Wikipedia lbwiki https://lb.wikipedia.org/wiki/Haapts%C3%A4it MediaWiki 1.39.0-wmf.26 first-letter Media Spezial Diskussioun Benotzer Benotzer Diskussioun Wikipedia Wikipedia Diskussioun Fichier Fichier Diskussioun MediaWiki MediaWiki Diskussioun Schabloun Schabloun Diskussioun Hëllef Hëllef Diskussioun Kategorie Kategorie Diskussioun TimedText TimedText talk Modul Modul Diskussioun Gadget Gadget Diskussion Gadget-Definition Gadget-Definition Diskussion Jang de Blannen 0 1066 2396214 2390348 2022-08-26T08:16:18Z Zinneke 34 /* De Jang an d'Fransousen */ wikitext text/x-wiki {{Infobox Dynastie | Bild = Jan Luc.jpg | Amtszäit1 = Kinnek vu Béimen | vu = [[1311]] bis [[1346]] | Virgänger = [[Heinrich vu Kärnten]] | Nofollger = [[Karel I. vu Lëtzebuerg|Karel I.]] | Amtszäit2 = Grof vu Lëtzebuerg | vu2 = [[1313]] bis [[1346]] | Virgänger2 = [[Heinrich VII. vu Lëtzebuerg|Heinrich VII.]] | Nofollger2 = [[Karel I. vu Lëtzebuerg|Karel I.]] }} [[Fichier:John of Luxemburg.PNG|thumb|upright|De Jang de Blannen am [[Chronicon aulae regiae]], dat 1305-1339 am [[Zisterzienser-Klouschter]] zu [[Zbraslav]] geschriwwe gouf]] [[Fichier:Armoiries Jean de Luxembourg superseding.svg|thumb|upright|Wope vum Jang de Blannen]] [[Fichier:KlaKas33.JPG|226px|thumb|D'Grafkapell vum Jang de Blannen. Zeechnung ëm 1835 vum [[Karl Friedrich Schinkel]], Architekt vun der Kapell.]] De '''Jang de Blannen''' oder '''Jean/Johann vu Lëtzebuerg''', gebuer den [[10. August]] [[1296]] um [[Bockfiels|Bock]], a gestuerwen de [[26. August]] [[1346]] an der [[Schluecht vu Crécy|Schluecht]] bei [[Crécy-en-Ponthieu]], war Grof vu [[Grofschaft Lëtzebuerg|Lëtzebuerg]], vu [[Grofschaft Chiny|Chiny]], a Kinnek vu [[Béimen]]. Den [[20. Oktober]] [[1340]] huet hien zu Lëtzebuerg d'[[Schueberfouer]] agefouert, déi Zäit e grousse Joermaart, deen aacht Deeg gedauert huet. == Liewen == === Ierfschaft === De Jang war de Jong vum däitsche Keeser [[Heinrich VII. vu Lëtzebuerg|Heinrich VII.]] a war virun allem als Turnéierheld bekannt. Am Joer [[1308]] krut de Jang vu sengem Papp d'Grofschaft Lëtzebuerg. Well eng béimesch Adelspartei beim Heinrich VII. géint den deemolege béimesche Kinnek [[Heinrich vu Kärnten]] intervenéiert ass, huet de Jang den [[31. August]] [[1310]] um [[Reichstag vu Speyer]] vu sengem Papp och nach d'Kinnekräich [[Béimen]] kritt, an ass den Dag drop am Doum vu [[Speyer]] vum [[Péiter vun Uespelt]] mat der [[Elisabeth vu Béimen (1292-1330)|Prinzessin Elisabeth vu Béimen]] bestuet ginn. D'Elisabeth war eng Schwëster vum [[Wenzel III. vu Béimen|Wenzel III.]], dem leschte männlechen Nokomme vum ale béimeschen Herrscherhaus vun de [[Přemysliden]]. De Jang war do grad véierzéng Joer al an d'Elisabeth hat der knapps uechtzéng. === Béimen === Nach am selwechte Joer mécht sech déi jonk Koppel mat Truppen op de Wee, fir den Heinrich vu Kärnten definitiv aus Béimen ze verjoen. Dat war am Ufank awer guer net sou einfach, well weder d'Eruewerung vun der räicher béimescher Stad [[Kutná Hora|Kuttenberg]] (''Kutná Hora''), nach déi vu [[Kolín]] geléngt, zweemol kann den Heinrich vu Kärnten sech nach widdersetzen. Wéi de Jang zu [[Prag]] ukoum, wou hien de [[7. Februar]] [[1311]] vum Äerzbëschof vu [[Mainz]], dem [[Péiter vun Uespelt]] am [[Hradschin]] gekréint gouf, hat hien nach glat a guer keng Eruewerung opweises. Dat war natierlech net grad dee beschten Optakt fir den neie Kinnek. A senge [[Kapitular|Walkapitularien]] huet de Jang dem béimeschen Adel missen zougestoen, datt Ämter just mat Leit aus [[Béimen]] an aus [[Mieren]] besat däerfte ginn. Dëst huet d'Muecht vum béimeschen Adel gestäerkt an och en éischt béimescht Nationalgefill ervirbruecht. Mä fir de Jang huet d'béimesch Kroun och bedeit, datt hien Uspréch op den Troun vu [[Polen]] an op dee vun [[Ungarn]] hat, grad wéi déi lescht zwee Přemysliden. [[1313]] war fir de Jang de Blannen een Onglécksjoer. Säi Papp Heinrich VII. ass matzen a sengem Feldzuch an [[Italien]], wou hie [[Restauratio imperii|Restauratiounspolitik]] bedreiwe wollt, u Malaria gestuerwen. Dräi Joer no der Kannerhochzäit zu Speyer wier et bal eriwwer gewiescht mam Lëtzebuerger Herrscherhaus, well de Jang hat knapps 17 Joer a war Papp vun nëmmen enger Duechter. Hie wollt dunn als Nofollger vu sengem Papp op den däitschen Troun, mä doraus ass och näischt ginn. Déi däitsch [[Kurfürst]]en hunn [[1314]] de [[Ludwig de Bayer|Ludwig vu Bayern]] gewielt. De béimeschen Héichadel huet schliisslech ëmmer méi Muecht gefuerdert. Wéi de Jang op Drock vu senger Fra hin, haart mat der Oppositioun ëmgaangen ass (hien huet de Spriecher vum Adel, den [[Heinrich vu Lipá]], an de Prisong gesat), ass et zum Biergerkrich komm, deen de Jang bal de béimeschen Troun kascht hätt. [[1317]] hat den Héichadel nämlech net nëmme mat stännegem Krich gedreet, mä och mat der Wiel vun engem [[Habsburg]]er. Duerch de Fridde vun [[Domažlice]] [[1318]] ass de Biergerkrich endlech op en Enn gaangen: de Jang huet den Héichadel méi staark un der Muecht bedeelegt, de [[Péiter vun Uespelt]] zum Generalkapitän iwwer Béimen ernannt an d'Land verlooss. Dem Jang säi Bestietnes huet déi ganz Konflikter allerdéngs net iwwerstanen, d'Elisabeth lieft schlussendlech getrennt vun him a komplett eleng, bis zu hirem Doud [[1330]]. Vun [[1318]] u war de Jang praktesch guer net méi a Béimen ze gesinn, soudatt seng Muecht sech ni méi richteg entfaalt huet. Hien huet vill léiwer op der europäescher Bün gespillt, militäresch grad sou wéi diplomatesch, an, an där Zäit net z'ënnerschätzen, duerch realpolitesch geschéckt arrangéiert Hochzäiten. === Polen === Zanter [[1323]] hat de Jang de Blanne probéiert, säin Usproch op d'[[Polen|polnesch]] Kroun duerchzesetzen. Sou huet hien z.&nbsp;B. an de Konflikt tëscht dem [[Däitschen Uerden]] an dem polnesche Kinnek [[Wladyslaw IV. vu Polen|Wladyslaw]] un der Säit vum Uerden agegraff. An dee Kontext muss och dem Jang säi [[Kräizzich|Kräizzuch]] a [[Litauen]] gestallt ginn. De Jang hat der Kierch effektiv e [[Kräizzich|Kräizzuch]] versprach. Allerdéngs weder an d'[[Hellegt Land]] nach a [[Spuenien]] mä a [[Litauen]] sollt dësen hie féieren, zesumme mam Däitschen Uerden. Ee Kräizzuch hat schonn e besonnesche Wäert an där Zäit. Dat war en Zuch géint d'Heeden, bei deem sech all d'Natioune getraff hunn - ausser de Polen, déi, wéi gesot, dem Däitschen Uerde géintiwwer feindlech agestallt waren. Dat koum dem Jang natierlech ganz geleeën. Hien huet dem Ritteruerde seng polnesch Kinneksuspréch verléint a wollt dofir d'Confirmatioun fir seng Uspréch. Gewëssen Erfolleger hat de Jang och a [[Schlesien]], wou tëscht [[1327]] an [[1335]] e puer Herzogen dem Jang d'Trei geschwuer hunn. 1335 huet deen neie polnesche Kinnek Kasimir versicht, de Konflikt mam Jang bäizeleeën. De Kasimir huet déi béimesch Rechter u Schlesien unerkannt an dem Jang eng schéin Zomm Geld versprach, fir datt deen endlech seng Uspréch un d'polnesch Kroun opgëtt, a seng Hëllef fir den Däitschen Uerden aschränkt. === De Jang an d'Fransousen === [[1328]] goung a Frankräich d'Dynastie vun de [[Kapetenger]] op en Enn, déi stabilst a mächtegst Famill vun där Zäit. De [[Philipp VI. vu Frankräich|Philipp VI.]] aus dem [[Haus Valois]] koum op den Troun, an dës Entscheedung sollt nach Follegen hunn, si huet nämlech zum [[Honnertjärege Krich]] tëscht [[Frankräich]] an [[England]] gefouert. De Philippe an de Jang waren zesummen opgewuess, an de Jang huet séier probéiert, de Kontakt erëm opliewen ze loossen. Dofir huet hien och e grousse Kontingent vun Truppe lassgeschéckt, fir de Fransousen ze hëllefen. === De Jang an de Ludwig === [[1330]] si sech de Jang de Blannen an de Keeser Ludwig fir d'éischt perséinlech begéint. De Ludwig war mëttlerweil [[Exkommunikatioun|exkommunizéiert]] an hat dowéinst d'Iddi vun engem Feldzuch a Richtung [[Roum]]. De Jang, am Géigesaz zum Ludwig, war an de leschte Joren zu grousse Lännereie komm, an huet sech ëmmer tëscht Keeser a Poopst zréckgehalen. Hie war quasi den Arbitter a Friddensriichter vun [[Europa (Kontinent)|Europa]] ginn. Hien ass am Ludwig senger Plaz an Däitschland bliwwe bis dësen, ouni Erfolleg, aus Italien zréckkoum. An der Tëschenzäit hat de Jang sech en neit Zil an de Kapp gesat: Ueweritalien. === Italien === Dee Plang war allerdéngs schappeg, am Géigesaz zum Kontrakt deen hien zu deem Zweck mam Ludwig ofgeschloss hat. Hie wollt de béimesche Kinneksjong Johann Heinrich mat der Ierwin vu Kärnten, der Margaretha, bestueden. Déi Hochzäit gouf et awer ni. De Jang huet sech also op de Wee vun [[Innsbruck]] op [[Trient]] gemaach, ëmmer ënner den Ae vum mësstrauesche Keeser. Als Grond fir seng Rees hat hien uginn, d'Graf vu sengen Elteren ze besichen. Mä kuerz drop koume Leit vu [[Brescia]] bei hien, an hunn hien ëm Hëllef gefrot, fir si virum [[Mastino Della Scala]] vu [[Verona]] ze beschützen. Et ass wuel d'Ironie vun der Geschicht datt grad ''déi'' Stad, déi sech sengem Papp op Doud an der Däiwel widdersat hat, elo dem Jong d'Diere grouss opmécht. Den Della Scala gouf geschloen a bannent dräi Méint hu sech all wichteg Stied vun der [[Lombardei]] ënner dem Jang seng Schutzherrschaft gestallt. Dësen neigewonnenen Territoire huet elo natierlech misse géint d'Fransousen, de [[Robert d'Anjou]] an de Poopst verdeedegt ginn. === Säin Nofollger, de Karel === Op [[Ouschteren]] [[1331]] stoung dem Jang säi Jong an Nofollger [[Karel I. vu Lëtzebuerg|Karel]] u senger Säit. Elo war d'Lëtzebuerger Politik ëm e wichtegt Element méi räich. Deen huet séier geléiert, säi Papp ze verbesseren, a selbststänneg ze handelen. Ouni sech mat sengem Papp ofzeschwätzen huet hien, mat nëmme siwwenzéng Joer, eegemächteg de Krich géint [[Florenz]] kommandéiert. Och hie gouf vu sengem Papp no politeschem Interessi bestuet, nämlech mat der Schwëster vum franséische Kinnek. De Jang selwer bestit sech dräi Joer méi spéit och mat enger Franséisin, mat der [[Béatrice vu Bourbon]]. === Enn vu sengem Liewen === [[Fichier:John of Bohemia.jpg|alternativtext=|lénks|miniatur|490x490px|De Sarkophag mam Jang de Blannen an der [[Krypta]] vun der [[Kathedral Notre-Dame vu Lëtzebuerg|Kathedral Notre-Dame]] an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]]]] De Ludwig, vum Jang bedupst, huet an der Tëschenzäit net nëmmen Dreeungen ausgeschwat, mä se och wouer gemaach. Déi Feldzich hunn allerdéngs nëmmen zu enger Festegung vun der franséisch-lëtzebuergescher Koalitioun gefouert. Am Géigesaz dozou konnt d'Muecht zu Florenz net laang gehale ginn. No de Succèse koumen an Italien d'Néierlagen. De Versuch de [[Grofschaft Limburg|Limburg]] zréck z'erueweren, deen d'Famill [[1288]] verluer hat, war e weideren Echec. Duerch dem Ludwig seng Politik huet de Jang och [[Kärnten]] verluer. [[1337]] ass hie bei engem Turnéier op engem A blann ginn. Dat war eng Ierfkrankheet, mat där seng Famill scho laang geplot war. Am September [[1340]] bestëmmt de Jang a sengem Testament, datt seng Iwwerreschter an der [[Abtei Notre-Dame de Clairefontaine (Clairefontaine)|Zisterzienserabtei]] zu [[Clairefontaine (Arel)|Clairefontaine]] solle bäigesat ginn. Am selwechte Joer reest hien op [[Montpellier]], well hien do wéinst sengen Ae medezinesch Hëllef wollt kréien, well hien an der Tëschenzäit mat deem zweeten A och net méi gutt gesinn huet. No enger verfeelter medezinescher Behandlung duerch de [[Guy de Chauliac]] verléiert de Jang och dat zweet A definitiv, wat him den Numm ''de Blannen'' abruecht huet. Ee Joer méi spéit hëlt sech den däitsche Keeser [[Tiroul]] vun de Lëtzebuerger. Seng Muecht a Schlesien konnt de Jang dogéint awer festegen. [[Fichier:Prince of Wales's feathers Badge.svg|thumbnail|right|150px|Symbol (''"badge"'') vun de Prënze vu Wales]] De Jang stierft de [[26. August]] [[1346]] an der [[Schluecht vu Crécy]]. Hie soll komplett blann an d'Schluecht geridde sinn, zwéi [[Ritter]] hätte säi Päerd u Kette geféiert. Der So no ass no sengem Doud e ''"Schwaarze Ritter"'' un hien erugetratt an huet säi [[Zimier]], deen ënner anerem aus zwéi grousse Flilleke bestanen huet, opgehuewen. Dee Ritter wier keen anere gewiescht wéi de [[Prince of Wales]] [[Edward of Woodstock]], deen aus Respekt virun dem virbildleche Ritter Jang gesot hätt: "''There lies the Prince of Chivalry, but he does not die''" ("''Do läit de Fürst vun der Ritterlechkeet, mä hie stierft net''") an och dem Jang säi Motto "Ich Dien" an Zimier, a Form vun dräi wäisse Strausseplommen, zum Symbol ("badge") vum Prince of Wales gemaach hätt. Der haiteger historescher Opfaassung no koumen déi zwéi sech awer ni méi no wéi op e puer honnert Meter. Dem Jang säi Bouf [[Karel I. vu Lëtzebuerg|Karel]] huet sengem Papp e monumentaalt Graf an der [[Abtei Almënster]] baue gelooss. Ier d'Abtei 1543 schwéier beschiedegt gouf hat den Abt Johannes Harder dem Jang dem Blanne seng Iwwerreschter an d'Franziskanerkierch um [[Knuedler]] a Sécherheet brénge gelooss. Den Abt Bertels huet se 1592 nees an de [[Gronn (Stad Lëtzebuerg)|Gronn]] zréckgeholl. 1618 koume se an d'Abtei Neimënster, wou e Marbersgraf mat finanzieller Ënnerstëtzung vum Äerzherzog Albert gebaut gouf. Virun engem Brand gerett si se an eng drëtt Lued komm, déi den Numm "Hellegt Graf" krut (haut steet déi Lued an der [[Krypta]] vun der [[Kathedral Notre-Dame vu Lëtzebuerg|Kathedral]]). Wéi d'Neimënsterabtei 1796 vun de franséische Revolutionäre säkulariséiert gouf, huet de Bäcker Adam Bastien dem Jang de Blanne seng Schanken an enger Grott hanner sengem Haus - op Nummer 16 vun der [[Rue Munster|Mënstergaass]] - verstoppt<ref>[[Joseph Hanck|Josef Hanck]] (J.H.), [http://www.eluxemburgensia.lu/BnlViewer/view/index.html?lang=fr#panel:pp|issue:781588|article:DTL129 Straßennamen erzählen die Geschichte der Stadt] an: [[Luxemburger Wort]] vum 30. Dezember 1942, S. 3</ref>. Viru sengem Doud huet en dëst Geheechnes dem Buergermeeschter uvertraut, dee se du bei säi Schwéierpapp, de Parzeläinsfabrikant Jean-Baptiste Boch brénge gelooss huet. Deem säi Bouf huet se op [[Mettlach]] bruecht. De preisesche Kinnek [[Friedrich Wilhelm IV.]] huet 1838 eng [[Klaus vu Kastel-Staadt|Grafkapell zu Kastel-Staadt]] un der [[Saar]] baue gelooss. De Jang de Blanne gouf de [[26. August]] [[1946]] an der Serriger Klaus exhuméiert a mat enger Militäreskorte bis op Réimech bruecht. Do gouf e vu villen Notabelen an enger Hellewull Leit erwaart, a vun Zaldote vun der [[Lëtzebuerger Arméi]] bis op eng [[Lafette]] gedroen, mat där en an d'[[Lëtzebuerg (Stad)|Stad]] zréckgefouert gouf, an do an der Krypta vun der Kathedral seng lescht Plaz krut. D'Trierische Volkszeitung hat den 30. August 1946 iwwer deen Transfert en Artikel bruecht mat der Iwwerschrëft: ''Ein Grabmal bei den Seinen, wohl eines Ritters wert.'' En Artikel gouf et och am [[Luxemburger Wort]] de 26. August 1946<ref>[https://a-z.lu/primo-explore/fulldisplay?docid=DIGITOOL_ARTICLES800506-MODSMD_ARTICLE31&context=L&vid=BIBNET&search_scope=All_content&tab=all_content&lang=fr_FR E Késerpapp an Heldekinnek nés dohém D'Via triumphalis vum Jang dem Blannen, sechshonnert Joer no sengem Do'd]</ref>. == D'Chronisten iwwer de Jang de Blannen == De [[Jean Froissart]] a senge ''Chroniques'': ** Li vaillans et gentilz rois de Behagne, qui s'appeloit messires Jehans de Lussembourch, car il fu filz a l'empereour Henri de Lussembourch, entendi par ses gens que li bataille estoit commencie; car quoique il fust la armés et en grant arroy, il ne veoit goutes et estoit aveules... ** Adonc dist li vaillans rois a ses gens une grant vaillandise: "Signeur, vous estes mi homme et mi ami et mi compagnon. A le journee d'ui, je vous pri et requier tres especialement que vous me menés si avant que je puisse ferir un cop d'espee." Et cil qui dalès lui estoient, et qui se honneur et leur avancement amoient, li accorderent: si ques, pour yous acquitter, et que il ne le perdesissent en le presse, il s'alloierent par les frains de leurs chevaus tous ensamble; et missent le roy leur signeur tout devant, pour mieulz acomplir son desirier. Et ensi s'en alerent il sus leur ennemis... ** Ne onques nulz ne s'en parti, et furent trouvé a l'endemain, sus le place, autour dou roy leur signeur et leurs chevaus tous alloiiés ensamble. == Famill == [[Fichier:John of Luxemburg-Wedding.jpg|thumb|389px|Hochzäit mat der Elisabeth vu Béimen, 1310 zu Speyer.]] De Jang de Blannen ass den eelste Jong vum [[Heinrich VII. vu Lëtzebuerg|Heinrich VII.]] a senger Fra, der [[Marguerite vu Brabant]]. De Jang de Blanne bestit [[1310]] d'[[Eliška Přemyslovna|Elisabeth]] ([[1292]]-[[1330]]), Duechter vum [[Wenzel II. vu Béimen]] a Schwëster vum [[Wenzel III. vu Béimen]]. Mat hir hat hien e puer Kanner<ref name="John">[http://www.statemaster.com/encyclopedia/John-I%2C-Count-of-Luxemburg. John I, Count of Luxemburg]</ref>{{,}}<ref>[http://freepages.genealogy.rootsweb.ancestry.com/~jamesdow/s064/f330987.htm Tree:Jan de LUXEMBOURG (King) of BOHEMIA]</ref>: * Margarete ([[1313]]-[[1341]]) - bestuet mam [[Heinrich II. vun Nidderbayern|Heinrich II.]], Herzog vun Nidderbayern ([[1305]]-[[1339]]) * [[Bonne vu Lëtzebuerg|Bonne (Bona)]] (och Guta genannt) ([[1315]]-[[1349]])<ref>Foundation for Medieval Genealogy: ''Bohemia. Chapter 4. Kings of Bohemia (Luxembourg): Jan 1310-1346''.[http://fmg.ac/Projects/MedLands/BOHEMIA.htm#JanIdied1346]</ref> - [[1332]] bestuet mam [[Jean II. vu Frankräich|Jean II.]], Kinnek vu [[Frankräich]] * [[Karel I. vu Lëtzebuerg|Karel I.]] ([[1316]]-[[1378]]), Grof vu Lëtzebuerg, [[Kinnek]] a [[Keeser]] vum [[Hellegt Réimescht Räich vun Däitscher Natioun|Hellege Réimesche Räich]] * Otakar (Otto) ([[1318]]-[[1320]]), Prënz vu Béimen * Anna ([[1319]]-[[1338]]) - [[1335]] bestuet mam [[Otto der Fröhliche]], Herzog vun Éisträich * Elisabeth ([[1319]]-[[1344]]), Zwillingsschwëster vum Anna * Johann Heinrich ([[1322]]-[[1375]]), [[Maarkgrofschaft|Maarkgrof]] vu [[Mieren]] - bestuet mat der Margarethe, Gräfin vun Tiroul De Jang de Blanne bestit [[1334]] d'[[Béatrice vu Bourbon]] ([[1318]]-[[1383]]), Duechter vum franséischen Herzog [[Louis I. vu Bourbon]]. Mat hir hat hien ee Fils<ref name="John"/>: * [[Wenzel I. vu Lëtzebuerg|Wenzel I.]] (1337-1383), Grof an dunn Herzog vu Lëtzebuerg == D'Undenken un de Jang de Blannen zu Lëtzebuerg == Zousätzlech zu sengem Graf an der Krypta vun der Kathedral, gëtt et zu Lëtzebuerg Mënzen, Medailen, Timberen, Stroosseschëlter, Vitrailen, Fassadendekoren etc., déi un de Jang de Blannen erënneren<ref name="link">Link, R., 2010. ''Jean l'Aveugle: présences actuelles au Luxembourg.'' Galerie 28(2010) N° 1, S. 97-127.</ref>. ==== Mënzen ==== [[Fichier:Luxembourg, monument Jean l'Aveugle (101).jpg|thumb|Gedenkplack un de Jang de Blannen]] Op dem Réck vun de Sëlwermënze vun 20, 50 an 100 Frang, déi 1946 zu Lëtzebuerg erauskomm sinn, ass de Jang de Blannen als Ritter, dee sech op sengem Päerd an d'Schluecht stierzt, duergestallt<ref name="link"/>. De Jang de Blannen a seng Fra, d'Elisabeth vu Béimen, sinn um Réck vun der 700-Cents-Sëlwermënz, déi d'[[Banque centrale du Luxembourg|Lëtzebuerger Zentralbank]] den 1. September 2010 an Erënnerung un de 700. Anniversaire vum Bestietnes vun deenen zwéin erausginn huet<ref>[https://eshop.bcl.lu/T/product_page/m/21/id_prod/21_10.htm BCL: ''Pièce de 700 eurocents en argent 2010 "Jean de Luxembourg".'']</ref>. ==== Timberen ==== D'Lëtzebuerger Post huet dem Jang de Blannen am Laf vun der Zäit e puermol Timbere gewidmet:<ref name="link"/> zwou Serië Caritas-Timberen (1934, 1946), een Timber an der Serie "Histoire du Luxembourg" (1989), een Timber fir de 700. Gebuertsdag vum Jang de Blannen an de 650. Anniversaire vun der Schluecht vu Crécy (1996), een Timber fir de 700. Anniversaire vun der Ascensioun op de Kinnekstroun vu Béimen, mat engem Portrait vum Jang de Blannen an der Elisabeth vu Béimen<ref>P&T Luxembourg: ''Emission commune avec la République Tchèque: 700ème anniversaire de l'ascension au trône de Bohême de la maison Luxembourg'' [http://www.pt.lu/portal/Philatelie/stamps/pid/3569]</ref>. ==== Stroossen ==== Eng "Rue Jean l'Aveugle" gëtt et zu [[Bieles]], [[Dikrech]] (zanter 1931), zu [[Esch-Uelzecht]] (nom Zweete Weltkrich) an an der Stad Lëtzebuerg (zanter 1889)<ref name="link"/>. ==== Gedenkplacken==== Am Stater Park, net wäit vun der [[Nicolas Adames|Adames]]-Strooss ewech, steet eng [[Jang-de-Blannen-Gedenkplack am Stater Park|Gedenkplack]] un de Jang de Blannen, déi him als Merci vun de Forainen opgestallt gouf. Eng [[Jang-de-Blannen-Gedenkplack um Bock|aner Plack]] hänkt um Bock. ==== Comics==== Am dräideelege [[Fantasy]]-[[Comic]] ''[[De leschte Ritter]]'' (2005, 2007, 2009) thematiséieren de lëtzebuergeschen Texter [[Lucien Czuga]] an de Zeechner [[Andy Genen]] de Retour vum Jang de Blannen no sengem Doud 1346 zu Crécy am Lëtzebuerg vun haut. De Projet gouf vum Lëtzebuerger [[Ministère de la culture|Kulturministère]] ënnerstëtzt. == Literatur == * Cazelles, Raymond: ''Jean l'aveugle: comte de Luxembourg, roi de Bohème'', Tardy, Bourges, 1947. * [[Emil Haag|Haag, Emil]], 2011. ''Jean l'aveugle <sup>*</sup>1296 <sup>†</sup>1346, l'aventurier européen'', In: ''Une réussite originale - Le Luxembourg au fil des siècles''; Lëtzebuerg (Éditions Guy Binsfeld), 2011; 576 Säiten (ill.); ISBN 978-2-87954-235-5, Ss 116-127. * [[Michel Pauly|Pauly, Michel]] (Hrsg.): ''Johann der Blinde, Graf von Luxemburg, König von Böhmen, 1296-1346'', Section historique de l'Institut Grand Ducal, Lëtzebuerg, 1997. * [[Michel Pauly|Pauly, Michel]] (Editeur), ''Johann und Elisabeth - Die Erbtochter, der fremde Fürst und das Land. Die Ehe Johanns des Blinden und Elisabeths von Böhmen in vergleichender europäischer Perspektive / Jean et Élisabeth - L'héritière, le prince étranger et le pays. Le mariage de Jean l'Aveugle et d'Élisabeth de Bohême dans une perspective comparatiste européenne''; Akte vum internationale Colloque, den 30. September an den 1. Oktober 2010 an der Stad, organiséiert vum [[Lëtzebuerg City Museum|Musée d'histoire de la ville de Luxembourg]] a vun der [[Universitéit Lëtzebuerg]]; Lëtzebuerg (Publications du CLUDEM, vol. 38), 2013; 285 S.; ISBN 2-919979-28-0. - Dozou, eng Rezensioun vum Stéphane Péquignot<ref>[https://perspectivia.net/publikationen/francia/francia-recensio/2015-1/ma/pauly_pecquinot;lang=fr;lang=en Publikatiounen op francia-recensio]</ref> * [[Revue (Zäitschrëft)]] 1946 2. Joergang Nummer 18 ''Onse Blanne Jang ass eröm dohem'' vum [[Joseph Meyers]] (Säiten 355 bis 359 an 370 bis 371) *Marc Thill, ''[https://www.wort.lu/de/kultur/vor-75-jahren-johann-der-blinde-findet-seine-letzte-ruhe-in-luxemburg-6124fffbde135b92368fbdb2 Johann der Blinde findet seine letzte Ruhe in Luxemburg]'' wort.lu, 24. August 2021 {{Referenzen}} == Kuckt och == * [[Lëscht vun den Herrscher vu Lëtzebuerg]] * [[Schueberfouer]] == Um Spaweck == {{Commonscat|John I, Count of Luxemburg|Jang de Blannen}} * [http://www.mnha.public.lu/collections/cabinet_medailles/monnaies_medievales_modernes/royal_jean/ MNHA - Royal d'or de Jean l'Aveugle] {{Autoritéitskontroll}} [[Kategorie:Geschicht vu Lëtzebuerg]] [[Kategorie:Haus Limburg-Lëtzebuerg]] [[Kategorie:Grofe vu Lëtzebuerg]] [[Kategorie:Kinneke vu Béimen]] [[Kategorie:Gebuer 1296]] [[Kategorie:Gestuerwen 1346]] rpomlhe8f7ufspbbiv6eazdkhm17v8k 26. August 0 2056 2396212 2305238 2022-08-26T08:07:53Z Zinneke 34 /* Evenementer */ wikitext text/x-wiki {{Mountkalenner}} De '''26. [[August]]''' ass den 238. Dag vum Joer (239. am [[Schaltjoer]]) am [[Gregorianesche Kalenner]]. == Evenementer == *[[1346]]: [[Schluecht vu Crécy]]: Déi zueleméisseg wäit ënnerleeën Englänner schloen d'Fransousen, well si massiv hir Laangbéi asetzen. Bei dëser Schluecht vum [[Honnertjärege Krich]] stierft de [[Jang de Blannen]]. *[[1789]]: [[Frankräich]]: [[Deklaratioun vun de Mënschen- a Biergerrechter vu 1789|Deklaratioun vun de Mënschen- a Biergerrechter]]. *[[1830]]: [[Belsch]]: Ufank vun der [[Belsch Revolutioun|Belscher Revolutioun]]. == Gebuer == <gallery> Fichier:Guillaume Apollinaire 1914.jpg|Guillaume Apollinaire Fichier:Peggy, Marseille37.JPG|Peggy Guggenheim Fichier:Albert Sabin.jpg|Albert Sabin </gallery> * [[1837]]: [[Edmund Weiss]], éisträicheschen Astronom. * [[1880]]: [[Guillaume Apollinaire]], franséische Schrëftsteller. * [[1880]]: [[Nicolas Wampach]], lëtzebuergesche Schrëftsteller. * [[1885]]: [[Jules Romains]], franséische Schrëftsteller. * [[1898]]: [[Peggy Guggenheim]], Konschtsammlerin. * [[1906]]: [[Albert Sabin]], amerikanesche Virolog, Erfinder vun der Polio-''Schluckimpfung''. * [[1907]]: [[Jean Ferrari]], lëtzebuergesche Vëlossportler. * [[1921]]: [[Joaquín Luis Romero Marchent]], spuenesche Filmregisseur an Dréibuchauteur. * [[1926]]: [[Bruno Mattiussi]], lëtzebuergesche Boxer. * [[1923]]: [[Wolfgang Sawallisch]], däitschen Dirigent a Pianist. * [[1927]]: [[François Schaack]], lëtzebuergesche Politiker. * [[1931]]: [[Ann E. Todd]], amerikanesch Schauspillerin * [[1942]]: [[Kirk Morris]], italieenesche Bodybuilder a Schauspiller * [[1948]]: [[Jean Stock]], franséische Journalist * [[1967]]: [[Michael Gove]], brittesche konservative Politiker * [[1970]]: [[Mark Benecke]], däitsche Kriminalbiolog * [[1976]]: [[Gaby Keilen]], lëtzebuergesch Basketballspillerin. * [[1977]]: [[Eric Grand]], lëtzebuergesche Basketballspiller. * [[1980]]: [[Chris Pine]], US-amerikanesche Schauspiller. == Gestuerwen == * [[1346]]: [[Jang de Blannen]], Kinnek vu [[Béimen]], an der [[Schluecht vu Crécy]]. * [[1850]]: [[Louis-Philippe vu Frankräich|Louis-Philippe]], Kinnek vun de Fransousen. * [[1865]]: [[Johann Franz Encke]], däitschen Astronom. * [[1890]]: [[Carlo Collodi]], italieenesche Schrëftsteller a Politiker. * [[1915]]: [[René Engelmann]], lëtzebuergesche Schrëftsteller. * [[1917]]: [[Auguste Ulveling]], lëtzebuergeschen Affekot. * [[1920]]: [[Charles-Joseph de Gargan]], loutrengesche Schmelzhär. * [[1921]]: [[Ludwig Thoma]], däitsche Schrëftsteller. * [[1931]]: [[Edouard Conzemius]], lëtzebuergeschen Ethnolog. * [[1932]]: [[Jean Mich]], lëtzebuergesche Sculpteur. * [[1942]]: [[Guido Oppenheim]], lëtzebuergesche Moler. * [[1945]]: [[Franz Werfel]], éisträichesche Schrëftsteller. * [[1963]]: [[Pierre Clemens]], lëtzebuergesche Vëlossportler. * [[1974]]: [[Charles Lindbergh]], US-amerikanesche Pilot. * [[1978]]: [[Charles Boyer]], franséisch-US-amerikanesche Schauspiller. * [[1980]]: [[Tex Avery]], amerikaneschen Trickfilm-Regisseur. * [[1983]]: [[Albert Gricius]], lëtzebuergeschen Auteur. * [[1981]]: [[Robert Thill (Journalist)|Robert Thill]], lëtzebuergesche Journalist an Auteur. * [[2000]]: [[Odette Joyeux]], franséisch Schauspillerin a Schrëftstellerin. * [[2007]]: [[Gaston Thorn]], lëtzebuergesche Politiker. * [[2013]]: [[Luigi Lucchini]], italieeneschen Entreprener. * [[2014]]: [[Maria Mauban]], franséisch Schauspillerin. * [[2015]]: [[Raymond Chirat]], franséische Filmhistoriker. * [[2019]]: [[Pál Benkő]], ungaresche Schachgroussmeeschter. == Feierdeeg == == Um Spaweck == {{Commonscat|26 August|{{PAGENAME}}}} [[Kategorie:Dag am August| 26]] 31o6xqdk9rv67eyz52v8s32il80cu04 Lëscht vu lëtzebuergesche Filmer 0 2598 2396229 2395777 2022-08-26T10:19:11Z Bdx 7724 wikitext text/x-wiki Dës ass eng '''Lëscht vu Filmer, déi zu Lëtzebuerg gedréint goufen''', sief et ganz oder zum Deel, vill dovun a Koproduktioun mat anere Länner. An hir ze fanne si Laang- wéi [[Kuerzfilm]]er, [[Spillfilm]]er wéi [[Documentaire]]n. Fir en allgemengen Iwwerbléck iwwer d'lëtzebuergesch Filmindustrie, kuckt den Artikel '''[[Filmindustrie zu Lëtzebuerg]]'''. == Lëtzebuergesch Fiktiounsfilmer, déi zu Lëtzebuerg hiergestallt goufen == === Spillfilmer / Laangfilmer === Als Laangfilmer sinn all Filmer definéiert, déi méi wéi 50 Minutten daueren. {|class="wikitable sortable" |+ Lëtzebuergesch Fiktiounslaangfilmer, déi zu Lëtzebuerg hiergestallt goufen |- ! width="20" | Joer ! width="280" | Filmtitel ! width="320" | Regie ! width="220" | Typ ! width="220" | Sprooch |- |align="center"|1970 |''[[L'amour, oui! mais...]]'' |[[Philippe Schneider]] |Spillfilm, fiktiv |Franséisch |- |align="center"|1973 |''[[Du sollst nicht begehren (Film 1973)|Du sollst nicht begehren]]'' |[[Marc Thoma]] a [[Pol Tousch]] |Spillfilm, fiktiv |Däitsch |- |align="center"|1981 |''[[Wat huet e gesot?]]'' |[[Paul Scheuer]], [[Georges Fautsch]] a [[Maisy Hausemer]] |Spillfilm, fiktiv |Lëtzebuergesch |- |align="center"|1981 |''[[When the Music's Over]]'' |[[Andy Bausch]] |Spillfilm, fiktiv |Lëtzebuergesch |- |align="center"|1983 |''[[Congé fir e Mord]]'' |[[Paul Scheuer]] |Spillfilm, fiktiv |Lëtzebuergesch |- |align="center"|1984 |''[[E Fall fir sech]]'' |[[Menn Bodson]] a [[Marc Olinger]] |Spillfilm, fiktiv |Lëtzebuergesch |- |align="center"|1985 |''[[Déi zwéi vum Bierg]]'' |[[Menn Bodson]], [[Gast Rollinger]] a [[Marc Olinger]] |Spillfilm, fiktiv |Lëtzebuergesch<br>Däitsch |- |align="center"|1986 |''[[Gwyncilla, Legend of Dark Ages]]'' |[[Andy Bausch]] |Spillfilm, fiktiv |Däitsch |- |align="center"|1986 |''[[Die Reise das Land]]'' |[[Paul Kieffer]] a [[Frank Hoffmann]] |Spillfilm, fiktiv |Däitsch |- |align="center"|1988 |''[[Troublemaker]]'' |[[Andy Bausch]] |Spillfilm, fiktiv |Lëtzebuergesch<br>Däitsch |- |align="center"|1989 |''[[De falschen Hond]]'' |[[Menn Bodson]], [[Gast Rollinger]] a [[Marc Olinger]] |Spillfilm, fiktiv |Lëtzebuergesch |- |align="center"|1989 |''[[Mumm Sweet Mumm]]'' |[[Paul Scheuer]], [[Georges Fautsch]] a [[Maisy Hausemer]] |Spillfilm, fiktiv |Lëtzebuergesch |- |align="center"|1989 |''[[A Wopbopaloobop A Lopbamboom]]'' |[[Andy Bausch]] |Spillfilm, fiktiv | |- |align="center"|1990 |''[[Schacko Klak (Film)|Schacko Klak]]'' |[[Paul Kieffer]] a [[Frank Hoffmann]] |Spillfilm, fiktiv |Lëtzebuergesch |- |align="center"|1992 |''[[Hochzäitsnuecht]]'' |[[Pol Cruchten]] |Spillfilm, fiktiv |Lëtzebuergesch |- |align="center"|1992 |''[[Dammentour]]'' |[[Paul Scheuer]], [[Georges Fautsch]] a [[Maisy Hausemer]] |Spillfilm, fiktiv |Lëtzebuergesch |- |align="center"|1992 |''[[E Liewe laang (Film)|E Liewe laang]]'' |[[Marc Olinger]], [[Menn Bodson]] a [[Gast Rollinger]] |Spillfilm, fiktiv |Lëtzebuergesch<br>Däitsch |- |align="center"|1993 |''[[Three Shake-a-leg Steps to Heaven]]'' |[[Andy Bausch]] |Spillfilm, fiktiv |Lëtzebuergesch<br>Däitsch |- |align="center"|1997 |''[[Back in Trouble]]'' |[[Andy Bausch]] |Spillfilm, fiktiv |Lëtzebuergesch |- |align="center"|2001 |''[[Le Club des Chômeurs]]'' |[[Andy Bausch]] |Spillfilm, fiktiv |Lëtzebuergesch |- |align="center"|2002 |''[[Liewensrees]]'' |[[Marc Barnig]] |Spillfilm, fiktiv | |- |align="center"|2003 |''[[Rendolepsis]]'' |[[Marc Barnig]] |Spillfilm, fiktiv | |- |align="center"|2003 |''[[Im Anfang war der Blick]]'' |[[Bady Minck]] |Spillfilm, fiktiv |Däitsch |- |align="center"|2004 |''[[La Revanche]]'' |[[Andy Bausch]] |Spillfilm, fiktiv |Lëtzebuergesch |- |align="center"|2005 |''[[Le Roman de Renart]]'' |[[Thierry Schiel]] |Spillfilm, fiktiv | |- |align="center"|2005 |''[[Black King's Way]]'' |[[Marc Barnig]] |Spillfilm, fiktiv | |- |align="center"|2005 |''[[Zombie Film]]'' |[[Patrick Ernzer]] an dem [[Mike Tereba]] |Spillfilm, fiktiv |Lëtzebuergesch |- |align="center"|2005 |''[[Nondidjeft]]'' |[[Max Mertens]] a [[Pitt Mertens]] |Spillfilm, fiktiv |Lëtzebuergesch |- |align="center"|2005 |''[[Bye Bye Blackbird]]'' |[[Robinson Savary]] |Spillfilm, fiktiv |Englesch |- |align="center"|2006 |''[[Perl oder Pica (Film)|Perl oder Pica]]'' |[[Pol Cruchten]] |Spillfilm, fiktiv |Lëtzebuergesch |- |align="center"|2006 |''[[Who's Quentin?]]'' |[[Sacha Bachim]] |Spillfilm, fiktiv |Lëtzebuergesch |- |align="center"|2006 |''[[The Nebula Dawn]]'' |[[Yves Steichen]] |Spillfilm, fiktiv |Lëtzebuergesch |- |align="center"|2006 |''[[Deepfrozen]]'' |[[Andy Bausch]] |Spillfilm, fiktiv |Däitsch |- |align="center"|2006 |''[[She.He.It]]'' |[[Christian Neuman]] |Spillfilm, fiktiv | |- |align="center"|2006 |''[[So mol honnert]]'' |[[Max Mertens]] a [[Pitt Mertens]] |Spillfilm, fiktiv | |- |align="center"|2007 |''[[Nuits d'Arabie]]'' |[[Paul Kieffer]] | |- |align="center"|2009 |''[[Réfractaire (Film)|Réfractaire]]'' |[[Nicolas Steil]] |Spillfilm, fiktiv |Franséisch |- |align="center"|2009 |''[[Reste Bien, Mec!]]'' |[[Adolf El Assal]] |Spillfilm, fiktiv |Franséisch |- |align="center"|2010 |''[[Emil (Film)|Emil]]'' |[[Marc Thoma]] |Spillfilm, fiktiv |Lëtzebuergesch |- |align="center"|2010 |''[[Trouble No More (Film)|Trouble No More]]'' |[[Andy Bausch]] |Spillfilm, fiktiv |Lëtzebuergesch |- |align="center"|2011 |''[[Hot Hot Hot]]'' |[[Beryl Koltz]] |Spillfilm, fiktiv |Englesch |- |align="center"|2012 |''[[Doudege Wénkel (Film)|Doudege Wénkel]]'' |[[Christophe Wagner]] |Spillfilm, fiktiv |Lëtzebuergesch |- |align="center"|2012 |''[[Les fameux gars]]'' |[[Adolf El Assal]] |Spillfilm, fiktiv |Franséisch |- |align="center"|2012 |''[[D'Schatzritter an d'Geheimnis vum Melusina]]'' |[[Laura Schroeder]] |Spillfilm, fiktiv |Lëtzebuergesch |- |align="center"|2012 |''[[D'Symmetrie vum Päiperlek]]'' |[[Paul Scheuer]] |Spillfilm, fiktiv |Lëtzebuergesch |- |align="center"|2013 |''[[D'Engelcher vu Schëndels]]'' |Marc Thoma |Spillfilm, fiktiv |Lëtzebuergesch |- |align="center"|2014 |''[[Heemwéi]]'' |[[Sacha Bachim]] |Spillfilm, fiktiv |Lëtzebuergesch |- |align="center"|2015 |''[[Mammejong]]'' |[[Jacques Molitor]] |Spillfilm, fiktiv |Lëtzebuergesch<br>Englesch |- |align="center"|2015 |''[[Baby (a)lone]]'' |[[Donato Rotunno]] |Spillfilm, fiktiv |Lëtzebuergesch |- |align="center"|2015 |''[[Eng nei Zäit]]'' |[[Christophe Wagner]] |Spillfilm, fiktiv |Lëtzebuergesch |- |align="center"|2016 |''[[Voices from Chernobyl (Film)|Voices from Chernobyl (La supplication)]]'' |[[Pol Cruchten]] |Spillfilm, fiktiv |Franséisch |- |align="center"|2016 |''[[Kropemann (Film)|Kropemann]]'' |[[Patrick Ernzer]] |Spillfilm, fiktiv |Lëtzebuergesch |- |align="center"|2017 |''[[Rusty Boys]]'' |[[Andy Bausch]] |Spillfilm, fiktiv |Lëtzebuergesch |- |align="center"|2017 |''[[Gutland]]'' |[[Govinda van Maele]] |Spillfilm, fiktiv |Lëtzebuergesch<br>Däitsch |- |align="center"|2018 |''[[De Superjhemp retörns]]'' |[[Félix Koch]] |Spillfilm, fiktiv |Lëtzebuergesch |- |align="center"|2019 |''[[Sawah]]'' |[[Adolf El Assal]] |Spillfilm, fiktiv |Englesch, Franséisch, Arabesch, Lëtzebuergesch |- |align="center"|2019 |''[[Péitruss (Film)|Péitruss]]'' |[[Max Jacoby (Regisseur)|Max Jacoby]] |Spillfilm, fiktiv |Däitsch<br>Englesch<br>Lëtzebuergesch |- |align="center"|2019 | ''[[De Buttek]]'' |[[Luc Feit]] |Spillfilm, fiktiv |Lëtzebuergesch<br>Däitsch<br>Franséisch<br>Englesch |- |align="center"|2021 |''[[Hytte]]'' |[[Jean-Louis Schuller]] |Spillfilm, fiktiv |Englesch |- |align="center"|2021 |''[[Poison (Film 2022)|Poison]]'' (a Postproduktioun) |[[Désirée Nosbusch]] |Spillfilm, fiktiv |Englesch |- |align="center"|2023 |''[[Little Duke]]'' (a Postproduktioun) |[[Andy Bausch]] |Spillfilm, fiktiv |Lëtzebuergesch |- |align="center"|2023 |''[[Läif a Séil]]'' (a Postproduktioun) |[[Loïc Tanson]] |Spillfilm, fiktiv |Lëtzebuergesch|- |} === Kuerzfilmer === Als [[Kuerzfilm]]er sinn all Filmer definéiert, déi manner wéi 50 Minutten daueren. {|class="wikitable sortable" |+ Lëtzebuergesch Fiktiounskuerzfilmer, déi zu Lëtzebuerg hiergestallt goufen |- ! width="20" | Joer ! width="280" | Filmtitel ! width="320" | Regie ! width="220" | Typ |- |align="center"|1947 |''[[Les danseurs d'Echternach]]'' |[[Evy Friedrich]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|1979 |''[[Blut in der Spur]]'' |[[Bady Minck]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|1982 |''[[Stefan]]'' |[[Andy Bausch]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|1982 |''[[Lupowitz]]'' |[[Andy Bausch]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|1983 |''[[Die letzte Nacht]]'' |[[Andy Bausch]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|1983 |''[[Cocaine Cowboy]]'' |[[Andy Bausch]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|1983 |''[[One-Reel Picture Show]]'' |[[Andy Bausch]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|1984 |''[[Van Drosselstein]]'' |[[Andy Bausch]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|1984 |''[[... der Däiwel]]'' |[[Andy Bausch]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|1988 |''[[Der Mensch mit den modernen Nerven]]'' |[[Bady Minck]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|1993 |''[[d'Sandauer]]'' |[[Christian Delcourt]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|1995 |''[[Attwengers Luft]]'' |[[Bady Minck]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|1995 |''[[Sniper]]'' |[[Pol Cruchten]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|1996 |''[[Mécanomagie]]'' |[[Bady Minck]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|1996 |''[[Letters Unsent]]'' |[[Andy Bausch]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2001 |''[[Verrouillage central]]'' |[[Geneviève Mersch]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2002 |''[[Un combat]]'' |[[Christophe Wagner]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2003 |''[[Paperdream]]'' |[[Marc Barnig]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2003 |''[[W (Film)|W]]'' |[[Luc Feit]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2004 |''[[Lost]]'' |[[Marc Barnig]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2004 |''[[31 Min.]]'' |[[Yves Steichen]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2004 |''[[La Belle est la Bête]]'' |[[Bady Minck]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2004 |''[[The Lodge]]'' |[[Max Jacoby (Regisseur)|Max Jacoby]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2005 |''[[Butterflies]]'' |[[Max Jacoby (Regisseur)|Max Jacoby]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2005 |''[[Starfly]]'' |[[Beryl Koltz]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2005 |''[[Something About Pizza]]'' |[[Olivier Koos]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2005 |''[[The Plot Spoiler]]'' |[[Jeff Desom]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2005 |''[[Lost in Mankind]]'' |[[Adolf El Assal]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2005 |''[[Elegant]]'' |[[Dan Wiroth]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2006 |''[[Das Sein und das Nichts]]'' |[[Bady Minck]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2006 |''[[Le gardien du Nid]]'' |[[Olivier Pesch]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2006 |''[[IvoEva]]'' |[[Sandy Lorente]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2006 |''[[U.L.O. Unknown Lying Object]]'' |[[Claude Grosch]] an [[Yann Tonnar]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2006 |''[[The Tell Tale Heart]]'' |[[Raul Garcia]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2006 |''[[Mona (Film 2006)|Mona]]'' |Marc Barnig |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2006 |''[[Sheep]]'' |[[Adolf El Assal]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2007 |''[[Solus]]'' |[[Meris Sehovic]] an [[Cédric Kieffer]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2007 |''[[Bet Zeitoun]]'' |[[Adolf El Assal]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2007 |''[[No Star]]'' |[[Christian Neuman]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2007 |''[[Josh]]'' |[[Govinda van Maele]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2007 |''[[Derrière la tête]]'' |[[Sebastien Tasch]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2008 |''[[Schein Sein]]'' |[[Bady Minck]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2008 |''[[Gloomy Sunday]]'' |[[Meris Sehovic]] a [[Cédric Kieffer]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2008 |''[[Bordun]]'' |[[Pierre Hansen]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2008 |''[[En compagnie de la poussière]]'' |[[Jacques Molitor]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2008 |''[[Senteurs]]'' |[[Laura Schroeder]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2008 |''[[Dawning]]'' |[[Ben Andrews]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2008 |''[[Vault]]'' |[[Fred Neuen]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2008 |''[[X on a Map]]'' |[[Jeff Desom]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2009 |''[[Bonobo (Film)|Bonobo]]'' |[[Jacques Molitor]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2009 |''[[Date-lech]]'' |[[Mike Tereba]] a [[Georges Waringo]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2009 |''[[Morgenrot]]'' |[[Jeff Desom]] |Kuerzfilm, fiktiv (Animatiounsfilm) |- |align="center"|2009 |''[[Pido perdón]]'' |[[Sascha Heyar]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2009 |''[[Routine]]'' |[[Saesa Kiyokawa]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2009 |''[[Time for New Heroes]]'' |[[Christian Neuman]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2009 |''[[Lingo vino]]'' |[[Daniel Texter]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2010 |''[[La fameuse route]]'' |[[Adolf El Assal]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2010 |''[[Ons Identitéit]]'' |"Dem Team" |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2010 |''[[Lauschter]]'' |[[Eric Lamhène]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2011 |''[[Double saut]]'' |[[Laura Schroeder]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2011 |''[[Flou (Film)|Flou]]'' |[[Eric Lamhène]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2011 |''[[Laaf]]'' |[[Loïc Tanson]] an [[Thierry Bessling]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2011 |''[[Lost in Organisation]]'' |[[Cédric Kieffer]] a [[Meris Sehovic]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2011 |''[[L'orchidée]]'' |[[Cyrus Neshvad]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2011 |''[[Le père, le fils... et Anna]]'' |[[Myriam Muller]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2011 |''[[Rose et Violet]]'' |[[Claude Grosch]] a [[Luc Otter]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2011 |''[[Der Solist]]'' |[[Pierre Hansen]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2011 |''[[En Dag am Fräien]]'' |[[Govinda van Maele]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2012 |''[[Gëff eens]]'' |[[Eric Lamhène]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2012 |''[[T(w)o Friends]]'' |[[Michel Clemen]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2013 |''[[22:22]]'' |[[Julien Becker]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2013 |''[[Le chagrin des ogresses]]'' |[[Myriam Muller]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2013 |''[[Do You Believe in Magic?]]'' |[[Brice Montagne]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2013 |''[[Errances]]'' |[[Marylène Andrin]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2013 |''[[Le faux départ]]'' |[[Thierry Besseling]] a [[Loïc Tanson]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2013 |''[[Géi du scho mol vir]]'' |[[Govinda van Maele]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2013 |''[[Manon (Film 2013)|Manon]]'' |[[Quentin Montagne]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2013 |''[[Mr Hublot]]'' |[[Laurent Witz]] an [[Alexandre Espigares]] |Kuerzfilm, fiktiv (Animatiounsfilm) |- |align="center"|2013 |''[[Serena (Kuerzfilm)|Serena]]'' |[[Eric Lamhène]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2013 |''[[The Wrong Place]]'' |[[Ben Andrews]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2014 |''[[Antoine (Film 2014)|Antoine]]'' |[[Cyrus Neshvad]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2014 |''[[Asta (Who Killed Asta Nielsen?)]]'' |[[Olivier Koos]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2014 |''[[D.A Reproduction]]'' |[[Anne Simon]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2014 |''[[Das Vermächtnis]]'' |[[Yasin Özen]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2014 |''[[Elderly Spring]]'' |[[Pierre Hansen]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2014 |''[[Override]]'' |[[Juan Aguilar]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2014 |''[[Roxy (Film)|Roxy]]'' |[[Fabien Colas]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2015 |''[[À quoi bon?]]'' |[[Thierry Faber]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2015 |''[[Javotte (Film)|Javotte]]'' |[[Sarah Hirtt]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2015 |''[[Morgue (Film)|Morgue]]'' |[[Laurent Prim]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2016 |''[[Casting a Woman]]'' |[[Caroline Kox]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2016 |''[[Freddie (Film)|Freddie]]'' |[[Andy Bausch]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2016 |''[[Acheron]]'' |[[Thoma Forgiarini]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2016 |''[[And Then You]]'' |[[Kim Schneider]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2017 |''[[Dem Mich seng Kichen]]'' |[[Diana Nilles]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2019 |''[[The Family Who Hid in the Cellar]]'' |[[Ayshea Halliwel]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2019 |''[[Portraitiste]]'' |[[Cyrus Neshvad]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2020 |''[[Halligalli]]'' |[[Govinda Van Maele]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2020 |''[[If We Smarten Up]]'' |[[Larisa Faber]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2020 |''[[Lupus (Film)|Lupus]]'' |[[Laurent Prim]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2021 |''[[Vis-à-Vis (Film)|Vis-à-Vis]]'' |[[Émile V. Schlesser]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2021 |''[[Meng Hoer]]'' |[[Max Jacoby]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2021 |''[[Caroline sur le toit]]'' |[[Alejandro Bordier]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2021 |''[[Kowalsky (Film)|Kowalsky]]'' | [[Émile V. Schlesser]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2022 |''[[Bellevue (Film 2022)|Bellevue]]'' |[[Jonathan Becker]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2022 |''[[Nice Not to Meet You]]'' |[[Sirvan Marogy]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2022 |''[[Nucléaire]]'' |[[Roxane Peguet]] |Kuerzfilm, fiktiv |- |align="center"|2022 |''[[Porzellan]]'' |[[Felix Keilen]] |Kuerzfilm, fiktiv |} == Lëtzebuergesch Documentairen, déi zu Lëtzebuerg hiergestallt goufen == === Laangfilmer === Als [[Spillfilm]]er oder Laangfilmer sinn all Filmer definéiert, déi méi wéi 50 Minutten daueren. {|class="wikitable sortable" |- ! width="20" | Joer ! width="350" | Filmtitel ! width="320" | Regie ! width="180" | Typ |- |align="center"|1981 |''[[800 Joer Buurg Clierf]]'' |[[Marc Thoma]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|1986 |''[[KlibberKleeschenSchueberMaischenAllerHerrgottsNationalSprangKirmes|KlibberKleeschenSchueberMaischen...]]'' |[[Paul Scheuer]], [[Georges Fautsch]] a [[Maisy Hausemer]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|1995 |''[[Edward J. Steichen (Film)|Edward J. Steichen]]'' |[[Claude Waringo]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|1997 |''[[Laanscht d'Grenz]]'' |[[Paul Kieffer]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|1997 |''[[Call Her Madam]]'' |[[Paul Lesch]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|1998 |''[[Stol (Film)|Stol]]'' |[[Claude Lahr]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|1998 |''[[Rockin' Warriors]]'' |[[Andy Bausch]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2000 |''[[André an d'dissident Stëmmen]]'' |[[Donato Rotunno]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2001 |''[[Ech war am Congo]]'' |[[Paul Kieffer]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2001 |''[[Histoire(s) de jeunesse(s)]]'' |[[Anne Schroeder]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2001 |''[[Les perdants n'écrivent pas l'histoire]]'' |[[Frédéric Fichefet]], [[Edie Laconi]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2002 |''[[D'Lëtzebuerger am Tour de France]]'' |[[Paul Kieffer]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2002 |''[[Ligne de vie (Film)|Ligne de vie]]'' |[[Christophe Wagner]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2003 |''[[L'homme au cigare]]'' |[[Andy Bausch]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2004 |''[[Heim ins Reich (Film)|Heim ins Reich]]'' |[[Claude Lahr]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2004 |''[[Monsieur Warum]]'' |[[Andy Bausch]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2004 |''[[René Deltgen - Der sanfte Rebell]]'' |[[Michael Wenk]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2005 |''[[Doheem (Film)|Doheem]]'' |[[Christophe Wagner]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2005 |''[[Télé Luxembourg 50 ans]]'' |[[Andy Bausch]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2005 |''[[Tour de Force]]'' |[[Boris Kremer]] an [[Antoine Prum]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2005 |''[[Télé Luxembourg 50 ans]]'' |[[Andy Bausch]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2006 |''[[Leslie Kent, a Tale of Sex, Booze and the Blues]]'' |[[Andy Bausch]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2007 |''[[Ëmmer bereet]]'' |[[Cathy Richard]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2007 |''[[Plein d'essence]]'' |[[Geneviève Mersch]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2007 |''[[Entrée d'artistes]]'' |[[Andy Bausch]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2007 |''[[E stoarkt Stéck Minett]] - 100 Joer Jeunesse Esch'' |[[Julie Schroell]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2007 |''[[Diddeleng, 100 Joer, 100 Gesiichter]]'' |[[Beryl Koltz]] an [[Armand Strainchamps]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2007 |''[[Luxemburg, USA]]'' |[[Christophe Wagner]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2007 |''[[Stam. Nous restons là]]'' |[[Anne Schiltz (1975)|Anne Schiltz]] an [[Charlotte Grégoire]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2007 |''[[Léif Lëtzebuerger]]'' |[[Ray Tostevin]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2007 |''[[Weilerbach (Film)|Weilerbach]]'' |[[Yann Tonnar]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2008 |''[[inthierryview]]'' |[[Andy Bausch]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2009 |''[[Tour of Duty]]'' |[[Fränk Grotz]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2009 |''[[Strangers in the Night (Film, 2011)|Strangers in the Night]]'' |[[Beryl Koltz]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2010 |''[[Blà, Blä, Blá]]'' |[[Donato Rotunno]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2010 |''[[Hamilius: Hip Hop Culture in Luxembourg|Hamilius]]'' |[[Alain Tshinza]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2010 |''[[Mir wëllen net bleiwen]]'' |[[Pascal Becker]] a [[Yann Tonnar]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2010 |''[[Schockela, Knätschgummi a brong Puppelcher]]'' |[[Andy Bausch]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2011 |''[[De Bauereblues]]'' |[[Julie Schroell]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2011 |''[[The Road Uphill]]'' |[[Jean-Louis Schuller]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2011 |''[[We Might as Well Fail]]'' |[[Govinda van Maele]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2011 |''[[Germaine Damar - Der tanzende Stern]]'' |[[Michael Wenk]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2011 |''[[High/Low]]'' |[[Jean-Louis Schuller]] a [[Sam Blair]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2011 |''[[Le retour - Mythes et migrations des îles de la lune]]'' |[[Charlotte Bruneau]] a [[Catherine Wurth]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2011 |''[[Schrebergaart (Film)|Schrebergaart]]'' |[[Yann Tonnar]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2012 |''[[Terra mia terra nostra]]'' |[[Donato Rotunno]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2012 |''[[D'Belle Époque]]'' |[[Andy Bausch]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2012 |''[[Charges Communes]]'' |[[Anne Schiltz (1975)|Anne Schiltz]] a [[Charlotte Grégoire]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2013 |''[[Atelier Luxembourg]]'' |[[Yann Tonnar]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2013 |''[[Cello Tales]]'' |[[Anne Schiltz (1975)|Anne Schiltz]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2013 |''[[D'Fifties zu Lëtzebuerg]]'' |[[Andy Bausch]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2013 |''[[Orangerie (Film)|Orangerie]]'' |[[Anne Schiltz (1975)|Anne Schiltz]] a [[Benoît Majerus]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2013 |''[[Sweetheart Come]]'' |[[Jacques Molitor]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2013 |''[[Naked Opera]]'' |[[Angela Christlieb]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2013 |''[[Never Die Young]]'' |[[Pol Cruchten]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2013 |''[[Nak Muay]]'' |[[Christian Muno]], [[Raoul Schmitz]] a [[Fränk Muno]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2014 |''[[De Bopebistro Tour]]'' |[[Yann Tonnar]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2014 |''[[Succès Fox]]'' |[[Désirée Nosbusch]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2014 |''[[E Futtballspill am Schnéi]]'' |[[Tom Alesch]] an der [[Anne Schiltz (1975)|Anne Schiltz]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2014 |''[[Black Harvest]]'' |[[Jean-Louis Schuller]] a [[Sean Clark]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2015 |''[[Faustino One Man Show]]'' |[[Andy Bausch]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2015 |''[[Buffalo C. Wayne - Roude Léiw mam Cowboy's Hutt]]'' |[[Ralf Hess]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2015 |''[[Mos Stellarium]]'' |[[Karolina Markiewicz]] a [[Pascal Piron]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2016 |''[[Eldorado (Film 2016)|Eldorado]]'' |[[Rui Abreu]], [[Loïc Tanson]] an [[Thierry Besseling]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2016 |''[[Foreign Affairs (Film 2016)|Foreign Affairs]]'' |[[Pasha Rafiy]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2016 |''[[Streik!]]'' |[[Andy Bausch]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2017 |''[[Sixty8]]'' |[[Andy Bausch]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2017 |''[[Schwaarze Mann]]'' |[[Fränz Hausemer]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2018 |''[[Histoire(s) de femme(s)]]'' |[[Anne Schroeder]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2019 |''[[Lost in the 80s]]'' |[[Andy Bausch]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2019 |''[[California Dreaming]]'' |[[Fabrizio Maltese]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2019 |''[[Tune Into the Future]]'' |[[Eric Schockmel]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2020 |''[[Colectiv]]'' |[[Alexander Nanau]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2020 |''[[Eng Äerd]]'' |[[Tom Alesch]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2021 |''[[The Living Witnesses]]'' |[[Karolina Markiewicz]] a [[Pascal Piron]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2021 |''[[De Lampertsbierg]]'' |[[Joy Hoffmann]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2022 |''[[Crise et chuchotements]]'' |[[Jossy Mayor]] & [[Laurent Moyse]] |Documentaire (Laangfilm) |- |align="center"|2022 |''[[Michel Majerus - Next Step]]'' |[[Anne Schiltz]] |Documentaire (Laangfilm) |} === Kuerzfilmer === Als [[Kuerzfilm]]er sinn all Filmer definéiert, déi manner wéi 50 Minutten daueren. {|class="wikitable sortable" |- ! width="20" | Joer ! width="350" | Filmtitel ! width="320" | Regie ! width="180" | Typ |- |align="center"|1907 |''[[Ein Besuch in der Champagnerfabrik Mercier]]'' |[[Peter Marzen]] a [[Wendel Marzen]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1929 |''[[Une grande industrie dans un petit pays]]'' |[[Albert Mourlan]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1931 |''[[La journée des orphelins]]'' |[[Evy Friedrich]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1936 |''[[D'Weesekanner op der Schueberfouer]]'' |[[Pierre Bertogne]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1938 |''[[Ardoises]]'' |[[René Leclère]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1938 |''[[Garçon... un Bock]]'' |[[René Leclère]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1938 |''[[D'Louschläissen am Eisléck]]'' |[[Pierre Bertogne]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1939 |''[[Circulez]]'' |[[René Leclère]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1939 |''[[Le film du Centenaire]]'' |[[Pierre Harts]] a [[René Leclère]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1939 |''[[Möllech a Botter]]'' |[[Pierre Bertogne]] an [[Alfred Heinen]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1945 |''[[Régions dévastées, Echternach]]'' |[[Pierre Bertogne]] a [[Pierre Kintzinger]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1946 |''[[Le Tour du Luxembourg 1946 en quatre étapes]]'' |[[Philippe Schneider]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1947 |''[[Tour du Luxembourg 1947]]'' |[[Philippe Schneider]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1947 |''[[Le vin de la Moselle luxembourgeoise]]'' |Max Dianville |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1949 |''[[A travers les faubourgs de la Ville de Luxembourg]]'' |[[Marcel Franziskus]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1949 |''[[Das Schleissen]]'' |[[René Kauthen]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1950 |''[[Au pays des châteaux]]'' |[[René Leclère]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1950 |[[Visages du Luxembourg]] |[[René Leclère]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1950 |''[[Ewige Madonna]]'' |[[Ulrich Kayser]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1951 |''[[Baurestolz]]'' |[[René Kauthen]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1953 |''[[Benelux - Le Luxembourg et son industrie]]'' |[[Philippe Schneider]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1953 |[[Le mariage de la Princesse Josephine-Charlotte et du Prince Jean]] |[[René Leclère]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1953 |''[[De la grappe au vin]]'' |[[Marcel Franziskus]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1956 |''[[L'aéroport de Luxembourg]]'' |[[Philippe Schneider]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1956 |''[[Décembre, mois des enfants]]'' |[[Henri Storck]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1957 |''[[Dudelange - Cinquantenaire]]'' |[[Philippe Schneider]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1957 |''[[La visite de René Coty au Luxembourg]]'' |[[Jacques Navadic]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1958 |''[[Echternach et sa procession dansante]]'' |[[Marcel Franziskus]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1958 |''[[Echternach, haut lieu de l'esprit]]'' |[[Michel Drach]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1959 |''[[Au service de la Nation]]'' |[[Philippe Schneider]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1960 |''[[L'électricité au service du pays]]'' |[[Philippe Schneider]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1962 |''[[Kutter (Film)|Kutter]]'' |[[Marcel Franziskus]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1963 |''[[Au choeur de l'Europe]]'' |[[Philippe Schneider]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1963 |''[[Emile Mayrisch (Film)|Emile Mayrisch]]'' |[[Ed Kohl]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1963 |''[[Emile Mayrisch, l'homme et son oeuvre]]'' |[[Jos Pauly]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1968 |''[[Requiescat in pace]]'' |[[Jean Jeitz]] an [[Jean Biver]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1969 |''[[Objectif 2000]]'' |[[Jos Pauly]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1970 |''[[Electricité, moteur des temps modernes]]'' |[[Philippe Schneider]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1970 |''[[A Man, a Legend: George S. Patton]]'' |[[Fred Junck]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1972 |''[[L'Europe en marche: Hommage à Robert Schuman]]'' |[[Fred Junck]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1973 |''[[Burrigsonndig zu Huldang (Dimanche de grand feu à Huldange)]]'' |[[Ed Kohl]] an [[Heng Glesener]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1973 |''[[Echternach und seine Springprozession]]'' |[[Paul Spang]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1974 |''[[Escale au Luxembourg]]'' |[[Philippe Schneider]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1978 |''[[Shetland]]'' |[[Paul Scheuer]], [[Michel Geiben]] an [[R. Klemmer]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1979 |''[[Das Grossherzogtum Luxemburg]]'' |[[Philippe Schneider]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1981 |''[[Equilibre et mouvement]]'' |[[Edouard Berne]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1981 |''[[D'Meedche vu Garnech]]'' |[[Gast Rollinger]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1984 |''[[Cat-Hydra]]'' |[[AFO Film]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1985 |''[[Schwaarze Schnéi]]'' |[[AFO Film]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1986 |''[[D'Bicherbank an der Enneschtgaass]]'' |[[AFO Film]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1989 |''[[Äerzengel (Film)|Äerzengel]]'' |[[Claude Waringo]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1990 |''[[Expo 150 - De Film]]'' |[[Jean-Claude Schlim]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1991 |''[[Le pont rouge]]'' |[[Geneviève Mersch]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1992 |''[[D'Päerdscoursen zu Dikrech]]'' |[[Bernard Zeches]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1992 |''[[De Stau]]'' |[[Anne Diederich]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1993 |''[[5 Liewen]]'' |[[Jean Kayser]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1993 |''[[Biller aus enger onroueger Zäit]]'' |[[Bernie Zeches]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1993 |''[[Thés dansants]]'' |[[Andy Bausch]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1993 |''[[Udo Kier, From A to A]]'' |[[Paul Lesch]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1995 |''[[Eng Kinnigin an der Kathedral]]'' |[[Tom Alesch]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1996 |''[[Roger]]'' |[[Geneviève Mersch]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1997 |''[[Carreaux de mine]]'' |[[Anne Schroeder]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1997 |''[[De leschten Héichuewen]]'' |[[Menn Bodson]] an [[Romain Goerend]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1999 |''[[Dancing Pilgrims]]'' |[[Larue M. Hal]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|1999 |''[[Philippe Schneider, de Mann mat der Kamera]]'' |[[Tom Alesch]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|2000 |''[[Electric Theatre]]'' |[[Andy Bausch]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|2000 |''[[The Very Last Cha Cha Cha]]'' |[[Andy Bausch]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|2003 |''[[Ons Arméi]]'' |[[Cathy Richard]] a [[Tom Alesch]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|2005 |''[[Tony Rollman, une aventure européenne]]'' |[[Delphine Kiefer]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|2007 |''[[bloë Steen]]'' |[[Tom Alesch]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|2007 |''[[Am Éislek]]'' |[[Tom Alesch]] an [[Anne Schiltz (1975)|Anne Schiltz]] |Documentaire (Kuerzfilm) |- |align="center"|2019 |''[[Touch Me]]'' |[[Eileen Byrne]] |Documentaire (Kuerzfilm) |} == Auslännesch Filmer, déi a Koproduktioun mat Lëtzebuerg hiergestallt goufen == === Laangfilmer === {|class="wikitable sortable" |- ! width="20" | Joer ! width="260" | Filmtitel ! width="300" | Regie ! width="180" | Koproduktiounslänner ! width="140" | Kommentar |- |align="center"|1965 |''Massacre pour une orgie'' |Jean-Loup Grosdard (Jean-Pierre Basti) |{{DEU}}<br>{{FRA}} |<!--mam [[Joël Barbouth]]--> |- |align="center"|1969 |''[[Pano ne passera pas]]'' |[[Ody Roos]] an [[Danielle Jaeggi]] |{{DEU}} |<!--mam [[Anne Kerylen]]--> |- |align="center"|1969 |''Mon nom est femme'' |Max Frobenius |{{FRA}} |<!--mam [[Ellen Bahl]]--> |- |align="center"|1969 |''[[More (Film 1969)|More]]'' |[[Barbet Schroeder]] |{{FRA}} |<!--mam [[Klaus Grünberg]] a [[Mimsy Farmer]]--> |- |align="center"|1969 |''Traquenards'' |[[Jean-François Davy]] |{{FRA}} |<!--mam [[Roland Lesaffre]] an [[Anna Gaël]]--> |- |align="center"|1971 |''[[Mais qui m'a donc fait ce bébé?]]'' |[[Michel Gérard]] |{{FRA}} |<!--mam [[Noël Roquevert]], [[Michèle Girardon]], [[Hary Haagen]] an [[Jängi Hopp]]--> |- |align="center"|1984 |''[[Die Frau ohne Körper und der Projektionist]]'' |[[Nikolaus Schilling]] |{{DEU}} |<!--mam [[Liane Hielscher]] a [[Gabriel Barylli]]--> |- |- |align="center"|1985 |''[[Istanbul (Film 1985)|Istanbul]]'' |[[Marc Didden]] |{{BEL}}<br>{{DEU}} |<!--mam [[Brad Dourif]] an [[Ingrid de Vos]]--> |- |align="center"|1985 |''[[Here Come the Littles]]'' |[[Bernard Deyriès]] |{{USA}} |Animatiounsfilm fir Kanner |- |align="center"|1991 |''[[One Against the Wind]]'' |[[Larry Elikann]] |{{USA}} |Fernseefilm<!--; mam [[Judy Davis]] a [[Sam Neill]]--> |- |align="center"|1991 |''[[Sherlock Holmes and the Leading Lady]]'' |[[Peter Sasdy]] |{{GBR}}<br>{{FRA}}<br>{{BEL}}<br>{{USA}} |Fernseefilm<!--; mam [[Christopher Lee]] a [[Patrick Macnee]]--> |- |align="center"|1992 |''[[Incident at Victoria Falls]]'' |[[Bill Corcoran]] |{{GBR}}<br>{{ITA}}<br>{{BEL}}<br>{{FRA}}<br>{{USA}} |Fernseefilm<!--; mam Christopher Lee a Patrick Macnee--> |- |align="center"|1992 |''[[Les sept péchés capitaux]]'' |[[Beatriz Flores]], [[Frédéric Fonteyne]], [[Geneviève Mersch]], [[Yvan Le Moine]], [[Pierre Paul Renders]], [[Olivier Smolders]] a [[Pascal Zabus]] mam [[Robert Mitchum]] a [[Marie-Christine Bayens]] |{{BEL}} |Sketchfilm |- |align="center"|1992 |''[[Retrato de familia]]'' |[[Luis Galvao Teles]] |{{POR}}<br/>{{FRA}} |<!--mam [[Joaquim de Almaida]] a [[Maria de Medeiros]] --> |- |align="center"|1992 |''[[Je pense à vous (1992)|Je pense à vous]]'' |[[Jean-Pierre Dardenne]] a [[Luc Dardenne]] |{{BEL}}<br>{{FRA}} |<!--mam [[Robin Renucci]]--> |- |align="center"|1993 |''[[A House in the Hills]]'' |[[Ken Wiederhorn]] | | |- |align="center"|1993 |''[[Two Small Bodies]]'' |[[Beth Blethyn]] |{{DEU}} | |- |align="center"|1993 |''[[The Hound of London]]'' |[[Peter Reynolds-Long]] | |Fernseefilm<!--; mam Patrick Macnee--> |- |align="center"|1993 |''[[Abracadabra (Film)|Abracadabra]]'' |[[Harry Cleven]] |{{BEL}}<br>{{FRA}} |<!--mam [[Philippe Volter]] an Thierry van Werveke--> |- |align="center"|1993 |''[[Anna annA]]'' |[[Jürgen Brauer]] |{{CHE}}<br>{{DEU}} |<!--mam [[Lea Hurliman]] a [[Steve Karier]]--> |- |align="center"|1994 |''[[Lie Down With Lions (Televisiounsfilm)|Lie Down With Lions]]'' |[[Jim Goddard]] |{{GBR}} |Fernseefilm<!--; mam [[Timothy Dalton]] an [[Omar Sharif]]--> |- |align="center"|1995 |''[[Midnight Man (TV-Film 1995)|Midnight Man]]'' |[[Lawrence Gordon Clark]] |{{CAN}}<br>{{USA}}<br>{{GBR}} |Fernseefilm<!--; mam [[Rob Lowe]] an [[Hannes Jaenicke]]--> |- |align="center"|1996 |''[[La promesse (Film 1996)|La promesse]]'' |Jean-Pierre Dardenne a Luc Dardenne |{{BEL}}<br>{{FRA}} |<!--mam [[Jérémie Renier]]--> |- |align="center"|1996 |''[[The Way to Dusty Death]]'' |[[Geoffrey Reeve]] |{{USA}} |Fernseefilm<!--; mam Rob Lowe--> |- |align="center"|1996 |''[[On Dangerous Ground]]'' |[[Lawrence Gordon Clark]] |{{CAN}}<br>{{GBR}} |Fernseefilm<!--; mam [[Linda Hamilton]]--> |- |align="center"|1996 |''[[Black Dju]]'' |[[Pol Cruchten]] |{{BEL}}<br>{{POR}} |<!--mam [[Philippe Léotard]]--> |- |align="center"|1996 |''[[Salut cousin!]]'' |[[Merzak Allouache]] |{{FRA}}<br>{{BEL}} |<!--mam [[Gad Elmaleh]]--> |- |align="center"|1996 |''[[The Pillow Book]]'' |[[Peter Greenaway]] |{{FRA}}<br>{{GBR}}<br>{{NED}} |<!--mam [[Vivian Wu]]--> |- |align="center"|1996 |''[[La freccia azzurra]]'' |[[Enzo d'Alo]] |{{ITA}}<br>{{CHE}}<br>{{DEU}} |Animatiounsfilm fir Kanner |- |align="center"|1997 |''[[Sub Down]]'' |[[Gregg Champion]] (als [[Alan Smithee]]) |{{USA}} |<!--mam [[Stephan Baldwin]] a [[Tom Conti]]--> |- |align="center"|1997 |''[[Elles]]'' |[[Luis Galvão Teles]] |{{BEL}}<br>{{FRA}}<br>{{POR}}<br>{{ESP}} | |- |align="center"|1997 |''[[Lorenz im Land der Lügner]]'' |Jürgen Brauer |{{DEU}} |<!--mam [[Jochen Busse]] a [[Rolf Hoppe]]--> |- |align="center"|1997 |''[[An American Werewolf in Paris]]'' |[[Anthony Waller]] |{{USA}} |<!--mam [[Tom Everett Scott]] an [[Julie Delpy]]--> |- |align="center"|1997 |''[[Benjamin Blümchen (Film)|Benjamin Blümchen]]'' |[[Gerhard Hahn]] |{{DEU}} | |- |align="center"|1998 |''[[L'école de la chair]]'' |[[Benoît Jacquot]] |{{FRA}}<br>{{BEL}} |<!--mam [[Isabelle Huppert]] a [[Vincent Lindon]]--> |- |align="center"|1998 |''[[Tommi & the Wildcat]]'' |[[Raimoo Niemit]] a [[Ville Suhonen]] |{{FIN}}<br>{{DEU}}<br>{{DNK}} | |- |align="center"|1998 |''[[Le serpent a mangé la grenouille]]'' |[[Alain Guesnier]] |{{FRA}}<br>{{ESP}} |<!--mam [[Jean Rochefort]] a [[Marisa Paredes]]--> |- |align="center"|1998 |''[[Nightworld: 30 Years to Life]]'' |[[Michael Tuchner]] |{{CAN}}<br>{{USA}} |Fernseefilm<!--; mam [[Robert Hays]]--> |- |align="center"|1998 |''[[Nightworld: Lost Souls]]'' |[[Jeff Woolnough]] |{{CAN}} |Fernseefilm<!--; mam [[John Savage]] a [[Barbara Sukowa]]--> |- |align="center"|1998 |''[[Le plaisir (et ses petits tracas)]]'' |[[Nicolas Boukhrief]] |{{FRA}}<br>{{ITA}}<br>{{BEL}} |<!--mam [[Mathieu Kassovitz]], [[Vincent Cassel]] a [[Julie Gayet]]--> |- |align="center"|1998 |''[[Max & Bobo]]'' |[[Frédéric Fonteyne]] |{{BEL}}<br>{{FRA}} |<!--mam [[Alfredo Pea]]--> |- |align="center"|1998 |''[[Tale of the Mummy]]'' |[[Russell Mulcahy]] |{{USA}}<br>{{GBR}} |<!--mam [[Jason Scott Lee]]--> |- |align="center"|1998 |''[[Kirikou et la sorcière]]'' |[[Michel Ocelot]] |{{FRA}}<br>{{BEL}} |Animatiounsfilm fir Kanner |- |align="center"|1998 |''[[The First 9½ Weeks]]'' |[[Alex Wright]] |{{USA}}<br>{{CAN}} |<!--mam [[Paul Mercurio]] a [[Clara Bellar]]--> |- |align="center"|1999 |''[[Fortress 2]]'' |[[Geoff Murphy]] |{{USA}} |<!--mam [[Christophe Lambert]]--> |- |align="center"| |''[[8½ Women]]'' (1999) |Peter Greenaway |{{GBR}}<br>{{NED}}<br>{{DEU}} |<!--mam [[John Standing]] a [[Matthew Delamere]]--> |- |align="center"|1999 |''[[Une liaison pornographique]]'' |Frédéric Fonteyne |{{FRA}}<br>{{BEL}} |<!--mam [[Nathalie Baye]] a [[Sergi López (Schauspiller)|Sergi López]]--> |- |align="center"|1999 |''[[The New Adventures of Pinocchio]]'' |[[Michael Anderson (Filmregisseur)|Michael Anderson]] |{{USA}}<br>{{DEU}}<br>{{GBR}} |<!--mam [[Martin Landau]] an [[Udo Kier]]--> |- |align="center"|1999 |''[[Wing Commander (Film)|Wing Commander]]'' |[[Chris Roberts (Spilldesigner)|Chris Roberts]] |{{USA}} |<!--mam [[Freddie Prince, Jr.]] an [[Jürgen Prochnow]]--> |- |align="center"|1999 |''[[New World Disorder (Film 1999)|New World Disorder]]'' |[[Richard Spence]] |{{USA}} |<!--mam [[Rutger Hauer]] an [[Tara Fitzgerald]]--> |- |align="center"|1999 |''[[Jaime (Film 1999)|Jaime]]'' |[[Antònio-Pedro Vasconcelos]] |{{POR}}<br>{{BRA}} |<!--mam [[Saùl Fonseca]]--> |- |align="center"|1999 |''[[La chambre obscure]]'' |[[Christine Questerbert]] |{{FRA}}<br>{{CAN}}<br>{{ITA}} |<!--mam [[Sylvie Testud]] a [[Mathieu Demy]]--> |- |align="center"|2000 |''[[Pourquoi se marier le jour de la fin du monde?]]'' |Harry Cleven |{{BEL}} |<!--mam [[Frédéric Bodson]]--> |- |align="center"|2000 |''[[Les gens qui s'aiment]]'' |[[Jean-Charles Tacchella]] |{{FRA}}<br>{{BEL}}<br>{{ESP}} |<!--mam [[Richard Berry (Schauspiller)|Richard Berry]] an [[Jacqueline Bisset]]--> |- |align="center"|2000 |''[[Shadow of the Vampire]]'' |[[E. Elias Merhige]] |{{GBR}} |<!--mam [[John Malkovich]] a [[Willem Dafoe]]--> |- |align="center"|2000 |''[[Falling Through (2000)|Falling Through]]'' |[[Colin Bucksey]] |{{CAN}}<br>{{FRA}} |<!--mam [[James West]] a [[Marjo Baayen]]--> |- |align="center"|2000 |''[[Christie Malry's Own Double Entry]]'' |[[Paul Tickell]] |{{NLD}}<br>{{BEL}} |<!--mam [[Nick Moran]]--> |- |align="center"|2000 |''[[Lourdes (Film 2000)|Lourdes]]'' |[[Lodovico Gasparini]] |{{ITA}}<br>{{FRA}} |Fernseefilm<!--; mam [[Alessandro Gassman]] a [[Sydne Rome]]--> |- |align="center"|2000 |''[[Du poil sous les roses]]'' |[[Jean Julien Chervier]]a [[Agnès Obadia]] |{{FRA}} |<!--mam [[Julie Durand]]--> |- |align="center"| |''[[The Enemy]]'' |[[Tom Kinninmont]] |{{USA}}<br>{{DEU}} |<!--mam [[Luke Perry]] a [[Roger Moore]]--> |- |align="center"|2001 |''[[Superstition (Film 2001)|Superstition]]'' |[[Kenneth Hope]] |{{GBR}}<br>{{NLD}} |<!--mam [[David Warner]] an [[Charlotte Rampling]]--> |- |align="center"|2001 |''[[CQ]]'' |[[Roman Coppola]] |{{USA}} |<!--mam [[Jeremy Davies]] an [[Angela Lindvall]]--> |- |align="center"|2001 |''[[Petites misères]]'' |[[Philippe Boon]] a [[Laurent Brandenbourger]] |{{BEL}}<br>{{FRA}} |<!--mam [[Albert Dupontel]] a [[Marie Trintignant]]--> |- |align="center"|2001 |''[[The Musketeer]]'' |[[Peter Hyams]] |{{DEU}}<br>{{GBR}}<br>{{BEL}} |<!--mam [[Catherine Deneuve]] a [[Stephen Rea]]--> |- |align="center"|2001 |''[[The Point Man]]'' |[[John Glen]] |{{GBR}}<br>{{FRA}} |<!--mam [[Christopher Lambert]] a [[Kerry Fox]]--> |- |align="center"|2001 |''[[L'amour en suspens]]'' |[[Herman Van Eycken]] |{{BEL}}<br>{{POR}} |<!--mam [[Andrea Ferreol]]--> |- |align="center"|2002 |''[[Boys on the Run (Film 2002)|Boys on the Run]]'' |[[Pol Cruchten]] |{{USA}}<br>{{FRA}} | |- |align="center"|2002 |''[[Corto Maltese: La cour secrète des Arcanes]]'' |[[Pascal Morelli]] |{{FRA}}<br>{{ITA}} | |- |align="center"|2002 |''[[Dog Soldiers]]'' |[[Neil Marshall]] |{{GBR}} |<!--mam [[Kevin McKidd]] a [[Sean Pertwee]]--> |- |align="center"|2002 |''[[Un honnête commerçant]]'' |[[Philippe Blasband]] |{{BEL}} |<!--mam [[Philippe Noiret]]--> |- |align="center"|2002 |''[[J'ai toujours voulu être une sainte]]'' |[[Geneviève Mersch]] |{{BEL}} |<!--mam [[Marie Kremer]]--> |- |align="center"|2002 |''[[Confessions of an Ugly Stepsister]]'' |[[Gavin Millar]] |{{CAN}} |Fernseefilm<!--; mam [[Stockard Channing]]--> |- |align="center"|2002 |''[[Extreme Ops]]'' |[[Christian Duguay]] |{{GBR}}<br>{{DEU}} |<!--mam [[Devon Sawa]] an [[Heino Ferch]]--> |- |align="center"|2002 |''[[FearDotCom]]'' |[[William Malone]] |{{GBR}}<br>{{DEU}}<br>{{USA}} |<!--mam [[Stephen Dorff]] an Udo Kier--> |- |align="center"|2002 |''[[The Ride (Film 2002)|The Ride]]'' oder och ''Joy-Rider'' |[[Gaby Dellal]] |{{ITA}}<br>{{GBR}} |<!--mam [[Paul Nicholls]] a [[Mathieu Carrière]]--> |- |align="center"|2002 |''[[Maigret et le fou de Sainte Clotilde]]'' |[[Claudio Tonetti]] a [[Bruno Cremer]] |{{FRA}}<br>{{BEL}}<br>{{CHE}} |Fernseefilm |- |align="center"|2002 |''[[Moonlight (Film 2002)|Moonlight]]'' |[[Paula Van der Oest]] |{{NLD}}<br>{{GBR}}<br>{{DEU}} |<!--mam [[Laurien Van den Broeck]]--> |- |align="center"|2002 |''[[Le troisième oeil]]'' |[[Christophe Fraipont]] |{{BEL}}<br>{{FRA}} |<!--mam [[Fatou N'Diaye]]--> |- |align="center"|2002 |''[[Nha Fala]]'' |[[Flora Gomes]] |{{POR}}<br>{{FRA}} |<!--mam [[Fatou N'Diaye]]--> |- |align="center"|2002 |''[[Tristan et Iseult]]'' |[[Thierry Schiel]] |{{FRA}} |<!--mam [[Ciara Baker]]--> |- |align="center"|2002 |''[[De tweeling (Film 2002)|De tweeling]]'' |[[Ben Sombogaert]] |{{NLD}} |<!--mam [[Thekla Reuter]]--> |- |align="center"|2002 |''[[Une part du ciel]]'' |[[Bénédicte Liénard]] |{{FRA}}<br>{{BEL}} |<!--mam [[Séverine Caneele]]--> |- |align="center"|2002 |''[[Villa des roses (Film 2002)|Villa des roses]]'' |[[Frank Van Passel]] |{{BEL}}<br>{{NLD}}<br>{{GBR}} |<!--mam Julie Delpy an [[Jan Decleir]]--> |- |align="center"|2003 |''[[Le tango des Rashevski]]'' |[[Sam Garbarski]] |{{BEL}}<br>{{FRA}} |<!--mam [[Hyppolyte Girardot]] a [[Ludmila Mikaël]]--> |- |align="center"|2003 |''[[Rencontre avec le dragon]]'' |[[Hélène Angel]] |{{FRA}} |<!--mam [[Daniel Auteuil]]--> |- |align="center"|2003 |''[[Octane]]'' |[[Marcus Adams]] |{{GBR}} |<!--mam [[Madeleine Stowe]]--> |- |align="center"|2003 |''[[Secret Passage]]'' |[[Ademir Kenovic]] |{{GBR}} |<!--mam [[John Torturo]] an Tara Fitzgerald--> |- |align="center"|2003 |''[[The Emperor's Wife]]'' |[[Julien Vrebos]] |{{NLD}}<br>{{BEL}} |<!--mam [[Jonathan Rhys-Meyers]]--> |- |align="center"|2003 |''[[Girl with a Pearl Earring (Film)|Girl with a Pearl Earring]]'' |[[Peter Webber]] |{{GBR}}<br>{{FRA}} |<!--mam [[Colin Firth]] a [[Scarlett Johansson]]--> |- |align="center"|2003 |''[[Os imortais]]'' (Les immortels) |[[Antoni Pedro Vasconcelos]] |{{POR}}<br>{{GBR}} |<!--mam Joaquim de Almeida, [[Emmanuelle Seigner]] an [[André Jung]]--> |- |align="center"|2003 |''[[Pipermint... das Leben möglicherweise]]'' |[[Nicole Nadine Deppé]] |{{DEU}} |<!--mam [[Sami Frey]] a [[Myriam Muller]]--> |- |align="center"|2003 |''[[L'acqua... il fuoco]]'' |[[Luciano Emmer]] |{{ITA}} |<!--mam [[Giancarlo Giannini]] a [[Valérie Kaprisky]]--> |- |align="center"|2003 |''[[Globi und der Schattenräuber]]'' | |{{CHE}}<br>{{DEU}} |Animatiounsfilm fir Kanner |- |align="center"|2003 |''[[Tempo (Film 2003)|Tempo]]'' |[[Eric Styles]] |{{CAN}}<br>{{FRA}}<br>{{GBR}} |<!--mam [[Melanie Griffith]]--> |- |align="center"|2003 |''[[The Tulse Luper Suitcases, Part I: The Moab Story]]'' |Peter Greenaway |{{GBR}}<br>{{ESP}}<br>{{ITA}}<br>{{NLD}}<br>{{HUN}}<br>{{DEU}} |<!--mam [[Caroline Dhavernas]]--> |- |align="center"|2003 |''[[Le ventre de Juliette]]'' |[[Martin Provost]] |{{FRA}}<br>{{ESP}} |<!--mam [[Marie Julie Parmentier]]--> |- |align="center"|2003 |''[[Tudo isto é Fado]]'' (Fado Blues) |Luis Galvào Teles |{{POR}}<br>{{BRA}} |<!--mam [[Angelo Torres]] a Joaquim De Almeida--> |- |align="center"|2004 |''[[Tempesta]]'' |[[Tim Disney]] |{{NLD}}<br>{{ESP}}<br>{{GBR}}<br>{{USA}}<br>{{ITA}} |<!--mam [[Scot Williams]] a Rutger Hauer--> |- |align="center"|2004 |''[[La femme de Gilles]]'' |Frédéric Fonteyne |{{BEL}}<br>{{FRA}}<br>{{ITA}}<br>{{CHE}} |<!--mam [[Emmanuelle Devos]] a [[Laura Smet]]--> |- |align="center"|2004 |''[[Der neunte Tag]]'' |[[Volker Schloendorff]] |{{DEU}} |<!--mam [[Ulrich Matthes]]--> |- |align="center"|2004 |''[[Autobahnraser]]'' |[[Michael Keusch]] |{{DEU}} |<!--mam [[Niels Bruno Schmidt]]--> |- |align="center"|2004 |''[[The Merchant of Venice]]'' |[[Michael Radford]] |{{USA}}<br>{{GBR}}<br>{{ITA}} |<!--mam [[Al Pacino]] an [[Jeremy Irons]]--> |- |align="center"|2004 |''[[The Tulse Luper Suitcases, Part 2: Vaux to the Sea]]'' |Peter Greenaway |{{GBR}}<br>{{NLD}}<br>{{ESP}}<br>{{ITA}}<br>{{HUN}} | |- |align="center"|2004 |''[[The Tulse Luper Suitcases, Part 3: From Sark to the Finish]]'' |Peter Greenaway |{{GBR}}<br>{{ESP}}<br>{{NLD}}<br>{{DEU}} | |- |align="center"|2004 |''[[Eros (Film)|Eros]]'' |[[Kar Wai Wong]], [[Steven Soderbergh]] a [[Michelangelo Antonioni]] |{{USA}}<br>{{ITA}}<br>{{HKG}}<br>{{CHN}}<br>{{FRA}} |<!--mam [[Li Gong]] an [[Alan Arkin]]--> |- |align="center"|2004 |''[[Madame Edouard]]'' |[[Nadin Monfils]] |{{BEL}}<br>{{FRA}} |<!--mam [[Michel Blanc]] an [[Josiane Balasko]]--> |- |align="center"|2004 |''[[Calvaire]]'' |[[Fabrice du Welz]] |{{BEL}}<br>{{FRA}} |<!--mam [[Laurent Lucas]] a [[Brigitte Lahaye]]--> |- |align="center"|2004 |''[[George and the Dragon]]'' |[[Tom Reeve]] |{{DEU}} |<!--mam [[James Purefoy]] a [[Patrick Swaize]]--> |- |align="center"|2004 |''[[Hurensohn]]'' |[[Michael Sturminger]] |{{AUT}} |<!--mam [[Gerti Drassl]]--> |- |align="center"|2004 |''[[Retrograde]]'' |[[Christopher Kulikowski]] |{{USA}}<br>{{AUT}} |<!--mam [[Dolph Lundgren]]--> |- |align="center"|2004 |''[[T'Choupi]]'' |[[Jean-Luc François]] |{{AUT}}<br>{{FRA}}<br>{{KOR}} |Animatiounsfilm fir Kanner |- |align="center"|2004 |''[[Visions of Europe]]'' |[[Andy Bausch]], Peter Greenaway, [[Aki Kaurismäki]], [[Jan Troell]] an anerer |25 europäesch Länner |Anthologiefilm |- |align="center"|2004 |''[[The Preacher]]'' |[[Gerrard Verhage]] |{{NLD}}<br>{{GBR}} |<!--mam [[Frank Lammers]] a [[Christian Kmiotek]]--> |- |align="center"|2005 |''[[Miss Montigny]]'' |[[Miel Van Hoogenbemt]] |{{BEL}}<br>{{FRA}} |<!--mam [[Johan Leysen]]--> |- |align="center"|2005 |''[[Der Henker]]'' |[[Simon Aeby]] |{{AUT}}<br>{{GBR}}<br>{{DEU}} |<!--mam [[Nikolaj Coster-Waldau]]--> |- |align="center"|2005 |''[[Victoire]]'' |[[Stéphanie Murat]] |{{FRA}} |<!--mam Sylvie Testud a [[Mylène Demongeot]]--> |- |align="center"|2005 |''[[Your Name Is Justine]]'' |[[Franco de Peña]] |{{POL}} |<!--mam [[Mathieu Carrière]] an [[Dominique Pinon]]--> |- |align="center"|2006 |''[[Comme t'y es belle]]'' |[[Lisa Azuelos]] |{{FRA}}<br>{{BEL}}<br>{{GBR}} | |- |align="center"|2006 |''[[Comme tout le monde]]'' |[[Pierre-Paul Renders]] |{{BEL}}<br>{{FRA}}<br>{{CAN}}<br>{{DEU}} | |- |align="center"|2006 |''[[Flawless]]'' |[[Michael Radford]] |{{GBR}} |<!--mam [[Michael Caine]] an [[Demi Moore]]--> |- |align="center"|2006 |''[[In a Dark Place]]'' |[[Donato Rotunno]] |{{GBR}} | |- |align="center"|2006 |''[[Lapislazuli (Film)|Lapislazuli]]'' |[[Wolfgang Murnberger]] |{{AUT}}<br>{{DEU}} | |- |align="center"|2006 |''[[The Thief Lord]]'' (Herr der Diebe) |[[Richard Claus]] |{{DEU}} |<!--mam [[Aaron Johnson]]--> |- |align="center"|2007 |''[[Free to leave]]'' |[[Peter Payer]] |{{AUT}} | |- |align="center"|2007 |''[[Irina Palm]]'' |[[Sam Gabarski]] |{{BEL}}<br>{{DEU}}<br>{{GBR}}<br>{{FRA}} | |- |align="center"|2007 |''[[J'aurais voulu être un danseur]]'' |[[Alain Berliner]] |{{BEL}}<br>{{FRA}}<br>{{GBR}} | |- |align="center"|2007 |''[[Luftbusiness]]'' |[[Dominique De Rivaz]] |{{CHE}} | |- |align="center"|2007 |''[[Retour à Gorée]]'' | |{{CHE}} | |- |align="center"|2007 |''[[Über Wasser]]'' |Udo Maurer |{{AUT}} |Documentaire |- |align="center"|2008 |''[[Bride Flight]]'' |Ben Sombogaart |{{NLD}} | |- |align="center"|2008 |''[[Les enfants de Timpelbach]]'' | |{{BEL}} | |- |align="center"|2008 |''[[Freigesprochen]]'' |[[Peter Payer]] |{{AUT}} | |- |align="center"|2008 |''[[Divizionz]]'' | |{{UGA}}<br>{{ZAF}} | |- |align="center"|2008 |''[[JCVD]]'' |[[Mabrouk El Mechri]] |{{FRA}}<br>{{BEL}} | |- |align="center"|2008 |''[[Tausend Ozeane]]'' | |{{CHE}} | |- |align="center"|2009 |''[[Bob et Bobette au Far-West]]'' |[[Wim Bien]] a [[Mark Mertens]] |{{BEL}} | |- |align="center"|2009 |''[[Contact High]]'' |[[Michael Glawogger]] |{{AUT}} | |- |align="center"|2009 |''[[Dust (Film 2009)|Dust]]'' |[[Max Jacoby (Regisseur)|Max Jacoby]] |{{AUT}} | |- |align="center"|2009 |''[[Der Fürsorger]]'' |[[Lutz Konermann]] |{{CHE}} | |- |align="center"|2009 |''[[Humains]]'' |[[Jacques-Olivier Molon]] a [[Pierre-Olivier Thévenin]] |{{FRA}}<br>{{CHE}} | |- |align="center"|2009 |''[[Ne te retourne pas]]'' |[[Marina de Van]] |{{BEL}}<br>{{FRA}}<br>{{ITA}} | |- |align="center"|2009 |''[[Panique au village]]'' |[[Stéphane Aubier]] a [[Vincent Patar]] |{{BEL}} |Animatiounsfilm fir Kanner |- |align="center"|2009 |''[[Räuberinnen]]'' |[[Carla Lia Monti]] |{{CHE}} | |- |align="center"|2010 |''[[Dernier étage gauche gauche]]'' |[[Angelo Cianci]] |{{FRA}} | |- |align="center"|2010 |''[[La dernière fugue]]'' |[[Léa Pool]] |{{CAN}} | |- |align="center"|2010 |''[[Illégal]]'' |[[Olivier Masset-Depasse]] |{{BEL}}<br>{{FRA}} | |- |align="center"|2010 |''[[Libre échange]]'' |[[Serge Guisquière]] |{{FRA}}<br>{{BEL}} | |- |align="center"|2010 |''[[Nous trois]]'' |[[Renaud Bertrand]] |{{FRA}} | |- |align="center"|2010 |''[[La petite chambre]]'' |[[Stéphanie Chuat]] a [[Véronique Reymond]] |{{CHE}} | |- |align="center"|2010 |''[[Quartier Lointain]]'' |[[Sam Garbarski]] |{{BEL}}<br>{{DEU}} | |- |align="center"|2010 |''[[La Régate]]'' |[[Bernard Bellefroid]] |{{BEL}}<br>{{FRA}} | |- |align="center"|2010 |''[[The Runway]]'' |[[Ian Power]] |{{IRL}} | |- |align="center"|2010 |''[[Sans queue ni tête]]'' |[[Jeanne Labrune]] |{{BEL}}<br>{{FRA}} | |- |align="center"|2011 |''[[Anduni]]'' |[[Samira Radsi]] |{{DEU}} | |- |align="center"|2011 |''[[Avant l'aube]]'' |[[Raphaël Jacoulot]] |{{FRA}} | |- |align="center"|2011 |''[[La clinique de l'amour]]'' |[[Artus de Penguern]] |{{FRA}} | |- |align="center"|2011 |''[[De force]]'' |[[Frank Henry]] |{{FRA}} | |- |align="center"|2011 |''[[Elle ne pleure pas, elle chante]]'' |[[Philippe de Pierpont]] |{{FRA}}<br>{{BEL}} | |- |align="center"|2011 |''[[Les géants]]'' |[[Bouli Lanners]] |{{BEL}}<br>{{FRA}} | |- |align="center"|2011 |''[[Hysteria (Film)|Hysteria]]'' |[[Tanya Wexler]] |{{GBR}}<br>{{FRA}}<br>{{DEU}}<br>{{CHE}} | |- |align="center"|2011 |''[[Isabelle (Film)|Isabelle]]'' |[[Ben Sombogaart]] |{{NLD}} | |- |align="center"|2011 |''[[Mein bester Feind]]'' |[[Wolfgang Murnberger]] |{{AUT}} | |- |align="center"|2011 |''[[Nuit blanche]]'' |[[Frédéric Jardin]] |{{FRA}}<br>{{BEL}} | |- |align="center"|2011 |''[[Tabu - Es ist die Seele ein Fremdes auf Erden]]'' |[[Christoph Stark]] |{{DEU}}<br>{{AUT}}<br>{{FRA}} | |- |align="center"|2012 |''[[À perdre la raison]]'' |[[Joachim Lafosse]] |{{BEL}}<br>{{FRA}}<br>{{CHE}} | |- |align="center"|2012 |''[[Allez, Eddy!]]'' |[[Gert Embrechts]] |{{BEL}} | |- |align="center"|2012 |''[[Arrêtez-moi]]'' |[[Jean-Paul Lilienfeld]] |{{BEL}}<br>{{FRA}} | |- |align="center"|2012 |''[[Belle du seigneur]]'' |[[Glenio Bonder]] |{{FRA}}<br>{{DEU}}<br>{{BEL}}<br>{{CHE}} | |- |align="center"|2012 |''[[Comme un homme]]'' |[[Safy Nebbou]] |{{FRA}}<br>{{BEL}} | |- |align="center"|2012 |''[[Dead Man Talking]]'' |[[Patrick Ridremont]] |{{BEL}}<br>{{FRA}} | |- |align="center"|2012 |''[[Fils unique]]'' |[[Miel Van Hoogenbemt]] |{{BEL}}<br>{{FRA}} | |- |align="center"|2012 |''[[Ernest & Célestine]]'' |[[Benjamin Renner]], [[Stéphane Aubier]] a [[Vincent Patar]] |{{BEL}}<br>{{FRA}} | |- |align="center"|2012 |''[[J'enrage de son absence]]'' |[[Sandrine Bonnaire]] |{{FRA}} | |- |align="center"|2012 |''[[Mobile home]]'' |[[François Pirot]] |{{BEL}}<br>{{FRA}} | |- |align="center"|2012 |''[[Plan de table]]'' |[[Christelle Raynal]] |{{FRA}}<br>{{BEL}} | |- |align="center"|2012 |''[[Sous le figuier]]'' |[[Anne-Marie Etienne]] |{{FRA}}<br>{{BEL}} | |- |align="center"|2012 |''[[Tango libre]]'' |[[Frédéric Fonteyne]] |{{BEL}}<br>{{FRA}} | |- |align="center"|2012 |''[[La traversée]]'' |[[Jérôme Cornuau]] |{{FRA}}<br>{{BEL}} | |- |align="center"|2012 |''[[Valparaiso (Film)|Valparaiso]]'' |[[Jean-Christophe Delpias]] |{{BEL}}<br>{{FRA}} | |- |align="center"|2012 |''[[La vie d'une autre]]'' |Sylvie Testud |{{FRA}}<br>{{BEL}} | |- |align="center"|2013 |''[[Adieu Paris]]'' |[[Franziska Buch]] |{{DEU}}<br>{{FRA}} | |- |align="center"|2013 |''[[Les âmes de papier]]'' |[[Vincent Lanoo]] |{{BEL}}<br>{{FRA}} | |- |align="center"|2013 |''[[Au bonheur des ogres (Film)|Au bonheur des ogres]]'' |[[Nicolas Bary]] |{{FRA}} | |- |align="center"|2013 |''[[Avant l'hiver]]'' |[[Philippe Claudel]] |{{FRA}} | |- |align="center"|2013 |''[[Belle comme la femme d'un autre]]'' |[[Catherine Castel]] |{{FRA}}<br>{{BEL}} | |- |align="center"|2013 |''[[Boule et Bill (Film)|Boule et Bill]]'' |[[Alexandre Charlot]] a [[Franck Magnier]] |{{BEL}}<br>{{FRA}} | |- |align="center"|2013 |''[[La Confrérie des larmes]]'' |[[Jean-Baptiste Andrea]] |{{FRA}} | |- |align="center"|2013 |''[[The Congress]]'' |[[Ari Folman]] |{{DEU}}<br>{{POL}}<br>{{BEL}}<br>{{ISR}}<br>{{FRA}} |Animatiounsfilm fir Erwuessener |- |align="center"|2013 |''[[Die Erfindung der Liebe]]'' |[[Lola Randl]] |{{DEU}} | |- |align="center"|2013 |''[[L'étrange couleur des larmes sur ton corps]]'' |[[Hélène Cattet]] a [[Bruno Forzani]] |{{FRA}} | |- |align="center"|2013 |''[[Hannah Arendt (Film)|Hannah Arendt]]'' |[[Margarethe von Trotta]] |{{DEU}}<br>{{FRA}}<br>{{IRL}} | |- |align="center"|2013 |''[[Une histoire d'amour (2013)|Une histoire d'amour]]'' |[[Hélène Fillières]] |{{FRA}}<br>{{BEL}} | |- |align="center"|2013 |''[[Möbius (Film)|Möbius]]'' |[[Éric Rochant]] |{{FRA}}<br>{{BEL}} | |- |align="center"|2013 |''[[Puppy Love]]'' |[[Delphine Lehericey]] |{{BEL}}<br>{{CHE}}<br>{{FRA}} | |- |align="center"|2013 |''[[Silent City]]'' |[[Anna Threes]] |{{NLD}}<br>{{BEL}} | |- |align="center"|2013 |''[[Tip Top (Film)|Tip Top]]'' |[[Serge Bozon]] |{{FRA}}<br>{{BEL}} | |- |align="center"|2013 |''[[Vijay and I]]'' |[[Sam Garbarsi]] |{{BEL}}<br>{{FRA}} | |- |align="center"|2014 |''[[Brabançonne (Film)|Brabançonne]]'' |[[Vincent Bal]] |{{BEL}} | |- |align="center"|2014 |''[[Le dernier diamant]]'' |[[Eric Barbier]] |{{FRA}}<br>{{BEL}} | |- |align="center"|2014 |''[[Fieber]]'' |[[Elfi Mikesch]] |{{AUT}}<br>{{DEU}} | |- |align="center"|2014 |''[[Klauni]]'' (''Clownwise'') |[[Viktor Taus]] |{{CZE}}<br>{{FIN}}<br>{{SLK}} | |- |align="center"|2014 |''[[Oorlogsgeheimen]]'' (''Secrets of War'') |[[Dennis Bots]] |{{NLD}}<br>{{BEL}} | |- |align="center"|2014 |''[[Post partum]]'' |[[Delphine Noëls]] |{{FRA}}<br>{{BEL}} | |- |align="center"|2014 |''[[Standby]]'' |[[Rob Burke|Rob]] a [[Ronan Burke]] |{{IRL}} | |- |align="center"|2014 |''[[Vandal]]'' |[[Hélier Cisterne]] |{{FRA}} | |- |align="center"|2014 |''[[Wiplala]]'' |[[Tim Oliehoek]] |{{NLD}} | |- |align="center"|2015 |''[[Les brigands (Film)|Les brigands]]'' |[[Frank Hoffmann]] a [[Pol Cruchten]] |{{FRA}}<br>{{DEU}} | |- |align="center"|2015 |''[[Ooops! Den Noah ass fort]]''<br>("Ooops! Noah is Gone...") |Toby Genkel a Sean McCormack |{{DEU}}<br>{{BEL}}<br>{{IRL}} |Animatiounsfilm fir Kanner |- |align="center"|2015 |''[[Colonia]]'' |[[Florian Gallenberger]] |{{DEU}} | |- |align="center"|2015 |''[[Disparue en hiver]]'' |[[Christophe Lamotte]] |{{BEL}}<br>{{FRA}} | |- |align="center"|2015 |''[[Divin enfant]]'' |[[Olivier Dorman]] |{{FRA}}<br>{{BEL}} | |- |align="center"|2015 |''[[L'enquête]]'' |[[Vincent Garenq]] |{{FRA}}<br>{{BEL}} | |- |align="center"|2015 |''[[Mammal]]'' |[[Rebecca Daly]] |{{IRL}}<br>{{NLD}} | |- |align="center"|2015 |''[[Melody]]'' |[[Bernard Bellefroid]] |{{BEL}}<br>{{FRA}} | |- |align="center"|2015 |''[[Préjudice]]'' |[[Antoine Cuypers]] |{{BEL}}<br>{{NLD}} | |- |align="center"|2015 |''[[Sunset Song]]'' |[[Terrence Davies]] |{{GBR}} | |- |align="center"|2015 |''[[Les survivants]]'' |[[Luc Jabon]] |{{BEL}} | |- |align="center"|2015 |''[[Le Tout Nouveau Testament]]'' |[[Jaco Van Dormael]] |{{BEL}}<br>{{FRA}} | |- |align="center"|2015 |''[[La volante]]'' |[[Christophe Ali]] an [[Nicolas Bonilauri]] |{{FRA}}<br>{{BEL}} | |- |align="center"|2016 |''[[Le chant des Hommes]]'' |[[Bénédicte Liénard]] an der [[Mary Jimenez]] |{{BEL}} | |- |align="center"|2016 |''[[Die Nacht der 1000 Stunden]]'' |[[Virgil Widrich]] |{{AUT}}<br>{{NLD}} | |- |align="center"|2016 |''[[Tout, tout de suite]]'' |[[Richard Berry]] |{{FRA}}<br>{{BEL}} | |- |align="center"|2016 |''[[Souvenir (Film)|Souvenir]]'' |[[Bavo Defurne]] |{{FRA}}<br>{{BEL}} | |- |align="center"|2017 |''[[Mary Shelley (Film)|Mary Shelley]]'' |[[Haifaa Al-Mansour]] |{{GBR}}<br>{{USA}} | |- |align="center"|2017 |''[[Es war einmal in Deutschland]]'' |[[Sam Gabarski]] |{{BEL}}<br>{{DEU}} | |- |align="center"|2017 |''[[High Fantasy]]'' | [[Jenna Cato Bass]] |{{ZAF}} | |- |align="center"|2018 |''[[Angelo (Film)|Angelo]]'' |[[Markus Schleinzer]] |{{AUT}} | |- |align="center"|2018 |''[[Meng Kollegen aus dem All]]''<br>("Luis and the Aliens") |Christoph a Wolfgang Lauenstein, a [[Sean McCormack]] |{{DEU}}<br>{{DEN}} |Animatiounsfilm fir Kanner |- |align="center"|2018 |''[[Tel Aviv on Fire]]'' |[[Sameh Zoabi]] |{{ISR}} | |- |align="center"|2018 |''[[Girls With Balls]]'' | [[Olivier Afonso]] |{{FRA}}<br>{{ESP}} | |- |align="center"|2019 |''[[Flatland]]'' | [[Jenna Cato Bass]] |{{ZAF}} | |- |align="center"|2019 |''[[Mäi Bopa vum Mars]]''<br>("Moj dida je pao s Marsa") | Marina Andree Skop an Drazen Zarkovic |{{HRV}}<br>{{NOR}}<br>{{CZE}}<br>{{SVN}}<br>{{SVK}}<br>{{BIH}} |Kannerfilm |- |align="center"|2019 |''[[Les hirondelles de Kaboul (Film)|Les hirondelles de Kaboul]]'' |[[Zabou Breitman]], Eléa Gobbé-Mévellec |{{FRA}}<br>{{CHE}}<br>{{MCO}} |Animatiounsfilm fir Erwuessener |- |align="center"|2020 |''[[Ooops! Finny wou bass de?]]''<br>("Ooops! The Adventure Continues") |Toby Genkel a [[Sean McCormack]] |{{ROU}}<br>{{HUN}}<br>{{CZE}} |Animatiounsfilm fir Kanner |- |align="center"|2021 |''[[Bad Luck Banging or Loony Porn]]'' |[[Radu Jude]] |{{DEU}}<br>{{IRL}} | |- |align="center"|2021 |''[[Hinterland]]'' |[[Stefan Ruzowitzky]] |{{AUT}}<br>{{DEU}} | |- |align="center"|2021 |''[[Le chemin du bonheur]]'' |[[Nicolas Steil]] |{{BEL}}<br>{{FRA}} | |- |align="center"|2021 |''[[Sharaf]]'' |[[Samir Nasr]] |{{DEU}}<br>{{FRA}}<br>{{TUN}} | |- |align="center"|2021 |''[[Der Passfälscher]]'' | [[Maggie Peren]] |{{DEU}} | |- |align="center"|2021 |''[[Une histoire provisoire]]'' | [[Romed Wyder]] |{{CHE}} | |- |align="center"|2021 |''[[Pan de limón con semillas de amapola]]'' | [[Benito Zambrano]] |{{ESP}}<br>{{FRA}} | |- |align="center"|2021 |''[[Les intranquilles]]'' | [[Joachim Lafosse]] |{{BEL}}<br>{{FRA}} | |- |align="center"|2022 |''[[Lost transport]]'' | [[Saskia Diesing]] |{{NLD}}<br>{{DEU}} | |- |align="center"|2022 |''[[Corsage (Film)|Corsage]]'' | [[Marie Kreutzer]] |{{AUT}}<br>{{DEU}}<br>{{FRA}} | |- |align="center"|2022 |''[[Plus que jamais]]'' | [[Emily Atef]] |{{FRA}} | |} === Kuerzfilmer === * 1995: ''[[Luc et Marie]]'' vum [[Philippe Boon]] a [[Laurent Brandenbourger]] (23 Min.) (B / L F ) * 1996: ''[[Mécanomagie]]'' vum [[Bady Minck]] (15 Min.) (A / L) * 1996: ''[[Biouel]]'' vum [[Sophie Langevin]] a [[Jako Raybaut]] (18 Min.) (F / L) * 1996: ''[[Côtes sauvages]]'' vum [[Sophie Langevin]] a [[Jako Raybaut]] (8 Min.) (F / L) * 1998: ''[[Fragile]]'' vum [[Daniel Wiroth]] ( 7 Min.) (B / L) * 2000: ''[[Nebel]]'' vum [[Mathias Müller]] (12 Min.) (D / L / A) * 2001: ''[[Erè mèla mèla]]'' vum [[Daniel Wiroth]] (7 Min.) (F / L) * 2002: ''[[Ice Cream Sundae]]'' vum [[Désirée Nosbusch]] mam [[Tippi Hedren]] (12 Min.) (U / L / D) * 2005: ''[[Bracia]]'' vum [[Bartosz Grudziecki]] (P/ L/ D) * 2007: ''[[Lumen (Film)|Lumen]]'' vum [[Philip Koch]] (L/ D) * 2007: ''[[Cash Box]]'' vum [[Janett Winkel, Agnes Sieberth, Christian Wagner]] (L/D) * 2009: ''[[Alter Ego (Film)|Alter ego]]'' (L/F) vum [[Jérôme Nunes]] == Auslännesch Filmer, déi zum Deel zu Lëtzebuerg gedréint goufen == * 1968: ''[[If it's Tuesday, This Must Be Belgium]]'' vum [[Mel Stuart]] mam [[Suzanne Pleshette]] a [[Murray Hamilton]] * 1968: ''[[Summit]]'' vum [[Giorgio Bontempi]] mam [[Mireille Darc]] an [[Gian Maria Volonte]] * 1978: ''[[Dossier 51]]'' vum [[Michel Deville]] mam [[Patrick Chesnais]] a [[Daniel Mesguich]] * 1984: ''[[L'addition]]'' vum [[Denis Amar]] mam [[Richard Berry (Schauspiller)|Richard Berry]] a [[Victoria Abril]] * 1991: ''[[Ex und hopp - Ein böses Spiel um Liebe, Geld und Bier]]'' vum [[Andy Bausch]] * 2004: ''[[Les rivières pourpres 2]]'' vum [[Olivier Dahan]], mam [[Jean Reno]] - fréier Terres-rouges-Friche zu Esch-Uelzecht * 2004: ''[[De-Lovely]]'' vum [[Irvin Winkler]], mam [[Kevin Kline]] an [[Ashley Judd]] - Venedeg-Kuliss zu Esch-Uelzecht * 2008: ''[[De brief van de koning]]'' vum [[Pieter Verhoeff]] - [[Schlass Veianen]] an Emgéigend vu [[Bäerdref]] * 2008: ''[[La différence c'est que c'est pas pareil]]'' vum [[Pascal Laëthier]] - ë.&nbsp;a. Emgéigend vu Bäerdref ==Filmer, déi zu Lëtzebuerg spillen, awer anzwousch anescht gedréint goufen== * ''The International'' ([[2009]]) vum [[Tom Tykwer]] == Bibliographie == * Lesch, Paul: ''Film and politics in Luxembourg: censorship and controversy'', Teaneck NJ: John Libbey Publ., cop. 2004. - P. 437-446: ill. ; 24&nbsp;cm, In: Film History, vol 16, n° 4(2004) == Kuckt och == * [[Lëscht vun de lëtzebuergesche Filmer déi fir eng Oscar-Nominatioun virgeschloe waren]] == Um Spaweck == * [http://www.filmfund.lu/ Filmfonds Lëtzebuerg] * [https://cna.public.lu Centre national de l'audivisuel (CNA)] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmer| ]] [[Kategorie:Lëschten (Filmer)|L]] 368mjfm5y58nsao3fovb73gqqeb43tn Pohjola 0 3427 2396218 2317274 2022-08-26T09:07:02Z Les Meloures 580 k wikitext text/x-wiki '''Pohjola''' ass eng Plaz an der [[Finnesch Mythologie|finnescher Mythologie]], déi sech op ''Pohja'', den Norden, bezitt an och op d'Land vun de [[Sami]] am finneschen Nationalepos ''[[Kalevala]]''. An der Realitéit besteet Pohjola aus Deeler vu [[Lappland]] an dem ale [[Kainuu]]. Pohjola kann awer och als reng mythologesch Plaz verstane ginn, als nërdlecht Land, dat fir ëmmer an der Keelt läit, an zugläich och nach d'Quell vun allem Béisen ass. Krankheeten an de Frascht komme vun dësem Pohjola. Pohjola ass de Géigendeel vu [[Väinölä]], dem ''Land vun de Kalevala''. An der Mythologie ass d'[[Louhi]], eng mächteg béis Hex d'Herrscherin vu Pohjola. De Schmadd [[Ilmarinen|Seppo Ilmarinen]] kreéiert op hire Wonsch hin d'[[Sampo]].Als Belounung däerf hien der Louhi hiert Meedche bestueden. D'Sampo ass, wéi d'griichesch [[Cornucopia]], eppes wéi e Becher deen ni eidel gëtt. Mä och aner Figuren aus der ''Kalevala'' wollte sech mat den Duechtere vun der Louhi bestueden. Ënner hinnen ass den Aventurier [[Lemminkäinen]] an de Weise [[Väinämöinen]]. D'Louhi verlaangt och vun hinne gewësse Wonner, sou zum Beispill d'Ëmbrénge vum [[Schwan vun Tuonela]]. Dës Hochzäiten hunn traditionell mat uerdentleche Feieren an de groussen Hale vu Pohjola opgehalen. D'Fëllementer vun der Sail déi d'Welt dréit waren, der finnescher Mythologie no, iergendwou iwwer dem nërdlechen Horizont zu Pohjola. Déi ganz Geschichte ronderëm d'Louhi, de Krich ëm d'Sampo an d'Brieche vun der Sail déi d'Welt dréit sinn de Stoff, aus deem d'''Kalevala'' besteet. == Kuckt och == * [[Finnesch Mythologie]] * ''[[Kalevala]]'' == Um Spaweck == * [http://www.finlit.fi/kalevala/indexeng.html Kalevala] * [http://www.sacred-texts.com/neu/kveng/kvgloss.htm The Kalevala Glossary] * [http://www.sacred-texts.com/neu/kveng/ De Volltext op Englesch] * [http://homepages.compuserve.de/suomenkissa/Kalevala.html Informatiounen iwwer d'Kalevala op Däitsch] [[Kategorie:Finnland]] [[Kategorie:Finnesch Mythologie]] fqs3srxp3yn6bsuzlf943fxetzwonhj Désirée Nosbusch 0 3775 2396178 2395033 2022-08-25T14:44:54Z Bdx 7724 Filmproduzent wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie}} D''''Désirée Nosbusch''', gebuer de [[14. Januar]] [[1965]] zu [[Esch-Uelzecht]], ass eng [[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesch]] [[Schauspiller]]in, Televisiounspresentatrice, Filmregisseurin a -[[Filmproduzent|Produzentin]]. == Hir Karriär == D'Désirée Nosbusch huet hir Karriär mat nëmmen 12 Joer beim däitschsproochege Radiosprogramm vun [[RTL]] ugefaangen. Do huet se Kannersendunge co-moderéiert, mä geschwë krut se eng eege Sendung (''Hits von der Schulbank''). Op der däitscher Televisioun huet se zesumme mam [[Anke Engelke]] eng Kannersendung an der ARD moderéiert, an am ZDF krut se geschwënn hir eegen Emissioun (''Musicbox'', ''Hits mit Désirée''). Mat 16 Joer huet d'Désirée Nosbusch hiren éischte Film (''Nach Mitternacht''), a gläich drop en zweeten (''Der Fan'') gedréit, dee fir Opreegung suergt, well de weiblechen Haaptpersonnage e Popstar, deen en unhimmelt, wuertwiertlech zum Friesse gär huet. Gläichzäiteg huet se fir Zodi an der deemools nach biderer däitscher Televisiounslandschaft gesuergt, well se sech an enger Sendung mam [[Bayern|Bayeresche]] Ministerpresident [[Franz-Josef Strauss]] an d'Hoer kritt hat, an dofir mat Protestbréiwer zougeschott gouf. Kuerz drop goung d'Désirée Nosbusch op [[New York City|New York]] an eng Schauspillschoul. 1984 koum si hannescht op Lëtzebuerg, fir do [[1984]] den ''[[Eurovision Song Contest 1984|29. Grand Prix Eurovision de la Chanson]]'' ze moderéieren. An de Joren duerno pendelt se tëscht Europa an Amerika hin an hier. Se spillt reegelméisseg a Filmer (Kino an Televisioun) mat (dorënner e puer vum [[Andy Bausch]]) a moderéiert, virun allem op der däitscher Tëlee, Galaen a Variétésendungen. Fir d'éischt op der Theaterbün war se 2006 bei de Ruhrfestspiller zu [[Recklinghausen]], wou se d'Katherina am [[William Shakespeare]] sengem [[Kaméidistéck]] ''[[The Taming of the Shrew|Der Widerspenstigen Zähmung]]'' ënner der Intendanz vum [[Frank Hoffmann]] gespillt huet. [[2001]], no enger Ausbildung vun e puer Joer als Regisseurin, huet si hiren éischte [[Kuerzfilm]] (''[[Ice Cream Sundae]]''), mat der [[Tippi Hedren]] an der Haaptroll, gedréint. [[2011]] huet se zesumme mat der Alexandra Hoesdorff-Rosen (''deal Productions S.A.'') d'Produktioun vun der [[Sitcom]] ''[[Weemseesdet]]'' a 24 Deeler fir [[RTL Télé Lëtzebuerg]] iwwerholl. Si huet selwer och eng Nieweroll, d'Francine Konsbrück, an där Serie gespillt. 2014 koum hiren Documentaire iwwer de [[Fernand Fox]], ''[[Succès Fox]]'', an de Kino. Am Abrëll 2017 huet se beim däitsche Fernseesender [[VOX]] d'Moderatioun vun der Talkshow "The Story of my Life" iwwerholl, woubäi jeeweils eng prominent Koppel domat konfrontéiert gëtt, wéi se am héijen Alter géifen ausgesinn a wou dann iwwer d'Algi geschwat gëtt. 2018 krut hir Schauspillkarriär mat der Tëleesserie ''[[Bad Banks]]'' neien Opdriff, woufir si fir hir Roll mat engem ''[[Grimme-Präis]]'' (Kategorie ''Darstellung'') ausgezeechent gouf. D'Désirée Nosbusch war vun 1991 bis 2002 mam [[Éisträich|éisträichesche]] Filmkomponist [[Harald Kloser]] bestuet, mat deem se zwee Kanner (Luka Teresa-Gerda an Noah Lennon) huet. Vun 2005 bis 2013 war si mam däitsch-[[Tierkei|tierkesche]] Schauspiller [[Mehmet Kurtuluş]] zesummen. D'Koppel huet sech 2013 getrennt. Zanter 2018 ass si mam däitsche [[Kameramann]] Tom Bierbaumer bestuet<ref>[https://www.wort.lu/de/panorama/desiree-sagt-ja-5b94e47f182b657ad3b92787 Désirée sagt "Ja"] op wort.lu den 9. September 2018 an an der Drockversioun vum [[Luxemburger Wort]] vum 10. September 2018, Säit 48.</ref>. Si huet zu [[Berlin]] an zu [[Los Angeles]] gelieft, wunnt mëttlerweil awer nees zu Lëtzebuerg<ref>''Vom Teeniestar bis „Bad Banks“'', Luxemburger Wort vum 12./13. Mäerz 2022, S. 94</ref>. == Filmer == === als Schauspillerin === * ''[[Nach Mitternacht]]'' ([[1980]]) vum [[Wolf Gremm]] * ''[[Une glace avec deux boules ou je le dis à Maman]]'' ([[1982]]) vum [[Christian Lara]] * ''[[Der Fan (Film 1982)|Der Fan]]'' ([[1982]]) vum [[Eckhart Schmidt]] * ''[[Sing Sing]]'' ([[1983]]) vum [[Sergio Corbucci]] * ''[[Questo e quello]]'' ([[1983]]) vum Sergio Corbucci * ''[[Good Morning Babilonia]]'', (ënner dem Numm: Désirée Becker) ([[1987]]) vum [[Paolo Taviani]] a [[Vittorio Taviani]] * ''[[A.D.A.M.]]'' ([[1988]]) vum [[Herbert Ballmann]] * ''[[A Wopbopaloobop A Lopbamboom]]'' ([[1989]]) vum [[Andy Bausch]] * ''[[Jean Galmont, aventurier]]'' ([[1990]]) vum [[Alain Maline]] * ''[[La femme fardée]]'' ([[1990]]) vum [[José Pinheiro]] * ''[[Three Shake-a-leg Steps to Heaven]]'' ([[1993]]) vum Andy Bausch * ''[[Der Unfisch]]'' ([[1997]]) vum [[Robert Dornhelm]] * ''[[The Contaminated Man]]'' ([[2000]]) vum [[Anthony Hickox]] * ''[[Feindliche Übernahme]]'' ([[2001]]) vum [[Carl Schenkel]] * ''[[Germaine Damar - Der tanzende Stern]]'' ([[2011]]) vum [[Michael Wenk]] * ''[[Justice Dot Net]]'' (2018) vum [[Pol Cruchten]] * ''[[De Superjhemp retörns]]'' (2018) vum [[Félix Koch]] === als Regisseurin === * ''[[Ice Cream Sundae]]'' ([[2001]]) (Kuerzfilm) mat der [[Tippi Hedren]] * ''[[Succès Fox]]'' (2014), en Documentaire iwwer de [[Fernand Fox]] == Televisioun == === Tëleesfilmer a Serien (Auswiel) === * ''[[Der Raub der Sabinerinnen]]'' ([[1983]]) vum [[Rolf von Sydow]] ([[ARD]]) * ''[[Morgengrauen]]'' ([[1983]]), Deel 1, 2 an 3, aus der Serie ''[[Ein Fall für zwei]]'', [[ZDF]] * ''[[Der Glücksritter]]'' ([[1984]]) vum [[Hans-Jürgen Togel]] * ''[[Die Klette]]'' ([[1986]]) vum Herbert Ballmann * ''[[Ex und hopp - Ein böses Spiel um Liebe, Geld und Bier]]'' ([[1990]]) vum Andy Bausch * ''[[Jolly Joker]]'' ([[1991]]) vum [[Marco Serafini]] * ''[[Felipe ha gli occhi azzurri]]'' ([[1992]]) vum [[Gianfranco Albano]] * ''[[Böses Blut]]'' ([[1993]]) vum [[Dagmar Damek]] * ''[[Michele va alla guerra]]'' ([[1994]]) vum [[Franco Rossi]] * ''[[The Way to Dusty Death]]'' ([[1995]]) vum [[Geoffrey Reeve]] * ''[[Die Aktion]]'' ([[1996]]) vum [[Thomas Bohn]] * ''[[Die Sünde einer Nacht]]'' ([[1996]] vum [[Michael Keusch]] * ''[[Mio padre è innocente]]'' ([[1997]]) vum [[Vincenzo Verdecchi]] * ''[[Opernball]]'' ([[1997]]) vum [[Urs Egger]] ([[SAT 1]]) * ''[[Amico mio 2]]'' ([[1998]] vum [[Paolo Poeti]] * ''[[Killer Deal]]'' ([[1999]]) vum [[Clay Borris]] * ''[[Der Mörder in meiner Nähe]]'' ([[2000]]) vum [[Bernd Böhlich]] * ''[[High Explosive]]'' ([[2000]]) vum [[Timothy Bond]] * ''[[Love Trip]]'' ([[2001]]) vum [[Richard Huber]] * ''[[Ein Albtraum von 3 1/2 Kilo]]'' ([[2002]] vum [[Uwe Janson]] * ''[[Das Geheimnis des Lebens]]'' ([[2002]]) vum [[Miguel Alexandre]] * ''[[Spurlos - Ein Baby verschwindet]]'' ([[2003]]) vum [[Hans Werner]] * ''[[Der Vater meines Sohnes]]'' ([[2004]]) vun der Dagmar Damek * ''[[Eine Liebe in Saigon]]'' ([[2005]]) vum [[Uwe Janson]] * ''[[Das Geheimnis von St. Ambrose]]'' ([[2006]]) * ''[[Die Jäger des Ostsee-Schatzes]]'' ([[2007]]) * ''[[Der Tod meiner Schwester]]'' ([[2008]]) * ''[[Avalanche]]'' ([[2008]]) * ''[[Weemseesdet]]'' ([[2011]]) * ''[[Bad Banks]]'' ([[2018]], 2020) * ''[[Capitani]]'' (TV-Serie, 2019) vum [[Christophe Wagner]] * ''Die Hexenprinzessin'' (2020) * ''[[Sisi (Teleesserie)|Sisi]]'' (2021) === Moderatioun (Auswiel) === * ''[[Grand Prix Eurovision de la Chanson]]'' (1984) * ''[[Demain c'est dimanche]]'' (France 2) (1985 an 1986) * ''[[Weltfussball-Gala]]'' (1991) * ''[[The World Sports Awards of the Century]]'' (1999) * ''[[Expo 2000 - Pop Meets Classic]]'' (ZDF) (2000) * ''[[Die goldene Kamera]]'' (2002) * ''[[Johannes Heesters - Eine Legende wird 100]]'' (ARD) (2003) * ''[[Lëtzebuerger Filmpräis|2. Lëtzebuerger Filmpräis]]'' (2005) ==Gielercher== * 2018: ''Deutsche Akademie für Fernsehen'': Gewënner an der Kategorie ''Schauspielerin-Nebenrolle'' fir ''[[Bad Banks]]'' * 2019: ''Grimme-Präis''<ref>[https://www.grimme-preis.de/fileadmin/Grimme_Nutzer_Dateien/Preis/Dokumente/2019/Pressemappe/55GP_Bekanntgabe_PTs_Pressemappe_o.pdf]</ref>: Auszeechnung an der Kategorie ''Darstellung'' fir ''Bad Banks'' * Officer am [[Ordre de Mérite du Grand-Duché de Luxembourg]] (Promotioun 2019)<ref>[https://www.rtl.lu/news/national/a/1366647.html Auszeechnungen op Nationalfeierdag 2019 an der Philharmonie] op rtl.lu</ref> - Schonn 2005 krut si den Titel "Chevalier"<ref>gouvernement.lu: [https://gouvernement.lu/fr/actualites/toutes_actualites/articles/2005/10/14biltgen_nosbusch.html ''Distinction honorifique à Désirée Nosbusch''] (13. Oktober 2005)</ref> == Soss == * Am Ufank vun hirer Filmkarriär ass d'Désirée Nosbusch ë.&nbsp;a. als Désirée Becker, Désirée Becker-Nosbusch oder Nosbusch-Becker opgetrueden. * Am Dezember 2018 huet d'Désirée Nosbusch sech fir eng Campagne vun der Déiereschutzorganisatioun [[PETA]] (''People for the Ethical Treatment of Animals'') fotograféiere gelooss fir d'Konsumente vum Kaf vun exoteschem Lieder ofzehalen<ref>[https://www.wort.lu/de/panorama/desiree-nosbusch-exotenleder-nein-danke-5c121cd7182b657ad3b9ba4a Desirée Nosbusch: Exotenleder, nein danke] op wort.lu den 13. Dezember 2018</ref>. ==Literatur== * ''Vom Teeniestar bis „Bad Banks“'', Luxemburger Wort vum 12./13. Mäerz 2022, S. 94 * Désirée Nosbusch: ''Endlich noch nicht angekommen.'' Ullstein 2022, ISBN: 9783550201738 (Autobiographie). == Um Spaweck == <!-- * [http://tele.rtl.lu/emissiounen/artbox/3009313.html Artbox] - Portrait vun der Désirée Nosbusch op RTL Télé Lëtzebuerg, 2014-03-01. --- Geet net méi--> {{Autoritéitskontroll}} {{Referenzen}} {{DEFAULTSORT:Nosbusch Desiree}} [[Kategorie:Gebuer 1965]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Radiospeakeren]] [[Kategorie:Televisiounsmoderateuren]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmschauspillerinnen]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Theaterschauspillerinnen]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmregisseurinnen]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmproduzenten]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Televisiounsschauspillerinnen]] [[Kategorie:Officier de l'Ordre de Mérite du Grand-Duché de Luxembourg]] h45cnw78xg13edlt7xs287e0fhiueqa Pol Cruchten 0 4026 2396171 2395544 2022-08-25T14:42:12Z Bdx 7724 wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie}} De '''Pol Cruchten''', gebuer den [[30. Juli]] [[1963]] zu [[Péiteng]] a gestuerwen den [[3. Juli]] [[2019]] zu [[La Rochelle]]<ref>[https://www.wort.lu/de/kultur/filmemacher-pol-cruchten-ist-tot-5d1cc581da2cc1784e34734d Filmemacher Pol Cruchten ist tot] op wort.lu den 3. Juli 2019</ref>, war e [[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesche]] [[Filmproduzent]], [[Dréibuchauteur]] a [[Filmregisseur]]. == Karriär == De Pol Cruchten war ëmmer e begeeschterte Cinephile. 1978 huet hie gehollef de [[Ciné-Club des Jeunes de la Ville de Luxembourg]] ze grënnen. No sengem Studium op der [[École supérieure d'études cinématographiques]] zu [[Paräis]] an der Sektioun « réalisation » huet e fir verschidden Zeitungen a Radioen als Filmkorrespondent geschafft. Vun 1990 un huet hien haaptsächlech fir ''Videopress'' geschafft, fir déi hien 1992 och de Film ''[[Hochzäitsnuecht]]'' gedréint huet. Dee Film gouf um [[Festival vu Cannes]] an der Sektioun ''Un certain regard'' gewisen. Am Januar 1993 krut de Film de [[Max-Ophüls-Präis]]. Am Joer 2001 konnt de Pol Cruchten sech en Dram erfëllen. Hien huet de Film ''[[Boys on the Run (Film 2002)|Boys on the Run]]'' an den USA mat dem [[Ron Perlman]] an enger Haaptroll gedréint. 2005 huet hie ''[[Perl oder Pica (Film)|Perl oder Pica]]'', eng Verfilmung vum [[Jhemp Hoscheit]] sengem Roman mam selwechten Numm realiséiert. De Film gouf vu ronn 17.767 Leit am Kino gesinn<ref>[http://www.cna.public.lu/fr/actualites/film-tv/2018/06/top100/index.html "Le top 100 des productions et coproductions luxembourgeroises."] op cna.public.lu, 12-06-2018.</ref> an 2003 mam Publikumspräis beim 3. [[Lëtzebuerger Filmpräis]] ausgezeechent. E war 2007 déi [[Lëscht vun de lëtzebuergesche Filmer déi fir eng Oscar-Nominatioun virgeschloe waren|lëtzebuergesch Propositioun fir eng Oscar-Nominatioun]] an der Kategorie "Beschten Internationale Film"]], gouf awer net nominéiert.<ref>automatentest.de: [https://www.automatentest.de/magazin/kleine-geheimnisse/ ''Kleine Geheimnisse (Perl oder Pica)''] (gekuckt de 25. November 2021)</ref> Nieft de Fiktiounsfilmer huet de Pol Cruchten och Documentairen zu sozialen a politeschen Theme gemaach: ''[[Never Die Young]]'' ass en atypeschen Documentaire zum Theema Drogen, a ''[[Voices from Chernobyl (Film)|Voices from Chernobyl]]'' beschäftegt sech mat der [[Katastroph vun Tschernobyl|Atomkatastroph vun Tschernobyl]], a baséiert um Buch vun der Literatur-Nobelpräisdréiesch [[Swjatlana Alexijewitsch]]. Och déi zwéi Filmer waren déi Lëtzebuerger Propositioune fir eng Oscar-Nominatioun fir d'Joren 2014, respektiv 2016, mä goufen net nominéiert.<ref>luxtimes.lu: [https://www.luxtimes.lu/en/luxembourg/harrowing-true-story-from-luxembourg-is-oscar-hopeful-602d396bde135b92363088c8 ''Harrowing true story from Luxembourg is Oscar hopeful''] (28. August 2014)</ref><ref>rtl.lu: [https://www.rtl.lu/kultur/news/a/954067.html ''"La Supplication" vertrëtt Lëtzebuerg bei den Oscaren''] (11. September 2016)</ref> Dofir krute si awer 2014 an 2018 de Präis fir de beschten Documentaire beim Lëtzebuerger Filmpräis. Säi leschte Spillfilm als Regisseur war ''[[Justice Dot Net]]'' (2018). == Filmographie == === als Regisseur === * 1988: ''Somewhere in Europe'', Kuerzfilm * 1989: ''[[Il était une fois Luxembourg]]'' * 1992: ''[[Hochzäitsnuecht]]'' * 1994: ''[[Sniper]]'', Kuerzfilm * 1996: ''[[Black Dju]]'' * 2001: ''[[Boys on the Run (Film 2002)|Boys on the Run]]'' * 2005: ''Nuit amère'', Kuerzfilm * 2006: ''[[Perl oder Pica (Film)|Perl oder Pica]]'' * 2013: ''[[Never Die Young]]'', Dokumentarfilm * 2015: ''[[Les brigands (Film)|Les brigands]]'', Regie zesumme mam [[Frank Hoffmann]] * 2016: ''[[Voices from Chernobyl (Film)|Voices from Chernobyl]]'' * 2018: ''[[Justice Dot Net]]'' == Kuckt och == * [[Lëscht vu lëtzebuergesche Filmregisseuren]] * [[Lëscht vu lëtzebuergesche Filmer|Lëtzebuergesche Film]] *[[Lëscht vu Filmregisseuren]] == Um Spaweck == * {{en}} De Pol Cruchten op der [http://www.imdb.com/name/nm0189929/ IMDb] {{Autoritéitskontroll}}{{Referenzen an Notten}} {{DEFAULTSORT:Cruchten Pol}} [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmproduzenten]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmregisseuren]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Dréibuchauteuren]] [[Kategorie:Gebuer 1963]] [[Kategorie:Gestuerwen 2019]] 5x3m2sz2k833u8wqu84wx4mfvhrj7b0 Kierch Rëmeleng 0 5759 2396127 2382091 2022-08-25T13:12:09Z Les Meloures 580 /* Miwwel a Statuen */., replaced: skulptéiert → sculptéiert using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infobox Kierchentabell nei | Numm = Kierch vu Rëmeleng | Foto gewënscht = | Bild = | Bildtext = | Bild héich = Rëmeleng (Kierch).jpg | Bildtext héich = Rëmelenger Kierch | Uertschaft = [[Rëmeleng]] | Par = [[Par Käldall Notre-Dame-des-Mineurs|Käldall<br>Notre-Dame-des-Mineurs]] | Parverband = | Pastoralregioun = | Dekanat = [[Dekanat Süden-Ost|Süden-Ost]] | Numm / Patréiner = Hl. Sebastian | Architekt(en) = [[Jean-Pierre Knepper|J.P. Knepper]] | Baujoer = 1894-1896 | Konsekratiounsjoer = 1896 | Koordinaten = {{coor dms|49|27|39.4|N|06|01|45|O}} }} D''''Kierch zu Rëmeleng''' ass eng [[Kathoulesch Kierch|kathoulesch]] [[Kierch]] déi zur [[Par Käldall Notre-Dame-des-Mineurs]], zum [[Dekanat Süden-Ost]] an zu der [[Gemeng Rëmeleng]] gehéiert. De [[Patréiner]] vun der Kierch ass den [[hellege Sebastian]] († 288), deem säi Fest den 20. Januar gefeiert gëtt. D'Kierch steet matzen an der Uertschaft an der ''Grand-Rue'', der {{N33}}. De 16. September 2019 gouf proposéiert, firs'als [[Lëscht vun den nationale Monumenter an der Gemeng Rëmeleng|nationaalt Monument]] ze klasséieren<ref>{{INPA-MR}}</ref>. == Beschreiwung vum Bau == D'Kierch gouf no de Pläng vum Architekt [[Jean-Pierre Knepper]] (1851 - 1929) am [[Neogotik|neogotesche]] Stil gebaut. De 26. September 1896 ass se konsekréiert ginn. Fir de Bau goufe Steng aus der Rëmelenger Steekaul "Wäiss Koll", haut: "Carrières Blanches" (Heed), benotzt. Se huet e véiereckegen Tuerm mat véier Stäck. Den Daach vun der Tuermspëtz ass aachteckeg an huet nach véier kleng Tiermercher. D'Haaptpaart vun der Kierch ass am Tuerm. Op all Säit vum Haaptagank sinn nieft dem Tuerm nach zwéi Säitenagäng. Iwwer der Haaptdier ass e Bild vum Jesus (Christkinnek) an de Stee gemeesselt mat den Alpha an dem Omega an engem [[Chronogramm]]: Q'''VI C'''HR'''I'''STO SER'''VI'''S, '''V'''EN'''I''' Q'''V'''AESO, E'''X C'''OR'''D'''E OREQ'''V'''E SEBAST'''I'''AN'''VM C'''o'''L'''E ! Déi déck gedréckte Buschtawen, stellen d'Baujoer 1895 duer. All eenzel [[Réimesch Zuelen|réimesch Zuel]] gëtt zesummegerechent! Op [[Lëtzebuergesch]]: Deen, deen's du Christus déngs, wgl. komm, veréier den hellege Sebastian mat Häerz a Mond! == Miwwel a Statuen == [[Fichier:KIE REM PRI 113.jpg|thumb|Priedegtstullsdaach]] De monumentalen neogoteschen Héichaltor am [[Chouer (Kierch)|Chouer]] ass 1896 am Atelier vum Konschtschräiner Jean Decker vu Munneref entstanen. An der Mëtt steet den [[Tabernakel]] mat enger Nisch just uewendriwwer, déi geduecht ass fir d'[[Monstranz]] auszestellen. Just nieft dëser Nisch sinn op béide Säiten zwéin [[Engel]]en, déi op de Knéie bieden. A véier méi schmuelen Nische stinn nach véier Engelen. Op béide Säiten ass nach eng Nisch. An där vu riets steet eng Statu vum [[hellege Rochus]] († 1327) an op der lénkser Säit de [[Patréiner]] vun der Kierch, de Märtyrer Sebastian. Allenzwee goufe se zanter Joerhonnerten als [[Pescht]]helleg veréiert. Den Altor huet och nach geschnëtzte Biller: Fëschfang, Broutvermehrung, Melchisedek, déi lescht Owesmoolzecht, d'Affer vum [[Isaak]] duerch den [[Abraham]]. De Priedegtstull ass och räich sculptéiert. Hie besteet aus engem dräistäckege Schalldeckel an um Stull selwer sinn déi véier Statuette vun den [[Evangelist]]e mat hire Symboler. Um Réckstéck gëtt op Jesus Christus, de gudden Hiert higewisen. Op deenen zwou Säite stinn zwéin Niewenaltär, déi am Atelier vum Rëmelenger Konschtschräiner Jean-Michel Weber († 1913) gemaach goufen. Um lénksen Altor si Statue vun der [[Maria Goretti]], dem Häerz Jesu, an der réimescher Märtyrerin [[Helleg Agnes|Agnes]], ze gesinn. Um rietse sinn et d'[[Helleg Bäerbel|Barbara]], den [[hellege Jousef]] an den [[hellegen Aloysius]] (vu lénks no riets). Am Chouer, deen an den 80er Jore vum leschte Joerhonnert no vir vergréissert gouf, steet den Dafsteen, den Altor, an den [[Ambo]], déi allen dräi aus Minettsstee sinn. Den Atelier Poeckes huet dës Aarbecht ausgefouert. Virum Chouer op der rietser Säit ass un der Säitemauer eng Skulptur vum Rëmelenger Kënschtler [[Albert Hames]] († 1989), si stellt de gekräizegte Jesus, mat der [[Helleg Maria (Tréischterin am Leed)|Maria]], der Maria-Magdalena an dem Johannes duer, a staamt aus dem Joer 1937, d'Christusfigur ass awer am Joer 1980 nei geschaf ginn. Just vis-à-vis op der Mauer ass eng Statu vun der [[Thérèse vu Lisieux|Helleger Thérèse vu Lisieux]]. Hannen an der Kierch sinn nach zwou kleng [[Kapell]]en. An enger steet eng [[Pietà]], an an der anerer d'[[Helleg Barbara]], d'[[Patréiner|Patréinesch]] vun de [[Biergaarbechter]]. An an der Haaptentrée, den [[hellegen Antonius]] an och den [[hellegen Eligius]] (Patréiner vun de Metallbeaarbechter). Fir [[Chrëschtdag]] gëtt all Joer eng [[Krëppchen|Krëpp]] opgeriicht, D'Figure sinn aus Wuess a Pabeier, se si viru kuerzem vu [[belsch]]e Schwëstere restauréiert ginn. == Klacken == Am [[Klackestull]] hänken dräi Klacken aus dem Joer 1896 déi an den Téin DES', ES' an F' Lauden. Se goufe vun der [[Klackegéisserei Bour & A. Guenser]] gegoss. Déi véiert a gréisst Klack ass der [[Tréischterin am Leed]] an dem [[hellege Willibrord]] geweit. Si gouf 1946 an der [[Klackegéisserei H. Rüetschi]] zu [[Aarau]] an der [[Schwäiz]] gegoss. Dee Cadeau verdankt d'Kierch dem Geschäftsmann [[Léon Berens]] vu Rëmeleng.<ref>[http://www.eluxemburgensia.lu/BnlViewer/view/index.html?lang=fr#panel:pp|issue:804244|article:DTL70|query:l%C3%A9on%20berens Luxemburger Wort, Nr. 31 vum 31 Januar 1947]</ref> Déi Klack gëtt och als Bourdon bezeechent oder och nach Berensklack an ass als Merci fir d'Befreiung vu Lëtzebuerg um Enn vum [[Zweete Weltkrich]] geduecht. Se laut am Dispositiounstoun AS0. Op Feierdeeg gëtt nach e klengt Klackespill spille gelooss. == Uergel == [[Fichier:Rëm Kie Uergel.jpg|thumb|Den Duxall mat der Uergel]] Am Joer 1904 krut d'Kierch hir éischten [[Uergel]]. An engem neo-goteschen Uergelprospekt huet d'Firma Dalstein & Haerpfer vu [[Boulay]] aus [[Loutrengen]] en Haaptwierk, e Schwellwierk a [[Pedall (Uergel)|Pedall]] mat pneumatescher Traktur gebaut mat 2 Manualer. Vun der [[Uergelmanufaktur Georg Westenfelder|Uergelmanufaktur Haupt]] vu [[Lëntgen]] gouf d'Uergel 1954 op dräi Manualer vergréissert a krut eng elektresch Traktur. Dozou koum nach e Fräipäifeprospekt, deen ale vu 1904 gouf erhalen. Am Joer 2000 gouf d'Uergel restauréiert. Dës Aarbechte goufe vun der Firma "Mitteldeutscher Orgelbau A. Voigt G.m.b.H. vu Bad Liebenwerda, Däitschland, gemaach. == Glasmolereien == D'Glasmolereie stamen aus dem bekannte Glasatelier [[Pierre-Hippolyte Linster]] (1863 - 1906) vu [[Munneref]]. Déi grouss Fënsteren aus der Rëmelenger Kierch gehéieren zu deene schéinste Leeschtungen aus dem Atelier Linster. E puer Fënstere si leider net méi do, well se entweeder am Krich futti gaange sinn, oder einfach duerch e Manktem u Versteesdemech ausgetosch gi sinn. Am Chouer an op de Säite fanne mir Zeenen aus dem Liewe (Legend) vum hellege Sebastian. == Wandmolereien == Nodeem d'Kierch fäerdeg gestallt war ass se bannen einfach wäiss-gro verbotzt ginn. Eréischt [[1931]]/[[1932]] sinn d'[[Wandmolerei]]e vum Moler [[Nicolas Brücher]] entstanen. Si goufen zu engem groussen Deel nees einfach duerch en Ustrach iwwermolt. Renovéiert goufe se vum Leo Olinger vu [[Waasserbëlleg]], et gouf probéiert se nees an deen Zoustand ze sëtzen, an deem se an den drësseger Jore vum leschte Joerhonnert waren. Zeenen aus der [[Bibel]] vum [[Jesus Christus|Jesus]] sengem Liewe si grouss duergestallt, an och aus dem [[Bibel|Alen Testament]] fanne mir Biller. Laanscht d'Säitemauere sinn och nach Nimm vun den 12 [[Apostel]]en an de Motiver vun der [[Molerei]] ernimmt. == Literatur zum Theema == * ''Jubliäumsfeier und Orgelweihe der Pfarrei Rümelingen'', 19. Dezember 1954 * Schnell, ''Kunstführer'' Nr 2569 ISBN 3-7954-6519-2 * [[Michel Schmitt]], ''Rumelange: Eglise Saint-Sébastien'', Regensburg: Schnell & Steiner, 2004 (Luxembourg: Impr. Saint-Paul), 19 Säiten, Schnell, guide d'art; Nr 2569, ISBN 3-7954-6520-6 == Kuckt och == * [[Lëscht vu reliéise Gebaier zu Lëtzebuerg]] * [[Lëscht vun den nationale Monumenter an der Gemeng Rëmeleng]] * [[Lëscht vun de Lëtzebuerger Paren]] * [[Lëscht vun de fréiere Lëtzebuerger Paren]] == Um Spaweck == {{Commonscat|Église Saint-Sébastien (Rumelange)|{{PAGENAME}}}} * [http://web.cathol.lu/rubrique77 Websäit vum Parverband Käldall] * [http://pvkaeldall.cathol.lu/ru_pfarrkirche_de.html D'Kierch op der Websäit vum Parverband] * [http://www.glasmalerei-ev.de/pages/b2556/b2556.shtml D'Fënstere vun der Kierch vu Rëmeleng op der Websäit vun der ''Stiftung Forschungsstelle Glasmalerei des 20. Jh. e.&nbsp;V.''] {{de}} * [http://www.orgues.lu/index.php?option=com_content&view=article&id=144:rumelange&catid=82&Itemid=471 D'Uergel vun der Kierch op ''Orgues.lu''] * [https://www.facebook.com/photo?fbid=2709633955922902&set=pcb.2614102685507685 D'Kierch Rëmeleng an der Facebookgrupp ''Patrimoine religieux Luxembourg - Reliéisen Ierwen Lëtzebuerg''] {{sic}} {{Referenzen}} [[Kategorie:Kierchen a Kapellen am Dekanat Süden-Ost]] [[Kategorie:Kierchen zu Lëtzebuerg|Remeleng]] [[Kategorie:Gemeng Rëmeleng|Kierch Remeleng]] [[Kategorie:Bauwierker 1896]] [[Kategorie:Klasséiert Kierchen a Kapellen]] k2svoqv3crqde5hlmq7xw7xpyiwo46l Winston Churchill 0 6401 2396123 2363287 2022-08-25T13:11:39Z Les Meloures 580 /* Den Churchill zu Lëtzebuerg */., replaced: skulptéiert → sculptéiert using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie}} De '''Sir Winston Leonard Spencer Churchill''', gebuer den [[30. November]] [[1874]] zu [[Woodstock (Oxfordshire)|Woodstock]] an [[England]], a gestuerwen de [[24. Januar]] [[1965]] zu [[London]] ass dee bedeitendste brittesche Staatsmann vum [[20. Joerhonnert]]. Hie war zweemol Premierminister an en huet [[Vereenegt Kinnekräich|Groussbritannien]] duerch den [[Zweete Weltkrich]] gefouert. == Säi Liewen == === Originnen, Schoulzäit, Militär === De Winston Churchill war de Jong vum brittesche Politiker Lord [[Randolph Churchill]] an der amerikanescher Millionärsduechter [[Jennie Churchill|Jennie Jerome]]. Hien ass am Schlass vu sengem Grousspapp op d'Welt komm, am [[Blenheim Palace]] bei Woodstock (Oxfordshire). De Grousspapp, [[John Winston Spencer-Churchill]], huet als siiwenten [[Duke of Marlborough]] zum [[Peer|engleschen Héichadel]] gehéiert. De Randolph Churchill war den drëtte Jong an der Famill, an huet dowéinst den Herzogtitel net konnten ierwen. De Winston Churchill selwer wäert an de [[1950|50er]] Joren d'ugebueden Erhiewung zur [[Peer|ierflecher Peerwürd]] ofleenen, gëtt awer [[1953]] zum Ritter vum [[Order of the Garter]] geschloen. Seng Hierkonft huet him a senger Jugend d'Opnam a renomméiert Internater an als Offizéier an d'Arméi geséchert, obwuel seng Resultater als Schüler net déi bescht waren. Vun [[1881]] bis [[1892]] huet den Churchill d'Eliteschoulen zu [[Ascot]], [[Brighton (England)|Brighton]] an [[Harrow]] besicht. D'autoritärt Erzéiungssystem an dëse Schoulen war net senges, an en ass e puermol sëtzebliwwen. No der Schoulzäit huet hien et mat der Arméi versicht, mä ass zweemol duerch den Opnamexame gefall. [[1893]] kënnt hien dann awer als Kadett op [[Sandhurst]] a mat 21 ass hie [[Kavallerie]]-Läitnant am 4. Husareregiment. Hei huet hien erkannt, zu wat hien anscheinend wierklech predestinéiert wier: fir ''Krich ze maachen''. Tëscht [[1895]] an [[1901]] huet den Churchill als aktiven Zaldot a [[Krichsberichterstatter]] fënnef Kolonialkricher matgemaach: op [[Kuba]], an [[Indien]], an an aneren Deeler vum [[Brittescht Empire|Britteschen Empire]]. An der [[Schluecht vun Omdurman]] am [[Sudan]] huet hien un enger vun de leschte Kavallerieattacken an der Geschicht deelgeholl. Am [[Burekrich]] geléngt him, nodeem e Prisonéier war, eng spektakulär Flucht. Säi Buch iwwer dës Aventure a seng Krichsberichter hunn hien an England bekannt gemaach. === Ufank vun der politescher Carrière === Schonn [[1899]] hat den Churchill sech ouni Erfolleg ëm e Sëtz am ''[[House of Commons]]'' beméit. Nodeem hien aus dem Burekrich zréckkomm war, ass hien am [[Mäerz]] [[1901]] als frëschgewielte [[Konservative]]n ([[Tory]]) fir de Walkrees [[Oldham]] an d'Parlament komm. Säin éischte spektakulären Optrëtt war den [[31. Mee]] [[1904]], wéi hien demonstrativ zu de [[Whig]]s iwwergetrueden ass. De Grond heifir war d'Haltung vun de [[Liberalismus|Liberalen]] an der Fro "[[Fräihandel]] oder [[Douane|Schutzzoll]]", déi him méi no louch. Bei de Whigs ass hien op der politescher Skala ëmmer méi no lénks gewandert. Hien huet zum sozialreformeresche Parteifligel gehéiert, an huet schliisslech an der Ëffentlechkeet als dropgängereschen, mä bewonnerte Radikale gegollt, genee wéi säi Fërderer [[David Lloyd George]]. Bei de Konservative mëttlerweil richteg gehaasst, huet hie Frënd a Feind an de Joren no [[1906]] iwwerrascht, an zwar duerch seng Fäegkeeten als Ënnerstaatssekretär fir d'[[Kolonie]]n, souwéi als Wirtschafts- an Inneminister. Genee am Moment wou den däitsch-brittesche Flottekonflikt sech zougespëtzt huet, gëtt hie vum Premierminister [[Herbert Henry Asquith]] [[1911]] zum [[Éischte Lord vun der Admiralitéit]], also zum Minister vun der Marinn, ernannt. Seng wichtegst Entscheedung an dësem Amt war d'Ëmrëschtung vun der brittescher Schluechtflott vu [[Kuel]]- op [[Pëtrol]]sfeierung, wat den Aktiounsradius däitlech vergréissert huet. De rasanten Ufank vu senger politescher Carrière fält mat Verännerungen a sengem Privatliewen zesummen: Am [[September]] [[1908]] bestit den Churchill d'Clementine Hozier, mat der hie bis zu sengem Doud zesummegelieft huet. D'Koppel hat spéider ee Jong a véier Duechteren, vun deenen allerdéngs eng schonn als Kand gestuerwen ass. Säi Jong Randolph an zwee vu sengen Enkelkanner goufen och Parlamentarier. {{Kapitel Info feelt}} ==Den Churchill zu Lëtzebuerg== De [[14. Juli|14.]] a [[15. Juli]] [[1946]] war hie mat senger Duechter [[Mary Soames (Baroness)|Mary Spencer-Churchill]] a mat sengem Bouf [[Randolph Churchill|Randolph]] op Besuch a [[Frankräich]] an zu [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]]. No der Landung um [[Fluchbasis 128 Metz-Frescaty|Fluchfeld Frescaty]] zu [[Metz]] wou e vum deemolege franséische Finanzminister [[Robert Schuman]] empfaange gouf, an no engem Empfank op der [[Place de la République (Metz)|Place de la République]] koum en de 14. Juli owes géint aacht Auer a Begleedung vum [[Lëscht vun de Buergermeeschtere vun der Stad Lëtzebuerg|Stater Buergermeeschter]] [[Emile Hamilius]] op der Grenz zu [[Fréiseng]] un, wou hie symbolesch zu Fouss iwwer d'Grenz goung. No engem Empfank am [[Groussherzogleche Palais]] wou e vun der [[Charlotte vu Lëtzebuerg|Groussherzogin]] d'Medail vum [[Ordre de Mérite civil et militaire d'Adolphe de Nassau|Mérite militaire]] an d'Grousskräiz vum [[Ordre de la couronne de chêne|Eechelafuerden]] iwwerrecht krut, hat hien nach eng Entrevue mam [[Felix vu Bourbon-Parma|Prënz Felix]] a [[Jean vu Lëtzebuerg|Prënz Jang]]. Den Dag duerno war en an der [[Chamber]], huet eng Visite am Stadhaus zu Lëtzebuerg gemaach, eng Gerbe bei der [[Gëlle Fra]] néiergeluecht, an ass duerno op den [[Amerikaneschen Zaldotekierfecht zu Hamm|amerikanesche Kierfecht]] op [[Hamm (Stad Lëtzebuerg)|Hamm]] gefuer fir dem [[George S. Patton|Generol Patton]] säi Graf ze besichen.<ref>[[Marc Thill|Thill, M.]], 2021. ''Unvergessener Jubel. Mit Winston Churchill hat vor 75 Jahren ein leidenschaftlicher Individualist, ein hochbegabter Schriftsteller und ein schlagfertige Redner Luxemburg besucht.'' [[Die Warte]] 23|2694 vum 15. Juli 2021, S. 2-3.</ref> [[Fichier:Luxembourg-Churchill, Nemon(1).jpg|thumb|Statu vum Winston-Churchill an der Stad Lëtzebuerg]] Fir um Churchill seng Visite zu Lëtzebuerg z'erënnere gouf [[1973]] an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad]] d'Plaz tëschent dem boulevard [[Joseph II. (HRR)|Joseph II]] an dem boulevard [[Charlotte vu Lëtzebuerg|Grande-Duchesse Charlotte]] déi virdunn ''place Joseph II'' geheescht huet an ''place Winston Churchill'' ëmbenannt. Do steet och eng [[bronz]]e Statu vun him déi vum [[Oscar Nemon]] sculptéiert an den [[23. Oktober]] [[1973]] ageweit gouf. Och zu [[Suessem]] an zu [[Esch-Uelzecht]] si Stroossen nom Churchill benannt. == Aus senge Rieden == * ''I have nothing to offer but blood, toil, tears and sweat.'' (''Ech hunn näischt unzebidden wéi Blutt, Plo, Tréinen a Schweess.'') - A senger éischter Ried als Premierminister den [[13. Mee]] [[1940]]. * ''From [[Stettin]] in the Baltic to [[Triest]]e in the Adriatic an iron curtain has descended across the Continent.'' (''Vu Stettin op der Ostséi bis Triest op der Adria huet sech e Riddo aus Eisen iwwer de Kontinent néiergelooss.'') - An enger Ried zu [[Fulton]] am [[Missouri]] de [[5. Mäerz]] [[1946]], déi de Begrëff [[Eisene Rideau|Riddo aus Eisen]] weltbekannt gemaach huet. Virum Churchill war deen Ausdrock scho politesch gebraucht ginn: De [[25. Februar]] [[1945]] vum [[Joseph Goebbels]] am [[Leitartikel]] ''Das Jahr 2000'' vun der Zäitschrëft ''[[Das Reich]]'' op der Säit 1 an 2. == Gielercher == * [[1946]]: [[Ordre de Mérite civil et militaire d'Adolphe de Nassau]] * 1946: Grousskräiz vum [[Ordre de la couronne de chêne]] * [[1953]] krut den Churchill den [[Nobelpräis fir Literatur]] ''for his mastery of historical and biographical description as well as for brilliant oratory in defending exalted human values''. * [[1956]]: [[Karlspräis]] == Bicher == * ''The Story of the Malakand Field Force'', Longmans Green, London, 1898. * ''The River War'', Longmans Green, London, 1899 (2 Bänn). * ''Savrola'', Longmans Green, New York, 1899, dem Chruchill säin eenzege Roman. * ''London to Ladysmith via Pretoria'', Longmans Green, London, 1900. * ''Ian Hamilton's March'', Longmans Green, London, 1900. * ''Mr. Brodrick's Army'', Arthur L. Humphreys, London, 1903. * ''Lord Randolph Churchill'', Macmillan, London, 1906 (2 Bänn). * ''For Free Trade'', Arthur L. Humphreys, London, 1906. * ''My African Journey'', Hodder & Stoughton, London, 1908. * ''Liberalism and the Social problem'', Hodder & Stoughton, London, 1909. * ''The People's Rights'', Hodder & Stoughton, London, 1910. * ''The Fighting Line'', Macmillan, Juli 1916. * ''The World Crisis'', Scribners, New York, 1923-31 (5 Bänn, 6 Deeler). * ''My early life: A roving commission'', Thornton Butterworth, London, 1930. * ''India'', Thornton Butterworth, London, 1931, Rieden iwwer Indien. * ''Thoughts and Adventures / Amid these Storms'', Thornton Butterworth, London, 1932. * ''Marlborough: His life and times'', George Harrap Ltd., London, 1933-38 (4 Bänn, 2550 Säiten). * ''Great Contemporaries'', Thornton Butterworth, London, 1937, Essayen iwwer Viktorianesch Staatsmänner: Morley, Rosebery, Joseph Chamberlain, Balfour, Asquith; Personnage vum Éischte Weltkrich: Hindenburg, the Kaiser, Foch, Clemenceau, Lawrence; a Personalitéiten aus den 30er Joren: Hitler, Roosevelt, Alfonso XIII, George V. * ''Arms and the Covenant / While England slept'', George Harrap Ltd., London, 1938, Rieden tëscht 1932 bis München. * ''Step by Step 1936-1939'', Thornton Butterworth, London, 1939. * ''Into Battle / Blood, sweat and tears'', Cassell, London, 1941. * ''The unrelenting struggle'', Cassell, London, 1942. * ''The end of the beginning'', Cassell, London, 1943. * ''Onward to victory'', Cassell, London, 1944. * ''The dawn of liberation'', Cassell, London, 1945. * ''Victory'', Cassell, London, 1946, Déi lescht Krichsrieden. * ''War speeches 1940-1945'', Cassell, London, 1946, Déi éischt Auswiel vu Krichsrieden. * ''Secret session speeches'', Simon & Schuster, New York, 1946. * ''The Second World War'', Houghton Mifflin Co., Boston, 1948-53 (6 Bänn, 5000 Säiten) == Kuckt och == * [[Lëscht vun de Laureate vum Nobelpräis fir Literatur]] == Um Spaweck == {{Commonscat}} * „Churchill - ein Staatsbesuch, eine Bronzestatue, ein schwarzer Hund“, en Artikel zum 50. Doudesdag vum Churchill op [http://www.wort.lu/de/lokales/50-todestag-von-winston-churchill-churchill-ein-staatsbesuch-eine-bronzestatue-ein-schwarzer-hund-54c2c0c90c88b46a8ce52132 wort.lu]; fir d'lescht gekuckt de 24. Januar 2015. * [http://www.wort.lu/de/politik/vor-70-jahren-war-er-in-luxemburg-der-grosse-churchill-5786915dac730ff4e7f63745 Winston Churchill zu Lëtzebuerg, Artikel vum Marc Thill am "Luxemburger Wort", 14. Juli 2016] {{Referenzen an Notten}} {{Autoritéitskontroll}} {{Navigatioun brittesch Premierministeren}} {{DEFAULTSORT:Churchill Winston}} [[Kategorie:Brittesch Premierministeren]] [[Kategorie:Persounen am Zweete Weltkrich (Alliéiert)]] [[Kategorie:Nobelpräisdréier fir Literatur]] [[Kategorie:Englesch Auteuren]] [[Kategorie:Gebuer 1874]] [[Kategorie:Gestuerwen 1965]] [[Kategorie:Karlspräis]] [[Kategorie:Ordre de Mérite civil et militaire d'Adolphe de Nassau]] [[Kategorie:Grand-croix de l'ordre de la couronne de chêne]] [[Kategorie:Membere vum Order of the Companions of Honour]] [[Kategorie:Membere vun der Académie des sciences morales et politiques]] [[Kategorie:Franséisch Militärmedail]] [[Kategorie:Compagnons de la Libération]] nowd5l2o1gwk67xtct3nb2wzaqpnowl 1327 0 7738 2396213 2229893 2022-08-26T08:13:41Z Zinneke 34 /* Gestuerwen */ wikitext text/x-wiki {{Artikel Joer}} == Evenementer == * Den [[Edward III. vun England|Edward III.]] gëtt [[Lëscht vun de brittesche Monarchen|Kinnek vun England]]. == Konscht a Kultur == == Wëssenschaft an Technik == == Gebuer == == Gestuerwen == * [[21. September]]: [[Edward II. vun England|Edward II.]], Kinnek vun England. == Um Spaweck == {{Commonscat}} l2gwm27pe2f90knto0w6q160k1irwee Lucien Wercollier 0 10047 2396119 2349371 2022-08-25T13:11:23Z Les Meloures 580 /* Säi Liewen {{small|<ref>Joseph-Émile Muller 1976, 1983</ref>}} */., replaced: skulptéiert → sculptéiert (2) using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie}} [[Fichier:Luxemb Croix de Hinzert Prisonnier pol 02.jpg|thumb|upright|D'Hinzerter Kräiz mat der Skulptur ''[[Le prisonnier politique]]'' vum Wercollier.]] De '''Lucien Wercollier''', gebuer de [[26. Juli]] [[1908]] zu [[Hollerech]]<ref>''Inauguration du monument aux morts 1940-1945 Hollerich 26 septembre 1965''. Dréckerei Jos Ewen, Hollerech, 64 S. Cf. S. 16.</ref> a gestuerwen de [[24. Abrëll]] [[2002]] an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]], war e [[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesche]] Sculpteur. Hie gëllt ass dee bedeitendste lëtzebuergesche Sculpteur aus dem [[20. Joerhonnert]]. ==Säi Liewen {{small|<ref>Joseph-Émile Muller 1976, 1983</ref>}}== Dem Lucien Wercollier säi Papp, de [[Jean-Baptiste Wercollier]], war Sculpteur a Professer an der [[Lycée des arts et métiers|Handwierkerschoul]] zu Lëtzebuerg. De [[Jean-Pierre Koenig]], ee vu senge Monnien, war e bekannten [[Architekt]]. De Lucien Wercollier ass also an engem Milieu opgewuess, wou vill iwwer Skulptur an Architektur geschwat gouf. Vu 1924 bis 1927 war hie Schüler an der Handwierkerschoul, wou hien am Atelier vu sengem Papp geléiert huet am Holz, am Steen an am [[Gips]] ze schaffen; ë.&nbsp;a. huet hien och d'Course vum [[Molerei|Moler]] [[Pierre Blanc]] besicht. Duerno war hie bis 1931 op der [[Académie royale des beaux-arts de Bruxelles|Académie royale des beaux-arts]] zu [[Bréissel]] ageschriwwen, éier en tëscht 1931 an 1933 op d'[[École normale supérieure des beaux-arts]] zu [[Paräis]] gaangen ass, wou hie beim Sculpteur [[Henri Bouchard]] studéiert huet. Niewebäi ass de Lucien Wercollier op d'[[Académie Colarossi]] gaangen an huet owes an enger Schoul um [[Montparnasse]] gezeechent. Zu Paräis huet hien d'Aarbechte vum [[Aristide Maillol]] kenne geléiert, déi hie begeeschtert hunn, a Bekanntschaft mam [[Auguste Trémont]] gemaach, mat deem hie spéider eng Zäit zesummegeschafft huet. No sengem Studium ass hien erëm op Lëtzebuerg komm an 1935, no sengem Stage pédagogique vun zwee Joer, Professer an der Handwierkerschoul zu Lëtzebuerg ginn wou hie sengem Papp seng Coursen iwwerholl huet (Ornementatioun, Aféierung an d'Architektur, an technescht Zeechnen). 1936 huet hie sech mat der Zänndoktesch Yvonne Schmit bestuet, déi seng Aarbechte wärend senger ganzer Carrière ënnerstëtzt huet.<ref>D'Yvonne Schmit (1910-2003) war d'Duechter vum fréiere Minister [[Étienne Schmit]].</ref> Zesumme krute si zwee Kanner (Simone an Étienne). Ëm déi Zäit huet de Wercollier och de Moler [[Joseph Kutter]] kenne geléiert, un deem sengen Aarbechten hie groussen Interessi gewisen huet. Zesumme mam Trémont huet hien un de Skulpture vum Lëtzebuerger Pavillon fir d'Weltausstellung 1937 zu Paräis geschafft. Am Allgemengen huet hie sech ëmmer méi fir déi deemoleg modern Konscht intresséiert. Ënner der [[Lëtzebuerg am Zweete Weltkrich|däitscher Besatzung vu Lëtzebuerg]] huet de Lucien Wercollier 1941 refuséiert der ''Kulturkammer'' bäizetrieden an huet duerno seng Aarbechten net méi presentéieren däerfen. De 4. September [[1942]], dräi Deeg nom [[Generalstreik]] géint d'[[Zwangsrekrutéierten (Lëtzebuerg)|Zwangsrekrutéierung]], gouf hie festgeholl well hien den 31. August seng Schüler heemgeschéckt an deen aneren Dag bei sengem Schouldirekter géint d'Zwangsrekrutéierung protestéiert hat.<ref>Quell: [[Denis Scuto]] 2002, in: [[Luigi Peruzzi]], ''Mes mémoires''. Éditions [[Le Phare]], Esch/Uelzecht. Cf. S. 370.</ref>{{,}}<ref>De Lucien Wercollier war vun 1942 u Member vun der Resistenzorganisatioun [[Letzeburger Vollekslegio'n|LVL]]. Quell: [[Aloyse Raths]], 1983: ''Hommage à Lucien Wercollier.'' [[Rappel]] 5-6/198: 175-177. (Cf. S.176).</ref> Vum Prisong am Gronn, an deem hien tëscht dem 4. an 19. September 1942 souz,<ref>Plackett nieft dem ''Prisonnier politique'' am Centre culturel de rencontre abbaye de Neumünster</ref> koum hien an d'[[Konzentratiounslager|KZ]]e vun [[KZ Hinzert|Hinzert]] a [[Lublin]]. Seng Fra gouf mat hiren zwee Kanner a [[Schlesien]] [[Zwangsrekrutéierten (Lëtzebuerg)#Ëmsiidlung vun de Familljen|deportéiert]]. 1943 koum de Lucien Wercollier fräi an ass bei seng Famill an d'Ëmsiidlungslager a Schlesien gezunn. Am Juni [[1945]] koum hie mat senger Famill op Lëtzebuerg zréck, wou hien erëm als Professer an der Handwierkerschoul ugefaangen huet z'enseignéieren. Donieft huet hie Coursen an der [[Keramik]] an och an der Skulptur fir eng Rei ''élèves libres'' ginn. 1948 huet hien zesumme mat de Moler [[François Gillen]], [[Victor Jungblut]] a [[Joseph Probst]] de Gruppement ''[[La nouvelle équipe]]'' gegrënnt, deen nach dat selwecht Joer am ''[[Cercle municipal]]'' an der Stad Lëtzebuerg deen éischte ''[[Salon de la nouvelle équipe]]'' organiséiert huet. Dës jonk Kënschtler wollte sech lassléise vun der traditioneller, an hiren Aen zu Lëtzebuerg festgefuerener Konscht. Wärend dem zweete ''Salon de la nouvelle équipe'' (1950) huet de Lucien Wercollier, nieft 'vereinfacht realisteschen' Aarbechten, eng éischt Skulptur ausgestallt déi keng realistesch Duerstellung méi ass (''Repliée sur elle-même'', am Steen, Koll. [[Musée national d'histoire et d'art|Staatsmusée]]). Seng éischt abstrakt Skulptur (''Germination'') ass 1952 entstanen. Hien huet 1954 um éischte [[Iconomaques|Salon des iconomaques]] deelgeholl, deen hie matgegrënnt huet. Dëse Salon huet nieft engem groussen Deel vun de Kënschtler vun der Nouvelle équipe eng Rëtsch aner Artiste regroupéiert. Op dësem Salon huet déi abstrakt Konscht dominéiert. Seng Aarbechte vun 1955 weisen datt de Wercollier vun do un ganz zur abstrakter Skulptur iwwergaange war. 1958 ass hie mat senger Famill an hiert neit Haus um Briddel geplënnert, an deem hie säin Atelier bis zu sengem Doud hat. D'Strooss, an där d'Haus steet, gouf spéider no him benannt. Do huet hie seng éischt Skulpturen aus poléierter Bronze ausgestallt a, mat 50 Joer, seng éischt Skulptur un e Privatkeefer verkaaft. Seng éischt Skulpturen aus Alabaster huet de Lucien Wercollier 1960 gemaach. Zwee Joer méi spéit war hie fir d'éischt zu [[Carrara]] an [[Italien]], wou hie seng Virléift fir de Marber entdeckt huet. Duerno ass hie laang Zäit all Joer op Carrara zréckkomm, fir do ze schaffen. Mat 57 Joer huet hien 1965 den Enseignement verlooss. Vun 1972 un huet hien ëmmer méi am Alabaster an am Onyx sculptéiert. 1998 huet hien am Alabaster ''Caresse'' sculptéiert, seng lescht fäerdeg Skulptur. D'Joer drop huet hien nach eng aner Skulptur am Marber ungefaang, déi hien awer wéinst schwaacher Gesondheet net fäerdeg maache konnt.<ref>L. Eischen 2003</ref> De Lucien Wercollier ass de 24. Abrëll 2002, am Alter vun 93 Joer, gestuerwen. Hien ass um [[Nikloskierfecht]] um [[Lampertsbierg]] begruewen. ==Säi Wierk== Dem Lucien Wercollier seng Skulpture sinn aus [[Holz (Material)|Holz]] a [[Steen]], virun allem awer aus [[Bronze]], [[Marber]], [[Alabaster]] an [[Onyx]]. Seng éischt Aarbechte si figurativ, vu 1952 bis 1955 awer ass hie ganz zur abstrakter Skulptur iwwergaangen, an där hie vum [[Constantin Brancusi]] a [[Jean Arp]] beaflosst gouf. Skulpture vun him sinn an de Muséeën zu [[Lëtzebuerg (Stad)|Lëtzebuerg]] ([[Nationalmusée fir Geschicht a Konscht]]), [[Metz]], [[Paräis]] ([[Musée national d'art moderne]]), [[Jerusalem]] (The Israel Museum), [[Washington D.C.]] (J.-F. Kennedy Center for Forming Arts) an [[Oxford (Ohio)|Oxford am Ohio]] (Miami University Art Museum) ze gesinn. Hie war Member vum [[Institut grand-ducal]], [[Section des arts et lettres (Institut grand-ducal)|section des arts et lettres]], sous-section des arts plastiques. === Wierker (Auswiel)=== * Relieffer am Steen op de [[Monument aux morts]] zu [[Bartreng]] ([[1949]]), [[Steesel]] (1949), [[Diddeleng]] ([[1951]]), [[Nidderfeelen]] (1952) an [[Habscht]] ([[1953]]) * Relief am Steen um [[Monument aux morts Capellen|Monument aux morts]] (1953) zu [[Capellen]] * [[Monument aux morts Hollerech|Monument aux morts]] zu Lëtzebuerg-[[Hollerech]]. * Zwee Héichrelieffer am Steen (1954) um [[Nationaalt Streikmonument|Nationale Streikmonument]] zu [[Wolz]]. * ''Affranchissement'' (1958) zu [[Munneref]] am [[Thermalbad Munneref|Park vum Thermalbad]]. * ''[[Signe dans l'espace]]'' (1968) an der Cité Frommes um [[Zens (Stad Lëtzebuerg)|Zens]]. * ''L'éternel féminin'' am Bronze (1960, New Art Museum, Miami University, Ohio, USA), am Steen (1962, [[Parc Tony-Neuman]], Stad Lëtzebuerg), an am Marber (1974). * ''[[L'envol (Lucien Wercollier)|L'envol]]'' am Marber (1967), [[Parc Tony-Neuman]], Stad Lëtzebuerg. * ''[[La rampante]]'' (1962) um [[Campus Geesseknäppchen]] an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]]. * ''[[Croissance]]'' (1963) um [[Lampertsbierg]] hanner dem [[europäesche Geriichtshaff]]. *''[[Le prisonnier politique]]'' (1948 modeléiert, [[1969]] um [[Nikloskierfecht]], als Deel vum [[Hinzerter Kräiz|Monument de la résistance et de la déportation]] opgestallt. Déi selwecht Skulptur steet och zu Esch am [[Nationale Resistenzmusée]]. * ''Le prisonnier politique'' am [[Kräizgank]] vum ''[[Centre culturel de rencontre Abbaye de Neumünster]]''. * ''[[Interpénétration]]'' bis 2010 virun enger Bank um Boulevard Royal an der Stad Lëtzebuerg. * ''[[Ascension (Skulptur)|Ascension]]'' (1986) zu [[Stroossen]] beim Gemengenhaus. * ''[[Les sacrifiés (Skulptur)|Les sacrifiés]]'' (1992) zu Stroossen bei der [[Kierch Stroossen|Kierch]]. * ''[[Joseph-Kutter-Stèle|L'accord]]'' am Pescatore-Park an der Stad Lëtzebuerg (Joseph-Kutter-Stèle). * ''La nageuse'' (1976) am Gemengenhaus zu [[Hesper]]. * ''Rêve d'amphore'' (1977), am ''[[Nationalmusée fir Geschicht a Konscht|Musée national d'histoire et d'art]]'' an der Stad Lëtzebuerg. * ''[[Affection]]'' (1978) um Square Marcel-Goedert um [[Briddel]]. * ''One Penny Monument'' (1982) um Square Baden-Powell zu [[Wolz]]. * Monument am Steen op der [[Pafemillen]]. * ''No pasarán!'', e Monument fir d'[[Spueniekämpfer]], opgeriicht 1997 bei der [[Gare Diddeleng-Schmelz]] zu [[Diddeleng]]. * ''Enlacement'' (1991 ageweit), Skulptur am patinéierte Bronze, stoung am Park vun der [[Villa Vauban]] an der Stad Lëtzebuerg. * ''Cambrages'', am [[Parc Heintz]], Stad Lëtzebuerg ===Skulpturen an der Abtei Neimënster=== Dem Lucien Wercollier säi Wonsch war et, datt seng Skulpturen der breeder Ëffentlechkeet sollten zougänglech gemaach ginn. Nom Doud vum Kënschtler huet seng Famill dem [[Centre culturel de rencontre Abbaye de Neumünster]] seng perséinlech Sammlung vu Skulpture fir eng Dauerausstellung iwwerlooss. [[2005]] goufen dës Skulpturen am [[Kräizgank]] vun der fréierer [[Abtei]], e Kräizgank deen nom Kënschtler benannt ass (''Cloître Wercollier''), ausgestallt.