Èrli

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="lij">
  <siteinfo>
    <sitename>Wikipedia</sitename>
    <dbname>lijwiki</dbname>
    <base>https://lij.wikipedia.org/wiki/Pagina_prin%C3%A7ip%C3%A2</base>
    <generator>MediaWiki 1.39.0-wmf.21</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Media</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Speçiale</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Discûscion</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Utente</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Discûscioîn ûtente</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Wikipedia</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Discûscioîn Wikipedia</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Immaggine</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Discûscioîn immaggine</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">Discûscioîn MediaWiki</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Template</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Discûscioîn template</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Agiûtto</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Discûscioîn agiûtto</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Categorîa</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Discûscioîn categorîa</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Modulo</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Discussioni modulo</namespace>
      <namespace key="2300" case="first-letter">Accessorio</namespace>
      <namespace key="2301" case="first-letter">Discussioni accessorio</namespace>
      <namespace key="2302" case="case-sensitive">Definizione accessorio</namespace>
      <namespace key="2303" case="case-sensitive">Discussioni definizione accessorio</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Èrli</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1598</id>
    <revision>
      <id>231334</id>
      <parentid>231317</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T10:06:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Arbenganese</username>
        <id>12552</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21740" xml:space="preserve">{{Arbenganéize|vàriante=, inta varietài lucàle}}
{{Divisione amministrativa
|Nome = Erli
|Tipo=[[Comun|cumüna]]
|Panorama = Erli 2006-08-13.JPG
|Didascalia = Panu(r)àmma de Èrli
|Bandiera = 
|Voce bandiera = 
|Stemma = Stemma Erli.svg
|Voce stemma = 
|Stato = ITA
|Grado amministrativo = 3
|Divisione amm grado 1 = Liguria
|Divisione amm grado 2 = Sann-a
|Amministratore locale = Sergio Bruno
|Partito = lista sivica &quot;Per Erli&quot;
|Data elezione = 27-5-2019
|Data istituzione = [[1861]]
|Altitudine = 
|Abitanti = 226
|Note abitanti = [http://demo.istat.it/bilmens/index.php?anno=2020&amp;lingua=ita Dato Istat] - Pupulasiùn rexidente au 31 mazzu 2020.
|Aggiornamento abitanti = 31-5-2020
|Sottodivisioni = Bàsci&lt;ref name=&quot;Bassi&quot;&gt;{{Çitta web|url=http://insiemefacile.provincia.savona.it/scheda_comuni.php?aperto=&amp;sez=&amp;sottosez=2&amp;id=28|tìtolo=Provincia di Savona, tra il verde e il blu. Insieme facile|vìxita=11 agosto 2015}}&lt;/ref&gt;, Berriöi, Gàzzu (prinsipàli)
|Divisioni confinanti = [[Castergiancu|Castregiancu]], [[Castrevegliu|Castreveiju]], [[Garesce]] (CN), [[Naxin]], [[Sucarê|Sücca(r)è]]
|Zona sismica = 3
|Gradi giorno = 1983
|Diffusività = 
|Nome abitanti = erlexi
|Patrono = Santa Cateìna de Lisciandria
|Festivo = 25 nuvèmbre
|PIL = 
|PIL procapite = 
|Mappa = Map of comune of Erli (province of Savona, region Liguria, Italy).svg
|Didascalia mappa = Pusisiùn d'Èrli inta màppa da Pruvinsa de Savùna
}}
'''Èrli''' a l'è 'na cumüna de 242 abitanti in ta [[provinsa de Sann-a|Pruvinsa de Savùna]], in te l'enteutèra d'[[Arbenga]], in ta regiun [[Liguria|Ligü(r)ija]].

== Geugrafìa ==
&lt;gallery widths=&quot;150&quot; heights=&quot;150&quot; mode=&quot;packed&quot;&gt;
File: ErliPanorama.jpg|thumb|U paìse de Èrli
File:U Pözzu (Erli).jpg|Vìsta da lucalitài de Pözzu
File:A Còsta d'Èrli.jpg|U burgu da lucalitài Còsta
File:Gazzu Sant'Anna.jpg|thumb|Gazzu, vista de Burgu Sant'Anna
&lt;/gallery&gt;
Erli u se tröva intu punénte savunese, in te l'ata [[Valâ du Neva|valà du Neva]] e dunca u fa parte du basìn idrugraficu du s-ciümme Sènta.

'''• A Carpenéa''': a l'è a burgà c'a se tröva au de sutta da Stradda Nasiunàle, dòppu a Panissài(r)a, nasciüa prubabilmente cumme pòstu de rexidensa estìvu di Marchexi Clavesana e de àtri nobili de Arbenga e duveà ascì düante a Guèra de Süca(r)ê sutta i Del Carretto, vista a presensa de Rexidense Castelàe. 

'''• A Còsta''', burgâ ch'a se tröva in pusisiùn ciü âta rispettu au sentru du paìse, pé a stradda fra U Pözzu e U Praettu. 

'''• A Tûre''', burgâ de mézzu fra I Bàsci e A Ciàssa, custruìa a partì dau doppu guèra, a seguitu de l'abandùn de ca' du burgu di Bàsci.&lt;ref name=&quot;Èrli: I Bàsci&quot;&gt;{{Çitta lìbbro|outô=Ernesto Ghione| tìtolo=Erli. Testimonianze tra storia e leggenda.|ànno=1986|editô=La Gazzetta Ligure| çitæ=Uvàda (Lisciandria)|url=https://books.google.it/books/about/Erli.html?id=vIvsxgEACAAJ&amp;redir_esc=y|léngoa=IT|pp=17-19}}&lt;/ref&gt;

'''• Berriöi''', a l'è a penürtima frasiùn ch'a se incuntra rivandu da Arbenga, a pìa u numme daa parentèlla di Berriö. 

'''• Busü(r)àscu''', se tröva lungu a a vìa da sà, dunde a se tröva l'antìga gêxa de San Zanne. 

'''• I Bàsci''' antigu burgu medievàle, resentemente restruttüàu,  u l'è traversàu daa vìa da sâ, chi u l'è famuzu u punte in sciu Neva, u pîa u numme daa parentèlla di Basci, a l'è a frasiùn ciü in bàssu du paìse.&lt;ref name=&quot;Èrli: I Bàsci/&gt;

'''• Gàzzu''', divìxu fra Gazzu de Sutta, vixin aa stràdda nasiunàle, e Gàzzu Sant'Ànna o de Surva, cun u burgu stò(r)icu custruìu aturnu a a capeletta de Sant'Anna e Santa Ritta. 

'''• I Sêri''', üna de frasiùi ciü âte de Èrli, se ghe rìva da Gazzu Survàn, da chi i parten poi di senté versu u Praettu e Urtiéu (zà frasiun de [[Garesce]]), pé chélla ch'a l'è l'Âta Via di Munti Ligü(r)i, u numme u pö de(r)ivà o da l'èrbuu dìtu sêru (plü(r)âle sêri), che chi i sun prezenti in prevalensa. Âtra supusisiùn pö ésse ''pòstu seràu'', vistu che antigamente i senté lì i nu g'axéan ina vìa de sbuccu. 

'''• I Caffa(r)i''', cun u numme de(r)ivàu daa famìa Caffa u deve l'u(r)igine prubabilmente aa sitài de [[Caffa|Cafà]], antìga culonia da [[Repùbrica de Zena|Repübbrica de Zena]], poi cunquistâ da l'Impe(r)u Utumàn.

'''• I Négri''', a l'è a burgâ che se tröva pòcu primma da Carpenéa e dòppu a Panissài(r)a, ciamâ cuscì perché fundàu secundu serte teurìe dai Saracen, ricurdandu a vixinansa cun Garesce, dunde sun ducumentàe ciü incursciùn intu paìse. 

'''• U Pözzu''', (scrìcciu inta grafìa pruposta da Ernesto Ghione ''U Pozu'') a l'è a lucalitài ciü antìga du paìse, edificâ in sce in pözzu natü(r)ale pòcu sutta aa véija paruchiàle de San Martin.&lt;ref&gt;{{Çitta lìbbro|outô=Ernesto Ghione| tìtolo=Erli. Testimonianze tra storia e leggenda.|ànno=1986|editô=La Gazzetta Ligure| çitæ=Uvàda (Lisciandria)|url=https://books.google.it/books/about/Erli.html?id=vIvsxgEACAAJ&amp;redir_esc=y|léngoa=IT|pp=26-30}}&lt;/ref&gt;

'''• U Praéttu''' a l'è a frasiùn ciü àta in sciu livéllu du mâ, ai cunfìn cun u cumün de Garesce, inta frasiùn de Urtiéu e de Castreveiju cun a Cascìna d'Aiju. 

'''• A Ciàssa''' curispundente aa lucalitài du sentru de Èrli, vixin a sta chi a gh'è ascì a Panissai(r)a, antigu burgu in pàrte cacciàu zü aa fìn du [[XX secolo|XX seculu]] pé a presensa de ca' periculanti, restan ancù i edifissi prinsipàli lungu u stradùn prinsipàle ch'i i pòrtan ai Négri.

== Stòija ==
[[File:Erli-IMG 0383.JPG|thumb|300px|A meridiana vixina a a géxa]]
E prime testimunianse attestàe d'in insediaméntu in ta zona sun ricunducibili a i Rumai cumme u ne testimònia a &quot;Necropoli d'Erli&quot; c'a se tröva in ta lucalitài de Cascina d'Aiju&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Çitta web|url=https://www.provincia.savona.it/comune/erli|tìtolo= U cumun d'Erli, scheda pruvinsa de Savuna|vìxita=2021-06-11|léngoa=IT}}&lt;/ref&gt; (ancöi in tu cumün de [[Castreveggiu|Castrevéiju]]). 

Inti ürtimi tempi sun stàe truvàe di rèsti de insediamenti ancua ciù veiji, rizalènti au Paleuliticu, inta cuscì diccia gròtta [[Arma Veirana]].&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=http://armaveirana.it/|tìtolo=Arma Veirana, in scitu archeulogicu de impurtansa internassiunale a Erli|léngoa=IT|vìxita=2021-06-11}}&lt;/ref&gt; Doppu a fin de [[Impêo Roman|l'Impéu Rumàn]] a zona a l'è stà invasa da üna pupulasiun barbara, i Eruli, chi l'han dàu u nùmme au paìse.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

Dai diferénti stüddi in sce prìmme numinasiùi lucàli; pé ezempiu i cugnummi ciü difüxi in tu burgu (Neigri, Càffa, Fàlcu, Berriö, e àtri), i rizultàn quaxi cumpletaménte uriginà(r)i de l'àta [[Etæ de Mëzo|etài de mezzu]], quande u l'è stàu sùtta au cuntròllu du ''Cuntadu de Arbenga.''

Insé(r)iu da-a metài du [[X secolo|X seculu]] inta marca Arduinica, u l'è passàu ai marchexi de Clavesana fra u [[XII secolo|XII]] e u [[XIV secolo|XIV seculu]].&lt;ref name=&quot;Siusa&quot;&gt;{{Çitta web|url=http://siusa.archivi.beniculturali.it/cgi-bin/pagina.pl?TipoPag=prodente&amp;Chiave=29865&amp;RicFrmRicSemplice=erli&amp;RicSez=produttori&amp;RicVM=ricercasemplice&amp;RicIniziaCon=Comune%20di|tìtolo=Fùnte da u scistémma informatìvu unificàu pé e survaintendénse artistiche |léngoa=IT|vìxita=2021-04-30}}&lt;/ref&gt;

Pé vìa matrimuniale u pàssa a partì da u [[1326]] primma, e pòi ufisiàlmènte in tu [[1335]] ai marchexi du Carretto, cun l'aquisisiùn du feudu cumprendénte a valà du Neva fra Erli e Castrevéiju. Da u [[1397]] u pàssa a fà parte du [[Marchesàu de Süccaellu|Marchezàu de Sücca(r)ê]], sèmpre sutta a a stéssa pruprietài. Cun a fìn du marchezàu, fra u [[1623]] e u [[1624]] u feudu du paìse u vegne cattàu da i Savoia che u pòrtan sutta au sò ducàu, fin au [[1672]] &lt;ref name=&quot;Borghi nel verde&quot; /&gt; quande, doppu in asédiu du(r)aüu e truppe da [[Repùbrica de Zena|Repübbrica de Zena]] e rivàn in ta Valà du Neva, inglubandu cuscì quést'ürtima in ti territori pusedüi.

Impurtànte ascì ricurdà (tra i vàri evénti) che in tu [[1746]] gh'è stàu in assediu di ''austru-piemuntexi'', ligàu a a [[Goæra de sucescion aostriaca|guèra de sucesciùn austriaca]], chi i sercavan de sulevà a pupulasiun du burgu cuntru a duminasiùn zenese. Quaxi sinquant'anni doppu, in tu nuvémbre de l'ànnu [[1795]]&lt;ref name=&quot;Borghi nel verde&quot;&gt;{{çitta lìbbro |outô=Enzo Bernardini | tìtolo= Borghi nel verde. Viaggio nell'entroterra della Riviera Ligure delle Palme| ànno=2003|editô=Tipografia Stige| çitæ=San Mauro (TO)}}&lt;/ref&gt;, pü u teritòiu de Erli u vegne interessàu da i fàtti de guèra fra a  [[Fransa]] e u Regnu de Sardegna (a l'epuca alléau cun l'[[Austria]]), dü(r)ante a Battaija de [[Löa]].

Cun a duminasiùn fransese u teritòiu de Èrli u éntra a fà pàrte da u 2 de dixémbre du [[1797]] in tu &quot;Dipartimentu du [[Letimbru]]&quot;, cun capitàle [[Sann-a|Savùna]] a l'intèrnu da a [[Repubbrica Ligure|Repübbrica Ligü(r)e]], e da l'ànnu sucescìvu u và a fà parte du III Cantun (cun séde a Sücca(r)ê). Zà inglubàu diretaménte in te u Primmu Impéu Fransese da u [[1815]] u pàssa sutta a pruvinsa d'[[Arbenga]] du [[Regno de Sardegna|Regnu de Sardegna]], e da u [[1861]] và a fà parte de l'[[Italia]] ünìa.

== Abitanti ==
=== Cunfin ===
U cunfina cun [[Castregianco|Castregiancu]] e [[Naxin]] a ovest, [[Castrevegliu|Castreveiju]] a est, [[Garesce]] ([[Provinsa de Cuneo|Pruvinsa de Cuni]]) a nord e cun [[Sucarê|Sücca(r)ê]] a sud-est.

=== Evulusiùn demugràfica ===
{{Demografia/Èrli}}

=== Minu(r)ànse fu(r)èste ===
Dàndu améntu a l'[[ISTAT]], a u 31 de dixembre du 2014, a Erli i ghe sun 31 rexidenti fu(r)èsti.

== Posti de interesse ==
&lt;gallery widths=&quot;150&quot; heights=&quot;150&quot; mode=&quot;packed&quot;&gt;
Immaggine:Erli-IMG 0384.JPG|A géxa de Santa Cate(r)ìna
File:U punte rumàn ai Bàsci 01.jpg|U Punte in sciù Néva ai Bàsci
Immaggine:Erli-IMG 0382.JPG|A ciàssa da géxa de Santa Cate(r)ìna
File:Capélla véja da Madònna da Vàrdia (Èrli, U Praéttu) 01.jpg|A Capélla veja da Madònna da Vàrdia (o da Guàrdia) au Praéttu
Immaggine:Géxa de San Martìn (Pözzu d'Èrli) 3.jpg|A géxa de San Martìn au Pözzu da Nord
File:Géxa de Sant'Anna e Santa Rita (Gazzu d'Èrli) 01.jpg|A capeletta de Sant'Anna e Santa Rita intu burgu de Sant'Anna (Gazzu d'Èrli)
File:Capeletta di Santi Còsma e Damian (Bàsci d'Èrli).jpg|A capeletta di Bàsci, dedicâ a Cosma e Damiàn
&lt;/gallery&gt;
=== Architetüe religiùse ===
'''• Gêxa paruchiâle de Santa Cata(r)ìna''' inta Ciàssa da Panissài(r)a. Rizalénte au [[XVI secolo|seculu XVI]], a l'è de stîle ba(r)òccu. A l'internu a g'ha numma ina navâ, ricca de decurasiun du seculu sucescìvu, survatüttu afreschi de diferenti cu(r)ùi. Carateristicu u purtun de ingressu, caraterizàu da in &quot;proti(r)u&quot; surezüu da de pa(r)aste. U campanìn, de u(r)igine medievâle, l'è indissiu de 'na custrusiun presedénte aa gêxa d'ancöi. Se tröva frasiunàu in trei livélli.&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://www.beweb.chiesacattolica.it/edificidiculto/edificio/20902/Chiesa+di+Santa+Caterina|tìtolo=Schêda da gêxa de Sànta Cata(r)ìna|vìxita=2022-07-20|léngoa=IT}}&lt;/ref&gt;

'''Uatò(r)iu de San Zanne u Vangelìsta''', de frunte aa paruchiâle, u cunserva au sò internu in maestusu âtâ, cu-a relatìva pà(r)a dedicâ au santu. Zà mensciunàu intu Sacru e Vâgi Giardinéllu, ven custruìu a partì dau [[1648]] sutta ae di(r)etîve du méstru d'àrte ''Oneglio'', seguéndu i canuni du stîle ba(r)occu.&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://www.beweb.chiesacattolica.it/edificidiculto/edificio/20901/Oratorio+di+San+Giovanni+Evangelista|tìtolo=Schêda de l'uatò(r)iu de San Zanne|vìxita=2022-07-20|léngoa=IT}}&lt;/ref&gt;

'''• [[Cêve de San Martin (Èrli)|Céve de San Martin de Tours]]''' au Pözzu. A se tröva inta zòna de l'antìgu semité(r)iu, afrescà da Segurano Cigna, pitù lucàle atìvu fra a Ligü(r)ija e u Piemùnte. Restruttü(r)â inti ürtimi témpi a l'è u(r)iginàia du [[XI secolo|XI seculu]].&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://www.beweb.chiesacattolica.it/edificidiculto/edificio/90550/Chiesa+di+San+Martino|tìtolo=Schêda da cêve de San Martìn|vìxita=2022-07-20|léngoa=IT}}&lt;/ref&gt; L'è frequentâ pé vìa di senté chi i portan versu U Praéttu e A Còsta.

'''• Antìga gêxa de San Zanne''' pé a vìa da sâ, in lucalitài Busü(r)àscu, inti seculi medievâli a l'é(r)a in uatò(r)iu culegàu cun in uspissiu, scituàu pòcu sutta, in scia spunda de lérca du Néva. Vén poi scunsacrâ e vendüa, duve(r)â cumme secaû pe e castàgne. Aa metài du seculu pasàu l'è stâ curpìa da 'n incendiu, ch'a l'ha fàu crulâ u téitu de legnu.&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://www.wikiloc.com/hiking-trails/via-del-sale-erli-cerisola-64598614/photo-42817386|tìtolo=Èrli, percursu da Via da Sâ, cartellu da Pro Loco in sce San Zanne|vìxita=2022-07-20|léngoa=IT}}&lt;/ref&gt;

'''• Capella da Madonna da Guardia''' (lucalménte dìccia da ''Vàrdia'') au Praéttu, edificâ perché ina donna intu [[1948]] (segundu quantu ripurtàu dai abitànti da frasiùn) a l'axéa truvau lì vixin ina medaijétta da Madonna, e de cunseguènsa a génte du postu a s'è impegnà pe custruila. Pa pe(r)ò che ina strutüa presedénte zà a ghe fùsse,    prubabilménte zà a partì dau [[1600]].&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://www.beweb.chiesacattolica.it/edificidiculto/edificio/90549/Cappella+di+Nostra+Signora+della+Guardia|tìtolo=Schêda da Madònna da Vardia (capélla véija)|vìxita=2022-07-20|léngoa=IT}}&lt;/ref&gt; Inti àgni '70, pòi, vén ascì fundâ a capélla növa, cun l'agiüttu da cumünitài paruchiâle.&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://www.beweb.chiesacattolica.it/edificidiculto/edificio/20897/Cappella+della+Madonna+della+Guardia|tìtolo=Schêda da Madònna da Vàrdia (capélla növa)|vìxita=2022-07-20|léngoa=IT}}&lt;/ref&gt; 

'''• Capélla de San Benardu''' (lucalmente ascì ''de San Bernâdu'') ai Berriöi. Esempiu de architetüa religiusa de campagna, a l'ha ina faciâ cun prée a vista, caraterizâ da 'n arcu tampunàu, tüttu intunacàu. Internamente cuèrta cun 'na vôta a butte, tantu inte l'aula, quantu intu presbite(r)iu.&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://www.beweb.chiesacattolica.it/edificidiculto/edificio/20899/Cappella+di+San+Bernardo|tìtolo=Schêda de San Bernâdu|vìxita=2022-07-20|léngoa=IT}}&lt;/ref&gt;

'''• Capélla de Sant'Anna e Santa Rìtta''' a Gazzu, inta burgâ de Sant'Anna. Prubabilmente edificâ intu periudu seisentéscu, internaménte intunacàu e cuèrtu da 'na vôta a bùtte cu-e lünette, cunserva in âtâ in stüccu, surmuntàu da a stàttua da santa. Drentu se tröva ascì in gròtta da Madònna de Lourdes. Lateralmente au presbité(r)iu se dröve ina picìna sacrestìa.&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://www.beweb.chiesacattolica.it/edificidiculto/edificio/20900/Cappella+di+Sant%27Anna|tìtolo=Schêda de Sant'Ànna|vìxita=2022-07-20|léngoa=IT}}&lt;/ref&gt;

'''•Capélla de Santa Còsma e de San Damiàn''', ai Bàsci, de prubabile custrusiùn sinquententesca, l'è culucâ au fundu de l'abitàu, lungu a Via da Sâ. A l'internu cuèrta a bùtte, l'è ascì decu(r)â da lezéne de stîle dò(r)icu. De làttu a se tröva ina capeletta vutîva afrescâ, cun l'imàgine (aù tòstu scancelâ) da Madònna in sciu trònu.&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://www.beweb.chiesacattolica.it/edificidiculto/edificio/20896/Cappella+dei+Santi+Cosma+e+Damiano|tìtolo=Schêda de Santa Cosma e San Damiàn|vìxita=2022-07-20|léngoa=IT}}&lt;/ref&gt; 

'''• Capélla da Madònna da Néve''' , intu sentru da burgâ di Négri, se pénsa ch'a sécce stâ custruìa fra Seiséntu e Seteséntu. Particulâre a faciâ, decu(r)â cun fìnti pìnnaculi e vâxi de früta surva ai dui barcùi laterâli, cunturnài cumme u ruzùn sentrâle. Au làttu de l'edifissiu gh'è in edicula vutîva rafigü(r)ante a Madònna cu-u Bambin.&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://www.beweb.chiesacattolica.it/edificidiculto/edificio/20898/Cappella+della+Madonna+della+Neve|tìtolo=Schêda da Madònna da Néve|vìxita=2022-07-20|léngoa=IT}}&lt;/ref&gt;

=== Scìti archeulogici ===
[[File: Ponte romano collarea.jpg|thumb|U pònte rumàn in sce u riàn Culla(r)éa, vixin a a gròtta]]
Impurtante u scìtu archeulogicu de Arma Veirana (intu dialettu lucale a pa(r)òlla ''Arma'' a và a indicà in spe(r)ùn de ròccia, cun i relativi anfràtti inta sutta a sta lì) c'u se tröva vixin a a lucalità erlese de Busü(r)ascu, inta vìa da sà, ai cunfin cun [[Cirixöa|Ci(r)ìxöa]] de Garesce, chi i sun stài truvài rèsti de òmmi de Neanderthal.&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://www.academia.edu/36674615/Una_grotta_racconta_ricerche_archeologiche_all_Arma_Veirana_in_Val_Neva_Pigmenti_Cultura_9_maggio_2018|tìtolo=Arma Veirana, Pigmenti di Cultura|vìxita=2021-05-10}}&lt;/ref&gt;

Dü(r)ante u [[2021]], cu'a cuntinuasiùn di scâvi a vén ascì truvâ ina növa tumba risalénte a 10 mìlla àgni fa, sta vôta de 'na fiöa de 40-50 giurni, batezâ cu-u numme de Neve, cunscide(r)â a ciü antìga sepultüa de 'na matetta mai truvâ in Euròpa.&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://www.lastampa.it/savona/2021/12/14/news/la_piu_antica_tomba_di_neonato_in_europa_scoperta_in_liguria-1537999/amp/|tìtolo=Descuèrta in Èrli a ciü antìga sepultüa de 'na matetta in Europa|vìxita=2021-12-15|léngoa=IT}}&lt;/ref&gt;

== Ecunumìa ==
L'ecunumìa du paìse se bàsa in sce a cultivasiun agricula (prinsipalmente de u(r)ìve) e furestale. In ti ürtimi anni u l'è cresciüu ascì u turismu.

