពច្បាំងនិងសៀមអស់រយៈពេល ១ឆ្នាំ ៥ខែ និងបានសាងសង់ជញ្ជាំងក្រុងអង្គរកម្ពស់ ៨ម៉ែត្រ ទប់ទល់និងកងទ័ពសៀមចុងក្រោយ អស់រយៈពេល ៥ខែ ទើបព្រះអង្គទៅសុំជំនួយកងទ័ពពីស្ដេចឡាវ ព្រះនាម "ហ្វាង៉ាំ" (Fa Ngum) នៃនគរឡានឆាង បានចំនួន ៤០,០០០ (៤មុឺននាក់) លើកមកបណ្ដេញពួកសៀម ចេញពីក្រុងអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៧ នៃគ.សករាជ និង បន្តធ្វើសង្គ្រាមនិងពួកសៀមយកបានអាណាខែត្រ មួយចំនួនពីសៀមមកវិញផងដែរ ។ ក្រោយពេលទ្រង់វាយបណ្ដេញទ័ពសៀមចេញពីអង្គររួចទ្រង់បានចាត់តំណាងទូត ឱ្យបញ្ជូនសួយសាអាករ និងថ្វាយអំណោយ ជាព្រះពុទ្ធបដិមារធ្វើពីសំរិទ្ធលាយមាស និង ប្រាក់ មួយអង្គទុកជាអំណោយ ដែលត្រូវបានឡាវហៅថា "ព្រះបាង" (Phra Bang) ដើម្បីរក្សាចំណងមិត្តភាពនៃនគរទាំងពីរផងដែរ ហើយបដិមារនេះ ស្ថិតនៅ [[ហ្លួងព្រះបាង]] (Luang Prabang) [[ប្រទេសឡាវ]] មកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ។<ref> Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 </ref> == ការរៀបចំប្រទេសជាតិ ឡើងវិញ == '''Country Reorganization''' ក្រោយពេលដណ្ដើមបាន ក្រុងអង្គរមកវិញ ព្រះអង្គបានថ្លែងរាជសារ ទៅកាន់ចៅហ្វាយស្រុកទូទាំងនគរ ជាពិសេសចៅហ្វាយស្រុកនា [[កម្ពុជាក្រោម]] ឱ្យប្រមូលទ័ពឡើងវិញ និង បង្កើតគ្រឿងសឹកចម្បាំងជាច្រើន បូករួមទាំងទូកចម្បាំងផងដែរ ត្រៀមវាយប្រហារសៀម យកទឹកដីត្រឡប់មកវិញ ក្នុងការប្រមូលកងទ័ពនេះ ទ្រង់ប្រមូលកងទ័ពបានប្រមាណជា ១៧០,០០០ (១៧មុឺននាក់) ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៩ នៃគ.សករាជ ទ្រង់ត្រាសបញ្ជារឱ្យ មេទ័ពខ្មែរ ពញ្ញាចក្រី លើកទ័ព ៥០,០០០ (៥មុឺននាក់) វាយយក ស្រុកនាងរង ត្រឡប់មកវិញ និង បង្គាប់ឱ្យជីករណ្ដៅធំៗ រាយអន្ទាក់ដាក់នៅចម្រូងលំពែង នៅតាមផ្លូវជាច្រើន កងទ័ពសៀម ៦០,០០០ (៦មុឺននាក់) ក៏លើកមកច្បាំងយក ស្រុកនាងរងវិញ ក៏ជាប់អន្ទាក់ធ្លាក់ចូលរណ្ដៅចម្រូងលំពែង ស្លាប់អស់ជាច្រើន កងទ័ពសៀម វាយទៅមុខមិនបានក៏ដកថយត្រឡប់ទៅវិញ មេទ័ពខ្មែរដឹងថាសៀមបាក់ទ័ពដកថយ ក៏បកសំបុត្រមក ស្រីសុរិយោវង្ស សុំជំនួយទ័ព វាយសម្រុកចេញយកបានស្រុក បុរីរម្យ ស្រះកែវ គោកខាន់ សុរិន្ទ និង សុីសាកេត ថែមទៀតផង ឆ្នាំដែលទ្រង់គ្រងរាជនេះហើយជាឆ្នាំដែលទ្រង់នឿយហត់បំផុតក៏ធ្លាក់ខ្លួនប្រឈួនឈឺធ្ងន់ រហូតដល់សោយទីវង្គត់ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៦៩ នៃគ.សករាជ និងត្រូវបាន បុត្រទី១ របស់ទ្រង់ព្រះនាម [[បរមរាមាទី១|ព្រះបរមរាមាទី១]] ឡើងសើយរាជបន្តពីព្រះអង្គ ។<ref> Société asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique.html?id=DAopeuAmOfcC Journal asiatique, Volume 99], Publisher: Société asiatique, Original from Lyon Public Library </ref> == ខ្មែរវាយយកបណ្ដាស្រុកពីសៀមមកវិញ == '''Khmer recaptures districts from Siam''' អំឡុងពេលដែលស្ដេចសៀម អ៊ូតងរាជា បានលើកទ័ពទៅវាយយក ឈៀងរ៉ាយ (Chaing Rai) ពីនគរ "ឡានណា" (Lanna) ស្រីសុរិយោវង្ស លឺដំណឹងដូចនេះ បានចាត់ឱ្យមេទ័ពចៅពញ្ញា ពិស្ណុលោក លើកទ័ព ៩០,០០០ (៩មុឺននាក់) វាយចូលនគរសៀមយកបណ្ដាស្រុកត្រឡប់មកវិញ ពិស្ណុលោក បានចាត់កងទ័ពជាពីរកង កងទី១ ជាកងទ័ពជើងទឹក មានចំនួន ៤០,០០០ (៤មុឺននាក់) ជាមួយនិងទូកចម្បាំង ២២០ គ្រឿង កងទី២ ជាទ័ពជើងគោក មានចំនួន ៥០,០០០ (៥មុឺននាក់) វាយប្រហារយកបាន ស្រុកមួយចំនួនដូចជា៖ ត្រាត, ចន្ទបុរី, រយ៉ង, ស្ទឹងជ្រៅ, បច្ចឹមបុរី, និង ជល់បុរី ។ ក្រោយពេល អ៊ូតងរាជា បានជ័យជំនះទៅលើនគរ ឡានណា ទ្រង់បានដឹងដំណឹងថា ខ្មែរលើកទ័ពវាយយកបណ្ដាស្រុកអស់ជាច្រើន ទ្រង់ខឹងខ្លាំងណាស់ចាត់ឱ្យ មេទ័ពធំ រាមាសូរ និង មេទ័ពជើងទឹកសៀម ជ័យតំរោង លើកទ័ព ២០០,០០០ (២សែននាក់) ជាមួយទូកចម្បាំង ២៥០ វាយបកត្រឡប់មកវិញ កងទ័ពជើងទឹកសៀម មានកាំភ្លើងធំ និង មានចំនួនច្រើនជាង បានវាយប្រហារយកបាន ស្រុកមួយចំនួន ត្រឡប់ទៅវិញដូជា៖ ជល់បុរី, រយ៉ង, ចន្ទបុរី បច្ចឹមបុរី និង បុរីរម្យ ហើយបានធ្វើឃាត មេទ័ពខ្មែរ ពញ្ញាពិស្ណុលោក នាពេលនោះ បន្ទាប់ពីសៀមប្រើប្រាស់គ្រាប់ព្រួញបាញ់ប្រហារមកទូកចម្បាំងខ្មែរ ប្រមាណជា ៥០មុឺនដើម ហើយសង្គ្រាមដណ្ដើមស្រុកប្រទាញប្រទង់គ្នាទៅមក រវាងកងទ័ព ខ្មែរ-សៀម បានចាប់ផ្ដើមពីឆ្នាំ ១៣៥៩ ដល់ ឆ្នាំ ១៣៦៧ នៃគ.សករាជ ។<ref> Michael Theodore Vickery (1977) [https://books.google.com/books/about/Cambodia_After_Angkor.html?id=5oVuAAAAMAAJ Cambodia After Angkor: The Chronicular Evidence for the Fourteenth to Sixteenth Centuries, Volume 2], Publisher: Yale University., Original from the University of Michigan p.1506 </ref> == មើលផងដែរ == * [[រាជានិយមកម្ពុជា]] == តំណភ្ជាប់ រជ្ជកាលគ្រងរាជ == {{S-start}} {{S-hou|''(គ.ស ០០០០-១៣៦៩)''}} {{Succession box|before= [[លំពង្សរាជា]]|title=[[អាណាចក្រខ្មែរ]]|years='''១៣៥២-១៣៦៩'''|after=[[បរមរាមាទី១]]}} {{S-end}} == ឯកសារយោង == ttd6rj92rbd69npywfu11sidet6mhzp 282934 282923 2022-08-28T18:29:45Z Khmerreal 36659 wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width:1em;" |- style="text-align:center;" |style="background: #0B6623;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> ស្រីសុរិយោវង្ស </p> |- style="text-align:center;" | colspan="2" |[[File:Royal Standard of Cambodia (Pre-1993).svg|250px]] |- style="text-align:center;" |style="background: #ABCDEF;" colspan="5" | |- style="background: #f1f5fc;" |- style="vertical-align:center;" |'''រជ្ជកាល''' | ១៣៥២-១៣៦៩ ([[ចក្រភពខ្មែរ]]) |- style="vertical-align:center;" |'''គ្រងរាជ''' |​លើកទី១ - ១៣៥២ <br/> លើកទី២ - ១៣៥៧ |- style="vertical-align:center;" |'''រាជសម័យ''' | [[ចុងសម័យកាលអង្គរ]] |- style="vertical-align:center;" |'''ព្រះនាមពេញ''' |​​​ព្រះរាជឱង្ការ ស្រីសុរិយោវង្ស |- style="vertical-align:center;" |'''មរណៈនាម''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ក្សត្រមុន''' | [[លំពង្សរាជា]] |- style="vertical-align:center;" |'''រាជបន្ត''' | [[បរមរាមាទី១]] |- style="vertical-align:center;" |'''សន្តិវង្ស''' | រាជវង្ស​អង្គរ |- style="vertical-align:center;" |'''ប្រសូត្រ''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ចូលទីវង្គត់''' | ១៣៦៩ |- style="vertical-align:center;" |'''ជំនឿសាសនា''' |[[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា |} '''ស្រីសុរិយោវង្ស''' ([[អង់គ្លេស]]: Srei Soriyoavong) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៣៦៩) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៥២-១៣៦៩) ក្រោយធ្វើពិធីរាជាភិសេកគ្រងរាជសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ជាលើកទី២នៅ រាជធានីអង្គរ គ.សករាជ ១៣៥៧ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជឱង្ការ ស្រីសុរិយោវង្ស"''' ព្រះអង្គជាប្អូនជីដូនមួយ និង [[លំពង្សរាជា|ព្រះលំពង្សរាជា]] ដែលត្រូវបានពួកសៀមវាយបែករាជធានីអង្គរ ហើយព្រះអង្គបានចាកចេញទៅសុំជំនួយកងទ័ពពីស្ដេចឡាវ និងបានលើកទ័ពមកបណ្ដេញពួកសៀមចេញពីក្រុងអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៧ នៃគ.សករាជ ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref> == ជីវិតចាប់ផ្ដើម == ស្រីសុរិយោវង្ស មានបិតាព្រះនាម ស្រីសុគន្ធចក្រ និង មានមាតាព្រះនាម មាលា ទេវី ហើយព្រះអង្គមានបុត្រពីរអង្គ ទី១ [[បរមរាមាទី១]] និង បុត្រទី២ [[ធម្មរាជាទី១]] សុទ្ធតែបានឡើងគ្រងរាជបន្តពីព្រះអង្គ ហើយទ្រង់ត្រូវជាប្អូនជីដូនមួយ ជាមួយនិង [[លំពង្សរាជា|ព្រះលំពង្សរាជា]] ដែលមានឋានៈជាមហាឧបរាជ (រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ) នៅពេលដែលសៀមលើកទ័ពមកវាយក្រុងអង្គរ ព្រះអង្គនេះហើយ ដែលលើកទ័ពច្បាំងនិងសៀមអស់រយៈពេល ១ឆ្នាំ ៥ខែ និងបានសាងសង់ជញ្ជាំងក្រុងអង្គរកម្ពស់ ៨ម៉ែត្រ ទប់ទល់និងកងទ័ពសៀមចុងក្រោយ អស់រយៈពេល ៥ខែ ទើបព្រះអង្គទៅសុំជំនួយកងទ័ពពីស្ដេចឡាវ ព្រះនាម "ហ្វាង៉ាំ" (Fa Ngum) នៃនគរឡានឆាង បានចំនួន ៤០,០០០ (៤មុឺននាក់) លើកមកបណ្ដេញពួកសៀម ចេញពីក្រុងអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៧ នៃគ.សករាជ និង បន្តធ្វើសង្គ្រាមនិងពួកសៀមយកបានអាណាខែត្រ មួយចំនួនពីសៀមមកវិញផងដែរ ។ ក្រោយពេលទ្រង់វាយបណ្ដេញទ័ពសៀមចេញពីអង្គររួចទ្រង់បានចាត់តំណាងទូត ឱ្យបញ្ជូនសួយសាអាករ និងថ្វាយអំណោយ ជាព្រះពុទ្ធបដិមារធ្វើពីសំរិទ្ធលាយមាស និង ប្រាក់ មួយអង្គទុកជាអំណោយ ដែលត្រូវបានឡាវហៅថា "ព្រះបាង" (Phra Bang) ដើម្បីរក្សាចំណងមិត្តភាពនៃនគរទាំងពីរផងដែរ ហើយបដិមារនេះ ស្ថិតនៅ [[ហ្លួងព្រះបាង]] (Luang Prabang) [[ប្រទេសឡាវ]] មកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ។<ref> Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 </ref> == ការរៀបចំប្រទេសជាតិ ឡើងវិញ == '''Country Reorganization''' ក្រោយពេលដណ្ដើមបាន ក្រុងអង្គរមកវិញ ព្រះអង្គបានថ្លែងរាជសារ ទៅកាន់ចៅហ្វាយស្រុកទូទាំងនគរ ជាពិសេសចៅហ្វាយស្រុកនា [[កម្ពុជាក្រោម]] ឱ្យប្រមូលទ័ពឡើងវិញ និង បង្កើតគ្រឿងសឹកចម្បាំងជាច្រើន បូករួមទាំងទូកចម្បាំងផងដែរ ត្រៀមវាយប្រហារសៀម យកទឹកដីត្រឡប់មកវិញ ក្នុងការប្រមូលកងទ័ពនេះ ទ្រង់ប្រមូលកងទ័ពបានប្រមាណជា ១៧០,០០០ (១៧មុឺននាក់) ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៩ នៃគ.សករាជ ទ្រង់ត្រាសបញ្ជារឱ្យ មេទ័ពខ្មែរ ពញ្ញាចក្រី លើកទ័ព ៥០,០០០ (៥មុឺននាក់) វាយយក ស្រុកនាងរង ត្រឡប់មកវិញ និង បង្គាប់ឱ្យជីករណ្ដៅធំៗ រាយអន្ទាក់ដាក់នៅចម្រូងលំពែង នៅតាមផ្លូវជាច្រើន កងទ័ពសៀម ៦០,០០០ (៦មុឺននាក់) ក៏លើកមកច្បាំងយក ស្រុកនាងរងវិញ ក៏ជាប់អន្ទាក់ធ្លាក់ចូលរណ្ដៅចម្រូងលំពែង ស្លាប់អស់ជាច្រើន កងទ័ពសៀម វាយទៅមុខមិនបានក៏ដកថយត្រឡប់ទៅវិញ មេទ័ពខ្មែរដឹងថាសៀមបាក់ទ័ពដកថយ ក៏បកសំបុត្រមក ស្រីសុរិយោវង្ស សុំជំនួយទ័ព វាយសម្រុកចេញយកបានស្រុក បុរីរម្យ ស្រះកែវ គោកខាន់ សុរិន្ទ និង សុីសាកេត ថែមទៀតផង ឆ្នាំដែលទ្រង់គ្រងរាជនេះហើយជាឆ្នាំដែលទ្រង់នឿយហត់បំផុតក៏ធ្លាក់ខ្លួនប្រឈួនឈឺធ្ងន់ រហូតដល់សោយទីវង្គត់ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៦៩ នៃគ.សករាជ និងត្រូវបាន បុត្រទី១ របស់ទ្រង់ព្រះនាម [[បរមរាមាទី១|ព្រះបរមរាមាទី១]] ឡើងសើយរាជបន្តពីព្រះអង្គ ។<ref> Société asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique.html?id=DAopeuAmOfcC Journal asiatique, Volume 99], Publisher: Société asiatique, Original from Lyon Public Library </ref> == ខ្មែរវាយយកបណ្ដាស្រុកពីសៀមមកវិញ == '''Khmer recaptures districts from Siam''' អំឡុងពេលដែលស្ដេចសៀម អ៊ូតងរាជា បានលើកទ័ពទៅវាយយក ឈៀងរ៉ាយ (Chaing Rai) ពីនគរ "ឡានណា" (Lanna) ស្រីសុរិយោវង្ស លឺដំណឹងដូចនេះ បានចាត់ឱ្យមេទ័ពចៅពញ្ញា ពិស្ណុលោក លើកទ័ព ៩០,០០០ (៩មុឺននាក់) វាយចូលនគរសៀមយកបណ្ដាស្រុកត្រឡប់មកវិញ ពិស្ណុលោក បានចាត់កងទ័ពជាពីរកង កងទី១ ជាកងទ័ពជើងទឹក មានចំនួន ៤០,០០០ (៤មុឺននាក់) ជាមួយនិងទូកចម្បាំង ២២០ គ្រឿង កងទី២ ជាទ័ពជើងគោក មានចំនួន ៥០,០០០ (៥មុឺននាក់) វាយប្រហារយកបាន ស្រុកមួយចំនួនដូចជា៖ ត្រាត, ចន្ទបុរី, រយ៉ង, ស្ទឹងជ្រៅ, បច្ចឹមបុរី, និង ជល់បុរី ។ ក្រោយពេល អ៊ូតងរាជា បានជ័យជំនះទៅលើនគរ ឡានណា ទ្រង់បានដឹងដំណឹងថា ខ្មែរលើកទ័ពវាយយកបណ្ដាស្រុកអស់ជាច្រើន ទ្រង់ខឹងខ្លាំងណាស់ចាត់ឱ្យ មេទ័ពធំ រាមាសូរ និង មេទ័ពជើងទឹកសៀម ជ័យតំរោង លើកទ័ព ២០០,០០០ (២សែននាក់) ជាមួយទូកចម្បាំង ២៥០ វាយបកត្រឡប់មកវិញ កងទ័ពជើងទឹកសៀម មានកាំភ្លើងធំ និង មានចំនួនច្រើនជាង បានវាយប្រហារយកបាន ស្រុកមួយចំនួន ត្រឡប់ទៅវិញដូជា៖ ជល់បុរី, រយ៉ង, ចន្ទបុរី បច្ចឹមបុរី និង បុរីរម្យ ហើយបានធ្វើឃាត មេទ័ពខ្មែរ ពញ្ញាពិស្ណុលោក នាពេលនោះ បន្ទាប់ពីសៀមប្រើប្រាស់គ្រាប់ព្រួញបាញ់ប្រហារមកទូកចម្បាំងខ្មែរ ប្រមាណជា ៥០មុឺនដើម ហើយសង្គ្រាមដណ្ដើមស្រុកប្រទាញប្រទង់គ្នាទៅមក រវាងកងទ័ព ខ្មែរ-សៀម បានចាប់ផ្ដើមពីឆ្នាំ ១៣៥៩ ដល់ ឆ្នាំ ១៣៦៧ នៃគ.សករាជ ។<ref> Michael Theodore Vickery (1977) [https://books.google.com/books/about/Cambodia_After_Angkor.html?id=5oVuAAAAMAAJ Cambodia After Angkor: The Chronicular Evidence for the Fourteenth to Sixteenth Centuries, Volume 2], Publisher: Yale University., Original from the University of Michigan p.1506 </ref> == មើលផងដែរ == * [[រាជានិយមកម្ពុជា]] == តំណភ្ជាប់ រជ្ជកាលគ្រងរាជ == {{S-start}} {{S-hou|''(គ.ស ០០០០-១៣៦៩)''}} {{Succession box|before= [[លំពង្សរាជា]]|title=[[អាណាចក្រខ្មែរ]]|years='''១៣៥២-១៣៦៩'''|after=[[បរមរាមាទី១]]}} {{S-end}} == ឯកសារយោង == 9pcz1cvigg42kr4ips8kn4qcenwyas9 282945 282934 2022-08-28T18:59:13Z Khmerreal 36659 wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width:1em;" |- style="text-align:center;" |style="background: #0B6623;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> ស្រីសុរិយោវង្ស </p> |- style="text-align:center;" | colspan="2" |[[File:Royal Standard of Cambodia (Pre-1993).svg|250px]] |- style="text-align:center;" |style="background: #ABCDEF;" colspan="5" | |- style="background: #f1f5fc;" |- style="vertical-align:center;" |'''រជ្ជកាល''' | ១៣៥២-១៣៦៩ [[ចក្រភពខ្មែរ]] |- style="vertical-align:center;" |'''គ្រងរាជ''' |​លើកទី១ - ១៣៥២ <br/> លើកទី២ - ១៣៥៧ |- style="vertical-align:center;" |'''រាជសម័យ''' | [[ចុងសម័យកាលអង្គរ]] |- style="vertical-align:center;" |'''ព្រះនាមពេញ''' |​​​ព្រះរាជឱង្ការ ស្រីសុរិយោវង្ស |- style="vertical-align:center;" |'''មរណៈនាម''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ក្សត្រមុន''' | [[លំពង្សរាជា]] |- style="vertical-align:center;" |'''រាជបន្ត''' | [[បរមរាមាទី១]] |- style="vertical-align:center;" |'''សន្តិវង្ស''' | រាជវង្ស​អង្គរ |- style="vertical-align:center;" |'''ប្រសូត្រ''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''បុត្រ''' |[[បរមរាមាទី១]] <br> [[ធម្មរាជាទី១]] |- style="vertical-align:center;" |'''ចូលទីវង្គត់''' | ១៣៦៩ |- style="vertical-align:center;" |'''ជំនឿសាសនា''' |[[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា |} '''ស្រីសុរិយោវង្ស''' ([[អង់គ្លេស]]: Srei Soriyoavong) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៣៦៩) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៥២-១៣៦៩) ក្រោយធ្វើពិធីរាជាភិសេកគ្រងរាជសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ជាលើកទី២នៅ រាជធានីអង្គរ គ.សករាជ ១៣៥៧ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជឱង្ការ ស្រីសុរិយោវង្ស"''' ព្រះអង្គជាប្អូនជីដូនមួយ និង [[លំពង្សរាជា|ព្រះលំពង្សរាជា]] ដែលត្រូវបានពួកសៀមវាយបែករាជធានីអង្គរ ហើយព្រះអង្គបានចាកចេញទៅសុំជំនួយកងទ័ពពីស្ដេចឡាវ និងបានលើកទ័ពមកបណ្ដេញពួកសៀមចេញពីក្រុងអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៧ នៃគ.សករាជ ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref> == ជីវិតចាប់ផ្ដើម == ស្រីសុរិយោវង្ស មានបិតាព្រះនាម ស្រីសុគន្ធចក្រ និង មានមាតាព្រះនាម មាលា ទេវី ហើយព្រះអង្គមានបុត្រពីរអង្គ ទី១ [[បរមរាមាទី១]] និង បុត្រទី២ [[ធម្មរាជាទី១]] សុទ្ធតែបានឡើងគ្រងរាជបន្តពីព្រះអង្គ ហើយទ្រង់ត្រូវជាប្អូនជីដូនមួយ ជាមួយនិង [[លំពង្សរាជា|ព្រះលំពង្សរាជា]] ដែលមានឋានៈជាមហាឧបរាជ (រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ) នៅពេលដែលសៀមលើកទ័ពមកវាយក្រុងអង្គរ ព្រះអង្គនេះហើយ ដែលលើកទ័ពច្បាំងនិងសៀមអស់រយៈពេល ១ឆ្នាំ ៥ខែ និងបានសាងសង់ជញ្ជាំងក្រុងអង្គរកម្ពស់ ៨ម៉ែត្រ ទប់ទល់និងកងទ័ពសៀមចុងក្រោយ អស់រយៈពេល ៥ខែ ទើបព្រះអង្គទៅសុំជំនួយកងទ័ពពីស្ដេចឡាវ ព្រះនាម "ហ្វាង៉ាំ" (Fa Ngum) នៃនគរឡានឆាង បានចំនួន ៤០,០០០ (៤មុឺននាក់) លើកមកបណ្ដេញពួកសៀម ចេញពីក្រុងអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៧ នៃគ.សករាជ និង បន្តធ្វើសង្គ្រាមនិងពួកសៀមយកបានអាណាខែត្រ មួយចំនួនពីសៀមមកវិញផងដែរ ។ ក្រោយពេលទ្រង់វាយបណ្ដេញទ័ពសៀមចេញពីអង្គររួចទ្រង់បានចាត់តំណាងទូត ឱ្យបញ្ជូនសួយសាអាករ និងថ្វាយអំណោយ ជាព្រះពុទ្ធបដិមារធ្វើពីសំរិទ្ធលាយមាស និង ប្រាក់ មួយអង្គទុកជាអំណោយ ដែលត្រូវបានឡាវហៅថា "ព្រះបាង" (Phra Bang) ដើម្បីរក្សាចំណងមិត្តភាពនៃនគរទាំងពីរផងដែរ ហើយបដិមារនេះ ស្ថិតនៅ [[ហ្លួងព្រះបាង]] (Luang Prabang) [[ប្រទេសឡាវ]] មកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ។<ref> Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 </ref> == ការរៀបចំប្រទេសជាតិ ឡើងវិញ == '''Country Reorganization''' ក្រោយពេលដណ្ដើមបាន ក្រុងអង្គរមកវិញ ព្រះអង្គបានថ្លែងរាជសារ ទៅកាន់ចៅហ្វាយស្រុកទូទាំងនគរ ជាពិសេសចៅហ្វាយស្រុកនា [[កម្ពុជាក្រោម]] ឱ្យប្រមូលទ័ពឡើងវិញ និង បង្កើតគ្រឿងសឹកចម្បាំងជាច្រើន បូករួមទាំងទូកចម្បាំងផងដែរ ត្រៀមវាយប្រហារសៀម យកទឹកដីត្រឡប់មកវិញ ក្នុងការប្រមូលកងទ័ពនេះ ទ្រង់ប្រមូលកងទ័ពបានប្រមាណជា ១៧០,០០០ (១៧មុឺននាក់) ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៩ នៃគ.សករាជ ទ្រង់ត្រាសបញ្ជារឱ្យ មេទ័ពខ្មែរ ពញ្ញាចក្រី លើកទ័ព ៥០,០០០ (៥មុឺននាក់) វាយយក ស្រុកនាងរង ត្រឡប់មកវិញ និង បង្គាប់ឱ្យជីករណ្ដៅធំៗ រាយអន្ទាក់ដាក់នៅចម្រូងលំពែង នៅតាមផ្លូវជាច្រើន កងទ័ពសៀម ៦០,០០០ (៦មុឺននាក់) ក៏លើកមកច្បាំងយក ស្រុកនាងរងវិញ ក៏ជាប់អន្ទាក់ធ្លាក់ចូលរណ្ដៅចម្រូងលំពែង ស្លាប់អស់ជាច្រើន កងទ័ពសៀម វាយទៅមុខមិនបានក៏ដកថយត្រឡប់ទៅវិញ មេទ័ពខ្មែរដឹងថាសៀមបាក់ទ័ពដកថយ ក៏បកសំបុត្រមក ស្រីសុរិយោវង្ស សុំជំនួយទ័ព វាយសម្រុកចេញយកបានស្រុក បុរីរម្យ ស្រះកែវ គោកខាន់ សុរិន្ទ និង សុីសាកេត ថែមទៀតផង ឆ្នាំដែលទ្រង់គ្រងរាជនេះហើយជាឆ្នាំដែលទ្រង់នឿយហត់បំផុតក៏ធ្លាក់ខ្លួនប្រឈួនឈឺធ្ងន់ រហូតដល់សោយទីវង្គត់ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៦៩ នៃគ.សករាជ និងត្រូវបាន បុត្រទី១ របស់ទ្រង់ព្រះនាម [[បរមរាមាទី១|ព្រះបរមរាមាទី១]] ឡើងសើយរាជបន្តពីព្រះអង្គ ។<ref> Société asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique.html?id=DAopeuAmOfcC Journal asiatique, Volume 99], Publisher: Société asiatique, Original from Lyon Public Library </ref> == ខ្មែរវាយយកបណ្ដាស្រុកពីសៀមមកវិញ == '''Khmer recaptures districts from Siam''' អំឡុងពេលដែលស្ដេចសៀម អ៊ូតងរាជា បានលើកទ័ពទៅវាយយក ឈៀងរ៉ាយ (Chaing Rai) ពីនគរ "ឡានណា" (Lanna) ស្រីសុរិយោវង្ស លឺដំណឹងដូចនេះ បានចាត់ឱ្យមេទ័ពចៅពញ្ញា ពិស្ណុលោក លើកទ័ព ៩០,០០០ (៩មុឺននាក់) វាយចូលនគរសៀមយកបណ្ដាស្រុកត្រឡប់មកវិញ ពិស្ណុលោក បានចាត់កងទ័ពជាពីរកង កងទី១ ជាកងទ័ពជើងទឹក មានចំនួន ៤០,០០០ (៤មុឺននាក់) ជាមួយនិងទូកចម្បាំង ២២០ គ្រឿង កងទី២ ជាទ័ពជើងគោក មានចំនួន ៥០,០០០ (៥មុឺននាក់) វាយប្រហារយកបាន ស្រុកមួយចំនួនដូចជា៖ ត្រាត, ចន្ទបុរី, រយ៉ង, ស្ទឹងជ្រៅ, បច្ចឹមបុរី, និង ជល់បុរី ។ ក្រោយពេល អ៊ូតងរាជា បានជ័យជំនះទៅលើនគរ ឡានណា ទ្រង់បានដឹងដំណឹងថា ខ្មែរលើកទ័ពវាយយកបណ្ដាស្រុកអស់ជាច្រើន ទ្រង់ខឹងខ្លាំងណាស់ចាត់ឱ្យ មេទ័ពធំ រាមាសូរ និង មេទ័ពជើងទឹកសៀម ជ័យតំរោង លើកទ័ព ២០០,០០០ (២សែននាក់) ជាមួយទូកចម្បាំង ២៥០ វាយបកត្រឡប់មកវិញ កងទ័ពជើងទឹកសៀម មានកាំភ្លើងធំ និង មានចំនួនច្រើនជាង បានវាយប្រហារយកបាន ស្រុកមួយចំនួន ត្រឡប់ទៅវិញដូជា៖ ជល់បុរី, រយ៉ង, ចន្ទបុរី បច្ចឹមបុរី និង បុរីរម្យ ហើយបានធ្វើឃាត មេទ័ពខ្មែរ ពញ្ញាពិស្ណុលោក នាពេលនោះ បន្ទាប់ពីសៀមប្រើប្រាស់គ្រាប់ព្រួញបាញ់ប្រហារមកទូកចម្បាំងខ្មែរ ប្រមាណជា ៥០មុឺនដើម ហើយសង្គ្រាមដណ្ដើមស្រុកប្រទាញប្រទង់គ្នាទៅមក រវាងកងទ័ព ខ្មែរ-សៀម បានចាប់ផ្ដើមពីឆ្នាំ ១៣៥៩ ដល់ ឆ្នាំ ១៣៦៧ នៃគ.សករាជ ។<ref> Michael Theodore Vickery (1977) [https://books.google.com/books/about/Cambodia_After_Angkor.html?id=5oVuAAAAMAAJ Cambodia After Angkor: The Chronicular Evidence for the Fourteenth to Sixteenth Centuries, Volume 2], Publisher: Yale University., Original from the University of Michigan p.1506 </ref> == មើលផងដែរ == * [[រាជានិយមកម្ពុជា]] == តំណភ្ជាប់ រជ្ជកាលគ្រងរាជ == {{S-start}} {{S-hou|''(គ.ស ០០០០-១៣៦៩)''}} {{Succession box|before= [[លំពង្សរាជា]]|title=[[អាណាចក្រខ្មែរ]]|years='''១៣៥២-១៣៦៩'''|after=[[បរមរាមាទី១]]}} {{S-end}} == ឯកសារយោង == 5kh5j8foclhgo564j85gsfpaw24cm95 0 28263 282919 282916 2022-08-28T12:26:08Z Camhistory 36281 wikitext text/x-wiki {{Infobox |name = ស្រីរាជា - (Srei Reachea) |type = Khmer History |image = * '''ព្រះនាម''': ស្រីរាជា * '''[[អង់គ្លេស]]''': Srei Reachea * '''រជ្ជកាល''': ១៤៣៧-១៤៦៨ [[អាណាចក្រខ្មែរ]] * '''រាជសម័យ''': [[សម័យកាលចតុមុខ]] * '''ព្រះនាមពេញ''': ព្រះរាជអង្ការ ព្រះសុរិយោទ័យ ស្រីរាជា * '''គ្រងរាជ''': ១៤៣៧ នៃគ.សករាជ * '''ក្សត្រមុន''': [[នរាយណ៍រាមា]] * '''រាជបន្ត''': [[ស្រីសុរិយោទ័យ]] * '''សន្តិវង្ស''': រាជវង្សចតុមុខ * '''ចូលទីវង្គត់''': ១៤៦៨ * '''ជំនឿសាសនា''': [[ពុទ្ធសាសនា]] [[មហាយាន]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា }} '''ស្រីរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Srei Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៤៦៨) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៤៣៧-១៤៦៨) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រទី២ របស់ [[ពញ្ញាយ៉ាត]] ទ្រង់ឡើងសោយរាជសម្បត្តិក្នុងឆ្នាំម្សាញ់ សំរឹទ្ធិស័ក ព.សករាជ ១៩៨១ ត្រូវនិង គ.សករាជ ១៤៣៧ ត្រូវនិង មហាសករាជ ១៣៦០ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជអង្ការ ព្រះសុរិយោទ័យ ស្រីរាជា"''' បានឡើងសោយរាជបន្តពីបងប្រុសរបស់ខ្លួនគឺ [[នរាយណ៍រាមា|ព្រះនរាយណ៍រាមា]] ព្រះស្រីរាជា នេះហើយដែលលើកទ័ពខ្មែរ ទៅវាយយកបណ្ដារស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមមកវិញ និង បានឡោមព័ទ្ធរាជធានីធំរបស់សៀម ផងដែរ ។<ref> Tran Ngea (1973) [https://library.khmerstudies.org/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=10888 Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 </ref> == ឯកសារយោង == ddkbefpgu4vhikz1nejkz2c38tzlcrf 282920 282919 2022-08-28T12:33:15Z Camhistory 36281 wikitext text/x-wiki {{Infobox |name = ស្រីរាជា - (Srei Reachea) |type = Khmer History |image = * '''ព្រះនាម''': ស្រីរាជា * '''[[អង់គ្លេស]]''': Srei Reachea * '''រជ្ជកាល''': ១៤៣៧-១៤៦៨ [[អាណាចក្រខ្មែរ]] * '''រាជសម័យ''': [[សម័យកាលចតុមុខ]] * '''ព្រះនាមពេញ''': ព្រះរាជអង្ការ ព្រះសុរិយោទ័យ ស្រីរាជា * '''គ្រងរាជ''': ១៤៣៧ នៃគ.សករាជ * '''ក្សត្រមុន''': [[នរាយណ៍រាមា]] * '''រាជបន្ត''': [[ស្រីសុរិយោទ័យ]] * '''សន្តិវង្ស''': រាជវង្សចតុមុខ * '''ចូលទីវង្គត់''': ១៤៦៨ * '''ជំនឿសាសនា''': [[ពុទ្ធសាសនា]] [[មហាយាន]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា }} '''ស្រីរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Srei Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៤៦៨) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៤៣៧-១៤៦៨) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រទី២ របស់ [[ពញ្ញាយ៉ាត]] ទ្រង់ឡើងសោយរាជសម្បត្តិក្នុងឆ្នាំម្សាញ់ សំរឹទ្ធិស័ក ព.សករាជ ១៩៨១ ត្រូវនិង គ.សករាជ ១៤៣៧ ត្រូវនិង មហាសករាជ ១៣៦០ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជអង្ការ ព្រះសុរិយោទ័យ ស្រីរាជា"''' បានឡើងសោយរាជបន្តពីបងប្រុសរបស់ខ្លួនគឺ [[នរាយណ៍រាមា|ព្រះនរាយណ៍រាមា]] ព្រះស្រីរាជា នេះហើយដែលលើកទ័ពខ្មែរ ទៅវាយយកបណ្ដារស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមមកវិញ និង បានឡោមព័ទ្ធរាជធានីធំរបស់សៀម ផងដែរ ។<ref> Tran Ngea (1973) [https://library.khmerstudies.org/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=10888 Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 </ref> == ខ្មែរវាយយក បច្ចឹមបុរី == '''Khmer invades Pachim Borei''' == ឯកសារយោង == 66c7scmnz9l0xni0a3o9873fid6zpyr 282921 282920 2022-08-28T12:38:34Z Camhistory 36281 /* ខ្មែរវាយយក បច្ចឹមបុរី */ wikitext text/x-wiki {{Infobox |name = ស្រីរាជា - (Srei Reachea) |type = Khmer History |image = * '''ព្រះនាម''': ស្រីរាជា * '''[[អង់គ្លេស]]''': Srei Reachea * '''រជ្ជកាល''': ១៤៣៧-១៤៦៨ [[អាណាចក្រខ្មែរ]] * '''រាជសម័យ''': [[សម័យកាលចតុមុខ]] * '''ព្រះនាមពេញ''': ព្រះរាជអង្ការ ព្រះសុរិយោទ័យ ស្រីរាជា * '''គ្រងរាជ''': ១៤៣៧ នៃគ.សករាជ * '''ក្សត្រមុន''': [[នរាយណ៍រាមា]] * '''រាជបន្ត''': [[ស្រីសុរិយោទ័យ]] * '''សន្តិវង្ស''': រាជវង្សចតុមុខ * '''ចូលទីវង្គត់''': ១៤៦៨ * '''ជំនឿសាសនា''': [[ពុទ្ធសាសនា]] [[មហាយាន]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា }} '''ស្រីរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Srei Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៤៦៨) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៤៣៧-១៤៦៨) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រទី២ របស់ [[ពញ្ញាយ៉ាត]] ទ្រង់ឡើងសោយរាជសម្បត្តិក្នុងឆ្នាំម្សាញ់ សំរឹទ្ធិស័ក ព.សករាជ ១៩៨១ ត្រូវនិង គ.សករាជ ១៤៣៧ ត្រូវនិង មហាសករាជ ១៣៦០ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជអង្ការ ព្រះសុរិយោទ័យ ស្រីរាជា"''' បានឡើងសោយរាជបន្តពីបងប្រុសរបស់ខ្លួនគឺ [[នរាយណ៍រាមា|ព្រះនរាយណ៍រាមា]] ព្រះស្រីរាជា នេះហើយដែលលើកទ័ពខ្មែរ ទៅវាយយកបណ្ដារស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមមកវិញ និង បានឡោមព័ទ្ធរាជធានីធំរបស់សៀម ផងដែរ ។<ref> Tran Ngea (1973) [https://library.khmerstudies.org/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=10888 Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 </ref> == ខ្មែរវាយយក បច្ចឹមបុរី == '''Khmer invades Pachim Borei''' * (Thai Pronounciation: Prachin Buri) == ឯកសារយោង == rr2oyqd36u4slcvm5nqw7lqvuiteg3w 282922 282921 2022-08-28T12:40:26Z Camhistory 36281 wikitext text/x-wiki {{Infobox |name = ស្រីរាជា - (Srei Reachea) |type = Khmer History |image = * '''ព្រះនាម''': ស្រីរាជា * '''[[អង់គ្លេស]]''': Srei Reachea * '''រជ្ជកាល''': ១៤៣៧-១៤៦៨ [[អាណាចក្រខ្មែរ]] * '''រាជសម័យ''': [[សម័យកាលចតុមុខ]] * '''ព្រះនាមពេញ''': ព្រះរាជអង្ការ ព្រះសុរិយោទ័យ ស្រីរាជា * '''គ្រងរាជ''': ១៤៣៧ នៃគ.សករាជ * '''ក្សត្រមុន''': [[នរាយណ៍រាមា]] * '''រាជបន្ត''': [[ស្រីសុរិយោទ័យ]] * '''សន្តិវង្ស''': រាជវង្សចតុមុខ * '''ចូលទីវង្គត់''': ១៤៦៨ * '''ជំនឿសាសនា''': [[ពុទ្ធសាសនា]] [[មហាយាន]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា }} '''ស្រីរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Srei Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៤៦៨) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៤៣៧-១៤៦៨) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រទី២ របស់ [[ពញ្ញាយ៉ាត]] ទ្រង់ឡើងសោយរាជសម្បត្តិក្នុងឆ្នាំម្សាញ់ សំរឹទ្ធិស័ក ព.សករាជ ១៩៨១ ត្រូវនិង គ.សករាជ ១៤៣៧ ត្រូវនិង មហាសករាជ ១៣៦០ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជអង្ការ ព្រះសុរិយោទ័យ ស្រីរាជា"''' បានឡើងសោយរាជបន្តពីបងប្រុសរបស់ខ្លួនគឺ [[នរាយណ៍រាមា|ព្រះនរាយណ៍រាមា]] ព្រះស្រីរាជា នេះហើយដែលលើកទ័ពខ្មែរ ទៅវាយយកបណ្ដារស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមមកវិញ និង បានឡោមព័ទ្ធរាជធានីធំរបស់សៀម ផងដែរ ។<ref> Tran Ngea (1973) [https://library.khmerstudies.org/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=10888 Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 </ref> == ជីវិតចាប់ផ្ដើម == '''Early Life''' == ខ្មែរវាយយក បច្ចឹមបុរី == '''Khmer invades Pachim Borei''' * (Thai Pronounciation: Prachin Buri) == ឯកសារយោង == csbyzxuajdr9njci98bvcmfayodq38k 282925 282922 2022-08-28T13:00:17Z Camhistory 36281 wikitext text/x-wiki {{Infobox |name = ស្រីរាជា - (Srei Reachea) |type = Khmer History |image = * '''ព្រះនាម''': ស្រីរាជា * '''[[អង់គ្លេស]]''': Srei Reachea * '''រជ្ជកាល''': ១៤៣៧-១៤៦៨ [[អាណាចក្រខ្មែរ]] * '''រាជសម័យ''': [[សម័យកាលចតុមុខ]] * '''ព្រះនាមពេញ''': ព្រះរាជអង្ការ ព្រះសុរិយោទ័យ ស្រីរាជា * '''គ្រងរាជ''': ១៤៣៧ នៃគ.សករាជ * '''ក្សត្រមុន''': [[នរាយណ៍រាមា]] * '''រាជបន្ត''': [[ស្រីសុរិយោទ័យ]] * '''សន្តិវង្ស''': រាជវង្សចតុមុខ * '''ចូលទីវង្គត់''': ១៤៦៨ * '''ជំនឿសាសនា''': [[ពុទ្ធសាសនា]] [[មហាយាន]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា }} '''ស្រីរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Srei Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៤៦៨) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៤៣៧-១៤៦៨) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រទី២ របស់ [[ពញ្ញាយ៉ាត]] ទ្រង់ឡើងសោយរាជសម្បត្តិក្នុងឆ្នាំម្សាញ់ សំរឹទ្ធិស័ក ព.