Wîkîpediya kuwiki https://ku.wikipedia.org/wiki/Destp%C3%AAk MediaWiki 1.39.0-wmf.23 first-letter Medya Taybet Gotûbêj Bikarhêner Gotûbêja bikarhêner Wîkîpediya Gotûbêja Wîkîpediyayê Wêne Gotûbêja wêneyî MediaWiki Gotûbêja MediaWiki Şablon Gotûbêja şablonê Alîkarî Gotûbêja alîkariyê Kategorî Gotûbêja kategoriyê Portal Gotûbêja portalê TimedText TimedText talk Modul Gotûbêja modulê Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk 0 10 1095397 1094837 2022-08-16T20:18:05Z Mohajeer 15290 /* Serhildana Bedirxan Beg (1843) */ wikitext text/x-wiki {{Kurd}} '''Dîroka Kurdistanê'''<ref>Kürdistan Tarihi, M.S. Lazarev-Ş.X. Mıhoyan, Weşanên Avestayê, r:destpêk</ref>, dîroka Kurdistanê ye ku yek ji welat ên herî kevnarê [[Rojhilata Navîn|rojhilata navîn]] e. [[Kurdistan]], welatekî jeo-çandî yê li [[rojhilata navîn]] e ku piranî ya [[Kurd|Kurdan]] li vir dijîn û di [[Dîrok|dîrokê]] de, hemî [[çand]], [[Zimanê kurdî|ziman]] nasnameya neteweyî ya [[Kurd|Kurdan]] li vir hatiye damezrandin.<ref>{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/646789877|title=Jewish subjects and their tribal chieftains in Kurdistan : a study in survival|last=Zaken|first=Mordechai|date=2007|publisher=Brill|isbn=978-90-474-2212-9|location=Leiden|oclc=646789877}}</ref> 2 hezarsala berî zayînê qewmên [[Malbata zimanên hind û ewropî|Hindûwropî]] koçî [[Îran]]ê û [[Kurdistan]]a niha kirin. Bi vî şeklî gelê [[ermen]] belaveyî bakurê Îranê bû û qewmên din jî belaveyî başûrê Îranê bûn. Her wisa 9emîn sedsala berî zayînê de dagirkirina qewmên [[aryan]] destpê kir bo herêmê. Di encamê de 3yemîn sedsala berî zayînê de arîbûna herêmê temam bû. Êdî ji wî wextî heta niha gelên aryan li herêmê jiyan û belav bûn. Peydabûna bavkalên kurdan di 5emîn sedsala berî zayînê de peyda dibin <ref>Kürdistan Tarihi, M.S. Lazarev-Ş.X. Mıhoyan, Weşanên Avestayê, r:19</ref>. Jixwe [[Ksenofon]] di berhema xwe [[Anabasis]]ê de behsa bavkalên kurdan digehîne sedsala 5emîn ya berî zayînê. Her wisa piştî van bûyeran etnisîteya kurdan jî pêk dihê. Di navbera sedsalên 200 û 600 de ya piştî zayînê etnisîteya kurd çêdibe <ref name="ReferenceA">Kürdistan Tarihi, M.S. Lazarev-Ş.X. Mıhoyan, Weşanên Avestayê, r:14</ref>. Her wisa lêzêde dike ku çêbûna etnisîteya kurd di cografyaya navbera [[Gola Wanê]] û [[Gola Ûrmiyeyê]] de pêkhatiye <ref name="ReferenceB">Kürdistan Tarihi, M.S. Lazarev-Ş.X. Mıhoyan, Weşanên Avestayê, r:16</ref> ==Nav== Peyva "Kurdistan" di sedsala 12emîn yekem car hate bikaranîn. Siltanê Selcukiyan, [[Siltan Sencer]] yekem car navê Kurdistanê wek welatek bikaranî. Her wisa li sala 1298ê ji layê gerokê ewropayî [[Marco Polo]] ve jî peyva Kurdistan an jî Kardistan hatiye bikaranîn. Di çavkaniyên mongolan de di sedsala 14ê de behsê Kurdistanê tê kirin. Reşîdûdîn Fezlullah Hemedanî jî di sala 1318ê de peyva Kurdistanê bikartîne.<ref>İmparatorluk, Sınır ve Aşiret, Nejat Abdulla, Weşana Avesta,2010, r:35</ref> [[Melayê Cizîrî]] jî di navbera salên 1567 û 1640ê de wiha behsa Kurdistanê dike; {{Jêgirtin|Gula baxê îrem û botan im<br> Şebçiraxê şevên Kurdistan im}} Gerokê tirk [[Ewliya Çelebî]] di pirtûka xwe de dibêje ku parêzgehên Kurdistanê çêdikin ev in; Erzerom, Wan, Hekarî, Amed, Cizîr, Amêdiye, Şehrezûr û Erdelan <ref>Kerkük, Tarih, politika ve etnik yapı-Kemal Mazhar Ahmed, Weşanên Avestayê, r:49</ref> ==Kurd kî ne== {{Gotara bingehîn|Kurd}} ===Etnisîte=== [[Mikhail Semenovich Lazarev]] dibêje ku kurd wek etnisîte li derdora salên navîna 500an çêbûye <ref name="ReferenceA"/>. Her wisa lêzêde dike ku çêbûna etnisîteya kurd di cografyaya navbera [[Gola Wanê]] û [[Gola Ûrmiyeyê]] de pêkhatiye <ref name="ReferenceB"/> Neteweyê kurd ji 7 qewman pêk tê. Ev her heft qewm xwe wek [[kurd]] didin nasîn. Qewmên kurd û zimanên wan; {| class="wikitable" |- ! Gel !! Ziman |- | [[Kurmanc]] || [[Kurmancî]] |- | [[Soran]] || [[Soranî]] |- | [[Zaza]] || [[Zazakî]] |- | [[Hewram (gel)|Hewram]] || [[Hewramî]] |- | [[Kurdên başûr (gel)|Kurdên başûr]] || [[Kurdiya başûr]] |- | [[Lek]] || [[Lekî]] |- | [[Lor (gel)|Lor]] || [[Lorî (ziman)|Lorî]] |} ===Dîn=== {{Gotara bingehîn|Dînên kurdan}} * [[Îslam]] ([[Sunîtî]], [[Şiîtî]], [[Elewîtî]]) * [[Êzdîtî]] * [[Yarsan]] * [[Zerdeştî]] * [[Cihûtî]] * [[Şebek]] Pirtûk: * Kürdistan Tasavvuf Tarihi, Muhammed Rauf Tavakkolî, Weşanên Hîvdayê * Yezidiler, [[Roger Lescot]] ==Nêrîna giştî== [[Wêne:Near East ancient map.jpg|thumb|Berîzbûnê 63, Şahitî Kurdane: Korduene-Sophene]] Kurd yek ji gelên herî kevnar yên [[Mezopotamya]]yê û Zagrosê ne. Bi kêmayî ji [[Împaratoriya Medya]] û vir ve gelê kurd, cihekî girîng di dîroka şaristaniyê de girtiye. Şaristaniya ku li ser riyên bazirganiyê yên girîng hatiye avakirin, bi êrîşên [[Helen]], [[Rom]], [[Bîzans]], [[Ereb]], [[Îran]]î û paşiyê jî [[Osmanî]] re rû bi rû maye. Kurdan li hemberî van êrîşan bêwestan ji bo parastina serxwebûn û azadiyê li ber xwe dane; tevî hemû ferman û komkujiyên xwîndar jî, kevneşopiya berxwedanê, mîna yek ji nirxên herî girîng yê çand û toreya xwe dîtine û bi berhemên xwe yên gelî re ew dane jiyandinê. Gelê Kurdistanê bi sedan sal şêweyê rêxistinî yê civaka komunal, ku girêdana endaman ji nêzîkahiya xwînê pêk tê domand. Ev dirûvê rêxistinî ku mirov dikare wekî civakî-aborî binav bike, bi taybetî ji êl û eşîran pêk dihat û bingeha xwe ji koçertiyê digirt. Ji ber van taybetiyên civakî ye ku kurdan, ji dêla dewletek yekgirtî ku ji navendekê tê birêvebirin, mîrîtiyên piçûk sazkirine. Berxwedanên van mîrîtiyan li hember êrîşên dijwar yên biyaniyan lawaz mane û ew nikarîne li ser piyan bimînin. Beriya [[Îslamiyet]]ê ola kurdan, li gor hinek çavkaniyan [[Zerdeşt]]î bû. Hinek ji zanayan jî mîna [[Tewfîq Wehbî]] dibêjin ku kurdan ola xwe ya ciyawaz hebûn. Piştî êrîşên ereban û belavbûna îslamiyetê, kurdan dev ji zerdeştiyê, ku yek ji olên yekxwedayî yê ji herî qedîman ya [[Rojhilata Navîn]] e berdan û îslamiyetê hilbijartin û bûn misilman. Li sedsalên yekem ên îslamiyetê da, ku erebên misilman eriş kirin ser [[Împeratoriya Sasanî]], nivîskarên [[ereb]] wekî [[Îbn Nedim]], behsa eşîr û hoz yên başûrê Zagrosê dikin. Ew nav wekî ''Hoz'' jî dihêt nivisandin û gotin. ''Hoz'' jî di [[Kurdî|zimanê kurdî]] de bi manaya ''malbat'' e, û weke ''Xêzan'' jî tê bi kar anîn. Navê kurd jî ku piştî bizir bûna eşir û Hoza ji aliyê nivîskarên ereb jibo gelê me hatiye bi kar anin, ayni manaye k''lan'' dide. Hînek ji bîrmendên kurd li ser wê baverê ne ku Kurdên îro, ''Hoz''ên dema kevnar in, ku piştî îslamiyetê tevi leşkerên erebên misilman, berev (Kurdistana) bakûrê-rojava ketin rê u pişkek ji Anatolia ji romiyên xristiyan dagîr kirin u kirin axa xwe. ''Hoz'' navê gelê [[Elam]]iye, ku şaristaniyeta kevnara wan ji aliya Farisan u Asuriyên dijber hat ji nav birin, u li jêr nava ''Hozi'' jiyana koçerî li ser çiyayên başûr-rojhilata Kurdistanê girtin ber. Çavkaniyen ermeniyên kevnar jî kurdan weki ''mar'' qal dikin, ku di zimane wan da ba manayê mar e (mîna kurdî), u mar jî unsureke giring li ola Elamiyan bû. Êrîşên ser Rojava ya [[Xiristiyan]]an yên bi navê [[Seferên xaçperestan|Seferên Xaçperestan]] li ser [[Rojhilata Navîn]], ku bi mebesta bidestxistina riyên bazirganiyê dihatin kirin, bi tekoşîn û berxwedanên mîrîtiyên Kurdan û bi saya fermandarên kurd yên wekî [[Selehedînê Eyûbî]] hatin rawestandin. Berxwedana Kurdan di vê demê de rê li ber dagirkeriya Rojhilata Navîn girtiye. Di sala 1514an de şerekî di navbera Împaratoriyên Osmanî û Îranî de dest pê kir. Tenha sedema vî şerî ew bû, ku kolonyalîstekî nû ji Kurdistanê re bê diyar kirin. Îran di vî şerî de têk çû û Kurdistan tev ket bin desthilatdariya Osmanî. Di vê rewşê de kurdan demekê mafê otonomî hebû û sîstema xwe bi xwe birêve dibirin. Di demên pêwist de kurdan bac û leşker didan Împaratoriya Osmanî û bi vî awayî kurd, demek dirêj di bin desthilatdariya vê împaratoriyê de man. Bi [[peymana Qesrî şîrîn]] ya [[1639]]an, Kurdistan carek din di navbera van her du împaratoriyan de hate parvekirin. Bi vê peymanê re dîroka gelê kurd ya parvekirî, ku heya roja me didome dest pê kir. Tevahiya şerên ku piştî vê dirokê di navbera van herdu dagirkeran de rûdane, li ser xaka Kurdistanê bûne û ji ber vê sedemê, kîjan alî di van şeran de biserketibe, yê binketî her gelê Kurd bûye. Herdû dewletan jî, ji bo ku bikaribin serhildanên Kurdan têk bibin, bastûra (struktura) civakî-aborî ku li ser hîmên êli ava bûye, destek kirine û têkiliyên hilberiyê yên paşmayî tevî pergalên civakî yên eşîrî parastine. Yên ku bi şûr hatine, ji bo berdewamiya têkiliyên hilberiya raborî, hewl dane da ku çavkaniyên pêşvebirina şaristaniya Kurdan biçikînin; hêzên hilberînê wêran kirine û çavkaniyên pêşvebirinê, yên ku hebûne jî xitimandine. Di qirna 19an de ku kapîtalîzm ber bi navnetewebûnê ve bi pêş diket, hewldanên ji bo guherandina nexşeya cîhanê jî zêde dibûn. Hinekî jî bi bandora bizav û tevgerên azadiya neteweyî, Împaratoriya Osmanî ber bi hilweşîne ve rûbirû mabû. Herêma ku împaratorî bi Rojhilat û Asya ve girêdida Kurdistan bû û ji ber vê yekê jî Kurdistan qada herî stratejîk ya împaratoriyê bû. Ji bo cihê xwe yê stratejîk, hebûna Kurdan bala dewletên wê heyamê yên bi hêz dikişand ser xwe. Bi taybetî jî, projeyên Riya Hesinî ya Berlîn-Bexdayê ku diviyabû di Kurdistanê re derbas bibe, ev proje welat kir egera bihevketinên dijwar di navbera dewletên Osmanî, Brîtanî, Fransî, Almanî û Rûsî de. Statuya mêtingeha navneteweyî ya Kurdistana îroj, piştî gengêşî û peymana 18-26ê nîsana 1920an di Konferansa San Remo'de dest pê kir. Partiya "[[Îtihad û Tereqî]]" ku nijadkujiya Ermeniyan bi rêxistin kiribû û peyikandibû, Împaratoriya Osmanî xist nav şerê Cîhanê yê Yekemîn. Piştî ku Împaratoriya Osmanî, ya ku di vî şerî de ciyê xwe li gel Almanya digirt têk çû, derfet kete destê mirovahiyê ku tevahiya neynokên vê dewleta dagirker hilkişîne. Yek ji rêgezên sereke yê sosyalizmê ku li Ewrupa pêş diket û li Rûsya bûbû desthilatdar "rêgeza mafê diyarkirina çarenûsa neteweyan ya xwe bi xwe" bû. Sermayedariya li rojava ku ji hişyariya gelên rojhilat nerihet bû û dixwest wan di bin rêvebiriya xwe de bigre jî, xwedî li vê rêgezê derket. (Di prensîbên Wilson de ku bi Serokkomarê DYA Wilson hatiye binavkirin û ji 14 bendan pêk tê, heman rêgez cîh digre.) Belê, Peymana Sewrê, ya di 10ê tebaxa 1920an de, ku bû îlana belavbûna Împaratoriya Osmanî, di demek wiha dîrokî de pêk hate. == Berî Îslamiyet li Kurdistanê belavbûyî == [[Wêne:Map of Roman dependency of Sophene, Corduene, Commagene, and Osrhoene as of 31 BC.png|200px|thumb|Korduen]] {{Gotara bingehîn|Gutî}} {{Gotara bingehîn|Mêd}} {{Gotara bingehîn|Karduk}} {{Gotara bingehîn|Lolo}} {{Gotara bingehîn|Hurî}} {{Gotara bingehîn|Kardox}} {{Gotara bingehîn|Ancewasî}} {{Gotara bingehîn|Zawdex}} {{Gotara bingehîn|Mox}} {{Gotara bingehîn|Mîtanî}} {{Gotara bingehîn|Xanîgalbat}} {{Gotara bingehîn|Waşşûkanî}} {{Gotara bingehîn|Mardpetakan}} Ku mirov bahsa demên berî zayîna dîroka Kurdistanê bike, divêt ku mirov bizanibê ku di wê demê de, weke ku bi ´Ksenofon' [[Ksenofon]] re tê ser ziman, "Kardox" hene. Di dema Hûrîyan de jî rengê "kurda"<ref>[http://discoverarchive.vanderbilt.edu/jspui/bitstream/1803/3862/1/Hurrian_and_Hurrian.pdf HURRIANS AND HURRIAN NAMES IN THE MARl TEXTS: bo gotina ku "kurd"î ku ji dema Hûriyan rûpêlên weke çavkanî 394. 397. 395. 363 na.]</ref> navê kurdan tê bikaranîn. Di dema Gûtiyan de, ev nav heye. Di wê demê de, bi vê yekê re, mirov dibîne ku ji Kurdistanê re "welatê kurdan" an jî "kardoxiyan" tê gotin. Wê di deme Gûtiyan de kurd, pêşketineka mazin bijîn. Wê welatîtiya wan ya wê demê, wê bi fêr û cerbneka mazin bigihê ast û deme împaratoriyê û nêzî 400 salî bijî. Piştî wan re, demên ku têne jînkirin, wê deme wan ji holê narakê, lê wê awayê rêveberiya wan ji holê rakê. Deme Mîtaniyan û Hûriyan, wê demeka xanadanî bê. Piştî deme Uriyan re ku ew demna bixanadanî yên li dûvhevdû jîna, wê weke ku di berdewama wan de, li herême botanê ya rojavayê bakûrê Kurdistanê dikeve û ku başûr rojavavayê Kurdistanê dike nava xwe de, wê di qadeka mazin de pêşketina wan bibe. Ew der, wê heta ku bigihê herêma Rehayê ku di wê demê de jê re "kalden-Ur" dihate gotin, wê ji wan re herêmeke navendî bê. Firat bilindbûna wê ava wê, li ber wê, temenê jiyaneka xurt û pêşketî diafirêne û jiyan jî li wir pêş dikeve û pêşketineka mezin dijî. Di deme Uriyan de jî, di deme Hûrî û Mîtaniyan de jî, em dizanin ku xwediyê zanîn û kevneşopîyeka mazin in û pirtûkxaneyên wan hene. Zanebûneka wan ya pirr mezin heya. Gûtî, wê bidest bikaranîna ayaran bikin, weke rûpelên nivîsandinê. Wê Medî jî, wê kevneşopiya wan ji wan bigirin û bidina berdewam kirin. Navenda Gûtiyan herêma Cizîre Botan bû. Wan, wê demê ji Cizîre Botan re digotin "gerzûbaqarta". Cizîr, ew kelehe wê ya mazin, hê ji deme wan maya. Di deme Gûtiyan de hatiya çêkirin. Ji xaynî wê kelehê, em dizanin ku gelek beşên wê ku îro ji holê rabûna hene. Herême dora wê jî hatiya rastkirin û hatiya vekirin ji jiyanê re. Ji vê yekê re hin sedemna pir mazin hena. Tirba Nebî Nuh di wê demê de cihê herî xweş jê re tê dîtin û li wir tê çêkirin. Ew tirba wî ya ku îro, weke ku li nîvê Cîzîrê ya. Di deme ku hatîbû çêkirin de li ber ava Diclê hatibû çêkirin. Çend ku av çiqandin pêre çêdibe û bi ber kêmbûnê ve diçê, êdî navber dikeve nava tirbê û çemê diclê de. Nebî Nuh, weke pîroziyeka her demê ya. Di deme wan (Gûtiyan) de jî ew pîroziya wî heya û mirov di têgihiştina wê de na. Di deme Gûtiyan de ew nirxîtiya Nebî Nuh heya. Hingî, ola Êzdatîyê heya û serdesta û pergaliya yek-xwûdayiyê diafirêne. Gûtî, wê demeka wê ya pirr pêşketî û bi têgihiştin bê. Deme Gûtiyan, wê li Kurdistanê, pêşketineka mezin bide çêkirin. Awayê rêxistinbûna wan li ser temenê herêmbûnê ya. Herêm bi herêm rêxistiniya wan heya. Her herêm mîrê wê heya. Her herêm, mîrê wê, weke keyê wê ya. Ya ku di ast bilind de wan digihêne hevdû, pergale olî û nirxîtiya wan ya bi wê ya ku ew hemû li dora wê gihiştina hevdû ya. Zanebûna wan, wê wan hertimî di bîra hevdû de bihêle. Têkiliya herêman jî, weke ya êlîtiya ku hate roja me, bi kurdan re jîn dibê ya. Her herêm bi êlîtiya xwe re xwediyê hêzê xwe ya jî. Di bin mîr de bi rêxistin a. Her mirovê ku dijî bi mîr ve girêdayî ya û ji wê wirdetir, ku pêdivî pê hebe, şervanekî parastîna herême xwe ya jî. Ji bo wê diçê mirinê jî. Hate ku dem tê deme [[Naîriyan]] wê ev wilo berdewam bê. Lê di wê navberê de li herême hin bi hin hêzeka din jî bilind dibe. Ew jî, hêz û mazinbûna Asûriyan a. Ew jî, wê êdî ji sadsalên 16. û 15 min pê de bidest mazinbûna xwe bikin. Bi wê re, çend ku ew bihêz dibin wê bixwezin ku li herêmê serdest bibin. Piştî [[Gûtî]]yan re li herêmê Naîrî êdî hin bi hin mazin bûna û ji qadeka ku ji ber Zagrosan digihê hate herêmê Botanê ber Diclê û ji wir jî hate ber Firatê serdestiya wan heya. Destpêka wan, wê herême Botanê bê. Piştre wê navenda wan xişiqê herême [[Sêrt]], [[Wan]] û [[Mûş]]ê û hwd. Lê di demên wan dawiyê de wê Zagorosan bê navenda wan. Bi wê re, serdestiya wan li çiyayê mazin Agirî jî dibe. Wekî din jî, ev der, ji wan re parastinekê jî dike. Asûrî, piştî ku mazin bûn, wê êdî bi Naîriyan re bikevina şer de û wê di sala 1128an de wê şerekî mazin bi Naîriyan re bikin. Deme ku Asûrî têne ber Naîriyan, êdî ji her herêmê her mîrê wê yan jî keyê wê, wê hêze xwe bide dora xwe, were qada şer û bi hev re bikevina şer de, bi Asrûiyan re. Lê wê têk herin. Bi wê re, wê Asûrî, weke ku bûya malê dîrokê jî, wê 43 keyên Naîrî dîl bigirin û wê ji berdêla bêşan de wan serbest berdin. Ev dem, piştre wê Naîriyan ji dîrokê nebe. Lê wê serweriya wan ya gîştkî ji holê rakê. Wê êdî ji wê deme hate sadsale 8. min, wê tekoşîneka mazin bi awayê raperînî wê li ber Asûriyan bidina kirin. Hate ku têne sadsale 7. min, wê bi raperîn û serhildanên ku dibin re wê li ber wan bi serbikevin û wê desthilatdariya Asûriyan ji holê rakin. Ku weke ku di nav kurdan de hate îro, weke "serketina [[Kawa]]yê Hesinkar" tê zanîn bibe û wê ew serketin, ku weke rojeka pîroz ya ola Êzdîtiyê ya, wê di roja 21 ê adarê de pêk were û wê êdî weke ku hate îro di nav kurdan de tê gotin wê ew roj "[[Newroz]]" bê. Piştî wê serketina kurdan re, wê deme û serdestî ya Mediyan bi desthilatdarî wê dest pê bike. == Serdema îslamiyetê == {{Gotara bingehîn|Serhildana Cafer Faracis}} {{GotarêBingeh|Belavbûna îslamê li Kurdistanê}} {{Gotara bingehîn|Raperîna Babek}} {{Gotara bingehîn|Xanedana Ebasiyan}} {{Gotara bingehîn|Xanedana Umeye}} [[Îslam]]iyet di sedsala 7an de derket. Wê demê [[kurd]] di navbera [[Împeratoriya Sasanî]] û [[Împeratoriya Bîzansê]] de perçekirî dijiyan. Hêjmara wan pir kêm be jî hinekî kurd di dema [[Muhemmed|Muhemmed Pêxember]] de bûne misilman, lê pirraniya kurdan di dema [[Omer|Xelîfe Omer]] de ku dema artêşên [[misilman]] an di sala 637an Împeratoriya Sasaniyan hilşandin û erdê [[Kurdistan]]ê feth kirin, pirraniya kurdan Îslamiyetê pejirandin û bûne misilman, û êdî kurd di nav [[Dewleta Îslamî]] de jiyan. Piştî sedsalekê kurdan gelek dewlet jî ava kirin. Dewleta herî pêşî ji aliyê [[Sadaqê kurê Elî]] ve li [[Rojhilata Kurdistanê]] li [[Ûrmiye]]yê û bajarên derdora wê de, di sedsala 8an de [[Sadakiyan|Dewleta Sadakiyan]] ava kirin. Piştre [[Dewleta Eysanî]], [[Şedadî]], [[Hezarhespî]] û [[Eyûbî|Dewleta Eyûbî]] û wekî din hatin avakirin. ==Serdema mîrektiyên kurd== [[Wêne:Kurdish states 1835.png|thumb|250px]] ===Xanedana Sadakiyan (770 - 827)=== {{Gotara bingehîn|Sadakiyan}} ===Xanedana Eysaniyan (912–961)=== {{Gotara bingehîn|Eysanî}} ===Xanedana Selariyan (919-1062)=== {{Gotara bingehîn|Xanedana Selariyan}} ===Xanedana Hecbaniyan (906-1080)=== {{Gotara bingehîn|Xanedana Hecbaniyan}} ===Xanedana Şedadiyan (951-1075)=== {{Gotara bingehîn|Şedadî}} ===Xanedana Rewadiyan (955–1071)=== {{Gotara bingehîn|Rewadî}} ===Xanedana Hesnewiyan (961-1015)=== [[Wêne:Hasanwayhids map.png|200px|thumb|Nexşeya Hesnewiyan]] {{Gotara bingehîn|Hesnewî}} ===Xanedana Enaziyan (990–1116)=== {{Gotara bingehîn|Enazî}} ===Xanedana Merwaniyan (999-1085)=== {{Gotara bingehîn|Merwanî}} ===Xanedana Kakûyî (1008-1274)=== {{Gotara bingehîn|Xanedana Kakûyî}} ===Mîrektiya Kilîsê (1000-?)=== {{Gotara bingehîn|Mîrektiya Kilîsê}} {{Gotara bingehîn|Kurdên Kilîsê}} ===Xanedana Hezarhespiyan (1155–1424)=== {{Gotara bingehîn|Hezarhespî}} [[File:Atabegên Lurê Biçûk.png|250px|thumb|Mîrektiyên Atabegên kurdên lur]] ===Mîrektiya Erdelan (1169–1867)=== {{Gotara bingehîn|Mîrektiya Erdelan}} Qacariyan li sala 1868ê de mîrektiya Erdelanê ji holê rakir. Pêkhateya siyasî ya kurdan ya dawî hate vemirandin. ===Xanedana Eyubiyan (1171–1260) === {{Gotara bingehîn|Xanedana Eyûbiyan}} [[Wêne:AyyubidGreatest.png|250px|thumb|Dewleta Eyûbî ya kurdan a herî mezin]] ===Mîrektiya Bedlîsê (1182–1847)=== {{Gotara bingehîn|Mîrektiya Bedlîsê}} ===Xanedana Xurşîdiyan (1184-1597)=== {{Gotara bingehîn|Xurşîdiyan}} ===Êrîşên mongolan (1241-1259)=== {{Gotara bingehîn|Êrîşên mongolan li ser Kurdistanê}} ===Mîrektiya Botan (1338-1855)=== {{Gotara bingehîn|Mîrektiya Botan}} Mîrektîya Botan yek ji mezintirîn Mîrên [[Kurd]] e ku di navbera salên 1338-1855 de Mîrîtî kirine û di nav axa [[Bakurê Kurdistanê]] de hatî ye nas kirin . Navçeya îdarî ku navçe [[Dih]] navçeyên [[Cizîr]], [[Şirnex]] û [[Sêrt]]ê digire navê wê herêmê Botan e .<ref name=":0">M. Streck, “Bohtan”, MEBİA, C. 2, MEB, İstanbul 1979, s. 773.</ref> [[Botî (devok)|Kurdên Botî]] , ku navê wî Mîrektîyê ne, di navbera parêzgeha [[Hekarî (parêzgeh)|Hekarî]] ya nûjen û [[Mûsil]]ê de dijîn . Jî Botî Kurdan, li ber çavên hin dîroknasên ku bi eslê xwe [[Merwanî]] damezrînerê ji xanedana Kurdên Humeydî bi têkildarî dîbinîn.<ref>[https://www.academia.edu/33354388/Cizre_Buhti_Beylig_i.pdf ULUSLARARASI ŞIRNAK VE ÇEVRESİ SEMPOZYUMU”,]</ref> Di bernameya xwe ya bi sernavê [[Şerefname]] ku ji hêla dîroknasê Kurd [[Şerefxanê Bedlîsî]] ve ku di sedsala 16-an de jiyaye nivîsandiye; "Ew diyar dike ku Mîrektîya Botan navê xwe ji eşîra Bûhtî girtî ye, ku ew aşîr bi cesaret û şerê xwe tê zanîn".<ref>Şeref Han, Şerefname Kürd Tarihi, Cev: M.Emin Bozarslan, Deng Yayınları, İstanbul 2006,s. 94.</ref> Lê Mîrektîya Botan tenê ne li ser eşîra Bûhtîya bû. Digel eşîra Bohtî, eşîrên [[Dimbiliyan|Dumbılî]], [[Nûkî]], [[Mehmûdî]], [[Şêx Taranî]], [[Masakî]], [[Raşkî]], [[Pînkan]], [[Dalam]], [[Bîasturaî]], [[Şîruyan]], [[Dûdêran]] di nav êlên eşîrên Botan de bûn. Herêma Botan li 14 deveran hate dabeş kirin, ku her yek ji navenda xwe û qesra xwe ve girêdayî bû.<ref>Celile celil, age, 78.</ref> Fermanên Botan, bi navê Mîrê Azîzan an Begîtîya Azîziye jî tête zanîn, dibe ku xwe li bingeha [[Xalid bin Welîd]] binasin da ku di serdemên xwe yên klasîk de ji eşîrên di nav herêmê de sererast bibin.<ref>Şeref Han, a.g.e s.94</ref> Di heman demê de, sedemên fermanên Botanê ku bi navê Mîrê Azîzan têne zanîn ji ber navê Îzzeddînê Bûhtî, damezrênerê vê mîrîtî ye.<ref>Süreyya Bedirhan, Kürt Davası ve Hoybun, Çev: Dilara Zirek, Med Yay., İstanbul 1994, s. 76</ref> Di dema [[Şerê Çardiran]] de di navbera hêzên [[Împeratoriya Osmanî|Osmanî]] û [[Dewleta Sefewiyan|Safewî]] di 1514 de, Mîrektîya Botan li tenişta [[Împeratoriya Osmanî|Osmanî]] bû. Mîrektîya Botanê ji vê dîrokê heya niha hebûna xwe wekî banek hukumeta [[Împeratoriya Osmanî]] domand. Mîrektîya Botan, ku di heyama [[Bedirxan Beg]] de serdema herî geş bû, paşê 19. ss Reformên navendîparêz û siyasetên çewt ên ku di sedsala 18an de di [[Împeratoriya Osmanî|Î Împeratoriya Osmanî]] de pêk hatin, di 1855an de jî di dema serhildana Bedirxan Beg de serhildana dijî Împeratoriya Osmanî di serdema Êzdînşêr Beg de hate qewirandin. ===Mirektiya Badînan (1376–1843)=== {{Gotara bingehîn|Mîrektiya Badînan}} ===Mîrektiya Hekarî (1380-1845)=== {{Gotara bingehîn|Mîrektiya Hekarî}} ===Mîrektiya Mukriyan (1400-1850)=== {{Gotara bingehîn|Mîrektiya Mukriyan}} ===Mîrektiya Soran (1530-1835)=== {{Gotara bingehîn|Mîrektiya Soran}} ===Mîrektiya Qûçanê (1600?-1800?)=== {{Gotara bingehîn|Mîrektiya Qûçanê}} ===Parçebûna Kurdistanê ya yekem (1639)=== {{GotarêBingeh|Dîroka Rojhilatê Kurdistanê}} {{GotarêBingeh|Dîroka Kurdistana Osmaniyan}} ====Peymana Zehabê==== {{Gotara bingehîn|Peymana Zehabê}} Piştî peymana di navbera dewletên Osmanî û Sefewiyan de li sala 1639ê welatê kurdan bû du parçeyên sereke. Kurdistana Osmaniyan û Kurdistana Îranê. Heta ku Kurdistana Osmaniyan jî dibe sê parçe, ji bilî Rojhilata Kurdistanê her sê parçeyên din em ê wiha binav bikin. Kurdistana Îranê û kurdên Qefqasyayê di nav desthilata Sefewiyan de man. Kurdistana Osmaniyan jî di nav desthilata Osmaniyan de ma. Ev parçebûn heta [[şerê cîhanî yê yekem]] bi hindek guherînan dewam kir. Piştî şer jî her çend hewlên kurdan û hêzên din hebin jî, ev hidûd her wekî xwe ma. Hêjayî gotinê ye ku ev peymana parçekirina Kurdistanê bi awayeke formel ma ye, yanî kurd berî peymanê jî piştî peymanê jî di bin desthilata mîrektiyan de dijiyan. Piştî peymanê mîrektiyên di bin axa Osmaniyan û Eceman de hatin kifş kirin. ===Mîrektiya Baban (1649–1850)=== {{Gotara bingehîn|Mîrektiya Baban}} ===Xanedana Zendan (1747-1794)=== {{Gotara bingehîn|Dûgela Zend}} ===Mîrektiyên din=== {{Gotara bingehîn|Mîrneşîniya Biradost}} {{Gotara bingehîn|Mîrgeha Banê}} {{Gotara bingehîn|Emîrxan Lepzêrîn}} {{Gotara bingehîn|Şivankaran}} {{Gotara bingehîn|Dimdim}} {{Gotara bingehîn|Ûştinî}} {{Gotara bingehîn|Mîrektiya Heskîfê}} {{Gotara bingehîn|Mîrektiya Çewlig}} {{Gotara bingehîn|Mîrektiya Şirwane}} {{Gotara bingehîn|Begitiya Erzen}} {{Gotara bingehîn|Mîrîtiya pazokî}} {{Gotara bingehîn|Xanedana Mahmudan}} {{Gotara bingehîn|Xanedana Serab}} {{Gotara bingehîn|Mîrektiya Pinyanişi}} {{Gotara bingehîn|Mîrektiya Mansur}} ===Rûxandina mîrektiyên kurdan=== ==Serdema serhildanên kurd== ===Serhildana Ebdurehman Paşayê Babanî (1806-1808)=== {{Gotara bingehîn|Serhildana Ebdurehman Paşayê Babanî}} ===Serhildana Ehmed Paşayê Babanî (1812)=== {{Gotara bingehîn|Serhildana Ehmed Paşayê Babanî}} ===Serhildana eşîrên Zazayan(1918)=== ===Serhildana Êzidiyan (1830)=== ===Serhildana Mîr Mihemedê Soran (1832-1839)=== {{Gotara bingehîn|Serhildana Mîr Mihemedê Soran}} Bi dûçûna hinek lêkolîneran yekem serhildana neteweyî ya kurdan ev serhildan e<ref>Barzan'dan Bağdat'a Kürtler, Ekrem Sunar, Weşanên Dozê, r: 25</ref> ===Serhildana Garzanê (1839)=== ===Serhildana Xan Mihemed (1840)=== ===Serhildana Bedirxan Beg (1842-1846)=== {{Gotara bingehîn|Serhildana Bedirxan Beg}} ===Serhildana Êzdînşêr (1854)=== {{Gotara bingehîn|Serhildana Êzdînşêr}} ===Parêzgeha Kurdistanê (1847-1864)=== Li sala 1847ê ji axa kurdnîşîn re navê Kurdistanê lê hat danîn ji aliyê Mistefa Reşît Paşa ve. Wek sîstema Osmaniyan wiha hate dabêşkirin. Li sala 1864ê parêzgeha Kurdistanê ji holê hate rakirin. Şûna wê parêzgehên Wan û Amedê hatin ava kirin <ref>Türki Korkunun Anatomisi Irak Kürdistanı ve Etkilerî, Zeynel Abidin Yaprak, Weşanên Doz 2005, r:55</ref> ===Serhildana Bedirxaniyan (1878)=== Kurên Bedirxan Beg, Huseyn Beg û Osman Beg li sala 1878ê li dijî Osmaniyan serhildanek da destpê kirin û gelek axa Kurdistanê rizgar kirin <ref>Kürdistan Tarihi, M.S. Lazarev-Ş.X. Mıhoyan, Weşanên Avestayê, r:150</ref> ===Serhildana Şêx Ubeydela (1880)=== {{Gotara bingehîn|Serhildana Şêx Ubeydelayê Nehrî}} ===Avabûna Hengên Hemîdiyeyê=== {{Gotara bingehîn|Hengên Hemîdiye}} Li sala 1891ê Sultanê Osmaniyan [[Ebdulhemîd II]] bi navê Hengên nîvsiwarî yên Hemîdiyeyê komeke çekdarî ji eşîrên Kurd ava kir û hinek endamên eşîran bûn çekdarên vê hêzê. Bi 36 hengan ev artêş tê ava kirin. Osmaniyan hem meaş dida van hem jî ji bacê miaf digirt. Derfetên serokeşîr û leşkerên Hemîdiye her roja diçû zêde dibûn. Li sala 1892yê de 40, 1893ê de 56, 1899ê de jî 63 heng hatin ava kirin<ref>Ağa,Şeyh,Devlet-Martin Van Bruinessen, r:286</ref>. ===Serhildana Bişarê Çeto (1906)=== {{Gotara bingehîn|Serhildana Bişarê Çeto}} Li sala 1906ê vê serhildanê rû da. Paşî bi alîkariya hinek [[ereb]]an diçe [[Yemen]]ê <ref>Tarih Boyunca Kürtlerde Dîplomasî, Faik Bulut, Evrensel Basım Yayın, 2015,r:152</ref> Her wisa li Dêrsimê, Bazîdê û gelek herêmên din yên kurdnişîn li dijî osmaniyan serhildan tên destpê kirin. ===Rewşa giştî ya kurdan=== ====Rewşa Kurdistana Osmaniyan==== Li sala 1881ê Siltan Ebdulhemîd navên Kurdistanê û Ermenistanê qedexe dike <ref>Ortadoğu’da İslam ve Çatışan Milliyetçilikler, Kamal Soleimani, Weşanên Peywendê, 2019, r:138</ref> =====Şoreşa Makezagonî===== Piştî şoreşa makezagonî li sala 1908ê li Stenbolê yekemîn rêzxistina kurdan bi navê [[Cemiyeta Teawun û Tereqiya Kurd]] hate vekirin. Bi navê [[Kürt Teavün ve Terakki Gazetesi (rojname)|Kürt Teavün ve Terakki Gazetesi]] jî rojnameyek weşandin. Di nav nivîskaran de [[Seîdê Nûrsî]], [[Îsmaîl Heqî Babanî]], [[Seyîd Ebdulqadir]], [[Pîremêrd]] hebûn. Pistî îlamkirina Meşrutiyeta 2yê, ji layê Emîn Alî Bedîrxan, Seyid Ebdulqadir û Şerîf Paşa ve [[Cemiyeta Teawun û Tereqiya Kurd]] tê ava kirin. Di heman salê de 1908ê, ji bo perwerdehiya zarok û ciwanan jî [[Kürt Neşri Maarif Cemiyeti]] tê damezrandin. Ji ber nakokiyên di cemiyetê de Seyîd Ebdulqadir bi navê [[Hetavî Kurd]] kovarekê derdixe. Li sala 1910ê de ji aliyê xwendevanên kurd [[Hêvî (rêxistin)|Hêvî]] tê damezrandin. Li sala 1912ê de di dema şerê Balkanan de Kürt Teali ve Terakki Cemiyeti tê girtin. Piştî vê girtinê bernasiya rêxistina Hêvî zêdetir dibe. Rêxistina Hêvî bi rêberiya Dr. Şukru Mustafa Sekban kovara Roja Kurd derdixe. Her wiha Dr. Abdullah Cevdet jî endamekê Hêviyê ye. Li sala 1912ê rêxistinên bi navê Muhibban Cemiyeti û Mucedded Firkasi jî hatin ava kirin. Serokê Mucedded Firkasiyê Lutfî Fikrî bû. Rewşenbîrên kurd li dijî Osmaniyan piştgiriya [[Îtihad û Teraqî|Partiya Îtîhad û Teraqî]] dikirin lê piştî zêdebûna nijadperestiyê di nav endamên Îtîhad û Teraqiyê de jş vê rêxistinê dûr ketin û berê xwe dan [[Firqeya Azadî û Hevpeymanê]]. Li sala 1910ê de ji aliyê xwendekarên kurd rêxistina [[Hêvî (rêxistin)|Hêvî]] hate ava kirin. Avakerên vê rêxistinê; [[Fûad Temo]], Xelîl Koyaliyê Mutkiyê, Emer û Qedrî ji malbata Cemîlpaşazadeyan, Zekî Begê Diyarbekirî. Heta [[kemalîst]]an Stenbol standî jî dewam kir. Yanî heta sala 1923yê. Her wisa bi navê [[Rojî Kurd (kovar)|Rojî Kurd]] kovarek derxist. Li sala 1911ê Jon Tirkan hemû rêxistin, rojname û pêkhateyên din yên kurdan girtin Berî şerê cîhanî yê yekem destpê bike, li sala 1913ê [[Ebdulrezaq Bedirxanî]] banga hemû eşirên kurd dike ku li dijî Osmaniyan serhildanekê bikin. Lê ev bang negihist armanca xwe. Di destpêka sala 1914ê de li Bedlîsê ji layê Mela Selîm de serhildanek dijî Osmaniyan hâte destpêk kirin. Hêjayî gotinê ye ku ermenên herêmê jî tevlî vê serhildanê bûn. ====Rewşa Rojhilatê Kurdistanê==== Li sala 1905ê serokê eşîra Şikakan Cewher Axayê Şikakî ji aliyê eceman ve tê kuştin. Piştî vê bûyerê [[Rojhilata Kurdistanê]] jî germ dibe. [[Simkoyê Şikakî]] derdikeve meydanê ===Serhildana Îbrahîm Paşayê Millî (1908)=== ===Serhildana Hemawendiyan (1908)=== ===Serhildana Barzaniyan (1909-1914)=== {{Gotara bingehîn|Serhildana Şêx Ebdulselamê Barzanî}} [[Wêne:Abdul Salam Barzani 1908.jpg|thumb|Ebdulselam Barzanî li gel pêşmergeyên xwe, 1908]] Li herêma Barzan, bi rêberiya [[Şêx Ebdulselamê Berzanî]] serhildan hate destpêkirin. Di encamê de hêzên barzanî têkçûn û şêx revî nav çiyayên Hekarîyê li herêma Tîyarîyê. Hêjayî gotinê ye ku li herêma Tîyarê bêhtir Nestûrî dijiyan. Têkiliyên Barzanyan û Nestûriyan baş bûn. Paşî vegerî Barzan û bi hikûmeta Osmanî re têkiliyên baş danî. Lêbelê Osmanî, ji fealiyetên Şêx Ebdulselam her ditirsî. Li sala 1914ê Şêx Ebdulselam Barzanî diçe ber bi herêma Şikakan ku li gel [[Simkoyê Şikak]] hevdîtinan bike. Li gundê [[Gengeçîn]]ê dibe mêvanê Sofî Ebdula Axa. Lê Sofî Ebdula xiyanetê li Şêx Ebdulselam dike û wî digire bi çar zêrevanên wî ve. Paşî teslîmî Osmaniyan dikin. Li Mûsilê tê darve kirin<ref>Kürt Miliyetçiliğinin Kökeni, Tarihi ve Gelişimi, Wadie Jwaideh, r:228</ref><ref>Tarih Boyunca Kürtlerde Dîplomasî, Faik Bulut, Evrensel Basım Yayın, 2015,r:149</ref> ===Serhildana Garzanê (1914)=== {{Gotara bingehîn|Serhildana Garzanê}} Berî destpêka [[şerê cîhanî yê yekem]] ji aliyê Mela Selîm, Seyîd Elî û Şêx Şabetîn ve ev serhildan tê destpê kirin. [[Ebdulrezaq Bedirxanî]], [[Yusuf Kamil]], [[Şêx Seyîd Tahayê Hekarî]] û [[Simkoyê Şikak]] jî bi awayeke aktîf alîkariya serhildanê dikir <ref>Kürdistan Tarihi, M.S. Lazarev-Ş.X. Mıhoyan, Weşanên Avestayê, r:181</ref> ==Parçebûna Kurdistanê ya duyem (1914-...) == [[Wêne:The Great war (1915) (14784957683).jpg|thumb|Leşkerên kurd di şerê cîhanî yê yekem de]] ===Rewşa Kurdistanê=== Dema [[şerê cîhanî yê yekem]] destpê kirî, wek hemû Rojhilata Navîn, Kurdistan jî di bin kaoseke mezin de bû. Li her derê Kurdistanê rêvebirinên herêmî hebûn, têkiliya kurdan bihev xurt nebûn. Avêtina pêngavan hevra nebû, herkes bi aqlê xwe hereket dikir. Bi destpêka şerê cîhanî yê yekem, li Kurdistanê gelek hêzên leşkerî û dîplomatîk tesîr li gelê Kurdistanê dikir; ====Tehcîra kurdan (1915-1916)==== {{Gotara bingehîn|Sirgûnkirina kurdan}} {{Gotara bingehîn|Qereyilan}} Bi fermana padîşahê Osmaniyan kurd hatin sirgûn kirin. 700 hezar kurdên Kurdistanê tehcîrê rojavayê anatolyayê kirin.<ref>Kürdistan Tarihi, M.S. Lazarev-Ş.X. Mıhoyan, Weşanên Avestayê, r:188</ref> ====Hewlên Simkoyê Şikak==== {{Gotara bingehîn|Serhildana Simkoyê Şikak}} Li Urmiyeyê Simko Axayê Şikakî bi fersende zeîfbûna otorîteya hikûmeta navendî ya Îranê, li Urmiyeyê xist bin desthilata xwe. Li sala 1919ê heta sala 1921ê herêm di bin kontrola xwe de hêla. Her wisa li sala 1921ê serokeşîrê Şirnexiyan Ebdurehman jî dixwazt ku li gel Emir Faysal hevdîtinê pêk bîne. Armanca wî ew bû ku li bakurê Iraqê serxwebûna xwe îlan bike û li gel Simko Axa yekitiya xwe çêke <ref>Musul Komplosu, Mim Kemal Oke, WeşAna Îrfan, 2012, r:219</ref>. ==== Dagirkirina Brîtanî a Başûrê Kurdistanê (gulan 1918) ==== Piştî êrîşên Brîtanî li ser Başûrê Kurdistanê, li Başûrê Kurdistanê serhildan û nerazîbûnên tevgerên kurdan dest pê kirin. ====Hewlên Şêx Mehmûd Berzencî==== {{Gotara bingehîn|Keyaniya Kurdistanê}} Li Silêmanî Bi pêşengiya [[Şêx Mehmûdê Berzencî]] li Silêmanî desthilata kurdan destpê kir. Li sala 1918ê Brîtanî, Şêx Mehmûd wek hikûmdarê Silêmanî tayîn kirin. Lê ev rewş wiha dewam nekir. Şêx Mehmûd xwest hemû Kurdistanê rêve bibe, ji ber wê li dijî Brîtanî serhildan da destpê kirin. Di encamê de Brîtanî serhildan vemirand û desthilata xwe li Silêmanî îlan kir. Piştî [[Peymana Lozanê]] ji bo ku Brîtanî îdiayên xwe bihêz bikin, rê li ber Şêx Mehmûd vekir û li sala 1924ê dîsa vegerî welat. ====Hewlên rewşenbîrên kurd li Stembolê==== {{Gotara bingehîn|Cemiyeta Teawun û Tereqiya Kurd}} {{Gotara bingehîn|Cemiyeta Tealiya Kurd}} {{Gotara bingehîn|Azadî (rêxistin)}} Li Stembolê: Hêj şerê cîhanî nû xelasbûyî, entellektuel û siyasetmedarên kurd li Stembolê dest bi xebata kirin. [[Seyîd Ebdulqadir]], [[Emîn Alî Bedirxan]] û gelek endamên ji malbata Bedîrxaniyan û Babaniyan bi hevra [[Cemiyeta Teawun û Tereqiya Kurd]] ava kirin. Her wisa endamên vê cemiyetê [[Cemiyeta Tealiya Kurd]] jî ava kirin. Li Helebê, Nisêbînê, Şirnexê, Cizîrê û li Mûsilê propagandayên xwe dikirin. Heta ku li navbera Zaxo û Cizîrê tevgerên leşkerî hebûn ku li dijî artêşa Osmaniyan û Kemalîstan şer bikin. Li vê herêmê rêvebirê van xebatan miftiyê Cizîrê bû <ref>Musul Komplosu, Mim Kemal Öke, Weşanên Irfan, 2012, r:84</ref>. Xebatên van kurdan berevajî Şêx Mehmûd û Simkoyê Şikak, tenê bikaranîna rêyên dîplomasiyê û çandê bûn. Bi vê helwestê li 7ê çiriya paşîn a 1918ê de kovara [[Jîn(kovar)|Jîn]]ê weşandin. Navenda siyasetê ya kurdan li Stembolê bi giştî li gel Osmaniyan û dewletên Ewropî hevdîtin dikir. Di encama hevdîtinê li gel Osmaniyan 1ê xizîrana 1919ê ev biryar hat girtin. Hêjayî gotinê ye ku di hevdîtinên li gel dewletên Ewropayî, serokê heyeta kurdan [[Mihemed Şerîf Paşayê Babanî|Şerîf Paşa]] bû<ref>İmparatorluk, Sınır ve Aşiret, Nejat Abdulla, Weşanên Avesta, 2008, r:371</ref>: #Ji bo Kurdistanê otonomeke fireh #Ji bo vê otonomê, amadekirina qanûnan #Bicîhanînan qanûnan #Kurdistan dê wek parçeyê Osmaniyan bimîne Lê ev hevgirtina kurdên Stembolê jî wek xwe nema, di nav van kurdan de fraksiyonên cuda cuda derketin. [[Seyîd Ebdulqadir]] û hevalên wî dixwast di nav Osmaniyan de bimînin û divê kurd alîkariya Osmaniyan bikin. Yanî otonomî di nav Osmaniyan de dixwastin. Serê fraksiyona din [[Emîn Alî Bedirxan]] bû ku wî jî diparast ku kurd bikevin di bin sîwana hêzeke mezin de, ne ya Osmaniyan de. Yanî mandateriya Brîtanî dixwastin. Di dawiyê de Emîn Alî Bedîrxan û endamên din yên malbata Bedirxaniyan [[Cemiyeta Teşkîlata İctimiyeya Kurd]] ava kirin. [[Memduh Selîm]] Beg jî [[Partiya Demokrata Kurd-1919]] ava kir<ref>İmparatorluk, Sınır ve Aşiret, Nejat Abdulla, Weşanên Avesta, 2008, r:373</ref> . *Fraksiyonên rewşenbîrên kurd li Stembolê ev bûn; #Cudahîxwaz: Hewla van kesan ew bû ku Kurdistana Serbixwe ava bikin. [[Mihemed Şerîf Paşayê Babanî|Şerîf Paşa]] û Sireya Bedîrxan serkêşiya vê grûbê dikir. Ev grûbeke gelek biçûk bû di nav rewşenbîran de. #Otonomxwaz: Hewla van kesan jî ew bû ku di nava Osmaniyan de herêmeke otonom ji bo kurdan were ava kirin. Serkêşên wê Seyîd Ebduqadir û hinek endamên malbata Bedîrxaniyan bûn. Lê ev grûb zêde nejiya û di nax xwe de bûn du parçe; Kesên piştgiriya Siltan Mihemedê 6emîn dikin ku serokê wan Seyîd Ebdulqadir bû. Kesên din jî serxwebûna Kurdistanê diparastin ku Emîn Alî Bedîrxan, Memduh Selîm, Ekrem Cemîlpaşa hwd. di nav de bûn. Bi dûçûna çavkaniyekê li sala 1919ê partiyeke bi navê [[Partiya Demokratîk ya Neteweyî ya Kurdistanê]] ji Londrayê miraceet dike ku Brîtanya alîkariya kurdan bike. Ev miraceete ji layê katibê giştî Selîmbeylî hatiye kirin <ref>Musul Komplosu, Mim Kemal Öke, Weşanên Irfan, 2012, r:135</ref>. Lê em têkiliya vê partiyê û partiya Memduh Selîm niha nizanin. [[Cemiyeta Tealiya Kurd]] li sala 1921ê ji aliyê Meclîsa tirkan ve hate girtin. ====Pevçûn li Stembolê==== Di destpêka sala 1921ê de li Umraniyeya bi ser Stembolê ve hêzeke tirk û hêzeke tirk dijî hev tên û pêvçûn derdikeve. Di navbera kemalîst û kurdan de şerek mezin qewimî bû <ref>Kürdistan Tarihi, M.S. Lazarev-Ş.X. Mıhoyan, Weşanên Avestayê, r:217</ref> ====Hewlên Elîşêr Beg==== {{Gotara bingehîn|Serhildana Qoçgiriyê}} ====Rewşa ermenan==== {{Gotara bingehîn|Nîjadkujiya ermeniyan}} {{Gotara bingehîn|Têkiliyên kurd û ermenan}} ===Proseya parçebûna Kurdistanê (1914-...)=== ==== Peymana Sykes–Picot (16 gulan 1916) ==== {{Gotara bingehîn|Peymana Sykes–Picot}} Bi destpêka şerê cîhanî yê yekem parçebûna Osmaniyan jî destpê kir û axa kurdan ket di bin dagirkeriya dewletên ewropiyan. Hêj [[şerê cîhanî yê yekem]] berdewam dikir, [[Brîtanya]]yê û [[Fransa]]yê axa [[Osmanî]]yan bi hevpeymaneke veşartî ji xwe re parve kiribûn. Bi dûçûna vê hevpeymana veşartî ya bi navê [[Peymana Sykes–Picot]]; [[Rojhilata Navîn]] û [[Kurdistan]] di navbera van hêzên kolonyalîst bi erêkirina [[Cemiyeta Neteweyan]] hate parçe kirin. Bi dûçûna vê peymanê [[Libnan]], [[Suriye]] û [[Rojavayê Kurdistanê]] ji bo mandateriya [[Fransa]]yê ma. Li dijî vê [[Brîtanya]]yê jî li ser [[Iraq]], [[Başûrê Kurdistanê]], [[Filistîn]] û [[Urdun]]ê mandaterî qezenc kir. Parçebûna Kurdistana Osmaniyan bi awayeke fermî bi vê peymanê destpê kir. Piştî vê peymana proseya parçekirina Kurdistanê dewam dike. Ji ber kêmbûn û lihevnehatinên rêvebirên kurd, li her parçeyê Kurdistanê tevgerek hebû. Hinek tevger ji bo serxwebûna Kurdistanê, hinek ji bo salahiyeta Osmaniyan, hinek ji bo Brîtaniyan, hinek ji bo Rûsan, hinek ji bo eşîra xwe tevdigerîn. Di encamê de qedera Kurdistanê bi destê biyaniyan hate nivîsandin. Di navbera Fransa, Brîtanya û Rûsan de bû sê parçe. Têkoşîna van hersê dewletan bi dûçûna vê planê rêvediçû. Lê ev peymaneke veşartî bû, heta ku rûsan li sala 1917ê nedaxuyandî kesê nedizanî. Di proseyeke wiha de kurd jî betal neman. Berpirsiyarê kurdan li [[Ewropa]] [[Mihemed Şerîf Paşayê Babanî|Şerîf Paşa]], têkiliyên dîplomatîkî dikir. Bi rêyên dîplomatîkî nameyek ji Brîtaniyan şand ku miletê kurd dixwaze li gel Brîtanyayê hevkariyê bike. Şerîf Paşa digot ku ew dikare bi hezaran kurdan bike leşker û li gel Brîtanyan bixebitin. Dixwast Kurdistan dibin rêvebirina prensekê Hînd de bibe, çûnkî Hînd jî wekî kurdan gelekê [[Aryan]]in <ref>İmparatorluk, Sınır ve Aşiret, Nejat Abdulla, Weşanên Avesta, 2008, r:336</ref>. 12ê kanûna paşîn a 1918ê [[Mark Sykes]] di manîfestoya xwe de diyar kir divê Mîrektiya Kurdistanê were ava kirin û navenda wê jî parêzgeha Mûsilê be. Şerîfê Mekeyê jî ev fikr pejirand <ref>İmparatorluk, Sınır ve Aşiret, Nejat Abdulla, Weşanên Avesta, 2008, r:350</ref>. Lê ev tenê wek fikr ma. ====Peymana Agirbesê ya Mondrosê (30 çiriya pêşîn 1918)==== ====Destpêka dijêrîşa tirkan (19 gulan 1919-1922)==== {{Gotara bingehîn|Şerê Rizgariya Tirkiyeyê}} 19 gulana 1919ê hêzên tirk li dijî dewletên dagirker dest bi berxwedanê kir. 23yê nîsana 1920ê bi pêşengiya [[Mustafa Kemal Atatürk]] hevalên wî [[Meclîsa Mezin a Newengeran a Tirkiyeyê|meclîs]] vekirin. Piştî vekirina vê meclîs hemû erkên rêvebirina dewletê di pratîkê de ket bin destê meclîsê. Vekirina vê meclîsê konsolîdasyona [[Şerê Rizgariya Tirkiyeyê]] dikir. Mistefa Kemal û hevalên wî di meclîsê de her daxuyand ku dewlet ya kurdan û tirkan e û gelek eşîrên kurd bi bi van gotinan xapandin. Heta ku 23yê çiriya pêşîn a 1923yê ev rewşa bratî berdewam kir. Piştî Tirkiye ji dewletên Ewropayî hate parastin, Tirkiyeyê berê xwe da nav hidûdên xwe û dest bi qîrkirina kurdan û gelên din kir. ====Hewlên Mustafa Kemal==== {{Gotara bingehîn|Kongreya Erzîromê}} {{Gotara bingehîn|Kongreya Sêwasê}} Piştî şerê cîhanî bidawî hat, [[Mustafa Kemal Atatürk]] û gelek efserên din yên artêşa Osmaniyan çûn Anatolyayê ji bo birêxistina gelê Anatolya. Pêşiyê li Erzeromê li 23 tîrmeh-5 tebaxa 1919ê kongreyek lidarxist. Ji 5 parêzgehên kurd 58 nûner tevlî vê kongreyê bûn, ji van nûneran 22 kurd bûn<ref name="Aşiret, Nejat Abdulla 2008">İmparatorluk, Sınır ve Aşiret, Nejat Abdulla, Weşanên Avesta, 2008, r:442</ref>. Paşî di navbera 4-11 îlona 1919ê de jî li Sêwazê kongreyek lidarxist. Gelek nûnerên kurd hatin vê kongreyê jî. Hêjayî gotinê ye ku hemû bajarên kurd tevlî van kongreyan nebûn. Mustafa Kemal tehdîda ermeniyan li ser kurdan baş bikaranî. Eşîrên kurd ji ber tirsa avabûna dewleta ermenî, piştgiriya Mustafa Kemal kirin. Ev eşîrên kurd ne tenê di meseleya ermenan de hatin bikaranîn, her wiha li dijî navenda sîyaseta kurd ya Stenbolê jî dijbertî dikir. Ji konferasnên ewropayiyan re name dişandin ku naxwazin dewleteke serbixwe ya kurd were ava kirin <ref name="Aşiret, Nejat Abdulla 2008"/>. Mustafa Kemal Atatürk hêj neçûye Sêwazê, nameyekê ji van serok eşîran dişîne; Hecî Mûsa Begê Motkîyî, Şêx Ebdulbakî Efendîyê Kufrevîzade yê Bedlîsê, Ebdurehmanê Şirnexê, Umerê Derşevî, Resul Axa, Sadulah Efendî, Şêx Mehmûdê Mûşaşê, Şêx Ziyaedînê Norşînî, Cemîlê Çetoyê Garzanî. Di van nameyan de Mustafa Kemal demagojiya îslamî dike û bi tehdîda avabûna dewleteke ermenî, dixwaze kurdan qanî bike<ref>Musul Komplosu, Mim Kemal Oke, WeşAna Îrfan, 2012, r:139</ref>. Her wisa piştgiriya girtina rêxistinên kurd dike û bang dike ku herkes tevlî [[Kuvayî Milliye]]yê bin. Di van wextan de li dijî Mustafa Kemal jî xebat hene; Waliyê Elazîzê Alî Galip Beg, ji bedirxaniyan Mutaserrif Xelîl Beg bi piştgiriya Binbaşi [[Edward Noel]] dixwazin êrîş bibin ser [[Kongreya Sêwazê]]. Lê biserneketin.<ref>Musul Komplosu, Mim Kemal Oke, WeşAna Îrfan, 2012, r:141</ref>. Mustafa Kemal Atatürk 3yê kanûna pêşîn a 1920ê li gel Bolşevîkan [[Peymana Gumruyê]] destnîşan kir. Bi vê peymanê [[Qers]], [[Erdêxan]] û [[Artvin]] bûn milkê tirkan. Her wiha tehdîda ermenan bi vê peymanê ji holê rabû. Li gel Îtalyayê jî peymanek li sala 1921ê destnîşan kir ku di encamê de Îtalya ji Rojavayê Anatolyayê derket. Her wiha li gel Fransayê jî 20ê çiriya pêşîn a 1921êde [[Peymana Enqereyê-1921|Peymana Enqereyê]] destnîşan kir ku sinorê [[Suriye]] û yê [[Tirkiye]]yê aşkera bû. Her wiha sinorek kişandin di navbera [[Rojavayê Kurdistanê]] û [[Bakurê Kurdistanê]] de. Ev peymana li gel Fransayê tê wê wateyê ku Fransa dê dest ji [[Peymana Sevrê]] vekêşe û hêvîyên Kurdistana Serbixwe dê pûç bibin. 11 çiriya paşîn a 1922yê jî şerê li gel Brîtanî sekinî. Brîtanî mecbûr man ku li gel Hikûmeta Enqereyê pêk bihên. [[Şerê Rizgariya Tirkiyeyê]] gihişt armanca xwe û sinorên Tirkiyeya modern kifş kirin. Êdî rê li ber van hêzan vebû ku biçin [[Peymana Lozanê|Lozanê]]. ====Konferansa Aştiyê ya Parîsê (18-21 kanûna paşîn 1920)==== {{Gotara bingehîn|Konferansa Aştiyê ya Parîsê}} Di proseya van konferansan de gelek rûdan li Kurdistanê û hemî Rojhilata Navîn çêbûn. Ev konferans nêzî saleke berdewam kir û bi hinek peymanan bi dawî hat. 7ê gulana 1918ê Brîtanî Kerkûk dagir kir. Bi vê dagirkirinê jî [[Şêx Mehmûdê Berzencî]] li gel Brîtanî ket têkiliyan û van têkiliyan feydeya xwe da û li ser navê Brîtanî li heman salê bû waliyê [[Silêmanî]]yê <ref>İmparatorluk, Sınır ve Aşiret, Nejat Abdulla, Weşanên Avesta, 2008, r:339</ref>. Di proseya Konferansa Aştiyê ya Parîsê de hem [[Mihemed Şerîf Paşayê Babanî|Şerîf Paşa]] hem jî [[Seyîd Ebdulqadir]] têkiliyên dîplomatîk dikirin. Rêberên kurdan dijî parçekirina Kurdistanê bûn. Nedixwastin parçeyeke kurdan li Iraqê parçeyek li nav Osmaniyan bimîne. Serokê rêvebirina heyeta kurdan Seyîd Ebdulqadir jî wiha digot; {{jêgirtin|Gotegotên di derbarê Kurdistanê de ku Kurdistan dê wek bakur û başûr were parçekirin zêde dibin. Dixwazim bala ekselansê hêja bikêşim vir ku parçebûna Kurdistanê bi vî şeklî, ewlehiya Rojhilata Navîn bihêz nake|çavkanî=İmparatorluk, Sınır ve Aşiret, Nejat Abdulla, Weşanên Avesta, 2008, r:351}} Şerîf Paşa digot Kurdistaneke xweser a di bin desthilata tirkan de gelek ji Kurdistaneke parçekirî çêtir e û ji serokê konferansê George Clemencau re nameyek şand<ref>İmparatorluk, Sınır ve Aşiret, Nejat Abdulla, Weşanên Avesta, 2008, r:351</ref>. {{jêgirtin|Ne ji layê etnîkî ne ji layê erdnigarî Kurdistan nayê parçe kirin. Lê di bin mandateriya hêzeke bibawer de Kurdistaneke yek parçe dê bibe sedema nîzam û aştiyê. Her wiha di Asyaya Biçûk de jî dê rola tampon bilîze|çavkanî=İmparatorluk, Sınır ve Aşiret, Nejat Abdulla, Weşanên Avesta, 2008, r:351}} Bi dûçûna [[Necat Ebdula]] di proseya Konferansa Aştiyê ya Parîsê de li Kurdistanê çar navendên jeopolîtîk hebûn <ref>İmparatorluk, Sınır ve Aşiret, Nejat Abdulla, Weşanên Avesta, 2008, r:353</ref> #Navenda jeopolîtîk ya tevgera Kemalîstan li Bakurê Kurdistanê #Navenda jeopolîtîk ya tevgera Bolşevîk #Navenda jeopolîtîk ya artêşên Fransa û Brîtanyayê #Navenda jeopolîtîk ya tevgera Ermeniyan Ji bilî van navendên hêzên dîplomatîk û artêşî di konferansê de [[Îran]]ê jî hewl dida ku hinek parçeyên Kurdistanê û [[Qefqasya]] bixe bin kontrola xwe. Îranê diparast ku li Kurdistanê gelekê misliman, nijad û zimanê wan jî [[fars]] dije. Diparast ku ev memleket di navbera Osmaniyan û Farsan de hate parve kirin <ref>İmparatorluk, Sınır ve Aşiret, Nejat Abdulla, Weşanên Avesta, 2008, r:376</ref>. [[Lord Curzon]] jî di vê derbarê de wiha dibêje; {{jêgirtin|Wezîrê Derve yê Farsan hat cem min û fikrên min yên derbarê Kurdistanê û Turkistanê pirsîn, paşî dewam kir; Behskirina Kurdistana Osmaniyan û Kurdistana Farsan çewtî ye. Çûnkî herdu parçe jî yek Kurdistanê in û hidûdên di navbera van herdu parçeyan de sexte ye, çêkirî ye|çavkanî=İmparatorluk, Sınır ve Aşiret, Nejat Abdulla, Weşanên Avesta, 2008, r:351}} Di nav van hêzên xwedî artêş û dîplomasî, şansê kurdan gelek kêm bû. Heyeta kurdan a li konferansê tenê xwediyê qabiliyetên dîplomatîk bûn. çi hêzên leşkerî li pişta van dîplomatên kurd nebû. Lêbelê ev xebatên dîplomatên kurd, feydeya xwe di Konferansa San Remoyê de dide û hêviyên serxwebûna Kurdistanê şîn dibin. ====Konferansa San Remoyê (18-26 nîsan 1920)==== {{Gotara bingehîn|Konferansa San Remoyê}} Konferansa San Remoyê, gelek li ser mijara kurdan sekinî. Her çend gelek biryarên têkildarî kurdan wergirtibin jî, gelek rexne li civaka kurd jî hate kirin. [[Lord Curzon]] digot ku şexsiyetek tine di nav kurdan de ku rêberiya kurdan bike, her wisa digot her kurd tenê berpirsiyaretiya eşîra xwe dike <ref>İmparatorluk, Sınır ve Aşiret, Nejat Abdulla, Weşanên Avesta, 2008, r:361</ref> Di konferansê de têkildarî kurdan hindek biryar hatin wergirtin; #Li rojhilatê çemê Feratê, li jêrî Ermenistanê û li bakurê Mezopotamyayê herêmeke otonom ji aliyê komîsyonekê ve were ava kirin. Ev herêm ji bo keldanî-asûriyan dê hinek temînatan bide #Dewleta Osmanî dê xebatên vê komîsyonê qebûl bike #Piştî destpêkirina peymanê de di salekê de eger Miletê Kurd bixwaze, dikare ser li [[Cemiyeta Neteweyan]] bide ji bo destxistina serxwebûnê. Tirkiye jî mecbûre ku mafê kurdan qebûl bike. #Eger kurdên di parêzgeha Mûsilê de bixwazin dikarin tevlî Kurdistanê bibin, dewletên mitefiq li dijî vê yekê dernakevin <ref>İmparatorluk, Sınır ve Aşiret, Nejat Abdulla, Weşanên Avesta, 2008, r:362</ref>. ====Peymana Sevrê (20 tebax 1920)==== [[Wêne:Kurdistan1920.png|200px|thumb|Bi dûçûna Peymana Sevrê Kurdistan]] {{Gotara bingehîn|Peymana Sevrê}} Di 20ê tebaxa 1920ê de di navbera dewletên [[Hevalbendên Şerê cîhanî yê yekem|hevalbendan]] û Osmanî de Peymana Sevrê hate destnîşan kirin. Ev peyman fermana parçekirina Dewleta Osmaniyan bû. Bi dûçûna vê peymanê dewletên hevalbend şert û mercên gelek şedîd danîn ber Osmaniyan. Hem ji layê axê ve hem jî ji layê aboriyê ve şertên giran hebûn. *Şertên Axê: #Axa Ereban: Divê hemû axa ereban ji Osmaniyan were standin. Hîcaz dibe dewleteke serbixwe; Sûrî, Filistin û Mezopotamya jî dikeve bin mandateriyê de #Axa Osmaniyan ya li Ewropayê:Heta Çatalcayê hemû divê bide Yewnanan #Îzmîr û giravên li derdora wê dê bide Yewnanan, 12 giravan jî bide Îtaliyan #Ermenistan: Dewleta Osmaniyan, serxwebûna Ermenistanê dipejirîne û hakemtiya Wilson qebûl dike #Kurdistan:Dewleta Osmaniyan otonoma Kurdistanê ya li rojhilatê Feratê dipejirîne. *Şertên desthilatê #Kêmkirina leşkerên artêşa Osmaniyan #Aboriya Osmaniyan dê di bin kontrola komîsyona hevabendan de be #Kapîtolasyon dê berdewam bikin #Dewleta Osmaniyan hemû mafên minorîteyan dê biparêze Peymana Sevrê di dîroka Kurdistanê de xwedî nirxeke gelek bilind. Her çend ev biryar bêpratîk bin jî, ji bo globalîzasyona mafên Kurdistanê pêngaveke mezin e. Heta Peymana Sevrê jî kurdan dîplomasiyeke mezin birêvebir. Lê wek berê me gotî, nebûna hêzên leşkerî yên girêdayî hev, ev hewla dîplomatên kurd dixist xeterê. Jixwe kêmasiya vê di peymanên din de dê were dîtin. Her çend li konferansan de biryarên wiha bên girtin jî, li Anatolyayê jî berxwedana hêzên Kemalîst mezin dibû. Di hidûdê Rojavayê Kurdistanê û Bakurê Kurdistanê şerê Tirkiyeyê li dijî Fransayê sekinî. Fransa li dijî Sevrê poşmaniya xwe qebul kir û li gel Tirkiyeya kemalîst pêkhat. Jixwe piştî Fransayê dewletên din jî hêdî hêdî destnîşanên xwe vekêşan. [[Necat Ebdula]] li ser helwesta Fransayê wiha dibêje; {{jêgirtin|Polîtîkaya Fransayê bêhtir li ser piştgirîkirina mesihîyên Rojhilatî bû û piştî ku Mûsil ji bo Brîtanyayê hêla, ne eleqedariya wan bi Kurdistanê ma ne jî li ser pirsgirêka kurd sekinîn|çavkanî=İmparatorluk, Sınır ve Aşiret, Nejat Abdulla, Weşanên Avesta, 2008, r:438}} ====Konferansa Lozanê (11 çiriya paşîn 1922-24 tîrmeh 1923==== Berî konferansê li ser Mûsilê şerekê dijwar hebû di navbera Brîtanî û tirkan de. Xwediyên herêmê miletê kurd ji ber parçebûna eşîrî, carna li gel tirkan, carna jî li gel Brîtanî tevdigerîn. Bi destpêka konferansê şer sekinîn û hewlên dîplomatîkî destpê kirin ====Peymana Lozanê (23 tîrmeh 1923)==== {{GotarêBingeh|Peymana Lozanê}} Konferansên li Lozanê 8 mehan berdewam kir. Piştî têkçûna hêzên ewropayî dijî tirkan, [[Peymana Sevrê]] pûç bû. Berevajî peymana Sevrê, peyva kurd jî di Lozanê de derbas nabe. Tirk bi xwebaweriyeke mezin rûniştin li ser maseyên Lozanê. Di encamê de 24ê tîrmeha 1923yê de di navbera van dewletan û Tirkiyeyê de Peymana Lozanê hate destnîşan kirin. Bi dûçûna madeya 3yê ya vê peymanê, di 9 mehan de diviyabû sinorê Tirkiye û [[Iraq]]ê were kifş kirin. Eger di 9 mehan de ev pirsgirêk neyê çareser kirin, [[Cemiyeta Neteweyan]] dê vê pirsgirêkê çareser bike. Di navbera tirkan û dewletên din de sê mijar mabûn ku nehatin çareser kirin. *Pirsa Tengavên Marmarayê *Pirsa Xetayê *[[Pirsa Mûsilê]] Ji bilî van her sê mijaran êdî Kurdistan bi awayekî fermî bû çar parçe; #[[Bakurê Kurdistanê]] di bin kontrola [[Tirkiye]]yê de #[[Başûrê Kurdistanê]] di bin mandateriya Brîtanî de #[[Rojavayê Kurdistanê]] di bin mandateriya Fransayiyan de #[[Rojhilatê Kurdistanê]] di bin kontrola [[Îran]]ê de ====Konferansa Xalîcê==== 19 gulana 1924ê li Stenbolê Tirkiye û Brîtanya rûniştin ku pirsgirêka Mûsilê çareser bikin. Lê pirsgirêk çareser nabe û rê ji bo çareseriya Cemiyeta Neteweyan vedibe. ====Li Cemiyeta Neteweyan==== 6ê tebaxa 1924ê hikûmeta Brîtanyayê ji bo çareserkirina Mûsilê miraceeta Cemiyeta Neteweyan dike. Cemiyeta Neteweyan bi navê [[Xeta Brûkselê]] hidûdên van herdu dewletan kifş dike. ====Peymana Enqereyê (1926)==== Li sala 1926ê de Iraq, Tirkiye û Brîtanya peymanekê destnîşan dikin. Bi dûçûna wê peymanê hidûdê Tirkiye û Iraqê aşkera dibe. Bi vê peymanê parçebûna Kurdistanê temam bû. Êdî li her parçeyê Kurdistanê siyaseteke cûda tê meşandin. Lê bersiva hemû kurdan eynî ye: Serhildan. ==Serdema serhildanên modern== [[Wêne:Kurdish-inhabited area by CIA (1992).jpg|thumb|Parçe kirina Kurdistanê]] ===Bakurê Kurdistanê=== {{GotarêBingeh|Dîroka Bakurê Kurdistanê}} [[Wêne:kurdmap mezin.gif|thumb|right|150px|Nexşeya Kurdistanê]] [[Wêne:Kurdistan1920.png|thumb|150px]] [[Bakurê Kurdistanê]], qate herî mezin ya beşa Kurdistanê ya. Li vê qate nêzî 15 û an jî 20 milyon [[kurd]] dijîn. Ji ber ku pêvajoyeka bişavtinê ya herî mezin li ser serê kurdan di vê qatê de hate meşandin, êdî pirraniyên kurdên vê qatê ji ziman û çanda xwe hatina dûrkirin. Bi vê yekê re jenosîdeka çandî bi hebûna xwe re û bi qadaxaya li ser zimanê xwe re jîn. Lê kurdên vê qatê jî, weke yên qatên din jî ti carî bindestî herê ne kirin û hertimî li berxwedan. Lê [[Tirkîye|dewleta tirk]] jî hertimî çû bi ser wan de. Komkujiyên bi jenosîdî weke yên "Zilan", "Dêrsim", "Agirî" û hwd bi wan dana jînkirin. Ti mafê wan ne hate naskirin. Weke ku li [[Îraq]]ê û li herêmê Kurdistanê ya di bindest [[Sûrî]] de hate hiştin, zimanê wan jî hate qadaxakirin û ew zor li wan hate kirin ku weke ku li Îraq û sûrî ku li ser wan bi arabitiyê mazin bibin li wir jî bi tirkitiyê li ser wan hate ferzkirin. Kurdan, lê ti carî ev yek herê nekir. Zimanê xwe parastin bi bahayê bi hezaran kuştin û êş û elaman. Piştî [[Peymana Lozanê]] re ku ew hate mohrkirin û kurdan dît ku êdî mafî wan ji wan hate standin, êdî bidest serhildanê kirin. [[Serhildana Şêx Seîdê Pîranê]], agirî, Û hwd, bûn. Kurdên vî bi dehan caran serî hildan û serhildan. Lê her carê jî têkçûn. Lê di salên 1970 yî de tekoşîna azadiya kurdan [[PKK]] dest pê kir. û wê bi fikrekî hemdem dest pê kir û bi serket. hem civate kurd li gor demê di deme xwe ya tekoşînê de perwerde kir û ji nû ve rakir û hem jî hêzê wan ya civatî derxista holê. Bi wê re î ro kurd, bi hezaran tekoşîna xwe didin. Tirkiye ji bo ku wê tekoşîna kurdan ji holê rakê, pirr tahbê dide xwe. Ji rojava ji welatên rojava yên weke Almanya, [[Brîtanya]] û [[Fransa]] û hwd, piştgiriyê distêne ji bo ku li ber kurdan bi serkeve. Amarika jî piştgiriyê dide tirkî li ber kurdan, da qan tirkî bi serkeve û kurdan têk bibe. hate roja me jî wê rewşê bi vî awayî berdewam kir. Tirkiya, Bi gotina ku di destûra xwe ya bingihîn de bicihkiriya û ku dibêje ku "yên ku di nav sînorê tirkî dijîn û bi gîrêdana hemwelatiyê ku bi tirkî ve girêdayîna tirk in" re herkeskî tirk di hasibêne û mafê wan yên ji hebûna wan û cudatiya wan tê yên ziman û civatiyê nasnakê. Îroje me jî, di hewldana ku kurdan di nav tirkiyetiyê de bi halêne, hewlda. Îro jî, wê hewldanê dide. Zimanê wan yê kurdî hê jî qedexe ye. Hê jî, hate roja me jî kurd nikarin bi zimanê xwe yê dayikê perwerde bibînin. ===Başûrê Kurdistanê=== {{GotarêBingeh|Dîroka Başûrê Kurdistanê}} Li [[Başûrê Kurdistanê]] nêzî 7 û an jî 8 milyon kurd dijîn. Ev qatê Kurdistanê, piştî peymane Lozanê re, ku Kurdistan bu çar qat, qat di nav sînorê Îraqê wê demê ya ku ji nû ve hate avakirin de hate hiştin. Hingî, hê hêzên Brîtanî li li wir bûn. Berî ku hêzên Brîtanî vekişihin, li wir, dewleteke ku nû bi navê îraqê avakirin. Ew qate Kurdistanê jî, ne bi navê xwe bi navê ku bigiştî lê îraqê hate kiirn, ew di nav de hate hasibandin. Kurdên wê derê jî, weke yên qatên yên Kurdistanê ti carî ew yek herê ne kirin. Piştî wê rewşê re pêşî serhildana [[Şêx Mehmûdê Berzencî]] ya li ber Brîtanî, wê baxtê wê demê kiş bike. Lê ew li wir bi sernakevê. Piştî wê re jî, mîreteye Şêx Mahmudê Berzencî, wê berdewam bike û wê hertimî serhildan bibe. Rêveberiya îraqê ku hate avakirin, bi piştgiriya rojava hertimî li ber kurdan bû xwediyê serketinekê. Hate ku dem tê salên 1970 û hwd, wê kurd,di rewşeka bixwe bijîn. Piştre hertimî rêveberiyê ji ji ber ku wê rewşê ji holê rakê tevgeriya ya. Lê bi serneketiya. Piştî levkirina 1970 û hwd, kurd, wekeku di gihihina xweseriya li herêmên xwe. Lê bi [[Peymana Cezayirê]] ya ku li Cezayirê hate mohrkirin re, wê kurd, derbeyekê li wê rewşa xwe ya ramyarî bixwûn. Rojava, û amarika jî hewldidin ku derbeyekê li kurdan bixin û dixin jî. Piştre jî, wê tekoşîna kurdan berdewam bike. Hate ku dem tê salên 1990 û hwd. Di vê demê de bi xurîxîna Yekîtiya Sovyet re wê demeka nû biafirê. Wê Amerîka bikeve Îraqê de û wê herême kurdan bi xweriya xwe re bigihê biserê xwe. Lê berî wê demê di sala 16 adare 1988an de wê kurd, derbeyeke mezin bi jenosîdeka ku dijîn wê bixwûn. Rejîma baasê ya ku li ser kar û ku ew haft salin ku bi îranê re di şer de ya ji bo herêmên wele "şat-ul arab" û hwd. PIştî ku şer bi dawî dibe, piştre bi sê çar mehan wê serokê rejima baasê Sedam Huseyn, wê bi çekên kimyewî ku wê sadsalê weke çeke mirinê ya herî xadar kifşkiriya wê li ser serê kurdan bêne bi kar hanîn. Wê tenê li bajerê Helebçê wê ser 5 hezar mirov re bêne kuştin. Kurd, wê piştre bi deh salan wê di bin bandûra wê jenosîda ku hate de bin. Lê piştî ku Amerîka kete Îraqê, de êdî kurd jî, gihiştina serbixwebûna li herêmên xwe. Hukumete xwe avakirn û parlamene xwe damazrandin. ===Rojavayê Kurdistanê=== {{GotarêBingeh|Dîroka Rojavaya Kurdistanê}} Li [[Rojavayê Kurdistanê]] nêzî 3 an jî çar milyon kurd dijîn. Ev qate Kurdistanê, ji destpêkê çendî û çawa pirsgirêkên wê bûn, piştre jî wilo berdewam kirin û hate roje ma jî ew pirsgirêkên wê berdewam dikin. Gelek pirsgirêkên wê bi qate Kurdistanê yê ku di nav sînorê tirkiyê de hate hiştin de hevpar in. Ji ber ku deme ku sînor hate xatkirin, nîvê malbatan li wî aliyê ku jê re "binxat" tê gotin li wir ma. Nîvê malbatan ji li vî aliyê tirkîtyê ku jê re "serxat" tê gotin li wir ma. Di wê deme ku sînor hatina xatkirn, li sûriyê hêzên Firensa li wir serdest bûn. Wan jî, ew qate Kurdistanê di nav wî sînorî de hişt. Piştre ku Hêzên firensa bi şûn vekişiyan, çend ku ji kurdan soza serbixwebûna wan ya li ser herêmên wan û avakirina hukumetê ya wan li herêmên wan da jî, piştre ew soz ti carî ne hate li cih. Kurdên wê qatê, ji her aliyê mafê xwe hatina dûrkiirn. Ji welatên xwe ji bo ku bêne ravandin, çi pêdivî pê hebû, ew kirin. hemwelatîtiya wan ji ji wan hate standin. Herêmên wan bi arabkirnê re hate roje me jî rû bi rû dimênin. Ji xaynî wê jî rejoma baasê ya li ser kar, komkujiyên wê yên [[Amûdê|Amudê]] û [[Kobanî]] û hed bi wan dana jînkirin û hê jî ew di wê rewşê de na. [[Wêne:Map detail showing Syrian Kurdistan in 1935.jpg|thumb|Nexşeya Rojavaya Kurdistanê li 1935an. Xetên kesk ên horizontî nîşan didin deverên ku Kurd piranî ne.]] ===Rojhilatê Kurdistanê=== [[Wêne:Khurasani kurdish exclave 1835.png|200px|thumb|Hinek mîrektiyên kurd li Xorasanê]] {{GotarêBingeh|Dîroka Rojhilatê Kurdistanê}} [[Rojhilatê Kurdistanê]] nêzî 14 û an jî 15 milyon kurd lê dijîn. Îran jî weke tirkî, sûrî zimanê kurdi qedexe kiriya. Kurd û îranî bi hev re xwediyê dîrokeka pir mezin demdirêj in. Ji deme Mediya ve dîrokeka wan ya bi hev re heya. Di deme [[Împeratoriya Sasanî|Sasanî]] û [[Dewleta Sefewiyan|Sefewiyan]] de jî bi hev re împarator avakirin. Gelek nixrên wan bûna wekhev. Zanistên kurd yên ku weke [[Dînewerî]] û[[Baba Tahirê Uryan]] hwd ku biqasî ku ji kurdan bûna zanist ji persan re jî ji wan mirovên wl axê re jî bûna zanist. Bi vê yekê re, mirov karê bêje ku nirxeke wan ya weke hev afirêya bi demê re. Lê ku dem hate van demên dawiyê Îranê rêveberiya rêz û hûrmet ji vê pêşketina bi hev re nekir û zimanê kurdî qadaxa kir û kurd weke tirkî tûna hesibandin. Bi mohrkirina peymane Lozanê re qrteka mrzin ye Kurdistanê di nav wê sînorê wê de ma. Piştre Îranê çendî ku mafê kurdan di destûra xwe de bicih kir jî, û navê herêmeka wan kira "Kurdistan" jî, wê piştre ew ne hanî bicih. Wê jî, piştre xwe tevlî şerê li dijî kurdan kir bi tirkî û Sûrî re. Piştî wê peymanê û mohrkirina wê re, êdî kurdan li wir jî ji ber ku mafê wan hatina ji wan standin bi serhildanên weke yên Simko re serî hildan û serhildan. Piştre ku yektiya sovyet ava bû, Kete herême Kurdistanê de û bi navê" [[Komara Mehabadê]] ya kurd" re ew qate Kurdistanê bû dewlet. Lê ew dewlete kurd ne hate naskirin û tenê 11 mehan jiya. Piştre ku hêzên sovyetê bi şûn ve kişiyan, êdî hêzên Îranî ketina wirde û bi serokê komare kurd ya Mehabadê [[Qazî Mihemed]] re gelek kurdên pêşand bidarve kirin. Piştre, êdî bêdengiyak bû. Piştî wê xurîxîna komara kurd re, êdî hin pêşengên kurd ravina derve û piştre serhildana Kurdistanê dana dest pê kirin. Yê ku ew destpêkirin da dest pê kirin û piştre li başûrê Kurdistanê bi serket lê ku wî bixwe ew ne dît, weke damazrînerê dewletê kurd Merwanî badê kurê dostik ku wê avabûna [[Merwanî]]yan ne dît. [[Mele Mistefa Barzanî]] jî, ew avabûna "[[Başûrê Kurdistanê]]" ya weke dewletekê ne dît. ===Kurdên li Qefqasya=== [[Wêne:Red kurdistan 1923 1929.png|200px|thumb|Hidûdên Kurdistana Sor]] {{Gotara bingehîn|Kurdên Qefqasyayê}} Kurdên Qefqasyayê li herêmên Sovyeta berê de dijîn. Bingeha van kurdan digehe [[Şedadî]]yan. Bi giştî li Ermenistan, Gurcistan û Azerbaycanê de dijîn. Her wisa li Rûsyayê û hinek dewletên din yê Asyaya Navîn de jî dijîn. Ev kurdên van herêman têkildarî hev in ku bi rêya sirgûnan cihê wan hatiye guherandin. ===Diyasporaya kurdan=== {{Gotara bingehîn|Diyasporaya kurdan}} [[Nûredîn Zaza]] wextê ku li Ewropa [[Komeleya Xwendekarên Kurd li Ewropa]] didamezrîne. [[Îsmet Şerîf Wanlî]] di navbera salên 1958 û 1962yê serokatiya komeleyê dike <ref>Yirmiüç Kürt Aydını, Yaşar Kaya, Weşanên Avestayê, r:75</ref> ==Paşeroja Kurdistanê== {{Gotara bingehîn|Dîplomasiya kurdan}} {{Gotara bingehîn|Kurdayetî}} ==Sinorên Kurdistanê== Berî koça tirkan bo Rojhilata Navîn xelkê kurd li devera [[Kîlîkya]] û Sûrî bi awayeke berbelav dijîya. Jixwe bi dûçûna [[Vladîmîr Mînorskî]] piştî şerê 1185ê di navbera tirkmen û kurdan de, kurdên herêma [[Sûrî]] û [[Kîlîkya]] ji layê tirkan ji van herêman hatin derxistin <ref>Kürdistan Tarihi, M.S. Lazarev-Ş.X. Mıhoyan, Weşanên Avestayê, r:38</ref> Bi dûçûna efserê Brîtanî [[Leonard Woolley]] sinorên Kurdistanê wiha ye; Kurdistan ji Qers û Tiflîsê heta Edeneyê, ji Trebzonê heta Meletî û Rewandizê dirêj dibe <ref>Musul Komplosu, Mim Kemal Öke, Weşanên Irfan, 2012, r:113</ref>. [[Mihemed Şerîf Paşayê Babanî|Şerîf Paşa]] di [[Konferansa Aştiyê ya Parîsê]]de sinorên Kurdistanê wiha kifş dike; Kurdistan ji bakur ji Zivenê(hidûdê Qefqasyayê) destpê dike, ber bi rojava Erzirom, Erzîncan, Kemah, Arapkîr, Behismi, Divikê diçe. Li başûr Herran, çiyayên Sincarê, Tel Asfar, Erbîlê, Kerkûkê, Silêmaniyê, Akelmanê, Sînayê teqîp dike. Li rojhilat ji Rewanduz, Elbakê, Wezîrqeleyê dibuhure û xwe digehîne hidûdê Îranê <ref>Musul Komplosu, Mim Kemal Öke, Weşanên Irfan, 2012, r:130</ref>. Wezîrê Mistemlekeya Hindîstanê Sir Arthur Hirtzel di derbarê Kurdistanê de raportekê amade dike û wiha dibêje; Kurdistan ji başûrê Çemê Botanê heta çiyayê Dîjleyê û Herranê dirêj dibe û li rojhilat heta Îranê diçe. Kurdistan Bedlîs, Wan û Mûsilê dihundirîne lê navenda Mûsilê rojavayê çemê Dîcleyê daxilî Kurdistanê nîne <ref>Tarih Boyunca Kürtlerde Dîplomasî, Faik Bulut, Evrensel Basım Yayın, 2015,r:171</ref> Li sala 1919ê heyeta kurd [[Cemiyeta Tealiya Kurd]] li Stenbolê li gel nûnerên DYA û Brîtanyayê hevdîtinan dike. Di wê hevdîtinê de [[Seîdê Nûrsî]] jî hebû ku teleb dikir divê sinorên Kurdistanê bigihîje [[Deryaya Spî]] <ref>Ortadoğu'da İslam ve Çatışan Miliyetçilikler, Weşanên Peywendê, 2019, Stenbol, r:274</ref> ==Hinek malbatên girîng di dîroka Kurdistanê de== {{Gotara bingehîn|Malbatên girîng}} * [[Malbata Bedirxaniyan]] * [[Malbata Barzaniyan]] * [[Malbata Babaniyan]] * [[Malbata Geylaniyan]] ==Dîroka leşkerî ya Kurdistanê== {{Gotara bingehîn|Dîroka leşkerî ya kurdan}} * [[Hengên Şemsedînov]] * [[Hengên Hemîdiye]] * [[Lîwayên Eşîran]] * [[Pêşmerge]] * [[Hêzên Parastina Gel]] * [[YPG]] * [[Cerdewan]] ==Pirtûk û lêkolîn== * Kürt Millet Hareketleri ve Irak'ta Kürdistan İhtilali, Dr. Şivan, Weşanên APEC 1997, Weşanên El 2014 * Kürt Dosyası, Rafet Ballı, Weşanên Cem 1993 * Kürdistan Ulusal Sorunu ve Türkiyenin Stratejik Önemi, Mahmut Kılınç * People without a Country, [[Gerard Chaliand]] 1993 * Muhtasar Kürdistan Tarihi, Ekrem Cemilpaşa, Weşanên Avestayê * Kurdistan During The First World War, Kamal Mazhar Ahmad * Hatıralar, Ebubekir Hazım Tepeyran * Meleklerin Küllerinden, Andrew Collins * Ninova Kalıntıları, [[Austen Henry Layard]] * Kürt’ler, Türkler, Araplar, [[Cecil J. Edmonds]] * Mezopotamya ve Kürdistan’a gizli yolculuk, [[E. B. Soane]] * Grammar of the Kurmanji or Kurdish Language, E. B. Soane * Kürdistan 1919, [[Edward Noel]] * Kürt’ler, [[Vladimir Minorsky]] * Kürt’ler Sosyolojik Tarihi bir İnceleme, Basil Nikitin * İnsanlığın Beşiği Kürdistan’da Yaşam, [[William Ainger Wigram|W. A. Wigram]] & Edgar T. A. Wigram * Memê Alan Destani, Roger Lescot == Binêre == * [[Lîsteya Serhildanên Kurdan]] * [[Kronolojiya dîroka Kurdistanê]] * [[Lîsteya xanedan û dûgelên kurdan]] * [[Mîrê Xerza]] == Çavkanî == {{çavkanî|2}} [[Kategorî:Dîroka Kurdistanê| ]] pwq5daby4mka1u7iraaid9t5o4k8t7w 1095405 1095397 2022-08-16T20:41:09Z Mohajeer 15290 /* Serhildana Êzdînşêr (1854) */ wikitext text/x-wiki {{Kurd}} '''Dîroka Kurdistanê'''<ref>Kürdistan Tarihi, M.S. Lazarev-Ş.X. Mıhoyan, Weşanên Avestayê, r:destpêk</ref>, dîroka Kurdistanê ye ku yek ji welat ên herî kevnarê [[Rojhilata Navîn|rojhilata navîn]] e. [[Kurdistan]], welatekî jeo-çandî yê li [[rojhilata navîn]] e ku piranî ya [[Kurd|Kurdan]] li vir dijîn û di [[Dîrok|dîrokê]] de, hemî [[çand]], [[Zimanê kurdî|ziman]] nasnameya neteweyî ya [[Kurd|Kurdan]] li vir hatiye damezrandin.<ref>{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/646789877|title=Jewish subjects and their tribal chieftains in Kurdistan : a study in survival|last=Zaken|first=Mordechai|date=2007|publisher=Brill|isbn=978-90-474-2212-9|location=Leiden|oclc=646789877}}</ref> 2 hezarsala berî zayînê qewmên [[Malbata zimanên hind û ewropî|Hindûwropî]] koçî [[Îran]]ê û [[Kurdistan]]a niha kirin. Bi vî şeklî gelê [[ermen]] belaveyî bakurê Îranê bû û qewmên din jî belaveyî başûrê Îranê bûn. Her wisa 9emîn sedsala berî zayînê de dagirkirina qewmên [[aryan]] destpê kir bo herêmê. Di encamê de 3yemîn sedsala berî zayînê de arîbûna herêmê temam bû. Êdî ji wî wextî heta niha gelên aryan li herêmê jiyan û belav bûn. Peydabûna bavkalên kurdan di 5emîn sedsala berî zayînê de peyda dibin <ref>Kürdistan Tarihi, M.S. Lazarev-Ş.X. Mıhoyan, Weşanên Avestayê, r:19</ref>. Jixwe [[Ksenofon]] di berhema xwe [[Anabasis]]ê de behsa bavkalên kurdan digehîne sedsala 5emîn ya berî zayînê. Her wisa piştî van bûyeran etnisîteya kurdan jî pêk dihê. Di navbera sedsalên 200 û 600 de ya piştî zayînê etnisîteya kurd çêdibe <ref name="ReferenceA">Kürdistan Tarihi, M.S. Lazarev-Ş.X. Mıhoyan, Weşanên Avestayê, r:14</ref>. Her wisa lêzêde dike ku çêbûna etnisîteya kurd di cografyaya navbera [[Gola Wanê]] û [[Gola Ûrmiyeyê]] de pêkhatiye <ref name="ReferenceB">Kürdistan Tarihi, M.S. Lazarev-Ş.X. Mıhoyan, Weşanên Avestayê, r:16</ref> ==Nav== Peyva "Kurdistan" di sedsala 12emîn yekem car hate bikaranîn. Siltanê Selcukiyan, [[Siltan Sencer]] yekem car navê Kurdistanê wek welatek bikaranî. Her wisa li sala 1298ê ji layê gerokê ewropayî [[Marco Polo]] ve jî peyva Kurdistan an jî Kardistan hatiye bikaranîn. Di çavkaniyên mongolan de di sedsala 14ê de behsê Kurdistanê tê kirin. Reşîdûdîn Fezlullah Hemedanî jî di sala 1318ê de peyva Kurdistanê bikartîne.<ref>İmparatorluk, Sınır ve Aşiret, Nejat Abdulla, Weşana Avesta,2010, r:35</ref> [[Melayê Cizîrî]] jî di navbera salên 1567 û 1640ê de wiha behsa Kurdistanê dike; {{Jêgirtin|Gula baxê îrem û botan im<br> Şebçiraxê şevên Kurdistan im}} Gerokê tirk [[Ewliya Çelebî]] di pirtûka xwe de dibêje ku parêzgehên Kurdistanê çêdikin ev in; Erzerom, Wan, Hekarî, Amed, Cizîr, Amêdiye, Şehrezûr û Erdelan <ref>Kerkük, Tarih, politika ve etnik yapı-Kemal Mazhar Ahmed, Weşanên Avestayê, r:49</ref> ==Kurd kî ne== {{Gotara bingehîn|Kurd}} ===Etnisîte=== [[Mikhail Semenovich Lazarev]] dibêje ku kurd wek etnisîte li derdora salên navîna 500an çêbûye <ref name="ReferenceA"/>. Her wisa lêzêde dike ku çêbûna etnisîteya kurd di cografyaya navbera [[Gola Wanê]] û [[Gola Ûrmiyeyê]] de pêkhatiye <ref name="ReferenceB"/> Neteweyê kurd ji 7 qewman pêk tê. Ev her heft qewm xwe wek [[kurd]] didin nasîn. Qewmên kurd û zimanên wan; {| class="wikitable" |- ! Gel !! Ziman |- | [[Kurmanc]] || [[Kurmancî]] |- | [[Soran]] || [[Soranî]] |- | [[Zaza]] || [[Zazakî]] |- | [[Hewram (gel)|Hewram]] || [[Hewramî]] |- | [[Kurdên başûr (gel)|Kurdên başûr]] || [[Kurdiya başûr]] |- | [[Lek]] || [[Lekî]] |- | [[Lor (gel)|Lor]] || [[Lorî (ziman)|Lorî]] |} ===Dîn=== {{Gotara bingehîn|Dînên kurdan}} * [[Îslam]] ([[Sunîtî]], [[Şiîtî]], [[Elewîtî]]) * [[Êzdîtî]] * [[Yarsan]] * [[Zerdeştî]] * [[Cihûtî]] * [[Şebek]] Pirtûk: * Kürdistan Tasavvuf Tarihi, Muhammed Rauf Tavakkolî, Weşanên Hîvdayê * Yezidiler, [[Roger Lescot]] ==Nêrîna giştî== [[Wêne:Near East ancient map.jpg|thumb|Berîzbûnê 63, Şahitî Kurdane: Korduene-Sophene]] Kurd yek ji gelên herî kevnar yên [[Mezopotamya]]yê û Zagrosê ne. Bi kêmayî ji [[Împaratoriya Medya]] û vir ve gelê kurd, cihekî girîng di dîroka şaristaniyê de girtiye. Şaristaniya ku li ser riyên bazirganiyê yên girîng hatiye avakirin, bi êrîşên [[Helen]], [[Rom]], [[Bîzans]], [[Ereb]], [[Îran]]î û paşiyê jî [[Osmanî]] re rû bi rû maye. Kurdan li hemberî van êrîşan bêwestan ji bo parastina serxwebûn û azadiyê li ber xwe dane; tevî hemû ferman û komkujiyên xwîndar jî, kevneşopiya berxwedanê, mîna yek ji nirxên herî girîng yê çand û toreya xwe dîtine û bi berhemên xwe yên gelî re ew dane jiyandinê. Gelê Kurdistanê bi sedan sal şêweyê rêxistinî yê civaka komunal, ku girêdana endaman ji nêzîkahiya xwînê pêk tê domand. Ev dirûvê rêxistinî ku mirov dikare wekî civakî-aborî binav bike, bi taybetî ji êl û eşîran pêk dihat û bingeha xwe ji koçertiyê digirt. Ji ber van taybetiyên civakî ye ku kurdan, ji dêla dewletek yekgirtî ku ji navendekê tê birêvebirin, mîrîtiyên piçûk sazkirine. Berxwedanên van mîrîtiyan li hember êrîşên dijwar yên biyaniyan lawaz mane û ew nikarîne li ser piyan bimînin. Beriya [[Îslamiyet]]ê ola kurdan, li gor hinek çavkaniyan [[Zerdeşt]]î bû. Hinek ji zanayan jî mîna [[Tewfîq Wehbî]] dibêjin ku kurdan ola xwe ya ciyawaz hebûn. Piştî êrîşên ereban û belavbûna îslamiyetê, kurdan dev ji zerdeştiyê, ku yek ji olên yekxwedayî yê ji herî qedîman ya [[Rojhilata Navîn]] e berdan û îslamiyetê hilbijartin û bûn misilman. Li sedsalên yekem ên îslamiyetê da, ku erebên misilman eriş kirin ser [[Împeratoriya Sasanî]], nivîskarên [[ereb]] wekî [[Îbn Nedim]], behsa eşîr û hoz yên başûrê Zagrosê dikin. Ew nav wekî ''Hoz'' jî dihêt nivisandin û gotin. ''Hoz'' jî di [[Kurdî|zimanê kurdî]] de bi manaya ''malbat'' e, û weke ''Xêzan'' jî tê bi kar anîn. Navê kurd jî ku piştî bizir bûna eşir û Hoza ji aliyê nivîskarên ereb jibo gelê me hatiye bi kar anin, ayni manaye k''lan'' dide. Hînek ji bîrmendên kurd li ser wê baverê ne ku Kurdên îro, ''Hoz''ên dema kevnar in, ku piştî îslamiyetê tevi leşkerên erebên misilman, berev (Kurdistana) bakûrê-rojava ketin rê u pişkek ji Anatolia ji romiyên xristiyan dagîr kirin u kirin axa xwe. ''Hoz'' navê gelê [[Elam]]iye, ku şaristaniyeta kevnara wan ji aliya Farisan u Asuriyên dijber hat ji nav birin, u li jêr nava ''Hozi'' jiyana koçerî li ser çiyayên başûr-rojhilata Kurdistanê girtin ber. Çavkaniyen ermeniyên kevnar jî kurdan weki ''mar'' qal dikin, ku di zimane wan da ba manayê mar e (mîna kurdî), u mar jî unsureke giring li ola Elamiyan bû. Êrîşên ser Rojava ya [[Xiristiyan]]an yên bi navê [[Seferên xaçperestan|Seferên Xaçperestan]] li ser [[Rojhilata Navîn]], ku bi mebesta bidestxistina riyên bazirganiyê dihatin kirin, bi tekoşîn û berxwedanên mîrîtiyên Kurdan û bi saya fermandarên kurd yên wekî [[Selehedînê Eyûbî]] hatin rawestandin. Berxwedana Kurdan di vê demê de rê li ber dagirkeriya Rojhilata Navîn girtiye. Di sala 1514an de şerekî di navbera Împaratoriyên Osmanî û Îranî de dest pê kir. Tenha sedema vî şerî ew bû, ku kolonyalîstekî nû ji Kurdistanê re bê diyar kirin. Îran di vî şerî de têk çû û Kurdistan tev ket bin desthilatdariya Osmanî. Di vê rewşê de kurdan demekê mafê otonomî hebû û sîstema xwe bi xwe birêve dibirin. Di demên pêwist de kurdan bac û leşker didan Împaratoriya Osmanî û bi vî awayî kurd, demek dirêj di bin desthilatdariya vê împaratoriyê de man. Bi [[peymana Qesrî şîrîn]] ya [[1639]]an, Kurdistan carek din di navbera van her du împaratoriyan de hate parvekirin. Bi vê peymanê re dîroka gelê kurd ya parvekirî, ku heya roja me didome dest pê kir. Tevahiya şerên ku piştî vê dirokê di navbera van herdu dagirkeran de rûdane, li ser xaka Kurdistanê bûne û ji ber vê sedemê, kîjan alî di van şeran de biserketibe, yê binketî her gelê Kurd bûye. Herdû dewletan jî, ji bo ku bikaribin serhildanên Kurdan têk bibin, bastûra (struktura) civakî-aborî ku li ser hîmên êli ava bûye, destek kirine û têkiliyên hilberiyê yên paşmayî tevî pergalên civakî yên eşîrî parastine. Yên ku bi şûr hatine, ji bo berdewamiya têkiliyên hilberiya raborî, hewl dane da ku çavkaniyên pêşvebirina şaristaniya Kurdan biçikînin; hêzên hilberînê wêran kirine û çavkaniyên pêşvebirinê, yên ku hebûne jî xitimandine. Di qirna 19an de ku kapîtalîzm ber bi navnetewebûnê ve bi pêş diket, hewldanên ji bo guherandina nexşeya cîhanê jî zêde dibûn. Hinekî jî bi bandora bizav û tevgerên azadiya neteweyî, Împaratoriya Osmanî ber bi hilweşîne ve rûbirû mabû. Herêma ku împaratorî bi Rojhilat û Asya ve girêdida Kurdistan bû û ji ber vê yekê jî Kurdistan qada herî stratejîk ya împaratoriyê bû. Ji bo cihê xwe yê stratejîk, hebûna Kurdan bala dewletên wê heyamê yên bi hêz dikişand ser xwe. Bi taybetî jî, projeyên Riya Hesinî ya Berlîn-Bexdayê ku diviyabû di Kurdistanê re derbas bibe, ev proje welat kir egera bihevketinên dijwar di navbera dewletên Osmanî, Brîtanî, Fransî, Almanî û Rûsî de. Statuya mêtingeha navneteweyî ya Kurdistana îroj, piştî gengêşî û peymana 18-26ê nîsana 1920an di Konferansa San Remo'de dest pê kir. Partiya "[[Îtihad û Tereqî]]" ku nijadkujiya Ermeniyan bi rêxistin kiribû û peyikandibû, Împaratoriya Osmanî xist nav şerê Cîhanê yê Yekemîn. Piştî ku Împaratoriya Osmanî, ya ku di vî şerî de ciyê xwe li gel Almanya digirt têk çû, derfet kete destê mirovahiyê ku tevahiya neynokên vê dewleta dagirker hilkişîne. Yek ji rêgezên sereke yê sosyalizmê ku li Ewrupa pêş diket û li Rûsya bûbû desthilatdar "rêgeza mafê diyarkirina çarenûsa neteweyan ya xwe bi xwe" bû. Sermayedariya li rojava ku ji hişyariya gelên rojhilat nerihet bû û dixwest wan di bin rêvebiriya xwe de bigre jî, xwedî li vê rêgezê derket. (Di prensîbên Wilson de ku bi Serokkomarê DYA Wilson hatiye binavkirin û ji 14 bendan pêk tê, heman rêgez cîh digre.) Belê, Peymana Sewrê, ya di 10ê tebaxa 1920an de, ku bû îlana belavbûna Împaratoriya Osmanî, di demek wiha dîrokî de pêk hate. == Berî Îslamiyet li Kurdistanê belavbûyî == [[Wêne:Map of Roman dependency of Sophene, Corduene, Commagene, and Osrhoene as of 31 BC.png|200px|thumb|Korduen]] {{Gotara bingehîn|Gutî}} {{Gotara bingehîn|Mêd}} {{Gotara bingehîn|Karduk}} {{Gotara bingehîn|Lolo}} {{Gotara bingehîn|Hurî}} {{Gotara bingehîn|Kardox}} {{Gotara bingehîn|Ancewasî}} {{Gotara bingehîn|Zawdex}} {{Gotara bingehîn|Mox}} {{Gotara bingehîn|Mîtanî}} {{Gotara bingehîn|Xanîgalbat}} {{Gotara bingehîn|Waşşûkanî}} {{Gotara bingehîn|Mardpetakan}} Ku mirov bahsa demên berî zayîna dîroka Kurdistanê bike, divêt ku mirov bizanibê ku di wê demê de, weke ku bi ´Ksenofon' [[Ksenofon]] re tê ser ziman, "Kardox" hene. Di dema Hûrîyan de jî rengê "kurda"<ref>[http://discoverarchive.vanderbilt.edu/jspui/bitstream/1803/3862/1/Hurrian_and_Hurrian.pdf HURRIANS AND HURRIAN NAMES IN THE MARl TEXTS: bo gotina ku "kurd"î ku ji dema Hûriyan rûpêlên weke çavkanî 394. 