Wikipedia
lijwiki
https://lij.wikipedia.org/wiki/Pagina_prin%C3%A7ip%C3%A2
MediaWiki 1.39.0-wmf.23
first-letter
Media
Speçiale
Discûscion
Utente
Discûscioîn ûtente
Wikipedia
Discûscioîn Wikipedia
Immaggine
Discûscioîn immaggine
MediaWiki
Discûscioîn MediaWiki
Template
Discûscioîn template
Agiûtto
Discûscioîn agiûtto
Categorîa
Discûscioîn categorîa
TimedText
TimedText talk
Modulo
Discussioni modulo
Accessorio
Discussioni accessorio
Definizione accessorio
Discussioni definizione accessorio
San Bertumê (cumüna)
0
2152
232187
232182
2022-08-14T09:27:44Z
Arbenganese
12552
wikitext
text/x-wiki
{{Inpeiése}}
{{Divisione amministrativa
|Grado amministrativo = 3
|Nome = San Bertumê
|Tipo=[[Comun|cumüna]]
|Stato = ITA
|Stemma =
|Bandiera =
|Voce stemma =
|Voce bandiera =
|Panorama = Cervo021.jpg
|Didascalia = Vista du paìṡe de San Bertumê
|Divisione amm grado 1 = Liguria
|Divisione amm grado 2 = Imperia
|Amministratore locale = Valerio Urso
|Partito = lista sivica de méśśu-drìta "Il tuo paese"
|Data elezione = 26-5-2014
|Data rielezione = 27-5-2019
|Mandato = 2
|Data istituzione = 1947
|Abitanti = 3094
|Note abitanti = [http://demo.istat.it/bilmens/index.php?anno=2019&lingua=ita Dâitu Istat] - Pupulasiùn rexidente au 30 śügnu 2019.
|Aggiornamento abitanti = 30-6-2019
|Sottodivisioni = Ciàppa
|Divisioni confinanti = [[Andeua|Andöa]] (SV), [[O Çervo|Sêrvu]], [[O Dian|U Castéllu (Diàn)]], [[A Maina de Dian|A Maìna (Diàn)]], [[Dian San Pê|San Pê (Diàn)]], [[Vìlla Faròdi|Villa]]
|Zona sismica = 2
|Gradi giorno = 1240
|Nome abitanti = Spelâu
|Patrono = San Bertumê
|Festivo = 24 aùstu
|PIL =
|PIL procapite =
|Mappa = Map of comune of San Bartolomeo al Mare (province of Imperia, region Liguria, Italy).svg
|Didascalia mappa = Puśisiùn da cumüna de San Bertumê in ta Pruvinsa de Inpeia (Ineia/U Portu)
|Diffusività =
}}
'''San Bertumê''' (ascì ''San Bertumê au Mâ'' o ''San Bertumê du Sêrvu'', scrìtu intu scistémma zeneśe ''San Bertomê do Çervo'', in italiàn ''San Bartolomeo al Mare'') a l'è ina cumüna in ta Pruvinsa de Inpeia, ch'a cunta 3904 rexidenti (au [[2019]]).
== Geugrafìa ==
Sitàe balneàre da Rivêa de Punente, San Bertumê a se tröva a 9 chilometri da Inpéria, in tu cunprensôiu du Gurfu de Diàn, assemme a âutre 6 cumüne (Sêrvu, A Maina de Dian, Dian Arentìn, Dian San Pê, U Castellu de Dian e A Villa).