សករាជ ១៩៨១ ត្រូវនិង គ.សករាជ ១៤៣៧ ត្រូវនិង មហាសករាជ ១៣៦០ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជអង្ការ ព្រះសុរិយោទ័យ ស្រីរាជា"''' បានឡើងសោយរាជបន្តពីបងប្រុសរបស់ខ្លួនគឺ [[នរាយណ៍រាមា|ព្រះនរាយណ៍រាមា]] ព្រះស្រីរាជា នេះហើយដែលលើកទ័ពខ្មែរ ទៅវាយយកបណ្ដារស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមមកវិញ និង បានឡោមព័ទ្ធរាជធានីធំរបស់សៀម ផងដែរ ។<ref> Treng Nga (1973) [https://books.google.com/books/about/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F.html?id=jFjKxgEACAAJ Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 </ref> == ជីវិតចាប់ផ្ដើម == '''Early Life''' == ខ្មែរវាយយក បច្ចឹមបុរី == '''Khmer invades Pachim Borei''' * (Thai Pronounciation: Prachin Buri) == ឯកសារយោង == nftg4rgpzt9dqtvsx2x61mzd16mghr9 282928 282925 2022-08-28T13:06:47Z Camhistory 36281 wikitext text/x-wiki {{Infobox |name = ស្រីរាជា - (Srei Reachea) |type = Khmer History |image = * '''ព្រះនាម''': ស្រីរាជា * '''[[អង់គ្លេស]]''': Srei Reachea * '''រជ្ជកាល''': ១៤៣៧-១៤៦៨ [[អាណាចក្រខ្មែរ]] * '''រាជសម័យ''': [[សម័យកាលចតុមុខ]] * '''ព្រះនាមពេញ''': ព្រះរាជអង្ការ ព្រះសុរិយោទ័យ ស្រីរាជា * '''គ្រងរាជ''': ១៤៣៧ នៃគ.សករាជ * '''ក្សត្រមុន''': [[នរាយណ៍រាមា]] * '''រាជបន្ត''': [[ស្រីសុរិយោទ័យ]] * '''សន្តិវង្ស''': រាជវង្សចតុមុខ * '''ចូលទីវង្គត់''': ១៤៦៨ * '''ជំនឿសាសនា''': [[ពុទ្ធសាសនា]] [[មហាយាន]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា }} '''ស្រីរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Srei Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៤៦៨) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៤៣៧-១៤៦៨) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រទី២ របស់ [[ពញ្ញាយ៉ាត]] ទ្រង់ឡើងសោយរាជសម្បត្តិក្នុងឆ្នាំម្សាញ់ សំរឹទ្ធិស័ក ព.សករាជ ១៩៨១ ត្រូវនិង គ.សករាជ ១៤៣៧ ត្រូវនិង មហាសករាជ ១៣៦០ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជអង្ការ ព្រះសុរិយោទ័យ ស្រីរាជា"''' និងបានឡើងសោយរាជបន្តពីបងប្រុសរបស់ខ្លួនគឺ [[នរាយណ៍រាមា|ព្រះនរាយណ៍រាមា]] ។ ព្រះស្រីរាជា នេះហើយដែលលើកទ័ពខ្មែរ ទៅវាយយកបណ្ដារស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមមកវិញ និង បានលើកទ័ពឡោមព័ទ្ធរាជធានី ស្រីអាយុធ្យា ដែលជារាជធានី ធំរបស់សៀម ផងដែរ ។<ref> Treng Nga (1973) [https://books.google.com/books/about/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F.html?id=jFjKxgEACAAJ Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 </ref> == ជីវិតចាប់ផ្ដើម == '''Early Life''' == ខ្មែរវាយយក បច្ចឹមបុរី == '''Khmer invades Pachim Borei''' * (Thai Pronounciation: Prachin Buri) == ឯកសារយោង == 5m9vqu8vk5lp1iwoqey6zqew4odsqfk 282929 282928 2022-08-28T13:08:14Z Camhistory 36281 wikitext text/x-wiki {{Infobox |name = ស្រីរាជា - (Srei Reachea) |type = Khmer History |image = * '''ព្រះនាម''': ស្រីរាជា * '''[[អង់គ្លេស]]''': Srei Reachea * '''រជ្ជកាល''': ១៤៣៧-១៤៦៨ [[អាណាចក្រខ្មែរ]] * '''រាជសម័យ''': [[សម័យកាលចតុមុខ]] * '''ព្រះនាមពេញ''': ព្រះរាជអង្ការ ព្រះសុរិយោទ័យ ស្រីរាជា * '''គ្រងរាជ''': ១៤៣៧ នៃគ.សករាជ * '''ក្សត្រមុន''': [[នរាយណ៍រាមា]] * '''រាជបន្ត''': [[ស្រីសុរិយោទ័យ]] * '''សន្តិវង្ស''': រាជវង្សចតុមុខ * '''ចូលទីវង្គត់''': ១៤៦៨ * '''ជំនឿសាសនា''': [[ពុទ្ធសាសនា]] [[មហាយាន]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា }} '''ស្រីរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Srei Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៤៦៨) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៤៣៧-១៤៦៨) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រទី២ របស់ [[ពញ្ញាយ៉ាត]] ទ្រង់ឡើងសោយរាជសម្បត្តិក្នុងឆ្នាំម្សាញ់ សំរឹទ្ធិស័ក ព.សករាជ ១៩៨១ ត្រូវនិង គ.សករាជ ១៤៣៧ ត្រូវនិង មហាសករាជ ១៣៦០ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជអង្ការ ព្រះសុរិយោទ័យ ស្រីរាជា"''' និងបានឡើងសោយរាជបន្តពីបងប្រុសរបស់ខ្លួនគឺ [[នរាយណ៍រាមា|ព្រះនរាយណ៍រាមា]] ។ ព្រះស្រីរាជា នេះហើយដែលលើកទ័ពខ្មែរ ទៅវាយយកបណ្ដារស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមមកវិញ និង បានលើកទ័ពឡោមព័ទ្ធរាជធានី ស្រីអាយុធ្យា ដែលជារាជធានីធំ របស់សៀម ផងដែរ ។<ref> Treng Nga (1973) [https://books.google.com/books/about/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F.html?id=jFjKxgEACAAJ Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 </ref> == ជីវិតចាប់ផ្ដើម == '''Early Life''' == ខ្មែរវាយយក បច្ចឹមបុរី == '''Khmer invades Pachim Borei''' * (Thai Pronounciation: Prachin Buri) == ឯកសារយោង == ij2eui7yq0shiu01jx32d7i82o86aq1 282930 282929 2022-08-28T13:17:33Z Camhistory 36281 wikitext text/x-wiki {{Infobox |name = ស្រីរាជា - (Srei Reachea) |type = Khmer History |image = * '''ព្រះនាម''': ស្រីរាជា * '''[[អង់គ្លេស]]''': Srei Reachea * '''រជ្ជកាល''': ១៤៣៧-១៤៦៨ [[អាណាចក្រខ្មែរ]] * '''រាជសម័យ''': [[សម័យកាលចតុមុខ]] * '''ព្រះនាមពេញ''': ព្រះរាជអង្ការ ព្រះស្រីរាជា * '''គ្រងរាជ''': ១៤៣៧ នៃគ.សករាជ * '''ក្សត្រមុន''': [[នរាយណ៍រាមា]] * '''រាជបន្ត''': [[ស្រីសុរិយោទ័យ]] * '''សន្តិវង្ស''': រាជវង្សចតុមុខ * '''ចូលទីវង្គត់''': ១៤៦៨ * '''ជំនឿសាសនា''': [[ពុទ្ធសាសនា]] [[មហាយាន]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា }} '''ស្រីរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Srei Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៤៦៨) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៤៣៧-១៤៦៨) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រទី២ របស់ [[ពញ្ញាយ៉ាត]] ទ្រង់ឡើងសោយរាជសម្បត្តិក្នុងឆ្នាំម្សាញ់ សំរឹទ្ធិស័ក ព.សករាជ ១៩៨១ ត្រូវនិង គ.សករាជ ១៤៣៧ ត្រូវនិង មហាសករាជ ១៣៦០ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជអង្ការ ព្រះស្រីរាជា"''' និងបានឡើងសោយរាជបន្តពីបងប្រុសរបស់ខ្លួនគឺ [[នរាយណ៍រាមា|ព្រះនរាយណ៍រាមា]] ។ ព្រះស្រីរាជា នេះហើយដែលលើកទ័ពខ្មែរ ទៅវាយយកបណ្ដារស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមមកវិញ និង បានលើកទ័ពឡោមព័ទ្ធរាជធានី ស្រីអាយុធ្យា ដែលជារាជធានីធំ របស់សៀម ផងដែរ ។<ref> Treng Nga (1973) [https://books.google.com/books/about/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F.html?id=jFjKxgEACAAJ Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 </ref> == ជីវិតចាប់ផ្ដើម == '''Early Life''' == ខ្មែរវាយយក បច្ចឹមបុរី == '''Khmer invades Pachim Borei''' * (Thai Pronounciation: Prachin Buri) == ឯកសារយោង == cf1dy3xnj4noz3v54zat72umajfpkg6 282948 282930 2022-08-28T19:14:58Z Khmerreal 36659 wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width:1em;" |- style="text-align:center;" |style="background: #0B6623;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> ស្រីរាជា </p> |- style="text-align:center;" | colspan="2" |[[File:Royal Standard of Cambodia (Pre-1993).svg|250px]] |- style="text-align:center;" |style="background: #ABCDEF;" colspan="5" | |- style="background: #f1f5fc;" |- style="vertical-align:center;" |'''រជ្ជកាល''' | ១៤៣៧-១៤៦៨ [[ចក្រភពខ្មែរ]] |- style="vertical-align:center;" |'''គ្រងរាជ''' |​​១៤៣៧ |- style="vertical-align:center;" |'''រាជសម័យ''' | [[ចុងសម័យកាលអង្គរ]] |- style="vertical-align:center;" |'''ព្រះនាមពេញ''' |​​​ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះស្រីរាជា |- style="vertical-align:center;" |'''មរណៈនាម''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ក្សត្រមុន''' | [[នរាយណ៍រាមា]] |- style="vertical-align:center;" |'''រាជបន្ត''' | [[ស្រីសុរិយោទ័យ]] |- style="vertical-align:center;" |'''សន្តិវង្ស''' | រាជវង្ស​ចតុមុខ |- style="vertical-align:center;" |'''ប្រសូត្រ''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''បុត្រ''' |ពញ្ញាអង្គ ធម្មខាត់ |- style="vertical-align:center;" |'''ចូលទីវង្គត់''' | ១៤៦៨ |- style="vertical-align:center;" |'''ជំនឿសាសនា''' |[[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា |} '''ស្រីរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Srei Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៤៦៨) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៤៣៧-១៤៦៨) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រទី២ របស់ [[ពញ្ញាយ៉ាត]] ទ្រង់ឡើងសោយរាជសម្បត្តិក្នុងឆ្នាំម្សាញ់ សំរឹទ្ធិស័ក ព.សករាជ ១៩៨១ ត្រូវនិង គ.សករាជ ១៤៣៧ ត្រូវនិង មហាសករាជ ១៣៦០ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះស្រីរាជា"''' និងបានឡើងសោយរាជបន្តពីបងប្រុសរបស់ខ្លួនគឺ [[នរាយណ៍រាមា|ព្រះនរាយណ៍រាមា]] ។ ព្រះស្រីរាជា នេះហើយដែលលើកទ័ពខ្មែរ ទៅវាយយកបណ្ដារស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមមកវិញ និង បានលើកទ័ពឡោមព័ទ្ធរាជធានី ស្រីអាយុធ្យា ដែលជារាជធានីធំ របស់សៀម ផងដែរ ។<ref> Treng Nga (1973) [https://books.google.com/books/about/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F.html?id=jFjKxgEACAAJ Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 </ref> == ជីវិតចាប់ផ្ដើម == '''Early Life''' == ខ្មែរវាយយក បច្ចឹមបុរី == '''Khmer invades Pachim Borei''' * (Thai Pronounciation: Prachin Buri) == ឯកសារយោង == at6re2cgwqn66ll9ny10cdgskmgmo49 282950 282948 2022-08-28T19:29:39Z Khmerreal 36659 /* ជីវិតចាប់ផ្ដើម */ wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width:1em;" |- style="text-align:center;" |style="background: #0B6623;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> ស្រីរាជា </p> |- style="text-align:center;" | colspan="2" |[[File:Royal Standard of Cambodia (Pre-1993).svg|250px]] |- style="text-align:center;" |style="background: #ABCDEF;" colspan="5" | |- style="background: #f1f5fc;" |- style="vertical-align:center;" |'''រជ្ជកាល''' | ១៤៣៧-១៤៦៨ [[ចក្រភពខ្មែរ]] |- style="vertical-align:center;" |'''គ្រងរាជ''' |​​១៤៣៧ |- style="vertical-align:center;" |'''រាជសម័យ''' | [[ចុងសម័យកាលអង្គរ]] |- style="vertical-align:center;" |'''ព្រះនាមពេញ''' |​​​ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះស្រីរាជា |- style="vertical-align:center;" |'''មរណៈនាម''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ក្សត្រមុន''' | [[នរាយណ៍រាមា]] |- style="vertical-align:center;" |'''រាជបន្ត''' | [[ស្រីសុរិយោទ័យ]] |- style="vertical-align:center;" |'''សន្តិវង្ស''' | រាជវង្ស​ចតុមុខ |- style="vertical-align:center;" |'''ប្រសូត្រ''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''បុត្រ''' |ពញ្ញាអង្គ ធម្មខាត់ |- style="vertical-align:center;" |'''ចូលទីវង្គត់''' | ១៤៦៨ |- style="vertical-align:center;" |'''ជំនឿសាសនា''' |[[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា |} '''ស្រីរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Srei Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៤៦៨) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៤៣៧-១៤៦៨) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រទី២ របស់ [[ពញ្ញាយ៉ាត]] ទ្រង់ឡើងសោយរាជសម្បត្តិក្នុងឆ្នាំម្សាញ់ សំរឹទ្ធិស័ក ព.សករាជ ១៩៨១ ត្រូវនិង គ.សករាជ ១៤៣៧ ត្រូវនិង មហាសករាជ ១៣៦០ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះស្រីរាជា"''' និងបានឡើងសោយរាជបន្តពីបងប្រុសរបស់ខ្លួនគឺ [[នរាយណ៍រាមា|ព្រះនរាយណ៍រាមា]] ។ ព្រះស្រីរាជា នេះហើយដែលលើកទ័ពខ្មែរ ទៅវាយយកបណ្ដារស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមមកវិញ និង បានលើកទ័ពឡោមព័ទ្ធរាជធានី ស្រីអាយុធ្យា ដែលជារាជធានីធំ របស់សៀម ផងដែរ ។<ref> Treng Nga (1973) [https://books.google.com/books/about/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F.html?id=jFjKxgEACAAJ Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 </ref> == ជីវិតចាប់ផ្ដើម == '''Early Life''' ស្រីរាជា មានបិតាព្រះនាម [[ពញ្ញាយ៉ាត]] និង មានមាតាព្រះនាម សុីសាង៉ាម ហើយព្រះអង្គមានបុត្រ១អង្គ នាម ពញ្ញាអង្គ ធម្មខាត់ ហើយទ្រង់បានឡើងសោយរាជបន្តពី [[នរាយណ៍រាមា]] ក្នុងឆ្នាំ ១៤៣៣ នៃគ.សករាជ ដែល នរាយណ៍រាមា ត្រូវជាព្រះជេស្ឋា (បង) ដែលមានបិតាតែមួយ តែម្ដាយទីទៃពីគ្នា ។ ព្រះស្រីរាជា ជាស្ដេចខ្មែរមួយអង្គដែលលើកទ័ពខ្មែរ វាយយកបណ្ដាស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមមកវិញ និងបានលើកទ័ព ព័ទ្ធរាជធានី ស្រីអាយុធ្យា ផងដែរ ។ ក្រៅពី ធ្វើសង្គ្រាមនិងពួកសៀម ព្រះអង្គត្រូវធ្វើសង្គ្រាម ជាមួយ ស្រីសុរិយោទ័យ ដែលជាព្រះនុជ (ប្អូន) បង្កើតរបស់ព្រះអង្គ ដែលបានធ្វើរាជប្រហារដណ្ដើមរាជពីទ្រង់ផងដែរ ក្រៅពី [[ស្រីសុរិយោទ័យ|ព្រះស្រីសុរិយោទ័យ]] ទ្រង់ត្រូវប្រឈមមុខ និង ប្អូនបង្កើតមួយអង្គទៀត ជាបុត្ររបស់ក្សត្រីយ៍ បុទមកេសរ គឺ [[ធម្មរាជាទី២|ព្រះធម្មរាជាទី២]] ដែលកាន់កាប់ទឹកដីមួយចំណែកទៀត ដាក់ជាតំបន់គ្រប់គ្រងរបស់ខ្លួន ។ ជម្លោះរាជវង្សដ៏ផុយស្រួយនេះ បានបង្ករជាសង្គ្រាមក្នុងព្រះនគរ រហូតឈានដល់ការពុះទឹកដីកម្ពុជា ជា ៣ ចំណែកធំៗ ថែមទៀតផង ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique.html?id=gq9UAAAAcAAJ Journal asiatique: ou recueil de mémoires d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 18], Publisher: Society, Original from the Bavarian State Library </ref> == ខ្មែរវាយយក បច្ចឹមបុរី == '''Khmer invades Pachim Borei''' * (Thai Pronounciation: Prachin Buri) == ឯកសារយោង == 6wbk8y1awii7moq8jruqy7pgvbm6m2a 282951 282950 2022-08-28T19:30:48Z Khmerreal 36659 wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width:1em;" |- style="text-align:center;" |style="background: #0B6623;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> ស្រីរាជា </p> |- style="text-align:center;" | colspan="2" |[[File:Royal Standard of Cambodia (Pre-1993).svg|250px]] |- style="text-align:center;" |style="background: #ABCDEF;" colspan="5" | |- style="background: #f1f5fc;" |- style="vertical-align:center;" |'''រជ្ជកាល''' | ១៤៣៧-១៤៦៨ [[ចក្រភពខ្មែរ]] |- style="vertical-align:center;" |'''គ្រងរាជ''' |​​១៤៣៧ |- style="vertical-align:center;" |'''រាជសម័យ''' | [[សម័យចតុមុខ]] |- style="vertical-align:center;" |'''ព្រះនាមពេញ''' |​​​ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះស្រីរាជា |- style="vertical-align:center;" |'''មរណៈនាម''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ក្សត្រមុន''' | [[នរាយណ៍រាមា]] |- style="vertical-align:center;" |'''រាជបន្ត''' | [[ស្រីសុរិយោទ័យ]] |- style="vertical-align:center;" |'''សន្តិវង្ស''' | រាជវង្ស​ចតុមុខ |- style="vertical-align:center;" |'''ប្រសូត្រ''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''បុត្រ''' |ពញ្ញាអង្គ ធម្មខាត់ |- style="vertical-align:center;" |'''ចូលទីវង្គត់''' | ១៤៦៨ |- style="vertical-align:center;" |'''ជំនឿសាសនា''' |[[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា |} '''ស្រីរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Srei Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៤៦៨) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៤៣៧-១៤៦៨) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រទី២ របស់ [[ពញ្ញាយ៉ាត]] ទ្រង់ឡើងសោយរាជសម្បត្តិក្នុងឆ្នាំម្សាញ់ សំរឹទ្ធិស័ក ព.សករាជ ១៩៨១ ត្រូវនិង គ.សករាជ ១៤៣៧ ត្រូវនិង មហាសករាជ ១៣៦០ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះស្រីរាជា"''' និងបានឡើងសោយរាជបន្តពីបងប្រុសរបស់ខ្លួនគឺ [[នរាយណ៍រាមា|ព្រះនរាយណ៍រាមា]] ។ ព្រះស្រីរាជា នេះហើយដែលលើកទ័ពខ្មែរ ទៅវាយយកបណ្ដារស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមមកវិញ និង បានលើកទ័ពឡោមព័ទ្ធរាជធានី ស្រីអាយុធ្យា ដែលជារាជធានីធំ របស់សៀម ផងដែរ ។<ref> Treng Nga (1973) [https://books.google.com/books/about/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F.html?id=jFjKxgEACAAJ Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 </ref> == ជីវិតចាប់ផ្ដើម == '''Early Life''' ស្រីរាជា មានបិតាព្រះនាម [[ពញ្ញាយ៉ាត]] និង មានមាតាព្រះនាម សុីសាង៉ាម ហើយព្រះអង្គមានបុត្រ១អង្គ នាម ពញ្ញាអង្គ ធម្មខាត់ ហើយទ្រង់បានឡើងសោយរាជបន្តពី [[នរាយណ៍រាមា]] ក្នុងឆ្នាំ ១៤៣៣ នៃគ.សករាជ ដែល នរាយណ៍រាមា ត្រូវជាព្រះជេស្ឋា (បង) ដែលមានបិតាតែមួយ តែម្ដាយទីទៃពីគ្នា ។ ព្រះស្រីរាជា ជាស្ដេចខ្មែរមួយអង្គដែលលើកទ័ពខ្មែរ វាយយកបណ្ដាស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមមកវិញ និងបានលើកទ័ព ព័ទ្ធរាជធានី ស្រីអាយុធ្យា ផងដែរ ។ ក្រៅពី ធ្វើសង្គ្រាមនិងពួកសៀម ព្រះអង្គត្រូវធ្វើសង្គ្រាម ជាមួយ ស្រីសុរិយោទ័យ ដែលជាព្រះនុជ (ប្អូន) បង្កើតរបស់ព្រះអង្គ ដែលបានធ្វើរាជប្រហារដណ្ដើមរាជពីទ្រង់ផងដែរ ក្រៅពី [[ស្រីសុរិយោទ័យ|ព្រះស្រីសុរិយោទ័យ]] ទ្រង់ត្រូវប្រឈមមុខ និង ប្អូនបង្កើតមួយអង្គទៀត ជាបុត្ររបស់ក្សត្រីយ៍ បុទមកេសរ គឺ [[ធម្មរាជាទី២|ព្រះធម្មរាជាទី២]] ដែលកាន់កាប់ទឹកដីមួយចំណែកទៀត ដាក់ជាតំបន់គ្រប់គ្រងរបស់ខ្លួន ។ ជម្លោះរាជវង្សដ៏ផុយស្រួយនេះ បានបង្ករជាសង្គ្រាមក្នុងព្រះនគរ រហូតឈានដល់ការពុះទឹកដីកម្ពុជា ជា ៣ ចំណែកធំៗ ថែមទៀតផង ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique.html?id=gq9UAAAAcAAJ Journal asiatique: ou recueil de mémoires d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 18], Publisher: Society, Original from the Bavarian State Library </ref> == ខ្មែរវាយយក បច្ចឹមបុរី == '''Khmer invades Pachim Borei''' * (Thai Pronounciation: Prachin Buri) == ឯកសារយោង == ohm8ayv6odge1c9tcsbv1plz9614b3q 282954 282951 2022-08-28T19:36:04Z Khmerreal 36659 /* ជីវិតចាប់ផ្ដើម */ wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width:1em;" |- style="text-align:center;" |style="background: #0B6623;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> ស្រីរាជា </p> |- style="text-align:center;" | colspan="2" |[[File:Royal Standard of Cambodia (Pre-1993).svg|250px]] |- style="text-align:center;" |style="background: #ABCDEF;" colspan="5" | |- style="background: #f1f5fc;" |- style="vertical-align:center;" |'''រជ្ជកាល''' | ១៤៣៧-១៤៦៨ [[ចក្រភពខ្មែរ]] |- style="vertical-align:center;" |'''គ្រងរាជ''' |​​១៤៣៧ |- style="vertical-align:center;" |'''រាជសម័យ''' | [[សម័យចតុមុខ]] |- style="vertical-align:center;" |'''ព្រះនាមពេញ''' |​​​ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះស្រីរាជា |- style="vertical-align:center;" |'''មរណៈនាម''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ក្សត្រមុន''' | [[នរាយណ៍រាមា]] |- style="vertical-align:center;" |'''រាជបន្ត''' | [[ស្រីសុរិយោទ័យ]] |- style="vertical-align:center;" |'''សន្តិវង្ស''' | រាជវង្ស​ចតុមុខ |- style="vertical-align:center;" |'''ប្រសូត្រ''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''បុត្រ''' |ពញ្ញាអង្គ ធម្មខាត់ |- style="vertical-align:center;" |'''ចូលទីវង្គត់''' | ១៤៦៨ |- style="vertical-align:center;" |'''ជំនឿសាសនា''' |[[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា |} '''ស្រីរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Srei Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៤៦៨) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៤៣៧-១៤៦៨) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រទី២ របស់ [[ពញ្ញាយ៉ាត]] ទ្រង់ឡើងសោយរាជសម្បត្តិក្នុងឆ្នាំម្សាញ់ សំរឹទ្ធិស័ក ព.សករាជ ១៩៨១ ត្រូវនិង គ.សករាជ ១៤៣៧ ត្រូវនិង មហាសករាជ ១៣៦០ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះស្រីរាជា"''' និងបានឡើងសោយរាជបន្តពីបងប្រុសរបស់ខ្លួនគឺ [[នរាយណ៍រាមា|ព្រះនរាយណ៍រាមា]] ។ ព្រះស្រីរាជា នេះហើយដែលលើកទ័ពខ្មែរ ទៅវាយយកបណ្ដារស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមមកវិញ និង បានលើកទ័ពឡោមព័ទ្ធរាជធានី ស្រីអាយុធ្យា ដែលជារាជធានីធំ របស់សៀម ផងដែរ ។<ref> Treng Nga (1973) [https://books.google.com/books/about/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F.html?id=jFjKxgEACAAJ Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 </ref> == ជីវិតចាប់ផ្ដើម == '''Early Life''' ស្រីរាជា មានបិតាព្រះនាម [[ពញ្ញាយ៉ាត]] និង មានមាតាព្រះនាម សុីសាង៉ាម ហើយព្រះអង្គមានបុត្រ១អង្គ នាម "ពញ្ញាអង្គ ធម្មខាត់" ហើយទ្រង់បានឡើងសោយរាជបន្តពី [[នរាយណ៍រាមា]] ក្នុងឆ្នាំ ១៤៣៣ នៃគ.សករាជ ដែល នរាយណ៍រាមា ត្រូវជាព្រះជេស្ឋា (បង) ដែលមានបិតាតែមួយ តែម្ដាយទីទៃពីគ្នា ។ ព្រះស្រីរាជា ជាស្ដេចខ្មែរមួយអង្គដែលលើកទ័ពខ្មែរ វាយយកបណ្ដាស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមមកវិញ និងបានលើកទ័ព ព័ទ្ធរាជធានី ស្រីអាយុធ្យា ផងដែរ ។ ក្រៅពី ធ្វើសង្គ្រាមនិងពួកសៀម ព្រះអង្គត្រូវធ្វើសង្គ្រាម ជាមួយ ស្រីសុរិយោទ័យ ដែលជាព្រះនុជ (ប្អូន) បង្កើតរបស់ព្រះអង្គ ដែលបានធ្វើរាជប្រហារដណ្ដើមរាជពីទ្រង់ផងដែរ ក្រៅពី [[ស្រីសុរិយោទ័យ|ព្រះស្រីសុរិយោទ័យ]] ទ្រង់ត្រូវប្រឈមមុខ និង ប្អូនបង្កើតមួយអង្គទៀត ជាបុត្ររបស់ក្សត្រីយ៍ បុទមកេសរ គឺ [[ធម្មរាជាទី២|ព្រះធម្មរាជាទី២]] ដែលកាន់កាប់ទឹកដីមួយចំណែកទៀត ដាក់ជាតំបន់គ្រប់គ្រងរបស់ខ្លួន ។ ជម្លោះរាជវង្សដ៏ផុយស្រួយនេះ បានបង្ករជាសង្គ្រាមក្នុងព្រះនគរ រហូតឈានដល់ការពុះទឹកដីកម្ពុជា ជា ៣ ចំណែកធំៗ ថែមទៀតផង ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique.html?id=gq9UAAAAcAAJ Journal asiatique: ou recueil de mémoires d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 18], Publisher: Society, Original from the Bavarian State Library </ref> == ខ្មែរវាយយក បច្ចឹមបុរី == '''Khmer invades Pachim Borei''' * (Thai Pronounciation: Prachin Buri) == ឯកសារយោង == 6u8etyw0hzb0h4dzrpqx39fpbpo0wb5 282956 282954 2022-08-29T03:19:13Z Khmerreal 36659 wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width:1em;" |- style="text-align:center;" |style="background: #0B6623;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> ស្រីរាជា </p> |- style="text-align:center;" | colspan="2" |[[File:Royal Standard of Cambodia (Pre-1993).svg|250px]] |- style="text-align:center;" |style="background: #ABCDEF;" colspan="5" | |- style="background: #f1f5fc;" |- style="vertical-align:center;" |'''រជ្ជកាល''' | ១៤៣៧-១៤៦៨ [[ចក្រភពខ្មែរ]] |- style="vertical-align:center;" |'''គ្រងរាជ''' |​​១៤៣៧ |- style="vertical-align:center;" |'''រាជសម័យ''' | [[សម័យចតុមុខ]] |- style="vertical-align:center;" |'''ព្រះនាមពេញ''' |​​​ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះស្រីរាជា |- style="vertical-align:center;" |'''មរណៈនាម''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ក្សត្រមុន''' | [[នរាយណ៍រាមា]] |- style="vertical-align:center;" |'''រាជបន្ត''' | [[ស្រីសុរិយោទ័យ]] |- style="vertical-align:center;" |'''សន្តិវង្ស''' | រាជវង្ស​ចតុមុខ |- style="vertical-align:center;" |'''ប្រសូត្រ''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''បុត្រ''' |ពញ្ញាអង្គ ធម្មខាត់ |- style="vertical-align:center;" |'''ចូលទីវង្គត់''' | ១៤៦៨ |- style="vertical-align:center;" |'''ជំនឿសាសនា''' |[[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា |} '''ស្រីរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Srei Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៤៦៨) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៤៣៧-១៤៦៨) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រទី២ របស់ [[ពញ្ញាយ៉ាត]] ទ្រង់ឡើងសោយរាជសម្បត្តិក្នុងឆ្នាំម្សាញ់ សំរឹទ្ធិស័ក ព.សករាជ ១៩៨១ ត្រូវនិង គ.សករាជ ១៤៣៧ ត្រូវនិង មហាសករាជ ១៣៦០ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះស្រីរាជា"''' និងបានឡើងសោយរាជបន្តពីព្រះជេស្ឋា (បង) របស់ខ្លួនគឺ [[នរាយណ៍រាមា|ព្រះនរាយណ៍រាមា]] ។ ព្រះស្រីរាជា នេះហើយដែលលើកទ័ពខ្មែរ ទៅវាយយកបណ្ដារស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមមកវិញ និង បានលើកទ័ពឡោមព័ទ្ធរាជធានី ស្រីអាយុធ្យា ដែលជារាជធានីធំ របស់សៀម ផងដែរ ។<ref> Treng Nga (1973) [https://books.google.com/books/about/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F.html?id=jFjKxgEACAAJ Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 </ref> == ជីវិតចាប់ផ្ដើម == '''Early Life''' ស្រីរាជា មានបិតាព្រះនាម [[ពញ្ញាយ៉ាត]] និង មានមាតាព្រះនាម សុីសាង៉ាម ហើយព្រះអង្គមានបុត្រ១អង្គ នាម "ពញ្ញាអង្គ ធម្មខាត់" ហើយទ្រង់បានឡើងសោយរាជបន្តពី [[នរាយណ៍រាមា]] ក្នុងឆ្នាំ ១៤៣៣ នៃគ.សករាជ ដែល នរាយណ៍រាមា ត្រូវជាព្រះជេស្ឋា (បង) ដែលមានបិតាតែមួយ តែម្ដាយទីទៃពីគ្នា ។ ព្រះស្រីរាជា ជាស្ដេចខ្មែរមួយអង្គដែលលើកទ័ពខ្មែរ វាយយកបណ្ដាស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមមកវិញ និងបានលើកទ័ព ព័ទ្ធរាជធានី ស្រីអាយុធ្យា ផងដែរ ។ ក្រៅពី ធ្វើសង្គ្រាមនិងពួកសៀម ព្រះអង្គត្រូវធ្វើសង្គ្រាម ជាមួយ ស្រីសុរិយោទ័យ ដែលជាព្រះនុជ (ប្អូន) បង្កើតរបស់ព្រះអង្គ ដែលបានធ្វើរាជប្រហារដណ្ដើមរាជពីទ្រង់ផងដែរ ក្រៅពី [[ស្រីសុរិយោទ័យ|ព្រះស្រីសុរិយោទ័យ]] ទ្រង់ត្រូវប្រឈមមុខ និង ប្អូនបង្កើតមួយអង្គទៀត ជាបុត្ររបស់ក្សត្រីយ៍ បុទមកេសរ គឺ [[ធម្មរាជាទី២|ព្រះធម្មរាជាទី២]] ដែលកាន់កាប់ទឹកដីមួយចំណែកទៀត ដាក់ជាតំបន់គ្រប់គ្រងរបស់ខ្លួន ។ ជម្លោះរាជវង្សដ៏ផុយស្រួយនេះ បានបង្ករជាសង្គ្រាមក្នុងព្រះនគរ រហូតឈានដល់ការពុះទឹកដីកម្ពុជា ជា ៣ ចំណែកធំៗ ថែមទៀតផង ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique.html?id=gq9UAAAAcAAJ Journal asiatique: ou recueil de mémoires d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 18], Publisher: Society, Original from the Bavarian State Library </ref> == ខ្មែរវាយយក បច្ចឹមបុរី == '''Khmer invades Pachim Borei''' * (Thai Pronounciation: Prachin Buri) == ឯកសារយោង == oadzouxyvunvfvvz4zk38fndz6jgg6v 282957 282956 2022-08-29T03:47:12Z Khmerreal 36659 /* ខ្មែរវាយយក បច្ចឹមបុរី */កំពុងចងក្រង wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width:1em;" |- style="text-align:center;" |style="background: #0B6623;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> ស្រីរាជា </p> |- style="text-align:center;" | colspan="2" |[[File:Royal Standard of Cambodia (Pre-1993).svg|250px]] |- style="text-align:center;" |style="background: #ABCDEF;" colspan="5" | |- style="background: #f1f5fc;" |- style="vertical-align:center;" |'''រជ្ជកាល''' | ១៤៣៧-១៤៦៨ [[ចក្រភពខ្មែរ]] |- style="vertical-align:center;" |'''គ្រងរាជ''' |​​១៤៣៧ |- style="vertical-align:center;" |'''រាជសម័យ''' | [[សម័យចតុមុខ]] |- style="vertical-align:center;" |'''ព្រះនាមពេញ''' |​​​ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះស្រីរាជា |- style="vertical-align:center;" |'''មរណៈនាម''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ក្សត្រមុន''' | [[នរាយណ៍រាមា]] |- style="vertical-align:center;" |'''រាជបន្ត''' | [[ស្រីសុរិយោទ័យ]] |- style="vertical-align:center;" |'''សន្តិវង្ស''' | រាជវង្ស​ចតុមុខ |- style="vertical-align:center;" |'''ប្រសូត្រ''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''បុត្រ''' |ពញ្ញាអង្គ ធម្មខាត់ |- style="vertical-align:center;" |'''ចូលទីវង្គត់''' | ១៤៦៨ |- style="vertical-align:center;" |'''ជំនឿសាសនា''' |[[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា |} '''ស្រីរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Srei Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៤៦៨) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៤៣៧-១៤៦៨) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រទី២ របស់ [[ពញ្ញាយ៉ាត]] ទ្រង់ឡើងសោយរាជសម្បត្តិក្នុងឆ្នាំម្សាញ់ សំរឹទ្ធិស័ក ព.