397. 395. 363 na.]</ref> navê kurdan tê bikaranîn. Di dema Gûtiyan de, ev nav heye. Di wê demê de, bi vê yekê re, mirov dibîne ku ji Kurdistanê re "welatê kurdan" an jî "kardoxiyan" tê gotin. Wê di deme Gûtiyan de kurd, pêşketineka mazin bijîn. Wê welatîtiya wan ya wê demê, wê bi fêr û cerbneka mazin bigihê ast û deme împaratoriyê û nêzî 400 salî bijî. Piştî wan re, demên ku têne jînkirin, wê deme wan ji holê narakê, lê wê awayê rêveberiya wan ji holê rakê. Deme Mîtaniyan û Hûriyan, wê demeka xanadanî bê. Piştî deme Uriyan re ku ew demna bixanadanî yên li dûvhevdû jîna, wê weke ku di berdewama wan de, li herême botanê ya rojavayê bakûrê Kurdistanê dikeve û ku başûr rojavavayê Kurdistanê dike nava xwe de, wê di qadeka mazin de pêşketina wan bibe. Ew der, wê heta ku bigihê herêma Rehayê ku di wê demê de jê re "kalden-Ur" dihate gotin, wê ji wan re herêmeke navendî bê. Firat bilindbûna wê ava wê, li ber wê, temenê jiyaneka xurt û pêşketî diafirêne û jiyan jî li wir pêş dikeve û pêşketineka mezin dijî. Di deme Uriyan de jî, di deme Hûrî û Mîtaniyan de jî, em dizanin ku xwediyê zanîn û kevneşopîyeka mazin in û pirtûkxaneyên wan hene. Zanebûneka wan ya pirr mezin heya. Gûtî, wê bidest bikaranîna ayaran bikin, weke rûpelên nivîsandinê. Wê Medî jî, wê kevneşopiya wan ji wan bigirin û bidina berdewam kirin. Navenda Gûtiyan herêma Cizîre Botan bû. Wan, wê demê ji Cizîre Botan re digotin "gerzûbaqarta". Cizîr, ew kelehe wê ya mazin, hê ji deme wan maya. Di deme Gûtiyan de hatiya çêkirin. Ji xaynî wê kelehê, em dizanin ku gelek beşên wê ku îro ji holê rabûna hene. Herême dora wê jî hatiya rastkirin û hatiya vekirin ji jiyanê re. Ji vê yekê re hin sedemna pir mazin hena. Tirba Nebî Nuh di wê demê de cihê herî xweş jê re tê dîtin û li wir tê çêkirin. Ew tirba wî ya ku îro, weke ku li nîvê Cîzîrê ya. Di deme ku hatîbû çêkirin de li ber ava Diclê hatibû çêkirin. Çend ku av çiqandin pêre çêdibe û bi ber kêmbûnê ve diçê, êdî navber dikeve nava tirbê û çemê diclê de. Nebî Nuh, weke pîroziyeka her demê ya. Di deme wan (Gûtiyan) de jî ew pîroziya wî heya û mirov di têgihiştina wê de na. Di deme Gûtiyan de ew nirxîtiya Nebî Nuh heya. Hingî, ola Êzdatîyê heya û serdesta û pergaliya yek-xwûdayiyê diafirêne. Gûtî, wê demeka wê ya pirr pêşketî û bi têgihiştin bê. Deme Gûtiyan, wê li Kurdistanê, pêşketineka mezin bide çêkirin. Awayê rêxistinbûna wan li ser temenê herêmbûnê ya. Herêm bi herêm rêxistiniya wan heya. Her herêm mîrê wê heya. Her herêm, mîrê wê, weke keyê wê ya. Ya ku di ast bilind de wan digihêne hevdû, pergale olî û nirxîtiya wan ya bi wê ya ku ew hemû li dora wê gihiştina hevdû ya. Zanebûna wan, wê wan hertimî di bîra hevdû de bihêle. Têkiliya herêman jî, weke ya êlîtiya ku hate roja me, bi kurdan re jîn dibê ya. Her herêm bi êlîtiya xwe re xwediyê hêzê xwe ya jî. Di bin mîr de bi rêxistin a. Her mirovê ku dijî bi mîr ve girêdayî ya û ji wê wirdetir, ku pêdivî pê hebe, şervanekî parastîna herême xwe ya jî. Ji bo wê diçê mirinê jî. Hate ku dem tê deme [[Naîriyan]] wê ev wilo berdewam bê. Lê di wê navberê de li herême hin bi hin hêzeka din jî bilind dibe. Ew jî, hêz û mazinbûna Asûriyan a. Ew jî, wê êdî ji sadsalên 16. û 15 min pê de bidest mazinbûna xwe bikin. Bi wê re, çend ku ew bihêz dibin wê bixwezin ku li herêmê serdest bibin. Piştî [[Gûtî]]yan re li herêmê Naîrî êdî hin bi hin mazin bûna û ji qadeka ku ji ber Zagrosan digihê hate herêmê Botanê ber Diclê û ji wir jî hate ber Firatê serdestiya wan heya. Destpêka wan, wê herême Botanê bê. Piştre wê navenda wan xişiqê herême [[Sêrt]], [[Wan]] û [[Mûş]]ê û hwd. Lê di demên wan dawiyê de wê Zagorosan bê navenda wan. Bi wê re, serdestiya wan li çiyayê mazin Agirî jî dibe. Wekî din jî, ev der, ji wan re parastinekê jî dike. Asûrî, piştî ku mazin bûn, wê êdî bi Naîriyan re bikevina şer de û wê di sala 1128an de wê şerekî mazin bi Naîriyan re bikin. Deme ku Asûrî têne ber Naîriyan, êdî ji her herêmê her mîrê wê yan jî keyê wê, wê hêze xwe bide dora xwe, were qada şer û bi hev re bikevina şer de, bi Asrûiyan re. Lê wê têk herin. Bi wê re, wê Asûrî, weke ku bûya malê dîrokê jî, wê 43 keyên Naîrî dîl bigirin û wê ji berdêla bêşan de wan serbest berdin. Ev dem, piştre wê Naîriyan ji dîrokê nebe. Lê wê serweriya wan ya gîştkî ji holê rakê. Wê êdî ji wê deme hate sadsale 8. min, wê tekoşîneka mazin bi awayê raperînî wê li ber Asûriyan bidina kirin. Hate ku têne sadsale 7. min, wê bi raperîn û serhildanên ku dibin re wê li ber wan bi serbikevin û wê desthilatdariya Asûriyan ji holê rakin. Ku weke ku di nav kurdan de hate îro, weke "serketina [[Kawa]]yê Hesinkar" tê zanîn bibe û wê ew serketin, ku weke rojeka pîroz ya ola Êzdîtiyê ya, wê di roja 21 ê adarê de pêk were û wê êdî weke ku hate îro di nav kurdan de tê gotin wê ew roj "[[Newroz]]" bê. Piştî wê serketina kurdan re, wê deme û serdestî ya Mediyan bi desthilatdarî wê dest pê bike. == Serdema îslamiyetê == {{Gotara bingehîn|Serhildana Cafer Faracis}} {{GotarêBingeh|Belavbûna îslamê li Kurdistanê}} {{Gotara bingehîn|Raperîna Babek}} {{Gotara bingehîn|Xanedana Ebasiyan}} {{Gotara bingehîn|Xanedana Umeye}} [[Îslam]]iyet di sedsala 7an de derket. Wê demê [[kurd]] di navbera [[Împeratoriya Sasanî]] û [[Împeratoriya Bîzansê]] de perçekirî dijiyan. Hêjmara wan pir kêm be jî hinekî kurd di dema [[Muhemmed|Muhemmed Pêxember]] de bûne misilman, lê pirraniya kurdan di dema [[Omer|Xelîfe Omer]] de ku dema artêşên [[misilman]] an di sala 637an Împeratoriya Sasaniyan hilşandin û erdê [[Kurdistan]]ê feth kirin, pirraniya kurdan Îslamiyetê pejirandin û bûne misilman, û êdî kurd di nav [[Dewleta Îslamî]] de jiyan. Piştî sedsalekê kurdan gelek dewlet jî ava kirin. Dewleta herî pêşî ji aliyê [[Sadaqê kurê Elî]] ve li [[Rojhilata Kurdistanê]] li [[Ûrmiye]]yê û bajarên derdora wê de, di sedsala 8an de [[Sadakiyan|Dewleta Sadakiyan]] ava kirin. Piştre [[Dewleta Eysanî]], [[Şedadî]], [[Hezarhespî]] û [[Eyûbî|Dewleta Eyûbî]] û wekî din hatin avakirin. ==Serdema mîrektiyên kurd== [[Wêne:Kurdish states 1835.png|thumb|250px]] ===Xanedana Sadakiyan (770 - 827)=== {{Gotara bingehîn|Sadakiyan}} ===Xanedana Eysaniyan (912–961)=== {{Gotara bingehîn|Eysanî}} ===Xanedana Selariyan (919-1062)=== {{Gotara bingehîn|Xanedana Selariyan}} ===Xanedana Hecbaniyan (906-1080)=== {{Gotara bingehîn|Xanedana Hecbaniyan}} ===Xanedana Şedadiyan (951-1075)=== {{Gotara bingehîn|Şedadî}} ===Xanedana Rewadiyan (955–1071)=== {{Gotara bingehîn|Rewadî}} ===Xanedana Hesnewiyan (961-1015)=== [[Wêne:Hasanwayhids map.png|200px|thumb|Nexşeya Hesnewiyan]] {{Gotara bingehîn|Hesnewî}} ===Xanedana Enaziyan (990–1116)=== {{Gotara bingehîn|Enazî}} ===Xanedana Merwaniyan (999-1085)=== {{Gotara bingehîn|Merwanî}} ===Xanedana Kakûyî (1008-1274)=== {{Gotara bingehîn|Xanedana Kakûyî}} ===Mîrektiya Kilîsê (1000-?)=== {{Gotara bingehîn|Mîrektiya Kilîsê}} {{Gotara bingehîn|Kurdên Kilîsê}} ===Xanedana Hezarhespiyan (1155–1424)=== {{Gotara bingehîn|Hezarhespî}} [[File:Atabegên Lurê Biçûk.png|250px|thumb|Mîrektiyên Atabegên kurdên lur]] ===Mîrektiya Erdelan (1169–1867)=== {{Gotara bingehîn|Mîrektiya Erdelan}} Qacariyan li sala 1868ê de mîrektiya Erdelanê ji holê rakir. Pêkhateya siyasî ya kurdan ya dawî hate vemirandin. ===Xanedana Eyubiyan (1171–1260) === {{Gotara bingehîn|Xanedana Eyûbiyan}} [[Wêne:AyyubidGreatest.png|250px|thumb|Dewleta Eyûbî ya kurdan a herî mezin]] ===Mîrektiya Bedlîsê (1182–1847)=== {{Gotara bingehîn|Mîrektiya Bedlîsê}} ===Xanedana Xurşîdiyan (1184-1597)=== {{Gotara bingehîn|Xurşîdiyan}} ===Êrîşên mongolan (1241-1259)=== {{Gotara bingehîn|Êrîşên mongolan li ser Kurdistanê}} ===Mîrektiya Botan (1338-1855)=== {{Gotara bingehîn|Mîrektiya Botan}} Mîrektîya Botan yek ji mezintirîn Mîrên [[Kurd]] e ku di navbera salên 1338-1855 de Mîrîtî kirine û di nav axa [[Bakurê Kurdistanê]] de hatî ye nas kirin . Navçeya îdarî ku navçe [[Dih]] navçeyên [[Cizîr]], [[Şirnex]] û [[Sêrt]]ê digire navê wê herêmê Botan e .<ref name=":0">M. Streck, “Bohtan”, MEBİA, C. 2, MEB, İstanbul 1979, s. 773.</ref> [[Botî (devok)|Kurdên Botî]] , ku navê wî Mîrektîyê ne, di navbera parêzgeha [[Hekarî (parêzgeh)|Hekarî]] ya nûjen û [[Mûsil]]ê de dijîn . Jî Botî Kurdan, li ber çavên hin dîroknasên ku bi eslê xwe [[Merwanî]] damezrînerê ji xanedana Kurdên Humeydî bi têkildarî dîbinîn.<ref>[https://www.academia.edu/33354388/Cizre_Buhti_Beylig_i.pdf ULUSLARARASI ŞIRNAK VE ÇEVRESİ SEMPOZYUMU”,]</ref> Di bernameya xwe ya bi sernavê [[Şerefname]] ku ji hêla dîroknasê Kurd [[Şerefxanê Bedlîsî]] ve ku di sedsala 16-an de jiyaye nivîsandiye; "Ew diyar dike ku Mîrektîya Botan navê xwe ji eşîra Bûhtî girtî ye, ku ew aşîr bi cesaret û şerê xwe tê zanîn".<ref>Şeref Han, Şerefname Kürd Tarihi, Cev: M.Emin Bozarslan, Deng Yayınları, İstanbul 2006,s. 94.</ref> Lê Mîrektîya Botan tenê ne li ser eşîra Bûhtîya bû. Digel eşîra Bohtî, eşîrên [[Dimbiliyan|Dumbılî]], [[Nûkî]], [[Mehmûdî]], [[Şêx Taranî]], [[Masakî]], [[Raşkî]], [[Pînkan]], [[Dalam]], [[Bîasturaî]], [[Şîruyan]], [[Dûdêran]] di nav êlên eşîrên Botan de bûn. Herêma Botan li 14 deveran hate dabeş kirin, ku her yek ji navenda xwe û qesra xwe ve girêdayî bû.<ref>Celile celil, age, 78.</ref> Fermanên Botan, bi navê Mîrê Azîzan an Begîtîya Azîziye jî tête zanîn, dibe ku xwe li bingeha [[Xalid bin Welîd]] binasin da ku di serdemên xwe yên klasîk de ji eşîrên di nav herêmê de sererast bibin.<ref>Şeref Han, a.g.e s.94</ref> Di heman demê de, sedemên fermanên Botanê ku bi navê Mîrê Azîzan têne zanîn ji ber navê Îzzeddînê Bûhtî, damezrênerê vê mîrîtî ye.<ref>Süreyya Bedirhan, Kürt Davası ve Hoybun, Çev: Dilara Zirek, Med Yay., İstanbul 1994, s. 76</ref> Di dema [[Şerê Çardiran]] de di navbera hêzên [[Împeratoriya Osmanî|Osmanî]] û [[Dewleta Sefewiyan|Safewî]] di 1514 de, Mîrektîya Botan li tenişta [[Împeratoriya Osmanî|Osmanî]] bû. Mîrektîya Botanê ji vê dîrokê heya niha hebûna xwe wekî banek hukumeta [[Împeratoriya Osmanî]] domand. Mîrektîya Botan, ku di heyama [[Bedirxan Beg]] de serdema herî geş bû, paşê 19. ss Reformên navendîparêz û siyasetên çewt ên ku di sedsala 18an de di [[Împeratoriya Osmanî|Î Împeratoriya Osmanî]] de pêk hatin, di 1855an de jî di dema serhildana Bedirxan Beg de serhildana dijî Împeratoriya Osmanî di serdema Êzdînşêr Beg de hate qewirandin. ===Mirektiya Badînan (1376–1843)=== {{Gotara bingehîn|Mîrektiya Badînan}} ===Mîrektiya Hekarî (1380-1845)=== {{Gotara bingehîn|Mîrektiya Hekarî}} ===Mîrektiya Mukriyan (1400-1850)=== {{Gotara bingehîn|Mîrektiya Mukriyan}} ===Mîrektiya Soran (1530-1835)=== {{Gotara bingehîn|Mîrektiya Soran}} ===Mîrektiya Qûçanê (1600?-1800?)=== {{Gotara bingehîn|Mîrektiya Qûçanê}} ===Parçebûna Kurdistanê ya yekem (1639)=== {{GotarêBingeh|Dîroka Rojhilatê Kurdistanê}} {{GotarêBingeh|Dîroka Kurdistana Osmaniyan}} ====Peymana Zehabê==== {{Gotara bingehîn|Peymana Zehabê}} Piştî peymana di navbera dewletên Osmanî û Sefewiyan de li sala 1639ê welatê kurdan bû du parçeyên sereke. Kurdistana Osmaniyan û Kurdistana Îranê. Heta ku Kurdistana Osmaniyan jî dibe sê parçe, ji bilî Rojhilata Kurdistanê her sê parçeyên din em ê wiha binav bikin. Kurdistana Îranê û kurdên Qefqasyayê di nav desthilata Sefewiyan de man. Kurdistana Osmaniyan jî di nav desthilata Osmaniyan de ma. Ev parçebûn heta [[şerê cîhanî yê yekem]] bi hindek guherînan dewam kir. Piştî şer jî her çend hewlên kurdan û hêzên din hebin jî, ev hidûd her wekî xwe ma. Hêjayî gotinê ye ku ev peymana parçekirina Kurdistanê bi awayeke formel ma ye, yanî kurd berî peymanê jî piştî peymanê jî di bin desthilata mîrektiyan de dijiyan. Piştî peymanê mîrektiyên di bin axa Osmaniyan û Eceman de hatin kifş kirin. ===Mîrektiya Baban (1649–1850)=== {{Gotara bingehîn|Mîrektiya Baban}} ===Xanedana Zendan (1747-1794)=== {{Gotara bingehîn|Dûgela Zend}} ===Mîrektiyên din=== {{Gotara bingehîn|Mîrneşîniya Biradost}} {{Gotara bingehîn|Mîrgeha Banê}} {{Gotara bingehîn|Emîrxan Lepzêrîn}} {{Gotara bingehîn|Şivankaran}} {{Gotara bingehîn|Dimdim}} {{Gotara bingehîn|Ûştinî}} {{Gotara bingehîn|Mîrektiya Heskîfê}} {{Gotara bingehîn|Mîrektiya Çewlig}} {{Gotara bingehîn|Mîrektiya Şirwane}} {{Gotara bingehîn|Begitiya Erzen}} {{Gotara bingehîn|Mîrîtiya pazokî}} {{Gotara bingehîn|Xanedana Mahmudan}} {{Gotara bingehîn|Xanedana Serab}} {{Gotara bingehîn|Mîrektiya Pinyanişi}} {{Gotara bingehîn|Mîrektiya Mansur}} ===Rûxandina mîrektiyên kurdan=== ==Serdema serhildanên kurd== ===Serhildana Ebdurehman Paşayê Babanî (1806-1808)=== {{Gotara bingehîn|Serhildana Ebdurehman Paşayê Babanî}} ===Serhildana Ehmed Paşayê Babanî (1812)=== {{Gotara bingehîn|Serhildana Ehmed Paşayê Babanî}} ===Serhildana eşîrên Zazayan(1918)=== ===Serhildana Êzidiyan (1830)=== ===Serhildana Mîr Mihemedê Soran (1832-1839)=== {{Gotara bingehîn|Serhildana Mîr Mihemedê Soran}} Bi dûçûna hinek lêkolîneran yekem serhildana neteweyî ya kurdan ev serhildan e<ref>Barzan'dan Bağdat'a Kürtler, Ekrem Sunar, Weşanên Dozê, r: 25</ref> ===Serhildana Garzanê (1839)=== ===Serhildana Xan Mihemed (1840)=== ===Serhildana Bedirxan Beg (1842-1846)=== {{Gotara bingehîn|Serhildana Bedirxan Beg}} ===Serhildana Êzdînşêr (1854)=== {{Gotara bingehîn|Serhildana Êzdînşêr}} ===Qanûnnameya Xaka Osmanî (1858)=== Li sala 1858ê Siltan Ebdulmecîd xaka Osmanî bi qanûnnameyekê veçêkir. Bi dûçûna vê qanûnnameyê xaka Osmanî ji destê dewletê ket bin destê serokeşîran. Piştî rûxandina mîrektiyên Kurd, serokeşîrên kurd li herêmên xwe ewlehiya xwe û eşîrên xwe pêk tînan. Piştî vê qanûnê jî, gelek xaka Osmanî ango ya dewletê li navbera serokeşîran hate parve kirin. ===Parêzgeha Kurdistanê (1847-1864)=== Li sala 1847ê ji axa kurdnîşîn re navê Kurdistanê lê hat danîn ji aliyê Mistefa Reşît Paşa ve. Wek sîstema Osmaniyan wiha hate dabêşkirin. Li sala 1864ê parêzgeha Kurdistanê ji holê hate rakirin. Şûna wê parêzgehên Wan û Amedê hatin ava kirin <ref>Türki Korkunun Anatomisi Irak Kürdistanı ve Etkilerî, Zeynel Abidin Yaprak, Weşanên Doz 2005, r:55</ref> ===Serhildana Bedirxaniyan (1878)=== Kurên Bedirxan Beg, Huseyn Beg û Osman Beg li sala 1878ê li dijî Osmaniyan serhildanek da destpê kirin û gelek axa Kurdistanê rizgar kirin <ref>Kürdistan Tarihi, M.S. Lazarev-Ş.X. Mıhoyan, Weşanên Avestayê, r:150</ref> ===Serhildana Şêx Ubeydela (1880)=== {{Gotara bingehîn|Serhildana Şêx Ubeydelayê Nehrî}} ===Avabûna Hengên Hemîdiyeyê=== {{Gotara bingehîn|Hengên Hemîdiye}} Li sala 1891ê Sultanê Osmaniyan [[Ebdulhemîd II]] bi navê Hengên nîvsiwarî yên Hemîdiyeyê komeke çekdarî ji eşîrên Kurd ava kir û hinek endamên eşîran bûn çekdarên vê hêzê. Bi 36 hengan ev artêş tê ava kirin. Osmaniyan hem meaş dida van hem jî ji bacê miaf digirt. Derfetên serokeşîr û leşkerên Hemîdiye her roja diçû zêde dibûn. Li sala 1892yê de 40, 1893ê de 56, 1899ê de jî 63 heng hatin ava kirin<ref>Ağa,Şeyh,Devlet-Martin Van Bruinessen, r:286</ref>. ===Serhildana Bişarê Çeto (1906)=== {{Gotara bingehîn|Serhildana Bişarê Çeto}} Li sala 1906ê vê serhildanê rû da. Paşî bi alîkariya hinek [[ereb]]an diçe [[Yemen]]ê <ref>Tarih Boyunca Kürtlerde Dîplomasî, Faik Bulut, Evrensel Basım Yayın, 2015,r:152</ref> Her wisa li Dêrsimê, Bazîdê û gelek herêmên din yên kurdnişîn li dijî osmaniyan serhildan tên destpê kirin. ===Rewşa giştî ya kurdan=== ====Rewşa Kurdistana Osmaniyan==== Li sala 1881ê Siltan Ebdulhemîd navên Kurdistanê û Ermenistanê qedexe dike <ref>Ortadoğu’da İslam ve Çatışan Milliyetçilikler, Kamal Soleimani, Weşanên Peywendê, 2019, r:138</ref> =====Şoreşa Makezagonî===== Piştî şoreşa makezagonî li sala 1908ê li Stenbolê yekemîn rêzxistina kurdan bi navê [[Cemiyeta Teawun û Tereqiya Kurd]] hate vekirin. Bi navê [[Kürt Teavün ve Terakki Gazetesi (rojname)|Kürt Teavün ve Terakki Gazetesi]] jî rojnameyek weşandin. Di nav nivîskaran de [[Seîdê Nûrsî]], [[Îsmaîl Heqî Babanî]], [[Seyîd Ebdulqadir]], [[Pîremêrd]] hebûn. Pistî îlamkirina Meşrutiyeta 2yê, ji layê Emîn Alî Bedîrxan, Seyid Ebdulqadir û Şerîf Paşa ve [[Cemiyeta Teawun û Tereqiya Kurd]] tê ava kirin. Di heman salê de 1908ê, ji bo perwerdehiya zarok û ciwanan jî [[Kürt Neşri Maarif Cemiyeti]] tê damezrandin. Ji ber nakokiyên di cemiyetê de Seyîd Ebdulqadir bi navê [[Hetavî Kurd]] kovarekê derdixe. Li sala 1910ê de ji aliyê xwendevanên kurd [[Hêvî (rêxistin)|Hêvî]] tê damezrandin. Li sala 1912ê de di dema şerê Balkanan de Kürt Teali ve Terakki Cemiyeti tê girtin. Piştî vê girtinê bernasiya rêxistina Hêvî zêdetir dibe. Rêxistina Hêvî bi rêberiya Dr. Şukru Mustafa Sekban kovara Roja Kurd derdixe. Her wiha Dr. Abdullah Cevdet jî endamekê Hêviyê ye. Li sala 1912ê rêxistinên bi navê Muhibban Cemiyeti û Mucedded Firkasi jî hatin ava kirin. Serokê Mucedded Firkasiyê Lutfî Fikrî bû. Rewşenbîrên kurd li dijî Osmaniyan piştgiriya [[Îtihad û Teraqî|Partiya Îtîhad û Teraqî]] dikirin lê piştî zêdebûna nijadperestiyê di nav endamên Îtîhad û Teraqiyê de jş vê rêxistinê dûr ketin û berê xwe dan [[Firqeya Azadî û Hevpeymanê]]. Li sala 1910ê de ji aliyê xwendekarên kurd rêxistina [[Hêvî (rêxistin)|Hêvî]] hate ava kirin. Avakerên vê rêxistinê; [[Fûad Temo]], Xelîl Koyaliyê Mutkiyê, Emer û Qedrî ji malbata Cemîlpaşazadeyan, Zekî Begê Diyarbekirî. Heta [[kemalîst]]an Stenbol standî jî dewam kir. Yanî heta sala 1923yê. Her wisa bi navê [[Rojî Kurd (kovar)|Rojî Kurd]] kovarek derxist. Li sala 1911ê Jon Tirkan hemû rêxistin, rojname û pêkhateyên din yên kurdan girtin Berî şerê cîhanî yê yekem destpê bike, li sala 1913ê [[Ebdulrezaq Bedirxanî]] banga hemû eşirên kurd dike ku li dijî Osmaniyan serhildanekê bikin. Lê ev bang negihist armanca xwe. Di destpêka sala 1914ê de li Bedlîsê ji layê Mela Selîm de serhildanek dijî Osmaniyan hâte destpêk kirin. Hêjayî gotinê ye ku ermenên herêmê jî tevlî vê serhildanê bûn. ====Rewşa Rojhilatê Kurdistanê==== Li sala 1905ê serokê eşîra Şikakan Cewher Axayê Şikakî ji aliyê eceman ve tê kuştin. Piştî vê bûyerê [[Rojhilata Kurdistanê]] jî germ dibe. [[Simkoyê Şikakî]] derdikeve meydanê ===Serhildana Îbrahîm Paşayê Millî (1908)=== ===Serhildana Hemawendiyan (1908)=== ===Serhildana Barzaniyan (1909-1914)=== {{Gotara bingehîn|Serhildana Şêx Ebdulselamê Barzanî}} [[Wêne:Abdul Salam Barzani 1908.jpg|thumb|Ebdulselam Barzanî li gel pêşmergeyên xwe, 1908]] Li herêma Barzan, bi rêberiya [[Şêx Ebdulselamê Berzanî]] serhildan hate destpêkirin. Di encamê de hêzên barzanî têkçûn û şêx revî nav çiyayên Hekarîyê li herêma Tîyarîyê. Hêjayî gotinê ye ku li herêma Tîyarê bêhtir Nestûrî dijiyan. Têkiliyên Barzanyan û Nestûriyan baş bûn. Paşî vegerî Barzan û bi hikûmeta Osmanî re têkiliyên baş danî. Lêbelê Osmanî, ji fealiyetên Şêx Ebdulselam her ditirsî. Li sala 1914ê Şêx Ebdulselam Barzanî diçe ber bi herêma Şikakan ku li gel [[Simkoyê Şikak]] hevdîtinan bike. Li gundê [[Gengeçîn]]ê dibe mêvanê Sofî Ebdula Axa. Lê Sofî Ebdula xiyanetê li Şêx Ebdulselam dike û wî digire bi çar zêrevanên wî ve. Paşî teslîmî Osmaniyan dikin. Li Mûsilê tê darve kirin<ref>Kürt Miliyetçiliğinin Kökeni, Tarihi ve Gelişimi, Wadie Jwaideh, r:228</ref><ref>Tarih Boyunca Kürtlerde Dîplomasî, Faik Bulut, Evrensel Basım Yayın, 2015,r:149</ref> ===Serhildana Garzanê (1914)=== {{Gotara bingehîn|Serhildana Garzanê}} Berî destpêka [[şerê cîhanî yê yekem]] ji aliyê Mela Selîm, Seyîd Elî û Şêx Şabetîn ve ev serhildan tê destpê kirin. [[Ebdulrezaq Bedirxanî]], [[Yusuf Kamil]], [[Şêx Seyîd Tahayê Hekarî]] û [[Simkoyê Şikak]] jî bi awayeke aktîf alîkariya serhildanê dikir <ref>Kürdistan Tarihi, M.S. Lazarev-Ş.X. Mıhoyan, Weşanên Avestayê, r:181</ref> ==Parçebûna Kurdistanê ya duyem (1914-...) == [[Wêne:The Great war (1915) (14784957683).jpg|thumb|Leşkerên kurd di şerê cîhanî yê yekem de]] ===Rewşa Kurdistanê=== Dema [[şerê cîhanî yê yekem]] destpê kirî, wek hemû Rojhilata Navîn, Kurdistan jî di bin kaoseke mezin de bû. Li her derê Kurdistanê rêvebirinên herêmî hebûn, têkiliya kurdan bihev xurt nebûn. Avêtina pêngavan hevra nebû, herkes bi aqlê xwe hereket dikir. Bi destpêka şerê cîhanî yê yekem, li Kurdistanê gelek hêzên leşkerî û dîplomatîk tesîr li gelê Kurdistanê dikir; ====Tehcîra kurdan (1915-1916)==== {{Gotara bingehîn|Sirgûnkirina kurdan}} {{Gotara bingehîn|Qereyilan}} Bi fermana padîşahê Osmaniyan kurd hatin sirgûn kirin. 700 hezar kurdên Kurdistanê tehcîrê rojavayê anatolyayê kirin.<ref>Kürdistan Tarihi, M.S. Lazarev-Ş.X. Mıhoyan, Weşanên Avestayê, r:188</ref> ====Hewlên Simkoyê Şikak==== {{Gotara bingehîn|Serhildana Simkoyê Şikak}} Li Urmiyeyê Simko Axayê Şikakî bi fersende zeîfbûna otorîteya hikûmeta navendî ya Îranê, li Urmiyeyê xist bin desthilata xwe. Li sala 1919ê heta sala 1921ê herêm di bin kontrola xwe de hêla. Her wisa li sala 1921ê serokeşîrê Şirnexiyan Ebdurehman jî dixwazt ku li gel Emir Faysal hevdîtinê pêk bîne. Armanca wî ew bû ku li bakurê Iraqê serxwebûna xwe îlan bike û li gel Simko Axa yekitiya xwe çêke <ref>Musul Komplosu, Mim Kemal Oke, WeşAna Îrfan, 2012, r:219</ref>. ==== Dagirkirina Brîtanî a Başûrê Kurdistanê (gulan 1918) ==== Piştî êrîşên Brîtanî li ser Başûrê Kurdistanê, li Başûrê Kurdistanê serhildan û nerazîbûnên tevgerên kurdan dest pê kirin. ====Hewlên Şêx Mehmûd Berzencî==== {{Gotara bingehîn|Keyaniya Kurdistanê}} Li Silêmanî Bi pêşengiya [[Şêx Mehmûdê Berzencî]] li Silêmanî desthilata kurdan destpê kir. Li sala 1918ê Brîtanî, Şêx Mehmûd wek hikûmdarê Silêmanî tayîn kirin. Lê ev rewş wiha dewam nekir. Şêx Mehmûd xwest hemû Kurdistanê rêve bibe, ji ber wê li dijî Brîtanî serhildan da destpê kirin. Di encamê de Brîtanî serhildan vemirand û desthilata xwe li Silêmanî îlan kir. Piştî [[Peymana Lozanê]] ji bo ku Brîtanî îdiayên xwe bihêz bikin, rê li ber Şêx Mehmûd vekir û li sala 1924ê dîsa vegerî welat. ====Hewlên rewşenbîrên kurd li Stembolê==== {{Gotara bingehîn|Cemiyeta Teawun û Tereqiya Kurd}} {{Gotara bingehîn|Cemiyeta Tealiya Kurd}} {{Gotara bingehîn|Azadî (rêxistin)}} Li Stembolê: Hêj şerê cîhanî nû xelasbûyî, entellektuel û siyasetmedarên kurd li Stembolê dest bi xebata kirin. [[Seyîd Ebdulqadir]], [[Emîn Alî Bedirxan]] û gelek endamên ji malbata Bedîrxaniyan û Babaniyan bi hevra [[Cemiyeta Teawun û Tereqiya Kurd]] ava kirin. Her wisa endamên vê cemiyetê [[Cemiyeta Tealiya Kurd]] jî ava kirin. Li Helebê, Nisêbînê, Şirnexê, Cizîrê û li Mûsilê propagandayên xwe dikirin. Heta ku li navbera Zaxo û Cizîrê tevgerên leşkerî hebûn ku li dijî artêşa Osmaniyan û Kemalîstan şer bikin. Li vê herêmê rêvebirê van xebatan miftiyê Cizîrê bû <ref>Musul Komplosu, Mim Kemal Öke, Weşanên Irfan, 2012, r:84</ref>. Xebatên van kurdan berevajî Şêx Mehmûd û Simkoyê Şikak, tenê bikaranîna rêyên dîplomasiyê û çandê bûn. Bi vê helwestê li 7ê çiriya paşîn a 1918ê de kovara [[Jîn(kovar)|Jîn]]ê weşandin. Navenda siyasetê ya kurdan li Stembolê bi giştî li gel Osmaniyan û dewletên Ewropî hevdîtin dikir. Di encama hevdîtinê li gel Osmaniyan 1ê xizîrana 1919ê ev biryar hat girtin. Hêjayî gotinê ye ku di hevdîtinên li gel dewletên Ewropayî, serokê heyeta kurdan [[Mihemed Şerîf Paşayê Babanî|Şerîf Paşa]] bû<ref>İmparatorluk, Sınır ve Aşiret, Nejat Abdulla, Weşanên Avesta, 2008, r:371</ref>: #Ji bo Kurdistanê otonomeke fireh #Ji bo vê otonomê, amadekirina qanûnan #Bicîhanînan qanûnan #Kurdistan dê wek parçeyê Osmaniyan bimîne Lê ev hevgirtina kurdên Stembolê jî wek xwe nema, di nav van kurdan de fraksiyonên cuda cuda derketin. [[Seyîd Ebdulqadir]] û hevalên wî dixwast di nav Osmaniyan de bimînin û divê kurd alîkariya Osmaniyan bikin. Yanî otonomî di nav Osmaniyan de dixwastin. Serê fraksiyona din [[Emîn Alî Bedirxan]] bû ku wî jî diparast ku kurd bikevin di bin sîwana hêzeke mezin de, ne ya Osmaniyan de. Yanî mandateriya Brîtanî dixwastin. Di dawiyê de Emîn Alî Bedîrxan û endamên din yên malbata Bedirxaniyan [[Cemiyeta Teşkîlata İctimiyeya Kurd]] ava kirin. [[Memduh Selîm]] Beg jî [[Partiya Demokrata Kurd-1919]] ava kir<ref>İmparatorluk, Sınır ve Aşiret, Nejat Abdulla, Weşanên Avesta, 2008, r:373</ref> . *Fraksiyonên rewşenbîrên kurd li Stembolê ev bûn; #Cudahîxwaz: Hewla van kesan ew bû ku Kurdistana Serbixwe ava bikin. [[Mihemed Şerîf Paşayê Babanî|Şerîf Paşa]] û Sireya Bedîrxan serkêşiya vê grûbê dikir. Ev grûbeke gelek biçûk bû di nav rewşenbîran de. #Otonomxwaz: Hewla van kesan jî ew bû ku di nava Osmaniyan de herêmeke otonom ji bo kurdan were ava kirin. Serkêşên wê Seyîd Ebduqadir û hinek endamên malbata Bedîrxaniyan bûn. Lê ev grûb zêde nejiya û di nax xwe de bûn du parçe; Kesên piştgiriya Siltan Mihemedê 6emîn dikin ku serokê wan Seyîd Ebdulqadir bû. Kesên din jî serxwebûna Kurdistanê diparastin ku Emîn Alî Bedîrxan, Memduh Selîm, Ekrem Cemîlpaşa hwd. di nav de bûn. Bi dûçûna çavkaniyekê li sala 1919ê partiyeke bi navê [[Partiya Demokratîk ya Neteweyî ya Kurdistanê]] ji Londrayê miraceet dike ku Brîtanya alîkariya kurdan bike. Ev miraceete ji layê katibê giştî Selîmbeylî hatiye kirin <ref>Musul Komplosu, Mim Kemal Öke, Weşanên Irfan, 2012, r:135</ref>. Lê em têkiliya vê partiyê û partiya Memduh Selîm niha nizanin. [[Cemiyeta Tealiya Kurd]] li sala 1921ê ji aliyê Meclîsa tirkan ve hate girtin. ====Pevçûn li Stembolê==== Di destpêka sala 1921ê de li Umraniyeya bi ser Stembolê ve hêzeke tirk û hêzeke tirk dijî hev tên û pêvçûn derdikeve. Di navbera kemalîst û kurdan de şerek mezin qewimî bû <ref>Kürdistan Tarihi, M.S. Lazarev-Ş.X. Mıhoyan, Weşanên Avestayê, r:217</ref> ====Hewlên Elîşêr Beg==== {{Gotara bingehîn|Serhildana Qoçgiriyê}} ====Rewşa ermenan==== {{Gotara bingehîn|Nîjadkujiya ermeniyan}} {{Gotara bingehîn|Têkiliyên kurd û ermenan}} ===Proseya parçebûna Kurdistanê (1914-...)=== ==== Peymana Sykes–Picot (16 gulan 1916) ==== {{Gotara bingehîn|Peymana Sykes–Picot}} Bi destpêka şerê cîhanî yê yekem parçebûna Osmaniyan jî destpê kir û axa kurdan ket di bin dagirkeriya dewletên ewropiyan. Hêj [[şerê cîhanî yê yekem]] berdewam dikir, [[Brîtanya]]yê û [[Fransa]]yê axa [[Osmanî]]yan bi hevpeymaneke veşartî ji xwe re parve kiribûn. Bi dûçûna vê hevpeymana veşartî ya bi navê [[Peymana Sykes–Picot]]; [[Rojhilata Navîn]] û [[Kurdistan]] di navbera van hêzên kolonyalîst bi erêkirina [[Cemiyeta Neteweyan]] hate parçe kirin. Bi dûçûna vê peymanê [[Libnan]], [[Suriye]] û [[Rojavayê Kurdistanê]] ji bo mandateriya [[Fransa]]yê ma. Li dijî vê [[Brîtanya]]yê jî li ser [[Iraq]], [[Başûrê Kurdistanê]], [[Filistîn]] û [[Urdun]]ê mandaterî qezenc kir. Parçebûna Kurdistana Osmaniyan bi awayeke fermî bi vê peymanê destpê kir. Piştî vê peymana proseya parçekirina Kurdistanê dewam dike. Ji ber kêmbûn û lihevnehatinên rêvebirên kurd, li her parçeyê Kurdistanê tevgerek hebû. Hinek tevger ji bo serxwebûna Kurdistanê, hinek ji bo salahiyeta Osmaniyan, hinek ji bo Brîtaniyan, hinek ji bo Rûsan, hinek ji bo eşîra xwe tevdigerîn. Di encamê de qedera Kurdistanê bi destê biyaniyan hate nivîsandin. Di navbera Fransa, Brîtanya û Rûsan de bû sê parçe. Têkoşîna van hersê dewletan bi dûçûna vê planê rêvediçû. Lê ev peymaneke veşartî bû, heta ku rûsan li sala 1917ê nedaxuyandî kesê nedizanî. Di proseyeke wiha de kurd jî betal neman. Berpirsiyarê kurdan li [[Ewropa]] [[Mihemed Şerîf Paşayê Babanî|Şerîf Paşa]], têkiliyên dîplomatîkî dikir. Bi rêyên dîplomatîkî nameyek ji Brîtaniyan şand ku miletê kurd dixwaze li gel Brîtanyayê hevkariyê bike. Şerîf Paşa digot ku ew dikare bi hezaran kurdan bike leşker û li gel Brîtanyan bixebitin. Dixwast Kurdistan dibin rêvebirina prensekê Hînd de bibe, çûnkî Hînd jî wekî kurdan gelekê [[Aryan]]in <ref>İmparatorluk, Sınır ve Aşiret, Nejat Abdulla, Weşanên Avesta, 2008, r:336</ref>. 12ê kanûna paşîn a 1918ê [[Mark Sykes]] di manîfestoya xwe de diyar kir divê Mîrektiya Kurdistanê were ava kirin û navenda wê jî parêzgeha Mûsilê be. Şerîfê Mekeyê jî ev fikr pejirand <ref>İmparatorluk, Sınır ve Aşiret, Nejat Abdulla, Weşanên Avesta, 2008, r:350</ref>. Lê ev tenê wek fikr ma. ====Peymana Agirbesê ya Mondrosê (30 çiriya pêşîn 1918)==== ====Destpêka dijêrîşa tirkan (19 gulan 1919-1922)==== {{Gotara bingehîn|Şerê Rizgariya Tirkiyeyê}} 19 gulana 1919ê hêzên tirk li dijî dewletên dagirker dest bi berxwedanê kir. 23yê nîsana 1920ê bi pêşengiya [[Mustafa Kemal Atatürk]] hevalên wî [[Meclîsa Mezin a Newengeran a Tirkiyeyê|meclîs]] vekirin. Piştî vekirina vê meclîs hemû erkên rêvebirina dewletê di pratîkê de ket bin destê meclîsê. Vekirina vê meclîsê konsolîdasyona [[Şerê Rizgariya Tirkiyeyê]] dikir. Mistefa Kemal û hevalên wî di meclîsê de her daxuyand ku dewlet ya kurdan û tirkan e û gelek eşîrên kurd bi bi van gotinan xapandin. Heta ku 23yê çiriya pêşîn a 1923yê ev rewşa bratî berdewam kir. Piştî Tirkiye ji dewletên Ewropayî hate parastin, Tirkiyeyê berê xwe da nav hidûdên xwe û dest bi qîrkirina kurdan û gelên din kir. ====Hewlên Mustafa Kemal==== {{Gotara bingehîn|Kongreya Erzîromê}} {{Gotara bingehîn|Kongreya Sêwasê}} Piştî şerê cîhanî bidawî hat, [[Mustafa Kemal Atatürk]] û gelek efserên din yên artêşa Osmaniyan çûn Anatolyayê ji bo birêxistina gelê Anatolya. Pêşiyê li Erzeromê li 23 tîrmeh-5 tebaxa 1919ê kongreyek lidarxist. Ji 5 parêzgehên kurd 58 nûner tevlî vê kongreyê bûn, ji van nûneran 22 kurd bûn<ref name="Aşiret, Nejat Abdulla 2008">İmparatorluk, Sınır ve Aşiret, Nejat Abdulla, Weşanên Avesta, 2008, r:442</ref>. Paşî di navbera 4-11 îlona 1919ê de jî li Sêwazê kongreyek lidarxist. Gelek nûnerên kurd hatin vê kongreyê jî. Hêjayî gotinê ye ku hemû bajarên kurd tevlî van kongreyan nebûn. Mustafa Kemal tehdîda ermeniyan li ser kurdan baş bikaranî. Eşîrên kurd ji ber tirsa avabûna dewleta ermenî, piştgiriya Mustafa Kemal kirin. Ev eşîrên kurd ne tenê di meseleya ermenan de hatin bikaranîn, her wiha li dijî navenda sîyaseta kurd ya Stenbolê jî dijbertî dikir. Ji konferasnên ewropayiyan re name dişandin ku naxwazin dewleteke serbixwe ya kurd were ava kirin <ref name="Aşiret, Nejat Abdulla 2008"/>. Mustafa Kemal Atatürk hêj neçûye Sêwazê, nameyekê ji van serok eşîran dişîne; Hecî Mûsa Begê Motkîyî, Şêx Ebdulbakî Efendîyê Kufrevîzade yê Bedlîsê, Ebdurehmanê Şirnexê, Umerê Derşevî, Resul Axa, Sadulah Efendî, Şêx Mehmûdê Mûşaşê, Şêx Ziyaedînê Norşînî, Cemîlê Çetoyê Garzanî. Di van nameyan de Mustafa Kemal demagojiya îslamî dike û bi tehdîda avabûna dewleteke ermenî, dixwaze kurdan qanî bike<ref>Musul Komplosu, Mim Kemal Oke, WeşAna Îrfan, 2012, r:139</ref>. Her wisa piştgiriya girtina rêxistinên kurd dike û bang dike ku herkes tevlî [[Kuvayî Milliye]]yê bin. Di van wextan de li dijî Mustafa Kemal jî xebat hene; Waliyê Elazîzê Alî Galip Beg, ji bedirxaniyan Mutaserrif Xelîl Beg bi piştgiriya Binbaşi [[Edward Noel]] dixwazin êrîş bibin ser [[Kongreya Sêwazê]]. Lê biserneketin.<ref>Musul Komplosu, Mim Kemal Oke, WeşAna Îrfan, 2012, r:141</ref>. Mustafa Kemal Atatürk 3yê kanûna pêşîn a 1920ê li gel Bolşevîkan [[Peymana Gumruyê]] destnîşan kir. Bi vê peymanê [[Qers]], [[Erdêxan]] û [[Artvin]] bûn milkê tirkan. Her wiha tehdîda ermenan bi vê peymanê ji holê rabû. Li gel Îtalyayê jî peymanek li sala 1921ê destnîşan kir ku di encamê de Îtalya ji Rojavayê Anatolyayê derket. Her wiha li gel Fransayê jî 20ê çiriya pêşîn a 1921êde [[Peymana Enqereyê-1921|Peymana Enqereyê]] destnîşan kir ku sinorê [[Suriye]] û yê [[Tirkiye]]yê aşkera bû. Her wiha sinorek kişandin di navbera [[Rojavayê Kurdistanê]] û [[Bakurê Kurdistanê]] de. Ev peymana li gel Fransayê tê wê wateyê ku Fransa dê dest ji [[Peymana Sevrê]] vekêşe û hêvîyên Kurdistana Serbixwe dê pûç bibin. 11 çiriya paşîn a 1922yê jî şerê li gel Brîtanî sekinî. Brîtanî mecbûr man ku li gel Hikûmeta Enqereyê pêk bihên. [[Şerê Rizgariya Tirkiyeyê]] gihişt armanca xwe û sinorên Tirkiyeya modern kifş kirin. Êdî rê li ber van hêzan vebû ku biçin [[Peymana Lozanê|Lozanê]]. ====Konferansa Aştiyê ya Parîsê (18-21 kanûna paşîn 1920)==== {{Gotara bingehîn|Konferansa Aştiyê ya Parîsê}} Di proseya van konferansan de gelek rûdan li Kurdistanê û hemî Rojhilata Navîn çêbûn. Ev konferans nêzî saleke berdewam kir û bi hinek peymanan bi dawî hat. 7ê gulana 1918ê Brîtanî Kerkûk dagir kir. Bi vê dagirkirinê jî [[Şêx Mehmûdê Berzencî]] li gel Brîtanî ket têkiliyan û van têkiliyan feydeya xwe da û li ser navê Brîtanî li heman salê bû waliyê [[Silêmanî]]yê <ref>İmparatorluk, Sınır ve Aşiret, Nejat Abdulla, Weşanên Avesta, 2008, r:339</ref>. Di proseya Konferansa Aştiyê ya Parîsê de hem [[Mihemed Şerîf Paşayê Babanî|Şerîf Paşa]] hem jî [[Seyîd Ebdulqadir]] têkiliyên dîplomatîk dikirin. Rêberên kurdan dijî parçekirina Kurdistanê bûn. Nedixwastin parçeyeke kurdan li Iraqê parçeyek li nav Osmaniyan bimîne. Serokê rêvebirina heyeta kurdan Seyîd Ebdulqadir jî wiha digot; {{jêgirtin|Gotegotên di derbarê Kurdistanê de ku Kurdistan dê wek bakur û başûr were parçekirin zêde dibin. Dixwazim bala ekselansê hêja bikêşim vir ku parçebûna Kurdistanê bi vî şeklî, ewlehiya Rojhilata Navîn bihêz nake|çavkanî=İmparatorluk, Sınır ve Aşiret, Nejat Abdulla, Weşanên Avesta, 2008, r:351}} Şerîf Paşa digot Kurdistaneke xweser a di bin desthilata tirkan de gelek ji Kurdistaneke parçekirî çêtir e û ji serokê konferansê George Clemencau re nameyek şand<ref>İmparatorluk, Sınır ve Aşiret, Nejat Abdulla, Weşanên Avesta, 2008, r:351</ref>. {{jêgirtin|Ne ji layê etnîkî ne ji layê erdnigarî Kurdistan nayê parçe kirin. Lê di bin mandateriya hêzeke bibawer de Kurdistaneke yek parçe dê bibe sedema nîzam û aştiyê. Her wiha di Asyaya Biçûk de jî dê rola tampon bilîze|çavkanî=İmparatorluk, Sınır ve Aşiret, Nejat Abdulla, Weşanên Avesta, 2008, r:351}} Bi dûçûna [[Necat Ebdula]] di proseya Konferansa Aştiyê ya Parîsê de li Kurdistanê çar navendên jeopolîtîk hebûn <ref>İmparatorluk, Sınır ve Aşiret, Nejat Abdulla, Weşanên Avesta, 2008, r:353</ref> #Navenda jeopolîtîk ya tevgera Kemalîstan li Bakurê Kurdistanê #Navenda jeopolîtîk ya tevgera Bolşevîk #Navenda jeopolîtîk ya artêşên Fransa û Brîtanyayê #Navenda jeopolîtîk ya tevgera Ermeniyan Ji bilî van navendên hêzên dîplomatîk û artêşî di konferansê de [[Îran]]ê jî hewl dida ku hinek parçeyên Kurdistanê û [[Qefqasya]] bixe bin kontrola xwe. Îranê diparast ku li Kurdistanê gelekê misliman, nijad û zimanê wan jî [[fars]] dije. Diparast ku ev memleket di navbera Osmaniyan û Farsan de hate parve kirin <ref>İmparatorluk, Sınır ve Aşiret, Nejat Abdulla, Weşanên Avesta, 2008, r:376</ref>. [[Lord Curzon]] jî di vê derbarê de wiha dibêje; {{jêgirtin|Wezîrê Derve yê Farsan hat cem min û fikrên min yên derbarê Kurdistanê û Turkistanê pirsîn, paşî dewam kir; Behskirina Kurdistana Osmaniyan û Kurdistana Farsan çewtî ye. Çûnkî herdu parçe jî yek Kurdistanê in û hidûdên di navbera van herdu parçeyan de sexte ye, çêkirî ye|çavkanî=İmparatorluk, Sınır ve Aşiret, Nejat Abdulla, Weşanên Avesta, 2008, r:351}} Di nav van hêzên xwedî artêş û dîplomasî, şansê kurdan gelek kêm bû. Heyeta kurdan a li konferansê tenê xwediyê qabiliyetên dîplomatîk bûn. çi hêzên leşkerî li pişta van dîplomatên kurd nebû. Lêbelê ev xebatên dîplomatên kurd, feydeya xwe di Konferansa San Remoyê de dide û hêviyên serxwebûna Kurdistanê şîn dibin. ====Konferansa San Remoyê (18-26 nîsan 1920)==== {{Gotara bingehîn|Konferansa San Remoyê}} Konferansa San Remoyê, gelek li ser mijara kurdan sekinî. Her çend gelek biryarên têkildarî kurdan wergirtibin jî, gelek rexne li civaka kurd jî hate kirin. [[Lord Curzon]] digot ku şexsiyetek tine di nav kurdan de ku rêberiya kurdan bike, her wisa digot her kurd tenê berpirsiyaretiya eşîra xwe dike <ref>İmparatorluk, Sınır ve Aşiret, Nejat Abdulla, Weşanên Avesta, 2008, r:361</ref> Di konferansê de têkildarî kurdan hindek biryar hatin wergirtin; #Li rojhilatê çemê Feratê, li jêrî Ermenistanê û li bakurê Mezopotamyayê herêmeke otonom ji aliyê komîsyonekê ve were ava kirin. Ev herêm ji bo keldanî-asûriyan dê hinek temînatan bide #Dewleta Osmanî dê xebatên vê komîsyonê qebûl bike #Piştî destpêkirina peymanê de di salekê de eger Miletê Kurd bixwaze, dikare ser li [[Cemiyeta Neteweyan]] bide ji bo destxistina serxwebûnê. Tirkiye jî mecbûre ku mafê kurdan qebûl bike. #Eger kurdên di parêzgeha Mûsilê de bixwazin dikarin tevlî Kurdistanê bibin, dewletên mitefiq li dijî vê yekê dernakevin <ref>İmparatorluk, Sınır ve Aşiret, Nejat Abdulla, Weşanên Avesta, 2008, r:362</ref>. ====Peymana Sevrê (20 tebax 1920)==== [[Wêne:Kurdistan1920.png|200px|thumb|Bi dûçûna Peymana Sevrê Kurdistan]] {{Gotara bingehîn|Peymana Sevrê}} Di 20ê tebaxa 1920ê de di navbera dewletên [[Hevalbendên Şerê cîhanî yê yekem|hevalbendan]] û Osmanî de Peymana Sevrê hate destnîşan kirin. Ev peyman fermana parçekirina Dewleta Osmaniyan bû. Bi dûçûna vê peymanê dewletên hevalbend şert û mercên gelek şedîd danîn ber Osmaniyan. Hem ji layê axê ve hem jî ji layê aboriyê ve şertên giran hebûn. *Şertên Axê: #Axa Ereban: Divê hemû axa ereban ji Osmaniyan were standin. Hîcaz dibe dewleteke serbixwe; Sûrî, Filistin û Mezopotamya jî dikeve bin mandateriyê de #Axa Osmaniyan ya li Ewropayê:Heta Çatalcayê hemû divê bide Yewnanan #Îzmîr û giravên li derdora wê dê bide Yewnanan, 12 giravan jî bide Îtaliyan #Ermenistan: Dewleta Osmaniyan, serxwebûna Ermenistanê dipejirîne û hakemtiya Wilson qebûl dike #Kurdistan:Dewleta Osmaniyan otonoma Kurdistanê ya li rojhilatê Feratê dipejirîne. *Şertên desthilatê #Kêmkirina leşkerên artêşa Osmaniyan #Aboriya Osmaniyan dê di bin kontrola komîsyona hevabendan de be #Kapîtolasyon dê berdewam bikin #Dewleta Osmaniyan hemû mafên minorîteyan dê biparêze Peymana Sevrê di dîroka Kurdistanê de xwedî nirxeke gelek bilind. Her çend ev biryar bêpratîk bin jî, ji bo globalîzasyona mafên Kurdistanê pêngaveke mezin e. Heta Peymana Sevrê jî kurdan dîplomasiyeke mezin birêvebir. Lê wek berê me gotî, nebûna hêzên leşkerî yên girêdayî hev, ev hewla dîplomatên kurd dixist xeterê. Jixwe kêmasiya vê di peymanên din de dê were dîtin. Her çend li konferansan de biryarên wiha bên girtin jî, li Anatolyayê jî berxwedana hêzên Kemalîst mezin dibû. Di hidûdê Rojavayê Kurdistanê û Bakurê Kurdistanê şerê Tirkiyeyê li dijî Fransayê sekinî. Fransa li dijî Sevrê poşmaniya xwe qebul kir û li gel Tirkiyeya kemalîst pêkhat. Jixwe piştî Fransayê dewletên din jî hêdî hêdî destnîşanên xwe vekêşan. [[Necat Ebdula]] li ser helwesta Fransayê wiha dibêje; {{jêgirtin|Polîtîkaya Fransayê bêhtir li ser piştgirîkirina mesihîyên Rojhilatî bû û piştî ku Mûsil ji bo Brîtanyayê hêla, ne eleqedariya wan bi Kurdistanê ma ne jî li ser pirsgirêka kurd sekinîn|çavkanî=İmparatorluk, Sınır ve Aşiret, Nejat Abdulla, Weşanên Avesta, 2008, r:438}} ====Konferansa Lozanê (11 çiriya paşîn 1922-24 tîrmeh 1923==== Berî konferansê li ser Mûsilê şerekê dijwar hebû di navbera Brîtanî û tirkan de. Xwediyên herêmê miletê kurd ji ber parçebûna eşîrî, carna li gel tirkan, carna jî li gel Brîtanî tevdigerîn. Bi destpêka konferansê şer sekinîn û hewlên dîplomatîkî destpê kirin ====Peymana Lozanê (23 tîrmeh 1923)==== {{GotarêBingeh|Peymana Lozanê}} Konferansên li Lozanê 8 mehan berdewam kir. Piştî têkçûna hêzên ewropayî dijî tirkan, [[Peymana Sevrê]] pûç bû. Berevajî peymana Sevrê, peyva kurd jî di Lozanê de derbas nabe. Tirk bi xwebaweriyeke mezin rûniştin li ser maseyên Lozanê. Di encamê de 24ê tîrmeha 1923yê de di navbera van dewletan û Tirkiyeyê de Peymana Lozanê hate destnîşan kirin. Bi dûçûna madeya 3yê ya vê peymanê, di 9 mehan de diviyabû sinorê Tirkiye û [[Iraq]]ê were kifş kirin. Eger di 9 mehan de ev pirsgirêk neyê çareser kirin, [[Cemiyeta Neteweyan]] dê vê pirsgirêkê çareser bike. Di navbera tirkan û dewletên din de sê mijar mabûn ku nehatin çareser kirin. *Pirsa Tengavên Marmarayê *Pirsa Xetayê *[[Pirsa Mûsilê]] Ji bilî van her sê mijaran êdî Kurdistan bi awayekî fermî bû çar parçe; #[[Bakurê Kurdistanê]] di bin kontrola [[Tirkiye]]yê de #[[Başûrê Kurdistanê]] di bin mandateriya Brîtanî de #[[Rojavayê Kurdistanê]] di bin mandateriya Fransayiyan de #[[Rojhilatê Kurdistanê]] di bin kontrola [[Îran]]ê de ====Konferansa Xalîcê==== 19 gulana 1924ê li Stenbolê Tirkiye û Brîtanya rûniştin ku pirsgirêka Mûsilê çareser bikin. Lê pirsgirêk çareser nabe û rê ji bo çareseriya Cemiyeta Neteweyan vedibe. ====Li Cemiyeta Neteweyan==== 6ê tebaxa 1924ê hikûmeta Brîtanyayê ji bo çareserkirina Mûsilê miraceeta Cemiyeta Neteweyan dike. Cemiyeta Neteweyan bi navê [[Xeta Brûkselê]] hidûdên van herdu dewletan kifş dike. ====Peymana Enqereyê (1926)==== Li sala 1926ê de Iraq, Tirkiye û Brîtanya peymanekê destnîşan dikin. Bi dûçûna wê peymanê hidûdê Tirkiye û Iraqê aşkera dibe. Bi vê peymanê parçebûna Kurdistanê temam bû. Êdî li her parçeyê Kurdistanê siyaseteke cûda tê meşandin. Lê bersiva hemû kurdan eynî ye: Serhildan. ==Serdema serhildanên modern== [[Wêne:Kurdish-inhabited area by CIA (1992).jpg|thumb|Parçe kirina Kurdistanê]] ===Bakurê Kurdistanê=== {{GotarêBingeh|Dîroka Bakurê Kurdistanê}} [[Wêne:kurdmap mezin.gif|thumb|right|150px|Nexşeya Kurdistanê]] [[Wêne:Kurdistan1920.png|thumb|150px]] [[Bakurê Kurdistanê]], qate herî mezin ya beşa Kurdistanê ya. Li vê qate nêzî 15 û an jî 20 milyon [[kurd]] dijîn. Ji ber ku pêvajoyeka bişavtinê ya herî mezin li ser serê kurdan di vê qatê de hate meşandin, êdî pirraniyên kurdên vê qatê ji ziman û çanda xwe hatina dûrkirin. Bi vê yekê re jenosîdeka çandî bi hebûna xwe re û bi qadaxaya li ser zimanê xwe re jîn. Lê kurdên vê qatê jî, weke yên qatên din jî ti carî bindestî herê ne kirin û hertimî li berxwedan. Lê [[Tirkîye|dewleta tirk]] jî hertimî çû bi ser wan de. Komkujiyên bi jenosîdî weke yên "Zilan", "Dêrsim", "Agirî" û hwd bi wan dana jînkirin. Ti mafê wan ne hate naskirin. Weke ku li [[Îraq]]ê û li herêmê Kurdistanê ya di bindest [[Sûrî]] de hate hiştin, zimanê wan jî hate qadaxakirin û ew zor li wan hate kirin ku weke ku li Îraq û sûrî ku li ser wan bi arabitiyê mazin bibin li wir jî bi tirkitiyê li ser wan hate ferzkirin. Kurdan, lê ti carî ev yek herê nekir. Zimanê xwe parastin bi bahayê bi hezaran kuştin û êş û elaman. Piştî [[Peymana Lozanê]] re ku ew hate mohrkirin û kurdan dît ku êdî mafî wan ji wan hate standin, êdî bidest serhildanê kirin. [[Serhildana Şêx Seîdê Pîranê]], agirî, Û hwd, bûn. Kurdên vî bi dehan caran serî hildan û serhildan. Lê her carê jî têkçûn. Lê di salên 1970 yî de tekoşîna azadiya kurdan [[PKK]] dest pê kir. û wê bi fikrekî hemdem dest pê kir û bi serket. hem civate kurd li gor demê di deme xwe ya tekoşînê de perwerde kir û ji nû ve rakir û hem jî hêzê wan ya civatî derxista holê. Bi wê re î ro kurd, bi hezaran tekoşîna xwe didin. Tirkiye ji bo ku wê tekoşîna kurdan ji holê rakê, pirr tahbê dide xwe. Ji rojava ji welatên rojava yên weke Almanya, [[Brîtanya]] û [[Fransa]] û hwd, piştgiriyê distêne ji bo ku li ber kurdan bi serkeve. Amarika jî piştgiriyê dide tirkî li ber kurdan, da qan tirkî bi serkeve û kurdan têk bibe. hate roja me jî wê rewşê bi vî awayî berdewam kir. Tirkiya, Bi gotina ku di destûra xwe ya bingihîn de bicihkiriya û ku dibêje ku "yên ku di nav sînorê tirkî dijîn û bi gîrêdana hemwelatiyê ku bi tirkî ve girêdayîna tirk in" re herkeskî tirk di hasibêne û mafê wan yên ji hebûna wan û cudatiya wan tê yên ziman û civatiyê nasnakê. Îroje me jî, di hewldana ku kurdan di nav tirkiyetiyê de bi halêne, hewlda. Îro jî, wê hewldanê dide. Zimanê wan yê kurdî hê jî qedexe ye. Hê jî, hate roja me jî kurd nikarin bi zimanê xwe yê dayikê perwerde bibînin. ===Başûrê Kurdistanê=== {{GotarêBingeh|Dîroka Başûrê Kurdistanê}} Li [[Başûrê Kurdistanê]] nêzî 7 û an jî 8 milyon kurd dijîn. Ev qatê Kurdistanê, piştî peymane Lozanê re, ku Kurdistan bu çar qat, qat di nav sînorê Îraqê wê demê ya ku ji nû ve hate avakirin de hate hiştin. Hingî, hê hêzên Brîtanî li li wir bûn. Berî ku hêzên Brîtanî vekişihin, li wir, dewleteke ku nû bi navê îraqê avakirin. Ew qate Kurdistanê jî, ne bi navê xwe bi navê ku bigiştî lê îraqê hate kiirn, ew di nav de hate hasibandin. Kurdên wê derê jî, weke yên qatên yên Kurdistanê ti carî ew yek herê ne kirin. Piştî wê rewşê re pêşî serhildana [[Şêx Mehmûdê Berzencî]] ya li ber Brîtanî, wê baxtê wê demê kiş bike. Lê ew li wir bi sernakevê. Piştî wê re jî, mîreteye Şêx Mahmudê Berzencî, wê berdewam bike û wê hertimî serhildan bibe. Rêveberiya îraqê ku hate avakirin, bi piştgiriya rojava hertimî li ber kurdan bû xwediyê serketinekê. Hate ku dem tê salên 1970 û hwd, wê kurd,di rewşeka bixwe bijîn. Piştre hertimî rêveberiyê ji ji ber ku wê rewşê ji holê rakê tevgeriya ya. Lê bi serneketiya. Piştî levkirina 1970 û hwd, kurd, wekeku di gihihina xweseriya li herêmên xwe. Lê bi [[Peymana Cezayirê]] ya ku li Cezayirê hate mohrkirin re, wê kurd, derbeyekê li wê rewşa xwe ya ramyarî bixwûn. Rojava, û amarika jî hewldidin ku derbeyekê li kurdan bixin û dixin jî. Piştre jî, wê tekoşîna kurdan berdewam bike. Hate ku dem tê salên 1990 û hwd. Di vê demê de bi xurîxîna Yekîtiya Sovyet re wê demeka nû biafirê. Wê Amerîka bikeve Îraqê de û wê herême kurdan bi xweriya xwe re bigihê biserê xwe. Lê berî wê demê di sala 16 adare 1988an de wê kurd, derbeyeke mezin bi jenosîdeka ku dijîn wê bixwûn. Rejîma baasê ya ku li ser kar û ku ew haft salin ku bi îranê re di şer de ya ji bo herêmên wele "şat-ul arab" û hwd. PIştî ku şer bi dawî dibe, piştre bi sê çar mehan wê serokê rejima baasê Sedam Huseyn, wê bi çekên kimyewî ku wê sadsalê weke çeke mirinê ya herî xadar kifşkiriya wê li ser serê kurdan bêne bi kar hanîn. Wê tenê li bajerê Helebçê wê ser 5 hezar mirov re bêne kuştin. Kurd, wê piştre bi deh salan wê di bin bandûra wê jenosîda ku hate de bin. Lê piştî ku Amerîka kete Îraqê, de êdî kurd jî, gihiştina serbixwebûna li herêmên xwe. Hukumete xwe avakirn û parlamene xwe damazrandin. ===Rojavayê Kurdistanê=== {{GotarêBingeh|Dîroka Rojavaya Kurdistanê}} Li [[Rojavayê Kurdistanê]] nêzî 3 an jî çar milyon kurd dijîn. Ev qate Kurdistanê, ji destpêkê çendî û çawa pirsgirêkên wê bûn, piştre jî wilo berdewam kirin û hate roje ma jî ew pirsgirêkên wê berdewam dikin. Gelek pirsgirêkên wê bi qate Kurdistanê yê ku di nav sînorê tirkiyê de hate hiştin de hevpar in. Ji ber ku deme ku sînor hate xatkirin, nîvê malbatan li wî aliyê ku jê re "binxat" tê gotin li wir ma. Nîvê malbatan ji li vî aliyê tirkîtyê ku jê re "serxat" tê gotin li wir ma. Di wê deme ku sînor hatina xatkirn, li sûriyê hêzên Firensa li wir serdest bûn. Wan jî, ew qate Kurdistanê di nav wî sînorî de hişt. Piştre ku Hêzên firensa bi şûn vekişiyan, çend ku ji kurdan soza serbixwebûna wan ya li ser herêmên wan û avakirina hukumetê ya wan li herêmên wan da jî, piştre ew soz ti carî ne hate li cih. Kurdên wê qatê, ji her aliyê mafê xwe hatina dûrkiirn. Ji welatên xwe ji bo ku bêne ravandin, çi pêdivî pê hebû, ew kirin. hemwelatîtiya wan ji ji wan hate standin. Herêmên wan bi arabkirnê re hate roje me jî rû bi rû dimênin. Ji xaynî wê jî rejoma baasê ya li ser kar, komkujiyên wê yên [[Amûdê|Amudê]] û [[Kobanî]] û hed bi wan dana jînkirin û hê jî ew di wê rewşê de na. [[Wêne:Map detail showing Syrian Kurdistan in 1935.jpg|thumb|Nexşeya Rojavaya Kurdistanê li 1935an. Xetên kesk ên horizontî nîşan didin deverên ku Kurd piranî ne.]] ===Rojhilatê Kurdistanê=== [[Wêne:Khurasani kurdish exclave 1835.png|200px|thumb|Hinek mîrektiyên kurd li Xorasanê]] {{GotarêBingeh|Dîroka Rojhilatê Kurdistanê}} [[Rojhilatê Kurdistanê]] nêzî 14 û an jî 15 milyon kurd lê dijîn. Îran jî weke tirkî, sûrî zimanê kurdi qedexe kiriya. Kurd û îranî bi hev re xwediyê dîrokeka pir mezin demdirêj in. Ji deme Mediya ve dîrokeka wan ya bi hev re heya. Di deme [[Împeratoriya Sasanî|Sasanî]] û [[Dewleta Sefewiyan|Sefewiyan]] de jî bi hev re împarator avakirin. Gelek nixrên wan bûna wekhev. Zanistên kurd yên ku weke [[Dînewerî]] û[[Baba Tahirê Uryan]] hwd ku biqasî ku ji kurdan bûna zanist ji persan re jî ji wan mirovên wl axê re jî bûna zanist. Bi vê yekê re, mirov karê bêje ku nirxeke wan ya weke hev afirêya bi demê re. Lê ku dem hate van demên dawiyê Îranê rêveberiya rêz û hûrmet ji vê pêşketina bi hev re nekir û zimanê kurdî qadaxa kir û kurd weke tirkî tûna hesibandin. Bi mohrkirina peymane Lozanê re qrteka mrzin ye Kurdistanê di nav wê sînorê wê de ma. Piştre Îranê çendî ku mafê kurdan di destûra xwe de bicih kir jî, û navê herêmeka wan kira "Kurdistan" jî, wê piştre ew ne hanî bicih. Wê jî, piştre xwe tevlî şerê li dijî kurdan kir bi tirkî û Sûrî re. Piştî wê peymanê û mohrkirina wê re, êdî kurdan li wir jî ji ber ku mafê wan hatina ji wan standin bi serhildanên weke yên Simko re serî hildan û serhildan. Piştre ku yektiya sovyet ava bû, Kete herême Kurdistanê de û bi navê" [[Komara Mehabadê]] ya kurd" re ew qate Kurdistanê bû dewlet. Lê ew dewlete kurd ne hate naskirin û tenê 11 mehan jiya. Piştre ku hêzên sovyetê bi şûn ve kişiyan, êdî hêzên Îranî ketina wirde û bi serokê komare kurd ya Mehabadê [[Qazî Mihemed]] re gelek kurdên pêşand bidarve kirin. Piştre, êdî bêdengiyak bû. Piştî wê xurîxîna komara kurd re, êdî hin pêşengên kurd ravina derve û piştre serhildana Kurdistanê dana dest pê kirin. Yê ku ew destpêkirin da dest pê kirin û piştre li başûrê Kurdistanê bi serket lê ku wî bixwe ew ne dît, weke damazrînerê dewletê kurd Merwanî badê kurê dostik ku wê avabûna [[Merwanî]]yan ne dît. [[Mele Mistefa Barzanî]] jî, ew avabûna "[[Başûrê Kurdistanê]]" ya weke dewletekê ne dît. ===Kurdên li Qefqasya=== [[Wêne:Red kurdistan 1923 1929.png|200px|thumb|Hidûdên Kurdistana Sor]] {{Gotara bingehîn|Kurdên Qefqasyayê}} Kurdên Qefqasyayê li herêmên Sovyeta berê de dijîn. Bingeha van kurdan digehe [[Şedadî]]yan. Bi giştî li Ermenistan, Gurcistan û Azerbaycanê de dijîn. Her wisa li Rûsyayê û hinek dewletên din yê Asyaya Navîn de jî dijîn. Ev kurdên van herêman têkildarî hev in ku bi rêya sirgûnan cihê wan hatiye guherandin. ===Diyasporaya kurdan=== {{Gotara bingehîn|Diyasporaya kurdan}} [[Nûredîn Zaza]] wextê ku li Ewropa [[Komeleya Xwendekarên Kurd li Ewropa]] didamezrîne. [[Îsmet Şerîf Wanlî]] di navbera salên 1958 û 1962yê serokatiya komeleyê dike <ref>Yirmiüç Kürt Aydını, Yaşar Kaya, Weşanên Avestayê, r:75</ref> ==Paşeroja Kurdistanê== {{Gotara bingehîn|Dîplomasiya kurdan}} {{Gotara bingehîn|Kurdayetî}} ==Sinorên Kurdistanê== Berî koça tirkan bo Rojhilata Navîn xelkê kurd li devera [[Kîlîkya]] û Sûrî bi awayeke berbelav dijîya. Jixwe bi dûçûna [[Vladîmîr Mînorskî]] piştî şerê 1185ê di navbera tirkmen û kurdan de, kurdên herêma [[Sûrî]] û [[Kîlîkya]] ji layê tirkan ji van herêman hatin derxistin <ref>Kürdistan Tarihi, M.S. Lazarev-Ş.X. Mıhoyan, Weşanên Avestayê, r:38</ref> Bi dûçûna efserê Brîtanî [[Leonard Woolley]] sinorên Kurdistanê wiha ye; Kurdistan ji Qers û Tiflîsê heta Edeneyê, ji Trebzonê heta Meletî û Rewandizê dirêj dibe <ref>Musul Komplosu, Mim Kemal Öke, Weşanên Irfan, 2012, r:113</ref>. [[Mihemed Şerîf Paşayê Babanî|Şerîf Paşa]] di [[Konferansa Aştiyê ya Parîsê]]de sinorên Kurdistanê wiha kifş dike; Kurdistan ji bakur ji Zivenê(hidûdê Qefqasyayê) destpê dike, ber bi rojava Erzirom, Erzîncan, Kemah, Arapkîr, Behismi, Divikê diçe. Li başûr Herran, çiyayên Sincarê, Tel Asfar, Erbîlê, Kerkûkê, Silêmaniyê, Akelmanê, Sînayê teqîp dike. Li rojhilat ji Rewanduz, Elbakê, Wezîrqeleyê dibuhure û xwe digehîne hidûdê Îranê <ref>Musul Komplosu, Mim Kemal Öke, Weşanên Irfan, 2012, r:130</ref>. Wezîrê Mistemlekeya Hindîstanê Sir Arthur Hirtzel di derbarê Kurdistanê de raportekê amade dike û wiha dibêje; Kurdistan ji başûrê Çemê Botanê heta çiyayê Dîjleyê û Herranê dirêj dibe û li rojhilat heta Îranê diçe. Kurdistan Bedlîs, Wan û Mûsilê dihundirîne lê navenda Mûsilê rojavayê çemê Dîcleyê daxilî Kurdistanê nîne <ref>Tarih Boyunca Kürtlerde Dîplomasî, Faik Bulut, Evrensel Basım Yayın, 2015,r:171</ref> Li sala 1919ê heyeta kurd [[Cemiyeta Tealiya Kurd]] li Stenbolê li gel nûnerên DYA û Brîtanyayê hevdîtinan dike. Di wê hevdîtinê de [[Seîdê Nûrsî]] jî hebû ku teleb dikir divê sinorên Kurdistanê bigihîje [[Deryaya Spî]] <ref>Ortadoğu'da İslam ve Çatışan Miliyetçilikler, Weşanên Peywendê, 2019, Stenbol, r:274</ref> ==Hinek malbatên girîng di dîroka Kurdistanê de== {{Gotara bingehîn|Malbatên girîng}} * [[Malbata Bedirxaniyan]] * [[Malbata Barzaniyan]] * [[Malbata Babaniyan]] * [[Malbata Geylaniyan]] ==Dîroka leşkerî ya Kurdistanê== {{Gotara bingehîn|Dîroka leşkerî ya kurdan}} * [[Hengên Şemsedînov]] * [[Hengên Hemîdiye]] * [[Lîwayên Eşîran]] * [[Pêşmerge]] * [[Hêzên Parastina Gel]] * [[YPG]] * [[Cerdewan]] ==Pirtûk û lêkolîn== * Kürt Millet Hareketleri ve Irak'ta Kürdistan İhtilali, Dr. Şivan, Weşanên APEC 1997, Weşanên El 2014 * Kürt Dosyası, Rafet Ballı, Weşanên Cem 1993 * Kürdistan Ulusal Sorunu ve Türkiyenin Stratejik Önemi, Mahmut Kılınç * People without a Country, [[Gerard Chaliand]] 1993 * Muhtasar Kürdistan Tarihi, Ekrem Cemilpaşa, Weşanên Avestayê * Kurdistan During The First World War, Kamal Mazhar Ahmad * Hatıralar, Ebubekir Hazım Tepeyran * Meleklerin Küllerinden, Andrew Collins * Ninova Kalıntıları, [[Austen Henry Layard]] * Kürt’ler, Türkler, Araplar, [[Cecil J. Edmonds]] * Mezopotamya ve Kürdistan’a gizli yolculuk, [[E. B. Soane]] * Grammar of the Kurmanji or Kurdish Language, E. B. Soane * Kürdistan 1919, [[Edward Noel]] * Kürt’ler, [[Vladimir Minorsky]] * Kürt’ler Sosyolojik Tarihi bir İnceleme, Basil Nikitin * İnsanlığın Beşiği Kürdistan’da Yaşam, [[William Ainger Wigram|W. A. Wigram]] & Edgar T. A. Wigram * Memê Alan Destani, Roger Lescot == Binêre == * [[Lîsteya Serhildanên Kurdan]] * [[Kronolojiya dîroka Kurdistanê]] * [[Lîsteya xanedan û dûgelên kurdan]] * [[Mîrê Xerza]] == Çavkanî == {{çavkanî|2}} [[Kategorî:Dîroka Kurdistanê| ]] 1yp1tybfcfjdq4xdvy7oam37yj3x4f6 0 2007 1095504 1070621 2022-08-17T08:56:55Z Bikarhêner 22655 wikitext text/x-wiki {{Adar}} == Bûyer == === Kurdistan === * [[1925]] – Hêzên [[Şêx Seîd]] dora [[Amed]]ê girtin. * [[1945]] – Li bajarê [[Kurdistan]] [[Bedlîs]]ê erdhej çêbû. * [[1950]] – Li bajarê [[Wan]]ê [[Bûyêra 33 gule|33 kurd]] ji aliyê [[Artêşa Tirk|artêşa tirk]] ve bi fermanê orgeneral [[Mustafa Muğlalı]] ve hatin gulebarankirin. * [[1994]] – Derbeya parlamenê pêkhat. Parlementerên [[DEP]]ê [[Hatîb Dîcle]], [[Leyla Zana]], [[Ahmet Turk]], [[Orhan Dogan]], [[Selîm Sadak]], [[Mahmut Alinak]], [[Sirri Sakik]] li meclîsê mafê destnedana wan hate rakirin û hatin girtin. * [[2012]] – Li [[Amed]]ê bi beşdariya nêzîkê 200 zimannasan ''Konferansa Ziman a Neteweyî'' destpê kir. Ev konferans sê rojan dom kir. === Cîhan === * [[1836]] – Komara [[Teksas]]ê ji [[Meksîka]]yê veqetiya û serxwebûna xwe îlan kir. * [[1910]] – Li [[Washington]]ê du [[trên]] li hev qelibîn û 118 kes mirin. * [[1933]] – Li [[Japonya]]yê, erdheja herî dijwar ya 133 salan qewimî. * [[1943]] – Li Sûtlûceya [[Stenbol]]ê kargeha teqemeniyê teqiya, 27 kes mirin. * [[1956]] – [[Maroko]]yê ji [[Fransa]]yê serxwebûna xwe bi dest xist. * [[1992]] – [[Ermenistan]], [[Azerbaycan]], [[Qazaxistan]], [[Qirgizistan]], [[Moldova]], [[San Marîno]], [[Tacîkistan]], [[Tirkmenistan]] û [[Ûzbêkistan]] tevlî [[Neteweyên Yekbûyî]] bûn. == Jidayikbûn == * [[1931]] – [[Mîxaîl Gorbaçov]], siyasetmedarê xwediyê [[Xelata Nobelê]] * [[1937]] – [[Abdelaziz Bouteflika]], serokdewletê [[Cezayir|Cezayirê]] * [[1964]] – [[Îsmet Elçî]], nivîskar û derhênerê esil[[kurd]] * [[1969]] - [[Mesrûr Barzanî]], serokwezîrê [[Herêma Kurdistanê|Başûrê Kurdistanê]] * [[1980]] – [[Zuhal Demir]], parlementera esil[[kurd]] == Mirin == * [[2007]] – [[Nedim Dağdeviren]], helbestvanê [[kurd]] == Cejn û salveger == * 2'ê adarê roja [[cejna Heftemal]] e. ---- {{Meh û roj}} [[Kategorî:Roj]] 6tawtt4ke7bk4szxl952nwitbdfy7g8 1095505 1095504 2022-08-17T08:57:13Z Bikarhêner 22655 /* Jidayikbûn */ wikitext text/x-wiki {{Adar}} == Bûyer == === Kurdistan === * [[1925]] – Hêzên [[Şêx Seîd]] dora [[Amed]]ê girtin. * [[1945]] – Li bajarê [[Kurdistan]] [[Bedlîs]]ê erdhej çêbû. * [[1950]] – Li bajarê [[Wan]]ê [[Bûyêra 33 gule|33 kurd]] ji aliyê [[Artêşa Tirk|artêşa tirk]] ve bi fermanê orgeneral [[Mustafa Muğlalı]] ve hatin gulebarankirin. * [[1994]] – Derbeya parlamenê pêkhat. Parlementerên [[DEP]]ê [[Hatîb Dîcle]], [[Leyla Zana]], [[Ahmet Turk]], [[Orhan Dogan]], [[Selîm Sadak]], [[Mahmut Alinak]], [[Sirri Sakik]] li meclîsê mafê destnedana wan hate rakirin û hatin girtin. * [[2012]] – Li [[Amed]]ê bi beşdariya nêzîkê 200 zimannasan ''Konferansa Ziman a Neteweyî'' destpê kir. Ev konferans sê rojan dom kir. === Cîhan === * [[1836]] – Komara [[Teksas]]ê ji [[Meksîka]]yê veqetiya û serxwebûna xwe îlan kir. * [[1910]] – Li [[Washington]]ê du [[trên]] li hev qelibîn û 118 kes mirin. * [[1933]] – Li [[Japonya]]yê, erdheja herî dijwar ya 133 salan qewimî. * [[1943]] – Li Sûtlûceya [[Stenbol]]ê kargeha teqemeniyê teqiya, 27 kes mirin. * [[1956]] – [[Maroko]]yê ji [[Fransa]]yê serxwebûna xwe bi dest xist. * [[1992]] – [[Ermenistan]], [[Azerbaycan]], [[Qazaxistan]], [[Qirgizistan]], [[Moldova]], [[San Marîno]], [[Tacîkistan]], [[Tirkmenistan]] û [[Ûzbêkistan]] tevlî [[Neteweyên Yekbûyî]] bûn. == Jidayikbûn == * [[1931]] – [[Mîxaîl Gorbaçov]], siyasetmedarê xwediyê [[Xelata Nobelê]] * [[1937]] – [[Abdelaziz Bouteflika]], serokdewletê [[Cezayir|Cezayirê]] * [[1964]] – [[Îsmet Elçî]], nivîskar û derhênerê esil[[kurd]] * [[1969]] – [[Mesrûr Barzanî]], serokwezîrê [[Herêma Kurdistanê|Başûrê Kurdistanê]] * [[1980]] – [[Zuhal Demir]], parlementera esil[[kurd]] == Mirin == * [[2007]] – [[Nedim Dağdeviren]], helbestvanê [[kurd]] == Cejn û salveger == * 2'ê adarê roja [[cejna Heftemal]] e. ---- {{Meh û roj}} [[Kategorî:Roj]] 4d9afjgu62adozmdl0kv6p9dks0y5bz 0 7541 1095406 991887 2022-08-16T21:10:55Z Mohajeer 15290 /* Serokeşîrên Hemîdiye */ wikitext text/x-wiki [[Wêne:G1895 pg075 A KURD OF THE OLD TYPE.jpg|thumb|Leşkerekê kurd]] '''Hemîdiye''' yan '''hengên Hemîdiyeyê''' yan jî '''leşkerê Hemîdî''' (bi Romî: ''Hamidiye Hafif Süvari Alaylari''), yekîneyên [[osmanî]] yên nîvsiwarî, di forma [[heng (artêş)|heng]]an de hatibûn avakirin bû. Hengên Hemidiye ji gelek eşîrên kurdan bi awayekî bênîzam hatibûn ava kirin. Avakerên hengên Hemidiye [[Ebdulhemîd II]], [[Mehmed Şakir Paşa]] û [[Mehmed Zeki Paşa]] bûn.<ref>Hamidiye Alayları, İmparatorluğun Sınır Boyları ve Kürt Aşiretleri, Janet Klein, r:18</ref>. Her wisa hêjayî gotinê ye ku şêwirmendên li sala 1885ê fikirîbûn û li ser dixebitîn<ref>Hamidiye Alayları, İmparatorluğun Sınır Boyları ve Kürt Aşiretleri, Janet Klein, r:48</ref>. Her wisa divê em lêzêde bikin ku Mehmed Şakir Paşa li salên 1878-1879an balyozê Osmaniyan bû li Rûsî. Jixwe [[Hengên Qazaxan]] modela çêkirina Hengên Hemidiyeyê bû. Siltan Ebdilhemîd berî avakirina van hengan serokeşîrên kurd xelat dikirin û xwe nêzîk nîşanî kurdan dida. [[Bangeşe]] dikir li nav kurdan. Xwe wek ''Bavê kurdan'' dida nasîn, her wisa li nav arnewûtan de jî wek hevwate ''baba mbret'' xwe dida nasîn. ==Pêşbingeh== {{Gotara bingehîn|Dîroka Kurdistana Osmaniyan}} {{Gotara bingehîn|Serhildana Şêx Ubeydullahê Nehrî}} Piştî sedsala 19ê li nav Osmaniyan hewlên guherîna sîstema Osmanî hatiye kirin. Navendxwazî li nav siyaseta Osmaniyan peyda bû. Ev yek bû sedema dawîhatina mîrektiyên kurdan. Osmaniyan li seranserê Kurdistanê hewla rûxandina sîstema otonom ya mîrên kurdan kir. Piştî [[Bedirxan Beg]] êrîş bir ser [[nestorî]]yan, ji bo Osmaniyan hincetek xweş hatiye pê. Her wisa dewletên Ewropiyan jî ev yek dixwast ku Osmanî xelkên [[mesihî]] li dijî kurdan biparêze. Her wisa Siltan Ebdulmecîd li sala 1840an de Qanûna Axê derxist. Her axa ku girêdayî Osmaniyan li ser navê kesan dihate tomar kirin û kaxezek bi navê tapû dihate dayîn. Mîrektiyên kurdan ji ber siyaseta nû ya Osmaniyan hêdî hêdî ji holê radibûn. Piştî jiholêrabûna mîrektiyan valahiyeke siyasî û leşkerî li deverê peyda bû. Hêza serokeşîran li deverê zêde dibû û her serokeşîr bi serê xwe kar dikirin. Ev jî dibû sedema xerabûna rewşa Kurdistanê û Osmaniyan. Li Kurdistanê bi serkêşiya serokeşîr û şêxan li dijî Osmaniyan serhildan hatin destpê kirin. Her wisa hêzên [[ermenî]] jî li dijî Osmaniyan dest bi çalakiyan dikirin. Dewleta Osmanî mecbûr ma ku guherînên radîkal li herêmê çê bike. Li sala 1878ê di navbera Osmaniyan da û Rûsan de Peymana Berlînê hatiye destnîşan kirin. Di encamê de biryar hatiye girtin ku divê ermenên deverê werin parastin ji layê çerkez û kurdan. Ev jî bû sedem ku eşîrên kurd li dijî rûsan, piştgiriya osmaniyan bikin <ref>Hamidiye Alayları, İmparatorluğun Sınır Boyları ve Kürt Aşiretleri, Janet Klein, r:45</ref> ==Dîrok== ===Avabûn=== Di çiriya paşîn a sala 1890ê de nêzî 12 serokeşîrên ji aliyê Siltanê Osmaniyan hatin vexwendin bo paytextê Osmaniyan Stembolê. Li wir têkiliyeke xurt hatiye destpê kirin<ref>Hamidiye Alayları, İmparatorluğun Sınır Boyları ve Kürt Aşiretleri, Janet Klein, r:57</ref>. Ev serokeşîrên bi awayekê wek zabitên artêşa Osmaniyan hatin nîşane kirin û vegerîn Kurdistanê. Li Kurdistanê dest bi komkirina leşkeran kirin. Berî ku hengên Hemîdiye tê avakirin li Rûsyayê hengên Qazaxan hebû. Modela leşkerî ya Rûsan bû ku dixwast bi van hengan merzên dewleta xwe biparêze. Dîplomatên Osmaniyan jî li ser vê difikirin ku ew jî dikarin li merzê Îran û Rûsan hengên wiha damezrînin. Li sala 1891ê Sultanê Osmaniyan [[Ebdulhemîd II]] bi navê Hengên nîvsiwarî yên Hemîdiyeyê komeke çekdarî ji eşîrên Kurd ava kir û hinek endamên eşîran bûn çekdarên vê hêzê. Bi 36 hengan ev artêş tê ava kirin. Osmaniyan hem meaş dida van hem jî ji bacê miaf digirt. Derfetên serokeşîr û leşkerên Hemîdiye her roja diçû zêde dibûn. Li sala 1892yê de 40, 1893ê de 56, 1899ê de jî 63 heng hatin ava kirin<ref>Ağa,Şeyh,Devlet-Martin Van Bruinessen, r:286</ref>. ===Şerên ku Hengên Hemîdiye tevlî bûyî=== Di dema komkûjiya yekem ya li dijî Ermeniyan(1894) Lîwaya Hemîdiyê alikariya Osmaniyan kiribûn. ===Vegûherîna hengên Hemîdiye=== {{Gotara bingehîn|Hengên eşîran}} Li sala 1908ê [[Jontirk]]an şoreşek pêkanî. Jontirkan xwest ku hêzên Hemîdiyeyê belav bikin lê piştî demek din Jontirkan zanî ku ji bo parastina Rojhilatê Anatolyayê ev hêzên han hewce bûn. Ji ber wê,[[Mehmûd Şevket Paşa]] ev hêzên han wek [[Hengên Eşîran]] dîsa saz kirin û lê hejmara wan tenê sê heng bûn. Di gelek şeran de alîkariya Jontirkan dikirin. Her wisa gelek serokeşîr jî dilgirtiyên Siltan Ebdulhemîd bûn ku li dijî Jontirkan şer dikirin. ===Rûxandina Hengên Eşîran=== ==Pêkhateyên van lîwayan== *Şertê yekem yê endamtiyê ew e ku leşker ji mezheba sunî be ===Rêvebirina hengan=== Hengên Hemîdiyeyê ji serokê van hengan û ji serokeşîran dihate pê. Serleşkerê van hengan [[Mehmed Zeki Paşa]] bû û 20 salan serokatiya vê pêkhateyê kir. Hengên Hemîdiyeyê girêdayî Arteşa 4ê bûn ku navenda wê li bajarê [[Ezirgan]]ê bû. ===Serokeşîrên Hemîdiye=== Eşîrên Hemîdiyeyê bi giştî du kom bûn. Komeke van eşîran li navbera Wan û Erzeromê xebat dikirin. Koma din jî li navbera Mêrdîn û Rihayê xebat dikir. Eşîrên Mil bi serokatiya Îbrahîm Paşa xebat dikir. Eşîrên Zil jî bi serokatiya Hisên Paşa xebat dikir. <ref>Ağa, Aşiret, Siyaset, Ahmet İlyas, r:41</ref> Eşîrên Mil: {| class="wikitable" |+ Caption text |- ! Navê eşîrê !! Herêm !! Hejmara Hengan |- | Cibran || Mûş, Kop || 4 |- | Hesenan || Melezgir || 6 |- | Zirkan || Xinis, Tatos, Qereyazî || 2 |- | Mîlan || Wêranşar || 5 |- | Qerekeçilî || Riha || 1 |- | Berazî || Sirûc || 2 |} Eşîrên Zil: {| class="wikitable" |+ Caption text |- ! Navê eşîrê !! Herêm !! Hejmara Hengan |- | Selîm Axayê Zîlanî || Agirî || 4 |- | Heyderan || Bêgirî, Wan, Panos || 5 |- | Ademan || Agirî || 1 |- | Tokaryan || Agirî || 1 |- | Zîlan || Agirî || 2 |- | Celalî || Agirî || 1 |- | Sipkan || Zêtka || 2 |} * Serokeşîrên Barzaniyan tevlî lîwaya Hemidiyê nebûn <ref>Tarih Boyunca Kürtlerde Dîplomasî, Faik Bulut, Evrensel Basım Yayın, 2015,r:143</ref> * Eşîrên li parêzgeha Mûsilê yanî yên Başûrê Kurdistanê tevlî vê liwayê nebûn <ref>Türki Korkunun Anatomisi Irak Kürdistanı ve Etkilerî, Zeynel Abidin Yaprak, Weşanên Doz 2005, r:60</ref> * [[Keremê Qolaxasî]] * [[Xalis Begê Sipkî]] * Eşîra Mîran bi rêberiya Mistefa Axa tevlî hengan bû û hengên 48 û 49 di bin emrê Mistefa Paşa de bû <ref>Hamidiye Alayları, İmparatorluğun Sınır Boyları ve Kürt Aşiretleri, Janet Klein, r:127</ref>. Mistefa Paşa xwediyê 2 hezar tifengan bû * Brahîm Paşayê Millî bi eşîra xwe Milan jî yek ji serokeşîrên hengên Hemîdiye bû. Brahîm Paşa xwediyê hezar û pênsed tifengên Martini bû <ref>Hamidiye Alayları, İmparatorluğun Sınır Boyları ve Kürt Aşiretleri, Janet Klein, r:134</ref>. Brahîm Paşa serhengê hengên 41,42,43,63 û 64ê bû. Her wisa hengên 51ê û 52yê jî di bin tesîra wî de bûn. Ev herdu heng ji ereban pêkhatibûn <ref>Hamidiye Alayları, İmparatorluğun Sınır Boyları ve Kürt Aşiretleri, Janet Klein, r:185</ref> * Hisên Paşayê Kor jî bi eşîra xwe Heyderan ve di nav Hemîdiyeyê de bû. * Serokeşîrê Celaliyan Şêx Xelîl xwedî yek hengê bû. * Serokeşîrê Ertoşiyan Şekir Axa ji konsolosên rûs gazindeyên her digotin ku osmanî gelek zilmê dike û dipirsî ku kengî rûs dê werin Kurdistanê <ref>Hamidiye Alayları, İmparatorluğun Sınır Boyları ve Kürt Aşiretleri, Janet Klein, r:161</ref>. Ev jî tê wê wateyê ku Şekir Axa di gel hengên Hemîdiyeyê nebû. ===Jimara hengan=== Hengên Hemîdiyeyê ji 65 hengan pêk dihat. Lê li gor hinek lêkolîneran ihtimal heye ku 66 jî bin<ref>Hamidiye Alayları, İmparatorluğun Sınır Boyları ve Kürt Aşiretleri, Janet Klein, r:49</ref>. Ji avabûnê hêdî hêdî jimara van hengan zêde bû heta ku sala 1900an gihişte jimara zêdetirîn ku 65 an jî 66 heng bûn. Heng bi giştî ji kurdan pêk dihat lê sê-çar hengên ereb û qerepapaqan jî hebûn. ===Cil û berg=== ==Sedemên Avakirinê== * Bi dûçûna konsolosekê İngilîz yê li herêmê armanca Siltan ew bû ku eşîrên kurdan parçe bike û birêve bibe <ref name="ReferenceA">Ağa,Şeyh,Devlet-Martin Van Bruinessen, r:287</ref>. * Bi dûçûna ajanekê İngilîzî jî; Siltan dixwast ji xwîndariya eşîran sûd werbigire û bi vî şeklî nehêle eşîrên kurdan li dijî rêvebirina Osmaniyan bibin yek<ref name="ReferenceA"/>. * Bi dûçûna dîroknasê kurd [[Necat Ebdula]] armanca Osmaniyan ew bû ku di navbera kurdan de şikestinên mezhebî mezintir bike, çûnkî şerta endamtiyê ya Hemidiyê ya yekem mezheb-sûnîbûn bû. Bi vê jî kurdên sunî ji kurdên êzidî û kurdên elewî dihatin dûr kirin <ref>İmparatorluk, Sınır ve Aşiret, Nejat Abdulla, Weşanên Avesta, 2008, r:271</ref>. *Armanca Ebdulhemîd ew bû ku tixûbên osmanî û keyaniya [[Îran]] bi destê kurdan biparêze, xwe ji êrîşên Îranê dûr bixîne û bi van dayînan devê kurdan girê bide, dawî li serhildanên kurdan bîne. *Bi dûçûna [[Janet Klein]] hemû dîroknas di hinek madeyan de hevfikr in; ji bo bihêzkirina artêşa Osmaniyan li merzên Osmanî û Îran, ji bo dijayetiya şoreşgerî yên ermeniyan, kontrolkirina xelkê kurd <ref>Hamidiye Alayları, İmparatorluğun Sınır Boyları ve Kürt Aşiretleri, Janet Klein, r:43</ref> *Bi dûçûna rayedarekê ingilîz sedema avakirina van hengan ev bû; Di şerê osmaniyan û rûsan de baweriya tirkan li kurd û ereban nedihat û ditirsiyan ku kurd û ereb li dijî tirkan çalakiyan lidar bixin. Ev sedema sereke ye ji bo avakirina van hengan<ref>Hamidiye Alayları, İmparatorluğun Sınır Boyları ve Kürt Aşiretleri, Janet Klein, r:54</ref> ===Sedemên fermî=== * Parastina welatê Osmaniyan ji destdirêjiyan ==Guherandin û rûxandin== Hengên Hemîdiyeyê li sala 1908ê bi îlamkirina meşrûtiyetê ji aliyê Îtihad û Teraqî ve hatiye veguhezandin. Navê hengên Hemidiyeyê hatiye guherandin, li şûna wan [[Hengên eşîran]] hatiye ava kirin. [[Îtihad û Tereqî|Îtihad û Teraqiyê]] nexwast vê pêkhateyê ji holê rake, tenê xwest têkiliya vê pêkhateyê bi Siltan Ebdulhemîd bibire. Serokê hengan Zekî Paşa ji kar hatiye dûr xistin. Ferîq Ehmed Paşa hem bû serleşkerê artêşa 4ê hem jî hengên eşîran. Armanca Îtihad û Teraqî jî wek Siltan Ebduhemîd bû ku miletê kurd di bin kontrola xwe de bihêle. ==Tesîra hengên Hemîdiye li ser civaka kurdan== Hengên Hemîdiyeyê li ser civaka kurdan guherînên mezin çêkirin. Hem serokeşîrtî di nav kurdan de ma û hem jî rêya pêşveçûna miletê kurd girt. endamên eşîran jî ji ber miafbûnên leşkeriya mecbûrî û nedana bacê tevlî vir dibûn. Di nav kurdan civakeke taybet hatiye ava kirin û paşeroja kurdan bi vî awayî ket bin destê tirkan. Her wiha ji bo perwerdehiya zarokên serokeşîrên ernewût, ereb û kurdan jî 21 îlona 1892yê de li Stembolê [[Dibistanên Eşîran]] hatiye vekirin. Wekî tîm û [[cerdevan]]ên îro, [[arteşek]]î taybetî, ji hin [[beg]], [[axa]] û serokên êlên Kurd damezirandi bû. Pirraniya eşîrên kurdan daxwaza tevlîbûna van alayan napejirînin. == Komkujiya ermeniyan == {{Gotara bingehîn|Nîjadkujiya ermeniyan}} Tirk di sala [[1914]] -[[1915]]an de rûreşiyeke mezin a di dîroka mirovahiyê de pêk tînin. [[Komkujiya ermeniyan]] dikin. Bi qasî 1,5 mîlyon ermenî qirdikin, dest didin ser dewlemendiyê wan. Hinek eşîrên kurd jî bi saya serokên xwe tevlî tevlîkujiyê dibin. Gotina hin dîroknasên tirk a Hengên Hemîdiyeyê bi tevayî tevlî tevkujiya filehan bûn û alîkariya me kirin, ne rast e. Lewra di sala 1908an de Hengên Hemîdiyeyê hatin belavkirin. Dîsa ew yekîneyên ku Mehmûd Şewket Paşa damezrandîbûn jî bi têkçûyîna osmaniyan û dagirkirina serkeftiyên şerê cîhanê yê yekem, bi serê xwe ve mabûn. Tirk dixwazin vê rûreşiya xwe bikin para kurdan jî. Tê zanîn ku di heman demê de bi sed hezaran Kurd ên [[êzîdî]], [[asûrî]], yewanên Pontûsê hatine qirrkirin û koçberkirin. Pirraniya Kurd ên li Sovyeta berê ji ber tevkujiya dûgela Tirk reviyane ji [[Bakurê Kurdistanê]] çûne. Dîsa dinya dizane hin eşîrên Kurdan di nîjadkujiyê de alîkarî dane filehan. [[Serhildana Dêrsimê]] de, [[Seyîd Riza]] 30.000 Ermenî ji ber terteleyê parastiye. ==Nêrînên li ser leskerên Hemidiyeyê== ===Nêrînên kurdan=== Kurên [[Bedirxanê Evdalxan]] li ser vê babetê gelek rexne li hengan dikirin. Ebdurehman Beg û Mîkdat Mîthad Beg di rojnameya Kurdistanê de hengên Hemîdiyeyê gelek rexne dikirin ku hemû istiqrar û hizûra Kurdistanê xerab kirin. Endamê Îtihad û Teraqî jî ku bixwe kurd e [[Evdila Cewdetê Daskûzayî]] di nivîsarên xwe de hebûna hengên Hemîdiyeyê mehkûm dikir û bi xerabî behsa hengan dikir. Seddema destpêkirina şerê kurd û ermen girêdide vir<ref>Hamidiye Alayları, İmparatorluğun Sınır Boyları ve Kürt Aşiretleri, Janet Klein, r:165</ref> ===Nêrînên ermenan=== ===Nêrînên din=== Dîplomatekê ingilîz li ser pêkhateya Hemidiye wiha dibêje; {{Jêgirtin|quote=Kurdan derfetên hengên Hemidiye heta dawî bikartîna, ji gelek qanûnan mief bûn. Lê wek din ji bilî bikaranîna derfetên leşkeriya hengên Hemidiyeyê, guhê xwe nedidan ti tiştî, ji bo pêkanîna armancên xwe dixebitin, rihê neteweperweriya kurdî pêşve xistin.