== Cultüa ==
=== Dialettu Erlese ===
{{Véddi ànche|Dialétto arbenganéize}}
A Erli u se pàrla in dialettu ligure de stànpu [[Dialétto arbenganéize|arbenganese]], c'u u fà parte du grùppu [[Lìgure céntro-òcidentâle|Ligure sentru-ucidentàle]].Fra i primmi tentatìvi de cudificasiùn se pò regurdà chellu de Ernesto Ghione, adutàu pé a trascrisiun da fòa dialetàle &quot;U Luvu e a Urpe&quot;&lt;ref&gt;{{Çitta lìbbro|outô=Ernesto Ghione|tìtolo=Erli. Testimonianze tra storia e leggenda.|url=https://books.google.it/books/about/Erli.html?id=vIvsxgEACAAJ&amp;redir_esc=y|ànno=1986|editô=La Gazzetta Ligure|çitæ=Uvàda (Lisciandria)|léngoa=LIJ, IT|p=74}}&lt;/ref&gt;, atrimenti se pònan adatà ascì e àtre [[Dialétto arbenganéize#Grafîa|grafie arbenganesi]].
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Létere
!Sòi
IPA/AFI
!Nòtte
|-
|A
|a
|
|-
|B
|b
|
|-
|C
|k/ʧ
|
|-
|D
|d
|
|-
|E
|e/ɛ
|e serâ/ e avèrta&lt;ref&gt;Ascì ê, cun 
in  són  ciü lungu&lt;/ref&gt;
|-
|F
|f
|
|-
|G
|g/dʒ
|
|-
|H
|
|mütta, cumme in italiàn
|-
|I
|i
|
|-
|J
|ʒ
|són du fransese '''j'''ardin
|-
|L
|l
|
|-
|M
|m
|
|-
|N
|ɱ/n/ŋ
|
|-
|O
|o/ɔ/ø
|A ''o'' inti particìppi pasài a pìa u son da ''u'' 
|-
|P
|p
|
|-
|Q
|k
|
|-
|R
|r/ɹ
|A grafìa Ghione a nu fà distinsiun fra i dui moddi de prununsià a r
|-
|S
|s
|Ascì ''z'' intu mezzu da pa(r)olla
|-
|-
|T
|t
|
|-
|U
|u
|Ascì cu'u son ''y'', cumme in fransese, prinsipalmente inti participi pasài, seguìa daa ''o''
|-
|V
|v
|
|-
|Z
|z
|són da &quot;s&quot; de l'italiàn &quot;ro'''s'''a&quot;
|}


=== Zöghi ===
Tipicu de quéstu paìse u l'è u zögu du ''cürlettu'', passatèmpu custituìu da in spagu grüppàu in gìu ai gàrbi d'in puméllu, faxèndulu già; tì(r)andu e strinzèndu cun e bràssa u fì, questu u divènta ciü 'lasticu. Scòppu du zögu u l'è fà vibrà e scigü(r)à u fì, sénsa s-ciancàlu.

=== Cuxina ===
E prinsipàli specialitài enugastrunomiche e sùn ligàe a a cuxina giànca, cumme a pulènta cun u sciügu de pòrri, assèmme a a trìppa e au cuniju a a ligü(r)e&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://www.ivg.it/2017/09/la-polenta-bianca-erli-non-polenta/|tìtolo=Erli, a pulènta giànca che a nu a l'è pulènta|léngoa=IT|vìxita=2021-04-30}}&lt;/ref&gt;, pé i dusci se pònan truvà ascì i baxin d'Èrli, scimili a quelli arbenganexi.

== Feste e fé(r)e ==
• Festa de Santa Cata(r)ìna, in utùbre, a l'è a festa patrunàle du paìse.

• Fé(r)a da Santiscima trinitài, a l'è generalménte l'ürtima duménega de mazzu ò a primma de zügnu.

• Sagra du cuniju e da pulènta gianca, urganisà da a pro loco lucàle, a se tegne intu campu spurtìvu.

• Sagra da trippa, urganisà intu campu spurtìvu lucàle.

• Rinfrescu sutta e castagne, a se tegne u 29 de aùstu, in ta frasiun de Praettu, pé a Madonna da Guardia.

• Festa de San Martin, se tegne in nuvembre au Pözzu, cun a méssa inta céve de San Martìn, vixitàbile pé l'ucaxiùn.

==Aministrasiùn==
[[Immaggine:Cumüna_d'Èrli.jpg|miniatura|A cumüna d'Èrli daa stràdda]]
{{ComuniAmminPrecTitolo}}
{{ComuniAmminPrec|16 setèmbre 1986|9 zügnu 1990|Andrea Repetto|Demucrassìa Cristiana|scìndicu|}}
{{ComuniAmminPrec|9 zügnu 1990|15 setèmbre 1992|Candido Carretto|lista sivica|scìndicu|}}
{{ComuniAmminPrec|29 utubre 1992|24 abrì 1995|Angelo Salvatico|lista sivica|scìndicu|}}
{{ComuniAmminPrec|24 arvì 1995|14 zugnu 1999|Luciano Berriolo|lista sivica|scìndicu|}}
{{ComuniAmminPrec|14 zugnu 1999|14 zugnu 2004|Angelo Salvatico|Indipendènte|scìndicu|}}
{{ComuniAmminPrec|14 zugnu 2004|8 zugnu 2009|Candido Carretto|lista sivica|scìndicu|}}
{{ComuniAmminPrec|8 zugnu 2009|26 mazzu 2014|Candido Carretto|lista sivica|scìndicu|}}
{{ComuniAmminPrec|26 mazzu 2014|27 mazzu 2019|Candido Carretto|Per Erli&lt;br/&gt;(lista sivica)|scìndicu|}}
{{ComuniAmminPrec|27 mazzu 2019|''in càrega''|Sergio Bruno|Per Erli&lt;br/&gt;(lista sivica)|scìndicu|}}
{{ComuniAmminPrecFine}}

== Vie  de Cumünicasiun ==
U paìse u l'è culegàu cun Garesce e Arbenga pé a Stràdda Nasiunale 582 da Còlla de San Benardu. E varie frasiùi e sun culegàe pé de stradde minù(r)i.

== Notte ==
&lt;references/&gt;

== Àtri prugètti ==
{{Interprogetto}}

{{Comûni da Provinsa de Sann-a}}

{{Contròllo de outoritæ}}</text>
      <sha1>rbh4j9kfyfq8r1hgvadk1scf0fevav2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sêrvu</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1676</id>
    <revision>
      <id>231341</id>
      <parentid>226254</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T10:37:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Arbenganese</username>
        <id>12552</id>
      </contributor>
      <comment>/* Feste e fée */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15724" xml:space="preserve">{{Inpeiése}}
{{Divisione amministrativa
|Nome=Sêrvu
|Tipo=[[comun|cumüna]]
|Panorama=Cervo Altstadt 20090902.jpg
|Didascalia= Vista du Sêrvu daa maìna
|Bandiera=
|Voce bandiera=
|Stemma=Cervo (IM) CoA plaque.jpg
|Voce stemma=
|Stato=ITA
|Grado amministrativo=3
|Divisione amm grado 1=Liguria
|Divisione amm grado 2=Imperia
|Amministratore locale=Natalina Cha
|Partito=lista sivica &quot;Insieme per Cervo&quot;
|Data elezione=27-5-2019
|Data istituzione=1925
|Abitanti=1149
|Note abitanti=[http://demo.istat.it/bilmens/index.php?anno=2019&amp;lingua=ita Dâitu Istat] - Pupulasiùn rexidente ai 30 de śügnu  du 2019.
|Aggiornamento abitanti=30-6-2019
|Sottodivisioni=
|Divisioni confinanti=[[Andeua|Andöa]] (SV), [[San Bertumê (cumüna)|San Bertumê]]
|Zona sismica = 2
|Gradi giorno=1340
|Diffusività=
|Nome abitanti=Serveśi
|Patrono=San Giuàn
|Festivo=24 śügnu
|PIL=
|PIL procapite=
|Mappa= Map of comune of Cervo (province of Imperia, region Liguria, Italy).svg
|Didascalia mappa=Puśisiùn  da cumüna de Sêrvu in ta Pruvinsa de Inpeia (Ineia/U Portu)
}}
'''Sêrvu''' (''Séu'' ascì&lt;ref&gt;da prununsià in zeneśe Çéo&lt;/ref&gt;, ''O Çervo'' in zeneśe, ''Cervo'' in italiàn) a l'è ina cumüna inta Pruvinsa de [[Imperia|Inpeia]], ch'a cunta 1 149 abitànti (dâiti agiurnâi au [[2019]]).

== Geugrafia ==
[[File:Cervo (IM) 2.jpg|thumb|Ün di carùggi in tu burgu]]
U teritòiu da cumüna de Sêrvu se tröva in ta parte ciü a levànte da Pruvinsa, u paìśe u l'è bagnâu dau Mâ Ligüre e u so entrutèra u fa parte de valli du Merula, du Steria e pé in tòccu ascì de quella du Evignu, inânsi ciü vixin au burgu u se tröva s-ciumâia dîta du Sêrvu. Insemme ai âutre cumüne vixìne u fa pàrte du Gurfu de Dian.

U sentru du paìśe u g'ha a particularitâi de truvâse in puśisiùn ciü a munte da maìna, e prisipali còlle preśenti e sun quelle du Sêrvu (324 m) e du Castelaréu (211 m).
===Cunfìn===
A sitàe a l'è furmâ dau sulu Sêrvu, pé in estensciùn de squâxi 3,59 km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;, a cunfìna cun i teritòi de [[San Bertumê (cumüna)|San Bertumê]] e de [[Andeua|Andöa]], in [[Provinsa de Sann-a|Pruvinsa de Savuna]].

== Stoia ==
===Urigine du nòmme===
U nomme du paiśe u l'è dunca da riscuntrà in ta raìxe latìna de ''servum'', cun u scignificâu de ''s-ciàvu'', poi mudificâu in epuca medievàle (aturnu au [[XVI secolo|Sinquesentu]]) e divegnüu in [[Léngoa italiànn-a|italiàn]] ''Cervo'', lucalmente a l'è dövöâ dai véggi nu sulu a parolla Sêrvu, ma ascì ''Séu'' pé indicâ a sitàe .

===Epuca rumana===
[[File:Cervo (IM)-P1010439.JPG|thumb|In autru caruggiu intu burgu]]
E primme testimuniànse in scé l'abitâu e sun da ritruvà zà inte l'epuca Rumana, cun a custrusiùn de primme cà aturnu a 'na ''mansio'', stasiun de càngiu longu a Via Julia Augusta, foscia cistruìa chi propiu grassie aa preśensa de cârche funte natüâle e de in apròdu li vixìn, difatti a l'è stâita truvà ina stele du [[I secolo|I seculu d.C.]] in ta strutüa da géxa de San Nicola, in tenpu dedicâ a [[San Zorzo|San Śorśu]].&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://comune.cervo.im.it/cervo-turismo/la-storia/|tìtolo=A stòia da cumüna du Servu|vìxita=2021-09-19|léngoa=IT}}&lt;/ref&gt; Segundu âutre funti peò pé a sò cunfurmasiùn favuevule a śona a sajéva śa stâita frequentà dai Ligüri Ingauni, fin aa scunfitta in tu [[181 a.C.]]

===Epuca medievâle===
Terminâ l'èsperiénsa de l'[[Impêo Roman|Inpéu Rumàn]] u se vèrbe in periudu de svilüppu pé u burgu, tucàu sulu i minima parte dae incursciùi di barbari primma e di sarecen doppu (fra i  vista a pusisiùn furtemente difendibile e prutéśüa daa séie de ròcche au riùndu. Pé in bréve perìudu u và sutta ai biśantìn, in ta cuscì dîta ''Marittima Italorum''.

Sucescivamente, a partì dau [[950]] u cumüne u va a fà parte di pusedimenti di marchéśi de Claveśana, che ereditan u feudu dai veggi pusedimenti da Marca Arduinica (dunde difatti u faxéva parte du Cumitâu de Arbenga) grassie au predecesù Bunifassiu du Vastu. Sutta a sti chi a cumensa a furtificasiùn de l'abitâu, che śà dau [[1000]] u vegne mensciunâu cun ina sò müàja de diféśa.&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://borghipiubelliditalia.it/borgo/cervo/#1480496816106-48a7f6ef-54ab|tìtolo=Sêrvu, ün di burghi ciü belli d'Italia|vìxita=2021-09-19|léngoa=IT}}&lt;/ref&gt; 

Saiàn poi i marchéśi in persùna a dà u cuntròllu du paìśe aa cumüna franca de Diàn in tu [[1172]], au quàle duminiu a pupulasiùn servéśe se rivòta aturnu au [[1204]], autuguvernanduse cumme cumüna e dumandandu poi a prutesiùn aa [[Repùbrica de Zena|Repübbrica de Śena]]. 

In te stu moddu chi i śenéśi i vàn a cuncedde cârche tenpu dòppu u cuntròllu de Sêrvu ai cavalieri de l'urdine de Malta in tu [[1330]], che peò doppu in ànnu i van a vénde i diritti aa famìa di [[Döia (famiggia)|Dôia]], cun u machéśe Lazzaro. 

U duminiu u se interunpe doppu pòcu, a càuśa da cunquista di Del Carretto, legittimi discendenti da famìa Claveśana, grassie a l'opéa de Enrico che mantegnïà u feudu fin au [[1384]], ànnu du riturnu du burgu inte l'orbita śenéśe. Turna suttu sta chi Sêrvu u sciòrte a utegnì ina növa furma de autunumìa, cun a cuncesciùn de puré eléśśe diretamente in cunséju sitadìn e in propiu pudestà.

=== Epuca muderna ===
Cun u [[XVI secolo|seculu XVI]] a sitadìna a déve ancù patì ina séie de invaxiùi türche, che vàn ciü votte a sbarcà inte còste da [[Rivêa de Ponénte|Rivêa de Punente]] armenu fin au [[1571]], (ànnu da battàja de Lepantu) atràtti ascì dae ròtte cumerciàli che chi e tranxitavan, vistu che i pescatùi lucàli i s'éan specialiśâi in ta racolta du cuàllu, cun ligammi versu a [[Corsega]] e a [[Sardegna]], e in ta prudusiùn de l'öiu.&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://www.imperiadavedere.it/luoghi/3453-cervo-ligure-borgo-medievale.html|tìtolo=Inpeia da vegghe, u burgu de Sêrvu|vìxita=2021-09-19|léngoa=IT}}&lt;/ref&gt;

Cun a caütta da [[Repùbrica de Zena|Repübbrica de Séna]] a seguitu de l'invaxùn fransese du [[1797]] u paìśe éntra a fà parte da [[Repubbrica Ligure|Repübbrica Ligure]], inserìu inisialmente in tu dipartimentu du Càppu Vérdu (cun sentru diretìvu a [[A Maina de Dian|Diàn]]), diventandu séde du lucàle V cantùn fin a l'ànnu [[1798]], poi sciurbìu in ta Circuscrisiùn de Auìve, cun sede a [[Ineja|Inéia]], e da lì  anéssu a a l'Inpéu Franseśe sùtta [[Napolion Bonaparte|Napuleùn Bunapàrte]].

Cun u cungressu de Vienna du [[1814]] e a restaurasiùn u vegne inglubàu inti dumini du [[Regno de Sardegna|Regnu de Sardegna]], faxendu parte du sircundâiu du Portu da Pruvinsa de Śena (mandamentu de Dian) dau [[1861]] in quélli du [[Regno d'Italia (1861-1946)|Regnu de l'Italia]], divegnüu doppu a Segunda Guèra Mundià a [[Italia|Repübbrica italiana]].

A münisipalitàe d'ancöi a l'è stâita istituîa in te l'ànnu [[1925]], doppu ésse andà a fà parte da cumüna da Maina de Diàn a partì dau [[1923]].&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=http://www.elesh.it/storiacomuni/provvedimento_variazione.asp?id=541|tìtolo=Decrétu Reàle 2769 du 6 de dexenbre du 1923|vìxita=2021-09-19|léngoa=IT}}&lt;/ref&gt;
Difatti dau [[6 dexénbre|6 de dexènbre]] de cöll'ànnu l'éan stâite supresse e acurpâe ascì e cumüne de [[San Bertumê (cumüna)|San Bertumê]] e da [[Vìlla Faròdi|Vìlla]], cun u teritòiu de sti dui paìśi ricustituîu in mòddu indipendente sulu in tu [[1947]]&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=http://www.elesh.it/storiacomuni/provvedimento_variazione.asp?id=485|tìtolo=Decrétu Legislatîvu 980 du 20/08/1947|vìxita=2021-09-19|léngoa=IT}}&lt;/ref&gt;, quande u vegne destacâu daa cumüna servéśe, propiu pé sta mutivasiùn chi San Bertumê u l'àxéva mantegnüu a denuminasiùn ufisiâle de San Bertumê du Sêrvu.

==Abitànti==
{{Demografia/Sêrvu}}
===Minuânse furèste===
Dandu amèntu ai dàtti de l'Istat ai 31 de dixembre du [[2019]], i sitadìn furèsti a Sêrvu i sun {{formatnum:119}}.
== Pòsti de interesse ==
===Architetüe militàri===
L'intregu burgu du Sêrvu u l'è struttürâu cun funsiùi de diféśa. Chi u sé pönan vegghe ancù e tùri de avistamentu dövöâe cuntru e invaxùi türche e ascì e antìghe müaje dunde se trövan e pòrte de acessu au paìśe, ciamâe de Santa Cateìna (a nòrd-est), da Canarda (a sud-est), da Maìna (a sud-ovest, aù divìśa fra u varcu da Maina e de San Nicola), ciü u Varcu de Biundàu, avertu in epuca sucescìva pé rende ciü fassile l'acessu aa pupulaisùn.&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://comune.cervo.im.it/cervo-turismo/mura-e-porte/|tìtolo=Sêrvu: Pòrte e Müaje|vìxita=2021-01-15|léngoa=IT}}&lt;/ref&gt;

===U Castellu di Claveśana===
[[File:Cervo castle-museum 2010-07-19.jpg|thumb|U castellu de Sêrvu]]
Integrâu inta strutüa du paìśe se tröva u Castellu tiâu sciü daa famìa di Clavesana a partì dau [[XIII secolo|XIII seculu]], in scia bàśe de ina presedente ture de stile rumanicu, u l'à da senpre funsiunâu cumme furtessa pé u burgu de Sêrvu, inti seculi passâi u l'à vistu ciü càngi e funsiùi, vegne dunca dövöâu primma cumme uatôiu dedicâu a [[San Gioâne|San Giuàn]] e doppu cumme uspeà.&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://comune.cervo.im.it/il-castello-dei-clavesana/|tìtolo=Sêrvu: u Castellu di Claveśana|vìxita=2021-01-15|léngoa=IT}}&lt;/ref&gt;

===Architetüe religiùśe===
[[File:Barockkirche in der Altstadt von Cervo.jpg|thumb|A paruchiàle de San Giuàn Batìsta]]
Eclexiaticamènte u teritòiu de Sêrvu u fa pàrte da diocexi de Arbenga-Inpeia, e gêxe presènti inta cumüna e sun sutta aa Parocchia de San Giuàn.

'''• Gêxa da parocchia de San Giuàn u Batìsta''', a l'è a gêxa prinsipâ du paìśe, custruìa in döitu baròccu fra i seculi [[XVII secolo|XVII]] e [[XVIII secolo|XVIII]] grassie ai fundi derivâi daa pésca du curallu e dai cumerci versu a [[Corsega]] e a [[Sardegna]], u l'è cunsciderâu u ciü grossu edifissiu custruìu in te stu stìle chi de tütta a [[Rivêa de Ponénte|Ligüia de Punente]].

Tiâu sciü da l'architettu Giu Bàtta Marvàudi, uriginâiu du burgu de Candeàscu, ancöi frasiùn da cumüna de [[Borgomâ|Burgumâu]], in tu [[1706]], ànnu da sò mòrte, sustituìu dau fìu Giacumu Filippu. L'elegante canpanìn, u l'éa stâitu  diśegnâu da in âutru inpurtante artìsta de l'épuca, Francescu Caréga, ch'u vegnìva dau [[Pòrto Moriçio|Pòrtu]] e issàu sciü versu a fìn du [[XVIII secolo|Settesentu]]. Scibèn l'inpurtànsa da paròcchia e e gràndi dimensciùi a gêxa a preśénta numma ina navâ, ch'a cunserva ancù l'antìgu pürpitu in marmu giàncu du [[1500]], ciü in Crìstu de légnu fâitu dau Antôniu Maìa Marajàn e a funte du batéximu du [[XVII secolo|Seisentu]].&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://comune.cervo.im.it/cervo-turismo/la-parrocchiale-di-san-giovanni-battista/|tìtolo=A gêxa da parocchia de San Giuàn|vìxita=2021-09-26|léngoa=IT}}&lt;/ref&gt;

'''• Gêxa de San Śorśu o de San Nicola''', a l'è a veggia paruchiâle, culucâ in sìmma a in pöśśu natüâle in puśisiùn ciü decentrâ dispettu a l'antigu burgu, custruîa in unù a San Śorśu, santu ben venerâu intu levante du Mâ Mediterraneu e asciurbìu inta cultüa servéśe düante a duminasiun śéneśe. L'aspettu baròccu du dì d'ancöi u l'è duvüu a in rimanegiamentu fâitu fra u [[1690]] e u [[1725]] da i dui architetti lucâli Giu Batta e Giacumu Marvaldi, in sce cumisciùn di Fràtti Agustiniâi de Śena ch'i vàn a dövöâla doppu dui seculi de abandùn. 