សករាជ ១៩៨១ ត្រូវនិង គ.សករាជ ១៤៣៧ ត្រូវនិង មហាសករាជ ១៣៦០ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះស្រីរាជា"''' និងបានឡើងសោយរាជបន្តពីព្រះជេស្ឋា (បង) របស់ខ្លួនគឺ [[នរាយណ៍រាមា|ព្រះនរាយណ៍រាមា]] ។ ព្រះស្រីរាជា នេះហើយដែលលើកទ័ពខ្មែរ ទៅវាយយកបណ្ដារស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមមកវិញ និង បានលើកទ័ពឡោមព័ទ្ធរាជធានី ស្រីអាយុធ្យា ដែលជារាជធានីធំ របស់សៀម ផងដែរ ។<ref> Treng Nga (1973) [https://books.google.com/books/about/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F.html?id=jFjKxgEACAAJ Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 </ref> == ជីវិតចាប់ផ្ដើម == '''Early Life''' ស្រីរាជា មានបិតាព្រះនាម [[ពញ្ញាយ៉ាត]] និង មានមាតាព្រះនាម សុីសាង៉ាម ហើយព្រះអង្គមានបុត្រ១អង្គ នាម "ពញ្ញាអង្គ ធម្មខាត់" ហើយទ្រង់បានឡើងសោយរាជបន្តពី [[នរាយណ៍រាមា]] ក្នុងឆ្នាំ ១៤៣៣ នៃគ.សករាជ ដែល នរាយណ៍រាមា ត្រូវជាព្រះជេស្ឋា (បង) ដែលមានបិតាតែមួយ តែម្ដាយទីទៃពីគ្នា ។ ព្រះស្រីរាជា ជាស្ដេចខ្មែរមួយអង្គដែលលើកទ័ពខ្មែរ វាយយកបណ្ដាស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមមកវិញ និងបានលើកទ័ព ព័ទ្ធរាជធានី ស្រីអាយុធ្យា ផងដែរ ។ ក្រៅពី ធ្វើសង្គ្រាមនិងពួកសៀម ព្រះអង្គត្រូវធ្វើសង្គ្រាម ជាមួយ ស្រីសុរិយោទ័យ ដែលជាព្រះនុជ (ប្អូន) បង្កើតរបស់ព្រះអង្គ ដែលបានធ្វើរាជប្រហារដណ្ដើមរាជពីទ្រង់ផងដែរ ក្រៅពី [[ស្រីសុរិយោទ័យ|ព្រះស្រីសុរិយោទ័យ]] ទ្រង់ត្រូវប្រឈមមុខ និង ប្អូនបង្កើតមួយអង្គទៀត ជាបុត្ររបស់ក្សត្រីយ៍ បុទមកេសរ គឺ [[ធម្មរាជាទី២|ព្រះធម្មរាជាទី២]] ដែលកាន់កាប់ទឹកដីមួយចំណែកទៀត ដាក់ជាតំបន់គ្រប់គ្រងរបស់ខ្លួន ។ ជម្លោះរាជវង្សដ៏ផុយស្រួយនេះ បានបង្ករជាសង្គ្រាមក្នុងព្រះនគរ រហូតឈានដល់ការពុះទឹកដីកម្ពុជា ជា ៣ ចំណែកធំៗ ថែមទៀតផង ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique.html?id=gq9UAAAAcAAJ Journal asiatique: ou recueil de mémoires d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 18], Publisher: Society, Original from the Bavarian State Library </ref> == ខ្មែរវាយយក បច្ចឹមបុរី == '''Khmer invades Pachim Borei''' * (Thai Pronounciation: Prachin Buri) ក្រោយពេល ព្រះស្រីរាជា ឡើងសោយរាជ បានរយៈពេល ១៦ ឆ្នាំ ទ្រង់បានលឺដំណឹងថា នគរសៀម កំពុងជួបវិបិត្តរាជវង្សដណ្ដើមរាជ ដោយហេតុថា "ឃុនវរវង្ស" បានក្បត់សម្លាប់ "ព្រះចៅយ៉តហ្វា" ដូចនេះព្រះស្រីរាជា បានប្រមូលទ័ពប្រមាណជា ២២០,០០០ (២២មុឺននាក់) លើកចេញពីព្រះនគរ ដើម្បីធ្វើសង្គ្រាមយកបណ្ដាលស្រុកភាគខាងលិចត្រឡប់មកវិញ ដោយទ្រង់បានយាងចេញទៅធ្វើសង្គ្រាមដោយផ្ទាល់ ដោយទុកឱ្យ [[ស្រីសុរិយោទ័យ]] មើលការខុសត្រូវព្រះបរមរាជវាំង ។ == ឯកសារយោង == 9981o9x9hpdemx7l4xq5k4z67lkpk5e 282958 282957 2022-08-29T03:48:05Z Khmerreal 36659 /* ខ្មែរវាយយក បច្ចឹមបុរី */ wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width:1em;" |- style="text-align:center;" |style="background: #0B6623;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> ស្រីរាជា </p> |- style="text-align:center;" | colspan="2" |[[File:Royal Standard of Cambodia (Pre-1993).svg|250px]] |- style="text-align:center;" |style="background: #ABCDEF;" colspan="5" | |- style="background: #f1f5fc;" |- style="vertical-align:center;" |'''រជ្ជកាល''' | ១៤៣៧-១៤៦៨ [[ចក្រភពខ្មែរ]] |- style="vertical-align:center;" |'''គ្រងរាជ''' |​​១៤៣៧ |- style="vertical-align:center;" |'''រាជសម័យ''' | [[សម័យចតុមុខ]] |- style="vertical-align:center;" |'''ព្រះនាមពេញ''' |​​​ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះស្រីរាជា |- style="vertical-align:center;" |'''មរណៈនាម''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ក្សត្រមុន''' | [[នរាយណ៍រាមា]] |- style="vertical-align:center;" |'''រាជបន្ត''' | [[ស្រីសុរិយោទ័យ]] |- style="vertical-align:center;" |'''សន្តិវង្ស''' | រាជវង្ស​ចតុមុខ |- style="vertical-align:center;" |'''ប្រសូត្រ''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''បុត្រ''' |ពញ្ញាអង្គ ធម្មខាត់ |- style="vertical-align:center;" |'''ចូលទីវង្គត់''' | ១៤៦៨ |- style="vertical-align:center;" |'''ជំនឿសាសនា''' |[[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា |} '''ស្រីរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Srei Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៤៦៨) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៤៣៧-១៤៦៨) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រទី២ របស់ [[ពញ្ញាយ៉ាត]] ទ្រង់ឡើងសោយរាជសម្បត្តិក្នុងឆ្នាំម្សាញ់ សំរឹទ្ធិស័ក ព.សករាជ ១៩៨១ ត្រូវនិង គ.សករាជ ១៤៣៧ ត្រូវនិង មហាសករាជ ១៣៦០ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះស្រីរាជា"''' និងបានឡើងសោយរាជបន្តពីព្រះជេស្ឋា (បង) របស់ខ្លួនគឺ [[នរាយណ៍រាមា|ព្រះនរាយណ៍រាមា]] ។ ព្រះស្រីរាជា នេះហើយដែលលើកទ័ពខ្មែរ ទៅវាយយកបណ្ដារស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមមកវិញ និង បានលើកទ័ពឡោមព័ទ្ធរាជធានី ស្រីអាយុធ្យា ដែលជារាជធានីធំ របស់សៀម ផងដែរ ។<ref> Treng Nga (1973) [https://books.google.com/books/about/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F.html?id=jFjKxgEACAAJ Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 </ref> == ជីវិតចាប់ផ្ដើម == '''Early Life''' ស្រីរាជា មានបិតាព្រះនាម [[ពញ្ញាយ៉ាត]] និង មានមាតាព្រះនាម សុីសាង៉ាម ហើយព្រះអង្គមានបុត្រ១អង្គ នាម "ពញ្ញាអង្គ ធម្មខាត់" ហើយទ្រង់បានឡើងសោយរាជបន្តពី [[នរាយណ៍រាមា]] ក្នុងឆ្នាំ ១៤៣៣ នៃគ.សករាជ ដែល នរាយណ៍រាមា ត្រូវជាព្រះជេស្ឋា (បង) ដែលមានបិតាតែមួយ តែម្ដាយទីទៃពីគ្នា ។ ព្រះស្រីរាជា ជាស្ដេចខ្មែរមួយអង្គដែលលើកទ័ពខ្មែរ វាយយកបណ្ដាស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមមកវិញ និងបានលើកទ័ព ព័ទ្ធរាជធានី ស្រីអាយុធ្យា ផងដែរ ។ ក្រៅពី ធ្វើសង្គ្រាមនិងពួកសៀម ព្រះអង្គត្រូវធ្វើសង្គ្រាម ជាមួយ ស្រីសុរិយោទ័យ ដែលជាព្រះនុជ (ប្អូន) បង្កើតរបស់ព្រះអង្គ ដែលបានធ្វើរាជប្រហារដណ្ដើមរាជពីទ្រង់ផងដែរ ក្រៅពី [[ស្រីសុរិយោទ័យ|ព្រះស្រីសុរិយោទ័យ]] ទ្រង់ត្រូវប្រឈមមុខ និង ប្អូនបង្កើតមួយអង្គទៀត ជាបុត្ររបស់ក្សត្រីយ៍ បុទមកេសរ គឺ [[ធម្មរាជាទី២|ព្រះធម្មរាជាទី២]] ដែលកាន់កាប់ទឹកដីមួយចំណែកទៀត ដាក់ជាតំបន់គ្រប់គ្រងរបស់ខ្លួន ។ ជម្លោះរាជវង្សដ៏ផុយស្រួយនេះ បានបង្ករជាសង្គ្រាមក្នុងព្រះនគរ រហូតឈានដល់ការពុះទឹកដីកម្ពុជា ជា ៣ ចំណែកធំៗ ថែមទៀតផង ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique.html?id=gq9UAAAAcAAJ Journal asiatique: ou recueil de mémoires d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 18], Publisher: Society, Original from the Bavarian State Library </ref> == ខ្មែរវាយយក បច្ចឹមបុរី == '''Khmer invades Pachim Borei''' * (Thai Pronounciation: Prachin Buri) ក្រោយពេល ព្រះស្រីរាជា ឡើងសោយរាជ បានរយៈពេល ១៦ ឆ្នាំ ទ្រង់បានលឺដំណឹងថា នគរសៀម កំពុងជួបវិបិត្តរាជវង្សដណ្ដើមរាជ ដោយហេតុថា "ឃុនវរវង្ស" បានក្បត់សម្លាប់ "ព្រះចៅយ៉តហ្វា" ដូចនេះព្រះស្រីរាជា បានប្រមូលទ័ពប្រមាណជា ១២០,០០០ (១២មុឺននាក់) លើកចេញពីព្រះនគរ ដើម្បីធ្វើសង្គ្រាមយកបណ្ដាលស្រុកភាគខាងលិចត្រឡប់មកវិញ ដោយទ្រង់បានយាងចេញទៅធ្វើសង្គ្រាមដោយផ្ទាល់ ដោយទុកឱ្យ [[ស្រីសុរិយោទ័យ]] មើលការខុសត្រូវព្រះបរមរាជវាំង ។ == ឯកសារយោង == 4ysmrueaxuko2f6i1z18nk415el2xdp 282959 282958 2022-08-29T04:10:02Z Khmerreal 36659 /* ខ្មែរវាយយក បច្ចឹមបុរី */ wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width:1em;" |- style="text-align:center;" |style="background: #0B6623;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> ស្រីរាជា </p> |- style="text-align:center;" | colspan="2" |[[File:Royal Standard of Cambodia (Pre-1993).svg|250px]] |- style="text-align:center;" |style="background: #ABCDEF;" colspan="5" | |- style="background: #f1f5fc;" |- style="vertical-align:center;" |'''រជ្ជកាល''' | ១៤៣៧-១៤៦៨ [[ចក្រភពខ្មែរ]] |- style="vertical-align:center;" |'''គ្រងរាជ''' |​​១៤៣៧ |- style="vertical-align:center;" |'''រាជសម័យ''' | [[សម័យចតុមុខ]] |- style="vertical-align:center;" |'''ព្រះនាមពេញ''' |​​​ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះស្រីរាជា |- style="vertical-align:center;" |'''មរណៈនាម''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ក្សត្រមុន''' | [[នរាយណ៍រាមា]] |- style="vertical-align:center;" |'''រាជបន្ត''' | [[ស្រីសុរិយោទ័យ]] |- style="vertical-align:center;" |'''សន្តិវង្ស''' | រាជវង្ស​ចតុមុខ |- style="vertical-align:center;" |'''ប្រសូត្រ''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''បុត្រ''' |ពញ្ញាអង្គ ធម្មខាត់ |- style="vertical-align:center;" |'''ចូលទីវង្គត់''' | ១៤៦៨ |- style="vertical-align:center;" |'''ជំនឿសាសនា''' |[[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា |} '''ស្រីរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Srei Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៤៦៨) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៤៣៧-១៤៦៨) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រទី២ របស់ [[ពញ្ញាយ៉ាត]] ទ្រង់ឡើងសោយរាជសម្បត្តិក្នុងឆ្នាំម្សាញ់ សំរឹទ្ធិស័ក ព.សករាជ ១៩៨១ ត្រូវនិង គ.សករាជ ១៤៣៧ ត្រូវនិង មហាសករាជ ១៣៦០ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះស្រីរាជា"''' និងបានឡើងសោយរាជបន្តពីព្រះជេស្ឋា (បង) របស់ខ្លួនគឺ [[នរាយណ៍រាមា|ព្រះនរាយណ៍រាមា]] ។ ព្រះស្រីរាជា នេះហើយដែលលើកទ័ពខ្មែរ ទៅវាយយកបណ្ដារស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមមកវិញ និង បានលើកទ័ពឡោមព័ទ្ធរាជធានី ស្រីអាយុធ្យា ដែលជារាជធានីធំ របស់សៀម ផងដែរ ។<ref> Treng Nga (1973) [https://books.google.com/books/about/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F.html?id=jFjKxgEACAAJ Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 </ref> == ជីវិតចាប់ផ្ដើម == '''Early Life''' ស្រីរាជា មានបិតាព្រះនាម [[ពញ្ញាយ៉ាត]] និង មានមាតាព្រះនាម សុីសាង៉ាម ហើយព្រះអង្គមានបុត្រ១អង្គ នាម "ពញ្ញាអង្គ ធម្មខាត់" ហើយទ្រង់បានឡើងសោយរាជបន្តពី [[នរាយណ៍រាមា]] ក្នុងឆ្នាំ ១៤៣៣ នៃគ.សករាជ ដែល នរាយណ៍រាមា ត្រូវជាព្រះជេស្ឋា (បង) ដែលមានបិតាតែមួយ តែម្ដាយទីទៃពីគ្នា ។ ព្រះស្រីរាជា ជាស្ដេចខ្មែរមួយអង្គដែលលើកទ័ពខ្មែរ វាយយកបណ្ដាស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមមកវិញ និងបានលើកទ័ព ព័ទ្ធរាជធានី ស្រីអាយុធ្យា ផងដែរ ។ ក្រៅពី ធ្វើសង្គ្រាមនិងពួកសៀម ព្រះអង្គត្រូវធ្វើសង្គ្រាម ជាមួយ ស្រីសុរិយោទ័យ ដែលជាព្រះនុជ (ប្អូន) បង្កើតរបស់ព្រះអង្គ ដែលបានធ្វើរាជប្រហារដណ្ដើមរាជពីទ្រង់ផងដែរ ក្រៅពី [[ស្រីសុរិយោទ័យ|ព្រះស្រីសុរិយោទ័យ]] ទ្រង់ត្រូវប្រឈមមុខ និង ប្អូនបង្កើតមួយអង្គទៀត ជាបុត្ររបស់ក្សត្រីយ៍ បុទមកេសរ គឺ [[ធម្មរាជាទី២|ព្រះធម្មរាជាទី២]] ដែលកាន់កាប់ទឹកដីមួយចំណែកទៀត ដាក់ជាតំបន់គ្រប់គ្រងរបស់ខ្លួន ។ ជម្លោះរាជវង្សដ៏ផុយស្រួយនេះ បានបង្ករជាសង្គ្រាមក្នុងព្រះនគរ រហូតឈានដល់ការពុះទឹកដីកម្ពុជា ជា ៣ ចំណែកធំៗ ថែមទៀតផង ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique.html?id=gq9UAAAAcAAJ Journal asiatique: ou recueil de mémoires d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 18], Publisher: Society, Original from the Bavarian State Library </ref> == ខ្មែរវាយយក បច្ចឹមបុរី == '''Khmer invades Pachim Borei''' * (Thai Pronounciation: Prachin Buri) ក្រោយពេល ព្រះស្រីរាជា ឡើងសោយរាជ បានរយៈពេល ១៦ ឆ្នាំ ទ្រង់បានលឺដំណឹងថា នគរសៀម កំពុងជួបវិបិត្តរាជវង្សដណ្ដើមរាជ ដោយហេតុថា "ឃុនវរវង្ស" បានក្បត់សម្លាប់ "ព្រះចៅយ៉តហ្វា" ដូចនេះព្រះស្រីរាជា បានប្រមូលទ័ពប្រមាណជា ១២០,០០០ (១២មុឺននាក់) និង បានតែងតាំងមេទ័ពប្រមុខ "ចៅហ៊្វាកលហៈ" ជាសេនាបតីធំ (រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិ) ឱ្យលើកទ័ពទៅវាយ យកស្រុកបច្ចឹមបុរី ជាមុនដើម្បី ដាក់ជាមូលដ្ឋានទ័ព ហើយរងចាំទ័ពហ្លួងរបស់ទ្រង់នៅទីនោះ ដើម្បីធ្វើការប្រមូលទ័ព វាយយកបណ្ដាស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមត្រឡប់មកវិញ ក្នុងឆ្នាំ ១៤៥៣ នៃគ.សករាជ ត្រូវនិង ព.សករាជ ១៩៩៧ ត្រូវនិង មហាសករាជ ១៣៧៦ ។ == ឯកសារយោង == jfe0itd4mk3r9mp2mlgwsmg8pbky3pj 282960 282959 2022-08-29T04:22:08Z Khmerreal 36659 /* ខ្មែរវាយយក បច្ចឹមបុរី */ wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width:1em;" |- style="text-align:center;" |style="background: #0B6623;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> ស្រីរាជា </p> |- style="text-align:center;" | colspan="2" |[[File:Royal Standard of Cambodia (Pre-1993).svg|250px]] |- style="text-align:center;" |style="background: #ABCDEF;" colspan="5" | |- style="background: #f1f5fc;" |- style="vertical-align:center;" |'''រជ្ជកាល''' | ១៤៣៧-១៤៦៨ [[ចក្រភពខ្មែរ]] |- style="vertical-align:center;" |'''គ្រងរាជ''' |​​១៤៣៧ |- style="vertical-align:center;" |'''រាជសម័យ''' | [[សម័យចតុមុខ]] |- style="vertical-align:center;" |'''ព្រះនាមពេញ''' |​​​ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះស្រីរាជា |- style="vertical-align:center;" |'''មរណៈនាម''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ក្សត្រមុន''' | [[នរាយណ៍រាមា]] |- style="vertical-align:center;" |'''រាជបន្ត''' | [[ស្រីសុរិយោទ័យ]] |- style="vertical-align:center;" |'''សន្តិវង្ស''' | រាជវង្ស​ចតុមុខ |- style="vertical-align:center;" |'''ប្រសូត្រ''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''បុត្រ''' |ពញ្ញាអង្គ ធម្មខាត់ |- style="vertical-align:center;" |'''ចូលទីវង្គត់''' | ១៤៦៨ |- style="vertical-align:center;" |'''ជំនឿសាសនា''' |[[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា |} '''ស្រីរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Srei Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៤៦៨) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៤៣៧-១៤៦៨) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រទី២ របស់ [[ពញ្ញាយ៉ាត]] ទ្រង់ឡើងសោយរាជសម្បត្តិក្នុងឆ្នាំម្សាញ់ សំរឹទ្ធិស័ក ព.សករាជ ១៩៨១ ត្រូវនិង គ.សករាជ ១៤៣៧ ត្រូវនិង មហាសករាជ ១៣៦០ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះស្រីរាជា"''' និងបានឡើងសោយរាជបន្តពីព្រះជេស្ឋា (បង) របស់ខ្លួនគឺ [[នរាយណ៍រាមា|ព្រះនរាយណ៍រាមា]] ។ ព្រះស្រីរាជា នេះហើយដែលលើកទ័ពខ្មែរ ទៅវាយយកបណ្ដារស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមមកវិញ និង បានលើកទ័ពឡោមព័ទ្ធរាជធានី ស្រីអាយុធ្យា ដែលជារាជធានីធំ របស់សៀម ផងដែរ ។<ref> Treng Nga (1973) [https://books.google.com/books/about/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F.html?id=jFjKxgEACAAJ Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 </ref> == ជីវិតចាប់ផ្ដើម == '''Early Life''' ស្រីរាជា មានបិតាព្រះនាម [[ពញ្ញាយ៉ាត]] និង មានមាតាព្រះនាម សុីសាង៉ាម ហើយព្រះអង្គមានបុត្រ១អង្គ នាម "ពញ្ញាអង្គ ធម្មខាត់" ហើយទ្រង់បានឡើងសោយរាជបន្តពី [[នរាយណ៍រាមា]] ក្នុងឆ្នាំ ១៤៣៣ នៃគ.សករាជ ដែល នរាយណ៍រាមា ត្រូវជាព្រះជេស្ឋា (បង) ដែលមានបិតាតែមួយ តែម្ដាយទីទៃពីគ្នា ។ ព្រះស្រីរាជា ជាស្ដេចខ្មែរមួយអង្គដែលលើកទ័ពខ្មែរ វាយយកបណ្ដាស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមមកវិញ និងបានលើកទ័ព ព័ទ្ធរាជធានី ស្រីអាយុធ្យា ផងដែរ ។ ក្រៅពី ធ្វើសង្គ្រាមនិងពួកសៀម ព្រះអង្គត្រូវធ្វើសង្គ្រាម ជាមួយ ស្រីសុរិយោទ័យ ដែលជាព្រះនុជ (ប្អូន) បង្កើតរបស់ព្រះអង្គ ដែលបានធ្វើរាជប្រហារដណ្ដើមរាជពីទ្រង់ផងដែរ ក្រៅពី [[ស្រីសុរិយោទ័យ|ព្រះស្រីសុរិយោទ័យ]] ទ្រង់ត្រូវប្រឈមមុខ និង ប្អូនបង្កើតមួយអង្គទៀត ជាបុត្ររបស់ក្សត្រីយ៍ បុទមកេសរ គឺ [[ធម្មរាជាទី២|ព្រះធម្មរាជាទី២]] ដែលកាន់កាប់ទឹកដីមួយចំណែកទៀត ដាក់ជាតំបន់គ្រប់គ្រងរបស់ខ្លួន ។ ជម្លោះរាជវង្សដ៏ផុយស្រួយនេះ បានបង្ករជាសង្គ្រាមក្នុងព្រះនគរ រហូតឈានដល់ការពុះទឹកដីកម្ពុជា ជា ៣ ចំណែកធំៗ ថែមទៀតផង ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique.html?id=gq9UAAAAcAAJ Journal asiatique: ou recueil de mémoires d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 18], Publisher: Society, Original from the Bavarian State Library </ref> == ខ្មែរវាយយក បច្ចឹមបុរី == '''Khmer invades Pachim Borei''' * (Thai Pronounciation: Prachin Buri) ក្រោយពេល ព្រះស្រីរាជា ឡើងសោយរាជ បានរយៈពេល ១៦ ឆ្នាំ ទ្រង់បានលឺដំណឹងថា នគរសៀម កំពុងជួបវិបិត្តរាជវង្សដណ្ដើមរាជ ដោយហេតុថា "ឃុនវរវង្ស" បានក្បត់សម្លាប់ "ព្រះចៅយ៉តហ្វា" ដូចនេះព្រះស្រីរាជា បានប្រមូលទ័ពប្រមាណជា ១២០,០០០ (១២មុឺននាក់) និង បានតែងតាំងមេទ័ពប្រមុខ "ចៅហ៊្វាកលហៈ" ជាសេនាបតីធំ (រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិ) ឱ្យលើកទ័ពទៅវាយ យកស្រុកបច្ចឹមបុរី ជាមុនដើម្បី ដាក់ជាមូលដ្ឋានទ័ព ហើយរងចាំទ័ពហ្លួងរបស់ទ្រង់នៅទីនោះ ដើម្បីធ្វើការប្រមូលទ័ព វាយយកបណ្ដាស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមត្រឡប់មកវិញ ក្នុងឆ្នាំ ១៤៥៣ នៃគ.សករាជ ត្រូវនិង ព.សករាជ ១៩៩៧ ត្រូវនិង មហាសករាជ ១៣៧៦ ។ ក្រោយពេលទ័ពខ្មែរ ដែលដឹកនាំដោយ "ចៅហ៊្វាកលហៈ" វាយបែក បច្ចឹមបុរី ព្រះស្រីរាជា បានលើកទ័ពហ្លួងដោយផ្ទាល់ ចំនួន ៥៥,០០០ (៥មុឺន ៥ពាន់នាក់) បន្ថែមទៀត បូករួមទាំងដំរីសឹក ១៨០ ក្បាល រទេះសឹកចម្បាំង ២០០០ គ្រឿង និង សេះចម្បាំង ៤០០០ និង កងបាញ់ព្រួញ ៥០០០ នាក់ ទៅជួបជុំកងទ័ពនៅបច្ចឹមបុរី ដើម្បីត្រៀមវាយចូល រាជធានីធំ របស់សៀម ស្រីអាយុធ្យា ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref> == ឯកសារយោង == 1amyafy09km4hyhpfdq97yoj1kh3rrs 282961 282960 2022-08-29T04:23:56Z Khmerreal 36659 wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width:1em;" |- style="text-align:center;" |style="background: #0B6623;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> ស្រីរាជា </p> |- style="text-align:center;" | colspan="2" |[[File:Royal Standard of Cambodia (Pre-1993).svg|250px]] |- style="text-align:center;" |style="background: #ABCDEF;" colspan="5" | |- style="background: #f1f5fc;" |- style="vertical-align:center;" |'''រជ្ជកាល''' | ១៤៣៧-១៤៦៨ [[រាជាណាចក្រកម្ពុជា]] |- style="vertical-align:center;" |'''គ្រងរាជ''' |​​១៤៣៧ |- style="vertical-align:center;" |'''រាជសម័យ''' | [[សម័យចតុមុខ]] |- style="vertical-align:center;" |'''ព្រះនាមពេញ''' |​​​ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះស្រីរាជា |- style="vertical-align:center;" |'''មរណៈនាម''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ក្សត្រមុន''' | [[នរាយណ៍រាមា]] |- style="vertical-align:center;" |'''រាជបន្ត''' | [[ស្រីសុរិយោទ័យ]] |- style="vertical-align:center;" |'''សន្តិវង្ស''' | រាជវង្ស​ចតុមុខ |- style="vertical-align:center;" |'''ប្រសូត្រ''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''បុត្រ''' |ពញ្ញាអង្គ ធម្មខាត់ |- style="vertical-align:center;" |'''ចូលទីវង្គត់''' | ១៤៦៨ |- style="vertical-align:center;" |'''ជំនឿសាសនា''' |[[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា |} '''ស្រីរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Srei Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៤៦៨) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៤៣៧-១៤៦៨) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រទី២ របស់ [[ពញ្ញាយ៉ាត]] ទ្រង់ឡើងសោយរាជសម្បត្តិក្នុងឆ្នាំម្សាញ់ សំរឹទ្ធិស័ក ព.សករាជ ១៩៨១ ត្រូវនិង គ.សករាជ ១៤៣៧ ត្រូវនិង មហាសករាជ ១៣៦០ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះស្រីរាជា"''' និងបានឡើងសោយរាជបន្តពីព្រះជេស្ឋា (បង) របស់ខ្លួនគឺ [[នរាយណ៍រាមា|ព្រះនរាយណ៍រាមា]] ។ ព្រះស្រីរាជា នេះហើយដែលលើកទ័ពខ្មែរ ទៅវាយយកបណ្ដារស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមមកវិញ និង បានលើកទ័ពឡោមព័ទ្ធរាជធានី ស្រីអាយុធ្យា ដែលជារាជធានីធំ របស់សៀម ផងដែរ ។<ref> Treng Nga (1973) [https://books.google.com/books/about/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F.html?id=jFjKxgEACAAJ Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 </ref> == ជីវិតចាប់ផ្ដើម == '''Early Life''' ស្រីរាជា មានបិតាព្រះនាម [[ពញ្ញាយ៉ាត]] និង មានមាតាព្រះនាម សុីសាង៉ាម ហើយព្រះអង្គមានបុត្រ១អង្គ នាម "ពញ្ញាអង្គ ធម្មខាត់" ហើយទ្រង់បានឡើងសោយរាជបន្តពី [[នរាយណ៍រាមា]] ក្នុងឆ្នាំ ១៤៣៣ នៃគ.សករាជ ដែល នរាយណ៍រាមា ត្រូវជាព្រះជេស្ឋា (បង) ដែលមានបិតាតែមួយ តែម្ដាយទីទៃពីគ្នា ។ ព្រះស្រីរាជា ជាស្ដេចខ្មែរមួយអង្គដែលលើកទ័ពខ្មែរ វាយយកបណ្ដាស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមមកវិញ និងបានលើកទ័ព ព័ទ្ធរាជធានី ស្រីអាយុធ្យា ផងដែរ ។ ក្រៅពី ធ្វើសង្គ្រាមនិងពួកសៀម ព្រះអង្គត្រូវធ្វើសង្គ្រាម ជាមួយ ស្រីសុរិយោទ័យ ដែលជាព្រះនុជ (ប្អូន) បង្កើតរបស់ព្រះអង្គ ដែលបានធ្វើរាជប្រហារដណ្ដើមរាជពីទ្រង់ផងដែរ ក្រៅពី [[ស្រីសុរិយោទ័យ|ព្រះស្រីសុរិយោទ័យ]] ទ្រង់ត្រូវប្រឈមមុខ និង ប្អូនបង្កើតមួយអង្គទៀត ជាបុត្ររបស់ក្សត្រីយ៍ បុទមកេសរ គឺ [[ធម្មរាជាទី២|ព្រះធម្មរាជាទី២]] ដែលកាន់កាប់ទឹកដីមួយចំណែកទៀត ដាក់ជាតំបន់គ្រប់គ្រងរបស់ខ្លួន ។ ជម្លោះរាជវង្សដ៏ផុយស្រួយនេះ បានបង្ករជាសង្គ្រាមក្នុងព្រះនគរ រហូតឈានដល់ការពុះទឹកដីកម្ពុជា ជា ៣ ចំណែកធំៗ ថែមទៀតផង ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique.html?id=gq9UAAAAcAAJ Journal asiatique: ou recueil de mémoires d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 18], Publisher: Society, Original from the Bavarian State Library </ref> == ខ្មែរវាយយក បច្ចឹមបុរី == '''Khmer invades Pachim Borei''' * (Thai Pronounciation: Prachin Buri) ក្រោយពេល ព្រះស្រីរាជា ឡើងសោយរាជ បានរយៈពេល ១៦ ឆ្នាំ ទ្រង់បានលឺដំណឹងថា នគរសៀម កំពុងជួបវិបិត្តរាជវង្សដណ្ដើមរាជ ដោយហេតុថា "ឃុនវរវង្ស" បានក្បត់សម្លាប់ "ព្រះចៅយ៉តហ្វា" ដូចនេះព្រះស្រីរាជា បានប្រមូលទ័ពប្រមាណជា ១២០,០០០ (១២មុឺននាក់) និង បានតែងតាំងមេទ័ពប្រមុខ "ចៅហ៊្វាកលហៈ" ជាសេនាបតីធំ (រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិ) ឱ្យលើកទ័ពទៅវាយ យកស្រុកបច្ចឹមបុរី ជាមុនដើម្បី ដាក់ជាមូលដ្ឋានទ័ព ហើយរងចាំទ័ពហ្លួងរបស់ទ្រង់នៅទីនោះ ដើម្បីធ្វើការប្រមូលទ័ព វាយយកបណ្ដាស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមត្រឡប់មកវិញ ក្នុងឆ្នាំ ១៤៥៣ នៃគ.សករាជ ត្រូវនិង ព.សករាជ ១៩៩៧ ត្រូវនិង មហាសករាជ ១៣៧៦ ។ ក្រោយពេលទ័ពខ្មែរ ដែលដឹកនាំដោយ "ចៅហ៊្វាកលហៈ" វាយបែក បច្ចឹមបុរី ព្រះស្រីរាជា បានលើកទ័ពហ្លួងដោយផ្ទាល់ ចំនួន ៥៥,០០០ (៥មុឺន ៥ពាន់នាក់) បន្ថែមទៀត បូករួមទាំងដំរីសឹក ១៨០ ក្បាល រទេះសឹកចម្បាំង ២០០០ គ្រឿង និង សេះចម្បាំង ៤០០០ និង កងបាញ់ព្រួញ ៥០០០ នាក់ ទៅជួបជុំកងទ័ពនៅបច្ចឹមបុរី ដើម្បីត្រៀមវាយចូល រាជធានីធំ របស់សៀម ស្រីអាយុធ្យា ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref> == ឯកសារយោង == hnetthdpofatudrzdxcbw8yl21o8l1h 282965 282961 2022-08-29T04:58:01Z Khmerreal 36659 /* ជីវិតចាប់ផ្ដើម */ wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width:1em;" |- style="text-align:center;" |style="background: #0B6623;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> ស្រីរាជា </p> |- style="text-align:center;" | colspan="2" |[[File:Royal Standard of Cambodia (Pre-1993).svg|250px]] |- style="text-align:center;" |style="background: #ABCDEF;" colspan="5" | |- style="background: #f1f5fc;" |- style="vertical-align:center;" |'''រជ្ជកាល''' | ១៤៣៧-១៤៦៨ [[រាជាណាចក្រកម្ពុជា]] |- style="vertical-align:center;" |'''គ្រងរាជ''' |​​១៤៣៧ |- style="vertical-align:center;" |'''រាជសម័យ''' | [[សម័យចតុមុខ]] |- style="vertical-align:center;" |'''ព្រះនាមពេញ''' |​​​ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះស្រីរាជា |- style="vertical-align:center;" |'''មរណៈនាម''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ក្សត្រមុន''' | [[នរាយណ៍រាមា]] |- style="vertical-align:center;" |'''រាជបន្ត''' | [[ស្រីសុរិយោទ័យ]] |- style="vertical-align:center;" |'''សន្តិវង្ស''' | រាជវង្ស​ចតុមុខ |- style="vertical-align:center;" |'''ប្រសូត្រ''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''បុត្រ''' |ពញ្ញាអង្គ ធម្មខាត់ |- style="vertical-align:center;" |'''ចូលទីវង្គត់''' | ១៤៦៨ |- style="vertical-align:center;" |'''ជំនឿសាសនា''' |[[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា |} '''ស្រីរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Srei Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៤៦៨) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៤៣៧-១៤៦៨) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រទី២ របស់ [[ពញ្ញាយ៉ាត]] ទ្រង់ឡើងសោយរាជសម្បត្តិក្នុងឆ្នាំម្សាញ់ សំរឹទ្ធិស័ក ព.សករាជ ១៩៨១ ត្រូវនិង គ.សករាជ ១៤៣៧ ត្រូវនិង មហាសករាជ ១៣៦០ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះស្រីរាជា"''' និងបានឡើងសោយរាជបន្តពីព្រះជេស្ឋា (បង) របស់ខ្លួនគឺ [[នរាយណ៍រាមា|ព្រះនរាយណ៍រាមា]] ។ ព្រះស្រីរាជា នេះហើយដែលលើកទ័ពខ្មែរ ទៅវាយយកបណ្ដារស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមមកវិញ និង បានលើកទ័ពឡោមព័ទ្ធរាជធានី ស្រីអាយុធ្យា ដែលជារាជធានីធំ របស់សៀម ផងដែរ ។<ref> Treng Nga (1973) [https://books.google.com/books/about/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F.html?id=jFjKxgEACAAJ Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 </ref> == ជីវិតចាប់ផ្ដើម == '''Early Life''' ស្រីរាជា មានបិតាព្រះនាម [[ពញ្ញាយ៉ាត]] និង មានមាតាព្រះនាម សុីសាង៉ាម ហើយព្រះអង្គមានបុត្រ១អង្គ នាម "ពញ្ញាអង្គ ធម្មខាត់" ហើយទ្រង់បានឡើងសោយរាជបន្តពី [[នរាយណ៍រាមា]] ក្នុងឆ្នាំ ១៤៣៧ នៃគ.សករាជ ដែល នរាយណ៍រាមា ត្រូវជាព្រះជេស្ឋា (បង) ដែលមានបិតាតែមួយ តែម្ដាយទីទៃពីគ្នា ។ ព្រះស្រីរាជា ជាស្ដេចខ្មែរមួយអង្គដែលលើកទ័ពខ្មែរ វាយយកបណ្ដាស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមមកវិញ និងបានលើកទ័ព ព័ទ្ធរាជធានី ស្រីអាយុធ្យា ផងដែរ ។ ក្រៅពី ធ្វើសង្គ្រាមនិងពួកសៀម ព្រះអង្គត្រូវធ្វើសង្គ្រាម ជាមួយ ស្រីសុរិយោទ័យ ដែលជាព្រះនុជ (ប្អូន) បង្កើតរបស់ព្រះអង្គ ដែលបានធ្វើរាជប្រហារដណ្ដើមរាជពីទ្រង់ផងដែរ ក្រៅពី [[ស្រីសុរិយោទ័យ|ព្រះស្រីសុរិយោទ័យ]] ទ្រង់ត្រូវប្រឈមមុខ និង ប្អូនបង្កើតមួយអង្គទៀត ជាបុត្ររបស់ក្សត្រីយ៍ បុទមកេសរ គឺ [[ធម្មរាជាទី២|ព្រះធម្មរាជាទី២]] ដែលកាន់កាប់ទឹកដីមួយចំណែកទៀត ដាក់ជាតំបន់គ្រប់គ្រងរបស់ខ្លួន ។ ជម្លោះរាជវង្សដ៏ផុយស្រួយនេះ បានបង្ករជាសង្គ្រាមក្នុងព្រះនគរ រហូតឈានដល់ការពុះទឹកដីកម្ពុជា ជា ៣ ចំណែកធំៗ ថែមទៀតផង ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique.html?id=gq9UAAAAcAAJ Journal asiatique: ou recueil de mémoires d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 18], Publisher: Society, Original from the Bavarian State Library </ref> == ខ្មែរវាយយក បច្ចឹមបុរី == '''Khmer invades Pachim Borei''' * (Thai Pronounciation: Prachin Buri) ក្រោយពេល ព្រះស្រីរាជា ឡើងសោយរាជ បានរយៈពេល ១៦ ឆ្នាំ ទ្រង់បានលឺដំណឹងថា នគរសៀម កំពុងជួបវិបិត្តរាជវង្សដណ្ដើមរាជ ដោយហេតុថា "ឃុនវរវង្ស" បានក្បត់សម្លាប់ "ព្រះចៅយ៉តហ្វា" ដូចនេះព្រះស្រីរាជា បានប្រមូលទ័ពប្រមាណជា ១២០,០០០ (១២មុឺននាក់) និង បានតែងតាំងមេទ័ពប្រមុខ "ចៅហ៊្វាកលហៈ" ជាសេនាបតីធំ (រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិ) ឱ្យលើកទ័ពទៅវាយ យកស្រុកបច្ចឹមបុរី ជាមុនដើម្បី ដាក់ជាមូលដ្ឋានទ័ព ហើយរងចាំទ័ពហ្លួងរបស់ទ្រង់នៅទីនោះ ដើម្បីធ្វើការប្រមូលទ័ព វាយយកបណ្ដាស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមត្រឡប់មកវិញ ក្នុងឆ្នាំ ១៤៥៣ នៃគ.