|nivîskar=Janet Klein|çavkanî=Hamidiye Alayları: İmparatorluğun Sınır Boyları ve Kürt Aşiretleri}} ==Pirtûk û lêkolîn== * Hamidiye Alaylarından Köy Koruculuğuna, Osman Aytar, Weşanên Perî, 1992 * Hatıralar, Ebubekir Hazım Tepeyran ==Her wisa binêr== * [[Dîroka leşkerî ya kurdan]] * [[Têkiliyên kurd û tirkan]] * [[Cerdewan]] * [[Dibistanên Eşîran]] * [[Hengên Eşîran]] ==Çavkanî== [[Kategorî:Yekîneyên leşkerî]] [[Kategorî:Dîroka Împeratoriya Osmanî]] lcf0934xiqs2uqdpjmmlg51yhh8f9jt 1095408 1095406 2022-08-16T21:11:51Z Mohajeer 15290 /* Serokeşîrên Hemîdiye */ wikitext text/x-wiki [[Wêne:G1895 pg075 A KURD OF THE OLD TYPE.jpg|thumb|Leşkerekê kurd]] '''Hemîdiye''' yan '''hengên Hemîdiyeyê''' yan jî '''leşkerê Hemîdî''' (bi Romî: ''Hamidiye Hafif Süvari Alaylari''), yekîneyên [[osmanî]] yên nîvsiwarî, di forma [[heng (artêş)|heng]]an de hatibûn avakirin bû. Hengên Hemidiye ji gelek eşîrên kurdan bi awayekî bênîzam hatibûn ava kirin. Avakerên hengên Hemidiye [[Ebdulhemîd II]], [[Mehmed Şakir Paşa]] û [[Mehmed Zeki Paşa]] bûn.<ref>Hamidiye Alayları, İmparatorluğun Sınır Boyları ve Kürt Aşiretleri, Janet Klein, r:18</ref>. Her wisa hêjayî gotinê ye ku şêwirmendên li sala 1885ê fikirîbûn û li ser dixebitîn<ref>Hamidiye Alayları, İmparatorluğun Sınır Boyları ve Kürt Aşiretleri, Janet Klein, r:48</ref>. Her wisa divê em lêzêde bikin ku Mehmed Şakir Paşa li salên 1878-1879an balyozê Osmaniyan bû li Rûsî. Jixwe [[Hengên Qazaxan]] modela çêkirina Hengên Hemidiyeyê bû. Siltan Ebdilhemîd berî avakirina van hengan serokeşîrên kurd xelat dikirin û xwe nêzîk nîşanî kurdan dida. [[Bangeşe]] dikir li nav kurdan. Xwe wek ''Bavê kurdan'' dida nasîn, her wisa li nav arnewûtan de jî wek hevwate ''baba mbret'' xwe dida nasîn. ==Pêşbingeh== {{Gotara bingehîn|Dîroka Kurdistana Osmaniyan}} {{Gotara bingehîn|Serhildana Şêx Ubeydullahê Nehrî}} Piştî sedsala 19ê li nav Osmaniyan hewlên guherîna sîstema Osmanî hatiye kirin. Navendxwazî li nav siyaseta Osmaniyan peyda bû. Ev yek bû sedema dawîhatina mîrektiyên kurdan. Osmaniyan li seranserê Kurdistanê hewla rûxandina sîstema otonom ya mîrên kurdan kir. Piştî [[Bedirxan Beg]] êrîş bir ser [[nestorî]]yan, ji bo Osmaniyan hincetek xweş hatiye pê. Her wisa dewletên Ewropiyan jî ev yek dixwast ku Osmanî xelkên [[mesihî]] li dijî kurdan biparêze. Her wisa Siltan Ebdulmecîd li sala 1840an de Qanûna Axê derxist. Her axa ku girêdayî Osmaniyan li ser navê kesan dihate tomar kirin û kaxezek bi navê tapû dihate dayîn. Mîrektiyên kurdan ji ber siyaseta nû ya Osmaniyan hêdî hêdî ji holê radibûn. Piştî jiholêrabûna mîrektiyan valahiyeke siyasî û leşkerî li deverê peyda bû. Hêza serokeşîran li deverê zêde dibû û her serokeşîr bi serê xwe kar dikirin. Ev jî dibû sedema xerabûna rewşa Kurdistanê û Osmaniyan. Li Kurdistanê bi serkêşiya serokeşîr û şêxan li dijî Osmaniyan serhildan hatin destpê kirin. Her wisa hêzên [[ermenî]] jî li dijî Osmaniyan dest bi çalakiyan dikirin. Dewleta Osmanî mecbûr ma ku guherînên radîkal li herêmê çê bike. Li sala 1878ê di navbera Osmaniyan da û Rûsan de Peymana Berlînê hatiye destnîşan kirin. Di encamê de biryar hatiye girtin ku divê ermenên deverê werin parastin ji layê çerkez û kurdan. Ev jî bû sedem ku eşîrên kurd li dijî rûsan, piştgiriya osmaniyan bikin <ref>Hamidiye Alayları, İmparatorluğun Sınır Boyları ve Kürt Aşiretleri, Janet Klein, r:45</ref> ==Dîrok== ===Avabûn=== Di çiriya paşîn a sala 1890ê de nêzî 12 serokeşîrên ji aliyê Siltanê Osmaniyan hatin vexwendin bo paytextê Osmaniyan Stembolê. Li wir têkiliyeke xurt hatiye destpê kirin<ref>Hamidiye Alayları, İmparatorluğun Sınır Boyları ve Kürt Aşiretleri, Janet Klein, r:57</ref>. Ev serokeşîrên bi awayekê wek zabitên artêşa Osmaniyan hatin nîşane kirin û vegerîn Kurdistanê. Li Kurdistanê dest bi komkirina leşkeran kirin. Berî ku hengên Hemîdiye tê avakirin li Rûsyayê hengên Qazaxan hebû. Modela leşkerî ya Rûsan bû ku dixwast bi van hengan merzên dewleta xwe biparêze. Dîplomatên Osmaniyan jî li ser vê difikirin ku ew jî dikarin li merzê Îran û Rûsan hengên wiha damezrînin. Li sala 1891ê Sultanê Osmaniyan [[Ebdulhemîd II]] bi navê Hengên nîvsiwarî yên Hemîdiyeyê komeke çekdarî ji eşîrên Kurd ava kir û hinek endamên eşîran bûn çekdarên vê hêzê. Bi 36 hengan ev artêş tê ava kirin. Osmaniyan hem meaş dida van hem jî ji bacê miaf digirt. Derfetên serokeşîr û leşkerên Hemîdiye her roja diçû zêde dibûn. Li sala 1892yê de 40, 1893ê de 56, 1899ê de jî 63 heng hatin ava kirin<ref>Ağa,Şeyh,Devlet-Martin Van Bruinessen, r:286</ref>. ===Şerên ku Hengên Hemîdiye tevlî bûyî=== Di dema komkûjiya yekem ya li dijî Ermeniyan(1894) Lîwaya Hemîdiyê alikariya Osmaniyan kiribûn. ===Vegûherîna hengên Hemîdiye=== {{Gotara bingehîn|Hengên eşîran}} Li sala 1908ê [[Jontirk]]an şoreşek pêkanî. Jontirkan xwest ku hêzên Hemîdiyeyê belav bikin lê piştî demek din Jontirkan zanî ku ji bo parastina Rojhilatê Anatolyayê ev hêzên han hewce bûn. Ji ber wê,[[Mehmûd Şevket Paşa]] ev hêzên han wek [[Hengên Eşîran]] dîsa saz kirin û lê hejmara wan tenê sê heng bûn. Di gelek şeran de alîkariya Jontirkan dikirin. Her wisa gelek serokeşîr jî dilgirtiyên Siltan Ebdulhemîd bûn ku li dijî Jontirkan şer dikirin. ===Rûxandina Hengên Eşîran=== ==Pêkhateyên van lîwayan== *Şertê yekem yê endamtiyê ew e ku leşker ji mezheba sunî be ===Rêvebirina hengan=== Hengên Hemîdiyeyê ji serokê van hengan û ji serokeşîran dihate pê. Serleşkerê van hengan [[Mehmed Zeki Paşa]] bû û 20 salan serokatiya vê pêkhateyê kir. Hengên Hemîdiyeyê girêdayî Arteşa 4ê bûn ku navenda wê li bajarê [[Ezirgan]]ê bû. ===Serokeşîrên Hemîdiye=== Eşîrên Hemîdiyeyê bi giştî du kom bûn. Komeke van eşîran li navbera Wan û Erzeromê xebat dikirin. Koma din jî li navbera Mêrdîn û Rihayê xebat dikir. Eşîrên Mil bi serokatiya Îbrahîm Paşa xebat dikir. Eşîrên Zil jî bi serokatiya Hisên Paşa xebat dikir. <ref>Ağa, Aşiret, Siyaset, Ahmet İlyas, r:41</ref> {| class="wikitable" |+ Eşîrên Mil |- ! Navê eşîrê !! Herêm !! Hejmara Hengan |- | Cibran || Mûş, Kop || 4 |- | Hesenan || Melezgir || 6 |- | Zirkan || Xinis, Tatos, Qereyazî || 2 |- | Mîlan || Wêranşar || 5 |- | Qerekeçilî || Riha || 1 |- | Berazî || Sirûc || 2 |} {| class="wikitable" |+ Eşîrên Zil |- ! Navê eşîrê !! Herêm !! Hejmara Hengan |- | Selîm Axayê Zîlanî || Agirî || 4 |- | Heyderan || Bêgirî, Wan, Panos || 5 |- | Ademan || Agirî || 1 |- | Tokaryan || Agirî || 1 |- | Zîlan || Agirî || 2 |- | Celalî || Agirî || 1 |- | Sipkan || Zêtka || 2 |} * Serokeşîrên Barzaniyan tevlî lîwaya Hemidiyê nebûn <ref>Tarih Boyunca Kürtlerde Dîplomasî, Faik Bulut, Evrensel Basım Yayın, 2015,r:143</ref> * Eşîrên li parêzgeha Mûsilê yanî yên Başûrê Kurdistanê tevlî vê liwayê nebûn <ref>Türki Korkunun Anatomisi Irak Kürdistanı ve Etkilerî, Zeynel Abidin Yaprak, Weşanên Doz 2005, r:60</ref> * [[Keremê Qolaxasî]] * [[Xalis Begê Sipkî]] * Eşîra Mîran bi rêberiya Mistefa Axa tevlî hengan bû û hengên 48 û 49 di bin emrê Mistefa Paşa de bû <ref>Hamidiye Alayları, İmparatorluğun Sınır Boyları ve Kürt Aşiretleri, Janet Klein, r:127</ref>. Mistefa Paşa xwediyê 2 hezar tifengan bû * Brahîm Paşayê Millî bi eşîra xwe Milan jî yek ji serokeşîrên hengên Hemîdiye bû. Brahîm Paşa xwediyê hezar û pênsed tifengên Martini bû <ref>Hamidiye Alayları, İmparatorluğun Sınır Boyları ve Kürt Aşiretleri, Janet Klein, r:134</ref>. Brahîm Paşa serhengê hengên 41,42,43,63 û 64ê bû. Her wisa hengên 51ê û 52yê jî di bin tesîra wî de bûn. Ev herdu heng ji ereban pêkhatibûn <ref>Hamidiye Alayları, İmparatorluğun Sınır Boyları ve Kürt Aşiretleri, Janet Klein, r:185</ref> * Hisên Paşayê Kor jî bi eşîra xwe Heyderan ve di nav Hemîdiyeyê de bû. * Serokeşîrê Celaliyan Şêx Xelîl xwedî yek hengê bû. * Serokeşîrê Ertoşiyan Şekir Axa ji konsolosên rûs gazindeyên her digotin ku osmanî gelek zilmê dike û dipirsî ku kengî rûs dê werin Kurdistanê <ref>Hamidiye Alayları, İmparatorluğun Sınır Boyları ve Kürt Aşiretleri, Janet Klein, r:161</ref>. Ev jî tê wê wateyê ku Şekir Axa di gel hengên Hemîdiyeyê nebû. ===Jimara hengan=== Hengên Hemîdiyeyê ji 65 hengan pêk dihat. Lê li gor hinek lêkolîneran ihtimal heye ku 66 jî bin<ref>Hamidiye Alayları, İmparatorluğun Sınır Boyları ve Kürt Aşiretleri, Janet Klein, r:49</ref>. Ji avabûnê hêdî hêdî jimara van hengan zêde bû heta ku sala 1900an gihişte jimara zêdetirîn ku 65 an jî 66 heng bûn. Heng bi giştî ji kurdan pêk dihat lê sê-çar hengên ereb û qerepapaqan jî hebûn. ===Cil û berg=== ==Sedemên Avakirinê== * Bi dûçûna konsolosekê İngilîz yê li herêmê armanca Siltan ew bû ku eşîrên kurdan parçe bike û birêve bibe <ref name="ReferenceA">Ağa,Şeyh,Devlet-Martin Van Bruinessen, r:287</ref>. * Bi dûçûna ajanekê İngilîzî jî; Siltan dixwast ji xwîndariya eşîran sûd werbigire û bi vî şeklî nehêle eşîrên kurdan li dijî rêvebirina Osmaniyan bibin yek<ref name="ReferenceA"/>. * Bi dûçûna dîroknasê kurd [[Necat Ebdula]] armanca Osmaniyan ew bû ku di navbera kurdan de şikestinên mezhebî mezintir bike, çûnkî şerta endamtiyê ya Hemidiyê ya yekem mezheb-sûnîbûn bû. Bi vê jî kurdên sunî ji kurdên êzidî û kurdên elewî dihatin dûr kirin <ref>İmparatorluk, Sınır ve Aşiret, Nejat Abdulla, Weşanên Avesta, 2008, r:271</ref>. *Armanca Ebdulhemîd ew bû ku tixûbên osmanî û keyaniya [[Îran]] bi destê kurdan biparêze, xwe ji êrîşên Îranê dûr bixîne û bi van dayînan devê kurdan girê bide, dawî li serhildanên kurdan bîne. *Bi dûçûna [[Janet Klein]] hemû dîroknas di hinek madeyan de hevfikr in; ji bo bihêzkirina artêşa Osmaniyan li merzên Osmanî û Îran, ji bo dijayetiya şoreşgerî yên ermeniyan, kontrolkirina xelkê kurd <ref>Hamidiye Alayları, İmparatorluğun Sınır Boyları ve Kürt Aşiretleri, Janet Klein, r:43</ref> *Bi dûçûna rayedarekê ingilîz sedema avakirina van hengan ev bû; Di şerê osmaniyan û rûsan de baweriya tirkan li kurd û ereban nedihat û ditirsiyan ku kurd û ereb li dijî tirkan çalakiyan lidar bixin. Ev sedema sereke ye ji bo avakirina van hengan<ref>Hamidiye Alayları, İmparatorluğun Sınır Boyları ve Kürt Aşiretleri, Janet Klein, r:54</ref> ===Sedemên fermî=== * Parastina welatê Osmaniyan ji destdirêjiyan ==Guherandin û rûxandin== Hengên Hemîdiyeyê li sala 1908ê bi îlamkirina meşrûtiyetê ji aliyê Îtihad û Teraqî ve hatiye veguhezandin. Navê hengên Hemidiyeyê hatiye guherandin, li şûna wan [[Hengên eşîran]] hatiye ava kirin. [[Îtihad û Tereqî|Îtihad û Teraqiyê]] nexwast vê pêkhateyê ji holê rake, tenê xwest têkiliya vê pêkhateyê bi Siltan Ebdulhemîd bibire. Serokê hengan Zekî Paşa ji kar hatiye dûr xistin. Ferîq Ehmed Paşa hem bû serleşkerê artêşa 4ê hem jî hengên eşîran. Armanca Îtihad û Teraqî jî wek Siltan Ebduhemîd bû ku miletê kurd di bin kontrola xwe de bihêle. ==Tesîra hengên Hemîdiye li ser civaka kurdan== Hengên Hemîdiyeyê li ser civaka kurdan guherînên mezin çêkirin. Hem serokeşîrtî di nav kurdan de ma û hem jî rêya pêşveçûna miletê kurd girt. endamên eşîran jî ji ber miafbûnên leşkeriya mecbûrî û nedana bacê tevlî vir dibûn. Di nav kurdan civakeke taybet hatiye ava kirin û paşeroja kurdan bi vî awayî ket bin destê tirkan. Her wiha ji bo perwerdehiya zarokên serokeşîrên ernewût, ereb û kurdan jî 21 îlona 1892yê de li Stembolê [[Dibistanên Eşîran]] hatiye vekirin. Wekî tîm û [[cerdevan]]ên îro, [[arteşek]]î taybetî, ji hin [[beg]], [[axa]] û serokên êlên Kurd damezirandi bû. Pirraniya eşîrên kurdan daxwaza tevlîbûna van alayan napejirînin. == Komkujiya ermeniyan == {{Gotara bingehîn|Nîjadkujiya ermeniyan}} Tirk di sala [[1914]] -[[1915]]an de rûreşiyeke mezin a di dîroka mirovahiyê de pêk tînin. [[Komkujiya ermeniyan]] dikin. Bi qasî 1,5 mîlyon ermenî qirdikin, dest didin ser dewlemendiyê wan. Hinek eşîrên kurd jî bi saya serokên xwe tevlî tevlîkujiyê dibin. Gotina hin dîroknasên tirk a Hengên Hemîdiyeyê bi tevayî tevlî tevkujiya filehan bûn û alîkariya me kirin, ne rast e. Lewra di sala 1908an de Hengên Hemîdiyeyê hatin belavkirin. Dîsa ew yekîneyên ku Mehmûd Şewket Paşa damezrandîbûn jî bi têkçûyîna osmaniyan û dagirkirina serkeftiyên şerê cîhanê yê yekem, bi serê xwe ve mabûn. Tirk dixwazin vê rûreşiya xwe bikin para kurdan jî. Tê zanîn ku di heman demê de bi sed hezaran Kurd ên [[êzîdî]], [[asûrî]], yewanên Pontûsê hatine qirrkirin û koçberkirin. Pirraniya Kurd ên li Sovyeta berê ji ber tevkujiya dûgela Tirk reviyane ji [[Bakurê Kurdistanê]] çûne. Dîsa dinya dizane hin eşîrên Kurdan di nîjadkujiyê de alîkarî dane filehan. [[Serhildana Dêrsimê]] de, [[Seyîd Riza]] 30.000 Ermenî ji ber terteleyê parastiye. ==Nêrînên li ser leskerên Hemidiyeyê== ===Nêrînên kurdan=== Kurên [[Bedirxanê Evdalxan]] li ser vê babetê gelek rexne li hengan dikirin. Ebdurehman Beg û Mîkdat Mîthad Beg di rojnameya Kurdistanê de hengên Hemîdiyeyê gelek rexne dikirin ku hemû istiqrar û hizûra Kurdistanê xerab kirin. Endamê Îtihad û Teraqî jî ku bixwe kurd e [[Evdila Cewdetê Daskûzayî]] di nivîsarên xwe de hebûna hengên Hemîdiyeyê mehkûm dikir û bi xerabî behsa hengan dikir. Seddema destpêkirina şerê kurd û ermen girêdide vir<ref>Hamidiye Alayları, İmparatorluğun Sınır Boyları ve Kürt Aşiretleri, Janet Klein, r:165</ref> ===Nêrînên ermenan=== ===Nêrînên din=== Dîplomatekê ingilîz li ser pêkhateya Hemidiye wiha dibêje; {{Jêgirtin|quote=Kurdan derfetên hengên Hemidiye heta dawî bikartîna, ji gelek qanûnan mief bûn. Lê wek din ji bilî bikaranîna derfetên leşkeriya hengên Hemidiyeyê, guhê xwe nedidan ti tiştî, ji bo pêkanîna armancên xwe dixebitin, rihê neteweperweriya kurdî pêşve xistin.|nivîskar=Janet Klein|çavkanî=Hamidiye Alayları: İmparatorluğun Sınır Boyları ve Kürt Aşiretleri}} ==Pirtûk û lêkolîn== * Hamidiye Alaylarından Köy Koruculuğuna, Osman Aytar, Weşanên Perî, 1992 * Hatıralar, Ebubekir Hazım Tepeyran ==Her wisa binêr== * [[Dîroka leşkerî ya kurdan]] * [[Têkiliyên kurd û tirkan]] * [[Cerdewan]] * [[Dibistanên Eşîran]] * [[Hengên Eşîran]] ==Çavkanî== [[Kategorî:Yekîneyên leşkerî]] [[Kategorî:Dîroka Împeratoriya Osmanî]] elb8cxrewwvclr5c3tz6yrbbefj1ktp 1095409 1095408 2022-08-16T21:12:48Z Mohajeer 15290 /* Serokeşîrên Hemîdiye */ wikitext text/x-wiki [[Wêne:G1895 pg075 A KURD OF THE OLD TYPE.jpg|thumb|Leşkerekê kurd]] '''Hemîdiye''' yan '''hengên Hemîdiyeyê''' yan jî '''leşkerê Hemîdî''' (bi Romî: ''Hamidiye Hafif Süvari Alaylari''), yekîneyên [[osmanî]] yên nîvsiwarî, di forma [[heng (artêş)|heng]]an de hatibûn avakirin bû. Hengên Hemidiye ji gelek eşîrên kurdan bi awayekî bênîzam hatibûn ava kirin. Avakerên hengên Hemidiye [[Ebdulhemîd II]], [[Mehmed Şakir Paşa]] û [[Mehmed Zeki Paşa]] bûn.<ref>Hamidiye Alayları, İmparatorluğun Sınır Boyları ve Kürt Aşiretleri, Janet Klein, r:18</ref>. Her wisa hêjayî gotinê ye ku şêwirmendên li sala 1885ê fikirîbûn û li ser dixebitîn<ref>Hamidiye Alayları, İmparatorluğun Sınır Boyları ve Kürt Aşiretleri, Janet Klein, r:48</ref>. Her wisa divê em lêzêde bikin ku Mehmed Şakir Paşa li salên 1878-1879an balyozê Osmaniyan bû li Rûsî. Jixwe [[Hengên Qazaxan]] modela çêkirina Hengên Hemidiyeyê bû. Siltan Ebdilhemîd berî avakirina van hengan serokeşîrên kurd xelat dikirin û xwe nêzîk nîşanî kurdan dida. [[Bangeşe]] dikir li nav kurdan. Xwe wek ''Bavê kurdan'' dida nasîn, her wisa li nav arnewûtan de jî wek hevwate ''baba mbret'' xwe dida nasîn. ==Pêşbingeh== {{Gotara bingehîn|Dîroka Kurdistana Osmaniyan}} {{Gotara bingehîn|Serhildana Şêx Ubeydullahê Nehrî}} Piştî sedsala 19ê li nav Osmaniyan hewlên guherîna sîstema Osmanî hatiye kirin. Navendxwazî li nav siyaseta Osmaniyan peyda bû. Ev yek bû sedema dawîhatina mîrektiyên kurdan. Osmaniyan li seranserê Kurdistanê hewla rûxandina sîstema otonom ya mîrên kurdan kir. Piştî [[Bedirxan Beg]] êrîş bir ser [[nestorî]]yan, ji bo Osmaniyan hincetek xweş hatiye pê. Her wisa dewletên Ewropiyan jî ev yek dixwast ku Osmanî xelkên [[mesihî]] li dijî kurdan biparêze. Her wisa Siltan Ebdulmecîd li sala 1840an de Qanûna Axê derxist. Her axa ku girêdayî Osmaniyan li ser navê kesan dihate tomar kirin û kaxezek bi navê tapû dihate dayîn. Mîrektiyên kurdan ji ber siyaseta nû ya Osmaniyan hêdî hêdî ji holê radibûn. Piştî jiholêrabûna mîrektiyan valahiyeke siyasî û leşkerî li deverê peyda bû. Hêza serokeşîran li deverê zêde dibû û her serokeşîr bi serê xwe kar dikirin. Ev jî dibû sedema xerabûna rewşa Kurdistanê û Osmaniyan. Li Kurdistanê bi serkêşiya serokeşîr û şêxan li dijî Osmaniyan serhildan hatin destpê kirin. Her wisa hêzên [[ermenî]] jî li dijî Osmaniyan dest bi çalakiyan dikirin. Dewleta Osmanî mecbûr ma ku guherînên radîkal li herêmê çê bike. Li sala 1878ê di navbera Osmaniyan da û Rûsan de Peymana Berlînê hatiye destnîşan kirin. Di encamê de biryar hatiye girtin ku divê ermenên deverê werin parastin ji layê çerkez û kurdan. Ev jî bû sedem ku eşîrên kurd li dijî rûsan, piştgiriya osmaniyan bikin <ref>Hamidiye Alayları, İmparatorluğun Sınır Boyları ve Kürt Aşiretleri, Janet Klein, r:45</ref> ==Dîrok== ===Avabûn=== Di çiriya paşîn a sala 1890ê de nêzî 12 serokeşîrên ji aliyê Siltanê Osmaniyan hatin vexwendin bo paytextê Osmaniyan Stembolê. Li wir têkiliyeke xurt hatiye destpê kirin<ref>Hamidiye Alayları, İmparatorluğun Sınır Boyları ve Kürt Aşiretleri, Janet Klein, r:57</ref>. Ev serokeşîrên bi awayekê wek zabitên artêşa Osmaniyan hatin nîşane kirin û vegerîn Kurdistanê. Li Kurdistanê dest bi komkirina leşkeran kirin. Berî ku hengên Hemîdiye tê avakirin li Rûsyayê hengên Qazaxan hebû. Modela leşkerî ya Rûsan bû ku dixwast bi van hengan merzên dewleta xwe biparêze. Dîplomatên Osmaniyan jî li ser vê difikirin ku ew jî dikarin li merzê Îran û Rûsan hengên wiha damezrînin. Li sala 1891ê Sultanê Osmaniyan [[Ebdulhemîd II]] bi navê Hengên nîvsiwarî yên Hemîdiyeyê komeke çekdarî ji eşîrên Kurd ava kir û hinek endamên eşîran bûn çekdarên vê hêzê. Bi 36 hengan ev artêş tê ava kirin. Osmaniyan hem meaş dida van hem jî ji bacê miaf digirt. Derfetên serokeşîr û leşkerên Hemîdiye her roja diçû zêde dibûn. Li sala 1892yê de 40, 1893ê de 56, 1899ê de jî 63 heng hatin ava kirin<ref>Ağa,Şeyh,Devlet-Martin Van Bruinessen, r:286</ref>. ===Şerên ku Hengên Hemîdiye tevlî bûyî=== Di dema komkûjiya yekem ya li dijî Ermeniyan(1894) Lîwaya Hemîdiyê alikariya Osmaniyan kiribûn. ===Vegûherîna hengên Hemîdiye=== {{Gotara bingehîn|Hengên eşîran}} Li sala 1908ê [[Jontirk]]an şoreşek pêkanî. Jontirkan xwest ku hêzên Hemîdiyeyê belav bikin lê piştî demek din Jontirkan zanî ku ji bo parastina Rojhilatê Anatolyayê ev hêzên han hewce bûn. Ji ber wê,[[Mehmûd Şevket Paşa]] ev hêzên han wek [[Hengên Eşîran]] dîsa saz kirin û lê hejmara wan tenê sê heng bûn. Di gelek şeran de alîkariya Jontirkan dikirin. Her wisa gelek serokeşîr jî dilgirtiyên Siltan Ebdulhemîd bûn ku li dijî Jontirkan şer dikirin. ===Rûxandina Hengên Eşîran=== ==Pêkhateyên van lîwayan== *Şertê yekem yê endamtiyê ew e ku leşker ji mezheba sunî be ===Rêvebirina hengan=== Hengên Hemîdiyeyê ji serokê van hengan û ji serokeşîran dihate pê. Serleşkerê van hengan [[Mehmed Zeki Paşa]] bû û 20 salan serokatiya vê pêkhateyê kir. Hengên Hemîdiyeyê girêdayî Arteşa 4ê bûn ku navenda wê li bajarê [[Ezirgan]]ê bû. ===Serokeşîrên Hemîdiye=== Eşîrên Hemîdiyeyê bi giştî du kom bûn. Komeke van eşîran li navbera Wan û Erzeromê xebat dikirin. Koma din jî li navbera Mêrdîn û Rihayê xebat dikir. Eşîrên Mil bi serokatiya Îbrahîm Paşa xebat dikir. Eşîrên Zil jî bi serokatiya Hisên Paşa xebat dikir. <ref>Ağa, Aşiret, Siyaset, Ahmet İlyas, r:41</ref> {| class="wikitable" |+ Eşîrên Mil |- ! Navê eşîrê !! Herêm !! Hejmara Hengan |- | Cibran || Mûş, Kop || 4 |- | Hesenan || Melezgir || 6 |- | Zirkan || Xinis, Tatos, Qereyazî || 2 |- | Mîlan || Wêranşar || 5 |- | Qerekeçilî || Riha || 1 |- | Berazî || Sirûc || 2 |} {| class="wikitable" |+ Eşîrên Zil |- ! Navê eşîrê !! Herêm !! Hejmara Hengan |- | Selîm Axayê Zîlanî || Agirî || 4 |- | Heyderan || Bêgirî, Wan, Panos || 5 |- | Ademan || Agirî || 1 |- | Tokaryan || Agirî || 1 |- | Zîlan || Agirî || 2 |- | Celalî || Agirî || 1 |- | Sipkan || Zêtka || 2 |} Hinek têbînî; * Serokeşîrên Barzaniyan tevlî lîwaya Hemidiyê nebûn <ref>Tarih Boyunca Kürtlerde Dîplomasî, Faik Bulut, Evrensel Basım Yayın, 2015,r:143</ref> * Eşîrên li parêzgeha Mûsilê yanî yên Başûrê Kurdistanê tevlî vê liwayê nebûn <ref>Türki Korkunun Anatomisi Irak Kürdistanı ve Etkilerî, Zeynel Abidin Yaprak, Weşanên Doz 2005, r:60</ref> * [[Keremê Qolaxasî]] * [[Xalis Begê Sipkî]] * Eşîra Mîran bi rêberiya Mistefa Axa tevlî hengan bû û hengên 48 û 49 di bin emrê Mistefa Paşa de bû <ref>Hamidiye Alayları, İmparatorluğun Sınır Boyları ve Kürt Aşiretleri, Janet Klein, r:127</ref>. Mistefa Paşa xwediyê 2 hezar tifengan bû * Brahîm Paşayê Millî bi eşîra xwe Milan jî yek ji serokeşîrên hengên Hemîdiye bû. Brahîm Paşa xwediyê hezar û pênsed tifengên Martini bû <ref>Hamidiye Alayları, İmparatorluğun Sınır Boyları ve Kürt Aşiretleri, Janet Klein, r:134</ref>. Brahîm Paşa serhengê hengên 41,42,43,63 û 64ê bû. Her wisa hengên 51ê û 52yê jî di bin tesîra wî de bûn. Ev herdu heng ji ereban pêkhatibûn <ref>Hamidiye Alayları, İmparatorluğun Sınır Boyları ve Kürt Aşiretleri, Janet Klein, r:185</ref> * Hisên Paşayê Kor jî bi eşîra xwe Heyderan ve di nav Hemîdiyeyê de bû. * Serokeşîrê Celaliyan Şêx Xelîl xwedî yek hengê bû. * Serokeşîrê Ertoşiyan Şekir Axa ji konsolosên rûs gazindeyên her digotin ku osmanî gelek zilmê dike û dipirsî ku kengî rûs dê werin Kurdistanê <ref>Hamidiye Alayları, İmparatorluğun Sınır Boyları ve Kürt Aşiretleri, Janet Klein, r:161</ref>. Ev jî tê wê wateyê ku Şekir Axa di gel hengên Hemîdiyeyê nebû. ===Jimara hengan=== Hengên Hemîdiyeyê ji 65 hengan pêk dihat. Lê li gor hinek lêkolîneran ihtimal heye ku 66 jî bin<ref>Hamidiye Alayları, İmparatorluğun Sınır Boyları ve Kürt Aşiretleri, Janet Klein, r:49</ref>. Ji avabûnê hêdî hêdî jimara van hengan zêde bû heta ku sala 1900an gihişte jimara zêdetirîn ku 65 an jî 66 heng bûn. Heng bi giştî ji kurdan pêk dihat lê sê-çar hengên ereb û qerepapaqan jî hebûn. ===Cil û berg=== ==Sedemên Avakirinê== * Bi dûçûna konsolosekê İngilîz yê li herêmê armanca Siltan ew bû ku eşîrên kurdan parçe bike û birêve bibe <ref name="ReferenceA">Ağa,Şeyh,Devlet-Martin Van Bruinessen, r:287</ref>. * Bi dûçûna ajanekê İngilîzî jî; Siltan dixwast ji xwîndariya eşîran sûd werbigire û bi vî şeklî nehêle eşîrên kurdan li dijî rêvebirina Osmaniyan bibin yek<ref name="ReferenceA"/>. * Bi dûçûna dîroknasê kurd [[Necat Ebdula]] armanca Osmaniyan ew bû ku di navbera kurdan de şikestinên mezhebî mezintir bike, çûnkî şerta endamtiyê ya Hemidiyê ya yekem mezheb-sûnîbûn bû. Bi vê jî kurdên sunî ji kurdên êzidî û kurdên elewî dihatin dûr kirin <ref>İmparatorluk, Sınır ve Aşiret, Nejat Abdulla, Weşanên Avesta, 2008, r:271</ref>. *Armanca Ebdulhemîd ew bû ku tixûbên osmanî û keyaniya [[Îran]] bi destê kurdan biparêze, xwe ji êrîşên Îranê dûr bixîne û bi van dayînan devê kurdan girê bide, dawî li serhildanên kurdan bîne. *Bi dûçûna [[Janet Klein]] hemû dîroknas di hinek madeyan de hevfikr in; ji bo bihêzkirina artêşa Osmaniyan li merzên Osmanî û Îran, ji bo dijayetiya şoreşgerî yên ermeniyan, kontrolkirina xelkê kurd <ref>Hamidiye Alayları, İmparatorluğun Sınır Boyları ve Kürt Aşiretleri, Janet Klein, r:43</ref> *Bi dûçûna rayedarekê ingilîz sedema avakirina van hengan ev bû; Di şerê osmaniyan û rûsan de baweriya tirkan li kurd û ereban nedihat û ditirsiyan ku kurd û ereb li dijî tirkan çalakiyan lidar bixin. Ev sedema sereke ye ji bo avakirina van hengan<ref>Hamidiye Alayları, İmparatorluğun Sınır Boyları ve Kürt Aşiretleri, Janet Klein, r:54</ref> ===Sedemên fermî=== * Parastina welatê Osmaniyan ji destdirêjiyan ==Guherandin û rûxandin== Hengên Hemîdiyeyê li sala 1908ê bi îlamkirina meşrûtiyetê ji aliyê Îtihad û Teraqî ve hatiye veguhezandin. Navê hengên Hemidiyeyê hatiye guherandin, li şûna wan [[Hengên eşîran]] hatiye ava kirin. [[Îtihad û Tereqî|Îtihad û Teraqiyê]] nexwast vê pêkhateyê ji holê rake, tenê xwest têkiliya vê pêkhateyê bi Siltan Ebdulhemîd bibire. Serokê hengan Zekî Paşa ji kar hatiye dûr xistin. Ferîq Ehmed Paşa hem bû serleşkerê artêşa 4ê hem jî hengên eşîran. Armanca Îtihad û Teraqî jî wek Siltan Ebduhemîd bû ku miletê kurd di bin kontrola xwe de bihêle. ==Tesîra hengên Hemîdiye li ser civaka kurdan== Hengên Hemîdiyeyê li ser civaka kurdan guherînên mezin çêkirin. Hem serokeşîrtî di nav kurdan de ma û hem jî rêya pêşveçûna miletê kurd girt. endamên eşîran jî ji ber miafbûnên leşkeriya mecbûrî û nedana bacê tevlî vir dibûn. Di nav kurdan civakeke taybet hatiye ava kirin û paşeroja kurdan bi vî awayî ket bin destê tirkan. Her wiha ji bo perwerdehiya zarokên serokeşîrên ernewût, ereb û kurdan jî 21 îlona 1892yê de li Stembolê [[Dibistanên Eşîran]] hatiye vekirin. Wekî tîm û [[cerdevan]]ên îro, [[arteşek]]î taybetî, ji hin [[beg]], [[axa]] û serokên êlên Kurd damezirandi bû. Pirraniya eşîrên kurdan daxwaza tevlîbûna van alayan napejirînin. == Komkujiya ermeniyan == {{Gotara bingehîn|Nîjadkujiya ermeniyan}} Tirk di sala [[1914]] -[[1915]]an de rûreşiyeke mezin a di dîroka mirovahiyê de pêk tînin. [[Komkujiya ermeniyan]] dikin. Bi qasî 1,5 mîlyon ermenî qirdikin, dest didin ser dewlemendiyê wan. Hinek eşîrên kurd jî bi saya serokên xwe tevlî tevlîkujiyê dibin. Gotina hin dîroknasên tirk a Hengên Hemîdiyeyê bi tevayî tevlî tevkujiya filehan bûn û alîkariya me kirin, ne rast e. Lewra di sala 1908an de Hengên Hemîdiyeyê hatin belavkirin. Dîsa ew yekîneyên ku Mehmûd Şewket Paşa damezrandîbûn jî bi têkçûyîna osmaniyan û dagirkirina serkeftiyên şerê cîhanê yê yekem, bi serê xwe ve mabûn. Tirk dixwazin vê rûreşiya xwe bikin para kurdan jî. Tê zanîn ku di heman demê de bi sed hezaran Kurd ên [[êzîdî]], [[asûrî]], yewanên Pontûsê hatine qirrkirin û koçberkirin. Pirraniya Kurd ên li Sovyeta berê ji ber tevkujiya dûgela Tirk reviyane ji [[Bakurê Kurdistanê]] çûne. Dîsa dinya dizane hin eşîrên Kurdan di nîjadkujiyê de alîkarî dane filehan. [[Serhildana Dêrsimê]] de, [[Seyîd Riza]] 30.000 Ermenî ji ber terteleyê parastiye. ==Nêrînên li ser leskerên Hemidiyeyê== ===Nêrînên kurdan=== Kurên [[Bedirxanê Evdalxan]] li ser vê babetê gelek rexne li hengan dikirin. Ebdurehman Beg û Mîkdat Mîthad Beg di rojnameya Kurdistanê de hengên Hemîdiyeyê gelek rexne dikirin ku hemû istiqrar û hizûra Kurdistanê xerab kirin. Endamê Îtihad û Teraqî jî ku bixwe kurd e [[Evdila Cewdetê Daskûzayî]] di nivîsarên xwe de hebûna hengên Hemîdiyeyê mehkûm dikir û bi xerabî behsa hengan dikir. Seddema destpêkirina şerê kurd û ermen girêdide vir<ref>Hamidiye Alayları, İmparatorluğun Sınır Boyları ve Kürt Aşiretleri, Janet Klein, r:165</ref> ===Nêrînên ermenan=== ===Nêrînên din=== Dîplomatekê ingilîz li ser pêkhateya Hemidiye wiha dibêje; {{Jêgirtin|quote=Kurdan derfetên hengên Hemidiye heta dawî bikartîna, ji gelek qanûnan mief bûn. Lê wek din ji bilî bikaranîna derfetên leşkeriya hengên Hemidiyeyê, guhê xwe nedidan ti tiştî, ji bo pêkanîna armancên xwe dixebitin, rihê neteweperweriya kurdî pêşve xistin.|nivîskar=Janet Klein|çavkanî=Hamidiye Alayları: İmparatorluğun Sınır Boyları ve Kürt Aşiretleri}} ==Pirtûk û lêkolîn== * Hamidiye Alaylarından Köy Koruculuğuna, Osman Aytar, Weşanên Perî, 1992 * Hatıralar, Ebubekir Hazım Tepeyran ==Her wisa binêr== * [[Dîroka leşkerî ya kurdan]] * [[Têkiliyên kurd û tirkan]] * [[Cerdewan]] * [[Dibistanên Eşîran]] * [[Hengên Eşîran]] ==Çavkanî== [[Kategorî:Yekîneyên leşkerî]] [[Kategorî:Dîroka Împeratoriya Osmanî]] hvu88z1977mlu9r2bg63mpun3z8ywwx 0 39911 1095455 1004811 2022-08-17T01:31:56Z Sazo28 52174 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank bajar | nav = Xankê | navê_fermî = Xanik | mertal = | nexşeya_cihan = Hikûmeta Herêma Kurdistanê | koordînat = {{Koord|36|51|25|N|42|50|47|E|display=inline, title}} | welat = [[Başûrê Kurdistanê]] | dûgel = [[Îraq]] | parêzgeh = [[Dihok (parêzgeh)|Dihok]] }} '''Xankê'''<ref>{{Cite web|url=https://www.google.de/maps/place/Khanke,+Iraq/@36.7890622,42.7945375,11z/data=!4m2!3m1!1s0x400860b91b596315:0x91c2998e2289758c|title=khanke|last=|first=|date=|website=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|access-date=}}</ref> an '''(bi arabî: ناحیە خانک, bi Îngilîzî : Khanik or Khanek , Kurdish: خانکێ, <small>romanized:</small> ''Xankê)''''' [[komelgeh]]eke ser bi qeza [[Sêmêl]]ê ve ye, û 20 kîlometre dikeve başûrê rojhelatî parêzgeha [[Dihok|Dihokê]] ya girêdayî herêma [[Badînan]]ê ([[Başûrê Kurdistanê]]). Ev komelgehe li sala 1988an hatiye dirûstkirin e. =Gundên Xankê= Komelgeha Xankê, ji çendîn gundan pêk dihêt û ji wan gûndan jî ew ji gûndê [[Qesrêzidîn]]ê dest pê dike heta li gundê [[Çemberkat]] bi dawî di be. *[[Sorka]] *[[Qesrê Zidîn]] ([[Qesrêzidîn]]) *[[Gundê Şingaliya]] *[[Gudba]] *[[Memşivan]] *[[Ribêbî]] *[[Keberto]] *[[Zeyiniyat]] *[[Heweriya]] *[[Xêrava]] *[[Xanka Kevn]] *[[Kemuna]] *[[Çemberkat]] =Çavkanî= {{Çavkanî}} * Lînkê devar Xankê li ser googlî map https://www.google.de/maps/place/Khanke,+Iraq/@36.7890622,42.7945375,11z/data=!4m2!3m1!1s0x400860b91b596315:0x91c2998e2289758c * https://www.rudaw.net/kurmanci/kurdistan/260120153 {{Bajar û gundên Sêmêlê}} [[Kategorî:Gundên Sêmêlê]] lhwu8kz22l4nsof1x2lx02mqcil2xza 1095457 1095455 2022-08-17T01:43:49Z Sazo28 52174 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank bajar | nav = Xankê | navê_fermî = Xanik | mertal = | nexşeya_cihan = Hikûmeta Herêma Kurdistanê | koordînat = {{Koord|36|51|25|N|42|50|47|E|display=inline, title}} | welat = [[Başûrê Kurdistanê]] | dûgel = [[Îraq]] | parêzgeh = [[Dihok (parêzgeh)|Dihok]] }} '''Xankê'''<ref>{{Cite web|url=https://www.google.de/maps/place/Khanke,+Iraq/@36.7890622,42.7945375,11z/data=!4m2!3m1!1s0x400860b91b596315:0x91c2998e2289758c|title=khanke|last=|first=|date=|website=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|access-date=}}</ref> an '''(bi arabî: ناحیە خانک, bi Îngilîzî : Khanik or Khanek , Kurdish: خانکێ, <small>romanized:</small> ''Xankê)''''' [[Nahiye|Nahiyeke]] ser bi qeza [[Sêmêl|Sêmêl-]]ê ve ye, û bi qasî 20 kîlometre dikeve başûrê rojhelatî parêzgeha [[Dihok|Dihokê]] de ya girêdayî herêma [[Badînan]]ê ([[Başûrê Kurdistanê]]). Di sala 1985an de wek komelgaj hatbû dirûstkirin jiber Ava bendav mûsil û paşî çend gondên hatin veguhestin bo nav devarê, û dawî car di 15.8.2022 ji hêla serokê hikûmeta herêma Kurdistanê Mesrûr Barzanî ve biryar bi nahiyî kirin wê bi cîhat. =Gundên Xankê= Komelgeha Xankê, ji çendîn gundan pêk dihêt û ji wan gûndan jî ew ji gûndê [[Qesrêzidîn]]ê dest pê dike heta li gundê [[Çemberkat]] bi dawî di be. *[[Sorka]] *[[Qesrê Zidîn]] ([[Qesrêzidîn]]) *[[Gundê Şingaliya]] *[[Gudba]] *[[Memşivan]] *[[Ribêbî]] *[[Keberto]] *[[Zeyiniyat]] *[[Heweriya]] *[[Xêrava]] *[[Xanka Kevn]] *[[Kemuna]] *[[Çemberkat]] =Çavkanî= {{Çavkanî}} * Lînkê devar Xankê li ser googlî map https://www.google.de/maps/place/Khanke,+Iraq/@36.7890622,42.7945375,11z/data=!4m2!3m1!1s0x400860b91b596315:0x91c2998e2289758c * https://www.rudaw.net/kurmanci/kurdistan/260120153 {{Bajar û gundên Sêmêlê}} [[Kategorî:Gundên Sêmêlê]] iqkw28uyfx38gjq6ooqvrozyf2mfisy 1095458 1095457 2022-08-17T01:44:31Z Sazo28 52174 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank bajar | nav = Xankê | navê_fermî = Xanik | mertal = | nexşeya_cihan = Hikûmeta Herêma Kurdistanê | koordînat = {{Koord|36|51|25|N|42|50|47|E|display=inline, title}} | welat = [[Başûrê Kurdistanê]] | dûgel = [[Îraq]] | parêzgeh = [[Dihok (parêzgeh)|Dihok]] }} '''Xankê''' an '''(bi arabî: ناحیە خانک, bi Îngilîzî : Khanik or Khanek , Kurdish: خانکێ, <small>romanized:</small> ''Xankê)''''' [[Nahiye|Nahiyeke]] ser bi qeza [[Sêmêl|Sêmêl-]]ê ve ye, û bi qasî 20 kîlometre dikeve başûrê rojhelatî parêzgeha [[Dihok|Dihokê]] de ya girêdayî herêma [[Badînan]]ê ([[Başûrê Kurdistanê]]). Di sala 1985an de wek komelgaj hatbû dirûstkirin jiber Ava bendav mûsil û paşî çend gondên hatin veguhestin bo nav devarê, û dawî car di 15.8.2022 ji hêla serokê hikûmeta herêma Kurdistanê Mesrûr Barzanî ve biryar bi nahiyî kirin wê bi cîhat.<ref>{{Cite web|url=https://gov.krd/dmi/activities/news-and-press-releases/2022/june/بە-فەرمانی-سەرۆکی-حکومەتی-ھەرێمی-کوردستان-خانکێ-لە-سنوری-پارێزگای-دھۆک-کرا-بە-ناحیە/|title=بە فەرمانی سەرۆکی حکومەتی ھەرێمی کوردستان (خانکێ) لە سنوری پارێزگای دھۆک کرا بە ناحیە|website=حکومەتی هەرێمی كوردستان|language=en|access-date=2022-08-17}}</ref> =Gundên Xankê= Komelgeha Xankê, ji çendîn gundan pêk dihêt û ji wan gûndan jî ew ji gûndê [[Qesrêzidîn]]ê dest pê dike heta li gundê [[Çemberkat]] bi dawî di be. *[[Sorka]] *[[Qesrê Zidîn]] ([[Qesrêzidîn]]) *[[Gundê Şingaliya]] *[[Gudba]] *[[Memşivan]] *[[Ribêbî]] *[[Keberto]] *[[Zeyiniyat]] *[[Heweriya]] *[[Xêrava]] *[[Xanka Kevn]] *[[Kemuna]] *[[Çemberkat]] =Çavkanî= {{Çavkanî}} * Lînkê devar Xankê li ser googlî map https://www.google.de/maps/place/Khanke,+Iraq/@36.7890622,42.7945375,11z/data=!4m2!3m1!1s0x400860b91b596315:0x91c2998e2289758c * https://www.rudaw.net/kurmanci/kurdistan/260120153 {{Bajar û gundên Sêmêlê}} [[Kategorî:Gundên Sêmêlê]] 8uwgmznr6nwd6skw5mugnx0s2ljqm5b 1095459 1095458 2022-08-17T01:46:26Z Sazo28 52174 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank bajar | nav = Xankê | navê_fermî = Xanik | mertal = | nexşeya_cihan = Hikûmeta Herêma Kurdistanê | koordînat = {{Koord|36|51|25|N|42|50|47|E|display=inline, title}} | welat = [[Başûrê Kurdistanê]] | dûgel = [[Îraq]] | parêzgeh = [[Dihok (parêzgeh)|Dihok]] }} '''Xankê''' an '''(bi arabî: ناحیە خانک, bi Îngilîzî : Khanik or Khanek , Kurdish: خانکێ, <small>romanized:</small> ''Xankê)''''' [[Nahiye|Nahiyeke]] ser bi qeza [[Sêmêl|Sêmêl-]]ê ve ye, û bi qasî 20 kîlometre dikeve başûrê rojhelatî parêzgeha [[Dihok|Dihokê]] de ya girêdayî herêma [[Badînan]]ê ([[Başûrê Kurdistanê]]). Di sala 1985an de wek komelgaj hatbû dirûstkirin jiber Ava bendav mûsil û paşî çend gondên hatin veguhestin bo nav devarê, û dawî car di 15.8.2022 ji hêla serokê hikûmeta herêma Kurdistanê Mesrûr Barzanî ve biryar bi nahiyî kirin wê bi cîhat.<ref>{{Cite web|url=https://gov.krd/dmi/activities/news-and-press-releases/2022/june/بە-فەرمانی-سەرۆکی-حکومەتی-ھەرێمی-کوردستان-خانکێ-لە-سنوری-پارێزگای-دھۆک-کرا-بە-ناحیە/|title=بە فەرمانی سەرۆکی حکومەتی ھەرێمی کوردستان (خانکێ) لە سنوری پارێزگای دھۆک کرا بە ناحیە|website=حکومەتی هەرێمی كوردستان|language=en|access-date=2022-08-17}}</ref> =Gundên Xankê= Gûndên di kevin nahiya Xankê, ku ji gûndê [[Qesrêzidîn]]ê dest pê dike heta li gundê [[Çemberkat]] bi dawî di be. *[[Sorka]] *[[Qesrê Zidîn]] ([[Qesrêzidîn]]) *[[Gundê Şingaliya]] *[[Gudba]] *[[Memşivan]] *[[Ribêbî]] *[[Keberto]] *[[Zeyiniyat]] *[[Heweriya]] *[[Xêrava]] *[[Xanka Kevn]] *[[Kemuna]] *[[Çemberkat]] =Çavkanî= {{Çavkanî}} * Lînkê devar Xankê li ser googlî map https://www.google.de/maps/place/Khanke,+Iraq/@36.7890622,42.7945375,11z/data=!4m2!3m1!1s0x400860b91b596315:0x91c2998e2289758c * https://www.rudaw.net/kurmanci/kurdistan/260120153 {{Bajar û gundên Sêmêlê}} [[Kategorî:Gundên Sêmêlê]] l7ft8f9uxid1v2gsb299sdainj0zvob 1095460 1095459 2022-08-17T01:47:48Z Sazo28 52174 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank bajar | nav = Xankê | navê_fermî = Xanik | mertal = | nexşeya_cihan = Hikûmeta Herêma Kurdistanê | koordînat = {{Koord|36|51|25|N|42|50|47|E|display=inline, title}} | welat = [[Başûrê Kurdistanê]] | dûgel = [[Îraq]] | parêzgeh = [[Dihok (parêzgeh)|Dihok]] }} '''Xankê''' an '''(Arabî: ناحیە خانک, bi Îngilîzî : Khanik an Khanek , Kurdish: خانکێ, <small>romanized:</small> ''Xankê)''''' [[Nahiye|Nahiyeke]] ser bi qeza [[Sêmêl|Sêmêl-]]ê ve ye, û bi qasî 20 kîlometre dikeve başûrê rojhelatî parêzgeha [[Dihok|Dihokê]] de ya girêdayî herêma [[Badînan]]ê ([[Başûrê Kurdistanê]]). Di sala 1985an de wek komelgaj hatbû dirûstkirin jiber Ava bendav mûsil û paşî çend gondên hatin veguhestin bo nav devarê, û dawî car di 15.8.2022 ji hêla serokê hikûmeta herêma Kurdistanê Mesrûr Barzanî ve biryar bi nahiyî kirin wê bi cîhat.<ref>{{Cite web|url=https://gov.krd/dmi/activities/news-and-press-releases/2022/june/بە-فەرمانی-سەرۆکی-حکومەتی-ھەرێمی-کوردستان-خانکێ-لە-سنوری-پارێزگای-دھۆک-کرا-بە-ناحیە/|title=بە فەرمانی سەرۆکی حکومەتی ھەرێمی کوردستان (خانکێ) لە سنوری پارێزگای دھۆک کرا بە ناحیە|website=حکومەتی هەرێمی كوردستان|language=en|access-date=2022-08-17}}</ref> =Gundên Xankê= Gûndên di kevin nahiya Xankê, ku ji gûndê [[Qesrêzidîn]]ê dest pê dike heta li gundê [[Çemberkat]] bi dawî di be. *[[Sorka]] *[[Qesrê Zidîn]] ([[Qesrêzidîn]]) *[[Gundê Şingaliya]] *[[Gudba]] *[[Memşivan]] *[[Ribêbî]] *[[Keberto]] *[[Zeyiniyat]] *[[Heweriya]] *[[Xêrava]] *[[Xanka Kevn]] *[[Kemuna]] *[[Çemberkat]] =Çavkanî= {{Çavkanî}} * Lînkê devar Xankê li ser googlî map https://www.google.de/maps/place/Khanke,+Iraq/@36.7890622,42.7945375,11z/data=!4m2!3m1!1s0x400860b91b596315:0x91c2998e2289758c * https://www.rudaw.net/kurmanci/kurdistan/260120153 {{Bajar û gundên Sêmêlê}} [[Kategorî:Gundên Sêmêlê]] m97vhe4psctmulvdgsotwvoi36xaokh 0 50892 1095446 1007771 2022-08-16T23:29:46Z Sazo28 52174 wikitext text/x-wiki {{Çavlêgerandin}} Mehfel Kovareka werzaneye ya taybete bi Lêkolîna derbarey êzidîya, bi zimanên 'erebî u Kurdî bi Alfabeya latînî u 'erebî weşanê dike, nav nîşan : xwedîyê îmtîyazê : Rêsan Hesen cindî Sernîvîskar : Kovan xankî sikirtêrê Nivêsinê : Hecî mexsu Desteka nivêsînê : Misto ilyas Merwan şêx hesen ilyas ne'mu Xetarî ==Çavkanî== 5agpjh55s5zeyz0eyggm8uiyy7p2t1u 0 59299 1095519 1092055 2022-08-17T10:55:13Z Serhat2022 49469 wikitext text/x-wiki {{Bêçavkanî}} {{Agahîdank mirov | nav = Zekeriya Husênî | navê_rastî = Zekeriya Husênî | bernav = Dilbixwîn | wêne =Zakariyahosseini.jpg | sernavê_wêne = Zekeriya Husênî | roja_jidayikbûnê = [[1992]] | cihê_jidayikbûnê = {{al|Îran}} [[Belecuk]] | netewe = [[Kurd]] | hevwelatî = | perwerde = [[lîsansa bilinda endazîyarîyê]] | pîşe = [[Helbestvan]], [[nivîskar]] | salên_çalak = | xebatên_navdar = | malper = [http://www.zakariya.tk www.zakariya.tk] }} '''Zekeriya Husênî''', yan '''Dilbixwîn''' (nav bi farsî, ذکریا حسینی, ''Zakariya Hosseini''), helbestnivîsekî ciwan ê [[kurd]] e ku di sala 1371ê [[şemsî]], anku [[1993|1992]]ê zayînî de, li [[Belecuk]]a [[Xoy]]ê ([[Rojhilatê Kurdistanê]], [[Îran]]) ji dayîk bûye. == Berhem == {{Helbest|nivîskar=Zekeriya Husênî| Ey bayên kû ber bakûr diçî<br> Caw li rê ma ta kû ti<br> Mizgîn ji wî bo min bidî<br> Ger te dî ewo ji re bêje<br> Cerg û dil tev de disot<br> Lê dîsan ewo bê gûman ber te dijît<br> Ger neban sînor ma wî dê bihêla tû li wir<br> Ewo bi hicra te li îranê bijît<br> Xem nexwe dil xem nexwe dil ewo di dîsan<br> Hilveşîne wan tixûban ta kû hûn pêkve bijîn<br> }} ==Jiyan== Li gorê jiyan nigariya Dilbixwîn, ew bi eslê xwe kurd ê gundê [[Belecuk]]ê bi ser bajêrê Xoyê ye, li malbateke welat parêz de ji dayîk bûye. Malbata wî ji eşîra [[memêkî]] ye ya ku bigodêna wî ji [[Amed|tirkiy]]ê koçber bûnê Îranê. Dilbixwîn dibistan li gundê xwe û navîn jî li bajarên [[Xoy]] û [[Ûrmiye]]yê kuta kir û dû re jî li bajêrê [[Tewrêz]]ê li zanîngehê de beşa endazîyariyê qetand. Li ser helbesta bi zimanê [[kurdî]] û [[farsî]] gele xebat berhev kirine û heta niha gelek helbest gotî lê belê helbestên wî hîn nehatine veşandin{{Çavk}}. == Çavkanî == {{çavkanî}} * [[Kürt Şiiri Antolojisi]] *[http://www.shereno.com/profile.php?id=48643&op=show//?p=1826- Helbestên Farisî yên Zakariya Huseynî] [[Kategorî:Helbestvanên kurd]] [[Kategorî:Kesên ji Ûrmiyeyê]] [[Kategorî:Kurdên Rojhilata Kurdistanê]] [[Kategorî:Jidayikbûn 1992]] [[Kategorî:Nivîskar]] [[Kategorî:Nivîskarên kurd]] 4j5r8v3p5tpih00vhynr41juj16vdar 0 64261 1095492 1056074 2022-08-17T07:20:48Z Ahmetbeg 41937 /* top */ wikitext text/x-wiki {{bêçavkanî}} {{kêm}} {{Agahîdank xwedawend | cure = yewnan | navê_rastî = Θέμις }} '''Temis''' ({{Bi-grc|Θέμις|Thémis}}), li gor [[Mîtolojiya yewnanî|mîtolojiya yewnan]] keça {{Girêdan|Ouranos|en|Uranus (mythology)}} û {{Girêdan|Gê|en|Gaia}} ye û xwedawenda dad û pergalê ye. Xuyabûna dada Xudayî ye. Piştî {{Girêdan|Mêtis|en|Metis (mythology)}} jina duyem a [[Zeus]] e. Du zarokên wê û Zeus hene: {{Girêdan|Horai|en|Horae}} û {{Girêdan|Moirai|en|Horae}}. Ew bixwe ne hêrsoyî û sizader(yê ku siza/ceza dide) ye. Gava li hemberî wê bêrêzî û bêdadî û neheqî pêk hatî, ew bêdeng maye û şûna wê {{Girêdan|Nemesis|en|Nemesis (mythology)}} bersiv daye, siza daye. Her wiha Temis kahîn e, cewhera wê ya kehanetê heye, cihê kehanetê [[Perestgeha Delfiyê]] wê ava kiriye. Carên pêşîn bi [[Eris]]ê ku taybetiyên {{Girêdan|Eris|en|Eris (mythology)}} û Temis ber hev re jî naçin, re hatiye nîgartin/resmandin. Piştî wan deman û van serdemên dawî, di destê wê de mêzîn û çavê wê girêdayî hatiye resmandin. Mirov dikare bêje ku Iustitia di mîtolojiya Romayê de Temis’a di mîtolojiya Romayê ye. Temis bi hersê xwedawendan re pergala demsalan, salan û hunerê pêk tînin. Temis, xwedawendeke di navbera hebûnên/heyînên zindî de ahenga di navbera jiyîn û mirinê saz dike, bi vî awayî heyîneke xwedawendî ye.Themis [[qanûn]] e, rêzik e. Lê ne qanûneke yek rojî an jî du rojî ye, di cîhana xwedawendan de di cîhana mirovan de jî qanûna xwezayî ya ku nayê guhertin, gerdûnî û nemir e. Temis, li [[Olimpos]]’ê dijî, di civînên Xwedawendan de serokatiyê dike, pergala li Olimposê ew diparêze. [[Homeros]] jî wê nas dike, dizane; di ''[[Îlyada]]''’yê de axaftina xwe ya bi {{Girêdan|Hêra|en|Hera}} û Zeus re nîşan dide, lê zêde qala Themis nake, efsaneya wê, çîroka wê nîn e.Themis li her cihî û li her derî ye. Heyînên xwedawendî hilberîne/diafirîne û bi van bandora xwe didomîne û bi van heyînan ji xwedawendan bihêztir e, ji ber vê wek ku li serê girê Ehram’ê rûniştiye Themis. Navê wê jî ji rayekeke ku tê wateya danîn, bicihkirin, rûniştandin, çêbûye. Bi kurtasî; ‘Şûr’ hêz û pêximkeriya sizayên dadê dayîn, ‘Mêzîn’ dadê û bi ahengeke xurt belavkirina dadê nîşane dike/sembolîze dike. ‘Jin’bûn û ‘Xama/Bakîre’bûna wê serbixwetiyê îfade dike. Her wiha çavên wê girêdayî ne, ev jî bêalîbûnê nîşane dike. Ji ber ku rêgezên hiqûqê yên gerdûnî li ser xwe nîşane dike/sembolîze dike peykerê Themis’ê bi awayê herî baş dadê îfade dike. == Çavkanî == {{Çavkanî}} {{mîtolojî-şitil}} [[Kategorî:Yezdanên yewnanî]] hu6dcwcny3f3zm3vmqti336xx07wo6b 1095493 1095492 2022-08-17T07:22:22Z Ahmetbeg 41937 /* top */ wikitext text/x-wiki {{bêçavkanî}} {{kêm}} {{Agahîdank xwedawend | cure = yewnan | navê_rastî = Θέμις }} '''Temis''' ({{Bi-grc|Θέμις|Thémis}}), li gor [[Mîtolojiya yewnanî|mîtolojiya yewnan]] keça {{Girêdan|Ouranos|en|Uranus (mythology)}} û {{Girêdan|Gê|en|Gaia}} ye û xwedawenda dad û pergalê ye. Xuyabûna dada Xudayî ye. Piştî {{Girêdan|Mêtis|en|Metis (mythology)}} jina duyem a [[Zeus]] e. Du zarokên wê û Zeus hene: {{Girêdan|Horai|en|Horae}} û {{Girêdan|Moirai|en|Horae}}. Ew bixwe ne hêrsoyî û sizader(yê ku siza/ceza dide) ye. Gava li hemberî wê bêrêzî û bêdadî û neheqî pêk hatî, ew bêdeng maye û şûna wê {{Girêdan|Nemesis|en|Nemesis (mythology)}} bersiv daye, siza daye. Her wiha Temis kahîn e, cewhera wê ya kehanetê heye, cihê kehanetê [[Perestgeha Delfiyê]] wê ava kiriye. Carên pêşîn bi [[Erîs]]ê ku taybetiyên {{Girêdan|Eris|en|Eris (mythology)}} û Temis ber hev re jî naçin, re hatiye nîgartin/resmandin. Piştî wan deman û van serdemên dawî, di destê wê de mêzîn û çavê wê girêdayî hatiye resmandin. Mirov dikare bêje ku Iustitia di mîtolojiya Romayê de Temis’a di mîtolojiya Romayê ye. Temis bi hersê xwedawendan re pergala demsalan, salan û hunerê pêk tînin. Temis, xwedawendeke di navbera hebûnên/heyînên zindî de ahenga di navbera jiyîn û mirinê saz dike, bi vî awayî heyîneke xwedawendî ye.Themis [[qanûn]] e, rêzik e. Lê ne qanûneke yek rojî an jî du rojî ye, di cîhana xwedawendan de di cîhana mirovan de jî qanûna xwezayî ya ku nayê guhertin, gerdûnî û nemir e. Temis, li [[Olimpos]]’ê dijî, di civînên Xwedawendan de serokatiyê dike, pergala li Olimposê ew diparêze. [[Homeros]] jî wê nas dike, dizane; di ''[[Îlyada]]''’yê de axaftina xwe ya bi {{Girêdan|Hêra|en|Hera}} û Zeus re nîşan dide, lê zêde qala Themis nake, efsaneya wê, çîroka wê nîn e.Themis li her cihî û li her derî ye. Heyînên xwedawendî hilberîne/diafirîne û bi van bandora xwe didomîne û bi van heyînan ji xwedawendan bihêztir e, ji ber vê wek ku li serê girê Ehram’ê rûniştiye Themis. Navê wê jî ji rayekeke ku tê wateya danîn, bicihkirin, rûniştandin, çêbûye. Bi kurtasî; ‘Şûr’ hêz û pêximkeriya sizayên dadê dayîn, ‘Mêzîn’ dadê û bi ahengeke xurt belavkirina dadê nîşane dike/sembolîze dike. ‘Jin’bûn û ‘Xama/Bakîre’bûna wê serbixwetiyê îfade dike. Her wiha çavên wê girêdayî ne, ev jî bêalîbûnê nîşane dike. Ji ber ku rêgezên hiqûqê yên gerdûnî li ser xwe nîşane dike/sembolîze dike peykerê Themis’ê bi awayê herî baş dadê îfade dike. == Çavkanî == {{Çavkanî}} {{mîtolojî-şitil}} [[Kategorî:Yezdanên yewnanî]] ftjjls45nr4hub7eq62vhbv7m4vux8i 1095494 1095493 2022-08-17T07:23:06Z Ahmetbeg 41937 /* top */ wikitext text/x-wiki {{bêçavkanî}} {{kêm}} {{Agahîdank xwedawend | cure = yewnan | navê_rastî = Θέμις }} '''Temis''' ({{Bi-grc|Θέμις|Thémis}}), li gor [[Mîtolojiya yewnanî|mîtolojiya yewnan]] keça {{Girêdan|Ouranos|en|Uranus (mythology)}} û {{Girêdan|Gê|en|Gaia}} ye û xwedawenda dad û pergalê ye. Xuyabûna dada Xudayî ye. Piştî {{Girêdan|Mêtis|en|Metis (mythology)}} jina duyem a [[Zeus]] e. Du zarokên wê û Zeus hene: {{Girêdan|Horai|en|Horae}} û {{Girêdan|Moirai|en|Horae}}. Ew bixwe ne hêrsoyî û sizader(yê ku siza/ceza dide) ye. Gava li hemberî wê bêrêzî û bêdadî û neheqî pêk hatî, ew bêdeng maye û şûna wê {{Girêdan|Nemesis|en|Nemesis (mythology)}} bersiv daye, siza daye. Her wiha Temis kahîn e, cewhera wê ya kehanetê heye, cihê kehanetê [[Perestgeha Delfiyê]] wê ava kiriye. Carên pêşîn bi [[Eris]]ê ku taybetiyên {{Girêdan|Eris|en|Eris (mythology)}} û Temis ber hev re jî naçin, re hatiye nîgartin/resmandin. Piştî wan deman û van serdemên dawî, di destê wê de mêzîn û çavê wê girêdayî hatiye resmandin. Mirov dikare bêje ku Iustitia di mîtolojiya Romayê de Temis’a di mîtolojiya Romayê ye. Temis bi hersê xwedawendan re pergala demsalan, salan û hunerê pêk tînin. Temis, xwedawendeke di navbera hebûnên/heyînên zindî de ahenga di navbera jiyîn û mirinê saz dike, bi vî awayî heyîneke xwedawendî ye.Themis [[qanûn]] e, rêzik e. Lê ne qanûneke yek rojî an jî du rojî ye, di cîhana xwedawendan de di cîhana mirovan de jî qanûna xwezayî ya ku nayê guhertin, gerdûnî û nemir e. Temis, li [[Olimpos]]’ê dijî, di civînên Xwedawendan de serokatiyê dike, pergala li Olimposê ew diparêze. [[Homeros]] jî wê nas dike, dizane; di ''[[Îlyada]]''’yê de axaftina xwe ya bi {{Girêdan|Hêra|en|Hera}} û Zeus re nîşan dide, lê zêde qala Themis nake, efsaneya wê, çîroka wê nîn e.Themis li her cihî û li her derî ye. Heyînên xwedawendî hilberîne/diafirîne û bi van bandora xwe didomîne û bi van heyînan ji xwedawendan bihêztir e, ji ber vê wek ku li serê girê Ehram’ê rûniştiye Themis. Navê wê jî ji rayekeke ku tê wateya danîn, bicihkirin, rûniştandin, çêbûye. Bi kurtasî; ‘Şûr’ hêz û pêximkeriya sizayên dadê dayîn, ‘Mêzîn’ dadê û bi ahengeke xurt belavkirina dadê nîşane dike/sembolîze dike. ‘Jin’bûn û ‘Xama/Bakîre’bûna wê serbixwetiyê îfade dike. Her wiha çavên wê girêdayî ne, ev jî bêalîbûnê nîşane dike. Ji ber ku rêgezên hiqûqê yên gerdûnî li ser xwe nîşane dike/sembolîze dike peykerê Themis’ê bi awayê herî baş dadê îfade dike. == Çavkanî == {{Çavkanî}} {{mîtolojî-şitil}} [[Kategorî:Yezdanên yewnanî]] hu6dcwcny3f3zm3vmqti336xx07wo6b 1095502 1095494 2022-08-17T08:49:25Z MikaelF 935 MikaelF navê [[Temis]] weke [[Temîs]] guhert wikitext text/x-wiki {{bêçavkanî}} {{kêm}} {{Agahîdank xwedawend | cure = yewnan | navê_rastî = Θέμις }} '''Temis''' ({{Bi-grc|Θέμις|Thémis}}), li gor [[Mîtolojiya yewnanî|mîtolojiya yewnan]] keça {{Girêdan|Ouranos|en|Uranus (mythology)}} û {{Girêdan|Gê|en|Gaia}} ye û xwedawenda dad û pergalê ye. Xuyabûna dada Xudayî ye. Piştî {{Girêdan|Mêtis|en|Metis (mythology)}} jina duyem a [[Zeus]] e. Du zarokên wê û Zeus hene: {{Girêdan|Horai|en|Horae}} û {{Girêdan|Moirai|en|Horae}}. Ew bixwe ne hêrsoyî û sizader(yê ku siza/ceza dide) ye. Gava li hemberî wê bêrêzî û bêdadî û neheqî pêk hatî, ew bêdeng maye û şûna wê {{Girêdan|Nemesis|en|Nemesis (mythology)}} bersiv daye, siza daye. Her wiha Temis kahîn e, cewhera wê ya kehanetê heye, cihê kehanetê [[Perestgeha Delfiyê]] wê ava kiriye. Carên pêşîn bi [[Eris]]ê ku taybetiyên {{Girêdan|Eris|en|Eris (mythology)}} û Temis ber hev re jî naçin, re hatiye nîgartin/resmandin. Piştî wan deman û van serdemên dawî, di destê wê de mêzîn û çavê wê girêdayî hatiye resmandin. Mirov dikare bêje ku Iustitia di mîtolojiya Romayê de Temis’a di mîtolojiya Romayê ye. Temis bi hersê xwedawendan re pergala demsalan, salan û hunerê pêk tînin. Temis, xwedawendeke di navbera hebûnên/heyînên zindî de ahenga di navbera jiyîn û mirinê saz dike, bi vî awayî heyîneke xwedawendî ye.Themis [[qanûn]] e, rêzik e. Lê ne qanûneke yek rojî an jî du rojî ye, di cîhana xwedawendan de di cîhana mirovan de jî qanûna xwezayî ya ku nayê guhertin, gerdûnî û nemir e. Temis, li [[Olimpos]]’ê dijî, di civînên Xwedawendan de serokatiyê dike, pergala li Olimposê ew diparêze. [[Homeros]] jî wê nas dike, dizane; di ''[[Îlyada]]''’yê de axaftina xwe ya bi {{Girêdan|Hêra|en|Hera}} û Zeus re nîşan dide, lê zêde qala Themis nake, efsaneya wê, çîroka wê nîn e.Themis li her cihî û li her derî ye. Heyînên xwedawendî hilberîne/diafirîne û bi van bandora xwe didomîne û bi van heyînan ji xwedawendan bihêztir e, ji ber vê wek ku li serê girê Ehram’ê rûniştiye Themis. Navê wê jî ji rayekeke ku tê wateya danîn, bicihkirin, rûniştandin, çêbûye. Bi kurtasî; ‘Şûr’ hêz û pêximkeriya sizayên dadê dayîn, ‘Mêzîn’ dadê û bi ahengeke xurt belavkirina dadê nîşane dike/sembolîze dike. ‘Jin’bûn û ‘Xama/Bakîre’bûna wê serbixwetiyê îfade dike. Her wiha çavên wê girêdayî ne, ev jî bêalîbûnê nîşane dike. Ji ber ku rêgezên hiqûqê yên gerdûnî li ser xwe nîşane dike/sembolîze dike peykerê Themis’ê bi awayê herî baş dadê îfade dike. == Çavkanî == {{Çavkanî}} {{mîtolojî-şitil}} [[Kategorî:Yezdanên yewnanî]] hu6dcwcny3f3zm3vmqti336xx07wo6b 0 67579 1095386 1095220 2022-08-16T18:03:41Z 2001:871:210:2D03:C147:6385:D950:D483 wikitext text/x-wiki {{Infobox Dewleta dîrokî | nav kurdî = Dûgela Mongolîyan | nav = | nav ziman = | sal destpêk = 1206 | sal dawî = 1368 | sal destpêk 2 = | sal dawî 2 = | sal destpêk 3 = | sal dawî 3 = | al = Flag_of_the_Mongol_Empire.svg | al lînk = Ala Mongolan | nîşan = Guyuk khan's Stamp 1246.jpg | nîşan link = Pêrê Imparatorî | nexşe = Mongolia 1500 AD.jpg | binnexşe = | hikûmet = | paytext = 1206 - 1235 Karakorum, | paytext2 = 1235-1271 Cambaluc, | paytext3 = 1271 - 1368 Avarga | sernav paytext = | ziman = [[Mongolî]], [[Farsî]], [[Mandarin]] | ol = Budîzm, Tengitî, Xristîyan, Islamiyet | tbh = | tbh kes = | dirav = | dem = | nîşana înternetê = | koda telefonê = | agahîgelemp1 = | agahîgelemp1 sernav = | agahîgelemp2 = | agahîgelemp2 sernav = | agahîgelemp3 = | agahîgelemp3 sernav = | agahîgelemp4 = | agahîgelemp4 sernav = | agahîgelemp5 = | agahîgelemp5 sernav = | gelhe sal = 1246 | gelhe = ~ 100.000.000 | berbelavî = | gelhe2 sal = 1294 | gelhe2 = ~ 120.000.000 | berbelavî2 = | gelhe3 sal = 1306 | gelhe3 = ~ 125.000.000 | berbelavî3 = | rûerd sal = 1206 | rûerd = 4.000.000 | rûerd2 sal = 1227 | rûerd2 = 12.000.000 | rûerd3 sal = 1294 | rûerd3 = 23.500.000 | rûerd4 sal = 1306 | rûerd4 = 24.000.000 | bûyer1 = | bûyer1 sal = | bûyer2 = | bûyer2 sal = | bûyer3 = | bûyer3 sal = | bûyer4 = | bûyer4 sal = | bûyer5 = | sernav serokA = | serokA1 sal = | serokA1 = | serokA2 sal = | serokA2 = | sernav serokE = [[Siltan]] | serokE1 sal = 1206-1227 | serokE1 = [[Cengîz Xan]] | serokE2 sal = 1227-1241 | serokE2 = Ögedêy Xan | serokE3 sal = 1241-1248 | serokE3 = Güyük Xan | serokE4 sal = 1251-1259 | serokE4 = Möngkê Xan | serokE5 sal = 1260–1294 | serokE5 = Kublai Xan | serokE6 sal = 1333–1368 | serokE6 = Toxon Temûr | serokE7 sal = | serokE7 = | serokE8 sal = | serokE8 = | cure_perleman1 = | perleman1 = | cure_perleman2 = | perleman2 = | cure_perleman3 = | perleman3 = | berê1 = {{blist|Khamag Mongol |Xanedana Xwârezmîyan | Qara Khitai | Xanedana Jin | Xanedana Basure Song | Rojhilata Han | Xanedana Ebâsiyan | Nizari Ismaili Hikûmet | Kievan Rus' |Volga Bulgarîstan |Cumania |Alania | Keyaniya Dali | Konfêrasyonâ Kimek–Kipchak | Sultanatê Rûm |Yenisei Kyrgyz Khaganate }} | berê1_rûpel = | berê1 al = | berê2 = | berê2_rûpel = | berê2 al = | berê3 = | berê3_rûpel = | berê3 al = | berê4 = | berê4 al = | berê5 = | paşê1 = Chagatai | paşê1_rûpel = | paşê1 al = | paşê2 = Golden Horde | paşê2_rûpel = | paşê2 al = | paşê3 = Ilxanatê | paşê3_rûpel = | paşê3 al = | paşê4 = Xanedana Yuan | nîşe = }} '''Împeratoriya Mongolan''' împeratoriyeke [[Mongol|mongolî]] ye ku di navbera salên 1206an û 1368an de hikûm kiriye. [[Cengîz Xan]] hemû kabîleyên ku bi [[mongolî]] şorê dikin kirin bin kontrola xwe. Di sala 1196an de li civîneke hemû serokên [[Mongol|mongolan]] tevlêbûyî de navê Temuçîn kirin Cengîz Xan û împeratoriyeke mongolan hate avakirin. Cengîz Xan di sala 1211an de derketiye seferê [[Çîn|Çînê]]. Vê seferê de [[Pekîn]] hate standin. Di sala 1218an de Cengîz Xan derketiye seferê rojavayê. Vê seferê de mongolan axên Harzemşaxa bi dest xistin, [[Deryaya Qezwînê|Deryayê Kaspîş]] derbas kirin û ketine [[Rojhilata Navîn]] û [[Ewropa|Ewropaye]]. == Kokê xanedaniyê == [[Wêne:Mongol dominions.jpg|thumb|Sînorê herî derve yê Împaratoriya Mongol bi sor hatiye nîşankirin; gewr warê [[Tîmûr Lenk]] ye.]] [[Wêne:MongolEmpire.jpg|thumb|Nexşeya dîrokî ya Împaratoriya Mongol.]] Di sedsala 12an de, Mongol û gelên Tirk ên ku ji nêz ve girêdayî ne, li cîhê ku niha [[Mongolya]] ye û her weha li deverên [[Sîbîrya]] û bakurê rojavayê [[Çîn]]<nowiki/>ê jiyan dikir. Bi sedsalan û hêj jî di dawiya sedsala 12an de, ev kom di nav cûrbicûr eşîrên koçer de hatine perçe kirin. Beriya dema Cengîz Xan tu dewleteke mongolî çênebûbû û eşîrên curbicur gelek caran bi hev re di nava nakokiyên xwînî de bûn.<ref> Oxford University 1997 (rûpel 125)</ref> [[Wêne:YuanEmperorAlbumGenghisPortrait.jpg|thumb|Cengiz Xan.]] Mirovê ku împaratoriya cîhanê ya Mongolan damezrand bi eslê xwe navê wî Temüdjin bû lê bi navê [[Cengîz Xan]] tê naskirin ku wî di sala 1206an de rêze kampanyayên ku tê de wî li pey hev eşîrên cuda li hev kiriye. Di sala 1206an de, ew wek serokê hemû gelên Mongol û Tirk ên herêmê (Tatar jî di nav de) hate naskirin. === Rewşa siyasî ya Asyayê di destpêka sedsala 13an de === Di dema yekbûna Cengîz Xan a Mongolan de, li [[Asyaya Navîn]] çend padîşahiyên bi hêz û çend padîşahiyên biçûktir jî hebûn. Di nav hêzên mezin de di serî de [[Xanedana Jin (1115–1234)|Padîşahiya Jin]] li bakurê rojhilatê [[Çîn]], împaratoriya [[Song Xanedaniya|Song]] li başûrê Çînê, împaratoriya misilman [[Xwarezm]] li [[Îran|Faris]] û başûrê rojavayê Asyaya Navîn û her weha [[Sultana Delhi]] li Bakur [[Hindistan]] û [[Pakistan]] hebûn. Li rojavayê [[Asya]] rêzek dewletên misilman ên piçûktir hebûn. Niha [[Rûsya]] (beşê Ewropî) û [[Ukrayna]] li çend mîrektiyan hatin dabeşkirin. == Qonaxa berfirehkirina yekem (1206-1227) == {{Gotara sereke|Dergîrkirin û fethên Împaratoriya Mongolan}} Cengîz Xan di wê baweriyê de bû ku karê wî di jiyanê de ew bû ku bi qasî ku pêkan be serweriya cîhanê bike. Yekemîn kampanya leşkerî ya mezin di 1207 de dest pê kir û li dijî padîşahiya [[Xixia|Xia]] (Împeratoriya Tangut) li bakurê rojavayê Çînê; Di sala 1210'an de ev yek hate bindestkirin. Lê belê, desthilatdariya wê, ji bo vê gavê destûr hate dayîn ku wekî vasal bimîne. Qeyserê Împaratoriya Jin di destpêkê de hêvî dikir ku xanê mezin ê nû tayînkirî bacê bide împarator û bi vî rengî rola xwe wekî vasal qebûl bike. Ev hêvî bi tevahî têk çû dema ku Cengîz Xan bi tevahî ne eleqedar bû ku xwedan pozîsyonek bindest a serwerê împaratoriya Jin be. Di 1211 de, Cengîz Xan li dijî padîşahiya [[Xanediya Jîn (1115–1234)|Jin]] ku paytexta wê Yanjing bû, îro [[Pekîn]] berê xwe da başûr. Piştî şerekî pir bi xwîn û dorpêçeke demdirêj a paytextê, ​​di sala 1215an de herî dawî ket û li dûv wê komkujî li ser şêniyan hat kirin. Nayê zanîn ka çend kes hatine kuştin, lê Yanjing bi giranî wêran bûye. Ev hovîtî tiştek bû ku dê di hemî şerên dagirkeriyê de şerê Mongolan diyar bike. Lêbelê, Cengîz Xan bi gelemperî hilbijart ku bajarên ku bêyî şer teslîm bûne rizgar bike, wekî din ew bi tevahî hatin hilweşandin û şênî hatin qetilkirin. Bi girtina Yanjing re, Empiremparatoriya Jin bi bingehîn hate hilweşandin, her çend heya sala 1234-an ew di dawiyê de hate feth kirin. Sê salên din şûnda, Mongolan herêmek berfireh ku ji çiyayên [[Altai]] û [[Tianshen]] heta bi [[Pasîfîk]] dirêj dibe kontrol kirin. Di sala 1219an de, Cengîz Xan piştî ku şah [[Ala ad-Dîn Muhammedê II]] qasidên xwe îdam kirin, ket ser mîrektiya [[Xwarezm]]. Bi artêşeke ku ji 200&nbsp;hezar kesan pêk tê, Mongol, bi piştgirîya gelek pisporên leşkerî yên Çînî, di nav wan tiştên din de, Çiyayên Tîşanan derbas kirin û li dijî dewleta herî mezin a misilman dest bi şerekî pir xwînrêj kirin. Di vê navberê de, generalên din ên payebilind di nav yên din de nîvgirava [[Koreya]] li rojhilat zeft kirin. Hejmara Mongolan pirtir bû, lê Împaratoriya Xiwêran li hember hêzên Cengîz Xan ên bi rêxistinkirî şans negirt. Împaratorî bi tevahî hat pelçiqandin û her çend hin dîroknasên misilman bi kêmî ve hin hovîtî mezin kirin jî, pir eşkere ye ku şerê Mongolan pir hovane bû û dibe ku bi mîlyonan mirov kuştin. Bajarên berê yên wek [[Semerqend]] û [[Buxara]] bi temamî hatin wêrankirin. Piştî fetihkirina Xwêrezmê, ordiyên Mongolan li rojava heta [[Qafkasya]] û li başûrê rojhilat heta bakurê Hindistanê ketin. Hemû berxwedanên birêxistinkirî hatin şikandin, lê ev yek negihîşt serkeftinên dawî. Lêbelê, trênên şer ên li rojava, di salên 1230-an de ji bo [[Derîşkirina Moxolan a Ewropayê|Derîşkirina Moxolan a Ewropayê]] bûn. Di sala 1225an de Cengîz Xan vegeriya [[Mongolya]] û paytexta padîşahiyê [[Karakorum]]. Di dema kampanyaya nû ya ku Împaratoriya Xia bi teqez hat hilweşandin, Cengîz Xan di havîna 1227 de mir. Wê hingê ew hukumdarê padîşahiya mezin bû ku ji [[Volga]] û [[Derya Xezerê]] li rojava dirêj dibû. li rojhilatê Okyanûsa Pasîfîk. == Fetih berdewam dikin 1227-1294 == Beriya mirina xwe, Cengîz Xan împaratoriya xwe kir çar parçe ([[xanat]], ''ulus'' bi mongolî) û kurên wî her yek parek distînin. [[Ögedei Khan]] bû cîgirê Cengîz wek Storkhan (Împerator) û bi vî awayî serokê hemû împaratoriyê bû. Piştî çend salan ji navberê, fethên di bin serokatiya Ögedei de nûbûnek nû bi dest xist. Di sala 1234 de, Împaratoriya Jin bi temamî hate dagir kirin. Di dawiya salên 1230-an de [[Derketina Mongolan a Ewropayê|Ewropa hat dagirkirin]]. Mîrekiyên rûsî bê tengasî têk çûn û mîrên wan bûn bacgirê Xanê Rûsyayê ([[Horda Zêrîn]]). Paşê ew Polonya û Avusturya, ku artêşên wan hatin hilweşandin, dagir kirin. Piştî mirina Ögödei xwe vekişandin. Gelek dîroknas bawer dikin ku wan pir baş dikaribû tevahiya Ewropayê bi dest bixista. Hinekên din jî dibêjin ku ew çu carî ne armanc bû ku ji wê pêşdetir biçe. Piştî mirina Ögedei, di împaratoriyê de şer û pevçûn derketin ku cara ewil meylên perçebûnê nîşan didin. Tenê di salên 1250-an de rewşa siyasî ya navxweyî aram bû. Fetihên nû di serî de li cîhana misilmanan hatin kirin. Di 1258 de, Bexda ket, ku tê wateya ku beşên mezin ên Rojhilata Navîn ketin bin desthilatdariya Mongolan. Hema ew gihîştin Misrê berî ku pêşdeçûn were sekinandin. Di sala 1260 de neviyê Cengîz Xan [[Kublay Xan]] Storkhan hat hilbijartin. Kublai Khan, heta mirina xwe di sala 1294 de, împaratorî, ku niha bi mezinahiya wê ya herî zêde ye, hukum kir. Di salên 1280-an de, wî împaratoriyek ku ji Sîbîrya li bakur heta Deryaya Çînê ya Başûr li başûr, û ji [[Polonya]] di rojava heta [[Okyanûsa Pasîfîk]] li rojhilat. Xaneyên cihêreng ên xanatê ku bi fermana Cengîz Xan hatine afirandin, xwedan çarenûsa girîng bûn, lê wan hemî Kublai Xan wekî serokê împaratoriyê nas kirin. Kublai Khan paytext ji Karakorumê bar kir [[Peking]] û di sala 1271 de [[xanedana Yuan]] li Çînê ava kir. Di sala 1279 de, împaratoriya [[Xanediya Song|Song]] li başûrê Çînê bi dawî bû û bi vî awayî yekem car tevahiya Çîn ji hêla hêzek biyanî ve hate dagir kirin. Lêbelê, wan bi ser neketin [[Japonya]] û [[Java]]. Dema ku Cengîz Xan jiyanek spartayî dijiya, Kublai Khan wekî serokê împaratoriyê zû tama luksê peyda kir û wî dadgehek mezin li Pekînê domand. Ew di heman demê de ji çanda çînî ya ku di nav gelek Mongolan de ne ewqas populer bû jî bandor bû. == Piştî Kubîlay Xan == Kublai Khan hukumdarê Mongolî yê dawî bû ku wekî Storkhan hate nas kirin. Piştî mirina wî, împaratorî nikaribû bi hev re were girtin, xanatên cihêreng naha bûne padîşahiyên bi tevahî serbixwe. Li Çînê, Mongolan karîbûn desthilatdariyê biparêzin heta sala 1368 dema ku împaratorê dawî yê [[Xanediya Yuan]] reviya heta qada bingehîn a Mongolan li bakur. [[Horda Zêrîn]] li [[Rûsya]] desthilatdarî heta salên 1480-an parast. Li [[Îran|Pers]] û [[Asyaya Navîn]] desthilatdarî di nîveka sedsala 14'an de winda bû an jî padîşahî di nav xanatan de parçe bûn. Xanatiya dawîn, [[Xanata Kirimê]], tenê di 1792 de ket. Di dawiyê de, gelek xanên Mongol jî bûn [[Islam]], di nav wan de serwerên Hordeya Zêrîn. Lêbelê, çend mîrên Mongolan wê werin û li [[Asyayê]] sedsaliya ku li pey wê were tirsê belav bikin. Navê wan yê herî navdar [[Tîmûr Lenk]] bû. Ji paytexta xwe [[Semerqend]], di dawiya sedsala 14an de wî beşên mezin ên Asya Navîn, hemû [[Îran|Faris]], [[Afganîstan]], [[Mezopotamya]], [[Sûriye] zeft kir. ], [[ Kafkasya]] û bakurê rojavayê [[Hindîstan]]. Dêlî di sala 1398an de ket û li bakur û rojavayê wî gelekî dûr ket [[Rûsya]] ku [[Moskow]] di sala 1382an de hat zeftkirin û di nîvê salên 1390î de paytexta [[Horda Zêrîn]] [[Sarai]] jî ket [[Sarai]]. [Volga]]. Tîmûr Lenk jî di sala 1402an de li [[Asyaya Biçûk]] ku [[Imperatoriya Osmanî|Osmaniyan]] têkçûneke wêranker di [[Şerê Enqereyê|li Enqereyê]] de xwar kir. , di sala 1405 an de mir. [[Timur Lenk]], mîna pêşiyên xwe, bi şerê xwe yê pir hovane navdar bû. Lê berevajî Cengîz Xan, ji bo avakirina hêzeke dewletî ya bihêz qet hewildanên cidî nekir. Ji ber vê yekê, împaratorî piştî mirina wî demek kurt perçe bû. Tîmûr Lenk dagîrkerê herî dawî yê Mongolan bû, lê padîşahiyên ku piştî mirina wî rabûn di gelek rewşan de ji bo demek dirêj sax man. Li bakurê Çînê, tirsa êrîşên Mongolên nû di sedsala 17-an de xuya bû, û deverên bakurê Chinaînê carinan di sedsala 16-an de di bin desthilatdariya Mongol de bûn. Pirseke sereke di nav dîroknasan de ew e ku sedemên şerê hovane yê Mongolan bi şidetek girseyî ya ku xuya ye bi tevahî bêwate li dijî dijminan, tevî sivîlan, çi bûn. Tiştek jî tune ku nîşan bide ku Cengîz Xan û neviyên wî kînek taybetî li hember Çîn, Faris, Ereb, Rûs û hwd. Niha, piraniya lêkolîneran bawer dikin ku sedema bingehîn a tundûtûjiya tundûtûjiyê di şert û mercên jiyanê yên dijwar ên li deştê de ye, ku şîdeta hovane ya di navbera eşîrên cûda de beşek ji jiyana rojane bû. Kuştin, tolhildan, tolhilanîn, destavêtina jinê, talankirin û hwd., ku dixuya bêdawî ye, belkî mîna hemû pevçûnan, bandoreke wêranker li ser gel kir. Û Temüdjin bi xwe jî xwedî serpêhatiyên şexsî yên şîdetê bû. Bavê wî [[Yesügei]] ji aliyê [[Tatar]] ve hat kuştin û mamê wî [[Ambakai]] bi [[xaçkirin]] hatibû îdamkirin. Û Temüdjin bi xwe jî wek zarokekî 13 salî birayê xwe kuştibû, piştî ku wî dît ku bira xwarinê ji malbata xwe ya birçî digirt. Dema [[Cengîz Xan]] gelên Mongol û Tirkên li herêmê li hev kir, firsendên êrîşkirina hev ji holê rabû. Enerjiya wêranker diviyabû bi rêyên din bihata guheztin û gelek zanyar bawer dikin ku wê demê dest bi êrîşa li ser gelên din kirin û bê şik dewletên çînî û cîhana misilman ji bo talanê firsendên mezin pêşkêş kirin. Li gor vê nêrînê, bi gotineke din, hemû şerên fethê ne encama siyaseteke emperyalîst a bi zanebûn bû, lê encama wê yekê bû ku dilsoziya bindestan ji xanê mezin re girêdayî bû ku hertim derfetên nû ji bo talankirinê bê dayîn û hilweşînin. == Sedemên serkeftina Mongolan == Sedema bingehîn a ku komeke nisbeten piçûk a mirovan dikaribû herêmek wusa mezin bi dest bixe, rêxistina artêşê bû ku ji hêla Cengîz Xan ve hatî afirandin. Disîplîn hesin-hişmend bû û ew ji artêşên ku li hember wan dihatin bertengkirin pir zêde tevger bûn. Makîneya şer li gorî prensîba dehemîn hate dabeş kirin ku her leşker bi deh mêran dest pê kir, paşê 100, paşê 1000 û di dawiyê de 10,000 (ji hêla Mongolan ve tiliya tiliyê tê gotin). Pêşkeftina di nav artêşê/civakê de tenê li ser bingehê merîfetê bû (ji xeynî malbata Djingi bi xwe) ku tê vê wateyê ku we makîneyek şer a pir bikêrhatî peyda kir. Tevahiya nifûsa zilamên mongolî yên di navbera 15 û 65 salî de yên ku tenduristiya wan hebû di nav artêşê de bûn. Gelên serketî di maşîna şer de hatin pêşwazîkirin. Şerê li dijî bajarên mezin, ku bi gelemperî li dijî wan dihat kirin, bê guman tiştek ji şerê li ser deştan bi tevahî cûda bû, lê teknolojiya nû zû hate pejirandin, berî her tiştî ji çînî. Bi hev re, ew kir ku hema hema têk nebin. Wekî din, hem Çîn û hem jî cîhana misilman û xiristiyan ji hêla siyasî ve hatine dabeş kirin, ku ev yek jî fethan hêsan kir. Tenê gava ku Ewropî dest bi hînbûna taktîkên dijberê xwe kirin, dikaribûn dest bi şerê Mongolan bikin li qada şer. == Encamên Împaratoriya Mongolan == Cengîz Xan û neviyên wî di serî de wekî hin ji dagîrkerên herî zalim ên ku cîhanê heya niha dîtiye têne zanîn. Kes nizane ku di dema hemû fethên li Asya û Ewrûpayê de çend jiyana mirovan hatine kuştin û bi rastî jî zehmet e ku meriv hesabên pêbawer bike. Hin dîroknas texmîn dikin ku nifûsa Çînê di sedsala 13-an de ji sedî 50 kêm bûye. Tê gotin ku ev kêmbûna giran a nifûsê di serî de ji ber hemî şerên li dijî Mongolan çêbûye. Ger ev hesab rast bin, ev tê wê wateyê ku çend deh mîlyon Çînî hatine kuştin û bi tevahî belkî 40 mîlyon kes li Asya û Ewropayê hatine kuştin, lê piştrastkirina van hejmaran hema hema ne gengaz e. Lêbelê, Mongolan aliyên din jî hebûn. Di serî de, di mijarên olî de tehamûliyeke mezin hebû. Li Împaratoriya Mongolan, azadiya olî di prensîbê de serdest bû, ku berevajî şert û mercên li Ewropayê bû. Wekî din, yekem car zimanek nivîskî û zagonên rastîn ji Mongolan re peyda kirin. Mongolên îroyîn bi giştî Cengîz Xan ne wek barbarekî xwînxwar lê wek merivê ku nasnameya neteweyî daye Mongolan dibînin. Li welatên wek [[Uzbekistan]] û [[Afganîstan]], nifûsa bi heman nêrîna [[Tîmûr Lenk]] heye. Têkiliyên di navbera Ewropa û Asyayê de di nîvê duyemîn ê sedsala 13-an de bi geşbûnek mezin a bazirganiya di navbera Ewropa û Rojhilata Dûr de xurt bûn. Rêya bazirganiyê bi giranî bi riya navdar [[Riya Îpekê]] bû ku ji ber aramiya siyasî ya li herêma berê ya siyasî parçebûyî pir ewletir bû. Di vê demê de, gerokê navdar [[Marco Polo]] serdana Cathay (navê Ewropiyan ji bo Çînê ya wê demê) kir û her weha li dîwana Kublai Khan li Pekînê ma. Gelek mîsyonerên ji Ewropayê jî li Asyayê zêde bûn. == Nêrîna li Çîna îroyîn a Împaratoriya Mongol == Di mufredata dibistana navîn a Çînî de, êrîşa Mongolan a li ser Chinaînê tê lîstin, û serdem bêtir wekî yekbûna Mongolya û Chinaînê, ji wekî fetihekê tê binav kirin. == Bermayiyên xanedaniyê == Ku hîn [[Cengîz Xan]] dijîbû sê dûgel nav kurê wî de hate parkirin. Kengî [[Cengîz Xan]] mir ev sê dûgel bû 4 parçe. Ev çar dûgel ev in: * [[Dûgela Altinorda]] * [[Dûgela Îlhanîyan]] * [[Dûgela Çaxatay]] * [[Dûgela Kubîlay]] ==Mijarên têkildar== * [[Îlxanî]] * [[Dewleta Celariyan]] ==Çavkanî== {{Çavkanî}} {{dîrok-şitil}} [[Kategorî:Dewletên dîrokî]] 8yvi64fo56f4pffoelq9x8qs921oe9u 0 73416 1095379 1013197 2022-08-16T16:34:22Z 31.200.19.49 /* Berhem */ wikitext text/x-wiki [[Wêne:Enrico Macias in Tel Aviv.jpg|thumb|Enrico Macias li Tel Avîvê (2011)]] '''Enrico Macias''' stranbêjekî fransizê. Navê wî ye dayikî Gaston Ghrenassia û di sala 1938an li [[Cezayîr]]ê ji dayik buyê. Di sala 1961î de piştî azadîya Cezayirê koçberî [[Fransa]] buyê û heta îro ji li vir jîyana xwe berdewam dike. Malbata Enrico [[cihû]] bû û wî ji zaroktîya xwe dest bi muzîka Cezayirê kir ku ew muzik bi gelenk rengên xwes dihate çekirin (erebî, cihûyî, endilusî, kereçî, espanyolî û frensizî). == Berhem == ;Helbestên wî: * 1983: ''Deux ailes et trois plumes'' * 1984: ''Générosité'' * 1987: ''Enrico'' * 1989: ''Le vent du sud'' * 1991: ''Enrico'' * 1992: ''Mon chanteur préferé'' * 1993: ''Suzy'' * 1994: ''La France de mon enfance'' * 1995: ''Et Johnny Chante L'amour'' * 1999: ''Aie Aie Aie Je T'Aime'' * 1999: ''Hommage à Cheikh Raymond'' * 2003: ''Oranges amères'' * 2005: ''Chanter'' * 2006: ''La Vie populaire'' * 2011: ''Voyage d'une mélodie'' * 2012: ''Venez tous mes amis!'' * 2016: ''Les clefs'' == Girêdanên Derve == {{Commonscat|Enrico Macias}} * [http://www.enricomacias.net Malpera Fermî] (Zimanê Fransî) [[Kategorî:Jidayikbûn 1938]] m3avye5hxgtktnw9ejxklm8cyt0kz4c 1095380 1095379 2022-08-16T17:07:38Z 31.200.19.49 wikitext text/x-wiki [[Wêne:Enrico Macias in Tel Aviv.jpg|thumb|Enrico Macias li Tel Avîvê (2011)]] '''Enrico Macias''' stranbêjekî fransizê. Navê wî ye dayikî Gaston Ghrenassia û di sala 1938an li [[Cezayîr]]ê ji dayik buyê. Di sala 1961î de piştî azadîya Cezayirê koçberî [[Fransa]] buyê û heta îro ji li vir jîyana xwe berdewam dike. Malbata Enrico [[cihû]] bû û wî ji zaroktîya xwe dest bi muzîka Cezayirê kir ku ew muzik bi gelenk rengên xwes dihate çekirin (erebî, cihûyî, endilusî, kereçî, espanyolî û frensizî). == Berhem == ;Helbestên wî: * 1983: ''Deux ailes et trois plumes'' * 1984: ''Générosité'' * 1987: ''Enrico'' * 1989: ''Le vent du sud'' * 1991: ''Enrico'' * 1992: ''Mon chanteur préferé'' * 1993: ''Suzy'' * 1994: ''La France de mon enfance'' * 1995: ''Et Johnny Chante L'amour'' * 1999: ''Aie Aie Aie Je T'Aime'' * 1999: ''Hommage à Cheikh Raymond'' * 2003: ''Oranges amères'' * 2005: ''Chanter'' * 2006: ''La Vie populaire'' * 2011: ''Voyage d'une mélodie'' * 2012: ''Venez tous mes amis!'' * 2016: ''Les clefs'' * 2019: ''Enrico Macias & Al orchestra'' == Girêdanên Derve == {{Commonscat|Enrico Macias}} * [http://www.enricomacias.net Malpera Fermî] (Zimanê Fransî) [[Kategorî:Jidayikbûn 1938]] gwik7wp1xa5j6ud1dxgj14dbz8tx4xm 0 77408 1095461 1014506 2022-08-17T01:49:43Z Sazo28 52174 wikitext text/x-wiki '''Kempa Xankê ya Awaran''', anku '''Kampa Xankê ya Awareyan''' (bi îngilîzî: ''IDP Camp Khanke''), [[xîvetgeh]]eke [[aware]]yan e, dikeve nahiye [[Xankê]], li qaza [[Sêmêl]], li parêzgeha Dihokê ([[Badînan]], [[Başûrê Kurdistanê]]). Ev xîvetgehe di [[tebax]]a 2014an de hate vekirin<ref>www.brha-duhok.org Board of Relief and Humanitarian Affairs.