Eglizy Katôlika Apôstôlika Rômanina (Madagasikara)

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="mg">
  <siteinfo>
    <sitename>Wikipedia</sitename>
    <dbname>mgwiki</dbname>
    <base>https://mg.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Fandraisana</base>
    <generator>MediaWiki 1.39.0-wmf.23</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Rakitra</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Manokana</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Dinika</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Mpikambana</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Dinika amin'ny mpikambana</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Wikipedia</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Dinika amin'ny Wikipedia</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Sary</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Dinika amin'ny sary</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">Dinika amin'ny MediaWiki</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Endrika</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Dinika amin'ny endrika</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Fanoroana</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Dinika amin'ny fanoroana</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Sokajy</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Dinika amin'ny sokajy</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Module</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Discussion module</namespace>
      <namespace key="2300" case="first-letter">Gadget</namespace>
      <namespace key="2301" case="first-letter">Discussion gadget</namespace>
      <namespace key="2302" case="case-sensitive">Définition de gadget</namespace>
      <namespace key="2303" case="case-sensitive">Discussion définition de gadget</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Eglizy Katôlika Apôstôlika Rômanina (Madagasikara)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1170</id>
    <revision>
      <id>1046900</id>
      <parentid>1018827</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T04:43:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Thelezifor</username>
        <id>15140</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13353" xml:space="preserve">[[Sary:Antananarivo Church.jpg|vignette|Katedralin'Antananarivo]]
Ny '''Eglizy Katôlika Apôstôlika Rômanina''' eto Madagasikara dia isan' ny [[Fiangonana katôlika]] maneran-tany izay eo ambany fitarihana ara-panahin' ny [[Papa]] ao [[Rôma]]. Misy mpivavaka maherin' ny 6 000 000 eo ho eo io fiangonana io, izany hoe iray ampahefatry ny mponin' ny Nosy. Misy [[arsidiosezy|arsidiôsezy]] dimy sy [[diôsezy|diôsezy]] iraika amby roapolo ny eto Madagasikara. Fivavahana kristiana voalohany eto Madagasikara ny Fiangonana katôlika raha ny habetsahan' ny mpino no jerena. Mampiavaka ny Fiangonana katôlika ireo trano fiangonana goavam-be izay nalaina tahaka indrindra tamin' ny fiangonana vahiny amin' ny endriny sy ny bikany. Marihina fa misy [[lakroa]] avokoa ny Fiangonana katôlika.

Ny trano fiangonana katôlika tranainy indrindra eto Madagasikara dia ao amin' ny nosy [[Sainte Marie]] tokony ho 150 km ao ampita avaratr' i [[Toamasina]].

== Ny tantarany ==

==== Faha mpanjaka ====
Ny fivavahana katôlika dia nentin' ny misiônera tamin' ny taona efa taloha be teto Madagasikara. Ny [[katolisisma|katôlisisma]] dia efa nisy nitondra teto amin' ny Nosy hatramin' ny faran' ny taonjato faha-16, sady efa nisy ny nanandrana nanao asa misiona tamin' ny taona 1540 avy eo tamin' ny nahatongavan' ireo [[Dominikana (katolisisma)|Dôminikanina]] tamin' ny taona 1580 ary ny [[Zezoita]] tamin' ny taona 1610. Tsy nahitam-pahombiazana kely izany raha tsy tany amin' ny taona 1642.

Tonga ny moanina (na monka) [[lazarista]] tamin' ny taona 1643 ka tamin' ny 1643 no naorin' ny Papa [[Orbano VIII]] ny Prefektiora Apôstolikan' i Madagasikara. Nofaranan' izy ireo anefa ny misionany aty Madagasikara tamin' ny taona 1674 noho ny haratsian' ny toetany sy ny tsy fitiavan' ny mponina azy ireo.

Maro ireo misiônera katôlika frantsay novonoina tamin' ny taona 1674, ary taorian' io dia norarana ny fivavahana katôlika tamin' ny fanombohan' ny taonjato faha-19. Maty [[martira]] tamin' ny taona 1832 i Henri de Solages ary heverina fa rain' ny Fiangonana katôlika malagasy izy. Misy toerana fanaovana [[fivahiniana masina]] natokana ho azy ny ao [[Toamasina]]&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Claire Le Moine, &quot;[https://www.la-croix.com/Religion/Actualite/L-Eglise-de-Madagascar-veut-creer-un-lieu-de-pelerinage-national-2014-01-28-1097725 L’Église de Madagascar veut créer un lieu de pèlerinage national]&quot; [[http://archive.wikiwix.com/cache/?url=http%3A%2F%2Fwww.la-croix.com%2FReligion%2FActualite%2FL-Eglise-de-Madagascar-veut-creer-un-lieu-de-pelerinage-national-2014-01-28-1097725 tahiry]], tao amin'ny ''La Croix'', 28 Janoary 2014 (notsidihina 19 Aogositra 2017).&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Niorina tamin' ny taona 1844 ny Misiona Zezoita eto Madagasikara (frantsay: ''Mission Jésuite de Madagascar'') ary ny trano fiangonana voalohany dia niorina tamin' ny taona 1857&lt;ref&gt;&lt;small&gt;&quot;[http://saintemarie-tourisme.mg/news/nosy-boraha-decouverte-la-premiere-eglise-catholique-de-madagascar/ Nosy Boraha découverte : la première église catholique de Madagascar] {{Wayback|url=http://saintemarie-tourisme.mg/news/nosy-boraha-decouverte-la-premiere-eglise-catholique-de-madagascar/ |date=20170819144936 }}&quot; [[http://archive.wikiwix.com/cache/?url=http%3A%2F%2Fsaintemarie-tourisme.mg%2Fnews%2Fnosy-boraha-decouverte-la-premiere-eglise-catholique-de-madagascar%2F tahiry]], ''Sainte-Marie tourisme'' (notsidihina ny 19 Aogositra 2017).&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. Tamin' ny taona 1861 dia nanomboka nihamaro ny mpino katôlika teto Madagasikara noho ny nanambaràn-d[[Radama II]] ny fahalalahan' ny fivavahana&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Pietro Lupo, [http://www.persee.fr/doc/outre_0300-9513_1986_num_73_270_2509 ''Catholiques malgaches de Tananarive et catholicisme à la fin du XIXe siècle'', vol. 73], Revue française d'histoire d'outre-mer, 1986 [[http://archive.wikiwix.com/cache/?url=http%3A%2F%2Fwww.persee.fr%2Fdoc%2Foutre_0300-9513_1986_num_73_270_2509 tahiry]].&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

==== Faha fanjanahan-tany ====
Lasa zanatanin' i Frantsa i [[Madagasikara]] tamin' ny taona 1897 nefa tsy nanohana ny misiôna katôlika i [[Joseph Simon Gallieni|Galliéni]] (1896-1905) izay tsy nanavakavaka fivavahana. Amin' ny ankapobeny anefa dia nahazo vahana ny katôlisisma ka somary sahirana noho ny fanenjehan' ny Zezoita azy ny Prôtestanta, dia ireo Zezoita izay nampifangaro ny raharaha pôlitika sy ny raharaham-pivavahana ka nanao ny Prôtestanta ho sakaizan' ny Anglisy sy ho fahavalon' ny Frantsay. Maro ireo mpino prôtestanta niala amin’ ny fiangonany noho ny tahotra. Tamin' ny nanapahan' ireo governora manaja ny maha fanjakana laîka an' i Frantsa vao niverina nalalaka indray ny safidy momba ny fivavahana. Tamin' ny taona 1938 no nahavitana printy ny [[Baiboly katôlika amin'ny teny malagasy|Baiboly katôlika voalohany amin' ny teny malagasy]].

Niroborobo tokoa ny Fiangonana katôlika teto Madagasikara tamin' ny andron' ny fanjanahan-tany na dia teo aza ny fandroahana ireo misiônera frantsay. Ny andry niorenany moa dia ramatoa [[Victoire RASOAMANARIVO|Rasoamanarivo]] [[Victoire RASOAMANARIVO|Victoire]]  (1848-1894), vehivavy nahery fo tokoa tamin' ny fijoroana vavolombelon' ny finoana. Tsy niasa irery anefa izy fa nampian' i [[Frera Louis Raphael RAFIRINGA|Frera Rafiringa Raphael Louis]] tamin' izany. Marihina fa izy ireo dia samy nasandratra ho [[Olontsambatra (katolisisma)|olontsambatra]] avokoa. Teo ihany koa ny fifaninanana tamin' ny [[Protestantisma eto Madagasikara|Fiangonana prôtestanta]] ka tsy mora tamin' ireo Katôlika tany amboalohany ny nifikitra tamin' ny fiangonany.

Teo anelanelan' ny taona 1896 sy 1898 ny fiangonana katôlika dia nanomboka nametraka fandaminana ary tamin' ny taona 1925 dia nisy ny fanosorana [[pretra]] teratany malagasy voalohany. Efa nahatratra 100 000 ny mpino katôlika tamin' ny taona 1900. Tamin' ny taona 1939 no voahosotra ny pretra malagasy voalohany, dia i  Ignatius Ramarosandratana, izay nohosorana ho [[eveka]] tany [[Rôma]], tamin' ny andron' ny Papa [[Pio XII]]. Tamin' ny taona 1947 dia novonoin' ny mpitondra pôlitika tamin' izay ny katekista [[Lucien Botovasoa]] &lt;ref&gt;&lt;small&gt;[https://www.ofmcap.org/it/documenti-ofmcap/cause-in-corso/cause-extra-ordine/404-lucien-botovasoa-1908-1947-n-prot-2998 Lucien Botovasoa (1908-1947)]&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;&lt;small&gt;[http://press.vatican.va/content/salastampa/it/bollettino/pubblico/2017/05/04/0295/00670.html Promulgazione di Decreti della Congregazione delle Cause dei Santi]&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. Tamin' ny taona 1969 dia nanana ny [[Kardinaly|kardinali]]&lt;nowiki/&gt;ny manokana amin' izay ny Fiangonana katôlika eto Magadasikara, dia tsy iza fa i Jérôme Louis Rakotomalala.

==== Tamin' ny fahaleovanten' i Madagasikara ====
Naorin' ny Papa [[Joany XXIII]] ny Nonsiatora Apôstôlika eto Madagasikara tamin' ny 23 Septambra 1960. Nitsangana ny [[Fiombonan'ny Fiangonana Kristiana eto Madagasikara|Fiombonan' ny Fiangonana Kristiana eto Madagasikara]] (FFKM) tamin' ny taona 1980, izay nanery ny Fanjakana malagasy mba hanomboka hampihatra ny [[demokrasia|demôkrasia]] amin' izay tamin' ny taona 1991 tamin' ny alalan' ny fihetseham-bahoaka ka ny mpitarika tamin' izany fanovana izany dia ny Kardinaly Armand Gaétan Razafindratandra.

Namangy an' i Madagasikara ny Papa [[Joany Paoly II]] tamin' ny taona 1989 ary ny kardinaly Pietro Parolin, Sekreteram-Panjakana ao [[Vatikàna]], dia nitsidika an' Antananarivo tamin' ny taona 2017&lt;ref&gt;&lt;small&gt;&quot;[https://madagascar-tribune.com/L-eglise-catholique-en-plein-dans,22813.html L’église catholique en plein dans la politique&quot;] [[http://archive.wikiwix.com/cache/?url=https%3A%2F%2Fmadagascar-tribune.com%2FL-eglise-catholique-en-plein-dans%2C22813.html tahiry]], 23 Janoary 2017 (notsidihina ny 19 Aogositra 2017).&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;

Tamin' ny taona 2017 dia nitsikera ny fanaovana pôlitika nisy hatrizay teto Madagasikara ny Fiangonana katôlika ka betsaka ny fanafihana nahazo ireo toeram-pitokanana sy ny fikambana pretra&lt;ref&gt;&lt;small&gt;&quot;[http://www.rfi.fr/afrique/20170427-madagascar-attaques-contre-religieux-catholiques-multiplient-antsirabe Madagascar : les attaques contre des religieux catholiques se multiplient]&quot; [[http://archive.wikiwix.com/cache/?url=http%3A%2F%2Fwww.rfi.fr%2Fafrique%2F20170427-madagascar-attaques-contre-religieux-catholiques-multiplient-antsirabe tahiry]], ''RFI'', 27 avril 2017 (notsidihina ny 19 Aogositra 2017)&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Ny solontenan' ny Papa eto Madagasikara, ny [[Nonsy Apôstôlika]], hatramin' ny 13 Avrily 2015, dia ny Mgr Paolo Rocco Gualtieri&lt;ref&gt;&lt;small&gt;''[http://press.vatican.va/content/salastampa/it/bollettino/pubblico/2015/04/13/0266/00579.html#nun Nomina del Nunzio Apostolico in Madagascar].'' In: ''Tägliches Bulletin.'' Presseamt des Heiligen Stuhls, 13 April 2015, (notsidihina ny 30. Mey 2015).&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Antontan' isa ==
[[Sary:Antsirabe - église.JPG|vignette|259x259px|Katedralin' Antsirabe]]
Mitana anjara asa lehibe tokoa ny Fiangonana katôlika, indrindra eo amin' ny lafiny fahasalamana sy fanabeazana eto Madagasikara. Araka ny firaketan' ny Fiangonana tamin' ny 2003 dia nisy:

* akanin-jaza miisa 749 izay misahana zaza madinika miisa 44167;
* sekoly ambaratonga voalohany miisa 2479 izay ahitana mpianara miisa 332 811;
* sekoly ambaratonga faharoa miisa 372 izay ahitana mpianatra miisa 88 959&lt;ref&gt;&lt;small&gt;„[http://www.fides.org/aree/news/newsdet.php?idnews=5183&amp;lan=deu Die Rolle der katholischen Kirche im Bildungswesen in Madagaskar: zahlreiche Einrichtungen garantieren einen hohen Bildungsstandard]“, Fides, 11 Janoary 2009&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Tamin' ny faran' ny taona 2004 dia izao ny tarehimarika momba ny Eglizy katôlika eto Madagasikara:

*[[paroasy]] miisa 317;
*[[pretra]] miisa 1134;
*[[relijiozy]] miisa 3771;
* toeram-pampianarana miisa 3316;
* fikambanana mpanao asa soa miisa 349;
* mpino katôlika miisa 4 582 644 izay 23,59 %n' ny mpoina eto amin' ny Nosy.

Tamin' ny taona 2007 ny eto Madagasikara dia nahitana:

* paroasy miisa 315;
*[[eveka]] miisa 27;
* pretra diôsezana miisa 556;
* pretra amin' ny fikambanana hafa miisa 673;
*[[moanina]] miisa 420;
* relijiozy miisa 4100.

== Rafitra ==

=== Arsidiôsezy sy diôsezy ===
Mizara ho [[arsidiosezy|arsidiôsezy]] dimy sy [[diosezy|diôsezy]] roa amby roapolo ny Eglizy katôlika eto Madagasikara ka ireto avy izany:

==== Arsidiôsezin' Antananarivo ====
Ireto ireo diôsezy ao amin' ny [[Arsidiôsezin' Antananarivo]]:
* [[Diôsezin' Antsirabe]]
* [[Diôsezin' i Miarinarivo]]
* [[Diôsezin' i Tsiroanomandidy]]
* [[Diôsezin' i Maintirano]]

==== Arsidiôsezin' Antsiranana ====
Ireto ireo diôsezy ao amin' ny [[Arsidiôsezin' Antsiranana]]:
* [[Diôsezin' Ambanja]]
* [[Diôsezin' i Mahajanga]]
* [[Diôsezin' i Port-Bergé]]

==== Arsidiôsezin' i Fianarantsoa ====
Ireto ireo diôsezy ao amin' ny [[Arsidiôsezin' i Fianarantsoa]]:
* [[Diôsezin'Ambositra|Diôsezin' Ambositra]]
* [[Diôsezin' i Farafangana]]
* [[Diôsezin' Ihosy]]
* [[Diôsezin' i Mananjary]]

==== Arsidiôsezin' i Toamasina ====
Ireto ireo diôsezy ao amin' ny [[Arsidiôsezin' i Toamasina]]:
* [[Diôsezin' Ambatondrazaka]]
* [[Diôsezin' i Fenoarivo-Atsinanana]]
* [[Diôsezin' i Moramanga]]

==== Arsidiôsezin' i Toliara ====
Ireto ireo diôsezy ao amin' ny [[Arsidiôsezin' i Toliara]]:
* [[Diôsezin' i Morombe]]
*[[Diosezin'i Morondava|Diôsezin' i Morondava]]
* [[Diôsezin' i Tôlagnaro]]

=== Ny mpitantana ===

==== Kardinaly  nifandimby: ====

* [[Kardinaly]] [[Razafindratandra Armand Gaëtan]] (hatramin' ny taona 2010)

*Kardinaly [[Tsarahazana Désiré]]

==== Eveka: ====
# Ambanja: Mgr Rosario Vella
# Ambatondrazaka: Mgr. Antoine Scopelliti
# Ambositra: Mgr. Rakotonarivo Fidelis
# Antananarivo: Mgr. Razanakolona Odon Marie Arsene
# Antsirabe: Mgr. Ramananarivo Félix
# Antsiranana: Mgr. Ramarson Benjamin Marc
# Farafangana: Mgr. Rakotonirina Charles-Remy
# Fenoarivo Atsinanana: Mgr. Rakotomamonjy Marcellin
# Fianarantsoa: Mgr. Rabemahafaly Fulgence
# Ihosy: Mgr. Ranaivomanana Philippe
# Mahajanga: Mgr. Randrianasolo Joseph Ignace
# Mananjary: Mgr. José Alfredo Caires de Nobrega
# Miarinarivo: (Mgr.  Razakarivony Raymond)  Mgr. Randrianarisoa Jean Claude
# Morombe: Mgr. Zygmunt Robaszkiewicz
# Morondava: (Mgr. Donald Joseph Leo Pelletier) Mgr. Raharilamboniaina Fabien
# Port-Bergé: Mgr. Toasy Armand
# Toamasina: (Mgr. Rakotondrabe René Joseph ) Mgr. Tsarahazana Désiré
# Tôlagnaro: Mgr. Jean Pierre Dominique Zévaco
# Toliara: Mgr. Rabeony Fulgence
# Tsiroanomandidy: Mgr. Gustavo Bombin Espino

=== Ny Konferansa Episkôpaly ===

==== Filoha  ====

*[[Aseveka]] Jérôme Rakotomalala (1965 - 1966);
*Aseveka Gilbert Ramanantoanina, SJ (1966 - 1971)
*Mgr Albert Joseph Tsiahoana (1971 - 1974)
*Kardinaly Victor Razafimahatratra , SJ (1974 - 1986)
*Mgr Albert Joseph Tsiahoana (1986 - 1992)
*Mgr Jean-Guy Rakodondravahatra , MS (1992 - 1996)
*Kardinaly Armand Gaétan Razafindratandra (1996 - 2002)
*Aseveka Fulgence Rabeony , SJ (2002 - 2006)
*Mgr Fulgence Rabemahafaly (2006 - novembre 2012)
*Mgr Désiré Tsarahazana, archevêque, depuis novembre 2012

== Jereo koa: ==

* [[Kristianisma ao Madagasikara]]
*[[Baiboly katôlika amin'ny teny malagasy|Baiboly katôlika amin' ny teny malagasy]]

== Rohy ivelany ==

* [http://www.katolika.org/ Takelaka fanabeazam-pinoana]

== Loharano sy fanamarihana ==
[[Sokajy:Fiangonana]]
[[Sokajy:Fiangonana ao Madagasikara]]</text>
      <sha1>tod5o6r10vqgmpugh3z7g6ce8bct6u7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1046901</id>
      <parentid>1046900</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T04:48:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Thelezifor</username>
        <id>15140</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Faha mpanjaka */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13257" xml:space="preserve">[[Sary:Antananarivo Church.jpg|vignette|Katedralin'Antananarivo]]
Ny '''Eglizy Katôlika Apôstôlika Rômanina''' eto Madagasikara dia isan' ny [[Fiangonana katôlika]] maneran-tany izay eo ambany fitarihana ara-panahin' ny [[Papa]] ao [[Rôma]]. Misy mpivavaka maherin' ny 6 000 000 eo ho eo io fiangonana io, izany hoe iray ampahefatry ny mponin' ny Nosy. Misy [[arsidiosezy|arsidiôsezy]] dimy sy [[diôsezy|diôsezy]] iraika amby roapolo ny eto Madagasikara. Fivavahana kristiana voalohany eto Madagasikara ny Fiangonana katôlika raha ny habetsahan' ny mpino no jerena. Mampiavaka ny Fiangonana katôlika ireo trano fiangonana goavam-be izay nalaina tahaka indrindra tamin' ny fiangonana vahiny amin' ny endriny sy ny bikany. Marihina fa misy [[lakroa]] avokoa ny Fiangonana katôlika.