សករាជ ត្រូវនិង ព.សករាជ ១៩៩៧ ត្រូវនិង មហាសករាជ ១៣៧៦ ។ ក្រោយពេលទ័ពខ្មែរ ដែលដឹកនាំដោយ "ចៅហ៊្វាកលហៈ" វាយបែក បច្ចឹមបុរី ព្រះស្រីរាជា បានលើកទ័ពហ្លួងដោយផ្ទាល់ ចំនួន ៥៥,០០០ (៥មុឺន ៥ពាន់នាក់) បន្ថែមទៀត បូករួមទាំងដំរីសឹក ១៨០ ក្បាល រទេះសឹកចម្បាំង ២០០០ គ្រឿង និង សេះចម្បាំង ៤០០០ និង កងបាញ់ព្រួញ ៥០០០ នាក់ ទៅជួបជុំកងទ័ពនៅបច្ចឹមបុរី ដើម្បីត្រៀមវាយចូល រាជធានីធំ របស់សៀម ស្រីអាយុធ្យា ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref> == ឯកសារយោង == 35oo0e42e8sko32d87y8pmafeqmyhb2 282966 282965 2022-08-29T07:33:33Z Khmerreal 36659 /* ខ្មែរវាយយក បច្ចឹមបុរី */ wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width:1em;" |- style="text-align:center;" |style="background: #0B6623;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> ស្រីរាជា </p> |- style="text-align:center;" | colspan="2" |[[File:Royal Standard of Cambodia (Pre-1993).svg|250px]] |- style="text-align:center;" |style="background: #ABCDEF;" colspan="5" | |- style="background: #f1f5fc;" |- style="vertical-align:center;" |'''រជ្ជកាល''' | ១៤៣៧-១៤៦៨ [[រាជាណាចក្រកម្ពុជា]] |- style="vertical-align:center;" |'''គ្រងរាជ''' |​​១៤៣៧ |- style="vertical-align:center;" |'''រាជសម័យ''' | [[សម័យចតុមុខ]] |- style="vertical-align:center;" |'''ព្រះនាមពេញ''' |​​​ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះស្រីរាជា |- style="vertical-align:center;" |'''មរណៈនាម''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ក្សត្រមុន''' | [[នរាយណ៍រាមា]] |- style="vertical-align:center;" |'''រាជបន្ត''' | [[ស្រីសុរិយោទ័យ]] |- style="vertical-align:center;" |'''សន្តិវង្ស''' | រាជវង្ស​ចតុមុខ |- style="vertical-align:center;" |'''ប្រសូត្រ''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''បុត្រ''' |ពញ្ញាអង្គ ធម្មខាត់ |- style="vertical-align:center;" |'''ចូលទីវង្គត់''' | ១៤៦៨ |- style="vertical-align:center;" |'''ជំនឿសាសនា''' |[[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា |} '''ស្រីរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Srei Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៤៦៨) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៤៣៧-១៤៦៨) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រទី២ របស់ [[ពញ្ញាយ៉ាត]] ទ្រង់ឡើងសោយរាជសម្បត្តិក្នុងឆ្នាំម្សាញ់ សំរឹទ្ធិស័ក ព.សករាជ ១៩៨១ ត្រូវនិង គ.សករាជ ១៤៣៧ ត្រូវនិង មហាសករាជ ១៣៦០ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះស្រីរាជា"''' និងបានឡើងសោយរាជបន្តពីព្រះជេស្ឋា (បង) របស់ខ្លួនគឺ [[នរាយណ៍រាមា|ព្រះនរាយណ៍រាមា]] ។ ព្រះស្រីរាជា នេះហើយដែលលើកទ័ពខ្មែរ ទៅវាយយកបណ្ដារស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមមកវិញ និង បានលើកទ័ពឡោមព័ទ្ធរាជធានី ស្រីអាយុធ្យា ដែលជារាជធានីធំ របស់សៀម ផងដែរ ។<ref> Treng Nga (1973) [https://books.google.com/books/about/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F.html?id=jFjKxgEACAAJ Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 </ref> == ជីវិតចាប់ផ្ដើម == '''Early Life''' ស្រីរាជា មានបិតាព្រះនាម [[ពញ្ញាយ៉ាត]] និង មានមាតាព្រះនាម សុីសាង៉ាម ហើយព្រះអង្គមានបុត្រ១អង្គ នាម "ពញ្ញាអង្គ ធម្មខាត់" ហើយទ្រង់បានឡើងសោយរាជបន្តពី [[នរាយណ៍រាមា]] ក្នុងឆ្នាំ ១៤៣៧ នៃគ.សករាជ ដែល នរាយណ៍រាមា ត្រូវជាព្រះជេស្ឋា (បង) ដែលមានបិតាតែមួយ តែម្ដាយទីទៃពីគ្នា ។ ព្រះស្រីរាជា ជាស្ដេចខ្មែរមួយអង្គដែលលើកទ័ពខ្មែរ វាយយកបណ្ដាស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមមកវិញ និងបានលើកទ័ព ព័ទ្ធរាជធានី ស្រីអាយុធ្យា ផងដែរ ។ ក្រៅពី ធ្វើសង្គ្រាមនិងពួកសៀម ព្រះអង្គត្រូវធ្វើសង្គ្រាម ជាមួយ ស្រីសុរិយោទ័យ ដែលជាព្រះនុជ (ប្អូន) បង្កើតរបស់ព្រះអង្គ ដែលបានធ្វើរាជប្រហារដណ្ដើមរាជពីទ្រង់ផងដែរ ក្រៅពី [[ស្រីសុរិយោទ័យ|ព្រះស្រីសុរិយោទ័យ]] ទ្រង់ត្រូវប្រឈមមុខ និង ប្អូនបង្កើតមួយអង្គទៀត ជាបុត្ររបស់ក្សត្រីយ៍ បុទមកេសរ គឺ [[ធម្មរាជាទី២|ព្រះធម្មរាជាទី២]] ដែលកាន់កាប់ទឹកដីមួយចំណែកទៀត ដាក់ជាតំបន់គ្រប់គ្រងរបស់ខ្លួន ។ ជម្លោះរាជវង្សដ៏ផុយស្រួយនេះ បានបង្ករជាសង្គ្រាមក្នុងព្រះនគរ រហូតឈានដល់ការពុះទឹកដីកម្ពុជា ជា ៣ ចំណែកធំៗ ថែមទៀតផង ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique.html?id=gq9UAAAAcAAJ Journal asiatique: ou recueil de mémoires d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 18], Publisher: Society, Original from the Bavarian State Library </ref> == ខ្មែរវាយយក បច្ចឹមបុរី == '''Khmer invades Pachim Borei''' * (Thai Pronounciation: Prachin Buri) ក្រោយពេល ព្រះស្រីរាជា ឡើងសោយរាជ បានរយៈពេល ១៦ ឆ្នាំ ទ្រង់បានលឺដំណឹងថា នគរសៀម កំពុងជួបវិបិត្តរាជវង្សដណ្ដើមរាជ ដោយហេតុថា "ឃុនវរវង្ស" បានក្បត់សម្លាប់ "ព្រះចៅយ៉តហ្វា" ដូចនេះព្រះស្រីរាជា បានប្រមូលទ័ពប្រមាណជា ១២០,០០០ (១២មុឺននាក់) និង បានតែងតាំងមេទ័ពប្រមុខ "ចៅហ៊្វាកលហៈ" ជាសេនាបតីធំ (រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិ) ឱ្យលើកទ័ពទៅវាយ យកស្រុកបច្ចឹមបុរី ជាមុនដើម្បី ដាក់ជាមូលដ្ឋានទ័ព ហើយរងចាំទ័ពហ្លួងរបស់ទ្រង់នៅទីនោះ ដើម្បីធ្វើការប្រមូលទ័ព វាយយកបណ្ដាស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមត្រឡប់មកវិញ ក្នុងឆ្នាំ ១៤៥៣ នៃគ.សករាជ ត្រូវនិង ព.សករាជ ១៩៩៧ ត្រូវនិង មហាសករាជ ១៣៧៦ ។ ក្រោយពេលទ័ពខ្មែរ ដែលដឹកនាំដោយ "ចៅហ៊្វាកលហៈ" វាយបែក បច្ចឹមបុរី ព្រះស្រីរាជា បានលើកទ័ពហ្លួងដោយផ្ទាល់ ចំនួន ៥៥,០០០ (៥មុឺន ៥ពាន់នាក់) បន្ថែមទៀត បូករួមទាំងដំរីសឹក ១៨០ ក្បាល រទេះសឹកចម្បាំង ២០០០ គ្រឿង និង សេះចម្បាំង ៤០០០ និង កងបាញ់ព្រួញ ៥០០០ នាក់ ទៅជួបជុំកងទ័ពនៅបច្ចឹមបុរី ដើម្បីត្រៀមវាយចូល រាជធានីធំ របស់សៀម ស្រីអាយុធ្យា ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref> == ខ្មែរវាយប្រហារ ស្រីអាយុធ្យា == '''Khmer attack Sri Ayodhaya''' * (Thai Pronounciation: Si Ayutthaya) == ឯកសារយោង == ieuw9ezka6hrd691ttnnvwu6ja1xjqe 282967 282966 2022-08-29T07:36:51Z Khmerreal 36659 /* ខ្មែរវាយប្រហារ ស្រីអាយុធ្យា */ wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width:1em;" |- style="text-align:center;" |style="background: #0B6623;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> ស្រីរាជា </p> |- style="text-align:center;" | colspan="2" |[[File:Royal Standard of Cambodia (Pre-1993).svg|250px]] |- style="text-align:center;" |style="background: #ABCDEF;" colspan="5" | |- style="background: #f1f5fc;" |- style="vertical-align:center;" |'''រជ្ជកាល''' | ១៤៣៧-១៤៦៨ [[រាជាណាចក្រកម្ពុជា]] |- style="vertical-align:center;" |'''គ្រងរាជ''' |​​១៤៣៧ |- style="vertical-align:center;" |'''រាជសម័យ''' | [[សម័យចតុមុខ]] |- style="vertical-align:center;" |'''ព្រះនាមពេញ''' |​​​ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះស្រីរាជា |- style="vertical-align:center;" |'''មរណៈនាម''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ក្សត្រមុន''' | [[នរាយណ៍រាមា]] |- style="vertical-align:center;" |'''រាជបន្ត''' | [[ស្រីសុរិយោទ័យ]] |- style="vertical-align:center;" |'''សន្តិវង្ស''' | រាជវង្ស​ចតុមុខ |- style="vertical-align:center;" |'''ប្រសូត្រ''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''បុត្រ''' |ពញ្ញាអង្គ ធម្មខាត់ |- style="vertical-align:center;" |'''ចូលទីវង្គត់''' | ១៤៦៨ |- style="vertical-align:center;" |'''ជំនឿសាសនា''' |[[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា |} '''ស្រីរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Srei Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៤៦៨) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៤៣៧-១៤៦៨) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រទី២ របស់ [[ពញ្ញាយ៉ាត]] ទ្រង់ឡើងសោយរាជសម្បត្តិក្នុងឆ្នាំម្សាញ់ សំរឹទ្ធិស័ក ព.សករាជ ១៩៨១ ត្រូវនិង គ.សករាជ ១៤៣៧ ត្រូវនិង មហាសករាជ ១៣៦០ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះស្រីរាជា"''' និងបានឡើងសោយរាជបន្តពីព្រះជេស្ឋា (បង) របស់ខ្លួនគឺ [[នរាយណ៍រាមា|ព្រះនរាយណ៍រាមា]] ។ ព្រះស្រីរាជា នេះហើយដែលលើកទ័ពខ្មែរ ទៅវាយយកបណ្ដារស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមមកវិញ និង បានលើកទ័ពឡោមព័ទ្ធរាជធានី ស្រីអាយុធ្យា ដែលជារាជធានីធំ របស់សៀម ផងដែរ ។<ref> Treng Nga (1973) [https://books.google.com/books/about/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F.html?id=jFjKxgEACAAJ Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 </ref> == ជីវិតចាប់ផ្ដើម == '''Early Life''' ស្រីរាជា មានបិតាព្រះនាម [[ពញ្ញាយ៉ាត]] និង មានមាតាព្រះនាម សុីសាង៉ាម ហើយព្រះអង្គមានបុត្រ១អង្គ នាម "ពញ្ញាអង្គ ធម្មខាត់" ហើយទ្រង់បានឡើងសោយរាជបន្តពី [[នរាយណ៍រាមា]] ក្នុងឆ្នាំ ១៤៣៧ នៃគ.សករាជ ដែល នរាយណ៍រាមា ត្រូវជាព្រះជេស្ឋា (បង) ដែលមានបិតាតែមួយ តែម្ដាយទីទៃពីគ្នា ។ ព្រះស្រីរាជា ជាស្ដេចខ្មែរមួយអង្គដែលលើកទ័ពខ្មែរ វាយយកបណ្ដាស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមមកវិញ និងបានលើកទ័ព ព័ទ្ធរាជធានី ស្រីអាយុធ្យា ផងដែរ ។ ក្រៅពី ធ្វើសង្គ្រាមនិងពួកសៀម ព្រះអង្គត្រូវធ្វើសង្គ្រាម ជាមួយ ស្រីសុរិយោទ័យ ដែលជាព្រះនុជ (ប្អូន) បង្កើតរបស់ព្រះអង្គ ដែលបានធ្វើរាជប្រហារដណ្ដើមរាជពីទ្រង់ផងដែរ ក្រៅពី [[ស្រីសុរិយោទ័យ|ព្រះស្រីសុរិយោទ័យ]] ទ្រង់ត្រូវប្រឈមមុខ និង ប្អូនបង្កើតមួយអង្គទៀត ជាបុត្ររបស់ក្សត្រីយ៍ បុទមកេសរ គឺ [[ធម្មរាជាទី២|ព្រះធម្មរាជាទី២]] ដែលកាន់កាប់ទឹកដីមួយចំណែកទៀត ដាក់ជាតំបន់គ្រប់គ្រងរបស់ខ្លួន ។ ជម្លោះរាជវង្សដ៏ផុយស្រួយនេះ បានបង្ករជាសង្គ្រាមក្នុងព្រះនគរ រហូតឈានដល់ការពុះទឹកដីកម្ពុជា ជា ៣ ចំណែកធំៗ ថែមទៀតផង ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique.html?id=gq9UAAAAcAAJ Journal asiatique: ou recueil de mémoires d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 18], Publisher: Society, Original from the Bavarian State Library </ref> == ខ្មែរវាយយក បច្ចឹមបុរី == '''Khmer invades Pachim Borei''' * (Thai Pronounciation: Prachin Buri) ក្រោយពេល ព្រះស្រីរាជា ឡើងសោយរាជ បានរយៈពេល ១៦ ឆ្នាំ ទ្រង់បានលឺដំណឹងថា នគរសៀម កំពុងជួបវិបិត្តរាជវង្សដណ្ដើមរាជ ដោយហេតុថា "ឃុនវរវង្ស" បានក្បត់សម្លាប់ "ព្រះចៅយ៉តហ្វា" ដូចនេះព្រះស្រីរាជា បានប្រមូលទ័ពប្រមាណជា ១២០,០០០ (១២មុឺននាក់) និង បានតែងតាំងមេទ័ពប្រមុខ "ចៅហ៊្វាកលហៈ" ជាសេនាបតីធំ (រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិ) ឱ្យលើកទ័ពទៅវាយ យកស្រុកបច្ចឹមបុរី ជាមុនដើម្បី ដាក់ជាមូលដ្ឋានទ័ព ហើយរងចាំទ័ពហ្លួងរបស់ទ្រង់នៅទីនោះ ដើម្បីធ្វើការប្រមូលទ័ព វាយយកបណ្ដាស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមត្រឡប់មកវិញ ក្នុងឆ្នាំ ១៤៥៣ នៃគ.សករាជ ត្រូវនិង ព.សករាជ ១៩៩៧ ត្រូវនិង មហាសករាជ ១៣៧៦ ។ ក្រោយពេលទ័ពខ្មែរ ដែលដឹកនាំដោយ "ចៅហ៊្វាកលហៈ" វាយបែក បច្ចឹមបុរី ព្រះស្រីរាជា បានលើកទ័ពហ្លួងដោយផ្ទាល់ ចំនួន ៥៥,០០០ (៥មុឺន ៥ពាន់នាក់) បន្ថែមទៀត បូករួមទាំងដំរីសឹក ១៨០ ក្បាល រទេះសឹកចម្បាំង ២០០០ គ្រឿង និង សេះចម្បាំង ៤០០០ និង កងបាញ់ព្រួញ ៥០០០ នាក់ ទៅជួបជុំកងទ័ពនៅបច្ចឹមបុរី ដើម្បីត្រៀមវាយចូល រាជធានីធំ របស់សៀម ស្រីអាយុធ្យា ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref> == ខ្មែរវាយប្រហារ ស្រីអាយុធ្យា == '''Khmer attack Srei Ayodhaya''' * (Thai Pronounciation: Si Ayutthaya) == ឯកសារយោង == jd389ziyem86at49ectt15msxrkd7pm 282969 282967 2022-08-29T10:38:35Z Khmerreal 36659 /* ខ្មែរវាយប្រហារ ស្រីអាយុធ្យា */កំពុងចងក្រង wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width:1em;" |- style="text-align:center;" |style="background: #0B6623;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> ស្រីរាជា </p> |- style="text-align:center;" | colspan="2" |[[File:Royal Standard of Cambodia (Pre-1993).svg|250px]] |- style="text-align:center;" |style="background: #ABCDEF;" colspan="5" | |- style="background: #f1f5fc;" |- style="vertical-align:center;" |'''រជ្ជកាល''' | ១៤៣៧-១៤៦៨ [[រាជាណាចក្រកម្ពុជា]] |- style="vertical-align:center;" |'''គ្រងរាជ''' |​​១៤៣៧ |- style="vertical-align:center;" |'''រាជសម័យ''' | [[សម័យចតុមុខ]] |- style="vertical-align:center;" |'''ព្រះនាមពេញ''' |​​​ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះស្រីរាជា |- style="vertical-align:center;" |'''មរណៈនាម''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ក្សត្រមុន''' | [[នរាយណ៍រាមា]] |- style="vertical-align:center;" |'''រាជបន្ត''' | [[ស្រីសុរិយោទ័យ]] |- style="vertical-align:center;" |'''សន្តិវង្ស''' | រាជវង្ស​ចតុមុខ |- style="vertical-align:center;" |'''ប្រសូត្រ''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''បុត្រ''' |ពញ្ញាអង្គ ធម្មខាត់ |- style="vertical-align:center;" |'''ចូលទីវង្គត់''' | ១៤៦៨ |- style="vertical-align:center;" |'''ជំនឿសាសនា''' |[[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា |} '''ស្រីរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Srei Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៤៦៨) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៤៣៧-១៤៦៨) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រទី២ របស់ [[ពញ្ញាយ៉ាត]] ទ្រង់ឡើងសោយរាជសម្បត្តិក្នុងឆ្នាំម្សាញ់ សំរឹទ្ធិស័ក ព.សករាជ ១៩៨១ ត្រូវនិង គ.សករាជ ១៤៣៧ ត្រូវនិង មហាសករាជ ១៣៦០ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះស្រីរាជា"''' និងបានឡើងសោយរាជបន្តពីព្រះជេស្ឋា (បង) របស់ខ្លួនគឺ [[នរាយណ៍រាមា|ព្រះនរាយណ៍រាមា]] ។ ព្រះស្រីរាជា នេះហើយដែលលើកទ័ពខ្មែរ ទៅវាយយកបណ្ដារស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមមកវិញ និង បានលើកទ័ពឡោមព័ទ្ធរាជធានី ស្រីអាយុធ្យា ដែលជារាជធានីធំ របស់សៀម ផងដែរ ។<ref> Treng Nga (1973) [https://books.google.com/books/about/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F.html?id=jFjKxgEACAAJ Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 </ref> == ជីវិតចាប់ផ្ដើម == '''Early Life''' ស្រីរាជា មានបិតាព្រះនាម [[ពញ្ញាយ៉ាត]] និង មានមាតាព្រះនាម សុីសាង៉ាម ហើយព្រះអង្គមានបុត្រ១អង្គ នាម "ពញ្ញាអង្គ ធម្មខាត់" ហើយទ្រង់បានឡើងសោយរាជបន្តពី [[នរាយណ៍រាមា]] ក្នុងឆ្នាំ ១៤៣៧ នៃគ.សករាជ ដែល នរាយណ៍រាមា ត្រូវជាព្រះជេស្ឋា (បង) ដែលមានបិតាតែមួយ តែម្ដាយទីទៃពីគ្នា ។ ព្រះស្រីរាជា ជាស្ដេចខ្មែរមួយអង្គដែលលើកទ័ពខ្មែរ វាយយកបណ្ដាស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមមកវិញ និងបានលើកទ័ព ព័ទ្ធរាជធានី ស្រីអាយុធ្យា ផងដែរ ។ ក្រៅពី ធ្វើសង្គ្រាមនិងពួកសៀម ព្រះអង្គត្រូវធ្វើសង្គ្រាម ជាមួយ ស្រីសុរិយោទ័យ ដែលជាព្រះនុជ (ប្អូន) បង្កើតរបស់ព្រះអង្គ ដែលបានធ្វើរាជប្រហារដណ្ដើមរាជពីទ្រង់ផងដែរ ក្រៅពី [[ស្រីសុរិយោទ័យ|ព្រះស្រីសុរិយោទ័យ]] ទ្រង់ត្រូវប្រឈមមុខ និង ប្អូនបង្កើតមួយអង្គទៀត ជាបុត្ររបស់ក្សត្រីយ៍ បុទមកេសរ គឺ [[ធម្មរាជាទី២|ព្រះធម្មរាជាទី២]] ដែលកាន់កាប់ទឹកដីមួយចំណែកទៀត ដាក់ជាតំបន់គ្រប់គ្រងរបស់ខ្លួន ។ ជម្លោះរាជវង្សដ៏ផុយស្រួយនេះ បានបង្ករជាសង្គ្រាមក្នុងព្រះនគរ រហូតឈានដល់ការពុះទឹកដីកម្ពុជា ជា ៣ ចំណែកធំៗ ថែមទៀតផង ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique.html?id=gq9UAAAAcAAJ Journal asiatique: ou recueil de mémoires d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 18], Publisher: Society, Original from the Bavarian State Library </ref> == ខ្មែរវាយយក បច្ចឹមបុរី == '''Khmer invades Pachim Borei''' * (Thai Pronounciation: Prachin Buri) ក្រោយពេល ព្រះស្រីរាជា ឡើងសោយរាជ បានរយៈពេល ១៦ ឆ្នាំ ទ្រង់បានលឺដំណឹងថា នគរសៀម កំពុងជួបវិបិត្តរាជវង្សដណ្ដើមរាជ ដោយហេតុថា "ឃុនវរវង្ស" បានក្បត់សម្លាប់ "ព្រះចៅយ៉តហ្វា" ដូចនេះព្រះស្រីរាជា បានប្រមូលទ័ពប្រមាណជា ១២០,០០០ (១២មុឺននាក់) និង បានតែងតាំងមេទ័ពប្រមុខ "ចៅហ៊្វាកលហៈ" ជាសេនាបតីធំ (រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិ) ឱ្យលើកទ័ពទៅវាយ យកស្រុកបច្ចឹមបុរី ជាមុនដើម្បី ដាក់ជាមូលដ្ឋានទ័ព ហើយរងចាំទ័ពហ្លួងរបស់ទ្រង់នៅទីនោះ ដើម្បីធ្វើការប្រមូលទ័ព វាយយកបណ្ដាស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមត្រឡប់មកវិញ ក្នុងឆ្នាំ ១៤៥៣ នៃគ.សករាជ ត្រូវនិង ព.សករាជ ១៩៩៧ ត្រូវនិង មហាសករាជ ១៣៧៦ ។ ក្រោយពេលទ័ពខ្មែរ ដែលដឹកនាំដោយ "ចៅហ៊្វាកលហៈ" វាយបែក បច្ចឹមបុរី ព្រះស្រីរាជា បានលើកទ័ពហ្លួងដោយផ្ទាល់ ចំនួន ៥៥,០០០ (៥មុឺន ៥ពាន់នាក់) បន្ថែមទៀត បូករួមទាំងដំរីសឹក ១៨០ ក្បាល រទេះសឹកចម្បាំង ២០០០ គ្រឿង និង សេះចម្បាំង ៤០០០ និង កងបាញ់ព្រួញ ៥០០០ នាក់ ទៅជួបជុំកងទ័ពនៅបច្ចឹមបុរី ដើម្បីត្រៀមវាយចូល រាជធានីធំ របស់សៀម ស្រីអាយុធ្យា ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref> == ខ្មែរវាយប្រហារ ស្រីអាយុធ្យា == '''Khmer attack Srei Ayodhaya''' * (Thai Pronounciation: Si Ayutthaya) ក្រោយពេលកងទ័ពខ្មែរវាយបែក បច្ចឹមបុរី កងទ័ពបានប្រមូលផ្ដុំក្នុងចំនួន ១៨០,០០០ (១៨មុឺននាក់) ព្រះស្រីរាជា បានត្រាសបង្គាប់ឱ្យ ចៅហ៊្វាកលហៈ ដកទ័ព ៦០,០០០ វាយយកស្រុក ចន្ទបុរី និង រយ៉ង ចំណែកទ្រង់ដឹកនាំទ័ពធំដោយផ្ទាល់ ១២៥,០០០ (ជាង១សែននាក់) វាយចូលក្រុងស្រីអាយុធ្យា == ឯកសារយោង == 8imufctusspthj659mf72q18cym2f4l 282970 282969 2022-08-29T10:59:11Z Khmerreal 36659 /* ខ្មែរវាយប្រហារ ស្រីអាយុធ្យា */ wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width:1em;" |- style="text-align:center;" |style="background: #0B6623;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> ស្រីរាជា </p> |- style="text-align:center;" | colspan="2" |[[File:Royal Standard of Cambodia (Pre-1993).svg|250px]] |- style="text-align:center;" |style="background: #ABCDEF;" colspan="5" | |- style="background: #f1f5fc;" |- style="vertical-align:center;" |'''រជ្ជកាល''' | ១៤៣៧-១៤៦៨ [[រាជាណាចក្រកម្ពុជា]] |- style="vertical-align:center;" |'''គ្រងរាជ''' |​​១៤៣៧ |- style="vertical-align:center;" |'''រាជសម័យ''' | [[សម័យចតុមុខ]] |- style="vertical-align:center;" |'''ព្រះនាមពេញ''' |​​​ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះស្រីរាជា |- style="vertical-align:center;" |'''មរណៈនាម''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ក្សត្រមុន''' | [[នរាយណ៍រាមា]] |- style="vertical-align:center;" |'''រាជបន្ត''' | [[ស្រីសុរិយោទ័យ]] |- style="vertical-align:center;" |'''សន្តិវង្ស''' | រាជវង្ស​ចតុមុខ |- style="vertical-align:center;" |'''ប្រសូត្រ''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''បុត្រ''' |ពញ្ញាអង្គ ធម្មខាត់ |- style="vertical-align:center;" |'''ចូលទីវង្គត់''' | ១៤៦៨ |- style="vertical-align:center;" |'''ជំនឿសាសនា''' |[[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា |} '''ស្រីរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Srei Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៤៦៨) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៤៣៧-១៤៦៨) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រទី២ របស់ [[ពញ្ញាយ៉ាត]] ទ្រង់ឡើងសោយរាជសម្បត្តិក្នុងឆ្នាំម្សាញ់ សំរឹទ្ធិស័ក ព.សករាជ ១៩៨១ ត្រូវនិង គ.សករាជ ១៤៣៧ ត្រូវនិង មហាសករាជ ១៣៦០ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះស្រីរាជា"''' និងបានឡើងសោយរាជបន្តពីព្រះជេស្ឋា (បង) របស់ខ្លួនគឺ [[នរាយណ៍រាមា|ព្រះនរាយណ៍រាមា]] ។ ព្រះស្រីរាជា នេះហើយដែលលើកទ័ពខ្មែរ ទៅវាយយកបណ្ដារស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមមកវិញ និង បានលើកទ័ពឡោមព័ទ្ធរាជធានី ស្រីអាយុធ្យា ដែលជារាជធានីធំ របស់សៀម ផងដែរ ។<ref> Treng Nga (1973) [https://books.google.com/books/about/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F.html?id=jFjKxgEACAAJ Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 </ref> == ជីវិតចាប់ផ្ដើម == '''Early Life''' ស្រីរាជា មានបិតាព្រះនាម [[ពញ្ញាយ៉ាត]] និង មានមាតាព្រះនាម សុីសាង៉ាម ហើយព្រះអង្គមានបុត្រ១អង្គ នាម "ពញ្ញាអង្គ ធម្មខាត់" ហើយទ្រង់បានឡើងសោយរាជបន្តពី [[នរាយណ៍រាមា]] ក្នុងឆ្នាំ ១៤៣៧ នៃគ.សករាជ ដែល នរាយណ៍រាមា ត្រូវជាព្រះជេស្ឋា (បង) ដែលមានបិតាតែមួយ តែម្ដាយទីទៃពីគ្នា ។ ព្រះស្រីរាជា ជាស្ដេចខ្មែរមួយអង្គដែលលើកទ័ពខ្មែរ វាយយកបណ្ដាស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមមកវិញ និងបានលើកទ័ព ព័ទ្ធរាជធានី ស្រីអាយុធ្យា ផងដែរ ។ ក្រៅពី ធ្វើសង្គ្រាមនិងពួកសៀម ព្រះអង្គត្រូវធ្វើសង្គ្រាម ជាមួយ ស្រីសុរិយោទ័យ ដែលជាព្រះនុជ (ប្អូន) បង្កើតរបស់ព្រះអង្គ ដែលបានធ្វើរាជប្រហារដណ្ដើមរាជពីទ្រង់ផងដែរ ក្រៅពី [[ស្រីសុរិយោទ័យ|ព្រះស្រីសុរិយោទ័យ]] ទ្រង់ត្រូវប្រឈមមុខ និង ប្អូនបង្កើតមួយអង្គទៀត ជាបុត្ររបស់ក្សត្រីយ៍ បុទមកេសរ គឺ [[ធម្មរាជាទី២|ព្រះធម្មរាជាទី២]] ដែលកាន់កាប់ទឹកដីមួយចំណែកទៀត ដាក់ជាតំបន់គ្រប់គ្រងរបស់ខ្លួន ។ ជម្លោះរាជវង្សដ៏ផុយស្រួយនេះ បានបង្ករជាសង្គ្រាមក្នុងព្រះនគរ រហូតឈានដល់ការពុះទឹកដីកម្ពុជា ជា ៣ ចំណែកធំៗ ថែមទៀតផង ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique.html?id=gq9UAAAAcAAJ Journal asiatique: ou recueil de mémoires d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 18], Publisher: Society, Original from the Bavarian State Library </ref> == ខ្មែរវាយយក បច្ចឹមបុរី == '''Khmer invades Pachim Borei''' * (Thai Pronounciation: Prachin Buri) ក្រោយពេល ព្រះស្រីរាជា ឡើងសោយរាជ បានរយៈពេល ១៦ ឆ្នាំ ទ្រង់បានលឺដំណឹងថា នគរសៀម កំពុងជួបវិបិត្តរាជវង្សដណ្ដើមរាជ ដោយហេតុថា "ឃុនវរវង្ស" បានក្បត់សម្លាប់ "ព្រះចៅយ៉តហ្វា" ដូចនេះព្រះស្រីរាជា បានប្រមូលទ័ពប្រមាណជា ១២០,០០០ (១២មុឺននាក់) និង បានតែងតាំងមេទ័ពប្រមុខ "ចៅហ៊្វាកលហៈ" ជាសេនាបតីធំ (រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិ) ឱ្យលើកទ័ពទៅវាយ យកស្រុកបច្ចឹមបុរី ជាមុនដើម្បី ដាក់ជាមូលដ្ឋានទ័ព ហើយរងចាំទ័ពហ្លួងរបស់ទ្រង់នៅទីនោះ ដើម្បីធ្វើការប្រមូលទ័ព វាយយកបណ្ដាស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមត្រឡប់មកវិញ ក្នុងឆ្នាំ ១៤៥៣ នៃគ.សករាជ ត្រូវនិង ព.សករាជ ១៩៩៧ ត្រូវនិង មហាសករាជ ១៣៧៦ ។ ក្រោយពេលទ័ពខ្មែរ ដែលដឹកនាំដោយ "ចៅហ៊្វាកលហៈ" វាយបែក បច្ចឹមបុរី ព្រះស្រីរាជា បានលើកទ័ពហ្លួងដោយផ្ទាល់ ចំនួន ៥៥,០០០ (៥មុឺន ៥ពាន់នាក់) បន្ថែមទៀត បូករួមទាំងដំរីសឹក ១៨០ ក្បាល រទេះសឹកចម្បាំង ២០០០ គ្រឿង និង សេះចម្បាំង ៤០០០ និង កងបាញ់ព្រួញ ៥០០០ នាក់ ទៅជួបជុំកងទ័ពនៅបច្ចឹមបុរី ដើម្បីត្រៀមវាយចូល រាជធានីធំ របស់សៀម ស្រីអាយុធ្យា ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref> == ខ្មែរវាយប្រហារ ស្រីអាយុធ្យា == '''Khmer attack Srei Ayodhaya''' * (Thai Pronounciation: Si Ayutthaya) ក្រោយពេលកងទ័ពខ្មែរវាយបែក បច្ចឹមបុរី កងទ័ពបានប្រមូលផ្ដុំក្នុងចំនួន ១៨០,០០០ (១៨មុឺននាក់) ព្រះស្រីរាជា បានត្រាសបង្គាប់ឱ្យ ចៅហ៊្វាកលហៈ ដកទ័ព ៦០,០០០ (៦មុឺននាក់) វាយយកស្រុក ចន្ទបុរី និង រយ៉ង ចំណែកទ្រង់ដឹកនាំទ័ពធំដោយផ្ទាល់ ១២៥,០០០ (ជាង១សែននាក់) វាយចូលក្រុងស្រីអាយុធ្យា ក្នុងរាជស្ដេចសៀម "បរមរាជា តិលោករាជ" កងទ័ពខ្មែរ សម្រុកចូលកំពែងក្រុងសៀម ដោយដាក់ជណ្ដើរឬស្សី វាយចូល ដោយសារកំពែងក្រុងសៀមមានកម្ពស់ខ្ពស់ ប្រមាណជា ២៤ហត្ថ ដោយស្មើនិងកម្ពស់ ១២ ម៉ែត្រ សៀមបានបាញ់កាំភ្លើងធំមកវិញស្លាប់កងទ័ពខ្មែរអស់ជាច្រើន ឃើញដូចនេះ ព្រះស្រីរាជា ត្រាសបង្គាប់ឱ្យ មេទ័ពខ្មែរ ចក្រីប៉ែន ដកកងព្រួញ ៥០០០ (៥ពាន់នាក់) បាញ់ទម្លាក់ទ័ពសៀមតាមកំពែងក្រុង សៀមប្រើកងកាំភ្លើងវែង បាញ់ប្រហារមកវិញ ត្រូវមេទ័ពខ្មែរ ចក្រីប៉ែន ក៏ពលីក្នុងសង្គ្រាមនេះ កងទ័ពខ្មែរបានឡោមព័ទ្ធ ក្រុង ស្រីអាយុធ្យា អស់រយៈពេល ៤ខែ នៅតែវាយមិនបែក ហើយក៏ខ្វះស្បៀង ព្រះស្រីរាជា ក៏សម្រេចចិត្តដកទ័ព ទៅបោះជុំរំនៅ បច្ចឹមបុរី វិញ ។ == ឯកសារយោង == 7nwxkxv43zcd6v19xju8dct2ful8qc2 282971 282970 2022-08-29T11:01:12Z Khmerreal 36659 /* ខ្មែរវាយប្រហារ ស្រីអាយុធ្យា */ wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width:1em;" |- style="text-align:center;" |style="background: #0B6623;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> ស្រីរាជា </p> |- style="text-align:center;" | colspan="2" |[[File:Royal Standard of Cambodia (Pre-1993).svg|250px]] |- style="text-align:center;" |style="background: #ABCDEF;" colspan="5" | |- style="background: #f1f5fc;" |- style="vertical-align:center;" |'''រជ្ជកាល''' | ១៤៣៧-១៤៦៨ [[រាជាណាចក្រកម្ពុជា]] |- style="vertical-align:center;" |'''គ្រងរាជ''' |​​១៤៣៧ |- style="vertical-align:center;" |'''រាជសម័យ''' | [[សម័យចតុមុខ]] |- style="vertical-align:center;" |'''ព្រះនាមពេញ''' |​​​ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះស្រីរាជា |- style="vertical-align:center;" |'''មរណៈនាម''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ក្សត្រមុន''' | [[នរាយណ៍រាមា]] |- style="vertical-align:center;" |'''រាជបន្ត''' | [[ស្រីសុរិយោទ័យ]] |- style="vertical-align:center;" |'''សន្តិវង្ស''' | រាជវង្ស​ចតុមុខ |- style="vertical-align:center;" |'''ប្រសូត្រ''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''បុត្រ''' |ពញ្ញាអង្គ ធម្មខាត់ |- style="vertical-align:center;" |'''ចូលទីវង្គត់''' | ១៤៦៨ |- style="vertical-align:center;" |'''ជំនឿសាសនា''' |[[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា |} '''ស្រីរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Srei Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៤៦៨) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៤៣៧-១៤៦៨) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រទី២ របស់ [[ពញ្ញាយ៉ាត]] ទ្រង់ឡើងសោយរាជសម្បត្តិក្នុងឆ្នាំម្សាញ់ សំរឹទ្ធិស័ក ព.សករាជ ១៩៨១ ត្រូវនិង គ.សករាជ ១៤៣៧ ត្រូវនិង មហាសករាជ ១៣៦០ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះស្រីរាជា"''' និងបានឡើងសោយរាជបន្តពីព្រះជេស្ឋា (បង) របស់ខ្លួនគឺ [[នរាយណ៍រាមា|ព្រះនរាយណ៍រាមា]] ។ ព្រះស្រីរាជា នេះហើយដែលលើកទ័ពខ្មែរ ទៅវាយយកបណ្ដារស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមមកវិញ និង បានលើកទ័ពឡោមព័ទ្ធរាជធានី ស្រីអាយុធ្យា ដែលជារាជធានីធំ របស់សៀម ផងដែរ ។<ref> Treng Nga (1973) [https://books.google.com/books/about/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F.html?id=jFjKxgEACAAJ Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 </ref> == ជីវិតចាប់ផ្ដើម == '''Early Life''' ស្រីរាជា មានបិតាព្រះនាម [[ពញ្ញាយ៉ាត]] និង មានមាតាព្រះនាម សុីសាង៉ាម ហើយព្រះអង្គមានបុត្រ១អង្គ នាម "ពញ្ញាអង្គ ធម្មខាត់" ហើយទ្រង់បានឡើងសោយរាជបន្តពី [[នរាយណ៍រាមា]] ក្នុងឆ្នាំ ១៤៣៧ នៃគ.