Presedentemente a mustrava strutüe ciü tipicamente rumaniche e u se cunta adiritüa ch'a fusse stâita tiâ sciü a partì dae fundamenta de in antìgu tenpiu rumàn. Au drentu se pönan vegghe in ta navâ uvâle diferenti decurasiùi de marmu, in ciü cuùi, a pâa d'autà dedicâ aa Madonna firmâ da Francesco Carrega e ascì i tradisiunali Cristi da prucesciùn. L'udierna intitulasiùn de l'edifissiu a San Nicola a l'è datâ au [[1863]].&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://comune.cervo.im.it/cervo-turismo/chiesa-di-san-nicola/|tìtolo=A gêxa de San Nicola|vìxita=2021-10-01|léngoa=IT}}&lt;/ref&gt;

== Ecunumia ==
L'ecunumia de Sêrvu a l'è bazâ in sciu turìsmu, prinsipalmente estìvu, e ascì in scia prudusiun agricula de l'öiu d'auìva e du vìn Pigâu e Vermentìn.

== Cultüa ==
[[File:Cervo010.jpg|thumb|U campanìn da gêxa de Santa Cateïna]]
=== Dialettu ===
A Sêrvu u se parla in dialettu de stampu inpeiéśe (léngua lìgüre) clascificâu intu grùppu de [[Lìgure céntro-òcidentâle|sentru-punènte]], scimile a cöllu de [[San Bertumê (cumüna)|San Bertumê]].

== Feste e fée ==
*'''Festival internasiunàle da müxica da câmea''': u se tegne tütti i ànni dau [[1964]], in scia scainâ da gêxa de Giuàn. U l'è stâitu inaugurâu dau viulinista üngheêśe Sándor Végh, inamuâu de l'acüstica du sagrâu da paruchiale servéśe, che in acôrdu cun l'aministrasiùn cumünale l'à cumensâu a purtà chi ina sêje de müxicìsti famùśi ascì a livellu mundiàle.&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://cervofestival.com/cervo-festival/cervo-festival-storia/|tìtolo=A stòja du Festival müxicàle de Sêrvu|vìxita=2021-01-16|léngoa=IT}}&lt;/ref&gt;
*'''Festa patrunàle de San Giuànni''': a se tegne tütti i ànni u [[24 zûgno|24 de śüggnu]], cu-a selebrasiùn da funsiùn religiùśa aa séja, doppu aa quâle a gh'è a tradisiunàle prucesciùn di crìsti pé-i caruggi du burgu e se fan partì ascì i lümìn, ch'i ilüminàn u mâ&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://www.borghidiriviera.it/evento/festa-patronale-san-giovanni-battista-cervo/|tìtolo=Festa patrunàle de San Giuàn Batìsta|vìxita=2022-01-19|léngoa=IT}}&lt;/ref&gt;

== Aministrasiùn ==
[[File:Cervo (IM) - Municipio, scuola.jpg|thumb|A cumüna du Sêrvu]]
{{ComuniAmminPrecTitolo}}
{{ComuniAmminPrec|10 lüju 1985|9 śügnu 1990|Teresio Vigo|PCI|Scindicu|}}
{{ComuniAmminPrec|7 lüju 1990|24 arvì 1995|Teresio Vigo|PCI|Scindicu|}}
{{ComuniAmminPrec|24 arvì 1995|14 śügnu 1999|Teresio Vigo|lista sivica de sentru-scinistra|Scindicu|}}
{{ComuniAmminPrec|14 śügnu 1999|14 śügnu 2004|Vittorio Desiglioli|lista sivica|Scindicu|}}
{{ComuniAmminPrec|14 śügnu 2004|8 śügnu 2009|Vittorio Desiglioli|lista sivica|Scindicu|}}
{{ComuniAmminPrec|8 śügnu 2009|25 maśśu 2014|Gian Paolo Giordano|Albero d'ulivo con raccoglitrice&lt;br/&gt;(lista sivica)|Scindicu|}}
{{ComuniAmminPrec|25 maśśu 2014|26 maśśu 2019|Gian Paolo Giordano|Vivi Cervo&lt;br/&gt;(lista civica)|Scindicu|}}
{{ComuniAmminPrec|27 maśśu 2019|''in càrega''|Natalina Cha|Insieme per Cervo&lt;br/&gt;(lista sivica)|Scindicu|}}
{{ComuniAmminPrecFine}}

== Vie de cumünicasiùn ==
=== Stradde ===
U teritòiu cumünàle de Sêrvu u l'è traversâu daa Stradda Statàle 1 Aurelia, ch'a permette u culegamentu cun Andöa a levante e cun San Bertumê a levante.

=== Feruvie ===
[[File:Cervo staz ferr.jpg|thumb|A  stasiun de Sêrvu-San Bertumê]]
Sêrvu a l'axéva ina stasiun in scia [[Ferovîa Zêna-Vintimìggia|Feruvìa Zena-Vintimïa]] au servissiu ascì da cumüna de San Bertumê, pe sta mutivasiùn chi ciamâ de Sêrvu-San Bertumê. A fermâ a l'è stâita serâ intu [[2016]] pe l'ativasiun du növu traciâu a dui binari fra [[Staçion de Andêua|Andöa]] e [[San Loenso (comun)|San Luensu au Mâ]].&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://www.riviera24.it/2016/11/ultimo-bicchiere-della-staffa-alla-stazione-di-cervo-e-san-bartolomeo-al-mare-239016/|tìtolo=Ürtimu gòttu da staffa aa stasiun de Sêrvu-San Bertumê|vìxita=2021-01-15|léngoa=IT}}&lt;/ref&gt;

== Nòtte ==
&lt;references/&gt;
== Autri prugètti ==
{{Interprogetto}}
{{Comûni da Provinsa de Imperia (Ineja / Pòrto Moriçio)}}
{{Contròllo de outoritæ}}</text>
      <sha1>5x00vxsftrfc68bs0pw4mkvo9c5yq18</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>San Bertumê (cumüna)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2152</id>
    <revision>
      <id>231328</id>
      <parentid>229136</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T17:18:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Arbenganese</username>
        <id>12552</id>
      </contributor>
      <comment>Fix</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5917" xml:space="preserve">{{Inpeiése}}
{{Divisione amministrativa
|Grado amministrativo = 3
|Nome = San Bertumê
|Tipo=[[Comun|cumüna]]
|Stato = ITA
|Stemma =
|Bandiera = 
|Voce stemma = 
|Voce bandiera = 
|Panorama = Cervo021.jpg
|Didascalia = Vista du paìśe de San Bertumê
|Divisione amm grado 1 = Liguria
|Divisione amm grado 2 = Imperia
|Amministratore locale = Valerio Urso
|Partito = lista sivica de méśśu-drìta &quot;Il tuo paese&quot;
|Data elezione = 26-5-2014
|Data rielezione = 27-5-2019
|Mandato = 2
|Data istituzione = 1947
|Abitanti = 3094
|Note abitanti = [http://demo.istat.it/bilmens/index.php?anno=2019&amp;lingua=ita Dâitu Istat] - Pupulasiùn rexidente au 30 śügnu 2019.
|Aggiornamento abitanti = 30-6-2019
|Sottodivisioni = Ciàppa
|Divisioni confinanti = [[Andeua|Andöa]] (SV), [[O Çervo|Sêrvu]], [[O Dian|U Castéllu (Diàn)]], [[A Maina de Dian|A Maìna (Diàn)]], [[Dian San Pê|San Pê (Diàn)]], [[Vìlla Faròdi|Villa]]
|Zona sismica = 2
|Gradi giorno = 1240
|Nome abitanti = Spelâu
|Patrono = San Bertumê
|Festivo = 24 aùstu
|PIL = 
|PIL procapite = 
|Mappa = Map of comune of San Bartolomeo al Mare (province of Imperia, region Liguria, Italy).svg
|Didascalia mappa = Puśisiùn  da cumüna de San Bertumê in ta Pruvinsa de Inpeia (Ineia/U Portu)
|Diffusività = 
}}
'''San Bertumê''' (ascì ''San Bertumê au Mâ'' o ''San Bertumê du Sêrvu'', scrìtu intu scistémma zeneśe ''San Bertomê do Çervo'', in italiàn ''San Bartolomeo al Mare'') a l'è ina cumüna in ta Pruvinsa de Inpeia, ch'a cunta 3904 rexidenti (au [[2019]]).

== Geugrafìa ==
Sitàe balneàre da Rivêa de Punente, San Bertumê a se tröva a 9 chilometri da Inpéria, in tu cunprensôiu du Gurfu de Diàn, assemme a âutre 6 cumüne (Sêrvu, A Maina de Dian, Dian Arentìn, Dian San Pê, U Castellu de Dian e A Villa).

U mudernu abitâu u se colluca in ta fascia da costa, ucupàndu in'ârea de 11 km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;, a l'estremitê de punente da Valâ du Steria. A l'internu ghe sun ascì e frasiui de Paiöa e Ciappa, ciü e burgâe da Ruve, Puiô, Viali, Stêri, San Scimun, Richiéri, Fréschi, Servini e da Rocca.&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://www.comune.sanbartolomeoalmare.im.it/archivio/pagine/San_Bartolomeo_e_dintorni.asp|tìtolo=Cumüna de San Bertumê, dinturni|vìxita=2022-04-16|léngoa=IT}}&lt;/ref&gt;

== Stòia ==
===Etàe prerumana===
Poche e sun e testimunianse de l'etàe prerumana, difatti nu sun restâe trasse evidenti düante a duminasiun da tribù di Lìgüri Ingauni, che cuntrulavan u teritôiu cunpreṡu fra Ineja e Finâ. Se sa che generalmènte a bassa valâ du Steria a l'ea du tüttu spupulâ, sarvu quarche nücleu iṡulâu, vistu che se prefeîva luntanâse daa còsta pe méju cuntrulà e ṡone vixine. 

Cun a vitôia di Rumai in si Cartagineṡi e e pupulasiui du punente (aleâe a velli), utegnüa grassie a l'asiun militâre du cònsole Lucio Emilio Paolo in tu 181 a.C., u növu municipium arbenganeṡe u sciòrbe ascì i teritôi vixini, in ti quali caṡṡe ascì San Bertumê.
===Etàe Clascica===
Vegne cuncèssa a sitadinansa rumana ai abitanti du cumprensôiu da Giuliu Ceṡare, in te l'annu 45 a.C., che sun cuscì iscrîti aa tribù Probilia. 

Sentru inpurtante du periudu ruman u l'ea a Ruve, dund'e dun stâite purtâe aa lüxe diferenti ruvine de st'epuca là, in pagus ligâu au presedente Locus Bormani, dedicâu a 'n'antiga divinitàe lìgüre, ciü arcüne tunbe e âutri resti de edifissi, cun tütta 'na séie de reperti de valù, aùa tütelâi e cunservâi.
===Mediuevu===
Quand'u càṡṡe l'Inpeu Ruman u paìṡe u 'travèrsa in periudu de decadensa, invàṡu dai Vansali, fin a l'arìvu di Biṡantin, che dan in növu inpulsu a l'ecunumia e crean de furtificasiui in ta fascia custiera e in ti valichi muntani, inütili peò de frunte ai Lungubardi e ai Franchi, ch'i portan ascì chi u scistemma feudale. 

In te l'annu 888 San Bertumê a vegne inseïa drentu au Cumitâu Arbenganéṡe, faxente parte da Marca Arduinica, 'ndandu inta divixun de Dian. Segue pe questu e vicènde da sitàe vixina, quande du 1091 a mànca Adelaide de Suṡa e u feudu u vegne pïâu da Bonifacio del Vasto, capustipite di marcheṡi de Claveṡana.&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://www.sanremonews.it/2017/08/11/mobile/leggi-notizia/argomenti/altre-notizie/articolo/la-storia-dei-paesi-della-nostra-provincia-andrea-gandolfo-ci-racconta-quella-di-san-bartolomeo-al.html|tìtolo=Andrea Gandolfo u 'cunta a stoia de San Bertumê|vìxita=2022-04-16|léngoa=IT}}&lt;/ref&gt;
===Etàe cuntempuranea===
Au dì de ancöi, u nomme u l'è cangiâu in San Bertumê au Mâ.
U l'a abitâu fin da primma di Rummai dae genti Ligüri Ingàune, stansiâe in tu Punente fra Finâ e Ineia.

== Pòsti de interesse ==

== Ecunumia ==
L'ecunumia de San Bertumê a l'è fundâ in su türismu e 'n se l'agricultüa.

== Cultüa ==

== Feste e fée ==
A féa ciü inpurtante a l'è a Féa da Cadelora ch'a se tegne a frevà.

== Vie de Cumünicasiùn ==
[[Immaggine:Sukhoi SuperJet 100 (5114494444).jpg|thumb|500px|center|Alenia Aermacchi Sukhoi Superjet 100 (RA-97004), in simma a San Bertumê du Sêrvu, 20 sétenbre du 2010]]
===Feruvìe===
San Bertumê u l'axéva ina stasiun in scia [[Ferovîa Zêna-Vintimìggia|Feruvìa Zena-Vintimïa]] au servissiu ascì da cumüna de Sêrvu, pe sta mutivasiùn chi ciamâ de Sêrvu-San Bertumê. A fermâ a l'è stâita serâ intu [[2016]] pe l'ativasiun du növu traciâu a dui binari fra [[Staçion de Andêua|Andöa]] e [[San Loenso (comun)|San Luensu au Mâ]].&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://www.riviera24.it/2016/11/ultimo-bicchiere-della-staffa-alla-stazione-di-cervo-e-san-bartolomeo-al-mare-239016/|tìtolo=Ürtimu gòttu da staffa aa stasiun de Sêrvu-San Bertumê|vìxita=2021-01-15|léngoa=IT}}&lt;/ref&gt;
{{clear}}

==Nòtte==
&lt;references/&gt;
== Autri prugètti == 
{{Interprogetto}}

{{Comûni da Provinsa de Imperia (Ineja / Pòrto Moriçio)}}
{{Contròllo de outoritæ}}</text>
      <sha1>9sefnpbfevxby6p221hjc653q2pd13h</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>231329</id>
      <parentid>231328</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T17:19:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Arbenganese</username>
        <id>12552</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5918" xml:space="preserve">{{Inpeiése}}
{{Divisione amministrativa
|Grado amministrativo = 3
|Nome = San Bertumê
|Tipo=[[Comun|cumüna]]
|Stato = ITA
|Stemma =
|Bandiera = 
|Voce stemma = 
|Voce bandiera = 
|Panorama = Cervo021.jpg
|Didascalia = Vista du paìṡe de San Bertumê
|Divisione amm grado 1 = Liguria
|Divisione amm grado 2 = Imperia
|Amministratore locale = Valerio Urso
|Partito = lista sivica de méśśu-drìta &quot;Il tuo paese&quot;
|Data elezione = 26-5-2014
|Data rielezione = 27-5-2019
|Mandato = 2
|Data istituzione = 1947
|Abitanti = 3094
|Note abitanti = [http://demo.istat.it/bilmens/index.php?anno=2019&amp;lingua=ita Dâitu Istat] - Pupulasiùn rexidente au 30 śügnu 2019.
|Aggiornamento abitanti = 30-6-2019
|Sottodivisioni = Ciàppa
|Divisioni confinanti = [[Andeua|Andöa]] (SV), [[O Çervo|Sêrvu]], [[O Dian|U Castéllu (Diàn)]], [[A Maina de Dian|A Maìna (Diàn)]], [[Dian San Pê|San Pê (Diàn)]], [[Vìlla Faròdi|Villa]]
|Zona sismica = 2
|Gradi giorno = 1240
|Nome abitanti = Spelâu
|Patrono = San Bertumê
|Festivo = 24 aùstu
|PIL = 
|PIL procapite = 
|Mappa = Map of comune of San Bartolomeo al Mare (province of Imperia, region Liguria, Italy).svg
|Didascalia mappa = Puśisiùn  da cumüna de San Bertumê in ta Pruvinsa de Inpeia (Ineia/U Portu)
|Diffusività = 
}}
'''San Bertumê''' (ascì ''San Bertumê au Mâ'' o ''San Bertumê du Sêrvu'', scrìtu intu scistémma zeneśe ''San Bertomê do Çervo'', in italiàn ''San Bartolomeo al Mare'') a l'è ina cumüna in ta Pruvinsa de Inpeia, ch'a cunta 3904 rexidenti (au [[2019]]).

== Geugrafìa ==
Sitàe balneàre da Rivêa de Punente, San Bertumê a se tröva a 9 chilometri da Inpéria, in tu cunprensôiu du Gurfu de Diàn, assemme a âutre 6 cumüne (Sêrvu, A Maina de Dian, Dian Arentìn, Dian San Pê, U Castellu de Dian e A Villa).

U mudernu abitâu u se colluca in ta fascia da costa, ucupàndu in'ârea de 11 km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;, a l'estremitê de punente da Valâ du Steria. A l'internu ghe sun ascì e frasiui de Paiöa e Ciappa, ciü e burgâe da Ruve, Puiô, Viali, Stêri, San Scimun, Richiéri, Fréschi, Servini e da Rocca.&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://www.comune.sanbartolomeoalmare.im.it/archivio/pagine/San_Bartolomeo_e_dintorni.asp|tìtolo=Cumüna de San Bertumê, dinturni|vìxita=2022-04-16|léngoa=IT}}&lt;/ref&gt;

== Stòia ==
===Etàe prerumana===
Poche e sun e testimunianse de l'etàe prerumana, difatti nu sun restâe trasse evidenti düante a duminasiun da tribù di Lìgüri Ingauni, che cuntrulavan u teritôiu cunpreṡu fra Ineja e Finâ. Se sa che generalmènte a bassa valâ du Steria a l'ea du tüttu spupulâ, sarvu quarche nücleu iṡulâu, vistu che se prefeîva luntanâse daa còsta pe méju cuntrulà e ṡone vixine. 

Cun a vitôia di Rumai in si Cartagineṡi e e pupulasiui du punente (aleâe a velli), utegnüa grassie a l'asiun militâre du cònsole Lucio Emilio Paolo in tu 181 a.C., u növu municipium arbenganeṡe u sciòrbe ascì i teritôi vixini, in ti quali caṡṡe ascì San Bertumê.
===Etàe Clascica===
Vegne cuncèssa a sitadinansa rumana ai abitanti du cumprensôiu da Giuliu Ceṡare, in te l'annu 45 a.C., che sun cuscì iscrîti aa tribù Probilia. 

Sentru inpurtante du periudu ruman u l'ea a Ruve, dund'e dun stâite purtâe aa lüxe diferenti ruvine de st'epuca là, in pagus ligâu au presedente Locus Bormani, dedicâu a 'n'antiga divinitàe lìgüre, ciü arcüne tunbe e âutri resti de edifissi, cun tütta 'na séie de reperti de valù, aùa tütelâi e cunservâi.
===Mediuevu===
Quand'u càṡṡe l'Inpeu Ruman u paìṡe u 'travèrsa in periudu de decadensa, invàṡu dai Vansali, fin a l'arìvu di Biṡantin, che dan in növu inpulsu a l'ecunumia e crean de furtificasiui in ta fascia custiera e in ti valichi muntani, inütili peò de frunte ai Lungubardi e ai Franchi, ch'i portan ascì chi u scistemma feudale. 

In te l'annu 888 San Bertumê a vegne inseïa drentu au Cumitâu Arbenganéṡe, faxente parte da Marca Arduinica, 'ndandu inta divixun de Dian. Segue pe questu e vicènde da sitàe vixina, quande du 1091 a mànca Adelaide de Suṡa e u feudu u vegne pïâu da Bonifacio del Vasto, capustipite di marcheṡi de Claveṡana.&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://www.sanremonews.it/2017/08/11/mobile/leggi-notizia/argomenti/altre-notizie/articolo/la-storia-dei-paesi-della-nostra-provincia-andrea-gandolfo-ci-racconta-quella-di-san-bartolomeo-al.html|tìtolo=Andrea Gandolfo u 'cunta a stoia de San Bertumê|vìxita=2022-04-16|léngoa=IT}}&lt;/ref&gt;
===Etàe cuntempuranea===
Au dì de ancöi, u nomme u l'è cangiâu in San Bertumê au Mâ.
U l'a abitâu fin da primma di Rummai dae genti Ligüri Ingàune, stansiâe in tu Punente fra Finâ e Ineia.

== Pòsti de interesse ==

== Ecunumia ==
L'ecunumia de San Bertumê a l'è fundâ in su türismu e 'n se l'agricultüa.

== Cultüa ==

== Feste e fée ==
A féa ciü inpurtante a l'è a Féa da Cadelora ch'a se tegne a frevà.