<ref>Katalog vun der Ausstellung, 2005: ''Lucien Wercollier au cloître de l'Abbaye Neumünster.'' Erausgi vu [[MediArt]] an Zesummenaarbecht mam Centre culturel de rencontre abbaye de Neumünster. 64 S. ISBN 2-9599867-2-5.</ref> [[2008]], dem Joer vum 100. Anniversaire vum Wercollier, koum d'Ausstellung op hir definitiv Plaz, um éischte Stack vun der Abtei, am ''Déambulatoire'' iwwer dem Kräizgank. De [[Vernissage]] vun der Ausstellung, a Presenz vun der Famill vum Kënschtler, war den [[21. November]] 2008.<ref>Katalog vun der Ausstellung, 2008. ''Exposition Lucien Wercollier à l'occasion du centenaire de sa naissance. Exposition permanente au Centre culturel de rencontre abbaye de Neumünster.'' Erausgi vum Centre culturel de rencontre abbaye de Neumünster. Imprimerie centrale. (Ouni Säitennummeréierung).</ref> E war verbonne mat engem Hommage un de Kënschtler am [[Robert Krieps-Sall]] vum Centre culturel.<ref>D'Rieden, op Franséisch, goufe gehale vum [[Claude Frisoni]], Direkter vum Centre culturel de rencontre abbaye de Neumünster, dem [[Guy de Muyser]], President vum Conseil d'administration vum Centre, an der [[Octavie Modert]], Staatssekretärin ë.&nbsp;a. fir Kultur. De [[Charles Suberville]] huet e gesongent Gedicht virgedroen, den [[André Mergenthaler]] huet um [[Cello]] improviséiert, wärend um Schierm Biller a Filmausschnëtter iwwer de Wercollier vum [[Menn Bodson]] a [[Romain Goerend]] gewise goufen.</ref> === Galerie === <gallery perrow="4" widths="160" caption="Auswiel vu senge Wierker"> Fichier:Affranchissement Lucien Wercollier.jpg|''Affranchissement'', 1958<br>Thermalbad Munneref Fichier:La rampante.jpg|''[[La rampante]]'', 1962<br>Campus Geesseknäppchen Fichier:La nageuse.jpg|''La nageuse'', 1976<br>Gemengenhaus Hesper Fichier:Interpénétration.jpg|''[[Interpénétration]]'', 1961<br>BNP Paribas, Lëtzebuerg Fichier:Éternel féminin.jpg|''L'éternel féminin'', 1962<br>[[Parc Tony-Neuman|Park Neuman]], Lëtzebuerg. Fichier:Signe dans l'espace.jpg|''[[Signe dans l'espace]]'', 1968<br>Cité Frommes, Zens Fichier:La fusée.jpg|''[[L'envol]]'', 1967<br>Park Neuman, Lëtzebuerg Fichier:La vague02.jpg|''[[La vague]]'', 1970<br>[[Ettelbréck]] Fichier:Fraternité.jpg|''International Scouting One Penny Monument'', 1983 Wolz Fichier:La rencontre.jpg|''La rencontre'', 1976 <br>Fondation [[F. Chomé]], [[Eech]] Fichier:Wercollier Ascension Strassen 01.jpg|''Ascension'', 1986 <br>Virun der Gemeng zu Stroossen Fichier:Les sacrifiés.jpg|''[[Les sacrifiés (Skulptur)|Les sacrifiés]]'', 1992<br> Bei der Kierch zu Stroossen Fichier:HinzertMemorialWercollier02.jpg|Monument, 1986<br>[[KZ Hinzert]] Fichier:Dudelange No pasaran Wercollier 01.jpg|''No pasarán!'', 1997 <br>Bei der [[Gare Diddeleng-Schmelz]] Fichier:Streikmonument Wolz David a Goliath vum Lucien Wercollier.jpg|''David / Goliath'', 1954<br>Streikmonument, Wolz Fichier:Streikmonument Wolz Groupe de Fusillés vum Lucien Wercollier.jpg|''Groupe de fusillés'', 1954<br>Streikmonument, Wolz Fichier:Streikmonument Wolz Hl. Sebastian vum Lucien Wercollier.jpg|''Hl. Sebastian'', 1954<br>Streikmonument, Wolz Fichier:Luxemb Hollerich war memorial 01.jpg|Monument aux morts zu Hollerech Fichier:Streikplack Fréier Gierwerei Wolz vum Lucien Wercollier.jpg|Streikplack<br>Fréier Gierwerei Ideal, Wolz Fichier:Hinzert Muttergottes am Holz vum Lucien Wercollier.jpg|Muttergottes am Holz, 1949<ref>[[Aloyse Raths]] 2006: [[Rappel]] 2006/3, Foussnott S. 341.</ref><br>Kapell vum fréiere KZ Hinzert Fichier:Croissance Wercollier01.jpg| ''[[Croissance]]'', 1963 Fichier:Gaf vum Lucien Wercollier um Nicloskierfecht.jpg|Graf Famill Wercollier, Kierfecht Notre-Dame, Lëtzebuerg </gallery> <gallery perrow="4" widths="160" caption="Verschiddenes"> Fichier:Timber Prisonnier politique mat dem Hinzerter Kräiz vum Lucien Wercollier.jpg|Timber mam Hinzerter Kräiz an dem ''Prisonnier politique'', 1982. Fichier:Timber Interpénétration vum Lucien Wercollier fir déi franséisch Post.jpg|''Interpénétration'' op engem Timber vun der franséischer Post, 1996. Fichier:Home Wercollier Däreldéieren Luxembourg Bridel 01.jpg|Deen alen Home Wercollier vun den ''Däreldéieren'' um Briddel (November 2008). Fichier:Bridel Home Wercollier 2012 a.jpg|Deen 'neien' Home Wercollier um Briddel (opgaangen 2011<ref>(c.k.), 2011. ''Neues Home mit Leben füllen. "Briddeler Daereldéieren" (FNEL) weihten neues Scoutchalet ein''. [[Luxemburger Wort]] vum 28. September 2011, S. 30.</ref>) </gallery> == Schüler vum Lucien Wercollier == *[[Jean-Pierre Georg]] *[[Liliane Heidelberger]] *[[Charles Kohl]] *[[Jean Künsch]] *[[Maggy Stein]] == Soss Éierungen == Säin Numm droen: * de [[Kräizgank]] am [[Centre culturel de rencontre Abbaye de Neumünster]], de "Cloître Lucien-Wercollier"; * d'Strooss um Briddel, an där hie gewunnt huet; * eng Strooss um [[Lampertsbierg]]<ref>Cf. Beck, Fanny, 2012. Was bedeuten die Strassennamen der Stadt? ''Ons Stad'' 100: 83 ([http://www.onsstad.lu/uploads/media/ons_stad_100-2012_83.pdf Pdf]).</ref> (Stad Lëtzebuerg) an zu [[Diddeleng]]; * den [[Home Wercollier]], de Chalet vum Briddeler Scoutsgrupp [[Däreldéieren]] ([[Fédération nationale des éclaireurs et éclaireuses du Luxembourg|FNEL]]). == Literatur == Zwee wichteg Bicher iwwer de L. Wercollier, mat jee enger detaillerter Biographie, Fotoe vu senge Skulpturen, jee enger Lëscht vun den Expositiounen un deenen de Kënschtler participéiert huet, an enger Lëscht vu Plazen a Muséeën wou ee seng Skulpture ka gesinn: * [[Joseph-Émile Muller]], 1976. ''Lucien Wercollier.'' Collection: Les Maîtres de la Sculpture Contemporaine. Arted, Éditions d'Art, Paris. 49 S. D'Fotoe si vum [[Édouard Kutter (1934)|Édouard Kutter]] jr., [[Raymon Mehlen|Raymond Mehlen]], [[Lex Reding]], [[Pitt Schneider]] a [[Marcel Schroeder]]. ISBN 2-85067-038-3. *Joseph-Émile Muller, 1983. ''Lucien Wercollier''. Publication de la [[Section des arts et lettres (Institut grand-ducal)|Section des arts et lettres]] de l'[[Institut grand-ducal]]. Imprimerie Saint-Paul, Lëtzebuerg. 132 S. Ouni ISBN. Weider Literatur: *Paul Bertemes (Koord.), 2005. ''Lucien Wercollier au cloître de l'Abbaye Neumünster''. Katalog erausgi vu mediArt an Zesummenaarbecht mam Centre culturel de rencontre Abbaye Neumünster. 64 S. ISBN 2-9599867-2-5. * [[Linda Eischen|Eischen, Linda]] (Koord.), 2003. ''Wercollier et ses amis peintres Gillen, Stoffel, Trémont. Exposition à la Villa Vauban''. Katalog vun der Expositioun vum 30. Abrëll bis de 7. September 2003. (Ouni Numm vun der Dréckerei). ISBN 2-919878-48-4. * [[Emil Haag|Haag, Emil]], 2011. ''Joseph Kutter <sup>*</sup>1894 <sup>†</sup>1941 et Lucien Wercollier <sup>*</sup>1908 <sup>†</sup>2002, les grands maîtres de l'art'', In: ''Une réussite originale - Le Luxembourg au fil des siècles''; Lëtzebuerg (Éditions Guy Binsfeld), 2011; 576 Säiten (ill.); ISBN 978-2-87954-235-5, Ss 376-385. * [[Lucien Kayser|Kayser, Lucien]], 2009. ''face à face: la fonction publique et l'art luxembourgeois''. [[Confédération générale de la fonction publique]]. Lëtzebuerg. ISBN 978-2-87954-212-6. (Ss. 6-7) * [[Josée Kirps]], 2001. ''Lucien Wercollier.'' In Robert Theisen (Koord.): ''Luxembourg sculptures. Skulpturen - Sculptures.'' S. 123-127. Éditions Îlôts, Steesel. ISBN 2-87996-932-8. *[[Marc Theis]] & Elisabeth Vermast, 1995. ''Artistes luxembourgeois d'aujourd'hui''. Verlag Marc Theis (Sponsor: Banque internationale à Luxembourg). 156 S. ISBN 2-9599988-2-0. (Lucien Wercollier: cf. S. 143-144). * Joseph-Émile Muller, 1988. ''Lucien Wercollier pour son 80e anniversaire.'' Les Cahiers luxembourgeois no 2: 17-24. * Ragon M. & M. Seuphor, 1974. ''Wercollier Lucien. L'art abstrait 1945-1970. Biographie des artistes''. Ed. Maeght, Paris. * Joseph-Émile Muller, 1954. ''Lucien Wercollier et la sculpture moderne.'' Les Cahiers luxembourgeois, no 3. {{Clearright}} == Kuckt och == * [[Nationaalt Streikmonument]] zu Wolz (mat 4 Relieffer vum L. Wercollier) * [[Lëscht vu lëtzebuergesche Konschtschafenden]] == Um Spaweck == {{Commonscat}} *[http://www.mediart.lu/fileadmin/CV_Artistes/Wercollier.pdf De Lucien Wercollier op der Websäit vu mediArt: mat ë.&nbsp;a. enger Auswiel vu senge Skulpturen an Ausstellungen] * [http://www.ccrn.lu/FR/ccrn_cloitre.php?ID=115&LA=FR De ''Cloître Lucien Wercollier'' op der Websäit vum ''Centre culturel de rencontre Abbaye de Neumünster''] * [http://www.mnha.public.lu/collections/beaux-arts/art_luxembourgeois/wercollier/ De Lucien Wercollier op der MNHA-Websäit] * [http://sonix.sdv.fr:8080/ramgen/arte/journaldelaculture/0126_de.rm Filmreportage op Arte iwwer de Wercollier] * [http://www.guywagner.net/wercoll.htm Dem Guy Wagner seng Rezensioun vum Joseph-Émile Muller sengem Buch iwwer de Wercollier am tageblatt (Phare) 22.4.1976]. * [http://daereldeieren.lu/index.php?option=com_content&task=view&id=32&Itemid=55 De Lucien Wercollier op der Websäit vun den Däreldéieren] {{Autoritéitskontroll}} {{Referenzen an Notten}} {{DEFAULTSORT:Wercollier Lucien}} [[Kategorie:Lucien Wercollier| ]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Sculpteuren]] [[Kategorie:Gebuer 1908]] [[Kategorie:Gestuerwen 2002]] ts8qas2qw2kouxe3qy6ofru5b0deb2r Alfred Hitchcock 0 11163 2396168 2378929 2022-08-25T14:41:39Z Bdx 7724 Filmproduzent wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie}} De '''Sir Alfred Joseph Hitchcock''', gebuer den [[13. August]] [[1899]] zu [[London]] an [[England]] a gestuerwen den [[29. Abrëll]] [[1980]] zu [[Los Angeles]], war en englesch-US-amerikanesche [[Filmregisseur]] a [[Filmproduzent]]. == Fréiliewen == Den Alfred Hitchcock war dat jéngst vun dräi Kanner vum William Hitchcock, vu Beruff Epicier a Geméishändler, an der Emma Jane Whelan. De jonken Alfred ass kathoulesch erzu ginn an ass zu London de ''Saint Ignatius College'' gaangen, eng Schoul déi vu Jesuitte gefouert gouf. Wéi hie 14 Joer hat, ass säi Papp gestuerwen. == Den Alfred Hitchcock an den englesche Film == Am Joer [[1920]] hat den Alfred Hitchcock säin éischte Kontakt mam Film. Fir d'Famous Players Film Company-Lasky huet hie Filtëschentitele fir [[Stommfilm]]er gemaach. Am Joer [[1922]] krut hien d'Chance Regie an dem Film mam Titel ''No 13'' ze féieren. De Film ass awer ni fäerdeg ginn. [[1925]] huet hien zu [[München]] ugefaangen de Film ''[[The Pleasure Garden]]'' ze dréinen, déi dann [[1927]] an d'Kinoe koum. [[1926]] huet den Alfred Hitchcock sech mat senger Filmassistentin [[Alma Reville]] bestuet. Si gouf seng enkste Mataarbechterin an all senge Filmer. Den ''éischten echten Hitchcockfilm'', wéi hie selwer zum [[François Truffaut]] sot, war dann [[1927]] ''[[The Lodger: A Story of the London Fog]]''. Mat ''[[Blackmail]]'' huet den Hitchcock am Joer [[1929]] säin éischten [[Tounfilm]] gedréint. Seng interessant Filmer an den 1930er Jore waren ''[[The Man Who Knew Too Much (Film 1934)|The Man who Knew too much]]'' an ''[[The 39 Steps (Film 1935)|The 39 Steps]]''. == Den Alfred Hitchcock an Amerika == Fir de Film ''[[Rebecca (Film 1940)|Rebecca]]'' huet den [[David O. Selznick]] den Alfred Hitchcock [[1940]] op [[Hollywood]] geholl. Hei huet hien [[1943]] ee vu senge beschte Filmer aus den 1940er Joren, ''[[Shadow of a Doubt]]'' gedréint. Dat ass eng ganz schwaarz Geschicht ëm e jonkt Meedchen dat säi Monni verdächtegt, e Mäerder ze sinn. Mat dem Film ''[[Rope (Film 1948)|Rope]]'', no engem Theaterstéck vum Patrick Hamilton, huet den Hitchcock am Joer [[1948]] säin éischte Faarffilm gedréint. Besonnesch bekannt si seng dräi Filmer mat der [[Grace Kelly]] an der Haaptroll, et sinn dat ''[[Dial M for Murder]]'' (an der [[3D]] Technik gedréint), ''[[Rear Window]]'' an ''[[To Catch a Thief]]''. A wonnerschéine Faarwe presentéiert sech dann ''[[The Trouble with Harry]]'', e Film voll mat schwaarzem Humor. Vill Filmkritiker gesinn dem Hitchcock säi Film ''[[Vertigo (Film 1958)|Vertigo]]'' als säi perséinlechsten un. Hei geet et ëm e Polizeibeamten deen ënner Héichtenangscht, ënner [[Akrophobie]] leit. Déi Angscht spillt am Film d'Haaptroll. ''[[North by Northwest]]'' ass e flotte Verfollgungs-Thriller. Bekannt ass besonnesch déi Zeen an där den Held ([[Cary Grant]]) op oppenem Feld vun engem Fliger ugegraff gëtt an d'Zeenen déi sech op de stenge Käpp vun den amerikanesche Presidenten um [[Mount Rushmore]] ofspillen. ''[[Psycho]]'', e Grujelfilm a schwaarz-wäiss gedréint mat engem ganz klenge Budget, gouf ee vum Hitchcock senge groussen Erfolleger, besonnesch bekannt ass déi Zeen an där d'Marion Crane ([[Janet Leigh]]) an der Dusch erstach gëtt. Beim Film ''[[The Birds (Film)|The Birds]]'' lafen dem Spectateur d'Schudderen de Réck erof, wann op eng Kéier brav Villercher ufänken d'Mënschen unzegräifen. No ''[[Marnie (Film)|Marnie]]'' huet den Hitchcock nach e puer Filmer gedréint, déi awer net méi u seng vireg Filmer erukoumen. == Filmographie == === Kino === === Stommfilmer === * ''No. 13'' (net zu Enn gedréint) (1922) * ''Always Tell Your Wife '' (net genannt) (1923) * ''[[The Pleasure Garden]] '' (1927) * ''[[The Mountain Eagle]]'' (1927) * ''[[The Lodger: A Story of the London Fog]]'' (1927) * ''[[Downhill]]'' (1927) * ''[[Easy Virtue]]'' (1927) * ''[[The Ring]]'' (1927) * ''[[The Farmer's Wife]]'' (1928) * ''[[Champagne(Film)|Champagne]]'' (1928) * ''[[The Manxman]]'' (1928) === Tounfilmer === === vun 1929 bis 1939 === * ''[[Blackmail (Film)|Blackmail]]'' (1929), Acteuren: [[Anny Ondra]] a [[Sara Allgood]] * ''[[Juno and the Paycock]]'' (1930), Acteuren: [[Barry Fitzgerald]] a [[Maire O'Neill]] * ''[[Murder! (Film 1930)|Murder!]]'' (1930), Acteuren: [[Herbert Marshall]] a [[Norah Baring]] * ''[[Mary (Film 1931)|Mary]]'' (1931), Acteuren: [[Alfred Abel]] an [[Olga Tschechowa]] * ''[[Elstree Calling]]'' (1930), Regie zesumme mam [[André Charlot]], [[Jack Hulbert]] a Paul Murray; Acteuren: Teddy Brown an Helen Burnell * ''[[The Skin Game]]'' (1931), Acteuren: [[Edmund Gwenn]] an [[Helen Haye]] * ''[[Number Seventeen]]'' (1932), Acteuren: [[Leon M. Lion]] an [[Anne Grey]] * ''[[Rich and Strange]]'' (1932), Acteuren: Henry Kendall an [[Joan Barry]] * ''[[Waltzes from Vienna]]'' (1933), Acteuren: [[Esmond Knight]] an [[Edmund Gwenn]] * ''[[The Man Who Knew Too Much (Film 1934)|The Man Who Knew Too Much]]'' (1934), Acteuren: [[Leslie Banks]], [[Peter Lorre]] an [[Edna Best]] * ''[[The 39 Steps (Film 1935)|The 39 Steps]]'' (1935), Acteuren: [[Robert Donat]], [[Madeleine Carroll]] a [[Lucie Mannheim]] * ''[[Secret Agent (Film 1936)|Secret Agent]]'' (1936), Acteuren: [[John Gielgud]], Peter Lorre a Madeleine Carroll * ''[[Sabotage (Film 1936)|Sabotage]]'' (1936), Acteuren: [[Sylvia Sidney]], [[Oskar Homolka]] an [[John Loder]] * ''[[Young and Innocent]]'' (1938), Acteuren: [[Nova Pilbeam]] an [[Derrick de Marney]] * ''[[The Lady Vanishes (Film 1938)|The Lady Vanishes]]'' (1938), Acteuren: [[Margaret Lockwood]], [[Michael Redgrave]] a [[Paul Lukas]] * ''[[Jamaica Inn (Film 1939)|Jamaica Inn]]'' (1939), Acteuren: [[Charles Laughton]] === vun 1940 bis 1949 === * ''[[Rebecca (Film 1940)|Rebecca]]'' (1940), Acteuren: [[Laurence Olivier]], [[Joan Fontaine]] an [[George Sanders]] * ''[[Foreign Correspondent]]'' (1940), Acteuren: [[Joel McCrea]], [[Laraine Day]] an [[Herbert Marshall]] * ''[[Mr. & Mrs. Smith (Film 1941)|Mr. & Mrs. Smith]]'' (1941), Acteuren: [[Carole Lombard]], [[Robert Montgomery]] an [[Gene Raymond]] * ''[[Suspicion (Film 1941)|Suspicion]]'' (1941), Acteuren: Joan Fontaine, [[Cary Grant]] a [[Cedric Hardwicke]] * ''[[Saboteur (Film 1942)|Saboteur]]'' (1942), Acteuren: [[Priscilla Lane]], [[Robert Cummings]] an [[Otto Kruger]] * ''[[Shadow of a Doubt]]'' (1943), Acteuren: [[Teresa Wright]], [[Joseph Cotten]] a [[Wallace Ford]] * ''[[Lifeboat]]'' (1944), Acteuren: [[Tallulah Bankhead]], [[William Bendix]] a [[Walter Slezak]] * ''Aventure Malgache'' (1944) (Kuerzfilm) * ''Bon Voyage'' (1944) ( [[Kuerzfilm]]) * ''[[Spellbound (Film 1945)|Spellbound]] '' (1945), Acteuren: [[Ingrid Bergman]], [[Gregory Peck]] a [[Rhonda Fleming]] * ''[[Notorious (Film 1946)|Notorious]]'' (1946), Acteuren: Cary Grant, Ingrid Bergman a [[Claude Rains]] * ''[[The Paradine Case (Film 1947)|The Paradine Case]]'' (1947), Acteuren: Gregory Peck, [[Ann Todd]] a Charles Laughton * ''[[Rope (Film 1948)|Rope]]'' (1948), Acteuren: [[James Stewart]], [[John Dall]] a [[Farley Granger]] * ''[[Under Capricorn (Film 1949)|Under Capricorn]]'' (1949), Acteuren: Ingrid Bergman, [[Joseph Cotten]] a [[Michael Wilding]] === vun 1950 bis 1959 === * ''[[Stage Fright (Film 1950)|Stage Fright]]'' (1950), Acteuren: [[Jane Wyman]], [[Marlene Dietrich]] a Michael Wilding * ''[[Strangers on a Train (Film)|Strangers on a Train]]'' (1951), Acteuren: Farley Granger, [[Ruth Roman]] a [[Robert Walker (Schauspiller 1918)|Robert Walker]] * ''[[I Confess (Film 1953)|I Confess]]'' (1953), Acteuren: [[Montgomery Clift]], [[Anne Baxter]] a [[Karl Malden]] * ''[[Dial M for Murder]]'' (1954), Acteuren: [[Ray Milland]] a [[Grace Kelly]] * ''[[Rear Window]]'' (1954), Acteuren: James Stewart, Grace Kelly a [[Raymond Burr]] * ''[[To Catch a Thief]]'' (1955), Acteuren: Cary Grant, Grace Kelly a [[Charles Vanel]] * ''[[The Trouble with Harry]]'' (1955), Acteuren: Edmund Gwenn, a [[Shirley MacLaine]] * ''[[The Man Who Knew Too Much (Film 1956)|The Man Who Knew Too Much]] '' (1956), Acteuren: James Stewart an [[Doris Day]] * ''[[The Wrong Man]]'' (1956), Acteuren: [[Henry Fonda]], [[Vera Miles]] an [[Anthony Quayle]] * ''[[Vertigo (Film 1958)|Vertigo]]'' (1958), Acteuren: James Stewart, [[Kim Novak]] a [[Barbara Bel Geddes]] * ''[[North by Northwest]]'' (1959), Acteuren: Cary Grant, [[Eva Marie Saint]] an [[James Mason]] === vun 1960 bis 1976 === * ''[[Psycho]]'' (1960), Acteuren: [[Anthony Perkins]] an [[Janet Leigh]] * ''[[The Birds (Film)|The Birds]]'' (1963), Acteuren: [[Rod Taylor]] an [[Tippi Hedren]] * ''[[Marnie (Film)|Marnie]]'' (1964), Acteuren: Tippi Hedren a [[Sean Connery]] * ''[[Torn Curtain]] '' (1966), Acteuren: [[Paul Newman]], [[Julie Andrews]] an [[Hansjörg Felmy]] * ''[[Topaz (Film)|Topaz]]'' (1969), Acteuren: [[Frederick Stafford]], [[Claude Jade]] a [[Karin Dor]] * ''[[Frenzy]]'' (1972), Acteuren: [[Jon Finch]] a [[Barry Foster]] * ''[[Family Plot]]'' (1976), Acteuren: [[Karen Black]], [[Bruce Dern]] a [[William Devane]] == Televisiounsfilmer == === Alfred Hitchcock presents === * ''[[Revenge]]'', (Episod 1), (1955), Acteuren: [[Ralph Meeker]] a Vera Miles * ''[[Breakdown]]'', (Episod 7), (1955), Acteuren: Joseph Cotten a [[Raymond Bailey]] * ''[[The Case of Mr. Pelham]]'', (Episod 10),(1955), Acteuren: [[Tom Ewell]] a Raymond Bailey * ''[[Back for Christmas]]'', (Episod 23), (1956), Acteuren: [[John Williams]] an [[Isonel Elsom]] * ''[[Wet Saturday]]'', (Episod 40), (1956), Acteuren: Cedrid Hardwicke an John Williams * ''[[Mr. Blanchard's Secret]]'', (Episod 52), (1956), Acteuren:[[Mary Scott]] a [[Robert Horton]] * ''[[One More Mile to Go]]'', (Episod 67), (1957), Acteuren: [[David Wayne]] a [[Steve Brodie]] * ''[[The Perfect Crime]]'', (Episod 81), (1957), Acteuren: [[Vincent Price]] an [[James Gregory]] * ''[[Lamb to the Slaughter]]'', (Episod 106), (1958), Acteuren: [[Barbara Bel Geddes]] an [[Harald J. Stone]] * ''[[A Dip in the Pool]]'', (Episod 113), (1958), Acteuren: [[Keenan Wynn]] a [[Fay Wray]] * ''[[Poison]]'', (Episod 118), (1958), Acteuren: [[Wendell Corey]] an [[James Donald]] * ''[[Banquo's Chair]]'', (Episod 146), (1959), Acteuren: John Williams a [[Reginald Gardiner]] * ''[[Arthur]]'', (Episod 154), (1959), Acteuren:[[Laurence Harvey]] an [[Hazel Court]] * ''[[The Crystal Trench]]'', (Episod 155),(1959), Acteuren: James Donald a [[Patricia Owens]] * ''[[Mr. Bixby and the Colonel's Coat]]'', (Episod 191), (1960), Acteuren: [[Audrey Meadows]] a [[Les Tremaine]] * ''[[The Horse Player]]'', (Episod 212), (1961), Acteuren: Claude Rains an [[Ed Gardner]] * ''[[Bang! You're Dead]]'', (Episod 230), (1961), Acteuren: [[Biff Elliott]] a [[Lucy Prentiss]] === Suspicion === * ''[[Four O'Clock]]'', (Episod 1),( 1957), Acteuren: [[E.G. Marshall]] an [[Nancy Kelly]] === Ford Startime === * ''[[Incident at a Corner]]'', (Episod 27 ), ( 1960), Acteuren: [[Vera Miles]] an [[George Peppard]] === The Alfred Hitchcock Hour === * ''[[I Saw the Whole Thing]]'', (Episod 4 ), (1962 ), Acteuren: [[John Forsythe]] an [[John Fiedler]] == Um Spaweck == {{Commonscat}} {{Autoritéitskontroll}} {{DEFAULTSORT:Hitchcock Alfred}} [[Kategorie:Englesch Filmregisseuren]] [[Kategorie:US-amerikanesch Filmregisseuren]] [[Kategorie:Gebuer 1899]] [[Kategorie:Hollywood Walk of Fame]] [[Kategorie:Brittesch Televisiounsregisseuren]] [[Kategorie:US-amerikanesch Televisiounsregisseuren]] [[Kategorie:Gestuerwen 1980]] [[Kategorie:Officier des Arts et des Lettres]] [[Kategorie:Cecil B. DeMille Award]] jzwlp2jw93tpvywxmz0c3ki11vttz3u Frédéric Fonteyne 0 11804 2396239 2373034 2022-08-26T11:58:31Z Bdx 7724 iwwerschafft wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie}} De '''Frédéric Fonteyne''', gebuer den [[9. Januar]] [[1968]] zu [[Uccle]] an der [[Haaptstadregioun Bréissel]], ass e belsche [[Filmregisseur]], [[Dréibuchauteur]], [[Schauspiller]] a [[Filmproduzent|Produzent]]. == Karriär == Hien huet Regie am Institut des arts de diffusion zu [[Louvain-la-Neuve]] studéiert. Am Ufank vu senger Tätegkeet als Regisseur huet de Frédéric Fonteyne eng rei [[Kuerzfilm]]er gedréint, déi op ville [[Filmfestival]]le gewise goufen: ''Bon anniversaire Sergent Bob'' (1988), ''Les Vloems'' (1989), ''La modestie'' (1991) a ''Bob le déplorable'' (1993). Zënter där Zäit kollaboréiert hie mam Schrëftsteller an Dramaturg [[Philippe Blasband]], dee vill vun den Dréibicher vum Fonteyne senge Filmer geschriwwen huet. De Fonteyne trëtt och als Schauspiller an dem Blasband senge Filmer ''[[Un honnête commerçant]]'' (2004) a ''[[La couleur des mots]]'' (2005) op. 1992 ass hien nieft der Lëtzebuergerin [[Geneviève Mersch]] ee vu siwe Regisseuren, déi zesummen um belsche Sketchfilm ''[[Les sept péchés capitaux (Film 1992)|Les sept péchés capitaux]]'' schaffen. A sengem éischte [[Laangspillfilm]], der belsch-franséisch-lëtzebuergescher Koproduktioun ''[[Max & Bobo]]'' (1998) , spillen de [[Jan Hammenecker]] an den [[Alfredo Pea]] mat. E krut de Grousse Präis um Internationale Filmfestival Mannheim-Heidelberg an de Grousse Präis um Festival vun [[Dijon]].<ref>De Film op der [http://www.artemisproductions.com/index.php/fr/films/Max_Bobo Websäit vun der Produktiounsgesellschaft Artemis Production]</ref> Säin zweete Laangspillfilm, ''[[Une liaison pornographique]]'', mam [[Sergi López (Schauspiller)|Sergi López]] an [[Nathalie Baye]], leeft 1999 um renomméierte [[Filmfestival vu Venedeg]]. Fir hir Roll gouf d'Nathalie Baye do als bescht Schauspillerin ausgezeechent. Um Filmfestival vun der nordnorwegescher Stad [[Tromsø]] krut de Film am Joer 2000 de Publikumspräis.<ref>[https://www.tiff.no/en/filmpriser/publikumsprisen The Tromsø Audience Award]</ref> Mat sengem drëtte Film ''[[La femme de Gilles (Film)|La femme de Gilles]]'' (2004) bréngt hien der [[Madeleine Bourdouxhe]] hire Roman mam selwechten Numm op d'Leinwand. D'Haaptrolle spillen d'[[Emmanuelle Devos]], de [[Clovis Cornillac]] an d'[[Laura Smet]]. En ass, genee wéi säin nächste Film ''[[Tango libre]]'' (2012), mam [[François Damiens]], Sergi López an [[Anne Paulicevich]], eng Lëtzebuerger Koproduktioun a gëtt erëm zu Venedeg gewisen.<ref>wort.lu: [https://www.wort.lu/fr/culture/trois-coproductions-luxembourgeoises-selectionnees-a-la-mostra-de-venise-501e6c31e4b0f0ee371e3f52 ''Trois coproductions luxembourgeoises sélectionnées à la Mostra de Venise''] (5. August 2012)</ref> ''Tango Libre'' gewënnt beim belsche Filmpräis [[Magritte du cinéma]] 2012 an der Kategorie "Meilleur scénario original ou adaptation" a "Meilleurs décors". Säi fënnefte Laangspillfilm ''Filles de joie'' (2020) behandelt d'Thema vun der Prostitutioun. En ass an dräi Kategorië fir de Magritte nominéiert (beschte Film, bescht Dréibuch a bescht Kostümer), gewënnt awer a kenger. == Filmographie als Regisseur == * 1988: ''Bon anniversaire Sergent Bob'' {{Small|(Kuerzfilm)}} * 1989: ''Les Vloems'' {{Small|(Kuerzfilm)}} * 1991: ''La Modestie'' {{Small|(Kuerzfilm)}} * 1992: ''[[Les sept péchés capitaux (Film 1992)|Les sept péchés capitaux]]'' {{Small|(Ko-Regisseur)}} * 1993: ''Bob le déplorable'' {{Small|(Kuerzfilm)}} * 1997: ''[[Max & Bobo]]'' * 1999: ''[[Une liaison pornographique]]'' * 2004: ''[[La femme de Gilles]]'' * 2012: ''[[Tango libre]]'' * 2020: ''Filles de joie'' == Um Spaweck == * Biographie, Filmer a Filmpräisser op [https://www.allocine.fr/personne/fichepersonne_gen_cpersonne=16890.html allocine.fr] {{Autoritéitskontroll}} {{Referenzen}} {{DEFAULTSORT:Fonteyne Frederic}} [[Kategorie:Belsch Filmproduzenten]] [[Kategorie:Belsch Filmregisseuren]] [[Kategorie:Belsch Filmschauspiller]] [[Kategorie:Belsch Dréibuchauteuren]] [[Kategorie:Gebuer 1968]] o1mgky3zsslf44yz78m6pk9ip6sugot Paterskierch Esch-Uelzecht 0 12161 2396126 2387171 2022-08-25T13:12:06Z Les Meloures 580 ., replaced: skulptéiert → sculptéiert using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infobox Kierchentabell nei | Numm = Paterskierch<br>Esch-Uelzecht | Foto gewënscht = | Bild = | Bildtext = | Bild héich = PaterkierchEsch.JPG | Bildtext héich = D'Kierch St. Henri | Uertschaft = [[Esch-Uelzecht]] | Par = [[Par Esch-Uelzecht Sainte-Famille|Par Esch-Uelzecht<br>Sainte-Famille]] | Dekanat = [[Dekanat Süden-West|Süden-West]] | Numm / Patréiner = [[Heinrich II. (HRR)|Hl. Henri]] | Architekt(en) = H. Gross | Baujoer = 1922-1923 | Konsekratiounsjoer = 1923 | Koordinaten = {{coor dms|49|30|02.5|N|05|58|30.1|O}} }} D''''Kierch St. Henri vun Esch-Uelzecht''', am Volleksmond '''Paterskierch''' genannt, ass eng [[Kathoulesch Kierch|kathoulesch]] [[Kierch]] déi zur [[Par Esch-Uelzecht Sainte-Famille]] an zu der [[Gemeng Esch-Uelzecht]] gehéiert. D'Kierch steet am Quartier "Bruch" op der Franziskanerplaz, déi vun der ''rue de Belvaux'', der ''rue des Franciscains'', der ''rue Michel-Rodange'' an der ''rue Saint-Henri'' ëmginn ass. Den Haaptagank vun der Kierch ass an der ''rue Saint-Henri''. De [[Patréiner]] vun der Kierch ass den [[Heinrich II. (HRR)|hellegen Henri]], deem säi Fest den 13. Juli gefeiert gëtt. Zur fréierer Par Esch St. Henri gehéiert ausser der Paterskierch och nach d'[[Kapell Esch-Raemerech|Kapell am Quartier Raemerech]]. == Geschicht == === D'Zäit vun de Pateren === Am Joer 1921 kruten d'[[Franziskaner]]patere vu [[Metz]] op Wonsch vum Bëschof [[Pierre Nommesch]] den Opdrag, an der Noperschaft vun der Terres-Rouges-Schmelz eng nei Par mat enger Kierch opzebauen.<ref>[[Alex Langini]]: ''Ein bisschen Geschichte - Die Sankt-Heinrich-Kirche in Esch/Alzette'' am [[Luxemburger Wort]] vum 23. Januar 2016, S. 28</ref> De [[Grondsteen|Grondstee]] vun der Kierch gouf den 31. Juli 1922 geluecht. Den Terrain huet der [[Terres-Rouges-Gesellschaft]] gehéiert, déi och de Bau bezuelt huet, deen ëmgi war vun Aarbechterwunnechten, ''Kolonie'' genannt. Den Architekt war den H. Gross, Architekt vun "Terres-Rouges". Dreiwend Kraaft vum Bau war den [[Henri Coqueugnot]], Generaldirekter op der Schmelz. Déi Escher Entrepreneuren Lefèvre a Ruckert hunn de Bau realiséiert. Zur Erënnerung un den [[Henri Schneider]] aus dem [[Creusot]] gouf d'Kierch den hellegen Henri geweit. Fir 100 Joer gouf d'Kierch de Pateren verlount.<ref name=":0">50 Jahre Pfarrei St. Heinrich, [[Luxemburger Wort]], 29.09.1978</ref> Zesumme mat der Kierch hunn d'Pateren och e Klouschter gebaut, dat mam Kierchegbai verbonne war. Den 23. August 1923 hu sech d'Franziskanerpateren zu Esch niddergelooss. Den 30. Oktober 1928 huet de Bëschof Nommesch d'Par Saint Henri gegrënnt. Den éischte Paschtouer war de Pater Raphael Leguil (gestuerwen de 26. Mäerz 1936), dee gläichzäiteg och Oberer vun der Franziskanergemeinschaft war. Déi éischt [[Kaploun|Kapléin]] waren d'Pateren André Dier an Alois Lenninger. Si waren zoustänneg fir d'Pastoral vun de Schmelzaarbechter. De 14. Oktober 1923 goufen déi zwou Klacken "Franziskus" a " Barbara" geweit, déi vun den "Terres-Rouges" gestëft goufen. Den 28. Oktober 1923 war d'Konsekratioun vun der Paterskierch a Presenz vum Bëschof Nommesch, dem Staatsminister [[Émile Reuter]], dem [[Nuntius]] Mgr. Micara an dem Prënz [[Felix vu Bourbon-Parma|Felix]]. Bei der Konsekratioun goufen d'[[Reliquie|Reliquië]] vun der hl. Generosa an dem hl. Generosus am [[Altor]] agebaut.<ref>[https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/t89gnb/pages/3/articles/DTL56 Konsekration der neuen Franziskanerkirche in Esch-Alz.] am [[Luxemburger Wort]] vum 29. Oktober 1923</ref> Déi nei Kierch hat deemools nach kee separaten Tuerm, nëmmen en Daachreider. De 27. Oktober 1929 gouf d'Franziskusheem ageweit, dat um Terrain vun der Schmelz vum Klouschter an der Par gebaut gouf. Den 29. September 1934 gouf de Foyer St. Elisabeth ageweit. Den Tuerm gouf eréischt an de Joren 1935-36 op der Westsäit un d'Kiercheschëff ugebaut. De Grondstee vum Tuerm gouf de 14. Juli 1935 vum Mgr. [[Joseph Lorenzo Philippe|Joseph Philippe]] geluecht an d'Tuermkräiz sou wéi d'Staute vum [[Hellegen Henri|hl. Henri]] an dem [[Hellege Franziskus|hl. Franziskus]] goufen den 2. August 1936 ageweit. Déi véier Klacke vum Haapttuerm goufen de 14. Mäerz 1937 geweit. Den 30. September 1928 gouf déi nei Kierch zum Sëtz vun enger bëscheeflecher Par erkläert, den 23. Dezember 1952 gouf se och staatlech unerkannt. Nom [[Zweete Weltkrich]] gouf d'[[Uergel]] vun der Firma Pels vun [[Alkmaar]] op [[Ouschteren]] 1948 ageweit. D'Franziskaner si bis de 5. Dezember 1959 zu Esch bliwwen. De Lëtzebuerger Pater Irénée Wilwert war fir d'lescht Paschtouer. Den 31. Januar 1962 huet d'Stad [[Esch-Uelzecht]] d'Kierch als Gebai iwwerholl. Zanter dem 15. Januar 2016 hu sech Patere vun der Communautéit "Verbum spei" an der Paterskierch installéiert<ref>[http://www.cathol.lu/article5466 Des moines dans la ville d'Esch-sur-Alzette]</ref>. === D'Zäit vum Eugène Kellner === [[Fichier:Eugene Kellner.jpg|thumb|upright|Den Eugène Kellner, Mäerz 1978]] No de Patere gouf d'Par 48 Joer laang vum Paschtouer [[Eugène Kellner]] (gebuer den [[23. Januar]] [[1917]] zu [[Biermereng]]) geleet an zwar bis zu sengem Doud, den [[12. Juni]] [[2007]]. Ënner him ass net nëmmen eng lieweg Par mat enger eegener sozialer ''Porte Ouverte'' entstanen, mä de Kierchebau ass och mat räichhaltege sakralen zäitgenëssesche Konschtwierker e liturgesche Bijou ginn. No schwierege Verhandlungen iwwer de Besëtz vun de Gebaier huet den Escher Gemengerot den 31. Januar 1962 de Vertrag tëschent der [[Aciéries réunies de Burbach-Eich-Dudelange|ARBED]] an dem Schäfferot ugeholl. D'Restauratioun vum Klouschter gouf am Februar 1962 ugefaangen. An de Joren 1964 bis 1966 gouf d'Kierch mat Ënnerstëtzung vum Bëschof [[Léon Lommel]] zu engem groussen Deel sou ëmgebaut, datt si den neie Richtlinne vun der [[Liturgiereform]] vum [[Zweet Vatikanescht Konzil|Zweete Vatikanesch Konzil]] entsprach huet. No de Pläng vun den Escher Architekte [[Robert Van Hulle]] a [[Charles Kuffer]] an ënner der Opsiicht vum [[Willy Weigel]] entstoung e monumentalen an helle Raum mam [[Altor]] als Zentrum. Et sollt déi éischt Kierch zu Lëtzebuerg sinn, an där den Altor an der Mëtt vun der liturgescher Gemeinschaft steet. Op [[Pällemsonndeg]] 1966 gouf déi éischt Mass an der renovéierter Kierch gefeiert. Am November 1966 gouf d'Heizungsanlag fäerdeg an d'Aarbechten um Veräinshaus goufen ofgeschloss. Déi net figurativ gestalt Fënsteren, meeschtens fräi Kompositiounen, aus Glasbëtong stame vum [[Tréier]]er Kënschtler [[Reinhard Hess]]. No an no koumen zäitgenëssesch Konschtwierker an d'Kierch. Eng grouss Zuel vu sakrale Konschtwierker stame vum Kölner Kënschtler [[Elmar Hillebrand]]: * d'Altorinsel mam Altorblock, deen den 18. Mee 1969 vum Bëschof Lommel feierlech konsekréiert gouf, * den [[Ambo]] (Liespult), * eréischt 1994 huet d'Altorinsel duerch e faarwegt [[Intarsien|Intarsieband]] hir definitiv Form kritt. * Zesumme mat sengem Jong, dem [[Johannes Hillebrand]] schaaft de Kënschtler 1996 nach déi 4 monumental Käerzestänner mat de Symbole vun de 4 [[Evangelist]]en. * Iwwer dem Altor hänkt zanter 1968 e monumentaalt Kräiz aus [[Bronze]] * Nieft der Altorinsel, um lénksen Eck vum Laanghaus zum fréiere Chouerraum steet eng [[Sakrament]]ssail, déi vum Kölner Kënschtler [[Karl Burgeff]] sculptéiert gouf. Déi bronzen Dier vum [[Tabernakel]] stellt d'Zeen vum Fousswäschen duer a staamt vum [[Ludwig Gies]]. Den 30. September an 1. Oktober 1978 huet d'Par a Presenz vum Bëschof [[Jean Hengen]] a ville Perséinlechkeeten offiziell 50 Joer gefeiert. Festpriedeger war de Pater [[Mario von Galli]] S.J.<ref name=":0" /><ref>Die Pfarrei St. Heinrich feierte ihr 50jähriges Bestehen, Luxemburger Wort, 3. 10. 1978, S. 13</ref> Ufanks der 80er Joren huet déi zweet Phas vun der kënschtlerescher Raumgestaltung ugefaangen: * Fir d'éischt koumen déi zwou vum [[Klemens Hillebrand]] an Stee gemeesselt Wandtafelen mat bemoolte Rummen an den zwee Säiteschëffer dobäi: riets d<nowiki>'</nowiki>''Franziskustafel'' aus Savonnières-Steen a lénks d'''Operstéiungstafel'' aus [[Euville|Euville-Steen]]. * Vis-à-vis vun der Sakramenteseil ass eng [[barock]] [[Muttergottes|Muttergottesstatu mam Jesuskand]] virun enger illusionistescher Rumm ubruecht. * An der lénkser Säitekapell steet eng bronze [[Pietà]] aus dem Joer 1987 op engem ronne Sockel aus italieeneschem Santa-Fiora-Steen, deen un d'Affer aus der Par, déi am [[Zweete Weltkrich]] gefall sinn, erënnert. * An der rietser Säitekapell steet eng monumental Statu vum ''Gudden Hiert'' aus dem Joer 2001. Dës vollplastesch Skulptur huet den Elmar Hillebrand zesumme mat sengem Jong Johannes aus Santa-Fiora-Stee gemeesselt. * Hannen, am fréiere [[Chouer (Kierch)|Chouer]], steet e monumentalen [[Dafsteen]] aus dem Joer 1987 ënner der Kuppel, déi dat himmlescht Jerusalem symboliséiert. * Eng Dauf aus [[Alabaster]] vum [[Clara Hillebrand]] hänkt an der Kuppel iwwer dem Dafsteen a symboliséiert den [[hellege Geescht]]. * Nieft dem Dafsteen steet och nach eng bronze Skulptur vun [[Adam]] an [[Eva]] aus dem Joer 1964, déi awer eréischt Ufanks den 1990er Joren opgestallt gouf, well den Elmar Hillebrand sech ganz enk mat d¨sem Wierk verbonne gefillt huet. * Zanter 1994 geet een och duerch en neit bronzent Haaptportal an d'Kierch eran. Si stellt verschidden Zeenen aus der [[Bibel|biblescher]] Geschicht vum Bond tëscht [[Gott]] an de Mënschen duer. * Eng och vum Elmar Hillebrand aus Holz geschnëtzte Säitepaart stellt de Liewensbam duer. == Klacken == Am Kierchtuerm vun der Paterekierch hänke 6 Klacken, déi an den Téin cis" h' a' g' f' d' lauden. ==Literatur== *Schnell Kunstführer Nr. 2486 (Michel Schmitt): ''Katholische Pfarrkirche St. Heinrich Esch-sur-Alzette'', 1. Oplo, 2001, St. Paulus Druckerei, 24 S., ISBN 3-7954-6388-2 == Kuckt och == * Aner Kierchen zu Esch-Uelzecht: ** [[Grenzerkierch Esch-Uelzecht]] ** [[Jousefskierch Esch-Uelzecht]] ** [[Kierch Esch-Lalleng]] ** [[Kapell Esch-Raemerech]] * [[Lëscht vu reliéise Gebaier zu Lëtzebuerg]] * [[Lëscht vun de Lëtzebuerger Paren]] *[[Lëscht vun de fréiere Lëtzebuerger Paren]] == Um Spaweck == {{Commonscat|Église Saint-Henri (Esch-sur-Alzette)|{{PAGENAME}}}} * [http://web.cathol.lu/rubrique820 Websäit vum Parverband Esch-Uelzecht] * [http://www.eschalzette.com/culte/sthenri.htm Katholische Pfarrkirche St. Heinrich] * [http://www.eschalzette.com/culte/eglisesthenri/index.htm Esch-sur-Alzette: Ėglise Saint-Henri (Fotoen)] * [http://www.orgues.lu/index.php?option=com_content&view=article&id=190:esch-st-henri-patrekirch&catid=87&Itemid=471 D'Uergel vun der Kierch op ''Orgues.lu''] * [http://www.glasmalerei-ev.de/pages/b2473/b2473.shtml D'Fënstere aus der Escher Paterskierch op der Websäit vun der ''Stiftung Forschungsstelle Glasmalerei des 20. Jh. e.&nbsp;V.''] {{de}} * [https://www.youtube.com/watch?v=lDjNk5jsSlE Video op Youtube aus der Serie: Kierchen a Kapellen zu Lëtzebuerg iwwer d'Paterskierch zu Esch-Uelzecht] {{Referenzen}} [[Kategorie:Gebaier an der Gemeng Esch-Uelzecht]] [[Kategorie:Bauwierker 1923]] [[Kategorie:Kierchen a Kapellen am Dekanat Süden-West|Esch Pater]] s95g0x3zq1g7r5dxftud5wst04ukw5s Alain Delon 0 13292 2396167 2372073 2022-08-25T14:41:26Z Bdx 7724 Links wikitext text/x-wiki {{SkizzFilm}} {{Infobox Biographie}} Den '''Alain Delon''', gebuer den [[8. November]] [[1935]] zu [[Sceaux (Hauts-de-Seine)|Sceaux]], ([[Departement Hauts-de-Seine|Hauts-de-Seine]]) a [[Frankräich]], ass e franséische [[Schauspiller]], [[Filmregisseur]] a [[Filmproduzent]]. == Filmer == === als Schauspiller === * 1957: ''[[Sois belle et tais-toi]]'' - Regie: [[Marc Allégret]] * 1957: ''[[Quand la femme s'en mêle]]'' - Regie: [[Yves Allégret]] * 1958: ''[[Christine (Film 1958)|Christine]]'' - Regie: [[Pierre Gaspard-Huit]] * 1959: ''[[Faibles femmes]]'' - Regie: [[Michel Boisrond]] * 1959: ''[[Le chemin des écoliers]]'' - Regie: [[Michel Boisrond]] * 1960: ''[[Plein soleil]]'' - Regie: [[René Clément]] * 1961: ''[[Que gicia vivere!]]'' - Regie: [[René Clément]] * 1960: ''[[Rocco e suoi fratelli]]'' - Regie: [[Luchino Visconti]] * 1961: ''[[Les amours célèbres]]'' (Sketch: Agnès Bernauer) - Regie: [[Michel Boisrond]] * 1962: ''[[L'eclisse]] '' - Regie: [[Michelangelo Antonioni]] * 1962: ''[[Carambolages]]'' - Regie: [[Marcel Bluwal]] * 1962: ''[[L'échiquier de Dieu]]'' - Regie: [[Christian-Jaque]], (net fäerdeg gedréint) * 1962: ''[[Die Rote]]'' - Regie: Helmut Käutner (Cameo) * 1962: ''[[Le diable et les dix commandements]]'' (Sketch: L'inceste ) - Regie: [[Julien Duvivier]] * 1963: ''[[La tulipe noire]]'' - Regie: [[Christian-Jaque]] * 1963: ''[[Les félins]]'' - Regie: [[René Clément]] * 1963: ''[[Il Gattopardo]]'' - Regie: [[Luchino Visconti]] * 1963: ''[[Mélodie en sous-sol]]'' - Regie: [[Henri Verneuil]] * 1964: ''[[L'Insoumis]]'' - Regie: [[Alain Cavalier]] * 1964: ''[[L'amour à la mer]]'' vum [[Guy Gilles]] mam [[Jean-Pierre Léaud]] a [[Romy Schneider]] * 1965: ''[[The Yellow Rolls-Royce]]'' - Regie: [[Anthony Asquith]] * 1965: ''[[Once a Thief]]'' - Regie: [[Ralph Nelson]] * 1966: ''[[Paris brûle-t-il? (Film)|Paris brûle-t-il?]]'' - Regie: [[René Clément]] * 1966: ''[[Texas Across the River]]'' - Regie: [[Michael Gordon]] * 1966: ''[[Lost Command]] '' - Regie: [[Mark Robson]] * 1967: ''[[Les aventuriers (Film 1967)|Les aventuriers]]'' - Regie: [[Robert Enrico]] * 1967: ''[[Diaboliquement vôtre]]'' - Regie: [[Julien Duvivier]] * 1967: ''[[Le samouraï]]'' - Regie: [[Jean-Pierre Melville]] * 1968: ''[[Adieu l'ami]]'' - Regie: [[Jean Herman]] * 1968: ''[[The Girl on a Motocycle]]'' - Regie: [[Jack Cardiff]] * 1968: ''[[La piscine]]'' - Regie: [[Jacques Deray]] * 1968: ''[[Histoires extraordinaires]]'' (Sketch: William Wilson ) - Regie: [[Louis Malle]] * 1969: ''[[Jeff (Film)|Jeff]]'' - Regie: [[Jean Herman]] * 1970: ''[[Le clan des Siciliens]]'' - Regie: [[Henri Verneuil]] * 1970: ''[[Madly]]'' - Regie: [[Roger Kahane]] * 1970: ''[[Doucement les basses]]'' - Regie: [[Jacques Deray]] * 1970: ''[[Borsalino (Film)|Borsalino]]'' - Regie: [[Jacques Deray]] * 1970: ''[[Le cercle rouge]]'' - Regie: [[Jean-Pierre Melville]] * 1971: ''[[Soleil rouge]]'' - Regie: [[Terence Young]] * 1971: ''[[Fantasia chez les ploucs]]'' - Regie: [[Gérard Pirès]], (cameo) * 1971: ''[[Un flic]]'' - Regie: [[Jean-Pierre Melville]] * 1971: ''[[The Assassination of Trotsky]]'' - Regie: [[Joseph Losey]] * 1971: ''[[La Veuve Couderc]]'' - Regie: [[Pierre Granier-Deferre]] * 1972: ''[[La prima notte di quiete]]'' - Regie: [[Valerio Zurlini]] * 1972: ''[[Il était une fois un flic]]'' - Regie: [[Georges Lautner]], (cameo) * 1972: ''[[Traitement de choc]]'' - Regie: [[Alain Jessua]] * 1973: ''[[Big Guns]]'' - Regie: [[Duccio Tessari]] * 1973: ''[[Scorpio]]'' - Regie: [[Michael Winner]] * 1973: ''[[Les granges brûlées]]'' - Regie: [[Jean Chapot]] * 1973: ''[[La race des seigneurs]]'' - Regie: [[Pierre Granier-Deferre]] * 1973: ''[[Deux hommes dans la ville]]'' - Regie: [[José Giovanni]] * 1974: ''[[Borsalino and Co.]]'' - Regie: [[Jacques Deray]] * 1974: ''[[Les seins de glace]]'' - Regie: [[Georges Lautner]] * 1974: ''[[Zorro]]'' - Regie: [[Duccio Tessari]] * 1975: ''[[Le Gitan]]'' - Regie: [[José Giovanni]] * 1975: ''[[Flic Story]]'' - Regie: [[Jacques Deray]] * 1976: ''[[L'homme pressé (Film 1977)|L'homme pressé]]'' - Regie: [[Edouard Molinaro]] * 1976: ''[[Comme un boomerang]]'' - Regie: [[José Giovanni]] * 1976: ''[[Armaguedon]]'' - Regie: [[Alain Jessua]] * 1976: ''[[Monsieur Klein]]'' - Regie: [[Joseph Losey]] * 1977: ''[[Mort d'un pourri]]'' - Regie: [[Georges Lautner]] * 1977: ''[[Le Gang]]'' - Regie: [[Jacques Deray]] * 1978: ''[[Attention, les enfants regardent]]'' - Regie: [[Serge Leroy]] * 1979: ''[[Airport 79, the Concorde]]'' - Regie: [[David Lowell Rich]] * 1979: ''[[Le Toubib]]'' - Regie: [[Pierre Granier-Deferre]] * 1980: ''[[Téhéran 43]]'' - Regie: [[Alexandre Alov]], [[Vladimir Naournov]] * 1980: ''[[Trois hommes à abattre]]'' - Regie: [[Jacques Deray]] * 1981: ''[[Pour la peau d'un flic]]'' - Regie:Alain Delon * 1982: ''[[Le choc]]'' - Regie: [[Robin Davis]] * 1983: ''[[Un amour de Swann (Film)|Un amour de Swann]]'' - Regie: [[Volker Schlöndorff]] * 1983: ''[[Le battant]]'' - Regie:Alain Delon * 1984: ''[[Le passage]]'' - Regie: [[René Manzor]] * 1984: ''[[Notre histoire]]'' - Regie: [[Bertrand Blier]] * 1985: ''[[Parole de flic]]'' - Regie: [[José Pinheiro]] * 1988: ''[[Ne réveillez pas un flic qui dort]]'' - Regie: [[José Pinheiro]] * 1990: ''[[Dancing Machine]]'' - Regie: [[Gilles Béhat]] * 1990: ''[[Nouvelle vague (Film 1990)|Nouvelle vague]]'' - Regie: [[Jean-Luc Godard]] * 1992: ''[[Un crime]]'' - Regie: [[Jacques Deray]] * 1992: ''[[Le retour de Casanova]]'' - Regie: [[Edouard Niermans]] * 1993: ''[[L'ours en peluche]]'' - Regie: [[Jacques Deray]] * 1994: ''[[Les cent et une nuits de Simon Cinéma]]'' - Regie: [[Agnès Varda]] * 1996: ''[[Le jour et la nuit]]'' - Regie: [[Bernard-Henri Lévy]] * 1997: ''[[Une chance sur deux]]'' - Regie: [[Patrice Leconte]] * 1999: ''[[Les acteurs]]'' - Regie: [[Bertrand Blier]] == Um Spaweck == {{Commonscat}} * [http://www.alaindelon.com Site vum Alain Delon] {{Autoritéitskontroll}} {{DEFAULTSORT:Delon Alain}} [[Kategorie:Franséisch Filmschauspiller]] [[Kategorie:Franséisch Filmregisseuren]] [[Kategorie:Gebuer 1935]] [[Kategorie:César fir de beschte Schauspiller]] ptjmdhhm4v83tlhf5v0vyb4j23umsyu Kierch Trënteng 0 14498 2396122 2395734 2022-08-25T13:11:37Z Les Meloures 580 /* Altor a Miwwelen */., replaced: skulptéiert → sculptéiert (2) using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infobox Kierchentabell nei | Numm = Kierch vun Trënteng | Foto gewënscht = | Bild = | Bildtext = | Bild héich = Trënteng Kierch.jpg | Bildtext héich = Filialkierch vun Trënteng (2013) | Uertschaft = [[Trënteng]] | Par = [[Par Dräilännereck Musel a Ganer Saint-Nicolas|Dräilännereck Musel a Ganer<br>Saint-Nicolas]] | Dekanat = [[Dekanat Osten|Osten]] | Numm / Patréiner = [[Stephanus|Hl. Stephanus]] | Architekt(en) = [[Charles Arendt]] | Baujoer = 1857 | Konsekratiounsjoer = | Koordinaten = {{coor dms|49|34|24.2|N|06|16|43.0|O}} | Bild ënnen = Trënteng Kierch-002.jpg | Bildtext ënnen = D'Trëntenger Kierch aus nordwestlecher Richtung gesinn }} D''''Kierch zu Trënteng''' ass eng [[Kathoulesch Kierch|kathoulesch]] [[Kierch]] déi zur [[Par Dräilännereck Musel a Ganer Saint-Nicolas|Par Drailännereck Musel a Ganer Saint-Nicolas]], zum [[Dekanat Osten]] an zu der [[Gemeng Waldbriedemes]] gehéiert. D'Kierch, déi an der Kierchstrooss steet, ass der [[Onbefleckt Empfängnis|onbefleckter Empfängnis]] geweit. D'Fest gëtt den 8. Dezember gefeiert. Se huet als [[Patréiner]] den [[Stephanus|hellege Stephanus]] (Étienne). Ronderëm d'Kierch ass de [[Kierfecht]] ugeluecht. Zur Filial [[Trënteng]] gehéiert ausser der Kierch och nach d'[[Kapell Trënteng|Klaus-Kapell]] um Stiewesbierg (resp. Klausbierg). == Geschicht == Trënteng war schonn am Joer 1809 eng eegestänneg Par, allerdéngs hat se kee Paschtoueschhaus a sou gouf kee Geeschtleche fir d'Par fonnt. Doropshi gouf se 1827 rëm eng Filial vun der Par Waldbriedemes. An den 1830er Joren gouf dunn e Parhaus gebaut an Trënteng gouf 1853 nees eng Par. Nodeems schonn Enn vum 18. Joerhonnert déi al Trëntenger Kierch op der Klaus (vun där haut just nach de Chouer, déi aktuell Klauskapell um Stiefesbierg, erhalen ass), gouf iwwert Pläng fir eng nei Kierch nogeduecht. Déi Iddi ass awer réischt Mëtt vum 19. Joerhnonnert realiséiert ginn. Mam Bau vun der aktueller Kierch gouf 1854 ugefaang a se gouf 1857 fäerdeg. D'Pläng ware vum Architekt [[Charles Arendt]] gezeechent ginn. Schonn 1880 huet d'Kierch misse vergréissert ginn, an den haitege [[Chouer (Kierch)|Chouer]] gouf bäigebaut. Den 8. November 1857 gouf d'Kierch feierlech ageweit. De 14. Oktober 2015 gouf d'Kierch inklusiv d'Miwwelen a mam Kierfecht ronderëm an [[Lëscht vun den nationale Monumenter an der Gemeng Waldbriedemes|d'Lëscht vun de klasséierte Monumenter]] agedroen.<ref>{{INPA-SW}}</ref> Déi fréier Par Trënteng gouf de 7. Mee 2017 duerch d'Par Dräilännereck Musel a Ganer Saint-Nicolas ersat. == Altor a Miwwelen== Den Héichaltor staamt aus dem Joer 1866. E gouf den 9. August 1871 vum Bëschof Nikolaus Adames konsekréiert. Déi 2 grouss Statuen um [[Altor|Haaptaltor]] si lénks den [[Stephanus|hellege Stephanus]], mat engem [[Pällem]]-Wësch a mat enger [[Liturgescht Gewand|Dalmatik]] ugedoen, a riets den [[Rochus vu Montpellier|hellege Rochus]], mat Pilgerstaf, enger [[Pescht]]wonn um Been, a mat engem Hond. Bis an d'1960er Jore gouf et och zwéi Säitenaltär: ee Jousefs- an e Muttergottesaltor. Den Zelebratiounsaltor gouf aus Deeler vun der aler Kommiounsbänk aus dem Joer 1898 aus Marber zesummegebaut. D Kierch huet 2 Beichtstill ënner dem Duxall, déi 1903 ugeschaaft goufen. Eppes Besonnesches, dat d'Kierch eenzegaarteg mécht, si 4 weider Beichtstill, déi ee bei Bedarf aus der Holzvertäfelung klappe kann. D'Dafkapell am Agang vun der Kierch gouf 1927 ageriicht, den Dafsteen ass och haut nach erhalen, allerdéngs gëtt en net méi benotzt. Am Ufank stoungen nach d'Bänken aus der aler Kierch vum Stiewesbierg (Klausbierg), der haiteger [[Kapell Trënteng|Klaus-Kapell]] dran. Kuerz nodeem d'Kierch 1880 vergréissert gouf, ass se mat neie sculptéierte Bänken ekipéiert ginn. Och d'hëlze Vertäfelung déi haut nach do ass, staamt aus där Zäit. Déi sculptéiert Bänke si bis op e puer Ausnamen an de 60er Jore vum [[20. Joerhonnert]] verbrannt ginn. 1954 huet d'Kierch nei Fënstere vum Glasmécher<!--sou steet et am DFL--> [[Gustave Zanter]] (1916-2001) kritt. Am Chouer hänken zwee Biller, vun 1893 an 1894, vum Kënschtler Marius Grenier, deen a senger Jugendzäit dacks zu Trënteng war an säin Atelier zu Paräis hat. Déi Biller weisen op der enger Säit de Paschtouer Michael Molitor, dee virum hellege Stephanus knéit, wärend eng Pressioun am Hannergrond bei d'Klauskapell eropgeet. Op der anerer Säit hänkt e Bild mam Altor vun der Klauskapell. == Uergel == D'[[Uergel]] aus dem Joer 1878 gouf am Joer 2000 als Nationaalt Monument klasséiert. {{Méi Info 1|Uergel Kierch Trënteng}} == Klacken == Zu Trënteng lauden 3 Klacken: * Christus-Kinneks-Klack (1961 aus der Klackegéisserei Johannes Mark zu Brockscheid bei Daun, 1800&nbsp;kg), eng Bourdonsklack am Toun Do Dièse * Immukulata-Klack (1890 aus der [[Klackegéisserei Causard|Géisserei F. & A. Causard]], [[Tellin]]/[[Colmar]], gegoss, 1000&nbsp;kg) am Toun Mi * Josephs-an Donatusklack (1961 an der Klackegéisserei Johannes Mark zu Brockscheid bei Daun gegoss, 800&nbsp;kg) am Toun Fa Dièse == Paschtéier vun Trënteng == * 1853 - 1862: Jacobus Kirpach * 1862 - 1867: Jo-Bapt. Scheer * 1867 - 1915: Michael Molitor * 1915 - 1920: Theodorus Bertrang * 1920 - 1933: Petrus Collignon * 1933 - 1949: Michael Theves * 1949 - 1963: Aloysius Biel * 1963 - 1976: Johannes Wey * 1976 - 1988: Jos Keilen *1988 - 1993: Martin Wiltzius (Parverwalter) * 1993 - 2000: Théophile Weirich (Parverwalter) * 2000-2001: Felix Steichen (Parverwalter), Bertrand Deischter (Kaploun) * 01.09.2001 - 18.12.2002: Théophile Weirich (Parverwalter) *2002-2003 Fränz Muller (Parverwalter) * 2003 - 2006: Marcel Groff * 2003 - 2010: Jean Flies * 2010 - 2017: Jean-Marie Belanga == Kuckt och == * [[Lëscht vu reliéise Gebaier zu Lëtzebuerg]] * [[Lëscht vun de Lëtzebuerger Paren]] *[[Lëscht vun de fréiere Lëtzebuerger Paren]] * [[Lëscht vun den nationale Monumenter an der Gemeng Waldbriedemes]] == Um Spaweck == {{Commonscat|Église de l'Immaculée-Conception (Trintange)|{{PAGENAME}}}} * [https://web.cathol.lu/rubrique46 Websait vun der Par Drailännereck Musel a Ganer] * [http://www.glasmalerei-ev.de/pages/b2229/b2229.shtml D'Fënstere vun der Kapell vun Trënteng op der Websäit vun der ''Stiftung Forschungsstelle Glasmalerei des 20. Jh. e.&nbsp;V.''] {{de}} * [http://www.orgues.lu/index.php?option=com_content&view=article&id=263:trintingen&catid=91&Itemid=471 D'Uergel vun der Kierch op ''Orgues.lu''] == Biller == <gallery> KräiKlauIers.JPG|[[Kräizegungsgrupp]] vun engem onbekannte Kënschtler, déi fréier an der [[Kapell Trënteng|Klaus-Kapell]] um Stiewesbierg zu Ierseng stoung HaaptaKieTrr.JPG|En Deel vum Haaptaltor aus der Kierch vun Trënteng </gallery> {{Referenzen}} [[Kategorie:Kierchen zu Lëtzebuerg no Uertschaft|Trenteng]] [[Kategorie:Gemeng Waldbriedemes]] [[Kategorie:Bauwierker 1857]] [[Kategorie:Klasséiert Kierchen a Kapellen|Kierch Trenteng]] [[Kategorie:Kierchen a Kapellen am Dekanat Osten]] pdxq7egib0hck42er4cfe10sh2u9b51 Remo Raffaelli 0 14664 2396132 2263477 2022-08-25T13:15:10Z Les Meloures 580 ., replaced: Skulptéieren → Sculptéieren using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie}} [[Fichier:Remo Raffaelli.jpg|thumb|upright|Remo Raffaelli]] De '''Remo Raffaelli''', gebuer de [[7. Abrëll]] [[1941]] zu [[Brenden (Ühlingen-Birkendorf)|Brenden]] an der Gemeng [[Ühlingen-Birkendorf]] am [[Landkrees Waldshut]] a [[Baden-Württemberg]] a gestuerwen de [[6. Mäerz]] [[2020]]<ref>Luxemburger Wort, 9. Mäerz 2020, Avis mortuaires Säit 46</ref>, war e lëtzebuergesche [[Moler]], [[Sculpteur]] a Fotograf mat italieeneschen Originnen. == Liewen == De Remo Raffaelli ass zu [[Déifferdeng]] opgewuess. Vun [[1958]] bis [[1959]] hat hie Course beim Moler [[Attilio Lupo]]. Trotzdem war de Remo Raffaelli haaptsächlech en [[Autodidakt]]. [[1953]] huet hie mam Molen an [[1980]] mam Sculptéieren ugefaangen. De Beräich an deem de Remo Raffaelli haaptsächlech aktiv war, ass d'Fotografie. Seng schwaarz-wäiss Sportsfotoe koumen [[1984]] an engem Buch eraus bei deem och säi Jong [[Patrick Raffaelli]] matgemaach hat. De Remo Raffaelli huet d'Fotografie beim J. Bohler geléiert, wou hien och 3 Joer matgeschafft huet. Bis zu sengem Liewensenn huet hie Konscht-Fotografie an de Beräicher Architektur, Landschaften, Panorama, asw gemaach. Hie war Member an der Associatioun vun de Sportsjournalisten a -fotografen, [[sportspress.lu]]. 10 Joer laang waren d'Ausstellungen ''Steel and Painting'' j.Meis- Raffaelli r. e grousse Succès. Vun 1971 un huet de Remo Raffaelli an enger Rëtsch Länner an [[Europa (Kontinent)|Europa]] (Lëtzebuerg, [[Däitschland]], [[Frankräich]], [[Italien]], [[Holland]], [[England]], [[Belsch]], [[Schweden]], [[Éisträich]], [[Schwäiz]], [[Tierkei]]) an och a [[Mexiko]] an an den [[Vereenegt Staate vun Amerika|USA]] ausgestallt. 2007 gouf hie vun der Italieenescher Konschtakademie op hir 1. ''Biennale de l'Arte Contemporanea'' zu [[Florenz]] agelueden an huet do 9 Deeg ausgestallt. Bis 2010 krut de Remo Raffaelli véierzéng éischt Präisser, dovun 8 internationaler a 6 nationaler. Hien huet zu [[Esch-Uelzecht]] geschafft a geliewt. == Wierker (Auswiel)== * Remo a Patrick Raffaelli: ''Sport'', 1984. === Biller === <gallery> Fichier:Remo_Raffaelli_01.jpg|"Message 1" Fichier:Remo_Raffaelli_02.jpg|"Message 2" Fichier:Remo_Raffaelli_03.JPG|"Message 3" Fichier:Remo_Raffaelli_04.jpg|"Message 4" Fichier:Remo_Raffaelli_05.JPG|"Message 5" Fichier:Remo_Raffaelli_06.JPG|"Message 6" </gallery> === Skulpturen === <gallery> Fichier:RR Azthèque 21 x 39 cm Steen.jpg|"Aztèque", 21&nbsp;×&nbsp;39&nbsp;cm, Steen, 11&nbsp;kg Fichier:RR Déchets de granith 16 x 34 cm.jpg|"Déchets de granith", 16&nbsp;×&nbsp;34&nbsp;cm, 2,8&nbsp;kg Fichier:RR Keramik a Stol.jpg|Keramik mat Stol, 15&nbsp;×&nbsp;27&nbsp;cm </gallery> === Fotoen === <gallery> Fichier:Remo_Raffaelli_Foto_01.jpg|"D'Schmelz ARBED" Fichier:Remo_Raffaelli_Foto_02.jpg|"Minière de Rumelange" Fichier:Remo_Raffaelli_Foto_03.jpg|"Centrale Thermique Belval" </gallery> == Um Spaweck == {{commonscat}} {{Autoritéitskontroll}} {{Referenzen}} {{DEFAULTSORT:Raffaelli Remo}} [[Kategorie:Gebuer 1941]] [[Kategorie:Gestuerwen 2020]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Moler]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Fotografen]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Sculpteuren]] mvg8smlwqme9irm3x9s7sso39uk8lc2 Batty Weber 0 15678 2396193 2361789 2022-08-25T15:59:56Z Bdx 7724 /* Wierk (Auswiel) */ D'Wonner vu Spéisbech wikitext text/x-wiki {{skizzAuteur}} {{Infobox Biographie}} [[Fichier:Jabo.jpg|thumb|260px|''Dem Jabo seng Kaap'' (Ufank) an der Schreifweis vun 1946.]] De '''Batty (Jean-Baptiste) Weber''', gebuer de [[25. November]] [[1860]] zu [[Rëmeleng]] a gestuerwen de [[15. Dezember]] [[1940]] an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]], war e lëtzebuergesche [[Schrëftsteller]], Journalist, [[Feuilleton]]ist. ==Liewen== Hie war de Jong vum [[Schoulmeeschter]] Michel Weber an der Marie-Catherine Klein vu [[Fréiseng]]. De Batty Weber ass zu Rëmeleng an der Grouss-Strooss Nr. 82 op d'Welt komm an zu [[Stadbriedemes]] opgewuess. 1888 huet hie sech mat der Appoline "Lina" Sachs bestuet. Si ass 1901 gestuerwen. Zesummen hate si eng Duechter, d'Paula Johanna (1888-1971). 1904 huet hie sech du mat der [[Emma Weber-Brugmann|Emma Brugmann]] bestuet, mat där zesumme si e Jong haten, den Heinz (1905-1970). 1934 hu si sech zu Stadbriedemes en Haus, d'''Haus Heemecht'', gebaut. De Batty Weber ass um [[Nikloskierfecht]] um [[Lampertsbierg]] begruewen. Dem Batty Weber säin Haaptwierk besteet aus iwwer 7.050 Texter, déi tëscht dem 25. September 1913 an dem 17. Dezember 1940 an der [[Liberalismus|liberaler]] ''[[Luxemburger Zeitung]]'' an der [[Feuilleton]]serie ''Abreißkalender'' publizéiert goufen. 1909 huet de Batty Weber de Begrëff vun der ''Mischkultur'' fir d'Lëtzebuerger Gesellschaft ze beschreiwen, an d'Welt gesat. Hie war Éierepresident vun der [[Assoss]] a President vun der [[Association luxembourgeoise des journalistes]]. == Wierk (Auswiel) == * 1882: ''Mein Freund Gunther'' * 1889: ''Bella Ghita'' * 1890: ''Hart am Abgrund'' * 1891: ''Der Amerikaner'' * 1891: ''Verderberin'' * 1898: ''De Schĕfer vun Aasselburn''. Letzeburger Vollécksstéck a vĕer Akten. En Trauerspill mat als Hannergrond de [[Klëppelkrich]] mam [[Michel Pintz|Schéifermisch]] * 1909: ''Über Mischkultur in Luxemburg''. Beilage der Münchner Neuesten Nachrichten: 121-124. * 1912: ''Fenn Kaß'' ** Nei erausginn: Fenn Kaß. Der Roman eines Erlösten. Vorgestellt und kommentiert von Josiane Weber. Mersch: [[Centre national de littérature]], 2001. ISBN 2-919903-03-9. * 1915 ''[[D'Wonner vu Spéisbech]]''. Operett a 4 Akten. * 1922 ''Nick Carter auf dem Dorf'' * 1906: ''Le Lasso''. Drama an dräi Akten. Gouf den 19. September 1922 zu [[Paräis]] am [[Théâtre de l'Œuvre]] ënner der Regie vum [[Lugné-Poe]] opgefouert. * 1923 ''Der Inseltraum'' * 1926 ''Hände'' ==Nom Batty Weber genannt== * [[Batty-Weber Präis]], e Lëtzebuerger Literaturpräis. * Stroossen an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad]], zu [[Esch-Uelzecht|Esch]], [[Bartreng]], [[Bäreldeng]], [[Déifferdeng]], [[Diddeleng]], [[Péiteng]], [[Rëmeleng]], [[Sandweiler]] an eng Plaz zu [[Stadbriedemes]]. ==Illustratiounen== <gallery widths="200" heights="150" perrow="3"> Fichier:Batty_Weber_Gebuertshaus_r.jpg|Gebuertshaus zu [[Rëmeleng]] Fichier:Batty_Weber_01_Stadtbredimus_Luxembourg.jpg|D'''Haus Heemecht'' zu [[Stadbriedemes]] Fichier:Batty Weber Grafplack.jpg|Batty Weber-Grafplack um [[Nikloskierfecht]] </gallery> == Literatur == * [[Marcel Kieffer|Kieffer, Marcel]], 2017. ''Batty Weber (1860-1840). Er war ein moderner Denker.'' [[Die Warte]] 14|2543 vum 4. Mee 2017, S. 4-5. * [[Anne-Marie Millim|Millim, Anne-Marie]]: 2017, ''Batty Weber: Werk und Wirkung'' / hrsg. von Anne-Marie Millim, Éd. [[Centre national de littérature]], Mersch, ISBN 978-2-919903-56-6 * Kmec, Sonja: <span lang="DE-CH">Batty Weber und das Konzept der „Mischkultur“: ein Vorgriff auf die heutige Interkulturalitätsdebatte, in: Komponistinnen in Luxemburg. Helen Buchholtz und Lou Koster, herausgegeben v. Danielle Roster und Melanie Unseld (Wien / Köln / Weimar: Böhlau, 2014), p. 39-58.</span> * [[Claude Meintz|Meintz, Claude]]: ''Batty Weber - Bibliographie 1882-2002'', Lëtzebuerg 2003. * [[Sylvie Kremer-Schmit|Kremer-Schmit, Sylvie]]: ''Repertorien zum "Abreißkalender" 1913-1940 von Batty Weber''. Archives nationales, Collection inventaires, Luxemburg 2002, 2 Bd., 389 + 378 S. * [[Pierre Marson|Marson, Pierre]], 2007. ''Weber, Batty (Jean-Baptiste)''. S. 640-641 in: {{Autorenlexikon-DE-2007}} * Marson, Pierre, 2015. ''Zoom auf das Luxemburger Literaturarchiv. Batty Weber - der Autor im Spiegel seines Nachlasses.'' - [[Die Warte]] 31|2488 vum 12. November 2015, S. 2-3. * Weber, Batty, 1999. Abreisskalenderblätter von 1913 - 1940 mit historischen Photos. [Einführungstext: Cornel Meder ; Red. und Bildrecherche: Christiane Wagner] Luxemburg: G. Binsfeld, 143 p.&nbsp;ISBN 2-87954-062-3. == Kuckt och == * [[Batty-Weber Präis]] * [[Lëscht vu lëtzebuergesche Schrëftsteller]] == Um Spaweck == {{Commonscat}} * Den ''[http://battyweber.uni.lu/ Abreißkalender]'' online op der Websäit vun der [[Universitéit Lëtzebuerg|Uni Lëtzebuerg]] * [http://www.autorenlexikon.lu/page/author/179/1791/DEU/index.html De Batty Weber am Autorenlexikon] * [[Romain Hilgert|Hilgert, Romain]]: [http://web.archive.org/web/20021127210739/http://www.land.lu/html/dossiers/dossier_luxemburgensia/weber_020802.html ''7 055 altbackene Betrachtungen über Gott und die Welt''], [[D'Lëtzebuerger Land]] vum 2. August 2002 * Sylvie Kremer-Schmit: [http://www.onsstad.lu/uploads/media/ons_stad_35-1990_24-26.pdf ''Zum 50. Todestag von Batty Weber''], [[ons stad]], Nr 35, Dezember 1990, S. 26-28 {{Autoritéitskontroll}} {{DEFAULTSORT:Weber Batty}} [[Kategorie:Lëtzebuergesch Auteuren]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Editeuren]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Journalisten]] [[Kategorie:Gebuer 1860]] [[Kategorie:Gestuerwen 1940]] rcxjfb3sv6ms9knikooi0r8f7q333zf Fernand Mertens 0 15805 2396194 2392624 2022-08-25T16:00:10Z Bdx 7724 D'Wonner vu Spéisbech wikitext text/x-wiki {{SkizzMusek}} {{Infobox Biographie |Bild=Mertensfernand.jpg}} De '''Fernand Mertens''', gebuer den [[29. Februar]] [[1872]] zu [[Louvain]], a gestuerwen den [[9. Juli]] [[1957]] zu [[Beetebuerg]], war e [[belsch]]e Komponist. Hien huet awer souzesoe säi ganzt Liewen zu Lëtzebuerg verbruecht an do geschafft. Dofir gëtt hien och zu de grousse lëtzebuergesche Komponiste gezielt. == Studium a Liewen == De Fernand Mertens ass den 29. Februar 1872 als Jong vun engem einfache Fabréckaarbechter op d'Welt komm. Hie war dat jéngst vun 10 Kanner. De Fernand Mertens ass zu Louvain an d'Primärschoul an duerno och do an de Kolléisch gaangen. Well en ëmmer Freed un der Musek hat, wéi de Musekskritiker [[Léon Blasen]] eis erzielt, ass hie scho fréi an de Conservatoire zu Louvain gaangen an huet mat 12 Joer den éischte Präis am Solfège a mat 14 Joer den 1. Präis an der Braatsch kritt. Duerno huet hie sech an d'Normalschoul ageschriwwen. Hie war der Schoul awer geschwë midd an ass net [[Schoulmeeschter]] ginn, wéi seng Eltere wollten, mä huet sech eng Plaz gesicht. De jonge Fernand ass an déi [[belsch]] Arméi gaangen a koum als ''élève-cornet'' an de Musekscorps. 1897 ass hien dunn an d'Militärmusek zu Lëtzebuerg agetratt. Vun do u war säi Wee gemaach: * 1901: Dirigent vun der [[Harmonie Municipale de Dudelange|Diddelenger Stadmusek]] * 1903: Dirigent vun der Hollerecher Musek * 1909: Concours fir d'Dirigenteplaz vun der Militärmusek, aus deem hien als éischten ervirgaangen ass, a krut doropshin dat selwecht Joer seng Ernennung an där Funktioun * 1918 gouf de Fernand Mertens zum Haff-Kapellmeeschter ernannt * Hie war och Professer am Museksconservatoire bis zu senger Altersgrenz am Joer 1937 Nodeem e sech 1937 op Beetebuerg zréckgezunn hat, ass hien do 1957 gestuerwen a gouf den 11. Juli 1957 um [[Nikloskierfecht]] begruewen. Zu Beetebuerg dréit eng Strooss säin Numm. == Säi Wierk == Eng grouss Varietéit zeechent dem Fernand Mertens säi Wierk aus. Déi follgend Lëscht ass net komplett. Nëmmen déi bekanntst Kompositioune sinn opgeféiert: === Märsch === De Fernand Mertens ass virun allem de Komponist vun de Märsch: * ''Grande-Duchesse Charlotte Marsch'' (de bekanntsten) * ''Prince Jean Marsch'' * ''Princesse Josephine-Charlotte Marsch'' * ''Lëtzebuerger Zaldotemarsch'' * ''Ettelbruck, Porte des Ardennes'' * ''Salut à Differdange'' * ''Lëtzebuerg Rousestad'' === Sonnerien=== * ''Sonnerie nationale'' [https://www.youtube.com/watch?v=i6yTXpqn5JI Lauschteren] === Operetten === * [[D'Wonner vu Spéisbech]] (No engem Text vum [[Batty Weber]]) (Eng Operett, déi e groussen Erfolleg hat an och am Ausland ënner dem Titel: ''Le Miracle de la Toison d'Or'' opgeféiert ginn ass) * [[Am Pyjama]]; Musek: ''Fernand Mertens'', Text: [[Nikla]] * [[E Mammenhierz]]; Musek: ''Fernand Mertens'', Text: [[Willy Dumont]] * [[Eng Schwéiermamm]]; Musek: ''Mertens''/[[Merzig]], Text: [[Edouard Joris]], === Aner Kompositiounen === * eng Partie Potpourriën an Arrangementer wéi d'''Dicksiana'' oder de ''Scholdschäin'' an ''Spuenescht Blutt'' * Eng Mass zu Éiere vun der Muttergottes vu Lëtzebuerg, déi 1950-51 fir gemëschte Chouer, Uergel an Orchester bestëmmt war. * Ouverture mat dem Titel ''Mëllerdall''. * ''Scènes luxembourgeoises'' a fënnef Deeler. * E puer Lidder wéi: ** ''Abrëll'', ** ''Meereenchen'', ** ''Op der Heed'', ** ''Et reent, et reent'' * Zwee Muttergotteslidder: **''Ons léif Fra vu Lëtzebuerg'' an ** ''Mutter der Liebe'' ** ** Zwee Lidder aus dem Exil ( Texter vum Lambert Schaus ): *''Le'wen hellegen Zinnikléschen'' *''Chrëschtlidd'' * *Literatur * Blasen, Léon: ''Lëtzebuerger Komponisten'', Erausgin 1988 vun der „Lëtzebuerger Stad-Musek == Auszeechnungen == * Officier de l'[[ordre de la couronne de chêne]] (Promotioun 1952)<ref>[https://sip.gouvernement.lu/dam-assets/publications/bulletin/1952/BID_1952_1-2/BID_1952_1-2.pdf Bulletin d'information N°1-2 vum 29 Februar 1952] vum Service "Information et Presse" op der Säit 33</ref> == Kuckt och == * [[Lëtzebuergesch Operetten]] == Um Spaweck == * [http://www.armee.lu/organisation/organigramme/musique-militaire.php Offiziell Säit vun der Lëtzebuerger Militärmusek] *[https://www.melusinapress.lu/read/mertens-fernand De Fernand Mertens am Musikerlexikon] {{Navigatioun Dirigente vun der Lëtzebuerger Militärmusek}} {{Autoritéitskontroll}}{{Referenzen}} {{DEFAULTSORT:Mertens Fernand}} [[Kategorie:Dirigente vun der Lëtzebuerger Militärmusek]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Komponisten]] [[Kategorie:Gebuer 1872]] [[Kategorie:Gestuerwen 1957]] [[Kategorie:Officier de l'ordre de la couronne de chêne]] c087tt8h40lgnl2aws3272ucycgnelt Lellgen 0 15809 2396124 2355354 2022-08-25T13:11:42Z Les Meloures 580 /* Natur */., replaced: skulptéiert → sculptéiert using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Aner Bedeitungen op Mooss|Uertschaft an der Gemeng Kiischpelt|d'Uertschaft an der Gemeng Wëntger|Lëllgen}} {{Infobox Uertschaft Lëtzebuerg | Numm = Lellgen | Bild = Lellgen w.jpg | Bildtext = Lellgen | Numm (Franséisch) = Lellingen | Numm (Däitsch) = Lellingen | Land = [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]] | Kanton = {{Kanton Wolz}} | Gemeng = {{Kiischpelt}} | Buergermeeschter = {{Buergermeeschter Kiischpelt}} | Awunner = 113 | Awunnerdatum = 1.07.2013 | Fläch = | Koordinaten = {{coor dms|49|58|58|N|06|00|46|O}} }} [[Fichier:FotoenLellIwertDuerf.JPG|thumb|D'Iewescht Duerf (2012)]] [[Fichier:Lellingen 2.jpg|thumb|Vue op Lellgen (Mee 2012)]] '''Lellgen ''' ass eng Uertschaft an der [[Gemeng Kiischpelt]]. == Geographie == Ongeféier annerhallwe Kilometer nërdlech vu Lellgen, no bei [[Äischer]], läit deen eenzege [[Konfluenzpunkt]] am [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerger Land]] (50°N - 6°O). Op där Plaz ass de sougenannte [[Kiischpelter Sonnekrees]]. Lellgen läit am Dall vun der [[Klierf (Baach)|Klierf]]. Déi héchst Plaz beim d'Duerf ass mat 504 Meter um ''Pënzebierg'' op der [[Kadastersektioun|Sektiounsgrenz]] mat [[Holztem]]. An der Uertschaft lafen d'[[Lellgerbaach]] an d'[[Pënscherbaach]] zesumme fir da ronn 100 Meter duerno an d'Klierf ze lafen. Aner Baachen um Territoire oder op der Grenz mat Lellgen sinn d'[[Helbichbaach|Hellbich]], d'[[Jopich]] an d'[[Laaschterbaach]]. Dofir gëtt et och am Duerf eng ronn 6 Brécken. Am beschte bekannt ass d'Hencksebréck, oder d'Duerfbréck, déi matzen am Duerf läit an iwwer d'Pënscherbaach geet. D'Hencksebréck ass 1877 gebaut ginn. Da gëtt et och nach d'Burrebréck déi iwwer d'Klierf geet. D'Burrebréck stoung schonn am Joer 1777 do. Direkt laanscht d'Duerf leeft d'[[Eisebunnsstreck Lëtzebuerg-Ëlwen]]. D'[[Gare Wëlwerwolz]], déi knapps 1&nbsp;km wäit ewech ass, gëtt am Hallefstonnentakt ugefuer. Direkt beim Duerf läit d'Kontrollstatioun fir Stroossegefierer, déi fir den Norde vum Land zoustänneg ass. Lellgen huet nach just ee Bauerenhaff deen aktiv ass. Et gëtt nach eng Wiertschaft zu Lellgen, de Café ''Lellger Stuff''. Ufangs den [[1980|80er]] Jore sollt zu Lellgen matzen am Duerf en Transformater fir d'Elektresch opgestallt ginn. Domat waren d'Lellger Leit awer net averstanen. No verschiddene Petitiounen a Bréiwer un d'[[Cegedel]] an de [[Service des sites et monuments nationaux|Service des sites et monuments]] ass op eemol de Projet vun engem ''village modèle'' opgedaucht. Nodeem an de follgende Joren d'Lellger Leit eng Rei Renovatiounen un hiren Haiser an Häff gemaach haten, d'Kanalaarbechte fäerdeg waren an d'[[Forstverwaltung]] eng 100 nei Beem an ëm déi 3000 verschidden [[Trausch (Planzeform)|Traisch]] geplanzt haten, gouf Lellgen 1985 zum ''Öslinger Modelldorf'' ernannt. == Geschicht == Virun 2006 huet Lellgen zu der [[Wëlwerwolz|Gemeng Wëlwerwolz]] gehéiert déi duerch d'Fusioun mat der [[Kautebaach|Gemeng Kautebaach]] am Joer 2006 an den Numm ''[[Kiischpelt]]'' ëmgeännert gouf. Den Ursprong vu Lellgen (''Lellingen'') geet op d'Zäit vun de [[Muselfranken]] zréck, deenen hir Siidlungen dacks op ''–ingen'' geendegt hunn. Am Uertsnumm war den Numm vun enger fränkescher Persoun dran, an dësem Fall engem Lallo, an en huet awer och ausgedréckt "bei de Lellingen", dat huet geheescht bei deene Leit déi zum Lallo gehéieren, also seng ganz Famill resp. seng Aarbechter. Sou huet dann eng Persoun mat senger Sippschaft dacks en neit Duerf gegrënnt, hei eeben ''Lellingen''. Et kann awer och sinn, datt den Uert well virdrun existéiert huet a vum réimesche ''Laellius'' ofgeleet ass. Datt et [[Réimescht Räich|réimesch]] Siidlungen um Lellger Terrain goufen, beweisen d'Reschter vun enger réimescher Mauer, Aulegeschier, Daach- a Buedemzillen, déi ''op Bärel'', engem [[Flouernumm|Flouer]] bei Lellgen, fonnt gi sinn. 1832 gouf och um Pënzebierg bei Lellgen d'Réimersiedlung ''Altenhof'' entdeckt. Aner Nimm fir Lellgen, déi an Dokumenter opgedaucht sinn, ware Lalanges (1469), Lellich (1568) a Lelling (1609). Aus alen Dokumenter geet och ervir, datt Lellgen zu de Grond- a Lehensherrschafte [[Buerschent]], [[Wolz (Uertschaft)|Wolz]], [[Ouren]] (haut an der [[Belsch]]) an deelweis [[Uewerwampech]] gehéiert huet. D'Duerf ass awer ënner der Probstei [[Baaschtnech]] mat hirer Ennerofdeelung, der Meierei [[Houfelt]], bliwwen. Zanter der Grënnung vun der Gemeng Wëlwerwolz am Joer 1801, zu där Lellgen gehéiert huet, hu follgend Lellger Awunner d'Funktioun vum [[Buergermeeschter]] gehat: de Johann Meisch vun 1889-1918, den Nicolas Meisch vun 1925-1945 an de Joseph Eufers vun 1958-1975. An der Mëtt vu Lellgen steet eng [[Kierch Lellgen|Kapell]], op där hirem Portal den Datum 1806 steet. Den Altorraum ass e längelzege Bau an de viischten Deel huet eng aachteckeg Form. D'Kapell ass dem Hl. Péitrus gewidmet. Sou gouf och d'Lellger [[Kiermes]], ëmmer op den Dag vun den Hellege Péiter a Paul gefeiert (29. Juni). Zanter 1882 awer gouf déi Lellger Kiermes mat deenen anere Kiermessen aus den Dierfer vun der Gemeng op den Dag vum [[Donatus vu Bad Münstereifel|Hellegen Donatus]] zesummegeluecht. An der Kapell gi reegelméisseg [[Mass (Zeremonie)|Mass]]e gehalen. 1845 krut Lellgen seng éischt richteg Schoul. Dozou ass d'Kautenhaus vis-à-vis vun der Kapell ëmgebaut ginn. Bis Juli 1964 goungen déi Lellger Kanner do an d'Schoul. Duerno si si op [[Wëlwerwolz]] an déi neigebaut Schoul fir d'ganz Gemeng gaangen. D'Gebai vun där aler Lellger Schoul huet d'Gemeng kierzlech vun engem Lellger Awunner ofkaaft. == Natur == 1964 gouf vun de ''Lellinger Jonggesellen'' dat éischt Narzissefest organiséiert. D'Lellger Jonggeselle waren d'Männer aus dem Duerf, déi wann eng Koppel bestuet gouf, fir d'Hochzäit geschoss hunn. Well et ëmmer manner Hochzäite gouf, hu si dunn d'Blummefest organiséiert. An den 1970er Jore gouf e richtege Veräi gegrënnt, dee sech ''Lellger Natur- an Narzissefrënn'' genannt huet, zanter 1982 heesche se ''Lellger Naturfrënn''. Op Ouschterméindeg organiséiere se nach ëmmer d'Blummefest, och nach Narzissefest genannt. Moies an Nomëttes gëtt eng Féierung a Begleedung vu Vertrieder vum [[Naturmusée]] an der [[Natur- a Bëschverwaltung]] ugebueden. Déi Féierung geet iwwer d'''Via Botanica'', e Léierpad deen duerch den Dall vun der [[Lellgerbaach]] geet. D'[[Biologie|biologesch]] Diversitéit ass eenzegaarteg an et kann een am [[Fréijoer]] d'[[Narzissen]] (''Narcissus pseudonarcissus''), d'Lorblumm wéi si zu Lellgen genannt gëtt, gesinn an och nach aner [[Botanik|botanesch]] Raritéiten. D'Narzisse wuesse wëll am Bësch op enger Plaz, déi ''de Lor'' genannt gëtt. Et handelt sech ëm eng autochton – also ursprénglech, net vum Mënsch agefouert – Populatioun. Si gëtt et just zu Lellgen (an op e puer anere wéinegen Nopeschplazen), wou si an de [[Louheck]]e wiisst, an engem waarmen no Südoste geriichten Hang. Zanter 1985 ass et duerch e Reglement verbueden dës Blumm ze plécken. Si steet ënner [[Naturschutz]], wéi och den [[Däiwelsbaart]] (''Pulsatilla vulgaris''), déi et och nëmmen am Kiischpelt, virun allem zu Lellgen an zu [[Kautebaach]], gëtt. Op der Via Botanica kann ee sech op Still aus [[Schifer]] ausrouen an ënnerwee Gedichter liesen, déi an de Stee sculptéiert sinn. D'Haaptthema vun dësem Wee soll et sinn, d'Natur mat de Sënner an dem Verstand z'entdecken, d'Natur ze kucken, ze lauschteren an ze spieren. De ''Lor'' a weider Deeler vum Bësch ''Bärel'' gouf 2017 als [[Naturschutzgebitt Lellgen-Fréng/op Bärel]] etabléiert. An dëser Géigend gëtt et och nach zwou rar Déierenaarten: d'[[Bëschhong]] an d'[[Wëllkaz]]. <gallery perrow="4" widths="160"> Fichier:Luxemb Lellingen Narcissus population.jpg|D'Lorblumme bei Lellgen Fichier:Luxemb Lellingen Narcissus pseudonarcissus.jpg|Eng Lorblumm Fichier:FotoenLellKüchenschelle.JPG|Däiwelsbaart Fichier:Grousse Lor.jpeg|De Grousse Lor bei Lellgen </gallery> == Kultur == Lellgen ass bekannt wéinst sengem [[Konschtfestival]], deen zanter 1991 all Joer op [[Lëtzebuerger Nationalfeierdag|Nationalfeierdag]] do organiséiert gëtt. Kënschtler vun no a wäit kommen deen Dag an d'Duerf a kënnen op der Plaz e Bild molen a mat dësem bei engem Concours matmaachen. Wärend 2 Weekender ginn aus de Scheiere Billergalerie gemaach, wou Moler an Artisten ausstellen. Iwwer 100 Kënschtler sinn deen Dag selwer zu Lellgen. Stroossenanimatioun a Kannerateliere ginn ugebueden. Dëst Fest gëtt vun der Gemeng Kiischpelt an de Kiischpelter Veräiner organiséiert. Zanter 1995 gëtt am Kiischpelt gewéinlech all Joer d'Loufest organiséiert, dat zanter en ettleche Joren um Pënzebierg bei Lellgen ass. Et huet zum Zil d'Traditioun vum [[Louhecken#Bewirtschaftung a Louschläissen|Louschläissen]] oprecht z'erhalen. Schläisse bedeit datt d'Schuel vun den Eechebeem erofgeschielt gëtt. Da gëtt se gedréchent an déi gedréchent Schuel nennt een da Lou. D'Lou enthält als Gierfstoff den [[Tannin]] a ka gebraucht gi fir Lieder ze [[Gierwerei|gierwen]]. D'Louschläissen ass zanter dem 18. Joerhonnert am ganzen [[Éislek]] vill praktizéiert ginn an huet fir d'Éisleker Baueren en zousätzlecht Akommes bedeit. Um Loufest zu Lellgen gëtt och nach d'Baamrécke mat de [[Päerd]] gewisen, et gëtt geféiert Wanderungen an en ettlech Informatiounen iwwer d'Geschicht an d'Traditioun vun de Louhecken. Dat Fest gëtt mat Hëllef vum Naturmusée, der Forstverwaltung, der [[Akerbauschoul]] an de Kiischpelter Veräiner organiséiert. Ausserdeem gëtt et am Kiischpelt een internationale [[Steppdecken|Quiltfestival]], bei deem an de Scheieren, der Kierch an am Café zu Lellgen ausgestallt gëtt. === Kuckeswäertes === * d'Duerfbild; * d'[[Kapell Lellgen]], eng kleng Kapell an där nach reegelméisseg Masse gehale ginn; * an de Bëscher an an den Hecken um ''Pënzebierg'' an am ''Lor'' fënnt een ëm Ouschteren déi seele [[Narzissen|Lorblumm]] (''Narcissus pseudonarcissus''), déi op der [[Rout Lëscht|rouder Lëscht]] steet. == Kuckt och == * [[Lëscht vun de Lëtzebuerger Uertschaften]] == Literatur Kiischpelt: Lellingen == * Administration Communale Wilwerwiltz, Hg., Den Tiirmchen, 1 /2000) – 12 (2005) ; 13 (2005) (Spezialedition über die Befreiung des Kiischpelt von 1944). * Administration Communale Kiischpelt, Hg., De Kiischpelter Buet, 1 (2006) – 13 (2011). * Blackes, Henri. "Geschichtsblatt des Kiischpelt". In Beiträge zur Geschichte des Kiischpelt eines uralten Grenzraums im Luxemburger Ösling: Georges Haentges (1884-1940) – Joseph Hurt (1892-1962) – Henri Blackes (1901-1987), Hg., Jean-Claude Muller, Poorverbandsroot Kiischpelt, 351-474. Luxemburg, 2011. * Blackes, Henri. "Lellingen, Geschichte eines Ardennerdorfes". In Beiträge zur Geschichte des Kiischpelt eines uralten Grenzraums im Luxemburger Ösling: Georges Haentges (1884.1940) – Joseph Hurt (1892-1962) – Henri Blackes (1901-1987), Hg., Jean-Claude Muller, Poorverbandsroot Kiischpelt, 499-664. Luxemburg, 2011. * Haentges, Georges. "Der letzte Lellinger Nagelschmied", ''Ardenner Zeitung'' (29. April 1929). * Haentges, Georges. "Der Lohr", ''Ardenner Zeitung'' (8. April 1930). * Haentges, Georges. "De Klautge vu Lällgen. Volleksstéck a 4 Akte mat Gesank vum G.H. Musek vum Poutty Stein", *Letzebuerg: P.Worré-Mertens, 1950, 72 [Letzeburger Theaterstécker 208]. * Meyer, Marc. "Ergebnisse einer Lepidopteren-Erfassung im Kiischpelt bei Lellingen-Wilwerwiltz", Päiperlék 12 (1990): 1-16. * Poorverbandsroot Kiischpelt (Wilwerwiltz) a Jean-Claude Muller, Hg., ''Beiträge zur Geschichte des Kiischpelt, eines uralten Grenzraums im Luxemburger Oesling: Georges Haentgens (1884-1940) - Joseph Hurt (1892-1962) - Henri Blackes (1901-1987)''. Luxemburg, 2011. * Schmit, Charel. "Bilder von Brücken", ''De Cliärrwer Kanton'' 20 (1998): 27-32. * Schmit, Charel. ''Geblieben ist die Erinnerung: Lellingen – Holzthum – Consthum''. Luxembourg, 1987. * [[Roby Zenner|Zenner, Roby]]. "Lellingen: die Verehrung des hl. Petrus und der hl. Luzia", ''Letzebuerger Sonndesblad'' 125 (1992): 24. == Um Spaweck == {{Commonscat|Lellingen|Lellgen}} * [http://www.kiischpelt.lu/la-commune-se-presente/decouvrir-la-commune/info-sur-lellingen Lellgen op der Websäit vun der Gemeng Kiischpelt] {{fr}} * [http://konstfestival.lu/lu/ Websäit vum Konschtfestival zu Lellgen] [[Kategorie:Uertschaften zu Lëtzebuerg]] 5p3azpscg172prak8eja118b2suwox8 Kategorie:Filmproduktiounsgesellschaften 14 16084 2396148 2261647 2022-08-25T13:29:24Z Bdx 7724 wikitext text/x-wiki {{KategorieSpezial|[[Filmproduktiounsgesellschaft]]}} [[Kategorie:Film]] c0si83jl4ijcdb9zc2ej8m578qhvogy Philippe Schneider 0 17057 2396182 2376505 2022-08-25T14:46:11Z Bdx 7724 Links wikitext text/x-wiki {{SkizzFilm}} {{Infobox Biographie}} [[Fichier:GrafPhilippeSchneider.JPG|thumb|Graf vum Philippe Schneider um "ale" Kierfecht zu [[Diddeleng]]<ref>Ënner dem Monument steet op der [http://commons.wikimedia.org/wiki/Fichier:MaychenHaag.JPG Plack]: ''Ce monument a été érigé à la mémoire de Mme Philippe Schneider, née Maychen Haag (11.8.1915-9.8.1967) 1ère femme cinéaste luxembourgoise''</ref>]] De '''Philippe Schneider''', gebuer de 14. August [[1908]]<ref>De [https://luxracines.lu/gen/getperson.php?personID=I46772&tree=weydert Philippe Schneider] op luxracines.lu</ref> zu [[Wolz]] a gestuerwen den [[19. Februar]] [[1980]], war e [[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesche]] [[Filmregisseur]] a [[Filmproduzent]]. Hien huet [[1954]], op eegen Initiativ den éischte Filmstudio an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad]], um [[leschte Steiwer]], opgemaach. Um Dag wéi en opgoung, huet hie mat den Dréiaarbechte vun engem Film iwwer d'Geschicht vun der [[Clausen]]er [[Brauereien zu Lëtzebuerg|Brauerei]] ugefaangen.<ref>''Das erste Filmstudio in Luxemburg.'' [[Revue (Zäitschrëft)|Revue]] Nr 45 vum 6. November 1954 Säit 16</ref> __TOC__ == Seng Filmer als Regisseur (Auswiel) == === Dokumentarfilmer (Kuerzfilmer) === * 1946: ''Churchill à Luxembourg'' * 1946: ''Metz et Luxembourg acclament Winston Churchill'' * 1946: ''Le Tour du Luxembourg'' (a véier Episoden) * 1947: ''Tour du Luxembourg 1947'' * 1948: ''Pour la liberté'' * 1948: ''Le Luxembourg au travail'' * 1950: ''Un beau petit pays'' * 1952: ''L'Arbed en deuil'' * 1953: ''Benelux - Le Luxembourg et son industrie'' * 1954: ''Promenade au Luxembourg'' * 1955: ''Le Luxembourg et son Industrie''<ref>Philippe Schneider, Pionier der Luxemburger Filmkunst. [[Revue (Zäitschrëft)|Revue]] Nr 16 vum 16. Abrël 1955 S.11</ref> * 1956: ''Luxembourg 1956''<ref>Der erste Luxemburger Film in Cinémascope [[Revue]] N°46 vum 17. November 1956 S. 30</ref> * 1956: ''L'aéroport de Luxembourg'' * 1957: ''Dudelange - Cinquantenaire'' * 1958: ''Luxembourg 1958 - Luxembourg, pays des châteaux et des forêts'' * 1959: ''Au service de la Nation'' * 1959: ''Le Roi Baudoin 1er au Grand-Duché de Luxembourg'' * 1959: ''Le droit au soleil'' * 1960: ''L'électricité au service du pays'' * 1961: ''Luxembourg au Coeur de l'Europe'' * 1963: ''Luxembourg, ville millénaire 963-1963'' * 1963: ''Au coeur de l'Europe'' * 1963: ''Regards sur le passé'' * 1964: ''La centrale de Vianden'' * 1964: ''Le lait, aliment complet de la nature'' * 1967: ''L'aventure industrielle du Luxembourg'' * 1970: ''Electricité, moteur des temps modernes'' * 1974: ''Escale au Luxembourg'' * 1976: ''Port de Mertert'' * 1979: ''Das Grossherzogtum Luxemburg'' === Spillfilm === * 1970: ''[[L'amour, oui! mais...]]'' == Seng Filmer als Produzent == * 1970: ''L'amour, oui! mais...'' * ''Les traquenards'' vum Jean-François Davy == Film iwwer de Philippe Schneider == * * 1999: ''[[Philippe Schneider, de Mann mat der Kamera]]'', vum [[Tom Alesch]] == Kuckt och == * [[Lëscht vu lëtzebuergesche Filmregisseuren]] == Um Spaweck == {{Commonscat}} * [http://www.cna.public.lu/fr/film-tv/productions-nationales/filmographie/documentaires-court/philippe-schneider/index.html de Film iwwer de Ph. Schneider op der Websäit vum CNA] {{fr}} * [http://www.cna.public.lu/fr/film-tv/productions-nationales/personnalites/s/schneider-philippe/index.html Säit iwwer de Philippe Schneider op der Websäit vum CNA] {{fr}} * De Philippe Schneider op der [http://www.imdb.com/name/nm3211501/ IMDb] {{Referenzen an Notten}} {{Autoritéitskontroll}} {{DEFAULTSORT:Schneider Philippe}} [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmproduzenten]] [[Kategorie:Gebuer 1908]] [[Kategorie:Gestuerwen 1980]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmregisseuren]] i26uleq6fi4st7vpdpd5x7guigv72nc Naturschutzgebitt Haard 0 18514 2396219 2385236 2022-08-26T09:28:07Z Les Meloures 580 k using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infobox Naturschutzgebitt |Numm = |Bild = |Bildtext = |Land = |Plaz = |Fläch = |Koordinaten = |Status = |Datum =[[30. Juli]] [[1994]] |Proprietär = }} [[File:Rumelange, zone protégée Haard - Hesselsbierg - Staebierg (102).jpg|thumb|]] D''''Haard''' ass en [[Naturschutzgebitt]] an de Gemengen [[Gemeng Diddeleng|Diddeleng]], [[Gemeng Keel|Keel]] a [[Gemeng Rëmeleng|Rëmeleng]]. An a ronderëm engem fréieren [[Äerzofbau]]gebitt erstreckt sech iwwert d'[[Lieu-dit]]en ''Haard'', ''Hesselsbierg'' a ''Stäbierg'' eng ofwiesslungsräich Géigend aus [[Bësch]], [[Oppe Landschaft|oppener Landschaft]] a géie Wänn, wouvun zirka 590 [[ha]] zanter dem [[30. Juli|30 Juli]] [[1994]] ënner [[Naturschutz]] stinn<ref>{{Citation|url=http://data.legilux.public.lu/eli/etat/leg/rgd/1994/07/30/n11/jo|titel=Règlement grand-ducal du 30 juillet 1994 déclarant zone protégée les sites Haard-Hesselsbierg-Staebierg englobant des fonds sis sur le territoire des communes de Dudelange, Kayl et Rumelange. - Legilux|bezochtdatum=2020-01-09|werk=legilux.public.lu}}</ref> an 157 ha als [[Naturbësch]] klasséiert goufen. D'Haard ass dat gréisst Naturschutzgebitt vu [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]]. == Entstoen a Successioun == [[Fichier:Old mining machine takes on colour of earth - panoramio.jpg|thumb|D'Natur hëlt sech hir Plaz erëm]] Déi haiteg Reserv ass an der [[Dogger (Geologie)|Doggerlandschaft]]. D'Schichtstuf vum Dogger, déi do aus den Etage vu [[Bajocium]] an [[Aalenium]] besteet an déi sech virun ongeféier 175 Millioune Joren entwéckelt huet, bilt de [[Laangebierg]] ([[Frankräich]]) a Richtung Norden an dréit bei Diddeleng no [[Westen]] a Richtung [[Esch-Uelzecht|Esch]] of. Ënner hir leien déi mëll Schichte vum mëttlere [[Lias]]. Hir ass de [[Gehaansbierg]] als [[Zeiebierg]] virgelagert. Op der Bajocium-Stuf, déi aus Kallekschichte besteet, stinn haut nach deelweis am Gebitt déi ursprénglech [[Kallekbichebësch]]er. D'Aalenium-Stuf setzt sech aus den [[eisenäerz]]haltege [[Minett (Äerz)|Minett]]schichten zesummen, déi laang Zäit a Galerien an ënner fräiem Himmel ofgebaut gi sinn. Nom Stopp vun der Exploitatioun vun der Minett ënner fräiem Himmel, huet de Mënsch tëscht de Kallekbichebëscher an der ursprénglecher [[Kulturlandschaft]] mat Felder a Wisen eng staark verännert Landschaft aus géie Fielswänn, [[Minière]]sagäng a [[Schlakentipp]]en hannerlooss, déi sech an de leschte Joerzéngte selwer iwwerlooss goufen. No an no huet d'Natur, iwwer verschidde Vegetatiounsstadien ([[Successioun]]), nees Besëtz vun der Landschaft ergraff. Fir d'éischt hu sech [[Algen]], [[Pilzeräich|Pilzen]], [[Moosplanzen|Mooser]] a [[Flecht]]en um kale plakege Steebuedem ofgesat. Op de Plaze wou sech bëssche Buedem usammele konnt, hu [[Ruderal Grieser|Pionéierwisen]] an [[Dréchewiss|Dréchewisen]] ugefaange sech auszedeenen. Charakteriséiert duerch Dréchenheet, Nierstoffaarmutt, Hellegkeet a Wäermt, stelle si och nëmmen eng kleng Etapp an der Evolutioun zum Bësch duer. Lues a lues besidele wéinst hirem liichten a fluchfäegem Som Pionéiertraisch wéi z. B d'[[Wäiss Bierk|Bierk]] (''Betula pendula''), an den [[Bëschhieselter|Hieselter]] déi mat hire Wuerzelsystemer d'Gestengs stabiliséieren an d'[[Erosioun]] limitéieren, déi Wisen. Hire Schiet verdreift déi typesch Wisevegetatioun, déi vill Luucht brauch, anerersäits schafe si ideal Konditioune fir d'Geseems vun der leschter Evolutiounsetapp. Als Endstadium breet sech e Kallekbichebësch aus, sou wéi e fréier op deene Plazen doheem war. Wéinst der grousser [[Ekologie|ekologescher]] Bedeitung a der besonnescher Landschaft si mam groussherzoglechem Reglement vum [[30. Juli]] [[1994]] eng 594,34 ha als Naturschutzgebitt ausgewise ginn. == Ekologie == [[Fichier:Dudelange Haard 2018 04.jpg|thumb]] De Minettofbau huet eng Partie nei a wäertvoll [[Biotop|Liewensraim]] an der Reserv geschaf, aus deenen [[Déierewelt|Déieren-]] a [[Planzeräich|Planzewelt]] grousse Profit zitt. Um Bord vum Plateau Haard läit e Schlakentipp, wou fréier déi mam [[Humpen (Waggon)|Humpen]] aus der [[Diddelenger Schmelz]] gekippte [[Schlak]] entsuergt gouf. De fréieren Tipp stellt haut e Refuge fir vill Aarten, déi d'Sonn an d'Wäermt appreciéieren, duer. Ënner hinne fënnt een d'[[Bëschléierchen]] (''Lullula arborea''), de [[Broochschësser]] (''Oenanthe oenanthe'') oder d'[[Schléngnatter]] ''Coronella austriaca''. Grouss Änlechkeet hu ruderal Wisen, déi e gënschtege Liewensraum fir vill [[Orchideeën]] schafen. Am Ganze goufen eng gutt 20 Orchideeënaarten an de Bëscher mat hiren dréchenen a kallekhaltege Biedem, op de Pionéier- an Hallefdréchewise festgestallt. De [[Bocksbaart]] (''Himantoglossum hircinum'') an de [[Gehaangene Männchen]] (''Aceras anthropophorum'') zielen zu de raren Zorten. De Bléieräichtum zitt eng 525 Zorte vu grousse [[Päiperleken]] un, wouvun eng 243 op der [[Rout Lëscht|Rouder Lëscht]] vu geschützte [[Päiperleken]] zu Lëtzebuerg stinn. Déi Liewensraim riskéiere wéinst der [[Successioun]] op laang Dauer ze verschwannen. Wann dës oppe Flächen net reegelméisseg ënnerhale ginn, da verbusche se mat der Zäit a verdrängen déi rar Aarte vun den Dréchewisen. Fir keng Traisch opkommen ze loossen, gi se zanter dem Hierscht [[1999]] vun engem Schofstrapp ([[Moorschnucken]]), dee vun engem Hiert a sengen Hënn begleet gëtt, [[Extensiv Landwirtschaft|extensiv]] ofgegraast. Déi géi Fielswänn si mat hirer Héicht a Längt eng eenzegaarteg a wäertvoll Ergänzung zu de wéinegen natierleche Fielsbiotopen aus dem Land. Si gëllen als déi längst an impressionnantst géi Wänn a ganz Europa. D'[[Vegetatioun]] op de Fielswänn ass charakteriséiert duerch konkurrenzschwaach Planzen, déi d'Sonn an d'Wäermt gär hunn, u grouss Temperaturënnerscheeder an Nierstoffaarmut ugepasst sinn. D'Bierk ass eng Pionéieraart, déi séier a Fielssplécken, nodeem sech e bëssche Buedem ugesammelt huet, Fouss faasse kann. Den [[Uhu]] (''Bubo bubo'') baut säin Nascht an d'Nische vun de Fielswänn, wärend am Summer [[Feieromes]] (''Podarcis muralis''), [[Bëschfeieromes]] (''Lacerta agilis'') an de [[Blannschlécher]] (''Anguis fragilis'') sech hei sonnen. D'[[Wëll Kaz]] (''Felis sylvestris''), déi grouss Bëschgebidder mat fielsaartege Beräicher appreciéiert, ass nieft dem [[Schwaarzspiecht]] (''Dryocopus martius'') an dem [[Dachs]] (''Meles meles'') e Bewunner vun de Kallekbichebëscher aus der Reserv. == Naturléierpad == [[Fichier:Haard Panneau.jpg|thumb|320px|Panneau vun de Léierpied]] Am Joer [[1997]] ass vum [[Ministère de l'environnement, du climat et du développement durable|Ëmweltministère]] an der [[Natur- a Bëschverwaltung|Forstverwaltung]] an Zesummenaarbecht mat de Gemengen Diddeleng, Keel a Rëmeleng een Natur-Kultur-Léierpad amenagéiert ginn. Dëse Pad bréngt dem Naturfrënd mat siwwenzéng verschiddenen thematesche Statiounen d'Schéinheeten, Besonnesches vun der Natur an d'Geschicht vum Gebitt méi no. De Léierpad deelt sech an eng 8,6&nbsp;km laang "rout Schleef" an eng "blo Schleef" mat 5,8&nbsp;km op, déi problemlos mat enee kombinéiert kënne ginn. Zu Diddeleng am Frankelach, bei der Carrière Cloos, zu Téiteng a Laangertegronn an zu Rëmeleng op Wuederten ass de Léierpad z'erreechen. == Literatur == * Ministère du développement durable et des infrastructures, Administration de la nature et des forêts, 2014. ''Naturschutzgebiet/Réserve naturelle Haard-Hesselsbierg-Stäbierg'', 3e édition, 2010, 26 S. [http://www.dudelange.lu/fr/Documents/Reserve-naturelle-Haard.pdf PDF] * Cungs, J., A. Jakubzik & K. Cölln, 2007. Biotop- und Artenschutz im Erzbecken Luxemburgs. Bienen und Wespen (Hymenoptera Aculeata) im Naturschutzgebiet 'Haardt' bei Düdelingen. Bestandserfassung und Pflegekonzept. ''Bembecia'' Bd. 1. 248 S. Lëtzebuerg. Dréckerei Graphic Press, Houwald. * Wewell von Krüger, A. & U. Brockamp, 2011. Waldstrukturaufnahme 'Haard' 2009. [[Naturwaldreservate in Luxemburg]] Bd. 7. Naturverwaltung Luxemburg. 72 S. ISBN 978-2-9599675-7-3. [http://www.environnement.public.lu/forets/publications/Haard_NatWaldres/RFI_no7_LoRes.pdf Pdf] ==Um Spaweck== {{Commonscat|Réserve naturelle Haard - Hesselsbierg - Staebierg}} {{Navigatioun Naturschutzgebidder Lëtzebuerg}} == Referenzen == * Broschür: ''Naturschutzgebiet - réserve naturelle Haard-Hesselsbierg-Staebierg''. Ëmweltministère - Forstverwaltung, 1999. * Depliant: ''La gestion de zones protégées à l'aide d'un pâturage itinérant''. Forstverwaltung, 2001. [[Kategorie:Naturschutzgebidder zu Lëtzebuerg|Haard-Hesselsbierg-Staebierg]] [[Kategorie:Bierger zu Lëtzebuerg]] [[Kategorie:Gemeng Diddeleng]] [[Kategorie:Gemeng Keel]] [[Kategorie:Gemeng Rëmeleng]] [[Kategorie:Natura 2000-Gebidder zu Lëtzebuerg]] kyh11tabe1y24rusu2imgam1m192g7e Kierch Simmer 0 21434 2396116 2381996 2022-08-25T13:03:46Z Les Meloures 580 /* Kierch vu Bannen */., replaced: skulptéiert → sculptéiert using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infobox Kierchentabell nei | Numm = Kierch vu Simmer | Foto gewënscht = | Bild = Kirche Septfontaines 01.jpg | Bildtext = Kierch vu Simmer (2013) | Bild héich = | Bildtext héich = | Uertschaft = [[Simmer]] | Par = [[Par Äischdall-Helpert Saint-Willibrord|Äischdall-Helpert<br>Saint-Willibrord]] | Dekanat = [[Dekanat Zentrum|Zentrum]] | Numm / Patréiner = [[Martin vun Tours|Hl. Mäerten]] | Konsekratiounsjoer = 1317 | Koordinaten = {{coor dms|49|43|37.0|N|05|59|07.2|O}} | Bild ënnen = Südseite der Kirche von Septfontaines.jpg | Bildtext ënnen = }} [[Fichier:KIE SIM 6743.jpg|thumb|D'Kierch vu bannen]] [[Fichier:Septfontaines church.jpg|thumb|upright|D'Kierch vun Nordoste gesinn]] D''''Mäerteskierch zu Simmer''' ass eng [[Kathoulesch Kierch|kathoulesch]] [[Kierch]] déi zur [[Par Äischdall-Helpert Saint-Willibrord]], zum Dekanat Zentrum an zur [[Gemeng Habscht]] gehéiert. De [[Patréiner]] vun der Kierch ass den [[Martin vun Tours|hellege Mäerten]] deem säi Fest den 11. November gefeiert gëtt. Se huet als Niewepatréiner déi zwéin Helleg [[Rochus vu Montpellier|Rochus]] a [[Sebastian]]. Se steet am Kierchewee direkt nieft dem Gemengenhaus an der Schoul. Ronderëm d'Kierch ass de [[Kierfecht]] ugeluecht. == Geschicht == Enger Legend no ass de Keeser [[Heinrich VII. vu Lëtzebuerg|Heinrich VII]] am Joer 1313 zu Buonconvento (bei [[Siena]]) am Aarm vu sengem Frënd Thomas von Siebenborn gestuerwen. Den Thomas wier duerno op Simmer zréckkomm an hätt do déi éischt Kierch baue gelooss, déi 1317 konsekréiert gouf. An de Joren 1516 a 1716 ass si ëmgebaut ginn. Déi lescht gréisser Restauratioun vun der Kierch war 1996-1997 ënner dem Architekt A. Leer. 1961 gouf d'Simmer Kierch zesumme mam [[Kierfecht]] als [[Lëscht vun de klasséierte Monumenter|National Monument]] klasséiert.<ref>{{INPA-DH}}</ref> == Kierch vu Baussen == D'Simmer Kierch ass [[Kiercheschëff|dräischëffeg]]. D'Mëttelschëff huet déi duebel Breet vun de Säiteschëffer. Déi zwee éischt Jache vum Mëttelschëff si quadratesch, wärend dat drëtt eng rechteckeg Form huet. De massive romaneschen Tuerm stellt en Iwwerrescht vun enger warscheinlech eeschëffeger Kierch aus dem 12. oder fréien [[13. Joerhonnert]] duer, deen no 1315 an den dräischëffegen Neibau integréiert gouf. == Kierch vu Bannen == An der Kierch sinn eng Partie [[Barock]]statuen, an zwou [[Gotik|gotesch]] Grafplacken ze gesinn. Et sinn d'Grafplacke vun der Margareta († 1512) a Jean [[de Raville (Famill)|de Raville]] (†1540). Um Enn vum [[17. Joerhonnert]] gouf vum [[Nikolaus Koenen]] eng [[Pietà]] sculptéiert, déi fréier um [[Altor|Haaptaltor]] stoung ier se hir Plaz am Chouer vum südleche Säiteschëff, der fréierer Dafkapell, fonnt huet. Virun der Nordempore fënnt een eng fir Lëtzebuerg eenzegaarteg ''Grablegungsgrupp'' aus der Mëtt vum [[16. Joerhonnert]]. Déi grouss Figuren am Renaissance-Stil stellen den Nikodemus, d'Jongfra Maria, de Jünger Johannes, d'Maria Magdalena, d'Maria Kleophas, d'Maria Salome an de Jousef vun Arimathäa duer. De kënschtleresche Wäert läit an der realistescher Duerstellung vun de Gesiichter an de Geste vun de Fraen. D'Kierch huet zwou Klacken. Déi eeler ass aus dem Joer 1471 an et steet op hir geschriwwen: ''Osana heischen ich Clais van Echternach der gahs mich in de iarrr uns Hn MCCCCLXXI''. Déi zweet Klack koum 1947 an den Tuerm. Si huet d'Sebastiansklack aus dem Joer 1704 ersat. D'Klacke vu Simmer lauden am Schlagtoun Labémol (a') an La (as'). == Literatur == * [[Jean-Pierre Kunnert]]: ''Die Pfarrkirche Sankt Martin in Simmern-Septfontaines'', Lindenberg, Kunstverl. J. Fink, 2007, ISBN 978-3-89870-395-6 == Kuckt och == * [[Lëscht vu reliéise Gebaier zu Lëtzebuerg]] * [[Lëscht vun de Lëtzebuerger Paren]] *[[Lëscht vun de fréiere Lëtzebuerger Paren]] * [[Lëscht vun den nationale Monumenter an der Gemeng Habscht]] == Um Spaweck == {{Commonscat|Église Saint-Martin Septfontaines|{{PAGENAME}}}} * [http://www.ssmn.public.lu/patrimoine/religieux/eglises/region_centre/septfontaines/index.html D'Kierch vu Simmer op der Websäit vum ''Service des sites et monuments nationaux''] {{fr}} * [http://www.glasmalerei-ev.de/pages/b2526/b2526.shtml D'Fënstere vun der Kierch vu Simmer op der Websäit vun der ''Stiftung Forschungsstelle Glasmalerei des 20. Jh. e.&nbsp;V.''] {{de}} * [https://www.youtube.com/watch?v=U7DuhFtpeKE Video op Youtube aus der Serie: Kierchen a Kapellen zu Lëtzebuerg iwwer d'Mäerteskierch zu Simmer] {{Referenzen}} [[Kategorie:Gemeng Habscht|Kierch Simmer]] [[Kategorie:Klasséiert Kierchen a Kapellen|Kierch Simmer]] [[Kategorie:Kierchen a Kapellen am Dekanat Zentrum|Simmer]] ap809twm02xqoy16x4202f6sji5qvb4 Manternacher Millen 0 21978 2396215 2385030 2022-08-26T08:51:10Z Les Meloures 580 k wikitext text/x-wiki {{fräit Bild feelt}} D''''Holzmillen''' (Holzschläiferei) '''zu Manternach''' gouf an der Mëtt vum [[19. Joerhonnert]] vum [[Jules Lamort]] am [[Sir]]dall tëscht [[Manternach]] a [[Mäertert]] am haitegen [[Naturschutzgebitt Manternacher Fiels]] opgeriicht, fir Holzbräi als Matière première fir [[Pabeier]] hierzestellen. De Papp vum Jules Lamort, de [[Jacques Lamort]], huet [[1837]] tëscht Manternach a [[Wecker (Biwer)|Wecker]] eng Pabeierfabrik gegrënnt. Déi Zäit si fir d'Pabeierproduktioun Textiloffäll aus [[Seid]], [[Léngent]], [[Kotteng]] oder [[Schofswoll]] benotzt ginn, déi zerstéckelt, ageweecht a mat Hëllef vun der Waasserkraaft duerch e Muelwierk zerklengert goufen. Well an der Mëtt vum [[19. Joerhonnert]] d'Nofro no Pabeier ëmmer méi grouss gouf an d'Präisser fir d'Textilreschter ëmmer méi geklomme sinn, war een op der Sich no neier Matière première fir d'Pabeierproduktioun, vun deenen d'[[Holz (Material)|Holz]] zum wichtegste ginn ass. Mam Iwwerhuele vun der [[Pabeierfabrik Lamort]], huet de Jules Lamort [[sir]]ofwäerts [[1859]]/[[1860|60]] no der Geneemegung vum [[14. Abrëll]] [[1857]] d'Holzmille mat enger Waasserkraaftanlag opgeriicht. Fir d'Mille kënne permanent uerdentlech ze bedreiwen huet hie baachopwäerts e Stauwier gebaut. D'Waasser gouf vum Barrage duerch e ronn 850 m laange [[Kanal]] afgeleet. De Kanal ass vum Barrage op der rietser Säit vun der Sir gelaf, ass mat engem [[Aqueduc]] iwwer d'Sir gaangen an op der lénkser Säit bis zum Waasserhaus iwwer der Mille weider gelaf. Duerch de Kanal konnt den Niveau vum Waasser erhéicht ginn, soudatt d'Héicht vun der Chute an domat d'Waasserkraaft vergréissert gouf. D'Matière première war haaptsächlech [[Fiicht]]enholz. An der [[Kuelescheier]] lénks iwwer der [[Fabertbréck]] ass d'Holz geschielt, a 40&nbsp;cm grouss Stécker geschnidden a schliisslech mat Päerd bis bei d'Holzmillen transportéiert ginn. An der Millen ass d'Holz géint rau Millesténg gepresst an zerriwwe ginn a mat Säck an d'Pabeierfabrik bruecht ginn. D'Millesteng sinn duerch eng [[Turbinn]] mat Waasser aus dem Waasserhaus ugedriwwe ginn. [[1906]] ass am Sirdall mat dem zweespueregen Ausbau vun der [[Eisebunnsstreck Lëtzebuerg-Waasserbëlleg|Zuchstreck Lëtzebuerg - däitsch Grenz]] ugefaange ginn, bei deem en Äerdrutsch d'Holzmille gréisstendeels zerstéiert huet. Vun do un huet gemuelen Holz aus dem Ausland missen importéiert ginn, wat [[1914]] dozou gefouert huet, datt d'Pabeierfabrik zougemaach gouf. == Kuckt och == * [[Millen zu Lëtzebuerg]] * [[Pabeierindustrie zu Lëtzebuerg]] == Um Spaweck == * [https://www.manternach.lu/fr/Pages/Historique-de-la-Commune-de-Manternach.aspx Le moulin à bois op der Websäit vun der Gemang Manternach] * [https://industrie.lu/HolzmillenLamortManternach.html D'Holzmille vu Manternach op www.industrie.lu] [[Kategorie:Millen zu Lëtzebuerg]] [[Kategorie:Gemeng Manternach]] 6eh3r1zaee8uej2svikb2bx7zamdt2q Perl oder Pica (Film) 0 22145 2396107 2375883 2022-08-25T12:59:18Z Bdx 7724 Red Lion wikitext text/x-wiki {{Infobox Film nei|Plakat=[[Fichier:Plakat PerlOderPica.jpg|200px]]|Originaltitel=Perl oder Pica|Produktiounsland=[[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]]<br>[[Éisträich]]|Produktiounsjoer=[[2006]]|Dauer=|Originalsprooch=[[Lëtzebuergesch]]|Regie=[[Pol Cruchten]]|Fotografie=[[Jerzy Palacz]]|Produzent=[[Red Lion (Filmproduktiounsgesellschaft)|Red Lion]]<br>[[Amour Fou]]|Dréibuch=[[Viviane Thill]]<br>[[François Dupeyron]]|Musek=[[Angélique Nachon]]<br>[[Jean-Claude Nachon]] |Haaptacteuren=[[Ben Hoscheit]] als Norbi Welscheid<br>[[André Jung]] als Papp<br>[[Nicole Max]] als Mamm<br>[[Anouk Wagener (Schauspillerin)|Anouk Wagener]] als Josette<br>[[Thierry van Werveke]] als Pendelmeyer<br>[[Luc Feit]] als [[Schoulmeeschter]] Treines<br>[[Myriam Muller]] als Tatta Zëss<br>[[Marcello Mazzarella]] als Här Pinato<br>[[Elena Arvigo]] als Mme Pinato<br>[[Johannes Silberschneider]] als Här Paschulke<br>[[Steve Karier]] als Geeschtlechen<br>[[Loïc Peckels]] als Aloyse<br>[[Yan Gillen]] als Fred<br>[[Sam Hanbury]] als Guy Treines<br>[[Christiane Rausch]] als Schwëster Bernadette<br>[[Claire Thill]] als Schwëster Maria<br>[[Gintare Parulyte]] als Marie-Lou}} '''''Perl oder Pica''''' ass e Film vum [[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesche]] Regisseur [[Pol Cruchten]], deen am Summer [[2005]] gedréint gouf an den [[12. Oktober]] [[2006]] Avant-Première am Kino ''[[Utopolis]]'' hat. Et ass eng Verfilmung vum [[Perl oder Pica (Roman)|Buch mam selwechten Numm]] vum [[Jhemp Hoscheit]]. == Ëm wat geet et am Film? == [[1962]]: D'Liewe vum Norbi Welscheid, engem 12 Joer ale Bouf vun [[Esch-Uelzecht]], spillt sech tëscht sengem Papp senger Papeterie, der Schoulbänk an der Kierch of. Mä langweileg gëtt et ëm dofir nach laang net: D'[[Kubakris]] kënnt iwwer Radio an d'Stuff eran, e Muerd geschitt, an da sinn do déi mysteriéis "[[P]]"en, déi säi Papp heiansdo an e Buch schreift, an all déi onausgeschwate Saachen aus der [[Lëtzebuerg am Zweete Weltkrich|Zäit vum Zweete Weltkrich]] an iwwer d'[[Sexualitéit]], déi de Jong virwëtzeg maachen, an iwwer déi e gär méi wéisst... ==Dréiplazen== <gallery> Papeterie Welscheid 2009.JPG|D'Haus an der Escher Origer-Strooss, Set fir d'"Papeterie Welscheid". Epicerie--Perl-oder-Pica--w.jpg|Epicerie an der Escher Victor-Hugo-Strooss Esch-Uelzecht (Jousefskierch).jpg|an der a ronderëm d'Escher Jousefskierch Esch-sur-Alzette école Dellhéicht 2016-08.jpg|Dellhéicht-Schoul Nature reserve Brucherbierg-Lallengerbierg 2013-08 --1.jpg|Lallengerbierg </gallery> == Accueil == De Film gouf vu ronn 17.767 Leit am Kino gesinn.<ref>[http://www.cna.public.lu/fr/actualites/film-tv/2018/06/top100/index.html "Le top 100 des productions et coproductions luxembourgeroises."] op cna.public.lu, 12-06-2018.</ref> 2003 gouf ''Perl oder Pica'' mam 3. [[Lëtzebuerger Filmpräis]] an der Kategorie "Publikumspräis" ausgezeechent. E war 2007 och déi [[Lëscht vun de lëtzebuergesche Filmer déi fir eng Oscar-Nominatioun virgeschloe waren|lëtzebuergesch Propositioune fir eng Oscar-Nominatioun]] an der Kategorie "Beschten Internationale Film", gouf awer net nominéiert.<ref>automatentest.de: [https://www.automatentest.de/magazin/kleine-geheimnisse/ ''Kleine Geheimnisse (Perl oder Pica)''] (gekuckt de 25. November 2021)</ref> Op der [[Internet Movie Database]] hat de Film 2021 e Score vu 6,2 vun am Ganzen 10 Punkten, baséiert op 162 Benotzerbewäertungen.<ref>imdb.com: [https://www.imdb.com/title/tt0468834/ratings/?ref_=tt_ov_rt ''User Ratings''] (gekuckt de 26. November 2021</ref> == Dëst an dat == De [[Ben Hoscheit]], deen den Haaptpersonnage Norbi Welscheid spillt, ass de Jong vum [[Jhemp Hoscheit]]. Béid leeë Wäert drop, festzestellen, datt d'éisträichesch Koproduzenten, déi de Choix vun de Schauspiller gemaach hunn, näischt vun dëse Familljerelatioune woussten. D'[[DVD]] koum am Dezember 2007 eraus. == Literatur == * Jhemp Hoscheit: ''Perl oder Pica. Vum Buch zum Film. Eng Chronik 1996-2006. Wéi aus engem lëtzebuergesche Roman e lëtzebuergesche Film gëtt...'' GalerieDok 1, Éditions du Centre Culturel de Differdange, 2009, ISSN 2076-8060. == Kuckt och == * [[Lëscht vu lëtzebuergesche Filmer]] == Um Spaweck == * [http://www.rtl.lu/cms/vip/Perl%20oder%20Pica Ausféierleche Reportage op rtl.lu] * [http://www.cinemotions.com/modules/Films/fiche/62871/Petits-secrets/photos.html#photo Biller aus dem Film] {{Referenzen}} [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmer]] [[Kategorie:Filmer 2006]] [[Kategorie:Filmer vum Pol Cruchten]] [[Kategorie:Filmer déi de Lëtzebuerger Filmpräis kruten]] pj6q03m8bkxnay03n61o5c6acf6qy7c Ody Roos 0 26791 2396180 2120118 2022-08-25T14:45:35Z Bdx 7724 Links wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie}} Den '''Ody Roos''', gebuer den [[30. Mee]] [[1944]] zu [[Mamer]], ass e [[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesche]] [[Filmregisseur]] a [[Filmproduzent]]. Hien huet säi Secondairestudium am [[Athénée de Luxembourg|Kolléisch]] an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad]] gemaach. Do war hie Matgrënner vum [[Ciné-Club 65]]. Den Ody Roos huet [[Droit]] studéiert, donieft huet en och um [[Institut des Hautes Études Cinématographiques]] (IDHEC) zu [[Paräis]] an der Sektioun Regie studéiert. No Amateurkuerzfilmer huet en 1968 Fouss am Film gefaasst. Mat sengem Film [[Pano ne passera pas]], iwwer d'Evenementer vum Mee 1968 zu Paräis, huet hie vill Luef bei de Kritiker krut. Mat senger Filmproduktiounsfirma ''Filmodie'' huet hien eng ganz Partie Filmer a [[Frankräich]] produzéiert. 2011 huet hien de Jury vum [[Union internationale du cinéma|UNICA]] Festival am [[Kapuzinertheater]] an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad]] presidéiert.<ref>[http://www.journal.lu/2011/08/17/73-unica-filmfestival-in-luxemburg-mit-starker-internationaler-beteiligung/ journal.lu, 17. August 2011]</ref> ==Filmer als Regisseur == * ''[[Point mort]]'' ([[1984]]) * ''Les enfants de nulle part'' ([[1976]]) (Kuerzfilm) * ''Les bulles du cardinal'' ([[1968]]) (Kuerzfilm) * ''[[Pano ne passera pas]]'' ([[1968]]) ==Filmer als Produzent == * ''[[El Ayel]]'' ([[2005]]) * ''[[Schacko Klak]]'' ([[1991]]) * ''[[Les récits de la nuit]]'' ([[1981]]) * ''[[Eclipse sur un ancien chemin vers Compostelle]]'' ([[1978]]) * ''[[Lamento]]'' ([[1977]]) * ''[[L'Eden-Palace]]'' ([[1977]]) == Kuckt och == * [[Lëscht vu lëtzebuergesche Filmregisseuren]] == Um Spaweck == * Den Ody Roos op der [http://www.imdb.com/name/nm1123221/ IMDb] * Säi Curriculum op [http://www.unica-web.com/archive/2011/cvroos.pdf unica-web.com] {{Referenzen}} {{DEFAULTSORT:Roos Ody}} [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmregisseuren]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmproduzenten]] [[Kategorie:Gebuer 1944]] g0un6iuk8llssjtwgekta7j8i2cnmll Kierch Keel 0 27677 2396129 2382321 2022-08-25T13:12:19Z Les Meloures 580 /* Geschicht */., replaced: skulptéiert → sculptéiert using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infobox Kierchentabell nei | Numm = Kierch vu Keel | Bild = | Bildtext = | Bild héich = Keel (Kierch).jpg | Bildtext héich = | Uertschaft = Keel | Par = [[Par Käldall Notre-Dame-des-Mineurs|Käldall<br>Notre-Dame-des-Mineurs]] | Dekanat = [[Dekanant Süden-Ost|Süden-Ost]] | Numm / Patréiner = [[Simon Péitrus|Hellege Péitrus a Ketten]] | Architekt(en) = | Baujoer = 1761<br>Ëmbau: 1934-1935 | Proprietär = | Konsekratiounsjoer = | Desakralisatioun = | Koordinaten = {{coor dms|49|29|17.1|N|06|02|19.5|O}} }} [[Fichier:Kirche Kayl 01.jpg|thumb|D'Keeler Kierch vun der ''rue du Commerce'' aus gekuckt]] [[Fichier:Kanzel.jpg|thumb|Priedegtstull aus dem Joer 1747]] D''''Kierch vu Keel''' ass eng [[Kathoulesch Kierch|kathoulesch]] [[Kierch]] déi zur [[Par Käldall Notre-Dame-des-Mineurs]] zum [[Dekanat Süden-Ost]] an zu der [[Gemeng Keel]] gehéiert. Si steet op engem dräieckegen Terrain deen op de Längssäite vun den zwéin Äerm vun der ''Kierchestrooss (rue de l'église)'' an op der Breetsäit vum [[CR166]] (rue du Commerce) ëmginn ass. D'Kierch gouf den 20. Dezember 2019 [[Lëscht vun den nationale Monumenter an der Gemeng Keel|als nationaalt Monumnet klasséiert]].<ref>{{INPA-JL}}</ref> Si huet als [[Patréiner|Haaptpatréiner]] den [[Simon Péitrus|hellege Péitrus a Ketten]] [[Latäin|lat.]] ''Sanctus Petrus ad Vincula'', den éischte [[Poopst]], an als Niewepatréienesch d'[[Lucia vu Syrakus|helleg Lucia]], eng [[Réimescht Räich|réimesch]] Jongfra a Märtyrerin. == Geschicht == D'Par Keel, fir d'Awunner Käl, ass ural an huet déi ganz Feudalzäit iwwer zum Äerzbistum Tréier, Archidiakonat Longuyon an Dekanat Lëtzebuerg gehéiert. Déi eelst Pare sinn am 8. Joerhonnert entstanen. Zu deene gehéiert och Keel. D'Klaus zu Keel gëtt 1656 fir d'éischt ernimmt a 1786 op der [[Ferrariskaart]] gezeechent. D'Klaus war bis de 17. Februar 1774 bewunnt. 1783 sinn all Einsiidlereie vum Keeser Joseph II. opgehuewe ginn. Nëmmen den Numm „op der Klaus“ huet sech bis haut gehalen. - Haut ass op där Plaz de Keeler Kierfecht. Keel ass eng vun deenen eelste Paren am Land a war ufanks eng Regionalpar, déi Keel, [[Téiteng]], [[Rëmeleng]], dat 1477 verschwonnent Duerf [[Morwé]] (duerno Uewertéiteng) entstanen, [[Schëffleng]], [[Esch-Uelzecht]], wuel och Lalleng an eng Onzuel verschidden Häff, wéi Besingerschéier, Kieweshaff, Miltgen, Hunnebësch, Nyderhaff, Scheierhaff, Héidengerscheier gehéiert hunn. Esch a Schëffleng goufe virun 1247 vun der Par ofgetrennt. <gallery perrow="4" widths="160" > Fichier:WikiKlaus.jpg|{{center|Sou gëtt sech déi éischt Kierch op der Klaus virgestallt. Am Hannergrond de [[Gehaansbierg]]}} Fichier:Klausner.jpg|{{center|E Klausner}} Fichier:WikiDorfkapelleKayl.jpg|{{center|D'Duerfkapell}} </gallery> D'Parkierch stoung um Petersbierg, Klaus genannt. Wéi all Biergkierchen oder -kapellen hat och déi Kierch keen Tuerm awer eng Klack. 1628 heescht et datt [[Verwëllef]] vun der Parkierch Rëss huet a baufälleg ass. Kleng Fléckaarbechten hëllefen net vill. 1714 steet an engem Bericht: "D'Kierch ass an engem desolaten Zoustand". 1729 gëtt d'Lag sou bedreelech, datt kee Gottesdéngscht méi ofgehale gëtt a schonn dat Joer duerno fält tatsächlech de Chouer an e Koup. De 26. November 1745 erklären d'[[Zéngtelhären|Zéngtelhäre]] sech bereet, eng nei Parkierch ze bauen. 1747 gouf mam Neibau ugefaangen. D'Awunner hu gehollef Steng erbäizeschleefen. D'Baueren hu 700 Ween Steng a Sand, souwéi 30 Ween Kallek erbäibruecht. No zwee Joer (1747) war de Bau fäerdeg. Nëmmen den Tuerm an d'Sakristei hunn nach gefeelt. Fachleit hunn d'Maueren ënnersicht, an hu festgestallt, datt d'Fëllement ze enk an d'Kierch baufälleg ass! 1757 gouf de Chouer verankert. Am selwechte Joer ass d'Verwëllef an een Deel vun der Baussemauer zesummegefall. Keel war nees ouni Parkierch. Téiteng a Rëmeleng, Uertschaften déi allebéid zur Keeler Gemeng gehéiert hunn, hu sech missen, obwuel se net wollten, um Bau vun der Keeler Kierch bedeelegen. No villen Ongereimtheeten (nozekucken am Buch "Kayl in der Geschichte" vum Chanoine Jos Dupong) ass déi nei Kierch 1761 fäerdeg. Den Tuerm an d'Sakristei ginn och gebaut. 1768 liwwert de Keeler Auermécher Conrad Schmit eng Auer fir den Tuerm. Ausser der Parkierch um St. Petersbierg haten d'Pardierfer an all Duerf hir eege Kapell(chen), och Keel, Téiteng a Rëmeleng. Ronderëm déi Keeler Duerfkapell louch den Duerfkierfecht. Vu 1729 bis 1747 huet d'Kapell vu Keel als Parkierch gedéngt. Dunn ass si ofgedroe ginn, fir op der selwechter Plaz déi nei Parkierch opzebauen. Ausgruewunge vun 1934 loossen dat vermudden. Ausgruewungsstécker wéi: sculptéiert Hellegefiguren, Sockelen a stenge Rumme goufen an déi aktuell Parkierch mat agebaut. D'Schëff vun der Keeler Kierch war baufälleg ginn. Vun 1934 – 35 ass se do ëmgebaut ginn (kuckt heizou d'Fotoen). Déi lescht [[Mass (Zeremonie)|Mass]] ass den 8. Juli 1934 gefeiert ginn. An enger Rekordzäit ass de Neibau entstanen. Schonn de 15. August 1935 ass nees eng Mass zelebréiert ginn. Bemierkung: Am Joer 1795 hunn d'Fransouse Lëtzebuerg iwwerfall an eruewert. Si hu Lëtzebuerg als [[Departement Forêts|Bëschdepartement]] anektéiert. Paschtéier, déi den Eed net wollte leeschten, goufe verfollegt. 1801 huet de [[Napoleon Bonaparte|Napoleon]] mam Poopst e Konkordat ofgeschloss. 1803 koum dunn eng kierchlech Neiuerdnung, wou Rëmeleng an Uewertéiteng vun der Par Käl getrennt goufen. De Grond war, well Keel vill ze wäit vu Rëmeleng ewech war, an d'Leit een ze laange Wee hate fir an d'Mass. == Kierchefënsteren == ===Chouerfënsteren=== Zwou Fënstere sinn aus dem Atelier Linster & Simminger vu [[Munneref]]. Si stellen d'helleg Famill, d'Rousekranzkinnigin mat dem Hl.Dominikus an Alphonsus, den Hl.Antonius vu Padua, deem d'Jesuskand erschéngt ass, an d'Iwwerdroe vun der Schlësselgewalt un de Péitrus. D'Nimm vun de Stëfter sinn um Fouss vun der Fënster ze liesen: Famill Dondelinger-Etienne, Pf. Kaiffer an d'Schwëster Maria Mangen. ===Am Transept=== Am Transept sinn interessant a faarweprächteg Fënsteren. Op der Männersäit (riets), ass déi flächeméisseg gréisst Kierchefënster aus dem Land (25 qm). Am Zentrum „d'Tréischterin am Leed“ Patréinesch vun der Stad a vum Land Lëtzebuerg. Weider fënnt een do déi Helleg aus der Heemecht: Mäerten, Schetzel, Theobald, Cunibert, Péiter vu Lëtzebuerg, Willibrord, d'Keeserpuer Heinrich a Kunigunde, Hubert, Lambert, Ursula an Amalberga. – Stëfter sinn d'Famill Thommes-Meyer an de Geeschtleche Ferd. Thommes. Op der anerer Säit (lénks) bewonnere mir déi 19 qm grouss Christkinnekfënster. De Christkinnek trount op Wolleken iwwer dem [[Gehaansbierg]] zu deem senge Féiss déi al Käler Waasserbuerg steet. De Bëschof Nommesch an d'Groussherzogin Charlotte sinn um ënneschten Deel vun der Fënster ze gesinn. An de Säitendeeler vertrëtt eng Baueren- an eng Aarbechterfamill d'Haaptberuffer vun der Par. Si war en Don vun der Famill Angelsberg-Peiffer. Déi Fënster war wärend dem Krich nieft der Léiffrächen een Haaptunzéiungspunkt vu ville Pilger. D'Bild mat der Groussherzogin war wuel dat eenzegt am Land, dat wärend dem Krich an aller Ëffentlechkeet ze gesi war. Déi fënnefdeeleg Fënster vun der Dafkapell gouf vun der Famill Welter-Schumacher gestëft. D'Fënstere vum Schëff goufen 1894 gebaut, an 1935, nom Opbau vum neie Schëff vergréissert. Ausser dëse beschriwwene Fënstere sinn der nach an der Käler Kierch ze gesinn. <gallery perrow="3" widths="250" > Fichier:APICT0019.jpg|{{center|D'Fënster mat der Groussherzogin Charlotte}} Fichier:A29-05-2006 025.jpg|{{center|Déi gréisst Kierchefënster am Land}} Fichier:APICT0017.jpg|{{center|Fënster an der Dafkapell}} </gallery> == D'Uergel == D'[[Uergelmanufaktur Bridder Müller|Müller-Uergel]] gouf 2006 vun der [[Uergelmanufaktur Ulrich Lohmann]] vun [[Hamm]] a [[Nordrhein-Westfalen|Westfalen]] restauréiert. == D'Klacken == Am Tuerm vu Keel hänken 3 Klacke mat de Schlagtéin. *Sol Dièse: déi klengst Klack aus dem Joer 1834 Klackegéisser onbekannt (warscheinlech vu Causard) *Fa Dièse: déi mëttelst Klack aus dem Joer 1749 si gouf vun der [[Klackegéisserei Causard]] vun Tellin gegoss. *Mi: déi déckst Klack aus dem Joer 1939 ass och vun der Firma Causard, mä zu Colmar gegoss ginn. == Lëscht vun de Paschtéier == {{Div col|cols=3}} * 1308 Pierre d'Aix * 1382 - 1395 Nicolaus von Esch * 1554 Sondag Schütz * 1560 Mathias Apper * 1560 Nicolaus von Lauterbach * 1570 Nicolaus Ludberchen * 1571 Nicolaus de Brehain * 1585 Claus Weiler * 1613 - 1628 Mathias d'Abweiler * 1628 Richard d'Alscheid * 1646 - 1677 Leonard Tommen * 1677 - 1684 Servatius Leonardi * 1685 - 1712 Peter Hoelt * 1712 - 1745 Johannes Baptist Warck * 1746 - 1762 François Laurent Marchal * 1763 - 1787 Jacob Behm * 1787 - 1811 Heinrich Fourmann * 1811 - 1813 Peter Trausch * 1813 - 1833 Christian Schumacher * 1834 - 1845 Johann Kirpach * 1845 - 1865 Nicolaus Leisen * 1865 - 1872 Julien Mullendorff * 1872 - 1874 Jean-Pierre Toussaint * 1874 - 1888 Johann Moes * 1888 - 1901 Johann Kaiffer * 1901 - 1913 [[Pierre Nommesch]], [[1920]] zum Bëschof vu Lëtzebuerg geweit. * 1913 - 1920 Jean Pierre Kayser * 1920 - 1932 Nicolas Goedert * 1932 - 1957 Joseph Dupong * 1957 - 1959 Jean Pastoret * 1959 - 1974 René Carmes * 1974 - 2002 Fred Zimmer * 2002 - 2014 Laurent Fackelstein * 2014 - Edmond Ries {{div col end}} == Kuckt och == * [[Lëscht vu reliéise Gebaier zu Lëtzebuerg]] == Um Spaweck == {{Commonscat|Église Saint-Pierre-aux-Liens (Kayl)|{{PAGENAME}}}} * [http://pvkaeldall.cathol.lu/kl_pfarrkirche_de.html D'Kierch vu Keel op der Websäit vum Parverband Käldall] * [http://www.glasmalerei-ev.de/pages/b2165/b2165.shtml D'Fënstere vun der Kierch vu Keel op der Websäit vun der ''Stiftung Forschungsstelle Glasmalerei des 20. Jh. e.&nbsp;V.''] (de) * [https://www.facebook.com/photo?fbid=2709627045923593&set=pcb.2614096372174983 D'Kierch Keel an der Facebookgrupp ''Patrimoine religieux Luxembourg - Reliéisen Ierwen Lëtzebuerg''] {{Sic}} {{Referenzen}} [[Kategorie:Kierchen zu Lëtzebuerg|Keel]] [[Kategorie:Gemeng Keel|Kierch Keel]] [[Kategorie:Kierchen a Kapellen am Dekanat Süden-Ost]] [[Kategorie:Klasséiert Kierchen a Kapellen]] t3uext4foqt2p9l2f4bb0hqjo5mr2a9 Rochuskapell vu Biissen 0 28622 2396128 2395829 2022-08-25T13:12:15Z Les Meloures 580 /* De Kräizwee um Wobierg */., replaced: skulptéiert → sculptéiert using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infobox Kierchentabell nei | Numm = Kapell vu Biissen | Foto gewënscht = | Bild = Kapelle Bissen Wobierg 01.jpg | Bildtext = Rochuskapell um Wobierg zu Biissen (2015) | Bild héich = | Bildtext héich = | Uertschaft = [[Biissen]] | Par = [[Par Äischdall-Helpert Saint-Willibrord|Äischdall-Helpert<br>Saint-Willibrord]] | Dekanat = [[Dekanat Zentrum|Zentrum]] | Numm / Patréiner = [[Hellegt Kräiz|Hl. Kräiz]] | Architekt(en) = | Baujoer = | Konsekratiounsjoer = | Koordinaten = {{coor dms|49|47|35.2|N|06|03|34.9|O}} }} [[Fichier:BiissenWobiergKapell03.jpg|thumb|D'Kapell an déi zwéi bemierkenswäert Käschtebeem. Iwwer der Entrée: d'Nisch mat der Mater Dolorosa. (Abrëll 2008).]] D''''Helleg-Kräiz-Kapell um Wobierg zu Biissen''' ass eng [[Kathoulesch Kierch|kathoulesch]] [[Kapell]] déi zur [[Par Äischdall-Helpert Saint-Willibrord]] zum [[Dekanat Zentrum]] an zu der [[Gemeng Biissen]] gehéiert. Si ass dem [[Hellegt Kräiz|hellege Kräiz]] an der [[Muttergottes]] (Mater Dolorosa) geweit, an net wéi de méi geleefegen Numm et seet, dem [[Rochus vu Montpellier|hl. Rochus]]. D'Kapell steet an der ''rue de la Chapelle'' uewen um Wobierg, dem Hausbierg vu Biissen. Zur fréierer Par [[Biissen]] gehéiert ausser der Kapell um Wobierg och nach d'[[Kierch Biissen|Parkierch vu Biissen]]. == Geschicht == * De geneeën Datum, wéini d'Kapell um Wobierg gebaut gouf, ass net beluecht. De Paschtouer [[Martin Blum]] (1886, 1887), dee sech op mëndlech Aussoe berifft, schreift datt an der [[Pescht]]-Epidemie aus dem Joer 1636 d'Awunner versprach hunn, eng Kapell opzeriichten, wann d'Duerf net komplett vun der Kränkt géif ausgeläscht ginn. * Schrëftlech gëtt d'Kapell fir d'éischt am Visitatiounsbericht vum Joer 1686 ernimmt, wou, op [[Latäin|Laténgesch]], ze liesen ass, ''datt de Paschtouer vu Biissen nieft de Kapellen zu [[Colmer-Bierg|Bierg]] an zu [[Méchelbuch]] eng drëtt Kapell ze betreien huet''. Dës Kapell gëtt beschriwwen als ''éischter e klengt Hellegtum, dat dem Hl. Kräiz an der Mater Dolorosa geweit ass. An dëser 3. Kapell gëtt eemol am Mount an op de Festdeeg vum Hl. Kräiz (3. Mee a 14. September) d'[[Mass]] gefeiert, an dann och nach um Dag an um Joresdag vun hirer Weiung. (...) Fir den Ënnerhalt vun der Kapell hunn d'Awunner vu Biissen ze suergen.'' * 1768 schenkt de [[Poopst]] [[Benedikt XIV. (Poopst)|Benedikt XIV.]] der Kapell vum hl. Kräiz e Kräizpartikel, dat nach haut am Besëtz vun der Par Biissen ass. Dozou gehéiert eng Urkund déi d'Authentizitéit vum Kräizstéck beleet (d'Urkund gouf vum Gregorius de Lascaris, [[Patriarch]] vu [[Jerusalem]], ausgestallt). D'Kräizpartikel ass an enger ovaler Kapsel ënnerbruecht, déi vun engem Kräiz aus [[Sëlwer]] gedroe gëtt. * Am Joer 1770 gouf d'Kapell an der haiteger Form vun der Duerfgemeinschaft nei opgebaut. * Wärend der [[Franséisch Revolutioun|franséischer Revolutioun]] gouf keng Mass méi an der Kapell gelies. Vun 1827 bis 1848 huet d'Kapell als Schoul an als Schoulmeeschterwunnecht gedéngt. Den [[Altor]] gouf am Joer 1832 versteet a steet bis haut an der [[Kapell Dellen|Kapell vun Dellen]]. No 1848 gëtt d'Kapell a Wunnenge fir aarm Leit ëmgebaut. Bis zu 5 Famillen hunn do gewunnt. * De 17. August 1854 ass d'[[Cholera]] zu Biissen ausgebrach. Vu Mëtt August bis Ufank Oktober sinn 270 Awunner krank ginn, ongeféier 70 vun hinne sinn un der Krankheet gestuerwen. An dëser batterer Zäit hunn d'Awunner sech un hir Kapell um Wobierg erënnert. Den 18. September gouf mat der Restauratioun ugefaangen an no 14 Deeg waren d'Aarbechte fäerdeg. Den 3. Oktober gouf an enger feierlecher [[Pressessioun]] d'Statu vun der Mater Dolorosa (déi virdrun an der Kapell um [[Kierfecht]] stoung) op de Wobierg bruecht an d'Kapell gouf vum deemolege [[Provikar]] [[Nicolas Adames|Adames]] ageseent. D'Statu vun der Mater Dolorosa gouf nees op hirer aler Plaz, an enger Nisch iwwer der Entrée vun der Kapell opgestallt. Och eng Statu vum [[Hellegen Isidor|hl. Isidor]], dem Patréiner vun de Baueren, gouf an der Pressessioun matgefouert an an der Kapell opgestallt. * D'Klack ass aus Stolgoss a gouf de 6. Dezember 1854 vum Mierscher Deche Jean Majerus geseent. Um Rand steet: :CAPELLA SANCTAE CRUCIS :ANNO DOMINI 1854 :DEDICATA EST BENAE MARIE DOLOROSA :Am Volleksmond gëtt d'Klack nach "Zampel" genannt. Dat Wuert fënnt een och am "Luxemburger Wörterbuch" (Band 4, Sp. 478b bis 480b): :"Zampel, Zambel (lok. Bissen) F.: 1) kleine Kirchenglocke; 2) einzelner Glockenanschlag" * Bemierkenswäert ass, datt a kengem Bericht vun 1854 den hl. Rochus ernimmt gëtt, an datt d'Kapell eleng der Mater Dolorosa, wéi dat scho fréier geschitt war, geweit gouf. Doraus muss ee schléissen, datt d'Uschhafe vun enger Rochus-Statu an d'Veréierung vun deem Hellegen um Wobierg eréischt no 1854, warscheinlech no der zweeter Cholera-Epidemie am Joer 1866, agetruede sinn. Och eng Rochus-Reliquie koum am 19. Joerhonnert op Biissen. * Am Joer 1931 goufe siwe faarweg Fënsteren an der Kapell ubruecht, dorënner eng mam hl. Rochus. D'Fënstere goufen am Atelier vum Glasmoler [[Joseph Osterrath]] zu [[Léck]] realiséiert. * Fir d'300-Joer-Feierlechkeeten am Joer 1936 goufe verschidden Aarbechte virgeholl, soudatt d'Feierlechkeeten a Presenz vum Bëschof [[Joseph Lorenzo Philippe|Joseph Philippe]] am Kader vun enger frësch renovéierter Kapell waren. Och ronderëm d'Kapell ware Verschéinerungsaarbechte realiséiert ginn. * Wärend dem [[Zweete Weltkrich]] koumen d'Awunner all Sonndeg an der Kapell zum Rousekranzgebiet zesummen. * Den 20. Juli 1973 koum d'Kommissioun vum [[Service des sites et monuments nationaux]] bei d'Kapell, wouropshin eng Rei vu Erneierungsaarbechten ausgefouert goufen. * Déi lescht Renovéierungsaarbechte ginn op d'Joer 2004 zréck; do krut d'Kapell en neien Ustrach, nei Bänken, Äerdgasheizung, asw. * 2004 huet d'Pargemeinschaft dat 150järegt Bestoe vun der Pressessioun gefeiert. Bei där Geleeënheet ass eng Broschür erauskomm mat der Geschicht vun der Kapell a Berichter vun de Feierlechkeeten. * Op Initiativ vum Paschtouer Joël Santer krut d'Kapell am Joer 2010 eng [[Uergel]], déi vun der [[Uergelmanufaktur Georg Westenfelder]] geliwwert gouf. Se gouf de 26.September 2010 vum Éirendeche Ferdy Fischer ageseent. Un der Uergel hänkt eng Erënnerungsplack un de fréieren Doumorganist a Biisser Jong [[Carlo Hommel]]. * 2012 krut d'Kapell en neie Klackestull.<ref>(C.), 2012. ''"Rouchidag" in Bissen.'' Luxemburger Wort vum 5. Oktober 2012, S. 20.</ref> == Rouchidag (och nach Rochidag)== * Zanter dem 3. Oktober 1854, deemools no kuerze Restauratiounsaarbechten, war all Joer op deem Dag eng feierlech Pressessioun vun der [[Kierch Biissen|Parkierch]] bei d'Kapell an zréck. D'Pilger bieden de Rousekranz a froen den hl. Rochus fir se vu schlëmme Kränkten ze verschounen. An der Pressessioun gi Statue vun der [[Muttergottes]], dem hl. Rochus, fréiestens zanter 1866, an dem hl. Isidor matgedroen. * 2002 gouf decidéiert, d'Pressessioun net méi um Dag selwer ze feieren, mä um Sonndeg deen dem 3. Oktober am nootste läit, also dem 1. oder 2. Oktobersonndeg. Sou sollen och déi Biisser, déi auswäerts schaffen, d'Méiglechkeet hunn bei der Pressessioun dobäi ze sinn. Dës Decisioun gouf an engem schrëftlechen Dokument vum 21. Februar 2002 festgehalen, dat vu Vertrieder vun der Par, dem Parrot, dem Kiercherot an dem [[Gemengerot]] ënnerschriwwe gouf. ==De Kräizwee um Wobierg== [[Fichier:BiissenWobiergKapellKräizstatioun01.jpg|thumb|250px|D'Kräizstatioun bei der Kapell. Déi dräi jonk Beem ersetzen zwou al Lannen déi 1962 ewechgeholl goufen.]] [[Fichier:Biissen WobiergKräizstatioun02.jpg|thumb|180px|Déi kënschtlerech wäertvoll Kräizstatioun bei der Kapell (Kopie).]] Lénks vum Wee bei d'Kapell steet eng kënschtlerech wäertvoll [[Kräizwee|Kräizstatioun]] op där een d'Joreszuel 1735 oder 1738 erkenne kann. D'Original gouf 2000 duerch eng Kopie ersat a restauréiert. D'Kopie ass vun de Sculpteure [[Götz Arndt]] an [[Alex Reding]]. Si ass déi siwent a leschte Statioun vum Kräizwee dee fréier vum Duerf erop bei d'Kapell gefouert huet. Déi duergestallten Zeen ass, bis op e puer Detailer, identesch mat där vun der Kräizstatioun vu 1737&nbsp;um [[Kierfecht]] zu [[Simmer]], wat drop schléisse léisst, datt béid Statioune vum selwechte Steemetzer realiséiert goufen. Déi Simmer Statioune goufe vun deenen zwéin zougewanderten [[Tiroul]]er Steemetzer Maximilian Wolfgang a Johann Gregor Beyser geschaf.<ref>Alex Langini, 2004. Die ''"Via Crucis" am Wobierg.'' In: D'Kapell um Wobierg, "d'Rochuskapell", 150 Joer Pressessioun 1854-2004. S. 30</ref> Vun deene sechs anere Statiounen, déi vun onbekannte Steemetzer sculptéiert goufen, sinn nëmmen dräi Kappstécker erhale bliwwen: si sinn an de Mauere vun dräi Haiser lénks laanscht d'Strooss um Wobierg agebaut (Haiser Nr. 37, 41 a 45). ==Bemierkenswäert Beem bei der Kapell (fréier an haut)== *Virum Agank vun der Kapell stinn zwéi [[Käschtebeem]] (''Aesculus hippocastanum'' L.; Rosskastanie; marronnier d'Inde), déi wéinst dem Zesummespill mat der Kapell zu de [[Bemierkenswäert Beem zu Lëtzebuerg|bemierkenswäerte Beem zu Lëtzebuerg]] gehéieren. De geneeën Alter vun de Beem ass net bekannt. :Den Ëmfank vum Stamm vum déckste vun deenen zwéi Beem, op Broschthéicht gemooss, huet follgendermoossen zougeholl: :1980: 2,85 m bei enger Gréisst vu 15 m; :ëm 2000: 2,82 m bei enger Gréisst vun 18 m. * Bis 1962 stounge lénks a riets vun der Kräizstatioun zwou ural [[Wanterlann]]en, mat engem Stammëmfank vun iwwer 5 m, déi als national Monumenter klasséiert waren. Obschonn hir Haaptäscht verankert gi waren, hunn déi zwéi Beem am Juni 1962 mussen ëmgeluecht ginn. Si goufen duerch dräi jonk Lannebeem ersat. == Literatur == * Blum, Martin, 1886/7. ''Die dem hl. Rochus geweihte Kapelle auf dem sog. 'Wauberg' zu Bissen''. Illustrirter Luxemburger Familienkalender Joergäng 1886 an 1887. * Kalmes, Victor, 2001. ''Bissen seit eh und jeh.'' Band 1. 526 S. (Cf. S. 173-208: ''Die Kapelle auf dem Woberg''). Gemeindeverwaltung Bissen. Sankt-Paulus-Druckerei A.G. * ''D'Kapell um Wobierg "d'Rochuskapell". 150 Joer Pressessioun 1854-2004''. Erausgi vum Organisatiounscomité vun de Festivitéite vum "Rouchijoer" zu Bissen 2004. 146 S. Dréckerei J.P. Watgen, Lëtzebuerg. ISBN 2-87996-800-3. (Cote Nationalbibliothéik Lëtz.: LB 45609). * Administration des eaux et forêts, 1981. ''Arbres remarquables du Grand-Duché de Luxembourg''. Imprimerie Saint-Paul, 167 S. (Cf. S. 112-113, Foto an Text). * Sinner, J. et al., 2002. ''Les arbres remarquables.'' Administration des eaux et forêts. Musée national d'histoire naturelle. 255 S. (Cf. S. 144-145, Text a Foto.) == Kuckt och == * [[Kierch Biissen|Kierch vu Biissen]] * [[Lëscht vu reliéise Gebaier zu Lëtzebuerg]] * [[Lëscht vun de Lëtzebuerger Paren]] * [[Bemierkenswäert Beem zu Lëtzebuerg]] == Um Spaweck == {{Commonscat|Chapelle Saint-Roch (Bissen)|{{PAGENAME}}}} * [http://web.cathol.lu/rubrique38 Websäit vum Parverband St. Willibrord Helpert] * [http://web.cathol.lu/990/paroisses/parverband-sankt-willibrord/presentatioun/article/eis-kierchen Websäit iwwer d'Kierche vum Parverband St. Willibrord Helpert] * [http://www.glasmalerei-ev.de/pages/b1931/b1931.shtml D'Fënstere vun der Kierch vu Biissen op der Websäit vun der ''Stiftung Forschungsstelle Glasmalerei des 20. Jh. e.&nbsp;V.''] (de) * [http://orgues.lu/index.php?option=com_content&view=article&id=393:bissen-kapelle-wobierg&catid=89&Itemid=471 D'Uergel vun der Kapell op der Websäit ''Orgues.lu''] == Biller == <gallery> BiissenWobiergKapell01.jpg|D'Kapell um Wobierg. Lénks d'Kräizstatioun. BiissenWobiergKapell04.jpg|Den Interieur vun der Kapell. Biissen-Wobierg-Kapell-Pieta.jpg|D'Statu vun der Mater Dolorosa iwwer dem Agank vun der Kapell. D'Original steet an der Biisser Kierch. BiissenWobiergMaterDolOriginal01.jpg|D'Original vun der Mater Dolorosa an der Biisser Kierch. </gallery> {{Referenzen}} [[Kategorie:Rochuskierchen a Rochuskapellen zu Lëtzebuerg|Biissen]] [[Kategorie:Bemierkenswäert Beem zu Lëtzebuerg]] [[Kategorie:Gemeng Biissen]] [[Kategorie:Bauwierker 1770]] [[Kategorie:Kierchen a Kapellen am Dekanat Zentrum|Biissen]] [[Kategorie:Kierchen zu Lëtzebuerg no Uertschaft|Biissen]] 95m9sq9dnlqukqsvzvkuv57h2qq3jia Filmindustrie zu Lëtzebuerg 0 30891 2396230 2395136 2022-08-26T10:19:37Z Bdx 7724 wikitext text/x-wiki [[Fichier:Schacko Klak (Poster).jpg|thumb|Plakat vum lëtzebuergesche Film [[Schacko Klak]]]] Zanter [[1907]] ginn zu Lëtzebuerg Filmer gedréint. Eng richteg lëtzebuergesch '''Filmindustrie''' entsteet allerdéngs eréischt Enn vun den 1980er Joren. == Geschicht == {{update}} Den éischte Film, deen zu Lëtzebuerg gedréint gouf, war e zwee-Minutte laange Reportage am Joer 1899 iwwer d'[[Mercier (Champagner)|Champesfabrik Mercier]] an der Stad. Et war eng Optragsaarbecht vum Eugène Mercier fir d'[[Weltausstellung]] 1900. Si gouf vun de Bridder [[Louis Lumière|Louis]] an [[Auguste Lumière]] gefilmt, déi nëmmen e puer Joer virdrun de [[Kinematograph]] erfonnt haten.<ref>maisons-champagne.com: [https://maisons-champagne.com/fr/encyclopedies/champagne-la-star-du-7e-art-411/article/des-bulles-dans-le-cinematographe-5137 ''Des bulles dans le cinématographe''] (gekuckt de 5. August 2022)</ref><ref name=fute>[https://books.google.be/books?id=5ixQEAAAQBAJ&pg=PT84&lpg=PT84&dq=%22+champagne+Mercier%22+fr%C3%A8res+lumi%C3%A8re+luxembourg&source=bl&ots=--SjNqo_EV&sig=ACfU3U2D_VEYzmXmMWHju3Ssm3ll5ush4g&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjH-4n-mq_5AhUxIMUKHXv2BZoQ6AF6BAgpEAM#v=onepage&q=%22%20champagne%20Mercier%22%20fr%C3%A8res%20lumi%C3%A8re%20luxembourg&f=false ''Luxembourg 2022 Petit Futé''] vum Dominique Auzias a Jean-Paul Labourdette, ''À l'écran''</ref> An den 1930er an den 1940er hunn de [[René Leclère]] an de [[Pierre Bertogne]] Documentairen iwwer Lëtzebuerg gedréint.<ref name=fute/> Vun den 1940er bis an d'1970er huet de [[Philippe Schneider]] vill Dokumentarfilmer gedréint. Den éischte Film op [[Lëtzebuergesch]] war de Kuerzfilm ''[[Circulez]]'' am Joer 1939 vum Leclère.<ref name=Tageblatt380610>[https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/7qj9t2/pages/8/articles/DTL97?search=ren%C3%A9%20lecl%C3%A8re ''Notizen zur Woche''], [[Escher Tageblatt]], 10. Juni 1938, Säit 8</ref><ref name=matin380610>[https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/dfbg6v/pages/3/articles/DTL108?search=ren%C3%A9%20lecl%C3%A8re ''Le Film sur la circulation''], [[Luxembourg: journal du matin]], 6. Juni 1938, Säit 3</ref><ref>[https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/s3gxt2/pages/11/articles/DTL516?search=%22circulez%22 Annonce] am [[Escher Tageblatt]], 14. Abrëll 1939, Säit 11</ref> Eréischt an den 1980 entsteet eng éischt Form vu Filmindustrie, fir d'éischt mat de [[Spillfilm]]er vun [[AFO-Film]] (''[[Wat huet e gesot?]]'', 1981; ''[[Congé fir e Mord]]'', 1983; ''[[Mumm Sweet Mumm]]'', 1989), duerno mat den éischte Spillfilmer vum [[Andy Bausch]] (''[[Gwyncilla, Legend of Dark Ages]]'', 1986; ''[[Troublemaker]]'', 1988; ''[[A Wopbopaloobop A Lopbamboom]]'', 1989). 1989 gëtt de Film ''[[Schacko Klak (Film)|Schacko Klak]]'' gedréint. Kuerz dorop entsteet déi staatlech Filmfërderung, fir lëtzebuergesch Filmproduzenten a Filmdistributeuren z'ënnerstëtzen: de [[Fonds national de soutien à la production audiovisuelle]] (dacks einfach "Filmfong" genannt) ass 1990 an d'Welt gesat ginn. Zanter den 90er Joren ass d'Zuel vun de Filmproduzenten zu Lëtzebuerg an d'Luucht gaangen, an domat och déi lëtzebuergesch Filmproduktioun. An den 90er Joren si vill Lëtzebuerger Koproduktiounen entstanen. Mat der Zäit kruten déi lëtzebuergesch Produzenten, dank der Hëllef vum Filmfong, ëmmer méi Undeeler un de Produktiounen a sou och méi kënschtlereschen Afloss op Filmer déi zu Lëtzebuerg entstane sinn. Haut ënnerstëtzt de Filmfong d'Lëtzebuerger Produzente mat selektiver Kulturfërderung a mat steierleche Virdeeler. Zënter 2003 gëtt en nationale Filmpräis fir lëtzebuergesch Produktiounen, de [[Lëtzebuerger Filmpräis]]. [[D'Filmakademie]] gouf 2012 gegënnt. De gréisste Filmstudio am Land ass d'[[Filmland]] zu [[Gemeng Kielen|Kielen]]. == Professionell Lëtzebuerger Produktiounsfirmen (Auswiel) == * [[Billerfabrik|BiFa - Billerfabrik]] * [[Delux Productions]] * [[Iris Productions]] * [[Lucil Film]] * [[Paul Thiltges Distributions]] * [[re.media]] * [[Samsa Film]] * [[T-Films]] == Lëtzebuerger Veräiner an Associatiounen an der Filmproduktioun == * [[Filmkessel]] * [[Koler Movies Lëtzebuerg]] == Kuckt och == * [[Centre national de l'audiovisuel]] * [[Lëscht vu lëtzebuergesche Filmer]] * [[Lëscht vun de Lëtzebuerger Kinoen]] * [[Lëscht vun de lëtzebuergesche Filmer déi fir eng Oscar-Nominatioun virgeschloe waren]] == Um Spaweck == * [http://www.filmfund.lu/ Fonds national de soutien à la production audiovisuelle] * [http://www.lars.lu Luxembourgish Association of Film Directors and Scriptwriters (LARS)] * [http://www.alta.lu Association luxembourgeoise des techniciens de l'audiovisuel (ALTA)] * [http://www.filmreakter.lu Filmmakers Network Luxembourg] * [https://www.industrie.lu/filmindustrie.html "Filmland Lëtzebuerg" op industrie.lu] {{Referenzen}} [[Kategorie:Lëtzebuergesche Film| ]] ix6yrybeaprdywvwuevydd9bw9rsy8r Lucil Film 0 32799 2396155 2369893 2022-08-25T13:40:43Z Bdx 7724 wikitext text/x-wiki {{Infobox Entreprise | Numm = Lucil sàrl<br>Lucil Film | Logo = | Bild = | Bildtext = | Typ = [[Société à responsabilité limitée|sàrl]] | Slogan = | Grënnungsdatum = 07.04.2006<ref>{{Citation|url=https://www.lbr.lu/|titel=B115600 - LUCIL Sàrl|bezochtdatum=27.12.2021|auteur=Luxembourg Business Registers|uitgever=www.lbr.lu|taal=fr}}</ref> | Sëtz = [[Bartreng]], {{LUX}} | Leedung = [[Bernard Michaux (Produzent)|Bernard Michaux]] | Mataarbechter = | Branche = [[Filmindustrie]] | Produit = [[Filmproduktioun]] | Ëmsaz = | Homepage = }} '''Lucil Film''' war eng lëtzebuergesch [[Filmproduktiounsfirma]], déi [[2006]] vum [[Bernard Michaux (Produzent)|Bernard Michaux]] gegrënnt gouf. Den 22. Januar 2015 huet se mat [[Samsa Film]] fusionéiert.<ref>[http://www.filmreakter.lu/samsa-2/samsa-et-lucil-fusionnent/ "Samsa et Lucil fusionnent."] Presse-Communiqué op filmreakter.lu, 2015-01-22.</ref> == (Kuerz)filmer == * ''[[Mammejong]]'' (2015) * ''[[G-Schlass]]'' (2012) * ''[[Schatzritter]]'' (2012) * ''[[En Dag am Fräien]]'' (2010) * ''[[The Runway]]'' (2010) * ''[[X on a Map]]'' (2008) * ''[[Lumen (Film)|Lumen]]'' (2006) * ''[[Bracia]]'' (2004) == Dokumentarfilmer == * ''[[Hugo (Film)|Hugo]]'' (2011) * ''[[Strangers in the Night (Film, 2011)|Strangers in the Night]]'' (2011) * ''[[Tour of Duty]]'' (2009) == Sitcom == * ''[[Comeback (Sitcom)|Comeback]]'' (2012) == Um Spaweck == * [http://www.lucil.lu Internetsäit vu Lucil Film] {{Referenzen an Notten}} [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmproduktiounsgesellschaften]] 1npc5efw5ekvxi0pvjp774fz3gzba1u Samsa Film 0 32846 2396141 2369901 2022-08-25T13:26:41Z Bdx 7724 Filmproduktiounsgesellschaft wikitext text/x-wiki {{Infobox Entreprise | Numm = Samsa Film | Logo = | Bild = | Bildtext = | Typ = | Slogan = | Grënnungsdatum = 23.08.1989<ref>{{Citation|url=https://www.lbr.lu/|titel=B31477 SAMSA sàrl - Statuts coordonnés|bezochtdatum=27.12.2021|auteur=Luxembourg Business Registers|uitgever=lbr.lu|taal=fr}}</ref> | Sëtz = [[Bartreng]], {{LUX}} | Leedung = | Mataarbechter = 8 <small>(31.12.2020)</small><ref>{{Citation|url=https://www.lbr.lu/mjrcs/jsp/secured/DisplayConsultDetailCompanyActionSecured.action?id=B31477&timesession=1640635084185&CURRENT_TIMESTAMP_ID=1640635069646#null|titel=B31477 - SAMSA FILM S.à.r.l.|bezochtdatum=27.12.2021|auteur=Luxembourg Business Registers|achternaam=Annexe aux comptes annuels au 31 décembre 2020|uitgever=lbr.lu|taal=fr}}</ref> | Branche = [[Filmindustrie]] | Produit = [[Filmproduktioun]] | Ëmsaz = | Homepage = [https://www.samsa.lu/ www.samsa.lu] }} '''Samsa Film''' [[Société à responsabilité limitée|sàrl]] ass eng vun de gréisste [[Filmproduktiounsgesellschaft|Filmproduktiounsfirmen]] zu [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]]. Samsa Film gouf 1989 vum [[Jani Thiltges]] a [[Claude Waringo]] (ë.a.) gegrënnt an huet hautdesdaags dräi Associéen: de [[Jani Thiltges]], de [[Claude Waringo]] an de [[Bernard Michaux (Produzent)|Bernard Michaux]]<ref name=fusion15>corporatenews.lu: [https://www.corporatenews.lu/fr/archives-shortcut/archives/article/2015/01/sansa-et-lucil-fusionnent ''Samsa et Lucil fusionnent''] (22. Januar 2015)</ref> Den 22. Januar 2015 huet Samsa mat dem [[Bernard Michaux (Produzent)|Bernard Michaux]] senger Firma [[Lucil Film]] fusionéiert. Et war déi éischt esou Fusioun an der Lëtzebuerger Filmindustrie.<ref name=fusion15/> Samsa Film ass och u Filmproduktiounfirmen am europäeschen Ausland bedeelegt, iwwer der Samsa hir [[Holding]] ''Codeca'', an ''In Good Company'' (Berlin), ''Bac Film'' (Paräis), ''Liason cinématographique'' (Paräis), ''Artemis Productions'' (Bréissel) a ''Fado Filmes'' (Lissabon).<ref name=fusion15/><ref>torinofilmlab.it: [http://www.torinofilmlab.it/people/714-jani-thiltges Biographie vum Jani Thiltges] (net datéiert, gekuckt de 27. Dezember 2021)</ref> Samsa Film huet zesumme mat der ''Association professionnelle des galeries d'art du grand-duché de Luxembourg'' eng Serie vun 30 Filmer iwwer Konschtschafender, déi mat Lëtzebuerg verbonne sinn, produzéiert, ënner dem Titel ''[[Portraits d'artistes]]''. Zu de bekannte Produktiounen vu Samsa Film gehéieren d'Spillfilmer ''[[Doudege Wénkel (Film)|Doudege Wénkel]]'' (2012), ''[[Eng nei Zäit]]'' (2015) a ''[[De Superjhemp retörns]]'' (2018), an d'Fernseeserie ''[[Capitani]]'' (2019-2020). Donieft produzéiert Samsa Film och vill lëtzebuergesch [[Documentaire]]n an international Koproduktioun. == Kuckt och == * [[Lëtzebuergesche Film]] {{Referenzen}} [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmproduktiounsgesellschaften]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Entreprisen]] bgfxfyf7cxes2tr42tjdvzexfpkp4dx Annibale de Gasparis 0 36376 2396217 2223065 2022-08-26T08:59:43Z Les Meloures 580 [[WP:HC|HC]]: [[Kategorie:Italieenesch Senateuren]] komplettéieren wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie}} Den '''Annibale de Gasparis''', gebuer den [[9. November]] [[1819]] a gestuerwen den [[21. Mäerz]] [[1892]] war en italieeneschen [[Astronom]]. Nom Besuch vu [[Seminar (Bildungsariichtung)|Seminare]] zu Sulmona a [[Chieti]] goung hien [[1838]] no Neapel, fir op enger Ingenieurschoul ze studéieren. Vun [[1840]] un war hien ''astronomo alunno'' um [[Osservatorio Astronomico di Capodimonte|Observatoire vu Capodimonte]]. Seng éischt mathematesch Publikatioun koum [[1845]] eraus. Et war seng Ofhandlung iwwer d'Ëmlafbunn vum Asteroid [[(4) Vesta|Vesta]]. D'Universitéit Neapel huet him dorophinn am Joer [[1846]] den Éierendoktertitel (''laurea ad honorem'') iwwerreecht. Vun [[1860]] bis zu der Emeritéierung [[1889]] war hien ordentleche Professer fir Astronomie, Geodesie a Mathematesch Geographie an der [[Universitéit Neapel]]. Vun [[1864]] bis [[1889]] war hien Direkter vum [[Astronomeschen Observatoire|Observatoire]] vu Capodimonte zu [[Neapel]]. wou hien zanter [[1855]] als ee vun de wichtegsten Astronome gewierkt hat. De Gasparis hat 9 [[Asteroid]]en entdeckt. [[1851]] gouf hie mat der [[Goldmedail vun der Royal Astronomical Society]] ausgezeechent. [[1861]] gouf hien zum [[Senat (Italien)|Senator]] vum Kinnekräich ernannt. Zanter [[1858]] war hie korrespondéierende Member vun der [[Accademia dei Lincei]], [[1875]] gouf hien ordentleche Member. Zanter [[1849]] war hie Member vun der [[Accademia Pontaniana]] zu Neapel. Ausserdeem hat hien de [[Krounuerde vun Italien]], den [[Ritteruerde vun den hl. Mauritius a Lazarus|Uerde vun den hl. Mauritius a Lazarus]], den [[Ziviluerde vun der Savoie]] an de [[Rouden Adleruerden|Rouden Adleruerde]] vu [[Preisen]] an de brasilianesche [[Rousenuerden|Rousenuerde]] kritt. Zu sengen Éiere gouf den 30 Kilometer grousse [[Moundkrater]] ''[[De Gasparis (Moundkrater)|de Gasparis]]'' souwéi d'[[Rimae de Gasparis|Gasparis-Rill]], eng 93 Kilometer laang Moundschlucht, déi beim Gasparis-Krater ufänkt, no him benannt. == Um Spaweck == *Gargano, Mauro (2014). [http://www.beniculturali.inaf.it/sicap/opac.aspx?WEB=INAFS&TBL=AST&ID=91 «Annibale de Gasparis»] (it). ''Polvere di Stelle''. * Gargano, Mauro (2011). [http://www.libraweb.net/articoli.php?chiave=201108804&rivista=88 «Ausonia: il pianetino dell'Unità d'Italia»] (it). ''Giornale di Astronomia'' '''37''' (4): 10-20. ISSN [http://worldcat.org/issn/03391106 03391106]. * [http://notes9.senato.it/Web/senregno.NSF/023abfe89ea8a95dc1256ffc004e7c82/49abcf55023b1618c1257069003186a4?OpenDocument Säit beim Italieenesche Senat] * [http://www.astropa.unipa.it/biblioteca/Astronomi/D.htm#degasparis Astronomi in Italia dall'Unità ai nostri giorni] von Donatella Randazzo ([[Universitéit Palermo]]) * [http://opac.sbn.it/opacsbn/opaclib?db=iccu&nentries=10&sort_access=&from=1&searchForm=opac/iccu/error.jsp&resultForward=opac/iccu/brief.jsp&ricerca=navigazione&do=search_show_cmd&format=xml&item:1003:Autore::@frase@::@or@=De+++Gasparis+%2C+Annibale Veröffentlichungen von Annibale De Gasparis] im Opac des Servizio Biblotecario Nazionale * [http://opac.sbn.it/opacsbn/opaclib?db=authority&nentries=1&from=1&searchForm=opac/iccu/error.jsp&resultForward=opac/iccu/full_auth.jsp&ricerca=navigazione&do=search_show_cmd&format=xml&item:1032:VID::@frase@::@or@=IT%5CICCU%5CCUBV%5C039952 Normeintrag] beim Servizio Bibliotecario Nazionale == Kuckt och == {{Kuckt och Portal:Astronomie}} {{DEFAULTSORT:Gasparis Annibale de}} [[Kategorie:Italieenesch Astronomen]] [[Kategorie:Gebuer 1819]] [[Kategorie:Gestuerwen 1892]] [[Kategorie:Goldmedail vun der Royal Astronomical Society]] [[Kategorie:Lalande-Präis]] [[Kategorie:Italieenesch Senateuren]] dwac3wpwff9fqp65i38m7ahj5h59zbf Muttergottesknippchen 0 38703 2396110 2395872 2022-08-25T13:02:21Z Les Meloures 580 /* top */nei Schreifweis, replaced: prëssessioun → pressessioun using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Coor dms1 uewen|49|32|37.69|N|5|51|07.68|O}} [[Fichier:Muttergottesknippchen1.jpg|thumb|upright|D'Muttergottes ouni Hänn]] D''''Muttergottesknippchen''' ass eng Plaz um [[Tëtelbierg]] zu [[Rolleng (Péiteng)|Rolleng]], op där eng [[Muttergottes]]figur steet. Dat Besonnescht un dëser Figur war, datt se jorelaang keng Hänn méi hat. 2009 gouf d'Figur awer restauréiert an d'Muttergottes krut nei Hänn. Gläichzäiteg gouf d'Plaz ronderëm frësch amenagéiert an zanterhier ass d'Statu och nuets beliicht. Hei gëtt, bei guddem Wieder, d'Virowendmass fir [[Christi Himmelfahrt]] mat uschléissender [[Pressessioun|Liichterpressessioun]] gehal. Den 22. Dezember 2007 gouf en neien Aussiichtstuerm vu 6 m Héicht an enger [[Trap]] mat 29 [[Träpplek]]er op dëser Plaz, déi schonn op 356 m läit, ageweit. Vun där Plaz aus huet een eng fräi Vue op [[Rolleng (Péiteng)|Rolleng]], [[Rodange]], [[Éibeng]], [[Attem]] a [[Péiteng]], also iwwer den [[Dräilännereck]] Frankräich-Belsch a Lëtzebuerg<ref>[http://webplaza.pt.lu/schumi41/Tourismus.html Lamadelaineinfo]</ref>. == Legend, wéi d'Muttergottes hir Hänn verluer huet == Eng vu ville Seeërcher erzielt, datt eng Kéier e Mann mat enger Schosswaff op eng Hand vun der Muttergottes geschoss hätt. Doropshin wier de [[Revolver]] explodéiert an de Mann hätt seng béid Hänn verluer. Zanterhier huet bis zur Restauratioun 2009 och déi zweet Hand vun der Muttergottes gefeelt. {{Referenzen}} [[Kategorie:Gemeng Péiteng]] [[Kategorie:Bekannt Plazen zu Lëtzebuerg]] ijox2j6mry6yv4e70agpmusrs91iyfc Bastelica 0 39608 2396130 2275718 2022-08-25T13:12:31Z Les Meloures 580 /* top */., replaced: skulptéiert → sculptéiert using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infobox Uertschaft Frankräich | Numm = Bastelica | Bild = Bastelica.jpg | Bildtext = De Sampieri Corso | Regioun = {{Korsika}} | Departement = {{Corse-du-Sud}} | Arrondissement = [[Arrondissement Ajaccio|Ajaccio]] | Kanton = [[Canton de Gravona-Prunelli|Gravona-Prunelli]] | Insee = 2A031 | Plz = 20119 | Koordinaten = {{coor dms|42|00|10|N|09|03|05|O}} | Fläch = 12 769 | Bevëlkerung = 460 | Bevëlkerungsdatum = [[1999]] }} '''Bastelica''' ass eng [[Gemeng (Frankräich)|franséisch Gemeng]] op der Insel [[Korsika]]. Bastelica war schonn ëm d'Joer [[1000]] eng wichteg Uertschaft, an [[Hiert|Hierdenzentrum]]. Si gouf deemools bekannt well den Här vu Venaco, do de Grof vu Cinarca ëmbruecht hat. Et ass och d'Heemecht vum [[Sampieri Corso]] (1498-1567), dem korseschte vun de Korsen, deen ëmmer Oppositioun géint d'[[Genua]]ner gemaach huet, déi hie schliisslech och ëmbruecht hunn. Säi Gebuertshaus zu Dominicacci gouf am [[18. Joerhonnert]] restauréiert, an zum groussen Deel frësch opgeriicht. D'Gemeng besteet aus 6 Uertschaften. Am alen Duerf gëtt et vill al stengen Haiser mat gravéierte Parten a sculptéierten Dieren. D'Parkierch aus dem [[19. Joerhonnert]] huet e Kuppeltuerm, an den Haaptaltor ass aus faarwegem Marber. Kuckeswäertes sinn de ''Pont génois'' vun Zippitoli, de ''Ponte-Vecchio'' (al Bréck) iwwer de [[Prunelli]], an déi sëllegen traditionell Hierdenhaiser. Ronderëm Bastelica gëtt et vill Plazen déi iwwer 2000 m leien, an den héchste Punkt ass de [[Mont Renoso]] mat 2.352 m. Duerch déi ganz Gemeng leeft de Prunelli, deen d'Géigend duerch seng Griechten an de Séi vu Vitalacca touristesch intressant mécht. [[Val d'Ese]] ass eng kleng Wantersportstatioun an der Gemeng. == Um Spaweck == {{Commonscat}} {{Kuckt och Corse-du-Sud}} [[Kategorie:Uertschaften am Arrondissement Ajaccio]] [[Kategorie:Gemengen am Arrondissement Ajaccio]] eppz2fyqnh3djpihb1ezh1a5kk487u0 Haaptsäit/WDS-Spënnchen 0 45363 2396097 2396059 2022-08-25T12:31:49Z Zinneke 34 /* 300 */ wikitext text/x-wiki {| |bgcolor=#FFFFEE| <br>'''Dat hei ass d'Reserv vun neien ''' '''''Teaseren''''' '''fir an d'[[:Schabloun:WDS {{CURRENTDAY}}. {{CURRENTMONTHNAME}}|Wousst Dir schonn...]]