សករាជ ដែល នរាយណ៍រាមា ត្រូវជាព្រះជេស្ឋា (បង) ដែលមានបិតាតែមួយ តែម្ដាយទីទៃពីគ្នា ។ ព្រះស្រីរាជា ជាស្ដេចខ្មែរមួយអង្គដែលលើកទ័ពខ្មែរ វាយយកបណ្ដាស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមមកវិញ និងបានលើកទ័ព ព័ទ្ធរាជធានី ស្រីអាយុធ្យា ផងដែរ ។ ក្រៅពី ធ្វើសង្គ្រាមនិងពួកសៀម ព្រះអង្គត្រូវធ្វើសង្គ្រាម ជាមួយ ស្រីសុរិយោទ័យ ដែលជាព្រះនុជ (ប្អូន) បង្កើតរបស់ព្រះអង្គ ដែលបានធ្វើរាជប្រហារដណ្ដើមរាជពីទ្រង់ផងដែរ ក្រៅពី [[ស្រីសុរិយោទ័យ|ព្រះស្រីសុរិយោទ័យ]] ទ្រង់ត្រូវប្រឈមមុខ និង ប្អូនបង្កើតមួយអង្គទៀត ជាបុត្ររបស់ក្សត្រីយ៍ បុទមកេសរ គឺ [[ធម្មរាជាទី២|ព្រះធម្មរាជាទី២]] ដែលកាន់កាប់ទឹកដីមួយចំណែកទៀត ដាក់ជាតំបន់គ្រប់គ្រងរបស់ខ្លួន ។ ជម្លោះរាជវង្សដ៏ផុយស្រួយនេះ បានបង្ករជាសង្គ្រាមក្នុងព្រះនគរ រហូតឈានដល់ការពុះទឹកដីកម្ពុជា ជា ៣ ចំណែកធំៗ ថែមទៀតផង ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique.html?id=gq9UAAAAcAAJ Journal asiatique: ou recueil de mémoires d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 18], Publisher: Society, Original from the Bavarian State Library </ref> == ខ្មែរវាយយក បច្ចឹមបុរី == '''Khmer invades Pachim Borei''' * (Thai Pronounciation: Prachin Buri) ក្រោយពេល ព្រះស្រីរាជា ឡើងសោយរាជ បានរយៈពេល ១៦ ឆ្នាំ ទ្រង់បានលឺដំណឹងថា នគរសៀម កំពុងជួបវិបិត្តរាជវង្សដណ្ដើមរាជ ដោយហេតុថា "ឃុនវរវង្ស" បានក្បត់សម្លាប់ "ព្រះចៅយ៉តហ្វា" ដូចនេះព្រះស្រីរាជា បានប្រមូលទ័ពប្រមាណជា ១២០,០០០ (១២មុឺននាក់) និង បានតែងតាំងមេទ័ពប្រមុខ "ចៅហ៊្វាកលហៈ" ជាសេនាបតីធំ (រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិ) ឱ្យលើកទ័ពទៅវាយ យកស្រុកបច្ចឹមបុរី ជាមុនដើម្បី ដាក់ជាមូលដ្ឋានទ័ព ហើយរងចាំទ័ពហ្លួងរបស់ទ្រង់នៅទីនោះ ដើម្បីធ្វើការប្រមូលទ័ព វាយយកបណ្ដាស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមត្រឡប់មកវិញ ក្នុងឆ្នាំ ១៤៥៣ នៃគ.សករាជ ត្រូវនិង ព.សករាជ ១៩៩៧ ត្រូវនិង មហាសករាជ ១៣៧៦ ។ ក្រោយពេលទ័ពខ្មែរ ដែលដឹកនាំដោយ "ចៅហ៊្វាកលហៈ" វាយបែក បច្ចឹមបុរី ព្រះស្រីរាជា បានលើកទ័ពហ្លួងដោយផ្ទាល់ ចំនួន ៥៥,០០០ (៥មុឺន ៥ពាន់នាក់) បន្ថែមទៀត បូករួមទាំងដំរីសឹក ១៨០ ក្បាល រទេះសឹកចម្បាំង ២០០០ គ្រឿង និង សេះចម្បាំង ៤០០០ និង កងបាញ់ព្រួញ ៥០០០ នាក់ ទៅជួបជុំកងទ័ពនៅបច្ចឹមបុរី ដើម្បីត្រៀមវាយចូល រាជធានីធំ របស់សៀម ស្រីអាយុធ្យា ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref> == ខ្មែរវាយប្រហារ ស្រីអាយុធ្យា == '''Khmer attack Srei Ayodhaya''' * (Thai Pronounciation: Si Ayutthaya) ក្រោយពេលកងទ័ពខ្មែរវាយបែក បច្ចឹមបុរី កងទ័ពបានប្រមូលផ្ដុំក្នុងចំនួន ១៨០,០០០ (១៨មុឺននាក់) ព្រះស្រីរាជា បានត្រាសបង្គាប់ឱ្យ ចៅហ៊្វាកលហៈ ដកទ័ព ៦០,០០០ (៦មុឺននាក់) វាយយកស្រុក ចន្ទបុរី និង រយ៉ង ចំណែកទ្រង់ដឹកនាំទ័ពធំដោយផ្ទាល់ ១២៥,០០០ (ជាង១សែននាក់) វាយចូលក្រុងស្រីអាយុធ្យា ក្នុងរាជស្ដេចសៀម "បរមរាជា តិលោករាជ" ក្នងឆ្នាំ ១៤៥៩ នៃគ.សករាជ កងទ័ពខ្មែរ សម្រុកចូលកំពែងក្រុងសៀម ដោយដាក់ជណ្ដើរឬស្សី វាយចូល ដោយសារកំពែងក្រុងសៀមមានកម្ពស់ខ្ពស់ ប្រមាណជា ២៤ហត្ថ ដោយស្មើនិងកម្ពស់ ១២ ម៉ែត្រ សៀមបានបាញ់កាំភ្លើងធំមកវិញស្លាប់កងទ័ពខ្មែរអស់ជាច្រើន ឃើញដូចនេះ ព្រះស្រីរាជា ត្រាសបង្គាប់ឱ្យ មេទ័ពខ្មែរ ចក្រីប៉ែន ដកកងព្រួញ ៥០០០ (៥ពាន់នាក់) បាញ់ទម្លាក់ទ័ពសៀមតាមកំពែងក្រុង សៀមប្រើកងកាំភ្លើងវែង បាញ់ប្រហារមកវិញ ត្រូវមេទ័ពខ្មែរ ចក្រីប៉ែន ក៏ពលីក្នុងសង្គ្រាមនេះ កងទ័ពខ្មែរបានឡោមព័ទ្ធ ក្រុង ស្រីអាយុធ្យា អស់រយៈពេល ៤ខែ នៅតែវាយមិនបែក ហើយក៏ខ្វះស្បៀង ព្រះស្រីរាជា ក៏សម្រេចចិត្តដកទ័ព ទៅបោះជុំរំនៅ បច្ចឹមបុរី វិញ ។ == ឯកសារយោង == i0kmvu8h4hfi3xoxzsqghbofb6oy15n 282972 282971 2022-08-29T11:13:52Z Khmerreal 36659 /* ខ្មែរវាយប្រហារ ស្រីអាយុធ្យា */ wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width:1em;" |- style="text-align:center;" |style="background: #0B6623;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> ស្រីរាជា </p> |- style="text-align:center;" | colspan="2" |[[File:Royal Standard of Cambodia (Pre-1993).svg|250px]] |- style="text-align:center;" |style="background: #ABCDEF;" colspan="5" | |- style="background: #f1f5fc;" |- style="vertical-align:center;" |'''រជ្ជកាល''' | ១៤៣៧-១៤៦៨ [[រាជាណាចក្រកម្ពុជា]] |- style="vertical-align:center;" |'''គ្រងរាជ''' |​​១៤៣៧ |- style="vertical-align:center;" |'''រាជសម័យ''' | [[សម័យចតុមុខ]] |- style="vertical-align:center;" |'''ព្រះនាមពេញ''' |​​​ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះស្រីរាជា |- style="vertical-align:center;" |'''មរណៈនាម''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ក្សត្រមុន''' | [[នរាយណ៍រាមា]] |- style="vertical-align:center;" |'''រាជបន្ត''' | [[ស្រីសុរិយោទ័យ]] |- style="vertical-align:center;" |'''សន្តិវង្ស''' | រាជវង្ស​ចតុមុខ |- style="vertical-align:center;" |'''ប្រសូត្រ''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''បុត្រ''' |ពញ្ញាអង្គ ធម្មខាត់ |- style="vertical-align:center;" |'''ចូលទីវង្គត់''' | ១៤៦៨ |- style="vertical-align:center;" |'''ជំនឿសាសនា''' |[[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា |} '''ស្រីរាជា''' ([[អង់គ្លេស]]: Srei Reachea) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៤៦៨) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៤៣៧-១៤៦៨) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រទី២ របស់ [[ពញ្ញាយ៉ាត]] ទ្រង់ឡើងសោយរាជសម្បត្តិក្នុងឆ្នាំម្សាញ់ សំរឹទ្ធិស័ក ព.សករាជ ១៩៨១ ត្រូវនិង គ.សករាជ ១៤៣៧ ត្រូវនិង មហាសករាជ ១៣៦០ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះស្រីរាជា"''' និងបានឡើងសោយរាជបន្តពីព្រះជេស្ឋា (បង) របស់ខ្លួនគឺ [[នរាយណ៍រាមា|ព្រះនរាយណ៍រាមា]] ។ ព្រះស្រីរាជា នេះហើយដែលលើកទ័ពខ្មែរ ទៅវាយយកបណ្ដារស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមមកវិញ និង បានលើកទ័ពឡោមព័ទ្ធរាជធានី ស្រីអាយុធ្យា ដែលជារាជធានីធំ របស់សៀម ផងដែរ ។<ref> Treng Nga (1973) [https://books.google.com/books/about/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F.html?id=jFjKxgEACAAJ Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 </ref> == ជីវិតចាប់ផ្ដើម == '''Early Life''' ស្រីរាជា មានបិតាព្រះនាម [[ពញ្ញាយ៉ាត]] និង មានមាតាព្រះនាម សុីសាង៉ាម ហើយព្រះអង្គមានបុត្រ១អង្គ នាម "ពញ្ញាអង្គ ធម្មខាត់" ហើយទ្រង់បានឡើងសោយរាជបន្តពី [[នរាយណ៍រាមា]] ក្នុងឆ្នាំ ១៤៣៧ នៃគ.សករាជ ដែល នរាយណ៍រាមា ត្រូវជាព្រះជេស្ឋា (បង) ដែលមានបិតាតែមួយ តែម្ដាយទីទៃពីគ្នា ។ ព្រះស្រីរាជា ជាស្ដេចខ្មែរមួយអង្គដែលលើកទ័ពខ្មែរ វាយយកបណ្ដាស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមមកវិញ និងបានលើកទ័ព ព័ទ្ធរាជធានី ស្រីអាយុធ្យា ផងដែរ ។ ក្រៅពី ធ្វើសង្គ្រាមនិងពួកសៀម ព្រះអង្គត្រូវធ្វើសង្គ្រាម ជាមួយ ស្រីសុរិយោទ័យ ដែលជាព្រះនុជ (ប្អូន) បង្កើតរបស់ព្រះអង្គ ដែលបានធ្វើរាជប្រហារដណ្ដើមរាជពីទ្រង់ផងដែរ ក្រៅពី [[ស្រីសុរិយោទ័យ|ព្រះស្រីសុរិយោទ័យ]] ទ្រង់ត្រូវប្រឈមមុខ និង ប្អូនបង្កើតមួយអង្គទៀត ជាបុត្ររបស់ក្សត្រីយ៍ បុទមកេសរ គឺ [[ធម្មរាជាទី២|ព្រះធម្មរាជាទី២]] ដែលកាន់កាប់ទឹកដីមួយចំណែកទៀត ដាក់ជាតំបន់គ្រប់គ្រងរបស់ខ្លួន ។ ជម្លោះរាជវង្សដ៏ផុយស្រួយនេះ បានបង្ករជាសង្គ្រាមក្នុងព្រះនគរ រហូតឈានដល់ការពុះទឹកដីកម្ពុជា ជា ៣ ចំណែកធំៗ ថែមទៀតផង ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique.html?id=gq9UAAAAcAAJ Journal asiatique: ou recueil de mémoires d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 18], Publisher: Society, Original from the Bavarian State Library </ref> == ខ្មែរវាយយក បច្ចឹមបុរី == '''Khmer invades Pachim Borei''' * (Thai Pronounciation: Prachin Buri) ក្រោយពេល ព្រះស្រីរាជា ឡើងសោយរាជ បានរយៈពេល ១៦ ឆ្នាំ ទ្រង់បានលឺដំណឹងថា នគរសៀម កំពុងជួបវិបិត្តរាជវង្សដណ្ដើមរាជ ដោយហេតុថា "ឃុនវរវង្ស" បានក្បត់សម្លាប់ "ព្រះចៅយ៉តហ្វា" ដូចនេះព្រះស្រីរាជា បានប្រមូលទ័ពប្រមាណជា ១២០,០០០ (១២មុឺននាក់) និង បានតែងតាំងមេទ័ពប្រមុខ "ចៅហ៊្វាកលហៈ" ជាសេនាបតីធំ (រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិ) ឱ្យលើកទ័ពទៅវាយ យកស្រុកបច្ចឹមបុរី ជាមុនដើម្បី ដាក់ជាមូលដ្ឋានទ័ព ហើយរងចាំទ័ពហ្លួងរបស់ទ្រង់នៅទីនោះ ដើម្បីធ្វើការប្រមូលទ័ព វាយយកបណ្ដាស្រុកភាគខាងលិចពីសៀមត្រឡប់មកវិញ ក្នុងឆ្នាំ ១៤៥៣ នៃគ.សករាជ ត្រូវនិង ព.សករាជ ១៩៩៧ ត្រូវនិង មហាសករាជ ១៣៧៦ ។ ក្រោយពេលទ័ពខ្មែរ ដែលដឹកនាំដោយ "ចៅហ៊្វាកលហៈ" វាយបែក បច្ចឹមបុរី ព្រះស្រីរាជា បានលើកទ័ពហ្លួងដោយផ្ទាល់ ចំនួន ៥៥,០០០ (៥មុឺន ៥ពាន់នាក់) បន្ថែមទៀត បូករួមទាំងដំរីសឹក ១៨០ ក្បាល រទេះសឹកចម្បាំង ២០០០ គ្រឿង និង សេះចម្បាំង ៤០០០ និង កងបាញ់ព្រួញ ៥០០០ នាក់ ទៅជួបជុំកងទ័ពនៅបច្ចឹមបុរី ដើម្បីត្រៀមវាយចូល រាជធានីធំ របស់សៀម ស្រីអាយុធ្យា ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref> == ខ្មែរវាយប្រហារ ស្រីអាយុធ្យា == '''Khmer attack Srei Ayodhaya''' * (Thai Pronounciation: Si Ayutthaya) ក្រោយពេលកងទ័ពខ្មែរវាយបែក បច្ចឹមបុរី កងទ័ពបានប្រមូលផ្ដុំក្នុងចំនួន ១៨០,០០០ (១៨មុឺននាក់) ព្រះស្រីរាជា បានត្រាសបង្គាប់ឱ្យ ចៅហ៊្វាកលហៈ ដកទ័ព ៦០,០០០ (៦មុឺននាក់) វាយយកស្រុក ចន្ទបុរី និង រយ៉ង ចំណែកទ្រង់ដឹកនាំទ័ពធំដោយផ្ទាល់ ១២៥,០០០ (ជាង១សែននាក់) វាយចូលក្រុងស្រីអាយុធ្យា ក្នុងរាជស្ដេចសៀម "បរមរាជា តិលោករាជ" ក្នងឆ្នាំ ១៤៥៩ នៃគ.សករាជ កងទ័ពខ្មែរ សម្រុកចូលកំពែងក្រុងសៀម ដោយដាក់ជណ្ដើរឬស្សី វាយចូល ដោយសារកំពែងក្រុងសៀមមានកម្ពស់ខ្ពស់ ប្រមាណជា ២៤ហត្ថ ដោយស្មើនិងកម្ពស់ ១២ ម៉ែត្រ សៀមបានបាញ់កាំភ្លើងធំមកវិញស្លាប់កងទ័ពខ្មែរអស់ជាច្រើន ឃើញដូចនេះ ព្រះស្រីរាជា ត្រាសបង្គាប់ឱ្យ មេទ័ពខ្មែរ ចក្រីប៉ែន ដកកងព្រួញ ៥០០០ (៥ពាន់នាក់) បាញ់ទម្លាក់ទ័ពសៀមតាមកំពែងក្រុង សៀមប្រើកងកាំភ្លើងវែង បាញ់ប្រហារមកវិញ ត្រូវមេទ័ពខ្មែរ ចក្រីប៉ែន ក៏ពលីក្នុងសង្គ្រាមនេះ កងទ័ពខ្មែរបានឡោមព័ទ្ធ ក្រុង ស្រីអាយុធ្យា អស់រយៈពេល ៤ខែ នៅតែវាយមិនបែក ហើយក៏ខ្វះស្បៀង ព្រះស្រីរាជា ក៏សម្រេចចិត្តដកទ័ព ទៅបោះជុំរំនៅ បច្ចឹមបុរី វិញ ។ ព្រះស្រីរាជា ជាប់ធ្វើចម្បាំងនិងសៀម មិនទាន់ដឹងឈ្នះចាញ់ផង ក៏ទទួលបានសារលិខិត អំពីរាជប្រហារ យករាជបល្ល័ង របស់ ស្រីសុរិយោទ័យ ដែលផ្ញើដោយ ព្រះធម្មរាជាទី២ ដូចនេះ ទ្រង់សម្រេចចិត្តដកកងទ័ពត្រឡប់មកវិញ ។<ref> Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 </ref> == ឯកសារយោង == 14zbyf1ukw7rzpfnbj4or5gcxz6fyd0 0 28297 282938 282904 2022-08-28T18:41:49Z Khmerreal 36659 wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width:1em;" |- style="text-align:center;" |style="background: #0B6623;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> ធម្មរាជាទី១ </p> |- style="text-align:center;" | colspan="2" |[[File:Royal Standard of Cambodia (Pre-1993).svg|250px]] |- style="text-align:center;" |style="background: #ABCDEF;" colspan="5" | |- style="background: #f1f5fc;" |- style="vertical-align:center;" |'''រជ្ជកាល''' | ១៣៧៣-១៣៨៥ [[ចក្រភពខ្មែរ]] |- style="vertical-align:center;" |'''គ្រងរាជ''' |​១៣៧៣ |- style="vertical-align:center;" |'''រាជសម័យ''' | [[ចុងសម័យកាលអង្គរ]] |- style="vertical-align:center;" |'''ព្រះនាមពេញ''' |​​​ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះធម្មាសោករាជ |- style="vertical-align:center;" |'''មរណៈនាម''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ក្សត្រមុន''' | [[បរមរាមាទី១]] |- style="vertical-align:center;" |'''រាជបន្ត''' | [[បរមរាជាទី១]] |- style="vertical-align:center;" |'''សន្តិវង្ស''' | រាជវង្ស​អង្គរ |- style="vertical-align:center;" |'''ប្រសូត្រ''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''បុត្រ''' |ពញ្ញាកែវ, ពញ្ញាទ័យ, [[ពញ្ញាយ៉ាត]] |- style="vertical-align:center;" |'''ចូលទីវង្គត់''' | ១៣៨៥ |- style="vertical-align:center;" |'''ជំនឿសាសនា''' |[[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា |} '''ធម្មរាជាទី១''' ([[អង់គ្លេស]]: Dhamma Reachea I) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៣៨៥) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៧៣-១៣៨៥) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រទី២ របស់ [[ស្រីសុរិយោវង្ស|ព្រះស្រីសុរិយោវង្ស]] ទ្រង់ឡើងសោយរាជសម្បត្តិក្នុងឆ្នាំឆ្លូវ បញ្ចស័ក ព.សករាជ ១៩១៦ ត្រូវនិង គ.សករាជ ១៣៧៣ ត្រូវនិង មហាសករាជ ១២៩៥ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះធម្មាសោករាជ"''' ទ្រង់បានឡើងសោយរាជបន្តពីបងប្រុសរបស់ខ្លួនគឺ [[បរមរាមាទី១|ព្រះបរមរាមាទី១]] រហូតដល់សៀមលើកទ័ពវាយប្រហាររាជធានីអង្គរជាលើកទី២ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៨៥ នៃគ.សករាជ ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique.html?id=gq9UAAAAcAAJ Journal asiatique: ou recueil de mémoires d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 18], Publisher: Society, Original from the Bavarian State Library </ref> == សៀមវាយប្រហារក្រុងអង្គរ ៧ខែ == '''Siam attacks Angkor city seven months''' ក្នុងឆ្នាំដែល ធម្មរាជាទី១ ឡើងគ្រងរាជ សៀមបានវាយ យកបណ្ដារស្រុកភាគខាងលិច បានជាបន្តបន្ទាប់ រហូតដល់ក្នុងឆ្នាំ ១៣៨៥ ស្ដេចសៀមនាម ចៅបរមរាជា បានចាត់ឱ្យ ពញ្ញាព្រែក ដែលជាបុត្ររបស់ខ្លួន លើកទ័ព ១០០,០០០ (១សែននាក់) និង ប្រើប្រាសដំរី ៣៦០ ក្បាល ហើយបានបំពាក់កាំភ្លើងធំ នៅពីលើខ្នងដំរីផងដែរ បូករួមជាមួយនិង រទេះសឹកចម្បាំង ៥ពាន់គ្រឿង វាយប្រហារចូលក្រុងអង្គរ គ្រានោះ ដោយសារតែជញ្ជាំងក្រុងអង្គរពីមុនខូតខាតស្ទើរទាំងអស់ ព្រះធម្មរាជាទី១ ក៏ចាត់ឱ្យលោក មហាឧបរាជ ចៅហ៊្វាលោហៈ សង់ជញ្ជាំងក្រុងអង្គរឡើងវិញ ធ្វើពីឬស្សីកម្ពស់ ២២ហត្ថ ដោយស្មើនិងកម្ពស់ ១១ម៉ែត្រ និង ប្រមូលកងទ័ព ចំនួន ៨០,០០០ (៨មុឺននាក់) ជាមួយនិង ដំរីចម្បាំង ២៤០ ក្បាល នៅចាំការពារក្រុងអង្គរ ។ មេទ័ពសៀម ពញ្ញាព្រែក បានលើកទ័ព ព័ទ្ធជុំវិញក្រុងអង្គរទាំង ៤ទិស និងបានបញ្ជារឱ្យកងទ័ពដាក់ជណ្ដើរឬស្សី ឡើងវាយប្រហារចូលក្រុងអង្គរ និង បានប្រើឈើធំស្រួចរុញបំបុកទ្វារក្រុងអង្គរទាំង ៤ច្រក ដោយសារតែទ្វារក្រុងអង្គរធ្វើពីបន្ទះដែក លាយសំរិទ្ធ ទើបកងទ័ពសៀមពិបាកវាយសម្រុកចូល ។ ក្នុងពេលដែលទ័ពសៀម វាយសម្រុកចូល ធម្មរាជាទី១ បានចាត់ឱ្យ ពញ្ញាកែវ ការពារច្រកទ្វារខាងលិច ពញ្ញាទ័យ ការពារច្រកទ្វារខាងជើង [[ពញ្ញាយ៉ាត]] ការពារច្រកទ្វារខាងត្បូង និង ចៅហ៊្វាលោហៈ ការពារច្រកទ្វារខាងកើត ទ័ពសៀមវាយសម្រុកចូល ដោយការឡើងជណ្ដើរឬស្សី ក៏ត្រូវទ័ពខ្មែរបាញ់ព្រួញធ្លាក់ស្លាប់អស់ច្រើន សម្លេងកាំភ្លើងធំបាញ់ប្រហារគ្នាទៅមក លាន់លឺពេញសមរភូមិអង្គរ ដោយកាំភ្លើងធំខ្មែរនៅទីខ្ពស់ ហើយមានព្រៀបជាងបានបាញ់បំបែកទ័ពសៀមខ្ចាត់ខ្ចាយជាបន្តបន្ទាប់ សៀមបានវាយឡោមព័ទ្ធក្រុងអង្គរអស់រយៈពេល៧ខែ តែនៅតែមិនអាចបំបែកក្រុងអង្គរបាន ទើបពញ្ញាព្រែក ផ្ញើសំបុត្រទៅបិតាខ្លួន ចៅបរមរាជា ឱ្យរកយុទ្ធសាស្ត្រវាយបំបែកក្រុងអង្គរជាបន្តទៀត ។<ref> Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 </ref> == ជ័យជំនះសៀម មកលើក្រុងអង្គរ == '''Siamese victory over Angkor city''' ខណៈពេលដែលកងទ័ពសៀមមិនអាចវាយចូលក្រុងអង្គរបាន ស្ដេចសៀម បានប្រើកលល្បិចមួយ ដោយឱ្យ ពញ្ញាព្រែក បញ្ជូនចារកម្ម ៦នាក់ ចូលបន្លំជាកងទ័ពខ្មែរ និង បានឡើងទៅបង្ខូច កាំភ្លើងធំអស់ជាច្រើន ដែលដាក់បម្រុងនៅលើកំពែងក្រុង ក្រោយពេលដែលបង្ខូចកាំភ្លើងធំរួចរាល់ ចារកម្មទាំង ៦នាក់នោះ បានផ្ញើរសំបុត្រតាមព្រាបនាំសារ ឱ្យពញ្ញាព្រែក លើកទ័ពវាយចូលក្រុងអង្គរ រួចបក្សពួកខ្លួននិងលួចបើកទ្វារក្រុងអង្គរផ្នែកខាងលិចនៅយប់នេះ ក្នុងពេលច្បាំងគ្នា កាំភ្លើងធំមួយចំនួនបាញ់មិនចេញនោះទេ ក្រោយមក ចារកម្មទាំង៦ បានបើកទ្វារក្រុងអង្គរខាងលិច ពញ្ញាព្រែក ក៏លើកទ័ពចូលតាមច្រកទ្វារខាងលិច ច្បាំងធ្វើឃាតពញ្ញាកែវ នៅពេលនោះ ចៅហ៊្វាលោហៈ លឺដំណឹងថាទ័ពសៀមវាយបែកទ្វារខាងលិច ក៏ចេញពីទ្វារខាងកើត វាយសម្រុកចេញ ទៅការពារ [[ពញ្ញាយ៉ាត]] នាំរត់ចេញពីក្រុងអង្គរតាមច្រកទ្វារខាងត្បូង ក៏ប្រទះនិងទ័ពដំរីសៀម ក៏ដឹកនាំទ័ពដំរីខ្មែរ ទៅប្រជល់និងទ័ពដំរីសៀម វាយសម្រុកឱ្យពញ្ញាយ៉ាត រត់គេចខ្លួនបាននៅពេលនោះ រីឯចៅហ៊្វាលោហៈ ក៏ស្លាប់ក្នុងសមរភូមិអង្គរនាពេលនោះ បូករួមទាំង ធម្មរាជាទី១ និង បុត្រទាំង២អង្គទៀតផងដែរ នៅទីបំផុតសៀមវាយបែកក្រុងអង្គរក្នុងឆ្នាំ ១៣៨៥ នៃគ.សករាជ ពញ្ញាព្រែក ដែលជាបុត្រស្ដេចសៀម បានដាក់ឱ្យត្រួតត្រាក្រុងអង្គរ ហើយពញ្ញាព្រែក បានប្រកាសសោយរាជ្យ និងបានប្ដូរឈោះថ្មីហៅថា "ឥន្ទរាជា" (Indra Rachha) និងបានសោយរាជនៅក្រុងអង្គរអស់រយៈពេល ៣ឆ្នាំ ទើបពញ្ញាយ៉ាត លើកទ័ពមកបណ្ដេញសៀមចេញពីក្រុងអង្គរក្នុងឆ្នាំ ១៣៨៨ នៃគ.សករាជ ហើយជាពេលដែលទ្រង់យាងចាកចោលក្រុងអង្គរ មកតាំងបន្ទាយ នៅតំបន់ "ទួលបាសាន" ស្រុកស្រីសន្ធរ (បច្ចុប្បន្ន: [[ខេត្តកំពង់ចាម]]) ចាប់ពីពេលនោះមក ហើយទ្រង់មានព្រះនាម ក្នុងរាជថា [[បរមរាជាទី១]] ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref> == មើលផងដែរ == * [[រាជានិយមកម្ពុជា]] == តំណភ្ជាប់ រជ្ជកាលគ្រងរាជ == {{S-start}} {{S-hou|''(គ.ស ០០០០-១៣៨៥)''}} {{Succession box|before= [[បរមរាមាទី១]]|title=[[អាណាចក្រខ្មែរ]]|years='''១៣៧៣-១៣៨៥'''|after=[[បរមរាជាទី១]]}} {{S-end}} == ឯកសារយោង == njastrbs8fp2xt4nldz8h80ih8sc7j6 282939 282938 2022-08-28T18:44:33Z Khmerreal 36659 wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width:1em;" |- style="text-align:center;" |style="background: #0B6623;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> ធម្មរាជាទី១ </p> |- style="text-align:center;" | colspan="2" |[[File:Royal Standard of Cambodia (Pre-1993).svg|250px]] |- style="text-align:center;" |style="background: #ABCDEF;" colspan="5" | |- style="background: #f1f5fc;" |- style="vertical-align:center;" |'''រជ្ជកាល''' | ១៣៧៣-១៣៨៥ [[ចក្រភពខ្មែរ]] |- style="vertical-align:center;" |'''គ្រងរាជ''' |​១៣៧៣ |- style="vertical-align:center;" |'''រាជសម័យ''' | [[ចុងសម័យកាលអង្គរ]] |- style="vertical-align:center;" |'''ព្រះនាមពេញ''' |​​​ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះធម្មាសោករាជ |- style="vertical-align:center;" |'''មរណៈនាម''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ក្សត្រមុន''' | [[បរមរាមាទី១]] |- style="vertical-align:center;" |'''រាជបន្ត''' | [[បរមរាជាទី១]] |- style="vertical-align:center;" |'''សន្តិវង្ស''' | រាជវង្ស​អង្គរ |- style="vertical-align:center;" |'''ប្រសូត្រ''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''បុត្រ''' |ពញ្ញាកែវ, ពញ្ញាទ័យ, [[ពញ្ញាយ៉ាត]] |- style="vertical-align:center;" |'''ចូលទីវង្គត់''' | ១៣៨៥ |- style="vertical-align:center;" |'''ជំនឿសាសនា''' |[[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា |} '''ធម្មរាជាទី១''' ([[អង់គ្លេស]]: Dhamma Reachea I) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៣៨៥) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៧៣-១៣៨៥) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រទី២ របស់ [[ស្រីសុរិយោវង្ស|ព្រះស្រីសុរិយោវង្ស]] ទ្រង់ឡើងសោយរាជសម្បត្តិក្នុងឆ្នាំឆ្លូវ បញ្ចស័ក ព.សករាជ ១៩១៦ ត្រូវនិង គ.សករាជ ១៣៧៣ ត្រូវនិង មហាសករាជ ១២៩៥ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះធម្មាសោករាជ"''' ទ្រង់បានឡើងសោយរាជបន្តពីព្រះជេដ្ឋា (បង) របស់ខ្លួនគឺ [[បរមរាមាទី១|ព្រះបរមរាមាទី១]] រហូតដល់សៀមលើកទ័ពវាយប្រហាររាជធានីអង្គរជាលើកទី២ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៨៥ នៃគ.សករាជ ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique.html?id=gq9UAAAAcAAJ Journal asiatique: ou recueil de mémoires d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 18], Publisher: Society, Original from the Bavarian State Library </ref> == សៀមវាយប្រហារក្រុងអង្គរ ៧ខែ == '''Siam attacks Angkor city seven months''' ក្នុងឆ្នាំដែល ធម្មរាជាទី១ ឡើងគ្រងរាជ សៀមបានវាយ យកបណ្ដារស្រុកភាគខាងលិច បានជាបន្តបន្ទាប់ រហូតដល់ក្នុងឆ្នាំ ១៣៨៥ ស្ដេចសៀមនាម ចៅបរមរាជា បានចាត់ឱ្យ ពញ្ញាព្រែក ដែលជាបុត្ររបស់ខ្លួន លើកទ័ព ១០០,០០០ (១សែននាក់) និង ប្រើប្រាសដំរី ៣៦០ ក្បាល ហើយបានបំពាក់កាំភ្លើងធំ នៅពីលើខ្នងដំរីផងដែរ បូករួមជាមួយនិង រទេះសឹកចម្បាំង ៥ពាន់គ្រឿង វាយប្រហារចូលក្រុងអង្គរ គ្រានោះ ដោយសារតែជញ្ជាំងក្រុងអង្គរពីមុនខូតខាតស្ទើរទាំងអស់ ព្រះធម្មរាជាទី១ ក៏ចាត់ឱ្យលោក មហាឧបរាជ ចៅហ៊្វាលោហៈ សង់ជញ្ជាំងក្រុងអង្គរឡើងវិញ ធ្វើពីឬស្សីកម្ពស់ ២២ហត្ថ ដោយស្មើនិងកម្ពស់ ១១ម៉ែត្រ និង ប្រមូលកងទ័ព ចំនួន ៨០,០០០ (៨មុឺននាក់) ជាមួយនិង ដំរីចម្បាំង ២៤០ ក្បាល នៅចាំការពារក្រុងអង្គរ ។ មេទ័ពសៀម ពញ្ញាព្រែក បានលើកទ័ព ព័ទ្ធជុំវិញក្រុងអង្គរទាំង ៤ទិស និងបានបញ្ជារឱ្យកងទ័ពដាក់ជណ្ដើរឬស្សី ឡើងវាយប្រហារចូលក្រុងអង្គរ និង បានប្រើឈើធំស្រួចរុញបំបុកទ្វារក្រុងអង្គរទាំង ៤ច្រក ដោយសារតែទ្វារក្រុងអង្គរធ្វើពីបន្ទះដែក លាយសំរិទ្ធ ទើបកងទ័ពសៀមពិបាកវាយសម្រុកចូល ។ ក្នុងពេលដែលទ័ពសៀម វាយសម្រុកចូល ធម្មរាជាទី១ បានចាត់ឱ្យ ពញ្ញាកែវ ការពារច្រកទ្វារខាងលិច ពញ្ញាទ័យ ការពារច្រកទ្វារខាងជើង [[ពញ្ញាយ៉ាត]] ការពារច្រកទ្វារខាងត្បូង និង ចៅហ៊្វាលោហៈ ការពារច្រកទ្វារខាងកើត ទ័ពសៀមវាយសម្រុកចូល ដោយការឡើងជណ្ដើរឬស្សី ក៏ត្រូវទ័ពខ្មែរបាញ់ព្រួញធ្លាក់ស្លាប់អស់ច្រើន សម្លេងកាំភ្លើងធំបាញ់ប្រហារគ្នាទៅមក លាន់លឺពេញសមរភូមិអង្គរ ដោយកាំភ្លើងធំខ្មែរនៅទីខ្ពស់ ហើយមានព្រៀបជាងបានបាញ់បំបែកទ័ពសៀមខ្ចាត់ខ្ចាយជាបន្តបន្ទាប់ សៀមបានវាយឡោមព័ទ្ធក្រុងអង្គរអស់រយៈពេល៧ខែ តែនៅតែមិនអាចបំបែកក្រុងអង្គរបាន ទើបពញ្ញាព្រែក ផ្ញើសំបុត្រទៅបិតាខ្លួន ចៅបរមរាជា ឱ្យរកយុទ្ធសាស្ត្រវាយបំបែកក្រុងអង្គរជាបន្តទៀត ។<ref> Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 </ref> == ជ័យជំនះសៀម មកលើក្រុងអង្គរ == '''Siamese victory over Angkor city''' ខណៈពេលដែលកងទ័ពសៀមមិនអាចវាយចូលក្រុងអង្គរបាន ស្ដេចសៀម បានប្រើកលល្បិចមួយ ដោយឱ្យ ពញ្ញាព្រែក បញ្ជូនចារកម្ម ៦នាក់ ចូលបន្លំជាកងទ័ពខ្មែរ និង បានឡើងទៅបង្ខូច កាំភ្លើងធំអស់ជាច្រើន ដែលដាក់បម្រុងនៅលើកំពែងក្រុង ក្រោយពេលដែលបង្ខូចកាំភ្លើងធំរួចរាល់ ចារកម្មទាំង ៦នាក់នោះ បានផ្ញើរសំបុត្រតាមព្រាបនាំសារ ឱ្យពញ្ញាព្រែក លើកទ័ពវាយចូលក្រុងអង្គរ រួចបក្សពួកខ្លួននិងលួចបើកទ្វារក្រុងអង្គរផ្នែកខាងលិចនៅយប់នេះ ក្នុងពេលច្បាំងគ្នា កាំភ្លើងធំមួយចំនួនបាញ់មិនចេញនោះទេ ក្រោយមក ចារកម្មទាំង៦ បានបើកទ្វារក្រុងអង្គរខាងលិច ពញ្ញាព្រែក ក៏លើកទ័ពចូលតាមច្រកទ្វារខាងលិច ច្បាំងធ្វើឃាតពញ្ញាកែវ នៅពេលនោះ ចៅហ៊្វាលោហៈ លឺដំណឹងថាទ័ពសៀមវាយបែកទ្វារខាងលិច ក៏ចេញពីទ្វារខាងកើត វាយសម្រុកចេញ ទៅការពារ [[ពញ្ញាយ៉ាត]] នាំរត់ចេញពីក្រុងអង្គរតាមច្រកទ្វារខាងត្បូង ក៏ប្រទះនិងទ័ពដំរីសៀម ក៏ដឹកនាំទ័ពដំរីខ្មែរ ទៅប្រជល់និងទ័ពដំរីសៀម វាយសម្រុកឱ្យពញ្ញាយ៉ាត រត់គេចខ្លួនបាននៅពេលនោះ រីឯចៅហ៊្វាលោហៈ ក៏ស្លាប់ក្នុងសមរភូមិអង្គរនាពេលនោះ បូករួមទាំង ធម្មរាជាទី១ និង បុត្រទាំង២អង្គទៀតផងដែរ នៅទីបំផុតសៀមវាយបែកក្រុងអង្គរក្នុងឆ្នាំ ១៣៨៥ នៃគ.សករាជ ពញ្ញាព្រែក ដែលជាបុត្រស្ដេចសៀម បានដាក់ឱ្យត្រួតត្រាក្រុងអង្គរ ហើយពញ្ញាព្រែក បានប្រកាសសោយរាជ្យ និងបានប្ដូរឈោះថ្មីហៅថា "ឥន្ទរាជា" (Indra Rachha) និងបានសោយរាជនៅក្រុងអង្គរអស់រយៈពេល ៣ឆ្នាំ ទើបពញ្ញាយ៉ាត លើកទ័ពមកបណ្ដេញសៀមចេញពីក្រុងអង្គរក្នុងឆ្នាំ ១៣៨៨ នៃគ.សករាជ ហើយជាពេលដែលទ្រង់យាងចាកចោលក្រុងអង្គរ មកតាំងបន្ទាយ នៅតំបន់ "ទួលបាសាន" ស្រុកស្រីសន្ធរ (បច្ចុប្បន្ន: [[ខេត្តកំពង់ចាម]]) ចាប់ពីពេលនោះមក ហើយទ្រង់មានព្រះនាម ក្នុងរាជថា [[បរមរាជាទី១]] ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref> == មើលផងដែរ == * [[រាជានិយមកម្ពុជា]] == តំណភ្ជាប់ រជ្ជកាលគ្រងរាជ == {{S-start}} {{S-hou|''(គ.ស ០០០០-១៣៨៥)''}} {{Succession box|before= [[បរមរាមាទី១]]|title=[[អាណាចក្រខ្មែរ]]|years='''១៣៧៣-១៣៨៥'''|after=[[បរមរាជាទី១]]}} {{S-end}} == ឯកសារយោង == 8yz2fdpgbo8sseg1u9sdw6ngydjnvdm 0 47491 282968 282043 2022-08-29T10:10:25Z Ear-cute 36665 These should be deleted wikitext text/x-wiki {{Db|ម៉ាស៊ីនបកប្រែ (Machine)}} nl2q26gxbgfqs3pi9baa0j4dp7j3mnr 0 47595 282926 282875 2022-08-28T13:00:49Z Camhistory 36281 wikitext text/x-wiki {{Infobox |name = បរមរាមាទី១ - (Borom Reamea I) |type = Khmer History |image = * '''ព្រះនាម''': បរមរាមាទី១ * '''[[អង់គ្លេស]]''': Borom Reamea I * '''រជ្ជកាល''': ១៣៦៩-១៣៧២ [[អាណាចក្រខ្មែរ]] * '''រាជសម័យ''': [[ចុងសម័យកាលអង្គរ]] * '''ព្រះនាមពេញ''': ព្រះរាជអង្ការ ព្រះបរមរាមា * '''គ្រងរាជ''': ១៣៦៩ នៃគ.សករាជ * '''ក្សត្រមុន''': [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] * '''រាជបន្ត''': [[ធម្មរាជាទី១]] * '''សន្តិវង្ស''': រាជវង្សអង្គរ * '''ចូលទីវង្គត់''': ១៣៧២ * '''ជំនឿសាសនា''': [[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា }} '''បរមរាមាទី១''' ([[អង់គ្លេស]]: Borom Reamea I) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៣៧២) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៦៩-១៣៧២) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រ របស់ [[ស្រីសុរិយោវង្ស|ព្រះស្រីសុរិយោវង្ស]] ទ្រង់ឡើងសោយរាជសម្បត្តិក្នុងឆ្នាំច ឯកស័ក ព.សករាជ ១៩១៣ ត្រូវនិង គ.សករាជ ១៣៦៩ ត្រូវនិង មហាសករាជ ១២៩២ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជអង្ការ ព្រះបរមរាមា"''' ទ្រង់បានឡើងសោយរាជ្យហើយ ព្រះអង្គក៏ប្រជុំចៅហ្វាយស្រុកតូចធំ ចូលមកធ្វើព្រះមេរុ បូជាព្រះបរមសព ព្រះបិតា ជាស្រេចហើយ ព្រះអង្គសោយរាជ្យបានរយៈពេលតែ ៣ឆ្នាំ ប៉ុនណោះ ក៏លើកទ័ពចេញច្បាំងនិងទ័ពសៀម ហើយសោយទីវង្គត់ក្នុងសង្គ្រាម មន្ត្រីក៏លើកព្រះបរមសព តម្កល់ក្នុងព្រះកោដ្ឋជាស្រេចហើយ ក៏អញ្ជើញ [[ធម្មរាជាទី១|ព្រះធម្មរាជាទី១]] គ្រងរាជបន្តពីព្រះអង្គ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៧៣ នៃគ.សករាជ ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique.html?id=gq9UAAAAcAAJ Journal asiatique: ou recueil de mémoires d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 18], Publisher: Society, Original from the Bavarian State Library </ref> <ref> Treng Nga (1973) [https://books.google.com/books/about/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F.html?id=jFjKxgEACAAJ Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 </ref> == មើលផងដែរ == * [[រាជានិយមកម្ពុជា]] == តំណភ្ជាប់ រជ្ជកាលគ្រងរាជ == {{S-start}} {{S-hou|''(គ.ស ០០០០-១៣៧២)''}} {{Succession box|before= [[ស្រីសុរិយោវង្ស]]|title=[[អាណាចក្រខ្មែរ]]|years='''១៣៦៩-១៣៧២'''|after=[[ធម្មរាជាទី១]]}} {{S-end}} == ឯកសារយោង == 9wkdu7jdt4csq95ee5ly2nwt5j0k0da 282936 282926 2022-08-28T18:35:20Z Khmerreal 36659 wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width:1em;" |- style="text-align:center;" |style="background: #0B6623;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> បរមរាមាទី១ </p> |- style="text-align:center;" | colspan="2" |[[File:Royal Standard of Cambodia (Pre-1993).svg|250px]] |- style="text-align:center;" |style="background: #ABCDEF;" colspan="5" | |- style="background: #f1f5fc;" |- style="vertical-align:center;" |'''រជ្ជកាល''' | ១៣៦៩-១៣៧២ ([[ចក្រភពខ្មែរ]]) |- style="vertical-align:center;" |'''គ្រងរាជ''' |១៣៦៩ |- style="vertical-align:center;" |'''រាជសម័យ''' | [[ចុងសម័យកាលអង្គរ]] |- style="vertical-align:center;" |'''ព្រះនាមពេញ''' |​​​ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះបរមរាមា |- style="vertical-align:center;" |'''មរណៈនាម''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ក្សត្រមុន''' | [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] |- style="vertical-align:center;" |'''រាជបន្ត''' | [[ធម្មរាជាទី១]] |- style="vertical-align:center;" |'''សន្តិវង្ស''' | រាជវង្ស​អង្គរ |- style="vertical-align:center;" |'''ប្រសូត្រ''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ចូលទីវង្គត់''' | ១៣៧២ |- style="vertical-align:center;" |'''ជំនឿសាសនា''' |[[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា |} '''បរមរាមាទី១''' ([[អង់គ្លេស]]: Borom Reamea I) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៣៧២) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៦៩-១៣៧២) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រ របស់ [[ស្រីសុរិយោវង្ស|ព្រះស្រីសុរិយោវង្ស]] ទ្រង់ឡើងសោយរាជសម្បត្តិក្នុងឆ្នាំច ឯកស័ក ព.