Ny trano fiangonana katôlika tranainy indrindra eto Madagasikara dia ao amin' ny nosy [[Sainte Marie]] tokony ho 150 km ao ampita avaratr' i [[Toamasina]].

== Ny tantarany ==

==== Faha mpanjaka ====
Ny [[katolisisma|katôlisisma]] dia efa nisy nitondra teto amin' ny Nosy hatramin' ny faran' ny taonjato faha-16, sady efa nisy ny nanandrana nanao asa misiôna tamin' ny taona 1540 avy eo tamin' ny nahatongavan' ny [[Dôminikana (katôlisisma)|Dôminikanina]] tamin' ny taona 1580 ary ny [[Zezoita]] tamin' ny taona 1610. Tsy nahitam-pahombiazana kely izany raha tsy tany amin' ny taona 1642.

Tonga ny moanina (na monka) [[lazarista]] tamin' ny taona 1643 ka tamin' ny 1643 no naorin' ny Papa [[Orbano VIII]] ny Prefektiora Apôstolikan' i Madagasikara. Nofaranan' izy ireo anefa ny misiônany aty Madagasikara tamin' ny taona 1674 noho ny haratsian' ny toetany sy ny tsy fitiavan' ny mponina azy ireo.

Maro ny misiônera katôlika frantsay nosy namono tamin' ny taona 1674, ary taorian' io dia norarana ny fivavahana katôlika tamin' ny fanombohan' ny taonjato faha-19. Maty [[martira]] tamin' ny taona 1832 i Henri de Solages ary heverina fa rain' ny Fiangonana katôlika malagasy izy. Misy toerana fanaovana [[fivahiniana masina]] natokana ho azy ny ao [[Toamasina]]&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Claire Le Moine, &quot;[https://www.la-croix.com/Religion/Actualite/L-Eglise-de-Madagascar-veut-creer-un-lieu-de-pelerinage-national-2014-01-28-1097725 L’Église de Madagascar veut créer un lieu de pèlerinage national]&quot; [[http://archive.wikiwix.com/cache/?url=http%3A%2F%2Fwww.la-croix.com%2FReligion%2FActualite%2FL-Eglise-de-Madagascar-veut-creer-un-lieu-de-pelerinage-national-2014-01-28-1097725 tahiry]], tao amin'ny ''La Croix'', 28 Janoary 2014 (notsidihina 19 Aogositra 2017).&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Niorina tamin' ny taona 1844 ny Misiôna Zezoita eto Madagasikara (frantsay: ''Mission Jésuite de Madagascar'') ary ny trano fiangonana voalohany dia niorina tamin' ny taona 1857&lt;ref&gt;&lt;small&gt;&quot;[http://saintemarie-tourisme.mg/news/nosy-boraha-decouverte-la-premiere-eglise-catholique-de-madagascar/ Nosy Boraha découverte : la première église catholique de Madagascar] {{Wayback|url=http://saintemarie-tourisme.mg/news/nosy-boraha-decouverte-la-premiere-eglise-catholique-de-madagascar/ |date=20170819144936 }}&quot; [[http://archive.wikiwix.com/cache/?url=http%3A%2F%2Fsaintemarie-tourisme.mg%2Fnews%2Fnosy-boraha-decouverte-la-premiere-eglise-catholique-de-madagascar%2F tahiry]], ''Sainte-Marie tourisme'' (notsidihina ny 19 Aogositra 2017).&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. Tamin' ny taona 1861 dia nanomboka nihamaro ny mpino katôlika teto Madagasikara noho ny nanambaràn-d[[Radama II]] ny fahalalahan' ny fivavahana&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Pietro Lupo, [http://www.persee.fr/doc/outre_0300-9513_1986_num_73_270_2509 ''Catholiques malgaches de Tananarive et catholicisme à la fin du XIXe siècle'', vol. 73], Revue française d'histoire d'outre-mer, 1986 [[http://archive.wikiwix.com/cache/?url=http%3A%2F%2Fwww.persee.fr%2Fdoc%2Foutre_0300-9513_1986_num_73_270_2509 tahiry]].&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

==== Faha fanjanahan-tany ====
Lasa zanatanin' i Frantsa i [[Madagasikara]] tamin' ny taona 1897 nefa tsy nanohana ny misiôna katôlika i [[Joseph Simon Gallieni|Galliéni]] (1896-1905) izay tsy nanavakavaka fivavahana. Amin' ny ankapobeny anefa dia nahazo vahana ny katôlisisma ka somary sahirana noho ny fanenjehan' ny Zezoita azy ny Prôtestanta, dia ireo Zezoita izay nampifangaro ny raharaha pôlitika sy ny raharaham-pivavahana ka nanao ny Prôtestanta ho sakaizan' ny Anglisy sy ho fahavalon' ny Frantsay. Maro ireo mpino prôtestanta niala amin’ ny fiangonany noho ny tahotra. Tamin' ny nanapahan' ireo governora manaja ny maha fanjakana laîka an' i Frantsa vao niverina nalalaka indray ny safidy momba ny fivavahana. Tamin' ny taona 1938 no nahavitana printy ny [[Baiboly katôlika amin'ny teny malagasy|Baiboly katôlika voalohany amin' ny teny malagasy]].

Niroborobo tokoa ny Fiangonana katôlika teto Madagasikara tamin' ny andron' ny fanjanahan-tany na dia teo aza ny fandroahana ireo misiônera frantsay. Ny andry niorenany moa dia ramatoa [[Victoire RASOAMANARIVO|Rasoamanarivo]] [[Victoire RASOAMANARIVO|Victoire]]  (1848-1894), vehivavy nahery fo tokoa tamin' ny fijoroana vavolombelon' ny finoana. Tsy niasa irery anefa izy fa nampian' i [[Frera Louis Raphael RAFIRINGA|Frera Rafiringa Raphael Louis]] tamin' izany. Marihina fa izy ireo dia samy nasandratra ho [[Olontsambatra (katolisisma)|olontsambatra]] avokoa. Teo ihany koa ny fifaninanana tamin' ny [[Protestantisma eto Madagasikara|Fiangonana prôtestanta]] ka tsy mora tamin' ireo Katôlika tany amboalohany ny nifikitra tamin' ny fiangonany.

Teo anelanelan' ny taona 1896 sy 1898 ny fiangonana katôlika dia nanomboka nametraka fandaminana ary tamin' ny taona 1925 dia nisy ny fanosorana [[pretra]] teratany malagasy voalohany. Efa nahatratra 100 000 ny mpino katôlika tamin' ny taona 1900. Tamin' ny taona 1939 no voahosotra ny pretra malagasy voalohany, dia i  Ignatius Ramarosandratana, izay nohosorana ho [[eveka]] tany [[Rôma]], tamin' ny andron' ny Papa [[Pio XII]]. Tamin' ny taona 1947 dia novonoin' ny mpitondra pôlitika tamin' izay ny katekista [[Lucien Botovasoa]] &lt;ref&gt;&lt;small&gt;[https://www.ofmcap.org/it/documenti-ofmcap/cause-in-corso/cause-extra-ordine/404-lucien-botovasoa-1908-1947-n-prot-2998 Lucien Botovasoa (1908-1947)]&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;&lt;small&gt;[http://press.vatican.va/content/salastampa/it/bollettino/pubblico/2017/05/04/0295/00670.html Promulgazione di Decreti della Congregazione delle Cause dei Santi]&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. Tamin' ny taona 1969 dia nanana ny [[Kardinaly|kardinali]]&lt;nowiki/&gt;ny manokana amin' izay ny Fiangonana katôlika eto Magadasikara, dia tsy iza fa i Jérôme Louis Rakotomalala.

==== Tamin' ny fahaleovanten' i Madagasikara ====
Naorin' ny Papa [[Joany XXIII]] ny Nonsiatora Apôstôlika eto Madagasikara tamin' ny 23 Septambra 1960. Nitsangana ny [[Fiombonan'ny Fiangonana Kristiana eto Madagasikara|Fiombonan' ny Fiangonana Kristiana eto Madagasikara]] (FFKM) tamin' ny taona 1980, izay nanery ny Fanjakana malagasy mba hanomboka hampihatra ny [[demokrasia|demôkrasia]] amin' izay tamin' ny taona 1991 tamin' ny alalan' ny fihetseham-bahoaka ka ny mpitarika tamin' izany fanovana izany dia ny Kardinaly Armand Gaétan Razafindratandra.

Namangy an' i Madagasikara ny Papa [[Joany Paoly II]] tamin' ny taona 1989 ary ny kardinaly Pietro Parolin, Sekreteram-Panjakana ao [[Vatikàna]], dia nitsidika an' Antananarivo tamin' ny taona 2017&lt;ref&gt;&lt;small&gt;&quot;[https://madagascar-tribune.com/L-eglise-catholique-en-plein-dans,22813.html L’église catholique en plein dans la politique&quot;] [[http://archive.wikiwix.com/cache/?url=https%3A%2F%2Fmadagascar-tribune.com%2FL-eglise-catholique-en-plein-dans%2C22813.html tahiry]], 23 Janoary 2017 (notsidihina ny 19 Aogositra 2017).&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;

Tamin' ny taona 2017 dia nitsikera ny fanaovana pôlitika nisy hatrizay teto Madagasikara ny Fiangonana katôlika ka betsaka ny fanafihana nahazo ireo toeram-pitokanana sy ny fikambana pretra&lt;ref&gt;&lt;small&gt;&quot;[http://www.rfi.fr/afrique/20170427-madagascar-attaques-contre-religieux-catholiques-multiplient-antsirabe Madagascar : les attaques contre des religieux catholiques se multiplient]&quot; [[http://archive.wikiwix.com/cache/?url=http%3A%2F%2Fwww.rfi.fr%2Fafrique%2F20170427-madagascar-attaques-contre-religieux-catholiques-multiplient-antsirabe tahiry]], ''RFI'', 27 avril 2017 (notsidihina ny 19 Aogositra 2017)&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Ny solontenan' ny Papa eto Madagasikara, ny [[Nonsy Apôstôlika]], hatramin' ny 13 Avrily 2015, dia ny Mgr Paolo Rocco Gualtieri&lt;ref&gt;&lt;small&gt;''[http://press.vatican.va/content/salastampa/it/bollettino/pubblico/2015/04/13/0266/00579.html#nun Nomina del Nunzio Apostolico in Madagascar].'' In: ''Tägliches Bulletin.'' Presseamt des Heiligen Stuhls, 13 April 2015, (notsidihina ny 30. Mey 2015).&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Antontan' isa ==
[[Sary:Antsirabe - église.JPG|vignette|259x259px|Katedralin' Antsirabe]]
Mitana anjara asa lehibe tokoa ny Fiangonana katôlika, indrindra eo amin' ny lafiny fahasalamana sy fanabeazana eto Madagasikara. Araka ny firaketan' ny Fiangonana tamin' ny 2003 dia nisy:

* akanin-jaza miisa 749 izay misahana zaza madinika miisa 44167;
* sekoly ambaratonga voalohany miisa 2479 izay ahitana mpianara miisa 332 811;
* sekoly ambaratonga faharoa miisa 372 izay ahitana mpianatra miisa 88 959&lt;ref&gt;&lt;small&gt;„[http://www.fides.org/aree/news/newsdet.php?idnews=5183&amp;lan=deu Die Rolle der katholischen Kirche im Bildungswesen in Madagaskar: zahlreiche Einrichtungen garantieren einen hohen Bildungsstandard]“, Fides, 11 Janoary 2009&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Tamin' ny faran' ny taona 2004 dia izao ny tarehimarika momba ny Eglizy katôlika eto Madagasikara:

*[[paroasy]] miisa 317;
*[[pretra]] miisa 1134;
*[[relijiozy]] miisa 3771;
* toeram-pampianarana miisa 3316;
* fikambanana mpanao asa soa miisa 349;
* mpino katôlika miisa 4 582 644 izay 23,59 %n' ny mpoina eto amin' ny Nosy.

Tamin' ny taona 2007 ny eto Madagasikara dia nahitana:

* paroasy miisa 315;
*[[eveka]] miisa 27;
* pretra diôsezana miisa 556;
* pretra amin' ny fikambanana hafa miisa 673;
*[[moanina]] miisa 420;
* relijiozy miisa 4100.

== Rafitra ==

=== Arsidiôsezy sy diôsezy ===
Mizara ho [[arsidiosezy|arsidiôsezy]] dimy sy [[diosezy|diôsezy]] roa amby roapolo ny Eglizy katôlika eto Madagasikara ka ireto avy izany:

==== Arsidiôsezin' Antananarivo ====
Ireto ireo diôsezy ao amin' ny [[Arsidiôsezin' Antananarivo]]:
* [[Diôsezin' Antsirabe]]
* [[Diôsezin' i Miarinarivo]]
* [[Diôsezin' i Tsiroanomandidy]]
* [[Diôsezin' i Maintirano]]

==== Arsidiôsezin' Antsiranana ====
Ireto ireo diôsezy ao amin' ny [[Arsidiôsezin' Antsiranana]]:
* [[Diôsezin' Ambanja]]
* [[Diôsezin' i Mahajanga]]
* [[Diôsezin' i Port-Bergé]]

==== Arsidiôsezin' i Fianarantsoa ====
Ireto ireo diôsezy ao amin' ny [[Arsidiôsezin' i Fianarantsoa]]:
* [[Diôsezin'Ambositra|Diôsezin' Ambositra]]
* [[Diôsezin' i Farafangana]]
* [[Diôsezin' Ihosy]]
* [[Diôsezin' i Mananjary]]

==== Arsidiôsezin' i Toamasina ====
Ireto ireo diôsezy ao amin' ny [[Arsidiôsezin' i Toamasina]]:
* [[Diôsezin' Ambatondrazaka]]
* [[Diôsezin' i Fenoarivo-Atsinanana]]
* [[Diôsezin' i Moramanga]]

==== Arsidiôsezin' i Toliara ====
Ireto ireo diôsezy ao amin' ny [[Arsidiôsezin' i Toliara]]:
* [[Diôsezin' i Morombe]]
*[[Diosezin'i Morondava|Diôsezin' i Morondava]]
* [[Diôsezin' i Tôlagnaro]]

=== Ny mpitantana ===

==== Kardinaly  nifandimby: ====

* [[Kardinaly]] [[Razafindratandra Armand Gaëtan]] (hatramin' ny taona 2010)

*Kardinaly [[Tsarahazana Désiré]]

==== Eveka: ====
# Ambanja: Mgr Rosario Vella
# Ambatondrazaka: Mgr. Antoine Scopelliti
# Ambositra: Mgr. Rakotonarivo Fidelis
# Antananarivo: Mgr. Razanakolona Odon Marie Arsene
# Antsirabe: Mgr. Ramananarivo Félix
# Antsiranana: Mgr. Ramarson Benjamin Marc
# Farafangana: Mgr. Rakotonirina Charles-Remy
# Fenoarivo Atsinanana: Mgr. Rakotomamonjy Marcellin
# Fianarantsoa: Mgr. Rabemahafaly Fulgence
# Ihosy: Mgr. Ranaivomanana Philippe
# Mahajanga: Mgr. Randrianasolo Joseph Ignace
# Mananjary: Mgr. José Alfredo Caires de Nobrega
# Miarinarivo: (Mgr.  Razakarivony Raymond)  Mgr. Randrianarisoa Jean Claude
# Morombe: Mgr. Zygmunt Robaszkiewicz
# Morondava: (Mgr. Donald Joseph Leo Pelletier) Mgr. Raharilamboniaina Fabien
# Port-Bergé: Mgr. Toasy Armand
# Toamasina: (Mgr. Rakotondrabe René Joseph ) Mgr. Tsarahazana Désiré
# Tôlagnaro: Mgr. Jean Pierre Dominique Zévaco
# Toliara: Mgr. Rabeony Fulgence
# Tsiroanomandidy: Mgr. Gustavo Bombin Espino

=== Ny Konferansa Episkôpaly ===

==== Filoha  ====

*[[Aseveka]] Jérôme Rakotomalala (1965 - 1966);
*Aseveka Gilbert Ramanantoanina, SJ (1966 - 1971)
*Mgr Albert Joseph Tsiahoana (1971 - 1974)
*Kardinaly Victor Razafimahatratra , SJ (1974 - 1986)
*Mgr Albert Joseph Tsiahoana (1986 - 1992)
*Mgr Jean-Guy Rakodondravahatra , MS (1992 - 1996)
*Kardinaly Armand Gaétan Razafindratandra (1996 - 2002)
*Aseveka Fulgence Rabeony , SJ (2002 - 2006)
*Mgr Fulgence Rabemahafaly (2006 - novembre 2012)
*Mgr Désiré Tsarahazana, archevêque, depuis novembre 2012

== Jereo koa: ==

* [[Kristianisma ao Madagasikara]]
*[[Baiboly katôlika amin'ny teny malagasy|Baiboly katôlika amin' ny teny malagasy]]

== Rohy ivelany ==

* [http://www.katolika.org/ Takelaka fanabeazam-pinoana]

== Loharano sy fanamarihana ==
[[Sokajy:Fiangonana]]
[[Sokajy:Fiangonana ao Madagasikara]]</text>
      <sha1>7t39tl1uq62itefn79db9c2s6lbwkg9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1046902</id>
      <parentid>1046901</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T04:55:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Thelezifor</username>
        <id>15140</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Faha fanjanahan-tany */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13297" xml:space="preserve">[[Sary:Antananarivo Church.jpg|vignette|Katedralin'Antananarivo]]
Ny '''Eglizy Katôlika Apôstôlika Rômanina''' eto Madagasikara dia isan' ny [[Fiangonana katôlika]] maneran-tany izay eo ambany fitarihana ara-panahin' ny [[Papa]] ao [[Rôma]]. Misy mpivavaka maherin' ny 6 000 000 eo ho eo io fiangonana io, izany hoe iray ampahefatry ny mponin' ny Nosy. Misy [[arsidiosezy|arsidiôsezy]] dimy sy [[diôsezy|diôsezy]] iraika amby roapolo ny eto Madagasikara. Fivavahana kristiana voalohany eto Madagasikara ny Fiangonana katôlika raha ny habetsahan' ny mpino no jerena. Mampiavaka ny Fiangonana katôlika ireo trano fiangonana goavam-be izay nalaina tahaka indrindra tamin' ny fiangonana vahiny amin' ny endriny sy ny bikany. Marihina fa misy [[lakroa]] avokoa ny Fiangonana katôlika.