-Rubrik''', déi duerch Schablounen, [[Haaptsäit/WDS|eng fir all Dag]], mat Sätz aus der [[Haaptsäit/WDS-Archiv 365|Lëscht vun 365 Teaseren]] dohigesat ginn. Wann der hei nach eng Kéier 365 neier zesummekomm sinn, kënnen déi dann déi aktuell ersetzen oder mat hinnen an e Roulement kommen. Wann Dir deemno Iddie fir weider Verweiser op Artikelen hutt (oder kuriéis Detailer dodran), da sëtzt se w.e. gl. hei ënnendrënner derbäi. |} ---- ===Wousst Dir schonn datt…=== * ... d'[[Joan Fontaine]] an d'[[Olivia de Havilland]] déi eenzeg Sëschtere sinn, déi allebéid en [[Academy Awards|Oscar]] fir dat bescht Schauspill an enger Haaptroll kruten? * ... déi éischt [[Päerdscourse]] zu Lëtzebuerg am Joer [[1895]] zu [[Dikrech]] geridde gouf? * ... d'[[Dräi Kinneken]], déi heirëmer ''Balthazar, Caspar a Melchior'' genannt ginn, bei de syresche Chrëschten ''Larvandad, Hormisdas a Gushnasaph'', bei den Ethiopier ''Tanisuram, Mika, Sisisba'' oder ''Awnison, Libtar a Kasäd'', a bei den Armeenier ''Kagba a Badadilma'' heeschen, an deemno och alt just zu zwéi sinn? * ... dem [[Johann Philipp Bettendorf]] (1625-1698) seng Chronik vun de Jesuittemissiounen am [[Amazonas]]gebitt als eng Fondgrouf net nëmme fir Kiercherechtler a Missiounstheologen, mä och fir Ethnologen, Biologen, Historiker a Soziologen ugesi gëtt? * ... d'Adepte vun der [[Prënz-Philip-Beweegung]] op [[Vanuatu]] iwwerzeegt sinn, datt de [[Philip, Duke of Edinburgh|Prënz Philip]], de Mann vun der brittescher Kinnigin [[Elizabeth II. vu Groussbritannien|Elizabeth II.]], eng Gottheet ass? <!-- Mol kucken, wéi dat nom Philip sengem Doud 2021 weidergeet... --> * ... d'[[Befreiungsmonument Dikrech|Monument fir d'Befreiung duerch d'US-Arméi]] zu [[Dikrech]] un zwou Befreiungen erënnert, déi am September 1944 an déi am Januar 1945? * ... de [[Ginkgo]] sech zanter 300 Millioune Joer kaum verännert huet an dofir als e ''liewegt Fossil'' gëllt? * ... ''Grëmmeleschter'' fréier Reesbengele genannt goufen, déi zu [[Grëmmelescht]] fabrizéiert goufen? * ... de [[Koméit]] [[Shoemaker-Levy 9]], deen 1993 entdeckt gouf, am Summer 1994 op de Planéit [[Jupiter (Planéit)|Jupiter]] opgeschloen ass? * ... d'[[Christ Roi-Kapell]] um Belair 1931 dat éischt Kierchegebai zu Lëtzebuerg war, dat net am traditionellen neo-romaneschen oder neo-gotesche Stil gebaut gouf? * ... dem [[Georges Méliès]] säin ''Le Voyage dans la Lune'' (1902, nom Roman vum [[Jules Verne]]) als deen éischte [[Science-Fiction]]-Film gëllt? * ... d'[[Rochuskierch zu Éinen]] déi eenzeg Kierch am Land ass mat engem ronne Kiercheraum? * ... d'Mafalda, e Comicpersonnage vum argentineschen Zeechner [[Quino]], 2014 als éischt BDs-Figur mat der [[Légion d'honneur]] ausgezeechent gouf? * ... Lëtzebuerg kuerz virum Éischte Weltkrich de weltwäit [[Siderurgie zu Lëtzebuerg|sechstgréisste Produzent vu Goss an aachtgréisste vu Stol]] war? * ... d'[[Gro Gaardewanz]] am 20. Joerhonnert éischter seelen zu Lëtzebuerg war, zanter ongeféier 2010 do besonnesch opfälleg am Hierscht ass, wa s'en Masse versicht, an Haiser anzedrénge fir z'iwwerwanteren? * ... ufanks vun den 1960er Jore beim Uleeë vum [[Our-Stauséi]] en Deel vun der Uertschaft [[Biwels]] huet missen op e kënschtleche Plateau verluecht ginn? * ... d'[[Baldwin Street]] an Neiséiland, mat engem Gefäll vu bis zu 35 %, als déi géist Strooss op der Welt gëllt? * ... d'Existenz vum [[Halonodon luxembourgensis]] bis ewell just duerch en Zant attestéiert ass? * ... de [[Streisand-Effekt]] no der Schauspillerin a Sängerin [[Barbra Streisand]] genannt gouf, déi eng Foto am Internet läsche loosse wollt, well dodrop (ë. a.) hiert Haus ze gesi war? * ... de Quartier [[Belair]] an der Stad Lëtzebuerg bis den Ufank vum 20. Joerhonnert ''Dauwefeld'', an dono ''Neimäerel'' genannt gouf, ier en 1957 säin haitegen Numm krut? * ... de [[Bodil-Präis]] deen eelsten dänesche Filmpräis ass? * ... de [[Méchelstuerm (Miersch)|Méchelstuerm zu Miersch]] net, wéi de Rescht vun der aler Kierch, am 19. Joerhonnert ofgerappt gouf, well en dem Kinnek-Groussherzog [[Wëllem II. vun Holland|Wëllem II.]] seng Fra Anna Palowna un d'Kierchtierm aus hirer Heemecht erënnert soll hunn, an doropshin d'Gemengeconseillere gebiede goufen, e stoen ze loossen? * ... vun 1880 un all Servicer vun der [[Regierung (Lëtzebuerg)|Lëtzebuerger Regierung]] an engem Gebai ënnerbruecht waren, dem [[Refuge Sankt Maximin|Hotel Sankt-Maximäin]], deen dofir dacks just ''d'Regierung'' genannt gouf? * ... d'[[Kongresshal vu Berlin]] an der Zäit vum [[Kale Krich]] e prominent Symbol fir déi däitsch-amerikanesch Allianz war an deementspriechend politesch instrumentaliséiert gouf? * ... de ''[[Vollekshaus (Stad Lëtzebuerg)|Versoffene Rousekranz]]'' duerch e ''Carrefour'' ersat gouf? * ... den [[Alexander Zoubkoff|éischte Fallschiermsprénger zu Lëtzebuerg]] Garçon an engem Stater Restaurant a Schwoer vum Keeser [[Wilhelm II. vun Däitschland|Wilhelm II.]] war? * ... zwee Joer, nodeem d'[[Fort Parkhöhe]] vun der Festung Lëtzebuerg fäerdeg gebaut war, fest stoung, datt et nees misst ofgerappt ginn? * ... een am [[Nationalpark Serra dos Órgãos]] ''dem Härgott säi Fanger'' bewonnere kann? * ... den 1. Juni 1904 zu Lëtzebuerg d'Aueren 35 bis 37 Minutten no vir geréckelt goufen, wéi vun der [[Sonnenzäit|Lokalzäit]] op déi [[Mëtteleuropäesch Zäit]] ëmgestallt gouf? * ... déi 35 Meter héich [[Dräifaltegkeetssail vun Olomouc]] am 18. Joerhonnert opgeriicht gouf, fir d'Enn vun enger [[Pescht]]epidemie ze éieren? * ... den Numm "[[Tawioun]]", eng Strooss an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]], op e Bouf vum [[Péiter Ernest I. vu Mansfeld|Péiter Ernest vu Mansfeld]] zréckgeet, deen Octavian housch, an no deem eng Paart genannt gi war? * ... den [[Tornado vu Péiteng]] vun 2019 Wandspëtzte vun 241&nbsp;km/h erreecht huet? * ... d'[[Laure Koster|Laure ('Lory') Koster]] déi éischt Lëtzebuergerin war, déi op den Olympesche Spiller ugetrueden ass, nämlech als [[Schwammen (Sport)|Schwëmmerin]] 1924 [[Olympesch Summerspiller 1924|bei deene vu Paräis]]? * ... wat een am [[Kiwuséi]] méi déif geet, wat d'Temperatur an de Salzgehalt méi eropginn? * ... de [[geographeschen Zentrum vu Lëtzebuerg]] am Nordweste vu Pëtten, am [[Naturschutzgebitt Pëttenerbësch]] läit? * ... d'[[Halloweenkrabb]] hiren Numm huet wéinst hirem Glach mat enger [[Halloween]]-[[Kalbass]]? * ... am [[Traité vu Lëtzebuerg]] 1956 festgehale gouf, datt d'[[Saarland]], dunn e franséischt Protektorat, der Bundesrepublik Däitschland bäitriede kéint? * ... d'[[Tomat]]en am 16. a 17. Joerhonnert an Europa eng Raritéit waren, a vu räiche Leit gezillt goufe fir schéin ze maachen, well gemengt gouf, d'Fruucht wier gëfteg? * ... de [[Johann Wolfgang von Goethe]] bei [[Openthalt vum Johann Wolfgang von Goethe an der Stad Lëtzebuerg (1792)|sengem Openthalt zu Lëtzebuerg]] net am sougenannte Goethe-Haus am Pafendall iwwernuecht huet, wou eng Plack hänkt, déi seet, dat wier de Fall gewiescht? * ... d<nowiki>'</nowiki>''[[Camptochaeta luxemburgensis]]'' en Troglobiont ass, an dowéinst seng Pigmentatioun verluer huet? * ... d'Willibrord-Klack an der [[Iechternacher Basilika]] mat knapps 7 Tonne Gewiicht déi schwéierst Klack am Land ass? * ... d'[[Mathilde d'Udekem d'Acoz|Mathilde]] zanter dem Bestoe vun der Belsch déi éischt Kinnigin ass, déi do am Land gebuer gouf? * ... den [[Albert Biever]] aus dem Rollengergronn 1904 zu New Orleans eng Universitéit gegrënnt huet? *... [[Iechternach]] 1886 als éischt Stad zu Lëtzebuerg eng elektresch Beliichtung krut? * ... dat éischt Liewewiesen, dat vun der Äerd an de Weltall geschéckt gouf, wuertwiertlech eent war, [[Laika|"dat billt"]] ? * ... bannent annerhalwem Joer no der Aféierung vum [[gratis ëffentlechen Transport zu Lëtzebuerg]] d'CFL 414.000 Euro mam Verkaf vun 1.-Klass-Ticketen (déi net gratis ass) an d'Kees krut? * ... de [[Ry de Vaux]] näischt mat [[Ris de veau]] ze dinn huet? * ... [[Manderen]] virun der Franséischer Revolutioun eng [[Herzogtum Lëtzebuerg|lëtzebuergesch]] Enklav a Loutrenge war? * ... um [[Kierfecht um Sichenhaff]] e Grafmonument steet, dat en Undenken un zwéi [[Commune vu Paräis|Kommunarde vu Paräis]] ass, déi am Exil zu Lëtzebuerg gestuerwe sinn? * ... d'Pläng vum Gebai vun der [[Gare Lëtzebuerg|Stater Gare]] op e ''[[Alexander Rüdell|Wirklicher Geheimer Oberbaurat]]'' zeréckginn? ===50=== * ... [[Quierzy]] am [[Departement Aisne]] ënnert de [[Merowenger]] eng Kinneksstad war, an ënnert de [[Karolenger]] eng Keeserpfalz, haut awer just nach e rouegt Dierfche vun eppes iwwer 400 Awunner ass? * ... D' ''[[Wochenblatt für Bürger und Landleute]]'' 1837 déi éischt "Provënz"zeitung zu Lëtzebuerg, an och déi éischt mat engem Feuilleton war? * ... d'[[Maria Theresia vun Éisträich]] de 25. Juni 1741 zum ''Kinnek'' vun Ungarn gekréint gouf, well et dofir kee weiblechen Titel gouf? * ... vun den ursprénglech [[Limes Luxemburgensis|94 stenge Maarken]], déi 1772 ënnert der [[Maria Theresia vun Éisträich|Maria Theresia]] opgeriicht goufen, fir d'Limitte vun der Stad Lëtzebuerg ze markéieren, der haut nach 63 bestinn? * ... den [[Johnny Weissmuller]], deen tëscht 1932 an 1948 a Filmer den [[Tarzan]] gespillt huet, virdrun olympesche Champion am [[Schwammen (Sport)|Schwamme]] war, an eng Goldmedail am [[Waasserball]] gewonnen hat? * ... dee Mann, [[Charles Bernard du Bost-Moulin|dee 1707 zu Lëtzebuerg d'Gromper agefouert]] soll hunn, bei engem Duell ëm d'Liewe koum? * ... de [[Kanounentiermche vu Kielen]] wéinst engem Noperschaftssträit entstane soll sinn? * ... [[Le Patron]] mat dräi oder véier Rieder ënnerwee ka sinn? * ... zu Lëtzebuerg tëscht 1880 an 1900 net manner wéi 20 [[Lëscht vun Zeitungen an Zäitschrëften zu Lëtzebuerg|nei Zeitunge gerënnt]] goufen? * ... d'[[Fabiola de Mora y Aragón]], vun 1960 bis 1993 den Titel ''Kinnigin vun'' de ''Belsch'' hat, an dono ''Kinnigin vun'' der ''Belsch''? * ... [[Dormans]], an der Marne, 1920 vun der Stad Lëtzebuerg fir 1 Frang op de Kapp vun hirer Bevëlkerung 'adoptéiert' gouf? * ... et bei Allënster, dem [[Victor Hugo]] no, ''"[[Häerdcheslee|une femme qui a une tête et un homme qui n'en a pas]]"'' gëtt? * ... [[Nuddel]]en a [[Kniddel]]en net nëmme vun der Matière-première hier, ma och [[etymologie|etymologesch]] dee selwechten Urspronk hunn? * ... de [[Michel Rodange]] mat senger Fra zesummen 10 Kanner hat, wouvun der awer sechs scho fréi gestuerwe sinn? * ... de [[Louis II. vu Frankräich|Louis den Tuddeler]] deen eenzege Jong vum [[Charles de Plakkapp|Charel dem Plakkapp]] war, deen iwwerlieft hat? * ... den ''[[Huelen Zant]]'' um Bockfiels net e Rescht vum Siegfried senger Buerg ass, mä vum lénksen Tuerm vun der zweeter Paart vun der Festung, deen 1874, wéi d'Festung geschlaff gouf, als 'Pseudo-Ruin' ëmgebaut gouf? * ... dem Theodor Kaiser säi [[Méckefänkert]] nach haut milliounefach zum Asaz kënnt? * ... bei der [[Cholera]]-Epidemie zu Lëtzebuerg, [[1865]]-[[1866]], tëscht 8.000 bis 10.000 Leit dorun erkrankt, a ronn 3.500 gestuerwe sinn, 1,83 % vun der Gesamtpopulatioun? * ... [[Cassini-Huygens]], eng Weltraummissioun mat zwou Raumsonde fir de Planéit [[Saturn (Planéit)|Saturn]] a [[Saturnmounden|seng Mounden]] z'erfuerschen, bannent knapps 20 Joer spektakulär nei Erkenntnesser bruecht huet? * ... bei der Explosioun vum Polvertuerm um [[Verluerekascht (Stad Lëtzebuerg)|Verluerekascht]], de 26. Juni 1807, 32 Persoune ëm d'Liewen koumen an der 120 schwéier blesséiert goufen, dorënner vill Kanner? * ... d'Insel [[Koiluoto]], déi just 3 Hektar grouss ass, tëscht Russland a Finland gedeelt ass? * ... d'[[Mercier (Champagner)|Champagnerfabréck Mercier]] am [[Weidendall]] bei Mamer virum 1. Weltkrich op bis zu 40 Hektar [[Weiden|Weide]] gezillt huet, deenen hir Rudde vu bis zu 100 Leit zu Kierf geflecht goufen? * ... [[Invasiounsträifen]] géint ''friendly fire'' schütze sollten? * ... de [[Malakoff-Tuerm (Lëtzebuerg)|Malakoff-Tuerm]] a [[Clausen]] nom [[Malakoff-Tuerm (Sewastopol)|Malakoff-Tuerm]], engem Deel vun der Festung [[Sewastopol]], genannt gouf, deen am [[Krimkrich]] (1853-1856) eng wichteg Roll gespillt hat? * ... d'[[The Beatles|Beatles]] 1961 hiren éischten Optrëtt no hirer Tournée zu Hamburg am [[Liverpool]]er ''[[Cavern Club]]'' haten, a bis 1963, 292-mol do opgetruede sinn? * ... d'[[Kapell Cité Léon Kauffman|Kapell vun der Cité Léon Kauffman]] tëscht 1962 an hirer Entweiung, 2017, an engem Trakt vun aacht Garagen amenagéiert war? * ... beim [[Tour de France 2011]] fir d'éischt Kéier an der Geschicht vum [[Tour de France|Tour]], net nëmmen zwéi Lëtzebuerger, ma och zwéi Bridder mat um Podium stoungen? * ... d'stenge Mauer ronderëm den Domän vum [[Schlass Kockelscheier]] vun engem eenzege Mann, engem gewësse Welter, bannent 15 Joer – vun 1880 bis 1895 – gebaut gouf? * ... zu Paräis, an der Zäit vum [[Directoire]], et Moud war, sech zu den ''Incroyables'' oder de ''Merveilleuses'' ze zielen? * ... de Lieu-dit ''[[Geeschterhaischen]]'' am [[Gréngewald]] op e Juegdhaus zréckgeet, dat fréier op där Plaz stoung? * ... déi [[Däitsch Bréck zu Visé]] (''Pont des Allemands''), eng Eisebunnsbréck iwwer d'[[Meuse]] bei [[Visé]], am [[Éischte Weltkrich]] vun der däitscher Arméi mat haaptsächlech russesche Gefaange gebaut gouf? * ... de Sënn an Zweck vun de [[Raschpëtzer]] am Gréngewald eréischt an de leschte Jorzéngte vum 20. Joerhonnert erausfonnt gouf? * ... d'[[Prinzessinnen-Eechen]] am [[Gréngewald]] sechs [[Eechen|Eeche]] sinn, déi tëscht 1894 an 1906 am ''Réngelsgronn'' zu Éiere vun den Duechtere vum [[Groussherzog vu Lëtzebuerg|Groussherzog]] [[Wëllem IV. vu Lëtzebuerg|Wëllem IV.]] geplanzt goufen? * ... de [[Schetzel]] e Klausener war, deen am 12. Joerhonnert bis zu sengem Doud 14 Joer laang an enger Klaus am Gréngewald bei der Stad Lëtzebuerg gelieft huet? * ... ''[[Les Trois Mousquetaires]]'' vum [[Alexandre Dumas]] ursprénglech als [[Feuilleton]] an der Zeitung ''Le Siècle'' publizéiert gouf? * ... der [[Ketty Thull]] hiert [[Kachbicher|Kachbuch]] an 10 Oploen méi wéi 50 Joer laang erauskomm ass? * ... de [[Mihai I. vu Rumänien|leschte Kinnek vu Rumänien]] no sengem Règne an der Schwäiz als Ziichter vu Gefligel, Testpilot a Makler op der Bourse säin Ënnerhalt verdingt huet? * ... d'[[Osbourg-Haus]] zu Gréiwemaacher am 15. Joerhonnert als Zivilhospiz gebaut gouf, an dono als Wunnplaz fir Schoulschwësteren, Schoul, Stadbibliothéik a Museksschoul benotzt gouf? * ... den [[Alhazen|Abu Ali al-Hasan Ibn Al-Haitham]] (~965 - 1039) als Erfinder vun der [[Lupp]] gëllt? * ... d'Wopen iwwer dem Portal vum [[Hospice Saint-Jean]] am Gronn déi vum Kinnek [[Karel II. vu Spuenien]], vum [[Herzogtum Lëtzebuerg]] a vum deemoleger Gouverneur vu Lëtzebuerg [[Philipp de Croy]], sinn? *... d'[[Gare Herbesthal|Gare vun Herbesthal]], déi 1843 opgoung, déi eelst europäesch Grenzgare war? * ... d'[[Avenue John-F.-Kennedy (Stad Lëtzebuerg)|Avenue Kennedy]] um [[Kierchbierg]] ursprénglech als [[Autobunn]] gebaut gi war, dann awer tëscht dem Enn vun den 1990er Joren an dem Ufank vun den 2010er Jore als Stadboulevard zréckgebaut gouf? * ... de [[Skorpioun I.]] en alegyptesche Kinnek aus der Virdynastescher Zäit, ëm 3200 v. Chr., war? * ... den Numm vun der Uertschaft [[Blummendall]] näischt mat Blummen ze dinn huet, ma éischter op eng keltesch Gottheet zréckgeet? * ... déi iwwer 21&nbsp;km laang [[Donauinsel]] zu [[Wien]] tëscht der [[Donau]] an der Neier Donau an den 1970er/1980er Joren ugeluecht gouf, fir Héichwaasser ze reguléieren? * ... als Reklamm fir d'Première vum Film ''[[De Superjhemp retörns]]'' verschidde Firmen d'Opschrëfte mat hiren Nimm (op Gefierer, Butteker oder Produkter) deelweis duerch déi parodistesch Versioun ersat hunn, déi s'am [[Superjhemp]] kritt haten? * ... de Vëlossportler [[Bim Diederich]] de Spëtznumm ''Duc de Grammont'' krut, nodeems e beim [[Tour de France 1951]] am ''[[Mur de Grammont]]'', seng 3 Matfuerer ofgehaangen hat? * ... déi lescht Persoun, déi am [[Tower of London]] higeriicht gouf, een zu Lëtzebuerg gebiertegen däitsche Spioun war? * ... den [[Traffic Light Tree]] zu London, sengem Kënschtler no, d'Zesummespill vun de Finanzaktivitéiten an dem Verkéier zu London, déi ni zur Rou kommen, mat de Beem an der Natur ronderëm symboliséiere soll? * ... den Zwerg bei der Blummenauer am [[Parc de Gerlache]] d'Klack eng éischt Kéier beim Begriefnes vum Déifferdenger Buergermeeschter [[Emile Mark|Mark]] gelaut huet? ===100=== * ... den [[Zwak (Mythologie)|Zwergen- oder Zwakemythos]] op bronzezäitlech Biergleit zréckgeet, déi sief et duerch hir Originnen, sief et duerch hir Aarbecht, méi kleng waren? * ... d'[[Sonn]] e [[Gielen Zwerg]] ass? * ... den [[Zwergmammut]](''Mammuthus exilis'') eng ausgestuerwen Aart aus der Famill vun den Elefanten, seng Kierpergréisst am Laf vun de Jore reduzéiert huet, well op der Insel wou e gelieft huet, de Kascht limitéiert ass? * ... [[Zwergstaat]]en an der Reegel eng Landfläch vun ënner 1.000&nbsp;km² hunn? * ... vum [[Pluto (Zwergplanéit)|Zwergplanéit Pluto]] ugeholl gouf, et wier e fréiere Mount vum [[Neptun (Planéit)|Neptun]], ier 1978 entdeckt gouf, datt de Pluto selwer 5 Mounden huet? * ... iwwer 1.500 Entreprisen de Label ''[[Made in Luxembourg]]'' benotzen dierfen? * ... d'[[Internationale Filmfestspiele Berlin]] 1951 op Initiativ vum US-amerikanesche Militär als eng "Vitrinn vun der fräier Welt" an d'Liewe geruff gouf, mam [[Alfred Hitchcock]] sengem ''[[Rebecca (Film 1940)|Rebecca]]'' als éischte Film?. * ... de ''Bernhoeft's Blitzlichtapparat Sanssouci'', deen de lëtzebuergesche Fotograf [[Charles Bernhoeft]] erfonnt a patentéiere gelooss hat, Präisser doruechter gewonnen huet? * ... am Joer 2160 [[Christi Himmelfaart]] an den [[Éischte Mee]], zwéi [[gesetzlech Feierdeeg zu Lëtzebuerg|gesetzlech Feierdeeg]], op dee selwechten Dag falen? * ... dem [[Mathias Erasmy]] säi ''Guide du voyageur dans le Grand-Duché de Luxembourg'' deen éischte lëtzebuergeschen Touristeguide war? * ... Sportaarten, déi ''um, am'' oder ''ënner'' [[Waasser]] ausgeüübt ginn, zu de [[Waassersport]]aarte gezielt ginn, där um Äis (soss näischt wéi gefruerent Waasser) awer net? * ... bis an d'1980er Joren an der [[Fiels]] Jeans produzéiert goufen? * ... 1821 am ''[[Luxemburger Wochenblatt]]'' fir d'éischt iwwerhaapt en Text op Lëtzebuergesch publizéiert gouf? * ... déi "[[Pampelmousse|gréisst Zitroun]]" bis zu 30&nbsp;cm am Duerchmiesser grouss ka ginn? * ... d'[[Gemeng Hollerech]] ëm 1905 déi zweetgréisst Gemeng am Land war? * ... am réimeschen [[Amphitheater vu Pula]] schonn [[Äishockey]]smatcher organiséiert goufen? * ... am Wanter 1813/1814 am haitege Lëtzebuerg all 40. Awunner un der [[Typhus|Fleckeféiwer]]-Pandemie gestuerwen ass? * ... ''[[Schweigt stille, plaudert nicht]]'' och als ''Kaffeekantate'' bekannt ass? * ... d'[[Clinique Saint-François]] um Fëschmaart déi éischt Aeklinik am Land war? * ... d'[[Fräi Hansestad Bremen]] dat klengst [[Land (Däitschland)|Bundesland]] vun Däitschland ass an aus zwou Stied besteet? * ... 2021 déi lescht 20 [[Telefonskabinn]]en zu Lëtzebuerg ewechgeholl goufen? * ... de [[Kierfecht Malakoff]] a [[Clausen]] deen eelste [[Juddentum zu Lëtzebuerg#Jiddesch Kierfechter zu Lëtzebuerg|jiddesche Kierfecht zu Lëtzebuerg]] ass? * ... [[Uhu]]en a Gefaangenschaft bis zu 60 Joer al kënne ginn? * ... d'Lokomotiv [[CFL 5519]] déi eenzeg Dampmaschinn vun den [[CFL]] ass, déi nach besteet? * ... d'[[Stroossbuerger Eeden]] déi eelst Charte ass, déi d'Trennung vum haitege frankophonen a germanophone Sproochraum bezeit? * ... deen éischte [[Bankomat|Geldautomat]] zu Lëtzebuerg am Mee 1982 op der Post, op der Stater Gare, a Betrib geholl gouf? * ... de [[Batman]], anescht wéi aner Superhelden, keng iwwernatierlech Kräften huet? * ... de [[Stade du Thillenberg|Stadion um Thillebierg]] tëscht 1921 an 1922 vun de Memberen, Supporteren a Spiller vun de [[Red Boys Déifferdeng|Red Boys]] gebaut gouf? * ... de Bierg [[Ararat]] d'Nationalsymbol vun den [[Armeenier]] ass an um Wope vun [[Armenien]] drop ass, haut an der [[Tierkei]] läit? * ... am Sëtzungssall vum [[Hôtel des Terres Rouges]] (haut de Sëtz vum [[Ministère de la culture|Kulturministère]]) véier Medaillone mat Zeenen aus der Stolindustrie an de Boiserien integréiert sinn? * ... d'[[Reichenbach-Waasserfäll]], eng Kaskad am Kanton Bern, duerch den [[Arthur Conan Doyle]] international bekannt goufen, well do deem seng Romanfigur Sherlock Holmes an ''The Adventure of the Final Problem'' zesumme mat sengem Feind, dem Professer Moriarty, erofgefall ass? * ... am August 1792, wärend dem [[Koalitiounskricher|éischte Koalitiounskrich]] d'Haaptarméi vun den Alliéierten, eng 40.000 Mann, zu [[Mutfert]] hiren Haaptquartéier opgeschloen huet? * ... de Sänger a Schauspiller [[Freddy Quinn]], jee no Quellelag, an dräi verschiddenen Uertschafte gebuer ka sinn? * ... d'[[Gare Kautebaach]] vun 1888 zwéi verschidden Architekturstiler vereent - Schwäizer Chalet an italieenescht Landhaus - wat den éischte Bauhären no e Symbol fir d'Frëndschaft an d'Begéinung vun de Vëlker duerstelle soll? * ... een ''[[Het Zinneke]]'' zu Bréissel als eng Zort kanine Pendant zum [[Manneken Pis]] an der Jeanneke Pis gesi kann? * ... Lëtzebuerg 1997 fir d'éischt Kéier mat ''[[Elles]]'' e [[Lëscht vun de lëtzebuergesche Filmer déi fir eng Oscar-Nominatioun virgeschloe waren|Kandidat fir eng Nominéierung fir den Oscar]] agereecht huet? * ... de Geriichtshaff vun der [[CECA]] an den 1950er Joere säi Sëtz an der Stater [[Villa Vauban]] hat? * ... d'Fabréck vum Faarfpigment [[Falunrout]], dat a Schweede wäitleefeg fir den Ustrach vu ländleche Gebaier gebraucht gëtt, 2001 vun der UNESCO op d'[[Weltierwen|Weltierwelëscht]] gesat gouf? * ... deen éischte Gol fir déi [[lëtzebuergesch Foussballnationalekipp]] an engem offizielle Lännermatch den 29. Oktober 1911 vum [[Albert Elter]] geschoss gouf? * ... den [[Chile]] vun Norden no Süde 4.200&nbsp;km laang ass, ma op der schmuelster Plaz just 90&nbsp;km breet? * ... den [[Internationale Fraendag]] zu Lëtzebuerg eng éischt Kéier den 23. Mäerz 1929 gefeiert gouf? * ... de [[Fairchild K-20 Loftbildfotoapparat]] dee wichtegste Fotoapparat vun der US Air Force am Zweete Weltkrich war? * ... am [[Traité vun Iechternach]] Lëtzebuerg an d'Bundesland Rheinland-Pflaz 1974 d'Bewirtschaftung vum Waasser am Grenzgebitt vun deenen zwee Länner festgeluecht hunn? * ... ''[[Li Tore]]'', eng Skulptur vun 1880, nach haut am Folklor vun de [[Universitéit Léck|Lécker Studenten]] eng wichteg Roll spill? * ... déi 1949 gegrënnte [[Goodyear-Dunlop Colmar-Berg|Goodyear S.A.]] zu [[Colmer-Bierg]] dat éischt Goodyear Wierk am kontinentalen Europa war an 1951 mat 300 Mataarbechter ugefaangen huet? * ... de [[Battistero lateranense]] zu Roum de Modell vu bal allen Dafkierche vum Chrëschtentum am héije Mëttelalter war? * ... et am Summer 1976 a Frankräich [[Summerzäit|eng Stonn méi spéit]] war wéi zu Lëtzebuerg? * ... am [[Club des Cent Cols]] netprofessionell Vëlossportler opgeholl ginn, déi op d'mannst honnert [[Col (Bierg)|Colle]] gefuer sinn? * ... et souwuel 1956 wéi 1973 de [[25. November]] zu Lëtzebuerg verbuede war, mam Auto ze fueren? * ... ee mam Auto duerch [[Fräulein Steinfort]] fuere kann? ===150=== * ... eng Kasematt vum [[Fort Dumoulin]] wärend dem Bau vum Institut National des Sports (INS) iertemlech mat Bëtong zougeschott gouf? * ... [[Eilekatz]] aus onverdaulechen Iessreschter (Schanken, Fiederen, ...) besteet, deen [[Eilen]] oder aner [[Gräifvullen]] erauswiergen? * ... et am 13./14. Joerhonnert am [[Mëttelalterlech Schmelz am Jeneeserbësch|Jeneeserbësch eng Schmelz]] gouf, déi gréisst bis ewell entdeckt Plaz vun Eisegewënnung aus dem Mëttelalter a Mëtteleuropa? * ... d' ''[[Feltgeniomyces luxemburgensis]]'', eng Ascomycota-Pilzenaart, déi 1990 zu Lëtzebuerg entdeckt a beschriwwe gouf, déi éischt bekannt Aart vun der Gattung ass? * ... et scho wärend der [[Éisträichesch Nidderlanden|éisträichescher Zäit]] am [[Herzogtum Lëtzebuerg]] an duerno och am [[Département des Forêts]] eng [[Hondssteier]] gouf? * ... [[Foussball am No Mans Land]] 1914 e Frëndschaftsmatch tëscht engleschen an däitschen Truppe war, déi sech an den Tranchéen op der Front a Frankräich wärend dem [[Éischte Weltkrich]] bekricht hunn? * ... am schweedesche Kuerzfilm ''[[Radio Luxemburg (Film)|Radio Luxembourg]]'' dës Radiostatioun d'Verlaangere vun de Jugendlechen no Modernitéit, an engem Duerf uganks vun den 1960er Joeren, symboliséiert? * ... zu [[Bern]] d<nowiki>'</nowiki>''[[Meitschibei|Meederchersbeen]]'' mat gemuelenen Nëss gefëllt ginn? * ... um Haus [[Ënnert de Stäiler]] eng [[Anna selbdritt]] ze gesinn ass? * ... [[Helminthologie|Helminthologen]] et mat parasitäre Wierm hunn? * ... de [[Putty Stein]] och alt emol [[Makkaronesch Dichtung]] geschriwwen huet? * ... d'[[Kap Komorin]] dee südlechste Punkt vum indeschen Ënnerkontinent ass? * ... den [[Europäesche Biber]] (''Castor fiber'') zu Lëtzebuerg eng zwee Joerhonnerte laang ausgestuerwe war, ier e sech zanter dem Ufank vun den 2010er Joeren nees laanscht Sauer, Uelzecht, Äisch an Atert ausgebreet huet? * ... de Schwäizer Comicpersonnage [[Globi]] als Maskottche vun enger Buttekschaîne erfonnt gouf? * ... am Mee 1966 déi éischt [[112 (Europäeschen Noutruff)#Geschicht vun der lëtzebuergescher Noutruffzentral|Noutruffzentral zu Lëtzebeurg]] a Betrib geholl gouf, déi deemools nach ënner der Nummer 012 z'erreeche war? * ... den [[Uergelpäifekaktus]] direkt iwwer dem Buedem vill eenzel Äscht mécht, déi da praktesch am Senkel eropwuessen, wat dann ausgesäit wéi eng Rei [[Uergelpäif]]en? * ... den 30. Januar 1945 iwwer 800 Prisonéier vum [[KZ Sonnenburg]], dorënner 91 Lëtzebuerger, vun der SS duerch Genéckschoss ëmbruecht goufen? * ... am Kader vum [[Near Earth Asteroid Tracking]], deen [[Asteroid]]en iwwerwaacht, déi der Äerd (ze) no kéinte kommen, och ëmmer nees nei [[Koméit]]en entdeckt ginn? * ... just nach op enger vun de fréier 20 [[Fontaine Montefiore]] d'Skulptur vun enger Waasserdréiesch erhalen ass? * ... de [[Sireenereseau zu Lëtzebuerg]] aus ronn 160 [[Sireen (Apparat)|Sireene]] besteet, déi uechter d'Land am ëffentleche Raum opgestallt si fir am Fall vun enger Katastroph kënnen ze warnen? * ... [[Kiewerlekszopp]] ee vun de wéinege Platen an Europa ass, an deenen Insekte verschafft ginn? * ... d'[[Gemeng Ettelbréck]] 1850 an dräi gespléckt gouf, an esou d'[[Gemeng Schieren]] an d'[[Gemeng Ierpeldeng op der Sauer|Gemeng Ierpeldeng]] entstane sinn? * ... en [[Tangram]] aus fënnef Dräiecken, engem Carré an engem Parallelogramm besteet? * ... de Film ''[[Congé fir e Mord]]'' vun [[Paul Scheuer]] 35 Joer laang de Rekord gehalen huet vum [[lëtzebuergesch Filmer|lëtzebuergesche Film]] mat deene meeschte Spectateuren, ier e vum ''[[De Superjhemp retörns|Superjhemp retörns]]'' vum [[Félix Koch]] iwwerholl gouf? * ... de [[Kap Canaveral]] a [[Florida]] no de [[Lëtschen|Lëtschefelder]] genannt gouf, déi do waren, an haut eng [[Metonymie]] fir d'[[Rakéitestartplaz]]en do an der Géigend ass? * ... de [[Lëtzebuerg-Effekt]], deen dora besteet, datt de Radiosprogramm vun engem Laang- oder Mëttelwellesender schwaach am Hannergrond vun engem anere Sender ze héieren ass, eng éischt Kéier uganks den 1930er Joere bei [[RTL Group|Radio Lëtzebuerg]] observéiert gouf? * ... d'[[Pragmatesch Sanktioun (1713)|Pragmatesch Sanktioun]] vum Keeser [[Karl VI. (HRR)|Karl VI.]] opgesat gouf, fir d'Ierffolleg no sengem Doud festzeleeën? * ... d'Serie ''[[Capitani]]'' op Netflix an alle Sproochen esou heescht, bis op Portugisesch, wou den Titel ''Os Segredos de Manscheid'' ass, an op Ongresch, wou e mat ''Gyilkosság Manscheidben'' iwwersat ass? * ... d'[[Kanaliséierung vun der Musel]] schonns 1794 eng éischt Kéier proposéiert gouf, et awer bis 1956 gedauert huet, bis et zu engem Staatsvertrag tëscht Frankräich, Lëtzebeurg an Däitschland koum, deen den Ausbau vu Koblenz bis op Diddenuewen festgehalen huet? * ... de [[Grégoire Schouppe]], Abt vun der Abtei Iechternach, fir déi sëllege Bauaarbechte bekannt ass, déi e fir d'Abtei maache gelooss huet? * ... den "[[Éischten Europäesche Stol]]" am Fong kee [[Stol]], mee [[Goss]] war? * ... vun deene véier Molchaarten, déi et zu Lëtzebuerg gëtt, den [[Triturus cristatus|nërdleche Kammmolch]] (''Triturus cristatus'' déi seelenst ass? * ... [[Herzogtum Bouillon|Bouillon]] 1794 fir e puer Méint eng Republik war? * ... den [[Belval-Héichiewen|Héichuewen C vun Esch-Belval]] 1996 ënner der Opsiicht vu chineeseschen Ingenieuren demontéiert, a Këschte verpaakt, a China bruecht an do nees opgeriicht gouf? * ... d'[[Valletta|Haaptstad vu Malta]] no [[Jean Parisot de La Valette|engem Groussmeeschter vum Souveräne Malteeseruerde]] genannt ass? * ...déi lëtzebuergesch Electropopband [[Hal Flavin]] et am Summer 2013 mam Lidd ''Trigger'' bis op d'Plaz 61 an de spuenesche Singlecharts gepackt huet? * ... d'[[Tulpen]] hir Wuerzele sproochlech an [[Turban|enger Kappbedeckung]] hunn? * ... den Déifferdenger ''Creative Hub'' [[1535°]] no der Schmëlztemperatur vum [[Eisen|Eise]] genannt gouf? * ... d'[[Gott ist mein König|Rotswiesselkantat]] dat éischt Wierk vum [[Johann Sebastian Bach|Bach]] ass, dat gedréckt gouf? * ... d'Schrëftesteller-Bridder [[Nico Helminger|Nico]] a [[Guy Helminger]] allebéid schonns zweemol de [[Prix de la fondation Servais|Servais-Präis]] kruten<!-- Stand 2022 -->? * ... een zu Paräis Wierker vum [[Pablo Picasso|Picasso]] an egem [[Musée national Picasso (Paräis)|"salzegen Hotel"]] bewonnere kann? * ... am [[Stadhaus Ettelbréck|Ettelbrécker Stadhaus]] op Glasmolereien Zeenen aus der Geschicht vun der Stad ze gesi sinn, wéi d'Feierkatastroph vu 1778, d'Ernennug zu enger Stad 1907, oder déi éischt Opféierung vun der Lëtzebuerger Nationalhymn ''[[Ons Heemecht]]''? * ... eng [[Tajine]] souwuel e Kichegeschier wéi och, duerch [[Metonymie]], d'Iesse selwer, wat dra gebrutscht gëtt, ass? * ... den Numm vum [[Roude Pëtz]] op e klengen Tiermchen aus rouden Zillen zréckgeet, deen zu Festungszäite ronderëm de Pëtz stoung? * ... et am Musée vun der [[Buerg Guttenberg]] eng Holzbibliothéik aus dem Joer 1790 gëtt, an där ronn 100 Bam- an Trauschzorte versuergt ginn? * ... eng [[Klemm L25d VIIR LX-MAF|Klemm L25]] am Joer 1946 deen éischte Flijer war, deen zu Lëtzebuerg offiziell immatrikuléiert gouf? * ... de [[Ganymed (Mound)|Ganymed]], dee Gréisste vun de [[Lëscht vun de Jupitermounden|Jupitermounden]], méi grouss ass wéi de Planéit [[Merkur (Planéit)|Merkur]]? * ... déi karminrout Faarf vun der [[Pont grande-duchesse Charlotte|Rouder Bréck]] erausgesicht gouf, fir déi ''harmonesch Linne vun der Bréck ervirzesträichen, absënns och bei schlechtem Wieder''? * ... et am georgeschen Nationalepos ''[[Vep'his Tqaosani]]'' vum [[Šot'a Rust'aveli]] net kloer ass, ob de ''Wepchi''-Pelz vun engem Tiger oder engem Panther ass? * ... [[Wil Lofy|de Sculpteur]] vum [[Hämmelsmarsch-Buer]] sech selwer an enger vun de Figure portraitéiert huet? ===200=== * ... de geographeschen Zentrum vun der Belsch um [[Nil (Baach)|Nil]] läit? * ... ''[[L'Arlequin (Zäitschrëft 1848)|L'Arlequin]]'', 1848 vum [[Charles Munchen]] gegrënnt, déi éischt satiresch Zäitschrëft zu Lëtzebuerg war? * ... de [[Sergei Michailowitsch Prokudin-Gorski]] (Сергей Михайлович Прокудин-Горский) en aussergewéinlech wichtege Pionéier vun der Faarffotografie war? * ... ''[[Sawah]]'' vum [[Adolf El Assal]] deen éischte Lëtzebuerger Film war, deen op [[Netflix]] ze gesi war? * ... ee bei [[Konter a Matt]] bekennen oder trompe muss? * ... d'Mauere vun der [[Kierch Saint-Julien vun Auderghem]] mat Hasteng aus der ''Wäisser Kaul'' vu [[Rëmeleng]] gebaut goufen? * ... d'Arkade vun der Haaptwuecht, engem Gebai aus der Festungszäit dat op der [[Plëss]] stoung, wéi et 1902 ofgerappt gouf, an de [[Parc Heintz (rue de Hollerich)|Parc Heintz]] zu Hollerech geplënnert goufen? * ... de Vertrieder vu [[Washington D.C.]] am [[Kongress vun de Vereenegte Staaten|US-amerikanesche Representatnenhaus]] kee Recht huet, do matzewielen? * ... d'[[France Gall]] vun hirem [[Eurovision Song Contest 1965|Eurovisioun-Gewënner-Lidd]] ''[[Poupée de cire, poupée de son]]'' och eng [[japanesch]] Versioun mam Titel ''Yume Miru Shanson Ningyō'' opgeholl huet? * ... als Folleg vun der méi lueser [[Äerdrotatioun]] d'[[Koordinéiert Weltzäit]] (UTC) géigeniwwer der [[International Atomzäit|Internationaler Atomzäit]] (TAI) bal 40 Sekonnen no geet? * ... de Moler [[Henri-Joseph Redouté]] aus dem deemolegen [[Herzogtum Lëtzebuerg]] als Member vun der ''Commission des sciences et des arts'' um [[Napoléon Bonaparte]] senger Campagne an Egypten deelgeholl an doropshin 11 Tafelen an 100 eenzel Zeechnungen zum monumentale Wierk ''La Description de l'Égypte'' bäigedroen huet? * ... ''[[Kaiser Karls Bettstatt]]'' net grad dee komfortabeslte Leeër vum [[Karel de Groussen|Karel dem Grousse]] gewiescht dierft sinn? * ... d'[[Mineralwaasserquell Bel-Val|Société Anonyme Générale des eaux minérales de Bel-Val]] hiert Waasser net nëmmen zu Lëtzebuerg verkaaft huet, mä och bis zu zwou Millioune Fläschen am Joer an Europa, Amerika, Afrika an a China exportéiert huet? * ... ''[[Hurtigruten]]'' eng norwegesch Postschëffslinn ass, déi Fracht- Passagéier- a Kräizfahrtpassagéier laanscht d'Küstlinn tëscht [[Bergen]] a [[Kirkenes]] transportéiert? * ... op de Grof [[Siegfried I. vu Lëtzebuerg]] net nëmmen d'Grënnung vun der [[Bockfiels|Buerg Lëtzebuerg]], ma och vun där vu [[Saarburg]] zréckgeet? * ... d'''[[London Eye]]'' dat gréisst [[Riserad]] an Europa ass an als ''Millennium Wheel'' a Betrib goung? * ... d'Gebai vun der fréierer [[Gare Biissen|Gare vu Biissen]] identesch mat deem vun där vun Useldeng ass? * ... [[Cidade Velha|Ribeira Grande]], déi éischt Siidlung um [[Cap Vert]], och déi éischt permanent europäesch Siidlung an den Trope war? * ... de [[Vëlodrom Belair|Vëlodrom um Belair]] mat sengem Terrain an der Mëtt, wéi en a Betrib goung, anengems den eenzegen Sportstadion an der Stad Lëtzebeurg war? * ... d'Archive vun der''[[Officina Plantiniana]]'' et erméiglechen, iwwer 300 Joer Verlagsgeschicht a Buchdrock ze verstoen? * ... d'[[Rackés Millen]] zu Äischer déi eenzeg Waassermillen zu Lëtzebuerg ass, déi nach voll funktionéiert? * ... et um Mound e [[Ball (Moundkrater)|Ball]] vu 40&nbsp;km Duerchméisser gëtt ? * ... de [[Kasemattentheater]] zwar no enger vu sengen éischte Spillplazen, de [[Kasematte vun der Stad Lëtzebuerg|Kasematten]], genannt gouf, awer zanter Joerzéngte praktesch net méi do spillt? * ... de [[Schëffslift vu Strépy-Thieu]] um [[Canal du Centre (Belsch)|Canal du Centre]] an der Belsch en Héichtenënnerscheed vun 73 Meter iwwerwënnt a [[Schëffslifter vum Canal du Centre|véier historesch hydraulesch Lifter]] ersetzt? * ... am Gebai vun der [[Villa Lefèvre|amerikanescher Ambassade an der Stad]] bis am Zweete Weltkrich déi däitsch Ambassade war? * ... een am Wanter geleeëntlech [[Hoeräis]] op muuschtegem Holz fanne kann? * ... de [[Léon Mart]] (1914-1984) dee Spiller vun der [[lëtzebuergesch Foussballnationalekipp|lëtzebuergescher Foussballnationalekipp]] ass, dee bis ewell <!--Stand: 2022-->déi meescht Goler fir si geschoss uet, neemlech 16 Stéck? * ... d'Haus ''Bei der Stengener Klack'' op der [[Alstad-Plaz (Prag)|Prager Alstad-Plaz]] dem [[Jang de Blannen|Jang de Blanne]] säi Stadpalais war? * ... "[[Handy]]" an "[[Oldtimer]]" zu de [[Schäinanglizismus|Schäinanglizisme]] gezielt ginn? * ... et vun der [[Schuerelser Schlass|Schuerelse Buerg]] keng bekannt Dokumenter ginn, déi eppes iwwer d'Geschicht aussoe kéinnten, grad wéi och d'Origine vum Numm net gekläert ass? * ... de [[Porsche 356 Nr.1 Roadster]] deen éischten Auto war, deen den Numm ''Porsche'' gedroen huet? * ... 2019 nach ëmmer 1 % vun der Lëtzebuerger Bevëlkerung net un en [[Waasserwirtschaft zu Lëtzebuerg|Ofwaassersystem]] ugeschloss war? * ... [[Schweedesch]] eréischt zanter 2009 [[offiziell Sprooch]] vu [[Schweden]] ass? * ... dem Minnsänger [[Wachsmut vu Kënzeg]] seng Lidder der Traditioun vum reflektéierende Minnesang zougeuerdnet ginn? * ... d'[[Kaspescht Mier]] am Fong kee Mier, ma e Séi ass? * ... den [[American Building (Stad Lëtzebuerg)|American Building]] an der Stad Lëtzebeurg säin Numm dohir huet, well do d'Reesagence Derulle-Wigreux hire Sëtz hat, duerch déi bannent 40 Joer iwwer 16.000 Leit an d'USA ausgewandert sinn? * ... den [[Uessepickert mat roudem Schniewel]] op Kisuaheli (iwwersat) "Wiechter vum Nashorn" genannt gëtt? * ... den [[Deutsch-Luxemburgisches Schengen-Lyzeum Perl]] zesumme vum Saarlännesche ''Ministerium für Bildung, Kultur und Wissenschaft'' an dem lëtzebuergesche ''[[Ministère de l'éducation nationale, de l'enfance et de la jeunesse|Ministère de l'Éducation nationale et de la Formation professionnell]]e'' entworf gouf a bedriwwe gëtt? * ... den Jersey-Kabes, eng [[Bam-Kabes]]-Zort, déi op op de Kanalinsele gezillt gouf, 2 bis 3 Meter héich gëtt? * ... d'[[Kierch Léiweng#D'Bildche vun der Stackeger Muttergottes|Bildche vun der ''Stackeger Muttergottes'']] an der Léiwenger Kierch, eng Figur aus gebranntem Leem aus dem 17. Jorhonnert, am Laf vun der Zäit 5 Mol nei bemoolt gouf, ë.a. fir se der Moud vun deemools unzepassen? * ... ''[[Le Petit Prince]]'' als éischt op Englesch erauskoum, an eréischt dono an enger franséischer Editioun? * ... d'[[Schlass Biertreng]] an der Zäit am Familljebesëtz vun souwuel engem lëtzebuergesche wéi och engem belsche Premierminister war? * ... den [[Giant's Causeway]], eng [[Basalt]]saileformatioun an Nordirland, der Legend no Reschter vun enger Strooss aus [[Pavé]] ass, déi e Ris gebaut hat? * ... de [[Friedrich Stummel]] op enger vu senge Molereien an der [[Kathedral Notre-Dame vu Lëtzebuerg|Stater Kathedral]] säin Numm am Buch vun engem Schrëftegléierten, an och e Portrait vu sech selwer, hannerlooss huet? * ... de joerzéngte laange Sträit tëscht Dänemark a Kanada, wiem d'[[Hans-Insel]] gehéeiere géif, de Bäinumm ''Whiskey Wars'' hat? * ... den Optrëtt vun de [[The Rolling Stones|Rolling Stones]], am August 1995 um Kierchbierg, mat méi wéi 60.000 Zuschauer dee gréisste [[Concert]] ass, dee bis ewell<!-- Stand 2022--> zu Lëtzebuerg organiséiert gouf? * ... am [[Lëtzebuerger Online Dictionnaire]] déi 1000 heefegst Wierder och a Gebäerdesprooch iwwersat sinn? * ... an der [[Kathedral Saint-Étienne vu Bourges]] déi eelst astronomesch Auer vu Frankräich ass (si ass vu 1424)? * ... [[den Décken an den Dënnen]] an der [[Gemeng Suessem]] mat jee enger Strooss geéiert goufen? * ... d'Mine [[Walert]] zu Rëmeleng de Spëtznumm ''Mausfal'' krut, well do net manner wéi 46 Biergleit hiert Liewe gelooss hunn, dorënner och den Deputéierte [[Jean-Pierre Bausch]]? === 250 === * ... e Studentequartier zu [[Köln]] (Neustadt-Süd), als Uspillung un de Paräisser [[Quartier Latin]], ''Kwartier Latäng'' genannt gëtt? * ... bei [[Mamer]] an engem Pëtz aus der Réimerzäit Skelettdeeler vun engem [[Dromedar]] fonnt goufen? * ... den [[hellege Fiakrius]] Patréiner vun de Gäertner, den Taxichaufferen an de Koloproktologen ass? * ... de Fait, dass am ''Finnegan's Wake'' vum [[James Joyce]] "''that Luxuumburgher evec cettehis Alzette'' (...)" ernimmt gëtt, op dem Auteur säi Besuch am Land als Tourist, am August 1934, zeréckzeféieren dierft sinn? * ... de [[Bodensee]] näischt mat Buedem ze dinn huet, ma op eng fréier Uertschaft an Herzogtum ''Bodamon'' (haut Bodam, e Quartier vu Ludwigshafen), zréckgeet? * ... Enn vum 19. Joerhonnert an der [[Péitruss-Kasematten|Paschtéitche]] Champignone gezillt goufen? * ... den [[3. September]] [[1967]] a Schwede vun engem Dag op deen anere op der Strooss vu [[riets a lénks|Lénks- op Rietsverkéier]] ëmgestallt gouf? * ... den [[Auguste Dutreux]] (1808-1890) e lëtzebuergesche Jurist a Lepidopterolog war? * ... de [[Kiwi (Fruucht)|Kiwi]] no engem Vull aus [[Neiséiland]] genannt gouf, opwuel d'Fruucht ursprénglech aus [[China]] kënnt? * ... déi satiresch Zeitung ''[[D'Wäschfra (1868)|D'Wäschfra]]'' bannent hirem 16järegem Bestoen e puer Kéieren de Titel huet misse wiesselen (''Thill Eulenspiegel, Der neutrale Pulcinell, D'Uoreg Zongen)'', well et ëmmer nees Prozesser géint si gouf? * ... d'[[Shirley Temple]] mat 6 Joer déi bis ewell jéngst Persoun war, déi en [[Academy Awards|Oscar]] krut? * ... de [[Belvédère um Escher Gaalgebierg]] e [[Monopteros]] ass? * ... d'[[Sahara]], entgéint dem Klischee, just zu 20 % aus Sandwüst besteet? * ... de Film ''[[Eng nei Zäit]]'' en tatsächleche Muerdfall, de [[fënneffache Muerd um Wandhaff]] am Joer 1945, als Grondlag fir seng Intrig huet? * ... d'Liicht an eiser [[Mëllechstrooss]] ronn 100.000 Joer braucht, fir vun engem Enn bei dat aner ze kommen? * ... de [[William J. Kroll|Guillaume Kroll]] an den 1920er-1930er Joeren an der Stad um Belair an der [[Villa Leclerc]] e Laboratoire opgeriicht huet, fir metallurgesch Fuerschungen ze bedreiwen, ier en 1940 an d'USA ausgewandert ass? * ... d'[[Signal de Botrange]], deen héchste Punkt vun der Belsch, eréischt 1925 (mat den [[Cantons de l'Est (Belsch)|Ostkantonen]]) belsch gouf? * ... den [[Tour de France]] 1947 eng éischt Kéier zu Lëtzebuerg eng Etapp ageluecht huet, neemlech de 27. Juni am [[Vëlodrom Belair|Vëlodrom um Belair]]? * ... op der [[Venus (Planéit)|Venus]], anescht wéi bei den anere Planéite vu eisem Sonnesysteem, d'[[Sonn]] am Westen opgeet an am Osten ënner? * ... zu [[Wolz (Uertschaft)|Wolz]] eng [[Richard Brookins Gedenkplack Wolz|Plack un deen US-Zaldot erënnert]], deen am Wanter 1944 als [[Kleeschen|Kleesche]] verkleet, de Kanner kleng Cadeaue gemaach huet? * ... de ''[[Bradypus variegatus]]'' aus der [[Famill (Biologie)|Familll]] vun den Dräifanger-Lidderhanessen (Bradypodidae), 15 bis 18 Stonnen am Dag mat schlofe verbréngt, a just all 8 Deeg vun de Beem erofklëmmt, dat, fir säin Daarm eidel ze maachen? * ... de [[Charel de Kéngen]], Herzog vu Burgund, sech 1475 eng zwou Woche laang an der [[Zolwerknapp|Buerg Zolwer]] opgehalen huet? * ... de [[Fluchhafe Kansai]] op enger kënschtlecher Insel an der Bucht vun Osaka gebaut gouf? * ... d'[[Schlass Aansebuerg|Aansebuerger Schlass]] op d'Wunnhaus vum Schmëdd-Här [[Thomas Bidart]] zréckgeet, deen an de 1620er Joren ë. a. [[Simmerschmelz|zu Simmer en Héichuewe]] bedriwwen huet, fir Waffen ze produzéieren? * ... de Sënn an Zweck vun den [[Nazca-Linnen]] am Peru, honnerte vu schnouerriichte Linnen am Wüstebuedem, awer och Representatioune vun Déieren a Planzen, bis ewell net eendeiteg bestëmmt konnt ginn? * ... de [[Gallo-réimeschen Tempel Steesel|Gallo-réimeschen Tempel zu Steesel]] fir eng Gottheet mam Numm ''Cerunincus'' opgeriicht gi war, iwwer déi soss näischt gewosst ass? * ... de [[Finneschen Nationaltheater]] (''Suomen Kansallisteatteri'') deen eelsten Theater a Finnland ass, an deem Stécker op Finnesch gespillt ginn? * ... obwuel an der [[Koffergrouf vu Stolzebuerg]] an der Zäit alt bis zu 5000 Tonne Kofferäerz am Joer ofgebaut goufen, dës ni richteg rentabel war, an dofir ëmmer nees de Proprietär gewiesselt huet? * ... de ''[[Roque Cinchado]],'' e 27 Meter héije [[Basalt]]-Monolith um Bierg [[Teide]], op [[Teneriffa]], a Spuenien wäit bekannt ass, well en ë. a. um fréieren 1000-Pesete-Schäin ze gesi war? * ... "[[Parva Domus Magna Quies (Dikrech)|Klengt Haus, Grouss Rou]]" de Sëtz vun der Dikrecher Gemengekeess ass? * ... [[Monaco]], mat bal 16.000 Awunner pro km², deen dichtbesidelste Staat op der Welt ass? * ... de Kinnek [[Wëllem III. vun Holland]] a Groussherzog vu Lëtzebuerg de Spëtznumm ''Koning Gorilla'' kritt hat? * ... de ''Guggenheim-Effekt'' nom [[Guggenheim-Musée Bilbao|Guggenheim-Musée]] vu [[Bilbao]] genannt ass, an ausdréckt, wéi en ikonescht Gebai d'Zuel vu Visiteuren an enger Stad signifikant vergréissert? * ... de [[Maagbitter Buff]] op Basis vun engem Rezept aus dem 18. Joerhonnert vum [[Herman Boerhaave]] fabrizéiert gëtt? * ... den [[Dettifoss]] am Norde vun [[Island]], der Waasserquantitéit no, dee gréisste Waasserfall an Europa ass? * ... d'[[Verkéiersluucht#Speziell Luuchte fir den ëffentlechen Transport|Verkéiersluuchte]] fir de [[Stater Tram#Fueren a Signalisatioun|Stater Tram]] déi selwecht sinn, wéi déi fir d'Busser, mat zousätzleche Signaler, déi fir däitsch Trammen entwéckelt goufen? * ... bei den [[Nandu]]en ee Männchen d'Eeër vu bis zu 12 Weibercher mateneen ausbréit an sech dann ëm d'Opzuucht vun deene Jonke këmmert? * ... an der Fassad vum fréiere [[Kino Capitole]] an der Stad Wellen a Blëtzer mat de Wierder ''Vox'' a ''Lux'' ze gesi sinn, déi drop higewisen hunn, datt am Kino Tounfilmer gewise goufen? * ... d'[[Dreckskëscht]]en a Frankräich nach haut nom [[Eugène Poubelle]] genannt ginn, deen se 1884 zu [[Paräis]] agefouert hat? * ... deen éischte [[Catenaire]]spotto, deen den 18 Abrëll 1988 am Kader vun der [[Elektrifizéierung vun der Eisebunn zu Lëtzebuerg|Elektrifizéirung vun der Nordstreck]] opgeriicht gouf, an der [[Gare Luerenzweiler|Gare vu Luerenzweiler]] steet? * ... an engem Pavillion vum [[Nationalmusée vum Niger]] den originalen [[Arbre du Ténéré]] ausgestallt gëtt? * ... d'[[Benelux-Parlament]] schonns dräi Joer existéiert huet, éier d'[[Benelux|Benelux-Unioun]] 1958 offiziell an d'Liewe geruff gouf? * ... deen [[Fluchhafen Esch-Uelzecht|éischte Fluchhafen zu Lëtzebuerg]] zu Esch-Ulzecht um Flouer "Lankelz" war, an et do ë. a. eng Direktverbindung Esch-London gouf? * ... d'Mauer ronderëm den Domän vum [[Schlass vu Chambord]] mat 32&nbsp;km Längt déi längst a Frankräich ass? * ... fir de [[Lëtzebuerger Filmpräis]] e [[Spillfilm]] bis [[Lëtzebuerger Filmpräis 2018|2018]] eng Minimumlängt vu 60 Minutten huet missen hunn, iwwerdeems [[Lëtzebuerger Filmpräis 2021|2021]] et just nach 50 Minutte waren? * ... Kollumerpompsters an Hoogelandsters zwou vun den aacht Variante vum [[Gronengesch]] sinn? * ... d'[[Marie vu Lëtzebuerg]] Kinnigin vu Frankräich war? * ... um [[Widdebierg]] vun ufanks vum 19. Joerhonnert bis an d'1960er Jore souwuel Bau- a Paweesteng wéi och Sand ofgebaut gouf? * ... [[Japan]] dat eenzegt Land op der Welt ass, dat nach e Keeser als Staatschef huet? * ... an der [[Géisdrëffer Antimongrouf]] 1935 e Block [[Antimon]]äerz vun 52&nbsp;kg fonnt gouf, wat bis dohin dee gréisste vun der Welt war? ===300=== * ... de Bau vum [[Sydney Opera House]] 14,3-mol méi kascht huet wéi ufanks geplangt? * ... um Kierfecht am [[Park zu Heeschdref|Heeschdrefer Park]] zanter 1919 iwwer 700 Schwëstere vun der ''Doctrine chrétienne'' begruewe sinn? * ... de [[Kilimanjaro]] aus dräi Vulkane besteet? * ... vun den aacht grousse Landschaftsbiller an Ueleg vu Lëtzebuerger Buergen, déi de [[Barend Cornelis Koekkoek]] fir de Kinnek-Groussherzog [[Wëllem II. vun Holland|Wëllem II]] gemoolt buet, der bis haut just nach véier erhale sinn? * ... d'Mounde vum Planéit [[Uranus (Planéit)|Uranus]] no Personnagen aus de Wierker vum [[William Shakespeare]] a vum [[Alexander Pope]] genannt goufen? * ... et am [[Arboretum Kierchbierg]], op dräi Parke verdeelt, eng Sammlung vu ronn 500 wanterfeste Bam- an Trauschaarten aus Europa an aus senge Grenzgebidder gëtt? * ... de Videoclip ''[[Gangnam Style]]'' vum [[südkorea]]nesche [[Rap]]per [[Psy (Rapper)|Psy]] als éischten op der Plattform [[YouTube]] iwwer eng Milliardmol opgeruff gouf? * ... de Film ''[[Irina Palm]]'', deen 2007 den [[3. Lëtzebuerger Filmpräis 2007|3. Lëtzebuerger Filmpräis]] an der Kategorie "Bescht Koproduktioun" krut, a Groussbritannien Ausléiser an Inspiratioun war vun der ''Irina Palm d'Or'', enger ironescher Auszeechnung fir déi schlechtst brittesch Produktioun? * ... den [[Anden-Kondor]] op de Wope vu [[Bolivien]], [[Chile]], [[Ecuador]] a [[Kolumbien]] ze fannen ass? * ... den éischte Rock-Open-Air-Concert zu Lëtzebuerg de 6. Juni 1971 am [[Stade Achille-Hammerel]], dunn dem Stadion vun der [[Union Lëtzebuerg]], ofgehale gouf? * ... dem [[Franz Kafka]] seng net verëffentlecht Wierker net, wéi hie et a sengem Testament gewollt huet, verbrannt goufen, ma awer publizéiert goufen? * ... [[RTL4]] zwar en Televisiounssender op [[Hollännesch]], awer keen hollännesche Sender ass? * ... Äsche vum [[Clyde William Tombaugh|Entdecker]] vum Zwergplanéit [[(134340) Pluto|Pluto]] 2015 mat der [[Raumsond]] ''New Horizons'' just 12.500&nbsp;km laanscht deen Himmelskierper geflu sinn? * ... d'Produktioun vu [[Gromper]]en zu Lëtzebuerg bannent 50 Joer, tëscht 1960 an 2010, ëm 80% gefall ass? * ... [[Lemuren]], wouvun et der eng 20 [[Aart (Biologie)|Aarte]] gëtt, [[Endemismus|endeemesch]] op [[Madagaskar]] sinn? * ... de [[Louis François Armand de Vignerot du Plessis]] sech virun allem en Numm duerch seng amouréis Aventuren a seng Dueller gemaach huet? * ... de [[Kino Empire]] (1958 bis 1978) zu Esch-Uelzecht, mat zäitweis 940 Sëtzplazen, zu senger Zäit dee bei wäitem gréisste Kino am Land war? * ... d'[[Bayajidda-Legend]] déi wichtegst Ursprongslegend vum [[Hausa (Vollek)|Hausa-Vollek]] ass? * ... d'[[Reeboufrell]] (''Oncorhynchus mykiss''), déi ursprénglech aus Nordamerika kënnt a géint 1855 an Europa agefouert gouf, zu Lëtzebuerg fir d'éischt 1887 ausgesat gouf? * ... déi éischt Iwwerreechung vun der [[Légion d'honneur]] de 15. Juli 1804 an der Kapell vum [[Hôtel des Invalides]] duerch den [[Napoléon Bonaparte|Napoleon]] u seng Offizéier war? * ... de ''[[Heinrich Brändli|Brändli-Plang]]'' uganks vun den 1990er Joeren de [[Autobus de la Ville de Luxembourg|Stater Busreseau]] duerchgerëselt huet? * ... dat [[Schottescht Parlament]] (Gälesch: ''Pàrlamaid na h-Alba'') och nach ''Holyrood'' genannt gëtt, nom Quartier vun der Haaptstad [[Edinburgh]], an deem et läit? * ... d'[[Schnëssen-App]] et dem [[Institut de linguistique et de littératures luxembourgeoises]] vun der [[Uni Lëtzebuerg]] erméiglecht, Toundokumenter ze sammelen iwwer de Vokabular an d'Aussprooch vum [[Lëtzebuergesch]]en, andeems jidderee fräiwëlleg matmaachen an ophuele kann, wéi ee fir eppes seet? * ... ''Mogotes'' am [[Valle de Viñales]] op [[Kuba]] den Numm vu Kalleksbierger ass, déi sech aus der rouder Äerd ervirdinn a vun ënnerierdeschem Waasser ausgehielecht goufen? * ... wéi ''[[De Scholdschäin]]'', déi éischt Operett op Lëtzebuergesch, 1855 fir d'éischt opgefouert gouf, Männer d'Fraerolle gespillt hunn, well et "sech net gepasst" huet datt Frae géifen Theater spillen? * ... beim [[Fändel vu Litauen]] an deem vu [[Myanmar]] e Stär den Ënnerscheed mécht? * ... den [[Houfelter Kanal]] en Iwwerrescht ass vum geplangte [[Meuse-Musel-Kanal]], engem Projet aus den 1820er Joeren? * ... d'[[Schluecht vu Cuito Cuanavale]] (1988) déi gréisst Schluecht um afrikanesche Kontinent nom Zweete Weltkrich war, an, wann och keng Säit s'eendeiteg gewonnen hat, se dach den Ufank vun enger Léisung vum [[Südafrikanesche Grenzkrich]] war? * ... d'[[Papageien]] déi eenzeg [[Vullen]]-[[Uerdnung (Biologie)|Uerdnung]] ass, déi hiert Friesse mat de Féiss festhalen? * ... als [[Seriemäerder]] gewéinlech eng Persoun bezeechent gëtt, déi mat zäitlechem Ofstand vu méi wéi 30 Deeg dräi oder méi Mënschen ëmbréngt? * ... [[Lanzarote]] déi éischt ganz Insel war, déi 1993 vun der [[UNESCO]] zum Biosphärereservat erkläert gouf? * ... ee Paneau vum [[Genter Altor]], deen 1934 gestuel gouf a bis haut net nees opgedaucht ass, an engem Roman vum [[Albert Camus]] eng net onwichteg Roll spillt? * ... [[Pangea]] den Numm vum Superkontinent an der Urzäit ass, deen eng 100 Millioune Joer laang bal dat ganzt Festland vun der Äerd an enger eenzeger gewalteger Landmass vereent huet, déi vum Nord- bis zum Südpol goug? * ... een am [[Spuenescht Duerf|Spueneschen Duerf]] (''Poble Espanyol'') zu [[Barcelona]], dat 1929 fir d'Weltausstellung um Montjuïc gebaut gouf, déi charakteristesch Bauforme vun deenen eenzele spuenesche Regiounen am Detail nogestallt fënnt? * ... de [[Laacher-Séi-Ausbroch]] viru ronn 13.000 Joer an der [[Äifel]], e Vulkanausbroch mat an enger 40 Kilometer héijer Eruptiounssail, dee jéngsten Ausbroch vun der Äerdgeschicht a Mëtteleuropa war? * ... en [[Europäeschen Igel]] 5.000 bis alt 7.500 Stachelen huet, déi iwwer de ganze Kapp a Réck verdeelt sinn? * ... [[Gold]], als E175, op der [[Lëscht vun de Liewensmëttelzousätz]] ze fannen ass? * ... den [[Uluru]], am [[Uluru-Kata Tjuta Nationalpark]], mat enger Längt vu 4 ½ km , enger Breet vun 2 ½ km an enger Héicht vun 348,7 m, dee gréisste [[Monolith]] op der Äerd ass? * ... * ... ===''Déi rout Linke musse fir d'éischt gebléitst ginn...''=== * ... den [[F91 Diddeleng]] sech 2018, als éischt lëtzebuergesch Ekipp iwwerhaapt, fir d'Gruppephas vun der [[Europa League]] qualifizéiert huet? * ... de Schauspiller [[Michael Keaton]] fir richteg ''Michael Douglas'' heescht, ma sech dee [[Pseudonym]], nom [[Buster Keaton]], zougeluecht huet, fir net mat [[Michael Douglas|deem anere Schauspiller mat deem Numm]] verwiesselt ze ginn? * ... net [[New York City|New York]] d'Haaptstad vum [[New York (Bundesstaat)|Bundesstaat New York]] ass, ma [[Albany]]? *... d'[[Hänkbéck vu Saint-Martin-d'Ardèche|Hänkbréck iwwer d'Ardèche]] tëscht [[Saint-Martin-d'Ardèche]] an [[Aiguèze]] [[1905]] gebaut gouf awer eréischt [[2005]] offiziel ageweit gouf. * ... am [[Saarland]] zweeanenhalleft Joer nom [[Traité vu Lëtzebuerg|Bäitrëtt zu der Bundesrepublik]] weider man [[Franséische Frang]] bezuelt gouf? *... et 1949 eng ''Herrenberg-Lift-Gesellschaft'' gouf, fir zu [[Dikrech]] eng Seelbunn op den [[Härebierg]] ze bauen, mee schonn 1950 decidéiert gouf, amplaz vun engem Ausfluchszil duer [[Kasär Grand-Duc Jean|eng Kasär]] hin ze bauen? * ... [[Flecht]]en (Lichen) e symbiotescht Zesummeliewen tëscht engem [[Pilzeräich|Pilz]] mat enger [[Algen|Alg]] oder enger [[Bakterien|Bakterie]] sinn? * ... d'[[Chilehaus]] zu [[Hamburg]] säin Numm dohier huet, datt de Bauhär mam [[Salpéiter]]handel aus [[Chile]] räich gi war? * ... den Tuerm um [[Napoleonsgaart]], Belvédère genannt, 1928 vum [[Kadaster]] fir [[Triangulatioun]]sberechnungen opgeriicht gouf? *... d'[[Wëllkar]] net zu de [[Grieser]] zielt, wéi déi aner [[Fruucht (Kären)|Fruucht]]-Aarten, ma zu der Famill vun de [[Polygonaceae]], zu där och de [[Rubbarb]] an de [[Sauerampel]] gehéiert? * ... den Numm ''[[Molotowcocktail]]'' op de [[Finnesch-Sowjetesche Wanterkrich]] zréckgeet, wéi d'Finnen sech mat dëser Waff géint sowjetesch Tankse gewiert hunn? *...d'[[Chareli]]sbréck zu [[Dummeldeng]] déi éischt Bréck an Europa war, déi mat '''[[Greyträger]]e''' gebaut war? * ... den Nullmeridian, wéi e mam [[UTM-Koordinatesystem|UTM]]- [[Koordinatesystem]] WGS84 gemooss gëtt, eng 100 Meter ëstlech vum Nullmeridian vum [[Royal Greenwich Observatory]] läit? * ... [[Reykjavik]] ([[Island]]), [[Wellington]] ([[Neiséiland]]) a [[La Paz]] ([[Bolivien]]) déi respektiv nërdlechst, südlechst an am héchste geleeën [[Haaptstad|Haaptstied]] sinn? * ... De Markennumm [[Elle & Vire]], vum Numm vun de Flëss [[Elle (Vire)|Elle]] a [[Vire (Floss)|Vire]] am [[Departement Manche]] hierkënnt. * ...den Ausbroch vum Vulkan [[Tambora]] an Indonesien am Joer 1815, dat [[Joer ouni Summer|Joer duerno]] en grouss [[Hongersnout]] an Amerika an an Europa provozéiert hat? * ... den [[Däitsch-Hollännesch-Belschen Dräilännereck]] um [[Vaalserberg]] vun 1839 bis 1919 e Véierlännereck war? * ... der [[Ruth Belville]] hire Beruff dora bestoung, déi genee [[Auerzäit]] ze verkafen, a si dowéinst ''[[Greenwich Mean Time|Greenwich Time]] Lady'' genannt gouf? * ... den [[Jack Lemmon]], de [[Sean Penn]], d'[[Juliette Binoche]] an d'[[Julianne Moore]] déi eenzeg Schauspiller sinn, déi de Präis fir dee beschte Schauspiller op den dräi Filmfestivalle vu [[Filmfestival vu Cannes|Cannes]], [[Filmfestival vu Venedeg|Venedeg]] a [[Internationale Filmfestspiele Berlin|Berlin]] gewonnen hunn? * ... den [[Tyrrell P34]] den e [[Formel 1]] Auto mat 6 Rieder war? * ... d'Pompjeeë vun Tréier den 23. Abrëll 1941 an d'Stad Lëtzebuerg hëllefe koume fir d'Feier am [[Hôtel des Terres Rouges|Terres-Rouges-Gebai]] ze läschen? * ... bis ewell just dräi Leit gläichzäiteg fir en [[Oscar]] fir dat bescht Orignial-Dréibuch an ee fir dee beschte Schauspiller an engem nämmlechte Film nominéiert goufen, nämlech de [[Charlie Chaplin]], den [[Orson Welles]] an de [[Sylvester Stallone]]? * ... de [[Robert Tappan Morris]] 1988 den éischte [[Computerwuerm]] entwéckelt hat? * ... den Turner [[Georg Eyser]] bei den [[Olympesch Summerspiller 1904|olympesche Spiller 1904 zu St. Louis]] 6 Medaile gewonnen huet, an dat trotz enger hëlzener Beeprothees? * ... de [[Charles Maurice de Talleyrand-Périgord]] a Frankräich souwuel ënnert dem ''[[Ancien Régime]]'', wéi och wärend der [[Franséisch Revolutioun|Franséischer Revolutioun]], dem ''[[Directoire]]'', dem ''[[Consulat]]'', dem ''[[Premier Empire]]'', der [[Franséisch Restauratioun|Restauratioun]] an der [[Julimonarchie]] wichteg Funktiounen am Staat hat, a bei véier Kréinungen dobäi war? * ... de Geograph [[Mathias Ringmann]], deen éischte war, deen der [[Nei Welt|Neier Welt]] den Numm ''[[Amerika (Kontinent)|America]]'' ginn hat? * ... de [[Charles Bech]], den eenzege Lëtzebuerger war, dee fir [[US-Airforce]] Asätz op enger [[B-17 Flying Fortress]] geflunn ass. * ... verschidde [[Schof]]s- a [[Geess]]erasse méi wéi 2 [[Har]]en hunn. [[Kategorie:Wikipedia]] [[Kategorie:WDS]] dx2gatvzet3htovjwys184cm5x8mqqj 2396140 2396097 2022-08-25T13:26:18Z Zinneke 34 /* 300 */ wikitext text/x-wiki {| |bgcolor=#FFFFEE| <br>'''Dat hei ass d'Reserv vun neien ''' '''''Teaseren''''' '''fir an d'[[:Schabloun:WDS {{CURRENTDAY}}. {{CURRENTMONTHNAME}}|Wousst Dir schonn...]]-Rubrik''', déi duerch Schablounen, [[Haaptsäit/WDS|eng fir all Dag]], mat Sätz aus der [[Haaptsäit/WDS-Archiv 365|Lëscht vun 365 Teaseren]] dohigesat ginn. Wann der hei nach eng Kéier 365 neier zesummekomm sinn, kënnen déi dann déi aktuell ersetzen oder mat hinnen an e Roulement kommen. Wann Dir deemno Iddie fir weider Verweiser op Artikelen hutt (oder kuriéis Detailer dodran), da sëtzt se w.e. gl. hei ënnendrënner derbäi. |} ---- ===Wousst Dir schonn datt…=== * ... d'[[Joan Fontaine]] an d'[[Olivia de Havilland]] déi eenzeg Sëschtere sinn, déi allebéid en [[Academy Awards|Oscar]] fir dat bescht Schauspill an enger Haaptroll kruten? * ... déi éischt [[Päerdscourse]] zu Lëtzebuerg am Joer [[1895]] zu [[Dikrech]] geridde gouf? * ... d'[[Dräi Kinneken]], déi heirëmer ''Balthazar, Caspar a Melchior'' genannt ginn, bei de syresche Chrëschten ''Larvandad, Hormisdas a Gushnasaph'', bei den Ethiopier ''Tanisuram, Mika, Sisisba'' oder ''Awnison, Libtar a Kasäd'', a bei den Armeenier ''Kagba a Badadilma'' heeschen, an deemno och alt just zu zwéi sinn? * ... dem [[Johann Philipp Bettendorf]] (1625-1698) seng Chronik vun de Jesuittemissiounen am [[Amazonas]]gebitt als eng Fondgrouf net nëmme fir Kiercherechtler a Missiounstheologen, mä och fir Ethnologen, Biologen, Historiker a Soziologen ugesi gëtt? * ... d'Adepte vun der [[Prënz-Philip-Beweegung]] op [[Vanuatu]] iwwerzeegt sinn, datt de [[Philip, Duke of Edinburgh|Prënz Philip]], de Mann vun der brittescher Kinnigin [[Elizabeth II. vu Groussbritannien|Elizabeth II.]], eng Gottheet ass? <!-- Mol kucken, wéi dat nom Philip sengem Doud 2021 weidergeet... --> * ... d'[[Befreiungsmonument Dikrech|Monument fir d'Befreiung duerch d'US-Arméi]] zu [[Dikrech]] un zwou Befreiungen erënnert, déi am September 1944 an déi am Januar 1945? * ... de [[Ginkgo]] sech zanter 300 Millioune Joer kaum verännert huet an dofir als e ''liewegt Fossil'' gëllt? * ... ''Grëmmeleschter'' fréier Reesbengele genannt goufen, déi zu [[Grëmmelescht]] fabrizéiert goufen? * ... de [[Koméit]] [[Shoemaker-Levy 9]], deen 1993 entdeckt gouf, am Summer 1994 op de Planéit [[Jupiter (Planéit)|Jupiter]] opgeschloen ass? * ... d'[[Christ Roi-Kapell]] um Belair 1931 dat éischt Kierchegebai zu Lëtzebuerg war, dat net am traditionellen neo-romaneschen oder neo-gotesche Stil gebaut gouf? * ... dem [[Georges Méliès]] säin ''Le Voyage dans la Lune'' (1902, nom Roman vum [[Jules Verne]]) als deen éischte [[Science-Fiction]]-Film gëllt? * ... d'[[Rochuskierch zu Éinen]] déi eenzeg Kierch am Land ass mat engem ronne Kiercheraum? * ... d'Mafalda, e Comicpersonnage vum argentineschen Zeechner [[Quino]], 2014 als éischt BDs-Figur mat der [[Légion d'honneur]] ausgezeechent gouf? * ... Lëtzebuerg kuerz virum Éischte Weltkrich de weltwäit [[Siderurgie zu Lëtzebuerg|sechstgréisste Produzent vu Goss an aachtgréisste vu Stol]] war? * ... d'[[Gro Gaardewanz]] am 20. Joerhonnert éischter seelen zu Lëtzebuerg war, zanter ongeféier 2010 do besonnesch opfälleg am Hierscht ass, wa s'en Masse versicht, an Haiser anzedrénge fir z'iwwerwanteren? * ... ufanks vun den 1960er Jore beim Uleeë vum [[Our-Stauséi]] en Deel vun der Uertschaft [[Biwels]] huet missen op e kënschtleche Plateau verluecht ginn? * ... d'[[Baldwin Street]] an Neiséiland, mat engem Gefäll vu bis zu 35 %, als déi géist Strooss op der Welt gëllt? * ... d'Existenz vum [[Halonodon luxembourgensis]] bis ewell just duerch en Zant attestéiert ass? * ... de [[Streisand-Effekt]] no der Schauspillerin a Sängerin [[Barbra Streisand]] genannt gouf, déi eng Foto am Internet läsche loosse wollt, well dodrop (ë. a.) hiert Haus ze gesi war? * ... de Quartier [[Belair]] an der Stad Lëtzebuerg bis den Ufank vum 20. Joerhonnert ''Dauwefeld'', an dono ''Neimäerel'' genannt gouf, ier en 1957 säin haitegen Numm krut? * ... de [[Bodil-Präis]] deen eelsten dänesche Filmpräis ass? * ... de [[Méchelstuerm (Miersch)|Méchelstuerm zu Miersch]] net, wéi de Rescht vun der aler Kierch, am 19. Joerhonnert ofgerappt gouf, well en dem Kinnek-Groussherzog [[Wëllem II. vun Holland|Wëllem II.]] seng Fra Anna Palowna un d'Kierchtierm aus hirer Heemecht erënnert soll hunn, an doropshin d'Gemengeconseillere gebiede goufen, e stoen ze loossen? * ... vun 1880 un all Servicer vun der [[Regierung (Lëtzebuerg)|Lëtzebuerger Regierung]] an engem Gebai ënnerbruecht waren, dem [[Refuge Sankt Maximin|Hotel Sankt-Maximäin]], deen dofir dacks just ''d'Regierung'' genannt gouf? * ... d'[[Kongresshal vu Berlin]] an der Zäit vum [[Kale Krich]] e prominent Symbol fir déi däitsch-amerikanesch Allianz war an deementspriechend politesch instrumentaliséiert gouf? * ... de ''[[Vollekshaus (Stad Lëtzebuerg)|Versoffene Rousekranz]]'' duerch e ''Carrefour'' ersat gouf? * ... den [[Alexander Zoubkoff|éischte Fallschiermsprénger zu Lëtzebuerg]] Garçon an engem Stater Restaurant a Schwoer vum Keeser [[Wilhelm II. vun Däitschland|Wilhelm II.]] war? * ... zwee Joer, nodeem d'[[Fort Parkhöhe]] vun der Festung Lëtzebuerg fäerdeg gebaut war, fest stoung, datt et nees misst ofgerappt ginn? * ... een am [[Nationalpark Serra dos Órgãos]] ''dem Härgott säi Fanger'' bewonnere kann? * ... den 1. Juni 1904 zu Lëtzebuerg d'Aueren 35 bis 37 Minutten no vir geréckelt goufen, wéi vun der [[Sonnenzäit|Lokalzäit]] op déi [[Mëtteleuropäesch Zäit]] ëmgestallt gouf? * ... déi 35 Meter héich [[Dräifaltegkeetssail vun Olomouc]] am 18. Joerhonnert opgeriicht gouf, fir d'Enn vun enger [[Pescht]]epidemie ze éieren? * ... den Numm "[[Tawioun]]", eng Strooss an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]], op e Bouf vum [[Péiter Ernest I. vu Mansfeld|Péiter Ernest vu Mansfeld]] zréckgeet, deen Octavian housch, an no deem eng Paart genannt gi war? * ... den [[Tornado vu Péiteng]] vun 2019 Wandspëtzte vun 241&nbsp;km/h erreecht huet? * ... d'[[Laure Koster|Laure ('Lory') Koster]] déi éischt Lëtzebuergerin war, déi op den Olympesche Spiller ugetrueden ass, nämlech als [[Schwammen (Sport)|Schwëmmerin]] 1924 [[Olympesch Summerspiller 1924|bei deene vu Paräis]]? * ... wat een am [[Kiwuséi]] méi déif geet, wat d'Temperatur an de Salzgehalt méi eropginn? * ... de [[geographeschen Zentrum vu Lëtzebuerg]] am Nordweste vu Pëtten, am [[Naturschutzgebitt Pëttenerbësch]] läit? * ... d'[[Halloweenkrabb]] hiren Numm huet wéinst hirem Glach mat enger [[Halloween]]-[[Kalbass]]? * ... am [[Traité vu Lëtzebuerg]] 1956 festgehale gouf, datt d'[[Saarland]], dunn e franséischt Protektorat, der Bundesrepublik Däitschland bäitriede kéint? * ... d'[[Tomat]]en am 16. a 17. Joerhonnert an Europa eng Raritéit waren, a vu räiche Leit gezillt goufe fir schéin ze maachen, well gemengt gouf, d'Fruucht wier gëfteg? * ... de [[Johann Wolfgang von Goethe]] bei [[Openthalt vum Johann Wolfgang von Goethe an der Stad Lëtzebuerg (1792)|sengem Openthalt zu Lëtzebuerg]] net am sougenannte Goethe-Haus am Pafendall iwwernuecht huet, wou eng Plack hänkt, déi seet, dat wier de Fall gewiescht? * ... d<nowiki>'</nowiki>''[[Camptochaeta luxemburgensis]]'' en Troglobiont ass, an dowéinst seng Pigmentatioun verluer huet? * ... d'Willibrord-Klack an der [[Iechternacher Basilika]] mat knapps 7 Tonne Gewiicht déi schwéierst Klack am Land ass? * ... d'[[Mathilde d'Udekem d'Acoz|Mathilde]] zanter dem Bestoe vun der Belsch déi éischt Kinnigin ass, déi do am Land gebuer gouf? * ... den [[Albert Biever]] aus dem Rollengergronn 1904 zu New Orleans eng Universitéit gegrënnt huet? *... [[Iechternach]] 1886 als éischt Stad zu Lëtzebuerg eng elektresch Beliichtung krut? * ... dat éischt Liewewiesen, dat vun der Äerd an de Weltall geschéckt gouf, wuertwiertlech eent war, [[Laika|"dat billt"]] ? * ... bannent annerhalwem Joer no der Aféierung vum [[gratis ëffentlechen Transport zu Lëtzebuerg]] d'CFL 414.000 Euro mam Verkaf vun 1.-Klass-Ticketen (déi net gratis ass) an d'Kees krut? * ... de [[Ry de Vaux]] näischt mat [[Ris de veau]] ze dinn huet? * ... [[Manderen]] virun der Franséischer Revolutioun eng [[Herzogtum Lëtzebuerg|lëtzebuergesch]] Enklav a Loutrenge war? * ... um [[Kierfecht um Sichenhaff]] e Grafmonument steet, dat en Undenken un zwéi [[Commune vu Paräis|Kommunarde vu Paräis]] ass, déi am Exil zu Lëtzebuerg gestuerwe sinn? * ... d'Pläng vum Gebai vun der [[Gare Lëtzebuerg|Stater Gare]] op e ''[[Alexander Rüdell|Wirklicher Geheimer Oberbaurat]]'' zeréckginn? ===50=== * ... [[Quierzy]] am [[Departement Aisne]] ënnert de [[Merowenger]] eng Kinneksstad war, an ënnert de [[Karolenger]] eng Keeserpfalz, haut awer just nach e rouegt Dierfche vun eppes iwwer 400 Awunner ass? * ... D' ''[[Wochenblatt für Bürger und Landleute]]'' 1837 déi éischt "Provënz"zeitung zu Lëtzebuerg, an och déi éischt mat engem Feuilleton war? * ... d'[[Maria Theresia vun Éisträich]] de 25. Juni 1741 zum ''Kinnek'' vun Ungarn gekréint gouf, well et dofir kee weiblechen Titel gouf? * ... vun den ursprénglech [[Limes Luxemburgensis|94 stenge Maarken]], déi 1772 ënnert der [[Maria Theresia vun Éisträich|Maria Theresia]] opgeriicht goufen, fir d'Limitte vun der Stad Lëtzebuerg ze markéieren, der haut nach 63 bestinn? * ... den [[Johnny Weissmuller]], deen tëscht 1932 an 1948 a Filmer den [[Tarzan]] gespillt huet, virdrun olympesche Champion am [[Schwammen (Sport)|Schwamme]] war, an eng Goldmedail am [[Waasserball]] gewonnen hat? * ... dee Mann, [[Charles Bernard du Bost-Moulin|dee 1707 zu Lëtzebuerg d'Gromper agefouert]] soll hunn, bei engem Duell ëm d'Liewe koum? * ... de [[Kanounentiermche vu Kielen]] wéinst engem Noperschaftssträit entstane soll sinn? * ... [[Le Patron]] mat dräi oder véier Rieder ënnerwee ka sinn? * ... zu Lëtzebuerg tëscht 1880 an 1900 net manner wéi 20 [[Lëscht vun Zeitungen an Zäitschrëften zu Lëtzebuerg|nei Zeitunge gerënnt]] goufen? * ... d'[[Fabiola de Mora y Aragón]], vun 1960 bis 1993 den Titel ''Kinnigin vun'' de ''Belsch'' hat, an dono ''Kinnigin vun'' der ''Belsch''? * ... [[Dormans]], an der Marne, 1920 vun der Stad Lëtzebuerg fir 1 Frang op de Kapp vun hirer Bevëlkerung 'adoptéiert' gouf? * ... et bei Allënster, dem [[Victor Hugo]] no, ''"[[Häerdcheslee|une femme qui a une tête et un homme qui n'en a pas]]"'' gëtt? * ... [[Nuddel]]en a [[Kniddel]]en net nëmme vun der Matière-première hier, ma och [[etymologie|etymologesch]] dee selwechten Urspronk hunn? * ... de [[Michel Rodange]] mat senger Fra zesummen 10 Kanner hat, wouvun der awer sechs scho fréi gestuerwe sinn? * ... de [[Louis II. vu Frankräich|Louis den Tuddeler]] deen eenzege Jong vum [[Charles de Plakkapp|Charel dem Plakkapp]] war, deen iwwerlieft hat? * ... den ''[[Huelen Zant]]'' um Bockfiels net e Rescht vum Siegfried senger Buerg ass, mä vum lénksen Tuerm vun der zweeter Paart vun der Festung, deen 1874, wéi d'Festung geschlaff gouf, als 'Pseudo-Ruin' ëmgebaut gouf? * ... dem Theodor Kaiser säi [[Méckefänkert]] nach haut milliounefach zum Asaz kënnt? * ... bei der [[Cholera]]-Epidemie zu Lëtzebuerg, [[1865]]-[[1866]], tëscht 8.000 bis 10.000 Leit dorun erkrankt, a ronn 3.500 gestuerwe sinn, 1,83 % vun der Gesamtpopulatioun? * ... [[Cassini-Huygens]], eng Weltraummissioun mat zwou Raumsonde fir de Planéit [[Saturn (Planéit)|Saturn]] a [[Saturnmounden|seng Mounden]] z'erfuerschen, bannent knapps 20 Joer spektakulär nei Erkenntnesser bruecht huet? * ... bei der Explosioun vum Polvertuerm um [[Verluerekascht (Stad Lëtzebuerg)|Verluerekascht]], de 26. Juni 1807, 32 Persoune ëm d'Liewen koumen an der 120 schwéier blesséiert goufen, dorënner vill Kanner? * ... d'Insel [[Koiluoto]], déi just 3 Hektar grouss ass, tëscht Russland a Finland gedeelt ass? * ... d'[[Mercier (Champagner)|Champagnerfabréck Mercier]] am [[Weidendall]] bei Mamer virum 1. Weltkrich op bis zu 40 Hektar [[Weiden|Weide]] gezillt huet, deenen hir Rudde vu bis zu 100 Leit zu Kierf geflecht goufen? * ... [[Invasiounsträifen]] géint ''friendly fire'' schütze sollten? * ... de [[Malakoff-Tuerm (Lëtzebuerg)|Malakoff-Tuerm]] a [[Clausen]] nom [[Malakoff-Tuerm (Sewastopol)|Malakoff-Tuerm]], engem Deel vun der Festung [[Sewastopol]], genannt gouf, deen am [[Krimkrich]] (1853-1856) eng wichteg Roll gespillt hat? * ... d'[[The Beatles|Beatles]] 1961 hiren éischten Optrëtt no hirer Tournée zu Hamburg am [[Liverpool]]er ''[[Cavern Club]]'' haten, a bis 1963, 292-mol do opgetruede sinn? * ... d'[[Kapell Cité Léon Kauffman|Kapell vun der Cité Léon Kauffman]] tëscht 1962 an hirer Entweiung, 2017, an engem Trakt vun aacht Garagen amenagéiert war? * ... beim [[Tour de France 2011]] fir d'éischt Kéier an der Geschicht vum [[Tour de France|Tour]], net nëmmen zwéi Lëtzebuerger, ma och zwéi Bridder mat um Podium stoungen? * ... d'stenge Mauer ronderëm den Domän vum [[Schlass Kockelscheier]] vun engem eenzege Mann, engem gewësse Welter, bannent 15 Joer – vun 1880 bis 1895 – gebaut gouf? * ... zu Paräis, an der Zäit vum [[Directoire]], et Moud war, sech zu den ''Incroyables'' oder de ''Merveilleuses'' ze zielen? * ... de Lieu-dit ''[[Geeschterhaischen]]'' am [[Gréngewald]] op e Juegdhaus zréckgeet, dat fréier op där Plaz stoung? * ... déi [[Däitsch Bréck zu Visé]] (''Pont des Allemands''), eng Eisebunnsbréck iwwer d'[[Meuse]] bei [[Visé]], am [[Éischte Weltkrich]] vun der däitscher Arméi mat haaptsächlech russesche Gefaange gebaut gouf? * ... de Sënn an Zweck vun de [[Raschpëtzer]] am Gréngewald eréischt an de leschte Jorzéngte vum 20. Joerhonnert erausfonnt gouf? * ... d'[[Prinzessinnen-Eechen]] am [[Gréngewald]] sechs [[Eechen|Eeche]] sinn, déi tëscht 1894 an 1906 am ''Réngelsgronn'' zu Éiere vun den Duechtere vum [[Groussherzog vu Lëtzebuerg|Groussherzog]] [[Wëllem IV. vu Lëtzebuerg|Wëllem IV.]] geplanzt goufen? * ... de [[Schetzel]] e Klausener war, deen am 12. Joerhonnert bis zu sengem Doud 14 Joer laang an enger Klaus am Gréngewald bei der Stad Lëtzebuerg gelieft huet? * ... ''[[Les Trois Mousquetaires]]'' vum [[Alexandre Dumas]] ursprénglech als [[Feuilleton]] an der Zeitung ''Le Siècle'' publizéiert gouf? * ... der [[Ketty Thull]] hiert [[Kachbicher|Kachbuch]] an 10 Oploen méi wéi 50 Joer laang erauskomm ass? * ... de [[Mihai I. vu Rumänien|leschte Kinnek vu Rumänien]] no sengem Règne an der Schwäiz als Ziichter vu Gefligel, Testpilot a Makler op der Bourse säin Ënnerhalt verdingt huet? * ... d'[[Osbourg-Haus]] zu Gréiwemaacher am 15. Joerhonnert als Zivilhospiz gebaut gouf, an dono als Wunnplaz fir Schoulschwësteren, Schoul, Stadbibliothéik a Museksschoul benotzt gouf? * ... den [[Alhazen|Abu Ali al-Hasan Ibn Al-Haitham]] (~965 - 1039) als Erfinder vun der [[Lupp]] gëllt? * ... d'Wopen iwwer dem Portal vum [[Hospice Saint-Jean]] am Gronn déi vum Kinnek [[Karel II. vu Spuenien]], vum [[Herzogtum Lëtzebuerg]] a vum deemoleger Gouverneur vu Lëtzebuerg [[Philipp de Croy]], sinn? *... d'[[Gare Herbesthal|Gare vun Herbesthal]], déi 1843 opgoung, déi eelst europäesch Grenzgare war? * ... d'[[Avenue John-F.-Kennedy (Stad Lëtzebuerg)|Avenue Kennedy]] um [[Kierchbierg]] ursprénglech als [[Autobunn]] gebaut gi war, dann awer tëscht dem Enn vun den 1990er Joren an dem Ufank vun den 2010er Jore als Stadboulevard zréckgebaut gouf? * ... de [[Skorpioun I.]] en alegyptesche Kinnek aus der Virdynastescher Zäit, ëm 3200 v. Chr., war? * ... den Numm vun der Uertschaft [[Blummendall]] näischt mat Blummen ze dinn huet, ma éischter op eng keltesch Gottheet zréckgeet? * ... déi iwwer 21&nbsp;km laang [[Donauinsel]] zu [[Wien]] tëscht der [[Donau]] an der Neier Donau an den 1970er/1980er Joren ugeluecht gouf, fir Héichwaasser ze reguléieren? * ... als Reklamm fir d'Première vum Film ''[[De Superjhemp retörns]]'' verschidde Firmen d'Opschrëfte mat hiren Nimm (op Gefierer, Butteker oder Produkter) deelweis duerch déi parodistesch Versioun ersat hunn, déi s'am [[Superjhemp]] kritt haten? * ... de Vëlossportler [[Bim Diederich]] de Spëtznumm ''Duc de Grammont'' krut, nodeems e beim [[Tour de France 1951]] am ''[[Mur de Grammont]]'', seng 3 Matfuerer ofgehaangen hat? * ... déi lescht Persoun, déi am [[Tower of London]] higeriicht gouf, een zu Lëtzebuerg gebiertegen däitsche Spioun war? * ... den [[Traffic Light Tree]] zu London, sengem Kënschtler no, d'Zesummespill vun de Finanzaktivitéiten an dem Verkéier zu London, déi ni zur Rou kommen, mat de Beem an der Natur ronderëm symboliséiere soll? * ... den Zwerg bei der Blummenauer am [[Parc de Gerlache]] d'Klack eng éischt Kéier beim Begriefnes vum Déifferdenger Buergermeeschter [[Emile Mark|Mark]] gelaut huet? ===100=== * ... den [[Zwak (Mythologie)|Zwergen- oder Zwakemythos]] op bronzezäitlech Biergleit zréckgeet, déi sief et duerch hir Originnen, sief et duerch hir Aarbecht, méi kleng waren? * ... d'[[Sonn]] e [[Gielen Zwerg]] ass? * ... den [[Zwergmammut]](''Mammuthus exilis'') eng ausgestuerwen Aart aus der Famill vun den Elefanten, seng Kierpergréisst am Laf vun de Jore reduzéiert huet, well op der Insel wou e gelieft huet, de Kascht limitéiert ass? * ... [[Zwergstaat]]en an der Reegel eng Landfläch vun ënner 1.000&nbsp;km² hunn? * ... vum [[Pluto (Zwergplanéit)|Zwergplanéit Pluto]] ugeholl gouf, et wier e fréiere Mount vum [[Neptun (Planéit)|Neptun]], ier 1978 entdeckt gouf, datt de Pluto selwer 5 Mounden huet? * ... iwwer 1.500 Entreprisen de Label ''[[Made in Luxembourg]]'' benotzen dierfen? * ... d'[[Internationale Filmfestspiele Berlin]] 1951 op Initiativ vum US-amerikanesche Militär als eng "Vitrinn vun der fräier Welt" an d'Liewe geruff gouf, mam [[Alfred Hitchcock]] sengem ''[[Rebecca (Film 1940)|Rebecca]]'' als éischte Film?. * ... de ''Bernhoeft's Blitzlichtapparat Sanssouci'', deen de lëtzebuergesche Fotograf [[Charles Bernhoeft]] erfonnt a patentéiere gelooss hat, Präisser doruechter gewonnen huet? * ... am Joer 2160 [[Christi Himmelfaart]] an den [[Éischte Mee]], zwéi [[gesetzlech Feierdeeg zu Lëtzebuerg|gesetzlech Feierdeeg]], op dee selwechten Dag falen? * ... dem [[Mathias Erasmy]] säi ''Guide du voyageur dans le Grand-Duché de Luxembourg'' deen éischte lëtzebuergeschen Touristeguide war? * ... Sportaarten, déi ''um, am'' oder ''ënner'' [[Waasser]] ausgeüübt ginn, zu de [[Waassersport]]aarte gezielt ginn, där um Äis (soss näischt wéi gefruerent Waasser) awer net? * ... bis an d'1980er Joren an der [[Fiels]] Jeans produzéiert goufen? * ... 1821 am ''[[Luxemburger Wochenblatt]]'' fir d'éischt iwwerhaapt en Text op Lëtzebuergesch publizéiert gouf? * ... déi "[[Pampelmousse|gréisst Zitroun]]" bis zu 30&nbsp;cm am Duerchmiesser grouss ka ginn? * ... d'[[Gemeng Hollerech]] ëm 1905 déi zweetgréisst Gemeng am Land war? * ... am réimeschen [[Amphitheater vu Pula]] schonn [[Äishockey]]smatcher organiséiert goufen? * ... am Wanter 1813/1814 am haitege Lëtzebuerg all 40. Awunner un der [[Typhus|Fleckeféiwer]]-Pandemie gestuerwen ass? * ... ''[[Schweigt stille, plaudert nicht]]'' och als ''Kaffeekantate'' bekannt ass? * ... d'[[Clinique Saint-François]] um Fëschmaart déi éischt Aeklinik am Land war? * ... d'[[Fräi Hansestad Bremen]] dat klengst [[Land (Däitschland)|Bundesland]] vun Däitschland ass an aus zwou Stied besteet? * ... 2021 déi lescht 20 [[Telefonskabinn]]en zu Lëtzebuerg ewechgeholl goufen? * ... de [[Kierfecht Malakoff]] a [[Clausen]] deen eelste [[Juddentum zu Lëtzebuerg#Jiddesch Kierfechter zu Lëtzebuerg|jiddesche Kierfecht zu Lëtzebuerg]] ass? * ... [[Uhu]]en a Gefaangenschaft bis zu 60 Joer al kënne ginn? * ... d'Lokomotiv [[CFL 5519]] déi eenzeg Dampmaschinn vun den [[CFL]] ass, déi nach besteet? * ... d'[[Stroossbuerger Eeden]] déi eelst Charte ass, déi d'Trennung vum haitege frankophonen a germanophone Sproochraum bezeit? * ... deen éischte [[Bankomat|Geldautomat]] zu Lëtzebuerg am Mee 1982 op der Post, op der Stater Gare, a Betrib geholl gouf? * ... de [[Batman]], anescht wéi aner Superhelden, keng iwwernatierlech Kräften huet? * ... de [[Stade du Thillenberg|Stadion um Thillebierg]] tëscht 1921 an 1922 vun de Memberen, Supporteren a Spiller vun de [[Red Boys Déifferdeng|Red Boys]] gebaut gouf? * ... de Bierg [[Ararat]] d'Nationalsymbol vun den [[Armeenier]] ass an um Wope vun [[Armenien]] drop ass, haut an der [[Tierkei]] läit? * ... am Sëtzungssall vum [[Hôtel des Terres Rouges]] (haut de Sëtz vum [[Ministère de la culture|Kulturministère]]) véier Medaillone mat Zeenen aus der Stolindustrie an de Boiserien integréiert sinn? * ... d'[[Reichenbach-Waasserfäll]], eng Kaskad am Kanton Bern, duerch den [[Arthur Conan Doyle]] international bekannt goufen, well do deem seng Romanfigur Sherlock Holmes an ''The Adventure of the Final Problem'' zesumme mat sengem Feind, dem Professer Moriarty, erofgefall ass? * ... am August 1792, wärend dem [[Koalitiounskricher|éischte Koalitiounskrich]] d'Haaptarméi vun den Alliéierten, eng 40.000 Mann, zu [[Mutfert]] hiren Haaptquartéier opgeschloen huet? * ... de Sänger a Schauspiller [[Freddy Quinn]], jee no Quellelag, an dräi verschiddenen Uertschafte gebuer ka sinn? * ... d'[[Gare Kautebaach]] vun 1888 zwéi verschidden Architekturstiler vereent - Schwäizer Chalet an italieenescht Landhaus - wat den éischte Bauhären no e Symbol fir d'Frëndschaft an d'Begéinung vun de Vëlker duerstelle soll? * ... een ''[[Het Zinneke]]'' zu Bréissel als eng Zort kanine Pendant zum [[Manneken Pis]] an der Jeanneke Pis gesi kann? * ... Lëtzebuerg 1997 fir d'éischt Kéier mat ''[[Elles]]'' e [[Lëscht vun de lëtzebuergesche Filmer déi fir eng Oscar-Nominatioun virgeschloe waren|Kandidat fir eng Nominéierung fir den Oscar]] agereecht huet? * ... de Geriichtshaff vun der [[CECA]] an den 1950er Joere säi Sëtz an der Stater [[Villa Vauban]] hat? * ... d'Fabréck vum Faarfpigment [[Falunrout]], dat a Schweede wäitleefeg fir den Ustrach vu ländleche Gebaier gebraucht gëtt, 2001 vun der UNESCO op d'[[Weltierwen|Weltierwelëscht]] gesat gouf? * ... deen éischte Gol fir déi [[lëtzebuergesch Foussballnationalekipp]] an engem offizielle Lännermatch den 29. Oktober 1911 vum [[Albert Elter]] geschoss gouf? * ... den [[Chile]] vun Norden no Süde 4.200&nbsp;km laang ass, ma op der schmuelster Plaz just 90&nbsp;km breet? * ... den [[Internationale Fraendag]] zu Lëtzebuerg eng éischt Kéier den 23. Mäerz 1929 gefeiert gouf? * ... de [[Fairchild K-20 Loftbildfotoapparat]] dee wichtegste Fotoapparat vun der US Air Force am Zweete Weltkrich war? * ... am [[Traité vun Iechternach]] Lëtzebuerg an d'Bundesland Rheinland-Pflaz 1974 d'Bewirtschaftung vum Waasser am Grenzgebitt vun deenen zwee Länner festgeluecht hunn? * ... ''[[Li Tore]]'', eng Skulptur vun 1880, nach haut am Folklor vun de [[Universitéit Léck|Lécker Studenten]] eng wichteg Roll spill? * ... déi 1949 gegrënnte [[Goodyear-Dunlop Colmar-Berg|Goodyear S.A.]] zu [[Colmer-Bierg]] dat éischt Goodyear Wierk am kontinentalen Europa war an 1951 mat 300 Mataarbechter ugefaangen huet? * ... de [[Battistero lateranense]] zu Roum de Modell vu bal allen Dafkierche vum Chrëschtentum am héije Mëttelalter war? * ... et am Summer 1976 a Frankräich [[Summerzäit|eng Stonn méi spéit]] war wéi zu Lëtzebuerg? * ... am [[Club des Cent Cols]] netprofessionell Vëlossportler opgeholl ginn, déi op d'mannst honnert [[Col (Bierg)|Colle]] gefuer sinn? * ... et souwuel 1956 wéi 1973 de [[25. November]] zu Lëtzebuerg verbuede war, mam Auto ze fueren? * ... ee mam Auto duerch [[Fräulein Steinfort]] fuere kann? ===150=== * ... eng Kasematt vum [[Fort Dumoulin]] wärend dem Bau vum Institut National des Sports (INS) iertemlech mat Bëtong zougeschott gouf? * ... [[Eilekatz]] aus onverdaulechen Iessreschter (Schanken, Fiederen, ...) besteet, deen [[Eilen]] oder aner [[Gräifvullen]] erauswiergen? * ... et am 13./14. Joerhonnert am [[Mëttelalterlech Schmelz am Jeneeserbësch|Jeneeserbësch eng Schmelz]] gouf, déi gréisst bis ewell entdeckt Plaz vun Eisegewënnung aus dem Mëttelalter a Mëtteleuropa? * ... d' ''[[Feltgeniomyces luxemburgensis]]'', eng Ascomycota-Pilzenaart, déi 1990 zu Lëtzebuerg entdeckt a beschriwwe gouf, déi éischt bekannt Aart vun der Gattung ass? * ... et scho wärend der [[Éisträichesch Nidderlanden|éisträichescher Zäit]] am [[Herzogtum Lëtzebuerg]] an duerno och am [[Département des Forêts]] eng [[Hondssteier]] gouf? * ... [[Foussball am No Mans Land]] 1914 e Frëndschaftsmatch tëscht engleschen an däitschen Truppe war, déi sech an den Tranchéen op der Front a Frankräich wärend dem [[Éischte Weltkrich]] bekricht hunn? * ... am schweedesche Kuerzfilm ''[[Radio Luxemburg (Film)|Radio Luxembourg]]'' dës Radiostatioun d'Verlaangere vun de Jugendlechen no Modernitéit, an engem Duerf uganks vun den 1960er Joeren, symboliséiert? * ... zu [[Bern]] d<nowiki>'</nowiki>''[[Meitschibei|Meederchersbeen]]'' mat gemuelenen Nëss gefëllt ginn? * ... um Haus [[Ënnert de Stäiler]] eng [[Anna selbdritt]] ze gesinn ass? * ... [[Helminthologie|Helminthologen]] et mat parasitäre Wierm hunn? * ... de [[Putty Stein]] och alt emol [[Makkaronesch Dichtung]] geschriwwen huet? * ... d'[[Kap Komorin]] dee südlechste Punkt vum indeschen Ënnerkontinent ass? * ... den [[Europäesche Biber]] (''Castor fiber'') zu Lëtzebuerg eng zwee Joerhonnerte laang ausgestuerwe war, ier e sech zanter dem Ufank vun den 2010er Joeren nees laanscht Sauer, Uelzecht, Äisch an Atert ausgebreet huet? * ... de Schwäizer Comicpersonnage [[Globi]] als Maskottche vun enger Buttekschaîne erfonnt gouf? * ... am Mee 1966 déi éischt [[112 (Europäeschen Noutruff)#Geschicht vun der lëtzebuergescher Noutruffzentral|Noutruffzentral zu Lëtzebeurg]] a Betrib geholl gouf, déi deemools nach ënner der Nummer 012 z'erreeche war? * ... den [[Uergelpäifekaktus]] direkt iwwer dem Buedem vill eenzel Äscht mécht, déi da praktesch am Senkel eropwuessen, wat dann ausgesäit wéi eng Rei [[Uergelpäif]]en? * ... den 30. Januar 1945 iwwer 800 Prisonéier vum [[KZ Sonnenburg]], dorënner 91 Lëtzebuerger, vun der SS duerch Genéckschoss ëmbruecht goufen? * ... am Kader vum [[Near Earth Asteroid Tracking]], deen [[Asteroid]]en iwwerwaacht, déi der Äerd (ze) no kéinte kommen, och ëmmer nees nei [[Koméit]]en entdeckt ginn? * ... just nach op enger vun de fréier 20 [[Fontaine Montefiore]] d'Skulptur vun enger Waasserdréiesch erhalen ass? * ... de [[Sireenereseau zu Lëtzebuerg]] aus ronn 160 [[Sireen (Apparat)|Sireene]] besteet, déi uechter d'Land am ëffentleche Raum opgestallt si fir am Fall vun enger Katastroph kënnen ze warnen? * ... [[Kiewerlekszopp]] ee vun de wéinege Platen an Europa ass, an deenen Insekte verschafft ginn? * ... d'[[Gemeng Ettelbréck]] 1850 an dräi gespléckt gouf, an esou d'[[Gemeng Schieren]] an d'[[Gemeng Ierpeldeng op der Sauer|Gemeng Ierpeldeng]] entstane sinn? * ... en [[Tangram]] aus fënnef Dräiecken, engem Carré an engem Parallelogramm besteet? * ... de Film ''[[Congé fir e Mord]]'' vun [[Paul Scheuer]] 35 Joer laang de Rekord gehalen huet vum [[lëtzebuergesch Filmer|lëtzebuergesche Film]] mat deene meeschte Spectateuren, ier e vum ''[[De Superjhemp retörns|Superjhemp retörns]]'' vum [[Félix Koch]] iwwerholl gouf? * ... de [[Kap Canaveral]] a [[Florida]] no de [[Lëtschen|Lëtschefelder]] genannt gouf, déi do waren, an haut eng [[Metonymie]] fir d'[[Rakéitestartplaz]]en do an der Géigend ass? * ... de [[Lëtzebuerg-Effekt]], deen dora besteet, datt de Radiosprogramm vun engem Laang- oder Mëttelwellesender schwaach am Hannergrond vun engem anere Sender ze héieren ass, eng éischt Kéier uganks den 1930er Joere bei [[RTL Group|Radio Lëtzebuerg]] observéiert gouf? * ... d'[[Pragmatesch Sanktioun (1713)|Pragmatesch Sanktioun]] vum Keeser [[Karl VI. (HRR)|Karl VI.]] opgesat gouf, fir d'Ierffolleg no sengem Doud festzeleeën? * ... d'Serie ''[[Capitani]]'' op Netflix an alle Sproochen esou heescht, bis op Portugisesch, wou den Titel ''Os Segredos de Manscheid'' ass, an op Ongresch, wou e mat ''Gyilkosság Manscheidben'' iwwersat ass? * ... d'[[Kanaliséierung vun der Musel]] schonns 1794 eng éischt Kéier proposéiert gouf, et awer bis 1956 gedauert huet, bis et zu engem Staatsvertrag tëscht Frankräich, Lëtzebeurg an Däitschland koum, deen den Ausbau vu Koblenz bis op Diddenuewen festgehalen huet? * ... de [[Grégoire Schouppe]], Abt vun der Abtei Iechternach, fir déi sëllege Bauaarbechte bekannt ass, déi e fir d'Abtei maache gelooss huet? * ... den "[[Éischten Europäesche Stol]]" am Fong kee [[Stol]], mee [[Goss]] war? * ... vun deene véier Molchaarten, déi et zu Lëtzebuerg gëtt, den [[Triturus cristatus|nërdleche Kammmolch]] (''Triturus cristatus'' déi seelenst ass? * ... [[Herzogtum Bouillon|Bouillon]] 1794 fir e puer Méint eng Republik war? * ... den [[Belval-Héichiewen|Héichuewen C vun Esch-Belval]] 1996 ënner der Opsiicht vu chineeseschen Ingenieuren demontéiert, a Këschte verpaakt, a China bruecht an do nees opgeriicht gouf? * ... d'[[Valletta|Haaptstad vu Malta]] no [[Jean Parisot de La Valette|engem Groussmeeschter vum Souveräne Malteeseruerde]] genannt ass? * ...déi lëtzebuergesch Electropopband [[Hal Flavin]] et am Summer 2013 mam Lidd ''Trigger'' bis op d'Plaz 61 an de spuenesche Singlecharts gepackt huet? * ... d'[[Tulpen]] hir Wuerzele sproochlech an [[Turban|enger Kappbedeckung]] hunn? * ... den Déifferdenger ''Creative Hub'' [[1535°]] no der Schmëlztemperatur vum [[Eisen|Eise]] genannt gouf? * ... d'[[Gott ist mein König|Rotswiesselkantat]] dat éischt Wierk vum [[Johann Sebastian Bach|Bach]] ass, dat gedréckt gouf? * ... d'Schrëftesteller-Bridder [[Nico Helminger|Nico]] a [[Guy Helminger]] allebéid schonns zweemol de [[Prix de la fondation Servais|Servais-Präis]] kruten<!-- Stand 2022 -->? * ... een zu Paräis Wierker vum [[Pablo Picasso|Picasso]] an egem [[Musée national Picasso (Paräis)|"salzegen Hotel"]] bewonnere kann? * ... am [[Stadhaus Ettelbréck|Ettelbrécker Stadhaus]] op Glasmolereien Zeenen aus der Geschicht vun der Stad ze gesi sinn, wéi d'Feierkatastroph vu 1778, d'Ernennug zu enger Stad 1907, oder déi éischt Opféierung vun der Lëtzebuerger Nationalhymn ''[[Ons Heemecht]]''? * ... eng [[Tajine]] souwuel e Kichegeschier wéi och, duerch [[Metonymie]], d'Iesse selwer, wat dra gebrutscht gëtt, ass? * ... den Numm vum [[Roude Pëtz]] op e klengen Tiermchen aus rouden Zillen zréckgeet, deen zu Festungszäite ronderëm de Pëtz stoung? * ... et am Musée vun der [[Buerg Guttenberg]] eng Holzbibliothéik aus dem Joer 1790 gëtt, an där ronn 100 Bam- an Trauschzorte versuergt ginn? * ... eng [[Klemm L25d VIIR LX-MAF|Klemm L25]] am Joer 1946 deen éischte Flijer war, deen zu Lëtzebuerg offiziell immatrikuléiert gouf? * ... de [[Ganymed (Mound)|Ganymed]], dee Gréisste vun de [[Lëscht vun de Jupitermounden|Jupitermounden]], méi grouss ass wéi de Planéit [[Merkur (Planéit)|Merkur]]? * ... déi karminrout Faarf vun der [[Pont grande-duchesse Charlotte|Rouder Bréck]] erausgesicht gouf, fir déi ''harmonesch Linne vun der Bréck ervirzesträichen, absënns och bei schlechtem Wieder''? * ... et am georgeschen Nationalepos ''[[Vep'his Tqaosani]]'' vum [[Šot'a Rust'aveli]] net kloer ass, ob de ''Wepchi''-Pelz vun engem Tiger oder engem Panther ass? * ... [[Wil Lofy|de Sculpteur]] vum [[Hämmelsmarsch-Buer]] sech selwer an enger vun de Figure portraitéiert huet? ===200=== * ... de geographeschen Zentrum vun der Belsch um [[Nil (Baach)|Nil]] läit? * ... ''[[L'Arlequin (Zäitschrëft 1848)|L'Arlequin]]'', 1848 vum [[Charles Munchen]] gegrënnt, déi éischt satiresch Zäitschrëft zu Lëtzebuerg war? * ... de [[Sergei Michailowitsch Prokudin-Gorski]] (Сергей Михайлович Прокудин-Горский) en aussergewéinlech wichtege Pionéier vun der Faarffotografie war? * ... ''[[Sawah]]'' vum [[Adolf El Assal]] deen éischte Lëtzebuerger Film war, deen op [[Netflix]] ze gesi war? * ... ee bei [[Konter a Matt]] bekennen oder trompe muss? * ... d'Mauere vun der [[Kierch Saint-Julien vun Auderghem]] mat Hasteng aus der ''Wäisser Kaul'' vu [[Rëmeleng]] gebaut goufen? * ... d'Arkade vun der Haaptwuecht, engem Gebai aus der Festungszäit dat op der [[Plëss]] stoung, wéi et 1902 ofgerappt gouf, an de [[Parc Heintz (rue de Hollerich)|Parc Heintz]] zu Hollerech geplënnert goufen? * ... de Vertrieder vu [[Washington D.C.]] am [[Kongress vun de Vereenegte Staaten|US-amerikanesche Representatnenhaus]] kee Recht huet, do matzewielen? * ... d'[[France Gall]] vun hirem [[Eurovision Song Contest 1965|Eurovisioun-Gewënner-Lidd]] ''[[Poupée de cire, poupée de son]]'' och eng [[japanesch]] Versioun mam Titel ''Yume Miru Shanson Ningyō'' opgeholl huet? * ... als Folleg vun der méi lueser [[Äerdrotatioun]] d'[[Koordinéiert Weltzäit]] (UTC) géigeniwwer der [[International Atomzäit|Internationaler Atomzäit]] (TAI) bal 40 Sekonnen no geet? * ... de Moler [[Henri-Joseph Redouté]] aus dem deemolegen [[Herzogtum Lëtzebuerg]] als Member vun der ''Commission des sciences et des arts'' um [[Napoléon Bonaparte]] senger Campagne an Egypten deelgeholl an doropshin 11 Tafelen an 100 eenzel Zeechnungen zum monumentale Wierk ''La Description de l'Égypte'' bäigedroen huet? * ... ''[[Kaiser Karls Bettstatt]]'' net grad dee komfortabeslte Leeër vum [[Karel de Groussen|Karel dem Grousse]] gewiescht dierft sinn? * ... d'[[Mineralwaasserquell Bel-Val|Société Anonyme Générale des eaux minérales de Bel-Val]] hiert Waasser net nëmmen zu Lëtzebuerg verkaaft huet, mä och bis zu zwou Millioune Fläschen am Joer an Europa, Amerika, Afrika an a China exportéiert huet? * ... ''[[Hurtigruten]]'' eng norwegesch Postschëffslinn ass, déi Fracht- Passagéier- a Kräizfahrtpassagéier laanscht d'Küstlinn tëscht [[Bergen]] a [[Kirkenes]] transportéiert? * ... op de Grof [[Siegfried I. vu Lëtzebuerg]] net nëmmen d'Grënnung vun der [[Bockfiels|Buerg Lëtzebuerg]], ma och vun där vu [[Saarburg]] zréckgeet? * ... d'''[[London Eye]]'' dat gréisst [[Riserad]] an Europa ass an als ''Millennium Wheel'' a Betrib goung? * ... d'Gebai vun der fréierer [[Gare Biissen|Gare vu Biissen]] identesch mat deem vun där vun Useldeng ass? * ... [[Cidade Velha|Ribeira Grande]], déi éischt Siidlung um [[Cap Vert]], och déi éischt permanent europäesch Siidlung an den Trope war? * ... de [[Vëlodrom Belair|Vëlodrom um Belair]] mat sengem Terrain an der Mëtt, wéi en a Betrib goung, anengems den eenzegen Sportstadion an der Stad Lëtzebeurg war? * ... d'Archive vun der''[[Officina Plantiniana]]'' et erméiglechen, iwwer 300 Joer Verlagsgeschicht a Buchdrock ze verstoen? * ... d'[[Rackés Millen]] zu Äischer déi eenzeg Waassermillen zu Lëtzebuerg ass, déi nach voll funktionéiert? * ... et um Mound e [[Ball (Moundkrater)|Ball]] vu 40&nbsp;km Duerchméisser gëtt ? * ... de [[Kasemattentheater]] zwar no enger vu sengen éischte Spillplazen, de [[Kasematte vun der Stad Lëtzebuerg|Kasematten]], genannt gouf, awer zanter Joerzéngte praktesch net méi do spillt? * ... de [[Schëffslift vu Strépy-Thieu]] um [[Canal du Centre (Belsch)|Canal du Centre]] an der Belsch en Héichtenënnerscheed vun 73 Meter iwwerwënnt a [[Schëffslifter vum Canal du Centre|véier historesch hydraulesch Lifter]] ersetzt? * ... am Gebai vun der [[Villa Lefèvre|amerikanescher Ambassade an der Stad]] bis am Zweete Weltkrich déi däitsch Ambassade war? * ... een am Wanter geleeëntlech [[Hoeräis]] op muuschtegem Holz fanne kann? * ... de [[Léon Mart]] (1914-1984) dee Spiller vun der [[lëtzebuergesch Foussballnationalekipp|lëtzebuergescher Foussballnationalekipp]] ass, dee bis ewell <!--Stand: 2022-->déi meescht Goler fir si geschoss uet, neemlech 16 Stéck? * ... d'Haus ''Bei der Stengener Klack'' op der [[Alstad-Plaz (Prag)|Prager Alstad-Plaz]] dem [[Jang de Blannen|Jang de Blanne]] säi Stadpalais war? * ... "[[Handy]]" an "[[Oldtimer]]" zu de [[Schäinanglizismus|Schäinanglizisme]] gezielt ginn? * ... et vun der [[Schuerelser Schlass|Schuerelse Buerg]] keng bekannt Dokumenter ginn, déi eppes iwwer d'Geschicht aussoe kéinnten, grad wéi och d'Origine vum Numm net gekläert ass? * ... de [[Porsche 356 Nr.1 Roadster]] deen éischten Auto war, deen den Numm ''Porsche'' gedroen huet? * ... 2019 nach ëmmer 1 % vun der Lëtzebuerger Bevëlkerung net un en [[Waasserwirtschaft zu Lëtzebuerg|Ofwaassersystem]] ugeschloss war? * ... [[Schweedesch]] eréischt zanter 2009 [[offiziell Sprooch]] vu [[Schweden]] ass? * ... dem Minnsänger [[Wachsmut vu Kënzeg]] seng Lidder der Traditioun vum reflektéierende Minnesang zougeuerdnet ginn? * ... d'[[Kaspescht Mier]] am Fong kee Mier, ma e Séi ass? * ... den [[American Building (Stad Lëtzebuerg)|American Building]] an der Stad Lëtzebeurg säin Numm dohir huet, well do d'Reesagence Derulle-Wigreux hire Sëtz hat, duerch déi bannent 40 Joer iwwer 16.000 Leit an d'USA ausgewandert sinn? * ... den [[Uessepickert mat roudem Schniewel]] op Kisuaheli (iwwersat) "Wiechter vum Nashorn" genannt gëtt? * ... den [[Deutsch-Luxemburgisches Schengen-Lyzeum Perl]] zesumme vum Saarlännesche ''Ministerium für Bildung, Kultur und Wissenschaft'' an dem lëtzebuergesche ''[[Ministère de l'éducation nationale, de l'enfance et de la jeunesse|Ministère de l'Éducation nationale et de la Formation professionnell]]e'' entworf gouf a bedriwwe gëtt? * ... den Jersey-Kabes, eng [[Bam-Kabes]]-Zort, déi op op de Kanalinsele gezillt gouf, 2 bis 3 Meter héich gëtt? * ... d'[[Kierch Léiweng#D'Bildche vun der Stackeger Muttergottes|Bildche vun der ''Stackeger Muttergottes'']] an der Léiwenger Kierch, eng Figur aus gebranntem Leem aus dem 17. Jorhonnert, am Laf vun der Zäit 5 Mol nei bemoolt gouf, ë.a. fir se der Moud vun deemools unzepassen? * ... ''[[Le Petit Prince]]'' als éischt op Englesch erauskoum, an eréischt dono an enger franséischer Editioun? * ... d'[[Schlass Biertreng]] an der Zäit am Familljebesëtz vun souwuel engem lëtzebuergesche wéi och engem belsche Premierminister war? * ... den [[Giant's Causeway]], eng [[Basalt]]saileformatioun an Nordirland, der Legend no Reschter vun enger Strooss aus [[Pavé]] ass, déi e Ris gebaut hat? * ... de [[Friedrich Stummel]] op enger vu senge Molereien an der [[Kathedral Notre-Dame vu Lëtzebuerg|Stater Kathedral]] säin Numm am Buch vun engem Schrëftegléierten, an och e Portrait vu sech selwer, hannerlooss huet? * ... de joerzéngte laange Sträit tëscht Dänemark a Kanada, wiem d'[[Hans-Insel]] gehéeiere géif, de Bäinumm ''Whiskey Wars'' hat? * ... den Optrëtt vun de [[The Rolling Stones|Rolling Stones]], am August 1995 um Kierchbierg, mat méi wéi 60.000 Zuschauer dee gréisste [[Concert]] ass, dee bis ewell<!-- Stand 2022--> zu Lëtzebuerg organiséiert gouf? * ... am [[Lëtzebuerger Online Dictionnaire]] déi 1000 heefegst Wierder och a Gebäerdesprooch iwwersat sinn? * ... an der [[Kathedral Saint-Étienne vu Bourges]] déi eelst astronomesch Auer vu Frankräich ass (si ass vu 1424)? * ... [[den Décken an den Dënnen]] an der [[Gemeng Suessem]] mat jee enger Strooss geéiert goufen? * ... d'Mine [[Walert]] zu Rëmeleng de Spëtznumm ''Mausfal'' krut, well do net manner wéi 46 Biergleit hiert Liewe gelooss hunn, dorënner och den Deputéierte [[Jean-Pierre Bausch]]? === 250 === * ... e Studentequartier zu [[Köln]] (Neustadt-Süd), als Uspillung un de Paräisser [[Quartier Latin]], ''Kwartier Latäng'' genannt gëtt? * ... bei [[Mamer]] an engem Pëtz aus der Réimerzäit Skelettdeeler vun engem [[Dromedar]] fonnt goufen? * ... den [[hellege Fiakrius]] Patréiner vun de Gäertner, den Taxichaufferen an de Koloproktologen ass? * ... de Fait, dass am ''Finnegan's Wake'' vum [[James Joyce]] "''that Luxuumburgher evec cettehis Alzette'' (...)" ernimmt gëtt, op dem Auteur säi Besuch am Land als Tourist, am August 1934, zeréckzeféieren dierft sinn? * ... de [[Bodensee]] näischt mat Buedem ze dinn huet, ma op eng fréier Uertschaft an Herzogtum ''Bodamon'' (haut Bodam, e Quartier vu Ludwigshafen), zréckgeet? * ... Enn vum 19. Joerhonnert an der [[Péitruss-Kasematten|Paschtéitche]] Champignone gezillt goufen? * ... den [[3. September]] [[1967]] a Schwede vun engem Dag op deen anere op der Strooss vu [[riets a lénks|Lénks- op Rietsverkéier]] ëmgestallt gouf? * ... den [[Auguste Dutreux]] (1808-1890) e lëtzebuergesche Jurist a Lepidopterolog war? * ... de [[Kiwi (Fruucht)|Kiwi]] no engem Vull aus [[Neiséiland]] genannt gouf, opwuel d'Fruucht ursprénglech aus [[China]] kënnt? * ... déi satiresch Zeitung ''[[D'Wäschfra (1868)|D'Wäschfra]]'' bannent hirem 16järegem Bestoen e puer Kéieren de Titel huet misse wiesselen (''Thill Eulenspiegel, Der neutrale Pulcinell, D'Uoreg Zongen)'', well et ëmmer nees Prozesser géint si gouf? * ... d'[[Shirley Temple]] mat 6 Joer déi bis ewell jéngst Persoun war, déi en [[Academy Awards|Oscar]] krut? * ... de [[Belvédère um Escher Gaalgebierg]] e [[Monopteros]] ass? * ... d'[[Sahara]], entgéint dem Klischee, just zu 20 % aus Sandwüst besteet? * ... de Film ''[[Eng nei Zäit]]'' en tatsächleche Muerdfall, de [[fënneffache Muerd um Wandhaff]] am Joer 1945, als Grondlag fir seng Intrig huet? * ... d'Liicht an eiser [[Mëllechstrooss]] ronn 100.000 Joer braucht, fir vun engem Enn bei dat aner ze kommen? * ... de [[William J. Kroll|Guillaume Kroll]] an den 1920er-1930er Joeren an der Stad um Belair an der [[Villa Leclerc]] e Laboratoire opgeriicht huet, fir metallurgesch Fuerschungen ze bedreiwen, ier en 1940 an d'USA ausgewandert ass? * ... d'[[Signal de Botrange]], deen héchste Punkt vun der Belsch, eréischt 1925 (mat den [[Cantons de l'Est (Belsch)|Ostkantonen]]) belsch gouf? * ... den [[Tour de France]] 1947 eng éischt Kéier zu Lëtzebuerg eng Etapp ageluecht huet, neemlech de 27. Juni am [[Vëlodrom Belair|Vëlodrom um Belair]]? * ... op der [[Venus (Planéit)|Venus]], anescht wéi bei den anere Planéite vu eisem Sonnesysteem, d'[[Sonn]] am Westen opgeet an am Osten ënner? * ... zu [[Wolz (Uertschaft)|Wolz]] eng [[Richard Brookins Gedenkplack Wolz|Plack un deen US-Zaldot erënnert]], deen am Wanter 1944 als [[Kleeschen|Kleesche]] verkleet, de Kanner kleng Cadeaue gemaach huet? * ... de ''[[Bradypus variegatus]]'' aus der [[Famill (Biologie)|Familll]] vun den Dräifanger-Lidderhanessen (Bradypodidae), 15 bis 18 Stonnen am Dag mat schlofe verbréngt, a just all 8 Deeg vun de Beem erofklëmmt, dat, fir säin Daarm eidel ze maachen? * ... de [[Charel de Kéngen]], Herzog vu Burgund, sech 1475 eng zwou Woche laang an der [[Zolwerknapp|Buerg Zolwer]] opgehalen huet? * ... de [[Fluchhafe Kansai]] op enger kënschtlecher Insel an der Bucht vun Osaka gebaut gouf? * ... d'[[Schlass Aansebuerg|Aansebuerger Schlass]] op d'Wunnhaus vum Schmëdd-Här [[Thomas Bidart]] zréckgeet, deen an de 1620er Joren ë. a. [[Simmerschmelz|zu Simmer en Héichuewe]] bedriwwen huet, fir Waffen ze produzéieren? * ... de Sënn an Zweck vun den [[Nazca-Linnen]] am Peru, honnerte vu schnouerriichte Linnen am Wüstebuedem, awer och Representatioune vun Déieren a Planzen, bis ewell net eendeiteg bestëmmt konnt ginn? * ... de [[Gallo-réimeschen Tempel Steesel|Gallo-réimeschen Tempel zu Steesel]] fir eng Gottheet mam Numm ''Cerunincus'' opgeriicht gi war, iwwer déi soss näischt gewosst ass? * ... de [[Finneschen Nationaltheater]] (''Suomen Kansallisteatteri'') deen eelsten Theater a Finnland ass, an deem Stécker op Finnesch gespillt ginn? * ... obwuel an der [[Koffergrouf vu Stolzebuerg]] an der Zäit alt bis zu 5000 Tonne Kofferäerz am Joer ofgebaut goufen, dës ni richteg rentabel war, an dofir ëmmer nees de Proprietär gewiesselt huet? * ... de ''[[Roque Cinchado]],'' e 27 Meter héije [[Basalt]]-Monolith um Bierg [[Teide]], op [[Teneriffa]], a Spuenien wäit bekannt ass, well en ë. a. um fréieren 1000-Pesete-Schäin ze gesi war? * ... "[[Parva Domus Magna Quies (Dikrech)|Klengt Haus, Grouss Rou]]" de Sëtz vun der Dikrecher Gemengekeess ass? * ... [[Monaco]], mat bal 16.000 Awunner pro km², deen dichtbesidelste Staat op der Welt ass? * ... de Kinnek [[Wëllem III. vun Holland]] a Groussherzog vu Lëtzebuerg de Spëtznumm ''Koning Gorilla'' kritt hat? * ... de ''Guggenheim-Effekt'' nom [[Guggenheim-Musée Bilbao|Guggenheim-Musée]] vu [[Bilbao]] genannt ass, an ausdréckt, wéi en ikonescht Gebai d'Zuel vu Visiteuren an enger Stad signifikant vergréissert? * ... de [[Maagbitter Buff]] op Basis vun engem Rezept aus dem 18. Joerhonnert vum [[Herman Boerhaave]] fabrizéiert gëtt? * ... den [[Dettifoss]] am Norde vun [[Island]], der Waasserquantitéit no, dee gréisste Waasserfall an Europa ass? * ... d'[[Verkéiersluucht#Speziell Luuchte fir den ëffentlechen Transport|Verkéiersluuchte]] fir de [[Stater Tram#Fueren a Signalisatioun|Stater Tram]] déi selwecht sinn, wéi déi fir d'Busser, mat zousätzleche Signaler, déi fir däitsch Trammen entwéckelt goufen? * ... bei den [[Nandu]]en ee Männchen d'Eeër vu bis zu 12 Weibercher mateneen ausbréit an sech dann ëm d'Opzuucht vun deene Jonke këmmert? * ... an der Fassad vum fréiere [[Kino Capitole]] an der Stad Wellen a Blëtzer mat de Wierder ''Vox'' a ''Lux'' ze gesi sinn, déi drop higewisen hunn, datt am Kino Tounfilmer gewise goufen? * ... d'[[Dreckskëscht]]en a Frankräich nach haut nom [[Eugène Poubelle]] genannt ginn, deen se 1884 zu [[Paräis]] agefouert hat? * ... deen éischte [[Catenaire]]spotto, deen den 18 Abrëll 1988 am Kader vun der [[Elektrifizéierung vun der Eisebunn zu Lëtzebuerg|Elektrifizéirung vun der Nordstreck]] opgeriicht gouf, an der [[Gare Luerenzweiler|Gare vu Luerenzweiler]] steet? * ... an engem Pavillion vum [[Nationalmusée vum Niger]] den originalen [[Arbre du Ténéré]] ausgestallt gëtt? * ... d'[[Benelux-Parlament]] schonns dräi Joer existéiert huet, éier d'[[Benelux|Benelux-Unioun]] 1958 offiziell an d'Liewe geruff gouf? * ... deen [[Fluchhafen Esch-Uelzecht|éischte Fluchhafen zu Lëtzebuerg]] zu Esch-Ulzecht um Flouer "Lankelz" war, an et do ë. a. eng Direktverbindung Esch-London gouf? * ... d'Mauer ronderëm den Domän vum [[Schlass vu Chambord]] mat 32&nbsp;km Längt déi längst a Frankräich ass? * ... fir de [[Lëtzebuerger Filmpräis]] e [[Spillfilm]] bis [[Lëtzebuerger Filmpräis 2018|2018]] eng Minimumlängt vu 60 Minutten huet missen hunn, iwwerdeems [[Lëtzebuerger Filmpräis 2021|2021]] et just nach 50 Minutte waren? * ... Kollumerpompsters an Hoogelandsters zwou vun den aacht Variante vum [[Gronengesch]] sinn? * ... d'[[Marie vu Lëtzebuerg]] Kinnigin vu Frankräich war? * ... um [[Widdebierg]] vun ufanks vum 19. Joerhonnert bis an d'1960er Jore souwuel Bau- a Paweesteng wéi och Sand ofgebaut gouf? * ... [[Japan]] dat eenzegt Land op der Welt ass, dat nach e Keeser als Staatschef huet? * ... an der [[Géisdrëffer Antimongrouf]] 1935 e Block [[Antimon]]äerz vun 52&nbsp;kg fonnt gouf, wat bis dohin dee gréisste vun der Welt war? ===300=== * ... de Bau vum [[Sydney Opera House]] 14,3-mol méi kascht huet wéi ufanks geplangt? * ... um Kierfecht am [[Park zu Heeschdref|Heeschdrefer Park]] zanter 1919 iwwer 700 Schwëstere vun der ''Doctrine chrétienne'' begruewe sinn? * ... de [[Kilimanjaro]] aus dräi Vulkane besteet? * ... vun den aacht grousse Landschaftsbiller an Ueleg vu Lëtzebuerger Buergen, déi de [[Barend Cornelis Koekkoek]] fir de Kinnek-Groussherzog [[Wëllem II. vun Holland|Wëllem II]] gemoolt buet, der bis haut just nach véier erhale sinn? * ... d'Mounde vum Planéit [[Uranus (Planéit)|Uranus]] no Personnagen aus de Wierker vum [[William Shakespeare]] a vum [[Alexander Pope]] genannt goufen? * ... et am [[Arboretum Kierchbierg]], op dräi Parke verdeelt, eng Sammlung vu ronn 500 wanterfeste Bam- an Trauschaarten aus Europa an aus senge Grenzgebidder gëtt? * ... de Videoclip ''[[Gangnam Style]]'' vum [[südkorea]]nesche [[Rap]]per [[Psy (Rapper)|Psy]] als éischten op der Plattform [[YouTube]] iwwer eng Milliardmol opgeruff gouf? * ... de Film ''[[Irina Palm]]'', deen 2007 den [[3. Lëtzebuerger Filmpräis 2007|3. Lëtzebuerger Filmpräis]] an der Kategorie "Bescht Koproduktioun" krut, a Groussbritannien Ausléiser an Inspiratioun war vun der ''Irina Palm d'Or'', enger ironescher Auszeechnung fir déi schlechtst brittesch Produktioun? * ... den [[Anden-Kondor]] op de Wope vu [[Bolivien]], [[Chile]], [[Ecuador]] a [[Kolumbien]] ze fannen ass? * ... den éischte Rock-Open-Air-Concert zu Lëtzebuerg de 6. Juni 1971 am [[Stade Achille-Hammerel]], dunn dem Stadion vun der [[Union Lëtzebuerg]], ofgehale gouf? * ... dem [[Franz Kafka]] seng net verëffentlecht Wierker net, wéi hie et a sengem Testament gewollt huet, verbrannt goufen, ma awer publizéiert goufen? * ... "[[Ljuksemburg]]" (Люксембур) souwuel eng [[Ljuksemburg (Kirgisistan)|Uertschaft a Kirgistan]], wéi och [[Ljuksemburg (Russland)|eng an der russescher Republik Dagestan]] heeschen?. * ... Äsche vum [[Clyde William Tombaugh|Entdecker]] vum Zwergplanéit [[(134340) Pluto|Pluto]] 2015 mat der [[Raumsond]] ''New Horizons'' just 12.500&nbsp;km laanscht deen Himmelskierper geflu sinn? * ... d'Produktioun vu [[Gromper]]en zu Lëtzebuerg bannent 50 Joer, tëscht 1960 an 2010, ëm 80% gefall ass? * ... [[Lemuren]], wouvun et der eng 20 [[Aart (Biologie)|Aarte]] gëtt, [[Endemismus|endeemesch]] op [[Madagaskar]] sinn? * ... de [[Louis François Armand de Vignerot du Plessis]] sech virun allem en Numm duerch seng amouréis Aventuren a seng Dueller gemaach huet? * ... de [[Kino Empire]] (1958 bis 1978) zu Esch-Uelzecht, mat zäitweis 940 Sëtzplazen, zu senger Zäit dee bei wäitem gréisste Kino am Land war? * ... d'[[Bayajidda-Legend]] déi wichtegst Ursprongslegend vum [[Hausa (Vollek)|Hausa-Vollek]] ass? * ... d'[[Reeboufrell]] (''Oncorhynchus mykiss''), déi ursprénglech aus Nordamerika kënnt a géint 1855 an Europa agefouert gouf, zu Lëtzebuerg fir d'éischt 1887 ausgesat gouf? * ... déi éischt Iwwerreechung vun der [[Légion d'honneur]] de 15. Juli 1804 an der Kapell vum [[Hôtel des Invalides]] duerch den [[Napoléon Bonaparte|Napoleon]] u seng Offizéier war? * ... de ''[[Heinrich Brändli|Brändli-Plang]]'' uganks vun den 1990er Joeren de [[Autobus de la Ville de Luxembourg|Stater Busreseau]] duerchgerëselt huet? * ... dat [[Schottescht Parlament]] (Gälesch: ''Pàrlamaid na h-Alba'') och nach ''Holyrood'' genannt gëtt, nom Quartier vun der Haaptstad [[Edinburgh]], an deem et läit? * ... d'[[Schnëssen-App]] et dem [[Institut de linguistique et de littératures luxembourgeoises]] vun der [[Uni Lëtzebuerg]] erméiglecht, Toundokumenter ze sammelen iwwer de Vokabular an d'Aussprooch vum [[Lëtzebuergesch]]en, andeems jidderee fräiwëlleg matmaachen an ophuele kann, wéi ee fir eppes seet? * ... ''Mogotes'' am [[Valle de Viñales]] op [[Kuba]] den Numm vu Kalleksbierger ass, déi sech aus der rouder Äerd ervirdinn a vun ënnerierdeschem Waasser ausgehielecht goufen? * ... wéi ''[[De Scholdschäin]]'', déi éischt Operett op Lëtzebuergesch, 1855 fir d'éischt opgefouert gouf, Männer d'Fraerolle gespillt hunn, well et "sech net gepasst" huet datt Frae géifen Theater spillen? * ... beim [[Fändel vu Litauen]] an deem vu [[Myanmar]] e Stär den Ënnerscheed mécht? * ... den [[Houfelter Kanal]] en Iwwerrescht ass vum geplangte [[Meuse-Musel-Kanal]], engem Projet aus den 1820er Joeren? * ... d'[[Schluecht vu Cuito Cuanavale]] (1988) déi gréisst Schluecht um afrikanesche Kontinent nom Zweete Weltkrich war, an, wann och keng Säit s'eendeiteg gewonnen hat, se dach den Ufank vun enger Léisung vum [[Südafrikanesche Grenzkrich]] war? * ... de [[Der Graf von Luxemburg|Grof René vu Lëtzebuerg]], wann et dem [[Franz Lehár]] no geet, e veraarmte Bon-vivant war? * ... d'[[Papageien]] déi eenzeg [[Vullen]]-[[Uerdnung (Biologie)|Uerdnung]] ass, déi hiert Friesse mat de Féiss festhalen? * ... [[RTL4]] zwar en Televisiounssender op [[Hollännesch]], awer keen hollännesche Sender ass? * ... als [[Seriemäerder]] gewéinlech eng Persoun bezeechent gëtt, déi mat zäitlechem Ofstand vu méi wéi 30 Deeg dräi oder méi Mënschen ëmbréngt? * ... den Héichpunkt vun de [[Louhecken]] zu Lëtzebuerg an der Mëtt vum 19. Joerhonnert louch, wéi wéinst der grousser Nofro no [[Stilleech|Eecheschuelen]] fir d'[[Gierwereien zu Lëtzebuerg|Gierwereien]] vill Bichebëscher mat Louhecken ersat goufen? * ... [[Lanzarote]] déi éischt ganz Insel war, déi 1993 vun der [[UNESCO]] zum Biosphärereservat erkläert gouf? * ... ee Paneau vum [[Genter Altor]], deen 1934 gestuel gouf a bis haut net nees opgedaucht ass, an engem Roman vum [[Albert Camus]] eng net onwichteg Roll spillt? * ... [[Pangea]] den Numm vum Superkontinent an der Urzäit ass, deen eng 100 Millioune Joer laang bal dat ganzt Festland vun der Äerd an enger eenzeger gewalteger Landmass vereent huet, déi vum Nord- bis zum Südpol goug? * ... een am [[Spuenescht Duerf|Spueneschen Duerf]] (''Poble Espanyol'') zu [[Barcelona]], dat 1929 fir d'Weltausstellung um Montjuïc gebaut gouf, déi charakteristesch Bauforme vun deenen eenzele spuenesche Regiounen am Detail nogestallt fënnt? * ... de [[Laacher-Séi-Ausbroch]] viru ronn 13.000 Joer an der [[Äifel]], e Vulkanausbroch mat an enger 40 Kilometer héijer Eruptiounssail, dee jéngsten Ausbroch vun der Äerdgeschicht a Mëtteleuropa war? * ... en [[Europäeschen Igel]] 5.000 bis alt 7.500 Stachelen huet, déi iwwer de ganze Kapp a Réck verdeelt sinn? * ... [[Gold]], als E175, op der [[Lëscht vun de Liewensmëttelzousätz]] ze fannen ass? * ... den [[Uluru]], am [[Uluru-Kata Tjuta Nationalpark]], mat enger Längt vu 4 ½ km , enger Breet vun 2 ½ km an enger Héicht vun 348,7 m, dee gréisste [[Monolith]] op der Äerd ass? * ... d'Figure vun engem Schmadd (oder Glasbléiser), engem Mecanicien, engem Kuelegrouwenaarbechter an engem Puddler ronderëm de Sockel vum [[John-Cockerill Monument (Bréissel)|John-Cockerill Monument]] op der [[Place du Luxembourg]] zu [[Ixelles - Elsene]] mat déi éischt realistesch Skulpture vun Aarbechter aus der Eisenindustrie an der Belsch sinn? * ... * ... ===''Déi rout Linke musse fir d'éischt gebléitst ginn...''=== * ... den [[F91 Diddeleng]] sech 2018, als éischt lëtzebuergesch Ekipp iwwerhaapt, fir d'Gruppephas vun der [[Europa League]] qualifizéiert huet? * ... de Schauspiller [[Michael Keaton]] fir richteg ''Michael Douglas'' heescht, ma sech dee [[Pseudonym]], nom [[Buster Keaton]], zougeluecht huet, fir net mat [[Michael Douglas|deem anere Schauspiller mat deem Numm]] verwiesselt ze ginn? * ... net [[New York City|New York]] d'Haaptstad vum [[New York (Bundesstaat)|Bundesstaat New York]] ass, ma [[Albany]]? *... d'[[Hänkbéck vu Saint-Martin-d'Ardèche|Hänkbréck iwwer d'Ardèche]] tëscht [[Saint-Martin-d'Ardèche]] an [[Aiguèze]] [[1905]] gebaut gouf awer eréischt [[2005]] offiziel ageweit gouf. * ... am [[Saarland]] zweeanenhalleft Joer nom [[Traité vu Lëtzebuerg|Bäitrëtt zu der Bundesrepublik]] weider man [[Franséische Frang]] bezuelt gouf? *... et 1949 eng ''Herrenberg-Lift-Gesellschaft'' gouf, fir zu [[Dikrech]] eng Seelbunn op den [[Härebierg]] ze bauen, mee schonn 1950 decidéiert gouf, amplaz vun engem Ausfluchszil duer [[Kasär Grand-Duc Jean|eng Kasär]] hin ze bauen? * ... [[Flecht]]en (Lichen) e symbiotescht Zesummeliewen tëscht engem [[Pilzeräich|Pilz]] mat enger [[Algen|Alg]] oder enger [[Bakterien|Bakterie]] sinn? * ... d'[[Chilehaus]] zu [[Hamburg]] säin Numm dohier huet, datt de Bauhär mam [[Salpéiter]]handel aus [[Chile]] räich gi war? * ... den Tuerm um [[Napoleonsgaart]], Belvédère genannt, 1928 vum [[Kadaster]] fir [[Triangulatioun]]sberechnungen opgeriicht gouf? *... d'[[Wëllkar]] net zu de [[Grieser]] zielt, wéi déi aner [[Fruucht (Kären)|Fruucht]]-Aarten, ma zu der Famill vun de [[Polygonaceae]], zu där och de [[Rubbarb]] an de [[Sauerampel]] gehéiert? * ... den Numm ''[[Molotowcocktail]]'' op de [[Finnesch-Sowjetesche Wanterkrich]] zréckgeet, wéi d'Finnen sech mat dëser Waff géint sowjetesch Tankse gewiert hunn? *...d'[[Chareli]]sbréck zu [[Dummeldeng]] déi éischt Bréck an Europa war, déi mat '''[[Greyträger]]e''' gebaut war? * ... den Nullmeridian, wéi e mam [[UTM-Koordinatesystem|UTM]]- [[Koordinatesystem]] WGS84 gemooss gëtt, eng 100 Meter ëstlech vum Nullmeridian vum [[Royal Greenwich Observatory]] läit? * ... [[Reykjavik]] ([[Island]]), [[Wellington]] ([[Neiséiland]]) a [[La Paz]] ([[Bolivien]]) déi respektiv nërdlechst, südlechst an am héchste geleeën [[Haaptstad|Haaptstied]] sinn? * ... De Markennumm [[Elle & Vire]], vum Numm vun de Flëss [[Elle (Vire)|Elle]] a [[Vire (Floss)|Vire]] am [[Departement Manche]] hierkënnt. * ...den Ausbroch vum Vulkan [[Tambora]] an Indonesien am Joer 1815, dat [[Joer ouni Summer|Joer duerno]] en grouss [[Hongersnout]] an Amerika an an Europa provozéiert hat? * ... den [[Däitsch-Hollännesch-Belschen Dräilännereck]] um [[Vaalserberg]] vun 1839 bis 1919 e Véierlännereck war? * ... der [[Ruth Belville]] hire Beruff dora bestoung, déi genee [[Auerzäit]] ze verkafen, a si dowéinst ''[[Greenwich Mean Time|Greenwich Time]] Lady'' genannt gouf? * ... den [[Jack Lemmon]], de [[Sean Penn]], d'[[Juliette Binoche]] an d'[[Julianne Moore]] déi eenzeg Schauspiller sinn, déi de Präis fir dee beschte Schauspiller op den dräi Filmfestivalle vu [[Filmfestival vu Cannes|Cannes]], [[Filmfestival vu Venedeg|Venedeg]] a [[Internationale Filmfestspiele Berlin|Berlin]] gewonnen hunn? * ... den [[Tyrrell P34]] den e [[Formel 1]] Auto mat 6 Rieder war? * ... d'Pompjeeë vun Tréier den 23. Abrëll 1941 an d'Stad Lëtzebuerg hëllefe koume fir d'Feier am [[Hôtel des Terres Rouges|Terres-Rouges-Gebai]] ze läschen? * ... bis ewell just dräi Leit gläichzäiteg fir en [[Oscar]] fir dat bescht Orignial-Dréibuch an ee fir dee beschte Schauspiller an engem nämmlechte Film nominéiert goufen, nämlech de [[Charlie Chaplin]], den [[Orson Welles]] an de [[Sylvester Stallone]]? * ... de [[Robert Tappan Morris]] 1988 den éischte [[Computerwuerm]] entwéckelt hat? * ... den Turner [[Georg Eyser]] bei den [[Olympesch Summerspiller 1904|olympesche Spiller 1904 zu St. Louis]] 6 Medaile gewonnen huet, an dat trotz enger hëlzener Beeprothees? * ... de [[Charles Maurice de Talleyrand-Périgord]] a Frankräich souwuel ënnert dem ''[[Ancien Régime]]'', wéi och wärend der [[Franséisch Revolutioun|Franséischer Revolutioun]], dem ''[[Directoire]]'', dem ''[[Consulat]]'', dem ''[[Premier Empire]]'', der [[Franséisch Restauratioun|Restauratioun]] an der [[Julimonarchie]] wichteg Funktiounen am Staat hat, a bei véier Kréinungen dobäi war? * ... de Geograph [[Mathias Ringmann]], deen éischte war, deen der [[Nei Welt|Neier Welt]] den Numm ''[[Amerika (Kontinent)|America]]'' ginn hat? * ... de [[Charles Bech]], den eenzege Lëtzebuerger war, dee fir [[US-Airforce]] Asätz op enger [[B-17 Flying Fortress]] geflunn ass. * ... verschidde [[Schof]]s- a [[Geess]]erasse méi wéi 2 [[Har]]en hunn. [[Kategorie:Wikipedia]] [[Kategorie:WDS]] 3i14lcglve459vo7kgwd1x6vwwg512z 2396149 2396140 2022-08-25T13:30:15Z Zinneke 34 /* 300 */ wikitext text/x-wiki {| |bgcolor=#FFFFEE| <br>'''Dat hei ass d'Reserv vun neien ''' '''''Teaseren''''' '''fir an d'[[:Schabloun:WDS {{CURRENTDAY}}. {{CURRENTMONTHNAME}}|Wousst Dir schonn...]]-Rubrik''', déi duerch Schablounen, [[Haaptsäit/WDS|eng fir all Dag]], mat Sätz aus der [[Haaptsäit/WDS-Archiv 365|Lëscht vun 365 Teaseren]] dohigesat ginn. Wann der hei nach eng Kéier 365 neier zesummekomm sinn, kënnen déi dann déi aktuell ersetzen oder mat hinnen an e Roulement kommen. Wann Dir deemno Iddie fir weider Verweiser op Artikelen hutt (oder kuriéis Detailer dodran), da sëtzt se w.e. gl. hei ënnendrënner derbäi. |} ---- ===Wousst Dir schonn datt…=== * ... d'[[Joan Fontaine]] an d'[[Olivia de Havilland]] déi eenzeg Sëschtere sinn, déi allebéid en [[Academy Awards|Oscar]] fir dat bescht Schauspill an enger Haaptroll kruten? * ... déi éischt [[Päerdscourse]] zu Lëtzebuerg am Joer [[1895]] zu [[Dikrech]] geridde gouf? * ... d'[[Dräi Kinneken]], déi heirëmer ''Balthazar, Caspar a Melchior'' genannt ginn, bei de syresche Chrëschten ''Larvandad, Hormisdas a Gushnasaph'', bei den Ethiopier ''Tanisuram, Mika, Sisisba'' oder ''Awnison, Libtar a Kasäd'', a bei den Armeenier ''Kagba a Badadilma'' heeschen, an deemno och alt just zu zwéi sinn? * ... dem [[Johann Philipp Bettendorf]] (1625-1698) seng Chronik vun de Jesuittemissiounen am [[Amazonas]]gebitt als eng Fondgrouf net nëmme fir Kiercherechtler a Missiounstheologen, mä och fir Ethnologen, Biologen, Historiker a Soziologen ugesi gëtt? * ... d'Adepte vun der [[Prënz-Philip-Beweegung]] op [[Vanuatu]] iwwerzeegt sinn, datt de [[Philip, Duke of Edinburgh|Prënz Philip]], de Mann vun der brittescher Kinnigin [[Elizabeth II. vu Groussbritannien|Elizabeth II.]], eng Gottheet ass? <!-- Mol kucken, wéi dat nom Philip sengem Doud 2021 weidergeet... --> * ... d'[[Befreiungsmonument Dikrech|Monument fir d'Befreiung duerch d'US-Arméi]] zu [[Dikrech]] un zwou Befreiungen erënnert, déi am September 1944 an déi am Januar 1945? * ... de [[Ginkgo]] sech zanter 300 Millioune Joer kaum verännert huet an dofir als e ''liewegt Fossil'' gëllt? * ... ''Grëmmeleschter'' fréier Reesbengele genannt goufen, déi zu [[Grëmmelescht]] fabrizéiert goufen? * ... de [[Koméit]] [[Shoemaker-Levy 9]], deen 1993 entdeckt gouf, am Summer 1994 op de Planéit [[Jupiter (Planéit)|Jupiter]] opgeschloen ass? * ... d'[[Christ Roi-Kapell]] um Belair 1931 dat éischt Kierchegebai zu Lëtzebuerg war, dat net am traditionellen neo-romaneschen oder neo-gotesche Stil gebaut gouf? * ... dem [[Georges Méliès]] säin ''Le Voyage dans la Lune'' (1902, nom Roman vum [[Jules Verne]]) als deen éischte [[Science-Fiction]]-Film gëllt? * ... d'[[Rochuskierch zu Éinen]] déi eenzeg Kierch am Land ass mat engem ronne Kiercheraum? * ... d'Mafalda, e Comicpersonnage vum argentineschen Zeechner [[Quino]], 2014 als éischt BDs-Figur mat der [[Légion d'honneur]] ausgezeechent gouf? * ... Lëtzebuerg kuerz virum Éischte Weltkrich de weltwäit [[Siderurgie zu Lëtzebuerg|sechstgréisste Produzent vu Goss an aachtgréisste vu Stol]] war? * ... d'[[Gro Gaardewanz]] am 20. Joerhonnert éischter seelen zu Lëtzebuerg war, zanter ongeféier 2010 do besonnesch opfälleg am Hierscht ass, wa s'en Masse versicht, an Haiser anzedrénge fir z'iwwerwanteren? * ... ufanks vun den 1960er Jore beim Uleeë vum [[Our-Stauséi]] en Deel vun der Uertschaft [[Biwels]] huet missen op e kënschtleche Plateau verluecht ginn? * ... d'[[Baldwin Street]] an Neiséiland, mat engem Gefäll vu bis zu 35 %, als déi géist Strooss op der Welt gëllt? * ... d'Existenz vum [[Halonodon luxembourgensis]] bis ewell just duerch en Zant attestéiert ass? * ... de [[Streisand-Effekt]] no der Schauspillerin a Sängerin [[Barbra Streisand]] genannt gouf, déi eng Foto am Internet läsche loosse wollt, well dodrop (ë. a.) hiert Haus ze gesi war? * ... de Quartier [[Belair]] an der Stad Lëtzebuerg bis den Ufank vum 20. Joerhonnert ''Dauwefeld'', an dono ''Neimäerel'' genannt gouf, ier en 1957 säin haitegen Numm krut? * ... de [[Bodil-Präis]] deen eelsten dänesche Filmpräis ass? * ... de [[Méchelstuerm (Miersch)|Méchelstuerm zu Miersch]] net, wéi de Rescht vun der aler Kierch, am 19. Joerhonnert ofgerappt gouf, well en dem Kinnek-Groussherzog [[Wëllem II. vun Holland|Wëllem II.]] seng Fra Anna Palowna un d'Kierchtierm aus hirer Heemecht erënnert soll hunn, an doropshin d'Gemengeconseillere gebiede goufen, e stoen ze loossen? * ... vun 1880 un all Servicer vun der [[Regierung (Lëtzebuerg)|Lëtzebuerger Regierung]] an engem Gebai ënnerbruecht waren, dem [[Refuge Sankt Maximin|Hotel Sankt-Maximäin]], deen dofir dacks just ''d'Regierung'' genannt gouf? * ... d'[[Kongresshal vu Berlin]] an der Zäit vum [[Kale Krich]] e prominent Symbol fir déi däitsch-amerikanesch Allianz war an deementspriechend politesch instrumentaliséiert gouf? * ... de ''[[Vollekshaus (Stad Lëtzebuerg)|Versoffene Rousekranz]]'' duerch e ''Carrefour'' ersat gouf? * ... den [[Alexander Zoubkoff|éischte Fallschiermsprénger zu Lëtzebuerg]] Garçon an engem Stater Restaurant a Schwoer vum Keeser [[Wilhelm II. vun Däitschland|Wilhelm II.]] war? * ... zwee Joer, nodeem d'[[Fort Parkhöhe]] vun der Festung Lëtzebuerg fäerdeg gebaut war, fest stoung, datt et nees misst ofgerappt ginn? * ... een am [[Nationalpark Serra dos Órgãos]] ''dem Härgott säi Fanger'' bewonnere kann? * ... den 1. Juni 1904 zu Lëtzebuerg d'Aueren 35 bis 37 Minutten no vir geréckelt goufen, wéi vun der [[Sonnenzäit|Lokalzäit]] op déi [[Mëtteleuropäesch Zäit]] ëmgestallt gouf? * ... déi 35 Meter héich [[Dräifaltegkeetssail vun Olomouc]] am 18. Joerhonnert opgeriicht gouf, fir d'Enn vun enger [[Pescht]]epidemie ze éieren? * ... den Numm "[[Tawioun]]", eng Strooss an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]], op e Bouf vum [[Péiter Ernest I. vu Mansfeld|Péiter Ernest vu Mansfeld]] zréckgeet, deen Octavian housch, an no deem eng Paart genannt gi war? * ... den [[Tornado vu Péiteng]] vun 2019 Wandspëtzte vun 241&nbsp;km/h erreecht huet? * ... d'[[Laure Koster|Laure ('Lory') Koster]] déi éischt Lëtzebuergerin war, déi op den Olympesche Spiller ugetrueden ass, nämlech als [[Schwammen (Sport)|Schwëmmerin]] 1924 [[Olympesch Summerspiller 1924|bei deene vu Paräis]]? * ... wat een am [[Kiwuséi]] méi déif geet, wat d'Temperatur an de Salzgehalt méi eropginn? * ... de [[geographeschen Zentrum vu Lëtzebuerg]] am Nordweste vu Pëtten, am [[Naturschutzgebitt Pëttenerbësch]] läit? * ... d'[[Halloweenkrabb]] hiren Numm huet wéinst hirem Glach mat enger [[Halloween]]-[[Kalbass]]? * ... am [[Traité vu Lëtzebuerg]] 1956 festgehale gouf, datt d'[[Saarland]], dunn e franséischt Protektorat, der Bundesrepublik Däitschland bäitriede kéint? * ... d'[[Tomat]]en am 16. a 17. Joerhonnert an Europa eng Raritéit waren, a vu räiche Leit gezillt goufe fir schéin ze maachen, well gemengt gouf, d'Fruucht wier gëfteg? * ... de [[Johann Wolfgang von Goethe]] bei [[Openthalt vum Johann Wolfgang von Goethe an der Stad Lëtzebuerg (1792)|sengem Openthalt zu Lëtzebuerg]] net am sougenannte Goethe-Haus am Pafendall iwwernuecht huet, wou eng Plack hänkt, déi seet, dat wier de Fall gewiescht? * ... d<nowiki>'</nowiki>''[[Camptochaeta luxemburgensis]]'' en Troglobiont ass, an dowéinst seng Pigmentatioun verluer huet? * ... d'Willibrord-Klack an der [[Iechternacher Basilika]] mat knapps 7 Tonne Gewiicht déi schwéierst Klack am Land ass? * ... d'[[Mathilde d'Udekem d'Acoz|Mathilde]] zanter dem Bestoe vun der Belsch déi éischt Kinnigin ass, déi do am Land gebuer gouf? * ... den [[Albert Biever]] aus dem Rollengergronn 1904 zu New Orleans eng Universitéit gegrënnt huet? *... [[Iechternach]] 1886 als éischt Stad zu Lëtzebuerg eng elektresch Beliichtung krut? * ... dat éischt Liewewiesen, dat vun der Äerd an de Weltall geschéckt gouf, wuertwiertlech eent war, [[Laika|"dat billt"]] ? * ... bannent annerhalwem Joer no der Aféierung vum [[gratis ëffentlechen Transport zu Lëtzebuerg]] d'CFL 414.000 Euro mam Verkaf vun 1.-Klass-Ticketen (déi net gratis ass) an d'Kees krut? * ... de [[Ry de Vaux]] näischt mat [[Ris de veau]] ze dinn huet? * ... [[Manderen]] virun der Franséischer Revolutioun eng [[Herzogtum Lëtzebuerg|lëtzebuergesch]] Enklav a Loutrenge war? * ... um [[Kierfecht um Sichenhaff]] e Grafmonument steet, dat en Undenken un zwéi [[Commune vu Paräis|Kommunarde vu Paräis]] ass, déi am Exil zu Lëtzebuerg gestuerwe sinn? * ... d'Pläng vum Gebai vun der [[Gare Lëtzebuerg|Stater Gare]] op e ''[[Alexander Rüdell|Wirklicher Geheimer Oberbaurat]]'' zeréckginn? ===50=== * ... [[Quierzy]] am [[Departement Aisne]] ënnert de [[Merowenger]] eng Kinneksstad war, an ënnert de [[Karolenger]] eng Keeserpfalz, haut awer just nach e rouegt Dierfche vun eppes iwwer 400 Awunner ass? * ... D' ''[[Wochenblatt für Bürger und Landleute]]'' 1837 déi éischt "Provënz"zeitung zu Lëtzebuerg, an och déi éischt mat engem Feuilleton war? * ... d'[[Maria Theresia vun Éisträich]] de 25. Juni 1741 zum ''Kinnek'' vun Ungarn gekréint gouf, well et dofir kee weiblechen Titel gouf? * ... vun den ursprénglech [[Limes Luxemburgensis|94 stenge Maarken]], déi 1772 ënnert der [[Maria Theresia vun Éisträich|Maria Theresia]] opgeriicht goufen, fir d'Limitte vun der Stad Lëtzebuerg ze markéieren, der haut nach 63 bestinn? * ... den [[Johnny Weissmuller]], deen tëscht 1932 an 1948 a Filmer den [[Tarzan]] gespillt huet, virdrun olympesche Champion am [[Schwammen (Sport)|Schwamme]] war, an eng Goldmedail am [[Waasserball]] gewonnen hat? * ... dee Mann, [[Charles Bernard du Bost-Moulin|dee 1707 zu Lëtzebuerg d'Gromper agefouert]] soll hunn, bei engem Duell ëm d'Liewe koum? * ... de [[Kanounentiermche vu Kielen]] wéinst engem Noperschaftssträit entstane soll sinn? * ... [[Le Patron]] mat dräi oder véier Rieder ënnerwee ka sinn? * ... zu Lëtzebuerg tëscht 1880 an 1900 net manner wéi 20 [[Lëscht vun Zeitungen an Zäitschrëften zu Lëtzebuerg|nei Zeitunge gerënnt]] goufen? * ... d'[[Fabiola de Mora y Aragón]], vun 1960 bis 1993 den Titel ''Kinnigin vun'' de ''Belsch'' hat, an dono ''Kinnigin vun'' der ''Belsch''? * ... [[Dormans]], an der Marne, 1920 vun der Stad Lëtzebuerg fir 1 Frang op de Kapp vun hirer Bevëlkerung 'adoptéiert' gouf? * ... et bei Allënster, dem [[Victor Hugo]] no, ''"[[Häerdcheslee|une femme qui a une tête et un homme qui n'en a pas]]"'' gëtt? * ... [[Nuddel]]en a [[Kniddel]]en net nëmme vun der Matière-première hier, ma och [[etymologie|etymologesch]] dee selwechten Urspronk hunn? * ... de [[Michel Rodange]] mat senger Fra zesummen 10 Kanner hat, wouvun der awer sechs scho fréi gestuerwe sinn? * ... de [[Louis II. vu Frankräich|Louis den Tuddeler]] deen eenzege Jong vum [[Charles de Plakkapp|Charel dem Plakkapp]] war, deen iwwerlieft hat? * ... den ''[[Huelen Zant]]'' um Bockfiels net e Rescht vum Siegfried senger Buerg ass, mä vum lénksen Tuerm vun der zweeter Paart vun der Festung, deen 1874, wéi d'Festung geschlaff gouf, als 'Pseudo-Ruin' ëmgebaut gouf? * ... dem Theodor Kaiser säi [[Méckefänkert]] nach haut milliounefach zum Asaz kënnt? * ... bei der [[Cholera]]-Epidemie zu Lëtzebuerg, [[1865]]-[[1866]], tëscht 8.000 bis 10.000 Leit dorun erkrankt, a ronn 3.500 gestuerwe sinn, 1,83 % vun der Gesamtpopulatioun? * ... [[Cassini-Huygens]], eng Weltraummissioun mat zwou Raumsonde fir de Planéit [[Saturn (Planéit)|Saturn]] a [[Saturnmounden|seng Mounden]] z'erfuerschen, bannent knapps 20 Joer spektakulär nei Erkenntnesser bruecht huet? * ... bei der Explosioun vum Polvertuerm um [[Verluerekascht (Stad Lëtzebuerg)|Verluerekascht]], de 26. Juni 1807, 32 Persoune ëm d'Liewen koumen an der 120 schwéier blesséiert goufen, dorënner vill Kanner? * ... d'Insel [[Koiluoto]], déi just 3 Hektar grouss ass, tëscht Russland a Finland gedeelt ass? * ... d'[[Mercier (Champagner)|Champagnerfabréck Mercier]] am [[Weidendall]] bei Mamer virum 1. Weltkrich op bis zu 40 Hektar [[Weiden|Weide]] gezillt huet, deenen hir Rudde vu bis zu 100 Leit zu Kierf geflecht goufen? * ... [[Invasiounsträifen]] géint ''friendly fire'' schütze sollten? * ... de [[Malakoff-Tuerm (Lëtzebuerg)|Malakoff-Tuerm]] a [[Clausen]] nom [[Malakoff-Tuerm (Sewastopol)|Malakoff-Tuerm]], engem Deel vun der Festung [[Sewastopol]], genannt gouf, deen am [[Krimkrich]] (1853-1856) eng wichteg Roll gespillt hat? * ... d'[[The Beatles|Beatles]] 1961 hiren éischten Optrëtt no hirer Tournée zu Hamburg am [[Liverpool]]er ''[[Cavern Club]]'' haten, a bis 1963, 292-mol do opgetruede sinn? * ... d'[[Kapell Cité Léon Kauffman|Kapell vun der Cité Léon Kauffman]] tëscht 1962 an hirer Entweiung, 2017, an engem Trakt vun aacht Garagen amenagéiert war? * ... beim [[Tour de France 2011]] fir d'éischt Kéier an der Geschicht vum [[Tour de France|Tour]], net nëmmen zwéi Lëtzebuerger, ma och zwéi Bridder mat um Podium stoungen? * ... d'stenge Mauer ronderëm den Domän vum [[Schlass Kockelscheier]] vun engem eenzege Mann, engem gewësse Welter, bannent 15 Joer – vun 1880 bis 1895 – gebaut gouf? * ... zu Paräis, an der Zäit vum [[Directoire]], et Moud war, sech zu den ''Incroyables'' oder de ''Merveilleuses'' ze zielen? * ... de Lieu-dit ''[[Geeschterhaischen]]'' am [[Gréngewald]] op e Juegdhaus zréckgeet, dat fréier op där Plaz stoung? * ... déi [[Däitsch Bréck zu Visé]] (''Pont des Allemands''), eng Eisebunnsbréck iwwer d'[[Meuse]] bei [[Visé]], am [[Éischte Weltkrich]] vun der däitscher Arméi mat haaptsächlech russesche Gefaange gebaut gouf? * ... de Sënn an Zweck vun de [[Raschpëtzer]] am Gréngewald eréischt an de leschte Jorzéngte vum 20. Joerhonnert erausfonnt gouf? * ... d'[[Prinzessinnen-Eechen]] am [[Gréngewald]] sechs [[Eechen|Eeche]] sinn, déi tëscht 1894 an 1906 am ''Réngelsgronn'' zu Éiere vun den Duechtere vum [[Groussherzog vu Lëtzebuerg|Groussherzog]] [[Wëllem IV. vu Lëtzebuerg|Wëllem IV.]] geplanzt goufen? * ... de [[Schetzel]] e Klausener war, deen am 12. Joerhonnert bis zu sengem Doud 14 Joer laang an enger Klaus am Gréngewald bei der Stad Lëtzebuerg gelieft huet? * ... ''[[Les Trois Mousquetaires]]'' vum [[Alexandre Dumas]] ursprénglech als [[Feuilleton]] an der Zeitung ''Le Siècle'' publizéiert gouf? * ... der [[Ketty Thull]] hiert [[Kachbicher|Kachbuch]] an 10 Oploen méi wéi 50 Joer laang erauskomm ass? * ... de [[Mihai I. vu Rumänien|leschte Kinnek vu Rumänien]] no sengem Règne an der Schwäiz als Ziichter vu Gefligel, Testpilot a Makler op der Bourse säin Ënnerhalt verdingt huet? * ... d'[[Osbourg-Haus]] zu Gréiwemaacher am 15. Joerhonnert als Zivilhospiz gebaut gouf, an dono als Wunnplaz fir Schoulschwësteren, Schoul, Stadbibliothéik a Museksschoul benotzt gouf? * ... den [[Alhazen|Abu Ali al-Hasan Ibn Al-Haitham]] (~965 - 1039) als Erfinder vun der [[Lupp]] gëllt? * ... d'Wopen iwwer dem Portal vum [[Hospice Saint-Jean]] am Gronn déi vum Kinnek [[Karel II. vu Spuenien]], vum [[Herzogtum Lëtzebuerg]] a vum deemoleger Gouverneur vu Lëtzebuerg [[Philipp de Croy]], sinn? *... d'[[Gare Herbesthal|Gare vun Herbesthal]], déi 1843 opgoung, déi eelst europäesch Grenzgare war? * ... d'[[Avenue John-F.-Kennedy (Stad Lëtzebuerg)|Avenue Kennedy]] um [[Kierchbierg]] ursprénglech als [[Autobunn]] gebaut gi war, dann awer tëscht dem Enn vun den 1990er Joren an dem Ufank vun den 2010er Jore als Stadboulevard zréckgebaut gouf? * ... de [[Skorpioun I.]] en alegyptesche Kinnek aus der Virdynastescher Zäit, ëm 3200 v. Chr., war? * ... den Numm vun der Uertschaft [[Blummendall]] näischt mat Blummen ze dinn huet, ma éischter op eng keltesch Gottheet zréckgeet? * ... déi iwwer 21&nbsp;km laang [[Donauinsel]] zu [[Wien]] tëscht der [[Donau]] an der Neier Donau an den 1970er/1980er Joren ugeluecht gouf, fir Héichwaasser ze reguléieren? * ... als Reklamm fir d'Première vum Film ''[[De Superjhemp retörns]]'' verschidde Firmen d'Opschrëfte mat hiren Nimm (op Gefierer, Butteker oder Produkter) deelweis duerch déi parodistesch Versioun ersat hunn, déi s'am [[Superjhemp]] kritt haten? * ... de Vëlossportler [[Bim Diederich]] de Spëtznumm ''Duc de Grammont'' krut, nodeems e beim [[Tour de France 1951]] am ''[[Mur de Grammont]]'', seng 3 Matfuerer ofgehaangen hat? * ... déi lescht Persoun, déi am [[Tower of London]] higeriicht gouf, een zu Lëtzebuerg gebiertegen däitsche Spioun war? * ... den [[Traffic Light Tree]] zu London, sengem Kënschtler no, d'Zesummespill vun de Finanzaktivitéiten an dem Verkéier zu London, déi ni zur Rou kommen, mat de Beem an der Natur ronderëm symboliséiere soll? * ... den Zwerg bei der Blummenauer am [[Parc de Gerlache]] d'Klack eng éischt Kéier beim Begriefnes vum Déifferdenger Buergermeeschter [[Emile Mark|Mark]] gelaut huet? ===100=== * ... den [[Zwak (Mythologie)|Zwergen- oder Zwakemythos]] op bronzezäitlech Biergleit zréckgeet, déi sief et duerch hir Originnen, sief et duerch hir Aarbecht, méi kleng waren? * ... d'[[Sonn]] e [[Gielen Zwerg]] ass? * ... den [[Zwergmammut]](''Mammuthus exilis'') eng ausgestuerwen Aart aus der Famill vun den Elefanten, seng Kierpergréisst am Laf vun de Jore reduzéiert huet, well op der Insel wou e gelieft huet, de Kascht limitéiert ass? * ... [[Zwergstaat]]en an der Reegel eng Landfläch vun ënner 1.000&nbsp;km² hunn? * ... vum [[Pluto (Zwergplanéit)|Zwergplanéit Pluto]] ugeholl gouf, et wier e fréiere Mount vum [[Neptun (Planéit)|Neptun]], ier 1978 entdeckt gouf, datt de Pluto selwer 5 Mounden huet? * ... iwwer 1.500 Entreprisen de Label ''[[Made in Luxembourg]]'' benotzen dierfen? * ... d'[[Internationale Filmfestspiele Berlin]] 1951 op Initiativ vum US-amerikanesche Militär als eng "Vitrinn vun der fräier Welt" an d'Liewe geruff gouf, mam [[Alfred Hitchcock]] sengem ''[[Rebecca (Film 1940)|Rebecca]]'' als éischte Film?. * ... de ''Bernhoeft's Blitzlichtapparat Sanssouci'', deen de lëtzebuergesche Fotograf [[Charles Bernhoeft]] erfonnt a patentéiere gelooss hat, Präisser doruechter gewonnen huet? * ... am Joer 2160 [[Christi Himmelfaart]] an den [[Éischte Mee]], zwéi [[gesetzlech Feierdeeg zu Lëtzebuerg|gesetzlech Feierdeeg]], op dee selwechten Dag falen? * ... dem [[Mathias Erasmy]] säi ''Guide du voyageur dans le Grand-Duché de Luxembourg'' deen éischte lëtzebuergeschen Touristeguide war? * ... Sportaarten, déi ''um, am'' oder ''ënner'' [[Waasser]] ausgeüübt ginn, zu de [[Waassersport]]aarte gezielt ginn, där um Äis (soss näischt wéi gefruerent Waasser) awer net? * ... bis an d'1980er Joren an der [[Fiels]] Jeans produzéiert goufen? * ... 1821 am ''[[Luxemburger Wochenblatt]]'' fir d'éischt iwwerhaapt en Text op Lëtzebuergesch publizéiert gouf? * ... déi "[[Pampelmousse|gréisst Zitroun]]" bis zu 30&nbsp;cm am Duerchmiesser grouss ka ginn? * ... d'[[Gemeng Hollerech]] ëm 1905 déi zweetgréisst Gemeng am Land war? * ... am réimeschen [[Amphitheater vu Pula]] schonn [[Äishockey]]smatcher organiséiert goufen? * ... am Wanter 1813/1814 am haitege Lëtzebuerg all 40. Awunner un der [[Typhus|Fleckeféiwer]]-Pandemie gestuerwen ass? * ... ''[[Schweigt stille, plaudert nicht]]'' och als ''Kaffeekantate'' bekannt ass? * ... d'[[Clinique Saint-François]] um Fëschmaart déi éischt Aeklinik am Land war? * ... d'[[Fräi Hansestad Bremen]] dat klengst [[Land (Däitschland)|Bundesland]] vun Däitschland ass an aus zwou Stied besteet? * ... 2021 déi lescht 20 [[Telefonskabinn]]en zu Lëtzebuerg ewechgeholl goufen? * ... de [[Kierfecht Malakoff]] a [[Clausen]] deen eelste [[Juddentum zu Lëtzebuerg#Jiddesch Kierfechter zu Lëtzebuerg|jiddesche Kierfecht zu Lëtzebuerg]] ass? * ... [[Uhu]]en a Gefaangenschaft bis zu 60 Joer al kënne ginn? * ... d'Lokomotiv [[CFL 5519]] déi eenzeg Dampmaschinn vun den [[CFL]] ass, déi nach besteet? * ... d'[[Stroossbuerger Eeden]] déi eelst Charte ass, déi d'Trennung vum haitege frankophonen a germanophone Sproochraum bezeit? * ... deen éischte [[Bankomat|Geldautomat]] zu Lëtzebuerg am Mee 1982 op der Post, op der Stater Gare, a Betrib geholl gouf? * ... de [[Batman]], anescht wéi aner Superhelden, keng iwwernatierlech Kräften huet? * ... de [[Stade du Thillenberg|Stadion um Thillebierg]] tëscht 1921 an 1922 vun de Memberen, Supporteren a Spiller vun de [[Red Boys Déifferdeng|Red Boys]] gebaut gouf? * ... de Bierg [[Ararat]] d'Nationalsymbol vun den [[Armeenier]] ass an um Wope vun [[Armenien]] drop ass, haut an der [[Tierkei]] läit? * ... am Sëtzungssall vum [[Hôtel des Terres Rouges]] (haut de Sëtz vum [[Ministère de la culture|Kulturministère]]) véier Medaillone mat Zeenen aus der Stolindustrie an de Boiserien integréiert sinn? * ... d'[[Reichenbach-Waasserfäll]], eng Kaskad am Kanton Bern, duerch den [[Arthur Conan Doyle]] international bekannt goufen, well do deem seng Romanfigur Sherlock Holmes an ''The Adventure of the Final Problem'' zesumme mat sengem Feind, dem Professer Moriarty, erofgefall ass? * ... am August 1792, wärend dem [[Koalitiounskricher|éischte Koalitiounskrich]] d'Haaptarméi vun den Alliéierten, eng 40.000 Mann, zu [[Mutfert]] hiren Haaptquartéier opgeschloen huet? * ... de Sänger a Schauspiller [[Freddy Quinn]], jee no Quellelag, an dräi verschiddenen Uertschafte gebuer ka sinn? * ... d'[[Gare Kautebaach]] vun 1888 zwéi verschidden Architekturstiler vereent - Schwäizer Chalet an italieenescht Landhaus - wat den éischte Bauhären no e Symbol fir d'Frëndschaft an d'Begéinung vun de Vëlker duerstelle soll? * ... een ''[[Het Zinneke]]'' zu Bréissel als eng Zort kanine Pendant zum [[Manneken Pis]] an der Jeanneke Pis gesi kann? * ... Lëtzebuerg 1997 fir d'éischt Kéier mat ''[[Elles]]'' e [[Lëscht vun de lëtzebuergesche Filmer déi fir eng Oscar-Nominatioun virgeschloe waren|Kandidat fir eng Nominéierung fir den Oscar]] agereecht huet? * ... de Geriichtshaff vun der [[CECA]] an den 1950er Joere säi Sëtz an der Stater [[Villa Vauban]] hat? * ... d'Fabréck vum Faarfpigment [[Falunrout]], dat a Schweede wäitleefeg fir den Ustrach vu ländleche Gebaier gebraucht gëtt, 2001 vun der UNESCO op d'[[Weltierwen|Weltierwelëscht]] gesat gouf? * ... deen éischte Gol fir déi [[lëtzebuergesch Foussballnationalekipp]] an engem offizielle Lännermatch den 29. Oktober 1911 vum [[Albert Elter]] geschoss gouf? * ... den [[Chile]] vun Norden no Süde 4.200&nbsp;km laang ass, ma op der schmuelster Plaz just 90&nbsp;km breet? * ... den [[Internationale Fraendag]] zu Lëtzebuerg eng éischt Kéier den 23. Mäerz 1929 gefeiert gouf? * ... de [[Fairchild K-20 Loftbildfotoapparat]] dee wichtegste Fotoapparat vun der US Air Force am Zweete Weltkrich war? * ... am [[Traité vun Iechternach]] Lëtzebuerg an d'Bundesland Rheinland-Pflaz 1974 d'Bewirtschaftung vum Waasser am Grenzgebitt vun deenen zwee Länner festgeluecht hunn? * ... ''[[Li Tore]]'', eng Skulptur vun 1880, nach haut am Folklor vun de [[Universitéit Léck|Lécker Studenten]] eng wichteg Roll spill? * ... déi 1949 gegrënnte [[Goodyear-Dunlop Colmar-Berg|Goodyear S.A.]] zu [[Colmer-Bierg]] dat éischt Goodyear Wierk am kontinentalen Europa war an 1951 mat 300 Mataarbechter ugefaangen huet? * ... de [[Battistero lateranense]] zu Roum de Modell vu bal allen Dafkierche vum Chrëschtentum am héije Mëttelalter war? * ... et am Summer 1976 a Frankräich [[Summerzäit|eng Stonn méi spéit]] war wéi zu Lëtzebuerg? * ... am [[Club des Cent Cols]] netprofessionell Vëlossportler opgeholl ginn, déi op d'mannst honnert [[Col (Bierg)|Colle]] gefuer sinn? * ... et souwuel 1956 wéi 1973 de [[25. November]] zu Lëtzebuerg verbuede war, mam Auto ze fueren? * ... ee mam Auto duerch [[Fräulein Steinfort]] fuere kann? ===150=== * ... eng Kasematt vum [[Fort Dumoulin]] wärend dem Bau vum Institut National des Sports (INS) iertemlech mat Bëtong zougeschott gouf? * ... [[Eilekatz]] aus onverdaulechen Iessreschter (Schanken, Fiederen, ...) besteet, deen [[Eilen]] oder aner [[Gräifvullen]] erauswiergen? * ... et am 13./14. Joerhonnert am [[Mëttelalterlech Schmelz am Jeneeserbësch|Jeneeserbësch eng Schmelz]] gouf, déi gréisst bis ewell entdeckt Plaz vun Eisegewënnung aus dem Mëttelalter a Mëtteleuropa? * ... d' ''[[Feltgeniomyces luxemburgensis]]'', eng Ascomycota-Pilzenaart, déi 1990 zu Lëtzebuerg entdeckt a beschriwwe gouf, déi éischt bekannt Aart vun der Gattung ass? * ... et scho wärend der [[Éisträichesch Nidderlanden|éisträichescher Zäit]] am [[Herzogtum Lëtzebuerg]] an duerno och am [[Département des Forêts]] eng [[Hondssteier]] gouf? * ... [[Foussball am No Mans Land]] 1914 e Frëndschaftsmatch tëscht engleschen an däitschen Truppe war, déi sech an den Tranchéen op der Front a Frankräich wärend dem [[Éischte Weltkrich]] bekricht hunn? * ... am schweedesche Kuerzfilm ''[[Radio Luxemburg (Film)|Radio Luxembourg]]'' dës Radiostatioun d'Verlaangere vun de Jugendlechen no Modernitéit, an engem Duerf uganks vun den 1960er Joeren, symboliséiert? * ... zu [[Bern]] d<nowiki>'</nowiki>''[[Meitschibei|Meederchersbeen]]'' mat gemuelenen Nëss gefëllt ginn? * ... um Haus [[Ënnert de Stäiler]] eng [[Anna selbdritt]] ze gesinn ass? * ... [[Helminthologie|Helminthologen]] et mat parasitäre Wierm hunn? * ... de [[Putty Stein]] och alt emol [[Makkaronesch Dichtung]] geschriwwen huet? * ... d'[[Kap Komorin]] dee südlechste Punkt vum indeschen Ënnerkontinent ass? * ... den [[Europäesche Biber]] (''Castor fiber'') zu Lëtzebuerg eng zwee Joerhonnerte laang ausgestuerwe war, ier e sech zanter dem Ufank vun den 2010er Joeren nees laanscht Sauer, Uelzecht, Äisch an Atert ausgebreet huet? * ... de Schwäizer Comicpersonnage [[Globi]] als Maskottche vun enger Buttekschaîne erfonnt gouf? * ... am Mee 1966 déi éischt [[112 (Europäeschen Noutruff)#Geschicht vun der lëtzebuergescher Noutruffzentral|Noutruffzentral zu Lëtzebeurg]] a Betrib geholl gouf, déi deemools nach ënner der Nummer 012 z'erreeche war? * ... den [[Uergelpäifekaktus]] direkt iwwer dem Buedem vill eenzel Äscht mécht, déi da praktesch am Senkel eropwuessen, wat dann ausgesäit wéi eng Rei [[Uergelpäif]]en? * ... den 30. Januar 1945 iwwer 800 Prisonéier vum [[KZ Sonnenburg]], dorënner 91 Lëtzebuerger, vun der SS duerch Genéckschoss ëmbruecht goufen? * ... am Kader vum [[Near Earth Asteroid Tracking]], deen [[Asteroid]]en iwwerwaacht, déi der Äerd (ze) no kéinte kommen, och ëmmer nees nei [[Koméit]]en entdeckt ginn? * ... just nach op enger vun de fréier 20 [[Fontaine Montefiore]] d'Skulptur vun enger Waasserdréiesch erhalen ass? * ... de [[Sireenereseau zu Lëtzebuerg]] aus ronn 160 [[Sireen (Apparat)|Sireene]] besteet, déi uechter d'Land am ëffentleche Raum opgestallt si fir am Fall vun enger Katastroph kënnen ze warnen? * ... [[Kiewerlekszopp]] ee vun de wéinege Platen an Europa ass, an deenen Insekte verschafft ginn? * ... d'[[Gemeng Ettelbréck]] 1850 an dräi gespléckt gouf, an esou d'[[Gemeng Schieren]] an d'[[Gemeng Ierpeldeng op der Sauer|Gemeng Ierpeldeng]] entstane sinn? * ... en [[Tangram]] aus fënnef Dräiecken, engem Carré an engem Parallelogramm besteet? * ... de Film ''[[Congé fir e Mord]]'' vun [[Paul Scheuer]] 35 Joer laang de Rekord gehalen huet vum [[lëtzebuergesch Filmer|lëtzebuergesche Film]] mat deene meeschte Spectateuren, ier e vum ''[[De Superjhemp retörns|Superjhemp retörns]]'' vum [[Félix Koch]] iwwerholl gouf? * ... de [[Kap Canaveral]] a [[Florida]] no de [[Lëtschen|Lëtschefelder]] genannt gouf, déi do waren, an haut eng [[Metonymie]] fir d'[[Rakéitestartplaz]]en do an der Géigend ass? * ... de [[Lëtzebuerg-Effekt]], deen dora besteet, datt de Radiosprogramm vun engem Laang- oder Mëttelwellesender schwaach am Hannergrond vun engem anere Sender ze héieren ass, eng éischt Kéier uganks den 1930er Joere bei [[RTL Group|Radio Lëtzebuerg]] observéiert gouf? * ... d'[[Pragmatesch Sanktioun (1713)|Pragmatesch Sanktioun]] vum Keeser [[Karl VI. (HRR)|Karl VI.]] opgesat gouf, fir d'Ierffolleg no sengem Doud festzeleeën? * ... d'Serie ''[[Capitani]]'' op Netflix an alle Sproochen esou heescht, bis op Portugisesch, wou den Titel ''Os Segredos de Manscheid'' ass, an op Ongresch, wou e mat ''Gyilkosság Manscheidben'' iwwersat ass? * ... d'[[Kanaliséierung vun der Musel]] schonns 1794 eng éischt Kéier proposéiert gouf, et awer bis 1956 gedauert huet, bis et zu engem Staatsvertrag tëscht Frankräich, Lëtzebeurg an Däitschland koum, deen den Ausbau vu Koblenz bis op Diddenuewen festgehalen huet? * ... de [[Grégoire Schouppe]], Abt vun der Abtei Iechternach, fir déi sëllege Bauaarbechte bekannt ass, déi e fir d'Abtei maache gelooss huet? * ... den "[[Éischten Europäesche Stol]]" am Fong kee [[Stol]], mee [[Goss]] war? * ... vun deene véier Molchaarten, déi et zu Lëtzebuerg gëtt, den [[Triturus cristatus|nërdleche Kammmolch]] (''Triturus cristatus'' déi seelenst ass? * ... [[Herzogtum Bouillon|Bouillon]] 1794 fir e puer Méint eng Republik war? * ... den [[Belval-Héichiewen|Héichuewen C vun Esch-Belval]] 1996 ënner der Opsiicht vu chineeseschen Ingenieuren demontéiert, a Këschte verpaakt, a China bruecht an do nees opgeriicht gouf? * ... d'[[Valletta|Haaptstad vu Malta]] no [[Jean Parisot de La Valette|engem Groussmeeschter vum Souveräne Malteeseruerde]] genannt ass? * ...déi lëtzebuergesch Electropopband [[Hal Flavin]] et am Summer 2013 mam Lidd ''Trigger'' bis op d'Plaz 61 an de spuenesche Singlecharts gepackt huet? * ... d'[[Tulpen]] hir Wuerzele sproochlech an [[Turban|enger Kappbedeckung]] hunn? * ... den Déifferdenger ''Creative Hub'' [[1535°]] no der Schmëlztemperatur vum [[Eisen|Eise]] genannt gouf? * ... d'[[Gott ist mein König|Rotswiesselkantat]] dat éischt Wierk vum [[Johann Sebastian Bach|Bach]] ass, dat gedréckt gouf? * ... d'Schrëftesteller-Bridder [[Nico Helminger|Nico]] a [[Guy Helminger]] allebéid schonns zweemol de [[Prix de la fondation Servais|Servais-Präis]] kruten<!