សករាជ ១៩១៣ ត្រូវនិង គ.សករាជ ១៣៦៩ ត្រូវនិង មហាសករាជ ១២៩២ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជអង្ការ ព្រះបរមរាមា"''' ទ្រង់បានឡើងសោយរាជ្យហើយ ព្រះអង្គក៏ប្រជុំចៅហ្វាយស្រុកតូចធំ ចូលមកធ្វើព្រះមេរុ បូជាព្រះបរមសព ព្រះបិតា ជាស្រេចហើយ ព្រះអង្គសោយរាជ្យបានរយៈពេលតែ ៣ឆ្នាំ ប៉ុនណោះ ក៏លើកទ័ពចេញច្បាំងនិងទ័ពសៀម ហើយសោយទីវង្គត់ក្នុងសង្គ្រាម មន្ត្រីក៏លើកព្រះបរមសព តម្កល់ក្នុងព្រះកោដ្ឋជាស្រេចហើយ ក៏អញ្ជើញ [[ធម្មរាជាទី១|ព្រះធម្មរាជាទី១]] គ្រងរាជបន្តពីព្រះអង្គ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៧៣ នៃគ.សករាជ ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique.html?id=gq9UAAAAcAAJ Journal asiatique: ou recueil de mémoires d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 18], Publisher: Society, Original from the Bavarian State Library </ref> <ref> Treng Nga (1973) [https://books.google.com/books/about/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F.html?id=jFjKxgEACAAJ Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 </ref> == មើលផងដែរ == * [[រាជានិយមកម្ពុជា]] == តំណភ្ជាប់ រជ្ជកាលគ្រងរាជ == {{S-start}} {{S-hou|''(គ.ស ០០០០-១៣៧២)''}} {{Succession box|before= [[ស្រីសុរិយោវង្ស]]|title=[[អាណាចក្រខ្មែរ]]|years='''១៣៦៩-១៣៧២'''|after=[[ធម្មរាជាទី១]]}} {{S-end}} == ឯកសារយោង == rfdjykic5l1j8iw5e5q9tiezbix30fr 282937 282936 2022-08-28T18:35:48Z Khmerreal 36659 wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width:1em;" |- style="text-align:center;" |style="background: #0B6623;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> បរមរាមាទី១ </p> |- style="text-align:center;" | colspan="2" |[[File:Royal Standard of Cambodia (Pre-1993).svg|250px]] |- style="text-align:center;" |style="background: #ABCDEF;" colspan="5" | |- style="background: #f1f5fc;" |- style="vertical-align:center;" |'''រជ្ជកាល''' | ១៣៦៩-១៣៧២ ([[ចក្រភពខ្មែរ]]) |- style="vertical-align:center;" |'''គ្រងរាជ''' |១៣៦៩ |- style="vertical-align:center;" |'''រាជសម័យ''' | [[ចុងសម័យកាលអង្គរ]] |- style="vertical-align:center;" |'''ព្រះនាមពេញ''' |​​​ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះបរមរាមា |- style="vertical-align:center;" |'''មរណៈនាម''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ក្សត្រមុន''' | [[ស្រីសុរិយោវង្ស]] |- style="vertical-align:center;" |'''រាជបន្ត''' | [[ធម្មរាជាទី១]] |- style="vertical-align:center;" |'''សន្តិវង្ស''' | រាជវង្ស​អង្គរ |- style="vertical-align:center;" |'''ប្រសូត្រ''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ចូលទីវង្គត់''' | ១៣៧២ |- style="vertical-align:center;" |'''ជំនឿសាសនា''' |[[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា |} '''បរមរាមាទី១''' ([[អង់គ្លេស]]: Borom Reamea I) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៣៧២) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៦៩-១៣៧២) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រ របស់ [[ស្រីសុរិយោវង្ស|ព្រះស្រីសុរិយោវង្ស]] ទ្រង់ឡើងសោយរាជសម្បត្តិក្នុងឆ្នាំច ឯកស័ក ព.សករាជ ១៩១៣ ត្រូវនិង គ.សករាជ ១៣៦៩ ត្រូវនិង មហាសករាជ ១២៩២ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះបរមរាមា"''' ទ្រង់បានឡើងសោយរាជ្យហើយ ព្រះអង្គក៏ប្រជុំចៅហ្វាយស្រុកតូចធំ ចូលមកធ្វើព្រះមេរុ បូជាព្រះបរមសព ព្រះបិតា ជាស្រេចហើយ ព្រះអង្គសោយរាជ្យបានរយៈពេលតែ ៣ឆ្នាំ ប៉ុនណោះ ក៏លើកទ័ពចេញច្បាំងនិងទ័ពសៀម ហើយសោយទីវង្គត់ក្នុងសង្គ្រាម មន្ត្រីក៏លើកព្រះបរមសព តម្កល់ក្នុងព្រះកោដ្ឋជាស្រេចហើយ ក៏អញ្ជើញ [[ធម្មរាជាទី១|ព្រះធម្មរាជាទី១]] គ្រងរាជបន្តពីព្រះអង្គ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៧៣ នៃគ.សករាជ ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique.html?id=gq9UAAAAcAAJ Journal asiatique: ou recueil de mémoires d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 18], Publisher: Society, Original from the Bavarian State Library </ref> <ref> Treng Nga (1973) [https://books.google.com/books/about/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F.html?id=jFjKxgEACAAJ Khmer History Volume 2], Publisher: Khmer Mon Institute, Publication: Center for Khmer Studies Library p.198 </ref> == មើលផងដែរ == * [[រាជានិយមកម្ពុជា]] == តំណភ្ជាប់ រជ្ជកាលគ្រងរាជ == {{S-start}} {{S-hou|''(គ.ស ០០០០-១៣៧២)''}} {{Succession box|before= [[ស្រីសុរិយោវង្ស]]|title=[[អាណាចក្រខ្មែរ]]|years='''១៣៦៩-១៣៧២'''|after=[[ធម្មរាជាទី១]]}} {{S-end}} == ឯកសារយោង == tcljdo0l7t2q9na159d4pr4xmtgl93l 0 47601 282940 282882 2022-08-28T18:49:04Z Khmerreal 36659 wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width:1em;" |- style="text-align:center;" |style="background: #0B6623;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> បរមរាជាទី១ </p> |- style="text-align:center;" | colspan="2" |[[File:Royal Standard of Cambodia (Pre-1993).svg|250px]] |- style="text-align:center;" |style="background: #ABCDEF;" colspan="5" | |- style="background: #f1f5fc;" |- style="vertical-align:center;" |'''រជ្ជកាល''' | ១៣៨៥-១៤៣២ [[ចក្រភពខ្មែរ]] |- style="vertical-align:center;" |'''គ្រងរាជ''' |​​លើកទី១ - ១៣៨៥ <br/> លើកទី២ - ១៣៨៨ |- style="vertical-align:center;" |'''រាជសម័យ''' | [[ចុងសម័យកាលអង្គរ]] |- style="vertical-align:center;" |'''ព្រះនាមពេញ''' |​​​ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះបរមរាជា ចៅពញ្ញាយ៉ាត |- style="vertical-align:center;" |'''មរណៈនាម''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ក្សត្រមុន''' | [[ធម្មរាជាទី១]] |- style="vertical-align:center;" |'''រាជបន្ត''' | [[នរាយណ៍រាមា]] |- style="vertical-align:center;" |'''សន្តិវង្ស''' | រាជវង្ស​អង្គរ |- style="vertical-align:center;" |'''ប្រសូត្រ''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''បុត្រ''' |[[នរាយណ៍រាមា]], [[ស្រីរាជា]], [[ស្រីសុរិយោទ័យ]], [[ធម្មរាជាទី២]] |- style="vertical-align:center;" |'''ចូលទីវង្គត់''' | ១៣៨៥ |- style="vertical-align:center;" |'''ជំនឿសាសនា''' |[[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា |} '''បរមរាជាទី១''' ឬ '''[[ពញ្ញាយ៉ាត]]''' ([[អង់គ្លេស]]: Borom Reachea I) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៤៣២) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៨៥-១៤៣២) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រទី៣ របស់ [[ធម្មរាជាទី១|ព្រះធម្មរាជាទី១]] ពេលសៀមលើកទ័ព ១០០,០០០ (១សែននាក់) វាយបែកក្រុងអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៨៥ ពញ្ញាយ៉ាត បានភៀសខ្លួន មកតាំងបន្ទាយនៅ ទួលបាសាន អស់រយៈពេល ៣ឆ្នាំ ទើបទ្រង់បង្ករទ័ពវាយបណ្ដេញ ទ័ពសៀម ចេញពីក្រុងអង្គរ និងបានធ្វើពិធីរាជាភិសេកគ្រងរាជសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ជាលើកទី២នៅ រាជធានីអង្គរ គ.សករាជ ១៣៨៨ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជអង្ការ ព្រះបរមរាជា ចៅពញ្ញាយ៉ាត''' ហើយជាចុងក្រោយទ្រង់សម្រេចចិត្តចាកចោលក្រុងអង្គរ ចាប់ពីពេលនោះមក ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique.html?id=gq9UAAAAcAAJ Journal asiatique: ou recueil de mémoires d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 18], Publisher: Society, Original from the Bavarian State Library </ref> == ជីវិតចាប់ផ្ដើម == '''Early life''' ពញ្ញាយ៉ាត ជាបុត្រទី៣នៃ [[ធម្មរាជាទី១|ព្រះធម្មរាជាទី១]] បានឡើងសោយរាជបន្តរពី ព្រះបិតារបស់ខ្លួន និង មានព្រះនាមក្នុងរាជថា "[[បរមរាជាទី១]]" ហើយបានរាជាភិសេក និង អ្នកម្នាង ៣អង្គរ ទី១ អ្នកម្នាង បុប្ផាទេវី មានបុត្រនាម [[នរាយណ៍រាមា]] ជាបុត្រទី១, ទី២ អ្នកម្នាង សុីសាង៉ាម ជាស្នំឯក ស្ដេចសៀម ឥន្ទ្ររាជា ដែលត្រូវបានកំចាត់ដោយ ពញ្ញាយ៉ាត នៅក្រុងអង្គរ, សុីសាង៉ាម មានបុត្រ ២អង្គនាម [[ស្រីរាជា]] និង [[ស្រីសុរិយោទ័យ]] ជាបុត្រទី២ និង ទី៣, ទី៣ អ្នកម្នាង បទុមកេសរ មានបុត្រនាម [[ធម្មរាជាទី២]] ជាបុត្រទី៤ បុត្រទាំង៤ របស់ទ្រង់ សុទ្ធតែបានឡើងសោយរាជបន្តពីព្រះអង្គ ហើយបុត្រទាំង៤ នេះហើយបានពុះបែងចែកទឹកដីខ្មែរ ជាបីចំណែកធំ ដើម្បីគ្រប់គ្រងរៀងៗខ្លួន រហូតដល់ផ្ទុះសង្គ្រាមផ្ទៃក្នុងរាជវង្ស និង គ្នាថែមទៀតផង ក្រោយពេលបិតារបស់ខ្លួន ពញ្ញាយ៉ាត សោយទីវង្គត់រួច ។<ref> Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 </ref> == ការរំដោះ យកក្រុងអង្គរមកវិញ == '''Liberation of Angkor''' ក្រោយពេល ពញ្ញាយ៉ាត រត់គេចខ្លួនពីក្រុងអង្គរមក ទ្រង់បានទៅបោះបន្ទាយ នៅទួលបាសាន នាស្រុកស្រីសន្ធរ (ខេត្ត: [[កំពង់ចាម]]) អស់រយៈពេល ៣ឆ្នាំ ទើបទ្រង់បានចាត់ឱ្យ ចារកម្ម ១២នាក់ ឱ្យទៅបន្លំខ្លួនជាអ្នកបម្រើក្នុងរាជវាំងអង្គរ ដើម្បីលបលួចធ្វើឃាតស្ដេចសៀម ឥន្ទ្ររាជា នាពេលនោះ ។ ក្រោយពេលបេសកកម្មធ្វើឃាតស្ដេចសៀមបានជោគជ័យ ពញ្ញាយ៉ាត បានលើកទ័ពប្រមាណជា ៧០,០០០ (៧មុឺននាក់) ទៅវាយរំដោះយកក្រុងអង្គរពីកណ្ដាប់ដៃសៀមបានត្រឡប់មកវិញ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៨៨ នៃគ.សករាជ ហើយទ្រង់ក៏ប្រកាសសោយរាជជាលើកទី២ នៅទីនោះដែលមានព្រះនាមក្នុងរាជថា "[[បរមរាជាទី១|ព្រះបរមរាជាទី១]]" ដោយមើលឃើញថា រតនៈសម្បត្តិនៅក្រុងអង្គរត្រូវសៀមប្រមូលអស់គ្មានសល់ ក្រុងអង្គរមានការខូចខាតច្រើន បូករួមទាំងកំពែងក្រុងផង មានការចំណាយលើផ្នែកជួសជុលអស់ច្រើន និង ដើម្បីគេចចេញពីការគម្រាមកំហែងរបស់សៀមមកលើក្រុងអង្គរជាបន្តទៀតផងនោះ ទ្រង់បានសម្រេចចិត្តចាកចោលក្រុងអង្គរ ផ្លាសរាជធានីមក ទួលបាសាន អស់រយៈពេល ១២ឆ្នាំ ក៏ជួបនិងវិបត្តិទឹកជំនន់ធំ នា ឆ្នាំរោង លិចលង់រាជធានីទួលបាសាន ទ្រង់ក៏សម្រេចចិត្តផ្លាសរាជធានីមួយលើកទៀត មកតំបន់ ចតុមុខ (បច្ចុប្បន្នជា: [[ក្រុងភ្នំពេញ]]) ក្នុងឆ្នាំ ១៤០០ នៃគ.សករាជ ទ្រង់បានសោយរាជនៅចតុមុខ បានរយៈពេល ១៦ឆ្នាំ ទ្រង់ក៏ប្រកាសប្ដូររាជសម័យមក [[សម័យកាលចតុមុខ]] ក្នុងឆ្នាំ ១៤១៦ នៃគ.សករាជ ហើយព្រះអង្គបានសោយរាជនៅរាជធានីចតុមុខដល់ឆ្នាំ ១៤៣២ នៃគ.សករាជ ទើបទ្រង់យាងចូលព្រះទីវង្គត់ក្នុងពេលនោះ ក្រុមប្រឹក្សារាជវង្ស និង គណៈមន្ត្រីក៏សម្រេចអញ្ជើញ [[នរាយណ៍រាមា|ព្រះនរាយណ៍រាមា]] ជាព្រះរាជបុត្រច្បងឱ្យសោយរាជសម្បត្តិបន្តពីព្រះបិតាខ្លួន ក្នុងឆ្នាំ ១៤៣៣ នៃគ.សករាជ ។ ក្នុងរាជ ព្រះបរមរាជាទី១ ប្រជានុរាស្ត្ររស់នៅបានសុខសាន្តច្រើន មិនសូវមានព្រឹត្តិការណ៍នៃការផ្ទុះសង្គ្រាមច្រើនគួរឱ្យកត់សម្គាល់នោះទេ ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref> == នយោបាយការទូត និង សាសនា == '''Politics, diplomacy and religion''' នយោបាយ ការទូតរបស់ពញ្ញាយ៉ាត ទ្រង់បានរឹតចំណងការទូតជាមួយនគរចិន នៃរាជវង្សមីង (Ming Dynasty) ជាពិសេស គឺការដោះដូរពាណិជ្ជកម្មតាមមធ្យបាយផ្លូវទឹកពី [[ទន្លេមេគង្គ]] ក្នុងការនាំទំនិញផ្សេងៗមកផ្គត់ផ្គង់តម្រូវការក្នុងស្រុកផងដែរ នៅក្នុងរាជរបស់ព្រះអង្គអាចនិយាយបានថា ប្រទេសកម្ពុជាពេលនោះ មានសេដ្ឋកិច្ចរឹងមាំផងដែរ ។<ref> Justin Corfield (2009) [https://books.google.com/books/about/The_History_of_Cambodia.html?id=JfXP1duIllUC The History of Cambodia The Greenwood Histories of the Modern Nations], Publisher: ABC-CLIO, American publishing company for academic p.165 [[ISBN]]: 0313357234, 9780313357237 </ref> === ផ្នែកសាសនា === '''Religious''' ការីកចម្រើនផ្នែក [[ព្រះពុទ្ធសាសនា]] និកាយ [[មហាយាន]] ក្នុងរាជ [[បរមរាជាទី១]] ព្រះអង្គបាងសាងសង់វត្តអារាមជាបន្តបន្ទាប់ ក្នុងនោះមានដូចជា៖ វត្តបុទុម, [[វត្តកោះ]], [[វត្តលង្កា]], វត្តឧណាលោម, និង [[វត្តភ្នំ]] ។ វត្ត នៃ [[ព្រះពុទ្ធសាសនា]] មានតួនាទីសំខាន់ក្នុងរាជរបស់ព្រះអង្គដូចជា វត្ត​ជាឃ្លាំង​ចំណេះដឹង ជា​បណ្ណាល័យ ជា​សារមន្ទីរ​នៃ​វប្បធម៌ ​។ នៅ​គ្រប់​សម័យកាល វត្ត​អារាម​ផ្តល់នូវ​ការអប់រំ​ផ្នែក​អក្សរសាស្ត្រ លេខ​ន​ពន្ធ និង​ចំណេះដឹង​ផ្សេងៗ​ចាំបាច់​សម្រាប់​ប្រើ​ក្នុង​ជីវិត ។ វត្ត​អារាម​ជាទី​ជម្រក​ស្នាក់អាស្រ័យ​របស់​សិស្ស​ក្រីក្រ ដែលគ្មានលទ្ធមករៀននៅតាមមណ្ឌលសាលាធំៗ ​។ វត្ត​ជាទី​ពំនាក់​អាស្រ័យដល់ កុមារកំព្រា ជនចាស់ជរា សិស្សានុសិស្ស និង​កូនចៅ​របស់​ប្រជារាស្ត្រ​ក្រីក្រ ។ វត្ត​អារាម​ក៏​អាច​ដើរតួនាទី​ជាម​ន្ទី​ពេទ្យ​សម្រាប់​ព្យាបាល​ជំងឺផ្លូវ​ចិត្ត និង​ជា​កន្លែង​សម្រាប់​ប្រជុំ​របស់​ប្រជាជន​គ្រប់រូប​គ្រប់​ស្រទាប់វណ្ណៈ គ្រប់​វ័យ​ដោយ​គ្មាន​រើសអើង​ពណ៌​សម្បុរ សញ្ជាតិ ឋាន​:​សង្គម ដោយ​ឥត​ប្រកាន់ ​មាន ឬ ក្រ និង អ្នកមានជំនឿផ្ទុយឡើយ ។<ref> Beverley Palmer, Rough Guides (Firm) (2002) [https://books.google.com/books/about/The_Rough_Guide_to_Cambodia.html?id=oR-Kmnj8wmAC The Rough Guide to Cambodia], Publisher: illustrated Rough Guides p.354 [[ISBN]]: 1858288371, 9781858288376 </ref> <ref> Michel Igout (1993) [https://books.google.com/books/about/Phnom_Penh_Then_and_Now.html?id=RVRuAAAAMAAJ Phnom Penh Then and Now], Publisher: White Lotus, Original from the University of Michigan p.179 [[ISBN]]: 1879155184, 9781879155183 </ref> == អំពីកំណត់ត្រា ប្រវត្តិវិទូរ == '''About the Historian Record''' កំណត់ត្រា របស់ប្រវត្តិវិទូរមួយចំនួន ដែលកត់ត្រាអំពី ពញ្ញាយ៉ាត ឬ ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរដ៏ទៃៗទៀត តែងតែយល់ច្រឡំ កាលបរិច្ឆេទ ទៅនិងឈ្មោះចំនួន ៣ របស់ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ ដែលបែងចែងដូចតទៅ៖ ទី១ ឈ្មោះ មុនឡើងគ្រងរាជ ទី២ ឈ្មោះ ពេលឡើងសោយរាជ និង ទី៣ ឈ្មោះក្រោយពេលសោយទីវង្គត់ ។ ទោះជាយ៉ាងណាក្ដី កំណត់ត្រាប្រហាក់ប្រហែល នៃការផ្លាសប្ដូរសម័យកាលនីមួយៗ របស់ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ ត្រូវបានយកមកផ្ទៀងផ្ទាត់ និង ឯកសារជាតិកម្ពុជាផងដែរ ។ == មើលផងដែរ == * [[រាជានិយមកម្ពុជា]] == តំណភ្ជាប់ រជ្ជកាលគ្រងរាជ == {{S-start}} {{S-hou|''(គ.ស ០០០០-១៤៣២)''}} {{Succession box|before= [[ធម្មរាជាទី១]]|title=[[អាណាចក្រខ្មែរ]]|years='''១៣៨៥-១៤៣២'''|after=[[នរាយណ៍រាមា]]}} {{S-end}} == ឯកសារយោង == 3fd8agptwnf9eqltvh7gnwhix2pmoru 282941 282940 2022-08-28T18:49:27Z Khmerreal 36659 wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width:1em;" |- style="text-align:center;" |style="background: #0B6623;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> បរមរាជាទី១ </p> |- style="text-align:center;" | colspan="2" |[[File:Royal Standard of Cambodia (Pre-1993).svg|250px]] |- style="text-align:center;" |style="background: #ABCDEF;" colspan="5" | |- style="background: #f1f5fc;" |- style="vertical-align:center;" |'''រជ្ជកាល''' | ១៣៨៥-១៤៣២ [[ចក្រភពខ្មែរ]] |- style="vertical-align:center;" |'''គ្រងរាជ''' |​​លើកទី១ - ១៣៨៥ <br/> លើកទី២ - ១៣៨៨ |- style="vertical-align:center;" |'''រាជសម័យ''' | [[ចុងសម័យកាលអង្គរ]] |- style="vertical-align:center;" |'''ព្រះនាមពេញ''' |​​​ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះបរមរាជា ចៅពញ្ញាយ៉ាត |- style="vertical-align:center;" |'''មរណៈនាម''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ក្សត្រមុន''' | [[ធម្មរាជាទី១]] |- style="vertical-align:center;" |'''រាជបន្ត''' | [[នរាយណ៍រាមា]] |- style="vertical-align:center;" |'''សន្តិវង្ស''' | រាជវង្ស​អង្គរ |- style="vertical-align:center;" |'''ប្រសូត្រ''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''បុត្រ''' |[[នរាយណ៍រាមា]], [[ស្រីរាជា]], [[ស្រីសុរិយោទ័យ]], [[ធម្មរាជាទី២]] |- style="vertical-align:center;" |'''ចូលទីវង្គត់''' | ១៣៨៥ |- style="vertical-align:center;" |'''ជំនឿសាសនា''' |[[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា |} '''បរមរាជាទី១''' ឬ '''[[ពញ្ញាយ៉ាត]]''' ([[អង់គ្លេស]]: Borom Reachea I) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៤៣២) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៨៥-១៤៣២) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រទី៣ របស់ [[ធម្មរាជាទី១|ព្រះធម្មរាជាទី១]] ពេលសៀមលើកទ័ព ១០០,០០០ (១សែននាក់) វាយបែកក្រុងអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៨៥ ពញ្ញាយ៉ាត បានភៀសខ្លួន មកតាំងបន្ទាយនៅ ទួលបាសាន អស់រយៈពេល ៣ឆ្នាំ ទើបទ្រង់បង្ករទ័ពវាយបណ្ដេញ ទ័ពសៀម ចេញពីក្រុងអង្គរ និងបានធ្វើពិធីរាជាភិសេកគ្រងរាជសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ជាលើកទី២នៅ រាជធានីអង្គរ គ.សករាជ ១៣៨៨ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះបរមរាជា ចៅពញ្ញាយ៉ាត''' ហើយជាចុងក្រោយទ្រង់សម្រេចចិត្តចាកចោលក្រុងអង្គរ ចាប់ពីពេលនោះមក ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique.html?id=gq9UAAAAcAAJ Journal asiatique: ou recueil de mémoires d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 18], Publisher: Society, Original from the Bavarian State Library </ref> == ជីវិតចាប់ផ្ដើម == '''Early life''' ពញ្ញាយ៉ាត ជាបុត្រទី៣នៃ [[ធម្មរាជាទី១|ព្រះធម្មរាជាទី១]] បានឡើងសោយរាជបន្តរពី ព្រះបិតារបស់ខ្លួន និង មានព្រះនាមក្នុងរាជថា "[[បរមរាជាទី១]]" ហើយបានរាជាភិសេក និង អ្នកម្នាង ៣អង្គរ ទី១ អ្នកម្នាង បុប្ផាទេវី មានបុត្រនាម [[នរាយណ៍រាមា]] ជាបុត្រទី១, ទី២ អ្នកម្នាង សុីសាង៉ាម ជាស្នំឯក ស្ដេចសៀម ឥន្ទ្ររាជា ដែលត្រូវបានកំចាត់ដោយ ពញ្ញាយ៉ាត នៅក្រុងអង្គរ, សុីសាង៉ាម មានបុត្រ ២អង្គនាម [[ស្រីរាជា]] និង [[ស្រីសុរិយោទ័យ]] ជាបុត្រទី២ និង ទី៣, ទី៣ អ្នកម្នាង បទុមកេសរ មានបុត្រនាម [[ធម្មរាជាទី២]] ជាបុត្រទី៤ បុត្រទាំង៤ របស់ទ្រង់ សុទ្ធតែបានឡើងសោយរាជបន្តពីព្រះអង្គ ហើយបុត្រទាំង៤ នេះហើយបានពុះបែងចែកទឹកដីខ្មែរ ជាបីចំណែកធំ ដើម្បីគ្រប់គ្រងរៀងៗខ្លួន រហូតដល់ផ្ទុះសង្គ្រាមផ្ទៃក្នុងរាជវង្ស និង គ្នាថែមទៀតផង ក្រោយពេលបិតារបស់ខ្លួន ពញ្ញាយ៉ាត សោយទីវង្គត់រួច ។<ref> Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 </ref> == ការរំដោះ យកក្រុងអង្គរមកវិញ == '''Liberation of Angkor''' ក្រោយពេល ពញ្ញាយ៉ាត រត់គេចខ្លួនពីក្រុងអង្គរមក ទ្រង់បានទៅបោះបន្ទាយ នៅទួលបាសាន នាស្រុកស្រីសន្ធរ (ខេត្ត: [[កំពង់ចាម]]) អស់រយៈពេល ៣ឆ្នាំ ទើបទ្រង់បានចាត់ឱ្យ ចារកម្ម ១២នាក់ ឱ្យទៅបន្លំខ្លួនជាអ្នកបម្រើក្នុងរាជវាំងអង្គរ ដើម្បីលបលួចធ្វើឃាតស្ដេចសៀម ឥន្ទ្ររាជា នាពេលនោះ ។ ក្រោយពេលបេសកកម្មធ្វើឃាតស្ដេចសៀមបានជោគជ័យ ពញ្ញាយ៉ាត បានលើកទ័ពប្រមាណជា ៧០,០០០ (៧មុឺននាក់) ទៅវាយរំដោះយកក្រុងអង្គរពីកណ្ដាប់ដៃសៀមបានត្រឡប់មកវិញ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៨៨ នៃគ.សករាជ ហើយទ្រង់ក៏ប្រកាសសោយរាជជាលើកទី២ នៅទីនោះដែលមានព្រះនាមក្នុងរាជថា "[[បរមរាជាទី១|ព្រះបរមរាជាទី១]]" ដោយមើលឃើញថា រតនៈសម្បត្តិនៅក្រុងអង្គរត្រូវសៀមប្រមូលអស់គ្មានសល់ ក្រុងអង្គរមានការខូចខាតច្រើន បូករួមទាំងកំពែងក្រុងផង មានការចំណាយលើផ្នែកជួសជុលអស់ច្រើន និង ដើម្បីគេចចេញពីការគម្រាមកំហែងរបស់សៀមមកលើក្រុងអង្គរជាបន្តទៀតផងនោះ ទ្រង់បានសម្រេចចិត្តចាកចោលក្រុងអង្គរ ផ្លាសរាជធានីមក ទួលបាសាន អស់រយៈពេល ១២ឆ្នាំ ក៏ជួបនិងវិបត្តិទឹកជំនន់ធំ នា ឆ្នាំរោង លិចលង់រាជធានីទួលបាសាន ទ្រង់ក៏សម្រេចចិត្តផ្លាសរាជធានីមួយលើកទៀត មកតំបន់ ចតុមុខ (បច្ចុប្បន្នជា: [[ក្រុងភ្នំពេញ]]) ក្នុងឆ្នាំ ១៤០០ នៃគ.សករាជ ទ្រង់បានសោយរាជនៅចតុមុខ បានរយៈពេល ១៦ឆ្នាំ ទ្រង់ក៏ប្រកាសប្ដូររាជសម័យមក [[សម័យកាលចតុមុខ]] ក្នុងឆ្នាំ ១៤១៦ នៃគ.សករាជ ហើយព្រះអង្គបានសោយរាជនៅរាជធានីចតុមុខដល់ឆ្នាំ ១៤៣២ នៃគ.សករាជ ទើបទ្រង់យាងចូលព្រះទីវង្គត់ក្នុងពេលនោះ ក្រុមប្រឹក្សារាជវង្ស និង គណៈមន្ត្រីក៏សម្រេចអញ្ជើញ [[នរាយណ៍រាមា|ព្រះនរាយណ៍រាមា]] ជាព្រះរាជបុត្រច្បងឱ្យសោយរាជសម្បត្តិបន្តពីព្រះបិតាខ្លួន ក្នុងឆ្នាំ ១៤៣៣ នៃគ.សករាជ ។ ក្នុងរាជ ព្រះបរមរាជាទី១ ប្រជានុរាស្ត្ររស់នៅបានសុខសាន្តច្រើន មិនសូវមានព្រឹត្តិការណ៍នៃការផ្ទុះសង្គ្រាមច្រើនគួរឱ្យកត់សម្គាល់នោះទេ ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref> == នយោបាយការទូត និង សាសនា == '''Politics, diplomacy and religion''' នយោបាយ ការទូតរបស់ពញ្ញាយ៉ាត ទ្រង់បានរឹតចំណងការទូតជាមួយនគរចិន នៃរាជវង្សមីង (Ming Dynasty) ជាពិសេស គឺការដោះដូរពាណិជ្ជកម្មតាមមធ្យបាយផ្លូវទឹកពី [[ទន្លេមេគង្គ]] ក្នុងការនាំទំនិញផ្សេងៗមកផ្គត់ផ្គង់តម្រូវការក្នុងស្រុកផងដែរ នៅក្នុងរាជរបស់ព្រះអង្គអាចនិយាយបានថា ប្រទេសកម្ពុជាពេលនោះ មានសេដ្ឋកិច្ចរឹងមាំផងដែរ ។<ref> Justin Corfield (2009) [https://books.google.com/books/about/The_History_of_Cambodia.html?id=JfXP1duIllUC The History of Cambodia The Greenwood Histories of the Modern Nations], Publisher: ABC-CLIO, American publishing company for academic p.165 [[ISBN]]: 0313357234, 9780313357237 </ref> === ផ្នែកសាសនា === '''Religious''' ការីកចម្រើនផ្នែក [[ព្រះពុទ្ធសាសនា]] និកាយ [[មហាយាន]] ក្នុងរាជ [[បរមរាជាទី១]] ព្រះអង្គបាងសាងសង់វត្តអារាមជាបន្តបន្ទាប់ ក្នុងនោះមានដូចជា៖ វត្តបុទុម, [[វត្តកោះ]], [[វត្តលង្កា]], វត្តឧណាលោម, និង [[វត្តភ្នំ]] ។ វត្ត នៃ [[ព្រះពុទ្ធសាសនា]] មានតួនាទីសំខាន់ក្នុងរាជរបស់ព្រះអង្គដូចជា វត្ត​ជាឃ្លាំង​ចំណេះដឹង ជា​បណ្ណាល័យ ជា​សារមន្ទីរ​នៃ​វប្បធម៌ ​។ នៅ​គ្រប់​សម័យកាល វត្ត​អារាម​ផ្តល់នូវ​ការអប់រំ​ផ្នែក​អក្សរសាស្ត្រ លេខ​ន​ពន្ធ និង​ចំណេះដឹង​ផ្សេងៗ​ចាំបាច់​សម្រាប់​ប្រើ​ក្នុង​ជីវិត ។ វត្ត​អារាម​ជាទី​ជម្រក​ស្នាក់អាស្រ័យ​របស់​សិស្ស​ក្រីក្រ ដែលគ្មានលទ្ធមករៀននៅតាមមណ្ឌលសាលាធំៗ ​។ វត្ត​ជាទី​ពំនាក់​អាស្រ័យដល់ កុមារកំព្រា ជនចាស់ជរា សិស្សានុសិស្ស និង​កូនចៅ​របស់​ប្រជារាស្ត្រ​ក្រីក្រ ។ វត្ត​អារាម​ក៏​អាច​ដើរតួនាទី​ជាម​ន្ទី​ពេទ្យ​សម្រាប់​ព្យាបាល​ជំងឺផ្លូវ​ចិត្ត និង​ជា​កន្លែង​សម្រាប់​ប្រជុំ​របស់​ប្រជាជន​គ្រប់រូប​គ្រប់​ស្រទាប់វណ្ណៈ គ្រប់​វ័យ​ដោយ​គ្មាន​រើសអើង​ពណ៌​សម្បុរ សញ្ជាតិ ឋាន​:​សង្គម ដោយ​ឥត​ប្រកាន់ ​មាន ឬ ក្រ និង អ្នកមានជំនឿផ្ទុយឡើយ ។<ref> Beverley Palmer, Rough Guides (Firm) (2002) [https://books.google.com/books/about/The_Rough_Guide_to_Cambodia.html?id=oR-Kmnj8wmAC The Rough Guide to Cambodia], Publisher: illustrated Rough Guides p.354 [[ISBN]]: 1858288371, 9781858288376 </ref> <ref> Michel Igout (1993) [https://books.google.com/books/about/Phnom_Penh_Then_and_Now.html?id=RVRuAAAAMAAJ Phnom Penh Then and Now], Publisher: White Lotus, Original from the University of Michigan p.179 [[ISBN]]: 1879155184, 9781879155183 </ref> == អំពីកំណត់ត្រា ប្រវត្តិវិទូរ == '''About the Historian Record''' កំណត់ត្រា របស់ប្រវត្តិវិទូរមួយចំនួន ដែលកត់ត្រាអំពី ពញ្ញាយ៉ាត ឬ ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរដ៏ទៃៗទៀត តែងតែយល់ច្រឡំ កាលបរិច្ឆេទ ទៅនិងឈ្មោះចំនួន ៣ របស់ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ ដែលបែងចែងដូចតទៅ៖ ទី១ ឈ្មោះ មុនឡើងគ្រងរាជ ទី២ ឈ្មោះ ពេលឡើងសោយរាជ និង ទី៣ ឈ្មោះក្រោយពេលសោយទីវង្គត់ ។ ទោះជាយ៉ាងណាក្ដី កំណត់ត្រាប្រហាក់ប្រហែល នៃការផ្លាសប្ដូរសម័យកាលនីមួយៗ របស់ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ ត្រូវបានយកមកផ្ទៀងផ្ទាត់ និង ឯកសារជាតិកម្ពុជាផងដែរ ។ == មើលផងដែរ == * [[រាជានិយមកម្ពុជា]] == តំណភ្ជាប់ រជ្ជកាលគ្រងរាជ == {{S-start}} {{S-hou|''(គ.ស ០០០០-១៤៣២)''}} {{Succession box|before= [[ធម្មរាជាទី១]]|title=[[អាណាចក្រខ្មែរ]]|years='''១៣៨៥-១៤៣២'''|after=[[នរាយណ៍រាមា]]}} {{S-end}} == ឯកសារយោង == q88g5x5j6rmpwzzcbuiatjzmiqu1b2k 282942 282941 2022-08-28T18:52:46Z Khmerreal 36659 wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width:1em;" |- style="text-align:center;" |style="background: #0B6623;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> បរមរាជាទី១ </p> |- style="text-align:center;" | colspan="2" |[[File:Royal Standard of Cambodia (Pre-1993).svg|250px]] |- style="text-align:center;" |style="background: #ABCDEF;" colspan="5" | |- style="background: #f1f5fc;" |- style="vertical-align:center;" |'''រជ្ជកាល''' | ១៣៨៥-១៤៣២ [[ចក្រភពខ្មែរ]] |- style="vertical-align:center;" |'''គ្រងរាជ''' |​​លើកទី១ - ១៣៨៥ <br/> លើកទី២ - ១៣៨៨ |- style="vertical-align:center;" |'''រាជសម័យ''' | [[ចុងសម័យកាលអង្គរ]] |- style="vertical-align:center;" |'''ព្រះនាមពេញ''' |​​​ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះបរមរាជា ចៅពញ្ញាយ៉ាត |- style="vertical-align:center;" |'''មរណៈនាម''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ក្សត្រមុន''' | [[ធម្មរាជាទី១]] |- style="vertical-align:center;" |'''រាជបន្ត''' | [[នរាយណ៍រាមា]] |- style="vertical-align:center;" |'''សន្តិវង្ស''' | រាជវង្ស​អង្គរ |- style="vertical-align:center;" |'''ប្រសូត្រ''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''បុត្រ''' |[[នរាយណ៍រាមា]] <br> [[ស្រីរាជា]] <br> [[ស្រីសុរិយោទ័យ]] <br> [[ធម្មរាជាទី២]] |- style="vertical-align:center;" |'''ចូលទីវង្គត់''' | ១៣៨៥ |- style="vertical-align:center;" |'''ជំនឿសាសនា''' |[[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា |} '''បរមរាជាទី១''' ឬ '''[[ពញ្ញាយ៉ាត]]''' ([[អង់គ្លេស]]: Borom Reachea I) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៤៣២) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៨៥-១៤៣២) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រទី៣ របស់ [[ធម្មរាជាទី១|ព្រះធម្មរាជាទី១]] ពេលសៀមលើកទ័ព ១០០,០០០ (១សែននាក់) វាយបែកក្រុងអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៨៥ ពញ្ញាយ៉ាត បានភៀសខ្លួន មកតាំងបន្ទាយនៅ ទួលបាសាន អស់រយៈពេល ៣ឆ្នាំ ទើបទ្រង់បង្ករទ័ពវាយបណ្ដេញ ទ័ពសៀម ចេញពីក្រុងអង្គរ និងបានធ្វើពិធីរាជាភិសេកគ្រងរាជសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ជាលើកទី២នៅ រាជធានីអង្គរ គ.សករាជ ១៣៨៨ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះបរមរាជា ចៅពញ្ញាយ៉ាត''' ហើយជាចុងក្រោយទ្រង់សម្រេចចិត្តចាកចោលក្រុងអង្គរ ចាប់ពីពេលនោះមក ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique.html?id=gq9UAAAAcAAJ Journal asiatique: ou recueil de mémoires d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 18], Publisher: Society, Original from the Bavarian State Library </ref> == ជីវិតចាប់ផ្ដើម == '''Early life''' ពញ្ញាយ៉ាត ជាបុត្រទី៣នៃ [[ធម្មរាជាទី១|ព្រះធម្មរាជាទី១]] បានឡើងសោយរាជបន្តរពី ព្រះបិតារបស់ខ្លួន និង មានព្រះនាមក្នុងរាជថា "[[បរមរាជាទី១]]" ហើយបានរាជាភិសេក និង អ្នកម្នាង ៣អង្គរ ទី១ អ្នកម្នាង បុប្ផាទេវី មានបុត្រនាម [[នរាយណ៍រាមា]] ជាបុត្រទី១, ទី២ អ្នកម្នាង សុីសាង៉ាម ជាស្នំឯក ស្ដេចសៀម ឥន្ទ្ររាជា ដែលត្រូវបានកំចាត់ដោយ ពញ្ញាយ៉ាត នៅក្រុងអង្គរ, សុីសាង៉ាម មានបុត្រ ២អង្គនាម [[ស្រីរាជា]] និង [[ស្រីសុរិយោទ័យ]] ជាបុត្រទី២ និង ទី៣, ទី៣ អ្នកម្នាង បទុមកេសរ មានបុត្រនាម [[ធម្មរាជាទី២]] ជាបុត្រទី៤ បុត្រទាំង៤ របស់ទ្រង់ សុទ្ធតែបានឡើងសោយរាជបន្តពីព្រះអង្គ ហើយបុត្រទាំង៤ នេះហើយបានពុះបែងចែកទឹកដីខ្មែរ ជាបីចំណែកធំ ដើម្បីគ្រប់គ្រងរៀងៗខ្លួន រហូតដល់ផ្ទុះសង្គ្រាមផ្ទៃក្នុងរាជវង្ស និង គ្នាថែមទៀតផង ក្រោយពេលបិតារបស់ខ្លួន ពញ្ញាយ៉ាត សោយទីវង្គត់រួច ។<ref> Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 </ref> == ការរំដោះ យកក្រុងអង្គរមកវិញ == '''Liberation of Angkor''' ក្រោយពេល ពញ្ញាយ៉ាត រត់គេចខ្លួនពីក្រុងអង្គរមក ទ្រង់បានទៅបោះបន្ទាយ នៅទួលបាសាន នាស្រុកស្រីសន្ធរ (ខេត្ត: [[កំពង់ចាម]]) អស់រយៈពេល ៣ឆ្នាំ ទើបទ្រង់បានចាត់ឱ្យ ចារកម្ម ១២នាក់ ឱ្យទៅបន្លំខ្លួនជាអ្នកបម្រើក្នុងរាជវាំងអង្គរ ដើម្បីលបលួចធ្វើឃាតស្ដេចសៀម ឥន្ទ្ររាជា នាពេលនោះ ។ ក្រោយពេលបេសកកម្មធ្វើឃាតស្ដេចសៀមបានជោគជ័យ ពញ្ញាយ៉ាត បានលើកទ័ពប្រមាណជា ៧០,០០០ (៧មុឺននាក់) ទៅវាយរំដោះយកក្រុងអង្គរពីកណ្ដាប់ដៃសៀមបានត្រឡប់មកវិញ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៨៨ នៃគ.