Ny trano fiangonana katôlika tranainy indrindra eto Madagasikara dia ao amin' ny nosy [[Sainte Marie]] tokony ho 150 km ao ampita avaratr' i [[Toamasina]].

== Ny tantarany ==

==== Faha mpanjaka ====
Ny [[katolisisma|katôlisisma]] dia efa nisy nitondra teto amin' ny Nosy hatramin' ny faran' ny taonjato faha-16, sady efa nisy ny nanandrana nanao asa misiôna tamin' ny taona 1540 avy eo tamin' ny nahatongavan' ny [[Dôminikana (katôlisisma)|Dôminikanina]] tamin' ny taona 1580 ary ny [[Zezoita]] tamin' ny taona 1610. Tsy nahitam-pahombiazana kely izany raha tsy tany amin' ny taona 1642.

Tonga ny moanina (na monka) [[lazarista]] tamin' ny taona 1643 ka tamin' ny 1643 no naorin' ny Papa [[Orbano VIII]] ny Prefektiora Apôstolikan' i Madagasikara. Nofaranan' izy ireo anefa ny misiônany aty Madagasikara tamin' ny taona 1674 noho ny haratsian' ny toetany sy ny tsy fitiavan' ny mponina azy ireo.

Maro ny misiônera katôlika frantsay nosy namono tamin' ny taona 1674, ary taorian' io dia norarana ny fivavahana katôlika tamin' ny fanombohan' ny taonjato faha-19. Maty [[martira]] tamin' ny taona 1832 i Henri de Solages ary heverina fa rain' ny Fiangonana katôlika malagasy izy. Misy toerana fanaovana [[fivahiniana masina]] natokana ho azy ny ao [[Toamasina]]&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Claire Le Moine, &quot;[https://www.la-croix.com/Religion/Actualite/L-Eglise-de-Madagascar-veut-creer-un-lieu-de-pelerinage-national-2014-01-28-1097725 L’Église de Madagascar veut créer un lieu de pèlerinage national]&quot; [[http://archive.wikiwix.com/cache/?url=http%3A%2F%2Fwww.la-croix.com%2FReligion%2FActualite%2FL-Eglise-de-Madagascar-veut-creer-un-lieu-de-pelerinage-national-2014-01-28-1097725 tahiry]], tao amin'ny ''La Croix'', 28 Janoary 2014 (notsidihina 19 Aogositra 2017).&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Niorina tamin' ny taona 1844 ny Misiôna Zezoita eto Madagasikara (frantsay: ''Mission Jésuite de Madagascar'') ary ny trano fiangonana voalohany dia niorina tamin' ny taona 1857&lt;ref&gt;&lt;small&gt;&quot;[http://saintemarie-tourisme.mg/news/nosy-boraha-decouverte-la-premiere-eglise-catholique-de-madagascar/ Nosy Boraha découverte : la première église catholique de Madagascar] {{Wayback|url=http://saintemarie-tourisme.mg/news/nosy-boraha-decouverte-la-premiere-eglise-catholique-de-madagascar/ |date=20170819144936 }}&quot; [[http://archive.wikiwix.com/cache/?url=http%3A%2F%2Fsaintemarie-tourisme.mg%2Fnews%2Fnosy-boraha-decouverte-la-premiere-eglise-catholique-de-madagascar%2F tahiry]], ''Sainte-Marie tourisme'' (notsidihina ny 19 Aogositra 2017).&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. Tamin' ny taona 1861 dia nanomboka nihamaro ny mpino katôlika teto Madagasikara noho ny nanambaràn-d[[Radama II]] ny fahalalahan' ny fivavahana&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Pietro Lupo, [http://www.persee.fr/doc/outre_0300-9513_1986_num_73_270_2509 ''Catholiques malgaches de Tananarive et catholicisme à la fin du XIXe siècle'', vol. 73], Revue française d'histoire d'outre-mer, 1986 [[http://archive.wikiwix.com/cache/?url=http%3A%2F%2Fwww.persee.fr%2Fdoc%2Foutre_0300-9513_1986_num_73_270_2509 tahiry]].&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

==== Faha fanjanahan-tany ====
Lasa zanatanin' i Frantsa i [[Madagasikara]] tamin' ny taona 1897 nefa tsy nanohana ny misiôna katôlika i [[Joseph Simon Gallieni|Galliéni]] (1896-1905) izay tsy nanavakavaka fivavahana, noho izy nampanjaka ny maha fanjakana laîka. Amin' ny ankapobeny anefa dia nahazo vahana ny katôlisisma ka somary sahirana noho ny fanenjehan' ny Zezoita azy ny Prôtestanta, dia ireo Zezoita izay nampifangaro ny raharaha pôlitika sy ny raharaham-pivavahana ka nanao ny Prôtestanta ho sakaizan' ny Anglisy sy ho fahavalon' ny Frantsay. Maro ireo mpino prôtestanta niala amin’ ny fiangonany noho ny tahotra. Tamin' ny nanapahan' ireo governora manaja ny maha fanjakana laîka an' i Frantsa vao niverina nalalaka indray ny safidy momba ny fivavahana. Tamin' ny taona 1938 no nahavitana printy ny [[Baiboly katôlika amin' ny teny malagasy|Baiboly katôlika voalohany amin' ny teny malagasy]].

Niroborobo tokoa ny Fiangonana katôlika teto Madagasikara tamin' ny andron' ny fanjanahan-tany na dia teo aza ny fandroahana ireo misiônera frantsay. Ny andry niorenany moa dia ramatoa [[Victoire Rasoamanarivo Rasoamanarivo]] [[Victoire Rasoamanarivo]]  (1848-1894), vehivavy nahery fo tokoa tamin' ny fijoroana vavolombelon' ny finoana. Tsy niasa irery anefa izy fa nampian' i [[Frera Louis Raphael Rafiringa|Frera Rafiringa Raphael Louis]] tamin' izany. Marihina fa izy ireo dia samy nasandratra ho [[Olontsambatra (katôlisisma)|olontsambatra]] avokoa. Teo ihany koa ny fifaninanana tamin' ny [[Prôtestantisma eto Madagasikara|Fiangonana prôtestanta]] ka tsy mora tamin' ireo Katôlika tany amboalohany ny nifikitra tamin' ny fiangonany.

Teo anelanelan' ny taona 1896 sy 1898 ny Fiangonana katôlika dia nanomboka nametraka fandaminana ary tamin' ny taona 1925 dia nisy ny fanosorana [[pretra]] teratany malagasy voalohany. Efa nahatratra 100 000 ny mpino katôlika tamin' ny taona 1900. Tamin' ny taona 1939 no voahosotra ny pretra malagasy voalohany, dia i  Ignatius Ramarosandratana, izay nohosorana ho [[eveka]] tany [[Rôma]], tamin' ny andron' ny Papa [[Pio XII]]. Tamin' ny taona 1947 dia novonoin' ny mpitondra pôlitika tamin' izay ny katekista [[Lucien Botovasoa]] &lt;ref&gt;&lt;small&gt;[https://www.ofmcap.org/it/documenti-ofmcap/cause-in-corso/cause-extra-ordine/404-lucien-botovasoa-1908-1947-n-prot-2998 Lucien Botovasoa (1908-1947)]&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;&lt;small&gt;[http://press.vatican.va/content/salastampa/it/bollettino/pubblico/2017/05/04/0295/00670.html Promulgazione di Decreti della Congregazione delle Cause dei Santi]&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. Tamin' ny taona 1969 dia nanana ny [[Kardinaly|kardinali]]&lt;nowiki/&gt;ny manokana amin' izay ny Fiangonana katôlika eto Magadasikara, dia tsy iza fa i Jérôme Louis Rakotomalala.

==== Tamin' ny fahaleovanten' i Madagasikara ====
Naorin' ny Papa [[Joany XXIII]] ny Nonsiatora Apôstôlika eto Madagasikara tamin' ny 23 Septambra 1960. Nitsangana ny [[Fiombonan'ny Fiangonana Kristiana eto Madagasikara|Fiombonan' ny Fiangonana Kristiana eto Madagasikara]] (FFKM) tamin' ny taona 1980, izay nanery ny Fanjakana malagasy mba hanomboka hampihatra ny [[demokrasia|demôkrasia]] amin' izay tamin' ny taona 1991 tamin' ny alalan' ny fihetseham-bahoaka ka ny mpitarika tamin' izany fanovana izany dia ny Kardinaly Armand Gaétan Razafindratandra.

Namangy an' i Madagasikara ny Papa [[Joany Paoly II]] tamin' ny taona 1989 ary ny kardinaly Pietro Parolin, Sekreteram-Panjakana ao [[Vatikàna]], dia nitsidika an' Antananarivo tamin' ny taona 2017&lt;ref&gt;&lt;small&gt;&quot;[https://madagascar-tribune.com/L-eglise-catholique-en-plein-dans,22813.html L’église catholique en plein dans la politique&quot;] [[http://archive.wikiwix.com/cache/?url=https%3A%2F%2Fmadagascar-tribune.com%2FL-eglise-catholique-en-plein-dans%2C22813.html tahiry]], 23 Janoary 2017 (notsidihina ny 19 Aogositra 2017).&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;

Tamin' ny taona 2017 dia nitsikera ny fanaovana pôlitika nisy hatrizay teto Madagasikara ny Fiangonana katôlika ka betsaka ny fanafihana nahazo ireo toeram-pitokanana sy ny fikambana pretra&lt;ref&gt;&lt;small&gt;&quot;[http://www.rfi.fr/afrique/20170427-madagascar-attaques-contre-religieux-catholiques-multiplient-antsirabe Madagascar : les attaques contre des religieux catholiques se multiplient]&quot; [[http://archive.wikiwix.com/cache/?url=http%3A%2F%2Fwww.rfi.fr%2Fafrique%2F20170427-madagascar-attaques-contre-religieux-catholiques-multiplient-antsirabe tahiry]], ''RFI'', 27 avril 2017 (notsidihina ny 19 Aogositra 2017)&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Ny solontenan' ny Papa eto Madagasikara, ny [[Nonsy Apôstôlika]], hatramin' ny 13 Avrily 2015, dia ny Mgr Paolo Rocco Gualtieri&lt;ref&gt;&lt;small&gt;''[http://press.vatican.va/content/salastampa/it/bollettino/pubblico/2015/04/13/0266/00579.html#nun Nomina del Nunzio Apostolico in Madagascar].'' In: ''Tägliches Bulletin.'' Presseamt des Heiligen Stuhls, 13 April 2015, (notsidihina ny 30. Mey 2015).&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Antontan' isa ==
[[Sary:Antsirabe - église.JPG|vignette|259x259px|Katedralin' Antsirabe]]
Mitana anjara asa lehibe tokoa ny Fiangonana katôlika, indrindra eo amin' ny lafiny fahasalamana sy fanabeazana eto Madagasikara. Araka ny firaketan' ny Fiangonana tamin' ny 2003 dia nisy:

* akanin-jaza miisa 749 izay misahana zaza madinika miisa 44167;
* sekoly ambaratonga voalohany miisa 2479 izay ahitana mpianara miisa 332 811;
* sekoly ambaratonga faharoa miisa 372 izay ahitana mpianatra miisa 88 959&lt;ref&gt;&lt;small&gt;„[http://www.fides.org/aree/news/newsdet.php?idnews=5183&amp;lan=deu Die Rolle der katholischen Kirche im Bildungswesen in Madagaskar: zahlreiche Einrichtungen garantieren einen hohen Bildungsstandard]“, Fides, 11 Janoary 2009&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Tamin' ny faran' ny taona 2004 dia izao ny tarehimarika momba ny Eglizy katôlika eto Madagasikara:

*[[paroasy]] miisa 317;
*[[pretra]] miisa 1134;
*[[relijiozy]] miisa 3771;
* toeram-pampianarana miisa 3316;
* fikambanana mpanao asa soa miisa 349;
* mpino katôlika miisa 4 582 644 izay 23,59 %n' ny mpoina eto amin' ny Nosy.

Tamin' ny taona 2007 ny eto Madagasikara dia nahitana:

* paroasy miisa 315;
*[[eveka]] miisa 27;
* pretra diôsezana miisa 556;
* pretra amin' ny fikambanana hafa miisa 673;
*[[moanina]] miisa 420;
* relijiozy miisa 4100.

== Rafitra ==

=== Arsidiôsezy sy diôsezy ===
Mizara ho [[arsidiosezy|arsidiôsezy]] dimy sy [[diosezy|diôsezy]] roa amby roapolo ny Eglizy katôlika eto Madagasikara ka ireto avy izany:

==== Arsidiôsezin' Antananarivo ====
Ireto ireo diôsezy ao amin' ny [[Arsidiôsezin' Antananarivo]]:
* [[Diôsezin' Antsirabe]]
* [[Diôsezin' i Miarinarivo]]
* [[Diôsezin' i Tsiroanomandidy]]
* [[Diôsezin' i Maintirano]]

==== Arsidiôsezin' Antsiranana ====
Ireto ireo diôsezy ao amin' ny [[Arsidiôsezin' Antsiranana]]:
* [[Diôsezin' Ambanja]]
* [[Diôsezin' i Mahajanga]]
* [[Diôsezin' i Port-Bergé]]

==== Arsidiôsezin' i Fianarantsoa ====
Ireto ireo diôsezy ao amin' ny [[Arsidiôsezin' i Fianarantsoa]]:
* [[Diôsezin'Ambositra|Diôsezin' Ambositra]]
* [[Diôsezin' i Farafangana]]
* [[Diôsezin' Ihosy]]
* [[Diôsezin' i Mananjary]]

==== Arsidiôsezin' i Toamasina ====
Ireto ireo diôsezy ao amin' ny [[Arsidiôsezin' i Toamasina]]:
* [[Diôsezin' Ambatondrazaka]]
* [[Diôsezin' i Fenoarivo-Atsinanana]]
* [[Diôsezin' i Moramanga]]

==== Arsidiôsezin' i Toliara ====
Ireto ireo diôsezy ao amin' ny [[Arsidiôsezin' i Toliara]]:
* [[Diôsezin' i Morombe]]
*[[Diosezin'i Morondava|Diôsezin' i Morondava]]
* [[Diôsezin' i Tôlagnaro]]

=== Ny mpitantana ===

==== Kardinaly  nifandimby: ====

* [[Kardinaly]] [[Razafindratandra Armand Gaëtan]] (hatramin' ny taona 2010)

*Kardinaly [[Tsarahazana Désiré]]

==== Eveka: ====
# Ambanja: Mgr Rosario Vella
# Ambatondrazaka: Mgr. Antoine Scopelliti
# Ambositra: Mgr. Rakotonarivo Fidelis
# Antananarivo: Mgr. Razanakolona Odon Marie Arsene
# Antsirabe: Mgr. Ramananarivo Félix
# Antsiranana: Mgr. Ramarson Benjamin Marc
# Farafangana: Mgr. Rakotonirina Charles-Remy
# Fenoarivo Atsinanana: Mgr. Rakotomamonjy Marcellin
# Fianarantsoa: Mgr. Rabemahafaly Fulgence
# Ihosy: Mgr. Ranaivomanana Philippe
# Mahajanga: Mgr. Randrianasolo Joseph Ignace
# Mananjary: Mgr. José Alfredo Caires de Nobrega
# Miarinarivo: (Mgr.  Razakarivony Raymond)  Mgr. Randrianarisoa Jean Claude
# Morombe: Mgr. Zygmunt Robaszkiewicz
# Morondava: (Mgr. Donald Joseph Leo Pelletier) Mgr. Raharilamboniaina Fabien
# Port-Bergé: Mgr. Toasy Armand
# Toamasina: (Mgr. Rakotondrabe René Joseph ) Mgr. Tsarahazana Désiré
# Tôlagnaro: Mgr. Jean Pierre Dominique Zévaco
# Toliara: Mgr. Rabeony Fulgence
# Tsiroanomandidy: Mgr. Gustavo Bombin Espino

=== Ny Konferansa Episkôpaly ===

==== Filoha  ====

*[[Aseveka]] Jérôme Rakotomalala (1965 - 1966);
*Aseveka Gilbert Ramanantoanina, SJ (1966 - 1971)
*Mgr Albert Joseph Tsiahoana (1971 - 1974)
*Kardinaly Victor Razafimahatratra , SJ (1974 - 1986)
*Mgr Albert Joseph Tsiahoana (1986 - 1992)
*Mgr Jean-Guy Rakodondravahatra , MS (1992 - 1996)
*Kardinaly Armand Gaétan Razafindratandra (1996 - 2002)
*Aseveka Fulgence Rabeony , SJ (2002 - 2006)
*Mgr Fulgence Rabemahafaly (2006 - novembre 2012)
*Mgr Désiré Tsarahazana, archevêque, depuis novembre 2012

== Jereo koa: ==

* [[Kristianisma ao Madagasikara]]
*[[Baiboly katôlika amin'ny teny malagasy|Baiboly katôlika amin' ny teny malagasy]]

== Rohy ivelany ==

* [http://www.katolika.org/ Takelaka fanabeazam-pinoana]

== Loharano sy fanamarihana ==
[[Sokajy:Fiangonana]]
[[Sokajy:Fiangonana ao Madagasikara]]</text>
      <sha1>s9ft9grc9gr0q91q19pk5d5om83u2lg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1046903</id>
      <parentid>1046902</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T04:57:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Thelezifor</username>
        <id>15140</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Faha fanjanahan-tany */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13256" xml:space="preserve">[[Sary:Antananarivo Church.jpg|vignette|Katedralin'Antananarivo]]
Ny '''Eglizy Katôlika Apôstôlika Rômanina''' eto Madagasikara dia isan' ny [[Fiangonana katôlika]] maneran-tany izay eo ambany fitarihana ara-panahin' ny [[Papa]] ao [[Rôma]]. Misy mpivavaka maherin' ny 6 000 000 eo ho eo io fiangonana io, izany hoe iray ampahefatry ny mponin' ny Nosy. Misy [[arsidiosezy|arsidiôsezy]] dimy sy [[diôsezy|diôsezy]] iraika amby roapolo ny eto Madagasikara. Fivavahana kristiana voalohany eto Madagasikara ny Fiangonana katôlika raha ny habetsahan' ny mpino no jerena. Mampiavaka ny Fiangonana katôlika ireo trano fiangonana goavam-be izay nalaina tahaka indrindra tamin' ny fiangonana vahiny amin' ny endriny sy ny bikany. Marihina fa misy [[lakroa]] avokoa ny Fiangonana katôlika.