-- Stand 2022 -->? * ... een zu Paräis Wierker vum [[Pablo Picasso|Picasso]] an egem [[Musée national Picasso (Paräis)|"salzegen Hotel"]] bewonnere kann? * ... am [[Stadhaus Ettelbréck|Ettelbrécker Stadhaus]] op Glasmolereien Zeenen aus der Geschicht vun der Stad ze gesi sinn, wéi d'Feierkatastroph vu 1778, d'Ernennug zu enger Stad 1907, oder déi éischt Opféierung vun der Lëtzebuerger Nationalhymn ''[[Ons Heemecht]]''? * ... eng [[Tajine]] souwuel e Kichegeschier wéi och, duerch [[Metonymie]], d'Iesse selwer, wat dra gebrutscht gëtt, ass? * ... den Numm vum [[Roude Pëtz]] op e klengen Tiermchen aus rouden Zillen zréckgeet, deen zu Festungszäite ronderëm de Pëtz stoung? * ... et am Musée vun der [[Buerg Guttenberg]] eng Holzbibliothéik aus dem Joer 1790 gëtt, an där ronn 100 Bam- an Trauschzorte versuergt ginn? * ... eng [[Klemm L25d VIIR LX-MAF|Klemm L25]] am Joer 1946 deen éischte Flijer war, deen zu Lëtzebuerg offiziell immatrikuléiert gouf? * ... de [[Ganymed (Mound)|Ganymed]], dee Gréisste vun de [[Lëscht vun de Jupitermounden|Jupitermounden]], méi grouss ass wéi de Planéit [[Merkur (Planéit)|Merkur]]? * ... déi karminrout Faarf vun der [[Pont grande-duchesse Charlotte|Rouder Bréck]] erausgesicht gouf, fir déi ''harmonesch Linne vun der Bréck ervirzesträichen, absënns och bei schlechtem Wieder''? * ... et am georgeschen Nationalepos ''[[Vep'his Tqaosani]]'' vum [[Šot'a Rust'aveli]] net kloer ass, ob de ''Wepchi''-Pelz vun engem Tiger oder engem Panther ass? * ... [[Wil Lofy|de Sculpteur]] vum [[Hämmelsmarsch-Buer]] sech selwer an enger vun de Figure portraitéiert huet? ===200=== * ... de geographeschen Zentrum vun der Belsch um [[Nil (Baach)|Nil]] läit? * ... ''[[L'Arlequin (Zäitschrëft 1848)|L'Arlequin]]'', 1848 vum [[Charles Munchen]] gegrënnt, déi éischt satiresch Zäitschrëft zu Lëtzebuerg war? * ... de [[Sergei Michailowitsch Prokudin-Gorski]] (Сергей Михайлович Прокудин-Горский) en aussergewéinlech wichtege Pionéier vun der Faarffotografie war? * ... ''[[Sawah]]'' vum [[Adolf El Assal]] deen éischte Lëtzebuerger Film war, deen op [[Netflix]] ze gesi war? * ... ee bei [[Konter a Matt]] bekennen oder trompe muss? * ... d'Mauere vun der [[Kierch Saint-Julien vun Auderghem]] mat Hasteng aus der ''Wäisser Kaul'' vu [[Rëmeleng]] gebaut goufen? * ... d'Arkade vun der Haaptwuecht, engem Gebai aus der Festungszäit dat op der [[Plëss]] stoung, wéi et 1902 ofgerappt gouf, an de [[Parc Heintz (rue de Hollerich)|Parc Heintz]] zu Hollerech geplënnert goufen? * ... de Vertrieder vu [[Washington D.C.]] am [[Kongress vun de Vereenegte Staaten|US-amerikanesche Representatnenhaus]] kee Recht huet, do matzewielen? * ... d'[[France Gall]] vun hirem [[Eurovision Song Contest 1965|Eurovisioun-Gewënner-Lidd]] ''[[Poupée de cire, poupée de son]]'' och eng [[japanesch]] Versioun mam Titel ''Yume Miru Shanson Ningyō'' opgeholl huet? * ... als Folleg vun der méi lueser [[Äerdrotatioun]] d'[[Koordinéiert Weltzäit]] (UTC) géigeniwwer der [[International Atomzäit|Internationaler Atomzäit]] (TAI) bal 40 Sekonnen no geet? * ... de Moler [[Henri-Joseph Redouté]] aus dem deemolegen [[Herzogtum Lëtzebuerg]] als Member vun der ''Commission des sciences et des arts'' um [[Napoléon Bonaparte]] senger Campagne an Egypten deelgeholl an doropshin 11 Tafelen an 100 eenzel Zeechnungen zum monumentale Wierk ''La Description de l'Égypte'' bäigedroen huet? * ... ''[[Kaiser Karls Bettstatt]]'' net grad dee komfortabeslte Leeër vum [[Karel de Groussen|Karel dem Grousse]] gewiescht dierft sinn? * ... d'[[Mineralwaasserquell Bel-Val|Société Anonyme Générale des eaux minérales de Bel-Val]] hiert Waasser net nëmmen zu Lëtzebuerg verkaaft huet, mä och bis zu zwou Millioune Fläschen am Joer an Europa, Amerika, Afrika an a China exportéiert huet? * ... ''[[Hurtigruten]]'' eng norwegesch Postschëffslinn ass, déi Fracht- Passagéier- a Kräizfahrtpassagéier laanscht d'Küstlinn tëscht [[Bergen]] a [[Kirkenes]] transportéiert? * ... op de Grof [[Siegfried I. vu Lëtzebuerg]] net nëmmen d'Grënnung vun der [[Bockfiels|Buerg Lëtzebuerg]], ma och vun där vu [[Saarburg]] zréckgeet? * ... d'''[[London Eye]]'' dat gréisst [[Riserad]] an Europa ass an als ''Millennium Wheel'' a Betrib goung? * ... d'Gebai vun der fréierer [[Gare Biissen|Gare vu Biissen]] identesch mat deem vun där vun Useldeng ass? * ... [[Cidade Velha|Ribeira Grande]], déi éischt Siidlung um [[Cap Vert]], och déi éischt permanent europäesch Siidlung an den Trope war? * ... de [[Vëlodrom Belair|Vëlodrom um Belair]] mat sengem Terrain an der Mëtt, wéi en a Betrib goung, anengems den eenzegen Sportstadion an der Stad Lëtzebeurg war? * ... d'Archive vun der''[[Officina Plantiniana]]'' et erméiglechen, iwwer 300 Joer Verlagsgeschicht a Buchdrock ze verstoen? * ... d'[[Rackés Millen]] zu Äischer déi eenzeg Waassermillen zu Lëtzebuerg ass, déi nach voll funktionéiert? * ... et um Mound e [[Ball (Moundkrater)|Ball]] vu 40&nbsp;km Duerchméisser gëtt ? * ... de [[Kasemattentheater]] zwar no enger vu sengen éischte Spillplazen, de [[Kasematte vun der Stad Lëtzebuerg|Kasematten]], genannt gouf, awer zanter Joerzéngte praktesch net méi do spillt? * ... de [[Schëffslift vu Strépy-Thieu]] um [[Canal du Centre (Belsch)|Canal du Centre]] an der Belsch en Héichtenënnerscheed vun 73 Meter iwwerwënnt a [[Schëffslifter vum Canal du Centre|véier historesch hydraulesch Lifter]] ersetzt? * ... am Gebai vun der [[Villa Lefèvre|amerikanescher Ambassade an der Stad]] bis am Zweete Weltkrich déi däitsch Ambassade war? * ... een am Wanter geleeëntlech [[Hoeräis]] op muuschtegem Holz fanne kann? * ... de [[Léon Mart]] (1914-1984) dee Spiller vun der [[lëtzebuergesch Foussballnationalekipp|lëtzebuergescher Foussballnationalekipp]] ass, dee bis ewell <!--Stand: 2022-->déi meescht Goler fir si geschoss uet, neemlech 16 Stéck? * ... d'Haus ''Bei der Stengener Klack'' op der [[Alstad-Plaz (Prag)|Prager Alstad-Plaz]] dem [[Jang de Blannen|Jang de Blanne]] säi Stadpalais war? * ... "[[Handy]]" an "[[Oldtimer]]" zu de [[Schäinanglizismus|Schäinanglizisme]] gezielt ginn? * ... et vun der [[Schuerelser Schlass|Schuerelse Buerg]] keng bekannt Dokumenter ginn, déi eppes iwwer d'Geschicht aussoe kéinnten, grad wéi och d'Origine vum Numm net gekläert ass? * ... de [[Porsche 356 Nr.1 Roadster]] deen éischten Auto war, deen den Numm ''Porsche'' gedroen huet? * ... 2019 nach ëmmer 1 % vun der Lëtzebuerger Bevëlkerung net un en [[Waasserwirtschaft zu Lëtzebuerg|Ofwaassersystem]] ugeschloss war? * ... [[Schweedesch]] eréischt zanter 2009 [[offiziell Sprooch]] vu [[Schweden]] ass? * ... dem Minnsänger [[Wachsmut vu Kënzeg]] seng Lidder der Traditioun vum reflektéierende Minnesang zougeuerdnet ginn? * ... d'[[Kaspescht Mier]] am Fong kee Mier, ma e Séi ass? * ... den [[American Building (Stad Lëtzebuerg)|American Building]] an der Stad Lëtzebeurg säin Numm dohir huet, well do d'Reesagence Derulle-Wigreux hire Sëtz hat, duerch déi bannent 40 Joer iwwer 16.000 Leit an d'USA ausgewandert sinn? * ... den [[Uessepickert mat roudem Schniewel]] op Kisuaheli (iwwersat) "Wiechter vum Nashorn" genannt gëtt? * ... den [[Deutsch-Luxemburgisches Schengen-Lyzeum Perl]] zesumme vum Saarlännesche ''Ministerium für Bildung, Kultur und Wissenschaft'' an dem lëtzebuergesche ''[[Ministère de l'éducation nationale, de l'enfance et de la jeunesse|Ministère de l'Éducation nationale et de la Formation professionnell]]e'' entworf gouf a bedriwwe gëtt? * ... den Jersey-Kabes, eng [[Bam-Kabes]]-Zort, déi op op de Kanalinsele gezillt gouf, 2 bis 3 Meter héich gëtt? * ... d'[[Kierch Léiweng#D'Bildche vun der Stackeger Muttergottes|Bildche vun der ''Stackeger Muttergottes'']] an der Léiwenger Kierch, eng Figur aus gebranntem Leem aus dem 17. Jorhonnert, am Laf vun der Zäit 5 Mol nei bemoolt gouf, ë.a. fir se der Moud vun deemools unzepassen? * ... ''[[Le Petit Prince]]'' als éischt op Englesch erauskoum, an eréischt dono an enger franséischer Editioun? * ... d'[[Schlass Biertreng]] an der Zäit am Familljebesëtz vun souwuel engem lëtzebuergesche wéi och engem belsche Premierminister war? * ... den [[Giant's Causeway]], eng [[Basalt]]saileformatioun an Nordirland, der Legend no Reschter vun enger Strooss aus [[Pavé]] ass, déi e Ris gebaut hat? * ... de [[Friedrich Stummel]] op enger vu senge Molereien an der [[Kathedral Notre-Dame vu Lëtzebuerg|Stater Kathedral]] säin Numm am Buch vun engem Schrëftegléierten, an och e Portrait vu sech selwer, hannerlooss huet? * ... de joerzéngte laange Sträit tëscht Dänemark a Kanada, wiem d'[[Hans-Insel]] gehéeiere géif, de Bäinumm ''Whiskey Wars'' hat? * ... den Optrëtt vun de [[The Rolling Stones|Rolling Stones]], am August 1995 um Kierchbierg, mat méi wéi 60.000 Zuschauer dee gréisste [[Concert]] ass, dee bis ewell<!-- Stand 2022--> zu Lëtzebuerg organiséiert gouf? * ... am [[Lëtzebuerger Online Dictionnaire]] déi 1000 heefegst Wierder och a Gebäerdesprooch iwwersat sinn? * ... an der [[Kathedral Saint-Étienne vu Bourges]] déi eelst astronomesch Auer vu Frankräich ass (si ass vu 1424)? * ... [[den Décken an den Dënnen]] an der [[Gemeng Suessem]] mat jee enger Strooss geéiert goufen? * ... d'Mine [[Walert]] zu Rëmeleng de Spëtznumm ''Mausfal'' krut, well do net manner wéi 46 Biergleit hiert Liewe gelooss hunn, dorënner och den Deputéierte [[Jean-Pierre Bausch]]? === 250 === * ... e Studentequartier zu [[Köln]] (Neustadt-Süd), als Uspillung un de Paräisser [[Quartier Latin]], ''Kwartier Latäng'' genannt gëtt? * ... bei [[Mamer]] an engem Pëtz aus der Réimerzäit Skelettdeeler vun engem [[Dromedar]] fonnt goufen? * ... den [[hellege Fiakrius]] Patréiner vun de Gäertner, den Taxichaufferen an de Koloproktologen ass? * ... de Fait, dass am ''Finnegan's Wake'' vum [[James Joyce]] "''that Luxuumburgher evec cettehis Alzette'' (...)" ernimmt gëtt, op dem Auteur säi Besuch am Land als Tourist, am August 1934, zeréckzeféieren dierft sinn? * ... de [[Bodensee]] näischt mat Buedem ze dinn huet, ma op eng fréier Uertschaft an Herzogtum ''Bodamon'' (haut Bodam, e Quartier vu Ludwigshafen), zréckgeet? * ... Enn vum 19. Joerhonnert an der [[Péitruss-Kasematten|Paschtéitche]] Champignone gezillt goufen? * ... den [[3. September]] [[1967]] a Schwede vun engem Dag op deen anere op der Strooss vu [[riets a lénks|Lénks- op Rietsverkéier]] ëmgestallt gouf? * ... den [[Auguste Dutreux]] (1808-1890) e lëtzebuergesche Jurist a Lepidopterolog war? * ... de [[Kiwi (Fruucht)|Kiwi]] no engem Vull aus [[Neiséiland]] genannt gouf, opwuel d'Fruucht ursprénglech aus [[China]] kënnt? * ... déi satiresch Zeitung ''[[D'Wäschfra (1868)|D'Wäschfra]]'' bannent hirem 16järegem Bestoen e puer Kéieren de Titel huet misse wiesselen (''Thill Eulenspiegel, Der neutrale Pulcinell, D'Uoreg Zongen)'', well et ëmmer nees Prozesser géint si gouf? * ... d'[[Shirley Temple]] mat 6 Joer déi bis ewell jéngst Persoun war, déi en [[Academy Awards|Oscar]] krut? * ... de [[Belvédère um Escher Gaalgebierg]] e [[Monopteros]] ass? * ... d'[[Sahara]], entgéint dem Klischee, just zu 20 % aus Sandwüst besteet? * ... de Film ''[[Eng nei Zäit]]'' en tatsächleche Muerdfall, de [[fënneffache Muerd um Wandhaff]] am Joer 1945, als Grondlag fir seng Intrig huet? * ... d'Liicht an eiser [[Mëllechstrooss]] ronn 100.000 Joer braucht, fir vun engem Enn bei dat aner ze kommen? * ... de [[William J. Kroll|Guillaume Kroll]] an den 1920er-1930er Joeren an der Stad um Belair an der [[Villa Leclerc]] e Laboratoire opgeriicht huet, fir metallurgesch Fuerschungen ze bedreiwen, ier en 1940 an d'USA ausgewandert ass? * ... d'[[Signal de Botrange]], deen héchste Punkt vun der Belsch, eréischt 1925 (mat den [[Cantons de l'Est (Belsch)|Ostkantonen]]) belsch gouf? * ... den [[Tour de France]] 1947 eng éischt Kéier zu Lëtzebuerg eng Etapp ageluecht huet, neemlech de 27. Juni am [[Vëlodrom Belair|Vëlodrom um Belair]]? * ... op der [[Venus (Planéit)|Venus]], anescht wéi bei den anere Planéite vu eisem Sonnesysteem, d'[[Sonn]] am Westen opgeet an am Osten ënner? * ... zu [[Wolz (Uertschaft)|Wolz]] eng [[Richard Brookins Gedenkplack Wolz|Plack un deen US-Zaldot erënnert]], deen am Wanter 1944 als [[Kleeschen|Kleesche]] verkleet, de Kanner kleng Cadeaue gemaach huet? * ... de ''[[Bradypus variegatus]]'' aus der [[Famill (Biologie)|Familll]] vun den Dräifanger-Lidderhanessen (Bradypodidae), 15 bis 18 Stonnen am Dag mat schlofe verbréngt, a just all 8 Deeg vun de Beem erofklëmmt, dat, fir säin Daarm eidel ze maachen? * ... de [[Charel de Kéngen]], Herzog vu Burgund, sech 1475 eng zwou Woche laang an der [[Zolwerknapp|Buerg Zolwer]] opgehalen huet? * ... de [[Fluchhafe Kansai]] op enger kënschtlecher Insel an der Bucht vun Osaka gebaut gouf? * ... d'[[Schlass Aansebuerg|Aansebuerger Schlass]] op d'Wunnhaus vum Schmëdd-Här [[Thomas Bidart]] zréckgeet, deen an de 1620er Joren ë. a. [[Simmerschmelz|zu Simmer en Héichuewe]] bedriwwen huet, fir Waffen ze produzéieren? * ... de Sënn an Zweck vun den [[Nazca-Linnen]] am Peru, honnerte vu schnouerriichte Linnen am Wüstebuedem, awer och Representatioune vun Déieren a Planzen, bis ewell net eendeiteg bestëmmt konnt ginn? * ... de [[Gallo-réimeschen Tempel Steesel|Gallo-réimeschen Tempel zu Steesel]] fir eng Gottheet mam Numm ''Cerunincus'' opgeriicht gi war, iwwer déi soss näischt gewosst ass? * ... de [[Finneschen Nationaltheater]] (''Suomen Kansallisteatteri'') deen eelsten Theater a Finnland ass, an deem Stécker op Finnesch gespillt ginn? * ... obwuel an der [[Koffergrouf vu Stolzebuerg]] an der Zäit alt bis zu 5000 Tonne Kofferäerz am Joer ofgebaut goufen, dës ni richteg rentabel war, an dofir ëmmer nees de Proprietär gewiesselt huet? * ... de ''[[Roque Cinchado]],'' e 27 Meter héije [[Basalt]]-Monolith um Bierg [[Teide]], op [[Teneriffa]], a Spuenien wäit bekannt ass, well en ë. a. um fréieren 1000-Pesete-Schäin ze gesi war? * ... "[[Parva Domus Magna Quies (Dikrech)|Klengt Haus, Grouss Rou]]" de Sëtz vun der Dikrecher Gemengekeess ass? * ... [[Monaco]], mat bal 16.000 Awunner pro km², deen dichtbesidelste Staat op der Welt ass? * ... de Kinnek [[Wëllem III. vun Holland]] a Groussherzog vu Lëtzebuerg de Spëtznumm ''Koning Gorilla'' kritt hat? * ... de ''Guggenheim-Effekt'' nom [[Guggenheim-Musée Bilbao|Guggenheim-Musée]] vu [[Bilbao]] genannt ass, an ausdréckt, wéi en ikonescht Gebai d'Zuel vu Visiteuren an enger Stad signifikant vergréissert? * ... de [[Maagbitter Buff]] op Basis vun engem Rezept aus dem 18. Joerhonnert vum [[Herman Boerhaave]] fabrizéiert gëtt? * ... den [[Dettifoss]] am Norde vun [[Island]], der Waasserquantitéit no, dee gréisste Waasserfall an Europa ass? * ... d'[[Verkéiersluucht#Speziell Luuchte fir den ëffentlechen Transport|Verkéiersluuchte]] fir de [[Stater Tram#Fueren a Signalisatioun|Stater Tram]] déi selwecht sinn, wéi déi fir d'Busser, mat zousätzleche Signaler, déi fir däitsch Trammen entwéckelt goufen? * ... bei den [[Nandu]]en ee Männchen d'Eeër vu bis zu 12 Weibercher mateneen ausbréit an sech dann ëm d'Opzuucht vun deene Jonke këmmert? * ... an der Fassad vum fréiere [[Kino Capitole]] an der Stad Wellen a Blëtzer mat de Wierder ''Vox'' a ''Lux'' ze gesi sinn, déi drop higewisen hunn, datt am Kino Tounfilmer gewise goufen? * ... d'[[Dreckskëscht]]en a Frankräich nach haut nom [[Eugène Poubelle]] genannt ginn, deen se 1884 zu [[Paräis]] agefouert hat? * ... deen éischte [[Catenaire]]spotto, deen den 18 Abrëll 1988 am Kader vun der [[Elektrifizéierung vun der Eisebunn zu Lëtzebuerg|Elektrifizéirung vun der Nordstreck]] opgeriicht gouf, an der [[Gare Luerenzweiler|Gare vu Luerenzweiler]] steet? * ... an engem Pavillion vum [[Nationalmusée vum Niger]] den originalen [[Arbre du Ténéré]] ausgestallt gëtt? * ... d'[[Benelux-Parlament]] schonns dräi Joer existéiert huet, éier d'[[Benelux|Benelux-Unioun]] 1958 offiziell an d'Liewe geruff gouf? * ... deen [[Fluchhafen Esch-Uelzecht|éischte Fluchhafen zu Lëtzebuerg]] zu Esch-Ulzecht um Flouer "Lankelz" war, an et do ë. a. eng Direktverbindung Esch-London gouf? * ... d'Mauer ronderëm den Domän vum [[Schlass vu Chambord]] mat 32&nbsp;km Längt déi längst a Frankräich ass? * ... fir de [[Lëtzebuerger Filmpräis]] e [[Spillfilm]] bis [[Lëtzebuerger Filmpräis 2018|2018]] eng Minimumlängt vu 60 Minutten huet missen hunn, iwwerdeems [[Lëtzebuerger Filmpräis 2021|2021]] et just nach 50 Minutte waren? * ... Kollumerpompsters an Hoogelandsters zwou vun den aacht Variante vum [[Gronengesch]] sinn? * ... d'[[Marie vu Lëtzebuerg]] Kinnigin vu Frankräich war? * ... um [[Widdebierg]] vun ufanks vum 19. Joerhonnert bis an d'1960er Jore souwuel Bau- a Paweesteng wéi och Sand ofgebaut gouf? * ... [[Japan]] dat eenzegt Land op der Welt ass, dat nach e Keeser als Staatschef huet? * ... an der [[Géisdrëffer Antimongrouf]] 1935 e Block [[Antimon]]äerz vun 52&nbsp;kg fonnt gouf, wat bis dohin dee gréisste vun der Welt war? ===300=== * ... de Bau vum [[Sydney Opera House]] 14,3-mol méi kascht huet wéi ufanks geplangt? * ... um Kierfecht am [[Park zu Heeschdref|Heeschdrefer Park]] zanter 1919 iwwer 700 Schwëstere vun der ''Doctrine chrétienne'' begruewe sinn? * ... de [[Kilimanjaro]] aus dräi Vulkane besteet? * ... vun den aacht grousse Landschaftsbiller an Ueleg vu Lëtzebuerger Buergen, déi de [[Barend Cornelis Koekkoek]] fir de Kinnek-Groussherzog [[Wëllem II. vun Holland|Wëllem II]] gemoolt buet, der bis haut just nach véier erhale sinn? * ... d'Mounde vum Planéit [[Uranus (Planéit)|Uranus]] no Personnagen aus de Wierker vum [[William Shakespeare]] a vum [[Alexander Pope]] genannt goufen? * ... et am [[Arboretum Kierchbierg]], op dräi Parke verdeelt, eng Sammlung vu ronn 500 wanterfeste Bam- an Trauschaarten aus Europa an aus senge Grenzgebidder gëtt? * ... de Videoclip ''[[Gangnam Style]]'' vum [[südkorea]]nesche [[Rap]]per [[Psy (Rapper)|Psy]] als éischten op der Plattform [[YouTube]] iwwer eng Milliardmol opgeruff gouf? * ... de Film ''[[Irina Palm]]'', deen 2007 den [[3. Lëtzebuerger Filmpräis 2007|3. Lëtzebuerger Filmpräis]] an der Kategorie "Bescht Koproduktioun" krut, a Groussbritannien Ausléiser an Inspiratioun war vun der ''Irina Palm d'Or'', enger ironescher Auszeechnung fir déi schlechtst brittesch Produktioun? * ... den [[Anden-Kondor]] op de Wope vu [[Bolivien]], [[Chile]], [[Ecuador]] a [[Kolumbien]] ze fannen ass? * ... den éischte Rock-Open-Air-Concert zu Lëtzebuerg de 6. Juni 1971 am [[Stade Achille-Hammerel]], dunn dem Stadion vun der [[Union Lëtzebuerg]], ofgehale gouf? * ... dem [[Franz Kafka]] seng net verëffentlecht Wierker net, wéi hie et a sengem Testament gewollt huet, verbrannt goufen, ma awer publizéiert goufen? * ... "[[Ljuksemburg]]" (Люксембур) souwuel eng [[Ljuksemburg (Kirgisistan)|Uertschaft a Kirgistan]], wéi och [[Ljuksemburg (Russland)|eng an der russescher Republik Dagestan]] heeschen?. * ... Äsche vum [[Clyde William Tombaugh|Entdecker]] vum Zwergplanéit [[(134340) Pluto|Pluto]] 2015 mat der [[Raumsond]] ''New Horizons'' just 12.500&nbsp;km laanscht deen Himmelskierper geflu sinn? * ... d'Produktioun vu [[Gromper]]en zu Lëtzebuerg bannent 50 Joer, tëscht 1960 an 2010, ëm 80% gefall ass? * ... [[Lemuren]], wouvun et der eng 20 [[Aart (Biologie)|Aarte]] gëtt, [[Endemismus|endeemesch]] op [[Madagaskar]] sinn? * ... de [[Louis François Armand de Vignerot du Plessis]] sech virun allem en Numm duerch seng amouréis Aventuren a seng Dueller gemaach huet? * ... de [[Kino Empire]] (1958 bis 1978) zu Esch-Uelzecht, mat zäitweis 940 Sëtzplazen, zu senger Zäit dee bei wäitem gréisste Kino am Land war? * ... d'[[Bayajidda-Legend]] déi wichtegst Ursprongslegend vum [[Hausa (Vollek)|Hausa-Vollek]] ass? * ... d'[[Reeboufrell]] (''Oncorhynchus mykiss''), déi ursprénglech aus Nordamerika kënnt a géint 1855 an Europa agefouert gouf, zu Lëtzebuerg fir d'éischt 1887 ausgesat gouf? * ... déi éischt Iwwerreechung vun der [[Légion d'honneur]] de 15. Juli 1804 an der Kapell vum [[Hôtel des Invalides]] duerch den [[Napoléon Bonaparte|Napoleon]] u seng Offizéier war? * ... de ''[[Heinrich Brändli|Brändli-Plang]]'' uganks vun den 1990er Joeren de [[Autobus de la Ville de Luxembourg|Stater Busreseau]] duerchgerëselt huet? * ... dat [[Schottescht Parlament]] (Gälesch: ''Pàrlamaid na h-Alba'') och nach ''Holyrood'' genannt gëtt, nom Quartier vun der Haaptstad [[Edinburgh]], an deem et läit? * ... d'[[Schnëssen-App]] et dem [[Institut de linguistique et de littératures luxembourgeoises]] vun der [[Uni Lëtzebuerg]] erméiglecht, Toundokumenter ze sammelen iwwer de Vokabular an d'Aussprooch vum [[Lëtzebuergesch]]en, andeems jidderee fräiwëlleg matmaachen an ophuele kann, wéi ee fir eppes seet? * ... ''Mogotes'' Kalleksbierger am [[Valle de Viñales]] op [[Kuba]] sinn, déi sech aus der rouder Äerd ervirdinn a vun ënnerierdeschem Waasser ausgehielecht goufen? * ... wéi ''[[De Scholdschäin]]'', déi éischt Operett op Lëtzebuergesch, 1855 fir d'éischt opgefouert gouf, Männer d'Fraerolle gespillt hunn, well et "sech net gepasst" huet datt Frae géifen Theater spillen? * ... beim [[Fändel vu Litauen]] an deem vu [[Myanmar]] e Stär den Ënnerscheed mécht? * ... den [[Houfelter Kanal]] en Iwwerrescht ass vum geplangte [[Meuse-Musel-Kanal]], engem Projet aus den 1820er Joeren? * ... d'[[Schluecht vu Cuito Cuanavale]] (1988) déi gréisst Schluecht um afrikanesche Kontinent nom Zweete Weltkrich war, an, wann och keng Säit s'eendeiteg gewonnen hat, se dach den Ufank vun enger Léisung vum [[Südafrikanesche Grenzkrich]] war? * ... de [[Der Graf von Luxemburg|Grof René vu Lëtzebuerg]], wann et dem [[Franz Lehár]] no geet, e veraarmte Bon-vivant war? * ... d'[[Papageien]] déi eenzeg [[Vullen]]-[[Uerdnung (Biologie)|Uerdnung]] ass, déi hiert Friesse mat de Féiss festhalen? * ... [[RTL4]] zwar en Televisiounssender op [[Hollännesch]], awer keen hollännesche Sender ass? * ... als [[Seriemäerder]] gewéinlech eng Persoun bezeechent gëtt, déi mat zäitlechem Ofstand vu méi wéi 30 Deeg dräi oder méi Mënschen ëmbréngt? * ... den Héichpunkt vun de [[Louhecken]] zu Lëtzebuerg an der Mëtt vum 19. Joerhonnert louch, wéi wéinst der grousser Nofro no [[Stilleech|Eecheschuelen]] fir d'[[Gierwereien zu Lëtzebuerg|Gierwereien]] vill Bichebëscher mat Louhecken ersat goufen? * ... [[Lanzarote]] déi éischt ganz Insel war, déi 1993 vun der [[UNESCO]] zum Biosphärereservat erkläert gouf? * ... ee Paneau vum [[Genter Altor]], deen 1934 gestuel gouf a bis haut net nees opgedaucht ass, an engem Roman vum [[Albert Camus]] eng net onwichteg Roll spillt? * ... [[Pangea]] den Numm vum Superkontinent an der Urzäit ass, deen eng 100 Millioune Joer laang bal dat ganzt Festland vun der Äerd an enger eenzeger gewalteger Landmass vereent huet, déi vum Nord- bis zum Südpol goug? * ... een am [[Spuenescht Duerf|Spueneschen Duerf]] (''Poble Espanyol'') zu [[Barcelona]], dat 1929 fir d'Weltausstellung um Montjuïc gebaut gouf, déi charakteristesch Bauforme vun deenen eenzele spuenesche Regiounen am Detail nogestallt fënnt? * ... de [[Laacher-Séi-Ausbroch]] viru ronn 13.000 Joer an der [[Äifel]], e Vulkanausbroch mat an enger 40 Kilometer héijer Eruptiounssail, dee jéngsten Ausbroch vun der Äerdgeschicht a Mëtteleuropa war? * ... en [[Europäeschen Igel]] 5.000 bis alt 7.500 Stachelen huet, déi iwwer de ganze Kapp a Réck verdeelt sinn? * ... [[Gold]], als E175, op der [[Lëscht vun de Liewensmëttelzousätz]] ze fannen ass? * ... den [[Uluru]], am [[Uluru-Kata Tjuta Nationalpark]], mat enger Längt vu 4 ½ km , enger Breet vun 2 ½ km an enger Héicht vun 348,7 m, dee gréisste [[Monolith]] op der Äerd ass? * ... d'Figure vun engem Schmadd (oder Glasbléiser), engem Mecanicien, engem Kuelegrouwenaarbechter an engem Puddler ronderëm de Sockel vum [[John-Cockerill Monument (Bréissel)|John-Cockerill Monument]] op der [[Place du Luxembourg]] zu [[Ixelles - Elsene]] mat déi éischt realistesch Skulpture vun Aarbechter aus der Eisenindustrie an der Belsch sinn? * ... * ... ===''Déi rout Linke musse fir d'éischt gebléitst ginn...''=== * ... den [[F91 Diddeleng]] sech 2018, als éischt lëtzebuergesch Ekipp iwwerhaapt, fir d'Gruppephas vun der [[Europa League]] qualifizéiert huet? * ... de Schauspiller [[Michael Keaton]] fir richteg ''Michael Douglas'' heescht, ma sech dee [[Pseudonym]], nom [[Buster Keaton]], zougeluecht huet, fir net mat [[Michael Douglas|deem anere Schauspiller mat deem Numm]] verwiesselt ze ginn? * ... net [[New York City|New York]] d'Haaptstad vum [[New York (Bundesstaat)|Bundesstaat New York]] ass, ma [[Albany]]? *... d'[[Hänkbéck vu Saint-Martin-d'Ardèche|Hänkbréck iwwer d'Ardèche]] tëscht [[Saint-Martin-d'Ardèche]] an [[Aiguèze]] [[1905]] gebaut gouf awer eréischt [[2005]] offiziel ageweit gouf. * ... am [[Saarland]] zweeanenhalleft Joer nom [[Traité vu Lëtzebuerg|Bäitrëtt zu der Bundesrepublik]] weider man [[Franséische Frang]] bezuelt gouf? *... et 1949 eng ''Herrenberg-Lift-Gesellschaft'' gouf, fir zu [[Dikrech]] eng Seelbunn op den [[Härebierg]] ze bauen, mee schonn 1950 decidéiert gouf, amplaz vun engem Ausfluchszil duer [[Kasär Grand-Duc Jean|eng Kasär]] hin ze bauen? * ... [[Flecht]]en (Lichen) e symbiotescht Zesummeliewen tëscht engem [[Pilzeräich|Pilz]] mat enger [[Algen|Alg]] oder enger [[Bakterien|Bakterie]] sinn? * ... d'[[Chilehaus]] zu [[Hamburg]] säin Numm dohier huet, datt de Bauhär mam [[Salpéiter]]handel aus [[Chile]] räich gi war? * ... den Tuerm um [[Napoleonsgaart]], Belvédère genannt, 1928 vum [[Kadaster]] fir [[Triangulatioun]]sberechnungen opgeriicht gouf? *... d'[[Wëllkar]] net zu de [[Grieser]] zielt, wéi déi aner [[Fruucht (Kären)|Fruucht]]-Aarten, ma zu der Famill vun de [[Polygonaceae]], zu där och de [[Rubbarb]] an de [[Sauerampel]] gehéiert? * ... den Numm ''[[Molotowcocktail]]'' op de [[Finnesch-Sowjetesche Wanterkrich]] zréckgeet, wéi d'Finnen sech mat dëser Waff géint sowjetesch Tankse gewiert hunn? *...d'[[Chareli]]sbréck zu [[Dummeldeng]] déi éischt Bréck an Europa war, déi mat '''[[Greyträger]]e''' gebaut war? * ... den Nullmeridian, wéi e mam [[UTM-Koordinatesystem|UTM]]- [[Koordinatesystem]] WGS84 gemooss gëtt, eng 100 Meter ëstlech vum Nullmeridian vum [[Royal Greenwich Observatory]] läit? * ... [[Reykjavik]] ([[Island]]), [[Wellington]] ([[Neiséiland]]) a [[La Paz]] ([[Bolivien]]) déi respektiv nërdlechst, südlechst an am héchste geleeën [[Haaptstad|Haaptstied]] sinn? * ... De Markennumm [[Elle & Vire]], vum Numm vun de Flëss [[Elle (Vire)|Elle]] a [[Vire (Floss)|Vire]] am [[Departement Manche]] hierkënnt. * ...den Ausbroch vum Vulkan [[Tambora]] an Indonesien am Joer 1815, dat [[Joer ouni Summer|Joer duerno]] en grouss [[Hongersnout]] an Amerika an an Europa provozéiert hat? * ... den [[Däitsch-Hollännesch-Belschen Dräilännereck]] um [[Vaalserberg]] vun 1839 bis 1919 e Véierlännereck war? * ... der [[Ruth Belville]] hire Beruff dora bestoung, déi genee [[Auerzäit]] ze verkafen, a si dowéinst ''[[Greenwich Mean Time|Greenwich Time]] Lady'' genannt gouf? * ... den [[Jack Lemmon]], de [[Sean Penn]], d'[[Juliette Binoche]] an d'[[Julianne Moore]] déi eenzeg Schauspiller sinn, déi de Präis fir dee beschte Schauspiller op den dräi Filmfestivalle vu [[Filmfestival vu Cannes|Cannes]], [[Filmfestival vu Venedeg|Venedeg]] a [[Internationale Filmfestspiele Berlin|Berlin]] gewonnen hunn? * ... den [[Tyrrell P34]] den e [[Formel 1]] Auto mat 6 Rieder war? * ... d'Pompjeeë vun Tréier den 23. Abrëll 1941 an d'Stad Lëtzebuerg hëllefe koume fir d'Feier am [[Hôtel des Terres Rouges|Terres-Rouges-Gebai]] ze läschen? * ... bis ewell just dräi Leit gläichzäiteg fir en [[Oscar]] fir dat bescht Orignial-Dréibuch an ee fir dee beschte Schauspiller an engem nämmlechte Film nominéiert goufen, nämlech de [[Charlie Chaplin]], den [[Orson Welles]] an de [[Sylvester Stallone]]? * ... de [[Robert Tappan Morris]] 1988 den éischte [[Computerwuerm]] entwéckelt hat? * ... den Turner [[Georg Eyser]] bei den [[Olympesch Summerspiller 1904|olympesche Spiller 1904 zu St. Louis]] 6 Medaile gewonnen huet, an dat trotz enger hëlzener Beeprothees? * ... de [[Charles Maurice de Talleyrand-Périgord]] a Frankräich souwuel ënnert dem ''[[Ancien Régime]]'', wéi och wärend der [[Franséisch Revolutioun|Franséischer Revolutioun]], dem ''[[Directoire]]'', dem ''[[Consulat]]'', dem ''[[Premier Empire]]'', der [[Franséisch Restauratioun|Restauratioun]] an der [[Julimonarchie]] wichteg Funktiounen am Staat hat, a bei véier Kréinungen dobäi war? * ... de Geograph [[Mathias Ringmann]], deen éischte war, deen der [[Nei Welt|Neier Welt]] den Numm ''[[Amerika (Kontinent)|America]]'' ginn hat? * ... de [[Charles Bech]], den eenzege Lëtzebuerger war, dee fir [[US-Airforce]] Asätz op enger [[B-17 Flying Fortress]] geflunn ass. * ... verschidde [[Schof]]s- a [[Geess]]erasse méi wéi 2 [[Har]]en hunn. [[Kategorie:Wikipedia]] [[Kategorie:WDS]] anenca26ijjoex2ylpcl2cqseiny7r5 2396192 2396149 2022-08-25T15:59:30Z Zinneke 34 wikitext text/x-wiki {| |bgcolor=#FFFFEE| <br>'''Dat hei ass d'Reserv vun neien ''' '''''Teaseren''''' '''fir an d'[[:Schabloun:WDS {{CURRENTDAY}}. {{CURRENTMONTHNAME}}|Wousst Dir schonn...]]-Rubrik''', déi duerch Schablounen, [[Haaptsäit/WDS|eng fir all Dag]], mat Sätz aus der [[Haaptsäit/WDS-Archiv 365|Lëscht vun 365 Teaseren]] dohigesat ginn. Wann der hei nach eng Kéier 365 neier zesummekomm sinn, kënnen déi dann déi aktuell ersetzen oder mat hinnen an e Roulement kommen. Wann Dir deemno Iddie fir weider Verweiser op Artikelen hutt (oder kuriéis Detailer dodran), da sëtzt se w.e. gl. hei ënnendrënner derbäi. |} ---- ===Wousst Dir schonn datt…=== * ... d'[[Joan Fontaine]] an d'[[Olivia de Havilland]] déi eenzeg Sëschtere sinn, déi allebéid en [[Academy Awards|Oscar]] fir dat bescht Schauspill an enger Haaptroll kruten? * ... déi éischt [[Päerdscourse]] zu Lëtzebuerg am Joer [[1895]] zu [[Dikrech]] geridde gouf? * ... d'[[Dräi Kinneken]], déi heirëmer ''Balthazar, Caspar a Melchior'' genannt ginn, bei de syresche Chrëschten ''Larvandad, Hormisdas a Gushnasaph'', bei den Ethiopier ''Tanisuram, Mika, Sisisba'' oder ''Awnison, Libtar a Kasäd'', a bei den Armeenier ''Kagba a Badadilma'' heeschen, an deemno och alt just zu zwéi sinn? * ... dem [[Johann Philipp Bettendorf]] (1625-1698) seng Chronik vun de Jesuittemissiounen am [[Amazonas]]gebitt als eng Fondgrouf net nëmme fir Kiercherechtler a Missiounstheologen, mä och fir Ethnologen, Biologen, Historiker a Soziologen ugesi gëtt? * ... d'Adepte vun der [[Prënz-Philip-Beweegung]] op [[Vanuatu]] iwwerzeegt sinn, datt de [[Philip, Duke of Edinburgh|Prënz Philip]], de Mann vun der brittescher Kinnigin [[Elizabeth II. vu Groussbritannien|Elizabeth II.]], eng Gottheet ass? <!-- Mol kucken, wéi dat nom Philip sengem Doud 2021 weidergeet... --> * ... d'[[Befreiungsmonument Dikrech|Monument fir d'Befreiung duerch d'US-Arméi]] zu [[Dikrech]] un zwou Befreiungen erënnert, déi am September 1944 an déi am Januar 1945? * ... de [[Ginkgo]] sech zanter 300 Millioune Joer kaum verännert huet an dofir als e ''liewegt Fossil'' gëllt? * ... ''Grëmmeleschter'' fréier Reesbengele genannt goufen, déi zu [[Grëmmelescht]] fabrizéiert goufen? * ... de [[Koméit]] [[Shoemaker-Levy 9]], deen 1993 entdeckt gouf, am Summer 1994 op de Planéit [[Jupiter (Planéit)|Jupiter]] opgeschloen ass? * ... d'[[Christ Roi-Kapell]] um Belair 1931 dat éischt Kierchegebai zu Lëtzebuerg war, dat net am traditionellen neo-romaneschen oder neo-gotesche Stil gebaut gouf? * ... dem [[Georges Méliès]] säin ''Le Voyage dans la Lune'' (1902, nom Roman vum [[Jules Verne]]) als deen éischte [[Science-Fiction]]-Film gëllt? * ... d'[[Rochuskierch zu Éinen]] déi eenzeg Kierch am Land ass mat engem ronne Kiercheraum? * ... d'Mafalda, e Comicpersonnage vum argentineschen Zeechner [[Quino]], 2014 als éischt BDs-Figur mat der [[Légion d'honneur]] ausgezeechent gouf? * ... Lëtzebuerg kuerz virum Éischte Weltkrich de weltwäit [[Siderurgie zu Lëtzebuerg|sechstgréisste Produzent vu Goss an aachtgréisste vu Stol]] war? * ... d'[[Gro Gaardewanz]] am 20. Joerhonnert éischter seelen zu Lëtzebuerg war, zanter ongeféier 2010 do besonnesch opfälleg am Hierscht ass, wa s'en Masse versicht, an Haiser anzedrénge fir z'iwwerwanteren? * ... ufanks vun den 1960er Jore beim Uleeë vum [[Our-Stauséi]] en Deel vun der Uertschaft [[Biwels]] huet missen op e kënschtleche Plateau verluecht ginn? * ... d'[[Baldwin Street]] an Neiséiland, mat engem Gefäll vu bis zu 35 %, als déi géist Strooss op der Welt gëllt? * ... d'Existenz vum [[Halonodon luxembourgensis]] bis ewell just duerch en Zant attestéiert ass? * ... de [[Streisand-Effekt]] no der Schauspillerin a Sängerin [[Barbra Streisand]] genannt gouf, déi eng Foto am Internet läsche loosse wollt, well dodrop (ë. a.) hiert Haus ze gesi war? * ... de Quartier [[Belair]] an der Stad Lëtzebuerg bis den Ufank vum 20. Joerhonnert ''Dauwefeld'', an dono ''Neimäerel'' genannt gouf, ier en 1957 säin haitegen Numm krut? * ... de [[Bodil-Präis]] deen eelsten dänesche Filmpräis ass? * ... de [[Méchelstuerm (Miersch)|Méchelstuerm zu Miersch]] net, wéi de Rescht vun der aler Kierch, am 19. Joerhonnert ofgerappt gouf, well en dem Kinnek-Groussherzog [[Wëllem II. vun Holland|Wëllem II.]] seng Fra Anna Palowna un d'Kierchtierm aus hirer Heemecht erënnert soll hunn, an doropshin d'Gemengeconseillere gebiede goufen, e stoen ze loossen? * ... vun 1880 un all Servicer vun der [[Regierung (Lëtzebuerg)|Lëtzebuerger Regierung]] an engem Gebai ënnerbruecht waren, dem [[Refuge Sankt Maximin|Hotel Sankt-Maximäin]], deen dofir dacks just ''d'Regierung'' genannt gouf? * ... d'[[Kongresshal vu Berlin]] an der Zäit vum [[Kale Krich]] e prominent Symbol fir déi däitsch-amerikanesch Allianz war an deementspriechend politesch instrumentaliséiert gouf? * ... de ''[[Vollekshaus (Stad Lëtzebuerg)|Versoffene Rousekranz]]'' duerch e ''Carrefour'' ersat gouf? * ... den [[Alexander Zoubkoff|éischte Fallschiermsprénger zu Lëtzebuerg]] Garçon an engem Stater Restaurant a Schwoer vum Keeser [[Wilhelm II. vun Däitschland|Wilhelm II.]] war? * ... zwee Joer, nodeem d'[[Fort Parkhöhe]] vun der Festung Lëtzebuerg fäerdeg gebaut war, fest stoung, datt et nees misst ofgerappt ginn? * ... een am [[Nationalpark Serra dos Órgãos]] ''dem Härgott säi Fanger'' bewonnere kann? * ... den 1. Juni 1904 zu Lëtzebuerg d'Aueren 35 bis 37 Minutten no vir geréckelt goufen, wéi vun der [[Sonnenzäit|Lokalzäit]] op déi [[Mëtteleuropäesch Zäit]] ëmgestallt gouf? * ... déi 35 Meter héich [[Dräifaltegkeetssail vun Olomouc]] am 18. Joerhonnert opgeriicht gouf, fir d'Enn vun enger [[Pescht]]epidemie ze éieren? * ... den Numm "[[Tawioun]]", eng Strooss an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]], op e Bouf vum [[Péiter Ernest I. vu Mansfeld|Péiter Ernest vu Mansfeld]] zréckgeet, deen Octavian housch, an no deem eng Paart genannt gi war? * ... den [[Tornado vu Péiteng]] vun 2019 Wandspëtzte vun 241&nbsp;km/h erreecht huet? * ... d'[[Laure Koster|Laure ('Lory') Koster]] déi éischt Lëtzebuergerin war, déi op den Olympesche Spiller ugetrueden ass, nämlech als [[Schwammen (Sport)|Schwëmmerin]] 1924 [[Olympesch Summerspiller 1924|bei deene vu Paräis]]? * ... wat een am [[Kiwuséi]] méi déif geet, wat d'Temperatur an de Salzgehalt méi eropginn? * ... de [[geographeschen Zentrum vu Lëtzebuerg]] am Nordweste vu Pëtten, am [[Naturschutzgebitt Pëttenerbësch]] läit? * ... d'[[Halloweenkrabb]] hiren Numm huet wéinst hirem Glach mat enger [[Halloween]]-[[Kalbass]]? * ... am [[Traité vu Lëtzebuerg]] 1956 festgehale gouf, datt d'[[Saarland]], dunn e franséischt Protektorat, der Bundesrepublik Däitschland bäitriede kéint? * ... d'[[Tomat]]en am 16. a 17. Joerhonnert an Europa eng Raritéit waren, a vu räiche Leit gezillt goufe fir schéin ze maachen, well gemengt gouf, d'Fruucht wier gëfteg? * ... de [[Johann Wolfgang von Goethe]] bei [[Openthalt vum Johann Wolfgang von Goethe an der Stad Lëtzebuerg (1792)|sengem Openthalt zu Lëtzebuerg]] net am sougenannte Goethe-Haus am Pafendall iwwernuecht huet, wou eng Plack hänkt, déi seet, dat wier de Fall gewiescht? * ... d<nowiki>'</nowiki>''[[Camptochaeta luxemburgensis]]'' en Troglobiont ass, an dowéinst seng Pigmentatioun verluer huet? * ... d'Willibrord-Klack an der [[Iechternacher Basilika]] mat knapps 7 Tonne Gewiicht déi schwéierst Klack am Land ass? * ... d'[[Mathilde d'Udekem d'Acoz|Mathilde]] zanter dem Bestoe vun der Belsch déi éischt Kinnigin ass, déi do am Land gebuer gouf? * ... den [[Albert Biever]] aus dem Rollengergronn 1904 zu New Orleans eng Universitéit gegrënnt huet? *... [[Iechternach]] 1886 als éischt Stad zu Lëtzebuerg eng elektresch Beliichtung krut? * ... dat éischt Liewewiesen, dat vun der Äerd an de Weltall geschéckt gouf, wuertwiertlech eent war, [[Laika|"dat billt"]] ? * ... bannent annerhalwem Joer no der Aféierung vum [[gratis ëffentlechen Transport zu Lëtzebuerg]] d'CFL 414.000 Euro mam Verkaf vun 1.-Klass-Ticketen (déi net gratis ass) an d'Kees krut? * ... de [[Ry de Vaux]] näischt mat [[Ris de veau]] ze dinn huet? * ... [[Manderen]] virun der Franséischer Revolutioun eng [[Herzogtum Lëtzebuerg|lëtzebuergesch]] Enklav a Loutrenge war? * ... um [[Kierfecht um Sichenhaff]] e Grafmonument steet, dat en Undenken un zwéi [[Commune vu Paräis|Kommunarde vu Paräis]] ass, déi am Exil zu Lëtzebuerg gestuerwe sinn? * ... d'Pläng vum Gebai vun der [[Gare Lëtzebuerg|Stater Gare]] op e ''[[Alexander Rüdell|Wirklicher Geheimer Oberbaurat]]'' zeréckginn? ===50=== * ... [[Quierzy]] am [[Departement Aisne]] ënnert de [[Merowenger]] eng Kinneksstad war, an ënnert de [[Karolenger]] eng Keeserpfalz, haut awer just nach e rouegt Dierfche vun eppes iwwer 400 Awunner ass? * ... D' ''[[Wochenblatt für Bürger und Landleute]]'' 1837 déi éischt "Provënz"zeitung zu Lëtzebuerg, an och déi éischt mat engem Feuilleton war? * ... d'[[Maria Theresia vun Éisträich]] de 25. Juni 1741 zum ''Kinnek'' vun Ungarn gekréint gouf, well et dofir kee weiblechen Titel gouf? * ... vun den ursprénglech [[Limes Luxemburgensis|94 stenge Maarken]], déi 1772 ënnert der [[Maria Theresia vun Éisträich|Maria Theresia]] opgeriicht goufen, fir d'Limitte vun der Stad Lëtzebuerg ze markéieren, der haut nach 63 bestinn? * ... den [[Johnny Weissmuller]], deen tëscht 1932 an 1948 a Filmer den [[Tarzan]] gespillt huet, virdrun olympesche Champion am [[Schwammen (Sport)|Schwamme]] war, an eng Goldmedail am [[Waasserball]] gewonnen hat? * ... dee Mann, [[Charles Bernard du Bost-Moulin|dee 1707 zu Lëtzebuerg d'Gromper agefouert]] soll hunn, bei engem Duell ëm d'Liewe koum? * ... de [[Kanounentiermche vu Kielen]] wéinst engem Noperschaftssträit entstane soll sinn? * ... [[Le Patron]] mat dräi oder véier Rieder ënnerwee ka sinn? * ... zu Lëtzebuerg tëscht 1880 an 1900 net manner wéi 20 [[Lëscht vun Zeitungen an Zäitschrëften zu Lëtzebuerg|nei Zeitunge gerënnt]] goufen? * ... d'[[Fabiola de Mora y Aragón]], vun 1960 bis 1993 den Titel ''Kinnigin vun'' de ''Belsch'' hat, an dono ''Kinnigin vun'' der ''Belsch''? * ... [[Dormans]], an der Marne, 1920 vun der Stad Lëtzebuerg fir 1 Frang op de Kapp vun hirer Bevëlkerung 'adoptéiert' gouf? * ... et bei Allënster, dem [[Victor Hugo]] no, ''"[[Häerdcheslee|une femme qui a une tête et un homme qui n'en a pas]]"'' gëtt? * ... [[Nuddel]]en a [[Kniddel]]en net nëmme vun der Matière-première hier, ma och [[etymologie|etymologesch]] dee selwechten Urspronk hunn? * ... de [[Michel Rodange]] mat senger Fra zesummen 10 Kanner hat, wouvun der awer sechs scho fréi gestuerwe sinn? * ... de [[Louis II. vu Frankräich|Louis den Tuddeler]] deen eenzege Jong vum [[Charles de Plakkapp|Charel dem Plakkapp]] war, deen iwwerlieft hat? * ... den ''[[Huelen Zant]]'' um Bockfiels net e Rescht vum Siegfried senger Buerg ass, mä vum lénksen Tuerm vun der zweeter Paart vun der Festung, deen 1874, wéi d'Festung geschlaff gouf, als 'Pseudo-Ruin' ëmgebaut gouf? * ... dem Theodor Kaiser säi [[Méckefänkert]] nach haut milliounefach zum Asaz kënnt? * ... bei der [[Cholera]]-Epidemie zu Lëtzebuerg, [[1865]]-[[1866]], tëscht 8.000 bis 10.000 Leit dorun erkrankt, a ronn 3.500 gestuerwe sinn, 1,83 % vun der Gesamtpopulatioun? * ... [[Cassini-Huygens]], eng Weltraummissioun mat zwou Raumsonde fir de Planéit [[Saturn (Planéit)|Saturn]] a [[Saturnmounden|seng Mounden]] z'erfuerschen, bannent knapps 20 Joer spektakulär nei Erkenntnesser bruecht huet? * ... bei der Explosioun vum Polvertuerm um [[Verluerekascht (Stad Lëtzebuerg)|Verluerekascht]], de 26. Juni 1807, 32 Persoune ëm d'Liewen koumen an der 120 schwéier blesséiert goufen, dorënner vill Kanner? * ... d'Insel [[Koiluoto]], déi just 3 Hektar grouss ass, tëscht Russland a Finland gedeelt ass? * ... d'[[Mercier (Champagner)|Champagnerfabréck Mercier]] am [[Weidendall]] bei Mamer virum 1. Weltkrich op bis zu 40 Hektar [[Weiden|Weide]] gezillt huet, deenen hir Rudde vu bis zu 100 Leit zu Kierf geflecht goufen? * ... [[Invasiounsträifen]] géint ''friendly fire'' schütze sollten? * ... de [[Malakoff-Tuerm (Lëtzebuerg)|Malakoff-Tuerm]] a [[Clausen]] nom [[Malakoff-Tuerm (Sewastopol)|Malakoff-Tuerm]], engem Deel vun der Festung [[Sewastopol]], genannt gouf, deen am [[Krimkrich]] (1853-1856) eng wichteg Roll gespillt hat? * ... d'[[The Beatles|Beatles]] 1961 hiren éischten Optrëtt no hirer Tournée zu Hamburg am [[Liverpool]]er ''[[Cavern Club]]'' haten, a bis 1963, 292-mol do opgetruede sinn? * ... d'[[Kapell Cité Léon Kauffman|Kapell vun der Cité Léon Kauffman]] tëscht 1962 an hirer Entweiung, 2017, an engem Trakt vun aacht Garagen amenagéiert war? * ... beim [[Tour de France 2011]] fir d'éischt Kéier an der Geschicht vum [[Tour de France|Tour]], net nëmmen zwéi Lëtzebuerger, ma och zwéi Bridder mat um Podium stoungen? * ... d'stenge Mauer ronderëm den Domän vum [[Schlass Kockelscheier]] vun engem eenzege Mann, engem gewësse Welter, bannent 15 Joer – vun 1880 bis 1895 – gebaut gouf? * ... zu Paräis, an der Zäit vum [[Directoire]], et Moud war, sech zu den ''Incroyables'' oder de ''Merveilleuses'' ze zielen? * ... de Lieu-dit ''[[Geeschterhaischen]]'' am [[Gréngewald]] op e Juegdhaus zréckgeet, dat fréier op där Plaz stoung? * ... déi [[Däitsch Bréck zu Visé]] (''Pont des Allemands''), eng Eisebunnsbréck iwwer d'[[Meuse]] bei [[Visé]], am [[Éischte Weltkrich]] vun der däitscher Arméi mat haaptsächlech russesche Gefaange gebaut gouf? * ... de Sënn an Zweck vun de [[Raschpëtzer]] am Gréngewald eréischt an de leschte Jorzéngte vum 20. Joerhonnert erausfonnt gouf? * ... d'[[Prinzessinnen-Eechen]] am [[Gréngewald]] sechs [[Eechen|Eeche]] sinn, déi tëscht 1894 an 1906 am ''Réngelsgronn'' zu Éiere vun den Duechtere vum [[Groussherzog vu Lëtzebuerg|Groussherzog]] [[Wëllem IV. vu Lëtzebuerg|Wëllem IV.]] geplanzt goufen? * ... de [[Schetzel]] e Klausener war, deen am 12. Joerhonnert bis zu sengem Doud 14 Joer laang an enger Klaus am Gréngewald bei der Stad Lëtzebuerg gelieft huet? * ... ''[[Les Trois Mousquetaires]]'' vum [[Alexandre Dumas]] ursprénglech als [[Feuilleton]] an der Zeitung ''Le Siècle'' publizéiert gouf? * ... der [[Ketty Thull]] hiert [[Kachbicher|Kachbuch]] an 10 Oploen méi wéi 50 Joer laang erauskomm ass? * ... de [[Mihai I. vu Rumänien|leschte Kinnek vu Rumänien]] no sengem Règne an der Schwäiz als Ziichter vu Gefligel, Testpilot a Makler op der Bourse säin Ënnerhalt verdingt huet? * ... d'[[Osbourg-Haus]] zu Gréiwemaacher am 15. Joerhonnert als Zivilhospiz gebaut gouf, an dono als Wunnplaz fir Schoulschwësteren, Schoul, Stadbibliothéik a Museksschoul benotzt gouf? * ... den [[Alhazen|Abu Ali al-Hasan Ibn Al-Haitham]] (~965 - 1039) als Erfinder vun der [[Lupp]] gëllt? * ... d'Wopen iwwer dem Portal vum [[Hospice Saint-Jean]] am Gronn déi vum Kinnek [[Karel II. vu Spuenien]], vum [[Herzogtum Lëtzebuerg]] a vum deemoleger Gouverneur vu Lëtzebuerg [[Philipp de Croy]], sinn? *... d'[[Gare Herbesthal|Gare vun Herbesthal]], déi 1843 opgoung, déi eelst europäesch Grenzgare war? * ... d'[[Avenue John-F.-Kennedy (Stad Lëtzebuerg)|Avenue Kennedy]] um [[Kierchbierg]] ursprénglech als [[Autobunn]] gebaut gi war, dann awer tëscht dem Enn vun den 1990er Joren an dem Ufank vun den 2010er Jore als Stadboulevard zréckgebaut gouf? * ... de [[Skorpioun I.]] en alegyptesche Kinnek aus der Virdynastescher Zäit, ëm 3200 v. Chr., war? * ... den Numm vun der Uertschaft [[Blummendall]] näischt mat Blummen ze dinn huet, ma éischter op eng keltesch Gottheet zréckgeet? * ... déi iwwer 21&nbsp;km laang [[Donauinsel]] zu [[Wien]] tëscht der [[Donau]] an der Neier Donau an den 1970er/1980er Joren ugeluecht gouf, fir Héichwaasser ze reguléieren? * ... als Reklamm fir d'Première vum Film ''[[De Superjhemp retörns]]'' verschidde Firmen d'Opschrëfte mat hiren Nimm (op Gefierer, Butteker oder Produkter) deelweis duerch déi parodistesch Versioun ersat hunn, déi s'am [[Superjhemp]] kritt haten? * ... de Vëlossportler [[Bim Diederich]] de Spëtznumm ''Duc de Grammont'' krut, nodeems e beim [[Tour de France 1951]] am ''[[Mur de Grammont]]'', seng 3 Matfuerer ofgehaangen hat? * ... déi lescht Persoun, déi am [[Tower of London]] higeriicht gouf, een zu Lëtzebuerg gebiertegen däitsche Spioun war? * ... den [[Traffic Light Tree]] zu London, sengem Kënschtler no, d'Zesummespill vun de Finanzaktivitéiten an dem Verkéier zu London, déi ni zur Rou kommen, mat de Beem an der Natur ronderëm symboliséiere soll? * ... den Zwerg bei der Blummenauer am [[Parc de Gerlache]] d'Klack eng éischt Kéier beim Begriefnes vum Déifferdenger Buergermeeschter [[Emile Mark|Mark]] gelaut huet? ===100=== * ... den [[Zwak (Mythologie)|Zwergen- oder Zwakemythos]] op bronzezäitlech Biergleit zréckgeet, déi sief et duerch hir Originnen, sief et duerch hir Aarbecht, méi kleng waren? * ... d'[[Sonn]] e [[Gielen Zwerg]] ass? * ... den [[Zwergmammut]](''Mammuthus exilis'') eng ausgestuerwen Aart aus der Famill vun den Elefanten, seng Kierpergréisst am Laf vun de Jore reduzéiert huet, well op der Insel wou e gelieft huet, de Kascht limitéiert ass? * ... [[Zwergstaat]]en an der Reegel eng Landfläch vun ënner 1.000&nbsp;km² hunn? * ... vum [[Pluto (Zwergplanéit)|Zwergplanéit Pluto]] ugeholl gouf, et wier e fréiere Mount vum [[Neptun (Planéit)|Neptun]], ier 1978 entdeckt gouf, datt de Pluto selwer 5 Mounden huet? * ... iwwer 1.500 Entreprisen de Label ''[[Made in Luxembourg]]'' benotzen dierfen? * ... d'[[Internationale Filmfestspiele Berlin]] 1951 op Initiativ vum US-amerikanesche Militär als eng "Vitrinn vun der fräier Welt" an d'Liewe geruff gouf, mam [[Alfred Hitchcock]] sengem ''[[Rebecca (Film 1940)|Rebecca]]'' als éischte Film?. * ... de ''Bernhoeft's Blitzlichtapparat Sanssouci'', deen de lëtzebuergesche Fotograf [[Charles Bernhoeft]] erfonnt a patentéiere gelooss hat, Präisser doruechter gewonnen huet? * ... am Joer 2160 [[Christi Himmelfaart]] an den [[Éischte Mee]], zwéi [[gesetzlech Feierdeeg zu Lëtzebuerg|gesetzlech Feierdeeg]], op dee selwechten Dag falen? * ... dem [[Mathias Erasmy]] säi ''Guide du voyageur dans le Grand-Duché de Luxembourg'' deen éischte lëtzebuergeschen Touristeguide war? * ... Sportaarten, déi ''um, am'' oder ''ënner'' [[Waasser]] ausgeüübt ginn, zu de [[Waassersport]]aarte gezielt ginn, där um Äis (soss näischt wéi gefruerent Waasser) awer net? * ... bis an d'1980er Joren an der [[Fiels]] Jeans produzéiert goufen? * ... 1821 am ''[[Luxemburger Wochenblatt]]'' fir d'éischt iwwerhaapt en Text op Lëtzebuergesch publizéiert gouf? * ... déi "[[Pampelmousse|gréisst Zitroun]]" bis zu 30&nbsp;cm am Duerchmiesser grouss ka ginn? * ... d'[[Gemeng Hollerech]] ëm 1905 déi zweetgréisst Gemeng am Land war? * ... am réimeschen [[Amphitheater vu Pula]] schonn [[Äishockey]]smatcher organiséiert goufen? * ... am Wanter 1813/1814 am haitege Lëtzebuerg all 40. Awunner un der [[Typhus|Fleckeféiwer]]-Pandemie gestuerwen ass? * ... ''[[Schweigt stille, plaudert nicht]]'' och als ''Kaffeekantate'' bekannt ass? * ... d'[[Clinique Saint-François]] um Fëschmaart déi éischt Aeklinik am Land war? * ... d'[[Fräi Hansestad Bremen]] dat klengst [[Land (Däitschland)|Bundesland]] vun Däitschland ass an aus zwou Stied besteet? * ... 2021 déi lescht 20 [[Telefonskabinn]]en zu Lëtzebuerg ewechgeholl goufen? * ... de [[Kierfecht Malakoff]] a [[Clausen]] deen eelste [[Juddentum zu Lëtzebuerg#Jiddesch Kierfechter zu Lëtzebuerg|jiddesche Kierfecht zu Lëtzebuerg]] ass? * ... [[Uhu]]en a Gefaangenschaft bis zu 60 Joer al kënne ginn? * ... d'Lokomotiv [[CFL 5519]] déi eenzeg Dampmaschinn vun den [[CFL]] ass, déi nach besteet? * ... d'[[Stroossbuerger Eeden]] déi eelst Charte ass, déi d'Trennung vum haitege frankophonen a germanophone Sproochraum bezeit? * ... deen éischte [[Bankomat|Geldautomat]] zu Lëtzebuerg am Mee 1982 op der Post, op der Stater Gare, a Betrib geholl gouf? * ... de [[Batman]], anescht wéi aner Superhelden, keng iwwernatierlech Kräften huet? * ... de [[Stade du Thillenberg|Stadion um Thillebierg]] tëscht 1921 an 1922 vun de Memberen, Supporteren a Spiller vun de [[Red Boys Déifferdeng|Red Boys]] gebaut gouf? * ... de Bierg [[Ararat]] d'Nationalsymbol vun den [[Armeenier]] ass an um Wope vun [[Armenien]] drop ass, haut an der [[Tierkei]] läit? * ... am Sëtzungssall vum [[Hôtel des Terres Rouges]] (haut de Sëtz vum [[Ministère de la culture|Kulturministère]]) véier Medaillone mat Zeenen aus der Stolindustrie an de Boiserien integréiert sinn? * ... d'[[Reichenbach-Waasserfäll]], eng Kaskad am Kanton Bern, duerch den [[Arthur Conan Doyle]] international bekannt goufen, well do deem seng Romanfigur Sherlock Holmes an ''The Adventure of the Final Problem'' zesumme mat sengem Feind, dem Professer Moriarty, erofgefall ass? * ... am August 1792, wärend dem [[Koalitiounskricher|éischte Koalitiounskrich]] d'Haaptarméi vun den Alliéierten, eng 40.000 Mann, zu [[Mutfert]] hiren Haaptquartéier opgeschloen huet? * ... de Sänger a Schauspiller [[Freddy Quinn]], jee no Quellelag, an dräi verschiddenen Uertschafte gebuer ka sinn? * ... d'[[Gare Kautebaach]] vun 1888 zwéi verschidden Architekturstiler vereent - Schwäizer Chalet an italieenescht Landhaus - wat den éischte Bauhären no e Symbol fir d'Frëndschaft an d'Begéinung vun de Vëlker duerstelle soll? * ... een ''[[Het Zinneke]]'' zu Bréissel als eng Zort kanine Pendant zum [[Manneken Pis]] an der Jeanneke Pis gesi kann? * ... Lëtzebuerg 1997 fir d'éischt Kéier mat ''[[Elles]]'' e [[Lëscht vun de lëtzebuergesche Filmer déi fir eng Oscar-Nominatioun virgeschloe waren|Kandidat fir eng Nominéierung fir den Oscar]] agereecht huet? * ... de Geriichtshaff vun der [[CECA]] an den 1950er Joere säi Sëtz an der Stater [[Villa Vauban]] hat? * ... d'Fabréck vum Faarfpigment [[Falunrout]], dat a Schweede wäitleefeg fir den Ustrach vu ländleche Gebaier gebraucht gëtt, 2001 vun der UNESCO op d'[[Weltierwen|Weltierwelëscht]] gesat gouf? * ... deen éischte Gol fir déi [[lëtzebuergesch Foussballnationalekipp]] an engem offizielle Lännermatch den 29. Oktober 1911 vum [[Albert Elter]] geschoss gouf? * ... den [[Chile]] vun Norden no Süde 4.200&nbsp;km laang ass, ma op der schmuelster Plaz just 90&nbsp;km breet? * ... den [[Internationale Fraendag]] zu Lëtzebuerg eng éischt Kéier den 23. Mäerz 1929 gefeiert gouf? * ... de [[Fairchild K-20 Loftbildfotoapparat]] dee wichtegste Fotoapparat vun der US Air Force am Zweete Weltkrich war? * ... am [[Traité vun Iechternach]] Lëtzebuerg an d'Bundesland Rheinland-Pflaz 1974 d'Bewirtschaftung vum Waasser am Grenzgebitt vun deenen zwee Länner festgeluecht hunn? * ... ''[[Li Tore]]'', eng Skulptur vun 1880, nach haut am Folklor vun de [[Universitéit Léck|Lécker Studenten]] eng wichteg Roll spill? * ... déi 1949 gegrënnte [[Goodyear-Dunlop Colmar-Berg|Goodyear S.A.]] zu [[Colmer-Bierg]] dat éischt Goodyear Wierk am kontinentalen Europa war an 1951 mat 300 Mataarbechter ugefaangen huet? * ... de [[Battistero lateranense]] zu Roum de Modell vu bal allen Dafkierche vum Chrëschtentum am héije Mëttelalter war? * ... et am Summer 1976 a Frankräich [[Summerzäit|eng Stonn méi spéit]] war wéi zu Lëtzebuerg? * ... am [[Club des Cent Cols]] netprofessionell Vëlossportler opgeholl ginn, déi op d'mannst honnert [[Col (Bierg)|Colle]] gefuer sinn? * ... et souwuel 1956 wéi 1973 de [[25. November]] zu Lëtzebuerg verbuede war, mam Auto ze fueren? * ... ee mam Auto duerch [[Fräulein Steinfort]] fuere kann? ===150=== * ... eng Kasematt vum [[Fort Dumoulin]] wärend dem Bau vum Institut National des Sports (INS) iertemlech mat Bëtong zougeschott gouf? * ... [[Eilekatz]] aus onverdaulechen Iessreschter (Schanken, Fiederen, ...) besteet, deen [[Eilen]] oder aner [[Gräifvullen]] erauswiergen? * ... et am 13./14. Joerhonnert am [[Mëttelalterlech Schmelz am Jeneeserbësch|Jeneeserbësch eng Schmelz]] gouf, déi gréisst bis ewell entdeckt Plaz vun Eisegewënnung aus dem Mëttelalter a Mëtteleuropa? * ... d' ''[[Feltgeniomyces luxemburgensis]]'', eng Ascomycota-Pilzenaart, déi 1990 zu Lëtzebuerg entdeckt a beschriwwe gouf, déi éischt bekannt Aart vun der Gattung ass? * ... et scho wärend der [[Éisträichesch Nidderlanden|éisträichescher Zäit]] am [[Herzogtum Lëtzebuerg]] an duerno och am [[Département des Forêts]] eng [[Hondssteier]] gouf? * ... [[Foussball am No Mans Land]] 1914 e Frëndschaftsmatch tëscht engleschen an däitschen Truppe war, déi sech an den Tranchéen op der Front a Frankräich wärend dem [[Éischte Weltkrich]] bekricht hunn? * ... am schweedesche Kuerzfilm ''[[Radio Luxemburg (Film)|Radio Luxembourg]]'' dës Radiostatioun d'Verlaangere vun de Jugendlechen no Modernitéit, an engem Duerf uganks vun den 1960er Joeren, symboliséiert? * ... zu [[Bern]] d<nowiki>'</nowiki>''[[Meitschibei|Meederchersbeen]]'' mat gemuelenen Nëss gefëllt ginn? * ... um Haus [[Ënnert de Stäiler]] eng [[Anna selbdritt]] ze gesinn ass? * ... [[Helminthologie|Helminthologen]] et mat parasitäre Wierm hunn? * ... de [[Putty Stein]] och alt emol [[Makkaronesch Dichtung]] geschriwwen huet? * ... d'[[Kap Komorin]] dee südlechste Punkt vum indeschen Ënnerkontinent ass? * ... den [[Europäesche Biber]] (''Castor fiber'') zu Lëtzebuerg eng zwee Joerhonnerte laang ausgestuerwe war, ier e sech zanter dem Ufank vun den 2010er Joeren nees laanscht Sauer, Uelzecht, Äisch an Atert ausgebreet huet? * ... de Schwäizer Comicpersonnage [[Globi]] als Maskottche vun enger Buttekschaîne erfonnt gouf? * ... am Mee 1966 déi éischt [[112 (Europäeschen Noutruff)#Geschicht vun der lëtzebuergescher Noutruffzentral|Noutruffzentral zu Lëtzebeurg]] a Betrib geholl gouf, déi deemools nach ënner der Nummer 012 z'erreeche war? * ... den [[Uergelpäifekaktus]] direkt iwwer dem Buedem vill eenzel Äscht mécht, déi da praktesch am Senkel eropwuessen, wat dann ausgesäit wéi eng Rei [[Uergelpäif]]en? * ... den 30. Januar 1945 iwwer 800 Prisonéier vum [[KZ Sonnenburg]], dorënner 91 Lëtzebuerger, vun der SS duerch Genéckschoss ëmbruecht goufen? * ... am Kader vum [[Near Earth Asteroid Tracking]], deen [[Asteroid]]en iwwerwaacht, déi der Äerd (ze) no kéinte kommen, och ëmmer nees nei [[Koméit]]en entdeckt ginn? * ... just nach op enger vun de fréier 20 [[Fontaine Montefiore]] d'Skulptur vun enger Waasserdréiesch erhalen ass? * ... de [[Sireenereseau zu Lëtzebuerg]] aus ronn 160 [[Sireen (Apparat)|Sireene]] besteet, déi uechter d'Land am ëffentleche Raum opgestallt si fir am Fall vun enger Katastroph kënnen ze warnen? * ... [[Kiewerlekszopp]] ee vun de wéinege Platen an Europa ass, an deenen Insekte verschafft ginn? * ... d'[[Gemeng Ettelbréck]] 1850 an dräi gespléckt gouf, an esou d'[[Gemeng Schieren]] an d'[[Gemeng Ierpeldeng op der Sauer|Gemeng Ierpeldeng]] entstane sinn? * ... en [[Tangram]] aus fënnef Dräiecken, engem Carré an engem Parallelogramm besteet? * ... de Film ''[[Congé fir e Mord]]'' vun [[Paul Scheuer]] 35 Joer laang de Rekord gehalen huet vum [[lëtzebuergesch Filmer|lëtzebuergesche Film]] mat deene meeschte Spectateuren, ier e vum ''[[De Superjhemp retörns|Superjhemp retörns]]'' vum [[Félix Koch]] iwwerholl gouf? * ... de [[Kap Canaveral]] a [[Florida]] no de [[Lëtschen|Lëtschefelder]] genannt gouf, déi do waren, an haut eng [[Metonymie]] fir d'[[Rakéitestartplaz]]en do an der Géigend ass? * ... de [[Lëtzebuerg-Effekt]], deen dora besteet, datt de Radiosprogramm vun engem Laang- oder Mëttelwellesender schwaach am Hannergrond vun engem anere Sender ze héieren ass, eng éischt Kéier uganks den 1930er Joere bei [[RTL Group|Radio Lëtzebuerg]] observéiert gouf? * ... d'[[Pragmatesch Sanktioun (1713)|Pragmatesch Sanktioun]] vum Keeser [[Karl VI. (HRR)|Karl VI.]] opgesat gouf, fir d'Ierffolleg no sengem Doud festzeleeën? * ... d'Serie ''[[Capitani]]'' op Netflix an alle Sproochen esou heescht, bis op Portugisesch, wou den Titel ''Os Segredos de Manscheid'' ass, an op Ongresch, wou e mat ''Gyilkosság Manscheidben'' iwwersat ass? * ... d'[[Kanaliséierung vun der Musel]] schonns 1794 eng éischt Kéier proposéiert gouf, et awer bis 1956 gedauert huet, bis et zu engem Staatsvertrag tëscht Frankräich, Lëtzebeurg an Däitschland koum, deen den Ausbau vu Koblenz bis op Diddenuewen festgehalen huet? * ... de [[Grégoire Schouppe]], Abt vun der Abtei Iechternach, fir déi sëllege Bauaarbechte bekannt ass, déi e fir d'Abtei maache gelooss huet? * ... den "[[Éischten Europäesche Stol]]" am Fong kee [[Stol]], mee [[Goss]] war? * ... vun deene véier Molchaarten, déi et zu Lëtzebuerg gëtt, den [[Triturus cristatus|nërdleche Kammmolch]] (''Triturus cristatus'' déi seelenst ass? * ... [[Herzogtum Bouillon|Bouillon]] 1794 fir e puer Méint eng Republik war? * ... den [[Belval-Héichiewen|Héichuewen C vun Esch-Belval]] 1996 ënner der Opsiicht vu chineeseschen Ingenieuren demontéiert, a Këschte verpaakt, a China bruecht an do nees opgeriicht gouf? * ... d'[[Valletta|Haaptstad vu Malta]] no [[Jean Parisot de La Valette|engem Groussmeeschter vum Souveräne Malteeseruerde]] genannt ass? * ...déi lëtzebuergesch Electropopband [[Hal Flavin]] et am Summer 2013 mam Lidd ''Trigger'' bis op d'Plaz 61 an de spuenesche Singlecharts gepackt huet? * ... d'[[Tulpen]] hir Wuerzele sproochlech an [[Turban|enger Kappbedeckung]] hunn? * ... den Déifferdenger ''Creative Hub'' [[1535°]] no der Schmëlztemperatur vum [[Eisen|Eise]] genannt gouf? * ... d'[[Gott ist mein König|Rotswiesselkantat]] dat éischt Wierk vum [[Johann Sebastian Bach|Bach]] ass, dat gedréckt gouf? * ... d'Schrëftesteller-Bridder [[Nico Helminger|Nico]] a [[Guy Helminger]] allebéid schonns zweemol de [[Prix de la fondation Servais|Servais-Präis]] kruten<!-- Stand 2022 -->? * ... een zu Paräis Wierker vum [[Pablo Picasso|Picasso]] an egem [[Musée national Picasso (Paräis)|"salzegen Hotel"]] bewonnere kann? * ... am [[Stadhaus Ettelbréck|Ettelbrécker Stadhaus]] op Glasmolereien Zeenen aus der Geschicht vun der Stad ze gesi sinn, wéi d'Feierkatastroph vu 1778, d'Ernennug zu enger Stad 1907, oder déi éischt Opféierung vun der Lëtzebuerger Nationalhymn ''[[Ons Heemecht]]''? * ... eng [[Tajine]] souwuel e Kichegeschier wéi och, duerch [[Metonymie]], d'Iesse selwer, wat dra gebrutscht gëtt, ass? * ... den Numm vum [[Roude Pëtz]] op e klengen Tiermchen aus rouden Zillen zréckgeet, deen zu Festungszäite ronderëm de Pëtz stoung? * ... et am Musée vun der [[Buerg Guttenberg]] eng Holzbibliothéik aus dem Joer 1790 gëtt, an där ronn 100 Bam- an Trauschzorte versuergt ginn? * ... eng [[Klemm L25d VIIR LX-MAF|Klemm L25]] am Joer 1946 deen éischte Flijer war, deen zu Lëtzebuerg offiziell immatrikuléiert gouf? * ... de [[Ganymed (Mound)|Ganymed]], dee Gréisste vun de [[Lëscht vun de Jupitermounden|Jupitermounden]], méi grouss ass wéi de Planéit [[Merkur (Planéit)|Merkur]]? * ... déi karminrout Faarf vun der [[Pont grande-duchesse Charlotte|Rouder Bréck]] erausgesicht gouf, fir déi ''harmonesch Linne vun der Bréck ervirzesträichen, absënns och bei schlechtem Wieder''? * ... et am georgeschen Nationalepos ''[[Vep'his Tqaosani]]'' vum [[Šot'a Rust'aveli]] net kloer ass, ob de ''Wepchi''-Pelz vun engem Tiger oder engem Panther ass? * ... [[Wil Lofy|de Sculpteur]] vum [[Hämmelsmarsch-Buer]] sech selwer an enger vun de Figure portraitéiert huet? ===200=== * ... de geographeschen Zentrum vun der Belsch um [[Nil (Baach)|Nil]] läit? * ... ''[[L'Arlequin (Zäitschrëft 1848)|L'Arlequin]]'', 1848 vum [[Charles Munchen]] gegrënnt, déi éischt satiresch Zäitschrëft zu Lëtzebuerg war? * ... de [[Sergei Michailowitsch Prokudin-Gorski]] (Сергей Михайлович Прокудин-Горский) en aussergewéinlech wichtege Pionéier vun der Faarffotografie war? * ... ''[[Sawah]]'' vum [[Adolf El Assal]] deen éischte Lëtzebuerger Film war, deen op [[Netflix]] ze gesi war? * ... ee bei [[Konter a Matt]] bekennen oder trompe muss? * ... d'Mauere vun der [[Kierch Saint-Julien vun Auderghem]] mat Hasteng aus der ''Wäisser Kaul'' vu [[Rëmeleng]] gebaut goufen? * ... d'Arkade vun der Haaptwuecht, engem Gebai aus der Festungszäit dat op der [[Plëss]] stoung, wéi et 1902 ofgerappt gouf, an de [[Parc Heintz (rue de Hollerich)|Parc Heintz]] zu Hollerech geplënnert goufen? * ... de Vertrieder vu [[Washington D.C.]] am [[Kongress vun de Vereenegte Staaten|US-amerikanesche Representatnenhaus]] kee Recht huet, do matzewielen? * ... d'[[France Gall]] vun hirem [[Eurovision Song Contest 1965|Eurovisioun-Gewënner-Lidd]] ''[[Poupée de cire, poupée de son]]'' och eng [[japanesch]] Versioun mam Titel ''Yume Miru Shanson Ningyō'' opgeholl huet? * ... als Folleg vun der méi lueser [[Äerdrotatioun]] d'[[Koordinéiert Weltzäit]] (UTC) géigeniwwer der [[International Atomzäit|Internationaler Atomzäit]] (TAI) bal 40 Sekonnen no geet? * ... de Moler [[Henri-Joseph Redouté]] aus dem deemolegen [[Herzogtum Lëtzebuerg]] als Member vun der ''Commission des sciences et des arts'' um [[Napoléon Bonaparte]] senger Campagne an Egypten deelgeholl an doropshin 11 Tafelen an 100 eenzel Zeechnungen zum monumentale Wierk ''La Description de l'Égypte'' bäigedroen huet? * ... ''[[Kaiser Karls Bettstatt]]'' net grad dee komfortabeslte Leeër vum [[Karel de Groussen|Karel dem Grousse]] gewiescht dierft sinn? * ... d'[[Mineralwaasserquell Bel-Val|Société Anonyme Générale des eaux minérales de Bel-Val]] hiert Waasser net nëmmen zu Lëtzebuerg verkaaft huet, mä och bis zu zwou Millioune Fläschen am Joer an Europa, Amerika, Afrika an a China exportéiert huet? * ... ''[[Hurtigruten]]'' eng norwegesch Postschëffslinn ass, déi Fracht- Passagéier- a Kräizfahrtpassagéier laanscht d'Küstlinn tëscht [[Bergen]] a [[Kirkenes]] transportéiert? * ... op de Grof [[Siegfried I. vu Lëtzebuerg]] net nëmmen d'Grënnung vun der [[Bockfiels|Buerg Lëtzebuerg]], ma och vun där vu [[Saarburg]] zréckgeet? * ... d'''[[London Eye]]'' dat gréisst [[Riserad]] an Europa ass an als ''Millennium Wheel'' a Betrib goung? * ... d'Gebai vun der fréierer [[Gare Biissen|Gare vu Biissen]] identesch mat deem vun där vun Useldeng ass? * ... [[Cidade Velha|Ribeira Grande]], déi éischt Siidlung um [[Cap Vert]], och déi éischt permanent europäesch Siidlung an den Trope war? * ... de [[Vëlodrom Belair|Vëlodrom um Belair]] mat sengem Terrain an der Mëtt, wéi en a Betrib goung, anengems den eenzegen Sportstadion an der Stad Lëtzebeurg war? * ... d'Archive vun der''[[Officina Plantiniana]]'' et erméiglechen, iwwer 300 Joer Verlagsgeschicht a Buchdrock ze verstoen? * ... d'[[Rackés Millen]] zu Äischer déi eenzeg Waassermillen zu Lëtzebuerg ass, déi nach voll funktionéiert? * ... et um Mound e [[Ball (Moundkrater)|Ball]] vu 40&nbsp;km Duerchméisser gëtt ? * ... de [[Kasemattentheater]] zwar no enger vu sengen éischte Spillplazen, de [[Kasematte vun der Stad Lëtzebuerg|Kasematten]], genannt gouf, awer zanter Joerzéngte praktesch net méi do spillt? * ... de [[Schëffslift vu Strépy-Thieu]] um [[Canal du Centre (Belsch)|Canal du Centre]] an der Belsch en Héichtenënnerscheed vun 73 Meter iwwerwënnt a [[Schëffslifter vum Canal du Centre|véier historesch hydraulesch Lifter]] ersetzt? * ... am Gebai vun der [[Villa Lefèvre|amerikanescher Ambassade an der Stad]] bis am Zweete Weltkrich déi däitsch Ambassade war? * ... een am Wanter geleeëntlech [[Hoeräis]] op muuschtegem Holz fanne kann? * ... de [[Léon Mart]] (1914-1984) dee Spiller vun der [[lëtzebuergesch Foussballnationalekipp|lëtzebuergescher Foussballnationalekipp]] ass, dee bis ewell <!--Stand: 2022-->déi meescht Goler fir si geschoss uet, neemlech 16 Stéck? * ... d'Haus ''Bei der Stengener Klack'' op der [[Alstad-Plaz (Prag)|Prager Alstad-Plaz]] dem [[Jang de Blannen|Jang de Blanne]] säi Stadpalais war? * ... "[[Handy]]" an "[[Oldtimer]]" zu de [[Schäinanglizismus|Schäinanglizisme]] gezielt ginn? * ... et vun der [[Schuerelser Schlass|Schuerelse Buerg]] keng bekannt Dokumenter ginn, déi eppes iwwer d'Geschicht aussoe kéinnten, grad wéi och d'Origine vum Numm net gekläert ass? * ... de [[Porsche 356 Nr.1 Roadster]] deen éischten Auto war, deen den Numm ''Porsche'' gedroen huet? * ... 2019 nach ëmmer 1 % vun der Lëtzebuerger Bevëlkerung net un en [[Waasserwirtschaft zu Lëtzebuerg|Ofwaassersystem]] ugeschloss war? * ... [[Schweedesch]] eréischt zanter 2009 [[offiziell Sprooch]] vu [[Schweden]] ass? * ... dem Minnsänger [[Wachsmut vu Kënzeg]] seng Lidder der Traditioun vum reflektéierende Minnesang zougeuerdnet ginn? * ... d'[[Kaspescht Mier]] am Fong kee Mier, ma e Séi ass? * ... den [[American Building (Stad Lëtzebuerg)|American Building]] an der Stad Lëtzebeurg säin Numm dohir huet, well do d'Reesagence Derulle-Wigreux hire Sëtz hat, duerch déi bannent 40 Joer iwwer 16.000 Leit an d'USA ausgewandert sinn? * ... den [[Uessepickert mat roudem Schniewel]] op Kisuaheli (iwwersat) "Wiechter vum Nashorn" genannt gëtt? * ... den [[Deutsch-Luxemburgisches Schengen-Lyzeum Perl]] zesumme vum Saarlännesche ''Ministerium für Bildung, Kultur und Wissenschaft'' an dem lëtzebuergesche ''[[Ministère de l'éducation nationale, de l'enfance et de la jeunesse|Ministère de l'Éducation nationale et de la Formation professionnell]]e'' entworf gouf a bedriwwe gëtt? * ... den Jersey-Kabes, eng [[Bam-Kabes]]-Zort, déi op op de Kanalinsele gezillt gouf, 2 bis 3 Meter héich gëtt? * ... d'[[Kierch Léiweng#D'Bildche vun der Stackeger Muttergottes|Bildche vun der ''Stackeger Muttergottes'']] an der Léiwenger Kierch, eng Figur aus gebranntem Leem aus dem 17. Jorhonnert, am Laf vun der Zäit 5 Mol nei bemoolt gouf, ë.a. fir se der Moud vun deemools unzepassen? * ... ''[[Le Petit Prince]]'' als éischt op Englesch erauskoum, an eréischt dono an enger franséischer Editioun? * ... d'[[Schlass Biertreng]] an der Zäit am Familljebesëtz vun souwuel engem lëtzebuergesche wéi och engem belsche Premierminister war? * ... den [[Giant's Causeway]], eng [[Basalt]]saileformatioun an Nordirland, der Legend no Reschter vun enger Strooss aus [[Pavé]] ass, déi e Ris gebaut hat? * ... de [[Friedrich Stummel]] op enger vu senge Molereien an der [[Kathedral Notre-Dame vu Lëtzebuerg|Stater Kathedral]] säin Numm am Buch vun engem Schrëftegléierten, an och e Portrait vu sech selwer, hannerlooss huet? * ... de joerzéngte laange Sträit tëscht Dänemark a Kanada, wiem d'[[Hans-Insel]] gehéeiere géif, de Bäinumm ''Whiskey Wars'' hat? * ... den Optrëtt vun de [[The Rolling Stones|Rolling Stones]], am August 1995 um Kierchbierg, mat méi wéi 60.000 Zuschauer dee gréisste [[Concert]] ass, dee bis ewell<!-- Stand 2022--> zu Lëtzebuerg organiséiert gouf? * ... am [[Lëtzebuerger Online Dictionnaire]] déi 1000 heefegst Wierder och a Gebäerdesprooch iwwersat sinn? * ... an der [[Kathedral Saint-Étienne vu Bourges]] déi eelst astronomesch Auer vu Frankräich ass (si ass vu 1424)? * ... [[den Décken an den Dënnen]] an der [[Gemeng Suessem]] mat jee enger Strooss geéiert goufen? * ... d'Mine [[Walert]] zu Rëmeleng de Spëtznumm ''Mausfal'' krut, well do net manner wéi 46 Biergleit hiert Liewe gelooss hunn, dorënner och den Deputéierte [[Jean-Pierre Bausch]]? === 250 === * ... e Studentequartier zu [[Köln]] (Neustadt-Süd), als Uspillung un de Paräisser [[Quartier Latin]], ''Kwartier Latäng'' genannt gëtt? * ... bei [[Mamer]] an engem Pëtz aus der Réimerzäit Skelettdeeler vun engem [[Dromedar]] fonnt goufen? * ... den [[hellege Fiakrius]] Patréiner vun de Gäertner, den Taxichaufferen an de Koloproktologen ass? * ... de Fait, dass am ''Finnegan's Wake'' vum [[James Joyce]] "''that Luxuumburgher evec cettehis Alzette'' (...)" ernimmt gëtt, op dem Auteur säi Besuch am Land als Tourist, am August 1934, zeréckzeféieren dierft sinn? * ... de [[Bodensee]] näischt mat Buedem ze dinn huet, ma op eng fréier Uertschaft an Herzogtum ''Bodamon'' (haut Bodam, e Quartier vu Ludwigshafen), zréckgeet? * ... Enn vum 19. Joerhonnert an der [[Péitruss-Kasematten|Paschtéitche]] Champignone gezillt goufen? * ... den [[3. September]] [[1967]] a Schwede vun engem Dag op deen anere op der Strooss vu [[riets a lénks|Lénks- op Rietsverkéier]] ëmgestallt gouf? * ... den [[Auguste Dutreux]] (1808-1890) e lëtzebuergesche Jurist a Lepidopterolog war? * ... de [[Kiwi (Fruucht)|Kiwi]] no engem Vull aus [[Neiséiland]] genannt gouf, opwuel d'Fruucht ursprénglech aus [[China]] kënnt? * ... déi satiresch Zeitung ''[[D'Wäschfra (1868)|D'Wäschfra]]'' bannent hirem 16järegem Bestoen e puer Kéieren de Titel huet misse wiesselen (''Thill Eulenspiegel, Der neutrale Pulcinell, D'Uoreg Zongen)'', well et ëmmer nees Prozesser géint si gouf? * ... d'[[Shirley Temple]] mat 6 Joer déi bis ewell jéngst Persoun war, déi en [[Academy Awards|Oscar]] krut? * ... de [[Belvédère um Escher Gaalgebierg]] e [[Monopteros]] ass? * ... d'[[Sahara]], entgéint dem Klischee, just zu 20 % aus Sandwüst besteet? * ... de Film ''[[Eng nei Zäit]]'' en tatsächleche Muerdfall, de [[fënneffache Muerd um Wandhaff]] am Joer 1945, als Grondlag fir seng Intrig huet? * ... d'Liicht an eiser [[Mëllechstrooss]] ronn 100.000 Joer braucht, fir vun engem Enn bei dat aner ze kommen? * ... de [[William J. Kroll|Guillaume Kroll]] an den 1920er-1930er Joeren an der Stad um Belair an der [[Villa Leclerc]] e Laboratoire opgeriicht huet, fir metallurgesch Fuerschungen ze bedreiwen, ier en 1940 an d'USA ausgewandert ass? * ... d'[[Signal de Botrange]], deen héchste Punkt vun der Belsch, eréischt 1925 (mat den [[Cantons de l'Est (Belsch)|Ostkantonen]]) belsch gouf? * ... den [[Tour de France]] 1947 eng éischt Kéier zu Lëtzebuerg eng Etapp ageluecht huet, neemlech de 27. Juni am [[Vëlodrom Belair|Vëlodrom um Belair]]? * ... op der [[Venus (Planéit)|Venus]], anescht wéi bei den anere Planéite vu eisem Sonnesysteem, d'[[Sonn]] am Westen opgeet an am Osten ënner? * ... zu [[Wolz (Uertschaft)|Wolz]] eng [[Richard Brookins Gedenkplack Wolz|Plack un deen US-Zaldot erënnert]], deen am Wanter 1944 als [[Kleeschen|Kleesche]] verkleet, de Kanner kleng Cadeaue gemaach huet? * ... de ''[[Bradypus variegatus]]'' aus der [[Famill (Biologie)|Familll]] vun den Dräifanger-Lidderhanessen (Bradypodidae), 15 bis 18 Stonnen am Dag mat schlofe verbréngt, a just all 8 Deeg vun de Beem erofklëmmt, dat, fir säin Daarm eidel ze maachen? * ... de [[Charel de Kéngen]], Herzog vu Burgund, sech 1475 eng zwou Woche laang an der [[Zolwerknapp|Buerg Zolwer]] opgehalen huet? * ... de [[Fluchhafe Kansai]] op enger kënschtlecher Insel an der Bucht vun Osaka gebaut gouf? * ... d'[[Schlass Aansebuerg|Aansebuerger Schlass]] op d'Wunnhaus vum Schmëdd-Här [[Thomas Bidart]] zréckgeet, deen an de 1620er Joren ë. a. [[Simmerschmelz|zu Simmer en Héichuewe]] bedriwwen huet, fir Waffen ze produzéieren? * ... de Sënn an Zweck vun den [[Nazca-Linnen]] am Peru, honnerte vu schnouerriichte Linnen am Wüstebuedem, awer och Representatioune vun Déieren a Planzen, bis ewell net eendeiteg bestëmmt konnt ginn? * ... de [[Gallo-réimeschen Tempel Steesel|Gallo-réimeschen Tempel zu Steesel]] fir eng Gottheet mam Numm ''Cerunincus'' opgeriicht gi war, iwwer déi soss näischt gewosst ass? * ... de [[Finneschen Nationaltheater]] (''Suomen Kansallisteatteri'') deen eelsten Theater a Finnland ass, an deem Stécker op Finnesch gespillt ginn? * ... obwuel an der [[Koffergrouf vu Stolzebuerg]] an der Zäit alt bis zu 5000 Tonne Kofferäerz am Joer ofgebaut goufen, dës ni richteg rentabel war, an dofir ëmmer nees de Proprietär gewiesselt huet? * ... de ''[[Roque Cinchado]],'' e 27 Meter héije [[Basalt]]-Monolith um Bierg [[Teide]], op [[Teneriffa]], a Spuenien wäit bekannt ass, well en ë. a. um fréieren 1000-Pesete-Schäin ze gesi war? * ... "[[Parva Domus Magna Quies (Dikrech)|Klengt Haus, Grouss Rou]]" de Sëtz vun der Dikrecher Gemengekeess ass? * ... [[Monaco]], mat bal 16.000 Awunner pro km², deen dichtbesidelste Staat op der Welt ass? * ... de Kinnek [[Wëllem III. vun Holland]] a Groussherzog vu Lëtzebuerg de Spëtznumm ''Koning Gorilla'' kritt hat? * ... de ''Guggenheim-Effekt'' nom [[Guggenheim-Musée Bilbao|Guggenheim-Musée]] vu [[Bilbao]] genannt ass, an ausdréckt, wéi en ikonescht Gebai d'Zuel vu Visiteuren an enger Stad signifikant vergréissert? * ... de [[Maagbitter Buff]] op Basis vun engem Rezept aus dem 18. Joerhonnert vum [[Herman Boerhaave]] fabrizéiert gëtt? * ... den [[Dettifoss]] am Norde vun [[Island]], der Waasserquantitéit no, dee gréisste Waasserfall an Europa ass? * ... d'[[Verkéiersluucht#Speziell Luuchte fir den ëffentlechen Transport|Verkéiersluuchte]] fir de [[Stater Tram#Fueren a Signalisatioun|Stater Tram]] déi selwecht sinn, wéi déi fir d'Busser, mat zousätzleche Signaler, déi fir däitsch Trammen entwéckelt goufen? * ... bei den [[Nandu]]en ee Männchen d'Eeër vu bis zu 12 Weibercher mateneen ausbréit an sech dann ëm d'Opzuucht vun deene Jonke këmmert? * ... an der Fassad vum fréiere [[Kino Capitole]] an der Stad Wellen a Blëtzer mat de Wierder ''Vox'' a ''Lux'' ze gesi sinn, déi drop higewisen hunn, datt am Kino Tounfilmer gewise goufen? * ... d'[[Dreckskëscht]]en a Frankräich nach haut nom [[Eugène Poubelle]] genannt ginn, deen se 1884 zu [[Paräis]] agefouert hat? * ... deen éischte [[Catenaire]]spotto, deen den 18 Abrëll 1988 am Kader vun der [[Elektrifizéierung vun der Eisebunn zu Lëtzebuerg|Elektrifizéirung vun der Nordstreck]] opgeriicht gouf, an der [[Gare Luerenzweiler|Gare vu Luerenzweiler]] steet? * ... an engem Pavillion vum [[Nationalmusée vum Niger]] den originalen [[Arbre du Ténéré]] ausgestallt gëtt? * ... d'[[Benelux-Parlament]] schonns dräi Joer existéiert huet, éier d'[[Benelux|Benelux-Unioun]] 1958 offiziell an d'Liewe geruff gouf? * ... deen [[Fluchhafen Esch-Uelzecht|éischte Fluchhafen zu Lëtzebuerg]] zu Esch-Ulzecht um Flouer "Lankelz" war, an et do ë. a. eng Direktverbindung Esch-London gouf? * ... d'Mauer ronderëm den Domän vum [[Schlass vu Chambord]] mat 32&nbsp;km Längt déi längst a Frankräich ass? * ... fir de [[Lëtzebuerger Filmpräis]] e [[Spillfilm]] bis [[Lëtzebuerger Filmpräis 2018|2018]] eng Minimumlängt vu 60 Minutten huet missen hunn, iwwerdeems [[Lëtzebuerger Filmpräis 2021|2021]] et just nach 50 Minutte waren? * ... Kollumerpompsters an Hoogelandsters zwou vun den aacht Variante vum [[Gronengesch]] sinn? * ... d'[[Marie vu Lëtzebuerg]] Kinnigin vu Frankräich war? * ... um [[Widdebierg]] vun ufanks vum 19. Joerhonnert bis an d'1960er Jore souwuel Bau- a Paweesteng wéi och Sand ofgebaut gouf? * ... [[Japan]] dat eenzegt Land op der Welt ass, dat nach e Keeser als Staatschef huet? * ... an der [[Géisdrëffer Antimongrouf]] 1935 e Block [[Antimon]]äerz vun 52&nbsp;kg fonnt gouf, wat bis dohin dee gréisste vun der Welt war? ===300=== * ... de Bau vum [[Sydney Opera House]] 14,3-mol méi kascht huet wéi ufanks geplangt? * ... um Kierfecht am [[Park zu Heeschdref|Heeschdrefer Park]] zanter 1919 iwwer 700 Schwëstere vun der ''Doctrine chrétienne'' begruewe sinn? * ... de [[Kilimanjaro]] aus dräi Vulkane besteet? * ... vun den aacht grousse Landschaftsbiller an Ueleg vu Lëtzebuerger Buergen, déi de [[Barend Cornelis Koekkoek]] fir de Kinnek-Groussherzog [[Wëllem II. vun Holland|Wëllem II]] gemoolt buet, der bis haut just nach véier erhale sinn? * ... d'Mounde vum Planéit [[Uranus (Planéit)|Uranus]] no Personnagen aus de Wierker vum [[William Shakespeare]] a vum [[Alexander Pope]] genannt goufen? * ... et am [[Arboretum Kierchbierg]], op dräi Parke verdeelt, eng Sammlung vu ronn 500 wanterfeste Bam- an Trauschaarten aus Europa an aus senge Grenzgebidder gëtt? * ... de Videoclip ''[[Gangnam Style]]'' vum [[südkorea]]nesche [[Rap]]per [[Psy (Rapper)|Psy]] als éischten op der Plattform [[YouTube]] iwwer eng Milliardmol opgeruff gouf? * ... de Film ''[[Irina Palm]]'', deen 2007 den [[3. Lëtzebuerger Filmpräis 2007|3. Lëtzebuerger Filmpräis]] an der Kategorie "Bescht Koproduktioun" krut, a Groussbritannien Ausléiser an Inspiratioun war vun der ''Irina Palm d'Or'', enger ironescher Auszeechnung fir déi schlechtst brittesch Produktioun? * ... den [[Anden-Kondor]] op de Wope vu [[Bolivien]], [[Chile]], [[Ecuador]] a [[Kolumbien]] ze fannen ass? * ... den éischte Rock-Open-Air-Concert zu Lëtzebuerg de 6. Juni 1971 am [[Stade Achille-Hammerel]], dunn dem Stadion vun der [[Union Lëtzebuerg]], ofgehale gouf? * ... dem [[Franz Kafka]] seng net verëffentlecht Wierker net, wéi hie et a sengem Testament gewollt huet, verbrannt goufen, ma awer publizéiert goufen? * ... "[[Ljuksemburg]]" (Люксембур) souwuel eng [[Ljuksemburg (Kirgisistan)|Uertschaft a Kirgistan]], wéi och [[Ljuksemburg (Russland)|eng an der russescher Republik Dagestan]] heeschen?. * ... Äsche vum [[Clyde William Tombaugh|Entdecker]] vum Zwergplanéit [[(134340) Pluto|Pluto]] 2015 mat der [[Raumsond]] ''New Horizons'' just 12.500&nbsp;km laanscht deen Himmelskierper geflu sinn? * ... d'Produktioun vu [[Gromper]]en zu Lëtzebuerg bannent 50 Joer, tëscht 1960 an 2010, ëm 80% gefall ass? * ... [[Lemuren]], wouvun et der eng 20 [[Aart (Biologie)|Aarte]] gëtt, [[Endemismus|endeemesch]] op [[Madagaskar]] sinn? * ... de [[Louis François Armand de Vignerot du Plessis]] sech virun allem en Numm duerch seng amouréis Aventuren a seng Dueller gemaach huet? * ... de [[Kino Empire]] (1958 bis 1978) zu Esch-Uelzecht, mat zäitweis 940 Sëtzplazen, zu senger Zäit dee bei wäitem gréisste Kino am Land war? * ... d'[[Bayajidda-Legend]] déi wichtegst Ursprongslegend vum [[Hausa (Vollek)|Hausa-Vollek]] ass? * ... d'[[Reeboufrell]] (''Oncorhynchus mykiss''), déi ursprénglech aus Nordamerika kënnt a géint 1855 an Europa agefouert gouf, zu Lëtzebuerg fir d'éischt 1887 ausgesat gouf? * ... déi éischt Iwwerreechung vun der [[Légion d'honneur]] de 15. Juli 1804 an der Kapell vum [[Hôtel des Invalides]] duerch den [[Napoléon Bonaparte|Napoleon]] u seng Offizéier war? * ... de ''[[Heinrich Brändli|Brändli-Plang]]'' uganks vun den 1990er Joeren de [[Autobus de la Ville de Luxembourg|Stater Busreseau]] duerchgerëselt huet? * ... dat [[Schottescht Parlament]] (Gälesch: ''Pàrlamaid na h-Alba'') och nach ''Holyrood'' genannt gëtt, nom Quartier vun der Haaptstad [[Edinburgh]], an deem et läit? * ... d'[[Schnëssen-App]] et dem [[Institut de linguistique et de littératures luxembourgeoises]] vun der [[Uni Lëtzebuerg]] erméiglecht, Toundokumenter ze sammelen iwwer de Vokabular an d'Aussprooch vum [[Lëtzebuergesch]]en, andeems jidderee fräiwëlleg matmaachen an ophuele kann, wéi ee fir eppes seet? * ... ''Mogotes'' Kalleksbierger am [[Valle de Viñales]] op [[Kuba]] sinn, déi sech aus der rouder Äerd ervirdinn a vun ënnerierdeschem Waasser ausgehielecht goufen? * ... wéi ''[[De Scholdschäin]]'', déi éischt Operett op Lëtzebuergesch, 1855 fir d'éischt opgefouert gouf, Männer d'Fraerolle gespillt hunn, well et "sech net gepasst" huet datt Frae géifen Theater spillen? * ... beim [[Fändel vu Litauen]] an deem vu [[Myanmar]] e Stär den Ënnerscheed mécht? * ... den [[Houfelter Kanal]] en Iwwerrescht ass vum geplangte [[Meuse-Musel-Kanal]], engem Projet aus den 1820er Joeren? * ... d'[[Schluecht vu Cuito Cuanavale]] (1988) déi gréisst Schluecht um afrikanesche Kontinent nom Zweete Weltkrich war, an, wann och keng Säit s'eendeiteg gewonnen hat, se dach den Ufank vun enger Léisung vum [[Südafrikanesche Grenzkrich]] war? * ... de [[Der Graf von Luxemburg|Grof René vu Lëtzebuerg]], wann et dem [[Franz Lehár]] no geet, e veraarmte Bon-vivant war? * ... d'[[Papageien]] déi eenzeg [[Vullen]]-[[Uerdnung (Biologie)|Uerdnung]] ass, déi hiert Friesse mat de Féiss festhalen? * ... [[RTL4]] zwar en Televisiounssender op [[Hollännesch]], awer keen hollännesche Sender ass? * ... als [[Seriemäerder]] gewéinlech eng Persoun bezeechent gëtt, déi mat zäitlechem Ofstand vu méi wéi 30 Deeg dräi oder méi Mënschen ëmbréngt? * ... den Héichpunkt vun de [[Louhecken]] zu Lëtzebuerg an der Mëtt vum 19. Joerhonnert louch, wéi wéinst der grousser Nofro no [[Stilleech|Eecheschuelen]] fir d'[[Gierwereien zu Lëtzebuerg|Gierwereien]] vill Bichebëscher mat Louhecken ersat goufen? * ... [[Lanzarote]] déi éischt ganz Insel war, déi 1993 vun der [[UNESCO]] zum Biosphärereservat erkläert gouf? * ... ee Paneau vum [[Genter Altor]], deen 1934 gestuel gouf a bis haut net nees opgedaucht ass, an engem Roman vum [[Albert Camus]] eng net onwichteg Roll spillt? * ... [[Pangea]] den Numm vum Superkontinent an der Urzäit ass, deen eng 100 Millioune Joer laang bal dat ganzt Festland vun der Äerd an enger eenzeger gewalteger Landmass vereent huet, déi vum Nord- bis zum Südpol goug? * ... een am [[Spuenescht Duerf|Spueneschen Duerf]] (''Poble Espanyol'') zu [[Barcelona]], dat 1929 fir d'Weltausstellung um Montjuïc gebaut gouf, déi charakteristesch Bauforme vun deenen eenzele spuenesche Regiounen am Detail nogestallt fënnt? * ... de [[Laacher-Séi-Ausbroch]] viru ronn 13.000 Joer an der [[Äifel]], e Vulkanausbroch mat an enger 40 Kilometer héijer Eruptiounssail, dee jéngsten Ausbroch vun der Äerdgeschicht a Mëtteleuropa war? * ... en [[Europäeschen Igel]] 5.000 bis alt 7.500 Stachelen huet, déi iwwer de ganze Kapp a Réck verdeelt sinn? * ... den [[Jack Lemmon]], de [[Sean Penn]], d'[[Juliette Binoche]] an d'[[Julianne Moore]] déi eenzeg Schauspiller sinn, déi de Präis fir dee beschte Schauspiller op den dräi Filmfestivalle vu [[Filmfestival vu Cannes|Cannes]], [[Filmfestival vu Venedeg|Venedeg]] a [[Internationale Filmfestspiele Berlin|Berlin]] gewonnen hunn?<!-- Stand 2022 --> * ... [[Gold]], als E175, op der [[Lëscht vun de Liewensmëttelzousätz]] ze fannen ass? * ... den [[Uluru]], am [[Uluru-Kata Tjuta Nationalpark]], mat enger Längt vu 4 ½ km , enger Breet vun 2 ½ km an enger Héicht vun 348,7 m, dee gréisste [[Monolith]] op der Äerd ass? * ... d'Figure vun engem Schmadd (oder Glasbléiser), engem Mecanicien, engem Kuelegrouwenaarbechter an engem Puddler ronderëm de Sockel vum [[John-Cockerill Monument (Bréissel)|John-Cockerill Monument]] op der [[Place du Luxembourg]] zu [[Ixelles - Elsene]] mat déi éischt realistesch Skulpture vun Aarbechter aus der Eisenindustrie an der Belsch sinn? * ... * ... ===''Déi rout Linke musse fir d'éischt gebléitst ginn...''=== * ... den [[F91 Diddeleng]] sech 2018, als éischt lëtzebuergesch Ekipp iwwerhaapt, fir d'Gruppephas vun der [[Europa League]] qualifizéiert huet? * ... de Schauspiller [[Michael Keaton]] fir richteg ''Michael Douglas'' heescht, ma sech dee [[Pseudonym]], nom [[Buster Keaton]], zougeluecht huet, fir net mat [[Michael Douglas|deem anere Schauspiller mat deem Numm]] verwiesselt ze ginn? * ... net [[New York City|New York]] d'Haaptstad vum [[New York (Bundesstaat)|Bundesstaat New York]] ass, ma [[Albany]]? *... d'[[Hänkbéck vu Saint-Martin-d'Ardèche|Hänkbréck iwwer d'Ardèche]] tëscht [[Saint-Martin-d'Ardèche]] an [[Aiguèze]] [[1905]] gebaut gouf awer eréischt [[2005]] offiziel ageweit gouf. * ... am [[Saarland]] zweeanenhalleft Joer nom [[Traité vu Lëtzebuerg|Bäitrëtt zu der Bundesrepublik]] weider man [[Franséische Frang]] bezuelt gouf? *... et 1949 eng ''Herrenberg-Lift-Gesellschaft'' gouf, fir zu [[Dikrech]] eng Seelbunn op den [[Härebierg]] ze bauen, mee schonn 1950 decidéiert gouf, amplaz vun engem Ausfluchszil duer [[Kasär Grand-Duc Jean|eng Kasär]] hin ze bauen? * ... [[Flecht]]en (Lichen) e symbiotescht Zesummeliewen tëscht engem [[Pilzeräich|Pilz]] mat enger [[Algen|Alg]] oder enger [[Bakterien|Bakterie]] sinn? * ... d'[[Chilehaus]] zu [[Hamburg]] säin Numm dohier huet, datt de Bauhär mam [[Salpéiter]]handel aus [[Chile]] räich gi war? * ... den Tuerm um [[Napoleonsgaart]], Belvédère genannt, 1928 vum [[Kadaster]] fir [[Triangulatioun]]sberechnungen opgeriicht gouf? *... d'[[Wëllkar]] net zu de [[Grieser]] zielt, wéi déi aner [[Fruucht (Kären)|Fruucht]]-Aarten, ma zu der Famill vun de [[Polygonaceae]], zu där och de [[Rubbarb]] an de [[Sauerampel]] gehéiert? * ... den Numm ''[[Molotowcocktail]]'' op de [[Finnesch-Sowjetesche Wanterkrich]] zréckgeet, wéi d'Finnen sech mat dëser Waff géint sowjetesch Tankse gewiert hunn? *...d'[[Chareli]]sbréck zu [[Dummeldeng]] déi éischt Bréck an Europa war, déi mat '''[[Greyträger]]e''' gebaut war? * ... den Nullmeridian, wéi e mam [[UTM-Koordinatesystem|UTM]]- [[Koordinatesystem]] WGS84 gemooss gëtt, eng 100 Meter ëstlech vum Nullmeridian vum [[Royal Greenwich Observatory]] läit? * ... [[Reykjavik]] ([[Island]]), [[Wellington]] ([[Neiséiland]]) a [[La Paz]] ([[Bolivien]]) déi respektiv nërdlechst, südlechst an am héchste geleeën [[Haaptstad|Haaptstied]] sinn? * ... De Markennumm [[Elle & Vire]], vum Numm vun de Flëss [[Elle (Vire)|Elle]] a [[Vire (Floss)|Vire]] am [[Departement Manche]] hierkënnt. * ...den Ausbroch vum Vulkan [[Tambora]] an Indonesien am Joer 1815, dat [[Joer ouni Summer|Joer duerno]] en grouss [[Hongersnout]] an Amerika an an Europa provozéiert hat? * ... den [[Däitsch-Hollännesch-Belschen Dräilännereck]] um [[Vaalserberg]] vun 1839 bis 1919 e Véierlännereck war? * ... der [[Ruth Belville]] hire Beruff dora bestoung, déi genee [[Auerzäit]] ze verkafen, a si dowéinst ''[[Greenwich Mean Time|Greenwich Time]] Lady'' genannt gouf? * ... den [[Tyrrell P34]] den e [[Formel 1]] Auto mat 6 Rieder war? * ... d'Pompjeeë vun Tréier den 23. Abrëll 1941 an d'Stad Lëtzebuerg hëllefe koume fir d'Feier am [[Hôtel des Terres Rouges|Terres-Rouges-Gebai]] ze läschen? * ... bis ewell just dräi Leit gläichzäiteg fir en [[Oscar]] fir dat bescht Orignial-Dréibuch an ee fir dee beschte Schauspiller an engem nämmlechte Film nominéiert goufen, nämlech de [[Charlie Chaplin]], den [[Orson Welles]] an de [[Sylvester Stallone]]? * ... de [[Robert Tappan Morris]] 1988 den éischte [[Computerwuerm]] entwéckelt hat? * ... den Turner [[Georg Eyser]] bei den [[Olympesch Summerspiller 1904|olympesche Spiller 1904 zu St. Louis]] 6 Medaile gewonnen huet, an dat trotz enger hëlzener Beeprothees? * ... de [[Charles Maurice de Talleyrand-Périgord]] a Frankräich souwuel ënnert dem ''[[Ancien Régime]]'', wéi och wärend der [[Franséisch Revolutioun|Franséischer Revolutioun]], dem ''[[Directoire]]'', dem ''[[Consulat]]'', dem ''[[Premier Empire]]'', der [[Franséisch Restauratioun|Restauratioun]] an der [[Julimonarchie]] wichteg Funktiounen am Staat hat, a bei véier Kréinungen dobäi war? * ... de Geograph [[Mathias Ringmann]], deen éischte war, deen der [[Nei Welt|Neier Welt]] den Numm ''[[Amerika (Kontinent)|America]]'' ginn hat? * ... de [[Charles Bech]], den eenzege Lëtzebuerger war, dee fir [[US-Airforce]] Asätz op enger [[B-17 Flying Fortress]] geflunn ass. * ... verschidde [[Schof]]s- a [[Geess]]erasse méi wéi 2 [[Har]]en hunn. [[Kategorie:Wikipedia]] [[Kategorie:WDS]] n91gs4l11cpcqlx6v5es7m9jrpc919v 2396200 2396192 2022-08-25T16:49:47Z Zinneke 34 wikitext text/x-wiki {| |bgcolor=#FFFFEE| <br>'''Dat hei ass d'Reserv vun neien ''' '''''Teaseren''''' '''fir an d'[[:Schabloun:WDS {{CURRENTDAY}}. {{CURRENTMONTHNAME}}|Wousst Dir schonn...]]-Rubrik''', déi duerch Schablounen, [[Haaptsäit/WDS|eng fir all Dag]], mat Sätz aus der [[Haaptsäit/WDS-Archiv 365|Lëscht vun 365 Teaseren]] dohigesat ginn. Wann der hei nach eng Kéier 365 neier zesummekomm sinn, kënnen déi dann déi aktuell ersetzen oder mat hinnen an e Roulement kommen. Wann Dir deemno Iddie fir weider Verweiser op Artikelen hutt (oder kuriéis Detailer dodran), da sëtzt se w.e. gl. hei ënnendrënner derbäi. |} ---- ===Wousst Dir schonn datt…=== * ... d'[[Joan Fontaine]] an d'[[Olivia de Havilland]] déi eenzeg Sëschtere sinn, déi allebéid en [[Academy Awards|Oscar]] fir dat bescht Schauspill an enger Haaptroll kruten? * ... déi éischt [[Päerdscourse]] zu Lëtzebuerg am Joer [[1895]] zu [[Dikrech]] geridde gouf? * ... d'[[Dräi Kinneken]], déi heirëmer ''Balthazar, Caspar a Melchior'' genannt ginn, bei de syresche Chrëschten ''Larvandad, Hormisdas a Gushnasaph'', bei den Ethiopier ''Tanisuram, Mika, Sisisba'' oder ''Awnison, Libtar a Kasäd'', a bei den Armeenier ''Kagba a Badadilma'' heeschen, an deemno och alt just zu zwéi sinn? * ... dem [[Johann Philipp Bettendorf]] (1625-1698) seng Chronik vun de Jesuittemissiounen am [[Amazonas]]gebitt als eng Fondgrouf net nëmme fir Kiercherechtler a Missiounstheologen, mä och fir Ethnologen, Biologen, Historiker a Soziologen ugesi gëtt? * ... d'Adepte vun der [[Prënz-Philip-Beweegung]] op [[Vanuatu]] iwwerzeegt sinn, datt de [[Philip, Duke of Edinburgh|Prënz Philip]], de Mann vun der brittescher Kinnigin [[Elizabeth II. vu Groussbritannien|Elizabeth II.]], eng Gottheet ass? <!-- Mol kucken, wéi dat nom Philip sengem Doud 2021 weidergeet... --> * ... d'[[Befreiungsmonument Dikrech|Monument fir d'Befreiung duerch d'US-Arméi]] zu [[Dikrech]] un zwou Befreiungen erënnert, déi am September 1944 an déi am Januar 1945? * ... de [[Ginkgo]] sech zanter 300 Millioune Joer kaum verännert huet an dofir als e ''liewegt Fossil'' gëllt? * ... ''Grëmmeleschter'' fréier Reesbengele genannt goufen, déi zu [[Grëmmelescht]] fabrizéiert goufen? * ... de [[Koméit]] [[Shoemaker-Levy 9]], deen 1993 entdeckt gouf, am Summer 1994 op de Planéit [[Jupiter (Planéit)|Jupiter]] opgeschloen ass? * ... d'[[Christ Roi-Kapell]] um Belair 1931 dat éischt Kierchegebai zu Lëtzebuerg war, dat net am traditionellen neo-romaneschen oder neo-gotesche Stil gebaut gouf? * ... dem [[Georges Méliès]] säin ''Le Voyage dans la Lune'' (1902, nom Roman vum [[Jules Verne]]) als deen éischte [[Science-Fiction]]-Film gëllt? * ... d'[[Rochuskierch zu Éinen]] déi eenzeg Kierch am Land ass mat engem ronne Kiercheraum? * ... d'Mafalda, e Comicpersonnage vum argentineschen Zeechner [[Quino]], 2014 als éischt BDs-Figur mat der [[Légion d'honneur]] ausgezeechent gouf? * ... Lëtzebuerg kuerz virum Éischte Weltkrich de weltwäit [[Siderurgie zu Lëtzebuerg|sechstgréisste Produzent vu Goss an aachtgréisste vu Stol]] war? * ... d'[[Gro Gaardewanz]] am 20. Joerhonnert éischter seelen zu Lëtzebuerg war, zanter ongeféier 2010 do besonnesch opfälleg am Hierscht ass, wa s'en Masse versicht, an Haiser anzedrénge fir z'iwwerwanteren? * ... ufanks vun den 1960er Jore beim Uleeë vum [[Our-Stauséi]] en Deel vun der Uertschaft [[Biwels]] huet missen op e kënschtleche Plateau verluecht ginn? * ... d'[[Baldwin Street]] an Neiséiland, mat engem Gefäll vu bis zu 35 %, als déi géist Strooss op der Welt gëllt? * ... d'Existenz vum [[Halonodon luxembourgensis]] bis ewell just duerch en Zant attestéiert ass? * ... de [[Streisand-Effekt]] no der Schauspillerin a Sängerin [[Barbra Streisand]] genannt gouf, déi eng Foto am Internet läsche loosse wollt, well dodrop (ë. a.) hiert Haus ze gesi war? * ... de Quartier [[Belair]] an der Stad Lëtzebuerg bis den Ufank vum 20. Joerhonnert ''Dauwefeld'', an dono ''Neimäerel'' genannt gouf, ier en 1957 säin haitegen Numm krut? * ... de [[Bodil-Präis]] deen eelsten dänesche Filmpräis ass? * ... de [[Méchelstuerm (Miersch)|Méchelstuerm zu Miersch]] net, wéi de Rescht vun der aler Kierch, am 19. Joerhonnert ofgerappt gouf, well en dem Kinnek-Groussherzog [[Wëllem II. vun Holland|Wëllem II.]] seng Fra Anna Palowna un d'Kierchtierm aus hirer Heemecht erënnert soll hunn, an doropshin d'Gemengeconseillere gebiede goufen, e stoen ze loossen? * ... vun 1880 un all Servicer vun der [[Regierung (Lëtzebuerg)|Lëtzebuerger Regierung]] an engem Gebai ënnerbruecht waren, dem [[Refuge Sankt Maximin|Hotel Sankt-Maximäin]], deen dofir dacks just ''d'Regierung'' genannt gouf? * ... d'[[Kongresshal vu Berlin]] an der Zäit vum [[Kale Krich]] e prominent Symbol fir déi däitsch-amerikanesch Allianz war an deementspriechend politesch instrumentaliséiert gouf? * ... de ''[[Vollekshaus (Stad Lëtzebuerg)|Versoffene Rousekranz]]'' duerch e ''Carrefour'' ersat gouf? * ... den [[Alexander Zoubkoff|éischte Fallschiermsprénger zu Lëtzebuerg]] Garçon an engem Stater Restaurant a Schwoer vum Keeser [[Wilhelm II. vun Däitschland|Wilhelm II.]] war? * ... zwee Joer, nodeem d'[[Fort Parkhöhe]] vun der Festung Lëtzebuerg fäerdeg gebaut war, fest stoung, datt et nees misst ofgerappt ginn? * ... een am [[Nationalpark Serra dos Órgãos]] ''dem Härgott säi Fanger'' bewonnere kann? * ... den 1. Juni 1904 zu Lëtzebuerg d'Aueren 35 bis 37 Minutten no vir geréckelt goufen, wéi vun der [[Sonnenzäit|Lokalzäit]] op déi [[Mëtteleuropäesch Zäit]] ëmgestallt gouf? * ... déi 35 Meter héich [[Dräifaltegkeetssail vun Olomouc]] am 18. Joerhonnert opgeriicht gouf, fir d'Enn vun enger [[Pescht]]epidemie ze éieren? * ... den Numm "[[Tawioun]]", eng Strooss an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]], op e Bouf vum [[Péiter Ernest I. vu Mansfeld|Péiter Ernest vu Mansfeld]] zréckgeet, deen Octavian housch, an no deem eng Paart genannt gi war? * ... den [[Tornado vu Péiteng]] vun 2019 Wandspëtzte vun 241&nbsp;km/h erreecht huet? * ... d'[[Laure Koster|Laure ('Lory') Koster]] déi éischt Lëtzebuergerin war, déi op den Olympesche Spiller ugetrueden ass, nämlech als [[Schwammen (Sport)|Schwëmmerin]] 1924 [[Olympesch Summerspiller 1924|bei deene vu Paräis]]? * ... wat een am [[Kiwuséi]] méi déif geet, wat d'Temperatur an de Salzgehalt méi eropginn? * ... de [[geographeschen Zentrum vu Lëtzebuerg]] am Nordweste vu Pëtten, am [[Naturschutzgebitt Pëttenerbësch]] läit? * ... d'[[Halloweenkrabb]] hiren Numm huet wéinst hirem Glach mat enger [[Halloween]]-[[Kalbass]]? * ... am [[Traité vu Lëtzebuerg]] 1956 festgehale gouf, datt d'[[Saarland]], dunn e franséischt Protektorat, der Bundesrepublik Däitschland bäitriede kéint? * ... d'[[Tomat]]en am 16. a 17. Joerhonnert an Europa eng Raritéit waren, a vu räiche Leit gezillt goufe fir schéin ze maachen, well gemengt gouf, d'Fruucht wier gëfteg? * ... de [[Johann Wolfgang von Goethe]] bei [[Openthalt vum Johann Wolfgang von Goethe an der Stad Lëtzebuerg (1792)|sengem Openthalt zu Lëtzebuerg]] net am sougenannte Goethe-Haus am Pafendall iwwernuecht huet, wou eng Plack hänkt, déi seet, dat wier de Fall gewiescht? * ... d<nowiki>'</nowiki>''[[Camptochaeta luxemburgensis]]'' en Troglobiont ass, an dowéinst seng Pigmentatioun verluer huet? * ... d'Willibrord-Klack an der [[Iechternacher Basilika]] mat knapps 7 Tonne Gewiicht déi schwéierst Klack am Land ass? * ... d'[[Mathilde d'Udekem d'Acoz|Mathilde]] zanter dem Bestoe vun der Belsch déi éischt Kinnigin ass, déi do am Land gebuer gouf? * ... den [[Albert Biever]] aus dem Rollengergronn 1904 zu New Orleans eng Universitéit gegrënnt huet? *... [[Iechternach]] 1886 als éischt Stad zu Lëtzebuerg eng elektresch Beliichtung krut? * ... dat éischt Liewewiesen, dat vun der Äerd an de Weltall geschéckt gouf, wuertwiertlech eent war, [[Laika|"dat billt"]] ? * ... bannent annerhalwem Joer no der Aféierung vum [[gratis ëffentlechen Transport zu Lëtzebuerg]] d'CFL 414.000 Euro mam Verkaf vun 1.-Klass-Ticketen (déi net gratis ass) an d'Kees krut? * ... de [[Ry de Vaux]] näischt mat [[Ris de veau]] ze dinn huet? * ... [[Manderen]] virun der Franséischer Revolutioun eng [[Herzogtum Lëtzebuerg|lëtzebuergesch]] Enklav a Loutrenge war? * ... um [[Kierfecht um Sichenhaff]] e Grafmonument steet, dat en Undenken un zwéi [[Commune vu Paräis|Kommunarde vu Paräis]] ass, déi am Exil zu Lëtzebuerg gestuerwe sinn? * ... d'Pläng vum Gebai vun der [[Gare Lëtzebuerg|Stater Gare]] op e ''[[Alexander Rüdell|Wirklicher Geheimer Oberbaurat]]'' zeréckginn? ===50=== * ... [[Quierzy]] am [[Departement Aisne]] ënnert de [[Merowenger]] eng Kinneksstad war, an ënnert de [[Karolenger]] eng Keeserpfalz, haut awer just nach e rouegt Dierfche vun eppes iwwer 400 Awunner ass? * ... D' ''[[Wochenblatt für Bürger und Landleute]]'' 1837 déi éischt "Provënz"zeitung zu Lëtzebuerg, an och déi éischt mat engem Feuilleton war? * ... d'[[Maria Theresia vun Éisträich]] de 25. Juni 1741 zum ''Kinnek'' vun Ungarn gekréint gouf, well et dofir kee weiblechen Titel gouf? * ... vun den ursprénglech [[Limes Luxemburgensis|94 stenge Maarken]], déi 1772 ënnert der [[Maria Theresia vun Éisträich|Maria Theresia]] opgeriicht goufen, fir d'Limitte vun der Stad Lëtzebuerg ze markéieren, der haut nach 63 bestinn? * ... den [[Johnny Weissmuller]], deen tëscht 1932 an 1948 a Filmer den [[Tarzan]] gespillt huet, virdrun olympesche Champion am [[Schwammen (Sport)|Schwamme]] war, an eng Goldmedail am [[Waasserball]] gewonnen hat? * ... dee Mann, [[Charles Bernard du Bost-Moulin|dee 1707 zu Lëtzebuerg d'Gromper agefouert]] soll hunn, bei engem Duell ëm d'Liewe koum? * ... de [[Kanounentiermche vu Kielen]] wéinst engem Noperschaftssträit entstane soll sinn? * ... [[Le Patron]] mat dräi oder véier Rieder ënnerwee ka sinn? * ... zu Lëtzebuerg tëscht 1880 an 1900 net manner wéi 20 [[Lëscht vun Zeitungen an Zäitschrëften zu Lëtzebuerg|nei Zeitunge gerënnt]] goufen? * ... d'[[Fabiola de Mora y Aragón]], vun 1960 bis 1993 den Titel ''Kinnigin vun'' de ''Belsch'' hat, an dono ''Kinnigin vun'' der ''Belsch''? * ... [[Dormans]], an der Marne, 1920 vun der Stad Lëtzebuerg fir 1 Frang op de Kapp vun hirer Bevëlkerung 'adoptéiert' gouf? * ... et bei Allënster, dem [[Victor Hugo]] no, ''"[[Häerdcheslee|une femme qui a une tête et un homme qui n'en a pas]]"'' gëtt? * ... [[Nuddel]]en a [[Kniddel]]en net nëmme vun der Matière-première hier, ma och [[etymologie|etymologesch]] dee selwechten Urspronk hunn? * ... de [[Michel Rodange]] mat senger Fra zesummen 10 Kanner hat, wouvun der awer sechs scho fréi gestuerwe sinn? * ... de [[Louis II. vu Frankräich|Louis den Tuddeler]] deen eenzege Jong vum [[Charles de Plakkapp|Charel dem Plakkapp]] war, deen iwwerlieft hat? * ... den ''[[Huelen Zant]]'' um Bockfiels net e Rescht vum Siegfried senger Buerg ass, mä vum lénksen Tuerm vun der zweeter Paart vun der Festung, deen 1874, wéi d'Festung geschlaff gouf, als 'Pseudo-Ruin' ëmgebaut gouf? * ... dem Theodor Kaiser säi [[Méckefänkert]] nach haut milliounefach zum Asaz kënnt? * ... bei der [[Cholera]]-Epidemie zu Lëtzebuerg, [[1865]]-[[1866]], tëscht 8.000 bis 10.000 Leit dorun erkrankt, a ronn 3.500 gestuerwe sinn, 1,83 % vun der Gesamtpopulatioun? * ... [[Cassini-Huygens]], eng Weltraummissioun mat zwou Raumsonde fir de Planéit [[Saturn (Planéit)|Saturn]] a [[Saturnmounden|seng Mounden]] z'erfuerschen, bannent knapps 20 Joer spektakulär nei Erkenntnesser bruecht huet? * ... bei der Explosioun vum Polvertuerm um [[Verluerekascht (Stad Lëtzebuerg)|Verluerekascht]], de 26. Juni 1807, 32 Persoune ëm d'Liewen koumen an der 120 schwéier blesséiert goufen, dorënner vill Kanner? * ... d'Insel [[Koiluoto]], déi just 3 Hektar grouss ass, tëscht Russland a Finland gedeelt ass? * ... d'[[Mercier (Champagner)|Champagnerfabréck Mercier]] am [[Weidendall]] bei Mamer virum 1. Weltkrich op bis zu 40 Hektar [[Weiden|Weide]] gezillt huet, deenen hir Rudde vu bis zu 100 Leit zu Kierf geflecht goufen? * ... [[Invasiounsträifen]] géint ''friendly fire'' schütze sollten? * ... de [[Malakoff-Tuerm (Lëtzebuerg)|Malakoff-Tuerm]] a [[Clausen]] nom [[Malakoff-Tuerm (Sewastopol)|Malakoff-Tuerm]], engem Deel vun der Festung [[Sewastopol]], genannt gouf, deen am [[Krimkrich]] (1853-1856) eng wichteg Roll gespillt hat? * ... d'[[The Beatles|Beatles]] 1961 hiren éischten Optrëtt no hirer Tournée zu Hamburg am [[Liverpool]]er ''[[Cavern Club]]'' haten, a bis 1963, 292-mol do opgetruede sinn? * ... d'[[Kapell Cité Léon Kauffman|Kapell vun der Cité Léon Kauffman]] tëscht 1962 an hirer Entweiung, 2017, an engem Trakt vun aacht Garagen amenagéiert war? * ... beim [[Tour de France 2011]] fir d'éischt Kéier an der Geschicht vum [[Tour de France|Tour]], net nëmmen zwéi Lëtzebuerger, ma och zwéi Bridder mat um Podium stoungen? * ... d'stenge Mauer ronderëm den Domän vum [[Schlass Kockelscheier]] vun engem eenzege Mann, engem gewësse Welter, bannent 15 Joer – vun 1880 bis 1895 – gebaut gouf? * ... zu Paräis, an der Zäit vum [[Directoire]], et Moud war, sech zu den ''Incroyables'' oder de ''Merveilleuses'' ze zielen? * ... de Lieu-dit ''[[Geeschterhaischen]]'' am [[Gréngewald]] op e Juegdhaus zréckgeet, dat fréier op där Plaz stoung? * ... déi [[Däitsch Bréck zu Visé]] (''Pont des Allemands''), eng Eisebunnsbréck iwwer d'[[Meuse]] bei [[Visé]], am [[Éischte Weltkrich]] vun der däitscher Arméi mat haaptsächlech russesche Gefaange gebaut gouf? * ... de Sënn an Zweck vun de [[Raschpëtzer]] am Gréngewald eréischt an de leschte Jorzéngte vum 20. Joerhonnert erausfonnt gouf? * ... d'[[Prinzessinnen-Eechen]] am [[Gréngewald]] sechs [[Eechen|Eeche]] sinn, déi tëscht 1894 an 1906 am ''Réngelsgronn'' zu Éiere vun den Duechtere vum [[Groussherzog vu Lëtzebuerg|Groussherzog]] [[Wëllem IV. vu Lëtzebuerg|Wëllem IV.]] geplanzt goufen? * ... de [[Schetzel]] e Klausener war, deen am 12. Joerhonnert bis zu sengem Doud 14 Joer laang an enger Klaus am Gréngewald bei der Stad Lëtzebuerg gelieft huet? * ... ''[[Les Trois Mousquetaires]]'' vum [[Alexandre Dumas]] ursprénglech als [[Feuilleton]] an der Zeitung ''Le Siècle'' publizéiert gouf? * ... der [[Ketty Thull]] hiert [[Kachbicher|Kachbuch]] an 10 Oploen méi wéi 50 Joer laang erauskomm ass? * ... de [[Mihai I. vu Rumänien|leschte Kinnek vu Rumänien]] no sengem Règne an der Schwäiz als Ziichter vu Gefligel, Testpilot a Makler op der Bourse säin Ënnerhalt verdingt huet? * ... d'[[Osbourg-Haus]] zu Gréiwemaacher am 15. Joerhonnert als Zivilhospiz gebaut gouf, an dono als Wunnplaz fir Schoulschwësteren, Schoul, Stadbibliothéik a Museksschoul benotzt gouf? * ... den [[Alhazen|Abu Ali al-Hasan Ibn Al-Haitham]] (~965 - 1039) als Erfinder vun der [[Lupp]] gëllt? * ... d'Wopen iwwer dem Portal vum [[Hospice Saint-Jean]] am Gronn déi vum Kinnek [[Karel II. vu Spuenien]], vum [[Herzogtum Lëtzebuerg]] a vum deemoleger Gouverneur vu Lëtzebuerg [[Philipp de Croy]], sinn? *... d'[[Gare Herbesthal|Gare vun Herbesthal]], déi 1843 opgoung, déi eelst europäesch Grenzgare war? * ... d'[[Avenue John-F.-Kennedy (Stad Lëtzebuerg)|Avenue Kennedy]] um [[Kierchbierg]] ursprénglech als [[Autobunn]] gebaut gi war, dann awer tëscht dem Enn vun den 1990er Joren an dem Ufank vun den 2010er Jore als Stadboulevard zréckgebaut gouf? * ... de [[Skorpioun I.]] en alegyptesche Kinnek aus der Virdynastescher Zäit, ëm 3200 v. Chr., war? * ... den Numm vun der Uertschaft [[Blummendall]] näischt mat Blummen ze dinn huet, ma éischter op eng keltesch Gottheet zréckgeet? * ... déi iwwer 21&nbsp;km laang [[Donauinsel]] zu [[Wien]] tëscht der [[Donau]] an der Neier Donau an den 1970er/1980er Joren ugeluecht gouf, fir Héichwaasser ze reguléieren? * ... als Reklamm fir d'Première vum Film ''[[De Superjhemp retörns]]'' verschidde Firmen d'Opschrëfte mat hiren Nimm (op Gefierer, Butteker oder Produkter) deelweis duerch déi parodistesch Versioun ersat hunn, déi s'am [[Superjhemp]] kritt haten? * ... de Vëlossportler [[Bim Diederich]] de Spëtznumm ''Duc de Grammont'' krut, nodeems e beim [[Tour de France 1951]] am ''[[Mur de Grammont]]'', seng 3 Matfuerer ofgehaangen hat? * ... déi lescht Persoun, déi am [[Tower of London]] higeriicht gouf, een zu Lëtzebuerg gebiertegen däitsche Spioun war? * ... den [[Traffic Light Tree]] zu London, sengem Kënschtler no, d'Zesummespill vun de Finanzaktivitéiten an dem Verkéier zu London, déi ni zur Rou kommen, mat de Beem an der Natur ronderëm symboliséiere soll? * ... den Zwerg bei der Blummenauer am [[Parc de Gerlache]] d'Klack eng éischt Kéier beim Begriefnes vum Déifferdenger Buergermeeschter [[Emile Mark|Mark]] gelaut huet? ===100=== * ... den [[Zwak (Mythologie)|Zwergen- oder Zwakemythos]] op bronzezäitlech Biergleit zréckgeet, déi sief et duerch hir Originnen, sief et duerch hir Aarbecht, méi kleng waren? * ... d'[[Sonn]] e [[Gielen Zwerg]] ass? * ... den [[Zwergmammut]](''Mammuthus exilis'') eng ausgestuerwen Aart aus der Famill vun den Elefanten, seng Kierpergréisst am Laf vun de Jore reduzéiert huet, well op der Insel wou e gelieft huet, de Kascht limitéiert ass? * ... [[Zwergstaat]]en an der Reegel eng Landfläch vun ënner 1.000&nbsp;km² hunn? * ... vum [[Pluto (Zwergplanéit)|Zwergplanéit Pluto]] ugeholl gouf, et wier e fréiere Mount vum [[Neptun (Planéit)|Neptun]], ier 1978 entdeckt gouf, datt de Pluto selwer 5 Mounden huet? * ... iwwer 1.500 Entreprisen de Label ''[[Made in Luxembourg]]'' benotzen dierfen? * ... d'[[Internationale Filmfestspiele Berlin]] 1951 op Initiativ vum US-amerikanesche Militär als eng "Vitrinn vun der fräier Welt" an d'Liewe geruff gouf, mam [[Alfred Hitchcock]] sengem ''[[Rebecca (Film 1940)|Rebecca]]'' als éischte Film?. * ... de ''Bernhoeft's Blitzlichtapparat Sanssouci'', deen de lëtzebuergesche Fotograf [[Charles Bernhoeft]] erfonnt a patentéiere gelooss hat, Präisser doruechter gewonnen huet? * ... am Joer 2160 [[Christi Himmelfaart]] an den [[Éischte Mee]], zwéi [[gesetzlech Feierdeeg zu Lëtzebuerg|gesetzlech Feierdeeg]], op dee selwechten Dag falen? * ... dem [[Mathias Erasmy]] säi ''Guide du voyageur dans le Grand-Duché de Luxembourg'' deen éischte lëtzebuergeschen Touristeguide war? * ... Sportaarten, déi ''um, am'' oder ''ënner'' [[Waasser]] ausgeüübt ginn, zu de [[Waassersport]]aarte gezielt ginn, där um Äis (soss näischt wéi gefruerent Waasser) awer net? * ... bis an d'1980er Joren an der [[Fiels]] Jeans produzéiert goufen? * ... 1821 am ''[[Luxemburger Wochenblatt]]'' fir d'éischt iwwerhaapt en Text op Lëtzebuergesch publizéiert gouf? * ... déi "[[Pampelmousse|gréisst Zitroun]]" bis zu 30&nbsp;cm am Duerchmiesser grouss ka ginn? * ... d'[[Gemeng Hollerech]] ëm 1905 déi zweetgréisst Gemeng am Land war? * ... am réimeschen [[Amphitheater vu Pula]] schonn [[Äishockey]]smatcher organiséiert goufen? * ... am Wanter 1813/1814 am haitege Lëtzebuerg all 40. Awunner un der [[Typhus|Fleckeféiwer]]-Pandemie gestuerwen ass? * ... ''[[Schweigt stille, plaudert nicht]]'' och als ''Kaffeekantate'' bekannt ass? * ... d'[[Clinique Saint-François]] um Fëschmaart déi éischt Aeklinik am Land war? * ... d'[[Fräi Hansestad Bremen]] dat klengst [[Land (Däitschland)|Bundesland]] vun Däitschland ass an aus zwou Stied besteet? * ... 2021 déi lescht 20 [[Telefonskabinn]]en zu Lëtzebuerg ewechgeholl goufen? * ... de [[Kierfecht Malakoff]] a [[Clausen]] deen eelste [[Juddentum zu Lëtzebuerg#Jiddesch Kierfechter zu Lëtzebuerg|jiddesche Kierfecht zu Lëtzebuerg]] ass? * ... [[Uhu]]en a Gefaangenschaft bis zu 60 Joer al kënne ginn? * ... d'Lokomotiv [[CFL 5519]] déi eenzeg Dampmaschinn vun den [[CFL]] ass, déi nach besteet? * ... d'[[Stroossbuerger Eeden]] déi eelst Charte ass, déi d'Trennung vum haitege frankophonen a germanophone Sproochraum bezeit? * ... deen éischte [[Bankomat|Geldautomat]] zu Lëtzebuerg am Mee 1982 op der Post, op der Stater Gare, a Betrib geholl gouf? * ... de [[Batman]], anescht wéi aner Superhelden, keng iwwernatierlech Kräften huet? * ... de [[Stade du Thillenberg|Stadion um Thillebierg]] tëscht 1921 an 1922 vun de Memberen, Supporteren a Spiller vun de [[Red Boys Déifferdeng|Red Boys]] gebaut gouf? * ... de Bierg [[Ararat]] d'Nationalsymbol vun den [[Armeenier]] ass an um Wope vun [[Armenien]] drop ass, haut an der [[Tierkei]] läit? * ... am Sëtzungssall vum [[Hôtel des Terres Rouges]] (haut de Sëtz vum [[Ministère de la culture|Kulturministère]]) véier Medaillone mat Zeenen aus der Stolindustrie an de Boiserien integréiert sinn? * ... d'[[Reichenbach-Waasserfäll]], eng Kaskad am Kanton Bern, duerch den [[Arthur Conan Doyle]] international bekannt goufen, well do deem seng Romanfigur Sherlock Holmes an ''The Adventure of the Final Problem'' zesumme mat sengem Feind, dem Professer Moriarty, erofgefall ass? * ... am August 1792, wärend dem [[Koalitiounskricher|éischte Koalitiounskrich]] d'Haaptarméi vun den Alliéierten, eng 40.000 Mann, zu [[Mutfert]] hiren Haaptquartéier opgeschloen huet? * ... de Sänger a Schauspiller [[Freddy Quinn]], jee no Quellelag, an dräi verschiddenen Uertschafte gebuer ka sinn? * ... d'[[Gare Kautebaach]] vun 1888 zwéi verschidden Architekturstiler vereent - Schwäizer Chalet an italieenescht Landhaus - wat den éischte Bauhären no e Symbol fir d'Frëndschaft an d'Begéinung vun de Vëlker duerstelle soll? * ... een ''[[Het Zinneke]]'' zu Bréissel als eng Zort kanine Pendant zum [[Manneken Pis]] an der Jeanneke Pis gesi kann? * ... Lëtzebuerg 1997 fir d'éischt Kéier mat ''[[Elles]]'' e [[Lëscht vun de lëtzebuergesche Filmer déi fir eng Oscar-Nominatioun virgeschloe waren|Kandidat fir eng Nominéierung fir den Oscar]] agereecht huet? * ... de Geriichtshaff vun der [[CECA]] an den 1950er Joere säi Sëtz an der Stater [[Villa Vauban]] hat? * ... d'Fabréck vum Faarfpigment [[Falunrout]], dat a Schweede wäitleefeg fir den Ustrach vu ländleche Gebaier gebraucht gëtt, 2001 vun der UNESCO op d'[[Weltierwen|Weltierwelëscht]] gesat gouf? * ... deen éischte Gol fir déi [[lëtzebuergesch Foussballnationalekipp]] an engem offizielle Lännermatch den 29. Oktober 1911 vum [[Albert Elter]] geschoss gouf? * ... den [[Chile]] vun Norden no Süde 4.200&nbsp;km laang ass, ma op der schmuelster Plaz just 90&nbsp;km breet? * ... den [[Internationale Fraendag]] zu Lëtzebuerg eng éischt Kéier den 23. Mäerz 1929 gefeiert gouf? * ... de [[Fairchild K-20 Loftbildfotoapparat]] dee wichtegste Fotoapparat vun der US Air Force am Zweete Weltkrich war? * ... am [[Traité vun Iechternach]] Lëtzebuerg an d'Bundesland Rheinland-Pflaz 1974 d'Bewirtschaftung vum Waasser am Grenzgebitt vun deenen zwee Länner festgeluecht hunn? * ... ''[[Li Tore]]'', eng Skulptur vun 1880, nach haut am Folklor vun de [[Universitéit Léck|Lécker Studenten]] eng wichteg Roll spill? * ... déi 1949 gegrënnte [[Goodyear-Dunlop Colmar-Berg|Goodyear S.A.]] zu [[Colmer-Bierg]] dat éischt Goodyear Wierk am kontinentalen Europa war an 1951 mat 300 Mataarbechter ugefaangen huet? * ... de [[Battistero lateranense]] zu Roum de Modell vu bal allen Dafkierche vum Chrëschtentum am héije Mëttelalter war? * ... et am Summer 1976 a Frankräich [[Summerzäit|eng Stonn méi spéit]] war wéi zu Lëtzebuerg? * ... am [[Club des Cent Cols]] netprofessionell Vëlossportler opgeholl ginn, déi op d'mannst honnert [[Col (Bierg)|Colle]] gefuer sinn? * ... et souwuel 1956 wéi 1973 de [[25. November]] zu Lëtzebuerg verbuede war, mam Auto ze fueren? * ... ee mam Auto duerch [[Fräulein Steinfort]] fuere kann? ===150=== * ... eng Kasematt vum [[Fort Dumoulin]] wärend dem Bau vum Institut National des Sports (INS) iertemlech mat Bëtong zougeschott gouf? * ... [[Eilekatz]] aus onverdaulechen Iessreschter (Schanken, Fiederen, ...) besteet, deen [[Eilen]] oder aner [[Gräifvullen]] erauswiergen? * ... et am 13./14. Joerhonnert am [[Mëttelalterlech Schmelz am Jeneeserbësch|Jeneeserbësch eng Schmelz]] gouf, déi gréisst bis ewell entdeckt Plaz vun Eisegewënnung aus dem Mëttelalter a Mëtteleuropa? * ... d' ''[[Feltgeniomyces luxemburgensis]]'', eng Ascomycota-Pilzenaart, déi 1990 zu Lëtzebuerg entdeckt a beschriwwe gouf, déi éischt bekannt Aart vun der Gattung ass? * ... et scho wärend der [[Éisträichesch Nidderlanden|éisträichescher Zäit]] am [[Herzogtum Lëtzebuerg]] an duerno och am [[Département des Forêts]] eng [[Hondssteier]] gouf? * ... [[Foussball am No Mans Land]] 1914 e Frëndschaftsmatch tëscht engleschen an däitschen Truppe war, déi sech an den Tranchéen op der Front a Frankräich wärend dem [[Éischte Weltkrich]] bekricht hunn? * ... am schweedesche Kuerzfilm ''[[Radio Luxemburg (Film)|Radio Luxembourg]]'' dës Radiostatioun d'Verlaangere vun de Jugendlechen no Modernitéit, an engem Duerf uganks vun den 1960er Joeren, symboliséiert? * ... zu [[Bern]] d<nowiki>'</nowiki>''[[Meitschibei|Meederchersbeen]]'' mat gemuelenen Nëss gefëllt ginn? * ... um Haus [[Ënnert de Stäiler]] eng [[Anna selbdritt]] ze gesinn ass? * ... [[Helminthologie|Helminthologen]] et mat parasitäre Wierm hunn? * ... de [[Putty Stein]] och alt emol [[Makkaronesch Dichtung]] geschriwwen huet? * ... d'[[Kap Komorin]] dee südlechste Punkt vum indeschen Ënnerkontinent ass? * ... den [[Europäesche Biber]] (''Castor fiber'') zu Lëtzebuerg eng zwee Joerhonnerte laang ausgestuerwe war, ier e sech zanter dem Ufank vun den 2010er Joeren nees laanscht Sauer, Uelzecht, Äisch an Atert ausgebreet huet? * ... de Schwäizer Comicpersonnage [[Globi]] als Maskottche vun enger Buttekschaîne erfonnt gouf? * ... am Mee 1966 déi éischt [[112 (Europäeschen Noutruff)#Geschicht vun der lëtzebuergescher Noutruffzentral|Noutruffzentral zu Lëtzebeurg]] a Betrib geholl gouf, déi deemools nach ënner der Nummer 012 z'erreeche war? * ... den [[Uergelpäifekaktus]] direkt iwwer dem Buedem vill eenzel Äscht mécht, déi da praktesch am Senkel eropwuessen, wat dann ausgesäit wéi eng Rei [[Uergelpäif]]en? * ... den 30. Januar 1945 iwwer 800 Prisonéier vum [[KZ Sonnenburg]], dorënner 91 Lëtzebuerger, vun der SS duerch Genéckschoss ëmbruecht goufen? * ... am Kader vum [[Near Earth Asteroid Tracking]], deen [[Asteroid]]en iwwerwaacht, déi der Äerd (ze) no kéinte kommen, och ëmmer nees nei [[Koméit]]en entdeckt ginn? * ... just nach op enger vun de fréier 20 [[Fontaine Montefiore]] d'Skulptur vun enger Waasserdréiesch erhalen ass? * ... de [[Sireenereseau zu Lëtzebuerg]] aus ronn 160 [[Sireen (Apparat)|Sireene]] besteet, déi uechter d'Land am ëffentleche Raum opgestallt si fir am Fall vun enger Katastroph kënnen ze warnen? * ... [[Kiewerlekszopp]] ee vun de wéinege Platen an Europa ass, an deenen Insekte verschafft ginn? * ... d'[[Gemeng Ettelbréck]] 1850 an dräi gespléckt gouf, an esou d'[[Gemeng Schieren]] an d'[[Gemeng Ierpeldeng op der Sauer|Gemeng Ierpeldeng]] entstane sinn? * ... en [[Tangram]] aus fënnef Dräiecken, engem Carré an engem Parallelogramm besteet? * ... de Film ''[[Congé fir e Mord]]'' vun [[Paul Scheuer]] 35 Joer laang de Rekord gehalen huet vum [[lëtzebuergesch Filmer|lëtzebuergesche Film]] mat deene meeschte Spectateuren, ier e vum ''[[De Superjhemp retörns|Superjhemp retörns]]'' vum [[Félix Koch]] iwwerholl gouf? * ... de [[Kap Canaveral]] a [[Florida]] no de [[Lëtschen|Lëtschefelder]] genannt gouf, déi do waren, an haut eng [[Metonymie]] fir d'[[Rakéitestartplaz]]en do an der Géigend ass? * ... de [[Lëtzebuerg-Effekt]], deen dora besteet, datt de Radiosprogramm vun engem Laang- oder Mëttelwellesender schwaach am Hannergrond vun engem anere Sender ze héieren ass, eng éischt Kéier uganks den 1930er Joere bei [[RTL Group|Radio Lëtzebuerg]] observéiert gouf? * ... d'[[Pragmatesch Sanktioun (1713)|Pragmatesch Sanktioun]] vum Keeser [[Karl VI. (HRR)|Karl VI.]] opgesat gouf, fir d'Ierffolleg no sengem Doud festzeleeën? * ... d'Serie ''[[Capitani]]'' op Netflix an alle Sproochen esou heescht, bis op Portugisesch, wou den Titel ''Os Segredos de Manscheid'' ass, an op Ongresch, wou e mat ''Gyilkosság Manscheidben'' iwwersat ass? * ... d'[[Kanaliséierung vun der Musel]] schonns 1794 eng éischt Kéier proposéiert gouf, et awer bis 1956 gedauert huet, bis et zu engem Staatsvertrag tëscht Frankräich, Lëtzebeurg an Däitschland koum, deen den Ausbau vu Koblenz bis op Diddenuewen festgehalen huet? * ... de [[Grégoire Schouppe]], Abt vun der Abtei Iechternach, fir déi sëllege Bauaarbechte bekannt ass, déi e fir d'Abtei maache gelooss huet? * ... den "[[Éischten Europäesche Stol]]" am Fong kee [[Stol]], mee [[Goss]] war? * ... vun deene véier Molchaarten, déi et zu Lëtzebuerg gëtt, den [[Triturus cristatus|nërdleche Kammmolch]] (''Triturus cristatus'' déi seelenst ass? * ... [[Herzogtum Bouillon|Bouillon]] 1794 fir e puer Méint eng Republik war? * ... den [[Belval-Héichiewen|Héichuewen C vun Esch-Belval]] 1996 ënner der Opsiicht vu chineeseschen Ingenieuren demontéiert, a Këschte verpaakt, a China bruecht an do nees opgeriicht gouf? * ... d'[[Valletta|Haaptstad vu Malta]] no [[Jean Parisot de La Valette|engem Groussmeeschter vum Souveräne Malteeseruerde]] genannt ass? * ...déi lëtzebuergesch Electropopband [[Hal Flavin]] et am Summer 2013 mam Lidd ''Trigger'' bis op d'Plaz 61 an de spuenesche Singlecharts gepackt huet? * ... d'[[Tulpen]] hir Wuerzele sproochlech an [[Turban|enger Kappbedeckung]] hunn? * ... den Déifferdenger ''Creative Hub'' [[1535°]] no der Schmëlztemperatur vum [[Eisen|Eise]] genannt gouf? * ... d'[[Gott ist mein König|Rotswiesselkantat]] dat éischt Wierk vum [[Johann Sebastian Bach|Bach]] ass, dat gedréckt gouf? * ... d'Schrëftesteller-Bridder [[Nico Helminger|Nico]] a [[Guy Helminger]] allebéid schonns zweemol de [[Prix de la fondation Servais|Servais-Präis]] kruten<!-- Stand 2022 -->? * ... een zu Paräis Wierker vum [[Pablo Picasso|Picasso]] an egem [[Musée national Picasso (Paräis)|"salzegen Hotel"]] bewonnere kann? * ... am [[Stadhaus Ettelbréck|Ettelbrécker Stadhaus]] op Glasmolereien Zeenen aus der Geschicht vun der Stad ze gesi sinn, wéi d'Feierkatastroph vu 1778, d'Ernennug zu enger Stad 1907, oder déi éischt Opféierung vun der Lëtzebuerger Nationalhymn ''[[Ons Heemecht]]''? * ... eng [[Tajine]] souwuel e Kichegeschier wéi och, duerch [[Metonymie]], d'Iesse selwer, wat dra gebrutscht gëtt, ass? * ... den Numm vum [[Roude Pëtz]] op e klengen Tiermchen aus rouden Zillen zréckgeet, deen zu Festungszäite ronderëm de Pëtz stoung? * ... et am Musée vun der [[Buerg Guttenberg]] eng Holzbibliothéik aus dem Joer 1790 gëtt, an där ronn 100 Bam- an Trauschzorte versuergt ginn? * ... eng [[Klemm L25d VIIR LX-MAF|Klemm L25]] am Joer 1946 deen éischte Flijer war, deen zu Lëtzebuerg offiziell immatrikuléiert gouf? * ... de [[Ganymed (Mound)|Ganymed]], dee Gréisste vun de [[Lëscht vun de Jupitermounden|Jupitermounden]], méi grouss ass wéi de Planéit [[Merkur (Planéit)|Merkur]]? * ... déi karminrout Faarf vun der [[Pont grande-duchesse Charlotte|Rouder Bréck]] erausgesicht gouf, fir déi ''harmonesch Linne vun der Bréck ervirzesträichen, absënns och bei schlechtem Wieder''? * ... et am georgeschen Nationalepos ''[[Vep'his Tqaosani]]'' vum [[Šot'a Rust'aveli]] net kloer ass, ob de ''Wepchi''-Pelz vun engem Tiger oder engem Panther ass? * ... [[Wil Lofy|de Sculpteur]] vum [[Hämmelsmarsch-Buer]] sech selwer an enger vun de Figure portraitéiert huet? ===200=== * ... de geographeschen Zentrum vun der Belsch um [[Nil (Baach)|Nil]] läit? * ... ''[[L'Arlequin (Zäitschrëft 1848)|L'Arlequin]]'', 1848 vum [[Charles Munchen]] gegrënnt, déi éischt satiresch Zäitschrëft zu Lëtzebuerg war? * ... de [[Sergei Michailowitsch Prokudin-Gorski]] (Сергей Михайлович Прокудин-Горский) en aussergewéinlech wichtege Pionéier vun der Faarffotografie war? * ... ''[[Sawah]]'' vum [[Adolf El Assal]] deen éischte Lëtzebuerger Film war, deen op [[Netflix]] ze gesi war? * ... ee bei [[Konter a Matt]] bekennen oder trompe muss? * ... d'Mauere vun der [[Kierch Saint-Julien vun Auderghem]] mat Hasteng aus der ''Wäisser Kaul'' vu [[Rëmeleng]] gebaut goufen? * ... d'Arkade vun der Haaptwuecht, engem Gebai aus der Festungszäit dat op der [[Plëss]] stoung, wéi et 1902 ofgerappt gouf, an de [[Parc Heintz (rue de Hollerich)|Parc Heintz]] zu Hollerech geplënnert goufen? * ... de Vertrieder vu [[Washington D.C.]] am [[Kongress vun de Vereenegte Staaten|US-amerikanesche Representatnenhaus]] kee Recht huet, do matzewielen? * ... d'[[France Gall]] vun hirem [[Eurovision Song Contest 1965|Eurovisioun-Gewënner-Lidd]] ''[[Poupée de cire, poupée de son]]'' och eng [[japanesch]] Versioun mam Titel ''Yume Miru Shanson Ningyō'' opgeholl huet? * ... als Folleg vun der méi lueser [[Äerdrotatioun]] d'[[Koordinéiert Weltzäit]] (UTC) géigeniwwer der [[International Atomzäit|Internationaler Atomzäit]] (TAI) bal 40 Sekonnen no geet? * ... de Moler [[Henri-Joseph Redouté]] aus dem deemolegen [[Herzogtum Lëtzebuerg]] als Member vun der ''Commission des sciences et des arts'' um [[Napoléon Bonaparte]] senger Campagne an Egypten deelgeholl an doropshin 11 Tafelen an 100 eenzel Zeechnungen zum monumentale Wierk ''La Description de l'Égypte'' bäigedroen huet? * ... ''[[Kaiser Karls Bettstatt]]'' net grad dee komfortabeslte Leeër vum [[Karel de Groussen|Karel dem Grousse]] gewiescht dierft sinn? * ... d'[[Mineralwaasserquell Bel-Val|Société Anonyme Générale des eaux minérales de Bel-Val]] hiert Waasser net nëmmen zu Lëtzebuerg verkaaft huet, mä och bis zu zwou Millioune Fläschen am Joer an Europa, Amerika, Afrika an a China exportéiert huet? * ... ''[[Hurtigruten]]'' eng norwegesch Postschëffslinn ass, déi Fracht- Passagéier- a Kräizfahrtpassagéier laanscht d'Küstlinn tëscht [[Bergen]] a [[Kirkenes]] transportéiert? * ... op de Grof [[Siegfried I. vu Lëtzebuerg]] net nëmmen d'Grënnung vun der [[Bockfiels|Buerg Lëtzebuerg]], ma och vun där vu [[Saarburg]] zréckgeet? * ... d'''[[London Eye]]'' dat gréisst [[Riserad]] an Europa ass an als ''Millennium Wheel'' a Betrib goung? * ... d'Gebai vun der fréierer [[Gare Biissen|Gare vu Biissen]] identesch mat deem vun där vun Useldeng ass? * ... [[Cidade Velha|Ribeira Grande]], déi éischt Siidlung um [[Cap Vert]], och déi éischt permanent europäesch Siidlung an den Trope war? * ... de [[Vëlodrom Belair|Vëlodrom um Belair]] mat sengem Terrain an der Mëtt, wéi en a Betrib goung, anengems den eenzegen Sportstadion an der Stad Lëtzebeurg war? * ... d'Archive vun der''[[Officina Plantiniana]]'' et erméiglechen, iwwer 300 Joer Verlagsgeschicht a Buchdrock ze verstoen? * ... d'[[Rackés Millen]] zu Äischer déi eenzeg Waassermillen zu Lëtzebuerg ass, déi nach voll funktionéiert? * ... et um Mound e [[Ball (Moundkrater)|Ball]] vu 40&nbsp;km Duerchméisser gëtt ? * ... de [[Kasemattentheater]] zwar no enger vu sengen éischte Spillplazen, de [[Kasematte vun der Stad Lëtzebuerg|Kasematten]], genannt gouf, awer zanter Joerzéngte praktesch net méi do spillt? * ... de [[Schëffslift vu Strépy-Thieu]] um [[Canal du Centre (Belsch)|Canal du Centre]] an der Belsch en Héichtenënnerscheed vun 73 Meter iwwerwënnt a [[Schëffslifter vum Canal du Centre|véier historesch hydraulesch Lifter]] ersetzt? * ... am Gebai vun der [[Villa Lefèvre|amerikanescher Ambassade an der Stad]] bis am Zweete Weltkrich déi däitsch Ambassade war? * ... een am Wanter geleeëntlech [[Hoeräis]] op muuschtegem Holz fanne kann? * ... de [[Léon Mart]] (1914-1984) dee Spiller vun der [[lëtzebuergesch Foussballnationalekipp|lëtzebuergescher Foussballnationalekipp]] ass, dee bis ewell <!--Stand: 2022-->déi meescht Goler fir si geschoss uet, neemlech 16 Stéck? * ... d'Haus ''Bei der Stengener Klack'' op der [[Alstad-Plaz (Prag)|Prager Alstad-Plaz]] dem [[Jang de Blannen|Jang de Blanne]] säi Stadpalais war? * ... "[[Handy]]" an "[[Oldtimer]]" zu de [[Schäinanglizismus|Schäinanglizisme]] gezielt ginn? * ... et vun der [[Schuerelser Schlass|Schuerelse Buerg]] keng bekannt Dokumenter ginn, déi eppes iwwer d'Geschicht aussoe kéinnten, grad wéi och d'Origine vum Numm net gekläert ass? * ... de [[Porsche 356 Nr.1 Roadster]] deen éischten Auto war, deen den Numm ''Porsche'' gedroen huet? * ... 2019 nach ëmmer 1 % vun der Lëtzebuerger Bevëlkerung net un en [[Waasserwirtschaft zu Lëtzebuerg|Ofwaassersystem]] ugeschloss war? * ... [[Schweedesch]] eréischt zanter 2009 [[offiziell Sprooch]] vu [[Schweden]] ass? * ... dem Minnsänger [[Wachsmut vu Kënzeg]] seng Lidder der Traditioun vum reflektéierende Minnesang zougeuerdnet ginn? * ... d'[[Kaspescht Mier]] am Fong kee Mier, ma e Séi ass? * ... den [[American Building (Stad Lëtzebuerg)|American Building]] an der Stad Lëtzebeurg säin Numm dohir huet, well do d'Reesagence Derulle-Wigreux hire Sëtz hat, duerch déi bannent 40 Joer iwwer 16.000 Leit an d'USA ausgewandert sinn? * ... den [[Uessepickert mat roudem Schniewel]] op Kisuaheli (iwwersat) "Wiechter vum Nashorn" genannt gëtt? * ... den [[Deutsch-Luxemburgisches Schengen-Lyzeum Perl]] zesumme vum Saarlännesche ''Ministerium für Bildung, Kultur und Wissenschaft'' an dem lëtzebuergesche ''[[Ministère de l'éducation nationale, de l'enfance et de la jeunesse|Ministère de l'Éducation nationale et de la Formation professionnell]]e'' entworf gouf a bedriwwe gëtt? * ... den Jersey-Kabes, eng [[Bam-Kabes]]-Zort, déi op op de Kanalinsele gezillt gouf, 2 bis 3 Meter héich gëtt? * ... d'[[Kierch Léiweng#D'Bildche vun der Stackeger Muttergottes|Bildche vun der ''Stackeger Muttergottes'']] an der Léiwenger Kierch, eng Figur aus gebranntem Leem aus dem 17. Jorhonnert, am Laf vun der Zäit 5 Mol nei bemoolt gouf, ë.a. fir se der Moud vun deemools unzepassen? * ... ''[[Le Petit Prince]]'' als éischt op Englesch erauskoum, an eréischt dono an enger franséischer Editioun? * ... d'[[Schlass Biertreng]] an der Zäit am Familljebesëtz vun souwuel engem lëtzebuergesche wéi och engem belsche Premierminister war? * ... den [[Giant's Causeway]], eng [[Basalt]]saileformatioun an Nordirland, der Legend no Reschter vun enger Strooss aus [[Pavé]] ass, déi e Ris gebaut hat? * ... de [[Friedrich Stummel]] op enger vu senge Molereien an der [[Kathedral Notre-Dame vu Lëtzebuerg|Stater Kathedral]] säin Numm am Buch vun engem Schrëftegléierten, an och e Portrait vu sech selwer, hannerlooss huet? * ... de joerzéngte laange Sträit tëscht Dänemark a Kanada, wiem d'[[Hans-Insel]] gehéeiere géif, de Bäinumm ''Whiskey Wars'' hat? * ... den Optrëtt vun de [[The Rolling Stones|Rolling Stones]], am August 1995 um Kierchbierg, mat méi wéi 60.000 Zuschauer dee gréisste [[Concert]] ass, dee bis ewell<!-- Stand 2022--> zu Lëtzebuerg organiséiert gouf? * ... am [[Lëtzebuerger Online Dictionnaire]] déi 1000 heefegst Wierder och a Gebäerdesprooch iwwersat sinn? * ... an der [[Kathedral Saint-Étienne vu Bourges]] déi eelst astronomesch Auer vu Frankräich ass (si ass vu 1424)? * ... [[den Décken an den Dënnen]] an der [[Gemeng Suessem]] mat jee enger Strooss geéiert goufen? * ... d'Mine [[Walert]] zu Rëmeleng de Spëtznumm ''Mausfal'' krut, well do net manner wéi 46 Biergleit hiert Liewe gelooss hunn, dorënner och den Deputéierte [[Jean-Pierre Bausch]]? === 250 === * ... e Studentequartier zu [[Köln]] (Neustadt-Süd), als Uspillung un de Paräisser [[Quartier Latin]], ''Kwartier Latäng'' genannt gëtt? * ... bei [[Mamer]] an engem Pëtz aus der Réimerzäit Skelettdeeler vun engem [[Dromedar]] fonnt goufen? * ... den [[hellege Fiakrius]] Patréiner vun de Gäertner, den Taxichaufferen an de Koloproktologen ass? * ... de Fait, dass am ''Finnegan's Wake'' vum [[James Joyce]] "''that Luxuumburgher evec cettehis Alzette'' (...)" ernimmt gëtt, op dem Auteur säi Besuch am Land als Tourist, am August 1934, zeréckzeféieren dierft sinn? * ... de [[Bodensee]] näischt mat Buedem ze dinn huet, ma op eng fréier Uertschaft an Herzogtum ''Bodamon'' (haut Bodam, e Quartier vu Ludwigshafen), zréckgeet? * ... Enn vum 19. Joerhonnert an der [[Péitruss-Kasematten|Paschtéitche]] Champignone gezillt goufen? * ... den [[3. September]] [[1967]] a Schwede vun engem Dag op deen anere op der Strooss vu [[riets a lénks|Lénks- op Rietsverkéier]] ëmgestallt gouf? * ... den [[Auguste Dutreux]] (1808-1890) e lëtzebuergesche Jurist a Lepidopterolog war? * ... de [[Kiwi (Fruucht)|Kiwi]] no engem Vull aus [[Neiséiland]] genannt gouf, opwuel d'Fruucht ursprénglech aus [[China]] kënnt? * ... déi satiresch Zeitung ''[[D'Wäschfra (1868)|D'Wäschfra]]'' bannent hirem 16järegem Bestoen e puer Kéieren de Titel huet misse wiesselen (''Thill Eulenspiegel, Der neutrale Pulcinell, D'Uoreg Zongen)'', well et ëmmer nees Prozesser géint si gouf? * ... d'[[Shirley Temple]] mat 6 Joer déi bis ewell jéngst Persoun war, déi en [[Academy Awards|Oscar]] krut? * ... de [[Belvédère um Escher Gaalgebierg]] e [[Monopteros]] ass? * ... d'[[Sahara]], entgéint dem Klischee, just zu 20 % aus Sandwüst besteet? * ... de Film ''[[Eng nei Zäit]]'' en tatsächleche Muerdfall, de [[fënneffache Muerd um Wandhaff]] am Joer 1945, als Grondlag fir seng Intrig huet? * ... d'Liicht an eiser [[Mëllechstrooss]] ronn 100.000 Joer braucht, fir vun engem Enn bei dat aner ze kommen? * ... de [[William J. Kroll|Guillaume Kroll]] an den 1920er-1930er Joeren an der Stad um Belair an der [[Villa Leclerc]] e Laboratoire opgeriicht huet, fir metallurgesch Fuerschungen ze bedreiwen, ier en 1940 an d'USA ausgewandert ass? * ... d'[[Signal de Botrange]], deen héchste Punkt vun der Belsch, eréischt 1925 (mat den [[Cantons de l'Est (Belsch)|Ostkantonen]]) belsch gouf? * ... den [[Tour de France]] 1947 eng éischt Kéier zu Lëtzebuerg eng Etapp ageluecht huet, neemlech de 27. Juni am [[Vëlodrom Belair|Vëlodrom um Belair]]? * ... op der [[Venus (Planéit)|Venus]], anescht wéi bei den anere Planéite vu eisem Sonnesysteem, d'[[Sonn]] am Westen opgeet an am Osten ënner? * ... zu [[Wolz (Uertschaft)|Wolz]] eng [[Richard Brookins Gedenkplack Wolz|Plack un deen US-Zaldot erënnert]], deen am Wanter 1944 als [[Kleeschen|Kleesche]] verkleet, de Kanner kleng Cadeaue gemaach huet? * ... de ''[[Bradypus variegatus]]'' aus der [[Famill (Biologie)|Familll]] vun den Dräifanger-Lidderhanessen (Bradypodidae), 15 bis 18 Stonnen am Dag mat schlofe verbréngt, a just all 8 Deeg vun de Beem erofklëmmt, dat, fir säin Daarm eidel ze maachen? * ... de [[Charel de Kéngen]], Herzog vu Burgund, sech 1475 eng zwou Woche laang an der [[Zolwerknapp|Buerg Zolwer]] opgehalen huet? * ... de [[Fluchhafe Kansai]] op enger kënschtlecher Insel an der Bucht vun Osaka gebaut gouf? * ... d'[[Schlass Aansebuerg|Aansebuerger Schlass]] op d'Wunnhaus vum Schmëdd-Här [[Thomas Bidart]] zréckgeet, deen an de 1620er Joren ë. a. [[Simmerschmelz|zu Simmer en Héichuewe]] bedriwwen huet, fir Waffen ze produzéieren? * ... de Sënn an Zweck vun den [[Nazca-Linnen]] am Peru, honnerte vu schnouerriichte Linnen am Wüstebuedem, awer och Representatioune vun Déieren a Planzen, bis ewell net eendeiteg bestëmmt konnt ginn? * ... de [[Gallo-réimeschen Tempel Steesel|Gallo-réimeschen Tempel zu Steesel]] fir eng Gottheet mam Numm ''Cerunincus'' opgeriicht gi war, iwwer déi soss näischt gewosst ass? * ... de [[Finneschen Nationaltheater]] (''Suomen Kansallisteatteri'') deen eelsten Theater a Finnland ass, an deem Stécker op Finnesch gespillt ginn? * ... obwuel an der [[Koffergrouf vu Stolzebuerg]] an der Zäit alt bis zu 5000 Tonne Kofferäerz am Joer ofgebaut goufen, dës ni richteg rentabel war, an dofir ëmmer nees de Proprietär gewiesselt huet? * ... de ''[[Roque Cinchado]],'' e 27 Meter héije [[Basalt]]-Monolith um Bierg [[Teide]], op [[Teneriffa]], a Spuenien wäit bekannt ass, well en ë. a. um fréieren 1000-Pesete-Schäin ze gesi war? * ... "[[Parva Domus Magna Quies (Dikrech)|Klengt Haus, Grouss Rou]]" de Sëtz vun der Dikrecher Gemengekeess ass? * ... [[Monaco]], mat bal 16.000 Awunner pro km², deen dichtbesidelste Staat op der Welt ass? * ... de Kinnek [[Wëllem III. vun Holland]] a Groussherzog vu Lëtzebuerg de Spëtznumm ''Koning Gorilla'' kritt hat? * ... de ''Guggenheim-Effekt'' nom [[Guggenheim-Musée Bilbao|Guggenheim-Musée]] vu [[Bilbao]] genannt ass, an ausdréckt, wéi en ikonescht Gebai d'Zuel vu Visiteuren an enger Stad signifikant vergréissert? * ... de [[Maagbitter Buff]] op Basis vun engem Rezept aus dem 18. Joerhonnert vum [[Herman Boerhaave]] fabrizéiert gëtt? * ... den [[Dettifoss]] am Norde vun [[Island]], der Waasserquantitéit no, dee gréisste Waasserfall an Europa ass? * ... d'[[Verkéiersluucht#Speziell Luuchte fir den ëffentlechen Transport|Verkéiersluuchte]] fir de [[Stater Tram#Fueren a Signalisatioun|Stater Tram]] déi selwecht sinn, wéi déi fir d'Busser, mat zousätzleche Signaler, déi fir däitsch Trammen entwéckelt goufen? * ... bei den [[Nandu]]en ee Männchen d'Eeër vu bis zu 12 Weibercher mateneen ausbréit an sech dann ëm d'Opzuucht vun deene Jonke këmmert? * ... an der Fassad vum fréiere [[Kino Capitole]] an der Stad Wellen a Blëtzer mat de Wierder ''Vox'' a ''Lux'' ze gesi sinn, déi drop higewisen hunn, datt am Kino Tounfilmer gewise goufen? * ... d'[[Dreckskëscht]]en a Frankräich nach haut nom [[Eugène Poubelle]] genannt ginn, deen se 1884 zu [[Paräis]] agefouert hat? * ... deen éischte [[Catenaire]]spotto, deen den 18 Abrëll 1988 am Kader vun der [[Elektrifizéierung vun der Eisebunn zu Lëtzebuerg|Elektrifizéirung vun der Nordstreck]] opgeriicht gouf, an der [[Gare Luerenzweiler|Gare vu Luerenzweiler]] steet? * ... an engem Pavillion vum [[Nationalmusée vum Niger]] den originalen [[Arbre du Ténéré]] ausgestallt gëtt? * ... d'[[Benelux-Parlament]] schonns dräi Joer existéiert huet, éier d'[[Benelux|Benelux-Unioun]] 1958 offiziell an d'Liewe geruff gouf? * ... deen [[Fluchhafen Esch-Uelzecht|éischte Fluchhafen zu Lëtzebuerg]] zu Esch-Ulzecht um Flouer "Lankelz" war, an et do ë. a. eng Direktverbindung Esch-London gouf? * ... d'Mauer ronderëm den Domän vum [[Schlass vu Chambord]] mat 32&nbsp;km Längt déi längst a Frankräich ass? * ... fir de [[Lëtzebuerger Filmpräis]] e [[Spillfilm]] bis [[Lëtzebuerger Filmpräis 2018|2018]] eng Minimumlängt vu 60 Minutten huet missen hunn, iwwerdeems [[Lëtzebuerger Filmpräis 2021|2021]] et just nach 50 Minutte waren? * ... Kollumerpompsters an Hoogelandsters zwou vun den aacht Variante vum [[Gronengesch]] sinn? * ... d'[[Marie vu Lëtzebuerg]] Kinnigin vu Frankräich war? * ... um [[Widdebierg]] vun ufanks vum 19. Joerhonnert bis an d'1960er Jore souwuel Bau- a Paweesteng wéi och Sand ofgebaut gouf? * ... [[Japan]] dat eenzegt Land op der Welt ass, dat nach e Keeser als Staatschef huet? * ... an der [[Géisdrëffer Antimongrouf]] 1935 e Block [[Antimon]]äerz vun 52&nbsp;kg fonnt gouf, wat bis dohin dee gréisste vun der Welt war? ===300=== * ... de Bau vum [[Sydney Opera House]] 14,3-mol méi kascht huet wéi ufanks geplangt? * ... um Kierfecht am [[Park zu Heeschdref|Heeschdrefer Park]] zanter 1919 iwwer 700 Schwëstere vun der ''Doctrine chrétienne'' begruewe sinn? * ... de [[Kilimanjaro]] aus dräi Vulkane besteet? * ... vun den aacht grousse Landschaftsbiller an Ueleg vu Lëtzebuerger Buergen, déi de [[Barend Cornelis Koekkoek]] fir de Kinnek-Groussherzog [[Wëllem II. vun Holland|Wëllem II]] gemoolt buet, der bis haut just nach véier erhale sinn? * ... d'Mounde vum Planéit [[Uranus (Planéit)|Uranus]] no Personnagen aus de Wierker vum [[William Shakespeare]] a vum [[Alexander Pope]] genannt goufen? * ... et am [[Arboretum Kierchbierg]], op dräi Parke verdeelt, eng Sammlung vu ronn 500 wanterfeste Bam- an Trauschaarten aus Europa an aus senge Grenzgebidder gëtt? * ... de Videoclip ''[[Gangnam Style]]'' vum [[südkorea]]nesche [[Rap]]per [[Psy (Rapper)|Psy]] als éischten op der Plattform [[YouTube]] iwwer eng Milliardmol opgeruff gouf? * ... de Film ''[[Irina Palm]]'', deen 2007 den [[3. Lëtzebuerger Filmpräis 2007|3. Lëtzebuerger Filmpräis]] an der Kategorie "Bescht Koproduktioun" krut, a Groussbritannien Ausléiser an Inspiratioun war vun der ''Irina Palm d'Or'', enger ironescher Auszeechnung fir déi schlechtst brittesch Produktioun? * ... den [[Anden-Kondor]] op de Wope vu [[Bolivien]], [[Chile]], [[Ecuador]] a [[Kolumbien]] ze fannen ass? * ... den éischte Rock-Open-Air-Concert zu Lëtzebuerg de 6. Juni 1971 am [[Stade Achille-Hammerel]], dunn dem Stadion vun der [[Union Lëtzebuerg]], ofgehale gouf? * ... dem [[Franz Kafka]] seng net verëffentlecht Wierker net, wéi hie et a sengem Testament gewollt huet, verbrannt goufen, ma awer publizéiert goufen? * ... "[[Ljuksemburg]]" (Люксембур) souwuel eng [[Ljuksemburg (Kirgisistan)|Uertschaft a Kirgistan]], wéi och [[Ljuksemburg (Russland)|eng an der russescher Republik Dagestan]] heeschen?. * ... Äsche vum [[Clyde William Tombaugh|Entdecker]] vum Zwergplanéit [[(134340) Pluto|Pluto]] 2015 mat der [[Raumsond]] ''New Horizons'' just 12.500&nbsp;km laanscht deen Himmelskierper geflu sinn? * ... d'Produktioun vu [[Gromper]]en zu Lëtzebuerg bannent 50 Joer, tëscht 1960 an 2010, ëm 80% gefall ass? * ... [[Lemuren]], wouvun et der eng 20 [[Aart (Biologie)|Aarte]] gëtt, [[Endemismus|endeemesch]] op [[Madagaskar]] sinn? * ... de [[Louis François Armand de Vignerot du Plessis]] sech virun allem en Numm duerch seng amouréis Aventuren a seng Dueller gemaach huet? * ... de [[Kino Empire]] (1958 bis 1978) zu Esch-Uelzecht, mat zäitweis 940 Sëtzplazen, zu senger Zäit dee bei wäitem gréisste Kino am Land war? * ... d'[[Bayajidda-Legend]] déi wichtegst Ursprongslegend vum [[Hausa (Vollek)|Hausa-Vollek]] ass? * ... d'[[Reeboufrell]] (''Oncorhynchus mykiss''), déi ursprénglech aus Nordamerika kënnt a géint 1855 an Europa agefouert gouf, zu Lëtzebuerg fir d'éischt 1887 ausgesat gouf? * ... déi éischt Iwwerreechung vun der [[Légion d'honneur]] de 15. Juli 1804 an der Kapell vum [[Hôtel des Invalides]] duerch den [[Napoléon Bonaparte|Napoleon]] u seng Offizéier war? * ... de ''[[Heinrich Brändli|Brändli-Plang]]'' uganks vun den 1990er Joeren de [[Autobus de la Ville de Luxembourg|Stater Busreseau]] duerchgerëselt huet? * ... dat [[Schottescht Parlament]] (Gälesch: ''Pàrlamaid na h-Alba'') och nach ''Holyrood'' genannt gëtt, nom Quartier vun der Haaptstad [[Edinburgh]], an deem et läit? * ... d'[[Schnëssen-App]] et dem [[Institut de linguistique et de littératures luxembourgeoises]] vun der [[Uni Lëtzebuerg]] erméiglecht, Toundokumenter ze sammelen iwwer de Vokabular an d'Aussprooch vum [[Lëtzebuergesch]]en, andeems jidderee fräiwëlleg matmaachen an ophuele kann, wéi ee fir eppes seet? * ... ''Mogotes'' Kalleksbierger am [[Valle de Viñales]] op [[Kuba]] sinn, déi sech aus der rouder Äerd ervirdinn a vun ënnerierdeschem Waasser ausgehielecht goufen? * ... wéi ''[[De Scholdschäin]]'', déi éischt Operett op Lëtzebuergesch, 1855 fir d'éischt opgefouert gouf, Männer d'Fraerolle gespillt hunn, well et "sech net gepasst" huet datt Frae géifen Theater spillen? * ... beim [[Fändel vu Litauen]] an deem vu [[Myanmar]] e Stär den Ënnerscheed mécht? * ... den [[Houfelter Kanal]] en Iwwerrescht ass vum geplangte [[Meuse-Musel-Kanal]], engem Projet aus den 1820er Joeren? * ... d'[[Schluecht vu Cuito Cuanavale]] (1988) déi gréisst Schluecht um afrikanesche Kontinent nom Zweete Weltkrich war, an, wann och keng Säit s'eendeiteg gewonnen hat, se dach den Ufank vun enger Léisung vum [[Südafrikanesche Grenzkrich]] war? * ... de [[Der Graf von Luxemburg|Grof René vu Lëtzebuerg]], wann et dem [[Franz Lehár]] no geet, e veraarmte Bon-vivant war? * ... d'[[Papageien]] déi eenzeg [[Vullen]]-[[Uerdnung (Biologie)|Uerdnung]] ass, déi hiert Friesse mat de Féiss festhalen? * ... [[RTL4]] zwar en Televisiounssender op [[Hollännesch]], awer keen hollännesche Sender ass? * ... als [[Seriemäerder]] gewéinlech eng Persoun bezeechent gëtt, déi mat zäitlechem Ofstand vu méi wéi 30 Deeg dräi oder méi Mënschen ëmbréngt? * ... den Héichpunkt vun de [[Louhecken]] zu Lëtzebuerg an der Mëtt vum 19. Joerhonnert louch, wéi wéinst der grousser Nofro no [[Stilleech|Eecheschuelen]] fir d'[[Gierwereien zu Lëtzebuerg|Gierwereien]] vill Bichebëscher mat Louhecken ersat goufen? * ... [[Lanzarote]] déi éischt ganz Insel war, déi 1993 vun der [[UNESCO]] zum Biosphärereservat erkläert gouf? * ... den Tuerm um [[Napoleonsgaart]], Belvédère genannt, 1928 vum [[Kadaster]] fir [[Triangulatioun]]sberechnungen opgeriicht gouf? * ... ee Paneau vum [[Genter Altor]], deen 1934 gestuel gouf a bis haut net nees opgedaucht ass, an engem Roman vum [[Albert Camus]] eng net onwichteg Roll spillt? * ... [[Pangea]] den Numm vum Superkontinent an der Urzäit ass, deen eng 100 Millioune Joer laang bal dat ganzt Festland vun der Äerd an enger eenzeger gewalteger Landmass vereent huet, déi vum Nord- bis zum Südpol goug? * ... een am [[Spuenescht Duerf|Spueneschen Duerf]] (''Poble Espanyol'') zu [[Barcelona]], dat 1929 fir d'Weltausstellung um Montjuïc gebaut gouf, déi charakteristesch Bauforme vun deenen eenzele spuenesche Regiounen am Detail nogestallt fënnt? * ... de [[Laacher-Séi-Ausbroch]] viru ronn 13.000 Joer an der [[Äifel]], e Vulkanausbroch mat an enger 40 Kilometer héijer Eruptiounssail, dee jéngsten Ausbroch vun der Äerdgeschicht a Mëtteleuropa war? * ... en [[Europäeschen Igel]] 5.000 bis alt 7.500 Stachelen huet, déi iwwer de ganze Kapp a Réck verdeelt sinn? * ... den [[Jack Lemmon]], de [[Sean Penn]], d'[[Juliette Binoche]] an d'[[Julianne Moore]] déi eenzeg Schauspiller sinn, déi de Präis fir dee beschte Schauspiller op den dräi Filmfestivalle vu [[Filmfestival vu Cannes|Cannes]], [[Filmfestival vu Venedeg|Venedeg]] a [[Internationale Filmfestspiele Berlin|Berlin]] gewonnen hunn?<!-- Stand 2022 --> * ... [[Gold]], als E175, op der [[Lëscht vun de Liewensmëttelzousätz]] ze fannen ass? * ... den [[Uluru]], am [[Uluru-Kata Tjuta Nationalpark]], mat enger Längt vu 4 ½ km , enger Breet vun 2 ½ km an enger Héicht vun 348,7 m, dee gréisste [[Monolith]] op der Äerd ass? * ... d'Figure vun engem Schmadd (oder Glasbléiser), engem Mecanicien, engem Kuelegrouwenaarbechter an engem Puddler ronderëm de Sockel vum [[John-Cockerill Monument (Bréissel)|John-Cockerill Monument]] op der [[Place du Luxembourg]] zu [[Ixelles - Elsene]] mat déi éischt realistesch Skulpture vun Aarbechter aus der Eisenindustrie an der Belsch sinn? * ... * ... ===''Déi rout Linke musse fir d'éischt gebléitst ginn...''=== * ... den [[F91 Diddeleng]] sech 2018, als éischt lëtzebuergesch Ekipp iwwerhaapt, fir d'Gruppephas vun der [[Europa League]] qualifizéiert huet? * ... de Schauspiller [[Michael Keaton]] fir richteg ''Michael Douglas'' heescht, ma sech dee [[Pseudonym]], nom [[Buster Keaton]], zougeluecht huet, fir net mat [[Michael Douglas|deem anere Schauspiller mat deem Numm]] verwiesselt ze ginn? * ... net [[New York City|New York]] d'Haaptstad vum [[New York (Bundesstaat)|Bundesstaat New York]] ass, ma [[Albany]]? *... d'[[Hänkbéck vu Saint-Martin-d'Ardèche|Hänkbréck iwwer d'Ardèche]] tëscht [[Saint-Martin-d'Ardèche]] an [[Aiguèze]] [[1905]] gebaut gouf awer eréischt [[2005]] offiziel ageweit gouf. * ... am [[Saarland]] zweeanenhalleft Joer nom [[Traité vu Lëtzebuerg|Bäitrëtt zu der Bundesrepublik]] weider man [[Franséische Frang]] bezuelt gouf? *... et 1949 eng ''Herrenberg-Lift-Gesellschaft'' gouf, fir zu [[Dikrech]] eng Seelbunn op den [[Härebierg]] ze bauen, mee schonn 1950 decidéiert gouf, amplaz vun engem Ausfluchszil duer [[Kasär Grand-Duc Jean|eng Kasär]] hin ze bauen? * ... [[Flecht]]en (Lichen) e symbiotescht Zesummeliewen tëscht engem [[Pilzeräich|Pilz]] mat enger [[Algen|Alg]] oder enger [[Bakterien|Bakterie]] sinn? * ... d'[[Chilehaus]] zu [[Hamburg]] säin Numm dohier huet, datt de Bauhär mam [[Salpéiter]]handel aus [[Chile]] räich gi war? *... d'[[Wëllkar]] net zu de [[Grieser]] zielt, wéi déi aner [[Fruucht (Kären)|Fruucht]]-Aarten, ma zu der Famill vun de [[Polygonaceae]], zu där och de [[Rubbarb]] an de [[Sauerampel]] gehéiert? * ... den Numm ''[[Molotowcocktail]]'' op de [[Finnesch-Sowjetesche Wanterkrich]] zréckgeet, wéi d'Finnen sech mat dëser Waff géint sowjetesch Tankse gewiert hunn? *...d'[[Chareli]]sbréck zu [[Dummeldeng]] déi éischt Bréck an Europa war, déi mat '''[[Greyträger]]e''' gebaut war? * ... den Nullmeridian, wéi e mam [[UTM-Koordinatesystem|UTM]]- [[Koordinatesystem]] WGS84 gemooss gëtt, eng 100 Meter ëstlech vum Nullmeridian vum [[Royal Greenwich Observatory]] läit? * ... [[Reykjavik]] ([[Island]]), [[Wellington]] ([[Neiséiland]]) a [[La Paz]] ([[Bolivien]]) déi respektiv nërdlechst, südlechst an am héchste geleeën [[Haaptstad|Haaptstied]] sinn? * ... De Markennumm [[Elle & Vire]], vum Numm vun de Flëss [[Elle (Vire)|Elle]] a [[Vire (Floss)|Vire]] am [[Departement Manche]] hierkënnt. * ...den Ausbroch vum Vulkan [[Tambora]] an Indonesien am Joer 1815, dat [[Joer ouni Summer|Joer duerno]] en grouss [[Hongersnout]] an Amerika an an Europa provozéiert hat? * ... den [[Däitsch-Hollännesch-Belschen Dräilännereck]] um [[Vaalserberg]] vun 1839 bis 1919 e Véierlännereck war? * ... der [[Ruth Belville]] hire Beruff dora bestoung, déi genee [[Auerzäit]] ze verkafen, a si dowéinst ''[[Greenwich Mean Time|Greenwich Time]] Lady'' genannt gouf? * ... den [[Tyrrell P34]] den e [[Formel 1]] Auto mat 6 Rieder war? * ... d'Pompjeeë vun Tréier den 23. Abrëll 1941 an d'Stad Lëtzebuerg hëllefe koume fir d'Feier am [[Hôtel des Terres Rouges|Terres-Rouges-Gebai]] ze läschen? * ... bis ewell just dräi Leit gläichzäiteg fir en [[Oscar]] fir dat bescht Orignial-Dréibuch an ee fir dee beschte Schauspiller an engem nämmlechte Film nominéiert goufen, nämlech de [[Charlie Chaplin]], den [[Orson Welles]] an de [[Sylvester Stallone]]? * ... de [[Robert Tappan Morris]] 1988 den éischte [[Computerwuerm]] entwéckelt hat? * ... den Turner [[Georg Eyser]] bei den [[Olympesch Summerspiller 1904|olympesche Spiller 1904 zu St. Louis]] 6 Medaile gewonnen huet, an dat trotz enger hëlzener Beeprothees? * ... de [[Charles Maurice de Talleyrand-Périgord]] a Frankräich souwuel ënnert dem ''[[Ancien Régime]]'', wéi och wärend der [[Franséisch Revolutioun|Franséischer Revolutioun]], dem ''[[Directoire]]'', dem ''[[Consulat]]'', dem ''[[Premier Empire]]'', der [[Franséisch Restauratioun|Restauratioun]] an der [[Julimonarchie]] wichteg Funktiounen am Staat hat, a bei véier Kréinungen dobäi war? * ... de Geograph [[Mathias Ringmann]], deen éischte war, deen der [[Nei Welt|Neier Welt]] den Numm ''[[Amerika (Kontinent)|America]]'' ginn hat? * ... de [[Charles Bech]], den eenzege Lëtzebuerger war, dee fir [[US-Airforce]] Asätz op enger [[B-17 Flying Fortress]] geflunn ass. * ... verschidde [[Schof]]s- a [[Geess]]erasse méi wéi 2 [[Har]]en hunn. [[Kategorie:Wikipedia]] [[Kategorie:WDS]] 3k8x3kx0a7hnote0yv8txtzk8zxclz2 2396209 2396200 2022-08-26T07:23:44Z Les Meloures 580 k wikitext text/x-wiki {| |bgcolor=#FFFFEE| <br>'''Dat hei ass d'Reserv vun neien ''' '''''Teaseren''''' '''fir an d'[[:Schabloun:WDS {{CURRENTDAY}}. {{CURRENTMONTHNAME}}|Wousst Dir schonn...]]