សករាជ ហើយទ្រង់ក៏ប្រកាសសោយរាជជាលើកទី២ នៅទីនោះដែលមានព្រះនាមក្នុងរាជថា "[[បរមរាជាទី១|ព្រះបរមរាជាទី១]]" ដោយមើលឃើញថា រតនៈសម្បត្តិនៅក្រុងអង្គរត្រូវសៀមប្រមូលអស់គ្មានសល់ ក្រុងអង្គរមានការខូចខាតច្រើន បូករួមទាំងកំពែងក្រុងផង មានការចំណាយលើផ្នែកជួសជុលអស់ច្រើន និង ដើម្បីគេចចេញពីការគម្រាមកំហែងរបស់សៀមមកលើក្រុងអង្គរជាបន្តទៀតផងនោះ ទ្រង់បានសម្រេចចិត្តចាកចោលក្រុងអង្គរ ផ្លាសរាជធានីមក ទួលបាសាន អស់រយៈពេល ១២ឆ្នាំ ក៏ជួបនិងវិបត្តិទឹកជំនន់ធំ នា ឆ្នាំរោង លិចលង់រាជធានីទួលបាសាន ទ្រង់ក៏សម្រេចចិត្តផ្លាសរាជធានីមួយលើកទៀត មកតំបន់ ចតុមុខ (បច្ចុប្បន្នជា: [[ក្រុងភ្នំពេញ]]) ក្នុងឆ្នាំ ១៤០០ នៃគ.សករាជ ទ្រង់បានសោយរាជនៅចតុមុខ បានរយៈពេល ១៦ឆ្នាំ ទ្រង់ក៏ប្រកាសប្ដូររាជសម័យមក [[សម័យកាលចតុមុខ]] ក្នុងឆ្នាំ ១៤១៦ នៃគ.សករាជ ហើយព្រះអង្គបានសោយរាជនៅរាជធានីចតុមុខដល់ឆ្នាំ ១៤៣២ នៃគ.សករាជ ទើបទ្រង់យាងចូលព្រះទីវង្គត់ក្នុងពេលនោះ ក្រុមប្រឹក្សារាជវង្ស និង គណៈមន្ត្រីក៏សម្រេចអញ្ជើញ [[នរាយណ៍រាមា|ព្រះនរាយណ៍រាមា]] ជាព្រះរាជបុត្រច្បងឱ្យសោយរាជសម្បត្តិបន្តពីព្រះបិតាខ្លួន ក្នុងឆ្នាំ ១៤៣៣ នៃគ.សករាជ ។ ក្នុងរាជ ព្រះបរមរាជាទី១ ប្រជានុរាស្ត្ររស់នៅបានសុខសាន្តច្រើន មិនសូវមានព្រឹត្តិការណ៍នៃការផ្ទុះសង្គ្រាមច្រើនគួរឱ្យកត់សម្គាល់នោះទេ ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref> == នយោបាយការទូត និង សាសនា == '''Politics, diplomacy and religion''' នយោបាយ ការទូតរបស់ពញ្ញាយ៉ាត ទ្រង់បានរឹតចំណងការទូតជាមួយនគរចិន នៃរាជវង្សមីង (Ming Dynasty) ជាពិសេស គឺការដោះដូរពាណិជ្ជកម្មតាមមធ្យបាយផ្លូវទឹកពី [[ទន្លេមេគង្គ]] ក្នុងការនាំទំនិញផ្សេងៗមកផ្គត់ផ្គង់តម្រូវការក្នុងស្រុកផងដែរ នៅក្នុងរាជរបស់ព្រះអង្គអាចនិយាយបានថា ប្រទេសកម្ពុជាពេលនោះ មានសេដ្ឋកិច្ចរឹងមាំផងដែរ ។<ref> Justin Corfield (2009) [https://books.google.com/books/about/The_History_of_Cambodia.html?id=JfXP1duIllUC The History of Cambodia The Greenwood Histories of the Modern Nations], Publisher: ABC-CLIO, American publishing company for academic p.165 [[ISBN]]: 0313357234, 9780313357237 </ref> === ផ្នែកសាសនា === '''Religious''' ការីកចម្រើនផ្នែក [[ព្រះពុទ្ធសាសនា]] និកាយ [[មហាយាន]] ក្នុងរាជ [[បរមរាជាទី១]] ព្រះអង្គបាងសាងសង់វត្តអារាមជាបន្តបន្ទាប់ ក្នុងនោះមានដូចជា៖ វត្តបុទុម, [[វត្តកោះ]], [[វត្តលង្កា]], វត្តឧណាលោម, និង [[វត្តភ្នំ]] ។ វត្ត នៃ [[ព្រះពុទ្ធសាសនា]] មានតួនាទីសំខាន់ក្នុងរាជរបស់ព្រះអង្គដូចជា វត្ត​ជាឃ្លាំង​ចំណេះដឹង ជា​បណ្ណាល័យ ជា​សារមន្ទីរ​នៃ​វប្បធម៌ ​។ នៅ​គ្រប់​សម័យកាល វត្ត​អារាម​ផ្តល់នូវ​ការអប់រំ​ផ្នែក​អក្សរសាស្ត្រ លេខ​ន​ពន្ធ និង​ចំណេះដឹង​ផ្សេងៗ​ចាំបាច់​សម្រាប់​ប្រើ​ក្នុង​ជីវិត ។ វត្ត​អារាម​ជាទី​ជម្រក​ស្នាក់អាស្រ័យ​របស់​សិស្ស​ក្រីក្រ ដែលគ្មានលទ្ធមករៀននៅតាមមណ្ឌលសាលាធំៗ ​។ វត្ត​ជាទី​ពំនាក់​អាស្រ័យដល់ កុមារកំព្រា ជនចាស់ជរា សិស្សានុសិស្ស និង​កូនចៅ​របស់​ប្រជារាស្ត្រ​ក្រីក្រ ។ វត្ត​អារាម​ក៏​អាច​ដើរតួនាទី​ជាម​ន្ទី​ពេទ្យ​សម្រាប់​ព្យាបាល​ជំងឺផ្លូវ​ចិត្ត និង​ជា​កន្លែង​សម្រាប់​ប្រជុំ​របស់​ប្រជាជន​គ្រប់រូប​គ្រប់​ស្រទាប់វណ្ណៈ គ្រប់​វ័យ​ដោយ​គ្មាន​រើសអើង​ពណ៌​សម្បុរ សញ្ជាតិ ឋាន​:​សង្គម ដោយ​ឥត​ប្រកាន់ ​មាន ឬ ក្រ និង អ្នកមានជំនឿផ្ទុយឡើយ ។<ref> Beverley Palmer, Rough Guides (Firm) (2002) [https://books.google.com/books/about/The_Rough_Guide_to_Cambodia.html?id=oR-Kmnj8wmAC The Rough Guide to Cambodia], Publisher: illustrated Rough Guides p.354 [[ISBN]]: 1858288371, 9781858288376 </ref> <ref> Michel Igout (1993) [https://books.google.com/books/about/Phnom_Penh_Then_and_Now.html?id=RVRuAAAAMAAJ Phnom Penh Then and Now], Publisher: White Lotus, Original from the University of Michigan p.179 [[ISBN]]: 1879155184, 9781879155183 </ref> == អំពីកំណត់ត្រា ប្រវត្តិវិទូរ == '''About the Historian Record''' កំណត់ត្រា របស់ប្រវត្តិវិទូរមួយចំនួន ដែលកត់ត្រាអំពី ពញ្ញាយ៉ាត ឬ ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរដ៏ទៃៗទៀត តែងតែយល់ច្រឡំ កាលបរិច្ឆេទ ទៅនិងឈ្មោះចំនួន ៣ របស់ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ ដែលបែងចែងដូចតទៅ៖ ទី១ ឈ្មោះ មុនឡើងគ្រងរាជ ទី២ ឈ្មោះ ពេលឡើងសោយរាជ និង ទី៣ ឈ្មោះក្រោយពេលសោយទីវង្គត់ ។ ទោះជាយ៉ាងណាក្ដី កំណត់ត្រាប្រហាក់ប្រហែល នៃការផ្លាសប្ដូរសម័យកាលនីមួយៗ របស់ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ ត្រូវបានយកមកផ្ទៀងផ្ទាត់ និង ឯកសារជាតិកម្ពុជាផងដែរ ។ == មើលផងដែរ == * [[រាជានិយមកម្ពុជា]] == តំណភ្ជាប់ រជ្ជកាលគ្រងរាជ == {{S-start}} {{S-hou|''(គ.ស ០០០០-១៤៣២)''}} {{Succession box|before= [[ធម្មរាជាទី១]]|title=[[អាណាចក្រខ្មែរ]]|years='''១៣៨៥-១៤៣២'''|after=[[នរាយណ៍រាមា]]}} {{S-end}} == ឯកសារយោង == m6q9ggdfayw5rnhet50rezqcfntieqy 282949 282942 2022-08-28T19:20:47Z Khmerreal 36659 wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width:1em;" |- style="text-align:center;" |style="background: #0B6623;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> បរមរាជាទី១ </p> |- style="text-align:center;" | colspan="2" |[[File:Royal Standard of Cambodia (Pre-1993).svg|250px]] |- style="text-align:center;" |style="background: #ABCDEF;" colspan="5" | |- style="background: #f1f5fc;" |- style="vertical-align:center;" |'''រជ្ជកាល''' | ១៣៨៥-១៤៣២ [[ចក្រភពខ្មែរ]] |- style="vertical-align:center;" |'''គ្រងរាជ''' |​​លើកទី១ - ១៣៨៥ <br/> លើកទី២ - ១៣៨៨ |- style="vertical-align:center;" |'''រាជសម័យ''' | [[ចុងសម័យកាលអង្គរ]] |- style="vertical-align:center;" |'''ព្រះនាមពេញ''' |​​​ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះបរមរាជា ចៅពញ្ញាយ៉ាត |- style="vertical-align:center;" |'''មរណៈនាម''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ក្សត្រមុន''' | [[ធម្មរាជាទី១]] |- style="vertical-align:center;" |'''រាជបន្ត''' | [[នរាយណ៍រាមា]] |- style="vertical-align:center;" |'''សន្តិវង្ស''' | រាជវង្ស​អង្គរ |- style="vertical-align:center;" |'''ប្រសូត្រ''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''បុត្រ''' |[[នរាយណ៍រាមា]] <br> [[ស្រីរាជា]] <br> [[ស្រីសុរិយោទ័យ]] <br> [[ធម្មរាជាទី២]] |- style="vertical-align:center;" |'''ចូលទីវង្គត់''' | ១៤៣២ |- style="vertical-align:center;" |'''ជំនឿសាសនា''' |[[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា |} '''បរមរាជាទី១''' ឬ '''[[ពញ្ញាយ៉ាត]]''' ([[អង់គ្លេស]]: Borom Reachea I) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៤៣២) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៨៥-១៤៣២) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រទី៣ របស់ [[ធម្មរាជាទី១|ព្រះធម្មរាជាទី១]] ពេលសៀមលើកទ័ព ១០០,០០០ (១សែននាក់) វាយបែកក្រុងអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៨៥ ពញ្ញាយ៉ាត បានភៀសខ្លួន មកតាំងបន្ទាយនៅ ទួលបាសាន អស់រយៈពេល ៣ឆ្នាំ ទើបទ្រង់បង្ករទ័ពវាយបណ្ដេញ ទ័ពសៀម ចេញពីក្រុងអង្គរ និងបានធ្វើពិធីរាជាភិសេកគ្រងរាជសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ជាលើកទី២នៅ រាជធានីអង្គរ គ.សករាជ ១៣៨៨ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះបរមរាជា ចៅពញ្ញាយ៉ាត''' ហើយជាចុងក្រោយទ្រង់សម្រេចចិត្តចាកចោលក្រុងអង្គរ ចាប់ពីពេលនោះមក ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique.html?id=gq9UAAAAcAAJ Journal asiatique: ou recueil de mémoires d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 18], Publisher: Society, Original from the Bavarian State Library </ref> == ជីវិតចាប់ផ្ដើម == '''Early life''' ពញ្ញាយ៉ាត ជាបុត្រទី៣នៃ [[ធម្មរាជាទី១|ព្រះធម្មរាជាទី១]] បានឡើងសោយរាជបន្តរពី ព្រះបិតារបស់ខ្លួន និង មានព្រះនាមក្នុងរាជថា "[[បរមរាជាទី១]]" ហើយបានរាជាភិសេក និង អ្នកម្នាង ៣អង្គរ ទី១ អ្នកម្នាង បុប្ផាទេវី មានបុត្រនាម [[នរាយណ៍រាមា]] ជាបុត្រទី១, ទី២ អ្នកម្នាង សុីសាង៉ាម ជាស្នំឯក ស្ដេចសៀម ឥន្ទ្ររាជា ដែលត្រូវបានកំចាត់ដោយ ពញ្ញាយ៉ាត នៅក្រុងអង្គរ, សុីសាង៉ាម មានបុត្រ ២អង្គនាម [[ស្រីរាជា]] និង [[ស្រីសុរិយោទ័យ]] ជាបុត្រទី២ និង ទី៣, ទី៣ អ្នកម្នាង បទុមកេសរ មានបុត្រនាម [[ធម្មរាជាទី២]] ជាបុត្រទី៤ បុត្រទាំង៤ របស់ទ្រង់ សុទ្ធតែបានឡើងសោយរាជបន្តពីព្រះអង្គ ហើយបុត្រទាំង៤ នេះហើយបានពុះបែងចែកទឹកដីខ្មែរ ជាបីចំណែកធំ ដើម្បីគ្រប់គ្រងរៀងៗខ្លួន រហូតដល់ផ្ទុះសង្គ្រាមផ្ទៃក្នុងរាជវង្ស និង គ្នាថែមទៀតផង ក្រោយពេលបិតារបស់ខ្លួន ពញ្ញាយ៉ាត សោយទីវង្គត់រួច ។<ref> Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 </ref> == ការរំដោះ យកក្រុងអង្គរមកវិញ == '''Liberation of Angkor''' ក្រោយពេល ពញ្ញាយ៉ាត រត់គេចខ្លួនពីក្រុងអង្គរមក ទ្រង់បានទៅបោះបន្ទាយ នៅទួលបាសាន នាស្រុកស្រីសន្ធរ (ខេត្ត: [[កំពង់ចាម]]) អស់រយៈពេល ៣ឆ្នាំ ទើបទ្រង់បានចាត់ឱ្យ ចារកម្ម ១២នាក់ ឱ្យទៅបន្លំខ្លួនជាអ្នកបម្រើក្នុងរាជវាំងអង្គរ ដើម្បីលបលួចធ្វើឃាតស្ដេចសៀម ឥន្ទ្ររាជា នាពេលនោះ ។ ក្រោយពេលបេសកកម្មធ្វើឃាតស្ដេចសៀមបានជោគជ័យ ពញ្ញាយ៉ាត បានលើកទ័ពប្រមាណជា ៧០,០០០ (៧មុឺននាក់) ទៅវាយរំដោះយកក្រុងអង្គរពីកណ្ដាប់ដៃសៀមបានត្រឡប់មកវិញ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៨៨ នៃគ.សករាជ ហើយទ្រង់ក៏ប្រកាសសោយរាជជាលើកទី២ នៅទីនោះដែលមានព្រះនាមក្នុងរាជថា "[[បរមរាជាទី១|ព្រះបរមរាជាទី១]]" ដោយមើលឃើញថា រតនៈសម្បត្តិនៅក្រុងអង្គរត្រូវសៀមប្រមូលអស់គ្មានសល់ ក្រុងអង្គរមានការខូចខាតច្រើន បូករួមទាំងកំពែងក្រុងផង មានការចំណាយលើផ្នែកជួសជុលអស់ច្រើន និង ដើម្បីគេចចេញពីការគម្រាមកំហែងរបស់សៀមមកលើក្រុងអង្គរជាបន្តទៀតផងនោះ ទ្រង់បានសម្រេចចិត្តចាកចោលក្រុងអង្គរ ផ្លាសរាជធានីមក ទួលបាសាន អស់រយៈពេល ១២ឆ្នាំ ក៏ជួបនិងវិបត្តិទឹកជំនន់ធំ នា ឆ្នាំរោង លិចលង់រាជធានីទួលបាសាន ទ្រង់ក៏សម្រេចចិត្តផ្លាសរាជធានីមួយលើកទៀត មកតំបន់ ចតុមុខ (បច្ចុប្បន្នជា: [[ក្រុងភ្នំពេញ]]) ក្នុងឆ្នាំ ១៤០០ នៃគ.សករាជ ទ្រង់បានសោយរាជនៅចតុមុខ បានរយៈពេល ១៦ឆ្នាំ ទ្រង់ក៏ប្រកាសប្ដូររាជសម័យមក [[សម័យកាលចតុមុខ]] ក្នុងឆ្នាំ ១៤១៦ នៃគ.សករាជ ហើយព្រះអង្គបានសោយរាជនៅរាជធានីចតុមុខដល់ឆ្នាំ ១៤៣២ នៃគ.សករាជ ទើបទ្រង់យាងចូលព្រះទីវង្គត់ក្នុងពេលនោះ ក្រុមប្រឹក្សារាជវង្ស និង គណៈមន្ត្រីក៏សម្រេចអញ្ជើញ [[នរាយណ៍រាមា|ព្រះនរាយណ៍រាមា]] ជាព្រះរាជបុត្រច្បងឱ្យសោយរាជសម្បត្តិបន្តពីព្រះបិតាខ្លួន ក្នុងឆ្នាំ ១៤៣៣ នៃគ.សករាជ ។ ក្នុងរាជ ព្រះបរមរាជាទី១ ប្រជានុរាស្ត្ររស់នៅបានសុខសាន្តច្រើន មិនសូវមានព្រឹត្តិការណ៍នៃការផ្ទុះសង្គ្រាមច្រើនគួរឱ្យកត់សម្គាល់នោះទេ ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref> == នយោបាយការទូត និង សាសនា == '''Politics, diplomacy and religion''' នយោបាយ ការទូតរបស់ពញ្ញាយ៉ាត ទ្រង់បានរឹតចំណងការទូតជាមួយនគរចិន នៃរាជវង្សមីង (Ming Dynasty) ជាពិសេស គឺការដោះដូរពាណិជ្ជកម្មតាមមធ្យបាយផ្លូវទឹកពី [[ទន្លេមេគង្គ]] ក្នុងការនាំទំនិញផ្សេងៗមកផ្គត់ផ្គង់តម្រូវការក្នុងស្រុកផងដែរ នៅក្នុងរាជរបស់ព្រះអង្គអាចនិយាយបានថា ប្រទេសកម្ពុជាពេលនោះ មានសេដ្ឋកិច្ចរឹងមាំផងដែរ ។<ref> Justin Corfield (2009) [https://books.google.com/books/about/The_History_of_Cambodia.html?id=JfXP1duIllUC The History of Cambodia The Greenwood Histories of the Modern Nations], Publisher: ABC-CLIO, American publishing company for academic p.165 [[ISBN]]: 0313357234, 9780313357237 </ref> === ផ្នែកសាសនា === '''Religious''' ការីកចម្រើនផ្នែក [[ព្រះពុទ្ធសាសនា]] និកាយ [[មហាយាន]] ក្នុងរាជ [[បរមរាជាទី១]] ព្រះអង្គបាងសាងសង់វត្តអារាមជាបន្តបន្ទាប់ ក្នុងនោះមានដូចជា៖ វត្តបុទុម, [[វត្តកោះ]], [[វត្តលង្កា]], វត្តឧណាលោម, និង [[វត្តភ្នំ]] ។ វត្ត នៃ [[ព្រះពុទ្ធសាសនា]] មានតួនាទីសំខាន់ក្នុងរាជរបស់ព្រះអង្គដូចជា វត្ត​ជាឃ្លាំង​ចំណេះដឹង ជា​បណ្ណាល័យ ជា​សារមន្ទីរ​នៃ​វប្បធម៌ ​។ នៅ​គ្រប់​សម័យកាល វត្ត​អារាម​ផ្តល់នូវ​ការអប់រំ​ផ្នែក​អក្សរសាស្ត្រ លេខ​ន​ពន្ធ និង​ចំណេះដឹង​ផ្សេងៗ​ចាំបាច់​សម្រាប់​ប្រើ​ក្នុង​ជីវិត ។ វត្ត​អារាម​ជាទី​ជម្រក​ស្នាក់អាស្រ័យ​របស់​សិស្ស​ក្រីក្រ ដែលគ្មានលទ្ធមករៀននៅតាមមណ្ឌលសាលាធំៗ ​។ វត្ត​ជាទី​ពំនាក់​អាស្រ័យដល់ កុមារកំព្រា ជនចាស់ជរា សិស្សានុសិស្ស និង​កូនចៅ​របស់​ប្រជារាស្ត្រ​ក្រីក្រ ។ វត្ត​អារាម​ក៏​អាច​ដើរតួនាទី​ជាម​ន្ទី​ពេទ្យ​សម្រាប់​ព្យាបាល​ជំងឺផ្លូវ​ចិត្ត និង​ជា​កន្លែង​សម្រាប់​ប្រជុំ​របស់​ប្រជាជន​គ្រប់រូប​គ្រប់​ស្រទាប់វណ្ណៈ គ្រប់​វ័យ​ដោយ​គ្មាន​រើសអើង​ពណ៌​សម្បុរ សញ្ជាតិ ឋាន​:​សង្គម ដោយ​ឥត​ប្រកាន់ ​មាន ឬ ក្រ និង អ្នកមានជំនឿផ្ទុយឡើយ ។<ref> Beverley Palmer, Rough Guides (Firm) (2002) [https://books.google.com/books/about/The_Rough_Guide_to_Cambodia.html?id=oR-Kmnj8wmAC The Rough Guide to Cambodia], Publisher: illustrated Rough Guides p.354 [[ISBN]]: 1858288371, 9781858288376 </ref> <ref> Michel Igout (1993) [https://books.google.com/books/about/Phnom_Penh_Then_and_Now.html?id=RVRuAAAAMAAJ Phnom Penh Then and Now], Publisher: White Lotus, Original from the University of Michigan p.179 [[ISBN]]: 1879155184, 9781879155183 </ref> == អំពីកំណត់ត្រា ប្រវត្តិវិទូរ == '''About the Historian Record''' កំណត់ត្រា របស់ប្រវត្តិវិទូរមួយចំនួន ដែលកត់ត្រាអំពី ពញ្ញាយ៉ាត ឬ ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរដ៏ទៃៗទៀត តែងតែយល់ច្រឡំ កាលបរិច្ឆេទ ទៅនិងឈ្មោះចំនួន ៣ របស់ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ ដែលបែងចែងដូចតទៅ៖ ទី១ ឈ្មោះ មុនឡើងគ្រងរាជ ទី២ ឈ្មោះ ពេលឡើងសោយរាជ និង ទី៣ ឈ្មោះក្រោយពេលសោយទីវង្គត់ ។ ទោះជាយ៉ាងណាក្ដី កំណត់ត្រាប្រហាក់ប្រហែល នៃការផ្លាសប្ដូរសម័យកាលនីមួយៗ របស់ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ ត្រូវបានយកមកផ្ទៀងផ្ទាត់ និង ឯកសារជាតិកម្ពុជាផងដែរ ។ == មើលផងដែរ == * [[រាជានិយមកម្ពុជា]] == តំណភ្ជាប់ រជ្ជកាលគ្រងរាជ == {{S-start}} {{S-hou|''(គ.ស ០០០០-១៤៣២)''}} {{Succession box|before= [[ធម្មរាជាទី១]]|title=[[អាណាចក្រខ្មែរ]]|years='''១៣៨៥-១៤៣២'''|after=[[នរាយណ៍រាមា]]}} {{S-end}} == ឯកសារយោង == j9c0vujbntuwsph7vfz99lky7cmniqw 282953 282949 2022-08-28T19:33:12Z Khmerreal 36659 wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width:1em;" |- style="text-align:center;" |style="background: #0B6623;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> បរមរាជាទី១ </p> |- style="text-align:center;" | colspan="2" |[[File:Royal Standard of Cambodia (Pre-1993).svg|250px]] |- style="text-align:center;" |style="background: #ABCDEF;" colspan="5" | |- style="background: #f1f5fc;" |- style="vertical-align:center;" |'''រជ្ជកាល''' | ១៣៨៥-១៤៣២ [[ចក្រភពខ្មែរ]] |- style="vertical-align:center;" |'''គ្រងរាជ''' |​​លើកទី១ - ១៣៨៥ <br/> លើកទី២ - ១៣៨៨ |- style="vertical-align:center;" |'''រាជសម័យ''' | [[ចុងសម័យកាលអង្គរ]] <br> ផ្ដើមសម័យចតុមុខ |- style="vertical-align:center;" |'''ព្រះនាមពេញ''' |​​​ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះបរមរាជា ចៅពញ្ញាយ៉ាត |- style="vertical-align:center;" |'''មរណៈនាម''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ក្សត្រមុន''' | [[ធម្មរាជាទី១]] |- style="vertical-align:center;" |'''រាជបន្ត''' | [[នរាយណ៍រាមា]] |- style="vertical-align:center;" |'''សន្តិវង្ស''' | រាជវង្ស​អង្គរ |- style="vertical-align:center;" |'''ប្រសូត្រ''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''បុត្រ''' |[[នរាយណ៍រាមា]] <br> [[ស្រីរាជា]] <br> [[ស្រីសុរិយោទ័យ]] <br> [[ធម្មរាជាទី២]] |- style="vertical-align:center;" |'''ចូលទីវង្គត់''' | ១៤៣២ |- style="vertical-align:center;" |'''ជំនឿសាសនា''' |[[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា |} '''បរមរាជាទី១''' ឬ '''[[ពញ្ញាយ៉ាត]]''' ([[អង់គ្លេស]]: Borom Reachea I) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៤៣២) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៨៥-១៤៣២) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រទី៣ របស់ [[ធម្មរាជាទី១|ព្រះធម្មរាជាទី១]] ពេលសៀមលើកទ័ព ១០០,០០០ (១សែននាក់) វាយបែកក្រុងអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៨៥ ពញ្ញាយ៉ាត បានភៀសខ្លួន មកតាំងបន្ទាយនៅ ទួលបាសាន អស់រយៈពេល ៣ឆ្នាំ ទើបទ្រង់បង្ករទ័ពវាយបណ្ដេញ ទ័ពសៀម ចេញពីក្រុងអង្គរ និងបានធ្វើពិធីរាជាភិសេកគ្រងរាជសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ជាលើកទី២នៅ រាជធានីអង្គរ គ.សករាជ ១៣៨៨ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះបរមរាជា ចៅពញ្ញាយ៉ាត''' ហើយជាចុងក្រោយទ្រង់សម្រេចចិត្តចាកចោលក្រុងអង្គរ ចាប់ពីពេលនោះមក ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique.html?id=gq9UAAAAcAAJ Journal asiatique: ou recueil de mémoires d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 18], Publisher: Society, Original from the Bavarian State Library </ref> == ជីវិតចាប់ផ្ដើម == '''Early life''' ពញ្ញាយ៉ាត ជាបុត្រទី៣នៃ [[ធម្មរាជាទី១|ព្រះធម្មរាជាទី១]] បានឡើងសោយរាជបន្តរពី ព្រះបិតារបស់ខ្លួន និង មានព្រះនាមក្នុងរាជថា "[[បរមរាជាទី១]]" ហើយបានរាជាភិសេក និង អ្នកម្នាង ៣អង្គរ ទី១ អ្នកម្នាង បុប្ផាទេវី មានបុត្រនាម [[នរាយណ៍រាមា]] ជាបុត្រទី១, ទី២ អ្នកម្នាង សុីសាង៉ាម ជាស្នំឯក ស្ដេចសៀម ឥន្ទ្ររាជា ដែលត្រូវបានកំចាត់ដោយ ពញ្ញាយ៉ាត នៅក្រុងអង្គរ, សុីសាង៉ាម មានបុត្រ ២អង្គនាម [[ស្រីរាជា]] និង [[ស្រីសុរិយោទ័យ]] ជាបុត្រទី២ និង ទី៣, ទី៣ អ្នកម្នាង បទុមកេសរ មានបុត្រនាម [[ធម្មរាជាទី២]] ជាបុត្រទី៤ បុត្រទាំង៤ របស់ទ្រង់ សុទ្ធតែបានឡើងសោយរាជបន្តពីព្រះអង្គ ហើយបុត្រទាំង៤ នេះហើយបានពុះបែងចែកទឹកដីខ្មែរ ជាបីចំណែកធំ ដើម្បីគ្រប់គ្រងរៀងៗខ្លួន រហូតដល់ផ្ទុះសង្គ្រាមផ្ទៃក្នុងរាជវង្ស និង គ្នាថែមទៀតផង ក្រោយពេលបិតារបស់ខ្លួន ពញ្ញាយ៉ាត សោយទីវង្គត់រួច ។<ref> Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 </ref> == ការរំដោះ យកក្រុងអង្គរមកវិញ == '''Liberation of Angkor''' ក្រោយពេល ពញ្ញាយ៉ាត រត់គេចខ្លួនពីក្រុងអង្គរមក ទ្រង់បានទៅបោះបន្ទាយ នៅទួលបាសាន នាស្រុកស្រីសន្ធរ (ខេត្ត: [[កំពង់ចាម]]) អស់រយៈពេល ៣ឆ្នាំ ទើបទ្រង់បានចាត់ឱ្យ ចារកម្ម ១២នាក់ ឱ្យទៅបន្លំខ្លួនជាអ្នកបម្រើក្នុងរាជវាំងអង្គរ ដើម្បីលបលួចធ្វើឃាតស្ដេចសៀម ឥន្ទ្ររាជា នាពេលនោះ ។ ក្រោយពេលបេសកកម្មធ្វើឃាតស្ដេចសៀមបានជោគជ័យ ពញ្ញាយ៉ាត បានលើកទ័ពប្រមាណជា ៧០,០០០ (៧មុឺននាក់) ទៅវាយរំដោះយកក្រុងអង្គរពីកណ្ដាប់ដៃសៀមបានត្រឡប់មកវិញ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៨៨ នៃគ.សករាជ ហើយទ្រង់ក៏ប្រកាសសោយរាជជាលើកទី២ នៅទីនោះដែលមានព្រះនាមក្នុងរាជថា "[[បរមរាជាទី១|ព្រះបរមរាជាទី១]]" ដោយមើលឃើញថា រតនៈសម្បត្តិនៅក្រុងអង្គរត្រូវសៀមប្រមូលអស់គ្មានសល់ ក្រុងអង្គរមានការខូចខាតច្រើន បូករួមទាំងកំពែងក្រុងផង មានការចំណាយលើផ្នែកជួសជុលអស់ច្រើន និង ដើម្បីគេចចេញពីការគម្រាមកំហែងរបស់សៀមមកលើក្រុងអង្គរជាបន្តទៀតផងនោះ ទ្រង់បានសម្រេចចិត្តចាកចោលក្រុងអង្គរ ផ្លាសរាជធានីមក ទួលបាសាន អស់រយៈពេល ១២ឆ្នាំ ក៏ជួបនិងវិបត្តិទឹកជំនន់ធំ នា ឆ្នាំរោង លិចលង់រាជធានីទួលបាសាន ទ្រង់ក៏សម្រេចចិត្តផ្លាសរាជធានីមួយលើកទៀត មកតំបន់ ចតុមុខ (បច្ចុប្បន្នជា: [[ក្រុងភ្នំពេញ]]) ក្នុងឆ្នាំ ១៤០០ នៃគ.សករាជ ទ្រង់បានសោយរាជនៅចតុមុខ បានរយៈពេល ១៦ឆ្នាំ ទ្រង់ក៏ប្រកាសប្ដូររាជសម័យមក [[សម័យកាលចតុមុខ]] ក្នុងឆ្នាំ ១៤១៦ នៃគ.សករាជ ហើយព្រះអង្គបានសោយរាជនៅរាជធានីចតុមុខដល់ឆ្នាំ ១៤៣២ នៃគ.សករាជ ទើបទ្រង់យាងចូលព្រះទីវង្គត់ក្នុងពេលនោះ ក្រុមប្រឹក្សារាជវង្ស និង គណៈមន្ត្រីក៏សម្រេចអញ្ជើញ [[នរាយណ៍រាមា|ព្រះនរាយណ៍រាមា]] ជាព្រះរាជបុត្រច្បងឱ្យសោយរាជសម្បត្តិបន្តពីព្រះបិតាខ្លួន ក្នុងឆ្នាំ ១៤៣៣ នៃគ.សករាជ ។ ក្នុងរាជ ព្រះបរមរាជាទី១ ប្រជានុរាស្ត្ររស់នៅបានសុខសាន្តច្រើន មិនសូវមានព្រឹត្តិការណ៍នៃការផ្ទុះសង្គ្រាមច្រើនគួរឱ្យកត់សម្គាល់នោះទេ ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref> == នយោបាយការទូត និង សាសនា == '''Politics, diplomacy and religion''' នយោបាយ ការទូតរបស់ពញ្ញាយ៉ាត ទ្រង់បានរឹតចំណងការទូតជាមួយនគរចិន នៃរាជវង្សមីង (Ming Dynasty) ជាពិសេស គឺការដោះដូរពាណិជ្ជកម្មតាមមធ្យបាយផ្លូវទឹកពី [[ទន្លេមេគង្គ]] ក្នុងការនាំទំនិញផ្សេងៗមកផ្គត់ផ្គង់តម្រូវការក្នុងស្រុកផងដែរ នៅក្នុងរាជរបស់ព្រះអង្គអាចនិយាយបានថា ប្រទេសកម្ពុជាពេលនោះ មានសេដ្ឋកិច្ចរឹងមាំផងដែរ ។<ref> Justin Corfield (2009) [https://books.google.com/books/about/The_History_of_Cambodia.html?id=JfXP1duIllUC The History of Cambodia The Greenwood Histories of the Modern Nations], Publisher: ABC-CLIO, American publishing company for academic p.165 [[ISBN]]: 0313357234, 9780313357237 </ref> === ផ្នែកសាសនា === '''Religious''' ការីកចម្រើនផ្នែក [[ព្រះពុទ្ធសាសនា]] និកាយ [[មហាយាន]] ក្នុងរាជ [[បរមរាជាទី១]] ព្រះអង្គបាងសាងសង់វត្តអារាមជាបន្តបន្ទាប់ ក្នុងនោះមានដូចជា៖ វត្តបុទុម, [[វត្តកោះ]], [[វត្តលង្កា]], វត្តឧណាលោម, និង [[វត្តភ្នំ]] ។ វត្ត នៃ [[ព្រះពុទ្ធសាសនា]] មានតួនាទីសំខាន់ក្នុងរាជរបស់ព្រះអង្គដូចជា វត្ត​ជាឃ្លាំង​ចំណេះដឹង ជា​បណ្ណាល័យ ជា​សារមន្ទីរ​នៃ​វប្បធម៌ ​។ នៅ​គ្រប់​សម័យកាល វត្ត​អារាម​ផ្តល់នូវ​ការអប់រំ​ផ្នែក​អក្សរសាស្ត្រ លេខ​ន​ពន្ធ និង​ចំណេះដឹង​ផ្សេងៗ​ចាំបាច់​សម្រាប់​ប្រើ​ក្នុង​ជីវិត ។ វត្ត​អារាម​ជាទី​ជម្រក​ស្នាក់អាស្រ័យ​របស់​សិស្ស​ក្រីក្រ ដែលគ្មានលទ្ធមករៀននៅតាមមណ្ឌលសាលាធំៗ ​។ វត្ត​ជាទី​ពំនាក់​អាស្រ័យដល់ កុមារកំព្រា ជនចាស់ជរា សិស្សានុសិស្ស និង​កូនចៅ​របស់​ប្រជារាស្ត្រ​ក្រីក្រ ។ វត្ត​អារាម​ក៏​អាច​ដើរតួនាទី​ជាម​ន្ទី​ពេទ្យ​សម្រាប់​ព្យាបាល​ជំងឺផ្លូវ​ចិត្ត និង​ជា​កន្លែង​សម្រាប់​ប្រជុំ​របស់​ប្រជាជន​គ្រប់រូប​គ្រប់​ស្រទាប់វណ្ណៈ គ្រប់​វ័យ​ដោយ​គ្មាន​រើសអើង​ពណ៌​សម្បុរ សញ្ជាតិ ឋាន​:​សង្គម ដោយ​ឥត​ប្រកាន់ ​មាន ឬ ក្រ និង អ្នកមានជំនឿផ្ទុយឡើយ ។<ref> Beverley Palmer, Rough Guides (Firm) (2002) [https://books.google.com/books/about/The_Rough_Guide_to_Cambodia.html?id=oR-Kmnj8wmAC The Rough Guide to Cambodia], Publisher: illustrated Rough Guides p.354 [[ISBN]]: 1858288371, 9781858288376 </ref> <ref> Michel Igout (1993) [https://books.google.com/books/about/Phnom_Penh_Then_and_Now.html?id=RVRuAAAAMAAJ Phnom Penh Then and Now], Publisher: White Lotus, Original from the University of Michigan p.179 [[ISBN]]: 1879155184, 9781879155183 </ref> == អំពីកំណត់ត្រា ប្រវត្តិវិទូរ == '''About the Historian Record''' កំណត់ត្រា របស់ប្រវត្តិវិទូរមួយចំនួន ដែលកត់ត្រាអំពី ពញ្ញាយ៉ាត ឬ ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរដ៏ទៃៗទៀត តែងតែយល់ច្រឡំ កាលបរិច្ឆេទ ទៅនិងឈ្មោះចំនួន ៣ របស់ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ ដែលបែងចែងដូចតទៅ៖ ទី១ ឈ្មោះ មុនឡើងគ្រងរាជ ទី២ ឈ្មោះ ពេលឡើងសោយរាជ និង ទី៣ ឈ្មោះក្រោយពេលសោយទីវង្គត់ ។ ទោះជាយ៉ាងណាក្ដី កំណត់ត្រាប្រហាក់ប្រហែល នៃការផ្លាសប្ដូរសម័យកាលនីមួយៗ របស់ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ ត្រូវបានយកមកផ្ទៀងផ្ទាត់ និង ឯកសារជាតិកម្ពុជាផងដែរ ។ == មើលផងដែរ == * [[រាជានិយមកម្ពុជា]] == តំណភ្ជាប់ រជ្ជកាលគ្រងរាជ == {{S-start}} {{S-hou|''(គ.ស ០០០០-១៤៣២)''}} {{Succession box|before= [[ធម្មរាជាទី១]]|title=[[អាណាចក្រខ្មែរ]]|years='''១៣៨៥-១៤៣២'''|after=[[នរាយណ៍រាមា]]}} {{S-end}} == ឯកសារយោង == 0wqsrd7ni9wa4thi17rp7cy0lznganu 282963 282953 2022-08-29T04:29:07Z Khmerreal 36659 wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width:1em;" |- style="text-align:center;" |style="background: #0B6623;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> បរមរាជាទី១ </p> |- style="text-align:center;" | colspan="2" |[[File:Royal Standard of Cambodia (Pre-1993).svg|250px]] |- style="text-align:center;" |style="background: #ABCDEF;" colspan="5" | |- style="background: #f1f5fc;" |- style="vertical-align:center;" |'''រជ្ជកាល''' | ១៣៨៥-១៤៣២ [[រាជាណាចក្រកម្ពុជា]] |- style="vertical-align:center;" |'''គ្រងរាជ''' |​​លើកទី១ - ១៣៨៥ <br/> លើកទី២ - ១៣៨៨ |- style="vertical-align:center;" |'''រាជសម័យ''' | [[ចុងសម័យកាលអង្គរ]] <br> ផ្ដើមសម័យចតុមុខ |- style="vertical-align:center;" |'''ព្រះនាមពេញ''' |​​​ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះបរមរាជា ចៅពញ្ញាយ៉ាត |- style="vertical-align:center;" |'''មរណៈនាម''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ក្សត្រមុន''' | [[ធម្មរាជាទី១]] |- style="vertical-align:center;" |'''រាជបន្ត''' | [[នរាយណ៍រាមា]] |- style="vertical-align:center;" |'''សន្តិវង្ស''' | រាជវង្ស​អង្គរ |- style="vertical-align:center;" |'''ប្រសូត្រ''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''បុត្រ''' |[[នរាយណ៍រាមា]] <br> [[ស្រីរាជា]] <br> [[ស្រីសុរិយោទ័យ]] <br> [[ធម្មរាជាទី២]] |- style="vertical-align:center;" |'''ចូលទីវង្គត់''' | ១៤៣២ |- style="vertical-align:center;" |'''ជំនឿសាសនា''' |[[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា |} '''បរមរាជាទី១''' ឬ '''[[ពញ្ញាយ៉ាត]]''' ([[អង់គ្លេស]]: Borom Reachea I) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៤៣២) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៨៥-១៤៣២) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រទី៣ របស់ [[ធម្មរាជាទី១|ព្រះធម្មរាជាទី១]] ពេលសៀមលើកទ័ព ១០០,០០០ (១សែននាក់) វាយបែកក្រុងអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៨៥ ពញ្ញាយ៉ាត បានភៀសខ្លួន មកតាំងបន្ទាយនៅ ទួលបាសាន អស់រយៈពេល ៣ឆ្នាំ ទើបទ្រង់បង្ករទ័ពវាយបណ្ដេញ ទ័ពសៀម ចេញពីក្រុងអង្គរ និងបានធ្វើពិធីរាជាភិសេកគ្រងរាជសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ជាលើកទី២នៅ រាជធានីអង្គរ គ.សករាជ ១៣៨៨ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះបរមរាជា ចៅពញ្ញាយ៉ាត''' ហើយជាចុងក្រោយទ្រង់សម្រេចចិត្តចាកចោលក្រុងអង្គរ ចាប់ពីពេលនោះមក ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique.html?id=gq9UAAAAcAAJ Journal asiatique: ou recueil de mémoires d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 18], Publisher: Society, Original from the Bavarian State Library </ref> == ជីវិតចាប់ផ្ដើម == '''Early life''' ពញ្ញាយ៉ាត ជាបុត្រទី៣នៃ [[ធម្មរាជាទី១|ព្រះធម្មរាជាទី១]] បានឡើងសោយរាជបន្តរពី ព្រះបិតារបស់ខ្លួន និង មានព្រះនាមក្នុងរាជថា "[[បរមរាជាទី១]]" ហើយបានរាជាភិសេក និង អ្នកម្នាង ៣អង្គរ ទី១ អ្នកម្នាង បុប្ផាទេវី មានបុត្រនាម [[នរាយណ៍រាមា]] ជាបុត្រទី១, ទី២ អ្នកម្នាង សុីសាង៉ាម ជាស្នំឯក ស្ដេចសៀម ឥន្ទ្ររាជា ដែលត្រូវបានកំចាត់ដោយ ពញ្ញាយ៉ាត នៅក្រុងអង្គរ, សុីសាង៉ាម មានបុត្រ ២អង្គនាម [[ស្រីរាជា]] និង [[ស្រីសុរិយោទ័យ]] ជាបុត្រទី២ និង ទី៣, ទី៣ អ្នកម្នាង បទុមកេសរ មានបុត្រនាម [[ធម្មរាជាទី២]] ជាបុត្រទី៤ បុត្រទាំង៤ របស់ទ្រង់ សុទ្ធតែបានឡើងសោយរាជបន្តពីព្រះអង្គ ហើយបុត្រទាំង៤ នេះហើយបានពុះបែងចែកទឹកដីខ្មែរ ជាបីចំណែកធំ ដើម្បីគ្រប់គ្រងរៀងៗខ្លួន រហូតដល់ផ្ទុះសង្គ្រាមផ្ទៃក្នុងរាជវង្ស និង គ្នាថែមទៀតផង ក្រោយពេលបិតារបស់ខ្លួន ពញ្ញាយ៉ាត សោយទីវង្គត់រួច ។<ref> Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 </ref> == ការរំដោះ យកក្រុងអង្គរមកវិញ == '''Liberation of Angkor''' ក្រោយពេល ពញ្ញាយ៉ាត រត់គេចខ្លួនពីក្រុងអង្គរមក ទ្រង់បានទៅបោះបន្ទាយ នៅទួលបាសាន នាស្រុកស្រីសន្ធរ (ខេត្ត: [[កំពង់ចាម]]) អស់រយៈពេល ៣ឆ្នាំ ទើបទ្រង់បានចាត់ឱ្យ ចារកម្ម ១២នាក់ ឱ្យទៅបន្លំខ្លួនជាអ្នកបម្រើក្នុងរាជវាំងអង្គរ ដើម្បីលបលួចធ្វើឃាតស្ដេចសៀម ឥន្ទ្ររាជា នាពេលនោះ ។ ក្រោយពេលបេសកកម្មធ្វើឃាតស្ដេចសៀមបានជោគជ័យ ពញ្ញាយ៉ាត បានលើកទ័ពប្រមាណជា ៧០,០០០ (៧មុឺននាក់) ទៅវាយរំដោះយកក្រុងអង្គរពីកណ្ដាប់ដៃសៀមបានត្រឡប់មកវិញ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៨៨ នៃគ.