</ref>. == Çavkanî == {{Çavkanî}} {{kurt}} [[Kategorî:Kampên awareyan ên Kurdistanê]] 1o1tcplq2gqjl62buq7cintdfydyrkl 0 77524 1095456 1014586 2022-08-17T01:34:45Z Sazo28 52174 Şaşiy hat rastvekirin wikitext text/x-wiki [[File:DERALUK KAROJ RISHAVEY - panoramio (2).jpg|thumb|Dîmenek ji komelgeha Dêrelûkê (Dihok, [[Badînan]], Başûrê Kurdistanê)]] '''Komelgeh''' (bi îngilîzî: ''collective settlement, collective town'') gundên nû û kolektîv in ku ji salên 1970î heta salên 1990î li [[Başûrê Kurdistanê]] ji aliyê [[rejîma be's]] ve hatine avakirin ji bo kesên ku ji warên xwe ji ber ewlekariya rejîmê bi zorê hatibûn veguhastin.<ref>Gareth R.V. Stensfield (2003). Iraqi Kurdistan: Political development and emergent democracy. RoutledgeCurzon, London.</ref> Di 1975an de herêmeke bi dirêjahiya sînora Turkiyê û Îranê ya bi navê [[Kembera Ewlekariyê]] ji aliyê rejîma be’s ve hate çêkirin. Gundên vê herêmê, hemû gundên ku bi 10-30 kîlometreyan nêzîkî sînorê bûyî, hatine vala û wêrankirin û li dora 600.000 kesan hatine veguhastin bo warên nû yên bi navê “komelgeh”. Di salên 1980î de jî rejîma [[Sedam Huseyn]] ji nû ve zêdeyî 4000 gundên kurdan wêran kirine û gelek nîştecihên van gundan dîsa hatine veguhastin komelgehên nû. Piştî ku rejîma Sedam Huseyn ketibû, 2620 ji gundên wêrankirî, ji hêla [[Hikûmeta Herêma Kurdistanê]] ve û bi alîkariya [[Neteweyên Yekgirtî]] û [[rêxistina sînornenas|rêxistinên sînornenas]] cardin hatine avakirin. Komelgehên [[Komelgeha Misêrîkê|Misêrîkê]] (1975), [[Komelgeha Pêşabûr|Pêşabûr]] (1976), [[Komelgeha Tilkeberê|Tilkeberê]] (1976), [[Komelgeha Dêrelûkê|Dêrelûk]] (1977), [[Komelgeha Şêladizê|Şêladizê]] (1977), [[Xankê, Sêmêl|Xankê]] (1985) li parêzgeha [[Dihok]]ê ne. == Çavkanî == {{Çavkanî}} [[Kategorî:Başûrê Kurdistanê]] [[Kategorî:Komelgeh]] [[Kategorî:Be's (bîrdozî)]] 9k3zdosffapc4j1qj4jtr87p3d2u3vb 0 82944 1095394 1017247 2022-08-16T20:08:25Z Biyolojiyabikurdi 31567 wikitext text/x-wiki [[Wêne:Neuron ku.svg|thumb|221x221px|Tewere liqê herî dirêj ê demarexaneyê ye.]] '''Tewere''', '''rîşaledemar''' an jî '''akson''' (bi îngilîzî: ''axon'') beşekî [[Demarexane|demarexaneyê]] yê. Xaneya demar bi şeweyê liqar e, li gel gellek liqin kurt, bi gelemperî liqek dirêj jî ji [[parzûna xaneyê]] ber bi derveyê demarexaneyan dirêj dibe. Ev liqê dirêj wekî tewere tê navkirin. Ango tewere liqê dirêjtirîn ê demarexaneyê ye ko [[Demareragihandin|demareragihandinan]] vediguhazîne dûrê laşexaneya demarexaneyê. == Anatomiya tewereyê == [[Wêne:Bergê maylînî ku.png|thumb]] Bi gelemperî xaneyên demar yek an jî du tewere lixwe digirin, lê hin demarexane bê tewere ne. Wekî mînak di çîna koroîdî ya [[çavê mirov]] de bi navê amakrîn (''amacrine)'' hin xaneyên demar hene ko bê tewere ne<ref name="OpenStax, Biology"> OpenStax Biology. 2013. [http://cnx.org/content/col11448/latest] </ref>. Dirêjiya tewereyê li hin demarexaneyan ji metreyek dirêjtir e<ref name="Anatomy and physiology">Waugh, A., Grant, A., Chambers, G., Ross, J. S., & Wilson, K. J. (2014). Ross and Wilson anatomy & physiology in health and illness 12th ed.</ref>. Tewere pêkhateyek rîşalî ye, lê kotahiya tewereyê liqdar e. Tewere ji laşê demarexaneyê dirêj dibe, beşa demarexaneya ko tewere jê derdikeve wekî tûmika (tepik) tewereyê tê navkirin. Herwisa tûmika tewereyê wekî kerta pêşîn (seretayî) jî tê navkirin. Kartêkir ji hawirdorê bi navbeykariya [[Dendrît|dendrîtan]] tên wergirtin û ber bi laşê xaneya demar ve tên şandin. Kartêkir ji laşexaneyê di beşa kerta pêşîn de bi şeweya [[erkê kar]] (bi îngilîzî: ''action potential'') derbasî tewereyê dibe<ref name="Human anatomy" />. Kartêkir li ser parzûna laşê xaneyê de erkê kar peyda dike. Laşexane kartêkiran bi şêweyê demareragihandin arasteyê tewereyê dike. Tewereyî hin xaneyên demarê bi pêkhateyek [[Lîpîd|çewrî]] dorpêçî ye<ref name="Anatomy and physiology" />. Ev pêkhate wekî [[bergê maylînî]] tê navkirin. Bergê maylînî, tewereyan ji hev dadibirrine, herwisa guhaztina erkê kar leztir dike<ref name="OpenStax, Biology" /><ref name="Human anatomy">McKinley, Michael P.(2010) Human anatomy.3rd ed. McGraw-Hill Higher Education ISBN 978–0–07–337809–1 </ref>. Ji xeynî xaneyên [[demarekoendama navendî]], bergê maylîni yê tewereyê demarexaneyan ji [[Xane|xaneyên]] Schwann pêk tê. Lê bergê maylînî yên xaneyên demarekoendama navendî ji xaneyên olîgodendrosît pêk tê<ref name="Human biology">Sylvia S. Mader, D., & Windelspecht, M. (2015). Biology (12th ed.). New York, NY: McGraw-Hill Education. </ref>. Xaneyên olîgodendrosît xaneyên palpiştin ji bo demarexaneyan. Di navbera rêza xaneyên Schwann de, ango di navbera du bergên maylînê de hin beşên tewereyê bê maylînî ye, ev beşên navbera bergê maylînî wekî [[girêya Ranvier]] tê navkirin. Kotahiya tewereyê liqdar e, serê van liqan wekî kotahiya tewerê (bi îngilîzî: axon terminal) an jî [[demarekotahî]] bi nav dibe<ref name="Human biology" />. Erka kar li demarakotahî de bi dawî dibe, ragîhandin ji tewereyê bi awayek kîmyayî derbasî xaneyek din dibe. Kotahiyên teweryê bi [[Xaneya paşgehînke|xaneyên paşgehînke]] ve raste rast bi temasê de nîn in. Di navbera kotahiya tewereyê û parzûna [[xaneya paşgehînke]] de valahî heye. Ev devera ko kotahiya demarexane û xaneya paşgehînke rastê hev tên, wekî [[Gehînkeya kîmyayî|gehînkeya demarî]] an jî gehînke (bi îngilîzî:''synapse'') tê navkirin<ref name="Modern Biology">Postlethwait, J. and Hopson, J. (2006).Modern biology. Orlando: Holt, Rinehart and Winston.</ref><ref name="OpenStax, Anatomy & Physiology">OpenStax, Anatomy & Physiology, OpenStax ,2013 [https://openstax.org/details/books/anatomy-and-physiology]</ref>. [[Wêne:Demarexane ku.png|thumb|220x220px|Bergê maylînî yên xaneyên demarekoendama navendî ji xaneyên olîgodendrosît pêk tê]] == Erkê tewereyê == Tewere erkê guhaztina demareragihandin pêk tînê, ji laşê xaneyê ber bi dûrê demarexaneyê. Kartêkirên ji hawirdorê hatine girtin, bi şeweyê demareragihandin, bi riya tewereyê, tên veguhaztin bo xaneyek din. Dibe ko ev xaneya din xaneyek demar, xaneyek [[masûlke]] an jî xaneyek [[Rijên|rijênê]] be. Li tewereyê demareregîhandin bi şeweyê erkê kar dirûst dibe. Li tewereyê erkê kar bi çalakiya elektrîkî pêk tê. Erkê kar di parzûna tewereyê de li beşên girêyên Ranvier de bi alûgorkirina îyonên sodyum (Na⁺) û potasyumê ( K⁺) çê dibe<ref name="visualizing-human-biology">Ireland, K. A. (2010). Visualizing Human Biology. Hoboken, NJ: John Wiley & Sons. </ref>. Heke ji ber darbeyek, ziyan bigehîje tewereyê û tewere birîndar bibe, xaneyên Schwann palpişta tewereyê dikin û cihê ziyangirtî baş dikin<ref name="visualizing-human-biology" />. == Nexweşiya MS == Hin caran [[Bergiriya destketî|koendama bergiriya]] mirov li dij bergê maylînî ya tewereyê bergirî dabîn dike. Ji koendama bergiriya van mîrovan wetrê, bergê maylînê ne beşek ji laşê mirov e, loma divê were tunekirin<ref name="Human biology" />. Bi taybetî [[Xaneya T|xaneyên T]] yên [[Sîstema lîmfê|lîmfê]] ,êrîşê bergê maylînî ya xaneyên demarekoendama navendî dike<ref name="Campbell">Campbell, Neil A., and Jane B. Reece. Biology. 8th ed., Pearson Education, Inc., 2008. ISBN 978-0-8053-6844-4</ref><ref name="Anatomy and physiology" />. Ji ber têkşikestina bergê maylînî, demareragihandin têk diçe an jî pir hêdî tê guhaztin. Hin caran dibe ko ne tenê bergê maylînî, lê tevahiya demarexaneyê jî bimire. Ev rewş dibe sedema reqbûna gellek demarexaneyan, loma navê nexweşiyê '''fire reqbûna demarerîşal''' e. (bi îngilîzî:''multiple sclerosis'' (MS)) == Çavkanî == {{Çavkanî}} [[Kategorî:Biyolojî]] qzmz9ixv5ts0621qopejhd2qtuxuay8 0 86284 1095387 1018527 2022-08-16T18:03:57Z 2001:871:210:2D03:C147:6385:D950:D483 wikitext text/x-wiki [[Wêne:Map of China 1142.jpg|thumb|Xanedanên Jin û [[Xanedana Song|Song]]]] '''Xanedana Jin''' ([[Zimanê çînî|çînî]]: 金; 1115 - 1234) xanedaneke ku di navbera 1115-1234 an de li [[Çîn]]<nowiki/>ê hukumdar bû. == Binêre == * [[Lîsteya Monarşiyên Çînê]] == Çavkanî == {{werger çavkanî|tr|Kin Hanedanı (1115-1234)}} {{Dîroka Çîn}} [[Kategorî:Çîn]] [[Kategorî:Çînî]] [[Kategorî:Xanedanên Çînê]] 4wqsc660fe8avha3pynruy7r8azxp9z 0 89900 1095474 1021366 2022-08-17T02:01:01Z Sazo28 52174 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank gund | Nav = | Navê din = | Navê fermî = | Wêne = | Wêne firehî = | Wêne sernav = | Welat = [[Başûrê Kurdistanê]] | Dûgel = | kargêriyî_cure = <!--- Kargêriyiya din ---> | kargêriyî_nav = <!--- Kargêriyiya din ---> | kargêriyî_cure1 = <!--- Kargêriyiya din ---> | kargêriyî_nav1 = <!--- Kargêriyiya din ---> | Parêzgeh = [[Dihok]] | Şaristan = | Bexş = | Navçe = [[Sêmêl]] | Nahiye = | Gund = <!--- Ji bo mezreyan ---> | Gundistan = | Hejmara mezran = | Navê nîştecihan = | Gelhe = | Gelhe sal = | Gelhe çavkanî = | Eşîr = | Hejmara_Mêran = | Hejmara_Jinan = | Berbelavî = | Rûerd = | Bilindayî = | Koda postayê = | Koda telefonê = | nexşeya_cihan = | nexşeya_cihan2 = | nc_relief = erê <!-- "Nexşeya topografî" dernadikeve --> | koordînat = }} '''Kemuna''' an '''Kemûna''' gûndek di keve nahiya [[xankê]] ye ser bi qeza [[Sêmêl]] ve li parêzgeha [[Dihokê]] . =Çavkanî= https://g.co/kgs/G7KytH 6g5f108dvk93us0elktlswu1118auje 0 89901 1095468 1021367 2022-08-17T01:55:35Z Sazo28 52174 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank gund | Nav = Kebertû | Navê din = | Navê fermî = | Wêne = | Wêne firehî = | Wêne sernav = | Welat = [[Başûrê Kurdistanê]] | Dûgel = | kargêriyî_cure = <!--- Kargêriyiya din ---> | kargêriyî_nav = <!--- Kargêriyiya din ---> | kargêriyî_cure1 = <!--- Kargêriyiya din ---> | kargêriyî_nav1 = <!--- Kargêriyiya din ---> | Parêzgeh = [[Dihok]] | Şaristan = | Bexş = | Navçe = [[Sêmêl]] | Nahiye = | Gund = <!--- Ji bo mezreyan ---> | Gundistan = | Hejmara mezran = | Navê nîştecihan = | Gelhe = | Gelhe sal = | Gelhe çavkanî = | Eşîr = Dina (Dinaeyî) | Hejmara_Mêran = | Hejmara_Jinan = | Berbelavî = | Rûerd = | Bilindayî = | Koda postayê = | Koda telefonê = | nexşeya_cihan = | nexşeya_cihan2 = | nc_relief = erê <!-- "Nexşeya topografî" dernadikeve --> | koordînat = }} '''Keberto''' an '''Kebertû''' Keberto gûndeke di keve nahiya xankê ye ser bi qeza [[Sêmêl]] ve li parêzgeha [[Dihok]] ê . =Çavkanî= Khanke, Iraq https://www.google.de/maps/vt/data=7bTCJC2wZBmEMmbYXEaDPk_d7kbFQmz34fmE5uTrBbHp7GIC7j3TZUrwk9b-cHBtfkoStayyEAEiyXDx35mPESFZ9sKDc6t9KqpXLLxg4HOz-Kybo35O_lD7ILVVU0N_bASHPwLiRNjmsmNMbCdQi-9cTo4QziwktmWNwNd1weUdAT40U-leXYH5rT37TuVOs0XgNQ1IKt0zdtiCSG5mOdZvWdP5VR2ja8Ylazy9OBiNpNYSHXBQIgC7s4MmVPKY?scale=4&h=126&w=344 kmt7x59lrhevgx3hwcw85sxrxygrwri 1095469 1095468 2022-08-17T01:56:00Z Sazo28 52174 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank gund | Nav = Kebertû | Navê din = | Navê fermî = | Wêne = | Wêne firehî = | Wêne sernav = | Welat = [[Başûrê Kurdistanê]] | Dûgel = | kargêriyî_cure = <!--- Kargêriyiya din ---> | kargêriyî_nav = <!--- Kargêriyiya din ---> | kargêriyî_cure1 = <!--- Kargêriyiya din ---> | kargêriyî_nav1 = <!--- Kargêriyiya din ---> | Parêzgeh = [[Dihok]] | Şaristan = | Bexş = | Navçe = [[Sêmêl]] | Nahiye = | Gund = <!--- Ji bo mezreyan ---> | Gundistan = | Hejmara mezran = | Navê nîştecihan = | Gelhe = | Gelhe sal = | Gelhe çavkanî = | Eşîr = Dina (Dinaeyî) | Hejmara_Mêran = | Hejmara_Jinan = | Berbelavî = | Rûerd = | Bilindayî = | Koda postayê = | Koda telefonê = | nexşeya_cihan = | nexşeya_cihan2 = | nc_relief = erê <!-- "Nexşeya topografî" dernadikeve --> | koordînat = }} '''Keberto''' an '''Kebertû''' Keberto gûndeke di keve nahiya [[Xankê, Sêmêl|xankê]] ye ser bi qeza [[Sêmêl]] ve li parêzgeha [[Dihok]] ê . =Çavkanî= Khanke, Iraq https://www.google.de/maps/vt/data=7bTCJC2wZBmEMmbYXEaDPk_d7kbFQmz34fmE5uTrBbHp7GIC7j3TZUrwk9b-cHBtfkoStayyEAEiyXDx35mPESFZ9sKDc6t9KqpXLLxg4HOz-Kybo35O_lD7ILVVU0N_bASHPwLiRNjmsmNMbCdQi-9cTo4QziwktmWNwNd1weUdAT40U-leXYH5rT37TuVOs0XgNQ1IKt0zdtiCSG5mOdZvWdP5VR2ja8Ylazy9OBiNpNYSHXBQIgC7s4MmVPKY?scale=4&h=126&w=344 lpdyfdtbh56f4urlg5o13ujbjhqaize 0 89902 1095467 1021368 2022-08-17T01:55:04Z Sazo28 52174 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank gund | Nav = | Navê din = | Navê fermî = | Wêne = | Wêne firehî = | Wêne sernav = | Welat = [[Başûrê Kurdistanê]] | Dûgel = | kargêriyî_cure = <!--- Kargêriyiya din ---> | kargêriyî_nav = <!--- Kargêriyiya din ---> | kargêriyî_cure1 = <!--- Kargêriyiya din ---> | kargêriyî_nav1 = <!--- Kargêriyiya din ---> | Parêzgeh = [[Dihok]] | Şaristan = | Bexş = | Navçe = [[Sêmêl]] | Nahiye = | Gund = <!--- Ji bo mezreyan ---> | Gundistan = | Hejmara mezran = | Navê nîştecihan = | Gelhe = | Gelhe sal = | Gelhe çavkanî = | Eşîr = Dina, Masekî, mûsaniyî | Hejmara_Mêran = | Hejmara_Jinan = | Berbelavî = | Rûerd = | Bilindayî = | Koda postayê = | Koda telefonê = | nexşeya_cihan = | nexşeya_cihan2 = | nc_relief = erê <!-- "Nexşeya topografî" dernadikeve --> | koordînat = }} '''Ribêbî''' an '''Ribêbiyê''' gûndek di keve nahiya [[xankê]] ye ser bi qeza [[Sêmêl]] ve li parêzgeha [[Dihok]] ê . i0amxg4leyt0fswzqxjxxas4yojvk30 0 89903 1095470 1021369 2022-08-17T01:56:42Z Sazo28 52174 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank gund | Nav = | Navê din = | Navê fermî = | Wêne = | Wêne firehî = | Wêne sernav = | Welat = [[Başûrê Kurdistanê]] | Dûgel = | kargêriyî_cure = <!--- Kargêriyiya din ---> | kargêriyî_nav = <!--- Kargêriyiya din ---> | kargêriyî_cure1 = <!--- Kargêriyiya din ---> | kargêriyî_nav1 = <!--- Kargêriyiya din ---> | Parêzgeh = [[Dihok]] | Şaristan = | Bexş = | Navçe = [[Sêmêl]] | Nahiye = | Gund = <!--- Ji bo mezreyan ---> | Gundistan = | Hejmara mezran = | Navê nîştecihan = | Gelhe = | Gelhe sal = | Gelhe çavkanî = | Eşîr = Reşkî | Hejmara_Mêran = | Hejmara_Jinan = | Berbelavî = | Rûerd = | Bilindayî = | Koda postayê = | Koda telefonê = | nexşeya_cihan = | nexşeya_cihan2 = | nc_relief = erê <!-- "Nexşeya topografî" dernadikeve --> | koordînat = }} '''zeyiniyat'''<ref>{{Cite web|url=http://wikimapia.org/32557678/Zeyiniyat|title=zeyiniyat|last=|first=|date=|website=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|access-date=}}</ref> an '''Zeyniya''' gûndek di keve nahiya [[xankê]] ye ser bi qeza [[Sêmêl]] ve li parêzgeha [[Dihok]] ê . =Çavkanî= https://g.co/kgs/mUxiQH 9j32rot93qxs27r50nxqy6d8e0rwgyb 0 89904 1095472 1021370 2022-08-17T01:59:20Z Sazo28 52174 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank gund | Nav = Xêrava | Navê din = | Navê fermî = | Wêne = | Wêne firehî = | Wêne sernav = | Welat = [[Başûrê Kurdistanê]] | Dûgel = | kargêriyî_cure = <!--- Kargêriyiya din ---> | kargêriyî_nav = <!--- Kargêriyiya din ---> | kargêriyî_cure1 = <!--- Kargêriyiya din ---> | kargêriyî_nav1 = <!--- Kargêriyiya din ---> | Parêzgeh = [[Dihok]] | Şaristan = | Bexş = | Navçe = [[Sêmêl]] | Nahiye = | Gund = <!--- Ji bo mezreyan ---> | Gundistan = | Hejmara mezran = | Navê nîştecihan = Xêravayî, xelkê Xêravayê | Gelhe = | Gelhe sal = | Gelhe çavkanî = | Eşîr = Dina (dineyî) | Hejmara_Mêran = | Hejmara_Jinan = | Berbelavî = | Rûerd = | Bilindayî = | Koda postayê = | Koda telefonê = | nexşeya_cihan = | nexşeya_cihan2 = | nc_relief = erê <!-- "Nexşeya topografî" dernadikeve --> | koordînat = }} '''Xêrava''' (bi tîpguhêziya latînî ji alfabeya erebî: ''Kherava''), gundek e ku dikeve nahiye [[Xankê]] ser bi qeza [[Sêmêl]]ê ve li parêzgeha [[Dihok]]ê<ref>https://g.co/kgs/7BrCGK</ref>. == Çavkanî == {{Çavkanî}} {{Bajar û gundên Sêmêlê}} [[Kategorî:Gundên Sêmêlê]] 73mlkf9v0anmupsp4vyvykigb8hvbhn 0 89905 1095471 1056315 2022-08-17T01:58:38Z Sazo28 52174 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank gund | Nav = | Navê din = | Navê fermî = | Wêne = | Wêne firehî = | Wêne sernav = | Welat = [[Başûrê Kurdistanê]] | Dûgel = | kargêriyî_cure = <!--- Kargêriyiya din ---> | kargêriyî_nav = <!--- Kargêriyiya din ---> | kargêriyî_cure1 = <!--- Kargêriyiya din ---> | kargêriyî_nav1 = <!--- Kargêriyiya din ---> | Parêzgeh = [[Dihok]] | Şaristan = | Bexş = | Navçe = [[Sêmêl]] | Nahiye = | Gund = <!--- Ji bo mezreyan ---> | Gundistan = | Hejmara mezran = | Navê nîştecihan = | Gelhe = | Gelhe sal = | Gelhe çavkanî = | Eşîr = Hewêrî | Hejmara_Mêran = | Hejmara_Jinan = | Berbelavî = | Rûerd = | Bilindayî = | Koda postayê = | Koda telefonê = | nexşeya_cihan = | nexşeya_cihan2 = | nc_relief = erê <!-- "Nexşeya topografî" dernadikeve --> | koordînat = }} '''Heweriya'''<ref>{{Cite web|url=https://g.co/kgs/rYCqap|title=Heweriya|last=|first=|date=|website=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|access-date=}}</ref> an '''Hewêriya''' gûndek e di keve nahiye [[xankê]] ye ser bi qeza [[Sêmêl]] ve li parêzgeha [[Dihok]] ê == Çavkanî == <nowiki>= Çavkanî ==</nowiki> iucjwiya3092ds98vovzfy1yzpj4a95 0 89906 1095473 1021372 2022-08-17T02:00:28Z Sazo28 52174 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank gund | Nav = | Navê din = | Navê fermî = | Wêne = | Wêne firehî = | Wêne sernav = | Welat = [[Başûrê Kurdistanê]] | Dûgel = | kargêriyî_cure = <!--- Kargêriyiya din ---> | kargêriyî_nav = <!--- Kargêriyiya din ---> | kargêriyî_cure1 = <!--- Kargêriyiya din ---> | kargêriyî_nav1 = <!--- Kargêriyiya din ---> | Parêzgeh = [[Dihok]] | Şaristan = | Bexş = | Navçe = [[Sêmêl]] | Nahiye = | Gund = <!--- Ji bo mezreyan ---> | Gundistan = | Hejmara mezran = | Navê nîştecihan = | Gelhe = | Gelhe sal = | Gelhe çavkanî = | Eşîr = Dineyî, Bastemiyî, birêmemî | Hejmara_Mêran = | Hejmara_Jinan = | Berbelavî = | Rûerd = | Bilindayî = | Koda postayê = | Koda telefonê = | nexşeya_cihan = | nexşeya_cihan2 = | nc_relief = erê <!-- "Nexşeya topografî" dernadikeve --> | koordînat = }} '''Xanka kevin''' an '''Xanka Kavn''' gûndek di keve nahiya [[xankê]] ye ser bi qeza [[Sêmêl]] ve li parêzgeha [[Dihok]] ê . =Çavkanî= https://www.dengeamerika.com/a/kampa_xanke/3427398.html l7yhn48dl7b8e9lfyxh4s8qy1gyyz8o 0 89909 1095475 1021373 2022-08-17T02:01:51Z Sazo28 52174 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank gund | Nav = | Navê din = | Navê fermî = | Wêne = | Wêne firehî = | Wêne sernav = | Welat = [[Başûrê Kurdistanê]] | Dûgel = | kargêriyî_cure = <!--- Kargêriyiya din ---> | kargêriyî_nav = <!--- Kargêriyiya din ---> | kargêriyî_cure1 = <!--- Kargêriyiya din ---> | kargêriyî_nav1 = <!--- Kargêriyiya din ---> | Parêzgeh = [[Dihok]] | Şaristan = | Bexş = | Navçe = [[Sêmêl]] | Nahiye = | Gund = <!--- Ji bo mezreyan ---> | Gundistan = | Hejmara mezran = | Navê nîştecihan = | Gelhe = | Gelhe sal = | Gelhe çavkanî = | Eşîr = | Hejmara_Mêran = | Hejmara_Jinan = | Berbelavî = | Rûerd = | Bilindayî = | Koda postayê = | Koda telefonê = | nexşeya_cihan = | nexşeya_cihan2 = | nc_relief = erê <!-- "Nexşeya topografî" dernadikeve --> | koordînat = }} '''Çemberkat''' gûndek di keve nahiya [[xankê]] ye ser bi qeza [[Sêmêl]] ve li parêzgeha [[Dihok]] ê . == Çavkanî == 33vqidkwwxfh9isc6sokq3ao6r1qga6 0 89910 1095465 1021374 2022-08-17T01:53:38Z Sazo28 52174 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank gund | Nav = gudba | Navê din = | Navê fermî = | Wêne = | Wêne firehî = | Wêne sernav = | Welat = [[Başûrê Kurdistanê]] | Dûgel = | kargêriyî_cure = <!--- Kargêriyiya din ---> | kargêriyî_nav = <!--- Kargêriyiya din ---> | kargêriyî_cure1 = <!--- Kargêriyiya din ---> | kargêriyî_nav1 = <!--- Kargêriyiya din ---> | Parêzgeh = [[Dihok]] | Şaristan = | Bexş = | Navçe = [[Sêmêl]] | Nahiye = | Gund = <!--- Ji bo mezreyan ---> | Gundistan = | Hejmara mezran = | Navê nîştecihan = | Gelhe = | Gelhe sal = | Gelhe çavkanî = | Eşîr = Dina | Hejmara_Mêran = | Hejmara_Jinan = | Berbelavî = | Rûerd = | Bilindayî = | Koda postayê = | Koda telefonê = | nexşeya_cihan = | nexşeya_cihan2 = | nc_relief = erê <!-- "Nexşeya topografî" dernadikeve --> | koordînat = }} '''gudba''' gûndeke di keve nahiya [[xankê]] ye ser bi qeza [[Sêmêl]] ve li parêzgeha [[Dihok]] ê . 0xa3c4jsinuyktv5vhyttbetxx1pr34 0 89911 1095464 1021375 2022-08-17T01:52:17Z Sazo28 52174 wikitext text/x-wiki {{Bêçavkanî}} {{Agahîdank gund | Nav = Gundê Şingaliya | Navê din = | Navê fermî = | Wêne = | Wêne firehî = | Wêne sernav = | Welat = [[Başûrê Kurdistanê]] | Dûgel = | kargêriyî_cure = <!--- Kargêriyiya din ---> | kargêriyî_nav = <!--- Kargêriyiya din ---> | kargêriyî_cure1 = <!--- Kargêriyiya din ---> | kargêriyî_nav1 = <!--- Kargêriyiya din ---> | Parêzgeh = [[Dihok]] | Şaristan = | Bexş = | Navçe = [[Sêmêl]] | Nahiye = | Gund = <!--- Ji bo mezreyan ---> | Gundistan = | Hejmara mezran = | Navê nîştecihan = | Gelhe = | Gelhe sal = | Gelhe çavkanî = | Eşîr = | Hejmara_Mêran = | Hejmara_Jinan = | Berbelavî = | Rûerd = | Bilindayî = | Koda postayê = | Koda telefonê = | nexşeya_cihan = | nexşeya_cihan2 = | nc_relief = erê <!-- "Nexşeya topografî" dernadikeve --> | koordînat = }} '''Gundê Şingaliya''' gundek e ku dikeve [[Nahiye|nahiya]] [[Xankê]] ya ser bi qeza [[Sêmêl]]ê ve li parêzgeha [[Dihok]]ê. Xelkê vî gundî ji kok de xelkê [[Şingal]]ê ne ku hatine komelgeha Xankê her bi navê devar xwe Şingalê jî nav li gundê xwe kirine. == Çavkanî == {{Çavkanî}} [[Kategorî:Gundên Sêmêlê]] 5kn2qahwnquhtw6ifh63nr76g2jyzpr 0 89912 1095463 1021377 2022-08-17T01:51:13Z Sazo28 52174 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank gund | Nav = Qesrêzidîn | Navê din = | Navê fermî = | Wêne = | Wêne firehî = | Wêne sernav = | Welat = [[Başûrê Kurdistanê]] | Dûgel = | kargêriyî_cure = <!--- Kargêriyiya din ---> | kargêriyî_nav = <!--- Kargêriyiya din ---> | kargêriyî_cure1 = <!--- Kargêriyiya din ---> | kargêriyî_nav1 = <!--- Kargêriyiya din ---> | Parêzgeh = [[Dihok]] | Şaristan = | Bexş = | Navçe = [[Sêmêl]] | Nahiye = | Gund = <!--- Ji bo mezreyan ---> | Gundistan = | Hejmara mezran = | Navê nîştecihan = | Gelhe = | Gelhe sal = | Gelhe çavkanî = | Eşîr = Dina (Dineyî) | Hejmara_Mêran = | Hejmara_Jinan = | Berbelavî = | Rûerd = | Bilindayî = | Koda postayê = | Koda telefonê = | nexşeya_cihan = | nexşeya_cihan2 = | nc_relief = erê <!-- "Nexşeya topografî" dernadikeve --> | koordînat = }} '''Qesrêzdîn''' gundek e ku dikeve nahiye [[Xankê]] ya ser bi qeza [[Sêmêl]]ê ve li parêzgeha [[Dihok]]ê. == Çavkanî == {{Çavkanî}} [[Kategorî:Gundên Sêmêlê]] 3eszknwmi2b2c7vyw44r2tipxiz6zda 0 89914 1095462 1021379 2022-08-17T01:50:33Z Sazo28 52174 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank gund | Nav = | Navê din = | Navê fermî = | Wêne = | Wêne firehî = | Wêne sernav = | Welat = [[Başûrê Kurdistanê]] | Dûgel = | kargêriyî_cure = <!--- Kargêriyiya din ---> | kargêriyî_nav = <!--- Kargêriyiya din ---> | kargêriyî_cure1 = <!--- Kargêriyiya din ---> | kargêriyî_nav1 = <!--- Kargêriyiya din ---> | Parêzgeh = [[Dihok]] | Şaristan = | Bexş = | Navçe = [[Sêmêl]] | Nahiye = | Gund = <!--- Ji bo mezreyan ---> | Gundistan = | Hejmara mezran = | Navê nîştecihan = | Gelhe = | Gelhe sal = | Gelhe çavkanî = | Eşîr = Dina (Dineyî) | Hejmara_Mêran = | Hejmara_Jinan = | Berbelavî = | Rûerd = | Bilindayî = | Koda postayê = | Koda telefonê = | nexşeya_cihan = | nexşeya_cihan2 = | nc_relief = erê <!-- "Nexşeya topografî" dernadikeve --> | koordînat = }} '''Sorka''' gûndek di keve nahiye [[xankê]] ye ser bi qeza [[Sêmêl]] ve li parêzgeha [[Dihok]] ê . lsbritfvov9wetd15gzp5i2m2kqj5hb 0 89915 1095466 1021380 2022-08-17T01:54:23Z Sazo28 52174 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank gund | Nav = | Navê din = | Navê fermî = | Wêne = | Wêne firehî = | Wêne sernav = | Welat = [[Başûrê Kurdistanê]] | Dûgel = | kargêriyî_cure = <!--- Kargêriyiya din ---> | kargêriyî_nav = <!--- Kargêriyiya din ---> | kargêriyî_cure1 = <!--- Kargêriyiya din ---> | kargêriyî_nav1 = <!--- Kargêriyiya din ---> | Parêzgeh = [[Dihok]] | Şaristan = | Bexş = | Navçe = [[Sêmêl]] | Nahiye = | Gund = <!--- Ji bo mezreyan ---> | Gundistan = | Hejmara mezran = | Navê nîştecihan = | Gelhe = | Gelhe sal = | Gelhe çavkanî = | Eşîr = Dina (Dineyî) | Hejmara_Mêran = | Hejmara_Jinan = | Berbelavî = | Rûerd = | Bilindayî = | Koda postayê = | Koda telefonê = | nexşeya_cihan = | nexşeya_cihan2 = | nc_relief = erê <!-- "Nexşeya topografî" dernadikeve --> | koordînat = }} '''Memşivan''' gûndek di keve nahiya [[xankê]] ye ser bi qeza [[Sêmêl]] ve li parêzgeha [[Dihok]] ê . q3pfulazzncduy1g43udonppwu4kr4v 0 103142 1095361 1095354 2022-08-16T12:16:43Z MikaelF 935 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov/wîkîdane | çîneser = şirket | sernavê_wêne = }} {{Infobox malper|nav=Tesla|logo=[[Wêne:Tesla_Motors.svg|170px]]|avabûn=[[California]], [[DYA]]|avaker=[[Martin Eberhard]] <br /> [[Marc Tarpenning]]|malper=https://www.tesla.com|destpêkirin=[[2003]]}} Tesla, Inc. (/ˈtɛslə/ TESS-lə[b]) pargîdaniyek pirneteweyî ya [[otomotîv]] û [[enerjiya paqij]] a [[Amerîkî]] ye<ref>{{cite web|url=https://finance.yahoo.com/news/whats-correct-way-pronounce-tesla-asked-181021888.html|title=What's the correct way to pronounce 'Tesla'? We asked.|website=finance.yahoo.com|language=en-US|access-date=October 6, 2021}}</ref> ku navenda wê li [[Austin, Teksas|Austin]], [[Teksas|Texas]] e. Tesla [[wesayitên elektrîkê]] ([[otomobîl]] û [[Kamyon|kamyonên]] elektrîk), h[[ilanîna enerjiya bataryayê]] bo mal û şîrketan, [[panelên tavê]] û p[[êlên banê tavê]] sêwirîne û çêdike. Ji bilî vê yekê, Tesla yek ji wan pargîdaniyên herî biqîmet ên cîhanê ye. Ew di heman demê de bi sermayeya bazarê ji zêdetirî 760 mîlyar dolarî çêkerê wesayitan a herî binirx a cîhanê dimîne. Pargîdanî li çaraliyê cîhanê xwedan firotanên herî zêde yên wesayîtên elektrîkî yên batarî û wesayîtên elektrîkî yên pêvekirî bû, di sala 2021-an de qasî 21% ji bazara pîlê-elektrîk (temam elektrîk) û 14% ji bazara pêvekêşanê ([[Hîbrîd|hîbrîdên]] pêvekirî tê de) girt. Bi riya şaxa xwe ya [[Tesla Energy]], pargîdanî li [[Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê|Dewletên Yekbûyî]] sazkerek sereke ya [[pergalên fotovoltaîk]] e. Tesla Energy di heman demê de yek ji mezintirîn dabînkerên gerdûnî yên pergalên hilanîna enerjiya bataryayê ye: di sala 2021-an de 3,99 [[gigawatt-saet]] (GWh) hatine saz kirin. Tesla di Tîrmeha 2003-an de ji hêla [[Martin Eberhard]] û [[Marc Tarpenning]] ve wekî [[Tesla Motors]] hate saz kirin. Navê pargîdaniyê rêzek ji dahêner û endezyarê elektrîkê [[Nikola Tesla]] re ye. Di Sibata 2004 de, bi veberhênanek 6,5 mîlyon dolarî, [[Elon Musk]] bû hîsedarê herî mezin ê pargîdaniyê. Ew ji sala 2008-an vir ve wekî [[CEO]] kar dike. Li gorî Musk, mebesta Tesla ew e ku alîkariya bilezkirina [[tevgera veguhastina domdar]] û enerjiyê bike, ku bi wesayîtên elektrîkî û [[enerjiya rojê]] ve tê peyda kirin. Tesla di sala 2009-an de dest bi hilberîna modela gerîdeya xwe ya yekem, otomobîla werzîşê ya [[Roadster]] kir. Li dû vê yekê [[Tesla Model S|modela S-ê]] di sala 2012-an de, [[Tesla Model X SUV|Model X SUV-ê]] di 2015-an de, modela [[Tesla Model 3|Model 3-ê]] di 2017-an de, û di sala 2020-an de [[Tesla Modela Y|modela Y-ya]] crossover hatin afirandin. Model 3 li çaraliyê cîhanê gerîdeya elektrîkî ya herî baş-firotanê ye, û di Hezîrana 2021-an de, bû yekem gerîdeya elektrîkî ku 1 mîlyon yekeyên gerdûnî firot.[9] Firotana gerdûnî ya Tesla di sala 2021-an de 936,222 otomobîl bûn, ku ji sala borî re %87 zêde bû, [10] û firotana berhevkirî di dawiya 2021-an de bi tevahî 2,3 mîlyon otomobîl bû. Di Cotmeha 2021-an de, sermaya bazara Tesla gihîşt 1 trîlyon dolar û bû şeşemîn pargîdaniya ku di dîroka Dewletên Yekbûyî de wiya dike. Tesla bû mijara gelek doz û nakokiyên ku ji daxuyanî û kiryarên CEO Elon Musk derketine, û her weha ji îdiayên hesabên afirîner, tolhildana belavkeran, binpêkirina mafên karkeran, û pirsgirêkên teknîkî yên çaresernekirî û xeternak ên hilberên wan. Di Îlona 2021-an de, [[Rêvebiriya Ewlehiya Trafîkê ya Rêwiyan a Neteweyî (NHTSA)]] ferman da Tesla ku daneyên têkildarî hemî wesayîtên firotanê yên Dewletên Yekbûyî, yên ku bi [[Autopilot]] ve girêdayî ne, radest bike. lêkolînên ajansê yên li ser mirinên trafîkê yên ku bi karanîna Autopilot ve girêdayî ne.<ref name=":21">{{cite web|url=https://www.consumerreports.org/autonomous-driving/nhtsa-safety-defect-investigation-tesla-autopilot-crashes-a6996819019/|title=Federal Government Opens Safety Defect Investigation Into Tesla Autopilot Crashes|last1=Barry|first1=Keith|date=August 16, 2021|website=Consumer Reports|access-date=May 22, 2022}}</ref> == Çavkanî == hicw6fno75pv71j0fujyovpiv2lm9p8 1095362 1095361 2022-08-16T12:19:24Z MikaelF 935 MikaelF navê [[Tesla (şîrket)]] weke [[Tesla, Inc.]] guhert wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov/wîkîdane | çîneser = şirket | sernavê_wêne = }} {{Infobox malper|nav=Tesla|logo=[[Wêne:Tesla_Motors.svg|170px]]|avabûn=[[California]], [[DYA]]|avaker=[[Martin Eberhard]] <br /> [[Marc Tarpenning]]|malper=https://www.tesla.com|destpêkirin=[[2003]]}} Tesla, Inc. (/ˈtɛslə/ TESS-lə[b]) pargîdaniyek pirneteweyî ya [[otomotîv]] û [[enerjiya paqij]] a [[Amerîkî]] ye<ref>{{cite web|url=https://finance.yahoo.com/news/whats-correct-way-pronounce-tesla-asked-181021888.html|title=What's the correct way to pronounce 'Tesla'? We asked.|website=finance.yahoo.com|language=en-US|access-date=October 6, 2021}}</ref> ku navenda wê li [[Austin, Teksas|Austin]], [[Teksas|Texas]] e. Tesla [[wesayitên elektrîkê]] ([[otomobîl]] û [[Kamyon|kamyonên]] elektrîk), h[[ilanîna enerjiya bataryayê]] bo mal û şîrketan, [[panelên tavê]] û p[[êlên banê tavê]] sêwirîne û çêdike. Ji bilî vê yekê, Tesla yek ji wan pargîdaniyên herî biqîmet ên cîhanê ye. Ew di heman demê de bi sermayeya bazarê ji zêdetirî 760 mîlyar dolarî çêkerê wesayitan a herî binirx a cîhanê dimîne. Pargîdanî li çaraliyê cîhanê xwedan firotanên herî zêde yên wesayîtên elektrîkî yên batarî û wesayîtên elektrîkî yên pêvekirî bû, di sala 2021-an de qasî 21% ji bazara pîlê-elektrîk (temam elektrîk) û 14% ji bazara pêvekêşanê ([[Hîbrîd|hîbrîdên]] pêvekirî tê de) girt. Bi riya şaxa xwe ya [[Tesla Energy]], pargîdanî li [[Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê|Dewletên Yekbûyî]] sazkerek sereke ya [[pergalên fotovoltaîk]] e. Tesla Energy di heman demê de yek ji mezintirîn dabînkerên gerdûnî yên pergalên hilanîna enerjiya bataryayê ye: di sala 2021-an de 3,99 [[gigawatt-saet]] (GWh) hatine saz kirin. Tesla di Tîrmeha 2003-an de ji hêla [[Martin Eberhard]] û [[Marc Tarpenning]] ve wekî [[Tesla Motors]] hate saz kirin. Navê pargîdaniyê rêzek ji dahêner û endezyarê elektrîkê [[Nikola Tesla]] re ye. Di Sibata 2004 de, bi veberhênanek 6,5 mîlyon dolarî, [[Elon Musk]] bû hîsedarê herî mezin ê pargîdaniyê. Ew ji sala 2008-an vir ve wekî [[CEO]] kar dike. Li gorî Musk, mebesta Tesla ew e ku alîkariya bilezkirina [[tevgera veguhastina domdar]] û enerjiyê bike, ku bi wesayîtên elektrîkî û [[enerjiya rojê]] ve tê peyda kirin. Tesla di sala 2009-an de dest bi hilberîna modela gerîdeya xwe ya yekem, otomobîla werzîşê ya [[Roadster]] kir. Li dû vê yekê [[Tesla Model S|modela S-ê]] di sala 2012-an de, [[Tesla Model X SUV|Model X SUV-ê]] di 2015-an de, modela [[Tesla Model 3|Model 3-ê]] di 2017-an de, û di sala 2020-an de [[Tesla Modela Y|modela Y-ya]] crossover hatin afirandin. Model 3 li çaraliyê cîhanê gerîdeya elektrîkî ya herî baş-firotanê ye, û di Hezîrana 2021-an de, bû yekem gerîdeya elektrîkî ku 1 mîlyon yekeyên gerdûnî firot.[9] Firotana gerdûnî ya Tesla di sala 2021-an de 936,222 otomobîl bûn, ku ji sala borî re %87 zêde bû, [10] û firotana berhevkirî di dawiya 2021-an de bi tevahî 2,3 mîlyon otomobîl bû. Di Cotmeha 2021-an de, sermaya bazara Tesla gihîşt 1 trîlyon dolar û bû şeşemîn pargîdaniya ku di dîroka Dewletên Yekbûyî de wiya dike. Tesla bû mijara gelek doz û nakokiyên ku ji daxuyanî û kiryarên CEO Elon Musk derketine, û her weha ji îdiayên hesabên afirîner, tolhildana belavkeran, binpêkirina mafên karkeran, û pirsgirêkên teknîkî yên çaresernekirî û xeternak ên hilberên wan. Di Îlona 2021-an de, [[Rêvebiriya Ewlehiya Trafîkê ya Rêwiyan a Neteweyî (NHTSA)]] ferman da Tesla ku daneyên têkildarî hemî wesayîtên firotanê yên Dewletên Yekbûyî, yên ku bi [[Autopilot]] ve girêdayî ne, radest bike. lêkolînên ajansê yên li ser mirinên trafîkê yên ku bi karanîna Autopilot ve girêdayî ne.<ref name=":21">{{cite web|url=https://www.consumerreports.org/autonomous-driving/nhtsa-safety-defect-investigation-tesla-autopilot-crashes-a6996819019/|title=Federal Government Opens Safety Defect Investigation Into Tesla Autopilot Crashes|last1=Barry|first1=Keith|date=August 16, 2021|website=Consumer Reports|access-date=May 22, 2022}}</ref> == Çavkanî == hicw6fno75pv71j0fujyovpiv2lm9p8 1095388 1095362 2022-08-16T18:22:03Z Ferrus 5380 ?? wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov/wîkîdane | çîneser = şirket | sernavê_wêne = }} {{Agahîdank Şîrket | nav = Tesla, Inc. | logo = Tesla Motors.svg | logo mezinayî = 170px | binlogo = | wêne = | wêne mezinayî = | binwêne = | wêne sernûçe = | navê berê = Tesla Motors, Inc. (2003 – 2017) | navê rastî = | navê rastî ziman = | navê romanîkirin = | navê kevn = | şikl = Şîrketa gelemper | bazirganîkirin = {{Unbulleted list | {{NASDAQ|TSLA}} | [[Nasdaq-100]] component | [[S&P 100]] component | [[S&P 500]] component }} | ISIN = US88160R1014 | pîşesazî = {{Unbulleted list | [[Automotive industry|Automotive]] | [[Renewable energy industry|Renewable energy]] }} | cure = | qeder = | pêşvehat = | paşvehat = | avakirin = {{Start date and age|2003|07|01}} in [[San Carlos, California]], [[welat]] --> DYA | avaker = [Martin Eberhard]] <br /> [[Marc Tarpenning]] | têkçûn = <!-- {{dawiya dem|sal|meh|roj}} --> | cihê sergeh = [[Gigafactory Texas]] | bajarê sergeh = [[Austin, Texas]] | welatê sergeh = DYA | koordînat = 655 retail stores/galleries and service centers (2021) | hejmara cih = | hejmara cih sal = | herêma xizmetê = {{Flatlist | * [[North America]] * [[Europe]] * [[Oceania]] * [[East Asia]] * [[Middle East]] * [[Southeast Asia]] }} | kesên sereke = {{Unbulleted list | [[Robyn Denholm]] ([[Chairman|Chair]]) | [[Elon Musk]] ([[Chief executive officer|CEO]]) }} | berhem = {{Flatlist| * [[Tesla Model 3|Model 3]] * [[Tesla Model S|Model S]] * [[Tesla Model X|Model X]] * [[Tesla Model Y|Model Y]] * [[Tesla Powerwall|Powerwall]], [[Tesla Powerpack|Powerpack]], and [[Tesla Megapack|Megapack]] * [[Tesla Energy|Solar panels and Solar Roof]] }} | marka = {{Unbulleted list | {{increase}} 930,422 vehicles (2021) | {{increase}} 3.99 GWh battery energy storage systems (2021) | {{increase}} 345 MW solar (2021) }} | xizmet = {{Flatlist| * [[#Vehicle servicing|Service]] * [[#Charging|Charging]] * [[#Insurance|Insurance]] * [[#Software updates and upgrades|Software upgrades]] * [[#Connectivity|Connectivity]] }} | dahatin = {{increase}} {{US$|53.8&nbsp;billion|link=yes}} | dahatin sal = (2021) | xebitandina dahatinê = {{increase}} {{US$|6.52&nbsp;billion}} | xebitandina dahatinê sal = (2021) | dahatina net = {{increase}} {{US$|5.52&nbsp;billion}} | dahatina net sal = (2021) | hebûnên rêveberiyê = {{increase}} {{US$|62.1&nbsp;billion}} | hebûn = {{increase}} {{US$|30.2&nbsp;billion}} | hebûn sal = | sermiyan = | sermiyan sal = | xwedî = Elon Musk (17%)< | endam = | endam sal = | hejmara karkeran = {{increase}} 110,000<ref>{{cite web |title=[Exclusive] Elon Musk: A future worth getting excited about – TED – Tesla Gigafactory interview |url=https://www.youtube.com/watch?v=YRvf00NooN8&t=3370s |website=Youtube |publisher=TED |access-date=April 19, 2022}}</ref> | hejmara karkeran sal = April 2022 | bingeha şîrketê = {{Unbulleted list | [[DeepScale]] | [[Tesla Energy]] | [[Tesla Grohmann Automation]] }} | dabeşkirin = | şîrketên hevpar = | dirûşm = | modul = | rêjeya sermaye = | nirxandin = | jêrenot = <ref>{{cite web |title=The Making Of Tesla: Invention, Betrayal, And The Birth Of The Roadster |first=Drake |last=Baer|url=https://www.businessinsider.com/tesla-the-origin-story-2014-10 |date=November 11, 2014 |access-date=October 3, 2018 |website=businessinsider.com}}</ref><ref>{{cite web |title=Tesla Energy Generation And Storage Business: Q4 2020 Results |url=https://insideevs.com/news/482496/tesla-energy-generation-storage-q4-2020-results/ | date=January 27, 2021}}</ref><ref>{{cite web |title=Elon Musk |url=https://www.forbes.com/profile/elon-musk/ |website=[[Forbes]]}}</ref><ref>{{cite web | url=https://www.sec.gov/Archives/edgar/data/1318605/000156459021044307/tsla-pre14a_20210813.htm | title=Schedule 14A Information | publisher=[[U.S. Securities and Exchange Commission]]}}</ref><ref name=10K>{{cite web |title=Annual report Form 10-K 2021 Tesla Inc. |url=https://www.sec.gov/Archives/edgar/data/1318605/000095017022000796/tsla-20211231.htm| publisher=[[U.S. Securities and Exchange Commission]]}}</ref> }} | intl = | malper = {{URL|https://www.tesla.com/|tesla.com}} }} {{Agahîdank mirov/wîkîdane | çîneser = şirket | sernavê_wêne = }} {{Infobox malper|nav=Tesla|logo=[[Wêne:Tesla_Motors.svg|170px]]|avabûn=[[California]], [[DYA]]|avaker=[[Martin Eberhard]] <br /> [[Marc Tarpenning]]|malper=https://www.tesla.com|destpêkirin=[[2003]]}} Tesla, Inc. (/ˈtɛslə/ TESS-lə[b]) pargîdaniyek pirneteweyî ya [[otomotîv]] û [[enerjiya paqij]] a [[Amerîkî]] ye<ref>{{cite web|url=https://finance.yahoo.com/news/whats-correct-way-pronounce-tesla-asked-181021888.html|title=What's the correct way to pronounce 'Tesla'? We asked.|website=finance.yahoo.com|language=en-US|access-date=October 6, 2021}}</ref> ku navenda wê li [[Austin, Teksas|Austin]], [[Teksas|Texas]] e. Tesla [[wesayitên elektrîkê]] ([[otomobîl]] û [[Kamyon|kamyonên]] elektrîk), h[[ilanîna enerjiya bataryayê]] bo mal û şîrketan, [[panelên tavê]] û p[[êlên banê tavê]] sêwirîne û çêdike. Ji bilî vê yekê, Tesla yek ji wan pargîdaniyên herî biqîmet ên cîhanê ye. Ew di heman demê de bi sermayeya bazarê ji zêdetirî 760 mîlyar dolarî çêkerê wesayitan a herî binirx a cîhanê dimîne. Pargîdanî li çaraliyê cîhanê xwedan firotanên herî zêde yên wesayîtên elektrîkî yên batarî û wesayîtên elektrîkî yên pêvekirî bû, di sala 2021-an de qasî 21% ji bazara pîlê-elektrîk (temam elektrîk) û 14% ji bazara pêvekêşanê ([[Hîbrîd|hîbrîdên]] pêvekirî tê de) girt. Bi riya şaxa xwe ya [[Tesla Energy]], pargîdanî li [[Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê|Dewletên Yekbûyî]] sazkerek sereke ya [[pergalên fotovoltaîk]] e. Tesla Energy di heman demê de yek ji mezintirîn dabînkerên gerdûnî yên pergalên hilanîna enerjiya bataryayê ye: di sala 2021-an de 3,99 [[gigawatt-saet]] (GWh) hatine saz kirin. Tesla di Tîrmeha 2003-an de ji hêla [[Martin Eberhard]] û [[Marc Tarpenning]] ve wekî [[Tesla Motors]] hate saz kirin. Navê pargîdaniyê rêzek ji dahêner û endezyarê elektrîkê [[Nikola Tesla]] re ye. Di Sibata 2004 de, bi veberhênanek 6,5 mîlyon dolarî, [[Elon Musk]] bû hîsedarê herî mezin ê pargîdaniyê. Ew ji sala 2008-an vir ve wekî [[CEO]] kar dike. Li gorî Musk, mebesta Tesla ew e ku alîkariya bilezkirina [[tevgera veguhastina domdar]] û enerjiyê bike, ku bi wesayîtên elektrîkî û [[enerjiya rojê]] ve tê peyda kirin. Tesla di sala 2009-an de dest bi hilberîna modela gerîdeya xwe ya yekem, otomobîla werzîşê ya [[Roadster]] kir. Li dû vê yekê [[Tesla Model S|modela S-ê]] di sala 2012-an de, [[Tesla Model X SUV|Model X SUV-ê]] di 2015-an de, modela [[Tesla Model 3|Model 3-ê]] di 2017-an de, û di sala 2020-an de [[Tesla Modela Y|modela Y-ya]] crossover hatin afirandin. Model 3 li çaraliyê cîhanê gerîdeya elektrîkî ya herî baş-firotanê ye, û di Hezîrana 2021-an de, bû yekem gerîdeya elektrîkî ku 1 mîlyon yekeyên gerdûnî firot.[9] Firotana gerdûnî ya Tesla di sala 2021-an de 936,222 otomobîl bûn, ku ji sala borî re %87 zêde bû, [10] û firotana berhevkirî di dawiya 2021-an de bi tevahî 2,3 mîlyon otomobîl bû. Di Cotmeha 2021-an de, sermaya bazara Tesla gihîşt 1 trîlyon dolar û bû şeşemîn pargîdaniya ku di dîroka Dewletên Yekbûyî de wiya dike. Tesla bû mijara gelek doz û nakokiyên ku ji daxuyanî û kiryarên CEO Elon Musk derketine, û her weha ji îdiayên hesabên afirîner, tolhildana belavkeran, binpêkirina mafên karkeran, û pirsgirêkên teknîkî yên çaresernekirî û xeternak ên hilberên wan. Di Îlona 2021-an de, [[Rêvebiriya Ewlehiya Trafîkê ya Rêwiyan a Neteweyî (NHTSA)]] ferman da Tesla ku daneyên têkildarî hemî wesayîtên firotanê yên Dewletên Yekbûyî, yên ku bi [[Autopilot]] ve girêdayî ne, radest bike. lêkolînên ajansê yên li ser mirinên trafîkê yên ku bi karanîna Autopilot ve girêdayî ne.<ref name=":21">{{cite web|url=https://www.consumerreports.org/autonomous-driving/nhtsa-safety-defect-investigation-tesla-autopilot-crashes-a6996819019/|title=Federal Government Opens Safety Defect Investigation Into Tesla Autopilot Crashes|last1=Barry|first1=Keith|date=August 16, 2021|website=Consumer Reports|access-date=May 22, 2022}}</ref> == Çavkanî == 2bugp5n829qvqbypd85hymzxqujpw7j 1095389 1095388 2022-08-16T18:22:34Z Ferrus 5380 ? wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov/wîkîdane | çîneser = şirket | sernavê_wêne = }} {{Agahîdank Şîrket | nav = Tesla, Inc. | logo = Tesla Motors.svg | logo mezinayî = 170px | binlogo = | wêne = | wêne mezinayî = | binwêne = | wêne sernûçe = | navê berê = Tesla Motors, Inc. (2003 – 2017) | navê rastî = | navê rastî ziman = | navê romanîkirin = | navê kevn = | şikl = Şîrketa gelemper | bazirganîkirin = {{Unbulleted list | {{NASDAQ|TSLA}} | [[Nasdaq-100]] component | [[S&P 100]] component | [[S&P 500]] component }} | ISIN = US88160R1014 | pîşesazî = {{Unbulleted list | [[Automotive industry|Automotive]] | [[Renewable energy industry|Renewable energy]] }} | cure = | qeder = | pêşvehat = | paşvehat = | avakirin = {{Start date and age|2003|07|01}} in [[San Carlos, California]], [[welat]] --> DYA | avaker = [Martin Eberhard]] <br /> [[Marc Tarpenning]] | têkçûn = <!-- {{dawiya dem|sal|meh|roj}} --> | cihê sergeh = [[Gigafactory Texas]] | bajarê sergeh = [[Austin, Texas]] | welatê sergeh = DYA | koordînat = 655 retail stores/galleries and service centers (2021) | hejmara cih = | hejmara cih sal = | herêma xizmetê = {{Flatlist | * [[North America]] * [[Europe]] * [[Oceania]] * [[East Asia]] * [[Middle East]] * [[Southeast Asia]] }} | kesên sereke = {{Unbulleted list | [[Robyn Denholm]] ([[Chairman|Chair]]) | [[Elon Musk]] ([[Chief executive officer|CEO]]) }} | berhem = {{Flatlist| * [[Tesla Model 3|Model 3]] * [[Tesla Model S|Model S]] * [[Tesla Model X|Model X]] * [[Tesla Model Y|Model Y]] * [[Tesla Powerwall|Powerwall]], [[Tesla Powerpack|Powerpack]], and [[Tesla Megapack|Megapack]] * [[Tesla Energy|Solar panels and Solar Roof]] }} | marka = {{Unbulleted list | {{increase}} 930,422 vehicles (2021) | {{increase}} 3.99 GWh battery energy storage systems (2021) | {{increase}} 345 MW solar (2021) }} | xizmet = {{Flatlist| * [[#Vehicle servicing|Service]] * [[#Charging|Charging]] * [[#Insurance|Insurance]] * [[#Software updates and upgrades|Software upgrades]] * [[#Connectivity|Connectivity]] }} | dahatin = {{increase}} {{US$|53.8&nbsp;billion|link=yes}} | dahatin sal = (2021) | xebitandina dahatinê = {{increase}} {{US$|6.52&nbsp;billion}} | xebitandina dahatinê sal = (2021) | dahatina net = {{increase}} {{US$|5.52&nbsp;billion}} | dahatina net sal = (2021) | hebûnên rêveberiyê = {{increase}} {{US$|62.1&nbsp;billion}} | hebûn = {{increase}} {{US$|30.2&nbsp;billion}} | hebûn sal = | sermiyan = | sermiyan sal = | xwedî = Elon Musk (17%)< | endam = | endam sal = | hejmara karkeran = {{increase}} 110,000<ref>{{cite web |title=[Exclusive] Elon Musk: A future worth getting excited about – TED – Tesla Gigafactory interview |url=https://www.youtube.com/watch?v=YRvf00NooN8&t=3370s |website=Youtube |publisher=TED |access-date=April 19, 2022}}</ref> | hejmara karkeran sal = April 2022 | bingeha şîrketê = {{Unbulleted list | [[DeepScale]] | [[Tesla Energy]] | [[Tesla Grohmann Automation]] }} | dabeşkirin = | şîrketên hevpar = | dirûşm = | modul = | rêjeya sermaye = | nirxandin = | jêrenot = <ref>{{cite web |title=The Making Of Tesla: Invention, Betrayal, And The Birth Of The Roadster |first=Drake |last=Baer|url=https://www.businessinsider.com/tesla-the-origin-story-2014-10 |date=November 11, 2014 |access-date=October 3, 2018 |website=businessinsider.com}}</ref><ref>{{cite web |title=Tesla Energy Generation And Storage Business: Q4 2020 Results |url=https://insideevs.com/news/482496/tesla-energy-generation-storage-q4-2020-results/ | date=January 27, 2021}}</ref><ref>{{cite web |title=Elon Musk |url=https://www.forbes.com/profile/elon-musk/ |website=[[Forbes]]}}</ref><ref>{{cite web | url=https://www.sec.gov/Archives/edgar/data/1318605/000156459021044307/tsla-pre14a_20210813.htm | title=Schedule 14A Information | publisher=[[U.S. Securities and Exchange Commission]]}}</ref><ref name=10K>{{cite web |title=Annual report Form 10-K 2021 Tesla Inc. |url=https://www.sec.gov/Archives/edgar/data/1318605/000095017022000796/tsla-20211231.htm| publisher=[[U.S. Securities and Exchange Commission]]}}</ref> }} | intl = | malper = {{URL|https://www.tesla.com/|tesla.com}} }} {{Infobox malper|nav=Tesla|logo=[[Wêne:Tesla_Motors.svg|170px]]|avabûn=[[California]], [[DYA]]|avaker=[[Martin Eberhard]] <br /> [[Marc Tarpenning]]|malper=https://www.tesla.com|destpêkirin=[[2003]]}} Tesla, Inc. (/ˈtɛslə/ TESS-lə[b]) pargîdaniyek pirneteweyî ya [[otomotîv]] û [[enerjiya paqij]] a [[Amerîkî]] ye<ref>{{cite web|url=https://finance.yahoo.com/news/whats-correct-way-pronounce-tesla-asked-181021888.html|title=What's the correct way to pronounce 'Tesla'? We asked.|website=finance.yahoo.com|language=en-US|access-date=October 6, 2021}}</ref> ku navenda wê li [[Austin, Teksas|Austin]], [[Teksas|Texas]] e. Tesla [[wesayitên elektrîkê]] ([[otomobîl]] û [[Kamyon|kamyonên]] elektrîk), h[[ilanîna enerjiya bataryayê]] bo mal û şîrketan, [[panelên tavê]] û p[[êlên banê tavê]] sêwirîne û çêdike. Ji bilî vê yekê, Tesla yek ji wan pargîdaniyên herî biqîmet ên cîhanê ye. Ew di heman demê de bi sermayeya bazarê ji zêdetirî 760 mîlyar dolarî çêkerê wesayitan a herî binirx a cîhanê dimîne. Pargîdanî li çaraliyê cîhanê xwedan firotanên herî zêde yên wesayîtên elektrîkî yên batarî û wesayîtên elektrîkî yên pêvekirî bû, di sala 2021-an de qasî 21% ji bazara pîlê-elektrîk (temam elektrîk) û 14% ji bazara pêvekêşanê ([[Hîbrîd|hîbrîdên]] pêvekirî tê de) girt. Bi riya şaxa xwe ya [[Tesla Energy]], pargîdanî li [[Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê|Dewletên Yekbûyî]] sazkerek sereke ya [[pergalên fotovoltaîk]] e. Tesla Energy di heman demê de yek ji mezintirîn dabînkerên gerdûnî yên pergalên hilanîna enerjiya bataryayê ye: di sala 2021-an de 3,99 [[gigawatt-saet]] (GWh) hatine saz kirin. Tesla di Tîrmeha 2003-an de ji hêla [[Martin Eberhard]] û [[Marc Tarpenning]] ve wekî [[Tesla Motors]] hate saz kirin. Navê pargîdaniyê rêzek ji dahêner û endezyarê elektrîkê [[Nikola Tesla]] re ye. Di Sibata 2004 de, bi veberhênanek 6,5 mîlyon dolarî, [[Elon Musk]] bû hîsedarê herî mezin ê pargîdaniyê. Ew ji sala 2008-an vir ve wekî [[CEO]] kar dike. Li gorî Musk, mebesta Tesla ew e ku alîkariya bilezkirina [[tevgera veguhastina domdar]] û enerjiyê bike, ku bi wesayîtên elektrîkî û [[enerjiya rojê]] ve tê peyda kirin. Tesla di sala 2009-an de dest bi hilberîna modela gerîdeya xwe ya yekem, otomobîla werzîşê ya [[Roadster]] kir. Li dû vê yekê [[Tesla Model S|modela S-ê]] di sala 2012-an de, [[Tesla Model X SUV|Model X SUV-ê]] di 2015-an de, modela [[Tesla Model 3|Model 3-ê]] di 2017-an de, û di sala 2020-an de [[Tesla Modela Y|modela Y-ya]] crossover hatin afirandin. Model 3 li çaraliyê cîhanê gerîdeya elektrîkî ya herî baş-firotanê ye, û di Hezîrana 2021-an de, bû yekem gerîdeya elektrîkî ku 1 mîlyon yekeyên gerdûnî firot.[9] Firotana gerdûnî ya Tesla di sala 2021-an de 936,222 otomobîl bûn, ku ji sala borî re %87 zêde bû, [10] û firotana berhevkirî di dawiya 2021-an de bi tevahî 2,3 mîlyon otomobîl bû. Di Cotmeha 2021-an de, sermaya bazara Tesla gihîşt 1 trîlyon dolar û bû şeşemîn pargîdaniya ku di dîroka Dewletên Yekbûyî de wiya dike. Tesla bû mijara gelek doz û nakokiyên ku ji daxuyanî û kiryarên CEO Elon Musk derketine, û her weha ji îdiayên hesabên afirîner, tolhildana belavkeran, binpêkirina mafên karkeran, û pirsgirêkên teknîkî yên çaresernekirî û xeternak ên hilberên wan. Di Îlona 2021-an de, [[Rêvebiriya Ewlehiya Trafîkê ya Rêwiyan a Neteweyî (NHTSA)]] ferman da Tesla ku daneyên têkildarî hemî wesayîtên firotanê yên Dewletên Yekbûyî, yên ku bi [[Autopilot]] ve girêdayî ne, radest bike. lêkolînên ajansê yên li ser mirinên trafîkê yên ku bi karanîna Autopilot ve girêdayî ne.<ref name=":21">{{cite web|url=https://www.consumerreports.org/autonomous-driving/nhtsa-safety-defect-investigation-tesla-autopilot-crashes-a6996819019/|title=Federal Government Opens Safety Defect Investigation Into Tesla Autopilot Crashes|last1=Barry|first1=Keith|date=August 16, 2021|website=Consumer Reports|access-date=May 22, 2022}}</ref> == Çavkanî == 41iirmn5dgexu0jfigjpxl4jqcc0y9a 1095395 1095389 2022-08-16T20:15:49Z Penaber49 39672 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank şîrket | nav = Telsa inc. | logo = Tesla Motors.svg | logo mezinayî = | binlogo = | wêne = | wêne mezinayî = | binwêne = | wêne sernûçe = | navê berê = | navê rastî = | navê rastî ziman = | navê romanîkirin = | navê kevn = | şikl = | bazirganîkirin = | ISIN = | pîşesazî = Otomotîv | cure = | qeder = | pêşvehat = | paşvehat = | avakirin = <!-- {{destpêka dem û temen|sal|meh|roj}} li [[bajar]], [[parêzgeh]], [[welat]] --> | avaker = Marc Tarpenning Martin Eberhard | têkçûn = | cihê sergeh = | bajarê sergeh = | welatê sergeh = | koordînat = | hejmara cih = | hejmara cih sal = | herêma xizmetê = | kesên sereke = | berhem = | marka = | xizmet = | dahatin = | dahatin sal = | xebitandina dahatinê = | xebitandina dahatinê sal = | dahatina net = | dahatina net sal = | hebûnên rêveberiyê = | hebûn = | hebûn sal = | sermiyan = | sermiyan sal = | xwedî = | endam = | endam sal = | hejmara karkeran = | hejmara karkeran sal = | bingeha şîrketê = | dabeşkirin = | şîrketên hevpar = | dirûşm = | modul = | rêjeya sermaye = | nirxandin = | jêrenot = | intl = | malper = <!-- {{URL|teslamotors.com/}} --> }} Tesla, Inc. (/ˈtɛslə/ TESS-lə[b]) pargîdaniyek pirneteweyî ya [[otomotîv]] û [[enerjiya paqij]] a [[Amerîkî]] ye<ref>{{cite web|url=https://finance.yahoo.com/news/whats-correct-way-pronounce-tesla-asked-181021888.html|title=What's the correct way to pronounce 'Tesla'? We asked.|website=finance.yahoo.com|language=en-US|access-date=October 6, 2021}}</ref> ku navenda wê li [[Austin, Teksas|Austin]], [[Teksas|Texas]] e. Tesla [[wesayitên elektrîkê]] ([[otomobîl]] û [[Kamyon|kamyonên]] elektrîk), h[[ilanîna enerjiya bataryayê]] bo mal û şîrketan, [[panelên tavê]] û p[[êlên banê tavê]] sêwirîne û çêdike. Ji bilî vê yekê, Tesla yek ji wan pargîdaniyên herî biqîmet ên cîhanê ye. Ew di heman demê de bi sermayeya bazarê ji zêdetirî 760 mîlyar dolarî çêkerê wesayitan a herî binirx a cîhanê dimîne. Pargîdanî li çaraliyê cîhanê xwedan firotanên herî zêde yên wesayîtên elektrîkî yên batarî û wesayîtên elektrîkî yên pêvekirî bû, di sala 2021-an de qasî 21% ji bazara pîlê-elektrîk (temam elektrîk) û 14% ji bazara pêvekêşanê ([[Hîbrîd|hîbrîdên]] pêvekirî tê de) girt. Bi riya şaxa xwe ya [[Tesla Energy]], pargîdanî li [[Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê|Dewletên Yekbûyî]] sazkerek sereke ya [[pergalên fotovoltaîk]] e. Tesla Energy di heman demê de yek ji mezintirîn dabînkerên gerdûnî yên pergalên hilanîna enerjiya bataryayê ye: di sala 2021-an de 3,99 [[gigawatt-saet]] (GWh) hatine saz kirin. Tesla di Tîrmeha 2003-an de ji hêla [[Martin Eberhard]] û [[Marc Tarpenning]] ve wekî [[Tesla Motors]] hate saz kirin. Navê pargîdaniyê rêzek ji dahêner û endezyarê elektrîkê [[Nikola Tesla]] re ye. Di Sibata 2004 de, bi veberhênanek 6,5 mîlyon dolarî, [[Elon Musk]] bû hîsedarê herî mezin ê pargîdaniyê. Ew ji sala 2008-an vir ve wekî [[CEO]] kar dike. Li gorî Musk, mebesta Tesla ew e ku alîkariya bilezkirina [[tevgera veguhastina domdar]] û enerjiyê bike, ku bi wesayîtên elektrîkî û [[enerjiya rojê]] ve tê peyda kirin. Tesla di sala 2009-an de dest bi hilberîna modela gerîdeya xwe ya yekem, otomobîla werzîşê ya [[Roadster]] kir. Li dû vê yekê [[Tesla Model S|modela S-ê]] di sala 2012-an de, [[Tesla Model X SUV|Model X SUV-ê]] di 2015-an de, modela [[Tesla Model 3|Model 3-ê]] di 2017-an de, û di sala 2020-an de [[Tesla Modela Y|modela Y-ya]] crossover hatin afirandin. Model 3 li çaraliyê cîhanê gerîdeya elektrîkî ya herî baş-firotanê ye, û di Hezîrana 2021-an de, bû yekem gerîdeya elektrîkî ku 1 mîlyon yekeyên gerdûnî firot.[9] Firotana gerdûnî ya Tesla di sala 2021-an de 936,222 otomobîl bûn, ku ji sala borî re %87 zêde bû, [10] û firotana berhevkirî di dawiya 2021-an de bi tevahî 2,3 mîlyon otomobîl bû. Di Cotmeha 2021-an de, sermaya bazara Tesla gihîşt 1 trîlyon dolar û bû şeşemîn pargîdaniya ku di dîroka Dewletên Yekbûyî de wiya dike. Tesla bû mijara gelek doz û nakokiyên ku ji daxuyanî û kiryarên CEO Elon Musk derketine, û her weha ji îdiayên hesabên afirîner, tolhildana belavkeran, binpêkirina mafên karkeran, û pirsgirêkên teknîkî yên çaresernekirî û xeternak ên hilberên wan. Di Îlona 2021-an de, [[Rêvebiriya Ewlehiya Trafîkê ya Rêwiyan a Neteweyî (NHTSA)]] ferman da Tesla ku daneyên têkildarî hemî wesayîtên firotanê yên Dewletên Yekbûyî, yên ku bi [[Autopilot]] ve girêdayî ne, radest bike. lêkolînên ajansê yên li ser mirinên trafîkê yên ku bi karanîna Autopilot ve girêdayî ne.<ref name=":21">{{cite web|url=https://www.consumerreports.org/autonomous-driving/nhtsa-safety-defect-investigation-tesla-autopilot-crashes-a6996819019/|title=Federal Government Opens Safety Defect Investigation Into Tesla Autopilot Crashes|last1=Barry|first1=Keith|date=August 16, 2021|website=Consumer Reports|access-date=May 22, 2022}}</ref> == Çavkanî == t61o0krjx7s86cr307ncmql10lkkki1 1095396 1095395 2022-08-16T20:17:48Z Penaber49 39672 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank şîrket | nav = Telsa inc. | logo = Tesla Motors.svg | logo mezinayî = | binlogo = | wêne = | wêne mezinayî = | binwêne = | wêne sernûçe = | navê berê = | navê rastî = | navê rastî ziman = | navê romanîkirin = | navê kevn = | şikl = | bazirganîkirin = | ISIN = | pîşesazî = Otomotîv | cure = | qeder = | pêşvehat = | paşvehat = | avakirin = <!-- {{destpêka dem û temen|sal|meh|roj}} li [[bajar]], [[parêzgeh]], [[welat]] --> | avaker = Marc Tarpenning Martin Eberhard | têkçûn = | cihê sergeh = 13101 Tesla Road, [[Austin]], [[Teksas]], [[DYA]] | bajarê sergeh = | welatê sergeh = | koordînat = | hejmara cih = | hejmara cih sal = | herêma xizmetê = | kesên sereke = | berhem = | marka = | xizmet = | dahatin = | dahatin sal = | xebitandina dahatinê = | xebitandina dahatinê sal = | dahatina net = | dahatina net sal = | hebûnên rêveberiyê = | hebûn = | hebûn sal = | sermiyan = | sermiyan sal = | xwedî = | endam = | endam sal = | hejmara karkeran = | hejmara karkeran sal = | bingeha şîrketê = | dabeşkirin = | şîrketên hevpar = | dirûşm = | modul = | rêjeya sermaye = | nirxandin = | jêrenot = | intl = | malper = <!-- {{URL|teslamotors.com/}} --> }} Tesla, Inc. (/ˈtɛslə/ TESS-lə[b]) pargîdaniyek pirneteweyî ya [[otomotîv]] û [[enerjiya paqij]] a [[Amerîkî]] ye<ref>{{cite web|url=https://finance.yahoo.com/news/whats-correct-way-pronounce-tesla-asked-181021888.html|title=What's the correct way to pronounce 'Tesla'? We asked.|website=finance.yahoo.com|language=en-US|access-date=October 6, 2021}}</ref> ku navenda wê li [[Austin, Teksas|Austin]], [[Teksas|Texas]] e. Tesla [[wesayitên elektrîkê]] ([[otomobîl]] û [[Kamyon|kamyonên]] elektrîk), h[[ilanîna enerjiya bataryayê]] bo mal û şîrketan, [[panelên tavê]] û p[[êlên banê tavê]] sêwirîne û çêdike. Ji bilî vê yekê, Tesla yek ji wan pargîdaniyên herî biqîmet ên cîhanê ye. Ew di heman demê de bi sermayeya bazarê ji zêdetirî 760 mîlyar dolarî çêkerê wesayitan a herî binirx a cîhanê dimîne. Pargîdanî li çaraliyê cîhanê xwedan firotanên herî zêde yên wesayîtên elektrîkî yên batarî û wesayîtên elektrîkî yên pêvekirî bû, di sala 2021-an de qasî 21% ji bazara pîlê-elektrîk (temam elektrîk) û 14% ji bazara pêvekêşanê ([[Hîbrîd|hîbrîdên]] pêvekirî tê de) girt. Bi riya şaxa xwe ya [[Tesla Energy]], pargîdanî li [[Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê|Dewletên Yekbûyî]] sazkerek sereke ya [[pergalên fotovoltaîk]] e. Tesla Energy di heman demê de yek ji mezintirîn dabînkerên gerdûnî yên pergalên hilanîna enerjiya bataryayê ye: di sala 2021-an de 3,99 [[gigawatt-saet]] (GWh) hatine saz kirin. Tesla di Tîrmeha 2003-an de ji hêla [[Martin Eberhard]] û [[Marc Tarpenning]] ve wekî [[Tesla Motors]] hate saz kirin. Navê pargîdaniyê rêzek ji dahêner û endezyarê elektrîkê [[Nikola Tesla]] re ye. Di Sibata 2004 de, bi veberhênanek 6,5 mîlyon dolarî, [[Elon Musk]] bû hîsedarê herî mezin ê pargîdaniyê. Ew ji sala 2008-an vir ve wekî [[CEO]] kar dike. Li gorî Musk, mebesta Tesla ew e ku alîkariya bilezkirina [[tevgera veguhastina domdar]] û enerjiyê bike, ku bi wesayîtên elektrîkî û [[enerjiya rojê]] ve tê peyda kirin. Tesla di sala 2009-an de dest bi hilberîna modela gerîdeya xwe ya yekem, otomobîla werzîşê ya [[Roadster]] kir. Li dû vê yekê [[Tesla Model S|modela S-ê]] di sala 2012-an de, [[Tesla Model X SUV|Model X SUV-ê]] di 2015-an de, modela [[Tesla Model 3|Model 3-ê]] di 2017-an de, û di sala 2020-an de [[Tesla Modela Y|modela Y-ya]] crossover hatin afirandin. Model 3 li çaraliyê cîhanê gerîdeya elektrîkî ya herî baş-firotanê ye, û di Hezîrana 2021-an de, bû yekem gerîdeya elektrîkî ku 1 mîlyon yekeyên gerdûnî firot.[9] Firotana gerdûnî ya Tesla di sala 2021-an de 936,222 otomobîl bûn, ku ji sala borî re %87 zêde bû, [10] û firotana berhevkirî di dawiya 2021-an de bi tevahî 2,3 mîlyon otomobîl bû. Di Cotmeha 2021-an de, sermaya bazara Tesla gihîşt 1 trîlyon dolar û bû şeşemîn pargîdaniya ku di dîroka Dewletên Yekbûyî de wiya dike. Tesla bû mijara gelek doz û nakokiyên ku ji daxuyanî û kiryarên CEO Elon Musk derketine, û her weha ji îdiayên hesabên afirîner, tolhildana belavkeran, binpêkirina mafên karkeran, û pirsgirêkên teknîkî yên çaresernekirî û xeternak ên hilberên wan. Di Îlona 2021-an de, [[Rêvebiriya Ewlehiya Trafîkê ya Rêwiyan a Neteweyî (NHTSA)]] ferman da Tesla ku daneyên têkildarî hemî wesayîtên firotanê yên Dewletên Yekbûyî, yên ku bi [[Autopilot]] ve girêdayî ne, radest bike. lêkolînên ajansê yên li ser mirinên trafîkê yên ku bi karanîna Autopilot ve girêdayî ne.<ref name=":21">{{cite web|url=https://www.consumerreports.org/autonomous-driving/nhtsa-safety-defect-investigation-tesla-autopilot-crashes-a6996819019/|title=Federal Government Opens Safety Defect Investigation Into Tesla Autopilot Crashes|last1=Barry|first1=Keith|date=August 16, 2021|website=Consumer Reports|access-date=May 22, 2022}}</ref> == Çavkanî == onvmlrbp9frfkuti1arlax9m2pe77uy 1095402 1095396 2022-08-16T20:23:15Z Penaber49 39672 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank şîrket | nav = Telsa inc. | logo = Tesla Motors.svg | logo mezinayî = | binlogo = | wêne = | wêne mezinayî = | binwêne = | wêne sernûçe = | navê berê = | navê rastî = | navê rastî ziman = | navê romanîkirin = | navê kevn = | şikl = | bazirganîkirin = | ISIN = | pîşesazî = Otomotîv | cure = Otomobîl | qeder = | pêşvehat = | paşvehat = | avakirin = | avaker = Marc Tarpenning Martin Eberhard | têkçûn = | cihê sergeh = 13101 Tesla Road, [[Austin]], [[Teksas]], [[DYA]] | bajarê sergeh = | welatê sergeh = [[DYA]] | koordînat = | hejmara cih = | hejmara cih sal = | herêma xizmetê = | kesên sereke = [[Elon Musk]] [[JB Straubel]] | berhem = | marka = | xizmet = | dahatin = | dahatin sal = | xebitandina dahatinê = | xebitandina dahatinê sal = | dahatina net = | dahatina net sal = | hebûnên rêveberiyê = | hebûn = | hebûn sal = | sermiyan = | sermiyan sal = | xwedî = [[Elon Musk]] (21.9%) | endam = | endam sal = | hejmara karkeran = | hejmara karkeran sal = | bingeha şîrketê = | dabeşkirin = | şîrketên hevpar = | dirûşm = | modul = | rêjeya sermaye = | nirxandin = | jêrenot = | intl = | malper = <!-- {{URL|teslamotors.com/}} --> }} Tesla, Inc. (/ˈtɛslə/ TESS-lə[b]) pargîdaniyek pirneteweyî ya [[otomotîv]] û [[enerjiya paqij]] a [[Amerîkî]] ye<ref>{{cite web|url=https://finance.yahoo.com/news/whats-correct-way-pronounce-tesla-asked-181021888.html|title=What's the correct way to pronounce 'Tesla'? We asked.|website=finance.yahoo.com|language=en-US|access-date=October 6, 2021}}</ref> ku navenda wê li [[Austin, Teksas|Austin]], [[Teksas|Texas]] e. Tesla [[wesayitên elektrîkê]] ([[otomobîl]] û [[Kamyon|kamyonên]] elektrîk), h[[ilanîna enerjiya bataryayê]] bo mal û şîrketan, [[panelên tavê]] û p[[êlên banê tavê]] sêwirîne û çêdike. Ji bilî vê yekê, Tesla yek ji wan pargîdaniyên herî biqîmet ên cîhanê ye. Ew di heman demê de bi sermayeya bazarê ji zêdetirî 760 mîlyar dolarî çêkerê wesayitan a herî binirx a cîhanê dimîne. Pargîdanî li çaraliyê cîhanê xwedan firotanên herî zêde yên wesayîtên elektrîkî yên batarî û wesayîtên elektrîkî yên pêvekirî bû, di sala 2021-an de qasî 21% ji bazara pîlê-elektrîk (temam elektrîk) û 14% ji bazara pêvekêşanê ([[Hîbrîd|hîbrîdên]] pêvekirî tê de) girt. Bi riya şaxa xwe ya [[Tesla Energy]], pargîdanî li [[Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê|Dewletên Yekbûyî]] sazkerek sereke ya [[pergalên fotovoltaîk]] e. Tesla Energy di heman demê de yek ji mezintirîn dabînkerên gerdûnî yên pergalên hilanîna enerjiya bataryayê ye: di sala 2021-an de 3,99 [[gigawatt-saet]] (GWh) hatine saz kirin. Tesla di Tîrmeha 2003-an de ji hêla [[Martin Eberhard]] û [[Marc Tarpenning]] ve wekî [[Tesla Motors]] hate saz kirin. Navê pargîdaniyê rêzek ji dahêner û endezyarê elektrîkê [[Nikola Tesla]] re ye. Di Sibata 2004 de, bi veberhênanek 6,5 mîlyon dolarî, [[Elon Musk]] bû hîsedarê herî mezin ê pargîdaniyê. Ew ji sala 2008-an vir ve wekî [[CEO]] kar dike. Li gorî Musk, mebesta Tesla ew e ku alîkariya bilezkirina [[tevgera veguhastina domdar]] û enerjiyê bike, ku bi wesayîtên elektrîkî û [[enerjiya rojê]] ve tê peyda kirin. Tesla di sala 2009-an de dest bi hilberîna modela gerîdeya xwe ya yekem, otomobîla werzîşê ya [[Roadster]] kir. Li dû vê yekê [[Tesla Model S|modela S-ê]] di sala 2012-an de, [[Tesla Model X SUV|Model X SUV-ê]] di 2015-an de, modela [[Tesla Model 3|Model 3-ê]] di 2017-an de, û di sala 2020-an de [[Tesla Modela Y|modela Y-ya]] crossover hatin afirandin. Model 3 li çaraliyê cîhanê gerîdeya elektrîkî ya herî baş-firotanê ye, û di Hezîrana 2021-an de, bû yekem gerîdeya elektrîkî ku 1 mîlyon yekeyên gerdûnî firot.[9] Firotana gerdûnî ya Tesla di sala 2021-an de 936,222 otomobîl bûn, ku ji sala borî re %87 zêde bû, [10] û firotana berhevkirî di dawiya 2021-an de bi tevahî 2,3 mîlyon otomobîl bû. Di Cotmeha 2021-an de, sermaya bazara Tesla gihîşt 1 trîlyon dolar û bû şeşemîn pargîdaniya ku di dîroka Dewletên Yekbûyî de wiya dike. Tesla bû mijara gelek doz û nakokiyên ku ji daxuyanî û kiryarên CEO Elon Musk derketine, û her weha ji îdiayên hesabên afirîner, tolhildana belavkeran, binpêkirina mafên karkeran, û pirsgirêkên teknîkî yên çaresernekirî û xeternak ên hilberên wan. Di Îlona 2021-an de, [[Rêvebiriya Ewlehiya Trafîkê ya Rêwiyan a Neteweyî (NHTSA)]] ferman da Tesla ku daneyên têkildarî hemî wesayîtên firotanê yên Dewletên Yekbûyî, yên ku bi [[Autopilot]] ve girêdayî ne, radest bike. lêkolînên ajansê yên li ser mirinên trafîkê yên ku bi karanîna Autopilot ve girêdayî ne.<ref name=":21">{{cite web|url=https://www.consumerreports.org/autonomous-driving/nhtsa-safety-defect-investigation-tesla-autopilot-crashes-a6996819019/|title=Federal Government Opens Safety Defect Investigation Into Tesla Autopilot Crashes|last1=Barry|first1=Keith|date=August 16, 2021|website=Consumer Reports|access-date=May 22, 2022}}</ref> == Çavkanî == 7wmo15qio2fj39jzica0wva77olp145 1095404 1095402 2022-08-16T20:24:16Z Penaber49 39672 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank şîrket | nav = Telsa inc. | logo = Tesla Motors.svg | logo mezinayî = | binlogo = | wêne = | wêne mezinayî = | binwêne = | wêne sernûçe = | navê berê = | navê rastî = | navê rastî ziman = | navê romanîkirin = | navê kevn = | şikl = | bazirganîkirin = | ISIN = | pîşesazî = Otomotîv | cure = Otomobîl | qeder = | pêşvehat = | paşvehat = | avakirin = | avaker = Marc Tarpenning Martin Eberhard | têkçûn = | cihê sergeh = 13101 Tesla Road, [[Austin]], [[Teksas]], [[DYA]] | bajarê sergeh = | welatê sergeh = [[DYA]] | koordînat = | hejmara cih = | hejmara cih sal = | herêma xizmetê = | kesên sereke = [[Elon Musk]] [[JB Straubel]] | berhem = | marka = | xizmet = | dahatin = | dahatin sal = | xebitandina dahatinê = | xebitandina dahatinê sal = | dahatina net = | dahatina net sal = | hebûnên rêveberiyê = | hebûn = | hebûn sal = | sermiyan = | sermiyan sal = | xwedî = [[Elon Musk]] (21.9%) | endam = | endam sal = | hejmara karkeran = | hejmara karkeran sal = | bingeha şîrketê = | dabeşkirin = | şîrketên hevpar = | dirûşm = | modul = | rêjeya sermaye = | nirxandin = | jêrenot = | intl = | malper = <!-- {{URL|teslamotors.com/}} --> }} '''Tesla, Inc.''', (/ˈtɛslə/ TESS-lə[b]) pargîdaniyek pirneteweyî ya [[otomotîv]] û [[enerjiya paqij]] a [[Amerîkî]] ye<ref>{{cite web|url=https://finance.yahoo.com/news/whats-correct-way-pronounce-tesla-asked-181021888.html|title=What's the correct way to pronounce 'Tesla'? We asked.|website=finance.yahoo.com|language=en-US|access-date=October 6, 2021}}</ref> ku navenda wê li [[Austin, Teksas|Austin]], [[Teksas|Texas]] e. Tesla [[wesayitên elektrîkê]] ([[otomobîl]] û [[Kamyon|kamyonên]] elektrîk), h[[ilanîna enerjiya bataryayê]] bo mal û şîrketan, [[panelên tavê]] û p[[êlên banê tavê]] sêwirîne û çêdike. Ji bilî vê yekê, Tesla yek ji wan pargîdaniyên herî biqîmet ên cîhanê ye. Ew di heman demê de bi sermayeya bazarê ji zêdetirî 760 mîlyar dolarî çêkerê wesayitan a herî binirx a cîhanê dimîne. Pargîdanî li çaraliyê cîhanê xwedan firotanên herî zêde yên wesayîtên elektrîkî yên batarî û wesayîtên elektrîkî yên pêvekirî bû, di sala 2021-an de qasî 21% ji bazara pîlê-elektrîk (temam elektrîk) û 14% ji bazara pêvekêşanê ([[Hîbrîd|hîbrîdên]] pêvekirî tê de) girt. Bi riya şaxa xwe ya [[Tesla Energy]], pargîdanî li [[Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê|Dewletên Yekbûyî]] sazkerek sereke ya [[pergalên fotovoltaîk]] e. Tesla Energy di heman demê de yek ji mezintirîn dabînkerên gerdûnî yên pergalên hilanîna enerjiya bataryayê ye: di sala 2021-an de 3,99 [[gigawatt-saet]] (GWh) hatine saz kirin. Tesla di Tîrmeha 2003-an de ji hêla [[Martin Eberhard]] û [[Marc Tarpenning]] ve wekî [[Tesla Motors]] hate saz kirin. Navê pargîdaniyê rêzek ji dahêner û endezyarê elektrîkê [[Nikola Tesla]] re ye. Di Sibata 2004 de, bi veberhênanek 6,5 mîlyon dolarî, [[Elon Musk]] bû hîsedarê herî mezin ê pargîdaniyê. Ew ji sala 2008-an vir ve wekî [[CEO]] kar dike. Li gorî Musk, mebesta Tesla ew e ku alîkariya bilezkirina [[tevgera veguhastina domdar]] û enerjiyê bike, ku bi wesayîtên elektrîkî û [[enerjiya rojê]] ve tê peyda kirin. Tesla di sala 2009-an de dest bi hilberîna modela gerîdeya xwe ya yekem, otomobîla werzîşê ya [[Roadster]] kir. Li dû vê yekê [[Tesla Model S|modela S-ê]] di sala 2012-an de, [[Tesla Model X SUV|Model X SUV-ê]] di 2015-an de, modela [[Tesla Model 3|Model 3-ê]] di 2017-an de, û di sala 2020-an de [[Tesla Modela Y|modela Y-ya]] crossover hatin afirandin. Model 3 li çaraliyê cîhanê gerîdeya elektrîkî ya herî baş-firotanê ye, û di Hezîrana 2021-an de, bû yekem gerîdeya elektrîkî ku 1 mîlyon yekeyên gerdûnî firot.[9] Firotana gerdûnî ya Tesla di sala 2021-an de 936,222 otomobîl bûn, ku ji sala borî re %87 zêde bû, [10] û firotana berhevkirî di dawiya 2021-an de bi tevahî 2,3 mîlyon otomobîl bû. Di Cotmeha 2021-an de, sermaya bazara Tesla gihîşt 1 trîlyon dolar û bû şeşemîn pargîdaniya ku di dîroka Dewletên Yekbûyî de wiya dike. Tesla bû mijara gelek doz û nakokiyên ku ji daxuyanî û kiryarên CEO Elon Musk derketine, û her weha ji îdiayên hesabên afirîner, tolhildana belavkeran, binpêkirina mafên karkeran, û pirsgirêkên teknîkî yên çaresernekirî û xeternak ên hilberên wan. Di Îlona 2021-an de, [[Rêvebiriya Ewlehiya Trafîkê ya Rêwiyan a Neteweyî (NHTSA)]] ferman da Tesla ku daneyên têkildarî hemî wesayîtên firotanê yên Dewletên Yekbûyî, yên ku bi [[Autopilot]] ve girêdayî ne, radest bike. lêkolînên ajansê yên li ser mirinên trafîkê yên ku bi karanîna Autopilot ve girêdayî ne.<ref name=":21">{{cite web|url=https://www.consumerreports.org/autonomous-driving/nhtsa-safety-defect-investigation-tesla-autopilot-crashes-a6996819019/|title=Federal Government Opens Safety Defect Investigation Into Tesla Autopilot Crashes|last1=Barry|first1=Keith|date=August 16, 2021|website=Consumer Reports|access-date=May 22, 2022}}</ref> == Çavkanî == ra98w6z9ej73y87zkqzsnuttpepwt7k 1095407 1095404 2022-08-16T21:11:20Z Penaber49 39672 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank şîrket | nav = Telsa inc. | logo = Tesla Motors.svg | logo mezinayî = | binlogo = | wêne = | wêne mezinayî = | binwêne = | wêne sernûçe = | navê berê = | navê rastî = | navê rastî ziman = | navê romanîkirin = | navê kevn = | şikl = | bazirganîkirin = | ISIN = | pîşesazî = Otomotîv | cure = Otomobîl | qeder = | pêşvehat = | paşvehat = | avakirin = | avaker = Marc Tarpenning Martin Eberhard | têkçûn = | cihê sergeh = 13101 Tesla Road, [[Austin]], [[Teksas]], [[DYA]] | bajarê sergeh = | welatê sergeh = [[DYA]] | koordînat = | hejmara cih = | hejmara cih sal = | herêma xizmetê = | kesên sereke = [[Elon Musk]] [[JB Straubel]] | berhem = | marka = | xizmet = | dahatin = | dahatin sal = | xebitandina dahatinê = | xebitandina dahatinê sal = | dahatina net = | dahatina net sal = | hebûnên rêveberiyê = | hebûn = | hebûn sal = | sermiyan = | sermiyan sal = | xwedî = [[Elon Musk]] (21.9%) | endam = | endam sal = | hejmara karkeran = | hejmara karkeran sal = | bingeha şîrketê = | dabeşkirin = | şîrketên hevpar = | dirûşm = | modul = | rêjeya sermaye = | nirxandin = | jêrenot = | intl = | malper = <!-- {{URL|teslamotors.com/}} --> }} '''Tesla, Inc.''', (/ˈtɛslə/ TESS-lə[b]) pargîdaniyek pirneteweyî ya [[otomotîv]] û [[enerjiya paqij]] a [[Amerîkî]] ye<ref>{{cite web|url=https://finance.yahoo.com/news/whats-correct-way-pronounce-tesla-asked-181021888.html|title=What's the correct way to pronounce 'Tesla'? We asked.