Ny trano fiangonana katôlika tranainy indrindra eto Madagasikara dia ao amin' ny nosy [[Sainte Marie]] tokony ho 150 km ao ampita avaratr' i [[Toamasina]].

== Ny tantarany ==

==== Faha mpanjaka ====
Ny [[katolisisma|katôlisisma]] dia efa nisy nitondra teto amin' ny Nosy hatramin' ny faran' ny taonjato faha-16, sady efa nisy ny nanandrana nanao asa misiôna tamin' ny taona 1540 avy eo tamin' ny nahatongavan' ny [[Dôminikana (katôlisisma)|Dôminikanina]] tamin' ny taona 1580 ary ny [[Zezoita]] tamin' ny taona 1610. Tsy nahitam-pahombiazana kely izany raha tsy tany amin' ny taona 1642.

Tonga ny moanina (na monka) [[lazarista]] tamin' ny taona 1643 ka tamin' ny 1643 no naorin' ny Papa [[Orbano VIII]] ny Prefektiora Apôstolikan' i Madagasikara. Nofaranan' izy ireo anefa ny misiônany aty Madagasikara tamin' ny taona 1674 noho ny haratsian' ny toetany sy ny tsy fitiavan' ny mponina azy ireo.

Maro ny misiônera katôlika frantsay nosy namono tamin' ny taona 1674, ary taorian' io dia norarana ny fivavahana katôlika tamin' ny fanombohan' ny taonjato faha-19. Maty [[martira]] tamin' ny taona 1832 i Henri de Solages ary heverina fa rain' ny Fiangonana katôlika malagasy izy. Misy toerana fanaovana [[fivahiniana masina]] natokana ho azy ny ao [[Toamasina]]&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Claire Le Moine, &quot;[https://www.la-croix.com/Religion/Actualite/L-Eglise-de-Madagascar-veut-creer-un-lieu-de-pelerinage-national-2014-01-28-1097725 L’Église de Madagascar veut créer un lieu de pèlerinage national]&quot; [[http://archive.wikiwix.com/cache/?url=http%3A%2F%2Fwww.la-croix.com%2FReligion%2FActualite%2FL-Eglise-de-Madagascar-veut-creer-un-lieu-de-pelerinage-national-2014-01-28-1097725 tahiry]], tao amin'ny ''La Croix'', 28 Janoary 2014 (notsidihina 19 Aogositra 2017).&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Niorina tamin' ny taona 1844 ny Misiôna Zezoita eto Madagasikara (frantsay: ''Mission Jésuite de Madagascar'') ary ny trano fiangonana voalohany dia niorina tamin' ny taona 1857&lt;ref&gt;&lt;small&gt;&quot;[http://saintemarie-tourisme.mg/news/nosy-boraha-decouverte-la-premiere-eglise-catholique-de-madagascar/ Nosy Boraha découverte : la première église catholique de Madagascar] {{Wayback|url=http://saintemarie-tourisme.mg/news/nosy-boraha-decouverte-la-premiere-eglise-catholique-de-madagascar/ |date=20170819144936 }}&quot; [[http://archive.wikiwix.com/cache/?url=http%3A%2F%2Fsaintemarie-tourisme.mg%2Fnews%2Fnosy-boraha-decouverte-la-premiere-eglise-catholique-de-madagascar%2F tahiry]], ''Sainte-Marie tourisme'' (notsidihina ny 19 Aogositra 2017).&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. Tamin' ny taona 1861 dia nanomboka nihamaro ny mpino katôlika teto Madagasikara noho ny nanambaràn-d[[Radama II]] ny fahalalahan' ny fivavahana&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Pietro Lupo, [http://www.persee.fr/doc/outre_0300-9513_1986_num_73_270_2509 ''Catholiques malgaches de Tananarive et catholicisme à la fin du XIXe siècle'', vol. 73], Revue française d'histoire d'outre-mer, 1986 [[http://archive.wikiwix.com/cache/?url=http%3A%2F%2Fwww.persee.fr%2Fdoc%2Foutre_0300-9513_1986_num_73_270_2509 tahiry]].&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

==== Faha fanjanahan-tany ====
Lasa zanatanin' i Frantsa i [[Madagasikara]] tamin' ny taona 1897 nefa tsy nanohana ny misiôna katôlika i [[Joseph Simon Gallieni|Galliéni]] (1896-1905) izay tsy nanavakavaka fivavahana, noho izy nampanjaka ny maha fanjakana laîka. Amin' ny ankapobeny anefa dia nahazo vahana ny katôlisisma ka somary sahirana noho ny fanenjehan' ny Zezoita azy ny Prôtestanta, dia ireo Zezoita izay nampifangaro ny raharaha pôlitika sy ny raharaham-pivavahana ka nanao ny Prôtestanta ho sakaizan' ny Anglisy sy ho fahavalon' ny Frantsay. Maro ireo mpino prôtestanta niala amin’ ny fiangonany noho ny tahotra. Tamin' ny nanapahan' ireo governora manaja ny maha fanjakana laîka an' i Frantsa vao niverina nalalaka indray ny safidy momba ny fivavahana. Tamin' ny taona 1938 no nahavitana printy ny [[Baiboly katôlika amin' ny teny malagasy|Baiboly katôlika voalohany amin' ny teny malagasy]].

Niroborobo tokoa ny Fiangonana katôlika teto Madagasikara tamin' ny andron' ny fanjanahan-tany na dia teo aza ny fandroahana ireo misiônera frantsay. Ny andry niorenany moa dia ramatoa [[Victoire Rasoamanarivo]]  (1848-1894), vehivavy nahery fo tokoa tamin' ny fijoroana vavolombelon' ny finoana. Tsy niasa irery anefa izy fa nampian' i [[Frera Louis Raphael Rafiringa|Frera Rafiringa Raphael Louis]] tamin' izany. Marihina fa izy ireo dia samy nasandratra ho [[Olontsambatra (katôlisisma)|olontsambatra]] avokoa. Teo ihany koa ny fifaninanana tamin' ny [[Prôtestantisma eto Madagasikara|Fiangonana prôtestanta]] ka tsy mora tamin' ireo Katôlika tany amboalohany ny nifikitra tamin' ny fiangonany.

Teo anelanelan' ny taona 1896 sy 1898 ny Fiangonana katôlika dia nanomboka nametraka fandaminana ary tamin' ny taona 1925 dia nisy ny fanosorana [[pretra]] teratany malagasy voalohany. Efa nahatratra 100 000 ny mpino katôlika tamin' ny taona 1900. Tamin' ny taona 1939 no voahosotra ny pretra malagasy voalohany, dia i  Ignatius Ramarosandratana, izay nohosorana ho [[eveka]] tany [[Rôma]], tamin' ny andron' ny Papa [[Pio XII]]. Tamin' ny taona 1947 dia novonoin' ny mpitondra pôlitika tamin' izay ny katekista [[Lucien Botovasoa]] &lt;ref&gt;&lt;small&gt;[https://www.ofmcap.org/it/documenti-ofmcap/cause-in-corso/cause-extra-ordine/404-lucien-botovasoa-1908-1947-n-prot-2998 Lucien Botovasoa (1908-1947)]&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;&lt;small&gt;[http://press.vatican.va/content/salastampa/it/bollettino/pubblico/2017/05/04/0295/00670.html Promulgazione di Decreti della Congregazione delle Cause dei Santi]&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. Tamin' ny taona 1969 dia nanana ny [[Kardinaly|kardinali]]&lt;nowiki/&gt;ny manokana amin' izay ny Fiangonana katôlika eto Magadasikara, dia tsy iza fa i Jérôme Louis Rakotomalala.

==== Tamin' ny fahaleovanten' i Madagasikara ====
Naorin' ny Papa [[Joany XXIII]] ny Nonsiatora Apôstôlika eto Madagasikara tamin' ny 23 Septambra 1960. Nitsangana ny [[Fiombonan'ny Fiangonana Kristiana eto Madagasikara|Fiombonan' ny Fiangonana Kristiana eto Madagasikara]] (FFKM) tamin' ny taona 1980, izay nanery ny Fanjakana malagasy mba hanomboka hampihatra ny [[demokrasia|demôkrasia]] amin' izay tamin' ny taona 1991 tamin' ny alalan' ny fihetseham-bahoaka ka ny mpitarika tamin' izany fanovana izany dia ny Kardinaly Armand Gaétan Razafindratandra.

Namangy an' i Madagasikara ny Papa [[Joany Paoly II]] tamin' ny taona 1989 ary ny kardinaly Pietro Parolin, Sekreteram-Panjakana ao [[Vatikàna]], dia nitsidika an' Antananarivo tamin' ny taona 2017&lt;ref&gt;&lt;small&gt;&quot;[https://madagascar-tribune.com/L-eglise-catholique-en-plein-dans,22813.html L’église catholique en plein dans la politique&quot;] [[http://archive.wikiwix.com/cache/?url=https%3A%2F%2Fmadagascar-tribune.com%2FL-eglise-catholique-en-plein-dans%2C22813.html tahiry]], 23 Janoary 2017 (notsidihina ny 19 Aogositra 2017).&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;

Tamin' ny taona 2017 dia nitsikera ny fanaovana pôlitika nisy hatrizay teto Madagasikara ny Fiangonana katôlika ka betsaka ny fanafihana nahazo ireo toeram-pitokanana sy ny fikambana pretra&lt;ref&gt;&lt;small&gt;&quot;[http://www.rfi.fr/afrique/20170427-madagascar-attaques-contre-religieux-catholiques-multiplient-antsirabe Madagascar : les attaques contre des religieux catholiques se multiplient]&quot; [[http://archive.wikiwix.com/cache/?url=http%3A%2F%2Fwww.rfi.fr%2Fafrique%2F20170427-madagascar-attaques-contre-religieux-catholiques-multiplient-antsirabe tahiry]], ''RFI'', 27 avril 2017 (notsidihina ny 19 Aogositra 2017)&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Ny solontenan' ny Papa eto Madagasikara, ny [[Nonsy Apôstôlika]], hatramin' ny 13 Avrily 2015, dia ny Mgr Paolo Rocco Gualtieri&lt;ref&gt;&lt;small&gt;''[http://press.vatican.va/content/salastampa/it/bollettino/pubblico/2015/04/13/0266/00579.html#nun Nomina del Nunzio Apostolico in Madagascar].'' In: ''Tägliches Bulletin.'' Presseamt des Heiligen Stuhls, 13 April 2015, (notsidihina ny 30. Mey 2015).&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Antontan' isa ==
[[Sary:Antsirabe - église.JPG|vignette|259x259px|Katedralin' Antsirabe]]
Mitana anjara asa lehibe tokoa ny Fiangonana katôlika, indrindra eo amin' ny lafiny fahasalamana sy fanabeazana eto Madagasikara. Araka ny firaketan' ny Fiangonana tamin' ny 2003 dia nisy:

* akanin-jaza miisa 749 izay misahana zaza madinika miisa 44167;
* sekoly ambaratonga voalohany miisa 2479 izay ahitana mpianara miisa 332 811;
* sekoly ambaratonga faharoa miisa 372 izay ahitana mpianatra miisa 88 959&lt;ref&gt;&lt;small&gt;„[http://www.fides.org/aree/news/newsdet.php?idnews=5183&amp;lan=deu Die Rolle der katholischen Kirche im Bildungswesen in Madagaskar: zahlreiche Einrichtungen garantieren einen hohen Bildungsstandard]“, Fides, 11 Janoary 2009&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Tamin' ny faran' ny taona 2004 dia izao ny tarehimarika momba ny Eglizy katôlika eto Madagasikara:

*[[paroasy]] miisa 317;
*[[pretra]] miisa 1134;
*[[relijiozy]] miisa 3771;
* toeram-pampianarana miisa 3316;
* fikambanana mpanao asa soa miisa 349;
* mpino katôlika miisa 4 582 644 izay 23,59 %n' ny mpoina eto amin' ny Nosy.

Tamin' ny taona 2007 ny eto Madagasikara dia nahitana:

* paroasy miisa 315;
*[[eveka]] miisa 27;
* pretra diôsezana miisa 556;
* pretra amin' ny fikambanana hafa miisa 673;
*[[moanina]] miisa 420;
* relijiozy miisa 4100.

== Rafitra ==

=== Arsidiôsezy sy diôsezy ===
Mizara ho [[arsidiosezy|arsidiôsezy]] dimy sy [[diosezy|diôsezy]] roa amby roapolo ny Eglizy katôlika eto Madagasikara ka ireto avy izany:

==== Arsidiôsezin' Antananarivo ====
Ireto ireo diôsezy ao amin' ny [[Arsidiôsezin' Antananarivo]]:
* [[Diôsezin' Antsirabe]]
* [[Diôsezin' i Miarinarivo]]
* [[Diôsezin' i Tsiroanomandidy]]
* [[Diôsezin' i Maintirano]]

==== Arsidiôsezin' Antsiranana ====
Ireto ireo diôsezy ao amin' ny [[Arsidiôsezin' Antsiranana]]:
* [[Diôsezin' Ambanja]]
* [[Diôsezin' i Mahajanga]]
* [[Diôsezin' i Port-Bergé]]

==== Arsidiôsezin' i Fianarantsoa ====
Ireto ireo diôsezy ao amin' ny [[Arsidiôsezin' i Fianarantsoa]]:
* [[Diôsezin'Ambositra|Diôsezin' Ambositra]]
* [[Diôsezin' i Farafangana]]
* [[Diôsezin' Ihosy]]
* [[Diôsezin' i Mananjary]]

==== Arsidiôsezin' i Toamasina ====
Ireto ireo diôsezy ao amin' ny [[Arsidiôsezin' i Toamasina]]:
* [[Diôsezin' Ambatondrazaka]]
* [[Diôsezin' i Fenoarivo-Atsinanana]]
* [[Diôsezin' i Moramanga]]

==== Arsidiôsezin' i Toliara ====
Ireto ireo diôsezy ao amin' ny [[Arsidiôsezin' i Toliara]]:
* [[Diôsezin' i Morombe]]
*[[Diosezin'i Morondava|Diôsezin' i Morondava]]
* [[Diôsezin' i Tôlagnaro]]

=== Ny mpitantana ===

==== Kardinaly  nifandimby: ====

* [[Kardinaly]] [[Razafindratandra Armand Gaëtan]] (hatramin' ny taona 2010)

*Kardinaly [[Tsarahazana Désiré]]

==== Eveka: ====
# Ambanja: Mgr Rosario Vella
# Ambatondrazaka: Mgr. Antoine Scopelliti
# Ambositra: Mgr. Rakotonarivo Fidelis
# Antananarivo: Mgr. Razanakolona Odon Marie Arsene
# Antsirabe: Mgr. Ramananarivo Félix
# Antsiranana: Mgr. Ramarson Benjamin Marc
# Farafangana: Mgr. Rakotonirina Charles-Remy
# Fenoarivo Atsinanana: Mgr. Rakotomamonjy Marcellin
# Fianarantsoa: Mgr. Rabemahafaly Fulgence
# Ihosy: Mgr. Ranaivomanana Philippe
# Mahajanga: Mgr. Randrianasolo Joseph Ignace
# Mananjary: Mgr. José Alfredo Caires de Nobrega
# Miarinarivo: (Mgr.  Razakarivony Raymond)  Mgr. Randrianarisoa Jean Claude
# Morombe: Mgr. Zygmunt Robaszkiewicz
# Morondava: (Mgr. Donald Joseph Leo Pelletier) Mgr. Raharilamboniaina Fabien
# Port-Bergé: Mgr. Toasy Armand
# Toamasina: (Mgr. Rakotondrabe René Joseph ) Mgr. Tsarahazana Désiré
# Tôlagnaro: Mgr. Jean Pierre Dominique Zévaco
# Toliara: Mgr. Rabeony Fulgence
# Tsiroanomandidy: Mgr. Gustavo Bombin Espino

=== Ny Konferansa Episkôpaly ===

==== Filoha  ====

*[[Aseveka]] Jérôme Rakotomalala (1965 - 1966);
*Aseveka Gilbert Ramanantoanina, SJ (1966 - 1971)
*Mgr Albert Joseph Tsiahoana (1971 - 1974)
*Kardinaly Victor Razafimahatratra , SJ (1974 - 1986)
*Mgr Albert Joseph Tsiahoana (1986 - 1992)
*Mgr Jean-Guy Rakodondravahatra , MS (1992 - 1996)
*Kardinaly Armand Gaétan Razafindratandra (1996 - 2002)
*Aseveka Fulgence Rabeony , SJ (2002 - 2006)
*Mgr Fulgence Rabemahafaly (2006 - novembre 2012)
*Mgr Désiré Tsarahazana, archevêque, depuis novembre 2012

== Jereo koa: ==

* [[Kristianisma ao Madagasikara]]
*[[Baiboly katôlika amin'ny teny malagasy|Baiboly katôlika amin' ny teny malagasy]]

== Rohy ivelany ==

* [http://www.katolika.org/ Takelaka fanabeazam-pinoana]

== Loharano sy fanamarihana ==
[[Sokajy:Fiangonana]]
[[Sokajy:Fiangonana ao Madagasikara]]</text>
      <sha1>0cjawpf2ubci7d5of2kozp1pgt400w2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1046904</id>
      <parentid>1046903</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T04:58:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Thelezifor</username>
        <id>15140</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Faha fanjanahan-tany */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13297" xml:space="preserve">[[Sary:Antananarivo Church.jpg|vignette|Katedralin'Antananarivo]]
Ny '''Eglizy Katôlika Apôstôlika Rômanina''' eto Madagasikara dia isan' ny [[Fiangonana katôlika]] maneran-tany izay eo ambany fitarihana ara-panahin' ny [[Papa]] ao [[Rôma]]. Misy mpivavaka maherin' ny 6 000 000 eo ho eo io fiangonana io, izany hoe iray ampahefatry ny mponin' ny Nosy. Misy [[arsidiosezy|arsidiôsezy]] dimy sy [[diôsezy|diôsezy]] iraika amby roapolo ny eto Madagasikara. Fivavahana kristiana voalohany eto Madagasikara ny Fiangonana katôlika raha ny habetsahan' ny mpino no jerena. Mampiavaka ny Fiangonana katôlika ireo trano fiangonana goavam-be izay nalaina tahaka indrindra tamin' ny fiangonana vahiny amin' ny endriny sy ny bikany. Marihina fa misy [[lakroa]] avokoa ny Fiangonana katôlika.

Ny trano fiangonana katôlika tranainy indrindra eto Madagasikara dia ao amin' ny nosy [[Sainte Marie]] tokony ho 150 km ao ampita avaratr' i [[Toamasina]].

== Ny tantarany ==

==== Faha mpanjaka ====
Ny [[katolisisma|katôlisisma]] dia efa nisy nitondra teto amin' ny Nosy hatramin' ny faran' ny taonjato faha-16, sady efa nisy ny nanandrana nanao asa misiôna tamin' ny taona 1540 avy eo tamin' ny nahatongavan' ny [[Dôminikana (katôlisisma)|Dôminikanina]] tamin' ny taona 1580 ary ny [[Zezoita]] tamin' ny taona 1610. Tsy nahitam-pahombiazana kely izany raha tsy tany amin' ny taona 1642.