== Vie de Cumünicasiùn ==
[[Immaggine:Sukhoi SuperJet 100 (5114494444).jpg|thumb|500px|center|Alenia Aermacchi Sukhoi Superjet 100 (RA-97004), in simma a San Bertumê du Sêrvu, 20 sétenbre du 2010]]
===Feruvìe===
San Bertumê u l'axéva ina stasiun in scia [[Ferovîa Zêna-Vintimìggia|Feruvìa Zena-Vintimïa]] au servissiu ascì da cumüna de Sêrvu, pe sta mutivasiùn chi ciamâ de Sêrvu-San Bertumê. A fermâ a l'è stâita serâ intu [[2016]] pe l'ativasiun du növu traciâu a dui binari fra [[Staçion de Andêua|Andöa]] e [[San Loenso (comun)|San Luensu au Mâ]].&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://www.riviera24.it/2016/11/ultimo-bicchiere-della-staffa-alla-stazione-di-cervo-e-san-bartolomeo-al-mare-239016/|tìtolo=Ürtimu gòttu da staffa aa stasiun de Sêrvu-San Bertumê|vìxita=2021-01-15|léngoa=IT}}&lt;/ref&gt;
{{clear}}

==Nòtte==
&lt;references/&gt;
== Autri prugètti == 
{{Interprogetto}}

{{Comûni da Provinsa de Imperia (Ineja / Pòrto Moriçio)}}
{{Contròllo de outoritæ}}</text>
      <sha1>dv39crswocad1t7b0b4x9ukw2ih7642</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>231330</id>
      <parentid>231329</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T17:53:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Arbenganese</username>
        <id>12552</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6349" xml:space="preserve">{{Inpeiése}}
{{Divisione amministrativa
|Grado amministrativo = 3
|Nome = San Bertumê
|Tipo=[[Comun|cumüna]]
|Stato = ITA
|Stemma =
|Bandiera = 
|Voce stemma = 
|Voce bandiera = 
|Panorama = Cervo021.jpg
|Didascalia = Vista du paìṡe de San Bertumê
|Divisione amm grado 1 = Liguria
|Divisione amm grado 2 = Imperia
|Amministratore locale = Valerio Urso
|Partito = lista sivica de méśśu-drìta &quot;Il tuo paese&quot;
|Data elezione = 26-5-2014
|Data rielezione = 27-5-2019
|Mandato = 2
|Data istituzione = 1947
|Abitanti = 3094
|Note abitanti = [http://demo.istat.it/bilmens/index.php?anno=2019&amp;lingua=ita Dâitu Istat] - Pupulasiùn rexidente au 30 śügnu 2019.
|Aggiornamento abitanti = 30-6-2019
|Sottodivisioni = Ciàppa
|Divisioni confinanti = [[Andeua|Andöa]] (SV), [[O Çervo|Sêrvu]], [[O Dian|U Castéllu (Diàn)]], [[A Maina de Dian|A Maìna (Diàn)]], [[Dian San Pê|San Pê (Diàn)]], [[Vìlla Faròdi|Villa]]
|Zona sismica = 2
|Gradi giorno = 1240
|Nome abitanti = Spelâu
|Patrono = San Bertumê
|Festivo = 24 aùstu
|PIL = 
|PIL procapite = 
|Mappa = Map of comune of San Bartolomeo al Mare (province of Imperia, region Liguria, Italy).svg
|Didascalia mappa = Puśisiùn  da cumüna de San Bertumê in ta Pruvinsa de Inpeia (Ineia/U Portu)
|Diffusività = 
}}
'''San Bertumê''' (ascì ''San Bertumê au Mâ'' o ''San Bertumê du Sêrvu'', scrìtu intu scistémma zeneśe ''San Bertomê do Çervo'', in italiàn ''San Bartolomeo al Mare'') a l'è ina cumüna in ta Pruvinsa de Inpeia, ch'a cunta 3904 rexidenti (au [[2019]]).

== Geugrafìa ==
Sitàe balneàre da Rivêa de Punente, San Bertumê a se tröva a 9 chilometri da Inpéria, in tu cunprensôiu du Gurfu de Diàn, assemme a âutre 6 cumüne (Sêrvu, A Maina de Dian, Dian Arentìn, Dian San Pê, U Castellu de Dian e A Villa).

U mudernu abitâu u se colluca in ta fascia da costa, ucupàndu in'ârea de 11 km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;, a l'estremitê de punente da Valâ du Steria. A l'internu ghe sun ascì e frasiui de Paiöa e Ciappa, ciü e burgâe da Ruve, Puiô, Viali, Stêri, San Scimun, Richiéri, Fréschi, Servini e da Rocca.&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://www.comune.sanbartolomeoalmare.im.it/archivio/pagine/San_Bartolomeo_e_dintorni.asp|tìtolo=Cumüna de San Bertumê, dinturni|vìxita=2022-04-16|léngoa=IT}}&lt;/ref&gt;

== Stòia ==
===Etàe prerumana===
Poche e sun e testimunianse de l'etàe prerumana, difatti nu sun restâe trasse evidenti düante a duminasiun da tribù di Lìgüri Ingauni, che cuntrulavan u teritôiu cunpreṡu fra Ineja e Finâ. Se sa che generalmènte a bassa valâ du Steria a l'ea du tüttu spupulâ, sarvu quarche nücleu iṡulâu, vistu che se prefeîva luntanâse daa còsta pe méju cuntrulà e ṡone vixine. 

Cun a vitôia di Rumai in si Cartagineṡi e e pupulasiui du punente (aleâe a velli), utegnüa grassie a l'asiun militâre du cònsole Lucio Emilio Paolo in tu 181 a.C., u növu municipium arbenganeṡe u sciòrbe ascì i teritôi vixini, in ti quali caṡṡe ascì San Bertumê.
===Etàe Clascica===
Vegne cuncèssa a sitadinansa rumana ai abitanti du cumprensôiu da Giuliu Ceṡare, in te l'annu 45 a.C., che sun cuscì iscrîti aa tribù Probilia. 

Sentru inpurtante du periudu ruman u l'ea a Ruve, dund'e dun stâite purtâe aa lüxe diferenti ruvine de st'epuca là, in pagus ligâu au presedente Locus Bormani, dedicâu a 'n'antiga divinitàe lìgüre, ciü arcüne tunbe e âutri resti de edifissi, cun tütta 'na séie de reperti de valù, aùa tütelâi e cunservâi.
===Mediuevu===
Quand'u càṡṡe l'Inpeu Ruman u paìṡe u 'travèrsa in periudu de decadensa, invàṡu dai Vansali, fin a l'arìvu di Biṡantin, che dan in növu inpulsu a l'ecunumia e crean de furtificasiui in ta fascia custiera e in ti valichi muntani, inütili peò de frunte ai Lungubardi e ai Franchi, ch'i portan ascì chi u scistemma feudale. 

In te l'annu 888 San Bertumê a vegne inseïa drentu au Cumitâu Arbenganéṡe, faxente parte da Marca Arduinica, 'ndandu inta divixun de Dian. Segue pe questu e vicènde da sitàe vixina, quande du 1091 a mànca Adelaide de Suṡa e u feudu u vegne pïâu da Bonifacio del Vasto, capustipite di marcheṡi de Claveṡana.&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://www.sanremonews.it/2017/08/11/mobile/leggi-notizia/argomenti/altre-notizie/articolo/la-storia-dei-paesi-della-nostra-provincia-andrea-gandolfo-ci-racconta-quella-di-san-bartolomeo-al.html|tìtolo=Andrea Gandolfo u 'cunta a stoia de San Bertumê|vìxita=2022-04-16|léngoa=IT}}&lt;/ref&gt;

I pusedimenti da vàlle Steria i nu l'éan cunpletamente sutta u cuntròllu di marcheṡi, difatti sti chi i duxévan divìddela cun i muneghi du cunventu benedetin de l'Ìṡsua, ch'u l'axéva utegnüu ina quòtta de pusèssu dai predecesùi.

U 12 nuvenbre du 1172 u marcheṡe Bunifassiu I u sutuscrìve ina càrta cu-i abitànti du gùrfu dianeṡe, cun a quâle a vegne cuncessa a lìbertàe aministratìva e giüdisiària.

===Etàe cuntempuranea===
Au dì de ancöi, u nomme u l'è cangiâu in San Bertumê au Mâ.
U l'a abitâu fin da primma di Rummai dae genti Ligüri Ingàune, stansiâe in tu Punente fra Finâ e Ineia.

== Pòsti de interesse ==

== Ecunumia ==
L'ecunumia de San Bertumê a l'è fundâ in su türismu e 'n se l'agricultüa.

== Cultüa ==

== Feste e fée ==
A féa ciü inpurtante a l'è a Féa da Cadelora ch'a se tegne a frevà.

== Vie de Cumünicasiùn ==
[[Immaggine:Sukhoi SuperJet 100 (5114494444).jpg|thumb|500px|center|Alenia Aermacchi Sukhoi Superjet 100 (RA-97004), in simma a San Bertumê du Sêrvu, 20 sétenbre du 2010]]
===Feruvìe===
San Bertumê u l'axéva ina stasiun in scia [[Ferovîa Zêna-Vintimìggia|Feruvìa Zena-Vintimïa]] au servissiu ascì da cumüna de Sêrvu, pe sta mutivasiùn chi ciamâ de Sêrvu-San Bertumê. A fermâ a l'è stâita serâ intu [[2016]] pe l'ativasiun du növu traciâu a dui binari fra [[Staçion de Andêua|Andöa]] e [[San Loenso (comun)|San Luensu au Mâ]].&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://www.riviera24.it/2016/11/ultimo-bicchiere-della-staffa-alla-stazione-di-cervo-e-san-bartolomeo-al-mare-239016/|tìtolo=Ürtimu gòttu da staffa aa stasiun de Sêrvu-San Bertumê|vìxita=2021-01-15|léngoa=IT}}&lt;/ref&gt;
{{clear}}

==Nòtte==
&lt;references/&gt;
== Autri prugètti == 
{{Interprogetto}}

{{Comûni da Provinsa de Imperia (Ineja / Pòrto Moriçio)}}
{{Contròllo de outoritæ}}</text>
      <sha1>7h5gcabnmggli7lwdgkns72s1cmb7sp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>231342</id>
      <parentid>231330</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T10:38:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Arbenganese</username>
        <id>12552</id>
      </contributor>
      <comment>/* Mediuevu */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6963" xml:space="preserve">{{Inpeiése}}
{{Divisione amministrativa
|Grado amministrativo = 3
|Nome = San Bertumê
|Tipo=[[Comun|cumüna]]
|Stato = ITA
|Stemma =
|Bandiera = 
|Voce stemma = 
|Voce bandiera = 
|Panorama = Cervo021.jpg
|Didascalia = Vista du paìṡe de San Bertumê
|Divisione amm grado 1 = Liguria
|Divisione amm grado 2 = Imperia
|Amministratore locale = Valerio Urso
|Partito = lista sivica de méśśu-drìta &quot;Il tuo paese&quot;
|Data elezione = 26-5-2014
|Data rielezione = 27-5-2019
|Mandato = 2
|Data istituzione = 1947
|Abitanti = 3094
|Note abitanti = [http://demo.istat.it/bilmens/index.php?anno=2019&amp;lingua=ita Dâitu Istat] - Pupulasiùn rexidente au 30 śügnu 2019.
|Aggiornamento abitanti = 30-6-2019
|Sottodivisioni = Ciàppa
|Divisioni confinanti = [[Andeua|Andöa]] (SV), [[O Çervo|Sêrvu]], [[O Dian|U Castéllu (Diàn)]], [[A Maina de Dian|A Maìna (Diàn)]], [[Dian San Pê|San Pê (Diàn)]], [[Vìlla Faròdi|Villa]]
|Zona sismica = 2
|Gradi giorno = 1240
|Nome abitanti = Spelâu
|Patrono = San Bertumê
|Festivo = 24 aùstu
|PIL = 
|PIL procapite = 
|Mappa = Map of comune of San Bartolomeo al Mare (province of Imperia, region Liguria, Italy).svg
|Didascalia mappa = Puśisiùn  da cumüna de San Bertumê in ta Pruvinsa de Inpeia (Ineia/U Portu)
|Diffusività = 
}}
'''San Bertumê''' (ascì ''San Bertumê au Mâ'' o ''San Bertumê du Sêrvu'', scrìtu intu scistémma zeneśe ''San Bertomê do Çervo'', in italiàn ''San Bartolomeo al Mare'') a l'è ina cumüna in ta Pruvinsa de Inpeia, ch'a cunta 3904 rexidenti (au [[2019]]).

== Geugrafìa ==
Sitàe balneàre da Rivêa de Punente, San Bertumê a se tröva a 9 chilometri da Inpéria, in tu cunprensôiu du Gurfu de Diàn, assemme a âutre 6 cumüne (Sêrvu, A Maina de Dian, Dian Arentìn, Dian San Pê, U Castellu de Dian e A Villa).

U mudernu abitâu u se colluca in ta fascia da costa, ucupàndu in'ârea de 11 km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;, a l'estremitê de punente da Valâ du Steria. A l'internu ghe sun ascì e frasiui de Paiöa e Ciappa, ciü e burgâe da Ruve, Puiô, Viali, Stêri, San Scimun, Richiéri, Fréschi, Servini e da Rocca.&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://www.comune.sanbartolomeoalmare.im.it/archivio/pagine/San_Bartolomeo_e_dintorni.asp|tìtolo=Cumüna de San Bertumê, dinturni|vìxita=2022-04-16|léngoa=IT}}&lt;/ref&gt;

== Stòia ==
===Etàe prerumana===
Poche e sun e testimunianse de l'etàe prerumana, difatti nu sun restâe trasse evidenti düante a duminasiun da tribù di Lìgüri Ingauni, che cuntrulavan u teritôiu cunpreṡu fra Ineja e Finâ. Se sa che generalmènte a bassa valâ du Steria a l'ea du tüttu spupulâ, sarvu quarche nücleu iṡulâu, vistu che se prefeîva luntanâse daa còsta pe méju cuntrulà e ṡone vixine. 

Cun a vitôia di Rumai in si Cartagineṡi e e pupulasiui du punente (aleâe a velli), utegnüa grassie a l'asiun militâre du cònsole Lucio Emilio Paolo in tu 181 a.C., u növu municipium arbenganeṡe u sciòrbe ascì i teritôi vixini, in ti quali caṡṡe ascì San Bertumê.
===Etàe Clascica===
Vegne cuncèssa a sitadinansa rumana ai abitanti du cumprensôiu da Giuliu Ceṡare, in te l'annu 45 a.C., che sun cuscì iscrîti aa tribù Probilia. 

Sentru inpurtante du periudu ruman u l'ea a Ruve, dund'e dun stâite purtâe aa lüxe diferenti ruvine de st'epuca là, in pagus ligâu au presedente Locus Bormani, dedicâu a 'n'antiga divinitàe lìgüre, ciü arcüne tunbe e âutri resti de edifissi, cun tütta 'na séie de reperti de valù, aùa tütelâi e cunservâi.
===Mediuevu===
Quand'u càṡṡe l'Inpeu Ruman u paìṡe u 'travèrsa in periudu de decadensa, invàṡu dai Vansali, fin a l'arìvu di Biṡantin, che dan in növu inpulsu a l'ecunumia e crean de furtificasiui in ta fascia custiera e in ti valichi muntani, inütili peò de frunte ai Lungubardi e ai Franchi, ch'i portan ascì chi u scistemma feudale. 

In te l'annu [[888]] San Bertumê a vegne inseïa drentu au Cumitâu Arbenganéṡe, faxente parte da Marca Arduinica, 'ndandu inta divixun de Dian. Segue pe questu e vicènde da sitàe vixina, quande du 1091 a mànca Adelaide de Suṡa e u feudu u vegne pïâu da Bonifacio del Vasto, capustipite di marcheṡi de Claveṡana.&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://www.sanremonews.it/2017/08/11/mobile/leggi-notizia/argomenti/altre-notizie/articolo/la-storia-dei-paesi-della-nostra-provincia-andrea-gandolfo-ci-racconta-quella-di-san-bartolomeo-al.html|tìtolo=Andrea Gandolfo u 'cunta a stoia de San Bertumê|vìxita=2022-04-16|léngoa=IT}}&lt;/ref&gt;

I pusedimenti da vàlle Steria i nu l'éan cunpletamente sutta u cuntròllu di marcheṡi, difatti sti chi i duxévan divìddela cun i muneghi du cunventu benedetin de l'Ìṡsua, ch'u l'axéva utegnüu ina quòtta de pusèssu dai predecesùi.

U 12 nuvenbre du 1172 u marcheṡe Bunifassiu I u sutuscrìve ina càrta cu-i abitànti du gùrfu dianeṡe, cun a quâle a vegne cuncessa a lìbertàe aministratìva e giüdisiària.

Vint’anni dòppu u mèximu marcheṡe u strénṡe in aleânsa cun Ṡena: sta chi a prevedéva u rifurnimentu de trüppe, a pàttu de 'na prutesiun tempestìva. A situasiun a se faxéva senpre ciü cuntruversa, cun quélla parte parte de duminiu sutta aa cumüna de Arbenga: pe rirolve se decidde, grassie aa nòmina de dui arbitri , eleṡüi du [[1196]], ch'i ricunusce u dirittu di arbenganeṡi de riséve e tàsce da parte da pupulasiun.

I patti i l'àn vìtta vìtta breve, scicumme che [[Arbenga]] a sédde, in tu  [[1198]], i sò pusedimènti ai Fràtti Uspedaliéi Gerüsulimitâi de San Giuàn.

===Etàe cuntempuranea===
Au dì de ancöi, u nomme u l'è cangiâu in San Bertumê au Mâ.
U l'a abitâu fin da primma di Rummai dae genti Ligüri Ingàune, stansiâe in tu Punente fra Finâ e Ineia.

== Pòsti de interesse ==

== Ecunumia ==
L'ecunumia de San Bertumê a l'è fundâ in su türismu e 'n se l'agricultüa.

== Cultüa ==

== Feste e fée ==
A féa ciü inpurtante a l'è a Féa da Cadelora ch'a se tegne a frevà.

== Vie de Cumünicasiùn ==
[[Immaggine:Sukhoi SuperJet 100 (5114494444).jpg|thumb|500px|center|Alenia Aermacchi Sukhoi Superjet 100 (RA-97004), in simma a San Bertumê du Sêrvu, 20 sétenbre du 2010]]
===Feruvìe===
San Bertumê u l'axéva ina stasiun in scia [[Ferovîa Zêna-Vintimìggia|Feruvìa Zena-Vintimïa]] au servissiu ascì da cumüna de Sêrvu, pe sta mutivasiùn chi ciamâ de Sêrvu-San Bertumê. A fermâ a l'è stâita serâ intu [[2016]] pe l'ativasiun du növu traciâu a dui binari fra [[Staçion de Andêua|Andöa]] e [[San Loenso (comun)|San Luensu au Mâ]].&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://www.riviera24.it/2016/11/ultimo-bicchiere-della-staffa-alla-stazione-di-cervo-e-san-bartolomeo-al-mare-239016/|tìtolo=Ürtimu gòttu da staffa aa stasiun de Sêrvu-San Bertumê|vìxita=2021-01-15|léngoa=IT}}&lt;/ref&gt;
{{clear}}

==Nòtte==
&lt;references/&gt;
== Autri prugètti == 
{{Interprogetto}}

{{Comûni da Provinsa de Imperia (Ineja / Pòrto Moriçio)}}
{{Contròllo de outoritæ}}</text>
      <sha1>2kftxzo5t97tqb6ec4fy09j9cgg4oyf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gêxa de Sant'Ànna</title>
    <ns>0</ns>
    <id>17035</id>
    <revision>
      <id>231340</id>
      <parentid>230241</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T10:13:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>N.Longo</username>
        <id>12052</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>wl</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10878" xml:space="preserve">{{Grafîa ofiçiâ}}
[[Immaggine:Genova-chiesa_sant'anna-facciata.jpg|miniatura|Gêxa de Sant'Ànna, vìsta da faciâta|333x333px]]
A '''gêxa de Sant'Ànna''', con l'arénte convénto e a speçiàia di pàddri [[Órdine di Carmelitén Descâsci|Carmelitén Descâsci]], a l'é 'n scîto sâcro [[Catoliceximo|catòlico]] de [[Zena|Zêna]], inte l'antîgo bórgo de Bachérnia, in [[Castelétto (Zêna)|Castelétto]]. A gêxa, co-i sò âti [[Plâtano|plâtani]] e o [[Riseu (mozàico)|riseu]] típico de [[Crêuza|crêuze]] zenéixi, e a vixìnn-a Montâ Bachérnia, co-a sò vìsta mâvegiôza in sciô [[Górfo de Zena|Górfo de Zêna]], o [[Pórto de Zêna|pórto]] e a [[Céntro stòrico de Zêna|çitæ vêgia]], sôn 'na delìçia inatéiza into mêzo da çitæ.

== Stöia  ==
O convénto o l'é stæto fondòu into [[1584]] da-o præve [[Nichiôzo Döia (1539-1594)|Nichiôzo Döia]], ritornòu da-a [[Spagna|Spágna]] co-in grùppo de pàddri Carmelitén Descâsci da rifórma da [[Sànta Têxo d'Ávila]] e de [[Sàn Zâne da Crôxe]] pe fondâ 'n convénto inta [[Repubbrica de Zena|Repùbrica de Zêna]]. In particolâ, quélla zenéize a l'é stæta a prìmma fondaçión de fêua da Spàgna, ciù ò mêno vìnt'ànni dòppo a rifórma mæxima de l'órdine&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Çitta web|url=http://www.erboristeriadeifrati.it/storia/|tìtolo=Antîga Speçiàia Sant'Ànna - Stöia|léngoa=IT|vìxita=2022-05-26}}&lt;/ref&gt;.

Inte quélli ànni a zöna a l'êa de fêua de pòrte da çitæ e a l'êa indicâ co-o nómme de Bachérnia, nómme ch'o l'é arestòu scìnn-a-a giornâ d'ancheu pe indicâ sto tòcco chi da crêuza che da-a Ciàssa do Portéllo a l'arîva a-e Miâge de Ciàppe, reciamàndo i frûti do gràn nùmero de ciànte de rêuza sarvæga chi gh'êa chi&lt;ref&gt;{{Çitta|Prâga, 2016|pp. 25-26}}&lt;/ref&gt;. A gêxa a l'é stæta fondâ in sciô scîto de 'na capelétta itinerâia dedicâ pròpio a Sant'Ànna méntre âtre dôe capélle, dedichæ a Sànt'Êmo e a Sàn Benàrdo, són stæte caciæ zu aprêuvo a-a costruçión de Miâge Nêuve into [[1626]], ch'àn riparòu tùtta l'àrea drénto a-a çénta da çitæ.

Pöco dòppo a fondaçión do convénto, l'é stæta avèrta 'na speçiàia ascì, ch'a l'atirâva bén bén di maròtti ch'àivan bezéugno de cûe. I ciù antîghi papê stòrichi lighæ a-a speçiàia remóntan scìnn-a-o [[1650]], de quànde émmo 'na mençión de 'na &quot;''spezieria''&quot; di Carmelitén Descâsci. Inti papê gh'é scrîto de cómme o præ Martìn de Sàn Tögno (1638-1721) &quot;o sciortîva tùtti i giórni p'arechéugge quéllo do quæ gh'êa de bezéugno pe-i remédi [...] da lê arivâvan bén bén de maròtti e mîga tùtti goarîvan da-a moutîa co-o mæximo remédio, [...] gh'êa de bezéugno de preparâ vàrie poçioìn, remédi e inciàstri&quot;&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;.
[[Immaggine:Genova-chiesa sant'anna-sagrato.jpg|sinistra|miniatura|250x250px|O [[Riseu (mozàico)|riseu]] da gêxa de Sant'Ànna]]
Za a partî da-o [[XVIII secolo|Sèteçénto]] inta zöna, òrmâi protètta da-e miâge, l'êa comensòu 'n procèsso d'urbanizaçión sùb-urbâna, co-o convénto ch'o l'é fîto diventòu o pónto de riferiménto do bórgo in fórte cresciànsa&lt;ref&gt;{{Çitta|Prâga, 2016|p. 25}}&lt;/ref&gt;. Óltre a-e câze ciù rùsteghe són arivæ in quélli ànni e prìmme vìlle, tra e quæ se peu regordâ a pàrte ciù antîga de [[Vìlla Màddre Cabrini]] in sciâ Montâ Bachérnia, scitoâ no goæi distànte da l'àstrego da gêxa.