|website=finance.yahoo.com|language=en-US|access-date=October 6, 2021}}</ref> ku navenda wê li [[Austin, Teksas|Austin]], [[Teksas|Texas]] e. Tesla [[wesayitên elektrîkê]] ([[otomobîl]] û [[Kamyon|kamyonên]] elektrîk), h[[ilanîna enerjiya bataryayê]] bo mal û şîrketan, [[panelên tavê]] û p[[êlên banê tavê]] sêwirîne û çêdike. Ji bilî vê yekê, Tesla yek ji wan pargîdaniyên herî biqîmet ên cîhanê ye. Ew di heman demê de bi sermayeya bazarê ji zêdetirî 760 mîlyar dolarî çêkerê wesayitan a herî binirx a cîhanê dimîne. Pargîdanî li çaraliyê cîhanê xwedan firotanên herî zêde yên wesayîtên elektrîkî yên batarî û wesayîtên elektrîkî yên pêvekirî bû, di sala 2021-an de qasî 21% ji bazara pîlê-elektrîk (temam elektrîk) û 14% ji bazara pêvekêşanê ([[Hîbrîd|hîbrîdên]] pêvekirî tê de) girt. Bi riya şaxa xwe ya [[Tesla Energy]], pargîdanî li [[Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê|Dewletên Yekbûyî]] sazkerek sereke ya [[pergalên fotovoltaîk]] e. Tesla Energy di heman demê de yek ji mezintirîn dabînkerên gerdûnî yên pergalên hilanîna enerjiya bataryayê ye: di sala 2021-an de 3,99 [[gigawatt-saet]] (GWh) hatine saz kirin. Tesla di Tîrmeha 2003-an de ji hêla [[Martin Eberhard]] û [[Marc Tarpenning]] ve wekî [[Tesla Motors]] hate saz kirin. Navê pargîdaniyê rêzek ji dahêner û endezyarê elektrîkê [[Nikola Tesla]] re ye. Di Sibata 2004 de, bi veberhênanek 6,5 mîlyon dolarî, [[Elon Musk]] bû hîsedarê herî mezin ê pargîdaniyê. Ew ji sala 2008-an vir ve wekî [[CEO]] kar dike. Li gorî Musk, mebesta Tesla ew e ku alîkariya bilezkirina [[tevgera veguhastina domdar]] û enerjiyê bike, ku bi wesayîtên elektrîkî û [[enerjiya rojê]] ve tê peyda kirin. Tesla di sala 2009-an de dest bi hilberîna modela gerîdeya xwe ya yekem, otomobîla werzîşê ya [[Roadster]] kir. Li dû vê yekê [[Tesla Model S|modela S-ê]] di sala 2012-an de, [[Tesla Model X SUV|Model X SUV-ê]] di 2015-an de, modela [[Tesla Model 3|Model 3-ê]] di 2017an de, û di sala 2020-an de [[Tesla Modela Y|modela Y-ya]] crossover hatin afirandin. Model 3 li çaraliyê cîhanê gerîdeya elektrîkî ya herî baş-firotanê ye û di Hezîrana 2021an de, bû yekem gerîdeya elektrîkî ku 1 mîlyon yekeyên gerdûnî firot.[9] Firotana gerdûnî ya Tesla di sala 2021-an de 936,222 otomobîl bûn, ku ji sala borî re %87 zêde bû û firotana berhevkirî di dawiya 2021-an de bi tevahî 2.3 mîlyon otomobîl bû. Di cotmeha sala 2021an de, sermaya bazara Tesla gihîşt 1 trîlyon dolar û bû şeşemîn pargîdaniya ku di dîroka Dewletên Yekbûyî de wiya dike. Tesla bû mijara gelek doz û nakokiyên ku ji daxuyanî û kiryarên CEO Elon Musk derketine, û her weha ji îdiayên hesabên afirîner, tolhildana belavkeran, binpêkirina mafên karkeran, û pirsgirêkên teknîkî yên çaresernekirî û xeternak ên hilberên wan. Di Îlona 2021-an de, [[Rêvebiriya Ewlehiya Trafîkê ya Rêwiyan a Neteweyî (NHTSA)]] ferman da Tesla ku daneyên têkildarî hemî wesayîtên firotanê yên Dewletên Yekbûyî, yên ku bi [[Autopilot]] ve girêdayî ne, radest bike. lêkolînên ajansê yên li ser mirinên trafîkê yên ku bi karanîna Autopilot ve girêdayî ne.<ref name=":21">{{cite web|url=https://www.consumerreports.org/autonomous-driving/nhtsa-safety-defect-investigation-tesla-autopilot-crashes-a6996819019/|title=Federal Government Opens Safety Defect Investigation Into Tesla Autopilot Crashes|last1=Barry|first1=Keith|date=August 16, 2021|website=Consumer Reports|access-date=May 22, 2022}}</ref> == Çavkanî == h2gs39igz6yp6lso1tf8yj0wcutfjtg 0 103143 1095488 885888 2022-08-17T04:09:28Z Xqbot 3029 Robot: Fixing double redirect to [[Tesla, Inc.]] wikitext text/x-wiki #BERALÎKIRIN [[Tesla, Inc.]] m1j0w1kajohnc9mtb2m0sk0iletmsel 0 103144 1095489 885889 2022-08-17T04:09:33Z Xqbot 3029 Robot: Fixing double redirect to [[Tesla, Inc.]] wikitext text/x-wiki #BERALÎKIRIN [[Tesla, Inc.]] m1j0w1kajohnc9mtb2m0sk0iletmsel 0 103145 1095487 885885 2022-08-17T04:09:23Z Xqbot 3029 Robot: Fixing double redirect to [[Tesla, Inc.]] wikitext text/x-wiki #BERALÎKIRIN [[Tesla, Inc.]] m1j0w1kajohnc9mtb2m0sk0iletmsel 0 103158 1095490 885947 2022-08-17T04:09:38Z Xqbot 3029 Robot: Fixing double redirect to [[Tesla, Inc.]] wikitext text/x-wiki #BERALÎKIRIN [[Tesla, Inc.]] m1j0w1kajohnc9mtb2m0sk0iletmsel 0 122806 1095368 1087822 2022-08-16T15:32:12Z 2A01:11DF:37E:C200:185E:AFB0:7928:C5CC wikitext text/x-wiki {{bêçavkanî}} {{çavlêgerandin}} {{derbar|Rêveberiya xweser a rojavayê|Ji bo parçeya Kurdistanê ya ku dikeve sînorên Sûriyê|Rojavaya Kurdistanê}} {{Infobox Welat2 | mîkronetewî = | nav = | navê rastî = {{ziman|ar|‎الفدرالية الديمقراطية لشمال سوريا‎}}<br/>{{ziman|syc|ܦܕܪܐܠܝܘܬ݂ܐ ܕܝܡܩܪܐܛܝܬܐ ܕܓܪܒܝ ܣܘܪܝܐ}} | navê hevbeş = Rojavaya Kurdistanê (Rojavayê Kurdistanê) | konvansiyonel navê dirêj = Federaliya Demokratîk a Bakûrê Sûriyê | rewş = Federasyona ''de facto'' ya [[Sûrî|Sûrîyê]] | wêneyê ala = De facto SA-NES Flag.svg | sernav ala = | ala hidûd = | ala jêrenot = | wêneyê ala2 = | sernav ala2 = | ala hidûd2 = | wêneyê mertal = | sernav mertal = | awayê sembol = | sembol jêrenot = | dirûşma netewî = ''An Azadî, an azadî'' | dirûşma bi kurdî = | sirûda netewî = | sirûda keyane = | awayê sembolên din = | sembolên din = | wêneyê nexşe = Rojava location map.svg | wêneyê nexşe2 = | nexşe mezinî = 250px | nexşe mezinî2 = | nexşe sernav = | nexşe sernav2 = | nexşe sernûçe = | nexşe sernûçe2 = | cih = | paytext = [[Qamişlo]] <ref name=qamishli>{{cite web|url=http://aranews.net/2016/07/syrian-kurds-declare-qamishli-capital-new-federal-system/|title=Syrian Kurds declare Qamishli as capital for the new federal system|work=ARA news|date=2016-07-05|accessdate=2016-07-05}}</ref><ref>http://basnews.com/en/News/Details/Syrian-Defense-Minister-in-Qamishli--We-won-t-let-anyone-take-Hasakah/21882</ref><ref>{{cite web|url=http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2014/03/isis-attacks-kurdish-capital.html|title=ISIS suicide attacks target Syrian Kurdish capital - Al-Monitor: the Pulse of the Middle East|work=Al-Monitor|accessdate=2015-02-18}}</ref> | paytext2 = | bajarê mezin = | bicîhbûna mezin = | awayê bicîhbûna mezin = | latd=37 |latm=03 |latNS=N |longd=41 |longm=13 |longEW=E | zimanên fermî = | zimanên naskirin = | zimanên herêmî = | awayê ziman = Zimanên fermî | awayê ziman2 = | ziman = [[Zimanê kurdî|Kurdî]] {{,}} [[Zimanê tirkî|Tirkî]] {{,}} [[Zimanê erebî|Erebî]] {{,}} [[Zimanê asûrî|Asûrî]] | ziman2 = | zimanên bin = | zimanên bin2 = | komên etnîkî = [[Kurd]] {{,}} [[ereb]] {{,}} [[asûrî]] {{,}} [[Tirkmen]] | komên etnîkî sal = | Dîn = [[Misilman]] {{,}} [[xiristiyan]] {{,}} [[êzidî]] ([[Şerfedîn]]) | demonîm = [[Kurd]] | awayê rêveberiyê = [[Demokrasiya rasterast]] ([[Konfederalîzma demokratîk]])<ref>{{cite news|last1=Enzinna|first1=Wes|title=A Dream of Secular Utopia in ISIS’ Backyard|url=http://www.nytimes.com/2015/11/29/magazine/a-dream-of-utopia-in-hell.html?_r=0|accessdate=2016-05-13|work=The New York Times|date=24 November 2015}}</ref><ref name="ekurd.net">{{cite web | url = http://www.ekurd.net/mismas/articles/misc2012/12/turkey4358b.pdf | format = PDF | title = Rethinking Politics and Democracy in the Middle East | last = Jongerden | first = Joost | accessdate = 2013-09-08 | archive-date = 2016-03-15 | archive-url = https://web.archive.org/web/20160315143043/http://ekurd.net/mismas/articles/misc2012/12/turkey4358b.pdf | url-status = dead }}</ref><ref>{{cite book | url = http://www.freedom-for-ocalan.com/english/download/Ocalan-Democratic-Confederalism.pdf | format = PDF | last = Ocalan | first = Abdullah | title = Democratic Confederalism | year = 2011 | isbn = 978-0-9567514-2-3 | accessdate = 2013-09-08}}</ref><ref>{{cite web | url = http://www.kurdmedia.com/article.aspx?id=10174 | title = The declaration of Democratic Confederalism | last = Ocalan | first = Abdullah | date = 2 April 2005 | website = [[KurdishMedia.com]] | accessdate = 2013-09-08 | df = | archive-date = 2013-12-23 | archive-url = https://web.archive.org/web/20131223122439/http://www.kurdmedia.com/article.aspx?id=10174 | dead-url = yes }}</ref><ref>{{cite web | url = http://www.savaskarsitlari.org/arsiv.asp?ArsivTipID=5&ArsivAnaID=34813 | title = Bookchin devrimci mücadelemizde yaşayacaktır | language = Turkish | date = 26 August 2006 | website = Savaş Karşıtları | accessdate = 2013-09-08 | df = | archive-date = 2013-12-02 | archive-url = https://web.archive.org/web/20131202230045/http://www.savaskarsitlari.org/arsiv.asp?ArsivTipID=5&ArsivAnaID=34813 | dead-url = yes }}</ref><ref>{{cite news | url = http://www.theatlantic.com/magazine/archive/2007/10/among-the-kurds/306448/ | title = Among the Kurds | newspaper = [[The Atlantic]] | date = 26 October 2007 | last = Wood | first = Graeme | accessdate = 2013-09-08}}</ref> | sernav rêber1 = Hevserok | navê rêber1 = [[Hediya Yûsif]]<ref name=recognition>{{cite web|url=http://www.middleeasteye.net/news/kurdish-pyd-declares-federalism-northern-syria-1311505605|title=Kurdên Sûriyê îlana federasyona nû li dozkirina ji bo naskirinê kir|work=Middle East Eye|date=2016-05-17|access-date=2016-07-28|archive-date=2018-08-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20180816230615/https://www.middleeasteye.net/news/kurdish-pyd-declares-federalism-northern-syria-1311505605|dead-url=yes}}</ref> | sernav rêber2 = Hevserok | navê rêber2 = [[Mensûr Selûm]]<ref name=recognition/> | sernav rêber3 = | navê rêber3 = | sernav rêber4 = | navê rêber4 = | sernav rêber5 = | navê rêber5 = | pêşvebirî = [[Encumena Niştimanî ya Kurdî li Sûriyê|Encumena Niştimanî]] | meclîsa jorîn = [[Desteya Bilind a Kurd|Desteya Bilind]] | meclîsa jêrîn = | awayê serdestiyê = Rêvebirina xweseriyê | nota serdestiyê = | bûyera avakirinê1 = Pêşniyarkirin | dema avakirinê1 = Tîrmeh 2013 | bûyera avakirinê2 = Îlankirin | dema avakirinê2 = Çiriya paşîn 2013 | bûyera avakirinê3 = Avakirin | dema avakirinê3 = Çiriya paşîn 2013 | bûyera avakirinê4 = Makezagon | dema avakirinê4 = Kanûna paşîn 2014 | bûyera avakirinê5 = Federasyon | dema avakirinê5 = 17ê adara 2016 | rûerd etîket = | rûerd etîket2 = | rûerd dane = | rûerd dane2 = | rûerd = | rûerd km2 = | rûerd sq/mi = | rûerd magnitude = | rûerd rêz = | rûerd jêrenot = | ji sedî av = | gelhe texmînkirin = 4,6 milyon (nîvê wan penaberên navxweyî ne)<ref>{{cite book|last1=In der Maur|first1=Renée|last2=Staal|first2=Jonas|title=Stateless Democracy|date=2015|publisher=BAK|location=Utrecht|isbn=978-90-77288-22-1|page=19|url=http://newworldsummit.eu/wp-content/uploads/2015/06/NWA5-Stateless-Democracy1.pdf|chapter=Introduction|access-date=2016-07-28|archive-date=2016-10-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20161025095239/http://newworldsummit.eu/wp-content/uploads/2015/06/NWA5-Stateless-Democracy1.pdf|dead-url=yes}}</ref><ref name="ottawacitizen.com">Estimate as of mid November 2014, including numerous refugees. "Rojava’s population has nearly doubled to about 4.6 million. The newcomers are Sunni and Shia Syrian Arabs who have fled from violence taking place in southern parts of Syria. There are also Syrian Christians members of the Assyrian Church of the East, Chaldean Catholic Church, Syriac Catholic Church, Syriac Orthodox Church, and others, driven out by Islamist forces. {{cite news|title=In Iraq and Syria, it's too little, too late|url=http://ottawacitizen.com/opinion/columnists/iraq-and-syria-too-little-too-late|publisher=Ottawa Citizen|date=14 November 2014}}</ref><ref>{{cite news|title=A Dream of Secular Utopia in ISIS’ Backyard|url=http://www.nytimes.com/2015/11/29/magazine/a-dream-of-utopia-in-hell.html|agency=New York Times|date=24 November 2015}}</ref> | gelhe texmînkirin sal = 2014 | gelhe texmînkirin rêz = | gelhe giştejimar = | gelhe giştejimar sal = | gelhe giştejimar rêz = | gelhe tîrbûn km2 = | gelhe tîrbûn sq/mi = | gelhe tîrbûn rêz = | hejmara endaman = | TBH PHK = | TBH PHK sal = | TBH PHK rêz = | TBH PHK her kesekî = | TBH PHK her kesekî rêz = | TBH nomînal = | TBH nomînal sal = | TBH nomînal rêz = | TBH nomînal her kesekî = | TBH nomînal her kesekî rêz = | Gini = | Gini sal = | Gini guherandin = | Gini rêz = | Gini çavk = | EPM = | EPM sal = | EPM guherandin = | EPM rêz = | EPM çavk = | dirav = Diravê Sûrîyê | dirav kod = SYP | demjimêr = EET | utc offset = +2 | demjimêr DST = | utc offset DST = | DST not = | dijrabertî = | celebê dîrokê = rr/mm/ssss | hatûçûn = rast | koda înternetê = [[.krd]] | iso3166kod = | koda telefonê = +963 | berdilê hîmander = | wêne nexşe3 = | nexşe sernav3 = | jêrenot a = | jêrenot b = }} "'Federasyona Xweser a Kurdistanê'" "an" ''Rojavayê Kurdistan' '' ܦܕܪܐܠܝܘܬ ۂ ܐ ܕܝܡܩܪܐܛܝܬܐ ܕܓܪܒܝ ܬܐ ܕܓܪܒܝ ܣܘܪܝܐ ''}} [Kurdistan] [Kurdistan] di nav sînorên Iraqê de ye. Paytextê Federasyona Rojava Qamislo ye. Navê herêmê jî wek “Rojavayê Kurdistanê. Nifûsa Federasyona Demokratîk a Bakurê Sûriyeyê 4,6 mîlyon e. Piştî şerê li Sûriyê li dijî [[Rejîma Baas]] [[Beşar Esed]], [[Şerê Navxweyî yê Sûriye û Iraqê]] dest pê kir. Bi ser de jî, [[Dewleta Îslamî ya Iraq û Şamê] hemû Kurdistan girt. Ji ber vê yekê, [[Hevbendiya Hêzên Xizmeta Yekgirtû - Tevgera Biryara Giştî]] [[Hêzên Sûriyeya Demokratîk]] di bin serokatiya [[Yekîneyên Parastina Gel]] û [[Yekîneyên Parastina Jinê]], bi piştgiriya Yekgirtû ava kir. Dewlet û Împaratoriya Osmanî yek li pey hev meşiyan û herêmên Federasyona Demokratîk a Bakurê Sûriyeyê rizgar kirin. Yekemîn operasyona rizgarkirinê di 19'ê Tîrmeha 2013'an de pêk hat. Rêveberiya Xweser a Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê, di 21ê kanûna paşîn a 2014an de bi ragihandina hikimet û rêveberiya herêma Cizîrê re hat denezendin. Rêveberiya xweser li herêmên ku xwedî navend in hat beşkirin. Herês herêm rêveberiyên wan û hikimeta wan hat avakirin û ragihandin ku herêman bi rê ve bibin. Zimanê fermî ê herêmê rojava, Zimanê kurdî, Zimanê asûrî û erebî ya. Ala wê kesk û sor û zer a. Rêveberiya Xweser a Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê, berî ku were ragihandin demek dirêj amedekerî bo wê hatina kirin û temenê wê hat pêşxistin. Li herêma Rojavaya Kurdistanê saziyên civatî ên rêveberinê, perwerde û çandê û hwd, hatina ava kirin. Piştî rêveberî, desthilatdarî û hikimeta herêma başûrê kurdistanê, ev herêma rojavayê kurdistanê avakirina wê, bû duyemin herêm ku kurdan bidestê xwe li wan rêveberiya xwe cewherî ava kirin. Di destpêkê de, dewletên herêmê ên weke tirkiya komên tundrew bi rêxistin dikirin û didane hêrîşkirin li ser rêveberiya xweser a rojavayê kurdistanê. Hemû deriyên alikariyê li rojavayê kurdistanê hatina girtin. Bi tememî ambargoyaka jidahî li ser rojavayê kurdistanê hat danîn. Rêveberiya başûrê kurdistanê jî, tevî ku rêveberîyek kurd bû, ew jî tevlî hêzên ku ambargo danîna er rojavayê kurdistanê û hemû deriyên ku ji başûrê kurdistanê diçûna rojavayê kurdistanê ên weke "deriyê sêlmalka", hatina girtin û ne hiştin ku ne mirov û ne alikarî di wan bi buhurê. Tenê ji mirovên ku ji rojava bazdidan û goç dikirin ew derî vekirin. Piştî ku rêveberiya rojavayê kurdistanê û hikimeta wê hat avakirin, êdî hemû kurd ketina nava hewkariyê de ku wê pêş bixin. Ji bakûrê kurdistanê, rojhilat, û başûrê kurdistanê jî alikarî ji wê re dikirin. Lê li başûr, partiya kurd PDK, ku weke partiya ku di hilijartinan de bi serketibû û partiya mazin bû, wê alikarî neda rêveberiya xweser a rojavayê kurdistanê. Vê yekê jî, dilê hemû kurdan şikand. Kurd xamgin kirin. Kurdan, ew helwesta partiya kurd a PDK, li dijî rabûn û gotin ku "ev ne li gorî nirx û kevneşopiya me ya" û şermazar kirin. rêveberiya xweser a rojavayê kurdistanê, dema ku konfaranse CEnev´ê li Cenevê dihat li darxistin de hat ragihandin. Gelek dordoran jî şîrovekirin û gotin ku "ji ber ku kurd ne hatina dewetkirin li konfaranse û ji ber ku ne dixwestin li ´lozanek din a duyemin were serê wan, rêveberiya xwe ragihandin´". Rêveberiya kurd, li rojavayê kurdistanê piştî hat ragihandin, bi alikariya tirkiya û welatên din ên herêmê komên tundrew bi rêxistin kirin û dan hêrîşkirin li ser wê rêveberiya xweser a rojavayê kurdistan. Ji ber ku welatên herêmê li dijî pêşketina statûya kurdan bû, ev hêrîş li wê rêveberiya kurd dan kirin. == Rûerd == [[Wêne:Syrian Civil War map.svg|thumb|left|300px|{{legend|#e2d974|border=1px solid grey|Rojavaya Kurdistanê}}]] Rojavaya Kurdistanê parçeya [[Kurdistanê]] ya herî biçûk e: 31.000&nbsp;km² ye{{Çavk}}. Îro di bin desthilatdariya [[Sûrî|Sûriyê]] de ye. Taybetiyeke herêma Rojavaya Kurdistanê heye ku axa wê piranî deşt û berrî ye. Ev herêma han ji rojava ber bi rojhilat ve zirav û dirêj e, û her ku diçe qad û çarçova wê berfireh dibe. Mirov dikare avhewaya Rojavaya Kurdistanê bike du beş. Beşa yekem avhewaya herêma [[Efrîn]]ê ye. Avhewaya li vê derê nezîkî ya Deryaya Spî ye. Havînan germ e û carnan baran dibare; zivistanan jî zêde ne sar e. Ji ber vê avhewayê herêma Efrînê, şîn e, dar û ber lê zêde ne. Her cureyên daran hene{{Çavk}}. Lê piranî darên zeytûnan e. Beşa duyem ku [[Serê Kaniyê]], [[Hesîçe]], [[Amûdê]], [[Qamişlo]] û Dêrik hildide nava xwe bi berrî û deşt e. Çiya û daristan nîn in. Zivistan kin in. Hema hema berf nabare. Carinan baran dibare. Di meha Çileyê de li Qamişlokê germahî digihîje +7, li Dêrik û Amûde jî +6 pîleyan. Havîn dirêj in. Germahî pirr e. Ziwayî heye. Havînan ji çolên Erebistan û Sûriyê bayên germ tên û bandor li avhewaya herêmê dikin. Havînan germahî digihêje 40 pîleyî. Rojava ji [[Çiyayê Gewr]] dest pê dike û heta herêma Efrînê û [[Çiyayê Kurmênc]] tê. Çiyayê Kurmênc 1200 m bilind e. Ji çiyayê Kurmanc heta [[Kobanî]], axa Kurdistanê teng e û ereb li vê deverê dijîn. Li herêma bajarê Kobaniyê axa Kurdistanê dîsa fireh dibe û kurd li ser axa xwe dijîn. [[Qamişlo]] û [[Nisêbîn]] yek bajar in, lê di navbera [[Tirkiye]]yê û Sûrî de hatine dabeşkirin. Qamişlo di desthilatdariya Sûriyê û Nisêbîn jî di bin destê Tirkiyeyê de maye. Hûn di wêneyê de li Nisêbînê ala tirkan û li Qamişloyê jî ala Sûriyê dibînin. == Kantonên Rojavaya Kurdistanê == {{Gotara bingehîn|Kantona Cizîrê}} {{Gotara bingehîn|Kantona Efrînê}} {{Gotara bingehîn|Kantona Kobaniyê}} {{Gotara bingehîn|Herêma Şehbayê}} [[Wêne:Rojava february2014 2.png|thumb|250px|Kantonên Rojavaya Kurdistanê, 2014]] Di 21ê kanûna paşîn a 2014an de [[Rêveberiya xweser a rojavaya Kurdistanê]] hat demezrandin. Rêveberiya xweseriya rojavaya kurd weke sê [[kanton]]an hat ragihandin. Kantona pêşî ya ku di 21ê kanûna paşîn de rêveberiya wê ya xweser hat ragihandin, [[Rêveberiya xweser a kantona Cizîrê]] bû. Kantona duyem ku di 27ê kanûna paşîn a 2014an de rêveberiya wê ya xweser hat ragihandin, [[Rêveberiya xweser a kantona Kobaniyê]] bû. Kantona sêyem jî, ku rê veberiya wê di 29ê kanûna paşîn a 2014an de hat ragihandin, [[Rêveberiya xweser a kantona Efrînê]] bû. Her kanton jî, rêveberî û hikimeta xwe ya demkî ragihandin. Piştî ku ragihandina Rêveberiya xweser a rojavayê Kurdistanê jî, êdî di nava kurdan de bi rojan bû sedema şahiyan{{çp}}. ==Rêveberiya Federasyonê== ===Rêvebirên Kanton=== {|class="wikitable" ! colspan="3" |[[Kanton (binebeşên welat)|Kantona Rojava]] ! Navê fermî (ziman) ! Serokwezîr ! Cîgirê Serokwezîrê ! colspan=2|Hevpeymaniya<br/>Rêvebirê ! Hilbijartinên paşve ! Hilbijartinên pêşve |- |[[File:Coat of Arms of the Afrin Canton.svg|40px|Efrîn]] |[[File:Flag of the Afrin Canton.svg|40px|Efrîn]] |[[Kantona Efrînê]] |{{vunblist|{{navê rastî|ku|Kantona Efrînê}}|{{navê rastî|ar|مقاطعة عفرين}}|{{navê rastî|syc|ܦܠܩܐ ܕܥܦܪܝܢ}}}} |[[Hêvî Îbrahîm]] |[[Remzi Şêxmus]]<br/>[[Ebdil Hemid Mistefa]] |style="background-color: #FEE801"| |[[Tevgera Civaka Demokratîk|TEV-DEM]] |Kanûna paşîn 2014 | |- |[[File:Coat of Arms of the Cizire Canton.svg|30px|Cizîrê]] |[[File:Flag of Jazira Canton.svg|40px|Cizîrê]]<br><br>[[File:Flag of Cazire Canton.svg|40px|Cizîrê]] |[[Kantona Cizîrê]] |{{vunblist|{{navê rastî|ku|Kantona Cizîrê}}|{{navê rastî|ar|مقاطعة الجزيرة}}|{{navê rastî|syc|ܦܠܩܐ ܕܓܙܪܬܐ}}}} |[[Akram Hesso]] |[[Elizabeth Gawrie]]<br/>[[Hussein Taza Al Azam]] |width=5px style="background-color: #FEE801"| |[[Tevgera Civaka Demokratîk|TEV-DEM]] |Kanûna paşîn 2014 | |- |[[File:Kantona Kobanê (Emblem).svg|30px|Kobanî]] |[[File:Flag of Kobanî Canton.svg|40px|Kobanî]] |[[Kantona Kobaniyê]] |{{vunblist|{{navê rastî|ku|Kantona Kobaniyê}}|{{navê rastî|ar|مقاطعة كوباني}}|{{navê rastî|syc|ܦܠܩܐ ܕܟܘܒܐܢܝ}}}} |[[Enwer Muslim]] |[[Bêrîvan Hesen]]<br/>[[Xalid Birgil]] |style="background-color: #FEE801"| |[[Tevgera Civaka Demokratîk|TEV-DEM]] |Kanûna paşîn 2014 | |- |[[File:Coat of Arms of Rojava.svg|40px|Şehba]] | |[[Herêma Şehbayê]] |{{vunblist|{{navê rastî|ku|Herêma Şehbayê}}|{{navê rastî|ar|مناطق الشهباء}}|{{navê rastî|syc|ܦܢܝܬܐ ܕܫܗܒܐ}}}} |[[Ismail Musa]] |[[Mohammed Ahmed Khaddro]]<br/>[[Ayman al-Hafez]] |style="background-color: #0080ff" | |[[Hevbendiya Demokrat a Niştimanî ya Sûrî|TWDS]] |Sibat 2016 | |- |[[File:Coat of Arms of Rojava.svg|40px|Konfederasyon]] |[[File:Flag of Syrian Kurdistan.svg|40px|Konfederasyon]] |'''Konfederasyon''' |'''{{vunblist|{{navê rastî|ar|الفدرالية الديمقراطية لشمال سوريا}}|{{navê rastî|ku|Federaliya Demokratîk a Bakûrê Sûriyê}}|{{navê rastî|syc|ܦܕܪܐܠܝܘܬ݂ܐ ܕܝܡܩܪܐܛܝܬܐ ܕܓܪܒܝ ܣܘܪܝܐ}}}}''' |'''[[Hediya Yûsif]]''<br/>'''[[Mensûr Selûm]]'' |N/A |style="background-color: #FEE801"| |'''[[Tevgera Civaka Demokratîk|TEV-DEM]]'' |'''Adar 2016''' | |} ===Encûmena Federal=== {|class="wikitable sortable" ! Nav ! ! colspan="2" |Partî ! ! colspan="2" |Hevkarî ! ! colspan="2" |Kanton |- |Îşûh Gewriyê |style="background-color: #b20000" | |[[Partiya Yekîtiya Suryanî (Sûrî)|Partiya Yekîtiya Suryanî]] (SUP) |style="background-color: #ffd700" | |[[Tevgera Civaka Demokratîk|TEV-DEM]] |[[File:Coat of Arms of the Cizire Canton.svg|25px|Cizîrê]] |[[Kantona Cizîrê|Cizîrê]] |- |Meram Dawûd |style="background-color: #00FF00" | |[[Peymana Rûmet û Mafan]] | | | |? |- |Îbrahîm El-Hesen | |N/A | |N/A |[[File:Kantona Kobanê (Emblem).svg|25px|Kobanî]] |[[Kantona Kobaniyê|Kobanî]] |- |Rojîn Remo |style="background-color: #7f7fff" | |[[Yekîtiya Star]] |style="background-color: #ffd700" | |[[Tevgera Civaka Demokratîk|TEV-DEM]] | |N/A |- |Hikmet Hebîb |style="background-color: #17aa17" | |[[Koalîsyona Neteweyî ya Ereb]] | | | |? |- |Bêrîvan Ehmed | |N/A | |N/A | |N/A |- |Cemal Şêx Baqî |style="background-color: #daff00" | |[[Partiya Demokrat a Kurdistanê li Sûriyê]] (PDKS) |style="background-color: #a8ff00" | |[[Encûmena Niştimanî ya Kurdî|KNC]] | |? |- |Parêzer Elaaddin El-Xalid |style="background-color: #0080ff" | |[[Hevbendiya Demokrat a Niştimanî ya Sûrî]] | | |[[File:Coat of Arms of Rojava.svg|35px|Şehba]] |[[Herêma Şehbayê|Şehba]] |- |Salih El-Nebwanî |style="background-color: #228B22" | |[[Tevgera Mafên Zagona Hemwelatiyê]] (QMH) | | | |? |- |} == Dîrok == {{Gotara bingehîn|Dîroka Rojavaya Kurdistanê}} [[Wêne:Rojava february 2014.png|thumb|250px|Rojavaya Kurdistanê, 2014]] [[Wêne:Rojava june 2015.png|thumb|250px|Rojavaya Kurdistanê, 2015]] [[Wêne:Northern Syria - Rojava october 2016.png|thumb|250px|Rojavaya Kurdistanê, 2016]] Dîroka Rojavaya Kurdistanê, pirr kevn diçe. Bi taybetî, li ser wê axa wê, ji demên Sumeriyan ve li wir jiyane û şaristanî di pêşketinê de ya. Ev herêm Rojavaya Kurdistanê, dikeve keviya çemê mezin û navdar ê [[Firat]]ê de. Di demên berê de, heta ku digihişt ber çiyayê kurdan û bajarên weke [[Efrîn]], [[Kobanî]], [[Serêkaniyê]] çem diherikî. Ev herêm, weke herêmên şîn û pêşketî bûn. jiyanê li van herêman, di pirtûkên pîroz de jî bicih bûye. Bi taybetî, ji ber Kobanî û Efrînê û heta ku digihije Helebê û piştre Şamê, weke herêmên ku li wan zanebûn pêş diket bû. Birehîm Xelîl, çanda wî li vê herêmê bicih bûye. Mîtra, di dema mîtaniyan de hatiye û ew bixwe jî ji Mîtaniyan bûye. Mîtanî jî kurd bûne.<ref>Abdusamet Yigit, ''Pirtûka,´jiyane di bin roja Mîtra de dimeşê</ref> Li herêmê, piştî ku rejima be'sê lê tê û serdest dibe, navê herêmê giştkan diguherîne. Lê navên herêmê kevn in. Mînak, navê Kobanê<ref>by Jack M. Sasson - Chapel Hill, North Carolina, HURRIANS AND HURRIAN NAMES IN THE MARl TEXTS</ref>, ji dema Hûriyan a. Navê Serêkaniyê bi rengê ´weşokanî´ ji dema hûrî û mîtaniyan e û di dema Mîtaniyan de bûye paytext ji mîtaniyan re. Herêma Serêkaniyê, piştî ku dewletên Sûrî û Tirkiyeyê ava bûn, bû du-qism. Qismekê li Sûrî ma û rejima Be'sê navê wê guharand û kir "Rasûlayn". Qismê wê yê li aliyê Tirkiyeyê ma jî, rejima tirk navê wê guharand û navê wê kir "Ceylanpinar". Lê ev herdu qism jî, berê yek bûn û bajarek bûn. Berê di ber re jî û di navê de jî şaqna ji çemê Firatê diherikî. Di demên berî zayinê de, di dema Gûtiyan de jî, di nava sînorê Gûtiyan de bûye. Piştî gûtiyan re ku hûrî û mîtanî hatin, êdî ew herêm bû weke navend û paytexta wan ku ew lê bi pêş ketin û mezin bûn. Li herêmê, di dema Sumeriyan de, di dema Xanadana Ur de jî, ev herêm ji wê re û ji pêşketina wê re bûye hîm. Ji her sê xanedanên Uran re jî wisa bûye. Îro, di roja me de ku dikeve naqabîna Efrîn û Helebê de, di dema Sumeriyan de ku ji wê re ´Marî´ dihat gotin, nivîsa bizmarî ku li wir hat dîtin, û tercumeyên wê bi navê "hurrian and hurrian names in the mari tekst" de navê "Kobanê" û hwd hene. Marî, di dema hûrî û mîtaniyan de di nava sînorê hûrî û mîtaniyan de bû. Di dema hûrî û mîtaniyan de, bi pêşketina xwe di aramiyê de li vê herêmê jiyane. Lê piştre, di dema Asûriyan de, rastî êrîşan hatiye. Di dema [[Îskenderê Mezin]] de jî rastî êrîşan hatiye. Gava ku Medî li herêmê bûn desthilatdar ew der di nava sînorê xwe de girt û bi wê re li ser herêmên Anatolia jî karî ku serdestiya xwe bide erêkirin. Di pirtûkên pîroz de behsa Nemrûd tê kirin ku di dema Birehim Xelîl de jiyaye. Nemrûd jî, di dema xwe de li vê herêmê xwe kiriye hukimdar. Çanda herêmê, heta dema derketina Îslemiyetê li gor çanda Êzidîtiyê bû. Piştre dînê Îslamê ew der jî kiriye bin destê xwe de û guherandiye. Piştre, demên desthilatdariyên kurd ên dewletên kurd Merwaniyan û Eyûbiyan li herêmê bi pêş dikevin. Herêm, di dema Eyûbiyan de, ji sadsala 11em heta sadsala 16em, di bin destê desthilatdariya xanadana eyûbiyan de dimîne.<ref>Abdusamet Yigit, ''Pirtûka, ´di sedsale 21´ê de şoreşa kurd: rojava´</ref> Piştî ku Osmanî bi pêş ketin, êdî osmaniyan, ew der weke eyeletekê desthilatdariya eşîrên kurd qebûl kiriye. == Ziman == Zimanê ku zêde tê axaftin [[zimanê kurdî]] zaravayê [[kurmancî]] ye. Lê [[zimanê erebî]], asûrî û hwd jî li herêmê dihên axaftin. Li herêmê rojnameyên bi kurdî, TVyên bi kurdî jî hene. [[Ronahî TV]], TVya kurdî ya Rojavayê Kurdistanê ye. Ji aliyê çapameniyê ve, piştî ku şoreşa Rojavayê kurdî bû, hêdî hêdî qada çapameniyê jî berfireh dibe. == Dîn == Olên ku li herêmê dijîn, weke olên sereke [[Îslam]]iyet, [[Êzîdî]]tî û [[Xiristiyanî]] ye. Lê mezhebên van olan, ku mirovên ji wan jî hene. Ji sedî 80yê wê derê [[misilman]] in. Hejmareke mezin ya êzîdiyan jî li herêmê heye û ev jî li gorî ku tê gumankirin ser sedî 10an re ye. Lê gelekan jî, ji herêmên xwe koçber kirine. Berê, ev hejmar pir zêde bû. Her wisa, xiristiyanên li herêmê di derûdorê ji sedî 10an de ne. Asûrî, piraniyan, ji dînê Xiristiyanî ne. Lê ku ne pir zêde jî bin, Kurdên Mesihî jî hene. Herwisa, [[Kurdên cihû]] jî berê li wir dijiyan. Heta dema rejima [[Be's]]ê li wir dijiyan, pişre, hinekan ji wan koçî Îsraîlê kirin û hinekan jî koçî welatên ewropî kirine. Îro, her wisa zêde [[cihû]] li herêmê nemane. Lê li çend cihan, hê jî kinîştên wan hene ji bo bergkirinê. == Bajar == [[Wêne:Rojava cities.png|thumb|250px|Bajarên Rojavaya Kurdistanê]] [[Wêne:Rojava february2014.png|thumb|250px|Bajarên Rojavaya Kurdistanê]] Bajar û bajarokê herêmê: * [[Amûdê]] * [[Cerablus]] * [[Cindirêsê]] * [[Dêrika Hemko]] * [[Dirbêsiyê]] * [[Efrîn]] * [[Êndîwer]] * [[Ezaz]] ([[:en:Azaz|en]]) * [[Girê Spî]] * [[Hesîçe]] * [[Kobanî]] * [[Eyn îsa]] ( [[Bozanî]]) * [[Siluk]] * [[Membic]] ([[:en:Manbij|Manbij]]) * [[Qamişlo]] (Paytext) * [[Serêkaniyê]] * [[Tirbespiyê]] * [[Til Koçer]] Li Rojava Hesîçe bi tenê wîlayet e, yên din qeza û nehiye ne. Qamişlo qezaya Hesîçeyê ye, lê ew ji Hesîçe û hemû bajarên din mezintir e. Qamişlo wekî navend û paytextê herêma Rojavayê Kurdistanê tê pejirandin. Li navenda Qamişlo nêzî 150.000 kes dijîn{{Çavk}}. Li bajarên Sûriyê, li [[Heleb]], [[Reqa]] û [[Şam]]ê jî gelek taxên kurdan hene{{Çavk}}. Di nava bajarên Rojavaya Kurdistanê ji aliyê erdnîgarî ve Serêkaniyê, Efrîn, Kobanî û Qamişlo ji bajarên mezin in. Bajarê Serêkaniyê, weke bajarekî pirr mezin a. Lê ji ber ku di nava sînorê Tirkiye û Sûrî de hatiye qatkirin û qatek li aliyê Tirkiyeyê ango Bakûrê Kurdistanê û qatek li aliyê Sûrî û ango Rojavayê Kurdistanê maye, êdî biçûk bûye. Lê ji aliyê erdnîgariyê ve weke bajarê mezin ê dîrokî ye. Di dema Mîtaniyan de, Serêkaniyê bi navê ´weşokanî´ herdu bi hevdu ve bûn û paytext bû. Weke bajarê mazin ê lê jiyan û şaristanî pêşketî bû. Di nava bajarê de, berî avakirina komara tirk û ya Sûrî, xeta trenê derbas dibû. Ew xeta trenê, piştre kirine weke sînor. Aliyê xeta trenê ê li aliyê Sûrî û ango li aliyê Rojavayê Kurdistanê li wî alî maye û aliyê li vî xeta trenê jî di nava sînorên Tirkiyeyê ango li Bakûrê Kurdistanê maye. Bajarên Rojavayê Kurdistanê, ên weke Amûdê, Efrînê, Qamişlo, Serêkaniyê, Hesekê, Dirbesipiyê, Girê Sipî, Tilkoçer û hwd, çend ji wan bajarên mezin in ku nifûsên wan pir in. Tilkoçer, dikeve sînorê Îraqê de. Deriyê li Îraqê, yek jê ji Tilkoçerê vedibe. == Desthilatdarî == Desthilatdarî, îro di destê kurdan de ye. Kurd, rêveberiya xwe ya xweser a Rojavayê Kurdistanê ragihandin. Herêma Rojavayê Kurdistanê, li sê kantonan hatiye beşkirin û rêveberî û hikûmetên wan ava kirin. Ev hersê kanton jî, "Kantona Cizîrê", "Kantona Kobaniyê" û "Kantona Efrînê" ye. Îro, Rojavayê Kurdistanê, ji aliyê van hersê rêveberiyên xweser ên kurdistanî ve tê birêvebirin. Herêm, bajarê wê ê mezin Qamişlo ye. Qamişlo, weke paytexta herêmê jî tê dîtin. Hikûmeta hersê kantonan, ji 22 wezaretan pêk tê. Ew wezeret, xwe li herêmê bi rêxistin dikin û herêmê bi rê ve dibin. Kurd, piştî ku bi xelkên din ên li herêmê re şoreşa rojava kirin, êdî ew rêveberî jî hatine avakirin û ragihandin. Lê rêveberiyên herêmê, ji aliyê welatên herêmê ên weke Tirkiye û Îranê ve hatiye xistin bin ambargoyê de. Piştî ku rêveberiya xweser hat ragihandin, ew êdî care pêşî bû ku rêveberiyeke ji xelkê li herêmê hatibû avakirin. Piştî ku kurdên Rojavayê Kurdistanê, bi xelkên din ên li herêmê re ku rêveberiya Rojavayê Kurdistanê ava kirin û ragihandin, êdî dest bi dîplomasiya nasandina wê kirin. Gelek heyet ava kirin û şandine welatên Ewropî û welatên din ên cihanî ku xwe bidin nasîn. == Hêzên parastinê ên Rojavaya Kurdistanê == {{Gotara bingehîn|YPG}} {{Gotara bingehîn|YPJ}} {{Gotara bingehîn|QSD}} {{Gotara bingehîn|Asayîş}} Piştî ku kurdan li herêmên xwe rêveberiya xwe ya xweser ava kirin û ragihandin, êdî hêzeka xwe ya parastinê ku ji kurdên Rojavayê Kurdistanê û beşên din ên civatî afirî ava kirin. Ew jî, navê YPG, Gerîla, Pêşmerge direjîhiya wê "Hêzên Parastina Gel" e. Herêmên kurdan diparêze. Lê bi wê re jî, YPJ hat avakirin. Ev jî, weke hêz û artêşa jinan e. Pirraniya endemên YPJê ji jinên ciwan ên kurd û komên din ên li herêmê ku dijîn pêk tê. Wekî din jî, hêza Aşayîşê heye. kar û erka Hêza Asayîşê ew e ku aramiya nava bajaran biparêzê. Weke hêza polîsan e. Kar û erka Hêzên Parastina Gel ku bi navê wê yê kurt [[YPG]]ê, ew e ku weke artêşa Rojavayê Kurdistanê li dijî êrîşên ku ji derve tên bi ser Rojavayê Kurdistanê bergirî bike. Herwisa bi vî rengê YPGê, em dikarin weke artêşa Rojavayê Kurdistanê jî bi nav bikin. YPGê, temamiya Rojavayê Kurdistanê diparêzê. Her kesekê li herêmê diparêze kurd be an ne kurd be. Aramiya wan temîn dike. Herwisa, weke artêşa Rojavayê Kurdistanê, ji aramî û parastina Rojavayê Kurdistanê ew berpirsiyar e. YPGê, ne hêzek siyesî ye. YPGê, hêzek leşkerî ya parastinê ye. Artêşa Rojavayê Kurdistanê ye. == Partiyên kurdî == * [[Desteya Bilind a Kurd]] * [[Partiya Yekîtiya Kurdî li Sûriyê]] * [[Partiya Yekîtiya Demokrat]] * [[Partiya Demokrat a Kurdistanê li Sûriyê]] * [[Yekîneyên Parastina Gel]] * [[Partîya Demoqrat a kurdî ya sûrî]] ==Parêzgehên Rojavayê Kurdistanê== == Mijarên têkildar == * [[Serhildana Rojavaya Kurdistanê]] * [[Şerê navxweyî yê Sûriyê]] * [[Rêveberiya xweser a rojavayê Kurdistanê]] * [[Dîroka Rojavayê Kurdistanê]] == Çavkanî == {{çavkanî|2}} == Girêdanê derve == {{Commonscat-b|Syrian Kurdistan}} * [http://ku.pydrojava.com/ PYD Rojava] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161124180601/http://ku.pydrojava.com/ |date=2016-11-24 }} {{Mijarên Rojavayê Kurdistanê}} {{Bajarên Kurdistanê}} {{Parçeyên Kurdistanê}} 8b1lhchxyxe1lppn76lt8bd5vt87xeh 1095369 1095368 2022-08-16T15:33:19Z 2A01:11DF:37E:C200:185E:AFB0:7928:C5CC wikitext text/x-wiki {{bêçavkanî}} {{çavlêgerandin}} {{derbar|Rêveberiya xweser a rojavayê|Ji bo parçeya Kurdistanê ya ku dikeve sînorên Sûriyê|Rojavaya Kurdistanê}} {{Infobox Welat2 | mîkronetewî = | nav = | navê rastî = {{ziman|ar|‎الفدرالية الديمقراطية لشمال سوريا‎}}<br/>{{ziman|syc|ܦܕܪܐܠܝܘܬ݂ܐ ܕܝܡܩܪܐܛܝܬܐ ܕܓܪܒܝ ܣܘܪܝܐ}} | navê hevbeş = Rojavaya Kurdistanê (Rojavayê Kurdistanê) | konvansiyonel navê dirêj = Federaliya Demokratîk a Bakûrê Sûriyê | rewş = Federasyona ''de facto'' ya [[Sûrî|Sûrîyê]] | wêneyê ala = De facto SA-NES Flag.svg | sernav ala = | ala hidûd = | ala jêrenot = | wêneyê ala2 = | sernav ala2 = | ala hidûd2 = | wêneyê mertal = | sernav mertal = | awayê sembol = | sembol jêrenot = | dirûşma netewî = ''An Azadî, an azadî'' | dirûşma bi kurdî = | sirûda netewî = | sirûda keyane = | awayê sembolên din = | sembolên din = | wêneyê nexşe = Rojava location map.svg | wêneyê nexşe2 = | nexşe mezinî = 250px | nexşe mezinî2 = | nexşe sernav = | nexşe sernav2 = | nexşe sernûçe = | nexşe sernûçe2 = | cih = | paytext = [[Qamişlo]] <ref name=qamishli>{{cite web|url=http://aranews.net/2016/07/syrian-kurds-declare-qamishli-capital-new-federal-system/|title=Syrian Kurds declare Qamishli as capital for the new federal system|work=ARA news|date=2016-07-05|accessdate=2016-07-05}}</ref><ref>http://basnews.com/en/News/Details/Syrian-Defense-Minister-in-Qamishli--We-won-t-let-anyone-take-Hasakah/21882</ref><ref>{{cite web|url=http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2014/03/isis-attacks-kurdish-capital.html|title=ISIS suicide attacks target Syrian Kurdish capital - Al-Monitor: the Pulse of the Middle East|work=Al-Monitor|accessdate=2015-02-18}}</ref> | paytext2 = | bajarê mezin = | bicîhbûna mezin = | awayê bicîhbûna mezin = | latd=37 |latm=03 |latNS=N |longd=41 |longm=13 |longEW=E | zimanên fermî = | zimanên naskirin = | zimanên herêmî = | awayê ziman = Zimanên fermî | awayê ziman2 = | ziman = [[Zimanê kurdî|Kurdî]] {{,}} [[Zimanê tirkî|Tirkî]] {{,}} [[Zimanê erebî|Erebî]] {{,}} [[Zimanê asûrî|Asûrî]] | ziman2 = | zimanên bin = | zimanên bin2 = | komên etnîkî = [[Kurd]] {{,}} [[ereb]] {{,}} [[asûrî]] {{,}} [[Tirkmen]] | komên etnîkî sal = | Dîn = [[Misilman]] {{,}} [[xiristiyan]] {{,}} [[êzidî]] ([[Şerfedîn]]) | demonîm = [[Kurd]] | awayê rêveberiyê = [[Demokrasiya rasterast]] ([[Konfederalîzma demokratîk]])<ref>{{cite news|last1=Enzinna|first1=Wes|title=A Dream of Secular Utopia in ISIS’ Backyard|url=http://www.nytimes.com/2015/11/29/magazine/a-dream-of-utopia-in-hell.html?_r=0|accessdate=2016-05-13|work=The New York Times|date=24 November 2015}}</ref><ref name="ekurd.net">{{cite web | url = http://www.ekurd.net/mismas/articles/misc2012/12/turkey4358b.pdf | format = PDF | title = Rethinking Politics and Democracy in the Middle East | last = Jongerden | first = Joost | accessdate = 2013-09-08 | archive-date = 2016-03-15 | archive-url = https://web.archive.org/web/20160315143043/http://ekurd.net/mismas/articles/misc2012/12/turkey4358b.pdf | url-status = dead }}</ref><ref>{{cite book | url = http://www.freedom-for-ocalan.com/english/download/Ocalan-Democratic-Confederalism.pdf | format = PDF | last = Ocalan | first = Abdullah | title = Democratic Confederalism | year = 2011 | isbn = 978-0-9567514-2-3 | accessdate = 2013-09-08}}</ref><ref>{{cite web | url = http://www.kurdmedia.com/article.aspx?id=10174 | title = The declaration of Democratic Confederalism | last = Ocalan | first = Abdullah | date = 2 April 2005 | website = [[KurdishMedia.com]] | accessdate = 2013-09-08 | df = | archive-date = 2013-12-23 | archive-url = https://web.archive.org/web/20131223122439/http://www.kurdmedia.com/article.aspx?id=10174 | dead-url = yes }}</ref><ref>{{cite web | url = http://www.savaskarsitlari.org/arsiv.asp?ArsivTipID=5&ArsivAnaID=34813 | title = Bookchin devrimci mücadelemizde yaşayacaktır | language = Turkish | date = 26 August 2006 | website = Savaş Karşıtları | accessdate = 2013-09-08 | df = | archive-date = 2013-12-02 | archive-url = https://web.archive.org/web/20131202230045/http://www.savaskarsitlari.org/arsiv.asp?ArsivTipID=5&ArsivAnaID=34813 | dead-url = yes }}</ref><ref>{{cite news | url = http://www.theatlantic.com/magazine/archive/2007/10/among-the-kurds/306448/ | title = Among the Kurds | newspaper = [[The Atlantic]] | date = 26 October 2007 | last = Wood | first = Graeme | accessdate = 2013-09-08}}</ref> | sernav rêber1 = Hevserok | navê rêber1 = [[Hediya Yûsif]]<ref name=recognition>{{cite web|url=http://www.middleeasteye.net/news/kurdish-pyd-declares-federalism-northern-syria-1311505605|title=Kurdên Sûriyê îlana federasyona nû li dozkirina ji bo naskirinê kir|work=Middle East Eye|date=2016-05-17|access-date=2016-07-28|archive-date=2018-08-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20180816230615/https://www.middleeasteye.net/news/kurdish-pyd-declares-federalism-northern-syria-1311505605|dead-url=yes}}</ref> | sernav rêber2 = Hevserok | navê rêber2 = [[Mensûr Selûm]]<ref name=recognition/> | sernav rêber3 = | navê rêber3 = | sernav rêber4 = | navê rêber4 = | sernav rêber5 = | navê rêber5 = | pêşvebirî = [[Encumena Niştimanî ya Kurdî li Sûriyê|Encumena Niştimanî]] | meclîsa jorîn = [[Desteya Bilind a Kurd|Desteya Bilind]] | meclîsa jêrîn = | awayê serdestiyê = Rêvebirina xweseriyê | nota serdestiyê = | bûyera avakirinê1 = Pêşniyarkirin | dema avakirinê1 = Tîrmeh 2013 | bûyera avakirinê2 = Îlankirin | dema avakirinê2 = Çiriya paşîn 2013 | bûyera avakirinê3 = Avakirin | dema avakirinê3 = Çiriya paşîn 2013 | bûyera avakirinê4 = Makezagon | dema avakirinê4 = Kanûna paşîn 2014 | bûyera avakirinê5 = Federasyon | dema avakirinê5 = 17ê adara 2016 | rûerd etîket = | rûerd etîket2 = | rûerd dane = | rûerd dane2 = | rûerd = | rûerd km2 = | rûerd sq/mi = | rûerd magnitude = | rûerd rêz = | rûerd jêrenot = | ji sedî av = | gelhe texmînkirin = 4,6 milyon (nîvê wan penaberên navxweyî ne)<ref>{{cite book|last1=In der Maur|first1=Renée|last2=Staal|first2=Jonas|title=Stateless Democracy|date=2015|publisher=BAK|location=Utrecht|isbn=978-90-77288-22-1|page=19|url=http://newworldsummit.eu/wp-content/uploads/2015/06/NWA5-Stateless-Democracy1.pdf|chapter=Introduction|access-date=2016-07-28|archive-date=2016-10-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20161025095239/http://newworldsummit.eu/wp-content/uploads/2015/06/NWA5-Stateless-Democracy1.pdf|dead-url=yes}}</ref><ref name="ottawacitizen.com">Estimate as of mid November 2014, including numerous refugees. "Rojava’s population has nearly doubled to about 4.6 million. The newcomers are Sunni and Shia Syrian Arabs who have fled from violence taking place in southern parts of Syria. There are also Syrian Christians members of the Assyrian Church of the East, Chaldean Catholic Church, Syriac Catholic Church, Syriac Orthodox Church, and others, driven out by Islamist forces. {{cite news|title=In Iraq and Syria, it's too little, too late|url=http://ottawacitizen.com/opinion/columnists/iraq-and-syria-too-little-too-late|publisher=Ottawa Citizen|date=14 November 2014}}</ref><ref>{{cite news|title=A Dream of Secular Utopia in ISIS’ Backyard|url=http://www.nytimes.com/2015/11/29/magazine/a-dream-of-utopia-in-hell.html|agency=New York Times|date=24 November 2015}}</ref> | gelhe texmînkirin sal = 2014 | gelhe texmînkirin rêz = | gelhe giştejimar = | gelhe giştejimar sal = | gelhe giştejimar rêz = | gelhe tîrbûn km2 = | gelhe tîrbûn sq/mi = | gelhe tîrbûn rêz = | hejmara endaman = | TBH PHK = | TBH PHK sal = | TBH PHK rêz = | TBH PHK her kesekî = | TBH PHK her kesekî rêz = | TBH nomînal = | TBH nomînal sal = | TBH nomînal rêz = | TBH nomînal her kesekî = | TBH nomînal her kesekî rêz = | Gini = | Gini sal = | Gini guherandin = | Gini rêz = | Gini çavk = | EPM = | EPM sal = | EPM guherandin = | EPM rêz = | EPM çavk = | dirav = Diravê Sûrîyê | dirav kod = SYP | demjimêr = EET | utc offset = +2 | demjimêr DST = | utc offset DST = | DST not = | dijrabertî = | celebê dîrokê = rr/mm/ssss | hatûçûn = rast | koda înternetê = [[.krd]] | iso3166kod = | koda telefonê = +963 | berdilê hîmander = | wêne nexşe3 = | nexşe sernav3 = | jêrenot a = | jêrenot b = }} "'[[Federasyona Xweser a Kurdistanê]]'" "an" ''Rojavayê Kurdistan' '' ܦܕܪܐܠܝܘܬ ۂ ܐ ܕܝܡܩܪܐܛܝܬܐ ܕܓܪܒܝ ܬܐ ܕܓܪܒܝ ܣܘܪܝܐ ''}} Kurdistan di nav sînorên Iraqê de ye. Paytextê Federasyona Rojava Qamislo ye. Navê herêmê jî wek “Rojavayê Kurdistanê. Nifûsa Federasyona Demokratîk a Bakurê Sûriyeyê 4,6 mîlyon e. Piştî şerê li Sûriyê li dijî [[Rejîma Baas]] [[Beşar Esed]], [[Şerê Navxweyî yê Sûriye û Iraqê]] dest pê kir. Bi ser de jî, [[Dewleta Îslamî ya Iraq û Şamê] hemû Kurdistan girt. Ji ber vê yekê, [[Hevbendiya Hêzên Xizmeta Yekgirtû - Tevgera Biryara Giştî]] [[Hêzên Sûriyeya Demokratîk]] di bin serokatiya [[Yekîneyên Parastina Gel]] û [[Yekîneyên Parastina Jinê]], bi piştgiriya Yekgirtû ava kir. Dewlet û Împaratoriya Osmanî yek li pey hev meşiyan û herêmên Federasyona Demokratîk a Bakurê Sûriyeyê rizgar kirin. Yekemîn operasyona rizgarkirinê di 19'ê Tîrmeha 2013'an de pêk hat. Rêveberiya Xweser a Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê, di 21ê kanûna paşîn a 2014an de bi ragihandina hikimet û rêveberiya herêma Cizîrê re hat denezendin. Rêveberiya xweser li herêmên ku xwedî navend in hat beşkirin. Herês herêm rêveberiyên wan û hikimeta wan hat avakirin û ragihandin ku herêman bi rê ve bibin. Zimanê fermî ê herêmê rojava, Zimanê kurdî, Zimanê asûrî û erebî ya. Ala wê kesk û sor û zer a. Rêveberiya Xweser a Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê, berî ku were ragihandin demek dirêj amedekerî bo wê hatina kirin û temenê wê hat pêşxistin. Li herêma Rojavaya Kurdistanê saziyên civatî ên rêveberinê, perwerde û çandê û hwd, hatina ava kirin. Piştî rêveberî, desthilatdarî û hikimeta herêma başûrê kurdistanê, ev herêma rojavayê kurdistanê avakirina wê, bû duyemin herêm ku kurdan bidestê xwe li wan rêveberiya xwe cewherî ava kirin. Di destpêkê de, dewletên herêmê ên weke tirkiya komên tundrew bi rêxistin dikirin û didane hêrîşkirin li ser rêveberiya xweser a rojavayê kurdistanê. Hemû deriyên alikariyê li rojavayê kurdistanê hatina girtin. Bi tememî ambargoyaka jidahî li ser rojavayê kurdistanê hat danîn. Rêveberiya başûrê kurdistanê jî, tevî ku rêveberîyek kurd bû, ew jî tevlî hêzên ku ambargo danîna er rojavayê kurdistanê û hemû deriyên ku ji başûrê kurdistanê diçûna rojavayê kurdistanê ên weke "deriyê sêlmalka", hatina girtin û ne hiştin ku ne mirov û ne alikarî di wan bi buhurê. Tenê ji mirovên ku ji rojava bazdidan û goç dikirin ew derî vekirin. Piştî ku rêveberiya rojavayê kurdistanê û hikimeta wê hat avakirin, êdî hemû kurd ketina nava hewkariyê de ku wê pêş bixin. Ji bakûrê kurdistanê, rojhilat, û başûrê kurdistanê jî alikarî ji wê re dikirin. Lê li başûr, partiya kurd PDK, ku weke partiya ku di hilijartinan de bi serketibû û partiya mazin bû, wê alikarî neda rêveberiya xweser a rojavayê kurdistanê. Vê yekê jî, dilê hemû kurdan şikand. Kurd xamgin kirin. Kurdan, ew helwesta partiya kurd a PDK, li dijî rabûn û gotin ku "ev ne li gorî nirx û kevneşopiya me ya" û şermazar kirin. rêveberiya xweser a rojavayê kurdistanê, dema ku konfaranse CEnev´ê li Cenevê dihat li darxistin de hat ragihandin. Gelek dordoran jî şîrovekirin û gotin ku "ji ber ku kurd ne hatina dewetkirin li konfaranse û ji ber ku ne dixwestin li ´lozanek din a duyemin were serê wan, rêveberiya xwe ragihandin´". Rêveberiya kurd, li rojavayê kurdistanê piştî hat ragihandin, bi alikariya tirkiya û welatên din ên herêmê komên tundrew bi rêxistin kirin û dan hêrîşkirin li ser wê rêveberiya xweser a rojavayê kurdistan. Ji ber ku welatên herêmê li dijî pêşketina statûya kurdan bû, ev hêrîş li wê rêveberiya kurd dan kirin. == Rûerd == [[Wêne:Syrian Civil War map.svg|thumb|left|300px|{{legend|#e2d974|border=1px solid grey|Rojavaya Kurdistanê}}]] Rojavaya Kurdistanê parçeya [[Kurdistanê]] ya herî biçûk e: 31.000&nbsp;km² ye{{Çavk}}. Îro di bin desthilatdariya [[Sûrî|Sûriyê]] de ye. Taybetiyeke herêma Rojavaya Kurdistanê heye ku axa wê piranî deşt û berrî ye. Ev herêma han ji rojava ber bi rojhilat ve zirav û dirêj e, û her ku diçe qad û çarçova wê berfireh dibe. Mirov dikare avhewaya Rojavaya Kurdistanê bike du beş. Beşa yekem avhewaya herêma [[Efrîn]]ê ye. Avhewaya li vê derê nezîkî ya Deryaya Spî ye. Havînan germ e û carnan baran dibare; zivistanan jî zêde ne sar e. Ji ber vê avhewayê herêma Efrînê, şîn e, dar û ber lê zêde ne. Her cureyên daran hene{{Çavk}}. Lê piranî darên zeytûnan e. Beşa duyem ku [[Serê Kaniyê]], [[Hesîçe]], [[Amûdê]], [[Qamişlo]] û Dêrik hildide nava xwe bi berrî û deşt e. Çiya û daristan nîn in. Zivistan kin in. Hema hema berf nabare. Carinan baran dibare. Di meha Çileyê de li Qamişlokê germahî digihîje +7, li Dêrik û Amûde jî +6 pîleyan. Havîn dirêj in. Germahî pirr e. Ziwayî heye. Havînan ji çolên Erebistan û Sûriyê bayên germ tên û bandor li avhewaya herêmê dikin. Havînan germahî digihêje 40 pîleyî. Rojava ji [[Çiyayê Gewr]] dest pê dike û heta herêma Efrînê û [[Çiyayê Kurmênc]] tê. Çiyayê Kurmênc 1200 m bilind e. Ji çiyayê Kurmanc heta [[Kobanî]], axa Kurdistanê teng e û ereb li vê deverê dijîn. Li herêma bajarê Kobaniyê axa Kurdistanê dîsa fireh dibe û kurd li ser axa xwe dijîn. [[Qamişlo]] û [[Nisêbîn]] yek bajar in, lê di navbera [[Tirkiye]]yê û Sûrî de hatine dabeşkirin. Qamişlo di desthilatdariya Sûriyê û Nisêbîn jî di bin destê Tirkiyeyê de maye. Hûn di wêneyê de li Nisêbînê ala tirkan û li Qamişloyê jî ala Sûriyê dibînin. == Kantonên Rojavaya Kurdistanê == {{Gotara bingehîn|Kantona Cizîrê}} {{Gotara bingehîn|Kantona Efrînê}} {{Gotara bingehîn|Kantona Kobaniyê}} {{Gotara bingehîn|Herêma Şehbayê}} [[Wêne:Rojava february2014 2.png|thumb|250px|Kantonên Rojavaya Kurdistanê, 2014]] Di 21ê kanûna paşîn a 2014an de [[Rêveberiya xweser a rojavaya Kurdistanê]] hat demezrandin. Rêveberiya xweseriya rojavaya kurd weke sê [[kanton]]an hat ragihandin. Kantona pêşî ya ku di 21ê kanûna paşîn de rêveberiya wê ya xweser hat ragihandin, [[Rêveberiya xweser a kantona Cizîrê]] bû. Kantona duyem ku di 27ê kanûna paşîn a 2014an de rêveberiya wê ya xweser hat ragihandin, [[Rêveberiya xweser a kantona Kobaniyê]] bû. Kantona sêyem jî, ku rê veberiya wê di 29ê kanûna paşîn a 2014an de hat ragihandin, [[Rêveberiya xweser a kantona Efrînê]] bû. Her kanton jî, rêveberî û hikimeta xwe ya demkî ragihandin. Piştî ku ragihandina Rêveberiya xweser a rojavayê Kurdistanê jî, êdî di nava kurdan de bi rojan bû sedema şahiyan{{çp}}. ==Rêveberiya Federasyonê== ===Rêvebirên Kanton=== {|class="wikitable" ! colspan="3" |[[Kanton (binebeşên welat)|Kantona Rojava]] ! Navê fermî (ziman) ! Serokwezîr ! Cîgirê Serokwezîrê ! colspan=2|Hevpeymaniya<br/>Rêvebirê ! Hilbijartinên paşve ! Hilbijartinên pêşve |- |[[File:Coat of Arms of the Afrin Canton.svg|40px|Efrîn]] |[[File:Flag of the Afrin Canton.svg|40px|Efrîn]] |[[Kantona Efrînê]] |{{vunblist|{{navê rastî|ku|Kantona Efrînê}}|{{navê rastî|ar|مقاطعة عفرين}}|{{navê rastî|syc|ܦܠܩܐ ܕܥܦܪܝܢ}}}} |[[Hêvî Îbrahîm]] |[[Remzi Şêxmus]]<br/>[[Ebdil Hemid Mistefa]] |style="background-color: #FEE801"| |[[Tevgera Civaka Demokratîk|TEV-DEM]] |Kanûna paşîn 2014 | |- |[[File:Coat of Arms of the Cizire Canton.svg|30px|Cizîrê]] |[[File:Flag of Jazira Canton.svg|40px|Cizîrê]]<br><br>[[File:Flag of Cazire Canton.svg|40px|Cizîrê]] |[[Kantona Cizîrê]] |{{vunblist|{{navê rastî|ku|Kantona Cizîrê}}|{{navê rastî|ar|مقاطعة الجزيرة}}|{{navê rastî|syc|ܦܠܩܐ ܕܓܙܪܬܐ}}}} |[[Akram Hesso]] |[[Elizabeth Gawrie]]<br/>[[Hussein Taza Al Azam]] |width=5px style="background-color: #FEE801"| |[[Tevgera Civaka Demokratîk|TEV-DEM]] |Kanûna paşîn 2014 | |- |[[File:Kantona Kobanê (Emblem).svg|30px|Kobanî]] |[[File:Flag of Kobanî Canton.svg|40px|Kobanî]] |[[Kantona Kobaniyê]] |{{vunblist|{{navê rastî|ku|Kantona Kobaniyê}}|{{navê rastî|ar|مقاطعة كوباني}}|{{navê rastî|syc|ܦܠܩܐ ܕܟܘܒܐܢܝ}}}} |[[Enwer Muslim]] |[[Bêrîvan Hesen]]<br/>[[Xalid Birgil]] |style="background-color: #FEE801"| |[[Tevgera Civaka Demokratîk|TEV-DEM]] |Kanûna paşîn 2014 | |- |[[File:Coat of Arms of Rojava.svg|40px|Şehba]] | |[[Herêma Şehbayê]] |{{vunblist|{{navê rastî|ku|Herêma Şehbayê}}|{{navê rastî|ar|مناطق الشهباء}}|{{navê rastî|syc|ܦܢܝܬܐ ܕܫܗܒܐ}}}} |[[Ismail Musa]] |[[Mohammed Ahmed Khaddro]]<br/>[[Ayman al-Hafez]] |style="background-color: #0080ff" | |[[Hevbendiya Demokrat a Niştimanî ya Sûrî|TWDS]] |Sibat 2016 | |- |[[File:Coat of Arms of Rojava.svg|40px|Konfederasyon]] |[[File:Flag of Syrian Kurdistan.svg|40px|Konfederasyon]] |'''Konfederasyon''' |'''{{vunblist|{{navê rastî|ar|الفدرالية الديمقراطية لشمال سوريا}}|{{navê rastî|ku|Federaliya Demokratîk a Bakûrê Sûriyê}}|{{navê rastî|syc|ܦܕܪܐܠܝܘܬ݂ܐ ܕܝܡܩܪܐܛܝܬܐ ܕܓܪܒܝ ܣܘܪܝܐ}}}}''' |'''[[Hediya Yûsif]]''<br/>'''[[Mensûr Selûm]]'' |N/A |style="background-color: #FEE801"| |'''[[Tevgera Civaka Demokratîk|TEV-DEM]]'' |'''Adar 2016''' | |} ===Encûmena Federal=== {|class="wikitable sortable" ! Nav ! ! colspan="2" |Partî ! ! colspan="2" |Hevkarî ! ! colspan="2" |Kanton |- |Îşûh Gewriyê |style="background-color: #b20000" | |[[Partiya Yekîtiya Suryanî (Sûrî)|Partiya Yekîtiya Suryanî]] (SUP) |style="background-color: #ffd700" | |[[Tevgera Civaka Demokratîk|TEV-DEM]] |[[File:Coat of Arms of the Cizire Canton.svg|25px|Cizîrê]] |[[Kantona Cizîrê|Cizîrê]] |- |Meram Dawûd |style="background-color: #00FF00" | |[[Peymana Rûmet û Mafan]] | | | |? |- |Îbrahîm El-Hesen | |N/A | |N/A |[[File:Kantona Kobanê (Emblem).svg|25px|Kobanî]] |[[Kantona Kobaniyê|Kobanî]] |- |Rojîn Remo |style="background-color: #7f7fff" | |[[Yekîtiya Star]] |style="background-color: #ffd700" | |[[Tevgera Civaka Demokratîk|TEV-DEM]] | |N/A |- |Hikmet Hebîb |style="background-color: #17aa17" | |[[Koalîsyona Neteweyî ya Ereb]] | | | |? |- |Bêrîvan Ehmed | |N/A | |N/A | |N/A |- |Cemal Şêx Baqî |style="background-color: #daff00" | |[[Partiya Demokrat a Kurdistanê li Sûriyê]] (PDKS) |style="background-color: #a8ff00" | |[[Encûmena Niştimanî ya Kurdî|KNC]] | |? |- |Parêzer Elaaddin El-Xalid |style="background-color: #0080ff" | |[[Hevbendiya Demokrat a Niştimanî ya Sûrî]] | | |[[File:Coat of Arms of Rojava.svg|35px|Şehba]] |[[Herêma Şehbayê|Şehba]] |- |Salih El-Nebwanî |style="background-color: #228B22" | |[[Tevgera Mafên Zagona Hemwelatiyê]] (QMH) | | | |? |- |} == Dîrok == {{Gotara bingehîn|Dîroka Rojavaya Kurdistanê}} [[Wêne:Rojava february 2014.png|thumb|250px|Rojavaya Kurdistanê, 2014]] [[Wêne:Rojava june 2015.png|thumb|250px|Rojavaya Kurdistanê, 2015]] [[Wêne:Northern Syria - Rojava october 2016.png|thumb|250px|Rojavaya Kurdistanê, 2016]] Dîroka Rojavaya Kurdistanê, pirr kevn diçe. Bi taybetî, li ser wê axa wê, ji demên Sumeriyan ve li wir jiyane û şaristanî di pêşketinê de ya. Ev herêm Rojavaya Kurdistanê, dikeve keviya çemê mezin û navdar ê [[Firat]]ê de. Di demên berê de, heta ku digihişt ber çiyayê kurdan û bajarên weke [[Efrîn]], [[Kobanî]], [[Serêkaniyê]] çem diherikî. Ev herêm, weke herêmên şîn û pêşketî bûn. jiyanê li van herêman, di pirtûkên pîroz de jî bicih bûye. Bi taybetî, ji ber Kobanî û Efrînê û heta ku digihije Helebê û piştre Şamê, weke herêmên ku li wan zanebûn pêş diket bû. Birehîm Xelîl, çanda wî li vê herêmê bicih bûye. Mîtra, di dema mîtaniyan de hatiye û ew bixwe jî ji Mîtaniyan bûye. Mîtanî jî kurd bûne.<ref>Abdusamet Yigit, ''Pirtûka,´jiyane di bin roja Mîtra de dimeşê</ref> Li herêmê, piştî ku rejima be'sê lê tê û serdest dibe, navê herêmê giştkan diguherîne. Lê navên herêmê kevn in. Mînak, navê Kobanê<ref>by Jack M. Sasson - Chapel Hill, North Carolina, HURRIANS AND HURRIAN NAMES IN THE MARl TEXTS</ref>, ji dema Hûriyan a. Navê Serêkaniyê bi rengê ´weşokanî´ ji dema hûrî û mîtaniyan e û di dema Mîtaniyan de bûye paytext ji mîtaniyan re. Herêma Serêkaniyê, piştî ku dewletên Sûrî û Tirkiyeyê ava bûn, bû du-qism. Qismekê li Sûrî ma û rejima Be'sê navê wê guharand û kir "Rasûlayn". Qismê wê yê li aliyê Tirkiyeyê ma jî, rejima tirk navê wê guharand û navê wê kir "Ceylanpinar". Lê ev herdu qism jî, berê yek bûn û bajarek bûn. Berê di ber re jî û di navê de jî şaqna ji çemê Firatê diherikî. Di demên berî zayinê de, di dema Gûtiyan de jî, di nava sînorê Gûtiyan de bûye. Piştî gûtiyan re ku hûrî û mîtanî hatin, êdî ew herêm bû weke navend û paytexta wan ku ew lê bi pêş ketin û mezin bûn. Li herêmê, di dema Sumeriyan de, di dema Xanadana Ur de jî, ev herêm ji wê re û ji pêşketina wê re bûye hîm. Ji her sê xanedanên Uran re jî wisa bûye. Îro, di roja me de ku dikeve naqabîna Efrîn û Helebê de, di dema Sumeriyan de ku ji wê re ´Marî´ dihat gotin, nivîsa bizmarî ku li wir hat dîtin, û tercumeyên wê bi navê "hurrian and hurrian names in the mari tekst" de navê "Kobanê" û hwd hene. Marî, di dema hûrî û mîtaniyan de di nava sînorê hûrî û mîtaniyan de bû. Di dema hûrî û mîtaniyan de, bi pêşketina xwe di aramiyê de li vê herêmê jiyane. Lê piştre, di dema Asûriyan de, rastî êrîşan hatiye. Di dema [[Îskenderê Mezin]] de jî rastî êrîşan hatiye. Gava ku Medî li herêmê bûn desthilatdar ew der di nava sînorê xwe de girt û bi wê re li ser herêmên Anatolia jî karî ku serdestiya xwe bide erêkirin. Di pirtûkên pîroz de behsa Nemrûd tê kirin ku di dema Birehim Xelîl de jiyaye. Nemrûd jî, di dema xwe de li vê herêmê xwe kiriye hukimdar. Çanda herêmê, heta dema derketina Îslemiyetê li gor çanda Êzidîtiyê bû. Piştre dînê Îslamê ew der jî kiriye bin destê xwe de û guherandiye. Piştre, demên desthilatdariyên kurd ên dewletên kurd Merwaniyan û Eyûbiyan li herêmê bi pêş dikevin. Herêm, di dema Eyûbiyan de, ji sadsala 11em heta sadsala 16em, di bin destê desthilatdariya xanadana eyûbiyan de dimîne.<ref>Abdusamet Yigit, ''Pirtûka, ´di sedsale 21´ê de şoreşa kurd: rojava´</ref> Piştî ku Osmanî bi pêş ketin, êdî osmaniyan, ew der weke eyeletekê desthilatdariya eşîrên kurd qebûl kiriye. == Ziman == Zimanê ku zêde tê axaftin [[zimanê kurdî]] zaravayê [[kurmancî]] ye. Lê [[zimanê erebî]], asûrî û hwd jî li herêmê dihên axaftin. Li herêmê rojnameyên bi kurdî, TVyên bi kurdî jî hene. [[Ronahî TV]], TVya kurdî ya Rojavayê Kurdistanê ye. Ji aliyê çapameniyê ve, piştî ku şoreşa Rojavayê kurdî bû, hêdî hêdî qada çapameniyê jî berfireh dibe. == Dîn == Olên ku li herêmê dijîn, weke olên sereke [[Îslam]]iyet, [[Êzîdî]]tî û [[Xiristiyanî]] ye. Lê mezhebên van olan, ku mirovên ji wan jî hene. Ji sedî 80yê wê derê [[misilman]] in. Hejmareke mezin ya êzîdiyan jî li herêmê heye û ev jî li gorî ku tê gumankirin ser sedî 10an re ye. Lê gelekan jî, ji herêmên xwe koçber kirine. Berê, ev hejmar pir zêde bû. Her wisa, xiristiyanên li herêmê di derûdorê ji sedî 10an de ne. Asûrî, piraniyan, ji dînê Xiristiyanî ne. Lê ku ne pir zêde jî bin, Kurdên Mesihî jî hene. Herwisa, [[Kurdên cihû]] jî berê li wir dijiyan. Heta dema rejima [[Be's]]ê li wir dijiyan, pişre, hinekan ji wan koçî Îsraîlê kirin û hinekan jî koçî welatên ewropî kirine. Îro, her wisa zêde [[cihû]] li herêmê nemane. Lê li çend cihan, hê jî kinîştên wan hene ji bo bergkirinê. == Bajar == [[Wêne:Rojava cities.png|thumb|250px|Bajarên Rojavaya Kurdistanê]] [[Wêne:Rojava february2014.png|thumb|250px|Bajarên Rojavaya Kurdistanê]] Bajar û bajarokê herêmê: * [[Amûdê]] * [[Cerablus]] * [[Cindirêsê]] * [[Dêrika Hemko]] * [[Dirbêsiyê]] * [[Efrîn]] * [[Êndîwer]] * [[Ezaz]] ([[:en:Azaz|en]]) * [[Girê Spî]] * [[Hesîçe]] * [[Kobanî]] * [[Eyn îsa]] ( [[Bozanî]]) * [[Siluk]] * [[Membic]] ([[:en:Manbij|Manbij]]) * [[Qamişlo]] (Paytext) * [[Serêkaniyê]] * [[Tirbespiyê]] * [[Til Koçer]] Li Rojava Hesîçe bi tenê wîlayet e, yên din qeza û nehiye ne. Qamişlo qezaya Hesîçeyê ye, lê ew ji Hesîçe û hemû bajarên din mezintir e. Qamişlo wekî navend û paytextê herêma Rojavayê Kurdistanê tê pejirandin. Li navenda Qamişlo nêzî 150.000 kes dijîn{{Çavk}}. Li bajarên Sûriyê, li [[Heleb]], [[Reqa]] û [[Şam]]ê jî gelek taxên kurdan hene{{Çavk}}. Di nava bajarên Rojavaya Kurdistanê ji aliyê erdnîgarî ve Serêkaniyê, Efrîn, Kobanî û Qamişlo ji bajarên mezin in. Bajarê Serêkaniyê, weke bajarekî pirr mezin a. Lê ji ber ku di nava sînorê Tirkiye û Sûrî de hatiye qatkirin û qatek li aliyê Tirkiyeyê ango Bakûrê Kurdistanê û qatek li aliyê Sûrî û ango Rojavayê Kurdistanê maye, êdî biçûk bûye. Lê ji aliyê erdnîgariyê ve weke bajarê mezin ê dîrokî ye. Di dema Mîtaniyan de, Serêkaniyê bi navê ´weşokanî´ herdu bi hevdu ve bûn û paytext bû. Weke bajarê mazin ê lê jiyan û şaristanî pêşketî bû. Di nava bajarê de, berî avakirina komara tirk û ya Sûrî, xeta trenê derbas dibû. Ew xeta trenê, piştre kirine weke sînor. Aliyê xeta trenê ê li aliyê Sûrî û ango li aliyê Rojavayê Kurdistanê li wî alî maye û aliyê li vî xeta trenê jî di nava sînorên Tirkiyeyê ango li Bakûrê Kurdistanê maye. Bajarên Rojavayê Kurdistanê, ên weke Amûdê, Efrînê, Qamişlo, Serêkaniyê, Hesekê, Dirbesipiyê, Girê Sipî, Tilkoçer û hwd, çend ji wan bajarên mezin in ku nifûsên wan pir in. Tilkoçer, dikeve sînorê Îraqê de. Deriyê li Îraqê, yek jê ji Tilkoçerê vedibe. == Desthilatdarî == Desthilatdarî, îro di destê kurdan de ye. Kurd, rêveberiya xwe ya xweser a Rojavayê Kurdistanê ragihandin. Herêma Rojavayê Kurdistanê, li sê kantonan hatiye beşkirin û rêveberî û hikûmetên wan ava kirin. Ev hersê kanton jî, "Kantona Cizîrê", "Kantona Kobaniyê" û "Kantona Efrînê" ye. Îro, Rojavayê Kurdistanê, ji aliyê van hersê rêveberiyên xweser ên kurdistanî ve tê birêvebirin. Herêm, bajarê wê ê mezin Qamişlo ye. Qamişlo, weke paytexta herêmê jî tê dîtin. Hikûmeta hersê kantonan, ji 22 wezaretan pêk tê. Ew wezeret, xwe li herêmê bi rêxistin dikin û herêmê bi rê ve dibin. Kurd, piştî ku bi xelkên din ên li herêmê re şoreşa rojava kirin, êdî ew rêveberî jî hatine avakirin û ragihandin. Lê rêveberiyên herêmê, ji aliyê welatên herêmê ên weke Tirkiye û Îranê ve hatiye xistin bin ambargoyê de. Piştî ku rêveberiya xweser hat ragihandin, ew êdî care pêşî bû ku rêveberiyeke ji xelkê li herêmê hatibû avakirin. Piştî ku kurdên Rojavayê Kurdistanê, bi xelkên din ên li herêmê re ku rêveberiya Rojavayê Kurdistanê ava kirin û ragihandin, êdî dest bi dîplomasiya nasandina wê kirin. Gelek heyet ava kirin û şandine welatên Ewropî û welatên din ên cihanî ku xwe bidin nasîn. == Hêzên parastinê ên Rojavaya Kurdistanê == {{Gotara bingehîn|YPG}} {{Gotara bingehîn|YPJ}} {{Gotara bingehîn|QSD}} {{Gotara bingehîn|Asayîş}} Piştî ku kurdan li herêmên xwe rêveberiya xwe ya xweser ava kirin û ragihandin, êdî hêzeka xwe ya parastinê ku ji kurdên Rojavayê Kurdistanê û beşên din ên civatî afirî ava kirin. Ew jî, navê YPG, Gerîla, Pêşmerge direjîhiya wê "Hêzên Parastina Gel" e. Herêmên kurdan diparêze. Lê bi wê re jî, YPJ hat avakirin. Ev jî, weke hêz û artêşa jinan e. Pirraniya endemên YPJê ji jinên ciwan ên kurd û komên din ên li herêmê ku dijîn pêk tê. Wekî din jî, hêza Aşayîşê heye. kar û erka Hêza Asayîşê ew e ku aramiya nava bajaran biparêzê. Weke hêza polîsan e. Kar û erka Hêzên Parastina Gel ku bi navê wê yê kurt [[YPG]]ê, ew e ku weke artêşa Rojavayê Kurdistanê li dijî êrîşên ku ji derve tên bi ser Rojavayê Kurdistanê bergirî bike. Herwisa bi vî rengê YPGê, em dikarin weke artêşa Rojavayê Kurdistanê jî bi nav bikin. YPGê, temamiya Rojavayê Kurdistanê diparêzê. Her kesekê li herêmê diparêze kurd be an ne kurd be. Aramiya wan temîn dike. Herwisa, weke artêşa Rojavayê Kurdistanê, ji aramî û parastina Rojavayê Kurdistanê ew berpirsiyar e. YPGê, ne hêzek siyesî ye. YPGê, hêzek leşkerî ya parastinê ye. Artêşa Rojavayê Kurdistanê ye. == Partiyên kurdî == * [[Desteya Bilind a Kurd]] * [[Partiya Yekîtiya Kurdî li Sûriyê]] * [[Partiya Yekîtiya Demokrat]] * [[Partiya Demokrat a Kurdistanê li Sûriyê]] * [[Yekîneyên Parastina Gel]] * [[Partîya Demoqrat a kurdî ya sûrî]] ==Parêzgehên Rojavayê Kurdistanê== == Mijarên têkildar == * [[Serhildana Rojavaya Kurdistanê]] * [[Şerê navxweyî yê Sûriyê]] * [[Rêveberiya xweser a rojavayê Kurdistanê]] * [[Dîroka Rojavayê Kurdistanê]] == Çavkanî == {{çavkanî|2}} == Girêdanê derve == {{Commonscat-b|Syrian Kurdistan}} * [http://ku.pydrojava.com/ PYD Rojava] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161124180601/http://ku.pydrojava.com/ |date=2016-11-24 }} {{Mijarên Rojavayê Kurdistanê}} {{Bajarên Kurdistanê}} {{Parçeyên Kurdistanê}} kguegrsejlck4qgpft80cxoim8ke3zu 0 122919 1095501 1095244 2022-08-17T08:17:20Z Ahmetbeg 41937 /* top */ wikitext text/x-wiki {{Wergerîne|fa|bijartî=1}} {{Agahîdank xwedawend | cure = yewnan | navê_rastî = Ἥρα / Ἥρη }} '''Hêra''' ({{Bi-grc|Ἥρα|Hḗrā}}; {{Bi-la|''Hera''}}) an '''Hêrê''' ({{Bi-grc|Ἥρη|Hḗrē}}) di [[mîtolojiya yewnanî]] de şahbanûya xwedayan bû. Hêra xwedawenda zewacê û jinên zewicî bû. Ew jin û xwişka [[Zeus]] bû. Sembolên wî [[tac]], [[gopal]] û [[teyrê tawus]]. <ref>A brief guide to the greek myths- Stephen Kershaw rûpela:60</ref> Li [[Samos]]ê ango [[Argos]]ê hatiye dinyayê. Ew jî wek xwişk û birayên xwe wextê hatiye dinyayê aliye bavê xwe, hatiye xwarin. Zeus wê ji bavê wê xilas kir. Destê [[Okeanos]] û yên [[Tetîs]]ê tê xwedîkirin û mezinkirin. Paşî Zeus ra zewicî. Jina Zeus ya esil ew bû. Dilsozî li ber wê pir girîng bû. Bi taybetî jî dilsoziya malbat û yên navbera jin û mêran li ba wê pir bi qiymet bû. Çaxê ku ne dilsoziyek navbeyna jin û mêran bidîta hêrs diba. Ev hêrs bûn jî karaktera wê kirye karakterekî gelek dijwar. Mirovan jî di derheqê ne dilsoziya da her tim ceza dikir. Bûyina şahbanûya xwedawenda û bedew bûnê bedena wê, wê dikir xwedawendeke gelek qurr e. == Çavkanî == {{Çavkanî}} {{mîtolojî-şitil}} [[Kategorî:Yezdanên yewnanî]] [[Kategorî:Mîtolojiya yewnanî]] 6styhfsiaw73fggy5z4vfi5bj3k4jhh 0 124082 1095390 1062732 2022-08-16T18:30:20Z Penaber49 39672 wikitext text/x-wiki [[Wêne:World Map 1689.JPG|thumb|270px|Nexşeya cihan ê]] [[Wêne:World population growth (lin-log scale).png|thumb|270px|Nifûsa cîhanê, 10.000 BZ - 2.000 CE]] '''Dîroka mirovahiyê''', vegotina rabirdûya mirovahiyê ye ku bi nîşaneyên [[arkeolojî]], [[Mirovnasî|antropolojî]], [[genetîk]], [[Zimannasî|zimannasiyê]] û ji dema hatina nivîsandinê ve bi çavkaniyên bingehîn û navîn tê têgihiştin kirin. Dîroka nivîskî ya mirovahiyê bi pêşdîroka wî re, ji [[Serdema Paleolîtîk]] (serdema kevirî ya kevin) dest pê kiriye û piştre jî [[Serdema Neolîtîk]] (serdema kevirî ya nû) de hatiye nivîsandin. [[Serdema kevirî|Neolîtîk]] dibîne ku [[Şoreşa Çandiniyê]], di navbera 10.000 û 5000 BZ de, li [[Hîvika Biadan|Heyva Biadan]] a [[Rojhilata Nêzîk]] dest pê dike.<ref>{{Cite journal|date=2007-12-01|title=Tudge, Colin Hiram, (born 22 April 1943), author|url=http://dx.doi.org/10.1093/ww/9780199540884.013.38144|journal=Who's Who|publisher=Oxford University Press}}</ref> Di vê serdemê de mirovan bi awayekî sîstematîk dest bi çandiniya a nebatan û xwedîkirina ajalan kirin. Her çiqas ku çandinî pêş dikeve, piraniya mirovan ji jiyana koçeriyê derbasî jiyanek niştecîhî dibin û dest bi cotkariyê dikin. Ewlehîya ku bi têkildariya berhemdarîya zêde ya ku bi cotkarîyê hate peyda kirin, bû sedema ku civatê ber bi yekeyên mezintir ve zêde bibin û bi pêşveçûnên di veguhastinê de zêde bûn. Di di demên pêşdîrokî û di yên dîrokî de, mirov her gav hewce bûn ku nêzî çavkaniyên pêbawer ên ava vexwarinê bin. Mirov di salên 4000 BZ de li [[Îran|Îranê]], li [[Mezopotamya|Mezopotamyayê]], li geliyê [[Îndûs|Çemê Indusê]] li parzemîna [[Hindistan|Hindistanê]], li peravên [[Nîl|Nîlê yên Misrê]] û li paravên [[Çemên Çînê]] , bi cih bûne.<ref>{{Cite book|url=https://brill.com/view/title/21436|title=Archaeology, Artifacts and Antiquities of the Ancient Near East: Sites, Cultures, and Proveniences|last=Muscarella|first=Oscar White|date=2013-06-07|publisher=BRILL|isbn=978-90-04-23669-1|doi=10.1163/9789004236691_016}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://en.people.cn/90001/90782/90874/6236885.html|title=People's Daily Online - New evidence: modern civilization began in Iran|website=en.people.cn|access-date=2022-01-19}}</ref><ref>{{Cite book|url=http://worldcat.org/oclc/575541558|title=The milkweed ladies|last=Louise.|first=McNeill,|date=1988|publisher=University of Pittsburgh Press|isbn=978-0-8229-7977-7|oclc=575541558}}</ref><ref>{{Cite journal|date=2007-12-01|title=Baines, Priscilla Jean, (born 5 Oct. 1942), Librarian, House of Commons, 2000–04|url=http://dx.doi.org/10.1093/ww/9780199540884.013.6193|journal=Who's Who|publisher=Oxford University Press}}</ref> ==Pêşdîrok (c. 3.3 milyon sal berê heta 5000 sal berê)== ===Mirovên yekem=== Pîvandinên genetîkî destnîşan dikin ku rêza ajalên dinê ku dibe sedema Homo sapiens, ji rêza ku dê bibe sedema şempanze û bonoboyan, xizmên zindî yên herî nêzîk ên mirovên nûjen, li dora 4.6 û 6.2 mîlyon sal berê vediqete.<ref>{{Cite journal|last=Chen|first=Li|last2=Li|first2=Simon|date=2001-09-09|title=Concurrent Parametric Design Using a Multifunctional Team Approach|url=http://dx.doi.org/10.1115/detc2001/dac-21038|journal=Volume 2A: 27th Design Automation Conference|publisher=American Society of Mechanical Engineers|doi=10.1115/detc2001/dac-21038}}</ref> Mirovên anatomîkî yên nûjen nêzî 300.000 sal berê li Afrîkayê rabûn û nêzîkê 50.000 sal berê gihîştin modernîteya behreyî.<ref>{{Cite book|url=http://dx.doi.org/10.1007/10963.1573-7802|title=Journal of World Prehistory|publisher=Springer Science and Business Media LLC}}</ref> [[Wêne:Lascaux2.jpg|thumb|270px|Wêneya şikeftê, Lascaux, Fransa, c. 15000 BZ]] Serdema Paleolîtîk bi bikaranîna amûrên homînîd dest pê kiriye. Hominid, wekî Homo erectus, bi hezar salan amûrên dar û kevir ên hêsan bikar anîne, lê her ku dem pêşve diçû, amûr pir safîtir û tevlihevtir dibin.<ref>{{Cite journal|last=Johnston|first=William D.|date=1922|title=The Evolution of Tools and Implements|url=https://www.jstor.org/stable/2993010|journal=The American Midland Naturalist|volume=8|issue=2|pages=49–60|doi=10.2307/2993010|issn=0003-0031}}</ref> Dibe ku 1.8 mîlyon sal berê dest bi bikaranîna agirê kiriye. Lê bê guman e ku mirovan 500.000 sal berê jibo germê û çêkirina xwarinê dest bikaranîna agirê kirine.<ref>{{Cite book|url=http://dx.doi.org/10.5962/bhl.title.26284|title=Chats on angling / by H.V. Hart-Davis; with illustrations by the author.|last=Hart-Davis|first=Henry Vaughan.|date=1906|publisher=Cox,|location=London :}}</ref> Nîşanên vegotina hunerî ya destpêkê di awayên tabloyên şikeftan û peykerên ku ji fîl, kevir û hestî hatine çêkirin de têne dîtin, ku tê wateya rengek giyanî; bi gelemperî wekî anîmîzm yan jî wekî şamanîzmê tê şîrove kirin.<ref>{{Cite book|url=http://dx.doi.org/10.5962/bhl.title.26284|title=Chats on angling / by H.V. Hart-Davis; with illustrations by the author.|last=Hart-Davis|first=Henry Vaughan.|date=1906|publisher=Cox,|location=London :}}</ref> Mirovên paleolîtîk wekî nêçîrvan dijiyan û bi gelemperî bi jiyana koçerî dijiyan. Daneyên arkeolojîk û genetîkî destnîşan dikin ku nifûsa çavkanî ya nêçîr-berhevkarên Paleolîtîk li deverên kêm daristanî dijiyan û di nav deverên hilberîna seretayî ya bilind de belav bûn û di heman demê de ji daristanên qelew dûr dikevin.<ref>{{Cite journal|last=Gavashelishvili|first=Alexander|last2=Tarkhnishvili|first2=David|date=2016|title=Biomes and human distribution during the last ice age|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/geb.12437|journal=Global Ecology and Biogeography|language=en|volume=25|issue=5|pages=563–574|doi=10.1111/geb.12437|issn=1466-8238}}</ref> Nêzîkê 60.000 sal berê mirovên nûjen bi lez û bez ji Afrîkayê berbi herêmên bê cemed ên [[Ewropa]] û [[Asya|Asyayê]] belav bûn. Berfirehbûna bilez a mirovatiyê berbi [[Amerîkaya Bakur]] û Okyanûsya di lûtkeya serdema qeşayê ya herî dawî de pêk hat. Di wê demê de, herêmên nerm ên îroyîn pir bê mêhvan bûn. Lê dîsa jî, di dawiya [[Serdema Qeşayê]] de, 12.000 sal berê, mirovan hema hema hemî deverên ku ji cemedê bê cemed bûn kolonî kiribûn.<ref>{{Cite book|url=http://dx.doi.org/10.5962/bhl.title.26284|title=Chats on angling / by H.V. Hart-Davis; with illustrations by the author.|last=Hart-Davis|first=Henry Vaughan.|date=1906|publisher=Cox,|location=London :}}</ref> ===Pêşdebirina şaristaniyan=== Pêşvebirina şaristaniyan li dora 10.000 BZ dest pê kiriye. Şoreşa Neolîtîk pêşveçûna çandiniyê nîşan dide ku di bingeha şêwaza jiyana mirovan hatiye guhertin. Çandiniya dexl û kedîkirina ajalan li Rojhilata Navîn herî kêm 8.500 BZ bi awayê genim, ceh, pez û bizinan pêk hatiye.<ref>{{Cite book|url=http://worldcat.org/oclc/575541558|title=The milkweed ladies|last=Louise.|first=McNeill,|date=1988|publisher=University of Pittsburgh Press|isbn=978-0-8229-7977-7|oclc=575541558}}</ref> Li Geliyê Îndusê, BZ di sala 6000an de çandinî û dewar hatine kedîkirin. Geliyê Çemê Zer li Çînê bi qasî 7000 sal BZê mêl û berhemên din ên dexl çandine; li Geliyê Yangtze bi kêmî 8000 sal BZê birinc hatiye çandin. Li Amerîkayê gulberojên tav bi qasî 4000 sal BZê hatiye çandin û lazûk û fasûlî di sala 3500 sal BZê de li Amerîkaya Navîn hatiye çandin. Karkirina Metal, yekem car di afirandina alav û xemlên sifir de li dora 6000 sal BZê hate bikar anîn. Divê serdemê de zêr di demek kurt de hate dîtin û di destpêkê de ji bo bikaranîna di ornamentan de dihat a bikaranîn. Nîşaneyên pêşîn ên tûncê, ku aligirê sifir û tin e, li dora 2500 sal BZê de vedigere, lê aliyûm piştî demek kurt bi berfirehî nehat bikar anîn.<ref>{{Cite book|url=http://dx.doi.org/10.5962/bhl.title.26284|title=Chats on angling / by H.V. Hart-Davis; with illustrations by the author.|last=Hart-Davis|first=Henry Vaughan.|date=1906|publisher=Cox,|location=London :}}</ref> [[Wêne:Sumerian 26th c Adab.jpg|thumb|270px|Nivîsa Monumental Cuneiform, Sumer, Mezopotamya, BZê di sedsala 26an de]] Çandinî ya zêdehiyên xwarinê afirand ku dikaribû piştgirî bide mirovên ku rasterast di hilberîna xwarinê de ne mijûl in hişt ku nifûsên pir qelihtir û avakirina bajar û dewletan ên yekem werin afirandin. Bajar navendên bazirganî, hilberîn û hêza siyasî bûn. Bajaran bi gundên derdora xwe re sembiyozek ava kirin, berhemên çandiniyê dikişînin û di berdêla wê de malên çêkirinê û dereceyên cihê yên kontrol û parastinê yên leşkerî peyda dikin.<ref>{{Cite book|url=http://worldcat.org/oclc/575541558|title=The milkweed ladies|last=Louise.|first=McNeill,|date=1988|publisher=University of Pittsburgh Press|isbn=978-0-8229-7977-7|oclc=575541558}}</ref> Pêşketina bajaran bi pêşvebirina şaristaniyê re hevwate bû. Şaristaniyên destpêkê, pêşî li [[Mezopotamya Jêrîn]] (3000 BZ) derket, li pey [[şaristaniya Misrê]] li ser çemê Nîlê (3000 BZ), şaristaniya Harappan li [[Geliyê Çemê Indus]] (li [[Hindistan]] û [[Pakistan|Pakistana]] îroyîn; 2500 BZ) û şaristaniya çînî li ser [[çemê Zer]] û [[Yangtsê|Yangtze]] (2200 BZ) de derketiye holê.<ref>{{Cite book|url=http://dx.doi.org/10.5962/bhl.title.26284|title=Chats on angling / by H.V. Hart-Davis; with illustrations by the author.|last=Hart-Davis|first=Henry Vaughan.|date=1906|publisher=Cox,|location=London :}}</ref><ref>{{Cite book|url=http://worldcat.org/oclc/1070999207|title=The film art of Isaac Julien [publ. on the occasion of the exhibition "The film Art of Isaac Julien", presented at the Center for Curatorial Studies, Bard College, Annandale-on-Hudson, NY, September 24 - December 15, 2000 ...]