Tonga ny moanina (na monka) [[lazarista]] tamin' ny taona 1643 ka tamin' ny 1643 no naorin' ny Papa [[Orbano VIII]] ny Prefektiora Apôstolikan' i Madagasikara. Nofaranan' izy ireo anefa ny misiônany aty Madagasikara tamin' ny taona 1674 noho ny haratsian' ny toetany sy ny tsy fitiavan' ny mponina azy ireo.

Maro ny misiônera katôlika frantsay nosy namono tamin' ny taona 1674, ary taorian' io dia norarana ny fivavahana katôlika tamin' ny fanombohan' ny taonjato faha-19. Maty [[martira]] tamin' ny taona 1832 i Henri de Solages ary heverina fa rain' ny Fiangonana katôlika malagasy izy. Misy toerana fanaovana [[fivahiniana masina]] natokana ho azy ny ao [[Toamasina]]&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Claire Le Moine, &quot;[https://www.la-croix.com/Religion/Actualite/L-Eglise-de-Madagascar-veut-creer-un-lieu-de-pelerinage-national-2014-01-28-1097725 L’Église de Madagascar veut créer un lieu de pèlerinage national]&quot; [[http://archive.wikiwix.com/cache/?url=http%3A%2F%2Fwww.la-croix.com%2FReligion%2FActualite%2FL-Eglise-de-Madagascar-veut-creer-un-lieu-de-pelerinage-national-2014-01-28-1097725 tahiry]], tao amin'ny ''La Croix'', 28 Janoary 2014 (notsidihina 19 Aogositra 2017).&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Niorina tamin' ny taona 1844 ny Misiôna Zezoita eto Madagasikara (frantsay: ''Mission Jésuite de Madagascar'') ary ny trano fiangonana voalohany dia niorina tamin' ny taona 1857&lt;ref&gt;&lt;small&gt;&quot;[http://saintemarie-tourisme.mg/news/nosy-boraha-decouverte-la-premiere-eglise-catholique-de-madagascar/ Nosy Boraha découverte : la première église catholique de Madagascar] {{Wayback|url=http://saintemarie-tourisme.mg/news/nosy-boraha-decouverte-la-premiere-eglise-catholique-de-madagascar/ |date=20170819144936 }}&quot; [[http://archive.wikiwix.com/cache/?url=http%3A%2F%2Fsaintemarie-tourisme.mg%2Fnews%2Fnosy-boraha-decouverte-la-premiere-eglise-catholique-de-madagascar%2F tahiry]], ''Sainte-Marie tourisme'' (notsidihina ny 19 Aogositra 2017).&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. Tamin' ny taona 1861 dia nanomboka nihamaro ny mpino katôlika teto Madagasikara noho ny nanambaràn-d[[Radama II]] ny fahalalahan' ny fivavahana&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Pietro Lupo, [http://www.persee.fr/doc/outre_0300-9513_1986_num_73_270_2509 ''Catholiques malgaches de Tananarive et catholicisme à la fin du XIXe siècle'', vol. 73], Revue française d'histoire d'outre-mer, 1986 [[http://archive.wikiwix.com/cache/?url=http%3A%2F%2Fwww.persee.fr%2Fdoc%2Foutre_0300-9513_1986_num_73_270_2509 tahiry]].&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

==== Faha fanjanahan-tany ====
Lasa zanatanin' i Frantsa i [[Madagasikara]] tamin' ny taona 1897 nefa tsy nanohana ny misiôna katôlika i [[Joseph Simon Gallieni|Galliéni]] (1896-1905) izay tsy nanavakavaka fivavahana, noho izy nampanjaka ny maha fanjakana laîka. Amin' ny ankapobeny anefa dia nahazo vahana ny katôlisisma ka somary sahirana noho ny fanenjehan' ny Zezoita azy ny Prôtestanta, dia ireo Zezoita izay nampifangaro ny raharaha pôlitika sy ny raharaham-pivavahana ka nanao ny Prôtestanta ho sakaizan' ny Anglisy sy ho fahavalon' ny Frantsay. Maro ireo mpino prôtestanta niala amin’ ny fiangonany noho ny tahotra. Tamin' ny nanapahan' ireo governora manaja ny maha fanjakana laîka an' i Frantsa vao niverina nalalaka indray ny safidy momba ny fivavahana. Tamin' ny taona 1938 no nahavitana printy ny [[Baiboly katôlika amin' ny teny malagasy|Baiboly katôlika voalohany amin' ny teny malagasy]].

Niroborobo tokoa ny Fiangonana katôlika teto Madagasikara tamin' ny andron' ny fanjanahan-tany na dia teo aza ny fandroahana ireo misiônera frantsay. Ny andry niorenany moa dia ramatoa [[Victoire Rasoamanarivo Rasoamanarivo]] [[Victoire Rasoamanarivo]]  (1848-1894), vehivavy nahery fo tokoa tamin' ny fijoroana vavolombelon' ny finoana. Tsy niasa irery anefa izy fa nampian' i [[Frera Louis Raphael Rafiringa|Frera Rafiringa Raphael Louis]] tamin' izany. Marihina fa izy ireo dia samy nasandratra ho [[Olontsambatra (katôlisisma)|olontsambatra]] avokoa. Teo ihany koa ny fifaninanana tamin' ny [[Prôtestantisma eto Madagasikara|Fiangonana prôtestanta]] ka tsy mora tamin' ireo Katôlika tany amboalohany ny nifikitra tamin' ny fiangonany.

Teo anelanelan' ny taona 1896 sy 1898 ny Fiangonana katôlika dia nanomboka nametraka fandaminana ary tamin' ny taona 1925 dia nisy ny fanosorana [[pretra]] teratany malagasy voalohany. Efa nahatratra 100 000 ny mpino katôlika tamin' ny taona 1900. Tamin' ny taona 1939 no voahosotra ny pretra malagasy voalohany, dia i  Ignatius Ramarosandratana, izay nohosorana ho [[eveka]] tany [[Rôma]], tamin' ny andron' ny Papa [[Pio XII]]. Tamin' ny taona 1947 dia novonoin' ny mpitondra pôlitika tamin' izay ny katekista [[Lucien Botovasoa]] &lt;ref&gt;&lt;small&gt;[https://www.ofmcap.org/it/documenti-ofmcap/cause-in-corso/cause-extra-ordine/404-lucien-botovasoa-1908-1947-n-prot-2998 Lucien Botovasoa (1908-1947)]&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;&lt;small&gt;[http://press.vatican.va/content/salastampa/it/bollettino/pubblico/2017/05/04/0295/00670.html Promulgazione di Decreti della Congregazione delle Cause dei Santi]&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. Tamin' ny taona 1969 dia nanana ny [[Kardinaly|kardinali]]&lt;nowiki/&gt;ny manokana amin' izay ny Fiangonana katôlika eto Magadasikara, dia tsy iza fa i Jérôme Louis Rakotomalala.

==== Tamin' ny fahaleovanten' i Madagasikara ====
Naorin' ny Papa [[Joany XXIII]] ny Nonsiatora Apôstôlika eto Madagasikara tamin' ny 23 Septambra 1960. Nitsangana ny [[Fiombonan'ny Fiangonana Kristiana eto Madagasikara|Fiombonan' ny Fiangonana Kristiana eto Madagasikara]] (FFKM) tamin' ny taona 1980, izay nanery ny Fanjakana malagasy mba hanomboka hampihatra ny [[demokrasia|demôkrasia]] amin' izay tamin' ny taona 1991 tamin' ny alalan' ny fihetseham-bahoaka ka ny mpitarika tamin' izany fanovana izany dia ny Kardinaly Armand Gaétan Razafindratandra.

Namangy an' i Madagasikara ny Papa [[Joany Paoly II]] tamin' ny taona 1989 ary ny kardinaly Pietro Parolin, Sekreteram-Panjakana ao [[Vatikàna]], dia nitsidika an' Antananarivo tamin' ny taona 2017&lt;ref&gt;&lt;small&gt;&quot;[https://madagascar-tribune.com/L-eglise-catholique-en-plein-dans,22813.html L’église catholique en plein dans la politique&quot;] [[http://archive.wikiwix.com/cache/?url=https%3A%2F%2Fmadagascar-tribune.com%2FL-eglise-catholique-en-plein-dans%2C22813.html tahiry]], 23 Janoary 2017 (notsidihina ny 19 Aogositra 2017).&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;

Tamin' ny taona 2017 dia nitsikera ny fanaovana pôlitika nisy hatrizay teto Madagasikara ny Fiangonana katôlika ka betsaka ny fanafihana nahazo ireo toeram-pitokanana sy ny fikambana pretra&lt;ref&gt;&lt;small&gt;&quot;[http://www.rfi.fr/afrique/20170427-madagascar-attaques-contre-religieux-catholiques-multiplient-antsirabe Madagascar : les attaques contre des religieux catholiques se multiplient]&quot; [[http://archive.wikiwix.com/cache/?url=http%3A%2F%2Fwww.rfi.fr%2Fafrique%2F20170427-madagascar-attaques-contre-religieux-catholiques-multiplient-antsirabe tahiry]], ''RFI'', 27 avril 2017 (notsidihina ny 19 Aogositra 2017)&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Ny solontenan' ny Papa eto Madagasikara, ny [[Nonsy Apôstôlika]], hatramin' ny 13 Avrily 2015, dia ny Mgr Paolo Rocco Gualtieri&lt;ref&gt;&lt;small&gt;''[http://press.vatican.va/content/salastampa/it/bollettino/pubblico/2015/04/13/0266/00579.html#nun Nomina del Nunzio Apostolico in Madagascar].'' In: ''Tägliches Bulletin.'' Presseamt des Heiligen Stuhls, 13 April 2015, (notsidihina ny 30. Mey 2015).&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Antontan' isa ==
[[Sary:Antsirabe - église.JPG|vignette|259x259px|Katedralin' Antsirabe]]
Mitana anjara asa lehibe tokoa ny Fiangonana katôlika, indrindra eo amin' ny lafiny fahasalamana sy fanabeazana eto Madagasikara. Araka ny firaketan' ny Fiangonana tamin' ny 2003 dia nisy:

* akanin-jaza miisa 749 izay misahana zaza madinika miisa 44167;
* sekoly ambaratonga voalohany miisa 2479 izay ahitana mpianara miisa 332 811;
* sekoly ambaratonga faharoa miisa 372 izay ahitana mpianatra miisa 88 959&lt;ref&gt;&lt;small&gt;„[http://www.fides.org/aree/news/newsdet.php?idnews=5183&amp;lan=deu Die Rolle der katholischen Kirche im Bildungswesen in Madagaskar: zahlreiche Einrichtungen garantieren einen hohen Bildungsstandard]“, Fides, 11 Janoary 2009&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Tamin' ny faran' ny taona 2004 dia izao ny tarehimarika momba ny Eglizy katôlika eto Madagasikara:

*[[paroasy]] miisa 317;
*[[pretra]] miisa 1134;
*[[relijiozy]] miisa 3771;
* toeram-pampianarana miisa 3316;
* fikambanana mpanao asa soa miisa 349;
* mpino katôlika miisa 4 582 644 izay 23,59 %n' ny mpoina eto amin' ny Nosy.

Tamin' ny taona 2007 ny eto Madagasikara dia nahitana:

* paroasy miisa 315;
*[[eveka]] miisa 27;
* pretra diôsezana miisa 556;
* pretra amin' ny fikambanana hafa miisa 673;
*[[moanina]] miisa 420;
* relijiozy miisa 4100.

== Rafitra ==

=== Arsidiôsezy sy diôsezy ===
Mizara ho [[arsidiosezy|arsidiôsezy]] dimy sy [[diosezy|diôsezy]] roa amby roapolo ny Eglizy katôlika eto Madagasikara ka ireto avy izany:

==== Arsidiôsezin' Antananarivo ====
Ireto ireo diôsezy ao amin' ny [[Arsidiôsezin' Antananarivo]]:
* [[Diôsezin' Antsirabe]]
* [[Diôsezin' i Miarinarivo]]
* [[Diôsezin' i Tsiroanomandidy]]
* [[Diôsezin' i Maintirano]]

==== Arsidiôsezin' Antsiranana ====
Ireto ireo diôsezy ao amin' ny [[Arsidiôsezin' Antsiranana]]:
* [[Diôsezin' Ambanja]]
* [[Diôsezin' i Mahajanga]]
* [[Diôsezin' i Port-Bergé]]

==== Arsidiôsezin' i Fianarantsoa ====
Ireto ireo diôsezy ao amin' ny [[Arsidiôsezin' i Fianarantsoa]]:
* [[Diôsezin'Ambositra|Diôsezin' Ambositra]]
* [[Diôsezin' i Farafangana]]
* [[Diôsezin' Ihosy]]
* [[Diôsezin' i Mananjary]]

==== Arsidiôsezin' i Toamasina ====
Ireto ireo diôsezy ao amin' ny [[Arsidiôsezin' i Toamasina]]:
* [[Diôsezin' Ambatondrazaka]]
* [[Diôsezin' i Fenoarivo-Atsinanana]]
* [[Diôsezin' i Moramanga]]

==== Arsidiôsezin' i Toliara ====
Ireto ireo diôsezy ao amin' ny [[Arsidiôsezin' i Toliara]]:
* [[Diôsezin' i Morombe]]
*[[Diosezin'i Morondava|Diôsezin' i Morondava]]
* [[Diôsezin' i Tôlagnaro]]

=== Ny mpitantana ===

==== Kardinaly  nifandimby: ====

* [[Kardinaly]] [[Razafindratandra Armand Gaëtan]] (hatramin' ny taona 2010)

*Kardinaly [[Tsarahazana Désiré]]

==== Eveka: ====
# Ambanja: Mgr Rosario Vella
# Ambatondrazaka: Mgr. Antoine Scopelliti
# Ambositra: Mgr. Rakotonarivo Fidelis
# Antananarivo: Mgr. Razanakolona Odon Marie Arsene
# Antsirabe: Mgr. Ramananarivo Félix
# Antsiranana: Mgr. Ramarson Benjamin Marc
# Farafangana: Mgr. Rakotonirina Charles-Remy
# Fenoarivo Atsinanana: Mgr. Rakotomamonjy Marcellin
# Fianarantsoa: Mgr. Rabemahafaly Fulgence
# Ihosy: Mgr. Ranaivomanana Philippe
# Mahajanga: Mgr. Randrianasolo Joseph Ignace
# Mananjary: Mgr. José Alfredo Caires de Nobrega
# Miarinarivo: (Mgr.  Razakarivony Raymond)  Mgr. Randrianarisoa Jean Claude
# Morombe: Mgr. Zygmunt Robaszkiewicz
# Morondava: (Mgr. Donald Joseph Leo Pelletier) Mgr. Raharilamboniaina Fabien
# Port-Bergé: Mgr. Toasy Armand
# Toamasina: (Mgr. Rakotondrabe René Joseph ) Mgr. Tsarahazana Désiré
# Tôlagnaro: Mgr. Jean Pierre Dominique Zévaco
# Toliara: Mgr. Rabeony Fulgence
# Tsiroanomandidy: Mgr. Gustavo Bombin Espino

=== Ny Konferansa Episkôpaly ===

==== Filoha  ====

*[[Aseveka]] Jérôme Rakotomalala (1965 - 1966);
*Aseveka Gilbert Ramanantoanina, SJ (1966 - 1971)
*Mgr Albert Joseph Tsiahoana (1971 - 1974)
*Kardinaly Victor Razafimahatratra , SJ (1974 - 1986)
*Mgr Albert Joseph Tsiahoana (1986 - 1992)
*Mgr Jean-Guy Rakodondravahatra , MS (1992 - 1996)
*Kardinaly Armand Gaétan Razafindratandra (1996 - 2002)
*Aseveka Fulgence Rabeony , SJ (2002 - 2006)
*Mgr Fulgence Rabemahafaly (2006 - novembre 2012)
*Mgr Désiré Tsarahazana, archevêque, depuis novembre 2012

== Jereo koa: ==

* [[Kristianisma ao Madagasikara]]
*[[Baiboly katôlika amin'ny teny malagasy|Baiboly katôlika amin' ny teny malagasy]]

== Rohy ivelany ==

* [http://www.katolika.org/ Takelaka fanabeazam-pinoana]

== Loharano sy fanamarihana ==
[[Sokajy:Fiangonana]]
[[Sokajy:Fiangonana ao Madagasikara]]</text>
      <sha1>s9ft9grc9gr0q91q19pk5d5om83u2lg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1046905</id>
      <parentid>1046904</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T05:02:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Thelezifor</username>
        <id>15140</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Antontan' isa */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13304" xml:space="preserve">[[Sary:Antananarivo Church.jpg|vignette|Katedralin'Antananarivo]]
Ny '''Eglizy Katôlika Apôstôlika Rômanina''' eto Madagasikara dia isan' ny [[Fiangonana katôlika]] maneran-tany izay eo ambany fitarihana ara-panahin' ny [[Papa]] ao [[Rôma]]. Misy mpivavaka maherin' ny 6 000 000 eo ho eo io fiangonana io, izany hoe iray ampahefatry ny mponin' ny Nosy. Misy [[arsidiosezy|arsidiôsezy]] dimy sy [[diôsezy|diôsezy]] iraika amby roapolo ny eto Madagasikara. Fivavahana kristiana voalohany eto Madagasikara ny Fiangonana katôlika raha ny habetsahan' ny mpino no jerena. Mampiavaka ny Fiangonana katôlika ireo trano fiangonana goavam-be izay nalaina tahaka indrindra tamin' ny fiangonana vahiny amin' ny endriny sy ny bikany. Marihina fa misy [[lakroa]] avokoa ny Fiangonana katôlika.

Ny trano fiangonana katôlika tranainy indrindra eto Madagasikara dia ao amin' ny nosy [[Sainte Marie]] tokony ho 150 km ao ampita avaratr' i [[Toamasina]].

== Ny tantarany ==

==== Faha mpanjaka ====
Ny [[katolisisma|katôlisisma]] dia efa nisy nitondra teto amin' ny Nosy hatramin' ny faran' ny taonjato faha-16, sady efa nisy ny nanandrana nanao asa misiôna tamin' ny taona 1540 avy eo tamin' ny nahatongavan' ny [[Dôminikana (katôlisisma)|Dôminikanina]] tamin' ny taona 1580 ary ny [[Zezoita]] tamin' ny taona 1610. Tsy nahitam-pahombiazana kely izany raha tsy tany amin' ny taona 1642.

Tonga ny moanina (na monka) [[lazarista]] tamin' ny taona 1643 ka tamin' ny 1643 no naorin' ny Papa [[Orbano VIII]] ny Prefektiora Apôstolikan' i Madagasikara. Nofaranan' izy ireo anefa ny misiônany aty Madagasikara tamin' ny taona 1674 noho ny haratsian' ny toetany sy ny tsy fitiavan' ny mponina azy ireo.