I regìstri da speçiàia són asæ inportànti pe ricostroî a vìtta into quartê, riportàndo i nómmi e o mestê di sò cliénti, óltre che i remédi dêuviæ. In particolâ, tra quélli ciù comùn gh'êa a [[mànna]], e tavolétte cóntra i vèrmi, o [[sùcou giànco]], i dechéutti de [[chìnn-a]], e sæ d'Inghiltæra, a [[canélla]], o [[rozòlio]], 'n ingoénto de sciôe de [[papâvou]], 'na &quot;bìbita spiritôza (alcòlica) de incénso, mîra, aloè e spìrito de vìn&quot; e l'ingoénto pi-â [[Rógna (moutîa)|rógna]]. Tra i sò cliénti, inti prìmmi ànni de l'[[XIX secolo|Eutoçénto]] gh'êa o mêgo Àngiou Bruzick, o chirùrgo Ròcco Artisi de [[Ôtri]], o cónso de [[Danemarca|Danimàrca]] Giöxèppe Alésci Morellet, a speçiàia de l'[[uspiâ de Pamatón]] (ch'a l'acatâva sorviatùtto l'estræto de chìnn-a e rêuze rósse sécche), e Carmelitén Descâse de Sànta Têxo, e móneghe de Sàn Silvèstro e quélle de Sàn Gêumo, o pàreco d[[A Croxe|a Crôxe]]. Quàrche ànno dòppo a speçiàia a l'é stæta contatâ da 'n avoxòu e discùsso mêgo de [[Pariggi|Parìggi]], o dotô [[Louis Le Roy]], outô de &quot;A mêxìnn-a curatîva&quot; publicâ a [[Napoli|Nàpoli]] into [[1825]] inte quàttro volùmmi&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;.

L'urbanizaçión da fìn de l'Eutoçénto a l'à portòu a l'avertûa da coscì dîta [[Circonvalaçión a Mónte]], co-o nêuvo [[Córso Magénta (Zêna)|Córso Magénta]] e a [[Funicolâre de Sant'Anna|funicolâre de Sant'Ànna]] che són stæti realizæ apénn-a ciù a vàlle da gêxa. A ògni mòddo, a despæto do tàggio da crêuza che da-o Portéllo a mónta scìnn-a Sant'Ànna, no gh'é stæto 'n gràn reméscio da tranquilitæ do bórgo, ch'o se destàcca da-i quartê d'în gîo&lt;ref&gt;{{Çitta|TCI, 2009|pp. 183-184}}&lt;/ref&gt;. A Ciàssa de Sant'Ànna, co-i sò âti plâtani e l'àstrego de prîe e moìn tìpico de crêuze zenéixi, e o péuzzo de Bachérnia, de dónde gh'é 'na bèlla vìsta in sciô [[Pòrto de Zêna|pòrto]] e o [[Céntro stòrico de Zêna|céntro stòrico]], són ancón a-a giornâ d'ancheu 'n scîto sugestîvo e apartòu a pöchi menûti da-a centrâle [[Ciàssa Corvétto]].

L'antîga speçiàia de Sant'Ànna a l'é ancón avèrta e, pe arivâghe, bezéugna pigiâ 'n ascensô privòu scitoòu inta galerîa a l'intrâ da staçión de vàlle de l'[[ascensô Magénta-Cròcco]]&lt;ref&gt;{{Çitta lìbbro|outô=Giànpiêro Orsélli|outô2=Patrìçia Travèrso|tìtolo=Genova che scende e che sale|url=https://books.google.it/books?id=qPnFoQEACAAJ|ànno=2015|editô=Il Canneto|léngoa=IT|p=201|ISBN=88-96-43078-X}}&lt;/ref&gt;.

== Descriçión ==
A gêxa de Sant'Ànna, formâ da 'na sôla navâta con vàrie capélle in scî lâti, a l'à 'n bèllo portâ de màrmo co-în'architrâve decorâ da 'n basoriliêvo do Çinqueçénto ch'o rafigûa a Sàcra Famìggia. Tra e òpere conservæ a-o sò intèrno, gh'é 'n grànde grùppo de stàtoe de màrmo in sce l'artâ magiô ch'o rafigûa Sant'Ànna e Màia, realizòu da-o scultô zenénize [[Françésco Màia Scciafìn]]. Gh'é ascì vàrie pitûe, tra e quæ se pêuan aregordâ o ''Martìrio de Sànt'Andrîa'' e o ''Martìrio de Sànt'Órsola'' do [[Doménego Fiazélla]], o ''Sàn Giöxèppe e l'àngiou'' de l'[[Agostìn Cianpéllo]] e o ''Gexù e Sànta Têxo'' do [[Castelìn Castéllo]]. Gh'é pöi o ''Spozægo da Vèrgine'', de schêua spagnòlla do [[XVI secolo|sécolo XVI]], quàttro stàtoe de stùcco di Sànti carmelitén fæte da-o [[Zâne Batìsta Garavénta]] into [[XIX secolo|sécolo XIX]] e ''Sànta Têxo do Banbìn'' do [[Ricàrdo Ferâri]] (1928). Gh'é ascì de âtre òpere minoî de [[Rélio Lòmi]], de [[Tögno Màia Vasàllo]], do za minsonòu [[Castelìn Castéllo]] e de [[Sànto Bertélli]], ch'o l'à realizòu e pitûe in sciô vòrto into [[1882]]. Drénto a-a gêxa gh'é pöi vàrie tónbe, fæte tra i sécoli XVI e XVIII, óltre a 'n véllo recamòu da Sàn Têxo&lt;ref&gt;{{Çitta|TCI, 2009}}&lt;/ref&gt;.

L'[[òrgano a cànne]] da gêxa o l'é 'n'òpera do ''[[Nicomede Agati]]'' do [[1852]] e restaorâ da-o [[Lusciàndro Còrno]] into [[1992]]. Scibén ch'o l'à de dimenscioìn picìnn-e, o l'é 'n bèllo ezénpio d'inzegnàia &quot;òrganàia&quot;, pigiàndo pöco spàçio ma con l'ûzo de vàrri scistêmi p'aomentâ e sonoritæ de l'instruménto. L'òrgano, a [[Scistêma de trasmisción (òrgano)|trasmisción mecànica]], o l'à 'na sôla tastêa de çinquànta tàsti, con prìmma òtâva cromàtica estéiza, e 'na [[Pedalêa|pedalêa a leterìn]] con dîsètte pedâli con prìmma òtâva cromàtica estéiza e unîa in mòddo fìsso a-o manoâle. 

== Galerîa d'inmàgine ==
&lt;gallery widths=&quot;200&quot; heights=&quot;180&quot;&gt;
Immaggine:Genova-chiesa sant'anna-portale.jpg|O portâ de màrmo co-in basoriliêvo do Çinqueçénto ch'o rafigûa a Sàcra Famìggia
Immaggine:Genova-chiesa sant'anna-cupola e campanile.jpg|Gêxa de Sant'Ànna: cópola e canpanìn
Immaggine:Saint Anne and the Virgin by Francesco Maria Schiaffino, 1755.jpg|[[Françésco Màia Scciafìn]], ''Sant'Ànna e Màia'', 1755
&lt;/gallery&gt;

== Nòtte ==
&lt;references /&gt;

== Bibliografîa ==
* {{Çitta lìbbro|tìtolo=Descrizione di Genova e del genovesato|url=https://books.google.it/books?id=FGESLklkkKQC&amp;hl=it&amp;pg=PA189#v=onepage&amp;q&amp;f=false|ànno=1846|editô=Tipografia Ferrando|çitæ=Zêna|léngoa=IT|p=189|volùmme=3|capìtolo=Sant'Anna}}
* {{Çitta lìbbro|outô=Giöxèppe Marsenâ|outô2=Françésco Repétto|tìtolo=Dizionario delle chiese di Genova|url=https://books.google.it/books?id=3ZTyAQAACAAJ|ànno=1974|editô=Tolozzi|çitæ=[[Zena|Zêna]]|léngoa=IT|volùmme=11|òpera=La nostra città}}
* {{Çitta lìbbro|outô=Làoro Magnén|tìtolo=Chiesa di Sant'Anna|url=https://books.google.it/books?id=xLtKHAAACAAJ|ànno=1979|editô=Sagep|çitæ=[[Zena|Zêna]]|léngoa=IT|òpera=Guide di Genova|volùmme=90}}
* {{Çitta lìbbro|outô=AA. VV.|tìtolo=Chiese di Genova|url=https://books.google.it/books?id=7d2GvgAACAAJ|ànno=1986|editô=Sagep|çitæ=[[Zena|Zêna]]|léngoa=IT|volùmme=n. 8}}
* {{Çitta lìbbro|outô=Nàdia Pazìn Pagliê|outô2=Rinangiòu Pagliê|tìtolo=Chiese in Liguria|url=https://books.google.it/books?id=DjFJAQAAIAAJ|ànno=1990|editô=Sagep|çitæ=[[Zena|Zêna]]|léngoa=IT|ISBN=88-70-58361-9}}
* {{Çitta lìbbro|outô=Touring clùb italiàn|tìtolo=Liguria|url=https://books.google.it/books?id=hMljPwAACAAJ|ànno=2009|editô=Touring Editore|léngoa=IT|ISBN=88-36-54803-2|ediçión=7|cid=TCI, 2009}}
* {{Çitta lìbbro|outô=Corìnn-a Prâga|tìtolo=Andar per creuse oltre il centro storico 2. Itinerari dal Portello, dal Vico della Croce Bianca e da via Balbi verso la Porta delle Chiappe|url=https://books.google.it/books?id=mMMivgAACAAJ|ànno=2016|editô=ERGA|çitæ=Zêna|léngoa=IT|cid=Prâga, 2016|ISBN=88-81-63933-5}}

== Vôxe corelæ ==
* [[Ascensô Magénta-Cròcco]]
* [[Gêxa abaçîa da Madonna da Sanitæ|Gêxa abaçîa da Madònna da Sanitæ]]
* [[Funicolâre de Sant'Anna|Funicolâre de Sant'Ànna]]
* [[Vìlla Màddre Cabrini]]

== Âtri progètti ==
{{Interprogetto}}

== Colegaménti estèrni ==
* {{Çitta web|url=https://www.irolli.it/chiesa_genova/13/chiesa-di-santanna.html|tìtolo=Gêxa de Sant'Ànna|léngoa=EN, IT|vìxita=2022-05-26}}
* {{Çitta web|url=https://www.amiciorganogenova.org/org_santanna.php|tìtolo=Gêxa de Sant'Ànna - L'òrgano|léngoa=IT|vìxita=2022-05-26}}

[[Categorîa:Architettûe de Zena]]</text>
      <sha1>5u5bebajv6uro83njy7d290qtxntifu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>AMT</title>
    <ns>0</ns>
    <id>17044</id>
    <revision>
      <id>231339</id>
      <parentid>230212</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T10:13:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>N.Longo</username>
        <id>12052</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>wl</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6004" xml:space="preserve">{{Grafîa ofiçiâ}}
{{Inpréiza
|nómme = AMT - Azienda Mobilità e Trasporti
|lögo = AMT (Genua) logo.svg
|dæta fondaçión = 1895 (conscideràndo o perîodo cómme [[UITE]])
|lêugo fondaçión = [[Zena|Zêna]]
|naçión = ITA
|sêde = [[Zena|Zêna]]
|persónn-e ciâve = Marco Beltrami (Aministratô ùnico)&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://www.amt.genova.it/amt/amministrazione-trasparente/organizzazione/|tìtolo=Scîto ofiçiâ - òrganizaçión|léngoa=IT|vìxita=2021-08-29}}&lt;/ref&gt;
|setô = Traspòrti
|prodûti = Traspòrto pùblico
|ùtile nétto = 96822 €
|ànno ùtile nétto = 2019
}}
A '''AMT''' ('''Azienda Mobilità e Trasporti'''), a l'è unn-a Societæ pe Açioîn zenéize, ch'a gestisce i traspòrti públici do [[Zena|Comûne de Zêna]] e da [[Çittæ metropolitann-a de Zena|Çittæ Metropolitann-a de Zêna]]. O Comûne o l'è o propietâio do 100% de açioîn.

== Stöia ==
[[Immaggine:Genova mappa tram 1901.svg|miniatura|280x280px|A ræ di tranvài de Zena into [[1901]]]]
* Inte l'Eutoçénto gh'ean træ societæ: a FEF (''Società di Ferrovie Elettriche e Funicolari''), a TO (''Società Tramways Orientali'') e a ''Compagnia Generale Francese dei Tram''
* Into [[1895]], a AEG a fónda dôe nêuve societæ - a OEG (''Officine Elettriche Genovesi'') e a [[UITE]] (''Società Unione Italiana Tram Elettrici'') - che dóppo a l'incòrpora tùtte e âtre inte 'na ræ tranviària de çinquantetrèi chilòmetri. 
* Into [[1927]], o Comun de Zêna o s'acàtta a magiorànsa de açioîn da UITE.
* Into [[1965]], o Comun de Zêna o s'acàtta tútte e açioìn da UITE e násce a AMT.
* Into [[1999]], a AMT a vêgne privatizâ, ma a l'arèsta de propietæ do Comum.
* Fra o [[2020]] e o [[2021]] AMT a sciòrbe ascì e fonçioîn de [[ATP Esercizio|ATP eserciçio]].

== Servìçi e inpiànti gestìi ==
[[Immaggine:Genova filobus Nunziata.jpg|miniatura|280x280px|Filobus inta Ciássa da Nonsiâ, Zêna]]
A-a giornâ d'ancheu AMT a gestìsce:
* 160 autolìnie urbànn-e.
* 1 lìnea metropolitànn-a (Brin Certôza-Brignole).
* 1 ræ de fìlobus (Lìnea 20: Ciàssa Vittorio Veneto - Vîa Rimassa)
* 2 funicolâri.
* 1 ferovîa a dentêa (Prínçipe-Granaieu).
* 1 ferovîa a scartaménto ridûto (Manin - Casella).
* 11 ascensoî.
* 1 servìçio navâle (''nave-bus'').
* 3 lìnie de bus a ciamâta (Pêgi, Bösanæo, Val Bezàgno).
* 1 servìçio a ciamâta pe-i disàbili.

=== Inpiànti particolâri ===
* A [[Funicolâre Zecca-Righi]] a colêga o làrgo da Zecca a-e altûe do Rîghi. A pendénsa media a l'é do 19,91%, méntre a pendénsa màscima a l'é do 35%. A l'é stæta inaogurâ inte doî tenpi: into 1895 o tòcco de mónte e into 1897 o tòcco de valle, tùtto in galerîa. Conpréize a staçión de vàlle e a staçión de mónte, a gh'a sètte fermâte.
* A [[Funicolâre de Sant'Anna]] a colêga ciàssa Portèllo co-a vîa Bertâni, a l'incrôxo con [[Córso Magénta (Zêna)|Córso Magénta]]. A l'è stæta inaogurâ a-i 26 de novénbre do 1891. A pendénsa media a l'é do 15,33%, méntre a pendénsa màscima a l'é do 17%. A no gh'à de fermâte intermèdie.
* L'[[Ascensô Castéllo d'Albertis-Montegalétto|Ascensôre Castéllo d'Albertis-Montegalétto]] o colêga vîa Bàlbi, vixin a-a staçión feroviâria de Prínçipe co-o Córso Dógali, vixìn a-o Castéllo d'Albèrtis. Dóppo a trasformaçión do 2004, o l'é diventòu 'n particolâre inpiànto de traspòrto pùblico ch'o l'unìsce 'n scistêma de típo funicolâre co-un de típo ascensorìstico. O no gh'a de fermâte intermèdie.
* A [[Ferovîa Prìnçipe-Granaieu|ferovîa a dentêa Prínçipe-Granaieu.]]
* A [[Ferrovia Zena-Casella|ferovîa a scartaménto ridûto Manin-Casella]].
* L'[[Ascensôre de Castelletto]].
* L'[[Ascensô de Quéssi|Ascensôre de Quéssi]].

== Galerîa d'inmàgine ==
&lt;gallery widths=&quot;150&quot;&gt;
Immaggine:BMB 230 AMT Genova.jpg|Òutobo AMT, Zêna
Immaggine:Genova, Funicolare del Righi, cartolina a colori.jpg|Funicolâre Zécca-Ríghi, Zêna
Immaggine:A5 ferrovia genova casella.jpg|Ferovîa a scartaménto ridûto Manin-Casella
Immaggine:Ascensore di Castelletto.JPG|Ascensôre de Castelletto
Immaggine:Ascensore Castello d Albertis-Montegalletto 01.jpg|Ascensôre de Montegalétto
Immaggine:AMT VanHool NewAG300T (2111) - 01 - via XX Settembre, Genoa.jpg|Filobus da AMT, Zêna
&lt;/gallery&gt;

== Nòtte ==
&lt;references /&gt;
== Bibliografîa ==
* {{Çitta lìbbro|outô=|tìtolo=Storia del trasporto pubblico a Genova|url=https://books.google.it/books?id=V8VrHAAACAAJ|ànno=1980|editô=SAGEP Editrice|çitæ=Zêna|léngoa=IT|pp=131-138|capìtolo=La funicolare Sant'Anna}}
* {{Çitta lìbbro|outô=Elisabetta Capelli|outô2=Franco Gimelli|outô3=Mauro Pedemonte|tìtolo=Trasporto pubblico a Genova fra cronaca e storia|url=https://books.google.it/books?id=EFaIAAAACAAJ|ànno=1991|editô=De Ferrari|çitæ=Zêna|léngoa=IT|pp=301-304|capìtolo=Dall'acqua all'elettricità|ISBN=88-71-72017-2}}
* {{Çitta lìbbro|outô=Giovanni Cornolò|outô2=Francesco Ogliari|tìtolo=Si viaggia ... anche all'insù: le funicolari e gli ascensori pubblici d'Italia. 1880-1900|url=https://books.google.it/books?id=V9_5ZwEACAAJ|ànno=2004|editô=Arcipelago Edizioni|çitæ=Milàn|léngoa=IT|pp=282-301|volùmme=1|capìtolo=La funicolare di Sant'Anna a Genova|ISBN=88-76-95261-6}}
* {{Çitta publicaçión|outô=Giuseppe Viscardi|ànno=2012|méize=màrso|tìtolo=Genova oltre le ferrovie|revìsta=I Treni|nùmero=346|pp=30-32|léngoa=IT}}
* {{Çitta lìbbro|outô=Corrado Bozzano|outô2=Roberto Pastore|outô3=Claudio Serra|tìtolo=Genova in salita|url=https://books.google.it/books?id=3cL1jgEACAAJ|ànno=2014|editô=Nuova editrice genovese|çitæ=Zêna|léngoa=IT}}

== Vôxe corelæ ==
* [[Zena]]
* [[Funicolâre]]

== Âtri progètti ==
{{Interprogetto}}

== Colegaménti estèrni ==
* {{Çitta web|url=https://www.amt.genova.it/amt/|tìtolo=Scîto ofiçiâ|léngoa=IT|vìxita=2021-08-29}}

{{Contròllo de outoritæ}}

[[Categorîa:Traspòrti de Zêna]]
[[Categorîa:Inpréize‎]]</text>
      <sha1>41c1vhqo8aq9j8rb92c1hom1hkd8fw2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Funicolâre de Sant'Anna</title>
    <ns>0</ns>
    <id>17051</id>
    <revision>
      <id>231338</id>
      <parentid>230210</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T10:12:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>N.Longo</username>
        <id>12052</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>wl</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8750" xml:space="preserve">{{Grafîa ofiçiâ}}
[[Immaggine:Funicolare Sant Anna 03..png|miniatura|Funicolâre de Sant'Ànna, staçión de mónte inta Stràdda Bertâni.|250x250px]]
A '''funicolâre de Sant'Ànna''' a l'é 'na lìnea de traspòrto [[funicolâre]] da çitæ de [[Zêna]] ch'a colêga Ciàssa Portéllo co-a Stràdda Bertâni, a l'incrôxo con [[Córso Magénta (Zêna)|Córso Magénta]]. A l'é gestîa da-a socjêtæ de traspòrto pùblico [[AMT]], controlâ da-o Comùn. Con pöchi pàssi a pê a l'é colegâ con l'[[Ascensô Magénta-Cròcco]]. 

== Stöia ==
=== A funicolâre a ægoa (1891-1979) ===
[[File:Sant'Anna funicular.jpg|thumb|left|A staçión de mónte inte 'na cartolìnn-a de l'iniçio do Nêuveçénto|250x250px]]
Quéllo de Sant'Ànna o l'é o ciù vêgio tra i inpiànti a còrda costroîi inta çitæ de Zêna. 

Inouguròu a-i 26 de novénbre do [[1891]], l'inpiànto o l'àiva a l'época 'n fìn turístico&lt;ref&gt;{{Çitta|Bozzano, Pastore &amp; Serra, 2014|p. 18}}&lt;/ref&gt;. A lìnia a l'êa stæta progetâ co-in scistêma de fonçionaménto a [[ægoa]] bazòu in sciô prinçìpio di contrapéixi: o condutô da vetûa de mónte o l'inpîva o grànde serbatöio poxiçionòu inta pàrte bàssa do veìcolo, calcolàndo a quantitæ d'ægoa in sciâ bâze do nùmero de pasagê drénto l’unn-a e l’âtra vetûa&lt;ref&gt;{{Çitta|Bozzano, Pastore &amp; Serra, 2014|pp. 23, 41}}&lt;/ref&gt;. O péizo magiô da vetûa de mónte o permetéiva dónca o trascinaménto de quélla a vàlle, colegâ co-ina còrda ch'a pasâva in sce 'na [[Taggia (macchina)|tàggia]]. Lóngo a lìnia gh'êa træ colìsse: quėlla de mêzo, co-ina dentêa, a l'êa adêuviâ pe frenâ&lt;ref&gt;{{Çitta|Bozzano, Pastore &amp; Serra, 2014|p. 24}}&lt;/ref&gt;. Pe de ciù, inte ògni vetûa gh'êa 'n frén a contrapéizo ascì, da dêuviâ in câxo d'emergénsa aprêuvo a-a rotûa da còrda.[[File:Vaccheria_Sant'Anna_Genova.png|miniatura|Publicitæ do læte do pàrco da Vìlla Acquarón, vendûo a l'iniçio do Nêuveçénto inta vacherîa da staçión de mónte |250x250px]]

A staçión de vàlle a l'é stæta inglobâ inte 'n palàçio dòppo l'apertûa da Galerîa Nîno Bixio, dónde a s'atrêuva ancón a-a giornâ d'ancheu. A staçión de mónte, pe cóntra, a l'êa fæta de légno e de cóppi, e a pàiva 'n ''chalet'' de montàgna. A staçión de mónte a l'êa dîta a &quot;vacherîa&quot; aprêuvo a-a prezénsa, a l'iniçio do Nêuveçénto, de 'na bitêga de læte frésco, ch'o vegnîva da-e stàlle da vixìnn-a Vìlla Acquarón, d'ancheu dîta [[Vìlla Màddre Cabrini|Vìlla Máddre Cabrini]].   