|last=Sonstige|first=Julien, Isaac 1960- Sonstige Deitcher, David,|date=2000|publisher=Center for Curatorial Studies|isbn=0-941276-90-2|oclc=1070999207}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Chakrabarti|first=Samprit|date=2004|title=Discrepancies in the Census Report, 2004|url=http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.1269133|journal=SSRN Electronic Journal|doi=10.2139/ssrn.1269133|issn=1556-5068}}</ref><ref>{{Cite book|url=http://dx.doi.org/10.1016/b978-012443880-4/50060-0|title=Scheduling Systems for Shipbuilding|last=LEE|first=J|last2=LEE|first2=J|last3=LEE|first3=K|last4=HONG|first4=J|date=2002|publisher=Elsevier|pages=617–638}}</ref> [[Wêne:Unas Pyramidentexte det1.jpg|thumb|270px|Nivîsara Pyramid, Pyramid of Unas, Saqqara, Misir, di sedsala 24an BZê de]] Van civakan çend taybetmendiyên yekgirtî pêş xistin ku di nav de rêveberiya navendî, aborî û avahiyek civakî ya tevlihev, pergalên ziman û nivîsandinê yên sofîstîke, çand û dîn hebûn. Van çandanên cûrbecûr çerx, matematîk, karê tûncê, keştî, çerxa potterê, qumaşê birêkûpêk, avakirina avahiyên bîrdariyê û nivîsandinê îcad kirin.<ref>{{Cite book|url=http://worldcat.org/oclc/575541558|title=The milkweed ladies|last=Louise.|first=McNeill,|date=1988|publisher=University of Pittsburgh Press|isbn=978-0-8229-7977-7|oclc=575541558}}</ref> Nivîsandin rêvebirina bajaran, derbirîna ramanan û parastina agahiyan hêsantir dikir. Zanyarên niha ku qebûl dikin dibe ku nivîsandin bi kêmanî di çar şaristaniyên kevnar de serbixwe pêşketibe: Mezopotamya (di navbera 3400 û 3100 BZê), Misir (dora 3250 BZê), Çîn (2000 BZê) û Mezoamerîka nizm. (bi 650 BZê).<ref>{{Cite web|url=https://www.oxfordhandbooks.com/view/10.1093/oxfordhb/9780199935413.001.0001/oxfordhb-9780199935413-e-61|title=The Origins and Early Development of Writing in Egypt|last=Regulski|first=Ilona|date=2016-05-02|website=Oxford Handbooks Online|language=en|doi=10.1093/oxfordhb/9780199935413.001.0001/oxfordhb-9780199935413-e-61|access-date=2022-01-19}}</ref><ref>{{Cite book|url=https://books.google.com.tr/books?id=ystMAgAAQBAJ&pg=PA762&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false|title=The Oxford Companion to Archaeology|last=Silberman|first=Neil Asher|last2=Bauer|first2=Alexander A.|last3=Holtorf|first3=Cornelius|last4=García|first4=Margarita Díaz-Andreu|last5=Waterton|first5=Emma|date=2012|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-507618-9|language=en}}</ref> ==Dîroka kevnar (3000 BZ heta 500 PZ)== ===Derguşên şaristaniyê=== [[Wêne:All Gizah Pyramids.jpg|thumb|270px|Pîramîdên Mezin ên Giza, Misir]] Serdema Bronzê beşek ji pergala sê-temenî ye (Serdema Kevir, Serdema Bronz, Serdema Hesin) ku bi bandor dîroka şaristaniya destpêkê ya hinek deverên cîhanê vedibêje. Serdema Bronzê pêşveçûna bajar-dewletan û derketina şaristaniyên pêşîn ya mirovahiyê dît. Ev şaristanî li geliyên çemên bi bereket kom dibin. Ev çem Çemên [[Dîcle]] û [[Firat]] li [[Mezopotamya|Mezopotamyayê]], [[Nîl|Çemê Nîlê]] li [[Misira kevnare|Misirê]], [[Îndûs|Çemê Indus]] li parzemîna Hindistanê û çemên Yangtze û [[Çemê Zer]] li [[Çîn|Çînê]] ye.<ref>{{Cite journal|last=Buchanan|first=R. A.|date=1979|title=History and Industrial Civilisation|url=http://dx.doi.org/10.1007/978-1-349-16128-7|doi=10.1007/978-1-349-16128-7}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Chakrabarti|first=Samprit|date=2004|title=Discrepancies in the Census Report, 2004|url=http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.1269133|journal=SSRN Electronic Journal|doi=10.2139/ssrn.1269133|issn=1556-5068}}</ref> [[Sumer|Sumeriyan]] li [[Mezopotamya|Mezopotamyayê]] yekem şaristaniya tevlihev a naskirî di hezarsala 4emînê BZê de yekem bajar-dewletên pêşîn pêş xistine.<ref>{{Cite book|url=http://dx.doi.org/10.5962/bhl.title.26284|title=Chats on angling / by H.V. Hart-Davis; with illustrations by the author.|last=Hart-Davis|first=Henry Vaughan.|date=1906|publisher=Cox,|location=London :}}</ref> Li van bajaran ku forma nivîsandinê ya herî pêşin a naskirî ye, nivîsandina forma bizmarî, li dora 3000 sal BZê derketiye.<ref>{{Cite book|url=http://dx.doi.org/10.5962/bhl.title.26284|title=Chats on angling / by H.V. Hart-Davis; with illustrations by the author.|last=Hart-Davis|first=Henry Vaughan.|date=1906|publisher=Cox,|location=London :}}</ref> Pergal nivîsandin forma bizmarî di destpêkê de wekî pergalek wêneyî dest pê kir her ku çiqas çû pergal hêsan û razbertir bû.<ref>{{Cite book|url=http://dx.doi.org/10.3917/perri.rober.2018.02|title=Histoire du monde|last=Roberts|first=John M.|last2=Westad|first2=Odd Arne|date=2018|publisher=Éditions Perrin|isbn=978-2-262-07698-6}}</ref> Nivîsên bi tîpên kunîtî bi qamîşekî sivik wek stîlûs ji bo xêzkirina sembolan li ser tabloyên axê hatine nivîsandin.<ref>{{Cite book|url=http://dx.doi.org/10.5962/bhl.title.26284|title=Chats on angling / by H.V. Hart-Davis; with illustrations by the author.|last=Hart-Davis|first=Henry Vaughan.|date=1906|publisher=Cox,|location=London :}}</ref> Bi vî forma nivîsandinê rêvebirina dewletên mezin gelek hêsantir bûn. Van geşedanan bûn sedem ku dewlet û împaratoriyên herêmî ava bibin. Li Mezopotamyayê şêwazê şer-dewletên serbixwe yên bajar-dewletan û hegemonyayeke bêdestûr a ku ji bajarekî diçû bajarekî din, serdest bû.<ref>{{Cite web|url=http://oracc.museum.upenn.edu/amgg/mesopotamianhistory/index.html|title=Mesopotamian history: the basics|website=oracc.museum.upenn.edu|access-date=2022-01-19}}</ref> Berevajî vî yekî, li Misirê, pêşî li Misir a Jorîn û Jêrîn dabeşbûnek dualî hebû ku di demek kurt de li dora sala 3100 BZ yekbûna tevahiya geliyê pêk hat û piştre jî aştiyeke daîmî çêbû.<ref>{{Cite book|url=http://worldcat.org/oclc/1070999207|title=The film art of Isaac Julien [publ. on the occasion of the exhibition "The film Art of Isaac Julien", presented at the Center for Curatorial Studies, Bard College, Annandale-on-Hudson, NY, September 24 - December 15, 2000 ...]|last=Sonstige|first=Julien, Isaac 1960- Sonstige Deitcher, David,|date=2000|publisher=Center for Curatorial Studies|isbn=0-941276-90-2|oclc=1070999207}}</ref> Girîtê şaristaniya Mînoan di sala 2700 BZ de ketiye Serdema Bronzê û li Ewropayê wekî şaristaniya yekem tê hesibandin. Di hezarsalên pêş de li geliyên çemên din hate dîtin ku împaratoriyên monarşî dibin serwerê desthilatdariyê.<ref>{{Cite book|url=http://worldcat.org/oclc/575541558|title=The milkweed ladies|last=Louise.|first=McNeill,|date=1988|publisher=University of Pittsburgh Press|isbn=978-0-8229-7977-7|oclc=575541558}}</ref> Dema ku şaristaniyên tevlihev li Nîvkada Rojhilatê derketin, civakên xwecihî yên li Amerîkayê bi rengek hêsan û di nav çandên herêmî yên cihêreng de perçe bûn. Di qonaxa damezrandin a li Mesoamerîkayê (bi qasî 1500 BCE heta 500 CE), şaristanîyên hê tevlihev û navendîdest dest bi pêşveçûnê kirin ku piranî ya wan niha Meksîk, Amerîkaya Navîn û li Peruyê ye. Wan çandinî pêş xist, mêş, îsotên çîlî, kakao, tomato û kartol, çandiniyên ku ji Amerîkaya yekta ne, mezin kirin û çand û dînên cihêreng afirandin. ===Împaratoriyên herêmî=== [[Wêne:Persepolis The Persian Soldiers.jpg|thumb|270px|Salona Apadana, sedsala 5an a berî zayînê xêzkirina leşkerên Faris û Medyayî yên bi cil û bergên kevneşopî (Medî bi kincên girover û pêlav li xwe dikin)]] Hezarsala ji 500 BZ heta 500 PZ rêzek împaratoriyên bi mezinahiyeke nedîtî pêş ketin. Artêşên pispor ên baş-perwerdekirî, îdeolojiyên yekbûyî, û burokrasiyên pêşkeftî îmkana împaratoran çêkir ku li ser domên mezin ên ku nifûsa wan dikaribû bigihêje bi deh mîlyonan mijaran re serweriyê bike. Împaratoriyên mezin girêdayî girtina leşkerî ya axê û avakirina wargehên parastî bûn ku bibin navendên çandiniyê. Aştiya nisbî ya ku împaratoriyan anîn, bazirganiya navneteweyî teşwîq kir, nemaze rêyên bazirganiyê yên mezin ên li Deryaya Navîn, tevna bazirganiya deryayî li [[Okyanûsa Hindî]] û li Rêya Îpekê. Li başûrê Ewrûpayê, Yewnaniyan (û paşê Romayî), di serdemek ku wekî "antîkîya klasîk" tê zanîn, çandên ku pratîk, qanûn û adetên wan bingeha çanda rojavayî ya hemdem têne hesabkirin, ava kirin. Di vê serdemê de gelek împaratoriyên herêmî hebûn. Padîşahiya [[Med|Medan]] bi Îskîtên koçer û Babîliyan re li ser tunekirina Împeratoriya Asûriyan dibe alîkar. Nînewa, paytextê Asûran BZ di sala 612an de ji aliyê Medan ve hat desteser kirin.<ref>{{Cite book|url=http://dx.doi.org/10.3917/perri.rober.2018.02|title=Histoire du monde|last=Roberts|first=John M.|last2=Westad|first2=Odd Arne|date=2018|publisher=Éditions Perrin|isbn=978-2-262-07698-6}}</ref> Împaratoriya Medyayê cih da împaratoriyên Îranê yên li pey hev, di nav wan de Împaratoriya Axamenî (550–330 BZ), Împaratoriya Parth (247 BZ–224 PZ) û Împaratoriya Sasaniyan (224–651 PZ). Çend împaratorî li [[Yewnanistan|Yewnanîstana]] îro dest bi serwerî yê kirin. Yekem Lîga Delîan (ji 477 BZ) û Împaratoriya Atînayê ya li pey (454–404 BZ) bû, ku navenda wê li Yewnanîstana îroyîn bû. Paşê, Îskenderê Makedonî (356–323 BZ), yê. Makedonî, împaratoriyeke dagîrkerî ava kir, ku ji Yewnanîstana îro heta Hindistana îro dirêj dibe.<ref>{{Cite book|url=http://dx.doi.org/10.1016/b978-0-240-81507-7.00017-1|title=Golden Mean (Golden Section)|date=2011|publisher=Elsevier|pages=265–266}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/alexander_the_great.shtml|title=BBC - History - Alexander the Great|website=www.bbc.co.uk|language=en-GB|access-date=2022-01-20}}</ref> Împaratorî piştî bidawî bûna wî di demeke kurt de parçe bû, lê bandora paşgirên wî yên Helenîst ji bo heyamek Helenîstîkî ya dirêj (323–31 BZ) li seranserê herêmê çêkir. Li Asyayê, Împaratoriya Maurya (322–185 BZ) li [[Hindistan|Hindistana]] îro hebû. Di sedsala 3mîn BZ de, piraniya Asyaya Başûr ji hêla Chandragupta Maurya ve bi Împaratoriya Maurya re hate yek kirin û di bin Ashoka Mezin de geş bû. Ji sedsala 3an a PZ, xanedana Gupta serdemê ku wekî [[Serdema Zêrîn a Hindistana Kevnar]] tê binav kirin çavdêrî kir. Ji sedsalên 4an heta 6an, bakurê Hindistanê ji hêla Împaratoriya Gupta ve hate birêvebirin. Li başûrê Hindistanê, sê padîşahên Dravidî yên navdar ên wekî Cheras, Cholas û Pandyas derketin.<ref>{{Cite web|url=https://www.britannica.com/topic/Cera-dynasty|title=Cera dynasty {{!}} India {{!}} Britannica|website=www.britannica.com|language=en|access-date=2022-01-20}}</ref> Di sedsalên 4an û 5an de aramiya di serdema zêrîn a Hindistanê dibe sedema danasîna [[Çanda Hindoyî|çanda Hindoyî.]] Li [[Ewropa|Parzemîna Ewropayê]], Împaratoriya Romayê, ku navenda wê Îtalyaya îro ye di sedsala 7an BZ de dest pê kir. BZ di sedsala 3an de komara Romayê bi dagirkerî û hevpeymanan dest bi berfirehkirina xaka xwe kir. Di [[Serdema Tebaxê]] de (63 BZ - 14 PZ) împaratorê yekem a Romayê û Roma serdestiya xwe li ser piraniya [[Derya Navîn]] ava kiribû. Împaratoriyê mezinbûna xwe dewam kir û ji [[Înglistan|Îngilîstanê]] heta [[Mezopotamya|Mezopotamyayê]] gelek herêman kontrol kir. Di sedsala 3an a PZ de, împaratorî li herêmên rojavayî û rojhilatî, bi (bi gelemperî) bi navên împaratorên cuda, parçe bû. ==Dîroka post-klasîk (500 PZ heta 1500 PZ)== Têgîna "serdema post-klasîk", her çend ji navê Euronavendî ya serdema "antîka klasîk" hatiye girtin jî, di nava erdnîgariyek berfireh de cîh digire. Serdem bi gelemperî ji hilweşîna sedsala 5an a [[Împaratoriya Romaya Rojavayî]], ku di nav gelek padîşahiyên cihêreng de parçe bû, ku hinek ji wan paşê di bin [[Împaratoriya Romaya Pîroz]] de bêne konfederal kirin. [[Împeratoriya Bîzansê|Împaratoriya Bîzansê]] heta dereng di serdema post-klasîk an serdema navîn de ma. Serdema post-klasîk di heman demê de bi belavbûna misilmanên pêşîn, serdema zêrîn a îslamî ya paşerojê û destpêk û berfirehbûna bazirganiya koleyan a Ereban, li pey êrişên Mongolan ên li [[Rojhilata Navîn]], [[Asyaya Navendî|Asya Navîn]] û [[Ewropaya Rojhilat]] û damezrandina li dora sal 1280an dihewîne. [[Asyaya Başûr]] rêzek padîşahiyên navîn ya [[Hindistan|Hindistanê]] dîtin. Li pey wî jî împaratoriyên îslamî li Hindistanê hatin damezrandin. Li rojavayê Afrîkayê Împaratoriya Malî û Împaratoriya Songhai pêş ket. Li peravên başûr-rojhilatê Afrîkayê, benderên erebî hatin damezrandin ku tê de zêr, biharat û kelûmelên din dihatin firotin. Vê yekê hişt ku [[Afrîka]] tevlî sîstema bazirganiyê ya [[Başûr-rojhilatê Asyayê|Başûrê Rojhilatê Asyayê]] bibe û bi vê yekê re têkilî bi Asyayê re danî; ev jî li gel çanda misilmantiyê bi çanda Swahîlî encam da. Çînê xanedaniyên Sui, Tang, Song, Yuan û destpêka Ming ên li pey hev ceribandin. Rêyên bazirganiyê yên [[Rojhilata Navîn]] li ser [[Okyanûsa Hindî]] û [[Riya Hevrîşimê|Rêya Hevrîşimê]] ya bi Çola Gobî re, di navbera şaristaniyên Asyayî û Ewropî de têkiliyên aborî û çandî yên sînordar peyda kirin. Di heman serdemê de şaristaniyên li [[Amerîka (parzemîn)|Amerîkayê]] yên weke çanda Mîsîsîpî, Ancestral Puebloans, Wari û Inca, Maya û Azteks gihîştin zenîteyên xwe. Di destpêka serdema nûjen de şaristaniyên Amerîkî bi pêwendiya bi kolonyalên [[Ewropî]] ve ji aliyê [[Ewropî]] yan ve hatin têkbirin. ===Rojhilata Navîn a Mezin=== Beriya derketina [[Îslam|Îslamê]] di sedsala 7an de Rojhilata Navîn ji aliyê [[Împeratoriya Bîzansê|Împaratoriya Bîzans]] û [[Împeratoriya Sasanî|Împaratoriya Sasaniyan]] ve dihate kontrolkirin ku gelek caran ji bo kontrolkirina çend herêmên bi fikrê nakokî şer dikirin. Di heman demê de ev şerekî çandî bû ku bi çanda [[Xiristiyanî|Xiristiyaniya]] Bîzansî rû kevneşopiyên [[Zerdeştî]] yên Farsê li hemberî hev di pêşbaziyê de bûn. Derketina [[Îslam|Îslamê]] rikberek nû afirand ku ku di demekî kurt de ji van herdu împaratoriyan derbas dibe. Dînê Îslamê ya nû gelek bandor li dîroka siyasî, aborî û leşkerî ya Cîhana Kevin, bi taybetî jî li [[Rojhilata Navîn]] kir. Ji navenda xwe ya li Nîvgirava Erebî, Misilmanan di destpêka Serdema Postklasîk de dest bi berfirehbûna axê kirin. Di 750 salên PZ de ku Serdema Zêrîn a Îslamî tê zanîn Ereban piraniya [[Rojhilata Nêzîk]], Afrîkaya Bakur û hinek beşên Ewropayê bidest xistin. Zanîn û jêhatîbûna Rojhilata Nêzîk, [[Yewnanistan]] û Farisa kevnar di [[Serdema Postklasîk]] de ji hêla [[Misilman|Misilmanan]] ve hate parastin ku wan jî nûjeniyên nû û girîng ên ji derve lê zêde kirin, wek çêkirina kaxezê ji [[Çîn|Çînê]] û jimartina pozisyona dehemîn ji [[Hindistan|Hindistanê]]. Piraniya vê hînbûn û pêşkeftinê dikare bi erdnîgariyê ve were girêdan. Beriya hebûna Îslamê jî bajarê [[Meke]] wek navendeke bazirganiyê li Erebistanê kar dikir û pêxemberê îslamê [[Muhemmed|Mihemed]] bi xwe jî bazirgan bû. Bi kevneşopiya îslamî ya nû ya Hecê, çûyîna hecê ya Mekeyê, bajar hêj zêdetir bû navendek pevguhertina mal û ramanan. Bandora bazirganên [[Misilman]] li ser rêyên bazirganiyê yên Afrîqa-Erebî û Erebî-Asyayî pir mezin bû. Di encamê de, şaristaniya îslamî li ser bingeha aboriya xwe ya bazirganiyê mezin û berfireh bû. Bazirganan eşya û baweriya xwe ya [[Îslam|Îslamî]] anîne [[Çîn|Çînê]], [[Hindistan|Hindistanê]], [[Asyaya Başûr]] û padîşahiya rojavayê Afrîkayê û bi keşf û îcadên nû vegeriyan. Tevgera Xiristiyanî di destpêkê de motîvasyonên dînî û berfirehkirina [[Ewropî]] pêş xist da ku xaka misilmanan paşde vegerîne û kontrola axa xwe ji nû ve bi dest bixe. Di dawîyê da ne serkevtî bû û bû sedema lawazkirina [[Împeratoriya Bîzansê|Împaratoriya Bîzansê]] û Împaratoriya Bîzansê dest bi windakirina hejmareke zêde ya axa xwe kir. ===Ewropa=== [[Ewropa]] di serdema pêşîn a navîn de bi dejenerebûn, bêbajarîkirin û bi êrîşên hovane hate pênasekirin ku ev hemî di demên dawî yên kevnarde dest pê kiribûn. Êrîşkaran bi bermahiyên [[Împeratoriya Romê ya Rojava|Împaratoriya Romaya Rojava]] de qraliyetên xwe yên nû ava kirin. Di sedsala 7an de, [[Bakurê Afrîka]] û [[Rojhilata Navîn]], ku demekê beşek ji [[Împeratoriya Bîzansê|Împaratoriya Romaya Rojhilat]] bû, piştî ku ji aliyê şûngirên [[Muhemmed|Mihemed]] ve hat desteser kirin, bûn beşek ji xelîfeta [[Îslam|îslamê]]. Her çend di civak û strukturên siyasî de guherînên berbiçav hebin jî, piraniya padîşahiyên nû bi qasî ku ji destê wan dihat sazûmanên heyî yên Romayê di nav xwe de digirtin. Di sedsalên 7 û 8an de Frankên di bin [[xanedaniya Carolingian]] da, împaratorîyek ava kirin ku gelek ji [[Ewropaya Rojava|rojavayê Ewropayê]] vedigirit û Împaratorî heta sedsala 9an berdewam kir.<ref>{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/1107880222|title=A history of Early Medieval Europe : from 476-911|last=Deanesly|first=Margaret|date=2020|isbn=978-0-429-06153-0|location=Abingdon, Oxon|oclc=1107880222}}</ref> Di Serdema Navîn a Bilind de, ku piştî sala 1000î dest pê kir, ji ber ku nûbûnên teknolojîk û çandiniyê hişt ku bazirganî geş bibe û hilberîna çandiniyê zêde dibe nifûsa [[Ewropa|Ewropayê]] pir zêde bû.<ref>{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/1107880222|title=A history of Early Medieval Europe : from 476-911|last=Deanesly|first=Margaret|date=2020|isbn=978-0-429-06153-0|location=Abingdon, Oxon|oclc=1107880222}}</ref> Manoryalîzm, birêxistinkirina gundiyan li gundên ku deyndarê kirê û xizmeta kedê ji mîran re û feodalîzm, avahiyek siyasî ya ku tê de şovalye û esilzadên bi statûya jêrîn di berdêla mafê kirêya ji zevî û xaniyan de xizmeta leşkerî ji axayên xwe re deyndar in, du awayên birêxistinkirina civaka serdema navîn bûn ku di [[Serdema Navîn a Bilind]] de pêş ketine. Padîşahiyan piştî bandorên nenavendî yên perçebûna Împaratoriya Karolîngê bêtir navendî bûn. Tevgera Xaçperestan hewl da ku desthilatdariya [[Katolîkên Romayî]] li ser axa xweyê ku ji Misilmanan bi dest bixe û ji bo demek dirêj biserket ku li Rojhilata Nêzîk hinek dewletên [[Xiristiyanî|Xiristiyan]] ava bike. Bazirganên Îtalî ji bo ku di nav malan de an di hilberîna şekir de bixebitin, ji derve koleyan dianîn.<ref>{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/1015888198|title=Critical readings on global slavery|date=2018|others=Damian Alan Pargas, Felicia Roşu|isbn=978-90-04-34661-1|location=Leiden|oclc=1015888198}}</ref> Jiyana rewşenbîrî bi skolastîzmê û damezrandina zanîngehan ve hate nîşankirin, di heman demê de avakirina katedral û dêran Gothic yek ji destkeftiyên hunerî yên berbiçav ên serdemê bû. [[Serdema Navîn a Dereng]] bi dijwarî û karesatan derbas bû. Birçîbûn, bela û şer nifûsa rojavayê Ewropayê wêran kir.<ref>{{Cite web|url=https://www.hamilton.edu/news/story/from-the-brink-of-the-apocalypse-confronting-famine-war-plague-and-death-in-the-later-middle-ages|title=From the Brink of the Apocalypse: Confronting Famine, War, Plague, and Death in the Later Middle Ages|website=Hamilton College|language=en|access-date=2022-01-21}}</ref> [[Pandemiya Mirina Reş]] tenê di navbera salên 1347 û 1350î de nêzî 75 heta 200 mîlyon mirov kuştin.<ref>{{Cite web|url=https://www.abc.net.au/science/articles/2008/01/29/2149185.htm|title=Black death 'discriminated' between victims|last=Tuesday|first=29 January 2008 Will DunhamABC/Reuters|date=2008-01-29|website=www.abc.net.au|language=en-AU|access-date=2022-01-21}}</ref> Ev pamdemî di dîroka mirovahiyê de yek ji pandemiyên herî kujer bû. Pandemiyê Ji [[Asya|Asyayê]] dest pê kir û di dawiya sala 1340an de gihîşt [[Deryaya Navîn]] û rojavayê [[Ewropa|Ewropayê]].<ref>{{Cite web|url=https://www.nationalgeographic.com/science|title=Science|website=National Geographic|language=en|access-date=2022-01-21}}</ref> Di nava şeş salan de bi deh mîlyonan [[Ewropî]] jiber pandemiyê jiyana ji dest dan. [[Serdema Navîn]] şahidiya yekem bajarîbûna domdar a bakur û rojavayê [[Ewropa|Ewropayê]] bû û ew heta destpêka serdema nûjen a destpêka sedsala 16an domand ku bi bilindbûna dewletên neteweyên dabeşkirina Xirîstiyantiya Rojava di Reformasyon, bilindbûna humanîzmê di Ronesansa [[Îtalya]] de, û destpêka berbelavbûna [[Ewropî]] ya li derveyî welat ku destûr da danûstendina [[Kolombiya|Kolombiyayê]].<ref>{{Cite journal|last=Bentley|first=Martha|date=2008-06-30|title=FTR GO14246|url=http://dx.doi.org/10.2172/933116}}</ref><ref>{{Cite book|url=http://worldcat.org/oclc/575541558|title=The milkweed ladies|last=Louise.|first=McNeill,|date=1988|publisher=University of Pittsburgh Press|isbn=978-0-8229-7977-7|oclc=575541558}}</ref><ref>{{Cite book|url=http://worldcat.org/oclc/575541558|title=The milkweed ladies|last=Louise.|first=McNeill,|date=1988|publisher=University of Pittsburgh Press|isbn=978-0-8229-7977-7|oclc=575541558}}</ref> ===Asya=== ;Hindistan Li bakurê [[Hindistan|Hindistanê]], piştî hilweşîna (550 PZ) Împaratoriya Gupta, herêm di nav torek tevlihev û herikbar a dewletên piçûk ên padîşahî de hatine dabeş kirin. Di sala 712 PZ de, dema ku [[Xanedana Emewiyan|Xîlafeta Emewî]] ya Ereb piraniya [[Pakistan|Pakîstana]] îro bi dest xist, êrîşên misilmanên destpêkê li rojava dest pê kir. Di sedsala nehan de Têkoşîna Sê alî ji bo kontrolkirina bakurê [[Hindistan|Hindistanê]], di nav Împaratoriya Pratihara, Împaratoriya Pala û Împaratoriya Rashtrakuta de dest pê dike. Hinek dewletên girîng ên ku di vê demê de li Hindistanê derketine, di nav wan de Sultanate Bahmani û Împaratoriya Vijayanagara hene. ;Çîn Piştî demek jihevketina kurt, [[Çîn]] di sala 589an de ji hêla [[xanedana Sui]] ve hate yek kirin û di bin xanedana Tang de (618–907) de Çîn ket Serdemeke Zêrîn. Împaratoriya Tang bi [[Împaratoriya Tîbetê]] (618-842) re ji bo kontrolkirina herêmên li Asyaya Hundir û Navîn re hevrikî kir. [[Xanedaniya Tang]] di dawiyê de perçe bû û piştî pêncî salan tevliheviyê, [[xanedana Song]] ji nû ve [[Çîn|Çînê]] xiste yek. Piştî vî yekbûnê li gorî William McNeill, "welatê herî dewlemend, herî jêhatî û herî qelebalix li ser rûyê erdê bû"<ref>{{Cite journal|last=Alexander|first=R. McNeill|date=1982|title=Locomotion of Animals|url=http://dx.doi.org/10.1007/978-94-011-6009-4|doi=10.1007/978-94-011-6009-4}}</ref> Zextên împaratoriyên koçber ên li bakur her ku diçû bileztir dibû. Di sala 1142an de, Bakurê Çîn di Şerên Jin-Song de ji Jurchens re winda bû û Împaratoriya Mongol di sala 1279an de hemî Çînê nêzîkî nîvê axa Ewrasyayê zeft kir. Piştî sedsalek serweriya xanedana Mongol Yuan, bi damezrandina Xanedaniya Ming (1368) çînîyên etnîkî dîsa Çînê kontrol kirin. ;Japon Li Japonê, rêza împaratoriya di vê demê de hatibû damezrandin û di dema Asuka (538-710) de parêzgeha Yamato di nav dewletek eşkere navendî de pêş ket. Baweriya Bûdîzmê hate pênasekirin kirin û giranî li ser pejirandina hêmanên çanda çînî û Konfuçyûsiyê hebû. Serdema Nara ya sedsala 8an nîşana derketina dewletek bihêz a Japonî ye û pir caran wekî serdemek zêrîn tê pênaskirin kirin. Di vê serdemê de, rêveberiyên împaratorî karên gelemperî yên mezin, di nav wan de ofîsên hukûmetê, perestgeh, rê û pergalên avdanê dikirin. Serdema Heianê (794 heta 1185) lûtkeya hêza împaratorî dît piştre derketina eşîrên mîlîtarîzekirî û destpêka feodalîzma Japonî destpêkir. Serdema feodal a dîroka Japonê, ku ji hêla axayên herêmî yên hêzdar (daimyos) û serweriya leşkerî ya şerkeran (şogûnan) wekî şogunate Ashikaga û şogunate Tokugawa, ji sala 1185an heta sala 1868an berxwe dide. ==Çavkanî== {{Çavkanî|2}} [[Kategorî:Dîrok]] ru0hoy62o7l5fxsjbp3sf5g148vy93d 3 128924 1095381 1095303 2022-08-16T17:16:56Z Mahbobehrostami2022 51689 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov | nav = Huseyîn Şah Mihemedî | wêne = Hosin_shah_mohammdi.jpg | mezinahiya_wêne = | sernavê_wêne = | navê_rastî = Huseyîn Şah Mihemedî | zimanê_navê_rastî = | navê_jidayikbûnê = | navê_din = | roja_jidayikbûnê = {{Jidayikbûn|05|03|1975|temenê=erê}} | cihê_jidayikbûnê = [[îran]], [[Tehran]] | roja_mirinê = | cihê_mirinê = | sedema_mirinê = | cihê_goristanê = | koordînatên_cihê_goristanê = | netewe = [[Farsi]] | hevwelatî = | perwerde = [[Îran]] | pîşe = [[Karsaz]] , [[Pêhlewan]] | salên_çalak = 2000–niha | tê_nasîn = | xebatên_navdar = | sermiyana_net = | televîzyon = | hevjîn = | partner = | zarok = | dê = | bav = | xelat = | malper = | şanenav = | mezinahiya_şanenavê = | modul = | modul2 = | çînaser = }} jeznr1qnhu3ft4603367tnnknlzod6e 1095382 1095381 2022-08-16T17:18:04Z Mahbobehrostami2022 51689 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov | nav = Huseyîn Şah Mihemedî | wêne = Hosin_shah_mohammdi.jpg | mezinahiya_wêne = | sernavê_wêne = | navê_rastî = Huseyîn Şah Mihemedî | zimanê_navê_rastî = | navê_jidayikbûnê = | navê_din = | roja_jidayikbûnê = {{Jidayikbûn|05|03|1975|temenê=erê}} | cihê_jidayikbûnê = [[îran]], [[Tehran]] | roja_mirinê = | cihê_mirinê = | sedema_mirinê = | cihê_goristanê = | koordînatên_cihê_goristanê = | netewe = [[Farsi]] | hevwelatî = | perwerde = [[Îran]] | pîşe = [[Hunermend]] , [[wênekêş]] | salên_çalak = 2000–niha | tê_nasîn = | xebatên_navdar = | sermiyana_net = | televîzyon = | hevjîn = | partner = | zarok = | dê = | bav = | xelat = | malper = | şanenav = | mezinahiya_şanenavê = | modul = | modul2 = | çînaser = }} pqwyfmf3krlwdc6sfgbfcdehr93mtew 1095383 1095382 2022-08-16T17:29:17Z Mahbobehrostami2022 51689 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov | nav = Huseyîn Şah Mihemedî | wêne = Hosin_shah_mohammdi.jpg | mezinahiya_wêne = | sernavê_wêne = | navê_rastî = Huseyîn Şah Mihemedî | zimanê_navê_rastî = | navê_jidayikbûnê = | navê_din = | roja_jidayikbûnê = {{Jidayikbûn|05|03|1975|temenê=erê}} | cihê_jidayikbûnê = [[îran]], [[Tehran]] | roja_mirinê = | cihê_mirinê = | sedema_mirinê = | cihê_goristanê = | koordînatên_cihê_goristanê = | netewe = [[Farsi]] | hevwelatî = | perwerde = [[Îran]] | pîşe = [[Hunermend]] , [[wênekêş]] | salên_çalak = 2000–niha | tê_nasîn = | xebatên_navdar = | sermiyana_net = | televîzyon = | hevjîn = | partner = | zarok = | dê = | bav = | xelat = | malper = | şanenav = | mezinahiya_şanenavê = | modul = | modul2 = | çînaser = }} '''''Husên Şah Muhemedî''''' di 2’ê Gulana 1338’an de li gundê Kemeçal ji dayîk bûye û dibistana amadeyî ya Suhrwerdî Lahîcanê di beşa wêjeyê de qedandiye. c77yeieyotyu2o26vhazaa24jrfcp08 1095384 1095383 2022-08-16T17:33:00Z Mahbobehrostami2022 51689 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov | nav = Huseyîn Şah Mihemedî | wêne = Hosin_shah_mohammdi.jpg | mezinahiya_wêne = | sernavê_wêne = | navê_rastî = Huseyîn Şah Mihemedî | zimanê_navê_rastî = | navê_jidayikbûnê = | navê_din = | roja_jidayikbûnê = {{Jidayikbûn|05|03|1975|temenê=erê}} | cihê_jidayikbûnê = [[îran]], [[Tehran]] | roja_mirinê = | cihê_mirinê = | sedema_mirinê = | cihê_goristanê = | koordînatên_cihê_goristanê = | netewe = [[Farsi]] | hevwelatî = | perwerde = [[Îran]] | pîşe = [[Hunermend]] , [[wênekêş]] | salên_çalak = 2000–niha | tê_nasîn = | xebatên_navdar = | sermiyana_net = | televîzyon = | hevjîn = | partner = | zarok = | dê = | bav = | xelat = | malper = | şanenav = | mezinahiya_şanenavê = | modul = | modul2 = | çînaser = }} '''''Husên Şah Muhemedî''''' di 2’ê Gulana 1338’an de li gundê Kemeçal ji dayîk bûye û dibistana amadeyî ya Suhrwerdî Lahîcanê di beşa wêjeyê de qedandiye. ==Jînenîgarî== Husên Şah Mihemedî piştî wergirtina dîplomaya edebiyatê, çû Meşhedê û li wir bi rêvebirê galeriya Mirk Mihemed Sadeqpûr re hevdîtin pêk anî. Ji ber vê yekê, wî ragihand: Ez dixwazim bibim wênesaz. l7or4zwee2capnngk9eviivwwagh0uh 1095385 1095384 2022-08-16T17:37:34Z Mahbobehrostami2022 51689 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov | nav = Huseyîn Şah Mihemedî | wêne = Hosin_shah_mohammdi.jpg | mezinahiya_wêne = | sernavê_wêne = | navê_rastî = Huseyîn Şah Mihemedî | zimanê_navê_rastî = | navê_jidayikbûnê = | navê_din = | roja_jidayikbûnê = {{Jidayikbûn|05|03|1969|temenê=erê}} | cihê_jidayikbûnê = [[îran]], [[Tehran]] | roja_mirinê = | cihê_mirinê = | sedema_mirinê = | cihê_goristanê = | koordînatên_cihê_goristanê = | netewe = [[Farsi]] | hevwelatî = | perwerde = [[Îran]] | pîşe = [[Hunermend]] , [[wênekêş]] | salên_çalak = 2000–niha | tê_nasîn = | xebatên_navdar = | sermiyana_net = | televîzyon = | hevjîn = | partner = | zarok = | dê = | bav = | xelat = | malper = | şanenav = | mezinahiya_şanenavê = | modul = | modul2 = | çînaser = }} '''''Husên Şah Muhemedî''''' di 2’ê Gulana 1969’an de li gundê Kemeçal ji dayîk bûye û dibistana amadeyî ya Suhrwerdî Lahîcanê di beşa wêjeyê de qedandiye. ==Jînenîgarî== Husên Şah Mihemedî piştî wergirtina dîplomaya edebiyatê, çû Meşhedê û li wir bi rêvebirê galeriya Mirk Mihemed Sadeqpûr re hevdîtin pêk anî. Ji ber vê yekê, wî ragihand: Ez dixwazim bibim wênesaz. == Girêdanên derve == * ==Çavkanî== {{Çavkanî|2}} [[Kategorî:Jidayikbûn 1969]] [[Kategorî:Îranî]] [[Kategorî:Mirov bijî]] g7wpfnhi0ephpz7ty7a77xrqfjkilsn 1095410 1095385 2022-08-16T22:14:27Z Mahbobehrostami2022 51689 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov | nav = Huseyîn Şah Mihemedî | wêne = Hosin_shah_mohammdi.jpg | mezinahiya_wêne = | sernavê_wêne = | navê_rastî = Huseyîn Şah Mihemedî | zimanê_navê_rastî = | navê_jidayikbûnê = | navê_din = | roja_jidayikbûnê = {{Jidayikbûn|05|03|1969|temenê=erê}} | cihê_jidayikbûnê = [[îran]], [[Tehran]] | roja_mirinê = | cihê_mirinê = | sedema_mirinê = | cihê_goristanê = | koordînatên_cihê_goristanê = | netewe = [[Farsi]] | hevwelatî = | perwerde = [[Îran]] | pîşe = [[Hunermend]] , [[wênekêş]] | salên_çalak = 2000–niha | tê_nasîn = | xebatên_navdar = | sermiyana_net = | televîzyon = | hevjîn = | partner = | zarok = | dê = | bav = | xelat = | malper = https://hosseinshahmohammadi.com/ | şanenav = | mezinahiya_şanenavê = | modul = | modul2 = | çînaser = }} '''''Husên Şah Muhemedî''''' di 2’ê Gulana 1969’an de li gundê Kemeçal ji dayîk bûye û dibistana amadeyî ya Suhrwerdî Lahîcanê di beşa wêjeyê de qedandiye. ==Jînenîgarî== Husên Şah Mihemedî piştî wergirtina dîplomaya edebiyatê, çû Meşhedê û li wir bi rêvebirê galeriya Mirk Mihemed Sadeqpûr re hevdîtin pêk anî. Ji ber vê yekê, wî ragihand: Ez dixwazim bibim wênesaz. == Girêdanên derve == * ==Çavkanî== {{Çavkanî|2}} [[Kategorî:Jidayikbûn 1969]] [[Kategorî:Îranî]] [[Kategorî:Mirov bijî]] s7sk64ih1fkbhydyv5b7qlrhtt2x1tb 1095411 1095410 2022-08-16T22:17:21Z Mahbobehrostami2022 51689 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov | nav = Huseyîn Şah Mihemedî | wêne = Hosin_shah_mohammdi.jpg | mezinahiya_wêne = | sernavê_wêne = | navê_rastî = Huseyîn Şah Mihemedî | zimanê_navê_rastî = | navê_jidayikbûnê = | navê_din = | roja_jidayikbûnê = {{Jidayikbûn|05|03|1969|temenê=erê}} | cihê_jidayikbûnê = [[îran]], [[Tehran]] | roja_mirinê = | cihê_mirinê = | sedema_mirinê = | cihê_goristanê = | koordînatên_cihê_goristanê = | netewe = [[Farsi]] | hevwelatî = | perwerde = [[Îran]] | pîşe = [[Hunermend]] , [[wênekêş]] | salên_çalak = 2000–niha | tê_nasîn = | xebatên_navdar = | sermiyana_net = | televîzyon = | hevjîn = | partner = | zarok = | dê = | bav = | xelat = | malper = https://hosseinshahmohammadi.com/ | şanenav = | mezinahiya_şanenavê = | modul = | modul2 = | çînaser = }} '''''Husên Şah Muhemedî''''' di 2’ê Gulana 1969’an de li gundê Kemeçal ji dayîk bûye û dibistana amadeyî ya Suhrwerdî Lahîcanê di beşa wêjeyê de qedandiye.<ref>[https://hosseinshahmohammadi.com/ Agahiyên ji malpera kesane ya Husên Şah Mihemedî]Malpera kesane. 17 Tîrmeh 2022 hatiye standin</ref> ==Jînenîgarî== Husên Şah Mihemedî piştî wergirtina dîplomaya edebiyatê, çû Meşhedê û li wir bi rêvebirê galeriya Mirk Mihemed Sadeqpûr re hevdîtin pêk anî. Ji ber vê yekê, wî ragihand: Ez dixwazim bibim wênesaz. == Girêdanên derve == * ==Çavkanî== {{Çavkanî|2}} [[Kategorî:Jidayikbûn 1969]] [[Kategorî:Îranî]] [[Kategorî:Mirov bijî]] 1g8pcfwtyk84j28hqyi9rjetlfokdtf 1095412 1095411 2022-08-16T22:23:11Z Mahbobehrostami2022 51689 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov | nav = Huseyîn Şah Mihemedî | wêne = Hosin_shah_mohammdi.jpg | mezinahiya_wêne = | sernavê_wêne = | navê_rastî = Huseyîn Şah Mihemedî | zimanê_navê_rastî = | navê_jidayikbûnê = | navê_din = | roja_jidayikbûnê = {{Jidayikbûn|05|03|1969|temenê=erê}} | cihê_jidayikbûnê = [[îran]], [[Tehran]] | roja_mirinê = | cihê_mirinê = | sedema_mirinê = | cihê_goristanê = | koordînatên_cihê_goristanê = | netewe = [[Farsi]] | hevwelatî = | perwerde = [[Îran]] | pîşe = [[Hunermend]] , [[wênekêş]] | salên_çalak = 2000–niha | tê_nasîn = | xebatên_navdar = | sermiyana_net = | televîzyon = | hevjîn = | partner = | zarok = | dê = | bav = | xelat = | malper = https://hosseinshahmohammadi.com/ | şanenav = | mezinahiya_şanenavê = | modul = | modul2 = | çînaser = }} '''''Husên Şah Muhemedî''''' di 2’ê Gulana 1969’an de li gundê Kemeçal ji dayîk bûye û dibistana amadeyî ya Suhrwerdî Lahîcanê di beşa wêjeyê de qedandiye.<ref>[https://hosseinshahmohammadi.com/ Agahiyên ji malpera kesane ya Husên Şah Mihemedî]Malpera kesane. 17 Tîrmeh 2022 hatiye standin</ref> ==Jînenîgarî== Husên Şah Mihemedî piştî wergirtina dîplomaya edebiyatê, çû Meşhedê û li wir bi rêvebirê galeriya Mirk Mihemed Sadeqpûr re hevdîtin pêk anî. Ji ber vê yekê, wî ragihand: Ez dixwazim bibim wênesaz.<ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105096329018181/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C/ Jînenîgariya Hisên Şah Mihemedî]</ref><ref>[https://parvazda.blog.ir/tag/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%20%D8%B4%D8%A7%D9%87%20%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C 26 gotar bi sernavê "Hisên Şah Mihemedî" hatine tomarkirin]Firîn li ser malpera textê. Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> == Girêdanên derve == * ==Çavkanî== {{Çavkanî|2}} [[Kategorî:Jidayikbûn 1969]] [[Kategorî:Îranî]] [[Kategorî:Mirov bijî]] ffzci8gaxlx8si8v83hnracnpt9ispa 1095413 1095412 2022-08-16T22:24:04Z Mahbobehrostami2022 51689 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov | nav = Huseyîn Şah Mihemedî | wêne = Hosin_shah_mohammdi.jpg | mezinahiya_wêne = | sernavê_wêne = | navê_rastî = Huseyîn Şah Mihemedî | zimanê_navê_rastî = | navê_jidayikbûnê = | navê_din = | roja_jidayikbûnê = {{Jidayikbûn|05|03|1969|temenê=erê}} | cihê_jidayikbûnê = [[îran]], [[Tehran]] | roja_mirinê = | cihê_mirinê = | sedema_mirinê = | cihê_goristanê = | koordînatên_cihê_goristanê = | netewe = [[Farsi]] | hevwelatî = | perwerde = [[Îran]] | pîşe = [[Hunermend]] , [[wênekêş]] | salên_çalak = 2000–niha | tê_nasîn = | xebatên_navdar = | sermiyana_net = | televîzyon = | hevjîn = | partner = | zarok = | dê = | bav = | xelat = | malper = https://hosseinshahmohammadi.com/ | şanenav = | mezinahiya_şanenavê = | modul = | modul2 = | çînaser = }} '''''Husên Şah Muhemedî''''' di 2’ê Gulana 1969’an de li gundê Kemeçal ji dayîk bûye û dibistana amadeyî ya Suhrwerdî Lahîcanê di beşa wêjeyê de qedandiye.<ref>[https://hosseinshahmohammadi.com/ Agahiyên ji malpera kesane ya Husên Şah Mihemedî]Malpera kesane. 17 Tîrmeh 2022 hatiye standin</ref> ==Jînenîgarî== Husên Şah Mihemedî piştî wergirtina dîplomaya edebiyatê, çû Meşhedê û li wir bi rêvebirê galeriya Mirk Mihemed Sadeqpûr re hevdîtin pêk anî. Ji ber vê yekê, wî ragihand: Ez dixwazim bibim wênesaz.<ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105096329018181/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C/ Jînenîgariya Hisên Şah Mihemedî]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref><ref>[https://parvazda.blog.ir/tag/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%20%D8%B4%D8%A7%D9%87%20%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C 26 gotar bi sernavê "Hisên Şah Mihemedî" hatine tomarkirin]Firîn li ser malpera textê. Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> == Girêdanên derve == * ==Çavkanî== {{Çavkanî|2}} [[Kategorî:Jidayikbûn 1969]] [[Kategorî:Îranî]] [[Kategorî:Mirov bijî]] ebubs5ujnszukeo130upmx62a56gxdu 1095414 1095413 2022-08-16T22:25:59Z Mahbobehrostami2022 51689 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov | nav = Huseyîn Şah Mihemedî | wêne = Hosin_shah_mohammdi.jpg | mezinahiya_wêne = | sernavê_wêne = | navê_rastî = Huseyîn Şah Mihemedî | zimanê_navê_rastî = | navê_jidayikbûnê = | navê_din = | roja_jidayikbûnê = {{Jidayikbûn|05|03|1969|temenê=erê}} | cihê_jidayikbûnê = [[îran]], [[Tehran]] | roja_mirinê = | cihê_mirinê = | sedema_mirinê = | cihê_goristanê = | koordînatên_cihê_goristanê = | netewe = [[Farsi]] | hevwelatî = | perwerde = [[Îran]] | pîşe = [[Hunermend]] , [[wênekêş]] | salên_çalak = 2000–niha | tê_nasîn = | xebatên_navdar = | sermiyana_net = | televîzyon = | hevjîn = | partner = | zarok = | dê = | bav = | xelat = | malper = https://hosseinshahmohammadi.com/ | şanenav = | mezinahiya_şanenavê = | modul = | modul2 = | çînaser = }} '''''Husên Şah Muhemedî''''' di 2’ê Gulana 1969’an de li gundê Kemeçal ji dayîk bûye û dibistana amadeyî ya Suhrwerdî Lahîcanê di beşa wêjeyê de qedandiye.<ref>[https://hosseinshahmohammadi.com/ Agahiyên ji malpera kesane ya Husên Şah Mihemedî]Malpera kesane. 17 Tîrmeh 2022 hatiye standin</ref><ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105126333918181/%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa-%d9%88-%d9%87%d9%86%d8%b1-%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%d8%ad%d8%b3%db%8c%d9%86-%d8%b4%d8%a7%d9%87-%d9%85%d8%ad%d9%85%d8%af%db%8c-%da%86%da%af%d Resim çi ye û hunera wênesaziya Husên Şah Mihemedî çawa ye?]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> ==Jînenîgarî== Husên Şah Mihemedî piştî wergirtina dîplomaya edebiyatê, çû Meşhedê û li wir bi rêvebirê galeriya Mirk Mihemed Sadeqpûr re hevdîtin pêk anî. Ji ber vê yekê, wî ragihand: Ez dixwazim bibim wênesaz.<ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105096329018181/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C/ Jînenîgariya Hisên Şah Mihemedî]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref><ref>[https://parvazda.blog.ir/tag/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%20%D8%B4%D8%A7%D9%87%20%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C 26 gotar bi sernavê "Hisên Şah Mihemedî" hatine tomarkirin]Firîn li ser malpera textê. Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> == Girêdanên derve == * ==Çavkanî== {{Çavkanî|2}} [[Kategorî:Jidayikbûn 1969]] [[Kategorî:Îranî]] [[Kategorî:Mirov bijî]] 93gdxt2rywl2c0ntodjn0fbysywy08d 1095415 1095414 2022-08-16T22:27:46Z Mahbobehrostami2022 51689 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov | nav = Huseyîn Şah Mihemedî | wêne = Hosin_shah_mohammdi.jpg | mezinahiya_wêne = | sernavê_wêne = | navê_rastî = Huseyîn Şah Mihemedî | zimanê_navê_rastî = | navê_jidayikbûnê = | navê_din = | roja_jidayikbûnê = {{Jidayikbûn|05|04|1969|temenê=erê}} | cihê_jidayikbûnê = [[îran]], [[Tehran]] | roja_mirinê = | cihê_mirinê = | sedema_mirinê = | cihê_goristanê = | koordînatên_cihê_goristanê = | netewe = [[Farsi]] | hevwelatî = | perwerde = [[Îran]] | pîşe = [[Hunermend]] , [[wênekêş]] | salên_çalak = 2000–niha | tê_nasîn = | xebatên_navdar = | sermiyana_net = | televîzyon = | hevjîn = | partner = | zarok = | dê = | bav = | xelat = | malper = https://hosseinshahmohammadi.com/ | şanenav = | mezinahiya_şanenavê = | modul = | modul2 = | çînaser = }} '''''Husên Şah Muhemedî''''' di 2’ê Gulana 1969’an de li gundê Kemeçal ji dayîk bûye û dibistana amadeyî ya Suhrwerdî Lahîcanê di beşa wêjeyê de qedandiye.<ref>[https://hosseinshahmohammadi.com/ Agahiyên ji malpera kesane ya Husên Şah Mihemedî]Malpera kesane. 17 Tîrmeh 2022 hatiye standin</ref><ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105126333918181/%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa-%d9%88-%d9%87%d9%86%d8%b1-%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%d8%ad%d8%b3%db%8c%d9%86-%d8%b4%d8%a7%d9%87-%d9%85%d8%ad%d9%85%d8%af%db%8c-%da%86%da%af%d Resim çi ye û hunera wênesaziya Husên Şah Mihemedî çawa ye?]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> ==Jînenîgarî== Husên Şah Mihemedî piştî wergirtina dîplomaya edebiyatê, çû Meşhedê û li wir bi rêvebirê galeriya Mirk Mihemed Sadeqpûr re hevdîtin pêk anî. Ji ber vê yekê, wî ragihand: Ez dixwazim bibim wênesaz.<ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105096329018181/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C/ Jînenîgariya Hisên Şah Mihemedî]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref><ref>[https://parvazda.blog.ir/tag/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%20%D8%B4%D8%A7%D9%87%20%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C 26 gotar bi sernavê "Hisên Şah Mihemedî" hatine tomarkirin]Firîn li ser malpera textê. Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> == Girêdanên derve == * ==Çavkanî== {{Çavkanî|2}} [[Kategorî:Jidayikbûn 1969]] [[Kategorî:Îranî]] [[Kategorî:Mirov bijî]] 7w0m93nhxc6l101pcgpx07xkg1vajes 1095416 1095415 2022-08-16T22:28:01Z Mahbobehrostami2022 51689 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov | nav = Huseyîn Şah Mihemedî | wêne = Hosin_shah_mohammdi.jpg | mezinahiya_wêne = | sernavê_wêne = | navê_rastî = Huseyîn Şah Mihemedî | zimanê_navê_rastî = | navê_jidayikbûnê = | navê_din = | roja_jidayikbûnê = {{Jidayikbûn|05|02|1969|temenê=erê}} | cihê_jidayikbûnê = [[îran]], [[Tehran]] | roja_mirinê = | cihê_mirinê = | sedema_mirinê = | cihê_goristanê = | koordînatên_cihê_goristanê = | netewe = [[Farsi]] | hevwelatî = | perwerde = [[Îran]] | pîşe = [[Hunermend]] , [[wênekêş]] | salên_çalak = 2000–niha | tê_nasîn = | xebatên_navdar = | sermiyana_net = | televîzyon = | hevjîn = | partner = | zarok = | dê = | bav = | xelat = | malper = https://hosseinshahmohammadi.com/ | şanenav = | mezinahiya_şanenavê = | modul = | modul2 = | çînaser = }} '''''Husên Şah Muhemedî''''' di 2’ê Gulana 1969’an de li gundê Kemeçal ji dayîk bûye û dibistana amadeyî ya Suhrwerdî Lahîcanê di beşa wêjeyê de qedandiye.<ref>[https://hosseinshahmohammadi.com/ Agahiyên ji malpera kesane ya Husên Şah Mihemedî]Malpera kesane. 17 Tîrmeh 2022 hatiye standin</ref><ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105126333918181/%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa-%d9%88-%d9%87%d9%86%d8%b1-%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%d8%ad%d8%b3%db%8c%d9%86-%d8%b4%d8%a7%d9%87-%d9%85%d8%ad%d9%85%d8%af%db%8c-%da%86%da%af%d Resim çi ye û hunera wênesaziya Husên Şah Mihemedî çawa ye?]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> ==Jînenîgarî== Husên Şah Mihemedî piştî wergirtina dîplomaya edebiyatê, çû Meşhedê û li wir bi rêvebirê galeriya Mirk Mihemed Sadeqpûr re hevdîtin pêk anî. Ji ber vê yekê, wî ragihand: Ez dixwazim bibim wênesaz.<ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105096329018181/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C/ Jînenîgariya Hisên Şah Mihemedî]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref><ref>[https://parvazda.blog.ir/tag/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%20%D8%B4%D8%A7%D9%87%20%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C 26 gotar bi sernavê "Hisên Şah Mihemedî" hatine tomarkirin]Firîn li ser malpera textê. Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> == Girêdanên derve == * ==Çavkanî== {{Çavkanî|2}} [[Kategorî:Jidayikbûn 1969]] [[Kategorî:Îranî]] [[Kategorî:Mirov bijî]] s1waelal04txgppaavv4d3ogpd63le9 1095417 1095416 2022-08-16T22:28:14Z Mahbobehrostami2022 51689 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov | nav = Huseyîn Şah Mihemedî | wêne = Hosin_shah_mohammdi.jpg | mezinahiya_wêne = | sernavê_wêne = | navê_rastî = Huseyîn Şah Mihemedî | zimanê_navê_rastî = | navê_jidayikbûnê = | navê_din = | roja_jidayikbûnê = {{Jidayikbûn|05|01|1969|temenê=erê}} | cihê_jidayikbûnê = [[îran]], [[Tehran]] | roja_mirinê = | cihê_mirinê = | sedema_mirinê = | cihê_goristanê = | koordînatên_cihê_goristanê = | netewe = [[Farsi]] | hevwelatî = | perwerde = [[Îran]] | pîşe = [[Hunermend]] , [[wênekêş]] | salên_çalak = 2000–niha | tê_nasîn = | xebatên_navdar = | sermiyana_net = | televîzyon = | hevjîn = | partner = | zarok = | dê = | bav = | xelat = | malper = https://hosseinshahmohammadi.com/ | şanenav = | mezinahiya_şanenavê = | modul = | modul2 = | çînaser = }} '''''Husên Şah Muhemedî''''' di 2’ê Gulana 1969’an de li gundê Kemeçal ji dayîk bûye û dibistana amadeyî ya Suhrwerdî Lahîcanê di beşa wêjeyê de qedandiye.<ref>[https://hosseinshahmohammadi.com/ Agahiyên ji malpera kesane ya Husên Şah Mihemedî]Malpera kesane. 17 Tîrmeh 2022 hatiye standin</ref><ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105126333918181/%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa-%d9%88-%d9%87%d9%86%d8%b1-%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%d8%ad%d8%b3%db%8c%d9%86-%d8%b4%d8%a7%d9%87-%d9%85%d8%ad%d9%85%d8%af%db%8c-%da%86%da%af%d Resim çi ye û hunera wênesaziya Husên Şah Mihemedî çawa ye?]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> ==Jînenîgarî== Husên Şah Mihemedî piştî wergirtina dîplomaya edebiyatê, çû Meşhedê û li wir bi rêvebirê galeriya Mirk Mihemed Sadeqpûr re hevdîtin pêk anî. Ji ber vê yekê, wî ragihand: Ez dixwazim bibim wênesaz.<ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105096329018181/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C/ Jînenîgariya Hisên Şah Mihemedî]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref><ref>[https://parvazda.blog.ir/tag/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%20%D8%B4%D8%A7%D9%87%20%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C 26 gotar bi sernavê "Hisên Şah Mihemedî" hatine tomarkirin]Firîn li ser malpera textê. Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> == Girêdanên derve == * ==Çavkanî== {{Çavkanî|2}} [[Kategorî:Jidayikbûn 1969]] [[Kategorî:Îranî]] [[Kategorî:Mirov bijî]] g1otydu0ihrl7ik3892nr5p58gw5eiy 1095418 1095417 2022-08-16T22:28:36Z Mahbobehrostami2022 51689 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov | nav = Huseyîn Şah Mihemedî | wêne = Hosin_shah_mohammdi.jpg | mezinahiya_wêne = | sernavê_wêne = | navê_rastî = Huseyîn Şah Mihemedî | zimanê_navê_rastî = | navê_jidayikbûnê = | navê_din = | roja_jidayikbûnê = {{Jidayikbûn|02|05|1969|temenê=erê}} | cihê_jidayikbûnê = [[îran]], [[Tehran]] | roja_mirinê = | cihê_mirinê = | sedema_mirinê = | cihê_goristanê = | koordînatên_cihê_goristanê = | netewe = [[Farsi]] | hevwelatî = | perwerde = [[Îran]] | pîşe = [[Hunermend]] , [[wênekêş]] | salên_çalak = 2000–niha | tê_nasîn = | xebatên_navdar = | sermiyana_net = | televîzyon = | hevjîn = | partner = | zarok = | dê = | bav = | xelat = | malper = https://hosseinshahmohammadi.com/ | şanenav = | mezinahiya_şanenavê = | modul = | modul2 = | çînaser = }} '''''Husên Şah Muhemedî''''' di 2’ê Gulana 1969’an de li gundê Kemeçal ji dayîk bûye û dibistana amadeyî ya Suhrwerdî Lahîcanê di beşa wêjeyê de qedandiye.<ref>[https://hosseinshahmohammadi.com/ Agahiyên ji malpera kesane ya Husên Şah Mihemedî]Malpera kesane. 17 Tîrmeh 2022 hatiye standin</ref><ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105126333918181/%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa-%d9%88-%d9%87%d9%86%d8%b1-%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%d8%ad%d8%b3%db%8c%d9%86-%d8%b4%d8%a7%d9%87-%d9%85%d8%ad%d9%85%d8%af%db%8c-%da%86%da%af%d Resim çi ye û hunera wênesaziya Husên Şah Mihemedî çawa ye?]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> ==Jînenîgarî== Husên Şah Mihemedî piştî wergirtina dîplomaya edebiyatê, çû Meşhedê û li wir bi rêvebirê galeriya Mirk Mihemed Sadeqpûr re hevdîtin pêk anî. Ji ber vê yekê, wî ragihand: Ez dixwazim bibim wênesaz.<ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105096329018181/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C/ Jînenîgariya Hisên Şah Mihemedî]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref><ref>[https://parvazda.blog.ir/tag/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%20%D8%B4%D8%A7%D9%87%20%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C 26 gotar bi sernavê "Hisên Şah Mihemedî" hatine tomarkirin]Firîn li ser malpera textê. Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> == Girêdanên derve == * ==Çavkanî== {{Çavkanî|2}} [[Kategorî:Jidayikbûn 1969]] [[Kategorî:Îranî]] [[Kategorî:Mirov bijî]] c6t7r5lvqtn252thjkbqno01xp49i22 1095419 1095418 2022-08-16T22:28:57Z Mahbobehrostami2022 51689 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov | nav = Huseyîn Şah Mihemedî | wêne = Hosin_shah_mohammdi.jpg | mezinahiya_wêne = | sernavê_wêne = | navê_rastî = Huseyîn Şah Mihemedî | zimanê_navê_rastî = | navê_jidayikbûnê = | navê_din = | roja_jidayikbûnê = {{Jidayikbûn|02|06|1969|temenê=erê}} | cihê_jidayikbûnê = [[îran]], [[Tehran]] | roja_mirinê = | cihê_mirinê = | sedema_mirinê = | cihê_goristanê = | koordînatên_cihê_goristanê = | netewe = [[Farsi]] | hevwelatî = | perwerde = [[Îran]] | pîşe = [[Hunermend]] , [[wênekêş]] | salên_çalak = 2000–niha | tê_nasîn = | xebatên_navdar = | sermiyana_net = | televîzyon = | hevjîn = | partner = | zarok = | dê = | bav = | xelat = | malper = https://hosseinshahmohammadi.com/ | şanenav = | mezinahiya_şanenavê = | modul = | modul2 = | çînaser = }} '''''Husên Şah Muhemedî''''' di 2’ê Gulana 1969’an de li gundê Kemeçal ji dayîk bûye û dibistana amadeyî ya Suhrwerdî Lahîcanê di beşa wêjeyê de qedandiye.<ref>[https://hosseinshahmohammadi.com/ Agahiyên ji malpera kesane ya Husên Şah Mihemedî]Malpera kesane. 17 Tîrmeh 2022 hatiye standin</ref><ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105126333918181/%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa-%d9%88-%d9%87%d9%86%d8%b1-%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%d8%ad%d8%b3%db%8c%d9%86-%d8%b4%d8%a7%d9%87-%d9%85%d8%ad%d9%85%d8%af%db%8c-%da%86%da%af%d Resim çi ye û hunera wênesaziya Husên Şah Mihemedî çawa ye?]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> ==Jînenîgarî== Husên Şah Mihemedî piştî wergirtina dîplomaya edebiyatê, çû Meşhedê û li wir bi rêvebirê galeriya Mirk Mihemed Sadeqpûr re hevdîtin pêk anî. Ji ber vê yekê, wî ragihand: Ez dixwazim bibim wênesaz.<ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105096329018181/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C/ Jînenîgariya Hisên Şah Mihemedî]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref><ref>[https://parvazda.blog.ir/tag/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%20%D8%B4%D8%A7%D9%87%20%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C 26 gotar bi sernavê "Hisên Şah Mihemedî" hatine tomarkirin]Firîn li ser malpera textê. Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> == Girêdanên derve == * ==Çavkanî== {{Çavkanî|2}} [[Kategorî:Jidayikbûn 1969]] [[Kategorî:Îranî]] [[Kategorî:Mirov bijî]] 9l5mr9bxh09o6rdi2paiiu9oy47v1jx 1095420 1095419 2022-08-16T22:29:18Z Mahbobehrostami2022 51689 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov | nav = Huseyîn Şah Mihemedî | wêne = Hosin_shah_mohammdi.jpg | mezinahiya_wêne = | sernavê_wêne = | navê_rastî = Huseyîn Şah Mihemedî | zimanê_navê_rastî = | navê_jidayikbûnê = | navê_din = | roja_jidayikbûnê = {{Jidayikbûn|02|07|1969|temenê=erê}} | cihê_jidayikbûnê = [[îran]], [[Tehran]] | roja_mirinê = | cihê_mirinê = | sedema_mirinê = | cihê_goristanê = | koordînatên_cihê_goristanê = | netewe = [[Farsi]] | hevwelatî = | perwerde = [[Îran]] | pîşe = [[Hunermend]] , [[wênekêş]] | salên_çalak = 2000–niha | tê_nasîn = | xebatên_navdar = | sermiyana_net = | televîzyon = | hevjîn = | partner = | zarok = | dê = | bav = | xelat = | malper = https://hosseinshahmohammadi.com/ | şanenav = | mezinahiya_şanenavê = | modul = | modul2 = | çînaser = }} '''''Husên Şah Muhemedî''''' di 2’ê Gulana 1969’an de li gundê Kemeçal ji dayîk bûye û dibistana amadeyî ya Suhrwerdî Lahîcanê di beşa wêjeyê de qedandiye.<ref>[https://hosseinshahmohammadi.com/ Agahiyên ji malpera kesane ya Husên Şah Mihemedî]Malpera kesane. 17 Tîrmeh 2022 hatiye standin</ref><ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105126333918181/%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa-%d9%88-%d9%87%d9%86%d8%b1-%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%d8%ad%d8%b3%db%8c%d9%86-%d8%b4%d8%a7%d9%87-%d9%85%d8%ad%d9%85%d8%af%db%8c-%da%86%da%af%d Resim çi ye û hunera wênesaziya Husên Şah Mihemedî çawa ye?]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> ==Jînenîgarî== Husên Şah Mihemedî piştî wergirtina dîplomaya edebiyatê, çû Meşhedê û li wir bi rêvebirê galeriya Mirk Mihemed Sadeqpûr re hevdîtin pêk anî. Ji ber vê yekê, wî ragihand: Ez dixwazim bibim wênesaz.<ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105096329018181/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C/ Jînenîgariya Hisên Şah Mihemedî]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref><ref>[https://parvazda.blog.ir/tag/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%20%D8%B4%D8%A7%D9%87%20%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C 26 gotar bi sernavê "Hisên Şah Mihemedî" hatine tomarkirin]Firîn li ser malpera textê. Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> == Girêdanên derve == * ==Çavkanî== {{Çavkanî|2}} [[Kategorî:Jidayikbûn 1969]] [[Kategorî:Îranî]] [[Kategorî:Mirov bijî]] bct3a62r6efmg7s79xedhrye7dx886s 1095421 1095420 2022-08-16T22:29:32Z Mahbobehrostami2022 51689 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov | nav = Huseyîn Şah Mihemedî | wêne = Hosin_shah_mohammdi.jpg | mezinahiya_wêne = | sernavê_wêne = | navê_rastî = Huseyîn Şah Mihemedî | zimanê_navê_rastî = | navê_jidayikbûnê = | navê_din = | roja_jidayikbûnê = {{Jidayikbûn|02|08|1969|temenê=erê}} | cihê_jidayikbûnê = [[îran]], [[Tehran]] | roja_mirinê = | cihê_mirinê = | sedema_mirinê = | cihê_goristanê = | koordînatên_cihê_goristanê = | netewe = [[Farsi]] | hevwelatî = | perwerde = [[Îran]] | pîşe = [[Hunermend]] , [[wênekêş]] | salên_çalak = 2000–niha | tê_nasîn = | xebatên_navdar = | sermiyana_net = | televîzyon = | hevjîn = | partner = | zarok = | dê = | bav = | xelat = | malper = https://hosseinshahmohammadi.com/ | şanenav = | mezinahiya_şanenavê = | modul = | modul2 = | çînaser = }} '''''Husên Şah Muhemedî''''' di 2’ê Gulana 1969’an de li gundê Kemeçal ji dayîk bûye û dibistana amadeyî ya Suhrwerdî Lahîcanê di beşa wêjeyê de qedandiye.<ref>[https://hosseinshahmohammadi.com/ Agahiyên ji malpera kesane ya Husên Şah Mihemedî]Malpera kesane. 17 Tîrmeh 2022 hatiye standin</ref><ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105126333918181/%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa-%d9%88-%d9%87%d9%86%d8%b1-%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%d8%ad%d8%b3%db%8c%d9%86-%d8%b4%d8%a7%d9%87-%d9%85%d8%ad%d9%85%d8%af%db%8c-%da%86%da%af%d Resim çi ye û hunera wênesaziya Husên Şah Mihemedî çawa ye?]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> ==Jînenîgarî== Husên Şah Mihemedî piştî wergirtina dîplomaya edebiyatê, çû Meşhedê û li wir bi rêvebirê galeriya Mirk Mihemed Sadeqpûr re hevdîtin pêk anî. Ji ber vê yekê, wî ragihand: Ez dixwazim bibim wênesaz.<ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105096329018181/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C/ Jînenîgariya Hisên Şah Mihemedî]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref><ref>[https://parvazda.blog.ir/tag/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%20%D8%B4%D8%A7%D9%87%20%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C 26 gotar bi sernavê "Hisên Şah Mihemedî" hatine tomarkirin]Firîn li ser malpera textê. Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> == Girêdanên derve == * ==Çavkanî== {{Çavkanî|2}} [[Kategorî:Jidayikbûn 1969]] [[Kategorî:Îranî]] [[Kategorî:Mirov bijî]] dp0aibs2s5pmmwqgquybobkzq1m21vr 1095422 1095421 2022-08-16T22:29:45Z Mahbobehrostami2022 51689 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov | nav = Huseyîn Şah Mihemedî | wêne = Hosin_shah_mohammdi.jpg | mezinahiya_wêne = | sernavê_wêne = | navê_rastî = Huseyîn Şah Mihemedî | zimanê_navê_rastî = | navê_jidayikbûnê = | navê_din = | roja_jidayikbûnê = {{Jidayikbûn|02|09|1969|temenê=erê}} | cihê_jidayikbûnê = [[îran]], [[Tehran]] | roja_mirinê = | cihê_mirinê = | sedema_mirinê = | cihê_goristanê = | koordînatên_cihê_goristanê = | netewe = [[Farsi]] | hevwelatî = | perwerde = [[Îran]] | pîşe = [[Hunermend]] , [[wênekêş]] | salên_çalak = 2000–niha | tê_nasîn = | xebatên_navdar = | sermiyana_net = | televîzyon = | hevjîn = | partner = | zarok = | dê = | bav = | xelat = | malper = https://hosseinshahmohammadi.com/ | şanenav = | mezinahiya_şanenavê = | modul = | modul2 = | çînaser = }} '''''Husên Şah Muhemedî''''' di 2’ê Gulana 1969’an de li gundê Kemeçal ji dayîk bûye û dibistana amadeyî ya Suhrwerdî Lahîcanê di beşa wêjeyê de qedandiye.<ref>[https://hosseinshahmohammadi.com/ Agahiyên ji malpera kesane ya Husên Şah Mihemedî]Malpera kesane. 17 Tîrmeh 2022 hatiye standin</ref><ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105126333918181/%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa-%d9%88-%d9%87%d9%86%d8%b1-%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%d8%ad%d8%b3%db%8c%d9%86-%d8%b4%d8%a7%d9%87-%d9%85%d8%ad%d9%85%d8%af%db%8c-%da%86%da%af%d Resim çi ye û hunera wênesaziya Husên Şah Mihemedî çawa ye?]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> ==Jînenîgarî== Husên Şah Mihemedî piştî wergirtina dîplomaya edebiyatê, çû Meşhedê û li wir bi rêvebirê galeriya Mirk Mihemed Sadeqpûr re hevdîtin pêk anî. Ji ber vê yekê, wî ragihand: Ez dixwazim bibim wênesaz.<ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105096329018181/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C/ Jînenîgariya Hisên Şah Mihemedî]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref><ref>[https://parvazda.blog.ir/tag/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%20%D8%B4%D8%A7%D9%87%20%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C 26 gotar bi sernavê "Hisên Şah Mihemedî" hatine tomarkirin]Firîn li ser malpera textê. Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> == Girêdanên derve == * ==Çavkanî== {{Çavkanî|2}} [[Kategorî:Jidayikbûn 1969]] [[Kategorî:Îranî]] [[Kategorî:Mirov bijî]] bg8owpblmm8nvg99osgscwi8rvzti2p 1095423 1095422 2022-08-16T22:29:59Z Mahbobehrostami2022 51689 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov | nav = Huseyîn Şah Mihemedî | wêne = Hosin_shah_mohammdi.jpg | mezinahiya_wêne = | sernavê_wêne = | navê_rastî = Huseyîn Şah Mihemedî | zimanê_navê_rastî = | navê_jidayikbûnê = | navê_din = | roja_jidayikbûnê = {{Jidayikbûn|02|10|1969|temenê=erê}} | cihê_jidayikbûnê = [[îran]], [[Tehran]] | roja_mirinê = | cihê_mirinê = | sedema_mirinê = | cihê_goristanê = | koordînatên_cihê_goristanê = | netewe = [[Farsi]] | hevwelatî = | perwerde = [[Îran]] | pîşe = [[Hunermend]] , [[wênekêş]] | salên_çalak = 2000–niha | tê_nasîn = | xebatên_navdar = | sermiyana_net = | televîzyon = | hevjîn = | partner = | zarok = | dê = | bav = | xelat = | malper = https://hosseinshahmohammadi.com/ | şanenav = | mezinahiya_şanenavê = | modul = | modul2 = | çînaser = }} '''''Husên Şah Muhemedî''''' di 2’ê Gulana 1969’an de li gundê Kemeçal ji dayîk bûye û dibistana amadeyî ya Suhrwerdî Lahîcanê di beşa wêjeyê de qedandiye.<ref>[https://hosseinshahmohammadi.com/ Agahiyên ji malpera kesane ya Husên Şah Mihemedî]Malpera kesane. 17 Tîrmeh 2022 hatiye standin</ref><ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105126333918181/%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa-%d9%88-%d9%87%d9%86%d8%b1-%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%d8%ad%d8%b3%db%8c%d9%86-%d8%b4%d8%a7%d9%87-%d9%85%d8%ad%d9%85%d8%af%db%8c-%da%86%da%af%d Resim çi ye û hunera wênesaziya Husên Şah Mihemedî çawa ye?]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> ==Jînenîgarî== Husên Şah Mihemedî piştî wergirtina dîplomaya edebiyatê, çû Meşhedê û li wir bi rêvebirê galeriya Mirk Mihemed Sadeqpûr re hevdîtin pêk anî. Ji ber vê yekê, wî ragihand: Ez dixwazim bibim wênesaz.<ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105096329018181/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C/ Jînenîgariya Hisên Şah Mihemedî]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref><ref>[https://parvazda.blog.ir/tag/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%20%D8%B4%D8%A7%D9%87%20%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C 26 gotar bi sernavê "Hisên Şah Mihemedî" hatine tomarkirin]Firîn li ser malpera textê. Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> == Girêdanên derve == * ==Çavkanî== {{Çavkanî|2}} [[Kategorî:Jidayikbûn 1969]] [[Kategorî:Îranî]] [[Kategorî:Mirov bijî]] 977cifh2cpz69czztdo85btlofwjj06 1095424 1095423 2022-08-16T22:30:19Z Mahbobehrostami2022 51689 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov | nav = Huseyîn Şah Mihemedî | wêne = Hosin_shah_mohammdi.jpg | mezinahiya_wêne = | sernavê_wêne = | navê_rastî = Huseyîn Şah Mihemedî | zimanê_navê_rastî = | navê_jidayikbûnê = | navê_din = | roja_jidayikbûnê = {{Jidayikbûn|02|11|1969|temenê=erê}} | cihê_jidayikbûnê = [[îran]], [[Tehran]] | roja_mirinê = | cihê_mirinê = | sedema_mirinê = | cihê_goristanê = | koordînatên_cihê_goristanê = | netewe = [[Farsi]] | hevwelatî = | perwerde = [[Îran]] | pîşe = [[Hunermend]] , [[wênekêş]] | salên_çalak = 2000–niha | tê_nasîn = | xebatên_navdar = | sermiyana_net = | televîzyon = | hevjîn = | partner = | zarok = | dê = | bav = | xelat = | malper = https://hosseinshahmohammadi.com/ | şanenav = | mezinahiya_şanenavê = | modul = | modul2 = | çînaser = }} '''''Husên Şah Muhemedî''''' di 2’ê Gulana 1969’an de li gundê Kemeçal ji dayîk bûye û dibistana amadeyî ya Suhrwerdî Lahîcanê di beşa wêjeyê de qedandiye.<ref>[https://hosseinshahmohammadi.com/ Agahiyên ji malpera kesane ya Husên Şah Mihemedî]Malpera kesane. 17 Tîrmeh 2022 hatiye standin</ref><ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105126333918181/%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa-%d9%88-%d9%87%d9%86%d8%b1-%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%d8%ad%d8%b3%db%8c%d9%86-%d8%b4%d8%a7%d9%87-%d9%85%d8%ad%d9%85%d8%af%db%8c-%da%86%da%af%d Resim çi ye û hunera wênesaziya Husên Şah Mihemedî çawa ye?]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> ==Jînenîgarî== Husên Şah Mihemedî piştî wergirtina dîplomaya edebiyatê, çû Meşhedê û li wir bi rêvebirê galeriya Mirk Mihemed Sadeqpûr re hevdîtin pêk anî. Ji ber vê yekê, wî ragihand: Ez dixwazim bibim wênesaz.<ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105096329018181/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C/ Jînenîgariya Hisên Şah Mihemedî]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref><ref>[https://parvazda.blog.ir/tag/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%20%D8%B4%D8%A7%D9%87%20%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C 26 gotar bi sernavê "Hisên Şah Mihemedî" hatine tomarkirin]Firîn li ser malpera textê. Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> == Girêdanên derve == * ==Çavkanî== {{Çavkanî|2}} [[Kategorî:Jidayikbûn 1969]] [[Kategorî:Îranî]] [[Kategorî:Mirov bijî]] 0iward6ackudtodvs71rf74ch5lpvyz 1095425 1095424 2022-08-16T22:30:32Z Mahbobehrostami2022 51689 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov | nav = Huseyîn Şah Mihemedî | wêne = Hosin_shah_mohammdi.jpg | mezinahiya_wêne = | sernavê_wêne = | navê_rastî = Huseyîn Şah Mihemedî | zimanê_navê_rastî = | navê_jidayikbûnê = | navê_din = | roja_jidayikbûnê = {{Jidayikbûn|02|12|1969|temenê=erê}} | cihê_jidayikbûnê = [[îran]], [[Tehran]] | roja_mirinê = | cihê_mirinê = | sedema_mirinê = | cihê_goristanê = | koordînatên_cihê_goristanê = | netewe = [[Farsi]] | hevwelatî = | perwerde = [[Îran]] | pîşe = [[Hunermend]] , [[wênekêş]] | salên_çalak = 2000–niha | tê_nasîn = | xebatên_navdar = | sermiyana_net = | televîzyon = | hevjîn = | partner = | zarok = | dê = | bav = | xelat = | malper = https://hosseinshahmohammadi.com/ | şanenav = | mezinahiya_şanenavê = | modul = | modul2 = | çînaser = }} '''''Husên Şah Muhemedî''''' di 2’ê Gulana 1969’an de li gundê Kemeçal ji dayîk bûye û dibistana amadeyî ya Suhrwerdî Lahîcanê di beşa wêjeyê de qedandiye.<ref>[https://hosseinshahmohammadi.com/ Agahiyên ji malpera kesane ya Husên Şah Mihemedî]Malpera kesane. 17 Tîrmeh 2022 hatiye standin</ref><ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105126333918181/%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa-%d9%88-%d9%87%d9%86%d8%b1-%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%d8%ad%d8%b3%db%8c%d9%86-%d8%b4%d8%a7%d9%87-%d9%85%d8%ad%d9%85%d8%af%db%8c-%da%86%da%af%d Resim çi ye û hunera wênesaziya Husên Şah Mihemedî çawa ye?]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> ==Jînenîgarî== Husên Şah Mihemedî piştî wergirtina dîplomaya edebiyatê, çû Meşhedê û li wir bi rêvebirê galeriya Mirk Mihemed Sadeqpûr re hevdîtin pêk anî. Ji ber vê yekê, wî ragihand: Ez dixwazim bibim wênesaz.<ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105096329018181/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C/ Jînenîgariya Hisên Şah Mihemedî]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref><ref>[https://parvazda.blog.ir/tag/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%20%D8%B4%D8%A7%D9%87%20%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C 26 gotar bi sernavê "Hisên Şah Mihemedî" hatine tomarkirin]Firîn li ser malpera textê. Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> == Girêdanên derve == * ==Çavkanî== {{Çavkanî|2}} [[Kategorî:Jidayikbûn 1969]] [[Kategorî:Îranî]] [[Kategorî:Mirov bijî]] 11pa8abj3b49vonxeglxm5ly8wqr6mf 1095426 1095425 2022-08-16T22:31:26Z Mahbobehrostami2022 51689 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov | nav = Huseyîn Şah Mihemedî | wêne = Hosin_shah_mohammdi.jpg | mezinahiya_wêne = | sernavê_wêne = | navê_rastî = Huseyîn Şah Mihemedî | zimanê_navê_rastî = | navê_jidayikbûnê = | navê_din = | roja_jidayikbûnê = {{Jidayikbûn|02|09|1969|temenê=erê}} | cihê_jidayikbûnê = [[îran]], [[Tehran]] | roja_mirinê = | cihê_mirinê = | sedema_mirinê = | cihê_goristanê = | koordînatên_cihê_goristanê = | netewe = [[Farsi]] | hevwelatî = | perwerde = [[Îran]] | pîşe = [[Hunermend]] , [[wênekêş]] | salên_çalak = 2000–niha | tê_nasîn = | xebatên_navdar = | sermiyana_net = | televîzyon = | hevjîn = | partner = | zarok = | dê = | bav = | xelat = | malper = https://hosseinshahmohammadi.com/ | şanenav = | mezinahiya_şanenavê = | modul = | modul2 = | çînaser = }} '''''Husên Şah Muhemedî''''' di 2’ê Gulana 1969’an de li gundê Kemeçal ji dayîk bûye û dibistana amadeyî ya Suhrwerdî Lahîcanê di beşa wêjeyê de qedandiye.<ref>[https://hosseinshahmohammadi.com/ Agahiyên ji malpera kesane ya Husên Şah Mihemedî]Malpera kesane. 17 Tîrmeh 2022 hatiye standin</ref><ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105126333918181/%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa-%d9%88-%d9%87%d9%86%d8%b1-%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%d8%ad%d8%b3%db%8c%d9%86-%d8%b4%d8%a7%d9%87-%d9%85%d8%ad%d9%85%d8%af%db%8c-%da%86%da%af%d Resim çi ye û hunera wênesaziya Husên Şah Mihemedî çawa ye?]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> ==Jînenîgarî== Husên Şah Mihemedî piştî wergirtina dîplomaya edebiyatê, çû Meşhedê û li wir bi rêvebirê galeriya Mirk Mihemed Sadeqpûr re hevdîtin pêk anî. Ji ber vê yekê, wî ragihand: Ez dixwazim bibim wênesaz.<ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105096329018181/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C/ Jînenîgariya Hisên Şah Mihemedî]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref><ref>[https://parvazda.blog.ir/tag/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%20%D8%B4%D8%A7%D9%87%20%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C 26 gotar bi sernavê "Hisên Şah Mihemedî" hatine tomarkirin]Firîn li ser malpera textê. Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> == Girêdanên derve == * ==Çavkanî== {{Çavkanî|2}} [[Kategorî:Jidayikbûn 1969]] [[Kategorî:Îranî]] [[Kategorî:Mirov bijî]] bg8owpblmm8nvg99osgscwi8rvzti2p 1095427 1095426 2022-08-16T22:31:40Z Mahbobehrostami2022 51689 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov | nav = Huseyîn Şah Mihemedî | wêne = Hosin_shah_mohammdi.jpg | mezinahiya_wêne = | sernavê_wêne = | navê_rastî = Huseyîn Şah Mihemedî | zimanê_navê_rastî = | navê_jidayikbûnê = | navê_din = | roja_jidayikbûnê = {{Jidayikbûn|02|08|1969|temenê=erê}} | cihê_jidayikbûnê = [[îran]], [[Tehran]] | roja_mirinê = | cihê_mirinê = | sedema_mirinê = | cihê_goristanê = | koordînatên_cihê_goristanê = | netewe = [[Farsi]] | hevwelatî = | perwerde = [[Îran]] | pîşe = [[Hunermend]] , [[wênekêş]] | salên_çalak = 2000–niha | tê_nasîn = | xebatên_navdar = | sermiyana_net = | televîzyon = | hevjîn = | partner = | zarok = | dê = | bav = | xelat = | malper = https://hosseinshahmohammadi.com/ | şanenav = | mezinahiya_şanenavê = | modul = | modul2 = | çînaser = }} '''''Husên Şah Muhemedî''''' di 2’ê Gulana 1969’an de li gundê Kemeçal ji dayîk bûye û dibistana amadeyî ya Suhrwerdî Lahîcanê di beşa wêjeyê de qedandiye.<ref>[https://hosseinshahmohammadi.com/ Agahiyên ji malpera kesane ya Husên Şah Mihemedî]Malpera kesane. 17 Tîrmeh 2022 hatiye standin</ref><ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105126333918181/%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa-%d9%88-%d9%87%d9%86%d8%b1-%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%d8%ad%d8%b3%db%8c%d9%86-%d8%b4%d8%a7%d9%87-%d9%85%d8%ad%d9%85%d8%af%db%8c-%da%86%da%af%d Resim çi ye û hunera wênesaziya Husên Şah Mihemedî çawa ye?]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> ==Jînenîgarî== Husên Şah Mihemedî piştî wergirtina dîplomaya edebiyatê, çû Meşhedê û li wir bi rêvebirê galeriya Mirk Mihemed Sadeqpûr re hevdîtin pêk anî. Ji ber vê yekê, wî ragihand: Ez dixwazim bibim wênesaz.<ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105096329018181/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C/ Jînenîgariya Hisên Şah Mihemedî]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref><ref>[https://parvazda.blog.ir/tag/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%20%D8%B4%D8%A7%D9%87%20%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C 26 gotar bi sernavê "Hisên Şah Mihemedî" hatine tomarkirin]Firîn li ser malpera textê. Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> == Girêdanên derve == * ==Çavkanî== {{Çavkanî|2}} [[Kategorî:Jidayikbûn 1969]] [[Kategorî:Îranî]] [[Kategorî:Mirov bijî]] dp0aibs2s5pmmwqgquybobkzq1m21vr 1095428 1095427 2022-08-16T22:31:55Z Mahbobehrostami2022 51689 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov | nav = Huseyîn Şah Mihemedî | wêne = Hosin_shah_mohammdi.jpg | mezinahiya_wêne = | sernavê_wêne = | navê_rastî = Huseyîn Şah Mihemedî | zimanê_navê_rastî = | navê_jidayikbûnê = | navê_din = | roja_jidayikbûnê = {{Jidayikbûn|02|07|1969|temenê=erê}} | cihê_jidayikbûnê = [[îran]], [[Tehran]] | roja_mirinê = | cihê_mirinê = | sedema_mirinê = | cihê_goristanê = | koordînatên_cihê_goristanê = | netewe = [[Farsi]] | hevwelatî = | perwerde = [[Îran]] | pîşe = [[Hunermend]] , [[wênekêş]] | salên_çalak = 2000–niha | tê_nasîn = | xebatên_navdar = | sermiyana_net = | televîzyon = | hevjîn = | partner = | zarok = | dê = | bav = | xelat = | malper = https://hosseinshahmohammadi.com/ | şanenav = | mezinahiya_şanenavê = | modul = | modul2 = | çînaser = }} '''''Husên Şah Muhemedî''''' di 2’ê Gulana 1969’an de li gundê Kemeçal ji dayîk bûye û dibistana amadeyî ya Suhrwerdî Lahîcanê di beşa wêjeyê de qedandiye.<ref>[https://hosseinshahmohammadi.com/ Agahiyên ji malpera kesane ya Husên Şah Mihemedî]Malpera kesane. 17 Tîrmeh 2022 hatiye standin</ref><ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105126333918181/%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa-%d9%88-%d9%87%d9%86%d8%b1-%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%d8%ad%d8%b3%db%8c%d9%86-%d8%b4%d8%a7%d9%87-%d9%85%d8%ad%d9%85%d8%af%db%8c-%da%86%da%af%d Resim çi ye û hunera wênesaziya Husên Şah Mihemedî çawa ye?]