-Rubrik''', déi duerch Schablounen, [[Haaptsäit/WDS|eng fir all Dag]], mat Sätz aus der [[Haaptsäit/WDS-Archiv 365|Lëscht vun 365 Teaseren]] dohigesat ginn. Wann der hei nach eng Kéier 365 neier zesummekomm sinn, kënnen déi dann déi aktuell ersetzen oder mat hinnen an e Roulement kommen. Wann Dir deemno Iddie fir weider Verweiser op Artikelen hutt (oder kuriéis Detailer dodran), da sëtzt se w.e. gl. hei ënnendrënner derbäi. |} ---- ===Wousst Dir schonn datt…=== * ... d'[[Joan Fontaine]] an d'[[Olivia de Havilland]] déi eenzeg Sëschtere sinn, déi allebéid en [[Academy Awards|Oscar]] fir dat bescht Schauspill an enger Haaptroll kruten? * ... déi éischt [[Päerdscourse]] zu Lëtzebuerg am Joer [[1895]] zu [[Dikrech]] geridde gouf? * ... d'[[Dräi Kinneken]], déi heirëmer ''Balthazar, Caspar a Melchior'' genannt ginn, bei de syresche Chrëschten ''Larvandad, Hormisdas a Gushnasaph'', bei den Ethiopier ''Tanisuram, Mika, Sisisba'' oder ''Awnison, Libtar a Kasäd'', a bei den Armeenier ''Kagba a Badadilma'' heeschen, an deemno och alt just zu zwéi sinn? * ... dem [[Johann Philipp Bettendorf]] (1625-1698) seng Chronik vun de Jesuittemissiounen am [[Amazonas]]gebitt als eng Fondgrouf net nëmme fir Kiercherechtler a Missiounstheologen, mä och fir Ethnologen, Biologen, Historiker a Soziologen ugesi gëtt? * ... d'Adepte vun der [[Prënz-Philip-Beweegung]] op [[Vanuatu]] iwwerzeegt sinn, datt de [[Philip, Duke of Edinburgh|Prënz Philip]], de Mann vun der brittescher Kinnigin [[Elizabeth II. vu Groussbritannien|Elizabeth II.]], eng Gottheet ass? <!-- Mol kucken, wéi dat nom Philip sengem Doud 2021 weidergeet... --> * ... d'[[Befreiungsmonument Dikrech|Monument fir d'Befreiung duerch d'US-Arméi]] zu [[Dikrech]] un zwou Befreiungen erënnert, déi am September 1944 an déi am Januar 1945? * ... de [[Ginkgo]] sech zanter 300 Millioune Joer kaum verännert huet an dofir als e ''liewegt Fossil'' gëllt? * ... ''Grëmmeleschter'' fréier Reesbengele genannt goufen, déi zu [[Grëmmelescht]] fabrizéiert goufen? * ... de [[Koméit]] [[Shoemaker-Levy 9]], deen 1993 entdeckt gouf, am Summer 1994 op de Planéit [[Jupiter (Planéit)|Jupiter]] opgeschloen ass? * ... d'[[Christ Roi-Kapell]] um Belair 1931 dat éischt Kierchegebai zu Lëtzebuerg war, dat net am traditionellen neo-romaneschen oder neo-gotesche Stil gebaut gouf? * ... dem [[Georges Méliès]] säin ''Le Voyage dans la Lune'' (1902, nom Roman vum [[Jules Verne]]) als deen éischte [[Science-Fiction]]-Film gëllt? * ... d'[[Rochuskierch zu Éinen]] déi eenzeg Kierch am Land ass mat engem ronne Kiercheraum? * ... d'Mafalda, e Comicpersonnage vum argentineschen Zeechner [[Quino]], 2014 als éischt BDs-Figur mat der [[Légion d'honneur]] ausgezeechent gouf? * ... Lëtzebuerg kuerz virum Éischte Weltkrich de weltwäit [[Siderurgie zu Lëtzebuerg|sechstgréisste Produzent vu Goss an aachtgréisste vu Stol]] war? * ... d'[[Gro Gaardewanz]] am 20. Joerhonnert éischter seelen zu Lëtzebuerg war, zanter ongeféier 2010 do besonnesch opfälleg am Hierscht ass, wa s'en Masse versicht, an Haiser anzedrénge fir z'iwwerwanteren? * ... ufanks vun den 1960er Jore beim Uleeë vum [[Our-Stauséi]] en Deel vun der Uertschaft [[Biwels]] huet missen op e kënschtleche Plateau verluecht ginn? * ... d'[[Baldwin Street]] an Neiséiland, mat engem Gefäll vu bis zu 35 %, als déi géist Strooss op der Welt gëllt? * ... d'Existenz vum [[Halonodon luxembourgensis]] bis ewell just duerch en Zant attestéiert ass? * ... de [[Streisand-Effekt]] no der Schauspillerin a Sängerin [[Barbra Streisand]] genannt gouf, déi eng Foto am Internet läsche loosse wollt, well dodrop (ë. a.) hiert Haus ze gesi war? * ... de Quartier [[Belair]] an der Stad Lëtzebuerg bis den Ufank vum 20. Joerhonnert ''Dauwefeld'', an dono ''Neimäerel'' genannt gouf, ier en 1957 säin haitegen Numm krut? * ... de [[Bodil-Präis]] deen eelsten dänesche Filmpräis ass? * ... de [[Méchelstuerm (Miersch)|Méchelstuerm zu Miersch]] net, wéi de Rescht vun der aler Kierch, am 19. Joerhonnert ofgerappt gouf, well en dem Kinnek-Groussherzog [[Wëllem II. vun Holland|Wëllem II.]] seng Fra Anna Palowna un d'Kierchtierm aus hirer Heemecht erënnert soll hunn, an doropshin d'Gemengeconseillere gebiede goufen, e stoen ze loossen? * ... vun 1880 un all Servicer vun der [[Regierung (Lëtzebuerg)|Lëtzebuerger Regierung]] an engem Gebai ënnerbruecht waren, dem [[Refuge Sankt Maximin|Hotel Sankt-Maximäin]], deen dofir dacks just ''d'Regierung'' genannt gouf? * ... d'[[Kongresshal vu Berlin]] an der Zäit vum [[Kale Krich]] e prominent Symbol fir déi däitsch-amerikanesch Allianz war an deementspriechend politesch instrumentaliséiert gouf? * ... de ''[[Vollekshaus (Stad Lëtzebuerg)|Versoffene Rousekranz]]'' duerch e ''Carrefour'' ersat gouf? * ... den [[Alexander Zoubkoff|éischte Fallschiermsprénger zu Lëtzebuerg]] Garçon an engem Stater Restaurant a Schwoer vum Keeser [[Wilhelm II. vun Däitschland|Wilhelm II.]] war? * ... zwee Joer, nodeem d'[[Fort Parkhöhe]] vun der Festung Lëtzebuerg fäerdeg gebaut war, fest stoung, datt et nees misst ofgerappt ginn? * ... een am [[Nationalpark Serra dos Órgãos]] ''dem Härgott säi Fanger'' bewonnere kann? * ... den 1. Juni 1904 zu Lëtzebuerg d'Aueren 35 bis 37 Minutten no vir geréckelt goufen, wéi vun der [[Sonnenzäit|Lokalzäit]] op déi [[Mëtteleuropäesch Zäit]] ëmgestallt gouf? * ... déi 35 Meter héich [[Dräifaltegkeetssail vun Olomouc]] am 18. Joerhonnert opgeriicht gouf, fir d'Enn vun enger [[Pescht]]epidemie ze éieren? * ... den Numm "[[Tawioun]]", eng Strooss an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]], op e Bouf vum [[Péiter Ernest I. vu Mansfeld|Péiter Ernest vu Mansfeld]] zréckgeet, deen Octavian housch, an no deem eng Paart genannt gi war? * ... den [[Tornado vu Péiteng]] vun 2019 Wandspëtzte vun 241&nbsp;km/h erreecht huet? * ... d'[[Laure Koster|Laure ('Lory') Koster]] déi éischt Lëtzebuergerin war, déi op den Olympesche Spiller ugetrueden ass, nämlech als [[Schwammen (Sport)|Schwëmmerin]] 1924 [[Olympesch Summerspiller 1924|bei deene vu Paräis]]? * ... wat een am [[Kiwuséi]] méi déif geet, wat d'Temperatur an de Salzgehalt méi eropginn? * ... de [[geographeschen Zentrum vu Lëtzebuerg]] am Nordweste vu Pëtten, am [[Naturschutzgebitt Pëttenerbësch]] läit? * ... d'[[Halloweenkrabb]] hiren Numm huet wéinst hirem Glach mat enger [[Halloween]]-[[Kalbass]]? * ... am [[Traité vu Lëtzebuerg]] 1956 festgehale gouf, datt d'[[Saarland]], dunn e franséischt Protektorat, der Bundesrepublik Däitschland bäitriede kéint? * ... d'[[Tomat]]en am 16. a 17. Joerhonnert an Europa eng Raritéit waren, a vu räiche Leit gezillt goufe fir schéin ze maachen, well gemengt gouf, d'Fruucht wier gëfteg? * ... de [[Johann Wolfgang von Goethe]] bei [[Openthalt vum Johann Wolfgang von Goethe an der Stad Lëtzebuerg (1792)|sengem Openthalt zu Lëtzebuerg]] net am sougenannte Goethe-Haus am Pafendall iwwernuecht huet, wou eng Plack hänkt, déi seet, dat wier de Fall gewiescht? * ... d<nowiki>'</nowiki>''[[Camptochaeta luxemburgensis]]'' en Troglobiont ass, an dowéinst seng Pigmentatioun verluer huet? * ... d'Willibrord-Klack an der [[Iechternacher Basilika]] mat knapps 7 Tonne Gewiicht déi schwéierst Klack am Land ass? * ... d'[[Mathilde d'Udekem d'Acoz|Mathilde]] zanter dem Bestoe vun der Belsch déi éischt Kinnigin ass, déi do am Land gebuer gouf? * ... den [[Albert Biever]] aus dem Rollengergronn 1904 zu New Orleans eng Universitéit gegrënnt huet? *... [[Iechternach]] 1886 als éischt Stad zu Lëtzebuerg eng elektresch Beliichtung krut? * ... dat éischt Liewewiesen, dat vun der Äerd an de Weltall geschéckt gouf, wuertwiertlech eent war, [[Laika|"dat billt"]] ? * ... bannent annerhalwem Joer no der Aféierung vum [[gratis ëffentlechen Transport zu Lëtzebuerg]] d'CFL 414.000 Euro mam Verkaf vun 1.-Klass-Ticketen (déi net gratis ass) an d'Kees krut? * ... de [[Ry de Vaux]] näischt mat [[Ris de veau]] ze dinn huet? * ... [[Manderen]] virun der Franséischer Revolutioun eng [[Herzogtum Lëtzebuerg|lëtzebuergesch]] Enklav a Loutrenge war? * ... um [[Kierfecht um Sichenhaff]] e Grafmonument steet, dat en Undenken un zwéi [[Commune vu Paräis|Kommunarde vu Paräis]] ass, déi am Exil zu Lëtzebuerg gestuerwe sinn? * ... d'Pläng vum Gebai vun der [[Gare Lëtzebuerg|Stater Gare]] op e ''[[Alexander Rüdell|Wirklicher Geheimer Oberbaurat]]'' zeréckginn? ===50=== * ... [[Quierzy]] am [[Departement Aisne]] ënnert de [[Merowenger]] eng Kinneksstad war, an ënnert de [[Karolenger]] eng Keeserpfalz, haut awer just nach e rouegt Dierfche vun eppes iwwer 400 Awunner ass? * ... D' ''[[Wochenblatt für Bürger und Landleute]]'' 1837 déi éischt "Provënz"zeitung zu Lëtzebuerg, an och déi éischt mat engem Feuilleton war? * ... d'[[Maria Theresia vun Éisträich]] de 25. Juni 1741 zum ''Kinnek'' vun Ungarn gekréint gouf, well et dofir kee weiblechen Titel gouf? * ... vun den ursprénglech [[Limes Luxemburgensis|94 stenge Maarken]], déi 1772 ënnert der [[Maria Theresia vun Éisträich|Maria Theresia]] opgeriicht goufen, fir d'Limitte vun der Stad Lëtzebuerg ze markéieren, der haut nach 63 bestinn? * ... den [[Johnny Weissmuller]], deen tëscht 1932 an 1948 a Filmer den [[Tarzan]] gespillt huet, virdrun olympesche Champion am [[Schwammen (Sport)|Schwamme]] war, an eng Goldmedail am [[Waasserball]] gewonnen hat? * ... dee Mann, [[Charles Bernard du Bost-Moulin|dee 1707 zu Lëtzebuerg d'Gromper agefouert]] soll hunn, bei engem Duell ëm d'Liewe koum? * ... de [[Kanounentiermche vu Kielen]] wéinst engem Noperschaftssträit entstane soll sinn? * ... [[Le Patron]] mat dräi oder véier Rieder ënnerwee ka sinn? * ... zu Lëtzebuerg tëscht 1880 an 1900 net manner wéi 20 [[Lëscht vun Zeitungen an Zäitschrëften zu Lëtzebuerg|nei Zeitunge gerënnt]] goufen? * ... d'[[Fabiola de Mora y Aragón]], vun 1960 bis 1993 den Titel ''Kinnigin vun'' de ''Belsch'' hat, an dono ''Kinnigin vun'' der ''Belsch''? * ... [[Dormans]], an der Marne, 1920 vun der Stad Lëtzebuerg fir 1 Frang op de Kapp vun hirer Bevëlkerung 'adoptéiert' gouf? * ... et bei Allënster, dem [[Victor Hugo]] no, ''"[[Häerdcheslee|une femme qui a une tête et un homme qui n'en a pas]]"'' gëtt? * ... [[Nuddel]]en a [[Kniddel]]en net nëmme vun der Matière-première hier, ma och [[etymologie|etymologesch]] dee selwechten Urspronk hunn? * ... de [[Michel Rodange]] mat senger Fra zesummen 10 Kanner hat, wouvun der awer sechs scho fréi gestuerwe sinn? * ... de [[Louis II. vu Frankräich|Louis den Tuddeler]] deen eenzege Jong vum [[Charles de Plakkapp|Charel dem Plakkapp]] war, deen iwwerlieft hat? * ... den ''[[Huelen Zant]]'' um Bockfiels net e Rescht vum Siegfried senger Buerg ass, mä vum lénksen Tuerm vun der zweeter Paart vun der Festung, deen 1874, wéi d'Festung geschlaff gouf, als 'Pseudo-Ruin' ëmgebaut gouf? * ... dem Theodor Kaiser säi [[Méckefänkert]] nach haut milliounefach zum Asaz kënnt? * ... bei der [[Cholera]]-Epidemie zu Lëtzebuerg, [[1865]]-[[1866]], tëscht 8.000 bis 10.000 Leit dorun erkrankt, a ronn 3.500 gestuerwe sinn, 1,83 % vun der Gesamtpopulatioun? * ... [[Cassini-Huygens]], eng Weltraummissioun mat zwou Raumsonde fir de Planéit [[Saturn (Planéit)|Saturn]] a [[Saturnmounden|seng Mounden]] z'erfuerschen, bannent knapps 20 Joer spektakulär nei Erkenntnesser bruecht huet? * ... bei der Explosioun vum Polvertuerm um [[Verluerekascht (Stad Lëtzebuerg)|Verluerekascht]], de 26. Juni 1807, 32 Persoune ëm d'Liewen koumen an der 120 schwéier blesséiert goufen, dorënner vill Kanner? * ... d'Insel [[Koiluoto]], déi just 3 Hektar grouss ass, tëscht Russland a Finland gedeelt ass? * ... d'[[Mercier (Champagner)|Champagnerfabréck Mercier]] am [[Weidendall]] bei Mamer virum 1. Weltkrich op bis zu 40 Hektar [[Weiden|Weide]] gezillt huet, deenen hir Rudde vu bis zu 100 Leit zu Kierf geflecht goufen? * ... [[Invasiounsträifen]] géint ''friendly fire'' schütze sollten? * ... de [[Malakoff-Tuerm (Lëtzebuerg)|Malakoff-Tuerm]] a [[Clausen]] nom [[Malakoff-Tuerm (Sewastopol)|Malakoff-Tuerm]], engem Deel vun der Festung [[Sewastopol]], genannt gouf, deen am [[Krimkrich]] (1853-1856) eng wichteg Roll gespillt hat? * ... d'[[The Beatles|Beatles]] 1961 hiren éischten Optrëtt no hirer Tournée zu Hamburg am [[Liverpool]]er ''[[Cavern Club]]'' haten, a bis 1963, 292-mol do opgetruede sinn? * ... d'[[Kapell Cité Léon Kauffman|Kapell vun der Cité Léon Kauffman]] tëscht 1962 an hirer Entweiung, 2017, an engem Trakt vun aacht Garagen amenagéiert war? * ... beim [[Tour de France 2011]] fir d'éischt Kéier an der Geschicht vum [[Tour de France|Tour]], net nëmmen zwéi Lëtzebuerger, ma och zwéi Bridder mat um Podium stoungen? * ... d'stenge Mauer ronderëm den Domän vum [[Schlass Kockelscheier]] vun engem eenzege Mann, engem gewësse Welter, bannent 15 Joer – vun 1880 bis 1895 – gebaut gouf? * ... zu Paräis, an der Zäit vum [[Directoire]], et Moud war, sech zu den ''Incroyables'' oder de ''Merveilleuses'' ze zielen? * ... de Lieu-dit ''[[Geeschterhaischen]]'' am [[Gréngewald]] op e Juegdhaus zréckgeet, dat fréier op där Plaz stoung? * ... déi [[Däitsch Bréck zu Visé]] (''Pont des Allemands''), eng Eisebunnsbréck iwwer d'[[Meuse]] bei [[Visé]], am [[Éischte Weltkrich]] vun der däitscher Arméi mat haaptsächlech russesche Gefaange gebaut gouf? * ... de Sënn an Zweck vun de [[Raschpëtzer]] am Gréngewald eréischt an de leschte Jorzéngte vum 20. Joerhonnert erausfonnt gouf? * ... d'[[Prinzessinnen-Eechen]] am [[Gréngewald]] sechs [[Eechen|Eeche]] sinn, déi tëscht 1894 an 1906 am ''Réngelsgronn'' zu Éiere vun den Duechtere vum [[Groussherzog vu Lëtzebuerg|Groussherzog]] [[Wëllem IV. vu Lëtzebuerg|Wëllem IV.]] geplanzt goufen? * ... de [[Schetzel]] e Klausener war, deen am 12. Joerhonnert bis zu sengem Doud 14 Joer laang an enger Klaus am Gréngewald bei der Stad Lëtzebuerg gelieft huet? * ... ''[[Les Trois Mousquetaires]]'' vum [[Alexandre Dumas]] ursprénglech als [[Feuilleton]] an der Zeitung ''Le Siècle'' publizéiert gouf? * ... der [[Ketty Thull]] hiert [[Kachbicher|Kachbuch]] an 10 Oploen méi wéi 50 Joer laang erauskomm ass? * ... de [[Mihai I. vu Rumänien|leschte Kinnek vu Rumänien]] no sengem Règne an der Schwäiz als Ziichter vu Gefligel, Testpilot a Makler op der Bourse säin Ënnerhalt verdingt huet? * ... d'[[Osbourg-Haus]] zu Gréiwemaacher am 15. Joerhonnert als Zivilhospiz gebaut gouf, an dono als Wunnplaz fir Schoulschwësteren, Schoul, Stadbibliothéik a Museksschoul benotzt gouf? * ... den [[Alhazen|Abu Ali al-Hasan Ibn Al-Haitham]] (~965 - 1039) als Erfinder vun der [[Lupp]] gëllt? * ... d'Wopen iwwer dem Portal vum [[Hospice Saint-Jean]] am Gronn déi vum Kinnek [[Karel II. vu Spuenien]], vum [[Herzogtum Lëtzebuerg]] a vum deemoleger Gouverneur vu Lëtzebuerg [[Philipp de Croy]], sinn? *... d'[[Gare Herbesthal|Gare vun Herbesthal]], déi 1843 opgoung, déi eelst europäesch Grenzgare war? * ... d'[[Avenue John-F.-Kennedy (Stad Lëtzebuerg)|Avenue Kennedy]] um [[Kierchbierg]] ursprénglech als [[Autobunn]] gebaut gi war, dann awer tëscht dem Enn vun den 1990er Joren an dem Ufank vun den 2010er Jore als Stadboulevard zréckgebaut gouf? * ... de [[Skorpioun I.]] en alegyptesche Kinnek aus der Virdynastescher Zäit, ëm 3200 v. Chr., war? * ... den Numm vun der Uertschaft [[Blummendall]] näischt mat Blummen ze dinn huet, ma éischter op eng keltesch Gottheet zréckgeet? * ... déi iwwer 21&nbsp;km laang [[Donauinsel]] zu [[Wien]] tëscht der [[Donau]] an der Neier Donau an den 1970er/1980er Joren ugeluecht gouf, fir Héichwaasser ze reguléieren? * ... als Reklamm fir d'Première vum Film ''[[De Superjhemp retörns]]'' verschidde Firmen d'Opschrëfte mat hiren Nimm (op Gefierer, Butteker oder Produkter) deelweis duerch déi parodistesch Versioun ersat hunn, déi s'am [[Superjhemp]] kritt haten? * ... de Vëlossportler [[Bim Diederich]] de Spëtznumm ''Duc de Grammont'' krut, nodeems e beim [[Tour de France 1951]] am ''[[Mur de Grammont]]'', seng 3 Matfuerer ofgehaangen hat? * ... déi lescht Persoun, déi am [[Tower of London]] higeriicht gouf, een zu Lëtzebuerg gebiertegen däitsche Spioun war? * ... den [[Traffic Light Tree]] zu London, sengem Kënschtler no, d'Zesummespill vun de Finanzaktivitéiten an dem Verkéier zu London, déi ni zur Rou kommen, mat de Beem an der Natur ronderëm symboliséiere soll? * ... den Zwerg bei der Blummenauer am [[Parc de Gerlache]] d'Klack eng éischt Kéier beim Begriefnes vum Déifferdenger Buergermeeschter [[Emile Mark|Mark]] gelaut huet? ===100=== * ... den [[Zwak (Mythologie)|Zwergen- oder Zwakemythos]] op bronzezäitlech Biergleit zréckgeet, déi sief et duerch hir Originnen, sief et duerch hir Aarbecht, méi kleng waren? * ... d'[[Sonn]] e [[Gielen Zwerg]] ass? * ... den [[Zwergmammut]](''Mammuthus exilis'') eng ausgestuerwen Aart aus der Famill vun den Elefanten, seng Kierpergréisst am Laf vun de Jore reduzéiert huet, well op der Insel wou e gelieft huet, de Kascht limitéiert ass? * ... [[Zwergstaat]]en an der Reegel eng Landfläch vun ënner 1.000&nbsp;km² hunn? * ... vum [[Pluto (Zwergplanéit)|Zwergplanéit Pluto]] ugeholl gouf, et wier e fréiere Mount vum [[Neptun (Planéit)|Neptun]], ier 1978 entdeckt gouf, datt de Pluto selwer 5 Mounden huet? * ... iwwer 1.500 Entreprisen de Label ''[[Made in Luxembourg]]'' benotzen dierfen? * ... d'[[Internationale Filmfestspiele Berlin]] 1951 op Initiativ vum US-amerikanesche Militär als eng "Vitrinn vun der fräier Welt" an d'Liewe geruff gouf, mam [[Alfred Hitchcock]] sengem ''[[Rebecca (Film 1940)|Rebecca]]'' als éischte Film?. * ... de ''Bernhoeft's Blitzlichtapparat Sanssouci'', deen de lëtzebuergesche Fotograf [[Charles Bernhoeft]] erfonnt a patentéiere gelooss hat, Präisser doruechter gewonnen huet? * ... am Joer 2160 [[Christi Himmelfaart]] an den [[Éischte Mee]], zwéi [[gesetzlech Feierdeeg zu Lëtzebuerg|gesetzlech Feierdeeg]], op dee selwechten Dag falen? * ... dem [[Mathias Erasmy]] säi ''Guide du voyageur dans le Grand-Duché de Luxembourg'' deen éischte lëtzebuergeschen Touristeguide war? * ... Sportaarten, déi ''um, am'' oder ''ënner'' [[Waasser]] ausgeüübt ginn, zu de [[Waassersport]]aarte gezielt ginn, där um Äis (soss näischt wéi gefruerent Waasser) awer net? * ... bis an d'1980er Joren an der [[Fiels]] Jeans produzéiert goufen? * ... 1821 am ''[[Luxemburger Wochenblatt]]'' fir d'éischt iwwerhaapt en Text op Lëtzebuergesch publizéiert gouf? * ... déi "[[Pampelmousse|gréisst Zitroun]]" bis zu 30&nbsp;cm am Duerchmiesser grouss ka ginn? * ... d'[[Gemeng Hollerech]] ëm 1905 déi zweetgréisst Gemeng am Land war? * ... am réimeschen [[Amphitheater vu Pula]] schonn [[Äishockey]]smatcher organiséiert goufen? * ... am Wanter 1813/1814 am haitege Lëtzebuerg all 40. Awunner un der [[Typhus|Fleckeféiwer]]-Pandemie gestuerwen ass? * ... ''[[Schweigt stille, plaudert nicht]]'' och als ''Kaffeekantate'' bekannt ass? * ... d'[[Clinique Saint-François]] um Fëschmaart déi éischt Aeklinik am Land war? * ... d'[[Fräi Hansestad Bremen]] dat klengst [[Land (Däitschland)|Bundesland]] vun Däitschland ass an aus zwou Stied besteet? * ... 2021 déi lescht 20 [[Telefonskabinn]]en zu Lëtzebuerg ewechgeholl goufen? * ... de [[Kierfecht Malakoff]] a [[Clausen]] deen eelste [[Juddentum zu Lëtzebuerg#Jiddesch Kierfechter zu Lëtzebuerg|jiddesche Kierfecht zu Lëtzebuerg]] ass? * ... [[Uhu]]en a Gefaangenschaft bis zu 60 Joer al kënne ginn? * ... d'Lokomotiv [[CFL 5519]] déi eenzeg Dampmaschinn vun den [[CFL]] ass, déi nach besteet? * ... d'[[Stroossbuerger Eeden]] déi eelst Charte ass, déi d'Trennung vum haitege frankophonen a germanophone Sproochraum bezeit? * ... deen éischte [[Bankomat|Geldautomat]] zu Lëtzebuerg am Mee 1982 op der Post, op der Stater Gare, a Betrib geholl gouf? * ... de [[Batman]], anescht wéi aner Superhelden, keng iwwernatierlech Kräften huet? * ... de [[Stade du Thillenberg|Stadion um Thillebierg]] tëscht 1921 an 1922 vun de Memberen, Supporteren a Spiller vun de [[Red Boys Déifferdeng|Red Boys]] gebaut gouf? * ... de Bierg [[Ararat]] d'Nationalsymbol vun den [[Armeenier]] ass an um Wope vun [[Armenien]] drop ass, haut an der [[Tierkei]] läit? * ... am Sëtzungssall vum [[Hôtel des Terres Rouges]] (haut de Sëtz vum [[Ministère de la culture|Kulturministère]]) véier Medaillone mat Zeenen aus der Stolindustrie an de Boiserien integréiert sinn? * ... d'[[Reichenbach-Waasserfäll]], eng Kaskad am Kanton Bern, duerch den [[Arthur Conan Doyle]] international bekannt goufen, well do deem seng Romanfigur Sherlock Holmes an ''The Adventure of the Final Problem'' zesumme mat sengem Feind, dem Professer Moriarty, erofgefall ass? * ... am August 1792, wärend dem [[Koalitiounskricher|éischte Koalitiounskrich]] d'Haaptarméi vun den Alliéierten, eng 40.000 Mann, zu [[Mutfert]] hiren Haaptquartéier opgeschloen huet? * ... de Sänger a Schauspiller [[Freddy Quinn]], jee no Quellelag, an dräi verschiddenen Uertschafte gebuer ka sinn? * ... d'[[Gare Kautebaach]] vun 1888 zwéi verschidden Architekturstiler vereent - Schwäizer Chalet an italieenescht Landhaus - wat den éischte Bauhären no e Symbol fir d'Frëndschaft an d'Begéinung vun de Vëlker duerstelle soll? * ... een ''[[Het Zinneke]]'' zu Bréissel als eng Zort kanine Pendant zum [[Manneken Pis]] an der Jeanneke Pis gesi kann? * ... Lëtzebuerg 1997 fir d'éischt Kéier mat ''[[Elles]]'' e [[Lëscht vun de lëtzebuergesche Filmer déi fir eng Oscar-Nominatioun virgeschloe waren|Kandidat fir eng Nominéierung fir den Oscar]] agereecht huet? * ... de Geriichtshaff vun der [[CECA]] an den 1950er Joere säi Sëtz an der Stater [[Villa Vauban]] hat? * ... d'Fabréck vum Faarfpigment [[Falunrout]], dat a Schweede wäitleefeg fir den Ustrach vu ländleche Gebaier gebraucht gëtt, 2001 vun der UNESCO op d'[[Weltierwen|Weltierwelëscht]] gesat gouf? * ... deen éischte Gol fir déi [[lëtzebuergesch Foussballnationalekipp]] an engem offizielle Lännermatch den 29. Oktober 1911 vum [[Albert Elter]] geschoss gouf? * ... den [[Chile]] vun Norden no Süde 4.200&nbsp;km laang ass, ma op der schmuelster Plaz just 90&nbsp;km breet? * ... den [[Internationale Fraendag]] zu Lëtzebuerg eng éischt Kéier den 23. Mäerz 1929 gefeiert gouf? * ... de [[Fairchild K-20 Loftbildfotoapparat]] dee wichtegste Fotoapparat vun der US Air Force am Zweete Weltkrich war? * ... am [[Traité vun Iechternach]] Lëtzebuerg an d'Bundesland Rheinland-Pflaz 1974 d'Bewirtschaftung vum Waasser am Grenzgebitt vun deenen zwee Länner festgeluecht hunn? * ... ''[[Li Tore]]'', eng Skulptur vun 1880, nach haut am Folklor vun de [[Universitéit Léck|Lécker Studenten]] eng wichteg Roll spill? * ... déi 1949 gegrënnte [[Goodyear-Dunlop Colmar-Berg|Goodyear S.A.]] zu [[Colmer-Bierg]] dat éischt Goodyear Wierk am kontinentalen Europa war an 1951 mat 300 Mataarbechter ugefaangen huet? * ... de [[Battistero lateranense]] zu Roum de Modell vu bal allen Dafkierche vum Chrëschtentum am héije Mëttelalter war? * ... et am Summer 1976 a Frankräich [[Summerzäit|eng Stonn méi spéit]] war wéi zu Lëtzebuerg? * ... am [[Club des Cent Cols]] netprofessionell Vëlossportler opgeholl ginn, déi op d'mannst honnert [[Col (Bierg)|Colle]] gefuer sinn? * ... et souwuel 1956 wéi 1973 de [[25. November]] zu Lëtzebuerg verbuede war, mam Auto ze fueren? * ... ee mam Auto duerch [[Fräulein Steinfort]] fuere kann? ===150=== * ... eng Kasematt vum [[Fort Dumoulin]] wärend dem Bau vum Institut National des Sports (INS) iertemlech mat Bëtong zougeschott gouf? * ... [[Eilekatz]] aus onverdaulechen Iessreschter (Schanken, Fiederen, ...) besteet, deen [[Eilen]] oder aner [[Gräifvullen]] erauswiergen? * ... et am 13./14. Joerhonnert am [[Mëttelalterlech Schmelz am Jeneeserbësch|Jeneeserbësch eng Schmelz]] gouf, déi gréisst bis ewell entdeckt Plaz vun Eisegewënnung aus dem Mëttelalter a Mëtteleuropa? * ... d' ''[[Feltgeniomyces luxemburgensis]]'', eng Ascomycota-Pilzenaart, déi 1990 zu Lëtzebuerg entdeckt a beschriwwe gouf, déi éischt bekannt Aart vun der Gattung ass? * ... et scho wärend der [[Éisträichesch Nidderlanden|éisträichescher Zäit]] am [[Herzogtum Lëtzebuerg]] an duerno och am [[Département des Forêts]] eng [[Hondssteier]] gouf? * ... [[Foussball am No Mans Land]] 1914 e Frëndschaftsmatch tëscht engleschen an däitschen Truppe war, déi sech an den Tranchéen op der Front a Frankräich wärend dem [[Éischte Weltkrich]] bekricht hunn? * ... am schweedesche Kuerzfilm ''[[Radio Luxemburg (Film)|Radio Luxembourg]]'' dës Radiostatioun d'Verlaangere vun de Jugendlechen no Modernitéit, an engem Duerf uganks vun den 1960er Joeren, symboliséiert? * ... zu [[Bern]] d<nowiki>'</nowiki>''[[Meitschibei|Meederchersbeen]]'' mat gemuelenen Nëss gefëllt ginn? * ... um Haus [[Ënnert de Stäiler]] eng [[Anna selbdritt]] ze gesinn ass? * ... [[Helminthologie|Helminthologen]] et mat parasitäre Wierm hunn? * ... de [[Putty Stein]] och alt emol [[Makkaronesch Dichtung]] geschriwwen huet? * ... d'[[Kap Komorin]] dee südlechste Punkt vum indeschen Ënnerkontinent ass? * ... den [[Europäesche Biber]] (''Castor fiber'') zu Lëtzebuerg eng zwee Joerhonnerte laang ausgestuerwe war, ier e sech zanter dem Ufank vun den 2010er Joeren nees laanscht Sauer, Uelzecht, Äisch an Atert ausgebreet huet? * ... de Schwäizer Comicpersonnage [[Globi]] als Maskottche vun enger Buttekschaîne erfonnt gouf? * ... am Mee 1966 déi éischt [[112 (Europäeschen Noutruff)#Geschicht vun der lëtzebuergescher Noutruffzentral|Noutruffzentral zu Lëtzebeurg]] a Betrib geholl gouf, déi deemools nach ënner der Nummer 012 z'erreeche war? * ... den [[Uergelpäifekaktus]] direkt iwwer dem Buedem vill eenzel Äscht mécht, déi da praktesch am Senkel eropwuessen, wat dann ausgesäit wéi eng Rei [[Uergelpäif]]en? * ... den 30. Januar 1945 iwwer 800 Prisonéier vum [[KZ Sonnenburg]], dorënner 91 Lëtzebuerger, vun der SS duerch Genéckschoss ëmbruecht goufen? * ... am Kader vum [[Near Earth Asteroid Tracking]], deen [[Asteroid]]en iwwerwaacht, déi der Äerd (ze) no kéinte kommen, och ëmmer nees nei [[Koméit]]en entdeckt ginn? * ... just nach op enger vun de fréier 20 [[Fontaine Montefiore]] d'Skulptur vun enger Waasserdréiesch erhalen ass? * ... de [[Sireenereseau zu Lëtzebuerg]] aus ronn 160 [[Sireen (Apparat)|Sireene]] besteet, déi uechter d'Land am ëffentleche Raum opgestallt si fir am Fall vun enger Katastroph kënnen ze warnen? * ... [[Kiewerlekszopp]] ee vun de wéinege Platen an Europa ass, an deenen Insekte verschafft ginn? * ... d'[[Gemeng Ettelbréck]] 1850 an dräi gespléckt gouf, an esou d'[[Gemeng Schieren]] an d'[[Gemeng Ierpeldeng op der Sauer|Gemeng Ierpeldeng]] entstane sinn? * ... en [[Tangram]] aus fënnef Dräiecken, engem Carré an engem Parallelogramm besteet? * ... de Film ''[[Congé fir e Mord]]'' vun [[Paul Scheuer]] 35 Joer laang de Rekord gehalen huet vum [[lëtzebuergesch Filmer|lëtzebuergesche Film]] mat deene meeschte Spectateuren, ier e vum ''[[De Superjhemp retörns|Superjhemp retörns]]'' vum [[Félix Koch]] iwwerholl gouf? * ... de [[Kap Canaveral]] a [[Florida]] no de [[Lëtschen|Lëtschefelder]] genannt gouf, déi do waren, an haut eng [[Metonymie]] fir d'[[Rakéitestartplaz]]en do an der Géigend ass? * ... de [[Lëtzebuerg-Effekt]], deen dora besteet, datt de Radiosprogramm vun engem Laang- oder Mëttelwellesender schwaach am Hannergrond vun engem anere Sender ze héieren ass, eng éischt Kéier uganks den 1930er Joere bei [[RTL Group|Radio Lëtzebuerg]] observéiert gouf? * ... d'[[Pragmatesch Sanktioun (1713)|Pragmatesch Sanktioun]] vum Keeser [[Karl VI. (HRR)|Karl VI.]] opgesat gouf, fir d'Ierffolleg no sengem Doud festzeleeën? * ... d'Serie ''[[Capitani]]'' op Netflix an alle Sproochen esou heescht, bis op Portugisesch, wou den Titel ''Os Segredos de Manscheid'' ass, an op Ongresch, wou e mat ''Gyilkosság Manscheidben'' iwwersat ass? * ... d'[[Kanaliséierung vun der Musel]] schonns 1794 eng éischt Kéier proposéiert gouf, et awer bis 1956 gedauert huet, bis et zu engem Staatsvertrag tëscht Frankräich, Lëtzebeurg an Däitschland koum, deen den Ausbau vu Koblenz bis op Diddenuewen festgehalen huet? * ... de [[Grégoire Schouppe]], Abt vun der Abtei Iechternach, fir déi sëllege Bauaarbechte bekannt ass, déi e fir d'Abtei maache gelooss huet? * ... den "[[Éischten Europäesche Stol]]" am Fong kee [[Stol]], mee [[Goss]] war? * ... vun deene véier Molchaarten, déi et zu Lëtzebuerg gëtt, den [[Triturus cristatus|nërdleche Kammmolch]] (''Triturus cristatus'' déi seelenst ass? * ... [[Herzogtum Bouillon|Bouillon]] 1794 fir e puer Méint eng Republik war? * ... den [[Belval-Héichiewen|Héichuewen C vun Esch-Belval]] 1996 ënner der Opsiicht vu chineeseschen Ingenieuren demontéiert, a Këschte verpaakt, a China bruecht an do nees opgeriicht gouf? * ... d'[[Valletta|Haaptstad vu Malta]] no [[Jean Parisot de La Valette|engem Groussmeeschter vum Souveräne Malteeseruerde]] genannt ass? * ...déi lëtzebuergesch Electropopband [[Hal Flavin]] et am Summer 2013 mam Lidd ''Trigger'' bis op d'Plaz 61 an de spuenesche Singlecharts gepackt huet? * ... d'[[Tulpen]] hir Wuerzele sproochlech an [[Turban|enger Kappbedeckung]] hunn? * ... den Déifferdenger ''Creative Hub'' [[1535°]] no der Schmëlztemperatur vum [[Eisen|Eise]] genannt gouf? * ... d'[[Gott ist mein König|Rotswiesselkantat]] dat éischt Wierk vum [[Johann Sebastian Bach|Bach]] ass, dat gedréckt gouf? * ... d'Schrëftesteller-Bridder [[Nico Helminger|Nico]] a [[Guy Helminger]] allebéid schonns zweemol de [[Prix de la fondation Servais|Servais-Präis]] kruten<!-- Stand 2022 -->? * ... een zu Paräis Wierker vum [[Pablo Picasso|Picasso]] an egem [[Musée national Picasso (Paräis)|"salzegen Hotel"]] bewonnere kann? * ... am [[Stadhaus Ettelbréck|Ettelbrécker Stadhaus]] op Glasmolereien Zeenen aus der Geschicht vun der Stad ze gesi sinn, wéi d'Feierkatastroph vu 1778, d'Ernennug zu enger Stad 1907, oder déi éischt Opféierung vun der Lëtzebuerger Nationalhymn ''[[Ons Heemecht]]''? * ... eng [[Tajine]] souwuel e Kichegeschier wéi och, duerch [[Metonymie]], d'Iesse selwer, wat dra gebrutscht gëtt, ass? * ... den Numm vum [[Roude Pëtz]] op e klengen Tiermchen aus rouden Zillen zréckgeet, deen zu Festungszäite ronderëm de Pëtz stoung? * ... et am Musée vun der [[Buerg Guttenberg]] eng Holzbibliothéik aus dem Joer 1790 gëtt, an där ronn 100 Bam- an Trauschzorte versuergt ginn? * ... eng [[Klemm L25d VIIR LX-MAF|Klemm L25]] am Joer 1946 deen éischte Flijer war, deen zu Lëtzebuerg offiziell immatrikuléiert gouf? * ... de [[Ganymed (Mound)|Ganymed]], dee Gréisste vun de [[Lëscht vun de Jupitermounden|Jupitermounden]], méi grouss ass wéi de Planéit [[Merkur (Planéit)|Merkur]]? * ... déi karminrout Faarf vun der [[Pont grande-duchesse Charlotte|Rouder Bréck]] erausgesicht gouf, fir déi ''harmonesch Linne vun der Bréck ervirzesträichen, absënns och bei schlechtem Wieder''? * ... et am georgeschen Nationalepos ''[[Vep'his Tqaosani]]'' vum [[Šot'a Rust'aveli]] net kloer ass, ob de ''Wepchi''-Pelz vun engem Tiger oder engem Panther ass? * ... [[Wil Lofy|de Sculpteur]] vum [[Hämmelsmarsch-Buer]] sech selwer an enger vun de Figure portraitéiert huet? ===200=== * ... de geographeschen Zentrum vun der Belsch um [[Nil (Baach)|Nil]] läit? * ... ''[[L'Arlequin (Zäitschrëft 1848)|L'Arlequin]]'', 1848 vum [[Charles Munchen]] gegrënnt, déi éischt satiresch Zäitschrëft zu Lëtzebuerg war? * ... de [[Sergei Michailowitsch Prokudin-Gorski]] (Сергей Михайлович Прокудин-Горский) en aussergewéinlech wichtege Pionéier vun der Faarffotografie war? * ... ''[[Sawah]]'' vum [[Adolf El Assal]] deen éischte Lëtzebuerger Film war, deen op [[Netflix]] ze gesi war? * ... ee bei [[Konter a Matt]] bekennen oder trompe muss? * ... d'Mauere vun der [[Kierch Saint-Julien vun Auderghem]] mat Hasteng aus der ''Wäisser Kaul'' vu [[Rëmeleng]] gebaut goufen? * ... d'Arkade vun der Haaptwuecht, engem Gebai aus der Festungszäit dat op der [[Plëss]] stoung, wéi et 1902 ofgerappt gouf, an de [[Parc Heintz (rue de Hollerich)|Parc Heintz]] zu Hollerech geplënnert goufen? * ... de Vertrieder vu [[Washington D.C.]] am [[Kongress vun de Vereenegte Staaten|US-amerikanesche Representatnenhaus]] kee Recht huet, do matzewielen? * ... d'[[France Gall]] vun hirem [[Eurovision Song Contest 1965|Eurovisioun-Gewënner-Lidd]] ''[[Poupée de cire, poupée de son]]'' och eng [[japanesch]] Versioun mam Titel ''Yume Miru Shanson Ningyō'' opgeholl huet? * ... als Folleg vun der méi lueser [[Äerdrotatioun]] d'[[Koordinéiert Weltzäit]] (UTC) géigeniwwer der [[International Atomzäit|Internationaler Atomzäit]] (TAI) bal 40 Sekonnen no geet? * ... de Moler [[Henri-Joseph Redouté]] aus dem deemolegen [[Herzogtum Lëtzebuerg]] als Member vun der ''Commission des sciences et des arts'' um [[Napoléon Bonaparte]] senger Campagne an Egypten deelgeholl an doropshin 11 Tafelen an 100 eenzel Zeechnungen zum monumentale Wierk ''La Description de l'Égypte'' bäigedroen huet? * ... ''[[Kaiser Karls Bettstatt]]'' net grad dee komfortabeslte Leeër vum [[Karel de Groussen|Karel dem Grousse]] gewiescht dierft sinn? * ... d'[[Mineralwaasserquell Bel-Val|Société Anonyme Générale des eaux minérales de Bel-Val]] hiert Waasser net nëmmen zu Lëtzebuerg verkaaft huet, mä och bis zu zwou Millioune Fläschen am Joer an Europa, Amerika, Afrika an a China exportéiert huet? * ... ''[[Hurtigruten]]'' eng norwegesch Postschëffslinn ass, déi Fracht- Passagéier- a Kräizfahrtpassagéier laanscht d'Küstlinn tëscht [[Bergen]] a [[Kirkenes]] transportéiert? * ... op de Grof [[Siegfried I. vu Lëtzebuerg]] net nëmmen d'Grënnung vun der [[Bockfiels|Buerg Lëtzebuerg]], ma och vun där vu [[Saarburg]] zréckgeet? * ... d'''[[London Eye]]'' dat gréisst [[Riserad]] an Europa ass an als ''Millennium Wheel'' a Betrib goung? * ... d'Gebai vun der fréierer [[Gare Biissen|Gare vu Biissen]] identesch mat deem vun där vun Useldeng ass? * ... [[Cidade Velha|Ribeira Grande]], déi éischt Siidlung um [[Cap Vert]], och déi éischt permanent europäesch Siidlung an den Trope war? * ... de [[Vëlodrom Belair|Vëlodrom um Belair]] mat sengem Terrain an der Mëtt, wéi en a Betrib goung, anengems den eenzegen Sportstadion an der Stad Lëtzebeurg war? * ... d'Archive vun der''[[Officina Plantiniana]]'' et erméiglechen, iwwer 300 Joer Verlagsgeschicht a Buchdrock ze verstoen? * ... d'[[Rackés Millen]] zu Äischer déi eenzeg Waassermillen zu Lëtzebuerg ass, déi nach voll funktionéiert? * ... et um Mound e [[Ball (Moundkrater)|Ball]] vu 40&nbsp;km Duerchméisser gëtt ? * ... de [[Kasemattentheater]] zwar no enger vu sengen éischte Spillplazen, de [[Kasematte vun der Stad Lëtzebuerg|Kasematten]], genannt gouf, awer zanter Joerzéngte praktesch net méi do spillt? * ... de [[Schëffslift vu Strépy-Thieu]] um [[Canal du Centre (Belsch)|Canal du Centre]] an der Belsch en Héichtenënnerscheed vun 73 Meter iwwerwënnt a [[Schëffslifter vum Canal du Centre|véier historesch hydraulesch Lifter]] ersetzt? * ... am Gebai vun der [[Villa Lefèvre|amerikanescher Ambassade an der Stad]] bis am Zweete Weltkrich déi däitsch Ambassade war? * ... een am Wanter geleeëntlech [[Hoeräis]] op muuschtegem Holz fanne kann? * ... de [[Léon Mart]] (1914-1984) dee Spiller vun der [[lëtzebuergesch Foussballnationalekipp|lëtzebuergescher Foussballnationalekipp]] ass, dee bis ewell <!--Stand: 2022-->déi meescht Goler fir si geschoss uet, neemlech 16 Stéck? * ... d'Haus ''Bei der Stengener Klack'' op der [[Alstad-Plaz (Prag)|Prager Alstad-Plaz]] dem [[Jang de Blannen|Jang de Blanne]] säi Stadpalais war? * ... "[[Handy]]" an "[[Oldtimer]]" zu de [[Schäinanglizismus|Schäinanglizisme]] gezielt ginn? * ... et vun der [[Schuerelser Schlass|Schuerelse Buerg]] keng bekannt Dokumenter ginn, déi eppes iwwer d'Geschicht aussoe kéinnten, grad wéi och d'Origine vum Numm net gekläert ass? * ... de [[Porsche 356 Nr.1 Roadster]] deen éischten Auto war, deen den Numm ''Porsche'' gedroen huet? * ... 2019 nach ëmmer 1 % vun der Lëtzebuerger Bevëlkerung net un en [[Waasserwirtschaft zu Lëtzebuerg|Ofwaassersystem]] ugeschloss war? * ... [[Schweedesch]] eréischt zanter 2009 [[offiziell Sprooch]] vu [[Schweden]] ass? * ... dem Minnsänger [[Wachsmut vu Kënzeg]] seng Lidder der Traditioun vum reflektéierende Minnesang zougeuerdnet ginn? * ... d'[[Kaspescht Mier]] am Fong kee Mier, ma e Séi ass? * ... den [[American Building (Stad Lëtzebuerg)|American Building]] an der Stad Lëtzebeurg säin Numm dohir huet, well do d'Reesagence Derulle-Wigreux hire Sëtz hat, duerch déi bannent 40 Joer iwwer 16.000 Leit an d'USA ausgewandert sinn? * ... den [[Uessepickert mat roudem Schniewel]] op Kisuaheli (iwwersat) "Wiechter vum Nashorn" genannt gëtt? * ... den [[Deutsch-Luxemburgisches Schengen-Lyzeum Perl]] zesumme vum Saarlännesche ''Ministerium für Bildung, Kultur und Wissenschaft'' an dem lëtzebuergesche ''[[Ministère de l'éducation nationale, de l'enfance et de la jeunesse|Ministère de l'Éducation nationale et de la Formation professionnell]]e'' entworf gouf a bedriwwe gëtt? * ... den Jersey-Kabes, eng [[Bam-Kabes]]-Zort, déi op op de Kanalinsele gezillt gouf, 2 bis 3 Meter héich gëtt? * ... d'[[Kierch Léiweng#D'Bildche vun der Stackeger Muttergottes|Bildche vun der ''Stackeger Muttergottes'']] an der Léiwenger Kierch, eng Figur aus gebranntem Leem aus dem 17. Jorhonnert, am Laf vun der Zäit 5 Mol nei bemoolt gouf, ë.a. fir se der Moud vun deemools unzepassen? * ... ''[[Le Petit Prince]]'' als éischt op Englesch erauskoum, an eréischt dono an enger franséischer Editioun? * ... d'[[Schlass Biertreng]] an der Zäit am Familljebesëtz vun souwuel engem lëtzebuergesche wéi och engem belsche Premierminister war? * ... den [[Giant's Causeway]], eng [[Basalt]]saileformatioun an Nordirland, der Legend no Reschter vun enger Strooss aus [[Pavé]] ass, déi e Ris gebaut hat? * ... de [[Friedrich Stummel]] op enger vu senge Molereien an der [[Kathedral Notre-Dame vu Lëtzebuerg|Stater Kathedral]] säin Numm am Buch vun engem Schrëftegléierten, an och e Portrait vu sech selwer, hannerlooss huet? * ... de joerzéngte laange Sträit tëscht Dänemark a Kanada, wiem d'[[Hans-Insel]] gehéeiere géif, de Bäinumm ''Whiskey Wars'' hat? * ... den Optrëtt vun de [[The Rolling Stones|Rolling Stones]], am August 1995 um Kierchbierg, mat méi wéi 60.000 Zuschauer dee gréisste [[Concert]] ass, dee bis ewell<!-- Stand 2022--> zu Lëtzebuerg organiséiert gouf? * ... am [[Lëtzebuerger Online Dictionnaire]] déi 1000 heefegst Wierder och a Gebäerdesprooch iwwersat sinn? * ... an der [[Kathedral Saint-Étienne vu Bourges]] déi eelst astronomesch Auer vu Frankräich ass (si ass vu 1424)? * ... [[den Décken an den Dënnen]] an der [[Gemeng Suessem]] mat jee enger Strooss geéiert goufen? * ... d'Mine [[Walert]] zu Rëmeleng de Spëtznumm ''Mausfal'' krut, well do net manner wéi 46 Biergleit hiert Liewe gelooss hunn, dorënner och den Deputéierte [[Jean-Pierre Bausch]]? === 250 === * ... e Studentequartier zu [[Köln]] (Neustadt-Süd), als Uspillung un de Paräisser [[Quartier Latin]], ''Kwartier Latäng'' genannt gëtt? * ... bei [[Mamer]] an engem Pëtz aus der Réimerzäit Skelettdeeler vun engem [[Dromedar]] fonnt goufen? * ... den [[hellege Fiakrius]] Patréiner vun de Gäertner, den Taxichaufferen an de Koloproktologen ass? * ... de Fait, dass am ''Finnegan's Wake'' vum [[James Joyce]] "''that Luxuumburgher evec cettehis Alzette'' (...)" ernimmt gëtt, op dem Auteur säi Besuch am Land als Tourist, am August 1934, zeréckzeféieren dierft sinn? * ... de [[Bodensee]] näischt mat Buedem ze dinn huet, ma op eng fréier Uertschaft an Herzogtum ''Bodamon'' (haut Bodam, e Quartier vu Ludwigshafen), zréckgeet? * ... Enn vum 19. Joerhonnert an der [[Péitruss-Kasematten|Paschtéitche]] Champignone gezillt goufen? * ... den [[3. September]] [[1967]] a Schwede vun engem Dag op deen anere op der Strooss vu [[riets a lénks|Lénks- op Rietsverkéier]] ëmgestallt gouf? * ... den [[Auguste Dutreux]] (1808-1890) e lëtzebuergesche Jurist a Lepidopterolog war? * ... de [[Kiwi (Fruucht)|Kiwi]] no engem Vull aus [[Neiséiland]] genannt gouf, opwuel d'Fruucht ursprénglech aus [[China]] kënnt? * ... déi satiresch Zeitung ''[[D'Wäschfra (1868)|D'Wäschfra]]'' bannent hirem 16järegem Bestoen e puer Kéieren de Titel huet misse wiesselen (''Thill Eulenspiegel, Der neutrale Pulcinell, D'Uoreg Zongen)'', well et ëmmer nees Prozesser géint si gouf? * ... d'[[Shirley Temple]] mat 6 Joer déi bis ewell jéngst Persoun war, déi en [[Academy Awards|Oscar]] krut? * ... de [[Belvédère um Escher Gaalgebierg]] e [[Monopteros]] ass? * ... d'[[Sahara]], entgéint dem Klischee, just zu 20 % aus Sandwüst besteet? * ... de Film ''[[Eng nei Zäit]]'' en tatsächleche Muerdfall, de [[fënneffache Muerd um Wandhaff]] am Joer 1945, als Grondlag fir seng Intrig huet? * ... d'Liicht an eiser [[Mëllechstrooss]] ronn 100.000 Joer braucht, fir vun engem Enn bei dat aner ze kommen? * ... de [[William J. Kroll|Guillaume Kroll]] an den 1920er-1930er Joeren an der Stad um Belair an der [[Villa Leclerc]] e Laboratoire opgeriicht huet, fir metallurgesch Fuerschungen ze bedreiwen, ier en 1940 an d'USA ausgewandert ass? * ... d'[[Signal de Botrange]], deen héchste Punkt vun der Belsch, eréischt 1925 (mat den [[Cantons de l'Est (Belsch)|Ostkantonen]]) belsch gouf? * ... den [[Tour de France]] 1947 eng éischt Kéier zu Lëtzebuerg eng Etapp ageluecht huet, neemlech de 27. Juni am [[Vëlodrom Belair|Vëlodrom um Belair]]? * ... op der [[Venus (Planéit)|Venus]], anescht wéi bei den anere Planéite vu eisem Sonnesysteem, d'[[Sonn]] am Westen opgeet an am Osten ënner? * ... zu [[Wolz (Uertschaft)|Wolz]] eng [[Richard Brookins Gedenkplack Wolz|Plack un deen US-Zaldot erënnert]], deen am Wanter 1944 als [[Kleeschen|Kleesche]] verkleet, de Kanner kleng Cadeaue gemaach huet? * ... de ''[[Bradypus variegatus]]'' aus der [[Famill (Biologie)|Familll]] vun den Dräifanger-Lidderhanessen (Bradypodidae), 15 bis 18 Stonnen am Dag mat schlofe verbréngt, a just all 8 Deeg vun de Beem erofklëmmt, dat, fir säin Daarm eidel ze maachen? * ... de [[Charel de Kéngen]], Herzog vu Burgund, sech 1475 eng zwou Woche laang an der [[Zolwerknapp|Buerg Zolwer]] opgehalen huet? * ... de [[Fluchhafe Kansai]] op enger kënschtlecher Insel an der Bucht vun Osaka gebaut gouf? * ... d'[[Schlass Aansebuerg|Aansebuerger Schlass]] op d'Wunnhaus vum Schmëdd-Här [[Thomas Bidart]] zréckgeet, deen an de 1620er Joren ë. a. [[Simmerschmelz|zu Simmer en Héichuewe]] bedriwwen huet, fir Waffen ze produzéieren? * ... de Sënn an Zweck vun den [[Nazca-Linnen]] am Peru, honnerte vu schnouerriichte Linnen am Wüstebuedem, awer och Representatioune vun Déieren a Planzen, bis ewell net eendeiteg bestëmmt konnt ginn? * ... de [[Gallo-réimeschen Tempel Steesel|Gallo-réimeschen Tempel zu Steesel]] fir eng Gottheet mam Numm ''Cerunincus'' opgeriicht gi war, iwwer déi soss näischt gewosst ass? * ... de [[Finneschen Nationaltheater]] (''Suomen Kansallisteatteri'') deen eelsten Theater a Finnland ass, an deem Stécker op Finnesch gespillt ginn? * ... obwuel an der [[Koffergrouf vu Stolzebuerg]] an der Zäit alt bis zu 5000 Tonne Kofferäerz am Joer ofgebaut goufen, dës ni richteg rentabel war, an dofir ëmmer nees de Proprietär gewiesselt huet? * ... de ''[[Roque Cinchado]],'' e 27 Meter héije [[Basalt]]-Monolith um Bierg [[Teide]], op [[Teneriffa]], a Spuenien wäit bekannt ass, well en ë. a. um fréieren 1000-Pesete-Schäin ze gesi war? * ... "[[Parva Domus Magna Quies (Dikrech)|Klengt Haus, Grouss Rou]]" de Sëtz vun der Dikrecher Gemengekeess ass? * ... [[Monaco]], mat bal 16.000 Awunner pro km², deen dichtbesidelste Staat op der Welt ass? * ... de Kinnek [[Wëllem III. vun Holland]] a Groussherzog vu Lëtzebuerg de Spëtznumm ''Koning Gorilla'' kritt hat? * ... de ''Guggenheim-Effekt'' nom [[Guggenheim-Musée Bilbao|Guggenheim-Musée]] vu [[Bilbao]] genannt ass, an ausdréckt, wéi en ikonescht Gebai d'Zuel vu Visiteuren an enger Stad signifikant vergréissert? * ... de [[Maagbitter Buff]] op Basis vun engem Rezept aus dem 18. Joerhonnert vum [[Herman Boerhaave]] fabrizéiert gëtt? * ... den [[Dettifoss]] am Norde vun [[Island]], der Waasserquantitéit no, dee gréisste Waasserfall an Europa ass? * ... d'[[Verkéiersluucht#Speziell Luuchte fir den ëffentlechen Transport|Verkéiersluuchte]] fir de [[Stater Tram#Fueren a Signalisatioun|Stater Tram]] déi selwecht sinn, wéi déi fir d'Busser, mat zousätzleche Signaler, déi fir däitsch Trammen entwéckelt goufen? * ... bei den [[Nandu]]en ee Männchen d'Eeër vu bis zu 12 Weibercher mateneen ausbréit an sech dann ëm d'Opzuucht vun deene Jonke këmmert? * ... an der Fassad vum fréiere [[Kino Capitole]] an der Stad Wellen a Blëtzer mat de Wierder ''Vox'' a ''Lux'' ze gesi sinn, déi drop higewisen hunn, datt am Kino Tounfilmer gewise goufen? * ... d'[[Dreckskëscht]]en a Frankräich nach haut nom [[Eugène Poubelle]] genannt ginn, deen se 1884 zu [[Paräis]] agefouert hat? * ... deen éischte [[Catenaire]]spotto, deen den 18 Abrëll 1988 am Kader vun der [[Elektrifizéierung vun der Eisebunn zu Lëtzebuerg|Elektrifizéirung vun der Nordstreck]] opgeriicht gouf, an der [[Gare Luerenzweiler|Gare vu Luerenzweiler]] steet? * ... an engem Pavillion vum [[Nationalmusée vum Niger]] den originalen [[Arbre du Ténéré]] ausgestallt gëtt? * ... d'[[Benelux-Parlament]] schonns dräi Joer existéiert huet, éier d'[[Benelux|Benelux-Unioun]] 1958 offiziell an d'Liewe geruff gouf? * ... deen [[Fluchhafen Esch-Uelzecht|éischte Fluchhafen zu Lëtzebuerg]] zu Esch-Ulzecht um Flouer "Lankelz" war, an et do ë. a. eng Direktverbindung Esch-London gouf? * ... d'Mauer ronderëm den Domän vum [[Schlass vu Chambord]] mat 32&nbsp;km Längt déi längst a Frankräich ass? * ... fir de [[Lëtzebuerger Filmpräis]] e [[Spillfilm]] bis [[Lëtzebuerger Filmpräis 2018|2018]] eng Minimumlängt vu 60 Minutten huet missen hunn, iwwerdeems [[Lëtzebuerger Filmpräis 2021|2021]] et just nach 50 Minutte waren? * ... Kollumerpompsters an Hoogelandsters zwou vun den aacht Variante vum [[Gronengesch]] sinn? * ... d'[[Marie vu Lëtzebuerg]] Kinnigin vu Frankräich war? * ... um [[Widdebierg]] vun ufanks vum 19. Joerhonnert bis an d'1960er Jore souwuel Bau- a Paweesteng wéi och Sand ofgebaut gouf? * ... [[Japan]] dat eenzegt Land op der Welt ass, dat nach e Keeser als Staatschef huet? * ... an der [[Géisdrëffer Antimongrouf]] 1935 e Block [[Antimon]]äerz vun 52&nbsp;kg fonnt gouf, wat bis dohin dee gréisste vun der Welt war? ===300=== * ... de Bau vum [[Sydney Opera House]] 14,3-mol méi kascht huet wéi ufanks geplangt? * ... um Kierfecht am [[Park zu Heeschdref|Heeschdrefer Park]] zanter 1919 iwwer 700 Schwëstere vun der ''Doctrine chrétienne'' begruewe sinn? * ... de [[Kilimanjaro]] aus dräi Vulkane besteet? * ... vun den aacht grousse Landschaftsbiller an Ueleg vu Lëtzebuerger Buergen, déi de [[Barend Cornelis Koekkoek]] fir de Kinnek-Groussherzog [[Wëllem II. vun Holland|Wëllem II]] gemoolt buet, der bis haut just nach véier erhale sinn? * ... d'Mounde vum Planéit [[Uranus (Planéit)|Uranus]] no Personnagen aus de Wierker vum [[William Shakespeare]] a vum [[Alexander Pope]] genannt goufen? * ... et am [[Arboretum Kierchbierg]], op dräi Parke verdeelt, eng Sammlung vu ronn 500 wanterfeste Bam- an Trauschaarten aus Europa an aus senge Grenzgebidder gëtt? * ... de Videoclip ''[[Gangnam Style]]'' vum [[südkorea]]nesche [[Rap]]per [[Psy (Rapper)|Psy]] als éischten op der Plattform [[YouTube]] iwwer eng Milliardmol opgeruff gouf? * ... de Film ''[[Irina Palm]]'', deen 2007 den [[3. Lëtzebuerger Filmpräis 2007|3. Lëtzebuerger Filmpräis]] an der Kategorie "Bescht Koproduktioun" krut, a Groussbritannien Ausléiser an Inspiratioun war vun der ''Irina Palm d'Or'', enger ironescher Auszeechnung fir déi schlechtst brittesch Produktioun? * ... den [[Anden-Kondor]] op de Wope vu [[Bolivien]], [[Chile]], [[Ecuador]] a [[Kolumbien]] ze fannen ass? * ... den éischte Rock-Open-Air-Concert zu Lëtzebuerg de 6. Juni 1971 am [[Stade Achille-Hammerel]], dunn dem Stadion vun der [[Union Lëtzebuerg]], ofgehale gouf? * ... dem [[Franz Kafka]] seng net verëffentlecht Wierker net, wéi hie et a sengem Testament gewollt huet, verbrannt goufen, ma awer publizéiert goufen? * ... "[[Ljuksemburg]]" (Люксембур) souwuel eng [[Ljuksemburg (Kirgisistan)|Uertschaft a Kirgistan]], wéi och [[Ljuksemburg (Russland)|eng an der russescher Republik Dagestan]] heeschen?. * ... Äsche vum [[Clyde William Tombaugh|Entdecker]] vum Zwergplanéit [[(134340) Pluto|Pluto]] 2015 mat der [[Raumsond]] ''New Horizons'' just 12.500&nbsp;km laanscht deen Himmelskierper geflu sinn? * ... d'Produktioun vu [[Gromper]]en zu Lëtzebuerg bannent 50 Joer, tëscht 1960 an 2010, ëm 80% gefall ass? * ... [[Lemuren]], wouvun et der eng 20 [[Aart (Biologie)|Aarte]] gëtt, [[Endemismus|endeemesch]] op [[Madagaskar]] sinn? * ... de [[Louis François Armand de Vignerot du Plessis]] sech virun allem en Numm duerch seng amouréis Aventuren a seng Dueller gemaach huet? * ... de [[Kino Empire]] (1958 bis 1978) zu Esch-Uelzecht, mat zäitweis 940 Sëtzplazen, zu senger Zäit dee bei wäitem gréisste Kino am Land war? * ... d'[[Bayajidda-Legend]] déi wichtegst Ursprongslegend vum [[Hausa (Vollek)|Hausa-Vollek]] ass? * ... d'[[Reeboufrell]] (''Oncorhynchus mykiss''), déi ursprénglech aus Nordamerika kënnt a géint 1855 an Europa agefouert gouf, zu Lëtzebuerg fir d'éischt 1887 ausgesat gouf? * ... déi éischt Iwwerreechung vun der [[Légion d'honneur]] de 15. Juli 1804 an der Kapell vum [[Hôtel des Invalides]] duerch den [[Napoléon Bonaparte|Napoleon]] u seng Offizéier war? * ... de ''[[Heinrich Brändli|Brändli-Plang]]'' uganks vun den 1990er Joeren de [[Autobus de la Ville de Luxembourg|Stater Busreseau]] duerchgerëselt huet? * ... dat [[Schottescht Parlament]] (Gälesch: ''Pàrlamaid na h-Alba'') och nach ''Holyrood'' genannt gëtt, nom Quartier vun der Haaptstad [[Edinburgh]], an deem et läit? * ... d'[[Schnëssen-App]] et dem [[Institut de linguistique et de littératures luxembourgeoises]] vun der [[Uni Lëtzebuerg]] erméiglecht, Toundokumenter ze sammelen iwwer de Vokabular an d'Aussprooch vum [[Lëtzebuergesch]]en, andeems jidderee fräiwëlleg matmaachen an ophuele kann, wéi ee fir eppes seet? * ... ''Mogotes'' Kalleksbierger am [[Valle de Viñales]] op [[Kuba]] sinn, déi sech aus der rouder Äerd ervirdinn a vun ënnerierdeschem Waasser ausgehielecht goufen? * ... wéi ''[[De Scholdschäin]]'', déi éischt Operett op Lëtzebuergesch, 1855 fir d'éischt opgefouert gouf, Männer d'Fraerolle gespillt hunn, well et "sech net gepasst" huet datt Frae géifen Theater spillen? * ... beim [[Fändel vu Litauen]] an deem vu [[Myanmar]] e Stär den Ënnerscheed mécht? * ... den [[Houfelter Kanal]] en Iwwerrescht ass vum geplangte [[Meuse-Musel-Kanal]], engem Projet aus den 1820er Joeren? * ... d'[[Schluecht vu Cuito Cuanavale]] (1988) déi gréisst Schluecht um afrikanesche Kontinent nom Zweete Weltkrich war, an, wann och keng Säit s'eendeiteg gewonnen hat, se dach den Ufank vun enger Léisung vum [[Südafrikanesche Grenzkrich]] war? * ... de [[Der Graf von Luxemburg|Grof René vu Lëtzebuerg]], wann et dem [[Franz Lehár]] no geet, e veraarmte Bon-vivant war? * ... d'[[Papageien]] déi eenzeg [[Vullen]]-[[Uerdnung (Biologie)|Uerdnung]] ass, déi hiert Friesse mat de Féiss festhalen? * ... [[RTL4]] zwar en Televisiounssender op [[Hollännesch]], awer keen hollännesche Sender ass? * ... als [[Seriemäerder]] gewéinlech eng Persoun bezeechent gëtt, déi mat zäitlechem Ofstand vu méi wéi 30 Deeg dräi oder méi Mënschen ëmbréngt? * ... den Héichpunkt vun de [[Louhecken]] zu Lëtzebuerg an der Mëtt vum 19. Joerhonnert louch, wéi wéinst der grousser Nofro no [[Stilleech|Eecheschuelen]] fir d'[[Gierwereien zu Lëtzebuerg|Gierwereien]] vill Bichebëscher mat Louhecken ersat goufen? * ... [[Lanzarote]] déi éischt ganz Insel war, déi 1993 vun der [[UNESCO]] zum Biosphärereservat erkläert gouf? * ... den Tuerm um [[Napoleonsgaart]], Belvédère genannt, 1928 vum [[Kadaster]] fir [[Triangulatioun]]sberechnungen opgeriicht gouf? * ... ee Paneau vum [[Genter Altor]], deen 1934 gestuel gouf a bis haut net nees opgedaucht ass, an engem Roman vum [[Albert Camus]] eng net onwichteg Roll spillt? * ... [[Pangea]] den Numm vum Superkontinent an der Urzäit ass, deen eng 100 Millioune Joer laang bal dat ganzt Festland vun der Äerd an enger eenzeger gewalteger Landmass vereent huet, déi vum Nord- bis zum Südpol goug? * ... een am [[Spuenescht Duerf|Spueneschen Duerf]] (''Poble Espanyol'') zu [[Barcelona]], dat 1929 fir d'Weltausstellung um Montjuïc gebaut gouf, déi charakteristesch Bauforme vun deenen eenzele spuenesche Regiounen am Detail nogestallt fënnt? * ... de [[Laacher-Séi-Ausbroch]] viru ronn 13.000 Joer an der [[Äifel]], e Vulkanausbroch mat an enger 40 Kilometer héijer Eruptiounssail, dee jéngsten Ausbroch vun der Äerdgeschicht a Mëtteleuropa war? * ... en [[Europäeschen Igel]] 5.000 bis alt 7.500 Stachelen huet, déi iwwer de ganze Kapp a Réck verdeelt sinn? * ... den [[Jack Lemmon]], de [[Sean Penn]], d'[[Juliette Binoche]] an d'[[Julianne Moore]] déi eenzeg Schauspiller sinn, déi de Präis fir dee beschte Schauspiller op den dräi Filmfestivalle vu [[Filmfestival vu Cannes|Cannes]], [[Filmfestival vu Venedeg|Venedeg]] a [[Internationale Filmfestspiele Berlin|Berlin]] gewonnen hunn?<!-- Stand 2022 --> * ... [[Gold]], als E175, op der [[Lëscht vun de Liewensmëttelzousätz]] ze fannen ass? * ... den [[Uluru]], am [[Uluru-Kata Tjuta Nationalpark]], mat enger Längt vu 4 ½ km , enger Breet vun 2 ½ km an enger Héicht vun 348,7 m, dee gréisste [[Monolith]] op der Äerd ass? * ... d'Figure vun engem Schmadd (oder Glasbléiser), engem Mecanicien, engem Kuelegrouwenaarbechter an engem Puddler ronderëm de Sockel vum [[John-Cockerill Monument (Bréissel)|John-Cockerill Monument]] op der [[Place du Luxembourg]] zu [[Ixelles - Elsene]] mat déi éischt realistesch Skulpture vun Aarbechter aus der Eisenindustrie an der Belsch sinn? * ... * ... ===''Déi rout Linke musse fir d'éischt gebléitst ginn...''=== * ... den [[F91 Diddeleng]] sech 2018, als éischt lëtzebuergesch Ekipp iwwerhaapt, fir d'Gruppephas vun der [[Europa League]] qualifizéiert huet? * ... de Schauspiller [[Michael Keaton]] fir richteg ''Michael Douglas'' heescht, ma sech dee [[Pseudonym]], nom [[Buster Keaton]], zougeluecht huet, fir net mat [[Michael Douglas|deem anere Schauspiller mat deem Numm]] verwiesselt ze ginn? * ... net [[New York City|New York]] d'Haaptstad vum [[New York (Bundesstaat)|Bundesstaat New York]] ass, ma [[Albany]]? *... d'[[Hänkbéck vu Saint-Martin-d'Ardèche|Hänkbréck iwwer d'Ardèche]] tëscht [[Saint-Martin-d'Ardèche]] an [[Aiguèze]] [[1905]] gebaut gouf awer eréischt [[2005]] offiziel ageweit gouf. * ... am [[Saarland]] zweeanenhalleft Joer nom [[Traité vu Lëtzebuerg|Bäitrëtt zu der Bundesrepublik]] weider man [[Franséische Frang]] bezuelt gouf? *... et 1949 eng ''Herrenberg-Lift-Gesellschaft'' gouf, fir zu [[Dikrech]] eng Seelbunn op den [[Härebierg]] ze bauen, mee schonn 1950 decidéiert gouf, amplaz vun engem Ausfluchszil duer [[Kasär Grand-Duc Jean|eng Kasär]] hin ze bauen? * ... [[Flecht]]en (Lichen) e symbiotescht Zesummeliewen tëscht engem [[Pilzeräich|Pilz]] mat enger [[Algen|Alg]] oder enger [[Bakterien|Bakterie]] sinn? * ... d'[[Chilehaus]] zu [[Hamburg]] säin Numm dohier huet, datt de Bauhär mam [[Salpéiter]]handel aus [[Chile]] räich gi war? *... d'[[Wëllkar]] net zu de [[Grieser]] zielt, wéi déi aner [[Fruucht (Kären)|Fruucht]]-Aarten, ma zu der Famill vun de [[Polygonaceae]], zu där och de [[Rubbarb]] an de [[Sauerampel]] gehéiert? * ... den Numm ''[[Molotowcocktail]]'' op de [[Finnesch-Sowjetesche Wanterkrich]] zréckgeet, wéi d'Finnen sech mat dëser Waff géint sowjetesch Tankse gewiert hunn? *...d'[[Chareli]]sbréck zu [[Dummeldeng]] déi éischt Bréck an Europa war, déi mat '''[[Greyträger]]e''' gebaut war? * ... den Nullmeridian, wéi e mam [[UTM-Koordinatesystem|UTM]]- [[Koordinatesystem]] WGS84 gemooss gëtt, eng 100 Meter ëstlech vum Nullmeridian vum [[Royal Greenwich Observatory]] läit? * ... [[Reykjavik]] ([[Island]]), [[Wellington]] ([[Neiséiland]]) a [[La Paz]] ([[Bolivien]]) déi respektiv nërdlechst, südlechst an am héchste geleeën [[Haaptstad|Haaptstied]] sinn? * ... De Markennumm [[Elle & Vire]], vum Numm vun de Flëss [[Elle (Vire)|Elle]] a [[Vire (Floss)|Vire]] am [[Departement Manche]] hierkënnt. * ...den Ausbroch vum Vulkan [[Tambora]] an Indonesien am Joer 1815, dat [[Joer ouni Summer|Joer duerno]] en grouss [[Hongersnout]] an Amerika an an Europa provozéiert hat? * ... den [[Däitsch-Hollännesch-Belschen Dräilännereck]] um [[Vaalserberg]] vun 1839 bis 1919 e Véierlännereck war? * ... der [[Ruth Belville]] hire Beruff dora bestoung, déi genee [[Auerzäit]] ze verkafen, a si dowéinst ''[[Greenwich Mean Time|Greenwich Time]] Lady'' genannt gouf? * ... den [[Tyrrell P34]] den e [[Formel 1]] Auto mat 6 Rieder war? * ... d'Pompjeeë vun Tréier den 23. Abrëll 1941 an d'Stad Lëtzebuerg hëllefe koume fir d'Feier am [[Hôtel des Terres Rouges|Terres-Rouges-Gebai]] ze läschen? * ... bis ewell just dräi Leit gläichzäiteg fir en [[Oscar]] fir dat bescht Orignial-Dréibuch an ee fir dee beschte Schauspiller an engem nämmlechte Film nominéiert goufen, nämlech de [[Charlie Chaplin]], den [[Orson Welles]] an de [[Sylvester Stallone]]? * ... de [[Robert Tappan Morris]] 1988 den éischte [[Computerwuerm]] entwéckelt hat? * ... den Turner [[Georg Eyser]] bei den [[Olympesch Summerspiller 1904|olympesche Spiller 1904 zu St. Louis]] 6 Medaile gewonnen huet, an dat trotz enger hëlzener Beeprothees? * ... de [[Charles Maurice de Talleyrand-Périgord]] a Frankräich souwuel ënnert dem ''[[Ancien Régime]]'', wéi och wärend der [[Franséisch Revolutioun|Franséischer Revolutioun]], dem ''[[Directoire]]'', dem ''[[Consulat]]'', dem ''[[Premier Empire]]'', der [[Franséisch Restauratioun|Restauratioun]] an der [[Julimonarchie]] wichteg Funktiounen am Staat hat, a bei véier Kréinungen derbäi war? * ... de Geograph [[Mathias Ringmann]], deen éischte war, deen der [[Nei Welt|Neier Welt]] den Numm ''[[Amerika (Kontinent)|America]]'' ginn hat? * ... de [[Charles Bech]], den eenzege Lëtzebuerger war, dee fir [[US-Airforce]] Asätz op enger [[B-17 Flying Fortress]] geflunn ass. * ... verschidde [[Schof]]s- a [[Geess]]erasse méi wéi 2 [[Har]]en hunn. [[Kategorie:Wikipedia]] [[Kategorie:WDS]] 4foglvbby9xdbllvav3ytt9yqvksx5x Joy Hoffmann 0 47722 2396177 2395877 2022-08-25T14:44:41Z Bdx 7724 Filmproduzent wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie}} De '''Joseph "Joy" Hoffmann''', gebuer de 17. Mee 1950 an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]],<ref>[http://www.etat.lu/memorial/2007/C/Html/0368/2007016906.html memorial.lu]</ref> ass e [[lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesche]] Staatsfonctionnaire, Filmkritiker a [[Filmproduzent]]. Hien as sum [[Lampertsbierg]] opgewuess, wou en an d'Primärschoul an an de [[Lycée de garçons Luxembourg|Jongelycée]] goung. Dono huet hie vun 1971 bis 1974 um [[University College Dublin]] studéiert a war bis 1990 Engleschproff um [[Institut supérieur de technologie]], am Stater Jongelycée an an der [[École de commerce et de gestion - School of business and management|École de commerce et gestion]].<ref name=bio>[https://cna.public.lu/content/dam/cna/projects/Pressedossier-De-Lampertsbierg-FR.pdf ''Biographie de Joy Hoffmann''.] Pressedossier ''De Lampertsbierg'', S. 6 (gekuckt 2021-12-18).</ref> Tëscht 1995 an 2015 huet hie beim [[CNA]] geschafft, wou e responsabel fir de Filmdepartement war. Hie war och Produzent vun enger Rëtsch Filmer déi vum CNA (ko-)produzéiert goufen, dorënner ''[[René Deltgen - Der sanfte Rebell]], [[Germaine Damar - Der tanzende Stern]], [[Luxemburg, USA]], [[Heim ins Reich (Film)|Heim ins Reich]], [[Ech war am Congo]], [[D'Lëtzebuerger beim Tour de France]], [[Ëmmer bereet]], [[Bloe Steen]], [[Léif Lëtzebuerger]], [[De Bauereblues]]'' an ''[[Ashcan (Film)|Ashcan]].''<ref name=bio/> Hie war am [[Ciné-Club 80|Ciné-Club 70/80/90]] engagéiert. Duerch Weiderentwécklung vum Ciné-Club 80 iwwer Utopia Sàrl bis zu der [[Utopia Group]] gouf de Joy Hoffmann Aktionär an der Utopia S.A.<ref>Article Woxx - http://www.woxx.lu/id_article/508</ref> Hie war vun 1989 bis 2009 Representant vu Lëtzebuerg beim [[Eurimages]]-Programm, tëscht 1990 an 2012 e puer Mol Member vum Verwaltungsrot a vum Auswielcomité vum [[Lëtzebuerger Filmfong]], an vun 2011 bis 2017 Matgrënner a Member vum Auswielcomité vum [[Luxembourg City Film Festival]].<ref name=bio/> Zanter 1983 ass de Joy Hoffmann och Filmkritiker bei [[RTL Radio Lëtzebuerg|RTL Radio]] an [[RTL Tele Lëtzebuerg|Tele Lëtzebuerg]]. 2021 huet hien säi éischten eegene Film, den [[Documentaire]] ''[[De Lampertsbierg]]'', erausbruecht.<ref>[https://cna.public.lu/fr/projects/2021/lampertsbierg.html Fiche] op cna.public.lu.</ref> == Kuckt och == * [[Lëtzebuergesche Film]] == Um Spaweck == {{Commonscat}} {{Referenzen}} {{DEFAULTSORT:Hoffmann Joy}} [[Kategorie:Gebuer 1950]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmkritiker]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmproduzenten]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Lycéesprofesseren]] cye5hkm4xzeuvvsczli9r3amjfu80ss Johny Flick 0 52919 2396205 2360231 2022-08-25T19:32:19Z 85.94.240.69 wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie|Bild=Johnny Flick.JPG}} De '''Jean''' ("'''Johny'''") '''Flick''', gebuer de [[4. Mee]] [[1930]] zu [[Ëlwen]], a gestuerwen den [[10. Abrëll]] [[2008]] an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]], war e [[lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesche]] [[Geographie|Geowëssenschaftler]] a Sänger. Hien huet zwee Joer Stage beim [[Administration du cadastre et de la topographie|Kadaster]] gemaach an ass du bei d'Vermiessungsamt vun der Stad Lëtzebuerg gewiesselt, wou en 1964 seng Ernennung krut. 1985 gouf en Direkter vum Bauamt vun der Stad. No senger Pensioun war hien e puer Joer laang (bis 1999) fir d'[[Demokratesch Partei|DP]] als [[Conseiller (Lëtzebuerg)|Conseiller]] am [[Gemengerot]] vun der Stad Lëtzebuerg. Bekannt gouf de Johny Flick duerch seng dräi Hobbyen, d'geowëssenschaftlech Fuerschung, de Gesang, an den moist Arbuz iessen. Zesumme mam Professer [[Paul Melchior]] huet hie [[Geodynamik]] erfuerscht. Dofir hu si fir d'éischt uganks den 1960er Joren an de [[Kasematten|Kasematte]] vum Kanounenhiwwel an der Stad Lëtzebuerg e [[Gravimeter]] installéiert. [[1968]] hu se zu [[Walfer]] de [[Seismologesche Laboratoire zu Walfer|Laboratoire fir Geodynamik a Seismologie]] an den ale [[Walfer Gipsgrouwen|Gipsgrouwen]] opgebaut. Fir seng Fuerschungen huet hien eng Rëtsch Distinctioune kritt, ë.&nbsp;a. 2006 de ''[[Lions Club|Lions]]-Präis''. Als [[Tenor]] ass hien ë.&nbsp;a. beim ''[[Madrigal de Luxembourg]]'', beim ''Quatuor Ars vocalis'', beim [[Loterie Nationale (Lëtzebuerg)|''Ensemble de la Loterie nationale'']] reegelméisseg opgetrueden, am Ganzen huet hie méi wéi 1.900 Concerte ginn. ==Publikatiounen (Auswiel)== *Flick, J., 2005. ''Blick zurück ohne Zorn: vor 60 Jahren.'' In: Lëtzebuerger Journal 2005, Nr. 15 (22./23. Januar), S. 11. *Flick, J. & [[Norbert Stomp|N. Stomp]], 2002. ''Sciences de la Terre au Luxembourg, Réminiscences''. [[Naturmusée|Musée national d'histoire naturelle]] et Centre européen de géodynamique et de séismologie, Luxembourg, 280 S. *Flick, J. (Iddi) & [[Lex Roth|L. Roth]] (Koordinatioun), 2002. ''Eiser Lidder: fir mat ze sangen a mat ze spillen.'' 2. Editioun. Lëtzebuerg: Actioun Lëtzebuergesch, 199 S. (Eis Sprooch. Extraserie ; N° 22) (1. Editioun: 2001, 179 S.) *Flick, J. [et al.] (eds), 1995. ''Non tidal gravity changes intercomparison between absolute and superconducting gravimeters: proceedings of the second workshop: september 6th to 8th, 1994. Walferdange (Grand-Duchy of Luxembourg).'' Luxembourg, J. Beffort. VIII, 277 S. (Cahiers du Centre européen de géodynamique et de séismologie ; Vol. 11). *Flick, J. [et al.] (eds), 1995. ''Dynamical systems and artifcial intelligence applied to data banks in geophysics: proceedings of the workshop, November 15 th to 17th, 1993. Walferdange (Grand-Duchy of Luxembourg).'' Luxembourg, J. Beffort. VIII, 193 S. (Cahiers du Centre européen de géodynamique et de séismologie ; Vol. 9). *Flick, J., 1995. ''Vor 50 Jahren in Ulflingen.'' In: ''50 Joër dorno: mir erënneren äis.'' Ulflingen: Munshausen: Gemeindeverwaltung, S. 5-8. *Flick, J. et al., 1994. ''Le Centre européen de gédynamique et de séismologie de Walferdange (Luxembourg).'' Luxembourg: Service Information et Presse du Gouvernement, 58 S. *Flick, J., 1974. ''Le laboratoire souterrain de géodynamique belgo-luxembourgeois du Grand-Duché de Luxembourg et sa collaboration internationale.'' Archives de l'Institut grand-ducal de Luxembourg, Section des sciences naturelles, physiques et mathématiques, 36(1972/1973), S. 373-406. *Flick, J., 1973. ''La collaboration du G.-D. de Luxembourg aux études géophysiques.'' Bulletin de la Société des Naturalistes luxembourgeois, 71/75 (1966/1970), S. 140-153. [http://www.snl.lu/publications/bulletin/SNL_1973_071-075_123_158.pdf] *Flick, J., 1964. ''La station gravimétrique de Luxembourg.'' In: Cinquième symposium international sur les marées terrestres: Bruxelles, 1-6 juin 1984 / éd. par Jules Brouet. - Bruxelles: Observatoire royal, 1964. - (Communications / Observatoire royal de Belgique ; n° 236) (Communications / Observatoire royal de Belgique. Série Géophysique ; n° 69), S. 227-237. == Literatur == * Bonatz, M., 2011. ''In memoriam Jean A. Flick (1930-2008).'' Archives des sciences naturelles, physiques et mathématiques, NS. 46, S. 157-162, Luxembourg. [http://www.ecgs.lu/wp-content/ecgs_pdf/Johnny_Flick-In_memoriam.pdf Text vum Artikel] * Spautz, R., 1980. ''Johny Flick.'' In: Lëtzebuerger Journal. - Jg. 83(1980), Nr. 234, S. 6-7. == No him genannt == [[Fichier:Luxembourg, rue Johny Flick - nom de rue.jpg|thumb|Stroosseschëld zu Märel]] Fir un de Johny Flick z'erënneren, gouf zu [[Märel (Stad Lëtzebuerg)|Märel]] eng Strooss ([[Rue Johny-Flick|Rue Johny Flick]]) no him genannt. ==Quellen== *http://www.gouvernement.lu/salle_presse/actualite/2003/03/12hennicot/index.html *http://www.wort.lu/articles/6610407.html {{Autoritéitskontroll}} {{DEFAULTSORT:Flick Johny}} [[Kategorie:Gebuer 1930]] [[Kategorie:Gestuerwen 2008]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Sänger]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Geowëssenschaftler]] 6nc5pplk68mmv3upmi4yqvx0e254lrw 2396207 2396205 2022-08-26T07:20:06Z Les Meloures 580 Ännerunge vum [[Special:Contributions/85.94.240.69|85.94.240.69]] ([[User talk:85.94.240.69|Diskussioun]]) zréckgesat op déi lescht Versioun vum [[User:87.65.83.203|87.65.83.203]] wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie|Bild=Johnny Flick.JPG}} De '''Jean''' ("'''Johny'''") '''Flick''', gebuer de [[4. Mee]] [[1930]] zu [[Ëlwen]], a gestuerwen den [[10. Abrëll]] [[2008]] an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]], war e [[lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesche]] [[Geographie|Geowëssenschaftler]] a Sänger. Hien huet zwee Joer Stage beim [[Administration du cadastre et de la topographie|Kadaster]] gemaach an ass du bei d'Vermiessungsamt vun der Stad Lëtzebuerg gewiesselt, wou en 1964 seng Ernennung krut. 1985 gouf en Direkter vum Bauamt vun der Stad. No senger Pensioun war hien e puer Joer laang (bis 1999) fir d'[[Demokratesch Partei|DP]] als [[Conseiller (Lëtzebuerg)|Conseiller]] am [[Gemengerot]] vun der Stad Lëtzebuerg. Bekannt gouf de Johny Flick duerch seng zwéin Hobbyen, d'geowëssenschaftlech Fuerschung an de Gesang. Zesumme mam Professer [[Paul Melchior]] huet hie [[Geodynamik]] erfuerscht. Dofir hu si fir d'éischt uganks den 1960er Joren an de [[Kasematten|Kasematte]] vum Kanounenhiwwel an der Stad Lëtzebuerg e [[Gravimeter]] installéiert. [[1968]] hu se zu [[Walfer]] de [[Seismologesche Laboratoire zu Walfer|Laboratoire fir Geodynamik a Seismologie]] an den ale [[Walfer Gipsgrouwen|Gipsgrouwen]] opgebaut. Fir seng Fuerschungen huet hien eng Rëtsch Distinctioune kritt, ë.&nbsp;a. 2006 de ''[[Lions Club|Lions]]-Präis''. Als [[Tenor]] ass hien ë.&nbsp;a. beim ''[[Madrigal de Luxembourg]]'', beim ''Quatuor Ars vocalis'', beim [[Loterie Nationale (Lëtzebuerg)|''Ensemble de la Loterie nationale'']] reegelméisseg opgetrueden, am Ganzen huet hie méi wéi 1.900 Concerte ginn. ==Publikatiounen (Auswiel)== *Flick, J., 2005. ''Blick zurück ohne Zorn: vor 60 Jahren.'' In: Lëtzebuerger Journal 2005, Nr. 15 (22./23. Januar), S. 11. *Flick, J. & [[Norbert Stomp|N. Stomp]], 2002. ''Sciences de la Terre au Luxembourg, Réminiscences''. [[Naturmusée|Musée national d'histoire naturelle]] et Centre européen de géodynamique et de séismologie, Luxembourg, 280 S. *Flick, J. (Iddi) & [[Lex Roth|L. Roth]] (Koordinatioun), 2002. ''Eiser Lidder: fir mat ze sangen a mat ze spillen.'' 2. Editioun. Lëtzebuerg: Actioun Lëtzebuergesch, 199 S. (Eis Sprooch. Extraserie ; N° 22) (1. Editioun: 2001, 179 S.) *Flick, J. [et al.] (eds), 1995. ''Non tidal gravity changes intercomparison between absolute and superconducting gravimeters: proceedings of the second workshop: september 6th to 8th, 1994. Walferdange (Grand-Duchy of Luxembourg).'' Luxembourg, J. Beffort. VIII, 277 S. (Cahiers du Centre européen de géodynamique et de séismologie ; Vol. 11). *Flick, J. [et al.] (eds), 1995. ''Dynamical systems and artifcial intelligence applied to data banks in geophysics: proceedings of the workshop, November 15 th to 17th, 1993. Walferdange (Grand-Duchy of Luxembourg).'' Luxembourg, J. Beffort. VIII, 193 S. (Cahiers du Centre européen de géodynamique et de séismologie ; Vol. 9). *Flick, J., 1995. ''Vor 50 Jahren in Ulflingen.'' In: ''50 Joër dorno: mir erënneren äis.'' Ulflingen: Munshausen: Gemeindeverwaltung, S. 5-8. *Flick, J. et al., 1994. ''Le Centre européen de gédynamique et de séismologie de Walferdange (Luxembourg).'' Luxembourg: Service Information et Presse du Gouvernement, 58 S. *Flick, J., 1974. ''Le laboratoire souterrain de géodynamique belgo-luxembourgeois du Grand-Duché de Luxembourg et sa collaboration internationale.'' Archives de l'Institut grand-ducal de Luxembourg, Section des sciences naturelles, physiques et mathématiques, 36(1972/1973), S. 373-406. *Flick, J., 1973. ''La collaboration du G.-D. de Luxembourg aux études géophysiques.'' Bulletin de la Société des Naturalistes luxembourgeois, 71/75 (1966/1970), S. 140-153. [http://www.snl.lu/publications/bulletin/SNL_1973_071-075_123_158.pdf] *Flick, J., 1964. ''La station gravimétrique de Luxembourg.'' In: Cinquième symposium international sur les marées terrestres: Bruxelles, 1-6 juin 1984 / éd. par Jules Brouet. - Bruxelles: Observatoire royal, 1964. - (Communications / Observatoire royal de Belgique ; n° 236) (Communications / Observatoire royal de Belgique. Série Géophysique ; n° 69), S. 227-237. == Literatur == * Bonatz, M., 2011. ''In memoriam Jean A. Flick (1930-2008).'' Archives des sciences naturelles, physiques et mathématiques, NS. 46, S. 157-162, Luxembourg. [http://www.ecgs.lu/wp-content/ecgs_pdf/Johnny_Flick-In_memoriam.pdf Text vum Artikel] * Spautz, R., 1980. ''Johny Flick.'' In: Lëtzebuerger Journal. - Jg. 83(1980), Nr. 234, S. 6-7. == No him genannt == [[Fichier:Luxembourg, rue Johny Flick - nom de rue.jpg|thumb|Stroosseschëld zu Märel]] Fir un de Johny Flick z'erënneren, gouf zu [[Märel (Stad Lëtzebuerg)|Märel]] eng Strooss ([[Rue Johny-Flick|Rue Johny Flick]]) no him genannt. ==Quellen== *http://www.gouvernement.lu/salle_presse/actualite/2003/03/12hennicot/index.html *http://www.wort.lu/articles/6610407.html {{Autoritéitskontroll}} {{DEFAULTSORT:Flick Johny}} [[Kategorie:Gebuer 1930]] [[Kategorie:Gestuerwen 2008]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Sänger]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Geowëssenschaftler]] onrzp6fetdo78lbbrxn5hq2om7upx55 Militärfligeren am Zweete Weltkrich 0 56358 2396202 2258715 2022-08-25T18:26:37Z Les Meloures 580 ortho, replaced: ken m → ke m using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Skizz}} Bei de '''Militärfliger-Typen''', déi am [[Zweete Weltkrich]] agesat goufen, ginn Ënnerscheeder op Basis vu verschiddene Critère gemaach: == Ënnerscheeder no der Aart vum Asaz == * ''Schoulfliger'' (Beispiller) * ''Juegdfliger'' (Beispiller) ** [[Messerschmitt Bf 109]], (Däitschland) ** [[Messerschmitt Bf 110]], (Däitschland) ** [[Focke-Wulf Fw 190]], (Däitschland) ** [[Supermarine Spitfire]], (Alliéiert) ** [[Hawker Hurricane]], Alliéiert ** [[P-51 Mustang|Mustang]], (Alliéiert) ** [[Lockheed P-38 Lightning]], Alliéiert ** [[Mikojan-Gurewitsch MiG-1|MIG]], (Alliéiert: Russland) * ''Bommefliger'' (Beispiller) ** [[Amiot 143]] (Frankräich) ** [[Junkers Ju 87|Stuka]], Däitschland ** [[Junkers Ju 88]], Däitschland ** [[Heinkel He 111]], Däitschand ** [[Bristol Blenheim]], Alliéiert ** [[Vickers Wellington]], Alliéiert ** [[Avro Manchester]], Alliéiert ** [[Avro Lancaster]], Alliéiert ** [[B-17 Flying Fortress]], Alliéiert ** [[Handley Page Halifax|Halifax]], Alliéiert * ''Transportfliger'' (Beispiller) ** [[Junkers Ju 52/3m|Ju 52 oder ''Tante Ju'', wéi se genannt gouf]], Däitschland ** [[Kawasaki Ki-56]], Japan ** [[Douglas C-47 Skytrain]], Alliéiert ** [[Avro York]]. Alliéiert * ''Méizweckfliger'' (Beispiller) ** [[De Havilland Mosquito|Mosquito]], Alliéiert * ''Opklärer'' (Beispiller) ** [[Fieseler Fi 156|Fieseler Storch]], Däitschland == Ënnerscheeder no der Konfiguratioun vu hire Flilleken == * ''Déifdecker'' (Beispiller) * ''Héichdecker'' (Beispiller) * ''Doppeldecker'' (Beispiller) == Ënnerscheeder no der Manéier, wéi se ugedriwwe ginn == * [[Seegelfliger]] ** [[Airspeed AS.51 Horsa]]: Beispiller sinn d'Landung vu den [[Alliéiert am Zweete Weltkrich|Alliéierte]] mat Seegelfligeren um [[D-Day]] an der [[Normandie]] a vun den Däitschen um [[Fort vun Ében-Émael]] * Motorfliger ** Eemotoreg (Beispiller) ** Zweemotoreg (Beispiller) ** Dräimotoreg (Beispiller) ** Véiermotoreg (Beispiller) * Fliger mat Jet-Dreifwierk (Beispiller) == Ënnerscheeder no der Manéier wéi se starten == * Normalstarter (Startbunn) * Senkrechtstarter ** [[Helikopter]] (Senkrechtstarter ouni Flilleke mat Rotor) (Beispiller) ** Senkrechtstarter mat Flilikken (Beispiller) == Literatur == * Wilfried Kopenhagen, Jochen K. Beeck: ''Das große Flugzeugtypenbuch'', Nov. 2005, ISBN 3-613-02522-1 * Bill Gunston, Mike Spick: ''Moderne Kampfflugzeuge'', Stuttgart 1993, ISBN 3-7276-7062-2 * Kenneth Munson: ''Die Weltkrieg II-Flugzeuge'', 19. Auflage, Gerlingen 1995, ISBN 3-87943-302-X * Autorenkollektiv: ''Flugzeuge von A bis Z'', Koblenz 1987-89, 3 Bände ISBN 3-7637-5903-4 (Gesamtwerk), ''Band 1'' ISBN 3-7637-5904-2, ''Band 2'' ISBN 3-7637-5905-0, ''Band 3'' ISBN 3-7637-5906-9 * Autorenkollektiv: ''Flugzeugtypen der Welt'', Augsburg 1997, ISBN 3-86047-593-2 * Thomas Bättig: ''Moderne Kampfflugzeuge'' (2000), Verlag E.S. Mittler & Sohn GmbH, ISBN 3-8132-0717-X * Heinz J. Nowarra: ''Die deutsche Luftrüstung 1933-1945'', Bernard & Graefe Verlag, ISBN 3-8289-5315-8 * Dietmar Geistmann: ''Segelflugzeuge in Deutschland'', 1. Auflage 1992, Motorbuch Verlag Stuttgart, ISBN 3-613-01449-1 * Claudio Müller: ''Flugzeuge der Welt'', Apr. 2008, ISBN 978-3-03823-427-2 == Um Spaweck == {{Commonscat|Military planes}} [[Kategorie:Militärfligeren am Zweete Weltkrich| ]] 4uj732dptoa4lnamdrcub2fdil7hg0g 2396203 2396202 2022-08-25T18:27:58Z Les Meloures 580 k wikitext text/x-wiki {{Skizz}} Bei de '''Militärfliger-Typen''', déi am [[Zweete Weltkrich]] agesat goufen, ginn Ënnerscheeder op Basis vu verschiddene Critère gemaach: == Ënnerscheeder no der Aart vum Asaz == * ''Schoulfliger'' (Beispiller) * ''Juegdfliger'' (Beispiller) ** [[Messerschmitt Bf 109]], (Däitschland) ** [[Messerschmitt Bf 110]], (Däitschland) ** [[Focke-Wulf Fw 190]], (Däitschland) ** [[Supermarine Spitfire]], (Alliéiert) ** [[Hawker Hurricane]], Alliéiert ** [[P-51 Mustang|Mustang]], (Alliéiert) ** [[Lockheed P-38 Lightning]], Alliéiert ** [[Mikojan-Gurewitsch MiG-1|MIG]], (Alliéiert: Russland) * ''Bommefliger'' (Beispiller) ** [[Amiot 143]] (Frankräich) ** [[Junkers Ju 87|Stuka]], Däitschland ** [[Junkers Ju 88]], Däitschland ** [[Heinkel He 111]], Däitschand ** [[Bristol Blenheim]], Alliéiert ** [[Vickers Wellington]], Alliéiert ** [[Avro Manchester]], Alliéiert ** [[Avro Lancaster]], Alliéiert ** [[B-17 Flying Fortress]], Alliéiert ** [[Handley Page Halifax|Halifax]], Alliéiert * ''Transportfliger'' (Beispiller) ** [[Junkers Ju 52/3m|Ju 52 oder ''Tante Ju'', wéi se genannt gouf]], Däitschland ** [[Kawasaki Ki-56]], Japan ** [[Douglas C-47 Skytrain]], Alliéiert ** [[Avro York]]. Alliéiert * ''Méizweckfliger'' (Beispiller) ** [[De Havilland Mosquito|Mosquito]], Alliéiert * ''Opklärer'' (Beispiller) ** [[Fieseler Fi 156|Fieseler Storch]], Däitschland == Ënnerscheeder no der Konfiguratioun vu hire Flilleken == * ''Déifdecker'' (Beispiller) * ''Héichdecker'' (Beispiller) * ''Doppeldecker'' (Beispiller) == Ënnerscheeder no der Manéier, wéi se ugedriwwe ginn == * [[Seegelfliger]] ** [[Airspeed AS.51 Horsa]]: Beispiller sinn d'Landung vu den [[Alliéiert am Zweete Weltkrich|Alliéierte]] mat Seegelfligeren um [[D-Day]] an der [[Normandie]] a vun den Däitschen um [[Fort vun Ében-Émael]] * Motorfliger ** Eemotoreg (Beispiller) ** Zweemotoreg (Beispiller) ** Dräimotoreg (Beispiller) ** Véiermotoreg (Beispiller) * Fliger mat Jet-Dreifwierk (Beispiller) == Ënnerscheeder no der Manéier wéi se starten == * Normalstarter (Startbunn) * Senkrechtstarter ** [[Helikopter]] (Senkrechtstarter ouni Flilleke mat Rotor) (Beispiller) ** Senkrechtstarter mat Flilleken (Beispiller) == Literatur == * Wilfried Kopenhagen, Jochen K. Beeck: ''Das große Flugzeugtypenbuch'', Nov. 2005, ISBN 3-613-02522-1 * Bill Gunston, Mike Spick: ''Moderne Kampfflugzeuge'', Stuttgart 1993, ISBN 3-7276-7062-2 * Kenneth Munson: ''Die Weltkrieg II-Flugzeuge'', 19. Auflage, Gerlingen 1995, ISBN 3-87943-302-X * Autorenkollektiv: ''Flugzeuge von A bis Z'', Koblenz 1987-89, 3 Bände ISBN 3-7637-5903-4 (Gesamtwerk), ''Band 1'' ISBN 3-7637-5904-2, ''Band 2'' ISBN 3-7637-5905-0, ''Band 3'' ISBN 3-7637-5906-9 * Autorenkollektiv: ''Flugzeugtypen der Welt'', Augsburg 1997, ISBN 3-86047-593-2 * Thomas Bättig: ''Moderne Kampfflugzeuge'' (2000), Verlag E.S. Mittler & Sohn GmbH, ISBN 3-8132-0717-X * Heinz J. Nowarra: ''Die deutsche Luftrüstung 1933-1945'', Bernard & Graefe Verlag, ISBN 3-8289-5315-8 * Dietmar Geistmann: ''Segelflugzeuge in Deutschland'', 1. Auflage 1992, Motorbuch Verlag Stuttgart, ISBN 3-613-01449-1 * Claudio Müller: ''Flugzeuge der Welt'', Apr. 2008, ISBN 978-3-03823-427-2 == Um Spaweck == {{Commonscat|Military planes}} [[Kategorie:Militärfligeren am Zweete Weltkrich| ]] ro4vlfn6jhu9vzq3bl1oaf7pwbeqgwa Lëscht vun de Bibliothéiken zu Lëtzebuerg 0 57506 2396196 2344673 2022-08-25T16:07:43Z Les Meloures 580 /* Um Spaweck */ortho, replaced: ken m → ke m using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Fichier:Luxembourg, Bibliothéque nationale Kirchberg (105).jpg|thumb|D'[[Lëtzebuerger Nationalbibliothéik]]]] [[Fichier:BibliothéikStadLëtzebuerg01.jpg|thumb|D'Stater Bibliothéik am fréiere [[Ciné Cité]]]] [[Fichier:Nationalarchiven2008-08.jpg|thumb|D'Nationalarchiven]] [[Fichier:CNA--Gebai--w.jpg|thumb|De Centre national de l'audiovisuel]] == Bibliothéike vum ëffentleche Secteur == * [[Lëtzebuerger Nationalbibliothéik]] * Bibliothéik vun de [[Lëtzebuerger Nationalarchiven]] * Bibliothéik vum [[Centre national de l'audiovisuel]] * Bibliothéik vum [[Centre national de littérature]] * Bibliothéik vun der [[Chamber]] * Bibliothéik vun der [[Cinémathèque municipale de Luxembourg]] * Bibliothéik vum [[Escher Conservatoire]] * Bibliothéik vum [[Conservatoire vun der Stad Lëtzebuerg]] * Bibliothéik vun der [[École nationale de l'éducation physique et des sports]]<ref>http://www.eneps.lu</ref> * Bibliothéik vum [[Nationalmusée fir Geschicht a Konscht]] * Bibliothéik vun der [[Photothèque municipale de Luxembourg]] * Bibliothéik vum [[Service central de la statistique et des études économiques|STATEC]] * [[Bicherbus]] * [[Centre de documentation sur les études supérieures et universitaires]]<ref>http://www.cedies.public.lu</ref> * ''InfoLab'' vum [[Casino Luxembourg]] * Infothèque du Ministère de la promotion féminine<ref>http://www.mega.public.lu</ref> * Centre de documentation pédagogique et de formation continue (CDPFC)<ref name="script.lu">http://www.script.lu/cdpfc</ref> == Gemenge-Bibliothéiken == * Bibliothéik vun der Stad [[Déifferdeng]] * [[Bibliothéik vun der Stad Esch-Uelzecht]] * Bibliothéik vun der Stad [[Gréiwemaacher]] * [[Bibliothéik vun der Stad Lëtzebuerg]] * Mediathéik [[Mamer]] * Regionalbibliothéik vun der Stad [[Diddeleng]] == Spezialbibliothéiken == * Bibliothéik vun der [[Benediktinerabtei Klierf]] (Abbaye Saint Maurice) * [[Lëtzebuerger Haffbibliothéik]] * Bibliothéik vun der [[Association luxembourgeoise de généalogie et d'héraldique]] * Bibliothéik vun de [[Pères rédemptoristes]] * Bibliothéik vum [[Centre Alexandre Wiltheim]]<ref>http://www.restena.lu/caw</ref> * Bibliothéik vum [[Centre de prévention des toxicomanies]] (CePT)<ref>http://www.cept.lu</ref> * Bibliothéik vum [[CITIM|Centre d'information tiers monde (CITIM)]] bei der [[Action solidarité tiers monde|ASTM]]<ref>http://www.astm.lu/spip.php?rubrique10&astm_lang=fr</ref> * Centre de documentation du Casino Luxembourg - Forum d'art contemporain * [[Asti|Centre de documentation et d'animation interculturelles]] * [[Centre de documentation et de recherche sur la Résistance]] * [[Centre de documentation sur les migrations humaines]] * [[UGDA|Centre européen de documentation musicale UGDA]] * [[Centre d'information Tiers Monde]]<ref>http://www.astm.lu</ref> * [[Cid-femmes]], Centre d'information et de documentation des femmes "Thers Bodé" * [[Info-Video-Center Lëtzebuerg]]<ref>http://www.info-video-center.lu</ref> * [[Info-Video-Center Dikrech]] * [[Info-Video-Center - Solidarité Tiers Monde]] * [[Centre de documentation pédagogique et de formation continue]] (CDPFC)<ref name="script.lu"/> * Bibliothéik vun der [[Section de linguistique, d'ethnologie et d'onomastique (Institut grand-ducal)|Sektioun fir Linguistik, Ethnologie an Onomastik]] vum [[Institut grand-ducal]] * Bibliothéik vun der [[Section des sciences naturelles, physiques et mathématiques (Institut grand-ducal)|Sektioun fir Naturwëssenschaften, Physik a Mathematik]] vum Institut grand-ducal (zesumme mat der [[Société des naturalistes luxembourgeois]]) * [[Mediathéik vun der Rockhal]]<ref>http://www.mr.rockhal.lu/music-resources/mediatheque/</ref> == Bibliothéike vu Kulturzentren a Veräiner == * Bibliothéik vum [[Centre culturel A.S. Pouchkine]] * Bibliothéik vum [[Centre culturel et d'éducation populaire de Bonnevoie asbl]] * Bibliothéik vum [[Círculo Cultural Antonio Machado|Círculo cultural Antonio Machado]] (Spuenesche Kulturzenter) * Bibliothéik vum [[Circolo culturale e ricreativo Eugenio Curiel]] (Italieenesche Kulturzenter) * Bibliothéik vum [[Centro Cultural Português no Luxemburgo]] (Instituto Camões) * Bibliothéik vum [[Institut Pierre-Werner]] - Institut culturel franco-germano-luxembourgeois<ref>http://www.ipw.lu</ref> * [[Bibliothéik Eschduerf]] * [[Lënster Bibliothéik]] * [[Mierscher Lieshaus]] * [[Musel-Sauer-Mediathéik]] zu [[Waasserbëlleg]]<ref>http://www.msm.lu/</ref> * [[Nederlandstalige Jeugdbibliotheek Luxemburg]] * [[Ourdall-Bibliothéik]] zu [[Veianen]] * Bibliothéik vum [[Sproochenhaus]] zu [[Wëlwerwolz]] * [[Tony-Bourg-Bibliothéik]] zu [[Ëlwen]]<ref>http://www.dck.lu/bibliotheque-tony-bourg/</ref> == Bibliothéike vum Enseignement supérieur == * [[Luxembourg Learning Centre]], d'Unisbibliothéik * Bibliothéik vum [[Centre de technologie de l'éducation]]<ref>http://www.cte.lu</ref> * [[Bibliothéik vum Grand Séminaire de Luxembourg]]<ref>http://w3.restena.lu/bsemlux</ref> * Bibliothéik vum [[Institut d'études éducatives et sociales]]<ref>http://www.iees.lu</ref> * [[Centre de documentation de l'éveil aux sciences]]<ref>http://www.iserp.lu</ref> * [[Centre de documentation pédagogique]] * [[Centre de documentation technologique]]<ref>http://www.tudor.lu</ref> * [[Miami University John E. Dolibois European Center]] == Bibliothéike vun den europäeschen Institutiounen == * Bibliothéik a Mediathéik vum [[Institut européen des itinéraires culturels]] vum [[Europarot]] ([[Neimënster|CCRN]])<ref>http://www.culture-routes.lu</ref> * Bibliothéik vum [[Europäesche Geriichtshaff]] * Bibliothéik vum [[Europäesche Rechnungshaff]] * Dokumentatiounsdivisioun vun der [[Europäesch Investitiounsbank|Europäescher Investitiounsbank]] * Parlamentareschen Dokumentatiounszenter vum [[Europaparlament]] * Zentralbibliothéik vun der [[Europäesch Kommissioun|Europäescher Kommissioun]] ==Literatur== * [[Jean-Marie Reding|Reding, Jean-Marie]] (Ed.), 2010. Lëtzebuerger Bibliothéiksguide 2010 = Librairies in Luxembourg 2010 = Bibliothèques au Luxembourg 2010 = Bibliotheken in Luxemburg 2010. 4e éd. rev. et augm., 104 p. [[ALBAD]], Éd. Saint-Paul, Luxembourg. ISBN 978-2-87980-057-8 [1. Oplo: 1991. 2. Oplo: 1995, 3. Oplo: 2005] == Kuckt och == * [[Bibliothéik]] * [[Bibliothéikswiesen zu Lëtzebuerg]] * [[Associatioun vun de Lëtzebuerger Bibliothekären, Archivisten an Dokumentalisten]] (ALBAD) == Um Spaweck == * [http://www.bibnet.lu bibnet.lu - réseau des bibliothèques luxembourgeoises] * [http://www.gouvernement.lu/tout_savoir/culture/bibliotheques.html Bibliothéike mat allen Adressen op gouvernement.lu] * [http://www.wort.lu/articles/5957205.html Artikelserie op wort.lu iwwer bal 50 verschidde Bibliothéiken] {{Referenzen}} [[Kategorie:Bibliothéiken, Mediathéiken an Archiver zu Lëtzebuerg| ]] gr06jb2kgnt79ar0qf6ltggvz9ln9ch (1) Ceres 0 59929 2396238 2390771 2022-08-26T11:58:25Z Les Meloures 580 ., replaced: .<ref> → <ref> (3), </ref> → </ref>. (13), </ref>... → </ref>. (2), </ref>.. → </ref>. (8) using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infobox Asteroiden | Orbittyp = [[Haaptasteroidenceinture|Haaptceintureasteroid]] | Positioun = [[Equinoxe]]: [[J2000.0]] | Grouss Hallefachs = 2,6467 [[Astronomesch Eenheet|A.E.]] | Perihel–Aphel = 2,546 – 2,987 AE | Exzentrizitéit = 0,0796 | Inklinatioun = 10,59 Grad | Ëmlafzäit = 4,602 Joer | Bunnvitess = 17,909&nbsp;km/s | Duerchmiesser = 975&nbsp;km | Mass = 9,35&nbsp;kg | Albedo = 0,09 | Dicht = 2,077 g/cm<sup>3</sup> | Rotatiounsperiod = 9 h 44 min 0 s | Absolut Hellegkeet = 6,7<sup>''M''</sup> | Spektralklass = C | Entdecker = [[Giuseppe Piazzi]] | Datum = 1. Januar1801 | Aner Bezeechnungen = 1943 XB = A899 OF }} [[Fichier:Piazzi Cerere.jpg|thumb|upright|Dem Piazzi säi Buch ''„Della scoperta del nuovo pianeta Cerere Ferdinandea“'' (1802)]] Den Asteroid '''Ceres''' oder an der [[Benennung vun Asteroiden a Koméiten|Nomenklatur fir Asteroiden]], '''(1) Ceres''' ass en [[Zwergplanéit]] a mat engem [[Equator]]duerchmiesser vun 975&nbsp;km de gréissten [[Himmelskierper|Objet]] an der [[Haaptasteroidenceinture]]. Den Ceres gouf den 1. Januar 1801 vum [[Giuseppe Piazzi]] als éischte Klengplanéit entdeckt, a gouf laang als [[Asteroid]] gefouert. Zanter 2006 gehéiert de Ceres zu der Grupp vun den Zwergplanéiten. Hien ass no der réimescher Baueregëttin [[Ceres (Mythologie)|Ceres]] benannt. D'[[Astronomesch Symboler|astronomescht Symbol]] ass eng stiliséiert [[Séchel]]: [[Fichier:Ceres symbol (fixed width).svg|16px|⚳]]<ref>{{cite web |url= https://www.jpl.nasa.gov/infographics/what-is-a-dwarf-planet |author= JPL/NASA |date= 2015-04-22 |website= Jet Propulsion Laboratory |title= What is a Dwarf Planet? |access-date= 2022-01-19}}</ref>. == Entdeckung == Schonn de [[Johannes Kepler]] huet gemengt, datt tëscht den Ëmlafbunne vu [[Mars (Planéit)|Mars]] a [[Jupiter (Planéit)|Jupiter]] nach ee [[Planéit]] wier. D'Entdeckung vun der [[Titius-Bode-Rei]] ëm 1770 huet déi Theorie verstäerkt. Astronome ronderëm d'Welt hu vun 1800 un no dësem Planéit gesicht. Nodeem den Entdecker Piazzi den neien [[Himmelskierper]] wéinst enger Krankheet aus den Ae verluer hat, ass et dem [[Carl Friedrich Gauß]] mat Hëllef vun enger neientwéckelter Method fir d'[[Bunnbestëmmung]], gelongen, eng nei Positioun vum Zwergplanéit ze bestëmmen. Sou konnt de Ceres de 7. Dezember 1801 vum [[Franz Xaver von Zach|Zach]] zréckfonnt ginn<ref name="brosche">P. Brosche: ''Die Wiederauffindung der Ceres im Jahre 1801'', in ''Acta Historica Astronomiae'', Vol. 14, Seiten 80–88 (2002) [http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-bib_query?bibcode=2002AcHA...14...80B&amp]</ref>. Wéi sech erausgestallt huet, beweegt sech de Ceres tatsächlech tëscht Mars a Jupiter, genee an deem vum Titius-Bode-Rei virausgesotem Ofstand, ëm d'Sonn. Den Ceres gouf dofir, wéi dee 1781 entdeckten [[Uranus (Planéit)|Uranus]], fir ee Planéit gehalen, woumat sech d'Zuel vun de Planéiten am [[Sonnesystem]] op aacht vergréissert hat. Eréischt wéi d'Zuel vun den Himmelskierper tëscht Mars a Jupiter ëm 1850 geklommen ass, huet sech fir déi Objeten d'Bezeechnung „Klengplanéiten“, „Planetoiden“ oder „Asteroiden“ duerchgesat. Domat huet och de Ceres säi Status als Planéit verluer. Eng Neifassung vum Planéitebegrëff duerch d'[[International Astronomesch Unioun|IAU]], déi op Grond vu weideren Himmelskierperentdeckungen an der Gréissteklass vum [[(134340) Pluto|Pluto]] néideg waren, gouf de Ceres, zesumme mam Pluto, [[(136199) Eris|Eris]], [[Makemake (Zwergplanéit)|Makemake]] an [[Haumea (Zwergplanéit)|Haumea]] elo als Zwergplanéit klassifizéiert<ref>IAU: [http://www.iau2006.org/mirror/www.iau.org/iau0603/index.html IAU 2006 General Assembly: Result of the IAU Resolution votes]</ref>.<ref>[http://www.astronews.com/news/artikel/2008/07/0807-030.shtml IAU de véierten Zwergplanéit heescht Makemake]</ref>. Am Joer [[1803]], also zwee Joer no der Entdeckung vum Ceres, gouf dat [[Element (Chimie)|cheemescht Element]] [[Cer]] entdeckt an no dësem Asteroid benannt. == Ëmlafbunn == [[Fichier:ThePlanets Orbits Ceres Mars PolarView.svg|thumb|D'Bunn vum Ceres (giel) am Verglach zu der Bunn vum Mars (rout), d'Gréisste sinn net moossstafsgerecht.]] Den Ceres beweegt sech op enger [[Ellips]] an der Mëtt vun der Haaptasteroidenceinture an engem mëttlerem Ofstand vun 2,77&nbsp;[[Astronomesch Eenheet|AE]], a 1682 Deeg ëm d'[[Sonn]]. D'[[Perihel]]distanz ass 2,54&nbsp;AE, d'[[Aphel]]distanz huet 2,99&nbsp;AE. D'[[Ëmlafbunn]] läit 10,6° schréi zu der [[Ekliptik]], d'[[Exzentrizitéit (Astronomie)|Bunnexzentrizitéit]] ass 0,080. D'[[synodesch Period]] vum Ceres läit bei 467 Deeg. Bei der [[Oppositioun (Astronomie)|Oppositioun]] ass si tëscht 1,59&nbsp;AE an 2,00&nbsp;AE vun der [[Äerd]] ewech an erreecht eng [[visuell Magnitude]] vu bis zu 6,7 mag. Den Ceres kann dofir scho mat engem klengen [[Teleskop]] fonnt ginn. === Gréisst a Mass === Den Ceres ass dee gréissten a masseräichste Kierper vun der [[Haaptasteroidenceinture]] am bannenzege [[Sonnesystem]]. Fir d'Mass gëtt e Wäert vun 9,35&nbsp;×&nbsp;10<sup>20</sup>&nbsp;[[Kilogramm|kg]], dat entsprécht dem 6390-ten Deel vun der [[Äerdmass]], uginn. Den Ceres huet domat ongeféier déi 2,8-fach Mass vum schwéiersten Asteroid, [[(2) Pallas]], dat mécht ronn 30 % vun der totaler Mass vun der Haaptasteroidenceinture aus. Observatioune mat dem Weltraumteleskop [[Hubble-Weltraumteleskop|Hubble]] hu gewisen, datt de Ceres ee liicht ofgeplatte Rotatiounsellipsoid ass, mat engem Equatorduerchmiesser vun 975&nbsp;(±3)&nbsp;km an engem Polarduerchmiesser vun 909&nbsp;(±3)&nbsp;km<ref>J. W. Parker, P. C. Thomas, E. F. Young, M. R. Sykes, L. A. McFadden, C. T. Russell, S. A. Stern: ''Ceres Observations with HST: First Results'' in ''American Astronomical Society, DPS meeting #36, #28.01'' (11/2004) [http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-bib_query?bibcode=2004DPS....36.2801P&amp]</ref>. D'[[Rotatiounsperiod]] dauert 9,075 Stonnen, déi mëttelst [[Dicht]] gëtt mat 2,077 ± 0,036&nbsp;[[Gramm|g]]/[[Kubikzentimeter|cm<sup>3</sup>]] uginn. === Uewerfläch === Den Ceres huet eng donkel [[kuelestoff]]räich Uewerfläch mat enger [[Albedo]] vun 0,09. Speziell oder isoléiert Uewerflächenännnerunge goufen eréischt am Joer 2001 no Observatioune mam Hubble Space Telescope festgestallt: Et weist sech en donkele Fleck mat engem Duerchmiesser vu ronn 250&nbsp;km, deen zu Éiere vu sengem Ceres-Entdecker „Piazzi“ genannt gouf<ref>J. W. Parker, S. A. Stern, P. C. Thomas, M. C. Festou, W. J. Merline, E. F. Young, R. P. Binzel, L. A. Lebofsky: ''Analysis of the First Disk-resolved Images of Ceres from Ultraviolet Observations with the Hubble Space Telescope'' in ''The Astronomical Journal'', Vol. 123, Issue 1, Seiten 549–557 (01/2002)</ref>. Weider Observatioune mam Hubble an de Joren 2003 an 2004 hunn et erméiglecht eng Kaart ze maachen, déi nieft dem „Piazzi“ an engem opfällegen, helle Fleck mat ronn 400&nbsp;km Duerchmiesser vill kleng Eenzelheete weist, deenen hiren Urspronk nach net bekannt ass<ref>J.-Y. Li, L. A. McFadden, J. W. Parker, E. F. Young, P. C. Thomas, C. T. Russell, S. A. Stern, M. V. Sykes: ''HST Photometry and Surface Mapping of Asteroid 1 Ceres'' in ''36th Annual Lunar and Planetary Science Conference'', Abstract No.1345 (03/2005) [http://www.lpi.usra.edu/meetings/lpsc2005/pdf/1345.pdf]</ref>. === Zesummesetzung === D'Miessunge vum Weltraumteleskop Hubble loossen och Réckschlëss op d'Zesummesetzung vum Ceres zou: Et geet een dovun aus, datt et sech ëm en [[Differenzéierung (Planetologie)|differenzéierten]] Zwergplanéit mat engem stengege Kär souwéi engem Mantel an enger Kuuscht aus liichte [[Mineral]]ien a [[Waasseräis]] handelt. D'Differenzéierung geet méiglecherweis op déi beim [[radioaktiv]]en Zerfall vum [[Aluminium]]-[[Isotop]] <sup>26</sup>Al fräigesaten [[Hëtzt]] zréck, wouduerch sech schonn an der Fréizäit vum Sonnesystem ee Mantel aus [[flësseg]]em [[Waasser]] gebilt huet. Déi baussenzeg 10 Kilometer sinn net geschmolt, mä hunn eng fest Kuuscht aus Äis gemaach, wärend sech schwéier Material ([[Silikat]]e, [[Metall]]er) am Kär sammelten. Zesummen däerft de Ceres zu 17 bis 27 [[Gewiichtsprozent]] aus Waasser bestoen<ref name="mccord">T. B. McCord, C. Sotin: ''Ceres: Evolution and current state'' in ''Journal of Geophysical Research'', Vol. 110, Issue E5 (5/2005)</ref>. D'[[Séisswaasser]]quantitéit um Ceres gëtt op ongeféier dat 5facht vu Séisswaasserreserven déi op eiser Äerd sinn, geschat. == Aspekt == An dëser Tabell ass d'Observatiounsméiglechkeet vum Ceres bis an d'Joer 2017 uginn. Déi visuell Magnituden an d'Distanz zu eiser Äerd bezéie sech dobäi op den Zäitpunkt vun der Oppositioun, wann den Zwergplanéit der Äerd am noosten ass an domat och am hellste Liicht. {| class="prettytable" style="width:100%;" |- style="background:BurlyWood" ! colspan = 3 | Oppositioun ! rowspan = 2 | Stationär, da [[rechtleefeg]] ! rowspan = 2 | Konjunktioun zu der Sonn ! rowspan = 2 | Stationär, da réckleefeg |- style="background:BurlyWood" ! Datum ! Distanz ! Hellegkeet |- | 25. Juli 2015 || 1,943 AE || 7,5<sup>''M''</sup> || 16. September 2015 || 3. Mäerz 2016 || 1. September 2016 |- | 20. Oktober 2016 || 1,908 AE || 7,4<sup>''M''</sup> || 15. Dezember 2016 || 5. Juni 2017 || 21. Dezember 2017 |} [[Fichier:Dawn Flight Configuration 2.jpg|thumb|Raumsond Dawn an der Haaptasteroidenceinture tëscht [[(4) Vesta|Vesta]] (l.) an Ceres (r.)]] == Dawn-Missioun == D'NASA-Raumsond [[Dawn (Raumsond)|Dawn]] hat de Ceres de [[6. Mäerz]] [[2015]] erreecht<ref>[[Deutsches Zentrum für Luft- und Raumfahrt|DLR]]-Portal: ''[http://www.dlr.de/dlr/desktopdefault.aspx/tabid-10522 Dawn – Mission zu Vesta und Ceres.]'' Op: ''dlr.de'' ; gekuckt den [[12. September]] [[2015]].</ref>.<ref>DLR: ''[http://www.dlr.de/dlr/desktopdefault.aspx/tabid-10080/150_read-12970/ Im Bann der eisigen Ceres].'' Op: ''dlr.de'' vum [[6. Mäerz]] [[2015]]; gekuckt den [[12. September]] [[2015]].</ref>. D'Primärmissioun bestoung an der Kartographéierung vun der Uewerfläch aus engem héijen Ceres-Orbit a war am Juli 2015 föerdeg. Vu Juli bis Dezember 2015 hat sech d'Sond Dawn an der Sekundärmissioun an ettleche Schrëtt spiralfërmeg bis op 380&nbsp;km erugemaach; dat eng Opléisung vu 40 Meter pro Bildpunkt erméiglecht huet. D'Sekundärmissioun soll och zu der detailléierter Erfaassung vun der Buedemchemie déngen a sollt Enn Juni 2016 ofgeschloss sinn<ref name="dawnblog.jpl.nasa.gov">http://dawnblog.jpl.nasa.gov/2016/02/29/dawn-journal-february-29/</ref>. D'NASA huet Ufank Juli 2016 d'Finanzéierung vun der Uschlossmissioun fir fortgesaten Observatioun akzeptéiert. Et wënscht ee sech dofir weider Informatiounen iwwer den Opbau an d'Entwécklung vum Ceres. Den Ceres kënnt am Ament sengem Perihel entgéint an et versprécht ee sech nei Kenntnesser an Entdeckungen duerch Laangzäitobservatioun<ref>[https://www.washingtonpost.com/news/speaking-of-science/wp/2016/07/05/nasas-new-horizons-probe-gets-green-light-to-visit-mysterious-object-in-the-outer-solar-system/ NASA's New Horizons probe to visit mysterious object in outer solar system] Artikel vun der Rachel Feltman in der Washington Post 5. Juli 2016, gekuckt den [[8. Juli]] [[2016]].</ref>. De Rescht vun der [[Hydrazin]]reserv geet viraussiichtlech net iwwer d'Joer 2017 eraus<ref name="dawnblog.jpl.nasa.gov" />. Eng international Fuerschergrupp vum italieeneschen Institut fir Astrophysik [[Istituto Nazionale di Astrofisica|INAF]] hat am Februar 2017 bekannt ginn, datt si mat Hëllef vun der Raumsond Dawn [[Aliphatesch Kuelewaasserstoffer|aliphatesch]] organesch Kuelestoffverbindungen um Ceres fonnt hunn<ref>[http://www.n-tv.de/wissen/Organische-Verbindungen-auf-Ceres-article19705842.html Organische Verbindungen auf „Ceres“], auf [[n-tv.de]] vom 16. Februar 2017; gekuckt de [[16. Februar]] [[2017]]</ref>. {| |[[Fichier:PIA18920-Ceres-DawnSpacecraft-Animation-20150219.gif|thumb|200px|Ceres-Rotatioun<br>46.000&nbsp;km Distanz<br>19. Februar 2015]] |[[Fichier:PIA18923-Ceres-DwarfPlanet-CrateredSurface-20150219.jpg|thumb|200px|Zylinderprojektioun vun der Ceres-Uewerfläch<br>46.000&nbsp;km Distanz<br>19. Februar 2015]] |[[Fichier:PIA19310-Ceres-DwarfPlanet-20150225.jpg|thumb|200px|Ceres-Hallefphas<br>40.000&nbsp;km Distanz<br>25. Februar 2015]] |[[Fichier:Occator crater.jpg|thumb|200px|Hell Flecke<br>4.400&nbsp;km Distanz<br>6. Juni 2015]] |} == Literatur == * Thorsten Dambeck: ''Vagabunden im Sonnensystem''. [[Bild der Wissenschaft]], Mäerz 2008, Säit 56 - 61 [[Fichier:Moon and Asteroids 1 to 10.svg|thumb|upright|Déi éischt 10 Asteroide profiléiert géintiwwer dem [[Äerdmound]]. Den Ceres ass deen éischte vu lénks.]] == Kuckt och == {{Kuckt och Portal:Astronomie}} * [[Lëscht vun den Asteroiden]] == Um Spaweck == {{Commonscat|(1) Ceres|Ceres}} * [http://www.wissenschaft.de/wissen/news/257399.html Informatiounen iwwer den Opbau (2005)] * {{en}}[http://www.swri.org/9what/releases/2001/ceres.htm Hubble-Observatiounen (2001)] * {{en}} [http://hubblesite.org/newscenter/newsdesk/archive/releases/2005/27/ Nei Hubble-Observatiounen (2003/04)] * {{en}}[http://hamilton.dm.unipi.it/cgi-bin/astdys/astibo?objects:Ceres;main Bunndonnéë vum Ceres] * [http://ssd.jpl.nasa.gov/sbdb.cgi?sstr=1 JPL Datebank: (1) Ceres] {{Referenzen}} {{DEFAULTSORT:Ceres}} [[Kategorie:Asteroiden 1 - 1000|1/0001]] [[Kategorie:Haaptceintureasteroiden]] [[Kategorie:Asteroide vum Typ G]] [[Kategorie:Zwergplanéiten]] [[Kategorie:Astronomesch Objeten déi 1801 entdeckt goufen]] cn992t7gwdf9mr1vcgn0otmaoqty8xv Le prisonnier politique 0 61085 2396120 2345210 2022-08-25T13:11:28Z Les Meloures 580 /* Historique */., replaced: skulptéiert → sculptéiert using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infobox Monument}} [[Fichier:WercollierPrisonnierNeumunster01.jpg|thumb|250px|De ''Prisonnier politique'' an der Abtei Neimënster.]] '''''Le prisonnier politique''''' ass den Numm vun enger monumentaler [[Skulptur]] vum [[Lucien Wercollier]], déi et an dräi Versiounen, allen dräi am Bronze, gëtt. Déi bekanntst Versioun steet an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]] um [[Nikloskierfecht]] beim [[Hinzerter Kräiz]]. D'Skulptur stellt a stiliséierter Form e [[Politik|politesche]] Gefaangenen duer, deem seng Hänn um Réck festgebonne sinn. No laangem Stoe léisst d'Kraaft no, d'Knéie béie sech duerch an de Réck gëtt kromm. D'Skulptur gouf [[1949]] vum Wercollier geschaf, nom Modell vun enger klenger hëlzener Skulptur, déi e [[Frankräich|franséische]] Matgefaangenen him Enn [[1942]] am [[KZ Hinzert]] geschenkt hat. ==Versioune vun der Skulptur== * Eng éischt Versioun gouf [[1956]] am [[Nationale Resistenzmusée]] zu [[Esch-Uelzecht]] opgestallt. * Eng zweet Versioun, vu [[1954]], gouf [[1969]] um Nikloskierfecht beim Hinzerter Kräiz opgeriicht, dat als Deel vum [[Hinzerter Kräiz|Monument national de la résistance et de la déportation]]. * Eng drëtt Versioun gouf nom Doud vum Kënschtler mat Hëllef vum original [[gips]]e Modell, am Optrag vum Staat, gegoss. Si ass e Stéck vun der Privatsammlung vum Kënschtler, déi dem Sculpteur seng Famill am Joer 2005 dem [[Centre culturel de rencontre Abbaye de Neumünster]] fir 10 Joer iwwerlooss huet. Zanter dem [[November]] [[2008]] steet si, zesumme mat deenen anere Skulpturen aus der Kollektioun, am Déambulatoire, um éischte Stack an der fréierer Abtei am [[Gronn (Stad Lëtzebuerg)|Stadgronn]]. ==Historique== * Am KZ zu Hinzert, wou de Lucien Wercollier vum [[19. September]] [[1942]] bis am November [[1943]] gefaange war, huet hie materlieft wéi aner Gefaange gefoltert goufen, andeems se d'Hänn um Réck festgebonne kruten, an duerno zu zwéin, mam Réck widdereneen, ugestréckt goufen. Déi Tortur huet bis zu dräi Deeg dobaussen, am Wanter a batterer Keelt, gedauert. * Am Lager zu Hinzert huet de Lucien Wercollier Bekanntschaft gemaach mam [[Jean Daligault]], engem franséische [[Resistenz (Politik)|Resistenz]]ler, [[Paschtouer]] a [[Kënschtler]], deen am Kader vun der [[Nacht und Nebel|Nacht und Nebel-Aktioun]] an d'KZ-Hinzert iwwerfouert gouf. Am [[Dezember]] 1942 huet de Wercollier dem Daligault, deen als NN-Gefaangene kee Colis vu senger Famill duerft kréien, Iessen aus sengem Krëschtdagspak matginn. *Als Merci huet den Daligault dem Wercollier eng kleng Skulptur geschenkt, déi hien aus Reschter Holz geschnëtzelt hat: si besteet aus zwéi Gefaangen, déi mat verbonnenen Hänn, mam Réck uneneegestréckt sinn. *De Wercollier huet dës Skulptur a senge Saache verstoppt, fir se am November 1943 op Lëtzebuerg matzebréngen (gläich duerno gouf hien an d'KZ vu [[Lublin]] deportéiert). D'Skulptur vum Daligault ass haut (2008) am Besëtz vun der Famill Wercollier. *Nom Krich huet de Wercollier de ''Prisonnier politique'' nom Modell vun engem vun deenen zwéi Gefaangene vun der Skulptur vum Daligault sculptéiert. ==Quellen== *Fir d'Skulptur vum Wercollier: **[[Joseph-Émile Muller]], 1976. ''Lucien Wercollier.'' Collection: Les Maîtres de la Sculpture Contemporaine. Arted, Éditions d'Art, Paris. 49 S. ISBN 2-85067-038-3. **Joseph-Émile Muller, 1983. ''Lucien Wercollier''. Publication de la [[Section des arts et lettres (Institut grand-ducal)|Section des arts et lettres]] de l'[[Institut grand-ducal]]. Imprimerie Saint-Paul, Lëtzebuerg. 132 S. Ouni ISBN. *Fir d'Skulptur vum Jean Daligault: ** Christian Dorrière, 2001. ''L'abbé Jean Daligault. Un peintre dans les camps de la mort.'' Les Éditions du Cerf, Paräis. 164 S. ISBN 2-204-06631-1. **[[Luigi Peruzzi]], 2002. ''Mes Mémoires. Un antifasciste italien déporté au SS-Sonderlager Hinzert raconte.'' Éditions Le Phare, Esch-Uelzecht. 398 S. (Mat historeschen Annotatioune vum [[Denis Scuto]]. Op Franséisch iwwersat vum Véronique Igel). ISBN 2-87964-056-3. == Kuckt och == Aner Skulpture vum Lucien Wercollier an der Stad Lëtzebuerg: *''[[Interpénétration]]'' um [[Boulevard Royal]] * ''[[Joseph-Kutter-Stèle|L'accord]]'' am Pescatore Park *''[[L'envol]]'' a ''L'éternel féminin'' am [[Parc Tony-Neuman|Park Neuman]] um [[Lampertsbierg]] * [[Croissance]] beim [[Europäesche Geriichtshaff]] um [[Kierchbierg]] *''[[Signe dans l'espace]]'' um [[Zens (Stad Lëtzebuerg)|Zens]] *''[[La rampante]]'' um [[Geesseknäppchen]] * Fir Biller vu weidere Skulpture vun dësem Kënschtler, kuckt [[Lucien Wercollier]]. <div style="clear:right"></div> == Fotoen== <gallery perrow="4" widths="180"> Fichier:Wercollier Prisonnier politique Luxembourg Esch Musée résistance 01.jpg|De ''Prisonnier politique'' am Nationale Resistenzmusée zu Esch-Uelzecht Fichier:Timber Prisonnier politique mat dem Hinzerter Kräiz vum Lucien Wercollier.jpg|Timber vun 1982 mam ''Prisonnier politique''. </gallery> {{DEFAULTSORT:Prisonnier}} [[Kategorie:Skulpturen 1949]] [[Kategorie:Lucien Wercollier]] [[Kategorie:Skulpturen an der Stad Lëtzebuerg]] lbbban3buxaiwjzcck6sftuycvvjb77 Iiro Rantala 0 62193 2396093 1839501 2022-08-25T12:18:40Z RaitalaMusic 55388 wikitext text/x-wiki {{SkizzMusek}} [[Fichier:Iiro Rantala, photo Jari Kivelä 2021.jpg|miniatur|Den Iiro Rantala]] Den '''Iiro Rantala''', gebuer den [[1970]] zu [[Sipoo]], ass ee vun de bekanntste [[Finnland|finneschen]] [[Jazz]]pianisten. == Um Spaweck == * [http://www.iirorantala.com/index.php Dem Iiro Rantala seng Websäit] {{en}} {{DEFAULTSORT:Rantala Iiro}} [[Kategorie:Jazzpianisten]] [[Kategorie:Gebuer 1970]] noudvcllm62o1vqmu4iimavgwdnq4i2 2396098 2396093 2022-08-25T12:32:32Z Les Meloures 580 Këscht wikitext text/x-wiki {{SkizzMusek}} {{Infobox Biographie}} Den '''Iiro Rantala''', gebuer den [[1970]] zu [[Sipoo]], ass ee vun de bekanntste [[Finnland|finneschen]] [[Jazz]]pianisten. == Um Spaweck == * [http://www.iirorantala.com/index.php Dem Iiro Rantala seng Websäit] {{en}} {{DEFAULTSORT:Rantala Iiro}} [[Kategorie:Jazzpianisten]] [[Kategorie:Gebuer 1970]] b3a1kx1e2x96qravda2bnvu8ue909bn 2396099 2396098 2022-08-25T12:34:42Z Les Meloures 580 Websäit ass futti wikitext text/x-wiki {{SkizzMusek}} {{Infobox Biographie}} Den '''Iiro Rantala''', gebuer den [[1970]] zu [[Sipoo]], ass ee vun de bekanntste [[Finnland|finneschen]] [[Jazz]]pianisten. == Um Spaweck == {{DEFAULTSORT:Rantala Iiro}} [[Kategorie:Jazzpianisten]] [[Kategorie:Gebuer 1970]] 5uul78kb71obfntgk5t1nwmg85bsdir 2396100 2396099 2022-08-25T12:49:41Z Les Meloures 580 k wikitext text/x-wiki {{SkizzMusek}} {{Infobox Biographie}} Den '''Iiro Rantala''', gebuer den [[19. Januar]] [[1970]] zu [[Sipoo]], ass ee vun de bekanntste [[Finnland|finneschen]] [[Jazz]]pianisten. == Um Spaweck == {{DEFAULTSORT:Rantala Iiro}} [[Kategorie:Jazzpianisten]] [[Kategorie:Gebuer 1970]] qc4b8c6vi1f67pdafo1nni6ghy5xo0u Muttergottesoktav 0 65467 2396112 2391292 2022-08-25T13:02:35Z Les Meloures 580 nei Schreifweis, replaced: prëssessioun → pressessioun (2) using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki D''''Muttergottesoktav''' zu [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]], och nach einfach '''Oktav''' (vun "octo" = aacht, an der kathoulescher [[Liturgie]] eng Zelebratioun vun aacht [[Dag|Deeg]]) genannt, ass an der [[Réimesch-kathoulesch Kierch|kathoulescher Kierch]] zu Lëtzebuerg eng Period vun zwou Wochen, an där d'Maria als [[Tréischterin am Leed]] besonnesch veréiert gëtt. [[1679]] gouf decidéiert d'Muttergottesoktav, déi bis dunn am Oktober war, vum véierte bis de fënnefte Sonndeg no [[Ouschteren]] ofzehalen. Déi Period gouf zweemol verlängert, an zwar 1898 wéi s'eng hallef Woch no vir verluecht gouf an dunn nach eng Kéier 1921, wéi se nach eng hallef Woch no vir geréckelt gouf. Zanterhier fänkt se den drëtte Sonnden no [[Ouschteren]] un an huet als Duebeloktav véierzéng Deeg, gëtt awer nach ëmmer am Volleksmond ''Oktav'' genannt. Se huet de fënnefte Sonnden no Ouschtere mat enger feierlecher [[Schlusspressessioun]] hiren Ofschloss. All [[Par]]en aus dem Land, vill Schoulen an och Gruppen iwwer d'Grenzen eraus pilgeren an där Zäit an d'[[Kathedral Notre-Dame (Lëtzebuerg)|Kathedral]] vun der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]], fir bei der Muttergottes ze bieden. == Wichteg Daten an der Geschicht vun der Oktav == Dat politescht, gesellschaftlecht a reliéist Ëmfeld beim Ufank vun der Muttergottesoktav waren engersäits den [[Drëssegjärege Krich]] ([[1618]]-[[1648]]) an d'[[Pescht]]joren ([[1626]]-[[1636]]): zwéin Drëttel vun der Bevëlkerung stierwen un der Pescht. Krich an Hongersnout bestëmmen déi Krisenzäit. Anerersäits hat déi [[Jesuitten|jesuittesch]] [[Missioun]] e kloert Zil: duerch eng attraktiv Volleksfrëmmegkeet soll am Geescht vun der [[Géigereformatioun]] vum [[Konzil vun Trient]] ([[1545]]-[[1563]]) de kathoulesche Glawe gestäerkt ginn, fir ze verhënneren, datt de [[Protestantismus]] sech verbreet. * [[1603]] [[1. Oktober]]: Grënnung vum [[Athénée de Luxembourg#Collège des Jésuites (1603-1773)|Jesuittekolléisch]] an der Stad. * [[1613]]-[[1621]]: Bau vun der Jesuittekierch, der Lëtzebuerger Kathedral zanter 1870. * [[1624]] [[8. Dezember]]: Studenten aus dem Jesuittekolléisch droen eng aus Lannenholz geschnëtzt, 73&nbsp;cm héich Muttergottesstatu virun d'Stadmaueren op d'[[Glacis (Lampertsbierg)|Glacisfeld]].<ref>"Et la même année, le jour de la Conception, les écoliers du Collège y portèrent en procession une Image de N. D. qui fut attachée à la croix et qui devint l'objet de la dévotion des peuples.", <br>(Histoire de N. D. de Luxembourg. . . dans la chapelle des PP. de la Compagnie de Jésus. Nouvelle édition. Corrigée par un Père de la même Compagnie. Luxembourg 1769, p. 10.)<br>Zitéiert no Michel Faltz, 1948, S. 5</ref> De Pater [[Jacques Brocquart]] S.J. ass den Initiator vun dësem Pilgerwee a gëtt der Figur den Titel ''[[Consolatrix Afflictorum]]'', Tréischterin am Leed. * [[1625]]-[[1628]]: Bau vun der Pilgerkapell, [[Neipuertskapell]] genannt, um Glacis-Feld, déi [[1640]] vergréissert an [[1642]] nei ageweit gouf. * [[10. Mee]] [[1666]]: Erwielung vu Maria, der Mamm vu Jesus, der Tréischterin am Leed zur [[patréiner|Patréinesch]] vun der Stad Lëtzebuerg<ref>[http://www.cathol.lu/article5186 Marc Jeck, Eröffnung des Jubiläums zum 350. Jahrestag der Erwählung der Consolatrix Afflictorum zur Luxemburger Stadtpatronin]</ref>. * [[20. Februar]] [[1678]]: Erwielung vun der Tréischterin zur Patréinesch vum Herzogtum Lëtzebuerg a vun der Grofschaft Chiny. * [[1766]]: Éischten Zentenarium. De [[goss]]ene Votivaltor aus der Konschttschmëtt vun der [[Abtei Orval]] ass e Geschenk vum Vollek u seng Patréinesch. * [[1778]]: D'Jesuittekierch gëtt Parkierch, nodeem de Jesuittenuerde vum Poopst [[Clément XIV. (Poopst)|Clément XIV.]] am Joer [[1773]] opgehuewe gouf an déi al Parkierch Sant'Niklos baufälleg gi war. * [[1796]]: Zerstéierung vun der Pilgerkapell um Glacis duerch d'Truppe vun der [[Franséisch Revolutioun|Franséischer Revolutioun]]. Zanterhier steet d'Statu an der Kathedral. *[[1866]]: Fir déi 2. Joerhonnertfeier gëtt d'Gnodebild am Optrag vum Poopst [[Pius IX. (Poopst)|Pius IX.]] feierlech gekréint. * [[1870]]: Lëtzebuerg gëtt e [[Bistum]] an déi fréier Jesuittekierch gëtt d'Bëschofskierch ([[Kathedral]]). * [[1921]]: De Bëschof [[Pierre Nommesch]] entscheet, den 250. Joresdag vun der Erwielung vun der Patréinesch an enger feierlecher Friddens- a Jubiläumsoktav nozehuelen, well d'Feierlechkeeten [[1916]] duerch den [[Éischte Weltkrich]] ausgefall sinn an de Bëschof [[Jean Joseph Koppes]] schonn doutkrank war. Och verduebelt hien d'Zäit vun der Oktav, well eng Woch, sou wéi den Numm ''Oktav'' et seet, net méi duergeet fir all Paren a Verbänn an deem Zäitraum ënnerzekréien. * [[1978]]: Fir déi 3. Joerhonnertfeier vun der Erwielung vun der Tréischterin zur Patréinesch vum Land gëtt d'[[Fondation du Tricentenaire]] gegrënnt. * 2008: D'Oktav gehéiert zum nationalen Inventar vum [[Immateriellt Kulturierwen|immaterielle Kulturierwen]] zu Lëtzebuerg. * [[2020]]: Wéinst der [[COVID-19-Pandemie zu Lëtzebuerg]] ass déi physesch Presenz wärend der Oktav staark ageschränkt an et gouf eng ''Oktav online'' ofgehalen<ref>[https://cathol.lu/rubrique637 Oktav 2020 online . Octave 2020 en ligne], op cathol.lu</ref>. == Erwielungsakt vu Maria als Patréinesch vum Land == Den Text vum Erwielungsakt vu Maria, der [[Tréischterin am Leed|Tréischterin]], zur Patréinesch vum Land vum 20. Februar 1678 seet dëst: ''Sainte Marie mere de JESUS Consolatrice des affliges, nous les trois Estats du Pays Dûche de Luxembourg et Comte de [[Chiny]] avec tous les habitans du Pays Vous choisisons aujourdhuy e mes nom et celuy de nos successeurs pour dame et patrone perpetuele de toute la Province, et professons fermement de vous honorer toujours pour tele. Cepourquoy nous vous supplions tres humblement de nous recevoir en vostre protection et de nous assister au temps de guerre, peste et famine et en toutes nos necessites et duersites. Amen'' Ënnerschriwwe gouf den Text an der Jesuittekierch vun den dräi Stänn (Klerus, Adel a Bierger vun de Stied) wéi och vun de Magistrate vun de 15 Stied an den dräi „Franchises“ vum Herzogtum Lëtzebuerg. Sou huet d'Muttergottesoktav och e nationale Charakter kritt. Am [[Zweete Weltkrich]] krut si och eng patriotesch Bedeitung a gehéiert bis haut zur reliéiser Identitéit vu Lëtzebuerg. == D'Muttergottesoktav an d'Musek == D'Oktav ass fir all Kierchechouer eng besonnesch Geleeënheet, fir hiert Kënnen an engem grousse sakrale Raum, der Kathedral, virun engem breede Publikum virzedroen. Sou ass et och verständlech, datt am Laf vun de Jore vill Museker [[Muttergotteslidd]]er oder Uergelkompositioune komponéiert hunn. == D'Muttergottesoktav haut == E bedeitungsvollen Ufank vun der Oktav mécht de ''[[Pélé des Jeunes]]'', deen op eng Initiativ vum [[Théophile Walin]] am Joer [[1974]] zréck geet, mam Zil fir de Jugendlechen an der Muttergottesoktav e gréissere Stellewäert ze ginn. Zanterhier gi sech all Joer déi Jugendlech aus dem ganze Land Rendez-vous virum Bild vun der Tréischterin moies fréi um 1. Oktavsonnden. Den aktuelle Programm vun der Oktav gesäit all Dag eng 12 verschidde Masse fir déi verschidde [[Par]]en, Schoulen oder soss Institutiounen, eng Andacht mat der Oktavpriedegt oder e [[Rousekranz]]gebiet vir. == Duerstellunge rondrëm d'Oktav == <gallery> Fichier:Pilgerkapell-Glacis.jpg|Eng populär Duerstellung vun der [[Kapell Glacis|Neipuertskapell]], anno 1781 Fichier:Plakett 1Glaciskapell.jpg|Erënnerungsplacket un d'Neipuertskapell beim Agank vum [[Nikloskierfecht]] (ier den [[Stater Tram|Tram]] hei gefuer ass) Plakett Glaciskapell 2020 c.jpg|Eng nei Plakett gouf 2018 an de Buedem niewent d'[[Stater Tram|Tramsschinnen]] ageluecht, déi op d'Neipuertskapell verweisen, déi hei stoung. Fichier:Consolatrix-patrona-patriae.jpg|Den Erwielungsakt vu 1678 Fichier:Consolatrix PorteNeuve Luxbg.jpg|D'Tréischterin an der Neipuertsgaass iwwer dem Erënnerungsmonument vun der [[Nei Paart]] </gallery> == Quellen == * Michael Faltz, ''Heimstätte U. L. Frau von Luxemburg'', Sankt Paulus Druckerei, Luxemburg, 1948, 3. Aufl. * [[Michel Schmitt]], Georges Hellinghausen, ''Christentum und Kirche in Luxemburg, Bd. 2 Kirche im Werden und Wachsen eines Volkes'', Éditions du Signe, Strasbourg, 1990, ISBN 2-87718-034-4 == Um Spaweck == * cathol.lu, [http://www.cathol.lu/rubrique563 16 Oktavbiller aus 350 Joer] {{de}} {{fr}} * cathol.lu, [http://www.cathol.lu/article5409 D'Marieveréierung zu Lëtzebuerg an hirem historesche Kontext] {{de}} {{fr}} * [[Georges Hellinghausen|Hellinghausen Georges]], [http://www.cathol.lu/article908 Entstehungsgeschichte, Entwicklung und Bedeutung der Muttergottes-Oktave] {{de}} * [[Milly Thill|Thill Milly]], [http://freepages.genealogy.rootsweb.ancestry.com/~pletschette/MillyThill/mtdeel2b.htm Ëm d'Muttergottes vu Lëtzebuerg an d'Oktav am leschte Krich] {{lb}} * [[Sonja Kmec|Kmec Sonja]], [http://gr-atlas.uni.lu/index.php/articles/re61/ma76 Verehrung Unserer Liebe Frau von Luxemburg] {{de}} * [[Giovanni Andriani|Andriani Giovanni]], [http://gr-atlas.uni.lu/index.php/articles/re61/wu77 Wunderheilungen Unserer Liebe Frau von Luxemburg im 17. Jh.] {{de}} {{fr}} * [https://www.youtube.com/watch?v=q-j6cWDzaDA D'Gechicht vun der Oktav], erzielt fir Kanner op YouTube. * [https://www.luxatlas.lu/schlussprozession/?utm_campaign=cathol_news_180520 D'Schlusspressessioun op luxatlas.lu] mat de Biller vum [[Michel Engels]] vun 1893 a Fotoen wéi d'Plazen haut ausgesinn, déi de Michel Engels a senge Biller duergestallt huet. * D'[https://iki.lu/post/show/4 Oktav zu Éiere vun der Muttergottes vu Lëtzebuerg] op iki.lu, der Websäit vum immaterielle Kulturierwen zu Lëtzebuerg (gekuckt de 17. Abrëll 2022) * [https://cathol.lu/article9891 (Bal) 400 Joer Oktavgeschicht. Konstanten a Bréch.] Konferenz vum Georges Hellinghausen den 19. Mee 2022 (gekuckt de 4. Juni 2022) {{Referenzen}} [[Kategorie:Chrëschtentum]] [[Kategorie:Kathoulesch Kierch]] [[Kategorie:Immateriellt Kulturierwen]] sjikxzqocu1zyondjlusy8wr7vun6p8 Nicolas Steil 0 66326 2396185 2380509 2022-08-25T14:47:14Z Bdx 7724 Filmproduzent + Struktur wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie}} Den '''Nicolas Steil''', gebuer den [[2. Januar]] [[1961]] zu Lëtzebuerg,<ref>''"Né le 2 janvier 1961 au Luxembourg"'' (Quell: [http://www.francofilm.it/index.php?option=com_content&view=article&id=88&Itemid=67&lang=fr www.francofilm.it], gelies den 21. Mäerz 2012)</ref> ass e [[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesche]] [[Filmproduzent]], Theater- a Filmregisseur an Dréibuch- an Theaterauteur. == Karriär == Hien huet an der geschriwwener Press als Journalist ugefaangen an ass 1983 bei [[RTL|RTL TV]] gewiesselt, wou hie Reporter, Noriichte-Presentateur a Produzent war. Hien huet 1988 PAL, déi éischt Filmproduzenten-Associatiooun zu Lëtzebuerg, gegrënnt. Duerno huet hien a verschiddenen europäesche Gremie geschafft, déi sech ëm [[Droits d'auteur|Auteure-Rechter]] oder Finanzhëllefe fir Filmproduktioune gekëmmert hunn. Zanter 1997 ass hien den Direkter vun der Produktiounsfirma ''[[Iris Productions]]'' an huet bis ewell eng 20 Spill-, Animatiouns- an Dokumentarfilmer (co)produzéiert.<ref>Cf. http://www.irisproductions.lu</ref> Den Nicolas Steil huet bei den Theaterstécker ''Combat'' ([[Carlos Batlle Jordà]], 2001), ''La Jeune Fille et la Mort'' ([[Ariel Dorfman]], 2003), ''L'Affaire Suberville'' (vun him selwer, 2004), ''Table Rase'' ([[Jean-Louis Schlesser]], 2005) an ''Central Park West'' ([[Woody Allen]], 2007) Regie gefouert. Hien huet och un den Dréibicher vu ''[[Le club des chômeurs]]'' a ''[[Réfractaire (Film)|Réfractaire]]'' matgeschafft. ''Réfractaire'' (2009) ass deen éischte Spillfilm, bei deem e selwer Regie gefouert huet. Den Nicolas Steil ass mat der [[Frankräich|franséischer]] Schauspillerin a Regisseurin [[Véronique Fauconnet]] bestuet. == Filmer == === als Regisseur === * ''[[Réfractaire (Film)|Réfractaire]]'' (2009) * ''[[Le chemin du bonheur]]'' (2021) === als Produzent === * ''[[D'Symmetrie vum Päiperlek]]'' (2011, Dréiaarbechten) * ''[[Avant l'aube]]'' (2011) (Koproduzent) * ''[[Une belle mort]]'' (2009) (Produzent) * ''[[La petite chambre]]'' (2009) (Koproduzent) * ''[[Réfractaire (Film)|Réfractaire]]'' (2009) (Produzent) * ''[[Contact High]]'' (2009) (Produzent) * ''[[Humains]]'' (2009) (Koproduzent) * ''[[Lingo Vino]]'' (2009) (Produzent) * ''[[Tausend Ozeane]]'' (2008) (Ko-Exekutiv-Produzent) * ''[[Luftbusiness]]'' (2008) (Ko-Executiv-Produzent) ¨ * ''[[Freigesprochen]]'' (2007) (Koproduzent) * ''[[Retour à Gorée]]'' (2007) (Koproduzent) * ''[[Deepfrozen]]'' (2006) (Produzent) * ''[[La revanche]]'' (2004) (Produzent) * ''[[Globi und der Schattenräuber]]'' (2003) (Koproduzent) * ''[[Le club des chômeurs]]'' (2001) (Produzent) * ''[[The Magic Forest]]'' (1998) (TV) (Koproduzent) {{Referenzen}} {{DEFAULTSORT:Steil Nicolas}} [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmregisseuren]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Auteuren]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmproduzenten]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Theaterregisseuren]] {{Autoritéitskontroll}} 2xc94qn3dhicvt0biq8kqhfohcd1ru7 Nicolas Cito 0 68620 2396137 2395639 2022-08-25T13:23:53Z Les Meloures 580 k wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie|Bild=Nicolas Cito 1866-1949.jpg|Bildbeschreiwung=Den Nicolas Cito géint 1928<ref>Quell: Luxemburger Illustrierte, cf. http://www.luxemburgensia.bnl.lu/cgi/luxonline1_2.pl?action=fv&sid=luxill&year=1928&issue=18&page=257&zoom=3</ref>.}} Den '''Nicolas Cito''', gebuer de [[25. Januar]] [[1866]] zu [[Nidderkäerjeng]] a gestuerwen den [[18. Juni]] [[1949]] zu [[Knokke-Heist|Knokke]], war e [[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergeschen]] Ingenieur. Als Chef-Ingenieur vum Bau vun enger Zuchstreck (1889 – 1892) am Kongo, dréit hien d'Verantwortung fir den Doud vun dausende kolonialen Zwangsaarbechter.<ref>[https://www.forum.lu/wp-content/uploads/2015/11/4612_208_Hoffmann.pdf Les Luxembourgeois au Congo belge], Dossier [[Forum (Zäitschrëft)|forum]] Nr. 208, Mee 2001</ref> Hie war de Monni vum Lëtzebuerger Sculpteur [[Claus Cito]]<ref>De Claus Cito huet sengem Monni Nicolas Cito e Monument sculptéiert, wat bei der Cito-Schoul (haut den LTPS) zu Nidderkäerjeng steet.</ref>. == Biographie == No sengem Studium op der Kathoulescher Universitéit vu [[Léiwen]], goung hien am Juni [[1892]], als Ingenieur am Optrag vun der [[Compagnie du Chemin de Fer du Congo]], op [[Matadi]] an de [[Demokratesch Republik Kongo|Belsche Kongo]], fir beim Opbau vun der [[Eisebunn]]sstreck [[Eisebunnsstreck Matadi-Kinshasa|tëscht Matadi a Léopoldville]], der haiteger kongoleesescher [[Haaptstad]] [[Kinshasa]], matzehëllefen. D'Streck vun der Eisebunnslinn war 398 Kilometer laang a goung vu Matadi um [[Atlantik]], dat 28 Meter iwwer dem Mieresspigel läit, op Thysville, haut [[Mbanza-Ngungu]], 700 Meter méi héich, bis erof op Léopoldville, 246 Meter héich. Bei de schwieregen Aarbechten, besonnesch duerch déi verschidden Terrainskonditiounen, an de Klima (der ëffentlecher Meenung vun deemools no), bei deenen iwwer 5.000 Aarbechter ëmkomm waren<ref>{{Citation|url=http://worldcat.org/oclc/862802698|titel=Cette colonie qui nous appartient un peu : la communauté luxembourgeoise au Congo belge ; 1883-1960|bezochtdatum=2020-06-16|auteur=Moes, Régis, 1986-|datum=2012|uitgever=Fond. Robert Krieps}}</ref>, huet den Nicolas Cito sech duerch säi sougenannt Duerchsetzungsverméigen ausgezeechent. Hie konnt dofir bei der Inauguratioun vun der Streck, de [[16. Mäerz]] [[1898]], als Lokfürer an d'[[Gare]] vu Léopoldville erafueren. De selwechten Dag gouf hie, vum Kinnek [[Léopold II. vun der Belsch]], zum Direkter vun der ''Compagnie des Chemins de Fer du Congo'' ernannt. [[1903]] gouf hien dunn zum Generaldirekter vun der chineesescher Eisebunnslinn Hankow-Kanton ernannt. Duerno huet hien nach Eisebunnen am [[Chile]], an [[Indien]], [[Guatemala]], [[Panama]], am [[Peru]] an am [[Mosambik]] geleet. [[1920]] koum hien op [[Bréissel]] zréck a war a Verwaltungsréit vun diverse Kolonialgesellschaften. Vum Januar [[1927]] bis [[1947]] war hie lëtzebuergesche Generalkonsul zu Bréissel. 1947 gouf hien Éiere-Konsul.<ref>[http://data.legilux.public.lu/file/eli-etat-leg-memorial-1947-26-fr-pdf.pdf Mémorial A N° 26 vum 27. Mee 1947 Säit 6]</ref> Hie gouf den [[22. Juni]] [[1949]] zu Bréissel um Kierfecht vun [[Ixelles]] begruewen. == Etappen a sengem Liewen == * 1892-1903: Belsche Kongo. Bau vun der Eisebunnslinn Matadi-Léopoldville * 1903-1906: [[China]]. Eisebunnslinn Hankow-Kanton * 1906-1907: Chile. Chemin de Fer longitudinal du Chili * 1908-1909: Kolonie Brittesch Indien. Verwaltungsrot vun der Sandur Minig Co Ltd. * 1910-1912: Guatemala-Peru: Bewässerungskanal vu Chira am Peru * 1913: Brittesch Indien. Sandur Mining Co. Ttd. * 1913-1914: Mosambik. Eisebunnslinn vu Beira bis a Zambia * 1914-1919: London. Direkter vun der Banque d'Outremer. * 1919-1923: Verwaltungsrot vun der ''Banque Belgo-Luxembourgeoise S.A.''<ref>[http://data.legilux.public.lu/file/eli-etat-leg-memorial-1922-85-fr-pdf.pdf Mémorial A N° 85 vum 12. November 1922 Säit 4]</ref>{{,}}<ref>[http://www.eluxemburgensia.lu/BnlViewer/view/index.html?lang=fr#panel:pp|issue:2057902|article:DTL43|query:Belgische Chronik aus der Hauptstadt] an der [[Obermosel-Zeitung]] vum 21. August 1919, Säit 2</ref> * 1920: Bréissel. Verwaltungsrot vun der Compagnie du Chemin de Fer Bac-Congo au Katanga et Leokadie * 1920-1928: Bréissel-Kongo. Inspektiounsreesen * 1928-1929: Brittesch Indien. Sanur Mining Co.Ltd * Vun 1929 un: **Vizepresident vun [[Société anonyme des accumulateurs Tudor|Accumulateurs Tudor]]<ref>[http://www.congoforum.be/upldocs/TOME%20VIIc.compressed.pdf Biographie Belge d'Outre-Mer Säit 60]</ref> **Verwaltungsrot vun der [[Arbed]] **Verwaltungsrot vun der [[Société anonyme luxembourgeoise des chemins de fer et minières Prince-Henri|Prënz Hari Eisebunn]] Zu Lëtzebuerg huet hie sech a verschiddenen Associatiounen engagéiert. Hie war ënner anerem Éierepresident vun der Fraternelle Esch. [[1938]] huet hie säin Heemechtsduerf Niddderkäerjeng bei der Restauratioun vun der Schoul finanziell ënnerstëtzt. == Gielercher == * ''Grand Officier vum [[Ordre de la couronne de chêne]]'' (1947)<ref>[http://www.eluxemburgensia.lu/BnlViewer/view/index.html?lang=fr#panel:pp|issue:845070|article:DTL273|query:cito Lettres de Bruxelles] am [[L'Indépendance luxembourgeoise]] vum 24. Mee 1948, Säit 5</ref>{{,}}<ref>[http://www.eluxemburgensia.lu/BnlViewer/view/index.html?lang=fr#panel:pp|issue:807446|article:DTL312|page:4|query:cito Heute] am [[Luxemburger Wort]] vum 31. Mee 1947, Säit 4</ref> * ''Grand Officier vum [[Ordre de Mérite civil et militaire d'Adolphe de Nassau|Ordre d'Adolphe de Nassau]]'' * ''Grand Officier vum [[Ordre Royal du Lion]]'' * ''Grand Officier vum [[Ordre de Léopold II]]'' * ''Commandeur vum [[Ordre de la Couronne]]'' (1933)<ref>[http://www.eluxemburgensia.lu/BnlViewer/view/index.html?lang=fr#panel:pp|issue:3344133|article:DTL54|query:cito Chronique Locale] am [[L'Indépendance luxembourgeoise]] vum 15. November 1933, Säit 3</ref> * ''Chevalier vum [[Ordre de la couronne de chêne]]'' (Promotioun 1912)<ref>[http://data.legilux.public.lu/file/eli-etat-leg-memorial-1912-41-fr-pdf.pdf Mémorial A N° 41 vum 17. Juni 1912] mat enger Lëscht vu Leit déi am Ordre de la couronne de chêne dekoréiert goufen</ref> * ''Chevalier vun der [[Légion d'honneur]]'' * ''Officier vum [[Ordre de l'Etoile Noire]]'' * ''Chevalier vum [[Ordre de la Couronne d'Italie]]'' * ''Médaille Commémorative du Congo'' * ''Docteur honoris causa en sciences appliquées vun der Universitéit Léiwen'' == Monument == [[Fichier:Monument Nicolas Cito, LTPS, Nidderkäerjeng-101.jpg|thumb]] Zu Nidderkäerjeng beim [[Lycée technique pour professions de santé|LTPS]] steet e Monument vum Nicolas Cito, dat de Claus Cito fir säi Monni sculptéiert huet. Dëse [[Buer (Waasser)|Buer]] gouf vum [[Cercle Colonial Luxembourgeois]] der Gemeng Nidderkäerjeng geschenkt an den 12. Juni 1938 a Presenz vum Prënz [[Felix vu Bourbon-Parma]] ageweit.<ref>[https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/gjbzg3/pages/3/articles/DTL146 Manifestation Cito], [[Luxembourg: journal du matin]] 26 et 27 mai 1938, gekuckt den 18. August 2022</ref> Um Monument steet dës Opschrëft: <blockquote> ''Eisem gro’ssen Kompatriot <br>dem Nicolas <br>Cito <br>Ingene’er <br>Kolonial-Pionne’er <br>Generalkonsul vu <br>Letzeburg <br>gebueren zu Niederkescheng den 25. 1.1866 <br>gestuerwen den 18. 6. 1949<br>Opgericht den 12. 6. 1938''</blockquote> Am Juni 2020 hat de Kënschtlerkollektiv [[Richtung 22]] eng Gitterkonstruktioun virun d'Monument installéiert, sou datt een d'Gesicht vum Nicolas Cito hanner Prisongsgittere gesinn huet. Op enger Plack stoung: "A Gedenken un 5.500 kolonial Zwangsaarbechter, déi beim Bau vun enger Zuchstreck am Kongo ëm d'Liewe komm sinn. Fir eng lëtzebuergesch Erënnerungskultur an där schwaarz Liewen zielen."<ref>[https://www.wort.lu/de/lokales/aktion-gegen-denkmal-in-niederkerschen-5ee78528da2cc1784e35fb67 "Aktion gegen Denkmal in Niederkerschen."] wort.lu, 15.06.2022; gekuckt de 16. August 2022</ref> Am August 2022 huet déi [[Feminismus|feministesch]] an [[Rassissem|antirassistesch]] Associatioun [[Lëtz Rise Up]] d'[[Gemeng Käerjeng]] opgefuerdert d'Monument ofzerappen. Amplaz datt un e wäisse Mann aus Lëtzebuerg erënnert gëtt, soll un d'Affer geduecht ginn, déi beim Bau vun der Eisebunn am Kongo ëmkomm sinn.<ref>[https://www.rtl.lu/news/national/a/1950006.html "Den Nicolas Cito soll fort, "Lëtz Rise Up" géint Glorifikatioun vum Kolonialismus a senge Verfechter."], rtl.lu, 16.08.2022; gekuckt de 16. August 2022</ref> == Kuckt och == * [[Lëtzebuerger am Kongo]] == Um Spaweck == * [http://www.congo-1960.be/LUXOM4612_208_Hoffmann.pdf Lëtzebuerger Pionéier am Kongo] * [http://www.luxemburgensia.bnl.lu/cgi/luxonline1_2.pl?action=fv&sid=luxill&year=1928&issue=18&page=257&zoom=3 Nicolas Cito, Luxemburger Illustrierte, Nr. 18, 25. Sept, 1928, S. 257-258, Portrait.] {{Referenzen}} {{DEFAULTSORT:Cito Nicolas}} [[Kategorie:Gebuer 1866]] [[Kategorie:Gestuerwen 1949]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Ingenieuren]] [[Kategorie:Eisebunn]] [[Kategorie:Grand officier de l'ordre de la couronne de chêne]] [[Kategorie:Grand officier de l'ordre de mérite civil et militaire d'Adolphe de Nassau]] [[Kategorie:Chevalier de la Légion d'honneur]] [[Kategorie:Commandeur vum Ordre de la Couronne]] [[Kategorie:Grand officier de l'ordre de Léopold II]] oajicgreu0ykvuwpg3lktjokw6qbccq Olympiade mathématique belge 0 71653 2396233 2389738 2022-08-26T10:55:07Z 88.157.127.237 Tippfehler korrigiert wikitext text/x-wiki D''''Olympiade mathématique belge''' (ofgekierzt OMB) ass eng mathematesch Kompetitioun, déi sech u belsch a lëtzebuergesch Schüler aus dem Enseignement secondaire riicht. Well si op Franséisch ofleeft, sinn an der [[Belsch]] just déi frankophon Schüler betraff. == Geschicht == D'''Olympiade Mathématique Belge'' war fir d'éischt am Joer [[1976]]. Zanter [[1977]] huele Lëtzebuerger all Joer un der Kompetitioun deel. Zanter [[1996]] ginn d'Schüler an dräi Kategorien ënnerdeelt: * MINI fir d'Klasse VII<sup>e</sup> a VI<sup>e</sup> (resp. 7<sup>e</sup> a 8<sup>e</sup> am Technique); * MIDI fir d'Klasse V<sup>e</sup> bis III<sup>e</sup> (resp. 9<sup>e</sup> bis 11<sup>e</sup> am Technique); * MAXI fir d'Klassen II<sup>e</sup> a I<sup>re</sup> (resp. 12<sup>e</sup> an 13<sup>e</sup> am Technique). Zu Lëtzebuerg këmmert d'''[[Association des mathématiciens luxembourgeois]]'' sech ëm d'Organisatioun vun der Kompetitioun. Fir Lëtzebuerg sëtzen zwee Mathematiks-Professeren am Jury: de [[Bernard Felten]] an de [[Pascal Zeihen]]. == Oflaf == All Joer ass am Januar déi éischt Ronn vun der Kompetitioun, d''''Éliminatoire'''. All interesséierte Schüler kann dobäi matmaachen. An de leschte Joren hu sech all Kéier iwwer 2000 Lëtzebuerger ageschriwwen. D'Epreuve besteet aus 30 kuerze Mathés-Problemer, déi ee bannent 90 Minutte léise soll. Si fënnt an de verschiddene Lycéeën am Land statt. De Bewäertungssystem ass sou, datt et vun Nodeel ass, d'Äntwerten einfach ze roden: et kritt ee 5 Punkte pro richteg Äntwert, 2 Punkten, wann een näischt schreift, an 0 Punkte fir eng falsch Äntwert. Bei de meeschte Problemer besteet d'Äntwert aus enger vu fënnef proposéierten Alternativen, wou ee just déi richteg erausfanne muss. Eppes méi wéi 10 Prozent vun de Participanten an der Éliminatoire kënnen déi zweet Ronn, d''''Halleffinall''', am Mäerz matmaachen. Déi Epreuve leeft vun der Form hier d'selwecht of wéi d'Éliminatoire, mä d'Froe sinn e bësselche méi schwéier. Fir Lëtzebuerg ass déi Ronn zentraliséiert an engem Stater Lycée. D'Traditioun wëll, datt ronn 111 Schüler fir déi drëtt Ronn, d''''Finall''' Enn Abrëll, selektionéiert ginn. Dat sinn also ëm déi 37 Schüler pro Kategorie, Belsch a Lëtzebuerger zesumme geholl. Meeschtens sinn ëm déi 15 Lëtzebuerger an der Finall dobäi, déi zu [[Namouer|Namur]] ofgehale gëtt. Wärend véier Stonne mussen d'Kandidate véier Problemer léisen. Net nëmmen déi richteg Léisung, mä och déi detailléiert Argumentatioun an eng propper Redaktioun fléissen an d'Bewäertung an. Pro Problem kann ee maximal 20 Punkte kréien. D'Resultater leien also tëscht 0 a 80 Punkten. Den Niveau vun de Problemer an der Finall läit kloer iwwer deem, wat e Schüler am Enseignement secondaire gesait, mä kënnt awer guer net un dee vun der [[International Mathematik-Olympiad|IMO]] erun. Och am Verglach mat der [[Benelux-Mathematik-Olympiad|BxMO]] oder der [[European Girls' Mathematical Olympiad|EGMO]] sinn d'Problemer vun der OMB nach vill méi einfach. Un déi bescht Schüler gi Präisser verdeelt, mat de Bezeechnunge ''Premier prix'', ''Deuxième prix'', ''Troisième prix'' a ''Quatrième prix''. E Spezialpräis kritt dee Schüler, deen déi elegantste Léisung geschriwwen huet. U méi jonk Schüler ginn zousätzlech ''Prix d'encouragement'' verdeelt. == Resultater == Hei si sämtlech Lëtzebuerger, déi tëscht [[1977]] an [[2022]] d'''Olympiade mathématique belge'' gewonnen hunn, d.&nbsp;h. déi e ''Premier prix'' an der Kategorie ''MAXI'' kritt hunn. {| class="wikitable" ! Joer !! Gewënner |- | [[1978]] || [[Jean Bausch]] |- | [[1979]] || [[Claude Jung]], [[Massimo Malvetti]], [[Michel Dauphin]] |- | [[1980]] || [[Michel Dauphin]] |- | [[1983]] || [[Jean-Jacques Duhr]] |- | [[1984]] || [[Marcel Cox]] |- | [[1987]] || [[Christian Pauly]] |- | [[1988]] || [[Alain Knaff]], [[Christian Pauly]], [[Marc Pauly]] |- | [[1989]] || [[Marc Pauly]] |- | [[1990]] || [[Marc Pauly]], [[Pascal Zeihen]] |- | [[1991]] || [[Pascal Zeihen]] |- | [[1998]] || [[Dominic Pinto]] |- | [[2004]] || [[Marc Kaufmann]] |- | [[2008]] || [[Pierre Haas]], [[Giancarlo Kerg]] |- | [[2010]] || [[Philippe Schram]] |- | [[2015]] || [[Gilles Englebert]] |- | [[2022]] || [[Mathieu Martin]] |} Aus der Tabell geet ervir, datt bis haut 4 Lëtzebuerger den Doublet fäerdeg bruecht hunn, d.&nbsp;h. mindestens zwee Joer hannereneen d'Kompetitioun gewonnen hunn: Michel Dauphin, Christian Pauly, Marc Pauly a Pascal Zeihen. == Um Spaweck == * [http://omb.sbpm.be/ Offiziell Websäit vun der OMB] [[Kategorie:Mathematik]] [[Kategorie:Wëssenschaftlech Concoursen]] i5mpaq3752httro75y7w9ypazzaqtwk Bernard Borderie 0 75895 2396165 2379038 2022-08-25T14:40:53Z Bdx 7724 Links wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie}} De '''Bernard Borderie''' gebuer den [[10. Juni]] [[1924]] a gestuerwen den [[28. Mee]] [[1978]] war e [[Frankräich|franséischen]] [[Dréibuchauteur]], [[Filmproduzent]] a [[Filmregisseur]]. Hie war de Jong vum Filmproduzent [[Raymond Borderie]]. == Filmer == *1951: ''[[Les loups chassent la nuit]]'', mam [[Jean-Pierre Aumont]] a [[Fernand Ledoux]] *1953: ''[[La môme vert-de-gris]]'', mam [[Eddie Constantine]] an [[Dominique Wilms]] *1954: ''[[Les femmes s'en balancent]]'', mam Eddie Constantine an Dominique Wilms *1955: ''[[Fortune carrée]]'', mam [[Pedro Armendáriz]] a [[Paul Meurisse]] *1957: ''[[Ces dames préfèrent le mambo]]'', mam [[Roland Armontel]] a [[Georges de Caunes]] *1957: ''[[Tahiti ou la joie de vivre]]'', mam Eddie Constantine a [[Lino Ventura]] *1958: ''[[Le gorille vous salue bien]]'', mam Lino Ventura a [[Charles Vanel]] *1959: ''[[Délit de fuite]]'', mam [[Antonella Lualdi]] a [[Félix Marten]] *1959: ''[[La valse du gorille]]'', mam Charles Vanel a [[Roger Hanin]] *1959: ''[[Sergent X]]'', mam [[Noëlle Adam]] a [[Christian Marquand]] *1960: ''[[Comment qu'elle est]]'', mam Eddie Constantine a [[Françoise Brion]] *1960: ''[[Le caïd]]'', mam [[Fernandel]] a [[Barbara Laage]] *1961: ''[[Les trois mousquetaires: Les ferrets de la reine]]'', mam [[Gérard Barray]] a [[Georges Descrières]] *1961: ''[[Les trois mousquetaires: La vengeance de Milady]]'', mam Gérard Barray a [[Mylène Demongeot]] *1962: ''[[Lemmy pour les dames]]'', mam Eddie Constantine a Françoise Brion *1962: ''[[Le chevalier de Pardaillan]]'', mam Gérard Barray an [[Gianna Maria Canale]] *1963: ''[[Rocambole (Film 1963)|Rocambole]]'', mam [[Channing Pollock]] an [[Nadia Gray]] *1963: ''[[À toi de faire... mignonne]]'', mam Eddie Constantine a [[Philippe Lemaire]] *1963: ''[[Hardi ! Pardaillan]]'', mam Gérard Barray a [[Robert Dalban]] *1964: ''[[Angélique marquise des anges]]'', mam [[Michèle Mercier]] a [[Robert Hossein]] *1964: ''[[Merveilleuse Angélique]]'', mam Michèle Mercier a [[Jean-Louis Trintignant]] *1965: ''[[Angélique et le Roy]]'', mam Michèle Mercier a Robert Hossein *1968: ''[[Sept hommes et une garce]]'', mam [[Jean Marais]] a [[Marilù Tolo]] *1966: ''[[Brigade antigangs]]'', mam Robert Hossein a [[Raymond Pellegrin]] *1967: ''[[Indomptable Angélique]]'', mam Michèle Mercier a Robert Hossein *1968: ''[[Angélique et le sultan]]'', mam Michèle Mercier a Robert Hossein *1969: ''[[Catherine, il suffit d'un amour]]'', mam [[Olga Georges-Picot]] a [[Claude Brasseur]] *1972: ''[[À la guerre comme à la guerre]]'', mam [[Curd Jürgens]] a [[Leonard Whiting]] == Um Spaweck == {{Autoritéitskontroll}} {{DEFAULTSORT:Borderie Bernard}} [[Kategorie:Gebuer 1924]] [[Kategorie:Gestuerwen 1978]] [[Kategorie:Franséisch Dréibuchauteuren]] [[Kategorie:Franséisch Filmregisseuren]] [[Kategorie:Franséisch Filmproduzenten]] liy4zayjtkoutq6fmbmgaahjbxcouom Olizy-Primat 0 78425 2396131 2178569 2022-08-25T13:12:36Z Les Meloures 580 /* Kuckeswäertes */., replaced: skulptéiert → sculptéiert using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infobox Uertschaft Frankräich | Numm = Olizy-Primat | Wopen = | Regioun = {{Grand Est}} | Departement = {{Ardennes}} | Arrondissement = [[Arrondissement Vouziers|Vouziers]] | Kanton = [[Canton d'Attigny|Attigny]] | Insee = 08333 | Plz = 08250 | Koordinaten = {{coor dms|49|20|50|N|04|46|37|O}} | Fläch = 2.135 | Bevëlkerung = 205 | Bevëlkerungsdatum = [[2006]] }} '''Olizy-Primat''' ass eng [[Gemeng (Frankräich)|franséisch Gemeng]] an den [[Departement Ardennes|Ardennen]] an der Regioun [[Grand Est]] am Dall vun der [[Aisne (Floss)|Aisne]]. == Kuckeswäertes == * D'Kierch aus dem [[15. Joerhonnert|15 /]] [[16. Joerhonnert]] mat enger sculptéierter Paart, déi als Monument historique klasséiert ass. {{Kuckt och Ardennes}} [[Kategorie:Gemengen am Arrondissement Vouziers]] [[Kategorie:Uertschaften am Arrondissement Vouziers]] [[Kategorie:Uertschaften déi d'Croix de guerre 1914-1918 kruten]] 6wuv3ivpy82zolhju9vm7sn0i0oiq5t Iris Productions 0 79362 2396142 2249560 2022-08-25T13:26:55Z Bdx 7724 Filmproduktiounsgesellschaft wikitext text/x-wiki {{SkizzFilm}} '''Iris Productions''' ass eng anonym [[Filmproduktiounsgesellschaft]] (SA), déi am Joer [[1986]] vum lëtzebuergesche Filmproduzent, Theater- a Filmregisseur an Dréibuch- an Theaterauteur [[Nicolas Steil]] gegrënnt gouf. Iris Productions produzéiert a verdreift Spillfilmer, Animatiounsfilmer an Dokumentarfilmer a follgende Sparten: Drama, Thriller, Comédie, Fantaisie, Abenteuer. Iris Productions produzéiert souwuel [[Kuerzfilm]]er wéi och [[Long-métrage]]n, dorënner déi erfollegräich lëtzebuergesch Filmer [[Le club des chômeurs]] a [[Réfractaire (Film)|Réfractaire]]. == Filmographie == === Spillfilmer === * [[De force]] (2010) * [[Forevermore]] (2010) * [[Avant l'aube]] (2010) * [[Illégal]] (2010) * [[La petite chambre]] (2010) * [[Dernier étage gauche gauche]] (2010) * [[La dernière fugue]] (2010) * [[Der Solist]] (2010) * [[Une belle mort]] (2010) * [[Contact High]] (2009) * [[Humains]] (2009) * [[Réfractaire (Film)|Réfractaire]] (2009) * [[Lingo Vino]] (2009) * [[Tausend Ozeane]] (2008) * [[Vault]] (2008) * [[Luftbusiness]] (2008) * [[Freigesprochen]] (2007) * [[Deepfrozen]] (2006) * [[La revanche]] (2004) * [[Le club des chômeurs]] (2001) === Dokumentarfilmer === * [[Mir wëllen net bleiwen]] (2010) * [[Retour à Gorée]] (2007) === Animatiounsfilmer === * [[The Way of the Cat]] (2011) * [[Final cut]] (2011) * [[Le vieil homme dans le brouillard]] (2010) * [[Globi und der Schattenräuber]] (2003) * [[The Magic Forest]] (1998) == Um Spaweck == * [http://www.irisproductions.lu Internetsäit vun Iris Productions SA] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmproduktiounsgesellschaften]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Entreprisen]] 0cvdavc7nhrqhp7dgi1k0n65tzdgfwq Delux Productions 0 79377 2396154 2220724 2022-08-25T13:40:17Z Bdx 7724 wikitext text/x-wiki {{SkizzFilm}} '''Delux Productions''' war eng anonym [[Filmproduktiounsgesellschaft|Filmgesellschaft]] (SA), déi zu Contern baséiert war. Si huet eng ganz Rëtsch Filmer koproduzéiert, déi zum Deel oder ganz zu Lëtzebuerg gedréint goufen. Am Mee 2014 gouf Delux Productions vum Stater Handelsgeriicht fir [[faillite]] erkläert, well se beim Filmprojet ''Sexual Healing'', e Bio-pic iwwer de [[Marvin Gaye]], kee Koproduzent konnte fannen, awer schonn en Deel ofgedréint haten, an deementspriechend Dépensen ausstoungen.<ref>[http://www.wort.lu/de/kultur/produktionsfirma-in-insolvenz-letzte-klappe-fuer-delux-537a04f1b9b3988708027631 "Letzte Klappe für Delux?"] wort.lu, 19. Mai 2014, 15:15.</ref> == Filmographie == * 2010 ''Belle du seigneur'' * 2010 ''Rabelais'' * 2009 ''Blackout'' * 2009 ''[[House of Boys]]'' * 2008 ''Les Dents de la Nuit'' (a.k.a. La Nuit Medicis) * 2007'' The Murder of Princess Diana'' * 2007 ''Flawless'' * 2006 ''The Thief Lord'' * 2006 ''Crusade in Jeans'' * 2004 ''[[Tempesta]]'' * 2004 ''[[Autobahnraser]]'' * 2004 ''[[The Merchant of Venice (Film 2004)|The Merchant of Venice]]'' * 2003 ''[[The Tulse Luper Suitcases - The Moab Story]]'' * 2003 ''[[Girl with a Pearl Earring (Film)|Girl with a Pearl Earring]]'' * 2003 ''Octane'' * 2003 ''[[The Emperor's Wife]]'' * 2002 ''Confessions of an Ugly Stepsister'' * 2002 ''Moonlight'' * 2002 ''She Me and Her'' * 2002 ''[[Secret Passage]]'' * 2001 ''Origine Contrôlée'' * 2001 ''[[CQ]]'' * 2000 ''Babs'' * 2000 ''Falling Through'' * 2000 ''[[Shadow of the Vampire]]'' * 2000 ''[[La Chambre Obscure]]'' * 2000 ''Christie Malry's Own Double Entry'' * 1999 ''[[8 1/2 Women]]'' * 1998 ''Nightworld: Pretty Girl Crossover'' * 1998 ''Nightworld: Survivor'' * 1998 ''Nightworld: Killer Deal'' * 1998 ''Nightworld: Lost Souls'' * 1998 ''Nightworld: 30 Years to Life'' * 1998 ''Sands of Eden'' * 1998 ''Nightworld: Riddler's Moon'' * 1998 ''Abeltje'' * 1997 ''[[An American Werewolf in Paris]]'' * 1996 ''[[The Pillow Book]]'' * 1995 ''The Way to Dusty Death'' * 1994 ''Words upon the Window Pane'' * 1994 ''The House that Mary Bought'' * 1994 ''Decadence'' * 1994 ''Red Eagle'' * 1994 ''Marie Antoinette is niet dood'' * 1993 ''A House in the Hills'' * 1993 ''Vrouwenvleugel I, II, III'' * 1992 ''Maigret et la Nuit du Carrefour'' * 1992 ''Jewels'' * 1991 ''One against the Wind'' == Um Spaweck == * [http://www.delux.lu Internetsäit vun Delux Productions SA] {{Referenzen}} [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmproduktiounsgesellschaften]] g7gb8hmkhky677zjicdw8h082144wm8 2396156 2396154 2022-08-25T13:58:43Z Les Meloures 580 k wikitext text/x-wiki {{SkizzFilm}} '''Delux Productions''' war eng anonym [[Filmproduktiounsgesellschaft|Filmgesellschaft]] (SA), déi zu [[Conter]] baséiert war. Si huet eng ganz Rëtsch Filmer koproduzéiert, déi zum Deel oder ganz zu Lëtzebuerg gedréint goufen. Am Mee 2014 gouf Delux Productions vum Stater Handelsgeriicht fir [[faillite]] erkläert, well se beim Filmprojet ''Sexual Healing'', e Bio-pic iwwer de [[Marvin Gaye]], kee Koproduzent konnte fannen, awer schonn en Deel ofgedréint haten, an deementspriechend Dépensen ausstoungen.