Maro ny misiônera katôlika frantsay nosy namono tamin' ny taona 1674, ary taorian' io dia norarana ny fivavahana katôlika tamin' ny fanombohan' ny taonjato faha-19. Maty [[martira]] tamin' ny taona 1832 i Henri de Solages ary heverina fa rain' ny Fiangonana katôlika malagasy izy. Misy toerana fanaovana [[fivahiniana masina]] natokana ho azy ny ao [[Toamasina]]&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Claire Le Moine, &quot;[https://www.la-croix.com/Religion/Actualite/L-Eglise-de-Madagascar-veut-creer-un-lieu-de-pelerinage-national-2014-01-28-1097725 L’Église de Madagascar veut créer un lieu de pèlerinage national]&quot; [[http://archive.wikiwix.com/cache/?url=http%3A%2F%2Fwww.la-croix.com%2FReligion%2FActualite%2FL-Eglise-de-Madagascar-veut-creer-un-lieu-de-pelerinage-national-2014-01-28-1097725 tahiry]], tao amin'ny ''La Croix'', 28 Janoary 2014 (notsidihina 19 Aogositra 2017).&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Niorina tamin' ny taona 1844 ny Misiôna Zezoita eto Madagasikara (frantsay: ''Mission Jésuite de Madagascar'') ary ny trano fiangonana voalohany dia niorina tamin' ny taona 1857&lt;ref&gt;&lt;small&gt;&quot;[http://saintemarie-tourisme.mg/news/nosy-boraha-decouverte-la-premiere-eglise-catholique-de-madagascar/ Nosy Boraha découverte : la première église catholique de Madagascar] {{Wayback|url=http://saintemarie-tourisme.mg/news/nosy-boraha-decouverte-la-premiere-eglise-catholique-de-madagascar/ |date=20170819144936 }}&quot; [[http://archive.wikiwix.com/cache/?url=http%3A%2F%2Fsaintemarie-tourisme.mg%2Fnews%2Fnosy-boraha-decouverte-la-premiere-eglise-catholique-de-madagascar%2F tahiry]], ''Sainte-Marie tourisme'' (notsidihina ny 19 Aogositra 2017).&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. Tamin' ny taona 1861 dia nanomboka nihamaro ny mpino katôlika teto Madagasikara noho ny nanambaràn-d[[Radama II]] ny fahalalahan' ny fivavahana&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Pietro Lupo, [http://www.persee.fr/doc/outre_0300-9513_1986_num_73_270_2509 ''Catholiques malgaches de Tananarive et catholicisme à la fin du XIXe siècle'', vol. 73], Revue française d'histoire d'outre-mer, 1986 [[http://archive.wikiwix.com/cache/?url=http%3A%2F%2Fwww.persee.fr%2Fdoc%2Foutre_0300-9513_1986_num_73_270_2509 tahiry]].&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

==== Faha fanjanahan-tany ====
Lasa zanatanin' i Frantsa i [[Madagasikara]] tamin' ny taona 1897 nefa tsy nanohana ny misiôna katôlika i [[Joseph Simon Gallieni|Galliéni]] (1896-1905) izay tsy nanavakavaka fivavahana, noho izy nampanjaka ny maha fanjakana laîka. Amin' ny ankapobeny anefa dia nahazo vahana ny katôlisisma ka somary sahirana noho ny fanenjehan' ny Zezoita azy ny Prôtestanta, dia ireo Zezoita izay nampifangaro ny raharaha pôlitika sy ny raharaham-pivavahana ka nanao ny Prôtestanta ho sakaizan' ny Anglisy sy ho fahavalon' ny Frantsay. Maro ireo mpino prôtestanta niala amin’ ny fiangonany noho ny tahotra. Tamin' ny nanapahan' ireo governora manaja ny maha fanjakana laîka an' i Frantsa vao niverina nalalaka indray ny safidy momba ny fivavahana. Tamin' ny taona 1938 no nahavitana printy ny [[Baiboly katôlika amin' ny teny malagasy|Baiboly katôlika voalohany amin' ny teny malagasy]].

Niroborobo tokoa ny Fiangonana katôlika teto Madagasikara tamin' ny andron' ny fanjanahan-tany na dia teo aza ny fandroahana ireo misiônera frantsay. Ny andry niorenany moa dia ramatoa [[Victoire Rasoamanarivo Rasoamanarivo]] [[Victoire Rasoamanarivo]]  (1848-1894), vehivavy nahery fo tokoa tamin' ny fijoroana vavolombelon' ny finoana. Tsy niasa irery anefa izy fa nampian' i [[Frera Louis Raphael Rafiringa|Frera Rafiringa Raphael Louis]] tamin' izany. Marihina fa izy ireo dia samy nasandratra ho [[Olontsambatra (katôlisisma)|olontsambatra]] avokoa. Teo ihany koa ny fifaninanana tamin' ny [[Prôtestantisma eto Madagasikara|Fiangonana prôtestanta]] ka tsy mora tamin' ireo Katôlika tany amboalohany ny nifikitra tamin' ny fiangonany.

Teo anelanelan' ny taona 1896 sy 1898 ny Fiangonana katôlika dia nanomboka nametraka fandaminana ary tamin' ny taona 1925 dia nisy ny fanosorana [[pretra]] teratany malagasy voalohany. Efa nahatratra 100 000 ny mpino katôlika tamin' ny taona 1900. Tamin' ny taona 1939 no voahosotra ny pretra malagasy voalohany, dia i  Ignatius Ramarosandratana, izay nohosorana ho [[eveka]] tany [[Rôma]], tamin' ny andron' ny Papa [[Pio XII]]. Tamin' ny taona 1947 dia novonoin' ny mpitondra pôlitika tamin' izay ny katekista [[Lucien Botovasoa]] &lt;ref&gt;&lt;small&gt;[https://www.ofmcap.org/it/documenti-ofmcap/cause-in-corso/cause-extra-ordine/404-lucien-botovasoa-1908-1947-n-prot-2998 Lucien Botovasoa (1908-1947)]&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;&lt;small&gt;[http://press.vatican.va/content/salastampa/it/bollettino/pubblico/2017/05/04/0295/00670.html Promulgazione di Decreti della Congregazione delle Cause dei Santi]&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. Tamin' ny taona 1969 dia nanana ny [[Kardinaly|kardinali]]&lt;nowiki/&gt;ny manokana amin' izay ny Fiangonana katôlika eto Magadasikara, dia tsy iza fa i Jérôme Louis Rakotomalala.

==== Tamin' ny fahaleovanten' i Madagasikara ====
Naorin' ny Papa [[Joany XXIII]] ny Nonsiatora Apôstôlika eto Madagasikara tamin' ny 23 Septambra 1960. Nitsangana ny [[Fiombonan'ny Fiangonana Kristiana eto Madagasikara|Fiombonan' ny Fiangonana Kristiana eto Madagasikara]] (FFKM) tamin' ny taona 1980, izay nanery ny Fanjakana malagasy mba hanomboka hampihatra ny [[demokrasia|demôkrasia]] amin' izay tamin' ny taona 1991 tamin' ny alalan' ny fihetseham-bahoaka ka ny mpitarika tamin' izany fanovana izany dia ny Kardinaly Armand Gaétan Razafindratandra.

Namangy an' i Madagasikara ny Papa [[Joany Paoly II]] tamin' ny taona 1989 ary ny kardinaly Pietro Parolin, Sekreteram-Panjakana ao [[Vatikàna]], dia nitsidika an' Antananarivo tamin' ny taona 2017&lt;ref&gt;&lt;small&gt;&quot;[https://madagascar-tribune.com/L-eglise-catholique-en-plein-dans,22813.html L’église catholique en plein dans la politique&quot;] [[http://archive.wikiwix.com/cache/?url=https%3A%2F%2Fmadagascar-tribune.com%2FL-eglise-catholique-en-plein-dans%2C22813.html tahiry]], 23 Janoary 2017 (notsidihina ny 19 Aogositra 2017).&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;

Tamin' ny taona 2017 dia nitsikera ny fanaovana pôlitika nisy hatrizay teto Madagasikara ny Fiangonana katôlika ka betsaka ny fanafihana nahazo ireo toeram-pitokanana sy ny fikambana pretra&lt;ref&gt;&lt;small&gt;&quot;[http://www.rfi.fr/afrique/20170427-madagascar-attaques-contre-religieux-catholiques-multiplient-antsirabe Madagascar : les attaques contre des religieux catholiques se multiplient]&quot; [[http://archive.wikiwix.com/cache/?url=http%3A%2F%2Fwww.rfi.fr%2Fafrique%2F20170427-madagascar-attaques-contre-religieux-catholiques-multiplient-antsirabe tahiry]], ''RFI'', 27 avril 2017 (notsidihina ny 19 Aogositra 2017)&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Ny solontenan' ny Papa eto Madagasikara, ny [[Nonsy Apôstôlika]], hatramin' ny 13 Avrily 2015, dia ny Mgr Paolo Rocco Gualtieri&lt;ref&gt;&lt;small&gt;''[http://press.vatican.va/content/salastampa/it/bollettino/pubblico/2015/04/13/0266/00579.html#nun Nomina del Nunzio Apostolico in Madagascar].'' In: ''Tägliches Bulletin.'' Presseamt des Heiligen Stuhls, 13 April 2015, (notsidihina ny 30. Mey 2015).&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Antontan' isa ==
[[Sary:Antsirabe - église.JPG|vignette|259x259px|Katedralin' Antsirabe]]
Mitana anjara asa lehibe tokoa ny Fiangonana katôlika, indrindra eo amin' ny lafiny fahasalamana sy fanabeazana eto Madagasikara. Araka ny firaketan' ny Fiangonana tamin' ny 2003 dia nisy:

* akanin-jaza miisa 749 izay misahana zaza madinika miisa 44167;
* sekoly ambaratonga voalohany miisa 2479 izay ahitana mpianara miisa 332 811;
* sekoly ambaratonga faharoa miisa 372 izay ahitana mpianatra miisa 88 959&lt;ref&gt;&lt;small&gt;„[http://www.fides.org/aree/news/newsdet.php?idnews=5183&amp;lan=deu Die Rolle der katholischen Kirche im Bildungswesen in Madagaskar: zahlreiche Einrichtungen garantieren einen hohen Bildungsstandard]“, Fides, 11 Janoary 2009&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Tamin' ny faran' ny taona 2004 dia izao ny tarehimarika momba ny Eglizy katôlika eto Madagasikara:

*[[paroasy]] miisa 317;
*[[pretra]] miisa 1 134;
*[[relijiozy]] miisa 3 771;
* toeram-pampianarana miisa 3 316;
* fikambanana mpanao asa soa miisa 349;
* mpino katôlika miisa 4 582 644 izay 23,59 %n' ny mponina eto amin' ny Nosy.

Tamin' ny taona 2007 ny eto Madagasikara dia nahitana:

* paroasy miisa 315;
*[[eveka]] miisa 27;
* pretra diôsezanina miisa 556;
* pretra amin' ny fikambanana hafa miisa 673;
*[[moanina]] miisa 420;
* relijiozy miisa 4 100.

== Rafitra ==

=== Arsidiôsezy sy diôsezy ===
Mizara ho [[arsidiosezy|arsidiôsezy]] dimy sy [[diosezy|diôsezy]] roa amby roapolo ny Eglizy katôlika eto Madagasikara ka ireto avy izany:

==== Arsidiôsezin' Antananarivo ====
Ireto ireo diôsezy ao amin' ny [[Arsidiôsezin' Antananarivo]]:
* [[Diôsezin' Antsirabe]]
* [[Diôsezin' i Miarinarivo]]
* [[Diôsezin' i Tsiroanomandidy]]
* [[Diôsezin' i Maintirano]]

==== Arsidiôsezin' Antsiranana ====
Ireto ireo diôsezy ao amin' ny [[Arsidiôsezin' Antsiranana]]:
* [[Diôsezin' Ambanja]]
* [[Diôsezin' i Mahajanga]]
* [[Diôsezin' i Port-Bergé]]

==== Arsidiôsezin' i Fianarantsoa ====
Ireto ireo diôsezy ao amin' ny [[Arsidiôsezin' i Fianarantsoa]]:
* [[Diôsezin'Ambositra|Diôsezin' Ambositra]]
* [[Diôsezin' i Farafangana]]
* [[Diôsezin' Ihosy]]
* [[Diôsezin' i Mananjary]]

==== Arsidiôsezin' i Toamasina ====
Ireto ireo diôsezy ao amin' ny [[Arsidiôsezin' i Toamasina]]:
* [[Diôsezin' Ambatondrazaka]]
* [[Diôsezin' i Fenoarivo-Atsinanana]]
* [[Diôsezin' i Moramanga]]

==== Arsidiôsezin' i Toliara ====
Ireto ireo diôsezy ao amin' ny [[Arsidiôsezin' i Toliara]]:
* [[Diôsezin' i Morombe]]
*[[Diosezin'i Morondava|Diôsezin' i Morondava]]
* [[Diôsezin' i Tôlagnaro]]

=== Ny mpitantana ===

==== Kardinaly  nifandimby: ====

* [[Kardinaly]] [[Razafindratandra Armand Gaëtan]] (hatramin' ny taona 2010)

*Kardinaly [[Tsarahazana Désiré]]

==== Eveka: ====
# Ambanja: Mgr Rosario Vella
# Ambatondrazaka: Mgr. Antoine Scopelliti
# Ambositra: Mgr. Rakotonarivo Fidelis
# Antananarivo: Mgr. Razanakolona Odon Marie Arsene
# Antsirabe: Mgr. Ramananarivo Félix
# Antsiranana: Mgr. Ramarson Benjamin Marc
# Farafangana: Mgr. Rakotonirina Charles-Remy
# Fenoarivo Atsinanana: Mgr. Rakotomamonjy Marcellin
# Fianarantsoa: Mgr. Rabemahafaly Fulgence
# Ihosy: Mgr. Ranaivomanana Philippe
# Mahajanga: Mgr. Randrianasolo Joseph Ignace
# Mananjary: Mgr. José Alfredo Caires de Nobrega
# Miarinarivo: (Mgr.  Razakarivony Raymond)  Mgr. Randrianarisoa Jean Claude
# Morombe: Mgr. Zygmunt Robaszkiewicz
# Morondava: (Mgr. Donald Joseph Leo Pelletier) Mgr. Raharilamboniaina Fabien
# Port-Bergé: Mgr. Toasy Armand
# Toamasina: (Mgr. Rakotondrabe René Joseph ) Mgr. Tsarahazana Désiré
# Tôlagnaro: Mgr. Jean Pierre Dominique Zévaco
# Toliara: Mgr. Rabeony Fulgence
# Tsiroanomandidy: Mgr. Gustavo Bombin Espino

=== Ny Konferansa Episkôpaly ===

==== Filoha  ====

*[[Aseveka]] Jérôme Rakotomalala (1965 - 1966);
*Aseveka Gilbert Ramanantoanina, SJ (1966 - 1971)
*Mgr Albert Joseph Tsiahoana (1971 - 1974)
*Kardinaly Victor Razafimahatratra , SJ (1974 - 1986)
*Mgr Albert Joseph Tsiahoana (1986 - 1992)
*Mgr Jean-Guy Rakodondravahatra , MS (1992 - 1996)
*Kardinaly Armand Gaétan Razafindratandra (1996 - 2002)
*Aseveka Fulgence Rabeony , SJ (2002 - 2006)
*Mgr Fulgence Rabemahafaly (2006 - novembre 2012)
*Mgr Désiré Tsarahazana, archevêque, depuis novembre 2012

== Jereo koa: ==

* [[Kristianisma ao Madagasikara]]
*[[Baiboly katôlika amin'ny teny malagasy|Baiboly katôlika amin' ny teny malagasy]]

== Rohy ivelany ==

* [http://www.katolika.org/ Takelaka fanabeazam-pinoana]

== Loharano sy fanamarihana ==
[[Sokajy:Fiangonana]]
[[Sokajy:Fiangonana ao Madagasikara]]</text>
      <sha1>qwmy16x8ytykp68q6zisyadoo8zaiys</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1046906</id>
      <parentid>1046905</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T05:03:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Thelezifor</username>
        <id>15140</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Ny Konferansa Episkôpaly */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13305" xml:space="preserve">[[Sary:Antananarivo Church.jpg|vignette|Katedralin'Antananarivo]]
Ny '''Eglizy Katôlika Apôstôlika Rômanina''' eto Madagasikara dia isan' ny [[Fiangonana katôlika]] maneran-tany izay eo ambany fitarihana ara-panahin' ny [[Papa]] ao [[Rôma]]. Misy mpivavaka maherin' ny 6 000 000 eo ho eo io fiangonana io, izany hoe iray ampahefatry ny mponin' ny Nosy. Misy [[arsidiosezy|arsidiôsezy]] dimy sy [[diôsezy|diôsezy]] iraika amby roapolo ny eto Madagasikara. Fivavahana kristiana voalohany eto Madagasikara ny Fiangonana katôlika raha ny habetsahan' ny mpino no jerena. Mampiavaka ny Fiangonana katôlika ireo trano fiangonana goavam-be izay nalaina tahaka indrindra tamin' ny fiangonana vahiny amin' ny endriny sy ny bikany. Marihina fa misy [[lakroa]] avokoa ny Fiangonana katôlika.

Ny trano fiangonana katôlika tranainy indrindra eto Madagasikara dia ao amin' ny nosy [[Sainte Marie]] tokony ho 150 km ao ampita avaratr' i [[Toamasina]].

== Ny tantarany ==

==== Faha mpanjaka ====
Ny [[katolisisma|katôlisisma]] dia efa nisy nitondra teto amin' ny Nosy hatramin' ny faran' ny taonjato faha-16, sady efa nisy ny nanandrana nanao asa misiôna tamin' ny taona 1540 avy eo tamin' ny nahatongavan' ny [[Dôminikana (katôlisisma)|Dôminikanina]] tamin' ny taona 1580 ary ny [[Zezoita]] tamin' ny taona 1610. Tsy nahitam-pahombiazana kely izany raha tsy tany amin' ny taona 1642.

Tonga ny moanina (na monka) [[lazarista]] tamin' ny taona 1643 ka tamin' ny 1643 no naorin' ny Papa [[Orbano VIII]] ny Prefektiora Apôstolikan' i Madagasikara. Nofaranan' izy ireo anefa ny misiônany aty Madagasikara tamin' ny taona 1674 noho ny haratsian' ny toetany sy ny tsy fitiavan' ny mponina azy ireo.