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> ==Jînenîgarî== Husên Şah Mihemedî piştî wergirtina dîplomaya edebiyatê, çû Meşhedê û li wir bi rêvebirê galeriya Mirk Mihemed Sadeqpûr re hevdîtin pêk anî. Ji ber vê yekê, wî ragihand: Ez dixwazim bibim wênesaz.<ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105096329018181/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C/ Jînenîgariya Hisên Şah Mihemedî]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref><ref>[https://parvazda.blog.ir/tag/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%20%D8%B4%D8%A7%D9%87%20%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C 26 gotar bi sernavê "Hisên Şah Mihemedî" hatine tomarkirin]Firîn li ser malpera textê. Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> == Girêdanên derve == * ==Çavkanî== {{Çavkanî|2}} [[Kategorî:Jidayikbûn 1969]] [[Kategorî:Îranî]] [[Kategorî:Mirov bijî]] bct3a62r6efmg7s79xedhrye7dx886s 1095429 1095428 2022-08-16T22:32:06Z Mahbobehrostami2022 51689 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov | nav = Huseyîn Şah Mihemedî | wêne = Hosin_shah_mohammdi.jpg | mezinahiya_wêne = | sernavê_wêne = | navê_rastî = Huseyîn Şah Mihemedî | zimanê_navê_rastî = | navê_jidayikbûnê = | navê_din = | roja_jidayikbûnê = {{Jidayikbûn|02|06|1969|temenê=erê}} | cihê_jidayikbûnê = [[îran]], [[Tehran]] | roja_mirinê = | cihê_mirinê = | sedema_mirinê = | cihê_goristanê = | koordînatên_cihê_goristanê = | netewe = [[Farsi]] | hevwelatî = | perwerde = [[Îran]] | pîşe = [[Hunermend]] , [[wênekêş]] | salên_çalak = 2000–niha | tê_nasîn = | xebatên_navdar = | sermiyana_net = | televîzyon = | hevjîn = | partner = | zarok = | dê = | bav = | xelat = | malper = https://hosseinshahmohammadi.com/ | şanenav = | mezinahiya_şanenavê = | modul = | modul2 = | çînaser = }} '''''Husên Şah Muhemedî''''' di 2’ê Gulana 1969’an de li gundê Kemeçal ji dayîk bûye û dibistana amadeyî ya Suhrwerdî Lahîcanê di beşa wêjeyê de qedandiye.<ref>[https://hosseinshahmohammadi.com/ Agahiyên ji malpera kesane ya Husên Şah Mihemedî]Malpera kesane. 17 Tîrmeh 2022 hatiye standin</ref><ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105126333918181/%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa-%d9%88-%d9%87%d9%86%d8%b1-%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%d8%ad%d8%b3%db%8c%d9%86-%d8%b4%d8%a7%d9%87-%d9%85%d8%ad%d9%85%d8%af%db%8c-%da%86%da%af%d Resim çi ye û hunera wênesaziya Husên Şah Mihemedî çawa ye?]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> ==Jînenîgarî== Husên Şah Mihemedî piştî wergirtina dîplomaya edebiyatê, çû Meşhedê û li wir bi rêvebirê galeriya Mirk Mihemed Sadeqpûr re hevdîtin pêk anî. Ji ber vê yekê, wî ragihand: Ez dixwazim bibim wênesaz.<ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105096329018181/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C/ Jînenîgariya Hisên Şah Mihemedî]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref><ref>[https://parvazda.blog.ir/tag/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%20%D8%B4%D8%A7%D9%87%20%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C 26 gotar bi sernavê "Hisên Şah Mihemedî" hatine tomarkirin]Firîn li ser malpera textê. Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> == Girêdanên derve == * ==Çavkanî== {{Çavkanî|2}} [[Kategorî:Jidayikbûn 1969]] [[Kategorî:Îranî]] [[Kategorî:Mirov bijî]] 9l5mr9bxh09o6rdi2paiiu9oy47v1jx 1095430 1095429 2022-08-16T22:32:21Z Mahbobehrostami2022 51689 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov | nav = Huseyîn Şah Mihemedî | wêne = Hosin_shah_mohammdi.jpg | mezinahiya_wêne = | sernavê_wêne = | navê_rastî = Huseyîn Şah Mihemedî | zimanê_navê_rastî = | navê_jidayikbûnê = | navê_din = | roja_jidayikbûnê = {{Jidayikbûn|02|05|1969|temenê=erê}} | cihê_jidayikbûnê = [[îran]], [[Tehran]] | roja_mirinê = | cihê_mirinê = | sedema_mirinê = | cihê_goristanê = | koordînatên_cihê_goristanê = | netewe = [[Farsi]] | hevwelatî = | perwerde = [[Îran]] | pîşe = [[Hunermend]] , [[wênekêş]] | salên_çalak = 2000–niha | tê_nasîn = | xebatên_navdar = | sermiyana_net = | televîzyon = | hevjîn = | partner = | zarok = | dê = | bav = | xelat = | malper = https://hosseinshahmohammadi.com/ | şanenav = | mezinahiya_şanenavê = | modul = | modul2 = | çînaser = }} '''''Husên Şah Muhemedî''''' di 2’ê Gulana 1969’an de li gundê Kemeçal ji dayîk bûye û dibistana amadeyî ya Suhrwerdî Lahîcanê di beşa wêjeyê de qedandiye.<ref>[https://hosseinshahmohammadi.com/ Agahiyên ji malpera kesane ya Husên Şah Mihemedî]Malpera kesane. 17 Tîrmeh 2022 hatiye standin</ref><ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105126333918181/%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa-%d9%88-%d9%87%d9%86%d8%b1-%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%d8%ad%d8%b3%db%8c%d9%86-%d8%b4%d8%a7%d9%87-%d9%85%d8%ad%d9%85%d8%af%db%8c-%da%86%da%af%d Resim çi ye û hunera wênesaziya Husên Şah Mihemedî çawa ye?]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> ==Jînenîgarî== Husên Şah Mihemedî piştî wergirtina dîplomaya edebiyatê, çû Meşhedê û li wir bi rêvebirê galeriya Mirk Mihemed Sadeqpûr re hevdîtin pêk anî. Ji ber vê yekê, wî ragihand: Ez dixwazim bibim wênesaz.<ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105096329018181/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C/ Jînenîgariya Hisên Şah Mihemedî]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref><ref>[https://parvazda.blog.ir/tag/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%20%D8%B4%D8%A7%D9%87%20%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C 26 gotar bi sernavê "Hisên Şah Mihemedî" hatine tomarkirin]Firîn li ser malpera textê. Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> == Girêdanên derve == * ==Çavkanî== {{Çavkanî|2}} [[Kategorî:Jidayikbûn 1969]] [[Kategorî:Îranî]] [[Kategorî:Mirov bijî]] c6t7r5lvqtn252thjkbqno01xp49i22 1095431 1095430 2022-08-16T22:33:34Z Mahbobehrostami2022 51689 /* Çavkanî */ wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov | nav = Huseyîn Şah Mihemedî | wêne = Hosin_shah_mohammdi.jpg | mezinahiya_wêne = | sernavê_wêne = | navê_rastî = Huseyîn Şah Mihemedî | zimanê_navê_rastî = | navê_jidayikbûnê = | navê_din = | roja_jidayikbûnê = {{Jidayikbûn|02|05|1969|temenê=erê}} | cihê_jidayikbûnê = [[îran]], [[Tehran]] | roja_mirinê = | cihê_mirinê = | sedema_mirinê = | cihê_goristanê = | koordînatên_cihê_goristanê = | netewe = [[Farsi]] | hevwelatî = | perwerde = [[Îran]] | pîşe = [[Hunermend]] , [[wênekêş]] | salên_çalak = 2000–niha | tê_nasîn = | xebatên_navdar = | sermiyana_net = | televîzyon = | hevjîn = | partner = | zarok = | dê = | bav = | xelat = | malper = https://hosseinshahmohammadi.com/ | şanenav = | mezinahiya_şanenavê = | modul = | modul2 = | çînaser = }} '''''Husên Şah Muhemedî''''' di 2’ê Gulana 1969’an de li gundê Kemeçal ji dayîk bûye û dibistana amadeyî ya Suhrwerdî Lahîcanê di beşa wêjeyê de qedandiye.<ref>[https://hosseinshahmohammadi.com/ Agahiyên ji malpera kesane ya Husên Şah Mihemedî]Malpera kesane. 17 Tîrmeh 2022 hatiye standin</ref><ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105126333918181/%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa-%d9%88-%d9%87%d9%86%d8%b1-%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%d8%ad%d8%b3%db%8c%d9%86-%d8%b4%d8%a7%d9%87-%d9%85%d8%ad%d9%85%d8%af%db%8c-%da%86%da%af%d Resim çi ye û hunera wênesaziya Husên Şah Mihemedî çawa ye?]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> ==Jînenîgarî== Husên Şah Mihemedî piştî wergirtina dîplomaya edebiyatê, çû Meşhedê û li wir bi rêvebirê galeriya Mirk Mihemed Sadeqpûr re hevdîtin pêk anî. Ji ber vê yekê, wî ragihand: Ez dixwazim bibim wênesaz.<ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105096329018181/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C/ Jînenîgariya Hisên Şah Mihemedî]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref><ref>[https://parvazda.blog.ir/tag/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%20%D8%B4%D8%A7%D9%87%20%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C 26 gotar bi sernavê "Hisên Şah Mihemedî" hatine tomarkirin]Firîn li ser malpera textê. Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> == Girêdanên derve == * ==Çavkanî== {{Çavkanî|2}} [[Kategorî:Jidayikbûn 1969]] [[Kategorî:Îranî]] [[Kategorî:Mirov bijî]] [[Kategorî:hunermendan]] rlkxd3gij9byoz345fyk1e9qmelf7b2 1095432 1095431 2022-08-16T22:34:44Z Mahbobehrostami2022 51689 /* Girêdanên derve */ wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov | nav = Huseyîn Şah Mihemedî | wêne = Hosin_shah_mohammdi.jpg | mezinahiya_wêne = | sernavê_wêne = | navê_rastî = Huseyîn Şah Mihemedî | zimanê_navê_rastî = | navê_jidayikbûnê = | navê_din = | roja_jidayikbûnê = {{Jidayikbûn|02|05|1969|temenê=erê}} | cihê_jidayikbûnê = [[îran]], [[Tehran]] | roja_mirinê = | cihê_mirinê = | sedema_mirinê = | cihê_goristanê = | koordînatên_cihê_goristanê = | netewe = [[Farsi]] | hevwelatî = | perwerde = [[Îran]] | pîşe = [[Hunermend]] , [[wênekêş]] | salên_çalak = 2000–niha | tê_nasîn = | xebatên_navdar = | sermiyana_net = | televîzyon = | hevjîn = | partner = | zarok = | dê = | bav = | xelat = | malper = https://hosseinshahmohammadi.com/ | şanenav = | mezinahiya_şanenavê = | modul = | modul2 = | çînaser = }} '''''Husên Şah Muhemedî''''' di 2’ê Gulana 1969’an de li gundê Kemeçal ji dayîk bûye û dibistana amadeyî ya Suhrwerdî Lahîcanê di beşa wêjeyê de qedandiye.<ref>[https://hosseinshahmohammadi.com/ Agahiyên ji malpera kesane ya Husên Şah Mihemedî]Malpera kesane. 17 Tîrmeh 2022 hatiye standin</ref><ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105126333918181/%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa-%d9%88-%d9%87%d9%86%d8%b1-%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%d8%ad%d8%b3%db%8c%d9%86-%d8%b4%d8%a7%d9%87-%d9%85%d8%ad%d9%85%d8%af%db%8c-%da%86%da%af%d Resim çi ye û hunera wênesaziya Husên Şah Mihemedî çawa ye?]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> ==Jînenîgarî== Husên Şah Mihemedî piştî wergirtina dîplomaya edebiyatê, çû Meşhedê û li wir bi rêvebirê galeriya Mirk Mihemed Sadeqpûr re hevdîtin pêk anî. Ji ber vê yekê, wî ragihand: Ez dixwazim bibim wênesaz.<ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105096329018181/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C/ Jînenîgariya Hisên Şah Mihemedî]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref><ref>[https://parvazda.blog.ir/tag/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%20%D8%B4%D8%A7%D9%87%20%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C 26 gotar bi sernavê "Hisên Şah Mihemedî" hatine tomarkirin]Firîn li ser malpera textê. Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> == Girêdanên derve == * [https://news.akhbarrasmi.com/news/140105126333918181/%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa-%d9%88-%d9%87%d9%86%d8%b1-%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%d8%ad%d8%b3%db%8c%d9%86-%d8%b4%d8%a7%d9%87-%d9%85%d8%ad%d9%85%d8%af%db%8c-%da%86%da%af%d Hunera wênesaziya Husên Şah Mihemedî çawa ye?] ==Çavkanî== {{Çavkanî|2}} [[Kategorî:Jidayikbûn 1969]] [[Kategorî:Îranî]] [[Kategorî:Mirov bijî]] [[Kategorî:hunermendan]] l24fmmysxgq77gdmo880tzibxb5as3j 1095433 1095432 2022-08-16T22:36:17Z Mahbobehrostami2022 51689 /* Girêdanên derve */ wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov | nav = Huseyîn Şah Mihemedî | wêne = Hosin_shah_mohammdi.jpg | mezinahiya_wêne = | sernavê_wêne = | navê_rastî = Huseyîn Şah Mihemedî | zimanê_navê_rastî = | navê_jidayikbûnê = | navê_din = | roja_jidayikbûnê = {{Jidayikbûn|02|05|1969|temenê=erê}} | cihê_jidayikbûnê = [[îran]], [[Tehran]] | roja_mirinê = | cihê_mirinê = | sedema_mirinê = | cihê_goristanê = | koordînatên_cihê_goristanê = | netewe = [[Farsi]] | hevwelatî = | perwerde = [[Îran]] | pîşe = [[Hunermend]] , [[wênekêş]] | salên_çalak = 2000–niha | tê_nasîn = | xebatên_navdar = | sermiyana_net = | televîzyon = | hevjîn = | partner = | zarok = | dê = | bav = | xelat = | malper = https://hosseinshahmohammadi.com/ | şanenav = | mezinahiya_şanenavê = | modul = | modul2 = | çînaser = }} '''''Husên Şah Muhemedî''''' di 2’ê Gulana 1969’an de li gundê Kemeçal ji dayîk bûye û dibistana amadeyî ya Suhrwerdî Lahîcanê di beşa wêjeyê de qedandiye.<ref>[https://hosseinshahmohammadi.com/ Agahiyên ji malpera kesane ya Husên Şah Mihemedî]Malpera kesane. 17 Tîrmeh 2022 hatiye standin</ref><ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105126333918181/%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa-%d9%88-%d9%87%d9%86%d8%b1-%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%d8%ad%d8%b3%db%8c%d9%86-%d8%b4%d8%a7%d9%87-%d9%85%d8%ad%d9%85%d8%af%db%8c-%da%86%da%af%d Resim çi ye û hunera wênesaziya Husên Şah Mihemedî çawa ye?]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> ==Jînenîgarî== Husên Şah Mihemedî piştî wergirtina dîplomaya edebiyatê, çû Meşhedê û li wir bi rêvebirê galeriya Mirk Mihemed Sadeqpûr re hevdîtin pêk anî. Ji ber vê yekê, wî ragihand: Ez dixwazim bibim wênesaz.<ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105096329018181/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C/ Jînenîgariya Hisên Şah Mihemedî]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref><ref>[https://parvazda.blog.ir/tag/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%20%D8%B4%D8%A7%D9%87%20%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C 26 gotar bi sernavê "Hisên Şah Mihemedî" hatine tomarkirin]Firîn li ser malpera textê. Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> == Girêdanên derve == * [https://news.akhbarrasmi.com/news/140105126333918181/%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa-%d9%88-%d9%87%d9%86%d8%b1-%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%d8%ad%d8%b3%db%8c%d9%86-%d8%b4%d8%a7%d9%87-%d9%85%d8%ad%d9%85%d8%af%db%8c-%da%86%da%af%d Hunera wênesaziya Husên Şah Mihemedî çawa ye?] * [https://hosseinshahmohammadi.com/ Malpera sereke] ==Çavkanî== {{Çavkanî|2}} [[Kategorî:Jidayikbûn 1969]] [[Kategorî:Îranî]] [[Kategorî:Mirov bijî]] [[Kategorî:hunermendan]] 0lkedllc4wx2n7xtd3gk15weewj7zke 1095434 1095433 2022-08-16T22:37:27Z Mahbobehrostami2022 51689 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov | nav = Huseyîn Şah Mihemedî | wêne = Hosin_shah_mohammdi.jpg | mezinahiya_wêne = | sernavê_wêne = | navê_rastî = Huseyîn Şah Mihemedî | zimanê_navê_rastî = | navê_jidayikbûnê = | navê_din = | roja_jidayikbûnê = {{Jidayikbûn|02|05|1969|temenê=erê}} | cihê_jidayikbûnê = [[îran]], [[Tehran]] | roja_mirinê = | cihê_mirinê = | sedema_mirinê = | cihê_goristanê = | koordînatên_cihê_goristanê = | netewe = [[Farsi]] | hevwelatî = | perwerde = [[Îran]] | pîşe = [[Hunermend]] , [[wênekêş]] | salên_çalak = 2000–niha | tê_nasîn = | xebatên_navdar = | sermiyana_net = | televîzyon = | hevjîn = | partner = | zarok = | dê = | bav = | xelat = | malper = https://hosseinshahmohammadi.com/ | şanenav = | mezinahiya_şanenavê = | modul = | modul2 = | çînaser = }} '''''Husên Şah Muhemedî''''' di 2’ê [[Gulana]] 1969’an de li gundê Kemeçal ji dayîk bûye û dibistana amadeyî ya [[Suhrwerdî]] Lahîcanê di beşa wêjeyê de qedandiye.<ref>[https://hosseinshahmohammadi.com/ Agahiyên ji malpera kesane ya Husên Şah Mihemedî]Malpera kesane. 17 Tîrmeh 2022 hatiye standin</ref><ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105126333918181/%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa-%d9%88-%d9%87%d9%86%d8%b1-%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%d8%ad%d8%b3%db%8c%d9%86-%d8%b4%d8%a7%d9%87-%d9%85%d8%ad%d9%85%d8%af%db%8c-%da%86%da%af%d Resim çi ye û hunera wênesaziya Husên Şah Mihemedî çawa ye?]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> ==Jînenîgarî== Husên Şah Mihemedî piştî wergirtina [[dîplomaya]] edebiyatê, çû Meşhedê û li wir bi rêvebirê galeriya Mirk Mihemed Sadeqpûr re hevdîtin pêk anî. Ji ber vê yekê, wî ragihand: Ez dixwazim bibim wênesaz.<ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105096329018181/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C/ Jînenîgariya Hisên Şah Mihemedî]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref><ref>[https://parvazda.blog.ir/tag/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%20%D8%B4%D8%A7%D9%87%20%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C 26 gotar bi sernavê "Hisên Şah Mihemedî" hatine tomarkirin]Firîn li ser malpera textê. Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> == Girêdanên derve == * [https://news.akhbarrasmi.com/news/140105126333918181/%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa-%d9%88-%d9%87%d9%86%d8%b1-%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%d8%ad%d8%b3%db%8c%d9%86-%d8%b4%d8%a7%d9%87-%d9%85%d8%ad%d9%85%d8%af%db%8c-%da%86%da%af%d Hunera wênesaziya Husên Şah Mihemedî çawa ye?] * [https://hosseinshahmohammadi.com/ Malpera sereke] ==Çavkanî== {{Çavkanî|2}} [[Kategorî:Jidayikbûn 1969]] [[Kategorî:Îranî]] [[Kategorî:Mirov bijî]] [[Kategorî:hunermendan]] oavtqs3e3252r15fadz9u2ntysl0kcv 1095436 1095434 2022-08-16T22:39:20Z Mahbobehrostami2022 51689 Rûpel hat valakirin wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 1095495 1095436 2022-08-17T07:37:35Z Mahbobehrostami2022 51689 wikitext text/x-wiki {{Infobox malper | nav = Rotek | logo = [[Wêne:ISTCA_Logo-Final-OK-2.jpg‎|250px]] | screenshot = | binnivîs = | ziman = | avabûn = [[tehran]], [[Stenbol]], ([[4. april]] [[2019]]) | avaker = [[Mecîd Ghorbanî]] (Executive Chairman og gründer)<br />[[Mecîd Ghorbanî]] (gründer)<br />[[Sîna Taherî]] (CEO) | gerû = | xwedî = | destpekir = [[Stenbol]] | hejmara_karkêran = | dirûşm = Rotek | malper = [https://itsca-brokers.com www.itsca-brokers.com] }} 195ou4tpxcnjom6kdzay5xjikx8ks5d 1095496 1095495 2022-08-17T07:42:52Z Mahbobehrostami2022 51689 wikitext text/x-wiki {{Infobox malper | nav = Rotek | logo = [[Wêne:Rotek_company.jpg‎|250px]] | screenshot = | binnivîs = | ziman = | avabûn = [[tehran]], ([[4. april]] [[2019]]) | avaker = [[Mecîd Ghorbanî]] (Executive Chairman og gründer)<br />[[Mecîd Ghorbanî]] (gründer)<br />[[Sîna Taherî]] (CEO) | gerû = | xwedî = | destpekir = [[tehran]] | hejmara_karkêran = | dirûşm = Rotek | malper = [https://rotecgroup.com www.rotecgroup.com] }} rh6vaqwdxvmw1zdlccndc20fbr6cju0 1095497 1095496 2022-08-17T07:44:39Z Mahbobehrostami2022 51689 wikitext text/x-wiki {{Infobox malper | nav = Rotek | logo = [[Wêne:Rotek_company.jpg‎|250px]] | screenshot = | binnivîs = | ziman = | avabûn = [[tehran]], ([[4. april]] [[2019]]) | avaker = [[Mecîd Ghorbanî]] (Executive Chairman og gründer)<br />[[Mecîd Ghorbanî]] (gründer)<br />[[Sîna Taherî]] (CEO) | gerû = | xwedî = | destpekir = [[tehran]] | hejmara_karkêran = | dirûşm = Rotek | malper = [https://rotecgroup.com www.rotecgroup.com] }} '''''Şîrketa Rotek''''' di sala 2009an de bi xizmet û tamîrkirina makîneyên birrîna lazer û gravurkirinê hatiye damezrandin. 1wuoyszqad4rkki0or60st011jfdszu 1095498 1095497 2022-08-17T07:47:03Z Mahbobehrostami2022 51689 wikitext text/x-wiki {{Infobox malper | nav = Rotek | logo = [[Wêne:Rotek_company.jpg‎|250px]] | screenshot = | binnivîs = | ziman = | avabûn = [[tehran]], ([[4. april]] [[2019]]) | avaker = [[Mecîd Ghorbanî]] (Executive Chairman og gründer)<br />[[Mecîd Ghorbanî]] (gründer)<br />[[Sîna Taherî]] (CEO) | gerû = | xwedî = | destpekir = [[tehran]] | hejmara_karkêran = | dirûşm = Rotek | malper = [https://rotecgroup.com www.rotecgroup.com] }} '''''Şîrketa Rotek''''' di sala 2009an de bi xizmet û tamîrkirina makîneyên birrîna lazer û gravurkirinê hatiye damezrandin. ==Çalakî== Şîrketa Rotec di sala 2019an de dest bi çalakiya xwe kir û di sala 2013an de amûrên lazerê yên bi sêwirana nû di bin marqeya ROTEC de derxist bazarê. Di sala 2013-an de, ew karibû di lazerên CO2 de bixebite û bi guhertinên bingehîn re, di nav çend salan de karûbar bi dest xist. beku552fjt2qmikr4f38wkph8c1x0ub 1095499 1095498 2022-08-17T07:47:56Z Mahbobehrostami2022 51689 /* Çalakî */ wikitext text/x-wiki {{Infobox malper | nav = Rotek | logo = [[Wêne:Rotek_company.jpg‎|250px]] | screenshot = | binnivîs = | ziman = | avabûn = [[tehran]], ([[4. april]] [[2019]]) | avaker = [[Mecîd Ghorbanî]] (Executive Chairman og gründer)<br />[[Mecîd Ghorbanî]] (gründer)<br />[[Sîna Taherî]] (CEO) | gerû = | xwedî = | destpekir = [[tehran]] | hejmara_karkêran = | dirûşm = Rotek | malper = [https://rotecgroup.com www.rotecgroup.com] }} '''''Şîrketa Rotek''''' di sala 2009an de bi xizmet û tamîrkirina makîneyên birrîna lazer û gravurkirinê hatiye damezrandin. ==Çalakî== Şîrketa Rotec di sala 2019an de dest bi çalakiya xwe kir û di sala 2013an de amûrên lazerê yên bi sêwirana nû di bin marqeya ROTEC de derxist bazarê. Di sala 2013-an de, ew karibû di lazerên CO2 de bixebite û bi guhertinên bingehîn re, di nav çend salan de karûbar bi dest xist. == Girêdanên derve == * [https://itsca-brokers.com Malpera sereke] jx9ofdcd8qzel74y0twcuw5605qg0do 1095500 1095499 2022-08-17T07:48:22Z Mahbobehrostami2022 51689 /* Girêdanên derve */ wikitext text/x-wiki {{Infobox malper | nav = Rotek | logo = [[Wêne:Rotek_company.jpg‎|250px]] | screenshot = | binnivîs = | ziman = | avabûn = [[tehran]], ([[4. april]] [[2019]]) | avaker = [[Mecîd Ghorbanî]] (Executive Chairman og gründer)<br />[[Mecîd Ghorbanî]] (gründer)<br />[[Sîna Taherî]] (CEO) | gerû = | xwedî = | destpekir = [[tehran]] | hejmara_karkêran = | dirûşm = Rotek | malper = [https://rotecgroup.com www.rotecgroup.com] }} '''''Şîrketa Rotek''''' di sala 2009an de bi xizmet û tamîrkirina makîneyên birrîna lazer û gravurkirinê hatiye damezrandin. ==Çalakî== Şîrketa Rotec di sala 2019an de dest bi çalakiya xwe kir û di sala 2013an de amûrên lazerê yên bi sêwirana nû di bin marqeya ROTEC de derxist bazarê. Di sala 2013-an de, ew karibû di lazerên CO2 de bixebite û bi guhertinên bingehîn re, di nav çend salan de karûbar bi dest xist. == Girêdanên derve == * [https://itsca-brokers.com Malpera sereke] ==Çavkanî== {{Çavkanî|2}} [[Kategorî: Îranî]] [[Kategorî:Şirket]] [[Kategorî:Şirketên Îranî]] pft7lli4q8qg78f1ankv5ib0k4gx4ab 0 129129 1095508 1095157 2022-08-17T10:51:50Z EmausBot 7548 Bot: 1 girêdanên înterwîkiyê ên ku niha li ser [[:d|Wikidata]]yê ne, jê bibe wikitext text/x-wiki {{Taxobox | image = Formosan Barwing.jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Passeriformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Leiothrichidae]] | subfamilia = | genus = '''''Actinodura''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''Actinodura''''', celebek çûkên biçûk e ku ji famîleya ''[[Leiothrichidae]]'' yê ye.<ref>{{Cite web|url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=915669#null|title=ITIS - Report: Leiothrichidae|website=www.itis.gov|access-date=2022-08-13}}</ref> ==Çavkanî== {{Çavkanî}} == Girêdanên derve == {{Commonscat-b}} {{Cinsên-teyran-şitil}} [[Kategorî:Cinsên çûkan]] a24lkz0z2y41r4g9bxkmp3v6ficqnkt 0 129132 1095454 1095140 2022-08-16T23:44:26Z EmausBot 7548 Bot: 1 girêdanên înterwîkiyê ên ku niha li ser [[:d|Wikidata]]yê ne, jê bibe wikitext text/x-wiki {{Taxobox | image = Aechmophorus clarkii on nest.jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Podicipediformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Podicipedidae]] | subfamilia = | genus = '''''Aechmophorus''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''Aechmophorus''''', teyranek e ji famîleya [[sonebinavk]]an (''[[Podicipedidae]]'').<ref>{{Cite web|url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=915669#null|title=ITIS - Report: Leiothrichidae|website=www.itis.gov|access-date=2022-08-13}}</ref> ==Çavkanî== {{Çavkanî}} == Girêdanên derve == {{Commonscat-b}} {{Cinsên-teyran-şitil}} [[Kategorî:Cinsên çûkan]] 7bg6w5sd4gyvadab7v0cx8mlgfzv2jn 0 129144 1095360 1095359 2022-08-16T12:11:22Z MikaelF 935 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov/wîkîdane | çîneser = şirket | sernavê_wêne = Qerargeha şirketa Lada li Tolyattiyê (Rûsya) }} [[File:Ladaniva.jpg|thumb|[[Lada Niva]]]] [[File:Lada 2109 Samara 1300 S Hanseat Front.JPG|thumb|[[Lada Samara]]]] [[File:Lada Kalina 1118 Cranberry.JPG|thumb|[[Lada Kalina]]]] [[File:Lada priora.jpg|thumb|[[Lada Priora]]]] [[File:Lada Granta 2.JPG|thumb|[[Lada Granta]]]] [[File:Lada Largus (0).jpg|thumb|[[Lada Largus]]]] [[File:LADA XRAY in Moscow.jpg|thumb|[[Lada XRAY]]]] '''Lada''' (bi rûsî: Лaдa, ''Lada'') markeyeke rûsî ya tirombêlan e ku ji aliyê pargîdaniya [[AvtoVAZ]] ve tê çêkirin. Şirket di sala 1973an de hate damezrandin. Qerargeha şirketê li bajarê rûsî [[Tolyatti]]yê ye. ==Girêdanên derve== * [https://www.lada.ru Malpera Lada] {{kurt}} [[Kategorî:Otomotîv]] [[File:Ladaniva.jpg|thumb|[[Lada Niva]]]] [[File:Lada 2109 Samara 1300 S Hanseat Front.JPG|thumb|[[Lada Samara]]]] [[File:Lada Kalina 1118 Cranberry.JPG|thumb|[[Lada Kalina]]]] [[File:Lada priora.jpg|thumb|[[Lada Priora]]]] [[File:Lada Granta 2.JPG|thumb|[[Lada Granta]]]] [[File:Lada Largus (0).jpg|thumb|[[Lada Largus]]]] [[File:LADA XRAY in Moscow.jpg|thumb|[[Lada XRAY]]]] '''Lada''' (bi rûsî: Лaдa, ''Lada'') markeyeke rûsî ya tirombêlan e ku ji aliyê pargîdaniya [[AvtoVAZ]] ve tê çêkirin. Şirket di sala 1973an de hate damezrandin. Qerargeha şirketê li bajarê rûsî [[Tolyatti]]yê ye. ==Girêdanên derve== * [https://www.lada.ru Malpera Lada] {{kurt}} [[Kategorî:Otomotîv]] selcqry9vkdsjm71c3k8kk1jvvq45mx 1095506 1095360 2022-08-17T08:59:22Z Bikarhêner 22655 Qismên tekrarkirî jê hate birin. wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov/wîkîdane | çîneser = şirket | sernavê_wêne = Qerargeha şirketa Lada li Tolyattiyê (Rûsya) }} [[File:Ladaniva.jpg|thumb|[[Lada Niva]]]] [[File:Lada 2109 Samara 1300 S Hanseat Front.JPG|thumb|[[Lada Samara]]]] [[File:Lada Kalina 1118 Cranberry.JPG|thumb|[[Lada Kalina]]]] [[File:Lada priora.jpg|thumb|[[Lada Priora]]]] [[File:Lada Granta 2.JPG|thumb|[[Lada Granta]]]] [[File:Lada Largus (0).jpg|thumb|[[Lada Largus]]]] [[File:LADA XRAY in Moscow.jpg|thumb|[[Lada XRAY]]]] '''Lada''' (bi rûsî: Лaдa, ''Lada'') markeyeke rûsî ya tirombêlan e ku ji aliyê pargîdaniya [[AvtoVAZ]] ve tê çêkirin. Şirket di sala 1973an de hate damezrandin. Qerargeha şirketê li bajarê rûsî [[Tolyatti]]yê ye. == Girêdanên derve == * [https://www.lada.ru Malpera Lada] {{kurt}} [[Kategorî:Otomotîv]] 9o43bh3y57yluadr55omwd82sf6oiq8 0 129145 1095363 2022-08-16T12:19:24Z MikaelF 935 MikaelF navê [[Tesla (şîrket)]] weke [[Tesla, Inc.]] guhert wikitext text/x-wiki #BERALÎKIRIN [[Tesla, Inc.]] m1j0w1kajohnc9mtb2m0sk0iletmsel 0 129146 1095364 2022-08-16T13:50:13Z 4cinema 19850 Rûpel bi "{{Agahîdank mirov | nav = | wêne = Dr.khosro sina.jpg | mezinahiya_wêne = | sernavê_wêne = | navê_rastî = Xosro Sina | zimanê_navê_rastî = | navê_jidayikbûnê = | navê_din = | roja_jidayikbûnê = {{Jidayikbûn|21|07|1971|temen=erê}} | cihê_jidayikbûnê = [[Mahabad]], [[kurdistan]], [[Iran]] | roja_mirinê = | cihê_mirinê = | sedema_mirinê = | cihê_gorista..." hat çêkirin wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov | nav = | wêne = Dr.khosro sina.jpg | mezinahiya_wêne = | sernavê_wêne = | navê_rastî = Xosro Sina | zimanê_navê_rastî = | navê_jidayikbûnê = | navê_din = | roja_jidayikbûnê = {{Jidayikbûn|21|07|1971|temen=erê}} | cihê_jidayikbûnê = [[Mahabad]], [[kurdistan]], [[Iran]] | roja_mirinê = | cihê_mirinê = | sedema_mirinê = | cihê_goristanê = | koordînatên_cihê_goristanê = | netewe = | hevwelatî = | perwerde = | pîşe = nivîskarê [[sînema]]yê, derhênerê [[televîzyon]]ê û şanoyê ye | salên_çalak = 1990–niha | tê_nasîn = | xebatên_navdar = Jani Gel | televîzyon = | hevjîn = Neda Saidi | zarok = | dê = | bav = Mihemed Sîna | xelat = | malper = | şanenav = | mezinahiya_şanenavê = | modul = | modul2 = }} '''Xosro Sina''' (jdb. [[21ê hezîranê]] 1971, [[Mahabad]]) derhêner, û niviskarekî [[kurd]] e. == Jînenîgarî == '''Xosrow Sîna ''' (Khosro sina), (خوسرەو سینا) di sala 1971 de li [[Mehabad]]ê, <ref>[https://redcarpetfilm.net/1399/04/31/متولدین-31-تیر-سینما-،-تئاتر-و-موسیقی؛-خس/]Di 31ê Tîrmehê de, sînema, şano û muzîkê hatiye dinê).</ref> nivîskarê [[sînema]]yê, derhênerê [[televîzyon]]ê û şanoyê ye. Ew doktorayê ye di warê lêkolînên [[huner]]î de li Zanîngeha Hunerê ya [[Tehran]]ê. Niha Mamosteyê zanîngeha [[Kurdistan]] ê ye. <ref>[https://www.researchgate.net/profile/Khosro-Sina], Doctor of Art, Iran at University of Kurdistan.</ref> ==Zanyarî == • BA di derhêneriya şanoyê - Zanîngeha Tehranê. (1991-1995) • Master di Derhênerî û [[Lîstikvan]]î - Zanîngeha Hunerê ya Tehranê. (1997 - 2000) • PhD di Lêkolînên Hunerê de (Sînemayê) - Zanîngeha Hunerê ya Tehranê. (2011 - 2016) • BA di [[qanûn]]ê - Zanîngeha Payam Nûr.(2017 - 2019) ==Şano == • Alîkarê yekem ê derhêner di pêşandanên «Bahram Çubine», «Xapandinên Scapin» , «Zilamê jîr, pilingê dîn» ,Lîstikvanê lîstika «Hamlet» derhêneriya Qutbudîn Sadeqî . (1990 – 1996) • Derhêneriya pêşandana «Mesîh qet negirî» - xelata derhênerê herî baş ji festîvala şanoya herêma [[Tebrîz]]ê wergirt – 1993 • Derhêneriya pêşandana «Ez dixwazim mirovahiyê bibînim» - xelata baştirîn derhênerê festîvala herêmî ya [[Urmiyê]] – 1994 • Derhênerî û dîzaynkirina sehneya pêşandana «Kor û Felcî» - 1995 • Derhênerî û dîzayna şanoyî « Sisifos û Mirin» - «Robert Merrell» wergerandina « Ahmed Şamlu» - Zanîngeha Tehranê – 1996 • Derhêneriya teleşanoya «Kirasê spî» - Zanîngeha Tehranê - 1996 • Nivîskarî û derhêneriya lîstika «Sihr» - ji aliyê sêyemîn [[festîval]]a herêmî ya [[Sine]]ê ve hat xelatkirin – 2011 • Dramaturga pêşandana «Xwîn belav bû» - ya 9emîn Festîvala Şanoya Neteweyî ya «Meh - ماه» Tehranê ya – 2013 ==Sînema û TV == • Lîstikvanê rola sereke ya [[fîlm]] «Firîn» - 1988 • Nivîskarê senaryoya fîlmê «Jani Gel» - beşdarî Xelatên Oscarê di sala 2007 de <ref>[https://www.imdb.com/title/tt1130841/]،IMDb.</ref> • Nivîsandina senaryoya rêzefîlma «Zhingeh» bo «Zagros TV» • Nivîsandina senaryoya kurtefîlma (Serab, Reçeh, Şarm, Derwêş Qadrî) ji aliyê ofîsên Komeleya Sînemaya Ciwanên Îranê ve hatiye çêkirin. • Derhêneriya fîlma belgeyî «Raport» - aliyê Festîvala Navneteweyî ya Kurtefîlman a Tehranê ve hat xelatkirin • Derhêneriya anîmasyona «Bazî» - xelata baştirîn fîlm ji festîvala kurtefîlman – 1992 • Derhêneriya rêzefîlma «Birêz Bam» - 2000 • Derhêneriya rêzefîlmê «Tu beji Wa bî ?» - Zagros TV <ref>[https://web.archive.org/web/20100404002229/http://www.kurddrama.com/index.php?page=movie&do=category&category_id=43]Zagros TV - Dramai To Blei We Bet).</ref> • Derhêner û berhemhênerê «Yek Hêvî, Yek Bahar» - ji aliyê Festîvala Navdewletî ya Kurtefîlman a Tehranê ve hat xelatkirin. <ref>[http://www.filmba.ir/index.php/festivals/18-film-festivals/tehranfilmfestival/16-tehranfestival-15] (Lîsteya fîlmên hilbijartî yên 15. Festîvala Navneteweyî ya Fîlman a Tehranê).</ref> • Derhêner û çêkerê fîlma [[çîrok]]î «Bi du baskên spî» - 1999 • Derhêner û berhemhênerê fîlma çîrokî «Xumre» - 1999 • Şêwekarê rêzefilmê « Pencereyek li ber heyvê» ji derhêneriya Abbas Rafeyî – 2000 • Alîkarê yekem ê derhêner û plansazkerê fîlma «Qehremanê Lazy» ku derhêneriya wê «Behrouz Xaribpour» e – 2001 • Alîkarê yekem ê derhênerê fîlma «Euthanasia» ya ku derhêneriya wê Rahman Rezayî kiriye – 2002 <ref>[[:fa:اتانازی (فیلم)]].</ref> • Alîkarê derhêner Di fîlmê «komek giya» ku ji aliyê Îran û Almanyayê ve hatiye çêkirin - ZDF TV – 2000 • Alîkarê yekem derhêner û plansazkerê fîlmê «Jani Gel» - 2007 <ref>[https://hw18.asset.aparat.com/aparat-video/3ede3277ed985cfe0af815377b67095210765693-240p.apt/chunk.m3u8?wmsAuthSign=eyJhbGciOiJIUzI1NiIsInR5cCI6IkpXVCJ9.eyJ0b2tlbiI6ImJkMTA1ZWQxNmM2NjBiMjc1MWYwYjU2NmYzNTU2YjM1IiwiZXhwIjoxNjYwNTgzMjYzLCJpc3MiOiJTYWJhIElkZWEgR1NJRyJ9.3b6xwBl14nA3DBa1XZ0CcfEfN3g-e6_JnmU31dH4yEY](2007- Janî Gel[Vîdyoyê dakêşin]).</ref> ==Pirtûk == • «afirîneriya dîtbarî»- Tehran - Ayandeghan, 2001 - (Bi farisî) • «Hunera dîtinê» - Tehran - Weşana Daneş - 2013 - (Bi farisî) • «Nasnameya çandî û sînemaya kurdî» - Qom - Weşanxaneya Logos - 2017 - (Bi farisî - Ji bo kurdiya kirmancî û soranî jî hatiye wergerandin) <ref>[https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=4801416&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author کتێب]، Cultural identity and Kurdish cinema.</ref> ==Lêkolîna zanistî == • «Karên hunerî ji perspektîfa Walter Benjamin» Li ser bingeha gotara lêkolîna zanistî «Di serdema nûvekirina makîneyê de xebata hunerî» - (lêkolîna zanistî) – 2012 <ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1036580/در-گستره-تیاتر-ایران-استان-کردستان-بخش-دوم-جستاری-بر-اسطوره-های-باروری-و-قربانی-در-ایین-های-نمایشی-کردستان] Lêkolîna zanistî).</ref> • «Xwendina strukturel a edebiyata devkî ya Kurdistanê, lêkolînek (Hozan Seyedevan -سه یده وان)» - (lêkolîna zanistî) – 2013 <ref>[http://ensani.ir/fa/article/338966/خوانشی-ساختاری-از-ادبیات-شفاهى-کردستان-مطالعه-موردی-بیت-سه-یده-وان-]Lêkolîna zanistî).</ref> (Wergerandine zimanê kurdî<ref>[http://www.raman-media.net/247/r15.pdf] (ژ247 سالی 2017- رامان[Nivîsara orîjînal dakêşin]).</ref> • «Fonksiyona teoriyên sosyolojîk di vekolîna fîlimê de, lêkolînek dozê ya analîza fîlmê ([[Kûsî jî dikarin bifirin (fîlm)]] » - (lêkolîna zanistî) – 2015 <ref>[https://www.magiran.com/paper/1520466]،ISSN 2383-0468.</ref> • «Vekolîna civakî ya derketina pêla nû ya sînemaya [[kurd]]î li ser bingeha sînemaya etnîkî ya Îranê» - ([[Lêkolîn]] a zanistî) – 2016 <ref>[https://www.magiran.com/paper/1664428]،ISSN 2008-5575.</ref> • «Tehlîlkirina pêkhateyên nasnameyê di şanoya Mîr Newrozî de ji perspektîfa teoriya Mîxaîl Baxtîn» - (lêkolîna zanistî) – 2020 <ref>[https://jokl.uok.ac.ir/article_61549.html?lang=en], -ISSN 2645-3657.</ref> • «Ji wêjeya devkî û muzîka arabesk bigire heya sînemaya berxwedanê (li sînemaya Yilmaz Gonî zayîna nasnameyê)» - (lêkolîna zanistî) – 2021<ref>[https://jokl.uok.ac.ir/article_61966.html?lang=en], ISSN 2645-3657.</ref> • * Lêkolînek li ser efsaneya “Zayînî û qurbanî” li Kurdistanê Merasîma Drama - Kovara “Namaiş” - Hejmar 173<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1036580/در-گستره-تیاتر-ایران-استان-کردستان-بخش-دوم-جستاری-بر-اسطوره-های-باروری-و-قربانی-در-ایین-های-نمایشی-کردستان] Lêkolîna zanistî).</ref> • * Nêrînek li dîroka tomarkirina wêneyên herî kevn ên kurdî yên berdest <ref>[http://haje.ir/newsdetails.aspx?itemid=2797](Haje News).</ref> == Çavkanî == [[Kategorî:Derhênerên fîlman ên kurd]] [[Kategorî:Mêr]] [[Kategorî:Jidayikbûn 1969]] [[Kategorî:Nivîskarên kurd]] 1o53h9isbgrki6gesx9dt1lotickwcw 1095365 1095364 2022-08-16T14:03:57Z 4cinema 19850 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov | nav = | wêne = Dr.khosro sina.jpg | mezinahiya_wêne = | sernavê_wêne = | navê_rastî = '''Khosro Sina''' | zimanê_navê_rastî = | navê_jidayikbûnê = | navê_din = | roja_jidayikbûnê = {{Jidayikbûn|21|07|1971|temen=erê}} | cihê_jidayikbûnê = [[Mahabad]], [[kurdistan]], [[Iran]] | roja_mirinê = | cihê_mirinê = | sedema_mirinê = | cihê_goristanê = | koordînatên_cihê_goristanê = | netewe = | hevwelatî = | perwerde = | pîşe = nivîskarê [[sînema]]yê, derhênerê [[televîzyon]]ê û şanoyê ye | salên_çalak = 1990–niha | tê_nasîn = | xebatên_navdar = Jani Gel | televîzyon = | hevjîn = Neda Saidi | zarok = | dê = | bav = Mihemed Sîna | xelat = | malper = | şanenav = | mezinahiya_şanenavê = | modul = | modul2 = }} '''Xosro Sina''' ([[21ê hezîranê]] 1971, [[Mahabad]]) derhêner, û niviskarekî [[kurd]] e. == Jînenîgarî == '''Xosrow Sîna ''' (Khosro sina), (خوسرەو سینا) di sala 1971 de li [[Mehabad]]ê, <ref>[https://redcarpetfilm.net/1399/04/31/متولدین-31-تیر-سینما-،-تئاتر-و-موسیقی؛-خس/]Di 31ê Tîrmehê de, sînema, şano û muzîkê hatiye dinê).</ref> nivîskarê [[sînema]]yê, derhênerê [[televîzyon]]ê û şanoyê ye. Ew doktorayê ye di warê lêkolînên [[huner]]î de li Zanîngeha Hunerê ya [[Tehran]]ê. Niha Mamosteyê zanîngeha [[Kurdistan]] ê ye. <ref>[https://www.researchgate.net/profile/Khosro-Sina], Doctor of Art, Iran at University of Kurdistan.</ref> ==Zanyarî == • BA di derhêneriya şanoyê - Zanîngeha Tehranê. (1991-1995) • Master di Derhênerî û [[Lîstikvan]]î - Zanîngeha Hunerê ya Tehranê. (1997 - 2000) • PhD di Lêkolînên Hunerê de (Sînemayê) - Zanîngeha Hunerê ya Tehranê. (2011 - 2016) • BA di [[qanûn]]ê - Zanîngeha Payam Nûr.(2017 - 2019) ==Şano == • Alîkarê yekem ê derhêner di pêşandanên «Bahram Çubine», «Xapandinên Scapin» , «Zilamê jîr, pilingê dîn» ,Lîstikvanê lîstika «Hamlet» derhêneriya Qutbudîn Sadeqî . (1990 – 1996) • Derhêneriya pêşandana «Mesîh qet negirî» - xelata derhênerê herî baş ji festîvala şanoya herêma [[Tebrîz]]ê wergirt – 1993 • Derhêneriya pêşandana «Ez dixwazim mirovahiyê bibînim» - xelata baştirîn derhênerê festîvala herêmî ya [[Urmiyê]] – 1994 • Derhênerî û dîzaynkirina sehneya pêşandana «Kor û Felcî» - 1995 • Derhênerî û dîzayna şanoyî « Sisifos û Mirin» - «Robert Merrell» wergerandina « Ahmed Şamlu» - Zanîngeha Tehranê – 1996 • Derhêneriya teleşanoya «Kirasê spî» - Zanîngeha Tehranê - 1996 • Nivîskarî û derhêneriya lîstika «Sihr» - ji aliyê sêyemîn [[festîval]]a herêmî ya [[Sine]]ê ve hat xelatkirin – 2011 • Dramaturga pêşandana «Xwîn belav bû» - ya 9emîn Festîvala Şanoya Neteweyî ya «Meh - ماه» Tehranê ya – 2013 ==Sînema û TV == • Lîstikvanê rola sereke ya [[fîlm]] «Firîn» - 1988 • Nivîskarê senaryoya fîlmê «Jani Gel» - beşdarî Xelatên Oscarê di sala 2007 de <ref>[https://www.imdb.com/title/tt1130841/]،IMDb.</ref> • Nivîsandina senaryoya rêzefîlma «Zhingeh» bo «Zagros TV» • Nivîsandina senaryoya kurtefîlma (Serab, Reçeh, Şarm, Derwêş Qadrî) ji aliyê ofîsên Komeleya Sînemaya Ciwanên Îranê ve hatiye çêkirin. • Derhêneriya fîlma belgeyî «Raport» - aliyê Festîvala Navneteweyî ya Kurtefîlman a Tehranê ve hat xelatkirin • Derhêneriya anîmasyona «Bazî» - xelata baştirîn fîlm ji festîvala kurtefîlman – 1992 • Derhêneriya rêzefîlma «Birêz Bam» - 2000 • Derhêneriya rêzefîlmê «Tu beji Wa bî ?» - Zagros TV <ref>[https://web.archive.org/web/20100404002229/http://www.kurddrama.com/index.php?page=movie&do=category&category_id=43]Zagros TV - Dramai To Blei We Bet).</ref> • Derhêner û berhemhênerê «Yek Hêvî, Yek Bahar» - ji aliyê Festîvala Navdewletî ya Kurtefîlman a Tehranê ve hat xelatkirin. <ref>[http://www.filmba.ir/index.php/festivals/18-film-festivals/tehranfilmfestival/16-tehranfestival-15] (Lîsteya fîlmên hilbijartî yên 15. Festîvala Navneteweyî ya Fîlman a Tehranê).</ref> • Derhêner û çêkerê fîlma [[çîrok]]î «Bi du baskên spî» - 1999 • Derhêner û berhemhênerê fîlma çîrokî «Xumre» - 1999 • Şêwekarê rêzefilmê « Pencereyek li ber heyvê» ji derhêneriya Abbas Rafeyî – 2000 • Alîkarê yekem ê derhêner û plansazkerê fîlma «Qehremanê Lazy» ku derhêneriya wê «Behrouz Xaribpour» e – 2001 • Alîkarê yekem ê derhênerê fîlma «Euthanasia» ya ku derhêneriya wê Rahman Rezayî kiriye – 2002 <ref>[[:fa:اتانازی (فیلم)]].</ref> • Alîkarê derhêner Di fîlmê «komek giya» ku ji aliyê Îran û Almanyayê ve hatiye çêkirin - ZDF TV – 2000 • Alîkarê yekem derhêner û plansazkerê fîlmê «Jani Gel» - 2007 <ref>[https://hw18.asset.aparat.com/aparat-video/3ede3277ed985cfe0af815377b67095210765693-240p.apt/chunk.m3u8?wmsAuthSign=eyJhbGciOiJIUzI1NiIsInR5cCI6IkpXVCJ9.eyJ0b2tlbiI6ImJkMTA1ZWQxNmM2NjBiMjc1MWYwYjU2NmYzNTU2YjM1IiwiZXhwIjoxNjYwNTgzMjYzLCJpc3MiOiJTYWJhIElkZWEgR1NJRyJ9.3b6xwBl14nA3DBa1XZ0CcfEfN3g-e6_JnmU31dH4yEY](2007- Janî Gel[Vîdyoyê dakêşin]).</ref> ==Pirtûk == • «afirîneriya dîtbarî»- Tehran - Ayandeghan, 2001 - (Bi farisî) • «Hunera dîtinê» - Tehran - Weşana Daneş - 2013 - (Bi farisî) • «Nasnameya çandî û sînemaya kurdî» - Qom - Weşanxaneya Logos - 2017 - (Bi farisî - Ji bo kurdiya kirmancî û soranî jî hatiye wergerandin) <ref>[https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=4801416&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author کتێب]، Cultural identity and Kurdish cinema.</ref> ==Lêkolîna zanistî == • «Karên hunerî ji perspektîfa Walter Benjamin» Li ser bingeha gotara lêkolîna zanistî «Di serdema nûvekirina makîneyê de xebata hunerî» - (lêkolîna zanistî) – 2012 <ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1036580/در-گستره-تیاتر-ایران-استان-کردستان-بخش-دوم-جستاری-بر-اسطوره-های-باروری-و-قربانی-در-ایین-های-نمایشی-کردستان] Lêkolîna zanistî).</ref> • «Xwendina strukturel a edebiyata devkî ya Kurdistanê, lêkolînek (Hozan Seyedevan -سه یده وان)» - (lêkolîna zanistî) – 2013 <ref>[http://ensani.ir/fa/article/338966/خوانشی-ساختاری-از-ادبیات-شفاهى-کردستان-مطالعه-موردی-بیت-سه-یده-وان-]Lêkolîna zanistî).</ref> (Wergerandine zimanê kurdî<ref>[http://www.raman-media.net/247/r15.pdf] (ژ247 سالی 2017- رامان[Nivîsara orîjînal dakêşin]).</ref> • «Fonksiyona teoriyên sosyolojîk di vekolîna fîlimê de, lêkolînek dozê ya analîza fîlmê ([[Kûsî jî dikarin bifirin (fîlm)]] » - (lêkolîna zanistî) – 2015 <ref>[https://www.magiran.com/paper/1520466]،ISSN 2383-0468.</ref> • «Vekolîna civakî ya derketina pêla nû ya sînemaya [[kurd]]î li ser bingeha sînemaya etnîkî ya Îranê» - ([[Lêkolîn]] a zanistî) – 2016 <ref>[https://www.magiran.com/paper/1664428]،ISSN 2008-5575.</ref> • «Tehlîlkirina pêkhateyên nasnameyê di şanoya Mîr Newrozî de ji perspektîfa teoriya Mîxaîl Baxtîn» - (lêkolîna zanistî) – 2020 <ref>[https://jokl.uok.ac.ir/article_61549.html?lang=en], -ISSN 2645-3657.</ref> • «Ji wêjeya devkî û muzîka arabesk bigire heya sînemaya berxwedanê (li sînemaya Yilmaz Gonî zayîna nasnameyê)» - (lêkolîna zanistî) – 2021<ref>[https://jokl.uok.ac.ir/article_61966.html?lang=en], ISSN 2645-3657.</ref> • * Lêkolînek li ser efsaneya “Zayînî û qurbanî” li Kurdistanê Merasîma Drama - Kovara “Namaiş” - Hejmar 173<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1036580/در-گستره-تیاتر-ایران-استان-کردستان-بخش-دوم-جستاری-بر-اسطوره-های-باروری-و-قربانی-در-ایین-های-نمایشی-کردستان] Lêkolîna zanistî).</ref> • * Nêrînek li dîroka tomarkirina wêneyên herî kevn ên kurdî yên berdest <ref>[http://haje.ir/newsdetails.aspx?itemid=2797](Haje News).</ref> == Çavkanî == [[Kategorî:Derhênerên fîlman ên kurd]] [[Kategorî:Mêr]] [[Kategorî:Jidayikbûn 1969]] [[Kategorî:Nivîskarên kurd]] fpwcc6qyxlkqo9l4d2xvx9eib9jeg3c 1095366 1095365 2022-08-16T14:14:14Z 4cinema 19850 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov | nav = | wêne = Dr.khosro sina.jpg | mezinahiya_wêne = | sernavê_wêne = | navê_rastî = '''Khosro Sina''' | zimanê_navê_rastî = | navê_jidayikbûnê = | navê_din = | roja_jidayikbûnê = {{Jidayikbûn|21|07|1971|temen=erê}} | cihê_jidayikbûnê = [[Mahabad]], [[kurdistan]], [[Iran]] | roja_mirinê = | cihê_mirinê = | sedema_mirinê = | cihê_goristanê = | koordînatên_cihê_goristanê = | netewe = | hevwelatî = | perwerde = | pîşe = nivîskarê [[sînema]]yê, derhênerê [[televîzyon]]ê û şanoyê ye | salên_çalak = 1990–niha | tê_nasîn = | xebatên_navdar = Jani Gel | televîzyon = | hevjîn = Neda Saidi | zarok = | dê = | bav = Mihemed Sîna | xelat = | malper = | şanenav = | mezinahiya_şanenavê = | modul = | modul2 = }} '''Xosro Sina''' ([[21ê hezîranê]] 1971, [[Mahabad]]) derhêner, û niviskarekî [[kurd]] e. == Jînenîgarî == '''Xosrow Sîna ''' (Khosro sina), (خوسرەو سینا) di sala 1971 de li [[Mehabad]]ê, <ref>[https://redcarpetfilm.net/1399/04/31/متولدین-31-تیر-سینما-،-تئاتر-و-موسیقی؛-خس/]Di 31ê Tîrmehê de, sînema, şano û muzîkê hatiye dinê).</ref> nivîskarê [[sînema]]yê, derhênerê [[televîzyon]]ê û şanoyê ye. Ew doktorayê ye di warê lêkolînên [[huner]]î de li Zanîngeha Hunerê ya [[Tehran]]ê. Niha Mamosteyê zanîngeha [[Kurdistan]] ê ye. <ref>[https://www.researchgate.net/profile/Khosro-Sina], Doctor of Art, Iran at University of Kurdistan.</ref> ==Zanyarî == • BA di derhêneriya şanoyê - Zanîngeha Tehranê. (1991-1995) • Master di Derhênerî û [[Lîstikvan]]î - Zanîngeha Hunerê ya Tehranê. (1997 - 2000) • PhD di Lêkolînên Hunerê de (Sînemayê) - Zanîngeha Hunerê ya Tehranê. (2011 - 2016) • BA di [[qanûn]]ê - Zanîngeha Payam Nûr.(2017 - 2019) ==Şano == • Alîkarê yekem ê derhêner di pêşandanên «Bahram Çubine», «Xapandinên Scapin» , «Zilamê jîr, pilingê dîn» ,Lîstikvanê lîstika «Hamlet» derhêneriya Qutbudîn Sadeqî . (1990 – 1996) • Derhêneriya pêşandana «Mesîh qet negirî» - xelata derhênerê herî baş ji festîvala şanoya herêma [[Tebrîz]]ê wergirt – 1993 • Derhêneriya pêşandana «Ez dixwazim mirovahiyê bibînim» - xelata baştirîn derhênerê festîvala herêmî ya [[Urmiyê]] – 1994 • Derhênerî û dîzaynkirina sehneya pêşandana «Kor û Felcî» - 1995 • Derhênerî û dîzayna şanoyî « Sisifos û Mirin» - «Robert Merrell» wergerandina « Ahmed Şamlu» - Zanîngeha Tehranê – 1996 • Derhêneriya teleşanoya «Kirasê spî» - Zanîngeha Tehranê - 1996 • Nivîskarî û derhêneriya lîstika «Sihr» - ji aliyê sêyemîn [[festîval]]a herêmî ya [[Sine]]ê ve hat xelatkirin – 2011 • Dramaturga pêşandana «Xwîn belav bû» - ya 9emîn Festîvala Şanoya Neteweyî ya «Meh - ماه» Tehranê ya – 2013 ==Sînema û TV == • Lîstikvanê rola sereke ya [[fîlm]] «Firîn» - 1988 • Nivîskarê senaryoya fîlmê «Jani Gel» - beşdarî Xelatên Oscarê di sala 2007 de <ref>[https://www.imdb.com/title/tt1130841/]،IMDb.</ref> • Nivîsandina senaryoya rêzefîlma «Zhingeh» bo «Zagros TV» • Nivîsandina senaryoya kurtefîlma (Serab, Reçeh, Şarm, Derwêş Qadrî) ji aliyê ofîsên Komeleya Sînemaya Ciwanên Îranê ve hatiye çêkirin. • Derhêneriya fîlma belgeyî «Raport» - aliyê Festîvala Navneteweyî ya Kurtefîlman a Tehranê ve hat xelatkirin • Derhêneriya anîmasyona «Bazî» - xelata baştirîn fîlm ji festîvala kurtefîlman – 1992 • Derhêneriya rêzefîlma «Birêz Bam» - 2000 • Derhêneriya rêzefîlmê «Tu beji Wa bî ?» - Zagros TV <ref>[https://web.archive.org/web/20100404002229/http://www.kurddrama.com/index.php?page=movie&do=category&category_id=43]Zagros TV - Dramai To Blei We Bet).</ref> • Derhêner û berhemhênerê «Yek Hêvî, Yek Bahar» - ji aliyê Festîvala Navdewletî ya Kurtefîlman a Tehranê ve hat xelatkirin. <ref>[http://www.filmba.ir/index.php/festivals/18-film-festivals/tehranfilmfestival/16-tehranfestival-15] (Lîsteya fîlmên hilbijartî yên 15. Festîvala Navneteweyî ya Fîlman a Tehranê).</ref> • Derhêner û fîlma [[çîrok]]î «Bi du baskên spî» - 1999 • Derhêner û berhemhênerê fîlma «Xumre» - 1999 • Şêwekarê rêzefilmê « Pencereyek li ber heyvê» ji derhêneriya Abbas Rafeyî – 2000 • Alîkarê yekem ê derhêner û plansazkerê fîlma «Qehremanê Lazy» ku derhêneriya wê «Behrouz Xaribpour» e – 2001 • Alîkarê yekem ê derhênerê fîlma «Euthanasia» ya ku derhêneriya wê Rahman Rezayî kiriye – 2002 <ref>[[:fa:اتانازی (فیلم)]].</ref> • Alîkarê derhêner Di fîlmê «komek giya» ku ji aliyê Îran û Almanyayê ve hatiye çêkirin - ZDF TV – 2000 • Alîkarê yekem derhêner û plansazkerê fîlmê «Jani Gel» - 2007 <ref>[https://hw18.asset.aparat.com/aparat-video/3ede3277ed985cfe0af815377b67095210765693-240p.apt/chunk.m3u8?wmsAuthSign=eyJhbGciOiJIUzI1NiIsInR5cCI6IkpXVCJ9.eyJ0b2tlbiI6ImJkMTA1ZWQxNmM2NjBiMjc1MWYwYjU2NmYzNTU2YjM1IiwiZXhwIjoxNjYwNTgzMjYzLCJpc3MiOiJTYWJhIElkZWEgR1NJRyJ9.3b6xwBl14nA3DBa1XZ0CcfEfN3g-e6_JnmU31dH4yEY](2007- Janî Gel[Vîdyoyê dakêşin]).</ref> ==Pirtûk == • «afirîneriya dîtbarî»- Tehran - Ayandeghan, 2001 - (Bi farisî) • «Hunera dîtinê» - Tehran - Weşana Daneş - 2013 - (Bi farisî) • «Nasnameya çandî û sînemaya kurdî» - Qom - Weşanxaneya Logos - 2017 - (Bi farisî - Ji bo kurdiya kirmancî û soranî jî hatiye wergerandin) <ref>[https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=4801416&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author کتێب]، Cultural identity and Kurdish cinema.</ref> ==Lêkolîna zanistî == • «Karên hunerî ji perspektîfa Walter Benjamin» Li ser bingeha gotara lêkolîna zanistî «Di serdema nûvekirina makîneyê de xebata hunerî» - (lêkolîna zanistî) – 2012 <ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1036580/در-گستره-تیاتر-ایران-استان-کردستان-بخش-دوم-جستاری-بر-اسطوره-های-باروری-و-قربانی-در-ایین-های-نمایشی-کردستان] Lêkolîna zanistî).</ref> • «Xwendina strukturel a edebiyata devkî ya Kurdistanê, lêkolînek (Hozan Seyedevan -سه یده وان)» - (lêkolîna zanistî) – 2013 <ref>[http://ensani.ir/fa/article/338966/خوانشی-ساختاری-از-ادبیات-شفاهى-کردستان-مطالعه-موردی-بیت-سه-یده-وان-]Lêkolîna zanistî).</ref> (Wergerandine zimanê kurdî<ref>[http://www.raman-media.net/247/r15.pdf] (ژ247 سالی 2017- رامان[Nivîsara orîjînal dakêşin]).</ref> • «Fonksiyona teoriyên sosyolojîk di vekolîna fîlimê de, lêkolînek dozê ya analîza fîlmê ([[Kûsî jî dikarin bifirin (fîlm)]] » - (lêkolîna zanistî) – 2015 <ref>[https://www.magiran.com/paper/1520466]،ISSN 2383-0468.</ref> • «Vekolîna civakî ya derketina pêla nû ya sînemaya [[kurd]]î li ser bingeha sînemaya etnîkî ya Îranê» - ([[Lêkolîn]] a zanistî) – 2016 <ref>[https://www.magiran.com/paper/1664428]،ISSN 2008-5575.</ref> • «Tehlîlkirina pêkhateyên nasnameyê di şanoya Mîr Newrozî de ji perspektîfa teoriya Mîxaîl Baxtîn» - (lêkolîna zanistî) – 2020 <ref>[https://jokl.uok.ac.ir/article_61549.html?lang=en], -ISSN 2645-3657.</ref> • «Ji wêjeya devkî û muzîka arabesk bigire heya sînemaya berxwedanê (li sînemaya Yilmaz Gonî zayîna nasnameyê)» - (lêkolîna zanistî) – 2021<ref>[https://jokl.uok.ac.ir/article_61966.html?lang=en], ISSN 2645-3657.</ref> • * Lêkolînek li ser efsaneya “Zayînî û qurbanî” li Kurdistanê Merasîma Drama - Kovara “Namaiş” - Hejmar 173<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1036580/در-گستره-تیاتر-ایران-استان-کردستان-بخش-دوم-جستاری-بر-اسطوره-های-باروری-و-قربانی-در-ایین-های-نمایشی-کردستان] Lêkolîna zanistî).</ref> • * Nêrînek li dîroka tomarkirina wêneyên herî kevn ên kurdî yên berdest <ref>[http://haje.ir/newsdetails.aspx?itemid=2797](Haje News).</ref> == Çavkanî == [[Kategorî:Derhênerên fîlman ên kurd]] [[Kategorî:Mêr]] [[Kategorî:Jidayikbûn 1969]] [[Kategorî:Nivîskarên kurd]] bw3e2n17wp66y1t9adexrjzo9xwjqni 1095367 1095366 2022-08-16T14:15:26Z 4cinema 19850 /* Sînema û TV */ wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov | nav = | wêne = Dr.khosro sina.jpg | mezinahiya_wêne = | sernavê_wêne = | navê_rastî = '''Khosro Sina''' | zimanê_navê_rastî = | navê_jidayikbûnê = | navê_din = | roja_jidayikbûnê = {{Jidayikbûn|21|07|1971|temen=erê}} | cihê_jidayikbûnê = [[Mahabad]], [[kurdistan]], [[Iran]] | roja_mirinê = | cihê_mirinê = | sedema_mirinê = | cihê_goristanê = | koordînatên_cihê_goristanê = | netewe = | hevwelatî = | perwerde = | pîşe = nivîskarê [[sînema]]yê, derhênerê [[televîzyon]]ê û şanoyê ye | salên_çalak = 1990–niha | tê_nasîn = | xebatên_navdar = Jani Gel | televîzyon = | hevjîn = Neda Saidi | zarok = | dê = | bav = Mihemed Sîna | xelat = | malper = | şanenav = | mezinahiya_şanenavê = | modul = | modul2 = }} '''Xosro Sina''' ([[21ê hezîranê]] 1971, [[Mahabad]]) derhêner, û niviskarekî [[kurd]] e. == Jînenîgarî == '''Xosrow Sîna ''' (Khosro sina), (خوسرەو سینا) di sala 1971 de li [[Mehabad]]ê, <ref>[https://redcarpetfilm.net/1399/04/31/متولدین-31-تیر-سینما-،-تئاتر-و-موسیقی؛-خس/]Di 31ê Tîrmehê de, sînema, şano û muzîkê hatiye dinê).</ref> nivîskarê [[sînema]]yê, derhênerê [[televîzyon]]ê û şanoyê ye. Ew doktorayê ye di warê lêkolînên [[huner]]î de li Zanîngeha Hunerê ya [[Tehran]]ê. Niha Mamosteyê zanîngeha [[Kurdistan]] ê ye. <ref>[https://www.researchgate.net/profile/Khosro-Sina], Doctor of Art, Iran at University of Kurdistan.</ref> ==Zanyarî == • BA di derhêneriya şanoyê - Zanîngeha Tehranê. (1991-1995) • Master di Derhênerî û [[Lîstikvan]]î - Zanîngeha Hunerê ya Tehranê. (1997 - 2000) • PhD di Lêkolînên Hunerê de (Sînemayê) - Zanîngeha Hunerê ya Tehranê. (2011 - 2016) • BA di [[qanûn]]ê - Zanîngeha Payam Nûr.(2017 - 2019) ==Şano == • Alîkarê yekem ê derhêner di pêşandanên «Bahram Çubine», «Xapandinên Scapin» , «Zilamê jîr, pilingê dîn» ,Lîstikvanê lîstika «Hamlet» derhêneriya Qutbudîn Sadeqî . (1990 – 1996) • Derhêneriya pêşandana «Mesîh qet negirî» - xelata derhênerê herî baş ji festîvala şanoya herêma [[Tebrîz]]ê wergirt – 1993 • Derhêneriya pêşandana «Ez dixwazim mirovahiyê bibînim» - xelata baştirîn derhênerê festîvala herêmî ya [[Urmiyê]] – 1994 • Derhênerî û dîzaynkirina sehneya pêşandana «Kor û Felcî» - 1995 • Derhênerî û dîzayna şanoyî « Sisifos û Mirin» - «Robert Merrell» wergerandina « Ahmed Şamlu» - Zanîngeha Tehranê – 1996 • Derhêneriya teleşanoya «Kirasê spî» - Zanîngeha Tehranê - 1996 • Nivîskarî û derhêneriya lîstika «Sihr» - ji aliyê sêyemîn [[festîval]]a herêmî ya [[Sine]]ê ve hat xelatkirin – 2011 • Dramaturga pêşandana «Xwîn belav bû» - ya 9emîn Festîvala Şanoya Neteweyî ya «Meh - ماه» Tehranê ya – 2013 ==Sînema û TV == • Lîstikvanê rola sereke ya [[fîlm]] «Firîn» - 1988 • Nivîskarê senaryoya fîlmê «Jani Gel» - beşdarî Xelatên Oscarê di sala 2007 de <ref>[https://www.imdb.com/title/tt1130841/]،IMDb.</ref> • Nivîsandina senaryoya rêzefîlma «Zhingeh» bo «Zagros TV» • Nivîsandina senaryoya kurtefîlma (Serab, Reçeh, Şarm, Derwêş Qadrî) ji aliyê ofîsên Komeleya Sînemaya Ciwanên Îranê ve hatiye çêkirin. • Derhêneriya fîlma belgeyî «Raport» - aliyê Festîvala Navneteweyî ya Kurtefîlman a Tehranê ve hat xelatkirin • Derhêneriya anîmasyona «Bazî» - xelata baştirîn fîlm ji festîvala kurtefîlman – 1992 • Derhêneriya rêzefîlma «Birêz Bam» - 2000 • Derhêneriya rêzefîlmê «Tu beji Wa bî ?» - Zagros TV <ref>[https://web.archive.org/web/20100404002229/http://www.kurddrama.com/index.php?page=movie&do=category&category_id=43]Zagros TV - Dramai To Blei We Bet).</ref> • Derhêner û berhemhênerê «Yek Hêvî, Yek Bahar» - ji aliyê Festîvala Navdewletî ya Kurtefîlman a Tehranê ve hat xelatkirin. <ref>[http://www.filmba.ir/index.php/festivals/18-film-festivals/tehranfilmfestival/16-tehranfestival-15] (Lîsteya fîlmên hilbijartî yên 15. Festîvala Navneteweyî ya Fîlman a Tehranê).</ref> • Derhêner û fîlma «Bi du baskên spî» - 1999 • Derhêner û berhemhênerê fîlma «Xumre» - 1999 • Şêwekarê rêzefilmê « Pencereyek li ber heyvê» ji derhêneriya Abbas Rafeyî – 2000 • Alîkarê yekem ê derhêner û plansazkerê fîlma «Qehremanê Lazy» ku derhêneriya wê «Behrouz Xaribpour» e – 2001 • Alîkarê yekem ê derhênerê fîlma «Euthanasia» ya ku derhêneriya wê Rahman Rezayî kiriye – 2002 <ref>[[:fa:اتانازی (فیلم)]].</ref> • Alîkarê derhêner Di fîlmê «komek giya» ku ji aliyê Îran û Almanyayê ve hatiye çêkirin - ZDF TV – 2000 • Alîkarê yekem derhêner û plansazkerê fîlmê «Jani Gel» - 2007 <ref>[https://hw18.asset.aparat.com/aparat-video/3ede3277ed985cfe0af815377b67095210765693-240p.apt/chunk.m3u8?wmsAuthSign=eyJhbGciOiJIUzI1NiIsInR5cCI6IkpXVCJ9.eyJ0b2tlbiI6ImJkMTA1ZWQxNmM2NjBiMjc1MWYwYjU2NmYzNTU2YjM1IiwiZXhwIjoxNjYwNTgzMjYzLCJpc3MiOiJTYWJhIElkZWEgR1NJRyJ9.3b6xwBl14nA3DBa1XZ0CcfEfN3g-e6_JnmU31dH4yEY](2007- Janî Gel[Vîdyoyê dakêşin]).</ref> ==Pirtûk == • «afirîneriya dîtbarî»- Tehran - Ayandeghan, 2001 - (Bi farisî) • «Hunera dîtinê» - Tehran - Weşana Daneş - 2013 - (Bi farisî) • «Nasnameya çandî û sînemaya kurdî» - Qom - Weşanxaneya Logos - 2017 - (Bi farisî - Ji bo kurdiya kirmancî û soranî jî hatiye wergerandin) <ref>[https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=4801416&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author کتێب]، Cultural identity and Kurdish cinema.</ref> ==Lêkolîna zanistî == • «Karên hunerî ji perspektîfa Walter Benjamin» Li ser bingeha gotara lêkolîna zanistî «Di serdema nûvekirina makîneyê de xebata hunerî» - (lêkolîna zanistî) – 2012 <ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1036580/در-گستره-تیاتر-ایران-استان-کردستان-بخش-دوم-جستاری-بر-اسطوره-های-باروری-و-قربانی-در-ایین-های-نمایشی-کردستان] Lêkolîna zanistî).</ref> • «Xwendina strukturel a edebiyata devkî ya Kurdistanê, lêkolînek (Hozan Seyedevan -سه یده وان)» - (lêkolîna zanistî) – 2013 <ref>[http://ensani.ir/fa/article/338966/خوانشی-ساختاری-از-ادبیات-شفاهى-کردستان-مطالعه-موردی-بیت-سه-یده-وان-]Lêkolîna zanistî).</ref> (Wergerandine zimanê kurdî<ref>[http://www.raman-media.net/247/r15.pdf] (ژ247 سالی 2017- رامان[Nivîsara orîjînal dakêşin]).</ref> • «Fonksiyona teoriyên sosyolojîk di vekolîna fîlimê de, lêkolînek dozê ya analîza fîlmê ([[Kûsî jî dikarin bifirin (fîlm)]] » - (lêkolîna zanistî) – 2015 <ref>[https://www.magiran.com/paper/1520466]،ISSN 2383-0468.</ref> • «Vekolîna civakî ya derketina pêla nû ya sînemaya [[kurd]]î li ser bingeha sînemaya etnîkî ya Îranê» - ([[Lêkolîn]] a zanistî) – 2016 <ref>[https://www.magiran.com/paper/1664428]،ISSN 2008-5575.</ref> • «Tehlîlkirina pêkhateyên nasnameyê di şanoya Mîr Newrozî de ji perspektîfa teoriya Mîxaîl Baxtîn» - (lêkolîna zanistî) – 2020 <ref>[https://jokl.uok.ac.ir/article_61549.html?lang=en], -ISSN 2645-3657.</ref> • «Ji wêjeya devkî û muzîka arabesk bigire heya sînemaya berxwedanê (li sînemaya Yilmaz Gonî zayîna nasnameyê)» - (lêkolîna zanistî) – 2021<ref>[https://jokl.uok.ac.ir/article_61966.html?lang=en], ISSN 2645-3657.</ref> • * Lêkolînek li ser efsaneya “Zayînî û qurbanî” li Kurdistanê Merasîma Drama - Kovara “Namaiş” - Hejmar 173<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1036580/در-گستره-تیاتر-ایران-استان-کردستان-بخش-دوم-جستاری-بر-اسطوره-های-باروری-و-قربانی-در-ایین-های-نمایشی-کردستان] Lêkolîna zanistî).</ref> • * Nêrînek li dîroka tomarkirina wêneyên herî kevn ên kurdî yên berdest <ref>[http://haje.ir/newsdetails.aspx?itemid=2797](Haje News).</ref> == Çavkanî == [[Kategorî:Derhênerên fîlman ên kurd]] [[Kategorî:Mêr]] [[Kategorî:Jidayikbûn 1969]] [[Kategorî:Nivîskarên kurd]] 8kim90c1esp7b7e6386r7ns5bxyyd71 1095391 1095367 2022-08-16T18:43:29Z 4cinema 19850 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov | nav = | wêne = Dr.khosro sina.jpg | mezinahiya_wêne = | sernavê_wêne = | navê_rastî = '''Khosro Sina''' | zimanê_navê_rastî = | navê_jidayikbûnê = | navê_din = | roja_jidayikbûnê = {{Jidayikbûn|21|07|1971|temen=erê}} | cihê_jidayikbûnê = [[Mahabad]], [[kurdistan]], [[Iran]] | roja_mirinê = | cihê_mirinê = | sedema_mirinê = | cihê_goristanê = | koordînatên_cihê_goristanê = | netewe = | hevwelatî = | perwerde = | pîşe = nivîskarê [[sînema]]yê, derhênerê [[televîzyon]]ê û şanoyê ye | salên_çalak = 1990–niha | tê_nasîn = | xebatên_navdar = Jani Gel | televîzyon = | hevjîn = Neda Saidi | zarok = | dê = Zulîxa Sîna | bav = Mihemed Sîna | xelat = | malper = | şanenav = | mezinahiya_şanenavê = | modul = | modul2 = }} '''Xosro Sina''' ([[21ê hezîranê]] 1971, [[Mahabad]]) derhêner, û niviskarekî [[kurd]] e. == Jînenîgarî == '''Xosrow Sîna ''' (Khosro sina), (خوسرەو سینا) di sala 1971 de li [[Mehabad]]ê, <ref>[https://redcarpetfilm.net/1399/04/31/متولدین-31-تیر-سینما-،-تئاتر-و-موسیقی؛-خس/]Di 31ê Tîrmehê de, sînema, şano û muzîkê hatiye dinê).</ref> nivîskarê [[sînema]]yê, derhênerê [[televîzyon]]ê û şanoyê ye. Ew doktorayê ye di warê lêkolînên [[huner]]î de li Zanîngeha Hunerê ya [[Tehran]]ê. Niha Mamosteyê zanîngeha [[Kurdistan]] ê ye. <ref>[https://www.researchgate.net/profile/Khosro-Sina], Doctor of Art, Iran at University of Kurdistan.</ref> ==Zanyarî == • BA di derhêneriya şanoyê - Zanîngeha Tehranê. (1991-1995) • Master di Derhênerî û [[Lîstikvan]]î - Zanîngeha Hunerê ya Tehranê. (1997 - 2000) • PhD di Lêkolînên Hunerê de (Sînemayê) - Zanîngeha Hunerê ya Tehranê. (2011 - 2016) • BA di [[qanûn]]ê - Zanîngeha Payam Nûr.(2017 - 2019) ==Şano == • Alîkarê yekem ê derhêner di pêşandanên «Bahram Çubine», «Xapandinên Scapin» , «Zilamê jîr, pilingê dîn» ,Lîstikvanê lîstika «Hamlet» derhêneriya Qutbudîn Sadeqî . (1990 – 1996) • Derhêneriya pêşandana «Mesîh qet negirî» - xelata derhênerê herî baş ji festîvala şanoya herêma [[Tebrîz]]ê wergirt – 1993 • Derhêneriya pêşandana «Ez dixwazim mirovahiyê bibînim» - xelata baştirîn derhênerê festîvala herêmî ya [[Urmiyê]] – 1994 • Derhênerî û dîzaynkirina sehneya pêşandana «Kor û Felcî» - 1995 • Derhênerî û dîzayna şanoyî « Sisifos û Mirin» - «Robert Merrell» wergerandina « Ahmed Şamlu» - Zanîngeha Tehranê – 1996 • Derhêneriya teleşanoya «Kirasê spî» - Zanîngeha Tehranê - 1996 • Nivîskarî û derhêneriya lîstika «Sihr» - ji aliyê sêyemîn [[festîval]]a herêmî ya [[Sine]]ê ve hat xelatkirin – 2011 • Dramaturga pêşandana «Xwîn belav bû» - ya 9emîn Festîvala Şanoya Neteweyî ya «Meh - ماه» Tehranê ya – 2013 ==Sînema û TV == • Lîstikvanê rola sereke ya [[fîlm]] «Firîn» - 1988 • Nivîskarê senaryoya fîlmê «Jani Gel» - beşdarî Xelatên Oscarê di sala 2007 de <ref>[https://www.imdb.com/title/tt1130841/]،IMDb.</ref> • Nivîsandina senaryoya rêzefîlma «Zhingeh» bo «Zagros TV» • Nivîsandina senaryoya kurtefîlma (Serab, Reçeh, Şarm, Derwêş Qadrî) ji aliyê ofîsên Komeleya Sînemaya Ciwanên Îranê ve hatiye çêkirin. • Derhêneriya fîlma belgeyî «Raport» - aliyê Festîvala Navneteweyî ya Kurtefîlman a Tehranê ve hat xelatkirin • Derhêneriya anîmasyona «Bazî» - xelata baştirîn fîlm ji festîvala kurtefîlman – 1992 • Derhêneriya rêzefîlma «Birêz Bam» - 2000 • Derhêneriya rêzefîlmê «Tu beji Wa bî ?» - Zagros TV <ref>[https://web.archive.org/web/20100404002229/http://www.kurddrama.com/index.php?page=movie&do=category&category_id=43]Zagros TV - Dramai To Blei We Bet).</ref> • Derhêner û berhemhênerê «Yek Hêvî, Yek Bahar» - ji aliyê Festîvala Navdewletî ya Kurtefîlman a Tehranê ve hat xelatkirin. <ref>[http://www.filmba.ir/index.php/festivals/18-film-festivals/tehranfilmfestival/16-tehranfestival-15] (Lîsteya fîlmên hilbijartî yên 15. Festîvala Navneteweyî ya Fîlman a Tehranê).</ref> • Derhêner û fîlma «Bi du baskên spî» - 1999 • Derhêner û berhemhênerê fîlma «Xumre» - 1999 • Şêwekarê rêzefilmê « Pencereyek li ber heyvê» ji derhêneriya Abbas Rafeyî – 2000 • Alîkarê yekem ê derhêner û plansazkerê fîlma «Qehremanê Lazy» ku derhêneriya wê «Behrouz Xaribpour» e – 2001 • Alîkarê yekem ê derhênerê fîlma «Euthanasia» ya ku derhêneriya wê Rahman Rezayî kiriye – 2002 <ref>[[:fa:اتانازی (فیلم)]].</ref> • Alîkarê derhêner Di fîlmê «komek giya» ku ji aliyê Îran û Almanyayê ve hatiye çêkirin - ZDF TV – 2000 • Alîkarê yekem derhêner û plansazkerê fîlmê «Jani Gel» - 2007 <ref>[https://hw18.asset.aparat.com/aparat-video/3ede3277ed985cfe0af815377b67095210765693-240p.apt/chunk.m3u8?wmsAuthSign=eyJhbGciOiJIUzI1NiIsInR5cCI6IkpXVCJ9.eyJ0b2tlbiI6ImJkMTA1ZWQxNmM2NjBiMjc1MWYwYjU2NmYzNTU2YjM1IiwiZXhwIjoxNjYwNTgzMjYzLCJpc3MiOiJTYWJhIElkZWEgR1NJRyJ9.3b6xwBl14nA3DBa1XZ0CcfEfN3g-e6_JnmU31dH4yEY](2007- Janî Gel[Vîdyoyê dakêşin]).</ref> ==Pirtûk == • «afirîneriya dîtbarî»- Tehran - Ayandeghan, 2001 - (Bi farisî) • «Hunera dîtinê» - Tehran - Weşana Daneş - 2013 - (Bi farisî) • «Nasnameya çandî û sînemaya kurdî» - Qom - Weşanxaneya Logos - 2017 - (Bi farisî - Ji bo kurdiya kirmancî û soranî jî hatiye wergerandin) <ref>[https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=4801416&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author کتێب]، Cultural identity and Kurdish cinema.</ref> ==Lêkolîna zanistî == • «Karên hunerî ji perspektîfa Walter Benjamin» Li ser bingeha gotara lêkolîna zanistî «Di serdema nûvekirina makîneyê de xebata hunerî» - (lêkolîna zanistî) – 2012 <ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1036580/در-گستره-تیاتر-ایران-استان-کردستان-بخش-دوم-جستاری-بر-اسطوره-های-باروری-و-قربانی-در-ایین-های-نمایشی-کردستان] Lêkolîna zanistî).</ref> • «Xwendina strukturel a edebiyata devkî ya Kurdistanê, lêkolînek (Hozan Seyedevan -سه یده وان)» - (lêkolîna zanistî) – 2013 <ref>[http://ensani.ir/fa/article/338966/خوانشی-ساختاری-از-ادبیات-شفاهى-کردستان-مطالعه-موردی-بیت-سه-یده-وان-]Lêkolîna zanistî).</ref> (Wergerandine zimanê kurdî<ref>[http://www.raman-media.net/247/r15.pdf] (ژ247 سالی 2017- رامان[Nivîsara orîjînal dakêşin]).</ref> • «Fonksiyona teoriyên sosyolojîk di vekolîna fîlimê de, lêkolînek dozê ya analîza fîlmê ([[Kûsî jî dikarin bifirin (fîlm)]] » - (lêkolîna zanistî) – 2015 <ref>[https://www.magiran.com/paper/1520466]،ISSN 2383-0468.</ref> • «Vekolîna civakî ya derketina pêla nû ya sînemaya [[kurd]]î li ser bingeha sînemaya etnîkî ya Îranê» - ([[Lêkolîn]] a zanistî) – 2016 <ref>[https://www.magiran.com/paper/1664428]،ISSN 2008-5575.</ref> • «Tehlîlkirina pêkhateyên nasnameyê di şanoya Mîr Newrozî de ji perspektîfa teoriya Mîxaîl Baxtîn» - (lêkolîna zanistî) – 2020 <ref>[https://jokl.uok.ac.ir/article_61549.html?lang=en], -ISSN 2645-3657.</ref> • «Ji wêjeya devkî û muzîka arabesk bigire heya sînemaya berxwedanê (li sînemaya Yilmaz Gonî zayîna nasnameyê)» - (lêkolîna zanistî) – 2021<ref>[https://jokl.uok.ac.ir/article_61966.html?lang=en], ISSN 2645-3657.</ref> • * Lêkolînek li ser efsaneya “Zayînî û qurbanî” li Kurdistanê Merasîma Drama - Kovara “Namaiş” - Hejmar 173<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1036580/در-گستره-تیاتر-ایران-استان-کردستان-بخش-دوم-جستاری-بر-اسطوره-های-باروری-و-قربانی-در-ایین-های-نمایشی-کردستان] Lêkolîna zanistî).</ref> • * Nêrînek li dîroka tomarkirina wêneyên herî kevn ên kurdî yên berdest <ref>[http://haje.ir/newsdetails.aspx?itemid=2797](Haje News).</ref> == Çavkanî == [[Kategorî:Derhênerên fîlman ên kurd]] [[Kategorî:Mêr]] [[Kategorî:Jidayikbûn 1969]] [[Kategorî:Nivîskarên kurd]] ozjedpklhw6w728pkfdj6ndobdx8zyg 1095392 1095391 2022-08-16T18:44:22Z 4cinema 19850 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov | nav = | wêne = Dr.khosro sina.jpg | mezinahiya_wêne = | sernavê_wêne = | navê_rastî = '''Khosro Sina''' | zimanê_navê_rastî = | navê_jidayikbûnê = | navê_din = | roja_jidayikbûnê = {{Jidayikbûn|21|07|1971|temen=erê}} | cihê_jidayikbûnê = [[Mahabad]], [[kurdistan]], [[Iran]] | roja_mirinê = | cihê_mirinê = | sedema_mirinê = | cihê_goristanê = | koordînatên_cihê_goristanê = | netewe = | hevwelatî = | perwerde = | pîşe = nivîskarê [[sînema]]yê, derhênerê [[televîzyon]]ê û şanoyê ye | salên_çalak = 1990–niha | tê_nasîn = | xebatên_navdar = Jani Gel | televîzyon = | zarok = | dê = Zulîxa Sîna | bav = Mihemed Sîna | hevjîn = Neda Saidi | xelat = | malper = | şanenav = | mezinahiya_şanenavê = | modul = | modul2 = }} '''Xosro Sina''' ([[21ê hezîranê]] 1971, [[Mahabad]]) derhêner, û niviskarekî [[kurd]] e. == Jînenîgarî == '''Xosrow Sîna ''' (Khosro sina), (خوسرەو سینا) di sala 1971 de li [[Mehabad]]ê, <ref>[https://redcarpetfilm.net/1399/04/31/متولدین-31-تیر-سینما-،-تئاتر-و-موسیقی؛-خس/]Di 31ê Tîrmehê de, sînema, şano û muzîkê hatiye dinê).</ref> nivîskarê [[sînema]]yê, derhênerê [[televîzyon]]ê û şanoyê ye. Ew doktorayê ye di warê lêkolînên [[huner]]î de li Zanîngeha Hunerê ya [[Tehran]]ê. Niha Mamosteyê zanîngeha [[Kurdistan]] ê ye. <ref>[https://www.researchgate.net/profile/Khosro-Sina], Doctor of Art, Iran at University of Kurdistan.</ref> ==Zanyarî == • BA di derhêneriya şanoyê - Zanîngeha Tehranê. (1991-1995) • Master di Derhênerî û [[Lîstikvan]]î - Zanîngeha Hunerê ya Tehranê. (1997 - 2000) • PhD di Lêkolînên Hunerê de (Sînemayê) - Zanîngeha Hunerê ya Tehranê. (2011 - 2016) • BA di [[qanûn]]ê - Zanîngeha Payam Nûr.(2017 - 2019) ==Şano == • Alîkarê yekem ê derhêner di pêşandanên «Bahram Çubine», «Xapandinên Scapin» , «Zilamê jîr, pilingê dîn» ,Lîstikvanê lîstika «Hamlet» derhêneriya Qutbudîn Sadeqî . (1990 – 1996) • Derhêneriya pêşandana «Mesîh qet negirî» - xelata derhênerê herî baş ji festîvala şanoya herêma [[Tebrîz]]ê wergirt – 1993 • Derhêneriya pêşandana «Ez dixwazim mirovahiyê bibînim» - xelata baştirîn derhênerê festîvala herêmî ya [[Urmiyê]] – 1994 • Derhênerî û dîzaynkirina sehneya pêşandana «Kor û Felcî» - 1995 • Derhênerî û dîzayna şanoyî « Sisifos û Mirin» - «Robert Merrell» wergerandina « Ahmed Şamlu» - Zanîngeha Tehranê – 1996 • Derhêneriya teleşanoya «Kirasê spî» - Zanîngeha Tehranê - 1996 • Nivîskarî û derhêneriya lîstika «Sihr» - ji aliyê sêyemîn [[festîval]]a herêmî ya [[Sine]]ê ve hat xelatkirin – 2011 • Dramaturga pêşandana «Xwîn belav bû» - ya 9emîn Festîvala Şanoya Neteweyî ya «Meh - ماه» Tehranê ya – 2013 ==Sînema û TV == • Lîstikvanê rola sereke ya [[fîlm]] «Firîn» - 1988 • Nivîskarê senaryoya fîlmê «Jani Gel» - beşdarî Xelatên Oscarê di sala 2007 de <ref>[https://www.imdb.com/title/tt1130841/]،IMDb.</ref> • Nivîsandina senaryoya rêzefîlma «Zhingeh» bo «Zagros TV» • Nivîsandina senaryoya kurtefîlma (Serab, Reçeh, Şarm, Derwêş Qadrî) ji aliyê ofîsên Komeleya Sînemaya Ciwanên Îranê ve hatiye çêkirin. • Derhêneriya fîlma belgeyî «Raport» - aliyê Festîvala Navneteweyî ya Kurtefîlman a Tehranê ve hat xelatkirin • Derhêneriya anîmasyona «Bazî» - xelata baştirîn fîlm ji festîvala kurtefîlman – 1992 • Derhêneriya rêzefîlma «Birêz Bam» - 2000 • Derhêneriya rêzefîlmê «Tu beji Wa bî ?» - Zagros TV <ref>[https://web.archive.org/web/20100404002229/http://www.kurddrama.com/index.php?page=movie&do=category&category_id=43]Zagros TV - Dramai To Blei We Bet).</ref> • Derhêner û berhemhênerê «Yek Hêvî, Yek Bahar» - ji aliyê Festîvala Navdewletî ya Kurtefîlman a Tehranê ve hat xelatkirin. <ref>[http://www.filmba.ir/index.php/festivals/18-film-festivals/tehranfilmfestival/16-tehranfestival-15] (Lîsteya fîlmên hilbijartî yên 15. Festîvala Navneteweyî ya Fîlman a Tehranê).</ref> • Derhêner û fîlma «Bi du baskên spî» - 1999 • Derhêner û berhemhênerê fîlma «Xumre» - 1999 • Şêwekarê rêzefilmê « Pencereyek li ber heyvê» ji derhêneriya Abbas Rafeyî – 2000 • Alîkarê yekem ê derhêner û plansazkerê fîlma «Qehremanê Lazy» ku derhêneriya wê «Behrouz Xaribpour» e – 2001 • Alîkarê yekem ê derhênerê fîlma «Euthanasia» ya ku derhêneriya wê Rahman Rezayî kiriye – 2002 <ref>[[:fa:اتانازی (فیلم)]].</ref> • Alîkarê derhêner Di fîlmê «komek giya» ku ji aliyê Îran û Almanyayê ve hatiye çêkirin - ZDF TV – 2000 • Alîkarê yekem derhêner û plansazkerê fîlmê «Jani Gel» - 2007 <ref>[https://hw18.asset.aparat.com/aparat-video/3ede3277ed985cfe0af815377b67095210765693-240p.apt/chunk.m3u8?wmsAuthSign=eyJhbGciOiJIUzI1NiIsInR5cCI6IkpXVCJ9.eyJ0b2tlbiI6ImJkMTA1ZWQxNmM2NjBiMjc1MWYwYjU2NmYzNTU2YjM1IiwiZXhwIjoxNjYwNTgzMjYzLCJpc3MiOiJTYWJhIElkZWEgR1NJRyJ9.3b6xwBl14nA3DBa1XZ0CcfEfN3g-e6_JnmU31dH4yEY](2007- Janî Gel[Vîdyoyê dakêşin]).</ref> ==Pirtûk == • «afirîneriya dîtbarî»- Tehran - Ayandeghan, 2001 - (Bi farisî) • «Hunera dîtinê» - Tehran - Weşana Daneş - 2013 - (Bi farisî) • «Nasnameya çandî û sînemaya kurdî» - Qom - Weşanxaneya Logos - 2017 - (Bi farisî - Ji bo kurdiya kirmancî û soranî jî hatiye wergerandin) <ref>[https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=4801416&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author کتێب]، Cultural identity and Kurdish cinema.</ref> ==Lêkolîna zanistî == • «Karên hunerî ji perspektîfa Walter Benjamin» Li ser bingeha gotara lêkolîna zanistî «Di serdema nûvekirina makîneyê de xebata hunerî» - (lêkolîna zanistî) – 2012 <ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1036580/در-گستره-تیاتر-ایران-استان-کردستان-بخش-دوم-جستاری-بر-اسطوره-های-باروری-و-قربانی-در-ایین-های-نمایشی-کردستان] Lêkolîna zanistî).</ref> • «Xwendina strukturel a edebiyata devkî ya Kurdistanê, lêkolînek (Hozan Seyedevan -سه یده وان)» - (lêkolîna zanistî) – 2013 <ref>[http://ensani.ir/fa/article/338966/خوانشی-ساختاری-از-ادبیات-شفاهى-کردستان-مطالعه-موردی-بیت-سه-یده-وان-]Lêkolîna zanistî).</ref> (Wergerandine zimanê kurdî<ref>[http://www.raman-media.net/247/r15.pdf] (ژ247 سالی 2017- رامان[Nivîsara orîjînal dakêşin]).</ref> • «Fonksiyona teoriyên sosyolojîk di vekolîna fîlimê de, lêkolînek dozê ya analîza fîlmê ([[Kûsî jî dikarin bifirin (fîlm)]] » - (lêkolîna zanistî) – 2015 <ref>[https://www.magiran.com/paper/1520466]،ISSN 2383-0468.</ref> • «Vekolîna civakî ya derketina pêla nû ya sînemaya [[kurd]]î li ser bingeha sînemaya etnîkî ya Îranê» - ([[Lêkolîn]] a zanistî) – 2016 <ref>[https://www.magiran.com/paper/1664428]،ISSN 2008-5575.</ref> • «Tehlîlkirina pêkhateyên nasnameyê di şanoya Mîr Newrozî de ji perspektîfa teoriya Mîxaîl Baxtîn» - (lêkolîna zanistî) – 2020 <ref>[https://jokl.uok.ac.ir/article_61549.html?lang=en], -ISSN 2645-3657.