<ref>[http://www.wort.lu/de/kultur/produktionsfirma-in-insolvenz-letzte-klappe-fuer-delux-537a04f1b9b3988708027631 "Letzte Klappe für Delux?"] wort.lu, 19. Mai 2014, 15:15.</ref> == Filmographie == * 2010 ''Belle du seigneur'' * 2010 ''Rabelais'' * 2009 ''Blackout'' * 2009 ''[[House of Boys]]'' * 2008 ''Les Dents de la Nuit'' (a.k.a. La Nuit Medicis) * 2007'' The Murder of Princess Diana'' * 2007 ''Flawless'' * 2006 ''The Thief Lord'' * 2006 ''Crusade in Jeans'' * 2004 ''[[Tempesta]]'' * 2004 ''[[Autobahnraser]]'' * 2004 ''[[The Merchant of Venice (Film 2004)|The Merchant of Venice]]'' * 2003 ''[[The Tulse Luper Suitcases - The Moab Story]]'' * 2003 ''[[Girl with a Pearl Earring (Film)|Girl with a Pearl Earring]]'' * 2003 ''Octane'' * 2003 ''[[The Emperor's Wife]]'' * 2002 ''Confessions of an Ugly Stepsister'' * 2002 ''Moonlight'' * 2002 ''She Me and Her'' * 2002 ''[[Secret Passage]]'' * 2001 ''Origine Contrôlée'' * 2001 ''[[CQ]]'' * 2000 ''Babs'' * 2000 ''Falling Through'' * 2000 ''[[Shadow of the Vampire]]'' * 2000 ''[[La Chambre Obscure]]'' * 2000 ''Christie Malry's Own Double Entry'' * 1999 ''[[8 1/2 Women]]'' * 1998 ''Nightworld: Pretty Girl Crossover'' * 1998 ''Nightworld: Survivor'' * 1998 ''Nightworld: Killer Deal'' * 1998 ''Nightworld: Lost Souls'' * 1998 ''Nightworld: 30 Years to Life'' * 1998 ''Sands of Eden'' * 1998 ''Nightworld: Riddler's Moon'' * 1998 ''Abeltje'' * 1997 ''[[An American Werewolf in Paris]]'' * 1996 ''[[The Pillow Book]]'' * 1995 ''The Way to Dusty Death'' * 1994 ''Words upon the Window Pane'' * 1994 ''The House that Mary Bought'' * 1994 ''Decadence'' * 1994 ''Red Eagle'' * 1994 ''Marie Antoinette is niet dood'' * 1993 ''A House in the Hills'' * 1993 ''Vrouwenvleugel I, II, III'' * 1992 ''Maigret et la Nuit du Carrefour'' * 1992 ''Jewels'' * 1991 ''One against the Wind'' == Um Spaweck == * [http://www.delux.lu Internetsäit vun Delux Productions SA] {{Referenzen}} [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmproduktiounsgesellschaften]] jqg1e0fatbshjsn4wezn51rlmdhltm6 Paul Thiltges Distributions 0 79378 2396144 2220740 2022-08-25T13:27:33Z Bdx 7724 Filmproduktiounsgesellschaft wikitext text/x-wiki {{SkizzFilm}} [[Fichier:PaulThiltges20101115KinoAchteinhalb05mod02 res.jpg|thumb|De Kogrënner Paul Thiltges de 15. November 2010 zu Saarbrécken]] '''Paul Thiltges Distributions''' ass eng [[Filmproduktiounsgesellschaft]], déi 1993 gegrënnt gouf an an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]] baséiert ass. Matgrënner war de [[Paul Thiltges]]. == Filmographie (Auswiel) == * Nuit Blanche (2011) * Last Passenger (2011) * Golden Horse (2011) * La Vallée des Mobile-Homes (2011) * Anduni (2011) * Pipi, Pupu & Rosemary (2010) * [[Schockela, Knätschgummi a brong Puppelcher]] (2010) * [[Trouble No More (Film)|Trouble no more]] (2010) * Nous Trois (2010) * [[Räuberinnen]] (2009) * [[Der Fürsorger]] (2009) * Sunny's time now (2008) == Um Spaweck == * [http://www.ptd.lu Paul Thiltges Distributions um Internet] {{Autoritéitskontroll}} [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmproduktiounsgesellschaften]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Entreprisen]] pq8yvfccddg7h2r9kd14498y4lcqe7a Billerfabrik 0 79380 2396151 2280256 2022-08-25T13:39:24Z Bdx 7724 wikitext text/x-wiki {{SkizzFilm}} D''''Billerfabrik''', gekierzt '''BiFa''', ass eng [[Filmgesellschaft|Filmgesellschaft]], déi am Juni 2003 als [[Société à responsabilité limitée|S.à r.l.]] gegrënnt gouf<ref>Cf. [http://www.etat.lu/memorial/memorial/2003/C/Pdf/c0754177.pdf Statuten am Mémorial C, Nr. 754: 36149 vum 17. Juli 2003].</ref>. D'Gesellschaft ass an dräi Beräicher aktiv: * Fernsee-Produktioun * Publicitéit & Relations publiques * Media-Training D'BiFa steet an enker Relatioun mat [[.dok|.dok - den oppene kanal]], ass awer eng vu .dok onofhängeg Struktur. == Filmographie (Auswiel) == == Um Spaweck == * [http://www.bifa.lu D'BiFa um Internet] {{Referenzen}} [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmproduktiounsgesellschaften]] ltpmyvzt4zzlcuwcnaikfq1j2vvvcbf 2396152 2396151 2022-08-25T13:39:44Z Bdx 7724 wikitext text/x-wiki {{SkizzFilm}} D''''Billerfabrik''', gekierzt '''BiFa''', ass eng [[Filmproduktiounsgesellschaft|Filmgesellschaft]], déi am Juni 2003 als [[Société à responsabilité limitée|S.à r.l.]] gegrënnt gouf<ref>Cf. [http://www.etat.lu/memorial/memorial/2003/C/Pdf/c0754177.pdf Statuten am Mémorial C, Nr. 754: 36149 vum 17. Juli 2003].</ref>. D'Gesellschaft ass an dräi Beräicher aktiv: * Fernsee-Produktioun * Publicitéit & Relations publiques * Media-Training D'BiFa steet an enker Relatioun mat [[.dok|.dok - den oppene kanal]], ass awer eng vu .dok onofhängeg Struktur. == Filmographie (Auswiel) == == Um Spaweck == * [http://www.bifa.lu D'BiFa um Internet] {{Referenzen}} [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmproduktiounsgesellschaften]] oanprewncjq6e6202z6itdj7b7rpqw3 Isabella Costantini 0 79674 2396220 2070679 2022-08-26T09:46:20Z Zinneke 34 [[WP:HC|HC]]: [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmregisseuren]] ewechhuelen; [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmregisseurinnen]] komplettéieren wikitext text/x-wiki {{Skizz}}{{Infobox Biographie}} D''''Isabella Costantini''', gebuer zu [[Péiteng]] de [[25. Februar]] [[1969]], ass eng [[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesch]] Regisseurin, Dréibuchschreiwerin, a Schauspillerin. == Wierker == * ''Les feux follets'', 2002 [[Kuerzfilm]]. {{DEFAULTSORT:Costantini Isabella}} [[Kategorie:Gebuer 1969]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmregisseurinnen]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Auteuren]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Schauspillerinnen]] 1yauclcxkt5c4mjswkdow5o2dx5ouad Bernard Michaux (Produzent) 0 82315 2396181 2343675 2022-08-25T14:45:50Z Bdx 7724 wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie}} De '''Bernard Michaux''', gebuer [[1983]] an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]], ass e [[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesche]] [[Filmproduzent]].<ref>Biographie vum Bernard Michaux op der Säit 8 vun der [http://www.cna.public.lu/actualites/2006/12/michaux-maxophuls/dossier_lumen.pdf Pressemapp vum Film Lumen]</ref> Nodeem hien d'Première am [[Lycée Michel Rodange]] gemaach hat, huet hien zu [[München]] op der 'Hochschule für Fernsehen und Film' studéiert. 2006 huet hie seng Firma [[Lucil Film]] gegënnt, déi 2015 mat Samsa Film fusionéiert huet. == Filmographie== * 2005: ''Bracia'', - Regie: [[Bartosz Grudziecki]] - (Kuerzfilm) (Produzent) * 2006: ''Geliebte Stimmen'', - Regie: [[Thomas Beckmann]], [[Stefan Ludwig]] - (Dokumentarfilm) (Line-Produzent) * 2006: ''The Plot Spoiler'', - Regie: [[Jeff Desom]] - (Kuerzfilm) (Assistent vum Produzent) * 2007: ''[[Lumen (Film)|Lumen]]'', - Regie: [[Philip Koch]] - (Kuerzfilm) (Produzent) * 2009: ''X on a Map'', - Regie: Jeff Desom - (Kuerzfilm) (Produzent) * 2009: ''Tour of Duty'', - Regie: [[Fränk Grotz]] - (Dokumentarfilm) (Produzent) * 2010: ''The Runway'', - Regie: [[Ian Power]] - (Produzent) * 2011: ''[[Strangers in the Night (Film, 2011)|Strangers in the Night]]'', - Regie: [[Beryl Koltz]] - (Dokumentarfilm) (Produzent) * 2012: ''[[En Dag am Fräien]]'', - Regie: [[Govinda Van Maele]] - (Kuerzfilm) (Produzent) * 2012: ''[[D'Schatzritter an d'Geheimnis vum Melusina]]'', - Regie: [[Laura Schroeder]] - (Produzent) * 2012: ''[[Comeback (Sitcom)|Comeback]]'' (Produzent) (TV) * 2014: ''[[Lucia de B.]]'', - Regie: [[Paula van der Oest]] (Produzent) * 2015: ''[[Mammejong]]'', - Regie: [[Jacques Molitor]] (Produzent) {{update}} == Um Spaweck == *[http://www.imdb.com/name/nm2075944/ IMDb] {{Autoritéitskontroll}} {{Referenzen}} {{DEFAULTSORT:Michaux Bernard}} [[Kategorie:Gebuer 1983]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmproduzenten]] e6wmhbi63k166emkej4bu17epa1wmv2 Paul Thiltges 0 82361 2396186 2395300 2022-08-25T14:47:34Z Bdx 7724 Filmproduzent wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie}} De '''Paul Thiltges''', gebuer den [[9. Abrëll]] [[1955]] zu [[Esch-Uelzecht]],<ref>[[Luxemburger Lexikon]], 1. Oplo, 2006, S. 422</ref> ass e [[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesche]] [[Filmproduzent]], Filmdistributeur a Schauspiller. [[1986]] war hie Matgrënner vu ''[[Samsa Film]]'' an [[1993]] vu ''[[Paul Thiltges Distributions]]''. [[2000]] war hie Matgrënner vum Verlag ''[[Éditions Ultimomondo|Ultimomondo]]'', vun deem hien zanterhier Associé ass. Zanter [[1996]] ass hie President vun der ''[[Union luxembourgeoise de la production audiovisuelle]]''. Hien ass de Brudder vum [[Jani Thiltges]]. == Filmographie (Auswiel) == === als Produzent === * 1986: ''[[Gwyncilla, Legend of Dark Ages]]'', vum [[Andy Bausch]] * 1987: ''[[Die Reise das Land]]'', vum [[Frank Hoffmann]] a [[Paul Kieffer]] * 1991: ''[[Retrato de familia (1991)|Retrato de família]]'', vum [[Luís Galvão Teles]] * 1996: ''La freccia azzurra'', vum [[Enzo D'Alò]] * 1997: ''Flitze Feuerzahn'', (TV-Serie) * 1998: ''[[Kirikou et la sorcière]]'', vum [[Michel Ocelot]] * 2001: ''Mannheim - New York'', vum [[Elke Baur]] (Dokumentarfilm) * 2003: ''[[Le club des chômeurs]]'', vum Andy Bausch * 2004: ''[[La revanche]]'', vum Andy Bausch * 2005: ''[[Tour de force]]'', vum [[Boris Kremer]] an [[Antoine Prum]] (Dokumentarfilm) * 2007: ''Cold Waves'', vum [[Alexandru Solomon]] (Dokumentarfilm) * 2007: ''Derrière la tête'', vum [[Sébastien Fernandes Tasch]] (Kuerzfilm) * 2008: ''[[Inthierryview]]'', vum Andy Bausch (Dokumentarfilm) * 2008: ''Sunny's Time Now'', vum Antoine Prum (Dokumentarfilm) * 2009: ''[[Räuberinnen]]'', vum [[Carla Lia Monti]] * 2009: ''Der Fürsorger'', vum [[Lutz Konermann]] * 2010: ''Because I Am Hungry'', vum [[Claver Yameogo]] (Kuerzfilm) * 2010: ''[[Schockela, Knätschgummi a brong Puppelcher]]'', vum Andy Bausch (Dokumentarfilm) * 2010: ''[[Trouble No More]]'', vum Andy Bausch * 2010: ''Nous trois'', vum [[Renaud Bertrand]] * 2011: ''Imparfait du subjectif'', vum [[David Grumbach]] (Kuerzfilm) * 2011: ''Le père, le fils... et Anna'', vum [[Myriam Muller]] (Kuerzfilm) * 2011: ''Zero'', vum [[Fred Neuen]] (Kuerzfilm) * 2011: ''[[The Road Uphill]]'', vum [[Jean-Louis Schuller]] (Dokumentarfilm) * 2011: ''Nuit blanche'', vum [[Frédéric Jardin]] * 2012: ''[[D'Belle Epoque]]'', vum Andy Bausch (Dokumentarfilm) * 2013: ''Post partum'', vum [[Delphine Noels]] * 2013: ''Le chagrin des ogresses'', vum Myriam Muller (Kuerzfilm) * 2013: ''[[D'Fifties]]'', vum Andy Bausch (Dokumentarfilm) {{update}} === als Schauspiller === * ''[[When the Music's Over]]'', 1981 == Um Spaweck == * [http://www.imdb.com/name/nm0858154/ De Paul Thiltges op 'The Internet Movie Database] {{en}} * [https://www.100komma7.lu/podcast/140336 "Rendez-vous Paul Thiltges."] De radio 100,7 am Gespréich mat Zeie vun der Zäitgeschicht. Podcast, 26. Feb 2017 - 10:04. {{Autoritéitskontroll}} {{Referenzen}} {{DEFAULTSORT:Thiltges Paul}} [[Kategorie:Gebuer 1955]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmschauspiller]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmproduzenten]] o3bc6wamwdeejq0hkcs4cfxlskbyma2 Jean-Marie Poiré 0 82700 2396166 2373407 2022-08-25T14:41:06Z Bdx 7724 Filmproduzent wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie}} De '''Jean-Marie Poiré''' gebuer den [[10. Juli]] [[1945]] zu [[Paräis]] ass e franséische [[Filmproduzent]], [[Dréibuchauteur]] a [[Filmregisseur]]. Hien ass de Jong vum Filmproduzent [[Alain Poiré]]. ==Filmer== === als Regisseur === * ''[[Les petits câlins]]'' (1978) * ''Retour en force'' (1980) * ''Les hommes préfèrent les grosses'' (1981) * ''[[Le père Noël est une ordure]]'' (1982) * ''[[Papy fait de la résistance]]'' (1983) * ''Twist again à Moscou'' (1986) * ''Mes meilleurs copains'' (1989) * ''L'opération Corned-Beef'' (1991) * ''[[Les Visiteurs]]'' (1993) * ''Les anges gardiens'' (1995) * ''Les Visiteurs II'' (1998) * ''Just Visiting'' (2001) (als Jean-Marie Gaubert) * ''Ma femme... s'appelle Maurice'' (2002) === Dréibuchauteur === * ''[[Faut pas prendre les enfants du bon Dieu pour des canards sauvages]]'' (1968) vum [[Michel Audiard]] * ''Une veuve en or'' (1969) vum Michel Audiard * ''Elle boit pas, elle fume pas, elle drague pas, mais... elle cause!'' (1970) vum Michel Audiard * ''Le drapeau noir flotte sur la marmite'' (1971) vum Michel Audiard * ''Elle cause plus... elle flingue'' (1972) vum Michel Audiard * ''[[Quelques messieurs trop tranquilles]]'' (1973) vum [[Georges Lautner]] * ''[[Comment réussir quand on est con et pleurnichard]]'' (1974) vum Michel Audiard * ''Pas de problème !'' (1975) vum Georges Lautner * ''On a retrouvé la septième compagnie'' (1975) vum [[Robert Lamoureux]] *''[[Dracula père et fils]]'' (1976) vum [[Édouard Molinaro]] * ''La septième compagnie au clair de lune '' (1977) vum Robert Lamoureux *''Monsieur papa'' (1977) vum [[Philippe Monier]] * ''Est-ce bien raisonnable ?'' (1981) vum Georges Lautner == Um Spaweck== {{Autoritéitskontroll}} {{DEFAULTSORT:Poire Jean-Marie}} [[Kategorie:Franséisch Filmregisseuren]] [[Kategorie:Franséisch Dréibuchauteuren]] [[Kategorie:Franséisch Filmproduzenten]] [[Kategorie:Gebuer 1945]] 84fphyelm1ksmd89wkkf2amhbl8dyfv Mona Ozouf 0 84380 2396206 2389422 2022-08-26T07:17:07Z Les Meloures 580 /* Elteren */ortho, replaced: ken m → ke m using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Skizz}}{{Infobox Biographie}} D''''Mona Ozouf''', gebuer [[1931]], ass eng [[Frankräich|franséisch]] Fuerscherin a Philosophin déi sech mat der Geschicht beschäftegt a sech op d'[[Franséisch Revolutioun]], d'Geschicht vun de Fraen an op d'Bedeitung vum Buch an eiser Kultur spezialiséiert huet. Si ass d'Duechter vum [[Yann Sohier]] a vun der Anne Le Den, allenzwee [[Schoulmeeschter]], déi sech fir d'Traditiounen an d'Sprooch vun der [[Bretagne]] agesat hunn. Si gouf an der brettounescher Sprooch erzunn. No hirem ''Baccalauréat'' huet si de Concours fir d'[[École normale supérieure de jeunes filles]] vu [[Sèvres]] mat Erfolleg présentéiert an ass dunn ''Agrégée de [[philosophie]]'' ginn. <!-- Si huet hiere Papp am Alter vu véier Joer verluer. Ee Joer virdru war d'Famill op [[Kerfichen]] geplënnert, wou de Papp e klengt Haus gebaut hat. D'Mona war als Kand net mat hirem Virnumm zefridde, well e sech ze staark vun deenen aneren ënnerscheet huet. --> [[1954]] huet si hire spéidere Mann de [[Jacques Ozouf]] kennegeléiert, an dat Joer drop bestuet. Duerch hien huet si d'Bekanntschaft mat Historiker wéi den [[Denis Richet]], den [[Emmanuel le Roy Ladurie]] an de [[Francois Furet]] gemaach. Mam François Furet si vill Wierker an Zesummenaarbecht entstanen. Nom [[Zweete Weltkrich]] bis zum [[Opstand an Ungarn]], war d'Mona Member vun der [[Franséisch kommunistesch Partei|franséischer kommunistescher Partei]]. Als Member vum [[Centre de recherches politiques Raymond Aron]] op der [[École des hautes études en sciences sociales]] (EHESS), ass si haut Directrice de recherche am Centre national vun de wëssenschaftleche Recherchen (CNRS). Se schafft och fir d'Zeitung [[Nouvel Observateur]] an ass bei der Revue [[Le Débat]] aktiv. <!-- Wann hir Verëffentlechungen haut méi un der Romanfigur vum demokrateschen Universum orientéiert sinn, haten dei meescht Wierker dach als Theema d'Froen am Bezuch op d'ëffentlech Schoul von der franséischer Revolutioun. Virun allem schéngt d'Mona un de Relatiounen zwëschen der Pedagogie, Ideologie a Politik interesséiert gewiescht ze sinn. Och d'Bedeitung vun der Unitéit a vun der Fräiheet spillen an hire Wierker eng wichteg Roll. Wie se am Buch ''Composition française'' matdeelt, ass se vum Louis Guilloux dozou bruecht ginn, ze schreiwen. An deem Wierk stieche verschidde wichteg Auteuren ervir, wéi de Michelet, de Rousseau, [[Victor Hugo]] an de [[Jules Ferry]]. Si gëllt als eng vun den Signataire vun der Petitioun ''Avec Washington et Londres, pour le soutien du peuple irakien'' aus dem Joer 2003 déi d'anglo-amerikanesch Koalitioun a seng Interventioun géint de Saddam Hussein ënnerstëtzt huet a viru kuerzem huet d'Mona och d'Fräiheetspetitioun fir d'Geschicht ënnerschriwwen. == Elteren == De Papp Jean Sohier gouf an der Bretagne als Bouf vun engem Gendaarm gebuer. En huet zu Lamballe säi Studium am Joer 1918 op der École primaire Supérieure gemaach fir de Concours fir d'[[Schoulmeeschter]]en ze preparéieren. Seng Grousspäpp waren Metzler a Weber. Am Joer 1919 trëfft en de Francois Vallé, duerch deen en a Kontakt mat engem Inspekter, François Launey, kennt, nodeems de Jean Sohier sech op Yann Sohier ëm deefen léist. Den Yann ass am Joer 1931 der nationaler Partei bäi getrueden an huet sech wéi vill [[Schoulmeeschter]]en an där Zäit géint militärescher Aktiounen agesat. Vun 1933 bis 1935 bedeelegt sech den Yann un der Publikatioun vun enger nationaler Zeitung. Als [[Schoulmeeschter]] waren géint den zweesproochegen Unterrecht. Den Yann Sohier an d'Anne le Den hu sech op enger Konferenz kenne geléiert. D'Anne koum och aus der Bretagne. Der Mona hir Mamm huet d'École primaire Supérieure vun Quimperlé besicht. Am Joer 1941 plënnert se mam Mona op Saint-Brieuc fir do eng nei Platz al Schouljoffer unzehuelen. 3. De Jacques Ozouf Der Mona hiren Mann huet d'Studien um Lycée Henri IV zu Paräis ugefaangen, an dono op der prestigiéiser Sorbonne weidergefouert, wou en am Joer 1954 als Historiker erauskënnt. Do hunn die zwee sech dann och getraff an sinn doropshin privat a professionell an enger Relatioun. De Jacques gouf an eng politesch engagéiert Famill era gebuer an ass den Neveu vum Pierre Brossolette, wouduerch och hien deem Wee nogeet. En trëtt an d'kommunistesch Partei an, mä verléisst se am Joer 1956 nodeems die sovietesch Arméi d'Oppositioun zu Budapest ënnerdréckt. Doropshi bleift de Jacques Ozouf iwwerzeegte sozialisteschen Demokrat. Duerch säi laizistescht republikanescht Ideal feiert e während sengem ganze Liewen a senger Carrière Iwwerleeungen iwwer d'republikanesch Schoul. Als Erweiderung vum historesche Feld, mëscht en am Joer 1960 mat senger Fra Mona Ozouf eng Étude iwwer d'[[Schoulmeeschter]]en an der Nokrichszäit, iwwer hir Hierkonft, hir Kultur, hir Wäerter, asw. Des Ënnersichung sollt d'Basis vu ville Wierker sinn, die ënnert der Bezeechnung << La République des Instituteurs>> bekannt ass. Als aflossräichen Historiker gëtt de Jacques 1971 Directeur d'études op der École des hautes études en Sciences sociales ([[EHESS]]), wou och seng Fra attachéiert ass. De Jacques an d'Mona OZOUF hunn duerch hir Aarbechten, der Geschicht Zougang zu aneren Disziplinnen erméiglecht, andeems se d'Bezéiungen tëscht Pedagogie, Ideologie a Politik studéiert hunn. 5. Composition française, Retour sur une enfance bretonne 5.1. La scène primitive Am éischte Kapitel erzielt d'Mona vun hirer Kandheet. Nom Dout vun hirem Papp plënnert se mat hirer Mamm a mat hirer Bom op Plouha. Se erziel wéi d'Liewe vun hirem Papp verlaf ass, a wéi hir Eltere sech kenne geléiert hunn. 5.2. La Bretagne incarnée D'Mona erzielt an dësem Kapitel vun der Kandheet vun hirer Boom. Dobäi weist se kloer hir Ofneigung géint den Krich deen die ganz Generatioun vun hirer Groussmamm kascht huet. Ausserdem werft se dem Rousseau vir, géint d'Fraen orientéiert ze sinn. Dono kënnt se op hir Mamm ze schwätzen. Zum Schluss geet se nach op d'Theorië vum Eugène Weber an, laut där d'Identitéit an d'Unitéit vun Frankräich mat der Pédagogie vun der Schoul vermëttelt ginn ass, an och op d'Theorië vum Bernhard Groethuysen, dee sech Gedanken iwwer d'Kreschtlechkeet gemaach huet. 5.3. L'école de la Bretagne An deem Kapitel äussert d'Mona al éischt hir Meenung zu hirem Virnumm. Speider kënnt se op hir Kandheet ze schwätzen an erzielt vum Afloss, deen de Michelet op se hat. Speider stellt d'Kapitel puer Auteure vir, die sech mat der Bretagne beschäftegt hunn. D'Mona stellt sech selwer als Sympatisantin vun dëser franséischer Regioun duer. Se erzielt vun hiren Helden an der Kandheet: Michael Collins a Patrick Pearse. Fir d'Mona sinn grouss Schrëftsteller een Beweis fir d'Kultur von der Bretagne, sou wéi de Renan, Chateaubriand, a Lamennais die an de Bibliothéike mat hiren Wierker present sinn. Wie d'Buch matdeelt ass den Adel an der Bretagne guer nët méi beléift, en soll Schand iwwer Regioun bréngen. 5.4. L'école de la France D'Mona erzielt vun der Primärschoul a vun hirem Interesse un de Bicher. Dobäi kritiséiert se och d'Ideologië vun hiren Jofferen, die ni vun der Bretagne als Eenzeldeel schwätzen mä ëmmer vun Frankräich als ganzt. Och vun hirer Frëndin schwätzt se, duerch die se nei Auteure wéi Proust kennen léiert. D'Auteuren Hugo a Michelet schénge ganz kloer Lieblingsauteure vun der Historikerin ze sinn. 5.5. L'école de L'Église Am fënnefte Kapitel geet et ëm d'Kierch, déi am Mona hirem Liewen eng grouss Roll gespillt huet. Hir Eltere waren Katholicken an hir Bom huet s'an d'Kierch gefouert. Am Laf vum Kapitel weist d'Mona d'Relatiounen zwëschen der Kierch, der Schoul an dem Doheem. Kierch huet, dem Mona no, keng Verbindung zu deenen aneren zwéi Bräich, se ass wéi eng <<Insel>>. D'Schoul an d'Doheem widdersprieche sech. D'Schoul steet fir dat Universellt, d'Doheem fir d'Eenzegaartegkeet. An dach mengt d'Mona, datt dat Universellt vun der Schoul dach beschränkt ass, well et sech just op Frankräich bezitt. 5.6. L'éloignement Dëst Kapitel schwätzt vun der Besetzung vun Frankräich duerch Däitschland. 1941 ass d'Mona op Saint-Brieuc geplënnert, wou die Däitsch am selwechte Joer amarschéiert sinn. Dobäi erzielt d'Mona vun hiren Erliefnesser während der Besetzung a vun hiren Erënnerungen um Kolléisch. Speider ginn dann d'Amerikaner als Helde vun der Befreiung duergestallt, mat hiren Knätscher an dem Kaffee. Am Joer 1952 trëtt d'Mona da kommunistescher Partei bei an dat Joer drop, flitt se op Bukarest op den internationalen Kongress vun der Jugend. Mais an dëser Zäit distanzéiert sech d'Mona och vun hirer Virléift fir d'Bretagne. 5.7. Composition française An dësem Kapitel beschäftegt sech d'Mona mat der franséischer Revolutioun. Dobäi geet et virun allem em d'<<composition française>>. D'Schrëftstellerin probéiert ze weise wéineg Säiten d'Revolution provozéiert hunn an wat mat de Fransousen aus deene verschidden soziale Schichte geschitt ass, dorënner och d'Juden a Frankräich. Se kënnt och op hir regional Bezéiung zu der Bretagne zréck an stellt d'Aussoe vum Tocqueville, Michelet an Robespierre géigeniwwer. D'Kapitel schwätzt vun zwou Gruppe vu Revolutionisten dei an verschiddene Punkten net dselwecht denken. Déi éischt Grupp zielt méi op d'Unitéit, déi zweet méi op d'Pluralitéit. Dobäi setzt sech d'Mona mat der Theorie vum Jules Ferry zu den Ëmstänn an der franséischer Republik auserneen. Se kënnt dobäi zum Schluss datt d'Republikaner net onbedingt eng Unitéit ervirgeruff hunn mä dobäi och d'Pluralitéit gestäerkt hunn, ouni awer op d'Zentraliseirung ze verzichten. Wéi de Michelet, ass och d'Mona der Usiicht, datt d'Sprooch e wichtege Faktor fir d'Unitéit ass. Op deenen leschten 40 Säiten beschäftegt sech d'Mona mam Respekt vun der Fräiheet, sief dat vun ganzen Regiounen, oder sief et vun den eenzelnen Leit. Dobäi bréngt d'Schrëftstellerin kloer hiren Standpunkt zum Virschäin, si ass en Vertrieder vum Universalismus. An ëmmer rëm weist se op d'Biblioteik aus hirer Primärschoul an der Bretagne hin, an op die vereenzelt Wierker vum Michelet die do stoungen, vun deenen se speider allerdéngs der ei fonnt huet. Zum Schluss schwätzt d'Buch nach vun der Stellung vun der Fra an der heiteger Gesellschaft an d'Schrëftstellerin erkläert das se eng Sympathisantin vum Gesetz ass, dat et den Schüler de fräien Ausdrock vun hiren reliéisen Usiichten erlaabt. D'Mona gesäit d'Fra an der Gesellschaft vis-à-vis vum Mann benodeelegt. --> == Publikatiounen == * ''L'École, l'Église et la République 1871–1914'', [[Armand Colin|éd. Armand Colin]], [[Paris]], [[1962]] ISBN 2-02-014730-0 * ''La Fête révolutionnaire 1789–1799'', [[Gallimard|éd. Gallimard]], [[Paris]], [[1976]] ISBN 2-08-081264-5 * ''L'École de la France Essai sur la Révolution, l'utopie et l'enseignement'', [[Gallimard|éd. Gallimard]], [[Paris]], [[1984]] ISBN 2-07-070202-2 * ''[[Dictionnaire critique de la Révolution française]]'', en coll. avec [[François Furet]], [[Flammarion|éd. Flammarion]], [[Paris]], [[1988]] ISBN 2-08-211537-2 * ''[[Dictionnaire critique de la Révolution française]] Institutions et créations'', en coll. avec [[François Furet]], [[Flammarion|éd. Flammarion]], [[Paris]], [[1993]] ISBN 2-08-081265-3 * ''[[Dictionnaire critique de la Révolution française]] Événements'',en coll. avec [[François Furet]], [[Flammarion|éd. Flammarion]], [[Paris]], [[1993]] ISBN 2-08-081266-1 * ''[[Dictionnaire critique de la Révolution française]] Acteurs'', en coll. avec [[François Furet]], [[Flammarion|éd. Flammarion]], [[Paris]], [[1993]] ISBN 2-08-081264-5 * ''L'Homme régénéré Essai sur la Révolution française'', [[Gallimard|éd. Gallimard]], [[Paris]], [[1989]] ISBN 2-07-071742-9 * Mona Ozouf et Jacques Ozouf, ''La République des instituteurs'', [[Gallimard|éd. Gallimard]], [[Paris]], 1989 ISBN 2-02-047962-1 * ''La Gironde et les Girondins'', [[Payot]], [[1991]], ISBN 2-228-88400-6 * ''Le Siècle de l'avènement républicain'', en coll. avec François Furet, Paris, Gallimard, [[1993]] * ''Les Mots des femmes Essai sur la singularité française'', [[Editions Fayard|éd. Fayard]], [[Paris]], [[1995]], ISBN 2-213-59394-9 * ''Das Pantheon'', Wagenbach, 1996 * ''La Muse démocratique, [[Henry James]] ou les pouvoirs du roman'', [[Calmann-Lévy|éd. Calmann-Lévy]], [[Paris]], [[1998]] ISBN 2-7021-2824-6 * ''Un itinéraire intellectuel'', en coll. avec [[François Furet]], [[Calmann-Lévy|éd. Calmann-Lévy]], [[Paris]], [[1999]] ISBN 2-7021-2952-8 * ''Les Aveux du roman. Le XIXe entre Ancien Régime et Révolution'', [[Editions Fayard|éd. Fayard]], [[Paris]], [[2001]] ISBN 2-213-61012-6, [[prix Guizot-Calvados]] * ''Le langage blessé: Reparler après un accident cérébral'', [[Éditions Albin Michel|éd. Albin Michel]], [[Paris]], 2001 ISBN 2-226-11684-2 * ''Une autre République: 1791 L'occasion et le destin d'une initiative républicaine'', en coll. avec Laurence Cornu, [[Éditions L'Harmattan|éd. L'Harmattan]], [[Paris]], [[2004]] ISBN 2-7475-7477-6 * ''Varennes. La mort de la royauté, 21 juin 1791'', [[Gallimard|éd. Gallimard]], [[Paris]], [[2005]] ISBN 2-07-077169-5 * ''Jules Ferry'', [[Éditions du Centurion|Bayard Centurion]], [[Paris]], 2005 ISBN 2-227-47493-9 * ''Varennes, la mort de la royauté'', [[Gallimard|éd. Gallimard]], [[Paris]], 2006 ISBN 2-07-077169-5, [[prix des Ambassadeurs]] 2006 * ''[[Composition française]]: Retour sur une enfance bretonne'', [[Gallimard|éd. Gallimard]], [[Paris]], 2009 ISBN 2-07-012464-9, prix du Mémorial-grand prix littéraire d'Ajaccio 2009 == Auszeechnungen == * 1998, den [[Dr. A.H. Heinekenprijs]] fir Geschicht<ref>[http://www.knaw.nl/cfdata/news/pressrelease_detail.cfm?nieuws__id=168 Académie royale néerlandaise des Sciences et des Lettres].</ref> * 2002 d'Grousskräiz vun der [[Légion d'honneur]] * 2002 de [[Prix Montaigne]] * 2004 de [[Grand Prix Gobert]] fir hiert ganzt Wierk<ref>[http://www.prix-litteraires.net/detail_prix_auteur.php?auteur=634_Mona_Ouzouf Prix-littéraires.net].</ref> * 2007 de [[Prix mondial Cino Del Duca]] * 2009 den [[Ordre de l'Hermine (Distinctioun)|Ordre de l'Hermine]]<ref>[[Ouest-France]] des 3–4 octobre 2009, page « Bretagne ».</ref> * 2009 de [[Prix du Mémorial - Grand Prix Littéraire d'Ajaccio]] fir d'''Composition française'' == Literatur == * Antoine de Baecque & Patrick Deville (ënner der Leedung vun), ''Mona Ozouf - Portrait d'une historienne''; Paräis (Flammarion), 2019. {{Referenzen}} {{Autoritéitskontroll}} {{DEFAULTSORT:Ozouf Mona}} [[Kategorie:Gebuer 1931]] [[Kategorie:Franséisch Philosophen]] [[Kategorie:Franséisch Historiker]] [[Kategorie:Franséisch Auteuren]] [[Kategorie:Prix de la langue française]] qjgd6hzy41vmcucku45ckj1ionr7ite Michel-Rodange-Monument um Knuedler 0 88184 2396118 2288793 2022-08-25T13:11:16Z Les Meloures 580 /* Monument */., replaced: skulptéiert → sculptéiert using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infobox Monument}} [[Fichier:Luxembourg City Michel Rodange Monument back.jpg|thumb|300px|D'Récksäit vum Monument, vun der [[Ënneschtgaass (Stad Lëtzebuerg)|Ënneschtgaass]] aus gesinn.]] D''''Michel-Rodange-Monument''' um [[Knuedler]] an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]], dat meeschtens einfach ''de Fiisschen'' genannt gëtt, ass e Monument zu Éiere vum [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerger]] Schrëftsteller [[Michel Rodange]] (1827-1876). D'Monument ass besonnesch markant wéinst senger Skulptur, dem Fiisschen, deen den Haaptpersonnage aus dem ''[[Renert]]'' ass, dem Michel Rodange sengem beschtbekannte Wierk. D'Monument gouf [[1932]] offiziell ageweit. D'Original vum Fiissche gouf am [[November]] [[1979]] gestuel, wouropshin et [[1981]] duerch eng Kopie ersat gouf<ref name="Blasen 1985">Cf. Blasen 1985 an der Literatur.</ref>. ==Monument== Et huet d'Form vun engem Buer deen an d'[[Ballustrad]] agebaut ass, déi tëscht dem [[Stadhaus Stad Lëtzebuerg|Stadhaus]] an der Trap déi an d'[[Ënneschtgaass (Stad Lëtzebuerg)|Ënneschtgaass]] erofgeet, steet. Et ass aus hellem [[Sandsteen]] gebaut. Uewen um Monument sëtzt de Fiisschen, den Haaptpersonnage aus dem [[Renert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst]] vum Michel Rodange. Ënner dem Fuuss ass e [[Medaillon]] aus [[Koffer]] mam [[Portrait]] vum Michel Rodange ze gesinn. Drënner sinn den Numm vum Dichter a säi Gebuerts- a Stiewesdag a Form vun engem Relief aus dem Stee gemeesselt. Ronderëm dësen Haaptdeel vum Monument schwéngt sech e Kranz vu Rousen am Steen. De Buer selwer besteet aus engem hallef-oktogonale Baseng an dee [[Waasser]] aus engem [[Krunn]] leeft. E Schëld weist drop hin, datt et [[Drénkwaasser]] ass. Um Réck vum Monument ass e Véierzeiler an der Originalschreifweis aus dem Renert an de Stee gemeesselt: {| |valign="top"| :MER PLECKTEN :ABRIKOSEN... :....UN ALLEN :HECKE GER |valign="top"| :WIE GEHT NUN :OWER PRAFFEN :AM BAMBÖSCH :D'SCHLEWENDER? :{{small|RENERT X. GESANK}} |} Den Entworf an d'Ornamenter vum Monument sinn d'Wierk vum [[Molerei|Moler]] a [[Skulptur|Sculpteur]] [[Jean Curot]], dee Professer an der deemoleger [[Lycée des arts et métiers|Handwierkerschoul]] war. De Curot hat mat sengem Plang den ëffentleche Concours fir d'Monument gewonnen, dat virun enger internationaler Jury. De Renert ass vun de Kënschtler [[François Demuth]] an [[Ernest Grosber]] sculptéiert ginn<ref>Fir de Fuuss am Steen huet den däitsche [[Schéiferhond]] vum Camille Dieschbourg, dee Professer an der Handwierkerschoul war, Modell gestanen. Cf. Y. Yegles 2011 an der Literatur.</ref>. De Medaillon mam Portrait vum Michel Rodange ass vum [[Jean-Théodore Mergen]]<ref>Cf. Braun-Breck 1999: 25 an der Literatur.</ref>. ==Aweiung== [[Fichier:Monument Michel Rodange (17298 r).jpg|thumb|300px|Postkaart mam Monument, bei der Aweiung 1932.]] [[Fichier:Monument Michel Rodange (17298 v).jpg|thumb|300px|Postkaart mam Text vun der Kantat (Auteur: [[Batty Weber]]), déi bei der Aweiung gesonge gouf.]] D'Monument konnt deelweis iwwer eng [[Suskriptioun]] realiséiert ginn<ref name="Blasen 1985"/>. D'Aweiung war de [[26. Juni]] [[1932]], dat a Presenz vum [[Felix vu Bourbon-Parma|Prënz Felix]], dem [[Premierminister (Lëtzebuerg)|Staatsminister]] [[Joseph Bech]], dem [[Buergermeeschter]] [[Gaston Diderich]], dem Alphonse Nickels, dee President vum Comité fir d'Opriichte vum Monument war, dem Michel Rodange sengen Duechteren Élise a Marguerite, a soss nach zirka 2000 Leit. Nieft de Riede gouf eng feierlech [[Kantat]] gesongen, mat engem Text vum [[Batty Weber]] an enger Musek vum [[Fernand Mertens]]. D'Kantat gouf vum [[Orphéon]] aus der Stad gesongen a vun der [[Lëtzebuerger Militärmusek|Militärmusek]] begleet<ref name="Blasen 1985" />. ==Interessantes== * Um Knuedler sinn d'Skulpture vun dräi aneren [[Déier]]en ze gesinn: ** zwéi [[bronze]] [[Léiw]]e vum [[Auguste Trémont]], op béide Säite vun der Trap virum Stadhaus (Hôtel de ville); ** e bronze [[Päerd]] mam [[Wëllem II. vun Holland|Wëllem II.]], [[Kinnek]] vun [[Holland]] a [[Groussherzog]] vu Lëtzebuerg; * Op der Nordsäit vum Knuedler, tëscht deenen zwéi Passagen déi an d'[[Paschtoueschgaass (Stad Lëtzebuerg)|Paschtoueschgaass]] féieren, ass e stadbekannte Café nom Fiissche genannt: de Café ''beim Renert''. ==Literatur== *Anonyme, 1988. De Renert um Knuedler. ''[[ons stad]]'' 27: 18. [http://www.onsstad.lu/uploads/media/ons_stad_27-1988_18.pdf Pdf] *[[Léon Blasen|Blasen, L]]., 1985. Die Denkmäler der Stadt Luxemburg. Der Michel Rodange-Brunnen, genannt "De Fiisschen". ''[[Télécran]]'' vum 19.-25. Januar 1985, S. 20-21. *[[Lotty Braun-Breck|Braun-Breck, Lotty]], 1999. Claus Cito, der Bildhauer aus Bascharage (1882-1965). ''[[ons Stad]]'' 60: 22-27. [http://www.onsstad.lu/uploads/media/ons_stad_60-1999_22-27.pdf#page=4 (Pdf)] *Rodange, M., 1987. Renert. De Fuuss am Frack an a Maansgréisst. Komplett Editioun mat historeschen a politeschen Explikatioune vum Romain Hilgert. Editioun Guy Binsfeld 1987. ISBN 978-2-87954-036-8. [Neioplo am selwechte Verlag 1995 an 2008] *[[Isabelle Yegles|Yegles, I.]], 2011. Les fontaines en ville haute et les représentations de l'animal. ''ons stad'' 97: 52-54. [http://www.onsstad.lu/uploads/media/ons_stad_97-2011_52-54.pdf Pdf] == Kuckt och == * [[Monument Dicks-Lentz]] * Aner Plazen am Zentrum vun der Stad Lëtzebuerg **[[Plëss d'Arem]] ** [[Clairefontaine-Plaz]] ** [[Glacis (Lampertsbierg)]] == Um Spaweck == {{Commonscat|Monument Michel Rodange on Place Guillaume II|{{PAGENAME}}}} {{Referenzen an Notten}} [[Kategorie:Monumenter an der Stad Lëtzebuerg|Rodange Michel Monument]] [[Kategorie:Uewerstad]] [[Kategorie:Skulpturen 1932]] [[Kategorie:Bueren an der Stad Lëtzebuerg|Rodange]] [[Kategorie:Michel Rodange]] iz5h9etb170mfk8rb26dwoxrv5xh3pq Alberto Lattuada 0 89977 2396169 2372404 2022-08-25T14:41:51Z Bdx 7724 Filmproduzent wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie}} Den '''Alberto Lattuada''' gebuer den [[13. November]] [[1914]] zu [[Mailand]] a gestuerwen den [[3. Juli]] [[2005]] zu [[Roum]] war en italieenesche [[Filmregisseur]], [[Schauspiller]], [[Dréibuchauteur]] a [[Filmproduzent]]. == Filmographie== === Kino === ==== als Regisseur ==== * 1943: ''Giacomo l'idealista'' - Haaptacteuren: [[Massimo Serato]], [[Marina Berti]], [[Andrea Checchi]] * 1945: ''La nostra guerra'' - (Dokumentarfilm) * 1945: ''La freccia nel fianco'' - Haaptacteuren: [[Mariella Lotti]], [[Leonardo Cortese]], [[Roldano Lupi]] * 1946: ''Il bandito'' - Haaptacteuren: [[Anna Magnani]], [[Amedeo Nazzari]], [[Carla Del Poggio]] * 1947: ''Il delitto di Giovanni Episcopo'' - Haaptacteuren: [[Aldo Fabrizi]], Roldano Lupi, [[Yvonne Sanson]] * 1948: ''Senza pietà'' - Haaptacteuren: Carla Del Poggio, [[John Kitzmiller]], [[Giulietta Masina]] * 1949: ''Il mulino del Po'' - Haaptacteuren: Carla Del Poggio, [[Jacques Sernas]] * 1950: ''Luci del varietà'' - Regie zesumme mam [[Federico Fellini]] Haaptacteuren: [[Peppino De Filippo]], Carla Del Poggio, Giulietta Masina * 1951: ''Anna'' - Haaptacteuren: [[Silvana Mangano]], [[Gaby Morlay]], [[Raf Vallone]] * 1952: ''Il cappotto'' - Haaptacteuren: [[Renato Rascel]], Yvonne Sanson * 1953: ''La lupa'' - Haaptacteuren: [[Kerima]], [[Ettore Manni]], [[May Britt]] * 1953: '' L'amore in città'', Sketch: '' Gli Italiani si voltano'' - Haaptacteuren: [[Ugo Tognazzi]], [[Giovanna Ralli]] * 1954: ''Scuola elementare'' - Haaptacteuren: [[Mario Riva]], [[Riccardo Billi]], [[Lise Bourdin]] * 1954: ''La spiaggia'' - Haaptacteuren: [[Martine Carol]], Raf Vallone * 1957: ''Guendalina'' - Haaptacteuren: [[Jacqueline Sassard]], [[Raf Mattioli]], [[Sylva Koscina]] * 1958: ''La tempesta'' - Haaptacteuren: Silvana Mangano, [[Van Heflin]], [[Viveca Lindfors]] * 1960: ''I dolci inganni'' - Haaptacteuren: [[Christian Marquand]], [[Catherine Spaak]], [[Jean Sorel]] * 1960: ''Lettere di una novizia'' - Haaptacteuren: [[Pascale Petit]], [[Jean-Paul Belmondo]], [[Massimo Girotti]] * 1961: ''[[L'imprevisto (Film 1961)|L'imprevisto]]'' - Haaptacteuren: [[Anouk Aimée]], [[Tomas Milian]], [[Raymond Pellegrin]] * 1962: ''Mafioso'' - Haaptacteuren: [[Alberto Sordi]], [[Norma Bengell]] * 1962: ''La steppa'' - Haaptacteuren: [[Charles Vanel]], [[Cristina Gaioni]], [[Marina Vlady]] * 1965: ''La mandragola'' - Haaptacteuren: [[Rosanna Schiaffino]], [[Philippe Leroy (Schauspiller)|Philippe Leroy]], [[Jean-Claude Brialy]] * 1966: ''Matchless'' - Haaptacteuren: [[Patrick O'Neal]], [[Ira von Fürstenberg]], [[Donald Pleasence]] * 1967: ''Don Giovanni in Sicilia'' - Haaptacteuren: [[Lando Buzzanca]], [[Ewa Aulin]] * 1969: ''L'amica'' - Haaptacteuren: [[Lisa Gastoni]], [[Gabriele Ferzetti]], [[Elsa Martinelli]] * 1969: ''Fräulein Doktor'' - Haaptacteuren: [[Suzy Kendall]], [[Kenneth More]], [[Capucine]] * 1970: ''Venga a prendere il caffè… da noi'' - Haaptacteuren: [[Ugo Tognazzi]], [[Francesca Romana Coluzzi]] * 1972: ''Bianco, rosso e...'' - Haaptacteuren: [[Sophia Loren]], [[Adriano Celentano]], [[Fernando Rey]] * 1973: ''Sono stato io!'' - Haaptacteuren: [[Giancarlo Giannini]], [[Silvia Monti]], [[Hiram Keller]] * 1974: ''Le farò da padre'' - Haaptacteuren: [[Gigi Proietti]], [[Teresa Ann Savoy]], [[Irene Papas]] * 1976: ''Cuore di cane'' - Haaptacteuren: [[Max von Sydow]], [[Eleonora Giorgi]], [[Mario Adorf]] * 1976: ''Oh, Serafina!'' - Haaptacteuren: [[Renato Pozzetto]], [[Dalila Di Lazzaro]], [[Lilla Brignone]] * 1978: ''Così come sei'' - Haaptacteuren: [[Marcello Mastroianni]], [[Nastassja Kinski]], [[Francisco Rabal]] * 1980: ''La cicala'' - Haaptacteuren: [[Anthony Franciosa]], [[Virna Lisi]], [[Renato Salvatori]] * 1987: ''Una spina nel cuore'' - Haaptacteuren: [[Anthony Delon]], [[Antonella Lualdi]], [[Gastone Moschin]] == Um Spaweck == {{Autoritéitskontroll}} {{DEFAULTSORT:Lattuada Alberto}} [[Kategorie:Italieenesch Filmschauspiller]] [[Kategorie:Italieenesch Filmregisseuren]] [[Kategorie:Italieenesch Dréibuchauteuren]] [[Kategorie:Italieenesch Filmproduzenten]] [[Kategorie:Gebuer 1914]] [[Kategorie:Gestuerwen 2005]] piefbka0ldc14p21rk9widdu5ebiu4a Cyrus Neshvad 0 91007 2396179 2165527 2022-08-25T14:45:15Z Bdx 7724 Links wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie}} De '''Cyrus Neshvad''' (och Syrus)<ref name = Mémorial>[http://www.legilux.public.lu/adm/b/archives/1998/0035/b035.pdf#page=49 Mémorial B N° 35 vum 21. Juli 1998], S. 741</ref>, gebuer<!-- de [[6. November]] [[1973]]<ref name = Mémorial/>--> zu [[Teheran]]<ref name = Mémorial/> ([[Iran]]), ass e [[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesche]] [[Filmregisseur]] a [[Filmproduzent|-produzent]]. Wéi e fënnef Joer al war, ass seng Famill aus dem Iran geflücht. Zanterhier wunnt hien zu Lëtzebuerg.<ref>Déi Emigratioun ass am Film ''[http://www.youtube.com/watch?v=Nh5Xt5sAIpQ En Dehors de l'Eau]'' thematiséiert.</ref> No senger Première am [[Lycée Michel Rodange]], huet hien op de Filmschoulen zu [[Montpellier]] an zu [[Paräis]] studéiert. Hien huet eng ''Maîtrise cinéma'' vun der [[Université Paris-VIII|Université Vincennes à Saint-Denis]] an en ''Diplôme réalisation'' vun der [[École supérieure de réalisation audiovisuelle]]. == Filmer == * 2019: ''[[Portraitiste]]'' (15 min) mam [[Hervé Sogne]], [[Albert Delpy]], [[Lysa Welschen]], [[Brigitte Urhausen]] an [[Annette Schlechter]] * 2016: ''[[Fils (Son)]]'' (15 min) mam Hervé Sogne a Brigitte Urhausen als Schauspiller produzéiert vu Syneco * 2014: ''[[Antoine (Film 2014)|Antoine]]'' (12 min) mam [[Max Pütz]], [[Annette Schlechter]] a [[Raoul Schlechter]] als Schauspiller produzéiert vu Syneco mat der Kollaboratioun vun [[Independant Spirit Productions]] * 2012: ''[[L'orchidée]]'' (13 min) mam [[Fernand Fox]] a [[Marc Olinger]] als Schauspiller, produzéiert vu Syneco mat der Kollaboratioun vun Independant Spirit Productions. :::L'orchidée krut 9 Präisser: ''Prix du réalisateur'' um Filmfestival vun Armoricourt 2012. ''Prix professionel du jury'' um Festival vu Mulhouse. ''Prix du public'' um International Short Film Festival zu Lëtzebuerg. ''Prix du jury'', ''Prix du réalisateur'', ''Prix de la culture'', ''Prix du public'' um Filmfestival ''[[Les petits claps]]'' zu Metz. ''Prix du public'' um Filmfestival vu Beauvais 2013 * 2010: ''En dehors de l'eau'' (15 min) Dokumentarfilm iwwer d'Immigratioun vun 2 Iraner zu Lëtzebuerg, produzéiert vu Syneco. ''Prix spécial du jury'' um [[Festival Cinémator]] *2009: ''Numéro 1765'' (4 min) produzéiert vu Syneco *2008: ''A l'abri'' produzéiert vu Syneco. ''Grand Prix'' an der Klass ''toutes catégories'' um [[Festival Armoricourt]] zu [[Plestin-les-Grèves]] 2010. ''Prix du jury'' bei der ''Filmakers Night'' 2009 vun [[Épisclérite production]]. *2003: ''Soheila'' (10 min) Dokumentarfilm iwwer d'[[Soheila Knaff-Sanie]] an der Serie ''[[Portraits d'artistes]]'' produzéiert vu Samsa *2001: ''Charlie'' (10 min) produzéiert vun Tarantula == Um Spaweck == * [http://www.cyrusneshvad.com/ Websäit vum Cyrus Neshvad] {{Referenzen}} {{Autoritéitskontroll}} {{DEFAULTSORT:Neshvad Cyrus}} [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmproduzenten]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmregisseuren]] 1qul9moohjhynm98f8c62o2sqo25ijf Duilio Donzelli 0 94922 2396133 2348771 2022-08-25T13:15:13Z Les Meloures 580 /* Liewen */., replaced: skulptéieren → sculptéieren using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{SkizzKonscht}} {{Infobox Biographie}} [[Fichier:Mairie Lacroix Meuse.JPG|thumb|400px|Monument aux morts, Wierk vum Duilio Donzelli virun der Märei zu Lacroix-sur-Meuse a Loutrengen.]] Den '''Duilio Donzelli''', gebuer den [[29. Juni]] [[1882]] zu [[Fossombrone]] a gestuerwen den [[9. Januar]] [[1966]] zu [[Valence (Drôme)|Valence]] an der [[Departement Drôme|Drôme]], war en italieenesche Sculpteur a Moler. Hien ass de Papp vum Sculpteur [[Dante Donzelli]]. ==Liewen== Den Duilio Donzelli staamt vu [[Cattolica]] op der [[Adria]] an [[Italien]].<ref name=fr-wiki>En Deel vun den Informatioune stame vun dësem Kapitel op der franséischer Wikipedia: http://fr.wikipedia.org/wiki/Lacroix-sur-Meuse#Duilio_Donzelli</ref> Säin Diplom als Kënschtler huet hien op der [[Konschthéichschoul]] zu [[Urbino]] absolvéiert<ref>Accademia di Belle Arti d'Urbino.</ref>. 1912 ass den Duilio Donzelli mat senger Famill op [[Esch-Uelzecht]] [[Emigratioun|emigréiert]], wou en als Schmelzaarbechter bei der [[ARBED]] schaffe goung. Well en op enger Nuetsschicht ageschlof war, gouf en dem Direkter [[Emile Mayrisch]] virgefouert, deen drop koum, datt den Donzelli diploméiert wier a mole kéint, an huet hie prompt als Professer fir Molerei a Skulptur an d'[[Lycée de garçons d'Esch-sur-Alzette|Escher Industrieschoul]] geholl<ref>Cf. Michel 2009 an der Literatur.</ref>{{,}}<ref>D'Escher Industrieschoul ass haut den [[Lycée de garçons d'Esch-sur-Alzette|Escher Jongelycée]].</ref>. Donieft huet den Duilio Donzelli un den Dekore vun Haiser zu Esch an an der Stad Lëtzebuerg geschafft. Hie krut den Optrag vun der ARBED fir d'Fassad vun hirem [[Arbedsgebai|neie Siège]] ze sculptéieren. Den Duilio Donzelli hat säin Atelier an der Kanalstrooss zu Esch-Uelzecht.<ref>Cf. Moia 1995: 199 an der Literatur.</ref> Den Duilio Donzelli war politesch engagéiert fir d'Lieweskonditioune vu sengen italieenesche Matbierger ze verbesseren a stoung virop beim Protestmarsch vum [[éischte Mee|1. Mee]] 1924. Hie krut du virgehäit, hie wier e gewalttätege [[Kommunist]], soudatt hien aus der Schoul entlooss a mat senger Famill aus Lëtzebuerg erausgeheit gouf.<ref>Spéider soll hien op Lëtzebuerg zréckgeruff gi sinn, mä hien hätt mat Stolz gesot: "Nee Merci, eemol erausgehäit ginn geet mir duer". Cf. Moia 1995: 199-200 an der Literatur.</ref> Hien huet sech zu [[Lacroix-sur-Meuse]] a [[Loutrengen]] niddergelooss, wou hie kënschtleresch aktiv gouf, virun allem bei der Restauréierung vu Monumenter a Gebaier, déi am [[Éischte Weltkrich]] beschiedegt gi waren. Säi Projet vun engem Monument fir déi Gefalen Zaldoten 1914-1918 gouf vun der Gemeng Lacroix-sur-Meuse ugeholl an am Joer 1929 vum Arméiminister [[André Maginot]] ageweit. Duerch d'Qualitéit an d'Renommée vun dësem Wierk krut hie vun do u vill Optreeg vun de Gemengen aus der Ëmgéigend. Den [[Zweete Weltkrich]] huet dësem Schafen en Enn gemaach. Den Donzelli ass 1940 zesumme mat senger Famill an déi franséisch [[Fräi Zon]] op [[Saint-Marcel-lès-Valence]] geplënnert, wou se bis 1945 bliwwe sinn. Do huet hie zesumme mat sengem Jong Dante vill Wierker geschaf. Nom Zweete Weltkrich huet d'Famill Donzellli sech zu [[Saint-Mihiel]] néiergelooss, wou den Dante Donzelli spéider säin Atelier fir Skulptur a Molerei bis an den 1990er Jore bedriwwen an eng Konschtmolereischoul gegrënnt huet, déi vun der Stad iwwerholl gouf. ==Wierker== ===Lëtzebuerg=== * [[John-Grün-Monument zu Munneref]] * [[Jean-Schortgen-Monument um Téitenger Kierfecht]] ===Frankräich=== * Zu Lacroix-sur-Meuse: D'Kierch, D'Grande fontaine, de Monument aux morts; * D'Monument-aux-morten an Aarbechten an de Kierche vun ë. a. follgenden Uertschaften: [[Bonzée-e Woêvre]], [[Damvillers]], [[Fresnes-en-Woëvre]], [[Hannonville]], [[Manheulles]], [[Thillot-sur-Meuse]], [[Saulx-les-Champlon]], [[Seuzey]]. ==Illustratiounen== <gallery> Fichier:Grün_01.jpg|[[John-Grün-Monument zu Munneref|John-Grün-Monument]], Munneref Fichier:Schortgen Grafsteen w 348.jpg|Schortgen-Monument um Téitenger Kierfecht Fichier:Fontaine Lacroix Meuse.JPG|La grande fontaine, Lacroix-sur-Meuse Fichier:Esch Donzelli-003.JPG|Graf um Escher Jousefskerfecht vum Duilio an Dante Donzelli </gallery> == Literatur == * Moia, Nelly, 1988. Les mascarons eschois et leurs auteurs. [[Tageblatt]] 10 novembre 1988. * Moia, Nelly, 1995. Mascarons de Luxembourg. Esch-sur-Alzette, Polyprint. ([http://books.google.lu/books?id=BjV-UGHL0A0C Buch online liesen]) * Michel, Fabien (dit Baron), 2009. Hommage aux Donzelli, père et fils. Point.com, journal d'informations de Saint-Marcel-lès-Valence - Septembre/Octobre 2009 - n°47: 8. * Bernard-Marie Despesse, 2015. Duilio Donzelli artiste pintre et sculpteur à Valence, études drômoises, n.64. == Um Spaweck == {{Commonscat}} {{Autoritéitskontroll}} {{Referenzen an Notten}} {{DEFAULTSORT:Donzelli Dulio}} [[Kategorie:Italieenesch Sculpteuren]] [[Kategorie:Gebuer 1882]] [[Kategorie:Gestuerwen 1966]] 672nqvr679hjz8k4o90pt1w6e7fm8xr Anne Schiltz 0 98097 2396221 2377155 2022-08-26T09:46:59Z Zinneke 34 [[WP:HC|HC]]: [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmregisseuren]] ewechhuelen; [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmregisseurinnen]] komplettéieren wikitext text/x-wiki {{Aner Bedeitungen op Mooss|der Anthropologin Anne Schiltz|déi aner Anne Schiltz, déi och Anthropologin ass|Anne Schiltz (1975)}} {{Infobox Biographie}} D''''Anne Schiltz''' <!-- gebuer den … zu …, --> ass eng [[lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesch]] [[Anthropologie|Anthropologin]] a Filmregisseurin vun Documentairen. Si huet 3 Joer laang Sozialanthropologie mat duerno engem [[Master of Arts|MA]] a visueller Anthropologie a Groussbritannien, ë.&nbsp;a. um ''Granada Center for Visual Anthropology'' zu [[Manchester]], studéiert. Zanter 2005 schafft si mam [[OPL]] zesumme fir de Mixage vu Videoopnamen ze maachen déi am Kader vu Concerten opgeholl goufen.<ref>[http://radio.rtl.lu/emissiounen/freides-invite/427745.html Freides-Invité vum 19. Abrëll 2013], Radios-Interview mat der Chrisitane Kremer, op rtl.lu.</ref>{{,}}<ref>[https://vimeo.com/user14164958/about Anne Schiltz] op vimeo.com (gekuckt: 2018-05-02)</ref> Kuerzfilmer vun hir sinn: *''Sweet life and all that goes with it'' (2002) iwwer Siwebierger Sachsen a Rumänien, * e Film iwwer [[Eritrea]] am Kader vun der Trilogie ''[[Gordian Troeller]] revisited - Erythree'' (2007), * ''[[Am Éislek|Am Éislek - Eng Regioun a Bewegung]]'' (2007, zesumme mam [[Tom Alesch]]), * ''[[E Futtballspill am Schnéi]]'' (2014, zesumme mam Tom Alesch), * an een iwwer d'[[Servais-Haus (Miersch)|Servais-Haus]], dem Sëtz vum [[CNL]]. 2013 koum hiren éischte Laangfilm eraus, ''[[Cello tales]]''<ref>[http://www.cna.public.lu/fr/film-tv/productions-nationales/personnalites/s/schiltz-anne/index.html Portrait vun der Anne Schiltz op der Websäit vum cna]</ref>, en Documentaire iwwer [[Cello]]en an d'Leit, déi se spillen, bauen oder sichen. 2017 huet si ''[[Courants d'air]]'' realiséiert, en Documentaire iwwer d'[[Lou Koster]]. == Um Spaweck == * [https://www.anthropologymatters.com/index.php/anth_matters/article/view/78/152 Wat d'Anne Schiltz iwwer de Film ''Sweet life and all that goes with it'' seet] {{en}} {{Referenzen}} {{Autoritéitskontroll}} {{DEFAULTSORT:Schiltz Anne}} [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmregisseurinnen]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Anthropologen]] [[Kategorie:Gebuer (20. Joerhonnert)]] srptqfumf2p8vyaq7ev6o1hfsnrqagq Geographesch Koordinaten 0 99235 2396210 2337330 2022-08-26T07:25:29Z Les Meloures 580 k wikitext text/x-wiki [[Fichier:WorldMapLongLat-eq-circles-tropics-non.png|thumb|440px|Weltkaart mat Linne fir geographesch Breet a Längt an Eckert-VI-[[Kaartenetzentworf|Projektioun]]]] Mat de '''geographesche Koordinaten''' ([[geographesch Breet]] a [[geographesch Längt]]) kann een d'Lag vun engem Punkt op der [[Äerd]] bestëmmen. D'Äerd gëtt dobäi an 360 Längtegraden souwéi an 180 Breetegraden opgedeelt. Längtegrade verlafen duerch [[Nordpol|Nord-]] a [[Südpol]], Breetegrade parallel zum [[Equator]]. Geographesch Koordinate ginn dacks am [[Sexagesimalsystem]] uginn, d.&nbsp;h. 1 Grad ass ënnerdeelt a sechzeg [[Wénkelminutt|Minutten]], 1 Minutt nees a 60 [[Wénkelsekonn|Sekonnen]]. == Koordinatesystem == [[Fichier:Geographic coordinates sphere.svg|thumb|Geographesch Koordinaten op der Kugel]] D'[[Gradnetz]] vun der Äerd ass e geduechte Koordinatesystem op der Äerduewerfläch mat Längtn- a Breetekreesser dài sech rechtwénkleg schneiden. Et gëtt fir d'geographesch Bestëmmung vun enger Plaz benotzt. D'Breetegrade ginn dobäi vum [[Equator]] aus gezielt, d'Pole leien bei 90° Nord resp. Süd, d'Längtegrade gi vun engem willkürleche [[Nullmeridian]] no Osten an no Weste gezielt bis 180°. D'Festleeë vun de Wénkelen ass deem an der Mathematik gebräichleche [[Kugelkoordinate]]system entgéintgesat. Bis Ufank vum 20. Joerhonnert waren a verschiddene Länner ënnerschiddlech Nullmeridiane gebraichlech (z.&nbsp;B. de [[Ferro-Meridian]] vun [[El Hierro]] an de [[Meridian vu Paräis]]). Haut gëtt weltwäit de [[Royal Greenwich Observatory|Meridian vu Greenwich]] benotzt. Och kënne geographesch Koordinate jee no Land ënnerschiddlech Bezuchssystemer hunn, deenen hir [[Referenzellipsoid]]en dem regionale [[Geoid]] ugepasst sinn. International gëtt haut meeschtens d'[[World Geodetic System 1984]] (WGS84) gebraucht. === Loftfaart an Nautik === Genee Positiounsdonnéeë sinn an der [[Loftfaart]] an an der [[Nautik]] erfuerdert. Do gi geographesch Breet a Längt a Grad an [[Bouminutt|Minutten]] uginn, z.&nbsp;B. [[Zugspitze]] Lat&nbsp;=&nbsp;47°&nbsp;25'&nbsp;N oder Nord, Lon&nbsp;=&nbsp;010°&nbsp;59'&nbsp;E oder Ost. * Bouminutte ginn dezimal weider ënnerdeelt. * No DIN 13312, fir Loft- a Séifaart, gëtt déi geographesch Breet mat ''Lat'' oder méi al och φ ofgekierzt, déi geographesch Längt mat ''Lon'' oder λ. ''B'' an ''L'' entspriechen net der Norm. * Eng Breeteminutt ass op der Äerduewerfläch eng Streck vu ronn 1,852&nbsp;km an definéiert d'Längt vun enger [[Séimeil]]. * D'Streck, déi vergläichbar mat enger Längteminutt ass, huet um Equator 1,852&nbsp;km, hëlt awer zum Pol hi mat dem [[Sinus a Kosinus|Kosinus]] vun der geographescher Breet bis op Null of. Si ass also ''breetofhängeg''. An Europa läit d'Streck tëscht 1,0&nbsp;km an 1,5&nbsp;km. === Vermiessungswiesen === Am [[Vermiessungswiesen|Vermiessungswiese]] sinn cm-Genauegkeete gefrot. Dofir ginn d'Donnéeë vu [[Bousekonnen]] net duer, well eng Bousekonn (1″) ongeféier 31&nbsp;m (Breetangab) resp. 20&nbsp;m (Längtenangab an Europa) entsprécht. Zanter den [[1990]]er Joren erfollegt an Däitschland eng Ëmstellung op [[UTM-Koordinatesystem|UTM-Koordinaten]] am [[ETRS89]]-System, bezunn op den [[GRS80]]-Ellipsoid. == Natierlech, astronomesch, ellipsoidesch, geodetesch Koordinaten == Déi natierlech Koordinaten (astronomesch Breet φ an astronomesch Längt λ) kënnen duerch [[astronomesch Uertsbestëmmung]] ermëttelt ginn. Si bezéie sech op déi tatsächlech [[Loutrichtung]] um Miesspunkt. Déi [[ellipsoidesch Koordinaten]] (B, L – och geodetesch Koordinate genannt) bezéie sech dogéint op d'Normalrichtung vum gebrauchte Referenzellipsoid. D'Differenz vu Loutrichtung an Ellipsoidnormale ass normalerweis méi kleng wéi 10″ a gëtt als [[Loutofweechung]] bezeechent. An der Reegel verlafen weder Loutrichtung nach Ellipsoidnormale duerch den Äerdmëttelpunkt. Bei klenge Genauegkeetsuspréch z.&nbsp;B. bei Kaartenduerstellungen op klenge Moossstief gëtt den Äerdkierper fir Vereinfachung duerch eng Kugel ersat. An dësem Fall entsprieche geographesch Breet a Längt [[Kugelkoordinaten|sphäresche Koordinaten]]. Nëmmen dann ass d'Breet vun de Wénkel am Äerdmëttelpunkt tëscht dem Equator an dem gesichte Punkt. == Kuckt och == {{Kuckt och Portal:Astronomie}} * [[Geschicht vun der Astronomie]] * [[Koordinatesystem]] * [[Koordinatereferenzsystem]] * [[Polarkoordinaten]] * [[Orthodrom]] * [[Loxodrom]] * [[Georeferenzéierung]] == Um Spaweck == * [http://www.kowoma.de/gps/geo/laengenbreitengrad.htm Längten- a Breetegrade einfach erkläert] * [http://www.webkuehn.de/hobbys/wikipedia/geokoordinaten/index.htm Geographesch Koordinaten aus Wikipedia-Artikelen] [[Kategorie:Geographie]] [[Kategorie:Koordinatesystemer]] ieqh450o18rd14gjvza0zosgmssboxz Anne Schiltz (1975) 0 99452 2396222 2254332 2022-08-26T09:47:49Z Zinneke 34 [[WP:HC|HC]]: [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmregisseuren]] ewechhuelen; [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmregisseurinnen]] komplettéieren wikitext text/x-wiki {{Aner Bedeitungen op Mooss|der 1975 gebuerener Anthropologin Anne Schiltz|déi aner Anne Schiltz, déi och Anthropologin ass|Anne Schiltz}} {{Infobox Biographie}} D''''Anne Schiltz''', gebuer den [[28. Mäerz]] [[1975]] an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]], ass eng [[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesch]] [[Anthropologie|Anthropologin]].<ref name=samsa>[http://www.samsa.lu/index.php?c=45c48cce2e2d7fbdea1afc51c7c6ad26&v=def086068aefee9486a1e9d0dbf38745# Fiche "Filmographie" vum Film ''Charges communes''] op samsa.lu.</ref> Si huet eng Licence a Sozialer a Kultureller Anthropologie op der [[Université libre de Bruxelles|ULB]] an duerno en [[Degré d'études approfondies|DEA]] a Kognitive Wëssenschaften, och op der ULB, gemaach. Zanter 2009 ass si Docteur an der Anthropologie (ULB), de Schwéierpunkt vun der Recherche war kulturell Transmissioun a Rumänien<ref name=samsa /> 2007 huet si Projeten zu [[Sibiu]] am Kader vu [[Lëtzebuerg a Groussregioun Europäesch Kulturhaaptstad 2007]] koordinéiert.<ref name=samsa /> D'Anne Schiltz huet zesumme mat der [[Charlotte Grégoire]] d'Documentairë ''[[Stam. Nous restons là]]'' ([[Samsa Film]], 2007), ''[[Charges Communes]]'' ([[Samsa Film]], 2012) a ''[[Bureau de chômage]]'' (Eklektik Productions, 2015) realiséiert. 2013 huet si zesumme mam Historiker [[Benoît Majerus]] den Documetaire ''[[Orangerie (Film)|Orangerie]]'' iwwer de [[Centre hospitalier neuropsychiatrique]] vun Ettelbréck gedréint. == Um Spaweck == *[http://lamc.ulb.ac.be/spip.php?article145 Hir Websäit bei der Uni Bréissel] {{Autoritéitskontroll}} {{Referenzen}} {{DEFAULTSORT:Schiltz Anne}} [[Kategorie:Gebuer 1975]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Anthropologen]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmregisseurinnen]] dx1nsghee5pltpjqpbfy9pqvj307kml Anne Schroeder 0 99458 2396183 2299189 2022-08-25T14:46:34Z Bdx 7724 wikitext text/x-wiki {{SkizzFilm}}{{Infobox Biographie}} D''''Anne Schroeder''', gebuer de [[26. Februar]] [[1972]] an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]],<ref>[[Luxemburger Lexikon]], 1. Oplo, 2006, S. 389</ref> ass eng [[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesch]] [[Filmproduzentin]] a [[Filmregisseurin|-regisseurin]]. == Filmographie == === Regie === * Dokumentarfilm iwwer de [[Jean-Luc Koenig]] an der Serie ''[[Portraits d'artistes]]''. * 2001: ''[[Histoire(s) de jeunesse(s)]]'' (Dokumentarfilm) * 2018: ''[[Histoire(s) de femme(s)]]'' (Dokumentarfilm) === Produktioun === * 1999: [[Philippe Schneider, de Mann mat der Kamera]] * 2002: [[Ligne de vie (Film)|Ligne de vie]] * 2002: [[Un combat]] (Kuerzfilm) * 2004: [[Schmol]] (Kuerzfilm) * 2005: [[Doheem (Film)|Doheem]] * 2005: [[Butterflies]] (Kuerzfilm) * 2005: [[Starfly]] (Kuerzfilm) * 2006: [[Stam. Nous restons là]] (Dokumentarfilm) * 2008: [[Weilerbach (Film)|Weilerbach]] * 2009: [[Routine]] (Kuerzfilm) * 2011: [[High/Low]] (Dokumentarfilm) * 2011: [[Laaf]] (Kuerzfilm) * 2013: [[Cello tales]] * 2013: [[Atelier Luxembourg]] * 2013: [[Orangerie (Film)|Orangerie]] * 2013: [[Nak Muay]] * 2014: [[E Futtballspill am Schnéi]] * 2016: [[Eldorado (Film 2016)|Eldorado]] == Kuckt och == * [[Lëscht vu lëtzebuergesche Filmregisseuren]] {{Referenzen}} {{DEFAULTSORT:Schroeder Anne}} [[Kategorie:Gebuer 1972]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmproduzenten]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmregisseurinnen‎]] k75x74solvhr97f2xq1dytcr18ci3nx 2396184 2396183 2022-08-25T14:46:45Z Bdx 7724 wikitext text/x-wiki {{SkizzFilm}}{{Infobox Biographie}} D''''Anne Schroeder''', gebuer de [[26. Februar]] [[1972]] an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]],<ref>[[Luxemburger Lexikon]], 1. Oplo, 2006, S. 389</ref> ass eng [[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesch]] [[Filmproduzent]]in a [[Filmregisseur|-regisseurin]]. == Filmographie == === Regie === * Dokumentarfilm iwwer de [[Jean-Luc Koenig]] an der Serie ''[[Portraits d'artistes]]''. * 2001: ''[[Histoire(s) de jeunesse(s)]]'' (Dokumentarfilm) * 2018: ''[[Histoire(s) de femme(s)]]'' (Dokumentarfilm) === Produktioun === * 1999: [[Philippe Schneider, de Mann mat der Kamera]] * 2002: [[Ligne de vie (Film)|Ligne de vie]] * 2002: [[Un combat]] (Kuerzfilm) * 2004: [[Schmol]] (Kuerzfilm) * 2005: [[Doheem (Film)|Doheem]] * 2005: [[Butterflies]] (Kuerzfilm) * 2005: [[Starfly]] (Kuerzfilm) * 2006: [[Stam. Nous restons là]] (Dokumentarfilm) * 2008: [[Weilerbach (Film)|Weilerbach]] * 2009: [[Routine]] (Kuerzfilm) * 2011: [[High/Low]] (Dokumentarfilm) * 2011: [[Laaf]] (Kuerzfilm) * 2013: [[Cello tales]] * 2013: [[Atelier Luxembourg]] * 2013: [[Orangerie (Film)|Orangerie]] * 2013: [[Nak Muay]] * 2014: [[E Futtballspill am Schnéi]] * 2016: [[Eldorado (Film 2016)|Eldorado]] == Kuckt och == * [[Lëscht vu lëtzebuergesche Filmregisseuren]] {{Referenzen}} {{DEFAULTSORT:Schroeder Anne}} [[Kategorie:Gebuer 1972]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmproduzenten]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmregisseurinnen‎]] e1mqk8nr8alwxbd2n5gnep0566vgh6p Jacques Charrier 0 113482 2396170 2332507 2022-08-25T14:42:01Z Bdx 7724 Filmproduzent wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie}} De '''Jacques Charrier''', gebuer de [[6. November]] [[1936]] zu [[Metz]] ass e franséische [[Schauspiller]] a [[Filmproduzent]]. Vun 1959 bis 1963 war hie mat der Schauspillerin [[Brigitte Bardot]] bestuet. == Filmographie == === als Schauspiller === ==== Kino ==== * 1958: ''Police judiciaire'' vum [[Maurice de Canonge]] mam [[Anne Vernon]] an [[Henri Vilbert]] * 1958: ''[[Les tricheurs]]'' vum [[Marcel Carné]] mam [[Pascale Petit]] a [[Laurent Terzieff]] * 1958: ''[[Les dragueurs]]'' vum [[Jean-Pierre Mocky]] mam [[Charles Aznavour]], [[Dany Robin]], [[Dany Carrel]] an [[Anouk Aimée]] * 1959: ''Babette s'en va-t-en guerre'' vum [[Christian-Jaque]] mam [[Brigitte Bardot]] a [[Francis Blanche]] * 1959: ''La main chaude'' vum [[Gérard Oury]] mam [[Macha Méril]] a [[Franca Bettoia]] * 1961: ''Tiro al piccione'' vum [[Giuliano Montaldo]] mam [[Sergio Fantoni]] a [[Gastone Moschin]] * 1961: ''[[La Belle Américaine]]'' vum [[Robert Dhéry]] mam Robert Dhéry a [[Louis de Funès]] * 1961: ''[[Les sept péchés capitaux (Film 1962)|Les sept péchés capitaux]]'', Sketch ''L'avarice'' vum [[Claude Chabrol]] mam [[Jean-Pierre Cassel]] a [[Claude Rich]] * 1961: ''L'oeil du malin'' vum Claude Chabrol mam [[Stéphane Audran]] a [[Walter Reyer]] * 1963: ''Carmen di Trastevere'' vum [[Carmine Gallone]] mam [[Giovanna Ralli]] * 1963: ''[[À cause, à cause d'une femme]]'' vum [[Michel Deville]] mam [[Mylène Demongeot]] a [[Juliette Mayniel]] * 1964: ''[[Jean-Marc ou la vie conjugale]]'' vum [[André Cayatte]] mam [[Marie-José Nat]] a Macha Méril * 1964: ''[[Françoise ou la vie conjugale]]'' vum André Cayatte mam Marie-José Nat a Macha Méril * 1964: ''[[La bonne occase]]'' vum [[Michel Drach]] mam [[Jean-Louis Trintignant]] a [[Francis Blanche]] * 1966: ''[[À belles dents]]'' vum [[Pierre Gaspard-Huit]] mam [[Mireille Darc]] a [[Peter van Eyck]] * 1966: ''Les créatures '' vum [[Agnès Varda]] mam [[Catherine Deneuve]] a [[Michel Piccoli]] * 1966: ''Marie Soleil'' vum [[Antoine Bourseiller]] mam [[Danièle Delorme]] a Michel Piccoli * 1967: ''[[Le plus vieux métier du monde]]'', Sketch ''Anticipation ou l'amour en l'an 2000'' vum [[Jean-Luc Godard]] mam [[Marilù Tolo]] an [[Anna Karina]] * 1969: ''Money-Money'' vum [[José Varela]] mam [[Adriana Bogdan]] a [[Clotilde Joano]] * 1969: ''Sirokkó'' vum [[Miklos Jancso]] mam [[Marina Vlady]] an [[Ewa Swann]] * 1972: ''[[Les soleils de l'île de Pâques]]'' vum [[Pierre Kast]] mam [[Françoise Brion]] a [[Maurice Garrel]] * 1972''Les volets clos'' vum [[Jean-Claude Brialy]] mam [[Marie Bell]] a [[Catherine Rouvel]] ====TV==== * 1967: ''L'affaire Lourdes'' vum [[Marcel Bluwal]] mam [[Alain Mottet]] a [[Marie-Hélène Breillat]] * 1976: ''Ozraceni'' vum [[Gérard Poteau]] * 1981: ''Salut champion'', (TV-Serie) (13 Episoden) ==== Theater ==== * 1957: ''Le journal d'Anne Frank'' vum [[Frances Goodrich]] an [[Albert Hackett]], Regie: Marguerite Jamois, (Théâtre Montparnasse) == Um Spaweck == {{Autoritéitskontroll}} {{DEFAULTSORT:Charrier Jacques}} [[Kategorie:Franséisch Filmschauspiller]] [[Kategorie:Franséisch Filmproduzenten]] [[Kategorie:Franséisch Theaterschauspiller]] [[Kategorie:Gebuer 1936]] 36753chbts1v2ttxg8t01yz6q5ckz6g Élie Chouraqui 0 114941 2396172 2374191 2022-08-25T14:42:27Z Bdx 7724 links wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie}} Den '''Élie Chouraqui''', gebuer den [[3. Juli]] [[1950]] ass e franséische [[Filmproduzent]], [[Schauspiller]], [[Dréibuchauteur]] a [[Filmregisseur]]. == Filmographie == ==== als Regisseur ==== * 1978: ''[[Mon premier amour]]'', Haaptacteuren: [[Anouk Aimée]], [[Richard Berry]], [[Nathalie Baye]] * 1982: ''[[Qu'est-ce qui fait courir David ?]]'', Haaptacteuren: [[Charles Aznavour]], [[Nicole Garcia]] * 1984: ''Paroles et musique'', Haaptacteuren: [[Catherine Deneuve]], [[Christopher Lambert]] * 1987: ''Man on Fire'', Haaptacteuren: [[Scott Glenn]], [[Joe Pesci]] * 1990: ''Miss Missouri'', Haaptacteuren: [[Richard Anconina]], [[Hélène de Saint-Père]] * 1993: ''[[Les marmottes]]'', Haaptacteuren: [[Jean-Hugues Anglade]], [[Jacqueline Bisset]], [[André Dussollier]] * 1996: ''Les menteurs'', Haaptacteuren: Jean-Hugues Anglade, [[Valeria Bruni Tedeschi]], [[Sami Frey]] * 2000: ''Harrison's Flowers'', Haaptacteuren: [[Andie MacDowell]], [[Elias Koteas]], [[Adrien Brody]] * 2006: ''Ô Jérusalem'', Haaptacteuren: [[Patrick Bruel]], [[Ian Holm]] * 2009: ''[[Celle que j'aime]]'', Haaptacteuren: [[Marc Lavoine]], [[Barbara Schulz]] == Um Spaweck == {{Autoritéitskontroll}} {{DEFAULTSORT:Chouraqui Elie}} [[Kategorie:Franséisch Filmproduzenten]] [[Kategorie:Franséisch Filmschauspiller]] [[Kategorie:Franséisch Dréibuchauteuren]] [[Kategorie:Franséisch Filmregisseuren]] [[Kategorie:Gebuer 1950]] oq47gboomi7uceq1b7z1a63nsjuy0hk Les brigands (Film) 0 118427 2396113 2380372 2022-08-25T13:02:39Z Bdx 7724 Red Lion wikitext text/x-wiki {{Infobox Film nei|Plakat=[[Fichier:Plakat LesBrigands.jpg|200px]]|Originaltitel=Les brigands|Produktiounsland=[[Frankräich]]<br>[[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]]<br>[[Däitschland]]|Produktiounsjoer=[[2015]]|Dauer=|Originalsprooch=[[franséisch]]|Regie=[[Frank Hoffmann]]<br>[[Pol Cruchten]]|Fotografie=Jerzy Palacz |Format=|Produzent=[[Red Lion (Filmproduktiounsgesellschaft)|Red Lion]]<br>Coin film<br>Novak Prod)|Dréibuch=[[Frank Hoffmann]],<br>[[Pol Cruchten]]<br>[[Erick Malabry]]<br>fräi nom<br>[[Friedrich von Schiller]]|Musek=Michael Rother |Haaptacteuren=[[Maximilian Schell]] als Papp Escher<br>[[Eric Caravaca]] als Karl<br>[[Isild Le Besco]] als Amalia<br>[[Robinson Stévenin]] als Franz<br>[[Tchéky Karyo]] als ale Mann<br>[[Wolfram Koch]] als Henry<br>[[Luc Schiltz]] als Herman<br>[[Marc Baum]] als Luis<br>[[Serge Wolf]] als Serge<br>[[Mickey Hardt]] als Ivan<br>[[Georg Marin]] als Mr. Field<br>[[Anne Moll]] als dem Field seng Fra<br>[[Anouk Wagener (Schauspillerin)|Anouk Wagener]]<br>[[Laurence Côte]] }} '''''Les brigands''''' ass e franséisch-lëtzebuergesch-däitsche Spillfilm vum [[Frank Hoffmann]] a [[Pol Cruchten]], dee sech labber um [[Friedrich von Schiller]] sengem Theaterstéck ''[[Die Räuber (Schiller)|Die Räuber]]'' inspiréiert. En hat an Däitschland Première den 13. Januar 2015 um Max Ophüls-Festival an zu Lëtzebuerg den 1. Mäerz 2015 um [[Luxembourg City Film Festival]]. De 25. Mäerz koum en an de Kino. == Wourëms geet et am Film? == De Karl Escher gëtt no 3 Joer aus dem Prisong entlooss, wou e souz, well e säi Papp protegéiert hat, deen e bekannte Banquier zu Lëtzebuerg ass. Hie verdächtegt säi Brudder Franz, [[Geldwäsch]] ze bedreiwen. Mee well de Franz näischt dovu wësse wëll an en dobäi nach als Ex-Prisonnéier bei der Famill schlecht mécht, schléisst hie sech enger Gangsterband un, déi sengem Papp säin neien Associé kidnappe wëllen.... == Soss == De Film war bei der [[Lëtzebuerger Filmpräis 2016|7. Editioun vum Lëtzebuerger Filmpräis]] an der Kategorie "Beschte Spillfilm" nominéiert.<ref>cineuropa.org: [https://cineuropa.org/en/newsdetail/302942/ ''Luxembourg’s D’Filmakademie unveils nominations for its biennial awards''] (16. Dezember 2015)</ref> == Um Spaweck == * [https://www.filmportal.de/film/die-raeuber_4e65181d6dd448c7b55cfa658f56fc88 ''Die Räuber''] op filmportal.de {{de}} {{en}} * [https://vimeo.com/121391772 Den Trailer] op vimeo.com {{Referenzen}} {{Autoritéitskontroll}} {{DEFAULTSORT:Brigands #Les}} [[Kategorie:Filmer 2015]] [[Kategorie:Däitsch Filmer]] [[Kategorie:Franséisch Filmer]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmer]] [[Kategorie:Filmer vum Pol Cruchten]] [[Kategorie:Filmer vum Frank Hoffmann]] ajbwmamquo0vbx7k57q7mhalkmkeqtw (100000) Astronautica 0 122235 2396240 2254267 2022-08-26T11:58:43Z Les Meloures 580 /* top */., replaced: .<ref> → <ref>, </ref> → </ref>. (2) using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infobox Asteroiden | Orbittyp = [[Haaptasteroidenceinture|Haaptceintureasteroid]] | Positioun = [[Equinoxe]]: [[J2000.0]] | Grouss Hallefachs = 1,90 [[Astronomesch Eenheet|A.E.]] | Perihel–Aphel = 1,74 – 2,07 AE | Exzentrizitéit = 0,08725 | Inklinatioun = 21,18867 Grad | Ëmlafzäit =960 Deeg | Bunnvitess = | Duerchmiesser =≈ 1,5&nbsp;km<ref>http://www.iau.org/public/themes/neo/nea/</ref>. | Mass = | Albedo = | Dicht = | Rotatiounsperiod = | Absolut Hellegkeet = 16,9<sup>''M''</sup> | Spektralklass = | Entdecker =[[James Gibson]] | Datum =[[28. September]] [[1982]] | Aner Bezeechnungen =1982 SH<sub>1</sub> }} Den '''(100000) Astronautica''' ass en [[Asteroid]] vun der [[Haaptasteroidenceinture]]. Den Asteroid gouf den [[28. September]] [[1982]] vum [[James Gibson]] um [[Palomar-Observatoire]] entdeckt. Am Oktober [[2007]] krut den Asteroid vun der [[International Astronomesch Unioun|I.A.U.]], wärend der 50. Joresdagfeier vum sowjetesche [[Sputnik 1|Sputnik&nbsp;1-Start]], dem Ufank vun der [[Raumfaart]], den Numm (100000) Astronautica. Dobäi soll d'Identifikatiounsnummer op d'[[Kármán-Linn]] hiweisen, déi an 100.000 Meter Héicht iwwer dem Mier d'[[Atmosphär vun der Äerd|Äerdatmosphär]] vum [[Weltraum]] trennt<ref>http://ssd.jpl.nasa.gov/sbdb.cgi?sstr=100000</ref>. == Kuckt och == {{Kuckt och Portal:Astronomie}} * [[Lëscht vun den Asteroiden]] {{Referenzen}} {{DEFAULTSORT:Astronautica}} [[Kategorie:Asteroiden 50001 - 100000|100000]] [[Kategorie:Haaptceintureasteroiden]] [[Kategorie:Hungaria-Asteroiden]] [[Kategorie:Astronomesch Objeten déi 1982 entdeckt goufen]] 1ubco4wj41u5uu8k38wi6w7apljmgw2 Stadhaus Esch-Uelzecht 0 122891 2396121 2350330 2022-08-25T13:11:33Z Les Meloures 580 /* Skulpturen */., replaced: skulptéiert → sculptéiert using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infobox Gebai |Numm = Stadhaus Esch-Uelzecht |Bild = Mairie Esch-sur-Alzette 01.jpg |Bildtext = D'Stadhaus 2013 |Land =[[Lëtzebuerg]] |Plaz =[[Esch-Uelzecht]] |Adress = Place de l'Hôtel de ville |Koordinaten = {{Coor dms|49|29|46.8|N|05|59|04.8|O}} |Baustil = Neoklassizismus |Architekt = [[Isidore Engler]] |Status = |Datum vum Bau =1935-37 |Proprietär = Gemeng Esch-Uelzecht }} D''''Stadhaus vun Esch-Uelzecht''' ass de Sëtz vun der Gemengeverwaltung vun [[Esch-Uelzecht]]. Et ass en administratiivt Gebai am neo-klassesche Stil, dat 1935-1937 op der ''Moartplaz'' (haut Stadhausplaz/Place de l'Hôtel de ville), am Quartier [[Al Esch]], no Pläng vum Stadarchitekt [[Isidore Engler]] gebaut gouf. == Geschicht == Et koum op d'Plaz vum éischte Stadhaus, dat 1865 vum [[Antoine Hartmann]] baue geloss gi war, mä schonn zënter 1899 net méi als sollecht benotzt gi war, well et ze kleng gi war, an d'Stadverwaltung an en neit Gebai an d'[[Uelzechtstrooss]] geplënnert war (do wou haut de Centre Mercure ass). Dono waren nach d'Gendarmerie, d'Vikariat a Primärschoulsklassen am ale Gemengegebai, déi no an no a Gebaier geplënnert sinn, déi speziell dofir gebaut goufen. 1932 gouf et ofgerappt. Fir dat neit Stadhaus ze bauen, hunn nach e puer aner Haiser missen opkaf ginn, fir och ofgebrach ze ginn a sou genuch Plaz fir den Neibau ze hunn.<ref name=Flies>[[Joseph Flies]]: Das Andere Esch, Luxembourg: Imprimerie Saint-Paul, 1979, S.731- 736.</ref> 1935 hunn d'Aarbechten ugefaangen. De Réibau ass aus Bëtong, a gouf vun der Firma Bauler & Cie ausgefouert. D'Hasteng vun der Fassad sinn aus de Steebréch vu [[Gilsdref]], [[Iernzen]] an aus dem ''Ellergronn'' zu Esch; d'Daachleeën aus de Leekolle vun [[Uewermaartel]] an [[Aasselbuer]], an d'faarweg Fënsteren aus dem Atelier Linster vu [[Munneref]]. Dat neit Gebai gouf de 15. August 1937 feierlech a Betrib geholl. 2021 gouf de Sëtzungssall fir 2,7 Milliounen Euro komplett renovéiert. Fir d'Zäit vun den Aarbechte waren d'Gemengerotssëtzungen an der Salle ''Ellipse'' vun der [[Maison du Livre]] um Belval.<ref>[https://www.rtl.lu/news/national/a/1730957.html "Ëmbau- a Renovatiounsaarbechten zu Esch."] rtl.lu, 31.05.2021.</ref> ==Beschreiwung== [[Fichier:D300 Märei Esch.JPG|thumb|Giewelrelief mat Wopen, Schmelz- a Grouwenaarbechter]] ===Baussen=== D'viischt Fassad ass vertikal an dräi gedeelt, woubäi de mëttelsten Deel, als [[Fassadegiewel]] deen e bëssen no vir gebaut ass, mat engem dräieckege [[Giewelrelief]], ervirstécht. Am deem mëttelsten Deel ass och eng vun aacht Saile flankéiert Entrée, an eng Fënsterfront iwwer zwéi Stäck, hanner där de Sëtzungssall ass, mat engem Balkon. ====Skulpturen==== Um Giewelrelief ass den Escher Wopen, dee vu jee engem Bierg- an engem Schmelzaarbechter flankéiert ass, mat hannendrun der Silhouette vun der Stad a vun de Schmelzen. Ënnendrënner steet d'Zitat aus dem [[Feierwon]]: ''[[Mir wëlle bleiwe wat mir sinn|Mir wölle bleiwe wat mer sin]].'' Laanscht d'viischt Fassad, tëscht de Fënstere vum 1. an 2. Stack si sculptéiert Reliefer, déi verschidde Beruffer an Aktivitéiten weisen: Bauaarbechter (Schräiner, Steemetzer), Fleeg vu Kanner an ale Leit, Elektriker, Konschtberuffer (Moler, Museker, Architekt, Sculpteur), Léierin, Schmadd a Stolaarbechter, Sportler, Enseignant (resp. Student). Laanscht d'Säit, zur Groussgaass hin, sinn der nach eng Kéier dräi, mat enger Baurekoppel, Grouwenaarbechter a Gäertner. D'Sculpteure waren d'Bridder Hary, den [[Albert Kratzenberg]], de [[Wenzel Profant]] an den [[Aurelio Sabbatini]].<ref name=Flies /> '''Galerie vun de Relief-Skulpturen''' <div align="center"> <gallery> Fichier:Relief City Hall Esch Alzette --1.JPG Fichier:Relief City Hall Esch Alzette --2.JPG Fichier:Relief City Hall Esch Alzette --3.JPG Fichier:Relief City Hall Esch Alzette --5.JPG </gallery> <gallery> Fichier:Relief City Hall Esch Alzette --4.JPG Fichier:Relief City Hall Esch Alzette --8.JPG Fichier:Relief City Hall Esch Alzette --6.JPG Fichier:Relief City Hall Esch Alzette --7.JPG </gallery> Laanscht d'Säit vun der Groussgaass <gallery> Fichier:Relief City Hall Esch Alzette --9.JPG Fichier:Relief City Hall Esch Alzette --10.JPG Fichier:Relief City Hall Esch Alzette --11.JPG </gallery> </div> ===Bannen=== D'monumentaalt Trapenhaus, dat mat Marber verkleet ass, gëtt vu 6 Fënstern aus faarwegem Glas beliicht, op denen am ënneschten Deel an der Mëtt den Escher Wopen, lénks den Akerbau a riets d'Industrie ze gesinn ass; am ieweschten Deel verschidde Beruffskorporatiounen a Konschten. De Gemengerotssall ass 7,5 m héich, eppes iwwer 16 m laang an an zwee gedeelt: ee fir d'Membere vum Gemengerot, mat engem Dësch am Hallefkrees, an ee fir de Public. Laanscht d'Mauer sinn ënne bis op 3,2 m Héicht hëlze Panneauen, driwwer sinn zwéi grouss Tableaue vum [[Frantz Kinnen]], déi hie fir de Cinquantenaire vun der Stad, 1956, gemoolt hat.<ref>Scuto, 2020, kuckt Um Spaweck.</ref> ==Literatur== ''Ville d'Esch-sur-Alzette - inauguration de l'Hôtel de Ville, 15 août 1937.'' (Broschür). == Um Spaweck == {{Commonscat|City hall in Esch-sur-Alzette|{{PAGENAME}}}} * Denis Scuto: [https://www.tageblatt.lu/?post_type=post&p=825393 "Serie Historisches und architektonisches Esch (52): Das Escher Rathaus."] tageblatt.lu, 15 . Juni 2020. {{Autoritéitskontroll}} {{Referenzen}} [[Kategorie:Gebaier an der Gemeng Esch-Uelzecht]] [[Kategorie:Bauwierker 1937]] [[Kategorie:Märeien zu Lëtzebuerg]] r0vju4kxgumnnoghda2vsn37r3qyqvl Uelzechtstrooss 0 125269 2396125 2390435 2022-08-25T13:11:46Z Les Meloures 580 /* 4 rue de l'Alzette */., replaced: skulptéiert → sculptéiert using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infobox Strooss | Titelnumm=Rue de l'Alzette | Numm_fr=Rue de l'Alzette | Numm_lb=Uelzechtstrooss | Bild = Esch-sur-Alzette, Alzette (plaque).jpg | Bildgréisst=200 | Fréieren Numm_fr =''bis 1923'':<br> Ave. de l'Hôtel de Ville (1. Deelstéck)<br>Rue de la Poste (2. Deelstéck)<br>Rue Marie-Thérèse (3. Deelstéck) | Fréieren Numm_de =''1940-44'': Adolf-Hitler-Straße | Gemeng=[[Gemeng Esch-Uelzecht|Esch-Uelzecht]] | Uertschaft=[[Esch Uelzecht]] | Quartier=Al Esch, Brill | Postcode= 4010 | Koordinaten={{coor dms|49|29|38.2|N|05|58|52.2|O}} | Längt_m = ca. 900 | Bemierkung= }} __NOTOC__ [[Fichier:Esch. Uelzechtstrooss.jpg|thumb|An der Uelzechtstrooss (2014).]] D''''Uelzechtstrooss''' (offiziell: ''Rue de l'Alzette'') ass eng Strooss an de Quartieren [[Al Esch]] a Brill zu [[Esch Uelzecht]]. Se huet hiren Ufank op der Stadhausplaz (''Place de l'Hôtel de ville'') a leeft a südwestlecher Richtung iwwer d'Brillplaz ewech (offiziell: ''Place de la Résistance'') bis op de Prënzeréng (''Boulevard Prince-Henri''). == Beschreiwung == D'Uelzechstrooss huet hiren Numm vun der [[Uelzecht]], déi op hirer ganzer Längt ënnendrënner an engem zouene [[Kanal (Waasserbau)|Kanal]] leeft. Et ass d'Haaptgeschäftsstrooss vun Esch a gouf bal op hirer ganzer Längt uganks vun den 1990er Joren als Foussgängerzon amenagéiert an ass déi längste Strooss vun där Zort zu Lëtzebuerg.<ref>[http://www.esch.lu/tourisme/attractions_sites/Pages/rue_alzette_de.aspx La Rue de l'Alzette - la plus longue Zone Piétonne du Pays]</ref> Opfälleg sinn déi 29 hellmof ugestrache [[stol]]en Dunnen, déi wéi Masten, liicht ugewénkelt aus dem Buedem stinn. Op sechs dovu si seegelänlech 'Diech' (stiliséiert Vigel) festgemaach. D'Maste stinn an Ofstänn vu jee 18 Meter tëscht der Stadhausplaz an der Brillplaz, an hir Spëtzte sinn an engem [[Kreessegment]] ausgeriicht, fir der Tatsaach Rechnung ze droen, datt d'Strooss net ganz riicht ass. Am ieweschten Drëttel si se duerchlächert, fir dem Wand manner Ugrëffsfläch ze bidden. Nieft hirer Roll als Dekoratioun si si beliicht an droen d'Stroosseluuchten, an et kann een op hinnen och Fändelen oder Callicote fir besonnesch Evenementer ophänken.<ref name=Industriekultur>Denis Scuto: ''Industriekultur in Esch: Eine stadtgeschichtliche Wanderung durch die Luxemburger Minettemetropole.'' Éditions Le Phare 1993, ISBN 2-87964-025-3</ref> Se goufe vum [[Peter Rice]] a vun der Grupp ''Arquitectura'' konzipéiert. D'Bebauung ass gréisstendeels aus den éischten 2 Joerzéngte vum 20. Joerhonnert, a sou fënnt ee vill intressant architektonesch Stiler aus där Zäit erëm (kuckt ënnendrënner: ''Bemierkenswäert Gebaier''). ==Geschicht== Den historesche Kär vun Esch ass an engem Hank gebaut, nërdlech vun der Uelzecht. Wéinst Iwwerschwemmungsgefor an och wéinst hire suppegen Uwänner ass net no beim Floss gebaut ginn. D'Uelzechtstrooss gehéiert deemno net zu den historesch gewuessene Stroosse vun Al Esch. Eréischt mat der schëtzeger Entwécklung vun der Stad gouf ëm d'Joerhonnertwenn vum [[19. Joerhonnert|19.]] op d'[[20. Joerhonnert]] decidéiert, d'Uelzecht ze kanaliséieren an z'iwwerdecken, fir esou eng Strooss driwwer kënnen unzeleeën, mat Haiser op béide Säiten. Fir d'éischt, 1885-89, gouf dat op der Héicht vun der haiteger Stadhausplaz gemaach, dono, 1906 bis bei d'Avenue de la Gare, 1907 bis op den Eck mat der Wisestrooss (der haiteger Liberatiounsstrooss) an nach dono, bis erop op d'Brillplaz. Fir dee leschtgenannten Deel gouf 1910-11 vum Entreprener Alfred Lefèvre de Laf vun der Uelzecht ëmgeleet<ref name=Flies>[[Joseph Flies]]: Das Andere Esch - an der Alzette: Ein Gang durch seine Geschichte. Luxembourg: Imprimerie Saint-Paul, 1979, S.432-435.</ref>: Si ass nämlech virdrun duerch d'Kanalstrooss gelaf, fir dann op der Héicht vun der Rue du Fossé, resp. der Rue des Remparts, an zwéin Äerm no Süden ze béien, woubäi een Aarm eng Mille bedriwwen huet (kuckt den Numm Millestrooss), an dann op der Héicht vum haitege Schollesch Eck no Osten ze béien. Ewell gouf de Kanal riicht duerchgezunn. No an no hu sech ëmmer méi Geschäfter, absënns am ënneschten Deel néiergelooss, an d'rue du Commerce an Al Esch, déi traditonell Buttécksstrooss, huet déi Funktioun verluer. Am Oktober 2013 goufe vum [[Gunter Demnig]] 7 [[Lëscht vun de Stolpersteine zu Lëtzebuerg#Esch-Uelzecht|Stolpersteine]] virun den Haiser mat der Nummer 23, 57, 119 geluecht fir den Affer vum [[Nationalsozialismus]] ze gedenken. <gallery> File:Rue de l'Alzette-10.jpg|thumb|D'Uelzechtstooss ëm 1910, op der Héicht vun der Maartplaz... File:Esch-sur-Alzette Die Alzette in der Bahnhofavenue, Photo by J.M. Bellwald, N° 427.jpg|thumb|upright|... an op der Héicht vun der Avenue de la Gare (virun 1907). </gallery> ===Nimm=== Hiren haitegen Numm krut d'Uelzechtstrooss eréischt duerch eng Decisioun vum Gemengerot, den 9. Mee 1923. Virdrun huet den Deel vun der Stadhausplaz (déi dunn nach ''Maartplaz'' housch) bis bei d'Avenue de la Gare ''Avenue de l'Hôtel de Ville'' geheescht, dat, well op Nr. 12 e Gebai stoung, dat 1898 als Schoul gebaut gi war, ma dono als Stadhaus funktionéiert huet, bis 1937 [[Stadhaus Esch-Uelzecht|dat neit Stadhaus]] fäerdeg gouf (Et gouf 1965 ofgerappt, an an d'Plaz koum de Centre Mercure). Den zweeten Deel, vun der Avenue de la Gare bis bei d'Dicksstrooss, hat ufanks den Numm ''Rue de la Poste'', wéinst der Post déi bis 1931 op Nr. 54 war, ier s'an [[Postgebai Esch-Uelzecht|dat neit Gebai]] geplënnert ass, wou se haut nach dran ass. Den Deel vun der Dicksstrooss bis un d'Enn um Prënzeréng hat sengersäits 1914 den Numm ''Rue Marie-Thérèse'' kritt. [[Lëtzebuerg am Zweete Weltkrich|Wärend der däitscher Besatzung 1940-44]] huet d'Uelzechtstrooss missen als ''Adolf-Hitler-Straße'' duerhalen.<ref>Willy Allamano; Gilbert Bernardini: ''Esch-sur-Alzette et ses rues - Esch-an-der-Alzette und seine Straßen. De l'Histoire à chaque pas - Geschichte mit jedem Schritt.'' Selbstverlag, 2013. ISBN 978-2-87964-136-2, S.17-20.</ref> Den Tronçon tëscht der Stadhausplaz an dem Boulevard Berwart, deen eréischt 1969/70 ugeluecht gouf, wéi d'Uelzecht bis bei de ''Schlassgoart'' zougedeckelt gouf, huet ufanks och ''Uelzechtstrooss'' geheescht. De 24. November 2006 gouf en awer an ''Helen-Buchholz-Strooss'' ëmgedeeft, no der Komponistin [[Helen Buchholtz]], där hiert Familljenhaus net wäit ewech an der Lëtzebuerger Strooss stoung. == Bemierkenswäert Gebaier== === 4 rue de l'Alzette === [[Fichier:Esch sur Alzette Rue d'Alzette 4 - Art nouveau nancéen-1.JPG|thumb|upright|left|Uelzechtstrooss 4, Gebai am ''[[École de Nancy|Nanzeger Jugendstil]]'']] D'Haus op Nummer 4 gouf 1904 vum [[Nicolas Biwer]] baue gelooss. Et ass vum Nanzeger Jugendstil inspiréiert: D'Fënsterrumme sinn a Form vu vegetale Mustere sculptéiert, Blummen, Käschteblieder, Wuerzelen. Lénks a riets vum Balcon um 3. Stack, an och iwwer der zentraler Fënster, si [[Pohunn]]en. Am Gelänner vum Balcon si fer-forgés [[Sonneblumm]]en. <ref>Denis Scuto: "La découverte de l'urbain. Maison Biwer, 4, rue de l'Alzette, Esch-sur-Alzette." in: Antoinette Lorang, Denis Scuto: ''La maison d'en face. Das Haus gegenüber.'' Edition Le Phare, 1995, S-103-106.</ref> {{Clr}} === 5-9 rue de l'Alzette (Maison Sichel) === <gallery> Esch sur Alzette Rue d'Alzette 5-9 Maison Sichel-2.JPG|Uelzechtstrooss 5-9, dat fréiert Sichel-Gebai Detail Maison Sichel, Esch.jpg|Reliefskulpturen Esch sur Alzette Rue d'Alzette 5-9 Maison Sichel-1.JPG|Detail vum Ochsena </Gallery> ''Maison Sichel'', gebaut 1909 (ëstlechen Ubau vun 1924), Architekt war de Carl Dietrich vun [[Neustadt an der Weinstraße|Neustadt an der Hardt]], als Wunn- a Geschäftshaus fir d'Famill Sichel. Opfälleg Tiermercher op béide Säiten; d'Fassad ass dekoréiert mat Girlanden a Friichten. Um den Tierm Skultpture vum Merkur a vun engem Grouwenaarbechter. Nieft dem Ochsena-Fënster: Beien als Symbol vun der Äerdegkeet.<ref name=Rundgang>[http://www.esch.lu/laville/pag/Documents/Esch%20-%20Architektur%20Rundweg.pdf Esch-sur-Alzette: eine Stadt in Bewegung; Architektur Rundgang.] Infoprospekt vum Office de tourisme vun Esch-Uelzecht.</ref> {{Clr}} === 30 rue de l'Alzette === [[Fichier:30 rue de l'Alzette coin Avenue de la Gare Esch-sur-Alzette 2014-12.jpg|thumb|upright|left|Eckhaus mat der Avenue de la Gare, op der Nr. 30.]] {{Clr}} === 55 rue de l'Alzette=== [[Fichier:Esch-sur-Alzette - Rue de l'Alzette 53-55 2015-05.jpg|thumb|left|Nr.55]] D'Duebelhaus op Nr.55 ass vum [[Nicolas Schmit-Noesen]] aus dem Joer 1929. Bauhäre waren de C. Rollinger an den H. Marnach. Ze gesinn op der Art-Deco-Fassad sinn zwee Flaachreliefer vun engem jonke Mann mat enger Âskulap-Schlaang an engem jonke Meedchen, dat sech de Schong zoustréckt. Déi éischt Proprietärem, déi iwwert hirem Geschäft gewunnt hunn, waren Apdikter, resp. Schouster. D'Fassad um Rez-de-chaussée an um éischte Stack ass mat wäissem Marber bekleet<ref name=Rundgang/>.{{Clr}} === 57 rue de l'Alzette === [[Fichier:Esch sur Alzette Rue d'Alzette 57-Néogothique.JPG|thumb|left|upright|Uelzechtstrooss 57, Gebai am neogotesche Stil]] Gebai am neo-gotesche Stil, gebaut 1909<ref name=Rundgang />. Bauhär war de Stoffhändler Jean Adolphe Claude (Jong vum Buergermeeschter [[Pierre Claude]]), dee bis an d'1930er Jore säi Buttek do hat. Dono war do, bis an d'2000er Joren, eng Filial vum Schonggeschäft [[Bata]]. An den 1930er Joren huet d'Famill Cerf um 2. Stack do gewunnt; e [[Lëscht vun de Stolpersteine zu Lëtzebuerg#Esch-Uelzecht|''Stolperstein'']] virum Haus erënnert drun.<ref>[https://vimeo.com/419003697/c076cfce2a "Maison Claude".] Guide historique et architectural Esch-sur-Alzette. Video, CD2H, Denis Scuto, 2020.</ref> {{Clr}} === 60 rue de l'Alzette === [[Fichier:Esch-sur-Alzette - 60 rue de l'Alzette 2015-05.jpg|thumb|left|Eckgebai mat der Liberatiounsstrooss.]] Gebaut 1909-10, wéi d'Uelzecht iwwerdeckt gouf. Deemools Eck Wisestrooss/Poststrooss. Gebaut fir de Josy Wester. Méi spéit war do, bis 1953, eng Agence vum Wort dran.<ref>Flies, ''Das andere Esch'', S.488.</ref> {{Clr}} === 61 rue de l'Alzette === [[Fichier:Esch sur Alzette Rue d'Alzette 61-Art Nouveau-1.JPG|thumb|left|upright|Uelzechtstrooss 61, Gebai am Jugendstil]] {{Clr}} === 64 rue de l'Alzette=== Haus am Stil vun de Gelsenkirchener Wierkswunnengen, mam Giewel zur Strooss hin; gebaut ëm 1910. Et ënnerscheet sech däitlech vum Stil vun den Haiser ronderëm, déi sech no belschen oder franséische Virbiller orientéieren<ref name=Industriekultur/>. {{Clr}} === 65 rue de l'Alzette === [[Fichier:Esch sur Alzette Rue d'Alzette 65- gothico-baroque.JPG|thumb|left|upright|Uelzechtstrooss 65, Gebai am gotesch-barocke Stil]] {{Clr}} === 67 rue de l'Alzette === [[Fichier:Esch sur Alzette Rue d'Alzette 67-Gothico-Art Nouveau.JPG|thumb|left|upright|Uelzechtstrooss 67, Gebai am gotesche Stil-Jugendstil]] {{Clr}} ===76 rue de l'Alzette=== [[File:Esch-sur-Alzette, 76 rue de l'Alzette 01.jpg|thumb|upright|left|Uelzechtstrooss 76]] Fréiert Geschäftshaus ''Gutenkauf''. Gouf den 13. November 2018 op den Zousazinventaire vun de [[Lëscht vun den nationale Monumenter an der Gemeng Esch-Uelzecht|klasséierte Monumenter]] agedroen.<ref>{{INPA-DH}}</ref> {{Clr}} === 90 rue de l'Alzette === [[Fichier:Esch sur Alzette Rue d'Alzette 90-2.JPG|thumb|left|upright|Eckgebai Uelzechtstrooss 90]] [[Fichier:Mascaron Esch.jpg|thumb|left|Kapp vum Merkur iwwer dem Agank vum Geschäft]] Gebaut 1915. {{Clr}} === 91 rue de l'Alzette === [[Fichier:Esch sur Alzette Rue d'Alzette 91.JPG|thumb|left|Uelzechtstrooss 91]] D'Haus op Nummer 91, genannt ''Maison Heldenstein'' (nom Bauhär Francis Heldenstein, engem Apdikter), ass 1911 am Neo-barock-, Neo-Louis-XVI-Stil, gebaut ginn, no Pläng vum Architekt [[Joseph Nouveau]].<ref>Denis Scuto: "Deux poids, deux mesures: Maison Heldenstein, 91, rue de l'Alzette, et Maison Liégeois, 5, rue d'Audun, Esch-sur-Alzette." in: Antoinette Lorang, Denis Scuto: ''La maison d'en face. Das Haus gegenüber.'' Edition Le Phare, 1995, S-111-114.</ref> {{Clr}} === 96 rue de l'Alzette === [[Fichier:Cuties, Uelzechtstrooss 96.jpg|thumb|left|Uelzechtstrooss 96, Gebai am Jugendstil]] Opfälleg bei dësem Gebai am Jugendstil si besonnesch d'Skulpture vun de Käpp vun zwou jonke Fraen, ënnert dem Balcon. {{Clr}} === 120 rue de l'Alzette === Haus am Art-Deco-Stil, 1927 vum [[Nicolas Schmit-Noesen]] fir de Bauhär A. Thiel gebaut.<ref Name=Industriekultur/>. {{Clr}} === 122 rue de l'Alzette === [[Fichier:Theater Esch-sur-Alzette 01.jpg|thumb|left|De Stadtheater vun Esch-Uelzecht op der Kräizung mat der Brillstrooss]]Op dëser Plaz gouf 1911 deen éischte Kino vun Esch, den [[Nouveautés Palace]], gebaut. Dëse gouf an den 1950er Joren ofgerappt an an d'Plaz koum den [[Escher Theater]], deen 1962 ageweit gouf. {{Clr}} === 135 rue de l'Alzette === [[Fichier:Esch 135 Uelzechtstrooss.jpg|thumb|upright|left|D'Eckhaus mat der Brillstrooss]] [[Fichier:Esch sur Alzette Rue d'Alzette 135.JPG|thumb|Uelzechtstrooss 135 (Eck mat der Brillstrooss), Mascaron ënner der Corniche]] D'Haus gouf 1913, zesumme mam Rescht vum Block, vum Entrepreneur Alfred Lefèvre baue gelooss, wéi d'Brillplaz an d'Stroosse ronderëm ugeluecht goufen. Den Architekt kéint den Albert Brick gewiescht sinn.<ref>Antoinette Lorang: "Schönheitsoperation gefällig?" in: Antoinette Lorang, Denis Scuto: ''La maison d'en face. Das Haus gegenüber.'' Edition Le Phare, 1995, S-115-118.</ref> {{Clr}} === 137 rue de l'Alzette === [[Fichier:Esch-sur-Alzette - Ecole du Brill 2016-05.jpg|thumb|left|Brillschoul um Eck mat der Brillstrooss]] D'Brillschoul, am nei ugeluechte Quartier Brill, gouf den 12. Dezember 1911 ageweit. Si war déi 9. Primärschoul vun der Gemeng Esch<ref>Flies, S.513.</ref> an huet zwou Schoulen ergänzt, an dann ersat: déi 1901-1905 no Pläng vum [[Paul Flesch]] gebauten éischt Brillschoul (1975 ofgerappt), an d'Grenzer Schoul aus der Other Strooss (1965 ofgerappt). Architekt war de [[Georges Traus]], Bauhär de Benuto Brgoli. Et ass déi Grondschoul am Land mat de meeschte Kanner.<ref>[https://vimeo.com/417738465/49bd7cca66 "Brillschoul."] Guide historique et architectural Esch-sur-Alzette. Video, CD2H, Denis Scuto, 2020.</ref> {{Clr}} == Um Spaweck == {{Commonscat|Rue de l'Alzette|{{PAGENAME}}}} * [http://www.esch.lu/laville/pag/Documents/Esch%20-%20Architektur%20Rundweg.pdf ''Esch-sur-Alzette: eine Stadt in Bewegung'']; Architektur Rundgang; Infoprospekt vum Office de tourisme vun Esch-Uelzecht {{Referenzen an Notten}} [[Kategorie:Stroossen zu Esch-Uelzecht]] [[Kategorie:Uelzecht]] tagzchau5dpjoinv7i4mak4pnvr3a9w Jerry Franck 0 128907 2396176 2166077 2022-08-25T14:44:29Z Bdx 7724 Filmproduzent wikitext text/x-wiki {{SkizzFilm}}{{Infobox Biographie}} Den '''Jerry Franck''', gebuer de [[16. Abrëll]] [[1986]] an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]], ass e [[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesche]] [[Kameramann]] a [[Filmproduzent]], deen an den [[Vereenegt Staate vun Amerika|USA]] schafft<ref>http://www.imdb.com/name/nm3192902/bio?ref_=nm_ov_bio_sm</ref>. Fir de Film ''[[Chau, Beyond the Lines]]'' gouf hien 2016 fir den [[Oscar]] fir de beschte Kuerzfilm-Documentaire nominéiert<ref>http://variety.com/2016/film/reviews/oscar-2016-documentary-short-films-1201717563/</ref>. 2015 gouf de Franck och fir de Präis vum ''New-York-VisionFest''-Festival als beschte Produzent nominéiert<ref>http://www.imdb.com/name/nm3192902/awards?ref_=nm_awd</ref>. == Um Spaweck == * [http://www.jerryfranck.com/ Offiziell Websäit] {{en}} {{Referenzen}} {{DEFAULTSORT:Franck Jerry}} [[Kategorie:Gebuer 1986]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmproduzenten]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Kameramänner]] j9r6q3ftccu86iz7pn04x54gscs0f9q Bob Bellion 0 129229 2396175 2348578 2022-08-25T14:43:47Z Bdx 7724 Filmproduzent wikitext text/x-wiki {{SkizzFilm}}{{Infobox Biographie}} De '''Bob Bellion''', gebuer den [[18. Mee]] [[1961]] zu [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]], ass e lëtzebuergesche [[Filmproduzent]]<ref>[http://www.imdb.com/name/nm0069063/ Fiche op IMDb] {{en}}</ref>. Hie schafft meeschtens als Co-Produzent, a gouf mat senge Wierker mat de Filmer ''[[Belle du Seigneur (Film)|Belle du Seigneur]]''<ref>http://www.gamescope.ru/reviews-ru/belle-du-seigneur-review/</ref> a ''[[Girl with a Pearl Earring (Film)|Girl with a Pearl Earring]]''<ref>http://www.hollywoodreporter.com/news/cannes-2012-blue-angel-delux-325541</ref>{{,}}<ref>http://www.hollywoodreporter.com/review/belle-du-seigneur-film-review-572979</ref>{{,}}<ref>http://www.wuv.de/medien/infinity_8_films_kirch_nichte_doris_mischt_bei_neuem_produzenten_mit</ref> bekannt. {{Referenzen}} {{DEFAULTSORT:Bellion Bob}} [[Kategorie:Gebuer 1961]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmproduzenten]] 66hemsjjk22oznvzfcmwvsyygbxp22m Marc Conrad 0 130123 2396174 2326954 2022-08-25T14:43:37Z Bdx 7724 Filmproduzent wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie}} De '''Marc Conrad''', gebuer de [[7. Oktober]] [[1960]] an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]], ass e [[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesche]] [[Filmproduzent]]<ref>[http://www.imdb.com/name/nm0175693/ Fiche op IMDb] {{en}}</ref>, Mediemanager<ref>[http://www.munzinger.de/search/go/document.jsp?id=00000020921]</ref>, an de Grënner vum Filmstudio [[ConradFilm]].<ref>[http://www.casting-network.de/Offener-Bereich/out-takes/cn-kolumne/123-Ein-Interview-mit-Marc-Conrad.html Ein Interview mit Marc Conrad] op casting-network.com.</ref> == Carrière == No senger Première, 1979 am [[Kolléisch]], huet de Marc Conrad vun 1980 bis 1983 op der [[Université libre de Bruxelles]] studéiert<ref name="KRESS">[http://kress.de/kresskoepfe/kopf/profil/2147-marc-conrad.html Marc Conrad] bei kress.de, abgerufen am 10. Juli 2014</ref> Niewelaanscht war hie fräie Mataarbechter bei der franséischer an der lëtzebuergescher Tëlee a beim ''[[Lëtzebuerger Journal]]''. 1983 huet hie seng Carrière als Nochriichteredakteur bei [[RTL Television|RTL plus]] ugefaangen.<ref name="KRESS" /> 1987 gouf e Chef vun der Nochriichteredaktion, an 1988 perséinleche Referent vum RTL-Manager [[Helmut Thoma]]. 1990 gouf e [[Prokurist]] vum Sender a war ë.&nbsp;a. responsabel fir Film- a Serieproduktioun. 1992 gouf e Programmdirektor vun RTL Television an 1994 Directeur-adjoint. Ënner senger Supervisioun goufen eng ganz Rëtsch Noriichten- a Soap-Formater agefouert. Wéi den Helmut Thoma bei RTL opgehalen huet, huet de Marc Conrad zesumme mam [[Friedrich Wildfeuer]] d'Filmproduktiounsgesellschaft Typhoon Networks AG gegrënnt.<ref name="KRESS" />, déi ë.&nbsp;a. de Film ''[[Das Experiment (Film)|Das Experiment]]'' produzéiert huet. Fir d'Tëleesserie ''[[Abschnitt 40]]'' krut en 2003 beim [[Festival de Télévision de Monte-Carlo]] de Präis ''Outstanding European Producer of the Year'', an 2003, 2004 an 2005 den ''[[Deutscher Fernsehpreis|Deutsche Fernsehpreis]]'' als Produzent fir déi ''Bescht Serie''. Déi Zäit gouf hien och Member vum Conseil d'Administration vun der Schwäizer [[Highlight Communications]] AG Am November 2004 goung hie bei den [[RTL Group]] hannescht, huet awer schonn no 3 Méint nees misse goen<ref>[http://www.spiegel.de/kultur/gesellschaft/ueberraschende-entlassung-rtl-chef-conrad-muss-gehen-a-342254.html "Überraschende Entlassung: RTL-Chef Conrad muss gehen."] op spiegel.de</ref> Am Mee 2005 gouf hie Member vum Conseil de Surveillance vu [[Constantin Film]] a vu September 2005 u Produzent an Direkter vun Typhoon AG. Déi goung 2009 [[faillite]]. De Marc Conrad ass Member vun der [[Deutsche Filmakademie]], der Europäescher Filmakademie an der [[Produzentenallianz]]. Hie war eng Zäit laang Jury vum [[Deutscher Fernsehpreis]]. Hien ass bestuet an huet dräi Kanner.<ref>[http://www.handelsblatt.com/unternehmen/management/koepfe/einer-langen-rtl-karriere-folgte-eine-kurze-portraet-marc-conrad/2475574.html# Porträt: Marc Conrad] op handelsblatt.com.</ref> == Filmographie (Auswiel) == '''Produzent''' {{Div col|cols=2}} * 2001: [[Das Experiment (Film)|Das Experiment]] * 2001: FreitagNachtNews (Comedy-Show) * 2001-2005: [[Abschnitt 40]] (Tëleesserie) * 2004: [[Das Zimmermädchen und der Millionär]] (Tëleesfilm) * 2005: [[Die Bluthochzeit]] * 2008: Patchwork (Fernsehfilm) * 2010: [[Im Angesicht des Verbrechens]] (Tëleesserie) * 2011: Die Dienstagsfrauen (Tëleesfilm) * 2012: [[Und weg bist du]] (Tëleesfilm) * 2013: Sieben Tage Ohne (Tëleesfilm) * 2014: Zwischen Kraut und Rüben (Tëleesfilm) * 2015: [[Halbe Brüder]] * 2015: Sophie kocht (Tëleefilm) * 2015: Große Fische, kleine Fische (Tëleesfilm) * 2015: [[Gottlos - Warum Menschen töten]] (Tëleesserie) * 2015: [[Macho Man (Film 2015)|Macho Man]] * 2016: [[Das Programm]] (Tëleesfilm) * 2017: Katharina Luther (Tëleesfilm) {{Div col end}} == Wierker == * Wilhelm Salber, Marc Conrad: ''Goethe zum Film: Morphologische Markt- und Medienpsychologie.'' Bouvier Verlag, 2006, ISBN 978-3416031554 * Dirk Blothner, Marc Conrad: ''Invasion! TV Muster erobern den Fernsehmarkt.'' Bouvier Verlag, 2008, ISBN 978-3416031271 == Um Spaweck == * [http://conradfilm.tv/ ConradFilm] {{Referenzen}} {{Autoritéitskontroll}} {{DEFAULTSORT:Conrad Marc}} [[Kategorie:Gebuer 1960]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmproduzenten]] [[Kategorie:Manager]] [[Kategorie:RTL]] e71f7ymp6dfyqcpock8qtp9cdr5dcr0 Kim Schneider 0 131722 2396223 2372749 2022-08-26T09:48:53Z Zinneke 34 [[WP:HC|HC]]: [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmregisseuren]] ewechhuelen; [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmregisseurinnen]] komplettéieren wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie}} D''''Kim Schneider'''<!--gebuer den ... zu ...--> ass eng [[lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesch]] [[Dréibuchautorin]] a Regisseurin vun Documentairen. No engem Sprooche-Studium zu Köln schafft si zanter 2011 zu Lëtzebuerg, wou s'ënner anerem um Developpement vun der [[Sitcom]] ''[[Comeback (Sitcom)|Comeback]]'' matgeschfft huet. Si huet bis ewell (2017) ee Kuerzfilm geschriwwen an e puer Episode vun der Serie ''[[routwäissgro]]'' realiséiert.<ref>[http://tele.rtl.lu/emissiounen/documentaire-routwaissgro/lu/2_staffel/963779.html Info] op enger Fiche vu routwäissgro, op rtl.lu</ref> {{Referenzen}} {{DEFAULTSORT:Schneider Kim}} [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmregisseurinnen]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Dréibuchautorinnen]] [[Kategorie:Gebuer (20. Joerhonnert)]] ma4ljzhwehpcdtkcny1t4o5hqzyir4f Mimas (Mound) 0 132873 2396204 2389865 2022-08-25T18:44:15Z Les Meloures 580 /* Bannenzegen Opbau */ortho, replaced: ken M → ke M using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infobox Mounden | Numm = Mimas <br>{{small|(Saturn I)}} | Bild = Mimas Cassini.jpg | Bildtext = De Saturnmond Mimas, opgeholl vum Cassini-Huygens den [[13. Februar]] [[2010]]<br>aus enger Distanz vu 50.000 km. Däitlech z'erkennen ass de risege Krater [[Herschel (Mimaskrater)|Herschel]] | Zentralkierper = [[Saturn (Planéit)|Saturn]] | Distanz Jupiter = | Distanz Saturn = | Grouss Hallefachs = 185.520 km | Periapsis = 181.770 km | Apoapsis = 189.270 km | Exzentrizitéit = 0,0202 | Ëmlafzäit = 0,9424218 Deeg | Ëmlafvitess = 14,322 km/s | Inklinatioun = 1,566° | Duerchmiesser = 396,6 ± 0,6 <br>(414,8 × 394,4 × 381,4) km | Mass = 3,7493 ± 0,0031 • 10<sup>19</sup> | Dicht = 1,1479 ± 0,0053 g/cm<sup>3</sup> | Gravitatioun = ? m/s<sup>2</sup> | Albedo = 0,962 ± 0,004 (0,77?) | Visuell Magnitude = 12,8 | Temperatur = -209&nbsp;°C (64) | Entdecker = [[Wilhelm Herschel]] | Entdeckungsdatum = [[17. September]] [[1789]] | Bemierkungen ={{small|Als "Doudesstär" bekannt}} | Vergläichbild = [[Fichier:Saturn's Rings PIA03550.jpg|300px]] | Vergleichtext = {{small|D'Positioune vun de bannenzege Saturnmounde am Saturn Ranksystem, vu bannen no bausse Pan, Atlas, Prometheus, Pandora, Janus & Epimetheus, Mimas, Enceladus, Tethys, Dione a Rhea}} }} De Mound '''Mimas''' (oder ''Saturn I'') ass de siwentgréisste vun den 62 konfirméierten, souwéi de klengsten ënner de ''gréisstendeels ronne'' [[Mound]]e vum [[Planéit]] [[Saturn (Planéit)|Saturn]]. Et ass en [[Äismound]] a kéint e subglazialen [[Ozean]] hunn. == Entdeckung an Numm == De Saturnmound Mimas gouf de [[17. September]] [[1789]] vum britteschen [[Astronom]] [[Wilhelm Herschel]] mat sengem [[Wilhelm Herschel#Seng Teleskopen|48-Zoll-Teleskop]] entdeckt.<ref>William Herschel: ''Account of the Discovery of a Sixth and Seventh Satellite of the Planet Saturn; With Remarks on the Construction of Its Ring, Its Atmosphere, Its Rotation on an Axis, and Its Spheroidical Figure. By William Herschel, LL.D. F. R. S.'' Phil. Trans. R. Soc. Lond. January 1, 1790 80:1-20; ([[:Fichier:Herschel-Discovery of a Sixth and Seventh Satellite of the Planet Saturn.pdf|Volltext]])</ref> De Mimas ass de 7. entdeckte Saturnmound. Wéinst senger Ëmlafbunn déi am nooste beim Saturn läit gouf hien als bannenzege vun de siwe bis dohi bekannte grousse Saturnmounde vun der [[International Astronomesch Unioun|Internationaler Astronomescher Unioun]] (IAU) mat der réimescher Nummer ''I'' bezeechent. De Mound gouf nom [[Gigant (Mythologie)|Gigant]] [[Mimas (Mythologie)|Mimas]] aus der [[Griichesch Mythologie|griichescher Mythologie]] genannt. Den Numm „Mimas“ a weider siwe Saturnmounde goufe vum Jong vum Wilhelm Herschel, dem Astronom [[John Herschel]], an enger Publikatioun ''Results of Astronomical Observations made at the Cape of Good Hope'' vun 1847, virgeschloen. Si sollten no de Geschwëster vum [[Titan (Mythologie)|Titan]] [[Kronos]] genannt ginn. == Bunneegeschaften == [[Fichier:Mimas and F ring PIA09806.jpg|thumb|De Mimas hanner dem F-Rank. Cassini, Januar [[2008]].]] === Ëmlafbunn === De Mimas kreest ëm de Saturn op enger [[Rechtleefeg a réckleefeg|prograder]], bal perfekter kreesfërmeger Ëmlafbunn op enger Distanz vun an der Moyenne 185.520&nbsp;km (zirka 3,078 Saturnradien) vun dësen Zentrum, also ongeféier 125.252&nbsp;km iwwer der Wollekenuewergrenz vum Saturn. D'[[Exzentrizitéit (Astronomie)|Bunnexzentrizitéit]] ass 0,0202. D'[[Inklinatioun (Astronomie)|Inklinatioun]] vun der Bunn ass 1,566° läit schréi géigeniwwer dem [[Equator]] vum Saturn, hie läit also bal an der Equatorgläiche vum Planéit. Wéinst der niddreger Exzentrizitéit variéiert d'Bunn an der Distanz zum Saturn ëm zirka 7.500&nbsp;km. D'Ëmlafbunn vum nächstbannenzege Mound, dem [[Aegaeon (Mound)|Aegaeon]] ass an der Moyenne ongeféier 17.900&nbsp;km vum Mimasorbit ewech, d'Distanz zu der Bunn vum nächstbaussenzege Mound [[Methone (Mound)|Methone]] ass an der Moyenne ongeféier 8.920&nbsp;km ewech. De Mound Mimas leeft an 22 Stonnen, 37 Minutten an 5,2 Sekonnen eng Kéier ëm de Saturn. === Bunnresonanzen === De Mimas huet wéinst enger Rei vu verschiddener [[Bunnresonanz]]en e groussen Afloss op seng Noperschaft. Hien ass duerch seng [[Gravitatioun|Schwéierkraaft]] dofir verantwortlech, datt déi 4.800&nbsp;km breet [[Cassinesch Deelung]], déi den [[Réng vum Saturn|A-Rank]] vum [[Réng vum Saturn|B-Rank]] trennt, wäitgoend fräi vu Rankmaterial bleift. De Mimas huet genuch [[Mass (Physik)|Mass]], fir d'Deelung eidel ze halen, obwuel bei noer Observatioun ëmmer nach kleng Deelercher do sinn, déi d'Cassinesch Deelung nëmmen op Distanz donkel an eidel virkënnt. D'Deelercher an der ''Huygens-Spléck'' bannenzeg vun der Deelung weisen eng 2:1-Bunnresonanz mam Mimas op. Si ginn ëmmer nees vum Mimas an éiweg selwechter Richtung ugezunn, wouduerch si op eng baussenzeg Bunn geroden. D'Grenz tëscht dem B- an [[Saturnréng|C-Rank]] ass an enger 3:1-Resonanz mam Mimas. De Mound läit zudeem an enger 2:3-Resonanz mam [[Saturnréng|F-Rank]]-[[Schäfermound]] [[Pandora (Mound)|Pandora]] souwéi enger 7:6-Bunnresonanz mat sengem bannenzege Noper Aegaeon an dem [[Saturnréng|G-Rank]] – deem seng bannenzeg Rankkant sech ongeféier 15.000&nbsp;km bannenzeg der Ëmlafbunn vum Mimas streckt – woubäi de Mimas eng [[Oszillatioun|Pendelbeweegung]] vum Aegaeon senger [[Hallefachs vun der Ellips|Grousser Bunnhallefachs]] veruersaacht, déi wärend enger geschatener Period vu 4 Joer ronn véier Kilometer ofweecht. Zousätzlech ass de Mimas an enger 15:14 Bunnresonanz mat sengem direkt notste baussenzeg Noper, dem [[Methone (Mound)|Methone]] (mat enger 450-deegeger Libratiounszäit), deem seng Ëmlafbunn vum Mimas staark [[Bunnstéierung|gestéiert]] gëtt. De masseräiche Mimas veruersaacht doduerch Ofwäichungen an der Methone-Bunn vu ronn 20&nbsp;km. Eppes méi staark nach gëtt dee méi klengen [[Anthe (Mound)|Anthe]] vum Mimas gestéiert. Hie läit an enger 10:11 Bunnresonanz, an huet eng eppes manner grouss [[Bunnstéierung]] op de [[Pallene (Mound)|Pallene]]. Ausserdeem ass de Mimas an enger 2:1-Resonanz mam [[Tethys (Mound)|Tethys]], enger 3:1-Resonanz mam [[Dione (Mound)|Dione]] a mat enger 3:2-Resonanz mam [[Enceladus (Mound)|Enceladus]]. === Rotatioun === D'[[Rotatioun (Physik)|Rotatiounszäit]] ass selwecht wéi d'[[Ëmlafzäit]] an de Mimas huet domat, wéi eisen [[Äerdmound]], eng [[Gebonnen Rotatioun|synchron Rotatioun]], déi sech bannen 22 Stonne, 37 Minutte an 5,2 Sekonne vollzitt. D'Rotatiounsachs steet 0,005° schréi zu der Ëmlafbunn. == Physikalesch Eegenschaften == [[Fichier:Oblate Mimas PIA11642.jpg|thumb|Den Ellipsoid Mimas, opgeholl vum [[Cassini-Huygens|Cassini]] de [[14. Oktober]] [[2009]] aus enger Distanz vun 273.000 km.]] === Gréisst === De Mimas huet en Duerchmiesser vun an der Moyenne 396,6&nbsp;km. Op de Fotoe vun der [[Cassini-Huygens|Cassini]]- an der Voyager-[[Raumsond|Sonde]] gesäit de Mimas als een am Verglach zu senger relativ klenger Gréisst bemierkenswäert ronn aus mat seng Moosse vu 414,8 × 394,4 × 381,4&nbsp;km, woubäi d'Längsachs op de Saturn ausgeriicht ass. Hie gëllt als de klengste bekannte astronomesche Kierper, deen duerch seng eege Schwéierkraaft eng ronn Form huet, sech also am [[Hydrostatescht Gläichgewiicht|hydrostatesche Gläichgewiicht]] befënnt. D'Ofwäichung vun ongeféier 10 % ass op d'[[Gezäitekraaft|Gezäitekrafte]] vum Saturn zréckzeféieren, wat dem Mound d'Form vun engem [[Ellipsoid]] gëtt. De Mimas ass de siwentgréisste Saturnmound a rangéiert am ganze [[Sonnesystem]] op der 20. Plaz bei alle Planéitemounde. Vun der Gréisst hier ass de Mimas éischter mam zweetgréisste [[Lëscht vun de Neptunmounde|Neptunmound]] [[Proteus (Mound)|Proteus]] oder dem drëttgréissten [[Asteroidenceinture|Haaptceinture]]-[[Asteroid]] [[(10) Hygiea|Hygiea]] ze vergläichen. Déi ganz Fläch vum Mimas ass ongeféier 494.100&nbsp;km² grouss, dat ass ongeféier d'Fläch vu [[Schweden]] an [[Dänemark]] (ouni [[Grönland]] a [[Färöer]]) zesummen. [[Fichier:Mimas Showing False Colors -2.jpg|thumb|Falschfaarwefoto vum Mimas den [[2. August]] [[2005]] mat Hiweiser op eng ënnerschiddlech Zesummesetzung vun der Uewerfläch]] === Bannenzegen Opbau === Déi mëttel [[Dicht]] vum Mimas ass mat 1,1479&nbsp;g/cm³ méi kleng wéi déi vun der [[Äerd]], läit awer méi héich wéi d'Dicht vum Saturn. Dat weist drop hin, datt de Mound haapzsächlech aus [[Äis|Waasseräis]] mat engem geréngen Deel un [[silikat]]eschem Gestengs zesummegesat ass. Well d'Dicht vum Mimas eppes méi héich läit wéi d'Dicht vu Waasser – dat als eenzeg Komponent [[Spektroskopie|spektroskopesch]] geséchert nogewise konnt ginn – ass et méiglech, datt de Mimas en [[Differenzéierung (Planetologie)|differenzéierte]] Kierper ass, deen e klenge Gestengskär mat engem décke Mantel aus Waasseräis huet. ==== Ozean ==== Ënnersich vun de Cassini-Daten am Oktober [[2014]] loossen drop schléissen, datt entweeder de Kär vum Mound plomp ass an eng Form wéi e [[Foussball]] huet oder de Mimas e flëssege subglazialen Ozean huet. Esou een Ozean misst sech ongeféier 24 bis 31 Kilometer déif ënner der Uewerfläch befannen. Well de Mimas awer ze kleng ass, fir genuch Wäermt fir flëssegt Waasser am Kär ze produzéieren, bräicht et aner Energiequellen. Eng Méiglechkeet wier, datt de Mimas fréier ee méi wäit ellipteschen Orbit hat a sou duerch [[Gezäitekraaft]]e genuch Wäermt fir en Ozean produzéiere konnt. Och wann en Ozean op Mimas eng Iwwerraschung fir d'Wëssenschaftler wier, hu Modellrechnunge fir d'Méiglechkeet vun engem onfërmege Kär erginn, datt de Mound dann ganz anescht geformt misst sinn, wéi hien et ass. {{Méi Info 1|Extraterrestreschen Ozean}} === Uewerfläch === De Mimas huet eng ganz héich [[Albedo]] vun ongeféier 0,962, wat bedeit, datt hien eng ganz hell Uewerfläch huet, déi 96 % vum agestralte Sonneliicht [[Reflexioun (Physik)|reflektéiert]]. Op senger Uewerfläch ass d[[Gravitatiounsacceleratioun]] 0,0636&nbsp;m/s², dat ass manner wéi ee Prozent vun der irdescher. Dat opfällegst Zeechen op senger Uewerfläch ass den 130&nbsp;km groussen [[Aschlagkrater|Krater]] [[Herschel (Mimaskrater)|Herschel]] (kuckt [[Mimas (Mound)#Krater Herschel|ënnen]]). [[Fichier:Color Near Herschel Crater.jpg|thumb|Faarfënnerscheeder op dem Mimas ëm den [[Herschel (Mimaskrater)|Krater Herschel]].]] ==== Fierwung ==== Fir d'Faarf vum Mimas gëtt am visuelle Liicht en eenheetlecht Gro oder eng liicht gielzeg Fierwung ugeholl, woubäi d'Uewerfläch liicht Ënnerscheeder an der Faarf huet. Et gouf ufanks ugeholl, datt d'Faarf op Mimas wéinst dem stännege Bombardement vu [[Mikrometeorit]]ten aus dem [[Saturnréng|E-Rank]] eenheetlech si misst, awer am an ëm de gréisste Krater Herschel huet den Terrain ronderëm eng liicht bloelzeg Faarf, deem säin Urspronk net ganz verstanen ass. Vläicht ass et eng liicht ënnerschiddlech Zesummesetzung vum Uewerflächematerial. Op de Biller vun der [[Raumsond]] [[Cassini-Huygens|Cassini]] sinn donkel Sträifen un de Wänn vu verschiddene Krater ze gesinn, déi dacks vun donkele Onproperetéite un de Kraterränner ausgeléist ginn, déi d'Rampelië erofrutschen. Warscheinlech sinn d'Quell vun de knaschtegen Oflagerunge kleng Krater vun eelerem Datum vu Mikrometeoritten. Déi donkel Plazen hu sech dann ofgeléist a sinn d'Kraterwänn erofgerutscht, wat d'Sträifegebilt hunn. Heiansdo kënnen als Ursprung och kleng Krater mat donkele Bieden erkannt ginn, déi vun neien, méi grousse Krateren iwwerlagert a geschnidde goufen. D'Biller weisen och donkel Markéierunge laanscht déi ënnescht Deeler vun de Kraterwänn. D'Cassini-Wëssenschaftler interpretéieren déi als Beweis vun enger schrëttweis verlafender Konzentratioun vun Onproperitéiten duerch d'Verdämpen vun hellem äishaltegem Material duerch d'[[Sonn]] an de Vakuum vum Weltraum. [[Fichier:Mimas-temperature full.jpg|thumb|Temperaturkaart vum Mimas aus Date vum Cassini]] ==== Temperaturen ==== Déi mëttel Uewerflächentemperatur vum Mimas gëtt op ongeféier −209&nbsp;°C (64 [[Kelvin|K]]) geschat. Am Joer [[2010]] hat d'NASA eng Temperaturkaart vum Mimas publizéiert, wouno d'Temperaturen géint d'Erwaardungen ongläichméisseg verdeelt sinn. Et gouf erwaart, datt si analog zu der [[Äerd]] um fréie Nomëtteg um Equator am héchsten wier, awer déi wäermste Regiounen op Mimas sinn no de Kaarten an der Géigend vum Mueresterminator&nbsp;– an deem Beräich, an deem d'Sonn grad eréischt opgaange war&nbsp;– souwéi un de béide Polarregioune. D'Temperature sinn op d'Deeler vun der saturnofgedréiter Hemisphär ongeféier 20 K méi héich wéi an der Géigend ëm de Krater Herschel an dobäi ongewéinlech schaarf begrenzt; d'V-fërmeg Temperaturverdeelung op de Kaarten erënnert doduerch un d'Form vum Videospillcharakter [[Pac-Man]]. Déi méi waarm Géigende hunn typesch Temperature vun ëm die −181&nbsp;°C (92 K), wärend déi méi kal Géigende op de Kaarte ongeféier −196&nbsp;°C (77 K) opweisen. Et gëtt ugeholl, datt dat op liicht Ënnerscheeder an der Zesummesetzung vum Uewerflächematerial hierstaamt; et ass méiglech, datt d'Uewerfläch vun de méi waarme Géigende aus enger Aart vu [[Schnéi|Polverschnéi]] besteet, déi eng méi niddreg Dicht hunn an d'Wärmt dofir besser späichert. Anerersäits huet d'Uewerflächematerial vun de kale Géigende méiglecherweis eng méi grouss thermal Leetfäegkeet, sou datt d'solar Energie ënner d'Uewerfläch sickert amplaz d'Uewerfläch ze wiermen. Et ass och méiglech, datt déi kal Géigende mam Herschel-Aschlag ze dinn huet, deen d'Äis geschmolt an d'Waasser an der Ëmgéigend hätt kënne verdeelt hunn. Dat wier ganz séier gefruer an hätt eng méi dicht Äisschicht zréckgelooss. Et ass zwar schwéier ze verstoen, wéisou déi dicht Schicht intakt gebliwwen wier, well Mikrometeoritte a gréisser Brochstécker déi an der Tëschenzäit och polveriséiert misst hunn. Firwat déi thermal Leetfäegkeet sou grouss Ënnerscheeder an d'Temperaturverdeelung sou séier Grenzen opweise kann, ass nach net ganz gekläert. [[Fichier:Map of Mimas 2010-02 PIA12780.jpg|thumb|Global Kaart vum Mimas aus Date vu Cassini an zum Deel vu Voyager]] Am an ëm de Krater Herschel selwer sinn d'Temperaturen och liicht méi héich (–189&nbsp;°C / 84 K) wéi an der Ëmgéigend. Grond heifir sinn déi heich Kraterwänn, déi d'Hëtzt bannenzeg dem Krater späichere kënnen. D'Temperaturen um Mimas stellen d'Wëssenschaftler allgemeng virun e Rätsel, well sech de Mound méi no beim Saturn kreest wéi den [[Enceladus (Mound)|Enceladus]] a seng Ëmlafbunn am Verglach méi exzentresch ass. Dofir misst de Mimas méi staarke [[Gezäitekraaft]]en ausgesat sinn wéi den Enceladus. Deen huet nach haut aktiv [[Kryovulkanismus|kryovulkanesche]] [[Geysir]]e, wärend de Mimas eng am stäerksten verkratert Uewerfläch am Sonnesystem huet; dat weist op eng iwwer laang Zäitraim gefrueren Uewerfläch hin. Dee [[Paradoxon]] hat d'Wëssenschaftler zu der sougenannter "Mimas Test"-Theorie inspiréiert, déi dat deelweis opgetaut Waasser vum Enceladus ënner Bezuch vum komplett gefruerenem Waassers um Mimas erkläre soll. ==== Kraterterrain ==== [[Fichier:PIA06256 Mimas full view.jpg|thumb|Follgend Hemisphär vum Mimas, opgeholl 2005 vum [[Cassini-Huygens|Cassini]]]] D'Uewerfläch vum Mimas weist sech aussergewéinlech staark verkratert, an hie gehéiert nieft dem [[Rhea (Mound)|Rhea]] oder dem [[Lëscht vun de Jupitermounden|Jupitermound]] [[Kallisto (Mound)|Kallisto]] zu denen am stäerkste verkraterten Objeten am Sonnesystem. Duerch déi no Distanz zum Saturn hat hien a senger Geschicht méiglecherweis eng vill méi héich Aschlagsquote wéi déi méi wäit leiend baussenzeg Mounde wéi zum Beispill de Rhea. Et gëtt ugeholl, datt de Mimas souguer nach méi staark verkratert misst sinn, mä duerch seng no Distanz zum Planéit war hie méi waarm an doduerch och méi mëll, wouduerch eeler Krater iwwer laang Zäit duerch méi jonk Aschléi ausgelascht oder iwwerlagert goufen. Nei Krater kënnen nëmmen duerch Zerstéierung vun eelere Krater entstoen an d'Zuell vun de Krater doduerch ziemlech konstant bleift. Der gréissten Deel vun der Uewerfläch ass mat Kratere besat, déi méi grouss wéi 40&nbsp;km sinn, mä de Grad vun der Verkraterung ass net eenheetlech. An der Südpolregioun si keng Krater ze fannen, déi größer als 20&nbsp;km sind. Offensichtlich fanden hier spätere [[Geologie|geologische]] Prozesse statt, die zur Réckentwécklung vun de Krater gefouert hätten, wéi z.&nbsp;B. eng Opschmëlzung oder [[Kryovulkanismus|kryovulkanesch]] Prozesser, wat interessanterweis eng Analogie zu [[Enceladus (Mound)|Enceladus]] bedeite kënnt. [[Fichier:Herschel sharp.jpg|thumb|Eng no Foto vum Kraters Herschel, opgeholl den [[13. Februar]] [[2010]] aus enger Distanz vu 35.000&nbsp;km]] ==== De Krater Herschel ==== Den Duerchmiesser vum Krater mécht bal en Drëttel vum Moundduerchmiesser aus an ongeféier 10 % vum [[equator]]iale ganzen Ëmfank aus. De Krater steet op der féierender Hemisphär a läit mam Zentrum vu sengem [[Zentralbierg]] bal exakt um Equator. De Kraterrampli ass ronn 5&nbsp;km héich, de Buedem läit deelweis 10&nbsp;km ënner dem Terrain vun der Ëmgéigend an den Zentralbierg hieft sech ongeféier 6&nbsp;km iwwer de Buedem eraus. Nei Analysen hunn erginn, datt den Zentralbierg souguer bis zu 11&nbsp;km iwwer d'Ëmgéigend leie kënnt, wat hien zu engem vun de gréisste Zentralbierger am Sonnesystem maache géif. D'Wucht vum [[Impakt]], deen dëse Krater entstoe gelooss huet, muss esou grouss gewiescht sinn, datt et de Mound bal ganz zerrappt hätt. Een entspriechend grousse Krater op der Äerd hätt en Duerchmiesser vu ronn 4.000&nbsp;km an 200&nbsp;km héich Kraterwänn, den Zentralbierg wier tëscht 170 an 300&nbsp;km héich (!). Den Herschel ass relativ zum Mammekierper de gréisste Krater vun engem sech am [[Hydrostatescht Gläichgewiicht|hydrostatesche Gläichgewiicht]] geleeëne Kierper am Sonnesystem. Op der géigeniwwerleiender Säit vum Mimas sinn Gebidder mat Bréch a [[Verwerfung (Geologie)|Verwerfungen]] z'erkennen, déi warscheinlech vun den do zesummelafende [[Seismik|seismesche]] Schockwellen vum Aschlag veruersaacht goufen. (kuckt [[Mimas (Mound)#Chasmata a Catena|ënnen]]). Hien ass och warscheinlech d'Quell vun der liichter Faarf- a groussen Temperaturënnerscheeder vun der Mimasuewerfläch. Dat vum grousse Krater charakteristescht Ausgesi vum Mound hat him – selwer an de Fachkreesser – de Spëtznumm "[[Doudesstär]]" (engl. "Death Star") abruecht.<ref>[http://saturn.jpl.nasa.gov/photos/imagedetails/index.cfm?imageId=1637 NASA-Seite mit der Bezeichnung "Death Star" Moon für Mimas]</ref> <!--Dat geet op déi sougenannt riseg feindlech Raumstatioun aus de Star-Wars-Filmer ''[[Krieg der Sterne|Star Wars: Episode IV – Eng nei Hoffnung]]'' an ''[[Die Rückkehr der Jedi-Ritter|Star Wars: Episode VI – D'Réckkéier vun de Jedi-Ritter]]'' zréck, dären Feierkraaft ausgereecht hat, e ganze Planéit ze zerstéieren. Well den éischte Film dräi Joer virun der Entdeckung vum Krater gemaach gouf, kann de Mimas dofir net als Virlag gedéngt hunn, d'Ähnlechkeet ass also e puren Zoufall.--> ==== Lëscht vun de benannte Krater op Mimas ==== Déi 35 bis elo genannt Krateren op dem Mound Mimas sinn mat Ausnam vum ''Herschel'' all no Figuren aus der [[Artus]]saga genannt, woubäi d'Schreiwe vun de Nimm sech un der englescher Iwwersetzung vum [[Thomas Malory]] ''[[Le Morte d'Arthur]]'' vum Keith Baines orientéiert.<ref name="iau">[http://planetarynames.wr.usgs.gov/Page/Categories Categories for Naming Features on Planets and Satellites] - IAU Working Group for Planetary System Nomenclature (WGPSN)</ref> {| class="wikitable" style = "text-align:center" |+ Lëscht vun de benannte Krater op dem Mimas |- style="background:#efefef; font-size: 90%;" ! Numm ! Duerchmiesser (km) ! Koordinaten ! Urspronk vum Numm |- | [[Herschel (Mimaskrater)|Herschel]] | 139,0 | 18,14°S 90,91°E / 21,50°N 131,10°E | ''[[Wilhelm Herschel]]'', britteschen Astronom (1738–1822) |- | Arthur | 64,0 | 26,37°S 186,08°E / 44,70°S 204,72°E | ''[[Artus]]'', Kinnek an Haaptfigur vun der (''[[Artus]]saga'') |- | Accolon | 48,0 | 63,35°S 173,65°E / 77,87°S 197,76°E | ''Accolon'', Frënd vum Artus (''[[Artus]]saga'') |- | Morgan | 43,0 | 30,78°S 238,74°E / 18,51°S 251.55°E | ''[[Morgan le Fay|Morgan]]'', Hallefschwëster vum Artus (''[[Artus]]saga'') |- | Gwynevere | 42,0 | 11,35°S 318,68°E / 23,50°S 328,98°E | ''[[Guinevere (Artussaga)|Guinevere]]'', Fra vum Artus a Frëndin vum [[Lancelot]] (''[[Artus]]saga'') |- | Lucas | 40,0 | 46,24°N 212,19°E / 35,94°N 227,11°E | ''[[Sir Lucan]]'', Dénger vum Artus (''[[Artus]]saga'') |- | Melyodas | 40,0 | 67,10°S 56,43°E / 80,35°S 95,43°E | ''Meliodas'', Kinnek vu [[Lyonesse]] (''[[Artus]]saga'') |- | Igraine | 39,0 | 36,67°S 224,19°E / 46,94°S 237,96°E | ''[[Igraine]]'', Mamm vum Artus (''[[Artus]]saga'') |- | Ban | 37,0 | 48,68°N 155,04°E / 38,36°N 166,59°E | ''Ban'', Kinnek vu Benwick, Papp vum [[Lancelot]] (''[[Artus]]saga'') |- | Merlin | 37,0 | 32,24°S 212,74°E / 42,43°S 225,50°E | ''[[Merlin]]'', Zauberer a Mentor vum Artus (''[[Artus]]saga'') |- | Pellinore | 36,0 | 35,26°N 129,81°E / 25,14°N 139,80°E | ''[[Kinnek Pellinore|Pellinore]]'', Kinnik bei der [[Tafelronn]] (''[[Artus]]saga'') |- | Balin | 35,0 | 20,56°N 78,33°E / 9,51°N 88,30°E | ''Sir Balin'', Ritter (''[[Artus]]saga'') |- | Dynas | 35,0 | 7,6°N 74,56°E / 3,86°S 86,56°E | ''Dinadan'', Ritter vun der [[Tafelronn]] (''[[Artus]]saga'') |- | Bors | 34,0 | 46,85°N 166,87°E / 38,22°N 177,13°E | ''[[Bors (Artussaga)|Bors]]'', Kinnek a [[Gallien]], Ritter vun der [[Tafelronn]] (''[[Artus]]saga'') |- | Galahad | 34,0 | 40,42°S 138,63°E / 50,42°S 152,63°E | ''[[Galahad]]'', [[Hellege Gral|Gralritter]] vun der [[Tafelronn]] (''[[Artus]]saga'') |- | Marhaus | 34,0 | 3,73°S 4,68°E / 13,37°S 355,44°E | ''Marhaus / Morholt'', hat den Tristram vergëft (''[[Artus]]saga'') |- | Uther | 34,0 | 29,91°S 243,04°E / 39,76°S 255,38°E | ''[[Uther Pendragon]]'', Papp vum Artus (''[[Artus]]saga'') |- | Launcelot | 30,0 | 5,10°S 324,00°E / 14,30°S 332,81°E | ''[[Lancelot]]'', Artus' Frënd a [[Guinevere (Artussaga)|Guineveres]] |- | Dagonet | 28,0 | 51,81°N 255,75°E / 43,74°N 266,70°E | ''[[Dagonet|Sir Dagonet]]'', Narrvum Haff an Artus' Haff (''[[Artus]]saga'') |- | Gawain | 27,0 | 53,83°S 253,00°E / 61,68°S 267,61°E | ''[[Gawain]]'', Kinnek Artus' éàifste Cousin (''[[Artus]]saga'') |- | Modred | 26,0 | 7,88°N 215,86°E / 0,57°N 223,65°E | ''[[Mordred]]'', Kinnek Artus' säi Jong an Doudfeind (''[[Artus]]saga'') |- | Bedivere | 25,0 | 13,21°N 145,72°E / 5,09°N 153,66°E | ''[[Bedivere|Sir Bedivere]]'', Ritter vum Artus (''[[Artus]]saga'') |- | Kay | 24,0 | 49,02°N 115,86°E / 41,21°N 124,35°E | ''[[Keie|Sir Keie]]'', wichtege Ritter vun der [[Tafelronn]] (''[[Artus]]saga'') |- | Gaheris | 23,0 | 41,59°S 294,19°E / 47,78°S 302,76°E | ''[[Gaheris|Sir Gaheris]]'', Ritter vum Artus a Jong vum Kinnek [[Lot von Orkney]] (''[[Artus]]saga'') |- | Gareth | 23,0 | 39,51°S 283,81°E / 46,23°S 291,93°E | ''[[Gareth]]'', Ritter vun der [[Tafelronn]], Jong vum Kinnek Lot (''[[Artus]]saga'') |- | Royns | 22,1 | 35,68°N 343,61°E / 29,15°N 350,58°E | ''Rience'', Kinnek vun Westen, Feind vum Arthur (''[[Artus]]saga'') |- | Lot | 22,0 | 27,76°S 228,35°E / 34,40°S 235,40°E | ''[[Lot (Artus)|Lot]]'', Chef vun de rebelléierende Kinneke (''[[Artus]]saga'') |- | Nero | 22,0 | 3,10°N 304,04°E / 3,58°S 310,43°E | ''Nero'', Kinnek vum Westen, Feind vum Arthur (''[[Artus]]saga'') |- | Elaine | 21,0 | 49,39°N 103,55°E / 43,28°N 110,68°E | ''Elaine'', eng vu ville Figure (''[[Artus]]saga'') |- | Iseult | 21,0 | 44,38°S 29,67°E / 49,32°S 38,00°E | ''Iseult'', Frëndin vum Tristram (''[[Artus]]saga'') |- | Mark | 20,8 | 23,73°S 304,89°E / 28,48°S 311,66°E | ''Mark'', Kinnek vu [[Cornwall]] (''[[Artus]]saga'') |- | Lamerok | 20,0 | 58,9°S 283,4°E / 64,62°S 294,77°E | ''Lamerok'', Jong von Kinnek Pellinore (''[[Artus]]saga'') |- | Percivale | 20,0 | 0,77°N 175,87°E / 6,40°S 181,76°E | ''[[Parzival (Artussaga)|Parzival]]'', hat den [[Hellege Gral|Gral]] fonnt, Ritter vun der [[Tafelronn]] (''[[Artus]]saga'') |- | Tristram | 20,0 | 52,32°S 26,00°E | ''[[Tristan an Isolde|Tristam]]'', Retter vum Iseult, Ritter vun der [[Tafelronn]] (''[[Artus]]saga'') |- | Palomides | 10,0 | 4,70°N 160,33°E / 1,72°N 163,02°E | ''Palomides'', [[Sarazenen|sarazenesche]] Feind vum Tristram (''[[Artus]]saga'') |} ==== Chasmata a Catena ==== D'''Chasmata'' (Eenzel ''[[Chasma]]'') op Mimas sinn no verbreeter Meenung vun de meeschte Wëssenschaftler duerch den Aschlag, deen de Krater Herschel geformt huet, entstanen. Si stellen d'[[Canyon]]en oder [[Gruefbroch|Gruefbréch]] duer, déi sech bis zu 150&nbsp;km (''Camelot Chasma'' a ''Pangea Chasma'') iwwer déi verkratert Uewerfläch erstrecken an haaptsächlech an der Géigend vum Krater Herschel an op der géigeniwwerleiender Hemisphär unzetreffe sinn. Déi siwe [[1982]] genannt Chasmata um Mimas sinn no Plazen aus der [[Griichesch Mythologie|Griichescher Mythologie]] an der [[Artus]]saga genannt. Den [[13. Juli]] [[2007]] gouf ''Tintagil Chasma'' an ''Tintagil Catena'' ëmgenannt, well d'Struktur (Plurial ''Catenae'') op de besser opgeléiste neie Cassini-Fotoe als eng méiglech lineare Kette vun [[Aschlagkrater]]e erkannt gouf. Tintagil Catena kann duerch Ausworfmaterial vun engem anere Krater oder duerch Aschléi vu Fragmenter vun engem zerbrachene Kierper&nbsp;– an där Aart vum Aschlag vu [[Shoemaker-Levy 9]] op Jupiter&nbsp;– entstane sinn. Et ass allerdéngs och méiglech, datt et sech ëm Mulden handelt, déi duerch noloosenden Ënnergrond entstane sinn. {| class="wikitable" style = "text-align:center" |+ Lëscht vun de benannte Chasmata a Catena um Mimas |- style="background:#efefef; font-size: 90%;" ! Numm ! Längt (km) ! Koordinaten ! Urspronk vum Numm |- | Camelot Chasma | 150,0 | 23,5°S 4,4°E / 54,0°S 39,65°E | ''[[Camelot]]'', Haff vum Artus (''[[Artus]]saga'') |- | Pangea Chasma | 150,0 | 13,74°S 132,0°E / 44,7°S 163,0°E | ''Pangaea'', Plaz an der [[Titanomachie]] (''[[Griichesch Mythologie]]'') |- | Avalon Chasma | 120,0 | 47,0°S 321,21°E / 23,0°S 357,33°E | ''[[Avalon (Mythologie)|Avalon]]'', Mystescht Paradies (''[[Artus]]saga'') |- | Oeta Chasma | 110,0 | 35,0°S 111,4°E / 8,0°S 132,0°E | ''[[Iti (Bierg)|Oeta]]'', Bierg an der [[Titanomachie]] (''[[Griichesch Mythologie]]'') |- | Pelion Chasma | 100,0 | 22,7°S 233,42°E / 25,8°S 266,83°E | ''[[Pilion|Pelion]]'', Bierg an der [[Titanomachie]] (''[[Griichesch Mythologie]]'') |- | Ossa Chasma | 95,0 | 18,25°S 290,18°E / 27,81°S 318,37°E | ''[[Ossa (Bierg)|Ossa]]'', Bierg an der [[Titanomachie]] (''[[Griichesch Mythologie]]'') |- | Tintagil Catena | 55,0 | 47,39°S 201,82°E / 55,21°S 223,37°E | ''[[Tintagel Castle]]'', Heem vun der Mamm vum Arthus [[Igraine]] (''[[Artus]]saga'') |} == Fuerschung == [[Fichier:Voyager 1 - view of Saturn's moon Mimas.jpg|thumb|right|Bescht Voyager 1-Foto (12. November 1980, Distanz 425.000&nbsp;km)]] De Mimas huet eng [[visuell Magnitude]] vun 12,9<sup>m</sup>, déi 1:69200 vum Zentralplanéit ass. Zanter der Entdeckung am Joer [[1789]] gouf de Mimas vun äerdgebonnenen Teleskopen a spéider vum [[Hubble-Weltraumteleskop]] ënnersicht a seng [[Bunnelement|Bunnparameter]] konnten doduerch preziséiert ginn. Fir hien z'observéieren, brauch een e gréissert [[Teleskop]]. De Mound Mimas gouf bis elo vu véier [[Raumsond]]e besicht, haaptsächlech vun de [[Laanschtfluch (Raumfaart)|Laanschtfluchsonden]] [[Pioneer 11]] den [[1. September]] [[1979]], [[Voyager 1]] den [[12. November]] [[1980]], déi eenzel relativ gutt opgeléiste Biller maache konnt an d'[[Voyager 2]] de [[25. August]] [[1981]] aus der Distanz. De wiirklechen Duerchbroch an der Fuerschung vum Mimas war awer dem Saturn-[[Orbiter (Raumfaart)|Orbiter]] [[Cassini-Huygens|Cassini]] gelongen, deen zanter dem [[1. Juli]] [[2004]] ëm de Saturn kreest. De Mimas gouf vum Cassini ëmmer nees an d'Viséier geholl, sou datt seng Uewerfläch a Form souwéi seng orbital Parameter mëttlerweil ziemlech genee bekannt sinn, obschonn déi meescht Laanschtflich vum Cassini aus enger gewësser Distanz gemaach goufen. De moundnächste Rendez-vous war wärend dem 126. Ëmlaf ëm de Saturn den [[13. Februar]] [[2010]], wou d'Sond de Mimas op enger Distanz vun 9.526,4&nbsp;km passéiert hat an héich opgeléiste Biller op d'Äerd geschéckt hat. Bis 2017 waren nach weider Laanschtflich vum Cassini geplangt. {| class="wikitable" |+ Lëscht vu Laanschtflich beim Mimas |- style="background:#efefef; font-size: 90%;" ! Sond ! Datum ! Distanz (km) ! Relativvitess (km/s) ! Phas (Grad) |- | [[Pioneer 11]] | 1. September 1979 | 104.263 | | |- | [[Voyager 1]] | 12. November 1980 | 88.440 | | |- | [[Voyager 2]] | 25. August 1981 | 309.990 | | |- | [[Cassini-Huygens|Cassini]] | 1. Juli 2004 | 76.659 | | |- | [[Cassini-Huygens|Cassini]] | 15. Dezember 2004 | 107.073 | | |- | [[Cassini-Huygens|Cassini]] | 16. Januar 2005 | 108.000 | | |- | [[Cassini-Huygens|Cassini]] | 15. Abrëll 2005 | 84.660 | | |- | [[Cassini-Huygens|Cassini]] | 2. August 2005 | 63.573 | | |- | [[Cassini-Huygens|Cassini]] | 23. September 2005 | 71.442 | | |- | [[Cassini-Huygens|Cassini]] | 11. Juni 2007 | 112.150 | | |- | [[Cassini-Huygens|Cassini]] | 27. Juni 2007 | 98.877 | | |- | [[Cassini-Huygens|Cassini]] | 3. Dezember 2007 | 86.471 | | |- | [[Cassini-Huygens|Cassini]] | 11. Abrëll 2008 | 110.711 | | |- | [[Cassini-Huygens|Cassini]] | 20. Abrëll 2008 | 117.596 | | |- | [[Cassini-Huygens|Cassini]] | 17. September 2008 | 61.670,9 | 18,3 | 139 |- | [[Cassini-Huygens|Cassini]] | 24. Oktober 2008 | 57.292,9 | 18,3 | 155 |- | [[Cassini-Huygens|Cassini]] | 14. Oktober 2009 | 44.193,4 | 7,9 | 102 |- | [[Cassini-Huygens|Cassini]] | 13. Februar 2010 | 9.526,4 | 5,8 | 99 |- | [[Cassini-Huygens|Cassini]] | 7. Abrëll 2010 | 97.420,1 | 10,3 | 124 |- | [[Cassini-Huygens|Cassini]] | 16. Oktober 2010 | 77.824,8 | 2,6 | 116 |- | [[Cassini-Huygens|Cassini]] | 4. Januar 2012 | 91.038,5 | 2,1 | 153 |- | [[Cassini-Huygens|Cassini]] | 20. Mee 2012 | 101.680,9 | 12,8 | 148 |- | [[Cassini-Huygens|Cassini]] | 5. Juni 2012 | 35.975,3 | 7,0 | 112 |} {| class="wikitable" style = "text-align:right" |+ Lëscht vun de geplangte Laanschtflich vun der Raumsond [[Cassini-Huygens|Cassini]] beim Mimas |- ! Datum ! Distanz (km) ! Relativvitess (km/s) ! Phas (Grad) |- | 30. September 2015 | 54.158,3 | 10,9 | 93 |- | 14. Januar 2016 | 27.984,0 | 7,0 | 105 |- | 19. November 2016 | 47.367,9 | 15,7 | 17 |- | 26. Dezember 2016 | 41.720,4 | 19,4 | 113 |- | 30. Januar 2017 | 41.655,5 | 19,7 | 110 |- | 7. Mäerz 2017 | 104.239,5 | 20,8 | 73 |- | 29. Mäerz 2017 | 118.374,8 | 22,7 | 108 |- | 12. Abrëll 2017 | 101.313,9 | 20,8 | 76 |- | 28. Mee 2017 | 122.598,2 | 29,8 | 139 |} == Kuckt och == {{Kuckt och Portal:Astronomie}} * [[Lëscht vun de Saturnmounden]] == Um Spaweck == {{Commons|Mimas (moon)|Mimas (Mound)}} * [http://www.geoinf.fu-berlin.de/projekte/cassini/cassini_gal_mim.php Aktuelle Cassini-Aufnahmen von Mimas] eng Billergalerie vun der Fachrichtung Planetologie a Fernerkundung un der FU Berlin ënner Leedung vum Cassini-Team-Member Gerhard Neukum * {{en}} [http://history.nasa.gov/SP-474/sp474.htm Voyager 1 and 2 – Atlas of Six Saturnian Satellites] NASA-Kaarten vu sechs Saturnmounden no Fotoe vun de Voyager-Sonden * [http://planetarynames.wr.usgs.gov/SearchResults?target=MIMAS USGS] Lëscht vun de benannte Strukturen op Mimas {{Referenzen}} {{Navigatioun Saturnmounden}} [[Kategorie:Mounde vum Saturn]] [[Kategorie:Astronomesch Objeten déi 1789 entdeckt goufen]] [[Kategorie:Entdeckunge vum Wilhelm Herschel]] px4msshhjh0ta5ru3fhf26ld5jtijdp Maksutov-Teleskop 0 133224 2396197 2331659 2022-08-25T16:39:05Z Les Meloures 580 /* top */ortho, replaced: ken l → ke l using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Fichier:Maksutov-Teleskop.svg|thumb|333px|De Stralegank vun engem Maksutov-Cassegrain-Teleskop]] [[Fichier:MENISCAS 180 CAD-Modell.jpg|thumb|200px|right|De Maksutov-Teleskop MENISCAS 180. Eng 3D-PDF-Duerstellung ass [[:Bild:MENISCAS 180 CAD-Modell.pdf|hier]] ze fannen.]] [[Fichier:Questar.JPG|thumb|Zanter 1954 an Amerika fabrizéiert [[Questar-Teleskop|Questar]] 3,5-Zoll-Maksutov-Cassegrain-Teleskop]] De '''Maksutov-Reflekter''' ass eng Teleskopkonstruktioun, déi nom russeschen [[Optik]]er [[Dmitri Dmitrijewitsch Maksutow|Dmitri Maksutow]] genannt gouf. Si gëtt och als Tele-Objektiv benotzt. De Maksutov-Teleskop<ref>Déi englesch Schreifweis "Maksutov-Teleskop" huet sech allgemeng duerchgesat, och wann no den [[Transkriptioun (Schreiwung)|Transkriptiounsreegelen]] d'Schreifweis "Maksutow-Teleskop" korrekt wier.</ref> gëtt meeschtens mam [[Cassegrain-Teleskop|Cassegrain]]-Stralegank ausgefouert a gläicht dann dem [[Schmidt-Cassegrain-Teleskop]]. D'selwecht wéi deen huet en e sphäreschen Haaptspigel, mat engem Lach an der Mëtt. Méi rar si Maksutov-Newton-Teleskopen, déi vum [[Newton-Teleskop]] ofgeleet sinn. De renge Maksutov-Teleskop ass, wéi de renge [[Schmidt-Teleskop]], nëmmen als Astrokamera ze benotzen, well de Fokus bannen am Tubus ass. Duerch d'Kombinatioun vu Lënsen a Spigelen handelt et sech ëm e [[katadioptresche System]]. Obwuel de Prinzip nom Maksutow genannt gëtt, gouf en onofhängeg vum Kurt Penning<ref>Kurt Penning: [http://worldwide.espacenet.com/publicationDetails/biblio?locale=de_EP&KC=C&date=19540329&NR=907709C&DB=EPODOC&CC=DE&FT=D ''Optisches Spiegelsystem zur Erzeugung reeller Bilder''], [[9. Mäerz]] [[1941]]</ref> souwéi vum Albert Bouwers<ref>Albert Bouwers: [http://www.google.nl/patents?id=R0BmAAAAEBAJ&zoom=4&pg=PA1#v=onepage&q&f=false ''CORRECTED SCHMIDT TYPE OPTICAL''], Patentschrift, Priorität [[7. Juli]] [[1941]]</ref> eppes méi fréi entdeckt. An der viischter Tubusëffnung sëtzt eng [[Lëns (Optik)|meniskusfërmeg Lëns]], déi d'sphäresch [[Aberratioun]] vum Haaptspigel korrigéiert. Si dréit gläichzäiteg de Sekundärspigel. Wann deen op der Lënserécksäit opgedämpt ass, dann nennt een d'Konstruktioun Gregory-Maksutov. Déi Lëns, och [[Korrekter (Teleskop)|Korrektiounsplack]] genannt, ass zwar duerchgebéit, huet awer iwwer déi ganz Fläch eng bal konstant Déckt. De Faarffeeler vun der Meniskuslëns ass dofir ganz kleng. Well hir optesch Fläche, genee sou wéi den Haapt- an de Faangspigel, sphäresch sinn, ass d'Fabrikatioun vun der Optik fir e Maksutov-Teleskop däitlech méi einfach wéi bei aneren Teleskop-Typen. Trotzdeem gëtt d'Qualitéit vun der Optik bei méi klengen Teleskope vu kengem anere System iwwertraff. D'Bauweis ass ganz kuerz. Nodeeleg ass nëmmen dat grousst Gewiicht vun der décker Korrektiounsplack. Fir d'Fokusséierung gëtt den Haaptspigel axial mat enger Schrauf, um hënneschten Enn vum Teleskop, verréckelt. Déi gréisst Teleskopen an där Bauform sinn an de follgenden [[Observatoire]]n: * [[Cerro El Roble]], (AZT-16) mat enger [[Apertur (Optik)|Ëffnung]] vu 700&nbsp;mm, Duebelmeniskus, d'Optik gouf vum Maksutov perséinlech gemaach. * [[Abastumani (Adigeni)|Abastumani-Observatoire]], Apertur 700&nbsp;mm * [[Krim-Observatoire]], Apertur 650&nbsp;mm D'HRSC-Kamera vun der Marssond [[Mars Express]] huet eng SRC (Super Resolution Channel) genannt Optik vum Maksutov-Typ, déi vun Zeiss gemaach gouf. Si huet eng Apertur vun 100&nbsp;mm an eng [[Brennwäit]] vun 1000&nbsp;mm. Et gëtt eng Rei Produzente vu Maksutov-Teleskopen. Bekannt sinn de MENISCAS 150/2250 an de MENISCAS 180 vun [[Carl Zeiss (Entreprise)|Zeiss]] zu Jena. Béid Instrumenter ginn awer net méi produzéiert. Haut bidde verschidde russesch, japanesch a chineesesch Produzente Maksutov-Teleskope fir d'Amateurastronomen un. Déi beschriwwen optesch Andeelung ass an neierer Zäit och bei [[Spigelobjektiv]]e fir [[Klengbildkamera]]e ganz beléift, well si méi e grousst benotzbart Bildfeld huet. Sou gëtt et Objektiver mat Brennwäite vu 500, 750 an 1000&nbsp;mm. Instrumenter vun där Aart kommen aus de Länner vun der [[GUS]] a verschiddene Bauformen, deelweis och fir d'Mëttelformat 6×6&nbsp;cm. Am Géigesaz zu renge Maksutov-Teleskopoptike läit bei Teleobjektiven de Fokus nom Haapt- a Géigespigel nach am Tubus. Mat enger brennwäiteverlängerter [[Barlow-Lëns|Lënsegrupp]] gëtt de Fokus sou wäit no hanne verlagert, datt en op d'Filmfläch vun enger opgesater Kamera fält. D'Brennwäit vum System gëtt dobäi meeschtens verduebelt. Mat engem Adapter loosse sech däraarteg Teleobjektiver an der Maksutov-Bauform och als kompakt Teleskopen asetzen. Benotzung fannen zum Beispill Adapter, déi den Uschloss vun handelsiwwlechen [[Okular]]e mat engem Steckduerchmiesser vun 1¼″ (31,75&nbsp;mm) zouloossen. Dat wuel bekanntst Beispill vu sou enger Ëmnotzung ass dat aus russescher Produktioun staamend Teleobjektiv "MC MTO-11CA" mat 1000&nbsp;mm Brennwäit bei 100&nbsp;mm Ëffnung, a Fachkreesser dacks och als ''Russentonn'' bezeechent. Mam sougenannte Field-Maksutov-Reflekter gouf an der Tëschenzäit eng Variant entwéckelt, bei där d'Meniskuslëns net méi virun der Tubusëffnung, mä hanner dem Sekundärspigel sëtzt. Dat System gouf vum australeschen [[Amateurastronom]] Ralph&nbsp;W. Field am Joer [[1981]] entwéckelt. Un enger änlecher Iddi schafft zanter [[1974]] de Russ Juri A. Klewzow. A senger Léisung placéiert hien zwou Meniskuslënse virum Sekundärspigel resp. eng Meniskuslëns virum [[Manginspigel|Mangin-Faangspigel]], wat als [[Klevtsov-Teleskop]] bekannt ass. {| |[[Fichier:Dmitri Maxutow Leutnant.jpg|thumb|200px|Den [[Dmitri Dmitrijewitsch Maksutow]].]] |[[Fichier:Maksutov-Objektiv.jpg|thumb|200px|E Spigelobjektiv vum Maksutov-Typ]] |} == Literatur == * Rolf Riekher: ''Fernrohre und ihre Meister''. 2. Oplo. Verlag Technik GmbH, Berlin [[1990]] S. 338–347 ISBN 3-341-00791-1 == Um Spaweck == {{Commonscat|Maksutov telescopes|Maksutov-Teleskope}} * {{en}} [http://riverofstars.net/JSCAS/Starscan/Feb04.pdf E. Trigubov, Y. Petrunin: Dimitris Maksutov: The Man and his Telescopes]; PDF; 2,51&nbsp;MB * {{en}} [http://www.quadibloc.com/science/opt02.htm Kinds of Telescopes] * [http://www.photoinfos.com/astronomie/Intes-Micro-Alter-M603-01.htm Russescht Maksutov Intes Alter Micro M603] {{Referenzen an Notten}} {{DEFAULTSORT:Maksutovteleskop}} [[Kategorie:Teleskopen]] [[Kategorie:Optik]] nz4su9wq2jgdcdwiulxn8kbanfm0bii Claude Waringo 0 133375 2396173 2369743 2022-08-25T14:42:52Z Bdx 7724 Filmproduzent wikitext text/x-wiki {{SkizzFilm}}{{Infobox Biographie}} De '''Claude Waringo''', gebuer de [[5. Juni]] [[1963]] zu [[Esch-Uelzecht]]<ref>''Le cinéma et la télévision au Luxembourg.'' Luxembourg: Ministère des affaires culturelles, 1988, p.160.</ref>, ass e [[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesche]] [[Filmproduzent]]. Hien huet um ''[[Institut national supérieur des arts du spectacle et des techniques de diffusion|INSAS]]'' zu Bréissel studéiert. 1986 war hien ee vun de Grënner vun der Filmproduktiounsfirma [[Samsa Film]]<ref>http://www.cineast.lu/2014/en/detail/clanky/5159/3531-claude-waringo.html?keepThis=true&TB_iframe=true</ref>. Hie war vun 2012 bis 2019 den éischte President vun der [[Lëtzebuerger Filmakademie]]<ref>https://www.wort.lu/fr/culture/naissance-de-la-filmakademie-50c8ca03e4b00cc68697a373</ref>{{,}}<ref>„Yann Tonnar sitzt der Filmakademie vor“ am [[Luxemburger Wort]] vum 8. Mee 2019, Säit 22</ref>. 1989 huet hien en Documentaire iwwer de [[Charly Gaul]], ''[[Äerzengel (Film)|Äerzengel]],'' gedréint. Hien huet bis ewell (2017) ronn 50 Filmer produzéiert<ref>[http://www.imdb.com/name/nm0007236/ Fiche op IMDb] {{en}}</ref>. 2012 gouf de Claude Waringo fir e ''[[Magritte du cinéma]]'' (Belsch) nominéiert (Nominatioun: ''Meilleur film'')<ref>http://www.imdb.com/name/nm0007236/awards?ref_=nm_awd</ref>. ==Um Spaweck== {{Autoritéitskontroll}} {{Referenzen}} {{DEFAULTSORT:Waringo Claude}} [[Kategorie:Gebuer 1963]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmproduzenten]] 2k7d6vrorb0ot6b2lr5q12s3buybs1c Sophie Langevin 0 134067 2396224 2379279 2022-08-26T09:51:58Z Zinneke 34 [[WP:HC|HC]]: [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmregisseuren]] ewechhuelen; [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmregisseurinnen]] komplettéieren wikitext text/x-wiki {{Skizz}}{{Infobox Biographie|Bild=Sophie Langevin, «Deux voyageurs pour Breslau»-102.jpg|Bildbeschreiwung=bei enger Buchliesung 2015}} D''''Sophie Langevin''' ass eng franséisch-lëtzebuergesch Regisseurin a Schauspillerin, déi am Theater<ref>http://www.luxuriant.lu/2012/10/sophie-langevin/</ref>{{,}}<ref>http://www.theatre-contemporain.net/biographies/Sophie-Langevin/spectacles/</ref>{{,}}<ref>http://www.theatres.lu/_65+%C3%80+PORT%C3%89E+DE+CRACHAT-p-137596.html</ref>{{,}}<ref>http://www.tageblatt.lu/kultur/nostalgische-revoluzzer-10880044/</ref> an a Filmer geschafft huet.<ref>[http://www.imdb.com/name/nm0486359/ Fiche op IMDb] {{en}}</ref> Als Kuerzfilmregisseurin, gouf si am Joer 1996 fir en ''International Independent Award'' am [[Internationale Filmfestivall Mannheim-Heidelberg]] nominéiert.<ref>http://www.imdb.com/name/nm0486359/awards?ref_=nm_awd</ref> == Filmographie== === als Schauspillerin (Auswiel) === * 1992: ''[[Dammentour]]'' * 1999: ''[[8½ Women]]'' * 2000: ''[[Shadow of the Vampire]]'' * 2007: ''[[The Murder of Princess Diana]]'' (Tëleesfilm) * 2011: ''[[Valparaiso (Film)|Valparaiso]]'' (Tëleesfilm) * 2012: ''[[Doudege Wénkel (Film)|Doudege Wénkel]]'' * 2014: ''[[Divin enfant (Film)|Divin enfant]]'' * 2014: ''[[Disparue en hiver]]'' * 2018: ''[[Traces (Film)|Traces]]'' (Kuerzfilm) ===als Regisseurin=== (zesumme mam [[Jako Raybaut]]) * ''[[Schmol]]'' * ''[[Biouel]]'' * ''[[Côtes sauvages]]'' == Um Spaweck == {{Commonscat}} {{Autoritéitskontroll}} {{Referenzen}} {{DEFAULTSORT:Langevin Sophie}} [[Kategorie:Gebuer 1970]] [[Kategorie:Franséisch Filmregisseurinnen]] [[Kategorie:Franséisch Filmschauspillerinnen]] [[Kategorie:Franséisch Theaterregisseuren]] [[Kategorie:Franséisch Theaterschauspillerinnen]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmregisseurinnen]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmschauspillerinnen]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Theaterregisseuren]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Theaterschauspillerinnen]] 316bzvql7pleqwyon88c96ksgfb9zpi Dust (Film 2009) 0 134370 2396108 2375640 2022-08-25T13:00:17Z Bdx 7724 Prod-firma wikitext text/x-wiki {{Infobox Film nei |Plakat=Affiche Dust.png |Originaltitel=Dust |Produktiounsland=[[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]]<br>[[Éisträich]] |Produktiounsjoer=[[2009]] |Première=13. Oktober 2009 (zu Busan) |Dauer=86 |Originalsprooch=[[Englesch]] |Regie=[[Max Jacoby (Regisseur)|Max Jacoby]] |Fotografie= Fredrik Bäckar |Produzent=[[Pol Cruchten]], Jeanne Geiben, Gabriele Kranzelbinder, Ragna Arny Larusdottir |Produktiounsgesellschaft=[[Red Lion (Filmproduktiounsgesellschaft)|Red Lion]]<br>KGP Filmproduktion |Dréibuch=Max Jacoby |Schnëtt=Amine Jaber |Musek=Stefan Deisenberger, Oliver Welter |Haaptacteuren=Catherine Steadman:Elodie<br>Olly Alexander: Elias <br>Andrew Hawley: Gabriel }} '''''Dust''''' ass e lëtzebuergesch-éisträichesche Film aus dem Joer 2009. Et ass dem [[Max Jacoby (Regisseur)|Max Jacoby]] säin éischte [[Spillfilm]]. De Film gouf ënner anerem vum [[Pol Cruchten]] produzéiert. En ass an der Competitioun vum Filmfestival vu [[Busan]] a Südkorea gelaf.<ref>Presentatioun vum Film op der [https://www.biff.kr/eng/html/archive/arc_history_2_view.asp?pyear=2009&s1=&page=29&m_idx=14287 Webstäit vum Filmfestival]</ref> == Ëm wat geet et am Film? == Déi jonk [[Zwilling|zweeeeëg Zwillingen]] Elodie an Elias liewen eleng an enger dystopescher Welt, wou d'Mënscheet bal ganz verschwonnen ass. Si liewen e rouegt an einfacht Liewen um Landhaus vun hiren Elteren. D'Zäertlechkeet, déi si firenee weisen, schéngt méi wäit ze goe wéi déi einfach Léift tëscht Geschwëster.<ref>Presentatioun op [https://www.telerama.fr/cinema/films/dust,426689.php telerama.fr]</ref> Op eemol daucht de Gabriel op, deen e bësse méi al ass an deen hir Relatioun aus dem Gläichgewiicht geheit... == Kritik == '''filmsprung.ch:'''<ref>filmsprung.ch: [http://www.filmsprung.ch/wordpress/?p=6233 ''Diagonale 10: «Dust» von Max Jacoby''] (18. Mäerz 2010)</ref> <blockquote>''Mit einfachsten Mitteln inszenierte Max Jacoby sein berührend intimes Drama. Erst am Ende folgen auch noch einige Szenen in einer verlassenen Stadt. Auf mehr als die drei charismatischen und ausdrucksstarken Schauspieler ist Jacoby dennoch nie angewiesen. Diese Reduktion aufs Notwendigste ist neben der formalen Strenge die grosse Stärke dieses einfühlsam erzählten Films. Gleichzeitig stellt sich auch die Frage, ob für ein derart zartes Dreiecksdrama überhaupt die Umgebung einer postapokalyptischen Welt nötig gewesen wäre. Da die Ursachen und die praktischen Auswirkungen des Weltuntergangs höchstens nebensächlich behandelt werden, fühlt sich diese Komponente ein wenig aufgesetzt an.''</blockquote> '''Loïc Tanson, [[Le Jeudi]]:'''<ref>lejeudi.lu: [https://web.archive.org/web/20091225175003/http://le-jeudi.editpress.lu/Culture/2067.html ''CINÉMA / Ombre et lumière''] vum Loïc Tanson(3. Dezember 2009; archivéiert)</ref> <blockquote>''Construit sur un rythme d'une lenteur affirmée - la moyenne par plan étant d'environ 36 secondes – Dust demande ainsi une lecture attentive qui pousse sans cesse à la réflexion. Un pari osé, mais réussi dans son ensemble, qui s'inscrit dans un moment de l'histoire du cinéma où le spectateur est de plus en plus formaté par une avalanche de films oppressant toute réflexion. Si ce premier long métrage, unique à l'horizon du paysage cinématographique luxembourgeois, n'est pas sans défauts – telle sa fin qui laisse dubitative, ou une froideur impalpable émanant par moments des personnages – il se réclame pourtant d'un cinéma de plus en plus rare.''</blockquote> == Kuckt och == * [[Lëscht vu lëtzebuergesche Filmer]] ==Um Spaweck== * [https://www.youtube.com/watch?v=hmm1BMsnC-E Trailer] op Youtube. * [https://vimeo.com/149547496De komplette Film] gratis um Kanal vum Regisseur op Vimeo {{Referenzen}} {{Autoritéitskontroll}} {{DEFAULTSORT:Dust (Film 2009)}} [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmer]] [[Kategorie:Filmer 2009]] [[Kategorie:Filmer vum Max Jacoby]] [[Kategorie:Éisträichesch Filmer]] 559zkq551y9qn2oxggiu8ne94vettgj Mustiken 0 148421 2396211 2392063 2022-08-26T07:29:51Z Les Meloures 580 /* Mustiken als Iwwerdréier vu Kränkten */ortho, replaced: ken m → ke m using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infobox Déieren Famill | Numm = Mustiken | An anere Sproochen = | Bild = CDC 7887 Ochlerotatus japonicus.jpg | Bildtext = Japanesch Heckemustik (''Aedes japonicus'') | Räich = [[Déiereräich]] | Stamm = [[Arthropoden]] | Klass = [[Insekten]] | Uerdnung = [[Diptera]] | Ënneruerdnung = [[Nematocera]] | Famill = | Wëssenschaftlechen Numm = Culicidae | Wëssenschaftlechen Numm Auteur = {{Kapitälchen|[[Johann Wilhelm Meigen|Meigen]]}}&nbsp;&nbsp;([[1818]]) }} D''''Mustiken''' ('''Culicidae''') sinn eng Famill vun [[Insekten]] bannent der Uerdnung vun den [[Diptera]] (mat zwéi Flilleken). Weltwäit gëtt et méi wéi 3670 Mustikenaarten.