Maro ny misiônera katôlika frantsay nosy namono tamin' ny taona 1674, ary taorian' io dia norarana ny fivavahana katôlika tamin' ny fanombohan' ny taonjato faha-19. Maty [[martira]] tamin' ny taona 1832 i Henri de Solages ary heverina fa rain' ny Fiangonana katôlika malagasy izy. Misy toerana fanaovana [[fivahiniana masina]] natokana ho azy ny ao [[Toamasina]]&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Claire Le Moine, &quot;[https://www.la-croix.com/Religion/Actualite/L-Eglise-de-Madagascar-veut-creer-un-lieu-de-pelerinage-national-2014-01-28-1097725 L’Église de Madagascar veut créer un lieu de pèlerinage national]&quot; [[http://archive.wikiwix.com/cache/?url=http%3A%2F%2Fwww.la-croix.com%2FReligion%2FActualite%2FL-Eglise-de-Madagascar-veut-creer-un-lieu-de-pelerinage-national-2014-01-28-1097725 tahiry]], tao amin'ny ''La Croix'', 28 Janoary 2014 (notsidihina 19 Aogositra 2017).&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Niorina tamin' ny taona 1844 ny Misiôna Zezoita eto Madagasikara (frantsay: ''Mission Jésuite de Madagascar'') ary ny trano fiangonana voalohany dia niorina tamin' ny taona 1857&lt;ref&gt;&lt;small&gt;&quot;[http://saintemarie-tourisme.mg/news/nosy-boraha-decouverte-la-premiere-eglise-catholique-de-madagascar/ Nosy Boraha découverte : la première église catholique de Madagascar] {{Wayback|url=http://saintemarie-tourisme.mg/news/nosy-boraha-decouverte-la-premiere-eglise-catholique-de-madagascar/ |date=20170819144936 }}&quot; [[http://archive.wikiwix.com/cache/?url=http%3A%2F%2Fsaintemarie-tourisme.mg%2Fnews%2Fnosy-boraha-decouverte-la-premiere-eglise-catholique-de-madagascar%2F tahiry]], ''Sainte-Marie tourisme'' (notsidihina ny 19 Aogositra 2017).&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. Tamin' ny taona 1861 dia nanomboka nihamaro ny mpino katôlika teto Madagasikara noho ny nanambaràn-d[[Radama II]] ny fahalalahan' ny fivavahana&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Pietro Lupo, [http://www.persee.fr/doc/outre_0300-9513_1986_num_73_270_2509 ''Catholiques malgaches de Tananarive et catholicisme à la fin du XIXe siècle'', vol. 73], Revue française d'histoire d'outre-mer, 1986 [[http://archive.wikiwix.com/cache/?url=http%3A%2F%2Fwww.persee.fr%2Fdoc%2Foutre_0300-9513_1986_num_73_270_2509 tahiry]].&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

==== Faha fanjanahan-tany ====
Lasa zanatanin' i Frantsa i [[Madagasikara]] tamin' ny taona 1897 nefa tsy nanohana ny misiôna katôlika i [[Joseph Simon Gallieni|Galliéni]] (1896-1905) izay tsy nanavakavaka fivavahana, noho izy nampanjaka ny maha fanjakana laîka. Amin' ny ankapobeny anefa dia nahazo vahana ny katôlisisma ka somary sahirana noho ny fanenjehan' ny Zezoita azy ny Prôtestanta, dia ireo Zezoita izay nampifangaro ny raharaha pôlitika sy ny raharaham-pivavahana ka nanao ny Prôtestanta ho sakaizan' ny Anglisy sy ho fahavalon' ny Frantsay. Maro ireo mpino prôtestanta niala amin’ ny fiangonany noho ny tahotra. Tamin' ny nanapahan' ireo governora manaja ny maha fanjakana laîka an' i Frantsa vao niverina nalalaka indray ny safidy momba ny fivavahana. Tamin' ny taona 1938 no nahavitana printy ny [[Baiboly katôlika amin' ny teny malagasy|Baiboly katôlika voalohany amin' ny teny malagasy]].

Niroborobo tokoa ny Fiangonana katôlika teto Madagasikara tamin' ny andron' ny fanjanahan-tany na dia teo aza ny fandroahana ireo misiônera frantsay. Ny andry niorenany moa dia ramatoa [[Victoire Rasoamanarivo Rasoamanarivo]] [[Victoire Rasoamanarivo]]  (1848-1894), vehivavy nahery fo tokoa tamin' ny fijoroana vavolombelon' ny finoana. Tsy niasa irery anefa izy fa nampian' i [[Frera Louis Raphael Rafiringa|Frera Rafiringa Raphael Louis]] tamin' izany. Marihina fa izy ireo dia samy nasandratra ho [[Olontsambatra (katôlisisma)|olontsambatra]] avokoa. Teo ihany koa ny fifaninanana tamin' ny [[Prôtestantisma eto Madagasikara|Fiangonana prôtestanta]] ka tsy mora tamin' ireo Katôlika tany amboalohany ny nifikitra tamin' ny fiangonany.

Teo anelanelan' ny taona 1896 sy 1898 ny Fiangonana katôlika dia nanomboka nametraka fandaminana ary tamin' ny taona 1925 dia nisy ny fanosorana [[pretra]] teratany malagasy voalohany. Efa nahatratra 100 000 ny mpino katôlika tamin' ny taona 1900. Tamin' ny taona 1939 no voahosotra ny pretra malagasy voalohany, dia i  Ignatius Ramarosandratana, izay nohosorana ho [[eveka]] tany [[Rôma]], tamin' ny andron' ny Papa [[Pio XII]]. Tamin' ny taona 1947 dia novonoin' ny mpitondra pôlitika tamin' izay ny katekista [[Lucien Botovasoa]] &lt;ref&gt;&lt;small&gt;[https://www.ofmcap.org/it/documenti-ofmcap/cause-in-corso/cause-extra-ordine/404-lucien-botovasoa-1908-1947-n-prot-2998 Lucien Botovasoa (1908-1947)]&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;&lt;small&gt;[http://press.vatican.va/content/salastampa/it/bollettino/pubblico/2017/05/04/0295/00670.html Promulgazione di Decreti della Congregazione delle Cause dei Santi]&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. Tamin' ny taona 1969 dia nanana ny [[Kardinaly|kardinali]]&lt;nowiki/&gt;ny manokana amin' izay ny Fiangonana katôlika eto Magadasikara, dia tsy iza fa i Jérôme Louis Rakotomalala.

==== Tamin' ny fahaleovanten' i Madagasikara ====
Naorin' ny Papa [[Joany XXIII]] ny Nonsiatora Apôstôlika eto Madagasikara tamin' ny 23 Septambra 1960. Nitsangana ny [[Fiombonan'ny Fiangonana Kristiana eto Madagasikara|Fiombonan' ny Fiangonana Kristiana eto Madagasikara]] (FFKM) tamin' ny taona 1980, izay nanery ny Fanjakana malagasy mba hanomboka hampihatra ny [[demokrasia|demôkrasia]] amin' izay tamin' ny taona 1991 tamin' ny alalan' ny fihetseham-bahoaka ka ny mpitarika tamin' izany fanovana izany dia ny Kardinaly Armand Gaétan Razafindratandra.

Namangy an' i Madagasikara ny Papa [[Joany Paoly II]] tamin' ny taona 1989 ary ny kardinaly Pietro Parolin, Sekreteram-Panjakana ao [[Vatikàna]], dia nitsidika an' Antananarivo tamin' ny taona 2017&lt;ref&gt;&lt;small&gt;&quot;[https://madagascar-tribune.com/L-eglise-catholique-en-plein-dans,22813.html L’église catholique en plein dans la politique&quot;] [[http://archive.wikiwix.com/cache/?url=https%3A%2F%2Fmadagascar-tribune.com%2FL-eglise-catholique-en-plein-dans%2C22813.html tahiry]], 23 Janoary 2017 (notsidihina ny 19 Aogositra 2017).&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;

Tamin' ny taona 2017 dia nitsikera ny fanaovana pôlitika nisy hatrizay teto Madagasikara ny Fiangonana katôlika ka betsaka ny fanafihana nahazo ireo toeram-pitokanana sy ny fikambana pretra&lt;ref&gt;&lt;small&gt;&quot;[http://www.rfi.fr/afrique/20170427-madagascar-attaques-contre-religieux-catholiques-multiplient-antsirabe Madagascar : les attaques contre des religieux catholiques se multiplient]&quot; [[http://archive.wikiwix.com/cache/?url=http%3A%2F%2Fwww.rfi.fr%2Fafrique%2F20170427-madagascar-attaques-contre-religieux-catholiques-multiplient-antsirabe tahiry]], ''RFI'', 27 avril 2017 (notsidihina ny 19 Aogositra 2017)&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Ny solontenan' ny Papa eto Madagasikara, ny [[Nonsy Apôstôlika]], hatramin' ny 13 Avrily 2015, dia ny Mgr Paolo Rocco Gualtieri&lt;ref&gt;&lt;small&gt;''[http://press.vatican.va/content/salastampa/it/bollettino/pubblico/2015/04/13/0266/00579.html#nun Nomina del Nunzio Apostolico in Madagascar].'' In: ''Tägliches Bulletin.'' Presseamt des Heiligen Stuhls, 13 April 2015, (notsidihina ny 30. Mey 2015).&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Antontan' isa ==
[[Sary:Antsirabe - église.JPG|vignette|259x259px|Katedralin' Antsirabe]]
Mitana anjara asa lehibe tokoa ny Fiangonana katôlika, indrindra eo amin' ny lafiny fahasalamana sy fanabeazana eto Madagasikara. Araka ny firaketan' ny Fiangonana tamin' ny 2003 dia nisy:

* akanin-jaza miisa 749 izay misahana zaza madinika miisa 44167;
* sekoly ambaratonga voalohany miisa 2479 izay ahitana mpianara miisa 332 811;
* sekoly ambaratonga faharoa miisa 372 izay ahitana mpianatra miisa 88 959&lt;ref&gt;&lt;small&gt;„[http://www.fides.org/aree/news/newsdet.php?idnews=5183&amp;lan=deu Die Rolle der katholischen Kirche im Bildungswesen in Madagaskar: zahlreiche Einrichtungen garantieren einen hohen Bildungsstandard]“, Fides, 11 Janoary 2009&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Tamin' ny faran' ny taona 2004 dia izao ny tarehimarika momba ny Eglizy katôlika eto Madagasikara:

*[[paroasy]] miisa 317;
*[[pretra]] miisa 1 134;
*[[relijiozy]] miisa 3 771;
* toeram-pampianarana miisa 3 316;
* fikambanana mpanao asa soa miisa 349;
* mpino katôlika miisa 4 582 644 izay 23,59 %n' ny mponina eto amin' ny Nosy.

Tamin' ny taona 2007 ny eto Madagasikara dia nahitana:

* paroasy miisa 315;
*[[eveka]] miisa 27;
* pretra diôsezanina miisa 556;
* pretra amin' ny fikambanana hafa miisa 673;
*[[moanina]] miisa 420;
* relijiozy miisa 4 100.

== Rafitra ==

=== Arsidiôsezy sy diôsezy ===
Mizara ho [[arsidiosezy|arsidiôsezy]] dimy sy [[diosezy|diôsezy]] roa amby roapolo ny Eglizy katôlika eto Madagasikara ka ireto avy izany:

==== Arsidiôsezin' Antananarivo ====
Ireto ireo diôsezy ao amin' ny [[Arsidiôsezin' Antananarivo]]:
* [[Diôsezin' Antsirabe]]
* [[Diôsezin' i Miarinarivo]]
* [[Diôsezin' i Tsiroanomandidy]]
* [[Diôsezin' i Maintirano]]

==== Arsidiôsezin' Antsiranana ====
Ireto ireo diôsezy ao amin' ny [[Arsidiôsezin' Antsiranana]]:
* [[Diôsezin' Ambanja]]
* [[Diôsezin' i Mahajanga]]
* [[Diôsezin' i Port-Bergé]]

==== Arsidiôsezin' i Fianarantsoa ====
Ireto ireo diôsezy ao amin' ny [[Arsidiôsezin' i Fianarantsoa]]:
* [[Diôsezin'Ambositra|Diôsezin' Ambositra]]
* [[Diôsezin' i Farafangana]]
* [[Diôsezin' Ihosy]]
* [[Diôsezin' i Mananjary]]

==== Arsidiôsezin' i Toamasina ====
Ireto ireo diôsezy ao amin' ny [[Arsidiôsezin' i Toamasina]]:
* [[Diôsezin' Ambatondrazaka]]
* [[Diôsezin' i Fenoarivo-Atsinanana]]
* [[Diôsezin' i Moramanga]]

==== Arsidiôsezin' i Toliara ====
Ireto ireo diôsezy ao amin' ny [[Arsidiôsezin' i Toliara]]:
* [[Diôsezin' i Morombe]]
*[[Diosezin'i Morondava|Diôsezin' i Morondava]]
* [[Diôsezin' i Tôlagnaro]]

=== Ny mpitantana ===

==== Kardinaly  nifandimby: ====

* [[Kardinaly]] [[Razafindratandra Armand Gaëtan]] (hatramin' ny taona 2010)

*Kardinaly [[Tsarahazana Désiré]]

==== Eveka: ====
# Ambanja: Mgr Rosario Vella
# Ambatondrazaka: Mgr. Antoine Scopelliti
# Ambositra: Mgr. Rakotonarivo Fidelis
# Antananarivo: Mgr. Razanakolona Odon Marie Arsene
# Antsirabe: Mgr. Ramananarivo Félix
# Antsiranana: Mgr. Ramarson Benjamin Marc
# Farafangana: Mgr. Rakotonirina Charles-Remy
# Fenoarivo Atsinanana: Mgr. Rakotomamonjy Marcellin
# Fianarantsoa: Mgr. Rabemahafaly Fulgence
# Ihosy: Mgr. Ranaivomanana Philippe
# Mahajanga: Mgr. Randrianasolo Joseph Ignace
# Mananjary: Mgr. José Alfredo Caires de Nobrega
# Miarinarivo: (Mgr.  Razakarivony Raymond)  Mgr. Randrianarisoa Jean Claude
# Morombe: Mgr. Zygmunt Robaszkiewicz
# Morondava: (Mgr. Donald Joseph Leo Pelletier) Mgr. Raharilamboniaina Fabien
# Port-Bergé: Mgr. Toasy Armand
# Toamasina: (Mgr. Rakotondrabe René Joseph ) Mgr. Tsarahazana Désiré
# Tôlagnaro: Mgr. Jean Pierre Dominique Zévaco
# Toliara: Mgr. Rabeony Fulgence
# Tsiroanomandidy: Mgr. Gustavo Bombin Espino

=== Ny Kônferansa Episkôpaly ===

==== Filoha  ====

*[[Aseveka]] Jérôme Rakotomalala (1965 - 1966);
*Aseveka Gilbert Ramanantoanina, SJ (1966 - 1971)
*Mgr Albert Joseph Tsiahoana (1971 - 1974)
*Kardinaly Victor Razafimahatratra , SJ (1974 - 1986)
*Mgr Albert Joseph Tsiahoana (1986 - 1992)
*Mgr Jean-Guy Rakodondravahatra , MS (1992 - 1996)
*Kardinaly Armand Gaétan Razafindratandra (1996 - 2002)
*Aseveka Fulgence Rabeony , SJ (2002 - 2006)
*Mgr Fulgence Rabemahafaly (2006 - novembre 2012)
*Mgr Désiré Tsarahazana, archevêque, depuis novembre 2012

== Jereo koa: ==

* [[Kristianisma ao Madagasikara]]
*[[Baiboly katôlika amin'ny teny malagasy|Baiboly katôlika amin' ny teny malagasy]]

== Rohy ivelany ==

* [http://www.katolika.org/ Takelaka fanabeazam-pinoana]

== Loharano sy fanamarihana ==
[[Sokajy:Fiangonana]]
[[Sokajy:Fiangonana ao Madagasikara]]</text>
      <sha1>aj6wt44yghio8rnolrpaf7h4r73ydyp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Jürgen Grabowski</title>
    <ns>0</ns>
    <id>198279</id>
    <revision>
      <id>1046899</id>
      <parentid>758580</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T21:59:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>112</id>
      </contributor>
      <comment>Removing [[:c:File:Grabowski_stamp.jpg|Grabowski_stamp.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Rosenzweig|Rosenzweig]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/File:Grabowski stamp.jpg|]].</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="397" xml:space="preserve">{{infobox olona
|sary=
|anarana=Jürgen Grabowski
|teraka=7 Jolay 1944
|maty= 
|firenena=AlemainaPolonia
|mpiaraka=
|asa=
* [[mpilalao baolina kitra]]

|taona niasàna=
}}
'''Jürgen Grabowski''' dia mpilalao baolina kitra mizaka ny zom-pirenen'i [[Alemaina, Polonia]] teraka ny 7 Jolay 1944

== Jereo koa ==
* [[Biôgrafia]]

[[sokajy:Biôgrafia]]
{{vangovango}}
[[sokajy:mpilalao baolina kitra]]</text>
      <sha1>1z8dhp824bqwnofmmswx5xx7cvzeslf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fampiakarana an' i Maria</title>
    <ns>0</ns>
    <id>253647</id>
    <revision>
      <id>1046907</id>
      <parentid>1038347</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T09:03:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Thelezifor</username>
        <id>15140</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2818" xml:space="preserve">[[Sary:Ghisoni Assunzione.jpg|vignette|386x386px|''Fampiakarana an' i Maria'', nataon'i  Fermo Ghisoni da Caravaggio tamin'ny taonjato faha-16.]]
Ny '''Fampiakarana''' '''an' i''' '''Maria''' any an-danitra, dia [[Kristianisma ôrtôdôksa|finoana ôrtôdôksa]] sy [[Katôlisisma|katôlika]] izay milaza fa tsy maty sahala amin' ny be sy ny maro i [[Maria (renin'i Jesoa)|Maria]] renin' i [[Jesoa]] fa niditra avy hatrany any amin' ny voninahitr' Andriamanitra, ka lazaina koa ho &quot;fiakarana any an-danitra&quot; izany.

== Lovam-pampianarana zary tenim-pinoana ==
Tsy misy fototra mivantana avy amin' ny [[Baiboly]] ny finoana nyh amin' ny fampiakarana an' i Mara any an-danitra nefa efa nisy ela tao amin' ny [[Lovam-pampianarana|Lovam-pampianaran]]' ny Fiangonana tany [[Fiangonana Tatsinanana|Atsinanana]] sy tany [[Kristianisma Tandrefana|Andrefana]] izay nankalaza azy nanomboka tamin' ny taonjato faha-8. Ny [[Kristianisma Tandrefana|Fiangonana tandrefana]] dia nandraikitra azy ho [[tenim-pinoana]] (na dôgma) tamin' ny taona 1950 fa ny [[Fiangonana Tatsinanana|Fiangonana tatsinanana]] kosa dia tsy namaritra an' izany ho tenim-pinoana. Ny ahitana ny tantara momba ny fampiakaran'  Maria dia ao amin' ireo [[Apôkrifan' ny Baiboly|soratra apôkrifa]] na [[Pseodepigrafa (protestantisma)|pseodepigrafa]]&lt;ref&gt;&lt;small&gt;&quot;Assomption&quot;, ''Microsoft Encarta 2009''&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. &quot;Torimason' ny Renin' Andriamanitra&quot; no ilazan' ny [[Kristianisma ortodoksa|Ôrtôdôksa]] an' izany fa tsy &quot;Fampiakarana&quot;.

== Fankalazana ==
Ao amin' ny [[Katôlisisma|Fiangonana katôlika]] dia ankalazaina amin' ny fomba manetriketrika ny Fampiakarana an' i Maria Virjina  isaky ny 15 Aogositra ka matetika dia marihina amin' ny fanaovana filaharam-be izany. Tsy mankalaza intsony ny Fampiakarana an' i Maria ny [[Anglikanisma|Fiangonana anglikana]] nanomboka tamin' ny taona 1549, nefa ny 15 Aogositra dia natokany hankalazana an' i Maria Virjina, tsy misy ifandraisany amin' ny nampiakarana azy any an-danitra.

Valo andro aorian' ny fankalazana ny Fampiakarana an' i Maria no ankalazana an' i [[Maria Mpanjaka]], izany hoe amin' ny 22 Aogositra.