</ref> • «Ji wêjeya devkî û muzîka arabesk bigire heya sînemaya berxwedanê (li sînemaya Yilmaz Gonî zayîna nasnameyê)» - (lêkolîna zanistî) – 2021<ref>[https://jokl.uok.ac.ir/article_61966.html?lang=en], ISSN 2645-3657.</ref> • * Lêkolînek li ser efsaneya “Zayînî û qurbanî” li Kurdistanê Merasîma Drama - Kovara “Namaiş” - Hejmar 173<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1036580/در-گستره-تیاتر-ایران-استان-کردستان-بخش-دوم-جستاری-بر-اسطوره-های-باروری-و-قربانی-در-ایین-های-نمایشی-کردستان] Lêkolîna zanistî).</ref> • * Nêrînek li dîroka tomarkirina wêneyên herî kevn ên kurdî yên berdest <ref>[http://haje.ir/newsdetails.aspx?itemid=2797](Haje News).</ref> == Çavkanî == [[Kategorî:Derhênerên fîlman ên kurd]] [[Kategorî:Mêr]] [[Kategorî:Jidayikbûn 1969]] [[Kategorî:Nivîskarên kurd]] 32taopy27iqwu2baunxc932zuh16ee6 1095393 1095392 2022-08-16T18:54:17Z 4cinema 19850 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov | nav = '''Khosro Sina''' | wêne = Dr.khosro sina.jpg | mezinahiya_wêne = | sernavê_wêne = | navê_rastî = '''خوسرەو سینا''' | zimanê_navê_rastî = | navê_jidayikbûnê = | navê_din = | roja_jidayikbûnê = {{Jidayikbûn|21|07|1971|temen=erê}} | cihê_jidayikbûnê = [[Mahabad]], [[kurdistan]], [[Iran]] | roja_mirinê = | cihê_mirinê = | sedema_mirinê = | cihê_goristanê = | koordînatên_cihê_goristanê = | netewe = Kurdên Îranê | hevwelatî = | perwerde = Phd li Sînemayê | pîşe = nivîskarê [[sînema]]yê, derhênerê [[televîzyon]]ê û şanoyê ye | salên_çalak = 1990–niha | tê_nasîn = | xebatên_navdar = Jani Gal | televîzyon = | zarok = | dê = Zulîxa Sîna | bav = Mihemed Sîna | hevjîn = Neda Saidi | xelat = | malper = | şanenav = | mezinahiya_şanenavê = | modul = | modul2 = }} '''Xosro Sina''' ([[21ê hezîranê]] 1971, [[Mahabad]]) derhêner, û niviskarekî [[kurd]] e. == Jînenîgarî == '''Xosrow Sîna ''' (Khosro sina), (خوسرەو سینا) di sala 1971 de li [[Mehabad]]ê, <ref>[https://redcarpetfilm.net/1399/04/31/متولدین-31-تیر-سینما-،-تئاتر-و-موسیقی؛-خس/]Di 31ê Tîrmehê de, sînema, şano û muzîkê hatiye dinê).</ref> nivîskarê [[sînema]]yê, derhênerê [[televîzyon]]ê û şanoyê ye. Ew doktorayê ye di warê lêkolînên [[huner]]î de li Zanîngeha Hunerê ya [[Tehran]]ê. Niha Mamosteyê zanîngeha [[Kurdistan]] ê ye. <ref>[https://www.researchgate.net/profile/Khosro-Sina], Doctor of Art, Iran at University of Kurdistan.</ref> ==Zanyarî == • BA di derhêneriya şanoyê - Zanîngeha Tehranê. (1991-1995) • Master di Derhênerî û [[Lîstikvan]]î - Zanîngeha Hunerê ya Tehranê. (1997 - 2000) • PhD di Lêkolînên Hunerê de (Sînemayê) - Zanîngeha Hunerê ya Tehranê. (2011 - 2016) • BA di [[qanûn]]ê - Zanîngeha Payam Nûr.(2017 - 2019) ==Şano == • Alîkarê yekem ê derhêner di pêşandanên «Bahram Çubine», «Xapandinên Scapin» , «Zilamê jîr, pilingê dîn» ,Lîstikvanê lîstika «Hamlet» derhêneriya Qutbudîn Sadeqî . (1990 – 1996) • Derhêneriya pêşandana «Mesîh qet negirî» - xelata derhênerê herî baş ji festîvala şanoya herêma [[Tebrîz]]ê wergirt – 1993 • Derhêneriya pêşandana «Ez dixwazim mirovahiyê bibînim» - xelata baştirîn derhênerê festîvala herêmî ya [[Urmiyê]] – 1994 • Derhênerî û dîzaynkirina sehneya pêşandana «Kor û Felcî» - 1995 • Derhênerî û dîzayna şanoyî « Sisifos û Mirin» - «Robert Merrell» wergerandina « Ahmed Şamlu» - Zanîngeha Tehranê – 1996 • Derhêneriya teleşanoya «Kirasê spî» - Zanîngeha Tehranê - 1996 • Nivîskarî û derhêneriya lîstika «Sihr» - ji aliyê sêyemîn [[festîval]]a herêmî ya [[Sine]]ê ve hat xelatkirin – 2011 • Dramaturga pêşandana «Xwîn belav bû» - ya 9emîn Festîvala Şanoya Neteweyî ya «Meh - ماه» Tehranê ya – 2013 ==Sînema û TV == • Lîstikvanê rola sereke ya [[fîlm]] «Firîn» - 1988 • Nivîskarê senaryoya fîlmê «Jani Gel» - beşdarî Xelatên Oscarê di sala 2007 de <ref>[https://www.imdb.com/title/tt1130841/]،IMDb.</ref> • Nivîsandina senaryoya rêzefîlma «Zhingeh» bo «Zagros TV» • Nivîsandina senaryoya kurtefîlma (Serab, Reçeh, Şarm, Derwêş Qadrî) ji aliyê ofîsên Komeleya Sînemaya Ciwanên Îranê ve hatiye çêkirin. • Derhêneriya fîlma belgeyî «Raport» - aliyê Festîvala Navneteweyî ya Kurtefîlman a Tehranê ve hat xelatkirin • Derhêneriya anîmasyona «Bazî» - xelata baştirîn fîlm ji festîvala kurtefîlman – 1992 • Derhêneriya rêzefîlma «Birêz Bam» - 2000 • Derhêneriya rêzefîlmê «Tu beji Wa bî ?» - Zagros TV <ref>[https://web.archive.org/web/20100404002229/http://www.kurddrama.com/index.php?page=movie&do=category&category_id=43]Zagros TV - Dramai To Blei We Bet).</ref> • Derhêner û berhemhênerê «Yek Hêvî, Yek Bahar» - ji aliyê Festîvala Navdewletî ya Kurtefîlman a Tehranê ve hat xelatkirin. <ref>[http://www.filmba.ir/index.php/festivals/18-film-festivals/tehranfilmfestival/16-tehranfestival-15] (Lîsteya fîlmên hilbijartî yên 15. Festîvala Navneteweyî ya Fîlman a Tehranê).</ref> • Derhêner û fîlma «Bi du baskên spî» - 1999 • Derhêner û berhemhênerê fîlma «Xumre» - 1999 • Şêwekarê rêzefilmê « Pencereyek li ber heyvê» ji derhêneriya Abbas Rafeyî – 2000 • Alîkarê yekem ê derhêner û plansazkerê fîlma «Qehremanê Lazy» ku derhêneriya wê «Behrouz Xaribpour» e – 2001 • Alîkarê yekem ê derhênerê fîlma «Euthanasia» ya ku derhêneriya wê Rahman Rezayî kiriye – 2002 <ref>[[:fa:اتانازی (فیلم)]].</ref> • Alîkarê derhêner Di fîlmê «komek giya» ku ji aliyê Îran û Almanyayê ve hatiye çêkirin - ZDF TV – 2000 • Alîkarê yekem derhêner û plansazkerê fîlmê «Jani Gel» - 2007 <ref>[https://hw18.asset.aparat.com/aparat-video/3ede3277ed985cfe0af815377b67095210765693-240p.apt/chunk.m3u8?wmsAuthSign=eyJhbGciOiJIUzI1NiIsInR5cCI6IkpXVCJ9.eyJ0b2tlbiI6ImJkMTA1ZWQxNmM2NjBiMjc1MWYwYjU2NmYzNTU2YjM1IiwiZXhwIjoxNjYwNTgzMjYzLCJpc3MiOiJTYWJhIElkZWEgR1NJRyJ9.3b6xwBl14nA3DBa1XZ0CcfEfN3g-e6_JnmU31dH4yEY](2007- Janî Gel[Vîdyoyê dakêşin]).</ref> ==Pirtûk == • «afirîneriya dîtbarî»- Tehran - Ayandeghan, 2001 - (Bi farisî) • «Hunera dîtinê» - Tehran - Weşana Daneş - 2013 - (Bi farisî) • «Nasnameya çandî û sînemaya kurdî» - Qom - Weşanxaneya Logos - 2017 - (Bi farisî - Ji bo kurdiya kirmancî û soranî jî hatiye wergerandin) <ref>[https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=4801416&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author کتێب]، Cultural identity and Kurdish cinema.</ref> ==Lêkolîna zanistî == • «Karên hunerî ji perspektîfa Walter Benjamin» Li ser bingeha gotara lêkolîna zanistî «Di serdema nûvekirina makîneyê de xebata hunerî» - (lêkolîna zanistî) – 2012 <ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1036580/در-گستره-تیاتر-ایران-استان-کردستان-بخش-دوم-جستاری-بر-اسطوره-های-باروری-و-قربانی-در-ایین-های-نمایشی-کردستان] Lêkolîna zanistî).</ref> • «Xwendina strukturel a edebiyata devkî ya Kurdistanê, lêkolînek (Hozan Seyedevan -سه یده وان)» - (lêkolîna zanistî) – 2013 <ref>[http://ensani.ir/fa/article/338966/خوانشی-ساختاری-از-ادبیات-شفاهى-کردستان-مطالعه-موردی-بیت-سه-یده-وان-]Lêkolîna zanistî).</ref> (Wergerandine zimanê kurdî<ref>[http://www.raman-media.net/247/r15.pdf] (ژ247 سالی 2017- رامان[Nivîsara orîjînal dakêşin]).</ref> • «Fonksiyona teoriyên sosyolojîk di vekolîna fîlimê de, lêkolînek dozê ya analîza fîlmê ([[Kûsî jî dikarin bifirin (fîlm)]] » - (lêkolîna zanistî) – 2015 <ref>[https://www.magiran.com/paper/1520466]،ISSN 2383-0468.</ref> • «Vekolîna civakî ya derketina pêla nû ya sînemaya [[kurd]]î li ser bingeha sînemaya etnîkî ya Îranê» - ([[Lêkolîn]] a zanistî) – 2016 <ref>[https://www.magiran.com/paper/1664428]،ISSN 2008-5575.</ref> • «Tehlîlkirina pêkhateyên nasnameyê di şanoya Mîr Newrozî de ji perspektîfa teoriya Mîxaîl Baxtîn» - (lêkolîna zanistî) – 2020 <ref>[https://jokl.uok.ac.ir/article_61549.html?lang=en], -ISSN 2645-3657.</ref> • «Ji wêjeya devkî û muzîka arabesk bigire heya sînemaya berxwedanê (li sînemaya Yilmaz Gonî zayîna nasnameyê)» - (lêkolîna zanistî) – 2021<ref>[https://jokl.uok.ac.ir/article_61966.html?lang=en], ISSN 2645-3657.</ref> • * Lêkolînek li ser efsaneya “Zayînî û qurbanî” li Kurdistanê Merasîma Drama - Kovara “Namaiş” - Hejmar 173<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1036580/در-گستره-تیاتر-ایران-استان-کردستان-بخش-دوم-جستاری-بر-اسطوره-های-باروری-و-قربانی-در-ایین-های-نمایشی-کردستان] Lêkolîna zanistî).</ref> • * Nêrînek li dîroka tomarkirina wêneyên herî kevn ên kurdî yên berdest <ref>[http://haje.ir/newsdetails.aspx?itemid=2797](Haje News).</ref> == Çavkanî == [[Kategorî:Derhênerên fîlman ên kurd]] [[Kategorî:Mêr]] [[Kategorî:Jidayikbûn 1969]] [[Kategorî:Nivîskarên kurd]] pf1y5gfpef2vedq4m2o61o3ymk56tu5 0 129147 1095370 2022-08-16T15:38:06Z Penaber49 39672 Rûpel bi "{{Taxobox | image = Aegolius-funereus-001.jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Strigiformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Strigidae]] | subfamilia = | genus = '''''{{subst:PAGENAME}}''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''{{subst:PAGENAME}}''''', celebek teyre e ku ji famîleya ''[[Strigidae]]yê'' ye.<r..." hat çêkirin wikitext text/x-wiki {{Taxobox | image = Aegolius-funereus-001.jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Strigiformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Strigidae]] | subfamilia = | genus = '''''Aegolius''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''Aegolius''''', celebek teyre e ku ji famîleya ''[[Strigidae]]yê'' ye.<ref>{{Cite web|url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=915669#null|title=ITIS - Report: Leiothrichidae|website=www.itis.gov|access-date=2022-08-13}}</ref> ==Çavkanî== {{Çavkanî}} == Girêdanên derve == {{Commonscat-b}} {{Cinsên-teyran-şitil}} [[Kategorî:Cinsên çûkan]] [[en:Aegolius]] 03wotke5t4p7cbkuzqdexlpe44c0mck 1095453 1095370 2022-08-16T23:44:25Z EmausBot 7548 Bot: 1 girêdanên înterwîkiyê ên ku niha li ser [[:d|Wikidata]]yê ne, jê bibe wikitext text/x-wiki {{Taxobox | image = Aegolius-funereus-001.jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Strigiformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Strigidae]] | subfamilia = | genus = '''''Aegolius''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''Aegolius''''', celebek teyre e ku ji famîleya ''[[Strigidae]]yê'' ye.<ref>{{Cite web|url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=915669#null|title=ITIS - Report: Leiothrichidae|website=www.itis.gov|access-date=2022-08-13}}</ref> ==Çavkanî== {{Çavkanî}} == Girêdanên derve == {{Commonscat-b}} {{Cinsên-teyran-şitil}} [[Kategorî:Cinsên çûkan]] 25d4bipvcggxlzxihlrlduqo6r2sxjk 0 129148 1095371 2022-08-16T15:43:26Z Penaber49 39672 Rûpel bi "{{Taxobox | image = Barred Owlet-Nightjar.jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Daedalornithes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Aegothelidae]] | subfamilia = | genus = '''''{{subst:PAGENAME}}''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''{{subst:PAGENAME}}''''', celebek çûkên biçûk e ku ji famîleya ''Aegot..." hat çêkirin wikitext text/x-wiki {{Taxobox | image = Barred Owlet-Nightjar.jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Daedalornithes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Aegothelidae]] | subfamilia = | genus = '''''Aegotheles''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''Aegotheles''''', celebek çûkên biçûk e ku ji famîleya ''[[Aegothelidae]]yê'' ye.<ref>{{Cite web|url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=915669#null|title=ITIS - Report: Leiothrichidae|website=www.itis.gov|access-date=2022-08-13}}</ref> ==Çavkanî== {{Çavkanî}} == Girêdanên derve == {{Commonscat-b}} {{Cinsên-teyran-şitil}} [[Kategorî:Cinsên çûkan]] [[en:Aegotheles]] kcxfqsxa5q24cduxyjxh4qo0t5pc6tt 1095372 1095371 2022-08-16T15:44:00Z Penaber49 39672 wikitext text/x-wiki {{Taxobox | image = Barred Owlet-Nightjar.jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Daedalornithes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Aegothelidae]] | subfamilia = | genus = '''''Aegotheles''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''Aegotheles''''', celebek çûkên biçûk e ku ji famîleya ''[[Aegothelidae]]yê'' ye.<ref>{{Cite web|url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=915669#null|title=ITIS - Report: Leiothrichidae|website=www.itis.gov|access-date=2022-08-13}}</ref> ==Çavkanî== {{Çavkanî}} == Girêdanên derve == {{Commonscat-b}} {{Cinsên-teyran-şitil}} [[Kategorî:Cinsên çûkan]] [[en:Owlet-nightjar]] lyx6c6xkdyago1h9cpb7kutl1b0bkwo 1095507 1095372 2022-08-17T10:51:49Z EmausBot 7548 Bot: 1 girêdanên înterwîkiyê ên ku niha li ser [[:d|Wikidata]]yê ne, jê bibe wikitext text/x-wiki {{Taxobox | image = Barred Owlet-Nightjar.jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Daedalornithes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Aegothelidae]] | subfamilia = | genus = '''''Aegotheles''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''Aegotheles''''', celebek çûkên biçûk e ku ji famîleya ''[[Aegothelidae]]yê'' ye.<ref>{{Cite web|url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=915669#null|title=ITIS - Report: Leiothrichidae|website=www.itis.gov|access-date=2022-08-13}}</ref> ==Çavkanî== {{Çavkanî}} == Girêdanên derve == {{Commonscat-b}} {{Cinsên-teyran-şitil}} [[Kategorî:Cinsên çûkan]] chd8n53eqqah9z2xhfza7cf34v7es2t 0 129149 1095373 2022-08-16T15:47:24Z Penaber49 39672 Rûpel bi "{{Taxobox | image = Aepypodius arfakianus -Artis Zoo, Amsterdam, Netherlands-8a.jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Galliformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Megapodiidae]] | subfamilia = | genus = '''''{{subst:PAGENAME}}''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''{{subst:PAGENAME}}''''', celebek teyr e ku j..." hat çêkirin wikitext text/x-wiki {{Taxobox | image = Aepypodius arfakianus -Artis Zoo, Amsterdam, Netherlands-8a.jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Galliformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Megapodiidae]] | subfamilia = | genus = '''''Aepypodius''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''Aepypodius''''', celebek teyr e ku ji famîleya ''[[Megapodiidae]]yê'' ye.<ref>{{Cite web|url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=915669#null|title=ITIS - Report: Leiothrichidae|website=www.itis.gov|access-date=2022-08-13}}</ref> ==Çavkanî== {{Çavkanî}} == Girêdanên derve == {{Commonscat-b}} {{Cinsên-teyran-şitil}} [[Kategorî:Cinsên çûkan]] [[en:Aepypodius]] 7u3y4gxrjksywcn9ls1xttscxvozlz1 1095452 1095373 2022-08-16T23:44:24Z EmausBot 7548 Bot: 1 girêdanên înterwîkiyê ên ku niha li ser [[:d|Wikidata]]yê ne, jê bibe wikitext text/x-wiki {{Taxobox | image = Aepypodius arfakianus -Artis Zoo, Amsterdam, Netherlands-8a.jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Galliformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Megapodiidae]] | subfamilia = | genus = '''''Aepypodius''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''Aepypodius''''', celebek teyr e ku ji famîleya ''[[Megapodiidae]]yê'' ye.<ref>{{Cite web|url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=915669#null|title=ITIS - Report: Leiothrichidae|website=www.itis.gov|access-date=2022-08-13}}</ref> ==Çavkanî== {{Çavkanî}} == Girêdanên derve == {{Commonscat-b}} {{Cinsên-teyran-şitil}} [[Kategorî:Cinsên çûkan]] gsx9fge9z6uu3f6i2cpdt55mos3uyhc 0 129150 1095374 2022-08-16T15:50:22Z Penaber49 39672 Rûpel bi "{{Taxobox | image = Uniform Swiftlet (Aerodramus vanikorensis).jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Apodiformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Apodidae]] | subfamilia = | genus = '''''{{subst:PAGENAME}}''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''{{subst:PAGENAME}}''''', celebek çûkên biçûk e ku ji famîl..." hat çêkirin wikitext text/x-wiki {{Taxobox | image = Uniform Swiftlet (Aerodramus vanikorensis).jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Apodiformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Apodidae]] | subfamilia = | genus = '''''Aerodramus''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''Aerodramus''''', celebek çûkên biçûk e ku ji famîleya ''[[Apodidae]]yê'' ye.<ref>{{Cite web|url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=915669#null|title=ITIS - Report: Leiothrichidae|website=www.itis.gov|access-date=2022-08-13}}</ref> ==Çavkanî== {{Çavkanî}} == Girêdanên derve == {{Commonscat-b}} {{Cinsên-teyran-şitil}} [[Kategorî:Cinsên çûkan]] [[en:Aerodramus]] c8irgfpgjrh62z8xgx0yf41qy36exp9 1095451 1095374 2022-08-16T23:44:22Z EmausBot 7548 Bot: 1 girêdanên înterwîkiyê ên ku niha li ser [[:d|Wikidata]]yê ne, jê bibe wikitext text/x-wiki {{Taxobox | image = Uniform Swiftlet (Aerodramus vanikorensis).jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Apodiformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Apodidae]] | subfamilia = | genus = '''''Aerodramus''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''Aerodramus''''', celebek çûkên biçûk e ku ji famîleya ''[[Apodidae]]yê'' ye.<ref>{{Cite web|url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=915669#null|title=ITIS - Report: Leiothrichidae|website=www.itis.gov|access-date=2022-08-13}}</ref> ==Çavkanî== {{Çavkanî}} == Girêdanên derve == {{Commonscat-b}} {{Cinsên-teyran-şitil}} [[Kategorî:Cinsên çûkan]] oyyxpcjjjika1r8af666afdnsr81ez7 0 129151 1095375 2022-08-16T15:52:30Z Penaber49 39672 Rûpel bi "{{Taxobox | image = White-throated Swift (Aeronautes saxatalis) in flight.jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Apodiformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Cettiidae]] | subfamilia = | genus = '''''{{subst:PAGENAME}}''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''{{subst:PAGENAME}}''''', celebek çûkên biçûk e..." hat çêkirin wikitext text/x-wiki {{Taxobox | image = White-throated Swift (Aeronautes saxatalis) in flight.jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Apodiformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Cettiidae]] | subfamilia = | genus = '''''Aeronautes''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''Aeronautes''''', celebek çûkên biçûk e ku ji famîleya ''[[Apodiformes]]yê'' ye.<ref>{{Cite web|url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=915669#null|title=ITIS - Report: Leiothrichidae|website=www.itis.gov|access-date=2022-08-13}}</ref> ==Çavkanî== {{Çavkanî}} == Girêdanên derve == {{Commonscat-b}} {{Cinsên-teyran-şitil}} [[Kategorî:Cinsên çûkan]] [[en:Aeronautes]] pdbctkfbcfaxnbs7d0x4tp0hfkyvrxj 1095450 1095375 2022-08-16T23:44:21Z EmausBot 7548 Bot: 1 girêdanên înterwîkiyê ên ku niha li ser [[:d|Wikidata]]yê ne, jê bibe wikitext text/x-wiki {{Taxobox | image = White-throated Swift (Aeronautes saxatalis) in flight.jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Apodiformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Cettiidae]] | subfamilia = | genus = '''''Aeronautes''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''Aeronautes''''', celebek çûkên biçûk e ku ji famîleya ''[[Apodiformes]]yê'' ye.<ref>{{Cite web|url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=915669#null|title=ITIS - Report: Leiothrichidae|website=www.itis.gov|access-date=2022-08-13}}</ref> ==Çavkanî== {{Çavkanî}} == Girêdanên derve == {{Commonscat-b}} {{Cinsên-teyran-şitil}} [[Kategorî:Cinsên çûkan]] ev3irzzcthwd3dqv50pr86tccifq11o 0 129152 1095376 2022-08-16T15:56:07Z Penaber49 39672 Rûpel bi "{{Taxobox | image = Aethia pygmaea3.jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Charadriiformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Cettiidae]] | subfamilia = | genus = '''''{{subst:PAGENAME}}''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''{{subst:PAGENAME}}''''', celebek çûkên biçûk e ku ji famîleya ''[[Alcidae]]yê''..." hat çêkirin wikitext text/x-wiki {{Taxobox | image = Aethia pygmaea3.jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Charadriiformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Cettiidae]] | subfamilia = | genus = '''''Aethia''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''Aethia''''', celebek çûkên biçûk e ku ji famîleya ''[[Alcidae]]yê'' ye.<ref>{{Cite web|url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=915669#null|title=ITIS - Report: Leiothrichidae|website=www.itis.gov|access-date=2022-08-13}}</ref> ==Çavkanî== {{Çavkanî}} == Girêdanên derve == {{Commonscat-b}} {{Cinsên-teyran-şitil}} [[Kategorî:Cinsên çûkan]] [[en:Aethia]] sqsgxogand997vpqotup3cvf9i3wt1o 1095449 1095376 2022-08-16T23:44:20Z EmausBot 7548 Bot: 1 girêdanên înterwîkiyê ên ku niha li ser [[:d|Wikidata]]yê ne, jê bibe wikitext text/x-wiki {{Taxobox | image = Aethia pygmaea3.jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Charadriiformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Cettiidae]] | subfamilia = | genus = '''''Aethia''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''Aethia''''', celebek çûkên biçûk e ku ji famîleya ''[[Alcidae]]yê'' ye.<ref>{{Cite web|url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=915669#null|title=ITIS - Report: Leiothrichidae|website=www.itis.gov|access-date=2022-08-13}}</ref> ==Çavkanî== {{Çavkanî}} == Girêdanên derve == {{Commonscat-b}} {{Cinsên-teyran-şitil}} [[Kategorî:Cinsên çûkan]] 3dhl8w9tjyn6w7eqt24dpqe92yteqq4 0 129153 1095377 2022-08-16T16:00:02Z Penaber49 39672 Rûpel bi "{{Taxobox | image = Sericornis arfakiana - The Birds of New Guinea (cropped).jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Passeriformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Acanthizidae]] | subfamilia = | genus = '''''{{subst:PAGENAME}}''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''{{subst:PAGENAME}}''''', celebek çûkên bi..." hat çêkirin wikitext text/x-wiki {{Taxobox | image = Sericornis arfakiana - The Birds of New Guinea (cropped).jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Passeriformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Acanthizidae]] | subfamilia = | genus = '''''Aethomyias''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''Aethomyias''''', celebek çûkên biçûk e ku ji famîleya ''[[Acanthizidae]]yê'' ye.<ref>{{Cite web|url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=915669#null|title=ITIS - Report: Leiothrichidae|website=www.itis.gov|access-date=2022-08-13}}</ref> ==Çavkanî== {{Çavkanî}} == Girêdanên derve == {{Commonscat-b}} {{Cinsên-teyran-şitil}} [[Kategorî:Cinsên çûkan]] [[en:Aethomyias]] elglfe0au6ble8szarx9qqlb0137ge8 1095448 1095377 2022-08-16T23:44:19Z EmausBot 7548 Bot: 1 girêdanên înterwîkiyê ên ku niha li ser [[:d|Wikidata]]yê ne, jê bibe wikitext text/x-wiki {{Taxobox | image = Sericornis arfakiana - The Birds of New Guinea (cropped).jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Passeriformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Acanthizidae]] | subfamilia = | genus = '''''Aethomyias''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''Aethomyias''''', celebek çûkên biçûk e ku ji famîleya ''[[Acanthizidae]]yê'' ye.<ref>{{Cite web|url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=915669#null|title=ITIS - Report: Leiothrichidae|website=www.itis.gov|access-date=2022-08-13}}</ref> ==Çavkanî== {{Çavkanî}} == Girêdanên derve == {{Commonscat-b}} {{Cinsên-teyran-şitil}} [[Kategorî:Cinsên çûkan]] 02jec3ucc8pg43lq6wgrdwyyw82ekds 0 129154 1095378 2022-08-16T16:10:47Z Penaber49 39672 Rûpel bi "{{Taxobox | image = ♂ Vigors's sunbird (Aethopyga vigorsii) Photograph by Shantanu Kuveskar.jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Passeriformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Nectariniidae]] | subfamilia = | genus = '''''{{subst:PAGENAME}}''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''{{subst:PAGENAME}}''''', ce..." hat çêkirin wikitext text/x-wiki {{Taxobox | image = ♂ Vigors's sunbird (Aethopyga vigorsii) Photograph by Shantanu Kuveskar.jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Passeriformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Nectariniidae]] | subfamilia = | genus = '''''Aethopyga''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''Aethopyga''''', celebek çûkên biçûk e ku ji famîleya ''[[Nectariniidae]]yê'' ye.<ref>{{Cite web|url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=915669#null|title=ITIS - Report: Leiothrichidae|website=www.itis.gov|access-date=2022-08-13}}</ref> ==Çavkanî== {{Çavkanî}} == Girêdanên derve == {{Commonscat-b}} {{Cinsên-teyran-şitil}} [[Kategorî:Cinsên çûkan]] [[en:Aethopyga]] j8r3a4ftorptgt872kzct3xrz52bsfm 1095447 1095378 2022-08-16T23:44:17Z EmausBot 7548 Bot: 1 girêdanên înterwîkiyê ên ku niha li ser [[:d|Wikidata]]yê ne, jê bibe wikitext text/x-wiki {{Taxobox | image = ♂ Vigors's sunbird (Aethopyga vigorsii) Photograph by Shantanu Kuveskar.jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Passeriformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Nectariniidae]] | subfamilia = | genus = '''''Aethopyga''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''Aethopyga''''', celebek çûkên biçûk e ku ji famîleya ''[[Nectariniidae]]yê'' ye.<ref>{{Cite web|url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=915669#null|title=ITIS - Report: Leiothrichidae|website=www.itis.gov|access-date=2022-08-13}}</ref> ==Çavkanî== {{Çavkanî}} == Girêdanên derve == {{Commonscat-b}} {{Cinsên-teyran-şitil}} [[Kategorî:Cinsên çûkan]] 6qknohrf2hobsdiuy633z4zm3ksd4e0 0 129155 1095398 2022-08-16T20:19:12Z Mohajeer 15290 Rûpel bi ""Serhildana Bedirxan Beg" li sala 1842yê destpê kir û heta sala 1846ê berdewam kir. Bi sirgûnkirina [[Bedirxan Beg]] bi dawî bû." hat çêkirin wikitext text/x-wiki "Serhildana Bedirxan Beg" li sala 1842yê destpê kir û heta sala 1846ê berdewam kir. Bi sirgûnkirina [[Bedirxan Beg]] bi dawî bû. 4mv332pe8buvd1n2c69zdtqny35an0g 1095399 1095398 2022-08-16T20:19:45Z Mohajeer 15290 wikitext text/x-wiki "Serhildana Bedirxan Beg" li sala 1842yê destpê kir û heta sala 1846ê berdewam kir. Bi sirgûnkirina [[Bedirxan Beg]] bi dawî bû. == Binêr == [[Dîroka Kurdistanê]] == Çavkanî == 7xbdi1sk13wk3h2bq5rvma0uj1gb5gj 1095400 1095399 2022-08-16T20:20:02Z Mohajeer 15290 /* Binêr */ wikitext text/x-wiki "Serhildana Bedirxan Beg" li sala 1842yê destpê kir û heta sala 1846ê berdewam kir. Bi sirgûnkirina [[Bedirxan Beg]] bi dawî bû. == Binêr == *[[Dîroka Kurdistanê]] == Çavkanî == 2tt4h766u5hyxu5niv3eva5x6krf3oo 1095401 1095400 2022-08-16T20:21:16Z Mohajeer 15290 wikitext text/x-wiki ''Serhildana Bedirxan Beg'' li sala 1842yê destpê kir û heta sala 1846ê berdewam kir. Bi sirgûnkirina [[Bedirxan Beg]] bi dawî bû. == Binêr == *[[Dîroka Kurdistanê]] == Çavkanî == 7fenq7n8ikxv3ws24jrhxr1617b0n02 1095403 1095401 2022-08-16T20:24:15Z Mohajeer 15290 wikitext text/x-wiki ''Serhildana Bedirxan Beg'' li sala 1842yê destpê kir û heta sala 1846ê berdewam kir. Bi sirgûnkirina [[Bedirxan Beg]] bi dawî bû. ==Rewşa giştî ya herêmê== == Sedemên serhildanê == ==Encamên serhildanê== == Binêr == *[[Dîroka Kurdistanê]] == Çavkanî == bg51xaots1fw54wihtkhegg28u9utst 0 129156 1095435 2022-08-16T22:38:33Z Mahbobehrostami2022 51689 Rûpel bi "{{Agahîdank mirov | nav = Huseyîn Şah Mihemedî | wêne = Hosin_shah_mohammdi.jpg | mezinahiya_wêne = | sernavê_wêne = | navê_rastî = Huseyîn Şah Mihemedî | zimanê_navê_rastî = | navê_jidayikbûnê = | navê_din = | roja_jidayikbûnê = {{Jidayikbûn|02|05|1969|temenê=erê}} | cihê_jidayikbûnê = [[îran]], [[Tehran]] | roja_mirinê = | cihê_mirinê = | sedema_mir..." hat çêkirin wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov | nav = Huseyîn Şah Mihemedî | wêne = Hosin_shah_mohammdi.jpg | mezinahiya_wêne = | sernavê_wêne = | navê_rastî = Huseyîn Şah Mihemedî | zimanê_navê_rastî = | navê_jidayikbûnê = | navê_din = | roja_jidayikbûnê = {{Jidayikbûn|02|05|1969|temenê=erê}} | cihê_jidayikbûnê = [[îran]], [[Tehran]] | roja_mirinê = | cihê_mirinê = | sedema_mirinê = | cihê_goristanê = | koordînatên_cihê_goristanê = | netewe = [[Farsi]] | hevwelatî = | perwerde = [[Îran]] | pîşe = [[Hunermend]] , [[wênekêş]] | salên_çalak = 2000–niha | tê_nasîn = | xebatên_navdar = | sermiyana_net = | televîzyon = | hevjîn = | partner = | zarok = | dê = | bav = | xelat = | malper = https://hosseinshahmohammadi.com/ | şanenav = | mezinahiya_şanenavê = | modul = | modul2 = | çînaser = }} '''''Husên Şah Muhemedî''''' di 2’ê [[Gulana]] 1969’an de li gundê Kemeçal ji dayîk bûye û dibistana amadeyî ya [[Suhrwerdî]] Lahîcanê di beşa wêjeyê de qedandiye.<ref>[https://hosseinshahmohammadi.com/ Agahiyên ji malpera kesane ya Husên Şah Mihemedî]Malpera kesane. 17 Tîrmeh 2022 hatiye standin</ref><ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105126333918181/%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa-%d9%88-%d9%87%d9%86%d8%b1-%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%d8%ad%d8%b3%db%8c%d9%86-%d8%b4%d8%a7%d9%87-%d9%85%d8%ad%d9%85%d8%af%db%8c-%da%86%da%af%d Resim çi ye û hunera wênesaziya Husên Şah Mihemedî çawa ye?]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> ==Jînenîgarî== Husên Şah Mihemedî piştî wergirtina [[dîplomaya]] edebiyatê, çû Meşhedê û li wir bi rêvebirê galeriya Mirk Mihemed Sadeqpûr re hevdîtin pêk anî. Ji ber vê yekê, wî ragihand: Ez dixwazim bibim wênesaz.<ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105096329018181/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C/ Jînenîgariya Hisên Şah Mihemedî]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref><ref>[https://parvazda.blog.ir/tag/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%20%D8%B4%D8%A7%D9%87%20%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C 26 gotar bi sernavê "Hisên Şah Mihemedî" hatine tomarkirin]Firîn li ser malpera textê. Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> == Girêdanên derve == * [https://news.akhbarrasmi.com/news/140105126333918181/%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa-%d9%88-%d9%87%d9%86%d8%b1-%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%d8%ad%d8%b3%db%8c%d9%86-%d8%b4%d8%a7%d9%87-%d9%85%d8%ad%d9%85%d8%af%db%8c-%da%86%da%af%d Hunera wênesaziya Husên Şah Mihemedî çawa ye?] * [https://hosseinshahmohammadi.com/ Malpera sereke] ==Çavkanî== {{Çavkanî|2}} [[Kategorî:Jidayikbûn 1969]] [[Kategorî:Îranî]] [[Kategorî:Mirov bijî]] [[Kategorî:hunermendan]] oavtqs3e3252r15fadz9u2ntysl0kcv 1095491 1095435 2022-08-17T06:01:27Z Mahbobehrostami2022 51689 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov | nav = Huseyîn Şah Muhemedî | wêne = Hosin_shah_mohammdi.jpg | mezinahiya_wêne = | sernavê_wêne = | navê_rastî = Huseyîn Şah Muhemedî | zimanê_navê_rastî = | navê_jidayikbûnê = | navê_din = | roja_jidayikbûnê = {{Jidayikbûn|02|05|1969|temenê=erê}} | cihê_jidayikbûnê = [[îran]], [[Tehran]] | roja_mirinê = | cihê_mirinê = | sedema_mirinê = | cihê_goristanê = | koordînatên_cihê_goristanê = | netewe = [[Farsi]] | hevwelatî = | perwerde = [[Îran]] | pîşe = [[Hunermend]] , [[wênekêş]] | salên_çalak = 2000–niha | tê_nasîn = | xebatên_navdar = | sermiyana_net = | televîzyon = | hevjîn = | partner = | zarok = | dê = | bav = | xelat = | malper = https://hosseinshahmohammadi.com/ | şanenav = | mezinahiya_şanenavê = | modul = | modul2 = | çînaser = }} '''''Husên Şah Muhemedî''''' di 2’ê [[Gulana]] 1969’an de li gundê Kemeçal ji dayîk bûye û dibistana amadeyî ya [[Suhrwerdî]] Lahîcanê di beşa wêjeyê de qedandiye.<ref>[https://hosseinshahmohammadi.com/ Agahiyên ji malpera kesane ya Husên Şah Mihemedî]Malpera kesane. 17 Tîrmeh 2022 hatiye standin</ref><ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105126333918181/%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa-%d9%88-%d9%87%d9%86%d8%b1-%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%d8%ad%d8%b3%db%8c%d9%86-%d8%b4%d8%a7%d9%87-%d9%85%d8%ad%d9%85%d8%af%db%8c-%da%86%da%af%d Resim çi ye û hunera wênesaziya Husên Şah Mihemedî çawa ye?]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> ==Jînenîgarî== Husên Şah Muhemedî piştî wergirtina [[dîplomaya]] edebiyatê, çû Meşhedê û li wir bi rêvebirê galeriya Mirk Mihemed Sadeqpûr re hevdîtin pêk anî. Ji ber vê yekê, wî ragihand: Ez dixwazim bibim wênesaz.<ref>[https://news.akhbarrasmi.com/news/140105096329018181/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C/ Jînenîgariya Hisên Şah Mihemedî]Ajansa Fermî ya Nûçeyan Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref><ref>[https://parvazda.blog.ir/tag/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%20%D8%B4%D8%A7%D9%87%20%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C 26 gotar bi sernavê "Hisên Şah Mihemedî" hatine tomarkirin]Firîn li ser malpera textê. Di 17ê Tîrmeha 2022an de hatiye standin</ref> == Girêdanên derve == * [https://news.akhbarrasmi.com/news/140105126333918181/%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa-%d9%88-%d9%87%d9%86%d8%b1-%d9%86%d9%82%d8%a7%d8%b4%db%8c-%d8%ad%d8%b3%db%8c%d9%86-%d8%b4%d8%a7%d9%87-%d9%85%d8%ad%d9%85%d8%af%db%8c-%da%86%da%af%d Hunera wênesaziya Husên Şah Mihemedî çawa ye?] * [https://hosseinshahmohammadi.com/ Malpera sereke] ==Çavkanî== {{Çavkanî|2}} [[Kategorî:Jidayikbûn 1969]] [[Kategorî:Îranî]] [[Kategorî:Mirov bijî]] [[Kategorî:hunermendan]] hor87xn5zpcsckg4oo4fb3mbrpt9kr5 0 129157 1095437 2022-08-16T23:00:29Z Sazo28 52174 Bi rêya wergerandina rûpela "[[:en:Special:Redirect/revision/1096802949|Nahiyah]]" hat çêkirin wikitext text/x-wiki '''Nāḥiyah''' (bi {{Bi-ar|{{big|نَاحَيِة}}}} {{IPA-ar|ˈnaːħijah|}}, pirjimar ''nawāḥī'' {{Ziman|ar|{{big|نَوَاحِي}}}}{{IPA-ar|naˈwaːħiː|}} ), Çiqekî dabeşkirina îdarî ya herêmî an herêmî ye. ku bi gelemperî ji hejmarek gundan an jî hindek caran ew ji komeke bajarên biçûk biçuk pêk dihêt . Pila û cîhgirtine Nahiya ji welatek bo welatek dinê cudahî heye bo nimûne li [[Tacîkistan|Tacîkistanê]], nahiya asta duyemîn dihê. lê li [[Sûrî|Sûriye]], [[Iraq]], [[Libnan|Lubnan]], [[Urdun]], [[Xinjiang|Sincanê]] û ew parçeyek asta sêyemîn an jêrîn e. Mînek bajêr paşan qaza paşda nahiya û dawiyê jî gûnd. Lê wek me gotiy ev yek ne şerta jiberku ji welatek bo yekê dinê ferqî û newek hevî heye. == Împaratoriya Osmanî == Nahiye (bi Ottoman Turkish ) yekeyek îdarî ya îdarîya [[Împeratoriya Osmanî|Împaratoriya Osmanî bû]], nahiya ji {{Ziman|ota-Latn|[[kaza]]}} (qaza) yê biçûktir bû . Serê {{Ziman|ota-Latn|[[mütesellim]]}} bû (walî) ku ji aliyê Paşa ve hatiye tayînkirin. {{Ziman|ota-Latn|kaza}} binbeşek {{Ziman|ota-Latn|[[sanjak]]}} <ref name="Somel151">Selçuk Akşin Somel. "Kazâ". ''The A to Z of the Ottoman Empire''. Volume 152 of A to Z Guides. Rowman & Littlefield, 2010. p. 151. {{ISBN|9780810875791}}</ref> û bi qasî bajarekî bi gundên derdora xwe re têkildar bû. {{Ziman|ota-Latn|Kaza}} s, li ser {{Ziman|ota-Latn|nahiye}} hatin dabeşkirin s (her yek ji hêla {{Ziman|ota-Latn|müdür}} ve tê rêvebirin ) û gund ( {{Ziman|ota-Latn|karye}} , her yek ji aliyê {{Ziman|ota-Latn|muhtar}} ve tê birêvebirin ). <ref name="Cetinsaya">Gökhan Çetinsaya. ''The Ottoman Administration of Iraq, 1890–1908.'' SOAS/Routledge Studies on the Middle East. Routledge, 2006. p. 8-9. {{ISBN|9780203481325}}</ref> Guhertinên 1871ê yên qanûna îdarî, {{Ziman|ota-Latn|nahiye}} ava kirin (hîn jî {{Ziman|ota-Latn|müdür}} ) wek asteke navîn di navbera kaza û gund de. <ref name="Cetinsaya" /> Peyv ji hêla Mîrektiya Sirbîstanê (1817-1833) û Mîrektiya Montenegro (1852-1910), wekî {{Ziman|sr-Latn|nahija}} hate pejirandin. ( Serbian Cyrillic ). == Examples == === welatên erebîaxêv === {| class="wikitable sortable" !Welat ! Asta jorîn (Erebî) ! Asta jorîn (Îngilîzî) ! Gotara sereke |- | [[Sûrî|Sûrye]] | mintaqah (berê qadaa) | herêm | |- | [[Dewleta Filistînê|Filistîn]] | Liwa' | parêzgehan | Navçeyên Filistînê |- | Iraq | Qadaa | herêm | Navçeyên Iraqê |- | [[Libnan|Lubnan]] | | |- | Urdun | Liwa' | walî | Nahiasê Urdunê |} === Herêmên Tirkîaxêv === * [[Xinjiang|Xinjiang, Chinaîn]] : dabeşek parêzgehek. * Împaratoriya Osmanî : navçe, komun, tax; dabeşkirina {{Ziman|ota-Latn|[[kaza]]}} ( {{Ziman|ota|قضاء}} ). === Yên din === * Navçeyên Tacîkistanê : Parçeyek parêzgehekê . {{Arabic terms for country subdivisions}} == Çavkanî == {{Çavkanî}} [[Kategorî:Cureyên dabeşkirina îdarî]] rofhlj81imgroj7unzk0cutk7a9wchb 1095438 1095437 2022-08-16T23:03:15Z Sazo28 52174 wikitext text/x-wiki '''Nāḥiyah''' (bi {{Bi-ar|{{big|نَاحَيِة}}}} {{IPA-ar|ˈnaːħijah|}}, pirjimar ''nawāḥī'' {{Ziman|ar|{{big|نَوَاحِي}}}}{{IPA-ar|naˈwaːħiː|}} ), Çiqekî dabeşkirina îdarî ya herêmî an herêmî ye. ku bi gelemperî ji hejmarek gundan an jî hindek caran ew ji komeke bajarên biçûk biçuk pêk dihêt . Pila û cîhgirtine Nahiya ji welatek bo welatek dinê cudahî heye bo nimûne li [[Tacîkistan|Tacîkistanê]], nahiya asta duyemîn dihê. lê li [[Sûrî|Sûriye]], [[Iraq]], [[Libnan|Lubnan]], [[Urdun]], [[Xinjiang|Sincanê]] û ew parçeyek asta sêyemîn an jêrîn e. Mînek bajêr paşan qaza paşda nahiya û dawiyê jî gûnd. Lê wek me gotiy ev yek ne şerta jiberku ji welatek bo yekê dinê ferqî û newek hevî heye. == Împaratoriya Osmanî == Nahiye (bi Ottoman Turkish ) yekeyek îdarî ya îdarîya [[Împeratoriya Osmanî|Împaratoriya Osmanî bû]], nahiya ji qaza yê biçûktir bû . <ref name="Somel151">Selçuk Akşin Somel. "Kazâ". ''The A to Z of the Ottoman Empire''. Volume 152 of A to Z Guides. Rowman & Littlefield, 2010. p. 151. {{ISBN|9780810875791}}</ref> û bi qasî bajarekî bi gundên derdora xwe re têkildar bû. {{Ziman|ota-Latn|Kaza}} e, li ser {{Ziman|ota-Latn|nahiye}} hatin dabeşkirin s (her yek ji hêla {{Ziman|ota-Latn|müdür}} ve tê rêvebirin ) û gund ( {{Ziman|ota-Latn|karye}} , her yek ji aliyê {{Ziman|ota-Latn|muhtar}} ve tê birêvebirin<ref name="Cetinsaya">Gökhan Çetinsaya. ''The Ottoman Administration of Iraq, 1890–1908.'' SOAS/Routledge Studies on the Middle East. Routledge, 2006. p. 8-9. {{ISBN|9780203481325}}</ref>n1871ê yên qanûna îdarî, {{Ziman|ota-Latn|nahiye}} ava kirin (hîn jî {{Ziman|ota-Latn|müdür}} ) wek asteke navîn di navbera kaza û gund de. <ref name="Cetinsaya" /> Peyv ji hêla Mîrektiya Sirbîstanê (1817-1833) û Mîrektiya Montenegro (1852-1910), wekî {{Ziman|sr-Latn|nahija}} hate pejirandin. ( Serbian Cyrillic ). == Examples == === welatên erebîaxêv === {| class="wikitable sortable" !Welat ! Asta jorîn (Erebî) ! Asta jorîn (Îngilîzî) ! Gotara sereke |- | [[Sûrî|Sûrye]] | mintaqah (berê qadaa) | herêm | |- | [[Dewleta Filistînê|Filistîn]] | Liwa' | parêzgehan | Navçeyên Filistînê |- | Iraq | Qadaa | herêm | Navçeyên Iraqê |- | [[Libnan|Lubnan]] | | |- | Urdun | Liwa' | walî | Nahiasê Urdunê |} === Herêmên Tirkîaxêv === * [[Xinjiang|Xinjiang, Chinaîn]] : dabeşek parêzgehek. * Împaratoriya Osmanî : navçe, komun, tax; dabeşkirina {{Ziman|ota-Latn|[[kaza]]}} ( {{Ziman|ota|قضاء}} ). === Yên din === * Navçeyên Tacîkistanê : Parçeyek parêzgehekê . {{Arabic terms for country subdivisions}} == Çavkanî == {{Çavkanî}} [[Kategorî:Cureyên dabeşkirina îdarî]] igu8nw0c9ttkejbmpxboxhv3dr3ucpa 1095439 1095438 2022-08-16T23:05:14Z Sazo28 52174 wikitext text/x-wiki '''Nāḥiyah''' (bi {{Bi-ar|{{big|نَاحَيِة}}}} {{IPA-ar|ˈnaːħijah|}}, pirjimar ''nawāḥī'' {{Ziman|ar|{{big|نَوَاحِي}}}}{{IPA-ar|naˈwaːħiː|}} ), Çiqekî dabeşkirina îdarî ya herêmî an herêmî ye. ku bi gelemperî ji hejmarek gundan an jî hindek caran ew ji komeke bajarên biçûk biçuk pêk dihêt . Pila û cîhgirtine Nahiya ji welatek bo welatek dinê cudahî heye bo nimûne li [[Tacîkistan|Tacîkistanê]], nahiya asta duyemîn dihê. lê li [[Sûrî|Sûriye]], [[Iraq]], [[Libnan|Lubnan]], [[Urdun]], [[Xinjiang|Sincanê]] û ew parçeyek asta sêyemîn an jêrîn e. Mînek bajêr paşan qaza paşda nahiya û dawiyê jî gûnd. Lê wek me gotiy ev yek ne şerta jiberku ji welatek bo yekê dinê ferqî û newek hevî heye. {{Ziman|ota-Latn|karye}} , her yek ji aliyê {{Ziman|ota-Latn|muhtar}} ve tê birêvebirin<ref name="Cetinsaya">Gökhan Çetinsaya. ''The Ottoman Administration of Iraq, 1890–1908.'' SOAS/Routledge Studies on the Middle East. Routledge, 2006. p. 8-9. {{ISBN|9780203481325}}</ref>n1871êhêla Mîrektiya Sirbîstanê (1817-1833) û Mîrektiya Montenegro (1852-1910), wekî {{Ziman|sr-Latn|nahija}} hate pejirandin. ( Serbian Cyrillic ). == Examples == === welatên erebîaxêv === {| class="wikitable sortable" !Welat ! Asta jorîn (Erebî) ! Asta jorîn (Îngilîzî) ! Gotara sereke |- | [[Sûrî|Sûrye]] | mintaqah (berê qadaa) | herêm | |- | [[Dewleta Filistînê|Filistîn]] | Liwa' | parêzgehan | Navçeyên Filistînê |- | Iraq | Qadaa | herêm | Navçeyên Iraqê |- | [[Libnan|Lubnan]] | | |- | Urdun | Liwa' | walî | Nahiasê Urdunê |} === Herêmên Tirkîaxêv === * [[Xinjiang|Xinjiang, Chinaîn]] : dabeşek parêzgehek. * Împaratoriya Osmanî : navçe, komun, tax; dabeşkirina {{Ziman|ota-Latn|[[kaza]]}} ( {{Ziman|ota|قضاء}} ). === Yên din === * Navçeyên Tacîkistanê : Parçeyek parêzgehekê . {{Arabic terms for country subdivisions}} == Çavkanî == {{Çavkanî}} [[Kategorî:Cureyên dabeşkirina îdarî]] p7346amxo1pqtxlhk91hqq3fqdna85q 1095440 1095439 2022-08-16T23:10:23Z Sazo28 52174 wikitext text/x-wiki '''Nāḥiyah''' (bi {{Bi-ar|{{big|نَاحَيِة}}}} {{IPA-ar|ˈnaːħijah|}}, pirjimar ''nawāḥī'' {{Ziman|ar|{{big|نَوَاحِي}}}}{{IPA-ar|naˈwaːħiː|}} ), Çiqekî dabeşkirina îdarî ya herêmî an herêmî ye. ku bi gelemperî ji hejmarek gundan an jî hindek caran ew ji komeke bajarên biçûk biçuk pêk dihêt . Pila û cîhgirtine Nahiya ji welatek bo welatek dinê cudahî heye bo nimûne li [[Tacîkistan|Tacîkistanê]], nahiya asta duyemîn dihê. lê li [[Sûrî|Sûriye]], [[Iraq]], [[Libnan|Lubnan]], [[Urdun]], [[Xinjiang|Sincanê]] û ew parçeyek asta sêyemîn an jêrîn e. Mînek bajêr paşan qaza paşda nahiya û dawiyê jî gûnd. Lê wek me gotiy ev yek ne şerta jiberku ji welatek bo yekê dinê ferqî û newek hevî heye. liyê {{Ziman|ota-Latn|muhtar}}rin<ref name="Cetinsaya">Gökhan Çetinsaya. ''The Ottoman Administration of Iraq, 1890–1908.'' SOAS/Routledge Studies on the Middle East. Routledge, 2006. p. 8-9. {{ISBN|9780203481325}}</ref>n1 == amples == === welatên erebîaxêv === {| class="wikitable sortable" !Welat ! Asta jorîn (Erebî) ! Asta jorîn (Îngilîzî) ! Gotara sereke |- | [[Sûrî|Sûrye]] | mintaqah (berê qadaa) | herêm | |- | [[Dewleta Filistînê|Filistîn]] | Liwa' | parêzgehan | Navçeyên Filistînê |- | Iraq | Qadaa | herêm | Navçeyên Iraqê |- | [[Libnan|Lubnan]] | | |- | Urdun | Liwa' | walî | Nahiasê Urdunê |} === Herêmên Tirkîaxêv === * [[Xinjiang|Xinjiang, Chinaîn]] : dabeşek parêzgehek. * Împaratoriya Osmanî : navçe, komun, tax; dabeşkirina {{Ziman|ota-Latn|[[kaza]]}} ( {{Ziman|ota|قضاء}} ). === Yên din === * Navçeyên Tacîkistanê : Parçeyek parêzgehekê . {{Arabic terms for country subdivisions}} == Çavkanî == {{Çavkanî}} [[Kategorî:Cureyên dabeşkirina îdarî]] gt3geylystiv73u110to8ut9ujmnwne 1095441 1095440 2022-08-16T23:11:27Z Sazo28 52174 wikitext text/x-wiki '''Nāḥiyah''' (bi {{Bi-ar|{{big|نَاحَيِة}}}} {{IPA-ar|ˈnaːħijah|}}, pirjimar ''nawāḥī'' {{Ziman|ar|{{big|نَوَاحِي}}}}{{IPA-ar|naˈwaːħiː|}} ), Çiqekî dabeşkirina îdarî ya herêmî an herêmî ye. ku bi gelemperî ji hejmarek gundan an jî hindek caran ew ji komeke bajarên biçûk biçuk pêk dihêt . Pila û cîhgirtine Nahiya ji welatek bo welatek dinê cudahî heye bo nimûne li [[Tacîkistan|Tacîkistanê]], nahiya asta duyemîn dihê. lê li [[Sûrî|Sûriye]], [[Iraq]], [[Libnan|Lubnan]], [[Urdun]], [[Xinjiang|Sincanê]] û ew parçeyek asta sêyemîn an jêrîn e. Mînek bajêr paşan qaza paşda nahiya û dawiyê jî gûnd. Lê wek me gotiy ev yek ne şerta jiberku ji welatek bo yekê dinê ferqî û newek hevî heye. in<ref name="Cetinsaya">Gökhan Çetinsaya. ''The Ottoman Administration of Iraq, 1890–1908.'' SOAS/Routledge Studies on the Middle East. Routledge, 2006. p. 8-9. {{ISBN|9780203481325}}</ref> == amples == === welatên erebîaxêv === {| class="wikitable sortable" !Welat ! Asta jorîn (Erebî) ! Asta jorîn (Îngilîzî) ! Gotara sereke |- | [[Sûrî|Sûrye]] | mintaqah (berê qadaa) | herêm | |- | [[Dewleta Filistînê|Filistîn]] | Liwa' | parêzgehan | Navçeyên Filistînê |- | Iraq | Qadaa | herêm | Navçeyên Iraqê |- | [[Libnan|Lubnan]] | | |- | Urdun | Liwa' | walî | Nahiasê Urdunê |} === Herêmên Tirkîaxêv === * [[Xinjiang|Xinjiang, Chinaîn]] : dabeşek parêzgehek. * Împaratoriya Osmanî : navçe, komun, tax; dabeşkirina {{Ziman|ota-Latn|[[kaza]]}} ( {{Ziman|ota|قضاء}} ). === Yên din === * Navçeyên Tacîkistanê : Parçeyek parêzgehekê . {{Arabic terms for country subdivisions}} == Çavkanî == {{Çavkanî}} [[Kategorî:Cureyên dabeşkirina îdarî]] 6x7yxq0bn02icd5b4c9a103tp9tvwxh 1095442 1095441 2022-08-16T23:11:46Z Sazo28 52174 wikitext text/x-wiki '''Nāḥiyah''' (bi {{Bi-ar|{{big|نَاحَيِة}}}} {{IPA-ar|ˈnaːħijah|}}, pirjimar ''nawāḥī'' {{Ziman|ar|{{big|نَوَاحِي}}}}{{IPA-ar|naˈwaːħiː|}} ), Çiqekî dabeşkirina îdarî ya herêmî an herêmî ye. ku bi gelemperî ji hejmarek gundan an jî hindek caran ew ji komeke bajarên biçûk biçuk pêk dihêt . Pila û cîhgirtine Nahiya ji welatek bo welatek dinê cudahî heye bo nimûne li [[Tacîkistan|Tacîkistanê]], nahiya asta duyemîn dihê. lê li [[Sûrî|Sûriye]], [[Iraq]], [[Libnan|Lubnan]], [[Urdun]], [[Xinjiang|Sincanê]] û ew parçeyek asta sêyemîn an jêrîn e. Mînek bajêr paşan qaza paşda nahiya û dawiyê jî gûnd. Lê wek me gotiy ev yek ne şerta jiberku ji welatek bo yekê dinê ferqî û newek hevî heye. <ref name="Cetinsaya">Gökhan Çetinsaya. ''The Ottoman Administration of Iraq, 1890–1908.'' SOAS/Routledge Studies on the Middle East. Routledge, 2006. p. 8-9. {{ISBN|9780203481325}}</ref> == amples == === welatên erebîaxêv === {| class="wikitable sortable" !Welat ! Asta jorîn (Erebî) ! Asta jorîn (Îngilîzî) ! Gotara sereke |- | [[Sûrî|Sûrye]] | mintaqah (berê qadaa) | herêm | |- | [[Dewleta Filistînê|Filistîn]] | Liwa' | parêzgehan | Navçeyên Filistînê |- | Iraq | Qadaa | herêm | Navçeyên Iraqê |- | [[Libnan|Lubnan]] | | |- | Urdun | Liwa' | walî | Nahiasê Urdunê |} === Herêmên Tirkîaxêv === * [[Xinjiang|Xinjiang, Chinaîn]] : dabeşek parêzgehek. * Împaratoriya Osmanî : navçe, komun, tax; dabeşkirina {{Ziman|ota-Latn|[[kaza]]}} ( {{Ziman|ota|قضاء}} ). === Yên din === * Navçeyên Tacîkistanê : Parçeyek parêzgehekê . {{Arabic terms for country subdivisions}} == Çavkanî == {{Çavkanî}} [[Kategorî:Cureyên dabeşkirina îdarî]] qwwn7ssq1crrtq03q0tdxd9fl5wt4xf 1095443 1095442 2022-08-16T23:21:20Z Sazo28 52174 wikitext text/x-wiki '''Nāḥiyah''' (bi {{Bi-ar|{{big|نَاحَيِة}}}} {{IPA-ar|ˈnaːħijah|}}, pirjimar ''nawāḥī'' {{Ziman|ar|{{big|نَوَاحِي}}}}{{IPA-ar|naˈwaːħiː|}} ), Çiqekî dabeşkirina îdarî ya Deverkî an herêmî ye. Nahiye bi gelemperî ji hejmarek gundan dihêta dirust Kirin. An hindek caran ji komeke bajêrkên biçûk biçuk pêkdihêt . Pila û rezbuna Nahiya ji welatek bo welatek dinê cudahî heye, bo nimûne li [[Tacîkistan|Tacîkistanê]], nahiya di asta duyemîn dihê. lê li [[Sûrî|Sûriye]], [[Iraq]], [[Libnan|Lubnan]], [[Urdun]], [[Xinjiang|Sincanê]] nahiya di asta sêyemîn dihêt . Mînek bajêr paşan qaza paşda nahiya, û di dawiyê de jî gûnd. Lê wek me gotiy ev yek ne şerta jiberku ji welatek bo yekê dinê ferqî û newekheviyî heye. <ref name="Cetinsaya">Gökhan Çetinsaya. ''The Ottoman Administration of Iraq, 1890–1908.'' SOAS/Routledge Studies on the Middle East. Routledge, 2006. p. 8-9. {{ISBN|9780203481325}}</ref> == amples == === welatên erebîaxêv === {| class="wikitable sortable" !Welat ! Asta jorîn (Erebî) ! Asta jorîn (Îngilîzî) ! Gotara sereke |- | [[Sûrî|Sûrye]] | mintaqah (berê qadaa) | herêm | |- | [[Dewleta Filistînê|Filistîn]] | Liwa' | parêzgehan | Navçeyên Filistînê |- | Iraq | Qadaa | herêm | Navçeyên Iraqê |- | [[Libnan|Lubnan]] | | |- | Urdun | Liwa' | walî | Nahiasê Urdunê |} === Herêmên Tirkîaxêv === * [[Xinjiang|Xinjiang, Chinaîn]] : dabeşek parêzgehek. * Împaratoriya Osmanî : navçe, komun, tax; dabeşkirina {{Ziman|ota-Latn|[[kaza]]}} ( {{Ziman|ota|قضاء}} ). === Yên din === * Navçeyên Tacîkistanê : Parçeyek parêzgehekê . {{Arabic terms for country subdivisions}} == Çavkanî == {{Çavkanî}} [[Kategorî:Cureyên dabeşkirina îdarî]] r0eqgxxcrw9tb2dcq1gnxdigox2z5mt 1095444 1095443 2022-08-16T23:22:40Z Sazo28 52174 wikitext text/x-wiki '''Nāḥiyah''' (bi {{Bi-ar|{{big|نَاحَيِة}}}} {{IPA-ar|ˈnaːħijah|}}, pirjimar ''nawāḥī'' {{Ziman|ar|{{big|نَوَاحِي}}}}{{IPA-ar|naˈwaːħiː|}} ), Çiqekî dabeşkirina îdarî ya Deverkî an herêmî ye. Nahiye bi gelemperî ji hejmarek gundan dihêta dirust Kirin. An hindek caran ji komeke bajêrkên biçûk biçuk pêkdihêt . Pila û rezbuna Nahiya ji welatek bo welatek dinê cudahî heye. Bonimûne li [[Tacîkistan|Tacîkistanê]], nahiya di asta duyemîn dihê. lê li [[Sûrî|Sûriye]], [[Iraq]], [[Libnan|Lubnan]], [[Urdun]], [[Xinjiang|Sincanê]] nahiya di asta sêyemîn dihêt . Mînek bajêr paşan qaza paşda nahiya, û di dawiyê de jî gûnd fihêt. Lê wek me gotiy ev yek ne şerta jiberku ji welatek bo yekê dinê ferqî û newekheviyî heye. <ref name="Cetinsaya">Gökhan Çetinsaya. ''The Ottoman Administration of Iraq, 1890–1908.'' SOAS/Routledge Studies on the Middle East. Routledge, 2006. p. 8-9. {{ISBN|9780203481325}}</ref> == amples == === welatên erebîaxêv === {| class="wikitable sortable" !Welat ! Asta jorîn (Erebî) ! Asta jorîn (Îngilîzî) ! Gotara sereke |- | [[Sûrî|Sûrye]] | mintaqah (berê qadaa) | herêm | |- | [[Dewleta Filistînê|Filistîn]] | Liwa' | parêzgehan | Navçeyên Filistînê |- | Iraq | Qadaa | herêm | Navçeyên Iraqê |- | [[Libnan|Lubnan]] | | |- | Urdun | Liwa' | walî | Nahiasê Urdunê |} === Herêmên Tirkîaxêv === * [[Xinjiang|Xinjiang, Chinaîn]] : dabeşek parêzgehek. * Împaratoriya Osmanî : navçe, komun, tax; dabeşkirina {{Ziman|ota-Latn|[[kaza]]}} ( {{Ziman|ota|قضاء}} ). === Yên din === * Navçeyên Tacîkistanê : Parçeyek parêzgehekê . {{Arabic terms for country subdivisions}} == Çavkanî == {{Çavkanî}} [[Kategorî:Cureyên dabeşkirina îdarî]] 0o37zxeynu4ts5dbhaqg13523s0rw5t 1095445 1095444 2022-08-16T23:23:38Z Sazo28 52174 /* Herêmên Tirkîaxêv */ wikitext text/x-wiki '''Nāḥiyah''' (bi {{Bi-ar|{{big|نَاحَيِة}}}} {{IPA-ar|ˈnaːħijah|}}, pirjimar ''nawāḥī'' {{Ziman|ar|{{big|نَوَاحِي}}}}{{IPA-ar|naˈwaːħiː|}} ), Çiqekî dabeşkirina îdarî ya Deverkî an herêmî ye. Nahiye bi gelemperî ji hejmarek gundan dihêta dirust Kirin. An hindek caran ji komeke bajêrkên biçûk biçuk pêkdihêt . Pila û rezbuna Nahiya ji welatek bo welatek dinê cudahî heye. Bonimûne li [[Tacîkistan|Tacîkistanê]], nahiya di asta duyemîn dihê. lê li [[Sûrî|Sûriye]], [[Iraq]], [[Libnan|Lubnan]], [[Urdun]], [[Xinjiang|Sincanê]] nahiya di asta sêyemîn dihêt . Mînek bajêr paşan qaza paşda nahiya, û di dawiyê de jî gûnd fihêt. Lê wek me gotiy ev yek ne şerta jiberku ji welatek bo yekê dinê ferqî û newekheviyî heye. <ref name="Cetinsaya">Gökhan Çetinsaya. ''The Ottoman Administration of Iraq, 1890–1908.'' SOAS/Routledge Studies on the Middle East. Routledge, 2006. p. 8-9. {{ISBN|9780203481325}}</ref> === Herêmên Tirkîaxêv === * [[Xinjiang|Xinjiang, Chinaîn]] : dabeşek parêzgehek. * Împaratoriya Osmanî : navçe, komun, tax; dabeşkirina {{Ziman|ota-Latn|[[kaza]]}} ( {{Ziman|ota|قضاء}} ). === Yên din === * Navçeyên Tacîkistanê : Parçeyek parêzgehekê . {{Arabic terms for country subdivisions}} == Çavkanî == {{Çavkanî}} [[Kategorî:Cureyên dabeşkirina îdarî]] dq2x1ir2o9wr9vk2dpmkocqfdepl1yp 0 129158 1095476 2022-08-17T03:16:19Z Penaber49 39672 Rûpel bi "{{Taxobox | image = Agapornis roseicollis -eating grass seeds-8.jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Psittaciformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Agapornithinae]] | subfamilia = | genus = '''''{{subst:PAGENAME}}''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''{{subst:PAGENAME}}''''', celebek çûkên biçûk e ku..." hat çêkirin wikitext text/x-wiki {{Taxobox | image = Agapornis roseicollis -eating grass seeds-8.jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Psittaciformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Agapornithinae]] | subfamilia = | genus = '''''Agapornis''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''Agapornis''''', celebek çûkên biçûk e ku ji famîleya ''[[Agapornithinae]]yê'' ye.<ref>{{Cite web|url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=915669#null|title=ITIS - Report: Leiothrichidae|website=www.itis.gov|access-date=2022-08-13}}</ref> ==Çavkanî== {{Çavkanî}} == Girêdanên derve == {{Commonscat-b}} {{Cinsên-teyran-şitil}} [[Kategorî:Cinsên çûkan]] [[en:Agapornis]] jmrjac0i7qgvpra60cdi3vxntxtaut2 1095477 1095476 2022-08-17T03:16:57Z Penaber49 39672 /* Girêdanên derve */ wikitext text/x-wiki {{Taxobox | image = Agapornis roseicollis -eating grass seeds-8.jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Psittaciformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Agapornithinae]] | subfamilia = | genus = '''''Agapornis''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''Agapornis''''', celebek çûkên biçûk e ku ji famîleya ''[[Agapornithinae]]yê'' ye.<ref>{{Cite web|url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=915669#null|title=ITIS - Report: Leiothrichidae|website=www.itis.gov|access-date=2022-08-13}}</ref> ==Çavkanî== {{Çavkanî}} == Girêdanên derve == {{Commonscat-b}} {{Cinsên-teyran-şitil}} [[Kategorî:Cinsên çûkan]] [[en:Lovebird]] trbfz5n0o4hl960lt13c1c6wud41wt4 1095509 1095477 2022-08-17T10:51:51Z EmausBot 7548 Bot: 1 girêdanên înterwîkiyê ên ku niha li ser [[:d|Wikidata]]yê ne, jê bibe wikitext text/x-wiki {{Taxobox | image = Agapornis roseicollis -eating grass seeds-8.jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Psittaciformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Agapornithinae]] | subfamilia = | genus = '''''Agapornis''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''Agapornis''''', celebek çûkên biçûk e ku ji famîleya ''[[Agapornithinae]]yê'' ye.<ref>{{Cite web|url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=915669#null|title=ITIS - Report: Leiothrichidae|website=www.itis.gov|access-date=2022-08-13}}</ref> ==Çavkanî== {{Çavkanî}} == Girêdanên derve == {{Commonscat-b}} {{Cinsên-teyran-şitil}} [[Kategorî:Cinsên çûkan]] qe0dowxb7kwdpg9usaitzu0wbds34ha 0 129159 1095478 2022-08-17T03:19:39Z Penaber49 39672 Rûpel bi "{{Taxobox | image = Baywing (Agelaioides badius).jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Passeriformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Icteridae]] | subfamilia = | genus = '''''{{subst:PAGENAME}}''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''{{subst:PAGENAME}}''''', celebek çûkên biçûk e ku ji famîleya ''Ic..." hat çêkirin wikitext text/x-wiki {{Taxobox | image = Baywing (Agelaioides badius).jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Passeriformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Icteridae]] | subfamilia = | genus = '''''Agelaioides''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''Agelaioides''''', celebek çûkên biçûk e ku ji famîleya ''[[Icteridae]]yê'' ye.<ref>{{Cite web|url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=915669#null|title=ITIS - Report: Leiothrichidae|website=www.itis.gov|access-date=2022-08-13}}</ref> ==Çavkanî== {{Çavkanî}} == Girêdanên derve == {{Commonscat-b}} {{Cinsên-teyran-şitil}} [[Kategorî:Cinsên çûkan]] [[en:Agelaioides]] rc5lg5emy4995xmputsy8gr4qxj8ygv 1095510 1095478 2022-08-17T10:51:53Z EmausBot 7548 Bot: 1 girêdanên înterwîkiyê ên ku niha li ser [[:d|Wikidata]]yê ne, jê bibe wikitext text/x-wiki {{Taxobox | image = Baywing (Agelaioides badius).jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Passeriformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Icteridae]] | subfamilia = | genus = '''''Agelaioides''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''Agelaioides''''', celebek çûkên biçûk e ku ji famîleya ''[[Icteridae]]yê'' ye.<ref>{{Cite web|url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=915669#null|title=ITIS - Report: Leiothrichidae|website=www.itis.gov|access-date=2022-08-13}}</ref> ==Çavkanî== {{Çavkanî}} == Girêdanên derve == {{Commonscat-b}} {{Cinsên-teyran-şitil}} [[Kategorî:Cinsên çûkan]] cf047uqgscyw67cw4ch82pwgzn39wwh 0 129160 1095479 2022-08-17T03:22:21Z Penaber49 39672 Rûpel bi "{{Taxobox | image = Agelaius phoeniceus 0123.JPG | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Passeriformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Icteridae]] | subfamilia = | genus = '''''{{subst:PAGENAME}}''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''{{subst:PAGENAME}}''''', celebek çûkên biçûk e ku ji famîleya ''Icteri..." hat çêkirin wikitext text/x-wiki {{Taxobox | image = Agelaius phoeniceus 0123.JPG | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Passeriformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Icteridae]] | subfamilia = | genus = '''''Agelaius''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''Agelaius''''', celebek çûkên biçûk e ku ji famîleya ''[[Icteridae]]yê'' ye.<ref>{{Cite web|url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=915669#null|title=ITIS - Report: Leiothrichidae|website=www.itis.gov|access-date=2022-08-13}}</ref> ==Çavkanî== {{Çavkanî}} == Girêdanên derve == {{Commonscat-b}} {{Cinsên-teyran-şitil}} [[Kategorî:Cinsên çûkan]] [[en:Agelaius]] 0teilv3fzxqz1ai5u2b6mr0c6qvta68 1095511 1095479 2022-08-17T10:51:54Z EmausBot 7548 Bot: 1 girêdanên înterwîkiyê ên ku niha li ser [[:d|Wikidata]]yê ne, jê bibe wikitext text/x-wiki {{Taxobox | image = Agelaius phoeniceus 0123.JPG | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Passeriformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Icteridae]] | subfamilia = | genus = '''''Agelaius''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''Agelaius''''', celebek çûkên biçûk e ku ji famîleya ''[[Icteridae]]yê'' ye.<ref>{{Cite web|url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=915669#null|title=ITIS - Report: Leiothrichidae|website=www.itis.gov|access-date=2022-08-13}}</ref> ==Çavkanî== {{Çavkanî}} == Girêdanên derve == {{Commonscat-b}} {{Cinsên-teyran-şitil}} [[Kategorî:Cinsên çûkan]] 69n84srxu81vaz0rwzamofcg1uthatx 0 129161 1095480 2022-08-17T03:25:30Z Penaber49 39672 Rûpel bi "{{Taxobox | image = Agelastes meleagrides.jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Galliformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Numididae]] | subfamilia = | genus = '''''{{subst:PAGENAME}}''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''{{subst:PAGENAME}}''''', celebek teyr e ku ji famîleya ''[[Numididae]]yê'' ye.<ref>..." hat çêkirin wikitext text/x-wiki {{Taxobox | image = Agelastes meleagrides.jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Galliformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Numididae]] | subfamilia = | genus = '''''Agelastes''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''Agelastes''''', celebek teyr e ku ji famîleya ''[[Numididae]]yê'' ye.<ref>{{Cite web|url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=915669#null|title=ITIS - Report: Leiothrichidae|website=www.itis.gov|access-date=2022-08-13}}</ref> ==Çavkanî== {{Çavkanî}} == Girêdanên derve == {{Commonscat-b}} {{Cinsên-teyran-şitil}} [[Kategorî:Cinsên çûkan]] [[en:Agelastes]] f6v1i5w7z35n6nj2p0vj95q046elts3 1095512 1095480 2022-08-17T10:51:56Z EmausBot 7548 Bot: 1 girêdanên înterwîkiyê ên ku niha li ser [[:d|Wikidata]]yê ne, jê bibe wikitext text/x-wiki {{Taxobox | image = Agelastes meleagrides.jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Galliformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Numididae]] | subfamilia = | genus = '''''Agelastes''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''Agelastes''''', celebek teyr e ku ji famîleya ''[[Numididae]]yê'' ye.<ref>{{Cite web|url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=915669#null|title=ITIS - Report: Leiothrichidae|website=www.itis.gov|access-date=2022-08-13}}</ref> ==Çavkanî== {{Çavkanî}} == Girêdanên derve == {{Commonscat-b}} {{Cinsên-teyran-şitil}} [[Kategorî:Cinsên çûkan]] 94oi8615wxu6qiha618vx0wezxhjv1y 0 129162 1095481 2022-08-17T03:28:03Z Penaber49 39672 Rûpel bi "{{Taxobox | image = Agelasticus cyanopus -Argentina-8.jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Passeriformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Icteridae]] | subfamilia = | genus = '''''{{subst:PAGENAME}}''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''{{subst:PAGENAME}}''''', celebek çûkên biçûk e ku ji famîleya '..." hat çêkirin wikitext text/x-wiki {{Taxobox | image = Agelasticus cyanopus -Argentina-8.jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Passeriformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Icteridae]] | subfamilia = | genus = '''''Agelasticus''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''Agelasticus''''', celebek çûkên biçûk e ku ji famîleya ''[[Icteridae]]yê'' ye.<ref>{{Cite web|url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=915669#null|title=ITIS - Report: Leiothrichidae|website=www.itis.gov|access-date=2022-08-13}}</ref> ==Çavkanî== {{Çavkanî}} == Girêdanên derve == {{Commonscat-b}} {{Cinsên-teyran-şitil}} [[Kategorî:Cinsên çûkan]] [[en:Agelasticus]] nkc5myfa7u43e18fvoqv1yrsh7gqg9f 1095513 1095481 2022-08-17T10:51:57Z EmausBot 7548 Bot: 1 girêdanên înterwîkiyê ên ku niha li ser [[:d|Wikidata]]yê ne, jê bibe wikitext text/x-wiki {{Taxobox | image = Agelasticus cyanopus -Argentina-8.jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Passeriformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Icteridae]] | subfamilia = | genus = '''''Agelasticus''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''Agelasticus''''', celebek çûkên biçûk e ku ji famîleya ''[[Icteridae]]yê'' ye.<ref>{{Cite web|url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=915669#null|title=ITIS - Report: Leiothrichidae|website=www.itis.gov|access-date=2022-08-13}}</ref> ==Çavkanî== {{Çavkanî}} == Girêdanên derve == {{Commonscat-b}} {{Cinsên-teyran-şitil}} [[Kategorî:Cinsên çûkan]] cykf8htmvw768x359x607loudfmmqq2 0 129163 1095482 2022-08-17T03:30:54Z Penaber49 39672 Rûpel bi "{{Taxobox | image = Aglaeactis castelneaui - Gould.jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Apodiformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Trochilidae]] | subfamilia = | genus = '''''{{subst:PAGENAME}}''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''{{subst:PAGENAME}}''''', celebek çûkên biçûk e ku ji famîleya ''..." hat çêkirin wikitext text/x-wiki {{Taxobox | image = Aglaeactis castelneaui - Gould.jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Apodiformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Trochilidae]] | subfamilia = | genus = '''''Aglaeactis''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''Aglaeactis''''', celebek çûkên biçûk e ku ji famîleya ''[[Trochilidae]]yê'' ye.<ref>{{Cite web|url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=915669#null|title=ITIS - Report: Leiothrichidae|website=www.itis.gov|access-date=2022-08-13}}</ref> ==Çavkanî== {{Çavkanî}} == Girêdanên derve == {{Commonscat-b}} {{Cinsên-teyran-şitil}} [[Kategorî:Cinsên çûkan]] [[en:Aglaeactis]] 9g3yd0ncs4rhsh2pdjcgwl6qxmami0d 1095514 1095482 2022-08-17T10:51:58Z EmausBot 7548 Bot: 1 girêdanên înterwîkiyê ên ku niha li ser [[:d|Wikidata]]yê ne, jê bibe wikitext text/x-wiki {{Taxobox | image = Aglaeactis castelneaui - Gould.jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Apodiformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Trochilidae]] | subfamilia = | genus = '''''Aglaeactis''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''Aglaeactis''''', celebek çûkên biçûk e ku ji famîleya ''[[Trochilidae]]yê'' ye.<ref>{{Cite web|url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=915669#null|title=ITIS - Report: Leiothrichidae|website=www.itis.gov|access-date=2022-08-13}}</ref> ==Çavkanî== {{Çavkanî}} == Girêdanên derve == {{Commonscat-b}} {{Cinsên-teyran-şitil}} [[Kategorî:Cinsên çûkan]] 9niby05scge2771vl1v3n6mjbj6gy7f 0 129164 1095483 2022-08-17T03:34:35Z Penaber49 39672 Rûpel bi "{{Taxobox | image = Aglaiocercus kingi.jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Apodiformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Trochilidae]] | subfamilia = | genus = '''''{{subst:PAGENAME}}''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''{{subst:PAGENAME}}''''', celebek çûkên biçûk e ku ji famîleya ''[[Trochilidae]..." hat çêkirin wikitext text/x-wiki {{Taxobox | image = Aglaiocercus kingi.jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Apodiformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Trochilidae]] | subfamilia = | genus = '''''Aglaiocercus''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''Aglaiocercus''''', celebek çûkên biçûk e ku ji famîleya ''[[Trochilidae]]yê'' ye.<ref>{{Cite web|url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=915669#null|title=ITIS - Report: Leiothrichidae|website=www.itis.gov|access-date=2022-08-13}}</ref> ==Çavkanî== {{Çavkanî}} == Girêdanên derve == {{Commonscat-b}} {{Cinsên-teyran-şitil}} [[Kategorî:Cinsên çûkan]] [[en:Aglaiocercus]] 2efig6zoodhgddw32iidmdcwrgfby2x 1095515 1095483 2022-08-17T10:52:00Z EmausBot 7548 Bot: 1 girêdanên înterwîkiyê ên ku niha li ser [[:d|Wikidata]]yê ne, jê bibe wikitext text/x-wiki {{Taxobox | image = Aglaiocercus kingi.jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Apodiformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Trochilidae]] | subfamilia = | genus = '''''Aglaiocercus''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''Aglaiocercus''''', celebek çûkên biçûk e ku ji famîleya ''[[Trochilidae]]yê'' ye.<ref>{{Cite web|url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=915669#null|title=ITIS - Report: Leiothrichidae|website=www.itis.gov|access-date=2022-08-13}}</ref> ==Çavkanî== {{Çavkanî}} == Girêdanên derve == {{Commonscat-b}} {{Cinsên-teyran-şitil}} [[Kategorî:Cinsên çûkan]] cdjs9gwfojy4ich2aay2x8ldslztyit 0 129165 1095484 2022-08-17T03:37:23Z Penaber49 39672 Rûpel bi "{{Taxobox | image = Great Shrike-Tyrant.jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Passeriformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Tyrannidae]] | subfamilia = | genus = '''''{{subst:PAGENAME}}''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''{{subst:PAGENAME}}''''', celebek çûkên biçûk e ku ji famîleya ''Tyrannidae..." hat çêkirin wikitext text/x-wiki {{Taxobox | image = Great Shrike-Tyrant.jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Passeriformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Tyrannidae]] | subfamilia = | genus = '''''Agriornis''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''Agriornis''''', celebek çûkên biçûk e ku ji famîleya ''[[Tyrannidae]]yê'' ye.<ref>{{Cite web|url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=915669#null|title=ITIS - Report: Leiothrichidae|website=www.itis.gov|access-date=2022-08-13}}</ref> ==Çavkanî== {{Çavkanî}} == Girêdanên derve == {{Commonscat-b}} {{Cinsên-teyran-şitil}} [[Kategorî:Cinsên çûkan]] [[en:Shrike-tyrant]] h34lvxwgr6tslpk3q0hmjdyaagth4f2 1095516 1095484 2022-08-17T10:52:01Z EmausBot 7548 Bot: 1 girêdanên înterwîkiyê ên ku niha li ser [[:d|Wikidata]]yê ne, jê bibe wikitext text/x-wiki {{Taxobox | image = Great Shrike-Tyrant.jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Passeriformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Tyrannidae]] | subfamilia = | genus = '''''Agriornis''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''Agriornis''''', celebek çûkên biçûk e ku ji famîleya ''[[Tyrannidae]]yê'' ye.<ref>{{Cite web|url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=915669#null|title=ITIS - Report: Leiothrichidae|website=www.itis.gov|access-date=2022-08-13}}</ref> ==Çavkanî== {{Çavkanî}} == Girêdanên derve == {{Commonscat-b}} {{Cinsên-teyran-şitil}} [[Kategorî:Cinsên çûkan]] 6gg8ahhod8fhfs9tc5rek8s19ky2dt2 0 129166 1095485 2022-08-17T03:39:28Z Penaber49 39672 Rûpel bi "{{Taxobox | image = Purple-backed Starling.jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Passeriformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Sturnidae]] | subfamilia = | genus = '''''{{subst:PAGENAME}}''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''{{subst:PAGENAME}}''''', celebek çûkên biçûk e ku ji famîleya ''Sturnida..." hat çêkirin wikitext text/x-wiki {{Taxobox | image = Purple-backed Starling.jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Passeriformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Sturnidae]] | subfamilia = | genus = '''''Agropsar''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''Agropsar''''', celebek çûkên biçûk e ku ji famîleya ''[[Sturnidae]]yê'' ye.<ref>{{Cite web|url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=915669#null|title=ITIS - Report: Leiothrichidae|website=www.itis.gov|access-date=2022-08-13}}</ref> ==Çavkanî== {{Çavkanî}} == Girêdanên derve == {{Commonscat-b}} {{Cinsên-teyran-şitil}} [[Kategorî:Cinsên çûkan]] [[en:Agropsar]] kdn17qos5auj57j7a7papv706111l9h 1095517 1095485 2022-08-17T10:52:02Z EmausBot 7548 Bot: 1 girêdanên înterwîkiyê ên ku niha li ser [[:d|Wikidata]]yê ne, jê bibe wikitext text/x-wiki {{Taxobox | image = Purple-backed Starling.jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Passeriformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Sturnidae]] | subfamilia = | genus = '''''Agropsar''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''Agropsar''''', celebek çûkên biçûk e ku ji famîleya ''[[Sturnidae]]yê'' ye.<ref>{{Cite web|url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=915669#null|title=ITIS - Report: Leiothrichidae|website=www.itis.gov|access-date=2022-08-13}}</ref> ==Çavkanî== {{Çavkanî}} == Girêdanên derve == {{Commonscat-b}} {{Cinsên-teyran-şitil}} [[Kategorî:Cinsên çûkan]] 5k5q82magtzzk3cpv1z8lqnpq92csef 0 129167 1095486 2022-08-17T03:42:06Z Penaber49 39672 Rûpel bi "{{Taxobox | image = Green Catbird maiala apr06.jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Passeriformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Ptilonorhynchidae]] | subfamilia = | genus = '''''{{subst:PAGENAME}}''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''{{subst:PAGENAME}}''''', celebek çûkên biçûk e ku ji famîleya '..." hat çêkirin wikitext text/x-wiki {{Taxobox | image = Green Catbird maiala apr06.jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Passeriformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Ptilonorhynchidae]] | subfamilia = | genus = '''''Ailuroedus''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''Ailuroedus''''', celebek çûkên biçûk e ku ji famîleya ''[[Ptilonorhynchidae]]yê'' ye.<ref>{{Cite web|url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=915669#null|title=ITIS - Report: Leiothrichidae|website=www.itis.gov|access-date=2022-08-13}}</ref> ==Çavkanî== {{Çavkanî}} == Girêdanên derve == {{Commonscat-b}} {{Cinsên-teyran-şitil}} [[Kategorî:Cinsên çûkan]] [[en:Ailuroedus]] 90zdvu9w7e805hm7rvbgabbeu135mlm 1095518 1095486 2022-08-17T10:52:04Z EmausBot 7548 Bot: 1 girêdanên înterwîkiyê ên ku niha li ser [[:d|Wikidata]]yê ne, jê bibe wikitext text/x-wiki {{Taxobox | image = Green Catbird maiala apr06.jpg | image_width = | image_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Passeriformes]] | infraclassis = | superordo = | ordo = | familia = [[Ptilonorhynchidae]] | subfamilia = | genus = '''''Ailuroedus''''' | genus_authority = | diversity_link = | diversity = | synonyms = }} '''''Ailuroedus''''', celebek çûkên biçûk e ku ji famîleya ''[[Ptilonorhynchidae]]yê'' ye.<ref>{{Cite web|url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=915669#null|title=ITIS - Report: Leiothrichidae|website=www.itis.gov|access-date=2022-08-13}}</ref> ==Çavkanî== {{Çavkanî}} == Girêdanên derve == {{Commonscat-b}} {{Cinsên-teyran-şitil}} [[Kategorî:Cinsên çûkan]] 16g9ar0flrodjb95tm6bca9k1191xg3 0 129168 1095503 2022-08-17T08:49:26Z MikaelF 935 MikaelF navê [[Temis]] weke [[Temîs]] guhert wikitext text/x-wiki #BERALÎKIRIN [[Temîs]] hexn2vsib87yzixnylp8xnhr5e3w1x6