=== A conversción a-a traçión elétrica (1979) ===
[[Immaggine:Museo dei Trasporti Autofilotramviari Santo Stefano di Magra (SP) vecchia funicolare ad acqua di sant'anna Genova.jpg|sinistra|miniatura|250x250px|Unn-a de vêge vetûe da funicolâre, a l'é conservâ into [[mûzeo di Traspòrti Aotofilotranviàrri]] de [[San Steva|Sàn Stêva]]]]
Aprêuvo a-e nêuve normatîve de seguéssa pe-i inpiànti funicolâri do [[1975]], gh'é stæta a domànda da [[Motorizaçión civîle]] de convertî st'inpiànto chi a-a traçión elétrica. In prinçìpio l'AMT a l'à tentòu d'òtegnî 'n conpromìsso co-o Ministêro di Traspòrti, voéndo fâ sôlo quàrche modìfica de mòddo de tegnî o particolâ scistêma a ægoa. Defæti quéllo de Sant'Ànna, depoî a serâ da funicolâre d'Orviêto (a prìmma a dêuviâ quésto scistêma), o l'êa arestòu l'ùrtimo inpiànto dotòu de 'n scistêma a ægoa. A despæto do favô di çitadìn e do Comùn, inte l'òtôbre do [[1978]] o ministêro o no l'à concèsso âtre déroghe e a funicolâre a l'é stæta dónca serâ&lt;ref&gt;{{Çitta|Bozzano, Pastore &amp; Serra, 2014|pp. 43-44}}&lt;/ref&gt;.

Into [[1979]], l'AMT a l'à decîzo d'inandiâ a refæta de l'inpiànto, pasàndo dónca a-a traçión elétrica e conservàndo de quéllo vêgio sôlo strutûe e cazaménti. S'é dovûo coscì adatâ e dôe staçioìn da lìnia a-o nêuvo scistêma, óltre che l'òficìnn-a scitoâ a-a meitæ do percórso. A sâla màchine a l'é stæta realizâ inte 'n locâle sott'a-a staçión de Stràdda Bertâni, a ògni mòddo sénsa alterâ a sò strutûa. E vetûe són stæte sostitoîe con de âtre ciù picìnn-e e spedîe che, scibén ch'àivan tùtte dôe 'na postaçión de comàndo, poéivan êse goidæ da 'n sôlo òperatô in sce unn-a de dôe.

O nêuvo inpiànto o l'é intrôu in servìçio into [[1980]].[[Immaggine:Genoa - funicular.jpg|miniatura|Vetûa modèrna inta staçión de mónte|250x250px]]
=== L'incéndio e a funicolâre modêrna (1989) ===
A-i 16 de novênbre do [[1989]] a staçión de mónte, co-o sò cafè e a vetûa ch'a se trovâva lîe, a l'é stæta do tùtto destrûta da 'n incéndio, do quæ e còuze no són mâi stæte mìsse in ciæo&lt;ref&gt;{{Çitta publicaçión|outô=Alessandro Sasso|ànno=1991|méize=Agósto|tìtolo=MF Notizie|revìsta=Mondo Ferroviario|nùmero=62|p=67|léngoa=IT}}&lt;/ref&gt;. Co-a sò ricostruçión, a fermâta de Stràdda Bertâni a l'é stæta refæta ciù sénplice e modèrna. Sti travàggi chi són finîi into méize de zenâ do [[1991]] e, into lùggio sucescîvo, a funicolâre a l'à començòu tórna a fonçionâ&lt;ref&gt;{{Çitta|Bozzano, Pastore &amp; Serra, 2014|p. 48}}&lt;/ref&gt;. A-a giornâ d'ancheu a l'é asæ utilizâ pò-u traspòrto pùblico di abitànti da zöna.

== Caraterìstiche ==
* Staçioìn: 2
** Ciàssa do Portéllo (de vàlle)
** Stràdda Bertâni-Córso Magénta (de mónte)
* Altitùdine staçión de vàlle: 20&amp;nbsp;m s.l.m.
* Altitùdine staçión de mónte: 74&amp;nbsp;m s.l.m.
* Diferénsa d'altitùdine: 54,18 m
* Longhéssa: 357&amp;nbsp;m
* Pendénsa: 15,33% (média); 17% (màscima).
* Capaçitæ de vetûe: 30&amp;nbsp;pasagê
* Velocitæ de vetûe: 4&amp;nbsp;m/s
* Scartaménto de colìsse: 1200&amp;nbsp;mm 
* Diàmetro do câo de traçión: 18&amp;nbsp;mm

== Galerîa d'inmàgine ==
&lt;gallery widths=&quot;180&quot; heights=&quot;160&quot;&gt;
Immaggine:Funicolare Sant Anna 01.jpg|Vìsta da lìnia da-a staçión de mónte
Immaggine:Funicolare Sant Anna 02.jpg|Vìsta da lìnia da-a staçión de vàlle
Immaggine:Sant'Anna funicular at Via Bertani station - Genoa.jpg|Vetûa modèrna in arîvo inta staçión de mónte
Immaggine:SAnna4.jpg|A funicolâre méntre a pàssa depoî a-o Palàçio &quot;Odero&quot;, progetòu da-o [[Màrco Rélio Cròtta]]
Immaggine:SAnna3.jpg|A funicolâre vìsta da-o drénto da vêgia staçión de mónte
&lt;/gallery&gt;

==Nòtte==
&lt;references /&gt;

== Bibliografîa ==
* {{Çitta lìbbro|outô=AMT|tìtolo=La funicolare Sant'Anna|url=https://books.google.it/books?id=WS87xQEACAAJ|ànno=1980|editô=SAGEP Editrice|çitæ=Zêna|léngoa=IT|pp=131-138|òpera=Storia del trasporto pubblico a Genova}}
* {{Çitta lìbbro|outô=Elisabetta Capelli|outô2=Franco Gimelli|outô3=Mauro Pedemonte|tìtolo=Dall'acqua all'elettricità|url=https://books.google.it/books?id=EFaIAAAACAAJ|ànno=1981|editô=De Ferrari|çitæ=Zêna|léngoa=IT|pp=301-304|òpera=Trasporto pubblico a Genova fra cronaca e storia|ISBN=88-7172-017-2}}
* {{Çitta lìbbro|outô=Giovanni Cornolò|outô2=Francesco Ogliari|tìtolo=Volume primo (1880-1900)|url=https://books.google.it/books?id=V9_5ZwEACAAJ|ànno=2004|editô=Arcipelago Edizioni|çitæ=Milàn|léngoa=IT|pp=282-301|volùmme=1|òpera=Si viaggia… anche all'insù: Le funicolari d'Italia|capìtolo=La funicolare di Sant'Anna a Genova|ISBN=88-7695-261-6}}
* {{Çitta publicaçión|outô=Giuseppe Viscardi|ànno=2012|méize=Màrso|tìtolo=Genova oltre le ferrovie|revìsta=I Treni|nùmero=346|pp=30-32|léngoa=IT}}
* {{Çitta lìbbro|outô=Corrado Bozzano|outô2=Roberto Pastore|outô3=Claudio Serra|tìtolo=Genova in salita|url=https://books.google.it/books?id=3cL1jgEACAAJ|ànno=2014|editô=Nuova Editrice Genovese|çitæ=Zêna|léngoa=IT|cid=Bozzano, Pastore &amp; Serra, 2014|ISBN=978-88-88963-10-5}}

== Vôxe corelæ ==
* [[Funicolâre]]
* [[Gêxa de Sant'Ànna]]
* [[Vìlla Màddre Cabrini]]
* [[Funicolâre Zecca-Righi]]
* [[Ascensô Castéllo d'Albertis-Montegalétto|Ascensô de Montegalétto]]

== Âtri progètti ==
{{Interprogetto}}

== Colegaménti estèrni ==
* {{Çitta web|url=https://www.amt.genova.it/amt/trasporto-multimodale/funicolari/funicolare-santanna/|tìtolo=Funicolâre de Sant'Ànna|outô=[[AMT]]|léngoa=IT|vìxita=2022-05-25}}
* {{Çitta web|url=https://www.funimag.com/funimag07/GENOVA03.HTM|tìtolo=Funicolâre de Sant'Ànna (Ciàssa Portéllo - Córso Magénta)|léngoa=EN|vìxita=2022-05-25}}
* {{Çitta web|url=https://dearmissfletcher.com/2017/03/14/la-funicolare-santanna/|tìtolo=Funicolâre de Sant'Ànna|léngoa=IT|vìxita=2022-05-25}}
* {{Çitta web|url=https://www.youtube.com/watch?v=54VKUiKJ168|tìtolo=Filmìn ch'o fa védde tùtta a córsa da funicolâre|léngoa=DE|vìxita=2022-05-25}}

[[Categorîa:Traspòrti de Zêna]]</text>
      <sha1>b1uhacij0hczzap0tt5vcxdqptuti5h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ascensô Magénta-Cròcco</title>
    <ns>0</ns>
    <id>17147</id>
    <revision>
      <id>231337</id>
      <parentid>230184</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T10:12:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>N.Longo</username>
        <id>12052</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>wl</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4854" xml:space="preserve">{{Grafîa ofiçiâ}}
[[Immaggine:Ascensore Magenta Crocco Genova.png|miniatura|250x250px|O cartéllo de l'ascensô da-arénte a l'intrâ in sce Córso Magénta]]
L''''ascensô Magénta-Cròcco''' o l'é 'n inpiànto de traspòrto [[funicolâre]] verticâ pùblico da çitæ de [[Zena|Zêna]] ch'o colêga [[Córso Magénta (Zêna)|Córso Magénta]] co-a Stràdda de Antönio Cròcco, inta pàrte superiôre do quartê de [[Castelétto (Zêna)|Castelétto]]. Con pöchi pàssi a pê o l'é colegòu a-a [[Funicolâre de Sant'Anna|funicolâre de Sant'Ànna]], da quæ o l'é 'na spécce de continoaçión&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Çitta|Bozzano, Pastore &amp; Serra, 2014|pp. 169-171}}&lt;/ref&gt;.

Da-o Córso Magénta s'arîva inte st'ascensô chi pe mêzo de 'na galerîa pedonâ, inta quæ gh'é ascì 'n ascensô privòu ch'o pórta a l'[[Gêxa de Sant'Ànna|Antîga Speçiàia Sant'Ànna]]&lt;ref&gt;{{Çitta|Orselli &amp; Traverso, 2015|pp. 201-202}}&lt;/ref&gt;. A segónda intrâ a l'ascensô da [[Stràdda Acquarón (Zêna)|Stràdda Acquarón]] a peu êse dêuviâ ànche pe pasâ a-o covèrto scìnn-a-a funicolâre de Sant'Ànna&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;.

L'ascensô o l'é stæto realizòu da-a socjêtæ privâ ''Istituto Edile Immobiliare Genovese'', a quæ inte quélli ànni a costroîva e câze da Stràdda de Antönio Cròcco e da Montâ da [[Gêxa abaçîa da Madonna da Sanitæ|Madònna da Sanitæ]]. O l'à comensòu a fonçionâ into [[1933]] con dôe gabìnn-e de légno e de fêro, dòppo o l'é pasòu a-o Comùn e, into [[1966]], a l'[[AMT]]. Into [[2007]] l'inpianto o l'è stæto amodernòu&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;.

== Stöia ==
I travàggi pi-â realizaçión de l'ascensô són comensæ pe voéi de privæ çitadìn into [[1929]], ö sæ quànde, depoî a costruçión di cazaménti a-i cìvichi 10, 12 e 14 da Stràdda de Antönio Cròcco, l'inpréiza inpegnâ inta realizaçión de l'ascensô (ciamâ ''Istituto Edile Immobiliare Genovese'') a l'àiva comensòu dötréi palàççi scignorîli lóngo a Montâ de Sànta Màia da Sanitæ. A socjêtæ a no l'êa però interesâ a gestî l'inpiànto e dónca a l'à fîto propòsto a-o Comùn de Zêna d'acatâ l'ascensô, ch'o l'à acetòu pe favorî o traspòrto pùblico inte 'n'àrea de nêuva urbanizaçión ch'a no l'êa ancón colegâ da-e lìnie urbâne.

A gestión comunâle a l'é duâ da-o [[1933]] a-o [[1947]], moménto into quæ a l'é stæta afidâ a-a Socjêtæ Anònima Funicolâre Zenéize, concescionâia de l'arénte funicolâre de Sant'Ànna ascì. Into [[1956]] a gestión a l'é stæta pigiâ tórna da-o Comùn scìnn-a-o pasàggio, into [[1966]], a l'Aziénda Monicipalizâ Traspòrti, d'ancheu [[AMT|AMT Zêna]]. Co-o pasâ di ànni l'AMT a l'à efetoòu vàrri travàggi de mìssa a nêuvo de l'inpiànto, in particolâ into [[1982]], into [[1989]] e into [[2007]], quànde l'intrêgo scistêma o l'é stæto sostitoîo da un de conceçión ciù modèrna&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;. Into méize de arvî do [[2020]] l'inpiànto o l'é arivòu a-o lìmite técnico de trént'ànni de servìçio e dónca o l'é stæto seròu pi-â refæta de strutûe e de pàrte in moviménto. L'ascensô o l'é stæto avèrto tórna a-i 13 de agósto de quéllo ànno&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://www.amt.genova.it/amt/ascensore-magenta-crocco-completamente-rinnovato-limpianto-torna-in-servizio-venerdi-13-agosto/|tìtolo=AMT - Ascensô Magénta-Cròcco do tùtto renovòu, l'inpiànto o tórna in servìçio venardì 13 agósto|léngoa=IT|vìxita=2022-05-27}}&lt;/ref&gt;.

== Caraterìstiche ==
* Diferénsa d'altitùdine: 49&amp;nbsp;mêtri 
* Gabìnn-e: 2 
* Capiénsa: 30&amp;nbsp;persónn-e
* Velocitæ: 1,8&amp;nbsp;m/s
* Ténpo de percorénsa: 40&amp;nbsp;segóndi
* Inpiànto: STIGLER
* Poténsa do motô: 37&amp;nbsp;kW
* Tàggia: de d'âto
* Açionaménto: pe mêzo de VVVF (''inverter'')
* Câi: 10 de 18&amp;nbsp;mm de diàmetro 
* Cadènn-e de conpensaçión

== Nòtte ==
&lt;references /&gt;

== Bibliografîa ==
* {{Çitta lìbbro|outô=Corrado Bozzano|outô2=Roberto Pastore|outô3=Claudio Serra|tìtolo=Genova in salita|url=https://books.google.it/books?id=3cL1jgEACAAJ|ànno=2014|editô=Nuova Editrice Genovese|çitæ=Zêna|léngoa=IT|pp=169-171|cid=Bozzano, Pastore &amp; Serra, 2014|ISBN=978-88-88963-10-5}}
* {{Çitta lìbbro|outô=Giampiero Orselli|outô2=Patrizia Traverso|tìtolo=Genova che scende e che sale|url=https://books.google.it/books?id=qPnFoQEACAAJ|ànno=2015|editô=Il Canneto|çitæ=Zêna|léngoa=IT|p=201-202|capìtolo=Ascensore Corso Magenta-Via Crocco|cid=Orselli &amp; Traverso, 2015|ISBN=88-96-43078-X}}

== Vôxe corelæ ==
* [[AMT]]
* [[Funicolâre de Sant'Anna|Funicolâre de Sant'Ànna]]
* [[Gêxa de Sant'Ànna]]

== Colegaménti estèrni ==

* {{Çitta web|url=https://www.amt.genova.it/amt/trasporto-multimodale/ascensori/|tìtolo=AMT - Ascensoî|léngoa=IT|vìxita=2022-05-27}}

[[Categorîa:Traspòrti de Zêna]]</text>
      <sha1>j370biwcfawlugevhcpilkbtqd42now</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Staçión de Zêna Pra (1856)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>29905</id>
    <revision>
      <id>231327</id>
      <parentid>230082</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T13:04:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>89</id>
      </contributor>
      <comment>Replacing Stazione_di_Genova_Pra_01.jpg with [[File:Ex_stazione_di_Genova_Pra_-_lato_binari.jpg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]:).</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6610" xml:space="preserve">{{Nota disambigua|a nêuva staçión de Pra‎|Staçión de Zêna Pra|nocat=X}}
{{Grafîa ofiçiâ}}
{{Staçión feroviària
|nome = Zêna Pra
|nome originale = 
|immagine = Ex stazione di Genova Pra - lato binari.jpg
|didascalia = Vìsta do fabricâto viâgiatoî, pigiâ de dónde gh'êa e colìsse
|nazione = ITA
|apertura = 1856
|soppressione = 2006
|stato attuale = Desmìssa
|tipologia = Staçión in superfìcce, pasànte
|fonte = 
|pass_giorno = 
|pass_anno = 
|binari = 2
|interscambio = Coriêre AMT
|vicinanza = [[Pra]]
|note = &lt;small&gt;Desmìssa aprêuvo a-o stramûo da lìnia vèrso a còsta&lt;/small&gt;
}}
A '''staçión de Zêna Pra''' (ascì sôlo '''staçión de Pra''', in italiàn ''Stazione di Genova Pra'') a l'êa 'na staçión feroviària italiànn-a scitoâ in sciâ [[ferovîa Zêna-Vintimìggia]]. Avèrta into [[1856]] e serâ into [[2006]] aprêuvo a-o stramûo da lìnia vèrso o mâ, a l'êa a-o servìçio do comùn de [[Zena|Zêna]], capolêugo da sò [[Çittæ metropolitann-a de Zena|çitæ metropolitànn-a]], pi-â delegaçión de [[Pra]].

== Stöia ==
[[Immaggine:Stazione di Genova Prà.jpg|sinistra|miniatura|250x250px|Vìsta de l'ecs fabricâto viâgiatoî da-o lâto in sciâ stràdda]]
A staçión vêgia de Pra a l'é stæta ativâ a-i 17 de zenâ do [[1856]], inte l'òcaxón de l'avertûa do tòcco de ferovîa tra e dôe staçioìn de [[Staçión de Zêna Sàn Pê d'Ænn-a|Sàn Pê d'Ænn-a]] e de [[Staçión de Zêna Ôtri|Ôtri]]&lt;ref&gt;{{Çitta|Briàn, 1977|p. 124}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Çitta|Àtti parlamentâri, 1873|p. 144}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=http://www.trenidicarta.it/aperture.html|tìtolo=Prospètto cronològico di tòcchi de ferovîa avèrti a l'ezercìçio da-o 1839 a-i 31 de dexénbre do 1926|outô=Ofìçio Centrâle de Statìstica de Ferovîe do Stâto|editô=Lusciàndro Tùssa|léngoa=IT}}&lt;/ref&gt;.

Inte l'ànno [[1973]] a l'é stæta declasâ a-o livéllo de fermâta feroviària, scibén che gh'êa ancón do personâ in sêde&lt;ref&gt;{{Çitta|Relaçión anoâle, 1973}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Çitta publicaçión|outô=Ferovîe do Stâto|ànno=1973|tìtolo=Órdine de Servìçio|nùmero=5|léngoa=IT}}&lt;/ref&gt;.

In sciâ fìn a l'é stæta desmìssa a-i 2 d'arvî do [[2006]], aprêuvo a-o stramûo vèrso o mâ de sto tòcco de lìnia chi, fæto inte l'ànbito do progètto pi-â riqualificaçión urbâna do quartê de Pra. Into méntre, a l'é stæta dónca inougurâ a [[Staçión de Zêna Pra|nêuva staçión de Zêna Pra]], co-o pòsto de colìsse da vêgia lìnia ch'o l'é stæto inglobòu da l'anpliaménto da [[Stràdda Statâle 1 Vîa Ourélia|Stràdda Ourélia]]&lt;ref&gt;{{Çitta publicaçión|ànno=2006|méize=Màzzo|tìtolo=Inpiànti FS|revìsta=I Treni|editô=Editrîxe Trasporti su Rotaie|çitæ=Salò|volùmme=Ànno XXVII|nùmero=281|p=7|léngoa=IT}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Çitta|Giànchi, 2006|p. 18}}&lt;/ref&gt;.

== Inpiànti ==
A staçión a l'êa formâ da-o fabricâto viâgiatoî e da dôe banchìnn-e, tùtte dôe dotæ de pensilìnn-a, che s'avansâvan in scê dôe colìsse pasànti da lìnia prinçipâle. Pe de ciù, a strutûa a l'àiva dôe colìsse mòrte, unn-a vèrso mónte, a levànte da staçión, e unn-a a ponénte, mìssa da-o lâto vèrso mâ rispètto a-a lìnia prinçipâle, óltre che 'na gru pò-u càrego e o descàrego de mèrçe, a levànte do fabricâto.

Depoî a sò sopresción e colìsse, i inpiànti d'eletrificaçión e a pensilìnn-a de ciuménto da segónda banchìnn-a són stæti fîto caciæ zu pe fâ o spàçio necesâio pe l'anpliaménto da statâle.

== Moviménto ==
A staçión de Zêna Pra a l'êa servîa da-i colegaménti regionâli de ''Trenitalia'' inte l'ànbito do sò contràtto de servìçio co-a [[Liguria|Región Ligùria]], sorviatùtto lighæ a-o [[servìçio feroviàrio urbâno de Zêna]].