U mudernu abitâu u se colluca in ta fascia da costa, ucupàndu in'ârea de 11 km<sup>2</sup>, a l'estremitê de punente da Valâ du Steria. A l'internu ghe sun ascì e frasiui de Paiöa e Ciappa, ciü e burgâe da Ruve, Puiô, Viali, Stêri, San Scimun, Richiéri, Fréschi, Servini e da Rocca.<ref>{{Çitta web|url=https://www.comune.sanbartolomeoalmare.im.it/archivio/pagine/San_Bartolomeo_e_dintorni.asp|tìtolo=Cumüna de San Bertumê, dinturni|vìxita=2022-04-16|léngoa=IT}}</ref>
== Stòia ==
===Etàe prerumana===
Poche e sun e testimunianse de l'etàe prerumana, difatti nu sun restâe trasse evidenti düante a duminasiun da tribù di Lìgüri Ingauni, che cuntrulavan u teritôiu cunpreṡu fra Ineja e Finâ. Se sa che generalmènte a bassa valâ du Steria a l'ea du tüttu spupulâ, sarvu quarche nücleu iṡulâu, vistu che se prefeîva luntanâse daa còsta pe méju cuntrulà e ṡone vixine.
Cun a vitôia di Rumai in si Cartagineṡi e e pupulasiui du punente (aleâe a velli), utegnüa grassie a l'asiun militâre du cònsole Lucio Emilio Paolo in tu 181 a.C., u növu municipium arbenganeṡe u sciòrbe ascì i teritôi vixini, in ti quali caṡṡe ascì San Bertumê.
===Etàe Clascica===
Vegne cuncèssa a sitadinansa rumana ai abitanti du cumprensôiu da Giuliu Ceṡare, in te l'annu 45 a.C., che sun cuscì iscrîti aa tribù Probilia.
Sentru inpurtante du periudu ruman u l'ea a Ruve, dund'e dun stâite purtâe aa lüxe diferenti ruvine de st'epuca là, in pagus ligâu au presedente Locus Bormani, dedicâu a 'n'antiga divinitàe lìgüre, ciü arcüne tunbe e âutri resti de edifissi, cun tütta 'na séie de reperti de valù, aùa tütelâi e cunservâi.
===Mediuevu===
Quand'u càṡṡe l'Inpeu Ruman u paìṡe u 'travèrsa in periudu de decadensa, invàṡu dai Vansali, fin a l'arìvu di Biṡantin, che dan in növu inpulsu a l'ecunumia e crean de furtificasiui in ta fascia custiera e in ti valichi muntani, inütili peò de frunte ai Lungubardi e ai Franchi, ch'i portan ascì chi u scistemma feudale.
In te l'annu [[888]] San Bertumê a vegne inseïa drentu au Cumitâu Arbenganéṡe, faxente parte da Marca Arduinica, 'ndandu inta divixun de Dian. Segue pe questu e vicènde da sitàe vixina, quande du 1091 a mànca Adelaide de Suṡa e u feudu u vegne pïâu da Bonifacio del Vasto, capustipite di marcheṡi de Claveṡana.<ref>{{Çitta web|url=https://www.sanremonews.it/2017/08/11/mobile/leggi-notizia/argomenti/altre-notizie/articolo/la-storia-dei-paesi-della-nostra-provincia-andrea-gandolfo-ci-racconta-quella-di-san-bartolomeo-al.html|tìtolo=Andrea Gandolfo u 'cunta a stoia de San Bertumê|vìxita=2022-04-16|léngoa=IT}}</ref>
I pusedimenti da vàlle Steria i nu l'éan cunpletamente sutta u cuntròllu di marcheṡi, difatti sti chi i duxévan divìddela cun i muneghi du cunventu benedetin de l'Ìṡsua, ch'u l'axéva utegnüu ina quòtta de pusèssu dai predecesùi.
U 12 nuvenbre du 1172 u marcheṡe Bunifassiu I u sutuscrìve ina càrta cu-i abitànti du gùrfu dianeṡe, cun a quâle a vegne cuncessa a lìbertàe aministratìva e giüdisiària.