== Ny hevitry ny Prôtestanta ==
Mitsipaka an' io fankalazana io ny fiangonana kristiana hafa. Mitsipaka azy io  ny [[Prôtestantisma|Prôtestanta]] noho izy tsy voalaza ao amin' ny boky heveriny ho hany avy amin' ny [[Tsindrimandry (fivavahana)|tsindrimandrin' Andriamanitra]], dia ireo bokin' ny [[Testamenta Vaovao]]. Aminy dia fivavahana amin' i Maria ([[mariôlatria]]) izany ka sahala amin' ny [[fanompoan-tsampy]]. Manao fankalazana ihany ny [[Anglikanisma|Anglikana]] sy ny [[Loteranisma|Loterana]] nefa tsy milaza izany ho &quot;Fampiakarana an' i Maria&quot; fa &quot;Fetin' i Maria&quot; na &quot;Andron' i Maria&quot; fotsiny. 

== Jereo koa ==

* [[Renin'Andriamanitra|Renin' Andriamanitra]]

== Loharano ==</text>
      <sha1>pkzee2cka9n3wlahbktr3x89p55s40p</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1046908</id>
      <parentid>1046907</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T11:56:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Thelezifor</username>
        <id>15140</id>
      </contributor>
      <comment>Nanitatra</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13819" xml:space="preserve">[[Sary:Ghisoni Assunzione.jpg|vignette|386x386px|''Fampiakarana an' i Maria'', nataon'i  Fermo Ghisoni da Caravaggio tamin'ny taonjato faha-16.]]
Ny '''Fampiakarana''' '''an' i''' '''Maria''' any an-danitra, dia [[Kristianisma ôrtôdôksa|finoana ôrtôdôksa]] sy [[Katôlisisma|katôlika]] izay milaza fa tsy maty sahala amin' ny be sy ny maro i [[Maria (renin'i Jesoa)|Maria]] renin' i [[Jesoa]] fa niditra avy hatrany any amin' ny voninahitr' Andriamanitra, ka lazaina koa ho &quot;fiakarana any an-danitra&quot; izany

Tsy misy fototra mivantana avy amin' ny [[Baiboly]] ny finoana nyh amin' ny fampiakarana an' i Mara any an-danitra nefa efa nisy ela tao amin' ny [[Lovam-pampianarana|Lovam-pampianaran]]' ny Fiangonana tany [[Fiangonana Tatsinanana|Atsinanana]] sy tany [[Kristianisma Tandrefana|Andrefana]] izay nankalaza azy nanomboka tamin' ny taonjato faha-8. Ny [[Kristianisma Tandrefana|Fiangonana tandrefana]] dia nandraikitra azy ho [[tenim-pinoana]] (na dôgma) tamin' ny taona 1950 (tamin' ny alalan' ny kônstitosiôna apôstôlika ''Munificentissimus Deus'' nataon' papa Pio &lt;abbr&gt;XII&lt;/abbr&gt;). Fampiharana voalohany sady tokana ny tsy fetezan-dison' ny papa izay notapahana nandritra ny [[Kônsily Vatikàna I]] izany. Ny [[Fiangonana Tatsinanana|Fiangonana tatsinanana]] kosa dia tsy namaritra an' izany ho tenim-pinoana. &quot;[[Torimason' ny Renin' Andriamanitra]]&quot; no ilazan' ny [[Kristianisma ortodoksa|Ôrtôdôksa]] an' izany fa tsy &quot;Fampiakarana&quot;.

Ny ahitana ny tantara momba ny fampiakaran'  Maria dia ao amin' ireo [[Apôkrifan' ny Baiboly|soratra apôkrifa]] na [[Pseodepigrafa (protestantisma)|pseodepigrafa]]&lt;ref&gt;&lt;small&gt;&quot;Assomption&quot;, ''Microsoft Encarta 2009''&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Ao amin' ny Fiangonana katôlika ==

=== Foto-pampianarana ===
Tamin' ny 1 Novambra 1950 dianofaritana ho tenim-pinoana tamin' ny alalan' ny kônstitosiôna apôstôlikan' i papa Pio XII atao hoe ''Munificentissimus Deus'' ny Fampiakarana an' i Maria, araka izao:&lt;blockquote&gt;&quot;Amin' ny alalan' ny fahefan' ny Tompontsika Jesoa-Kristy, sy ny olon-tsambatra apôstôly Piera sy Paoly, ary amin' ny alalan' ny Fahefanay manokana, dia tononinay sy ambaranay ary faritanay ho tenim-pinoana nambaran' Andriamanitra fa ny Renin' Andriamanitra Tsy Voaloto, i Maria Virjiny, rehefa nahatapitra ny zotram-piainany an-tany, dia nampakarina vatana sy fanahy any amin' ny voninahitry ny lanitra.&quot;&lt;/blockquote&gt;— Kônstitosiôna dôgmatika ''Munificentissimus Deus'', § 44.

Taorian' izany, ny kônstitosiôna dôgmatika ''Lumen Gentium'' tamin' ny Kônsily Vatikàna II tamin' ny taona 1964 dia nanao izao fanambaràna izao:&lt;blockquote&gt;&quot;Ary farany, ny Virjiny Tsy Voaloto, izay narovana amin' ny loton' ny fahotana tamin' ny fototra, hatramin' ny fiafaran' ny fiainany an-tany, dia nampakarina any amin' ny voninahitry ny lanitra fanahy sy vatana ary nasandratry ny Tompo ho Mpanjakavavin' Izao rehetra izao izy mba hanahaka tanteraka ny Zanany, izay Tompo sy mpandresy ny fahotana sy ny fahafatesana.&quot;&lt;/blockquote&gt;— Kônstitosiôna dôgmatika ''Lumen Gentium'' momba ny Eglizy, § 59.

=== Fankalazana ===
Ao amin' ny [[Katôlisisma|Fiangonana katôlika]] dia ankalazaina amin' ny fomba manetriketrika ny Fampiakarana an' i Maria Virjina  isaky ny 15 Aogositra ka matetika dia marihina amin' ny fanaovana filaharam-be izany. Valo andro aorian' ny fankalazana ny Fampiakarana an' i Maria no ankalazana an' i [[Maria Mpanjaka]], izany hoe amin' ny 22 Aogositra.

== Ao amin' ny Fiangonana ôrtôdôksa ==
Mankalaza ny [[Torimason' i Renin' Andriamanitra]] amin' ny 15 Aogositra, araka ny tetiandro joliana ny Fiangonana ôrtôdôksa ao amin' ny firenena sasany na araka ny tetiandro gregôriana ao amin' ny hafa. Izany Torimason' ny Renin' Andriamanitra izany dia ny fahafatesan' i Maria hodidinin' ireo Apôstôly, sy ny fitssangananay ho velona, ary ny fanomezana voninahitra azy. Iray amin' nyh fety lehibe roa ambin' ny folo izany ao amin' ny Fiangonana ôrtôdôksa sady laharana farany ao amin' ny tetiandro litorjika, ka ny fety voalohany amin' izany dia ny [[Fahaterahan' ny Virjiny]]. Ambara fa i Maria dia &quot;nampakarin' Andriamanitra any amin' ny Fanjakan' ny Lanitr' i Kristy amin' ny fahafenoan' ny fisiany, afra-panahy sy ara-batana.&quot;

I Maria, araka ny lovantsofin' ny Fiangonana ôrtôdôksa, dia nampakarina any an-danitra tao amin' ny vatany, izany no atao hoe &quot;Torimason' ny Renin' Andriamanitra&quot;, fa tsy Fampiakarana izay teny ampiasain' ny Fangonana katôlika. Ieany zava-nitranga izany dia heverina ho tandindon' ny fitsanganan' ny tena amin' ny maty, izay hitranga amin' ny fiavian' i Kristy fanindroany ety ambonin' ny tany, araka ny finoan' ny Ôrtôdôksa, araka izao fanazavan' ilay teôlôjiana atao hoe Vladimir Lossky izao: &quot;Raha mbola nitoetra teto amin' izao tondolo izao Izy [Maria], raha nanaiky ny fepetran' ny fiainan' olombelona izy hatramin' ny fanekena ny fahafatesana, izany dia noho ny sitrapony tanteraka, izay nampisehoany ny kenosis (fanetren-tena) an-tsitrapon' ny Zanany. Nefa ny fahafatesana dia tsy nanana fahefana Taminy [Maria]: sahala amin' ny Zanany, nitsangana tamin' ny maty Izy [Maria] ary niakatra any an-danitra, izay hipôstazin' olombelona nanatanteraka ao Aminy  [Maria] ny fara-fiafarana izay antony namoronana izao tontolo izao.&quot;

Manakaiky dia manakaiky ny fetin' ny Fampiakarana an' i Maria ao amin' ny Katôlika ny Torimason' ny Renin' Andriamanitra ao amin' ny Ôrtôdôksa nefa misy zavatra sasany ampavaka azy. Izany fahasamihafana izanyh dia hita indrindra amin' ny fanakambanan' ny Fiangonana katôlika, ao amin' ny famaritany ny Fampiakarana ny Virjiny (araka ny hita eo ambony) ny tenim-pinoan' ny [[Fahatorontoronina tsy azon-keloka]] izay tsipahin' ny Fiangonana ôrtodôksa. 

Araka ny lovam-pampianarana oôrtôdôksa, i Maria dia maty tokoa, noho ny maha olombelona mety maty azy, mifamatotra amin' ny fahasimban' ny ity izao tontolo izao ity, taorian' ny Fahalavoan ny Olombelona (izay iraisany amin' ny olombelona rehetra), sady natsangan' ny Zanany tamin' ny maty amin'nhy maha Renin' ny Fiainana azy: noho izany dia heverina ho mandray anjara amin' ny fiainana mandrakizay ao amin' ny Paradisa izy. Noho izany dia mitovy ny tsikera asetrin' ny Fiangonana ôrtôdôksa ny Fitorontoronana Tsy Voaloto sy ny tenim-pinoan' ny Fampiakarana araka ny Fiangonana katôlika.

Etsy an-daniny, mifanohitra amin' ny finoan' ny Rain' ny Fiangonana ny fanambaràna ilay Renin' Andriamanitra Tena Masina ho &quot;voatahirin' Andriamanitra tsy ho azon' ny fahotana tamin' ny fototra&quot;: hoatry ny manao azy ho olombelona hafa noho ny zanak' olombelona izany, ka manafoana ny fahafahan' ny Maria Virjiny hiteny hoe &quot;tsia&quot;, ka noho izany mahavery ny lanja ara-pamonjena anan' ny teniny manaiky navaliny ny fanambaràn' ny anjely Gabriela (&quot;Inty ny ankizivavin'   ny Tompo ka aoka hotanteraka amiko izany araka ny Teninao&quot;), izay valian' ny Katôlika fa i Adama sy i Eva, na dia noforonina tsy nisy fahotana aza, dia nanam-pahafahana tsy hanaraka ny lalana natoron' Andriamanitra azy. Ny hoe afaka amin' ny fahotana tamin' ny fototra dia tsy manaisotra ny fananana safidy malalaka. Ary indrindra ny filazana an' i Maria Virjiny ho voaro amin' ny fahotana tamin' ny fototra, izany hoe efa voavonjy mialoha, dia toy ny filazana azy ho tsy takatry ny fahafatesana. 

== Ny hevitry ny Prôtestanta ==
Mitsipaka an' io fankalazana io ny fiangonana kristiana hafa. Mitsipaka azy io  ny [[Prôtestantisma|Prôtestanta]] noho izy tsy voalaza ao amin' ny boky heveriny ho hany avy amin' ny [[Tsindrimandry (fivavahana)|tsindrimandrin' Andriamanitra]], dia ireo bokin' ny [[Testamenta Vaovao]]. Aminy dia fivavahana amin' i Maria ([[mariôlatria]]) izany ka sahala amin' ny [[fanompoan-tsampy]].  

Tsy mankalaza intsony ny Fampiakarana an' i Maria ny [[Anglikanisma|Fiangonana anglikana]] nanomboka tamin' ny taona 1549, nefa ny 15 Aogositra dia natokany hankalazana an' i Maria Virjina, tsy misy ifandraisany amin' ny nampiakarana azy any an-danitra. 

Manao fankalazana ihany ny [[Anglikanisma|Anglikana]] sy ny [[Loteranisma|Loterana]] nefa tsy milaza izany ho &quot;Fampiakarana an' i Maria&quot; fa &quot;Fetin' i Maria&quot; na &quot;Andron' i Maria&quot; fotsiny. 

== Tantara ==

=== Fiantombohany sy fandrosoany ===
Avant d'être un dogme, l'Assomption de Marie était une croyance reposant sur la tradition patristique et non sur des bases scripturaires reconnues aux premiers temps de l'Église. En effet, aucun texte du Nouveau Testament n'évoque la fin de Marie, et ce sont des textes apocryphes et des légendes qui ont comblé ce vide. 

Au &lt;abbr&gt;iv&lt;sup&gt;e&lt;/sup&gt;&lt;/abbr&gt; siècle, Éphrem le Syrien émet l'idée que le corps de Marie serait resté intact après sa mort, c'est-à-dire non atteint par la corruption de la mort. Épiphane de Salamine envisage plusieurs hypothèses sur ce qu'il est advenu de Marie à la fin de sa vie. Il conclut qu'on ne peut pas se prononcer, mais pense que d'autres en savent peut-être davantage. Comme une tradition écrite existe dès le &lt;abbr&gt;v&lt;sup&gt;e&lt;/sup&gt;&lt;/abbr&gt; siècle, elle remonte vraisemblablement au &lt;abbr&gt;iv&lt;sup&gt;e&lt;/sup&gt;&lt;/abbr&gt; siècle. 

En Occident, Grégoire de Tours est le premier à en faire mention, à la fin du &lt;abbr&gt;vi&lt;sup&gt;e&lt;/sup&gt;&lt;/abbr&gt; siècle. Il s'appuie apparemment sur un corpus de textes apocryphes appelé le ''Transitus Mariæ'', généralement rattaché au &lt;abbr&gt;v&lt;sup&gt;e&lt;/sup&gt;&lt;/abbr&gt; siècle. Cet ensemble de textes est désigné par Gélase &lt;abbr&gt;I&lt;sup&gt;er&lt;/sup&gt;&lt;/abbr&gt; en 495-496 comme étant « à ne pas retenir » car apocryphe, jugement qui porte sur cette compilation et non sur la croyance en elle-même. Selon cette tradition, Marie rencontre sur le mont des Oliviers un ange qui lui remet une palme de l'arbre de vie et lui annonce sa mort prochaine. Marie rentre chez elle et fait part de la nouvelle à son entourage. Miraculeusement, les apôtres reviennent des différents endroits où ils sont partis prêcher, afin de l'entourer. Jésus apparaît entouré d'anges pour recevoir l'âme de sa mère, qu'il confie à l'archange Michel. Les apôtres enterrent le corps au pied du mont des Oliviers. Quelques jours plus tard, Jésus apparaît de nouveau et emporte le corps au paradis, où l'âme et le corps de Marie sont réunis. 

En Orient, Jean Damascène rapporte la tradition de l'Église de Jérusalem à ce sujet : selon lui, Juvénal, évêque de Jérusalem, se voit demander lors du concile de Chalcédoine le corps de Marie par le couple impérial, Marcien et Pulchérie. Juvénal répond que Marie est morte entourée de tous les apôtres, sauf Thomas, qui est en retard. À son arrivée, quelques jours plus tard, Thomas demande à voir la tombe, mais celle-ci se révèle vide ; les apôtres en déduisent alors qu'elle a été emportée au ciel. 

Une autre tradition rapporte que l'Assomption a lieu à Éphèse, dans la maison connue aujourd'hui comme la « maison de la Vierge Marie », accompagnée de l'apôtre Jean, à qui le Christ, sur la croix, avait confié Marie. La première allusion ne date que de la fin du &lt;abbr&gt;ix&lt;sup&gt;e&lt;/sup&gt;&lt;/abbr&gt; siècle, dans un manuscrit syriaque. Les seules autres sources pré-modernes sont trois auteurs syriaques des &lt;abbr&gt;xii&lt;sup&gt;e&lt;/sup&gt;&lt;/abbr&gt; et &lt;abbr&gt;xiii&lt;sup&gt;e&lt;/sup&gt;&lt;/abbr&gt; siècles. 

=== Fety tsotra tonga tenim-pinoana ===
La fête de l'Assomption est introduite au &lt;abbr&gt;v&lt;sup&gt;e&lt;/sup&gt;&lt;/abbr&gt; siècle par l'évêque Cyrille d'Alexandrie. Lors de la christianisation de l'Europe, elle remplace peu à peu une importante fête romaine, les ''Feriæ Augusti'' qui célébraient au milieu du mois d'août les victoires d'Auguste. Les ''Feriæ Augusti'' étaient des jours fériés dans tout l'Empire romain.

Au &lt;abbr&gt;vi&lt;sup&gt;e&lt;/sup&gt;&lt;/abbr&gt; siècle, l'empereur byzantin Maurice instaure la fête de la Dormition de la Vierge Marie chaque année à la date du 15 août, semble-t-il pour commémorer l'inauguration d’une église dédiée à la Vierge montée au ciel.

En 1638, suite à près de vingt-trois ans de mariage stérile ponctués de plusieurs fausses couches, le roi Louis &lt;abbr&gt;XIII&lt;/abbr&gt; désirant un héritier consacre de manière solennelle la France à la Vierge Marie sous le titre de son Assomption par un acte auprès du Parlement de Paris préparé l'année précédente où il demande à ses sujets de faire tous les 15 août, jour où était déjà célébrée la fête de l'Assomption, une procession solennelle dans chaque paroisse. Louis &lt;abbr&gt;XIV&lt;/abbr&gt; naît l'année suivante, et la fête célébrée par le vœu de Louis XIII prend une importance particulière en France.

En 1854, la proclamation du dogme de l’Immaculée Conception entraîne de nombreuses pétitions à Rome pour que soit officiellement défini le dogme de l’Assomption. « De 1854 à 1945, huit millions de fidèles écriront en ce sens. Il faut y ajouter les pétitions de 1 332 évêques, de 83 000 prêtres, religieuses et religieux. Face à ces demandes répétées, Pie &lt;abbr&gt;XII&lt;/abbr&gt; demande aux évêques du monde de se prononcer. 90 % des évêques y sont favorables. 10 % des évêques s’interrogent sur l’opportunité d’une telle déclaration ».

Le &lt;abbr&gt;1&lt;sup&gt;er&lt;/sup&gt;&lt;/abbr&gt; novembre 1950, la constitution Munificentissimus Deus ''de Pie &lt;abbr&gt;XII&lt;/abbr&gt; officialise en quelque sorte la fête mariale qui existe depuis quatorze siècles en proclamant que l'Assomption doit être désormais considérée comme un dogme de foi divinement révélé par Dieu. Marie, ayant été préservée du péché originel et n'ayant commis aucun péché personnel, a été élevée à la gloire du ciel, après la fin de sa vie terrestre, en corps et en âme : selon ce dogme, son enveloppe charnelle n'a pas à attendre la résurrection des corps à la fin des temps.'' 


== Jereo koa ==

* [[Renin'Andriamanitra|Renin' Andriamanitra]]

== Loharano ==</text>
      <sha1>t9qofq6mc9qv7he2i4la9jlriemjef6</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>