សករាជ ហើយទ្រង់ក៏ប្រកាសសោយរាជជាលើកទី២ នៅទីនោះដែលមានព្រះនាមក្នុងរាជថា "[[បរមរាជាទី១|ព្រះបរមរាជាទី១]]" ដោយមើលឃើញថា រតនៈសម្បត្តិនៅក្រុងអង្គរត្រូវសៀមប្រមូលអស់គ្មានសល់ ក្រុងអង្គរមានការខូចខាតច្រើន បូករួមទាំងកំពែងក្រុងផង មានការចំណាយលើផ្នែកជួសជុលអស់ច្រើន និង ដើម្បីគេចចេញពីការគម្រាមកំហែងរបស់សៀមមកលើក្រុងអង្គរជាបន្តទៀតផងនោះ ទ្រង់បានសម្រេចចិត្តចាកចោលក្រុងអង្គរ ផ្លាសរាជធានីមក ទួលបាសាន អស់រយៈពេល ១២ឆ្នាំ ក៏ជួបនិងវិបត្តិទឹកជំនន់ធំ នា ឆ្នាំរោង លិចលង់រាជធានីទួលបាសាន ទ្រង់ក៏សម្រេចចិត្តផ្លាសរាជធានីមួយលើកទៀត មកតំបន់ ចតុមុខ (បច្ចុប្បន្នជា: [[ក្រុងភ្នំពេញ]]) ក្នុងឆ្នាំ ១៤០០ នៃគ.សករាជ ទ្រង់បានសោយរាជនៅចតុមុខ បានរយៈពេល ១៦ឆ្នាំ ទ្រង់ក៏ប្រកាសប្ដូររាជសម័យមក [[សម័យកាលចតុមុខ]] ក្នុងឆ្នាំ ១៤១៦ នៃគ.សករាជ ហើយព្រះអង្គបានសោយរាជនៅរាជធានីចតុមុខដល់ឆ្នាំ ១៤៣២ នៃគ.សករាជ ទើបទ្រង់យាងចូលព្រះទីវង្គត់ក្នុងពេលនោះ ក្រុមប្រឹក្សារាជវង្ស និង គណៈមន្ត្រីក៏សម្រេចអញ្ជើញ [[នរាយណ៍រាមា|ព្រះនរាយណ៍រាមា]] ជាព្រះរាជបុត្រច្បងឱ្យសោយរាជសម្បត្តិបន្តពីព្រះបិតាខ្លួន ក្នុងឆ្នាំ ១៤៣៣ នៃគ.សករាជ ។ ក្នុងរាជ ព្រះបរមរាជាទី១ ប្រជានុរាស្ត្ររស់នៅបានសុខសាន្តច្រើន មិនសូវមានព្រឹត្តិការណ៍នៃការផ្ទុះសង្គ្រាមច្រើនគួរឱ្យកត់សម្គាល់នោះទេ ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref> == នយោបាយការទូត និង សាសនា == '''Politics, diplomacy and religion''' នយោបាយ ការទូតរបស់ពញ្ញាយ៉ាត ទ្រង់បានរឹតចំណងការទូតជាមួយនគរចិន នៃរាជវង្សមីង (Ming Dynasty) ជាពិសេស គឺការដោះដូរពាណិជ្ជកម្មតាមមធ្យបាយផ្លូវទឹកពី [[ទន្លេមេគង្គ]] ក្នុងការនាំទំនិញផ្សេងៗមកផ្គត់ផ្គង់តម្រូវការក្នុងស្រុកផងដែរ នៅក្នុងរាជរបស់ព្រះអង្គអាចនិយាយបានថា ប្រទេសកម្ពុជាពេលនោះ មានសេដ្ឋកិច្ចរឹងមាំផងដែរ ។<ref> Justin Corfield (2009) [https://books.google.com/books/about/The_History_of_Cambodia.html?id=JfXP1duIllUC The History of Cambodia The Greenwood Histories of the Modern Nations], Publisher: ABC-CLIO, American publishing company for academic p.165 [[ISBN]]: 0313357234, 9780313357237 </ref> === ផ្នែកសាសនា === '''Religious''' ការីកចម្រើនផ្នែក [[ព្រះពុទ្ធសាសនា]] និកាយ [[មហាយាន]] ក្នុងរាជ [[បរមរាជាទី១]] ព្រះអង្គបាងសាងសង់វត្តអារាមជាបន្តបន្ទាប់ ក្នុងនោះមានដូចជា៖ វត្តបុទុម, [[វត្តកោះ]], [[វត្តលង្កា]], វត្តឧណាលោម, និង [[វត្តភ្នំ]] ។ វត្ត នៃ [[ព្រះពុទ្ធសាសនា]] មានតួនាទីសំខាន់ក្នុងរាជរបស់ព្រះអង្គដូចជា វត្ត​ជាឃ្លាំង​ចំណេះដឹង ជា​បណ្ណាល័យ ជា​សារមន្ទីរ​នៃ​វប្បធម៌ ​។ នៅ​គ្រប់​សម័យកាល វត្ត​អារាម​ផ្តល់នូវ​ការអប់រំ​ផ្នែក​អក្សរសាស្ត្រ លេខ​ន​ពន្ធ និង​ចំណេះដឹង​ផ្សេងៗ​ចាំបាច់​សម្រាប់​ប្រើ​ក្នុង​ជីវិត ។ វត្ត​អារាម​ជាទី​ជម្រក​ស្នាក់អាស្រ័យ​របស់​សិស្ស​ក្រីក្រ ដែលគ្មានលទ្ធមករៀននៅតាមមណ្ឌលសាលាធំៗ ​។ វត្ត​ជាទី​ពំនាក់​អាស្រ័យដល់ កុមារកំព្រា ជនចាស់ជរា សិស្សានុសិស្ស និង​កូនចៅ​របស់​ប្រជារាស្ត្រ​ក្រីក្រ ។ វត្ត​អារាម​ក៏​អាច​ដើរតួនាទី​ជាម​ន្ទី​ពេទ្យ​សម្រាប់​ព្យាបាល​ជំងឺផ្លូវ​ចិត្ត និង​ជា​កន្លែង​សម្រាប់​ប្រជុំ​របស់​ប្រជាជន​គ្រប់រូប​គ្រប់​ស្រទាប់វណ្ណៈ គ្រប់​វ័យ​ដោយ​គ្មាន​រើសអើង​ពណ៌​សម្បុរ សញ្ជាតិ ឋាន​:​សង្គម ដោយ​ឥត​ប្រកាន់ ​មាន ឬ ក្រ និង អ្នកមានជំនឿផ្ទុយឡើយ ។<ref> Beverley Palmer, Rough Guides (Firm) (2002) [https://books.google.com/books/about/The_Rough_Guide_to_Cambodia.html?id=oR-Kmnj8wmAC The Rough Guide to Cambodia], Publisher: illustrated Rough Guides p.354 [[ISBN]]: 1858288371, 9781858288376 </ref> <ref> Michel Igout (1993) [https://books.google.com/books/about/Phnom_Penh_Then_and_Now.html?id=RVRuAAAAMAAJ Phnom Penh Then and Now], Publisher: White Lotus, Original from the University of Michigan p.179 [[ISBN]]: 1879155184, 9781879155183 </ref> == អំពីកំណត់ត្រា ប្រវត្តិវិទូរ == '''About the Historian Record''' កំណត់ត្រា របស់ប្រវត្តិវិទូរមួយចំនួន ដែលកត់ត្រាអំពី ពញ្ញាយ៉ាត ឬ ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរដ៏ទៃៗទៀត តែងតែយល់ច្រឡំ កាលបរិច្ឆេទ ទៅនិងឈ្មោះចំនួន ៣ របស់ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ ដែលបែងចែងដូចតទៅ៖ ទី១ ឈ្មោះ មុនឡើងគ្រងរាជ ទី២ ឈ្មោះ ពេលឡើងសោយរាជ និង ទី៣ ឈ្មោះក្រោយពេលសោយទីវង្គត់ ។ ទោះជាយ៉ាងណាក្ដី កំណត់ត្រាប្រហាក់ប្រហែល នៃការផ្លាសប្ដូរសម័យកាលនីមួយៗ របស់ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ ត្រូវបានយកមកផ្ទៀងផ្ទាត់ និង ឯកសារជាតិកម្ពុជាផងដែរ ។ == មើលផងដែរ == * [[រាជានិយមកម្ពុជា]] == តំណភ្ជាប់ រជ្ជកាលគ្រងរាជ == {{S-start}} {{S-hou|''(គ.ស ០០០០-១៤៣២)''}} {{Succession box|before= [[ធម្មរាជាទី១]]|title=[[អាណាចក្រខ្មែរ]]|years='''១៣៨៥-១៤៣២'''|after=[[នរាយណ៍រាមា]]}} {{S-end}} == ឯកសារយោង == b6hf340153fpos2gi53eta74df7vslm 0 47607 282946 282918 2022-08-28T19:09:47Z Khmerreal 36659 wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width:1em;" |- style="text-align:center;" |style="background: #0B6623;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> នរាយណ៍រាមា </p> |- style="text-align:center;" | colspan="2" |[[File:Royal Standard of Cambodia (Pre-1993).svg|250px]] |- style="text-align:center;" |style="background: #ABCDEF;" colspan="5" | |- style="background: #f1f5fc;" |- style="vertical-align:center;" |'''រជ្ជកាល''' | ១៤៣៣-១៤៣២ [[ចក្រភពខ្មែរ]] |- style="vertical-align:center;" |'''គ្រងរាជ''' |​​១៤៣៣ |- style="vertical-align:center;" |'''រាជសម័យ''' | [[ចុងសម័យកាលអង្គរ]] |- style="vertical-align:center;" |'''ព្រះនាមពេញ''' |​​​ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះនរាយណ៍ រាមាធិបតី |- style="vertical-align:center;" |'''មរណៈនាម''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ក្សត្រមុន''' | [[បរមរាជាទី១]] |- style="vertical-align:center;" |'''រាជបន្ត''' | [[ស្រីរាជា]] |- style="vertical-align:center;" |'''សន្តិវង្ស''' | រាជវង្ស​ចតុមុខ |- style="vertical-align:center;" |'''ប្រសូត្រ''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''បុត្រ''' |មិនមានកំំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ចូលទីវង្គត់''' | ១៣៨៥ |- style="vertical-align:center;" |'''ជំនឿសាសនា''' |[[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា |} '''នរាយណ៍រាមា''' ([[អង់គ្លេស]]: Noreay Reamea) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៤៣៧) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៤៣៣-១៤៣៧) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រច្បងរបស់ [[ពញ្ញាយ៉ាត]] ទ្រង់ឡើងសោយរាជសម្បត្តិក្នុងឆ្នាំឆ្លូវ ឆស័ក ព.សករាជ ១៩៧៧ ត្រូវនិង គ.សករាជ ១៤៣៣ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះនរាយណ៍ រាមាធិបតី"''' អំឡុងពេលសោយរាជ ទ្រង់បានចាត់ឱ្យគេសាងសង់ ចេតិយមួយយ៉ាងធំ នៅលើ [[វត្តភ្នំដូនពេញ]] ដើម្បីតម្កល់អដ្ឋិធាតុ បិតារបស់ខ្លួន ពញ្ញាយ៉ាត ផងដែរ ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref> == ប្រវត្តិឈ្មោះ ភ្នំពេញ == '''History of Phnom Penh''' អំឡុងពេលដែល ព្រះនរាយណ៍រាមា សាងសង់បញ្ចប់ ព្រះចេតិយបិតា [[ពញ្ញាយ៉ាត]] លើកំពូលភ្នំ ជាប់ វត្តដូនពេញ រួចមក ព្រះអង្គបានធ្វីពិធីបុណ្យឆ្លង ព្រះចេតិយបិតា អស់រយៈពេល ៧ថ្ងៃ ទើបសំ្ររេចប្ដូរឈ្មោះ ក្រុងចតុមុខ ទៅជា [[ក្រុងភ្នំពេញ]] ក្នុងឆ្នាំ ១៤៣៤ នៃគ.សករាជ ដែលយកលំនាំតាមឈ្មោះលោកយាយ ដូនពេញ ដែលសាងសង់ វត្តភ្នំនេះឡើង ក្នុងឆ្នាំ ១៣៧២ នៃគ.សករាជ មុនពេល ព្រះបរមរាជាទី១ ផ្លាសរាជធានីពីបន្ទាយទួលបាសាន ស្រុកស្រីសន្ធរ ទៅ បង្កើតក្រុងចតុមុខ ទៅទៀត រីឯ វត្តដូនពេញ ត្រូវបានអ្នកស្រុកហៅថា [[វត្តភ្នំដូនពេញ]] និង ប្រែមកហៅកាត់ៗថា [[វត្តភ្នំ]] មកដល់សព្វថ្ងៃនេះ ។<ref> Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 </ref> == ក្នុងរាជស្ដេច នរាយណ៍រាមា == ក្នុងរាជស្ដេច នរាយណ៍រាមា មិនមានព្រឹត្តការណ៍ នៃការផ្ទុះសង្គ្រាមនោះទេ ប៉ុន្តែក្នុងរាជរបស់ព្រះអង្គ ទ្រង់មិនសូវខ្វល់ពីកិច្ចការនយោបាយជាតិនោះទេ ទ្រង់ចូលចិត្តដើរលេងកំសាន្ត ដូចនេះហើយធ្វើឱ្យក្រុមមន្ត្រីក្នុងរាជវាំងមិនពេញចិត្ត ព្រះអង្គនោះទេ ក្រោយមកព្រះអង្គសោយទីវង្គត់ ដោយមិនដឹងពីមូលហេតុពិតប្រាកដនោះទេ ដោយគេអាចសន្និដ្ឋានថា ព្រះអង្គអាចសោយទីវង្គត់ដោយរោគប្រឈួន ឬ ទំនងអាចសោយទីវង្គត់ ដោយការដណ្ដើមរាជ ពីប្អូនរបស់ខ្លួនគឺ [[ស្រីរាជា|ព្រះស្រីរាជា]] ដែលត្រូវបានក្រុមមន្ត្រីលើកឱ្យសោយរាជបន្តពី [[នរាយណ៍រាមា|ព្រះនរាយណ៍រាមា]] ក្នុងឆ្នាំ ១៤៣៧ នៃគ.សករាជ ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique.html?id=gq9UAAAAcAAJ Journal asiatique: ou recueil de mémoires d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 18], Publisher: Society, Original from the Bavarian State Library </ref> == មើលផងដែរ == * [[រាជានិយមកម្ពុជា]] == តំណភ្ជាប់ រជ្ជកាលគ្រងរាជ == {{S-start}} {{S-hou|''(គ.ស ០០០០-១៤៣៧)''}} {{Succession box|before= [[បរមរាជាទី១]]|title=[[អាណាចក្រខ្មែរ]]|years='''១៤៣៣-១៤៣៧'''|after=[[ស្រីរាជា]]}} {{S-end}} == ឯកសារយោង == pcc8ronaga9ur6q5c1j8fwt2l2wamzi 282947 282946 2022-08-28T19:10:35Z Khmerreal 36659 wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width:1em;" |- style="text-align:center;" |style="background: #0B6623;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> នរាយណ៍រាមា </p> |- style="text-align:center;" | colspan="2" |[[File:Royal Standard of Cambodia (Pre-1993).svg|250px]] |- style="text-align:center;" |style="background: #ABCDEF;" colspan="5" | |- style="background: #f1f5fc;" |- style="vertical-align:center;" |'''រជ្ជកាល''' | ១៤៣៣-១៤៣៧ [[ចក្រភពខ្មែរ]] |- style="vertical-align:center;" |'''គ្រងរាជ''' |​​១៤៣៣ |- style="vertical-align:center;" |'''រាជសម័យ''' | [[ចុងសម័យកាលអង្គរ]] |- style="vertical-align:center;" |'''ព្រះនាមពេញ''' |​​​ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះនរាយណ៍ រាមាធិបតី |- style="vertical-align:center;" |'''មរណៈនាម''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ក្សត្រមុន''' | [[បរមរាជាទី១]] |- style="vertical-align:center;" |'''រាជបន្ត''' | [[ស្រីរាជា]] |- style="vertical-align:center;" |'''សន្តិវង្ស''' | រាជវង្ស​ចតុមុខ |- style="vertical-align:center;" |'''ប្រសូត្រ''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''បុត្រ''' |មិនមានកំំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ចូលទីវង្គត់''' | ១៤៣៧ |- style="vertical-align:center;" |'''ជំនឿសាសនា''' |[[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា |} '''នរាយណ៍រាមា''' ([[អង់គ្លេស]]: Noreay Reamea) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៤៣៧) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៤៣៣-១៤៣៧) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រច្បងរបស់ [[ពញ្ញាយ៉ាត]] ទ្រង់ឡើងសោយរាជសម្បត្តិក្នុងឆ្នាំឆ្លូវ ឆស័ក ព.សករាជ ១៩៧៧ ត្រូវនិង គ.សករាជ ១៤៣៣ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះនរាយណ៍ រាមាធិបតី"''' អំឡុងពេលសោយរាជ ទ្រង់បានចាត់ឱ្យគេសាងសង់ ចេតិយមួយយ៉ាងធំ នៅលើ [[វត្តភ្នំដូនពេញ]] ដើម្បីតម្កល់អដ្ឋិធាតុ បិតារបស់ខ្លួន ពញ្ញាយ៉ាត ផងដែរ ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref> == ប្រវត្តិឈ្មោះ ភ្នំពេញ == '''History of Phnom Penh''' អំឡុងពេលដែល ព្រះនរាយណ៍រាមា សាងសង់បញ្ចប់ ព្រះចេតិយបិតា [[ពញ្ញាយ៉ាត]] លើកំពូលភ្នំ ជាប់ វត្តដូនពេញ រួចមក ព្រះអង្គបានធ្វីពិធីបុណ្យឆ្លង ព្រះចេតិយបិតា អស់រយៈពេល ៧ថ្ងៃ ទើបសំ្ររេចប្ដូរឈ្មោះ ក្រុងចតុមុខ ទៅជា [[ក្រុងភ្នំពេញ]] ក្នុងឆ្នាំ ១៤៣៤ នៃគ.សករាជ ដែលយកលំនាំតាមឈ្មោះលោកយាយ ដូនពេញ ដែលសាងសង់ វត្តភ្នំនេះឡើង ក្នុងឆ្នាំ ១៣៧២ នៃគ.សករាជ មុនពេល ព្រះបរមរាជាទី១ ផ្លាសរាជធានីពីបន្ទាយទួលបាសាន ស្រុកស្រីសន្ធរ ទៅ បង្កើតក្រុងចតុមុខ ទៅទៀត រីឯ វត្តដូនពេញ ត្រូវបានអ្នកស្រុកហៅថា [[វត្តភ្នំដូនពេញ]] និង ប្រែមកហៅកាត់ៗថា [[វត្តភ្នំ]] មកដល់សព្វថ្ងៃនេះ ។<ref> Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 </ref> == ក្នុងរាជស្ដេច នរាយណ៍រាមា == ក្នុងរាជស្ដេច នរាយណ៍រាមា មិនមានព្រឹត្តការណ៍ នៃការផ្ទុះសង្គ្រាមនោះទេ ប៉ុន្តែក្នុងរាជរបស់ព្រះអង្គ ទ្រង់មិនសូវខ្វល់ពីកិច្ចការនយោបាយជាតិនោះទេ ទ្រង់ចូលចិត្តដើរលេងកំសាន្ត ដូចនេះហើយធ្វើឱ្យក្រុមមន្ត្រីក្នុងរាជវាំងមិនពេញចិត្ត ព្រះអង្គនោះទេ ក្រោយមកព្រះអង្គសោយទីវង្គត់ ដោយមិនដឹងពីមូលហេតុពិតប្រាកដនោះទេ ដោយគេអាចសន្និដ្ឋានថា ព្រះអង្គអាចសោយទីវង្គត់ដោយរោគប្រឈួន ឬ ទំនងអាចសោយទីវង្គត់ ដោយការដណ្ដើមរាជ ពីប្អូនរបស់ខ្លួនគឺ [[ស្រីរាជា|ព្រះស្រីរាជា]] ដែលត្រូវបានក្រុមមន្ត្រីលើកឱ្យសោយរាជបន្តពី [[នរាយណ៍រាមា|ព្រះនរាយណ៍រាមា]] ក្នុងឆ្នាំ ១៤៣៧ នៃគ.សករាជ ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique.html?id=gq9UAAAAcAAJ Journal asiatique: ou recueil de mémoires d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 18], Publisher: Society, Original from the Bavarian State Library </ref> == មើលផងដែរ == * [[រាជានិយមកម្ពុជា]] == តំណភ្ជាប់ រជ្ជកាលគ្រងរាជ == {{S-start}} {{S-hou|''(គ.ស ០០០០-១៤៣៧)''}} {{Succession box|before= [[បរមរាជាទី១]]|title=[[អាណាចក្រខ្មែរ]]|years='''១៤៣៣-១៤៣៧'''|after=[[ស្រីរាជា]]}} {{S-end}} == ឯកសារយោង == 7gj5tka4fx1fanj78c3cqd7lpqzg6pv 282952 282947 2022-08-28T19:31:18Z Khmerreal 36659 wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width:1em;" |- style="text-align:center;" |style="background: #0B6623;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> នរាយណ៍រាមា </p> |- style="text-align:center;" | colspan="2" |[[File:Royal Standard of Cambodia (Pre-1993).svg|250px]] |- style="text-align:center;" |style="background: #ABCDEF;" colspan="5" | |- style="background: #f1f5fc;" |- style="vertical-align:center;" |'''រជ្ជកាល''' | ១៤៣៣-១៤៣៧ [[ចក្រភពខ្មែរ]] |- style="vertical-align:center;" |'''គ្រងរាជ''' |​​១៤៣៣ |- style="vertical-align:center;" |'''រាជសម័យ''' | [[សម័យចតុមុខ]] |- style="vertical-align:center;" |'''ព្រះនាមពេញ''' |​​​ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះនរាយណ៍ រាមាធិបតី |- style="vertical-align:center;" |'''មរណៈនាម''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ក្សត្រមុន''' | [[បរមរាជាទី១]] |- style="vertical-align:center;" |'''រាជបន្ត''' | [[ស្រីរាជា]] |- style="vertical-align:center;" |'''សន្តិវង្ស''' | រាជវង្ស​ចតុមុខ |- style="vertical-align:center;" |'''ប្រសូត្រ''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''បុត្រ''' |មិនមានកំំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ចូលទីវង្គត់''' | ១៤៣៧ |- style="vertical-align:center;" |'''ជំនឿសាសនា''' |[[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា |} '''នរាយណ៍រាមា''' ([[អង់គ្លេស]]: Noreay Reamea) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៤៣៧) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៤៣៣-១៤៣៧) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រច្បងរបស់ [[ពញ្ញាយ៉ាត]] ទ្រង់ឡើងសោយរាជសម្បត្តិក្នុងឆ្នាំឆ្លូវ ឆស័ក ព.សករាជ ១៩៧៧ ត្រូវនិង គ.សករាជ ១៤៣៣ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះនរាយណ៍ រាមាធិបតី"''' អំឡុងពេលសោយរាជ ទ្រង់បានចាត់ឱ្យគេសាងសង់ ចេតិយមួយយ៉ាងធំ នៅលើ [[វត្តភ្នំដូនពេញ]] ដើម្បីតម្កល់អដ្ឋិធាតុ បិតារបស់ខ្លួន ពញ្ញាយ៉ាត ផងដែរ ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref> == ប្រវត្តិឈ្មោះ ភ្នំពេញ == '''History of Phnom Penh''' អំឡុងពេលដែល ព្រះនរាយណ៍រាមា សាងសង់បញ្ចប់ ព្រះចេតិយបិតា [[ពញ្ញាយ៉ាត]] លើកំពូលភ្នំ ជាប់ វត្តដូនពេញ រួចមក ព្រះអង្គបានធ្វីពិធីបុណ្យឆ្លង ព្រះចេតិយបិតា អស់រយៈពេល ៧ថ្ងៃ ទើបសំ្ររេចប្ដូរឈ្មោះ ក្រុងចតុមុខ ទៅជា [[ក្រុងភ្នំពេញ]] ក្នុងឆ្នាំ ១៤៣៤ នៃគ.សករាជ ដែលយកលំនាំតាមឈ្មោះលោកយាយ ដូនពេញ ដែលសាងសង់ វត្តភ្នំនេះឡើង ក្នុងឆ្នាំ ១៣៧២ នៃគ.សករាជ មុនពេល ព្រះបរមរាជាទី១ ផ្លាសរាជធានីពីបន្ទាយទួលបាសាន ស្រុកស្រីសន្ធរ ទៅ បង្កើតក្រុងចតុមុខ ទៅទៀត រីឯ វត្តដូនពេញ ត្រូវបានអ្នកស្រុកហៅថា [[វត្តភ្នំដូនពេញ]] និង ប្រែមកហៅកាត់ៗថា [[វត្តភ្នំ]] មកដល់សព្វថ្ងៃនេះ ។<ref> Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 </ref> == ក្នុងរាជស្ដេច នរាយណ៍រាមា == ក្នុងរាជស្ដេច នរាយណ៍រាមា មិនមានព្រឹត្តការណ៍ នៃការផ្ទុះសង្គ្រាមនោះទេ ប៉ុន្តែក្នុងរាជរបស់ព្រះអង្គ ទ្រង់មិនសូវខ្វល់ពីកិច្ចការនយោបាយជាតិនោះទេ ទ្រង់ចូលចិត្តដើរលេងកំសាន្ត ដូចនេះហើយធ្វើឱ្យក្រុមមន្ត្រីក្នុងរាជវាំងមិនពេញចិត្ត ព្រះអង្គនោះទេ ក្រោយមកព្រះអង្គសោយទីវង្គត់ ដោយមិនដឹងពីមូលហេតុពិតប្រាកដនោះទេ ដោយគេអាចសន្និដ្ឋានថា ព្រះអង្គអាចសោយទីវង្គត់ដោយរោគប្រឈួន ឬ ទំនងអាចសោយទីវង្គត់ ដោយការដណ្ដើមរាជ ពីប្អូនរបស់ខ្លួនគឺ [[ស្រីរាជា|ព្រះស្រីរាជា]] ដែលត្រូវបានក្រុមមន្ត្រីលើកឱ្យសោយរាជបន្តពី [[នរាយណ៍រាមា|ព្រះនរាយណ៍រាមា]] ក្នុងឆ្នាំ ១៤៣៧ នៃគ.សករាជ ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique.html?id=gq9UAAAAcAAJ Journal asiatique: ou recueil de mémoires d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 18], Publisher: Society, Original from the Bavarian State Library </ref> == មើលផងដែរ == * [[រាជានិយមកម្ពុជា]] == តំណភ្ជាប់ រជ្ជកាលគ្រងរាជ == {{S-start}} {{S-hou|''(គ.ស ០០០០-១៤៣៧)''}} {{Succession box|before= [[បរមរាជាទី១]]|title=[[អាណាចក្រខ្មែរ]]|years='''១៤៣៣-១៤៣៧'''|after=[[ស្រីរាជា]]}} {{S-end}} == ឯកសារយោង == diqjy56nds4rtmft8b0drd0essnkh4v 282962 282952 2022-08-29T04:27:05Z Khmerreal 36659 wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width:1em;" |- style="text-align:center;" |style="background: #0B6623;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> នរាយណ៍រាមា </p> |- style="text-align:center;" | colspan="2" |[[File:Royal Standard of Cambodia (Pre-1993).svg|250px]] |- style="text-align:center;" |style="background: #ABCDEF;" colspan="5" | |- style="background: #f1f5fc;" |- style="vertical-align:center;" |'''រជ្ជកាល''' | ១៤៣៣-១៤៣៧ [[រាជាណាចក្រកម្ពុជា]] |- style="vertical-align:center;" |'''គ្រងរាជ''' |​​១៤៣៣ |- style="vertical-align:center;" |'''រាជសម័យ''' | [[សម័យចតុមុខ]] |- style="vertical-align:center;" |'''ព្រះនាមពេញ''' |​​​ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះនរាយណ៍ រាមាធិបតី |- style="vertical-align:center;" |'''មរណៈនាម''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ក្សត្រមុន''' | [[បរមរាជាទី១]] |- style="vertical-align:center;" |'''រាជបន្ត''' | [[ស្រីរាជា]] |- style="vertical-align:center;" |'''សន្តិវង្ស''' | រាជវង្ស​ចតុមុខ |- style="vertical-align:center;" |'''ប្រសូត្រ''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''បុត្រ''' |មិនមានកំំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ចូលទីវង្គត់''' | ១៤៣៧ |- style="vertical-align:center;" |'''ជំនឿសាសនា''' |[[ពុទ្ធសាសនា]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា |} '''នរាយណ៍រាមា''' ([[អង់គ្លេស]]: Noreay Reamea) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៤៣៧) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៤៣៣-១៤៣៧) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រច្បងរបស់ [[ពញ្ញាយ៉ាត]] ទ្រង់ឡើងសោយរាជសម្បត្តិក្នុងឆ្នាំឆ្លូវ ឆស័ក ព.សករាជ ១៩៧៧ ត្រូវនិង គ.សករាជ ១៤៣៣ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះនរាយណ៍ រាមាធិបតី"''' អំឡុងពេលសោយរាជ ទ្រង់បានចាត់ឱ្យគេសាងសង់ ចេតិយមួយយ៉ាងធំ នៅលើ [[វត្តភ្នំដូនពេញ]] ដើម្បីតម្កល់អដ្ឋិធាតុ បិតារបស់ខ្លួន ពញ្ញាយ៉ាត ផងដែរ ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref> == ប្រវត្តិឈ្មោះ ភ្នំពេញ == '''History of Phnom Penh''' អំឡុងពេលដែល ព្រះនរាយណ៍រាមា សាងសង់បញ្ចប់ ព្រះចេតិយបិតា [[ពញ្ញាយ៉ាត]] លើកំពូលភ្នំ ជាប់ វត្តដូនពេញ រួចមក ព្រះអង្គបានធ្វីពិធីបុណ្យឆ្លង ព្រះចេតិយបិតា អស់រយៈពេល ៧ថ្ងៃ ទើបសំ្ររេចប្ដូរឈ្មោះ ក្រុងចតុមុខ ទៅជា [[ក្រុងភ្នំពេញ]] ក្នុងឆ្នាំ ១៤៣៤ នៃគ.សករាជ ដែលយកលំនាំតាមឈ្មោះលោកយាយ ដូនពេញ ដែលសាងសង់ វត្តភ្នំនេះឡើង ក្នុងឆ្នាំ ១៣៧២ នៃគ.សករាជ មុនពេល ព្រះបរមរាជាទី១ ផ្លាសរាជធានីពីបន្ទាយទួលបាសាន ស្រុកស្រីសន្ធរ ទៅ បង្កើតក្រុងចតុមុខ ទៅទៀត រីឯ វត្តដូនពេញ ត្រូវបានអ្នកស្រុកហៅថា [[វត្តភ្នំដូនពេញ]] និង ប្រែមកហៅកាត់ៗថា [[វត្តភ្នំ]] មកដល់សព្វថ្ងៃនេះ ។<ref> Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 </ref> == ក្នុងរាជស្ដេច នរាយណ៍រាមា == ក្នុងរាជស្ដេច នរាយណ៍រាមា មិនមានព្រឹត្តការណ៍ នៃការផ្ទុះសង្គ្រាមនោះទេ ប៉ុន្តែក្នុងរាជរបស់ព្រះអង្គ ទ្រង់មិនសូវខ្វល់ពីកិច្ចការនយោបាយជាតិនោះទេ ទ្រង់ចូលចិត្តដើរលេងកំសាន្ត ដូចនេះហើយធ្វើឱ្យក្រុមមន្ត្រីក្នុងរាជវាំងមិនពេញចិត្ត ព្រះអង្គនោះទេ ក្រោយមកព្រះអង្គសោយទីវង្គត់ ដោយមិនដឹងពីមូលហេតុពិតប្រាកដនោះទេ ដោយគេអាចសន្និដ្ឋានថា ព្រះអង្គអាចសោយទីវង្គត់ដោយរោគប្រឈួន ឬ ទំនងអាចសោយទីវង្គត់ ដោយការដណ្ដើមរាជ ពីប្អូនរបស់ខ្លួនគឺ [[ស្រីរាជា|ព្រះស្រីរាជា]] ដែលត្រូវបានក្រុមមន្ត្រីលើកឱ្យសោយរាជបន្តពី [[នរាយណ៍រាមា|ព្រះនរាយណ៍រាមា]] ក្នុងឆ្នាំ ១៤៣៧ នៃគ.សករាជ ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique.html?id=gq9UAAAAcAAJ Journal asiatique: ou recueil de mémoires d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 18], Publisher: Society, Original from the Bavarian State Library </ref> == មើលផងដែរ == * [[រាជានិយមកម្ពុជា]] == តំណភ្ជាប់ រជ្ជកាលគ្រងរាជ == {{S-start}} {{S-hou|''(គ.ស ០០០០-១៤៣៧)''}} {{Succession box|before= [[បរមរាជាទី១]]|title=[[អាណាចក្រខ្មែរ]]|years='''១៤៣៣-១៤៣៧'''|after=[[ស្រីរាជា]]}} {{S-end}} == ឯកសារយោង == 6es60tc2oza8myckbseuffk2wgtme5s 282964 282962 2022-08-29T04:54:59Z Khmerreal 36659 wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width:1em;" |- style="text-align:center;" |style="background: #0B6623;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> នរាយណ៍រាមា </p> |- style="text-align:center;" | colspan="2" |[[File:Royal Standard of Cambodia (Pre-1993).svg|250px]] |- style="text-align:center;" |style="background: #ABCDEF;" colspan="5" | |- style="background: #f1f5fc;" |- style="vertical-align:center;" |'''រជ្ជកាល''' | ១៤៣៣-១៤៣៧ [[រាជាណាចក្រកម្ពុជា]] |- style="vertical-align:center;" |'''គ្រងរាជ''' |​​១៤៣៣ |- style="vertical-align:center;" |'''រាជសម័យ''' | [[សម័យចតុមុខ]] |- style="vertical-align:center;" |'''ព្រះនាមពេញ''' |​​​ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះនរាយណ៍ រាមាធិបតី |- style="vertical-align:center;" |'''មរណៈនាម''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ក្សត្រមុន''' | [[បរមរាជាទី១]] |- style="vertical-align:center;" |'''រាជបន្ត''' | [[ស្រីរាជា]] |- style="vertical-align:center;" |'''សន្តិវង្ស''' | រាជវង្ស​ចតុមុខ |- style="vertical-align:center;" |'''ប្រសូត្រ''' | មិនមានកំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''បុត្រ''' |មិនមានកំំណត់ត្រា |- style="vertical-align:center;" |'''ចូលទីវង្គត់''' | ១៤៣៧ |- style="vertical-align:center;" |'''ជំនឿសាសនា''' |[[ពុទ្ធសាសនា]] និកាយ [[មហាយាន]] និង [[ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា]] <br/> លទ្ធិ​ជំនឿ ជំនឿ​លើពពួកទេវតា |} '''នរាយណ៍រាមា''' ([[អង់គ្លេស]]: Noreay Reamea) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៤៣៧) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៤៣៣-១៤៣៧) ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រច្បងរបស់ [[ពញ្ញាយ៉ាត]] ទ្រង់ឡើងសោយរាជសម្បត្តិក្នុងឆ្នាំឆ្លូវ ឆស័ក ព.សករាជ ១៩៧៧ ត្រូវនិង គ.សករាជ ១៤៣៣ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា '''"ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះនរាយណ៍ រាមាធិបតី"''' អំឡុងពេលសោយរាជ ទ្រង់បានចាត់ឱ្យគេសាងសង់ ចេតិយមួយយ៉ាងធំ នៅលើ [[វត្តភ្នំដូនពេញ]] ដើម្បីតម្កល់អដ្ឋិធាតុ បិតារបស់ខ្លួន ពញ្ញាយ៉ាត ផងដែរ ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique_ou_recueil_de_m%C3%A9moire.html?id=ewFUAAAAcAAJ Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99], Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands </ref> == ប្រវត្តិឈ្មោះ ភ្នំពេញ == '''History of Phnom Penh''' អំឡុងពេលដែល ព្រះនរាយណ៍រាមា សាងសង់បញ្ចប់ ព្រះចេតិយបិតា [[ពញ្ញាយ៉ាត]] លើកំពូលភ្នំ ជាប់ វត្តដូនពេញ រួចមក ព្រះអង្គបានធ្វីពិធីបុណ្យឆ្លង ព្រះចេតិយបិតា អស់រយៈពេល ៧ថ្ងៃ ទើបសំ្ររេចប្ដូរឈ្មោះ ក្រុងចតុមុខ ទៅជា [[ក្រុងភ្នំពេញ]] ក្នុងឆ្នាំ ១៤៣៤ នៃគ.សករាជ ដែលយកលំនាំតាមឈ្មោះលោកយាយ ដូនពេញ ដែលសាងសង់ វត្តភ្នំនេះឡើង ក្នុងឆ្នាំ ១៣៧២ នៃគ.សករាជ មុនពេល ព្រះបរមរាជាទី១ ផ្លាសរាជធានីពីបន្ទាយទួលបាសាន ស្រុកស្រីសន្ធរ ទៅ បង្កើតក្រុងចតុមុខ ទៅទៀត រីឯ វត្តដូនពេញ ត្រូវបានអ្នកស្រុកហៅថា [[វត្តភ្នំដូនពេញ]] និង ប្រែមកហៅកាត់ៗថា [[វត្តភ្នំ]] មកដល់សព្វថ្ងៃនេះ ។<ref> Eng Soth, Lim Yan (1969) [https://www.worldcat.org/oclc/1112074917 Document of the great Khmer man (Khmer royal genealogy)], Publisher: Member of the Historical Committee Ministry of Education, Youth, and Sport, OCLC Number: 1112074917 </ref> == ក្នុងរាជស្ដេច នរាយណ៍រាមា == ក្នុងរាជស្ដេច នរាយណ៍រាមា មិនមានព្រឹត្តការណ៍ នៃការផ្ទុះសង្គ្រាមនោះទេ ប៉ុន្តែក្នុងរាជរបស់ព្រះអង្គ ទ្រង់មិនសូវខ្វល់ពីកិច្ចការនយោបាយជាតិនោះទេ ទ្រង់ចូលចិត្តដើរលេងកំសាន្ត ដូចនេះហើយធ្វើឱ្យក្រុមមន្ត្រីក្នុងរាជវាំងមិនពេញចិត្ត ព្រះអង្គនោះទេ ក្រោយមកព្រះអង្គសោយទីវង្គត់ ដោយមិនដឹងពីមូលហេតុពិតប្រាកដនោះទេ ដោយគេអាចសន្និដ្ឋានថា ព្រះអង្គអាចសោយទីវង្គត់ដោយរោគប្រឈួន ឬ ទំនងអាចសោយទីវង្គត់ ដោយការដណ្ដើមរាជ ពីប្អូនរបស់ខ្លួនគឺ [[ស្រីរាជា|ព្រះស្រីរាជា]] ដែលត្រូវបានក្រុមមន្ត្រីលើកឱ្យសោយរាជបន្តពី [[នរាយណ៍រាមា|ព្រះនរាយណ៍រាមា]] ក្នុងឆ្នាំ ១៤៣៧ នៃគ.សករាជ ។<ref> Société Asiatique (1871) [https://books.google.com/books/about/Journal_asiatique.html?id=gq9UAAAAcAAJ Journal asiatique: ou recueil de mémoires d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 18], Publisher: Society, Original from the Bavarian State Library </ref> == មើលផងដែរ == * [[រាជានិយមកម្ពុជា]] == តំណភ្ជាប់ រជ្ជកាលគ្រងរាជ == {{S-start}} {{S-hou|''(គ.ស ០០០០-១៤៣៧)''}} {{Succession box|before= [[បរមរាជាទី១]]|title=[[អាណាចក្រខ្មែរ]]|years='''១៤៣៣-១៤៣៧'''|after=[[ស្រីរាជា]]}} {{S-end}} == ឯកសារយោង == c5bcgc23u9be4vip3f9ltp1axhky8zp 2 47611 282924 2022-08-28T12:58:50Z Ban Mengly 36657 បានបង្កើតទំព័រដែលផ្ដើមដោយ = '''សត្វដែលជិតផុតនៅ[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]''' = ====== '''[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]'''ជាប្រទេសមួយដែលសម្បូរទៅដោយធនធានធម្មជាតិ ដូចជា ព... wikitext text/x-wiki = '''សត្វដែលជិតផុតនៅ[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]''' = ====== '''[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]'''ជាប្រទេសមួយដែលសម្បូរទៅដោយធនធានធម្មជាតិ ដូចជា ព្រៃឈើ ភ្នំ ជ្រោះជ្រលងដងអូរ។ ខណៈពេលដែលប្រទេសកម្ពុជាកំពុងតែអភិវឌ្ឈ ធនធានធម្មជាតិក៏ចាប់ផ្ដើមបាត់បង់ម្ដងបន្ដិចៗដែរ រីឯសត្វមួយចំនួនក៏ចាប់ផ្ដើមជិតផុតពូជទៅដែរ។ ====== ១. [[ទន្សោង]] ២. [[ស្វាកន្ទុយស|សត្វស្វាកន្ទុយស]] ៣. រមាំង 8ucxfohv88eazx7apzvj4jhy40i5oa0 0 47612 282955 2022-08-28T23:48:16Z Nguyenhuunhien 27974 បញ្ជូនបន្តទៅ [[ខេត្តកែប]] wikitext text/x-wiki #redirect [[ខេត្តកែប]] 09vo4214gpnh8wa42ppmpa6q0xobleu