== Nòtte ==
&lt;references /&gt;

== Bibliografîa ==
* {{Çitta lìbbro|outô=Ghigèrmo Stéfani|tìtolo=Anoâio italiàn stòrico-statìstico pò-u 1852|url=https://books.google.it/books?id=A48ZAAAAYAAJ&amp;hl=it&amp;pg=PA188#v=onepage&amp;q&amp;f=false|ànno=1852|editô=Stanpàia Favale editrîxe|çitæ=Torìn|léngoa=IT|volùmme=Ànno I}}
* {{Çitta lìbbro|tìtolo=Arecugéita ofiçiâ de lézze e di decrétti do Régno d'Itàlia|url=https://books.google.it/books?id=I9cnAAAAYAAJ|ànno=1862|editô=Stanpàia reâ|çitæ=Torìn|léngoa=IT|volùmme=5}}
* {{Çitta lìbbro|outô=Parlaménto italiàn|outô2=Giöxèppe Galétti|outô3=Pòulo Tronpêo|tìtolo=Àtti do Parlaménto Subalpìn|url=https://books.google.it/books?id=eQtOAAAAYAAJ&amp;pg=PA1320&amp;dq=stazione+ferrovia+genova+pra&amp;hl=it&amp;sa=X&amp;ei=W1JaU724FIr-ygOWxYCQCg&amp;ved=0CEcQ6AEwAQ#v=onepage&amp;q=stazione%20ferrovia%20genova%20pra&amp;f=false|ànno=1867|editô=tipografia Eredi Botta|çitæ=Firénse - palàçio vêgio|léngoa=IT|volùmme=sesción do 1952, vol. 2}}
* {{Çitta lìbbro|outô=Parlaménto italiàn|tìtolo=Àtti parlamentâri da càmia di deputæ|url=https://books.google.it/books?id=D5hQAAAAYAAJ&amp;vq=Stazione%20Celle%20Ligure&amp;hl=it&amp;pg=RA19-PA144#v=snippet&amp;q=Stazione%20Celle%20Ligure&amp;f=false|ànno=1873|editô=stanpàia Eredi Botta, stanpàia da càmia di deputæ|çitæ=Rómma|léngoa=IT|volùmme=6|cid=Àtti parlamentâri, 1873}}
* {{Çitta lìbbro|outô=Stanislao Fàdda|tìtolo=Costruçión e-ezercìçio de stràdde feræ e de tranvîe|url=https://books.google.it/books?id=0QY0AQAAMAAJ|ànno=1887|editô=Unione tipografice editrice torinese|çitæ=Torìn|léngoa=IT|volùmme=vol. 1, pàrte 1}}
* {{Çitta publicaçión|outô=Aziénda outònoma de Ferovîe do Stâto|ànno=1974|tìtolo=Relaçión anoâle 1973|p=146|léngoa=IT|cid=Relaçión anoâle, 1973}}
* {{Çitta lìbbro|outô=Ìtalo Briàn|tìtolo=Stöia de ferovîe in Itàlia: A técnica|url=https://books.google.it/books?id=NaQhAAAAMAAJ|ànno=1977|editô=Cavallotti editô|léngoa=IT|volùmme=3|cid=Briàn, 1977}}
* {{Çitta publicaçión|outô=Màrio Giànchi|ànno=2006|méize=Zùgno|tìtolo=Nêuve a Zêna|revìsta=I Treni|nùmero=282|pp=14-19|léngoa=IT|cid=Giànchi, 2006}}

== Âtri progètti ==
{{Interprogetto}}

== Colegaménti estèrni ==
* {{Çitta web|url=https://www.ferrovieabbandonate.it/linea_dismessa.php?id=250&amp;id=250|tìtolo=Variànte de percórso Zêna Pêgi - Zêna Ôtri‎|léngoa=IT|vìxita=2022-05-21}}
{{Navbox ferovîa
|Nómme = Zêna Pra
|Lìnia = [[Ferovîa Zêna-Vintimìggia|Zêna-Vintimìggia]]
|PK = x+xxx
|Direçión 1 = [[Zena|Zêna]]
|Staçión precedénte = [[Staçión de Zêna Pêgi|Zêna Pêgi]]
|Staçión sucesîva = [[Staçión de Zêna Ôtri|Zêna Ôtri]]
|Direçión 2 = [[Ventemiglia|Vintimìggia]]
}}

[[Categorîa:Staçioìn feroviàrie de Zêna|Pra]]</text>
      <sha1>1qm77256hh4befebtl1svoi1phybfeh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>0182</title>
    <ns>0</ns>
    <id>30034</id>
    <revision>
      <id>231325</id>
      <timestamp>2022-07-20T12:53:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Arbenganese</username>
        <id>12552</id>
      </contributor>
      <comment>növa pagina</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1622" xml:space="preserve">{{Arbenganéize}}
[[Immaggine:Mappa Prefissi telefonici italiani C.png|miniatura|Màppa di prefisci telefònici italiài]]


U '''0182''' u l'è in prefìssu telefonicu italiàn, ch'u curispunde au distréttu d'Arbénga&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://web.archive.org/web/20130418232939/http://www2.agcom.it/provv/d_8_01_CIR.htm|tìtolo=Delibera n. 8/01/CIR, in sciu scìtu de AGCOM|léngoa=IT|vìxita=20 lüiu 2022}}&lt;/ref&gt;, faxènte parte du cumpartimentu de Zena.

U distréttu u cunfina a nòrd cun quéllu de Munduvì ([[0174]]), a punente cun quéllu de Savuna ([[019]]) e a levante cun quéllu de Impéia ([[0183]]).

== Cumüi e zône lucâli ==
Intu distréttu e sun cumprése tréi zône lucâli, ch'i curispunden a [[Arasce|A(r)àsce]], [[Arbenga]] e [[O Çejâ|U Sejâ]].&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://www.paginebianche.it/prefissi-telefonici?pref=0182|tìtolo=Pagine Giànche, u prefissu 0182|léngoa=IT|vìxita=20 lüiu 2022}}&lt;/ref&gt;

Cumplescivamente vegne cuvèrti i cumüi de:

* [[Arasce|A(r)àsce]]

* [[Andeua|Andöa]]
* [[Arbenga]]
* [[Arnascu]]
* [[Barestin|Ba(r)estin]]
* [[Boinsan|Buinsan]] 
* [[Casanöva]]
* [[Castergiancu|Castregiancu]]
* [[Castrevegliu|Castreveggiu]]
* [[Cixan]]
* [[Èrli]] 
* [[Garlenda]]
* [[L'Aigheuja|L'Aiguéja]]
* [[Naxin]]
* [[Stenanelo|Stelanellu]]
* [[Testego|Testegu]]
* [[Tuiran|Tuiàn]]
* [[U Burghettu (Santu Spiritu)|U Burghettu (Santu Spirtu)]]
* [[Unsu]]
* [[O Çejâ|U Sejâ]]
* [[Utuê]]
* [[Vendùn|Vendun]]
* [[Villanöva]]
* [[Süccaellu]]

== Vûxi curelàe ==

* 0184 (Sanremmu)
* 0183 (Impéia)
* 019 (Savuna)
* 010 (Zena)
* 0185 (Rapàllu)
* 0187 (A Spéza)</text>
      <sha1>5v7rn6lg6p6u4wo03uoi6eqela0115f</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>231326</id>
      <parentid>231325</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T12:53:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Arbenganese</username>
        <id>12552</id>
      </contributor>
      <comment>/* Vûxi curelàe */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1647" xml:space="preserve">{{Arbenganéize}}
[[Immaggine:Mappa Prefissi telefonici italiani C.png|miniatura|Màppa di prefisci telefònici italiài]]


U '''0182''' u l'è in prefìssu telefonicu italiàn, ch'u curispunde au distréttu d'Arbénga&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://web.archive.org/web/20130418232939/http://www2.agcom.it/provv/d_8_01_CIR.htm|tìtolo=Delibera n. 8/01/CIR, in sciu scìtu de AGCOM|léngoa=IT|vìxita=20 lüiu 2022}}&lt;/ref&gt;, faxènte parte du cumpartimentu de Zena.

U distréttu u cunfina a nòrd cun quéllu de Munduvì ([[0174]]), a punente cun quéllu de Savuna ([[019]]) e a levante cun quéllu de Impéia ([[0183]]).

== Cumüi e zône lucâli ==
Intu distréttu e sun cumprése tréi zône lucâli, ch'i curispunden a [[Arasce|A(r)àsce]], [[Arbenga]] e [[O Çejâ|U Sejâ]].&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://www.paginebianche.it/prefissi-telefonici?pref=0182|tìtolo=Pagine Giànche, u prefissu 0182|léngoa=IT|vìxita=20 lüiu 2022}}&lt;/ref&gt;

Cumplescivamente vegne cuvèrti i cumüi de:

* [[Arasce|A(r)àsce]]

* [[Andeua|Andöa]]
* [[Arbenga]]
* [[Arnascu]]
* [[Barestin|Ba(r)estin]]
* [[Boinsan|Buinsan]] 
* [[Casanöva]]
* [[Castergiancu|Castregiancu]]
* [[Castrevegliu|Castreveggiu]]
* [[Cixan]]
* [[Èrli]] 
* [[Garlenda]]
* [[L'Aigheuja|L'Aiguéja]]
* [[Naxin]]
* [[Stenanelo|Stelanellu]]
* [[Testego|Testegu]]
* [[Tuiran|Tuiàn]]
* [[U Burghettu (Santu Spiritu)|U Burghettu (Santu Spirtu)]]
* [[Unsu]]
* [[O Çejâ|U Sejâ]]
* [[Utuê]]
* [[Vendùn|Vendun]]
* [[Villanöva]]
* [[Süccaellu]]

== Vûxi curelàe ==

* 0184 (Sanremmu)
* 0183 (Impéia)
* 019 (Savuna)
* 010 (Zena)
* 0185 (Rapàllu)
* 0187 (A Spéza)
==Nòtte==
&lt;references/&gt;</text>
      <sha1>22km8vtjofr8ebih8cnt76evphd86pg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Uspiâ Evangélico Internaçionâle</title>
    <ns>0</ns>
    <id>30035</id>
    <revision>
      <id>231331</id>
      <timestamp>2022-07-21T07:45:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>N.Longo</username>
        <id>12052</id>
      </contributor>
      <comment>Creâ</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8143" xml:space="preserve">{{Grafîa ofiçiâ}}
[[Immaggine:Ospedale_Evangelico_Internazionale_Genova.jpg|miniatura|250x250px|Vìsta de l'Uspiâ de Castelétto]]
L''''Uspiâ Evangélico Internaçionâle''' (ascì sôlo '''Uspiâ Evangélico''' e in sîgla, da l'italiàn, '''OEI''') o l'é 'n énte eclesiàstico de [[Zena|Zêna]] riconosciûo a livélli civîle ascì. L'énte o l'à in gestión dôe strutûe sanitâie inta çitæ: óltre a-a sò sêde stòrica, ö sæ l'uspiâ into quartê de [[Castelétto (Zêna)|Castelétto]], o gestìsce 'na strutûa a [[Ôtri]] ascì.

== Stöia ==
A costruçión de 'n uspiâ evangélico a Zêna a l'êa diventâ necesâia aprêuvo a-a prezénsa de 'n'inportànte comunitæ de ste confescioìn chi, ch'a s'êa svilupâ pe mêzo di comèrci con l'Eoröpa do nòrd e ch'a l'àiva di problêmi a servîse de strutûe existénti a l'época. Co-o sccéuppo de 'n'epidemîa de [[còlera]] a-o prinçìpio de [[XIX secolo|sécolo XIX]], pe evitâ e prescioìn di catòlichi l'é stæto formòu into [[1856]] 'n comitâto di raprezentànti de çìnque gêxe evangéliche che inte quélli ànni êan a Zêna, ö sæ [[Gêxa anglicànn-a|Anglicànn-a ingléize]], [[Gêxa de Scòsia|Presbiterànn-a scoséize]], [[Rifórma protestànte in Svìsera|Riformâ svìsera]] e [[Gêxa evangélica valdéize|Valdéize italiànn-a]], ch'àn sotoscrîto 'na diciaraçión comùn pe inpegnâse a-a realizaçión de 'n uspiâ evangélico&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Çitta web|url=https://www.ospedale-evangelico.it/ente-evangelico/storia-dell-oei.html|tìtolo=Storia dell'Ospedale Evangelico Internazionale|léngoa=IT|vìxita=2022-07-21}}&lt;/ref&gt;.

A prìmma sêde de l'uspiâ protestànte a l'é stæta alestîa inte l'ànno dòppo in sciâ [[Montâ de Sàn Gêumo]], a-o cìvico 75, con ùnze pòsti pe-i maròtti. Into [[1861]], a l'aministraçión da gêxa a l'à incomensòu a parteçipâ a [[Gêxa lìbera evangélica italiànn-a|Gêxa Lìbera italiànn-a]] ascì. Into [[1867]] l'Uspiâ o l'à fæto stramûo inte Palàçio Mòrro, a l'época co-o cìvico in sce [[Gexa de san Bærtomê di Ærminni|Ciàssa Sàn Bertomê di Armêni]] e che òua o s'avànsa in sciâ pàrte de d'âto da [[Montâ de Sàn Rochìn]]. Doî ànni dòppo, inte l'aministraçión de l'Uspiâ a l'é intrâ a [[Gêxa luterànn-a tedésca|Gêxa Luterànn-a tedésca]] ascì. Into [[1871]], chinz'ànni dòppo a sò fondaçión, s'é decîzo de dâ òspitalitæ a paçiénti de tùtte e confescioìn religiôze e no sôlo a-i protestànti, in mòddo però da tutelâ do tùtto a libertæ de conscénsa, vietàndo dónca ògni fórma de prozelitìsmo&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;.

Co-o rêgio decrétto n. 1214 di 2 de màrso do [[1876]], l'Uspiâ o l'é stæto elevòu a [[Persónn-a giurìdica|Énte Morâle]], òtegnìndo dónca a [[personalitæ giurìdica]], fæto ch'o l'à permìsso ofiçialménte a l'uspiâ de acatâ a sò stòrica sêde&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://www.normattiva.it/atto/caricaDettaglioAtto?atto.dataPubblicazioneGazzetta=1876-03-29&amp;atto.codiceRedazionale=7601214R&amp;atto.articolo.numero=0&amp;atto.articolo.sottoArticolo=1&amp;atto.articolo.sottoArticolo1=10&amp;qId=&amp;tabID=0.462079976878629&amp;title=lbl.dettaglioAtto|tìtolo=R.D. 2 màrso 1876, n. MCCXIV|léngoa=IT|vìxita=2022-07-21}}&lt;/ref&gt;. Into [[1932]], a-o 75êximo aniversâio da sò fondaçión, l'Énte o l'à cangiòu o sò nómme da Uspiâ Protestànte a Uspiâ Evangélico Internaçionâle (''Ospedale Evangelico Internazionale'' in italiàn, in sîgla OEI). Co-a [[Segonda Guæra Mondiâ|Segónda Goæra Mondiâle]], aprêuvo a-i dànni caxonæ da 'n [[Bonbardaménti de Zêna inta Segónda Goæra Mondiâle|bonbardaménto]] into [[1942]], l'uspiâ o l'é stæto seròu, arvìndo tórna a-i 25 de màrso do [[1946]]. Into [[1957]] gh'é stæto i festezaménti pe-i prìmmi çent'ànni da strutûa&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;.

Dòppo 'n perîodo de fórte cresciànsa, into [[1969]] l'Énte o l'é stæto clasificòu cómme &quot;Uspiâ generâle de zöna&quot; e o l'à coscì incomensòu a sò ativitæ into [[Servìçio sanitâio da Ligùria|servìçio sanitâio regionâle]], contrasegnâ da-a sotoscriçión, into [[1985]], do Protocòllo d'Intéiza tra a Töa Valdéize, in raprezentànsa de Gêxe fondatrîxi, e a [[Liguria|Región Ligùria]]. Quàrche ànno dòppo, into [[1997]], l'é stæta firmâ 'na convençión co-a Región Ligùria ch'a l'à inserîo l'Énte inta programaçión de l'ASL 3 &quot;Zenéize&quot;. Into [[1998]], l'OEI o l'é stæto inserîo inte l'Ordinaménto Valdéize cómme institûto outònomo a statûto speciâle, óltre che cómme énte eclesiàstico sénsa fìn de goâgno. L'OEI, into [[2005]], o l'é stæto o prìmmo uspiâ lìgure a òtegnî l'acreditaménto instituçionâle, ö sæ a poscibilitæ pe-e strutûe privæ d'erogâ prestaçioìn sòccio-sanitâie pe cónto do servìçio sanitâio regionâle&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://www.alisa.liguria.it/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=706&amp;Itemid=276|tìtolo=Accreditamento Istituzionale|outô=Alisa|léngoa=IT|vìxita=2022-07-21}}&lt;/ref&gt;. Into [[2006]], l'é stæto firmòu 'n protocòllo de ciù tra a Töa Valdéize e a Región Ligùria, ch'o l'à permìsso de definî mêgio e relaçioìn tra i doî énti&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;.

Into [[2007]], pe l'òcaxón di 150 ànni da-a fondaçión de l'uspiâ, 'na nêuva convençión co-a Región Ligùria a l'à in sciâ fìn riconosciûo l'énte cómme pàrte integrànte do scistêma sanitâio lìgure. Da-o màzzo do [[2011]], inte l'ànbito di acòrdi co-a Región e l'ASL 3 &quot;Zenéize&quot;, l'uspiâ de Castelétto o gestìsce 'na strutûa a Ôtri ascì (scitoâ into Ciasâ Gianàsso), scîto inportànte pi-â sanitæ do céntro-ponénte de l'[[Àrea metropolitànn-a de Zêna|àrea metropolitànn-a zenéize]]&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;.

== Strutûe e repàrti ==
[[Immaggine:Coa Illustration Cross Hugenot.svg|miniatura|213x213px|'Na [[crôxe ugonòtta]], asæ scìmile a-o stémma de l'Uspiâ. O l'é stæto çernûo sto stémma chi aprêuvo a-a prezénsa de dôe gêxe [[Calvinìsmo|calvinìste]] tra e fondatrîxi de l'énte.]]
Chi de sótta gh'é a lìsta di repàrti de l'Uspiâ Evangélico Internaçionâle, spartîi tra e dôe strutûe a Castelétto e a Ôtri&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://www.ospedale-evangelico.it/servizi/strutture-e-reparti.html|tìtolo=Ospedale Evangelico Internazionale - Strutture e reparti|léngoa=IT|vìxita=2022-07-21}}&lt;/ref&gt;.

* Cardiologîa - ségge a Castelétto che a Ôtri
* Chirurgîa generâle - ségge a Castelétto che a Ôtri
* Chirurgîa di éuggi - sôlo a Castelétto
* ''Day surgery'' multidisciplinâ - sôlo a Castelétto
* Diàgnoxi pe inmàgine - ségge a Castelétto che a Ôtri
* Dòrmia - ségge a Castelétto che a Ôtri
* Louêio anàlixi - ségge a Castelétto che a Ôtri
* IPEM - sôlo a Castelétto
* Mêxìnn-a da riproduçión - sôlo a Castelétto
* Mêxìnn-a - ségge a Castelétto che a Ôtri
* Mêxìnn-a pe-i figeu da nasción - ségge a Castelétto che a Ôtri
* Òrtopedia - ségge a Castelétto che a Ôtri
* Òstétrichi e mêghi de dònne - ségge a Castelétto che a Ôtri
* Prónto socórso e òservaçión brêve intensîva - sôlo a Ôtri
* Terapîa intensîva - sôlo a Ôtri
* Uròloghi - ségge a Castelétto che a Ôtri

== Nòtte ==
&lt;references /&gt;

== Bibliografîa ==

* {{Çitta lìbbro|outô=B. Corsani|tìtolo=Ospedale Evangelico Internazionale, 1857-1957|ànno=1957|çitæ=Zêna|léngoa=IT}}
* {{Çitta lìbbro|outô=Italo Pons|outô2=D. Maselli (prefaçión)|tìtolo=Centocinquant'anni sulle alture di Genova: Storia dell'Ospedale Evangelico Internazionale (1857-2007)|ànno=2007|editô=Conséggio d'Aministraçión de l'Uspiâ Evangélico Internaçionâle|çitæ=Zêna|léngoa=IT}}
* {{Çitta lìbbro|outô=Italo Pons|outô2=Giovanni Battista Varnier|tìtolo=Giorgio Peyrot - Il giurista delle minoranze religiose|ànno=2013|editô=GUP Genova University Press|çitæ=Zêna|léngoa=IT|pp=119-128}}

== Âtri progètti ==
{{Interprogetto}}

== Colegaménti estèrni ==

* {{Çitta web|url=https://www.ospedale-evangelico.it/|tìtolo=Scîto ofiçiâ|léngoa=IT|vìxita=2022-07-21}}

[[Categorîa:Architettûe de Zena]]</text>
      <sha1>j4jvgjrrmc4wiz9qhm1wvt6silrhi9j</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>231333</id>
      <parentid>231331</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T08:36:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>N.Longo</username>
        <id>12052</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>wl</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8251" xml:space="preserve">{{Grafîa ofiçiâ}}
[[Immaggine:Ospedale_Evangelico_Internazionale_Genova.jpg|miniatura|250x250px|Vìsta de l'Uspiâ de Castelétto]]
L''''Uspiâ Evangélico Internaçionâle''' (ascì sôlo '''Uspiâ Evangélico''' e in sîgla, da l'italiàn, '''OEI''') o l'é 'n énte eclesiàstico de [[Zena|Zêna]] riconosciûo a livéllo civîle ascì. L'énte o l'à in gestión dôe strutûe sanitâie inta çitæ: óltre a-a sò sêde stòrica, ö sæ l'uspiâ into quartê de [[Castelétto (Zêna)|Castelétto]], o gestìsce 'na strutûa a [[Ôtri]] ascì.

== Stöia ==
A costruçión de 'n uspiâ evangélico a Zêna a l'êa diventâ necesâia aprêuvo a-a prezénsa de 'n'inportànte comunitæ de ste confescioìn chi, ch'a s'êa svilupâ pe mêzo di comèrci con l'Eoröpa do nòrd e ch'a l'àiva di problêmi a servîse de strutûe existénti a l'época. Co-o sccéuppo de 'n'epidemîa de [[còlera]] a-o prinçìpio de [[XIX secolo|sécolo XIX]], pe evitâ e prescioìn di catòlichi l'é stæto formòu into [[1856]] 'n comitâto di raprezentànti de çìnque gêxe evangéliche che inte quélli ànni êan a Zêna, ö sæ [[Gêxa anglicànn-a|Anglicànn-a ingléize]], [[Gêxa de Scòsia|Presbiterànn-a scoséize]], [[Rifórma protestànte in Svìsera|Riformâ svìsera]] e [[Gêxa evangélica valdéize|Valdéize italiànn-a]], ch'àn sotoscrîto 'na diciaraçión comùn pe inpegnâse a-a realizaçión de 'n uspiâ evangélico&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Çitta web|url=https://www.ospedale-evangelico.it/ente-evangelico/storia-dell-oei.html|tìtolo=Storia dell'Ospedale Evangelico Internazionale|léngoa=IT|vìxita=2022-07-21}}&lt;/ref&gt;.

A prìmma sêde de l'uspiâ protestànte a l'é stæta alestîa inte l'ànno dòppo in sciâ [[Montâ de Sàn Gêumo]], a-o cìvico 75, con ùnze pòsti pe-i maròtti. Into [[1861]], a l'aministraçión da gêxa a l'à incomensòu a parteçipâ a [[Gêxa lìbera evangélica italiànn-a|Gêxa Lìbera italiànn-a]] ascì. Into [[1867]] l'Uspiâ o l'à fæto stramûo inte Palàçio Mòrro, a l'época co-o cìvico in sce [[Gexa de san Bærtomê di Ærminni|Ciàssa Sàn Bertomê di Armêni]] e che òua o s'avànsa in sciâ pàrte de d'âto da [[Montâ de Sàn Rochìn]] (ciù tàrdi l'é stæta realizâ 'n'intrâ pedonâle da [[Córso Solferìn (Zêna)|Córso Solferìn]]). Doî ànni dòppo, inte l'aministraçión de l'Uspiâ a l'é intrâ a [[Gêxa luterànn-a tedésca|Gêxa Luterànn-a tedésca]] ascì. Into [[1871]], chinz'ànni dòppo a sò fondaçión, s'é decîzo de dâ òspitalitæ a paçiénti de tùtte e confescioìn religiôze e no sôlo a-i protestànti, in mòddo però da tutelâ do tùtto a [[libertæ de conscénsa]], vietàndo dónca ògni fórma de prozelitìsmo&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;.