<ref>Systema Dipterorum: [http://www.catalogueoflife.org/col/browse/tree/id/ae304a1e0beadcfec04932589049bb5a Catalogue of Life]. In: Catalogue of Life - indexing the world's known species. Naturalis Biodiversity Center. Opgeruff den 1. Oktober 2019 (Englesch).</ref> An [[Europa (Kontinent)|Europa]] gëtt et 104 [[Aart]]en, vun deenen déi meescht och a [[Mëtteleuropa]] ze fanne sinn.<ref>[https://fauna-eu.org/cdm_dataportal/taxon/ef7da5aa-e818-4835-bb5d-2221077b0f68 Culicidae] bei Fauna Europaea</ref> Mustike si weltwäit verbreet, si feele just an der Antarktis an op e puer isoléierten ozeaneschen Inselen, wéi z.&nbsp;B. [[Island]]. Besonnesch grouss suppeg Gebidder, wéi een s'an der Tundra an an der Taiga fënnt, sinn ideal Bruttplaze fir Mustiken. ==Beschreiwung== [[Fichier:Culex pipiens diagram lb.svg|thumb|400px|right|Anatomie vun enger erwuessener weiblecher [[Nërdlech Haus-Mustik|Nërdlecher Haus-Mustik]] (''Culex pipiens''), där heefegster Mustikenaart zu Lëtzebuerg.]]Erwuesse Mustiken si feingliddereg Insekte mat zwéi Flilleken, déi seele méi grouss wéi 15 Millimeter ginn. Hir Gréisst ass ofhängeg vun der Aart, si gëtt awer och vun der Ernierung an hiren Entwécklungsstadie beaflosst. Hir Flilleke bestinn aus feinem, hautaartegem Geweebe, deelweis mat [[Schupp]]e beluecht, a wéi all d'Dipteren hu si zwou [[Halteren]] ([[Schwéngkolben]]). Hir [[Antenn]]e si mëttellaang a villgliddereg, si hunn e [[Stiechrüssel]] ongeféier vun der selwechter Längt, e schlanke Kierper a laang Been. Mustike weien ongeféier 2 bis 2,5 Milligramm. D'Männercher si meeschtens méi kleng wéi d'Weibercher. Et erkennt ee se haaptsächlech un hire buuschtegen Antennen. Weibercher vun der Ënnerfamill Culicinae hu [[Palpen]], déi däitlech méi kuerz si wéi hire Stiechrüssel. Bei Männercher a Weibercher vun der Ënnerfamill Anophelinae sinn d'Palpen ongeféier sou laang wéi de Stiechrüssel. ==Entwécklung== D'Liewe vun enger Mustik ass a véier verschidden Stadien agedeelt: Ee, Larve, Popp (Nymph) an Imago (dat erwuessent Déier). ==Mustiken zu Lëtzebuerg== Zu [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]] gëtt et 28 Mustikenaarten (Stand: 15. Juni 2022).<ref>Cf. déi provisoresch Checklëscht vun de Mustiken zu Lëtzebuerg op https://mosquitoes.lu. Gekuckt de 15. Juni 2022 (Englesch)</ref> D'Fuerschung zu Lëtzebuerg iwwer Mustiken ass ganz rezent. Déi éischt Observatiounen zu Lëtzebuerg goufen an enger Etude iwwer d'Mustikenaart ''Anopheles maculipennis'' am Joer 1999 publizéiert.<ref>Cf. Proft et al. 1999 an der Literatur.</ref> Den éischte graffen Iwwerbléck iwwer d'Mustikefauna vu Lëtzebuerg gouf am Joer 2003 publizéiert.<ref>Cf. Beck et al. 2003 an der Literatur.</ref> 2016 huet den [[Naturmusée]] eng Etude iwwer invasiv Mustikenaarten zu Lëtzebuerg gemaach, well déi [[Wäissgezeechent Iergermustik]] (''Aedes albopictus''), och nach Asiatesch Tigermustik<ref>Et ginn Dozenden getigert Mustikenaarten an Asien, dofir ass dësen Numm net eendeiteg.</ref> genannt, amgaang ass, sech queesch duerch Europa auszebreeden. 7 Mustikenaarte goufen nogewisen, dorënner eng nei Aart fir Lëtzebuerg (''Aedes vexans''), mä et konnt keng invasiv Mustikenaart nogewise ginn.<ref>Cf. Ries et al. 2019 an der Literatur.</ref> 2018 huet en Awunner vu [[Stolzebuerg]] eng getigert Mustikenaart fonnt an dem Naturmusée 3 Specimene geschéckt, déi a sengem Genetikslaboratoire als déi invasiv [[Japanesch Iergermustik]] (''Aedes japonicus'') identifizéiert gouf.<ref>Cf. Schaffner & Ries 2019 an der Literatur.</ref> Am Kader vum Fuerschungsprojet ''MosquitoLUX'' (2019-2021) ginn d'Mustikenaarten vu Lëtzebuerg systematesch kartographéiert fir en Atlas vun de Mustikë vu Lëtzebuerg ze publizéieren.<ref>Cf. https://mosquitoes.lu/atlas/</ref> De Projet gëtt vum Naturmusée an Zesummenaarbecht mam [[Ëmweltministère]] an der [[Gesondheetsdirektioun]] ausgeféiert. ===Tabell vun de Mustikenaarten, déi zu Lëtzebuerg virkommen=== {| class="wikitable sortable" ! Wëssenschaftlechen Numm || Ënnergattung || Lëtzebuergeschen Numm || Éischten Noweis |- | ''Aedes annulipes'' (Meigen, 1830) || Ochlerotatus || || 2001 |- | ''Aedes cantans'' (Meigen, 1818) || Ochlerotatus || || 2001 |- | ''Aedes cinereus'' Meigen, 1818 || Aedes || || 2001 |- | ''Aedes communis'' (De Geer, 1776) || Ochlerotatus || || 2019 |- | ''Aedes geminus'' Peus, 1970 || Aedes || || 2010 |- | ''Aedes geniculatus'' (Olivier, 1791) || Dahliana || || 2001 |- | ''Aedes japonicus'' (Theobald, 1901) || Hulecoeteomyia || Japanesch Iergermustik || 2018 |- | ''Aedes punctor'' (Kirby, 1837) || Ochlerotatus || || 2001 |- | ''Aedes refiki'' Medschid, 1928 || Rusticoidus || || 2019 |- | ''Aedes rusticus'' (Rossi, 1790) || Rusticoidus || || 2001 |- | ''Aedes sticticus'' (Meigen, 1838) || Ochlerotatus || || 2001 |- | ''Aedes vexans'' s.l. (Meigen, 1830) || Aedimorphus || || 2016 |- | ''Anopheles claviger'' s.s. (Meigen, 1804) || Anopheles || || 2001 |- | ''Anopheles daciae'' Linton, Nicolescu & Harbach, 2004 || Anopheles || || 2021 |- | ''Anopheles maculipennis'' s.s. Meigen, 1818 || Anopheles || || 1997 |- | ''Anopheles petragnani'' Del Vecchio 1939 || Anopheles || || 2021 |- | ''Anopheles plumbeus'' Stephens, 1828 || Anopheles || || 2001 |- | ''Coquillettidia richiardii'' (Ficalbi, 1889) || Coquillettidia || || 2001 |- | ''Culex hortensis'' s.l. Ficalbi, 1889 || Maillotia || || 2005 |- | ''Culex modestus'' Ficalbi, 1889 || Barraudius || || 2019 |- | ''Culex pipiens'' Linnaeus, 1758 || Culex || Nërdlech Haus-Mustik || 1997 |- | ''Culex territans'' Walker, 1856 || Neoculex || || 2001 |- | ''Culex torrentium'' Martini, 1925 || Culex || || 1997 |- | ''Culiseta annulata'' (Schrank, 1776) || Culiseta || || 2001 |- | ''Culiseta glaphyroptera'' (Schiner, 1864) || Culiseta || || 2007 |- | ''Culiseta longiareolata'' (Macquart, 1838) || Allotheobaldia || || 2018 |- | ''Culiseta morsitans'' (Theobald, 1901) || Culicella || || 2001 |- | ''Uranotaenia unguiculata'' Edwards, 1913 || Pseudoficalbia || || 2019 |} ==Mustiken als Iwwerdréier vu Kränkten== Mustike si wichteg biologesch Iwwerdréier vu Kränkten op Mënsch an Déier. Beim Picken kënne mam Spaut vun de Mustiken Erreeger vu Kränkten ([[Virus]]sen, [[Bakterien]] souwéi eenzelleg oder méizelleg [[Parasiten]]) iwwerdroe ginn, déi d'Mustik bei enger viregter Molzecht opgeholl hat. An deem Kontext ass et wichteg, datt d'Erreeger sech no der Pickür vun engem infizéierte Wiert an der Mustik reproduzéieren a bis an d'[[Spautdrüs]]en transportéiert ginn. Dofir mussen d'Erreeger respektiv hir dorop spezialiséiert Tëschestadien och d'Mustik infizéieren. Dofir kann net all Mustikenaart all Kränkt iwwerdroen. D'Zäit tëschent der Opnam vum Erreeger an der Capacitéit, fir e viru kënnen ze ginn, gëtt bei Mustiken an anere [[Krankheetsvecteur]]en, [[extrinsesch Inkubatiounsperiod]] genannt. Si hänkt vun der [[Temperatur]] of an dauert tëschent 10 a 14 Deeg. Wann deemno en infizéierte [[Vecteur]] e Wiert virum Oflaf vun der extrinsescher Inkubatiounsperiod pickt, ka keng Kränkt iwwerdroe ginn. Zu de wichtegste Krankheetserreeger, déi vu Mustiken iwwerdroe ginn, ziele [[Plasmodien]] ([[Malaria]]), parasitär Wierm, déi am [[Lymphgefäässystem|Lymph]]- oder [[Bluttgefäässystem]] liewen ([[Filariasis]], [[Dirofilariasis]]), Virussen ([[Gielféiwer]], [[Denge-Féiwer]], [[West-Nil-Féiwer]], [[Chikungunya-Féiwer]], [[Rift-Valley-Féiwer]]) oder Bakterien ([[Tularämie]]). Och an Europa gëtt et Kränkten, déi vu Mustiken iwwerdroe ginn. D'West-Nil-Féiwer an d'Chikungunya-Féiwer gehéieren zu de bekanntsten. Wéinst dem [[Klimawandel]] kann een dovun ausgoen, datt zu Lëtzebuerg de Risiko vun enger Infektioun duerch Mustike mat der Zäit wäert zouhuelen. ==Rotschléi fir d'Eliminatioun vu Mustikelarven a Wunngebitter== [[Fichier:Potential mosquito breeding sites around a dwelling.svg|280px|riets|Rotschléi fir d'Eliminatioun vu Mustikelarven ronderëm d'Haus]] Mustiken, déi eis picken oder péngegen, beweege sech net wäit. Si sinn dacks direkt an eisem Ëmfeld opgewuess. Déi bescht Method fir se lass ze ginn an net méi gepickt ze ginn ass et, fir ronderëm eis Haiser d'Plazen ze reduzéieren, wou d'Mustiken hir Eeër leeë kënnen ([[Bruttplaz]]en). Prinzip: keen ofgestanend Waasser = keng Mustiken! # Spillsaachen a Behälter: Spillsaachen, Eemeren, Dëppen, Vasen, Poubellen, Schubbkaren, Pneuen an all Objet, dee Reewaasser usammele kann, ënnerdaach raumen. # Basengen a Schwämmen: reegelméisseg d'Wänn botzen an doudeg Blieder rafen. # Blummendëppen: Ënnersetzer eemol d'Woch eidel maachen a botzen oder mat Sand fëllen a moderat nätzen, sou datt sech kee Waasser dra sammelt. # Sprangburen, Fudderkëmp a beweeglech Schwämmen: op d'mannst eemol d'Woch d'Waasser wiesselen a botzen. # Reewaasserbehälter: mat Deckel, Mustiksnetz oder Stoff bedecken; ëmdréinen, wa se net am Asaz sinn. # Kullangen, Ofwaasserkanäl a flaach Diech: fir e gudde Waasseroflaf suergen. # Baatschen (z.&nbsp;B. iwwer Brennholz): sou leeën, datt de Reen gutt ofleeft a keng Pill entstinn. # Pill & Verdéiwungen: Terrain egaliséieren fir d'Formatioun vun dauerhafte Pill ze vermeiden. # Naturno Weieren: gerénge Risiko, enthale vill Déieren (Libellen, Amphibien, Fësch, asw.); reegelméisseg Blieder aus dem Weier a ronderëm rafen. ==Literatur== *Anonymous, 2014. Small bite, big threat – Petits mais dangereux – Klein aber gefährlich: Les moustiques au Luxembourg. Brochure éditée par le Centre de recherche public Santé à l'occasion de la Journée mondiale de la santé. 20pp. [https://mosquitoes.lu/wp/wp-content/uploads/small-bite-big-threat-fr.pdf PDF FR] [https://mosquitoes.lu/wp/wp-content/uploads/small-bite-big-threat-de.pdf PDF DE] *Beck, M., M. Galm, T. Weitzel, V. Fohlmeister, A. Kaiser, A. Arnold & N. Becker, 2003. Preliminary studies on the mosquito fauna of Luxembourg. European Mosquito Bulletin 14: 21-24. [https://mosquitoes.lu/wp/wp-content/uploads/Beck_etal-MosquitoesLuxembourg-EMB2003.pdf PDF 575 KB] *Muller, C. P. & A. L. Reye, 2012. Prevalence and diversity of mosquitoes and mosquito-borne pathogens in Luxembourg. Unpublished report. CRP Santé and Laboratoire national de santé, Luxembourg. *Proft, J., W. A. Maier & H. Kampen, 1999. Identification of six sibling species of the ''Anopheles maculipennis'' complex (Diptera: Culicidae) by a polymerase chain reaction assay. Parasitol Res (1999) 85: 837-843. *Ries, C., A. Arendt, C. Braunert, S. Christian, A. Dohet, A. Frantz, G. Geimer, M. Hellers, J. A. Massard, X. Mestdagh, R. Proess, N. Schneider & M. Pfeiffenschneider, 2017. Environmental impact assessment and black, watch and alert list classification after the ISEIA Protocol of invertebrates in Luxembourg. Bull. Soc. Nat. luxemb. 119: 63-70. [https://www.snl.lu/publications/bulletin/SNL_2017_119_063_070.pdf PDF 360 KB] *Ries, C. & F. Schaffner, 2019. Conseils pour éliminer les gîtes larvaires de moustiques autour de son habitation. Dépliant en 4 langues (FR, LB, DE, PT), 2 p. Éditeurs: Musée national d'histoire naturelle, Direction de la santé (MS), Département de l'environnement (MECDD) [https://mosquitoes.lu/wp/wp-content/uploads/Leaflet-Potential-mosquito-breeding-sites-around-a-dwelling.pdf PDF 1.5 MB] *Ries, C., S. Christian, M. Pfeiffenschneider & F. Schaffner, 2019. Project report on an inventory of mosquito species in Luxembourg in 2016 Luxembourg. Unpublished report, 6 p. *Robert V., F. Günay, G. Le Goff, P. Boussès, T. Sulesco, A. Khalin, J. Medlock, H. Kampen, D. Petrić & F. Schaffner, 2019. Distribution chart for Euro-Mediterranean mosquitoes (Western Palaearctic region). Journal of the European Mosquito Control Association 37: 1-28. *Schaffner, F. & C. Ries, 2019. First evidence and distribution of the invasive alien mosquito ''Aedes japonicus'' (Theobald, 1901) in Luxembourg. ''Bull. Soc. Nat. luxemb.'' 121: 169-183. [https://www.snl.lu/publications/bulletin/SNL_2019_121_169_183.pdf PDF 8,94 MB] *Sunnen, M., 1918. Die Stechmückenplage in Luxemburg und Umgebung. P. Worré-Mertens, Luxembourg, 24 p. ==Um Spaweck== *https://mosquitoes.lu {{Referenzen an Notten}} [[Kategorie:Mustiken]] n8vq7xw99wecxbv3rnw9jxq8ok4hm0i Universal Studios 0 149623 2396143 2240833 2022-08-25T13:27:13Z Bdx 7724 Filmproduktiounsgesellschaft wikitext text/x-wiki {{Skizz}} '''Universal Studios''' och als '''Universal Pictures''' oder méi rar als '''Universal City Studios''' bekannt, ass eng Filial vum Mediekonzern [[NBC Universal]], déi op [[Filmproduktiounsgesellschaft|Filmproduktioune]] spezialiséiert ass. D'Entreprise gehéiert zu de sechs gréisste Filmentreprisen an de [[Vereenegt Staate vun Amerika|Verereengte Staaten]]. Se gouf [[1912]] vum däitschen Emigrant [[Carl Laemmle]] gegrënnt. [[Kategorie:Filmproduktiounsgesellschaften]] clmuygjz0w1pccsmdbzf2vra6nndukn La Confrérie des larmes 0 151013 2396109 2368895 2022-08-25T13:02:14Z Bdx 7724 Prod-firma wikitext text/x-wiki {{Infobox Film nei |Produktiounsgesellschaft=Full House, [[Red Lion (Filmproduktiounsgesellschaft)|Red Lion]], Saga City, D8 Films |Haaptacteuren=[[Jérémie Renier]] als Gabriel Chevalier<br>[[Audrey Fleurot]] als Claire Foczensky<br>[[Mélusine Mayance]]als Juliette Chevalier<br>[[Bouli Lanners]] als Le Hibou<br>[[Antoine Basler]] als Matthias le Gitan<br>[[Bruno Ricci]] als Stéphane<br>[[Fabrice Michel]] als Olivier Brochard<br>[[Denis Jousselin]] als Frédéric<br>[[Luc Feit]] als Lydman<br>[[Marco Lorenzini]] als Reno<br>[[Affif Ben Badra]] als Omar<br>Astrid Whettnall als Fra<br>Thomas Coumans als Schwammmeeschter<br>[[Jean-François Wolff]]<br>[[Vicky Krieps]]}} '''''La Confrérie des larmes''''' ass eng franséisch-lëtzebuergesch-belsch Koproduktioun vum [[frankräich|franséische]] Regisseur an Dréibuchauteur [[Jean-Baptiste Andrea]]. Den [[Thriller]] koum den 9. Oktober 2013 a Frankräich an d'Kinoen. == Ëm wat geet et am Film? == De Gabriel léisst sech vun enger mysteriéiser Organisatioun engagéieren, fir eng Malette vun engem Land an en anert ze bréngen. Natierlech däerf en ënner kengen Ëmstänn wëssen, wat dran ass, bis enges Daags d'Malette geklaut gëtt, an et dofir en Doudege gëtt... ==Soss== == Kuckt och == * [[Lëscht vu lëtzebuergesche Filmer]] == Um Spaweck == {{Autoritéitskontroll}} {{Referenzen}} {{DEFAULTSORT:Confrerie des larmes}} [[Kategorie:Franséisch Filmer]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmer]] [[Kategorie:Filmer 2013]] [[Kategorie:Thrilleren (Film)]] okp9fzrk75a42rfxe9ka7z69gt34k9t The Family Who Hid in the Cellar 0 153051 2396114 2392892 2022-08-25T13:03:11Z Bdx 7724 Red Lion wikitext text/x-wiki {{Infobox Film nei |Plakat= |Originaltitel= |Produktiounsland=[[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]] |Produktiounsjoer=[[2019]] |Dauer=17 Min. |Originalsprooch=[[Lëtzebuergesch]] |Regie=[[Ayshea Halliwel]] |Fotografie=Amandine Klee |Schnëtt= |Produzent= |Filmproduktiounsgesellschaft=[[Red Lion (Filmproduktiounsgesellschaft)|Red Lion]] |Dréibuch=Ayshea Halliwell<br>[[Mihaela Manea]] |Musek=[[Max Hochmuth]] |Haaptacteuren=[[Fabienne Hollwege]]<br>[[Mickey Hardt]]<br>[[Cassandra Tousch]]<br>[[Bob Rehlinger]]<br>[[Milla Trausch]]<br>[[Jacques Molitor]]<br>[[Tommy Schlesser]]<br>[[Thomas Fairfax-Jones]] }} ''''' The Family Who Hid in the Cellar''''' ass e lëtzebuergesche [[Kuerzfilm]] vun der tierkesch-brittescher Regisseurin [[Ayshea Halliwel]]. En hat Première um [[Luxembourg City Film Festival]] 2019. ==Ëm wat geet et am Film?== Fir déi lëtzebuergesch Famill Franck ass wirtschaftlechen Erfolleg, an absënns, deen no baussen hin ze weisen, alles. Well de Stot sech es awer finanziell net sou gutt steet, een awer weise muss, datt een an der Vakanz war, bleift just eng Léisung: Sou maache wéi wann ee géif fortfueren, a sech dann am Keller verstoppen. Ma dat ass net esou einfach wéi geduecht... == Produktioun == De [[Lëtzebuerger Filmfong]] huet der Filmproduktiounsgesellschaft [[Red Lion]] 2016 e Subside an Héicht vun 120.000 Milliounen Euro accordéiert, fir de Film ze produzéieren.<ref>filmfund.lu: [http://www.filmfund.lu/content/download/4481/61814/version/2/file/ComSe+d%C3%83%C2%A9cisions+f%C3%83%C2%A9vrier+2016.pdf ''Comité de Sélection décisions février 2016'']</ref> == Kuckt och == * [[Lëscht vu lëtzebuergesche Filmer]] ==Um Spaweck== * [https://www.luxfilmfest.lu/en/films/family-who-hid-cellar Fiche] op luxfilmfest.lu {{Autoritéitskontroll}} {{Referenzen}} {{DEFAULTSORT:Family who hid}} [[Kategorie:Lëtzebuergesch Kuerzfilmer]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmer]] [[Kategorie:Filmer 2019]] h26gwmgrmu0cwc139uc2k3wnjdmg2uq Is That, Like, Your Real Job? 0 153958 2396115 2367777 2022-08-25T13:03:20Z Bdx 7724 wikitext text/x-wiki {{Infobox Film nei |Plakat= |Originaltitel=Is that, like, your real job? |Produktiounsland=[[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]] |Produktiounsjoer=[[2019]] |Dauer= |Originalsprooch= |Regie=[[Gintare Parulyte]] |Fotografie=Amandine Klee |Schnëtt=[[Pia Dumont]] |Produzent=[[Red Lion (Filmproduktiounsgesellschaft)|Red Lion]] |Dréibuch=Gintare Parulyte |Musek=Christoph Coburger |Haaptacteuren=[[Gintare Parulyte]] als Ramune<br>[[Leila Lallali]] als Sandy<br>[[Armin Marewski]] als Regisseur 1<br>[[Eugénie Anselin]] als Stewardess 1<br>[[Larisa Faber]] als Stewardess 2<br>[[Jérôme Varanfrain]] als Paul<br>[[Konstntin Rommelfangen]] als 1. Regieassistent<br>[[Paul Cruchten]] als Regisseur 2}} '''''Is That, Like, Your Real Job?''''' ass e lëtzebuergesche [[Kuerzfilm]] vun der litauesch-lëtzebuergescher Regisseurin [[Gintare Parulyte]]. E gouf fir d'éischt den 9. Oktober 2019 um [[CinEast|CinEast Festival]] gewisen. ==Ëm wat geet et am Film?== D'Erliefnesser vun der Ramune, enger litauescher Schauspillerin zu Lëtzebuerg, déi hir Méi huet, an der Filmindustrie fir eescht geholl ze ginn... == Kuckt och == * [[Lëscht vu lëtzebuergesche Filmer]] ==Um Spaweck== * [https://delano.lu/d/detail/news/owning-slip-gintare-parulyte-her-directing-debut/208071 "Owning the slip: Gintaré Parulyté on her directing debut."] delano.lu, 07.10.2019. {{Autoritéitskontroll}} {{Referenzen}} [[Kategorie:Lëtzebuergesch Kuerzfilmer]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmer]] [[Kategorie:Filmer 2019]] od3mexr2ydzc033ats4n7s41biyx763 Lëscht vun de lëtzebuergesche Filmer déi fir eng Oscar-Nominatioun virgeschloe waren 0 157190 2396231 2392422 2022-08-26T10:34:40Z Bdx 7724 /* Lëtzebuerger Filmer an anere Kategorien */ Song of the Sea wikitext text/x-wiki [[Fichier:Preparing for the 84th Annual Academy Awards - giant Oscar statue (6787512754).jpg|thumb|Eng vergréissert Versioun vun der Oscar-Präisstatu]] Dësen Artikel gëtt eng Iwwersiicht iwwer all lëtzebuergesch Filmer déi fir en Oscar virgeschloe waren. Am 21. Joerhonnert goufen eng ganz Rei lëtzebuergesch Filmer als Bäiträg fir de renomméierten US-amerikanesche [[Filmpräis]] [[Academy Awards|Academy Award]] agereecht, besser bekannt als "Oscar". Dëst si souwuel den national Bäitrag an der Kategorie "Beschten internationale Film" (''Academy Award for Best International Feature Film''), déi virun 2020 "Beschte friemsproochege Film" (''Best Foreign Language Film'') geheescht huet, wéi och Lëtzebuerger Filmer a Koproduktioune mat anere Länner an anere Kategorien. Bis ewell gouf just ee lëtzebuergesche Film mat engem Oscar ausgezeechent. Dat ass de lëtzebuergesch-franséischen animéierte Kuerzfilm ''[[Mr Hublot]]'' am Joer 2014. == Eligibilitéit an Auswiel == All Land kann e Film an der Kategorie "Beschten Internationale Film" bei der [[Academy of Motion Picture Arts and Sciences|amerikanescher Filmakademie]], déi den Oscar organiséiert, areechen. Dofir muss de Film eng Minimulängt vu 40 Minutten hunn, baussent den USA produzéiert gi sinn a mindestens 50% vum Dialog muss an enger Sprooch sinn, déi net [[Englesch]] ass. Dowéinst ass et och obligatoresch, Ënnertitelle beim Areeche vum Film matzeliwweren. Och [[Animatiounsfilm]]er an [[Documentaire]] sinn zougelooss. De Film muss mindestens siwe konsekutiv Deeg an engem komerzielle Kino gelaf sinn. Donieft gëtt et och ganz spezifesch Krittäre fir d'Film- an d'Audioformat. Schlussendlech muss d'Land, dat de Film areecht, bestätegen, datt d'kreativ Kontrol ("creative control") iwwer de Film gréisstendeels bei engem Bierger oder engem Resident vum Land loung.<ref>oscars.org: [https://www.oscars.org/oscars/rules-eligibility ''Rules & Eligibility - 94th Oscar Rules - International Feature Film - Additional Resources''] (ondatéiert, gekuckt den 23. Dezember 2021)</ref> Déi Lëtzebuerger Film-Propose gëtt vun enger Jury entscheet. An där Jury sëtze Vertrieder vun de lëtzebuergesche Verbänn vun der audiovisueller Produktioun, de Regisseuren an den Zeenaristen, den audiovisuellen Techniker, de Schauspiller, dem [[Filmfong]], dem [[Centre national de l'audiovisuel|CNA]] an der [[Stater Cinemathéik]].<ref name=screendaily>[https://www.screendaily.com/luxembourg-has-oscar-hopes-for-justine/4028867.article ''Luxembourg has Oscar hopes for Justine''] (27. September 2006)</ref><ref name=gouv13>[https://gouvernement.lu/fr/actualites/toutes_actualites/communiques/2013/08-aout/30-doudege-wenkel.html ''"Doudege Wénkel" défendra les couleurs luxembourgeoises dans la course aux Oscars!''] (30. August 2013)</ref><ref name=rtl120916>rtl.lu: [https://www.rtl.lu/kultur/news/a/954067.html ''"La Supplication" vertrëtt Lëtzebuerg bei den Oscaren''] (11. September 2016)</ref><ref>cineuropa.org: [https://cineuropa.org/en/newsdetail/315278/ ''Luxembourg sends Voices from Chernobyl to the Oscars''] (12. September 2016)</ref> == Lëtzebuergesch Propositiounen an der Kategorie "Beschten Internationale Film" == [[Fichier:Elles (Poster).jpg|thumb|Affiches vun ''[[Elles]]'', deen éischte Film, dee Lëtzebuerg an d'Course ëm den Oscar fir de "Beschten friemsproochege Film" geschéckt huet.]] [[Fichier:PlakatRéfractaire.jpg|thumb|''[[Réfractaire (Film)|Réfractaire]]'', de Bäitrag fir den Oscar 2009]] [[Fichier:Affiche Doudege Wénkel.jpg|thumb|''[[Doudege Wénkel (Film)|Doudege Wénkel]]'', de Bäitrag fir den Oscar 2013]] [[Fichier:Afficeh Barrage (film).jpg|thumb|''[[Barrage (Film)|Barrage]]'', de Bäitrag fir den Oscar 2017]] Zesumme mat der [[Demokratesch Republik Kongo|demokratescher Republik Kongo]], [[Südafrika]] an der [[Ukraine]] war Lëtzebuerg 1997 eent vu véier Länner, dat fir d'éischt Kéier e Film an der Kategorie "Beschte friemsproochege Film" agereecht huet.<ref name=oscar97>oscars.org: [https://web.archive.org/web/19980213090309/http://www.oscars.org/pressreleases/97.11.24.html ''44 Countries Hoping for Oscar Nominations ''] (24. November 1997; archivéiert)</ref> Et war de franséischsproochege Film ''[[Elles]]''. 44 aner Länner haten e Film agereecht, an d'Lëtzebuerger Film gouf net nominéiert. Zënterhier huet Lëtzebuerg reegelméisseg, mä net all Joer e Film agereecht. Et gouf nach kee Film nominéiert. De Film ''[[Your Name Is Justine]]'' aus dem Joer 2006 gouf vun der amerikanescher Filmakademie, déi den Oscar organiséiert, disqualifizéiert. D'Akademie hat zwar kuerz virdrun de Critère, datt de Film an der Landessprooch misst sinn, ofgeschaaft<ref>rediff.com: [https://www.rediff.com/movies/2006/sep/22water.htm ''Water is Canada's Oscar entry''] (22. September 2006)</ref>, mä de Film gouf verworf well e Land fir seng Propositioun misst beweise kënnen, datt "kreatiivt Talent vum Land d'kënschtleresch Kontrol iwwert de Film" hat, an dat wier net de Fall gewiescht. Den [[Joy Hoffmann]], deemolege President vum Selectiounscomité, huet seng Enttäuschung iwwer déi Entscheedung ausgedréckt a commentéiert, datt de Comité sech bewosst war, datt ''Your Name Is Justine'' e grenzwäertege Bäitrag wier, mä datt et de Film ouni Lëtzebuerg net géif gi. Lëtzebuerg hätt 75% vum Budget geliwwert.<ref name=upi06>upi.com: [https://www.upi.com/Entertainment_News/2006/11/08/Luxembourg-disappointed-by-Oscar-snub/25081163027522/ ''Luxembourg 'disappointed' by Oscar snub''] (8. November 2006)</ref> De polnesch-, däitsch an engleschsproochege Film vum Regisseur [[Franco de Pena]], deen am [[Venezuela]] gebuer ass an a Polen lieft, ass eng Koproduktioun tëscht der Lëtzebuerger Produktiounsfirma ''Hemisphere Films'' an dem polneschen ''Opus Film''. E spillt zu Berlin a gouf gréisstendeels zu Lëtzebuerg gedréint.<ref>variety.com: [https://variety.com/2006/film/awards/lux-out-of-name-game-1117953559/ ''Lux out of ‘Name’ game''] (8. November 2006)</ref> {|class="wikitable sortable" background:#fff;" |+ Proposen an der Kategorie "Beschten Internationale Film" |- ! Joer<br>{{small|(Zeremonie)}} ! Film ! Regisseur/in ! Sprooch ! Resultat ! Quell |- | align="center" | 1997<br>(70.) | ''[[Elles]]'' | [[Luis Galvao Teles]] | Franséisch, Portugiesesch | align="center" | net nominéiert | align="center" | <ref name=oscar97/> |- | align="center" | 1998<br>(71.) | ''[[Back in Trouble]]'' | [[Andy Bausch]] | Lëtzebuergesch, Däitsch | align="center" | net nominéiert | align="center" | <ref>oscars.org: [https://web.archive.org/web/19990219094343/http://www.oscars.org/pressreleases/98.11.19.html ''45 Countries Submit Films for Oscar® Consideration''] (19. November 1998; archivéiert)</ref> |- | align="center" | 1999<br>(72.) | align="center" | - | align="center" | - | align="center" | - | align="center" | - | align="center" | - |- | align="center" | 2000<br>(73.) | align="center" | - | align="center" | - | align="center" | - | align="center" | - | align="center" | - |- | align="center" | 2001<br>(74.) | align="center" | - | align="center" | - | align="center" | - | align="center" | - | align="center" | - |- | align="center" | 2002<br>(75.) | ''[[Petites misères]]'' | [[Philippe Boon]] a [[Laurent Brandenbourger]] | Franséisch | align="center" | net nominéiert | align="center" | <ref>paperjam.lu: [https://paperjam.lu/article/communique-le-film-petites-miseres-aux-oscars ''Le film "Petites Misères" aux Oscars''] (12. November 2002)</ref> |- | align="center" | 2003<br>(76.) | ''[[J'ai toujours voulu être une sainte]]'' | [[Geneviève Mersch]] | Franséisch | align="center" | net nominéiert | align="center" | <ref>culture.luxembourg.public.lu: [http://culture.luxembourg.public.lu/Info.Diversite_Cinema_Govinda_Van_Maele.36-2.html ''Arts et culture au Luxembourg. Une culture riche en diversité. Le cinéma''] (gekuckt de 25. November 2021)</ref> |- | align="center" | 2004<br>(77.) | align="center" | - | align="center" | - | align="center" | - | align="center" | - | align="center" | - |- | align="center" |2005<br>(78.) | ''[[Le Roman de Renart (Film 2005)|Le Roman de Renart]]'' | [[Thierry Schiel]] | Franséisch | align="center" | net nominéiert | align="center" | <ref>oscars.org: [https://web.archive.org/web/20071224094324/http://www.oscars.org/press/pressreleases/2005/05.10.25.html''58 Countries Vying for 2005 Foreign Language Film Oscar®''] (25. Oktober 2005; archivéiert)</ref> |- | align="center" | 2006<br>(79.) | ''[[Your Name Is Justine]]'' | [[Franco de Pena]] | Polnesch, Englesch, Däitsch | align="center" | disqualifizéiert | align="center" | <ref name=screendaily/><ref name=upi06/><ref>oscars.org: [https://web.archive.org/web/20080113143027/http://www.oscars.org/press/pressreleases/2006/06.10.19a.html ''61 Countries Seeking Foreign Language Film Oscar®''] (19. Oktober 2006; archivéiert)</ref> |- | align="center" | 2007<br>(80.) | ''[[Perl oder Pica]]'' | [[Pol Cruchten]] | Lëtzebuergesch | align="center" | net nominéiert | align="center" | <ref>automatentest.de: [https://www.automatentest.de/magazin/kleine-geheimnisse/ ''Kleine Geheimnisse (Perl oder Pica)''] (gekuckt de 25. November 2021)</ref> |- | align="center" | 2008<br>(81.) | ''[[Nuits d'Arabie (Film 2007)|Nuits d'Arabie]]'' | [[Paul Kieffer]] | Franséisch, Arabesch, Lëtzebuergesch | align="center" | net nominéiert | align="center" | <ref>awn.com: [https://www.awn.com/news/67-countries-vying-2008-foreign-language-film-oscar ''67 Countries Vying for 2008 Foreign Language Film Oscar''] (17. Oktober 2018)</ref> |- | align="center" | 2009<br>(82.) | ''[[Réfractaire (Film)|Réfractaire]]'' | [[Nicolas Steil]] | Franséisch | align="center" | net nominéiert | align="center" | <ref>gouvernement.lu: [https://filmfund.gouvernement.lu/en/actualites.gouvernement%2Bfr%2Bactualites%2Btoutes_actualites%2Bcommuniques%2B2009%2B09-septembre%2B24-fondspa.html ''"Réfractaire" défendra les couleurs luxembourgeoises dans la course aux Oscars''] (23. September 2009)</ref> |- | align="center" | 2010<br>(83.) | align="center" | - | align="center" | - | align="center" | - | align="center" | - | align="center" | - |- | align="center" | 2011<br>(84.) | align="center" | - | align="center" | - | align="center" | - | align="center" | - | align="center" | - |- | align="center" | 2012<br>(85.) | align="center" | - | align="center" | - | align="center" | - | align="center" | - | align="center" | - |- | align="center" | 2013<br>(86.) | ''[[Doudege Wénkel (Film)|Doudege Wénkel]]'' | [[Christophe Wagner]] | Lëtzebuergesch | align="center" | net nominéiert | align="center" | <ref name=gouv13/> |- | align="center" | 2014<br>(87.) | ''[[Never Die Young]]'' | [[Pol Cruchten]] | Franséisch | align="center" | net nominéiert | align="center" | <ref>luxtimes.lu: [https://www.luxtimes.lu/en/luxembourg/harrowing-true-story-from-luxembourg-is-oscar-hopeful-602d396bde135b92363088c8 ''Harrowing true story from Luxembourg is Oscar hopeful''] (28. August 2014)</ref> |- | align="center" | 2015<br>(88.) | ''[[Baby (a)lone]]'' | [[Donato Rotunno]] | Lëtzebuergesch | align="center" | net nominéiert | align="center" | <ref>cineuropa.org: [https://cineuropa.org/en/newsdetail/297617/ ''Baby(A)lone is Luxembourg’s Oscars hopeful''] (24. August 2015)</ref> |- | align="center" | 2016<br>(89.) | ''[[Voices from Chernobyl (Film)|Voices from Chernobyl]]'' | [[Pol Cruchten]] | Franséisch | align="center" | net nominéiert | align="center" | <ref name=rtl120916/> |- | align="center" | 2017<br>(90.) | ''[[Barrage (Film)|Barrage]]'' | [[Laura Schroeder]] | Franséisch | align="center" | net nominéiert | align="center" | <ref>eldo.lu: [https://www.eldo.lu/aktuell/news/a/78766.html''De Film "Barrage" geet fir Lëtzebuerg an d'Course''] (gekuckt de 25. November 2021)</ref><ref>lequotidien.lu: [https://lequotidien.lu/culture/oscars-2018-barrage-de-laura-schroeder-choisi-pour-representer-le-luxembourg/ ''Oscars 2018 : « Barrage » de Laura Schroeder, choisi pour représenter le Luxembourg''] (11. September 2017)</ref><ref>wort.lu: [https://www.wort.lu/de/kultur/barrage-choisi-pour-les-oscars-59b2adca56202b51b13c2ebb ''«Barrage» choisi pour les Oscars''] (8. September 2017)</ref> |- | align="center" | 2018<br>(91.) | ''[[Gutland]]'' | [[Govinda Van Maele]] | Lëtzebuergesch, Däitsch | align="center" | net nominéiert | align="center" | <ref>cineuropa.org: [https://cineuropa.org/en/newsdetail/360064/ ''Luxembourg pins its hopes on Gutland for the Oscars''] (10. September 2018)</ref> |- | align="center" | 2019<br>(92.) | ''[[Tel Aviv on Fire]]'' | [[Sameh Zoabi]] | Hebräesch, Arabesch | align="center" | net nominéiert | align="center" | <ref>hollywoodreporter.com: [https://www.hollywoodreporter.com/movies/movie-news/2020-oscars-luxembourg-selects-tel-aviv-fire-international-feature-film-category-1242845/ ''Oscars: Luxembourg Selects ‘Tel Aviv on Fire’ for International Feature Film Category''] (24. September 2019)</ref> |- | align="center" | 2020<br>(93.) | ''[[Cuentos del río]]'' | [[Julie Schroell]] | Spuenesch | align="center" | net nominéiert | align="center" | <ref>gemengen.lu: [https://gemengen.lu/web/2020/10/06/river-tales-cuentos-del-rio-designe-pour-representer-le-luxembourg-dans-la-course-aux-oscars-2021/ ''« River Tales / Cuentos del rio » désigné pour représenter le Luxembourg dans la course aux Oscars 2021''] (6. Oktober 2020)</ref> |- | align="center" | 2021<br>(94.) | ''[[Io sto bene]]'' | [[Donato Rotunno]] | Italieenesch, Franséiesch, Lëtzebuergesch | align="center" | Resultat steet aus | align="center" | <ref>gouvernement.lu: [https://gouvernement.lu/fr/actualites/toutes_actualites/communiques/2021/10-octobre/25-fonspa-oscars.html ''Le film "Io sto bene" de Donato Rotunno défendra les couleurs du Luxembourg dans la course aux Oscars 2022''] (25. Oktober 2021)</ref> |} == Koproduktiounen, déi vun anere Länner agereecht goufen == Donieft gëtt et eng ganz Rei Filmer, déi vu lëtzebuergeschen Entreprise koproduzéiert goufen an déi vun anere Länner als deenen hir Propositioun agereecht goufen. {|class="wikitable sortable" background:#fff;" |+ Lëtzebuerger Koproduktiounen, déi vun anere Länner an der Kategorie "Beschten Internationale Film" agereecht goufen |- ! Joer<br>{{small|(Zeremonie)}} ! Film<br>{{small|(Regisseur/in)}} ! Areechungsland<br>{{small|(a Koproduktiounslänner)}} ! Sprooch ! Resultat ! Quell |- | align="center" | 2003<br>(76.) | ''[[De tweeling (Film 2002)|De tweeling]]''<br>{{small|Olivier Masset-Depasse}} | {{NLD}}<br>{{small|(Lëtzebuerg)}} | Hollännesch | align="center" | net nominéiert | align="center" | <ref>trouw.nl: [https://www.trouw.nl/nieuws/oscar-nominatie-voor-de-tweeling~b9d0e36d/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2Fn ''Oscar-nominatie voor 'De Tweeling''] (28. Januar 2004)</ref> |- | align="center" | 2010<br>(83.) | ''[[Illégal]]''<br>{{small|Olivier Masset-Depasse}} | {{BEL}}<br>{{small|(Lëtzebuerg, Frankräich)}} | Franséisch, Russesch | align="center" | net nominéiert | align="center" | <ref>cineuropa.org: [https://cineuropa.org/en/newsdetail/150757/ ''Illegal sets sights on Oscar nomination''] (20. September 2010)</ref> |- | align="center" | 2010<br>(83.) | ''[[La petite chambre]]''<br>{{small|Stéphanie Chuat a Véronique Reymond}} | {{CHE}}<br>{{small|(Lëtzebuerg)}} | Franséisch | align="center" | net nominéiert | align="center" | <ref>variety.com: [https://variety.com/2015/film/global/belgium-sends-the-brand-new-testament-to-foreign-language-oscar-race-1201599674/ ''Belgium Sends ‘The Brand New Testament’ To Foreign-Language Oscar Race ''] (22. September 2015)</ref> |- | align="center" | 2015<br>(88.) | ''[[Le Tout Nouveau Testament]]''<br>{{small|[[Jaco Van Dormael]]}} | {{BEL}}<br>{{small|(Lëtzebuerg)}} | Franséisch | align="center" | net nominéiert | align="center" | <ref>cineuropa.org: [https://variety.com/2015/film/global/belgium-sends-the-brand-new-testament-to-foreign-language-oscar-race-1201599674/ ''Belgium Sends ‘The Brand New Testament’ To Foreign-Language Oscar Race''] (7. Januar 2011)</ref> |- | align="center" | 2020<br>(93.) | ''[[Deux (Film 2019)|Deux]]''<br>{{small|[[Filippo Meneghetti]]}} | {{FRA}}<br>{{small|(Belsch, Lëtzebuerg)}} | Franséisch | align="center" | net nominéiert | align="center" | <ref>slate.fr: [http://www.slate.fr/story/197765/deux-flilippo-meneghetti-lea-drucker-lesbiennes-agees-oscars-coming-out-femmes-agees-thriller ''On n'a pas assez parlé de «Deux», le représentant français aux Oscars 2021''] vum Thomas Messias (26. Dezember 2020)</ref> |- | align="center" | 2020<br>(93.) | ''[[Colectiv]]''<br>{{small|Alexander Nanau}} | {{ROU}}<br>{{small|(Lëtzebuerg)}} | Rumänesch | align="center" | nominéiert | align="center" | <ref name=rtlcol>rtl.lu: [https://today.rtl.lu/culture/film-and-books/a/1688962.html ''"Collective" and "Wolfwalkers", two Luxembourg co-productions, nominated for an Oscar''] (16. Mäerz 2021)</ref> |} == Lëtzebuerger Filmer an anere Kategorien == ''[[Mr Hublot]]'' vum [[Laurent Witz]] an [[Alexandre Espigares]] aus dem Joer 2013 gouf als bis ewell eenzeg lëtzebuergesch Produktioun mam Oscar präisgekréint, an dat an der Kategorie "Beschten animéierte Kuerzfilm" (''Academy Award for Best Animated Short Film''). En ass eng Koproduktioun tëscht dem Fransous [[Laurent Witz]] an dem Lëtzebuerger [[Alexandre Espigares]].<ref name=cineuropahublot>cineuropa.org: [https://cineuropa.org/en/newsdetail/252957/ ''Mr Hublot earns Luxembourg its first Oscar''] (3. Mäerz 2014)</ref> En Rei aner Filmer, alles Koproduktioune mat anere Länner, hunn et gepackt fir an anere Kategorien nominéiert ze ginn. Déi meescht dovu sinn Animatiounsfilmer. {|class="wikitable sortable" background:#fff;" |+ Lëtzebuerger Koproduktiounen, déi an anere Kategorien agereecht goufen |- ! Joer<br>{{small|(Zeremonie)}} ! Film<br>{{small|(Regisseur/in)}} ! Sprooch ! Produktiounslänner ! Kategorie ! Resultat ! Quell |- | align="center" | 2000<br>(76.) | ''[[Shadow of the Vampire]]''<br>{{small|[[E. Elias Merhige]]}} | Englesch | Lëtzebuerg, USA, Groussbritannien | Beschte Schauspiller an enger Nieweroll ("Academy Award for Best Supporting Actor") fir de [[Willem Dafoe]]<br>Beschte Maquillage ("Academy Award for Best Makeup and Hairstyling") fir d' Ann Buchanan an d'Amber Sibley | align="center" | nominéiert | align="center" | <ref>imdb.com: [https://www.imdb.com/title/tt0189998/awards/ Shadow of the Vampire (2000) - Awards]</ref> |- | align="center" | 2013<br>(86.) | ''[[Ernest et Célestine]]''<br>{{small|Stéphane Aubier, Vincent Patar a Benjamin Renner}} | Franséisch | Lëtzebuerg, Belsch, Frankräich | Beschten animéierte Spillfilm ("Best Animated Feature") | align="center" | nominéiert | align="center" | <ref>rtbf.be: [https://www.rtbf.be/info/medias/detail_oscars-ernest-et-celestine-ne-remporte-pas-l-oscar-du-meilleur-film-d-animation?id=8213960 ''Oscars - "Ernest et Célestine" ne remporte pas l'Oscar du meilleur film d'animation''] (3. Mäerz 2014)</ref> |- | align="center" | 2013<br>(86.) | ''[[Mr Hublot]]''<br>{{small|[[Laurent Witz]] an [[Alexandre Espigares]]}} | ouni Dialog | Lëtzebuerg, Frankräich | Beschten animéierte Kuerzfilm ("Best Animated Short Film") | align="center" | gewonnen | align="center" | <ref name=cineuropahublot/> |- | align="center" | 2014<br>(87.) | ''[[Song of the Sea (Film 2014)|Song of the Sea]]''<br>{{small|[[Tomm Moore]]}} | Englesch / Iresch / Franséisch (dräi Sproocheversiounen) | Lëtzebuerg, Irland, Belsch, Dänemark, Frankräich | Beschten animéierte Spillfilm ("Best Animated Feature Film") | align="center" | nominéiert | align="center" | <ref>wort.lu: [https://www.wort.lu/fr/culture/song-of-the-sea-rentre-bredouille-des-oscars-54eadfc20c88b46a8ce540f4 ''«Song of the Sea» rentre bredouille des Oscars''] (23. Februar 201§5)</ref> |- | align="center" | 2017<br>(90.) | ''[[The Breadwinner]]'' {{small|Nora Twomey}} | Englesch | Lëtzebuerg, Kanada, Irland | Beschten animéierte Spillfilm ("Best Animated Feature") | align="center" | nominéiert | align="center" | <ref name=cineuropahublot/> |- | align="center" | 2020<br>(93.) | ''[[Wolfwalkers]]''<br>{{small|Tomm Moore a Ross Stewart}} | Englesch | Lëtzebuerg, Irland, Frankräich | Beschten animéierte Spillfilm ("Best Animated Feature") | align="center" | nominéiert | align="center" | <ref name=rtlcol/><ref name=cineuropahublot/> |- | align="center" | 2020<br>(93.) | ''[[Colectiv]]''<br>{{small|Alexander Nanau}} | Rumänesch | Lëtzebuerg, Rumänien | Beschten Documentaire ("Best Documentary Feature") | align="center" | nominéiert | align="center" | <ref name=rtlcol/> |- |} == Kuckt och == * [[Filmindustrie zu Lëtzebuerg]] * [[Lëtzebuerger Filmpräis]] {{Referenzen}} [[Kategorie:Oscar]] [[Kategorie:Lëtzebuergesche Film]] k2m133vlywiizqj3bb2gcl5f80a6iay Corsage (Film) 0 158753 2396226 2395703 2022-08-26T10:00:23Z Zinneke 34 /* Soss */ wikitext text/x-wiki {{Infobox Film nei| |Originaltitel=Corsage |Produktiounsland=[[Eisträich]]<br>[[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]] |Produktiounsjoer=[[2022]] |Dauer= |Originalsprooch=[[Däitsch]] |Regie=[[Marie Kreutzer]] |Fotografie=[[Judith Kaufmann]] |Produktiounsgesellschaft=Film Ag, [[Samsa Film]], Komplizen Film, Kazak Productions |Dréibuch=[[Marie Kreutzer]] |Musek=[[Camille]] |Haaptacteuren=[[Vicky Krieps]]<br>[[Florian Teichtmeister]]<br>[[Katharina Lorenz]]<br>[[Jeanne Werner]]<br>[[Alma Hasun]]<br>[[Manuel Rubey]]<br>[[Finnegan Oldfield]]<br>[[Aaron Friesz]]<br>[[Rosa Hajjaj]]<br>[[Lilly Marie Tschoertner]]<br>[[Bay Middleton]] }} '''''Corsage''''' ass eng éisträichesch-lëtzebuergesch-däitsch-franséisch Koproduktioun, e Film vun der Regisseurin [[Marie Kreutzer]]. En hat seng Première den 20. Mee 2022 um [[Filmfestival vu Cannes]], wou en an der Selektioun ''Un certain regard'' gelaf ass<!-- a koum zu Lëtzebuerg de .... eraus-->. == Ëm wat geet et am Film? == D'[[Elisabeth vun Éisträich-Ungarn]], bekannt als ''Sisi'', kritt 40 Joer. Si mierkt, datt hir Jugend a Schéinheet, fir déi se bewonnert gouf, lues a lues verschwënnt a freet sech wat an hirem Liewe wichteg ass... ==Soss== D'Vicky Krieps hat der Regisseurin d'Iddi vum Film ginn. Si ass och ''Executive Producer'' vum Film.<ref>[https://www.hollywoodreporter.com/movies/movie-reviews/corsage-review-cannes-2022-1235152389/ Corsage Review.] hollywoodreporter.com, 22.05.2022.</ref> D'Dréiaarbechte waren am Mäerz an am Juli 2021 zu [[Wien]], an [[Nidderéisträich]] an zu [[Lëtzebuerg]].<ref>[https://filminstitut.at/filme/corsage Fiche] op filminstitut.at, gekuckt 2022-05-24.</ref> 2022 huet d'Vicky Krieps um [[Festival vu Cannes]] an der Selektioun ''Un certain regard'' (ex-aequo) de Präis vun der beschter Interpretatioun fir hir Roll vun der ''Sisi'' gewonnen<ref name=":0">{{Citation|url=https://www.rtl.lu/kultur/news/a/1919702.html|titel=Filmfestival vu Cannes: Vicky Krieps gëtt als bescht Actrice ausgezeechent|bezochtdatum=2022-05-29|werk=www.rtl.lu|taal=lb}}</ref><ref name=":1">{{Citation|url=https://www.wort.lu/de/kultur/die-croisette-feiert-vicky-krieps-mit-einem-darstellerpreis-629121b5de135b923602b996|titel=Die Croisette feiert Vicky Krieps mit einem Darstellerpreis|bezochtdatum=2022-05-29|datum=2022-05-27|werk=Luxemburger Wort - Deutsche Ausgabe|taal=de}}</ref>. Och um 28. Filmfestival vu Sarajevo gouf si dofir als bescht Schauspillerin ausgezeechent.<ref>[https://www.sff.ba/novost/11867/28th-sarajevo-film-festival-awards 28th Sarajevo Film Festival Awards.]</ref> == Kuckt och == * [[Lëscht vu lëtzebuergesche Filmer]] == Um Spaweck == * Jessica Kiang: [https://variety.com/2022/film/reviews/corsage-review-1235270514 "‘Corsage’ Review: A Superb Vicky Krieps Gives the Empress New Clothes in a Brilliant Reclamation of the ‘Sissi’ Legend."] variety.com, 20.05.2022 {{Autoritéitskontroll}} {{Referenzen}} [[Kategorie:Éisträichesch Filmer]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmer]] [[Kategorie:éisträichesch Filmdramen]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmdramen]] [[Kategorie:Filmer 2022]] [[Kategorie:Filmer vun der Marie Kreutzer]] bcwmpljhclbhej6ik1oh1iyi29mn4kb 2396237 2396226 2022-08-26T11:53:55Z 2A02:A03F:A199:6C00:8803:DFB7:7BE0:1314 /* Soss */ k wikitext text/x-wiki {{Infobox Film nei| |Originaltitel=Corsage |Produktiounsland=[[Eisträich]]<br>[[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]] |Produktiounsjoer=[[2022]] |Dauer= |Originalsprooch=[[Däitsch]] |Regie=[[Marie Kreutzer]] |Fotografie=[[Judith Kaufmann]] |Produktiounsgesellschaft=Film Ag, [[Samsa Film]], Komplizen Film, Kazak Productions |Dréibuch=[[Marie Kreutzer]] |Musek=[[Camille]] |Haaptacteuren=[[Vicky Krieps]]<br>[[Florian Teichtmeister]]<br>[[Katharina Lorenz]]<br>[[Jeanne Werner]]<br>[[Alma Hasun]]<br>[[Manuel Rubey]]<br>[[Finnegan Oldfield]]<br>[[Aaron Friesz]]<br>[[Rosa Hajjaj]]<br>[[Lilly Marie Tschoertner]]<br>[[Bay Middleton]] }} '''''Corsage''''' ass eng éisträichesch-lëtzebuergesch-däitsch-franséisch Koproduktioun, e Film vun der Regisseurin [[Marie Kreutzer]]. En hat seng Première den 20. Mee 2022 um [[Filmfestival vu Cannes]], wou en an der Selektioun ''Un certain regard'' gelaf ass<!-- a koum zu Lëtzebuerg de .... eraus-->. == Ëm wat geet et am Film? == D'[[Elisabeth vun Éisträich-Ungarn]], bekannt als ''Sisi'', kritt 40 Joer. Si mierkt, datt hir Jugend a Schéinheet, fir déi se bewonnert gouf, lues a lues verschwënnt a freet sech wat an hirem Liewe wichteg ass... ==Soss== D'Vicky Krieps hat der Regisseurin d'Iddi vum Film ginn. Si ass och ''Executive Producer'' vum Film<ref>[https://www.hollywoodreporter.com/movies/movie-reviews/corsage-review-cannes-2022-1235152389/ Corsage Review.] hollywoodreporter.com, 22.05.2022.</ref>. D'Dréiaarbechte waren am Mäerz an am Juli 2021 zu [[Wien]], an [[Nidderéisträich]] an zu [[Lëtzebuerg]]<ref>[https://filminstitut.at/filme/corsage Fiche] op filminstitut.at, gekuckt 2022-05-24.</ref>. 2022 huet d'Vicky Krieps um [[Festival vu Cannes]] an der Selektioun ''Un certain regard'' (ex-aequo) de Präis vun der beschter Interpretatioun fir hir Roll vun der ''Sisi'' gewonnen<ref name=":0">{{Citation|url=https://www.rtl.lu/kultur/news/a/1919702.html|titel=Filmfestival vu Cannes: Vicky Krieps gëtt als bescht Actrice ausgezeechent|bezochtdatum=2022-05-29|werk=www.rtl.lu|taal=lb}}</ref><ref name=":1">{{Citation|url=https://www.wort.lu/de/kultur/die-croisette-feiert-vicky-krieps-mit-einem-darstellerpreis-629121b5de135b923602b996|titel=Die Croisette feiert Vicky Krieps mit einem Darstellerpreis|bezochtdatum=2022-05-29|datum=2022-05-27|werk=Luxemburger Wort - Deutsche Ausgabe|taal=de}}</ref>. Och um 28. Filmfestival vu Sarajevo gouf si dofir als bescht Schauspillerin ausgezeechent.<ref>[https://www.sff.ba/novost/11867/28th-sarajevo-film-festival-awards 28th Sarajevo Film Festival Awards.]</ref> == Kuckt och == * [[Lëscht vu lëtzebuergesche Filmer]] == Um Spaweck == * Jessica Kiang: [https://variety.com/2022/film/reviews/corsage-review-1235270514 "‘Corsage’ Review: A Superb Vicky Krieps Gives the Empress New Clothes in a Brilliant Reclamation of the ‘Sissi’ Legend."] variety.com, 20.05.2022 {{Autoritéitskontroll}} {{Referenzen}} [[Kategorie:Éisträichesch Filmer]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmer]] [[Kategorie:éisträichesch Filmdramen]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmdramen]] [[Kategorie:Filmer 2022]] [[Kategorie:Filmer vun der Marie Kreutzer]] r2te3ipq0r90gpno4g36x9z11s43wtu Kathedral Notre-Dame vu Chartres 0 158789 2396117 2392731 2022-08-25T13:11:10Z Les Meloures 580 /* Moossen */., replaced: skulptéiert → sculptéiert using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infobox Gebai}} D''''Kathedral Notre-Dame vu Chartres''' ass eng [[Katholizismus|kathoulesch]] [[Kathedral]] an der franséischer Stad [[Chartres]] am [[Departement Eure-et-Loir]], an der [[Franséisch Regiounen|Regioun]] [[Centre-Val de Loire]]. Se gouf, zum gréissten Deel bannent enger 30 Joer tëscht 1194 an 1225 gebaut, op der Plaz vun engem [[romanik|romanesche]] Virgängerbau, deen 1194 duerch e Feier zerstéiert gi war. Vun deem haten e puer Elementer 'iwwerlieft' wéi de ''Portail royal'' aus de Joeren 1145-1150, déi an den Neibau integréiert goufen. 1240 waren d'Fënstere fäerdeg agebaut, an de 24. Oktober [[1260]] konnt se konsekréiert ginn. Am Laf vun de Joerhonnerte koum deen een oder aneren Ubau derbäi, wéi z.&nbsp;B. den Nordtuerm aus dem 16. Joerhonnert. De Kinnek [[Henri IV. vu Frankräich|Henri IV.]] gouf, well e wéinst dem [[Reliounskrich (Frankräich)|Reliounskrich]] net op [[Reims]] konnt goen, an dëser Kathedral de 27. Februar 1594 gesalbt a gekréint. 1836 ass den Daach mat sengem mëttelalterlechen Daachstull aus Käschtebamholz ofgebrannt an huet missen nei opgeriicht ginn, dës Kéier mat engem Gespär aus Eisen. Tëscht 2009 an 2019 gouf se restauréiert. Dobäi gouf se bannenan nees esou mat de Faarwen, wéi se ursprénglech ubruecht waren, dekoréiert. D'Kathedral vu Chartres gëllt als emblematesche Bau vun der [[Gotik]], an als eng vu den am beschten erhalene Kathedrale vu där Epoch; ë.&nbsp;a. wat hir Sklupturen, faarweg Fënsteren oder d'Buedemplacke betrëfft. An hir gëtt d'[[Reliquie]] vum ''Voile vun der Joffer Maria'' versuergt - en Don vum [[Charles de Plakkapp|Charel dem Plakapp]] aus dem Joer 876; a se war d'Zil vu grousse Pilgerfaarten. Nach haut stécht s'als imposante Bau, mat den niddregen Haiser an der Alstad ronderëm, ervir, an ass vu wäitem gutt ze gesinn. D'Gebai ass zanter 1862 als [[Monument historique (Frankräich)|monument historique]] klasséiert an eent vun den éischten , déi (1979) op d'Lëscht vum [[Weltierwen|Kultur-Weltierwe]] vun der [[Unesco]] opgeholl goufen. <br /><gallery mode="packed"> Fichier:Chartres_cathedral.jpg|Vue vu baussen Fichier:Choeur Chartres 2012.jpg|Chouer File:Chartres - north portal - right bay.jpg|Tympan vum Nordportal Fichier:Chartres_Cathedral_020_south_facade_TTaylor.JPG|Südportal File:Chartres2006 079.jpg|Detail vum ''Portail royal'' Fichier:Plan.cathedrale.Chartres.png|Plang File:Cathedrale nd chartres vitraux015.jpg|Rosace Fichier:Sacre Henri4 France 01.jpg|Kréinung vum Henri IV. zu Chartres File:ChartresApproximation.svg|Plang vum Labberänt um Buedem </gallery> == Moossen == Héicht vum Gewëllef: 37.50 m Héicht vum Buedem bis un d'Daachspëtzt: 51 m Héicht vum romanesche Kierchtuerm: 105 m Héicht vum gotesche Kierchtuerm: 115 m Längt bannenan: 130 m, dovunner: ** Virschëff 17 m ** Schëff: 44 m ** Kräizung vum Transept: 14 m} ** Chouer: 37 m * Breet vum Schëff: 33m * Breet vun der Westfassad : 48 m * Breet vun der Nord- oder Südfassad: 40 m Mat enger Fläch vu 650 m2 ass de Chouer dee gréissten a Frankräich, grad wéi d'Queeschschëff mat 63.4 m dat längst ass. An an un der Kathedral sinn eng 3.500 Statuen, dovun 200 ronderëm de Chouer. Hir 9 Portaler, déi all sculptéiert sinn, sinn eenzegaarteg an Europa. D'grouss [[Rosace]], mat engem Duerchmiesser vun 13.36 ass eng vun de gréissten op der Welt. D'faarweg Fënstere fir hiren Deel hunn eng Totalfläch vun 2.600 {{m2}}. ==Kuckt och == * [[Lëscht vun de Weltierwen (Europa)]] ==Um Spaweck== {{commonscat|Cathédrale Notre-Dame de Chartres|{{PAGENAME}}}} [[Kategorie:Kathedralen a Frankräich|Chartres]] [[Kategorie:Bauwierker 13. Joerhonnert]] [[Kategorie:Weltkulturierwen a Frankräich]] [[Kategorie:Historesch Monumenter a Frankräich]] iizf3nw1m24oy5jp1zkovunj0e6hpqp Deal Productions 0 158849 2396146 2391940 2022-08-25T13:28:20Z Bdx 7724 wikitext text/x-wiki {{Infobox Entreprise | Numm = deal productions<br>deal S.A. | Logo = | Bild = | Bildtext = | Typ = | Slogan = | Grënnungsdatum = 03.11.2010 | Sëtz = [[Kielen]], {{LUX}} | Leedung = | Mataarbechter = <!--<small>(Datum)</small>--> | Branche = [[Filmindustrie]] | Produit = [[Filmproduktioun]] | Ëmsaz = | Homepage = [https://www.dealproductions.com dealpruductions.com] }} '''deal productions''' ass de kommerziellen Numm vun der '''deal SA'''<ref>agedroen am [[Handelsregëster (Lëtzebuerg)|Handelsregëster]] ënnert der Nummer B156424</ref>, enger [[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergescher]] [[Filmproduktiounsfirma]], déi 2010 vun der [[Désirée Nosbusch]] an der [[Alexandra Hoesdorff]] gegrënnt gouf. Si huet hire Sëtz am [[Filmland]] zu [[Kielen]]. Zu hirem Repertoire gehéiere Spillfilmer, Documentairen an Tëleesserien. ==Um Spaweck== * [https://www.dealproductions.com/ dealproductions.com], offiziell Websäit. {{Referenzen an Notten}} [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmproduktiounsgesellschaften]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Entreprisen]] 99hhdzkt0zz47yg6rdkcgzrh0w6ljoc Never Die Young 0 158926 2396111 2392788 2022-08-25T13:02:25Z Bdx 7724 Red Lion wikitext text/x-wiki {{Infobox Film nei |Plakat = Affiche Never Die Young.jpg |Originaltitel = Never Die Young |Produktiounsland = {{LUX}} |Produktiounsjoer = |Première = 30. Mäerz 2013 (Avant-première) |Dauer = 66 min |Originalsprooch = Franséisch |Regie = [[Pol Cruchten]] |Dréibuch = Pol Cruchten |Fotografie = Jerzy Palacz |Faarftechnik = |Format = |Musek = |Dekoren = |Schnëtt = Dominique Galliéni<br>Dominique Vieillard |Produzent = Pol Cruchten<br>[[Jeanne Geiben]] |Produktiounsgesellschaft = [[Red Lion (Filmproduktiounsgesellschaft)|Red Lion]] |Haaptacteuren = ''Franséisch Versioun:''<br>Robinson Stévenin: Mann (Stëmm)<br>Laurence Côte: Fra (Stëmm)<br>''Däitsch Versioun:''<br>August Diehl: Mann (Stëmm)<br>Sophie Rois: Fra (Stëmm) }} '''''Never Die Young''''' ass e lëtzebuergeschen [[Dokumentarfilm]] vum [[Pol Cruchten]] aus dem Joer 2013. == Ëm wat geet et am Film? == De Guido Peter gëtt 1957 zu [[Péiteng]] gebuer. Am Alter vun 12 Joer gëtt hien an en Internat zu [[Arel]] geschéckt. No dräi Joer geet hien zréck op Péiteng, mee d'Liewen ass anescht. De Guido ass méi erwuesse ginn a behëlt sech anescht. Hien huet all Vertrauen an d'Autoritéite verluer a fänkt un, Drogen ze huelen. Hie gëtt ofhängeg, a fir seng Sucht kënnen ze finanzéieren, fänkt hien un, [[Heroin]] ze verkafen. Mee et dauert net laang, bis d'Liewen, sou wéi hien et kennt, en abrupte Stopp kritt. Hien ass geläämt an un e [[Rollstull]] gebonnen. == Hannergrond == De Film ass kee klasseschen Dokumentarfilm; e gëtt och als "Doku-Fiktioun" oder "fiktional Dokumentatioun" beschriwwen.<ref name=ofweb>polcruchten.com: [https://polcruchten.com/2015/01/22/never-die-young-2/ ''Never Die Young''] (22. Januar 2015)</ref><ref name=wort140924>wort.lu: [https://www.wort.lu/fr/culture/never-die-young-de-pol-cruchten-enfin-sur-les-ecrans-542295ddb9b398870806aa28 ''«Never Die Young» de Pol Cruchten enfin sur les écrans''] vum Marie-Laure Rolland (24. September 2014)</ref><ref name=wort130923>wort.lu: [https://www.wort.lu/de/kultur/never-die-young-kommt-auf-die-leinwand-5421355eb9b398870806a011 ''"Never Die Young" kommt auf die Leinwand''] vum [[Vesna Andonovic]] (23. September 2013)</ref> En erzielt d'Liewe vun enger reeller Persoun awer ouni Dialog. Eng Stëmm erzielt d'Geschicht an et gi Wäitwénkelopname gewisen. An engem Interview sot de Pol Cruchten, hien géif de Protagonist vum Film 15 Joer laang kennen an hätt e reegelméisseg besicht.<ref name=wort130923/> An engem aneren Interview nennt hien déi Persoun säi Cousin, deen de Film inspiréiert hätt.<ref name=essentiel>lessentiel.lu: [https://www.lessentiel.lu/fr/story/c-est-un-honneur-d-incarner-le-luxembourg-154921816996 ''«C'est un honneur d'incarner le Luxembourg»''] vum Cédric Botzung (17. September 2014)</ref> Ufanks war geplangt, Interviewe mat relevanten Experten an de Film anzebauen. Déi goufen och gedréint, mee spéider erëm erausgeholl.<ref name=land130308/> De Film gouf haaptsächlech zu Lëtzebuerg gedréint, mat e puer Opnamen zu [[Colmar]] am [[Elsass]] an zu [[De Panne]] op der belscher Côte.<ref name=essentiel/> Déi däitsch Adaptatioun vum franséischen Original gouf vum däitsche Bestsellerauteur [[Daniel Kehlmann]] an déi englesch vum britteschen Dramatiker [[Christopher Hampton]] realiséiert. == Opféierung a Präisser == De Film hat seng Avant-première den 30. Mäerz 2013 an der [[Luxembourg City Film Festival|Discovery Zone]], dem Filmfestival vun der Stad Lëtzebuerg, an ass de 24. September 2014 fir d'éischt am reguläre Kinosprogramm gewise ginn. En ass och am Januar 2015 um internationale Filmfestival vu [[Palm Springs]] an den [[USA]] gewise ginn. ''Never Die Young'' gouf beim [[Lëtzebuerger Filmpräis 2014]] als "Beschten Documentaire" ausgezeechent.<ref>filmfund.lu: [http://www.filmfund.lu/film-fund-luxembourg/letzebuerger-filmpraeis/letzebuerger-filmpraeis-2014 ''Lëtzebuerger Filmpräis 2014''] (net datéiert)</ref> Am selwechte Joer gouf de Pol Cruchten fir den Documentaire als beschte Regisseur bei den [[Trophées francophones du cinéma]] nominéiert.<ref>5minutes.rtl.lu: [https://5minutes.rtl.lu/actu/luxembourg/a/537756.html ''4 films luxembourgeois sélectionnés''] (22. Mee 2014)</ref> De Film war 2014 och déi [[Lëscht vun de lëtzebuergesche Filmer déi fir eng Oscar-Nominatioun virgeschloe waren|lëtzebuergesch Propositioun fir eng Oscar-Nominatioun]] an der Kategorie "Beschten Internationale Film", mee gouf net nominéiert.<ref>luxtimes.lu: [https://www.luxtimes.lu/en/luxembourg/harrowing-true-story-from-luxembourg-is-oscar-hopeful-602d396bde135b92363088c8 ''Harrowing true story from Luxembourg is Oscar hopeful''] (28. August 2014)</ref><ref>wort.lu: [https://www.wort.lu/de/kultur/never-die-young-im-rennen-um-den-oscar-53ff0777b9b398870805bcd7 ''"Never Die Young" im Rennen um den Oscar''] (28. August 2014)</ref> Et war déi zweet vun am Ganzen dräi Kéieren, datt Lëtzebuerg e Film vum Pol Cruchten fir den Oscar virgeschloen huet.<ref>Déi aner zwéi Filmer ware ''[[Perl oder Pica]]'' fir den Oscar 2007 a ''[[Voices from Chernobyl (Film)|Voices from Chernobyl]]'' (2016).</ref> Zënter Dezember 2021 ass de Film op der [[Streaming|Streamingplatform]] [[Netflix]] disponibel.<!--https://www.facebook.com/redlionlux/posts/pfbid029e2b7CQGAH7jN5SuckhYKHB9VjFCE4QaiWwBUkroQU5DauNGC4zWEXuQcfbp8qQul--> == Accueil an der Press == Marie-Laure Rolland, [[Luxemburger Wort]]:<ref name=wort140924/> <blockquote>''Derrière ce sujet de société, on peut aussi voir une méditation sur le sens de la vie – entre contingence et nécessité, les liens familiaux ou amicaux, la solitude, la quête d'absolu. Un grand film.''</blockquote> [[Josée Hansen]], [[d'Lëtzebuerger Land]]:<ref name=land130308>land.lu: [https://www.land.lu/page/article/171/6171/FRE/index.html ''En mode tragédie''] vum Josée Hansen (8. Mäerz 2013)</ref> <blockquote>''Tout cela est extrêmement minimaliste, laconique, mais aussi esthétique et intrigant. [...] la forme extrême, le récit très posé, la musique (des chansons de Bob Dylan), l’absence de dialogues [...] ou d’éléments dramatiques et les très belles images de Jerzy Palacz en font un très grand film[.]''</blockquote> Jordan Mintzer, The Hollywood Reporter:<ref>hollywoodreporter.com: [https://www.hollywoodreporter.com/movies/movie-reviews/never-die-young-film-review-740963/ ''‘Never Die Young’: Film Review''] vum Jordan Mintzer (15. Oktober 2014)</ref> <blockquote>''An experimental documentary mixing the brutal facts of one man’s life with various cinematic flights of fancy, Never Die Young is an intriguing, if somewhat familiar, account of the ravages caused by long-term heroin use as seen through the eyes of a troubled kid growing up in working-class Luxembourg. [...] [D]irector Pol Cruchten (Boys on the Run) provides some food for thought and a few shocking twists in this short 70-minute feature, but the material doesn’t add up to much more than an artsy public service message against sustained drug addiction.''</blockquote> {{Referenzen}} {{Autoritéitskontroll}} [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmer]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Documentairen]] [[Kategorie:Filmer vum Pol Cruchten]] [[Kategorie:Filmer 2013]] [[Kategorie:Filmer déi de Lëtzebuerger Filmpräis kruten]] 9b4ess9aofwk7cyeybx7b0a6apbypys Les hirondelles de Kaboul (Film) 0 158938 2396164 2395673 2022-08-25T14:39:44Z Bdx 7724 Mélusine Productions wikitext text/x-wiki {{Infobox Film nei |Plakat = |Originaltitel = Les hirondelles de Kaboul |Produktiounsland = {{FRA}}<br>{{CHE}}<br>{{LUX}}<br>{{MCO}}<ref name=cineuropa>cineuropa.org: [https://cineuropa.org/fr/newsdetail/372652/ ''Critique : Les Hirondelles de Kaboul''] vum Fabien Lemercier ()</ref> |Produktiounsjoer = 2011-2019<ref name=100komm7>Michel Delage: [https://www.100komma7.lu/article/kultur/de-public-weess-wat-gutt-ass-et-muss-een-em-just-schei-saache-weisen ''"De Public weess wat gutt ass, et muss een em just schéi Saache weisen"''] (6. September 2019)</ref> |Première = 16 Mee 2019 |Dauer = |Originalsprooch = |Regie = [[Zabou Breitman]], Eléa Gobbé-Mévellec |Dréibuch = |Fotografie = |Faarftechnik = |Format = |Musek = Alexis Rault |Dekoren = |Schnëtt = Françoise Bernard |Produzent = Reginald de Guillebon, Bertossa Joelle, Michel Merkt |Produktiounsgesellschaft = Les Armateurs (FR), [[Mélusine Productions]] (LU), Close Up Films (CH), Arte France Cinéma (FR), Radio Télévision Suisse (CH), KNM (MC)<ref name=cineuropa/> |Haaptacteuren = Simon Abkarian: Atiq (Stëmm)<br>Hiam Abbass: Mussarat (Stëmm)<br>Swann Arlaud: Mohsen (Stëmm)<br>Zita Hanrot: Zunaira (Stëmm)<br>Jean-Claude Deret: Nazish (Stëmm) }} '''''Les hirondelles de Kaboul''''' ass e franséischsproochegen Animatiounsfilm fir Erwuessener aus dem Joer 2019. E baséiert op dem Buch mam selwechten Numm vum algeeresche Schrëftsteller Mohammed Moulessehoul, deen ënnert dem Numm [[Yasmina Khadra]] verëffentlecht. == Ëm wat geet et am Film? == De Film spillt an der zerstéierter afghanescher Haaptstad [[Kabul]], am Summer 1998, wärend der Diktatur vun den [[Taliban]]. De Mohsen an d'Zunaira si jonk a verléift. Trotz der alldeeglecher Gewalt a Misär gleewe si un eng besser Zukunft. Bis en domme Geste vum Mohsen hiert Liewen op d'Kopp stellt. == Produktioun == D'Produktioun vum Film huet aacht Joer laang gedauert.<ref>republicain-lorrain.fr: [https://www.republicain-lorrain.fr/edition-de-longwy/2019/09/03/hirondelles-de-kaboul-peu-voulaient-y-mettre-des-ronds ''Les Hirondelles de Kaboul : « Peu voulaient y mettre des ronds ! »''] vum Xavier Jacquillard (3. September 2019)</ref><ref name=100komm7/> En hat e Budget vu 5,7 Milliounen Euro.<ref name=wortangoul>wort.lu: [https://www.wort.lu/fr/culture/les-hirondelles-de-kaboul-recompense-a-angouleme-5d6375aada2cc1784e34a620 ''«Les Hirondelles de Kaboul» récompensé à Angoulême''] vum PJ a [[Vesna Andonovic]] (25. August 2019)</ref> De [[Lëtzebuerger Filmfong]] huet d'Produktioun vum Film mat 1.713.649 Euro finanziell ënnerstëtzt.<ref>filmfund.lu: [http://www.filmfund.lu/content/download/4706/64322/version/2/file/Comit%C3%A9+de+s%C3%A9lection+d%C3%A9cisions+juillet+2016.pdf ''Comité de Sélection décisions juillet 2016'']</ref> De Film baséiert sech op d'Buch mam selwechten Numm, dat 2002 erauskoum a sech a Frankräich iwwer 600.000 Mol verkaaft huet.<ref name=5min>5minutes.rtl.lu: [https://5minutes.rtl.lu/culture/cine-series/a/1397768.html ''"Les hirondelles de Kaboul": du livre au film d'animation''] (2. September 2019)</ref> Den Auteur vum Buch, Yasmina Khadra (mat richtegem Numm Mohammed Moulessehoul), huet de Projet vun der VerfilMung ënnerstëtzt a war bei e puer Opféierungen dobäi. De Film an d'Buch stëmmen net honnertprozenteg iwwereneen; esou spillt d'Geschicht am Buch zum Beispill am Joer 2001 an am Film am Joer 1998.<ref name=5min/> Zwee Drëttel vum Film goufen zu Lëtzebuerg produzéiert, dorënner d'Dekoren, an e groussen Deel vun der Animatioun an dem Storyboard. Animéiert gouf am Studio 352 zu [[Conter]].<ref>lequotidien: [https://lequotidien.lu/a-la-une/interview-les-hirondelles-de-kaboul-une-force-vitale-unique/ ''Interview: Les Hirondelles de Kaboul, une force vitale unique''] vum Pablo Chimienti (6. September 2019)</ref> == Acceuil a Präisser == De Film hat seng Première de 16. Mee 2019 um [[Filmfestival vu Cannes]], wou en an der Competitioun "Un certain regard" gelaf ass.<ref name=filmfundpres>De Film op [http://www.filmfund.lu/fr/film-catalogue/films/the-swallows-of-kabul-les-hirondelles-de-kaboul filmfund.lu]</ref> Schonn 2018 gouf en um Internationale Festival vum Animatiounsfilm vun [[Annecy]] als "Work in Progress Feature", also als Wierk, dat grad produzéiert gëtt, gewisen. Do krut en de "Prix à la Diffusion" vun der franséischer Fondation Gan.<ref>De Film op [https://www.fondation-gan.com/les-hirondelles-de-kaboul-au-cinema-a-la-rentree/ fondation-gan.com]</ref> D'Joer drop ass en dunn an der Competitioun vun deem Festival gelaf.<ref name=filmfundpres/> Um ''Festival du Film Francophone d'[[Angoulême]]'' am August 2018 krut de Film d'Präisser fir déi bescht Filmmusek ("Valois de la musique") a fir de beschte Film ("Valois de diamant").<ref name=wortangoul/> 2019 gouf en um Filmfestival vu Pauillac mam Jurypräis ausgezeechent an um ''Festival international du film de fiction historique'' zu [[Narbonne]] mam Publikumspräis. Am selwechte Joer krut de Film och de Präis " Open Horizons" um Filmfestival vun [[Thessaloniki]].<ref>marketers.lu: [https://www.marketers.lu/actualites/semaine-fructueuse-pour-le-secteur-de-la-production-audiovisuelle-luxembourgeoise ''Semaine fructueuse pour le secteur de la production audiovisuelle luxembourgeoise''] (15. November 2019)</ref> Beim [[Europäesche Filmpräis]] 2019 a beim [[César du cinéma]] 2020 war ''Les hirondelles de Kaboul'' an der Kategorie "Beschten Animatiounsfilm" nominéiert.<ref>De Film op [https://europeanfilmawards.eu/en_EN/film/the-swallows-of-kabul.13321 europeanfilmawards.eu]</ref><ref>De Film op [https://www.academie-cinema.org/mediatheque/2020-2/paroles-de-nommes-2020/nommes-film-danimation/#&gid=1&pid=1 academie-cinema.org]</ref> A Frankräich waren 321.180 Persounen de Film an de Kino kucken.<ref>De Film op [https://www.allocine.fr/film/fichefilm-257862/box-office/ allocine.fr]</ref> == Wat sot d'Press? == Fabien Lemercier, cineuropa.org:<ref name=cineuropa/> <blockquote>''Les Hirondelles de Kaboul est un très bel exemple (esthétique et narratif) du pouvoir de transmission d’idées essentielles, humanistes et féministes, vers de plus vastes publics (adultes et jeunes) qu’offre le cinéma d’auteur d’animation.''</blockquote> Marc Trappendreher, [[D'Lëtzebuerger Land]]:<ref>land.lu: [https://www.land.lu/page/article/899/335899/DEU/index.html ''In den Straßen von Kabul''] vum Marc Trappendreher (20. September 2019)</ref> <blockquote>''Vor knapp einem Jahr erschien Nora Twomeys [[The Breadwinner]], ein weiterer Animationsfilm, der auf einer Romanvorlage beruht und dessen Handlung ebenfalls im Afghanistan spielt. Les hirondelles de Kaboul reiht sich in dieses Ensemble ein, wenngleich er an die irritierende Wirksamkeit von Vorgängerfilmen wie etwa [[Waltz with Bashir]] oder [[Persepolis (Comic)|Persepolis]] schwerlich heranreichen kann.''</blockquote> Alain Lorfèvre, La Libre Belgique:<ref>lalibre.be: [https://www.lalibre.be/culture/cinema/2019/09/04/les-hirondelles-de-kaboul-louable-mais-le-film-manque-de-souffle-de-vecu-pour-depasser-le-stade-des-bonnes-intentions-4DKAKGSJA5CTPAV4XANIDRG25Y/ ''"Les hirondelles de Kaboul": louable, mais le film manque de souffle, de vécu pour dépasser le stade des bonnes intentions''] vum Alain Lorfèvre (4. September 2019)</ref> <blockquote>''[A]rtistiquement parlant, le résultat est de haute tenue. [...] [O]n peut se demander si, à force de répétition sans grande variation sur la forme ou le fond, ces œuvres ne risquent pas de ne prêcher qu’un public de convertis de plus en plus restreint [...]. Manque à ces démarches engagées des formes plus radicales ou des voix plus authentiques qui, sans atténuer l’horreur, conféreraient à sa nécessaire condamnation, le souffle et le relief du vécu pour dépasser les bonnes intentions.''</blockquote> Oliver Armknecht, film-rezensionen.de:<ref>film-rezensionen.de: [https://www.film-rezensionen.de/2019/10/the-swallows-of-kabul/ ''Die Schwalben von Kabul''] vum Oliver Armknecht (15. Oktober 2019)</ref> <blockquote>''Zum einen sieht das Animationswerk fantastisch aus mit seiner Wasserfarbenoptik, die oft an eine Graphic Novel erinnert. Und auch bei den Animationen und den Lichteffekten gab man sich keine Blöße: Die Buchadaption hält eine unglaubliche Balance aus Realismus und Kunstfertigkeit, bietet sehr schöne Bilder, ohne dabei zu beschönigen. Der Kontrast aus hoher Ästhetik und inhaltlicher Grausamkeit fasziniert und führt dazu, dass man seine Augen nicht abwenden kann, selbst wenn man dies gerade wollte, um der Misere zu entkommen.''</blockquote> {{Autoritéitskontroll}} {{Referenzen}} [[Kategorie:Franséisch Animatiounsfilmer]] [[Kategorie:Schwäizer Animatiounsfilmer]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Animatiounsfilmer]] [[Kategorie:Monegassesch Animatiounsfilmer]] [[Kategorie:Franséisch Filmer]] [[Kategorie:Schwäizer Filmer]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmer]] [[Kategorie:Monegassesch Filmer]] [[Kategorie:Filmer 2019]] 992sp2z8oj94t1pkg61uvn0fe1ayr3c Fabrique d'images 0 158941 2396162 2393065 2022-08-25T14:38:42Z Bdx 7724 wikitext text/x-wiki {{Infobox Entreprise | Numm = Fabrique d'images SA | Logo = | Bild = | Bildtext = | Typ = [[Aktiegesellschaft]] | Slogan = | Grënnungsdatum = 2002 | Sëtz = [[Déifferdeng]], {{LUX}} | Leedung = | Mataarbechter = | Branche = Animatiounsfilmer | Produit = Filmindustrie | Ëmsaz = | Homepage = [https://www.fabrique-d-images.com/ fabrique-d-images.com] }} '''Fabrique d'images''' ass eng lëtzebuergesch Firma déi [[Animatiounsfilm]]er produzéiert. Si gouf 2002 vun de Graphikdesignere Christine Parisse a Jean-Marie Musique gegrënnt.<ref>Presentatioun op [https://www.1535.lu/members/fabrique-dimage 1535.lu]</ref> == Struktur a Geschicht == D'Entreprise huet hiren eegene Studio mam Numm ''The Picture Factory'' mat 70 Persounen, déi 2D- an 3D-Antimatiounen erstellen. De Studio deckt eng ganz Rëtsch vun Aufgaben of, vum Design iwwer Storyboarding, d'Animatioun, de [[Compositing]] an de Schnëtt. 2013 huet sech dat franséische Verlagshaus Bayard & Milan an d'Kapital vu Fabrique d'images akaaft,<ref>groupebayard.com: [https://www.groupebayard.com/fr/decouvrir-bayard/notre-histoire/ ''Notre histoire''] (gekuckt de 4. Juli 2022)</ref> déi domat d'Rechter krut fir deenen hir Comicfiguren fir de Fernsee ze adaptéieren, wéi zum Beispill d'Kannerserie ëm de ''Polo''.<ref>chronicle.lu: [https://chronicle.lu/category/conferences-seminars/14641-luxembourg-s-fabrique-d-images-presents-polo-cross-media-case-study-at-cartoon-digital-conference ''Luxembourg's Fabrique d'images Presents Polo Cross-Media Case Study at Cartoon Digital Conference''] (4. Dezember 2015)</ref> A Kooperatioun mat Bayard Jeunesse Animation produzéiert Fabrique d'images och Serien, Filmer an digital Medien.<ref>[https://www.kinderkinobuero.de/downloads/film-des-monats/ooops-die-arche-ist-weg-Ooops_Presseheft.pdf Presseheft vum Film "Ooops! Die Arche ist weg..." (Däitschland)]</ref> == Produktiounen == === Animatiounsfilmer (Auswiel) === * 2009: ''[[Bonobo (Film)|Bonobo]]'' * 2015: ''[[Ooops! Noah is Gone...]]'' ("Ooops! Den Noah ass fort...") * 2015: ''[[The Light Eater]]'' * 2018: ''[[Luis and the Aliens]]'' ("Meng Kollegen aus dem All") * 2019: ''Bayala: A Magical Adventure'' ("Bayala: D'Wonnerwelt vun den Elfen") * 2020: ''[[Ooops! The Adventure Continues]]'' ("Ooops! Finny, wou bass de?") * 2022: ''My Fairy Troublemaker'' === Animatiounsserien (Auswiel) === * 2010: ''Grenadine & Peppermint'' * 2010: ''The Little Prince'' (Staffel 1 and 2) * 2013: ''Robin Hood: Mischief in Sherwood'' * 2014: ''Polo'' (Staffel 1 and 2) * 2016: ''Bible, les récits fondateurs'' * 2016: ''Ziggy and the Zoo Tram'' (Staffel 1) * 2020: ''Henrietta'' == Kuckt och == * [[Mélusine Productions]], eng aner lëtzebuergesch Filmgesellschaft, déi op Animatiounsfilmer spezialiséiert ass {{Referenzen}} [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmproduktiounsgesellschaften]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Entreprisen]] cxxe1l5wk76hmmy3jmzkouga7krcrsq Sean Young 0 159169 2396135 2395240 2022-08-25T13:20:59Z Les Meloures 580 iwwerflësseg Taggen wikitext text/x-wiki {{SkizzFilm}}{{Infobox Biographie}} D''''Mary Sean Young''', gebuer den [[20. November]] [[1959]] zu [[Louisville (Kentucky)|Louisville]], ass eng US-amerikanesch [[Schauspiller]]in. Si krut Rollen a Filmer vu bekannte Regisseure wéi [[James Ivory]], [[Ridley Scott]], [[David Lynch]] an [[Oliver Stone]]. == Filmographie == === Kino === ==== vun 1980 bis 1989 ==== * 1980: ''Jane Austen in Manhattan'' - Regie: [[James Ivory]] - Haaptacteuren: [[Robert Powell]], [[Anne Baxter]] * 1981: ''Stripes'' - Regie: [[Ivan Reitman]] - Haaptacteuren: [[Bill Murray]], [[Warren Oates]] * 1982: ''[[Young Doctors in Love]]'' - Regie: [[Garry Marshall]] - Haaptacteuren: [[Michael McKean]], [[Gary Friedkin]] * 1982: ''[[Blade Runner]]'' - Regie: [[Ridley Scott]] - Haaptacteuren: [[Harrison Ford]], [[Rutger Hauer]] * 1984: ''[[Dune (Film 1984)|Dune]]'' - Regie: [[David Lynch]] - Haaptacteuren: [[Kyle MacLachlan]], [[Sting]], [[Max von Sydow]] * 1985: ''Baby: Secret of the Lost Legend'' - Regie: [[Bill Norton]] - Haaptacteuren: [[William Katt]], [[Patrick McGoohan]] * 1987: ''[[No Way Out]]'' - Regie: [[Roger Donaldson]] - Haaptacteuren: [[Kevin Costner]], [[Gene Hackman]] * 1988: ''Arena Brains'' - Regie: [[Robert Longo]] - (Kuerzfilm) * 1987: ''[[Wall Street (Film 1987)|Wall Street]]'' - Regie: [[Oliver Stone]] - Haaptacteuren: [[Michael Douglas]], [[Charlie Sheen]] * 1988: ''The Boost'' - Regie: [[Harold Becker]] - Haaptacteuren: [[James Woods]], [[John Kapelos]] * 1989: ''Cousins'' - Regie: [[Joel Schumacher]] - Haaptacteuren: [[Ted Danson]], [[Isabella Rossellini]] ==== vun 1990 bis 19889 ==== * 1990: ''Fire Birds'' - Regie: [[David Green]] - Haaptacteuren: [[Nicolas Cage]], [[Tommy Lee Jones]] * 1991: ''Love Crimes'' - Regie: [[Lizzie Borden]] - Haaptacteuren: [[Patrick Bergin]], [[Arnetia Walker]] * 1991: ''A Kiss Before Dying'' - Regie: [[James Dearden]] - Haaptacteuren: [[Matt Dillon]], Max von Sydow * 1992: ''Once Upon a Crime …'' - Regie: [[Eugene Levy]] - Haaptacteuren: [[Cybill Shepherd]], [[Ornella Muti]] * 1992: ''Forever'' - Regie: [[Thomas Palmer Jr.]] - Haaptacteuren: [[Diane Ladd]], [[Steve Railsback]] * 1992: ''Hold Me Thrill Me Kiss Me'' - Regie: [[Joel Hershman]] - Haaptacteuren: [[Max Parrish]], [[Adrienne Shelly]] * 1992: ''Blue Ice'' - Regie: [[Russell Mulcahy]] - Haaptacteuren: [[Michael Caine]], [[Ian Holm]] * 1993: ''Even Cowgirls Get the Blues'' - Regie: [[Gus Van Sant]] - Haaptacteuren: [[Uma Thurman]], [[Lorraine Bracco]] * 1993: ''Fatal Instinct'' - Regie: [[Carl Reiner]] - Haaptacteuren: [[Armand Assante]], [[Kate Nelligan]] * 1994: ''Ace Ventura: Pet Detective'' - Regie: [[Tom Shadyac]] - Haaptacteuren: [[Jim Carrey]], [[Courteney Cox]] * 1994: ''Mirage'' - Regie: [[Paul Williams]] * 1995: ''Dr. Jekyll and Ms. Hyde'' - Regie: [[David Price]] * 1996: ''The Proprietor'' - Regie: [[Ismail Merchant]] - Haaptacteuren: [[Jeanne Moreau]], [[Sam Waterston]] * 1997: ''Exception to the Rule'' - Regie: [[David Winning]] - Haaptacteuren: [[Kim Cattrall]], [[Eric McCormack]] * 1997: ''Men'' - Regie: [[Zoe Clarke-Williams]] - Haaptacteuren: [[Dylan Walsh]], [[Robert Lujan]] * 1997: ''The Invader'' - Regie: [[Mark Rosman]] - Haaptacteuren: [[Ben Cross]], [[Daniel Baldwin]] * 1997: ''Motel Blue'' - Regie: [[Sam Firstenberg]] - Haaptacteuren: [[Soleil Moon Frye]], [[Robert Vaughn]] * 1998: ''Out of Control'' - Regie: [[Richard Trevor]] - Haaptacteuren: [[Mark Camacho]], Robert Lujan * 1999: ''Special Delivery'' - Regie: [[Kenneth A. Carlson]] ==== vun 2000 bis 2009 ==== * 2000: ''Poor White Trash'' - Regie: [[Michael Addis]] - Haaptacteuren: [[Jason London]], [[William Devane]] * 2000: ''The Amati Girls'' - Regie: [[Anne De Salvo]] - Haaptacteuren: [[Cloris Leachman]], [[Mercedes Ruehl]] * 2001: ''Sugar & Spice'' - Regie: [[Francine McDougall]] - Haaptacteuren: [[Marla Sokoloff]], [[Marley Shelton]] * 2001: ''Mockingbird Don't Sing'' - Regie: [[Harry Bromley Davenport]] * 2000: ''Night Class'' - Regie: [[Sheldon Wilson]] - Haaptacteuren: [[Rick Peters]], [[Ron Perlman]] * 2002: ''Aftermath'' - Regie: [[Douglas Jackson]] - Haaptacteuren: [[Tim Post]], [[Christopher Heyerdahl]] * 2002: ''The House Next Door'' - Regie: [[Joey Travolta]] - Haaptacteuren: [[James Russo]], [[Theresa Russell]] * 2003: ''Threat of Exposure'' - Regie: [[Tom Whitus]] - Haaptacteuren: [[Will Schaub]], William Devane * 2004: ''Until the Night'' - Regie: [[Gregory Hatanaka]] * 2004: ''A Killer Within'' - Regie: [[Brad Keller]] - Haaptacteuren: [[C. Thomas Howell]], [[Giancarlo Esposito]] * 2004: ''In the Shadow of the Cobra'' - Regie: [[Ted Nicolaou]] - Haaptacteuren: [[James Acheson]], Rutger Hauer * 2005: ''Ghosts Never Sleep Face'' - Regie: [[Steve Freedman]] * 2005: ''Headspace'' - Regie: [[Andrew van den Houten]] * 2006: ''The Garden'' - Regie: [[Don Michael Paul]] * 2006: ''Living the Dream'' - Regie: [[Allan Fiterman]], [[Christian Schoyen]] - Haaptacteuren: Christian Schoyen, [[Danny Trejo]] * 2006: ''The Drop'' - Regie: [[Kevin Lewis]] - Haaptacteuren: [[John Savage]], [[Michael Bondies]] * 2007: ''Dating in LA'' - Regie: Sean Young - (Kuerzfilm) * 2008: ''The Man Who Came Back '' - Regie: [[Glen Pitre]] - Haaptacteuren: [[Billy Zane]], [[Carol Alt]] * 2008: '' Parasomnia '' - Regie: [[William Malone]] * 2009: '' Signal Lost '' - Regie: [[Steve Richard Harris]], [[Kenny Johnston]] - (Kuerzfilm) ==== vun 2010 bis 2019 ==== * 2012: ''The Black Dove'' - Regie: [[Michael Caporale|Michael Prisco Caporale]] - Haaptacteuren: John Savage, [[Abby Wathen]] * 2012: ''Attack of the 50 Foot Cheerleader'' - Regie: [[Kevin O'Neill]] - Haaptacteuren: [[Jena Sims]], [[Treat Williams]] * 2013: ''Jug Face'' - Regie: [[Chad Crawford Kinkle]] - Haaptacteuren: [[Sean Bridgers]], [[Lauren Ashley Carter]] * 2013: ''Send No Flowers'' - Regie: [[Fred Carpenter]] - Haaptacteuren: [[Tony Lo Bianco]], [[Russ Camarda]] * 2013: ''Gingerclown'' - Regie: [[Balázs Hatvani]] - Haaptacteuren: [[Tim Curry]], [[Brad Dourif]] * 2013: ''Complicity'' - Regie: [[C.B. Harding]] * 2013: ''Crazy Town'' - Regie: [[Jules Dameron]] - (Kuerzfilm) * 2013: ''Random Encounters'' - Regie: [[Boris Undorf]] - Haaptacteuren: [[Meghan Markle]], [[Michael Rady]] * 2014: ''Charlie Mantle'' - Regie: [[Fred Carpenter]] - Haaptacteuren: [[Robert Funaro]], Armand Assante * 2014: ''My Man Is a Loser'' - Regie: [[Mike Young]] - Haaptacteuren: [[Tika Sumpter]], [[Michael Rapaport]] * 2013: ''The Man from the City'' - Regie: [[Elias Plagianos]] - (Kuerzfilm) * 2014: ''M.A.R.R.A'' - Regie: [[Jeanne Jo]] * 2014: ''The Networker'' - Regie: [[John A. Gallagher]] - Haaptacteuren: [[William Forsythe]], [[Stephen Baldwin]] * 2015: ''Darling'' - Regie: [[Mickey Keating]] - Haaptacteuren: Lauren Ashley Carter, [[Brian Morvant]] * 2015: ''Bone Tomahawk'' - Regie: [[S. Craig Zahler]] - Haaptacteuren: [[Kurt Russell]], [[Patrick Wilson]] * 2015: ''Legacy'' - Regie: [[Eric Mittleman]] - (Kuerzfilm) * 2016: ''Leaves of the Tree'' - Regie: [[Ante Novakovic]] - Haaptacteuren: [[Eric Roberts]], Armand Assante * 2016: ''Confidence Game'' - Regie: [[Deborah Twiss]] - Haaptacteuren: Deborah Twiss, [[James McCaffrey]] * 2017: ''Future '38'' - Regie: [[Jamie Greenberg]] - Haaptacteuren: [[Betty Gilpin]], [[Ethan Phillips]] * 2017: ''Police State'' - Regie: [[Kevin Arbouet]] * 2017: ''Lost Cat Corona'' - Regie: [[Anthony Tarsitano]] - Haaptacteuren: [[Gina Gershon]], [[Paul Sorvino]] * 2017: ''Escape Room'' - Regie: [[Peter Dukes]] - Haaptacteuren: [[Skeet Ulrich]], [[Christine Donlon]] * 2017: ''In Vino'' - Regie: [[Leonardo Foti]] - Haaptacteuren: [[Edward Asner]], [[Marina Benedict]] * 2017: ''Blade Runner 2049'' - Regie: [[Denis Villeneuve]] - Haaptacteuren: [[Ryan Gosling]], [[Robin Wright]] * 2018: ''Somewhere Only We Know'' - Regie: [[Monica Brady]] - Haaptacteuren: [[John Behlmann]], [[Michael Rabe]] * 2018: ''Healed by Grace 2'' - Regie: [[David Matthew Weese]] * 2018: ''Mea Culpa'' - Regie: [[Jason Fite]] - (Kuerzfilm) ==== vun 2020 bis 2029 ==== * 2020: ''Axcellerator'' - Regie: [[David Giancola]] * 2020: ''A Beautiful Distraction'' - Regie: [[Marcus Slabine]], Deborah Twiss - Haaptacteuren: [[Adrian Paul]], Deborah Twiss * 2020: ''5th Borough'' - Regie: [[Steve Stanulis]] - Haaptacteuren: Steve Stanulis, [[Tara Reid]] * 2020: ''Rain Beau's End'' - Regie: [[Tracy Wren]] - Haaptacteuren: Edward Asner, [[Christian Stolte]] * 2020: ''Who Wants Dessert?'' - Regie: [[Venita Ozols-Graham]] - (Kuerzfilm) * 2021: ''Planet Dune'' - Regie: [[Glenn Campbell]], [[Tammy Klein]] - Haaptacteuren: [[Emily Killian]], [[Anna Telfer]] * 2022: ''No Vacancy'' - Regie: [[Kyle Saylors]] - Haaptacteuren: [[Dean Cain]], [[T.C. Stallings]] == Um Spaweck == {{Commonscat}} {{Autoritéitskontroll}} {{DEFAULTSORT:Young Sean}} [[Kategorie:US-amerikanesch Filmschauspillerinnen]] [[Kategorie:US-amerikanesch Theaterschauspillerinnen]] [[Kategorie:US-amerikanesch Televisiounsschauspillerinnen]] [[Kategorie:Gebuer 1959]] pqzm88iuo701b0elp9wa4ghtujtxarp Fichier:Affiche De Kirikou an d'Zauberin.jpg 6 159178 2396136 2395296 2022-08-25T13:21:34Z Les Meloures 580 Taggen wikitext text/x-wiki == Resumé == * Affiche vum der lëtzebuergescher Fassung vum Animatiounsfilm [[De Kirikou an d'Zauberin]] * Quell: https://eshop.cna.public.lu/fr/Articles/details/1539;De%20Kirikou%20an%20dZauberin?rayon=DVD&famille=ANIMATION == Lizenz == {{Bild-FU}} [[Kategorie:Lëtzebuergesch Animatiounsfilmer]] [[Kategorie:Franséisch Animatiounsfilmer]] [[Kategorie:Belsch Animatiounsfilmer]] h9ffjq3kfqzzf4zrcdpggn9hj4y8kpb Boys on the Run (Film 2002) 0 159198 2396105 2395542 2022-08-25T12:58:48Z Bdx 7724 Red Lion wikitext text/x-wiki {{Infobox Film nei |Plakat = |Originaltitel = Boys on the Run |Produktiounsland = {{USA}}<br>{{FRA}}<br>{{LUX}} |Produktiounsjoer = |Première = Abrëll 2002 |Dauer = 97 min |Originalsprooch = [[Englesch]] |Regie = [[Pol Cruchten]] |Dréibuch = [[Frank Feitler]] |Fotografie = Stephen Kazmierski |Faarftechnik = |Format = |Musek = Bill Conti |Dekoren = |Schnëtt = Tom McArdle |Produzent = Tarak Ben Ammar |Produktiounsgesellschaft = Quinta Communications USA Inc.<br>[[Red Lion (Filmproduktiounsgesellschaft)|Red Lion]]<ref>De Film op [https://www.filmfund.lu/film-catalogue/films/boys-on-the-run filmfund.lu]</ref> |Haaptacteuren = Jesse Littlejohn: Charlie<br>Raquel Beaudene: Raindrop<br>James Lafferty: Joe Ferguson<br>[[Ron Perlman]]: Captain }} '''''Boys on the Run''''' ass e [[Spillfilm]] vum lëtzebuergesche Regisseur [[Pol Cruchten]] aus dem Joer 2002. == Ëm wat geet et am Film? == De jonken Charlie McCarson kënnt wéinst Brandstëftung an e Jugendprisong. Do geet et rau zou, an hie léisst sech géint e puer Sue vum Joe beschützen. Zesumme lafen déi zwéi fort, a landen an der Natur. Si klauen e [[Kanu]] bis aus heiterem Himmel e Meedchen bei si stéisst. D'Raindrop ass och op der Flucht, virun der Gewalt vu sengem Stéifpapp, deen e paramilitäreschen Terroristecamp an de Bierger leet. Elo muss si sech allen dräi retten. == Filmproduktioun == De Film ass eng amerikanesch-lëtzebuergesch-franséisch Koproduktioun.<ref name=woxxPremiere>woxx.lu: [https://www.woxx.lu/992 ''POL CRUCHTEN: Boys on the Run''] vum Sylvie Bonne (12. Abrëll 2002)</ref> E krut 1999 an 2000 eng Produktiounshëllef vun am Ganze 16 Millioune [[Lëtzebuerger Frang]] vum [[Lëtzebuerger Filmfong]].<ref name=FilmFongRapAn00>[https://www.filmfund.lu/t/documents/annual-reports-balance-sheets Rapport Annuel 2000 vum Lëtzebuerger Filmfong], Säit 2</ref> En hat seng Première am Abrëll 2002 op der sechster Editioun vum [[Cinénygma Luxembourg International Film Festival]], bäi där och de Schauspiller [[Ron Perlman]] present war.<ref name=woxxPremiere/> == Wat sot d'Press? == * Sylvie Bonne, [[woxx]]:<ref name=woxxPremiere/> <blockquote>''Wenigstens die Kameraarbeit ist gelungen. Im technischen Bereich haben die fetten Fonds immerhin dafür gesorgt, dass Cruchten eine professionnelle Crew zusammenstellen konnte. Leider erzählen Cruchten und Feitler nichts Neues, wärmen Szenen aus ähnlichen Filmen auf. Die jugendlichen SchauspielerInnen geben ihr Bestes, doch ihre Darstellung kann nicht über das dürftige Szenario hinwegtäuschen. So bleibt denn ein sehr amerikanisierter Film, der unterschiedliche Gewaltherde überfliegt und Themen wie Freundschaft, Loyalität, Einsamkeit zwar anreißt, sie aber leider nicht vertieft.''</blockquote> * [[Claudine Muno]], [[Télécran]]:<ref>Kritik vum Claudine Muno aus dem Télécran op [https://polcruchten.com/2012/02/29/boys-on-the-run/ polcruchten.com] (12. Februar 2012)</ref> <blockquote>''Bei so viel Schönheit kommt die eigentliche Geschichte fast zu kurz. Was wie das sensible Psychogramm eines vereinsamten Jugendlichen beginnt, wird bald zu einem ziemlich reißerischen Thriller, der leider eben deshalb nicht immer funktioniert, weil die Psychologie zu oft hinter den großen Effekten zurücksteht. Besonders die Tatsache, dass die wirklichen Motive der terroristischen Organisation im Dunkeln bleiben, macht es dem Zuschauer schwer, sich in die Story einzufühlen.''</blockquote> {{Autoritéitskontroll}} {{Referenzen}} [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmer]] [[Kategorie:Filmer 2002]] [[Kategorie:Filmer vum Pol Cruchten]] [[Kategorie:US-amerikanesch Filmer]] [[Kategorie:Franséisch Filmer]] dbuxjleoh7ngmwvrkr6p2vbdk9fmv5o W (Film 2003) 0 159241 2396106 2396025 2022-08-25T12:59:05Z Bdx 7724 Red Lion wikitext text/x-wiki {{Infobox Film nei |Plakat = |Originaltitel = W |Produktiounsland = {{LUX}}<br>{{FRA}} |Produktiounsjoer = |Première = 2003 |Dauer = 13 min. |Originalsprooch = ouni Dialog |Regie = [[Luc Feit]] |Dréibuch = |Fotografie = William Watterlot |Faarftechnik = |Format = |Musek = [[André Mergenthaler]] |Dekoren = |Schnëtt = Ana Agnello |Produzent = [[Jeanne Geiben]], [[Pol Cruchten]] |Produktiounsgesellschaft = [[Red Lion (Filmproduktiounsgesellschaft)|Red Lion]]<br>La Luna Productions |Haaptacteuren = Boris Berthelot: Tilo<br>Isabelle Sempere: Karen<br>Nathan Vaye: Serveuse<br>[[Marja-Leena Junker]]: Receptionistin<br>Johannes Zametzer:Virwëtzege Mann<br>[[André Mergenthaler]]: Museker<br>Dietrich Emter: Client 1<br>[[Pol Cruchten]]: Client 2<br>Nico Kaas: Tilo (al)<br>André Snijkers: Silhouette }} '''''W''''', och nach '''''Double You''''' genannt, ass e [[Kuerzfilm]] vum lëtzebuergesche Schauspiller a Regisseur [[Luc Feit]] aus dem Joer 2003. == Ëm wat geet et am Film? == Eng jonk Koppel exploréiert zesummen hiert Sexliewen. Een Dag begéint de jonke Mann eng mysteriéis Fra an enger lokaler Bar. == Filmproduktioun a -promotioun == ''W'' ass dem [[Luc Feit]] säin drëtte Kuerzfilm als Regisseur. Fir d'Produktioun vum Film krut d'Gesellschaft Red Lion 2001 e Subsid an Héicht vu véier Millioune [[Lëtzebuerger Frang]], respektiv ronn 100.000 Euro, vum [[Lëtzebuerger Filmfong]].<ref name=FilmFongRapAn01>[https://www.filmfund.lu/t/documents/annual-reports-balance-sheets Rapport Annuel 2001 vum Lëtzebuerger Filmfong], Säit 2</ref> Zu Lëtzebuerg gouf de Film am Abrëll 2003 am Stater Kino [[Utopia (Kino)|Utopia]] gewisen, virun der Opféierung vun der amerikanescher [[Comedie (Film)|Comedie]] ''Punch Drunk Love'' vum [[Paul Thomas Anderson]].<ref name=land>[https://www.land.lu/page/article/639/1639/FRE/index.html ''Je suis deux, soyons quatre''], [[Josée Hansen]], [[d'Lëtzebuerger Land]], 17. Abrëll 2003</ref> == Wat sot d'Press? == * [[Josée Hansen]], [[d'Lëtzebuerger Land]]:<ref name=land/> <blockquote>''W est un film gai, léger et enjoué, [...] plein d'humour et de complicité, plein de détails charmants et décalés. [...] Les treize minutes se passent à un rythme dynamique, encadré par la musique très légère d'André Mergenthaler. Cela passe tellement vite qu'on en redemande''</blockquote> == Quellen == * De Film an der [https://www.imdb.com/title/tt0326375/?ref_=nm_flmg_dr_5 Internet Movie Database (IMDb)] * De Film op [https://www.crew-united.com/en/W-Double-You__7925.html#!&tabctl_15249142_activeTab=1189721449 crew-united.com] * De Film op [https://en.unifrance.org/movie/24892/w unifrance.org] {{Autoritéitskontroll}} {{Referenzen}} [[Kategorie:Lëtzebuergesch Kuerzfilmer]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmer]] [[Kategorie:Filmer 2003]] [[Kategorie:Filmer vum Luc Feit]] ozkmza5b6t9d2wte0v2bnhuqyrzvttd Tracey Walter 0 159244 2396094 2022-08-25T12:23:57Z Johnny Chicago 17 nei wikitext text/x-wiki {{SkizzFilm}}{{Infobox Biographie}} Den '''Tracey Walter''', gebuer de [[25. November]] [[1947]] zu [[Jersey City]], ass en US-amerikanesche Schauspiller. Hien huet a Filmer vu bekannte Regisseure wéi [[Sidney Lumet]], [[Woody Allen]], [[Paul Schrader]], [[Clint Eastwood]] a [[Francis Ford Coppola]] matgespillt. == Filmographie== === Kino === ==== vun 1971 bis 1979 ==== * 1971: ''Ginger'' - Regie: [[Don Schain]] - Haaptacteuren: [[Cheri Caffaro]], [[Duane Tucker]] * 1971: ''The Hospital'' - Regie: [[Arthur Hiller]] - Haaptacteuren: [[George C. Scott]], [[Diana Rigg]] * 1973: ''Badge 373'' - Regie: [[Howard W. Koch]] - Haaptacteuren: [[Robert Duvall]], [[Verna Bloom]] * 1973: ''The Garden Party'' - Regie: [[Jack Sholder]] - (Kuerzfilm) * 1977: ''Serpico'' - Regie: [[Sidney Lumet]] - Haaptacteuren: [[Al Pacino]], [[John Randolph]] * 1977: ''Annie Hall'' - Regie: [[Woody Allen]] - Haaptacteuren: Woody Allen, [[Diane Keaton]] * 1978: ''Blue Collar'' - Regie: [[Paul Schrader]] - Haaptacteuren: [[Richard Pryor]], [[Harvey Keitel]] * 1978: ''Goin' South'' - Regie: [[Jack Nicholson]] - Haaptacteuren: Jack Nicholson, [[Mary Steenburgen]] * 1978: ''The Fifth Floor'' - Regie: [[Howard Avedis]] - Haaptacteuren: [[Bo Hopkins]], [[Patti D'Arbanville]] * 1979: ''Hardcore'' - Regie: Paul Schrader - Haaptacteuren: [[George C. Scott]], [[Peter Boyle]] ==== vun 1980 bis 1989 ==== * 1980: ''Getting Wasted'' - Regie: [[Paul Frizler]] * 1980: ''The Hunter'' - Regie: [[Buzz Kulik]] - Haaptacteuren: [[Steve McQueen]], [[Eli Wallach]] * 1980: ''The Octagon'' - Regie: [[Eric Karson]] - Haaptacteuren: [[Chuck Norris]], [[Lee Van Cleef]] * 1977: ''The Hand'' - Regie: [[Oliver Stone]] - Haaptacteuren: [[Michael Caine]], [[Andrea Marcovicci]] * 1981: ''Raggedy Man'' - Regie: [[Jack Fisk]] - Haaptacteuren: [[Sissy Spacek]], [[Eric Roberts]] * 1982: ''Timerider: The Adventure of Lyle Swann'' - Regie: [[William Dear]] - Haaptacteuren: [[Fred Ward]], [[Peter Coyote]] * 1982: ''Honkytonk Man'' - Regie: [[Clint Eastwood]] - Haaptacteuren: Clint Eastwood, [[John McIntire]] * 1983: ''Rumble Fish'' - Regie: [[Francis Ford Coppola]] - Haaptacteuren: [[Matt Dillon]], [[Mickey Rourke]], [[Diane Lane]] * 1983: ''Deal of the Century'' - Regie: [[William Friedkin]] - Haaptacteuren: [[Chevy Chase]], [[Sigourney Weaver]] * 1983: ''The Horse Dealer's Daughte'' - Regie: [[Robert Burgos]] - (Kuerzfilm) * 1984: ''[[Repo Man]]'' - Regie: [[Alex Cox]] - Haaptacteuren: [[Harry Dean Stanton]], [[Emilio Estevez]] * 1984: ''Conan the Destroyer'' - Regie: [[Richard Fleischer]] - Haaptacteuren: [[Arnold Schwarzenegger]], [[Grace Jones]] * 1986: ''At Close Range'' - Regie: [[James Foley]] - Haaptacteuren: [[Sean Penn]], [[Christopher Walken]] * 1986: ''Something Wild'' - Regie: [[Jonathan Demme]] - Haaptacteuren: [[Jeff Daniels]], [[Melanie Griffith]] * 1987: ''Malone'' - Regie: [[Harley Cokeliss]] - Haaptacteuren: [[Burt Reynolds]], [[Cliff Robertson]] * 1988: ''Mortuary Academy'' - Regie: [[Michael Schroeder]] * 1988: ''Out of the Dark'' - Regie: Michael Schroeder * 1988: ''Married to the Mob'' - Regie: Jonathan Demme - Haaptacteuren: [[Michelle Pfeiffer]], [[Alec Baldwin]] * 1988: ''Midnight Run'' - Regie: [[Martin Brest]] - Haaptacteuren: [[Robert De Niro]], [[Charles Grodin]] * 1989: ''Under the Boardwalk'' - Regie: [[Fritz Kiersch]] * 1989: ''[[Batman (Film)|Batman]]'' - Regie: [[Tim Burton]] - Haaptacteuren: [[Michael Keaton]], Jack Nicholson, [[Kim Basinger]] * 1989: ''Homer and Eddie'' - Regie: [[Andrey Konchalovskiy]] - Haaptacteuren: [[Jim Belushi]], [[Whoopi Goldberg]] ==== vun 1990 bis 1999 ==== * 1990: ''Young Guns II'' - Regie: [[Geoff Murphy]] - Haaptacteuren: [[Emilio Estevez]], [[Kiefer Sutherland]] * 1990: ''The Two Jakes'' - Regie: Jack Nicholson - Haaptacteuren: Jack Nicholson, Harvey Keitel * 1990: ''Pacific Heights'' - Regie: [[John Schlesinger]] - Haaptacteuren: [[Melanie Griffith]], [[Matthew Modine]] * 1991: ''The Silence of the Lambs'' - Regie: Jonathan Demme - Haaptacteuren: [[Jodie Foster]], [[Anthony Hopkins]] * 1991: ''Liquid Dreams'' - Regie: [[Mark Manos]] * 1991: ''Delusion'' - Regie: [[Carl Colpaert]] * 1991: ''City Slickers'' - Regie: [[Ron Underwood]] - Haaptacteuren: [[Billy Crystal]], [[Daniel Stern]] * 1991: ''Public Enemy #2'' - Regie: [[David Jablin]] - Haaptacteuren: [[Dave Thomas]], [[Mike Connors]] * 1992: ''Guncrazy'' - Regie: [[Tamra Davis]] - Haaptacteuren: [[Drew Barrymore]], [[Jeremy Davies]] * 1993: ''Amos & Andrew'' - Regie: [[E. Max Frye]] - Haaptacteuren: [[Samuel L. Jackson]], [[Nicolas Cage]] * 1973: ''[[Philadelphia (Film)|Philadelphia]]'' - Regie: Jonathan Demme - Haaptacteuren: [[Tom Hanks]], [[Denzel Washington]] * 1994: ''Mona must die'' - Regie: [[Donald Reiker]] - Haaptacteuren: [[Marianne Sägebrecht]], [[Uwe Ochsenknecht]] * 1994: ''Junior'' - Regie: [[Ivan Reitman]] - Haaptacteuren: Arnold Schwarzenegger, [[Emma Thompson]] * 1995: ''Fist of the North Star'' - Regie: [[Tony Randel]] - Haaptacteuren: [[Gary Daniels]], [[Malcolm McDowell]] * 1995: ''Destiny Turns on the Radio'' - Regie: [[Jack Baran]] - Haaptacteuren: [[Dylan McDermott]], [[Quentin Tarantino]] * 1996: ''Independence Day'' - Regie: [[Roland Emmerich]] - Haaptacteuren: [[Will Smith]], [[Jeff Goldblum]] * 1996: ''Larger Than Life'' - Regie: [[Howard Franklin]] - Haaptacteuren: [[Bill Murray]], [[Jerry Adler]] * 1996: ''[[Matilda (Film 1996)|Matilda]]'' - Regie: [[Danny DeVito]] - Haaptacteuren: [[Mara Wilson]], Danny DeVito * 1996: ''Entertaining Angels: The Dorothy Day Story'' - Regie: [[Michael Ray Rhodes]] - Haaptacteuren: [[Moira Kelly]], [[Martin Sheen]] * 1996: ''The Size of Watermelons'' - Regie: [[Kari Skogland]] * 1973: ''[[Amanda (Film)|Amanda]]'' - Regie: [[Bobby Roth]] - Haaptacteuren: [[Kieran Culkin]], [[Dennis Haysbert]] * 1996: ''Teddy & Philomina'' - Regie: [[Zoe Edgerton]] * 1997: ''Wild America'' - Regie: [[William Dear]] * 1997: ''[[Drive (Film 1997)|Drive]]'' - Regie: [[Steve Wang]] - Haaptacteuren: [[Mark Dacascos]], [[Brittany Murphy]] * 1997: ''Kiss the Girls'' - Regie: [[Gary Fleder]] - Haaptacteuren: [[Morgan Freeman]], [[Ashley Judd]] * 1997: [[Playing God (Film 1997)|Playing God]]'' - Regie: [[Andy Wilson]] - Haaptacteuren: [[David Duchovny]], [[Angelina Jolie]] * 1998: ''Desperate Measures'' - Regie: [[Barbet Schroeder]] - Haaptacteuren: [[Michael Keaton]], [[Andy Garcia]] * 1998: ''Beloved'' - Regie: Jonathan Demme - Haaptacteuren: [[Oprah Winfrey]], [[Danny Glover]] * 1998: ''[[Mighty Joe Young (Film 1998)| Mighty Joe Young]]'' - Regie: [[Ron Underwood]] - Haaptacteuren: [[Charlize Theron]], [[Bill Paxton]] * 1998: ''Last Chance '' - Regie: [[William Boatman]] - (Kuerzfilm) * 1999: ''Facade '' - Regie: [[Carl Colpaert]] - Haaptacteuren: Eric Roberts, [[Camilla Overbye Roos]] * 1999: ''Man on the Moon '' - Regie: [[Milos Forman]] - Haaptacteuren: [[Jim Carrey]], Danny DeVito ==== vun 2000 bis 2009 ==== * 2000: ''Drowning Mona'' - Regie: [[Nick Gomez]] - Haaptacteuren: Danny DeVito, [[Bette Midler]] * 2000: [[Erin Brockovich (Film)|Erin Brockovich]]'' - Regie: [[Steven Soderbergh]] - Haaptacteuren: [[Julia Roberts]], [[Albert Finney]] * 2000: ''Blast '' - Regie: [[Martin Schenk]] * 2000: ''Jack the Dog'' - Regie: [[Bobby Roth]] * 2000: ''The Man from Elysian Fields '' - Regie: [[George Hickenlooper]] - Haaptacteuren: [[Andy Garcia]], [[Julianna Margulies]] * 2001: ''Impostor '' - Regie: Gary Fleder - Haaptacteuren: [[Gary Sinise]], [[Madeleine Stowe]] * 2001: ''Face Value '' - Regie: [[Michael Miller]] * 2001: ''How High '' - Regie: [[Jesse Dylan]] * 2002: ''Death to Smoochy '' - Regie: Danny DeVito - Haaptacteuren: [[Robin Williams]], [[Edward Norton]] * 2002: ''[[Ted Bundy (Film 2002)|Ted Bundy]]'' - Regie: [[Matthew Bright]] - Haaptacteuren: [[Michael Reilly Burke]], [[Boti Bliss]] * 2003: ''Masked and Anonymous'' - Regie: [[Larry Charles]] - Haaptacteuren: [[Bob Dylan]], [[Jeff Bridges]] * 2003: ''Manhood'' - Regie: [[Bobby Roth]] - Haaptacteuren: [[Nestor Carbonell]], [[Bonnie Bedelia]] * 2003: ''Duplex'' - Regie: Danny DeVito]- Haaptacteuren: [[Ben Stiller]], [[Drew Barrymore]] * 2004: ''One Last Ride'' - Regie: [[Tony Vitale]] - Haaptacteuren: [[Patrick Cupo]], [[Chazz Palminteri]] * 2004: ''The Manchurian Candidate'' - Regie: Jonathan Demme - Haaptacteuren: [[Denzel Washington]], [[Meryl Streep]] * 2005: ''Berkeley'' - Regie: [[Bobby Roth]] - Haaptacteuren: [[Nick Roth]], [[Laura Jordan]] * 2006: ''Relative Strangers'' - Regie: [[Greg Glienna]] - Haaptacteuren: Danny DeVito, [[Kathy Bates]] * 2007: ''Man in the Chair'' - Regie: [[Michael Schroeder]] - Haaptacteuren: [[Christopher Plummer]], [[M. Emmet Walsh]] * 2007: ''Bobby Z'' - Regie: [[John Herzfeld]] - Haaptacteuren: [[Paul Walker]], [[Laurence Fishburne]] * 2007: ''Nobel Son'' - Regie: [[Randall Miller]] - Haaptacteuren: [[Alan Rickman]], [[Mary Steenburgen]] * 2007: ''Wasting Away'' - Regie: [[Matthew Kohnen]] * 2008: ''Trailer Park of Terror'' - Regie: [[Steven Goldmann]] - Haaptacteuren: [[Nichole Hiltz]], [[Lew Temple]] * 2000: ''Just Add Water'' - Regie: [[Hart Bochner]] - Haaptacteuren: [[Dylan Walsh]], Danny DeVito * 2008: ''Cat Dragged In'' - Regie: [[Nils Timm]] - (Kuerzfilm) * 2008: ''Dark Reel'' - Regie: [[Josh Eisenstadt]] * 2009: ''The Perfect Game'' - Regie: [[William Dear]] ==== vun 2010 bis 2016 ==== * 2010: ''Pickin' & Grinnin''' - Regie: [[Jon Gries]] * 2010: I Spit on Your Grave'' - Regie: [[Steven R. Monroe]] - Haaptacteuren: [[Sarah Butler]], [[Jeff Branson]] * 2011: ''Midnight Son'' - Regie: [[Scott Leberecht]] * 2011: ''Politics of Love'' - Regie: [[William Dear]] * 2011: ''Alyce'' - Regie: [[Jay Lee]] * 2011: ''Nest of Vipers'' - Regie: Danny DeVito * 2013: ''Savannah'' - Regie: [[Annette Haywood-Carter]] - Haaptacteuren: [[Jim Caviezel]], [[Chiwetel Ejiofor]] * 2014: ''Swelter'' - Regie: [[Keith Parmer]] - Haaptacteuren: [[Jean-Claude Van Damme]], [[Alfred Molina]] * 2016: ''[[31 (Film)|31]]'' - Regie: [[Rob Zombie]] - Haaptacteuren: [[Malcolm McDowell]], [[Meg Foster]] * 2016: ''Middle Man'' - Regie: [[Ned Crowley]] * 2016: ''Wakefield'' - Regie: [[Robin Swicord]] - Haaptacteuren: [[Bryan Cranston]], [[Jennifer Garner]] == Um Spaweck == * {{Autoritéitskontroll}} {{DEFAULTSORT:Walter Tracey}} [[Kategorie:US-amerikanesch Filmschauspiller]] [[Kategorie:US-amerikanesch Televisiounsschauspiller]] [[Kategorie:Gebuer 1947]] nvudm10xi8eh5p5cf8clk2vfca7wqg6 2396095 2396094 2022-08-25T12:24:42Z Johnny Chicago 17 /* vun 1980 bis 1989 */ wikitext text/x-wiki {{SkizzFilm}}{{Infobox Biographie}} Den '''Tracey Walter''', gebuer de [[25. November]] [[1947]] zu [[Jersey City]], ass en US-amerikanesche Schauspiller. Hien huet a Filmer vu bekannte Regisseure wéi [[Sidney Lumet]], [[Woody Allen]], [[Paul Schrader]], [[Clint Eastwood]] a [[Francis Ford Coppola]] matgespillt. == Filmographie== === Kino === ==== vun 1971 bis 1979 ==== * 1971: ''Ginger'' - Regie: [[Don Schain]] - Haaptacteuren: [[Cheri Caffaro]], [[Duane Tucker]] * 1971: ''The Hospital'' - Regie: [[Arthur Hiller]] - Haaptacteuren: [[George C. Scott]], [[Diana Rigg]] * 1973: ''Badge 373'' - Regie: [[Howard W. Koch]] - Haaptacteuren: [[Robert Duvall]], [[Verna Bloom]] * 1973: ''The Garden Party'' - Regie: [[Jack Sholder]] - (Kuerzfilm) * 1977: ''Serpico'' - Regie: [[Sidney Lumet]] - Haaptacteuren: [[Al Pacino]], [[John Randolph]] * 1977: ''Annie Hall'' - Regie: [[Woody Allen]] - Haaptacteuren: Woody Allen, [[Diane Keaton]] * 1978: ''Blue Collar'' - Regie: [[Paul Schrader]] - Haaptacteuren: [[Richard Pryor]], [[Harvey Keitel]] * 1978: ''Goin' South'' - Regie: [[Jack Nicholson]] - Haaptacteuren: Jack Nicholson, [[Mary Steenburgen]] * 1978: ''The Fifth Floor'' - Regie: [[Howard Avedis]] - Haaptacteuren: [[Bo Hopkins]], [[Patti D'Arbanville]] * 1979: ''Hardcore'' - Regie: Paul Schrader - Haaptacteuren: [[George C. Scott]], [[Peter Boyle]] ==== vun 1980 bis 1989 ==== * 1980: ''Getting Wasted'' - Regie: [[Paul Frizler]] * 1980: ''The Hunter'' - Regie: [[Buzz Kulik]] - Haaptacteuren: [[Steve McQueen]], [[Eli Wallach]] * 1980: ''The Octagon'' - Regie: [[Eric Karson]] - Haaptacteuren: [[Chuck Norris]], [[Lee Van Cleef]] * 1977: ''The Hand'' - Regie: [[Oliver Stone]] - Haaptacteuren: [[Michael Caine]], [[Andrea Marcovicci]] * 1981: ''Raggedy Man'' - Regie: [[Jack Fisk]] - Haaptacteuren: [[Sissy Spacek]], [[Eric Roberts]] * 1982: ''Timerider: The Adventure of Lyle Swann'' - Regie: [[William Dear]] - Haaptacteuren: [[Fred Ward]], [[Peter Coyote]] * 1982: ''Honkytonk Man'' - Regie: [[Clint Eastwood]] - Haaptacteuren: Clint Eastwood, [[John McIntire]] * 1983: ''Rumble Fish'' - Regie: [[Francis Ford Coppola]] - Haaptacteuren: [[Matt Dillon]], [[Mickey Rourke]], [[Diane Lane]] * 1983: ''Deal of the Century'' - Regie: [[William Friedkin]] - Haaptacteuren: [[Chevy Chase]], [[Sigourney Weaver]] * 1983: ''The Horse Dealer's Daughte'' - Regie: [[Robert Burgos]] - (Kuerzfilm) * 1984: ''[[Repo Man (Film)|Repo Man]]'' - Regie: [[Alex Cox]] - Haaptacteuren: [[Harry Dean Stanton]], [[Emilio Estevez]] * 1984: ''Conan the Destroyer'' - Regie: [[Richard Fleischer]] - Haaptacteuren: [[Arnold Schwarzenegger]], [[Grace Jones]] * 1986: ''At Close Range'' - Regie: [[James Foley]] - Haaptacteuren: [[Sean Penn]], [[Christopher Walken]] * 1986: ''Something Wild'' - Regie: [[Jonathan Demme]] - Haaptacteuren: [[Jeff Daniels]], [[Melanie Griffith]] * 1987: ''Malone'' - Regie: [[Harley Cokeliss]] - Haaptacteuren: [[Burt Reynolds]], [[Cliff Robertson]] * 1988: ''Mortuary Academy'' - Regie: [[Michael Schroeder]] * 1988: ''Out of the Dark'' - Regie: Michael Schroeder * 1988: ''Married to the Mob'' - Regie: Jonathan Demme - Haaptacteuren: [[Michelle Pfeiffer]], [[Alec Baldwin]] * 1988: ''Midnight Run'' - Regie: [[Martin Brest]] - Haaptacteuren: [[Robert De Niro]], [[Charles Grodin]] * 1989: ''Under the Boardwalk'' - Regie: [[Fritz Kiersch]] * 1989: ''[[Batman (Film)|Batman]]'' - Regie: [[Tim Burton]] - Haaptacteuren: [[Michael Keaton]], Jack Nicholson, [[Kim Basinger]] * 1989: ''Homer and Eddie'' - Regie: [[Andrey Konchalovskiy]] - Haaptacteuren: [[Jim Belushi]], [[Whoopi Goldberg]] ==== vun 1990 bis 1999 ==== * 1990: ''Young Guns II'' - Regie: [[Geoff Murphy]] - Haaptacteuren: [[Emilio Estevez]], [[Kiefer Sutherland]] * 1990: ''The Two Jakes'' - Regie: Jack Nicholson - Haaptacteuren: Jack Nicholson, Harvey Keitel * 1990: ''Pacific Heights'' - Regie: [[John Schlesinger]] - Haaptacteuren: [[Melanie Griffith]], [[Matthew Modine]] * 1991: ''The Silence of the Lambs'' - Regie: Jonathan Demme - Haaptacteuren: [[Jodie Foster]], [[Anthony Hopkins]] * 1991: ''Liquid Dreams'' - Regie: [[Mark Manos]] * 1991: ''Delusion'' - Regie: [[Carl Colpaert]] * 1991: ''City Slickers'' - Regie: [[Ron Underwood]] - Haaptacteuren: [[Billy Crystal]], [[Daniel Stern]] * 1991: ''Public Enemy #2'' - Regie: [[David Jablin]] - Haaptacteuren: [[Dave Thomas]], [[Mike Connors]] * 1992: ''Guncrazy'' - Regie: [[Tamra Davis]] - Haaptacteuren: [[Drew Barrymore]], [[Jeremy Davies]] * 1993: ''Amos & Andrew'' - Regie: [[E. Max Frye]] - Haaptacteuren: [[Samuel L. Jackson]], [[Nicolas Cage]] * 1973: ''[[Philadelphia (Film)|Philadelphia]]'' - Regie: Jonathan Demme - Haaptacteuren: [[Tom Hanks]], [[Denzel Washington]] * 1994: ''Mona must die'' - Regie: [[Donald Reiker]] - Haaptacteuren: [[Marianne Sägebrecht]], [[Uwe Ochsenknecht]] * 1994: ''Junior'' - Regie: [[Ivan Reitman]] - Haaptacteuren: Arnold Schwarzenegger, [[Emma Thompson]] * 1995: ''Fist of the North Star'' - Regie: [[Tony Randel]] - Haaptacteuren: [[Gary Daniels]], [[Malcolm McDowell]] * 1995: ''Destiny Turns on the Radio'' - Regie: [[Jack Baran]] - Haaptacteuren: [[Dylan McDermott]], [[Quentin Tarantino]] * 1996: ''Independence Day'' - Regie: [[Roland Emmerich]] - Haaptacteuren: [[Will Smith]], [[Jeff Goldblum]] * 1996: ''Larger Than Life'' - Regie: [[Howard Franklin]] - Haaptacteuren: [[Bill Murray]], [[Jerry Adler]] * 1996: ''[[Matilda (Film 1996)|Matilda]]'' - Regie: [[Danny DeVito]] - Haaptacteuren: [[Mara Wilson]], Danny DeVito * 1996: ''Entertaining Angels: The Dorothy Day Story'' - Regie: [[Michael Ray Rhodes]] - Haaptacteuren: [[Moira Kelly]], [[Martin Sheen]] * 1996: ''The Size of Watermelons'' - Regie: [[Kari Skogland]] * 1973: ''[[Amanda (Film)|Amanda]]'' - Regie: [[Bobby Roth]] - Haaptacteuren: [[Kieran Culkin]], [[Dennis Haysbert]] * 1996: ''Teddy & Philomina'' - Regie: [[Zoe Edgerton]] * 1997: ''Wild America'' - Regie: [[William Dear]] * 1997: ''[[Drive (Film 1997)|Drive]]'' - Regie: [[Steve Wang]] - Haaptacteuren: [[Mark Dacascos]], [[Brittany Murphy]] * 1997: ''Kiss the Girls'' - Regie: [[Gary Fleder]] - Haaptacteuren: [[Morgan Freeman]], [[Ashley Judd]] * 1997: [[Playing God (Film 1997)|Playing God]]'' - Regie: [[Andy Wilson]] - Haaptacteuren: [[David Duchovny]], [[Angelina Jolie]] * 1998: ''Desperate Measures'' - Regie: [[Barbet Schroeder]] - Haaptacteuren: [[Michael Keaton]], [[Andy Garcia]] * 1998: ''Beloved'' - Regie: Jonathan Demme - Haaptacteuren: [[Oprah Winfrey]], [[Danny Glover]] * 1998: ''[[Mighty Joe Young (Film 1998)| Mighty Joe Young]]'' - Regie: [[Ron Underwood]] - Haaptacteuren: [[Charlize Theron]], [[Bill Paxton]] * 1998: ''Last Chance '' - Regie: [[William Boatman]] - (Kuerzfilm) * 1999: ''Facade '' - Regie: [[Carl Colpaert]] - Haaptacteuren: Eric Roberts, [[Camilla Overbye Roos]] * 1999: ''Man on the Moon '' - Regie: [[Milos Forman]] - Haaptacteuren: [[Jim Carrey]], Danny DeVito ==== vun 2000 bis 2009 ==== * 2000: ''Drowning Mona'' - Regie: [[Nick Gomez]] - Haaptacteuren: Danny DeVito, [[Bette Midler]] * 2000: [[Erin Brockovich (Film)|Erin Brockovich]]'' - Regie: [[Steven Soderbergh]] - Haaptacteuren: [[Julia Roberts]], [[Albert Finney]] * 2000: ''Blast '' - Regie: [[Martin Schenk]] * 2000: ''Jack the Dog'' - Regie: [[Bobby Roth]] * 2000: ''The Man from Elysian Fields '' - Regie: [[George Hickenlooper]] - Haaptacteuren: [[Andy Garcia]], [[Julianna Margulies]] * 2001: ''Impostor '' - Regie: Gary Fleder - Haaptacteuren: [[Gary Sinise]], [[Madeleine Stowe]] * 2001: ''Face Value '' - Regie: [[Michael Miller]] * 2001: ''How High '' - Regie: [[Jesse Dylan]] * 2002: ''Death to Smoochy '' - Regie: Danny DeVito - Haaptacteuren: [[Robin Williams]], [[Edward Norton]] * 2002: ''[[Ted Bundy (Film 2002)|Ted Bundy]]'' - Regie: [[Matthew Bright]] - Haaptacteuren: [[Michael Reilly Burke]], [[Boti Bliss]] * 2003: ''Masked and Anonymous'' - Regie: [[Larry Charles]] - Haaptacteuren: [[Bob Dylan]], [[Jeff Bridges]] * 2003: ''Manhood'' - Regie: [[Bobby Roth]] - Haaptacteuren: [[Nestor Carbonell]], [[Bonnie Bedelia]] * 2003: ''Duplex'' - Regie: Danny DeVito]- Haaptacteuren: [[Ben Stiller]], [[Drew Barrymore]] * 2004: ''One Last Ride'' - Regie: [[Tony Vitale]] - Haaptacteuren: [[Patrick Cupo]], [[Chazz Palminteri]] * 2004: ''The Manchurian Candidate'' - Regie: Jonathan Demme - Haaptacteuren: [[Denzel Washington]], [[Meryl Streep]] * 2005: ''Berkeley'' - Regie: [[Bobby Roth]] - Haaptacteuren: [[Nick Roth]], [[Laura Jordan]] * 2006: ''Relative Strangers'' - Regie: [[Greg Glienna]] - Haaptacteuren: Danny DeVito, [[Kathy Bates]] * 2007: ''Man in the Chair'' - Regie: [[Michael Schroeder]] - Haaptacteuren: [[Christopher Plummer]], [[M. Emmet Walsh]] * 2007: ''Bobby Z'' - Regie: [[John Herzfeld]] - Haaptacteuren: [[Paul Walker]], [[Laurence Fishburne]] * 2007: ''Nobel Son'' - Regie: [[Randall Miller]] - Haaptacteuren: [[Alan Rickman]], [[Mary Steenburgen]] * 2007: ''Wasting Away'' - Regie: [[Matthew Kohnen]] * 2008: ''Trailer Park of Terror'' - Regie: [[Steven Goldmann]] - Haaptacteuren: [[Nichole Hiltz]], [[Lew Temple]] * 2000: ''Just Add Water'' - Regie: [[Hart Bochner]] - Haaptacteuren: [[Dylan Walsh]], Danny DeVito * 2008: ''Cat Dragged In'' - Regie: [[Nils Timm]] - (Kuerzfilm) * 2008: ''Dark Reel'' - Regie: [[Josh Eisenstadt]] * 2009: ''The Perfect Game'' - Regie: [[William Dear]] ==== vun 2010 bis 2016 ==== * 2010: ''Pickin' & Grinnin''' - Regie: [[Jon Gries]] * 2010: I Spit on Your Grave'' - Regie: [[Steven R. Monroe]] - Haaptacteuren: [[Sarah Butler]], [[Jeff Branson]] * 2011: ''Midnight Son'' - Regie: [[Scott Leberecht]] * 2011: ''Politics of Love'' - Regie: [[William Dear]] * 2011: ''Alyce'' - Regie: [[Jay Lee]] * 2011: ''Nest of Vipers'' - Regie: Danny DeVito * 2013: ''Savannah'' - Regie: [[Annette Haywood-Carter]] - Haaptacteuren: [[Jim Caviezel]], [[Chiwetel Ejiofor]] * 2014: ''Swelter'' - Regie: [[Keith Parmer]] - Haaptacteuren: [[Jean-Claude Van Damme]], [[Alfred Molina]] * 2016: ''[[31 (Film)|31]]'' - Regie: [[Rob Zombie]] - Haaptacteuren: [[Malcolm McDowell]], [[Meg Foster]] * 2016: ''Middle Man'' - Regie: [[Ned Crowley]] * 2016: ''Wakefield'' - Regie: [[Robin Swicord]] - Haaptacteuren: [[Bryan Cranston]], [[Jennifer Garner]] == Um Spaweck == * {{Autoritéitskontroll}} {{DEFAULTSORT:Walter Tracey}} [[Kategorie:US-amerikanesch Filmschauspiller]] [[Kategorie:US-amerikanesch Televisiounsschauspiller]] [[Kategorie:Gebuer 1947]] 6k0dy5y7o4afpqnwvgoyz8uclxdno3j 2396096 2396095 2022-08-25T12:26:18Z Johnny Chicago 17 /* vun 2010 bis 2016 */ wikitext text/x-wiki {{SkizzFilm}}{{Infobox Biographie}} Den '''Tracey Walter''', gebuer de [[25. November]] [[1947]] zu [[Jersey City]], ass en US-amerikanesche Schauspiller. Hien huet a Filmer vu bekannte Regisseure wéi [[Sidney Lumet]], [[Woody Allen]], [[Paul Schrader]], [[Clint Eastwood]] a [[Francis Ford Coppola]] matgespillt. == Filmographie== === Kino === ==== vun 1971 bis 1979 ==== * 1971: ''Ginger'' - Regie: [[Don Schain]] - Haaptacteuren: [[Cheri Caffaro]], [[Duane Tucker]] * 1971: ''The Hospital'' - Regie: [[Arthur Hiller]] - Haaptacteuren: [[George C. Scott]], [[Diana Rigg]] * 1973: ''Badge 373'' - Regie: [[Howard W. Koch]] - Haaptacteuren: [[Robert Duvall]], [[Verna Bloom]] * 1973: ''The Garden Party'' - Regie: [[Jack Sholder]] - (Kuerzfilm) * 1977: ''Serpico'' - Regie: [[Sidney Lumet]] - Haaptacteuren: [[Al Pacino]], [[John Randolph]] * 1977: ''Annie Hall'' - Regie: [[Woody Allen]] - Haaptacteuren: Woody Allen, [[Diane Keaton]] * 1978: ''Blue Collar'' - Regie: [[Paul Schrader]] - Haaptacteuren: [[Richard Pryor]], [[Harvey Keitel]] * 1978: ''Goin' South'' - Regie: [[Jack Nicholson]] - Haaptacteuren: Jack Nicholson, [[Mary Steenburgen]] * 1978: ''The Fifth Floor'' - Regie: [[Howard Avedis]] - Haaptacteuren: [[Bo Hopkins]], [[Patti D'Arbanville]] * 1979: ''Hardcore'' - Regie: Paul Schrader - Haaptacteuren: [[George C. Scott]], [[Peter Boyle]] ==== vun 1980 bis 1989 ==== * 1980: ''Getting Wasted'' - Regie: [[Paul Frizler]] * 1980: ''The Hunter'' - Regie: [[Buzz Kulik]] - Haaptacteuren: [[Steve McQueen]], [[Eli Wallach]] * 1980: ''The Octagon'' - Regie: [[Eric Karson]] - Haaptacteuren: [[Chuck Norris]], [[Lee Van Cleef]] * 1977: ''The Hand'' - Regie: [[Oliver Stone]] - Haaptacteuren: [[Michael Caine]], [[Andrea Marcovicci]] * 1981: ''Raggedy Man'' - Regie: [[Jack Fisk]] - Haaptacteuren: [[Sissy Spacek]], [[Eric Roberts]] * 1982: ''Timerider: The Adventure of Lyle Swann'' - Regie: [[William Dear]] - Haaptacteuren: [[Fred Ward]], [[Peter Coyote]] * 1982: ''Honkytonk Man'' - Regie: [[Clint Eastwood]] - Haaptacteuren: Clint Eastwood, [[John McIntire]] * 1983: ''Rumble Fish'' - Regie: [[Francis Ford Coppola]] - Haaptacteuren: [[Matt Dillon]], [[Mickey Rourke]], [[Diane Lane]] * 1983: ''Deal of the Century'' - Regie: [[William Friedkin]] - Haaptacteuren: [[Chevy Chase]], [[Sigourney Weaver]] * 1983: ''The Horse Dealer's Daughte'' - Regie: [[Robert Burgos]] - (Kuerzfilm) * 1984: ''[[Repo Man (Film)|Repo Man]]'' - Regie: [[Alex Cox]] - Haaptacteuren: [[Harry Dean Stanton]], [[Emilio Estevez]] * 1984: ''Conan the Destroyer'' - Regie: [[Richard Fleischer]] - Haaptacteuren: [[Arnold Schwarzenegger]], [[Grace Jones]] * 1986: ''At Close Range'' - Regie: [[James Foley]] - Haaptacteuren: [[Sean Penn]], [[Christopher Walken]] * 1986: ''Something Wild'' - Regie: [[Jonathan Demme]] - Haaptacteuren: [[Jeff Daniels]], [[Melanie Griffith]] * 1987: ''Malone'' - Regie: [[Harley Cokeliss]] - Haaptacteuren: [[Burt Reynolds]], [[Cliff Robertson]] * 1988: ''Mortuary Academy'' - Regie: [[Michael Schroeder]] * 1988: ''Out of the Dark'' - Regie: Michael Schroeder * 1988: ''Married to the Mob'' - Regie: Jonathan Demme - Haaptacteuren: [[Michelle Pfeiffer]], [[Alec Baldwin]] * 1988: ''Midnight Run'' - Regie: [[Martin Brest]] - Haaptacteuren: [[Robert De Niro]], [[Charles Grodin]] * 1989: ''Under the Boardwalk'' - Regie: [[Fritz Kiersch]] * 1989: ''[[Batman (Film)|Batman]]'' - Regie: [[Tim Burton]] - Haaptacteuren: [[Michael Keaton]], Jack Nicholson, [[Kim Basinger]] * 1989: ''Homer and Eddie'' - Regie: [[Andrey Konchalovskiy]] - Haaptacteuren: [[Jim Belushi]], [[Whoopi Goldberg]] ==== vun 1990 bis 1999 ==== * 1990: ''Young Guns II'' - Regie: [[Geoff Murphy]] - Haaptacteuren: [[Emilio Estevez]], [[Kiefer Sutherland]] * 1990: ''The Two Jakes'' - Regie: Jack Nicholson - Haaptacteuren: Jack Nicholson, Harvey Keitel * 1990: ''Pacific Heights'' - Regie: [[John Schlesinger]] - Haaptacteuren: [[Melanie Griffith]], [[Matthew Modine]] * 1991: ''The Silence of the Lambs'' - Regie: Jonathan Demme - Haaptacteuren: [[Jodie Foster]], [[Anthony Hopkins]] * 1991: ''Liquid Dreams'' - Regie: [[Mark Manos]] * 1991: ''Delusion'' - Regie: [[Carl Colpaert]] * 1991: ''City Slickers'' - Regie: [[Ron Underwood]] - Haaptacteuren: [[Billy Crystal]], [[Daniel Stern]] * 1991: ''Public Enemy #2'' - Regie: [[David Jablin]] - Haaptacteuren: [[Dave Thomas]], [[Mike Connors]] * 1992: ''Guncrazy'' - Regie: [[Tamra Davis]] - Haaptacteuren: [[Drew Barrymore]], [[Jeremy Davies]] * 1993: ''Amos & Andrew'' - Regie: [[E. Max Frye]] - Haaptacteuren: [[Samuel L. Jackson]], [[Nicolas Cage]] * 1973: ''[[Philadelphia (Film)|Philadelphia]]'' - Regie: Jonathan Demme - Haaptacteuren: [[Tom Hanks]], [[Denzel Washington]] * 1994: ''Mona must die'' - Regie: [[Donald Reiker]] - Haaptacteuren: [[Marianne Sägebrecht]], [[Uwe Ochsenknecht]] * 1994: ''Junior'' - Regie: [[Ivan Reitman]] - Haaptacteuren: Arnold Schwarzenegger, [[Emma Thompson]] * 1995: ''Fist of the North Star'' - Regie: [[Tony Randel]] - Haaptacteuren: [[Gary Daniels]], [[Malcolm McDowell]] * 1995: ''Destiny Turns on the Radio'' - Regie: [[Jack Baran]] - Haaptacteuren: [[Dylan McDermott]], [[Quentin Tarantino]] * 1996: ''Independence Day'' - Regie: [[Roland Emmerich]] - Haaptacteuren: [[Will Smith]], [[Jeff Goldblum]] * 1996: ''Larger Than Life'' - Regie: [[Howard Franklin]] - Haaptacteuren: [[Bill Murray]], [[Jerry Adler]] * 1996: ''[[Matilda (Film 1996)|Matilda]]'' - Regie: [[Danny DeVito]] - Haaptacteuren: [[Mara Wilson]], Danny DeVito * 1996: ''Entertaining Angels: The Dorothy Day Story'' - Regie: [[Michael Ray Rhodes]] - Haaptacteuren: [[Moira Kelly]], [[Martin Sheen]] * 1996: ''The Size of Watermelons'' - Regie: [[Kari Skogland]] * 1973: ''[[Amanda (Film)|Amanda]]'' - Regie: [[Bobby Roth]] - Haaptacteuren: [[Kieran Culkin]], [[Dennis Haysbert]] * 1996: ''Teddy & Philomina'' - Regie: [[Zoe Edgerton]] * 1997: ''Wild America'' - Regie: [[William Dear]] * 1997: ''[[Drive (Film 1997)|Drive]]'' - Regie: [[Steve Wang]] - Haaptacteuren: [[Mark Dacascos]], [[Brittany Murphy]] * 1997: ''Kiss the Girls'' - Regie: [[Gary Fleder]] - Haaptacteuren: [[Morgan Freeman]], [[Ashley Judd]] * 1997: [[Playing God (Film 1997)|Playing God]]'' - Regie: [[Andy Wilson]] - Haaptacteuren: [[David Duchovny]], [[Angelina Jolie]] * 1998: ''Desperate Measures'' - Regie: [[Barbet Schroeder]] - Haaptacteuren: [[Michael Keaton]], [[Andy Garcia]] * 1998: ''Beloved'' - Regie: Jonathan Demme - Haaptacteuren: [[Oprah Winfrey]], [[Danny Glover]] * 1998: ''[[Mighty Joe Young (Film 1998)| Mighty Joe Young]]'' - Regie: [[Ron Underwood]] - Haaptacteuren: [[Charlize Theron]], [[Bill Paxton]] * 1998: ''Last Chance '' - Regie: [[William Boatman]] - (Kuerzfilm) * 1999: ''Facade '' - Regie: [[Carl Colpaert]] - Haaptacteuren: Eric Roberts, [[Camilla Overbye Roos]] * 1999: ''Man on the Moon '' - Regie: [[Milos Forman]] - Haaptacteuren: [[Jim Carrey]], Danny DeVito ==== vun 2000 bis 2009 ==== * 2000: ''Drowning Mona'' - Regie: [[Nick Gomez]] - Haaptacteuren: Danny DeVito, [[Bette Midler]] * 2000: [[Erin Brockovich (Film)|Erin Brockovich]]'' - Regie: [[Steven Soderbergh]] - Haaptacteuren: [[Julia Roberts]], [[Albert Finney]] * 2000: ''Blast '' - Regie: [[Martin Schenk]] * 2000: ''Jack the Dog'' - Regie: [[Bobby Roth]] * 2000: ''The Man from Elysian Fields '' - Regie: [[George Hickenlooper]] - Haaptacteuren: [[Andy Garcia]], [[Julianna Margulies]] * 2001: ''Impostor '' - Regie: Gary Fleder - Haaptacteuren: [[Gary Sinise]], [[Madeleine Stowe]] * 2001: ''Face Value '' - Regie: [[Michael Miller]] * 2001: ''How High '' - Regie: [[Jesse Dylan]] * 2002: ''Death to Smoochy '' - Regie: Danny DeVito - Haaptacteuren: [[Robin Williams]], [[Edward Norton]] * 2002: ''[[Ted Bundy (Film 2002)|Ted Bundy]]'' - Regie: [[Matthew Bright]] - Haaptacteuren: [[Michael Reilly Burke]], [[Boti Bliss]] * 2003: ''Masked and Anonymous'' - Regie: [[Larry Charles]] - Haaptacteuren: [[Bob Dylan]], [[Jeff Bridges]] * 2003: ''Manhood'' - Regie: [[Bobby Roth]] - Haaptacteuren: [[Nestor Carbonell]], [[Bonnie Bedelia]] * 2003: ''Duplex'' - Regie: Danny DeVito]- Haaptacteuren: [[Ben Stiller]], [[Drew Barrymore]] * 2004: ''One Last Ride'' - Regie: [[Tony Vitale]] - Haaptacteuren: [[Patrick Cupo]], [[Chazz Palminteri]] * 2004: ''The Manchurian Candidate'' - Regie: Jonathan Demme - Haaptacteuren: [[Denzel Washington]], [[Meryl Streep]] * 2005: ''Berkeley'' - Regie: [[Bobby Roth]] - Haaptacteuren: [[Nick Roth]], [[Laura Jordan]] * 2006: ''Relative Strangers'' - Regie: [[Greg Glienna]] - Haaptacteuren: Danny DeVito, [[Kathy Bates]] * 2007: ''Man in the Chair'' - Regie: [[Michael Schroeder]] - Haaptacteuren: [[Christopher Plummer]], [[M. Emmet Walsh]] * 2007: ''Bobby Z'' - Regie: [[John Herzfeld]] - Haaptacteuren: [[Paul Walker]], [[Laurence Fishburne]] * 2007: ''Nobel Son'' - Regie: [[Randall Miller]] - Haaptacteuren: [[Alan Rickman]], [[Mary Steenburgen]] * 2007: ''Wasting Away'' - Regie: [[Matthew Kohnen]] * 2008: ''Trailer Park of Terror'' - Regie: [[Steven Goldmann]] - Haaptacteuren: [[Nichole Hiltz]], [[Lew Temple]] * 2000: ''Just Add Water'' - Regie: [[Hart Bochner]] - Haaptacteuren: [[Dylan Walsh]], Danny DeVito * 2008: ''Cat Dragged In'' - Regie: [[Nils Timm]] - (Kuerzfilm) * 2008: ''Dark Reel'' - Regie: [[Josh Eisenstadt]] * 2009: ''The Perfect Game'' - Regie: [[William Dear]] ==== vun 2010 bis 2016 ==== * 2010: ''Pickin' & Grinnin''' - Regie: [[Jon Gries]] * 2010: ''I Spit on Your Grave'' - Regie: [[Steven R. Monroe]] - Haaptacteuren: [[Sarah Butler]], [[Jeff Branson]] * 2011: ''Midnight Son'' - Regie: [[Scott Leberecht]] * 2011: ''Politics of Love'' - Regie: [[William Dear]] * 2011: ''Alyce'' - Regie: [[Jay Lee]] * 2011: ''Nest of Vipers'' - Regie: Danny DeVito * 2013: ''Savannah'' - Regie: [[Annette Haywood-Carter]] - Haaptacteuren: [[Jim Caviezel]], [[Chiwetel Ejiofor]] * 2014: ''Swelter'' - Regie: [[Keith Parmer]] - Haaptacteuren: [[Jean-Claude Van Damme]], [[Alfred Molina]] * 2016: ''[[31 (Film)|31]]'' - Regie: [[Rob Zombie]] - Haaptacteuren: [[Malcolm McDowell]], [[Meg Foster]] * 2016: ''Middle Man'' - Regie: [[Ned Crowley]] * 2016: ''Wakefield'' - Regie: [[Robin Swicord]] - Haaptacteuren: [[Bryan Cranston]], [[Jennifer Garner]] == Um Spaweck == * {{Autoritéitskontroll}} {{DEFAULTSORT:Walter Tracey}} [[Kategorie:US-amerikanesch Filmschauspiller]] [[Kategorie:US-amerikanesch Televisiounsschauspiller]] [[Kategorie:Gebuer 1947]] gb6vdkbnuxkxiaf5fra4i6pp33qkidh 2396138 2396096 2022-08-25T13:24:35Z Les Meloures 580 italic Taggen wikitext text/x-wiki {{SkizzFilm}}{{Infobox Biographie}} Den '''Tracey Walter''', gebuer de [[25. November]] [[1947]] zu [[Jersey City]], ass en US-amerikanesche Schauspiller. Hien huet a Filmer vu bekannte Regisseure wéi [[Sidney Lumet]], [[Woody Allen]], [[Paul Schrader]], [[Clint Eastwood]] a [[Francis Ford Coppola]] matgespillt. == Filmographie== === Kino === ==== vun 1971 bis 1979 ==== * 1971: ''Ginger'' - Regie: [[Don Schain]] - Haaptacteuren: [[Cheri Caffaro]], [[Duane Tucker]] * 1971: ''The Hospital'' - Regie: [[Arthur Hiller]] - Haaptacteuren: [[George C. Scott]], [[Diana Rigg]] * 1973: ''Badge 373'' - Regie: [[Howard W. Koch]] - Haaptacteuren: [[Robert Duvall]], [[Verna Bloom]] * 1973: ''The Garden Party'' - Regie: [[Jack Sholder]] - (Kuerzfilm) * 1977: ''Serpico'' - Regie: [[Sidney Lumet]] - Haaptacteuren: [[Al Pacino]], [[John Randolph]] * 1977: ''Annie Hall'' - Regie: [[Woody Allen]] - Haaptacteuren: Woody Allen, [[Diane Keaton]] * 1978: ''Blue Collar'' - Regie: [[Paul Schrader]] - Haaptacteuren: [[Richard Pryor]], [[Harvey Keitel]] * 1978: ''Goin' South'' - Regie: [[Jack Nicholson]] - Haaptacteuren: Jack Nicholson, [[Mary Steenburgen]] * 1978: ''The Fifth Floor'' - Regie: [[Howard Avedis]] - Haaptacteuren: [[Bo Hopkins]], [[Patti D'Arbanville]] * 1979: ''Hardcore'' - Regie: Paul Schrader - Haaptacteuren: [[George C. Scott]], [[Peter Boyle]] ==== vun 1980 bis 1989 ==== * 1980: ''Getting Wasted'' - Regie: [[Paul Frizler]] * 1980: ''The Hunter'' - Regie: [[Buzz Kulik]] - Haaptacteuren: [[Steve McQueen]], [[Eli Wallach]] * 1980: ''The Octagon'' - Regie: [[Eric Karson]] - Haaptacteuren: [[Chuck Norris]], [[Lee Van Cleef]] * 1977: ''The Hand'' - Regie: [[Oliver Stone]] - Haaptacteuren: [[Michael Caine]], [[Andrea Marcovicci]] * 1981: ''Raggedy Man'' - Regie: [[Jack Fisk]] - Haaptacteuren: [[Sissy Spacek]], [[Eric Roberts]] * 1982: ''Timerider: The Adventure of Lyle Swann'' - Regie: [[William Dear]] - Haaptacteuren: [[Fred Ward]], [[Peter Coyote]] * 1982: ''Honkytonk Man'' - Regie: [[Clint Eastwood]] - Haaptacteuren: Clint Eastwood, [[John McIntire]] * 1983: ''Rumble Fish'' - Regie: [[Francis Ford Coppola]] - Haaptacteuren: [[Matt Dillon]], [[Mickey Rourke]], [[Diane Lane]] * 1983: ''Deal of the Century'' - Regie: [[William Friedkin]] - Haaptacteuren: [[Chevy Chase]], [[Sigourney Weaver]] * 1983: ''The Horse Dealer's Daughte'' - Regie: [[Robert Burgos]] - (Kuerzfilm) * 1984: ''[[Repo Man (Film)|Repo Man]]'' - Regie: [[Alex Cox]] - Haaptacteuren: [[Harry Dean Stanton]], [[Emilio Estevez]] * 1984: ''Conan the Destroyer'' - Regie: [[Richard Fleischer]] - Haaptacteuren: [[Arnold Schwarzenegger]], [[Grace Jones]] * 1986: ''At Close Range'' - Regie: [[James Foley]] - Haaptacteuren: [[Sean Penn]], [[Christopher Walken]] * 1986: ''Something Wild'' - Regie: [[Jonathan Demme]] - Haaptacteuren: [[Jeff Daniels]], [[Melanie Griffith]] * 1987: ''Malone'' - Regie: [[Harley Cokeliss]] - Haaptacteuren: [[Burt Reynolds]], [[Cliff Robertson]] * 1988: ''Mortuary Academy'' - Regie: [[Michael Schroeder]] * 1988: ''Out of the Dark'' - Regie: Michael Schroeder * 1988: ''Married to the Mob'' - Regie: Jonathan Demme - Haaptacteuren: [[Michelle Pfeiffer]], [[Alec Baldwin]] * 1988: ''Midnight Run'' - Regie: [[Martin Brest]] - Haaptacteuren: [[Robert De Niro]], [[Charles Grodin]] * 1989: ''Under the Boardwalk'' - Regie: [[Fritz Kiersch]] * 1989: ''[[Batman (Film)|Batman]]'' - Regie: [[Tim Burton]] - Haaptacteuren: [[Michael Keaton]], Jack Nicholson, [[Kim Basinger]] * 1989: ''Homer and Eddie'' - Regie: [[Andrey Konchalovskiy]] - Haaptacteuren: [[Jim Belushi]], [[Whoopi Goldberg]] ==== vun 1990 bis 1999 ==== * 1990: ''Young Guns II'' - Regie: [[Geoff Murphy]] - Haaptacteuren: [[Emilio Estevez]], [[Kiefer Sutherland]] * 1990: ''The Two Jakes'' - Regie: Jack Nicholson - Haaptacteuren: Jack Nicholson, Harvey Keitel * 1990: ''Pacific Heights'' - Regie: [[John Schlesinger]] - Haaptacteuren: [[Melanie Griffith]], [[Matthew Modine]] * 1991: ''The Silence of the Lambs'' - Regie: Jonathan Demme - Haaptacteuren: [[Jodie Foster]], [[Anthony Hopkins]] * 1991: ''Liquid Dreams'' - Regie: [[Mark Manos]] * 1991: ''Delusion'' - Regie: [[Carl Colpaert]] * 1991: ''City Slickers'' - Regie: [[Ron Underwood]] - Haaptacteuren: [[Billy Crystal]], [[Daniel Stern]] * 1991: ''Public Enemy #2'' - Regie: [[David Jablin]] - Haaptacteuren: [[Dave Thomas]], [[Mike Connors]] * 1992: ''Guncrazy'' - Regie: [[Tamra Davis]] - Haaptacteuren: [[Drew Barrymore]], [[Jeremy Davies]] * 1993: ''Amos & Andrew'' - Regie: [[E. Max Frye]] - Haaptacteuren: [[Samuel L. Jackson]], [[Nicolas Cage]] * 1973: ''[[Philadelphia (Film)|Philadelphia]]'' - Regie: Jonathan Demme - Haaptacteuren: [[Tom Hanks]], [[Denzel Washington]] * 1994: ''Mona must die'' - Regie: [[Donald Reiker]] - Haaptacteuren: [[Marianne Sägebrecht]], [[Uwe Ochsenknecht]] * 1994: ''Junior'' - Regie: [[Ivan Reitman]] - Haaptacteuren: Arnold Schwarzenegger, [[Emma Thompson]] * 1995: ''Fist of the North Star'' - Regie: [[Tony Randel]] - Haaptacteuren: [[Gary Daniels]], [[Malcolm McDowell]] * 1995: ''Destiny Turns on the Radio'' - Regie: [[Jack Baran]] - Haaptacteuren: [[Dylan McDermott]], [[Quentin Tarantino]] * 1996: ''Independence Day'' - Regie: [[Roland Emmerich]] - Haaptacteuren: [[Will Smith]], [[Jeff Goldblum]] * 1996: ''Larger Than Life'' - Regie: [[Howard Franklin]] - Haaptacteuren: [[Bill Murray]], [[Jerry Adler]] * 1996: ''[[Matilda (Film 1996)|Matilda]]'' - Regie: [[Danny DeVito]] - Haaptacteuren: [[Mara Wilson]], Danny DeVito * 1996: ''Entertaining Angels: The Dorothy Day Story'' - Regie: [[Michael Ray Rhodes]] - Haaptacteuren: [[Moira Kelly]], [[Martin Sheen]] * 1996: ''The Size of Watermelons'' - Regie: [[Kari Skogland]] * 1973: ''[[Amanda (Film)|Amanda]]'' - Regie: [[Bobby Roth]] - Haaptacteuren: [[Kieran Culkin]], [[Dennis Haysbert]] * 1996: ''Teddy & Philomina'' - Regie: [[Zoe Edgerton]] * 1997: ''Wild America'' - Regie: [[William Dear]] * 1997: ''[[Drive (Film 1997)|Drive]]'' - Regie: [[Steve Wang]] - Haaptacteuren: [[Mark Dacascos]], [[Brittany Murphy]] * 1997: ''Kiss the Girls'' - Regie: [[Gary Fleder]] - Haaptacteuren: [[Morgan Freeman]], [[Ashley Judd]] * 1997: ''[[Playing God (Film 1997)|Playing God]]'' - Regie: [[Andy Wilson]] - Haaptacteuren: [[David Duchovny]], [[Angelina Jolie]] * 1998: ''Desperate Measures'' - Regie: [[Barbet Schroeder]] - Haaptacteuren: [[Michael Keaton]], [[Andy Garcia]] * 1998: ''Beloved'' - Regie: Jonathan Demme - Haaptacteuren: [[Oprah Winfrey]], [[Danny Glover]] * 1998: ''[[Mighty Joe Young (Film 1998)| Mighty Joe Young]]'' - Regie: [[Ron Underwood]] - Haaptacteuren: [[Charlize Theron]], [[Bill Paxton]] * 1998: ''Last Chance '' - Regie: [[William Boatman]] - (Kuerzfilm) * 1999: ''Facade '' - Regie: [[Carl Colpaert]] - Haaptacteuren: Eric Roberts, [[Camilla Overbye Roos]] * 1999: ''Man on the Moon '' - Regie: [[Milos Forman]] - Haaptacteuren: [[Jim Carrey]], Danny DeVito ==== vun 2000 bis 2009 ==== * 2000: ''Drowning Mona'' - Regie: [[Nick Gomez]] - Haaptacteuren: Danny DeVito, [[Bette Midler]] * 2000: ''[[Erin Brockovich (Film)|Erin Brockovich]]'' - Regie: [[Steven Soderbergh]] - Haaptacteuren: [[Julia Roberts]], [[Albert Finney]] * 2000: ''Blast '' - Regie: [[Martin Schenk]] * 2000: ''Jack the Dog'' - Regie: [[Bobby Roth]] * 2000: ''The Man from Elysian Fields '' - Regie: [[George Hickenlooper]] - Haaptacteuren: [[Andy Garcia]], [[Julianna Margulies]] * 2001: ''Impostor '' - Regie: Gary Fleder - Haaptacteuren: [[Gary Sinise]], [[Madeleine Stowe]] * 2001: ''Face Value '' - Regie: [[Michael Miller]] * 2001: ''How High '' - Regie: [[Jesse Dylan]] * 2002: ''Death to Smoochy '' - Regie: Danny DeVito - Haaptacteuren: [[Robin Williams]], [[Edward Norton]] * 2002: ''[[Ted Bundy (Film 2002)|Ted Bundy]]'' - Regie: [[Matthew Bright]] - Haaptacteuren: [[Michael Reilly Burke]], [[Boti Bliss]] * 2003: ''Masked and Anonymous'' - Regie: [[Larry Charles]] - Haaptacteuren: [[Bob Dylan]], [[Jeff Bridges]] * 2003: ''Manhood'' - Regie: [[Bobby Roth]] - Haaptacteuren: [[Nestor Carbonell]], [[Bonnie Bedelia]] * 2003: ''Duplex'' - Regie: Danny DeVito]- Haaptacteuren: [[Ben Stiller]], [[Drew Barrymore]] * 2004: ''One Last Ride'' - Regie: [[Tony Vitale]] - Haaptacteuren: [[Patrick Cupo]], [[Chazz Palminteri]] * 2004: ''The Manchurian Candidate'' - Regie: Jonathan Demme - Haaptacteuren: [[Denzel Washington]], [[Meryl Streep]] * 2005: ''Berkeley'' - Regie: [[Bobby Roth]] - Haaptacteuren: [[Nick Roth]], [[Laura Jordan]] * 2006: ''Relative Strangers'' - Regie: [[Greg Glienna]] - Haaptacteuren: Danny DeVito, [[Kathy Bates]] * 2007: ''Man in the Chair'' - Regie: [[Michael Schroeder]] - Haaptacteuren: [[Christopher Plummer]], [[M. Emmet Walsh]] * 2007: ''Bobby Z'' - Regie: [[John Herzfeld]] - Haaptacteuren: [[Paul Walker]], [[Laurence Fishburne]] * 2007: ''Nobel Son'' - Regie: [[Randall Miller]] - Haaptacteuren: [[Alan Rickman]], [[Mary Steenburgen]] * 2007: ''Wasting Away'' - Regie: [[Matthew Kohnen]] * 2008: ''Trailer Park of Terror'' - Regie: [[Steven Goldmann]] - Haaptacteuren: [[Nichole Hiltz]], [[Lew Temple]] * 2000: ''Just Add Water'' - Regie: [[Hart Bochner]] - Haaptacteuren: [[Dylan Walsh]], Danny DeVito * 2008: ''Cat Dragged In'' - Regie: [[Nils Timm]] - (Kuerzfilm) * 2008: ''Dark Reel'' - Regie: [[Josh Eisenstadt]] * 2009: ''The Perfect Game'' - Regie: [[William Dear]] ==== vun 2010 bis 2016 ==== * 2010: ''Pickin' & Grinnin''' - Regie: [[Jon Gries]] * 2010: ''I Spit on Your Grave'' - Regie: [[Steven R. Monroe]] - Haaptacteuren: [[Sarah Butler]], [[Jeff Branson]] * 2011: ''Midnight Son'' - Regie: [[Scott Leberecht]] * 2011: ''Politics of Love'' - Regie: [[William Dear]] * 2011: ''Alyce'' - Regie: [[Jay Lee]] * 2011: ''Nest of Vipers'' - Regie: Danny DeVito * 2013: ''Savannah'' - Regie: [[Annette Haywood-Carter]] - Haaptacteuren: [[Jim Caviezel]], [[Chiwetel Ejiofor]] * 2014: ''Swelter'' - Regie: [[Keith Parmer]] - Haaptacteuren: [[Jean-Claude Van Damme]], [[Alfred Molina]] * 2016: ''[[31 (Film)|31]]'' - Regie: [[Rob Zombie]] - Haaptacteuren: [[Malcolm McDowell]], [[Meg Foster]] * 2016: ''Middle Man'' - Regie: [[Ned Crowley]] * 2016: ''Wakefield'' - Regie: [[Robin Swicord]] - Haaptacteuren: [[Bryan Cranston]], [[Jennifer Garner]] == Um Spaweck == * {{Autoritéitskontroll}} {{DEFAULTSORT:Walter Tracey}} [[Kategorie:US-amerikanesch Filmschauspiller]] [[Kategorie:US-amerikanesch Televisiounsschauspiller]] [[Kategorie:Gebuer 1947]] 5pr3o5vh5di4p30pkrdg8hz6smi5y7w Benotzer Diskussioun:RaitalaMusic 3 159245 2396101 2022-08-25T12:57:29Z Les Meloures 580 k wikitext text/x-wiki {{Test}} {{Moien Info}} tej56j8k0i0v8ul88kwdkzy7czpdwt4 Red Lion (Filmproduktiounsgesellschaft) 0 159246 2396102 2022-08-25T12:57:46Z Bdx 7724 Nei wikitext text/x-wiki {{Infobox Entreprise | Numm = Red Lion | Logo = | Bild = | Bildtext = | Typ = [[Sàrl]] | Slogan = | Grënnungsdatum = 1996 | Sëtz = [[Réiser]], {{LUX}} | Leedung = [[Jeanne Geiben]] (CEO) | Mataarbechter = | Branche = [[Filmindustrie zu Lëtzebuerg|Filmindustrie]] | Produit = Filmproduktioun | Ëmsaz = | Homepage = [http://redlionlux.com/ redlionlux.com] }} '''Red Lion''' ass eng lëtzebuergesch [[Filmproduktiounsgesellschaft]]. Si gouf 1996 vum [[Jeanne Geiben]] an dem [[Pol Cruchten]] gegrënnt. De Pol Cruchten ass 2019 gestuerwen. 2013 ass mam Vincent Quénault e weider Filmproduzent bei d'Firma komm. Red Lion produzéiert [[Laangspillfilm]]er, [[Kuerzfilm]]er an [[Documentaire]]n, als Haaptproduzent oder als international [[Koproduktioun (Filmindustrie)|Koproduktiounen]]. == Produzéiert Filmer (Auswiel) == {{div col|cols=2}} * 2002: ''[[Boys on the Run (Film 2002)|Boys on the Run]]'' * 2003: ''[[W (Film 2003)|W]]'' {{small|(Kuerzfilm)}} * 2006: ''[[Perl oder Pica]]'' * 2008: ''[[Senteurs]]'' {{small|(Kuerzfilm)}} * 2009: ''[[Dust]]'' * 2011: ''[[We Might as Well Fail]]'' {{small|(Documentaire)}} * 2012: ''[[En Dag am Fräien]]'' {{small|(Kuerzfilm)}} * 2012: ''[[Ibijazi]]'' {{small|(Kuerzfilm)}} * 2013: ''[[Géi du scho mol vir]]'' {{small|(Kuerzfilm)}} * 2013: ''[[Sweetheart Come]]'' {{small|(Documentaire)}} * 2013: ''[[Die Erfindung der Liebe]]'' * 2013: ''[[La Confrérie des larmes]]'' * 2014: ''[[Never Die Young]]'' {{small|(Documentaire)}} * 2015: ''[[Les brigands (Film)|Les brigands]]'' * 2016: ''[[Voices from Chernobyl (Film)|Voices from Tchernobyl]]'' {{small|(Documentaire)}} * 2017: ''[[Barrage (Film)|Barrage]]'' * 2019: ''[[The Family Who Hid in the Cellar]]'' {{small|(Kuerzfilm)}} * 2019: ''[[Is That, Like, Your Real Job?]]'' {{small|(Kuerzfilm)}} {{div col end}} == Kuckt och == * [[Lëtzebuergesche Film]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmproduktiounsgesellschaften]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Entreprisen]] 5gv9ui09c07djnlsch59zfhydwkenbv 2396103 2396102 2022-08-25T12:58:21Z Bdx 7724 Bdx huet d'Säit [[Red Lion]] op [[Red Lion (Filmproduktiounsgesellschaft)]] geréckelt: Gëtt aner Saache mat deem Numm wikitext text/x-wiki {{Infobox Entreprise | Numm = Red Lion | Logo = | Bild = | Bildtext = | Typ = [[Sàrl]] | Slogan = | Grënnungsdatum = 1996 | Sëtz = [[Réiser]], {{LUX}} | Leedung = [[Jeanne Geiben]] (CEO) | Mataarbechter = | Branche = [[Filmindustrie zu Lëtzebuerg|Filmindustrie]] | Produit = Filmproduktioun | Ëmsaz = | Homepage = [http://redlionlux.com/ redlionlux.com] }} '''Red Lion''' ass eng lëtzebuergesch [[Filmproduktiounsgesellschaft]]. Si gouf 1996 vum [[Jeanne Geiben]] an dem [[Pol Cruchten]] gegrënnt. De Pol Cruchten ass 2019 gestuerwen. 2013 ass mam Vincent Quénault e weider Filmproduzent bei d'Firma komm. Red Lion produzéiert [[Laangspillfilm]]er, [[Kuerzfilm]]er an [[Documentaire]]n, als Haaptproduzent oder als international [[Koproduktioun (Filmindustrie)|Koproduktiounen]]. == Produzéiert Filmer (Auswiel) == {{div col|cols=2}} * 2002: ''[[Boys on the Run (Film 2002)|Boys on the Run]]'' * 2003: ''[[W (Film 2003)|W]]'' {{small|(Kuerzfilm)}} * 2006: ''[[Perl oder Pica]]'' * 2008: ''[[Senteurs]]'' {{small|(Kuerzfilm)}} * 2009: ''[[Dust]]'' * 2011: ''[[We Might as Well Fail]]'' {{small|(Documentaire)}} * 2012: ''[[En Dag am Fräien]]'' {{small|(Kuerzfilm)}} * 2012: ''[[Ibijazi]]'' {{small|(Kuerzfilm)}} * 2013: ''[[Géi du scho mol vir]]'' {{small|(Kuerzfilm)}} * 2013: ''[[Sweetheart Come]]'' {{small|(Documentaire)}} * 2013: ''[[Die Erfindung der Liebe]]'' * 2013: ''[[La Confrérie des larmes]]'' * 2014: ''[[Never Die Young]]'' {{small|(Documentaire)}} * 2015: ''[[Les brigands (Film)|Les brigands]]'' * 2016: ''[[Voices from Chernobyl (Film)|Voices from Tchernobyl]]'' {{small|(Documentaire)}} * 2017: ''[[Barrage (Film)|Barrage]]'' * 2019: ''[[The Family Who Hid in the Cellar]]'' {{small|(Kuerzfilm)}} * 2019: ''[[Is That, Like, Your Real Job?]]'' {{small|(Kuerzfilm)}} {{div col end}} == Kuckt och == * [[Lëtzebuergesche Film]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmproduktiounsgesellschaften]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Entreprisen]] 5gv9ui09c07djnlsch59zfhydwkenbv 2396134 2396103 2022-08-25T13:17:16Z Les Meloures 580 k wikitext text/x-wiki {{Infobox Entreprise | Numm = Red Lion | Logo = | Bild = | Bildtext = | Typ = [[Sàrl]] | Slogan = | Grënnungsdatum = 1996 | Sëtz = [[Réiser]], {{LUX}} | Leedung = [[Jeanne Geiben]] (CEO) | Mataarbechter = | Branche = [[Filmindustrie zu Lëtzebuerg|Filmindustrie]] | Produit = Filmproduktioun | Ëmsaz = | Homepage = [http://redlionlux.com/ redlionlux.com] }} '''Red Lion''' ass eng lëtzebuergesch [[Filmproduktiounsgesellschaft]]. Si gouf 1996 vun der [[Jeanne Geiben]] an dem [[Pol Cruchten]] gegrënnt. De Pol Cruchten ass 2019 gestuerwen. 2013 ass mam Vincent Quénault e weider Filmproduzent bei d'Firma komm. Red Lion produzéiert [[Laangspillfilm]]er, [[Kuerzfilm]]er an [[Documentaire]]n, als Haaptproduzent oder als international [[Koproduktioun (Filmindustrie)|Koproduktiounen]]. == Produzéiert Filmer (Auswiel) == {{div col|cols=2}} * 2002: ''[[Boys on the Run (Film 2002)|Boys on the Run]]'' * 2003: ''[[W (Film 2003)|W]]'' {{small|(Kuerzfilm)}} * 2006: ''[[Perl oder Pica]]'' * 2008: ''[[Senteurs]]'' {{small|(Kuerzfilm)}} * 2009: ''[[Dust]]'' * 2011: ''[[We Might as Well Fail]]'' {{small|(Documentaire)}} * 2012: ''[[En Dag am Fräien]]'' {{small|(Kuerzfilm)}} * 2012: ''[[Ibijazi]]'' {{small|(Kuerzfilm)}} * 2013: ''[[Géi du scho mol vir]]'' {{small|(Kuerzfilm)}} * 2013: ''[[Sweetheart Come]]'' {{small|(Documentaire)}} * 2013: ''[[Die Erfindung der Liebe]]'' * 2013: ''[[La Confrérie des larmes]]'' * 2014: ''[[Never Die Young]]'' {{small|(Documentaire)}} * 2015: ''[[Les brigands (Film)|Les brigands]]'' * 2016: ''[[Voices from Chernobyl (Film)|Voices from Tchernobyl]]'' {{small|(Documentaire)}} * 2017: ''[[Barrage (Film)|Barrage]]'' * 2019: ''[[The Family Who Hid in the Cellar]]'' {{small|(Kuerzfilm)}} * 2019: ''[[Is That, Like, Your Real Job?]]'' {{small|(Kuerzfilm)}} {{div col end}} == Kuckt och == * [[Lëtzebuergesche Film]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmproduktiounsgesellschaften]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Entreprisen]] 8k3it2c0xtjzir4eweynnigz0m0itgk Red Lion 0 159247 2396104 2022-08-25T12:58:21Z Bdx 7724 Bdx huet d'Säit [[Red Lion]] op [[Red Lion (Filmproduktiounsgesellschaft)]] geréckelt: Gëtt aner Saache mat deem Numm wikitext text/x-wiki #VIRULEEDUNG [[Red Lion (Filmproduktiounsgesellschaft)]] 4dqd2rcufxqb3djk0npqgd7ipvcf3e2 Filmproduktiounsgesellschaft 0 159248 2396139 2022-08-25T13:26:15Z Bdx 7724 Nei wikitext text/x-wiki Eng '''Filmproduktiounsgesellschaft''' oder '''Filmproduktiounsfirma''' ass eng [[Entreprise]], déi an der [[Filmindustrie]] täteg ass.<!--éier een dat erëm ännert, "täteg sinn" ass en unerkannte lëtzebuergesche Begrëff cf LOD asw...--> Si produzéiert Filmer an Serien. Zu hiren Aufgabe gehéieren all d'Etappe vun der [[Filmproduktioun]], vun der Entwécklung vun der Iddi vum Wierk iwwer d'Finanzéierung, d'Virbereede vun der Produktioun (zum Beispill [[Logistik]], [[Casting]] vun de Schauspiller a Rekrutement vun den Techniker), d'[[Dréiaarbecht]]e bis hin zur [[Postproduktioun]]. Grouss Filmproduktiounsgesellschafte maachen d'Distributioun (z. B. de Verkaf vum Film un d'Kinoen) selwer, déi méi kleng loossen dat iwwer spezialiséiert Entreprisen maachen. Ënnert deene weltwäit gréisste Filmproduktiounsgesellschafte sinn déi US-amerikanesch "Big Five": [[Universal Pictures]], [[Warner Bros.]], [[Paramount Pictures]], [[Walt Disney Pictures]] a [[Columbia Pictures]]. Si produzéieren an distribuéieren all Joer honnerte Filmer. Zu de lëtzebuergesche Filmproduktiounsgesellschaft zielen ënner anerem [[Samsa Film]], [[Iris Productions]], [[Red Lion]], [[Tarantula Luxembourg|Tarantula]], [[Wady Films]], [[Paul Thiltges Distributions]], [[Amour Fou Luxembourg|Amour Fou]], [[Deal Productions]], [[Les Films Fauves]] a [[Calach Films]]. Entreprisë wéi [[Melusine Productions]] a [[Fabrique d'images]] si lëtzebuergesch Filmproduktiounsfirmen, déi op [[Animatiounsfilm]]er spezialiséiert sinn. [[Kategorie:Filmproduktiounsgesellschaften| ]] [[Kategorie:Entreprisen]] oojloeje6rmx0l3l8la2bt9c4yire86 2396153 2396139 2022-08-25T13:39:59Z Bdx 7724 wikitext text/x-wiki Eng '''Filmproduktiounsgesellschaft''' oder '''Filmproduktiounsfirma''', och nach einfach '''Filmgesellschaft''' genannt, ass eng [[Entreprise]], déi an der [[Filmindustrie]] täteg ass.<!--éier een dat erëm ännert, "täteg sinn" ass en unerkannte lëtzebuergesche Begrëff cf LOD asw...--> Si produzéiert Filmer an Serien. Zu hiren Aufgabe gehéieren all d'Etappe vun der [[Filmproduktioun]], vun der Entwécklung vun der Iddi vum Wierk iwwer d'Finanzéierung, d'Virbereede vun der Produktioun (zum Beispill [[Logistik]], [[Casting]] vun de Schauspiller a Rekrutement vun den Techniker), d'[[Dréiaarbecht]]e bis hin zur [[Postproduktioun]]. Grouss Filmproduktiounsgesellschafte maachen d'Distributioun (z. B. de Verkaf vum Film un d'Kinoen) selwer, déi méi kleng loossen dat iwwer spezialiséiert Entreprisen maachen. Ënnert deene weltwäit gréisste Filmproduktiounsgesellschafte sinn déi US-amerikanesch "Big Five": [[Universal Pictures]], [[Warner Bros.]], [[Paramount Pictures]], [[Walt Disney Pictures]] a [[Columbia Pictures]]. Si produzéieren an distribuéieren all Joer honnerte Filmer. Zu de lëtzebuergesche Filmproduktiounsgesellschaft zielen ënner anerem [[Samsa Film]], [[Iris Productions]], [[Red Lion]], [[Tarantula Luxembourg|Tarantula]], [[Wady Films]], [[Paul Thiltges Distributions]], [[Amour Fou Luxembourg|Amour Fou]], [[Deal Productions]], [[Les Films Fauves]] a [[Calach Films]]. Entreprisë wéi [[Melusine Productions]] a [[Fabrique d'images]] si lëtzebuergesch Filmproduktiounsfirmen, déi op [[Animatiounsfilm]]er spezialiséiert sinn. [[Kategorie:Filmproduktiounsgesellschaften| ]] [[Kategorie:Entreprisen]] 4mvxsrgghcqv2nui6bylmo260sdaygu 2396161 2396153 2022-08-25T14:36:30Z Bdx 7724 wikitext text/x-wiki Eng '''Filmproduktiounsgesellschaft''' oder '''Filmproduktiounsfirma''', och nach einfach '''Filmgesellschaft''' genannt, ass eng [[Entreprise]], déi an der [[Filmindustrie]] täteg ass.<!--éier een dat erëm ännert, "täteg sinn" ass en unerkannte lëtzebuergesche Begrëff cf LOD asw...--> Si produzéiert Filmer an Serien. Zu hiren Aufgabe gehéieren all d'Etappe vun der [[Filmproduktioun]], vun der Entwécklung vun der Iddi vum Wierk iwwer d'Finanzéierung, d'Virbereede vun der Produktioun (zum Beispill [[Logistik]], [[Casting]] vun de Schauspiller a Rekrutement vun den Techniker), d'[[Dréiaarbecht]]e bis hin zur [[Postproduktioun]]. Grouss Filmproduktiounsgesellschafte maachen d'Distributioun (z. B. de Verkaf vum Film un d'Kinoen) selwer, déi méi kleng loossen dat iwwer spezialiséiert Entreprisen maachen. Ënnert deene weltwäit gréisste Filmproduktiounsgesellschafte sinn déi US-amerikanesch "Big Five": [[Universal Pictures]], [[Warner Bros.]], [[Paramount Pictures]], [[Walt Disney Pictures]] a [[Columbia Pictures]]. Si produzéieren an distribuéieren all Joer honnerte Filmer. Zu de lëtzebuergesche Filmproduktiounsgesellschaft zielen ënner anerem [[Samsa Film]], [[Iris Productions]], [[Red Lion]], [[Tarantula Luxembourg|Tarantula]], [[Wady Films]], [[Paul Thiltges Distributions]], [[Amour Fou Luxembourg|Amour Fou]], [[Deal Productions]], [[Les Films Fauves]] a [[Calach Films]]. Entreprisë wéi [[Melusine Productions]] a [[Fabrique d'images]] si lëtzebuergesch Filmproduktiounsfirmen, déi op [[Animatiounsfilm]]er spezialiséiert sinn. == Kuckt och == * [[Filmproduzent]] * [[Filmproduktioun]] [[Kategorie:Filmproduktiounsgesellschaften| ]] [[Kategorie:Entreprisen]] 385jtisll1b1rox4j79etzit7v3af27 Filmproduktiounsfirma 0 159250 2396147 2022-08-25T13:28:29Z Bdx 7724 Virugeleet op [[Filmproduktiounsgesellschaft]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT:[[Filmproduktiounsgesellschaft]] a1e5l3u82kjkciwfvpzljblfyqwznej Filmproduzent 0 159251 2396150 2022-08-25T13:36:23Z Bdx 7724 Säit ugeluecht mat: '{{SkizzFilm}} E '''Filmproduzent ''' ass d'Persoun, déi d'[[Filmproduktioun]] leet an entweder eng [[Filmproduktiounsgesellschaft]] vertrëtt oder selbststänneg schafft. De Filmproduzent plangt a koordinéiert déi verschidde Phasë vun der Filmproduktioun, dorënner d'Auswiel vum [[Dréibuch]], d'Finanzéierung, d'Virbereedung virun den Dréiaarbechten, an d'[[Regie]]. [[Kategorie:Filmberuffer|Produzent]]' wikitext text/x-wiki {{SkizzFilm}} E '''Filmproduzent ''' ass d'Persoun, déi d'[[Filmproduktioun]] leet an entweder eng [[Filmproduktiounsgesellschaft]] vertrëtt oder selbststänneg schafft. De Filmproduzent plangt a koordinéiert déi verschidde Phasë vun der Filmproduktioun, dorënner d'Auswiel vum [[Dréibuch]], d'Finanzéierung, d'Virbereedung virun den Dréiaarbechten, an d'[[Regie]]. [[Kategorie:Filmberuffer|Produzent]] 9ux2g8yt35fld6ig8nxngdlvgrju3cx Mélusine Productions 0 159252 2396157 2022-08-25T14:30:37Z Bdx 7724 Nei wikitext text/x-wiki {{Infobox Entreprise | Numm = Mélusine Productions | Logo = | Bild = | Bildtext = | Typ = [[Société anonyme|Aktiegesellschaft]] (S.A.) | Slogan = | Grënnungsdatum = 1998 | Sëtz = [[Contern]], {{LUX}} | Leedung = Stéphan Rœlants | Mataarbechter = | Branche = [[Filmindustrie zu Lëtzebuerg|Filmindustrie]] | Produit = Filmproduktioun | Ëmsaz = | Homepage = [https://www.melusineproductions.com/ melusineproductions.com] }} '''Mélusine Productions''' ass eng lëtzebuergesch [[Filmproduktiounsgesellschaft]], déi op d'Produktioun vun [[Animatiounsfilm]]er a -serien spezialiséiert ass. == Geschicht == D'Firma gouf 1998 vum Belsch Stéphan Rœlants gegrënnt, dee virdru schonn den Animatiounsstudio [[Studio 352]] gegrënnt hat.<ref>republicain-lorrain.fr: [https://www.republicain-lorrain.fr/edition-de-longwy/2019/09/03/hirondelles-de-kaboul-peu-voulaient-y-mettre-des-ronds ''Les Hirondelles de Kaboul : « Peu voulaient y mettre des ronds ! »''] vum Xavier Jacquillard (3. September 2019)</ref><ref name=100komm7>Michel Delage: [https://www.100komma7.lu/article/kultur/de-public-weess-wat-gutt-ass-et-muss-een-em-just-schei-saache-weisen ''"De Public weess wat gutt ass, et muss een em just schéi Saache weisen"''] (6. September 2019)</ref> Nieft Kannerfilmer a -serien produzéiert Mélusine Productions och Animatiounsfilmer fir Erwuessener, wéi zum Beispill ''[[The Breadwinner]]'' (2017) an ''[[Les hirondelles de Kaboul (Film)|Les hirondelles de Kaboul]]'' (2019).