Vint’anni dòppu u mèximu marcheṡe u strénṡe in aleânsa cun Ṡena: sta chi a prevedéva u rifurnimentu de trüppe, a pàttu de 'na prutesiun tempestìva. A situasiun a se faxéva senpre ciü cuntruversa, cun quélla parte parte de duminiu sutta aa cumüna de Arbenga: pe rirolve se decidde, grassie aa nòmina de dui arbitri , eleṡüi du [[1196]], ch'i ricunusce u dirittu di arbenganeṡi de riséve e tàsce da parte da pupulasiun.
I patti i l'àn vìtta vìtta breve, scicumme che [[Arbenga]] a sédde, in tu [[1198]], i sò pusedimènti ai Fràtti Uspedaliéi Gerüsulimitâi de San Giuàn.
A [[Andeua|Andöa]], in tu [[1221]], u möe Bunifassiu I, fâitu ch'u pòrta ae pruteste di dianeṡi, apugiâi da Arbenga, da tenpu in cunflittu cu-i marcheṡi. L'ànnu ch'u végne, sti chi i pröva a atacà u castéllu de [[Sêrvu]], ma aa fìn, cun l'interventu da [[Repùbrica de Zena|Repübbrica de Ṡena]], sun fursâi a retiâse. Cölli d'Arbenga i déve invêce pagà in tribütu de duxéntu libbre.
I rapòrti cuscì i diventan maniman senpre peṡṡu, ma a rende ancù ciü grâve a sistuasiun se ghe mette a gestiun di dumìni, cunscideâi ingestìbili. Aa presensa du parlamentu de Diàn, cu-a rapreṡentansa de Guiffredo di Piovano (pudestàe), Utùn e Bunifassiu II Tagliaferro de Claveṡana i vende aa Repübbrica u teritòiu dianeṡe, cun âttu üfisiâle datâu l'8 de ṡügnu du [[1228]].
L'âttu, firmâu sensa u permessu de l'inperatù [[Federigo II do Sacro Impeo Roman|Fedeïgu II]], u fa cumensà ina növa fàṡe de peṡanti inpuṡisiùi ecunomiche, tantu da Ṡena quantu da Arbenga, cu-u véscu pruntu a inpugnâ e cuncesiùi fâite dai marcheṡi.
A sistuasiùn a turna a cangià cun l'uniun da caṡâ di Claveṡana cu quélla di Du Carettu, avegnüa intu [[1320]]. A sti chi u vegne ricunusciüu u cuntrollu da metài du feudu de Sêrvu, mentre a restante parte a finìsce i màn ai Dôia, ch'i ereditan i pusedimenti da vàlle Steria, ina votta sparìi i cavaliêri de Rodi, duminatùi preedenti.
In tu [[1349]] se rîva a 'n acòrdiu cu-a Repübbrica, pe a cessiun da metài du Sêrvu, au quâle u ne segue ascì in âutru. Cun st'ürtimu se riscàtta püe a cuncesiun utegnüa intu [[1331]], da Cassan di Dôia. A duminasiun ṡeneṡe a cumensa a-i 25 setenbre du mèximu ànnu, destinâ a düâ fin au Settesentu.
===Etàe muderna===
A picenina cumünitàe de San Bertumê, inti seculi de duminasiun, a l'éa baṡâ in sc'in ecunumìa agricula (fìghe, agrümmi, uìve, vìi), prinsipalmente longu a fàsccia da còsta.
Aministrativamente u puré pulìticu u l'éa ligâu au mandamentu du Sêrvu, cun in cunséju de 48 menbri, rifeìu ae càuṡe sivìli. Pe quelle penâli a deciṡiun a riguardàva u pudestàe du Portu.
Rilevânte, in tu Sinquesentu, l'incursiui di piràtti barbaéschi, ch'i l'axeva atacâu u castéllu serveṡe ai 21 de maṡṡu du [[1557]]. U peìgu rapreṡentâu u se trasfurma in mutìvu de lìte fra e due cumünitàe, vistu che cölli du paiṡe s'éan refüâi de furnì denàu e òmmi pe a riparasiun di danni.
===Etàe cuntempuranea===
Au dì de ancöi, u nomme u l'è cangiâu in San Bertumê au Mâ.