Co-o rêgio decrétto n. 1214 di 2 de màrso do [[1876]], l'Uspiâ o l'é stæto elevòu a [[Persónn-a giurìdica|Énte Morâle]], òtegnìndo dónca a [[personalitæ giurìdica]], fæto ch'o l'à permìsso ofiçialménte a l'uspiâ de acatâ a sò stòrica sêde&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://www.normattiva.it/atto/caricaDettaglioAtto?atto.dataPubblicazioneGazzetta=1876-03-29&amp;atto.codiceRedazionale=7601214R&amp;atto.articolo.numero=0&amp;atto.articolo.sottoArticolo=1&amp;atto.articolo.sottoArticolo1=10&amp;qId=&amp;tabID=0.462079976878629&amp;title=lbl.dettaglioAtto|tìtolo=R.D. 2 màrso 1876, n. MCCXIV|léngoa=IT|vìxita=2022-07-21}}&lt;/ref&gt;. Into [[1932]], a-o 75êximo aniversâio da sò fondaçión, l'Énte o l'à cangiòu o sò nómme da Uspiâ Protestànte a Uspiâ Evangélico Internaçionâle (''Ospedale Evangelico Internazionale'' in italiàn, in sîgla OEI). Co-a [[Segonda Guæra Mondiâ|Segónda Goæra Mondiâle]], aprêuvo a-i dànni caxonæ da 'n [[Bonbardaménti de Zêna inta Segónda Goæra Mondiâle|bonbardaménto]] into [[1942]], l'uspiâ o l'é stæto seròu, arvìndo tórna a-i 25 de màrso do [[1946]]. Into [[1957]] gh'é stæto i festezaménti pe-i prìmmi çent'ànni da strutûa&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;.

Dòppo 'n perîodo de fórte cresciànsa, into [[1969]] l'Énte o l'é stæto clasificòu cómme &quot;Uspiâ generâle de zöna&quot; e o l'à coscì incomensòu a sò ativitæ into [[Servìçio sanitâio da Ligùria|servìçio sanitâio regionâle]], contrasegnâ da-a sotoscriçión, into [[1985]], do Protocòllo d'Intéiza tra a Töa Valdéize, in raprezentànsa de Gêxe fondatrîxi, e a [[Liguria|Región Ligùria]]. Quàrche ànno dòppo, into [[1997]], l'é stæta firmâ 'na convençión co-a Región Ligùria ch'a l'à inserîo l'Énte inta programaçión de l'ASL 3 &quot;Zenéize&quot;. Into [[1998]], l'OEI o l'é stæto inserîo inte l'Ordinaménto Valdéize cómme institûto outònomo a statûto speciâle, óltre che cómme énte eclesiàstico sénsa fìn de goâgno. L'OEI, into [[2005]], o l'é stæto o prìmmo uspiâ lìgure a òtegnî l'acreditaménto instituçionâle, ö sæ a poscibilitæ pe-e strutûe privæ d'erogâ prestaçioìn sòccio-sanitâie pe cónto do servìçio sanitâio regionâle&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://www.alisa.liguria.it/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=706&amp;Itemid=276|tìtolo=Accreditamento Istituzionale|outô=Alisa|léngoa=IT|vìxita=2022-07-21}}&lt;/ref&gt;. Into [[2006]], l'é stæto firmòu 'n protocòllo de ciù tra a Töa Valdéize e a Región Ligùria, ch'o l'à permìsso de definî mêgio e relaçioìn tra i doî énti&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;.

Into [[2007]], pe l'òcaxón di 150 ànni da-a fondaçión de l'uspiâ, 'na nêuva convençión co-a Región Ligùria a l'à in sciâ fìn riconosciûo l'énte cómme pàrte integrànte do scistêma sanitâio lìgure. Da-o màzzo do [[2011]], inte l'ànbito di acòrdi co-a Región e l'ASL 3 &quot;Zenéize&quot;, l'uspiâ de Castelétto o gestìsce 'na strutûa a Ôtri ascì (scitoâ into Ciasâ Gianàsso), scîto inportànte pi-â sanitæ do céntro-ponénte de l'[[Àrea metropolitànn-a de Zêna|àrea metropolitànn-a zenéize]]&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;.

== Strutûe e repàrti ==
[[Immaggine:Coa Illustration Cross Hugenot.svg|miniatura|213x213px|'Na [[crôxe ugonòtta]], asæ scìmile a-o stémma de l'Uspiâ. O l'é stæto çernûo sto stémma chi aprêuvo a-a prezénsa de dôe gêxe [[Calvinìsmo|calvinìste]] tra e fondatrîxi de l'énte.]]
Chi de sótta gh'é a lìsta di repàrti de l'Uspiâ Evangélico Internaçionâle, spartîi tra e dôe strutûe a Castelétto e a Ôtri&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=https://www.ospedale-evangelico.it/servizi/strutture-e-reparti.html|tìtolo=Ospedale Evangelico Internazionale - Strutture e reparti|léngoa=IT|vìxita=2022-07-21}}&lt;/ref&gt;.

* Cardiologîa - ségge a Castelétto che a Ôtri
* Chirurgîa generâle - ségge a Castelétto che a Ôtri
* Chirurgîa di éuggi - sôlo a Castelétto
* ''Day surgery'' multidisciplinâ - sôlo a Castelétto
* Diàgnoxi pe inmàgine - ségge a Castelétto che a Ôtri
* Dòrmia - ségge a Castelétto che a Ôtri
* Louêio anàlixi - ségge a Castelétto che a Ôtri
* IPEM - sôlo a Castelétto
* Mêxìnn-a da riproduçión - sôlo a Castelétto
* Mêxìnn-a - ségge a Castelétto che a Ôtri
* Mêxìnn-a pe-i figeu da nasción - ségge a Castelétto che a Ôtri
* Òrtopedia - ségge a Castelétto che a Ôtri
* Òstétrichi e mêghi de dònne - ségge a Castelétto che a Ôtri
* Prónto socórso e òservaçión brêve intensîva - sôlo a Ôtri
* Terapîa intensîva - sôlo a Ôtri
* Uròloghi - ségge a Castelétto che a Ôtri

== Nòtte ==
&lt;references /&gt;

== Bibliografîa ==

* {{Çitta lìbbro|outô=B. Corsani|tìtolo=Ospedale Evangelico Internazionale, 1857-1957|ànno=1957|çitæ=Zêna|léngoa=IT}}
* {{Çitta lìbbro|outô=Italo Pons|outô2=D. Maselli (prefaçión)|tìtolo=Centocinquant'anni sulle alture di Genova: Storia dell'Ospedale Evangelico Internazionale (1857-2007)|ànno=2007|editô=Conséggio d'Aministraçión de l'Uspiâ Evangélico Internaçionâle|çitæ=Zêna|léngoa=IT}}
* {{Çitta lìbbro|outô=Italo Pons|outô2=Giovanni Battista Varnier|tìtolo=Giorgio Peyrot - Il giurista delle minoranze religiose|ànno=2013|editô=GUP Genova University Press|çitæ=Zêna|léngoa=IT|pp=119-128}}

== Âtri progètti ==
{{Interprogetto}}

== Colegaménti estèrni ==

* {{Çitta web|url=https://www.ospedale-evangelico.it/|tìtolo=Scîto ofiçiâ|léngoa=IT|vìxita=2022-07-21}}

[[Categorîa:Architettûe de Zena]]</text>
      <sha1>h6r28ft54m0hwfgjce873mvz9s1yxkg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Uspiâ de Castelétto</title>
    <ns>0</ns>
    <id>30036</id>
    <redirect title="Uspiâ Evangélico Internaçionâle" />
    <revision>
      <id>231332</id>
      <timestamp>2022-07-21T07:54:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>N.Longo</username>
        <id>12052</id>
      </contributor>
      <comment>+ rindirìsso</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="49" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Uspiâ Evangélico Internaçionâle]]</text>
      <sha1>2kfizoywpt4k3msa2ygrm6tsmdxyexi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Córso Magénta (Zêna)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>30037</id>
    <revision>
      <id>231335</id>
      <timestamp>2022-07-21T10:10:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>N.Longo</username>
        <id>12052</id>
      </contributor>
      <comment>Creâ</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5040" xml:space="preserve">{{Grafîa ofiçiâ}}
'''Córso Magénta''' o l'é 'na stràdda de [[Zena|Zêna]], pàrte da coscì dîta [[Circonvalaçión a Mónte (Zêna)|Circonvalaçión a Mónte]]. Sta stràdda chi, ch'a pîgia o sò nómme da-o [[Magenta (Italia)|comùn inta çitæ metropolitànn-a de Milàn]] dónde gh'é stæta conbatûa 'na famôza batàggia, a colêga, a ponénte, [[Córso Paganìn (Zêna)|Córso Paganìn]] (ch'o l'incoménsa in corispondénsa da [[Montâ de Sant'Ànna]]) e, a levànte, [[Córso Solferìn (Zêna)|Córso Solferìn]] (ch'o l'incoménsa in corispondénsa de l'incrôxo co-a [[Montâ da Madònna da Sanitæ]])&lt;ref&gt;{{Çitta lìbbro|outô=Amedeo Pescio|tìtolo=I nomi delle strade di Genova|url=https://books.google.it/books?id=m3tEAQAAMAAJ|ànno=1912|editô=A. Forni editore|léngoa=IT|p=210}}&lt;/ref&gt;.

== Stöia ==
Córso Magénta o l'é stæto realizòu tra a fìn [[XIX secolo|sécolo XIX]] e o prinçìpio do [[XX secolo|sécolo XX]] pe servî 'n'àrea de nêuva espansción urbâna e, inte l'ànbito da Circonvalaçión, pe colegâ e dôe estremitæ da çitæ sénsa pasâ pò-u sò céntro&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=http://genova.erasuperba.it/circonvallazione-monte-genova-storia-espansione-urbana-ottocento|tìtolo=La Circonvallazione a Monte: storia dell’espansione urbana dell'800|outô=Matteo Quadrone|dæta=2012-12-03|léngoa=IT|vìxita=2022-07-21}}&lt;/ref&gt;.

== Descriçión ==
A tabélla chi de sótta a contêgne tùtti i scîti d'interésse che s'avànsan in sce Córso Magénta. Into rèsto di nùmeri cìvichi gh'é sorviatùtto di cazaménti rescidençiâli tîæ sciù tra a fìn do sécolo XIX e o prinçìpio de quéllo sucescîvo. Pe de ciù, in sce Córso Magénta s'avànsan doî pàrchi pùblichi: sàiva a dî i Giardìn Àldo Acquarón e i Giardìn Conbaténti Aleæ.
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Inmàgine
!N°
!Nómme
!Descriçión
|-
|[[Immaggine:No_free_image_(camera).svg|senza_cornice|125x125px]]
|2A
|[[Licêo Sàndro Pertîni (Zêna)|Licêo Sàndro Pertîni]]&lt;small&gt;(intrâ de mónte)&lt;/small&gt;
|O Licêo Sàndro Pertîni o l'é 'n [[Schêue secondâie de segóndo gràddo in Itàlia|institûto secondâio de segóndo gràddo]] spartîo inti indirìssi [[Licêo lengoìstico|lengoìstico]], [[Licêo muxicâle e de bàllo|muxicâle e de bàllo]] e de [[Licêo scénse umâne|scénse umâne]], ch'o l'inclùdde o sotoindirìsso econòmico-sociâle ascì.
O l'é spartîo tra doî cazaménti: quéllo prinçipâ o se trêuva a [[Arbâ]] (conosciûo pe-i grâvi &quot;[[Fæti da schêua Diaz]]&quot;), inte Stràdda de Àldo Casòtti, e pöi gh'é a sêde de Castelétto, ricavâ da 'na pàrte do convénto di capuçìn de l'arénte [[Gêxa da Santìscima Conceçión (Zêna)|gêxa da Santìscima Conceçión]].
|-
|[[Immaggine:Ascensore_Magenta_Crocco_Genova.png|senza_cornice|125x125px]]
|29
|[[Ascensô Magénta-Cròcco]]&lt;small&gt;(intrâ Magénta)&lt;/small&gt;
|Da-arénte a-o cìvico 29, ciù ò mêno a-a meitæ de Córso Magénta, gh'é, vèrso mónte, l'intrâ a unn-a de galerîe ch'arîvan a-a bâze de l'ascensô Magénta-Cròcco&lt;ref&gt;{{Çitta lìbbro|outô=Corrado Bozzano|outô2=Roberto Pastore|outô3=Claudio Serra|tìtolo=Genova in salita|url=https://books.google.it/books?id=3cL1jgEACAAJ|ànno=2014|editô=Nuova Editrice Genovese|çitæ=Zêna|léngoa=IT|pp=169-171|cid=Bozzano, Pastore &amp; Serra, 2014|ISBN=978-88-88963-10-5}}&lt;/ref&gt;.
L'âtra intrâ pi-â staçión de vàlle a l'é pe cóntra quélla in sce [[Stràdda Acquarón (Zêna)|Stràdda Acquarón]], lóngo l'âtra rîva do cólle de Bachérnia.
|}

== Comunicaçioìn ==
A stràdda a l'é colegâ da-e coriêre do traspòrto pùblico locâle de l'[[AMT]] de lìnie 36, 36/ e 606 che, pasàndo pi-â Circonvalaçión, colêgan e-estremitæ do céntro da çitæ. In particolâ, in sce Córso Magénta gh'é e  træ fermâte de:

* Magénta 1/Madònna da Sanitæ (''Magenta 1/Santa Maria Sanità'' - {{coord|44.41349|8.93829}}&lt;small&gt;, sôlo direçión ponénte&lt;/small&gt;)
* Magénta 1/Sant'Ànna (''Magenta 1/Sant'Anna'' - {{coord|44.41472|8.93771}}&lt;small&gt;, sôlo direçión levànte&lt;/small&gt;)
* Magénta 2/Sant'Ànna (''Magenta 2/Sant'Anna'' - {{coord|44.41471|8.93702}}&lt;small&gt;, sôlo direçión ponénte&lt;/small&gt;)

Pe de ciù, a 'na dêxénn-a de mêtri a sùd da fermâta de Magénta 1/Sant'Ànna in sciâ [[Stràdda de Agostìn Bertâni (Zêna)|Stràdda de Agostìn Bertâni]], gh'é a staçión de mónte da [[Funicolâre de Sant'Anna|funicolâre de Sant'Ànna]].

== Nòtte ==
&lt;references /&gt;

== Bibliografîa ==

* {{Çitta lìbbro|outô=Tommaso Pastorino|tìtolo=Dizionario delle strade di Genova|url=https://books.google.it/books?id=QJ9MngEACAAJ|ànno=1968|editô=Tolozzi|léngoa=IT|cid=Pastorino, 1968}}
* {{Çitta lìbbro|outô=Rinaldo Luccardini|tìtolo=La Circonvallazione a Monte. Genova. Storia dell'espansione urbana dell'Ottocento|url=https://books.google.it/books?id=9Ry3NAEACAAJ|ànno=2012|editô=SAGEP|çitæ=Zêna|léngoa=IT|cid=Luccardini, 2012|ISBN=88-63-73196-9}}

== Âtri progètti ==
{{Interprogetto}}

[[Categorîa:Stràdde de Zêna]]</text>
      <sha1>rmh095o5le01hzbt420mfslx9qj1wes</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>231336</id>
      <parentid>231335</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T10:11:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>N.Longo</username>
        <id>12052</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5047" xml:space="preserve">{{Grafîa ofiçiâ}}
'''Córso Magénta''' o l'é 'na stràdda de [[Zena|Zêna]], pàrte da coscì dîta [[Circonvalaçión a Mónte (Zêna)|Circonvalaçión a Mónte]]. Sta stràdda chi, ch'a pîgia o sò nómme da-o [[Magenta (Italia)|comùn inta çitæ metropolitànn-a de Milàn]] dónde gh'é stæta conbatûa 'na famôza batàggia, a colêga, a ponénte, [[Córso Paganìn (Zêna)|Córso Paganìn]] (ch'o l'incoménsa in corispondénsa da [[Montâ de Sant'Ànna]]) e, a levànte, [[Córso Solferìn (Zêna)|Córso Solferìn]] (ch'o l'incoménsa in corispondénsa de l'incrôxo co-a [[Montâ da Madònna da Sanitæ]])&lt;ref&gt;{{Çitta lìbbro|outô=Amedeo Pescio|tìtolo=I nomi delle strade di Genova|url=https://books.google.it/books?id=m3tEAQAAMAAJ|ànno=1912|editô=A. Forni editore|léngoa=IT|p=210}}&lt;/ref&gt;.

== Stöia ==
Córso Magénta o l'é stæto realizòu tra a fìn [[XIX secolo|sécolo XIX]] e o prinçìpio do [[XX secolo|sécolo XX]] pe servî 'n'àrea de nêuva espansción urbâna e, inte l'ànbito da Circonvalaçión, pe colegâ e dôe estremitæ da çitæ sénsa pasâ pò-u sò céntro&lt;ref&gt;{{Çitta web|url=http://genova.erasuperba.it/circonvallazione-monte-genova-storia-espansione-urbana-ottocento|tìtolo=La Circonvallazione a Monte: storia dell’espansione urbana dell'800|outô=Matteo Quadrone|dæta=2012-12-03|léngoa=IT|vìxita=2022-07-21}}&lt;/ref&gt;.

== Descriçión ==
A tabélla chi de sótta a contêgne tùtti i scîti d'interésse che s'avànsan in sce Córso Magénta. Into rèsto di nùmeri cìvichi gh'é sorviatùtto di cazaménti rescidençiâli tîæ sciù tra a fìn do sécolo XIX e o prinçìpio de quéllo sucescîvo. Pe de ciù, in sce Córso Magénta s'avànsan doî pàrchi pùblichi: sàiva a dî i Giardìn Àldo Acquarón e i Giardìn Conbaténti Aleæ.
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Inmàgine
!N°
!Nómme
!Descriçión
|-
|[[Immaggine:No_free_image_(camera).svg|senza_cornice|125x125px]]
|2A
|[[Licêo Sàndro Pertîni (Zêna)|Licêo Sàndro Pertîni]]&lt;br&gt;&lt;small&gt;(intrâ de mónte)&lt;/small&gt;
|O Licêo Sàndro Pertîni o l'é 'n [[Schêue secondâie de segóndo gràddo in Itàlia|institûto secondâio de segóndo gràddo]] spartîo inti indirìssi [[Licêo lengoìstico|lengoìstico]], [[Licêo muxicâle e de bàllo|muxicâle e de bàllo]] e de [[Licêo scénse umâne|scénse umâne]], ch'o l'inclùdde o sotoindirìsso econòmico-sociâle ascì.
O l'é spartîo tra doî cazaménti: quéllo prinçipâ o se trêuva a [[Arbâ]] (conosciûo pe-i grâvi &quot;[[Fæti da schêua Diaz]]&quot;), inte Stràdda de Àldo Casòtti, e pöi gh'é a sêde de Castelétto, ricavâ da 'na pàrte do convénto di capuçìn de l'arénte [[Gêxa da Santìscima Conceçión (Zêna)|gêxa da Santìscima Conceçión]].
|-
|[[Immaggine:Ascensore_Magenta_Crocco_Genova.png|senza_cornice|125x125px]]
|29
|[[Ascensô Magénta-Cròcco]]&lt;br&gt;&lt;small&gt;(intrâ Magénta)&lt;/small&gt;
|Da-arénte a-o cìvico 29, ciù ò mêno a-a meitæ de Córso Magénta, gh'é, vèrso mónte, l'intrâ a unn-a de galerîe ch'arîvan a-a bâze de l'ascensô Magénta-Cròcco&lt;ref&gt;{{Çitta lìbbro|outô=Corrado Bozzano|outô2=Roberto Pastore|outô3=Claudio Serra|tìtolo=Genova in salita|url=https://books.google.it/books?id=3cL1jgEACAAJ|ànno=2014|editô=Nuova Editrice Genovese|çitæ=Zêna|léngoa=IT|pp=169-171|cid=Bozzano, Pastore &amp; Serra, 2014|ISBN=978-88-88963-10-5}}&lt;/ref&gt;.
L'âtra intrâ pi-â staçión de vàlle a l'é pe cóntra quélla in sce [[Stràdda Acquarón (Zêna)|Stràdda Acquarón]], lóngo l'âtra rîva do cólle de Bachérnia.
|}

== Comunicaçioìn ==
A stràdda a l'é colegâ da-e coriêre do traspòrto pùblico locâle de l'[[AMT]] de lìnie 36, 36/ e 606 che, pasàndo pi-â Circonvalaçión, colêgan e-estremitæ do céntro da çitæ. In particolâ, in sce Córso Magénta gh'é e  træ fermâte de:

* Magénta 1/Madònna da Sanitæ (''Magenta 1/Santa Maria Sanità'' - {{coord|44.41349|8.93829}}&lt;small&gt;, sôlo direçión ponénte&lt;/small&gt;)
* Magénta 1/Sant'Ànna (''Magenta 1/Sant'Anna'' - {{coord|44.41472|8.93771}}&lt;small&gt;, sôlo direçión levànte&lt;/small&gt;)
* Magénta 2/Sant'Ànna (''Magenta 2/Sant'Anna'' - {{coord|44.41471|8.93702}}&lt;small&gt;, sôlo direçión ponénte&lt;/small&gt;)

Pe de ciù, a 'na dêxénn-a de mêtri a sùd da fermâta de Magénta 1/Sant'Ànna in sciâ [[Stràdda de Agostìn Bertâni (Zêna)|Stràdda de Agostìn Bertâni]], gh'é a staçión de mónte da [[Funicolâre de Sant'Anna|funicolâre de Sant'Ànna]].

== Nòtte ==
&lt;references /&gt;

== Bibliografîa ==
* {{Çitta lìbbro|outô=Tommaso Pastorino|tìtolo=Dizionario delle strade di Genova|url=https://books.google.it/books?id=QJ9MngEACAAJ|ànno=1968|editô=Tolozzi|léngoa=IT|cid=Pastorino, 1968}}
* {{Çitta lìbbro|outô=Rinaldo Luccardini|tìtolo=La Circonvallazione a Monte. Genova. Storia dell'espansione urbana dell'Ottocento|url=https://books.google.it/books?id=9Ry3NAEACAAJ|ànno=2012|editô=SAGEP|çitæ=Zêna|léngoa=IT|cid=Luccardini, 2012|ISBN=88-63-73196-9}}

== Âtri progètti ==
{{Interprogetto}}

[[Categorîa:Stràdde de Zêna]]</text>
      <sha1>f7688zc513hqrxp1fnziirnvpsor1ny</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>