<ref>D'Filmer vu Mélusine Productions op der [https://www.filmfund.lu/industry-guide/companies/melusine-productions Websäit vum Lëtzebuerger Filmfong]</ref> D'Filmer a Serië vu Mélusine Productions hunn eng Rei Präisser gewonnen, dorënner de [[César du cinéma]] als beschten Animatiounsfilm fir ''[[Ernest & Celestine]]'' (2013). Dee Film, an och ''[[Song of the Sea (Film 2014)|Song of the Sea]]'' (2014), ''[[The Breadwinner]]'' (2017) a ''[[Wolfwalkers]]'' (2020) ware fir den [[Academy Award|Oscar]] an der Kategorie "Beschten Animatiounslaangfilm" nominéiert. == Produktiounen (Auswiel) == === Filmer === {{div col|cols=2}} * 2004: ''T'Choupie, le film'' * 2009: ''Panique au village'' * 2010: ''Vauban'' * 2010: ''Allez raconte!'' * 2012: ''Le jour des corneilles'' * 2012: ''[[Ernest & Célestine]]'' * 2014: ''The Weird Gang Project'' * 2014: ''[[Song of the Sea (Film 2014)|Song of the Sea]]'' * 2014: ''Tante Hilda'' * 2014: ''Ma Maman est en Amérique'' * 2015: ''Les triples'' * 2015: ''The Adventures of Young Marco Polo'' * 2015: ''Extraordinary Tales'' * 2016: ''Mullewapp - Eine schöne Schweinerei'' * 2017: ''[[Richard the Stork]]'' * 2017: ''Ethel & Ernest'' * 2017: ''[[The Breadwinner]]'' * 2018: ''Ernest et Célestine - La Collection'' * 2019: ''[[Les hirondelles de Kaboul (Film)|Les hirondelles de Kaboul]]'' * 2019: ''[[Zero Impunity]]'' * 2019: ''Des bêtes et des sorcières)'' * 2021: ''[[Wolfwalkers]]'' * 2021: ''The Summit of the Gods'' * 2021: ''The Prince's Voyage'' * 2022: ''I fiori persi'' * 2022: ''Ernest and Celestine, a Trip to Gibberitia'' * 2023: ''Slocum'' * 2023: ''Kensuke's Kingdom'' {{div col end}} === Serien === {{div col|cols=2}} * 2001: ''La famille Passiflore'' * 2001: ''Les énigmes de Providence'' * 2001: ''Liberty Kids'' * 2005: ''Trollz'' * 2007-2009: ''Nouky & Friends'' {{div col end}} == Kuckt och == * [[Lëscht vu lëtzebuergesche Filmer]] {{Referenzen}} [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmproduktiounsgesellschaften]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Entreprisen]] 51z29uyaxgiea0vycq68pgay2esacnr 2396159 2396157 2022-08-25T14:33:20Z Bdx 7724 wikitext text/x-wiki {{Infobox Entreprise | Numm = Mélusine Productions | Logo = | Bild = | Bildtext = | Typ = [[Société anonyme|Aktiegesellschaft]] (S.A.) | Slogan = | Grënnungsdatum = 1998 | Sëtz = [[Contern]], {{LUX}} | Leedung = Stéphan Rœlants | Mataarbechter = | Branche = [[Filmindustrie zu Lëtzebuerg|Filmindustrie]] | Produit = Filmproduktioun | Ëmsaz = | Homepage = [https://www.melusineproductions.com/ melusineproductions.com] }} '''Mélusine Productions'''<!--Et fënnt een den Numm och dacks ouni Accent--> ass eng lëtzebuergesch [[Filmproduktiounsgesellschaft]], déi op d'Produktioun vun [[Animatiounsfilm]]er a -serien spezialiséiert ass. == Geschicht == D'Firma gouf 1998 vum Belsch Stéphan Rœlants gegrënnt, dee virdru schonn den Animatiounsstudio [[Studio 352]] gegrënnt hat.<ref>republicain-lorrain.fr: [https://www.republicain-lorrain.fr/edition-de-longwy/2019/09/03/hirondelles-de-kaboul-peu-voulaient-y-mettre-des-ronds ''Les Hirondelles de Kaboul : « Peu voulaient y mettre des ronds ! »''] vum Xavier Jacquillard (3. September 2019)</ref><ref name=100komm7>Michel Delage: [https://www.100komma7.lu/article/kultur/de-public-weess-wat-gutt-ass-et-muss-een-em-just-schei-saache-weisen ''"De Public weess wat gutt ass, et muss een em just schéi Saache weisen"''] (6. September 2019)</ref> Nieft Kannerfilmer a -serien produzéiert Mélusine Productions och Animatiounsfilmer fir Erwuessener, wéi zum Beispill ''[[The Breadwinner]]'' (2017) a ''[[Les hirondelles de Kaboul (Film)|Les hirondelles de Kaboul]]'' (2019).<ref>D'Filmer vu Mélusine Productions op der [https://www.filmfund.lu/industry-guide/companies/melusine-productions Websäit vum Lëtzebuerger Filmfong]</ref> D'Filmer a Serië vu Mélusine Productions hunn eng Rei Präisser gewonnen, dorënner de [[César du cinéma]] als beschten Animatiounsfilm fir ''[[Ernest & Celestine]]'' (2013). Dee Film, an och ''[[Song of the Sea (Film 2014)|Song of the Sea]]'' (2014), ''[[The Breadwinner]]'' (2017) a ''[[Wolfwalkers]]'' (2020) ware fir den [[Academy Award|Oscar]] an der Kategorie "Beschten Animatiounslaangfilm" nominéiert. == Produktiounen (Auswiel) == === Filmer === {{div col|cols=2}} * 2004: ''T'Choupie, le film'' * 2009: ''Panique au village'' * 2010: ''Vauban'' * 2010: ''Allez raconte!'' * 2012: ''Le jour des corneilles'' * 2012: ''[[Ernest & Célestine]]'' * 2014: ''The Weird Gang Project'' * 2014: ''[[Song of the Sea (Film 2014)|Song of the Sea]]'' * 2014: ''Tante Hilda'' * 2014: ''Ma Maman est en Amérique'' * 2015: ''Les triples'' * 2015: ''The Adventures of Young Marco Polo'' * 2015: ''Extraordinary Tales'' * 2016: ''Mullewapp - Eine schöne Schweinerei'' * 2017: ''[[Richard the Stork]]'' * 2017: ''Ethel & Ernest'' * 2017: ''[[The Breadwinner]]'' * 2018: ''Ernest et Célestine - La Collection'' * 2019: ''[[Les hirondelles de Kaboul (Film)|Les hirondelles de Kaboul]]'' * 2019: ''[[Zero Impunity]]'' * 2019: ''Des bêtes et des sorcières)'' * 2021: ''[[Wolfwalkers]]'' * 2021: ''The Summit of the Gods'' * 2021: ''The Prince's Voyage'' * 2022: ''I fiori persi'' * 2022: ''Ernest and Celestine, a Trip to Gibberitia'' * 2023: ''Slocum'' * 2023: ''Kensuke's Kingdom'' {{div col end}} === Serien === {{div col|cols=2}} * 2001: ''La famille Passiflore'' * 2001: ''Les énigmes de Providence'' * 2001: ''Liberty Kids'' * 2005: ''Trollz'' * 2007-2009: ''Nouky & Friends'' {{div col end}} == Kuckt och == * [[Lëscht vu lëtzebuergesche Filmer]] {{Referenzen}} [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmproduktiounsgesellschaften]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Entreprisen]] 3j32382exve6sztm10di7j411h8x7ii 2396160 2396159 2022-08-25T14:35:26Z Bdx 7724 wikitext text/x-wiki {{Infobox Entreprise | Numm = Mélusine Productions | Logo = | Bild = | Bildtext = | Typ = [[Société anonyme|Aktiegesellschaft]] (S.A.) | Slogan = | Grënnungsdatum = 1998 | Sëtz = [[Conter]], {{LUX}} | Leedung = Stéphan Rœlants | Mataarbechter = | Branche = [[Filmindustrie zu Lëtzebuerg|Filmindustrie]] | Produit = Filmproduktioun | Ëmsaz = | Homepage = [https://www.melusineproductions.com/ melusineproductions.com] }} '''Mélusine Productions'''<!--Et fënnt een den Numm och dacks ouni Accent--> ass eng lëtzebuergesch [[Filmproduktiounsgesellschaft]], déi op d'Produktioun vun [[Animatiounsfilm]]er a -serien spezialiséiert ass. == Geschicht == D'Firma gouf 1998 vum Belsch Stéphan Rœlants gegrënnt, dee virdru schonn den Animatiounsstudio [[Studio 352]] gegrënnt hat.<ref>republicain-lorrain.fr: [https://www.republicain-lorrain.fr/edition-de-longwy/2019/09/03/hirondelles-de-kaboul-peu-voulaient-y-mettre-des-ronds ''Les Hirondelles de Kaboul : « Peu voulaient y mettre des ronds ! »''] vum Xavier Jacquillard (3. September 2019)</ref><ref name=100komm7>Michel Delage: [https://www.100komma7.lu/article/kultur/de-public-weess-wat-gutt-ass-et-muss-een-em-just-schei-saache-weisen ''"De Public weess wat gutt ass, et muss een em just schéi Saache weisen"''] (6. September 2019)</ref> Nieft Kannerfilmer a -serien produzéiert Mélusine Productions och Animatiounsfilmer fir Erwuessener, wéi zum Beispill ''[[The Breadwinner]]'' (2017) a ''[[Les hirondelles de Kaboul (Film)|Les hirondelles de Kaboul]]'' (2019).<ref>D'Filmer vu Mélusine Productions op der [https://www.filmfund.lu/industry-guide/companies/melusine-productions Websäit vum Lëtzebuerger Filmfong]</ref> D'Filmer a Serië vu Mélusine Productions hunn eng Rei Präisser gewonnen, dorënner de [[César du cinéma]] als beschten Animatiounsfilm fir ''[[Ernest & Celestine]]'' (2013). Dee Film, an och ''[[Song of the Sea (Film 2014)|Song of the Sea]]'' (2014), ''[[The Breadwinner]]'' (2017) a ''[[Wolfwalkers]]'' (2020) ware fir den [[Academy Award|Oscar]] an der Kategorie "Beschten Animatiounslaangfilm" nominéiert. == Produktiounen (Auswiel) == === Filmer === {{div col|cols=2}} * 2004: ''T'Choupie, le film'' * 2009: ''Panique au village'' * 2010: ''Vauban'' * 2010: ''Allez raconte!'' * 2012: ''Le jour des corneilles'' * 2012: ''[[Ernest & Célestine]]'' * 2014: ''The Weird Gang Project'' * 2014: ''[[Song of the Sea (Film 2014)|Song of the Sea]]'' * 2014: ''Tante Hilda'' * 2014: ''Ma Maman est en Amérique'' * 2015: ''Les triples'' * 2015: ''The Adventures of Young Marco Polo'' * 2015: ''Extraordinary Tales'' * 2016: ''Mullewapp - Eine schöne Schweinerei'' * 2017: ''[[Richard the Stork]]'' * 2017: ''Ethel & Ernest'' * 2017: ''[[The Breadwinner]]'' * 2018: ''Ernest et Célestine - La Collection'' * 2019: ''[[Les hirondelles de Kaboul (Film)|Les hirondelles de Kaboul]]'' * 2019: ''[[Zero Impunity]]'' * 2019: ''Des bêtes et des sorcières)'' * 2021: ''[[Wolfwalkers]]'' * 2021: ''The Summit of the Gods'' * 2021: ''The Prince's Voyage'' * 2022: ''I fiori persi'' * 2022: ''Ernest and Celestine, a Trip to Gibberitia'' * 2023: ''Slocum'' * 2023: ''Kensuke's Kingdom'' {{div col end}} === Serien === {{div col|cols=2}} * 2001: ''La famille Passiflore'' * 2001: ''Les énigmes de Providence'' * 2001: ''Liberty Kids'' * 2005: ''Trollz'' * 2007-2009: ''Nouky & Friends'' {{div col end}} == Kuckt och == * [[Lëscht vu lëtzebuergesche Filmer]] {{Referenzen}} [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmproduktiounsgesellschaften]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Entreprisen]] dheuc89enk3xywlxub8kbl731dvplj7 2396163 2396160 2022-08-25T14:39:10Z Bdx 7724 wikitext text/x-wiki {{Infobox Entreprise | Numm = Mélusine Productions | Logo = | Bild = | Bildtext = | Typ = [[Société anonyme|Aktiegesellschaft]] (S.A.) | Slogan = | Grënnungsdatum = 1998 | Sëtz = [[Conter]], {{LUX}} | Leedung = Stéphan Rœlants | Mataarbechter = | Branche = [[Filmindustrie zu Lëtzebuerg|Filmindustrie]] | Produit = Filmproduktioun | Ëmsaz = | Homepage = [https://www.melusineproductions.com/ melusineproductions.com] }} '''Mélusine Productions'''<!--Et fënnt een den Numm och dacks ouni Accent--> ass eng lëtzebuergesch [[Filmproduktiounsgesellschaft]], déi op d'Produktioun vun [[Animatiounsfilm]]er a -serien spezialiséiert ass. == Geschicht == D'Firma gouf 1998 vum Belsch Stéphan Rœlants gegrënnt, dee virdru schonn den Animatiounsstudio [[Studio 352]] gegrënnt hat.<ref>republicain-lorrain.fr: [https://www.republicain-lorrain.fr/edition-de-longwy/2019/09/03/hirondelles-de-kaboul-peu-voulaient-y-mettre-des-ronds ''Les Hirondelles de Kaboul : « Peu voulaient y mettre des ronds ! »''] vum Xavier Jacquillard (3. September 2019)</ref><ref name=100komm7>Michel Delage: [https://www.100komma7.lu/article/kultur/de-public-weess-wat-gutt-ass-et-muss-een-em-just-schei-saache-weisen ''"De Public weess wat gutt ass, et muss een em just schéi Saache weisen"''] (6. September 2019)</ref> Nieft Kannerfilmer a -serien produzéiert Mélusine Productions och Animatiounsfilmer fir Erwuessener, wéi zum Beispill ''[[The Breadwinner]]'' (2017) a ''[[Les hirondelles de Kaboul (Film)|Les hirondelles de Kaboul]]'' (2019).<ref>D'Filmer vu Mélusine Productions op der [https://www.filmfund.lu/industry-guide/companies/melusine-productions Websäit vum Lëtzebuerger Filmfong]</ref> D'Filmer a Serië vu Mélusine Productions hunn eng Rei Präisser gewonnen, dorënner de [[César du cinéma]] als beschten Animatiounsfilm fir ''[[Ernest & Celestine]]'' (2013). Dee Film, an och ''[[Song of the Sea (Film 2014)|Song of the Sea]]'' (2014), ''[[The Breadwinner]]'' (2017) a ''[[Wolfwalkers]]'' (2020) ware fir den [[Academy Award|Oscar]] an der Kategorie "Beschten Animatiounslaangfilm" nominéiert. == Produktiounen (Auswiel) == === Filmer === {{div col|cols=2}} * 2004: ''T'Choupie, le film'' * 2009: ''Panique au village'' * 2010: ''Vauban'' * 2010: ''Allez raconte!'' * 2012: ''Le jour des corneilles'' * 2012: ''[[Ernest & Célestine]]'' * 2014: ''The Weird Gang Project'' * 2014: ''[[Song of the Sea (Film 2014)|Song of the Sea]]'' * 2014: ''Tante Hilda'' * 2014: ''Ma Maman est en Amérique'' * 2015: ''Les triples'' * 2015: ''The Adventures of Young Marco Polo'' * 2015: ''Extraordinary Tales'' * 2016: ''Mullewapp - Eine schöne Schweinerei'' * 2017: ''[[Richard the Stork]]'' * 2017: ''Ethel & Ernest'' * 2017: ''[[The Breadwinner]]'' * 2018: ''Ernest et Célestine - La Collection'' * 2019: ''[[Les hirondelles de Kaboul (Film)|Les hirondelles de Kaboul]]'' * 2019: ''[[Zero Impunity]]'' * 2019: ''Des bêtes et des sorcières)'' * 2021: ''[[Wolfwalkers]]'' * 2021: ''The Summit of the Gods'' * 2021: ''The Prince's Voyage'' * 2022: ''I fiori persi'' * 2022: ''Ernest and Celestine, a Trip to Gibberitia'' * 2023: ''Slocum'' * 2023: ''Kensuke's Kingdom'' {{div col end}} === Serien === {{div col|cols=2}} * 2001: ''La famille Passiflore'' * 2001: ''Les énigmes de Providence'' * 2001: ''Liberty Kids'' * 2005: ''Trollz'' * 2007-2009: ''Nouky & Friends'' {{div col end}} == Kuckt och == * [[Fabrique d'images]], eng aner lëtzebuergesch Filmgesellschaft, déi op Animatiounsfilmer spezialiséiert ass * [[Lëscht vu lëtzebuergesche Filmer]] {{Referenzen}} [[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmproduktiounsgesellschaften]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Entreprisen]] 9h470vapnfwbiyxh9n6r9bjpwtfkkpf Melusine Productions 0 159253 2396158 2022-08-25T14:31:19Z Bdx 7724 heiansdo mat, heiansdo ouni Accent geschriwwen wikitext text/x-wiki #REDIRECT:[[Mélusine Productions]] h57mhuk3dd0yzojrec99ud1xekjumoi D'Wonner vu Spéisbech 0 159254 2396187 2022-08-25T15:52:06Z Bdx 7724 Nei wikitext text/x-wiki {{EnCours|[[Benotzer:Bdx|Bdx]]}} '''''D'Wonner vu Spéisbech''''', oder an der deemoleger Schreifweis '''''<nowiki>'</nowiki>t Wonner vu Spe'sbech''''',<ref>An der Press vun deemols och nach esou geschriwwen: T'Wonner fû Spéssbech ([https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/px75qf/pages/4/articles/DTL242 Escher Tageblatt vum 16. Juli 1915, Säit 4]) an 't Wonner vu Spe'sbëch (Luxemburger Autorenlexikon)</ref> ass eng [[Operett]] vum [[Batty Weber]] aus dem Joer 1915.<ref>[https://a-z.lu/primo-explore/fulldisplay/ALEPH_LUX01000136141/BIBNET?lang=fr_FR D'Wierk an der Bibliothéikendatebank a-z.lu]</ref> Si huet véier Akten. D'Musek huet de [[Fernand Mertens]] geschriwwen. == Synopsis == De [[Sculpteur]] Max Roller, e Professer an der Stater Handwierkerschoul, ass zu Lëtzebuerg an am Ausland bekannt. Souguer zu Paräis ass hie fir säi Wierk unerkannt. Hie gëtt vun den Awunner vun der Uertschaft Spéisbech engagéiert, fir e Monument an Erënnerung un hire verstuerwene Pompjeeskommandant ze bauen. Hien huet et Modell, d'Olly, dat hien awer duerch d'Evelyn ersetzt, seng fréier Jugendléift, op déi hien onerwaart gestouss ass. D'Olly tréischt sech mam Hâne Péip, dem Spéisbecher President vum Comité. Dem Max Roller seng Relatioun fält awer auserneen. Bei der Aweiung vum Monument geschitt dann e Wonner.<ref name=rtljeunes>rtl.lu: [https://www.rtl.lu/kultur/news/1119761.html ''"D'Wonner vu Spéisbech" vum Batty Weber zu Conter''] (18. Januar 2018)</ref> == Geschicht == ''D'Wonner vu Spéisbech'' hat seng Première den 12. Juli 1915 am Theater vun der Stad Lëtzebuerg. D'Schauspilltrupp war d'Compagnie ''Les enfants de Luxembourg'' an de Gust. Simon huet Regie gefouert. Een Ticket huet tëscht 0,62 an engem halwe [[Lëtzebuerger Frang|Frang]] a 5 Frang kascht.<ref>Annonce fir d'Première am [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/px75qf/pages/4/articles/DTL242 Escher Tageblatt vum 16. Juli 1915, Säit 4]</ref><ref name=OZ150713>[[Obermosel-Zeitung]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/vg2fk2/pages/3/articles/DTL46?search=t Wonner vu Spe'sbëch ''Chronik aus der Hauptstadt. Luxemburg, 13. Juli.''], 13. Juli 1915</ref> D'Wierk war beim Publikum a bei der Press e groussen Erfolleg. Et gouf och an d'Franséischt iwwersat. Et war keng direkt Iwwersetzung, mee d'Wierk gouf och adaptéiert an ënnert dem Titel ''La mare aux grenouilles'' zu [[Bréissel]] opgefouert.<ref>[[Luxemburger Wort]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/nphcwb/pages/3/articles/DTL62?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch ''Lokales''], 18. Februar 1921, Säit 3</ref><ref>[[Jong-Hémecht]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/rtgt12/pages/9/articles/DTL292?search=wonner%20vu%20spesbesch ''Batty Weber - Sein dramatisches Schaffen'']. Mäerz-Abrëll 1927, No 5-6, Säit 113</ref> Och an de Joren duerno ass d'Operett onreegelméisseg, awer iwwer e Jorzéngten, opgeféiert ginn. == Lidder (Auswiel) == Zu de Lidder an der Operette gehéieren: * ''Vill schéi Meedercher a Fraen''<ref name=OZ360121>[[Obermosel-Zeitung]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/kwbkt5/pages/3/articles/DTL468?search=wonner%20vu%20spesbesch ''Radioprogramme Radio-Luxemburg Programm vun der Lëtzebuerger Stonn''], 21. Mäerz 1936, Säit 3</ref> * ''Komm nach een Bees, mäin häerzegt Kand''<ref name=OZ360121/> * ''Mäin Häerz dat klappt voll Angscht a Freed''<ref name=OZ361127>[[Obermosel-Zeitung]]: : [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/4p078n/pages/8/articles/DTL483?search=wonner%20vu%20spesbesch ''Radioprogramme Radio-Luxemburg Programm vun der Lëtzebuerger Halefstonn''], 27. November 1936, Säit 8</ref> * ''Fantaisie'' (Instrumental)<ref name=OZ361127/> == Wat sot d'Press? == * [[Obermosel-Zeitung]], 1915:<ref name=OZ150713/> <blockquote>''"'t Wonner vu Spe'sbech"[...] ist nichts weniger als eine richtiggehende Operette nach Art der so erfolgreichen Wiener Erzeugnisse. Batty Weder hat das traditionelle Geleise des Luxemburger Volksstückes verlassen und einen übermütigen Schwank geschaffen, der, ins Hochdeutsche übertragen, sich sehr wohl neben dem Libretto des [[Der Graf von Luxemburg|Grafen von Luxemburg]], der Dollarprinzessin, dem Lieben Augustin usw. sehen lassen könnte. Die Musik von Mertens ist nicht gerade so umfangreich wie die jener Operetten, aber sie hat ebensoviel Stimmung und Glanz.''</blockquote> * [[Escher Tageblatt]], 1923:<ref>[[Escher Tageblatt]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/fp1tw8/pages/2/articles/DTL100?search=cin%C3%A9ma ''Concert. Théâtre et Cinéma''], 13. Mäerz 1923, Säit 2: </ref> <blockquote>''Diese Operette ist das Beste was wir in dieser Gattung aufzuweisen haben. [...] Die Schöpfung von Batty Weber und Mertens will eine luxemburgische Operette sein und ist eine solche. Sie ist einsweilen unser einziges Operettenprunkstück bis... ja bis die beiden feinen und wertvollen Männer uns eine zweite bescheren [...]''</blockquote> * [[Luxemburger Wort]], 1946:<ref>[[Luxemburger Wort]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/jgvd4r/pages/3/articles/DTL65?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch ''T'Wonner vu Spe'sbech - Aufführung durch den Gesangverein „Lyra" Ettelbrück''], 6. Mäerz 1946, Säit 3</ref> <blockquote>''Wir [...] erwarten weder spannungsträchtige Dramatik noch psychologisch konsequente Entwicklung, noch Gefühls- oder Geistestiefe. Wir erfreuen uns vielmehr doppelt an der prickelnden und turbulenten Unwahrscheinlichkeit des Geschehens und an dem ironischen Schalkteufeichen, das hinter jedem Wort hervorlugt und seinen Schabernack mit den Mensehen und Dingen treibt. Das gelingt uns umso eher, als der Komponist F. Mertens dem heiteren Musenkind ein leichtgeschürztes und herziges Tongewand umgehangen hat. Mertens verzichtet gänzlich auf die Synkope als rhythmisches Mittel: er verwendet in glücklicher Weise das Walzertempo wie kein anderer unserer einheimischen Operettenkomponisiten.''</blockquote> == Extern Linken == * [https://www.autorenlexikon.lu/page/document/139/1398/1/DEU/index.html Luxemburger Autorenlexikon] {{Autoritéitskontroll}} {{Referenzen}} {{DEFAULTSORT:Wonner vu Spéisbech}} [[Kategorie:Lëtzebuergesch Operetten]] b8gd0z74ye8cxzswkaztcmjeafkuczh 2396216 2396187 2022-08-26T08:55:20Z Zinneke 34 /* Geschicht */ 0,67 ass tëscht 0,5 a 5 abegraff wikitext text/x-wiki {{EnCours|[[Benotzer:Bdx|Bdx]]}} '''''D'Wonner vu Spéisbech''''', oder an der deemoleger Schreifweis '''''<nowiki>'</nowiki>t Wonner vu Spe'sbech''''',<ref>An der Press vun deemols och nach esou geschriwwen: T'Wonner fû Spéssbech ([https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/px75qf/pages/4/articles/DTL242 Escher Tageblatt vum 16. Juli 1915, Säit 4]) an 't Wonner vu Spe'sbëch (Luxemburger Autorenlexikon)</ref> ass eng [[Operett]] vum [[Batty Weber]] aus dem Joer 1915.<ref>[https://a-z.lu/primo-explore/fulldisplay/ALEPH_LUX01000136141/BIBNET?lang=fr_FR D'Wierk an der Bibliothéikendatebank a-z.lu]</ref> Si huet véier Akten. D'Musek huet de [[Fernand Mertens]] geschriwwen. == Synopsis == De [[Sculpteur]] Max Roller, e Professer an der Stater Handwierkerschoul, ass zu Lëtzebuerg an am Ausland bekannt. Souguer zu Paräis ass hie fir säi Wierk unerkannt. Hie gëtt vun den Awunner vun der Uertschaft Spéisbech engagéiert, fir e Monument an Erënnerung un hire verstuerwene Pompjeeskommandant ze bauen. Hien huet et Modell, d'Olly, dat hien awer duerch d'Evelyn ersetzt, seng fréier Jugendléift, op déi hien onerwaart gestouss ass. D'Olly tréischt sech mam Hâne Péip, dem Spéisbecher President vum Comité. Dem Max Roller seng Relatioun fält awer auserneen. Bei der Aweiung vum Monument geschitt dann e Wonner.<ref name=rtljeunes>rtl.lu: [https://www.rtl.lu/kultur/news/1119761.html ''"D'Wonner vu Spéisbech" vum Batty Weber zu Conter''] (18. Januar 2018)</ref> == Geschicht == ''D'Wonner vu Spéisbech'' hat seng Première den 12. Juli 1915 am Theater vun der Stad Lëtzebuerg. D'Schauspilltrupp war d'Compagnie ''Les enfants de Luxembourg'' an de Gust. Simon huet Regie gefouert. Een Ticket huet tëscht engem halwen a 5 [[Lëtzebuerger Frang|Frang]] kascht.<ref>Annonce fir d'Première am [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/px75qf/pages/4/articles/DTL242 Escher Tageblatt vum 16. Juli 1915, Säit 4]</ref><ref name=OZ150713>[[Obermosel-Zeitung]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/vg2fk2/pages/3/articles/DTL46?search=t Wonner vu Spe'sbëch ''Chronik aus der Hauptstadt. Luxemburg, 13. Juli.''], 13. Juli 1915</ref> D'Wierk war beim Publikum a bei der Press e groussen Erfolleg. Et gouf och an d'Franséischt iwwersat. Et war keng direkt Iwwersetzung, mee d'Wierk gouf och adaptéiert an ënnert dem Titel ''La mare aux grenouilles'' zu [[Bréissel]] opgefouert.<ref>[[Luxemburger Wort]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/nphcwb/pages/3/articles/DTL62?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch ''Lokales''], 18. Februar 1921, Säit 3</ref><ref>[[Jong-Hémecht]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/rtgt12/pages/9/articles/DTL292?search=wonner%20vu%20spesbesch ''Batty Weber - Sein dramatisches Schaffen'']. Mäerz-Abrëll 1927, No 5-6, Säit 113</ref> Och an de Joren duerno ass d'Operett onreegelméisseg, awer iwwer e Jorzéngten, opgeféiert ginn. == Lidder (Auswiel) == Zu de Lidder an der Operette gehéieren: * ''Vill schéi Meedercher a Fraen''<ref name=OZ360121>[[Obermosel-Zeitung]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/kwbkt5/pages/3/articles/DTL468?search=wonner%20vu%20spesbesch ''Radioprogramme Radio-Luxemburg Programm vun der Lëtzebuerger Stonn''], 21. Mäerz 1936, Säit 3</ref> * ''Komm nach een Bees, mäin häerzegt Kand''<ref name=OZ360121/> * ''Mäin Häerz dat klappt voll Angscht a Freed''<ref name=OZ361127>[[Obermosel-Zeitung]]: : [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/4p078n/pages/8/articles/DTL483?search=wonner%20vu%20spesbesch ''Radioprogramme Radio-Luxemburg Programm vun der Lëtzebuerger Halefstonn''], 27. November 1936, Säit 8</ref> * ''Fantaisie'' (Instrumental)<ref name=OZ361127/> == Wat sot d'Press? == * [[Obermosel-Zeitung]], 1915:<ref name=OZ150713/> <blockquote>''"'t Wonner vu Spe'sbech"[...] ist nichts weniger als eine richtiggehende Operette nach Art der so erfolgreichen Wiener Erzeugnisse. Batty Weder hat das traditionelle Geleise des Luxemburger Volksstückes verlassen und einen übermütigen Schwank geschaffen, der, ins Hochdeutsche übertragen, sich sehr wohl neben dem Libretto des [[Der Graf von Luxemburg|Grafen von Luxemburg]], der Dollarprinzessin, dem Lieben Augustin usw. sehen lassen könnte. Die Musik von Mertens ist nicht gerade so umfangreich wie die jener Operetten, aber sie hat ebensoviel Stimmung und Glanz.''</blockquote> * [[Escher Tageblatt]], 1923:<ref>[[Escher Tageblatt]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/fp1tw8/pages/2/articles/DTL100?search=cin%C3%A9ma ''Concert. Théâtre et Cinéma''], 13. Mäerz 1923, Säit 2: </ref> <blockquote>''Diese Operette ist das Beste was wir in dieser Gattung aufzuweisen haben. [...] Die Schöpfung von Batty Weber und Mertens will eine luxemburgische Operette sein und ist eine solche. Sie ist einsweilen unser einziges Operettenprunkstück bis... ja bis die beiden feinen und wertvollen Männer uns eine zweite bescheren [...]''</blockquote> * [[Luxemburger Wort]], 1946:<ref>[[Luxemburger Wort]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/jgvd4r/pages/3/articles/DTL65?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch ''T'Wonner vu Spe'sbech - Aufführung durch den Gesangverein „Lyra" Ettelbrück''], 6. Mäerz 1946, Säit 3</ref> <blockquote>''Wir [...] erwarten weder spannungsträchtige Dramatik noch psychologisch konsequente Entwicklung, noch Gefühls- oder Geistestiefe. Wir erfreuen uns vielmehr doppelt an der prickelnden und turbulenten Unwahrscheinlichkeit des Geschehens und an dem ironischen Schalkteufeichen, das hinter jedem Wort hervorlugt und seinen Schabernack mit den Mensehen und Dingen treibt. Das gelingt uns umso eher, als der Komponist F. Mertens dem heiteren Musenkind ein leichtgeschürztes und herziges Tongewand umgehangen hat. Mertens verzichtet gänzlich auf die Synkope als rhythmisches Mittel: er verwendet in glücklicher Weise das Walzertempo wie kein anderer unserer einheimischen Operettenkomponisiten.''</blockquote> == Extern Linken == * [https://www.autorenlexikon.lu/page/document/139/1398/1/DEU/index.html Luxemburger Autorenlexikon] {{Autoritéitskontroll}} {{Referenzen}} {{DEFAULTSORT:Wonner vu Spéisbech}} [[Kategorie:Lëtzebuergesch Operetten]] 25lmg4hg50o2vgkb6z21i5a1pvhkz1v 2396225 2396216 2022-08-26T09:56:32Z Bdx 7724 wikitext text/x-wiki '''''D'Wonner vu Spéisbech''''', oder an der deemoleger Schreifweis '''''<nowiki>'</nowiki>t Wonner vu Spe'sbech''''',<ref>An der Press vun deemols och nach esou geschriwwen: T'Wonner fû Spéssbech ([https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/px75qf/pages/4/articles/DTL242 Escher Tageblatt vum 16. Juli 1915, Säit 4]) an 't Wonner vu Spe'sbëch (Luxemburger Autorenlexikon)</ref> ass eng [[Operett]] vum [[Batty Weber]] aus dem Joer 1915.<ref>[https://a-z.lu/primo-explore/fulldisplay/ALEPH_LUX01000136141/BIBNET?lang=fr_FR D'Wierk an der Bibliothéikendatebank a-z.lu]</ref> Si huet véier Akten. D'Musek huet de [[Fernand Mertens]] geschriwwen. == Synopsis == Am Atelier vum Professer a Sculpteur Max Roller an der Handwierkerschoul steet enges Daags den Hane Péip vu Spéisbech fir e Monument un de verstuerwene Kommandant vun de lokale [[Pompjeeën]] ze bestellen. Si gi sech eens, datt dat Monument eng Fraefigur sollt sinn, déi d'[[Feier]] géif representéieren. Als Modell steet dem Roller seng Frëndin Olly, an déi sech den Hane Péip direkt verléift. Kuerz drop kënnt eng aner jonk Fra an d'Schoul, d'Anna Gärtner, a bitt sech als Modell un. D'Anna ass zwar Amerikanerin, mee hat si hat de Max schonn als Kand begéint a sech an hie verléift. Zënterhier hate si sech net méi gesinn, an de Max erkennt hatt och net. Trotzdeem verléift hien sech an d'Anna an hëlt hatt als Modell, a gëtt dem Olly de Kuerf. Wéi d'Monument fäerdeg ass, wëll de Max dem Anna soen, datt hien hatt gär huet. Dat ass antëscht awer aarm ginn, schummt sech dowéinst a leeft fort. Den Dag virun der Aweiung gëtt d'Denkmool opgestallt. Dem Max säin Häerz ass nach ëmmer gebrach. Den Owend virun der Aweiung schläicht hie sech bei d'Statu, fir déi d'Anna Modell gestanen huet, fir hir e Kuss ze ginn. Du kënnt awer och den Hane Péip, deen an der Statu säin Olly gesäit. De Max Roller, deen där Zeen vun der Säit aus nogekuckt huet, kënnt ervir an zerschléit d'Statu mat engem Hummer. Da kommen dem Max seng Schüler a Schülerinnen ervir. Si wëssen, datt de Max an d'Anna verléift ass, mee si wëssen och, datt d'Anna, dat an Tëschenzäit erëm räich ginn ass, zu Spéisbech ass. Si komme mat enger Iddi, fir datt d'Monument trotzdeem kann ageweit ginn. D'Anna kritt de Kostüm ugedoen, an deem et Modell gestanen hat, a gëtt amplaz vun der Skulptur op de Podest gestallt. Wärend der Aweiung, virun dem ganze Vollek, de Pompjeeën, der Musek, de Regierungsvertrieder an dem Gemengerot, fänkt d'Anna u mat schwätzen an erkläert dem Max seng Léift. Zur selwechter Zäit trëtt d'Olly als Fra vum Hane Péip op. De gléckleche Max Roller versprécht den erstaunten Zuschauer eng neit Monument.<ref name=OZ150713>[[Obermosel-Zeitung]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/vg2fk2/pages/3/articles/DTL46?search=t Wonner vu Spe'sbëch ''Chronik aus der Hauptstadt. Luxemburg, 13. Juli.''], 13. Juli 1915</ref> == Geschicht == ''D'Wonner vu Spéisbech'' hat seng Première den 12. Juli 1915 am Theater vun der Stad Lëtzebuerg. D'Schauspilltrupp war d'Compagnie ''Les enfants de Luxembourg'' an de Gust. Simon huet Regie gefouert. Een Ticket huet tëscht engem hallwen a 5 [[Lëtzebuerger Frang|Frang]] kascht<!--An der Annonce steet: Ier Balcon: 5,00 frs [...] Ampithéâtres: 0,62 1/2 frs -->.<ref>Annonce fir d'Première am [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/px75qf/pages/4/articles/DTL242 Escher Tageblatt vum 16. Juli 1915, Säit 4]</ref><ref name=OZ150713/> D'Wierk war beim Publikum a bei der Press e groussen Erfolleg. Et gouf och an d'Franséischt iwwersat. Et war keng direkt Iwwersetzung, mee d'Wierk gouf och adaptéiert an ënnert dem Titel ''La mare aux grenouilles'' zu [[Bréissel]] opgefouert.<ref>[[Luxemburger Wort]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/nphcwb/pages/3/articles/DTL62?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch ''Lokales''], 18. Februar 1921, Säit 3</ref><ref>[[Jong-Hémecht]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/rtgt12/pages/9/articles/DTL292?search=wonner%20vu%20spesbesch ''Batty Weber - Sein dramatisches Schaffen'']. Mäerz-Abrëll 1927, No 5-6, Säit 113</ref> Och an de Joren duerno ass d'Operett onreegelméisseg, awer iwwer e Jorzéngten, opgeféiert ginn. == Lidder (Auswiel) == Zu de Lidder an der Operette gehéieren: * ''Vill schéi Meedercher a Fraen''<ref name=OZ360121>[[Obermosel-Zeitung]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/kwbkt5/pages/3/articles/DTL468?search=wonner%20vu%20spesbesch ''Radioprogramme Radio-Luxemburg Programm vun der Lëtzebuerger Stonn''], 21. Mäerz 1936, Säit 3</ref> * ''Komm nach een Bees, mäin häerzegt Kand''<ref name=OZ360121/> * ''Mäin Häerz dat klappt voll Angscht a Freed''<ref name=OZ361127>[[Obermosel-Zeitung]]: : [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/4p078n/pages/8/articles/DTL483?search=wonner%20vu%20spesbesch ''Radioprogramme Radio-Luxemburg Programm vun der Lëtzebuerger Halefstonn''], 27. November 1936, Säit 8</ref> * ''Fantaisie'' (Instrumental)<ref name=OZ361127/> == Wat sot d'Press? == * [[Obermosel-Zeitung]], 1915:<ref name=OZ150713/> <blockquote>''"'t Wonner vu Spe'sbech"[...] ist nichts weniger als eine richtiggehende Operette nach Art der so erfolgreichen Wiener Erzeugnisse. Batty Weder hat das traditionelle Geleise des Luxemburger Volksstückes verlassen und einen übermütigen Schwank geschaffen, der, ins Hochdeutsche übertragen, sich sehr wohl neben dem Libretto des [[Der Graf von Luxemburg|Grafen von Luxemburg]], der Dollarprinzessin, dem Lieben Augustin usw. sehen lassen könnte. Die Musik von Mertens ist nicht gerade so umfangreich wie die jener Operetten, aber sie hat ebensoviel Stimmung und Glanz.''</blockquote> * [[Escher Tageblatt]], 1923:<ref>[[Escher Tageblatt]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/fp1tw8/pages/2/articles/DTL100?search=cin%C3%A9ma ''Concert. Théâtre et Cinéma''], 13. Mäerz 1923, Säit 2: </ref> <blockquote>''Diese Operette ist das Beste was wir in dieser Gattung aufzuweisen haben. [...] Die Schöpfung von Batty Weber und Mertens will eine luxemburgische Operette sein und ist eine solche. Sie ist einsweilen unser einziges Operettenprunkstück bis... ja bis die beiden feinen und wertvollen Männer uns eine zweite bescheren [...]''</blockquote> * [[Luxemburger Wort]], 1946:<ref>[[Luxemburger Wort]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/jgvd4r/pages/3/articles/DTL65?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch ''T'Wonner vu Spe'sbech - Aufführung durch den Gesangverein „Lyra" Ettelbrück''], 6. Mäerz 1946, Säit 3</ref> <blockquote>''Wir [...] erwarten weder spannungsträchtige Dramatik noch psychologisch konsequente Entwicklung, noch Gefühls- oder Geistestiefe. Wir erfreuen uns vielmehr doppelt an der prickelnden und turbulenten Unwahrscheinlichkeit des Geschehens und an dem ironischen Schalkteufeichen, das hinter jedem Wort hervorlugt und seinen Schabernack mit den Mensehen und Dingen treibt. Das gelingt uns umso eher, als der Komponist F. Mertens dem heiteren Musenkind ein leichtgeschürztes und herziges Tongewand umgehangen hat. Mertens verzichtet gänzlich auf die Synkope als rhythmisches Mittel: er verwendet in glücklicher Weise das Walzertempo wie kein anderer unserer einheimischen Operettenkomponisiten.''</blockquote> == Extern Linken == * [https://www.autorenlexikon.lu/page/document/139/1398/1/DEU/index.html Luxemburger Autorenlexikon] {{Autoritéitskontroll}} {{Referenzen}} {{DEFAULTSORT:Wonner vu Spéisbech}} [[Kategorie:Lëtzebuergesch Operetten]] 3cpe0gu22zeskpwkfiuzuaqv8y2sx5o 2396234 2396225 2022-08-26T11:35:52Z Les Meloures 580 k wikitext text/x-wiki '''''D'Wonner vu Spéisbech''''', oder an der deemoleger Schreifweis '''''<nowiki>'</nowiki>t Wonner vu Spe'sbech''''',<ref>An der Press vun deemols och nach esou geschriwwen: T'Wonner fû Spéssbech ([https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/px75qf/pages/4/articles/DTL242 Escher Tageblatt vum 16. Juli 1915, Säit 4]) an 't Wonner vu Spe'sbëch (Luxemburger Autorenlexikon)</ref> ass eng [[Operett]] vum [[Batty Weber]] aus dem Joer 1915.<ref>[https://a-z.lu/primo-explore/fulldisplay/ALEPH_LUX01000136141/BIBNET?lang=fr_FR D'Wierk an der Bibliothéikendatebank a-z.lu]</ref> Si huet véier Akten. D'Musek huet de [[Fernand Mertens]] geschriwwen. == Synopsis == Am Atelier vum Professer a Sculpteur Max Roller an der Handwierkerschoul steet enges Daags den Hane Péip vu Spéisbech fir e Monument un de verstuerwene Kommandant vun de lokale [[Pompjeeën]] ze bestellen. Si gi sech eens, datt dat Monument eng Fraefigur sollt sinn, déi d'[[Feier]] géif representéieren. Als Modell steet dem Roller seng Frëndin Olly, an déi sech den Hane Péip direkt verléift. Kuerz drop kënnt eng aner jonk Fra an d'Schoul, d'Anna Gärtner, a bitt sech als Modell un. D'Anna ass zwar Amerikanerin, mee hat si hat de Max schonn als Kand begéint a sech an hie verléift. Zënterhier hate si sech net méi gesinn, an de Max erkennt hatt och net. Trotzdeem verléift hien sech an d'Anna an hëlt hatt als Modell, a gëtt dem Olly de Kuerf. Wéi d'Monument fäerdeg ass, wëll de Max dem Anna soen, datt hien hatt gär huet. Dat ass antëscht awer aarm ginn, schummt sech dowéinst a leeft fort. Den Dag virun der Aweiung gëtt d'Denkmool opgestallt. Dem Max säin Häerz ass nach ëmmer gebrach. Den Owend virun der Aweiung schläicht hie sech bei d'Statu, fir déi d'Anna Modell gestanen huet, fir hir e Kuss ze ginn. Du kënnt awer och den Hane Péip, deen an der Statu säin Olly gesäit. De Max Roller, deen där Zeen vun der Säit aus nogekuckt huet, kënnt ervir an zerschléit d'Statu mat engem Hummer. Da kommen dem Max seng Schüler a Schülerinnen ervir. Si wëssen, datt de Max an d'Anna verléift ass, mee si wëssen och, datt d'Anna, dat an Tëschenzäit erëm räich ginn ass, zu Spéisbech ass. Si komme mat enger Iddi, fir datt d'Monument trotzdeem kann ageweit ginn. D'Anna kritt de Kostüm ugedoen, an deem et Modell gestanen hat, a gëtt amplaz vun der Skulptur op de Podest gestallt. Wärend der Aweiung, virun dem ganze Vollek, de Pompjeeën, der Musek, de Regierungsvertrieder an dem Gemengerot, fänkt d'Anna u mat schwätzen an erkläert dem Max seng Léift. Zur selwechter Zäit trëtt d'Olly als Fra vum Hane Péip op. De gléckleche Max Roller versprécht den erstaunten Zuschauer eng neit Monument.<ref name=OZ150713>[[Obermosel-Zeitung]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/vg2fk2/pages/3/articles/DTL46?search=t Wonner vu Spe'sbëch ''Chronik aus der Hauptstadt. Luxemburg, 13. Juli.''], 13. Juli 1915</ref> == Geschicht == ''D'Wonner vu Spéisbech'' hat seng Première den 12. Juli 1915 am Theater vun der Stad Lëtzebuerg. D'Schauspilltrupp war d'Compagnie ''Les enfants de Luxembourg'' an de Gust. Simon huet Regie gefouert. Een Ticket huet tëscht engem hallwen a 5 [[Lëtzebuerger Frang|Frang]] kascht<!--An der Annonce steet: Ier Balcon: 5,00 frs [...] Ampithéâtres: 0,62 1/2 frs -->.<ref>Annonce fir d'Première am [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/px75qf/pages/4/articles/DTL242 Escher Tageblatt vum 16. Juli 1915, Säit 4]</ref><ref name=OZ150713/> D'Wierk war beim Publikum a bei der Press e groussen Erfolleg. Et gouf och an d'Franséischt iwwersat. Et war keng direkt Iwwersetzung, mee d'Wierk gouf och adaptéiert an ënnert dem Titel ''La mare aux grenouilles'' zu [[Bréissel]] opgefouert.<ref>[[Luxemburger Wort]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/nphcwb/pages/3/articles/DTL62?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch ''Lokales''], 18. Februar 1921, Säit 3</ref><ref>[[Jong-Hémecht]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/rtgt12/pages/9/articles/DTL292?search=wonner%20vu%20spesbesch ''Batty Weber - Sein dramatisches Schaffen'']. Mäerz-Abrëll 1927, No 5-6, Säit 113</ref> Och an de Joren duerno ass d'Operett onreegelméisseg, awer iwwer e Jorzéngten, opgeféiert ginn. == Lidder (Auswiel) == Zu de Lidder an der Operette gehéieren: * ''Vill schéi Meedercher a Fraen''<ref name=OZ360121>[[Obermosel-Zeitung]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/kwbkt5/pages/3/articles/DTL468?search=wonner%20vu%20spesbesch ''Radioprogramme Radio-Luxemburg Programm vun der Lëtzebuerger Stonn''], 21. Mäerz 1936, Säit 3</ref> * ''Komm nach een Bees, mäin häerzegt Kand''<ref name=OZ360121/> * ''Mäin Häerz dat klappt voll Angscht a Freed''<ref name=OZ361127>[[Obermosel-Zeitung]]: : [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/4p078n/pages/8/articles/DTL483?search=wonner%20vu%20spesbesch ''Radioprogramme Radio-Luxemburg Programm vun der Lëtzebuerger Halefstonn''], 27. November 1936, Säit 8</ref> * ''Fantaisie'' (Instrumental)<ref name=OZ361127/> == Wat sot d'Press? == * [[Obermosel-Zeitung]], 1915:<ref name=OZ150713/> <blockquote>''"'t Wonner vu Spe'sbech"[...] ist nichts weniger als eine richtiggehende Operette nach Art der so erfolgreichen Wiener Erzeugnisse. Batty Weder hat das traditionelle Geleise des Luxemburger Volksstückes verlassen und einen übermütigen Schwank geschaffen, der, ins Hochdeutsche übertragen, sich sehr wohl neben dem Libretto des [[Der Graf von Luxemburg|Grafen von Luxemburg]], der Dollarprinzessin, dem Lieben Augustin usw. sehen lassen könnte. Die Musik von Mertens ist nicht gerade so umfangreich wie die jener Operetten, aber sie hat ebensoviel Stimmung und Glanz.''</blockquote> * [[Escher Tageblatt]], 1923:<ref>[[Escher Tageblatt]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/fp1tw8/pages/2/articles/DTL100?search=cin%C3%A9ma ''Concert. Théâtre et Cinéma''], 13. Mäerz 1923, Säit 2: </ref> <blockquote>''Diese Operette ist das Beste was wir in dieser Gattung aufzuweisen haben. [...] Die Schöpfung von Batty Weber und Mertens will eine luxemburgische Operette sein und ist eine solche. Sie ist einsweilen unser einziges Operettenprunkstück bis... ja bis die beiden feinen und wertvollen Männer uns eine zweite bescheren [...]''</blockquote> * [[Luxemburger Wort]], 1946:<ref>[[Luxemburger Wort]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/jgvd4r/pages/3/articles/DTL65?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch ''T'Wonner vu Spe'sbech - Aufführung durch den Gesangverein „Lyra" Ettelbrück''], 6. Mäerz 1946, Säit 3</ref> <blockquote>''Wir [...] erwarten weder spannungsträchtige Dramatik noch psychologisch konsequente Entwicklung, noch Gefühls- oder Geistestiefe. Wir erfreuen uns vielmehr doppelt an der prickelnden und turbulenten Unwahrscheinlichkeit des Geschehens und an dem ironischen Schalkteufeichen, das hinter jedem Wort hervorlugt und seinen Schabernack mit den Mensehen und Dingen treibt. Das gelingt uns umso eher, als der Komponist F. Mertens dem heiteren Musenkind ein leichtgeschürztes und herziges Tongewand umgehangen hat. Mertens verzichtet gänzlich auf die Synkope als rhythmisches Mittel: er verwendet in glücklicher Weise das Walzertempo wie kein anderer unserer einheimischen Operettenkomponisiten.''</blockquote> == Um Spaweck == * [https://www.autorenlexikon.lu/page/document/139/1398/1/DEU/index.html Luxemburger Autorenlexikon] {{Autoritéitskontroll}} {{Referenzen}} {{DEFAULTSORT:Wonner vu Spéisbech}} [[Kategorie:Lëtzebuergesch Operetten]] nf1cjd10yfth0eaf1oi1bz0vepi6w1q 2396235 2396234 2022-08-26T11:41:53Z 2A02:A03F:A199:6C00:8803:DFB7:7BE0:1314 /* Synopsis */ Denkmool Wat ass dat? wikitext text/x-wiki '''''D'Wonner vu Spéisbech''''', oder an der deemoleger Schreifweis '''''<nowiki>'</nowiki>t Wonner vu Spe'sbech''''',<ref>An der Press vun deemols och nach esou geschriwwen: T'Wonner fû Spéssbech ([https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/px75qf/pages/4/articles/DTL242 Escher Tageblatt vum 16. Juli 1915, Säit 4]) an 't Wonner vu Spe'sbëch (Luxemburger Autorenlexikon)</ref> ass eng [[Operett]] vum [[Batty Weber]] aus dem Joer 1915.<ref>[https://a-z.lu/primo-explore/fulldisplay/ALEPH_LUX01000136141/BIBNET?lang=fr_FR D'Wierk an der Bibliothéikendatebank a-z.lu]</ref> Si huet véier Akten. D'Musek huet de [[Fernand Mertens]] geschriwwen. == Synopsis == Am Atelier vum Professer a Sculpteur Max Roller an der Handwierkerschoul steet enges Daags den Hane Péip vu Spéisbech fir e Monument un de verstuerwene Kommandant vun de lokale [[Pompjeeën]] ze bestellen. Si gi sech eens, datt dat Monument eng Fraefigur sollt sinn, déi d'[[Feier]] géif representéieren. Dem Roller seng Frëndin Olly, an déi sech den Hane Péip direkt verléift, steet Modell. Kuerz drop kënnt eng aner jonk Fra an d'Schoul, d'Anna Gärtner, a bitt sech als Modell un. D'Anna ass zwar Amerikanerin, mee hat si hat de Max schonn als Kand begéint a sech an hie verléift. Zënterhier hate si sech net méi gesinn, an de Max erkennt hatt och net. Trotzdeem verléift hie sech an d'Anna, hëlt hatt als Modell a gëtt dem Olly de Kuerf. Wéi d'Monument fäerdeg ass, wëll de Max dem Anna soen, datt hien hatt gär huet. Dat ass antëscht awer aarm ginn, schummt sech dowéinst a leeft fort. Den Dag virun der Aweiung gëtt d'Monument opgestallt. Dem Max säin Häerz ass nach ëmmer gebrach. Den Owend virun der Aweiung schläicht hie sech bei d'Statu, fir déi d'Anna Modell gestanen huet, fir hir e Kuss ze ginn. Du kënnt awer och den Hane Péip, deen an der Statu säin Olly gesäit. De Max Roller, deen där Zeen vun der Säit aus nogekuckt huet, kënnt ervir an zerschléit d'Statu mat engem Hummer. Da kommen dem Max seng Schüler a Schülerinnen ervir. Si wëssen, datt de Max an d'Anna verléift ass, mä si wëssen och, datt d'Anna, dat an Tëschenzäit erëm räich ginn ass, zu Spéisbech ass. Si komme mat enger Iddi, fir datt d'Monument trotzdeem kann ageweit ginn. D'Anna kritt de Kostüm ugedoen, an deem et Modell gestanen hat, a gëtt amplaz vun der Skulptur op de Podest gestallt. Wärend der Aweiung, virun dem ganze Vollek, de Pompjeeën, der Musek, de Regierungsvertrieder an dem Gemengerot, fänkt d'Anna u mat schwätzen an erkläert dem Max seng Léift. Zur selwechter Zäit trëtt d'Olly als Fra vum Hane Péip op. De gléckleche Max Roller versprécht den erstaunten Zuschauer en neit Monument.<ref name=OZ150713>[[Obermosel-Zeitung]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/vg2fk2/pages/3/articles/DTL46?search=t Wonner vu Spe'sbëch ''Chronik aus der Hauptstadt. Luxemburg, 13. Juli.''], 13. Juli 1915</ref> == Geschicht == ''D'Wonner vu Spéisbech'' hat seng Première den 12. Juli 1915 am Theater vun der Stad Lëtzebuerg. D'Schauspilltrupp war d'Compagnie ''Les enfants de Luxembourg'' an de Gust. Simon huet Regie gefouert. Een Ticket huet tëscht engem hallwen a 5 [[Lëtzebuerger Frang|Frang]] kascht<!--An der Annonce steet: Ier Balcon: 5,00 frs [...] Ampithéâtres: 0,62 1/2 frs -->.<ref>Annonce fir d'Première am [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/px75qf/pages/4/articles/DTL242 Escher Tageblatt vum 16. Juli 1915, Säit 4]</ref><ref name=OZ150713/> D'Wierk war beim Publikum a bei der Press e groussen Erfolleg. Et gouf och an d'Franséischt iwwersat. Et war keng direkt Iwwersetzung, mee d'Wierk gouf och adaptéiert an ënnert dem Titel ''La mare aux grenouilles'' zu [[Bréissel]] opgefouert.<ref>[[Luxemburger Wort]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/nphcwb/pages/3/articles/DTL62?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch ''Lokales''], 18. Februar 1921, Säit 3</ref><ref>[[Jong-Hémecht]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/rtgt12/pages/9/articles/DTL292?search=wonner%20vu%20spesbesch ''Batty Weber - Sein dramatisches Schaffen'']. Mäerz-Abrëll 1927, No 5-6, Säit 113</ref> Och an de Joren duerno ass d'Operett onreegelméisseg, awer iwwer e Jorzéngten, opgeféiert ginn. == Lidder (Auswiel) == Zu de Lidder an der Operette gehéieren: * ''Vill schéi Meedercher a Fraen''<ref name=OZ360121>[[Obermosel-Zeitung]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/kwbkt5/pages/3/articles/DTL468?search=wonner%20vu%20spesbesch ''Radioprogramme Radio-Luxemburg Programm vun der Lëtzebuerger Stonn''], 21. Mäerz 1936, Säit 3</ref> * ''Komm nach een Bees, mäin häerzegt Kand''<ref name=OZ360121/> * ''Mäin Häerz dat klappt voll Angscht a Freed''<ref name=OZ361127>[[Obermosel-Zeitung]]: : [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/4p078n/pages/8/articles/DTL483?search=wonner%20vu%20spesbesch ''Radioprogramme Radio-Luxemburg Programm vun der Lëtzebuerger Halefstonn''], 27. November 1936, Säit 8</ref> * ''Fantaisie'' (Instrumental)<ref name=OZ361127/> == Wat sot d'Press? == * [[Obermosel-Zeitung]], 1915:<ref name=OZ150713/> <blockquote>''"'t Wonner vu Spe'sbech"[...] ist nichts weniger als eine richtiggehende Operette nach Art der so erfolgreichen Wiener Erzeugnisse. Batty Weder hat das traditionelle Geleise des Luxemburger Volksstückes verlassen und einen übermütigen Schwank geschaffen, der, ins Hochdeutsche übertragen, sich sehr wohl neben dem Libretto des [[Der Graf von Luxemburg|Grafen von Luxemburg]], der Dollarprinzessin, dem Lieben Augustin usw. sehen lassen könnte. Die Musik von Mertens ist nicht gerade so umfangreich wie die jener Operetten, aber sie hat ebensoviel Stimmung und Glanz.''</blockquote> * [[Escher Tageblatt]], 1923:<ref>[[Escher Tageblatt]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/fp1tw8/pages/2/articles/DTL100?search=cin%C3%A9ma ''Concert. Théâtre et Cinéma''], 13. Mäerz 1923, Säit 2: </ref> <blockquote>''Diese Operette ist das Beste was wir in dieser Gattung aufzuweisen haben. [...] Die Schöpfung von Batty Weber und Mertens will eine luxemburgische Operette sein und ist eine solche. Sie ist einsweilen unser einziges Operettenprunkstück bis... ja bis die beiden feinen und wertvollen Männer uns eine zweite bescheren [...]''</blockquote> * [[Luxemburger Wort]], 1946:<ref>[[Luxemburger Wort]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/jgvd4r/pages/3/articles/DTL65?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch ''T'Wonner vu Spe'sbech - Aufführung durch den Gesangverein „Lyra" Ettelbrück''], 6. Mäerz 1946, Säit 3</ref> <blockquote>''Wir [...] erwarten weder spannungsträchtige Dramatik noch psychologisch konsequente Entwicklung, noch Gefühls- oder Geistestiefe. Wir erfreuen uns vielmehr doppelt an der prickelnden und turbulenten Unwahrscheinlichkeit des Geschehens und an dem ironischen Schalkteufeichen, das hinter jedem Wort hervorlugt und seinen Schabernack mit den Mensehen und Dingen treibt. Das gelingt uns umso eher, als der Komponist F. Mertens dem heiteren Musenkind ein leichtgeschürztes und herziges Tongewand umgehangen hat. Mertens verzichtet gänzlich auf die Synkope als rhythmisches Mittel: er verwendet in glücklicher Weise das Walzertempo wie kein anderer unserer einheimischen Operettenkomponisiten.''</blockquote> == Um Spaweck == * [https://www.autorenlexikon.lu/page/document/139/1398/1/DEU/index.html Luxemburger Autorenlexikon] {{Autoritéitskontroll}} {{Referenzen}} {{DEFAULTSORT:Wonner vu Spéisbech}} [[Kategorie:Lëtzebuergesch Operetten]] oy65v6u0p7wpgpcict5tcpj368kpgl7 Diskussioun:D'Wonner vu Spéisbech 1 159255 2396188 2022-08-25T15:54:37Z Bdx 7724 Neien Abschnitt /* Artikelen aus der Press vi virun 100 Joer */ wikitext text/x-wiki == Artikelen aus der Press vi virun 100 Joer == * [[Obermosel-Zeitung]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/vg2fk2/pages/3/articles/DTL46?search=t Wonner vu Spe'sbëch ''Chronik aus der Hauptstadt. Luxemburg, 13. Juli.''], 13. Juli 1915: Die neue Luxemburger Operette "'t Wonner vu Spe'sbech" von der Batty Weber den Text und Fernand Mertens die Musik geschrieben hat, und die gestern Abend ihre Uraufführung im hiesigen Theater durch die Enfants de Luxembourg erlebte, ist nichts weniger als eine richtiggehende Operette nach Art der so erfolgreichen Wiener Erzeugnisse. Batty Weder hat das traditionelle Geleise des Luxemburger Volksstückes verlassen und einen übermütigen Schwank geschaffen, der, ins Hochdeutsche übertragen, sich sehr wohl neben dem Libretto des Grafen von Luxemburg, der Dollarprinzessin, dem Lieben Augustin usw. sehen lassen könnte. Die Musik von Mertens ist nicht gerade so umfangreich wie die jener Operetten, aber sie hat ebensoviel Stimmung und Glanz. Kein Wunder, daß die gestrige Uraufsührung sich zu einem Ereignis ersten Ranges auswuchs. Nachstehend der Inhalt des Stückes. Im Bildhaueratelier der Staatshandwerkerschule, das von drei lustigen Schülern und ebensoviel flotten Schülerinnen besucht wird, erscheint eines Tages der '''Tubaksspenner''' Hane Pe'p vu Spe'ßbech um ein Denkmal für den verstorbenen Kommandanten der Spe'ßbecher Feuerwehr zu bestellen. Er wird mit dem Professor Max Roller dahin einig, daß das Monument als Hauptfigur eine das Feuer versinnbildende Frauengestalt aufweisen soll. Die hierfür Modell stehende Freundin des Professors, Olly, tut es Hane Pe'p dermaßen an, daß er sich ernstlich in sie verliebt, Inzwischen erscheint eine sich Anna Gärtner nennende junge Dame in der Schule, um sich dem Professor als Modell anzubieten, Sie ist eine Amerikanerin: als Kind hatte sie in Begleitung ihres Vaters den jungen Max Roller in Koplescht getroffen, als er Tiere aus Lehm formte. Diese gefielen ihr so gut, daß sie ihren Vater veranlaßte, den talentvollen Jungen die Bildhauerkunst studieren zu lassen. Sie hatte Roller seit dieser Zeit nicht mehr gesehen, aber eine unüberwindliche Liebe zu ihm gefaßt, die sie nun zu ihm zurücktreibt. Sie will von ihm nicht erkannt werden, und er erkennt sie auch nicht. Aber er findet sie so bezaubernd schön, daß er sie nicht nur als Modell annimmt, sondern sich auch sterblich in sie verliebt und der Olly den Laufpaß gibt. Als das Monument sozusagen fertig ist, will Roller der jungen Dame seine Liebe erklären: diese aber, inzwischen arm geworden, fürchtet, Roller nicht das ihm nötige Wohlleben ermöglichen zu können, und entflieht. Der Tag der Einweihung zu Spe'ßbech kommt heran. Das Denkmal wird aufgestellt. Max Roller leidet schwere Liebespein um seine verschwundene Geliebte, Er hat sie in der Marmorfigur dargestellt, und am Vorabend der Einweihung spät abends schleicht er sich zu dem Denkmal, um hier das Bild der Geliebten zu küssen. Aber auch ein anderer erscheint: Hane Pe'p, der in der Figur die von ihm heißgeliebte Olly verkörpert sieht. Er küßt sie ebenfalls. Max Roller, der seitwärts im Schatten stand, sieht darin eine Entweihung seines Ideals, stürzt hervor und zerschmettert die Statue mit einem Hammerschlag. Darüber kommen entsetzt die Schüler und Schülerinnen Max Rollers herbei. Sie wissen von der Liebe ihres Meisters, sie wissen aber auch, daß seine inzwischen wieder reich gewordene Geliebte in Spes'bech anwesend ist. Darauf bauen sie einen Streich auf, der die feierliche Einweihung des Denkmals doch ermöglichen soll. Die Geliebte wird in dem Kostüm, in dem sie Modell gestanden hat, anstelle der zertrümmerten Figur auf das Denkmal gestellt, und während Regierungsvertreter und Gemeinderat, Musikgesellschaften, Feuermehren und unzählig viel Volk zur Einweihungsfeier um das Denkmal herum versammelt sind, fängt dieses zu sprechen an und erklärt Max Roller seine Liebe. Gleichzeitig tritt Olly als Madame Tubaksspennesch vor. Den erst erstaunten, dann gerührten Spe'hbechern verspricht der überglückliche Max Roller ein neues Monument, und alles löst sich in Wohlgefallen auf mit dem Schlußlied: :Dir Dammen an dir Hären alleguer, :’t wor ons eng Eer a Pleseer, :Mer soen iech net eddi, mä arvuer, :Der kommt jo all erem de aner Ke ’er. :Aus engem Rummel gin der zwen, :Mer kre’n eng nei Figur, :Haut wor et sicher se’er sche'n, :Mä me’ sche’ get ei muer. :Dem Feier ob dem Dach gelt haut onst Monument, :Muer aß et fir de’ Flam de’ an den Hierzer brennt. :Dir Hären an dir Dammen alleguer :Arvuer bis muer. * [[Escher Tageblatt]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/v1590n/pages/3/articles/DTL41?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch ''Lokal-Neuigkeiten''], 17. Juli 1915, Säit 3: Die neue Operette. Vor einem ausverkauften Hause ging gestern abend die Operette “' t Wonner vu Spe'ssbech" von Batty Weber zum zweiten Male im Stadt-theater in Szene. Sie fand den jubelnden Beifall seitens des Publikums, den die Premiere erlebte. Ueber die herzerquickende nünstlerische Interpretation seitens der "Enfants de Luxembourg" haben wir gestern eingehend berichtet. Ueber die musikalische Bewertung dieses modernen, originellen Werkes schreibt uns ein hauptstädtischer Mitarbeiter: Die Vertonung des Weber'schen Librettos zu “' t Wonner vu Spe'ssbech" ist eine Offenbarung, die Offenbarung eines starken, nach allen Seiten hin dehnbaren musikalischen Talentes und einer gesunden frischen Ausfassung, die sich Schritt für Schritt in der Operette kundtut. Fernand Mertens ist den alten Traditionen der musikalischen Bearbeitung von Textbüchern, wie wir sie noch bis in die letzte Zeit durch unsere heimischen Musiker erlebten und schön fanden, nicht mehr verfallen. Er hält die Zeit die alles modernisiert hat, nicht mehr für geeignet, um mit der Musik in den gemütlichen Ebenen des Altluxemburgertum's zu verweilen. Er rückt unverzagt mit unserer vaterländischen Musikliteratur nach einer künstlerischen Höhe hinauf. Der ebenfalls moderne klassische Operettentext von Weber bot ihm die denkbar günstigste Gelegenheit für diese Höhensteuerung. Sein Hauptzweck ist die Veredelung der Operette, wie wir sie in ihrer ganzen Potenzierung in G. Verdi’s Falstaf bewundern und lieben. Mertens muß bei der Behandlung dieser Operette unbedingt von einem tiefen Ernste beseelt gewefen sein. Man spürt, daß er absichtlich den leichteren Weg der leichtfüßigen Walzeroperette gemieden hat, die die Volksseele kitzelt, auf den Geldbeutel spekuliert und von der großen musikalischen Welt nur für ihren relativen Wert als musikalisches Zerstreuungsmittel eingeschätzt ist. Fernand Mertens ist Vlame von Geburt. Wir zählen ihn längst zu den Unsern. Er spricht unser Dialekt, lebt mit unserer Eigenart. Aber, er hat das lebhafte Temperament bewährt, das den Vlamen eigen ist und Teniers so humoristisch in seine Bilder gelegt hat. Der Komponist Mertens von "’ t Wonner vu Spe’ssbech" muß sich zuerst mit der Idee des Textdichters identifiziert und die Charaktere der handelnden Personen mit einem sehr tiefen Verständnis studiert haben, um seine Tondichtung zu solcher, allen szenischen Vorgängen gerecht werdenden Schönheit können gebracht zu haben. Die szenischen Momente weiß er speziell in der Orchestration zu charakterisieren, und absichtlich scheint er jedes billige Füllsel aus der instrumentalen Unterlage entfernt zu haben, das in keinem Zusammenhang mit der Bühnenhandlung steht. Schon im ersten Vorspiel illustriert er durch die Flöte den Charakterzug Evelyn’s, ihre zartweibliche Herzensgüte und durch das Hautbois die Schnuppigkeit Olly’s. Einen packenden dramatischen Effekt erreicht er durch die originelle instrumentale Behandlung in der großen Arie des Han’pep im 2. Akte. Das Schnarchen der Gatten im Federbett Ri, Ra, Ronken zeichnet er köstlich mit dem Cor und dem Basson, das Durcheinanderstolpern der zur Feuerstelle eilenden Feuerwehrleute, d’Pompien lafen durcherneen, mit Arpegien, aufsteigend bei dem Streichkörper, absteigend bei den Cors. Mertens zeigt sich hier als ein Meister der Instrumentalkunst, der aus der Schatzkammer der beschreibenden Klangfähigkeiten zu schöpfen weiß. Wie gesagt nimmt derselbe die szenischen Vorgänge und die handelnden Personen ernst und zeichnet sie dementsprechend. Dadurch und auch zum großen Teile dadurch, daß er nicht Mißbrauch mit dem sonst gangbaren zugkräftigen Walzertempo macht, ist seine Partitur so reich an echter melodiöser Operettenmusik. Dieses oder jenes das barock anmutet, ist trotzdem echt musikalisch, wie z. B. Hanpep’s Ständchen im 3. Akte. Originell ist die Zusammensetzung volkstümlicher Lieder zu einer ländlichen Festkantate im 4 Akte. Im Aufmarsche der an der Enthüllung des Denkmals teilnehmenden Gesellschaften bringt er in humoristischer Weise eine ergötzliche täuschende Festivalcacaphonie im Orchester, ohne daß dadurch die Harmonie des Klangkörpers im geringsten gestört wird. Die Operette ist eine Schatzgrube prächtiger Romanzen, Arien, Chöre und von stellenweise opernmäßig gesteigerten, dramatisch wirkenden Momenten. Wir werden es noch eines Tages erleben, daß unsere erste moderne Operette "’ t Wonner vu Spe’ssbech" auf dem Spielplan ausländischer Fachbühnen sigurieren wird. Sie ist dazu erufen. Die „Enfants“ können sich dann schmeicheln. Das Publikum, das heute zu ihren Aufführungen eilt, wird sich freudig errinnern. Aber, das sei nochmals betont, als Dilettanten stehen die „Enfants“ im Glanze einer Künstlerleistung.<br> B..d.<br> Man bittet uns mitzuteilen, daß die Matinee der Operette, „’ t Wonner vu Spe’ssbech im Stadtheater in Luxemburg, am Sonntag nachmittag, präzis 3 Uhr beginnt. Den auswärtigen Gästen ist durch die Vorrückung der Beginnzeit, nach Schluß der Aufführung eine bequeme Heimfahrt mit der Eisenbahn ermöglicht. Vorbestellungen auf Plätze sind an Herrn Aug. Donnen, Paradeplatz, Luxemburg zu richten. * [[Escher Tageblatt]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/fp1tw8/pages/2/articles/DTL100?search=cin%C3%A9ma ''Concert. Théâtre et Cinéma''], 13. Mäerz 1923, Säit 2: Differdingen, 13. März. - T'Wonner fu Spe'sbech. In zwei Aufführungen, die vor komplett ausverkauftem Hause stattfanden, die erste am Sonntag vor 8 Tagen, die zweite am vergangenen Samstag - gab der Cercle musical et dramatique unter Mitwirkung der besten Kräfte der Stadtmusik und begabter und fleissiger Amateure das "Wonner fu Spe'sbech" von Batty Weber und Fernand Meterns. Diese Operette ist das Beste was wir in dieser Gattung aufzuweisen haben. Das müssen wir besonders denen gegenüber sagen, die den unvergesslichen edlen Volksstücken von Dicks immer noch das Prädikat "Operette" beilegen, was sie nicht sind und auch nicht sein wollen. Die Schöpfung von Batty Weber und Mertens will eine luxemburgische Operette sein und ist eine solche. Sie ist einsweilen unser einziges Operettenprunkstück bis... ja bis die beiden feinen und wertvollen Männer uns eine zweite bescheren, die eventuell [onlieserlech] sein kann. Die Bewältigung dieser musikalisch-dramatischen Aufgabe ist keine Kleinigkeit: Librettist und Komponist stellen an Schauspieler, Sänger und Orchester Ansprüche, die so viel natürliches Talent, Hingebung und Fleiss verlangen, dass nur unsere besten Liebhaberensembles sich an das "Wonner fu Spe'sbech" wagen können. Die Differdinger habens gewagt und sie haben das kecke Spiel gewonnen. Wir fühlen uns nicht berufen, ihnen leichtsinnig Lorbeeren zu spenden, denn die mutige Schaar, die in redllicher und mühseliger Kleinarbeit Wochen darauf wandten um das keleine Meisterwerk so gut wie nur möglich darzustellen, weiss selbst recht gut, dass manche Unvollkommenheiten mit unterliefen. Aber diese Unvollkommenheiten gingen in dem, was als Ganzes geboten wurde, unter, und man müsste schon ein Nörgler sein, um nebensächliche Lücken in der Leistung zu Ungunsten des ergebenen Gesamteindruckes zu betonen. [...] * [[Escher Tageblatt]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/b93fvs/pages/3/articles/DTL41?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch ''Lokal-Neuigkeiten''], 20. Juli 1915, Säit 3: Luxemburg, 18. Juli. - Theater. Ueber die Aufführung der Operette ''’t Wonner vu Spé’ssbech'' wird uns geschrieben: In der verschiedenen Berichten über die tadellose Interpretierung der Weber’schen Operette ''’t Wonner vu Spé’ssbech'' finden sich Lücken, die wirklich verdienen ausgefüllt zu werden. In erster Linie ist das Verdienst um die glatte, bewunderungswerte Abwicklung der szenischen Vorgänge einem Faktor zuzuschreiben, der in der Abgeschiedenheit seiner Bestimmung die Schallwellen des Applauses über sich hinwegschlagen hört, an den niemand denkt, weil ihn niemand sieht. Es ist der brave treue Souffleur Charles Mantz, der monatelang in den Proben, über sein Libretto gebückt, mit seinem wohlklingenden klassischreinen Souffleurtone jedem Darsteller seinen Part rememorierte. Von seinem Flüsterkasten aus ziehen sich die geheimen Fäden über die Szene, an die sich manchmal die Akteure anklammern müssen. In der Enge seines Tätigkeitsgebietes spielt und singt er das Ganze jedesmal ganz mit. Des Weiteren ist die künstlerische Inszenierung des bekannten hauptstädtischen Theaterdekorateurs Jules Vande Voet etwas mehr von dem Rampenlicht hinweg in die Oeffentlichkeit zu heben. Vande-Voet kommt ein gutes Stück des Erfolges zugute. Er hat es meisterlich verstanden, den einzelnen Akten in verständnisinniger Weise den richtigen Rahmen und die nötige Stimmung zu geben. Seine Bühnenausstatung ist immer à point, natürlich und ohne jede barocke oder unwahrscheinliche Ueberladung. In dem Rahmen, den er geschaffen, heben sich die Dinge plastisch, efsektvoll ab. Sein vielseitiges erfinderisches Talent hat sich diesmal wieder ganz bewährt. Ein dritter, der sich während des Spieles hinter den Kulissen hält, ist der Bildhauer Paul Kremer, der Modeleur der lebensgroßen Statue, die in der Operette eine stumme aber ansprechende Rolle spielt. Kremer hat für jede Vorstellung eine neue Büste zu liefern, die nicht im Gusse hergestellt wird, sondern von ihm, wie es auch im Textbuche heißt, „op der land gemät ist“. Die lächelnde Geduld, die ihm eigen ist und seine Künstlerhand schaffen jede Schwierigkeit rasch aus dem Wege, so daß für jede Vorstellung eine Statue ersteht, die durch ihre zarte Linienführung erfreut. Zum Schluß der heutigen Matinee rief das Publikum frenetisch nach den Autoren. Die HH. Batty Weber, Komponist F. Mertens und Prof. Simon (Regisseur) erschienen auf der Szene. Hrn. Simon wurde durch Hrn. Aug. Donnen eine Palme mit trikolorem Bandschmuck überreicht. --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 15:54, 25. Aug. 2022 (UTC) skvqhb9acv39wkru5wp5qajg3c5xb5i 2396189 2396188 2022-08-25T15:55:29Z Bdx 7724 wikitext text/x-wiki == Artikelen aus der Press vi virun 100 Joer == * [[Obermosel-Zeitung]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/vg2fk2/pages/3/articles/DTL46?search=t Wonner vu Spe'sbëch ''Chronik aus der Hauptstadt. Luxemburg, 13. Juli.''], 13. Juli 1915: Die neue Luxemburger Operette "'t Wonner vu Spe'sbech" von der Batty Weber den Text und Fernand Mertens die Musik geschrieben hat, und die gestern Abend ihre Uraufführung im hiesigen Theater durch die Enfants de Luxembourg erlebte, ist nichts weniger als eine richtiggehende Operette nach Art der so erfolgreichen Wiener Erzeugnisse. Batty Weder hat das traditionelle Geleise des Luxemburger Volksstückes verlassen und einen übermütigen Schwank geschaffen, der, ins Hochdeutsche übertragen, sich sehr wohl neben dem Libretto des Grafen von Luxemburg, der Dollarprinzessin, dem Lieben Augustin usw. sehen lassen könnte. Die Musik von Mertens ist nicht gerade so umfangreich wie die jener Operetten, aber sie hat ebensoviel Stimmung und Glanz. Kein Wunder, daß die gestrige Uraufsührung sich zu einem Ereignis ersten Ranges auswuchs. Nachstehend der Inhalt des Stückes. Im Bildhaueratelier der Staatshandwerkerschule, das von drei lustigen Schülern und ebensoviel flotten Schülerinnen besucht wird, erscheint eines Tages der '''Tubaksspenner''' Hane Pe'p vu Spe'ßbech um ein Denkmal für den verstorbenen Kommandanten der Spe'ßbecher Feuerwehr zu bestellen. Er wird mit dem Professor Max Roller dahin einig, daß das Monument als Hauptfigur eine das Feuer versinnbildende Frauengestalt aufweisen soll. Die hierfür Modell stehende Freundin des Professors, Olly, tut es Hane Pe'p dermaßen an, daß er sich ernstlich in sie verliebt, Inzwischen erscheint eine sich Anna Gärtner nennende junge Dame in der Schule, um sich dem Professor als Modell anzubieten, Sie ist eine Amerikanerin: als Kind hatte sie in Begleitung ihres Vaters den jungen Max Roller in Koplescht getroffen, als er Tiere aus Lehm formte. Diese gefielen ihr so gut, daß sie ihren Vater veranlaßte, den talentvollen Jungen die Bildhauerkunst studieren zu lassen. Sie hatte Roller seit dieser Zeit nicht mehr gesehen, aber eine unüberwindliche Liebe zu ihm gefaßt, die sie nun zu ihm zurücktreibt. Sie will von ihm nicht erkannt werden, und er erkennt sie auch nicht. Aber er findet sie so bezaubernd schön, daß er sie nicht nur als Modell annimmt, sondern sich auch sterblich in sie verliebt und der Olly den Laufpaß gibt. Als das Monument sozusagen fertig ist, will Roller der jungen Dame seine Liebe erklären: diese aber, inzwischen arm geworden, fürchtet, Roller nicht das ihm nötige Wohlleben ermöglichen zu können, und entflieht. Der Tag der Einweihung zu Spe'ßbech kommt heran. Das Denkmal wird aufgestellt. Max Roller leidet schwere Liebespein um seine verschwundene Geliebte, Er hat sie in der Marmorfigur dargestellt, und am Vorabend der Einweihung spät abends schleicht er sich zu dem Denkmal, um hier das Bild der Geliebten zu küssen. Aber auch ein anderer erscheint: Hane Pe'p, der in der Figur die von ihm heißgeliebte Olly verkörpert sieht. Er küßt sie ebenfalls. Max Roller, der seitwärts im Schatten stand, sieht darin eine Entweihung seines Ideals, stürzt hervor und zerschmettert die Statue mit einem Hammerschlag. Darüber kommen entsetzt die Schüler und Schülerinnen Max Rollers herbei. Sie wissen von der Liebe ihres Meisters, sie wissen aber auch, daß seine inzwischen wieder reich gewordene Geliebte in Spes'bech anwesend ist. Darauf bauen sie einen Streich auf, der die feierliche Einweihung des Denkmals doch ermöglichen soll. Die Geliebte wird in dem Kostüm, in dem sie Modell gestanden hat, anstelle der zertrümmerten Figur auf das Denkmal gestellt, und während Regierungsvertreter und Gemeinderat, Musikgesellschaften, Feuermehren und unzählig viel Volk zur Einweihungsfeier um das Denkmal herum versammelt sind, fängt dieses zu sprechen an und erklärt Max Roller seine Liebe. Gleichzeitig tritt Olly als Madame Tubaksspennesch vor. Den erst erstaunten, dann gerührten Spe'hbechern verspricht der überglückliche Max Roller ein neues Monument, und alles löst sich in Wohlgefallen auf mit dem Schlußlied: :Dir Dammen an dir Hären alleguer, :’t wor ons eng Eer a Pleseer, :Mer soen iech net eddi, mä arvuer, :Der kommt jo all erem de aner Ke ’er. :Aus engem Rummel gin der zwen, :Mer kre’n eng nei Figur, :Haut wor et sicher se’er sche'n, :Mä me’ sche’ get ei muer. :Dem Feier ob dem Dach gelt haut onst Monument, :Muer aß et fir de’ Flam de’ an den Hierzer brennt. :Dir Hären an dir Dammen alleguer :Arvuer bis muer. * [[Escher Tageblatt]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/v1590n/pages/3/articles/DTL41?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch ''Lokal-Neuigkeiten''], 17. Juli 1915, Säit 3: Die neue Operette. Vor einem ausverkauften Hause ging gestern abend die Operette “' t Wonner vu Spe'ssbech" von Batty Weber zum zweiten Male im Stadt-theater in Szene. Sie fand den jubelnden Beifall seitens des Publikums, den die Premiere erlebte. Ueber die herzerquickende nünstlerische Interpretation seitens der "Enfants de Luxembourg" haben wir gestern eingehend berichtet. Ueber die musikalische Bewertung dieses modernen, originellen Werkes schreibt uns ein hauptstädtischer Mitarbeiter: Die Vertonung des Weber'schen Librettos zu “' t Wonner vu Spe'ssbech" ist eine Offenbarung, die Offenbarung eines starken, nach allen Seiten hin dehnbaren musikalischen Talentes und einer gesunden frischen Ausfassung, die sich Schritt für Schritt in der Operette kundtut. Fernand Mertens ist den alten Traditionen der musikalischen Bearbeitung von Textbüchern, wie wir sie noch bis in die letzte Zeit durch unsere heimischen Musiker erlebten und schön fanden, nicht mehr verfallen. Er hält die Zeit die alles modernisiert hat, nicht mehr für geeignet, um mit der Musik in den gemütlichen Ebenen des Altluxemburgertum's zu verweilen. Er rückt unverzagt mit unserer vaterländischen Musikliteratur nach einer künstlerischen Höhe hinauf. Der ebenfalls moderne klassische Operettentext von Weber bot ihm die denkbar günstigste Gelegenheit für diese Höhensteuerung. Sein Hauptzweck ist die Veredelung der Operette, wie wir sie in ihrer ganzen Potenzierung in G. Verdi’s Falstaf bewundern und lieben. Mertens muß bei der Behandlung dieser Operette unbedingt von einem tiefen Ernste beseelt gewefen sein. Man spürt, daß er absichtlich den leichteren Weg der leichtfüßigen Walzeroperette gemieden hat, die die Volksseele kitzelt, auf den Geldbeutel spekuliert und von der großen musikalischen Welt nur für ihren relativen Wert als musikalisches Zerstreuungsmittel eingeschätzt ist. Fernand Mertens ist Vlame von Geburt. Wir zählen ihn längst zu den Unsern. Er spricht unser Dialekt, lebt mit unserer Eigenart. Aber, er hat das lebhafte Temperament bewährt, das den Vlamen eigen ist und Teniers so humoristisch in seine Bilder gelegt hat. Der Komponist Mertens von "’ t Wonner vu Spe’ssbech" muß sich zuerst mit der Idee des Textdichters identifiziert und die Charaktere der handelnden Personen mit einem sehr tiefen Verständnis studiert haben, um seine Tondichtung zu solcher, allen szenischen Vorgängen gerecht werdenden Schönheit können gebracht zu haben. Die szenischen Momente weiß er speziell in der Orchestration zu charakterisieren, und absichtlich scheint er jedes billige Füllsel aus der instrumentalen Unterlage entfernt zu haben, das in keinem Zusammenhang mit der Bühnenhandlung steht. Schon im ersten Vorspiel illustriert er durch die Flöte den Charakterzug Evelyn’s, ihre zartweibliche Herzensgüte und durch das Hautbois die Schnuppigkeit Olly’s. Einen packenden dramatischen Effekt erreicht er durch die originelle instrumentale Behandlung in der großen Arie des Han’pep im 2. Akte. Das Schnarchen der Gatten im Federbett Ri, Ra, Ronken zeichnet er köstlich mit dem Cor und dem Basson, das Durcheinanderstolpern der zur Feuerstelle eilenden Feuerwehrleute, d’Pompien lafen durcherneen, mit Arpegien, aufsteigend bei dem Streichkörper, absteigend bei den Cors. Mertens zeigt sich hier als ein Meister der Instrumentalkunst, der aus der Schatzkammer der beschreibenden Klangfähigkeiten zu schöpfen weiß. Wie gesagt nimmt derselbe die szenischen Vorgänge und die handelnden Personen ernst und zeichnet sie dementsprechend. Dadurch und auch zum großen Teile dadurch, daß er nicht Mißbrauch mit dem sonst gangbaren zugkräftigen Walzertempo macht, ist seine Partitur so reich an echter melodiöser Operettenmusik. Dieses oder jenes das barock anmutet, ist trotzdem echt musikalisch, wie z. B. Hanpep’s Ständchen im 3. Akte. Originell ist die Zusammensetzung volkstümlicher Lieder zu einer ländlichen Festkantate im 4 Akte. Im Aufmarsche der an der Enthüllung des Denkmals teilnehmenden Gesellschaften bringt er in humoristischer Weise eine ergötzliche täuschende Festivalcacaphonie im Orchester, ohne daß dadurch die Harmonie des Klangkörpers im geringsten gestört wird. Die Operette ist eine Schatzgrube prächtiger Romanzen, Arien, Chöre und von stellenweise opernmäßig gesteigerten, dramatisch wirkenden Momenten. Wir werden es noch eines Tages erleben, daß unsere erste moderne Operette "’ t Wonner vu Spe’ssbech" auf dem Spielplan ausländischer Fachbühnen sigurieren wird. Sie ist dazu erufen. Die „Enfants“ können sich dann schmeicheln. Das Publikum, das heute zu ihren Aufführungen eilt, wird sich freudig errinnern. Aber, das sei nochmals betont, als Dilettanten stehen die „Enfants“ im Glanze einer Künstlerleistung.<br> B..d.<br> Man bittet uns mitzuteilen, daß die Matinee der Operette, „’ t Wonner vu Spe’ssbech im Stadtheater in Luxemburg, am Sonntag nachmittag, präzis 3 Uhr beginnt. Den auswärtigen Gästen ist durch die Vorrückung der Beginnzeit, nach Schluß der Aufführung eine bequeme Heimfahrt mit der Eisenbahn ermöglicht. Vorbestellungen auf Plätze sind an Herrn Aug. Donnen, Paradeplatz, Luxemburg zu richten. * [[Escher Tageblatt]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/fp1tw8/pages/2/articles/DTL100?search=cin%C3%A9ma ''Concert. Théâtre et Cinéma''], 13. Mäerz 1923, Säit 2: Differdingen, 13. März. - T'Wonner fu Spe'sbech. In zwei Aufführungen, die vor komplett ausverkauftem Hause stattfanden, die erste am Sonntag vor 8 Tagen, die zweite am vergangenen Samstag - gab der Cercle musical et dramatique unter Mitwirkung der besten Kräfte der Stadtmusik und begabter und fleissiger Amateure das "Wonner fu Spe'sbech" von Batty Weber und Fernand Meterns. Diese Operette ist das Beste was wir in dieser Gattung aufzuweisen haben. Das müssen wir besonders denen gegenüber sagen, die den unvergesslichen edlen Volksstücken von Dicks immer noch das Prädikat "Operette" beilegen, was sie nicht sind und auch nicht sein wollen. Die Schöpfung von Batty Weber und Mertens will eine luxemburgische Operette sein und ist eine solche. Sie ist einsweilen unser einziges Operettenprunkstück bis... ja bis die beiden feinen und wertvollen Männer uns eine zweite bescheren, die eventuell [onlieserlech] sein kann. Die Bewältigung dieser musikalisch-dramatischen Aufgabe ist keine Kleinigkeit: Librettist und Komponist stellen an Schauspieler, Sänger und Orchester Ansprüche, die so viel natürliches Talent, Hingebung und Fleiss verlangen, dass nur unsere besten Liebhaberensembles sich an das "Wonner fu Spe'sbech" wagen können. Die Differdinger habens gewagt und sie haben das kecke Spiel gewonnen. Wir fühlen uns nicht berufen, ihnen leichtsinnig Lorbeeren zu spenden, denn die mutige Schaar, die in redllicher und mühseliger Kleinarbeit Wochen darauf wandten um das keleine Meisterwerk so gut wie nur möglich darzustellen, weiss selbst recht gut, dass manche Unvollkommenheiten mit unterliefen. Aber diese Unvollkommenheiten gingen in dem, was als Ganzes geboten wurde, unter, und man müsste schon ein Nörgler sein, um nebensächliche Lücken in der Leistung zu Ungunsten des ergebenen Gesamteindruckes zu betonen. [...] * [[Escher Tageblatt]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/b93fvs/pages/3/articles/DTL41?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch ''Lokal-Neuigkeiten''], 20. Juli 1915, Säit 3: Luxemburg, 18. Juli. - Theater. Ueber die Aufführung der Operette ''’t Wonner vu Spé’ssbech'' wird uns geschrieben: In der verschiedenen Berichten über die tadellose Interpretierung der Weber’schen Operette ''’t Wonner vu Spé’ssbech'' finden sich Lücken, die wirklich verdienen ausgefüllt zu werden. In erster Linie ist das Verdienst um die glatte, bewunderungswerte Abwicklung der szenischen Vorgänge einem Faktor zuzuschreiben, der in der Abgeschiedenheit seiner Bestimmung die Schallwellen des Applauses über sich hinwegschlagen hört, an den niemand denkt, weil ihn niemand sieht. Es ist der brave treue Souffleur Charles Mantz, der monatelang in den Proben, über sein Libretto gebückt, mit seinem wohlklingenden klassischreinen Souffleurtone jedem Darsteller seinen Part rememorierte. Von seinem Flüsterkasten aus ziehen sich die geheimen Fäden über die Szene, an die sich manchmal die Akteure anklammern müssen. In der Enge seines Tätigkeitsgebietes spielt und singt er das Ganze jedesmal ganz mit. Des Weiteren ist die künstlerische Inszenierung des bekannten hauptstädtischen Theaterdekorateurs Jules Vande Voet etwas mehr von dem Rampenlicht hinweg in die Oeffentlichkeit zu heben. Vande-Voet kommt ein gutes Stück des Erfolges zugute. Er hat es meisterlich verstanden, den einzelnen Akten in verständnisinniger Weise den richtigen Rahmen und die nötige Stimmung zu geben. Seine Bühnenausstatung ist immer à point, natürlich und ohne jede barocke oder unwahrscheinliche Ueberladung. In dem Rahmen, den er geschaffen, heben sich die Dinge plastisch, efsektvoll ab. Sein vielseitiges erfinderisches Talent hat sich diesmal wieder ganz bewährt. Ein dritter, der sich während des Spieles hinter den Kulissen hält, ist der Bildhauer Paul Kremer, der Modeleur der lebensgroßen Statue, die in der Operette eine stumme aber ansprechende Rolle spielt. Kremer hat für jede Vorstellung eine neue Büste zu liefern, die nicht im Gusse hergestellt wird, sondern von ihm, wie es auch im Textbuche heißt, „op der land gemät ist“. Die lächelnde Geduld, die ihm eigen ist und seine Künstlerhand schaffen jede Schwierigkeit rasch aus dem Wege, so daß für jede Vorstellung eine Statue ersteht, die durch ihre zarte Linienführung erfreut. Zum Schluß der heutigen Matinee rief das Publikum frenetisch nach den Autoren. Die HH. Batty Weber, Komponist F. Mertens und Prof. Simon (Regisseur) erschienen auf der Szene. Hrn. Simon wurde durch Hrn. Aug. Donnen eine Palme mit trikolorem Bandschmuck überreicht. --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 15:54, 25. Aug. 2022 (UTC) == Opféierungen == Opféierungen, déi ech bis elo fonnt hunn: --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 15:55, 25. Aug. 2022 (UTC) * 1926: https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/fw90v4/pages/5/articles/DTL264?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch * 1931: https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/s1474q/pages/2/articles/DTL96?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch + https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/7gpbhp/pages/5/articles/DTL156?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch + https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/xh1xjf/pages/4/articles/DTL175?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch * 1935: https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/92cdbm/pages/3/articles/DTL166?search=spesbech * 1937: https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/1fqv19/pages/3/articles/DTL146?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch + https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/8zxnzg/pages/5/articles/DTL118?search=wonner%20vu%20spesbesch + https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/8zxnzg/pages/5/articles/DTL118?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch * 1942: https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/q0bckf/pages/4/articles/DTL66?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch * 1946: https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/0p0g5z/pages/3/articles/DTL64?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch * 1947: https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/2573b0/pages/2/articles/DTL395?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch * 1953: https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/b0zsfb3n1/pages/4/articles/DIVL344?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch + https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/gqdj49s69/pages/5/articles/DIVL430?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch * 1955: https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/r53n96jh8/pages/12/articles/DIVL854?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch * 1966: https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/238j4pc71/pages/4/articles/DIVL518?search=wonner%20vu%20spesbesch + https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/f9hzd0dwh/pages/7/articles/DIVL584?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch * 2018: https://www.rtl.lu/kultur/news/1119761.html 7bapyinj55hsbi9c16y1oewpq929s06 2396190 2396189 2022-08-25T15:56:04Z Bdx 7724 /* Artikelen aus der Press vi virun 100 Joer */ wikitext text/x-wiki == Artikelen aus der Press vi virun 100 Joer == * [[Obermosel-Zeitung]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/vg2fk2/pages/3/articles/DTL46?search=t Wonner vu Spe'sbëch ''Chronik aus der Hauptstadt. Luxemburg, 13. Juli.''], 13. Juli 1915: Die neue Luxemburger Operette "'t Wonner vu Spe'sbech" von der Batty Weber den Text und Fernand Mertens die Musik geschrieben hat, und die gestern Abend ihre Uraufführung im hiesigen Theater durch die Enfants de Luxembourg erlebte, ist nichts weniger als eine richtiggehende Operette nach Art der so erfolgreichen Wiener Erzeugnisse. Batty Weder hat das traditionelle Geleise des Luxemburger Volksstückes verlassen und einen übermütigen Schwank geschaffen, der, ins Hochdeutsche übertragen, sich sehr wohl neben dem Libretto des Grafen von Luxemburg, der Dollarprinzessin, dem Lieben Augustin usw. sehen lassen könnte. Die Musik von Mertens ist nicht gerade so umfangreich wie die jener Operetten, aber sie hat ebensoviel Stimmung und Glanz. Kein Wunder, daß die gestrige Uraufsührung sich zu einem Ereignis ersten Ranges auswuchs. Nachstehend der Inhalt des Stückes. Im Bildhaueratelier der Staatshandwerkerschule, das von drei lustigen Schülern und ebensoviel flotten Schülerinnen besucht wird, erscheint eines Tages der Tubaksspenner [net kloer op korrekt gelies] Hane Pe'p vu Spe'ßbech um ein Denkmal für den verstorbenen Kommandanten der Spe'ßbecher Feuerwehr zu bestellen. Er wird mit dem Professor Max Roller dahin einig, daß das Monument als Hauptfigur eine das Feuer versinnbildende Frauengestalt aufweisen soll. Die hierfür Modell stehende Freundin des Professors, Olly, tut es Hane Pe'p dermaßen an, daß er sich ernstlich in sie verliebt, Inzwischen erscheint eine sich Anna Gärtner nennende junge Dame in der Schule, um sich dem Professor als Modell anzubieten, Sie ist eine Amerikanerin: als Kind hatte sie in Begleitung ihres Vaters den jungen Max Roller in Koplescht getroffen, als er Tiere aus Lehm formte. Diese gefielen ihr so gut, daß sie ihren Vater veranlaßte, den talentvollen Jungen die Bildhauerkunst studieren zu lassen. Sie hatte Roller seit dieser Zeit nicht mehr gesehen, aber eine unüberwindliche Liebe zu ihm gefaßt, die sie nun zu ihm zurücktreibt. Sie will von ihm nicht erkannt werden, und er erkennt sie auch nicht. Aber er findet sie so bezaubernd schön, daß er sie nicht nur als Modell annimmt, sondern sich auch sterblich in sie verliebt und der Olly den Laufpaß gibt. Als das Monument sozusagen fertig ist, will Roller der jungen Dame seine Liebe erklären: diese aber, inzwischen arm geworden, fürchtet, Roller nicht das ihm nötige Wohlleben ermöglichen zu können, und entflieht. Der Tag der Einweihung zu Spe'ßbech kommt heran. Das Denkmal wird aufgestellt. Max Roller leidet schwere Liebespein um seine verschwundene Geliebte, Er hat sie in der Marmorfigur dargestellt, und am Vorabend der Einweihung spät abends schleicht er sich zu dem Denkmal, um hier das Bild der Geliebten zu küssen. Aber auch ein anderer erscheint: Hane Pe'p, der in der Figur die von ihm heißgeliebte Olly verkörpert sieht. Er küßt sie ebenfalls. Max Roller, der seitwärts im Schatten stand, sieht darin eine Entweihung seines Ideals, stürzt hervor und zerschmettert die Statue mit einem Hammerschlag. Darüber kommen entsetzt die Schüler und Schülerinnen Max Rollers herbei. Sie wissen von der Liebe ihres Meisters, sie wissen aber auch, daß seine inzwischen wieder reich gewordene Geliebte in Spes'bech anwesend ist. Darauf bauen sie einen Streich auf, der die feierliche Einweihung des Denkmals doch ermöglichen soll. Die Geliebte wird in dem Kostüm, in dem sie Modell gestanden hat, anstelle der zertrümmerten Figur auf das Denkmal gestellt, und während Regierungsvertreter und Gemeinderat, Musikgesellschaften, Feuermehren und unzählig viel Volk zur Einweihungsfeier um das Denkmal herum versammelt sind, fängt dieses zu sprechen an und erklärt Max Roller seine Liebe. Gleichzeitig tritt Olly als Madame Tubaksspennesch vor. Den erst erstaunten, dann gerührten Spe'hbechern verspricht der überglückliche Max Roller ein neues Monument, und alles löst sich in Wohlgefallen auf mit dem Schlußlied: :Dir Dammen an dir Hären alleguer, :’t wor ons eng Eer a Pleseer, :Mer soen iech net eddi, mä arvuer, :Der kommt jo all erem de aner Ke ’er. :Aus engem Rummel gin der zwen, :Mer kre’n eng nei Figur, :Haut wor et sicher se’er sche'n, :Mä me’ sche’ get ei muer. :Dem Feier ob dem Dach gelt haut onst Monument, :Muer aß et fir de’ Flam de’ an den Hierzer brennt. :Dir Hären an dir Dammen alleguer :Arvuer bis muer. * [[Escher Tageblatt]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/v1590n/pages/3/articles/DTL41?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch ''Lokal-Neuigkeiten''], 17. Juli 1915, Säit 3: Die neue Operette. Vor einem ausverkauften Hause ging gestern abend die Operette “' t Wonner vu Spe'ssbech" von Batty Weber zum zweiten Male im Stadt-theater in Szene. Sie fand den jubelnden Beifall seitens des Publikums, den die Premiere erlebte. Ueber die herzerquickende nünstlerische Interpretation seitens der "Enfants de Luxembourg" haben wir gestern eingehend berichtet. Ueber die musikalische Bewertung dieses modernen, originellen Werkes schreibt uns ein hauptstädtischer Mitarbeiter: Die Vertonung des Weber'schen Librettos zu “' t Wonner vu Spe'ssbech" ist eine Offenbarung, die Offenbarung eines starken, nach allen Seiten hin dehnbaren musikalischen Talentes und einer gesunden frischen Ausfassung, die sich Schritt für Schritt in der Operette kundtut. Fernand Mertens ist den alten Traditionen der musikalischen Bearbeitung von Textbüchern, wie wir sie noch bis in die letzte Zeit durch unsere heimischen Musiker erlebten und schön fanden, nicht mehr verfallen. Er hält die Zeit die alles modernisiert hat, nicht mehr für geeignet, um mit der Musik in den gemütlichen Ebenen des Altluxemburgertum's zu verweilen. Er rückt unverzagt mit unserer vaterländischen Musikliteratur nach einer künstlerischen Höhe hinauf. Der ebenfalls moderne klassische Operettentext von Weber bot ihm die denkbar günstigste Gelegenheit für diese Höhensteuerung. Sein Hauptzweck ist die Veredelung der Operette, wie wir sie in ihrer ganzen Potenzierung in G. Verdi’s Falstaf bewundern und lieben. Mertens muß bei der Behandlung dieser Operette unbedingt von einem tiefen Ernste beseelt gewefen sein. Man spürt, daß er absichtlich den leichteren Weg der leichtfüßigen Walzeroperette gemieden hat, die die Volksseele kitzelt, auf den Geldbeutel spekuliert und von der großen musikalischen Welt nur für ihren relativen Wert als musikalisches Zerstreuungsmittel eingeschätzt ist. Fernand Mertens ist Vlame von Geburt. Wir zählen ihn längst zu den Unsern. Er spricht unser Dialekt, lebt mit unserer Eigenart. Aber, er hat das lebhafte Temperament bewährt, das den Vlamen eigen ist und Teniers so humoristisch in seine Bilder gelegt hat. Der Komponist Mertens von "’ t Wonner vu Spe’ssbech" muß sich zuerst mit der Idee des Textdichters identifiziert und die Charaktere der handelnden Personen mit einem sehr tiefen Verständnis studiert haben, um seine Tondichtung zu solcher, allen szenischen Vorgängen gerecht werdenden Schönheit können gebracht zu haben. Die szenischen Momente weiß er speziell in der Orchestration zu charakterisieren, und absichtlich scheint er jedes billige Füllsel aus der instrumentalen Unterlage entfernt zu haben, das in keinem Zusammenhang mit der Bühnenhandlung steht. Schon im ersten Vorspiel illustriert er durch die Flöte den Charakterzug Evelyn’s, ihre zartweibliche Herzensgüte und durch das Hautbois die Schnuppigkeit Olly’s. Einen packenden dramatischen Effekt erreicht er durch die originelle instrumentale Behandlung in der großen Arie des Han’pep im 2. Akte. Das Schnarchen der Gatten im Federbett Ri, Ra, Ronken zeichnet er köstlich mit dem Cor und dem Basson, das Durcheinanderstolpern der zur Feuerstelle eilenden Feuerwehrleute, d’Pompien lafen durcherneen, mit Arpegien, aufsteigend bei dem Streichkörper, absteigend bei den Cors. Mertens zeigt sich hier als ein Meister der Instrumentalkunst, der aus der Schatzkammer der beschreibenden Klangfähigkeiten zu schöpfen weiß. Wie gesagt nimmt derselbe die szenischen Vorgänge und die handelnden Personen ernst und zeichnet sie dementsprechend. Dadurch und auch zum großen Teile dadurch, daß er nicht Mißbrauch mit dem sonst gangbaren zugkräftigen Walzertempo macht, ist seine Partitur so reich an echter melodiöser Operettenmusik. Dieses oder jenes das barock anmutet, ist trotzdem echt musikalisch, wie z. B. Hanpep’s Ständchen im 3. Akte. Originell ist die Zusammensetzung volkstümlicher Lieder zu einer ländlichen Festkantate im 4 Akte. Im Aufmarsche der an der Enthüllung des Denkmals teilnehmenden Gesellschaften bringt er in humoristischer Weise eine ergötzliche täuschende Festivalcacaphonie im Orchester, ohne daß dadurch die Harmonie des Klangkörpers im geringsten gestört wird. Die Operette ist eine Schatzgrube prächtiger Romanzen, Arien, Chöre und von stellenweise opernmäßig gesteigerten, dramatisch wirkenden Momenten. Wir werden es noch eines Tages erleben, daß unsere erste moderne Operette "’ t Wonner vu Spe’ssbech" auf dem Spielplan ausländischer Fachbühnen sigurieren wird. Sie ist dazu erufen. Die „Enfants“ können sich dann schmeicheln. Das Publikum, das heute zu ihren Aufführungen eilt, wird sich freudig errinnern. Aber, das sei nochmals betont, als Dilettanten stehen die „Enfants“ im Glanze einer Künstlerleistung.<br> B..d.<br> Man bittet uns mitzuteilen, daß die Matinee der Operette, „’ t Wonner vu Spe’ssbech im Stadtheater in Luxemburg, am Sonntag nachmittag, präzis 3 Uhr beginnt. Den auswärtigen Gästen ist durch die Vorrückung der Beginnzeit, nach Schluß der Aufführung eine bequeme Heimfahrt mit der Eisenbahn ermöglicht. Vorbestellungen auf Plätze sind an Herrn Aug. Donnen, Paradeplatz, Luxemburg zu richten. * [[Escher Tageblatt]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/fp1tw8/pages/2/articles/DTL100?search=cin%C3%A9ma ''Concert. Théâtre et Cinéma''], 13. Mäerz 1923, Säit 2: Differdingen, 13. März. - T'Wonner fu Spe'sbech. In zwei Aufführungen, die vor komplett ausverkauftem Hause stattfanden, die erste am Sonntag vor 8 Tagen, die zweite am vergangenen Samstag - gab der Cercle musical et dramatique unter Mitwirkung der besten Kräfte der Stadtmusik und begabter und fleissiger Amateure das "Wonner fu Spe'sbech" von Batty Weber und Fernand Meterns. Diese Operette ist das Beste was wir in dieser Gattung aufzuweisen haben. Das müssen wir besonders denen gegenüber sagen, die den unvergesslichen edlen Volksstücken von Dicks immer noch das Prädikat "Operette" beilegen, was sie nicht sind und auch nicht sein wollen. Die Schöpfung von Batty Weber und Mertens will eine luxemburgische Operette sein und ist eine solche. Sie ist einsweilen unser einziges Operettenprunkstück bis... ja bis die beiden feinen und wertvollen Männer uns eine zweite bescheren, die eventuell [onlieserlech] sein kann. Die Bewältigung dieser musikalisch-dramatischen Aufgabe ist keine Kleinigkeit: Librettist und Komponist stellen an Schauspieler, Sänger und Orchester Ansprüche, die so viel natürliches Talent, Hingebung und Fleiss verlangen, dass nur unsere besten Liebhaberensembles sich an das "Wonner fu Spe'sbech" wagen können. Die Differdinger habens gewagt und sie haben das kecke Spiel gewonnen. Wir fühlen uns nicht berufen, ihnen leichtsinnig Lorbeeren zu spenden, denn die mutige Schaar, die in redllicher und mühseliger Kleinarbeit Wochen darauf wandten um das keleine Meisterwerk so gut wie nur möglich darzustellen, weiss selbst recht gut, dass manche Unvollkommenheiten mit unterliefen. Aber diese Unvollkommenheiten gingen in dem, was als Ganzes geboten wurde, unter, und man müsste schon ein Nörgler sein, um nebensächliche Lücken in der Leistung zu Ungunsten des ergebenen Gesamteindruckes zu betonen. [...] * [[Escher Tageblatt]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/b93fvs/pages/3/articles/DTL41?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch ''Lokal-Neuigkeiten''], 20. Juli 1915, Säit 3: Luxemburg, 18. Juli. - Theater. Ueber die Aufführung der Operette ''’t Wonner vu Spé’ssbech'' wird uns geschrieben: In der verschiedenen Berichten über die tadellose Interpretierung der Weber’schen Operette ''’t Wonner vu Spé’ssbech'' finden sich Lücken, die wirklich verdienen ausgefüllt zu werden. In erster Linie ist das Verdienst um die glatte, bewunderungswerte Abwicklung der szenischen Vorgänge einem Faktor zuzuschreiben, der in der Abgeschiedenheit seiner Bestimmung die Schallwellen des Applauses über sich hinwegschlagen hört, an den niemand denkt, weil ihn niemand sieht. Es ist der brave treue Souffleur Charles Mantz, der monatelang in den Proben, über sein Libretto gebückt, mit seinem wohlklingenden klassischreinen Souffleurtone jedem Darsteller seinen Part rememorierte. Von seinem Flüsterkasten aus ziehen sich die geheimen Fäden über die Szene, an die sich manchmal die Akteure anklammern müssen. In der Enge seines Tätigkeitsgebietes spielt und singt er das Ganze jedesmal ganz mit. Des Weiteren ist die künstlerische Inszenierung des bekannten hauptstädtischen Theaterdekorateurs Jules Vande Voet etwas mehr von dem Rampenlicht hinweg in die Oeffentlichkeit zu heben. Vande-Voet kommt ein gutes Stück des Erfolges zugute. Er hat es meisterlich verstanden, den einzelnen Akten in verständnisinniger Weise den richtigen Rahmen und die nötige Stimmung zu geben. Seine Bühnenausstatung ist immer à point, natürlich und ohne jede barocke oder unwahrscheinliche Ueberladung. In dem Rahmen, den er geschaffen, heben sich die Dinge plastisch, efsektvoll ab. Sein vielseitiges erfinderisches Talent hat sich diesmal wieder ganz bewährt. Ein dritter, der sich während des Spieles hinter den Kulissen hält, ist der Bildhauer Paul Kremer, der Modeleur der lebensgroßen Statue, die in der Operette eine stumme aber ansprechende Rolle spielt. Kremer hat für jede Vorstellung eine neue Büste zu liefern, die nicht im Gusse hergestellt wird, sondern von ihm, wie es auch im Textbuche heißt, „op der land gemät ist“. Die lächelnde Geduld, die ihm eigen ist und seine Künstlerhand schaffen jede Schwierigkeit rasch aus dem Wege, so daß für jede Vorstellung eine Statue ersteht, die durch ihre zarte Linienführung erfreut. Zum Schluß der heutigen Matinee rief das Publikum frenetisch nach den Autoren. Die HH. Batty Weber, Komponist F. Mertens und Prof. Simon (Regisseur) erschienen auf der Szene. Hrn. Simon wurde durch Hrn. Aug. Donnen eine Palme mit trikolorem Bandschmuck überreicht. --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 15:54, 25. Aug. 2022 (UTC) == Opféierungen == Opféierungen, déi ech bis elo fonnt hunn: --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 15:55, 25. Aug. 2022 (UTC) * 1926: https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/fw90v4/pages/5/articles/DTL264?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch * 1931: https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/s1474q/pages/2/articles/DTL96?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch + https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/7gpbhp/pages/5/articles/DTL156?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch + https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/xh1xjf/pages/4/articles/DTL175?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch * 1935: https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/92cdbm/pages/3/articles/DTL166?search=spesbech * 1937: https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/1fqv19/pages/3/articles/DTL146?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch + https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/8zxnzg/pages/5/articles/DTL118?search=wonner%20vu%20spesbesch + https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/8zxnzg/pages/5/articles/DTL118?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch * 1942: https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/q0bckf/pages/4/articles/DTL66?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch * 1946: https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/0p0g5z/pages/3/articles/DTL64?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch * 1947: https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/2573b0/pages/2/articles/DTL395?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch * 1953: https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/b0zsfb3n1/pages/4/articles/DIVL344?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch + https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/gqdj49s69/pages/5/articles/DIVL430?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch * 1955: https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/r53n96jh8/pages/12/articles/DIVL854?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch * 1966: https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/238j4pc71/pages/4/articles/DIVL518?search=wonner%20vu%20spesbesch + https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/f9hzd0dwh/pages/7/articles/DIVL584?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch * 2018: https://www.rtl.lu/kultur/news/1119761.html l600z85493acdnd6mflzil5mpcqlld4 2396191 2396190 2022-08-25T15:58:49Z Bdx 7724 wikitext text/x-wiki == Artikelen aus der Press vi virun 100 Joer == === Obermosel-Zeitung, 1915 === * [[Obermosel-Zeitung]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/vg2fk2/pages/3/articles/DTL46?search=Wonner ''Chronik aus der Hauptstadt. Luxemburg, 13. Juli.''], 13. Juli 1915: Die neue Luxemburger Operette "'t Wonner vu Spe'sbech" von der Batty Weber den Text und Fernand Mertens die Musik geschrieben hat, und die gestern Abend ihre Uraufführung im hiesigen Theater durch die Enfants de Luxembourg erlebte, ist nichts weniger als eine richtiggehende Operette nach Art der so erfolgreichen Wiener Erzeugnisse. Batty Weder hat das traditionelle Geleise des Luxemburger Volksstückes verlassen und einen übermütigen Schwank geschaffen, der, ins Hochdeutsche übertragen, sich sehr wohl neben dem Libretto des Grafen von Luxemburg, der Dollarprinzessin, dem Lieben Augustin usw. sehen lassen könnte. Die Musik von Mertens ist nicht gerade so umfangreich wie die jener Operetten, aber sie hat ebensoviel Stimmung und Glanz. Kein Wunder, daß die gestrige Uraufsührung sich zu einem Ereignis ersten Ranges auswuchs. Nachstehend der Inhalt des Stückes. Im Bildhaueratelier der Staatshandwerkerschule, das von drei lustigen Schülern und ebensoviel flotten Schülerinnen besucht wird, erscheint eines Tages der Tubaksspenner [net kloer op korrekt gelies] Hane Pe'p vu Spe'ßbech um ein Denkmal für den verstorbenen Kommandanten der Spe'ßbecher Feuerwehr zu bestellen. Er wird mit dem Professor Max Roller dahin einig, daß das Monument als Hauptfigur eine das Feuer versinnbildende Frauengestalt aufweisen soll. Die hierfür Modell stehende Freundin des Professors, Olly, tut es Hane Pe'p dermaßen an, daß er sich ernstlich in sie verliebt, Inzwischen erscheint eine sich Anna Gärtner nennende junge Dame in der Schule, um sich dem Professor als Modell anzubieten, Sie ist eine Amerikanerin: als Kind hatte sie in Begleitung ihres Vaters den jungen Max Roller in Koplescht getroffen, als er Tiere aus Lehm formte. Diese gefielen ihr so gut, daß sie ihren Vater veranlaßte, den talentvollen Jungen die Bildhauerkunst studieren zu lassen. Sie hatte Roller seit dieser Zeit nicht mehr gesehen, aber eine unüberwindliche Liebe zu ihm gefaßt, die sie nun zu ihm zurücktreibt. Sie will von ihm nicht erkannt werden, und er erkennt sie auch nicht. Aber er findet sie so bezaubernd schön, daß er sie nicht nur als Modell annimmt, sondern sich auch sterblich in sie verliebt und der Olly den Laufpaß gibt. Als das Monument sozusagen fertig ist, will Roller der jungen Dame seine Liebe erklären: diese aber, inzwischen arm geworden, fürchtet, Roller nicht das ihm nötige Wohlleben ermöglichen zu können, und entflieht. Der Tag der Einweihung zu Spe'ßbech kommt heran. Das Denkmal wird aufgestellt. Max Roller leidet schwere Liebespein um seine verschwundene Geliebte, Er hat sie in der Marmorfigur dargestellt, und am Vorabend der Einweihung spät abends schleicht er sich zu dem Denkmal, um hier das Bild der Geliebten zu küssen. Aber auch ein anderer erscheint: Hane Pe'p, der in der Figur die von ihm heißgeliebte Olly verkörpert sieht. Er küßt sie ebenfalls. Max Roller, der seitwärts im Schatten stand, sieht darin eine Entweihung seines Ideals, stürzt hervor und zerschmettert die Statue mit einem Hammerschlag. Darüber kommen entsetzt die Schüler und Schülerinnen Max Rollers herbei. Sie wissen von der Liebe ihres Meisters, sie wissen aber auch, daß seine inzwischen wieder reich gewordene Geliebte in Spes'bech anwesend ist. Darauf bauen sie einen Streich auf, der die feierliche Einweihung des Denkmals doch ermöglichen soll. Die Geliebte wird in dem Kostüm, in dem sie Modell gestanden hat, anstelle der zertrümmerten Figur auf das Denkmal gestellt, und während Regierungsvertreter und Gemeinderat, Musikgesellschaften, Feuermehren und unzählig viel Volk zur Einweihungsfeier um das Denkmal herum versammelt sind, fängt dieses zu sprechen an und erklärt Max Roller seine Liebe. Gleichzeitig tritt Olly als Madame Tubaksspennesch vor. Den erst erstaunten, dann gerührten Spe'hbechern verspricht der überglückliche Max Roller ein neues Monument, und alles löst sich in Wohlgefallen auf mit dem Schlußlied: :Dir Dammen an dir Hären alleguer, :’t wor ons eng Eer a Pleseer, :Mer soen iech net eddi, mä arvuer, :Der kommt jo all erem de aner Ke ’er. :Aus engem Rummel gin der zwen, :Mer kre’n eng nei Figur, :Haut wor et sicher se’er sche'n, :Mä me’ sche’ get ei muer. :Dem Feier ob dem Dach gelt haut onst Monument, :Muer aß et fir de’ Flam de’ an den Hierzer brennt. :Dir Hären an dir Dammen alleguer :Arvuer bis muer. === Escher Tageblatt, 1915 === * [[Escher Tageblatt]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/v1590n/pages/3/articles/DTL41?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch ''Lokal-Neuigkeiten''], 17. Juli 1915, Säit 3: Die neue Operette. Vor einem ausverkauften Hause ging gestern abend die Operette “' t Wonner vu Spe'ssbech" von Batty Weber zum zweiten Male im Stadt-theater in Szene. Sie fand den jubelnden Beifall seitens des Publikums, den die Premiere erlebte. Ueber die herzerquickende nünstlerische Interpretation seitens der "Enfants de Luxembourg" haben wir gestern eingehend berichtet. Ueber die musikalische Bewertung dieses modernen, originellen Werkes schreibt uns ein hauptstädtischer Mitarbeiter: Die Vertonung des Weber'schen Librettos zu “' t Wonner vu Spe'ssbech" ist eine Offenbarung, die Offenbarung eines starken, nach allen Seiten hin dehnbaren musikalischen Talentes und einer gesunden frischen Ausfassung, die sich Schritt für Schritt in der Operette kundtut. Fernand Mertens ist den alten Traditionen der musikalischen Bearbeitung von Textbüchern, wie wir sie noch bis in die letzte Zeit durch unsere heimischen Musiker erlebten und schön fanden, nicht mehr verfallen. Er hält die Zeit die alles modernisiert hat, nicht mehr für geeignet, um mit der Musik in den gemütlichen Ebenen des Altluxemburgertum's zu verweilen. Er rückt unverzagt mit unserer vaterländischen Musikliteratur nach einer künstlerischen Höhe hinauf. Der ebenfalls moderne klassische Operettentext von Weber bot ihm die denkbar günstigste Gelegenheit für diese Höhensteuerung. Sein Hauptzweck ist die Veredelung der Operette, wie wir sie in ihrer ganzen Potenzierung in G. Verdi’s Falstaf bewundern und lieben. Mertens muß bei der Behandlung dieser Operette unbedingt von einem tiefen Ernste beseelt gewefen sein. Man spürt, daß er absichtlich den leichteren Weg der leichtfüßigen Walzeroperette gemieden hat, die die Volksseele kitzelt, auf den Geldbeutel spekuliert und von der großen musikalischen Welt nur für ihren relativen Wert als musikalisches Zerstreuungsmittel eingeschätzt ist. Fernand Mertens ist Vlame von Geburt. Wir zählen ihn längst zu den Unsern. Er spricht unser Dialekt, lebt mit unserer Eigenart. Aber, er hat das lebhafte Temperament bewährt, das den Vlamen eigen ist und Teniers so humoristisch in seine Bilder gelegt hat. Der Komponist Mertens von "’ t Wonner vu Spe’ssbech" muß sich zuerst mit der Idee des Textdichters identifiziert und die Charaktere der handelnden Personen mit einem sehr tiefen Verständnis studiert haben, um seine Tondichtung zu solcher, allen szenischen Vorgängen gerecht werdenden Schönheit können gebracht zu haben. Die szenischen Momente weiß er speziell in der Orchestration zu charakterisieren, und absichtlich scheint er jedes billige Füllsel aus der instrumentalen Unterlage entfernt zu haben, das in keinem Zusammenhang mit der Bühnenhandlung steht. Schon im ersten Vorspiel illustriert er durch die Flöte den Charakterzug Evelyn’s, ihre zartweibliche Herzensgüte und durch das Hautbois die Schnuppigkeit Olly’s. Einen packenden dramatischen Effekt erreicht er durch die originelle instrumentale Behandlung in der großen Arie des Han’pep im 2. Akte. Das Schnarchen der Gatten im Federbett Ri, Ra, Ronken zeichnet er köstlich mit dem Cor und dem Basson, das Durcheinanderstolpern der zur Feuerstelle eilenden Feuerwehrleute, d’Pompien lafen durcherneen, mit Arpegien, aufsteigend bei dem Streichkörper, absteigend bei den Cors. Mertens zeigt sich hier als ein Meister der Instrumentalkunst, der aus der Schatzkammer der beschreibenden Klangfähigkeiten zu schöpfen weiß. Wie gesagt nimmt derselbe die szenischen Vorgänge und die handelnden Personen ernst und zeichnet sie dementsprechend. Dadurch und auch zum großen Teile dadurch, daß er nicht Mißbrauch mit dem sonst gangbaren zugkräftigen Walzertempo macht, ist seine Partitur so reich an echter melodiöser Operettenmusik. Dieses oder jenes das barock anmutet, ist trotzdem echt musikalisch, wie z. B. Hanpep’s Ständchen im 3. Akte. Originell ist die Zusammensetzung volkstümlicher Lieder zu einer ländlichen Festkantate im 4 Akte. Im Aufmarsche der an der Enthüllung des Denkmals teilnehmenden Gesellschaften bringt er in humoristischer Weise eine ergötzliche täuschende Festivalcacaphonie im Orchester, ohne daß dadurch die Harmonie des Klangkörpers im geringsten gestört wird. Die Operette ist eine Schatzgrube prächtiger Romanzen, Arien, Chöre und von stellenweise opernmäßig gesteigerten, dramatisch wirkenden Momenten. Wir werden es noch eines Tages erleben, daß unsere erste moderne Operette "’ t Wonner vu Spe’ssbech" auf dem Spielplan ausländischer Fachbühnen sigurieren wird. Sie ist dazu erufen. Die „Enfants“ können sich dann schmeicheln. Das Publikum, das heute zu ihren Aufführungen eilt, wird sich freudig errinnern. Aber, das sei nochmals betont, als Dilettanten stehen die „Enfants“ im Glanze einer Künstlerleistung.<br> B..d.<br> Man bittet uns mitzuteilen, daß die Matinee der Operette, „’ t Wonner vu Spe’ssbech im Stadtheater in Luxemburg, am Sonntag nachmittag, präzis 3 Uhr beginnt. Den auswärtigen Gästen ist durch die Vorrückung der Beginnzeit, nach Schluß der Aufführung eine bequeme Heimfahrt mit der Eisenbahn ermöglicht. Vorbestellungen auf Plätze sind an Herrn Aug. Donnen, Paradeplatz, Luxemburg zu richten. * [[Escher Tageblatt]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/b93fvs/pages/3/articles/DTL41?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch ''Lokal-Neuigkeiten''], 20. Juli 1915, Säit 3: Luxemburg, 18. Juli. - Theater. Ueber die Aufführung der Operette ''’t Wonner vu Spé’ssbech'' wird uns geschrieben: In der verschiedenen Berichten über die tadellose Interpretierung der Weber’schen Operette ''’t Wonner vu Spé’ssbech'' finden sich Lücken, die wirklich verdienen ausgefüllt zu werden. In erster Linie ist das Verdienst um die glatte, bewunderungswerte Abwicklung der szenischen Vorgänge einem Faktor zuzuschreiben, der in der Abgeschiedenheit seiner Bestimmung die Schallwellen des Applauses über sich hinwegschlagen hört, an den niemand denkt, weil ihn niemand sieht. Es ist der brave treue Souffleur Charles Mantz, der monatelang in den Proben, über sein Libretto gebückt, mit seinem wohlklingenden klassischreinen Souffleurtone jedem Darsteller seinen Part rememorierte. Von seinem Flüsterkasten aus ziehen sich die geheimen Fäden über die Szene, an die sich manchmal die Akteure anklammern müssen. In der Enge seines Tätigkeitsgebietes spielt und singt er das Ganze jedesmal ganz mit. Des Weiteren ist die künstlerische Inszenierung des bekannten hauptstädtischen Theaterdekorateurs Jules Vande Voet etwas mehr von dem Rampenlicht hinweg in die Oeffentlichkeit zu heben. Vande-Voet kommt ein gutes Stück des Erfolges zugute. Er hat es meisterlich verstanden, den einzelnen Akten in verständnisinniger Weise den richtigen Rahmen und die nötige Stimmung zu geben. Seine Bühnenausstatung ist immer à point, natürlich und ohne jede barocke oder unwahrscheinliche Ueberladung. In dem Rahmen, den er geschaffen, heben sich die Dinge plastisch, efsektvoll ab. Sein vielseitiges erfinderisches Talent hat sich diesmal wieder ganz bewährt. Ein dritter, der sich während des Spieles hinter den Kulissen hält, ist der Bildhauer Paul Kremer, der Modeleur der lebensgroßen Statue, die in der Operette eine stumme aber ansprechende Rolle spielt. Kremer hat für jede Vorstellung eine neue Büste zu liefern, die nicht im Gusse hergestellt wird, sondern von ihm, wie es auch im Textbuche heißt, „op der land gemät ist“. Die lächelnde Geduld, die ihm eigen ist und seine Künstlerhand schaffen jede Schwierigkeit rasch aus dem Wege, so daß für jede Vorstellung eine Statue ersteht, die durch ihre zarte Linienführung erfreut. Zum Schluß der heutigen Matinee rief das Publikum frenetisch nach den Autoren. Die HH. Batty Weber, Komponist F. Mertens und Prof. Simon (Regisseur) erschienen auf der Szene. Hrn. Simon wurde durch Hrn. Aug. Donnen eine Palme mit trikolorem Bandschmuck überreicht. === Escher Tageblatt, 1923 === * [[Escher Tageblatt]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/fp1tw8/pages/2/articles/DTL100?search=cin%C3%A9ma ''Concert. Théâtre et Cinéma''], 13. Mäerz 1923, Säit 2: Differdingen, 13. März. - T'Wonner fu Spe'sbech. In zwei Aufführungen, die vor komplett ausverkauftem Hause stattfanden, die erste am Sonntag vor 8 Tagen, die zweite am vergangenen Samstag - gab der Cercle musical et dramatique unter Mitwirkung der besten Kräfte der Stadtmusik und begabter und fleissiger Amateure das "Wonner fu Spe'sbech" von Batty Weber und Fernand Meterns. Diese Operette ist das Beste was wir in dieser Gattung aufzuweisen haben. Das müssen wir besonders denen gegenüber sagen, die den unvergesslichen edlen Volksstücken von Dicks immer noch das Prädikat "Operette" beilegen, was sie nicht sind und auch nicht sein wollen. Die Schöpfung von Batty Weber und Mertens will eine luxemburgische Operette sein und ist eine solche. Sie ist einsweilen unser einziges Operettenprunkstück bis... ja bis die beiden feinen und wertvollen Männer uns eine zweite bescheren, die eventuell [onlieserlech] sein kann. Die Bewältigung dieser musikalisch-dramatischen Aufgabe ist keine Kleinigkeit: Librettist und Komponist stellen an Schauspieler, Sänger und Orchester Ansprüche, die so viel natürliches Talent, Hingebung und Fleiss verlangen, dass nur unsere besten Liebhaberensembles sich an das "Wonner fu Spe'sbech" wagen können. Die Differdinger habens gewagt und sie haben das kecke Spiel gewonnen. Wir fühlen uns nicht berufen, ihnen leichtsinnig Lorbeeren zu spenden, denn die mutige Schaar, die in redllicher und mühseliger Kleinarbeit Wochen darauf wandten um das keleine Meisterwerk so gut wie nur möglich darzustellen, weiss selbst recht gut, dass manche Unvollkommenheiten mit unterliefen. Aber diese Unvollkommenheiten gingen in dem, was als Ganzes geboten wurde, unter, und man müsste schon ein Nörgler sein, um nebensächliche Lücken in der Leistung zu Ungunsten des ergebenen Gesamteindruckes zu betonen. [...] --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 15:54, 25. Aug. 2022 (UTC) == Opféierungen == Opféierungen, déi ech bis elo fonnt hunn: --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 15:55, 25. Aug. 2022 (UTC) * 1926: https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/fw90v4/pages/5/articles/DTL264?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch * 1931: https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/s1474q/pages/2/articles/DTL96?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch + https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/7gpbhp/pages/5/articles/DTL156?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch + https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/xh1xjf/pages/4/articles/DTL175?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch * 1935: https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/92cdbm/pages/3/articles/DTL166?search=spesbech * 1937: https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/1fqv19/pages/3/articles/DTL146?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch + https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/8zxnzg/pages/5/articles/DTL118?search=wonner%20vu%20spesbesch + https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/8zxnzg/pages/5/articles/DTL118?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch * 1942: https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/q0bckf/pages/4/articles/DTL66?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch * 1946: https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/0p0g5z/pages/3/articles/DTL64?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch * 1947: https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/2573b0/pages/2/articles/DTL395?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch * 1953: https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/b0zsfb3n1/pages/4/articles/DIVL344?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch + https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/gqdj49s69/pages/5/articles/DIVL430?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch * 1955: https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/r53n96jh8/pages/12/articles/DIVL854?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch * 1966: https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/238j4pc71/pages/4/articles/DIVL518?search=wonner%20vu%20spesbesch + https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/f9hzd0dwh/pages/7/articles/DIVL584?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch * 2018: https://www.rtl.lu/kultur/news/1119761.html 3fjly9xtqjy5tu78qr0bq64frw04bq0 2396195 2396191 2022-08-25T16:02:04Z Bdx 7724 wikitext text/x-wiki == Artikelen aus der Press vu virun 100 Joer == === Obermosel-Zeitung, 1915 === * [[Obermosel-Zeitung]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/vg2fk2/pages/3/articles/DTL46?search=Wonner ''Chronik aus der Hauptstadt. Luxemburg, 13. Juli.''], 13. Juli 1915: Die neue Luxemburger Operette "'t Wonner vu Spe'sbech" von der Batty Weber den Text und Fernand Mertens die Musik geschrieben hat, und die gestern Abend ihre Uraufführung im hiesigen Theater durch die Enfants de Luxembourg erlebte, ist nichts weniger als eine richtiggehende Operette nach Art der so erfolgreichen Wiener Erzeugnisse. Batty Weder hat das traditionelle Geleise des Luxemburger Volksstückes verlassen und einen übermütigen Schwank geschaffen, der, ins Hochdeutsche übertragen, sich sehr wohl neben dem Libretto des Grafen von Luxemburg, der Dollarprinzessin, dem Lieben Augustin usw. sehen lassen könnte. Die Musik von Mertens ist nicht gerade so umfangreich wie die jener Operetten, aber sie hat ebensoviel Stimmung und Glanz. Kein Wunder, daß die gestrige Uraufsührung sich zu einem Ereignis ersten Ranges auswuchs. Nachstehend der Inhalt des Stückes. Im Bildhaueratelier der Staatshandwerkerschule, das von drei lustigen Schülern und ebensoviel flotten Schülerinnen besucht wird, erscheint eines Tages der Tubaksspenner [net kloer op korrekt gelies] Hane Pe'p vu Spe'ßbech um ein Denkmal für den verstorbenen Kommandanten der Spe'ßbecher Feuerwehr zu bestellen. Er wird mit dem Professor Max Roller dahin einig, daß das Monument als Hauptfigur eine das Feuer versinnbildende Frauengestalt aufweisen soll. Die hierfür Modell stehende Freundin des Professors, Olly, tut es Hane Pe'p dermaßen an, daß er sich ernstlich in sie verliebt, Inzwischen erscheint eine sich Anna Gärtner nennende junge Dame in der Schule, um sich dem Professor als Modell anzubieten, Sie ist eine Amerikanerin: als Kind hatte sie in Begleitung ihres Vaters den jungen Max Roller in Koplescht getroffen, als er Tiere aus Lehm formte. Diese gefielen ihr so gut, daß sie ihren Vater veranlaßte, den talentvollen Jungen die Bildhauerkunst studieren zu lassen. Sie hatte Roller seit dieser Zeit nicht mehr gesehen, aber eine unüberwindliche Liebe zu ihm gefaßt, die sie nun zu ihm zurücktreibt. Sie will von ihm nicht erkannt werden, und er erkennt sie auch nicht. Aber er findet sie so bezaubernd schön, daß er sie nicht nur als Modell annimmt, sondern sich auch sterblich in sie verliebt und der Olly den Laufpaß gibt. Als das Monument sozusagen fertig ist, will Roller der jungen Dame seine Liebe erklären: diese aber, inzwischen arm geworden, fürchtet, Roller nicht das ihm nötige Wohlleben ermöglichen zu können, und entflieht. Der Tag der Einweihung zu Spe'ßbech kommt heran. Das Denkmal wird aufgestellt. Max Roller leidet schwere Liebespein um seine verschwundene Geliebte, Er hat sie in der Marmorfigur dargestellt, und am Vorabend der Einweihung spät abends schleicht er sich zu dem Denkmal, um hier das Bild der Geliebten zu küssen. Aber auch ein anderer erscheint: Hane Pe'p, der in der Figur die von ihm heißgeliebte Olly verkörpert sieht. Er küßt sie ebenfalls. Max Roller, der seitwärts im Schatten stand, sieht darin eine Entweihung seines Ideals, stürzt hervor und zerschmettert die Statue mit einem Hammerschlag. Darüber kommen entsetzt die Schüler und Schülerinnen Max Rollers herbei. Sie wissen von der Liebe ihres Meisters, sie wissen aber auch, daß seine inzwischen wieder reich gewordene Geliebte in Spes'bech anwesend ist. Darauf bauen sie einen Streich auf, der die feierliche Einweihung des Denkmals doch ermöglichen soll. Die Geliebte wird in dem Kostüm, in dem sie Modell gestanden hat, anstelle der zertrümmerten Figur auf das Denkmal gestellt, und während Regierungsvertreter und Gemeinderat, Musikgesellschaften, Feuermehren und unzählig viel Volk zur Einweihungsfeier um das Denkmal herum versammelt sind, fängt dieses zu sprechen an und erklärt Max Roller seine Liebe. Gleichzeitig tritt Olly als Madame Tubaksspennesch vor. Den erst erstaunten, dann gerührten Spe'hbechern verspricht der überglückliche Max Roller ein neues Monument, und alles löst sich in Wohlgefallen auf mit dem Schlußlied: :Dir Dammen an dir Hären alleguer, :’t wor ons eng Eer a Pleseer, :Mer soen iech net eddi, mä arvuer, :Der kommt jo all erem de aner Ke ’er. :Aus engem Rummel gin der zwen, :Mer kre’n eng nei Figur, :Haut wor et sicher se’er sche'n, :Mä me’ sche’ get ei muer. :Dem Feier ob dem Dach gelt haut onst Monument, :Muer aß et fir de’ Flam de’ an den Hierzer brennt. :Dir Hären an dir Dammen alleguer :Arvuer bis muer. === Escher Tageblatt, 1915 === * [[Escher Tageblatt]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/v1590n/pages/3/articles/DTL41?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch ''Lokal-Neuigkeiten''], 17. Juli 1915, Säit 3: Die neue Operette. Vor einem ausverkauften Hause ging gestern abend die Operette “' t Wonner vu Spe'ssbech" von Batty Weber zum zweiten Male im Stadt-theater in Szene. Sie fand den jubelnden Beifall seitens des Publikums, den die Premiere erlebte. Ueber die herzerquickende nünstlerische Interpretation seitens der "Enfants de Luxembourg" haben wir gestern eingehend berichtet. Ueber die musikalische Bewertung dieses modernen, originellen Werkes schreibt uns ein hauptstädtischer Mitarbeiter: Die Vertonung des Weber'schen Librettos zu “' t Wonner vu Spe'ssbech" ist eine Offenbarung, die Offenbarung eines starken, nach allen Seiten hin dehnbaren musikalischen Talentes und einer gesunden frischen Ausfassung, die sich Schritt für Schritt in der Operette kundtut. Fernand Mertens ist den alten Traditionen der musikalischen Bearbeitung von Textbüchern, wie wir sie noch bis in die letzte Zeit durch unsere heimischen Musiker erlebten und schön fanden, nicht mehr verfallen. Er hält die Zeit die alles modernisiert hat, nicht mehr für geeignet, um mit der Musik in den gemütlichen Ebenen des Altluxemburgertum's zu verweilen. Er rückt unverzagt mit unserer vaterländischen Musikliteratur nach einer künstlerischen Höhe hinauf. Der ebenfalls moderne klassische Operettentext von Weber bot ihm die denkbar günstigste Gelegenheit für diese Höhensteuerung. Sein Hauptzweck ist die Veredelung der Operette, wie wir sie in ihrer ganzen Potenzierung in G. Verdi’s Falstaf bewundern und lieben. Mertens muß bei der Behandlung dieser Operette unbedingt von einem tiefen Ernste beseelt gewefen sein. Man spürt, daß er absichtlich den leichteren Weg der leichtfüßigen Walzeroperette gemieden hat, die die Volksseele kitzelt, auf den Geldbeutel spekuliert und von der großen musikalischen Welt nur für ihren relativen Wert als musikalisches Zerstreuungsmittel eingeschätzt ist. Fernand Mertens ist Vlame von Geburt. Wir zählen ihn längst zu den Unsern. Er spricht unser Dialekt, lebt mit unserer Eigenart. Aber, er hat das lebhafte Temperament bewährt, das den Vlamen eigen ist und Teniers so humoristisch in seine Bilder gelegt hat. Der Komponist Mertens von "’ t Wonner vu Spe’ssbech" muß sich zuerst mit der Idee des Textdichters identifiziert und die Charaktere der handelnden Personen mit einem sehr tiefen Verständnis studiert haben, um seine Tondichtung zu solcher, allen szenischen Vorgängen gerecht werdenden Schönheit können gebracht zu haben. Die szenischen Momente weiß er speziell in der Orchestration zu charakterisieren, und absichtlich scheint er jedes billige Füllsel aus der instrumentalen Unterlage entfernt zu haben, das in keinem Zusammenhang mit der Bühnenhandlung steht. Schon im ersten Vorspiel illustriert er durch die Flöte den Charakterzug Evelyn’s, ihre zartweibliche Herzensgüte und durch das Hautbois die Schnuppigkeit Olly’s. Einen packenden dramatischen Effekt erreicht er durch die originelle instrumentale Behandlung in der großen Arie des Han’pep im 2. Akte. Das Schnarchen der Gatten im Federbett Ri, Ra, Ronken zeichnet er köstlich mit dem Cor und dem Basson, das Durcheinanderstolpern der zur Feuerstelle eilenden Feuerwehrleute, d’Pompien lafen durcherneen, mit Arpegien, aufsteigend bei dem Streichkörper, absteigend bei den Cors. Mertens zeigt sich hier als ein Meister der Instrumentalkunst, der aus der Schatzkammer der beschreibenden Klangfähigkeiten zu schöpfen weiß. Wie gesagt nimmt derselbe die szenischen Vorgänge und die handelnden Personen ernst und zeichnet sie dementsprechend. Dadurch und auch zum großen Teile dadurch, daß er nicht Mißbrauch mit dem sonst gangbaren zugkräftigen Walzertempo macht, ist seine Partitur so reich an echter melodiöser Operettenmusik. Dieses oder jenes das barock anmutet, ist trotzdem echt musikalisch, wie z. B. Hanpep’s Ständchen im 3. Akte. Originell ist die Zusammensetzung volkstümlicher Lieder zu einer ländlichen Festkantate im 4 Akte. Im Aufmarsche der an der Enthüllung des Denkmals teilnehmenden Gesellschaften bringt er in humoristischer Weise eine ergötzliche täuschende Festivalcacaphonie im Orchester, ohne daß dadurch die Harmonie des Klangkörpers im geringsten gestört wird. Die Operette ist eine Schatzgrube prächtiger Romanzen, Arien, Chöre und von stellenweise opernmäßig gesteigerten, dramatisch wirkenden Momenten. Wir werden es noch eines Tages erleben, daß unsere erste moderne Operette "’ t Wonner vu Spe’ssbech" auf dem Spielplan ausländischer Fachbühnen sigurieren wird. Sie ist dazu erufen. Die „Enfants“ können sich dann schmeicheln. Das Publikum, das heute zu ihren Aufführungen eilt, wird sich freudig errinnern. Aber, das sei nochmals betont, als Dilettanten stehen die „Enfants“ im Glanze einer Künstlerleistung.<br> B..d.<br> Man bittet uns mitzuteilen, daß die Matinee der Operette, „’ t Wonner vu Spe’ssbech im Stadtheater in Luxemburg, am Sonntag nachmittag, präzis 3 Uhr beginnt. Den auswärtigen Gästen ist durch die Vorrückung der Beginnzeit, nach Schluß der Aufführung eine bequeme Heimfahrt mit der Eisenbahn ermöglicht. Vorbestellungen auf Plätze sind an Herrn Aug. Donnen, Paradeplatz, Luxemburg zu richten. * [[Escher Tageblatt]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/b93fvs/pages/3/articles/DTL41?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch ''Lokal-Neuigkeiten''], 20. Juli 1915, Säit 3: Luxemburg, 18. Juli. - Theater. Ueber die Aufführung der Operette ''’t Wonner vu Spé’ssbech'' wird uns geschrieben: In der verschiedenen Berichten über die tadellose Interpretierung der Weber’schen Operette ''’t Wonner vu Spé’ssbech'' finden sich Lücken, die wirklich verdienen ausgefüllt zu werden. In erster Linie ist das Verdienst um die glatte, bewunderungswerte Abwicklung der szenischen Vorgänge einem Faktor zuzuschreiben, der in der Abgeschiedenheit seiner Bestimmung die Schallwellen des Applauses über sich hinwegschlagen hört, an den niemand denkt, weil ihn niemand sieht. Es ist der brave treue Souffleur Charles Mantz, der monatelang in den Proben, über sein Libretto gebückt, mit seinem wohlklingenden klassischreinen Souffleurtone jedem Darsteller seinen Part rememorierte. Von seinem Flüsterkasten aus ziehen sich die geheimen Fäden über die Szene, an die sich manchmal die Akteure anklammern müssen. In der Enge seines Tätigkeitsgebietes spielt und singt er das Ganze jedesmal ganz mit. Des Weiteren ist die künstlerische Inszenierung des bekannten hauptstädtischen Theaterdekorateurs Jules Vande Voet etwas mehr von dem Rampenlicht hinweg in die Oeffentlichkeit zu heben. Vande-Voet kommt ein gutes Stück des Erfolges zugute. Er hat es meisterlich verstanden, den einzelnen Akten in verständnisinniger Weise den richtigen Rahmen und die nötige Stimmung zu geben. Seine Bühnenausstatung ist immer à point, natürlich und ohne jede barocke oder unwahrscheinliche Ueberladung. In dem Rahmen, den er geschaffen, heben sich die Dinge plastisch, efsektvoll ab. Sein vielseitiges erfinderisches Talent hat sich diesmal wieder ganz bewährt. Ein dritter, der sich während des Spieles hinter den Kulissen hält, ist der Bildhauer Paul Kremer, der Modeleur der lebensgroßen Statue, die in der Operette eine stumme aber ansprechende Rolle spielt. Kremer hat für jede Vorstellung eine neue Büste zu liefern, die nicht im Gusse hergestellt wird, sondern von ihm, wie es auch im Textbuche heißt, „op der land gemät ist“. Die lächelnde Geduld, die ihm eigen ist und seine Künstlerhand schaffen jede Schwierigkeit rasch aus dem Wege, so daß für jede Vorstellung eine Statue ersteht, die durch ihre zarte Linienführung erfreut. Zum Schluß der heutigen Matinee rief das Publikum frenetisch nach den Autoren. Die HH. Batty Weber, Komponist F. Mertens und Prof. Simon (Regisseur) erschienen auf der Szene. Hrn. Simon wurde durch Hrn. Aug. Donnen eine Palme mit trikolorem Bandschmuck überreicht. === Escher Tageblatt, 1923 === * [[Escher Tageblatt]]: [https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/fp1tw8/pages/2/articles/DTL100?search=cin%C3%A9ma ''Concert. Théâtre et Cinéma''], 13. Mäerz 1923, Säit 2: Differdingen, 13. März. - T'Wonner fu Spe'sbech. In zwei Aufführungen, die vor komplett ausverkauftem Hause stattfanden, die erste am Sonntag vor 8 Tagen, die zweite am vergangenen Samstag - gab der Cercle musical et dramatique unter Mitwirkung der besten Kräfte der Stadtmusik und begabter und fleissiger Amateure das "Wonner fu Spe'sbech" von Batty Weber und Fernand Meterns. Diese Operette ist das Beste was wir in dieser Gattung aufzuweisen haben. Das müssen wir besonders denen gegenüber sagen, die den unvergesslichen edlen Volksstücken von Dicks immer noch das Prädikat "Operette" beilegen, was sie nicht sind und auch nicht sein wollen. Die Schöpfung von Batty Weber und Mertens will eine luxemburgische Operette sein und ist eine solche. Sie ist einsweilen unser einziges Operettenprunkstück bis... ja bis die beiden feinen und wertvollen Männer uns eine zweite bescheren, die eventuell [onlieserlech] sein kann. Die Bewältigung dieser musikalisch-dramatischen Aufgabe ist keine Kleinigkeit: Librettist und Komponist stellen an Schauspieler, Sänger und Orchester Ansprüche, die so viel natürliches Talent, Hingebung und Fleiss verlangen, dass nur unsere besten Liebhaberensembles sich an das "Wonner fu Spe'sbech" wagen können. Die Differdinger habens gewagt und sie haben das kecke Spiel gewonnen. Wir fühlen uns nicht berufen, ihnen leichtsinnig Lorbeeren zu spenden, denn die mutige Schaar, die in redllicher und mühseliger Kleinarbeit Wochen darauf wandten um das keleine Meisterwerk so gut wie nur möglich darzustellen, weiss selbst recht gut, dass manche Unvollkommenheiten mit unterliefen. Aber diese Unvollkommenheiten gingen in dem, was als Ganzes geboten wurde, unter, und man müsste schon ein Nörgler sein, um nebensächliche Lücken in der Leistung zu Ungunsten des ergebenen Gesamteindruckes zu betonen. [...] --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 15:54, 25. Aug. 2022 (UTC) == Opféierungen == Opféierungen, déi ech bis elo fonnt hunn: --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 15:55, 25. Aug. 2022 (UTC) * 1926: https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/fw90v4/pages/5/articles/DTL264?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch * 1931: https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/s1474q/pages/2/articles/DTL96?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch + https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/7gpbhp/pages/5/articles/DTL156?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch + https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/xh1xjf/pages/4/articles/DTL175?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch * 1935: https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/92cdbm/pages/3/articles/DTL166?search=spesbech * 1937: https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/1fqv19/pages/3/articles/DTL146?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch + https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/8zxnzg/pages/5/articles/DTL118?search=wonner%20vu%20spesbesch + https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/8zxnzg/pages/5/articles/DTL118?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch * 1942: https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/q0bckf/pages/4/articles/DTL66?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch * 1946: https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/0p0g5z/pages/3/articles/DTL64?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch * 1947: https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/2573b0/pages/2/articles/DTL395?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch * 1953: https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/b0zsfb3n1/pages/4/articles/DIVL344?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch + https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/gqdj49s69/pages/5/articles/DIVL430?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch * 1955: https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/r53n96jh8/pages/12/articles/DIVL854?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch * 1966: https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/238j4pc71/pages/4/articles/DIVL518?search=wonner%20vu%20spesbesch + https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/f9hzd0dwh/pages/7/articles/DIVL584?search=t%20Wonner%20vu%20Spe%27sb%C3%ABch * 2018: https://www.rtl.lu/kultur/news/1119761.html oyo2hvqafxvsa9ddg6cqvsjcxvq5aps Triangulatioun 0 159256 2396198 2022-08-25T16:40:18Z Zinneke 34 en Ufank vu fr: adaptéiert; dierf gär nach méi favhkënneg ausgebaut ginn. wikitext text/x-wiki [[Fichier:Triangulation method.png|thumb]] An der [[Geometrie]] an an der [[Trigonometrie]] ass d''''Triangulatioun''' eng Technik, déi et erméiglecht, d'Positioun vun engem Punkt ze ermëttlen, andeems een d'[[Wénkel]]e bestëmmt tëscht deem Punkt an zwéi anere Referenzpunkten, deenen hir Positioun bekannt ass, amplaz direkt d'Distanz tëscht deene Punkten ze moossen. Scho 6 Joerhonnert virun eiser Zäitrechnung huet den [[Thales]] dës Method ugewant, fir gewuer ze ginn, wéi wäit e Schëff vun der Côte ewech wier. Dofir huet hien zwee Observateuren laanscht d'Côte positionnéiert, déi eng bekannt Distanz vun vun eneen ewech waren. Andeems allen zwéi de Wénkel tëscht der (imaginärer) Droite, déi se mam Schëff verbënnt, an där, déi déi zwéi matenee verbënnt, gemooss hunn, konnt esou d'Distanz zum Schëff ausgerechent ginn. An der [[Kartographie]] gouf bis an d'1980 virun allem d'Triangulatioun benotzt, fir Distanzen an der Landschaft ze moossen. Dofir goufen Tierm, Biergspëtzen oder soss héich a spatz Repèrë benotzt. Och den [[Jean-Baptiste Joseph Delambre|Delambre]] an de [[Pierre Méchain|Méchain]] hunn dës Method têscht [[1792]] an [[1798]] geholl, for d'Distanz tëscht [[Dunkerque]] a [[Barcelona]] ze bestëmmen (eng 1.147 km) um Meridian vu Paräis, fir esou d'Gréisst vum [[Meter]] offiziell ze bestëmmen. Virdru schonn haten de [[Jacques Cassini|Jacques]] an de [[César Cassini]] mat där Method eng Kartographie vu Frankräich erstallt. p1p7shh9r5nrhp54fw1j0ghy63gpddt 2396199 2396198 2022-08-25T16:42:22Z Zinneke 34 wikitext text/x-wiki [[Fichier:Triangulation method.png|thumb]] An der [[Geometrie]] an an der [[Trigonometrie]] ass d''''Triangulatioun''' eng Technik, déi et erméiglecht, d'Positioun vun engem Punkt ze ermëttlen, andeems een d'[[Wénkel]]e bestëmmt tëscht deem Punkt an zwéi anere Referenzpunkten, deenen hir Positioun bekannt ass, amplaz direkt d'Distanz tëscht deene Punkten ze moossen. Scho 6 Joerhonnert virun eiser Zäitrechnung huet den [[Thales]] dës Method ugewant, fir gewuer ze ginn, wéi wäit e Schëff vun der Côte ewech wier. Dofir huet hien zwee Observateuren laanscht d'Côte positionnéiert, déi eng bekannt Distanz vun vun eneen ewech waren. Andeems allen zwéi de Wénkel tëscht der (imaginärer) Droite, déi se mam Schëff verbënnt, an där, déi déi zwéi matenee verbënnt, gemooss hunn, konnt esou d'Distanz zum Schëff ausgerechent ginn. An der [[Geodesie]] gouf bis an d'1980 virun allem d'Triangulatioun benotzt, fir Distanzen an der Landschaft ze moossen. Dofir goufen Tierm, Biergspëtzen oder soss héich a spatz Repèrë benotzt. Och den [[Jean-Baptiste Joseph Delambre|Delambre]] an de [[Pierre Méchain|Méchain]] hunn dës Method têscht [[1792]] an [[1798]] geholl, for d'Distanz tëscht [[Dunkerque]] a [[Barcelona]] ze bestëmmen (eng 1.147 km) um Meridian vu Paräis, fir esou d'Gréisst vum [[Meter]] offiziell ze bestëmmen. Virdru schonn haten de [[Jacques Cassini|Jacques]] an de [[César Cassini]] mat där Method eng Kartographie vu Frankräich erstallt. f2r4cdkc50zsbf2fgf4a88vfvmttfnk 2396201 2396199 2022-08-25T18:24:32Z Les Meloures 580 k wikitext text/x-wiki [[Fichier:Triangulation method.png|thumb]] An der [[Geometrie]] an an der [[Trigonometrie]] ass d''''Triangulatioun''' eng Technik, déi et erméiglecht, d'Positioun vun engem Punkt z'ermëttelen, andeems een d'[[Wénkel]]en tëscht deem Punkt an zwéi anere Referenzpunkten, deenen hir Positioun bekannt ass, bestëmmt, amplaz direkt d'Distanz tëscht deene Punkten ze moossen. Scho 6 Joerhonnerte virun eiser Zäitrechnung huet den [[Thales]] déi Method ugewant, fir erauzefanne wéi wäit e Schëff vun der Küst ewech wier. Dofir huet hien zwéin Observateure laanscht d'Küst positionnéiert, déi eng bekannt Distanz vuneneen ewechstoungen. Andeems allen zwéin de Wénkel tëscht der (imaginärer) Linn, déi se mam Schëff verbënnt, an där, déi déi zwéi matenee verbënnt, gemooss hunn, konnt esou d'Distanz zum Schëff ausgerechent ginn. An der [[Geodesie]] gouf bis an d'1980er d'Triangulatioun virun allem benotzt, fir Distanzen an der Landschaft ze moossen. Dofir goufen Tierm, Biergspëtzen oder soss héich a spatz Unhaltspunkte benotzt. Och den [[Jean-Baptiste Joseph Delambre|Delambre]] an de [[Pierre Méchain|Méchain]] hunn déi Method tëscht [[1792]] an [[1798]] geholl, fir d'Distanz tëscht [[Dunkerque]] a [[Barcelona]], um Meridian vu Paräis, ze bestëmmen (eng 1.147 km) , fir sou d'Gréisst vum [[Meter]] offiziell ze bestëmmen. Virdrun hate schonn de [[Jacques Cassini|Jacques]] an de [[César Cassini]] mat där Method eng Kartographie vu Frankräich opgestallt. [[Kategorie:Geometrie]] [[Kategorie:Geodesie]] pjnuigqlnd6vdgn9qa6f4mysrj3iodt Benotzer Diskussioun:85.94.240.69 3 159257 2396208 2022-08-26T07:20:46Z Les Meloures 580 k wikitext text/x-wiki {{Test}} {{Moien Info}} tej56j8k0i0v8ul88kwdkzy7czpdwt4 Studio 352 0 159258 2396227 2022-08-26T10:17:33Z Bdx 7724 Nei wikitext text/x-wiki {{Infobox Entreprise | Numm = Studio 352 | Logo = | Bild = | Bildtext = | Typ = [[Aktiëgesellschaft]] (S.A.) | Slogan = | Grënnungsdatum = 1996 oder 1997<!--Op der Websäit ginn déi zwéi genannt--> | Sëtz = [[Conter]], {{LUX}} | Leedung = [[Stéphan Roelants]] | Mataarbechter = ronn 40<!--Info op der Websäit--> | Branche = [[Filmindustrie zu Lëtzebuerg|Filmindustrie]] | Produit = Filmanimatioun | Ëmsaz = | Homepage = [https://www.studio352lux.com/ studio352lux.com] }}De '''Studio 352''' ass e lëtzebuergeschen [[Animatiounsstudio]]. Et gouf 1997 vum Belsch Stéphan Rœlants gegrënnt an zielt eegenen Aussoen no zu den eelsten Animatiounsstudioen an Europa. D'Entreprise animéiert 2D an 3D Filmer a Serien. Zu de Wierker, un deene Studio 352 matgeschafft huet, zielen d'Spillfilmer ''[[Ernest & Celestine]]'' (2013), ''[[Song of the Sea (Film 2014)|Song of the Sea]]'' (2014) an ''[[The Breadwinner]]'' (2017), déi all fir den [[Academy Award|Oscar]] an der Kategorie "Beschten Animatiounslaangfilm" nominéiert. Bei verschiddene Filmer, wéi ''[[D'Schatzritter an d'Geheimnis vum Melusina]]'' (2012) huet de Studio 352 nëmmen den animéierten Deel gemaach. De Grënner Stéphan Rœlants huet och d'Filmproduktiounsgesellschaft [[Mélusine Productions]] gegrënnt, déi déi meescht Wierker produzéiert, déi de Studio 352 animéiert. == Kuckt och == * [[Lëscht vu lëtzebuergesche Filmer]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Animatiounsstudioen]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Entreprisen]] de3l34rdr82jwpr0ph5m34rnxiw0qtp 2396228 2396227 2022-08-26T10:17:50Z Bdx 7724 wikitext text/x-wiki {{Infobox Entreprise | Numm = Studio 352 | Logo = | Bild = | Bildtext = | Typ = [[Aktiegesellschaft]] (S.A.) | Slogan = | Grënnungsdatum = 1996 oder 1997<!--Op der Websäit ginn déi zwéi genannt--> | Sëtz = [[Conter]], {{LUX}} | Leedung = [[Stéphan Roelants]] | Mataarbechter = ronn 40<!--Info op der Websäit--> | Branche = [[Filmindustrie zu Lëtzebuerg|Filmindustrie]] | Produit = Filmanimatioun | Ëmsaz = | Homepage = [https://www.studio352lux.com/ studio352lux.com] }}De '''Studio 352''' ass e lëtzebuergeschen [[Animatiounsstudio]]. Et gouf 1997 vum Belsch Stéphan Rœlants gegrënnt an zielt eegenen Aussoen no zu den eelsten Animatiounsstudioen an Europa. D'Entreprise animéiert 2D an 3D Filmer a Serien. Zu de Wierker, un deene Studio 352 matgeschafft huet, zielen d'Spillfilmer ''[[Ernest & Celestine]]'' (2013), ''[[Song of the Sea (Film 2014)|Song of the Sea]]'' (2014) an ''[[The Breadwinner]]'' (2017), déi all fir den [[Academy Award|Oscar]] an der Kategorie "Beschten Animatiounslaangfilm" nominéiert. Bei verschiddene Filmer, wéi ''[[D'Schatzritter an d'Geheimnis vum Melusina]]'' (2012) huet de Studio 352 nëmmen den animéierten Deel gemaach. De Grënner Stéphan Rœlants huet och d'Filmproduktiounsgesellschaft [[Mélusine Productions]] gegrënnt, déi déi meescht Wierker produzéiert, déi de Studio 352 animéiert. == Kuckt och == * [[Lëscht vu lëtzebuergesche Filmer]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Animatiounsstudioen]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Entreprisen]] 2po1n89os2f3whzc2rgs7u9yn8h6r72 2396232 2396228 2022-08-26T10:36:31Z Bdx 7724 wikitext text/x-wiki {{Infobox Entreprise | Numm = Studio 352 | Logo = | Bild = | Bildtext = | Typ = [[Aktiegesellschaft]] (S.A.) | Slogan = | Grënnungsdatum = 1996 oder 1997<!--Op der Websäit ginn déi zwéi genannt--> | Sëtz = [[Conter]], {{LUX}} | Leedung = [[Stéphan Rœlants]] | Mataarbechter = ronn 40<!--Info op der Websäit--> | Branche = [[Filmindustrie zu Lëtzebuerg|Filmindustrie]] | Produit = Filmanimatioun | Ëmsaz = | Homepage = [https://www.studio352lux.com/ studio352lux.com] }}De '''Studio 352''' ass e lëtzebuergeschen [[Animatiounsstudio]]. Et gouf 1997 vum Belsch Stéphan Rœlants gegrënnt an zielt eegenen Aussoen no zu den eelsten Animatiounsstudioen an Europa. D'Entreprise animéiert 2D an 3D Filmer a Serien. Zu de Wierker, un deene Studio 352 matgeschafft huet, zielen d'Spillfilmer ''[[Ernest & Celestine]]'' (2013), ''[[Song of the Sea (Film 2014)|Song of the Sea]]'' (2014) an ''[[The Breadwinner]]'' (2017), déi all fir den [[Academy Award|Oscar]] an der Kategorie "Beschten Animatiounslaangfilm" nominéiert. Bei verschiddene Filmer, wéi ''[[D'Schatzritter an d'Geheimnis vum Melusina]]'' (2012) huet de Studio 352 nëmmen den animéierten Deel gemaach. De Grënner Stéphan Rœlants huet och d'Filmproduktiounsgesellschaft [[Mélusine Productions]] gegrënnt, déi déi meescht Wierker produzéiert, déi de Studio 352 animéiert. == Kuckt och == * [[Lëscht vu lëtzebuergesche Filmer]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Animatiounsstudioen]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Entreprisen]] joo3y4sckedbeew5o4kfthda4nn1fwq 2396236 2396232 2022-08-26T11:45:17Z 2A02:A03F:A199:6C00:8803:DFB7:7BE0:1314 firwat? wikitext text/x-wiki {{Infobox Entreprise | Numm = Studio 352 | Logo = | Bild = | Bildtext = | Typ = [[Aktiegesellschaft]] (S.A.) | Slogan = | Grënnungsdatum = 1996 oder 1997<!--Op der Websäit ginn déi zwéi genannt--> | Sëtz = [[Conter]], {{LUX}} | Leedung = [[Stéphan Roelants]] | Mataarbechter = ronn 40<!--Info op der Websäit--> | Branche = [[Filmindustrie zu Lëtzebuerg|Filmindustrie]] | Produit = Filmanimatioun | Ëmsaz = | Homepage = [https://www.studio352lux.com/ studio352lux.com] }}De '''Studio 352''' ass e lëtzebuergeschen [[Animatiounsstudio]]. Et gouf 1997 vum Belsch Stéphan Rœlants gegrënnt an zielt eegenen Aussoen no zu den eelsten Animatiounsstudioen an Europa. D'Entreprise animéiert 2D an 3D Filmer a Serien. Zu de Wierker, un deene Studio 352 matgeschafft huet, zielen d'Spillfilmer ''[[Ernest & Celestine]]'' (2013), ''[[Song of the Sea (Film 2014)|Song of the Sea]]'' (2014) an ''[[The Breadwinner]]'' (2017), déi all fir den [[Academy Award|Oscar]] an der Kategorie "Beschten Animatiounslaangfilm" nominéiert. Bei verschiddene Filmer, wéi ''[[D'Schatzritter an d'Geheimnis vum Melusina]]'' (2012) huet de Studio 352 nëmmen den animéierten Deel gemaach. De Grënner Stéphan Rœlants huet och d'Filmproduktiounsgesellschaft [[Mélusine Productions]] gegrënnt, déi déi meescht Wierker produzéiert, déi de Studio 352 animéiert. == Kuckt och == * [[Lëscht vu lëtzebuergesche Filmer]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Animatiounsstudioen]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Entreprisen]] 2po1n89os2f3whzc2rgs7u9yn8h6r72