U l'a abitâu fin da primma di Rummai dae genti Ligüri Ingàune, stansiâe in tu Punente fra Finâ e Ineia.
== Pòsti de interesse ==
== Ecunumia ==
L'ecunumia de San Bertumê a l'è fundâ in su türismu e 'n se l'agricultüa.
== Cultüa ==
== Feste e fée ==
A féa ciü inpurtante a l'è a Féa da Cadelora ch'a se tegne a frevà.
== Vie de Cumünicasiùn ==
[[Immaggine:Sukhoi SuperJet 100 (5114494444).jpg|thumb|500px|center|Alenia Aermacchi Sukhoi Superjet 100 (RA-97004), in simma a San Bertumê du Sêrvu, 20 sétenbre du 2010]]
===Feruvìe===
San Bertumê u l'axéva ina stasiun in scia [[Ferovîa Zêna-Vintimìggia|Feruvìa Zena-Vintimïa]] au servissiu ascì da cumüna de Sêrvu, pe sta mutivasiùn chi ciamâ de Sêrvu-San Bertumê. A fermâ a l'è stâita serâ intu [[2016]] pe l'ativasiun du növu traciâu a dui binari fra [[Staçion de Andêua|Andöa]] e [[San Loenso (comun)|San Luensu au Mâ]].<ref>{{Çitta web|url=https://www.riviera24.it/2016/11/ultimo-bicchiere-della-staffa-alla-stazione-di-cervo-e-san-bartolomeo-al-mare-239016/|tìtolo=Ürtimu gòttu da staffa aa stasiun de Sêrvu-San Bertumê|vìxita=2021-01-15|léngoa=IT}}</ref>
{{clear}}
==Nòtte==
<references/>
== Autri prugètti ==
{{Interprogetto}}
{{Comûni da Provinsa de Imperia (Ineja / Pòrto Moriçio)}}
{{Contròllo de outoritæ}}
7q04sid4xql6iscd1jeoludoaul6fiz
Discûscioîn ûtente:Tegel
3
7446
232183
228984
2022-08-13T17:17:02Z
92.40.171.129
wikitext
text/x-wiki
Block me, I dare you)
#
pbccexg4oforbiahmhwry7amjjwfvgm
232184
232183
2022-08-13T17:20:38Z
N.Longo
12052
Annullou e modiffiche de [[Special:Contributions/92.40.171.129|92.40.171.129]] ([[User talk:92.40.171.129|discuscion]]), riportâ a-a verscion precedente de [[User:N.Longo|N.Longo]]
wikitext
text/x-wiki
==Benvegnùo inscia Wikipedia Ligure!==
Salûi! Segiæ benvegnui inta Wikipedia Ligure,
a libera enciclopedia, de badda scrîta con l'agiutto de tutti. --[[Utente:Dragonòt|Dragonòt]] 08:33, 11 Mar 2010 (UTC)
h17xjocx8llk0x3pd24fu0cj3fb4v60
232185
232184
2022-08-13T17:50:10Z
92.40.171.129
You are not Tegel
wikitext
text/x-wiki
Block me, I dare you)
#
pbccexg4oforbiahmhwry7amjjwfvgm
232186
232185
2022-08-13T18:00:24Z
N.Longo
12052
Annullou e modiffiche de [[Special:Contributions/92.40.171.129|92.40.171.129]] ([[User talk:92.40.171.129|discuscion]]), riportâ a-a verscion precedente de [[User:N.Longo|N.Longo]]
wikitext
text/x-wiki
==Benvegnùo inscia Wikipedia Ligure!==
Salûi! Segiæ benvegnui inta Wikipedia Ligure,
a libera enciclopedia, de badda scrîta con l'agiutto de tutti. --[[Utente:Dragonòt|Dragonòt]] 08:33, 11 Mar 2010 (UTC)
h17xjocx8llk0x3pd24fu0cj3fb4v60